سرشناسه : مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان ، 1387-،
عنوان و نام پدیدآور : بانک جامع احادیث اهل بیت علیهم السلام (همراه با ترجمه و شرح) جلد 1/ مولف جمعی از نویسندگان.
در این جلد 10000 حدیث آمده است.
مشخصات نشر : اصفهان: مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان، 1398.
مشخصات ظاهری : 10000ص.
وضعیت فهرست نویسی : فاپا
موضوع : احادیث شیعه -- قرن 14
موضوع : احادیث شیعه -- قرن 14 -- نقد و تفسیر
موضوع : چهارده معصوم -- احادیث
موضوع : *Fourteen Innocents of Shiite -- Hadiths
رده بندی کنگره : BP136/9/ش 9الف 3 1382
رده بندی دیویی : 297/212
----
لیست منابع حدیثی:
در کنار عرضه فهرست احادیث شماره دار، کتاب های مذکور، ترجمه ها و شروح نگاشته شده بر روایات نیز در ذیل هر روایت به نمایش در می آید. در حال حاضر بیش از 88 هزار روایت در این بانک جامع دارای ترجمه هستند که برای ترجمه آنها از 148 عنوان کتاب در 262 جلد استفاده شده است. همچنین بیش از 39 هزار روایت بانک اطلاعاتی مرکز که بخش عمده آنها، روایات کتب اربعه حدیثی است، دارای شرح می باشند. برای این شروح از 21 عنوان کتاب در 127 جلد استفاده شده است که در آینده بر تعداد این منابع افزوده خواهد شد.
کنز، ، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، رُوِیَ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالاَ: لَمَّا نَزَلَتْ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُلْ ما کُنْتُ بِدْعاً مِنَ اَلرُّسُلِ وَ ما أَدْرِی ما یُفْعَلُ بِی وَ لا بِکُمْ یَعْنِی فِی حُرُوبِهِ قَالَتْ قُرَیْشٌ فَعَلَی مَا نَتَّبِعُهُ وَ هُوَ لاَ یَدْرِی مَا یُفْعَلُ بِهِ وَ لاَ بِنَا فَأَنْزَلَ اَللَّهُ إِنّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً وَ قَالاَ قَوْلُهُ: إِنْ أَتَّبِعُ إِلاّ ما یُوحی إِلَیَّ فِی عَلِیٍّ 9:46 هَکَذَا نَزَلَتْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 320 )
کنز: ابو مریم از حضرت صادق و حضرت باقر علیه السّلام نقل می کند که فرمودند وقتی این آیه بر پیامبر اکرم نازل شد:« قُلْ ما کُنْتُ بِدْعاً مِنَ اَلرُّسُلِ وَ ما أَدْرِی ما یُفْعَلُ بِی وَ لا بِکُمْ »یعنی در جنگ ها قریش گفتند چگونه پیروی این پیامبر را بکنیم با اینکه نمیداند چه خواهند کرد با او و با ما خداوند این آیه را بر پیامبر نازل فرمود:« إِنّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً ». در باره آیه:(«إِنْ أَتَّبِعُ إِلاّ ما یُوحی إِلَیَّ »فی علی) جز آنچه بمن وحی شده در باره علی پیروی نمی کنم. حضرت باقر و صادق فرمودند آیه این طور نازل شده.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 271 )
ص : 1
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلرَّیَّانِ بْنِ اَلصَّلْتِ ، قَالَ: سُئِلَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ: لاَ یُرَی جِسْمُهُ وَ لاَ یُسَمَّی بِاسْمِهِ .
( الإمامه و التبصره من الحیره , جلد 1 , صفحه 117 )
ص : 2
لی، [الأمالی للصدوق ] ، فِی خَبَرِ اَلْمَنَاهِی قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنِ اِحْتَاجَ إِلَیْهِ أَخُوهُ اَلْمُسْلِمُ فِی قَرْضٍ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ فَلَمْ یَفْعَلْ حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ رِیحَ اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 138 )
ص : 3
وَ قَالَ: مَلْعُونٌ مَنْ أَلْقَی کَلَّهُ عَلَی اَلنَّاسِ .
( فقه القرآن , جلد 2 , صفحه 31 )
ص : 4
قَالَ وَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ شَهْرِ بْنِ حَوْشَبٍ قَالَ: قَالَ لِیَ اَلْحَجَّاجُ یَا شَهْرُ آیَهٌ فِی کِتَابِ اَللَّهِ قَدْ أَعْیَتْنِی فَقُلْتُ أَیُّهَا اَلْأَمِیرُ أَیَّهُ آیَهٍ هِیَ فَقَالَ قَوْلُهُ وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ اَلْکِتابِ إِلاّ لَیُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ اَللَّهِ لَإِنِّی لَآمُرُ بِالْیَهُودِیِّ وَ اَلنَّصْرَانِیِّ فَتُضْرَبُ عُنُقُهُ ثُمَّ أَرْمَقُهُ بِعَیْنِی فَمَا أَرَاهُ یُحَرِّکُ شَفَتَیْهِ حَتَّی یُحْمَلَ فَقُلْتُ أَصْلَحَ اَللَّهُ اَلْأَمِیرَ لَیْسَ عَلَی مَا تَأَوَّلْتَ قَالَ کَیْفَ هُوَ قُلْتُ إِنَّ عِیسَی یَنْزِلُ قَبْلَ یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ إِلَی اَلدُّنْیَا فَلاَ یَبْقَی أَهْلُ مِلَّهٍ یَهُودِیٍّ وَ لاَ غَیْرُهُ إِلاَّ آمَنَ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ یُصَلِّی خَلْفَ اَلْمَهْدِیِّ قَالَ وَیْحَکَ أَنَّی لَکَ هَذَا وَ مِنْ أَیْنَ جِئْتَ بِهِ فَقُلْتُ حَدَّثَنِی بِهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ جِئْتَ وَ اَللَّهِ بِهَا مِنْ عَیْنٍ صَافِیَهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 50 )
ص : 5
وَ أَسْنَدَ اَلْإِمَامِ مُحَمَّدُ بْنُ جَرِیرٍ اَلطَّبَرِیُّ فِی کِتَابِ اَلْمَنَاقِبِ اَلْمُؤَلِّفِ عَلَی حُرُوفِ اَلْمُعْجَمِ اَلْمَجْمُوعِ مِنْ رِوَایَاتِ اَلْمِصْرِیِّینَ وَ مَکَّهَ وَ اَلْمَدِینَهِ وَ اَلشَّامِ إِلَی جَابِرٍ : قَوْلَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ أَنْتَ أَخِی وَ وَزِیرِی فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ تَخَتَّمْ بِالْعَقِیقِ اَلْأَصْفَرِ فَإِنَّهُ أَوَّلُ حَجَرٍ أَقَرَّ لِلَّهِ بِالرُّبُوبِیَّهِ وَ لِی بِالنُّبُوَّهِ وَ لَکَ بِالْخِلاَفَهِ وَ لِذُرِّیَّتِکَ بِالْإِمَامَهِ وَ لِشِیعَتِکَ وَ مُحِبِّیکَ بِالْجَنَّهِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 119 )
ص : 6
1575-64 الکافی ،373/260/8 الحسین بن محمد عن محمد بن أحمد النهدی عن معاویه بن حکیم عن بعض رجاله عن عنبسه بن بجاد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: فی قول اللّه تعالی وَ أَمّا إِنْ کانَ مِنْ أَصْحابِ اَلْیَمِینِ `فَسَلامٌ لَکَ مِنْ أَصْحابِ اَلْیَمِینِ فقال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله لعلیّ علیه السّلام یا علی هم شیعتک فسلم ولدک منهم أن یقتلوهم.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 904 )
ص : 7
حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ حُمَیْدٍ عَنْ أَنَسٍ عَنْ أَبِی ذَرٍّ قَالَ: سَمِعْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِأُذُنَیَّ وَ إِلاَّ صَمَّتَا وَ هُوَ یَقُولُ خُلِقْتُ أَنَا وَ عَلِیٌّ مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ نُسَبِّحُ اَللَّهَ عَلَی یَمْنَهِ اَلْعَرْشِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُخْلَقَ أَبُونَا آدَمُ بِأَلْفَیْ عَامٍ فَلَمَّا خُلِقَ أَبُونَا آدَمُ صِرْنَا فِی صُلْبِهِ ثُمَّ نُقِلْنَا مِنْ کِرَامِ اَلْأَصْلاَبِ إِلَی مُطَهَّرَاتِ اَلْأَرْحَامِ حَتَّی صِرْنَا فِی صُلْبِ جَدِّی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ ثُمَّ شَقَّنَا نِصْفَیْنِ وَ صَیَّرَنِی فِی صُلْبِ عَبْدِ اَللَّهِ وَ صَیَّرَ عَلِیّاً فِی صُلْبِ أَبِی طَالِبٍ وَ اِخْتَارَنِی لِلنُّبُوَّهِ وَ اَلرَّحْمَهِ وَ اَلْبَرَکَهِ وَ اِخْتَارَ عَلِیّاً لِلشَّجَاعَهِ وَ اَلْعِلْمِ وَ اَلْفَصَاحَهِ وَ اِشْتَقَّ لَنَا اِسْمَیْنِ مِنْ أَسْمَائِهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَحْمُودٌ وَ أَنَا مُحَمَّدٌ وَ اَللَّهُ اَلْعَلِیُّ وَ هَذَا عَلِیٌّ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 235 )
ص : 8
أَبْقِ یُبْقَ عَلَیْکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 132 )
ص : 9
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی دَعَوَاتِهِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ مُوسَی لَمَّا أُمِرَ أَنْ یَقْطَعَ اَلْبَحْرَ فَانْتَهَی إِلَیْهِ ضُرِبَتْ وُجُوهُ اَلدَّوَابِّ وَ رَجَعَتْ فَقَالَ مُوسَی یَا رَبِّ مَا لِی قَالَ یَا مُوسَی إِنَّکَ عِنْدَ قَبْرِ یُوسُفَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَاحْمِلْ عِظَامَهُ وَ قَدِ اِسْتَوَی اَلْقَبْرُ بِالْأَرْضِ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 312 )
ص : 10
عَنْ أَبِی أُمَامَهَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: طُوبَی لِمَنْ رَآنِی ثُمَّ آمَنَ بِی، وَ طُوبَی ثُمَّ طُوبَی، یَقُولُهَا سَبْعَ مَرَّاتٍ لِمَنْ لَمْ یَرَنِی وَ آمَنَ بِی.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 505 )
ص : 11
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیُّ: عَنْ أَبِی یُوسُفَ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ، عَنْ نُوحٍ اَلْمَضْرُوبِ، عَنْ أَبِی شَیْبَهَ، عَنْ عَنْبَسَهَ اَلْعَابِدِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهِینَهٌ `إِلاّ أَصْحابَ اَلْیَمِینِ ، قَالَ: «هُمْ شِیعَتُنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 530 )
ص : 12
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: عَلَیْکُمْ بِأَکْلِ اَلْجَزُورِ مُخَالَفَهً لِلْیَهُودِ .
( طب النبی صلّی الله علیه و آله , جلد 1 , صفحه 24 )
و فرمود:بر شما باد به خوردن گوشت شتر بر خلاف یهود(که نمی خورند).
( طب النبی صلّی الله علیه و آله / ترجمه مراغی ؛ ج 1 , ص 36 )
ص : 13
مَا حَفِظَ غَیْبَکَ مَنْ ذَکَرَ عَیْبَکَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 484 )
ص : 14
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ: وَ لا تَتَمَنَّوْا ما فَضَّلَ اَللّهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلی بَعْضٍ ای لاَ یَقُلْ أَحَدُکُمْ: لَیْتَ مَا أُعْطِیَ فُلاَنٌ مِنَ اَلْمَالِ وَ اَلنِّعْمَهِ أَوِ اَلْمَرْأَهِ اَلْحَسْنَاءِ کَانَ لِی، فَإِنَّ ذَلِکَ یَکُونُ حَسَداً وَ لَکِنْ یَجُوزُ أَنْ یَقُولَ: اَللَّهُمَّ، أَعْطِنِی مِثْلَهُ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ وَ هُوَ اَلْمَرْوِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 474 )
ص : 15
زِیَادَهُ اَلشَّرِّ دَنَائَهٌ وَ مَذَلَّهٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 276 )
ص : 16
وَ رُوِیَ مَرْفُوعاً إِلَی أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَیُّوبَ اَلْمُغَیْرِیِّ قَالَ: کَانَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَبْیَضَ مُشْرَباً حُمْرَهً أَدْعَجَ اَلْعَیْنَیْنِ سَهْلَ اَلْخَدَّیْنِ دَقِیقَ اَلْمَسْرُبَهِ کَثَّ اَللِّحْیَهِ ذَا وَفْرَهٍ کَأَنَّ عُنُقَهُ إِبْرِیقُ فِضَّهٍ عَظِیمَ اَلْکَرَادِیسِ بَعِیدَ مَا بَیْنَ اَلْمَنْکِبَیْنِ رَبْعَهً لَیْسَ بِالطَّوِیلِ وَ لاَ اَلْقَصِیرِ مَلِیحاً مِنْ أَحْسَنِ اَلنَّاسِ وَجْهاً وَ کَانَ یَخْضِبُ بِالسَّوَادِ وَ کَانَ جَعْدَ اَلشَّعْرِ حَسَنَ اَلْبَدَنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 303 )
ص : 17
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : مَنْ حَلَفَ ثُمَّ قَالَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فَلاَ حِنْثَ عَلَیْهِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 97 )
ص : 18
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ بَیَّاعِ اَلسَّابِرِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اِمْرَأَهٍ اِسْتَوْدَعَتْ رَجُلاً مَالاً فَلَمَّا حَضَرَهَا اَلْمَوْتُ قَالَتْ لَهُ إِنَّ اَلْمَالَ اَلَّذِی دَفَعْتُهُ إِلَیْکَ لِفُلاَنَهَ وَ مَاتَتِ اَلْمَرْأَهُ فَأَتَی أَوْلِیَاؤُهَا اَلرَّجُلَ فَقَالُوا لَهُ إِنَّهُ کَانَ لِصَاحِبَتِنَا مَالٌ وَ لاَ نَرَاهُ إِلاَّ عِنْدَکَ فَاحْلِفْ لَنَا مَا لَهَا قِبَلَکَ شَیْءٌ أَ فَیَحْلِفُ لَهُمْ فَقَالَ إِنْ کَانَتْ مَأْمُونَهً عِنْدَهُ فَلْیَحْلِفْ لَهُمْ وَ إِنْ کَانَتْ مُتَّهَمَهً فَلاَ یَحْلِفْ وَ یَضَعُ اَلْأَمْرَ عَلَی مَا کَانَ فَإِنَّمَا لَهَا مِنْ مَالِهَا ثُلُثُهُ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادٍ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ ؛ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ اَلْحُصَیْنِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 291 )
ص : 19
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ قَالَ فِی إِطْعَامِ اَلْمُظَاهِرِ فِی کَفَّارَهِ اَلظِّهَارِ یُطْعِمُ سِتِّینَ مِسْکِیناً کُلَّ مِسْکِینٍ نِصْفَ صَاعٍ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 280 )
ص : 20
وَ رَأَی عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ یَجُرُّ ذَیْلَهُ لِطُولِهِ فَقَالَ لَهُ قَصِّرْ مِنْهُ فَإِنَّهُ أَتْقَی وَ أَنْقَی وَ أَبْقَی.
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 68 )
ص : 21
دِیَهُ اَلْمَنْکِبِ إِذَا کُسِرَ خُمُسُ دِیَهِ اَلْیَدِ مِائَهُ دِینَارٍ وَ إِنْ کَانَ فِی اَلْمَنْکِبِ صَدْعٌ فَدِیَتُهُ أَرْبَعَهُ أَخْمَاسِ دِیَهِ کَسْرِهِ ثَمَانُونَ دِینَاراً وَ إِنْ وَضَحَ فَدِیَتُهُ رُبُعُ دِیَهِ کَسْرِهِ خَمْسَهٌ وَ عِشْرُونَ دِینَاراً فَإِنْ نُقِّلَتْ مِنْهُ اَلْعِظَامُ فَدِیَتُهُ مِائَهُ دِینَارٍ وَ خَمْسَهٌ وَ سَبْعُونَ دِینَاراً مِنْهَا مِائَهُ دِینَارٍ لِلْکَسْرِ وَ خَمْسُونَ لِنَقْلِ اَلْعِظَامِ وَ خَمْسَهٌ وَ عِشْرُونَ دِینَاراً لِلْمُوضِحَهِ وَ إِنْ کَانَتْ نَاقِبَهً فَدِیَتُهَا رُبُعُ دِیَهِ کَسْرِهَا خَمْسَهٌ وَ عِشْرُونَ دِینَاراً فَإِنْ رُضَّ اَلْمَنْکِبُ فَعَثَمَ فَدِیَتُهُ ثُلُثُ دِیَهِ اَلنَّفْسِ فَإِنْ فُکَّ فَدِیَتُهُ ثَلاَثُونَ دِینَاراً.
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 321 )
ص : 22
وَ فِی رِوَایَهٍ: یُکْتَبُ هَذَا اَلشَّکْلُ وَ یُعَلَّقُ عَلَی فَخِذِهَا اَلْأَیْمَنِ وَ یُکْتَبُ عَلَی کَاغَذٍ وَ یُشَدُّ عَلَی فَخِذِهَا اَلْأَیْسَرِ مِنْها خَلَقْناکُمْ وَ فِیها نُعِیدُکُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُکُمْ تارَهً أُخْری یَا خَالِقَ اَلنَّفْسِ مِنَ اَلنَّفْسِ فَرِّجْ عَنْهَا فَإِنَّهَا تُلْقِیهِ سَوِیّاً بِإِذْنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 410 )
و در روایت دیگر است که این شکل را بنویس و بر ران او بیاویز و این آیه و دعا را بر کاغذ بنویس و بر ران چپش بیاویز: («
مِنْها خَلَقْناکُمْ وَ فِیها نُعِیدُکُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُکُمْ تارَهً أُخْری
»)،یا خالق النفس من النفس،فرج عنها،فإنها تلقیه سویا باذن الله عزّ و جل).
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 317 )
[و در روایتی آمده که این شکل را بنویسد و بر ران راست او ببندد و این کلمات را بر کاغذ نوشته و بر ران چپ او ببندد:
مِنْها خَلَقْناکُمْ وَ فِیها نُعِیدُکُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُکُمْ تارَهً أُخْری
به اذن خدای عز و جل،بچه را سالم به دنیا می آورد].
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 884 )
ص : 23
فِی اَلْکَافِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هِشَامٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ قَوْماً مِمَّنْ آمَنَ بِمُوسَی قَالُوا: لَوْ أَتَیْنَا عَسْکَرَ فِرْعَوْنَ وَ کُنَّا فِیهِ وَ نِلْنَا مِنْ دُنْیَاهُ فَإِذَا کَانَ اَلَّذِی نَرْجُوهُ مِنْ ظُهُورِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ صِرْنَا إِلَیْهِ فَفَعَلُوا، فَلَمَّا تَوَجَّهَ مُوسَی وَ مَنْ مَعَهُ هَارِبِینَ مِنْ فِرْعَوْنَ رَکِبُوا دَوَابَّهُمْ وَ أَسْرَعُوا فِی اَلسَّیْرِ لِیَلْحَقُوا بِمُوسَی وَ عَسْکَرِهِ فَیَکُونُوا مَعَهُمْ، فَبَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَلَکاً فَضَرَبَ وُجُوهَ دَوَابِّهِمْ فَرَدَّهُمْ إِلَی عَسْکَرِ فِرْعَوْنَ فَکَانُوا فِیمَنْ غَرِقَ مَعَ فِرْعَوْنَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 55 )
ص : 24
وَ قَالَ لُقْمَانُ : إِنَّ أَخْلاَقَ اَلْحَکِیمِ عَشَرَهُ خِصَالٍ اَلْوَرَعُ وَ اَلْعَدْلُ وَ اَلْفِقْهُ وَ اَلْعَفْوُ وَ اَلْإِحْسَانُ وَ اَلتَّیَقُّظُ وَ اَلتَّحَفُّظُ وَ اَلتَّذَکُّرُ وَ اَلْحَذَرُ وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ وَ اَلْقَصْدُ .
( معدن الجواهر و ریاضه الخواطر , جلد 1 , صفحه 72 )
لقمان حکیم فرموده که ده چیز از اخلاق حکیم است ورع عدل فقه عفو نیکی با مردم هوشیاری حذر کردن تحفظ تذّکر میانه روی نمودن
( نزهه النواظر ؛ ج 1 , ص 104 )
ص : 25
21140-9 ( الکافی 439:5) محمد ، عن أحمد ، عن علی بن الحکم ، عن ابن وهب ، عن عبید بن زراره قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام : إنا أهل بیت کثیر، فربما کان الفرح و الحزن الذی یجتمع فیه الرجال و النساء، فربما استحیت المرأه أن تکشف رأسها عند الرجل الذی بینها و بینه الرضاع، و ربما استحب الرجل أن ینظر إلی ذلک، فما الذی یحرم من الرضاع فقال "ما أنبت اللحم و الدم". فقلت: و ما الذی ینبت اللحم و الدم فقال "کان یقال عشر رضعات"، قلت: فهل یحرم عشر رضعات فقال "دع ذا"، ثم قال "ما یحرم من النسب فهو یحرم من الرضاع" .
( الوافی , جلد 21 , صفحه 233 )
ص : 26
و عنه، قال: حدّثنا أحمد بن محمّد، قال: أخبرنا محمّد بن علیّ بن یحیی، قال: حدّثنا أبو بکر بن نافع قال: حدّثنا أمیّه بن خال، قال: حدّثنا حماد بن سلمه قال: حدّثنا علیّ بن زید، عن علیّ بن الحسین علیه السّلام قال: سمعت أبی یحدّث عن أبیه أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب علیه السّلام قال: سمعت رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله یقول: یا علیّ و الّذی فلق الحبّه و برأ النسمه إنّک لأفضل الخلیفه بعدی. یا علیّ أنت وصیّی و إمام أمّتی، من أطاعک أطاعنی، و من عصاک عصانی .
( بهجه النظر فی إثبات الوصایه و الإمامه للأئمه الاثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 49 )
ص : 27
وَ قَوْلِهِ: عَبَدْتُ اَللَّهَ قَبْلَهُمَا وَ بَعْدَهُمَا .
( بناء المقاله الفاطمیه فی نقض الرساله العثمانیه , جلد 1 , صفحه 327 )
ص : 28
وَ قَدْ قَالَ اَلنَّبِیُّ : لَتَرْکَبُنَّ سُنَنَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 198 )
ص : 29
وَ عَنْهُ: عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ، عَنْ أَبِی أَیُّوبَ، عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «نَزَلَتْ (وَ إِذَا رَأَوْا تِجَارَهً أَوْ لَهْواً اِنْصَرَفُوا إِلَیْهَا وَ تَرَکُوکَ قَائِماً قُلْ مَا عِنْدَ اَللَّهِ خَیْرٌ مِنَ اَللَّهْوِ وَ مِنَ اَلتِّجَارَهِ) یَعْنِی لِلَّذِینَ اِتَّقَوْا وَ اَللّهُ خَیْرُ اَلرّازِقِینَ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 381 )
ص : 30
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِی عَمِّی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنْ نَصْرِ بْنِ مُزَاحِمٍ عَنْ أَبِی مِخْنَفٍ لُوطِ بْنِ یَحْیَی اَلْأَزْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنْ کُمَیْلِ بْنِ زِیَادٍ اَلنَّخَعِیِّ قَالَ: قَالَ لِی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی کَلاَمٍ لَهُ طَوِیلٍ اَللَّهُمَّ بَلَی لاَ تَخْلُو اَلْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّهٍ ظَاهِرٍ مَشْهُورٍ أَوْ خَافٍ مَغْمُورٍ لِئَلاَّ تَبْطُلَ حُجَجُ اَللَّهِ وَ بَیِّنَاتُهُ وَ قَالَ فِی آخِرِهِ اِنْصَرِفْ إِذَا شِئْتَ.
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 294 )
9..محمد بن علی ماجیلویه بسند خود از کمیل بن زیاد روایت کرده است که امیر المؤمنین در کلامی طولانی فرمود بار خدایا آری زمین تهی نماند از قائم بحجت خدا ظاهر باشد یا مخفی و پنهان تا حجج خدا و بیناتش از میان نرود.
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 410 )
و محمّد بن علیّ ما جیلویه-رضی اللّه عنه-به سند خود از کمیل بن زیاد روایت کند که امیر المؤمنین علیه السّلام در ضمن کلامی طولانی فرمود:بار الها!زمین از قیام کننده به حجّت خالی نمی ماند که او یا ظاهر و مشهور است و یا ترسان و مستور تا حجّتها و بیّنات الهی باطل نشود.و در پایانش فرمود:اگر خواستی برگرد.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 546 )
ص : 31
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْمُقْنِعَهِ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ عُتْبَهَ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: تُعْطَی صَدَقَهُ اَلْأَنْعَامِ لِذَوِی اَلتَّجَمُّلِ مِنَ اَلْفُقَرَاءِ لِأَنَّهَا أَرْفَعُ مِنْ صَدَقَاتِ اَلْأَمْوَالِ وَ إِنْ کَانَ جَمِیعُهَا صَدَقَهً وَ زَکَاهً وَ لَکِنْ أَهْلُ اَلتَّجَمُّلِ یَسْتَحْیُونَ أَنْ یَأْخُذُوا صَدَقَاتِ اَلْأَمْوَالِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 263 )
ص : 32
اِلْزَمُوا اَلْجَمَاعَهَ وَ اِجْتَنِبُوا اَلْفُرْقَهَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 150 )
ص : 33
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ رِفَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَتِ اَلْأَرْضُ مُبْتَلَّهً لَیْسَ فِیهَا تُرَابٌ وَ لاَ مَاءٌ فَانْظُرْ أَجَفَّ مَوْضِعٍ تَجِدُهُ فَتَیَمَّمْ مِنْهُ فَإِنَّ ذَلِکَ تَوْسِیعٌ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ فَإِنْ کَانَ فِی ثَلْجٍ فَلْیَنْظُرْ لِبْدَ سَرْجِهِ فَلْیَتَیَمَّمْ مِنْ غُبَارِهِ أَوْ شَیْءٍ مُغْبَرٍّ وَ إِنْ کَانَ فِی حَالٍ لاَ یَجِدُ إِلاَّ اَلطِّینَ فَلاَ بَأْسَ أَنْ یَتَیَمَّمَ مِنْهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 354 )
ص : 34
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلَهُ عَبَّادٌ اَلْبَصْرِیُّ عَنْ مُتَمَتِّعٍ لَمْ یَکُنْ مَعَهُ هَدْیٌ قَالَ یَصُومُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ قَبْلَ یَوْمِ اَلتَّرْوِیَهِ ، قَالَ فَإِنْ فَاتَهُ صَوْمُ هَذِهِ اَلْأَیَّامِ فَقَالَ لاَ یَصُومُ یَوْمَ اَلتَّرْوِیَهِ وَ لاَ یَوْمَ عَرَفَهَ ، وَ لَکِنْ یَصُومُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ مُتَتَابِعَاتٍ بَعْدَ أَیَّامِ اَلتَّشْرِیقِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 196 )
ص : 35
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یُجْلَدُ اَلْمُفْتَرِی ضَرْباً بَیْنَ اَلضَّرْبَیْنِ یُضْرَبُ جَسَدُهُ کُلُّهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 574 )
ص : 36
فِی کِتَابِ ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ فِی اَلْفَرِیضَهِ سُورَهَ اَلْمُدَّثِّرِ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَجْعَلَهُ مَعَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی دَرَجَهٍ وَ لاَ یُدْرِکُهُ فِی حَیَاهِ اَلدُّنْیَا شَقَاءٌ أَبَداً إِنْ شَاءَ اَللَّهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 452 )
ص : 37
عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : طَهِّرُوا أَوْلاَدَکُمْ یَوْمَ اَلسَّابِعِ فَإِنَّهُ أَطْیَبُ وَ أَطْهَرُ وَ أَسْرَعُ لِنَبَاتِ اَللَّحْمِ وَ إِنَّ اَلْأَرْضَ تَنْجَسُ مِنْ بَوْلِ اَلْأَغْلَفِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 35 )
2 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:
فرزندانتان را در هفتمین روز ختنه کنید؛ زیرا این، برای آنان زیباتر و پاکیزه تر است و رویش گوشت را سرعت می بخشد و همانا که زمین از بول شخص غلاف دار (ختنه نشده) تا چهل روز نجس می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 94 )
: ضعیف علی المشهور. قوله صلی الله علیه و آله: تنجس قال الوالد العلامه (ره) فی البالغ لمخالفته لله تعالی و فی الطفل لمخالفه أبویه لسنه رسول الله صلی الله علیه و آله و کأنها تنجس و لا تطهر أربعین یوما.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 62 )
ص : 38
وَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اِمْرَأَهٍ تَصَدَّقَتْ بِمَالِهَا عَلَی اَلْمَسَاکِینِ إِنْ [خَرَجَتْ مَعَ زَوْجِهَا ثُمَّ] خَرَجَتْ مَعَهُ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهَا شَیْءٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 44 )
ص : 39
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلدَّوَاءِ هَلْ یَصْلُحُ بِالنَّبِیذِ قَالَ لاَ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 118 )
ص : 40
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْوَهَّابِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْمُنْذِرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فِی جَنَاحِ کُلِّ هُدْهُدٍ خَلَقَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَکْتُوبٌ بِالسُّرْیَانِیَّهِ آلُ مُحَمَّدٍ خَیْرُ اَلْبَرِیَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 261 )
عیون اخبار الرضا: سلیمان بن جعفر از حضرت رضا از آباء گرام از علی علیه السّلام نقل میکند که فرمود بر بال هر هدهدی که خدا خلق نموده نوشته است. آل محمّد بهترین افراد جهانند. یک روایت دیگر از پیامبر اکرم بهمین مضمون نقل می شود.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 211 )
ص : 41
وَ قِیلَ إِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَکَی یَوْماً فَسَأَلُوهُ عَنْ سَبَبِ بُکَائِهِ فَقَالَ مَضَتْ لَنَا سَبْعَهُ أَیَّامٍ لَمْ یَأْتِنَا ضَیْفٌ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 136 )
و گفته شده که همانا امیر المؤمنین روزی گریه کرد از آن حضرت پرسیدند چرا گریه میکنید فرمود هفت روز تمام بر ما گذشت و مهمانی برای ما نیامد.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 330 )
در حدیث است که گروهی دیدند،امام علی علیه السّلام گریان است،سبب را پرسیدند: فرمود:هفت روز است که مهمان بر من وارد نشده است.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 366 )
و گفته شده که جمعی مشاهده نمودند که امیر المؤمنین علیه السّلام میگرید از سبب گریه سؤال نمودند؟فرمود:هفت روز است که مهمان بر من وارد نشده.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 137 )
ص : 42
یر، [بصائر الدرجات] ، اَلْیَقْطِینِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْوَلِیدِ اَلسَّمَّانِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا عَبْدَ اَللَّهِ مَا تَقُولُ اَلشِّیعَهُ فِی عَلِیٍّ وَ مُوسَی وَ عِیسَی عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مِنْ أَیِّ اَلْحَالاَتِ تَسْأَلُنِی قَالَ أَسْأَلُکَ عَنِ اَلْعِلْمِ فَأَمَّا اَلْفَضْلُ فَهُمْ سَوَاءٌ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا عَسَی أَنْ أَقُولَ فِیهِمْ فَقَالَ هُوَ وَ اَللَّهِ أَعْلَمُ مِنْهُمَا ثُمَّ قَالَ یَا عَبْدَ اَللَّهِ أَ لَیْسَ یَقُولُونَ إِنَّ لِعَلِیٍّ مَا لِلرَّسُولِ مِنَ اَلْعِلْمِ قَالَ قُلْتُ بَلَی قَالَ فَخَاصِمْهُمْ فِیهِ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَالَ لِمُوسَی وَ کَتَبْنا لَهُ فِی اَلْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ فَأَعْلَمَنَا أَنَّهُ لَمْ یُبَیِّنْ لَهُ اَلْأَمْرَ کُلَّهُ وَ قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ جِئْنا بِکَ عَلی هؤُلاءِ شَهِیداً وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ اَلْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 145 )
ص : 43
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْعُبَیْدِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ حَفْصٍ اَلْمَرْوَزِیِّ قَالَ: قَالَ اَلْفَقِیهُ اَلْعَسْکَرِیُّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَجِبُ عَلَی اَلْمُسَافِرِ أَنْ یَقُولَ فِی دُبُرِ کُلِّ صَلاَهٍ یُقَصِّرُ فِیهَا، سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ ثَلاَثِینَ مَرَّهً لِتَمَامِ اَلصَّلاَهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 523 )
ص : 44
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا تَأْخُذْکُمْ بِهِما رَأْفَهٌ فِی دِینِ اَللّهِ ، قَالَ فِی إِقَامَهِ اَلْحُدُودِ وَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ لْیَشْهَدْ عَذابَهُما طائِفَهٌ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ ، قَالَ اَلطَّائِفَهُ وَاحِدٌ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 93 )
ص : 45
وَ عَنِ اِبْنِ عُمَرَ قَالَ: وَجَدْنَا مَا بَیْنَ صَدْرِ جَعْفَرٍ وَ مَنْکِبَیْهِ وَ مَا أَقْبَلَ مِنْهُ تِسْعِینَ جِرَاحَهً مَا بَیْنَ ضَرْبَهٍ بِالسَّیْفِ وَ طَعْنَهٍ بِالرُّمْحِ وَ لَمَّا أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَعْیُ جَعْفَرٍ أَتَی اِمْرَأَتَهُ أَسْمَاءَ بِنْتَ عُمَیْسٍ فَعَزَّاهَا فِی زَوْجِهَا جَعْفَرٍ وَ دَخَلَتْ فَاطِمَهُ وَ هِیَ تَبْکِی وَ تَقُولُ وَا عَمَّاهْ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی مِثْلِ جَعْفَرٍ فَلْتَبْکِ اَلْبَوَاکِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 276 )
ص : 46
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَفْضَلُ قَضَاءِ اَلنَّوَافِلِ قَضَاءُ صَلاَهِ اَللَّیْلِ بِاللَّیْلِ وَ صَلاَهِ اَلنَّهَارِ بِالنَّهَارِ قُلْتُ وَ یَکُونُ وَتْرَانِ فِی لَیْلَهٍ قَالَ لاَ قُلْتُ وَ لِمَ تَأْمُرُنِی أَنْ أُوتِرَ وَتْرَیْنِ فِی لَیْلَهٍ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَحَدُهُمَا قَضَاءٌ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ أَبَانٍ ؛ وَ رَوَاهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 276 )
ص : 47
أَبُو عَلِیٍّ فِی أَمَالِیهِ ، عَنْ أَبِیهِ اَلشَّیْخِ اَلطُّوسِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْغَضَائِرِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُوسَی اَلتَّلَّعُکْبَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْهَمَذَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی لَمْ یَجْعَلْ لِلْمُؤْمِنِ أَجَلاً فِی اَلْمَوْتِ یُبْقِیهِ مَا أَحَبَّ اَلْبَقَاءَ فَإِذَا عَلِمَ [مِنْهُ] أَنَّهُ سَیَأْتِی بِمَا فِیهِ بَوَارُ دِینِهِ قَبْضَهُ اَللَّهُ إِلَیْهِ مُکْرَهاً :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 326 )
ص : 48
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: « وَ مَثَلُ اَلَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمُ اِبْتِغاءَ مَرْضاتِ اَللّهِ » قَالَ: عَلِیٌّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ أَفْضَلُهُمْ، وَ هُوَ مِمَّنْ یُنْفِقُ مَالَهُ اِبْتِغَاءَ مَرَضَاتِ اَللَّهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 148 )
ص : 49
سن، [المحاسن] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ کُرْدُوسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ بَاتَ عَلَی وُضُوءٍ بَاتَ وَ فِرَاشُهُ مَسْجِدُهُ فَإِنْ تَخَفَّفَ وَ صَلَّی ثُمَّ ذَکَرَ اَللَّهَ لَمْ یَسْأَلِ اَللَّهَ شَیْئاً إِلاَّ أَعْطَاهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 182 )
4-محاسن:(همان مضمون شماره 3 را آورده و فزوده)که اگر سبک شود و نمازی بخواند سپس ذکر خدا گوید از خدا چیزی نخواهد جز که باو بدهد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 116 )
ص : 50
ضا، [فقه الرضا علیه السلام ] : اِعْلَمْ یَرْحَمُکَ اَللَّهُ أَنَّ حَقَّ اَلْإِخْوَانِ وَاجِبٌ فَرْضٌ لاَزِمٌ أَنْ تفدونهم [تَفْدُوهُمْ] لأنفسکم [بِأَنْفُسِکُمْ] وَ أَسْمَاعِکُمْ وَ أَبْصَارِکُمْ وَ أَیْدِیکُمْ وَ أَرْجُلِکُمْ وَ جَمِیعِ جَوَارِحِکُمْ وَ هُمْ حُصُونُکُمُ اَلَّتِی تَلْجَئُونَ إِلَیْهَا فِی اَلشَّدَائِدِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ - لاَ تُمَاطُوهُمْ وَ لاَ تُخَالِفُوهُمْ وَ لاَ تَغْتَابُوهُمْ وَ لاَ تَدَعُوا نُصْرَتَهُمْ وَ لاَ مُعَاوَنَتَهُمْ وَ اُبْذُلُوا اَلنُّفُوسَ وَ اَلْأَمْوَالَ دُونَهُمْ وَ اَلْإِقْبَالَ عَلَی اَللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ بِالدُّعَاءِ لَهُمْ وَ مُوَاسَاتِهِمْ وَ مُسَاوَاتِهِمْ فِی کُلِّ مَا یَجُوزُ فِیهِ اَلْمُسَاوَاهُ وَ اَلْمُوَاسَاهُ وَ نُصْرَتَهُمْ ظَالِمِینَ وَ مَظْلُومِینَ بِالدَّفْعِ عَنْهُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 226 )
20-فقه الرضا:بدان خدایت رحمت کناد که حق برادران واجب و فرض است و باید جان و گوش و دیده و دست و پای و همه اندام خود را فدای آنها کنید،آنان دژهای شمایند که در سختیهای دنیا و آخرت بآنها پناه برید،بر آنها فخر نفروشید و از آنها دور نشوید،و با آنها مخالفت نکنید و غیبت آنها را نکنید و یاری و کمک بآنها را واننهید و جان و مال خود را برای آنها دریغ نکنید،و برای دعاء بآنها رو بدرگاه خدا عز و جل آورید،و با آنها همراهی و برابری کنید در آنچه رواست،و یاریشان کنید چه ستمکار باشند و چه ستم کش بوسیله دفاع از آنها(یعنی جلو ستم آنها را بگیرید و جلو ستم بر آنها را مترجم).
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 145 )
ص : 51
ثَلاَثَهٌ لا یُکَلِّمُهُمُ اَللّهُ تَعَالَی: اَلْمَنَّانُ اَلَّذِی لاَ یُعْطِی شَیْئاً إِلاَّ یَمُنُّهُ[بِمِنَّهٍ]، وَ اَلْمُسْبِلُ إِزَارَهُ، وَ اَلْمُنَفِّقُ سِلْعَتَهُ بِالْأَیْمَانِ اَلْفَاجِرَهِ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 215 )
ص : 52
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَقُولُ إِبْلِیسُ لَعَنَهُ اَللَّهُ مَا أَعْیَانِی فِی اِبْنِ آدَمَ فَلَنْ یُعْیِیَنِی مِنْهُ وَاحِدَهٌ مِنْ ثَلاَثٍ أَخْذُ مَالٍ مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ أَوْ مَنْعُهُ مِنْ حَقِّهِ أَوْ وَضْعُهُ فِی غَیْرِ وَجْهِهِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 132 )
141-عبد الرحمن بن محمد از امام صادق(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:ابلیس(لعنت خدا بر او باد)می گوید:هر چه در کار فرزند آدم درمانده ام کند در یکی از سه جا درمانده ام نمی کند:گرفتن مال از راه حرام و یا ندادن حق آن و یا مصرف کردن آن در غیر محلی که باید مصرف کند.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 203 )
141-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:ابلیس(خدا لعنتش کند)میگوید:هر چه مرا در بارۀ آدمیزاد عاجز کند در گمراه کردنش با یکی از سه چیز هرگز عاجز نخواهم ماند:از راه غیر مشروع مال بدست آوردن یا حق مال را پرداخت نکردن یا در غیر محلش صرف کردن.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 150 )
- امام صادق گفته:«شیطان گفته:هر چه فرزند آدم مرا وامانده گرداند باز در یکی از سه چیز وامانده و زبون نخواهد کرد:جستجوی خواسته از غیر راه حلال،با باز داشتن حقی در خواستۀ خود،یا صرف آن در غیر محلی که باید به کار برد هزینه کند».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 106 )
امام ششم فرمود ابلیس میگوید فرزند آدم در هر چه مرا وامانده کند در یکی از سه چیز وامانده نخواهد کرد،کسب مالی از غیر راه حلال یا منع حقی در مال خود با صرف آن در غیر محلی که باید صرف کند.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 146 )
ص : 53
حَدَّثَنَا أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْهَیْثَمِ بْنِ أَبِی مَسْرُوقٍ اَلنَّهْدِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ ظَرِیفٍ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ذَاتَ یَوْمٍ عَلَی مِنْبَرِ اَلْکُوفَهِ : أَنَا سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ وَ وَصِیُّ سَیِّدِ اَلنَّبِیِّینَ أَنَا إِمَامُ اَلْمُسْلِمِینَ وَ قَائِدُ اَلْمُتَّقِینَ وَ وَلِیُّ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ زَوْجُ سَیِّدَهِ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ أَنَا اَلْمُتَخَتِّمُ بِالْیَمِینِ وَ اَلْمُعَفِّرُ لِلْجَبِینِ أَنَا اَلَّذِی هَاجَرْتُ اَلْهِجْرَتَیْنِ وَ بَایَعْتُ اَلْبَیْعَتَیْنِ أَنَا صَاحِبُ بَدْرٍ وَ حُنَیْنٍ أَنَا اَلضَّارِبُ بِالسَّیْفَیْنِ وَ اَلْحَامِلُ عَلَی فَرَسَیْنِ أَنَا وَارِثُ عِلْمِ اَلْأَوَّلِینَ وَ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَی اَلْعَالَمِینَ بَعْدَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ خَاتَمِ اَلنَّبِیِّینَ أَهْلُ مُوَالاَتِی مَرْحُومُونَ وَ أَهْلُ عَدَاوَتِی مَلْعُونُونَ وَ لَقَدْ کَانَ حَبِیبِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَثِیراً مَا یَقُولُ یَا عَلِیُّ حُبُّکَ تَقْوَی وَ إِیمَانٌ وَ بُغْضُکَ کُفْرٌ وَ نِفَاقٌ وَ أَنَا بَیْتُ اَلْحِکْمَهِ وَ أَنْتَ مِفْتَاحُهُ وَ کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یُحِبُّنِی وَ یُبْغِضُکَ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 25 )
2 - امیر المؤمنین یک روز در بالای منبر کوفه فرمود: منم سید اوصیاء، وصی سید انبیاء منم امام مسلمانان و پیشوای متقیان و ولی مؤمنان و شوهر سیده زنان جهانیان منم که انگشتر بدست راست کنم و پیشانی بخاک نهم منم که دو هجرت کردم و دو بیعت نمودم منم صاحب بدر و حنین و زننده با دو تیغ و جنگنده بر دو اسب منم وارث علم اولین و حجت خدا بر جهانیان پس از پیغمبران و محمد بن عبد اللّه خاتم انبیاء، دوستدارانم مرحومند و دشمنانم ملعون بسیار بود که دوستم رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» میفرمود ای علی دوستی تو تقواست و ایمان دشمنی با تو کفر است و نفاق منم بیت حکمت و توئی کلیدش دروغگو است آنکه گمان برد مرا دوست دارد و دشمن تو است و صلی اللّه علی محمد و آله الطاهرین همین روز پس از خاتمه مجلس این حدیث را افزوده:
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 25 )
2.اصبغ بن نباته می گوید:امیر مؤمنان علیه السّلام روزی بر منبر کوفه بالا رفت و چنین فرمود:من سرور اوصیا هستم و وصی سرور پیامبران.من پیشوای مسلمانان و پارسایان و ولی اهل ایمان هستم و همسر بهترین زنان عالم هستم.
زهرا من هستم که انگشتر به دست راست کرده و پیشانی به خاک ساییده ام.من دو هجرت دارم.و در دو بیعت بودم.منم صاحب غزوات بدر و حنین.با ذوالفقار نبرد کرده ام و رزمنده بر دو اسب نشسته ام.من وارث دانش اولین و حجت خدا بر مردمان،پس از پیامبران و حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله خاتم پیامبران هستم.دوستدار من مورد رحمت خداوند و دشمنان من مورد خشم خداوند هستند.بارها که پیامبر دوستم بود،می فرمود:ای علی دوستی با تو تقوا و ایمان است،و دشمنی با تو کفر و نفاق ورزی.من خانه حکمت هستم و تو کلیدش هستی.هرکس پندارش این باشد که مرا دوست می دارد،حال آن که دشمن توست،دروغ می گوید
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 49 )
ص : 54
قَالَ وَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ صَامَ یَوْماً تَطَوُّعاً أَدْخَلَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْجَنَّهَ . وَ رَوَاهُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ طَلْحَهَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 401 )
ص : 55
عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتابِ . قَالَ: «إِنَّ ذَلِکَ اَلْکِتَابَ کِتَابٌ یَمْحُو اَللَّهُ فِیهِ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ، فَمِنْ ذَلِکَ اَلَّذِی یَرُدُّ اَلدُّعَاءُ اَلْقَضَاءَ، وَ ذَلِکَ اَلدُّعَاءُ مَکْتُوبٌ عَلَیْهِ: اَلَّذِی یُرَدُّ بِهِ اَلْقَضَاءُ، حَتَّی إِذَا صَارَ إِلَی أُمِّ اَلْکِتَابِ، لَمْ یُغْنِ اَلدُّعَاءُ فِیهِ شَیْئاً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 271 )
ص : 56
18-: قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِلْمُتَوَکِّلِ: لاَ تَطْلُبِ اَلصَّفَا مِمَّنْ کَدَرْتَ عَلَیْهِ، وَ لاَ اَلنُّصْحَ مِمَّنْ صَرَفْتَ سُوءَ ظَنِّکَ إِلَیْهِ؛ فَإِنَّمَا قَلْبُ غَیْرِکَ لَکَ کَقَلْبِکَ لَهُ .
( الدره الباهره من الأصداف الطاهره , جلد 1 , صفحه 44 )
18 - امام هادی علیه السّلام به متوکل فرمود: صفا و صمیمیّت را از کسی که با او کدورت داری و خیر خواهی را از کسی که به او بدگمان هستی، مجوی که دل غیر تو برای تو، مانند دل تو برای اوست.
( الدره الباهره ؛ ج 1 , ص 44 )
ص : 57
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْعَسْکَرِیِّ قَالَ قَالَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ کَفَلَ لَنَا یَتِیماً قَطَعَتْهُ عَنَّا مَحَبَّتُنَا بِاسْتِتَارِنَا فَوَاسَاهُ مِنْ عُلُومِنَا اَلَّتِی سَقَطَتْ إِلَیْهِ حَتَّی أَرْشَدَهُ وَ هَدَاهُ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَیُّهَا اَلْعَبْدُ اَلْکَرِیمُ اَلْمُوَاسِی لِأَخِیهِ أَنَا أَوْلَی بِالْکَرَمِ مِنْکَ اِجْعَلُوا لَهُ یَا مَلاَئِکَتِی فِی اَلْجِنَانِ بِعَدَدِ کُلِّ حَرْفٍ عَلَّمَهُ أَلْفَ أَلْفِ قَصْرٍ وَ ضُمُّوا إِلَیْهَا مَا یَلِیقُ بِهَا مِنْ سَائِرِ اَلنَّعِیمِ.
( الاحتجاج , جلد 1 , صفحه 16 )
و نیز بهمین اسناد صحیح از ابی محمد الحسن بن علی العسکری علیهما السّلام منقول و مرویست که جد بزرگوارم سید الشهداء ابا عبد اللّه الحسین علیه التحیه و الدعا در محضر جمعی از شیعیان ائمه اثنا عشر علیهم صلوات الواحد الاکبر باین کلام درر نظام صدق التیام متکلم گشته فرمودند که هر یتیم از ایتام محبین اهل بیت طیبین و طاهرین که از شرف صحبت لازم البهجت کثیر المنفعت امام زمان بواسطۀ غیبت و اختفای ایشان از خوف التهاب و اشتعال نوایر ارباب جور و عدوان منقطع و محروم ماند یا بوسیلۀ محنت و مشقت مادر باب خونخواهی محبان ما از اعدای ما نتواند که از رشحات سحاب لجه علوم شریعت حقیقت رسوم و از قطرات امطار بحار افضال طریقت لزوم آن امام معصوم متمتع و منتفع گشته رشحه ای که وسیله خضارت کشت زار عبودیت و امیدواری و قطره ای که موجب نضارت و شادابی طاعت حضرت باری گردد تحصیل نماید،در این حال اگر کسی متکفل احوال کثیر الاختلال او شود و از علوم ما آنچه بآن بنده ملک تعالی رسیده باو مواسات و احسان نماید تا آنکه آن بنده مطیع به تعلیم آداب شریعت دین مبین و تفهیم احکام طریقت ائمه المعصومین سلام اللّه علیهم اجمعین مستطیع و مهتدی شود در آن محل حضرت عز و جل بآن بنده متفضل از روی تفضل و استحباب باین خطاب مستطاب سرفراز و ممتاز گرداند که ای بنده مواسی کریم و ای لایق و سزاوار عطیه مهیمن قدیم من اولی بکرم و احری باعطای جزا و نعمم،زیرا که اکرم الاکرمین و ارحم الراحمین از صفات کامله و نعوت شامله منست. در آن حال بواسطه ایصال عطیه مال واهب بی امتنان بملایکه جنان خطاب بدینسان نماید که ای مسبحین ملاء اعلا و ای مطیعین امر ایزد تعالی باید که در منازل خیر محافل بهشت برین بعدد هر یک حرف از حروف تعلیم علم دین هزار هزار قصر دلنشین بجهت سکنی آن مؤمن پاک دین ترتیب و تعیین نمایند و جمیع لوازم آن مکان و مشتهیات لایقۀ آن از سایر مستلذات و نعیم از البسه استبرق و سندس و رضوان و حور عین و غلمان و تسنیم معین فرمایند.حسب الامر ایزد منان ملایکه جنان جمیع آن را سرانجام و سامان نموده در روز جزا و ثواب خلقان آن بنده بر گزیده حضرت رحیم الرحمن را با عطای آن و بسکنای«
جَنّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهارُ
»مبتهج و شادمان گردانند.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 15 )
5-به سند مذکور در متن از امام حسین علیه السّلام نقل است که فرموده: هر کس کفالت یتیمی از ما -که رنج غیبت، ارتباطش را از ما بریده-را بر عهده گیرد و با علوم ما او را همراهی و کمک کند تا ارشاد و هدایت شود، خداوند عزّ و جلّ به او فرماید:«ای بندۀ کریم من! که به برادرت یاری نمودی، من به کرم از تو سزاوارترم، ای فرشتگانم برای او در بهشتها به تعداد هر حرفی که تعلیم داده هزار هزار قصر قرار دهید. و در خور آن قصرها نیز از سایر نعمتها بدان بیافزاید.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 8 )
ص : 58
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مِرْدَاسٍ عَنْ صَفْوَانَ اِبْنِ یَحْیَی وَ اَلْحَسَنُ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا عَمَّارُ اَلصَّدَقَهُ وَ اَللَّهِ فِی اَلسِّرِّ أَفْضَلُ مِنَ اَلصَّدَقَهِ فِی اَلْعَلاَنِیَهِ وَ کَذَلِکَ وَ اَللَّهِ اَلْعِبَادَهُ فِی اَلسِّرِّ أَفْضَلُ مِنْهَا فِی اَلْعَلاَنِیَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 289 )
ص : 59
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ بُرَیْدٍ عَنْ أَخِیهِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عُمَرَ بْنِ بَزِیعٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ فِی کُلِّ یَوْمٍ سَبْعَ مَرَّاتٍ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی کُلِّ نِعْمَهٍ کَانَتْ أَوْ هِیَ کَائِنَهٌ فَقَدْ أَدَّی شُکْرَ مَا مَضَی وَ شُکْرَ مَا بَقِیَ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 9 )
1-حسین بن عمر بن یزید از مردی از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که فرمود:هر کس در هر روز هفت مرتبه بگوید: «الحمد للّه علی کلّ نعمه کانت أو هی کائنه». شکر نعمتهای گذشته و آینده را نموده باشد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 27 )
1-حسین بن عمر بن یزید از مردی شنید که امام صادق علیه السّلام فرمود:کسی که هفت مرتبه در هر روز،ذکر الحمد للّه علی کلّ نعمه کانت او هی کائنه را بگوید،از عهدۀ شکر نعمتهای گذشته و آیندۀ(خداوندی)برآمده است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 50 )
1. حسین بن عمر بن یزید از مردی از امام صادق (علیه السّلام) نقل کرده است که فرمود: هر کس در هر روز هفت مرتبه بگوید:«الحمد للّه علی کلّ نعمه کانت او هی کائنه» شکر نعمتهای گذشته و آینده را کرده است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 23 )
[33]1-... امام صادق علیه السّلام فرمود: هر که هر روز هفت بار «الحمد للّه علی کلّ نعمه او هی کائنه» گوید، بی گمان سپاس پیشین و سپاس بر جای مانده و پسین را به جای آورده است
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 35 )
ص : 60
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلصَّبْرُ صَبْرَانِ صَبْرٌ عَلَی اَلْبَلاَءِ حَسَنٌ جَمِیلٌ وَ أَفْضَلُ اَلصَّبْرَیْنِ اَلْوَرَعُ عَنِ اَلْمَحَارِمِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 91 )
امام باقر علیه السّلام فرمود: صبر بر دو گونه است: صبر بر بلا که خوب و نیکو است، ولی بهترین این دو صبر پرهیز از محرماتست.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 145 )
14-فرمود: صبر دو صبر است:صبر بر بلاء که نیکو و زیبا است و بهترینِ دو صبر،ورع از محرّمات.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 279 )
14-فرمود:صبر دو نوع است:صبر بر بلاء که نیکو و زیباست و بهترین این دو صبر،پرهیز از کارهای حرام است.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 263 )
: مرفوع، و ضمیر عنه راجع إلی أحمد فتنسحب علیه العده
( مرآه العقول ؛ ج 8 , ص 138 )
ص : 61
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: نِعْمَ اَللَّهْوُ اَلْمِغْزَلُ لِلْمَرْأَهِ اَلصَّالِحَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 261 )
ص : 62
تَفْسِیرُ اَلْإِمَامِ، عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَمَّا اَلْقَرْضُ فَقَرْضُ دِرْهَمٍ کَصَدَقَهِ دِرْهَمَیْنِ سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ هُوَ اَلصَّدَقَهُ عَلَی اَلْأَغْنِیَاءِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 364 )
ص : 63
ع، ، [علل الشرائع] ، أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَعْقِلٍ اَلْقِرْمِیسِینِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجَزَرِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلنَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لِمَ سُمِّیَتْ فَاطِمَهُ اَلزَّهْرَاءُ زَهْرَاءَ فَقَالَ لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَهَا مِنْ نُورِ عَظَمَتِهِ فَلَمَّا أَشْرَقَتْ أَضَاءَتِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ بِنُورِهَا وَ غَشِیَتْ أَبْصَارَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ خَرَّتِ اَلْمَلاَئِکَهُ لِلَّهِ سَاجِدِینَ وَ قَالُوا إِلَهَنَا وَ سَیِّدَنَا مَا هَذَا اَلنُّورُ فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِمْ هَذَا نُورٌ مِنْ نُورِی وَ أَسْکَنْتُهُ فِی سَمَائِی خَلَقْتُهُ مِنْ عَظَمَتِی أُخْرِجُهُ مِنْ صُلْبِ نَبِیٍّ مِنْ أَنْبِیَائِی أُفَضِّلُهُ عَلَی جَمِیعِ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ أُخْرِجُ مِنْ ذَلِکَ اَلنُّورِ أَئِمَّهً یَقُومُونَ بِأَمْرِی یَهْدُونَ إِلَی حَقِّی وَ أَجْعَلُهُمْ خُلَفَائِی فِی أَرْضِی بَعْدَ اِنْقِضَاءِ وَحْیِی . مصباح الأنوار ، عن أبی جعفر علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 12 )
شیخ صدوق در علل الشرائع به نقل از جابر جعفی روایت می کند که گفت:به امام صادق علیه السّلام گفتم:چرا حضرت فاطمه علیها السّلام زهرا نامیده می شود؟ امام فرمود:زیرا خداوند متعال او را از نور با عظمت خود آفرید،و هنگامی که نورش درخشیدن گرفت آسمانها و زمین به نور او روشن شدند و چشمان ملائکه خیره ماند،پس سجده نموده و از خدای سبحان پرسیدند:خدایا!این چه نوری است؟خداوند فرمود:این شعبه ای از نور من است که آن را آفریده ام و از صلب یکی از پیامبرانم که او را بر سایر پیامبران برتری داده ام،خارج می نمایم.و از این نور رهبران و امامانی به وجود می آیند که پس از انقطاع وحی مردم را به سوی حق هدایت می نمایند. این روایت را محمّد بن هاشم نیز به نقل از امام باقر علیه السّلام در مصباح الانوار آورده است.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 143 )
ص : 64
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ اَلْحَلاَّلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ نَسِیَ أَنْ یُصَلِّیَ رَکْعَتَیْ طَوَافِ اَلْفَرِیضَهِ فَلَمْ یَذْکُرْ حَتَّی أَتَی مِنًی ، قَالَ یَرْجِعُ إِلَی مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ فَیُصَلِّیهِمَا . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: نَسِیَ رَکْعَتَیْ طَوَافِ اَلْفَرِیضَهِ وَ قَدْ طَافَ بِالْبَیْتِ حَتَّی یَأْتِیَ مِنًی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 430 )
ص : 65
عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ قَوْلُهُ: « أَ تَأْمُرُونَ اَلنّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ » قَالَ: فَوَضَعَ یَدَهُ عَلَی حَلْقِهِ قَالَ: کَالذَّابِحِ نَفْسَهُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 43 )
ص : 66
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عِیصِ بْنِ اَلْقَاسِمِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ لَهُ غَنَمٌ یَبِیعُ أَلْبَانَهَا بِغَیْرِ کَیْلٍ قَالَ نَعَمْ حَتَّی یَنْقَطِعَ أَوْ شَیْءٌ مِنْهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 103 )
ص : 67
اِبْنُ أَبِی جُمْهُورٍ فِی عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لاَ صِیَامَ لِمَنْ لاَ یُبَیِّتُ اَلصِّیَامَ مِنَ اَللَّیْلِ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 316 )
ص : 68
196 وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عَوْرَهُ اَلْمُؤْمِنِ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ حَرَامٌ قَالَ لَیْسَ هُوَ أَنْ یَکْشِفَ فَیُرَی مِنْهُ شَیْئاً إِنَّمَا هُوَ أَنْ یَزْرِیَ عَلَیْهِ أَوْ یَعِیبَهُ .
( المؤمن , جلد 1 , صفحه 71 )
196- از امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ (نقل شده است که) فرمود:
عورت مؤمن بر مؤمن حرام است.
(سپس) فرمود:مقصود این نیست که بدن او را برهنه و عریان کند و جایی از آن را ببیند،بلکه مقصود این است که او را سبک و بی ارزش بداند،یا عیب جویی و نکوهش کند.
( مومن کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 153 )
ص : 69
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنَا یَحْیَی بْنُ زَکَرِیَّا عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ قَوْلُهُ: «وَ إِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَ لِقَوْمِکَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ» 43\44 فَقَالَ اَلذِّکْرُ اَلْقُرْآنُ وَ نَحْنُ قَوْمُهُ وَ نَحْنُ اَلْمَسْئُولُونَ .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 286 )
ص : 70
قَالَ حَدَّثَنَا زَیْدُ بْنُ حَمْزَهَ مُعَنْعَناً عَنْ إِبْرَاهِیمَ یَعْنِی اِبْنَ اَلْهَیْثَمِ اَلزُّهْرِیَّ قَالَ سَمِعْتُ خَالِی یَقُولُ قَالَ سَعِیدُ بْنُ جُبَیْرٍ : مَا خَلَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ رَجُلاً بَعْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَفْضَلَ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ « فَاسْعَوْا إِلی ذِکْرِ اَللّهِ » قَالَ إِلَی وَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 483 )
ص : 71
دَعَائِمِ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: غَسَّلَ عَلِیٌّ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ کَانَتْ أَوْصَتْ بِذَلِکَ إِلَیْهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 184 )
ص : 72
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثِ اَلْأَرْبَعِمِائَهِ قَالَ: وَ مَنْ شَرِبَ اَلْخَمْرَ وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهَا حَرَامٌ سَقَاهُ اَللَّهُ مِنْ طِینَهِ خَبَالٍ وَ إِنْ کَانَ مَغْفُوراً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 305 )
ص : 73
12744-15 الکافی ،1/6/354/4 محمد عن أحمد عن محمد بن إسماعیل قال: رأیت أبا الحسن علیه السّلام کشف بین یدیه طیب لینظر إلیه و هو محرم فأمسک علی أنفه بثوبه من ریحه.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 619 )
ص : 74
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : أَنَّهُ نَظَرَ إِلَی حَمَامِ مَکَّهَ فَقَالَ أَ تَدْرُونَ مَا سَبَبُ کَوْنِ هَذَا اَلْحَمَامِ فِی اَلْحَرَمِ قَالُوا مَا هُوَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ کَانَ فِی أَوَّلِ اَلزَّمَانِ رَجُلٌ لَهُ دَارٌ فِیهَا نَخْلَهٌ قَدْ أَوَی إِلَی خَرْقٍ فِی جِذْعِهَا حَمَامٌ فَإِذَا أَفْرَخَ صَعِدَ اَلرَّجُلُ فَأَخَذَ فِرَاخَهُ فَذَبَحَهَا فَأَقَامَ بِذَلِکَ دَهْراً طَوِیلاً لاَ یَبْقَی لَهُ نَسْلٌ فَشَکَا ذَلِکَ اَلْحَمَامُ إِلَی اَللَّهِ مَا نَالَهُ مِنَ اَلرَّجُلِ فَقِیلَ لَهُ إِنَّهُ إِنْ رَقِیَ إِلَیْکَ بَعْدَ هَذَا فَأَخَذَ لَکَ فَرْخاً صُرِعَ عَنِ اَلنَّخْلَهِ فَمَاتَ فَلَمَّا کَبِرَتْ فِرَاخُ اَلْحَمَامِ رَقِیَ إِلَیْهَا اَلرَّجُلُ وَ وَقَفَ اَلْحَمَامُ لِیَنْظُرَ إِلَی مَا یُصْنَعُ بِهِ فَلَمَّا تَوَسَّطَ اَلْجِذْعَ وَقَفَ سَائِلٌ بِالْبَابِ فَنَزَلَ فَأَعْطَاهُ شَیْئاً ثُمَّ اِرْتَقَی فَأَخَذَ اَلْفِرَاخَ وَ نَزَلَ بِهَا فَذَبَحَهَا وَ لَمْ یُصِبْهُ شَیْءٌ قَالَ اَلْحَمَامُ مَا هَذَا یَا رَبِّ فَقِیلَ لَهُ إِنَّ اَلرَّجُلَ تَلاَفَی نَفْسَهُ بِالصَّدَقَهِ فَدُفِعَ عَنْهُ وَ أَنْتَ فَسَوْفَ یُکْثِرُ اَللَّهُ نَسْلَکَ وَ یَجْعَلُکَ وَ إِیَّاهُمْ بِمَوْضِعٍ لاَ یُهَاجُ مِنْهُمْ شَیْءٌ إِلَی أَنْ تَقُومَ اَلسَّاعَهُ وَ أُتِیَ بِهِ إِلَی اَلْحَرَمِ فَجُعِلَ فِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 25 )
ص : 75
قل، [إقبال الأعمال] ، بِإِسْنَادِنَا إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَ أَوَّلُ یَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ نَادَی مُنَادٍ مِنْ تَحْتِ اَلْعَرْشِ یَا وَفْدَ اَلْحُسَیْنِ لاَ تُخْلُوا لَیْلَهَ اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ مِنْ زِیَارَهِ اَلْحُسَیْنِ فَلَوْ تَعْلَمُونَ مَا فِیهَا لَطَالَتْ عَلَیْکُمُ اَلسَّنَهُ حَتَّی یَجِیءَ اَلنِّصْفُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 98 , صفحه 98 )
ص : 76
فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ مَنْ أَصْبَحَ یَشْکُو مُصِیبَهً نَزَلَتْ بِهِ فَإِنَّمَا یَشْکُو رَبَّهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 454 )
ص : 77
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی أَمَالِیهِ ، عَنْ أَبِی بَکْرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ اَلْجِعَابِیِّ (عَنْ أَبِیهِ ) عَنِ اِبْنِ عُقْدَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلْبَجَلِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ لَمْ یَجْعَلْ (نَفْسَهُ لَهُ) مِنْ نَفْسِهِ وَاعِظاً فَإِنَّ مَوَاعِظَ اَلنَّاسِ لَنْ تُغْنِیَ عَنْهُ شَیْئاً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 140 )
ص : 78
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رَوَی سَعِیدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَیْهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَشْکُو اَلْفَقْرَ ثُمَّ قُلْتُ فِی نَفْسِی أَ لَیْسَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْفَقْرُ مَعَنَا خَیْرٌ مِنَ اَلْغِنَی مَعَ غَیْرِنَا وَ اَلْقَتْلُ مَعَنَا خَیْرٌ مِنَ اَلْحَیَاهِ مَعَ غَیْرِنَا فَرَجَعَ اَلْجَوَابُ أَنَّ اَللَّهَ مَحَّصَ أَوْلِیَاءَهُ إِذَا تَکَاثَفَتْ ذُنُوبُهُمْ بِالْفَقْرِ وَ قَدْ یَعْفُو عَنْ کَثِیرٍ وَ هُوَ کَمَا حَدَّثْتَ نَفْسَکَ اَلْفَقْرُ مَعَنَا خَیْرٌ مِنَ اَلْغِنَی مَعَ غَیْرِنَا وَ نَحْنُ کَهْفٌ لِمَنِ اِلْتَجَأَ وَ نُورٌ لِمَنِ اِسْتَضَاءَ بِنَا وَ عِصْمَهٌ لِمَنِ اِعْتَصَمَ مَنْ أَحَبَّنَا کَانَ مَعَنَا فِی اَلسَّنَامِ اَلْأَعْلَی وَ مَنِ اِنْحَرَفَ عَنَّا فَإِلَی اَلنَّارِ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَشْهَدُونَ عَلَی عَدُوِّکُمْ بِالنَّارِ وَ لاَ تَشْهَدُونَ لِوَلِیِّکُمْ بِالْجَنَّهِ مَا یَمْنَعُکُمْ مِنْ ذَلِکَ إِلاَّ اَلضَّعْفُ . کشف، [کشف الغمه] ، مِنْ دَلاَئِلِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ : مِثْلَهُ. کش، [رجال الکشی ] ، أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ کُلْثُومٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 44 )
ص : 79
وَ فِی اَلْمُصَالِتِ : جَاءَ رَجُلٌ بِآخَرَ وَ قَالَ هَذَا اِحْتَلَمَ بِأُمِّی فَقَالَ أَوْقِفْهُ فِی اَلشَّمْسِ وَ اِضْرِبْ ظِلَّهُ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 223 )
ص : 80
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لاَ یُلْسَعُ اَلْعَاقِلُ مِنْ جُحْرٍ مَرَّتَیْنِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 132 )
ص : 81
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بِإِسْنَادٍ لَهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : شَرُّ بِئْرٍ فِی اَلنَّارِ بَرَهُوتُ اَلَّذِی فِیهِ أَرْوَاحُ اَلْکُفَّارِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 246 )
3 - محمّد بن احمد با سند خود گوید: امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود:
بدترین چاه در آتش، چاه برهوت است که ارواح کفّار در آن قرار می یابند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 554 )
: مرسل.
( مرآه العقول ؛ ج 14 , ص 227 )
ص : 82
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَامِرٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ[بْنِ]مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ[بْنِ]خَالِدٍ قَالَ: بَیْنَا مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی ثَقِیفَهٍ لَهُ إِذَا اِسْتَأْذَنَ عَلَیْهِ أُنَاسٌ مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ فَأَذِنَ لَهُمْ فَدَخَلُوا عَلَیْهِ فَقَالُوا یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ إِنَّ أُنَاساً یَأْتُونَنَا یَزْعُمُونَ أَنَّ فِیکُمْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ إمام[إِمَاماً]مُفْتَرَضَ اَلطَّاعَهِ فَقَالَ مَا أَعْرِفُ ذَلِکَ فِی أَهْلِ بَیْتِی قَالُوا یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ یَزْعُمُونَ أَنَّکَ أَنْتَ هُوَ قَالَ مَا قُلْتُ لَهُمْ ذَلِکَ قَالُوا یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ إِنَّهُمْ أَصْحَابُ تَشْمِیرٍ وَ أَصْحَابُ خَلْوَهٍ وَ أَصْحَابُ وَرَعٍ وَ هُمْ یَزْعُمُونَ أَنَّکَ أَنْتَ هُوَ قَالَ هُمْ أَعْلَمُ وَ مَا قَالُوا قَالَ فَلَمَّا رَأَوْهُ أَنَّهُمْ قَدْ أَغْضَبُوهُ فَخَرَجُوا فَقَالُوا یَا سُلَیْمَانُ مَنْ هَؤُلاَءِ قُلْتُ اَلنَّاسُ مِنَ اَلْعِجْلِیَّهِ قَالَ عَلَیْهِمْ لَعْنَهُ اَللَّهِ قُلْتُ یَزْعُمُونَ أَنَّ سَیْفَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَقَعَ عِنْدَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا رَآهُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلْحَسَنِ وَ لاَ أَبُوهُ اَلَّذِی وَلَدَهُ بِوَاحِدَهٍ مِنْ عَیْنَیْهِ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ رَآهُ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فَإِنْ کَانُوا صَادِقِینَ فَاسْأَلُوهُمْ عَمَّا فِی مَیْسَرِهِ وَ عَمَّا فِی مَیْمَنِهِ فَإِنَّ فِی مَیْسَرِهِ سَیْفَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ فِی مَیْمَنِهِ عَلاَمَهً ثُمَّ قَالَ وَ اَللَّهِ إِنَّ عِنْدَنَا لَسَیْفَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ دِرْعَهُ وَ سِلاَحَهُ وَ لاَمَتَهُ وَ إِنَّ عِنْدَنَا اَلَّذِی کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ یَضَعُهُ بَیْنَ اَلْمُشْرِکِینَ وَ بَیْنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَلاَ یَخْلُصُ إِلَیْهِمْ نُشَّابَهٌ وَ اَللَّهِ إِنَّ عِنْدَنَا لِمِثْلَ اَلتَّابُوتِ اَلَّذِی جَاءَتْ بِهِ اَلْمَلاَئِکَهُ تَحْمِلُهُ وَ اَللَّهِ إِنَّ عِنْدَنَا لِمِثْلَ اَلطَّسْتِ اَلَّذِی کَانَ مُوسَی یُقَرِّبُ فِیهَا اَلْقُرْبَانَ وَ اَللَّهِ إِنَّ عِنْدَنَا أَلْوَاحَ مُوسَی وَ عَصَاهُ وَ إِنَّ قَائِمَنَا مَنْ لَبِسَ دِرْعَ رَسُولِ اَللَّهِ فَمَلَأَهَا وَ لَقَدْ لَبِسَهَا أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَخَطَّتْ عَلَیْهِ فَقُلْتُ لَهُ أَنْتَ أَلْحَمُ أَمْ أَبُو جَعْفَرٍ قَالَ کَانَ أَبُو جَعْفَرٍ أَلْحَمَ مِنِّی وَ لَقَدْ لَبِسْتُهَا أَنَا فَکَانَتْ وَ کَانَتْ وَ قَالَ بِیَدِهِ هَکَذَا فَقَلَبَهَا ثَلاَثاً .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 175 )
ص : 83
خَالِطُوا اَلنَّاسَ بِمَا یَعْرِفُونَ وَ دَعُوهُمْ وَ مَا یُنْکِرُونَ وَ لاَ تَحْمِلُوهُمْ عَلَی أَنْفُسِکُمْ وَ عَلَیْنَا فَإِنَّ أَمْرَنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 241 )
ص : 84
وَ قَالَ بَعْضُ اَلْمَوَالِی لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ لَنَا جَاراً نَاصِبِیّاً یَحْتَجُّ عَلَیْنَا فِی تَفْضِیلِ مَنْ تَقَدَّمَ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ لاَ نَدْرِی مَا جَوَابُهُ فَأَمَرَ بَعْضَ تَلاَمِذَتِهِ بِالْمَصِیرِ إِلَیْهِ فَذَهَبَ فَأَفْحَمَهُ فَفَرِحُوا وَ حَزِنَ اَلرَّجُلُ وَ قَبِیلَتُهُ فَرَجَعُوا فَأَخْبَرَ اَلْإِمَامَ فَقَالَ مَا فِی اَلسَّمَاءِ مِنَ اَلْفَرَحِ أَکْثَرُ مِنْ ذَلِکَ وَ مَا بِإِبْلِیسَ وَ شَیَاطِینِهِ أَشَدُّ مِنَ حُزْنِ أُولَئِکَ وَ لَقَدْ صَلَّی عَلَی هَذَا اَلْکَاسِرِ مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْعَرْشِ وَ اَلْکُرْسِیِّ وَ قَابَلَهَا اَللَّهُ بِالْإِجَابَهِ فَأَکْرَمَ إِیَابَهُ وَ عَظَّمَ ثَوَابَهُ وَ لَعَنَتْ تِلْکَ اَلْأَمْلاَکُ عَدُوَّ اَللَّهِ اَلْمَکْسُورَ وَ قَابَلَهَا اَللَّهُ بِالْإِجَابَهِ فَشَدَّدَ حِسَابَهُ وَ أَطَالَ عَذَابَهُ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 3 , صفحه 58 )
ص : 85
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: «هَذَا اَلسَّیِّدُ اَلْمُجْتَبَی ، وَ هَذَا شَهِیدُ کَرْبَلاَ سَیِّدُ اَلشُّهَدَاءِ ».
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 181 )
ص : 86
قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَعْفُوا اَللِّحَی.
( فقه القرآن , جلد 2 , صفحه 422 )
ص : 87
یر، [بصائر الدرجات] ، عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اِبْنِ مُسَافِرٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْعَشِیَّهِ اَلَّتِی اِعْتَلَّ فِیهَا مِنْ لَیْلَتِهَا اَلْعِلَّهَ اَلَّتِی تُوُفِّیَ فِیهَا یَا عَبْدَ اَللَّهِ مَا أَرْسَلَ اَللَّهُ نَبِیّاً مِنْ أَنْبِیَائِهِ إِلَی أَحَدٍ حَتَّی یَأْخُذَ عَلَیْهِ ثَلاَثَهَ أَشْیَاءَ قُلْتُ وَ أَیُّ شَیْءٍ هُوَ یَا سَیِّدِی قَالَ اَلْإِقْرَارُ لِلَّهِ بِالْعُبُودِیَّهِ وَ اَلْوَحْدَانِیَّهِ وَ إِنَّ اَللَّهَ یُقَدِّمُ مَا یَشَاءُ وَ نَحْنُ قَوْمٌ أَوْ نَحْنُ مَعْشَرٌ إِذَا لَمْ یَرْضَ اَللَّهُ لِأَحَدِنَا اَلدُّنْیَا نَقَلَنَا إِلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 286 )
بصائر: علی بن مهزیار از ابن مسافر نقل کرد که حضرت جواد علیه السّلام در شبی که مبتلا گردید و با همان ناراحتی از دنیا رفت بمن فرمود: ای عبد اللّه! خداوند هیچ پیامبری را از پیامبران نفرستاده مگر اینکه از او سه پیمان گرفته. عرضکردم آن سه چیز چیست؟ فرمود: اقرار به بندگی و وحدانیت خدا و اینکه خداوند هر چه را بخواهد مقدم می دارد ما گروهی هستیم که وقتی خداوند دنیا را بر ایمان نخواسته باشد منتقل به جانب او میشویم.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 231 )
ص : 88
صَدِیقُکَ مَنْ نَهَاکَ وَ عَدُوُّکَ مَنْ أَغْرَاکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 421 )
ص : 89
لاَ تَرْکَنُوا إِلَی جُهَّالِکُمْ وَ لاَ تَنْقَادُوا لِأَهْوَائِکُمْ فَإِنَّ اَلنَّازِلَ بِهَذَا اَلْمَنْزِلِ عَلی شَفا جُرُفٍ هارٍ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 519 )
ص : 90
وَ مِنْ تَذْکِرَهِ اِبْنِ حُمْدُونٍ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : تَأْخِیرُ اَلتَّوْبَهِ اِغْتِرَارٌ وَ طُولُ اَلتَّسْوِیفِ حَیْرَهٌ وَ اَلاِعْتِلاَلُ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ هَلَکَهٌ وَ اَلْإِصْرَارُ أَمْنٌ وَ لاَ یَأْمَنُ مَکْرَ اَللّهِ إِلاَّ اَلْقَوْمُ اَلْخاسِرُونَ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 208 )
ص : 91
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ أَخْبَرَنِی مَنْ سَمِعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْخَیْرُ أَسْرَعُ إِلَی اَلْبَیْتِ اَلَّذِی یُطْعَمُ فِیهِ اَلطَّعَامُ مِنَ اَلشَّفْرَهِ فِی سَنَامِ اَلْبَعِیرِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 390 )
ص : 92
وَ رَوَی إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ قَالَ : کُنْتُ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ اَلثَّانِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ صَالِحُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَهْلٍ وَ کَانَ یَتَوَلَّی لَهُ اَلْوَقْفَ بِقُمَّ فَقَالَ لَهُ یَا سَیِّدِی اِجْعَلْنِی مِنْ عَشَرَهِ آلاَفِ دِرْهَمٍ فِی حِلٍّ فَإِنِّی أَنْفَقْتُهَا فَقَالَ لَهُ أَنْتَ فِی حِلٍّ فَلَمَّا خَرَجَ صَالِحٌ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَحَدُهُمْ یَثِبُ عَلَی أَمْوَالِ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَیْتَامِهِمْ وَ مَسَاکِینِهِمْ وَ فُقَرَائِهِمْ وَ أَبْنَاءِ سَبِیلِهِمْ فَیَأْخُذُهَا ثُمَّ یَجِیءُ فَیَقُولُ اِجْعَلْنِی فِی حِلٍّ أَ تَرَاهُ ظَنَّ أَنِّی أَقُولُ لاَ أَفْعَلُ وَ اَللَّهِ لَیَسْأَلَنَّهُمُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَنْ ذَلِکَ سُؤَالاً حَثِیثاً .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 93
أَخْبَرُونَا عَنْ أَبِی بَکْرٍ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ صَالِحٍ اَلسَّبِیعِیِّ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلدَّهَّانُ ، وَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْجَصَّاصُ ، قَالاَ: حَدَّثَنَا حُسَیْنُ بْنُ اَلْحَکَمِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَسَنُ بْنُ حُسَیْنٍ ، عَنْ حِبَّانَ بْنِ عَلِیٍّ ، عَنِ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اَللّهُ لَکُمْ [قَالَ:] نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ أَصْحَابٍ لَهُ - مِنْهُمْ عُثْمَانُ بْنُ مَظْعُونٍ ، وَ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ حَرَّمُوا عَلَی أَنْفُسِهِمُ اَلشَّهَوَاتِ وَ هَمُّوا بِالْإِخْصَاءِ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 259 )
251-عن ابن عباس فی قوله تعالی:(لا تحرموا طیبات ما أحلّ اللّه لکم) قال: نزلت فی علیّ بن ابی طالب و أصحاب له منهم عثمان بن مظعون، و عمّار بن یاسر حرّموا علی أنفسهم الشهوات و هموا بالإخصاء. ابن عباس دربارۀ سخن خداوند:«لا تحرموا ما احل اللّه لکم» گفت: این آیه در حق علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) و یاران او از جمله عثمان بن مظعون و عمار یاسر نازل شده است، آنها شهوات را بر خود حرام کردند و می خواستند خود را خصی کنند.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 110 )
ابی صالح می گوید از ابن عباس مفسّر قرآن و یار و یاور علی علیه السّلام در باره کلام خداوند:«
لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اَللّهُ لَکُمْ
»سؤال شد.در جواب گفت: این آیه در شأن علی علیه السّلام و یاران او مثل عثمان بن مظعون و عمّار یاسر،آن هنگام که تصمیم گرفتند از لذات دنیوی و شهوات حلال کناره گیری کنند نازل شد.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 102 )
ص : 94
وَ قَالَ اَلْحَافِظُ عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ اَلْأَخْضَرِ اَلْجَنَابِذِیُّ : وَلَدَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سِتَّهً أَرْبَعَهٌ ذُکُورٌ وَ اِبْنَتَانِ- عَلِیٌّ اَلْأَکْبَرُ قُتِلَ مَعَ أَبِیهِ وَ عَلِیٌّ اَلْأَصْغَرُ وَ جَعْفَرٌ وَ عَبْدُ اَللَّهِ وَ سَکِینَهُ وَ فَاطِمَهُ قَالَ وَ نَسْلُ اَلْحُسَیْنِ مِنْ عَلِیٍّ اَلْأَصْغَرِ وَ أُمُّهُ أُمُّ وَلَدٍ وَ کَانَ أَفْضَلَ أَهْلِ زَمَانِهِ وَ قَالَ اَلزُّهْرِیٌّ مَا رَأَیْتُ هَاشِمِیّاً أَفْضَلَ مِنْهُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 39 )
و حافظ عبد العزیز جنابذی گوید که اولاد آن حضرت شش بوده اند چهار ذکور و دو اناث: علی اکبر با پدر شهید شد، و علی اصغر و جعفر و عبد اللّه و سکینه و فاطمه، و گوید که نسل امام حسین از علی اصغر ماند، و مادرش ام ولد بود و او افضل أهل زمان بود، و زهری گوید که من هاشمی ندیدم که أفضل بوده باشد از او
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 215 )
ص : 95
سن، [المحاسن] ، أَبِی عَنْ حَمْزَهَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلدُّهْنِیِّ وَ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْهُ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ یَبْعَثُ شِیعَتَنَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَلَی مَا فِیهِمْ مِنْ ذُنُوبٍ أَوْ غَیْرِهِ مُبْیَضَّهً وُجُوهُهُمْ مَسْتُورَهً عَوْرَاتُهُمْ آمِنَهً رَوْعَتُهُمْ قَدْ سُهِّلَتْ لَهُمُ اَلْمَوَارِدُ وَ ذَهَبَتْ عَنْهُمُ اَلشَّدَائِدُ یَرْکَبُونَ نُوقاً مِنْ یَاقُوتٍ فَلاَ یَزَالُونَ یَدُورُونَ خِلاَلَ اَلْجَنَّهِ عَلَیْهِمْ شِرَاکٌ مِنْ نُورٍ یَتَلَأْلَأُ تُوضَعُ لَهُمُ اَلْمَوَائِدُ فَلاَ یَزَالُونَ یَطْعَمُونَ وَ اَلنَّاسُ فِی اَلْحِسَابِ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: إِنَّ اَلَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا اَلْحُسْنی أُولئِکَ عَنْها مُبْعَدُونَ `لا یَسْمَعُونَ حَسِیسَها وَ هُمْ فِی مَا اِشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خالِدُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 184 )
ص : 96
وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ بِإِسْنَادِهِ یَرْفَعُ اَلْحَدِیثَ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَبْعَهُ مَوَاطِنَ لَیْسَ فِیهَا دُعَاءٌ مُوَقَّتٌ اَلصَّلاَهُ عَلَی اَلْجَنَائِزِ وَ اَلْقُنُوتُ وَ اَلْمُسْتَجَارُ وَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهُ وَ اَلْوُقُوفُ بِعَرَفَاتٍ وَ رَکْعَتَا اَلطَّوَافِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 278 )
ص : 97
د، [العدد القویه] ، قَالَ مَوْلاَنَا اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَدَّبَ نَبِیَّهُ أَحْسَنَ اَلْأَدَبِ فَقَالَ: خُذِ اَلْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ اَلْجاهِلِینَ فَلَمَّا وَعَی اَلَّذِی أَمَرَهُ قَالَ تَعَالَی - ما آتاکُمُ اَلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا فَقَالَ لِجَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَا اَلْعَفْوُ قَالَ أَنْ تَصِلَ مَنْ قَطَعَکَ وَ تُعْطِیَ مَنْ حَرَمَکَ وَ تَعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَکَ فَلَمَّا فَعَلَ ذَلِکَ أَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ - إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 114 )
10-کتاب عدد:مولا امام حسن(علیه السّلام)فرمود خداوند عزیز و بزرگ پیامبرش را به بهترین وجه ادب نموده فرموده است: «
خُذِ اَلْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ اَلْجاهِلِینَ
». وقتی که حفظ کرد پیامبر اکرم آنچه خدا دستور داده بود فرمود:«
ما آتاکُمُ اَلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا
».جبرئیل پرسید عفو چیست؟فرمود این است که وصل نمائی بکسی که قطع نموده و ببخشی بکسی که ترا محروم نموده و بگذری از کسی که بتو ستم نموده وقتی این دستورات را انجام داد خداوند باو وحی کرد: «
إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ
».
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 107 )
ص : 98
وَ رَوَی أَیْضاً عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ قَالَ نَحْنُ اَلْعَلاَمَاتُ وَ اَلنَّجْمُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 257 )
ص : 99
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: یَظْهَرُ اَلدِّینُ حَتَّی یُجَاوِزَ اَلْبِحَارَ وَ یُخَاضُ اَلْبِحَارُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ ثُمَّ یَأْتِی مِنْ بَعْدِکُمْ أَقْوَامٌ یَقْرَءُونَ اَلْقُرْآنَ یَقُولُونَ قَرَأْنَا اَلْقُرْآنَ مَنْ أَقْرَأُ مِنَّا وَ مَنْ أَفْقَهُ مِنَّا وَ مَنْ أَعْلَمُ مِنَّا ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَی أَصْحَابِهِ فَقَالَ هَلْ فِی أُولَئِکَ مِنْ خَیْرٍ قَالُوا لاَ قَالَ أُولَئِکَ مِنْکُمْ مِنْ هَذِهِ اَلْآیَهِ: وَ أُولئِکَ هُمْ وَقُودُ اَلنّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 111 )
ص : 100
فِی اَلتَّفْسِیرِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : غَیْرَ مُشْرِکِینَ بِهِ فِی اَلتَّوْحِیدِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 223 )
غیر مشرکین به یعنی حج خود را با کمال اخلاص بجا می آورند و مسلمان و موحد و یکتاپرستند(البته آیه در سوره حج آیه 31 است)که در مجمع چنین گفته و در تفسیر از حضرت صادق نقل شده که غیر مشرکین به یعنی در توحید خدا مؤمن هستند و شریک برای او نگرفته اند.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 227 )
ص : 101
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ مِیضَاهٍ کَانَ بِقُرْبِ اَلْمَسْجِدِ تُدْخِلُ اَلْحَائِضُ فِیهَا یَدَهَا وَ اَلْغُلاَمُ فِیهَا یَدَهُ قَالَ تَوَضَّأْ مِنْهَا فَإِنَّ اَلْمَاءَ لاَ یُنَجِّسُهُ شَیْءٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 189 )
ص : 102
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْوَابِشِیِّ، عَنْ أَبِی اَلْوَرْدِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ جَمَعَ اَللَّهُ اَلنَّاسَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ وَ هُمْ حُفَاهٌ عُرَاهٌ، فَیُوقَفُونَ فِی اَلْمَحْشَرِ حَتَّی یَعْرَقُوا عَرَقاً شَدِیداً وَ تَشْتَدَّ أَنْفَاسُهُمْ، فَیَمْکُثُونَ فِی ذَلِکَ خَمْسِینَ عَاماً، وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ وَ خَشَعَتِ اَلْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلاّ هَمْساً . قَالَ: ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ مِنْ تِلْقَاءِ اَلْعَرْشِ: أَیْنَ اَلنَّبِیُّ اَلْأُمِّیُّ؟ فَیَقُولُ اَلنَّاسُ: قَدْ أَسْمَعْتَ، فَسَمِّ بِاسْمِهِ. فَیُنَادِی أَیْنَ نَبِیُّ اَلرَّحْمَهِ، أَیْنَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأُمِّیُّ؟ فَیَتَقَدَّمُ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَمَامَ اَلنَّاسِ کُلِّهِمْ حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَی حَوْضٍ طُولُهُ مَا بَیْنَ أَیْلَهَ إِلَی صَنْعَاءَ، فَیَقِفُ عَلَیْهِ فَیُنَادِی بِصَاحِبِکُمْ فَیَتَقَدَّمُ أَمَامَ اَلنَّاسِ فَیَقِفُ مَعَهُ، ثُمَّ یُؤْذَنُ لِلنَّاسِ فَیَمُرُّونَ، فَبَیْنَ وَارِدِ اَلْحَوْضِ یَوْمَئِذٍ وَ بَیْنَ مَصْرُوفٍ عَنْهُ، فَإِذَا رَأَی رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مَنْ یُصْرَفُ عَنْهُ مِنْ مُحِبِّینَا یَبْکِی، وَ یَقُولُ: یَا رَبِّ، شِیعَهُ عَلِیٍّ، قَالَ: فَیَبْعَثُ اَللَّهُ إِلَیْهِ مَلَکاً فَیَقُولُ لَهُ: مَا یُبْکِیکَ یَا مُحَمَّدُ؟ فَیَقُولُ: أَبْکِی لِأُنَاسٍ مِنْ شِیعَهِ عَلِیٍّ، أَرَاهُمْ قَدْ صُرِفُوا تِلْقَاءَ أَصْحَابِ اَلنَّارِ وَ مُنِعُوا وُرُودَ حَوْضِی. فَیَقُولُ اَلْمَلَکُ: إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ قَدْ وَهَبْتُهُمْ لَکَ - یَا مُحَمَّدُ - وَ صَفَحْتُ لَهُمْ عَنْ ذُنُوبِهِمْ بِحُبِّهِمْ لَکَ وَ لِعِتْرَتِکَ، وَ أَلْحَقْتُهُمْ بِکَ وَ بِمَنْ کَانُوا یَتَوَلَّوْنَ بِهِ، وَ جَعَلْنَاهُمْ فِی زُمْرَتِکَ فَأَوْرِدْهُمْ حَوْضَکَ». قَالَ: أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «فَکَمْ بَاکٍ یَوْمَئِذٍ وَ بَاکِیَهٍ یُنَادُونَ: یَا مُحَمَّدُ؛ إِذَا رَأَوْا ذَلِکَ، وَ لاَ یَبْقَی أَحَدٌ یَوْمَئِذٍ یَتَوَلاَّنَا وَ یُحِبُّنَا وَ یَتَبَرَّأُ مِنْ عَدُوِّنَا وَ یُبْغِضُهُمْ إِلاَّ کَانُوا فِی حِزْبِنَا وَ مَعَنَا وَ یَرِدُونَ حَوْضَنَا». وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ فِی (أَمَالِیهِ) قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ (رَحِمَهُ اَللَّهُ)، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ، عَنِ اَلْمُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَصْرِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ اَلْعَمِّیِّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیٍّ اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا مُحَمَّدٍ اَلْوَابِشِیَّ، رَوَاهُ عَنْ أَبِی اَلْوَرْدِ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: «إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ جَمَعَ اَللَّهُ اَلنَّاسَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ عُرَاهً حُفَاهً فَیُوقَفُونَ عَلَی طَرِیقِ اَلْمَحْشَرِ حَتَّی یَعْرَقُوا عَرَقاً شَدِیداً، وَ تَشْتَدَّ أَنْفَاسُهُمْ». وَ سَاقَ اَلْحَدِیثَ إِلَی آخِرِهِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی (أَمَالِیهِ) قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ (رَحِمَهُ اَللَّهُ) قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ، عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَصْرِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ اَلْعَمِّیِّ، قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیٍّ اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا مُحَمَّدٍ اَلْوَابِشِیَّ، رَوَاهُ عَنْ أَبِی اَلْوَرْدِ، قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: «إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ جَمَعَ اَللَّهُ اَلنَّاسَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ عُرَاهً حُفَاهً فَیُوقَفُونَ عَلَی طَرِیقِ اَلْمَحْشَرِ حَتَّی یَعْرَقُوا عَرَقاً شَدِیداً، وَ تَشْتَدَّ أَنْفَاسُهُمْ» وَ سَاقَ اَلْحَدِیثَ إِلَی آخِرِهِ .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 777 )
ص : 103
إِنَّ اَلْغَنِیَّ هُوَ اَلْغَنِیُّ بِنَفْسِهِلَیْسَ اَلْغَنِیُّ هُوَ اَلْغَنِیَّ بِمَالِهِ وَ کَذَا اَلْکَرِیمُ هُوَ اَلْکَرِیمُ بِخُلْقِهِلَیْسَ اَلْکَرِیمُ بِقَوْمِهِ وَ بِآلِهِ وَ کَذَا اَلْفَقِیهُ هُوَ اَلْفَقِیهُ بِحَالِهِلَیْسَ اَلْفَقِیهُ بِنُطْقِهِ وَ مَقَالِهِ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 334 )
ص : 104
حَدَّثَنَا أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا قَالاَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْغِفَارِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ جَمِیعاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ : لاَ یَزَالُ فِی وُلْدِی مَأْمُونٌ مَأْمُولٌ.
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 228 )
..امام یکم فرمود همیشه در وجود من و فرزندان من شخصی است که امین است مردم باو امیدوارند
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 339 )
22-امام صادق علیه السّلام از پدران خود از امیر المؤمنین علیهم السّلام روایت کند که فرمود:پیوسته در فرزندانم شخص امینی وجود دارد که مردم بدو امیدوارند.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 433 )
ص : 105
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلطَّمَعُ مُورِدٌ غَیْرُ مُصْدِرٍ وَ ضَامِنٌ غَیْرُ وَفِیٍّ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 67 )
ص : 106
عدّه من أصحابنا ، عن أحمد بن محمّد بن خالد ، عن أبیه ، عن هارون بن الجهم ، عن المفضّل بن صالح ، عن سعد بن طریف ، عن أبی جعفر قال: الظّلم ثلاثه: ظلم یغفره اللّه، و ظلم لا یغفره، و ظلم لا یدعه اللّه. فأمّا الظّلم الّذی لا یغفره اللّه فالشّرک. و أمّا الظّلم الّذی یغفره، فظلم الرّجل نفسه فیما بینه و بین اللّه. و أمّا الظّلم الّذی لا یدعه اللّه، فالمدانیه بین العباد.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 243 )
ص : 107
مَعَ اَلزُّهْدِ تُثْمِرُ اَلْحِکْمَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 703 )
ص : 108
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی لُبِّ اَللُّبَابِ ، قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَرْبَعَهٌ یَزِیدُ عَذَابُهُمْ عَلَی عَذَابِ أَهْلِ اَلنَّارِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ رَجُلٌ لاَ یَجْتَنِبُ مِنَ اَلْبَوْلِ فَهُوَ یَجُرُّ أَمْعَاءَهُ فِی اَلنَّارِ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 270 )
ص : 109
6500-15 التهذیب ،1/95/229/3 عنه عن علی بن الحکم عن أبان عن الفقیه ،1294/446/1 إبراهیم الکرخی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له إنی أقدر علی أن أتوجه إلی القبله فی المحمل - فقال ما هذا الضیق أ ما لک برسول اللّه أسوه.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 521 )
ص : 110
حدّثنی أبی عن ابن أبی عمیر، عن ابن سنان، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: لمّا أمر اللّه نبیّه - صلّی اللّه علیه و آله - أن ینصّب أمیر المؤمنین - علیه السّلام - للنّاس فی قوله: «یا أیّها الرّسول بلّغ ما أنزل إلیک من ربّک فی علیّ.» بغدیر خمّ، فقال: من کنت مولاه فعلیّ مولاه. فجاءت الأبالسه إلی إبلیس الأکبر و حثّوا التّراب علی رؤوسهم. فقال [لهم] إبلیس: ما لکم؟ فقالوا: إنّ هذا الرّجل [قد] عقد الیوم عقده لا یحلّها شیء إلی یوم القیامه. فقال لهم إبلیس: کلا، إنّ الّذین حوله قد وعدونی فیه عده لن یخلفونی. فأنزل اللّه علی نبیّه : وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَیْهِمْ إِبْلِیسُ ظَنَّهُ (الآیه).
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 191 )
ص : 111
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ قَالَ نَحْنُ أَهْلُ اَلذِّکْرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 188 )
ص : 112
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَلنَّبِیُّ یَوْماً لِأَصْحَابِهِ حَیَاتِی خَیْرٌ لَکُمْ وَ مَمَاتِی خَیْرٌ لَکُمْ قَالَ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذَا حَیَاتُکَ نَعَمْ قَالُوا فَکَیْفَ مَمَاتُکَ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ حَرَّمَ لُحُومَنَا عَلَی اَلْأَرْضِ أَنْ یُطْعَمَ مِنْهَا.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 443 )
ص : 113
الطب، [طب الأئمه علیهم السلام] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْبُرْسِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْأَرْمَنِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یَضُرَّهُ طَعَامٌ فَلاَ یَأْکُلْ حَتَّی یَجُوعَ فَإِذَا أَکَلَ فَلْیَقُلْ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ لْیُجَیِّدِ اَلْمَضْغَ وَ لْیَکُفَّ عَنِ اَلطَّعَامِ وَ هُوَ یَشْتَهِیهِ وَ لْیَدَعْهُ وَ هُوَ یَحْتَاجُ إِلَیْهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 380 )
43-در طب بسندی تا امیر المؤمنین علیه السّلام که هر که خواهد خوراکی زیانش نرساند تا گرسنه نشود نخورد و چون خورد بگوید:بسم اللّه و باللّه و خوب بجود و تا سیر نشده دست از خوراک بکشد و آن را وانهد و هنوز نیاز بدان دارد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 169 )
ص : 114
ک، [إکمال الدین] ، مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَلِیٍّ مُحَمَّدَ بْنَ هَمَّامٍ یَقُولُ سَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عُثْمَانَ اَلْعَمْرِیَّ قَدَّسَ اَللَّهُ رُوحَهُ یَقُولُ : خَرَجَ تَوْقِیعٌ بِخَطٍّ أَعْرِفُهُ مَنْ سَمَّانِی فِی مَجْمَعٍ مِنَ اَلنَّاسِ بِاسْمِی فَعَلَیْهِ لَعْنَهُ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 33 )
ص : 115
عَنْهُ عَنِ اِبْنِ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تُصَلِّ فِی وَادِی اَلشُّقْرَهِ فَإِنَّ فِیهِ مَنَازِلَ اَلْجِنِّ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 366 )
ص : 116
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلْمَوَارِیثِ مَا أَدْرَکَ اَلْإِسْلاَمَ مِنْ مَالِ مُشْرِکٍ لَمْ یُقْسَمْ فَإِنَّ لِلنِّسَاءِ وَ لِلرِّجَالِ حُظُوظَهُمْ مِنْهُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 192 )
ص : 117
أَعْظَمُ اَلنَّاسِ ذُلاًّ اَلطَّامِعُ وَ اَلْحَرِیصُ وَ اَلْمُرِیبُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 123 )
ص : 118
وَ مِنْ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ: «لاَ یَتَطَهَّرُ اَلرَّجُلُ فَیُحْسِنُ طَهُورَهُ، ثُمَّ یَأْتِی اَلْجُمُعَهَ فَیُنْصِتُ حَتَّی یَقْضِیَ اَلْإِمَامُ صَلاَتَهُ، إِلاَّ کَانَ ذَلِکَ کَفَّارَهً لَهُ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلْجُمُعَهِ اَلْمُقْبِلَهِ؛ مَا اِجْتَنَبَ اَلْمَقْتَلَهَ» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 351 )
ص : 119
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: خَمْسُ صَلَوَاتٍ لاَ تُتْرَکُ عَلَی حَالٍ إِذَا طُفْتَ بِالْبَیْتِ وَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تُحْرِمَ وَ صَلاَهُ اَلْکُسُوفِ وَ إِذَا نَسِیتَ فَصَلِّ إِذَا ذَکَرْتَ وَ صَلاَهُ اَلْجِنَازَهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 241 )
ص : 120
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یُحِبُّ عَلِیّاً إِلاَّ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یُبْغِضُهُ إِلاَّ کَافِرٌ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 63 )
باسناد سابق از علی(علیه السّلام)مروی است که فرمود دوست ندارد علی(علیه السّلام)را مگر مؤمن و دشمن ندارد او را مگر کافر.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 300 )
267-جعابیّ بهمین اسناد از امیر مؤمنان علیه السّلام روایت کرده که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله فرمود:علیّ را دوست ندارد مگر مؤمن و دشمن ندارد مگر کافر.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 110 )
نیز علی علیه السّلام از نبی صلّی اللّه علیه و آله روایت فرمود: دوست ندارد علی را مگر مؤمن و دشمن ندارد مگر کافر.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 96 )
ص : 121
بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنْ عَنْبَسَهَ بْنِ مُصْعَبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ إِبْرَاهِیمَ وَ اَلْحِجْرِ فِی رَکْعَتَیْنِ جَمِیعاً فِی کُلِّ جُمُعَهٍ لَمْ یُصِبْهُ فَقْرٌ أَبَداً وَ لاَ جُنُونٌ وَ لاَ بَلْوَی .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 107 )
1-از عنبسه بن مصعب روایت شده است که امام صادق علیه السّلام فرمود:هر کس سورۀ ابراهیم و حجر را در رکعت اوّل و دوم نماز در هر هفته یک بار بخواند تنگدستی و نیاز و دیوانگی و بلاهای دیگر بدو نرسد.(ظاهرا سورۀ ابراهیم را در رکعت أوّل و حجر را در رکعت دوم باید بخواند).
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 239 )
1-عنبسه بن مصعب از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که فرمود:هر کس سورۀ ابراهیم و حجر را در هر هفته در رکعتهای اول و دوم نماز بخواند،هرگز گرفتار تنگدستی و دیوانگی و مصیبت نمی شود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 277 )
1. عنبسه بن مصعب می گوید: امام صادق (علیه السّلام) فرمود: هر کس سورۀ ابراهیم و حجر را در دو رکعت نماز هر جمعه ای بخواند، هرگز تنگدستی و دیوانگی و بلایی به او نخواهد رسید.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 207 )
[385]1-... امام صادق علیه السّلام فرمود: هر که سورۀ ابراهیم و حجر را هر جمعه در رکعت اول و دوم نماز یک بار تلاوت کند هرگز تهیدستی و دیوانگی و بلا او را در نرسد
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 243 )
ص : 122
قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ : فِی تَفْسِیرِ قَوْلِ اَللَّهِ سُبْحَانَهُ [تَعَالَی بِکِتَابِهِ ] « اَلَّذِینَ هُمْ مِنْ خَشْیَهِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ. `وَ اَلَّذِینَ هُمْ بِآیاتِ رَبِّهِمْ یُؤْمِنُونَ. `وَ اَلَّذِینَ هُمْ بِرَبِّهِمْ لا یُشْرِکُونَ. `وَ اَلَّذِینَ یُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَهٌ أَنَّهُمْ إِلی رَبِّهِمْ راجِعُونَ. `أُولئِکَ یُسارِعُونَ فِی اَلْخَیْراتِ وَ هُمْ لَها سابِقُونَ » [قَالَ] نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ [عَلَیْهِ السَّلاَمُ] .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 278 )
ص : 123
خَیْرُ إِخْوَانِکَ مَنْ سَارَعَ إِلَی اَلْخَیْرِ وَ جَذَبَکَ إِلَیْهِ وَ أَمَرَکَ بِالْبِرِّ وَ أَعَانَکَ عَلَیْهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 239 )
ص : 124
اَلْعَلاَّمَهُ اَلْکَرَاجُکِیُّ فِی کَنْزِ اَلْفَوَائِدِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ شَاذَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ وَهَبَ اَللَّهُ لَهُ مَالاً فَلَمْ یَتَصَدَّقْ مِنْهُ بِشَیْءٍ أَ مَا سَمِعْتَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ صَدَقَهُ دِرْهَمٍ أَفْضَلُ مِنْ صَلاَهِ عَشْرِ لَیَالٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 157 )
ص : 125
وَ عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ وُهَیْبِ بْنِ حَفْصٍ اَلنَّحَّاسِ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «إِنَّ اَلْحُسَیْنَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) بَکَتْ لِقَتْلِهِ اَلسَّمَاءُ وَ اَلْأَرْضُ وَ اِحْمَرَّتَا، وَ لَمْ تَبْکِیَا عَلَی أَحَدٍ قَطُّ، إِلاَّ عَلَی یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا ، وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ». وَ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی، عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ مِثْلَهُ .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 701 )
ص : 126
رَوَی کَثِیرٌ مِنَ اَلْمُسَلِّمِینَ : إِنَّ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ لِمُجَبِّرٍ هَلْ یَکُونُ أَحَدٌ أَقْبَلَ لِلْعُذْرِ اَلصَّحِیحِ مِنَ اَللَّهِ قَالَ لاَ قَالَ فَإِذَا کَانَ اَللَّهُ عَلِمَ مِنْ خَلْقِهِ عَدَمَ اَلْقُدْرَهِ عَلَی طَاعَتِهِ وَ قَالُوا أَنْتَ مَنَعْتَنَا مِنْهَا أَ مَا یَکُونُ عُذْرُهُمْ صَحِیحاً قَالَ بَلَی قَالَ فَیَجِبُ قَبُولُهُ وَ أَنْ لاَ یُؤَاخِذَهُمْ بِشَیْءٍ أَبَداً فَتَابَ اَلرَّجُلُ مِنَ اَلْقَوْلِ بِالْجَبْرِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 3 , صفحه 60 )
ص : 127
عَنْهُ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: لِلدَّابَّهِ عَلَی صَاحِبِهَا سِتَّهُ حُقُوقٍ لاَ یُحَمِّلُهَا فَوْقَ طَاقَتِهَا وَ لاَ یَتَّخِذُ ظُهُورَهَا مَجَالِسَ فَیَتَحَدَّثُ عَلَیْهَا وَ یَبْدَأُ بِعَلَفِهَا إِذَا نَزَلَ وَ یَعْرِضُ عَلَیْهَا اَلْمَاءَ إِذَا مَرَّ بِهِ وَ لاَ یَسِمُهَا فِی وُجُوهِهَا وَ لاَ یَضْرِبُهَا فِی وُجُوهِهَا فَإِنَّهَا تُسَبِّحُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 633 )
ص : 128
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ یَؤُمُّ اَلْمُقَیَّدُ اَلْمُطْلَقِینَ وَ لاَ صَاحِبُ اَلْفَالِجِ اَلْأَصِحَّاءَ وَ لاَ صَاحِبُ اَلتَّیَمُّمِ اَلْمُتَوَضِّئِینَ اَلْحَدِیثَ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً إِلَی قَوْلِهِ: اَلْأَصِحَّاءَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 340 )
ص : 129
وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ أَنَّهُ قَالَ: أَمَا وَ اَللَّهِ لَقَدْ دَخَلَ اَلْجَنَّهَ .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 347 )
301/9-در روایت دیگر آمده است که حضرت فرمودند:بدان که به خدا قسم او داخل بهشت شد.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 603 )
ص : 130
مع، [معانی الأخبار] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَخِیهِ عَنْ أَبِیهِ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَارِدٍ عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ حَدِیثٌ یَرْوِیهِ اَلنَّاسُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ حَدِّثْ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ لاَ حَرَجَ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَنُحَدِّثُ عَنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ بِمَا سَمِعْنَاهُ وَ لاَ حَرَجَ عَلَیْنَا قَالَ أَ مَا سَمِعْتَ مَا قَالَ کَفَی بِالْمَرْءِ کَذِباً أَنْ یُحَدِّثَ بِکُلِّ مَا سَمِعَ فَقُلْتُ وَ کَیْفَ هَذَا قَالَ مَا کَانَ فِی اَلْکِتَابِ أَنَّهُ کَانَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ یحدث [فَحَدِّثْ] أَنَّهُ کَائِنٌ فِی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ لاَ حَرَجَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 28 , صفحه 9 )
ص : 131
کش، [رجال الکشی ] ، رَوَی عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ لِبَنِیهِ: جَالِسُوا أَهْلَ اَلدِّینِ وَ اَلْمَعْرِفَهِ فَإِنْ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَیْهِمْ فَالْوَحْدَهُ آنَسُ وَ أَسْلَمُ فَإِنْ أَبَیْتُمْ إِلاَّ مُجَالَسَهَ اَلنَّاسِ فَجَالِسُوا أَهْلَ اَلْمُرُوَّاتِ فَإِنَّهُمْ لاَ یَرْفُثُونَ فِی مَجَالِسِهِمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 196 )
27-همان:بسندش تا امام چهارم(علیه السّلام)که به پسرانش میفرمود:با مردم دیندار و با معرفت همنشین باشید و اگر بر آنها دست نیابید تنهائی آرام تر و سالمتر است،و اگر جز همنشینی با مردم را نخواهید با مردم با مروت و مردانگی همنشین شوید که آنها در مجالس خود هرزه دارائی و یاوه گوئی ندارند.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 125 )
ص : 132
عَلِیُّ بْنُ عُقْبَهَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَا إِسْمَاعِیلُ أَ رَأَیْتَ فِیمَا قَبْلَکُمْ إِذَا کَانَ اَلرَّجُلُ لَیْسَ لَهُ رِدَاءٌ وَ عِنْدَ بَعْضِ إِخْوَانِهِ فَضْلُ رِدَاءٍ یَطْرَحُهُ عَلَیْهِ حَتَّی یُصِیبَ رِدَاءً فَقُلْتُ لاَ قَالَ فَإِذَا کَانَ لَهُ إِزَارٌ یُرْسِلُ إِلَی بَعْضِ إِخْوَانِهِ بِإِزَارِهِ حَتَّی یُصِیبَ إِزَاراً فَقُلْتُ لاَ فَضَرَبَ بِیَدِهِ عَلَی فَخِذِهِ ثُمَّ قَالَ مَا هَؤُلاَءِ بِإِخْوَهٍ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 85 )
ص : 133
عَوَالِی اَللآَّلِی ، قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَلرَّجُلَیْنِ مِنْ أُمَّتِی یَقُومَانِ فِی اَلصَّلاَهِ وَ رُکُوعُهُمَا وَ سُجُودُهُمَا وَاحِدٌ وَ إِنَّ مَا بَیْنَ صَلاَتَیْهِمَا مِثْلُ مَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ وَ لَمْ یُحَدِّثْ نَفْسَهُ فِیهِمَا بِشَیْءٍ مِنْ أُمُورِ اَلدُّنْیَا غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 98 )
ص : 134
و فی بصائر الدّرجات : عبد اللّه بن عامر، عن عبد الرّحمن بن أبی نجران قال: کتب أبو الحسن الرّضا - علیه السّلام - رساله و. أقرأنیها، [قال:] قال علیّ بن الحسین - علیهما السّلام-: إنّ محمّدا - صلّی اللّه علیه و آله - کان أمین اللّه فی أرضه، فلمّا قبض محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - کنّا أهل البیت ورثته، فنحن أمناء اللّه فی أرضه. ... إلی قوله: و نحن الّذین شرع اللّه لنا دینه، فقال فی کتابه: شَرَعَ لَکُمْ یا آل محمّد مِنَ اَلدِّینِ ما وَصّی بِهِ نُوحاً قد وصّانا بما وصّی به نوحا وَ اَلَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ یا محمّد وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ و إسماعیل و إسحاق و یعقوب وَ مُوسی وَ عِیسی . فقد علمنا و بلّغنا ما علمنا و استودعنا علمهم، و نحن ورثه الأنبیاء و نحن ورثه أولی العزم من الرّسل أَنْ أَقِیمُوا اَلدِّینَ یا آل محمّد وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ و کونوا علی جماعه کَبُرَ عَلَی اَلْمُشْرِکِینَ من أشرک بولایه علیّ - علیه السّلام- ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ من ولایه علیّ - علیه السّلام - [إنّ اللّه یا محمّد] یَهْدِی إِلَیْهِ من یجیبک إلی ولایه علیّ - علیه السّلام.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 485 )
ص : 135
قَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَبَّاسِ - رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ-: دَخَلْتُ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِذِی قَارٍ وَ هُوَ یَخْصِفُ نَعْلَهُ فَقَالَ لِی مَا قِیمَهُ هَذَا اَلنَّعْلِ فَقُلْتُ لاَ قِیمَهَ لَهَا فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَللَّهِ لَهِیَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ إِمْرَتِکُمْ إِلاَّ أَنْ أُقِیمَ حَقّاً أَوْ أَدْفَعَ بَاطِلاً ثُمَّ خَرَجَ فَخَطَبَ اَلنَّاسَ فَقَالَ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 76 )
ص : 136
20145-7 الکافی ،1/6/430/6 العده عن سهل عن الاثنین عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: کان عند أبی قوم فاختلفوا فی النبیذ فقال بعضهم القدر [القدح] الذی یسکر هو حرام و قال قوم قلیل ما أسکر و کثیره حرام فردوا الأمر إلی أبی علیه السّلام فقال أبی - أ رأیتم القسط لو لا ما یطرح فیه أولا أ کان یمتلئ و کذلک القدح الآخر لو لا الأول ما أسکر قال ثم قال إن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله قال من أدخل عرقا واحدا من عروقه قلیل ما أسکر کثیره عذب اللّه تعالی ذلک العرق بثلاثمائه و ستین نوعا من أنواع العذاب.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 625 )
ص : 137
ذَکَرَ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی کِتَابِ اَلْآدَابِ اَلدِّینِیَّهِ مَا رَوَاهُ عَنِ اَلْعِتْرَهِ اَلنَّبَوِیَّهِ مِنَ اَلْعَمَلِ عِنْدَ اَلرَّحِیلِ مِنْ مَنَازِلِ اَلْأَسْفَارِ فَقَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ: وَ إِذَا أَرَدْتَ اَلرَّحِیلَ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ اُدْعُ اَللَّهَ بِالْحِفْظِ وَ اَلْکِلاَءَهِ وَ وَدِّعِ اَلْمَوْضِعَ وَ أَهْلَهُ فَإِنَّ لِکُلِّ مَوْضِعٍ أَهْلاً مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ قُلْ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْحَافِظِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ .
( الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان , جلد 1 , صفحه 141 )
طبرسی در کتاب«الآداب الدّینیّه»مطلبی را از خاندان پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلم در باره ی اعمال هنگام کوچ از هر یک از منزل های طول سفر،ذکر کرده است که متنش این است:زمانی که خواستی کوچ کنی،دو رکعت نماز بخوان و از خدا بخواه تو را مشمول حفظ و عنایت خود گرداند.نیز با آن مکان و ساکنانش وداع کن؛زیرا که هر جایی ساکنانی از فرشتگان دارد.برای وداع بگو: «السّلام علی ملائکه اللّه الحافظین.السّلام علینا و علی عباد اللّه الصّالحین و رحمه اللّه و برکاته. درود بر فرشتگان خدا که نگهبان اند!درود بر ما و بندگان نیکوکار خدا و نیز رحمت و برکات خدا(بر ما و ایشان باد)!»
( آداب سفر در فرهنگ نیایش ؛ ج 1 , ص 326 )
ص : 138
فی أمالی الصّدوق : عن الحسن المجتبی - علیه السّلام - قال: جاء نفر من الیهود إلی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-. فقالوا: یا محمّد، أنت الّذی تزعم أنّک رسول اللّه، و أنّک الّذی یوحی إلیک، کما أوحی إلی موسی. فسکت النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - ساعه. ثمّ قال: نعم، أنا سیّد ولد آدم و لا فخر. و أنا خاتم النّبیّین، و إمام المتّقین، و رسول ربّ العالمین. قالوا: إلی من، إلی العرب أم إلی العجم أم إلینا؟ فأنزل اللّه هذه الآیه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 208 )
ص : 139
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلْعَلَوِیِّ، عَنْ عِیسَی بْنِ دَاوُدَ اَلنَّجَّارِ، قَالَ: حَدَّثَنِی مَوْلاَیَ أَبُو اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «جَمَعَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ)، فَأَغْلَقَ عَلَیْهِمُ اَلْبَابَ، فَقَالَ: یَا أَهْلِی وَ أَهْلَ اَللَّهِ، إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقْرَأُ عَلَیْکُمُ اَلسَّلاَمَ، وَ هَذَا جَبْرَئِیلُ مَعَکُمْ فِی اَلْبَیْتِ، وَ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: إِنِّی قَدْ جَعَلْتُ عَدُوَّکُمْ لَکُمْ فِتْنَهً، فَمَا تَقُولُونَ؟ قَالُوا: نَصْبِرُ - یَا رَسُولَ اَللَّهِ - لِأَمْرِ اَللَّهِ، وَ مَا نَزَلَ مِنْ قَضَائِهِ، حَتَّی نَقْدَمَ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ نَسْتَکْمِلَ جَزِیلَ ثَوَابِهِ، وَ قَدْ سَمِعْنَاهُ یَعِدُ اَلصَّابِرِینَ اَلْخَیْرَ کُلَّهُ؛ فَبَکَی رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) حَتَّی سُمِعَ نَحِیبُهُ مِنْ خَارِجِ اَلْبَیْتِ، فَنَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ: وَ جَعَلْنا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَهً أَ تَصْبِرُونَ وَ کانَ رَبُّکَ بَصِیراً أَنَّهُمْ سَیَصْبِرُونَ، أَیْ سَیَصْبِرُونَ کَمَا قَالُوا (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْکُمْ أَجْمَعِینَ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 117 )
ص : 140
و عنه عن ابی بصیر قال سمعت ابا جعفر علیه السلام یقول: لیس فیما دون الاربعین من الغنم شیء فاذا کانت اربعین ففیها شاه الی عشرین و مأه فاذا زادت علی عشرین و مأه واحده ففیها شاتان الی مأتین فاذا زادت واحده علی المأتین ففیها ثلاث شیاه الی ثلثمائه فاذا کثرت الغنم ففی کل مأه شاه و لا یؤخذ هرمه و لا ذات عوار الا ان یشاء المصدق و تعد صغیرها و کبیرها و لا یفرق بین مجتمع و لا یجمع بین مفترق (مفرق خ د) (متفرق خ د).
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 32 )
ص : 141
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْفَقِیهِ ، عَنْ أَبِی بَکْرٍ اَلْحَضْرَمِیِّ عَنِ اَلْوَرْدِ بْنِ زَیْدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَدِّثْنِی حَدِیثاً وَ أَمْلِهِ عَلَیَّ حَتَّی أَکْتُبَهُ قَالَ فَأَیْنَ حِفْظُکُمْ یَا أَهْلَ اَلْکُوفَهِ قُلْتُ حَتَّی لاَ یَرُدَّهُ عَلَیَّ أَحَدٌ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 282 )
ص : 142
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تُمَتَّعُ اَلْمُخْتَلِعَهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 144 )
2 - حلبی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
به زنی که خلع کرده، متاع داده نمی شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 371 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 241 )
ص : 143
قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو عُبَیْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ عِمْرَانَ اَلْمَرْزُبَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْجَوْهَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْمُقْرِی قَالَ حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ سَعِیدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو یَحْیَی اَلتَّمِیمِیُّ عَنْ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ اَلْخَوْلاَنِیِّ عَنْ مَالِکِ بْنِ ضَمْرَهَ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیّاً أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: أَلاَ إِنَّکُمْ مُعْرَضُونَ عَلَی لَعْنِی وَ دُعَایَ کَذَّاباً فَمَنْ لَعَنَنِی کَارِهاً مُکْرَهاً یَعْلَمُ اَللَّهُ أَنَّهُ کَانَ مُکْرَهاً وَرَدْتُ أَنَا وَ هُوَ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَعاً وَ مَنْ أَمْسَکَ لِسَانَهُ فَلَمْ یَلْعَنِّی - سَبَقَنِی کَرَمْیَهِ سَهْمٍ أَوْ لَمْحَهٍ بِالْبَصَرِ وَ مَنْ لَعَنَنِی مُنْشَرِحاً صَدْرُهُ بِلَعْنِی فَلاَ حِجَابَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَللَّهِ وَ لاَ حُجَّهَ لَهُ عِنْدَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَلاَ إِنَّ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَخَذَ بِیَدِی یَوْماً فَقَالَ مَنْ بَایَعَ هَؤُلاَءِ اَلْخَمْسَ ثُمَّ مَاتَ وَ هُوَ یُحِبُّکَ فَقَدْ قَضی نَحْبَهُ وَ مَنْ مَاتَ وَ هُوَ یُبْغِضُکَ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً یُحَاسَبُ بِمَا عَمِلَ فِی اَلْإِسْلاَمِ وَ إِنْ عَاشَ بَعْدَکَ وَ هُوَ یُحِبُّکَ خَتَمَ اَللَّهُ لَهُ بِالْأَمْنِ وَ اَلْإِیمَانِ کُلَّمَا طَلَعَتْ شَمْسٌ أَوْ غَرَبَتْ .
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 120 )
4-مالک بن ضمره گوید:از امیر المؤمنین علی(علیه السّلام)شنیدم که می فرمود: آگاه باشید که شما در معرض لعن و دروغگو شمردن من قرار خواهید گرفت(شما را در شرایطی قرار میدهند که اقدام به لعن و دروغزن خواندن من کنید)،پس هر کس مرا از روی کراهت و عدم رضایت قلبی لعن کند و خداوند ناراضی بودن او را بدین کار از دلش بداند من و او با هم بر محمّد(صلّی الله علیه و آله)وارد می شویم،و هر کس زبانش را نگه دارد و مرا لعن نکند،باندازۀ زمان پرتاب یک تیر یا یک چشم بهم زدن از من زودتر به ملاقات آن حضرت برود،و هر کس با رضایت و خوشحالی مرا لعن کند حجابی میان او و(عذاب)خداوند(یا حجّتی میان او و خداوند)نخواهد بود،و حجّت و دلیلی به پیشگاه محمّد(صلّی الله علیه و آله)ندارد. هان بدانید که محمّد(صلّی الله علیه و آله)روزی دست مرا گرفت و فرمود:هر کس با این پنج(انگشت)بیعت کند،و در حالی که تو را دوست می داشته بمیرد حقّا بعهد و به تکلیف خود عمل نموده،و هر کس در حالی که تو را دشمن میدارد بمیرد همانا به مرگ دوران جاهلیّت مرده است،و به تمام آنچه که در اسلام عمل نموده(اعم از عبادات و غیره)مورد محاسبه قرار گیرد،و اگر در حالی که تو را دوست میدارد پس از تو زنده بماند،تا آنگاه که خورشید طلوع و غروب میکند خداوند کارهای او را به امن و ایمان پایان خواهد داد.
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 132 )
ص : 144
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ [عَنْ أَبِیهِ ] عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ أَنْ یَتَزَوَّجَ اَلمَرْأَهَ فَلاَ بَأْسَ أَنْ یُولِجَ بَصَرَهُ فَإِنَّمَا هُوَ مُشْتَرٍ. وَ رَوَاهُ فِی اَلدَّعَائِمِ ، عَنْهُ: مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 193 )
ص : 145
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ زِیَادِ بْنِ سَلَمَهَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لِی: یَا زِیَادُ إِنَّکَ تَعْمَلُ عَمَلَ اَلسُّلْطَانِ؟ قَالَ: قُلْتُ: أَجَلْ، قَالَ لِی: وَ لِمَ؟ قُلْتُ: أَنَا رَجُلٌ لِیَ مُرُوَّهٌ، وَ عَلَیَّ عِیَالٌ، وَ لَیْسَ وَرَاءَ ظَهْرِی شَیْءٌ، فَقَالَ لِی: یَا زِیَادُ لَئِنْ أَسْقُطَ مِنْ حَالِقٍ فَأَتَقَطَّعَ قِطْعَهً قِطْعَهً أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أَتَوَلَّی لِأَحَدٍ مِنْهُمْ عَمَلاً، وَ أَطَأَ بِسَاطَ رَجُلٍ مِنْهُمْ إِلاَّ لِمَاذَا؟ قُلْتُ: لاَ أَدْرِی، قَالَ: إِلاَّ لِتَفْرِیجِ کُرْبَهٍ عَنْ مُؤْمِنٍ، أَوْ فَکِّ أَسْرِهِ، أَوْ قَضَاءِ دَیْنِهِ، یَا زِیَادُ إِنَّ أَهْوَنَ مَا یَصْنَعُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِمَنْ تَوَلَّی لَهُمْ عَمَلاً أَنْ یُضْرَبَ عَلَیْهِ سُرَادِقٌ مِنْ نَارٍ إِلَی أَنْ یَفْرُغَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ حِسَابِ اَلْخَلاَئِقِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 259 )
ص : 146
: وَ کَانَ یَقُولُ: وَ اَللَّهِ لاَبْنُ أَبِی طَالِبٍ آنَسُ بِالْمَوْتِ مِنَ اَلطِّفْلِ بِثَدْیِ أُمِّهِ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 352 )
آن حضرت در روایتی دیگر فرموده اند: به خدا سوگند که فرزند ابو طالب به مرگ، بیشتر دل داده است تا کودکی به پستان مادرش.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 498 )
ص : 147
عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ طَاوُسٍ فِی اَلْإِقْبَالِ قَالَ رَأَیْتُ فِی حَدِیثٍ بِإِسْنَادِهِ: أَنَّ مَنْ قَرَأَ فِی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ مِنْ رَجَبٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ مِائَهَ مَرَّهٍ کَانَ لَهُ نُوراً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یَسْعَی بِهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 484 )
ص : 148
وَ مِنْ طُرُقِهِمْ رِوَایَهُ جَامِعِ اَلْأُصُولِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : عَلِیٌّ مَعَ اَلْحَقِّ وَ اَلْحَقُّ مَعَهُ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 330 )
ص : 149
جا، [المجالس للمفید ] ، مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلتَّمِیمِیُّ عَنْ هِشَامِ بْنِ یُونُسَ اَلنَّهْشَلِیِّ عَنْ یَحْیَی بْنِ یَعْلَی عَنْ حُمَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَارِثِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْمُتَحَابُّونَ فِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی أَعْمِدَهٍ مِنْ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ فِی اَلْجَنَّهِ یُشْرِفُونَ عَلَی أَهْلِ اَلْجَنَّهِ فَإِذَا اِطَّلَعَ أَحَدُهُمْ مَلَأَ حُسْنُهُ بُیُوتَ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ فَیَقُولُ أَهْلُ اَلْجَنَّهِ اُخْرُجُوا نَنْظُرِ اَلْمُتَحَابِّینَ فِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ فَیَخْرُجُونَ فَیَنْظُرُونَ إِلَیْهِمْ أَحَدُهُمْ وَجْهُهُ مِثْلُ اَلْقَمَرِ فِی لَیْلَهِ اَلْبَدْرِ عَلَی جِبَاهِهِمْ هَؤُلاَءِ اَلْمُتَحَابُّونَ فِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 399 )
37-مجالس مفید:بسندش تا رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:دوستان یک دیگر در راه خدا عز و جل بر فراز سطونهای یاقوت سرخ باشند در بهشت که سر کشند بر اهل بهشت،و چون یکی از آنها سر برآورد زیبائی او خانه های اهل بهشت را پر کند و اهل بهشت گویند:بیرون شوید تا ببینیم دوستداران در راه خدا عز و جل را فرمود:بیرون آیند و بدانها نگرند هر کدام را در چهره درخشندگی باشد مانند ماه در شب چهارده و بر پیشانی آنها ثبت است اینانند دوستداران در راه خدا عز و جل.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 256 )
ص : 150
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ لِلْمَرْأَهِ مَعَ زَوْجِهَا أَمْرٌ فِی عِتْقٍ وَ لاَ صَدَقَهٍ وَ لاَ تَدْبِیرٍ وَ لاَ هِبَهٍ وَ لاَ نَذْرٍ فِی مَالِهَا إِلاَّ بِإِذْنِ زَوْجِهَا إِلاَّ فِی زَکَاهٍ أَوْ بِرِّ وَالِدَیْهَا أَوْ صِلَهِ قَرَابَتِهَا. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ أَیْضاً بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 80 )
ص : 151
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ وَ غَیْرِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ - « وَ طَعامُ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ حِلٌّ لَکُمْ » قَالَ اَلْحُبُوبُ وَ اَلْبُقُولُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 454 )
ص : 152
وَ فِی کِتَابِ قِصَصِ اَلرَّاوَنْدِیِّ عَنْ مُقَاتِلِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَمْ کَانَ طُولُ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِینَ هُبِطَ بِهِ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ کَمْ کَانَ طُولُ حَوَّاءَ قَالَ وَجَدْنَا فِی کِتَابِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَهْبَطَ آدَمَ وَ زَوْجَتَهُ حَوَّاءَ إِلَی اَلْأَرْضِ کَانَتْ رِجْلاَهُ عَلَی ثَنِیَّهِ اَلصَّفَا وَ رَأْسُهُ دُونَ أُفُقِ اَلسَّمَاءِ وَ أَنَّهُ شَکَا إِلَی اَللَّهِ مَا یُصِیبُهُ مِنْ حَرِّ اَلشَّمْسِ فَصَیَّرَ طُولَهُ سَبْعِینَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهِ وَ جَعَلَ طُولَ حَوَّاءَ خَمْسَهً وَ ثَلاَثِینَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِهَا .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 30 )
در کتاب قصص راوندی آمده است: مقاتل بن سلیمان می گوید که از امام صادق علیه السّلام پرسیدم هنگامی که آدم و حواء به زمین هبوط کردند بلندی قامتشان چقدر بود؟ آن حضرت پاسخ فرمودند: در کتاب علی علیه السّلام یافتم که آنگاه که خداوند آدم و حواء را بر زمین فرود آورد پاهای آدم بر گردنۀ کوه صفا بود و سرش در برابر افق آسمان. آدم از گرمای آفتاب شکوه نمود و خداوند قامت او را هفتاد ذراع و قامت حواء را سی و پنج ذراع قرار داد.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 65 )
ص : 153
وَ رُوِیَ: أَنَّ عَجُوزاً دَخَلَتْ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَلْطَفَهَا فَلَمَّا خَرَجَتْ سَأَلَتْهُ عَائِشَهُ فَقَالَ إِنَّهَا کَانَتْ تَأْتِینَا فِی زَمَنِ خَدِیجَهَ وَ إِنَّ حُسْنَ اَلْعَهْدِ مِنَ اَلْإِیمَانِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 8 )
ص : 154
24513-14 ( التهذیب 195:3 رقم 449) علی بن الحسین، عن محمد بن یحیی ، عن محمد بن أحمد، عن أبی الجوزاء المنبه بن عبد اللّه ، عن الحسین بن علوان ، عن عمرو بن خالد ، عن زید بن علی ، عن آبائه ، عن علی علیه السّلام : فی الصلاه علی الطفل أنه کان یقول "اللهم اجعله لأبویه و لنا سلفا و فرطا و أجرا".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 501 )
ص : 155
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تَصْحَبَنَّ فِی سَفَرِکَ مَنْ لاَ یَرَی لَکَ مِنَ اَلْفَضْلِ عَلَیْهِ کَمَا تَرَی لَهُ عَلَیْکَ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 251 )
و امیر مؤمنان(علیه السّلام)فرمود:با کسی که برای تو فضیلت قائل نیست بقدری که تو برای او فضیلت قائلی سفر مکن.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 480 )
امیر المؤمنین علیه السّلام:با کسی که همانند ارزشی که برای او قائل هستی،احترام قائل نیست،همسفر مشو.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 534 )
ص : 156
20132-6 الکافی ،1/6/404/6 الثلاثه عن البجلی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: مدمن الخمر یلقی اللّه یوم یلقاه کعابد وثن .
( الوافی , جلد 20 , صفحه 620 )
ص : 157
فس، [تفسیر القمی ] : قَوْلُهُ: إِحْدَی اَلطّائِفَتَیْنِ قَالَ اَلْعِیرُ أَوْ قُرَیْشٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 19 , صفحه 243 )
ص : 158
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ مُرْسَلاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مِنْ سَعَادَهِ اَلرَّجُلِ اَلْوَلَدُ اَلصَّالِحُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 359 )
ص : 159
کِتَابُ اَلْغَارَاتِ، لِإِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: خَطَبَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ ذَکَرَ اَلنَّبِیَّ فَصَلَّی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّی أُوصِیکُمْ بِتَقْوَی اَللَّهِ اَلَّذِی بِطَاعَتِهِ یَنْفَعُ أَوْلِیَاءَهُ وَ بِمَعْصِیَتِهِ یَضُرُّ أَعْدَاءَهُ وَ إِنَّهُ لَیْسَ لِهَالِکٍ هَلَکَ مَنْ یُعْذِرُهُ فِی تَعَمُّدِ ضَلاَلَهٍ حَسِبَهَا هُدًی وَ لاَ تَرْکِ حَقٍّ حَسِبَهُ ضَلاَلَهً وَ إِنَّ أَحَقَّ مَا یَتَعَاهَدُ اَلرَّاعِی مِنْ رَعِیَّتِهِ أَنْ یَتَعَاهَدَهُمْ بِالَّذِی لِلَّهِ عَلَیْهِمْ فِی وَظَائِفِ دِینِهِمْ وَ إِنَّمَا عَلَیْنَا أَنْ نَأْمُرَکُمْ بِمَا أَمَرَکُمُ اَللَّهُ بِهِ وَ أَنْ نَنْهَاکُمْ عَمَّا نَهَاکُمُ اَللَّهُ عَنْهُ وَ أَنْ نُقِیمَ أَمْرَ اَللَّهِ فِی قَرِیبِ اَلنَّاسِ وَ بَعِیدِهِمْ لاَ نُبَالِی بِمَنْ جَاءَ اَلْحَقُّ عَلَیْهِ وَ قَدْ عَلِمْتَ أَنَّ أَقْوَی مَا یَتَمَنَّوْنَ فِی دِینِهِمُ اَلْأَمَانِیُّ وَ یَقُولُونَ نَحْنُ نُصَلِّی مَعَ اَلْمُصَلِّینَ وَ نُجِاهِدُ مَعَ اَلْمُجَاهِدِینَ وَ نَهْجُرُ اَلْهِجْرَهَ وَ نَقْتُلُ اَلْعَدُوَّ وَ کُلَّ ذَلِکَ یَفْعَلُهُ أَقْوَامٌ لَیْسَ اَلْإِیمَانُ بِالتَّحَلِّی وَ لاَ بِالتَّمَنِّی اَلصَّلاَهُ لَهَا وَقْتٌ فَرَضَهُ رَسُولُ اَللَّهِ لاَ تَصْلُحُ إِلاَّ بِهِ فَوَقْتُ صَلاَهِ اَلْفَجْرِ حِینَ تَزَایُلِ اَلْمَرْءِ لَیْلَهُ وَ یَحْرُمُ عَلَی اَلصَّائِمِ طَعَامُهُ وَ شَرَابُهُ وَ وَقْتُ صَلاَهِ اَلظُّهْرِ إِذَا کَانَ اَلْقَیْظُ حِینَ یَکُونُ ظِلُّکَ مِثْلَکَ وَ إِذَا کَانَ اَلشِّتَاءُ حِینَ تَزُولُ اَلشَّمْسُ مِنَ اَلْفَلَکِ وَ ذَلِکَ حِینَ تَکُونُ عَلَی حَاجِبِکَ اَلْأَیْمَنِ مَعَ شُرُوطِ اَللَّهِ فِی اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ وَ وَقْتُ اَلْعَصْرِ وَ اَلشَّمْسُ بَیْضَاءُ نَقِیَّهٌ قَدْرَ مَا یَسْلُکُ اَلرَّجُلُ عَلَی اَلْجَمَلِ اَلثَّقِیلِ فَرْسَخَیْنِ قَبْلَ غُرُوبِهَا وَ وَقْتُ صَلاَهِ اَلْمَغْرِبِ إِذَا غَرَبَتِ اَلشَّمْسُ وَ أَفْطَرَ اَلصَّائِمُ وَ وَقْتُ صَلاَهِ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ حِینَ غَسَقَ اَللَّیْلُ وَ تَذْهَبُ حُمْرَهُ اَلْأُفُقِ إِلَی ثُلُثِ اَللَّیْلِ فَمَنْ نَامَ عِنْدَ ذَلِکَ فَلاَ أَنَامَ اَللَّهُ عَیْنَهُ فَهَذِهِ مَوَاقِیتُ اَلصَّلاَهِ إِنَّ اَلصَّلاهَ کانَتْ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً - وَ یَقُولُ اَلرَّجُلُ هَاجَرْتُ وَ لَمْ یُهَاجِرْ إِنَّمَا اَلْمُهَاجِرُونَ اَلَّذِینَ یَهْجُرُونَ اَلسَّیِّئَاتِ وَ لَمْ یَأْتُوا بِهَا وَ یَقُولُ اَلرَّجُلُ جَاهَدْتُ وَ لَمْ یُجَاهِدْ إِنَّمَا اَلْجِهَادُ اِجْتِنَابُ اَلْمَحَارِمِ وَ مُجَاهَدَهُ اَلْعَدُوِّ وَ قَدْ یُقَاتِلُ أَقْوَامٌ فَیُحِبُّونَ اَلْقِتَالَ لاَ یُرِیدُونَ إِلاَّ اَلذِّکْرَ وَ اَلْأَجْرَ وَ إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیُقَاتِلُ بِطَبْعِهِ مِنَ اَلشَّجَاعَهِ فَیَحْمِی مَنْ یَعْرِفُ وَ مَنْ لاَ یَعْرِفُ وَ یَجْبُنُ بِطَبِیعَتِهِ مِنَ اَلْجُبْنِ فَیُسَلِّمُ أَبَاهُ وَ أُمَّهُ إِلَی اَلْعَدُوِّ وَ إِنَّمَا اَلْمِثَالُ حَتْفٌ مِنَ اَلْحُتُوفِ وَ کُلُّ اِمْرِئٍ عَلَی مَا قَاتَلَ عَلَیْهِ وَ إِنَّ اَلْکَلْبَ لَیُقَاتِلُ دُونَ أَهْلِهِ وَ اَلصِّیَامُ اِجْتِنَابُ اَلْمَحَارِمِ کَمَا یَمْتَنِعُ اَلرَّجُلُ مِنَ اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ وَ اَلزَّکَاهُ اَلَّتِی فَرَضَهَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ طَیِّبَهً بِهَا نَفْسُکَ لاَ تَسْنُوا عَلَیْهَا سَنْیَهَا فَافْهَمُوا مَا تُوعَظُونَ فَإِنَّ اَلْحَرِیبَ مَنْ حَرِبَ دِینَهُ وَ اَلسَّعِیدَ مَنْ وُعِظَ بِغَیْرِهِ أَلاَ وَ قَدْ وَعَظْتُکُمْ فَنَصَحْتُکُمْ وَ لاَ حُجَّهَ لَکُمْ عَلَی اَللَّهِ أَقُولُ قَوْلِی هَذَا وَ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ لِی وَ لَکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 231 )
13-کتاب غارات تالیف ابراهیم بن محمد ثقفی با اسناد خود از اصبغ بن نباته که گفت علی علیه السّلام خطبه ای ایراد کرد و پس از حمد و ثنای الهی و صلوات بر پیغمبر فرمود.اما بعد من توصیه میکنم شما را بتقوای خدا که با اطاعتش اولیاء خود را بهره مند و با معصیت دشمنان خود را زیانکار مینماید و برای آن کس که عمدا طریق ضلالت را گرفته بتصور باطل که خیال کرده هدایت است و یا حقی را بتصور اینکه ضلالت و باطل است رها کرده و در نتیجه خود را بهلاکت و شقاوت افکنده است برای چنین شخصی هیچ کس نمیتواند عذرخواهی نموده و او را نجات دهد.و سزاوارتر و لازمترین وظایفی که والی و سرپرست ملت اسلامی نسبت بامت دارد این است که در اجراء وظایف دینی و حقوق و حدود الهی مراقب آنها باشد که در جامعۀ آنچه خدا خواسته است اجراء شود و همانا بر ما لازم و واجب است که شما را بآنچه خدا امر فرموده امر کنیم و از آنچه نهی فرموده نهی کنیم و اینکه فقط دستور خدا را در جامعه اجرا کنیم خواه در بارۀ کسی که با ما نزدیکی و قرابت و آشنائی داشته باشد یا نداشته و بیگانه باشد و هر کس که محکوم و حق بر علیه او باشد با کمال قاطعیت اجراء خواهد شد.و من میدانم که مهمترین اموری که مردم در انجام وظائف دینی بآن دلخوش و خرسند هستند جز آمال و آرزوی باطل چیزی نیست مثلا میگویند ما در صف نمازگزاران نماز میخوانیم و در صف رزمندگان جهاد میکنیم و هجرت مینمائیم و دشمن را میکشیم و البته این کارها را همۀ مردم انجام میدهند.ایمان حقیقی با اظهار و شعار و آرزو و توجیه مطالب نیست. نماز وقت معینی که رسول خدا فرض و واجب فرموده دارد که جز در آن وقت صحیح نیست وقت نماز صبح هنگامی است که انسان شب را پشت سر گذاشته که در آن لحظه خوردن و آشامیدن بر روزه دار حرام میگردد.و موقع نماز ظهر در تابستان هنگامی است که سایه انسان باندازۀ خود انسان شود(آخرین حد کوتاه شدن سایه و شروع در زیاد شدن نماید)و در موقع زمستان هنگامی است که آفتاب از فلک و از خط دائره نصف النهار بگذرد که نشانه اش این است وقتی که انسان بطرف نقطۀ جنوب نگاه کند آفتاب متمایل بطرف ابروی راست شود با ملاحظه شرائط و حدود و مقررات الهی در رکوع و سجود.و موقع نماز عصر هنگامی است که خورشید صاف و روشن و بمقدار رفتن دو فرسخ با مرکب مواری(شتر قوی)بغروب مانده باشد.و موقع نماز مغرب هنگامی است که خورشید غروب کند و وقت اخطار روزه دار باشد و موقع نماز عشاء هنگامی است که برخی طرف مغرب از بین رفته و تاریکی شب کاملا محسوس شود تا یک سوم شب آن کس که در این موقع از شب بخواب برود و نمازش ترک شود خداوند هرگز چشمش را بخواب نبرد(نفرین).این است اوقات نمازهای پنجگانه که خداوند در قرآن میفرماید.
إِنَّ اَلصَّلاهَ کانَتْ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً
نساء 102 نماز بر مؤمنین نوشته شده و واجب گشته است در اوقات معینی.و یا در موضوع هجرت مگوید من هجرت کرده ام با اینکه معنای حقیقی هجرت را مراعات نکرده است همانا مهاجران کسانی هستند که از گناهان هجرت و دوری نموده و آنها را مرتکب نشود.و یا راجع بجهاد میگوید من جهاد کرده ام با اینکه جهاد کامل نکرده است.همانا جهاد اجتناب از حرام و و جهاد اکبر و ستیز با دشمن درونی و برونی است گاهی کسانی میجنگند و نبرد را دوست دارند ولی انگیزۀ آنها نام و شهرت است و یا اجر و پاداش دنیوی است و ممکن است کسی ذاتا و بحسب طبع شجاع باشد ولی در کاربرد شجاعت جهت ندارد و بحسب طبعش از کسی که بشناسد یا نشناسد(حق است یا باطل ها حمایت میکند و یا طبیعتا جنون و ترسو است و در نتیجه پدر و یا مادرش را تسلیم دشمن و در دست او گرفتار میکند بالاخره همۀ جنگجویان با مرگ و کشته شدن دست بگریبانند ولی آن نیست و انگیزه است که به نبرد و قتال ارزش میدهد یا از ارزش می اندازد.سگ هم در مقابل حمله به بچه هایش میجنگد و حمله مکند.و حقیقت و غایت روزه عبارت است از خودداری و اجتناب از حرام همچنان که از خوردن و آشامیدن انسان خودداری مینماید.و زکاتی که رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله واجب نموده آن است که پیش از سر رسیدن سال با طیب نفس و کمال رغبت انسان بپردازد شما این مواعظ را خوب بفهمید و بکار بندید که حمله بر دین انسان و یورش بر آن مهمتر است از جمله بر مال و جان.خوشبخت و سعادتمند کسی است که از موعظۀ دیگران بپذیرد.آگاه باشید که شما را موعظه و نصیحت کردم و دیگر شما در برابر خدا محبت و دلیل و عذری ندارید من این گفتار را گفتم.و من برای خود و برای شما از خداوند مهربان درخواست مغفرت و بخشش دارم.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 244 )
ص : 160
، وَ عَنْ زُرَارَهَ وَ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالاَ : لَوْ أَنَّ عَبْداً عَمِلَ عَمَلاً یَطْلُبُ بِهِ رَحْمَهَ اَللَّهِ وَ اَلدَّارَ اَلْآخِرَهَ ثُمَّ أَدْخَلَ فِیهِ رِضَا أَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ کَانَ مُشْرِکاً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 105 )
ص : 161
ل، [الخصال] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: خَمْسٌ مِنْ خَمْسَهٍ مُحَالٌ اَلنَّصِیحَهُ مِنَ اَلْحَاسِدِ مُحَالٌ وَ اَلشَّفَقَهُ مِنَ اَلْعَدُوِّ مُحَالٌ وَ اَلْحُرْمَهُ مِنَ اَلْفَاسِقِ مُحَالٌ وَ اَلْوَفَاءُ مِنَ اَلْمَرْأَهِ مُحَالٌ وَ اَلْهَیْبَهُ مِنَ اَلْفَقْرِ مُحَالٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 194 )
18-خصال:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)که فرمود:پنج از پنج نشدنیست:نصیحت از حسود نشدنیست،و مهربانی از دشمن نشدنیست،و احترام از فاسق نشدنیست،وفاء از زن نشدنیست و هیبت از فقیر نشدنیست.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 124 )
ص : 162
اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی کِتَابِ اَلْإِقْبَالِ ، عَنْ عَبْدِ اَلْقَادِرِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ اَلْأَشْتَرِیِّ فِی کِتَابِهِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ فِی اَلْمُحَرَّمِ لَیْلَهً وَ هِیَ أَوَّلُ لَیْلَهٍ مِنْهُ مَنْ صَلَّی فِیهِ رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِیهِمَا سُورَهَ اَلْحَمْدِ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ إِحْدَی عَشْرَهَ مَرَّهً وَ صَامَ صَبِیحَتَهَا وَ هِیَ أَوَّلُ یَوْمٍ مِنَ اَلسَّنَهِ فَهُوَ کَمَنْ یَدُومُ عَلَی اَلْخَیْرِ سَنَهً وَ لاَ یَزَالُ مَحْفُوظاً مِنَ اَلسَّنَهِ إِلَی قَابِلٍ فَإِنْ مَاتَ قَبْلَ ذَلِکَ صَارَ إِلَی اَلْجَنَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 379 )
ص : 163
بشا، [بشاره المصطفی] ، مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلصَّمَدِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْفَارِسِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یَزِیدَ بْنِ سُلَیْمٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبَانٍ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ کُنْتُ وَلِیَّهُ فَعَلِیٌّ وَلِیُّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 222 )
ص : 164
وَ مِنْهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَخْذُ اَلشَّارِبِ وَ اَلْأَظْفَارِ وَ غَسْلُ اَلرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِّ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ یَنْفِی اَلْفَقْرَ وَ یَزِیدُ فِی اَلرِّزْقِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 356 )
ص : 165
قال صلّی اللّه علیه و آله التقوی هاهنا و أشار إلی صدره .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 199 )
ص : 166
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، بِالْإِسْنَادِ عَنِ اَلصَّدُوقِ عَنِ اِبْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ وَ مَاجِیلَوَیْهِ مَعاً عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَخِیهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَجَدَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ لآِدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ وَضَعُوا جِبَاهَهُمْ عَلَی اَلْأَرْضِ قَالَ نَعَمْ تَکْرِمَهً مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 139 )
ص : 167
وَ فِی حَدِیثِ اَلْحَوْلاَءِ بِالسَّنَدِ اَلْمُتَقَدِّمِ قَالَ: فَقَالَتِ اَلْحَوْلاَءُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ هَذَا کُلُّهُ لِلرَّجُلِ قَالَ نَعَمْ قَالَتْ فَمَا لِلنِّسَاءِ عَلَی اَلرِّجَالِ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَخْبَرَنِی أَخِی جَبْرَئِیلُ وَ لَمْ یَزَلْ یُوصِینِی بِالنِّسَاءِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنْ لاَ یَحِلَّ لِزَوْجِهَا أَنْ یَقُولَ لَهَا أُفٍّ یَا مُحَمَّدُ اِتَّقُوا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلنِّسَاءِ فَإِنَّهُنَّ عَوَانٍ بَیْنَ أَیْدِیکُمْ - أَخَذْتُمُوهُنَّ عَلَی أَمَانَاتِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا اِسْتَحْلَلْتُمْ مِنْ فُرُوجِهِنَّ بِکَلِمَهِ اَللَّهِ وَ کِتَابِهِ مِنْ فَرِیضَهٍ وَ سُنَّهٍ وَ شَرِیعَهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّ لَهُنَّ عَلَیْکُمْ حَقّاً وَاجِباً لِمَا اِسْتَحْلَلْتُمْ مِنْ أَجْسَامِهِنَّ وَ بِمَا وَاصَلْتُمْ مِنْ أَبْدَانِهِنَّ وَ یَحْمِلْنَ أَوْلاَدَکُمْ فِی أَحْشَائِهِنَّ حَتَّی أَخَذَهُنَّ اَلطَّلْقُ مِنْ ذَلِکَ فَأَشْفِقُوا عَلَیْهِنَّ وَ طَیِّبُوا قُلُوبَهُنَّ حَتَّی یَقِفْنَ مَعَکُمْ وَ لاَ تَکْرَهُوا اَلنِّسَاءَ وَ لاَ تَسْخَطُوا بِهِنَّ وَ لاَ تَأْخُذُوا مِمّا آتَیْتُمُوهُنَّ شَیْئاً إِلاَّ بِرِضَاهُنَّ وَ إِذْنِهِنَّ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 252 )
ص : 168
أبو جعفر محمد بن جریر الطبریّ، قال: روی الحسین ابن سعید و البرقیّ عن النضر بن سوید، عن یحیی بن حمران الحلبی قال: سمعت أبا عبد اللّه - علیه السلام - یقول: اتی بعلیّ بن الحسین - علیهما السلام - إلی یزید بن معاویه - لعنهما اللّه - [و من معه من النساء أسری،] و جعلوهم فی بیت، و وکّلوا بهم قوما من العجم، لا یفهمون العربیه. فقال بعضهم لبعض: إنّما جعلنا فی هذا البیت، لیهدم علینا فیه، فیقتلنا. فقال: علی بن الحسین للحرس بالرطانه: [أ] تدرون ما تقول هؤلاء النساء؟ یقلن: کیت و کیت. فقال الحرس: قد قالوا لکم إنّکم تخرجون غدا، و تقتلون. فقال علیّ - علیه السلام-: کلاّ یأبی اللّه ذلک، ثم اقبل علیهم یعلمهم بلسانهم .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 4 , صفحه 264 )
ص : 169
عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: اَلْوُقُوفُ عِنْدَ اَلشُّبْهَهِ خَیْرٌ مِنَ اَلاِقْتِحَامِ فِی اَلْهَلَکَهِ، وَ تَرْکُکَ حَدِیثاً لَمْ تُرْوَهُ خَیْرٌ مِنْ رِوَایَتِکَ حَدِیثاً لَمْ تُحْصِهِ، إِنَّ عَلَی کُلِّ حَقٍّ حَقِیقَهً وَ عَلَی کُلِّ صَوَابٍ نُوراً فَمَا وَافَقَ کِتَابَ اَللَّهِ فَخُذُوا بِهِ، وَ مَا خَالَفَ کِتَابَ اَللَّهِ فَدَعُوهُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 8 )
ص : 170
وَ فِی اَلْخِصَالِ وَ مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْعَبَّاسِ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ نَصْرٍ اَلطُّوسِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ غَزْوَانَ عَنْ أَبِی سِنَانٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ سُلَیْمٍ عَنْ عَطَاءِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : حَمَلَهُ اَلْقُرْآنِ عُرَفَاءُ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ کَمَا یَأْتِی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 175 )
ص : 171
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَ لاَ أُخْبِرُکُمْ بِشَرِّ نِسَائِکُمْ قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَخْبِرْنَا قَالَ مِنْ شَرِّ نِسَائِکُمُ اَلذَّلِیلَهُ فِی أَهْلِهَا اَلْعَزِیزَهُ مَعَ بَعْلِهَا اَلْعَقِیمُ اَلْحَقُودُ اَلَّتِی لاَ تَتَوَرَّعُ عَنْ قَبِیحٍ اَلْمُتَبَرِّجَهُ إِذَا غَابَ عَنْهَا زَوْجُهَا اَلْحَصَانُ مَعَهُ إِذَا حَضَرَ اَلَّتِی لاَ تَسْمَعُ قَوْلَهُ وَ لاَ تُطِیعُ أَمْرَهُ فَإِذَا خَلاَ بِهَا تَمَنَّعَتْ تَمَنُّعَ اَلصَّعْبَهِ عِنْدَ رُکُوبِهَا وَ لاَ تَقْبَلُ لَهُ عُذْراً وَ لاَ تَغْفِرُ لَهُ ذَنْباً .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 202 )
و نیز فرمود:می خواهید بدترین زنان را معرفی کنم؟گفتند:آری.فرمود: آن کس که در خانواده اش ذلیل و نسبت بشوهر عزیز(در دانه)؛نازا، کینه توز،ناپرهیزکار از بدی،در غیبت شوهر خودنما و خود آرا و عریان خوددار از او،نه سخن او را بشنود و نه فرمانش را ببرد،وقتی شوهر با او خلوت کند،چون شتر چموشی سرکشی نماید، نه عذری از وی پذیرد و نه از لغزش او درگذرد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 386 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:آیا می خواهید بدترین زنان را به شما معرفی کنم؟گفتند:بله ای رسول خدا.فرمود:از بدترین زنان شما زنی است که در خانواده اش متواضع و نرم خو و با شوهرش متکبّر باشد و همچنین نازا و کینه توز باشد و از اعمال زشت دوری نکند.در غیاب شوهرش،خود را برای مردان دیگر بیاراید و هنگام حضور او خود را در اختیارش قرار ندهد و به حرف شوهرش گوش ندهد،و فرمان او را اطاعت نکند،و چون شوهرش با او خلوت کند،مانند یک چارپای چموش و سرکش،مانع او بشود و عذر شوهرش را نپذیرد و اشتباهات او را نبخشد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 429 )
ص : 172
157 وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ مَلَکاً مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ مَرَّ بِرَجُلٍ قَائِمٍ عَلَی بَابِ دَارٍ فَقَالَ لَهُ اَلْمَلَکُ یَا عَبْدَ اَللَّهِ مَا یُقِیمُکَ عَلَی بَابِ هَذِهِ اَلدَّارِ قَالَ أَخٌ لِی فِی بَیْتِهَا أَرَدْتُ أَنْ أُسَلِّمَ عَلَیْهِ فَقَالَ اَلْمَلَکُ هَلْ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ رَحِمٌ مَاسَّهٌ أَوْ نَزَعَتْ بِکَ إِلَیْهِ حَاجَهٌ قَالَ لاَ مَا بَیْنِی وَ بَیْنَهُ قَرَابَهٌ وَ لاَ نَزَعَنِی إِلَیْهِ حَاجَهٌ إِلاَّ أُخُوَّهُ اَلْإِسْلاَمِ وَ حُرْمَتُهُ فَأَنَا أَتَعَاهَدُهُ وَ أُسَلِّمُ عَلَیْهِ فِی اَللَّهِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ قَالَ لَهُ اَلْمَلَکُ إِنِّی رَسُولُ اَللَّهِ إِلَیْکَ وَ هُوَ یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ لَکَ إِنَّمَا إِیَّایَ أَرَدْتَ وَ إِلَیَّ تَعَمَّدْتَ وَ قَدْ أَوْجَبْتُ لَکَ اَلْجَنَّهَ وَ أَعْتَقْتُکَ مِنْ غَضَبِی وَ أَجَرْتُکَ مِنَ اَلنَّارِ .
( المؤمن , جلد 1 , صفحه 61 )
157- از امام باقر عَلَیْهِ السَّلاَمُ (نقل شده است که) فرمود:
همانا فرشته ای از فرشته ها مرور کرد به مردی که جلوی خانه ای ایستاده بود،به او گفت:ای بندۀ خدا! برای چه جلوی درب این خانه ایستاده ای؟
پاسخ داد:برادری در این خانه دارم،می خواهم بر او سلام کنم.
فرشته الهی گوید:آیا بین تو و او ارتباط خویشاوندی هست؟ یا آن که حاجت و مشکلی برایت پیش آمده است؟
در پاسخ گوید:خیر،بین من و او خویشاوندی نیست،حاجت و خواسته ای هم مرا به اینجا نکشانده است مگر برادری اسلامی و احترام نسبت به آن؛و من پای بندم که به دیدار او آیم و برای رضای خدا پروردگار جهانیان،بر او سلام کنم.
فرشته گوید:من مأمور خدا برای تو هستم،خداوند تو را سلام می رساند و می گوید: همانا تو مرا نیّت کرده ای و به قصد من اینجا آمده ای،همانا بهشت را برای تو واجب نموده ام؛و تو را از غضب خود آزاد؛و از آتش در پناه خود قرار داده ام.
( مومن کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 131 )
ص : 173
وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ حُکَیْمٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رِبَاطٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: تَحِلُّ اَلزَّکَاهُ لِمَنْ لَهُ سَبْعُمِائَهِ دِرْهَمٍ إِذَا لَمْ یَکُنْ لَهُ حِرْفَهٌ وَ یُخْرِجُ زَکَاتَهَا مِنْهَا وَ یَشْتَرِی مِنْهَا بِالْبَعْضِ قُوتاً لِعِیَالِهِ وَ یُعْطِی اَلْبَقِیَّهَ أَصْحَابَهُ وَ لاَ تَحِلُّ اَلزَّکَاهُ لِمَنْ لَهُ خَمْسُونَ دِرْهَماً وَ لَهُ حِرْفَهٌ یَقُوتُ بِهَا عِیَالَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 232 )
ص : 174
أَحْسَنُ اَلْعِلْمِ مَا کَانَ مَعَ اَلْعَمَلِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 121 )
ص : 175
سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلْمَرْأَهِ إِذَا مَاتَتْ وَ لَیْسَ مَعَهَا اِمْرَأَهٌ تُغَسِّلُهَا قَالَ یُدْخِلُ زَوْجُهَا یَدَهُ تَحْتَ قَمِیصِهَا فَیُغَسِّلُهَا إِلَی اَلْمَرَافِقِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 197 )
ص : 176
وَ قَدْ جَاءَ فِی اَلْحَدِیثِ: أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی خَلَقَ بَیْتاً تَحْتَ اَلْعَرْشِ سَمَّاهُ اَلْبَیْتَ اَلْمَعْمُورَ تَحُجُّهُ اَلْمَلاَئِکَهُ فِی کُلِّ عَامٍ وَ خَلَقَ فِی اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ بَیْتاً سَمَّاهُ اَلضُّرَاحَ وَ تَعَبَّدَ اَلْمَلاَئِکَهَ بِحَجِّهِ وَ اَلتَّعْظِیمِ لَهُ وَ اَلطَّوَافِ حَوْلَهُ وَ خَلَقَ اَلْبَیْتَ اَلْحَرَامَ فِی اَلْأَرْضِ وَ جَعَلَهُ تَحْتَ اَلضُّرَاحِ .
( تصحیح إعتقادات الإمامیه , جلد 1 , صفحه 77 )
ص : 177
قَالَ وَ قَالَ: ثَلاَثَهٌ یَزِدْنَ فِی اَلْحِفْظِ وَ یَذْهَبْنَ بِالْبَلْغَمِ قِرَاءَهُ اَلْقُرْآنِ وَ اَلْعَسَلُ وَ اَللُّبَانُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 25 )
ص : 178
تَارِیخُ اَلطَّبَرِیِّ فِی حَدِیثِ اِبْنِ مَسْعُودٍ : قُلْنَا فَمَنْ یُدْخِلُکَ قَبْرَکَ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ قَالَ أَهْلِی .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 240 )
ص : 179
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ [عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ] قَالَ: أَوَّلُ هَلاَکِ أَهْلِ اَلْأَرْضِ قُرَیْشٌ وَ رَبِیعَهُ . قَالُوا وَ کَیْفَ؟ قَالَ: أَمَّا قُرَیْشٌ فَیُهْلِکُهَا اَلْمُلْکُ، وَ أَمَّا رَبِیعَهُ فَتُهْلِکُهَا اَلْحَمِیَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 358 )
ص : 180
دَفَنَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ لَیْلاً وَ أَوْصَی بِدَفْنِ نَفْسِهِ سِرّاً- .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 211 )
ص : 181
16688-13 التهذیب ،1/9/279/8 عنه عن فضاله و صفوّان عن الفقیه ،4319/375/3 العلاء عن محمّد عن أحدهما علیهما السّلام قال: سألته عن الأحکام فقال فی کل دین ما یستحلفون به.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 1060 )
ص : 182
وَ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَرْبَعَهٌ یَنْظُرُ اَللَّهُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ، مَنْ أَقَالَ نَادِماً أَوْ أَغَاثَ لَهْفَانَ أَوْ أَعْتَقَ نَسَمَهً أَوْ زَوَّجَ عَزَباً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 46 )
ص : 183
سر، [السرائر] ، عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ زُرَارَهَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّا لَنُحِبُّ اَلدُّنْیَا فَقَالَ لِی تَصْنَعُ بِهَا مَا ذَا قُلْتُ أَتَزَوَّجُ مِنْهَا وَ أَحُجُّ وَ أُنْفِقُ عَلَی عِیَالِی وَ أُنِیلُ إِخْوَانِی وَ أَتَصَدَّقُ قَالَ لِی لَیْسَ هَذَا مِنَ اَلدُّنْیَا هَذَا مِنَ اَلْآخِرَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 106 )
ص : 184
2053-5 الکافی ،1/6/89/2 العده عن البرقی عن أبیه عن علی بن النعمان عن ابن مسکان عن أبی بصیر قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: إن الحر حر علی جمیع أحواله إن نابته نائبه صبر لها - و إن تداکت علیه المصائب لم تکسره و إن أسر و قهر و استبدل بالیسر عسرا - کما کان یوسف الصدیق الأمین لم یضرر حریته إن استعبد و قهر و أسر - و لم یضرره ظلمه الجب و وحشته و ما ناله أن من اللّه علیه فجعل الجبار العاتی له عبدا بعد إذ کان مالکا فأرسله و رحم به أمه و کذلک الصبر یعقب خیرا فاصبروا و وطنوا أنفسکم علی الصبر تؤجروا.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 333 )
ص : 185
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی قَالَ: أَکَلْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَوْماً فَأُتِیَ بِدَجَاجَهٍ مَحْشُوَّهٍ خَبِیصاً فَفَکَکْنَاهَا وَ أَکَلْنَاهَا . اِبْنُ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی قَالَ: أَکَلْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِثْلَ اَلْخَبَرِ اَلْأَوَّلِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 321 )
3 - عبد الأعلی گوید: روزی با امام صادق علیه السّلام غذا می خوردم، مرغ شکم پری آوردند که درون آن پر از حلوا بود، ما آن را جدا کردیم و خوردیم.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 118 )
: السندان مجهولان، و ربما یعدان من الحسان. قال الفیروزآبادی : خبصه یخبصه : خلطه، و منه الخبیص المعمول من التمر و السمن.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 148 )
ص : 186
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَدْ خَرَجَ عَلَیَّ فأحدت[فَأَحْدَدْتُ] أَنْظُرُ إِلَیْهِ، وَ جَعَلْتُ أَنْظُرُ إِلَی رَأْسِهِ وَ رِجْلَیْهِ لِأَصِفَ قَامَتَهُ لِأَصْحَابِنَا بِمِصْرَ ، فَبَیْنَا أَنَا کَذَلِکَ حَتَّی قَعَدَ. فَقَالَ: یَا عَلِیُّ إِنَّ اَللَّهَ اِحْتَجَّ فِی اَلْإِمَامَهِ بِمِثْلِ مَا اِحْتَجَّ بِهِ فِی اَلنُّبُوَّهِ، فَقَالَ: «وَ آتَیْناهُ اَلْحُکْمَ صَبِیًّا» «وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَهً» فَقَدْ یَجُوزُ أَنْ یُؤْتَی اَلْحِکْمَهَ وَ هُوَ صَبِیٌّ، وَ یَجُوزُ أَنْ یُؤْتَی اَلْحِکْمَهَ وَ هُوَ اِبْنُ أَرْبَعِینَ سَنَهً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 13 )
ص : 187
لاَ خَیْرَ فِی قَلْبٍ لاَ یَخْشَعُ وَ عَیْنٍ لاَ تَدْمَعُ وَ عَمَلٍ لاَ یَنْفَعُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 534 )
ص : 188
و فی محاسن البرقیّ ، عنه عن بعض أصحابنا، رفعه: فی قول اللّه وَ لِتُکَبِّرُوا اَللّهَ عَلی ما هَداکُمْ ، [قال: التکبیر، التّعظیم للّه و الهدایه الولایه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 248 )
ص : 189
ما قال فی کتاب حیقوق : سید یجیء من الیمن مقدس من جبل فاران یعطی السماء بهاء و یملأ الأرض نورا و یسیر الموت بین یدیه و ینقر الطیر بموضع قدمیه.
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 74 )
باز هم در تأویل فاران، آنچه که در کتاب حیقوق پیامبر است ما را کمک می کند، که می گوید سیّدی از کوه فاران می آید و به آسمان ارزش می دهد. و زمین را پر از نور می کند. مرگ در دستهای اوست و پرنده جای پای او را نوک می زند.
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 56 )
ص : 190
وَ عَنْهُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ : مَنْ أَفْتَی بِغَیْرِ عِلْمٍ لَعَنَتْهُ مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاءِ وَ مَلاَئِکَهُ اَلْأَرْضِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 96 )
ص : 191
17545-13 الفقیه ،3604/164/3 و قال علیه السّلام: لا تستعن بمجوسی و لو علی أخذ قوائم شاتک و أنت ترید ذبحها.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 413 )
ص : 192
اَلسَّیِّدُ اَلرَّضِیُّ فِی اَلْمَجَازَاتِ اَلنَّبَوِیَّهِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: وَ قَدْ سَمِعَ مُؤَذِّناً یَقُولُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ-[فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ] صَدَّقَکَ کُلُّ رَطْبٍ وَ یَابِسٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 59 )
ص : 193
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ وَ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً بِکْراً ثُمَّ طَلَّقَهَا قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ بِهَا ثَلاَثَ تَطْلِیقَاتٍ کُلَّ شَهْرٍ تَطْلِیقَهً قَالَ بَانَتْ مِنْهُ فِی اَلتَّطْلِیقَهِ اَلْأُولَی وَ اِثْنَتَانِ فَضْلٌ وَ هُوَ خَاطِبٌ یَتَزَوَّجُهَا مَتَی شَاءَتْ وَ شَاءَ بِمَهْرٍ جَدِیدٍ قِیلَ لَهُ فَلَهُ أَنْ یُرَاجِعَهَا إِذَا طَلَّقَهَا تَطْلِیقَهً قَبْلَ أَنْ تَمْضِیَ ثَلاَثَهُ أَشْهُرٍ قَالَ لاَ إِنَّمَا کَانَ یَکُونُ لَهُ أَنْ یُرَاجِعَهَا لَوْ کَانَ دَخَلَ بِهَا أَوَّلاً فَأَمَّا قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ بِهَا فَلاَ رَجْعَهَ لَهُ عَلَیْهَا قَدْ بَانَتْ مِنْهُ مِنْ سَاعَهٍ طَلَّقَهَا .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 84 )
4 - زراره گوید: امام (باقر علیه السّلام و یا امام صادق علیه السّلام) دربارۀ کسی که با دوشیزه ای ازدواج می کند و قبل از عروسی او را سه طلاقه نماید (یعنی در هر ماهی یک طلاق بدهد) فرمود:
دوشیزه با همان طلاق اول از قید همسری آزاد شده است و آن دو طلاق بعدی زیادی است. شوهر او بعد از طلاق، بلافاصله در ردیف خواستگاران قرار می گیرد و اگر او بخواهد و خانم نیز بخواهد با مهر و کابین جدید ازدواج خود را تجدید کنند.
پرسیدند: آیا شوهر این دوشیزه بعد از طلاق اول و قبل از سپری شدن سه ماه عدّه می تواند رجوع کند؟
فرمود: نه. دوشیزه در صورتی عدّه دارد و شوهرش حق رجوع دارد که با او نزدیکی کرده باشد. اگر با او نزدیکی نکرده باشد، نه عدّه دارد و نه حق رجوع. او در لحظۀ اول طلاق، از قید ازدواج شوهر آزاد است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 219 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 143 )
ص : 194
وَ قَالَ أَیْضاً : مَنْ رَدَّ عَنْ عِرْضِ أَخِیهِ بِالْغَیْبِ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُعْتِقَهُ مِنَ اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 226 )
و در روایت دیگر بر خدا باید که او را از دوزخ آزاد کند،
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 141 )
ص : 195
10468-5 الکافی ،1/3/151/4 ابن بندار و غیره عن إبراهیم بن إسحاق بإسناد ذکره عن الفقیه ،2013/154/2 الفضیل بن یسار عن أبی جعفر علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : إذا دخل رجل بلده فهو ضیف علی من بها من أهل دینه حتی یرحل عنهم و لا ینبغی للضیف أن یصوم إلا بإذنهم لئلا یعملوا الشیء فیفسد علیهم و لا ینبغی لهم أن یصوموا إلا بإذن الضیف لئلا یحتشمهم فیشتهی الطعام فیترکه لهم.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 88 )
ص : 196
2534-5 التهذیب ،1/70/312/6 الصفار عن الزیات عن الکافی ،1/4/209/2 محمد بن سنان عن أبی حنیفه سابق الحاج قال: مر بنا المفضل و أنا و ختنی نتشاجر فی میراث فوقف علینا ساعه - ثم قال لنا تعالوا إلی المنزل فأتیناه فأصلح بیننا بأربعمائه درهم فدفعها إلینا من عنده حتی إذا استوثق کل واحد منا من صاحبه قال أما إنها لیست من مالی و لکن أبو عبد اللّه علیه السّلام أمرنی إذا تنازع رجلان من أصحابنا فی شیء أن أصلح بینهما و أفتدیها من ماله فهذا من مال أبی عبد اللّه علیه السّلام .
( الوافی , جلد 5 , صفحه 539 )
ص : 197
ک، [إکمال الدین] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ یَزِیدَ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ طَرِیفٍ مَعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَقُومُ اَلْقَائِمُ وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ فِی عُنُقِهِ بَیْعَهٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 95 )
ص : 198
وَ مِمَّا حُفِظَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْحَثِّ عَلَی اَلتَّوْبَهِ قَوْلُهُ: تَأْخِیرُ اَلتَّوْبَهِ اِغْتِرَارٌ وَ طُولُ اَلتَّسْوِیفِ حَیْرَهٌ وَ اَلاِعْتِلاَلُ عَلَی اَللَّهِ هَلَکَهٌ وَ اَلْإِصْرَارُ عَلَی اَلذَّنْبِ أَمْنٌ لِمَکْرِ اَللَّهِ: فَلا یَأْمَنُ مَکْرَ اَللّهِ إِلاَّ اَلْقَوْمُ اَلْخاسِرُونَ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 205 )
و از سخنان آن حضرت علیه السّلام که مردم را بتوبه وادارد گفتار او است که فرماید:پس انداختن توبه از فریفتگی(بدنیا)است،و بسیاری امروز و فردا کردن از حیرت و سرگردانی است و بهانه جوئی بر خدا هلاکت ببار آرد،و پافشاری در گناه(و تکرار آن،بخاطر)آسوده بودن و ایمنی از مکر خدا است،و ایمن نشوند از مکر خدا جز مردمان زیانکار.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 198 )
تا میتوانید دقت کنید در خصوص امری که نباید از آن جاهل باشید و مواظب خود باشید و خود را برای بدست آوردن کاری که اگر در وصول به آن قدم جهل و نادانی بردارید معذور نبوده وادار سازید زیرا دین خدا ارکانی دارد که اگر کسی به ظاهر آن پرداخته و به ارکان آن توجهی نکرده و جاهلانه از ظاهر دین استفاده کند بحال او نتیجه نخواهد داشت چنانچه هر گاه کسی از آن حقایق و ارکان اطلاع پیدا کند زیانی بحال او نخواهد داشت بلکه نافع برای اوست اینک برای بدست آوردن آنها از حسن اقتصاد و میانه روی استفاده کرده و از خدا کمک بخواه که جز بکمک او وسیله دیگری برای وصول باین هدف میسر نخواهد بود.کسی که توبه از گناه را بتأخیر بیندازد آدم مغروری است و همواره کاری را بآینده محول کردن نشانه سرگردانی است و در کار خدا تعلل کردن موجب هلاکت و بیچارگی است و انجام گناه و اصرار بر آن باعث ایمنی از مکر خداست و بجز از مردم زیانکار دیگران از مکر او خود را در امان نمیدانند.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 551 )
ص : 199
اَلرِّیَاسَهُ عَطَبٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 26 )
ص : 200
عِلَلُ اَلصَّدُوقِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ بَزِیعٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ اَلْمَشْرِقِ عَنِ اَلْعَیْزَارِ عَنِ اَلْأَحْوَلِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ سَلْ عَمَّا شِئْتَ فَأُرْتِجَتْ عَلَیَّ اَلْمَسَائِلُ فَقَالَ لِی سَلْ مَا بَدَا لَکَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ اَلرَّجُلُ یَسْتَنْجِی فَیَقَعُ ثَوْبُهُ فِی اَلْمَاءِ اَلَّذِی اِسْتَنْجَی بِهِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ فَسَکَتَ فَقَالَ أَ وَ تَدْرِی لِمَ صَارَ لاَ بَأْسَ بِهِ قُلْتُ لاَ وَ اَللَّهِ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلْمَاءَ أَکْثَرُ مِنَ اَلْقَذَرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 15 )
ص : 201
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنْ بَعْضِهِمْ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ قَوْماً مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ أَصَابَهُمُ اَلْبَیَاضُ فَأُوحِیَ إِلَی مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْ مُرْهُمْ أَنْ یَأْکُلُوا لَحْمَ اَلْبَقَرِ بِالسِّلْقِ . و منه عن علی بن الحسن بن علی بن فضال عن سلیمان بن عباد عن عیسی بن أبی الورد عن محمد بن قیس الأسدی عن أبی جعفر علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 211 )
2-در محاسن(..)که امام ششم فرمود:قومی از بنی اسرائیل دچار پیسی شدند و خدا بموسی علیه السّلام وحی کرد بدانها بفرما گوشت گاو با چغندر بخورند... بسند دیگر از امام پنجم مانند آن رسیده.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 166 )
ص : 202
اَلْخِصَالُ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ ظَرِیفٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْآبَاءُ ثَلاَثَهٌ آدَمُ وَلَدَ مُؤْمِناً وَ اَلْجَانُّ وَلَدَ کَافِراً وَ إِبْلِیسُ وَلَدَ کَافِراً وَ لَیْسَ فِیهِمْ نِتَاجٌ إِنَّمَا یَبِیضُ وَ یُفْرِخُ وَ وُلْدُهُ ذُکُورٌ لَیْسَ فِیهِمْ إِنَاثٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 223 )
69-در خصال 152:1 بسندی از امام ششم علیه السّلام که نخست پدران سه اند آدم که فرزند مؤمن آورد جانّ که فرزند کافر آورد،ابلیس که کافر آورد و در آنها زایش نیست،تخم گذارد و جوجه کند و همه پسر باشند و دختر نباشند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 171 )
ص : 203
ب، [قرب الإسناد] ، اِبْنُ طَرِیفٍ عَنِ اِبْنِ عُلْوَانَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا عُرِضَ عَلَی أَحَدِکُمُ اَلْکَرَامَهُ فَلاَ یَرُدَّهَا فَإِنَّمَا یَرُدُّ اَلْکَرَامَهَ اَلْحِمَارُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 140 )
1-قرب الاسناد بسندش از رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)که فرمود:چون گرامی داشتی بیکی از شما پیشنهاد شد آن را پس نزند که همانا گرامی داشت را خر پس زند.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 94 )
ص : 204
وَ مِنْهُ، فِی اَلْحَسَنِ کَالصَّحِیحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ بِتَحْلِیَهِ اَلسَّیْفِ بَأْسٌ بِالذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 539 )
46-و از همان(..)بسندش از امام ششم علیه السّلام که زیور گردن شمشیر با طلا و نقره باکی ندارد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 301 )
ص : 205
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ بِمَحَامِدِهِ کُلِّهَا مَا عَلِمْنَا مِنْهَا وَ مَا لَمْ نَعْلَمْ عَلَی کُلِّ حَالٍ حَمْداً یُوَازِی نِعَمَهُ وَ یُکَافِی مَزِیدَهُ عَلَیَّ وَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بَالَغَ عَبْدِی فِی رِضَایَ وَ أَنَا مُبَلِّغٌ عَبْدِی رِضَاهُ مِنَ اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 215 )
ص : 206
عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ زَیْدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلْجَبَائِرِ تَکُونُ عَلَی اَلْکَسِیرِ کَیْفَ یَتَوَضَّأُ صَاحِبُهَا وَ کَیْفَ یَغْتَسِلُ إِذَا أَجْنَبَ قَالَ: یُجْزِیهِ اَلْمَسِّ بِالْمَاءِ عَلَیْهَا فِی اَلْجَنَابَهِ وَ اَلْوُضُوءِ، قُلْتُ: فَإِنْ کَانَ فِی بَرْدٍ یَخَافُ عَلَی نَفْسِهِ إِذَا أَفْرَغَ اَلْمَاءَ عَلَی جَسَدِهِ فَقَرَأَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ « وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اَللّهَ کانَ بِکُمْ رَحِیماً » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 236 )
ص : 207
حَدَّثَنِی أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّمَا أُمِرَ اَلنَّاسُ أَنْ یَأْتُوا هَذَا اَلْأَحْجَارَ فَیَطُوفُوا بِهَا ثُمَّ یَأْتُوا فَیُخْبِرُونَا بِوَلاَیَتِهِمْ وَ یَعْرِضُوا عَلَیْنَا نُصْرَتَهُمْ.
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 459 )
پدرم رضی اللّه عنه از علی بن ابراهیم،از پدرش،از محمّد بن ابی عمیر،از عمر بن اذینه،از زراره،از حضرت ابی جعفر علیه السّلام،حضرت فرمودند: مردم مأمور شدند این سنگ ها را بیاورند و طوافشان کنند سپس نزد ما آمده و ایشان را به دوستی خود خبرشان دهیم و ایشان کمک و نصرتشان را بر ما عرضه بدارند.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 473 )
ص : 208
وَ مِنْهَا: مَا هُوَ مَشْهُورٌ: أَنَّهُ خَرَجَ فِی مُتَوَجَّهِهِ إِلَی اَلْمَدِینَهِ فَأَوَی إِلَی غَارٍ بِقُرْبِ مَکَّهَ یَعْتَوِرُهُ وَ یَأْوِی إِلَیْهِ اَلرِّعَاءُ قَلَّ مَا یَخْلُو مِنْ جَمَاعَهٍ نَازِلِینَ یَسْتَرِیحُونَ فِیهِ فَأَقَامَ بِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثَلاَثاً لاَ یَطُورُهُ بَشَرٌ وَ خَرَجَ اَلْقَوْمُ فِی أَثَرِهِ فَصَدَّهُمُ اَللَّهُ عَنْهُ بِأَنْ بَعَثَ عَنْکَبُوتاً فَنَسَجَتْ عَلَیْهِ فَآیَسَهُمْ مِنَ اَلطَّلَبِ فِیهِ فَانْصَرَفُوا وَ هُوَ نُصْبُ أَعْیُنِهِمْ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 25 )
5-این روایت مشهور است که پیامبر از مکّه به طرف مدینه خارج شد و به غاری در نزدیکی مکّه پناهنده شد. همیشه چوپانها به این غار می آمدند ولی در آن سه روز، هیچ کس به آنجا نیامده بود و قریش آن حضرت را تعقیب کردند؛ امّا خداوند متعال به وسیلۀ تار عنکبوتی، جلو آنها را گرفت و آنان نومید و دست خالی برگشتند در حالی که پیامبر در مقابل چشم آنها بود.
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 15 )
ص : 209
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَنْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ لاَ یَمُوتَ حَتَّی یَتَعَلَّمَ اَلْقُرْآنَ أَوْ یَکُونَ فِی تَعَلُّمِهِ.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 287 )
ز-حضرت صادق-علیه السّلام-فرمود: «بر مؤمن سزاوار است که تا نمرده،قرآن را بیاموزد یا در راه یادگیری آن باشد».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 488 )
ص : 210
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: یَسِّرُوا وَ لاَ تُعَسِّرُوا وَ بَشِّرُوا وَ لاَ تُنَفِّرُوا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 381 )
ص : 211
و سئل الصّادق - علیه السّلام-: أین أراد إبراهیم أن یذبح ابنه؟ فقال: علی الجمره - و لمّا أراد إبراهیم أن یذبح ابنه، قلّب جبرئیل المدیه، و اجترّ الکبش من قبل ثبیر. و اجترّ الغلام من تحته، و وضع الکبش مکان الغلام. و نودی من میسره مسجد الخیف أن یا إِبْراهِیمُ `قَدْ صَدَّقْتَ اَلرُّؤْیا إِنّا کَذلِکَ نَجْزِی اَلْمُحْسِنِینَ `إِنَّ هذا لَهُوَ اَلْبَلاءُ اَلْمُبِینُ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 164 )
ص : 212
القمّی - عن النّبی صلّی اللّه علیه و آله: فی قوله تعالی: «فَهَلْ یَنْظُرُونَ إِلاَّ اَلسّاعَهَ» یعنی القیامه «أن تأتیهم بغته فقد جاء أشراطها» قال: «أ لا أخبرکم بأشراط الساعه؟ و کان الناس منه یومئذ سلمان رحمه اللّه. فقال بلی یا رسول اللّه: فقال: «إنّ من أشراط القیامه إضاعه الصلاه و اتّباع الشّهوات، و المیل مع (إلی) الأهواء و تعظیم (أصحاب) . المال، و بیع الدّین بالدّنیا، فعندها یذوب قلب المؤمن و (فی) جوفه کما یذوب الملح فی الماء مما یری من المنکر فلا یستطیع أن یغیّره. قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان! إنّ عندها تلیهم أمراء جوره و وزراء فسقه، و عرفاء ظلمه، و أمناء خونه. فقال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان: إنّ عندها یکون معروفا، و المعروف منکرا، و ائتمن الخائن، و یخون الأمین، و یصدّق الکاذب، و یکذّب الصادق. قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان، فعندها إماره النساء، و مشاوره الإماء، و قعود الصبیان علی المنابر، و یکون الکذب طرفا و الزکاه مغرما، و الفیء مغنما، و یجفو الرجل والدیه و یبر صدیقه، و یطلع الکوکب المذنب. قال سلمان: هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان، و عندها تشارک المرأه زوجها فی التجاره، و یکون المطر قیظا، و یغیض الکرام غیظا، و یحتقر الرجل للسهر فعندها یقارب الأسواق إذا قال هذا لم أبع شیئا و قال هذا لم أربح شیئا فلا تری إلاّ ذاما للّه. قال سلمان: (و) انّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أیّ و الّذی نفسی بیده، فعندها یلیهم أقوام إن تکلّموا قتلوهم و إن سکتوا استباحوهم لیستأثروا ان أنفسهم بفیئهم و لیطؤن حرمتهم، و لیسفّکن دمائهم و لتملأن قلوبهم رعبا، فلا تراهم إلاّ وجلین خائفین مرعوبین مرهوبین. قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال. أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان، إنّ عندها یؤتی لشیء من المشرق و شیء من المغرب یلون أمّتی، فالویل لضعفاء أمّتی منهم، و الویل لهم من اللّه، لا یرحمون صغیرا و لا یوقّرون کبیرا و لا یتجاوزون عن مسیء جثّتهم جثّه الآدمیین و قلوبهم قلوب الشیاطین. . قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان! و عندها تکتفی الرّجال بالرّجال و النّساء و یغار علی الغلمان کما یغار علی الجاریه فی بیت أهلها و یشبه الرجال بالنساء و النساء بالرجال، و یرکبن ذوات الفروج السروج، فعلیهنّ من أمّتی لعنه اللّه. قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان! إنّ عندها یزخرف المساجد کما یزخرف البیع و الکنائس و یحلّی المصاحف، و تطول المنارات و تکثر الصفوف بقلوب متباغضه و ألسن مختلفه. قال سلمان: (و) إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده و عندها تحلّی ذکور أمّتی بالذهب و یلبسون الحریر و الدیباج و یتخذون جلود السمور صفاقا. قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان! و عندها تظهر الرّبا و یتعاملون بالعینه و الرشا و یوضع الدّین و یرفع الدّنیا. قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده و عندها یکثر الطّلاق، فلا یقام للّه حدّ و لن یضرّ اللّه شیئا. قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان! عندها یظهر القینات و المعازف و یلیهم أشرار أمّتی. قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان! عندها تحجّ أغنیاء أمّتی للنّزهه و تحجّ أوساطها للتجاره، و تحجّ فقراؤهم للرّیا و السمعه، فعندها یکون أقوام یتعلّمون القرآن لغیر اللّه و یتّخذونه مزامیر، و یکون أقوام یتفقّهون لغیر اللّه و یکثر . أولاد الزنا، و یتغنّون بالقرآن، و یتهافتون بالدنیا. قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان! إذا انتهکت المحارم، و اکتسبت المآثم، و سلّط الأشرار علی الأخیار، و یفشوا الکذب و تظهر اللّجاجه و یفشو الفاقه، و یتباهون فی اللّباس و یمطرون فی غیر أوان المطر، و یستحسنون الکوبه و المعازف و ینکرون الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر، حتّی یکون المؤمن فی ذلک الزّمان أذلّ من فی الأمّه و یظهر قراؤهم و عبادهم فیما بینهم التلاوم، أولئک یدعون فی ملکوت السموات الأرجاس (و) الأنجاس. قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان! فعندها لا تخشی الغنی إلاّ الفقر، حتّی أن السائل یسأل فیما بین الجمعتین لا یصیب أحدا یضع فی یده شیئا. قال سلمان: و إنّ هذا لکائن یا رسول اللّه؟ قال: أی و الّذی نفسی بیده یا سلمان! عندها یتکلم الرویبضه. فقال: و ما الرویبضه یا رسول اللّه فداک أبی و أمی؟ قال صلّی اللّه علیه و آله و سلّم: یتکلم فی أمر العامّه من لم یکن یتکلم فلم یلبثوا إلاّ قلیلا حتّی تخور الأرض خوره، فلا یظن کلّ قوم إلاّ أنّها خارت فی ناحیتهم فیمکثون ما شاء اللّه، ثمّ ینکثون فی مکثهم فتلقی لهم الأرض أفلاذ کبدها. قال: ذهب و فضه، ثمّ أومأ بیده إلی الأساطین فقال: مثل هذا فیومئذ لا ینفع ذهب و لا فضه، فهذا معنی قوله: «فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 326 )
ص : 213
اَلْعِلَلُ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُضْطَرُّ لاَ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ فَإِنَّهَا لاَ تَزِیدُهُ إِلاَّ شَرّاً وَ لِأَنَّهُ إِنْ شَرِبَهَا قَتَلَتْهُ فَلاَ تُشْرَبُ مِنْهَا قَطْرَهٌ. قَالَ رُوِیَ: لاَ تَزِیدُهُ إِلاَّ عَطَشاً. اَلْعَیَّاشِیُّ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ : مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ فَلاَ تَشْرَبَنَّ مِنْهَا قَطْرَهً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 83 )
5-در علل(ج 2 ص 164):بسندش از امام ششم علیه السّلام که ناچار می ننوشد زیرا جز بدی بدو نفزاید،و چون که اگرش بنوشد او را بکشد،و قطره ای از آن ننوشد،گفته:و در روایتی است جز تشنگی برایش نیفزاید. عیاشی:مانند آن را آورده تا فرموده:البته از آن قطره ای ننوشد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 75 )
ص : 214
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ اِشْتَرَی جَارِیَهً مُدْرِکَهً فَلَمْ تَحِضْ عِنْدَهُ حَتَّی مَضَی لَهَا سِتَّهُ أَشْهُرٍ وَ لَیْسَ بِهَا حَمْلٌ فَقَالَ إِنْ کَانَ مِثْلُهَا تَحِیضُ وَ لَمْ یَکُنْ ذَلِکَ مِنْ کِبَرٍ فَهَذَا عَیْبٌ تُرَدُّ مِنْهُ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 213 )
1 - داوود بن فرقد گوید:
از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی کنیز بالغی را خریده است و تا شش ماه حیض نمی بیند و حامله هم نیست.
فرمود: اگر افراد مانند او حیض می بیند، و این مسأله در او به خاطر کهن سالی نیست، این عیب است و قابل پس دادن است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 490 )
: صحیح. و عمل به الأصحاب فی سته أشهر إلا ابن إدریس، فإنه نفی الحکم رأسا و ناقش الشهید الثانی (ره) فی قید السته بأنه فی کلام الراوی.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 242 )
ص : 215
نَصُّ آخَرُ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ وَ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ نُعَیْمٍ اَلصَّحَّافِ قَالَ: کُنْتُ أَنَا وَ هِشَامُ بْنُ اَلْحَکَمِ وَ عَلِیُّ بْنُ یَقْطِینٍ بِبَغْدَادَ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ یَقْطِینٍ کُنْتُ عِنْدَ اَلْعَبْدِ اَلصَّالِحِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ جَالِساً فَدَخَلَ عَلَیْهِ اِبْنُهُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا عَلِیُّ هَذَا سَیِّدُ وُلْدِی وَ قَدْ نَحَلْتُهُ کُنْیَتِی فَضَرَبَ هِشَامٌ بِرَاحَتِهِ جَبْهَتَهُ ثُمَّ قَالَ وَیْحَکَ کَیْفَ قُلْتَ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ یَقْطِینٍ سَمِعْتُ وَ اَللَّهِ مِنْهُ کَمَا قُلْتُ لَکَ فَقَالَ هِشَامٌ أَخْبَرَکَ وَ اَللَّهِ أَنَّ اَلْأَمْرَ فِیهِ مِنْ بَعْدِهِ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 21 )
و از حسین بن جعفر بن نعیم صحاف مرویست که گفت: من و هشام بن حکم و علی بن یقطین در بغداد بودیم علی بن یقطین گفت که من در نزد عبد صالح موسی بن جعفر(علیهما السّلام)نشسته بودم پس داخل شد بر او فرزند دلبندش حضرت رضا(علیه السّلام)فرمود ای علی بن یقطین این سید اولاد من است و من کینه خود را باو بخشیدم پس هشام گفت که من خبر میدهم ترا قسم بخداوند که بعد از آن جناب امر با حضرت رضا(علیه السّلام)است
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 1 , ص 18 )
نصّی دیگر: 3-از حسین بن نعیم صحّاف روایت شده است که گفت:«من و هشام ابن الحکم و علیّ بن یقطین در بغداد بودیم که علی بن یقطین گفت:من نزد حضرت عبد صالح موسی بن جعفر علیهما السّلام بودم که فرزند ایشان،«رضا»علیه السّلام وارد شدند،امام کاظم فرمودند:علیّ!او،آقا و سرور فرزندان من است و من کنیۀ خود را به او عطا کردم».حسین بن نعیم ادامه داد:«در این موقع هشام با دست بر پیشانی خود زد و گفت:ای وای!چه گفتی؟»علیّ بن یقطین گفت: «به خدا قسم،همان چیزی را که برایت گفتم،از ایشان شنیدم».هشام گفت: «قسم به خدا که حضرت با این سخن،در واقع به تو خبر داده اند که امامت بعد از ایشان،در حضرت رضا علیه السّلام است».
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 1 , ص 40 )
محمد بن حسن بن احمد بن ولید گوید: روایت کرد برای ما محمد بن حسن صفار از عبد اللّه بن محمد بن عیسی از حسن بن محبوب و عثمان بن عیسی از حسین بن نعیم صحاف که گفت:من و هشام بن حکم و علی بن یقطین در بغداد بودیم که علی بن یقطین گفت:نزد عبد صالح موسی بن جعفر علیه السّلام بودم که فرزند ایشان رضا علیه السّلام وارد شدند،امام 2Lکاظم علیه السّلام فرمود:ای علی!این آقا و سرور فرزندان من است و من کنیه خود را به او عطا کردم.هشام بر پیشانی خود زد و گفت:وای چه گفتی؟علی بن یقطین گفت:به خدا همان را که برایت گفتم از ایشان شنیدم،هشام گفت:به خدا تو را خبر داده که امامت بعد از ایشان در امام رضا علیه السّلام می باشد.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 1 , ص 34 )
ص : 216
وَ إِنَّ اَلْمَرَضَ یُنَقِّی اَلْجَسَدَ مِنَ اَلذُّنُوبِ کَمَا یُذْهِبُ اَلْکِیرُ خُبْثَ اَلْحَدِیدِ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 398 )
ص : 217
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلسُّنَّهَ لاَ تُقَاسُ أَ لاَ تَرَی أَنَّ اَلْمَرْأَهَ تَقْضِی صَوْمَهَا وَ لاَ تَقْضِی صَلاَتَهَا یَا أَبَانُ إِنَّ اَلسُّنَّهَ إِذَا قِیسَتْ مُحِقَ اَلدِّینُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 41 )
ص : 218
عَنْهُ عَنِ اَلْقَاسِمِ وَ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اَلْقَنْدِیِّ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَدْمَنَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ زَبِیبَهً حَمْرَاءَ لَمْ یَمْرَضْ إِلاَّ مَرَضَ اَلْمَوْتِ . وَ رَوَاهُ أَحْمَدُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 548 )
ص : 219
25471-16 (الکافی-376:8 رقم 566) حمید ، عن الدهقان ، عن الطاطری، عن محمد بن زیاد بیاع السابری ، عن أبان بن عجلان أبی صالح قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول": قتل علی بن أبی طالب علیه السّلام بیده یوم حنین أربعین".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 379 )
ص : 220
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ لَهُ بِمَا اِسْتَوْجَبَ إِبْلِیسُ مِنَ اَللَّهِ أَنْ أَعْطَاهُ مَا أَعْطَاهُ فَقَالَ بِشَیْءٍ کَانَ مِنْهُ شَکَرَهُ اَللَّهُ عَلَیْهِ قُلْتُ وَ مَا کَانَ مِنْهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ رَکْعَتَانِ رَکَعَهُمَا فِی اَلسَّمَاءِ أَرْبَعَهَ آلاَفِ سَنَهٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 111 )
ص : 221
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : اَلتَّعْقِیبُ بَعْدَ صَلاَهِ اَلْفَجْرِ یَعْنِی بِالدُّعَاءِ أَبْلَغُ فِی طَلَبِ اَلرِّزْقِ مِنَ اَلضَّارِبِ فِی اَلْبِلاَدِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 170 )
ص : 222
قَوْلُهُ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً فَقَالَ إِبْرَاهِیمُ مِنْ عِظَمِ خَطَرِ اَلْإِمَامَهِ عِنْدَهُ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی قالَ لا یَنالُ عَهْدِی اَلظّالِمِینَ وَ فِی خَبَرٍ أَنَّهُ قَالَ وَ مَنِ اَلظَّالِمُ مِنْ وُلْدِی قَالَ مَنْ سَجَدَ لِصَنَمٍ مِنْ دُونِی فَقَالَ إِبْرَاهِیمُ وَ اُجْنُبْنِی وَ بَنِیَّ أَنْ نَعْبُدَ اَلْأَصْنامَ -.
( المناقب , جلد 1 , صفحه 248 )
ص : 223
قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا أَصِفُ دَاراً أَوَّلُهَا عَنَاءٌ وَ آخِرُهَا فَنَاءٌ فِی حَلاَلِهَا حِسَابٌ وَ فِی حَرَامِهَا عِقَابٌ مَنِ اِسْتَغْنَی فِیهَا فُتِنَ وَ مَنِ اِفْتَقَرَ فِیهَا حَزِنَ وَ مَنْ سَاعَاهَا فَاتَتْهُ وَ مَنْ قَعَدَ عَنْهَا آتَتْهُ وَ مَنْ أَبْصَرَ بِهَا بَصَّرَتْهُ وَ مَنْ أَبْصَرَ إِلَیْهَا أَعْمَتْهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 120 )
ص : 224
کا، ، [الکافی] ، عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْمَاضِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اَللّهِ بِأَفْواهِهِمْ قَالَ یُرِیدُونَ لِیُطْفِئُوا وَلاَیَهَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِأَفْوَاهِهِمْ قُلْتُ وَ اَللّهُ مُتِمُّ نُورِهِ قَالَ وَ اَللَّهُ مُتِمُّ اَلْإِمَامَهِ لِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اَلنُّورِ اَلَّذِی أَنْزَلْنا فَالنُّورُ هُوَ اَلْإِمَامُ قُلْتُ هُوَ اَلَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ اَلْحَقِّ قَالَ هُوَ اَلَّذِی أَمَرَ رَسُولَهُ بِالْوَلاَیَهِ لِوَصِیِّهِ وَ اَلْوَلاَیَهُ هِیَ دِینُ اَلْحَقِّ قُلْتُ لِیُظْهِرَهُ عَلَی اَلدِّینِ کُلِّهِ قَالَ یُظْهِرُهُ عَلَی جَمِیعِ اَلْأَدْیَانِ عِنْدَ قِیَامِ اَلْقَائِمِ قَالَ یَقُولُ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ مُتِمُّ وَلاَیَهِ اَلْقَائِمِ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْکافِرُونَ بِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْتُ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ أَمَّا هَذَا اَلْحَرْفُ فَتَنْزِیلٌ وَ أَمَّا غَیْرُهُ فَتَأْوِیلٌ قُلْتُ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا ثُمَّ کَفَرُوا قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی سَمَّی مَنْ لَمْ یَتَّبِعْ رَسُولَهُ فِی وَلاَیَهِ وَصِیِّهِ مُنَافِقِینَ وَ جَعَلَ مَنْ جَحَدَ وَصِیَّهُ إِمَامَتَهُ کَمَنْ جَحَدَ مُحَمَّداً وَ أَنْزَلَ بِذَلِکَ قُرْآناً فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِذا جاءَکَ اَلْمُنافِقُونَ بِوَلاَیَهِ وَصِیِّکَ قالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اَللّهِ وَ اَللّهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اَللّهُ یَشْهَدُ إِنَّ اَلْمُنافِقِینَ بِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ لَکاذِبُونَ `اِتَّخَذُوا أَیْمانَهُمْ جُنَّهً فَصَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّهِ وَ اَلسَّبِیلُ هُوَ اَلْوَصِیُّ إِنَّهُمْ ساءَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ `ذلِکَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا بِرِسَالَتِکَ وَ کَفَرُوا بِوَلاَیَهِ وَصِیِّکَ فَطَبَعَ اَللَّهُ عَلی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا یَفْقَهُونَ قُلْتُ مَا مَعْنَی لا یَفْقَهُونَ قَالَ یَقُولُ لاَ یَعْقِلُونَ بِنُبُوَّتِکَ قُلْتُ وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اَللّهِ قَالَ وَ إِذَا قِیلَ لَهُمُ اِرْجِعُوا إِلَی وَلاَیَهِ عَلِیٍّ یَسْتَغْفِرْ لَکُمُ اَلنَّبِیُّ مِنْ ذُنُوبِکُمْ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ قَالَ اَللَّهُ وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ عَنْ وَلاَیَهِ عَلِیٍّ وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ عَلَیْهِ ثُمَّ عَطَفَ اَلْقَوْلَ مِنَ اَللَّهِ بِمَعْرِفَتِهِ بِهِمْ فَقَالَ: سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اَللّهُ لَهُمْ إِنَّ اَللّهَ لا یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلْفاسِقِینَ یَقُولُ اَلظَّالِمِینَ لِوَصِیِّکَ قُلْتُ أَ فَمَنْ یَمْشِی مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ أَهْدی أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ ضَرَبَ مَثَلَ مَنْ حَادَ عَنْ وَلاَیَهِ عَلِیٍّ کَمَنْ یَمْشِی عَلَی وَجْهِهِ لاَ یَهْتَدِی لِأَمْرِهِ وَ جَعَلَ مَنْ تَبِعَهُ سَوِیّاً عَلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ وَ اَلصِّرَاطُ اَلْمُسْتَقِیمُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قُلْتُ قَوْلُهُ: إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ قَالَ یَعْنِی جَبْرَئِیلَ عَنِ اَللَّهِ فِی وَلاَیَهِ عَلِیٍّ قَالَ قُلْتُ وَ ما هُوَ بِقَوْلِ شاعِرٍ قَلِیلاً ما تُؤْمِنُونَ قَالَ قَالُوا إِنَّ مُحَمَّداً کَذَّابٌ عَلَی رَبِّهِ وَ مَا أَمَرَهُ اَللَّهُ بِهَذَا فِی عَلِیٍّ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ بِذَلِکَ قُرْآناً فَقَالَ إِنَّ وَلاَیَهَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَنْزِیلٌ مِنْ رَبِّ اَلْعالَمِینَ `وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا مُحَمَّدٌ بَعْضَ اَلْأَقاوِیلِ `لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ `ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ اَلْوَتِینَ ثُمَّ عَطَفَ اَلْقَوْلَ فَقَالَ إِنَّ وَلاَیَهَ عَلِیٍّ لَتَذْکِرَهٌ لِلْمُتَّقِینَ لِلْعَالَمِینَ وَ إِنّا لَنَعْلَمُ أَنَّ مِنْکُمْ مُکَذِّبِینَ وَ إِنَّ عَلِیّاً لَحَسْرَهٌ عَلَی اَلْکافِرِینَ وَ إِنَّ وَلاَیَتَهُ لَحَقُّ اَلْیَقِینِ `فَسَبِّحْ یَا مُحَمَّدُ بِاسْمِ رَبِّکَ اَلْعَظِیمِ یَقُولُ اُشْکُرْ رَبَّکَ اَلْعَظِیمَ اَلَّذِی أَعْطَاکَ هَذَا اَلْفَضْلَ قُلْتُ قَوْلُهُ: لَمّا سَمِعْنَا اَلْهُدی آمَنّا بِهِ قَالَ اَلْهُدَی اَلْوَلاَیَهُ آمَنَّا بِمَوْلاَنَا فَمَنْ آمَنَ بِوَلاَیَهِ مَوْلاَهُ فَلا یَخافُ بَخْساً وَ لا رَهَقاً قُلْتُ تَنْزِیلٌ قَالَ لاَ تَأْوِیلٌ قُلْتُ قَوْلُهُ: إِنِّی لا أَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً قَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دَعَا اَلنَّاسَ إِلَی وَلاَیَهِ عَلِیٍّ فَاجْتَمَعَتْ إِلَیْهِ قُرَیْشٌ فَقَالُوا یَا مُحَمَّدُ أَعْفِنَا مِنْ هَذَا فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذَا إِلَی اَللَّهِ لَیْسَ إِلَیَّ فَاتَّهَمُوهُ وَ خَرَجُوا مِنْ عِنْدِهِ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ قُلْ إِنِّی لا أَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً `قُلْ إِنِّی لَنْ یُجِیرَنِی مِنَ اَللّهِ إِنْ عَصَیْتُهُ أَحَدٌ وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً `إِلاّ بَلاغاً مِنَ اَللّهِ وَ رِسالاتِهِ فِی عَلِیٍّ قُلْتُ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ ثُمَّ قَالَ تَوْکِیداً وَ مَنْ یَعْصِ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ فِی وَلاَیَهِ عَلِیٍّ فَإِنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها أَبَداً قُلْتُ حَتّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً قَالَ یَعْنِی بِذَلِکَ اَلْقَائِمَ وَ أَنْصَارَهُ قُلْتُ وَ اِصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ قَالَ یَقُولُونَ فِیکَ وَ اُهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمِیلاً `وَ ذَرْنِی یَا مُحَمَّدُ وَ اَلْمُکَذِّبِینَ بِوَصِیِّکَ أُولِی اَلنَّعْمَهِ وَ مَهِّلْهُمْ قَلِیلاً قُلْتُ إِنَّ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ لِیَسْتَیْقِنَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ قَالَ یَسْتَیْقِنُونَ أَنَّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ وَصِیَّهُ حَقٌّ قُلْتُ وَ یَزْدادَ اَلَّذِینَ آمَنُوا إِیماناً قَالَ یَزْدَادُونَ بِوَلاَیَهِ اَلْوَصِیِّ إِیمَاناً قُلْتُ وَ لا یَرْتابَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ قَالَ بِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ قُلْتُ مَا هَذَا اَلاِرْتِیَابُ قَالَ یَعْنِی بِذَلِکَ أَهْلَ اَلْکِتَابِ وَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلَّذِینَ ذَکَرَ اَللَّهُ فَقَالَ وَ لاَ یَرْتَابُونَ فِی اَلْوَلاَیَهِ قُلْتُ وَ ما هِیَ إِلاّ ذِکْری لِلْبَشَرِ قَالَ نَعَمْ وَلاَیَهُ عَلِیٍّ قُلْتُ إِنَّها لَإِحْدَی اَلْکُبَرِ قَالَ اَلْوَلاَیَهُ قُلْتُ لِمَنْ شاءَ مِنْکُمْ أَنْ یَتَقَدَّمَ أَوْ یَتَأَخَّرَ قَالَ مَنْ تَقَدَّمَ إِلَی وَلاَیَتِنَا أُخِّرَ عَنْ سَقَرَ وَ مَنْ تَأَخَّرَ عَنَّا تَقَدَّمَ إِلَی سَقَرَ إِلاَّ أَصْحَابَ اَلْیَمِینِ قَالَ هُمْ وَ اَللَّهِ شِیعَتُنَا قُلْتُ لَمْ نَکُ مِنَ اَلْمُصَلِّینَ قَالَ إِنَّا لَمْ نَتَوَلَّ وَصِیَّ مُحَمَّدٍ وَ اَلْأَوْصِیَاءَ مِنْ بَعْدِهِ وَ لاَ یُصَلُّونَ عَلَیْهِمْ قُلْتُ فَما لَهُمْ عَنِ اَلتَّذْکِرَهِ مُعْرِضِینَ قَالَ عَنِ اَلْوَلاَیَهِ مُعْرِضِینَ قُلْتُ کَلاّ إِنَّها تَذْکِرَهٌ قَالَ اَلْوَلاَیَهُ قُلْتُ قَوْلُهُ یُوفُونَ بِالنَّذْرِ قَالَ یُوفُونَ لِلَّهِ بِالنَّذْرِ اَلَّذِی أَخَذَ عَلَیْهِمْ فِی اَلْمِیثَاقِ مِنْ وَلاَیَتِنَا قُلْتُ إِنّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَیْکَ اَلْقُرْآنَ تَنْزِیلاً قَالَ بِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ تَنْزِیلاً قُلْتُ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ هَذَا تَأْوِیلٌ قُلْتُ إِنَّ هذِهِ تَذْکِرَهٌ قَالَ اَلْوَلاَیَهُ قُلْتُ یُدْخِلُ مَنْ یَشاءُ فِی رَحْمَتِهِ قَالَ فِی وَلاَیَتِنَا قَالَ: وَ اَلظّالِمِینَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِیماً أَ لاَ تَرَی أَنَّ اَللَّهَ یَقُولُ وَ ما ظَلَمُونا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ أَعَزُّ وَ أَمْنَعُ مِنْ أَنْ یَظْلِمَ أَوْ أَنْ یَنْسُبَ نَفْسَهُ إِلَی ظُلْمٍ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ خَلَطَنَا بِنَفْسِهِ فَجَعَلَ ظُلْمَنَا ظُلْمَهُ وَ وَلاَیَتَنَا وَلاَیَتَهُ ثُمَّ أَنْزَلَ بِذَلِکَ قُرْآناً عَلَی نَبِیِّهِ فَقَالَ: وَ ما ظَلَمْناهُمْ وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ قُلْتُ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ قَالَ یَقُولُ وَیْلٌ لِلْمُکَذِّبِینَ یَا مُحَمَّدُ بِمَا أَوْحَیْتُ إِلَیْکَ مِنْ وَلاَیَهِ عَلِیٍّ أَ لَمْ نُهْلِکِ اَلْأَوَّلِینَ `ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ اَلْآخِرِینَ قَالَ: اَلْأَوَّلِینَ اَلَّذِینَ کَذَّبُوا اَلرُّسُلَ فِی طَاعَهِ اَلْأَوْصِیَاءِ کَذلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ قَالَ مَنْ أَجْرَمَ إِلَی آلِ مُحَمَّدٍ وَ رَکِبَ مِنْ وَصِیِّهِ مَا رَکِبَ قُلْتُ إِنَّ اَلْمُتَّقِینَ قَالَ نَحْنُ وَ اَللَّهِ وَ شِیعَتُنَا لَیْسَ عَلَی مِلَّهِ إِبْرَاهِیمَ غَیْرُنَا وَ سَائِرُ اَلنَّاسِ مِنْهَا بَرَاءٌ قُلْتُ یَوْمَ یَقُومُ اَلرُّوحُ وَ اَلْمَلائِکَهُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ اَلْآیَهَ قَالَ نَحْنُ وَ اَللَّهِ اَلْمَأْذُونُ لَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ اَلْقَائِلُونَ صَوَاباً قُلْتُ مَا تَقُولُونَ إِذَا تَکَلَّمْتُمْ قَالَ نُمَجِّدُ رَبَّنَا وَ نُصَلِّی عَلَی نَبِیِّنَا وَ نَشْفَعُ لِشِیعَتِنَا فَلاَ یَرُدُّنَا رَبُّنَا قُلْتُ کَلاّ إِنَّ کِتابَ اَلفُجّارِ لَفِی سِجِّینٍ قَالَ هُمُ اَلَّذِینَ فَجَرُوا فِی حَقِّ اَلْأَئِمَّهِ وَ اِعْتَدَوْا عَلَیْهِمْ قُلْتُ ثُمَّ یُقَالُ هذَا اَلَّذِی کُنْتُمْ بِهِ تُکَذِّبُونَ قَالَ یَعْنِی أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قُلْتُ تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 336 )
کافی: محمّد بن فضیل از حضرت موسی بن جعفر نقل میکند که این آیه را از ایشان پرسیدم:«
یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اَللّهِ بِأَفْواهِهِمْ
»فرمود یعنی میخواهند نور ولایت امیر المؤمنین علیه السّلام را با زبانهای خود خاموش کنند. گفتم معنی:«
وَ اَللّهُ مُتِمُّ نُورِهِ
»فرمود یعنی خداوند امامت را تکمیل میکند بوجود حضرت مهدی منظور از نور امامت است بدلیل این آیه:«
فَآمِنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اَلنُّورِ اَلَّذِی أَنْزَلْنا
»کسانی که ایمان بخدا و پیامبرش آورده اند و نوری کم فرستاده ایم یعنی امامت. گفتم:«
هُوَ اَلَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ اَلْحَقِّ
»فرمود یعنی اوست که امر کرده پیامبرش را بولایت وصیش ولایت همان دین حق است گفتم:«
لِیُظْهِرَهُ عَلَی اَلدِّینِ کُلِّهِ
»تا پیروز کند او را بر تمام دینها در هنگام قیام قائم.آنگاه امام علیه السّلام فرمود«
وَ اَللّهُ مُتِمُّ
» ولایه القائم«
وَ لَوْ کَرِهَ اَلْکافِرُونَ
»بولایه علی» خدا امامت را تکمیل میکند بولایت حضرت مهدی گرچه مورد پسند مخالفین علی نباشد. عرضکردم آیه همین طور نازل شده فرمود اصل این مطلب تنزیل و از جانب خدا است (که بوسیله حضرت مهدی امامت تکمیل می شود) اما الفاظ دیگری که زائد بر(«
مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْکافِرُونَ
») است تأویل آیه است . عرضکردم تفسیر این آیه«
ذلِکَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا ثُمَّ کَفَرُوا
»فرمود خداوند کسانی را که پیروی از پیامبر نکنند در مورد وصی و جانشینش منافق نامیده و هر کس منکر وصی او شود مانند کسی است که منکر نبوت شده باشد و در این مورد آیه نازل نمود: «
إِذا جاءَکَ اَلْمُنافِقُونَ
»زمانی که منافقین یعنی منکرین ولایت علی پیش تو آمدند«
قالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اَللّهِ وَ اَللّهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اَللّهُ یَشْهَدُ إِنَّ اَلْمُنافِقِینَ لَکاذِبُونَ
»میگویند ما گواهی میدهیم که تو پیامبر خدائی خداوند میداند تو پیامبر اویی ولی گواهی میدهد که منکرین ولایت علی در این شهادت که برسالت تو میدهند دروغ میگویند «
اِتَّخَذُوا أَیْمانَهُمْ جُنَّهً فَصَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّهِ
»ایمان خود را سپر قرار داده اند و از راه خدا که مراد وصی پیامبر است مانع میشوند«
إِنَّهُمْ ساءَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ `ذلِکَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا
»اینها بدکاری میکنند چون ایمان برسالت تو می آورند ولی نسبت بولایت وصی و جانشینت کافرند«
فَطُبِعَ عَلی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا یَفْقَهُونَ
»خدا مهر بر دلهای آنها زده است درک نمی کنند. عرضکردم معنی«
لا یَفْقَهُونَ
»چیست فرمود نبوت را درک نمیکنند.گفتم:«
وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اَللّهِ
»فرمود یعنی وقتی بآنها گفته می شود برگردید بولایت علی تا پیامبر اکرم طلب آمرزش گناهان شما را بنماید:«
لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ
»سرباز میزنند و می بینی که مانع از ولایت علی میشوند و بر او کبر میورزند. آنگاه خداوند سخن را باین مطلب میکشاند که اینها چگونه اشخاصی هستند «
سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اَللّهُ لَهُمْ إِنَّ اَللّهَ لا یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلْفاسِقِینَ
»چه برای آنها استغفار نمائی و چه ننمائی خدا هرگز ایشان را نمی آمرزد خدا تبهکاران کسانی که ظلم بوصی تو کرده اند نخواهد آمرزید. عرضکردم«
أَ فَمَنْ یَمْشِی مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ أَهْدی أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ
»فرمود خداوند مثال زده کسی که مخالفت با ولایت علی نموده بشخصی که روی زمین افتاده و نمیداند بکجا برود و هر کس پیرو علی شد مانند کسی است راست و درست در راه مستقیم براه خود ادامه دهد که راه مستقیم همان ولایت علی بن ابی طالب است. عرضکردم این آیه«
إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ
»فرمود یعنی جبرئیل از جانب خدا در مورد ولایت علی گفتم:«
وَ ما هُوَ بِقَوْلِ شاعِرٍ قَلِیلاً ما تُؤْمِنُونَ
»فرمود قریش میگفتند محمّد دروغ بر خدا می بندد چنین دستوری خدا باو نداده در مورد علی خداوند آیه بر آن جناب نازل کرد که ولایت علی علیه السّلام«
تَنْزِیلٌ مِنْ رَبِّ اَلْعالَمِینَ `وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ اَلْأَقاوِیلِ `لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ. `ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ اَلْوَتِینَ
»از جانب پروردگار جهانیان دستور داده شده اگر محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلم بر ما دروغ ببندد دست راست او را میگیریم و رگ گردنش را قطع میکنیم.باز سخن را بولایت برمی گرداند:«
إِنَّهُ لَتَذْکِرَهٌ لِلْمُتَّقِینَ `وَ إِنّا لَنَعْلَمُ أَنَّ مِنْکُمْ مُکَذِّبِینَ `وَ إِنَّهُ لَحَسْرَهٌ عَلَی اَلْکافِرِینَ `وَ إِنَّهُ لَحَقُّ اَلْیَقِینِ `فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ اَلْعَظِیمِ
». ولایت علی سبب راهنمائی معتقدین بولایت است ما میدانیم بعضی از شما نخواهید پذیرفت علی علیه السّلام حسرت و اندوهی است برای کافرین، ولایت او یک حقیقت واقعی است خدای بزرگ را تسبیح کن ای محمّد یعنی پروردگارت را سپاسگزاری کن که بتو این نعمت را عنایت کرده. گفتم:«
لَمّا سَمِعْنَا اَلْهُدی آمَنّا بِهِ
»فرمود: هدایت در آیه ولایت است یعنی ایمان آوردیم بمولایمان هر کس ایمان بمولای خود آورد از نقصان و طغیان بیم نخواهد داشت. گفتم این طور نازل شده فرمود: نه این تأویل آیه است. عرضکردم:«
إِنِّی لا أَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً
»فرمود پیامبر اکرم مردم را دعوت بولایت علی علیه السّلام کرد قریش اجتماع نموده گفتند یا محمّد ما را از این تکلیف معذور دار فرمود این بستگی بدستور خدا دارد از طرف من نیست به پیامبر تهمت زدند و خارج شدند. خداوند این آیه را نازل کرد:«
قُلْ إِنِّی لا أَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً `قُلْ إِنِّی لَنْ یُجِیرَنِی مِنَ اَللّهِ أَحَدٌ وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً، `إِلاّ بَلاغاً مِنَ اَللّهِ وَ رِسالاتِهِ
». بگو اختیار سود و زیان شما بدست من نیست در صورتی که مخالفت دستور خدا را نمایم کسی نمیتواند مرا از دست خدا رهائی دهد و جز او پناهی ندارم و جز تبلیغ فرمان او در مورد علی راهی ندارم عرضکردم آیه همین طور نازل شده است. فرمود: آری. بعد فرمود از جهت تأکید و اثبات مطلب میفرماید:«
وَ مَنْ یَعْصِ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها أَبَداً
»هر کس با خدا و پیامبرش مخالفت کند برای همیشه در جهنم خواهد بود.گفتم تفسیر آیه:«
حَتّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً
». فرمود منظور حضرت قائم و یاران اوست که وقتی او را دیدند متوجه میشوند چه کس ضعیف تر و چه کس تعداد یاورانش کمتر است. گفتم:«
وَ اِصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ
»صبر کن راجع بآنچه در باره تو میگویند: «
وَ اُهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمِیلاً
»از آنها فاصله بگیر بنحو نیکوئی:«
ذَرْنِی وَ اَلْمُکَذِّبِینَ أُولِی اَلنَّعْمَهِ وَ مَهِّلْهُمْ قَلِیلاً
»/رها کن مرا و تکذیب کنندگان وصیت را صاحبان نعمت آنها را کمی مهلت ده گفتم این طور نازل شده فرمود: آری. گفتم:«
لِیَسْتَیْقِنَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ
»فرمود یقین پیدا می کنند که خدا و پیامبر و وصی او حق است. گفتم:«
وَ یَزْدادَ اَلَّذِینَ آمَنُوا إِیماناً
»فرمود بواسطه اعتقاد بولایت علی ایمانشان افزوده می شود. گفتم:«
وَ لا یَرْتابَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ
»در شک نخواهند افتاد کسانی که بآنها کتاب داده شده و مؤمنین، در باره ولایت علی پرسیدم این شک و شبهه چیست فرمود منظور اینست که اهل کتاب و مؤمنین در باره ولایت بشک نخواهند افتاد. از این آیه پرسیدم:«
وَ ما هِیَ إِلاّ ذِکْری لِلْبَشَرِ
»این نیست مگر بیداری برای بشر. فرمود: آری همان ولایت علی است. گفتم:«
إِنَّها لَإِحْدَی اَلْکُبَرِ
»این یکی از بزرگترین چیزها است فرمود ولایت است. گفتم:«
لِمَنْ شاءَ مِنْکُمْ أَنْ یَتَقَدَّمَ أَوْ یَتَأَخَّرَ
»فرمود یعنی هر کس بسوی ولایت ما سبقت جوید از جهنم دور شده و هر که از ولایت کناره گیری کند بجهنم نزدیک شده:«
إِلاّ أَصْحابَ اَلْیَمِینِ
»بجز اصحاب یمین فرمود بخدا قسم آن ها شیعیان مایند.گفتم معنی:«
لَمْ نَکُ مِنَ اَلْمُصَلِّینَ
»فرمود یعنی ما علاقه ای بوصی محمّد و جانشینان او نداشتیم و بر آنها صلوات نمی فرستادیم. گفتم:«
فَما لَهُمْ عَنِ اَلتَّذْکِرَهِ مُعْرِضِینَ
»فرمود یعنی چه شده که آنها از ولایت اعراض دارند. گفتم:«
کَلاّ إِنَّها تَذْکِرَهٌ
»فرمود منظور ولایت است گفتم معنی:«
یُوفُونَ بِالنَّذْرِ
»فرمود وفا به پیمانی میکنند که خداوند در زمان میثاق از آنها گرفته راجع بولایت ما. گفتم:«
إِنّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَیْکَ اَلْقُرْآنَ تَنْزِیلاً
»قال بولایه علی فرمود معنی اینست که قرآن را همدوش با ولایت علی بر تو فرستادیم پرسیدم آیا (بولایه علی) جزء آیه است؟ فرمود: نه این تأویل آیه است. گفتم:«
إِنَّ هذِهِ تَذْکِرَهٌ
»فرمود یعنی ولایت گفتم:«
یُدْخِلُ مَنْ یَشاءُ فِی رَحْمَتِهِ
» هر که را بخواهد در رحمت خود داخل می کند فرمود یعنی در ولایت ما فرمود: «
وَ اَلظّالِمِینَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِیماً
»برای ستمگران باولیاء خدا آتشی دردناک آماده شده است مگر این آیه را دقت نکرده ای:«
وَ ما ظَلَمُونا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ
»بما ستم نکرده اند بخود ستم نموده اند خداوند منزه است از اینکه ستم کند یا باو ستم روا شود اما در این آیات که می فرماید بما ستم روا نداشته اند ما را با نفس خود قرین و همراه قرار داده بهمین جهت ظلم بما را ظلم بخود نسبت داده و ولایت ما را ولایت خود محسوب نموده سپس در این مورد آیه نازل کرده: «
وَ ما ظَلَمْناهُمْ وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ
»یعنی اولیاء خدا پیامبران و ائمه ستم بآنها روا نداشته اند ایشان بخود ستم کرده اند که پیروی از اولیای خدا نکرده اند. گفتم آیه همین طور نازل شده فرمود: آری. گفتم:«
وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ
»فرمود یعنی وای بر تکذیب کنندگان نسبت بآنچه بر تو وحی نمودم در مورد ولایت علی:«
أَ لَمْ نُهْلِکِ اَلْأَوَّلِینَ، `ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ اَلْآخِرِینَ
» مگر ما پیشینیان (کسانی که تکذیب پیامبران را در اطاعت اوصیاء نمودند) هلاک نکردیم:«
کَذلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ
»یعنی همین کار را نسبت به کسانی که خیانت در مورد آل محمّد روا داشتند و نسبت بوحی او آن کارها را نمودند انجام خواهیم داد.گفتم:«
إِنَّ اَلْمُتَّقِینَ
» فرمود منظور از متقین بخدا قسم ما و شیعیانمان هستیم که پیرو ملت و روش ابراهیم جز ما کس دیگری نیست دیگران از پیروی ابراهیم فاصله دارند. گفتم:«
یَوْمَ یَقُومُ اَلرُّوحُ وَ اَلْمَلائِکَهُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ
»فرمود بخدا سوگند بما روز قیامت اجازه داده می شود و ما بصواب سخن می گوئیم که در آیه ذکر شده عرضکردم چه می گوئید فرمود پروردگارمان را تمجید می کنیم و صلوات بر پیامبر اکرم می فرستیم آنگاه شفاعت برای شیعیان خود می نمائیم خداوند درخواست ما را رد نخواهد کرد. گفتم:«
کَلاّ إِنَّ کِتابَ اَلفُجّارِ لَفِی سِجِّینٍ
»فرمود آنها کسانی هستند که جنایت در حق ائمه روا داشتند و بآنها ستم کردند. گفتم پس از آن گفته می شود:«
هذَا اَلَّذِی کُنْتُمْ بِهِ تُکَذِّبُونَ
»فرمود یعنی این امیر المؤمنین همان کسی است که مقامش را تکذیب می کردید گفتم آیه همین طور نازل شده؟ فرمود: آری.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 290 )
ص : 225
وَ قَالَ اَلْوَاقِدِیُّ : قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ وَ أَبُو سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیُّ : لاَ یَنْبَغِی لِمَنْ آمَنَ بِرَسُولِ اَللَّهِ ، أَنْ یَسْتَعْجِلَ أَمْرَ اَللَّهِ، فَقَدْ کَانَ مِنْ سُهَیْلِ بْنِ عَمْرٍو وَ اِسْتِفْصَائِهِ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مَا ذَکَرْنَاهُ، وَ لَقَدْ نَظَرْنَا إِلَی سُهَیْلِ بْنِ عَمْرٍو فِی حِجَّهِ اَلْوَدَاعِ قَائِماً عِنْدَ اَلْمَنْحَرِ ، یُقَرِّبُ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بَدَنَهً، وَ اَلرَّسُولُ یَنْحَرُهَا بِیَدِهِ، وَ دَعَا اَلْحَلاَّقَ، فَحَلَقَ رَأْسَهُ، وَ أَنْظُرُ إِلَی سُهَیْلِ بْنِ عَمْرٍو ، وَ هُوَ یَلْقِطُ مِنْ شَعْرِهِ، وَ أَرَاهُ یَضَعُهُ عَلَی عَیْنَیْهِ، وَ فِیهِ، وَ قَدْ رَأَیْنَاهُ یَوْمَ اَلْحُدَیْبِیَهِ یَأْبَی أَنْ یَکْتُبَ: « بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ »، وَ أَنْ یُقِرَّ، أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ! .
( المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام , جلد 1 , صفحه 540 )
ص : 226
أَخْبَرَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا بَعَثَ اَللَّهُ نَبِیّاً بَعْدَ لُوطٍ إِلاَّ فِی عِزٍَّّ مِنْ قَوْمِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 12 , صفحه 157 )
ص : 227
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنِّی جَعَلْتُ اَلدُّنْیَا بَیْنَ عِبَادِی قَرْضاً فَمَنْ أَقْرَضَنِی مِنْهَا قَرْضاً أَعْطَیْتُهُ بِکُلِّ وَاحِدَهٍ عَشْراً إِلَی سَبْعِمِائَهِ ضِعْفٍ وَ مَا شِئْتُ مِنْ ذَلِکَ وَ مَنْ لَمْ یُقْرِضْنِی مِنْهَا قَرْضاً فَأَخَذْتُ مِنْهُ شَیْئاً قَسْراً فَصَبَرَ أَعْطَیْتُهُ ثَلاَثَ خِصَالٍ لَوْ أَعْطَیْتُ وَاحِدَهً مِنْهُنَّ مَلاَئِکَتِی لَرَضُوا بِهَا مِنِّی قَالَ ثُمَّ تَلاَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَوْلَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «اَلَّذِینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ قالُوا إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ `أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ » فَهَذِهِ وَاحِدَهٌ مِنْ ثَلاَثِ خِصَالٍ: «وَ رَحْمَهٌ» اِثْنَتَانِ «وَ أُولئِکَ هُمُ اَلْمُهْتَدُونَ » ثَلاَثٌ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ هَذَا لِمَنْ أَخَذَ اَللَّهُ مِنْهُ شَیْئاً قَسْراً .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 92 )
رسول خدا صلی اللّه علیه و آله فرمود: خدای عز و جل فرماید: من دنیا را میان بندگانم برای اینکه بمن قرض دهند قرار دادم [قطعه قطعه کردم و میان آنها تقسیم نمودم] پس هر که از آن بمن قرضی دهد (مانند صدقه و هدیه و صله بامام) بهر واحدش ده تا هفتصد برابر و آنچه خواهم عطا کنم. و هر که بمن قرض ندهد و چیزی از او بر خلاف میلش بگیرم و او صبر کند سه خصلت باو دهم که اگر یکی از آنها را بفرشتگانم دهم. از من راضی شوند، سپس امام صادق علیه السّلام این قول خدای عز و جل را تلاوت فرمود «آنها که چون مصیبتی بدیشان رسد، گویند: ما متعلق بخدائیم و بسوی او باز میگردیم، برای آنها رحمتهائی از پروردگارشانست 156 سوره 2» این یکی از آن 3 خصلت است و «رحمت» دومی آنها و «ایشانند هدایت شدگان» سومی آنهاست. امام صادق علیه السّلام فرمود: این برای کسی است که خدا چیزی را از او بر خلاف میلش بگیرد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 147 )
21-رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود: خدا عز و جل فرماید:به راستی من دنیا را میان بنده هایم برای قرض نهادم،پس هر که یک قرضی از آن به من بدهد به هر واحدش ده تا هفتصد برابر و هر چه خواهم به او عوض دهم و هر که به من قرض ندهد و بی اختیار از او بگیرم و بر آن صبر کند،سه خصلت به او بدهم که اگر یکی از آنها را به فرشته های خودم بدهم خشنود شوند بدان از من. (راوی)گوید:سپس امام صادق(علیه السّلام)قول خدا عز و جل را خواند(175 سوره بقره):«آن کسانی که چون مصیبتی بدانها رسد گویند«
إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ
» بر آنان است رحمتها از پروردگارشان(این یک خصلت)و رحمتی(این دو خصلت)و آنانند هدایت شده(سه خصلت)»سپس امام صادق(علیه السّلام)فرمود:این از آن کسی است که خدا چیزی بی اختیار از او گرفته است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 283 )
21-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:خدای عز و جل فرماید:براستی من دنیا را میان بنده هایم برای قرض دادن بنا نهادم پس هرکس از آن به من قرض دهد (مثل دادن صدقه و کمک به گرفتاران)بهره او ده تا هفتصد برابر دهم و آنچه بخواهم می دهم و هرکس به من قرض ندهد بی اختیار از او می گیرم و هرکس بر آن صبر کند،سه خصلت به او می دهم که اگر یکی از آنها را به فرشته های خودم بدهم از من خوشنود شوند.
(راوی)گوید:سپس امام صادق علیه السّلام این گفته خداوند عز و جل را خواند: «آن کسانی که چون مصیبتی به آنها رسد گویند ما از خدائیم و به سوی او بازمی گردیم(بقره/175)» برای آنها رحمت هایی است از طرف پروردگارشان»دین یکی از آن سه خصلت است و رحمت دومی آنها و هدایت سومی آنهاست سپس امام صادق علیه السّلام فرمود:این از آن کسی است که خدا چیزی بی اختیار و برخلاف میلش از او گرفته باشد.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 267 )
: صحیح. بین عبادی قرضا القرض القطع و ما سلفت من إساءه أو إحسان، و ما تعطیه لتقضاه، و المعنی أعطیتهم مقسوما بینهم لیقرضونی فأعوضهم أضعافها لا لیمسکوا علیها، و قیل: أی جعلتها قطعه قطعه و أعطیت کلا منهم نصیبا فمن أقرضنی منها قرضا أی نوعا من القرض کصله الإمام و الصدقه و الهدیه إلی الإخوان و نحوها و ما شئت من ذلک أی من عدد العطیه أو الزیاده زائدا علی السبعمائه کما قال تعالی:
وَ اَللّهُ یُضاعِفُ لِمَنْ یَشاءُ
و قیل: إشاره إلی کیفیه الثواب المذکور و التفاوت باعتبار تفاوت مراتب الإخلاص و طیب المال، و استحقاق الأخذ و صلاحه و قرابته و أشباه ذلک، و القسر: القهر لرضوا بها منی أی رضا کاملا.
اَلَّذِینَ
صدر الآیه:
وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ ءٍ مِنَ اَلْخَوْفِ وَ اَلْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ اَلْأَمْوالِ وَ اَلْأَنْفُسِ وَ اَلثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ اَلصّابِرِینَ `اَلَّذِینَ
إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ
قال الطبرسی قدس الله روحه: أی نالتهم نکبه فی النفس أو المال فوطنوا أنفسهم علی ذلک احتسابا للأجر، و المصیبه المشقه الداخله علی النفس لما یلحقها من المضره و هو من الإصابه کأنها یصیبها بالنکبه
قالُوا إِنّا لِلّهِ
إقرارا بالعبودیه أی نحن عبید الله و ملکه
وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ
هذا إقرار بالبعث و النشور أی نحن إلی حکمه نصیر، و لهذا قال أمیر المؤمنین علیه السلام: إن قولنا إنا لله، إقرار علی أنفسنا بالملک، و قولنا و إنا إلیه راجعون، إقرار علی أنفسنا بالهلک، و إنما کانت هذه اللفظه تعزیه عن المصیبه لما فیها من الدلاله علی أن الله تعالی یجبرها إن کانت عدلا، و ینصف من فاعلها إن کانت ظلما، و تقدیره إنا لله تسلیما لأمره و رضا بتدبیره، و إنا إلیه راجعون، ثقه بأنا نصیر إلی عدله و انفراده بالحکم فی أموره.
صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ
أی ثناء جمیل من ربهم و تزکیه و هو بمعنی الدعاء لأن الثناء یستحق دائما، ففیه معنی اللزوم کما أن الدعاء یدعی به مره بعد مره، ففیه معنی اللزوم، و قیل: برکات من ربهم عن ابن عباس، و قیل: مغفره من ربهم و رحمه أی نعمه عاجلا و آجلا، فالرحمه النعمه علی المحتاج، و کل أحد یحتاج إلی نعمه الله فی دنیاه و عقباه.
وَ أُولئِکَ هُمُ اَلْمُهْتَدُونَ
أی المصیبون طریق الحق فی الاسترجاع و قیل: إلی الجنه و الثواب، انتهی. قوله: هذا لمن أخذ الله منه شیئا قسرا، أی فکیف من أنفق بطیب نفسه.
( مرآه العقول ؛ ج 8 , ص 142 )
ص : 228
وَ رَوَی سُلَیْمَانُ اَلْإِسْکَافُ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ شَعْرِ اَلْخِنْزِیرِ یُخْزَرُ بِهِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ وَ لَکِنْ یَغْسِلُ یَدَهُ إِذَا أَرَادَ أَنْ یُصَلِّیَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 471 )
ص : 229
و فی الکافی : عن الباقر - علیه السّلام - قال: قضی أمیر المؤمنین - علیه السّلام - فی السّارق إذا سرق قطعت یمینه، فإذا سرق مرّه أخری قطعت رجله الیسری، ثمّ إذا سرق مرّه أخری سجنته و ترکت رجله الیمنی یمشی علیها إلی الغائط و یده الیسری یأکل بها و یستنجی بها. و قال: إنّی لأستحی من اللّه أن أترکه لا ینتفع بشیء. و لکنّی أسجنه حتّی یموت فی السّجن. و قال: ما قطع رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - من سارق بعد یده و رجله.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 113 )
ص : 230
قَالَ سَیِّدُ اَلْبَشَرِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ رُوحَ اَلْقُدُسِ نَفَثَ فِی رُوعِی أَحْبِبْ مَا أَحْبَبْتَ فَإِنَّکَ مُفَارِقُهُ وَ اِعْمَلْ مَا شِئْتَ فَإِنَّکَ تُجْزَی بِهِ وَ عِشْ مَا شِئْتَ فَإِنَّکَ مَیِّتٌ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 244 )
از این رو سرور آدمیان(صلّی الله علیه و آله)فرموده است:روح القدس به سویدای قلبم دمید:هر چه را می خواهی دوست بدار که تو از آن جدا خواهی شد،و هر کاری می خواهی بکن که تو مطابق آن پاداش داده می شوی،و هر چه می خواهی زندگی کن،که سرانجام خواهی مرد ! وای بر تو ای نفس!آیا نمی دانی که هر که به حصار دنیا توجه کند و بدان جا دل ببندد-با اینکه مرگ در پی اوست-موقع جدایی حسرتش بیشتر خواهد بود،و از زهر کشنده ای بهره می گیرد که خود نمی فهمد! آیا نمی بینی آن کسانی را که رفتند چگونه ساختند و برافراشتند و بعد رفتند و تهی گذاشتند،و چگونه سرزمین و دیار آنها را خداوند به دشمنان آنها سپرد؟
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 445 )
ص : 231
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَرَادَ أَنْ یَنْظُرَ إِلَی آدَمَ فِی عِلْمِهِ وَ إِلَی نُوحٍ فِی فَهْمِهِ وَ إِلَی إِبْرَاهِیمَ فِی حِلْمِهِ وَ إِلَی یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا فِی زُهْدِهِ وَ إِلَی مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ فِی بَطْشِهِ فَلْیَنْظُرْ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 128 )
و رسول خدا فرموده اند:هر کس می خواهد به علم آدم و فهم نوح و بردباری ابراهیم و پارسایی یحیی بن زکریا و استواری موسی علیهم السلام بنگرد،به علی بن ابی طالب نظر کند .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 214 )
ص : 232
وَ رَوَی اَلْحَلَبِیُّ فِی اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ ظَاهَرَ مِنِ اِمْرَأَتِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ قَالَ یُکَفِّرُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 293 )
ص : 233
وَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: شَکَا نَبِیٌّ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ إِلَی اَللَّهِ اَلضَّعْفَ فَقَالَ لَهُ اُطْبُخِ اَللَّحْمَ بِاللَّبَنِ وَ قَالَ إِنَّهُمَا یَشُدَّانِ اَلْجِسْمَ قُلْتُ هِیَ اَلْمَضِیرَهُ قَالَ لاَ وَ لَکِنِ اَللَّحْمُ بِاللَّبَنِ اَلْحَلِیبِ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 152 )
ص : 234
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی دَعَوَاتِهِ ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا عَطَسَ أَحَدُکُمْ فِی اَلْخَلاَءِ فَلْیَحْمَدِ اَللَّهَ فِی نَفْسِهِ وَ صَاحِبُ اَلْعَطْسَهِ یَأْمَنُ اَلْمَوْتَ سَبْعَهَ أَیَّامٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 257 )
ص : 235
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : لَیْسَ فِی مَالٍ مُسْتَفَادٍ زَکَاهٌ حَتَّی یَحُولَ عَلَیْهِ اَلْحَوْلُ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ فِی یَدِ مَنْ هُوَ فِی یَدَیْهِ مَالٌ تَجِبُ فِیهِ اَلزَّکَاهُ فَإِنَّهُ یَضُمُّهُ إِلَیْهِ وَ یُزَکِّیهِ عِنْدَ رَأْسِ اَلْحَوْلِ اَلَّذِی یُزَکِّی فِیهِ مَالَهُ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 251 )
ص : 236
وَ رُوِیَتْ مِنْ کِتَابِ جَعْفَرِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَنَّ مَنْ ضَرَبَ وَجْهَهُ بِکَفِّ مَاءِ وَرْدٍ أَمِنَ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ مِنَ اَلْمَذَلَّهِ وَ اَلْفَقْرِ وَ مَنْ وَضَعَ عَلَی رَأْسِهِ مِنْ مَاءِ وَرْدٍ أَمِنَ تِلْکَ اَلسَّنَهَ مِنَ اَلْبِرْسَامِ وَ لاَ تَدَعُوا مَا نُوصِیکُمْ بِهِ.
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 86 )
ص : 237
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ: حَدَّثَنَا صَفْوَانُ بْنُ یَحْیَی اَلْبَیَّاعُ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ دَوَاءٍ یُعْجَنُ بِالْخَمْرِ لاَ یَجُوزُ أَنْ یُعْجَنُ بِغَیْرِهِ إِنَّمَا هُوَ اِضْطِرَارٌ فَقَالَ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ یَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ یَنْظُرَ إِلَیْهِ فَکَیْفَ یَتَدَاوَی بِهِ وَ إِنَّمَا هُوَ بِمَنْزِلَهِ شَحْمِ اَلْخِنْزِیرِ اَلَّذِی یَقَعُ فِی کَذَا وَ کَذَا لاَ یَکْمُلُ إِلاَّ بِهِ فَلاَ شَفَی اَللَّهُ أَحَداً شَفَاهُ خَمْرٌ وَ شَحْمُ خِنْزِیرٍ .
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 62 )
ص : 238
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ حَکِیمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیُّمَا أَفْضَلُ اَلْقِرَاءَهُ فِی اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأَخِیرَتَیْنِ أَوِ اَلتَّسْبِیحُ فَقَالَ اَلْقِرَاءَهُ أَفْضَلُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 90 )
ص : 239
سر، [السرائر] : مُوسَی بْنُ بَکْرٍ ، عَنِ اَلْمُفَضَّلِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، قَالَ: إِنَّ فُلاَناً وَ فُلاَناً غَصَبَانَا حَقَّنَا وَ قَسَمَاهُ بَیْنَهُمْ، فَرَضُوا بِذَلِکَ عَنْهُمَا ، وَ إِنَّ عُثْمَانَ لَمَّا مَنَعَهُمْ وَ اِسْتَأْثَرَ عَلَیْهِمْ غَضِبُوا لِأَنْفُسِهِمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 480 )
ص : 240
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: رَاکِبُ اَلشَّهَوَاتِ لاَ تُقَالُ عَثْرَتُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 364 )
ص : 241
أَخْبَرَنِی أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمجلدیُّ مِنْ کِتَابِهِ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا قَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی جَعَلَ لِأَخِی فَضَائِلَ لاَ تُحْصَی کَثْرَهً فَمَنْ ذَکَرَ فَضِیلَهً مِنْ فَضَائِلِهِ مُقِرّاً بِهَا غَفَرَ اَللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ مَنْ کَتَبَ فَضِیلَهً مِنْ فَضَائِلِهِ لَمْ تَزَلِ اَلْمَلاَئِکَهُ تَسْتَغْفِرُ لَهُ مَا بَقِیَ لِتِلْکَ اَلْکِتَابَهِ رَسْمٌ وَ مَنْ أَصْغَی إِلَی فَضِیلَهٍ مِنْ فَضَائِلِهِ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِی اِکْتَسَبَهَا [بِالاِسْتِمَاعِ وَ مَنْ نَظَرَ فِی کِتَابٍ فِی فَضَائِلِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِی اِرْتَکَبَهَا] بِالنَّظَرِ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلنَّظَرُ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عِبَادَهٌ [وَ ذِکْرُهُ عِبَادَهٌ] وَ لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ إِیمَانَ عَبْدٍ [مِنْ عِبَادِهِ کُلِّهِمْ] إِلاَّ لِوَلاَیَتِهِ وَ اَلْبَرَاءَهِ مِنْ أَعْدَائِهِ .
( مائه منقبه من مناقب أمیر المؤمنین علی بن ابی طالب و الأئمه من ولده علیهم السلام من طریق العامه , جلد 1 , صفحه 176 )
ص : 242
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْیَدِ فَقَالَ نِصْفُ اَلدِّیَهِ وَ فِی اَلْأُذُنَیْنِ نِصْفُ اَلدِّیَهِ إِذَا قَطَعَهَا مِنْ أَصْلِهَا . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 297 )
ص : 243
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ ذُکِرَ عِنْدَهُ اَلْحِمَّصُ فَقَالَ هُوَ جَیِّدٌ لِوَجَعِ اَلظَّهْرِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 187 )
از امام ششم(علیه السّلام):در محضر حضرتش از حمص سخن بمیان آمد و فرمود:که برای درد کمر نافع است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 357 )
نزد امام صادق علیه السّلام صحبت از نخود شد،فرمود:برای درد کمر مفید است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 394 )
ص : 244
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: فِی رَجُلٍ قَتَلَ اِمْرَأَهً مُتَعَمِّداً فَقَالَ إِنْ شَاءَ أَهْلُهَا أَنْ یَقْتُلُوهُ وَ یُؤَدُّوا إِلَی أَهْلِهِ نِصْفَ اَلدِّیَهِ وَ إِنْ شَاءُوا أَخَذُوا نِصْفَ اَلدِّیَهِ خَمْسَهَ آلاَفِ دِرْهَمٍ وَ قَالَ فِی اِمْرَأَهٍ قَتَلَتْ زَوْجَهَا مُتَعَمِّداً فَقَالَ إِنْ شَاءَ أَهْلُهُ أَنْ یَقْتُلُوهُ قَتَلُوهَا وَ لَیْسَ یَجْنِی أَحَدٌ أَکْثَرَ مِنْ جِنَایَتِهِ عَلَی نَفْسِهِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 299 )
4 - عبد اللّه بن سنان گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که درباره مردی که زنی را از روی عمد بکشد، فرمود:
صاحبان خون حق دارند که آن مرد را بکشند، ولی باید مازاد خون بهای آن مرد را که نیم خون بهاست به وارثانش بپردازند و اگر رضایت بدهند باید نیم خون بهای کامل که معادل پنج هزار درهم می شود بگیرند.
حضرت دربارۀ زنی که شوهر خود را از روی عمد بکشد فرمود:
اگر صاحبان خون بخواهند می توانند آن زن را بکشند، ولی حق ندارند که نیم خون بها را مطالبه کنند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 191 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 61 )
ص : 245
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ فِی بَابِ اَلْأَخْبَارِ اَلَّتِی رُوِیَتْ فِی صِحَّهٍ وَفَاهِ أَبِی إِبْرَاهِیمَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ فَقَالَ لِی: یَا مُسَیَّبُ إِنَّ هَذَا اَلرِّجْسَ اَلسِّنْدِیِّ اِبْنَ شَاهَکَ سَیَزْعَمُ أَنَّهُ یَتَوَلَّی غُسْلِی وَ دَفْنِی هَیْهَاتَ هَیْهَاتَ أَنْ یَکُونَ ذَلِکَ أَبَداً فَإِذَا حُمِلْتُ إِلَی اَلْمَقْبَرَهِ اَلْمَعْرُوفَهِ بِمَقَابِرِ قُرَیْشٍ فَأَلْحِدُونِی بِهَا وَ لاَ تَرْفَعُوا قَبْرِی فَوْقَ أَرْبَعِ أَصَابِعَ مَفْرُوجَاتٍ، وَ لاَ تَأْخُذُوا مِنْ تُرْبَتِی شَیْئاً لِتَتَبَرَّکُوا بِهِ فَإِنَّ کُلَّ تُرْبَهٍ لَنَا مُحَرَّمَهٌ إِلاَّ تُرْبَهَ جَدِّیَ اَلْحُسَیْنِ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی جَعَلَهَا شِفَاءً لِشِیعَتِنَا وَ أَوْلِیَائِنَا قَالَ: ثُمَّ رَأَیْتُ شَخْصاً أَشْبَهَ اَلْأَشْخَاصِ بِهِ جَالِساً إِلَی جَانِبِهِ، وَ کَانَ عَهْدِی بِسَیِّدِیَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ غُلاَمٌ فَأَرَدْتُ سُؤَالَهُ فَصَاحَ بِی سَیِّدِی مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَالَ: أَ لَیْسَ قَدْ نَهَیْتُکَ یَا مُسَیَّبُ فَلَمْ أَزَلْ صَابِراً حَتَّی مَضَی وَ غَابَ اَلشَّخْصُ ثُمَّ أَنْهَیْتُ اَلْخَبَرَ إِلَی اَلرَّشِیدِ فَوَافَی اَلسِّنْدِیُّ اِبْنُ شَاهَکَ فَوَاللَّهِ لَقَدْ رَایَتُهُمْ بِعَیْنِی وَ هُمْ یَظُنُّونَ أَنَّهُمْ یَغْسِلُونَهُ فَلاَ تَصِلُ أَیْدِیهِمْ إِلَیْهِ وَ یَظُنُّونَ أَنَّهُمْ یُحَنِّطُونَهُ وَ یُکَفِّنُونَهُ وَ أَرَاهُمْ لاَ یَصْنَعُونَ بِهِ شَیْئاً وَ رَأَیْتُ ذَلِکَ اَلشَّخْصَ یَتَوَلَّی غُسْلَهُ وَ تَحْنِیطَهُ وَ تَکْفِینَهُ وَ هُوَ یُظْهِرُ اَلْمُعَاوَنَهَ لَهُمْ وَ هُمْ لاَ یَعْرِفُونَهُ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ أَمْرِهِ قَالَ لِی ذَلِکَ اَلشَّخْصُ: یَا مُسَیَّبُ مَهْمَا شَکَکْتَ فِیهِ فَلاَ تَشُکَّنَّ فِیَّ فَإِنِّی إِمَامُکَ وَ مَوْلاَکَ وَ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَیْکَ بَعْدَ أَبِی مَثَلِی مَثَلُ یُوسُفَ اَلصِّدِّیقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ مَثَلُهُمْ مَثَلُ إِخْوَتِهِ حِینَ دَخَلُوا عَلَیْهِ فَعَرَفَهُمْ وَ هُمْ لَهُ مُنْکِرُونَ ثُمَّ حُمِلَ حَتَّی دُفِنَ فِی مَقَابِرِ قُرَیْشٍ وَ لَمْ یُرْفَعْ قَبْرُهُ أَکْثَرَ مِمَّا أَمَرَ بِهِ ثُمَّ رَفَعُوا قَبْرَهُ بَعْدَ ذَلِکَ وَ بَنَوْا عَلَیْهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 437 )
ص : 246
قَالَ: وَ رَوَی اَلثَّعْلَبِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ بِالْإِسْنَادِ إِلَی أُمِّ سَلَمَهَ: أَنَّ اَلنَّبِیَّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَانَ فِی بَیْتِهَا فَأَتَتْهُ فَاطِمَهُ (عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ) بِبُرْمَهٍ فِیهَا حَرِیرَهٌ، فَقَالَ لَهَا: «اُدْعِی زَوْجَکِ وَ اِبْنَیْکِ». فَذَکَرَتِ اَلْحَدِیثَ نَحْوَ ذَلِکَ، ثُمَّ قَالَتْ: فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی: إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً ، قَالَتْ: فَأَخَذَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَضْلَ اَلْکِسَاءِ فَغَشَّاهُمْ بِهِ، ثُمَّ أَخْرَجَ یَدَهُ فَأَلْوَی بِهَا إِلَی اَلسَّمَاءِ، ثُمَّ قَالَ: «اَللَّهُمَّ، هَؤُلاَءِ أَهْلُ بَیْتِی وَ خَاصَّتِی ، إِنَّکَ فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً». فَأَدْخَلْتُ رَأْسِی اَلْبَیْتَ، وَ قُلْتُ: وَ أَنَا مَعَکُمْ، یَا رَسُولَ اَللَّهِ؟ قَالَ: «إِنَّکِ إِلَی خَیْرٍ، إِنَّکَ إِلَی خَیْرٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 461 )
ص : 247
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ: بِإِسْنَادِهِ، عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ، عَنِ اَلْمُثَنَّی، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: کَأَنَّما أُغْشِیَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعاً مِنَ اَللَّیْلِ مُظْلِماً ، قَالَ: «أَ مَا تَرَی اَلْبَیْتَ إِذَا کَانَ اَللَّیْلُ کَانَ أَشَدَّ سَوَاداً مِنْ خَارِجٍ، فَلِذَلِکَ هُمْ یَزْدَادُونَ سَوَاداً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 27 )
ص : 248
22748-3 ( التهذیب 58:8 رقم 188) ابن سماعه ، عن أخیه جعفر و الحسن بن عدیس ، عن أبان ، عن البصری ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له: امرأه طلقت علی غیر السنه، قال "تتزوج هذه المرأه و لا تترک بغیر زوج".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1064 )
ص : 249
وَ فِی مَنَاقِبِ اِبْنِ شَهْرِ شَهْرَآشُوبَ عَنِ اَلْأَزْدِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: وَ نَادَی نُوحٌ اِبْنَهُ 42:11 أَیْ اِبْنَهَا وَ هِیَ لُغَهُ طَیْءٍ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 74 )
«أزدی» گوید که امام صادق علیه السّلام دربارۀ آیۀ
«وَ نادی نُوحٌ اِبْنَهُ»
فرمود: مقصود از «ابنه»«ابنها» است که یعنی پسر همسر نوح. و بنا بر لهجۀ قوم «طی» است که به جای ضمیر مؤنث، ضمیر مذکر می آورند.)
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 145 )
ص : 250
وَ فِی اَلْعِلَلِ وَ عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِأَسَانِیدَ تَأْتِی عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّمَا جُعِلَ وَقْتُهَا یَعْنِی عُمْرَهَ اَلتَّمَتُّعِ عَشْرَ ذِی اَلْحِجَّهِ ، لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّ أَنْ یُعْبَدَ بِهَذِهِ اَلْعِبَادَهِ فِی أَیَّامِ اَلتَّشْرِیقِ وَ کَانَ أَوَّلُ مَا حَجَّتْ إِلَیْهِ اَلْمَلاَئِکَهُ وَ طَافَتْ بِهِ فِی هَذَا اَلْوَقْتِ فَجَعَلَهُ سُنَّهً وَ وَقْتاً إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ فَأَمَّا اَلنَّبِیُّونَ آدَمُ وَ نُوحٌ وَ إِبْرَاهِیمُ وَ مُوسَی وَ عِیسَی ، وَ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ غَیْرُهُمْ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ إِنَّمَا حَجُّوا فِی هَذَا اَلْوَقْتِ فَجُعِلَتْ سُنَّهً فِی أَوْلاَدِهِمْ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 274 )
ص : 251
25585-4 (الفقیه-524:1 رقم 1491) حفص بن البختری، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام أنه قال": إن اللّه تبارک و تعالی إذا أراد أن ینفع بالمطر أمر السحاب فأخذ الماء من تحت العرش، و إذا لم یرد النبات أمر السحاب فأخذ الماء من البحر، قیل: إن ماء البحر مالح قال إن السحاب یعذبه".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 501 )
ص : 252
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ کُرْدُوسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ تَطَهَّرَ ثُمَّ أَوَی إِلَی فِرَاشِهِ بَاتَ وَ فِرَاشُهُ کَمَسْجِدِهِ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ اَلرَّبِیعِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ کُرْدُوسٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ کُرْدُوسٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 378 )
ص : 253
فَإِنَّهُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنِ اِبْنِ عُیَیْنَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَیَمُنُّ عَلَی عَبْدِهِ اَلْمُؤْمِنِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَیَأْمُرُهُ الله أَنْ یَدْنُوَ مِنْهُ یَعْنِی مِنْ رَحْمَتِهِ فَیَدْنُو حَتَّی یَضَعَ کَفَّهُ عَلَیْهِ ثُمَّ یُعَرِّفُهُ مَا أَنْعَمَ بِهِ عَلَیْهِ یَقُولُ لَهُ أَ وَ لَمْ تَدْعُنِی یَوْمَ کَذَا وَ کَذَا بِکَذَا وَ کَذَا فَأَجَبْتُ دَعْوَتَکَ أَ لَمْ تَسْأَلْنِی یَوْمَ کَذَا وَ کَذَا فَأَعْطَیْتُکَ مَسْأَلَتَکَ أَ لَمْ تَسْتَغِثْ بِی یَوْمَ کَذَا وَ کَذَا فَأَغَثْتُکَ أَ لَمْ تَسْأَلْ ضُرّاً کَذَا وَ کَذَا فَکَشَفْتُ عَنْکَ ضُرَّکَ وَ رَحِمْتُ صَوْتَکَ أَ لَمْ تَسْأَلْنِی مَالاً فَمَلَّکْتُکَ أَ لَمْ تَسْتَخْدِمْنِی فَأَخْدَمْتُکَ أَ لَمْ تَسْأَلْنِی أَنْ أُزَوِّجَکَ فُلاَنَهَ وَ هِیَ مَنِیعَهٌ عِنْدَ أَهْلِهَا فَزَوَّجْنَاکَهَا قَالَ فَیَقُولُ اَلْعَبْدُ بَلَی یَا رَبِّ قَدْ أَعْطَیْتَنِی کُلَّ مَا سَأَلْتُکَ وَ کُنْتُ أَسْأَلُکَ اَلْجَنَّهَ فَیَقُولُ اَللَّهُ لَهُ فَإِنِّی مُنْعِمٌ لَکَ مَا سَأَلْتَنِیهِ اَلْجَنَّهُ لَکَ مباحا[مُبَاحَهٌ] أَرْضَیْتُکَ فَیَقُولُ اَلْمُؤْمِنُ نَعَمْ یَا رَبِّ أَرْضَیْتَنِی وَ قَدْ رَضِیتُ فَیَقُولُ اَللَّهُ لَهُ عَبْدِی إِنِّی کُنْتُ أَرْضَی أَعْمَالَکَ وَ إِنَّمَا أَرْضَی لَکَ أَحْسَنَ اَلْجَزَاءِ فَإِنَّ أَفْضَلَ جَزَائِی عِنْدِی أَنْ أُسْکِنَکَ اَلْجَنَّهَ وَ هُوَ قَوْلُهُ «اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ» اَلْآیَهَ.
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 259 )
ص : 254
إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیُّ فِی کِتَابِ اَلْغَارَاتِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هِشَامٍ اَلْمُرَادِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ هِشَامٍ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ مُوسَی عَنْ شَهْرِ بْنِ حَوْشَبٍ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ لَهُمْ: إِنَّهُ لَمْ یَهْلِکْ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ مِنَ اَلْأُمَمِ إِلاَّ بِحَیْثُ مَا أَتَوْا مِنَ اَلْمَعَاصِی وَ لَمْ یَنْهَهُمُ اَلرَّبَّانِیُّونَ وَ اَلْأَحْبَارُ فَلَمَّا تَمَادَوْا فِی اَلْمَعَاصِی وَ لَمْ یَنْهَهُمُ اَلرَّبَّانِیُّونَ وَ اَلْأَحْبَارُ عَمَّهُمُ اَللَّهُ بِعُقُوبَهٍ فَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ اِنْهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ قَبْلَ أَنْ یَنْزِلَ بِکُمْ مِثْلُ اَلَّذِی نَزَلَ بِهِمْ وَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ لاَ یُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ وَ لاَ یُنَقِّصَانِ مِنْ رِزْقٍ فَإِنَّ اَلْأَمْرَ یَنْزِلُ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ کَقَطْرِ اَلْمَطَرِ إِلَی کُلِّ نَفْسٍ أَوْ أَهْلٍ أَوْ مَالٍ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 180 )
ص : 255
مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: ما جَعَلَ اَللّهُ مِنْ بَحِیرَهٍ وَ لا سائِبَهٍ وَ لا وَصِیلَهٍ وَ لا حامٍ قَالَ إِنَّ أَهْلَ اَلْجَاهِلِیَّهِ کَانَ إِذَا وَلَدَتِ اَلنَّاقَهُ وَلَدَیْنِ فِی بَطْنٍ وَاحِدٍ قَالُوا وَصَلَتْ فَلاَ یَسْتَحِلُّونَ ذَبْحَهَا وَ لاَ أَکْلَهَا وَ إِذَا وَلَدَتْ عَشْراً جَعَلُوهَا سَائِبَهً وَ لاَ یَسْتَحِلُّونَ ظَهْرَهَا وَ أَکْلَهَا وَ اَلْحَامُ فَحْلُ اَلْإِبِلِ لَمْ یَکُونُوا یَسْتَحِلُّونَهُ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّهُ لَمْ یَکُنْ یُحَرِّمُ شَیْئاً مِنْ ذَا . العیاشی ، عن محمد بن مسلم : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 145 )
1-در معانی الاخبار-148:بسندی از امام ششم در قول خدا عزّ و جلّ «
ما جَعَلَ اَللّهُ مِنْ بَحِیرَهٍ
» تا آخر فرمود:مردم جاهلیت چون شترشان دو قلو میزائید میگفتند بهم پیوسته و کشتن و خوردنش را روا نمیداشتند و چون ده تا میزائید آن را سائبه میدانستند و سواری و باربری و شیرش را حلال نمیدانستند و حام فحل شتران بود که حلالش ندانستند و خدا عزّ و جلّ فرو فرستاد که او هیچ کدام اینها را حرام نکرده،عیاشی در(347:1 تفسیرش)مانند آن را آورده.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 107 )
ص : 256
وَ فِی کَلاَمٍ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ آخَرَ یَجْرِی هَذَا اَلْمَجْرَی: فَمِنْهُمُ اَلْمُنْکِرُ لِلْمُنْکَرِ بِیَدِهِ وَ لِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ فَذَلِکَ اَلْمُسْتَکْمِلُ لِخِصَالِ اَلْخَیْرِ وَ مِنْهُمُ اَلْمُنْکِرُ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ اَلتَّارِکُ بِیَدِهِ فَذَلِکَ مُتَمَسِّکٌ بِخَصْلَتَیْنِ مِنْ خِصَالِ اَلْخَیْرِ وَ مُضَیِّعٌ خَصْلَهً وَ مِنْهُمُ اَلْمُنْکِرُ بِقَلْبِهِ وَ اَلتَّارِکُ بِیَدِهِ وَ لِسَانِهِ فَذَلِکَ اَلَّذِی ضَیَّعَ أَشْرَفَ اَلْخَصْلَتَیْنِ مِنَ اَلثَّلاَثِ وَ تَمَسَّکَ بِوَاحِدَهٍ وَ مِنْهُمْ تَارِکٌ لِإِنْکَارِ اَلْمُنْکَرِ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ یَدِهِ فَذَلِکَ مَیِّتُ اَلْأَحْیَاءِ وَ مَا أَعْمَالُ اَلْبِرِّ کُلُّهَا وَ اَلْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ عِنْدَ اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیِ عَنِ اَلْمُنْکَرِ إِلاَّ کَنَفْثَهٍ فِی بَحْرٍ لُجِّیٍّ وَ إِنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ لاَ یُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ وَ لاَ یَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ وَ أَفْضَلُ ذَلِکَ کَلِمَهُ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِرٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 89 )
ص : 257
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: نِعْمَ اَلْإِدَامُ اَلْخَلُّ یَکْسِرُ اَلْمِرَارَ وَ یُحْیِی اَلْقَلْبَ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 190 )
و از آن حضرت(علیه السّلام):سرکه خورشت خوبی است که سوداء را بر طرف میکند، و قلب را زنده میسازد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 361 )
امام صادق علیه السّلام:سرکه خورش خوبی است.صفرا یا سودا را می شکند و قلب را زنده می کند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 398 )
ص : 258
رَوَی رَئِیسُ اَلْمُحَدِّثِینَ فِی اَلْفَقِیهِ : أَنَّ عُمَرَ بْنَ حَنْظَلَهَ سَأَلَ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ زَوَالُ اَلنَّهَارِ نَعْرِفُهُ بِالنَّهَارِ فَکَیْفَ لَنَا بِاللَّیْلِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِلَّیْلِ زَوَالٌ کَزَوَالِ اَلشَّمْسِ قَالَ فَبِأَیِّ شَیْءٍ نَعْرِفُهُ قَالَ بِالنُّجُومِ إِذَا اِنْحَدَرَتْ .
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 298 )
ص : 259
کا، [الکافی] ، بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ رِفَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَأَنْ أُطْعِمَ مُؤْمِناً مُحْتَاجاً أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أَزُورَهُ وَ لَأَنْ أَزُورَهُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أُعْتِقَ عَشْرَ رِقَابٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 378 )
80-کافی:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)فرمود:اگر مؤمن نیازمندی را خوراک دهم دوستتر دارم از اینکه او را دیدن کنم و اگرش دیدن کنم دوستتر دارم از اینکه ده بنده آزاد کنم.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 242 )
ص : 260
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ أَکْثَرَ قِرَاءَتَهَا کَانَ فِی اَلْقِیَامَهِ مِنْ مُجَاوِرِی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَزْوَاجِهِ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 443 )
ص : 261
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ اَلْمَسْجِدَ لَیَشْکُو اَلْخَرَابَ إِلَی رَبِّهِ وَ إِنَّهُ لَیَتَبَشْبَشُ مِنْ عُمَّارِهِ إِذَا غَابَ عَنْهُ ثُمَّ قَدِمَ کَمَا یَتَبَشْبَشُ أَحَدُکُمْ بِغَائِبَهِ إِذَا قَدِمَ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 380 )
ص : 262
وَ عَنْهُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ ضَحَّی أَوْ أَهْدَی هَدْیاً فَلَیْسَ لَهُ أَنْ یُخْرِجَ مِنْ مِنًی مِنْ لَحْمِهِ بِشَیْءٍ وَ لاَ بَأْسَ بِإِخْرَاجِ اَلسَّنَامِ لِلدَّوَاءِ وَ اَلْجِلْدِ وَ اَلصُّوفِ وَ اَلشَّعْرِ وَ اَلْعَصَبِ وَ اَلشَّیْءِ یُنْتَفَعُ بِهِ وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُتَصَدَّقَ بِالْجِلْدِ وَ لاَ بَأْسَ أَنْ یُعْطَی اَلْجَازِرُ مِنْ جُلُودِ اَلْهَدْیِ وَ لُحُومِهَا وَ جِلاَلِهَا فِی أُجْرَتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 283 )
ص : 263
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: فَإِذَا قَالَتِ اَلْمَرْأَهُ ذَلِکَ لِزَوْجِهَا حَلَّ لَهُ مَا أَخَذَ مِنْهَا وَ کَانَتْ عِنْدَهُ عَلَی تَطْلِیقَتَیْنِ بَاقِیَتَیْنِ وَ کَانَ اَلْخُلْعُ تَطْلِیقَهً وَ قَالَ یَکُونُ اَلْکَلاَمُ مِنْ عِنْدِهَا وَ قَالَ لَوْ کَانَ اَلْأَمْرُ إِلَیْنَا لَمْ نُجِزْ طَلاَقاً إِلاَّ لِلْعِدَّهِ. وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 284 )
ص : 264
فی مجمع البیان : أبیّ بن کعب، عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - قال: من قرأ سوره ن وَ اَلْقَلَمِ أعطاه اللّه ثواب الّذین حسن أخلاقهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 369 )
ص : 265
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: اَلْکِبْرُ قَدْ یَکُونُ فِی شِرَارِ اَلنَّاسِ مِنْ کُلِّ جِنْسٍ وَ اَلْکِبْرُ رِدَاءُ اَللَّهِ فَمَنْ نَازَعَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رِدَاءَهُ لَمْ یَزِدْهُ اَللَّهُ إِلاَّ سَفَالاً إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَرَّ فِی بَعْضِ طُرُقِ اَلْمَدِینَهِ وَ سَوْدَاءُ تَلْقُطُ اَلسِّرْقِینَ فَقِیلَ لَهَا تَنَحَّیْ عَنْ طَرِیقِ رَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَتْ إِنَّ اَلطَّرِیقَ لَمُعْرَضٌ فَهَمَّ بِهَا بَعْضُ اَلْقَوْمِ أَنْ یَتَنَاوَلَهَا فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دَعُوهَا فَإِنَّهَا جَبَّارَهٌ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 309 )
امام صادق علیه السلام میفرمود: تکبر در بدترین مردم است از هر جنسی که باشند (اگر چه پست و بی مقدار باشند) کبر و بزرگ منشی لباس مخصوص خدا است، کسی که با لباس خدای عز و جل منازعه کند، خدا جز پستیش نیفزاید. رسول خدا صلی اللّه علیه و آله از یکی کوچه های مدینه میگذشت و زن سیاهی سرگین بر میچید، باو گفتند: از پیش راه پیغمبر بکناری رو: او گفت راه پهن است، یکی از مردم خواست او را بکناری زند [دشنام دهد] پیغمبر صلی اللّه علیه و آله فرمود: رهایش کنید که او سرکش است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 422 )
2-از حسین بن ابی العلاء،از امام صادق(علیه السّلام)گفت:شنیدم می فرمود:کبر در بدترین مردم است از هر جنسی باشند،کبر و بزرگی برازندۀ خدا است،هر که با خدا عز و جل در ردای برازندۀ او ستیزه کند نیفزاید برای او جز پستی،به راستی رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)در یک راهی از راههای مدینه گذر کرد و زن سیاهی سرگین بر می چید،به او گفته شد:از جلو راه رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)دور شو،در پاسخ گفت: راه پهناور است(یعنی رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)از کنار آن برود)،یکی از مردم قصد آزار او کرد،رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود:دست از او بدارید،زیرا که او زوردار(زورگو)است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 215 )
2-«حسین بن ابی العلاء»،از امام صادق علیه السّلام نقل می کند:شنیدم می فرمود:
کبر در بدترین مردم است از هر جنسی که باشند،کبر و بزرگی برازندۀ خداست،هرکس با خدای عزّ و جلّ در برابر او ستیزه کند جز پستی به او اضافه نگردد،به راستی رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در راهی از راههای مدینه گذر می کرد و زن سیاهی سرگین رویهم می گذاشت،به او گفته شد:از جلو راه رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله دور شو،در پاسخ گفت:راه باز است و پیامبر می تواند از کنار آن بگذر و یکی از یاران تصمیم داشت او را گوشمال دهد.رسول خدا فرمود:دست از او بردارید که او زنی زورگوست.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 823 )
: حسن کالصحیح. قوله علیه السلام: قد یکون، أقول: یحتمل أن یکون قد للتحقیق و إن کان فی المضارع قلیلا کما قیل فی قوله تعالی:
قَدْ یَعْلَمُ ما أَنْتُمْ عَلَیْهِ
قال الزمخشری: دخل قد لتوکید العلم، و یرجع ذلک إلی توکید الوعید، و قیل: هو للتقلیل باعتبار قید من کل جنس، و قوله: من کل جنس، أی من کل صنف من أصناف الناس و إن کان دنیا أو من کل جنس من أجناس سبب التکبر من الأسباب التی أشرنا إلیها سابقا و الأول أظهر کما یومئ إلیه قصه السوداء و الکبر رداء الله قال فی النهایه فی الحدیث قال الله تبارک و تعالی: العظمه إزاری و الکبریاء ردائی، ضرب الإزار و الرداء مثلا فی انفراده بصفه العظمه و الکبریاء، أی لیستا کسائر الصفات التی قد یتصف بها الخلق مجازا کالرحمه و الکرم و غیرهما، و شبههما بالإزار و الرداء لأن المتصف بهما یشملانه کما یشمل الرداء الإنسان، و لأنه لا یشارکه فی إزاره و ردائه أحد، فکذلک الله لا ینبغی أن یشرکه فیهما أحد، و مثله الحدیث الآخر تأزر بالعظمه و تردی بالکبریاء و تسربل بالعز، انتهی. قال بعض شراح صحیح مسلم: الإزار الثوب الذی یشد علی الوسط، و الرداء الذی یمد علی الکتفین، و قال محیی الدین: و هما لباس، و اللباس من خواص الأجسام، و هو سبحانه لیس بجسم، فهما استعاره للصفه التی هی العزه و العظمه، و وجه الاستعاره أن هذین الثوبین لما کانا مختصین بالناس و لا یستغنی عنهما و لا یقبلان الشرکه و هما جمال عبر عن العز بالرداء، و عن الکبر بالإزار، علی وجه الاستعاره المعروفه عند العرب، کما یقال: فلان شعاره الزهد، و دثاره التقوی لا یریدون الثوب الذی هو شعار و دثار، بل صفه الزهد، کما یقولون: فلان غمر الرداء واسع العطیه، فاستعاروا لفظ الرداء للعطیه، انتهی. لم یزده الله إلا سفالا أی فی أعین الخلق مطلقا غالبا علی خلاف مقصوده کما سیأتی، و فی أعین العارفین و الصالحین أو فی القیامه کما سیأتی أنهم یجعلون فی صور الذر تلقط کننصر أو علی بناء التفعل بحذف إحدی التائین، فی القاموس: لقطه أخذه من الأرض کالتقطه و تلقطه، التقطه من هیهنا و هیهنا و قال: السرجین و السرقین بکسرهما الزبل معربا سرگین بالفتح فقیل لها : تنحی بالتاء و النون و الحاء المشدده کلها مفتوحه و الیاء الساکنه، أمر الحاضره من باب التفعل، أی ابعدی لمعرض علی بناء المفعول من الأفعال أو التفعیل، و قد یقرأ علی بناء الفاعل من الأفعال فعلی الأولین من قولهم أعرضت الشیء و عرضته أی جعلته عریضا، و علی الثالث من قولهم عرضت الشیء أی أظهرته، فأعرض أی ظهر، و هو من النوادر. فهم بها أی قصدها أن یتناولها أی یأخذها فینحیها قسرا عن طریقه صلی الله علیه و آله و سلم أو یشتمها من قولهم: نال من عرضه أی شتمه، و الأول أظهر فإنها جباره أی متکبره، و ذلک خلقها لا یمکنها ترکه، أو إذا قهرتموها یظهر منها أکثر من ذلک من البذاء و الفحش، قال فی النهایه فیه: أنه أمر امرأه فتأبت فقال: دعوها فإنها جباره، أی متکبره عاتیه، و قال الراغب: أصل الجبر إصلاح الشیء بضرب من القهر و تجبر، یقال إما لتصور معنی الاجتهاد، أو للمبالغه أو لمعنی التکلف، و الجبار فی صفه الإنسان یقال: لمن یجبر نقیصته بادعاء منزله من التعالی لا یستحقها، و هذا لا یقال إلا علی طریق الذم کقوله تعالی:
وَ خابَ کُلُّ جَبّارٍ عَنِیدٍ
وَ لَمْ یَجْعَلْنِی جَبّاراً شَقِیًّا
إِنَّ فِیها قَوْماً جَبّارِینَ
کَذلِکَ یَطْبَعُ اَللّهُ عَلی کُلِّ قَلْبِ مُتَکَبِّرٍ جَبّارٍ
أی متعال عن قبول الحق و الإذعان له، و أما فی وصفه تعالی نحو
اَلْعَزِیزُ اَلْجَبّارُ اَلْمُتَکَبِّرُ
فقد قیل: سمی بذلک من قولهم جبرت الفقیر لأنه هو الذی یجبر الناس بفائض نعمه، و قیل: لأنه یجبر الناس أی یقهرهم علی ما یریده، و دفع بعض أهل اللغه ذلک من حیث اللفظ فقال: لا یقال من أفعلت فعال، فجبار لا یبنی من أجبرت، فأجیب عنه بأن ذلک من لفظ الجبر المروی فی قوله لا جبر و لا تفویض لا من الإجبار، و أنکر جماعه من المعتزله ذلک من حیث المعنی، فقالوا: تعالی الله عن ذلک و لیس ذلک بمنکر، فإن الله تعالی قد أجبر الناس علی أشیاء لا انفکاک لهم منها حسب ما تقتضیه الحکمه الإلهیه، لا علی ما یتوهمه الغواه الجهله، و ذلک لإکراههم علی المرض و الموت و البعث و سخر کلا منهم بصناعه یتعاطاها، و طریقه من الأخلاق و الأعمال یتحراها، و جعله مجبرا فی صوره مخیر فإما راض بصنعته لا یرید عنها حولا، و إما کاره لها یکابدها مع کراهته لها، کأنه لا یجد عنها بدلا، و لذلک قال:
فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَیْنَهُمْ زُبُراً کُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ
و قال تعالی:
نَحْنُ قَسَمْنا بَیْنَهُمْ مَعِیشَتَهُمْ فِی اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا
و علی هذا الحد وصف بالقاهر، و هو لا یقهر إلا علی ما تقتضی الحکمه أن یقهر علیه.
( مرآه العقول ؛ ج 10 , ص 204 )
ص : 266
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ سَلاَّمِ بْنِ اَلْمُسْتَنِیرِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «مُخَلَّقَهٍ وَ غَیْرِ مُخَلَّقَهٍ » فَقَالَ اَلْمُخَلَّقَهُ هُمُ اَلذَّرُّ اَلَّذِینَ خَلَقَهُمُ اَللَّهُ فِی صُلْبِ آدَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَخَذَ عَلَیْهِمُ اَلْمِیثَاقَ ثُمَّ أَجْرَاهُمْ فِی أَصْلاَبِ اَلرِّجَالِ وَ أَرْحَامِ اَلنِّسَاءِ وَ هُمُ اَلَّذِینَ یَخْرُجُونَ إِلَی اَلدُّنْیَا حَتَّی یُسْأَلُوا عَنِ اَلْمِیثَاقِ وَ أَمَّا قَوْلُهُ «وَ غَیْرِ مُخَلَّقَهٍ» فَهُمْ کُلُّ نَسَمَهٍ لَمْ یَخْلُقْهُمُ اَللَّهُ فِی صُلْبِ آدَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حِینَ خَلَقَ اَلذَّرَّ وَ أَخَذَ عَلَیْهِمُ اَلْمِیثَاقَ وَ هُمُ اَلنُّطَفُ مِنَ اَلْعَزْلِ وَ اَلسِّقْطُ قَبْلَ أَنْ یُنْفَخَ فِیهِ اَلرُّوحُ وَ اَلْحَیَاهُ وَ اَلْبَقَاءُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 12 )
1 - سلام بن مستنیر گوید:
از امام باقر علیه السّلام در مورد آیۀ:«برخی دارای شکل و خلقت است و بعضی بدون شکل» پرسیدم.
فرمود: منظور از «دارای شکل» همان «ذرّ» است که خداوند آنان را در «صلب» آدم علیه السّلام آفرید و از آنان میثاق و پیمان گرفت. سپس آنان را در صلب مردان و رحم های زنان جاری نمود؛ آنان همان هایی هستند که به دنیا می آیند تا دربارۀ میثاق و پیمان پرسیده شوند.
و امّا منظور از «بدون شکل» هر جنبده ای است که خداوند در هنگامی که «ذرّ» ها را آفرید و از آنان میثاق و پیمان گرفت آن جنبده ها را در صلب آدم علیه السّلام نیافرید و آنان نطفه هایی هستند که بیرون رحم ریخته شده اند و یا پیش از آن که روح و حیات و بقا در آنان دمیده شود، سقط شده اند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 46 )
: مجهول. و قال البیضاوی:
مُخَلَّقَهٍ وَ غَیْرِ مُخَلَّقَهٍ
مُخَلَّقَهٍ
مسواه لا نقص فیها و لا عیب،
وَ غَیْرِ مُخَلَّقَهٍ
غیر مسواه، أو تامه و ساقطه، أو مصوره و غیر مصوره انتهی أقول: علی تأویله علیه السلام یمکن أن یکون الخلق بمعنی التقدیر أی ما قدر فی الذر أن ینفخ فیه الروح و ما لم یقدر.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 21 )
ص : 267
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ لِلْمَرْأَهِ صَبْرَ عَشَرَهِ رِجَالٍ فَإِذَا هَاجَتْ کَانَ لَهَا قُوَّهُ عَشَرَهِ رِجَالٍ.
( الخصال , جلد 2 , صفحه 439 )
اسحق بن عمار گوید از امام ششم(علیه السّلام)شنیدم میفرمود براستی خدای عز و جل برای زن توانائی صبر ده مرد را قرار داده و چون بهیجان آید نیروی ده مرد را دارد
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 205 )
32-اسحاق بن عمار از امام صادق(علیه السّلام)نقل می کند که از آن حضرت شنیدم که می فرمود:همانا خداوند برای زن صبر ده مرد را قرار داده و چون حامله شود نیروی ده مرد دیگر به او اضافه گردد.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 161 )
32-اسحاق بن عمار گوید:شنیدم امام صادق(علیه السّلام)میفرمود:که خدای عز و جل برای زن بردباری ده مرد را قرار داده است و چون بهیجان آید نیروی ده مرد را دارا می شود.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 2 , ص 512 )
اسحاق پور عمار گفته:از امام صادق(علیه السّلام)شنیدم که می گفت:خدا برای زنان توانایی و شکیبایی ده مرد را داده و هر گاه به هیجان آید نیروی ده مرد را دارد.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 2 , ص 36 )
ص : 268
مع، [معانی الأخبار] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْعَقَرْقُوفِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ شَیْءٌ یُرْوَی عَنْ أَبِی ذَرٍّ رَحِمَهُ اَللَّهُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ ثَلاَثَهٌ یُبْغِضُهَا اَلنَّاسُ وَ أَنَا أُحِبُّهَا أُحِبُّ اَلْمَوْتَ وَ أُحِبُّ اَلْفَقْرَ وَ أُحِبُّ اَلْبَلاَءَ فَقَالَ إِنَّ هَذَا لَیْسَ عَلَی مَا تَرْوُونَ إِنَّمَا عَنَی اَلْمَوْتُ فِی طَاعَهِ اَللَّهِ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنَ اَلْحَیَاهِ فِی مَعْصِیَهِ اَللَّهِ وَ اَلْفَقْرُ فِی طَاعَهِ اَللَّهِ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنَ اَلْغِنَی فِی مَعْصِیَهِ اَللَّهِ وَ اَلْبَلاَءُ فِی طَاعَهِ اَللَّهِ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنَ اَلصِّحَّهِ فِی مَعْصِیَهِ اَللَّهِ . جا، [المجالس للمفید ] ، أَحْمَدُ بْنُ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ اِبْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 39 )
ص : 269
وَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ قَالَ مَنْ عَلِمَ أَنَّ اَللَّهَ یَرَاهُ وَ یَسْمَعُ مَا یَقُولُهُ وَ یَفْعَلُهُ مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ فَیَحْجِزُهُ عَنْ ذَلِکَ اَلْقَبِیحِ مِنَ اَلْأَعْمَالِ فَذَلِکَ اَلَّذِی خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَ نَهَی اَلنَّفْسَ عَنِ اَلْهَوَی .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 279 )
ص : 270
مُرُوَّهُ اَلْعَاقِلِ دِینُهُ وَ حَسَبُهُ أَدَبُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 489 )
ص : 271
15764-8 الکافی ،1/1/280/7 علی عن أبیه و محمّد عن أحمد جمیعا عن السراد التهذیب ،1/19/160/10 الحسین عن الفقیه ،5201/107/4 السراد عن البجلی قال سمعت ابن أبی لیلی یقول: کانت الدیه فی الجاهلیه مائه من الإبل - فأقرها رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ثمّ إنّه فرض علی أهل البقر مائتی بقره و علی أهل الشاه ألف شاه ثنیه و علی أهل الذهب ألف دینار - و علی أهل الورق عشره آلاف درهم و علی أهل الیمن الحلل مائه حله - قال البجلی فسألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عما روی ابن أبی لیلی فقال کان علی علیه السّلام یقول الدیه ألف دینار و قیمه الدینار عشره دراهم و عشره آلاف لأهل الأمصار و علی أهل البوادی الدیه مائه من الإبل و لأهل السواد مائتا بقره أو ألف شاه.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 597 )
ص : 272
یل، [الفضائل لابن شاذان ] ، فض، [کتاب الروضه] ، بِالْإِسْنَادِ یَرْفَعُهُ إِلَی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ قَالَ لِی جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ أَمَرْتُ اَلْجَنَّهَ وَ اَلنَّارَ أَنْ تُعْرَضَ عَلَیْکَ قَالَ فَرَأَیْتُ اَلْجَنَّهَ وَ مَا فِیهَا مِنَ اَلنَّعِیمِ وَ رَأَیْتُ اَلنَّارَ وَ مَا فِیهَا مِنَ اَلْعَذَابِ وَ اَلْجَنَّهُ فِیهَا ثَمَانِیَهُ أَبْوَابٍ عَلَی کُلِّ بَابٍ مِنْهَا أَرْبَعُ کَلِمَاتٍ کُلُّ کَلِمَهٍ خَیْرٌ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا لِمَنْ یَعْلَمُ وَ یَعْمَلُ بِهَا وَ لِلنَّارِ سَبْعَهُ أَبْوَابٍ عَلَی کُلِّ بَابٍ مِنْهَا ثَلاَثُ کَلِمَاتٍ کُلُّ کَلِمَهٍ خَیْرٌ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا لِمَنْ یَعْلَمُ وَ یَعْمَلُ بِهَا فَقَالَ لِی جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِقْرَأْ یَا مُحَمَّدُ مَا عَلَی اَلْأَبْوَابِ فَقَرَأْتُ ذَلِکَ أَمَّا أَبْوَابُ اَلْجَنَّهِ فَعَلَی أَوَّلِ بَابٍ مِنْهَا مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ لِکُلِّ شَیْءٍ حِیلَهٌ وَ حِیلَهُ اَلْعَیْشِ أَرْبَعُ خِصَالٍ اَلْقَنَاعَهُ وَ بَذْلُ اَلْحَقِّ وَ تَرْکُ اَلْحِقْدِ وَ مُجَالَسَهُ أَهْلِ اَلْخَیْرِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلثَّانِی مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ - مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ لِکُلِّ شَیْءٍ حِیلَهٌ وَ حِیلَهُ اَلسُّرُورِ فِی اَلْآخِرَهِ أَرْبَعُ خِصَالٍ مَسْحُ رُءُوسِ اَلْیَتَامَی وَ اَلتَّعَطُّفُ عَلَی اَلْأَرَامِلِ وَ اَلسَّعْیُ فِی حَوَائِجِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلتَّفَقُّدُ لِلْفُقَرَاءِ وَ اَلْمَسَاکِینِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلثَّالِثِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ لِکُلِّ شَیْءٍ حِیلَهٌ وَ حِیلَهُ اَلصِّحَّهِ فِی اَلدُّنْیَا أَرْبَعُ خِصَالٍ قِلَّهُ اَلْکَلاَمِ وَ قِلَّهُ اَلْمَنَامِ وَ قِلَّهُ اَلْمَشْیِ وَ قِلَّهُ اَلطَّعَامِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلرَّابِعِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ فَلْیُکْرِمْ ضَیْفَهُ مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ فَلْیُکْرِمْ جَارَهُ مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ فَلْیُکْرِمْ وَالِدَیْهِ مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ فَلْیَقُلْ خَیْراً أَوْ یَسْکُتُ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلْخَامِسِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ - مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یُظْلَمَ فَلاَ یَظْلِمْ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یُشْتَمَ فَلاَ یَشْتِمْ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یُذَلَّ فَلاَ یُذِلَّ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَسْتَمْسِکَ بِالْعُرْوَهِ اَلْوُثْقَی فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ فَلْیَقُلْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ - مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلسَّادِسِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ - مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَکُونَ قَبْرُهُ وَسِیعاً فَسِیحاً فَلْیَبْنِ اَلْمَسَاجِدَ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ تَأْکُلَهُ اَلدِّیدَانُ تَحْتَ اَلْأَرْضِ فَلْیَسْکُنِ اَلْمَسَاجِدَ وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَکُونَ طَرِیّاً مُطِرّاً لاَ یَبْلَی فَلْیَکْنُسِ اَلْمَسَاجِدَ وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَرَی مَوْضِعَهُ فِی اَلْجَنَّهِ فَلْیَکْسُ اَلْمَسَاجِدَ بِالْبُسُطِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلسَّابِعِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ - مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ بَیَاضُ اَلْقَلْبِ فِی أَرْبَعِ خِصَالٍ عِیَادَهِ اَلْمَرِیضِ وَ اِتِّبَاعِ اَلْجَنَائِزِ وَ شِرَاءِ اَلْأَکْفَانِ وَ رَدِّ اَلْقَرْضِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلثَّامِنِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ - مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ مَنْ أَرَادَ اَلدُّخُولَ مِنْ هَذِهِ اَلْأَبْوَابِ فَلْیَتَمَسَّکْ بِأَرْبَعِ خِصَالٍ اَلسَّخَاءِ وَ حُسْنِ اَلْخُلُقِ وَ اَلصَّدَقَهِ وَ اَلْکَفِّ عَنْ أَذَی عِبَادِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ رَأَیْتُ عَلَی أَبْوَابِ اَلنَّارِ مَکْتُوباً عَلَی اَلْبَابِ اَلْأَوَّلِ ثَلاَثَ کَلِمَاتٍ مَنْ رَجَا اَللَّهَ سَعِدَ وَ مَنْ خَافَ اَللَّهَ أَمِنَ وَ اَلْهَالِکُ اَلْمَغْرُورُ مَنْ رَجَا غَیْرَ اَللَّهِ وَ خَافَ سِوَاهُ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلثَّانِی مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یَکُونَ عُرْیَاناً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَلْیَکْسُ اَلْجُلُودَ اَلْعَارِیَهَ فِی اَلدُّنْیَا مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یَکُونَ عَطْشَاناً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَلْیَسْقِ اَلْعِطَاشَ فِی اَلدُّنْیَا مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یَکُونَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ جَائِعاً فَلْیُطْعِمِ اَلْبُطُونَ اَلْجَائِعَهَ فِی اَلدُّنْیَا وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلثَّالِثِ مَکْتُوبٌ لَعَنَ اَللَّهُ اَلْکَاذِبِینَ لَعَنَ اَللَّهُ اَلْبَاخِلِینَ لَعَنَ اَللَّهُ اَلظَّالِمِینَ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلرَّابِعِ مَکْتُوبٌ ثَلاَثُ کَلِمَاتٍ أَذَلَّ اَللَّهُ مَنْ أَهَانَ اَلْإِسْلاَمَ أَذَلَّ اَللَّهُ مَنْ أَهَانَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ أَذَلَّ اَللَّهُ مَنْ أَعَانَ اَلظَّالِمِینَ عَلَی ظُلْمِهِمْ لِلْمَخْلُوقِینَ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلْخَامِسِ مَکْتُوبٌ ثَلاَثُ کَلِمَاتٍ لاَ تَتَّبِعُوا اَلْهَوَی فَالْهَوَی یُخَالِفُ اَلْإِیمَانَ وَ لاَ تُکْثِرْ مَنْطِقَکَ فِیمَا لاَ یَعْنِیکَ فَتَسْقُطَ مِنْ رَحْمَهِ اَللَّهِ وَ لاَ تَکُنْ عَوْناً لِلظَّالِمِینَ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلسَّادِسِ مَکْتُوبٌ أَنَا حَرَامٌ عَلَی اَلْمُجْتَهِدِینَ أَنَا حَرَامٌ عَلَی اَلْمُتَصَدِّقِینَ أَنَا حَرَامٌ عَلَی اَلصَّائِمِینَ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلسَّابِعِ مَکْتُوبٌ ثَلاَثُ کَلِمَاتٍ حَاسِبُوا نُفُوسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا وَ وَبِّخُوا نُفُوسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُوَبَّخُوا وَ اُدْعُوا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَبْلَ أَنْ تَرِدُوا عَلَیْهِ وَ لاَ تَقْدِرُوا عَلَی ذَلِکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 144 )
ص : 273
وَ... عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: عَلاَمَهُ خُرُوجِ اَلْمَهْدِیِّ کُسُوفُ اَلشَّمْسِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فِی ثَلاَثَ عَشْرَهَ وَ أَرْبَعَ عَشْرَهَ مِنْهُ .
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 272 )
47-ابو بصیر از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که آن حضرت فرمود«نشانۀ خروج مهدی گرفتن خورشید است در ماه رمضان در سیزدهم و چهاردهم آن ماه».
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 382 )
47-(و.... .از علیّ بن ابی حمزه و او از ابی بصیر و او از): ابی عبد اللّه(امام صادق)علیه السّلام که آن حضرت فرمود:نشانه خروج مهدیّ گرفتگی آفتاب است در ماه رمضان سیزدهم یا چهاردهم از ماه.
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 318 )
ص : 274
عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سَأَلَهُ عَمْرُو بْنُ عُبَیْدٍ وَ وَاصِلٌ وَ بَشِیرٌ اَلرَّحَّالُ عَنْ حَدِّ اَلطَّعَامِ فَقَالَ یَأْکُلُ اَلْإِنْسَانُ مِمَّا بَیْنَ یَدَیْهِ وَ لاَ یَتَنَاوَلُ مِنْ قُدَّامِ اَلْآخَرِ شَیْئاً .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 448 )
ص : 275
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ إِنَّکَ قَسِیمُ اَلنَّارِ وَ اَلْجَنَّهِ - وَ إِنَّکَ تَقْرَعُ بَابَ اَلْجَنَّهِ فَتَدْخُلُهَا بِلاَ حِسَابٍ .
( صحیفه الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 56 )
با اسناد نقل شده امام رضا(علیه السلام)فرمود که پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله)فرموده: ای علی،تو تقسیم کنندۀ بهشت و جهنّمی،و تو در بهشت را می کوبی و به آن بدون حساب وارد می شوی.
( صحیفه الرضا علیه السلام / ترجمه حجازی ؛ ج 1 , ص 74 )
ص : 276
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : یُجْمَعُ بَیْنَ اَلظُّهْرِ وَ اَلْعَصْرِ بِعَرَفَاتٍ بِأَذَانٍ وَاحِدٍ وَ إِقَامَتَیْنِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 320 )
ص : 277
وَ رَوَی اَلشَّیْخُ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِی کِتَابِ اَلْغَیْبَهِ ، وَ أَحْمَدُ بْنُ أَبِی طَالِبٍ اَلطَّبْرِسِیُّ وَ أَبُو عَلِیٍّ اَلطَّبْرِسِیُّ بِأَسَانِیدِهِمُ اَلْمُعْتَبَرَهِ: أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیَّ کَتَبَ إِلَی اَلنَّاحِیَهِ اَلْمُقَدَّسَهِ فَسَأَلَ عَنِ اَلْمُصَلِّی إِذَا قَامَ مِنَ اَلتَّشَهُّدِ اَلْأَوَّلِ لِلرَّکْعَهِ اَلثَّالِثَهِ هَلْ یَجِبُ عَلَیْهِ أَنْ یُکَبِّرَ فَإِنَّ بَعْضَ أَصْحَابِنَا قَالَ لاَ یَجِبُ عَلَیْهِ اَلتَّکْبِیرُ وَ یُجْزِیهِ أَنْ یَقُولَ بِحَوْلِ اَللَّهِ وَ قُوَّتِهِ أَقُومُ وَ أَقْعُدُ فَخَرَجَ اَلْجَوَابُ أَنَّ فِیهِ حَدِیثَیْنِ أَمَّا أَحَدُهُمَا فَإِنَّهُ إِذَا اِنْتَقَلَ مِنْ حَالَهٍ إِلَی حَالَهٍ أُخْرَی فَعَلَیْهِ تَکْبِیرٌ وَ أَمَّا اَلْآخَرُ فَإِنَّهُ رُوِیَ أَنَّهُ إِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ مِنَ اَلسَّجْدَهِ اَلثَّانِیَهِ فَکَبَّرَ ثُمَّ جَلَسَ ثُمَّ قَامَ فَلَیْسَ عَلَیْهِ لِلْقِیَامِ بَعْدَ اَلْقُعُودِ تَکْبِیرٌ وَ کَذَلِکَ اَلتَّشَهُّدُ اَلْأَوَّلُ یَجْرِی هَذَا اَلْمَجْرَی وَ بِأَیِّهِمَا أَخَذْتَ مِنْ بَابِ اَلتَّسْلِیمِ کَانَ صَوَاباً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 277 )
ص : 278
وَ فِی فِرْدَوْسِ اَلدَّیْلَمِیِّ قَالَ أَبُو صَالِحٍ : لَمَّا حَضَرَتْ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ اَلْوَفَاهُ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِوَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 258 )
ص : 279
اَلطَّبْرِسِیُّ فِی اَلْمَکَارِمِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ کَانَ إِذَا شَرِبَ بَدَأَ فَسَمَّی إِلَی أَنْ قَالَ وَ یَمَصُّ اَلْمَاءَ مَصّاً وَ لاَ یَعُبُّهُ عَبّاً وَ یَقُولُ إِنَّ اَلْکُبَادَ مِنَ اَلْعَبِّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 6 )
ص : 280
و فی جوامع الجامع ، عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله-: سبّاق الأمم ثلاثه لم یکفروا [باللّه] طرفه عین: علیّ بن أبی طالب - علیه السّلام - و صاحب یس، و مؤمن آل فرعون. فهم الصّدّیقون. و علیّ أفضلهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 70 )
ص : 281
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ بُنَانِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: سِتَّهٌ لاَ یُسَلَّمُ عَلَیْهِمْ اَلْیَهُودِیُّ وَ اَلنَّصْرَانِیُّ وَ اَلْمَجُوسِیُّ وَ اَلرَّجُلُ عَلَی غَائِطِهِ وَ عَلَی مَوَائِدِ اَلْخَمْرِ وَ عَلَی اَلشَّاعِرِ اَلَّذِی یَقْذِفُ اَلْمُحْصَنَاتِ وَ عَلَی اَلْمُتَفَکِّهِینَ بِسَبِّ اَلْأُمَّهَاتِ.
( الخصال , جلد 1 , صفحه 326 )
امام ششم از گفتۀ پدرانش(علیهم السّلام)فرمود بشش کس سلام ندهند یهودی،گبر،مسیحی،مردیکه مشغول حاجت است یا بر سفره شراب نشسته و بر شاعری که بزنهای عفیفه و آبرومند ناسزا میگوید و نسبت عمل بد می دهد و بر کسانی که بدشنام دادن بر مادر یک دیگر خوش مزکی و شوخی میکنند و مسرور میشوند.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 290 )
16-سکونی از امام صادق(علیه السّلام)و او از پدرانش نقل می کند که فرمود:به شش گروه نباید سلام داد:یهودی،نصرانی،مجوسی،کسی که مشغول قضای حاجت است و کسی که بر سفره شراب نشسته و بر شاعری که به زنان پاکدامن نسبت زنا می دهد و کسانی که با دشنام دادن به مادران یک دیگر،شوخی و شادی می کنند.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 475 )
16-امام صادق(علیه السّلام)از پدران بزرگوارش نقل میفرماید:شش کس را نباید سلام کرد یهودی و آتش پرست و مسیحی و کسی را که بقضای حاجت نشسته است و یا بر سفره های شراب است و شاعری را که بزنان پاک دامن نسبت زنا میدهد و کسانی را که فکاهی و شوخی آنان دشنام بر مادران یک دیگر است.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 362 )
-امام صادق از پدران خود نقل کرده که گفته اند: «به شش تن درود مفرستید:جهود،گبر،ترسا،مردی که مشغول تخلیه است یا بر خوان شراب نشسته و بر شاعری که به زنان پاک دامن ناسزا می گوید و نابکاری نسبت می دهد و به کسانی که به دشنام دادن بر مادر یک دیگر خوشی می کنند و خرمی می نمایند».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 265 )
ص : 282
و بالإسناد المقدم قال أخبرنا أحمد بن محمد بن جعفر یرفعه إلی میمون عن عبد الله بن بریده عن أبیه : أن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله نزل بحضره أهل خیبر و قال لأعطین الرایه رجلا یحب الله و رسوله و یحبه الله و رسوله فلما کان من الغد صادف أبا بکر و عمر فدعا علیا و هو أرمد العین فتفل فی عینه و أعطاه الرایه و ذکر مرحبا و بروزه و بروز علی علیه السّلام و ضربته و قتله مثل الخبر المتقدم سواء .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 283
وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ «قُلْ ما سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ» 34\47 وَ ذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَأَلَ قَوْمَهُ أَنْ یَوَدُّوا أَقَارِبَهُ وَ لاَ یُؤْذُوهُمْ، وَ أَمَّا قَوْلُهُ: فَهُوَ لَکُمْ یَقُولُ ثَوَابُهُ لَکُمْ .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 204 )
ص : 284
شِدَّهُ اَلْحِقْدِ مِنْ شِدَّهِ اَلْحَسَدِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 413 )
ص : 285
وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنْ عُبَیْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَکُونُ لِوَلَدِهِ مَالٌ فَأَحَبَّ أَنْ یَأْخُذَ مِنْهُ قَالَ فَلْیَأْخُذْ وَ إِنْ کَانَتْ أُمُّهُ حَیَّهً فَمَا أُحِبُّ أَنْ تَأْخُذَ مِنْهُ شَیْئاً إِلاَّ قَرْضاً عَلَی نَفْسِهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 265 )
ص : 286
وَ ذَکَرَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أُتِیَ بِکَتِفِ جَزُورٍ مَشْوِیَّهٍ وَ قَدْ أَذَّنَ بِلاَلٌ فَأَمَرَهُ فَکَفَّ هُنَیْهَهً حَتَّی أَکَلَ وَ أَکَلْنَا مَعَهُ ثُمَّ دَعَا بِلَبَنٍ فَشَرِبَ وَ شَرِبْنَا مَعَهُ ثُمَّ أَمَرَ بِلاَلاً فَأَقَامَ فَصَلَّی وَ صَلَّیْنَا مَعَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 362 )
ص : 287
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْعَمْدُ أَنْ تَعَمَّدَهُ فَتَقْتُلَهُ بِمَا بِمِثْلِهِ یُقْتَلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 396 )
ص : 288
مَنْ ضَعُفَ عَنْ حِفْظِ سِرِّهِ لَمْ یَقْوَ لِسِرِّ غَیْرِهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 649 )
ص : 289
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ وُهَیْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَلْقُرْآنَ زَاجِرٌ وَ آمِرٌ یَأْمُرُ بِالْجَنَّهِ وَ یَزْجُرُ عَنِ اَلنَّارِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 601 )
ابو بصیر گوید: شنیدم حضرت صادق علیه السّلام میفرمود: همانا قرآن باز دارنده و فرمان دهنده است. به بهشت فرمان دهد و از دوزخ باز دارد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 401 )
9-از ابی بصیر،گوید:شنیدم امام باقر(علیه السّلام)می فرمود: راستی قرآن بازدارنده و فرمان دهنده است،فرمان به بهشت می دهد و از دوزخ باز می دارد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 391 )
9-«ابی بصیر»،گوید:شنیدم امام باقر علیه السّلام می فرمود:
راستی قرآن بازدارنده و فرمان دهنده است،فرمان به بهشت می دهد و از دوزخ بازمی دارد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 697 )
: موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 481 )
ص : 290
عده، [عده الداعی] ، رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: وَ ما یُؤْمِنُ أَکْثَرُهُمْ بِاللّهِ إِلاّ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ قَالَ هُوَ قَوْلُ اَلرَّجُلِ لَوْ لاَ فُلاَنٌ لَهَلَکْتُ وَ لَوْ لاَ فُلاَنٌ لَمَا أَصَبْتُ کَذَا وَ کَذَا وَ لَوْ لاَ فُلاَنٌ لَضَاعَ عِیَالِی أَ لاَ تَرَی أَنَّهُ قَدْ جَعَلَ لِلَّهِ شَرِیکاً فِی مُلْکِهِ یَرْزُقُهُ وَ یَدْفَعُ عَنْهُ قُلْتُ فَنَقُولُ لَوْ لاَ أَنَّ اَللَّهَ مَنَّ عَلَیَّ بِفُلاَنٍ لَهَلَکْتُ قَالَ نَعَمْ لاَ بَأْسَ بِهَذَا وَ نَحْوِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 148 )
ص : 291
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ أَیْضاً اَلْحَنْبَلِیُّ فِی اَلْکِتَابِ اَلْمُشَارِ إِلَیْهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَطَاءِ بْنِ أَبِی رِیَاحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: عَارَضَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَنَازَهَ أَبِی طَالِبٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ وَصَلَتْکَ رَحِمٌ وَ جَزَاکَ اَللَّهُ یَا عَمِّ خَیْراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 151 )
ص : 292
وَ أَرْوِی: تَکَلَّمُوا فِیمَا دُونَ اَلْعَرْشِ فَإِنَّ قَوْماً تَکَلَّمُوا فِی اَللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ فَتَاهُوا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 3 , صفحه 262 )
ص : 293
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ زُرَارَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ أَرْسَلَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ إِلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فَخَلاَ بِهِ ثُمَّ قَالَ لَهُ یَا اِبْنَ أَخِی قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ قَدْ جَعَلَ اَلْوَصِیَّهَ وَ اَلْإِمَامَهَ مِنْ بَعْدِهِ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ إِلَی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ إِلَی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَدْ قُتِلَ أَبُوکَ وَ لَمْ یُوصِ وَ أَنَا عَمُّکَ وَ صِنْوُ أَبِیکَ وَ وِلاَدَتِی مِنْ عَلِیٍّ وَ أَنَا فِی سِنِّی وَ قَدِیمِی أَحَقُّ بِهَا مِنْکَ فِی حَدَاثَتِکَ فَلاَ تُنَازِعْنِی اَلْوَصِیَّهَ وَ اَلْإِمَامَهَ وَ لاَ تُجَانِبْنِی فَقَالَ لَهُ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ یَا عَمِّ اِتَّقِ اَللَّهَ وَ لاَ تَدَّعِ مَا لَیْسَ لَکَ بِحَقٍّ« إِنِّی أَعِظُکَ أَنْ تَکُونَ مِنَ اَلْجاهِلِینَ » یَا عَمِّ إِنَّ أَبِی صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَوْصَی إِلَیَّ قَبْلَ أَنْ یَتَوَجَّهَ إِلَی اَلْعِرَاقِ وَ عَهِدَ إِلَیَّ فِی ذَلِکَ قَبْلَ أَنْ یُسْتَشْهَدَ بِسَاعَهٍ وَ هَذَا سِلاَحُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عِنْدِی فَلاَ تَتَعَرَّضْ لِهَذَا فَإِنِّی أَخَافُ عَلَیْکَ نَقْصَ اَلْعُمُرِ وَ تَشَتُّتَ اَلْحَالِ تَعَالَ حَتَّی نَتَحَاکَمَ إِلَی اَلْحَجَرِ اَلْأَسْوَدِ وَ نَسْأَلَهُ عَنْ ذَلِکَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ کَانَ اَلْکَلاَمُ بَیْنَهُمَا بِمَکَّهَ فَانْطَلَقَا حَتَّی إِذَا أَتَیَا اَلْحَجَرَ فَقَالَ عَلِیٌّ لِمُحَمَّدٍ اِبْدَأْ وَ اِبْتَهِلْ إِلَی اَللَّهِ وَ سَلْهُ أَنْ یُنْطِقَ لَکَ فَسَأَلَهُ مُحَمَّدٌ وَ اِبْتَهَلَ فِی اَلدُّعَاءِ وَ سَأَلَ اَللَّهَ ثُمَّ دَعَا اَلْحَجَرَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَقَالَ لَهُ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ أَمَا إِنَّکَ یَا عَمِّ لَوْ کُنْتَ وَصِیّاً وَ إِمَاماً لَأَجَابَکَ فَقَالَ لَهُ مُحَمَّدٌ فَادْعُ أَنْتَ یَا اِبْنَ أَخِی وَ سَلْهُ فَدَعَا اَللَّهَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بِمَا أَرَادَ ثُمَّ قَالَ أَسْأَلُکَ بِالَّذِی جَعَلَ فِیکَ مِیثَاقَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ مِیثَاقَ اَلنَّاسِ أَجْمَعِینَ لَمَّا أَخْبَرْتَنَا مَنِ اَلْوَصِیُّ وَ اَلْإِمَامُ بَعْدَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَتَحَرَّکَ اَلْحَجَرُ حَتَّی کَادَ أَنْ یَزُولَ عَنْ مَوْضِعِهِ ثُمَّ أَنْطَقَهُ اَللَّهُ بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ فَقَالَ اَللَّهُمَّ إِنَّ اَلْوَصِیَّهَ وَ اَلْإِمَامَهَ بَعْدَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بْنِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ بِنْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ فَانْصَرَفَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ وَ هُوَ یَتَوَلَّی عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 502 )
ص : 294
فِی کِتَابِ اَلْمَنَاقِبِ لاِبْنِ شَهْرِ آشُوبَ وَ فِی اَلْعِقْدِ أَنَّ مَرْوَانَ بْنَ اَلْحَکَمِ قَالَ لِلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ بَیْنَ یَدَیْ مُعَاوِیَهَ: أَسْرَعَ اَلشَّیْبُ إِلَی شَارِبِکَ یَا حَسَنُ وَ یُقَالُ: إِنَّ ذَلِکَ مِنَ اَلْخُرْقِ؟ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لَیْسَ کَمَا بَلَغَکَ وَ لَکِنَّا مَعْشَرَ بَنِی هَاشِمٍ طَیِّبَهٌ أَفْوَاهُنَا، عَذْبَهٌ شِفَاهُنَا، فَنِسَاؤُنَا یُقْبِلْنَ عَلَیْنَا بِأَنْفَاسِهِنَّ، وَ أَنْتُمْ مَعْشَرَ بَنِی أُمَیَّهَ فِیکُمْ بَخَرٌ شَدِیدٌ فَنِسَاؤُکُمْ یَصْرِفْنَ أَفْوَاهَهُنَّ وَ أَنْفَاسَهُنَّ إِلَی أَصْدَاغِکُمْ فَإِنَّمَا یَشِیبُ مِنْکُمْ مَوْضِعُ اَلْعِذَارِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 321 )
ص : 295
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ یُوسُفَ لَمَّا تَزَوَّجَ اِمْرَأَهَ اَلْعَزِیزِ وَجَدَهَا عَذْرَاءَ فَقَالَ لَهَا مَا حَمَلَکِ عَلَی اَلَّذِی صَنَعْتِ قَالَتْ ثَلاَثُ خِصَالٍ اَلشَّبَابُ وَ اَلْمَالُ وَ أَنِّی کُنْتُ لاَ زَوْجَ لِی یَعْنِی کَانَ اَلْمَلِکُ عِنِّیناً .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 136 )
ص : 296
و فی کتاب تلخیص الأقوال فی تحقیق أحوال الرّجال ، و فی کشّی : محمّد بن مسعود قال: حدّثنی عبد اللّه بن محمّد قال: حدّثنی الوشّاء ، عن علیّ بن عقبه ، عن داود بن فرقد قال: قلت لأبی عبد اللّه - علیه السّلام -: جعلت فداک، [کنت] أصلّی عند القبر و إذا رجل خلفی یقول: أَ تُرِیدُونَ أَنْ تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اَللّهُ وَ اَللّهُ أَرْکَسَهُمْ بِما کَسَبُوا . قال: فالتفت إلیه و قد تأوّل [علیّ] هذه الآیه و ما أدری من هو، و أنا أقول: وَ إِنَّ اَلشَّیاطِینَ لَیُوحُونَ إِلی أَوْلِیائِهِمْ لِیُجادِلُوکُمْ وَ إِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّکُمْ لَمُشْرِکُونَ . فإذا هو هارون بن سعد . قال: فضحک أبو عبد اللّه - علیه السّلام -. ثمّ قال: إذا أصبت الجواب قبل الکلام بإذن اللّه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 437 )
ص : 297
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا قَتَلَ اَلرَّجُلُ عَبْدَهُ أَدَّبَهُ اَلسُّلْطَانُ أَدَباً بَلِیغاً وَ عَلَیْهِ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَللَّهِ أَنْ یُعْتِقَ رَقَبَهً وَ یَصُومَ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ وَ یَتُوبَ إِلَی اَللَّهِ وَ لاَ یُقْتَصُّ لَهُ مِنْهُ فَإِنْ مَثَّلَ بِهِ عُوقِبَ بِهِ وَ عُتِقَ اَلْعَبْدُ عَلَیْهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 244 )
ص : 298
وَ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطَّبَرِیُّ، بِإِسْنَادِهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ، عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَلاَ اِقْتَحَمَ اَلْعَقَبَهَ فَضَرَبَ بِیَدِهِ عَلَی صَدْرِهِ، وَ قَالَ: «نَحْنُ اَلْعَقَبَهُ اَلَّتِی مَنِ اِقْتَحَمَهَا نَجَا». ثُمَّ سَکَتَ، ثُمَّ قَالَ [لِی]: «أَ لاَ أُفِیدُکَ کَلِمَهً خَیْرٌ لَکَ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا» وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ اَلَّذِی تَقَدَّمَ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 666 )
ص : 299
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ اَلْأَشْعَثِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنْ یَحْیَی بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَجِیءُ کُلُّ غَادِرٍ بِإِمَامٍ یَوْمَ اَلْقِیمَهِ مَائِلاً شِدْقُهُ حَتَّی یَدْخُلَ اَلنَّارَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 192 )
ص : 300
وَ مِنْ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ: «اَلْیَمِینُ اَلْفَاجِرَهُ تَدَعُ اَلدِّیَارَ بَلاَقِعَ» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 90 )
ص : 301
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : خَیْرٌ مِنَ اَلْخَیْرِ مُعْطِیهِ وَ شَرٌّ مِنَ اَلشَّرِّ فَاعِلُهُ .
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 57 )
173-فرمود:بهتر از خیر عطابخش آنست و بدتر از بد فاعل آن.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 57 )
173-بهتر از نیکوکاری،فرد نیکوکار است،و بدتر از بدی،بدکردار می باشد.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 56 )
نیکتر از رفتار نیک،نیکرفتار است،و بدتر از کردار بد،بدکردار است.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 95 )
173-بهتر از خیر،بخشندۀ خیر است و بدتر از بدی،خود بدکار است.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 97 )
ص : 302
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا لَقِیَ أَحَدُکُمْ أَخَاهُ فَلْیُقَبِّلْ مَوْضِعَ اَلنُّورِ مِنْ جَبْهَتِهِ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 236 )
21-هر گاه یکی از شماها ببرادر خود برخورد باید محل نور از پیشانی او را ببوسد(یعنی محل سجده).
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 239 )
21-بهنگام روبرو شدن با برادرتان جای نور پیشانی محلّ سجدۀ او را ببوسید.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 217 )
چون برادری را ملاقات کنید جای نور پیشانیش(یعنی محل سجده)را ببوسید.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 371 )
21-هر گاه یکی از شما با برادر خود دیدار نماید لازم است محلّ نورانی پیشانی او را[که همان محلّ سجده است]ببوسد.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 411 )
ص : 303
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبَانٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا مَاتَ مِنَّا عَالِمٌ حَتَّی یُعْلِمَهُ اَللَّهُ إِلَی مَنْ یُوصِی.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 473 )
ص : 304
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ صَالِحِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلْإِخْوَهِ مِنَ اَلْأُمِّ مَعَ اَلْجَدِّ قَالَ لِلْإِخْوَهِ مِنَ اَلْأُمِّ فَرِیضَتُهُمُ اَلثُّلُثُ مَعَ اَلْجَدِّ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 160 )
ص : 305
19274-4 الکافی ،1/4/231/6 محمد عن عبد اللّه بن محمد عن علی بن الحکم عن أبان عن الفقیه ،4165/327/3 البقباق و البصری عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : أن قوما أتوا النّبی صلّی اللّه علیه و آله فقالوا إن بقره لنا غلبتنا و استصعبت علینا فضربناها بالسیف فأمرهم بأکلها .
( الوافی , جلد 19 , صفحه 218 )
ص : 306
نهج، [نهج البلاغه] : إِلَی أَنْ بَعَثَ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِإِنْجَازِ عِدَتِهِ وَ تَمَامِ نُبُوَّتِهِ مَأْخُوذاً عَلَی اَلنَّبِیِّینَ مِیثَاقُهُ مَشْهُورَهً سِمَاتُهُ کَرِیماً مِیلاَدُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 284 )
ص : 307
9598-10 الکافی ،1/8/409/1 علی عن السندی بن الربیع قال: لم یکن ابن أبی عمیر یعدل بهشام بن الحکم شیئا و کان لا یغب إتیانه ثم انقطع عنه و خالفه و کان سبب ذلک أن أبا مالک الحضرمی کان أحد رجال هشام وقع بینه و بین ابن أبی عمیر ملاحاه فی شیء من الإمامه قال ابن أبی عمیر الدنیا کلها للإمام علی جهه الملک و إنه أولی بها من الذین هی فی أیدیهم - و قال أبو مالک کذلک أملاک الناس لهم إلا ما حکم اللّه به للإمام من الفیء و الخمس و المغنم فذلک له و ذلک أیضا قد بین اللّه للإمام أین یضعه و کیف یصنع به فتراضیا بهشام بن الحکم و صارا إلیه فحکم هشام لأبی مالک علی ابن أبی عمیر فغضب ابن أبی عمیر و هجر هشاما بعد ذلک.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 290 )
ص : 308
أَقُولُ رَوَی اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ فِی کِتَابِ اَلسُّلْطَانِ اَلْمُفَرِّجِ عَنْ أَهْلِ اَلْإِیمَانِ عِنْدَ ذِکْرِ مَنْ رَأَی اَلْقَائِمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : فَمِنْ ذَلِکَ مَا اِشْتَهَرَ وَ ذَاعَ وَ مَلَأَ اَلْبِقَاعَ وَ شَهِدَ بِالْعِیَانِ أَبْنَاءُ اَلزَّمَانِ وَ هُوَ قِصَّهُ أبو [أَبِی] رَاجِحٍ اَلْحَمَّامِیِّ بِالْحِلَّهِ وَ قَدْ حَکَی ذَلِکَ جَمَاعَهٌ مِنَ اَلْأَعْیَانِ اَلْأَمَاثِلِ وَ أَهْلِ اَلصِّدْقِ اَلْأَفَاضِلِ مِنْهُمُ اَلشَّیْخُ اَلزَّاهِدُ اَلْعَابِدُ اَلْمُحَقِّقُ شَمْسُ اَلدِّینِ مُحَمَّدُ بْنُ قَارُونَ سَلَّمَهُ اَللَّهُ تَعَالَی قَالَ کَانَ اَلْحَاکِمُ بِالْحِلَّهِ شَخْصاً یُدْعَی مَرْجَانَ اَلصَّغِیرَ فَرُفِعَ إِلَیْهِ أَنَّ أَبَا رَاجِحٍ هَذَا یَسُبُّ اَلصَّحَابَهَ فَأَحْضَرَهُ وَ أَمَرَ بِضَرْبِهِ فَضُرِبَ ضَرْباً شَدِیداً مُهْلِکاً عَلَی جَمِیعِ بَدَنِهِ حَتَّی إِنَّهُ ضُرِبَ عَلَی وَجْهِهِ فَسَقَطَتْ ثَنَایَاهُ وَ أَخْرَجَ لِسَانَهُ فَجَعَلَ فِیهِ مِسَلَّهً مِنَ اَلْحَدِیدِ وَ خَرَقَ أَنْفَهُ وَ وَضَعَ فِیهِ شَرَکَهً مِنَ اَلشَّعْرِ وَ شَدَّ فِیهَا حَبْلاً وَ سَلَّمَهُ إِلَی جَمَاعَهٍ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ أَمَرَهُمْ أَنْ یَدُورُوا بِهِ أَزِقَّهَ اَلْحِلَّهِ وَ اَلضَّرْبُ یَأْخُذُ مِنْ جَمِیعِ جَوَانِبِهِ حَتَّی سَقَطَ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ عَایَنَ اَلْهَلاَکَ فَأُخْبِرَ اَلْحَاکِمُ بِذَلِکَ فَأَمَرَ بِقَتْلِهِ فَقَالَ اَلْحَاضِرُونَ إِنَّهُ شَیْخٌ کَبِیرٌ وَ قَدْ حَصَلَ لَهُ مَا یَکْفِیهِ وَ هُوَ مَیِّتٌ لِمَا بِهِ فَاتْرُکْهُ وَ هُوَ یَمُوتُ حَتْفَ أَنْفِهِ وَ لاَ تَتَقَلَّدْ بِدَمِهِ وَ بَالَغُوا فِی ذَلِکَ حَتَّی أَمَرَ بِتَخْلِیَتِهِ - وَ قَدِ اِنْتَفَخَ وَجْهُهُ وَ لِسَانُهُ فَنَقَلَهُ أَهْلُهُ فِی اَلْمَوْتِ وَ لَمْ یَشُکَّ أَحَدٌ أَنَّهُ یَمُوتُ مِنْ لَیْلَتِهِ فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَلْغَدِ غَدَا عَلَیْهِ اَلنَّاسُ فَإِذَا هُوَ قَائِمٌ یُصَلِّی عَلَی أَتَمِّ حَالِهِ وَ قَدْ عَادَتْ ثَنَایَاهُ اَلَّتِی سَقَطَتْ کَمَا کَانَتْ وَ اِنْدَمَلَتْ جِرَاحَاتُهُ وَ لَمْ یَبْقَ لَهَا أَثَرٌ وَ اَلشَّجَّهُ قَدْ زَالَتْ مِنْ وَجْهِهِ فَعَجِبَ اَلنَّاسُ مِنْ حَالِهِ وَ سَاءَلُوهُ عَنْ أَمْرِهِ فَقَالَ إِنِّی لَمَّا عَایَنْتُ اَلْمَوْتَ وَ لَمْ یَبْقَ لِی لِسَانٌ أَسْأَلُ اَللَّهَ تَعَالَی بِهِ فَکُنْتُ أَسْأَلُهُ بِقَلْبِی وَ اِسْتَغَثْتُ إِلَی سَیِّدِی وَ مَوْلاَیَ صَاحِبِ اَلزَّمَانِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا جَنَّ عَلَیَّ اَللَّیْلُ فَإِذَا بِالدَّارِ قَدِ اِمْتَلَأَتْ نُوراً وَ إِذَا بِمَوْلاَیَ صَاحِبِ اَلزَّمَانِ قَدْ أَمَرَّ یَدَهُ اَلشَّرِیفَهَ عَلَی وَجْهِی وَ قَالَ لِی اُخْرُجْ وَ کُدَّ عَلَی عِیَالِکَ فَقَدْ عَافَاکَ اَللَّهُ تَعَالَی فَأَصْبَحْتُ کَمَا تَرَوْنَ وَ حَکَی اَلشَّیْخُ شَمْسُ اَلدِّینِ مُحَمَّدُ بْنُ قَارُونَ اَلْمَذْکُورُ قَالَ وَ أُقْسِمُ بِاللَّهِ تَعَالَی أَنَّ هَذَا أَبُو رَاجِحٍ کَانَ ضَعِیفاً جِدّاً ضَعِیفَ اَلتَّرْکِیبِ أَصْفَرَ اَللَّوْنِ شَیْنَ اَلْوَجْهِ مُقَرَّضَ اَللِّحْیَهِ وَ کُنْتُ دَائِماً أَدْخُلُ اَلْحَمَّامَ اَلَّذِی هُوَ فِیهِ وَ کُنْتُ دَائِماً أَرَاهُ عَلَی هَذِهِ اَلْحَالَهِ وَ هَذَا اَلشَّکْلِ فَلَمَّا أَصْبَحْتُ کُنْتُ مِمَّنْ دَخَلَ عَلَیْهِ فَرَأَیْتُهُ وَ قَدِ اِشْتَدَّتْ قُوَّتُهُ وَ اِنْتَصَبَتْ قَامَتُهُ وَ طَالَتْ لِحْیَتُهُ وَ اِحْمَرَّ وَجْهُهُ وَ عَادَ کَأَنَّهُ اِبْنُ عِشْرِینَ سَنَهً وَ لَمْ یَزَلْ عَلَی ذَلِکَ حَتَّی أَدْرَکَتْهُ اَلْوَفَاهُ وَ لَمَّا شَاعَ هَذَا اَلْخَبَرُ وَ ذَاعَ طَلَبَهُ اَلْحَاکِمُ وَ أَحْضَرَهُ عِنْدَهُ وَ قَدْ کَانَ رَآهُ بِالْأَمْسِ عَلَی تِلْکَ اَلْحَالَهِ وَ هُوَ اَلْآنَ عَلَی ضِدِّهَا کَمَا وَصَفْنَاهُ وَ لَمْ یَرَ بِجِرَاحَاتِهِ أَثَراً وَ ثَنَایَاهُ قَدْ عَادَتْ فَدَاخَلَ اَلْحَاکِمَ فِی ذَلِکَ رُعْبٌ عَظِیمٌ وَ کَانَ یَجْلِسُ فِی مَقَامِ اَلْإِمَامِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلْحِلَّهِ وَ یُعْطِی ظَهْرَهُ اَلْقِبْلَهَ اَلشَّرِیفَهَ فَصَارَ بَعْدَ ذَلِکَ یَجْلِسُ وَ یَسْتَقْبِلُهَا وَ عَادَ یَتَلَطَّفُ بِأَهْلِ اَلْحِلَّهِ وَ یَتَجَاوَزُ عَنْ مُسِیئِهِمْ وَ یُحْسِنُ إِلَی مُحْسِنِهِمْ وَ لَمْ یَنْفَعْهُ ذَلِکَ بَلْ لَمْ یَلْبَثْ فِی ذَلِکَ إِلاَّ قَلِیلاً حَتَّی مَاتَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 70 )
ص : 309
وَ عَنْهُ قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْقِرَاءَهِ فِی صَلاَهِ اَلْکُسُوفِ وَ هَلْ یُقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ ، قَالَ إِذَا خَتَمْتَ سُورَهً وَ بَدَأْتَ بِأُخْرَی فَاقْرَأْ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ ، وَ إِنْ قَرَأْتَ سُورَهً فِی رَکْعَتَیْنِ أَوْ ثَلاَثٍ فَلاَ تَقْرَأْ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ حَتَّی تَخْتِمَ اَلسُّورَهَ وَ لاَ تَقُلْ سَمِعَ اَللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ ، فِی شَیْءٍ مِنْ رُکُوعِکَ إِلاَّ اَلرَّکْعَهَ اَلَّتِی تَسْجُدُ فِیهَا . عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ : مِثْلَهُ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ. عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 497 )
ص : 310
5263-16 الکافی ،1/12/491/6 عنه عن ابن فضال عن علی بن عقبه عن أبیه قال: أتیت عبد اللّه بن الحسن فقلت علمنی دعاء فی الرزق - فقال قل اللهم تول أمری و لا تول أمری غیرک فعرضته علی أبی عبد اللّه علیه السّلام فقال أ لا أدلک علی ما هو أنفع من هذا فی الرزق - تقص أظفارک و شاربک فی کل جمعه و لو بحکها.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 683 )
ص : 311
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَعْرَجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ قُرَیْشاً فِی اَلْجَاهِلِیَّهِ هَدَمُوا اَلْبَیْتَ فَلَمَّا أَرَادُوا بِنَاءَهُ حِیلَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَهُ وَ أُلْقِیَ فِی رُوعِهِمْ حَتَّی قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ لَیَأْتِی کُلُّ رَجُلٍ مِنْکُمْ بِأَطْیَبِ مَالِهِ وَ لاَ تَأْتُوا بِمَالٍ اِکْتَسَبْتُمُوهُ مِنْ قَطِیعَهِ رَحِمٍ أَوْ حَرَامٍ فَفَعَلُوا فَخُلِّیَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ بِنَائِهِ فَبَنَوْهُ حَتَّی اِنْتَهَوْا إِلَی مَوْضِعِ اَلْحَجَرِ اَلْأَسْوَدِ فَتَشَاجَرُوا فِیهِمْ أَیُّهُمْ یَضَعُ اَلْحَجَرَ اَلْأَسْوَدَ فِی مَوْضِعِهِ حَتَّی کَادَ أَنْ یَکُونَ بَیْنَهُمْ شَرٌّ فَحَکَّمُوا أَوَّلَ مَنْ یَدْخُلُ مِنْ بَابِ اَلْمَسْجِدِ فَدَخَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا أَتَاهُمْ أَمَرَ بِثَوْبٍ فَبَسَطَ ثُمَّ وَضَعَ اَلْحَجَرَ فِی وَسَطِهِ ثُمَّ أَخَذَتِ اَلْقَبَائِلُ بِجَوَانِبِ اَلثَّوْبِ فَرَفَعُوهُ ثُمَّ تَنَاوَلَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَوَضَعَهُ فِی مَوْضِعِهِ فَخَصَّهُ اَللَّهُ بِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 15 , صفحه 337 )
ص : 312
قَالَ اَلثُّمَالِیُّ حَدَّثَنِی إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ: سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَقُولُهُ لَیْلَهً فِی مُنَاجَاتِهِ إِلَهَنَا وَ سَیِّدَنَا وَ مَوْلاَنَا لَوْ بَکَیْنَا حَتَّی تَسْقُطَ أَشْفَارُنَا وَ اِنْتَحَبْنَا حَتَّی تَنْقَطِعَ أَصْوَاتُنَا وَ قُمْنَا حَتَّی تَیْبَسَ أَقْدَامُنَا وَ رَکَعْنَا حَتَّی تَنْخَلِعَ أَوْصَالُنَا وَ سَجَدْنَا حَتَّی تَتَفَقَّأَ أَحْدَاقُنَا وَ أَکَلْنَا تُرَابَ اَلْأَرْضِ طُولَ أَعْمَارِنَا وَ ذَکَرْنَاکَ حَتَّی تَکِلَّ أَلْسِنَتُنَا مَا اِسْتَوْجَبْنَا بِذَلِکَ مَحْوَ سَیِّئَهٍ مِنْ سَیِّئَاتِنَا .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 319 )
ص : 313
أبو علی الأشعریّ ، عن محمّد بن عبد الجبّار عن الحجّال عن ثعلبه عن معمّر بن عمر ، عن عطا ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: «لا کذب علی مصلح». ثمّ تلا: أَیَّتُهَا اَلْعِیرُ إِنَّکُمْ لَسارِقُونَ . ثمّ قال: و اللّه ما سرقوا و ما کذب. ثمّ تلا: بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ هذا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ کانُوا یَنْطِقُونَ . ثمّ قال: و اللّه ما فعلوه، و ما کذب.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 343 )
ص : 314
کِتَابُ اَلْغَایَاتِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَالَ لِرَجُلٍ أَیَّهُ آیَهٍ أَعْظَمُ قَالَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ فَأَعَادَ اَلْقَوْلَ فَقَالَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَأَعَادَ فَقَالَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَعْظَمُ آیَهٍ آیَهُ اَلْکُرْسِیِّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 272 )
ص : 315
کَانَ إِذَا یَمْشِی فِی لَیْلَهٍ ظَلْمَاءَ بَدَا لَهُ نُورٌ کَأَنَّهُ قَمَرٌ.
( المناقب , جلد 1 , صفحه 123 )
ص : 316
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنِی مُوسَی بْنُ إِسْمَاعِیلَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَیْسَ یَنْبَغِی لِلْمُسْلِمِ أَنْ یَبِیتَ لَیْلَتَیْنِ إِلاَّ وَ وَصِیَّتُهُ مَکْتُوبَهٌ عِنْدَ رَأْسِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 87 )
ص : 317
قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ سَالِمٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی اَلْعِجْلِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مَسْعُودُ بْنُ یَحْیَی اَلنَّهْدِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا شَرِیکٌ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: بَیْنَمَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَالِسٌ فِی جَمَاعَهٍ مِنْ أَصْحَابِهِ إِذْ أَقْبَلَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَحْوَهُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَنْظُرَ إِلَی آدَمَ فِی خُلُقِهِ وَ إِلَی نُوحٍ فِی حِکْمَتِهِ وَ إِلَی إِبْرَاهِیمَ فِی حِلْمِهِ فَلْیَنْظُرْ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ .
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 14 )
3-ابو اسحاق سبیعی از پدرش روایت کند که گفت:پیامبر(صلّی الله علیه و آله)در میان گروهی از یاران خود نشسته بودند،علی(علیه السّلام)از راه وارد شد،رسول خدا (صلّی الله علیه و آله)فرمود:هر کس به خواهد که اخلاق آدم،و حکمت نوح،و حلم و بردباری ابراهیم را بنگرد باید به علیّ بن ابی طالب نگاه کند.
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 25 )
ص : 318
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ ذَبِیحَهِ اَلْیَهُودِیِّ وَ اَلنَّصْرَانِیِّ فَقَالَ لاَ تَقْرَبُوهَا .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 239 )
5 - سماعه گوید: از امام کاظم علیه السّلام دربارۀ ذبح شده توسط یهودی و نصرانی پرسیدم.
فرمود: به ذبیحۀ آنان نزدیک نشوید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 594 )
: موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 25 )
ص : 319
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلاَلٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَا مِنْ شَیْءٍ أَعْظَمَ ثَوَاباً مِنْ شَهَادَهِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ یَعْدِلُهُ شَیْءٌ وَ لاَ یَشْرَکُهُ فِی اَلْأَمْرِ أَحَدٌ .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 19 )
حدیث کرد ما را محمد بن حسن بن احمد بن ولید رحمه اللّه گفت که حدیث کرد ما را سعد بن عبد اللّه از احمد بن هلال از حسن بن علی بن فضال از ابو حمزه از امام محمد باقر(علیه السّلام)که گفت شنیدم از آن حضرت که می فرمود«چیزی نیست که ثوابش بزرگتر باشد از گواهی دادن باینکه«
لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ
»زیرا که خدای عز و جل چیزی با او برابری نمیکند و کسی در امر با او شراکت ندارد».
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 5 )
3-ابو حمزه می گوید:از امام محمّد باقر علیه السّلام شنیدم که می فرمود:ثواب چیزی بزرگ تر از شهادت دادن به لا اله الاّ اللّه(وحدانیّت خداوند)نیست،زیرا خداوند،مساوی با چیزی نیست و کسی در هیچ کاری،با او شریک نیست.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 11 )
3-ابو حمزه گوید:شنیدم امام باقر علیه السّلام می فرمود:«ثواب و پاداش هیچ چیزی بالاتر از گواهی دادن به لا اله الا اللّه نیست؛چرا که هیچ چیزی با آن برابری نمی کند و کسی در این امر با آن شراکت ندارد».
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 9 )
شرح: وجه التّعلیل ،انّه لمّا کان اللّه جلّ مجده لا یعدله و لا یشارکه شیء فی أمر من الأمور،فکذا ثواب الشهاده بوحدانیّته و الإقرار بوجوده،لا یشبهه ثواب عمل من الأعمال و لا یعدله جزاء علم من العلوم؛إذ شرف العلم و الابتهاج به،إنّما هو باعتبار شرف معلومه.و أیضا،لمّا کان اللّه عزّ و جل لا یشرکه شیء فی أمر من الأمور و من جمله الأمور المتعلقه به ثواب الشهاده به،فلا یشرک ثوابها ثواب شیء من الأشیاء. [ما یمکن معرفته فیه تعالی هو الألوهیه لا الذات] قال بعض اهل المعرفه : لمّا کان متعلّق معرفه کلّ عارف و الذی یمکن إدراک حکمه،إنّما هو مرتبه الألوهیّه،أمر فی کتابه العزیز نبیّه صلّی اللّه علیه و آله- الّذی هو أکمل الخلق-فقال:
فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ
منبّها له و لمن تبعه،علی ما یمکن معرفته و الظّفر به.و معلوم انّ الألوهیه مرتبطه بالمألوه،و مرتبط بها المألوه -علی ما یقتضیه سرّ التّضایف -فلذلک یمکن معرفتها،بخلاف الذات فانّها لا نسبه لها إلی شیء؛بل الکلّ لدیها مستهلک؛فلذلک ورد:«تفکّروا فی آلاء اللّه و لا تتفکروا فی ذات اللّه» -انتهی ملخّصا.
( شرح توحید الصدوق / قاضی سعید قمی ؛ ج 1 , ص 25 )
ص : 320
وَ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ اَلنَّخَعِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ مَدَحَ أَخَاهُ اَلْمُؤْمِنَ فِی وَجْهِهِ وَ اِغْتَابَهُ مِنْ وَرَائِهِ فَقَدِ اِنْقَطَعَ مَا بَیْنَهُمَا مِنَ اَلْعِصْمَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 260 )
10- علی(علیه السّلام)فرمود:که پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)فرموده است:هر که برادر مؤمنش را در رو برو بستاید و پشت سر از وی غیبت کند،پیمان برادری بین آنها گسسته می شود.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 188 )
ص : 321
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْقَاسَانِیِّ جَمِیعاً عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ أَنْ لاَ یَسْأَلَ رَبَّهُ شَیْئاً إِلاَّ أَعْطَاهُ فَلْیَیْأَسْ مِنَ اَلنَّاسِ کُلِّهِمْ وَ لاَ یَکُونُ لَهُ رَجَاءٌ إِلاَّ عِنْدَ اَللَّهِ فَإِذَا عَلِمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ مِنْ قَلْبِهِ لَمْ یَسْأَلِ اَللَّهَ شَیْئاً إِلاَّ أَعْطَاهُ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 148 )
و فرمود: چون یکی از شما خواهد هر چه از پروردگارش سؤال کند، باو عطا کند، باید از مردم مأیوس شود، و امیدی جز بخدا نداشته باشد، چون خدای عز و جل این را از دلش داند، هر چه از خدا خواهد باو عطا کند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 219 )
2-فرمود: هر گاه یکی از شماها خواهد که چیزی از پروردگارش خواهش نکند جز آنکه به وی دهد،از همۀ مردم چشم امید بپوشد و امیدی به جز خداوند نداشته باشد،چون خدا از دلش چنین داند،از خدا چیزی نخواهد جز آنکه به وی عطا کند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 441 )
2-فرمود:هرگاه یکی از شماها از خدای خود چیزی را بخواهد که به او بدهد باید از مردم ناامید شود و امیدی جز به خدا نداشته باشد و چون خداوند در دلش چنین ببیند هرچه را خواهد به او دهد.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 421 )
: ضعیف. قوله علیه السلام: فلییأس، و فی بعض النسخ فلیأیس بتوسط الهمزه بین الیائین، و کلاهما جائز و هو من المقلوب، قال الجوهری نقلا عن ابن السکیت: أیست منه ییأس یأسا لغه فی یئست منه إیاس یأسا و مصدرهما واحد، و آیسنی منه فلان أیئسنی و کذلک التأییس. و قال: الیأس القنوط و قد یئس من الشیء ییأس و فیه لغه أخری یئس یئیس بالکسر فیهما و هو شاذ، انتهی. و قوله: و لا یکون جمله حالیه أو هو من عطف الخبر علی الإنشاء و یدل علی أن الیأس من الخلق و ترک الرجاء منهم یوجب إجابه الدعاء لأن الانقطاع عن الخلق کلما ازداد زاد القرب منه تعالی، بل عمده الفائده فی الدعاء ذلک کما سیأتی تحقیقه إنشاء الله فی کتاب الدعاء.
( مرآه العقول ؛ ج 8 , ص 354 )
ص : 322
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : تَزَوَّجْهَا سَوْدَاءَ وَلُوداً وَ لاَ تَزَوَّجْهَا حَسْنَاءَ جَمْلاَءَ عَاقِراً فَإِنِّی أُبَاهِی بِکُمُ اَلْأُمَمَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 197 )
ص : 323
عَنْهُ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ رَجُلاً عَرَضَ عَلَی عَلِیٍّ دَابَّهً یَرْکَبُهَا فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ حَمَلَ اَللَّهُ رِجْلَیْکَ یَوْمَ اَلْحَفَاءِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 634 )
ص : 324
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ مَرْوَکِ بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَکْرَهُ اَلذَّبْحَ وَ إِرَاقَهَ اَلدَّمِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ قَبْلَ اَلصَّلاَهِ إِلاَّ عَنْ ضَرُورَهٍ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 236 )
1 - محمّد حلبی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله ذبح کردن و خون ریختن در روز جمعه، پیش از نماز جمعه را - جز در موارد ضروری - مکروه می شمرد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 585 )
: مجهول و حمل علی الکراهه.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 20 )
ص : 325
أَحْمَدُ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلثَّوْبِ یُصِیبُهُ اَلْبَوْلُ فَیَنْفُذُ إِلَی اَلْجَانِبِ اَلْآخَرِ وَ عَنِ اَلْفَرْوِ وَ مَا فِیهِ مِنَ اَلْحَشْوِ قَالَ اِغْسِلْ مَا أَصَابَ مِنْهُ وَ مَسَّ اَلْجَانِبَ اَلْآخَرَ فَإِنْ أَصَبْتَ مَسَّ شَیْءٍ مِنْهُ فَاغْسِلْهُ وَ إِلاَّ فَانْضِحْهُ بِالْمَاءِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 55 )
3 - ابراهیم بن عبد الحمید گوید: از امام کاظم علیه السّلام (یا امام رضا علیه السّلام) دربارۀ لباسی که به ادرار آلوده شده و به طرف دیگر نفوذ کرده است، و در مورد پوستین و چیزهایی که درون آن ها طوری است که آب به سختی نفوذ می کند، پرسیدم؟
فرمود: آن قسمتی را که به ادرار آلوده شده بشوی و به طرف دیگرش دست بکش. اگر احساس کردی که آلوده شده آن طرف را نیز بشوی. در غیر این صورت، بر روی آن قسمت آب بپاش.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 153 )
: موثق. و قال الفاضل التستری (ره): لا یخفی أن هذه الروایات تتضمن الغسل، و الغسل لا یستلزم العصر فی فهمنا بل الظاهر أنهم یعترفون به حیث یحکمون بعدم الحاجه إلی العصر فی الغسل فی الکثیر فإن مقتضاه أن حقیقه الغسل یتحقق من دون العصر فحینئذ إیجاب العصر بالمناسبات العقلیه، لا سیما العصر بحیث یبلغ الجهد فی نزع الماء فی غایه التأمل و الإشکال فی نظرنا.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 158 )
ص : 326
ید، ، [التوحید] ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی خُطْبَتِهِ: أَنَا عُرْوَهُ اَللَّهِ اَلْوُثْقَی وَ کَلِمَهُ اَلتَّقْوَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 184 )
توحید: ابو بصیر از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرد که امیر المؤمنین در خطبه ی خود فرمود: من عروه الوثقی و کلمه تقوی هستم.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 157 )
ص : 327
مَا هَلَکَ مَنْ عَرَفَ قَدْرَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 686 )
ص : 328
أبو جعفر محمد بن جریر الطبری: قال: حدثنا أحمد ابن عامر قال: حدثنا عبد الحیّ بن سوید قال: حدثنا شهر بن وائل قال: لقیت الباقر - علیه السلام - و بیده قصعه من خشب تشتعل فیها النار و لا تحترق القصعه، فقلت: یا بن رسول اللّه ما هذا؟ قال: التظت الارض فأرفضت تلک النار منها، فقدرت أن القصعه قد احترقت فلم یؤثّر فیها شیء .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 11 )
ص : 329
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا نَوْفُ خُلِقْنَا مِنْ طِینَهٍ وَ خُلِقَ شِیعَتُنَا مِنْ طِینَتِنَا فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ أُلْحِقُوا بِنَا قَالَ نَوْفٌ قُلْتُ صِفْ لِی شِیعَتَکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَبَکَی لِذِکْرِ شِیعَتِهِ ثُمَّ قَالَ یَا نَوْفُ شِیعَتِی وَ اَللَّهِ اَلْحُلَمَاءُ اَلْعُلَمَاءُ بِاللَّهِ وَ بِدِینِهِ اَلْعَامِلُونَ بِطَاعَتِهِ وَ أَمْرِهِ اَلْمُهْتَدُونَ لِحُبِّهِ وَ أَنْصَارُ عِبَادِهِ جُلاَّسُ زُهَّادِهِ صُفْرُ اَلْوُجُوهِ مِنَ اَلتَّهَجُّدِ عُمْشُ اَلْعُیُونِ مِنَ اَلْبُکَاءِ ذُبُلُ اَلشِّفَاهِ مِنَ اَلذِّکْرِ خُمْصُ اَلْبُطُونِ مِنَ اَلطَّوَی تُعْرَفُ اَلرَّبَّانِیَّهُ فِی وُجُوهِهِمْ وَ اَلرَّهْبَانِیَّهُ فِی سَمْتِهِمْ مَصَابِیحُ کُلِّ ظُلْمَهٍ وَ رَیَاحِینُ کُلِّ قَبِیلَهٍ لاَ یَشْنَئُونَ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ سَلَفاً وَ لاَ یَقِفُونَ لَهُمْ خَلَفاً سُرُورُهُمْ مَکْنُونَهٌ وَ قُلُوبُهُمْ مَحْزُونَهٌ وَ أَنْفُسُهُمْ عَفِیفَهٌ وَ حَوَائِجُهُمْ خَفِیفَهٌ وَ أَنْفُسُهُمْ مِنْهُمْ فِی عَنَاءٍ وَ اَلنَّاسُ مِنْهُمْ فِی رَاحَهٍ فَهُمُ اَلْکَاسَهُ اَلْأَوْلِیَاءُ وَ اَلْخَالِصَهُ اَلنُّجَبَاءُ وَ هُمُ اَلرَّاغِبُونَ اَلرَّوَّاعُونَ قَرَاراً بِدِینِهِمْ إِنْ شَهِدُوا لَمْ یُعْرَفُوا وَ إِنْ غَابُوا لَمْ یُفْتَقَدُوا أُولَئِکَ مِنْ شِیعَتِیَ اَلْأَطْیَبُونَ وَ إِخْوَانِیَ اَلْأَکْرَمُونَ اَلْأَتْقِیَاءُ أَلاَ هَاهْ شَوْقاً إِلَیْهِمْ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 144 )
حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:ای نوف خدا ما را از طینت نوری آفریده و شیعیان ما را از طینت ما آفرید پس هر گاه روز قیامت بیاید بما می پیوندند نوف میگوید عرضکردم یا امیر المؤمنین شیعیانت را برای من تعریف فرمائید حضرت بصرف یادآوری شیعیانش گریه کرد.بعد فرمود ای نوف شیعیان من بخدا مردمان شکیبا و دانشمند بخدا و دین خدایند،بطاعت و امر خدا عمل میکنند. هدایت کنندگان بدوستی خدایند،یاوران بندگان خدایند،همنشین پارسایانند. از اثر شب زنده داری رنگ چهره هایشان زرد است،چشمان شان از گریه ضعیف است،لبهای شان از ذکر خدا خشک است، شکمهای شان از روزه گرفتن به پشت چسبیده،آثار خداپرستی از چهره های شان درخشان است،قصدشان گوشه گیری از مردم است، چراغهای تاریکی ها باشند،گلهای خوشبوی قبیله و فامیل شان باشند. هیچ گاه مسلمانی را دشمن ندارند و در جستجوی عیبهای مردم نیستند شرشان بکسی نمیرسد،دلهایشان افسرده است،نفس های عفیف و پاک دارند،خواسته هایشان سبک است.آنان از مردم در زحمت و رنجند و مردم از آنها در آسایشند،پس ایشان خردمندانی هستند که افسرده خاطرند،و مردان نجیب و شایسته اند،ایشان رغبت کنندگان بخدا و فرارکنندگان از گناهند. اگر حاضر شوند شناخته نمی شوند و اگر غایب شوند کسی آنان را جستجو نمیکند اینان شیعیان پاک منند و برادران گرامی من باشند آگاه باشید که چقدر دلباخته و عاشق آنهایم.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 349 )
نوف از حضرت امیر علیه السّلام خواست که صفات شیعیان را بیان فرماید:امام علیه السّلام تا نام شیعیان را شنید،گریه کردند،و فرمودند:ای نوف ما از سرشتی خلق شدیم و شیعیان ما از سرشت ما آفریده شده اند،پس چون قیامت فرا رسد، آنان به ما ملحق می شوند،ای نوف!سوگند به خدا شیعیان من بردبارند و به خدا و دینش معرفت دارند،و به امر و طاعتش عمل می کنند و با زهد خو گرفته اند،رنگشان در اثر شب زنده داری،زرد و چشمانشان گریان و لبانشان در اثر ذکر،خشکیده و شکمهایشان به علت روزۀ زیاد بر پشت چسبیده است، و آثار بندگی در صورتهایشان نمایان و گوشه گیری از رفتارشان هویدا است. آنان چراغهای راه هدایت در تاریکی و گلهای خوشبوی هر قوم و قبیله اند دیگر مسلمانان را بر اعمال گذشته،سرزنش نمی کنند،و در جستجوی عیبهایشان برنمی آیند،مردم از شرّشان در امان و دلهایشان از اندوه پر و پاکدامنند نیازشان اندک،ولی خود را در رنج و زحمت می اندازند،(تا مردم راحتی یابند)و دیگران به وجودشان در آسایش اند،پس آنان فرزانه و خردمندند و پاکانی نجیب و بزرگوارند،آنان به اعمال شایسته راغب و دینشان را حفظ می کنند،اگر در جمع حاضر شوند ناشناسند و اگر غایب باشند،کسی به دنبالشان نمی رود،آری آنان شیعیان پاک و برادران بزرگوار منند،آه چه اندازه مشتاق دیدارشان هستم.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 389 )
و نیز آن حضرت فرمود به نوف(بن فضاله بکالی)خدای تعالی خلق فرمود ما را از طینتی و خلق فرمود شیعیان ما را از طینت ما و چون روز قیامت شود شیعیان ما بما ملحق شوند . نوف گوید عرضکردم یا أمیر المؤمنین صفات شیعیان خود را برای من بیان فرمائید؟آن حضرت گریست بجهت شنیدن نام شیعیان خود و سپس فرمود:یا نوف بخدا قسم شیعیان من بردباران و عالمان و معرفت داران بخدایند و عمل کنندگان بطاعت و أوامر الهی هستند و هادی و راهنما و یاری کنندۀ بندگان پروردگارند و همیشه ملازم زهد و تقوی میباشند و رنگ صورتشان از بیداری شب برای تهجّد و عبادت شبانه زرد است و چشمانشان از خوف خدا گریانست و آنقدر دعا میکنند که لبانشان خشک می شود و شکمهایشان از روزه گرفتن لاغر و به پشت چسبیده است و آثار خداشناسی در صورت ایشان کاملا دیده می شود و آثار گوشه نشینی و عزلت از مردم(نادان)در رفتارشان مشاهده میگردد و آنهایند چراغهای هدایت در تاریکی(جهل و بیدینی)و ایشانند گلهای خوشبوی هر طایفه ای و هیچ گاه مسلمانی را دشمن نمیدارند و جستجوی لغزشها و عیبهای دیگران نمیکنند و مردم از شرّ و فساد آنها ایمنند(زیرا فتنه و فساد بپا نمینمایند)و قلوب آنها(از رفتار زشت) محزون است و نفسهایشان عفیف و خواستهایشان اندکست و برای راحتی مردم خود را بزحمت میاندازند. و(برای همین صفات است که)بزرگ و عاقلند و بأعمال خیر راغبند و از مکر و حیله فرارکننده اند و(چنان بی نام و نشان هستند که اگر در مجالس حاضر شوند کسی آنها را نشناسد و اگر غائب باشند کسی در صدد جستجویشان بر نیاید. پس ایشانند شیعیان پاک من و ایشانند برادران(ایمانی)و یاران من،آگاه باشید که چقدر شوق لقای آنها را دارم.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 159 )
ص : 330
اَلطَّبْرِسِیُّ فِی اَلْمَکَارِمِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلْمَاءُ اَلْمَغْلِیُّ یَنْفَعُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ وَ لاَ یَضُرُّ مِنْ شَیْءٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 31 )
ص : 331
أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ ، عَنْ حَبِیبِ بْنِ عَلِیٍّ ، قَالَ: کُنْتُ فِی اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرَامِ وَ نَحْنُ مُجَاوِرُونَ، وَ کَانَ هِشَامُ بْنُ اَلْأَحْمَرِ یَجْلِسُ مَعَنَا فِی اَلْمَجْلِسِ، فَنَحْنُ یَوْماً فِی ذَلِکَ اَلْمَجْلِسِ فَأَتَانَا سَعِیدٌ اَلْأَزْرَقُ وَ اِبْنُ أَبِی اَلْأَصْبَغِ، فَقَالَ لِهِشَامٍ : إِنِّی قَدْ جِئْتُکَ فِی حَاجَهٍ وَ هِیَ یَدٌ تَتَّخِذُهَا عِنْدِی وَ عَظُمَ اَلْأَمْرُ، وَ قَالَ: مَا هُوَ؟ قَالَ: مَعْرُوفٌ أَشْکُرُکَ عَلَیْهِ مَا بَقِیتُ، فَقَالَ هِشَامٌ : هَاتِهَا، قَالَ: تَسْتَأْذِنُ لِی عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، وَ تَسْأَلُهُ أَنْ یَأْذَنَ لِی فِی اَلْوُصُولِ إِلَیْهِ، قَالَ لَهُ: نَعَمْ، أَنَا أَضْمَنُ لَکَ ذَلِکَ. فَلَمَّا دَخَلَ عَلَیْنَا سَعِیدٌ وَ هُوَ شِبْهُ اَلْوَالِهِ، فَقُلْتُ لَهُ: مَا لَکَ؟ فَقَالَ: اِبْغِ لِی هِشَاماً ، فَقُلْتُ لَهُ: اِجْلِسْ فَإِنَّهُ یَأْتِی، فَقَالَ: إِنِّی لَأُحِبُّ أَنْ أَلْقَاهُ، فَلَمْ یَلْبَثْ أَنْ جَاءَ هِشَامٌ، فَقَالَ لَهُ سَعِیدٌ : یَا أَبَا اَلْحَسَنِ إِنِّی قَدْ سَأَلْتُکَ مَا قَدْ عَلِمْتَ، فَقَالَ لَهُ: نَعَمْ، قَدْ کَلَّمْتُ صَاحِبَکَ فَأَذِنَ لَکَ. فَقَالَ لَهُ سَعِیدٌ : فَإِنِّی لَمَّا اِنْصَرَفْتُ جَاءَنِی جَمَاعَهٌ مِنَ اَلْجِنِّ، فَقَالُوا: مَا أَرَدْتَ بِطَلِبَتِکَ إِلَی هِشَامٍ یُکَلِّمُ لَکَ إِمَامَکَ، أَرَدْتَ اَلْقُرْبَهَ إِلَی اَللَّهِ بِأَنْ تُدْخِلَ عَلَیْهِ مَا یَکْرَهُ، وَ تُکَلِّفَهُ مَا لاَ یُحِبُّ، إِنَّمَا عَلَیْکَ أَنْ تُجِیبَ إِذَا دُعِیتَ، وَ إِذَا فَتَحَ بَابَهُ تَسْتَأْذِنُ، وَ إِلاَّ جُرْمُکَ فِی تَرْکِهِ أَعْظَمُ مِنْ أَنْ تُکَلِّفَهُ مَا لاَ یُحِبُّ، فَأَنَا أَرْجِعُ فِیمَا کَلَّفْتُکَ فِیهِ، وَ لاَ حَاجَهَ لِی فِی اَلرُّجُوعِ إِلَیْهِ ثُمَّ اِنْصَرَفَ، فَقَالَ لَنَا هِشَامٌ : أَ مَا عَلِمْتَ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ بِهَا، قَالَ: فَإِنْ کَانَ اَلْحَائِطُ کَلَّمَنِی فَقَدْ کَلَّمَنِی، أَوْ رَأَیْتُ فِی اَلْحَائِطِ شَیْئاً فَقَدْ رَأَیْتُهُ فِی وَجْهِهِ .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 216 )
ص : 332
وَ عَنِ اَلصَّادِقِینَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : مَنْ کَثُرَ اِشْتِبَاکُهُ بِالدُّنْیَا کَانَ أَشَدَّ لِحَسْرَتِهِ عِنْدَ فِرَاقِهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 54 )
ص : 333
تَعَلَّمُوا اَلْعِلْمِ وَ تَعَلَّمُوا مَعَ اَلْعِلْمِ اَلسَّکِینَهَ وَ اَلْحِلْمَ فَإِنَّ اَلْعِلْمَ خَلِیلُ اَلْمُؤْمِنِ وَ اَلْحِلْمَ وَزِیرُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 203 )
ص : 334
اَلْحَسَنُ بْنُ فَضْلٍ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی کِتَابِ مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ ، عَنْ کِتَابِ اَلرِّیَاضِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : شَوْهَاءُ وَلُودٌ خَیْرٌ مِنْ حَسْنَاءَ عَقِیمٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 178 )
ص : 335
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ مِنَ اَلسَّمَاءِ کِتَاباً إِلاَّ وَ فَاتِحَتُهُ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ - وَ إِنَّمَا کَانَ یُعْرَفُ اِنْقِضَاءُ اَلسُّورَهِ بِنُزُولِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ - اِبْتِدَاءً لِلْأُخْرَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 236 )
ص : 336
یر، [بصائر الدرجات] ، ختص، [الإختصاص] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی خَالِدٍ وَ أَبُو سَلاَّمٍ عَنْ سَوْرَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَمَا إِنَّ ذَا اَلْقَرْنَیْنِ قَدْ خُیِّرَ اَلسَّحَابَیْنِ فَاخْتَارَ اَلذَّلُولَ وَ ذَخَرَ لِصَاحِبِکُمُ اَلصَّعْبَ قَالَ قُلْتُ وَ مَا اَلصَّعْبُ قَالَ مَا کَانَ مِنْ سَحَابٍ فِیهِ رَعْدٌ وَ صَاعِقَهٌ أَوْ بَرْقٌ فَصَاحِبُکُمْ یَرْکَبُهُ أَمَا إِنَّهُ سَیَرْکَبُ اَلسَّحَابَ وَ یَرْقَی فِی اَلْأَسْبَابِ أَسْبَابِ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ خَمْسٌ عَوَامِرُ وَ اِثْنَتَانِ خَرَابَانِ . یر، [بصائر الدرجات] ، أحمد بن محمد عن علی بن سنان عن عبد الرحیم عن أبی جعفر علیه السلام : مثله. ختص، [الإختصاص] ، ابن عیسی عن ابن سنان عمن حدثه عن عبد الرحیم : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 321 )
ص : 337
22897-2 ( الکافی 136:6) محمد بن أبی عبد اللّه ، عن معاویه بن حکیم ، عن صفوان و ابن رباط ، عن الخراز ، عن محمد قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام عن الخیار فقال "و ما هو و ما ذاک إنما ذاک شیء کان لرسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1128 )
ص : 338
کا، [الکافی] ، عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ کَانَ رَفِیقاً فِی أَمْرِهِ نَالَ مَا یُرِیدُ مِنَ اَلنَّاسِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 64 )
35-کافی:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)که میفرمود:هر که در کارش رفق و نرمش دارد آنچه از مردم خواهد بدست آرد
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 45 )
ص : 339
2247-18 الکافی ،1/17/102/2 العده عن سهل عن الأشعری عن القداح عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال أمیر المؤمنین صلوات اللّه علیه : المؤمن مألوف و لا خیر فیمن لا یألف و لا یؤلف.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 424 )
ص : 340
وَ عَنْ کِتَابِ نَاصِحِ اَلدِّینِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلنَّفْسُ مَجْبُولَهٌ عَلَی سُوءِ اَلْأَدَبِ وَ اَلْعَبْدُ مَأْمُورٌ بِمُلاَزَمَهِ حُسْنِ اَلْأَدَبِ وَ اَلنَّفْسُ تَجْرِی بِطَبْعِهَا فِی مَیْدَانِ اَلْمُخَالَفَهِ وَ اَلْعَبْدُ یَجْهَدُ بِرَدِّهَا عَنْ سُوءِ اَلْمُطَالَبَهِ فَمَتَی أَطْلَقَ عِنَانَهَا فَهُوَ شَرِیکٌ فِی فَسَادِهَا وَ مَنْ أَعَانَ نَفْسَهُ فِی هَوَی نَفْسِهِ فَقَدْ أَشْرَکَ نَفْسَهُ فِی قَتْلِ نَفْسِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 137 )
ص : 341
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رَیَّانَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلدِّهْقَانِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لِی: مَا مَعْنَی قَوْلِهِ وَ ذَکَرَ اِسْمَ رَبِّهِ فَصَلّی فَقُلْتُ: کُلَّمَا ذَکَرَ اِسْمَ رَبِّهِ قَامَ فَصَلَّی، فَقَالَ لِی لَقَدْ کَانَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ کَلَّفَ هَذَا شَطَطاً! فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ فَکَیْفَ هُوَ؟ فَقَالَ: کُلَّمَا ذَکَرَ اِسْمَ رَبِّهِ صَلَّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 555 )
ص : 342
محمد بن یعقوب: باسناده عن أحمد بن محمد بن أبی نصر، عن حماد بن عثمان قال: حدثنی أبو بصیر قال: سمعت أبا عبد اللّه - علیه السلام - یقول: إن رجلا کان علی أمیال من المدینه، فرأی فی منامه، فقیل له: انطلق فصلّ علی أبی جعفر - علیه السلام - فانّ الملائکه تغسّله بالبقیع. (قال:) فجاء الرجل فوجد أبا جعفر - علیه السلام - قد توفّی .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 61 )
ص : 343
حَفَّتِ اَلدُّنْیَا بِالشَّهَوَاتِ وَ تَحَبَّبَتْ بِالْعَاجِلَهِ وَ تَزَیَّنَتْ بِالْغُرُورِ وَ تَحَلَّتْ بِالْآمَالِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 233 )
ص : 344
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ طَلَّقَ بِغَیْرِ شُهُودٍ فَلَیْسَ بِشَیْءٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 27 )
ص : 345
سَأَلَ مُعَاوِیَهُ بْنُ عَمَّارٍ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ عَلَیْهِ دَیْنٌ أَ عَلَیْهِ أَنْ یَحُجَّ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَهُ نَعَمْ إِنَّ حِجَّهَ اَلْإِسْلاَمِ وَاجِبَهٌ عَلَی مَنْ أَطَاقَ اَلْمَشْیَ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ لَقَدْ کَانَ أَکْثَرُ مَنْ حَجَّ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُشَاهً وَ لَقَدْ مَرَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِکُرَاعِ اَلْغَمِیمِ فَشَکَوْا إِلَیْهِ اَلْجَهْدَ وَ اَلطَّاقَهَ وَ اَلْإِعْیَاءَ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ شُدُّوا أُزُرَکُمْ وَ اِسْتَبْطِنُوا فَفَعَلُوا فَذَهَبَ عَنْهُمْ ذَلِکَ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 258 )
معاویه بن عمار از امام صادق(علیه السّلام)پرسید:بر مرد مقروض حج واجب می شود؟ فرمود:آری حجه الاسلام بر هر مسلمانی که قدرت بر پیاده روی دارد واجب است، که بیشتر حجّ کنندگان با پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)پیادگان بودند،و پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)به سرزمین،کراع الغمیم،(وادی در دو منزلی مکه)گذشت،از رنج سفر(پیاده)بوی شکایت کردند، حضرت(علیه السّلام)فرمود:کمرها و شکم ها را ببندید،چنین کردند،ناراحتی بر طرف شد،
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 494 )
معاویه بن عمار از امام صادق علیه السّلام پرسید:مردی که بدهکار است آیا حج بر او واجب می شود؟فرمود:بله.حج واجب بر هرمسلمانی که توانایی رفتن دارد واجب است و بیشترین افرادی که با رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به حج می رفتند پیاده بودند.روزی رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم از منطقه غمیم عبور می کرد که مردم(حجاج) از خستگی و ناتوانی به حضرت شکایت کردند،حضرت فرمود:کمر خود را ببندید و شکم هایتان را به میان فرو برید،این کار را کردند و ناتوانی آن ها برطرف شد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 551 )
ص : 346
وَ رَوَی عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَائِشَهَ فِی بَابِ مَرَضِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَوْتِهِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی عَائِشَهَ فَقُلْتُ لَهَا أَ لاَ تُحَدِّثِینِی عَنْ مَرَضِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَتْ بَلَی ثَقُلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَ صَلَّی اَلنَّاسُ قُلْنَا لاَ هُمْ یَنْتَظِرُونَکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ ضَعُوا لِی مَاءً فِی اَلْمِخْضَبِ قَالَ فَفَعَلْنَا فَاغْتَسَلَ ثُمَّ ذَهَبَ لِیَنُوءَ فَأُغْمِیَ عَلَیْهِ ثُمَّ أَفَاقَ فَقَالَ أَ صَلَّی اَلنَّاسُ فَقُلْنَا لاَ هُمْ یَنْتَظِرُونَکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ ضَعُوا لِی مَاءً فِی اَلْمِخْضَبِ فَاغْتَسَلَ ثُمَّ ذَهَبَ لِیَنُوءَ فَأُغْمِیَ عَلَیْهِ ثُمَّ أَفَاقَ فَقَالَ أَ صَلَّی اَلنَّاسُ فَقُلْنَا لاَ وَ هُمْ یَنْتَظِرُونَکَ قَالَتْ وَ اَلنَّاسُ عُکُوفٌ فِی اَلْمَسْجِدِ یَنْتَظِرُونَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِصَلاَهِ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ قَالَتْ فَأَرْسَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی أَبِی بَکْرٍ أَنْ یُصَلِّیَ بِالنَّاسِ فَأَتَاهُ اَلرَّسُولُ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ یَأْمُرُکَ أَنْ تُصَلِّیَ بِالنَّاسِ فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ وَ کَانَ رَجُلاً رَقِیقاً یَا عُمَرُ صَلِّ بِالنَّاسِ فَقَالَ عُمَرُ أَنْتَ أَحَقُّ بِذَلِکَ قَالَتْ فَصَلَّی بِهِمْ أَبُو بَکْرٍ تِلْکَ اَلْأَیَّامَ ثُمَّ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَجَدَ فِی نَفْسِهِ خِفَّهً فَخَرَجَ بَیْنَ رَجُلَیْنِ أَحَدُهُمَا اَلْعَبَّاسُ لِصَلاَهِ اَلظُّهْرِ وَ أَبُو بَکْرٍ یُصَلِّی بِالنَّاسِ فَلَمَّا رَآهُ أَبُو بَکْرٍ ذَهَبَ لِیَتَأَخَّرَ فَأَوْمَأَ إِلَیْهِ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ لاَ یَتَأَخَّرَ فَقَالَ لَهُمَا أَجْلِسَانِی إِلَی جَنْبِهِ فَأَجْلَسَاهُ إِلَی جَنْبِ أَبِی بَکْرٍ فَکَانَ أَبُو بَکْرٍ یُصَلِّی وَ هُوَ یَأْتَمُّ بِصَلاَهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلنَّاسُ یُصَلُّونَ بِصَلاَهِ أَبِی بَکْرٍ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَاعِدٌ قَالَ عُبَیْدُ اَللَّهِ دَخَلْتُ عَلَی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ فَقُلْتُ أَ لاَ أَعْرِضُ عَلَیْکَ مَا حَدَّثَتْنِی عَائِشَهُ عَنْ مَرَضِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ هَاتِ فَعَرَضْتُ حَدِیثَهَا عَلَیْهِ فَمَا أَنْکَرَ مِنْهُ شَیْئاً غَیْرَ أَنَّهُ قَالَ أَ سَمَّتْ لَکَ اَلرَّجُلَ اَلَّذِی کَانَ مَعَ اَلْعَبَّاسِ قُلْتُ لاَ قَالَ هُوَ عَلِیٌّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 28 , صفحه 141 )
ص : 347
حمید بن زیاد ، عن الحسن بن محمّد بن سماعه، عن غیر واحد، عن أبان بن عثمان، عن حمّاد بن بشیر، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: إنی أردت أن أستبضع بضاعه إلی الیمن ، فأتیت أبا جعفر - علیه السّلام-. فقلت له: إنّی أرید أن أستبضع فلانا [بضاعه] . فقال لی: أما علمت أنّه یشرب الخمر. فقلت: قد بلغنی من المؤمنین، أنّهم یقولون ذلک. فقال لی: صدّقهم. فإنّ اللّه - عزّ و جلّ - یقول: یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 488 )
ص : 348
حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ مُوسَی قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ مُعَاوِیَهُ بْنُ وَهْبٍ وَ عَبْدُ اَلْمَلِکِ بْنُ أَعْیَنَ فَقَالَ لَهُ مُعَاوِیَهُ بْنُ وَهْبٍ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ مَا تَقُولُ فِی اَلْخَبَرِ اَلَّذِی رُوِیَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَأَی رَبَّهُ عَلَی أَیِّ صُورَهٍ رَآهُ وَ عَنِ اَلْحَدِیثِ اَلَّذِی رَوَوْهُ أَنَّ اَلْمُؤْمِنِینَ یَرَوْنَ رَبَّهُمْ فِی اَلْجَنَّهِ عَلَی أَیِّ صُورَهٍ یَرَوْنَهُ فَتَبَسَّمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ یَا فُلاَنُ مَا أَقْبَحَ بِالرَّجُلِ یَأْتِی عَلَیْهِ سَبْعُونَ سَنَهً أَوْ ثَمَانُونَ سَنَهً یَعِیشُ فِی مُلْکِ اَللَّهِ وَ یَأْکُلُ مِنْ نِعَمِهِ لاَ یَعْرِفُ اَللَّهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا مُعَاوِیَهُ إِنَّ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَرَ رَبَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِمُشَاهَدَهِ اَلْعَیَانِ وَ إِنَّ اَلرُّؤْیَهَ عَلَی وَجْهَیْنِ رُؤْیَهُ اَلْقَلْبِ وَ رُؤْیَهُ اَلْبَصَرِ فَمَنْ عَنَی بِرُؤْیَهِ اَلْقَلْبِ فَهُوَ مُصِیبٌ وَ مَنْ عَنَی بِرُؤْیَهِ اَلْبَصَرِ فَقَدْ کَفَرَ بِاللَّهِ وَ بِآیَاتِهِ لِقَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ شَبَّهَ اَللَّهَ بِخَلْقِهِ فَقَدْ کَفَرَ وَ لَقَدْ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سُئِلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقِیلَ لَهُ یَا أَخَا رَسُولِ اَللَّهِ هَلْ رَأَیْتَ رَبَّکَ فَقَالَ وَ کَیْفَ أَعْبُدُ مَنْ لَمْ أَرَهُ لَمْ یَرَهُ اَلْعُیُونُ بِمُشَاهَدَهِ اَلْعَیَانِ وَ لَکِنْ رَأَتْهُ اَلْقُلُوبُ بِحَقَائِقِ اَلْإِیمَانِ وَ إِذَا کَانَ اَلْمُؤْمِنُ یَرَی رَبَّهُ بِمُشَاهَدَهِ اَلْبَصَرِ فَإِنْ کَانَ مَنْ حَازَ عَلَیْهِ اَلْبَصَرُ وَ اَلرُّؤْیَهُ فَهُوَ مَخْلُوقٌ وَ لاَ بُدَّ لِلْمَخْلُوقِ مِنَ اَلْخَالِقِ فَقَدْ جَعَلْتَهُ إِذَا مُحْدَثاً مَخْلُوقاً وَ مَنْ شَبَّهَهُ بِخَلْقِهِ فَقَدِ اِتَّخَذَ مَعَ اَللَّهِ شَرِیکاً وَیْلَهُمْ أَ وَ لَمْ یَسْمَعُوا یَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی لا تُدْرِکُهُ اَلْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ اَلْأَبْصارَ وَ هُوَ اَللَّطِیفُ اَلْخَبِیرُ وَ قَوْلَهُ لَنْ تَرانِی وَ لکِنِ اُنْظُرْ إِلَی اَلْجَبَلِ فَإِنِ اِسْتَقَرَّ مَکانَهُ فَسَوْفَ تَرانِی فَلَمّا تَجَلّی رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَکًّا وَ إِنَّمَا طَلَعَ مِنْ نُورِهِ عَلَی اَلْجَبَلِ کَضَوْءٍ یَخْرُجُ مِنْ سَمِّ اَلْخَیَّاطِ فَدَکْدَکَتِ اَلْأَرْضُ وَ صَعِقَتِ اَلْجِبَالُ فَ خَرَّ مُوسی صَعِقاً أَیْ مَیِّتاً فَلَمّا أَفاقَ وَ رُدَّ عَلَیْهِ رُوحُهُ قالَ سُبْحانَکَ تُبْتُ إِلَیْکَ مِنْ قَوْلِ مَنْ زَعَمَ أَنَّکَ تُرَی وَ رَجَعْتُ إِلَی مَعْرِفَتِی بِکَ أَنَّ اَلْأَبْصَارَ لاَ یُدْرِکَکَ وَ أَنَا أَوَّلُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَوَّلُ اَلْمُقِرِّینَ بِأَنَّکَ تُرَی وَ لاَ تُرَی وَ أَنْتَ بِالْمَنْظَرِ اَلْأَعْلَی ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ أَفْضَلَ اَلْفَرَائِضِ وَ أَوْجَبَهَا عَلَی اَلْإِنْسَانِ مَعْرِفَهُ اَلرَّبِّ وَ اَلْإِقْرَارُ لَهُ بِالْعُبُودِیَّهِ وَ حَدُّ اَلْمَعْرِفَهِ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ غَیْرُهُ وَ لاَ شَبِیهَ لَهُ وَ لاَ نَظِیرَ لَهُ وَ أَنَّهُ یَعْرِفُ أَنَّهُ قَدِیمٌ مُثْبَتٌ بِوُجُودٍ غَیْرُ فَقِیدٍ مَوْصُوفٌ مِنْ غَیْرِ شَبِیهٍ وَ لاَ مُبْطِلٍ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْبَصِیرُ وَ بَعْدَهُ مَعْرِفَهُ اَلرَّسُولِ وَ اَلشَّهَادَهُ لَهُ بِالنُّبُوَّهِ وَ أَدْنَی مَعْرِفَهِ اَلرَّسُولِ اَلْإِقْرَارُ بِهِ بِنُبُوَّتِهِ وَ أَنَّ مَا أَتَی بِهِ مِنْ کِتَابٍ أَوْ أَمْرٍ أَوْ نَهْیٍ فَذَلِکَ عَنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بَعْدَهُ مَعْرِفَهُ اَلْإِمَامِ اَلَّذِی بِهِ یَأْتَمُّ بِنَعْتِهِ وَ صِفَتِهِ وَ اِسْمِهِ فِی حَالِ اَلْعُسْرِ وَ اَلْیُسْرِ وَ أَدْنَی مَعْرِفَهِ اَلْإِمَامِ أَنَّهُ عِدْلُ اَلنَّبِیِّ إِلاَّ دَرَجَهَ اَلنُّبُوَّهِ وَ وَارِثُهُ وَ أَنَّ طَاعَتَهُ طَاعَهُ اَللَّهِ وَ طَاعَهُ رَسُولِ اَللَّهِ وَ اَلتَّسْلِیمُ لَهُ فِی کُلِّ أَمْرٍ وَ اَلرَّدُّ إِلَیْهِ وَ اَلْأَخْذُ بِقَوْلِهِ وَ یَعْلَمُ أَنَّ اَلْإِمَامَ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ثُمَّ اَلْحَسَنُ ثُمَّ اَلْحُسَیْنُ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ثُمَّ أَنَا ثُمَّ مِنْ بَعْدِی مُوسَی اِبْنِی ثُمَّ مِنْ بَعْدِهِ وَلَدُهُ عَلِیٌّ وَ بَعْدَ عَلِیٍّ مُحَمَّدٌ اِبْنُهُ وَ بَعْدَ مُحَمَّدٍ عَلِیٌّ اِبْنُهُ وَ بَعْدَ عَلِیٍّ اَلْحَسَنُ اِبْنُهُ وَ اَلْحُجَّهُ مِنْ وُلْدِ اَلْحَسَنِ ثُمَّ قَالَ یَا مُعَاوِیَهُ جَعَلْتُ لَکَ فِی هَذَا أَصْلاً فَاعْمَلْ عَلَیْهِ فَلَوْ کُنْتَ تَمُوتُ عَلَی مَا کُنْتَ عَلَیْهِ لَکَانَ حَالُکَ أَسْوَأَ اَلْأَحْوَالِ فَلاَ یَغُرَّنَّکَ قَوْلُ مَنْ زَعَمَ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یُرَی بِالْبَصَرِ قَالَ وَ قَدْ قَالُوا أَعْجَبَ مِنْ هَذَا أَ وَ لَمْ یَنْسُبُوا آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اَلْمَکْرُوهِ أَ وَ لَمْ یَنْسُبُوا إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی مَا نَسَبُوهُ أَ وَ لَمْ یَنْسُبُوا دَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی مَا نَسَبُوهُ مِنَ اَلْقَتْلِ مِنْ حَدِیثِ اَلطَّیْرِ أَ وَ لَمْ یَنْسُبُوا یُوسُفَ اَلصِّدِّیقَ إِلَی مَا نَسَبُوهُ مِنْ حَدِیثِ زَلِیخَا أَ وَ لَمْ یَنْسُبُوا مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی مَا نَسَبُوهُ أَ وَ لَمْ یَنْسُبُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی مَا نَسَبُوهُ مِنْ حَدِیثِ زَیْدٍ أَ وَ لَمْ یَنْسُبُوا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی مَا نَسَبُوهُ مِنْ حَدِیثِ اَلْقَطِیفَهِ إِنَّهُمْ أَرَادُوا بِذَلِکَ تَوْبِیخَ اَلْإِسْلاَمِ لِیَرْجِعُوا عَلَی أَعْقَابِهِمْ أَعْمَی اَللَّهُ أَبْصَارَهُمْ کَمَا أَعْمَی قُلُوبَهُمْ تَعَالَی اَللَّهُ عَنْ ذَلِکَ عُلُوّاً کَبِیراً .
( کفایه الأثر فی النص علی الأئمه الإثنی عشر , جلد 1 , صفحه 260 )
ص : 349
اَلْفَائِقِ : إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لِعَلِیٍّ أَنْتَ اَلذَّائِدُ عَنْ حَوْضِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ تَذُودُ عَنْهُ اَلرِّجَالَ کَمَا یُذَادُ اَلْأَصْیَدُ اَلْبَعِیرُ اَلصَّادِی أَیْ اَلَّذِی بِهِ اَلصَّیَدُ وَ اَلصَّیَدُ دَاءٌ یَلْوِی عُنُقَهُ.
( المناقب , جلد 2 , صفحه 162 )
ص : 350
أدوا فرائضکم صلاه کل یوم و هی ثلاث الغداه و عددها ثمان سور و کل سورتین ثلاث سجدات بثلاث تسبیحات و عند انتصاف النهار خمس سور و عند غروب الشمس خمس سور بسجود هذه المکتوبه علیکم من زاد علیها متنفلا فله علی اللّه المزید فی الثواب.
( سعد السعود , جلد 1 , صفحه 40 )
ص : 351
وَ فِی اَلتَّفْسِیرِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْمَالُ وَ اَلْبَنُونَ حَرْثُ اَلدُّنْیَا وَ اَلْعَمَلُ اَلصَّالِحُ حَرْثُ اَلْآخِرَهِ وَ قَدْ یَجْمَعُهُمَا اَللَّهُ لِأَقْوَامٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 225 )
و در تفسیر از حضرت صادق علیه السّلام نقل است که مال و فرزندان حرث و نتیجه کوشش دنیوی است و اعمال نیک و شایسته هم حرث و کشت اخروی و گاهی ممکن است خداوند به گروهی هر دو را عنایت فرماید.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 229 )
ص : 352
وَ قَدْ رَوَی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبَانٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَقَرَّ نَفْسُهُ عِنْدَ اَلْإِمَامِ أَنَّهُ سَرَقَ ثُمَّ جَحَدَ قُطِعَتْ یَدُهُ وَ إِنْ رَغِمَ أَنْفُهُ .
( نزهه الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر , جلد 1 , صفحه 127 )
ص : 353
وَ رَوَی اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِرْشَادِ ، مَا یَقْرَبُ مِنْهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 207 )
ص : 354
و لعلّ اللّه یجمع شیعتی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 564 )
ص : 355
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : لاَ کَلاَمَ حَتَّی یَفْرُغَ اَلْإِمَامُ مِنَ اَلْخُطْبَهِ فَإِذَا فَرَغَ مِنْهَا یَتَکَلَّمُ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اِفْتِتَاحِ اَلصَّلاَهِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 183 )
ص : 356
و فی کتاب کمال الدّین و تمام النّعمه : حدّثنا محمّد بن إبراهیم بن إسحاق - رضی اللّه عنه - قال: حدّثنا أحمد بن محمّد الهمدانیّ قال: حدّثنا علیّ بن الحسن بن علیّ بن فضّال، عن أبیه، عن محمّد بن الفضل ، عن أبی حمزه الثّمالیّ، عن أبی جعفر محمّد بن علیّ الباقر - علیه السّلام - قال: إنّ اللّه - تبارک و تعالی - عهد إلی آدم - علیه السّلام - أن لا یقرب الشّجره. فلمّا بلغ الوقت الّذی کان فی علم اللّه - تبارک و تعالی - أن یأکل منها، نسی، فأکل منها. و هو قول اللّه - عزّ و جلّ - تبارک و تعالی: وَ لَقَدْ عَهِدْنا (الآیه).
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 359 )
ص : 357
" نَقَلَ اَلْخُوارِزْمِیُّ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی آیَهً فِیهَا یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِلاَّ وَ عَلِیٌّ رَأْسُهَا وَ أَمِیرُهَا.
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 355 )
خوارزمی -به نقل از ابن عبّاس می گوید که: هیچ گاه آیۀ«
یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا
»نازل نشد مگر این که علی (علیه السّلام) در رأس آن قرار داشت و مصداق اتمّش به شمار می آمد.
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 347 )
خوارزمی از ابن عباس بازمی گوید که گفت: رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود: هیچ آیه ای در قرآن نیست که با«
یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا
»شروع شده باشد مگر این که علی علیه السّلام در صدر آن گروه قرار گرفته و امیر آنهاست.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 351 )
ص : 358
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلذَّهَبِ یُحَلَّی بِهِ اَلصِّبْیَانُ قَالَ کَانَ أَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُحَلِّی أَوْلاَدَهُ وَ نِسَاءَهُ بِالذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ وَ لاَ بَأْسَ بِأَنَّ تُحَلَّی اَلسُّیُوفُ وَ اَلْمَصَاحِفُ بِالذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 601 )
ص : 359
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلسُّجُودُ عَلَی تُرْبَهِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَخْرِقُ اَلْحُجُبَ اَلسَّبْعَ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 188 )
ص : 360
وَ عَنْ بُرَیْدَهَ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَتَعَاهَدُ اَلْأَنْصَارَ وَ یَعُودُهُمْ وَ یَسْأَلُ عَنْهُمْ فَبَلَغَهُ أَنَّ اِمْرَأَهً مَاتَ اِبْنٌ لَهَا فَجَزِعَتْ عَلَیْهِ فَأَتَاهَا فَأَمَرَهَا بِتَقْوَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَلصَّبْرِ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی اِمْرَأَهٌ رَقُوبٌ لاَ أَلِدُ وَ لَمْ یَکُنْ لِی وَلَدٌ غَیْرُهُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلرَّقُوبُ اَلَّتِی یَبْقَی لَهَا وَلَدُهَا ثُمَّ قَالَ مَا مِنِ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ وَ لاَ اِمْرَأَهٍ مُسْلِمَهٍ یَمُوتُ لَهَا ثَلاَثَهٌ مِنَ اَلْوَلَدِ إِلاَّ أَدْخَلَهُمَا اَلْجَنَّهَ فَقِیلَ لَهُ وَ اِثْنَانِ فَقَالَ وَ اِثْنَانِ وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ: أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لَهَا أَ مَا تُحِبِّینَ أَنْ تَرَیِنَّهُ عَلَی بَابِ اَلْجَنَّهِ وَ هُوَ یَدْعُوکِ إِلَیْهَا فَقَالَتْ بَلَی قَالَ فَإِنَّهُ کَذَلِکِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 120 )
ص : 361
وَ فِی رِوَایَهِ اَلتِّرْمِذِیِّ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ [وَ آلِهِ] وَ سَلَّمَ: خُذُوا اَلْقُرْآنَ مِنْ أَرْبَعَهٍ، مِنِ: اِبْنِ مَسْعُودٍ، وَ أُبَیِّ بْنِ کَعْبٍ، وَ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ، وَ سَالِمٍ مَوْلَی أَبِی حُذَیْفَهَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 215 )
ص : 362
أَمَرَ اَلْخَلِیفَهُ اَلْعَسْکَرَ أَنْ یَحْضُرَ بِأَحْسَنِ زِینَهٍ وَ أَکْمَلِ عُدَّهٍ لِیُرْهِبَ اَلْإِمَامَ بِهِ فَقَالَ کُلٌّ یَأْخُذُ فِی مِخْلاَتِهِ مِنْ هَذَا اَلتُّرَابِ وَ یَصُبُّهُ فِی مَوْضِعِ کَذَا فَفَعَلُوا فَإِذَا بِهِ تَلٌّ فَصَعِدَهُ وَ أَصْعَدَ اَلْإِمَامَ لِیُرِیَهُ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا أَعْرِضُ عَلَیْکَ عَسْکَرِی فَأَرَاهُ مَلاَئِکَهً مَا بَیْنَ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ فَغُشِیَ عَلَیْهِ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ لاَ عَلَیْکَ نَحْنُ لاَ نُنَافِسُکُمْ فِی اَلدُّنْیَا بَلْ مَشْغُولُونَ بِالْآخِرَهِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 205 )
ص : 363
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ أَحْزَنَ مُؤْمِناً ثُمَّ أَعْطَاهُ اَلدُّنْیَا لَمْ یَکُنْ ذَلِکَ کَفَّارَتَهُ وَ لَمْ یُؤْجَرْ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 150 )
و فرمود(صلّی اللّه علیه و آله)هر که اندوهناک کند مؤمنی را سپس همه دنیا را باو بدهد جبرانش نباشد و ثوابی بدان ندارد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 99 )
ص : 364
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ: «فِی رَوْضَهٍ یُحْبَرُونَ» قِیلَ: یُلَذِّذُونَ بِالسَّمَاعِ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی کَثِیرٍ اَلْأَوْزَاعِیِّ أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْبَیْهَقِیُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا جَدِّیَ اَلْإِمَامُ أَبُو بَکْرٍ أَحْمَدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْبَیْهَقِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو سَعِیدٍ عَبْدُ اَلْمَلِکِ بْنُ أَبِی عُثْمَانَ اَلزَّاهِدُ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحُسَیْنِ عَلِیُّ بْنُ بُنْدَارَ قَالَ: أَخْبَرَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْقُرْبَانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا سُلَیْمَانُ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَانِ اَلدِّمَشْقِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ یَزِیدَ بْنِ أَبِی مَالِکٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَالِدِ بْنِ مَعْدَانَ عَنْ أَبِی أُمَامَهَ اَلْبَاهِلِیِّ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ إِلاَّ وَ یَجْلِسُ عِنْدَ رَأْسِهِ وَ عِنْدَ رِجْلَیْهِ ثِنْتَانِ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ تُغَنِّیَانِهِ بِأَحْسَنِ صَوْتٍ سَمِعَهُ اَلْإِنْسُ وَ اَلْجِنُّ، وَ لَیْسَ بِمِزْمَارِ اَلشَّیْطَانِ، وَ لَکِنْ بِتَمْجِیدِ اَللَّهِ وَ تَقْدِیسِهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 171 )
ص : 365
1219-3 الکافی ،1/3/273/1 علی عن العبیدی عن یونس عن ابن مسکان عن أبی بصیر قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن قول اللّه تعالی یَسْئَلُونَکَ عَنِ اَلرُّوحِ قُلِ اَلرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی قال خلق أعظم من جبرئیل و میکائیل کان مع رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و هو مع الأئمه و هو من الملکوت.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 631 )
ص : 366
الکشی: باسناده عن أبی بصیر قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السلام - [یقول:] : و جری ذکر المعلّی بن خنیس، قال: یا أبا محمد اکتم علیّ ما أقول لک فی المعلّی، قلت: أفعل، فقال: أما إنّه ما کان ینال درجتنا إلاّ بما ینال منه داود بن علیّ، قلت: و ما الذی یصیبه من داود؟ فقال : یدعو به فیأمر به فیضرب عنقه و یصلبه، قلت: إنّا للّه و إنّا إلیه راجعون قال: ذاک قابل. [قال:] فلمّا کان قابل، ولی [داود] المدینه فقصد قتل المعلّی، فدعاه فسأله عن شیعه أبی عبد اللّه - علیه السلام - و أن یکتبهم له، فقال: ما أعرف من أصحاب أبی عبد اللّه - علیه السلام - أحدا، و إنّما أنا رجل أختلف فی حوائجه و لا أعرف له صاحبا، قال: تکتمنی؟ أما إن کتمتنی قتلتک، فقال له المعلّی: بالقتل تهدّدنی و اللّه لو کان تحت قدمی ما رفعت قدمی عنهم، و إن أنت قتلتنی لتسعدنی و أشقیک، فکان کما قال أبو عبد اللّه - علیه السلام-: لم یغادر منه قلیلا و لا کثیرا .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 226 )
ص : 367
وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اِبْنِ بَقَّاحٍ عَنْ زَکَرِیَّا بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَلْمَلِکِ بْنِ عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَرْبَعَهٌ لاَ تُقْبَلُ لَهُمْ صَلاَهٌ اَلْإِمَامُ اَلْجَائِرُ وَ اَلرَّجُلُ یَؤُمُّ اَلْقَوْمَ وَ هُمْ لَهُ کَارِهُونَ وَ اَلْعَبْدُ اَلْآبِقُ مِنْ مَوْلاَهُ مِنْ غَیْرِ ضَرُورَهٍ وَ اَلْمَرْأَهُ تَخْرُجُ مِنْ بَیْتِ زَوْجِهَا بِغَیْرِ إِذْنِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 349 )
ص : 368
و فی اعتقادات الإمامیّه للصّدوق - رحمه اللّه-: قال زراره للصّادق - علیه السّلام -: ما تقول فی القضاء و القدر؟ قال - علیه السّلام-: أقول: إنّ اللّه - تبارک و تعالی - إذا جمع العباد یوم القیامه ، سألهم عمّا عهد إلیهم، و لم یسألهم عمّا قضی علیهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 120 )
ص : 369
ک، [إکمال الدین] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْفُرَاتِ عَنْ صَالِحِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أُمِّهِ فَاطِمَهَ بِنْتِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْهَیْثَمِ اَلْمَعْرُوفِ بِابْنِ سبانه قَالَتْ: کُنْتُ فِی دَارِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْوَقْتِ اَلَّذِی وُلِدَ فِیهِ جَعْفَرٌ فَرَأَیْتُ أَهْلَ اَلدَّارِ قَدْ سُرُّوا بِهِ فَصِرْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمْ أَرَهُ مَسْرُوراً بِذَلِکَ فَقُلْتُ لَهُ یَا سَیِّدِی مَا لِی أَرَاکَ غَیْرَ مَسْرُورٍ بِهَذَا اَلْمَوْلُودِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَهُونُ عَلَیْکَ أَمْرُهُ فَإِنَّهُ سَیُضِلُّ خَلْقاً کَبِیراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 231 )
اکمال الدین-صالح بن محمّد بن عبد اللّه بن محمّد بن زیاد از مادر خود فاطمه دختر محمّد بن هیثم معروف بابن سبانه نقل کرد که گفت در خانه حضرت امام هادی علی بن محمّد عسکری بودم در همان موقعی که فرزندش جعفر متولد شد دیدم از تولد او اهل منزل مسرور شدند ولی خدمت امام که رسیدم ایشان را مسرور نیافتم.عرض کردم:آقا شما چرا مسرور نیستید بواسطه میلاد این فرزند فرمود وضع او برایت روشن خواهد شد به زودی گروه کثیری به واسطه او گمراه می شوند.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 205 )
ص : 370
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِیَّاکُمْ أَنْ تَشَمُّوا اَلْخُبْزَ کَمَا تَشَمُّهُ اَلسِّبَاعُ فَإِنَّ اَلْخُبْزَ مُبَارَکٌ أَرْسَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ اَلسَّمَاءَ مِدْرَاراً وَ لَهُ أَنْبَتَ اَللَّهُ اَلْمَرْعَی وَ بِهِ صَلَّیْتُمْ وَ بِهِ صُمْتُمْ وَ بِهِ حَجَجْتُمْ بَیْتَ رَبِّکُمْ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 303 )
6 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
بر حذر باشید از این که نان را ببویید؛ آن سان که درندگان آن را می بویند؛ زیرا نان مبارک است، خداوند برای نان، آسمان را ریزان نمود و به خاطر آن، گیاه را رویانید و به وسیلۀ آن نماز می خوانید، روزه می گیرید و حج خانه پروردگارتان را به جا می آورید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 75 )
: ضعیف علی المشهور. قوله علیه السلام: أن تمشوا أی للامتحان.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 121 )
ص : 371
وَ بِالْإِسْنَادِ قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ فَأْرَهٍ وَقَعَتْ فِی حُبِّ دُهْنٍ فَأُخْرِجَتْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمُوتَ أَ یَبِیعُهُ مِنْ مُسْلِمٍ قَالَ نَعَمْ وَ یَدَّهِنُ بِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 101 )
ص : 372
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا رَأَیْتُ ضَعِیفَاتِ اَلدِّینِ نَاقِصَاتِ اَلْعُقُولِ أَسْلَبَ لِذِی لُبٍّ مِنْکُنَّ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 201 )
و پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)بزنان فرمود:من سست ایمان و کم عقلی ندیدم که بیش از شما عقل مردان را ببرد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 384 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:من،سست ایمان و کم خردی را که مانند شما زنان عقل یک مرد را برباید ندیده ام.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 426 )
ص : 373
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَسْأَلُهُ عَنْ رَجُلٍ أَوْصَی لِرَجُلٍ بِسَیْفٍ فَقَالَ اَلْوَرَثَهُ إِنَّمَا لَکَ اَلْحَدِیدُ وَ لَیْسَ لَکَ اَلْحِلْیَهُ لَیْسَ لَکَ غَیْرُ اَلْحَدِیدِ فَکَتَبَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَیَّ اَلسَّیْفُ لَهُ وَ حِلْیَتُهُ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 390 )
ص : 374
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَنِ اِشْتَرَطَ شَرْطاً مُخَالِفاً لِکِتَابِ اَللَّهِ ، فَلاَ یَجُوزُ لَهُ وَ لاَ یَجُوزُ عَلَی اَلَّذِی اُشْتُرِطَ عَلَیْهِ وَ اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ مِمَّا وَافَقَ کِتَابَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ. مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 16 )
ص : 375
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: صَلاَهُ اَللَّیْلِ تُحَسِّنُ اَلْوَجْهَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو اَلْبَصَرَ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنِ (اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ) عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی : نَحْوَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: تُحَسِّنُ اَلْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ اَلْخُلُقَ وَ تُطَیِّبُ اَلرِّیحَ وَ تُدِرُّ اَلرِّزْقَ وَ تَقْضِی اَلدَّیْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو اَلْبَصَرَ . وَ رَوَی اَلَّذِی قَبْلَهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 151 )
ص : 376
کشف، [کشف الغمه] ، ذَکَرَ اَلْإِمَامُ أَبُو دَاوُدَ سُلَیْمَانُ بْنُ اَلْأَشْعَثِ فِی مُسْنَدِهِ اَلْمُسَمَّی بِالسُّنَنِ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ وَ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: سَیَکُونُ فِی أُمَّتِی اِخْتِلاَفٌ وَ فُرْقَهٌ قَوْمٌ یُحْسِنُونَ اَلْقِیلَ وَ یُسِیئُونَ اَلْفِعْلَ یَقْرَءُونَ اَلْقُرْآنَ لاَ یُجَاوِزُ تَرَاقِیَهُمْ یَمْرُقُونَ مِنَ اَلدِّینِ کَمَا یَمْرُقُ اَلسَّهْمُ مِنَ اَلرَّمِیَّهِ هُمْ شَرُّ اَلْخَلْقِ طُوبَی لِمَنْ قَتَلَهُمْ وَ قَتَلُوهُ یَدْعُونَ إِلَی کِتَابِ اَللَّهِ وَ لَیْسُوا مِنْهُ فِی شَیْءٍ مَنْ قَاتَلَهُمْ کَانَ أَوْلَی بِاللَّهِ مِنْهُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 329 )
ص : 377
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِعَبَّادِ بْنِ کَثِیرٍ اَلْبَصْرِیِّ فِی اَلْمَسْجِدِ وَیْلَکَ یَا عَبَّادُ إِیَّاکَ وَ اَلرِّیَاءَ فَإِنَّهُ مَنْ عَمِلَ لِغَیْرِ اَللَّهِ وَکَلَهُ اَللَّهُ إِلَی مَنْ عَمِلَ لَهُ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 293 )
امام صادق علیه السّلام بعباد بن کثیر بصری در مسجد فرمود: وای بر تو ای عباد از ریا، بپرهیز که هر که برای غیر خدا کار کند، خدا او را بکسی که برایش کار کرده واگذارد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 400 )
1-از امام صادق(علیه السّلام)که به عباد بن کثیر بصری در مسجد فرمود:وای بر تو ای عباد!مبادا خودنمائی کنی،زیرا هر که برای جز خدا کار کند،خدایش به کسی واگذارد که برای او کار کرده است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 175 )
1-امام صادق علیه السّلام به«عباد بن کثیر بصری»در مسجد فرمود:وای بر تو ای عباد!مبادا خودنمائی کنی،زیرا هرکس برای غیر خدا کار کند،خداوند او را به کسی واگذار می کند که برایش کار کرده است.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 781 )
: ضعیف. وکله الله إلی من عمل له أی فی الآخره کما سیأتی أو الأعم منها و من الدنیا و قیل: و کل ذلک العمل إلی الغیر و لا یقبله أصلا، و قد روی عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم قال: إن أخوف ما أخاف علیکم الشرک الأصغر؟ قالوا: و ما الشرک الأصغر یا رسول الله؟ قال: الریاء یقول الله عز و جل یوم القیامه إذا جازی العباد بأعمالهم: اذهبوا إلی الذین کنتم تراءون فی الدنیا هل تجدون عندهم ثواب أعمالکم. و قال بعض المحققین: اعلم أن الریاء مشتق من الرؤیه، و السمعه مشتقه من السماع، و إنما الریاء أصله طلب المنزله فی قلوب الناس بإراءتهم خصال الخیر، إلا أن الجاه و المنزله یطلب فی القلب بأعمال سوی العبادات و یطلب بالعبادات، و اسم الریاء مخصوص بحکم العاده بطلب المنزله فی القلوب بالعبادات و إظهارها فحد الریاء هو إراده المنزله بطاعه الله تعالی، فالمرائی هو العابد، و المرائی هو الناس المطلوب رؤیتهم لطلب المنزله فی قلوبهم، و المرائی به هی الخصال التی قصد المرائی إظهارها، و الریاء هو هو قصده إظهار ذلک. و المرائی به کثیره و یجمعها خمسه أقسام، و هی مجامع ما یتزین العبد به للناس فهو البدن و الزی و القول و العمل و الأتباع و الأشیاء الخارجه، و لذلک أهل الدنیا یراءون بهذه الأسباب الخمسه، إلا أن طلب الجاه و قصد الریاء بأعمال لیست من جمله الطاعات أهون من الریاء بالطاعات، و الریاء فی الدین من جهه البدن، و ذلک بإظهار النحول و الصفار لیوهم بذلک شده الاجتهاد و عظم الحزن علی أمر الدین، و غلبه خوف الآخره، و لیدل بالنحول علی قله الأکل، و بالصفار علی سهر اللیل، و کثره الأرق فی الدین، و کذلک یرائی بتشعث الشعر لیدل به علی استغراق الهم بالدین و عدم التفرغ لتسریح الشعر، و یقرب من هذا خفض الصوت و إغاره العینین و ذبول الشفتین، فهذه مراءاه أهل الدین فی البدن، و أما أهل الدنیا فیراءون بإظهار السمن و صفاء اللون و اعتدال القامه و حسن الوجه و نظافه البدن و قوه الأعضاء. و ثانیها: الریاء بالزی و الهیئه أما الهیئه فتشعث شعر الرأس و حلق الشارب و إطراق الرأس فی المشی و الهدء فی الحرکه و إبقاء أثر السجود علی الوجه، و غلظ الثیاب، و لیس الصوف و تشمیرها إلی قریب من نصف الساق، و تقصیر الأکمام و ترک تنظف الثوب و ترکه مخرقا، کل ذلک یرائی به لیظهر من نفسه أنه یتبع السنه فیه و مقتد فیه بعباد الله الصالحین، و أما أهل الدنیا فمراءاتهم بالثیاب النفیسه و المراکب الرفیعه و أنواع التوسع و التجمل. الثالث: الریاء بالقول، و ریاء أهل الدین بالوعظ و التذکیر و النطق بالحکمه و حفظ الأخبار و الآثار لأجل الاستعمال فی المحاوره إظهارا لغزاره العلم و لدلالته علی شده العنایه بأقوال السلف الصالحین، و تحریک الشفتین بالذکر فی محضر الناس و الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر بمشهد الخلق و إظهار الغضب للمنکرات و إظهار الأسف علی مقارفه الناس بالمعاصی، و تضعیف الصوت فی الکلام، و أما أهل الدنیا فمراءاتهم بالقول بحفظ الأشعار و الأمثال و التفاصح فی العبارات و حفظ النحو الغریب للأعراب علی أهل الفضل و إظهار التودد إلی الناس لاستماله القلوب. الرابع: الریاء بالعمل، کمراءاه المصلی بطول القیام و مده و تطویل الرکوع و السجود، و إطراق الرأس و ترک الالتفات و إظهار الهدء و السکون، و تسویه القدمین و الیدین، و کذلک بالصوم و بالحج و بالصدقه و بإطعام الطعام و بالإخبات بالشیء عند اللقاء، کإرخاء الجفون و تنکیس الرأس و الوقار فی الکلام حتی أن المرائی قد یسرع فی المشی إلی حاجته فإذا اطلع علیه واحد من أهل الدین رجع إلی الوقار و إطراق الرأس خوفا من أن ینسبه إلی العجله و قله الوقار، فإن غاب الرجل عاد إلی عجلته فإذا رآه عاد إلی خشوعه، و منهم من یستحیی أن یخالف مشیته فی الخلوه لمشیته بمرأی من الناس، فیکلف نفسه المشیه الحسنه فی الخلوه حتی إذا رآه الناس لم یفتقر إلی التغییر و یظن أنه تخلص به من الریاء، و قد تضاعف به ریاؤه فإنه صار فی خلواته أیضا مرائیا، و أما أهل الدنیا فمراءاتهم بالتبختر و الاختیال و تحریک الیدین و تقریب الخطا و الأخذ بأطراف الذیل و إداره العطفین لیدلوا بذلک علی الجاه و الحشمه. الخامس: المراءاه بالأصحاب و الزائرین و المخالطین کالذی یتکلف أن یزور عالما من العلماء لیقال أن فلانا قد زار فلانا أو عابدا من العباد لذلک، أو ملکا من الملوک و أشباهه لیقال إنهم یتبرکون به، و کالذی یکثر ذکر الشیوخ لیری أنه لقی شیوخا کثیره و استفاد منهم فیباهی بشیوخه، و منهم من یرید انتشار الصیت فی البلاد لتکثر الرحله إلیه، و منهم من یرید الاشتهار عند الملوک لتقبل شفاعته، و منهم من یقصد التوصل بذلک إلی جمع حطام و کسب مال، و لو من الأوقاف و أموال الیتامی و غیر ذلک. و أما حکم الریاء فهل هو حرام أو مکروه أو مباح أو فیه تفصیل؟ فأقول: فیه تفصیل، فإن الریاء هو طلب الجاه، و هو إما أن یکون بالعبادات أو بغیر العبادات فإن کان بغیر العبادات فهو کطلب المال فلا یحرم من حیث أنه طلب منزله فی قلوب العباد، و لکن کما یمکن کسب المال بتلبیسات و أسباب مخطوره فکذلک الجاه، و کما أن کسب قلیل من المال و هو ما یحتاج إلیه الإنسان محمود فکسب قلیل من الجاه و هو ما یسلم به عن الآفات محمود، و هو الذی طلبه یوسف علیه السلام حیث قال:
إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ
و کما أن المال فیه سم ناقع و تریاق نافع فکذلک الجاه، و أما انصراف الهم إلی سعه الجاه فهو مبدء الشرور کانصراف الهم إلی کثره المال، و لا یقدر محب الجاه و المال علی ترک معاصی القلب و اللسان و غیرها و أما سعه الجاه من غیر حرص منک علی طلبه و من غیر اهتمام بزواله إن زال فلا ضرر فیه، فلا جاه أوسع من جاه رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و من بعده من علماء الدین، و لکن انصراف الهم إلی طلب الجاه نقصان فی الدین و لا یوصف بالتحریم، و بالجمله المراءاه بما لیس من العبادات قد یکون مباحا و قد یکون طاعه و قد یکون مذموما، و ذلک بحسب الغرض المطلوب به. و أما العبادات کالصدقه و الصلاه و الغزو و الحج، فللمرائی فیه حالتان: إحداهما أن لا یکون له قصد إلا الریاء المحض دون الأجر، و هذا یبطل عبادته لأن الأعمال بالنیات، و هذا لیس بقصد العباده، ثم لا یقتصر علی إحباط عبادته حتی یقول صار کما کان قبل العباده، بل یعصی بذلک و یأثم لما دلت علیه الأخبار و الآیات و المعنی فیه أمران، أحدهما یتعلق بالعباده، و هو التلبیس و المکر لأنه خیل إلیهم أنه مخلص مطیع لله و أنه من أهل الدین، و لیس کذلک و التلبیس فی أمر الدنیا أیضا حرام حتی لو قضی دین جماعه و خیل إلی الناس أنه متبرع علیهم لیعتقدوا سخاوته أثم بذلک لما فیه من التلبیس و تملک القلوب بالخداع و المکر، و الثانی یتعلق بالله و هو أنه مهما قصد بعباده الله خلق الله فهو مستهزئ بالله، فهذا من کبائر المهلکات، و لهذا سماه رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم الشرک الأصغر فلو لم یکن فی الریاء إلا أنه یسجد و یرکع لغیر الله لکان فیه کفایه، فإنه إذا لم یقصد التقرب إلی الله فقد قصد غیر الله، لعمری لو قصد غیر الله بالسجود لکفر کفرا جلیا إلا أن الریاء هو الکفر الخفی. و اعلم أن بعض أبواب الریاء أشد و أغلظ من بعض، و اختلافه باختلاف أرکانه و تفاوت الدرجات فیه، و أرکانه ثلاثه المرایا به و المرایا و نفس قصد الریاء، الرکن الأول نفس قصد الریاء و ذلک لا یخلو إما أن یکون مجردا دون إراده الله و الثواب، فإن کان کذلک فلا یخلو إما أن یکون إراده الثواب أقوی و أغلب أو أضعف أو مساویا لإراده العباده، فیکون الدرجات أربعا. الأولی: و هو أغلظها أن لا یکون مراده الثواب أصلا کالذی یصلی بین أظهر الناس، و لو انفرد لکان لا یصلی فهذه الدرجه العلیا من الریاء. الثانیه: أن یکون له قصد الثواب أیضا و لکن قصدا ضعیفا بحیث لو کان فی فی الخلوه لکان لا یفعله، و لا یحمله ذلک القصد علی العمل، و لو لم یکن الثواب لکان قصد الریاء یحمله علی العمل فهذا قریب مما قبله. الثالثه: أن یکون قصد الثواب و قصد الریاء متساویین بحیث لو کان کل واحد خالیا عن الآخر لم یبعثه علی العمل، فلما اجتمعا انبعثت الرغبه فکان کل واحد لو انفرد لا یستقل بحمله علی العمل، فهذا قد أفسد مثل ما أصلح فنرجو أن یسلم رأسا برأس لا له و لا علیه، أو یکون له من الثواب مثل ما کان علیه من العقاب، و ظواهر الأخبار تدل علی أنه لا یسلم. الرابعه: أن یکون اطلاع الناس مرجحا و مقویا لنشاطه، و لو لم یکن لکان لا یترک العباده و لو کان قصد الریاء وحده لما أقدم، و الذی نظنه و العلم عند الله أنه لا یحبط أصل الثواب، و لکنه ینقص منه، أو یعاقب علی مقدار قصد الریاء و یثاب علی مقدار قصد الثواب، و أما قوله تعالی: أنا أغنی الأغنیاء عن الشرک، فهو محمول علی ما إذا تساوی القصدان أو کان الریاء أرجح. الرکن الثانی: المرایا به و هو الطاعات، و ذلک ینقسم إلی الریاء بأصول العبادات و إلی الریاء بأوصافها، القسم الأول و هو الأغلظ الریاء بالأصول و هو علی ثلاث درجات. الأولی: الریاء بأصل الإیمان و هو أغلظ أبواب الریاء، و صاحبه مخلد فی النار و هو الذی یظهر کلمتی الشهاده و باطنه مشحون بالتکذیب، و لکنه یرائی بظاهر الإسلام، و هم المنافقون الذین ذمهم الله سبحانه فی مواضع کثیره، و قد قال:
یُراؤُنَ اَلنّاسَ وَ لا یَذْکُرُونَ اَللّهَ إِلاّ قَلِیلاً
. و کان النفاق فی ابتداء الإسلام ممن یدخل فی ظاهر الإسلام ابتداء لغرض و ذلک مما یقل فی زماننا، و لکن یکثر نفاق من ینسل من الدین باطنا فیجحد الجنه و النار و الدار الآخره میلا إلی قول الملحده، أو یعتقد طی بساط الشرع و الأحکام میلا إلی أهل الإباحه، و یعتقد کفرا أو بدعه و هو یظهر خلافه فهؤلاء من المرائین المنافقین المخلدین فی النار، و حال هؤلاء أشد من حال الکفار المجاهرین لأنهم جمعوا بین کفر الباطن و نفاق الظاهر. الثانیه: الریاء بأصول العبادات مع التصدیق بأصل الدین، و هذا أیضا عظیم عند الله، و لکنه دون الأول بکثیر، و مثاله أن یکون مال الرجل فی ید غیره فیأمره بإخراج الزکاه خوفا من ذمه و الله یعلم منه أنه لو کان فی یده لما أخرجها، أو یدخل وقت الصلاه و هو فی جمع فیصلی معهم، و عادته ترک الصلاه فی الخلوه، و کذا سائر العبادات، فهو مراء معه أصل الإیمان بالله، یعتقد أنه لا معبود سواه، و لو کلف أن یعبد غیر الله أو یسجد لغیر الله لم یفعل، و لکنه یترک العبادات للکسل و ینشط عند اطلاع الناس، فتکون منزلته عند الخلق أحب إلیه من منزلته عند الخالق، و خوفه من مذمه الناس أعظم من خوفه من عقاب الله، و رغبته فی محمدتهم أشد من رغبته فی ثواب الله، و هذا غایه الجهل، و ما أجدر صاحبه بالمقت و إن کان غیر منسل عن أصل الإیمان من حیث الاعتقاد. الثالثه: أن لا یرائی بالإیمان و لا بالفرائض و لکن یرائی بالنوافل و السنن التی لو ترکها لا یعصی، و لکن یکسل عنها فی الخلوه لفتور رغبته فی ثوابها، و لا یثأر لذه الکسل علی ما یرجی من الثواب، ثم یبعثه الریاء علی فعله، و ذلک کحضور الجماعه فی الصلاه و عیاده المریض و اتباع الجنائز و کالتهجد باللیل و صیام السنه و التطوع و نحو ذلک، فقد یفعل المرائی جمله ذلک خوفا من المذمه أو طلبا للمحمده و یعلم الله تعالی منه لو خلی بنفسه لما زاد علی أداء الفرائض فهذا أیضا عظیم، و لکن دون ما قبله، و کأنه علی الشطر من الأول و عقابه نصف عقابه. القسم الثانی: الریاء بأوصاف العبادات لا بأصولها، و هی أیضا علی ثلاث درجات الأولی: أن یرائی بفعل ما فی ترکه نقصان العباده کالذی غرضه أن یخفف الرکوع و السجود و لا یطول القراءه فإذا رآه الناس أحسن الرکوع و ترک الالتفات و تمم القعود بین السجدتین و قد قال ابن مسعود من فعل ذلک فهو استهانه یستهین بها ربه، فهذا أیضا من الریاء المخطور لکنه دون الریاء بأصول التطوعات، فإن قال المرائی: إنما فعلت ذلک صیانه لألسنتهم عن الغیبه فإنهم إذا رأوا تخفیف الرکوع و السجود و کثره الالتفات أطلقوا اللسان بالذم و الغیبه فإنما قصدت صیانتهم عن هذه المعصیه فیقال له: هذه مکیده للشیطان و تلبیس، و لیس الأمر کذلک، فإن ضررک من نقصان صلاتک و هی خدمه منک لمولاک أعظم من ضررک من غیبه غیرک، فلو کان باعثک الدین لکان شفقتک علی نفسک أکثر، نعم للمرائی فیه حالتان: إحداهما: أن یطلب بذلک المنزله و المحمده عند الناس، و ذلک حرام قطعا، و الثانیه أن یقول: لیس یحضرنی الإخلاص فی تحسین الرکوع و السجود، و لو خففت کان صلاتی عند الله ناقصه، و آذانی الناس بذمهم و غیبتهم و استفید بتحسین الهیئه دفع مذمتهم و لا أرجو علیه ثوابا فهو خیر من أن أترک تحسین الصلاه فیفوت الثواب و تحصل المذمه فهذا فیه أدنی نظر، فالصحیح أن الواجب علیه أن یحسن و یخلص، فإن لم تحضره النیه فینبغی أن یستمر علی عبادته فی الخلوه و لیس له أن یدفع الذم بالمراءاه بطاعه الله، فإن ذلک استهزاء. الثانیه أن یرائی بفعل ما لا نقصان فی ترکه، و لکن فعله فی حکم التکمله و التتمه لعبادته، کالتطویل فی الرکوع و السجود و مد القیام و تحسین الهیئه فی رفع الیدین، و الزیاده فی القراءه علی السوره المعتاده و أمثال ذلک، و کل ذلک مما لو خلی و نفسه لکان لا یقدم علیه. الثالثه: أن یرائی بزیادات خارجه عن نفس النوافل، کحضوره الجماعه قبل القوم، و قصده الصف الأول و توجهه إلی یمین الإمام و ما یجری مجراه، و کل ذلک مما یعلم الله منه أنه لو خلی بنفسه لکان لا یبالی من أین وقف و متی یحرم بالصلاه فهذه درجات الریاء بالإضافه إلی ما یرائی به، و بعضه أشد من بعض و الکل مذموم. الرکن الثالث: المرایا لأجله، فإن للمرائی مقصودا لا محاله فإنما یرائی لإدراک مال أو جاه أو غرض من الأغراض لا محاله، و له أیضا ثلاث درجات: الأولی: و هی أشدها و أعظمها أن یکون مقصده التمکن من معصیه کالذی یرائی بعباداته لیعرف بالأمانه فیولی القضاء أو الأوقاف أو أموال الأیتام، فیحکم بغیر الحق، و یتصرف فی الأموال بالباطل و أمثال ذلک کثیره. الثانیه: أن یکون غرضه نیل حظ مباح من مال أو نکاح امرأه جمیله أو شریفه فهذا ریاء مخطور، لأنه طلب بطاعه الله متاع الدنیا، و لکنه دون الأول. الثالثه: أن لا یقصد نیل حظ و إدراک مال أو شبهه و لکن یظهر عبادته خیفه من أن ینظر إلیه بعین النقص و لا یعد من الخاصه و الزهاد کان یسبق إلی الضحک أو یبدر منه المزاح فیخاف أن ینظر إلیه بعین الاحتقار فیتبع ذلک بالاستغفار و تنفس الصعداء و إظهار الحزن و یقول: ما أعظم غفله الإنسان عن نفسه، و الله یعلم منه أنه لو کان فی الخلوه لما کان یثقل علیه ذلک، فهذه درجات الریاء. و مراتب أصناف المرائین، و جمیعهم تحت مقت الله و غضبه، و هی من أشد المهلکات. و أما ما یحبط العمل من الریاء الخفی و الجلی و ما لا یحبط فنقول: إذا عقد العبد العباده علی الإخلاص ثم ورد وارد الریاء فلا یخلو إما أن ورد علیه بعد فراغه من العمل أو قبل الفراغ، فإن ورد بعد الفراغ سرور من غیر إظهار فلا یحبط العمل إذ العمل قد تم علی نعت الإخلاص سالما من الریاء فما یطرء بعده فنرجو أن لا ینعطف علیه أثره لا سیما إذا لم یتکلف هو إظهاره و التحدث به و لم یتمن ذکره و إظهاره، و لکن اتفق ظهوره بإظهار الله إیاه و لم یکن منه إلا ما دخل من السرور و الارتیاح علی قلبه، و یدل علی هذا ما سیأتی فی آخر الباب و قد روی أن رجلا قال لرسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: یا رسول الله أسر العمل لا أحب أن یطلع علیه أحد فیطلع علیه فیسرنی؟ قال: لک أجران أجر السر و أجر العلانیه، و قال الغزالی: نعم لو تم العمل علی الإخلاص من غیر عقد ریاء، و لکن ظهرت له بعده رغبه فی الإظهار فتحدث به و أظهره فهذا مخوف، و فی الأخبار و الآثار ما یدل علی أنه محبط، و یمکن حملها علی أن هذا دلیل علی أن قلبه عند العباده لم یخل عن عقد الریاء و قصده لما أن ظهر منه التحدث به، إذ یبعد أن یکون ما یطرء بعد العمل مبطلا للثواب، بل الأقیس أن یقال أنه مثاب علی عمله الذی مضی و معاقب علی مراءاته بطاعه الله بعد الفراغ منها، بخلاف ما لو تغیر عقده إلی الریاء قبل الفراغ فإنه مبطل. ثم قال المحقق المذکور: و أما إذا ورد وارد الریاء قبل الفراغ من الصلاه مثلا، و کان قد عقد علی الإخلاص، و لکن ورد فی أثنائها وارد الریاء فلا یخلو إما أن یکون مجرد سرور لا یؤثر فی العمل فهو لا یبطله، و أما أن یکون ریاء باعثا علی العمل، و ختم به العمل، فإذا کان کذلک حبط أجره، و مثاله أن یکون فی تطوع فتجددت له نظاره أو حضر ملک من الملوک و هو یشتهی أن ینظر إلیه أو یذکر شیئا نسیه من ماله، و هو یرید أن یطلبه، و لو لا الناس لقطع الصلاه فاستتمها خوفا من مذمه الناس فقد حبط أجره و علیه الإعاده إن کان فی فریضه و قد قال صلی الله علیه و آله و سلم: العمل کالوعاء إذا طاب آخره طاب أوله، أی النظر إلی خاتمته، و روی من راءی بعمله ساعه حبط عمله الذی کان قبله، و هو منزل علی الصلاه فی هذه الصوره، لا علی الصدقه و لا علی القراءه فإن کل جزء منها منفرد، فما یطرء یفسد الباقی دون الماضی و الصوم و الحج من قبیل الصلاه. فأما إذا کان وارد الریاء بحیث لا یمنعه من قصد الاستتمام لأجل الثواب کما لو حضر جماعه فی أثناء صلاه ففرح بحضورهم، و اعتقد الریاء و قصد تحسین الصلاه لأجل نظرهم، و کان لو لا حضورهم لکان یتمها أیضا فهذا ریاء قد أثر فی العمل، و انتهض باعثا علی الحرکات فإن غلب حتی انمحق معه الإحساس بقصد العباده و الثواب، و صار قصد العباده مغمورا فهذا أیضا ینبغی أن یفسد العباده مهما مضی رکن من أرکانها علی هذا الوجه، لأنا نکتفی بالنیه السابقه عند الإحرام بشرط أن لا یطرء ما یغلبها و یغمرها، و یحتمل أن یقال لا تفسد العباده نظرا إلی حاله العقد و إلی بقاء أصل قصد الثواب و إن ضعف بهجوم قصد هو أغلب منه، و الأقیس أن هذا القدر إذا لم یظهر أثره فی العمل بل بقی العمل صادرا عن باعث الدین، و إنما انضاف إلیه سرور بالاطلاع فلا یفسد العمل، لأنه لم ینعدم به أصل نیته، و بقیت تلک النیه باعثه علی العمل، و حامله علی الإتمام، و روی فی الکافی عن أبی جعفر علیه السلام ما یدل علیه. و أما الأخبار التی وردت فی الریاء فهی محموله علی ما إذا لم یرد به إلا الخلق، و أما ما ورد فی الشرکه فهو محمول علی ما إذا کان قصد الریاء مساویا لقصد الثواب أو أغلب منه، أما إذا کان ضعیفا بالإضافه إلیه فلا یحبط بالکلیه ثواب الصدقه و سائر الأعمال، و لا ینبغی أن تفسد الصلاه، و لا یبعد أیضا أن یقال: إن الذی أوجب علیه صلاه خالصه لوجه الله، و الخالصه ما لا یشوبه شیء، فلا یکون مؤدیا للواجب مع هذا الشوب و العلم عند الله فیه، فهذا حکم الریاء الطاری بعد عقد العباده، إما قبل الفراغ أو بعده. القسم الثالث: الذی یقارن حال العقد بأن یبتدئ الصلاه علی قصد الریاء، فإن تم علیه حتی یسلم فلا خلاف فی أنه یعصی و لا یعتد بصلاته، و إن ندم علیه فی أثناء ذلک و استغفر و رجع قبل التمام ففیما یلزمه ثلاثه أوجه، قالت فرقه لم تنعقد صلاته مع قصد الریاء فلیستأنف، و قالت فرقه تلزمه إعاده الأفعال کالرکوع و السجود و یفسد أعماله دون تحریمه الصلاه لأن التحریم عقد و الریاء خاطر فی قلبه لا یخرج التحریم عن کونه عقدا، و قالت فرقه: لا تلزمه إعاده شیء بل یستغفر الله بقلبه و یتم العباده علی الإخلاص، و النظر إلی خاتمه العباده، کما لو ابتدأها بالإخلاص و ختم بالریاء لکان یفسد عمله، و شبهوا ذلک بثوب أبیض لطخ بنجاسه عارضه، فإذا أزیل العارض عاد إلی الأصل، فقالوا: إن الصلاه و الرکوع و السجود لا یکون إلا لله، و لو سجد لغیر الله لکان کافرا، و لکن قد اقترن به عارض الریاء. ثم إن زال بالندم و التوبه و صار إلی حاله لا یبالی بحمد الناس و ذمهم فتصح صلاته، و مذهب الفریقین الآخرین خارج عن قیاس الفقه جدا، خصوصا من قال یلزمه إعاده الرکوع و السجود دون الافتتاح، لأن الرکوع و السجود إن لم یصح صارت أفعالا زائده فی الصلاه فتبطل الصلاه، و کذلک قول من یقول لو ختم بالإخلاص صح نظرا إلی الآخر فهو أیضا ضعیف، لأن الریاء یقدح فی النیه و أولی الأوقات بمراعاه أحکام النیه حاله الافتتاح، فالذی یستقیم علی قیاس الفقه هو أن یقال: إن کان باعثه مجرد الریاء فی ابتداء العقد دون طلب الثواب و امتثال الأمر لم ینعقد افتتاحه، و لم یصح ما بعده، و ذلک من إذا خلا بنفسه لم یصل و لما رآه الناس یحرم بالصلاه، و کان بحیث لو کان ثوبه أیضا نجسا کان یصلی لأجل الناس، فهذه صلاه لا نیه فیها إذ النیه عباره عن إجابه باعث الدین، و هیهنا لا باعث و لا إجابه. فأما إذا کان بحیث لو لا الناس أیضا لکان یصلی إلا أنه ظهرت له الرغبه فی المحمده أیضا فاجتمع الباعثان فهذا إما أن یکون فی صدقه أو قراءه و ما لیس فیه تحلیل و تحریم، أو فی عقد صلاه و حج فإن کان فی صدقه فقد عصی بإجابه باعث الریاء و أطاع بإجابه باعث الثواب، فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره و من یعمل مثقال ذره شرا یره، و له ثواب بقدر قصده الصحیح، و عقاب بقدر قصده الفاسد، و لا یحبط أحدهما الآخر، و إن کان فی صلاه یقبل الفساد بتطرق خلل إلی النیه فلا یخلو إما أن یکون نفلا أو فرضا، فإن کانت نفلا فحکمها أیضا حکم الصدقه فقد عصی من وجه و أطاع من وجه، إذا اجتمع فی قلبه الباعثان، و أما إذا کان فی فرض و اجتمع الباعثان و کان کل واحد منهما لا یستقل، و إنما یحصل الانبعاث بمجموعهما فهذا لا یسقط الواجب عنه، لأن الإیجاب لم ینتهض باعثا فی حقه بمجرده و استقلاله و إن کان کل باعث مستقلا حتی لو لم یکن باعث الریاء لأدی الفرض، و لو لم یکن باعث الفرض لأنشأ صلاه تطوعا لأجل الریاء فهذا فی محل النظر و هو محتمل جدا فیحتمل أن یقال: أن الواجب صلاه خالصه لوجه الله، و لم یؤد الواجب الخالص، و یحتمل أن یقال: أن الواجب امتثال الأمر بواجب مستقل بنفسه و قد وجد، فاقتران غیره به لا یمنع سقوط الفرض عنه، کما لو صلی فی دار مغصوبه فإنه و إن کان عاصیا بإیقاع الصلاه فی الدار المغصوبه فإنه مطیع بأصل الصلاه و مسقط للفرض عن نفسه، و تعارض الاحتمال فی تعارض البواعث فی أصل الصلاه. أما إذا کان الریاء فی المبادره مثلا دون أصل الصلاه، مثل من بادر فی الصلاه فی أول الوقت لحضور الجماعه، و لو خلا لأخرها إلی وسط الوقت، و لو لا الفرض لکان لا یبتدأ صلاه لأجل الریاء، فهذا مما یقطع بصحه صلاته، و سقوط الفرض به لأن باعث أصل الصلاه من حیث إنها صلاه لم یعارضها غیره، بل من حیث تعیین الوقت، فهذا أبعد من القدح فی النیه. هذا فی ریاء یکون باعثا علی العمل و حاملا علیه، فأما مجرد السرور باطلاع الناس إذا لم یبلغ أثره حیث یؤثر فی العمل فبعید أن یفسد الصلاه فهذا ما نراه لائقا بقانون الفقه و المسأله غامضه من حیث أن الفقهاء لم یتعرضوا لها فی فن الفقه، و الذین خاضوا فیه و تصرفوا لم یلاحظوا قوانین الفقه، و مقتضی فتاوی العلماء فی صحه الصلاه و فسادها، بل حملهم الحرص علی تصفیه القلوب و طلب الإخلاص علی إفساد العبادات بأدنی الخواطر، و ما ذکرناه هو الأقصد فیما نراه و العلم عند الله تعالی، انتهی کلامه. و قال الشهید قدس الله روحه فی قواعده: النیه یعتبر فیها القربه، و دل علیه الکتاب و السنه، قال تعالی:
وَ ما أُمِرُوا إِلاّ لِیَعْبُدُوا اَللّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ اَلدِّینَ
و الإخلاص فعل الطاعه خالصه لله وحده، و هنا غایات ثمان: فالأول الریاء، و لا ریب فی أنه مخل بالإخلاص فیتحقق الریاء بقصد مدح الرائی أو الانتفاع به، أو دفع ضرره، فإن قلت: فما تقول فی العباده المشوبه بالتقیه؟ قلت: أصل العباده واقع علی وجه الإخلاص و ما فعل منها تقیه فإن له اعتبارین بالنظر إلی أصله، و هو قربه، و بالنظر إلی ما طرأ من استدفاع الضرر، و هو لازم لذلک فلا یقدح فی اعتباره، أما لو فرض إحداثه صلاه مثلا تقیه فإنها من باب الریاء. الثانی قصد الثواب أو الخلاص من العقاب أو قصدهما معا. الثالث فعلها شکرا لنعم الله تعالی و استجلابا لمزیده. الرابع فعلها حیاء من الله تعالی. الخامس فعلها حبا لله تعالی. السادس فعلها تعظیما لله تعالی و مهابه و انقیادا و إجابه. السابع فعلها موافقه لإرادته و طاعه لأمره. الثامن فعلها لکونه أهلا للعباده، و هذه الغایه مجمع علی کون العباده تقع بها معتبره و هی أکمل مراتب الإخلاص و إلیه أشار الإمام الحق أمیر المؤمنین علیه السلام: ما عبدتک طمعا فی جنتک و لا خوفا من نارک، و لکن وجدتک أهلا للعباده فعبدتک. و أما غایه الثواب و العقاب فقد قطع الأصحاب بکون العباده لا یفسد بقصدها و کذا ینبغی أن یکون غایه الحیاء و الشکر، و باقی الغایات الظاهر أن قصدها مجز لأن الغرض بها الله فی الجمله، و لا یقدح کون تلک الغایات باعثه علی العباده أعنی الطمع و الرجاء و الشکر و الحیاء، لأن الکتاب و السنه مشتمله علی المرهبات من الحدود و التعزیرات و الذم و الإیعاد بالعقوبات، و علی المرغبات من المدح و الثناء فی العاجل و نعیمها فی الآجل، و أما الحیاء فغرض مقصود و قد جاء فی الخبر عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم: استحیوا من الله حق الحیاء، أعبد الله کأنک تراه، فإن لم تکن تراه فإنه یراک، فإنه إذا تخیل الرؤیه انبعث علی الحیاء و التعظیم و المهابه، و عن أمیر المؤمنین علیه السلام و قد قال له ذعلب الیمانی - بالذال المعجمه المکسوره و العین المهمله الساکنه، و اللام المکسوره - هل رأیت ربک یا أمیر المؤمنین؟ فقال علیه السلام أ فأعبد ما لا أری؟ فقال: و کیف تراه؟ فقال: لا یدرکه العیون بمشاهده العیان، و لکن یدرکه القلوب بحقائق الإیمان، قریب من الأشیاء غیر ملامس، بعید منها غیر مباین، متکلم بلا رؤیه، مرید بلا هم، صانع لا بجارحه، لطیف لا یوصف بالخفاء، بصیر لا یوصف بالحاسه، رحیم لا یوصف بالرقه، تعنو الوجوه لعظمته، و تجل القلوب من مخافته. و قد اشتمل هذا الکلام الشریف علی أصول صفات الجلال و الإکرام التی علیها مدار علم الکلام، و أفاد أن العباده تابعه للرؤیه، و یفسر معنی الرؤیه و أفاد الإشاره إلی أن قصد التعظیم بالعباده حسن، و إن لم یکن تمام الغایه، و کذلک الخوف منه تعالی. ثم لما کان الرکن الأعظم فی النیه هو الإخلاص، و کان انضمام تلک الأربعه غیر قادح فیه فخلیق أن یذکر ضمائم آخر و هی أقسام: الأول ما یکون منافیه له کضم الریاء و یوصف بسببه العباده بالبطلان بمعنی عدم استحقاق الثواب، و هل یقع مجزیا بمعنی سقوط التعبد به و الخلاص من العقاب؟ الأصح أنه لا یقع مجزیا و لم أعلم فیه خلافا إلا من السید الإمام المرتضی قدس الله لطیفه، فإن ظاهره الحکم بالإجزاء فی العباده المنوی بها الریاء. الثانی: ما یکون من الضمائم لازما للفعل کضم التبرد و التسخن أو التنظیف إلی نیه القربه، و فیه وجهان ینظران إلی عدم تحقق معنی الإخلاص، فلا یکون الفعل مجزیا و إلی أنه حاصل لا محاله فنیته کتحصیل الحاصل الذی لا فائده فیه و هذا الوجه ظاهر أکثر الأصحاب، و الأول أشبه، و لا یلزم من حصوله نیه حصوله. و یحتمل أن یقال: إن کان الباعث الأصلی هو القربه ثم طرأ التبرد عند الابتداء فی الفعل لم یضر، و إن کان الباعث الأصلی هو التبرد فلما أراد ضم القربه لم یجز، و کذا إذا کان الباعث مجموع الأمرین لأنه لا أولویه فتدافعا فتساقطا فکأنه غیر ناو، و من هذا الباب ضم نیه الحمیه إلی القربه فی الصوم، و ضم ملازمه الغریم إلی القربه فی الطواف و السعی و الوقوف بالمشعرین. الثالث: ضم ما لیس بمناف و لا لازم کما لو ضم إراده دخول السوق مع نیه التقرب فی الطهاره أو إراده الأکل، و لم یرد بذلک الکون علی طهاره فی هذه الأشیاء، فإنه لو أراد الکون علی طهاره کان مؤکدا غیر مناف، و هذه الأشیاء و إن لم یستحب لها الطهاره بخصوصیاتها إلا أنهما داخله فیما یستحب لعمومه، و فی هذه الضمیمه وجهان مرتبان علی القسم الثانی و أولی بالبطلان، لأن ذلک تشاغل عما یحتاج إلیه بما لا یحتاج إلیه. ثم قال (ره): یجب التحرز من الریاء فإنه یلحق العمل بالمعاصی، و هو قسمان جلی و خفی فالجلی ظاهر، و الخفی إنما یطلع علیه أولو المکاشفه و المعامله لله، کما یروی عن بعضهم أنه طلب الغزو و تاقت نفسه إلیه فتفقدها فإذا هو یحب المدح بقولهم: فلان غاز، فترکه فتئقت نفسه إلیه، فأقبل یعرض علی ذلک الریاء حتی أزاله، و لم یزل یتفقدها شیئا بعد شیء حتی وجد الإخلاص مع بقاء الانبعاث فاتهم نفسه و تفقد أحوالها فإذا هو یحب أن یقال مات فلان شهیدا لتحسن سمعته فی الناس بعد موته، و قد یکون ابتداء النیه إخلاصا و فی الأثناء یحصل الریاء، فیحب التحرز منه، فإنه مفسد للعمل، نعم لا یکلف بضبط هواجس النفس و خواطرها بعد إیقاع النیه فی الابتداء خالصه، فإن ذلک معفو عنه، کما جاء فی الحدیث: إن الله تجاوز لأمتی عما حدثت به أنفسها. و أقول: قد مر بعض القول فی ذلک فی باب الإخلاص.
( مرآه العقول ؛ ج 10 , ص 87 )
ص : 378
روی - أیضا- ، عن علیّ بن عبد اللّه ، عن إبراهیم بن محمّد ، عن إسماعیل بن یسار ، عن علیّ بن جعفر ، عن جابر الجعفیّ ، عن أبی جعفر - علیه السّلام -: فی قوله - تعالی-: وَ أَنْ لَوِ اِسْتَقامُوا عَلَی اَلطَّرِیقَهِ لَأَسْقَیْناهُمْ ماءً غَدَقاً `لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ قال: قال اللّه: لجعلنا أظلّتهم فی الماء العذب. لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ و فتنتهم فی علیّ - علیه السّلام - و ما فتنوا فیه، و کفروا بما انزل فی ولایته.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 483 )
ص : 379
وَ عَنْهُ ، عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ، عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا فِی اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا وَ یَوْمَ یَقُومُ اَلْأَشْهادُ قَالَ: «ذَلِکَ وَ اَللَّهِ فِی اَلرَّجْعَهِ ، أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ أَنْبِیَاءَ اَللَّهِ کَثِیراً لَمْ یُنْصَرُوا فِی اَلدُّنْیَا وَ قُتِلُوا، وَ اَلْأَئِمَّهَ قَدْ قُتِلُوا وَ لَمْ یُنْصَرُوا فَذَلِکَ فِی اَلرَّجْعَهِ ». قُلْتُ: وَ اِسْتَمِعْ یَوْمَ یُنادِ اَلْمُنادِ مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ. `یَوْمَ یَسْمَعُونَ اَلصَّیْحَهَ بِالْحَقِّ ذلِکَ یَوْمُ اَلْخُرُوجِ قَالَ: «هِیَ اَلرَّجْعَهُ » .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 91 )
ص : 380
أَعْلاَمُ اَلدِّینِ ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : رِبْحُ اَلْمُؤْمِنِ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ رِبًا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 103 )
ص : 381
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَهَ بْنِ أَعْیَنَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا جَمَعَ اَلرَّجُلُ أَرْبَعاً فَطَلَّقَ إِحْدَاهُنَّ فَلاَ یَتَزَوَّجِ اَلْخَامِسَهَ حَتَّی تَنْقَضِیَ عِدَّهُ اَلْمَرْأَهِ اَلَّتِی طَلَّقَ وَ قَالَ لاَ یَجْمَعِ اَلرَّجُلُ مَاءَهُ فِی خَمْسٍ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 429 )
1 - زراره و محمّد بن مسلم گویند: امام صادق علیه السّلام فرمود:
اگر مردی چهار همسر داشته باشد و یکی را طلاق بدهد، مادام که عدّۀ این زن به پایان نرسید، حق ندارد با زن دیگری ازدواج کند.
هم چنین فرمود: مرد نمی تواند (در یک زمان) آب خود را به پنج زن منتقل کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 339 )
: حسن. المشهور جواز العقد علی الخامسه فی العده البائنه، و أطلق المفید (ره) عدم الجواز، و لعل وجهه إطلاق الروایات مثل خبر زراره و محمد بن مسلم، لکن لا یبعد حملها علی الطلاق الرجعی بقرینه قوله لا یجمع ماءه فی خمس فإن الطلاق البائن لا یتحقق معه جمع الماء فی الخمس و إن بقیت العده، لأنها بالخروج عن عصمه النکاح تصیر کالأجنبیه، و المسأله محل إشکال، و إن کان القول بالجواز لا یخلو من قوه، و قال المحقق بالکراهه، و فی دلیله نظر.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 190 )
ص : 382
رَوَی اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ : حَدِیثَ اَلْخَضِرِ وَ مَحَبَّتَهُ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ سُؤَالَهُ عَنْ مَسَائِلَ وَ أَمْرَهُ لِوَلَدِهِ اَلْحَسَنِ بِالْإِجَابَهِ عَنْهَا فَلَمَّا أَجَابَ أَعْلَنَ اَلْخَضِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِحَضْرَهِ اَلْجَمَاعَهِ فَقَالَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ لَمْ أَزَلْ أَشْهَدُ بِهَا وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ لَمْ أَزَلْ أَشْهَدُ بِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَصِیُّ رَسُولِ اَللَّهِ اَلْقَائِمُ بِحُجَّتِهِ وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ لَمْ أَزَلْ أَشْهَدُ بِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَصِیُّهُ وَ اَلْقَائِمُ بِحُجَّتِهِ وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ وَصِیُّ أَبِیهِ وَ اَلْقَائِمُ بِحُجَّتِهِ بَعْدَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ وَصِیُّ أَبِیهِ وَ اَلْقَائِمُ بِحُجَّتِهِ بَعْدَکَ وَ أَشْهَدُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ أَنَّهُ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِ اَلْحُسَیْنِ وَ أَشْهَدَ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ أَنَّهُ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ وَ أَشْهَدُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ أَنَّهُ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ أَشْهَدُ عَلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ أَنَّهُ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِ جَعْفَرٍ وَ أَشْهَدَ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی أَنَّهُ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِ مُوسَی وَ أَشْهَدُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ أَنَّهُ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی وَ أَشْهَدُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ أَنَّهُ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ أَشْهَدُ عَلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ أَنَّهُ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ أَشْهَدُ أَنَّ رَجُلاً مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ لاَ یُسَمَّی وَ لاَ یُکَنَّی حَتَّی یُظْهِرَ اَللَّهُ أَمْرَهُ فَیَمْلَأَهَا عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 286 )
ص : 383
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْکَاتِبُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ اَلْقُلْزُمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی زِیَادٍ اَلْجُدِّیِّ صَاحِبِ اَلصَّلاَهِ بِجُدَّهَ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَتَکَلَّمُ بِهَذَا اَلْکَلاَمِ عِنْدَ اَلْمَأْمُونِ فِی اَلتَّوْحِیدِ قَالَ اِبْنُ أَبِی زِیَادٍ وَ رَوَاهُ لِی وَ أَمْلَی أَیْضاً أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعَلَوِیُّ مَوْلًی لَهُمْ وَ خَالاً لِبَعْضِهِمْ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ أَیُّوبَ اَلْعَلَوِیِّ : أَنَّ اَلْمَأْمُونَ لَمَّا أَرَادَ أَنْ یَسْتَعْمِلَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَمَعَ بَنِی هَاشِمٍ فَقَالَ لَهُمْ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَسْتَعْمِلَ اَلرِّضَا عَلَی هَذَا اَلْأَمْرِ مِنْ بَعْدِی فَحَسَدَهُ بَنُو هَاشِمٍ وَ قَالُوا أَ تُوَلِّی رَجُلاً جَاهِلاً لَیْسَ لَهُ بَصَرٌ بِتَدْبِیرِ اَلْخِلاَفَهِ فَابْعَثْ إِلَیْهِ رَجُلاً یَأْتِنَا فَتَرَی مِنْ جَهْلِهِ مَا تَسْتَدِلُّ بِهِ عَلَیْهِ فَبَعَثَ إِلَیْهِ فَأَتَاهُ فَقَالَ لَهُ بَنُو هَاشِمٍ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ اِصْعَدِ اَلْمِنْبَرَ وَ اِنْصِبْ لَنَا عَلَماً نَعْبُدُ اَللَّهَ عَلَیْهِ فَصَعِدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْمِنْبَرَ فَقَعَدَ مَلِیّاً لاَ یَتَکَلَّمُ مُطْرِقاً ثُمَّ اِنْتَفَضَ اِنْتِفَاضَهً وَ اِسْتَوَی قَائِماً وَ حَمِدَ اَللَّهَ تَعَالَی وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ صَلَّی عَلَی نَبِیِّهِ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ ثُمَّ قَالَ أَوَّلُ عِبَادَهِ اَللَّهِ تَعَالَی مَعْرِفَتُهُ وَ أَصْلُ مَعْرِفَهِ اَللَّهِ تَوْحِیدُهُ وَ نِظَامُ تَوْحِیدِ اَللَّهِ تَعَالَی نَفْیُ اَلصِّفَاتِ عَنْهُ لِشَهَادَهِ اَلْعُقُولِ أَنَّ کُلَّ صِفَهٍ وَ مَوْصُوفٍ مَخْلُوقٌ وَ شَهَادَهِ کُلِّ مَوْصُوفٍ أَنَّ لَهُ خَالِقاً لَیْسَ بِصِفَهٍ وَ لاَ مَوْصُوفٍ وَ شَهَادَهِ کُلِّ صِفَهٍ وَ مَوْصُوفٍ بِالاِقْتِرَانِ وَ شَهَادَهِ اَلاِقْتِرَانِ بِالْحُدُوثِ وَ شَهَادَهِ اَلْحُدُوثِ بِالاِمْتِنَاعِ مِنَ اَلْأَزَلِ اَلْمُمْتَنِعِ مِنَ اَلْحُدُوثِ فَلَیْسَ اَللَّهَ [عَرَفَ] مَنْ عَرَفَ بِالتَّشْبِیهِ ذَاتَهُ وَ لاَ إِیَّاهُ وَحَّدَهُ مَنِ اِکْتَنَهَهُ وَ لاَ حَقِیقَتَهُ أَصَابَ مَنْ مَثَّلَهُ وَ لاَ بِهِ صَدَّقَ مَنْ نَهَّاهُ وَ لاَ صَمَدَ صَمْدَهُ مَنْ أَشَارَ إِلَیْهِ وَ لاَ إِیَّاهُ عَنَی مَنْ شَبَّهَهُ وَ لاَ لَهُ تَذَلَّلَ مَنْ بَعَّضَهُ وَ لاَ إِیَّاهُ أَرَادَ مَنْ تَوَهَّمَهُ کُلُّ مَعْرُوفٍ بِنَفْسِهِ مَصْنُوعٌ وَ کُلُّ قَائِمٍ فِی سِوَاهُ مَعْلُولٌ بِصُنْعِ اَللَّهِ یُسْتَدَلُّ عَلَیْهِ وَ بِالْعُقُولِ تُعْتَقَدُ مَعْرِفَتُهُ وَ بِالْفِطْرَهِ تَثْبُتُ حُجَّتُهُ خَلَقَ اَللَّهُ اَلْخَلْقَ حِجَاباً بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُمْ وَ مُبَایَنَتُهُ إِیَّاهُمْ مُفَارَقَتُهُ أَیْنِیَّتَهُمْ وَ اِبْتِدَاؤُهُ إِیَّاهُمْ دَلِیلُهُمْ عَلَی أَنْ لاَ اِبْتِدَاءَ لَهُ لِعَجْزِ کُلِّ مُبْتَدَإٍ عَنِ اِبْتِدَاءِ غَیْرِهِ وَ أدوات [أَدْوُهُ] إِیَّاهُمْ دلیلهم [دَلِیلٌ] عَلَی أَنْ لاَ أَدَوَاتَ فِیهِ لِشَهَادَهِ اَلْأَدَوَاتِ بِفَاقَهِ المادین [اَلْمُتَأَدِّینَ] فَأَسْمَاؤُهُ تَعْبِیرٌ وَ أَفْعَالُهُ تَفْهِیمٌ وَ ذَاتُهُ حَقِیقَهٌ وَ کُنْهُهُ تَفْرِیقٌ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ وَ غُیُورُهُ تَحْدِیدٌ لِمَا سِوَاهُ فَقَدْ جَهِلَ اَللَّهَ مَنِ اِسْتَوْصَفَهُ وَ قَدْ تَعَدَّاهُ مَنِ اِشْتَمَلَهُ وَ قَدْ أَخْطَأَهُ مَنِ اِکْتَنَهَهُ وَ مَنْ قَالَ کَیْفَ فَقَدْ شَبَّهَهُ وَ مَنْ قَالَ لِمَ فَقَدْ عَلَّلَهُ وَ مَنْ قَالَ مَتَی فَقَدْ وَقَّتَهُ وَ مَنْ قَالَ فِیمَ فَقَدْ ضَمَّنَهُ وَ مَنْ قَالَ إِلَی مَ فَقَدْ نَهَّاهُ وَ مَنْ قَالَ حَتَّی مَ فَقَدْ غَیَّاهُ وَ مَنْ غَیَّاهُ فَقَدْ غَایَاهُ وَ مَنْ غَایَاهُ فَقَدْ جَزَّأَهُ وَ مَنْ جَزَّأَهُ فَقَدْ وَصَفَهُ وَ مَنْ وَصَفَهُ فَقَدْ أَلْحَدَ فِیهِ وَ لاَ یَتَغَیَّرُ اَللَّهُ بِانْغِیَارِ اَلْمَخْلُوقِ کَمَا لاَ یَتَحَدَّدُ بِتَحْدِیدِ اَلْمَحْدُودِ أَحَدٌ لاَ بِتَأْوِیلِ عَدَدٍ ظَاهِرٌ لاَ بِتَأْوِیلِ اَلْمُبَاشَرَهِ متجلی [مُتَجَلٍّ] لاَ بِاسْتِقْلاَلِ رُؤْیَهٍ بَاطِنٌ لاَ بِمُزَایَلَهٍ مُبَایِنٌ لاَ بِمَسَافَهٍ قَرِیبٌ لاَ بِمُدَانَاهٍ لَطِیفٌ لاَ بِتَجَسُّمٍ مَوْجُودٌ لاَ بَعْدَ عَدَمٍ فَاعِلٌ لاَ بِاضْطِرَارٍ مُقَدِّرٌ لاَ بِحَوْلِ فِکْرَهٍ مُدَبِّرٌ لاَ بِحَرَکَهٍ مُرِیدٌ لاَ بِهَمَامَهٍ شَاءٍ لاَ بِهِمَّهٍ مُدْرِکٌ لاَ بِمِحَسَّهٍ سَمِیعٌ لاَ بِآلَهٍ بَصِیرٌ لاَ بِأَدَاهٍ لاَ تَصْحَبُهُ اَلْأَوْقَاتُ وَ لاَ تَضَمَّنُهُ اَلْأَمَاکِنُ وَ لاَ تَأْخُذُهُ اَلسِّنَاتُ وَ لاَ تَحُدُّهُ اَلصِّفَاتُ وَ لاَ تُقَیِّدُهُ اَلْأَدَوَاتُ سَابَقَ اَلْأَوْقَاتِ کَوْنُهُ وَ اَلْعَدَمَ وُجُودُهُ وَ اَلاِبْتِدَاءَ أَزَلُهُ بِتَشْعِیرِهِ اَلْمَشَاعِرَ عُرِفَ أَنْ لاَ مَشْعَرَ لَهُ وَ بِتَجْهِیرِهِ اَلْجَوَاهِرَ عُرِفَ أَنْ لاَ جَوْهَرَ لَهُ وَ بِمُضَادَّتِهِ بَیْنَ اَلْأَشْیَاءِ عُرِفَ أَنْ لاَ ضِدَّ لَهُ وَ بِمُقَارَنَتِهِ بَیْنَ اَلْأُمُورِ عُرِفَ أَنْ لاَ قَرِینَ لَهُ ضَادَّ اَلنُّورَ بِالظُّلْمَهِ وَ اَلْجَلاَیَهَ بِالْبُهَمِ وَ اَلْحَسْوَ بِالْبَلَلِ وَ اَلصَّرْدَ بِالْحَرُورِ مُؤَلِّفٌ بَیْنَ مُتَعَادِیَاتِهَا مُفَرِّقٌ بَیْنَ مُتَدَانِیَاتِهَا دَالَّهً بِتَفْرِیقِهَا عَلَی مُفَرِّقِهَا وَ بِتَأْلِیفِهَا عَلَی مُؤَلِّفِهَا ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ خَلَقْنا زَوْجَیْنِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ فَفَرَّقَ بِهَا بَیْنَ قَبْلٍ وَ بَعْدٍ لِیُعْلَمَ أَنْ لاَ قَبْلَ لَهُ وَ لاَ بَعْدَ شَاهِدَهً بِغَرَائِزِهَا أَنْ لاَ غَرِیزَهَ لِمُغَرِّزِهَا دَالَّهً بِتَفَاوُتِهَا أَنْ لاَ تَفَاوُتَ لِمُفَاوِتِهَا مُخْبِرَهً بِتَوْقِیتِهَا أَنْ لاَ وَقْتَ لِمُوَقِّتِهَا حَجَبَ بَعْضَهَا عَنْ بَعْضٍ لِیُعْلَمَ أَنْ لاَ حِجَابَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهَا غَیْرُهَا لَهُ مَعْنَی اَلرُّبُوبِیَّهِ إِذْ لاَ مَرْبُوبَ وَ حَقِیقَهُ اَلْإِلَهِیَّهِ إِذْ لاَ مَأْلُوهَ وَ مَعْنَی اَلْعَالِمِ وَ لاَ مَعْلُومَ وَ مَعْنَی اَلْخَالِقِ وَ لاَ مَخْلُوقَ وَ تَأْوِیلُ اَلسَّمْعِ وَ لاَ مَسْمُوعَ لَیْسَ مُذْ خَلَقَ اِسْتَحَقَّ مَعْنَی اَلْخَالِقِ وَ لاَ بِإِحْدَاثِهِ اَلْبَرَایَا اِسْتَفَادَ مَعْنَی اَلْبَرَائِیَّهِ کَیْفَ وَ لاَ تَغِیبُهُ مُذْ وَ لاَ تُدْنِیهِ قَدْ وَ لاَ یَحْجُبُهُ لَعَلَّ وَ لاَ تُوَقِّتُهُ مَتَی وَ لاَ یَشْتَمِلُهُ حِینٌ وَ لاَ تُقَارِبُهُ مَعَ إِنَّمَا تَحُدُّ اَلْأَدَوَاتُ أَنْفُسَهَا وَ تُشِیرُ اَلْآلَهُ إِلَی نَظَائِرِهَا وَ فِی اَلْأَشْیَاءِ یُوجَدُ أَفْعَالُهَا مَنَعَتْهَا مُذُ اَلْقَدِیمَهِ وَ حَمَتْهَا قَدُ اَلْأَزَلِیَّهِ لَوْ لاَ اَلْکَلِمَهُ اِفْتَرَقَتْ فَدَلَّتْ عَلَی مُفَرِّقِهَا وَ تَبَایَنَتْ فَأَعْرَبَتْ عَنْ مُبَایِنِهَا لَمَّا تَجَلَّی صَانِعُهَا لِلْعُقُولِ وَ بِهَا اِحْتَجَبَ عَنِ اَلرُّؤْیَهِ وَ إِلَیْهَا تَحَاکَمَ اَلْأَوْهَامُ وَ فِیهَا أُثْبِتَ غَیْرُهُ وَ مِنْهَا أنبط [أُنِیطَ] اَلدَّلِیلُ وَ بِهَا عَرَّفَهَا اَلْإِقْرَارَ وَ بِالْعُقُولِ یُعْتَقَدُ اَلتَّصْدِیقُ بِاللَّهِ وَ بِالْإِقْرَارِ یَکْمُلُ اَلْإِیمَانُ بِهِ وَ لاَ دِیَانَهَ إِلاَّ بَعْدَ مَعْرِفَهٍ وَ لاَ مَعْرِفَهَ إِلاَّ بِالْإِخْلاَصِ وَ لاَ إِخْلاَصَ مَعَ اَلتَّشْبِیهِ وَ لاَ نَفْیَ مَعَ إِثْبَاتِ اَلصِّفَاتِ لِلتَّشْبِیهِ فَکُلُّ مَا فِی اَلْخَلْقِ لاَ یُوجَدُ فِی خَالِقِهِ وَ کُلُّ مَا یُمْکِنُ فِیهِ یَمْتَنِعُ فِی صَانِعِهِ لاَ تَجْرِی عَلَیْهَا اَلْحَرَکَهُ وَ اَلسُّکُونُ وَ کَیْفَ یَجْرِی عَلَیْهِ مَا هُوَ أَجْرَاهُ أَوْ یَعُودُ فِیهِ مَا هُوَ اِبْتَدَأَهُ إِذاً لَتَفَاوَتَتْ ذَاتُهُ وَ لَتَجَزَّأَ کُنْهُهُ وَ لاَمْتَنَعَ مِنَ اَلْأَزَلِ مَعْنَاهُ وَ لَمَا کَانَ لِلْبَارِی مَعْنًی غَیْرَ مَعْنَی اَلْمَبْرُوءِ وَ لَوْ حُدَّ لَهُ وَرَاءٌ إِذاً لَحُدَّ لَهُ أَمَامٌ وَ لَوِ اُلْتُمِسَ لَهُ اَلتَّمَامُ إِذاً لَزِمَهُ اَلنُّقْصَانُ کَیْفَ یَسْتَحِقُّ اَلْأَزَلَ مَنْ لاَ یَمْتَنِعُ مِنَ اَلْحُدُوثِ وَ کَیْفَ یُنْشِئُ اَلْأَشْیَاءَ مَنْ یَمْتَنِعُ مِنَ اَلإِنْشَاءِ وَ إِذاً لَقَامَتْ فِیهِ آیَهُ اَلْمَصْنُوعِ وَ لَتَحَوَّلَ دَلِیلاً بَعْدَ مَا کَانَ مَدْلُولاً عَلَیْهِ لَیْسَ فِی مَجَالِ اَلْقَوْلِ حُجَّهٌ وَ لاَ فِی اَلْمَسْأَلَهِ عَنْهُ جَوَابٌ وَ لاَ فِی مَعْنَاهُ لِلَّهِ تَعْظِیمٌ وَ لاَ فِی إِبَانَتِهِ عَنِ اَلْخَلْقِ ضَیْمٌ إِلاَّ بِامْتِنَاعِ اَلْأَزَلِیِّ أَنْ یُثَنَّی وَ لِمَا لاَ بَدْأَ لَهُ أَنْ یُبْتَدَأَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ کَذَبَ اَلْعَادِلُونَ وَ ضَلُّوا ضَلالاً بَعِیداً وَ خَسِرُوا خُسْراناً مُبِیناً وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ اَلطَّاهِرِینَ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 149 )
51-از محمد بن یحیی بن عمر بن علی بن ابی طالب(علیه السّلام)مروی است که گفت از حضرت رضا(علیه السّلام) شنیدم که تکلم فرمود باین کلام نزد مأمون در توحید و از قاسم بن ایوب بن علوی نیز مروی است که چون مأمون اراده کرد که حضرت رضا (علیه السّلام)را ولیعهد خود کند بنی هاشم را جمع کرد و بایشان گفت که میخواهم حضرت رضا(علیه السّلام) را ولیعهد خود کنم که بعد از من متصدی امر خلافت باشد بنی هاشم بر او حسد بردند و گفتند که متولی این امر میکنی مرد جاهلی را که بصیرت در تدبیر خلافت ندارد پس کسی را بفرست نزد او تا بیاید و نادانی او را به بینی و بدانی بصیرت ندارد، مأمون فرستاد آن جناب آمد بنی هاشم عرض کردند یا ابا الحسن برو بالای منبر و علامتی از برای وحدانیت حقتعالی تقریر کن تا اینکه ما خدا را بآن علامت عبادت کنیم حضرت بالای منبر رفت و زمانی طولانی نشست که سر خود را بزیر انداخته تکلم نمیفرمود و پس از آن خم شد و راست نشست و حمد و ثنای حقتعالی را بجا آورده و درود بر پیغمبر و آل او فرستاده و فرمود اول بندگی و عبادت خداوند معرفت او است و اصل معرفت خداوند توحید اوست و نظام رشته های توحید خدا نفی صفات است از او بجهت شهادت عقول که هر صفت و موصوفی مخلوقست و شهادت هر موصوفی که او را خالقی است که نه صفت است و نه موصوف و شهادت هر صفت و موصوفی باقتران این صفت بموصوف و شهادت اقتران بحدث و قدیم نبودن و شهادت حدث بممتنع بودن ازلی ممتنع از حدث یعنی بعد از ثبوت حدیث نفی می شود از اینکه آن ممتنع است از حدث زیرا که ازلی با قدیم مقارن است پس با حدث منافات دارد پس خدا نیست کسی که به تشبیه ذات او شناخته شده و یگانه ندانسته او را کسی که کنه از برای او قرار داده و بحقیقت او نرسیده کسی که مانند برای او قرار داده و باو تصدیق نکرده کسی که نهایت از برای او قرار داده و تفوق و بلندی مرتبه از برای او قرار نداده کسی که از برای او مکان معینی قرار داده و باو اشاره نموده و او را قصد نکرده کسی که تشبیه کرده او را،و از برای او تذلل و خضوع ننموده کسی که از برای او اجزا قرار داده و او را اراده نکرده کسی که بوهم او را درک کرده. هر چیزی که بوجود خود شناخته شد مصنوع خدا است و هر قائم بنفسی نسبت باو معلول است و او علت است بصنع خدا استدلال می شود بر وجود او و بعقول اعتقاد بمعرفت او پیدا مینمود و بفطرت و عقل خالی از شائبه و هم ثابت می شود حجیه او آفریدن خدا خلق را ستر و و حجابست میان او و ایشان که او را نتوانند تعقل نمود و مباینت و جدائی او است از ایشان و جدا بودن او از ایشان ثبوت مکانست از برای ایشان که بایشان میتوان گفت در کجا هستند و باو نمیتوان گفت و ابتدا نمودن بآفریدن ایشان دلیل ایشان است بر اینکه ابتدائی از برای او نبوده بجهت عجز داشتن هر ابتداکننده از کسی که غیر از او ابتدا کرده باشد و از برای خدا عجز نیست. پس قبل از او کسی نیست تا ابتدا او باشد و ادات و آلت بودن ایشان دلیل ایشانست بر اینکه ادوات و آلات در خدا نیست زیرا که ادوات شهادت دهند بر اینکه صاحب ماده را فقر و فاقه و احتیاج است و خداوند را ماده نیست و ادوات را ماده است پس اسماء خداوند محض عبارت و تعبیر است و افعال و کردار او مجرد تفهیم است و ذات او حقیقت او است و کنه او جدائی میان او و مخلوق است و هر چه غیر از او است تحدید و تعیین است از برای ما سوای او پس کسی که او را وصف نموده نشناخته است او را و کسی که او را شامل غیر او قرار داده و تعمیم در او قائل شده باو تعدی و جفا کرده و کسی که طلب کنه و حقیقت او نموده خطا کرده و کسی که گفت چگونه است مانند از برای او قرار داده است و کسی که گفت از چه سبب علت در کار او برده و کسی که گفت چه زمان وقت از برای او قرار داده و کسی که گفت در چه حال ظرف از برای او قرار داده و کسی که گفت تا چه زمان نهایت از برای او قرار داده و کسی که گفت تا کجا مسافت از برای او قرار داده و کسی که مسافت از برای او قرار داده در او مسافت قائل شده که او عرض و طول دارد و کسی که در او مسافت قائل شده او را صاحب اجزاء قرار داده و کسی که او را صاحب اجزاء قرار داده او را متصف بوصف کرده و کسی که او را متصف بوصف کرده شرک در او قائل شده و خدا تغییر نمیکند بمغایرت مخلوق چنانچه اگر کسی او را تحدید و تعیین کند محدود نمیشود،یکیست نه بمعنی عدد،ظاهر است نه بمعنی مباشرت و استقراء در مکانی،متجلی و جلوه کننده است نه باینکه او را توان رؤیت نمودن،باطن است نه بمعنی مفارقت نمودن از مخلوق و پنهان در چیزی،مباین است و دور نه باینکه او را مسافتی باشد،قریب و نزدیکست نه باینکه پهلوی شخصی باشد که او را توان تشخیص نمود،لطیف است نه اینکه جسم نازک و کوچک باشد،موجود است نه باینکه اول معدوم بوده،فاعل است و هر عملی از او صادر خواهد شد نه باضطرار بلکه باختیار خود،مقدور است و تقدیر کند امور را نه باستعانت فکر،مدبر است و تدبیر کند امور را نه باستعانت حرکت مرید است و ارادۀ او تعلق گیرد باشیاء نه اینکه قصد کند،مشیت او بهر چیزی که خواهد تعلق گیرد نه اینکه عزم کند بچیزی،مدرکست و درک کند اشیاء را نه بتوسط جسم،سمیع و شنوا است نه بآلتی مثل گوش،بصیر و بینا است نه باداتی مثل چشم،مصاحب نشود او را اوقات و استقرار نیابد در مکانها و فرو نگیرد او را نعاس و پینکی و تعیین نکند او را صفات و ثمر و منفعت نبخشد او را ادوات و آلات بودن او بر اوقات سبقت دارد و وجود او بر عدم پیشی دارد و ابتداء نسبت باو همیشگی او است بشعور دادن او چیزهائی را که شعور دارند دانسته شود که نسبت شعور باو نتوان داد و مهیا کردن او جواهر و ماده های اشیاء را دانسته شود که او را ماده و جوهری نیست و بضد قرار دادن او میان اشیاء دانسته شود که او را ضدی نیست و بقرین و نظیر قرار دادن او میان اشیاء دانسته شود که او را شبیه و قرینی نیست نور را ضد ظلمت قرار داد و جلی و آشکار را ضد مبهم و مخفی قرار داد و سخت و خشکی را ضد لیزی و تری قرار داد و سردی را ضد گرمی قرار داد تألیف و ترکیب کند میان اضداد اشیاء و تفریق کند میان ملایم و مناسب اشیاء پس در تفریق او اشیاء را دلالتی است بر مفرق و جداکنندۀ اشیاء و در تألیف جمع کردن میان اشیاء دلالت است بر مؤلف و جمع کنندۀ میان اشیاء اینست قول او جل ذکره که میفرماید«
وَ مِنْ کُلِّ شَیْ ءٍ خَلَقْنا زَوْجَیْنِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ
»و از هر چیز آفریدیم ما جفت نر و ماده شاید متذکر شوید چه حقتعالی جمع فرمود میان طبایع مختلفه در وجود حیوانات از آدمی و غیر آن و تفریق فرموده و جدائی انداخته میان پیش و بعد بتوسط وجود موجودات تا اینکه دانسته شود که او را پیش و بعدی نیست و ایجاد طبیعت در اشیاء شاهد است بر اینکه طبیعت قرار دهنده را طبیعتی نیست و تفاوت قرار دادن میان آنها دلیل است بر اینکه وقت قرار دهنده را وقتی نیست حجاب و ستر قرار داده مر بعضی اشیاء را نسبت ببعضی نادانسته شود که میان او و غیر او حجابی نیست از برای او بود معنی در ربوبیت در وقتی که کسی نبود که پروردگاری داشته باشد و از برای او بود حقیقت خدائی در وقتی که خداپرستی نبود و کسی نبود که خدائی بخواهد او بود معنی عالم در وقتی که معلومی نبود و او بود معنی خالق در وقتی که مخلوقی نبود و او بود معنی سامع در وقتی که شنیده شدۀ نبود زمانی که آفرید مستحق نشد معنی خالقیت را و بسبب ایجاد کردن او خلایق را معنی ایجاد کردن خلایق از او مستفاد نشده چگونه این نوع خواهد بود و حال اینکه بنهایت نرساند او را لفظی که دلالت کند بر اول مدت و باو نزدیک نشود لفظی که نزدیک کند زمان گذشته را بحاضر و با او استعمال نشود لفظی که معنی آن مشعر حجاب و منع و عدم امکان باشد و او را هنگام فرو نگیرد و لفظی که دلالت کند بر زمان او را موقت و مقید بزمان نکند و مقارن نشود با او لفظی که دلالت کند بر دو بودن و ادوات مثل جوارح و غیر آن تحدید و تعیین میکند خود را و آلات چون حواس پنجگانه و غیر آن اشاره و اشعارکننده بسوی امثال و نظائر خود و مانند خود را ادراک کنند و افعال و کردار موجودات در خودشان یافت شود نه در واجب الوجود و چون ممکن است که در جوارح و حواس لفظی که دلالت کند بر اول زمان یافت شود پس خواهد نفی شد از آنها معنی قدیم و چون ممکن است که لفظی که نزدیک کنید معنی زمان گذشته را بحاضر در آنها یافت شود پس نفی میکند از آنها معنی ازلیت و ابدیت را و اگر نبودند موجودات که متفرق و پراکنده شده بودند پس دلالت کرده بودند بر کسی که آنها را پراکنده نمود و بشکل و صورت از یک دیگر امتیاز داده شده بودند پس استکشاف و اظهار مینمودند از وجود کسی که آنها را از یک دیگر امتیاز داده و جدا ساخته و هر یک را متشکل بشکلی و متلون بلونی آفریده هر آینه جلوه نمیکرد و آشکارا نمیشد صانع موجودات از برای عقول و حقتعالی بتوسط موجودات محجوب شد از رؤیت یعنی اگر موجودات نبودند رؤیت و عدم رؤیت متصور نبود و بسوی موجودات فراهم آمده است اوهام و اغلاط یعنی ذات خداوند جل شأنه از این گونه صفات مبرا است و در موجودات اثبات یافته و مقرر گردیده است. هر چیزی که غیر از خداوند است و از موجودات دلیل و علامت وجود حق بیرون آورده شد چه هر موجودی دلیل مقتضی و برهان محکمی است بر ذات بیهمتای حق جلت عظمته و حقتعالی بواسطه این موجودات بر اینها شناسانیده است اقرار و اعتراف بوحدانیت خود را چه هر یک دلیل اند بر وجود او و بسبب و توسط آن اعتقاد کرده می شود تصدیق بذات او جل شانه و توسط اقرار بوحدانیت تمام می شود ایمان باو جل ذکره و این نیست مگر بعد از معرفت او و معرفتی نیست مگر باخلاص و اخلاصی نیست با اثبات شبیه و نظیر از برای او و نمیشود سلب شبیه از برای او نمود با اثبات کردن صفاتی که از آنها تشبیه ظاهر است و افاده نمیکند معنی تشبیه را پس هر چه در خلق یافت نمیشود و هر چه در خلق ممکن است در صانع ممتنع است و حرکت و سکون از او برای او نیست و چگونه او را حرکت و سکون است و حال اینکه حرکت و سکون را او ایجاد فرموده و چگونه چیزی را که ابتداء امر ایجاد کرده است باو عائد خواهد شد و اگر چنین باشد ذات او تفاوت میکند و کنه او جزء جزء می شود و معنای او از ازلیت امتناع مییابد و از برای خالق معنی تصور نمیشود غیر از مخلوق و اگر از برای او عقب و پس تحدید شود لا بد از برای او باید پیش تحدید شود و هر گاه تمام از برای او ثابت شود لازم می آید نقصان ثابت شود و چگونه مستحق خواهد شد ازلیت را کسی که ممتنع نیست از حدوث و چگونه ایجاد میکند اشیاء را کسی که ممتنع نیست از این که ایجاد شده باشد و اگر ایجاد شده باشد علامت و دلیل مصنوع در او پیدا شود و تغییر کند بدلیل و علامت صانع بودن بعد از آنکه مدلول بود و شیئی دیگر علامت صانعیت او بود و گفتگوی رسیدن بکنه حق را حجت و دلیلی نیست و سؤال از این مسأله را جوابی نیست و از برای خداوند در قصد این مطلب تعظیمی نیست و در جدا نمودن حق را از مخلوق باین که او جل شانه واجب الوجود است و صفات او عین ذات او است و مخلوق چنین نیستند ظلمی نیست مگر این که امتناع ازلی دارد و بودن خداوند یعنی اگر عیبی وارد آید شاید این باشد و این مطلب که عیب نیست پس ظلم نبودن محقق است و امتناع ابدی دارد که از برای او ابتدا او اول باشد یعنی همیشه بود و ابتدا نسبت باو تعقل نمیشود نیست خدائی مگر خداوند علی عظیم دروغ گفتند کسانی که شبیه از برای خداوند قرار دادند و گمراه شدند گمراهی بعید و زیان کردند زیانی آشکار و درود و تحیات مر محمد و اهل بیت او را سزاوار است چه آن ها پاک و پاکیزه هستند.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 1 , ص 101 )
51-قاسم بن أیّوب گوید:وقتی مأمون خواست حضرت رضا علیه السّلام را به ولایت عهدی منصوب کند بنی هاشم را جمع کرده،به آنان چنین گفت:من تصمیم دارم پس از خود«رضا»را به خلافت برگزینم،بنی العبّاس از روی حسادت گفتند:آیا می خواهی مردی نادان را که هیچ آشنائی با خلافت و سیاست ندارد،ولیّ عهد خود کنی؟!کسی را نزد او بفرست تا به اینجا بیاید و نمونه هایی از جهالت او را که دلیل خوبی بر علیه او خواهد بود ببینی،مأمون نیز حضرت را فرا خواند،بنی العبّاس گفتند:یا ابا الحسن!به منبر برو و ما را راهنمائی کن تا خداوند را بطور صحیح شناخته و بر آن اساس عبادت نمائیم. حضرت بر منبر رفته،سر به زیر انداختند و بدون اینکه صحبتی کنند مدّتی به همان حالت نشستند،سپس حرکتی کرده،از جای برخاستند. (محمّد بن یحیی بن عمر بن علیّ بن ابی طالب-از سادات-نیز گوید:من خود شاهد سخنان حضرت در آن مجلس بودم). حضرت،حمد و ثنای الهی بجای آورده،و بر پیامبر اکرم و اهل بیتش درود فرستاده آنگاه فرمودند: مرحلۀ اوّل در عبادت خدا،شناخت اوست،و پایه و اساس شناخت خداوند منحصر به فرد دانستن اوست،و قوام و اساس توحید این است که صفات(زائد بر ذات)را از ذات خداوند منتفی بدانیم زیرا عقل انسان خود گواهی می دهد که هر چیزی که از صفت و موصوفی ترکیب شده باشد، مخلوق است،و هر مخلوقی نیز خود شهادت می دهد که خالقی دارد که نه صفت است و نه موصوف.و هر صفت و موصوفی همیشه باید با هم همراه باشندو همراهی دو چیز با هم،نشانۀ حادث بودن آنهاست و حادث بودن هم با ازلی بودن منافات دارد،پس کسی که بخواهد ذات خدا را با تشبیه نمودن او به مخلوقاتش بشناسد،در واقع خدا را نشناخته است،و کسی که بخواهد کنه ذات خدا را دریابد،در واقع قائل به توحید نیست(زیرا با این کار عملا قائل شده است که خداوند نیز مثل سایر موجودات است و می توان به کنه او دست یافت، و حال آنکه خداوند«تک»است و مثل و مانند ندارد)و کسی که برای او مثل و مانند قائل شود،به حقیقت او آگاهی نیافته است،و کسی که برای او نهایتی فرض کند او را تصدیق ننموده است،و کسی که بخواهد به او اشاره کند(یا در جهتی خاصّ به او اشاره کند)در واقع بسوی خدا نرفته،بلکه به سمتی دیگر توجّه نموده است،و به موجودی دیگر اشاره کرده است(زیرا خداوند در جهت خاصّی نیست تا بتوان به او در آن جهت اشاره کرد)،و هر کس او را تشبیه کند در واقع خداوند را قصد نکرده(بلکه به سراغ موجودی دیگر رفته است)،و هر کس برای خداوند اجزاء و ابعاض قائل شود،در واقع در مقابل او تذلّل و خواری نکرده است،و هر کس بخواهد با قوّۀ فکر خود او را توهّم نماید،در حقیقت به سراغ خدا نرفته است،هر آنچه که به همراه نفس و ذات خود شناخته شود،مصنوع و ساخته شده است،و هر آنچه در چیز دیگری(یا به چیز دیگری)غیر از خود،قائم و پابرجا باشد،معلول است و نیاز به علّت دارد،به وسیلۀ مخلوقات و ساخته های خدا،می توان بر وجود او استدلال کرد و توسّط عقل است که معرفت و شناخت او پا می گیرد،و به وسیلۀ فطرت،حجّت بر مردم تمام می شود،آفرینش مخلوقات توسّط خداوند،حجابی است بین او و آنها،دوری و جدائی او از بندگانش،مکانی و مادّی نیست بلکه تفاوت وجودی اوست با نحوۀ وجود آنها،و آغاز داشتن خلقت مخلوقات،دلیلی است برای ایشان بر اینکه خدا آغاز و ابتداء ندارد،چون هر چیز که آغاز و ابتداء داشته باشد،نمی تواند آغازگر چیز دیگری باشد،و نیز آلات و ادوات دادن خدا به آنان دلیلی است بر اینکه در خداوند آلات و ادوات وجود ندارد،زیرا آلات و ادوات،شاهد عجز و فقر صاحب آنهاست،أسماء او محض عبارت و تعبیر است،و افعال و کردار او مجرّد تفهیم است،ذات او حقیقت است و کنهش، جدائی او از خلق،بقاء او حدّ و مرز سایر پدیده هاست،هر کس بخواهد اوصاف خدا را دریابد،او را نشناخته است،و هر کس بخواهد با فکر خود بر او احاطه پیدا کند در واقع از او گذشته و او را پشت سر نهاده و بر چیز دیگری (که ساختۀ فکر او است)احاطه پیدا کرده است،و هر کس بخواهد کنه او را دریابد به خطا رفته است. هر که بگوید:چگونه است؟او را(به مخلوقاتش)تشبیه نموده است،و هر که بگوید:چرا و از چه راهی موجود شده است؟در واقع برای او علّت تصوّر کرده است،و هر کس بگوید:از چه موقع بوده است؟برای او وقت و زمان تصوّر کرده است،و هر کس بگوید:در کجا قرار دارد؟برای او جا و مکان خیال کرده است،و هر که بگوید:حدّش تا کجاست؟برای او نهایتی فرض کرده است،و هر کس بگوید:تا چه زمانی خواهد بود؟برای او غایت و انتهائی قرار داده است،و هر کس چنین کند بین او و سایر موجودات حدّ مشترک قرار داده است،و هر کس بین او و مخلوقاتش حدّ مشترک قرار دهد برای او اجزاء و ابعاض پنداشته است،و هر کس او را دارای اجزاء تصوّر کند او را وصف نموده،و هر که او را وصف نماید،در مورد خداوند به خطا رفته و کارش به الحاد و کفر می انجامد. و خداوند با تغییر یافتن مخلوقین،تغییری نمیکند،کما اینکه با حدّ و حدود مخلوقین(که همگی محدود هستند)محدود نمی شود،«أحد»است ولی نه به عنوان عدد(ی در مقابل دو،و سه و... )ظاهر و آشکار است ولی نه باین صورت که قابل لمس باشد،آشکار و هویداست ولی نه باین معنی که دیده شود،باطن و پنهان است ولی نه اینکه از مخلوقات غائب باشد،دور است ولی نه از نظر مسافت،نزدیک است ولی نه از جهت مکانی،لطیف است ولی نه از نظر جسم،موجود است ولی نه بعد از عدم،(قبل از او عدم نبوده بلکه او همیشه موجود بوده است)،فاعل است و کار انجام می دهد ولی نه از روی اجبار،بلکه با اختیار تامّ،می سنجد و تصمیم می گیرد ولی نه با نیروی فکر،تدبیر می کند ولی نه با حرکت،اراده می کند ولی نه با آهنگ،مشیّت و اراده دارد ولی نه با عزم و تصمیم،درک میکند ولی نه با آلت و وسیلۀ حسّ،می شنود و می بیند ولی نه با گوش و چشم و یا وسیلۀ دیگر. زمان و مکان ندارد،چرت و پینکی و خواب او را فرانمی گیرد،صفات مختلف او را محدود نمی سازد،آلات و ادوات نیز او را مقیّد و محدود نمی کند،او قبل از زمان بوده است،و قبل از عدم وجود داشته است،و ازلیّتش از هر آغاز و ابتدائی فراتر بوده است،از خلقت حواسّ توسّط او معلوم می شود که خود فاقد این حواسّ(باصره،سامعه،لامسه،ذائقه،...) می باشد،و از ایجاد عناصر معلوم می شود که عنصر ندارد،و از آنچه که بین اشیاء ضدّیّت برقرار کرده است دانسته می شود که خود،ضدّ ندارد،و با ایجاد مقارنه و هماهنگی بین امور،دانسته می شود که قرین و هماورد ندارد،بین نور و ظلمت،آشکاری و گنگی،خشکی و تری و سرما و گرما ضدّیت برقرار کرده است،امور نامساعد و دور از هم آنها را به دور هم جمع کرده،و امور نزدیک را از هم جدا نموده است،و پراکندگی اینها و اجتماع آنها،دلیلی است بر وجود پراکنده کننده و گردآورنده اشان،و این آیۀ شریفه اشاره به همین معنی دارد:«
وَ مِنْ کُلِّ شَیْ ءٍ خَلَقْنا زَوْجَیْنِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ
»(سورۀ ذاریات آیۀ 49)،(از هر چیزی جفت و زوج آفریدیم تا شما متذکّر شوید[و بدانید تعدّد،از صفات ممکنات است])،بین«قبل»و«بعد»در این مخلوق جدایی و فرق افکند تا همه بدانند او خود،قبل و بعد ندارد،غرائز این موجودات نشان می دهد که غریزه دهندۀ به آنان،خود غریزه ندارد،و تفاوت(یا نقص)آنها دلیلی است بر اینکه تفاوت دهندۀ بآنان،نقصی ندارد و تفاوتی در ذاتش نیست،زمان دار بودن آنان بیان کنندۀ این واقعیّت است که زمان دهندۀ بآنان،فاقد زمان و فراتر از آن است،بعضی را از بعض دیگر پنهان کرده تا دانسته شود،غیر از آن مخلوقات، حجاب دیگری بین او و آنها نیست. آن زمان که مربوب(و مخلوقی)وجود نداشت،او ربّ بود(یعنی مقام ربوبیّت برایش ثابت بود)،و آن زمان که مملوک و مخلوقی نبود،او مالک علی الاطلاق و مستولی بر همه چیز بود. (یعنی مقام مالکیّت علی الاطلاق و قدرت مطلقه برایش ثابت بود). مترجم گوید:اگر«الهیّه»به معنی عبادت باشد،خداوند مألوه است،و عبد،آله و متألّه.و امّا اگر به معنی مالک بودن در تأثیر و تصرّف در اشیاء باشد- کما اینکه در اینجا و در بسیاری از احادیث دیگر مراد است-خداوند آله است و عبد مألوه و بر همین اساس امام علیه السّلام لفظ«اللّه»را در حدیثی(حدیث چهارم از باب 31 توحید صدوق است)تفسیر فرموده است.و آن زمان که هیچ موجودی نبود تا معلوم واقع شود،او عالم بود،و آن زمان که مخلوقی در جهان نبود،او خالق بود،و نیز آن زمان که مسموعی وجود نداشت،معنای سمع(شنیدن)در مورد او صادق بود،این طور نیست که فقطّ از وقتی دست به خلقت و آفرینش زد،خالق محسوب شود،بلکه قبل از شروع به خلقت نیز،خالقیّت در مورد او مصداق داشته است. مترجم گوید:«یعنی خداوند از ازل متّصف به این صفات بوده است،مثلا همیشه عالم بوده است هر چند معلوم و موجودی در بین نباشد،امّا در مورد ما،علم،زمانی مصداق پیدا می کند که موجود و معلومی در خارج وجود داشته باشد،ولی در مورد خداوند این طور نیست،علم او«لا یتناهی»است، همه چیز را می داند(و به عبارت ساده تر،همه چیز را بلد است)هر چند چیزی موجود نباشد،برای تقریب به ذهن مثالی بزنیم:نجّاری که می تواند صدها نوع میز درست کند ولی هنوز هیچ کدام را ایجاد نکرده است می توان در موردش گفت:به صد نوع میز علم دارد،هر چند این میزها هنوز در عالم خارج تحقّق نیافته است.خداوند عالم است و علمش هم تابع نیست،بلکه علم او لا یتناهی است و منوط به وجود معلومی در خارج نمی باشد».(پایان کلام مترجم) چگونه میتوان غیر از این را تصوّر کرد؟حال آنکه ابتداء و آغازی ندارد و نمیتوان با کلمۀ«از»که ابتداء و آغاز را نشان میدهد او را در برخی زمانها غائب فرض کرد، بلکه همیشه و در همۀ اوقات بوده است(بلکه او فراتر از زمان است نه محدود بزمان). و کلماتی مثل«قد»(در زبان عربی)که نشان دهندۀ نزدیکی زمان مورد نظر به زمان دیگری است(مثل فعل ماضی نقلی در فارسی)نمی تواند نشان دهندۀ نزدیکی زمان او باشد(چون تمام ازمنه چه دور،و چه نزدیک همه نسبت به او یکسان هستند)و کلماتی مثل«لعلّ»(به معنی شاید)که نشانگر احتمال و عدم قطعیّت است و در مورد مخلوقین،خبر از وجود مانع یا موانعی برای حصول کاری می دهد در مورد او چنین مفهومی را نمی رساند بلکه امر و ارادۀ خدا قطعیّ الحصول است. و کلمۀ«متی»(کی؟،چه زمانی؟)،اگر چه در مورد خدا بکار می رود ولی نشان دهندۀ وقت معیّنی برای او نیست،و به کار بردن کلمۀ«زمان»در مورد او به این معنی نیست که خداوند مظروف است و در محدودۀ زمان قرار گرفته است. و نیز کاربرد کلمۀ«مع»(به معنی«با»)در مورد او به این معنی نیست که خداوند با چیزی قرین و همراه است. ادوات،امثال خود را محدود می سازد(یعنی در حقتعالی تأثیری ندارد)،و آلات،متناسب با امثال و نظائر خویش است،و اینها،نه در خداوند بلکه در سایر اشیاء مؤثّرند،ابتداء زمانی داشتن،باعث شده است که اشیاء و موجودات قدیم نباشند،و قرب زمانی داشتن،آنها را از ازلی بودن بازداشته،و فقدان بعضی از حالات و صفات،آنها را از کمال دور ساخته است ،افتراق و جدائی آنها دلیل و نشانۀ وجود جداکنندۀ آنهاست،تباین و تفاوت آنها نشانۀ وجود تفاوت دهندۀ آنهاست،خالق اشیاء،توسّط آنها،بر عقول آدمیان تجلّی کرده .و بوسیلۀ آنها،از چشمها پنهان گردیده است،ملاک استدلال افکار در بارۀ خداوند،همین اشیاء و موجودات است،در اشیاء تغییرات را قرار داده و دلیلشان بر اساس اشیاء است،اقرار به وحدانیّت خود را به سبب وجود این اشیا به آنها الهام فرموده است. تصدیق و اقرار به خداوند توسّط عقول صورت می پذیرد،و با اقرار به خدا ایمان کامل می گردد،تا معرفت و شناخت نباشد دیانت کامل نمی شود،و تا اخلاص نباشد،معرفت و شناخت انجام نمی گیرد،و با اعتقاد به تشبیه، اخلاصی در بین نخواهد بود،و اگر کسی در مورد خداوند به صفاتی زائد بر ذات قائل شود(چنان که در مخلوقین دیده می شود)،تشبیه را نفی نکرده بلکه در واقع قائل به تشبیه شده است،هر چیزی که در مخلوق یافت شود،در خالقش وجود نخواهد داشت و هر آنچه در مورد او امکان داشته باشد،در بارۀ صانعش محال و ممتنع خواهد بود،در مورد او حرکت و سکون وجود ندارد، چگونه امکان دارد،چیزی را که خود ایجاد کرده،در مورد خود او،مصداق یابد؟!یا آنچه را خودش آغاز کرده و به وجود آورده به سوی او بازگشته،و در مورد او مصداق پیدا کند؟اگر چنین بود،نقص و کاستی و کمبود در ذاتش راه می یافت و کنهش،از وحدت در آمده،دارای اجزاء می شد،و أزلی بودن در موردش محال می گردید و خالق مثل مخلوق می شد.اگر برای او پشت تصوّر شود،مقابل و روبرو نیز تصوّر می شود،و اگر برای او تمام بودن فرض شود،نقصان هم فرض می شود،کسی که،حدوث در باره اش محال نیست،چگونه می تواند أزلی باشد؟کسی که ایجاد شدن در باره اش محال نباشد چگونه می تواند ایجادکنندۀ اشیاء باشد؟اگر چنین بود نشانۀ مخلوق و مصنوع بودن در او وجود می داشت و خود آیه و نشانه میشد (برای یک موجود أزلی دیگر)نه اینکه موجودات دیگر آیه و نشانه برای او باشند. قول محال که مخالف حقّ و حقیقت است حجّتی در بر ندارد،و سؤال در بارۀ خدا،فاقد جواب است،و در غیر این صورت،خداوند تعظیم و احترام نشده است،و در عقیده به اینکه خداوند به کلّی(چه در ذات،چه در صفات و افعال)با مخلوقین مباینت و غیریّت دارد،ظلم و افترائی نیست،موجود أزلی محال است که مرکّب باشد یا دوئیّت(دو تا بودن)در او راه یابد،و آنچه آغازی ندارد،محال است مخلوق باشد و آغاز و انجامی برایش تصوّر شود. معبودی نیست،جز«اللّه»که بزرگ و بلند مرتبه است،کسانی که خدا را با دیگر موجودات یکسان می دانند،دروغ گفته اند و به ضلالت بزرگی دچار گشته اند و به وضوح و آشکارا زیان نموده اند.و درود خدا بر محمّد و اهل بیت پاکش باد.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 1 , ص 312 )
سپس فرمود:اول مرتبۀ عبادت،شناخت اوست،اصل معرفت وحدانیت او،و اساس توحید نفی صفات از ذات خداست،عقل داند که دارندۀ صفت و موصوف،مخلوق است،مخلوق دارای خالقی است که صفت و موصوف نیست،همراهی صفت و موصوف به حادث بودن،و حادث بودن به نفی ازلی بودن گواهی می دهد،هرکه بخواهد خدا را با تشبیه بشناسد،خدا را نشناخته،بخواهد کنه ذات او را دریابد قائل به توحید نیست،قائل به مانندی برای خدا،ناآگاه به حقیقت او است،قائل به نهایت او،او را تصدیق ننموده،اشاره کننده به او،به سوی خدا نرفته،تشبیه کننده او،خدا را قصد نکرده،قائل به اجزاء برای خدا،در مقابل او تذلل نکرده،توهم کنندۀ خدا،او را اراده نکرده،هر شناخته شده ای مصنوع و هروابسته به دیگری معلول است،مخلوقات دال بر وجود اویند،با عقل شناخت او ممکن شود،با فطرت حجت بر مردم تمام شود،خلق و مخلوقات،حجابی است بین او و 2Lآنها،از مخلوقات جداست،آنان دلیل هستند که ابتدائی برای خدا نیست به دلیل ناتوانی هر ابتداکننده از غیر خودش،عطای ادوات از خدا به بندگان دلیل بر عدم ادوات در خداست، ادوات گواه تهی دستی صاحب آنهاست.
اسامی خدا عبارات،افعال او صرف تفهیم، ذاتش حقیقت،کنهش جدائی بین او و مخلوقات است.غیر،وسیله تحدید است،نادان است آنکه او را توصیف کند،متجاوز است آنکه او را شامل صفات بندگان قرار دهد و خطاکار است هرکه برای او انتهائی قرار دهد،آن که گوید چگونه است،او را تشبیه کرده؛آن که گوید چرا،او را معلول ساخته،هر که گوید چه وقت(کی)،او را در زمان فرض کرده،آن که گوید در کجا،او را محدود به مکان کرده،هرکه گوید تا کجا،برای او نهایت قرار داده،هرکه گوید تا به کجا،او را غایت دار فرض کرده،هرکه او را غایت دار بداند،او را جزءدار دانسته،هرکه او را جزء دار بداند،او را وصف کرده،هرکه او را وصف کند در او الحاد ورزیده است.با تغییر مخلوق تغییر نکند،با تحدید ایشان محدود نشود،یکی است نه با شمارش؛ظاهر است نه با مباشرت؛جلی است نه با رؤیت مستقیم؛باطن است نه با غیبت؛دور است نه با مسافت؛نزدیک است نه با الصاق؛لطیف است 2Lنه با جسمیت؛موجود است نه بعد از نبودن،فاعل است نه به اجبار؛قادر است نه به نیروی تفکر؛ گرداننده است نه به حرکت؛اراده می کند نه با همت؛ درک می کند نه با احساس،می شنود نه با وسیله، می بیند نه به دیده؛زمان بر او نمی گذرد؛مکان او را نمی گیرد؛خواب ندارد،صفات او را محدود نمی کند و وسایل بر او قید نمی بندد.بودن او بر وقت،وجودش بر عدم و ازلیتش بر ابتدا پیشی گرفته. حواس بخشی او،او را از آنها و جوهربخشی او،او را از جوهره بی نیاز می کند.ضدّیت میان اشیاء می نمایاند که او را ضدی نیست و مقارنت بین امور،می فهماند که او را قرینی نباشد.نور را ضد ظلمت،جلی را ضد خفی،خشک را ضد تر و سرد را ضد گرم قرار داد.بین دو ضد، تألیف کرد و میان دو ملایم،تفریق.تفریق بر جدا کننده و تألیف بر بهم رساننده دلالت دارد.و این معنای قول خداست:«از هرچیز جفت قرار دادیم، باشد که فکر کنید.»میان قبل و بعد مخلوقات جدایی انداخت،تا دانسته شود که او را قبل و بعد نیست. غریزۀ موجودات را دلیل بر این است که او را غریزه نیست و تفاوت میان آنها دلیل بر آنکه تفاوت دهنده را در خویش تفاوتی نیست.وقت دار بودن را دلیل بر این که او زمان دار نیست.حجاب میان بعضی را دلیل بر این است که او را حجاب نیست.قبل از مربوب 2Lاو رب بود و قبل از پرستنده او اله؛معنا عالم بود، گاهی که معلومی نبود و خالق بود گاهی که مخلوقی نبود،و سامع بود،گاهی که مسموعی نبود.نه از گاهی که آفرید،آفریننده شد و نه از گاهی که بارئیت آغاز کرد باریء شد،چگونه؟و حال آن که با«ازوکی؟» در زمان نیاید و با«به تحقیق»نزدیک نشود.«شاید» او را پنهان نکند و«کی»او را صاحب مکان ننماید. «وقتی که»او را شامل نشود و«با»همراهی برای او نیاورد؛زیرا ادوات خویش را محدود می سازد و آلات به سوی چون خودی اشاره می کند و در اشیاء حرکت یافت می شود.«از وقتی»اشیاء را از قدمت می اندازد و«به تحقیق»آن ها را از ازلیت بازمی دارد و«اگر نه این بود»آن ها را از تکامل می اندازد.متفرقند،پس جداکننده دارند و متباینند،پس متباین کننده ای برای ایشان هست.به وسیلۀ آنها صانع بر عقول تجلی کرده و نیز بدان ها از دیدگان محجوب شده است و اوهام را بر آنها به حکم واداشته است و در آن ها اثبات غیر ایشان قرار داده است.از آنها دلیل استنباط می شود و به وسیلۀ آن ها اقرار را شناسانده است.با عقول،تصدیق به خدا حاصل می شود و با اقرار،ایمان به او کامل می گردد.دیانتی نیست،مگر بعد از شناخت و شناختی نیست،مگر با اخلاص، و اخلاصی با وجود تشبیه نیست و نفیی نیست با 2Lاثبات صفات برای تشبیه.پس هرچه در خلق است،در خالق یافت نشود و هرچه در خلق ممکن است،در صانع ممتنع.در او حرکت و سکون جاری نیست و چگونه در او چیزی که خود جاری کننده است،جاری باشد،یا چیزی که او آغاز کرده،در او بازگشت نماید؟چه که در این حال ذات او متفاوت و کنهش بخش پذیر می شد و ازلیت در او معنا نمی داشت و در آن حال خالق چون مخلوق می شد. اگر او به«وراء»محدود شود،به«جلو»نیز محدود خواهد بود.اگر از او تمامیت خواهند،پس نقص لازمۀ اوست و چگونه کسی که حدوث دربارۀ او ممنوع نیست،مستحق ازلیت باشد؟و چگونه اشیاء را بیافریند،در حالی که ایجاد بر خود او ممتنع نیست؟در این گاه نشانۀ مصنوع بودن در او ظاهر می شود و خود نشانه ای بر خالقی دیگر بود.گفتار ناممکن،دلیل نیست و سؤال دربارۀ او را جواب نباشد.در معنای آن تعظیم برای خداوند نیست و در جدایی اش از مخلوقات ستم نیست،مگر آن که ازلی را دوئیت ممنوع باشد و آن که را ابتدا نیست، نمی توان آغازید.هیچ خدایی جز خدای علیّ عظیم نیست.آنها که او را همسنگ دیگران قرار می دهند، دروغ گویانند و در خسران مبین گرفتار شده اند و صلوات بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و اهل بیت طاهرین او باد.
2L 12
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 1 , ص 237 )
ص : 384
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ عَرَفَ اِخْتِلاَفَ اَلنَّاسِ فَلَیْسَ بِمُسْتَضْعَفٍ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 268 )
ص : 385
و بإسناده إلی آدم بن إسحاق : عن بعض أصحابه ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: قال: علیکم بصلاه اللّیل، فإنّها سنّه نبیّکم و دأب الصّالحین قبلکم و مطرده الدّاء عن أجسادکم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 479 )
ص : 386
ب، [قرب الإسناد] ، أَبُو اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ کَانَا یَأْمُرَانِ بِدَفْنِ شُعُورِهِمَا بِمِنًی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 302 )
ص : 387
وَ سَأَلَهُ أَبُو حَنِیفَهَ عَنْ أَفْعَالِ اَلْعِبَادِ فَقَالَ إِنْ کَانَ اَللَّهُ تَفَرَّدَ بِهَا سَقَطَ عَنِ اَلْعِبَادِ اَلذَّمُّ فِیهَا وَ إِنْ شَارَکَهَا فَالذَّمُّ عَلَیْهِمَا وَ إِنْ تَفَرَّدَ اَلْعِبَادُ بِهَا تَفَرَّدُوا بِمُسْتَحَقِّهَا فَبُهِتَ أَبُو حَنِیفَهَ مِنْ ذَلِکَ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 174 )
ص : 388
ب، ، [قرب الإسناد] ، مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی عَنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَرَّ عَلِیٌّ بِکَرْبَلاَءَ فِی اِثْنَیْنِ مِنْ أَصْحَابِهِ قَالَ فَلَمَّا مَرَّ بِهَا تَرَقْرَقَتْ عَیْنَاهُ لِلْبُکَاءِ ثُمَّ قَالَ هَذَا مُنَاخُ رِکَابِهِمْ وَ هَذَا مُلْقَی رِحَالِهِمْ وَ هَاهُنَا تُهَرَاقُ دِمَاؤُهُمْ طُوبَی لَکِ مِنْ تُرْبَهٍ عَلَیْکِ تُهَرَاقُ دِمَاءُ اَلْأَحِبَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 44 , صفحه 258 )
ص : 389
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ وَشِیکَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ یَصْلُحُ اَلنَّاسُ فِی اَلطَّلاَقِ إِلاَّ بِالسَّیْفِ وَ لَوْ وَلِیتُهُمْ لَرَدَدْتُهُمْ إِلَی کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 14 )
ص : 390
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ مُثَنًّی اَلْحَنَّاطِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَجْلاَنَ : فِی قَوْلِهِ: فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَهْلُ بَیْتِهِ مِنَ اَلْأَئِمَّهِ هُمْ أَهْلُ اَلذِّکْرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 181 )
ص : 391
کا، [الکافی] ، عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ یَزِیدَ اَلْکُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ فِتْیَهً مِنْ أَوْلاَدِ مُلُوکِ بَنِی إِسْرَائِیلَ کَانُوا مُتَعَبِّدِینَ وَ کَانَتِ اَلْعِبَادَهُ فِی أَوْلاَدِ مُلُوکِ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ إِنَّهُمْ خَرَجُوا یَسِیرُونَ فِی اَلْبِلاَدِ لِیَعْتَبِرُوا فَمَرُّوا بِقَبْرٍ عَلَی ظَهْرِ طَرِیقٍ قَدْ سَفَی عَلَیْهِ اَلسَّافِی لَیْسَ یَتَبَیَّنُ مِنْهُ إِلاَّ رَسْمُهُ فَقَالُوا لَوْ دَعَوْنَا اَللَّهَ اَلسَّاعَهَ فَیَنْشُرَ لَنَا صَاحِبَ هَذَا اَلْقَبْرِ فَسَاءَلْنَاهُ کَیْفَ وَجَدَ طَعْمَ اَلْمَوْتِ فَدَعَوُا اَللَّهَ وَ کَانَ دُعَاؤُهُمُ اَلَّذِی دَعَوُا اَللَّهَ بِهِ أَنْتَ إِلَهُنَا یَا رَبَّنَا لَیْسَ لَنَا إِلَهٌ غَیْرُکَ وَ اَلْبَدِیعُ اَلدَّائِمُ غَیْرُ اَلْغَافِلِ اَلْحَیُّ اَلَّذِی لاَ یَمُوتُ لَکَ فِی کُلِّ یَوْمٍ شَأْنٌ تَعْلَمُ کُلَّ شَیْءٍ بِغَیْرِ تَعْلِیمٍ اُنْشُرْ لَنَا هَذَا اَلْمَیِّتَ بِقُدْرَتِکَ قَالَ فَخَرَجَ مِنْ ذَلِکَ اَلْقَبْرِ رَجُلٌ أَبْیَضُ اَلرَّأْسِ وَ اَللِّحْیَهِ یَنْفُضُ رَأْسَهُ مِنَ اَلتُّرَابِ فَزِعاً شَاخِصاً بَصَرَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَقَالَ لَهُمْ مَا یُوقِفُکُمْ عَلَی قَبْرِی فَقَالُوا دَعَوْنَاکَ لِنَسْأَلَکَ کَیْفَ وَجَدْتَ طَعْمَ اَلْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمْ لَقَدْ سَکَنْتُ فِی قَبْرِی تِسْعاً وَ تِسْعِینَ سَنَهً مَا ذَهَبَ عَنِّی أَلَمُ اَلْمَوْتِ وَ کَرْبُهُ وَ لاَ خَرَجَ مَرَارَهُ طَعْمِ اَلْمَوْتِ مِنْ حَلْقِی فَقَالُوا لَهُ مِتَّ یَوْمَ مِتَّ وَ أَنْتَ عَلَی مَا نَرَی أَبْیَضُ اَلرَّأْسِ وَ اَللِّحْیَهِ قَالَ لاَ وَ لَکِنْ لَمَّا سَمِعْتُ اَلصَّیْحَهَ اُخْرُجْ اِجْتَمَعَتْ تُرْبَهُ عِظَامِی إِلَی رُوحِی فَبَقِیتُ فِیهِ فَخَرَجْتُ فَزِعاً شَاخِصاً بَصَرِی مُهْطِعاً إِلَی صَوْتِ اَلدَّاعِی فَابْیَضَّ لِذَلِکَ رَأْسِی وَ لِحْیَتِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 501 )
ص : 392
مُحَمَّدُ بْنُ فُرَاتٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی هَذِهِ اَلْآیَهِ: ثُلَّهٌ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ اِبْنُ آدَمَ اَلْمَقْتُولُ وَ مُؤْمِنُ آلِ فِرْعَوْنَ وَ قَلِیلٌ مِنَ اَلْآخِرِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 230 )
ص : 393
وَ قَالَ زُرَارَهُ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تَقْرَأْ فِی اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأَخِیرَتَیْنِ مِنَ اَلْأَرْبَعِ رَکَعَاتٍ اَلْمَفْرُوضَاتِ شَیْئاً إِمَاماً کُنْتَ أَوْ غَیْرَ إِمَامٍ قُلْتُ فَمَا أَقُولُ فِیهِمَا قَالَ إِنْ کُنْتَ إِمَاماً فَقُلْ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ تُکَبِّرُ وَ تَرْکَعُ وَ إِنْ کُنْتَ خَلْفَ إِمَامٍ فَلاَ تَقْرَأُ شَیْئاً فِی اَلْأُولَیَیْنِ وَ أَنْصِتْ لِقِرَاءَتِهِ وَ لاَ تَقُولَنَّ شَیْئاً فِی اَلْأُخْرَیَیْنِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ إِذا قُرِئَ اَلْقُرْآنُ یَعْنِی فِی اَلْفَرِیضَهِ خَلْفَ اَلْإِمَامِ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ وَ اَلْأُخْرَیَانِ تَبَعُ اَلْأُولَیَیْنِ .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 585 )
ص : 394
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، جَمَاعَهٌ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ عَبْدِ اَلْوَهَّابِ بْنِ أَبِی جُبَّهَ وَرَّاقِ اَلْجَاحِظِ قَالَ سَمِعْتُ اَلْجَاحِظَ عَمْرَو بْنَ بَحْرٍ یَقُولُ سَمِعْتُ اَلنَّظَّامَ یَقُولُ: عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِحْنَهٌ عَلَی اَلْمُتَکَلِّمِ إِنْ وَفَّاهُ حَقَّهُ غَلاَ وَ إِنْ بَخَسَهُ حَقَّهُ أَسَاءَ وَ اَلْمَنْزِلَهُ اَلْوُسْطَی دَقِیقَهُ اَلْوَزْنِ حَادَّهُ اَللِّسَانِ صَعْبَهُ اَلتَّرَقِّی إِلاَّ عَلَی اَلْحَاذِقِ اَلذَّکِیِّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 125 )
ص : 395
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَحْیَی اَلْکَاهِلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ تَکُونُ لَهُ جَارِیَهٌ فَیَضَعُ أَبُوهُ یَدَهُ عَلَیْهَا مِنْ شَهْوَهٍ أَوْ یَنْظُرُ مِنْهَا إِلَی مُحَرَّمٍ مِنْ شَهْوَهٍ فَکَرِهَ أَنْ یَمَسَّهَا اِبْنُهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 417 )
ص : 396
وَ رُوِیَ: أَنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُعْطِی اَلدُّنْیَا مَنْ یُحِبُّ وَ مَنْ لاَ یُحِبُّ وَ لاَ یُعْطِی اَلدِّینَ إِلاَّ مَنْ یُحِبُّهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 145 )
و نیز روایت شده.که خداوند متعال دنیا را هم بکسانی که دوست دارد و هم بکسانی آنها را دوست ندارد داده و خواهد داد ولی نعمت دین را فقط بکسانی که دوست دارد عنایت میفرماید.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 150 )
ص : 397
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یُفْطِرُ عَلَی اَلْحُلْوِ فَإِذَا لَمْ یَجِدْ یُفْطِرُ عَلَی اَلْمَاءِ اَلْفَاتِرِ وَ کَانَ یَقُولُ إِنَّهُ یُنَقِّی اَلْکَبِدَ وَ اَلْمَعِدَهَ وَ یُطَیِّبُ اَلنَّکْهَهَ وَ اَلْفَمَ وَ یُقَوِّی اَلْأَضْرَاسَ وَ اَلْحَدَقَ وَ یُحَدِّدُ اَلنَّاظِرَ وَ یَغْسِلُ اَلذُّنُوبَ غَسْلاً وَ یُسَکِّنُ اَلْعُرُوقَ اَلْهَائِجَهَ وَ اَلْمِرَّهَ اَلْغَالِبَهَ وَ یَقْطَعُ اَلْبَلْغَمَ وَ یُطْفِئُ اَلْحَرَارَهَ عَنِ اَلْمَعِدَهِ وَ یَذْهَبُ بِالصُّدَاعِ وَ کَانَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یَأْکُلُ اَلْحَارَّ حَتَّی یَبْرُدَ وَ یَقُولُ إِنَّ اَللَّهَ لَمْ یُطْعِمْنَا نَاراً إِنَّ اَلطَّعَامَ اَلْحَارَّ غَیْرُ ذِی بَرَکَهٍ فَأَبْرِدُوهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 242 )
ص : 398
عَنْ أَبِی اَلْوَرْقَاءِ ، قَالَ: قُلْتُ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) أَوَّلُ شَیْءٍ نَزَلَ مِنَ اَلسَّمَاءِ، مَا هُوَ؟ قَالَ: «أَوَّلُ شَیْءٍ نَزَلَ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ فَهُوَ اَلْبَیْتُ اَلَّذِی بِمَکَّهَ ، أَنْزَلَهُ اَللَّهُ یَاقُوتَهً حَمْرَاءَ، فَفَسَقَ قَوْمُ نُوحٍ فِی اَلْأَرْضِ، فَرَفَعَهُ حَیْثُ یَقُولُ: وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ اَلْقَواعِدَ مِنَ اَلْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 334 )
ص : 399
إِلَهِی کَمْ مِنْ شَیْءٍ غِبْتُ عَنْهُ فَحَضَرْتَهُ. فَیَسَّرْتَ لِی فِیهِ اَلْمَنَافِعَ، وَ دَفَعْتَ عَنِّی فِیهِ اَلسُّوءَ، وَ حَفِظْتَ مِنِّی فِیهِ اَلْغَیْبَهَ، وَ وَفَیْتَنِی فِیهِ بِلاَ عِلْمٍ مِنِّی، وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ، فَلَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی ذَلِکَ وَ اَلطَّوْلُ وَ اَلْمَنُّ. وَ کَمْ مِنْ شَیْءٍ لَمْ أَغِبْ عَنْهُ یَا إِلَهِی (فَتَوَلَّیْتَهُ) لِی وَ سَدَدْتَ لِی فِیهِ اَلرَّأْیَ، وَ أَعْطَیْتَنِی فِیهِ اَلْقَبُولَ، وَ أَنْجَحْتَ فِیهِ اَلطَّلِبَهَ، وَ قَرَّبْتَ فِیهِ اَلْمَعُونَهَ، فَلَکَ اَلْحَمْدُ یَا إِلَهِی کَثِیراً، وَ لَکَ اَلْحَمْدُ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ اَلْمَرْضِیِّ اَلرَّضِیِّ، اَلطَّیِّبِ اَلتَّقِیِّ، اَلْمُبَارَکِ اَلنَّقِیِّ، اَلطَّاهِرِ اَلزَّکِیِّ، اَلْمُطَهَّرِ اَلْوَفِیِّ، وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ اَلطَّیِّبِینَ اَلْأَخْیَارِ، کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ. اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ عَلَی أَثَرِ مَحَامِدِکَ، وَ اَلصَّلاَهِ عَلَی نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، أَنْ تَغْفِرَ لِی ذُنُوبِی کُلَّهَا، قَدِیمَهَا وَ حَدِیثَهَا، صَغِیرَهَا وَ کَبِیرَهَا، سِرَّهَا وَ عَلاَنِیَتَهَا، مَا عَلِمْتُ مِنْهَا وَ مَا لَمْ أَعْلَمْ، وَ مَا أَحْصَیْتَ عَلَیَّ وَ حَفِظْتَهُ وَ نَسِیتُهُ أَنَا مِنْ نَفْسِی. یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ، یَا رَحْمَنُ یَا رَحْمَنُ، یَا رَحِیمُ یَا رَحِیمُ، سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِکَ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ، أَنْتَ یَا إِلَهِی مَوْضِعُ کُلِّ شَکْوَی، وَ مُنْتَهَی اَلْحَاجَاتِ، وَ أَنْتَ أَمَرْتَ خَلْقَکَ بِالدُّعَاءِ، وَ تَکَفَّلْتَ لَهُمْ بِالْإِجَابَهِ، أَنْتَ قَرِیبٌ مُجِیبٌ، سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِکَ، مَا أَعْظَمَ اسْمَکَ فِی أَهْلِ اَلسَّمَاءِ، وَ أَحْمَدَ فَعَالَکَ فِی أَهْلِ اَلْأَرْضِ، وَ أَفْشَی خَیْرَکَ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ. سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِکَ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ، أَنْتَ اَلرَّءُوفُ وَ إِلَیْکَ اَلْمَرْغَبُ، تُنْزِلُ اَلْغَیْثَ بِقَدْرِ اَلْأَقْوَاتِ. وَ أَنْتَ قَاسِمُ اَلْمَعَاشِ، قَاضِی اَلْآجَالِ، رَازِقُ اَلْعِبَادِ، مُرْوِی اَلْبِلاَدِ، مُخْرِجُ اَلثَّمَرَاتِ، عَظِیمُ اَلْبَرَکَاتِ. سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِکَ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ، أَنْتَ اَلْمُغِیثُ وَ إِلَیْکَ اَلْمَرْغَبُ، مُنْزِلُ اَلْغَیْثِ یُسَبِّحُ اَلرَّعْدُ بِحَمْدِکَ وَ اَلْمَلاَئِکَهُ مِنْ خِیفَتِکَ وَ اَلْعَرْشُ اَلْأَعْلَی وَ اَلْعَمُودُ اَلْأَسْفَلُ وَ اَلْهَوَاءُ وَ مَا بَیْنَهُمَا وَ مَا تَحْتَ اَلثَّرَی، وَ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ، وَ اَلنُّجُومُ وَ اَلْبُحُورُ، وَ اَلضِّیَاءُ وَ اَلظُّلْمَهُ، وَ اَلنُّورُ وَ اَلْفَیْءُ، وَ اَلظِّلُّ وَ اَلْحَرُورُ. سُبْحَانَکَ أَنْتَ تُسَیِّرُ اَلْجِبَالَ، وَ تُهِبُّ اَلرِّیَاحَ. سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِکَ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ، سُبْحَانَکَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْمَرْهُوبِ حَامِلِ مَنْ فِی سَمَائِکَ وَ أَرْضِکَ، وَ مَنْ فِی اَلْبُحُورِ وَ اَلْهَوَاءِ، وَ مَنْ فِی اَلظُّلْمَهِ، وَ مَنْ فِی لُجَجِ اَلْبِحَارِ، وَ مَنْ تَحْتَ اَلثَّرَی، وَ مَا بَیْنَ اَلْخَافِقَیْنِ، سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَکَ. سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِکَ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ، سُبْحَانَکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْأَلُکَ إِجَابَهَ اَلدُّعَاءِ فِی اَلشِّدَّهِ وَ اَلرَّخَاءِ، سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِکَ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، نَظَرْتَ إِلَی اَلسَّمَاوَاتِ اَلْعُلَی فَأُوثِقَتْ أَطْبَاقُهَا، سُبْحَانَکَ وَ نَظَرْتَ إِلَی عِمَادِ اَلْأَرَضِینَ اَلسُّفْلَی فَزُلْزِلَتْ أَقْطَارُهَا، سُبْحَانَکَ وَ نَظَرْتَ إِلَی مَا فِی اَلْبُحُورِ وَ لُجَجِهَا فَتَمَخَّضَ مَا فِیهَا - سُبْحَانَکَ - فَرَقاً مِنْکَ وَ هَیْبَهً مِنْکَ، سُبْحَانَکَ وَ نَظَرْتَ إِلَی مَا أَحَاطَ بِالْخَافِقَیْنِ وَ مَا بَیْنَ ذَلِکَ مِنَ اَلْهَوَاءِ فَخَضَعَ لَکَ (خَاشِعاً) ، وَ لِجَلاَلِ وَجْهِکَ اَلْکَرِیمِ أَکْرَمِ اَلْوُجُوهِ وَ سَیِّدِ اَلْوُجُوهِ خَاضِعاً. سُبْحَانَکَ مَنْ ذَا اَلَّذِی أَعَانَکَ حِینَ بَنَیْتَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اِسْتَوَیْتَ عَلَی عَرْشِکَ عَرْشِ عَظَمَتِکَ؟ سُبْحَانَکَ مَنْ ذَا اَلَّذِی حَضَرَکَ حِینَ بَسَطْتَ اَلْأَرْضَ فَمَدَدْتَهَا ثُمَّ دَحَوْتَهَا فَجَعَلْتَهَا فِرَاشاً؟ فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یَقْدِرُ (عَلَی) قُدْرَتِکَ، سُبْحَانَکَ مَنْ ذَا اَلَّذِی رَآکَ حِینَ نَصَبْتَ اَلْجِبَالَ فَأَثْبَتَّ أَسَاسَهَا بِأَهْلِهَا رَحْمَهً مِنْکَ لِخَلْقِکَ، سُبْحَانَکَ مَنْ ذَا اَلَّذِی أَعَانَکَ حِینَ فَجَّرْتَ اَلْبُحُورَ وَ أَحَطْتَ بِهَا اَلْأَرْضَ، سُبْحَانَکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ بِحَمْدِکَ، مَنْ ذَا اَلَّذِی یُضَادُّکَ وَ یُغَالِبُکَ، أَوْ یَمْنَعُ مِنْکَ أَوْ یَنْجُو مِنْ قَدَرِکَ. سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ وَ بِحَمْدِکَ، مَا لِلْعُیُونِ لاَ تَبْکِی لِغَفْلَهِ اَلْقُلُوبِ إِذَا ذَکَرْتَ مَخَافَتَکَ؟! سُبْحَانَکَ مَا أَفْضَلَ حِلْمَکَ، وَ أَمْضَی حُکْمَکَ، وَ أَحْسَنَ خَلْقَکَ. سُبْحَانَکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ بِحَمْدِکَ مَنْ یَبْلُغُ مَدْحَکَ؟ وَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَصِفَ کُنْهَکَ؟ أَوْ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَنَالَ مُلْکَکَ؟ سُبْحَانَکَ حَارَتِ اَلْأَبْصَارُ دُونَکَ، وَ اِمْتَلَأَتِ اَلْقُلُوبُ فَرَقاً مِنْکَ، وَ وَجَلاً مِنْ مَخَافَتِکَ. سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ بِحَمْدِکَ، وَ مَا أَحْکَمَکَ وَ أَعْدَلَکَ وَ أَرْأَفَکَ وَ أَرْحَمَکَ وَ أَبْصَرَکَ، سُبْحَانَکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، لاَ تَحْرِمْنِی رَحْمَتَکَ، وَ لاَ تُعَذِّبْنِی وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ، آمِینَ آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ .
( الدروع الواقیه , جلد 1 , صفحه 193 )
ص : 400
وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ أَوْحَی اَللَّهُ إِلَی بَعْضِ أَنْبِیَائِهِ قُلْ لِلَّذِینَ یَتَفَقَّهُونَ لِغَیْرِ اَلدِّینِ وَ یَتَعَلَّمُونَ لِغَیْرِ اَلْعَمَلِ وَ یَطْلُبُونَ اَلدُّنْیَا لِغَیْرِ اَلْآخِرَهِ - یَلْبَسُونَ لِلنَّاسِ مُسُوکَ اَلْکِبَاشِ وَ قُلُوبُهُمْ کَقُلُوبِ اَلذِّئَابِ أَلْسِنَتُهُمْ أَحْلَی مِنَ اَلْعَسَلِ وَ أَعْمَالُهُمْ أَمَرُّ مِنَ اَلصَّبِرِ إِیَّایَ یُخَادِعُونَ وَ لَأُتِیحَنَّ لَکُمْ فِتْنَهً تَذَرُ اَلْحَکِیمَ حَیْرَانا .
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 79 )
از رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله و سلّم-نقل شده است که فرمود: «خداوند متعال بر پیامبری این چنین وحی فرستاد:به کسانی که فهمشان را در غیر راه دین صرف می کنند،و علم می آموزند نه برای آنکه عمل نمایند،و دنیا را طلب می کنند نه آخرت را،و پوست میش بر تن می کنند ولی در واقع مانند گرگ درنده اند،و زبانشان شیرین تر از عسل است و کارهایشان تلختر از صبر ،بگو که:آیا با من خدعه و نیرنگ می کنند آیا مرا مسخره می نمایند؟شما را به فتنه ای دچار کنم که حکما و دانشمندان از آن به حیرت بیفتند».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 126 )
و از پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله)وارد شده که فرمود:خدای تعالی به بعضی از انبیایش فرمود:بگو به آنانی که برای غیر دین علم می آموزند و برای غیر عمل علم می اندوزند و دنیا را برای غیر آخرت می خواهند برای مردم پوستین میش می پوشند در حالی که قلبهایشان همانند گرگ است و زبانهایشان شیرینتر از عسل و کارهایشان تلختر از صبر است:آیا با من حیله گری می کنید و مرا استهزا می کنید آزمایشی را برای شما در نظر می گیرم که حکیم در آن وامی ماند.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 75 )
ص : 401
وَ مِنْ کِتَابِ اَلنُّبُوَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا زَالَ طَعَامُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلشَّعِیرَ حَتَّی قَبَضَهُ اَللَّهُ إِلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 244 )
ص : 402
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ قِرَانَ بَیْنَ اَلسُّورَتَیْنِ فِی رَکْعَهٍ وَ لاَ قِرَانَ بَیْنَ أُسْبُوعَیْنِ فِی فَرِیضَهٍ وَ نَافِلَهٍ وَ لاَ قِرَانَ بَیْنَ صَوْمَیْنِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 53 )
ص : 403
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَی بْنُ إِسْمَاعِیلَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلدَّاعِی بِلاَ عَمَلٍ کَالرَّامِی بِلاَ وَتَرٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 216 )
ص : 404
یج، [الخرائج و الجرائح] ، سَعْدٌ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ عَنْ سَدِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ لَنَا خُدَّاماً مِنَ اَلْجِنِّ فَإِذَا أَرَدْنَا اَلسُّرْعَهَ بَعَثْنَاهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 23 )
خرایج: سدیر از حضرت باقر علیه السّلام نقل کرد که فرمود: ما خدمتکارانی از جن داریم وقتی کاری فوری داشته باشیم آنها را مامور میکنیم.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 17 )
ص : 405
وَ عَنِ اِبْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنُ اَلْحَسَنِ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ اَلنُّعْمَانِ بْنِ یَحْیَی اَلْأَزْرَقِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ مَلَکاً مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ قَالَ لَأَبْنِیَنَّ مَدِینَهٍ لاَ یَعِیبُهَا أَحَدٌ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ بِنَائِهَا اِجْتَمَعَ رَأْیُهُمْ عَلَی أَنَّهُمْ لَمْ یَرَوْا مِثْلُهَا قَطُّ فَقَالَ لَهُ رَجُلٍ لَوْ آمَنْتَنِی عَلَی نَفْسِی أَخْبَرْتُکَ بعیبها فَقَالَ لَکَ اَلْأَمَانُ فَقَالَ لَهَا عیبان أَحَدِهِمَا أَنَّکَ تَهْلِکُ عَنْهَا وَ اَلثَّانِی أَنَّهَا تَخْرَبُ مِنْ بَعْدِکَ فَقَالَ اَلْمَلِکُ وَ أَیُّ عَیْبٍ أَعِیبُ مِنْ هَذَا ثُمَّ قَالَ فَمَا نَصْنَعُ قَالَ تَبْنِی مَا یَبْقَی وَ لاَ یَفْنَی وَ تَکُونُ شَابّاً لاَ تهرم أَبَداً فَقَالَ اَلْمَلِکِ لاِبْنَتِهِ ذَلِکَ فَقَالَتْ مَا صَدَّقَکَ أَحَدٌ غَیْرِهِ مِنْ أَهْلِ مَمْلَکَتِکَ .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 178 )
ص : 406
بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی وَ یَعْمَلُ بِسُنَّتِی وَ یُنْزِلُ اَللَّهُ لَهُ اَلْبَرَکَهَ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ تُخْرِجُ لَهُ اَلْأَرْضُ بَرَکَتَهَا وَ تَمْلَأُ بِهِ اَلْأَرْضُ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً وَ یَعْمَلُ عَلَی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ سَبْعَ سِنِینَ وَ یَنْزِلُ بَیْتَ اَلْمَقْدِسِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 472 )
الخامس و العشرون باین اسناد أبو سعید خدری روایت کند که حضرت رسول (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود که خروج کند مردی از اهل بیت من، و عمل نماید بسنت من، و فرو فرستد خدای تعالی برکت را از آسمان، و بیرون آرد زمین برکت خود را، و پر شود زمین از داد و عدل؛ همچنان که پر و مملو بوده از ظلم و جور، و عمل نماید بر این امت هفت سال، و فرود آید و نزول فرماید ببیت المقدس.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 374 )
ص : 407
[314] وَ عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ: خَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ قَدْ أَخَذَ بِیَدِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ وَ قَالَ: مَنْ عَرَفَ هَذِهِ فَقَدْ عَرَفَهَا، وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهَا هِیَ فَاطِمَهُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ ، وَ هِیَ بَضْعَهٌ مِنِّی، وَ هِیَ قَلْبِیَ اَلَّذِی بَیْنَ جَنْبَیَّ، فَمَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی وَ مَنْ آذَانِی فَقَدْ آذَی اَللَّهَ - جَلَّ وَ عَلاَ- .
( المحتضر , جلد 1 , صفحه 234 )
ص : 408
ع، [علل الشرائع] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ یُونُسَ عَنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُضْطَرُّ لاَ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ لِأَنَّهَا لاَ تَزِیدُهُ إِلاَّ شَرّاً وَ لِأَنَّهُ إِنْ شَرِبَهَا قَتَلَتْهُ فَلاَ یَشْرَبْ مِنْهَا قَطْرَه. ً وَ رُوِیَ: لاَ تَزِیدُهُ إِلاَّ عَطَشاً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 137 )
ص : 409
فس، [تفسیر القمی ] : مَاتَ هَارُونُ وَ مُوسَی عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فِی اَلتِّیهِ فَرُوِیَ أَنَّ اَلَّذِی حَفَرَ قَبْرَ مُوسَی هُوَ مَلَکُ اَلْمَوْتِ فِی صُورَهِ آدَمِیٍّ وَ لِذَلِکَ لاَ یَعْرِفُ بَنُو إِسْرَائِیلَ مَوْضِعَ قَبْرِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ سُئِلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ قَبْرِهِ فَقَالَ عِنْدَ اَلطَّرِیقِ اَلْأَعْظَمِ عِنْدَ اَلْکَثِیبِ اَلْأَحْمَرِ قَالَ وَ کَانَ بَیْنَ مُوسَی وَ بَیْنَ دَاوُدَ خَمْسُمِائَهِ سَنَهٍ وَ بَیْنَ دَاوُدَ وَ عِیسَی أَلْفُ سَنَهٍ وَ مِائَهُ سَنَهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 363 )
ص : 410
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا شَرِبَ اَلْمَاءَ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی سَقَانَا عَذْباً زُلاَلاً وَ لَمْ یَسْقِنَا مِلْحاً أُجَاجاً وَ لَمْ یُؤَاخِذْنَا بِذُنُوبِنَا .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 384 )
2 - ابن قدّاح گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرگاه پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله آب می نوشید، می فرمود:
«الحمد للّه الّذی سقانا عذبا زلالا و لم یسقنا ملحا أجاجا و لم یؤاخذنا بذنوبنا».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 262 )
: ضعیف علی المشهور. قوله صلی الله علیه و آله: و لم یؤاخذنا بأن یجعل الماء ملحا أجاجا أو یسلبه عنا.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 234 )
ص : 411
و فی الحدیث: لا تبردوا علی الظالم.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 87 , صفحه 272 )
ص : 412
مکا، [مکارم الأخلاق] ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ حَبِیبِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَرَنِی أَنْ أَدْعُوَ بِهِنَّ عِنْدَ خَتْمِ اَلْقُرْآنِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ إِخْبَاتَ اَلْمُخْبِتِینَ وَ إِخْلاَصَ اَلْمُوقِنِینَ وَ مُرَافَقَهَ اَلْأَبْرَارِ وَ اِسْتِحْقَاقَ حَقَائِقِ اَلْإِیمَانِ وَ اَلْغَنِیمَهَ مِنْ کُلِّ بِرٍّ وَ اَلسَّلاَمَهَ مِنْ کُلِّ إِثْمٍ وَ وُجُوبَ رَحْمَتِکَ وَ عَزَائِمَ مَغْفِرَتِکَ وَ اَلْفَوْزَ بِالْجَنَّهِ وَ اَلنَّجَاهَ مِنَ اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 206 )
ص : 413
وَ قَالَ أَیْضاً حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْخَثْعَمِیُّ عَنْ عَبَّادِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَلاَمٌ عَلَی آلِ یَاسِینَ 130:37 قَالَ نَحْنُ هُمْ آلُ مُحَمَّدٍ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 490 )
ص : 414
عَنْهُ : عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی اَلْخَشَّابِ ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ اَلْهَاشِمِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قالَ اَلَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ اَلْکِتابِ أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ قَالَ: فَفَرَّجَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) أَصَابِعَهُ، فَوَضَعَهَا عَلَی صَدْرِهِ، ثُمَّ قَالَ: «وَ عِنْدَنَا - وَ اَللَّهِ - عِلْمُ اَلْکِتَابِ کُلُّهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 218 )
ص : 415
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْبَصْرِیِّ اَلدَّیْلَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «وَ کُنْتُمْ عَلی شَفا حُفْرَهٍ مِنَ اَلنّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْها مُحَمَّدٌ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ».
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 379 )
ص : 416
و فی تفسیر العیّاشیّ ، عن الباقر - علیه السّلام-: قال لهم یوسف: قد بلغنی أنّ لکم أخوین لأبیکم. فما فعلا؟ قالوا: أمّا الکبیر منهما، فإنّ الذّئب أکله. و أمّا الصّغیر فخلّفناه عند أبیه، و هو به ضنین ، و علیه شفیق. قال: فإنّی أحبّ أن تأتونی به معکم، إذا جئتم لتمتارون.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 334 )
ص : 417
و فی عیون الأخبار ، فی باب ما جاء عن الرّضا - علیه السّلام - فی وصف الإمام و الإمامه، و ذکر فضل الإمام و رتبته، حدیث طویل، یقول فیه - علیه السّلام-: ثمّ أکرمه اللّه - عزّ و جلّ - بأن جعلها فی ذرّیّته و أهل الصّفوه و الطّهاره. فقال - عزّ و جلّ- : وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ نافِلَهً وَ کُلاًّ جَعَلْنا صالِحِینَ `وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَیْنا إِلَیْهِمْ فِعْلَ اَلْخَیْراتِ وَ إِقامَ اَلصَّلاهِ وَ إِیتاءَ اَلزَّکاهِ وَ کانُوا لَنا عابِدِینَ. فلم یزل فی ذرّیّته. یرثها بعض عن بعض قرنا فقرنا، حتّی ورثها النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - فقال اللّه - جلّ جلاله- : إِنَّ أَوْلَی اَلنّاسِ بِإِبْراهِیمَ لَلَّذِینَ اِتَّبَعُوهُ وَ هذَا اَلنَّبِیُّ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ اَللّهُ وَلِیُّ اَلْمُؤْمِنِینَ. فکانت له خاصّه فقلّدها - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - علیّا - علیه السّلام - بأمر اللّه - عزّ و جلّ - علی رسم ما فرض اللّه - تعالی - فصارت فی ذرّیّته الأصفیاء، الّذین آتاهم اللّه - تعالی - العلم و الإیمان بقوله: وَ قالَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْعِلْمَ وَ اَلْإِیمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِی کِتابِ اَللّهِ إِلی یَوْمِ اَلْبَعْثِ فهی فی ولد علیّ - علیه السّلام - خاصّه إلی یوم القیامه. إذ لا نبیّ بعد محمّد - صلّی اللّه علیه و آله و سلم-. و فی أصول الکافی : عن الرّضا - علیه السّلام - مثله سواء:
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 220 )
ص : 418
کنز، [کنز جامع الفوائد] ، و تأویل الآیات الظاهره : قَوْلُهُ تَعَالَی: یا أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ حَسْبُکَ اَللّهُ وَ مَنِ اِتَّبَعَکَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ رَوَی أَبُو نُعَیْمٍ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ . َقُولُ رَوَی اِبْنُ بِطْرِیقٍ فِی اَلْمُسْتَدْرَکِ عَنْ أَبِی نُعَیْمٍ : مِثْلَهُ ثُمَّ قَالَ قَوْلُهُ تَعَالَی - هُوَ اَلَّذِی أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤْمِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 52 )
ص : 419
کِتَابُ اِبْنِ رُمَیْحٍ : قُلْ ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ اَلْمُتَکَلِّفِینَ - `إِنْ هُوَ إِلاّ ذِکْرٌ لِلْعالَمِینَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 403 )
ص : 420
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْأَحْمَرِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی بَکْرِ بْنِ أَبِی سَمَّاکٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا قُمْتَ بِاللَّیْلِ فَاسْتَکْ فَإِنَّ اَلْمَلَکَ یَأْتِیکَ فَیَضَعُ فَاهُ عَلَی فِیکَ فَلَیْسَ مِنْ حَرْفٍ تَتْلُوهُ وَ تَنْطِقُ بِهِ إِلاَّ صَعِدَ بِهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَلْیَکُنْ فُوکَ طَیِّبَ اَلرِّیحِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 21 )
ص : 421
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ مَالِکٍ : فَلَقِیتُ نَصْرَ بْنَ مُزَاحِمٍ اَلْمِنْقَرِیَّ ، فَحَدَّثَنِی عَنْ غَالِبٍ اَلْجُهَنِیِّ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ ، عَنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ... وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ سَوَاءً.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 344 )
[706]46-رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:هنگامی که به آسمان برده شدم...و دقیقا مانند حدیث فوق را روایت کرده است.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 769 )
ص : 422
عُدَّهُ اَلدَّاعِی ، حَدَّثَ أَبُو عِمْرَانَ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ اَلْکِسْرَوِیُّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ کُلَیْبٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جَنَاحٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: دَخَلَ أَبُو اَلْمُنْذِرِ هِشَامُ بْنُ اَلسَّائِبِ اَلْکَلْبِیُّ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ أَنْتَ اَلَّذِی تُفَسِّرُ اَلْقُرْآنَ قَالَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِنَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِذا قَرَأْتَ اَلْقُرْآنَ جَعَلْنا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اَلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَهِ حِجاباً مَسْتُوراً مَا ذَلِکَ اَلْقُرْآنُ اَلَّذِی کَانَ إِذَا قَرَأَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حُجِبَ عَنْهُمْ قُلْتُ لاَ أَدْرِی قَالَ فَکَیْفَ قُلْتَ إِنَّکَ تُفَسِّرُ اَلْقُرْآنَ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنْ رَأَیْتَ أَنْ تُنْعِمَ عَلَیَّ وَ تُعَلِّمَنِیهِنَّ قَالَ آیَهٌ فِی اَلْکَهْفِ وَ آیَهٌ فِی اَلنَّحْلِ وَ آیَهٌ فِی اَلْجَاثِیَهِ وَ هِیَ أَ فَرَأَیْتَ مَنِ اِتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اَللّهُ عَلی عِلْمٍ وَ خَتَمَ عَلی سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ وَ جَعَلَ عَلی بَصَرِهِ غِشاوَهً فَمَنْ یَهْدِیهِ مِنْ بَعْدِ اَللّهِ أَ فَلا تَذَکَّرُونَ وَ فِی اَلنَّحْلِ : أُولئِکَ اَلَّذِینَ طَبَعَ اَللّهُ عَلی قُلُوبِهِمْ وَ سَمْعِهِمْ وَ أَبْصارِهِمْ وَ أُولئِکَ هُمُ اَلْغافِلُونَ وَ فِی اَلْکَهْفِ : وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُکِّرَ بِآیاتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْها وَ نَسِیَ ما قَدَّمَتْ یَداهُ إِنّا جَعَلْنا عَلی قُلُوبِهِمْ أَکِنَّهً أَنْ یَفْقَهُوهُ وَ فِی آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِنْ تَدْعُهُمْ إِلَی اَلْهُدی فَلَنْ یَهْتَدُوا إِذاً أَبَداً - قَالَ اَلْکِسْرَوِیُّ فَعَلَّمْتُهَا رَجُلاً مِنْ أَهْلِ هَمَدَانَ کَانَتِ اَلدَّیْلَمُ أَسَرَتْهُ فَمَکَثَ فِیهِمْ عَشَرَ سِنِینَ ثُمَّ ذَکَرَ اَلثَّلاَثَ اَلْآیَاتِ قَالَ فَجَعَلْتُ أَمُرُّ عَلَی مَحَالِّهِمْ وَ عَلَی مَرَاصِدِهِمْ فَلاَ یَرَوْنِی وَ لاَ یَقُولُونَ شَیْئاً حَتَّی إِذَا خَرَجْتُ إِلَی أَرْضِ اَلْإِسْلاَمِ قَالَ أَبُو اَلْمُنْذِرِ وَ عَلَّمْتُهَا قَوْماً خَرَجُوا فِی سَفِینَهٍ مِنَ اَلْکُوفَهِ إِلَی بَغْدَادَ وَ خَرَجَ مَعَهُمْ سَبْعُ سُفُنٍ فَقُطِعَ عَلَی سِتٍّ وَ سَلِمَتِ اَلسَّفِینَهُ اَلَّتِی قُرِئَ فِیهَا هَذِهِ اَلْآیَاتُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 283 )
ص : 423
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ أَلْبَانِ اَلْأُتُنِ یُشْرَبُ لِلدَّوَاءِ أَوْ یُجْعَلُ لِلدَّوَاءِ قَالَ لاَ بَأْسَ . وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 117 )
ص : 424
22128-4 ( الکافی 505:5) العده ، عن البرقی ، عن محمد بن الحسن ، عن یوسف بن حماد ، عمن ذکره ، عن جابر قال: قال أبو جعفر علیه السّلام : "غیره النساء الحسد و الحسد هو أصل الکفر إن النساء إذا غرن غضبن و إذا غضبن کفرن إلا المسلمات منهن".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 768 )
ص : 425
10846-12 التهذیب ،1/6/207/4 سعد عن أبی جعفر عن الحسین عن فضاله عن أبان عن البصری عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن رجل أفطر یوما من شهر رمضان متعمدا قال علیه خمسه عشر صاعا لکل مسکین مد بمد النّبی صلّی اللّه علیه و آله أفضل. 10847-13 التهذیب،1/53/321/4 ابن محبوب عن الحسین عن فضاله: مثله إلا أنه قال فی آخره لکل مسکین مد کما صنع رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 275 )
ص : 426
24537-10 ( الکافی 193:3) و فی روایه أخری قال: قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ": إن لکل بیت بابا و إن باب القبر من قبل الرجلین".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 512 )
ص : 427
محمد بن الحسن الصفّار : عن عمران بن موسی ، عن محمد ابن الحسین ، عن محمد بن عبد اللّه [بن زراره ، عن عیسی بن عبد اللّه ،] ، عن أبیه ، عن جدّه ، عن عمر بن أبی سلمه ، عن امّه أمّ سلمه ، قال: قالت: أقعد رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - علیّا - علیه السلام - فی بیتی، ثمّ دعا بجلد شاه، فکتب فیه حتی ملأ أکارعه، ثمّ دفعه إلیّ فقال: من جاءک من بعدی بآیه کذا و کذا فادفعیه إلیه. فأقامت أمّ سلمه حتی توفّی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و ولی أبو بکر أمر الناس، فبعثتنی فقالت: اذهب و انظر ما صنع هذا الرجل. (قال:) فجئت فجلست فی الناس حتی خطب أبو بکر ، ثمّ نزل و دخل بیته [فجئت] فأخبرتها، فأقامت حتی إذا ولی عمر [بعثتنی] (فصنعت مثل ما صنعت) فصنع مثل ما صنع صاحبه. (قال:) فجئت فأخبرتها، ثمّ أقامت حتی ولّی عثمان فبعثتنی، (قال: فمضیت و صنعت کما صنعت) و صنع کما صنع صاحباه، فأخبرتها، فأقامت حتی ولّی علیّ - علیه السلام - فأرسلتنی. فقالت: انظر ما [ذا] یصنع هذا الرجل، فجئت فجلست فی المسجد ، فلمّا خطب علیّ نزل فرآنی فی الناس، فقال: اذهب فاستأذن (لی) علی امّک. قال: [فخرجت حتی جئتها] فأخبرتها و قلت : (إنّ أمیر المؤمنین علیّا - علیه السلام -) یستأذن علیک و هو (ذا) خلفی یریدک. قالت: فأنا و اللّه کذا . فاستأذن علیّ فدخل، فقال لها: اعطینی الکتاب الذی دفعه إلیک (رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-) بآیه کذا و کذا. فکأنّی أنظر إلی امّی حتی قامت إلی تابوت لها [فی جوفها تابوت] صغیر فاستخرجت من جوفه کتابا، فدفعته إلی علیّ ، ثمّ قالت لی امّی: یا بنیّ، الزمه [فلا] و اللّه ما رأیت بعد نبیّک إماما غیره .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 2 , صفحه 248 )
ص : 428
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: اَلْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ اَلْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ اَلْأُنْثی بِالْأُنْثی قَالَ لاَ یُقْتَلُ حُرٌّ بِعَبْدٍ وَ لَکِنْ یُضْرَبُ ضَرْباً شَدِیداً وَ یُغَرَّمُ دِیَهَ اَلْعَبْدِ وَ إِنْ قَتَلَ رَجُلٌ اِمْرَأَهً فَأَرَادَ أَوْلِیَاءُ اَلْمَقْتُولِ أَنْ یَقْتُلُوهُ أَدَّوْا نِصْفَ دِیَتِهِ إِلَی أَهْلِ اَلرَّجُلِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 406 )
ص : 429
وَ لَیالٍ عَشْرٍ یعنی العشر من ذی الحجّه عن ابن عبّاس و الحسن و قتاده و مجاهد و الضّحّاک و السّدّیّ و روی ذلک مرفوعا .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 266 )
ص : 430
کشف، [کشف الغمه] ، مِنْ مَنَاقِبِ اَلْخُوارِزْمِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ یَقْعُدُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی اَلْفِرْدَوْسِ وَ هُوَ جَبَلٌ قَدْ عَلاَ عَلَی اَلْجَنَّهِ وَ فَوْقَهُ عَرْشُ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ وَ مِنْ سَفْحِهِ تَنْفَجِرُ أَنْهَارُ اَلْجَنَّهِ وَ تَتَفَرَّقُ فِی اَلْجَنَّهِ وَ هُوَ جَالِسٌ عَلَی کُرْسِیٍّ مِنْ نُورٍ تَجْرِی بَیْنَ یَدَیْهِ اَلتَّسْنِیمُ لاَ یَجُوزُ أَحَدٌ اَلصِّرَاطَ إِلاَّ وَ مَعَهُ بَرَاءَهٌ بِوَلاَیَتِهِ وَ وَلاَیَهِ أَهْلِ بَیْتِهِ یُشْرِفُ عَلَی اَلْجَنَّهِ فَیُدْخِلُ مُحِبِّیهِ اَلْجَنَّهَ وَ مُبْغِضِیهِ اَلنَّارَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 230 )
ص : 431
وَ مِنْهُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: کَانَ عِنْدِی ضَیْفٌ فَتَشَهَّی عَلَیَّ أُتْرُجّاً بِعَسَلٍ فَأَطْعَمْتُهُ وَ أَکَلْتُ مَعَهُ ثُمَّ مَضَیْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِذَا اَلْمَائِدَهُ بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَ لِی اُدْنُ فَکُلْ قُلْتُ إِنِّی قَدْ أَکَلْتُ قَبْلَ أَنْ آتِیَکَ أُتْرُجّاً بِعَسَلٍ وَ أَنَا أَجِدُ ثِقْلَهُ لِأَنِّی أَکْثَرْتُ مِنْهُ فَقَالَ یَا غُلاَمُ اِنْطَلِقْ إِلَی فُلاَنَهَ فَقُلْ لَهَا اِبْعَثِی إِلَیْنَا بِحَرْفِ رَغِیفٍ یَابِسٍ مِنَ اَلَّذِی یُجَفَّفُ فِی اَلتَّنُّورِ فَأُتِیَ بِهِ فَقَالَ کُلْ هَذَا فَإِنَّ اَلْخُبْزَ اَلْیَابِسَ یَهْضِمُ اَلْأُتْرُجَّ فَأَکَلْتُهُ ثُمَّ قُمْتُ مِنْ مَکَانِی فَکَأَنِّی لَمْ آکُلْ شَیْئاً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 192 )
5-و از همان:از ابی بصیر که مهمانی داشتم و از من ترنج با عسل خواست باو خوراندم و با او خوردم و نزد امام ششم علیه السّلام رفتم و دیدم خوان برابرش گسترده است بمن فرمود:نزدیک بیا و بخور،گفتم:من پیش از اینکه نزد شما آیم ترنج با عسل خوردم و سنگین شدم چون پر از آن خوردم،فرمود:ای غلام برو نزد فلانه زن و بگو یک تیکه گرده که در تنور خشک پخته شود بما بده،و آن را آورد،فرمود: این را بخور که نان خشک ترنج را هضم میکند،و خوردم و از جا برخاستم و گویا چیزی نخورده ام.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 31 )
ص : 432
رَوَی اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعُیُونِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ إِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ لَخُدَّامُنَا وَ خُدَّامُ مُحِبِّینَا یَا عَلِیُّ اَلَّذِینَ یَحْمِلُونَ اَلْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ ... وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِوَلاَیَتِنَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 6 )
ص : 433
جَابِرٌ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَکُونُ فِی آخِرِ اَلزَّمَانِ قَوْمٌ یُتَّبَعُ فِیهِمْ قَوْمٌ مُرَاءُونَ یَنْفِرُونَ وَ یَنْسِلُونَ حَدَباً سَفَهاً لاَ یُوجِبُونَ أَمْراً بِمَعْرُوفٍ وَ لاَ نَهْیاً عَنْ مُنْکَرٍ إِلاَّ إِذَا أَمِنُوا اَلضَّرَرَ یَطْلُبُونَ لِأَنْفُسِهِمُ اَلرُّخَصَ وَ اَلْمَعَاذِیرَ یَبْغُونَ زَلاَّتِ اَلْعُلَمَاءِ وَ فَسَادَ عِلْمِهِمْ یُقْبِلُونَ عَلَی اَلصَّلاَهِ وَ اَلصِّیَامِ وَ مَا لاَ یَکْلِمُهُمْ فِی نَفْسٍ وَ لاَ مَالٍ وَ لَوْ أَضَرَّتِ اَلصَّلاَهُ بِسَائِرِ مَا یَعْمَلُونَ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَبْنَائِهِمْ لَرَفَضُوهَا کَمَا رَفَضُوا أَتَمَّ اَلْفَرَائِضِ وَ أَشْرَفَهَا إِنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیِ عَنِ اَلْمُنْکَرِ فَرِیضَهٌ عَظِیمَهٌ بِهَا یُقَامُ اَلْفَرَائِضُ هُنَالِکَ یَحِلُّ بِهِمْ غَضَبٌ عَلَیْهِمْ فَیَعُمُّهُمْ بِعِقَابِهِ فَیَهْلِکُ اَلْأَبْرَارُ فِی دَارِ اَلْفُجَّارِ وَ اَلصِّغَارُ فِی دَارِ اَلْکِبَارِ إِنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ سَبِیلُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ مِنْهَاجُ اَلصَّالِحِینَ فَرِیضَهٌ عَظِیمَهٌ بِهَا یُقَامُ اَلْفَرَائِضُ وَ تَأْمَنُ اَلْمَذَاهِبُ وَ تَحِلُّ اَلْمَکَاسِبُ وَ تُرَدُّ اَلْمَظَالِمُ وَ تُعْمَرُ اَلْأَرْضُ وَ تُنْتَصَفُ مِنَ اَلْأَعْدَاءِ وَ یَسْتَقِیمُ اَلْأَمْرُ فَأَنْکِرُوا بِقُلُوبِکُمْ وَ اِلْفَظُوا بِأَلْسِنَتِکُمْ وَ صُکُّوا بِهَا جِبَاهَهُمْ وَ لاَ تَخَافُوا فِی اَللَّهِ لَوْمَهَ لاَئِمٍ فَإِنِ اِتَّعَظُوا وَ إِلَی اَلْحَقِّ رَجَعُوا فَلاَ سَبِیلَ عَلَیْهِمْ إِنَّمَا اَلسَّبِیلُ عَلَی اَلَّذِینَ یَظْلِمُونَ اَلنّاسَ وَ یَبْغُونَ فِی اَلْأَرْضِ بِغَیْرِ اَلْحَقِّ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ فَهُنَالِکَ فَجَاهِدُوهُمْ بِأَبْدَانِکُمْ وَ أَبْغِضُوهُمْ بِقُلُوبِکُمْ غَیْرَ طَالِبِینَ سُلْطَاناً وَ لاَ بَاغِینَ مَالاً وَ مُرِیدِینَ بِالظُّلْمِ ظَفَراً حَتَّی یَفِیئُوا إِلَی أَمْرِ اَللَّهِ وَ یَمْضُوا عَلَی طَاعَتِهِ فَإِنَّ اَللَّهَ أَوْحَی إِلَی شُعَیْبٍ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنِّی لَمُعَذِّبٌ مِنْ قَوْمِکَ مِائَهَ أَلْفٍ وَ أَرْبَعِینَ أَلْفاً مِنْ شِرَارِهِمْ وَ سِتِّینَ أَلْفاً مِنْ خِیَارِهِمْ فَقَالَ یَا رَبِّ هَؤُلاَءِ اَلْأَشْرَارُ فَمَا بَالُ اَلْأَخْیَارِ فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ أَنَّهُمْ دَاهَنُوا أَهْلَ اَلْمَعَاصِی وَ لَمْ یَغْضَبُوا لِغَضَبِی .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 125 )
ص : 434
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ عَلَی أَبِیهِ دَیْنٌ وَ لِأَبِیهِ مَئُونَهٌ أَ یُعْطِی أَبَاهُ مِنْ زَکَاتِهِ یَقْضِی دَیْنَهُ قَالَ نَعَمْ وَ مَنْ أَحَقُّ مِنْ أَبِیهِ . وَ رَوَاهُ اِبْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَمَّارٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 250 )
ص : 435
وَ مِنْهَا أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَارَ حَتَّی نَزَلَ بِخَیْمَهِ أُمِّ مَعْبَدٍ فَطَلَبُوا عِنْدَهَا قِرًی فَقَالَتْ مَا یَحْضُرُنِی شَیْءٌ فَنَظَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی شَاهٍ فِی نَاحِیَهِ اَلْخَیْمَهِ قَدْ تَخَلَّفَتْ مِنَ اَلْغَنَمِ لِضُرِّهَا فَقَالَ أَ تَأْذَنِینَ فِی حَلَبِهَا قَالَتْ نَعَمْ وَ لاَ خَیْرَ فِیهَا فَمَسَحَ یَدَهُ عَلَی ظَهْرِهَا فَصَارَتْ مِنْ أَسْمَنِ مَا یَکُونُ مِنَ اَلْغَنَمِ ثُمَّ مَسَحَ یَدَهُ عَلَی ظَهْرِهَا فَأَرْخَتْ ضَرْعاً عَجِیباً وَ دَرَّتْ لَبَناً کَثِیراً فَقَالَ یَا أُمَّ مَعْبَدٍ هَاتِی اَلْعُسَّ فَشَرِبُوا جَمِیعاً حَتَّی رَوُوا فَلَمَّا رَأَتْ أُمُّ مَعْبَدٍ ذَلِکَ قَالَتْ یَا حَسَنَ اَلْوَجْهِ إِنَّ لِی وَلَداً لَهُ سَبْعُ سِنِینَ وَ هُوَ کَقِطْعَهِ لَحْمٍ لاَ یَتَکَلَّمُ وَ لاَ یَقُومُ فَأَتَتْهُ بِهِ فَأَخَذَ تَمْرَهً وَ قَدْ بَقِیَتْ فِی اَلْوِعَاءِ وَ مَضَغَهَا وَ جَعَلَهَا فِی فِیهِ فَنَهَضَ فِی اَلْحَالِ وَ مَشَی وَ تَکَلَّمَ وَ جَعَلَ نَوَاهَا فِی اَلْأَرْضِ فَصَارَتْ فِی اَلْحَالِ نَخْلَهً وَ قَدْ تَهَدَّلَ اَلرُّطَبُ مِنْهَا وَ کَانَ کَذَلِکَ صَیْفاً وَ شِتَاءً وَ أَشَارَ مِنَ اَلْجَوَانِبِ فَصَارَ مَا حَوْلَهَا مَرَاعِیَ وَ رَحَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَمَّا تُوُفِّیَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَمْ تُرْطِبْ تِلْکَ اَلنَّخْلَهُ وَ کَانَتْ خَضْرَاءَ فَلَمَّا قُتِلَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَمْ تَخْضَرَّ بَعْدُ وَ کَانَتْ بَاقِیَهً فَلَمَّا قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سَالَ مِنْهَا اَلدَّمُ فَیَبِسَتْ فَلَمَّا اِنْصَرَفَ أَبُو مَعْبَدٍ وَ رَأَی ذَلِکَ فَسَأَلَ عَنْ سَبَبِهِ قَالَتْ مَرَّ بِی رَجُلٌ مِنْ قُرَیْشٍ مِنْ حَالِهِ وَ قِصَّتِهِ کَذَا وَ کَذَا قَالَ یَا أُمَّ مَعْبَدٍ إِنَّ هَذَا اَلرَّجُلَ هُوَ صَاحِبُ أَهْلِ اَلْمَدِینَهِ اَلَّذِی هُمْ یَنْتَظِرُونَهُ وَ وَ اَللَّهِ مَا أَشُکُّ اَلْآنَ أَنَّهُ صَادِقٌ فِی قَوْلِهِ إِنِّی رَسُولُ اَللَّهِ فَلَیْسَ هَذَا إِلاَّ مِنْ فِعْلِ اَللَّهِ ثُمَّ قَصَدَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَآمَنَ هُوَ وَ أَهْلُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 19 , صفحه 75 )
ص : 436
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ کَرَّامٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنِّی جَعَلْتُ عَلَی نَفْسِی أَنْ أَصُومَ حَتَّی یَقُومَ اَلْقَائِمُ فَقَالَ صُمْ وَ لاَ تَصُمْ فِی اَلسَّفَرِ وَ لاَ اَلْعِیدَیْنِ وَ لاَ أَیَّامِ اَلتَّشْرِیقِ ، وَ لاَ اَلْیَوْمِ اَلَّذِی تَشُکُّ فِیهِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 515 )
ص : 437
قَالَ حَدَّثَنِی مُصْعَبُ بْنُ سَلاَمٍ قَالَ أَبُو حَیَّانَ اَلتَّمِیمِیُّ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ عَنْ هَرْثَمَهَ بْنِ سُلَیْمٍ قَالَ: غَزَوْنَا مَعَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ غَزْوَهَ فَلَمَّا نَزَلْنَا بِکَرْبَلاَءَ صَلَّی بِنَا صَلاَهً فَلَمَّا سَلَّمَ رَفَعَ إِلَیْهِ مِنْ تُرْبَتِهَا فَشَمَّهَا ثُمَّ قَالَ: «وَاهاً لَکِ أَیَّتُهَا اَلتُّرْبَهُ لَیُحْشَرَنَّ مِنْکِ قَوْمٌ« یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ »... « بِغَیْرِ حِسابٍ » . فَلَمَّا رَجَعَ هَرْثَمَهُ مِنْ غَزْوَتِهِ إِلَی اِمْرَأَتِهِ وَ هِیَ جَرْدَاءُ بِنْتُ سَمِیرٍ وَ کَانَتْ شِیعَهً لِعَلِیٍّ فَقَالَ لَهَا زَوْجُهَا هَرْثَمَهُ أَ لاَ أُعْجِبُکِ مِنْ صَدِیقِکِ أَبِی اَلْحَسَنِ لَمَّا نَزَلْنَا کَرْبَلاَءَ رَفَعَ إِلَیْهِ مِنْ تُرْبَتِهَا فَشَمَّهَا وَ قَالَ: «وَاهاً لَکِ یَا تُرْبَهُ لَیُحْشَرَنَّ مِنْکِ قَوْمٌ « یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ »... « بِغَیْرِ حِسابٍ » وَ مَا عِلْمُهُ بِالْغَیْبِ فَقَالَتْ: دَعْنَا مِنْکَ أَیُّهَا اَلرَّجُلُ فَإِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ لَمْ یَقُلْ إِلاَّ حَقّاً فَلَمَّا بَعَثَ عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ زِیَادٍ بِالْبَعْثِ اَلَّذِی بَعَثَهُ إِلَی اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ أَصْحَابِهِ قَالَ: کُنْتُ فِیهِمْ فِی اَلْخَیْلِ اَلَّتِی بَعَثَ إِلَیْهِمْ فَلَمَّا اِنْتَهَیْتُ إِلَی اَلْقَوْمِ وَ حُسَیْنٍ وَ أَصْحَابِهِ عَرَفْتُ اَلْمَنْزِلَ اَلَّذِی نَزَلَ بِنَا عَلِیٌّ فِیهِ وَ اَلْبُقْعَهَ اَلَّتِی رَفَعَ إِلَیْهِ مِنْ تُرَابِهَا وَ اَلْقَوْلَ اَلَّذِی قَالَهُ فَکَرِهْتُ مَسِیرِی فَأَقْبَلْتُ عَلَی فَرَسِی حَتَّی وَقَفْتُ عَلَی اَلْحُسَیْنِ فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ وَ حَدَّثْتُهُ بِالَّذِی سَمِعْتُ مِنْ أَبِیهِ فِی هَذَا اَلْمَنْزِلِ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ : «مَعَنَا أَنْتَ أَوْ عَلَیْنَا؟» فَقُلْتُ: یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ : لاَ مَعَکَ وَ لاَ عَلَیْکَ تَرَکْتُ أَهْلِی وَ وُلْدِی أَخَافُ عَلَیْهِمْ مِنِ اِبْنِ زِیَادٍ فَقَالَ اَلْحُسَیْنُ فَوَلِّ هَرَباً حَتَّی لاَ تَرَی لَنَا مَقْتَلاً فَوَ اَلَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لاَ یَرَی مَقْتَلَنَا اَلْیَوْمَ رَجُلٌ وَ لاَ یُغِیثُنَا إِلاَّ أَدْخَلَهُ اَللَّهُ اَلنَّارَ قَالَ فَأَقْبَلْتُ فِی اَلْأَرْضِ هَارِباً حَتَّی خَفِیَ عَلَیَّ مَقْتَلُهُ . .
( وقعه صفین , جلد 1 , صفحه 140 )
ص : 438
23970-3 ( التهذیب 289:1 رقم 841) أحمد ، عن علی بن الحکم ، عن ابن بکیر ، عن زراره قال: ثقل ابن لجعفر و أبو جعفر علیه السّلام جالس فی ناحیه فکان إذا دنا منه إنسان قال: لا تمسه فإنه إنما یزداد ضعفا و أضعف ما یکون فی هذه الحال، و من مسه علی هذه الحال أعان علیه، فلما قضی الغلام أمر به فغمض عیناه و شد لحیاه ثم قال "لنا أن نجزع ما لم ینزل أمر اللّه فإذا نزل أمر اللّه فلیس لنا إلا التسلیم "ثم دعا بدهن فأدهن و اکتحل و دعا بطعام فأکل هو و من معه، ثم قال "هذا هو الصبر الجمیل "ثم أمر به فغسل و لبس جبه خز و مطرف خز و عمامه خز و خرج فصلی علیه.
( الوافی , جلد 24 , صفحه 242 )
ص : 439
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَامَ رَجُلٌ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ إِنِّی طَلَّقْتُ اِمْرَأَتِی لِلْعِدَّهِ بِغَیْرِ شُهُودٍ فَقَالَ لَیْسَ طَلاَقُکَ بِطَلاَقٍ فَارْجِعْ إِلَی أَهْلِکَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 28 )
ص : 440
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر عَنْهُ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَلَمَهَ صَاحِبِ اَلسَّابِرِیِّ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: صَوْمُ شَعْبَانَ وَ رَمَضَانَ وَ اَللَّهِ تَوْبَهٌ مِنْ اَللَّهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 78 )
ص : 441
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَنْ عَنْبَسَهَ اَلْعَابِدِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَوْصِنِی فَقَالَ أَعِدَّ جَهَازَکَ وَ قَدِّمْ زَادَکَ وَ کُنْ وَصِیَّ نَفْسِکَ وَ لاَ تَقُلْ لِغَیْرِکَ یَبْعَثْ إِلَیْکَ بِمَا یُصْلِحُکَ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 434 )
ص : 442
قَالَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فَقَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ اِهْدِنَا اَلصِّراطَ اَلْمُسْتَقِیمَ یَقُولُ أَرْشِدْنَا اَلصِّرَاطَ اَلْمُسْتَقِیمَ وَ أَرْشِدْنَا لِلُزُومِ اَلطَّرِیقِ اَلْمُؤَدِّی إِلَی مَحَبَّتِکَ وَ اَلْمُبَلِّغِ إِلَی جَنَّتِکَ وَ اَلْمَانِعِ لَنَا مِنْ أَنْ نَتَّبِعَ أَهْوَاءَنَا فَنَعْطَبَ أَوْ نَأْخُذَ بِآرَائِنَا فَنَهْلِکَ.
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 29 )
ص : 443
اَلشَّیْخُ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ اَلْمُفِیدُ فِی (أَمَالِیهِ) قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْکَاتِبُ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلزَّعْفَرَانِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبُو عُمَرَ حَفْصُ بْنُ عُمَرَ اَلْفَرَّاءُ، قَالَ: حَدَّثَنَا زَیْدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْأَنْمَاطِیُّ، عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ مَوْلَی اَلْعَبَّاسِ یُحَدِّثُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیَّ یَقُولُ: إِنَّ آخِرَ خُطْبَهٍ خَطَبَنَا بِهَا رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لَخُطْبَهٌ خَطَبَنَا فِی مَرَضِهِ اَلَّذِی تُوُفِّیَ فِیهِ، خَرَجَ مُتَوَکِّئاً عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ مَیْمُونَهَ مَوْلاَتِهِ، فَجَلَسَ عَلَی اَلْمِنْبَرِ، ثُمَّ قَالَ: «أَیُّهَا اَلنَّاسُ، إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ اَلثَّقَلَیْنِ» وَ سَکَتَ. فَقَامَ رَجُلٌ فَقَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ، مَا هَذَانِ اَلثَّقَلاَنِ؟! فَغَضِبَ حَتَّی اِحْمَرَّ وَجْهُهُ، ثُمَّ سَکَنَ وَ قَالَ: «مَا ذَکَرْتُهُمَا إِلاَّ وَ أَنَا أُرِیدُ أَنْ أُخْبِرَکُمْ بِهِمَا، وَ لَکِنْ رَبَوْتُ فَلَمْ أَسْتَطِعْ، سَبَبٌ [طَرَفُهُ] بِیَدِ اَللَّهِ وَ طَرَفٌ بِأَیْدِیکُمْ، تَعْمَلُونَ فِیهِ کَذَا وَ کَذَا، أَلاَ وَ هُوَ اَلْقُرْآنُ، وَ اَلثَّقَلُ اَلْأَصْغَرُ أَهْلُ بَیْتِی». ثُمَّ قَالَ: «وَ أَیْمُ اَللَّهِ، إِنِّی لَأَقُولُ لَکُمْ هَذَا وَ رِجَالٌ فِی أَصْلاَبِ أَهْلِ اَلشِّرْکِ أَرْجَی عِنْدِی مِنْ کَثِیرٍ مِنْکُمْ». ثُمَّ قَالَ: «وَ اَللَّهِ، لاَ یُحِبُّهُمْ عَبْدٌ إِلاَّ أَعْطَاهُ اَللَّهُ نُوراً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ». فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «إِنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ یَأْتِینَا بِمَا یُعْرَفُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 23 )
ص : 444
و بهذا الإسناد قال : ثلاثه یحتجّون علیهم: الأبکم و الطّفل و من مات فی الفتره، فترفع لهم نار فیقال لهم: ادخلوها. فمن دخلها کانت علیه بردا و سلاما، و من أبی قال اللّه - تبارک و تعالی-: هذا قد أمرتکم فعصیتمونی] .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 72 )
ص : 445
مِنْ کِتَابِ اَلْمَحَاسِنِ عَنْ مُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا مُعَلَّی اُکْتُمْ أَمْرَنَا وَ لاَ تُذِعْهُ فَإِنَّهُ مَنْ کَتَمَ أَمْرَنَا وَ لا [لَمْ] یُذِعْهُ أَعَزَّهُ اَللَّهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ جَعَلَهُ نُوراً بَیْنَ عَیْنَیْهِ فِی اَلْآخِرَهِ یَقُودُهُ إِلَی اَلْجَنَّهِ - یَا مُعَلَّی مَنْ أَذَاعَ أَمْرَنَا وَ لَمْ یَکْتُمْهُ أَذَلَّهُ اَللَّهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ نَزَعَ اَلنُّورَ مِنْ بَیْنِ عَیْنَیْهِ فِی اَلْآخِرَهِ وَ جَعَلَهُ ظُلْمَهً تَقُودُهُ إِلَی اَلنَّارِ یَا مُعَلَّی إِنَّ اَلتَّقِیَّهَ دِینِی وَ دِینُ آبَائِی وَ لاَ دِینَ لِمَنْ لاَ تَقِیَّهَ لَهُ إِنَّ اَللَّهَ یُحِبُّ أَنْ یُعْبَدَ فِی اَلسِّرِّ کَمَا یُحِبُّ أَنْ یُعْبَدَ فِی اَلْعَلاَنِیَهِ یَا مُعَلَّی إِنَّ اَلْمُذِیعَ لِأَمْرِنَا کَالْجَاحِدِ لَهُ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 40 )
1-امام صادق علیه السّلام فرمود:ای معلّی!اسرار ما را نهان دار و فاش مکن،زیرا هر کس امر ما را پنهان کند و فاش نکند خداوند او را در دنیا عزیز کند،و عزّتش را در آخرت به صورت نوری پیش رویش قرار دهد که او را به سوی بهشت می کشاند. ای معلّی!هر کس اسرار ما را فاش کند و آن را پنهان نکند خداوند او را در دنیا خوار سازد، و در آخرت نور را از پیش رویش بردارد و آن را تبدیل به تاریکی سازد که او را بسوی آتش بکشاند. ای معلّی!تقیّه دین من و دین پدرانم است،هر کس تقیّه نکند دین ندارد،خداوند دوست دارد در نهان عبادت شود همان طور که دوست دارد در عیان عبادت شود. ای معلّی!کسی که امر ما را فاش کند،مانند کسی است که منکر آن باشد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 69 )
ص : 446
و فی الکافی : الحسین بن محمّد ، عن معلّی بن محمّد ، عن الحسن بن علیّ الوشّاء ، عن أبی الحسن الرّضا - علیه السّلام - قال: سمعته یقول: فی التزویج [قال] من السّنّه التّزویج باللّیل. لأنّ اللّه جعل اللّیل سکنا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 401 )
ص : 447
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنِ اُبْتُلِیَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ بِبَلاَءٍ فَصَبَرَ عَلَیْهِ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ أَلْفِ شَهِیدٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 255 )
ص : 448
1869-9 الکافی ،1/9/400/2 عنه عن ابن أسباط عن العلاء عن محمد عن أحدهما علیهما السّلام قال: قلت إنا لنری الرجل له عباده - و اجتهاد و خشوع و لا یقول بالحق فهل ینفعه ذلک شیئا فقال یا محمد إنما مثل أهل البیت مثل أهل بیت کانوا فی بنی إسرائیل کان لا یجتهد أحد منهم أربعین لیله إلا دعا فأجیب فإن رجلا منهم اجتهد أربعین لیله - ثم دعا فلم یستجب له - فأتی عیسی بن مریم علیه السّلام یشکو إلیه ما هو فیه لیسأله الدعاء له [قال] فتطهر عیسی علیه السّلام ثم صلی و دعا اللّه - فأوحی اللّه تعالی إلیه یا عیسی إن عبدی أتانی من غیر الباب الذی أوتی منه إنه دعانی و فی قلبه شک منک فلو دعانی حتی ینقطع عنقه و تنتثر أنامله ما استجبت له قال فالتفت إلیه عیسی علیه السّلام فقال تدعو ربک و أنت فی شک من نبیه فقال یا روح اللّه و کلمته قد کان و اللّه ما قلت فادع اللّه لی أن یذهبه عنی قال فدعا له عیسی علیه السّلام فتاب اللّه تعالی علیه و قبل منه و صار فی حد أهل بیته.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 233 )
ص : 449
إِرْشَادُ اَلْقُلُوبِ : خَرَجَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ذَاتَ لَیْلَهٍ مِنْ مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ مُتَوَجِّهاً إِلَی دَارِهِ وَ قَدْ مَضَی رُبْعٌ مِنَ اَللَّیْلِ وَ مَعَهُ کُمَیْلُ بْنُ زِیَادٍ وَ کَانَ مِنْ خِیَارِ شِیعَتِهِ وَ مُحِبِّیهِ فَوَصَلَ فِی اَلطَّرِیقِ إِلَی بَابِ رَجُلٍ یَتْلُو اَلْقُرْآنَ فِی ذَلِکَ اَلْوَقْتِ وَ یَقْرَأُ قَوْلَهُ تَعَالَی: أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اَللَّیْلِ ساجِداً وَ قائِماً یَحْذَرُ اَلْآخِرَهَ وَ یَرْجُوا رَحْمَهَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ یَسْتَوِی اَلَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ اَلَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا اَلْأَلْبابِ بِصَوْتٍ شَجِیٍّ حَزِینٍ فَاسْتَحْسَنَ کُمَیْلٌ ذَلِکَ فِی بَاطِنِهِ وَ أَعْجَبَهُ حَالُ اَلرَّجُلِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَقُولَ شَیْئاً فَالْتَفَتَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَیْهِ وَ قَالَ یَا کُمَیْلُ لاَ تُعْجِبْکَ طَنْطَنَهُ اَلرَّجُلِ إِنَّهُ مِنْ أَهْلِ اَلنَّارِ وَ سَأُنَبِّئُکَ فِیمَا بَعْدُ فَتَحَیَّرَ کُمَیْلٌ لِمُکَاشَفَتِهِ لَهُ عَلَی مَا فِی بَاطِنِهِ وَ لِشَهَادَتِهِ بِدُخُولِ اَلنَّارِ مَعَ کَوْنِهِ فِی هَذَا اَلْأَمْرِ وَ تِلْکَ اَلْحَالَهِ اَلْحَسَنَهِ وَ مَضَی مُدَّهٌ مُتَطَاوِلَهٌ إِلَی أَنْ آلَ حَالُ اَلْخَوَارِجِ إِلَی مَا آلَ وَ قَاتَلَهُمْ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانُوا یَحْفَظُونَ اَلْقُرْآنَ کَمَا أُنْزِلَ فَالْتَفَتَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی کُمَیْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ هُوَ وَاقِفٌ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ اَلسَّیْفُ فِی یَدِهِ یَقْطُرُ دَماً وَ رُءُوسُ أُولَئِکَ اَلْکَفَرَهِ اَلْفَجَرَهِ مُحَلَّقَهٌ عَلَی اَلْأَرْضِ فَوَضَعَ رَأْسَ اَلسَّیْفِ عَلَی رَأْسٍ مِنْ تِلْکَ اَلرُّءُوسِ وَ قَالَ یَا کُمَیْلُ أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اَللَّیْلِ ساجِداً وَ قائِماً أَیْ هُوَ ذَلِکَ اَلشَّخْصُ اَلَّذِی کَانَ یَقْرَأُ اَلْقُرْآنَ فِی تِلْکَ اَللَّیْلَهِ فَأَعْجَبَکَ حَالُهُ فَقَبَّلَ کُمَیْلٌ قَدَمَیْهِ وَ اِسْتَغْفَرَ اَللَّهَ وَ صَلَّی عَلَی مَجْهُولِ اَلْقَدْرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 399 )
ص : 450
11851-8 الکافی ،1/1/268/4 القمیان عن صفوان التهذیب ،1/256/462/5 محمد بن الحسین عن الفقیه ،2935/447/2 صفوان عن ذریح الکافی ،1/5/269/4 أحمد عن محمد بن أحمد النهدی عن محمد بن الولید عن أبان عن ذریح عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: من مات و لم یحج حجه الإسلام لم یمنعه من ذلک حاجه تجحف به أو مرض لا یطیق فیه الحج أو سلطان یمنعه فلیمت یهودیا أو نصرانیا .
( الوافی , جلد 12 , صفحه 252 )
ص : 451
نُقِلَ مِنْ خَطِّ اَلشَّهِیدِ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا مِنْ عَبْدٍ یَخَافُ زَوَالَ نِعْمَهٍ أَوْ فَجَاءَهَ نَقِمَهٍ أَوْ تَغَیُّرَ عَافِیَهٍ وَ یَقُولُ یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ یَا وَاحِدُ یَا مَجِیدُ یَا بَرُّ یَا کَرِیمُ یَا رَحِیمُ یَا غَنِیُّ تَمِّمْ عَلَیْنَا نِعْمَتَکَ وَ هَبْ لَنَا کَرَامَتَکَ وَ أَلْبِسْنَا عَافِیَتَکَ إِلاَّ أَعْطَاهُ اَللَّهُ تَعَالَی خَیْرَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 194 )
ص : 452
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ دَخَلَ مَعَ قَوْمٍ فِی صَلاَهٍ قَدْ سُبِقَ فِیهَا بِرَکْعَهٍ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یَقُومُ مَعَهُمْ فِی اَلثَّانِیَهِ فَإِذَا جَلَسُوا فَلْیَجْلِسْ مَعَهُمْ غَیْرَ مُتَمَکِّنٍ فَإِذَا قَامُوا فِی اَلثَّالِثَهِ کَانَتْ لَهُ هُوَ ثَانِیَهً فَلْیَقْرَأْ فِیهَا فَإِذَا رَفَعُوا رُءُوسَهُمْ مِنَ اَلسُّجُودِ فَلْیَجْلِسْ شَیْئاً مَا یَتَشَهَّدُ تَشَهُّداً خَفِیفاً ثُمَّ لْیَقُمْ حَتَّی تَسْتَوِیَ اَلصُّفُوفُ قَبْلَ أَنْ یَرْکَعُوا فَإِذَا جَلَسُوا فِی اَلرَّابِعَهِ جَلَسَ مَعَهُمْ غَیْرَ مُتَمَکِّنٍ فَإِذَا سَلَّمَ اَلْإِمَامُ قَامَ فَأَتَی بِرَکْعَهٍ وَ جَلَسَ وَ تَشَهَّدَ وَ سَلَّمَ وَ اِنْصَرَفَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 113 )
ص : 453
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب یَزِیدُ بْنُ أَسْبَاطٍ قَالَ : دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَرْضَتِهِ اَلَّتِی مَاتَ فِیهَا فَقَالَ یَا یَزِیدُ أَ تَرَی هَذَا اَلصَّبِیَّ إِذَا رَأَیْتَ اَلنَّاسَ قَدِ اِخْتَلَفُوا فِیهِ فَاشْهَدْ عَلَیَّ بِأَنِّی أَخْبَرْتُکَ أَنَّ یُوسُفَ إِنَّمَا کَانَ ذَنْبُهُ عِنْدَ إِخْوَتِهِ حَتَّی طَرَحُوهُ فِی اَلْجُبِّ اَلْحَسَدَ لَهُ حِینَ أَخْبَرَهُمْ أَنَّهُ رَأَی أَحَدَ عَشَرَ کَوْکَباً وَ اَلشَّمْسَ وَ اَلْقَمَرَ وَ هُمْ لَهُ سَاجِدُونَ وَ کَذَلِکَ لاَ بُدَّ لِهَذَا اَلْغُلاَمِ مِنْ أَنْ یُحْسَدَ ثُمَّ دَعَا مُوسَی وَ عَبْدَ اَللَّهِ وَ إِسْحَاقَ وَ محمد [مُحَمَّداً] وَ اَلْعَبَّاسَ وَ قَالَ لَهُمْ هَذَا وَصِیُّ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ عَالِمُ عِلْمِ اَلْعُلَمَاءِ وَ شَهِیدٌ عَلَی اَلْأَمْوَاتِ وَ اَلْأَحْیَاءِ ثُمَّ قَالَ یَا یَزِیدُ سَتُکْتَبُ شَهادَتُهُمْ وَ یُسْئَلُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 48 , صفحه 20 )
مناقب:یزید بن اسباط گفت:خدمت حضرت صادق رسیدم در بیماری که بآن بیماری فوت شد،فرمود:یزید این پسرک را میبینی هر وقت مردم در باره او اختلاف کردند تو شهادت بده که من بتو گفتم گناه یوسف پیش برادرانش که او را در چاه انداختند،حسادت نسبت باو بود چون او گفت دیدم یازده ستاره با ماه و خورشید برایش سجده میکنند،بر این فرزندم نیز حسد میورزند. در این موقع فرزندانش موسی و عبد اللّه و اسحاق و محمّد و عباس را خواست بآنها فرمود:این جانشین اوصیاء و دارای علم دانشمندان و گواه زنده ها و مرده ها است. سپس فرمود:یزید«بزودی شهادت آنها ثبت می شود و از آنها بازخواست می گردند»،
( بحارالأنوار (جلد 48) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 18 )
ص : 454
ل، [الخصال] ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی ذَرٍّ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: أَوَّلُ نَبِیٍّ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ مُوسَی وَ آخِرُهُمْ عِیسَی وَ سِتُّمِائَهِ نَبِیٍّ اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 250 )
ص : 455
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی ذِکْرِ فُصُولِ اَلسَّنَهِ نَیْسَانُ وَ یُعَالَجُ اَلْجِمَاعُ وَ اَلتَّمْرِیخُ بِالدُّهْنِ فِی اَلْحَمَّامِ وَ لاَ یُشْرَبُ اَلْمَاءُ عَلَی اَلرِّیقِ وَ یُشَمُّ اَلرَّیَاحِینُ وَ اَلطِّیبُ أَیَّارُ وَ شَمُّ اَلْمِسْکِ وَ اَلْعَنْبَرِ یَنْفَعُ فِیهِ تَمُّوزُ وَ یُسْتَعْمَلُ فِیهِ مِنَ اَلنَّوْرِ وَ اَلرَّیَاحِینِ اَلْبَارِدَهِ وَ اَلرَّطْبَهِ اَلطَّیِّبَهِ اَلرَّائِحَهِ آبُ وَ یُشَمُّ مِنَ اَلرَّیَاحِینِ اَلْبَارِدَهِ أَیْلُولُ وَ یُسْتَعْمَلُ فِیهِ اَلطِّیبُ اَلْمُعْتَدِلُ اَلْمِزَاجِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 439 )
ص : 456
وَ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ: یَتَجَرَّدُ اَلْمُحْرِمُ فِی ثَوْبَیْنِ نَقِیَّیْنِ أَبْیَضَیْنِ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلاَ بَأْسَ بِالصَّبِیغِ مَا لَمْ یَکُنْ زَعْفَرَانٌ أَوْ وَرْسٌ أَوْ طِیبٌ وَ کَذَلِکَ اَلْمُحْرِمَهُ لاَ تَلْبَسُ مِثْلَ هَذَا مِنَ اَلصَّبِیغِ وَ لاَ بَأْسَ أَنْ تَلْبَسَ اَلْحُلِیَّ مَا لَمْ تُظْهِرْ بِهِ لِلرَّجُلِ وَ هِیَ مُحْرِمَهٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 176 )
ص : 457
25179-3 ( الکافی 139:7 التهذیب 375:9 رقم 1340) علی، عن العبیدی ، عن یونس ، عن عاصم ، عن محمد بن قیس ، عن أبی جعفر علیه السّلام قال: قال": الدیه یرثها الورثه علی فرائض المواریث إلا الإخوه من الأم فإنهم لا یرثون من الدیه شیئا".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 869 )
ص : 458
بشا، [بشاره المصطفی] ، عَنْ عُمَرَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْعَلَوِیِّ وَ سَعِیدِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلْمُرْهِبِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُجَالِدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ سَوَادَهَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ اَلضَّرِیرِ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ عَنْ هَمَّامٍ أَبِی عَلِیٍّ قَالَ: قُلْتُ لِکَعْبٍ اَلْحِبْرِ مَا تَقُولُ فِی هَذِهِ اَلشِّیعَهِ شِیعَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ یَا هَمَّامُ إِنِّی لَأَجِدُ صِفَتَهُمْ فِی کِتَابِ اَللَّهِ اَلْمُنْزَلِ إِنَّهُمْ حِزْبُ اَللَّهِ وَ أَنْصَارُ دِینِهِ وَ شِیعَهُ وَلِیِّهِ وَ هُمْ خَاصَّهُ اَللَّهِ مِنْ عِبَادِهِ وَ نُجَبَاؤُهُ مِنْ خَلْقِهِ اِصْطَفَاهُمْ لِدِینِهِ وَ خَلَقَهُمْ لِجَنَّتِهِ مَسْکَنُهُمُ اَلْجَنَّهُ إِلَی اَلْفِرْدَوْسِ اَلْأَعْلَی فِی خِیَامِ اَلدُّرِّ وَ غُرَفِ اَللُّؤْلُؤِ وَ هُمْ فِی اَلْمُقَرَّبِینَ اَلْأَبْرَارِ یَشْرَبُونَ مِنَ اَلرَّحِیقِ اَلْمَخْتُومِ وَ تِلْکَ عَیْنٌ یُقَالُ لَهَا تَسْنِیمٌ لاَ یَشْرَبُ مِنْهَا غَیْرُهُمْ وَ إِنَّ تَسْنِیماً عَیْنٌ وَهَبَهَا اَللَّهُ لِفَاطِمَهَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ زَوْجَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ تَخْرُجُ مِنْ تَحْتِ قَائِمَهِ قُبَّتِهَا عَلَی بَرْدِ اَلْکَافُورِ وَ طَعْمِ اَلزَّنْجَبِیلِ وَ رِیحِ اَلْمِسْکِ ثُمَّ تَسِیلُ فَیَشْرَبُ مِنْهَا شِیعَتُهَا وَ أَحِبَّاؤُهَا وَ إِنَّ لِقُبَّتِهَا أَرْبَعَ قَوَائِمَ قَائِمَهً مِنْ لُؤْلُؤَهٍ بَیْضَاءَ تَخْرُجُ مِنْ تَحْتِهَا عَیْنٌ تَسِیلُ فِی سُبُلِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ یُقَالُ لَهَا اَلسَّلْسَبِیلُ وَ قَائِمَهً مِنْ دُرَّهٍ صَفْرَاءَ تَخْرُجُ مِنْ تَحْتِهَا عَیْنٌ یُقَالُ لَهَا طَهُورٌ وَ قَائِمَهً مِنْ زُمُرُّدَهٍ خَضْرَاءَ تَخْرُجُ مِنْ تَحْتِهَا عَیْنانِ نَضّاخَتانِ مِنْ خَمْرٍ وَ عَسَلٍ فَکُلُّ عَیْنٍ مِنْهَا تَسِیلُ إِلَی أَسْفَلِ اَلْجِنَانِ إِلاَّ اَلتَّسْنِیمَ فَإِنَّهَا تَسِیلُ إِلَی عِلِّیِّینَ فَیَشْرَبُ مِنْهَا خَاصَّهُ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ هُمْ شِیعَهُ عَلِیٍّ وَ أَحِبَّاؤُهُ وَ تِلْکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ: یُسْقَوْنَ مِنْ رَحِیقٍ مَخْتُومٍ `خِتامُهُ مِسْکٌ وَ فِی ذلِکَ فَلْیَتَنافَسِ اَلْمُتَنافِسُونَ `وَ مِزاجُهُ مِنْ تَسْنِیمٍ `عَیْناً یَشْرَبُ بِهَا اَلْمُقَرَّبُونَ - فَهَنِیئاً لَهُمْ ثُمَّ قَالَ کَعْبٌ وَ اَللَّهِ لاَ یُحِبُّهُمْ إِلاَّ مَنْ أَخَذَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ اَلْمِیثَاقَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 128 )
ص : 459
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ، وَ مَنْ یَعْمَلْ سُوءاً یُجْزَ بِهِ قَالَ بَعْضُ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا أَشَدَّهَا مِنْ آیَهٍ، فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ مَا تُبْتَلُونَ فِی أَمْوَالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ ذَرَارِیِّکُمْ؟ قَالُوا بَلَی، قَالَ هَذَا مِمَّا یَکْتُبُ اَللَّهُ لَکُمْ بِهِ اَلْحَسَنَاتِ وَ یَمْحُو بِهِ اَلسَّیِّئَاتِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 553 )
ص : 460
ثِقَهُ اَلْإِسْلاَمِ فِی اَلْکَافِی ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ اَلرَّبِیعِ قَالَ" لَمْ یَکُنِ اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ یَعْدِلُ بِهِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ شَیْئاً وَ کَانَ لاَ یَغِبُّ إِتْیَانَهُ ثُمَّ اِنْقَطَعَ عَنْهُ وَ خَالَفَهُ وَ کَانَ سَبَبُ ذَلِکَ أَنَّ أَبَا مَالِکٍ اَلْحَضْرَمِیَّ کَانَ أَحَدَ رِجَالِ هِشَامٍ وَقَعَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مُلاَحَاهٌ فِی شَیْءٍ مِنَ اَلْإِمَامَهِ قَالَ اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ اَلدُّنْیَا کُلُّهَا لِلْإِمَامِ عَلَی جِهَهِ اَلْمِلْکِ وَ أَنَّهُ أَوْلَی بِهَا مِنَ اَلَّذِینَ هِیَ فِی أَیْدِیهِمْ وَ قَالَ أَبُو مَالِکٍ لَیْسَ کَذَلِکَ أَمْوَالُ اَلنَّاسِ لَهُمْ إِلاَّ مَا حَکَمَ اَللَّهُ بِهِ لِلْإِمَامِ مِنَ اَلْفَیْءِ وَ اَلْخُمُسِ وَ اَلْمَغْنَمِ فَذَلِکَ لَهُ وَ ذَلِکَ أَیْضاً قَدْ بَیَّنَ اَللَّهُ لِلْإِمَامِ أَیْنَ یَضَعُهُ وَ کَیْفَ یَصْنَعُ بِهِ فَتَرَاضَیَا بِهِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ وَ صَارَا إِلَیْهِ فَحَکَمَ هِشَامٌ لِأَبِی مَالِکٍ عَلَی اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ فَغَضِبَ اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ وَ هَجَرَ هِشَاماً بَعْدَ ذَلِکَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 304 )
ص : 461
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی طَعَامِ أَهْلِ اَلْکِتَابِ فَقَالَ لاَ تَأْکُلْهُ ثُمَّ سَکَتَ هُنَیْئَهً ثُمَّ قَالَ لاَ تَأْکُلْهُ ثُمَّ سَکَتَ هُنَیْئَهً ثُمَّ قَالَ لاَ تَأْکُلْهُ وَ لاَ تَتْرُکْهُ تَقُولُ إِنَّهُ حَرَامٌ وَ لَکِنْ تَتْرُکُهُ تَنَزُّهاً عَنْهُ إِنَّ فِی آنِیَتِهِمُ اَلْخَمْرَ وَ لَحْمَ اَلْخِنْزِیرِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 264 )
9 - اسماعیل بن جابر گوید: به امام صادق علیه السّلام گفتم: غذای اهل کتاب حلال است؟
فرمود: از غذای آنان تناول مکن!
آن گاه قدری سکوت کرد و فرمود: از غذای آنان تناول مکن!
حضرت در نوبت سوم فرمود: از غذای آنان تناول مکن، ولی مگو که حرام است، اما به جهت دوری از پلیدی به غذای آنان دست مزن؛ چرا که آنان در همین ظروف، شراب می نوشند و گوشت خوک تناول می کنند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 650 )
: صحیح. و ظاهره الطهاره، و یمکن الحمل علی التقیه.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 62 )
ص : 462
عَنْ سَعْدِ بْنِ عُمَرَ : عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِمَّنْ حَضَرَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ رَجُلٌ یَقُولُ قَدْ ثَبَتَ دَارُ صَالِحٍ وَ دَارُ عِیسَی بْنِ عَلِیٍّ ذَکَرَ دُورَ اَلْعَبَّاسِیِّینَ فَقَالَ رَجُلٌ: أَرَانَاهَا اَللَّهُ خَرَاباً أَوْ خَرَّبَهَا بِأَیْدِینَا فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ تَقُلْ هَکَذَا، بَلْ یَکُونُ مَسَاکِنَ اَلْقَائِمِ وَ أَصْحَابِهِ، أَ مَا سَمِعْتَ اَللَّهَ یَقُولُ: « وَ سَکَنْتُمْ فِی مَساکِنِ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 235 )
ص : 463
سن، [المحاسن] ، أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ اَلْیَقِینِ قَالَ اَلْمُعَایَنَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 176 )
31-محاسن...حضرت صادق علیه السّلام در تفسیر این آیه شریفه
لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ اَلْیَقِینِ
سوره تکاثر فرمود یعنی اگر بطور معاینه و مشاهده ببینید.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 176 )
ص : 464
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنِ اَلْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا غَدَوْتَ فِی حَاجَتِکَ بَعْدَ أَنْ تَجِبَ اَلصَّلاَهُ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ اَلتَّشَهُّدِ قُلْتَ اَللَّهُمَّ إِنِّی غَدَوْتُ أَلْتَمِسُ مِنْ فَضْلِکَ کَمَا أَمَرْتَنِی فَارْزُقْنِی رِزْقاً حَلاَلاً طَیِّباً وَ أَعْطِنِی فِیمَا رَزَقْتَنِیهِ اَلْعَافِیَهَ ، تُعِیدُهَا ثَلاَثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ أُخْرَاوَیْنِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ اَلتَّشَهُّدِ قُلْتَ بِحَوْلِ اَللَّهِ وَ قُوَّتِهِ غَدَوْتُ بِغَیْرِ حَوْلٍ مِنِّی وَ لاَ قُوَّهٍ وَ لَکِنْ بِحَوْلِکَ یَا رَبِّ وَ قُوَّتِکَ وَ أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِنَ اَلْحَوْلِ وَ اَلْقُوَّهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بَرَکَهَ هَذَا اَلْیَوْمِ وَ بَرَکَهَ أَهْلِهِ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَرْزُقَنِی مِنْ فَضْلِکَ رِزْقاً وَاسِعاً طَیِّباً حَلاَلاً تَسُوقُهُ إِلَیَّ بِحَوْلِکَ وَ قُوَّتِکَ وَ أَنَا خَافِضٌ فِی عَافِیَتِکَ وَ تَقُولُهَا ثَلاَثاً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 123 )
ص : 465
عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُتَمَتِّعٍ قَدِمَ یَوْمَ اَلتَّرْوِیَهِ قَبْلَ اَلزَّوَالِ قَالَ یَطُوفُ وَ یُحِلُّ فَإِذَا صَلَّی اَلظُّهْرَ أَحْرَمَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 295 )
ص : 466
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ شُعَیْبِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ مُتْعَهِ اَلنِّسَاءِ قَالَ حَلاَلٌ وَ إِنَّهُ یُجْزِی فِیهِ اَلدِّرْهَمُ فَمَا فَوْقَهُ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 48 )
ص : 467
وَ عَنِ اِبْنِ فَهْدٍ رُوِیَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَتَتْ نِسَاءٌ إِلَی بَعْضِ نِسَاءِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَحَدَّثَتْهُنَّ فَقَالَتْ إِحْدَی نِسَاءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ هَؤُلاَءِ نِسَاءٌ جِئْنَ یَسْأَلْنَکَ عَنْ شَیْءٍ یَسْتَحْیِینَ مِنْ ذِکْرِهِ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِیَسْأَلْنَ فَإِنَّ اَللَّهَ لا یَسْتَحْیِی مِنَ اَلْحَقِّ قَالَتْ یَقُلْنَ مَا تَرَی فِی اَلْمَرْأَهِ تَرَی فِی مَنَامِهَا مَا یَرَی اَلرَّجُلُ هَلْ عَلَیْهَا غُسْلٌ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَعَمْ عَلَیْهَا اَلْغُسْلُ لِأَنَّ لَهَا مَاءً کَمَاءِ اَلرَّجُلِ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ سَتَرَ مَاءَهَا وَ أَظْهَرَ مَاءَ اَلرَّجُلِ فَإِذَا ظَهَرَ مَاؤُهَا عَلَی مَاءِ اَلرَّجُلِ ذَهَبَ شَبَهُ اَلْوَلَدِ إِلَیْهَا وَ إِذَا ظَهَرَ مَاءُ اَلرَّجُلِ عَلَی مَائِهَا ذَهَبَ شَبَهُ اَلْوَلَدِ إِلَیْهِ وَ إِنِ اِعْتَدَلَ اَلْمَاءَانِ کَانَ اَلشَّبَهُ بَیْنَهُمَا فَإِذَا ظَهَرَ مِنْهَا مَا یَظْهَرُ مِنَ اَلرَّجُلِ فَلْتَغْتَسِلْ . دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِثْلَهُ وَ زَادَ فِی آخِرِهِ وَ لاَ یَکُونُ ذَلِکَ إِلاَّ فِی شِرَارِهِنَّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 455 )
ص : 468
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: تَقْعُدُ اَلنُّفَسَاءُ إِذَا لَمْ یَنْقَطِعْ عَنْهَا اَلدَّمُ ثَلاَثِینَ أَوْ أَرْبَعِینَ یَوْماً إِلَی اَلْخَمْسِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 387 )
ص : 469
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ غَالِبِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ شُعَیْبٍ اَلْعَقَرْقُوفِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ مَلَکَ نَفْسَهُ إِذَا رَغِبَ وَ إِذَا رَهِبَ وَ إِذَا اِشْتَهَی وَ إِذَا غَضِبَ وَ إِذَا رَضِیَ حَرَّمَ اَللَّهُ جَسَدَهُ عَلَی اَلنَّارِ. وَ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ غَالِبِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ شُعَیْبٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ وَ تَرَکَ قَوْلَهُ: وَ إِذَا رَضِیَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 162 )
8-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:هر که بر نفس خویش هنگام ذوق،رغبت،ترس،وحشت، خشم و خوشنودی مالک شود،خداوند جسد او را بر آتش حرام می کند.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 5 )
ص : 470
فَإِذَا صَلَّی اَلْمَغْرِبَ وَ فَرَغَ مِنْ نَوَافِلِهِ وَ صَلَّی مَا اِخْتَارَ مِنْ اَلصَّلَوَاتِ اَلْمُرَغَّبِ فِیهَا قَامَ فَصَلَّی ثَمَانَ رَکَعَاتٍ بِأَرْبَعِ تَسْلِیمَاتٍ فَإِذَا صَلَّی رَکْعَتَیْنِ سَبَّحَ تَسْبِیحَ اَلزَّهْرَاءِ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ دَعَا بِمَا أَرَادَ ثُمَّ قَالَ - اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْأَوَّلُ فَلَیْسَ قَبْلَکَ شَیْءٌ وَ أَنْتَ اَلْآخِرُ فَلَیْسَ بَعْدَکَ شَیْءٌ وَ أَنْتَ اَلظَّاهِرُ فَلَیْسَ فَوْقَکَ شَیْءٌ وَ أَنْتَ اَلْبَاطِنُ فَلَیْسَ دُونَکَ شَیْءٌ وَ أَنْتَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَدْخِلْنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَخْرِجْنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ . ثُمَّ یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا فَرَغَ سَبَّحَ عَلَی مَا قُلْنَاهُ ثُمَّ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی عَلاَ فَقَهَرَ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی مَلَکَ فَقَدَرَ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی بَطَنَ فَخَبَرَ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی یُحْیِ اَلْمَوْتی وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی تَوَاضَعَ کُلُّ شَیْءٍ لِعَظَمَتِهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی ذَلَّ کُلُّ شَیْءٍ لِعِزَّتِهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی اِسْتَسْلَمَ کُلُّ شَیْءٍ لِقُدْرَتِهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی خَضَعَ کُلُّ شَیْءٍ لِمَلَکَتِهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی یَفْعَلُ ما یَشاءُ وَ لاَ یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ غَیْرُهُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَدْخِلْنِی فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَخْرِجْنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً کَثِیراً . ثُمَّ یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا سَلَّمَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعَانِی جَمِیعِ مَا دَعَاکَ بِهِ عِبَادُکَ اَلَّذِینَ اِصْطَفَیْتَهُمْ لِنَفْسِکَ - اَلْمَأْمُونُونَ عَلَی سِرِّکَ اَلْمُحْتَجِبُونَ بِغَیْبِکَ اَلْمُسْتَسِرُّونَ بِدِینِکَ اَلْمُعْلِنُونَ بِهِ اَلْوَاصِفُونَ لِعَظَمَتِکَ اَلْمُنَزَّهُونَ عَنْ مَعَاصِیکَ اَلدَّاعُونَ إِلَی سَبِیلِکَ اَلسَّابِقُونَ فِی عِلْمِکَ اَلْفَائِزُونَ بِکَرَامَتِکَ أَدْعُوکَ عَلَی مَوَاضِعِ حُدُودِکَ وَ کَمَالِ طَاعَتِکَ وَ بِمَا یَدْعُوکَ بِهِ وُلاَهُ أَمْرِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ لاَ تَفْعَلَ بِی مَا أَنَا أَهْلُهُ . ثُمَّ یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ یَقُولُ یَا ذَا اَلْمَنِّ لاَ مَنَّ عَلَیْکَ یَا ذَا اَلطَّوْلِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ ظَهْرُ اَللاَّجِئِینَ وَ مَأْمَنُ اَلْخَائِفِینَ وَ جَارُ اَلْمُسْتَجِیرِینَ إِنْ کَانَ فِی أُمِّ اَلْکِتَابِ عِنْدَکَ أَنِّی شَقِیٌّ أَوْ مَحْرُومٌ أَوْ مُقْتَرٌ عَلَیَّ فِی رِزْقِی فَامْحُ مِنْ أُمِّ اَلْکِتَابِ شَقَایَ وَ حِرْمَانِی وَ إِقْتَارَ رِزْقِی وَ اُکْتُبْنِی عِنْدَکَ سَعِیداً مُوَفَّقاً لِلْخَیْرِ مُوَسَّعاً عَلَیَّ رِزْقُکَ فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ اَلْمُنْزَلِ عَلَی نَبِیِّکَ اَلْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ - یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتابِ وَ قُلْتَ وَ رَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ وَ أَنَا شَیْءٌ فَلْتَسَعْنِی رَحْمَتُکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اُدْعُ بِمَا بَدَا لَکَ. فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ اَلدُّعَاءِ سَجَدْتَ وَ قُلْتَ فِی سُجُودِکَ اَللَّهُمَّ أَغْنِنِی بِالْعِلْمِ وَ زَیِّنِّی بِالْحِلْمِ وَ کَرِّمْنِی بِالتَّقْوَی وَ جَمِّلْنِی بِالْعَافِیَهِ یَا وَلِیَّ اَلْعَافِیَهِ عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ مِنَ اَلنَّارِ . فَإِذَا رَفَعْتَ رَأْسَکَ فَقُلْ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ أَسْأَلُکَ بِلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ بِاسْمِکَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ یَا رَحْمَانُ یَا اَللَّهُ یَا رَبِّ یَا قَرِیبُ یَا مُجِیبُ یَا بَدِیعَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ أَسْأَلُکَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ تُحِبُّ أَنْ تُدْعَی بِهِ وَ بِکُلِّ دَعْوَهٍ دَعَاکَ بِهَا أَحَدٌ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَصْرِفَ قَلْبِی إِلَی خَشْیَتِکَ وَ رَهْبَتِکَ وَ أَنْ تَجْعَلَنِی مِنَ اَلْمُخْلَصِینَ وَ تُقَوِّیَ أَرْکَانِی کُلَّهَا لِعِبَادَتِکَ وَ تَشْرَحَ صَدْرِی لِلْخَیْرِ وَ اَلتُّقَی وَ تُطْلِقَ لِسَانِی لِتِلاَوَهِ کِتَابِکَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اُدْعُ بِمَا أَحْبَبْتَ. ثُمَّ تُصَلِّی اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْهَا وَ عَقَّبْتَ بِمَا تَقَدَّمَ ذِکْرُهُ قُمْتَ فَصَلَّیْتَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ رَکْعَهً تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا سَلَّمْتَ قُلْتَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِبَهَائِکَ وَ جَلاَلِکَ وَ جَمَالِکَ وَ عَظَمَتِکَ وَ نُورِکَ وَ سَعَهِ رَحْمَتِکَ وَ بِأَسْمَائِکَ وَ عِزَّتِکَ وَ قُدْرَتِکَ وَ مَشِیَّتِکَ وَ نَفَاذِ أَمْرِکَ وَ مُنْتَهَی رِضَاکَ وَ شَرَفِکِ وَ کَرَمِکَ وَ دَوَامِ عِزِّکَ وَ سُلْطَانِکَ وَ فَخْرِکَ وَ عُلُوِّ شَأْنِکَ وَ قَدِیمِ مَنِّکَ وَ عَجِیبِ آیَاتِکَ وَ فَضْلِکَ وَ جُودِکَ وَ عُمُومِ رِزْقِکَ وَ عَطَائِکَ وَ خَیْرِکَ وَ إِحْسَانِکَ وَ تَفَضُّلِکَ وَ اِمْتِنَانِکَ وَ شَأْنِکَ وَ جَبَرُوتِکَ وَ أَسْأَلُکَ بِجَمِیعِ مَسَائِلِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تُنَجِّیَنِی مِنَ اَلنَّارِ وَ تَمُنَّ عَلَیَّ بِالْجَنَّهِ وَ تُوَسِّعَ عَلَیَّ مِنَ اَلرِّزْقِ اَلْحَلاَلِ اَلطَّیِّبِ وَ تَدْرَأَ عَنِّی شَرَّ فَسَقَهِ اَلْعَرَبِ وَ اَلْعَجَمِ وَ تَمْنَعَ لِسَانِی مِنَ اَلْکَذِبِ وَ قَلْبِی مِنَ اَلْحَسَدِ وَ عَیْنِی مِنَ اَلْخِیَانَهِ - فَإِنَّکَ تَعْلَمُ خائِنَهَ اَلْأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی اَلصُّدُورُ وَ تَرْزُقَنِی فِی عَامِی هَذَا وَ فِی کُلِّ عَامٍ اَلْحَجَّ وَ اَلْعُمْرَهَ وَ تَغُضَّ بَصَرِی وَ تُحْصِنَ فَرْجِی وَ تُوَسِّعَ رِزْقِی وَ تَعْصِمَنِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ . ثُمَّ تُصَلِّیَ رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا سَلَّمْتَ قُلْتَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ حُسْنَ اَلظَّنِّ بِکَ وَ اَلصِّدْقَ فِی اَلتَّوَکُّلِ عَلَیْکَ وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ تَبْتَلِیَنِی بِبَلِیَّهٍ تَحْمِلُنِی ضَرُورَتُهَا عَلَی اَلتَّعَوُّذِ بِشَیْءٍ مِنْ مَعَاصِیکَ وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ تُدْخِلَنِی فِی حَالٍ کُنْتُ أَکُونُ فِیهَا فِی عُسْرٍ أَوْ یُسْرٍ أَظُنُّ أَنَّ مَعَاصِیَکَ أَنْجَحُ لِی مِنْ طَاعَتِکَ وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَقُولَ قَوْلاً حَقّاً مِنْ طَاعَتِکَ أَلْتَمِسُ بِهِ سِوَاکَ وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ تَجْعَلَنِی عِظَهً لِغَیْرِی وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ یَکُونَ أَحَدٌ أَسْعَدَ بِمَا آتَیْتَنِی بِهِ مِنِّی وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَتَکَلَّفَ طَلَبَ مَا لَمْ تَقْسِمْ لِی وَ مَا قَسَمْتَ لِی مِنْ قِسْمٍ أَوْ رَزَقْتَنِی مِنْ رِزْقٍ فَأْتِنِی بِهِ فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَهٍ حَلاَلاً طَیِّباً وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ زَحْزَحَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ أَوْ بَاعَدَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ أَوْ نَقَصَ بِهِ حَظِّی عِنْدَکَ أَوْ صَرَفَ بِوَجْهِکَ اَلْکَرِیمِ عَنِّی وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ تَحُولَ خَطِیئَتِی أَوْ ظُلْمِی أَوْ جُرْمِی أَوْ إِسْرَافِی عَلَی نَفْسِی وَ اِتِّبَاعُ هَوَایَ وَ اِسْتِعْجَالُ شَهْوَتِی دُونَ مَغْفِرَتِکَ وَ رِضْوَانِکَ وَ ثَوَابِکَ وَ نَائِلِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ مَوْعُودِکَ اَلْحَسَنِ اَلْجَمِیلِ عَلَی نَفْسِکَ . ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْهَا قُلْتَ - اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِعَزَائِمِ مَغْفِرَتِکَ وَ بِوَاجِبِ رَحْمَتِکَ اَلسَّلاَمَهَ مِنْ کُلِّ إِثْمٍ وَ اَلْغَنِیمَهَ مِنْ کُلِّ بِرٍّ وَ اَلْفَوْزَ بِالْجَنَّهِ وَ اَلنَّجَاهَ مِنَ اَلنَّارِ اَللَّهُمَّ دَعَاکَ اَلدَّاعُونَ وَ دَعَوْتُکَ وَ سَأَلَکَ اَلسَّائِلُونَ وَ سَأَلْتُکَ وَ طَلَبَ اَلطَّالِبُونَ وَ طَلَبْتُ إِلَیْکَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلثِّقَهُ وَ اَلرَّجَاءُ وَ إِلَیْکَ مُنْتَهَی اَلرَّغْبَهِ وَ اَلدُّعَاءِ فِی اَلشِّدَّهِ وَ اَلرَّخَاءِ اَللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلِ اَلْیَقِینَ فِی قَلْبِی وَ اَلنُّورَ فِی بَصَرِی وَ اَلنَّصِیحَهَ فِی صَدْرِی وَ ذِکْرَکَ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ عَلَی لِسَانِی وَ رِزْقاً وَاسِعاً غَیْرَ مَمْنُونٍ وَ لاَ مَحْظُورٍ فَارْزُقْنِی وَ بَارِکْ لِی فِیمَا رَزَقْتَنِی وَ اِجْعَلْ غِنَایَ فِی نَفْسِی وَ رَغْبَتِی فِیمَا عِنْدَکَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ . ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْهَا قُلْتَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ فَرِّغْنِی لِمَا خَلَقْتَنِی لَهُ وَ لاَ تَشْغَلْنِی بِمَا قَدْ تَکَلَّفْتَ لِی بِهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ إِیمَاناً لاَ یَرْتَدُّ وَ نَعِیماً لاَ یَنْفَدُ وَ مُرَافَقَهَ نَبِیِّکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی أَعْلَی جَنَّهِ اَلْخُلْدِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ رِزْقَ یَوْمٍ بِیَوْمٍ لاَ قَلِیلاً فَأَشْقَی وَ لاَ کَثِیراً فَأَطْغَی اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اُرْزُقْنِی مِنْ فَضْلِکَ مَا تَرْزُقُنِی بِهِ اَلْحَجَّ وَ اَلْعُمْرَهَ فِی عَامِی هَذَا وَ تُقَوِّینِی بِهِ عَلَی اَلصَّوْمِ وَ اَلصَّلاَهِ فَإِنَّکَ أَنْتَ رَبِّی وَ رَجَائِی وَ عِصْمَتِی لَیْسَ لِی مُعْتَصَمٌ إِلاَّ أَنْتَ وَ لاَ رَجَاءٌ غَیْرُکَ وَ لاَ مَنْجَی مِنْکَ إِلاَّ إِلَیْکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آتِنِی فِی اَلدُّنْیا حَسَنَهً وَ فِی اَلْآخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنِی بِرَحْمَتِکَ عَذَابَ اَلنَّارِ . ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا فَرَغْتَ قُلْتَ اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ کُلُّهُ وَ لَکَ اَلْمُلْکُ کُلُّهُ وَ بِیَدِکَ اَلْخَیْرُ کُلُّهُ وَ إِلَیْکَ یَرْجِعُ اَلْأَمْرُ کُلُّهُ عَلاَنِیَتُهُ وَ سِرُّهُ وَ أَنْتَ مُنْتَهَی اَلشَّأْنِ کُلِّهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنَ اَلْخَیْرِ کُلِّهِ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلشَّرِّ کُلِّهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ رَضِّنِی بِقَضَائِکَ وَ بَارِکْ لِی فِی قَدَرِکَ حَتَّی لاَ أُحِبَّ تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ وَ لاَ تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْتَ اَللَّهُمَّ وَ أَوْسِعْ عَلَیَّ مِنْ فَضْلِکَ وَ اُرْزُقْنِی بَرَکَتَکَ وَ اِسْتَعْمِلْنِی فِی طَاعَتِکَ وَ تَوَفَّنِی عِنْدَ اِنْقِضَاءِ أَجَلِی عَلَی سَبِیلِکَ وَ لاَ تُوَلِّ أَمْرِی غَیْرَکَ وَ لاَ تُزِغْ قَلْبِی بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنِی وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً إِنَّکَ أَنْتَ اَلْوَهّابُ . ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا فَرَغْتَ قُلْتَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ بِجَمِیعِ رُسُلِ اَللَّهِ وَ بِجَمِیعِ مَا أُنْزِلَتْ بِهِ جَمِیعُ رُسُلِ اَللَّهِ وَ أَنَّ وَعْدَ اَللَّهِ حَقٌّ وَ لِقَاءَهُ حَقٌّ وَ صَدَقَ اَللَّهُ وَ بَلَّغَ اَلْمُرْسَلُونَ - وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ وَ سُبْحَانَ اَللَّهِ کُلَّمَا سَبَّحَ اَللَّهَ شَیْءٌ وَ کَمَا یُحِبُّ اَللَّهُ أَنْ یُسَبَّحَ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ کُلَّمَا حَمِدَ اَللَّهَ شَیْءٌ وَ کَمَا یُحِبُّ اَللَّهُ أَنْ یُحْمَدَ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ کُلَّمَا هَلَّلَ اَللَّهَ شَیْءٌ وَ کَمَا یُحِبُّ اَللَّهُ أَنْ یُهَلَّلَ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ کُلَّمَا کَبَّرَ اَللَّهَ شَیْءٌ وَ کَمَا یُحِبُّ اَللَّهُ أَنْ یُکَبَّرَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مَفَاتِیحَ اَلْخَیْرِ وَ خَوَاتِیمَهُ وَ شَرَائِعَهُ وَ فَوَائِدَهُ وَ بَرَکَاتِهِ مَا بَلَغَ عِلْمَهُ عِلْمِی وَ مَا قَصُرَ عَنْ إِحْصَائِهِ حِفْظِی اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِنْهَجْ لِی أَسْبَابَ مَعْرِفَتِهِ وَ اِفْتَحْ لِی أَبْوَابَهُ وَ غَشِّنِی بَرَکَاتِ رَحْمَتِکَ وَ مُنَّ عَلَیَّ بِعِصْمَهٍ عَنِ اَلْإِزَالَهِ عَنْ دِینِکَ وَ طَهِّرْ قَلْبِی مِنَ اَلشَّکِّ وَ لاَ تَشْغَلْ قَلْبِی بِدُنْیَایَ وَ عَاجِلِ مَعَاشِی عَنْ آجِلِ ثَوَابِ آخِرَتِی وَ اِشْغَلْ قَلْبِی بِحِفْظِ مَا لاَ یُقْبَلُ مِنِّی جَهْلُهُ وَ ذَلِّلْ لِکُلِّ خَیْرٍ لِسَانِی وَ طَهِّرْ قَلْبِی مِنَ اَلرِّیَاءِ وَ اَلسُّمْعَهِ وَ لاَ تُجْرِهِ فِی مَفَاصِلِی وَ اِجْعَلْ عَمَلِی خَالِصاً لَکَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلشَّرِّ وَ أَنْوَاعِ اَلْفَوَاحِشِ کُلِّهَا ظَاهِرِهَا وَ بَاطِنِهَا وَ غَفَلاَتِهَا وَ جَمِیعِ مَا یُرِیدُنِی بِهِ اَلشَّیْطَانُ اَلرَّجِیمُ وَ مَا یُرِیدُنِی بِهِ اَلسُّلْطَانُ اَلْعَنِیدُ مِمَّا أَحَطْتَ بِعِلْمِهِ وَ أَنْتَ اَلْقَادِرُ عَلَی صَرْفِهِ عَنِّی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ طَوَارِقِ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ وَ زَوَابِعِهِمْ وَ بَوَائِقِهِمْ وَ مَکَایِدِهِمْ وَ مَشَاهِدِ اَلْفَسَقَهِ مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ وَ أَنْ أُسْتَزَلَّ عَنْ دِینِی فَتَفْسُدَ عَلَیَّ آخِرَتِی وَ أَنْ یَکُونَ ذَلِکَ مِنْهُمْ ضَرَراً عَلَیَّ فِی مَعَاشِی أَوْ بِعَرْضِ بَلاَءٍ یُصِیبُنِی مِنْهُمْ لاَ قُوَّهَ لِی بِهِ وَ لاَ صَبْرَ لِی عَلَی اِحْتِمَالِهِ فَلاَ تَبْتَلِنِی یَا إِلَهِی بِمُقَاسَاتِهِ فَیَمْنَعَنِی ذَلِکَ مِنْ ذِکْرِکَ وَ یَشْغَلَنِی عَنْ عِبَادَتِکَ إِنَّکَ أَنْتَ اَلْعَاصِمُ اَلْمَانِعُ وَ اَلدَّافِعُ اَلْوَاقِی مِنْ ذَلِکَ کُلِّهِ أَسْأَلُکَ اَلرَّفَاهِیَهَ فِی مَعِیشَتِی مَا أَبْقَیْتَنِی مَعِیشَهً أَقْوَی بِهَا عَلَی طَاعَتِکَ وَ أَبْلُغُ بِهَا رِضْوَانَکَ وَ أَصِیرُ بِهَا بِمَنِّکَ إِلَی دَارِ اَلْحَیَوَانِ غَداً وَ لاَ تَرْزُقْنِی رِزْقاً یُطْغِینِی - وَ لاَ تَبْتَلِنِی بِفَقْرٍ أَشْقَی بِهِ مُضَیَّقاً عَلَیَّ أَعْطِنِی حَظّاً وَافِراً فِی آخِرَتِی وَ مَعَاشاً وَاسِعاً هَنِیئاً مَرِیئاً فِی دُنْیَایَ وَ لاَ تَجْعَلِ اَلدُّنْیَا عَلَیَّ سِجْناً وَ لاَ تَجْعَلْ فِرَاقَهَا عَلَیَّ حُزْناً أَجِرْنِی مِنْ فِتْنَتِهَا وَ اِجْعَلْ عَمَلِی فِیهَا مَقْبُولاً وَ سَعْیِی فِیهَا مَشْکُوراً اَللَّهُمَّ وَ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ فَأَرِدْهُ وَ مَنْ کَادَنِی فِیهَا فَکِدْهُ وَ اِصْرِفْ عَنِّی هَمَّ مَنْ أَدْخَلَ عَلَیَّ هَمَّهُ وَ اُمْکُرْ بِمَنْ مَکَرَ بِی فَإِنَّکَ خَیْرُ اَلْماکِرِینَ وَ اِفْقَأْ عَنِّی عُیُونَ اَلْکَفَرَهِ اَلظَّلَمَهِ اَلطُّغَاهِ اَلْحَسَدَهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْزِلْ عَلَیَّ مِنْکَ سَکِینَهً وَ أَلْبِسْنِی دِرْعَکَ اَلْحَصِینَهَ وَ اِحْفَظْنِی بِسِتْرِکَ اَلْوَاقِی وَ جَلِّلْنِی عَافِیَتَکَ اَلنَّافِعَهَ وَ صَدِّقْ قَوْلِی وَ فَعَالِی وَ بَارِکْ لِی فِی أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ مَالِی وَ مَا قَدَّمْتُ وَ مَا أَخَّرْتُ وَ مَا أَغْفَلْتُ وَ مَا تَعَمَّدْتُ وَ مَا تَوَانَیْتُ وَ مَا أَعْلَنْتُ وَ مَا أَسْرَرْتُ فَاغْفِرْهُ لِی یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ کَمَا أَنْتَ أَهْلُهُ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ .
( مصباح المتهجد , جلد 2 , صفحه 542 )
ص : 471
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ وَ اَلْمَرْأَهِ تُصَلِّی وَ هِیَ مُخْتَضِبَهٌ بِالْحِنَّاءِ وَ اَلْوَسِمَهِ قَالَ إِذَا بَرَزَ اَلْفَمُ وَ اَلْمَنْخِرُ فَلاَ بَأْسَ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 152 )
ص : 472
24-24 الکافی ،1/22/25/1 علی بن محمد عن سهل عن محمد بن سلیمان عن علی بن إبراهیم عن عبد اللّه بن سنان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: حجه اللّه علی العباد النّبی صلّی اللّه علیه و آله و الحجه فیما بین العباد و بین اللّه العقل.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 113 )
ص : 473
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لِلْجَنَّهِ بَابٌ یُقَالُ لَهُ بَابُ اَلْمُجَاهِدِینَ یَمْضُونَ إِلَیْهِ فَإِذَا هُوَ مَفْتُوحٌ وَ هُمْ مُتَقَلِّدُونَ بِسُیُوفِهِمْ وَ اَلْجَمْعُ فِی اَلْمَوْقِفِ وَ اَلْمَلاَئِکَهُ تُرَحِّبُ بِهِمْ فَمَنْ تَرَکَ اَلْجِهَادَ أَلْبَسَهُ اَللَّهُ ذُلاًّ فِی نَفْسِهِ وَ فَقْراً فِی مَعِیشَتِهِ وَ مَحْقاً فِی دِینِهِ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَعَزَّ أُمَّتِی بِسَنَابِکِ خَیْلِهَا وَ مَرَاکِزِ رِمَاحِهَا.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 577 )
8 - فرمود برای بهشت دریست بنام باب المجاهدین که مجاهدان بسوی آن روند و آن باز است و شمشیر بکمر دارند و هنوز مردم در موقف محشر معطل باشند، فرشتگان به مجاهدان خوش آمد گویند، هر که ترک جهاد کند خوار شود و تنک روزی و بی دین.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 577 )
8.پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله فرمود:بهشت دری به اسم«باب المجاهدین»دارد که مجاهدان به سمت آن رفته و گشوده است.مجاهدان شمشیر به کمر زده اند،در حالی که هنوز دیگران در موقف محشر منتظر حساب می باشند.فرشتگان به مجاهدان خوشامد خواهند گفت.و بعد پیامبر فرمود:هرکس جهاد را ترک کند،بی مقدار و بینوا و بی ایمان خواهد شد.پس همانا خداوند تبارک و تعالی امتم را به سم اسب ها و مراکز تیراندازی هایشان عزت داده است.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 395 )
ص : 474
وَ یَقُولُ: لَوْ ثُنِیَتْ لِیَ اَلْوِسَادَهُ لَحَکَمْتُ بَیْنَ أَهْلِ اَلتَّوْرَاهِ بِتَوْرَاتِهِمْ ، وَ بَیْنَ أَهْلِ اَلْإِنْجِیلِ بِإِنْجِیلِهِمْ ، وَ بَیْنَ أَهْلِ اَلْفُرْقَانِ بِفُرْقَانِهِمْ ، حَتَّی یَزْهَرَ کُلٌّ إِلَی رَبِّهِ وَ یَقُولَ إِنَّ عَلِیّاً قَضَی فِینَا بِقَضَائِکَ ،.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 672 )
ص : 475
عَنْهُ عَنْ عُبْدُوسِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْبَغْدَادِیِّ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْحِنَّاءُ یَذْهَبُ بِالسَّهَکِ وَ یَزِیدُ فِی مَاءِ اَلْوَجْهِ وَ یُطَیِّبُ اَلنَّکْهَهَ وَ یُحَسِّنُ اَلْوَلَدَ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 484 )
5 - عبدوس بن ابراهیم بغدادی در روایت مرفوعه ای گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
حنا، بوی بد عرق را می برد، آبرو را می افزاید، بوی دهان را خوشبو می سازد و فرزند را زیبا می کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 500 )
: مجهول مرفوع. و قال فی القاموس : السهک محرکه: ریح کریهه ممن عرق.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 378 )
ص : 476
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ رُوِیَ: أَنَّ مَنْ کَانَ عَلَیْهِ دَیْنٌ یَنْوِی قَضَاءَهُ یُنْصَبُ مِنَ اَللَّهِ حَافِظَانِ یُعِینَانِهِ عَلَی اَلْأَدَاءِ فَإِنْ قَصَرَتْ نِیَّتُهُ نَقَصُوا عَنْهُ مِنَ اَلْمَعُونَهِ بِمِقْدَارِ مَا یَقْصُرُ مِنْ نِیَّتِهِ:.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 394 )
ص : 477
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَافَرَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَأَفْطَرَ وَ أَمَرَ مَنْ مَعَهُ أَنْ یُفْطِرُوا فَتَوَقَّفَ بَعْضُهُمْ عَنِ اَلْفِطْرِ فَسَمَّاهُمُ اَلْعُصَاهَ وَ ذَلِکَ لِأَنَّهُ أَمَرَهُمْ صَلََّی اللََّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمْ یَأْتَمِرُوا لِأَمْرِهِ وَ فِی ذَلِکَ خِلاَفٌ عَلَی اَللَّهِ وَ عَلَی رَسُولِهِ وَ إِنَّمَا أَمَرَهُمْ بِالْفِطْرِ وَ أَفْطَرَ لِیَعْلَمُوا وَجْهَ اَلْأَمْرِ فِی ذَلِکَ وَ أَنَّ صَوْمَهُمْ فِی اَلسَّفَرِ غَیْرُ مُجْزٍ عَنْهُمْ عَلَی ظَاهِرِ کِتَابِ اَللَّهِ فَأَمَّا إِنْ صَامَ اَلْمُسَافِرُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ غَیْرَ مُعْتَدٍّ بِذَلِکَ اَلصَّوْمِ أَنَّهُ یُجْزِیهِ فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ إِذَا قَضَاهُ فِی اَلْحَضَرِ وَ هُوَ کَمَنْ أَمْسَکَ عَنِ اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ وَ لَیْسَ بِصَائِمٍ فِی حَقِیقَهِ اَلْأَمْرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 328 )
ص : 478
ع، [علل الشرائع] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اَللَّهِ اِبْنَیْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِمَ جُعِلَ اَلسَّعْیُ بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ قَالَ لِأَنَّ اَلشَّیْطَانَ تَرَاءَی لِإِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْوَادِی فَسَعَی وَ هُوَ مَنَازِلُ اَلشَّیَاطِینِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 234 )
ص : 479
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: دَخَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی أُمِّ أَیْمَنَ فَقَالَ مَا لِی لاَ أَرَی فِی بَیْتِکِ اَلْبَرَکَهَ فَقَالَتْ أَ وَ لَیْسَ فِی بَیْتِی بَرَکَهٌ قَالَ لَسْتُ أَعْنِی لَکِ ذَاکِ شَاهٌ تَتَّخِذِیهَا تَسْتَغْنِی وُلْدَکِ مِنْ لَبَنِهَا وَ تَطْعَمِینَ مِنْ سَمْنِهَا وَ تُصَلِّینَ فِی مَرْبِضِهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 131 )
18-در محاسن:بسندش از امام ششم علیه السّلام که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بام ایمن وارد شد و فرمود:چرا من در خانه ات برکت نبینم؟گفت:مگر خانه ام برکت ندارد؟فرمود:مقصودم این نیست،مقصود اینست که گوسفندی داشته باشی تا فرزندانت از شیر آن برخوردار باشند و از روغنش بخوری و در آغلش نماز بخوانی.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 97 )
ص : 480
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: سُئِلَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ غَدِیرٍ فِیهِ جِیفَهٌ فَقَالَ إِنْ کَانَ اَلْمَاءُ قَاهِراً لَهَا لاَ یُوجَدُ اَلرِّیحُ مِنْهُ فَتَوَضَّأْ وَ اِغْتَسِلْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 141 )
ص : 481
کا، [الکافی] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ نَصْرِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنِ اَلْهَیْثَمِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی دَاوُدَ عَنْ زَیْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا فِی أُمَّتِی عَبْدٌ أَلْطَفَ أَخَاهُ فِی اَللَّهِ بِشَیْءٍ مِنْ لُطْفٍ إِلاَّ أَخْدَمَهُ اَللَّهُ مِنْ خَدَمِ اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 298 )
33-کافی:بسندش تا رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)که فرمود:نباشد در امتم بنده ای که لطفی به برادرش در راه خدا کند جز که خدا یکی از خدمتکاران بهشت را بخدمت او گمارد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 192 )
ص : 482
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب حَکِیمَهُ بِنْتُ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَتْ: لَمَّا حَضَرَتْ وِلاَدَهُ اَلْخَیْزُرَانِ أُمِّ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ دَعَانِی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا حَکِیمَهُ اُحْضُرِی وِلاَدَتَهَا وَ اُدْخُلِی وَ إِیَّاهَا وَ اَلْقَابِلَهَ بَیْتاً وَ وَضَعَ لَنَا مِصْبَاحاً وَ أَغْلَقَ اَلْبَابَ عَلَیْنَا فَلَمَّا أَخَذَهَا اَلطَّلْقُ طَفِئَ اَلْمِصْبَاحُ وَ بَیْنَ یَدَیْهَا طَسْتٌ فَاغْتَمَمْتُ بِطَفْءِ اَلْمِصْبَاحِ فَبَیْنَا نَحْنُ کَذَلِکَ إِذْ بَدَرَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلطَّسْتِ وَ إِذَا عَلَیْهِ شَیْءٌ رَقِیقٌ کَهَیْئَهِ اَلثَّوْبِ یَسْطَعُ نُورُهُ حَتَّی أَضَاءَ اَلْبَیْتَ فَأَبْصَرْنَاهُ فَأَخَذْتُهُ فَوَضَعْتُهُ فِی حَجْرِی وَ نَزَعْتُ عَنْهُ ذَلِکَ اَلْغِشَاءَ فَجَاءَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ فَتَحَ اَلْبَابَ وَ قَدْ فَرَغْنَا مِنْ أَمْرِهِ فَأَخَذَهُ وَ وَضَعَهُ فِی اَلْمَهْدِ وَ قَالَ لِی یَا حَکِیمَهُ اِلْزَمِی مَهْدَهُ قَالَتْ فَلَمَّا کَانَ فِی اَلْیَوْمِ اَلثَّالِثِ رَفَعَ بَصَرَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ ثُمَّ نَظَرَ یَمِینَهُ وَ یَسَارَهُ ثُمَّ قَالَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ فَقُمْتُ ذَعِرَهً فَزِعَهً فَأَتَیْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ لَهُ لَقَدْ سَمِعْتُ مِنْ هَذَا اَلصَّبِیِّ عَجَباً فَقَالَ وَ مَا ذَاکِ فَأَخْبَرْتُهُ اَلْخَبَرَ فَقَالَ یَا حَکِیمَهُ مَا تَرَوْنَ مِنْ عَجَائِبِهِ أَکْثَرُ اِبْنُ هَمْدَانِیٍّ اَلْفَقِیهُ فِی تَتِمَّهِ تَارِیخِ أَبِی شُجَاعٍ اَلْوَزِیرِ أَنَّهُ لَمَّا خَرَّقُوا اَلْقُبُورَ بِمَقَابِرِ قُرَیْشٍ حَاوَلُوا حَفْرَ ضَرِیحِ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِخْرَاجَ رِمَّتِهِ وَ تَحْوِیلَهَا إِلَی مَقَابِرِ أَحْمَدَ فَحَالَ تُرَابُ اَلْهَدْمِ وَ رَمَادُ اَلْحَرِیقِ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ مَعْرِفَهِ قَبْرِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 10 )
مناقب-حکیمه دختر موسی بن جعفر علیه السّلام گفت:موقع زایمان خیزران مادر حضرت جواد که شد حضرت رضا را خواست فرمود:در سر زایمان فرزندم باش خودت با خیزران و قابله در یک اطاق باشید برای ما چراغی آورد و درب را بر روی ما بست همین که حالت زایمان دست داد چراغ خاموش شد طشتی جلو او بود من از خاموش شدن چراغ غمگین شدم ناگاه حضرت جواد در طشت قرار گرفت روی پیکرش چون جامه پرده ای نازک قرار داشت چنان نور از آن میدرخشید که اطاق روشن شد.کاملا مشخص دیده میشد او را برداشته در آغوش گرفتم آن روکش را از پیکرش جدا کردم حضرت رضا علیه السّلام آمد و درب را گشود ما از کار خیزران فارغ شده بودیم او را گرفت و در گهواره گذاشت بمن فرمود: حکیمه پیوسته کنار گهواره اش باش. حکیمه گفت:روز سوم چشم به آسمان انداخت بعد بجانب چپ و راست متوجه شده گفت: «اشهد ان لا اله الا اللّه و اشهد ان محمّدا رسول اللّه». من وحشت زده از جای پریدم و خدمت حضرت رضا علیه السّلام رفتم گفتم:آقا چیز عجیبی از این کودک دیدم پرسید چه چیز.جریان را توضیح دادم.فرمود:حکیمه عجایب زیادی از او مشاهده خواهید کرد. ابن همدانی فقیه در تتمه تاریخ ابو شجاع وزیر مینویسد:وقتی خواستند قبرستان قریش را در بغداد خراب کنند تصمیم گرفتند که ضریح حضرت جواد محمّد بن علی را نیز ویران نمایند و پیکر ایشان را بقبرستان احمد ببرند گرد و خاک خرابی و خاکستر آتش سوزی مانع شد که قبر آن جناب را تشخیص دهند.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 10 )
ص : 483
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ رَفَعَ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ فَمَنِ اُضْطُرَّ غَیْرَ باغٍ وَ لا عادٍ قَالَ اَلْبَاغِی اَلظَّالِمُ وَ اَلْعَادِی اَلْغَاصِبُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 62 , صفحه 137 )
8-(و در دعائم الاسلام بسندی تفسیر آن را برابر حدیث شماره 5-آورده).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 40 )
ص : 484
6218-27 الفقیه ،807/262/1 علی بن مهزیار قال: رأیت أبا جعفر الثانی علیه السّلام یصلی الفریضه و غیرها فی جبه خز طارونی و کسانی جبه خز و ذکر أنه لبسها علی بدنه و صلی فیها و أمرنی بالصلاه فیها.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 411 )
ص : 485
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا أَصَابَ اَلْعَبْدُ اَلْمُحْرِمُ صَیْداً وَ کَانَ مَوْلاَهُ أَحَجَّهُ فَعَلَیْهِ اَلْجَزَاءُ وَ إِنْ لَمْ یَکُنِ اَلْعَبْدُ مُحْرِماً وَ لَمْ یَأْمُرْهُ مَوْلاَهُ بِهِ فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْءٌ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 284 )
ص : 486
مَغْلُوبُ اَلشَّهْوَهِ أَذَلُّ مِنْ مَمْلُوکِ اَلرِّقِّ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 487 )
ص : 487
4194-36 التهذیب ،1/16/423/1 عنه عن محمد بن أحمد عن العمرکی عن علی بن جعفر عن أخیه موسی علیه السّلام قال: سألته عن الرجل یصلح له أن یصب الماء من فیه یغسل به الشیء یکون فی ثوبه قال لا بأس.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 236 )
ص : 488
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سُرْعَهُ اَلْمَشْیِ تَذْهَبُ بِبَهَاءِ اَلْمُؤْمِنِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 257 )
از امام ششم(علیه السّلام):تند رفتن رونق و وقار و هیبت مؤمن را میبرد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 494 )
امام صادق علیه السّلام:راه رفتن سریع،ابهت مؤمن را می برد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 550 )
ص : 489
اَللُّؤْلُؤِیَّاتُ قَالَ عُمَرُ بْنُ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ مَا عَلِمْنَا أَحَداً کَانَ فِی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ أَزْهَدَ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ بَعْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 94 )
ص : 490
وَ رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ فِی اَلتَّشَهُّدِ اَلْأَوَّلِ بَعْدَ اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأُولَیَیْنِ مِنْ اَلظُّهْرِ وَ اَلْعَصْرِ وَ اَلْمَغْرِبِ وَ اَلْعِشَاءِ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ اَلْأَسْمَاءُ اَلْحُسْنَی کُلُّهَا لِلَّهِ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَ تَقَبَّلْ شَفَاعَتَهُ فِی أُمَّتِهِ وَ صَلِّ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 164 )
ص : 491
19945-3 الکافی ،1/2/281/6 أحمد عن النهدی عن هشام بن سالم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا تجب الدعوه إلا فی أربع - العرس و الخرس و الإیاب و الإعذار. 19946-4 الکافی،1/3/282/6 و فی روایه أخری: أو توکیر و هو بناء الدار و غیره.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 528 )
ص : 492
اَلْعِلَلُ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ طَلْحَهَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ ثَوْرِ بْنِ غَیْلاَنَ عَنْ أَبِی ذَرٍّ ره قَالَ: إِنَّ إِمَامَکَ شَفِیعُکَ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلاَ تَجْعَلْ شَفِیعَکَ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفِیهاً وَ لاَ فَاسِقاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 86 )
ص : 493
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَدْنَی مَا یَخْرُجُ بِهِ اَلرَّجُلُ مِنَ اَلْإِیمَانِ أَنْ یُؤَاخِیَ اَلرَّجُلُ اَلرَّجُلَ عَلَی دِینِهِ فَیُحْصِیَ عَلَیْهِ عَثَرَاتِهِ وَ زَلاَّتِهِ لِیُعَیِّرَهُ بِهَا یَوْماً مَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 276 )
4- امام صادق(علیه السّلام)فرمود:پست ترین چیزی که شخص به سبب آن از ایمان خارج می شود آن است که مرد با همکیش خود دوستی کند و لغزشها و خطاهای او را بشمارد تا روزی او را در مورد آنها نکوهش نماید.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 198 )
ص : 494
، ما رواه صاحب شرح الآیات الباهره ، عن علی بن محمد، عن محمد بن الفضل ، عن شریس، عن جابر بن یزید قال: سألت أبا جعفر - علیه السلام - عن شیء من تفسیر القرآن، فأجابنی. ثم سألته ثانیه، فأجابنی بجواب آخر. فقلت: جعلت فداک، أجبتنی فی هذه المسأله بجواب غیر هذا. فقال لی: یا جابر! ان للقرآن بطنا. و للبطن بطن، و له ظهر و للظهر ظهر. و لیس شیء أبعد من عقول الرجال من تفسیر القرآن.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 4 )
ص : 495
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْمَعْصِیَهُ تَجْلِبُ اَلْعُقُوبَهَ: .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 338 )
ص : 496
اِبْنُ بَابَوَیْهِ : عَنْ أَبِیهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ ، عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ ، عَنْ رَجُلٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، أَنَّهُ قَالَ لِرَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ: «إِذَا أَرَدْتَ اَلْحِجَامَهَ، وَ خَرَجَ اَلدَّمُ مِنْ مَحَاجِمِکَ، فَقُلْ قَبْلَ أَنْ تَفْرُغَ؛ وَ اَلدَّمُ یَسِیلُ: بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ، أَعُوذُ بِاللَّهِ اَلْکَرِیمِ فِی حِجَامَتِی هَذِهِ مِنَ اَلْعَیْنِ فِی اَلدَّمِ، وَ مِنْ کُلِّ سُوءٍ». قَالَ: «وَ مَا عَلِمْتَ - یَا فُلاَنُ - أَنَّکَ إِذَا قُلْتَ هَذَا فَقَدْ جَمَعْتَ اَلْأَشْیَاءَ کُلَّهَا، إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ: وَ لَوْ کُنْتُ أَعْلَمُ اَلْغَیْبَ لاَسْتَکْثَرْتُ مِنَ اَلْخَیْرِ وَ ما مَسَّنِیَ اَلسُّوءُ یَعْنِی اَلْفَقْرَ، وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: لِنَصْرِفَ عَنْهُ اَلسُّوءَ وَ اَلْفَحْشاءَ یَعْنِی أَنْ یَدْخُلَ فِی اَلزِّنَا، وَ قَالَ لِمُوسَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : أَدْخِلْ یَدَکَ فِی جَیْبِکَ تَخْرُجْ بَیْضاءَ مِنْ غَیْرِ سُوءٍ ، قَالَ: مِنْ غَیْرِ بَرَصٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 202 )
ص : 497
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مِنْبَرِی عَلَی تُرْعَهٍ مِنْ تُرَعِ اَلْجَنَّهِ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 365 )
ص : 498
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالاَ: یُسْتَحَبُّ أَنْ تَسْتَقِیَ مِنْ مَاءِ زَمْزَمَ دَلْواً أَوْ دَلْوَیْنِ فَتَشْرَبَ مِنْهُ وَ تَصُبَّ عَلَی رَأْسِکَ وَ جَسَدِکَ وَ لْیَکُنْ ذَلِکَ مِنَ اَلدَّلْوِ اَلَّذِی بِحِذَاءِ اَلْحَجَرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 474 )
ص : 499
اَلشَّیْخُ: بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ أَبِی أَیُّوبَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ، قَالَ: دَخَلَ رَجُلٌ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، مِنْ أَهْلِ خُرَاسَانَ، قَدْ عَمِلَ بِالرِّبَا حَتَّی کَثُرَ مَالُهُ، ثُمَّ إِنَّهُ سَأَلَ اَلْفُقَهَاءَ، فَقَالُوا: لَیْسَ یُقْبَلُ مِنْکَ شَیْءٌ إِلاَّ أَنْ تَرُدَّهُ إِلَی أَصْحَابِهِ، فَجَاءَ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَقَصَّ عَلَیْهِ قِصَّتَهُ، فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «مَخْرَجُکَ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَمَنْ جاءَهُ مَوْعِظَهٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهی فَلَهُ ما سَلَفَ وَ أَمْرُهُ إِلَی اَللّهِ وَ اَلْمَوْعِظَهُ: اَلتَّوْبَهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 554 )
ص : 500
مَنْ کَانَ نَفْعُهُ فِی مَضَرَّتِکَ لَمْ یَخْلُ فِی کُلِّ حَالٍ مِنْ عَدَاوَتِکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 664 )
ص : 501
کش، ، [رجال الکشی ] ، سَعْدٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِبَشَّارٍ اَلشَّعِیرِیِّ أَنِ اُخْرُجْ عَنِّی لَعَنَکَ اَللَّهُ وَ اَللَّهِ لاَ یُظِلُّنِی وَ إِیَّاکَ سَقْفُ بَیْتٍ أَبَداً فَلَمَّا خَرَجَ قَالَ وَیْلَهُ أَلاَ قَالَ بِمَا قَالَتِ اَلْیَهُودُ أَلاَ قَالَ بِمَا قَالَتِ اَلنَّصَارَی أَلاَ قَالَ بِمَا قَالَتِ اَلْمَجُوسُ أَوْ بِمَا قَالَتِ اَلصَّابِئَهُ وَ اَللَّهِ مَا صَغَّرَ اَللَّهَ تَصْغِیرَ هَذَا اَلْفَاجِرِ أَحَدٌ إِنَّهُ شَیْطَانٌ اِبْنُ شَیْطَانٍ خَرَجَ مِنَ اَلْبَحْرِ لِیُغْوِیَ أَصْحَابِی وَ شِیعَتِی فَاحْذَرُوهُ وَ لْیُبَلِّغِ اَلشَّاهِدُ اَلْغَائِبَ أَنِّی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَبْدٌ قِنٌّ اِبْنُ أَمَهٍ ضَمَّتْنِیَ اَلْأَصْلاَبُ وَ اَلْأَرْحَامُ وَ إِنِّی لَمَیِّتٌ وَ إِنِّی لَمَبْعُوثٌ ثُمَّ مَوْقُوفٌ ثُمَّ مَسْئُولٌ وَ اَللَّهِ لَأُسْأَلَنَّ عَمَّا قَالَ فِیَّ هَذَا اَلْکَذَّابُ وَ اِدَّعَاهُ عَلَیَّ یَا وَیْلَهُ مَا لَهُ أَرْعَبَهُ اَللَّهُ فَلَقَدْ أَمِنَ عَلَی فِرَاشِهِ وَ أَفْزَعَنِی وَ أَقْلَقَنِی عَنْ رُقَادِی أَ وَ تَدْرُونَ أَنِّی لِمَ أَقُولُ ذَلِکَ أَقُولُ ذَلِکَ لِأَسْتَقِرَّ فِی قَبْرِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 307 )
رجال کشی: اسحاق بن عمار گفت حضرت صادق علیه السّلام به بشار شعیری فرمود از پیش من برو خدا لعنتت کند بخدا قسم من و تو هرگز زیر یک سقف جمع نخواهیم شد وقتی او خارج شد فرمود وای بر او چرا همان حرف یهودیان را نگفت و یا آنچه نصاری معتقدند یا آنچه مجوس میگویند و یا اعتقاد صائبی ها بخدا قسم هیچ کدام خدا را باندازه این فاجر کوچک نکرده اند او شیطان پسر شیطان است از دریا خارج شد تا اصحاب و پیروان مرا گمراه کند از او بپرهیزید و حاضرین بغائبین برسانند که من بنده ی خدا پسر بنده ی خدا بنده ای خالص و فرزند کنیزی هستم که در درون اصلاب و ارحام جای داشته ام من میمیرم و برانگیخته خواهم شد سپس در پیشگاه پروردگار مورد بازخواست قرار خواهم گرفت بخدا قسم خواهند پرسید راجع بآنچه این دروغگو در باره من گفته و ادعا نموده. وای بر او خدا او را بترساند او در رختخواب آسوده است ولی مرا بیمناک نموده و مرا از خواب باز داشته میدانید من این حرف را برای آن میزنم که در قبر آسوده باشم.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 3 , ص 224 )
ص : 502
ل، [الخصال] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ أَبِی اَلْأَحْوَصِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ عِنْدَنَا أَقْوَاماً یَقُولُونَ بِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یُفَضِّلُونَهُ عَلَی اَلنَّاسِ کُلِّهِمْ وَ لَیْسَ یَصِفُونَ مَا نَصِفُ مِنْ فَضْلِکُمْ أَ نَتَوَلاَّهُمْ فَقَالَ لِی نَعَمْ فِی اَلْجُمْلَهِ أَ لَیْسَ عِنْدَ اَللَّهِ مَا لَمْ یَکُنْ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ مَا لَیْسَ لَنَا وَ عِنْدَنَا مَا لَیْسَ عِنْدَکُمْ وَ عِنْدَکُمْ مَا لَیْسَ عِنْدَ غَیْرِکُمْ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَضَعَ اَلْإِسْلاَمَ عَلَی سَبْعَهِ أَسْهُمٍ عَلَی اَلصَّبْرِ وَ اَلصِّدْقِ وَ اَلْیَقِینِ وَ اَلرِّضَا وَ اَلْوَفَاءِ وَ اَلْعِلْمِ وَ اَلْحِلْمِ ثُمَّ قَسَمَ ذَلِکَ بَیْنَ اَلنَّاسِ فَمَنْ جَعَلَ فِیهِ هَذِهِ اَلسَّبْعَهَ اَلْأَسْهُمِ فَهُوَ کَامِلُ اَلْإِیمَانِ مُحْتَمِلٌ ثُمَّ قَسَمَ لِبَعْضِ اَلنَّاسِ اَلسَّهْمَ وَ لِبَعْضٍ اَلسَّهْمَیْنِ وَ لِبَعْضٍ اَلثَّلاَثَهَ اَلْأَسْهُمِ وَ لِبَعْضٍ اَلْأَرْبَعَهَ اَلْأَسْهُمِ وَ لِبَعْضٍ اَلْخَمْسَهَ اَلْأَسْهُمِ وَ لِبَعْضٍ اَلسِّتَّهَ اَلْأَسْهُمِ وَ لِبَعْضٍ اَلسَّبْعَهَ اَلْأَسْهُمِ فَلاَ تَحْمِلُوا عَلَی صَاحِبِ اَلسَّهْمِ سَهْمَیْنِ وَ لاَ عَلَی صَاحِبِ اَلسَّهْمَیْنِ ثَلاَثَهَ أَسْهُمٍ وَ لاَ عَلَی صَاحِبِ اَلثَّلاَثَهِ أَرْبَعَهَ أَسْهُمٍ وَ لاَ عَلَی صَاحِبِ اَلْأَرْبَعَهِ خَمْسَهَ أَسْهُمٍ وَ لاَ عَلَی صَاحِبِ اَلْخَمْسَهِ سِتَّهَ أَسْهُمٍ وَ لاَ عَلَی صَاحِبِ اَلسِّتَّهِ سَبْعَهَ أَسْهُمٍ فَتُثَقِّلُوهُمْ وَ تُنَفِّرُوهُمْ وَ لَکِنْ تَرَفَّقُوا بِهِمْ وَ سَهِّلُوا لَهُمُ اَلْمَدْخَلَ وَ سَأَضْرِبُ لَکَ مَثَلاً تَعْتَبِرُ بِهِ إِنَّهُ کَانَ رَجُلٌ مُسْلِمٌ وَ کَانَ لَهُ جَارٌ کَافِرٌ وَ کَانَ اَلْکَافِرُ یَرْفُقُ اَلْمُؤْمِنَ فَأَحَبَّ اَلْمُؤْمِنُ لِلْکَافِرِ اَلْإِسْلاَمَ وَ لَمْ یَزَلْ یُزَیِّنُ لَهُ اَلْإِسْلاَمَ وَ یُحَبِّبُهُ إِلَی اَلْکَافِرِ حَتَّی أَسْلَمَ فَغَدَا عَلَیْهِ اَلْمُؤْمِنُ فَاسْتَخْرَجَهُ مِنْ مَنْزِلِهِ فَذَهَبَ بِهِ إِلَی اَلْمَسْجِدِ لِیُصَلِّیَ مَعَهُ اَلْفَجْرَ فِی جَمَاعَهٍ فَلَمَّا صَلَّی قَالَ لَهُ لَوْ قَعَدْنَا نَذْکُرُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّی تَطْلُعَ اَلشَّمْسُ فَقَعَدَ مَعَهُ فَقَالَ لَوْ تَعَلَّمْتَ اَلْقُرْآنَ إِلَی أَنْ تَزُولَ اَلشَّمْسُ وَ صُمْتَ اَلْیَوْمَ کَانَ أَفْضَلَ فَقَعَدَ مَعَهُ وَ صَامَ حَتَّی صَلَّی اَلظُّهْرَ وَ اَلْعَصْرَ فَقَالَ لَوْ صَبَرْتَ حَتَّی تُصَلِّیَ اَلْمَغْرِبَ وَ اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ کَانَ أَفْضَلَ فَقَعَدَ مَعَهُ حَتَّی صَلَّی اَلْمَغْرِبَ وَ اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ ثُمَّ نَهَضَا وَ قَدْ بَلَغَ مَجْهُودَهُ وَ حَمَلَ عَلَیْهِ مَا لاَ یُطِیقُ فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَلْغَدِ غَدَا عَلَیْهِ وَ هُوَ یُرِیدُ بِهِ مِثْلَ مَا صَنَعَ بِالْأَمْسِ فَدَقَّ عَلَیْهِ بَابَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ اُخْرُجْ حَتَّی نَذْهَبَ إِلَی اَلْمَسْجِدِ فَأَجَابَ أَنِ اِنْصَرِفْ عَنِّی فَإِنَّ هَذَا دِینٌ شَدِیدٌ لاَ أُطِیقُهُ فَلاَ تَخْرَقُوا بِهِمْ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ إِمَارَهَ بَنِی أُمَیَّهَ کَانَتْ بِالسَّیْفِ وَ اَلْعَسْفِ وَ اَلْجَوْرِ وَ أَنَّ إِمَامَتَنَا بِالرِّفْقِ وَ اَلتَّأَلُّفِ وَ اَلْوَقَارِ وَ اَلتَّقِیَّهِ وَ حُسْنِ اَلْخِلْطَهِ وَ اَلْوَرَعِ وَ اَلاِجْتِهَادِ فَرَغِّبُوا اَلنَّاسَ فِی دِینِکُمْ وَ فِیمَا أَنْتُمْ فِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 169 )
ص : 503
عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ رَوَی عَلَی مُؤْمِنٍ رِوَایَهً یُرِیدُ بِهَا شَیْنَهُ وَ هَدْمَ مُرُوَّتِهِ لِیَسْقُطَ عَنْ أَعْیُنِ اَلنَّاسِ أَخْرَجَهُ اَللَّهُ عَنْ وَلاَیَتِهِ إِلَی وَلاَیَهِ اَلشَّیْطَانِ فَلاَ یَقْبَلُهُ اَلشَّیْطَانُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 209 )
ص : 504
ل، [الخصال] ، اَلْأَرْبَعُمِائَهِ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تَشْرَبُوا عَلَی مَائِدَهٍ تُشْرَبُ عَلَیْهَا اَلْخَمْرُ فَإِنَّ اَلْعَبْدَ لاَ یَدْرِی مَتَی یُؤْخَذُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 128 )
ص : 505
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُمَا قَالاَ: إِذَا قَذَفَ اَلْمَمْلُوکُ حُرّاً ضُرِبَ اَلْحَدَّ کَامِلاً إِنَّمَا هُوَ حَدُّ اَلْحُرِّ یُؤْخَذُ مِنْ ظَهْرِهِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 461 )
ص : 506
رُبَّ وَاثِقٍ خَجِلٍ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 379 )
ص : 507
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ یُقْطَعُ اَلطَّرَّارُ وَ هُوَ اَلَّذِی یَقْطَعُ اَلنَّفَقَهَ مِنْ کُمِّ اَلرَّجُلِ أَوْ ثَوْبِهِ وَ لاَ اَلْمُخْتَلِسُ وَ هُوَ اَلَّذِی یَخْتَطِفُ وَ لَکِنْ یُضْرَبَانِ ضَرْباً شَدِیداً وَ یُحْبَسَانِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 132 )
ص : 508
9484-5 الکافی ،1/4/547/3 الثلاثه عن ابن عمار قال: قلت له رجل یموت و علیه خمسمائه درهم من الزکاه و علیه حجه الإسلام و ترک ثلاثمائه درهم و أوصی بحجه الإسلام و أن یقضی عنه دین الزکاه قال یحج عنه من أقرب ما یکون و یرد [یخرج] البقیه فی الزکاه.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 222 )
ص : 509
وَ جَاءَ فِی اَلْحَدِیثِ عَنِ اَلْإِمَامِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ اَلْإِمَامِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی أَوْحَی إِلَی دَاوُدَ یَا دَاوُدُ إِنَّ اَلْعَبْدَ مِنْ عَبِیدِی لَیَأْتِینِی بِالْحَسَنَهِ فَأُحَکِّمُهُ بِهَا فِی اَلْجَنَّهِ فَقَالَ دَاوُدُ یَا رَبِّ وَ مَا تِلْکَ اَلْحَسَنَهُ قَالَ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ سَعَی فِی حَاجَهِ أَخِیهِ اَلْمُؤْمِنِ أَحَبَّ قَضَاءَهَا قُضِیَتْ لَهُ أَمْ لَمْ تُقْضَ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 265 )
ص : 510
وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: لاَ سَبَقَ إِلاَّ فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ یَعْنِی اَلنِّضَالَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 253 )
ص : 511
24401-7 ( الکافی 181:3) الثلاثه، عن محمد بن مهاجر ، عن أمه أم سلمه قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول": کان رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله إذا صلی علی میت کبر فتشهد، ثم کبر فصلی علی الأنبیاء و دعا، ثم کبر و دعا للمؤمنین، ثم کبر الرابعه و دعا للمیت، ثم کبر و انصرف، فلما نهاه اللّه عز و جل عن الصلاه علی المنافقین کبر فتشهد ثم کبر فصلی علی النبیین صلوات اللّه علیهم، ثم کبر و دعا للمؤمنین، ثم کبر الرابعه و انصرف و لم یدع للمیت" . 24402-8 (الفقیه 163:1 رقم 466): و کان رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله.. الحدیث و أورد بدل الأنبیاء و النبیین النبی و زاد و المؤمنات فی الموضعین.
( الوافی , جلد 24 , صفحه 437 )
ص : 512
مِنْ أَحْسَنِ اَلْعَقْلِ اَلتَّحَلِّی بِالْحِلْمِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 676 )
ص : 513
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو هَمَّامٍ إِسْمَاعِیلُ بْنُ هَمَّامٍ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِرَجُلٍ أَیُّ شَیْءٍ اَلسَّکِینَهُ عِنْدَکُمْ فَلَمْ یَدْرِ اَلْقَوْمُ مَا هِیَ فَقَالُوا جَعَلَنَا اَللَّهُ فِدَاکَ مَا هِیَ قَالَ رِیحٌ تَخْرُجُ مِنَ اَلْجَنَّهِ طَیِّبَهٌ لَهَا صُورَهٌ کَصُورَهِ اَلْإِنْسَانِ تَکُونُ مَعَ اَلْأَنْبِیَاءِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ هِیَ اَلَّتِی أُنْزِلَتْ عَلَی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِینَ بَنَی اَلْکَعْبَهَ فَجَعَلَتْ تَأْخُذُ کَذَا وَ کَذَا وَ تبنی [فَبَنَی] اَلْأَسَاسَ عَلَیْهَا .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 312 )
ابو همام اسماعیل بن همام از حضرت رضا(علیه السّلام)روایت کرده که آن جناب بجمعی فرمود که نزد شما سکینۀ تابوت چه معنی دارد. پس چون که آن قوم معنی آن را ندانستند عرض کردند فدای وجودت گردیم چیست معنی آن فرمود بادیست خوشبو که از بهشت بیرون می آید و آن را صورتی است مثل صورت انسانی و با پیغمبران است و این سکینه بود که هنگامی که ابراهیم میخواست کعبه را بنا کند بر او نازل شد و محل بناء کعبه را معین نمود که باید در فلان موضع و فلان موضع باشد پس از آن ابراهیم بر آن مواضع معینه اساس خانه را بنا نمود.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 1 , ص 234 )
75-امام رضا علیه السّلام به مردی فرمودند:«سکینه»در نزد شما چیست؟ مردم حاضر نتوانستند جوابی بدهند،لذا عرضه داشتند:فدایت گردیم،خود بفرمایید آن چیست؟حضرت فرمودند:بادی است ملایم و مساعد که از بهشت خارج می شود،صورت انسانی دارد که با انبیاء علیهم السّلام میباشد،و آن، همان است که بر ابراهیم علیه السّلام در هنگام ساخت کعبه نازل گردید.و محلّ و جدول اساس خانه را تعیین نمود و ابراهیم بنا را بر آن اساس قرار داد.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 1 , ص 627 )
مرحوم والد از سعد بن عبد اللّه از احمد بن محمد بن عیسی از ابو همام اسماعیل بن همام از امام رضا علیه السّلام روایت می کند که ایشان به مردی فرمود:معنی«سکینه»نزد شما چیست؟گروه جواب ندانسته،عرض کردند:خدا ما را فدای تو گرداند،چیست؟ فرمود:بادی است که از بهشت خارج می شود و صورتی انسانی دارد و همراه انبیاست.او بر ابراهیم آن گاه که خانه کعبه را بنا می کرد،نازل شد و او را به چگونگی ساخت رهنمون شد و ابراهیم بر آن اساس خانه را ساخت.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 1 , ص 487 )
ص : 514
اَلْقَنَاعَهُ سَیْفٌ لاَ یَنْبُو.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 31 )
ص : 515
عن ابن عباس : قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: لما عرج بی إلی السماء رأیت علی باب الجنه مکتوبا: لا إله الاّ اللّه، محمد رسول اللّه ، علیّ حبیب اللّه، الحسن و الحسین صفوه اللّه، فاطمه امه اللّه علی باغضیهم لعنه اللّه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 332 )
ص : 516
ک، [إکمال الدین] ، اَلْمُظَفَّرُ اَلْعَلَوِیُّ عَنِ اِبْنِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ قَالَ کَتَبْتُ مِنْ کِتَابِ أَحْمَدَ اَلدَّهَّانِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ حَمْزَهَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی إِسْمَاعِیلَ اَلسَّرَّاجِ عَنْ خَیْثَمَهَ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْمَخْزُومِیِّ قَالَ : ذَکَرَ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سِیرَهَ اَلْخُلَفَاءِ اَلرَّاشِدِینَ فَلَمَّا بَلَغَ آخِرَهُمْ قَالَ اَلثَّانِی عَشَرَ اَلَّذِی یُصَلِّی عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خَلْفَهُ عَلَیْکَ بِسُنَّتِهِ وَ اَلْقُرْآنِ اَلْکَرِیمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 137 )
ص : 517
حَدَّثَنَا أَبُو مَنْصُورٍ اَلسُّکَّرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا جَدِّی عَلِیُّ بْنُ عُمَرَ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَاغَنْدِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو ثَوْرٍ هَاشِمُ بْنُ نَاجِیَهَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَطَاءُ بْنُ مُسْلِمٍ اَلْخَفَّافُ ، قَالَ: سَمِعْتُ اَلْوَلِیدَ بْنَ یَسَارٍ یَذْکُرُ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مِیثَمٍ ، عَنْ أَبِیهِ مِیثَمٍ ، قَالَ: شَهِدْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ هُوَ یَجُودُ بِنَفْسِهِ، فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ: یَا حَسَنُ . قَالَ اَلْحَسَنُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : لَبَّیْکَ یَا أَبَتَاهْ. قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ (تَعَالَی) أَخَذَ مِیثَاقَ أَبِیکَ - وَ رُبَّمَا قَالَ: أَعْطَی مِیثَاقِی وَ مِیثَاقَ کُلِّ مُؤْمِنٍ - عَلَی بُغْضِ کُلِّ مُنَافِقٍ وَ فَاسِقٍ، وَ أَخَذَ مِیثَاقَ کُلِّ مُنَافِقٍ وَ فَاسِقٍ عَلَی بُغْضِ أَبِیکَ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 308 )
[621]68-میثم می گوید:در لحظات آخر عمر امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه السّلام که او در حال احتضار بود به نزد حضرت رفتم پس شنیدم که فرمود:ای حسن!امام حسن علیه السّلام عرضه داشت:گوش به فرمانم:ای پدر!حضرت فرمود:همانا خداوند والا پیمان پدرت را براین برگرفت-و شاید فرمود:خداوند پیمان من و هر مؤمنی را براین برگرفت-که هر منافق و بدکاری را دشمن بدارم و پیمان هر منافق و بدکاری را بر کینه و دشمنی پدرت برگرفت.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 685 )
ص : 518
ل، [الخصال] ، عَنِ اَلْخَلِیلِ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ اَلسَّرَّاجِ عَنْ قُتَیْبَهَ عَنْ قُرْعَهَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أُسَیْدٍ عَنْ جَبَلَهَ اَلْإِفْرِیقِیِّ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: أَنَا زَعِیمٌ بِبَیْتٍ فِی رَبَضِ اَلْجَنَّهِ وَ بَیْتٍ فِی وَسَطِ اَلْجَنَّهِ وَ بَیْتٍ فِی أَعْلَی اَلْجَنَّهِ لِمَنْ تَرَکَ اَلْمِرَاءَ وَ إِنْ کَانَ مُحِقّاً وَ لِمَنْ تَرَکَ اَلْکَذِبَ وَ إِنْ کَانَ هَازِلاً وَ لِمَنْ حَسُنَ خُلُقُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 261 )
ص : 519
وَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِلَی أَدَاءِ اَلْفَرَائِضِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 270 )
وَ سارِعُوا إِلی مَغْفِرَهٍ مِنْ رَبِّکُمْ
یعنی بشتابید بطرف اسباب و موجبات مغفرت و رحمت الهیو از امیر مؤمنان علی علیه السّلام رسیده که یعنی سرعت نمائید برای انجام واجبات و فرائض دینی.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 277 )
ص : 520
1755-9 الکافی ،1/12/233/2 محمد عن ابن عیسی عن علی بن النعمان عن ابن مسکان عن سلیمان بن خالد قال قال أبو جعفر علیه السّلام : یا سلیمان أ تدری من المسلم قلت جعلت فداک أنت أعلم قال المسلم من سلم المسلمون من لسانه و یده ثم قال و تدری من المؤمن قال قلت أنت أعلم قال المؤمن من ائتمنه المسلمون علی أموالهم و أنفسهم و المسلم حرام علی المسلم أن یظلمه أو یخذله أو یدفعه دفعه تعنته.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 161 )
ص : 521
و روی عن ابن عمر: أنّ رسول اللّه - صلی اللّه علیه و آله - کان إذا استوی علی بعیره خارجا فی سفر کبّر ثلاثا، و قال: سُبْحانَ اَلَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کُنّا لَهُ مُقْرِنِینَ، `وَ إِنّا إِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ اللّهمّ، إنّا نسألک فی سفرنا هذا البرّ و التّقوی و العمل بما ترضی، اللّهمّ، هوّن علینا سفرنا و أطوعنا بعده، اللّهمّ، أنت الصّاحب فی السّفر و الخلیفه فی الأهل [و المال] ، اللّهمّ، إنّی أعوذ بک من وعثاء السّفر و کآبه المنقلب و سوء المنظر فی الأهل و المال. و إذا رجع قال: آئبون تائبون لربّنا حامدون. أورده مسلم فی الصّحیح .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 39 )
ص : 522
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: تَرَکَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلسِّوَاکَ قَبْلَ أَنْ یُقْبَضَ بِسَنَتَیْنِ وَ ذَلِکَ أَنَّ أَسْنَانَهُ ضَعُفَتْ . وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ جَبَلَهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ مُسْلِمٍ مَوْلًی لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: تَرَکَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلسِّوَاکَ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 25 )
ص : 523
ع، [علل الشرائع] ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ بَعَثَ اَللَّهُ اَلْعَالِمَ وَ اَلْعَابِدَ فَإِذَا وَقَفَا بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قِیلَ لِلْعَابِدِ اِنْطَلِقْ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ قِیلَ لِلْعَالِمِ قِفْ تَشْفَعْ لِلنَّاسِ بِحُسْنِ تَأْدِیبِکَ لَهُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 56 )
ص : 524
رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ لِکُلٍّ جَعَلْنا مَوالِیَ مِمّا تَرَکَ اَلْوالِدانِ وَ اَلْأَقْرَبُونَ وَ قَالَ إِنَّمَا عَنَی بِذَلِکَ أُولِی اَلْأَرْحَامِ فِی اَلْمَوَارِیثِ وَ لَمْ یَعْنِ أَوْلِیَاءَ اَلنِّعْمَهِ فَأَوْلاَهُمْ بِالْمَیِّتِ أَقْرَبُهُمْ إِلَیْهِ بِالرَّحِمِ اَلَّتِی یَجُرُّ إِلَیْهَا.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 379 )
ص : 525
حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ اَلْجَلِیلُ اَلْمُفِیدُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ أَیَّدَ اَللَّهُ تَمْکِینَهُ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْجِعَابِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْوَلِیدِ قَالَ حَدَّثَنَا غُنْدَرٌ مُحَمَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَهُ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ کُهَیْلٍ عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ عَامِرِ بْنِ وَاثِلَهَ اَلْکِنَانِیِّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ سَمِعْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَیْکُمْ طُولُ اَلْأَمَلِ وَ اِتِّبَاعُ اَلْهَوَی فَأَمَّا طُولُ اَلْأَمَلِ فَیُنْسِی اَلْآخِرَهَ وَ أَمَّا اِتِّبَاعُ اَلْهَوَی فَیَصُدُّ عَنِ اَلْحَقِّ أَلاَ وَ إِنَّ اَلدُّنْیَا قَدْ تَوَلَّتْ مُدْبِرَهً وَ اَلْآخِرَهَ قَدْ أَقْبَلَتْ مُقْبِلَهً وَ لِکُلِّ وَاحِدَهٍ مِنْهُمَا بَنُونَ - فَکُونُوا مِنْ أَبْنَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ لاَ تَکُونُوا مِنْ أَبْنَاءِ اَلدُّنْیَا فَإِنَّ اَلْیَوْمَ عَمَلٌ وَ لاَ حِسَابَ وَ اَلْآخِرَهَ حِسَابٌ وَ لاَ عَمَلَ.
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 345 )
مجلس چهل و یکم شنبه ده شب از ماه رمضان سال 411 باقیمانده 1-ابو طفیل عامر بن واثلۀ کنانی-رحمه اللّه-گوید:از امیر المؤمنین (علیه السّلام)شنیدم که می فرمود.بیمناکترین چیزی که از آن بر شما می ترسم آرزوی دراز پیروی از خواستۀ دل است،امّا آرزوی دراز آخرت را بفراموشی می سپارد، و پیروی از خواستۀ دل آدمی را از راه حق باز می دارد.آگاه باشید که دنیا پشت کرده و میرود،و آخرت رو کرده و می آید.و هر یک را فرزندانی خواهد بود،پس از فرزندان آخرت باشید و از فرزندان دنیا نباشید،که امروز روز عمل است و حساب نیست،و فردا روز حساب است و عمل نیست.
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 393 )
ص : 526
مِنْهَا: أَنَّهُ کَانَ اَلْأَذَانُ عَلَی عَهْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ [وَ آلِهِ] وَ أَبِی بَکْرٍ وَ عُمَرَ إِذَا خَرَجَ اَلْإِمَامُ أُقِیمَتِ اَلصَّلاَهُ، فَلَمَّا کَانَ عُثْمَانُ نَادَی اَلنِّدَاءَ اَلثَّالِثَ عَلَی اَلزَّوْرَاءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 243 )
ص : 527
إِنَّ اَللَّهَ إِذَا أَنْعَمَ عَلَی عَبْدٍ سَأَلَهُ [عَنْهُ] یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 370 )
ص : 528
فَرَوَی أَنَّهُ قَالَ: أَمَّا اَلْعَنَاقِیدُ اَلثَّلاَثَهُ فَإِنَّهَا ثَلَثَهُ أَیَّامٍ تَبْقَی فِی اَلسِّجْنِ ثُمَّ یُخْرِجُکَ اَلْمَلِکُ اَلْیَوْمَ اَلرَّابِعِ وَ تَعُودُ إِلَی مَا کُنْتَ عَلَیْهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 426 )
ص : 529
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلْمَالُ أَرْبَعَهُ آلاَفٍ وَ اِثْنَا عَشَرَ أَلْفَ دِرْهَمٍ کَنْزٌ وَ لَمْ یَجْتَمِعْ عِشْرُونَ أَلْفاً مِنْ حَلاَلٍ وَ صَاحِبُ اَلثَّلاَثِینَ أَلْفاً هَالِکٌ وَ لَیْسَ مِنْ شِیعَتِنَا مَنْ یَمْلِکُ مِائَهَ أَلْفِ دِرْهَمٍ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 377 )
167.دارائی چهار هزار درهم است،دوازده هزار درهم«گنج»است(و ثروت- اندوزی که در اسلام نکوهیده است)بیست هزار درهم از راه حلال گرد نیاید،صاحب سی هزار درهم هلاک است و ثروت هیچ یک از شیعیان ما به صد هزار درهم نرسد .
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 605 )
167-چهار هزار درهم دارایی است و دوازده هزار درهم گنج است و بیست هزار درهم از راه حلال گرد هم نیاید و آن کس که سی هزار درهم داشته باشد تباه شود و کسی که صد هزار درهم را داراست از شیعیان ما نباشد.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 689 )
167-دارائی چهار هزار است،دوازده هزار درهم گنج است،بیست هزار درهم از حلال فراهم نشود،آنکه سی هزار دارد هلاک است،شیعۀ ما نباشد کسی که صد هزار درهم دارد.(اگر صدورش ثابت باشد ناچار ناظر بزمان خود آن حضرت(علیه السّلام)بوده است،یا مراد پول نقد بیکار است)
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 398 )
167-چهار هزار درهم(سکۀ نقره)مال است،و دوازده هزار درهم گنج و اندوخته.و از راه حلال بیست هزار درهم گرد نیاید.و آن کس که سی هزار درهم دارد هلاک است،و هر کس که صد هزار درهم داشته باشد از شیعیان ما بحساب نیاید.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 356 )
ص : 530
تَفْسِیرُ اَلْإِمَامِ اَلْعَسْکَرِیِّ، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا قَعَدَ اَلْمُصَلِّی لِلتَّشَهُّدِ اَلْأَوَّلِ وَ اَلتَّشَهُّدِ اَلثَّانِی قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی یَا مَلاَئِکَتِی قَدْ قَضَی خِدْمَتِی وَ عِبَادَتِی وَ قَعَدَ یُثْنِی عَلَیَّ وَ یُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّی لَأُثْنِیَنَّ عَلَیْهِ فِی مَلَکُوتِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لَأُصَلِّیَنَّ عَلَی رُوحِهِ فِی اَلْأَرْوَاحِ فَإِذَا صَلَّی عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی صَلاَتِهِ قَالَ لَأُصَلِّیَنَّ عَلَیْکَ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَیْهِ وَ لَأَجْعَلَنَّهُ شَفِیعَکَ کَمَا اِسْتَشْفَعْتَ بِهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 14 )
ص : 531
قَالَ نَصْرُ بْنُ اَلصَّبَّاحِ : مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ رَوَی عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 565 )
ص : 532
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَیْراً نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَهً بَیْضَاءَ وَ فَتَحَ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَ وَکَّلَ بِهِ مَلَکاً یُسَدِّدُهُ وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ سُوءاً نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَهً سَوْدَاءَ وَ سَدَّ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَ وَکَّلَ بِهِ شَیْطَاناً یُضِلُّهُ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 214 )
امام صادق علیه السّلام فرمود: هر گاه خدا خیر بنده ئی را خواهد، در دلش نقطه سفیدی اندازد و گوشهای دلش را بگشاید، و بر او فرشته ئی گمارد که استوارش دارد، و هر گاه بد بنده ئی را خواهد، در دلش نقطه سیاهی افکند و گوشهای دلش را ببندد و بر او شیطانی گمارد که گمراهش کند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 304 )
7-امام صادق(علیه السّلام)فرمود: راستی که خدا عز و جل چون خیر بنده ای را خواهد،در دلش نقطه سپیدی افکند و گوشهای دلش را بگشاید و به او فرشته ای گمارد که کمک به او دهد و چون برای بنده ای بد خواهد،در دلش نقطۀ سیاهی افکند و گوشهای دلش را ببندد و به او شیطانی گمارد تا او را گمراه کند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 633 )
7-امام صادق علیه السّلام فرمود:
به راستی که خدای عزّ و جلّ چون خیر بنده ای را بخواهد،در دلش نقطه سپیدی افکند و گوش های دلش را بگشاید و به او فرشته ای گمارد که به او کمک کند و چون برای بنده ای بدی بخواهد،در دلش نقطه سیاهی افکند و گوشه های دلش را ببندد و بر او شیطانی را بگمارد تا او را گمراه کند.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 599 )
: مجهول و مضمونه مما مر معلوم.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 158 )
ص : 533
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا مِنْ أَحَدٍ یَقُولُ عِنْدَ قَبْرِ مَیِّتٍ إِذَا دُفِنَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَنْ لاَ تُعَذِّبَ هَذَا اَلْمَیِّتَ إِلاَّ دَفَعَ اَللَّهُ عَنْهُ اَلْعَذَابَ إِلَی یَوْمِ یُنْفَخُ فِی اَلصُّورِ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 270 )
ص : 534
وَ فِی دُرَرِ اَللآَّلِی ، عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: أَرَاذِلُ مَوْتَاکُمْ اَلْعُزَّابُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 157 )
ص : 535
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ لاَ تَقُومَنَّ فِی اَلْعُثْکُلِ قُلْتُ وَ مَا اَلْعُثْکُلُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ أَنْ تُصَلِّیَ خَلْفَ اَلصُّفُوفِ وَحْدَکَ یَعْنِی وَ اَللَّهُ أَعْلَمُ إِذَا وَجَدَ مَوْضِعاً فِیمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ اَلصُّفُوفِ فَأَمَّا إِذَا لَمْ یَجِدْ فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ إِنْ صَلَّی وَحْدَهُ خَلْفَ اَلصُّفُوفِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 155 )
ص : 536
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ رَمَضَانَ إِلَی رَمَضَانَ کَفَّارَهٌ لِمَا بَیْنَهُمَا :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 400 )
ص : 537
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لِلدُّعَاءِ شُرُوطٌ أَرْبَعَهٌ اَلْأَوَّلُ إِحْضَارُ اَلنِّیَّهِ وَ اَلثَّانِی إِخْلاَصُ اَلسَّرِیرَهِ وَ اَلثَّالِثُ مَعْرِفَهُ اَلْمَسْئُولِ وَ اَلرَّابِعُ اَلْإِنْصَافُ فِی اَلْمَسْأَلَهِ.
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 149 )
و حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:که برای دعا چهار شرط است اول توجه کامل بخدا دوم سرشت با اخلاص سوم شناختن خدا چهارم انصاف در سؤال.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 358 )
امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:دعا چهار شرط دارد:حضور قلب،خلوص باطن، معرفت نسبت به خدا،و انصاف در آنچه می خواهد .
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 401 )
و فرمود:حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام برای(استجابت)دعا چهار شرط است(اول)احضار نیت(دوم)توجه خالص(سوم)معرفت آن کسی که از او سؤال میکند(چهارم)انصاف در سؤال.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 171 )
ص : 538
مِلاَکُ اَلشَّرِّ اَلطَّمَعُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 486 )
ص : 539
مَنْ سَخِطَ عَلَی نَفْسِهِ أَرْضَی رَبَّهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 444 )
ص : 540
وَ ذَکَرَ فِی تَفْسِیرِ اَلْإِمَامِ اَلْعَسْکَرِیُّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ لَمَّا بَعَثَ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ وَ مَنْ بَعْدَهُ إِلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ لَمْ یَکُنْ فِیهِمْ أَحَدٌ إِلاَّ مَنْ أَخَذُوا عَلَیْهِ اَلْعُهُودَ وَ اَلْمَوَاثِیقَ لَیُؤْمِنَنَّ بِمُحَمَّدٍ اَلْعَرَبِیِّ اَلْأُمِّیِّ اَلْمَبْعُوثِ بِمَکَّهَ اَلَّتِی یُهَاجِرُ مِنْهَا إِلَی اَلْمَدِینَهِ وَ یَأْتِی بِکِتَابٍ بِالْحُرُوفِ اَلْمُقَطَّعَهِ اِفْتِتَاحَ بَعْضِ سُورَهٍ تَحْفَظُهُ أُمَّتُهُ فَیَقْرَءُونَهُ قِیَاماً وَ قُعُوداً وَ مُشَاهً وَ عَلَی کُلِّ اَلْأَحْوَالِ یُسَهِّلُ اَللَّهُ تَعَالَی حِفْظَهُ عَلَیْهِمْ بِمُحَمَّدٍ وَ أَخِیهِ وَ وَصِیِّهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْآخِذِ عَنْهُ عُلُومَهُ اَلَّتِی عَلَّمَهَا وَ اَلْمُتَقَلِّدِ عَنْهُ أَمَانَاتِهِ اَلَّتِی قَلَّدَهَا وَ مُذَلَّلِ کُلِّ مَنْ عَانَدَ مُحَمَّداً بِسَیْفِهِ اَلْبَاتِرِ وَ مُفْحِمِ کُلِّ مَنْ جَادَلَهُ وَ خَاصَمَهُ بِدَلِیلِهِ اَلْقَاهِرِ یُقَاتِلُ عِبَادَ اَللَّهِ عَلَی تَنْزِیلِ کِتَابِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی یَقُودَهُمْ إِلَی قَبُولِهِ طَائِعِینَ وَ کَارِهِینَ ثُمَّ إِذَا صَارَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی رِضْوَانِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ اِرْتَدَّ کَثِیرٌ مِمَّنْ کَانَ أَعْطَاهُ ظَاهِرَ اَلْإِیمَانِ وَ حَرَّفُوا تَأْوِیلاَتِهِ وَ غَیَّرُوا مَعَانِیَهُ وَ وَضَعُوهَا عَلَی خِلاَفِ وُجُوهِهَا قَاتَلَهُمُ عَلَی تَأْوِیلِهِ حَتَّی یَکُونَ إِبْلِیسُ اَلْغَاوِی لَهُمْ هُوَ اَلْخَاسِرَ اَلذَّلِیلَ اَلْمَطْرُودَ اَلْمَغْلُوبَ وَ مِنْهُ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی لا رَیْبَ فِیهِ أَنَّهُ کَمَا قَالَ مُحَمَّدٌ وَ وَصِیُّ مُحَمَّدٍ عَنْ قَوْلِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ قَوْلِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ ثُمَّ قَالَ هُدیً أَیْ بَیَانٌ وَ شِفَاءٌ لِلْمُتَّقِینَ مِنْ شِیعَهِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَّهُمْ اِتَّقَوْا أَنْوَاعَ اَلْکُفْرِ فَتَرَکُوهَا وَ اِتَّقَوُا اَلذُّنُوبَ اَلْمُوبِقَاتِ فَرَفَضُوهَا وَ اِتَّقَوْا إِظْهَارَ أَسْرَارِ اَللَّهِ وَ أَسْرَارِ أَزْکِیَاءِ عِبَادِ اَللَّهِ اَلْأَوْصِیَاءِ بَعْدَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَکَتَمُوهَا وَ اِتَّقَوْا سَتْرَ اَلْعُلُومِ عَنْ أَهْلِهَا اَلْمُسْتَحِقِّینَ لَهَا وَ فِیهِمْ نَشَرُوهَا .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 34 )
ص : 541
13368-3 الکافی ،2/2/281/4 علی عن أبیه عن حماد عن حریز التهذیب ،1/86/126/5 سعد عن أحمد عن التمیمی و الحسین عن حماد عن الفقیه ،2814/401/2 الیمانی و حریز عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا بأس أن تطوف المرأه غیر مخفوضه فأما الرجل فلا یطوفن إلا و هو مختون.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 884 )
ص : 542
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ تَخَتَّمَ بِالْفَیْرُوزَجِ لَمْ یَفْتَقِرْ کَفُّهُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ . مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ یُوسُفَ بْنِ اَلسُّخْتِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَهْلٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ اَلْأَوَّلَ نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 94 )
ص : 543
قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ رَجُلاً سَأَلَ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ: إِنِّی سَمِعْتُکَ تَقُولُ إِنَّ تُرْبَهَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلْأَدْوِیَهِ اَلْمُفْرَدَهِ وَ إِنَّهَا لاَ تَمُرُّ بِدَاءٍ إِلاَّ هَضَمَتْهُ فَقَالَ قَدْ قُلْتُ ذَلِکَ فَمَا بَالُکَ قُلْتُ إِنِّی تَنَاوَلْتُهَا فَمَا اِنْتَفَعْتُ بِهَا قَالَ أَمَا إِنَّ لَهَا دُعَاءً فَمَنْ تَنَاوَلَهَا وَ لَمْ یَدْعُ بِهِ وَ اِسْتَعْمَلَهَا لَمْ یَکَدْ یَنْتَفِعُ بِهَا قَالَ فَقَالَ لَهُ مَا یَقُولُ إِذَا تَنَاوَلَهَا قَالَ تُقَبِّلُهَا قَبْلَ کُلِّ شَیْءٍ وَ تَضَعُهَا عَلَی عَیْنَیْکَ وَ لاَ تَنَاوَلُ أَکْثَرَ مِنْ حِمَّصَهٍ فَإِنَّ مَنْ تَنَاوَلَ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ فَکَأَنَّمَا أَکَلَ مِنْ لُحُومِنَا وَ دِمَائِنَا فَإِذَا تَنَاوَلْتَ فَقُلْ وَ ذَکَرَ اَلدُّعَاءَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 157 )
24-گفته:روایت است که مردی بامام صادق علیه السّلام گفت:من شنیدم میگفتی خاک حسین از داروهای تنها است،و البته بهیچ دردی نرسد جز آن را بشکند،فرمود: این را گفتم:تو را چه می شود؟گفت:من آن را خوردم و سود نبردم. فرمود:راستش دعائی دارد که هر که آن را بکار زند و آن دعا را نخواند بسا که سودی نبرد،گفت دعاء تناول آن چیست؟فرمود:آن را باید ببوسی و بچشم نهی پیش از خوردن و فزودن از یک نخود هم نخوری،هر که بیش از آن خورد گویا از گوشت ما خورده و از خون ما مکیده،و چون خوردی بگو-و دعا را ذکر کرده
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 132 )
ص : 544
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ حُکَیْمٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رِبَاطٍ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ رَجُلٌ فَجَرَ بِامْرَأَهٍ هَلْ یَجُوزُ لَهُ أَنْ یَتَزَوَّجَ بِابْنَتِهَا قَالَ مَا حَرَّمَ حَرَامٌ حَلاَلاً قَطُّ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 166 )
ص : 545
"أَقُولُ: فَإِذَا اِسْتَوَیْتَ عَلَی اَلدَّابَّهِ فَقُلْ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی هَدَانَا لِلْإِسْلاَمِ وَ مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سُبْحانَ اَلَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کُنّا لَهُ مُقْرِنِینَ `وَ إِنّا إِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْحَامِلُ عَلَی اَلظَّهْرِ وَ اَلْمُسْتَعَانُ عَلَی اَلْأَمْرِ اَللَّهُمَّ بَلِّغْنَا بَلاَغاً نَبْلُغُ بِهِ إِلَی خَیْرٍ بَلاَغاً یَبْلُغُ إِلَی رَحْمَتِکَ وَ رِضْوَانِکَ وَ مَغْفِرَتِکَ اَللَّهُمَّ لاَ ضَیْرَ إِلاَّ ضَیْرُکَ وَ لاَ خَیْرَ إِلاَّ خَیْرُکَ وَ لاَ حَافِظَ غَیْرُکَ. .
( الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان , جلد 1 , صفحه 109 )
ص : 546
ل، [الخصال اَلْأَرْبَعُمِائَهِ] ، قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلَامُ: إِذَا اِشْتَکَی أَحَدُکُمْ عَیْنَهُ فَلْیَقْرَأْ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ لْیُضْمِرْ فِی نَفْسِهِ أَنَّهَا تَبْرَأُ فَإِنَّهُ یُعَافَی إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 86 )
ص : 547
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ لَیْثِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ اَلْمُرَادِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَمْ تَعْتَدُّ اَلْأَمَهُ مِنْ مَاءِ اَلْعَبْدِ قَالَ حَیْضَهً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 257 )
ص : 548
نهج، [نهج البلاغه] ، وَ مِنْ کِتَابٍ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی بَعْضِ عُمَّالِهِ: أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَلَغَنِی عَنْکَ أَمْرٌ إِنْ کُنْتَ فَعَلْتَهُ فَقَدْ أَسْخَطْتَ رَبَّکَ وَ عَصَیْتَ إِمَامَکَ وَ أَخْزَیْتَ أَمَانَتَکَ بَلَغَنِی أَنَّکَ جَرَّدْتَ اَلْأَرْضَ فَأَخَذْتَ مَا تَحْتَ قَدَمَیْکَ وَ أَکَلْتَ مَا تَحْتَ یَدَیْکَ فَارْفَعْ إِلَیَّ حِسَابَکَ وَ اِعْلَمْ أَنَّ حِسَابَ اَللَّهِ أَعْظَمُ مِنْ حِسَابِ اَلنَّاسِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 515 )
ص : 549
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَنْظُرَ مَنْزِلَتَهُ عِنْدَ اَللَّهِ فَلْیَنْظُرْ مَنْزِلَهَ اَللَّهِ عِنْدَهُ فَإِنَّ اَللَّهَ یُنْزِلُ اَلْعَبْدَ مِثْلَ مَا یُنْزِلُ اَلْعَبْدُ اَللَّهَ مِنْ نَفْسِهِ.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 180 )
صادق آل محمد-علیهم الصلاه و السّلام-فرمود: «کسی که می خواهد ببیند رتبه اش نزد خدا چگونه است،ببیند رتبۀ خدا نزد او چطور می باشد،چون خداوند سبحان،بنده را در همان مقامی جای می دهد که بنده،آن مقام را به خدا می دهد».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 297 )
امام صادق علیه السّلام فرمود:هر کس می خواهد که جایگاه خود را نزد خدا بفهمد،جایگاه حق تعالی را به پیش خود بنگرد،خدای تعالی بنده را به جایگاهی همانند جایگاه خود نزد بنده می نشاند.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 151 )
ص : 550
مل، [کامل الزیارات] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ رِبْعِیٍّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْمَدِینَهِ أَیْنَ قُبُورُ اَلشُّهَدَاءِ فَقَالَ أَ لَیْسَ أَفْضَلُ اَلشُّهَدَاءِ عِنْدَکُمْ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ إِنَّ حَوْلَهُ أَرْبَعَهَ آلاَفِ مَلَکٍ شُعْثٌ غُبْرٌ یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ . مل، [کامل الزیارات] ، ابن الولید عن الصفار عن ابن معروف بإسناده: مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 45 , صفحه 223 )
ص : 551
أَحْسَنُ اَلْمَقَالِ مَا صَدَّقَهُ اَلْفَعَالُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 194 )
ص : 552
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ بِهِ بَطَنٌ ذَرِیعٌ فَانْصَرَفْتُ مِنْ عِنْدِهِ عَشِیَّهً وَ أَنَا مِنْ أَشْفَقِ اَلنَّاسِ عَلَیْهِ فَأَتَیْتُهُ مِنَ اَلْغَدِ فَوَجَدْتُهُ قَدْ سَکَنَ مَا بِهِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ فَارَقْتُکَ عَشِیَّهَ أَمْسِ وَ بِکَ مِنَ اَلْعِلَّهِ مَا بِکَ فَقَالَ إِنِّی أَمَرْتُ بِشَیْءٍ مِنَ اَلْأَرُزِّ فَغُسِلَ وَ جُفِّفَ وَ دُقَّ ثُمَّ اِسْتَفَفْتُهُ فَاشْتَدَّ بَطْنِی .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 503 )
ص : 553
وَ قَالَ اَلشَّیْخُ اَلطَّبْرِسِیُّ : وَ أَمَّا ذُو اَلْکِفْلِ فَاخْتُلِفَ فِیهِ. فَقِیلَ إِنَّهُ کَانَ رَجُلاً صَالِحاً وَ لَمْ یَکُنْ نَبِیّاً وَ لَکِنَّهُ تَکَفَّلَ لِنَبِیٍّ صَوْمَ اَلنَّهَارِ وَ قِیَامَ اَللَّیْلِ وَ أَنْ لاَ یَغْضَبَ وَ یَعْمَلَ بِالْحَقِّ فَوَفَی بِذَلِکَ فَشَکَرَ اَللَّهُ ذَلِکَ لَهُ وَ کَانَ نَبِیّاً وَ سُمِّیَ ذَا اَلْکِفْلِ بِمَعْنَی أَنَّهُ ذُو اَلضِعْفِ فَلَهُ ثَوَابُ غَیْرِهِ مِمَّنْ هُوَ فِی زَمَانِهِ لِشَرَفِ عَمَلِهِ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 323 )
طبرسی رحمه اللّه گوید: درباره ذو الکفل نظرات مختلفی وجود دارد، برخی می گویند که او یکی از بندگان صالح خداوند بود که پیامبری بنی اسرائیل را به این شرط به عهده گرفت که روزها را روزه دار باشد و شب ها را عبادت گزارد و هرگز جز در راه خداوند خشمگین نشود و به حق حکم کند. ولی ذو الکفل به مقام پیامبری نرسید. گروهی نیز می گویند که ذو الکفل پیامبر بود و این نام به معنای «ذو الضعف» است که خداوند به خاطر کردار نیکش به او پاداش مضاعف بخشید.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 463 )
ص : 554
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اِتَّقُوا اَللَّهَ عِبَادَ اَللَّهِ وَ جِدُّوا فِی اَلطَّلَبِ وَ تُجَاهَ اَلْهَرَبِ وَ بَادِرُوا اَلْعَمَلَ قَبْلَ مُقَطَّعَاتِ اَلنَّقِمَاتِ وَ هَاذِمِ اَللَّذَّاتِ فَإِنَّ اَلدُّنْیَا لاَ یَدُومُ نَعِیمُهَا وَ لاَ تُؤْمَنُ فَجِیعُهَا وَ لاَ تُتَوَقَّی مَسَاوِئُهَا غُرُورٌ حَائِلٌ وَ سِنَادٌ مَائِلٌ فَاتَّعِظُوا عِبَادَ اَللَّهِ بِالْعِبَرِ وَ اِعْتَبِرُوا بِالْأَثَرِ وَ اِزْدَجِرُوا بِالنَّعِیمِ وَ اِنْتَفِعُوا بِالْمَوَاعِظِ فَکَفَی بِاللَّهِ مُعْتَصِماً وَ نَصِیراً وَ کَفَی بِالْکِتَابِ حَجِیجاً وَ خَصِیماً وَ کَفَی بِالْجَنَّهِ ثَوَاباً وَ کَفَی بِالنَّارِ عِقَاباً وَ وَبَالاً.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 236 )
20-ای بنده های خدا از خدا بپرهیزید،و در طلب بکوشیده و در برابر گریز باشید،و بعمل شتابید پیش از نقمتهای عمر برانداز و مرگ لذت ویران کن.زیرا نعمت دنیا پایدار نیست و از آسیبش آسودگی نه و از بدیهایش جلوگیری نیست،فریبی است حایل سعادت،و تکیه گاهی است خمیده.ای بنده های خدا از عبرتها پند گیرید،و از اثر گذشته ها متوجه شوید.از نعمتخوارگی بازایستید و بپندها سود برید.خدا بس است که نگهدار باشد و یاور،و قرآن بس است که حجت باشد و خصم در محشر، و بهشت برای ثواب بس است،و دوزخ برای کیفر و شکنجه.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 239 )
20-ای بندگان خدا،از خدا پروا کنید،و در جستجو و درخواست با تلاش و کوشش بکار پردازید،و از روبرو شدن با پیری و کهنسالی بر حذر باشید(پیش از رویاروئی با دوران پیری با جدّیت در طلب،تلاش و کوشش کنید)،و پیش از نزول پاره های عذاب و درهم کوبندۀ لذّتها،در عمل شتاب کنید،که یقینا این سرا نعمتهایش نپاید،و از آسیبش ایمنی نباشد،و از بدیهایش جلوگیری نیست[آری] این سرا فریبنده است و دل انگیز،امّا زود گذر و بی دوام،همچون ستونی است مشرف بر سقوط(تکیه گاهی است نااستوار)پس ای بندگان خدا از عبرتها درس گیرید،و متوجّه اثر پیشینیان باشید،به جهت بهشت دست از گناه بکشید و پند و اندرز را بکار بندید،تنها خداوند شما را از هر پناه و یاری کردنی کافی است،و قرآن برای بازخواست و داوری،و بهشت از هر پاداشی کفایت می کند،و دوزخ از هر کیفر و سرانجام بد کفایت می کند.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 216 )
بندگان خدا!از خدا پروا کنید،و در طلب(سعادت و نجات)پیش از فرا رسیدن دوران پیری بکوشید،و قبل از نزول عذابها و رسیدن(مرگ)در هم کوبندۀ لذتها،بعمل بشتابید که نعمت دنیا نپاید و مصیبتهایش ایمنی ندارد،و بدیهایش اجتناب ناپذیر است، غروری ناپایدار و تکیه گاهی خمیده و بی اعتبار است.بندگان خدا!از این عبرتها پند گیرید،از آثار(گذشتگان)عبرت گیرید،به(شکرانه این همه)نعمت دست از گناه بکشید، از موعظه ها بهره گیرید،خداوند پناه و یاوری کافی است،قرآن برای مقابله و پیکار کافی است(که در قیامت به مخاصمه برخیزد)،بهشت برای پاداش و دوزخ برای کیفر و وبال بس است.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 371 )
20-ای بندگان خدا!تقوای الهی را پیشۀ خود سازید و در طلب کوشا باشید و برای رهایی جدیّت نمایید و پیش از انتقام های عمر برانداز و قطع کنندۀ سریع لذّتها، به عمل[صالح]بشتابید؛زیرا نعمت دنیا پایدار نیست و از آسیب آن ایمنی نیست و از بدیهایش محفوظ نتوان بود.دنیا فریبکاری است زودگذر و تکیه گاهی است فروریزنده؛ پس ای بندگان خدا از عبرتها پند گیرید و متوجّه اثر گذشتگان باشید و از نعمت خواری باز ایستید و از مواعظ بهره مند شوید؛پس خدا بس است که نگهدار باشد و یاور؛و قرآن بس است که هم حجّت آور است و هم خصومت گر.بهشت،پاداش [عمل نیکوکاران]را کافی است و عذاب آتش،کیفر[بدکاران]را بسنده است.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 409 )
ص : 555
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: نَزَلَتِ اَلتَّوْرَاهُ فِی سِتٍّ مَضَیْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ ، وَ نَزَلَ اَلْإِنْجِیلُ فِی اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ ، وَ نَزَلَ اَلزَّبُورُ فِی ثَمَانِیَ عَشْرَهَ مَضَتْ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ ، وَ نَزَلَ اَلْفُرْقَانُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : مِثْلَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 311 )
ص : 556
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَلْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 497 )
ص : 557
اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ یَا ذَاکِرُ یَا ذَکُورُ یَا ذَائِدُ یَا ذَارِئَ مَا فِی اَلْأَرْضِ یَا ذُخْرَ مَنْ لاَ ذُخْرَ لَهُ یَا ذَا اَلطَّوْلِ یَا ذَا اَلْمَعَارِجِ یَا ذَا اَلْقُوَّهِ اَلْمَتِینِ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِفْعَلْ بِی وَ بِجَمِیعِ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( المقام الأسنی فی تفسیر الأسماء الحسنی , جلد 1 , صفحه 90 )
ص : 558
وَ رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: غُسْلُ أَوَّلِ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ مُسْتَحَبٌّ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 171 )
ص : 559
فَرُوِیَ عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ: کَانَ نَبِیُّ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَائِلاً فِی بَیْتِی إِذَا اِنْتَبَهَ فَزِعاً مِنْ مَنَامِهِ فَقُلْتُ لَهُ اَللَّهُ جَارُکَ قَالَ صَدَقْتِ اَللَّهُ جَارِی لَکِنْ هَذَا جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُخْبِرُنِی أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَادِمٌ ثُمَّ خَرَجَ إِلَی اَلنَّاسِ فَأَمَرَهُمْ أَنْ یَسْتَقْبِلُوا عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَامَ اَلْمُسْلِمُونَ لَهُ صَفَّیْنِ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا بَصُرَ بِالنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَرَجَّلَ عَنْ فَرَسِهِ وَ أَهْوَی إِلَی قَدَمَیْهِ یُقَبِّلُهُمَا فَقَالَ لَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِرْکَبْ فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی وَ رَسُولَهُ عَنْکَ رَاضِیَانِ فَبَکَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَرَحاً وَ اِنْصَرَفَ إِلَی مَنْزِلِهِ وَ تَسَلَّمَ اَلْمُسْلِمُونَ اَلْغَنَائِمَ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِبَعْضِ مَنْ کَانَ مَعَهُ فِی اَلْجَیْشِ کَیْفَ رَأَیْتُمْ أَمِیرَکُمْ قَالُوا لَمْ نُنْکِرْ مِنْهُ شَیْئاً إِلاَّ أَنَّهُ لَمْ یَؤُمَّ بِنَا فِی صَلاَهٍ إِلاَّ قَرَأَ فِیهَا بِقُلْ هُوَ اَللَّهُ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَسْأَلُهُ عَنْ ذَلِکَ فَلَمَّا جَاءَهُ قَالَ لَهُ لِمَ لَمْ تَقْرَأْ بِهِمْ فِی فَرَائِضِکَ إِلاَّ بِسُورَهِ اَلْإِخْلاَصِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَحْبَبْتُهَا قَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّ اَللَّهَ قَدْ أَحَبَّکَ کَمَا أَحْبَبْتَهَا ثُمَّ قَالَ لَهُ یَا عَلِیُّ لَوْ لاَ أَنِّی أُشْفِقُ أَنْ تَقُولَ فِیکَ طَوَائِفُ مَا قَالَتِ اَلنَّصَارَی فِی عِیسَی اِبْنِ مَرْیَمَ لَقُلْتُ فِیکَ اَلْیَوْمَ مَقَالاً لاَ تَمُرُّ بِمَلَإٍ مِنْهُمْ إِلاَّ أَخَذُوا اَلتُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیْکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 21 , صفحه 81 )
ص : 560
رِوَایَهُ [اَلصَّحَابِیَّهِ] أَسْمَاءَ [بِنْتِ عُمَیْسٍ] أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ: أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْمُؤَدِّبُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُطَیِّنٌ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ یَعْقُوبَ قَالَ: أَخْبَرَنَا عَلِیُّ بْنُ عَابِسٍ ، عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ حَصِیرَهَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ جُنْدَبٍ قَالَ مُطَیِّنٌ : هُوَ أَبُو جُنْدَبٍ وَ کَذَا قَالَ عَبَّادٌ قَالَ: سَمِعْتُ رَجُلاً مِنْ خَثْعَمٍ یَقُولُ: سَمِعْتُ أَسْمَاءَ بِنْتَ عُمَیْسٍ تَقُولُ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: اَللَّهُمَّ إِنِّی أَقُولُ کَمَا قَالَ أَخِی مُوسَی اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ لِی وَزِیراً مِنْ أَهْلِی عَلِیّاً أَخِی اُشْدُدْ بِهِ أَزْرِی `وَ أَشْرِکْهُ فِی أَمْرِی إِلَی [قَوْلِهِ:] بَصِیراً 20\35 . و [رواه أیضا] الصباح بن یحیی المزنی عن الحرث [کما] فی کتاب العیاشی و کتاب فرات .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 479 )
511-أسماء بنت عمیس تقول: سمعت رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم یقول: اللهمّ إنّی أقول کما قال
أخی أشدد به أزری و أشرکه فی أمری
-إلی قوله:-
بصیرا
». اسماء بنت عمیس گفت: از پیامبر خدا شنیدم که گفت: پروردگارا همان گونه که برادرم موسی گفت، من نیز می گویم: خدایا برای من از خاندانم وزیری قرار بده، علی برادرم را، به وسیلۀ او کمرم را محکم کن و او را در کار من شرکت بده، تا آخر آیه .
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 198 )
از اسماء بنت عمیس نقل شد که گفت؛از رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله شنیدم فرمودخدایا!همان گونه که برادرم موسی گفت،من نیز می گویم.خدایا!علی را که از اهل بیت من و برادرم است وزیر من قرار ده و با او پشتوانه ام را محکم گردان و سنگینی بار مسئولیتم را کمتر گردان.و او را شریک در کارهایم قرار ده.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 183 )
ص : 561
وَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ یَکُونُ فِی صَلاَتِهِ فَیَسْتَأْذِنُ إِنْسَانٌ عَلَی اَلْبَابِ فَیُسَبِّحُ وَ یَرْفَعُ صَوْتَهُ لِیَسْمَعَ خَادِمُهُ فَتَأْتِیَهُ فَیُرِیهَا بِیَدِهِ أَنَّ عَلَی اَلْبَابِ إِنْسَاناً هَلْ یَقْطَعُ ذَلِکَ صَلاَتَهُ وَ مَا عَلَیْهِ قَالَ لاَ بَأْسَ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 182 )
ص : 562
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلرَّجُلِ یَبِیعُ اَلثَّمَرَهَ قَائِمَهً عَلَی اَلشَّجَرَهِ یَسْتَثْنِی مِنْ جُمْلَتِهَا عَلَی اَلْمُشْتَرِی کَیْلاً مِنْهَا أَوْ وَزْناً مَعْلُوماً قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 25 )
ص : 563
وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ وَ عَنِ اَلرَّزَّازِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ عَنْ حُمَیْدٍ عَنِ اِبْنِ سَمَاعَهَ کُلِّهِمْ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِی رَجُلٍ طَلَّقَ اِمْرَأَتَهُ وَ هُوَ مَرِیضٌ قَالَ إِنْ مَاتَ فِی مَرَضِهِ وَ لَمْ تَتَزَوَّجْ وَرِثَتْهُ وَ إِنْ کَانَتْ تَزَوَّجَتْ فَقَدْ رَضِیَتْ بِالَّذِی صَنَعَ لاَ مِیرَاثَ لَهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 153 )
ص : 564
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا أَدْنَی اَلْعَبْدُ مِنَ اَللَّهِ یُدْنِی اَللَّهُ إِلَیْهِ وَ مَنْ تَقَرَّبَ إِلَیْهِ شِبْراً تَقَرَّبَ إِلَیْهِ ذِرَاعاً وَ مَنْ تَقَرَّبَ إِلَیْهِ ذِرَاعاً تَقَرَّبَ إِلَیْهِ بَاعاً وَ مَنْ أَتَاهُ مَشْیاً جَاءَهُ هَرْوَلَهً وَ مَنْ ذَکَرَهُ فِی مَلَإٍ ذَکَرَهُ فِی مَلَإٍ أَشْرَفَ وَ مَنْ شَکَرَهُ شَکَرَهُ فِی مَقَامٍ أَسْنَی وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَیْراً فَتَحَ عَیْنَیْ قَلْبِهِ فَیُشَاهِدُ بِهَا مَا کَانَ غَائِباً عَنْهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 297 )
ص : 565
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لِکُلِّ شَیْءٍ زَکَاهٌ وَ زَکَاهُ اَلْأَبْدَانِ اَلصِّیَامُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 257 )
ص : 566
وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ رِبْعِیٍّ عَنْ سَمَاعَهَ وَ اَلْحَسَنِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: قَالَ: وَقْتُ اَلظُّهْرِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ حِینَ تَزُولُ اَلشَّمْسُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 317 )
ص : 567
کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: حَضَرَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جِنَازَهَ رَجُلٍ مِنْ قُرَیْشٍ وَ أَنَا مَعَهُ وَ کَانَ فِیهَا عَطَاءٌ فَصَرَخَتْ صَارِخَهٌ فَقَالَ عَطَاءٌ لَتَسْکُتِنَّ أَوْ لَنَرْجِعَنَّ قَالَ فَلَمْ تَسْکُتْ فَرَجَعَ عَطَاءٌ قَالَ فَقُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ عَطَاءً قَدْ رَجَعَ قَالَ وَ لِمَ قُلْتُ صَرَخَتْ هَذِهِ اَلصَّارِخَهُ فَقَالَ لَهَا لَتَسْکُتِنَّ أَوْ لَنَرْجِعَنَّ فَلَمْ تَسْکُتْ فَرَجَعَ فَقَالَ اِمْضِ بِنَا فَلَوْ أَنَّا إِذَا رَأَیْنَا شَیْئاً مِنَ اَلْبَاطِلِ مَعَ اَلْحَقِّ تَرَکْنَا لَهُ اَلْحَقَّ لَمْ نَقْضِ حَقَّ مُسْلِمٍ قَالَ فَلَمَّا صَلَّی عَلَی اَلْجِنَازَهِ قَالَ وَلِیُّهَا لِأَبِی جَعْفَرٍ اِرْجِعْ مَأْجُوراً رَحِمَکَ اَللَّهُ فَإِنَّکَ لاَ تَقْوَی عَلَی اَلْمَشْیِ فَأَبَی أَنْ یَرْجِعَ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ قَدْ أَذِنَ لَکَ فِی اَلرُّجُوعِ وَ لِی حَاجَهٌ أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَکَ عَنْهَا فَقَالَ اِمْضِ فَلَیْسَ بِإِذْنِهِ جِئْنَا وَ لاَ بِإِذْنِهِ نَرْجِعُ إِنَّمَا هُوَ فَضْلٌ وَ أَجْرٌ طَلَبْنَاهُ فَبِقَدْرِ مَا یَتْبَعُ اَلْجَنَازَهَ اَلرَّجُلُ یُؤْجَرُ عَلَی ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 300 )
کافی ج 3 ص 171 زراره گفت حضرت باقر برای تشییع جنازه مردی از قریش رفت منهم در خدمت ایشان بودم عطا نیز بود زنی صدا بگریه برداشت عطا گفت ساکت باش و گر نه برمیگردیم.آن زن ساکت نشد.عطا برگشت. بحضرت باقر عرضکردم عطاء برگشت فرمود چرا گفتم زنی صدا بناله بلند کرد باو گفت ساکت باش و گر نه برمیگردیم ساکت نشد او برگشت فرمود ما میرویم اگر بنا شود کار باطلی ببینیم با حق آمیخته شد ترک حق کنیم بواسطه آن باطل در این صورت حق مسلمان را ادا نکرده ایم. بعد از اینکه امام بر جنازه نماز خواند صاحب عزا پیش آمده گفت آقا از شما تشکر میکنم خدا شما را رحمت کند نمیتوانید پیاده راه بروید برگردید. حضرت باقر از برگشتن خودداری کرد. عرضکردم آقا بشما اجازه برگشتن داد ضمنا منهم کاری دارم میخواهم از آن سؤال کنم.فرمود ما با اجازه او نیامده بودیم و با اجازه او برنمیگردیم این ثواب و پاداشی است که در جستجوی آن هستیم شخص هر اندازه از پی جنازه برود پاداش میگیرد.
( بحارالأنوار (جلد 46) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 211 )
ص : 568
قَالَ وَ مِنَ اَلدَّعَوَاتِ اَلَّتِی وَرَدَتْ فِی اَلاِسْتِخَارَهِ قَوْلُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَللَّهُمَّ خِرْ لِی وَ اِخْتَرْ لِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 88 , صفحه 228 )
ص : 569
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَقَعُ اَللِّعَانُ حَتَّی یَدْخُلَ اَلرَّجُلُ بِأَهْلِهِ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ کَذَا قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 412 )
ص : 570
اُبْذُلْ مَالَکَ لِمَنْ بَذَلَ لَکَ وَجْهَهُ فَإِنَّ بَذْلَ اَلْوَجْهِ لاَ یُوَازِیهِ شَیْءٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 149 )
ص : 571
وَ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ لَیُبْغِضُ اَلْمُؤْمِنَ اَلضَّعِیفَ اَلَّذِی لاَ زَبْرَ لَهُ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 248 )
5-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:خداوند مؤمن ضعیفی را که قدرت مقاومت ندارد دوست ندارد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 525 )
ص : 572
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَهْلٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ نَسِیَ اَلْقُنُوتَ فِی اَلْمَکْتُوبَهِ قَالَ لاَ إِعَادَهَ عَلَیْهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 345 )
ص : 573
اَلْوَجَلُ شِعَارُ اَلْمُؤْمِنِینَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 42 )
ص : 574
عن الأعمش ، عن صالح ، عن أبی هریره قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: ثلاثه لا یکلّمهم اللّه یوم القیامه و لا یزکّیهم و لهم عذاب ألیم: رجل بایع إماما لا یبایعه إلاّ للدّنیا إن أعطاه منها ما یرید و فی له و إلاّ لم یبق ، و رجل بایع رجلا بسلعه بعد العصر فحلف باللّه لقد أعطی بها کذا و کذا فصدّقه فأخذها و لم یعط فیها ما قال، و رجل علی فضل ماء بالفلاه یمنعه ابن السّبیل.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 138 )
ص : 575
وَ رَوَی أَیْضاً بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ مَالِکٍ اَلْجُهَنِیِّ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا مَالِکُ أَ مَا تَرْضَوْنَ أَنْ تُقِیمُوا اَلصَّلاَهَ وَ تُؤْتُوا اَلزَّکَاهَ وَ تَکُفُّوا أَیْدِیَکُمْ وَ أَلْسِنَتَکُمْ وَ تَدْخُلُوا اَلْجَنَّهَ یَا مَالِکُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ قَوْمٍ اِئْتَمُّوا بِإِمَامٍ فِی اَلدُّنْیَا إِلاَّ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یَلْعَنُهُمْ وَ یَلْعَنُونَهُ إِلاَّ أَنْتُمْ وَ مَنْ کَانَ عَلَی مِثْلِ حَالِکُمْ یَا مَالِکُ إِنَّ اَلْمَیِّتَ مِنْکُمْ وَ اَللَّهِ عَلَی هَذَا اَلْأَمْرِ لَشَهِیدٌ بِمَنْزِلَهِ اَلضَّارِبِ بِسَیْفِهِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 641 )
ص : 576
وَ عَنْهُ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ، عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ، عَنْ أَبِی عَمْرٍو اَلزُّبَیْرِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إِیمانَهُمْ بِظُلْمٍ ، قَالَ: «هُوَ اَلشِّرْکُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 444 )
ص : 577
وَ کَانَ اَلنَّبِیٌّ إِذَا لَمْ یَلْقَ عَلِیّاً یَقُولُ أَیْنَ حَبِیبُ اَللَّهِ وَ حَبِیبُ رَسُولِهِ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 221 )
ص : 578
وَ رُوِیَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ یَا مُحَمَّدُ وَ لَقَدْ آتَیْناکَ سَبْعاً مِنَ اَلْمَثانِی وَ اَلْقُرْآنَ اَلْعَظِیمَ فَأَوْرَدَ اَلاِمْتِنَانَ عَلَیَّ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَ جَعَلَهَا نَظِیرَ اَلْقُرْآنِ لِأَنَّ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ أَشْرَفُ مَا فِی کُنُوزِ اَلْعَرْشِ وَ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی خَصَّ مُحَمَّداً وَ شَرَّفَهُ بِهَا وَ لَمْ یُشْرِکْ فِیهَا أَحَداً مِنْ أَنْبِیَائِهِ مَا خَلاَ سُلَیْمَانَ فَإِنَّهُ أَعْطَاهُ مِنْهَا بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ أَ لاَ تَرَاهُ یَحْکِی عَنْ بِلْقِیسَ حِینَ قَالَتْ - إِنِّی أُلْقِیَ إِلَیَّ کِتابٌ کَرِیمٌ `إِنَّهُ مِنْ سُلَیْمانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ أَلاَ فَمَنْ قَرَأَهَا مُتَعَمِّداً لِمُوَالاَهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُنْقَاداً لِأَمْرِهَا مُؤْمِناً بِظَاهِرِهَا وَ بَاطِنِهَا أَعْطَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِکُلِّ حَرْفٍ مِنْهَا حَسَنَهً کُلُّ وَاحِدَهٍ مِنْهَا أَفْضَلُ لَهُ مِنَ اَلدُّنْیَا بِمَا فِیهَا مِنْ أَصْنَافِ أَمْوَالِهَا وَ خَیْرَاتِهَا وَ مَنِ اِسْتَمَعَ إِلَی قَارِئٍ یَقْرَؤُهَا کَانَ لَهُ قَدْرُ ثُلُثِ مَا لِلْقَارِئِ فَلْیَسْتَکْثِرْ أَحَدُکُمْ مِنْ هَذَا اَلْخَیْرِ اَلْمُعْرِضِ لَهُ فَإِنَّهُ غَنِیمَهٌ وَ لاَ یَذْهَبَنَّ أَوَانُهُ فَتَبْقَی فِی قُلُوبِکُمُ اَلْحَسْرَهُ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 43 )
ص : 579
حَدَّثَنِی أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ وَ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ جَمِیعاً عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : إِذَا دَخَلْتَ اَلْمَدِینَهَ فَاغْتَسِلْ قَبْلَ أَنْ تَدْخُلَهَا أَوْ حِینَ تُرِیدُ أَنْ تَدْخُلَهَا - ثُمَّ تَأْتِی قَبْرَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَتُسَلِّمُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ تَقُومُ عِنْدَ اَلْأُسْطُوَانَهِ اَلْمُقَدَّمَهِ عَنْ جَانِبِ اَلْقَبْرِ اَلْأَیْمَنِ عِنْدَ رَأْسِ اَلْقَبْرِ وَ أَنْتَ مُسْتَقْبِلُ اَلْقِبْلَهِ وَ مَنْکِبُکَ اَلْأَیْسَرُ إِلَی جَانِبِ اَلْقَبْرِ وَ مَنْکِبُکَ اَلْأَیْمَنُ مِمَّا یَلِی اَلْمِنْبَرَ فَإِنَّهُ مَوْضِعُ رَأْسِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ تَقُولُ- أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ رَسُولُ اَللَّهِ وَ أَنَّکَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ رِسَالاَتِ رَبِّکَ وَ نَصَحْتَ لِأُمَّتِکَ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ عَبَدْتَ اَللَّهَ حَتَّی أَتَاکَ اَلْیَقِینُ بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ وَ أَدَّیْتَ اَلَّذِی عَلَیْکَ مِنَ اَلْحَقِّ وَ أَنَّکَ قَدْ رَؤُفْتَ بِالْمُؤْمِنِینَ وَ غَلُظْتَ عَلَی اَلْکَافِرِینَ فَبَلَغَ اَللَّهُ بِکَ أَفْضَلَ شَرَفِ مَحَلِّ اَلْمُکَرَّمِینَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی اِسْتَنْقَذَنَا بِکَ مِنَ اَلشِّرْکِ وَ اَلضَّلاَلَهِ - اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ صَلَوَاتِکَ وَ صَلَوَاتِ مَلاَئِکَتِکَ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ عِبَادِکَ اَلصَّالِحِینَ وَ أَنْبِیَائِکَ اَلْمُرْسَلِینَ وَ أَهْلِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ وَ مَنْ سَبَّحَ لِرَبِّ اَلْعَالَمِینَ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ نَبِیِّکَ وَ أَمِینِکَ وَ نَجِیِّکَ [نَجِیبِکَ] وَ حَبِیبِکَ وَ صَفِیِّکَ وَ صَفْوَتِکَ وَ خَاصَّتِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ اَللَّهُمَّ وَ أَعْطِهِ اَلدَّرَجَهَ وَ اَلْوَسِیلَهَ مِنَ اَلْجَنَّهِ وَ اِبْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوداً یَغْبِطُهُ بِهِ اَلْأَوَّلُونَ وَ اَلْآخِرُونَ اَللَّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اَللّهَ - وَ اِسْتَغْفَرَ لَهُمُ اَلرَّسُولُ لَوَجَدُوا اَللّهَ تَوّاباً رَحِیماً وَ إِنِّی أَتَیْتُ نَبِیَّکَ مُسْتَغْفِراً تَائِباً مِنْ ذُنُوبِی- وَ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ نَبِیِّ اَلرَّحْمَهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا مُحَمَّدُ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَی اَللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّکَ بِکَ لِیَغْفِرَ لِی ذُنُوبِی وَ إِنْ کَانَتْ لَکَ حَاجَهٌ - فَاجْعَلْ قَبْرَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَلْفَ کَتِفَیْکَ وَ اِسْتَقْبِلِ اَلْقِبْلَهَ وَ اِرْفَعْ یَدَیْکَ [یَدَکَ] - وَ اِسْأَلْ حَاجَتَکَ فَإِنَّکَ أَحْرَی أَنْ تُقْضَی إِنْ شَاءَ اَللَّهُ.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 15 )
پدرم و محمد بن الحسن، از حسین بن حسن بن ابان، از حسین بن سعید، از فضاله بن ایّوب و حسین از صفوان و ابن أبی عمیر جمیعا از معاویه بن عمّار، از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام نقل کرده اند آن جناب فرمودند: هنگامی که به مدینه وارد شدی پیش از ورود یا وقتی اراده ورود کردی غسل کن و پس از آن نزد قبر رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم برو و بر آن جناب سلام کن سپس نزدیک ستونی که از جانب راست قبر جلو قرار گرفته برو و بالای سر قبر در حالی که رو به قبله قرار گرفته ای و شانه چپ تو به جانب قبر و شانه راستت بطرف منبر می باشد بایست که آنجا مکان سر مبارک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم است وبگو: اشهد ان لا اله الاّ اللّه وحده لا شریک له: شهادت می دهم خدائی نیست مگر خداوند متعال که تنها بوده و انباز و شریکی ندارد. و أشهد انّ محمّدا عبده و رسوله: و شهادت می دهم حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بنده و فرستاده او است. و أشهد انّک رسول اللّه و أنّک محمد بن عبد اللّه: و شهادت می دهم تو فرستاده خدا هستی و تو جناب محمّد بن عبد اللّه می باشی. و اشهد انّک قد بلغت رسالات ربّک: و شهادت می دهم تو رساندی پیام های پروردگارت را. و نصحت لامّتک: و امّت خود را پند و اندرز دادی. «
وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ
»: و در راه خدا جهاد نمودی. و عبدت اللّه حتّی أتاک الیقین: و پرستیدی حق تعالی را تا هنگامی که موت تو را دریافت. «
بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ
»: امّت خود را با حکمت و اندرزهای پسندیده نصیحت نمودی. و ادّیت الّذی علیک من الحق: و حقّی که بر عهده داشتی اداء نمودی. و انّک قد رأفت بالمؤمنین و غلظت علی الکافرین: و شهادت می دهم که نسبت به اهل ایمان رئوف و مهربان، و بر اهل کفر غلیظ و خشن بودی. فبلغ اللّه بک افضل شرف محلّ المکرّمین: پس خداوند رساند تو را به بالاترین مرتبه اهل اکرام. الحمد للّه الّذی استنقذنا بک من الشرک و الضّلاله: حمد و ستایش می کنیم خدائی را که بوسیله تو ما را از شرک و گمراهی رهانید.اللّهمّ اجعل صلواتک و صلوات ملائکتک المرقبین و عبادک الصّالحین و انبیائک المرسلین و اهل السّموات و الارضین و من سبّح لربّ العالمین من الاوّلین و الآخرین: خداوندا درود خود و فرشتگان مقرّبت و بندگان شایسته ات و پیامبران فرستاده ات و نیز درود اهل آسمان ها و زمین و موجودات قدیم و جدیدی که پروردگار عالم را تسبیح و تنزیه نموده اند را قرار بده... علی محمّد عبدک و رسولک و نبیّک و امینک و نجیبک و حبیبک و صفیّک و صفوتک و خاصّتک و خیرتک من خلقک: بر حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم که بنده و فرستاده و پیامبر و امین و نیکو نژاد و محبوب و خالص و برگزیده شده و اختصاص داده شده و انتخاب شده تو از میان مخلوقاتت می باشد. اللّهم و اعطه الدّرجه و الوسیله من الجنه و ابعثه مقاما محمودا یغبطه به الاوّلون و الآخرون: خداوندا مقام و منزلت در بهشت به آن حضرت اعطاء بفرما و بر انگیز آن جناب را در حالی که مقام و درجه ای پسندیده داشته به طوری که خلق اولین و آخرین غبطه آن را بخورند. اللّهم انّک قلت«
وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اَللّهَ وَ اِسْتَغْفَرَ لَهُمُ اَلرَّسُولُ لَوَجَدُوا اَللّهَ تَوّاباً رَحِیماً
»: خداوندا خودت در قرآن فرموده ای: اگر گروه گنه کاران بواسطه گناه بر خود ستم کنند و سپس نزد تو آیند (ای پیامبر) پس بواسطه تو از خدا طلب آمرزش کنند و تو از خدا طلب مغفرت کنی البته خواهند دید که خداوند توبه ایشان را پذیرفته و به آنها ترحم می نماید.و انّی اتیت نبیّک مستغفرا تائبا من ذنوبی: و من در حالی که طلب آمرزش کرده و از گناهانم توبه می کنم به پیامبرت پناهنده شده ام. و انّی اتوجّه الیک بنبیّک نبیّ الرّحمه محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم: و من به توسّط پیامبرت آن پیامبر رحمت یعنی حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به تو روی می آورم. یا محمد انّی اتوجّه الی اللّه ربّی و ربّک لیغفر لی ذنوبی: ای محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم من به خدا متوجه شده و روی می آورم همان خدای من و تو تا گناهانم را ببخشد. و اگر حاجت داری قبر مطهّر را پشت سر قرار بده و رو به قبله بایست و دو دستت را بلند نما و سپس حاجتت را از خدا بخواه که ان شاء اللّه مستجاب خواهد شد.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 28 )
ص : 580
اَلدَّعَائِمُ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ رَخَّصَ فِی طَعَامِ أَهْلِ اَلْکِتَابِ وَ غَیْرِهِمْ مِنَ اَلْفِرَقِ إِذَا کَانَ اَلطَّعَامُ لَیْسَ فِیهِ ذَبِیحَهٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 27 )
20-دعائم:از ابی جعفر بن محمّد علیهما السّلام که رخصت داد در خوردن خوراک اهل کتاب و فرقه های دیگر بشرط که در خوراک ذبیحه نباشد(1 ر 126).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 217 )
ص : 581
اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لَیَدْعُو فَیُؤَخَّرُ إِجَابَتُهُ إِلَی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 489 )
ابو بصیر گوید: شنیدم از حضرت صادق علیه السلام که میفرمود: همانا مؤمن دعا کند و اجابت دعایش تا روز جمعه [یا روز قیامت] بتأخیر افتد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 245 )
6-از ابی بصیر،گوید:از امام صادق(علیه السّلام)شنیدم می فرمود: راستی مؤمن دعا می کند و اجابت او تا روز جمعه پس می افتد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 77 )
6-«ابی بصیر»،گوید:از امام صادق علیه السّلام شنیدم می فرمود:
راستی مؤمن دعا می کند و اجابت او تا روز جمعه به تأخیر می افتد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 399 )
: حسن موثق. إلی یوم الجمعه لیخصه بفضل الدعاء یوم الجمعه و یضاعف له فیه.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 84 )
ص : 582
قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : سَائِلُوا اَلْعُلَمَاءَ وَ خَالِطُوا اَلْحُکَمَاءَ وَ جَالِسُوا اَلْفُقَرَاءَ.
( النوادر (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 26 )
224-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:از عالمان سؤال کنید،با حکیمان معاشرت داشته باشید،و با فقیران و تهیدستان مجالست برقرار کنید.
( النوادر (للراوندی) / ترجمه اردستانی ؛ ج 1 , ص 229 )
ص : 583
رَوَی اَلْوَاحِدِیُّ فِی اَلْوَسِیطِ وَ مَا یُبْعِدُ أَنْ یَکُونَ مُنْحَرِفاً عَنْ أَهْلِ بَیْتِ اَلنُّبُوَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ أَبُو مُعَمَّرٍ اَلْمُفَضَّلُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ إِمْلاَءً بِجُرْجَانَ سَنَهَ إِحْدَی وَ ثَلاَثِینَ وَ أَرْبَعِمِائَهٍ أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ عُمَرَ اَلْحَافِظُ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ هَارُونَ حَدَّثَنَا اَلْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ الیرفعیُّ حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا اَلْحَکَمُ بْنُ أَبَانٍ عَنْ عِکْرِمَهَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : وَ ذَکَرَ قِصَّهَ اَلنَّخْلَهِ وَ بَیْنَ اَلْقِصَّتَیْنِ تَفَاوُتٌ وَ لَمْ یَذْکُرْ أَبَا اَلدَّحْدَاحِ بَلْ ذَکَرَ رَجُلاً مَجْهُولاً فَقَالَ بَعْدَ ذَلِکَ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی وَ اَللَّیْلِ إِذا یَغْشی `وَ اَلنَّهارِ إِذا تَجَلّی `وَ ما خَلَقَ اَلذَّکَرَ وَ اَلْأُنْثی `إِنَّ سَعْیَکُمْ لَشَتّی ثُمَّ حَکَی عَنِ اَلْمُفَسِّرِینَ بَعْدَ ذَلِکَ أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی أَبِی بَکْرٍ .
( بناء المقاله الفاطمیه فی نقض الرساله العثمانیه , جلد 1 , صفحه 256 )
ص : 584
وَ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَمَرَنِی أَنْ أَتَّخِذَکَ أَخاً وَ وَصِیّاً فَأَنْتَ أَخِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی عَلَی أَهْلِی فِی حَیَاتِی وَ بَعْدَ مَوْتِی مَنْ تَبِعَکَ فَقَدْ تَبِعَنِی وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْکَ فَقَدْ تَخَلَّفَ عَنِّی وَ مَنْ کَفَرَ بِکَ فَقَدْ کَفَرَ بِی وَ مَنْ ظَلَمَکَ فَقَدْ ظَلَمَنِی یَا عَلِیُّ أَنَا مِنْکَ وَ أَنْتَ مِنِّی یَا عَلِیُّ لَوْ لاَ أَنْتَ مَا قُوتِلَ أَهْلُ اَلنَّهْرِ قَالَ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَنْ أَهْلُ اَلنَّهْرِ قَالَ قَوْمٌ یَمْرُقُونَ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ کَمَا یَمْرُقُ اَلسَّهْمُ مِنَ اَلرَّمِیَّهِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 394 )
ص : 585
وَشَی وَاشٍ بِرَجُلٍ إِلَی اَلْإِسْکَنْدَرِ فَقَالَ أَ تُحِبُّ أَنْ نَقْبَلَ مِنْکَ مَا قُلْتَ فِیهِ عَلَی أَنْ نَقْبَلَ مِنْهُ مَا یَقُولُ فِیکَ قَالَ لاَ قَالَ فَکُفَّ عَنِ اَلشَّرِّ یَکُفَّ عَنْکَ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 85 )
سخن چینی از مردی نزد اسکندر سخن چینی کرد،اسکندر گفت:ما یلی که این حرفها را از تو،و آنچه را هم او در بارۀ تو گفته است بپذیرم؟آن مرد گفت:نه.اسکندر گفت:پس از شرّ و بدخواهی خود دست بردار،تا او نیز دست بردارد!
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 164 )
ص : 586
7623-4 الکافی ،1/6/293/3 التهذیب ،1/110/269/2 النیسابوریان عن صفوان عن أبی الحسن علیه السّلام قال: سألته عن رجل نسی الظهر حتی غربت الشمس و قد کان صلی العصر فقال کان أبو جعفر أو کان أبی علیهما السّلام یقول إن أمکنه أن یصلیها قبل أن یفوته المغرب بدأ بها و إلا صلی المغرب ثم صلاها.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1012 )
ص : 587
دُعَائُهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلاِنْقِطَاعِ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی: اَللَّهُمَّ إِنَّکَ آنَسُ اَلْآنِسِینَ لِأَوْلِیَائِکَ وَ أَحْضَرُهُمْ بِالْکِفَایَهِ لِلْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ تُشَاهِدُهُمْ فِی سَرَائِرِهِمْ وَ تَطَّلِعُ عَلَیْهِمْ فِی ضَمَائِرِهُمْ وَ تَعْلَمُ مَبْلَغَ بَصَائِرِهِمْ فَأَسْرَارُهُمْ لَکَ مَکْشُوفَهٌ وَ قُلُوبُهُمْ اِلَیْکَ مَلْهُوفَهٌ إِنْ أَوْحَشَتْهُمُ اَلْغُرْبَهُ أَنِسَهُمْ ذِکْرُکَ وَ إِنْ صُبَّتْ عَلَیْهِمُ اَلْمَصَائِبُ لَجَأُوا إِلَی اَلْإِسْتِجَارَهِ بِکَ عِلْماً بِأَنَّ أَزِمَّهَ اَلْأُمُورِ بِیَدِکَ وَ مَصَادِرَهَا عَنْ قَضَاءِکَ اَللَّهُمَّ فَإِنْ فَهِهْتُ عَنْ مَسْئَلَتِی أَوْ عَمِیتُ عَنْ طَلِبَتِی فَدُلَّنِی عَلَی مَصَالِحِی وَ خُذْ بِقَلْبِی إِلَی مَرَاشِدِی فَلَیْسَ ذَلِکَ بِنُکْرٍ مِنْ هِدَایَتِکَ وَ لاَ بِبِدْعٍ مِنْ کِفَایَاتِکَ اَللَّهُمَّ اِحْمِلْنِی عَلَی عَفْوِکَ وَ لاَ تَحْمِلْنِی عَلَی عَدْلِکَ اَللَّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ فِی مُحْکَمِ کِتَابِکَ اَلْمُنْزَلِ عَلَی نَبِیِّکَ اَلْمُرْسَلِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَوْلُکَ اَلْحَقُّ کانُوا قَلِیلاً مِنَ اَللَّیْلِ ما یَهْجَعُونَ `وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ ثُمَّ أَفِیضُوا مِنْ حَیْثُ أَفاضَ اَلنّاسُ وَ اِسْتَغْفِرُوا اَللّهَ إِنَّ اَللّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ اَلصّابِرِینَ وَ اَلصّادِقِینَ وَ اَلْقانِتِینَ وَ اَلْمُنْفِقِینَ وَ اَلْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحارِ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ اَلَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَهً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اَللّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ إِلاَّ اَللّهُ وَ لَمْ یُصِرُّوا عَلی ما فَعَلُوا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اِسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی اَلْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اَللّهِ إِنَّ اَللّهَ یُحِبُّ اَلْمُتَوَکِّلِینَ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اَللّهَ وَ اِسْتَغْفَرَ لَهُمُ اَلرَّسُولُ لَوَجَدُوا اَللّهَ تَوّاباً رَحِیماً وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ مَنْ یَعْمَلْ سُوءً أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اَللّهَ یَجِدِ اَللّهَ غَفُوراً رَحِیماً وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ أَ فَلا یَتُوبُونَ إِلَی اَللّهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَهُ وَ اَللّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ ما کانَ اَللّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ وَ ما کانَ اَللّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ اِسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِینَ مَرَّهً فَلَنْ یَغْفِرَ اَللّهُ لَهُمْ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ ما کانَ لِلنَّبِیِّ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِکِینَ وَ لَوْ کانُوا أُولِی قُرْبی مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحابُ اَلْجَحِیمِ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ ما کانَ اِسْتِغْفارُ إِبْراهِیمَ لِأَبِیهِ إِلاّ عَنْ مَوْعِدَهٍ وَعَدَها إِیّاهُ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ أَنِ اِسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ یُمَتِّعْکُمْ مَتاعاً حَسَناً إِلی أَجَلٍ مُسَمًّی وَ یُؤْتِ کُلَّ ذِی فَضْلٍ فَضْلَهُ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ یا قَوْمِ اِسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ یُرْسِلِ اَلسَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْاَراً وَ یَزِدْکُمْ قُوَّهً إِلی قُوَّتِکُمْ وَ لا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمِینَ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ اَلْأَرْضِ وَ اِسْتَعْمَرَکُمْ فِیها فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی قَرِیبٌ مُجِیبٌ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ اِسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی رَحِیمٌ وَدُودٌ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ اِسْتَغْفِرِی لِذَنْبِکِ إِنَّکِ کُنْتِ مِنَ اَلْخاطِئِینَ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ یا أَبانَا اِسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنّا کُنّا خاطِئِینَ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی إِنَّهُ هُوَ اَلْغَفُورُ اَلرَّحِیمُ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ ما مَنَعَ اَلنّاسَ أَنْ یُؤْمِنُوا إِذْ جاءَهُمُ اَلْهُدی وَ یَسْتَغْفِرُوا رَبَّهُمْ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ سَلامٌ عَلَیْکَ سَأَسْتَغْفِرُ لَکَ رَبِّی إِنَّهُ کانَ بِی حَفِیًّا وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ فَأْذَنْ لِمَنْ شِئْتَ مِنْهُمْ وَ اِسْتَغْفِرْ لَهُمُ اَللّهَ إِنَّ اَللّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ یا قَوْمِ لِمَ تَسْتَعْجِلُونَ بِالسَّیِّئَهِ قَبْلَ اَلْحَسَنَهِ لَوْ لا تَسْتَغْفِرُونَ اَللّهَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ ظَنَّ داوُدُ أَنَّما فَتَنّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ راکِعاً وَ أَنابَ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ اَلَّذِینَ یَحْمِلُونَ اَلْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اَللّهِ حَقٌّ وَ اِسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ بِالْعَشِیِّ وَ اَلْإِبْکارِ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ فَاسْتَقِیمُوا إِلَیْهِ وَ اِسْتَغْفِرُوهُ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِمَنْ فِی اَلْأَرْضِ أَلا إِنَّ اَللّهَ هُوَ اَلْغَفُورُ اَلرَّحِیمُ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ وَ اِسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِناتِ وَ اَللّهُ یَعْلَمُ مُتَقَلَّبَکُمْ وَ مَثْوَیکُمْ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ سَیَقُولُ لَکَ اَلْمُخَلَّفُونَ مِنَ اَلْأَعْرابِ شَغَلَتْنا أَمْوالُنا وَ أَهْلُونا فَاسْتَغْفِرْ لَنا وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ حَتّی تُؤْمِنُوا بِاللّهِ وَحْدَهُ إِلاّ قَوْلَ إِبْراهِیمَ لِأَبِیهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَکَ وَ ما أَمْلِکُ لَکَ مِنَ اَللّهِ مِنْ شَیْءٍ رَبَّنا عَلَیْکَ تَوَکَّلْنا وَ إِلَیْکَ أَنَبْنا وَ إِلَیْکَ اَلْمَصِیرُ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ لا یَعْصِینَکَ فِی مَعْرُوفٍ فَبایِعْهُنَّ وَ اِسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اَللّهَ إِنَّ اَللّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ اِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اَللّهِ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اَللّهُ لَهُمْ وَ اَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ اِسْتَغْفَرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفّاراً وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ هُوَ خَیْرٌ وَ أَعْظَمُ أَجْراً وَ اِسْتَغْفِرُوا اَللّهَ إِنَّ اَللّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ وَ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَ اِسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ کانَ تَوّاباً وَ أَنَا أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ.
( الصحیفه العلویّه , جلد 1 , صفحه 107 )
دعای آن حضرت در انقطاع بسوی خدای تعالی (بریدن از خلق و توجه بسوی خالق) خدایا تو برای دوستانت انیس ترین همدمانی، و برای رسیدگی بکار توکل کنندگانت از هر کس مهیاتری، در کارهای پنهانیشان آنها را می بینی و برازهای درونی دلشان آگاهی، و اندازۀ بینائیشان را میدانی، و از این رو رازهای درونشان در پیش تو آشکار و دلهاشان باشتیاق تو سوزان است. اگر بیکسی آنها را بوحشت اندازد همان ذکر (و یاد) تو بدانان انس بخشد و اگر مصیبتها (و پیش آمدهای ناگوار) برایشان فرو ریزد برای پناه جوئی بدرگاه تو آیند چون یقین دارند که زمام کارها بدست تو است، و از قضا و فرمان تو سرچشمه گیرد. خدایا اگر من در سؤال خود سستی کردم یا راه درخواست را گم کردم تو مرا بر آنچه صلاح من است راهنمائی فرما و در دلم را بجانب آنچه موجب رشد و هدایت من میباشد برگیر که این کار از راه و رسم هدایت تو دور نیست، و از رسیدگیهائی که همیشه بکار بندگانت میکنی تازگی ندارد. خدایا مرا مشمول عفو و گذشتت قرار ده و در معرض عدل خود قرارم مده. خدایا تو در کتاب محکمت که بر پیامبر مرسل خویش صلّی اللّه علیه و آله نازل فرمودی چنین گفته ای و گفته ات حقّ است: «آنها اندکی از شب را میخوابیدند و در سحرها آمرزش میخواستند» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم.و نیز تو که بزرگ و برتری فرموده ای:«.... آنگاه (پس از اینکه در مشعر خدا را یاد کردید) از آنجا که همۀ مردم سرازیر شدند شما هم سرازیر شوید و از خدا آمرزش بخواهید که خدا آمرزنده و مهربان است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرموده ای:«.... و شکیبایان و راستگویان و فرمانبران و انفاق کنندگان و آمرزش طلبان در سحرها» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «آنها که چون کار ناشایسته ای کردند یا بخویشتن ستم کردند خدا را یاد کنند و برای گناهانشان آمرزش خواهند و کی است جز خدا که گناهان را بیامرزد، و بر آنچه کرده اند دانسته اصرار نورزند» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«.... از آنها درگذر و برای ایشان آمرزش بخواه و در کار با آنها مشورت کن و چون تصمیم گرفتی بخدا توکل کن که خدا توکّل کنندگان را دوست دارد» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «و اگر آنها در آن هنگام که بخویش ستم کردند پیش تو آمده و از خدا آمرزش خواسته بودند همانا خدای را توبه پذیر و مهربان مییافتند» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم.و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «و هر که کار بدی کند یا بخویشتن ستم کند آنگاه از خدا آمرزش خواهد خدای را آمرزنده و مهربان مییابد» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «چرا بدرگاه خدا توبه نمی کنند و از أو آمرزش نمیخواهند که خدا آمرزنده و مهربان است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «و چنان نبود که خدا آنها را عذاب کند در آن حال که تو در میانشان بودی! و چنان نیست که عذابشان کند در آن حال که آمرزش می طلبند» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «برای ایشان آمرزش بخواهی یا برای ایشان آمرزش نخواهی اگر هفتاد بار بر ایشان آمرزش بخواهی هرگز خدا آنها را نخواهد آمرزید» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «پیغمبر و آن کسانی که ایمان آورده اند نمی باید برای مشرکان - اگر چه خویشاوند باشند - آمرزش بخواهند پس از آنکه برای ایشان آشکار شد که آنها أهل دوزخند» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «و آمرزش خواستن إبراهیم برای پدرش نبود مگر روی وعده ای که باو داده بود...» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم.و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«.... و اینکه از پروردگارتان آمرزش بخواهید و بدرگاهش توبه کنید که شما را تا مدتی معین ببهره ای نیکو بهره ور سازد. و بهر صاحب فضیلتی از زیاده بخشش خویش عطا کند» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «و ای مردم از پروردگار خویش آمرزش بخواهید و بدرگاهش توبه کنید تا آسمان را بطور فراوان بر شما ببارد و نیروئی بر نیرویتان بیفزاید و در حالی که گنهکارید روی مگردانید» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... او شما را از زمین پدید آورد و آبادی آن را بشما سپرد پس از أو آمرزش بخواهید آنگاه بدرگاهش توبه کنید که براستی پروردگار من نزدیک و اجابت کننده (دعاها) است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «از پروردگار خویش آمرزش بخواهید و بدرگاهش توبه کنید که براستی پروردگار من مهربان و دوست دار است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«.... و از گناه خود آمرزش بخواه که تو از خطاکاران بوده ای» و من از تو آمرزش خواهم و به درگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«.... گفتند: پدر جان برای گناهان ما آمرزش بخواه که ما افرادی خطاکار بودیم» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم.و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... من از پروردگارم در آینده آمرزش خواهم خواست که براستی أو آمرزنده و مهربان است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «و چیزی مانع این مردم نبود از اینکه ایمان آرند و از پروردگارشان آمرزش خواهند» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... گفت سلام بر تو، من از پروردگارم برای تو آمرزش خواهم خواست که أو نسبت بمن مهربان است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... و هر کدام از تو اجازه خواستند اجازه شان ده و برای ایشان آمرزش بخواه که براستی خدا آمرزنده و مهربان است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... گفت ای مردم چرا به وقوع پیش آمد بد قبل از آمدن پیش آمد خوب شتاب میکنید، چرا از خداوند آمرزش نخواهید تا شاید مورد رحمت (و مهر او) قرار گیرید» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... و داود گمان کرد ما امتحانش کردیم پس از پروردگار خویش آمرزش خواست و برکوع افتاد و بازگشت» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم.و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «آنان که عرش را حمل کنند و آنها که اطراف آنند بستایش پروردگارشان تسبیح گویند و بدو ایمان دارند و برای کسانی که ایمان آرند آمرزش خواهند...» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... بردباری کن که براستی وعدۀ خدا حقّ است و از گناه خویش آمرزش بخواه و در شامگاه و صبحگاه ستایش پروردگارت تسبیح گوی» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «بدرگاه أو استقامت ورزید و از أو آمرزش بخواهید» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... بستایش پروردگارشان تسبیح گویند و برای کسانی که در زمین هستند آمرزش خواهند، آگاه باشید که براستی خداوند آمرزنده و مهربان است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «بدان که معبودی جز خدا نیست و از گناه خویش آمرزش بخواه و هم برای مردان و زنان با ایمان، و خداوند جای رفتن و قرارگاه شما را میداند» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «تخلف کنندگان از اعراب (بادیه نشین) بتو خواهند گفت که اموال و کسانمان ما را مشغول و سرگرم داشت پس تو برای ما آمرزش بخواه» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم.و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... تا بخداوند تنها ایمان آرید. بجز گفتار إبراهیم با پدرش که حتما برای تو آمرزش خواهم خواست و چیزی را از خدا برای تو دارا نیستم، پروردگارا بتو توکل کنیم و بسوی تو بازگردیم و بازگشت بسوی تو است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... و در کارهای شایسته نافرمانی تو نکنند پس با ایشان بیعت کن و برای آنها از خدا آمرزش بخواه که براستی خدا آمرزنده و مهربان است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «و چون باینها بگویند: بیائید تا رسول خدا برای شما آمرزش بخواهد سرهای خود را به پیچند و می - بینی آنها را که تکبر کنان روی بگردانند» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «برای آنها یکسان است چه برایشان آمرزش بخواهی و چه آمرزش نخواهی هرگز خدا ایشان را نخواهد آمرزید» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... و از پروردگارتان آمرزش بخواهید که براستی أو آمرزش پیشه است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم.و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی:«... پاداش آن بهتر و بزرگتر است و از خدا آمرزش بخواهید که براستی خدا آمرزنده و مهربان است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم. و نیز تو که بزرگ و برتری فرمودی: «بستایش پروردگارت تسبیح گوی و از أو آمرزش بخواه که براستی أو توبه پذیر است» و من از تو آمرزش خواهم و بدرگاهت توبه کنم.
( الصحیفه العلویّه ؛ ج 1 , ص 121 )
ص : 588
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ صَالِحٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ عَبْدٍ قَطَعَ یَدَ رَجُلٍ حُرٍّ وَ لَهُ ثَلاَثُ أَصَابِعَ مِنْ یَدِهِ شَلَلٍ فَقَالَ وَ مَا قِیمَهُ اَلْعَبْدِ قُلْتُ اِجْعَلْهَا مَا شِئْتَ قَالَ إِنْ کَانَتْ قِیمَهُ اَلْعَبْدِ أَکْثَرَ مِنْ دِیَهِ اَلْإِصْبَعَیْنِ اَلصَّحِیحَتَیْنِ وَ اَلثَّلاَثِ اَلْأَصَابِعِ اَلشَّلَلِ رَدَّ اَلَّذِی قُطِعَتْ یَدُهُ عَلَی مَوْلَی اَلْعَبْدِ مَا فَضَلَ مِنَ اَلْقِیمَهِ وَ أَخَذَ اَلْعَبْدَ وَ إِنْ شَاءَ أَخَذَ قِیمَهَ اَلْإِصْبَعَیْنِ اَلصَّحِیحَتَیْنِ وَ اَلثَّلاَثِ أَصَابِعَ اَلشَّلَلِ قُلْتُ وَ کَمْ قِیمَهُ اَلْإِصْبَعَیْنِ اَلصَّحِیحَتَیْنِ مَعَ اَلْکَفِّ وَ اَلثَّلاَثِ اَلْأَصَابِعِ اَلشَّلَلِ قَالَ قِیمَهُ اَلْإِصْبَعَیْنِ اَلصَّحِیحَتَیْنِ مَعَ اَلْکَفِّ أَلْفَا دِرْهَمٍ وَ قِیمَهُ اَلثَّلاَثِ أَصَابِعَ اَلشَّلَلِ مَعَ اَلْکَفِّ أَلْفُ دِرْهَمٍ لِأَنَّهَا عَلَی اَلثُّلُثِ مِنْ دِیَهِ اَلصِّحَاحِ قَالَ وَ إِنْ کَانَتْ قِیمَهُ اَلْعَبْدِ أَقَلَّ مِنْ دِیَهِ اَلْإِصْبَعَیْنِ اَلصَّحِیحَتَیْنِ وَ اَلثَّلاَثِ اَلْأَصَابِعِ اَلشَّلَلِ دُفِعَ اَلْعَبْدُ إِلَی اَلَّذِی قُطِعَتْ یَدُهُ أَوْ یَفْتَدِیَهُ مَوْلاَهُ وَ یَأْخُذَ اَلْعَبْدَ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 332 )
ص : 589
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی: أَنَّ یَحْیَی بْنَ أَکْثَمَ سَأَلَ مُوسَی بْنَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ اِبْنِ مُوسَی مَسَائِلَ فَعَرَضَهَا عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ وَ کَانَ أَحَدُهَا: أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ رَفَعَ أَبَوَیْهِ عَلَی اَلْعَرْشِ وَ خَرُّوا لَهُ سُجَّداً» سَجَدَ یَعْقُوبُ وَ وُلْدُهُ لِیُوسُفَ وَ هُمْ أَنْبِیَاءُ، فَأَجَابَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَمَّا سُجُودُ یَعْقُوبَ وَ وُلْدِهِ فَإِنَّهُ لَمْ یَکُنْ لِیُوسُفَ وَ إِنَّمَا کَانَ مِنْ یَعْقُوبَ وَ وُلْدِهِ طَاعَهً لِلَّهِ وَ تَحِیَّهً لِیُوسُفَ، کَمَا کَانَ اَلسُّجُودُ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ لِآدَمَ وَ لَمْ یَکُنْ لِآدَمَ وَ إِنَّمَا کَانَ مِنْهُمْ ذَلِکَ طَاعَهً لِلَّهِ وَ تَحِیَّهً لِآدَمَ، فَسَجَدَ یَعْقُوبُ وَ وُلْدُهُ وَ یُوسُفُ مَعَهُمْ شُکْراً لِلَّهِ لاِجْتِمَاعِ شَمْلِهِمْ، أَ لَمْ تَرَ أَنَّهُ یَقُولُ فِی شُکْرِ ذَلِکَ اَلْوَقْتِ: رَبِّ قَدْ آتَیْتَنِی مِنَ اَلْمُلْکِ وَ عَلَّمْتَنِی مِنْ تَأْوِیلِ اَلْأَحادِیثِ فاطِرَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ أَنْتَ وَلِیِّی فِی اَلدُّنْیا وَ اَلْآخِرَهِ تَوَفَّنِی مُسْلِماً وَ أَلْحِقْنِی بِالصّالِحِینَ فَنَزَلَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ: یَا یُوسُفُ! أَخْرِجْ یَدَکَ فَأَخْرَجَهَا فَخَرَجَ مِنْ بَیْنِ أَصَابِعِهِ نُورٌ، فَقَالَ یُوسُفُ: مَا هَذَا یَا جَبْرَئِیلُ؟ فَقَالَ هَذِهِ اَلنُّبُوَّهُ أَخْرَجَهَا اَللَّهُ مِنْ صُلْبِکَ لِأَنَّکَ لَمْ تَقُمْ إِلَی أَبِیکَ فَحَطَّ اَللَّهُ نُورَهُ وَ مَحَی اَلنُّبُوَّهَ مِنْ صُلْبِهِ، وَ جَعَلَهَا فِی وُلْدِ لاَوَی أَخِی یُوسُفَ وَ ذَلِکَ لِأَنَّهُمْ لَمَّا أَرَادُوا قَتْلَ یُوسُفَ قَالَ: «لا تَقْتُلُوا یُوسُفَ وَ أَلْقُوهُ فِی غَیابَتِ اَلْجُبِّ» فَشَکَرَهُ اَللَّهُ عَلَی ذَلِکَ، وَ لَمَّا أَرَادُوا أَنْ یَرْجِعُوا إِلَی أَبِیهِمْ مِنْ مِصْرَ وَ قَدْ حَبَسَ یُوسُفُ أَخَاهُ قَالَ: «فَلَنْ أَبْرَحَ اَلْأَرْضَ حَتّی یَأْذَنَ لِی أَبِی أَوْ یَحْکُمَ اَللّهُ لِی وَ هُوَ خَیْرُ اَلْحاکِمِینَ» فَشَکَرَ اَللَّهُ لَهُ ذَلِکَ وَ کَانُوا أَنْبِیَاءَ بَنِی إِسْرَائِیلَ مِنْ وُلْدِ لاَوَی بْنِ یَعْقُوبَ بْنِ إِسْحَقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ کَانَ مُوسَی مِنْ وُلْدِهِ، وَ هُوَ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ بْنِ یَهْصِرَ بْنِ وَاهِثِ بْنِ لاَوَی بْنِ یَعْقُوبَ بْنِ إِسْحَقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ یَعْقُوبُ لاِبْنِهِ: یَا بُنَیَّ أَخْبِرْنِی مَا فَعَلَ بِکَ إِخْوَتُکَ حِینَ أَخْرَجُوکَ مِنْ عِنْدِی؟ قَالَ: یَا أَبَتِ أَعْفِنِی مِنْ ذَلِکَ، قَالَ: فَأَخْبِرْنِی بِبَعْضِهِ، قَالَ: إِنَّهُمْ لَمَّا أَدْنَوْنِی مِنَ اَلْجُبِّ قَالُوا: اِنْزِعِ اَلْقَمِیصَ، فَقُلْتُ لَهُمْ: یَا إِخْوَتِی اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ لاَ تُجَرِّدُونِی فَسَلُّوا عَلَیَّ اَلسِّکِّینَ، وَ قَالُوا: - لَئِنْ لَمْ تَنْزِعْ لَنَذْبَحَنَّکَ، فَنَزَعْتُ اَلْقَمِیصَ وَ أَلْقَوْنِی فِی اَلْجُبِّ عُرْیَاناً، قَالَ: فَشَهِقَ یَعْقُوبُ شَهْقَهً وَ أُغْمِیَ عَلَیْهِ، فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ: یَا بُنَیَّ حَدِّثْنِی، قَالَ: یَا أَبَتِ أَسْئَلُکَ بِإِلَهِ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْحَقَ وَ یَعْقُوبَ إِلاَّ أَعْفَیْتَنِی فَأَعْفَاهُ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 468 )
ص : 590
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ رِیَاحِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ جَالِساً فِی مَلَإٍ مِنْ أَصْحَابِهِ إِذْ قَامَ فَزِعاً فَاسْتَقْبَلَ جِنَازَهً عَلَی أَرْبَعَهِ رِجَالٍ مِنَ اَلْحَبَشِ فَقَالَ ضَعُوهُ ثُمَّ کَشَفَ عَنْ وَجْهِهِ فَقَالَ أَیُّکُمْ یَعْرِفُ هَذَا فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ هَذَا عَبْدُ بَنِی رِیَاحٍ مَا اِسْتَقْبَلَنِی قَطُّ إِلاَّ قَالَ أَنَا وَ اَللَّهِ أُحِبُّکَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا یُحِبُّکَ إِلاَّ مُؤْمِنٌ وَ مَا یُبْغِضُکَ إِلاَّ کَافِرٌ وَ إِنَّهُ قَدْ شَیَّعَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ قَبِیلٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ کُلُّ قَبِیلٍ عَلَی سَبْعِینَ أَلْفَ قَبِیلٍ قَالَ ثُمَّ أَطْلَقَهُ مِنْ جَرِیدِهِ وَ غَسَّلَهُ وَ کَفَّنَهُ وَ صَلَّی عَلَیْهِ وَ قَالَ إِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ تُضَایِقُ بِهِ اَلطَّرِیقَ وَ إِنَّمَا فُعِلَ بِهِ هَذَا لِحُبِّهِ إِیَّاکَ یَا عَلِیُّ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 150 )
ص : 591
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ مِثْلَهُ وَ زَادَ: قُلْتُ فَإِنْ کَانُوا بِالْمَوْقِفِ کَثُرُوا وَ ضَاقَ عَلَیْهِمْ کَیْفَ یَصْنَعُونَ قَالَ یَرْتَفِعُونَ إِلَی اَلْجَبَلِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 19 )
ص : 592
7962-16 التهذیب ،1/7/25/3 سعد عن ابن عیسی عن العباس بن معروف عن علی بن مهزیار عن علی بن عبد الحمید عن محمد بن عماره قال: أرسلت إلی أبی الحسن الرضا علیه السّلام أسأله عن الرجل یصلی المکتوبه وحده فی مسجد الکوفه أفضل أو صلاته فی جماعه فقال الصلاه فی جماعه أفضل.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1169 )
ص : 593
فی کتاب ثواب الأعمال ، بإسناده: عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: من قرأ سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی فی فریضه أو نافله [قیل له یوم القیامه : ادخل الجنّه من أی أبواب الجنّه شئت، إن شاء اللّه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 231 )
ص : 594
و روی عنه أنّه قال: تَسْنِیمٍ أشرف شراب فی الجنّه یشربه محمّد و آل محمّد صرفا، و یمزج لأصحاب الیمین و لسائر أهل الجنّه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 191 )
ص : 595
عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: شَکَا رَجُلٌ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ جَارَهُ فَأَعْرَضَ عَنْهُ ثُمَّ عَادَ فَأَعْرَضَ عَنْهُ ثُمَّ عَادَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ لِعَلِیٍّ وَ سَلْمَانَ وَ مِقْدَادٍ اِذْهَبُوا وَ نَادُوا لَعْنَهُ اَللَّهِ وَ اَلْمَلاَئِکَهِ عَلَی مَنْ آذَی جَارَهُ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 213 )
9-امام صادق علیه السّلام فرمود:مردی نزد رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله از همسایه اش شکایت کرد،حضرت از او روی گرداند،دوباره شکایتش را تکرار کرد،باز حضرت به او توجه نکرد،بار دیگر سخنش را تکرار کرد،رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به علی علیه السّلام و سلمان و مقداد فرمود:بروید و اعلام کنید؛لعنت خدا و ملائکه بر کسی که همسایه اش را بیازارد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 451 )
ص : 596
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَهَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْأَرْضُ لاَ تَخْلُو مِنْ أَنْ یَکُونَ فِیهَا مَنْ یَعْلَمُ اَلزِّیَادَهَ وَ اَلنُّقْصَانَ فَإِذَا جَاءَ اَلْمُسْلِمُونَ بِزِیَادَهٍ طَرَحَهَا وَ إِذَا جَاءُوا بِالنُّقْصَانِ أَکْمَلَهُ لَهُمْ وَ لَوْ لاَ ذَلِکَ لاَخْتَلَطَ عَلَی اَلْمُسْلِمِینَ أُمُورُهُمْ.
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 200 )
پدرم رحمه اللّه علیه فرمود:سعد بن عبد اللّه،از احمد بن محمّد بن عیسی و محمّد بن عبد الجبّار،از عبد اللّه بن محمّد حجّال از ثعلبه بن میمون،از اسحاق بن عمّار نقل کرده که وی گفت:حضرت ابو عبد اللّه علیه السّلام فرمودند: زمین خالی نیست از بودن کسی که به زیاده و نقصان آگاه است بر روی آن به طوری که وقتی مسلمین زیادی را آوردند او آن را طرح می کند و هنگامی که ناقص نمایند برایشان تکمیل می نماید،سپس حضرت فرمودند:و اگر چنین نباشد امور مسلمین بر آنها مختلط و مشتبه می گردد.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 651 )
ص : 597
2277-4 الکافی ،1/5/106/2 العده عن سهل عن محمد بن عیسی عن ابن یقطین عن الفضیل بن کثیر عمن ذکره عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا إیمان لمن لا حیاء له.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 436 )
ص : 598
صنف الکتاب المنسوب إلیه و عرضه علی أبی عبد الله علیه السلام و صححه قال عند قراءته: أ تری لهؤلاء مثل هذا؟
( رجال النجاشی , جلد 1 , صفحه 231 )
ص : 599
وَ فِی اَلْإِخْتِصَاصِ ، عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: وَ مِنْ صَالِحِ اَلْأَعْمَالِ اَلْبِرُّ بِالْإِخْوَانِ وَ اَلسَّعْیُ فِی حَوَائِجِهِمْ فَفِی ذَلِکَ مَرْغَمَهٌ لِلشَّیْطَانِ وَ تَزَحْزُحٌ عَنِ اَلنِّیرَانِ وَ دُخُولُ اَلْجِنَانِ أَخْبِرْ بِهَذَا غُرَرَ أَصْحَابِکَ قَالَ قُلْتُ مَنْ غُرَرُ أَصْحَابِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ هُمُ اَلْبَرَرَهُ بِالْإِخْوَانِ فِی اَلْعُسْرِ وَ اَلْیُسْرِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 409 )
ص : 600
لِکُلِّ ظَالِمٍ عُقُوبَهٌ لاَ تَعْدُوهُ وَ صَرْعَهٌ لاَ تَخُطَّهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 543 )
ص : 601
وَ عَنْ عَلِیٍّ : عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَیْثُ زَوَّجَهُ فَاطِمَهَ دَعَا بِمَاءٍ فَمَجَّهُ ثُمَّ أَدْخَلَهُ فِی فِیهِ فَرَشَّهُ فِی جَیْبِهِ وَ بَیْنَ کَتِفَیْهِ وَ عَوَّذَهُ بِقُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 357 )
ص : 602
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی عَنْ أَنَسِ بْنِ مُحْرِزٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ اِبْنِی عَلِیّاً سَیِّدُ وُلْدِی وَ قَدْ نَحَلْتُهُ کُنْیَتِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 23 )
ص : 603
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْهُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: «بَیْنَا رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ) ذَاتَ یَوْمٍ جَالِساً إِذْ أَقْبَلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : إِنَّ فِیکَ شَبَهاً مِنْ عِیْسَی بْنِ مَرْیَمَ ، وَ لَوْ لاَ أَنْ تَقُولَ فِیکَ طَوَائِفُ مِنْ أُمَّتِی مَا قَالَتِ اَلنَّصَارَی فِی عِیسَی بْنِ مَرْیَمَ ، لَقُلْتُ فِیکَ قَوْلاً لاَ تَمُرُّ بِمَلَإٍ مِنَ اَلنَّاسِ إِلاَّ أَخَذُوا اَلتُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیْکَ، یَلْتَمِسُونَ بِذَلِکَ اَلْبَرَکَهَ». قَالَ: «فَغَضِبَ اَلْأَعْرَابِیَّانِ وَ اَلْمُغِیرَهُ بْنُ شُعْبَهَ وَ عِدَّهٌ مِنْ قُرَیْشٍ مَعَهُمْ، فَقَالُوا: مَا رَضِیَ أَنْ یَضْرِبَ لاِبْنِ عَمِّهِ مَثَلاً إِلاَّ عِیسَی بْنَ مَرْیَمَ ، فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی نَبِیِّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : وَ لَمّا ضُرِبَ اِبْنُ مَرْیَمَ مَثَلاً إِذا قَوْمُکَ مِنْهُ یَصِدُّونَ `وَ قالُوا أَ آلِهَتُنا خَیْرٌ أَمْ هُوَ ما ضَرَبُوهُ لَکَ إِلاّ جَدَلاً بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ `إِنْ هُوَ إِلاّ عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ وَ جَعَلْناهُ مَثَلاً لِبَنِی إِسْرائِیلَ `وَ لَوْ نَشاءُ لَجَعَلْنا مِنْکُمْ - یَعْنِی مِنْ بَنِی هَاشِمٍ- مَلائِکَهً فِی اَلْأَرْضِ یَخْلُفُونَ ». قَالَ: «فَغَضِبَ اَلْحَارِثُ بْنُ عَمْرٍو اَلْفِهْرِیُّ ، فَقَالَ: «اَللَّهُمَّ إِنْ کَانَ هَذَا هُوَ اَلْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ - أَنَّ بَنِی هَاشِمٍ یَتَوَارَثُونَ هِرَقْلاً بَعْدَ هِرَقْلٍ - فَأَمْطِرْ عَلَیْنَا حِجَارَهً مِنَ اَلسَّمَاءِ أَوِ اِئْتِنَا بِعَذَابٍ أَلِیمٍ. فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَیْهِ مَقَالَهَ اَلْحَارِثِ، وَ نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ: وَ ما کانَ اَللّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ وَ ما کانَ اَللّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ ». ثُمَّ قَالَ لَهُ: یَا اِبْنَ عَمْرٍو ، إِمَّا تُبْتَ وَ إِمَّا رَحَلْتَ. فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ ، بَلْ تَجْعَلُ لِسَائِرِ قُرَیْشٍ شَیْئاً مِمَّا فِی یَدِکَ، فَقَدْ ذَهَبَتْ بَنُو هَاشِمٍ بِمَکْرُمَهِ اَلْعَرَبِ وَ اَلْعَجَمِ . فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : لَیْسَ ذَلِکَ إِلَیَّ، ذَلِکَ إِلَی اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی، فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ ، قَلْبِی مَا یُتَابِعُنِی عَلَی اَلتَّوْبَهِ، وَ لَکِنْ أَرْحَلُ عَنْکَ. فَدَعَا بِرَاحِلَتِهِ فَرَکِبَهَا، فَلَمَّا صَارَ بِظَهْرِ اَلْمَدِینَهِ أَتَتْهُ جَنْدَلَهٌ فَرَضَّتْ هَامَتَهُ، ثُمَّ أَتَی اَلْوَحْیُ إِلَی اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، فَقَالَ: سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ `لِلْکافِرینَ بِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ لَیْسَ لَهُ دافِعٌ `مِنَ اَللّهِ ذِی اَلْمَعارِجِ ». قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، إِنَّا لاَ نَقْرَؤُهَا هَکَذَا. فَقَالَ: «هَکَذَا أَنْزَلَ اَللَّهُ بِهَا جَبْرَئِیلُ عَلَی مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، وَ هَکَذَا هُوَ وَ اَللَّهِ مُثْبَتٌ فِی مُصْحَفِ فَاطِمَهَ (عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ) ، فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِمَنْ حَوْلَهُ مِنَ اَلْمُنَافِقِینَ : اِنْطَلِقُوا إِلَی صَاحِبِکُمْ، فَقَدْ أَتَاهُ مَا اِسْتَفْتَحَ بِهِ، قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اِسْتَفْتَحُوا وَ خابَ کُلُّ جَبّارٍ عَنِیدٍ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 292 )
ص : 604
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ سَعْدٍ اَلْإِسْکَافِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ هُوَ أَلَدُّ اَلْخِصامِ قَالَ اَللَّدُّ اَلْخُصُومَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 9 , صفحه 190 )
25-تفسیر عیاشی-سعد اسکاف از ابی جعفر در باره آیه«
وَ هُوَ أَلَدُّ اَلْخِصامِ
»فرمود الد یعنی خصومت.
( بحارالأنوار (جلد 9و10) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 195 )
ص : 605
وَ رَوَی اَلصَّدُوقُ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِیمَا وُصِلَ إِلَیْنَا مِنْ کِتَابٍ أَلَّفَهُ فِی فَضَائِلِ اَلشِّیعَهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ بَکْرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ هِشَامٍ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا عَلِیُّ مَا ثَبَتَ حُبُّکَ فِی قَلْبِ اِمْرِئٍ مُؤْمِنٍ فَزَلَّتْ بِهِ قَدَمٌ عَلَی اَلصِّرَاطِ إِلاَّ ثَبَتَتْ لَهُ قَدَمٌ أُخْرَی حَتَّی یُدْخِلَهُ اَللَّهُ بِحُبِّکَ اَلْجَنَّهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 305 )
ص : 606
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا طَرَفَتِ اَلْعَیْنُ أَوْ رَکَضَتِ اَلرِّجْلُ أَوْ تَحَرَّکَ اَلذَّنَبُ وَ أَدْرَکْتَهُ فَذَکِّهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 232 )
1 - عبد اللّه بن سلیمان گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
در نوشته امیر مؤمنان علی علیه السّلام آمده است: هرگاه چشم دام می چرخد، پای خود را به زمین می کوبد و دم می جنباند فرصت باقی است که دام را تذکیه و حلال سازی.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 576 )
: مجهول. و یدل علی الاکتفاء بالحرکه فی إدراک الذکاه، و اختلف الأصحاب فیما به یدرک الذکاه من الحرکه، و خروج الدم بعد الذبح و النحر، فاعتبر المفید و ابن الجنید فی حلها الأمرین معا، و اکتفی الأکثر بأحد الأمرین، و منهم من اعتبر الحرکه وحدها، و منشأ الخلاف اختلاف الأخبار.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 13 )
ص : 607
وَ قِیلَ لِبَعْضِهِمْ مَاتَ فُلاَنٌ فَقَالَ جَمَعَ لِلدُّنْیَا وَ ذَهَبَ إِلَی اَلْآخِرَهِ ضَیَّعَ نَفْسَهُ قِیلَ إِنَّهُ کَانَ یَفْعَلُ وَ یَفْعَلُ وَ ذَکَرَ أَبْوَاباً مِنَ اَلْخَیْرِ وَ اَلْبِرِّ فَقَالَ وَ مَا یَنْفَعُ هَذَا وَ هُوَ یَجْمَعُ لِلدُّنْیَا.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 140 )
به کسی گفتند:فلانی مرد،گفت:برای دنیا جمع کرد،و خود به آخرت رفت و خود را تباه ساخت،گفتند:او کارهای نیک چنین و چنان کرد، و چندین کار خیر و نیک را نام بردند.گفت:اینها به حال او سودی ندارند،چون او برای دنیا جمع کرد!
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 267 )
ص : 608
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَسْهُو فَیَقُومُ فِی حَالِ قُعُودٍ أَوْ یَقْعُدُ فِی حَالِ قِیَامٍ قَالَ یَسْجُدُ سَجْدَتَیْنِ بَعْدَ اَلتَّسْلِیمِ وَ هُمَا اَلْمُرْغِمَتَانِ تُرْغِمَانِ اَلشَّیْطَانَ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 357 )
9 - معاویه بن عمّار گوید: از امام علیه السّلام دربارۀ شخصی که فراموش می کند و در حالی که باید بنشیند، می ایستد و در جایی که باید بایستد، می نشیند پرسیدم.
فرمود: پس از سلام، دو سجدۀ سهو به جا آورد که آن دو سجده، بینی شیطان را به خاک می مالد و او را ذلیل می کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 218 )
: صحیح. و یدل علی ما ذهب إلیه السید المرتضی و ابن بابویه من وجوب السجود للقعود فی موضع قیام و عکسه.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 207 )
ص : 609
جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ ، عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ ، عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ اَلْوَاسِطِیِّ ، قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) یَقُولُ: قَالَ أَبِی (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) : سَعِدَ اِمْرُؤٌ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یَرَی مِنْهُ خَلَفاً تَقَرُّ بِهِ عَیْنُهُ، وَ قَدْ أَرَانِیَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنِ اِبْنِی هَذَا خَلَفاً، وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَی اَلْعَبْدِ اَلصَّالِحِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) ، مَا تَقَرُّ بِهِ عَیْنِی .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 438 )
ص : 610
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ کَانَ لَهُ زَوْجَتَانِ یَمِیلُ مَعَ إِحْدَاهُمَا عَلَی اَلْأُخْرَی جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ أَحَدُ شِقَّیْهِ سَاقِطٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 272 )
ص : 611
ب، [قرب الإسناد] ، هَارُونُ عَنْ اِبْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَأْتِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ بِکُلِّ شَیْءٍ یُعْبَدُ مِنْ دُونِهِ مِنْ شَمْسٍ أَوْ قَمَرٍ أَوْ غَیْرِ ذَلِکَ ثُمَّ یَسْأَلُ کُلَّ إِنْسَانٍ عَمَّا کَانَ یَعْبُدُ فَیَقُولُ کُلُّ مَنْ عَبَدَ غَیْرَهُ رَبَّنَا إِنَّا کُنَّا نَعْبُدُهَا لِتُقَرِّبَنَا إِلَیْکَ زُلْفَی قَالَ فَیَقُولُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِلْمَلاَئِکَهِ اِذْهَبُوا بِهِمْ وَ بِمَا کَانُوا یَعْبُدُونَ إِلَی اَلنَّارِ مَا خَلاَ مَنِ اِسْتَثْنَیْتُ فَإِنَّ أُولئِکَ عَنْها مُبْعَدُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 178 )
ص : 612
فس، [تفسیر القمی ] : وَ أَنْهارٌ مِنْ خَمْرٍ قَالَ أَیْ خَمْرَهٍ إِذَا تَنَاوَلَهَا وَلِیُّ اَللَّهِ وَجَدَ رَائِحَهَ اَلْمِسْکِ فِیهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 182 )
ص : 613
اِبْنُ بَابَوَیْهِ فِی ( اَلْفَقِیهِ ): قَالَ اَلصَّادِقُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ مُتَعَمِّداً فَهُوَ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَالِداً فِیهَا، قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اَللّهَ کانَ بِکُمْ رَحِیماً `وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ عُدْواناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِیهِ ناراً وَ کانَ ذلِکَ عَلَی اَللّهِ یَسِیراً ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 66 )
ص : 614
وَ فِی اَلْمَزَارِ اَلْکَبِیرِ : إِذَا عَزَمْتَ عَلَی اَلْخُرُوجِ فَاخْتَرْ یَوْماً لَهُ وَ لْیَکُنْ أَحَدَ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ اَلسَّبْتِ وَ اَلثَّلاَثَاءِ أَوِ اَلْخَمِیسِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 103 )
ص : 615
وَ بِالطَّرِیقِ اَلْمَذْکُورِ یَرْفَعُهُ أَحْمَدُ بْنُ أَبِی رَوْحٍ قَالَ: أَرْسَلَتْ إِلَیَّ اِمْرَأَهٌ مِنْ أَهْلِ دِینَوَرَ فَأَتَیْتُهَا فَقَالَتْ یَا اِبْنَ رَوْحٍ أَنْتَ أَوْثَقُ مَنْ فِی نَاحِیَتِنَا دِیناً وَ وَرَعاً وَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أُودِعَکَ أَمَانَهً أَجْعَلَهَا فِی رَقَبَتِکَ تُؤَدِّیهَا وَ تَقُومُ بِهَا فَقُلْتُ أَفْعَلُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فَقَالَتْ هَذِهِ دَرَاهِمُ فِی هَذَا اَلْکِیسِ اَلْمَخْتُومِ لاَ تَحُلَّهُ وَ لاَ تَنْظُرْ فِیهِ حَتَّی تُؤَدِّیَهُ إِلَی مَنْ یُخْبِرُکَ بِمَا فِیهِ وَ هَذَا قُرْطِی یَسْوَی عَشَرَهَ دَنَانِیرَ وَ فِیهَا ثَلاَثُ حَبَّاتِ لُؤْلُؤٍ تَسْوَی عَشَرَهَ دَنَانِیرَ وَ لِی إِلَی صَاحِبِ اَلزَّمَانِ حَاجَهٌ أُرِیدُ أَنْ یُخْبِرَنِی بِهَا قَبْلَ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْهَا فَقُلْتُ مَا اَلْحَاجَهُ فَقَالَتْ عَشَرَهُ دَنَانِیرَ اِسْتَقْرَضَتْهَا أُمِّی فِی عُرْسِی لاَ أَدْرِی مِمَّنِ اِسْتَقْرَضَتْهَا وَ لاَ أَدْرِی إِلَی مَنْ أَدْفَعُهَا فَإِنْ أَخْبَرَکَ بِهَا فَادْفَعْهَا إِلَی مَنْ یَأْمُرُکَ بِهَا قَالَ وَ کُنْتُ أَقُولُ بِجَعْفَرِ بْنِ عَلِیٍّ فَقُلْتُ هَذِهِ اَلْمِحْنَهُ بَیْنِی وَ بَیْنَ جَعْفَرٍ فَحَمَلْتُ اَلْمَالَ وَ خَرَجْتُ فَدَخَلْتُ بَغْدَادَ فَأَتَیْتُ حَاجِزَ بْنَ یَزِیدَ اَلْوَشَّاءَ فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ وَ جَلَسْتُ فَقَالَ أَ لَکَ حَاجَهٌ قُلْتُ هَذَا مَالٌ دُفِعَ إِلَیَّ لِأَدْفَعَهُ إِلَیْکَ تُخْبِرُنِی کَمْ هُوَ وَ مَنْ دَفَعَهُ إِلَیَّ فَإِنْ أَخْبَرْتَنِی دَفَعْتُهُ إِلَیْکَ قَالَ لَمْ أُومَرْ بِأَخْذِهِ وَ هَذِهِ رُقْعَهٌ جَاءَتْنِی فِی أَمْرِکَ فَإِذَا فِیهَا لاَ تَقْبَلْ مِنْ أَحْمَدَ بْنِ رَوْحٍ وَ تُوَجِّهُهُ إِلَیْنَا إِلَی سُرَّمَنْ رَأَی فَقُلْتُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ هَذَا أَحْلَی شَیْءٍ أَرَدْتُهُ فَخَرَجْتُ فَوَافَیْتُ سُرَّمَنْ رَأَی فَقُلْتُ أَبْدَأُ بِجَعْفَرٍ فَتَفَکَّرْتُ وَ قُلْتُ أَبْدَأُ بِهِمْ فَإِنْ کَانَتِ اَلْمِحْنَهُ مِنْ عِنْدِهِمْ وَ إِلاَّ مَضَیْتُ إِلَی جَعْفَرٍ فَدَنَوْتُ مِنْ دَارِ أَبِی مُحَمَّدٍ فَخَرَجَ إِلَیَّ خَادِمٌ فَقَالَ أَنْتَ أَحْمَدُ بْنُ أَبِی رَوْحٍ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ هَذِهِ اَلرُّقْعَهُ اِقْرَأْهَا فَقَرَأْتُهَا فَإِذَا فِیهَا بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ یَا اِبْنَ أَبِی رَوْحٍ أَوْدَعَتْکَ عَاتِکَهُ بِنْتُ اَلدَّیْرَانِیِّ کِیساً فِیهِ أَلْفُ دِرْهَمٍ بِزَعْمِکَ وَ هُوَ خِلاَفُ مَا تَظُنُّ وَ قَدْ أَدَّیْتَ فِیهِ اَلْأَمَانَهَ وَ لَمْ تَفْتَحِ اَلْکِیسَ وَ لَمْ تَدْرِ مَا فِیهِ وَ فِیهِ أَلْفُ دِرْهَمٍ وَ خَمْسُونَ دِینَاراً صِحَاحٍ وَ مَعَکَ قُرْطٌ زَعَمَتِ اَلْمَرْأَهُ أَنَّهَا تَسْوَی عَشَرَهَ دَنَانِیرَ صَدَقَتْ مَعَ اَلْفَصَّیْنِ اَللَّذَیْنِ فِیهِ وَ فِیهِ ثَلاَثُ حَبَّاتِ لُؤْلُؤٍ شَرَتْهَا بِعَشَرَهِ دَنَانِیرَ وَ هِیَ تَسْوَی أَکْثَرَ فَادْفَعْهَا إِلَی خَادِمَتِنَا فُلاَنَهَ فَإِنَّا قَدْ وَهَبْنَاهَا لَهَا وَ صِرْ إِلَی بَغْدَادَ وَ اِدْفَعِ اَلْمَالَ إِلَی حَاجِزٍ وَ خُذْ مِنْهُ مَا یُعْطِیکَ لِنَفَقَتِکَ إِلَی مَنْزِلِکَ وَ أَمَّا عَشَرَهُ اَلدَّنَانِیرِ اَلَّتِی زَعَمَتْ أَنَّ أُمَّهَا اِقْتَرَضَتْهَا فِی عُرْسِهَا وَ لاَ تَدْرِی مَنْ صَاحِبَتُهَا بَلَی هِیَ تَعْلَمُ أَنَّهَا لِکُلْثُمَ بِنْتِ أَحْمَدَ وَ هِیَ نَاصِبِیَّهٌ فَتَحَرَّجَتْ أَنْ تُعْطِیَهَا وَ أَحَبَّتْ أَنْ تَقْسِمَهَا فِی أَخَوَاتِهَا فَاسْتَأْذَنَتْنَا فِی ذَلِکَ فَلْتُفَرِّقْهَا فِی ضُعَفَاءِ أَخَوَاتِهَا وَ لاَ تَعُودَنَّ یَا اِبْنَ أَبِی رَوْحٍ إِلَی اَلْقَوْلِ بِجَعْفَرٍ وَ اَلْمِحْنَهِ لَهُ وَ اِرْجِعْ إِلَی مَنْزِلِکَ فَإِنَّ عَمَّکَ قَدْ مَاتَ وَ قَدْ وَرَّثَکَ اَللَّهُ أَهْلَهُ وَ مَالَهُ فَرَجَعْتُ إِلَی بَغْدَادَ وَ نَاوَلْتُ اَلْکِیسَ حَاجِزاً فَوَزَنَهُ فَإِذَا فِیهِ أَلْفُ دِرْهَمٍ وَ خَمْسُونَ دِینَاراً فَنَاوَلَنِی ثَلاَثِینَ دِینَاراً وَ قَالَ أَمَرَنَا بِدَفْعِهِ إِلَیْکَ لِنَفَقَتِکَ فَأَخَذْتُهَا وَ اِنْصَرَفْتُ إِلَی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی نَزَلْتُ فِیهِ فَإِذَا أَنَا بِرَسُولٍ قَدْ جَاءَنِی مِنْ مَنْزِلِی یُخْبِرُنِی بِأَنَّ عَمِّی قَدْ مَاتَ وَ أَهْلِی یَأْمُرُونِّی بِالاِنْصِرَافِ إِلَیْهِمْ فَرَجَعْتُ فَإِذَا هُوَ قَدْ مَاتَ وَ وَرِثْتُ مِنْهُ ثَلاَثَهَ آلاَفِ دِینَارٍ وَ مِائَهَ أَلْفِ دِرْهَمٍ. .
( منتخب الأنوار المضیّه , جلد 1 , صفحه 134 )
ص : 616
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلْحُمَیْدِیُّ فِی اَلْجَمْعِ بَیْنَ صَحِیحِ مُسْلِمٍ وَ اَلْبُخَارِیِّ فِی اَلْحَدِیثِ اَلْحَادِی وَ اَلْعِشْرِینَ مِنَ اَلْمُتَّفَقِ عَلَیْهِ مِنْ مُسْنَدِ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ : أَنَّ رَجُلاً جَاءَ إِلَی سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ فَقَالَ هَذَا فُلاَنٌ أَمِیرُ اَلْمَدِینَهِ یَذْکُرُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ عِنْدَ اَلْمِنْبَرِ قَالَ فَیَقُولُ مَا ذَا قَالَ یَقُولُ لَهُ أَبُو تُرَابٍ فَضَحِکَ وَ قَالَ مَا سَمَّاهُ بِهِ إِلاَّ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَا کَانَ لَهُ اِسْمٌ أَحَبَّ إِلَیْهِ مِنْهُ فَاسْتَعْظَمْتُ اَلْحَدِیثَ وَ قُلْتُ یَا أَبَا عَبَّاسٍ کَیْفَ کَانَ ذَلِکَ قَالَ دَخَلَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ ثُمَّ خَرَجَ فَاضْطَجَعَ فِی اَلْمَسْجِدِ فَدَخَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی اِبْنَتِهِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ قَبَّلَ رَأْسَهَا وَ نَحْرَهَا وَ قَالَ لَهَا أَیْنَ اِبْنُ عَمِّکِ قَالَتْ فِی اَلْمَسْجِدِ فَخَرَجَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَوَجَدَ رِدَاءَهُ قَدْ سَقَطَ عَنْ ظَهْرِهِ وَ خُلِطَ اَلتُّرَابُ إِلَی ظَهْرِهِ فَجَعَلَ یَمْسَحُ اَلتُّرَابَ عَنْ ظَهْرِهِ وَ یَقُولُ اِجْلِسْ أَبَا تُرَابٍ مَرَّتَیْنِ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 77 )
ص : 617
وَ قَالَ: أَسْنَی اَلْمَوَاهِبِ اَلْعَدْلُ: .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 319 )
ص : 618
قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مُصْعَبٍ اَلْبَجَلِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ « وَ أَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ اَلْأَقْرَبِینَ » دَعَانِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا عَلِیُّ إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَنِی أَنْ أُنْذِرَ عَشِیرَتِیَ اَلْأَقْرَبِینَ فَضِقْتُ بِذَلِکَ ذَرْعاً وَ عَرَفْتُ أَنِّی مَتَی أُبَادِئُهُمْ [أَبْدَأُ بِهِمْ أبدؤهم] بِهَذَا اَلْأَمْرِ أَرَی مِنْهُمْ مَا أَکْرَهُ فَصَمَتُّ حَتَّی جَاءَنِی [أَتَانِی] جَبْرَئِیلُ [عَلَیْهِ السَّلاَمُ] فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّکَ [إِنْ] لاَ تَفْعَلْ مَا تُؤْمَرُ بِهِ یُعَذِّبْکَ رَبُّکَ فَاصْنَعْ لَنَا صَاعاً مِنْ طَعَامٍ وَ اِجْعَلْ عَلَیْهِ رِجْلَ شَاهٍ وَ اِمْلَأْ لَنَا عُسّاً مِنْ لَبَنٍ وَ اِجْمَعْ لِی بَنِی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ حَتَّی أُعْلِمَهُمْ وَ أُبَلِّغَهُمْ مَا أُمِرْتُ [بِهِ] فَفَعَلْتُ مَا أَمَرَنِی بِهِ ثُمَّ دَعَوْتُهُمْ لَهُ وَ هُمْ یَوْمَئِذٍ أَرْبَعُونَ رَجُلاً یَزِیدُونَ رَجُلاً أَوْ یَنْقُصُونَهُ فِیهِمْ أَعْمَامُهُ أَبُو طَالِبٍ وَ حَمْزَهُ وَ اَلْعَبَّاسُ وَ أَبُو لَهَبٍ فَلَمَّا اِجْتَمَعُوا إِلَیْهِ دَعَا بِالطَّعَامِ اَلَّذِی صَنَعْتُ لَهُمْ فَجِئْنَا بِهِ فَلَمَّا وَضَعْتُهُ تَنَاوَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَذْبَهَ [حدی] لَحْمٍ فَشَقَّهَا فَنَتَفَهَا بِأَسْنَانِهِ ثُمَّ أَلْقَاهَا فِی نَوَاحِی اَلصَّحْفَهِ [اَلْجَفْنَهِ] ثُمَّ قَالَ کُلُوا [خُذُوا] بِسْمِ اَللَّهِ فَأَکَلَ اَلْقَوْمُ حَتَّی مَا لَهُمْ بِشَیْءٍ مِنْ حَاجَهٍ وَ لاَ أَرَی إِلاَّ مَوَاضِعَ أَیْدِیهِمْ وَ اَیْمُ اَللَّهِ اَلَّذِی نَفْسُ عَلِیٍّ بِیَدِهِ إِنْ کَانَ اَلرَّجُلُ اَلْوَاحِدُ مِنْهُمْ لَیَأْکُلُ مِثْلَ مَا قَدَّمْتُ لِجَمِیعِهِمْ ثُمَّ قَالَ اِسْقِ اَلْقَوْمَ فَجِئْتُهُمْ بِذَلِکَ اَلْعُسِّ فَشَرِبُوا [مِنْهُ حَتَّی و] رَوُوا جَمِیعاً وَ اَیْمُ اَللَّهِ إِنْ کَانَ اَلرَّجُلُ اَلْوَاحِدُ مِنْهُمْ لَیَشْرَبُ مِثْلَهُ فَلَمَّا أَرَادَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُکَلِّمَهُمْ تَذَرَّبَ أَبُو لَهَبٍ إِلَی اَلْکَلاَمِ فَقَالَ لَهَدَّ مَا سَحَرَکُمْ [بِهَذِهِ أسحرکم] صَاحِبُکُمْ فَتَفَرَّقَ اَلْقَوْمُ وَ لَمْ یُکَلِّمْهُمُ اَلنَّبِیُّ [صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ] فَقَالَ اَلْغَدَ یَا عَلِیُّ إِنَّ هَذَا اَلرَّجُلَ قَدْ سَبَقَنِی إِلَی مَا سَمِعْتَ [مِنِّی اَلْقَوْمَ] فَتَفَرَّقَ اَلْقَوْمُ قَبْلَ أَنْ أُکَلِّمَهُمْ فَأَعِدَّ لَنَا مِنَ اَلطَّعَامِ مِثْلَ مَا صَنَعْتَ ثُمَّ اِجْمَعْهُمْ لِی فَفَعَلْتُ ثُمَّ جَمَعْتُهُمْ لَهُ ثُمَّ دَعَا بِالطَّعَامِ فَقَرَّبَهُ لَهُمْ فَفَعَلَ کَمَا فَعَلَ بِالْأَمْسِ وَ أَکَلُوا حَتَّی مَا لَهُمْ بِشَیْءٍ مِنْ حَاجَهٍ ثُمَّ قَالَ اِسْقِهِمْ فَأَتَیْتُهُمْ بِذَلِکَ اَلْعُسِّ فَشَرِبُوا حَتَّی رَوُوا مِنْهُ جَمِیعاً ثُمَّ تَکَلَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا بَنِی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ إِنِّی وَ اَللَّهِ مَا أَعْلَمُ شَبَاباً فِی اَلْعَرَبِ جَاءَ قَوْمَهُ بِأَفْضَلَ [مِنْ] مَا جِئْتُکُمْ بِهِ إِنِّی قَدْ جِئْتُکُمْ بِخَیْرِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ قَدْ أَمَرَنِیَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْ أَدْعُوَکُمْ فَأَیُّکُمْ یُوَازِرُنِی عَلَی أَمْرِی عَلَی أَنْ یَکُونَ أَخِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فِیکُمْ فَأَحْجَمَ اَلْقَوْمُ عَنْهَا جَمِیعاً قَالَ قُلْتُ وَ إِنِّی لَأَحْدَثُهُمْ سِنّاً وَ أَرْمَصُهُمْ عَیْناً وَ أَعْظَمُهُمْ بَطْناً وَ أَحْمَشُهُمْ سَاقاً قُلْتُ أَنَا یَا نَبِیَّ اَللَّهِ أَکُونُ وَزِیرَکَ عَلَیْهِ فَأَخَذَ بِرَقَبَتِی ثُمَّ قَالَ هَذَا أَخِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فِیکُمْ فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِیعُوا فَقَامَ اَلْقَوْمُ یَضْحَکُونَ وَ یَقُولُونَ لِأَبِی طَالِبٍ قَدْ أَمَرَکَ أَنْ تَسْمَعَ لِعَلِیٍّ وَ تُطِیعَ .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 301 )
ص : 619
وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : لِکُلِّ شَیْءٍ ثَوَابٌ إِلاَّ اَلدَّمْعَهَ فِینَا.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 106 )
از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام مروی است که آن جناب فرمودند: هر چیزی ثواب و اجری معیّن دارد مگر ریختن اشگ برای ما که ثوابش را احدی نمی داند.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 345 )
ص : 620
فَقَالَ: «یَا عَمِّ، رَبَّیْتَ صَغِیراً وَ کَفَّلْتَ یَتِیماً، فَجَزَاکَ اَللَّهُ عَنِّی خَیْراً، أَعْطِنِی کَلِمَهً أَشْفَعْ لَکَ بِهَا عِنْدَ رَبِّی»؛ فَرُوِیَ أَنَّهُ لَمْ یَخْرُجْ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی أَعْطَی رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اَلرِّضَا، وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): «لَوْ قُمْتُ اَلْمَقَامَ اَلْمَحْمُودَ لَشَفَعْتُ فِی أَبِی وَ أُمِّی وَ عَمِّی، وَ أَخٍ کَانَ لِی مُؤَاخِیاً فِی اَلْجَاهِلِیَّهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 394 )
ص : 621
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ اَلْمُسْتَعْجِلِ مَا اَلَّذِی یُجْزِئُهُ فِی اَلنَّافِلَهِ قَالَ ثَلاَثُ تَسْبِیحَاتٍ فِی اَلْقِرَاءَهِ وَ تَسْبِیحَهٌ فِی اَلرُّکُوعِ وَ تَسْبِیحَهٌ فِی اَلسُّجُودِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 302 )
ص : 622
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِهِ «فالِقُ اَلْحَبِّ وَ اَلنَّوی» قَالَ: اَلْحَبُّ اَلْمُؤْمِنُ، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ: وَ أَلْقَیْتُ عَلَیْکَ مَحَبَّهً مِنِّی وَ اَلنَّوَی: اَلْکَافِرُ اَلَّذِی نَأَی عَنِ اَلْحَقِّ فَلَمْ یَقْبَلْهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 379 )
ص : 623
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْفَزَارِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: اَللّهُ نُورُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاهٍ فِیها مِصْباحٌ اَلْحَسَنُ اَلْمِصْباحُ اَلْحُسَیْنُ فِی زُجاجَهٍ اَلزُّجاجَهُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ فَاطِمَهُ کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ مِنْ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَهٍ مُبارَکَهٍ زَیْتُونَهٍ إِبْرَاهِیمَ اَلْخَلِیلِ لا شَرْقِیَّهٍ وَ لا غَرْبِیَّهٍ یَعْنِی لاَ یَهُودِیَّهٍ وَ لاَ نَصْرَانِیَّهٍ یَکادُ زَیْتُها یُضِیءُ یَکَادُ اَلْعِلْمُ یَنْبُعُ مِنْهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 312 )
ص : 624
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : أَنَّهُ نُعِیَ إِلَیْهِ أَخُوهُ قُثَمُ وَ هُوَ فِی سَفَرٍ فَاسْتَرْجَعَ ثُمَّ تَنَحَّی عَنِ اَلطَّرِیقِ فَأَنَاخَ فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ أَطَالَ فِیهِمَا اَلْجُلُوسَ ثُمَّ قَامَ یَمْشِی إِلَی رَاحِلَتِهِ وَ هُوَ یَقُولُ - اِسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ اَلصَّلاهِ وَ إِنَّها لَکَبِیرَهٌ إِلاّ عَلَی اَلْخاشِعِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 88 , صفحه 383 )
ص : 625
لی، [الأمالی] ، للصدوق عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْکِنَانِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : شَرُّ اَلْمَآکِلِ أَکْلُ مَالِ اَلْیَتِیمِ ظُلْماً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 267 )
ص : 626
سن، [المحاسن] ، عَمْرُو بْنُ عُثْمَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ خَالِدٍ اَلْقَلاَنِسِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : مَنْ خَلَفَ حَاجّاً فِی أَهْلِهِ وَ مَالِهِ کَانَ لَهُ کَأَجْرِهِ حَتَّی کَأَنَّهُ یَسْتَلِمُ اَلْأَحْجَارَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 387 )
ص : 627
فی تفسیر علی بن إبراهیم : و قوله: أَ لَمْ تَرَ إِلَی اَلَّذِینَ تَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ قال: نزلت فی الثّانی، لأنه مرّبه رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و هو جالس عند رجل من الیهود و یکتب خبر رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-، فأنزل اللّه: أَ لَمْ تَرَ إِلَی اَلَّذِینَ (الآیه). فجاء الثّانی إلی النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - فقال [له رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-] : رأیتک تکتب عن الیهود و قد نهی اللّه عن ذلک؟! فقال: یا رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - کتبت عنه ما فی التّوراه من صفتک. و أقبل یقرأ ذلک علی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و هو - صلّی اللّه علیه و آله - غضبان. فقال له رجل من الأنصار: ویلک، أ ما تری غضب النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - علیک؟! فقال: أعوذ باللّه من غضب اللّه و غضب رسوله، إنّی إنّما کتبت ذلک لما وجدت فیه من خبرک. فقال له رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: یا فلان، لو أنّ موسی بن عمران فیهم قائما، ثمّ أتیته رغبه عمّا جئت به، لکنت کافرا بما جئت به. و هو قوله: اِتَّخَذُوا أَیْمانَهُمْ جُنَّهً ، أی: حجابا بینهم و بین الکفّار، و أیمانهم إقرار باللّسان [خوفا من السیف] و رفع الجزیه. و قوله: یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اَللّهُ جَمِیعاً فَیَحْلِفُونَ لَهُ کَما یَحْلِفُونَ لَکُمْ قال: إذا کان یوم القیامه جمع اللّه الّذین غصبوا آل محمّد - صلوات اللّه علیهم - حقّهم فیعرض علیهم أعمالهم، فیحلفون له أنّهم لم یعملوا منها شیئا، کما حلفوا لرسول اللّه فی الدّنیا حین حلفوا أن لا یردّوا الولایه فی بنی هاشم، و حین همّوا بقتل رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فی العقبه. فلمّا أطلع اللّه نبیّه و أخبره، حلفوا له أنّهم لم یقولوا ذلک و لم یهمّوا به حین أنزل اللّه علی رسوله: یَحْلِفُونَ بِاللّهِ ما قالُوا وَ لَقَدْ قالُوا کَلِمَهَ اَلْکُفْرِ (الآیه) [قال: ذلک إذا عرض علیهم ذلک فی القیامه ینکروه و یحلفوا (له کما حلفوا) لرسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-. و هو قوله: یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اَللّهُ (الآیه).]
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 145 )
ص : 628
مِنْ مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ اَلْمُسَیَّبِ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ آخَی بَیْنَ اَلصَّحَابَهِ فَبَقِیَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ وَ عَلِیٌّ فَآخَی بَیْنَ أَبِی بَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ قَالَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْتَ أَخِی .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 326 )
در ذکر مؤاخات آن حضرت (علیه السّلام)
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 449 )
ص : 629
کا، [الکافی] ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ یَقْدِرُ أَحَدٌ قَدْرَهُ وَ کَذَلِکَ لاَ یَقْدِرُ قَدْرَ نَبِیِّهِ وَ کَذَلِکَ لاَ یَقْدِرُ قَدْرَ اَلْمُؤْمِنِ إِنَّهُ لَیَلْقَی أَخَاهُ فَیُصَافِحُهُ فَیَنْظُرُ اَللَّهُ إِلَیْهِمَا وَ اَلذُّنُوبُ تَتَحَاتُّ عَنْ وُجُوهِهِمَا حَتَّی یَفْتَرِقَا کَمَا تَتَحَاتُّ اَلرِّیحَ اَلشَّدِیدَهَ اَلْوَرَقُ عَنِ اَلشَّجَرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 33 )
30-کافی:تا امام ششم(علیه السّلام)،فرمود:راستش خدا را کسی اندازه نکند،و همچنین پیغمبرش را و همچنین مؤمن را قدر ندانند که با برادرش برخورد و بدو دست دهد و خدا بدانها توجه کند و گناهان از سر و رویشان فرو ریزند بمانند باد تند که برگ از درخت فرو ریزد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 24 )
ص : 630
أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اَلْجِهَادَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ اَلْجَنَّهِ فَتَحَهُ اَللَّهُ لِخَاصَّهِ أَوْلِیَائِهِ وَ هُوَ لِبَاسُ اَلتَّقْوَی وَ دِرْعُ اَللَّهِ اَلْحَصِینَهُ وَ جُنَّتُهُ اَلْوَثِیقَهُ فَمَنْ تَرَکَهُ رَغْبَهً عَنْهُ أَلْبَسَهُ اَللَّهُ ثَوْبَ اَلذُّلِّ وَ شَمِلَهُ اَلْبَلاَءُ وَ دُیِّثَ بِالصَّغَارِ وَ اَلْقَمَاءَهِ وَ ضُرِبَ عَلَی قَلْبِهِ بِالْإِسْهَابِ وَ أُدِیلَ اَلْحَقُّ مِنْهُ بِتَضْیِیعِ اَلْجِهَادِ وَ سِیمَ اَلْخَسْفَ وَ مُنِعَ اَلنَّصَفَ. .
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 69 )
ص : 631
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنِ اِنْفَرَدَ کُفِیَ اَلْإِخْوَانَ: .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 393 )
ص : 632
وَ عَنْهُ : عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قُلْتُ: قَوْلُ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: إِنَّ عَلَیْنا لَلْهُدی ؟ قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ یَهْدِی مَنْ یَشَاءُ، وَ یُضِلُّ مَنْ یَشَاءُ». فَقُلْتُ لَهُ: أَصْلَحَکَ اَللَّهُ، إِنَّ قَوْماً مِنْ أَصْحَابِنَا یَزْعُمُونَ أَنَّ اَلْمَعْرِفَهَ مُکْتَسَبَهٌ، وَ إِنَّهُمْ إِنْ یَنْظُرُوا مِنْ وَجْهِ اَلنَّظَرِ أَدْرَکُوا؟ فَأَنْکَرَ ذَلِکَ، فَقَالَ: «مَا لِهَؤُلاَءِ اَلْقَوْمِ لاَ یَکْتَسِبُونَ اَلْخَیْرَ لِأَنْفُسِهِمْ، لَیْسَ أَحَدٌ مِنَ اَلنَّاسِ إِلاَّ وَ یُحِبُّ أَنْ یَکُونَ خَیْراً مِمَّنْ هُوَ خَیْرٌ مِنْهُ، هَؤُلاَءِ بَنُو هَاشِمٍ مَوْضِعُهُمْ مَوْضِعُهُمْ، وَ قَرَابَتُهُمْ قَرَابَتُهُمْ، وَ هُمْ أَحَقُّ بِهَذَا اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ، أَ فَتَرَی أَنَّهُمْ لاَ یَنْظُرُونَ لِأَنْفُسِهِمْ، وَ قَدْ عَرَفْتُمْ وَ لَمْ یَعْرِفُوا! قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : لَوِ اِسْتَطَاعَ اَلنَّاسُ لَأَحَبُّونَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 678 )
ص : 633
نَهْجُ اَلْبَلاَغَهِ ، قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: فَوْتُ اَلْحَاجَهِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِهَا إِلَی غَیْرِ أَهْلِهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 157 )
ص : 634
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ : إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُحِبُّ اَلرِّفْقَ وَ یُعِینُ عَلَیْهِ فَإِذَا رَکِبْتُمْ هَذِهِ اَلدَّوَابَّ اَلْعُجْمَ فَإِنْ کَانَتِ اَلْأَرْضُ جَدْبَهً فَانْجُوا عَلَیْهَا بِنِقْیِهَا یَقُولُ بِمُخِّهَا أَیْ جِدُّوا فِی اَلسَّیْرِ لِتَخْرُجُوا مِنَ اَلْجَدْبِ وَ هِیَ قَوِیَّهٌ لَمْ تَضْعُفْ وَ قَالَ وَ إِنْ کَانَتِ اَلْأَرْضُ مُخْصِبَهً فَانْزِلُوا بِهَا مَنَازِلَهَا وَ عَلَیْکُمْ بِالسَّیْرِ بِاللَّیْلِ فَإِنَّ اَلْأَرْضَ تُطْوَی بِاللَّیْلِ مَا لاَ تُطْوَی بِالنَّهَارِ وَ لاَ تَنْزِلُوا فِی ظُهُورِ اَلطَّرِیقِ فَإِنَّهَا مَدَارِجُ اَلسِّبَاعِ وَ مَأْوَی اَلْحَیَّاتِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 348 )
ص : 635
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلتَّوَاصُلُ بَیْنَ اَلْإِخْوَانِ فِی اَلْحَضَرِ اَلتَّزَاوُرُ وَ اَلتَّوَاصُلُ فِی اَلسَّفَرِ اَلْمُکَاتَبَهُ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 358 )
13-پیوند میان برادران هنگام حضور دیدار از هم است،و پیوند در هنگام سفر بنامه نگاری با هم است.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 375 )
13-پیوند و ارتباط میان برادران همکیش در وطن دید و بازدید است و در سفر نامه نگاری.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 337 )
13.پیوند با دوستان،در وطن دیدن کردن است و در سفرنامه نوشتن.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 573 )
13-برقراری ارتباط بین برادران در وطن،دیدار یک دیگر و هنگام سفر،نامه نگاری است.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 649 )
ص : 636
کا، [الکافی] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْعَطَّارِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّمَا شِیعَهُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْحُلَمَاءُ اَلْعُلَمَاءُ اَلذُّبُلُ اَلشِّفَاهِ تُعْرَفُ اَلرَّهْبَانِیَّهُ عَلَی وُجُوهِهِمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 189 )
ص : 637
حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ مُثَنًّی عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ قَالَ: لاَ یُخَاصِمُ إِلاَّ شَاکٌّ أَوْ مَنْ لاَ وَرَعَ لَهُ.
( التوحید , جلد 1 , صفحه 460 )
حدیث کرد ما را حسین بن احمد بن ادریس(ره)از پدرش از محمد بن احمد از موسی بن عمر از عباس بن عامر از مثنی از ابو بصیر از حضرت صادق(علیه السّلام)که گفت آن حضرت فرمود که مخاصمه نمیکند مگر صاحب شک یا کسی که ورعی ندارد.
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 506 )
30-ابو بصیر از امام صادق علیه السّلام نقل می کند که آن حضرت فرمودند:فقط انسان شکّاک و بی تقوا با یکدیگر دشمنی(بحث)می کنند.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 705 )
30-ابو بصیر گوید:امام صادق علیه السّلام فرمود:«جز شخص شکّاک،یا کسی که پروا ندارد،جدال بی جا نمی کند.»
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 657 )
ص : 638
ین، [کتاب حسین بن سعید] ، و النوادر حَمَّادٌ عَنْ رِبْعِیٍّ عَنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَیُّ اَلنَّاسِ أَکْمَلُ إِیمَاناً قَالَ أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 395 )
70-همان کتاب حماد از ربعی از فضیل از حضرت صادق علیه السّلام که شخصی خدمت پیامبر صلّی اللّه علیه و آله رسید و عرضه داشت یا رسول اللّه ایمان کدام یک از مردم از همه کامل تر است؟فرمود خوش اخلاق تر آنان.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 380 )
ص : 639
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ دَاوُدُ اَلنَّبِیُّ عَلَی نَبِیِّنَا وَ آلِهِ وَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَا رَبِّ مَا آمَنَ بِکَ مَنْ عَرَفَکَ فَلَمْ یُحْسِنِ اَلظَّنَّ بِکَ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 99 )
ص : 640
غِطَاءُ اَلْمَسَاوِی اَلصَّمْتُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 474 )
ص : 641
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلْمَرْأَهِ إِذَا مَاتَتْ فِی نِفَاسِهَا کَیْفَ تُغَسَّلُ قَالَ مِثْلَ غُسْلِ اَلطَّاهِرِ وَ کَذَلِکَ اَلْحَائِضُ وَ کَذَلِکَ اَلْجُنُبُ إِنَّمَا یُغَسَّلُ غُسْلاً وَاحِداً فَقَطْ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَمَّارٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 540 )
ص : 642
بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَکَانِکَ وَ بِمَعَاقِدِ عِزِّکَ وَ سُکَّانِ سَمَاوَاتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ أَنْ تَسْتَجِیبَ لِی فَقَدْ رَهِقَنِی مِنْ أَمْرِی عُسْرٌ- اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ لِی مِنْ عُسْرِی یُسْراً . .
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 10 )
ص : 643
وَ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلطَّالَقَانِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ بْنِ یَحْیَی اَلْجَلُودِیِّ عَنْ هِشَامِ بْنِ عَلِیٍّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ زَکَرِیَّا اَلْجَوْهَرِیِّ عَنِ اِبْنِ عَائِشَهَ بِإِسْنَادٍ ذَکَرَهُ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی خُطْبَهٍ لَهُ: أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اَلْجِهَادَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ اَلْجَنَّهِ فَمَنْ تَرَکَهُ رَغْبَهً عَنْهُ أَلْبَسَهُ اَللَّهُ اَلذُّلَّ وَ سِیمَ اَلْخَسْفَ وَ دُیِّثَ بِالصَّغَارِ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلرَّضِیُّ فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 18 )
ص : 644
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلطَّوَافُ مِنْ أَرْکَانِ اَلْحَجِّ وَ مَنْ تَرَکَ اَلطَّوَافَ اَلْوَاجِبَ مُتَعَمِّداً فَلاَ حَجَّ لَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 410 )
ص : 645
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : ذِکْرُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عِبَادَهٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 348 )
ص : 646
لِکُلِّ مُصَابٍ اِصْطِبَارٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 401 )
ص : 647
مل، [کامل الزیارات] ، بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی هَمَّامٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ لَعَنَ اَللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ مَنِ اِشْتَرَکَ فِی دَمِکَ وَ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ وَ أَنَا إِلَی اَللَّهِ مِنْهُمْ بَرِیءٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 98 , صفحه 172 )
ص : 648
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی مَحْمُودٍ قَالَ سَمِعْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: فِی اَلاِسْتِنْجَاءِ یُغْسَلُ مَا ظَهَرَ مِنْهُ عَلَی اَلشَّرْجِ وَ لاَ یُدْخَلُ فِیهِ اَلْأَنْمُلَهُ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 347 )
ص : 649
وَ فِی اَلْإِنْجِیلِ طَابَ طَابَ أَیْ أَحْمَدَ وَ یُقَالُ یَعْنِی طَیِّبٌ طَیِّبٌ وَ فِی کِتَابِ شیعا نُورُ اَلْأُمَمِ رُکْنُ اَلْمُتَوَاضِعِینَ رَسُولُ اَلتَّوْبَهِ رَسُولُ اَلْبَلاَءِ .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 151 )
ص : 650
قَالَ فِی اَلْحَدِیثِ: «اَلْوَجْهُ اَلثَّالِثُ مِنَ وُجُوهِ اَلْکُفْرِ: کُفْرُ اَلنِّعَمِ، وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَی یَحْکِی قَوْلَ سُلَیْمَانَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : هذا مِنْ فَضْلِ رَبِّی لِیَبْلُوَنِی أَ أَشْکُرُ أَمْ أَکْفُرُ وَ مَنْ شَکَرَ فَإِنَّما یَشْکُرُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ رَبِّی غَنِیٌّ کَرِیمٌ ». وَ قَالَ: لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِی لَشَدِیدٌ وَ قَالَ: فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ وَ اُشْکُرُوا لِی وَ لا تَکْفُرُونِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 289 )
ص : 651
13122-6 الکافی ،1/5/395/4 العده عن أحمد عن الحسن بن علی عن بعض رجاله عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إنما یکون الجزاء مضاعفا فیما دون البدنه حتی یبلغ البدنه فإذا بلغ البدنه فلا یضاعف لأنه أعظم ما یکون قال اللّه عز و جل وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اَللّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی اَلْقُلُوبِ .
( الوافی , جلد 13 , صفحه 768 )
ص : 652
وَ مِنْهُ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مَنْصُورٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فُضَیْلٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ تَقَیَّأَ قَبْلَ أَنْ یَتَقَیَّأَ کَانَ أَفْضَلَ مِنْ سَبْعِینَ دَوَاءً وَ یُخْرِجُ اَلْقَیْءُ عَلَی هَذَا اَلسَّبِیلِ کُلَّ دَاءٍ وَ عِلَّهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 123 )
52 و از همان-67-بسندش از امام پنجم علیه السّلام که هر که قی عمدی کند بهتر از 70 دارو باشد،و قی از این راه هر درد و علتی را بیرون آورد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 101 )
ص : 653
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَیُّمَا مُؤْمِنٍ قَدَّمَ مُؤْمِناً فِی خُصُومَهٍ إِلَی قَاضٍ أَوْ سُلْطَانٍ جَائِرٍ فَقَضَی عَلَیْهِ بِغَیْرِ حُکْمِ اَللَّهِ فَقَدْ شَرِکَهُ فِی اَلْإِثْمِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 11 )
ص : 654
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ تَطَهَّرَ ثُمَّ أَوَی إِلَی فِرَاشِهِ بَاتَ وَ فِرَاشُهُ کَمَسْجِدِهِ فَإِنْ ذَکَرَ أَنَّهُ لَیْسَ عَلَی وُضُوءٍ فَتَیَمَّمَ مِنْ دِثَارِهِ کَائِناً مَا کَانَ لَمْ یَزَلْ فِی صَلاَهٍ مَا ذَکَرَ اَللَّهَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ أَیْضاً مُرْسَلاً ؛ وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 378 )
ص : 655
وَ مِنَ اَلْجُزْءِ اَلرَّابِعِ مِنْ صَحِیحِ اَلْبُخَارِیِّ مِنْ أَجْزَاءٍ ثَمَانِیَهٍ فِی ثُلُثِهِ اَلْأَخِیرِ فِی بَابِ مَنَاقِبِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ اَلْبُخَارِیُّ وَ قَالَ عُمَرُ : تُوُفِّیَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ عَنْهُ رَاضٍ وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنْتَ مِنِّی وَ أَنَا مِنْکَ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 200 )
ص : 656
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی اِبْنُ اَلصَّلْتِ عَنِ اِبْنِ عُقْدَهَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ صَبَّاحٍ عَنِ اَلسُّدِّیِّ عَنْ صَبِیحٍ عَنْ زَیْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ: خَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِذَا عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ فَقَالَ أَنَا حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمْ وَ سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَکُمْ . بشا، [بشاره المصطفی] ، یَحْیَی بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْجَوَّانِیُّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلدَّاعِی عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحُسَیْنِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَافِظِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلدُّورِیِّ عَنْ مَالِکِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَسْبَاطِ بْنِ نَصْرٍ عَنِ اَلسُّدِّیِّ : مِثْلَهُ. وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْمُنْذِرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُنْذِرِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ قَرْمٍ عَنِ اِبْنِ اَلْحَجَّافِ عَنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ صَبِیحٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ زَیْدِ بْنِ أَرْقَمَ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 42 )
ص : 657
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُمَا سُئِلاَ عَمَّا فِی اَلرَّقِیقِ فَقَالاَ لَیْسَ فِی اَلرَّأْسِ شَیْءٌ أَکْثَرُ مِنْ صَاعٍ مِنْ تَمْرٍ إِذَا حَالَ عَلَیْهِ اَلْحَوْلُ وَ لَیْسَ فِی ثَمَنِهِ شَیْءٌ حَتَّی یَحُولَ عَلَیْهِ اَلْحَوْلُ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 530 )
4 - زراره و محمّد بن مسلم گویند: از امام باقر علیه السّلام و امام صادق علیه السّلام پرسیدیم: آیا برده زکات دارد؟
فرمود: برده زکات ندارد، جز زکات فطره، و اگر برده را بفروشند و در برابر آن نقدینۀ طلا و نقره دریافت کنند، این نقدینه هم زکات ندارد، مگر آن که یک سال نزد صاحب آن بماند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 592 )
قوله فی حسنه زراره و محمّد بن مسلم : (فقالا: لیس فی الرأس شیء أکثر من صاع من تمر إذا حال علیه الحول). [ح5853/4 ] یعنی زکاه الفطر عند رؤیه هلال شوّال.
( شرح فروع الکافی ؛ ج 3 , ص 413 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 56 )
ص : 658
فِی اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِمَسَائِلَ إِلَی قَوْلِهِ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی: «اَلْحَجَّ اَلْأَکْبَرُ» مَا یُعْنَی بِالْحَجِّ اَلْأَکْبَرِ؟ فَقَالَ: اَلْحَجُّ اَلْأَکْبَرُ اَلْوُقُوفُ بِعَرَفَهَ وَ رَمْیُ اَلْجِمَارِ، وَ اَلْحَجُّ اَلْأَصْغَرُ اَلْعُمْرَهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 186 )
ص : 659
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِرْشَادِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْکَلاَلَهَ هُمُ اَلْإِخْوَهُ وَ اَلْأَخَوَاتُ مِنْ قِبَلِ اَلْأَبِ وَ اَلْأُمِّ وَ مِنْ قِبَلِ اَلْأَبِ عَلَی اِنْفِرَادِهِ وَ مِنْ قِبَلِ اَلْأُمِّ أَیْضاً عَلَی حِدَتِهَا قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ اَللّهُ یُفْتِیکُمْ فِی اَلْکَلالَهِ إِنِ اِمْرُؤٌ هَلَکَ لَیْسَ لَهُ وَلَدٌ وَ لَهُ أُخْتٌ فَلَها نِصْفُ ما تَرَکَ وَ هُوَ یَرِثُها إِنْ لَمْ یَکُنْ لَها وَلَدٌ ، وَ قَالَ وَ إِنْ کانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلالَهً أَوِ اِمْرَأَهٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلِّ واحِدٍ مِنْهُمَا اَلسُّدُسُ فَإِنْ کانُوا أَکْثَرَ مِنْ ذلِکَ فَهُمْ شُرَکاءُ فِی اَلثُّلُثِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 92 )
ص : 660
مَنْ قَوِیَ عَقْلُهُ أَکْثَرَ اَلاِعْتِبَارَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 608 )
ص : 661
و فی کتاب التّوحید : عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - قال: إنّ للّه - تبارک و تعالی - ملکا من الملائکه، نصف جسده الأعلی نار و نصفه الأسفل ثلج. فلا النّار تذیب الثّلج [و لا الثّلج] یطفئ النّار. و هو قائم ینادی بصوت له رفیع: سبحان الّذی کفّ حرّ هذه النّار فلا تذیب [الثّلج ، و کفّ برد هذا الثّلج] فلا یطفئ هذه النّار . اللّهم، یا مؤلّفا بین الثّلج و النّار ألّف بین قلوب عبادک المؤمنین علی طاعتک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 532 )
ص : 662
عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ طَاوُسٍ فِی کِتَابِ أَمَانِ اَلْأَخْطَارِ قَالَ قَدْ ذَکَرْنَا هَذِهِ اَلرِّوَایَهَ فِی کِتَابِ اَلتَّرَاحُمِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَا اِسْتَخْلَفَ اَلْعَبْدُ فِی أَهْلِهِ مِنْ خَلِیفَهٍ إِذَا هُوَ شَدَّ ثِیَابَ سَفَرِهِ خَیْرٍ مِنْ أَرْبَعِ رَکَعَاتٍ یُصَلِّیهِنَّ فِی بَیْتِهِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ ، وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ یَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِهِنَّ فَاجْعَلْهُنَّ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِی وَ مَالِی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 381 )
ص : 663
عَنْهُ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ جَرِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أُغِیرَ اَلرَّجُلُ فِی أَهْلِهِ أَوْ بَعْضِ مَنَاکِحِهِ مِنْ مَمْلُوکِهِ فَلَمْ یَغَرْ وَ لَمْ یُغَیِّرْ بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ طَائِراً یُقَالُ لَهُ اَلْقَفَنْدَرُ حَتَّی یَسْقُطَ عَلَی عَارِضَهِ بَابِهِ ثُمَّ یُمْهِلَهُ أَرْبَعِینَ یَوْماً ثُمَّ یَهْتِفَ بِهِ إِنَّ اَللَّهَ غَیُورٌ یُحِبُّ کُلَّ غَیُورٍ فَإِنْ هُوَ غَارَ وَ غَیَّرَ وَ أَنْکَرَ ذَلِکَ فَأَنْکَرَهُ وَ إِلاَّ طَارَ حَتَّی یَسْقُطَ عَلَی رَأْسِهِ فَیَخْفِقَ بِجَنَاحَیْهِ عَلَی عَیْنَیْهِ ثُمَّ یَطِیرَ عَنْهُ فَیَنْزِعُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ بَعْدَ ذَلِکَ رُوحَ اَلْإِیمَانِ وَ تُسَمِّیهِ اَلْمَلاَئِکَهُ اَلدَّیُّوثَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 536 )
3 - اسحاق بن جریر گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرگاه همسر یا برخی از همسران کنیز مردی مورد تجاوز قرار گیرد، امّا او غیرت نکند و حالش دگرگون نشود، خداوند پرنده ای به نام «قفندر» را به سویش می فرستد تا این که به کنار درب خانه آن شخص فرود می آید و همان جا توقف می کند. سپس چهل روز به آن شخص فرصت می دهد آن گاه به آن شخص ندا می دهد:«خداوند غیرت مند است و هر غیرت مندی را دوست دارد».
پس اگر شخص غیرت کند و حالش دگرگون شود و از این کار ممانعت کند پرنده او را رها می کند، و گرنه پرواز می کند تا این که بر سر آن شخص فرود می آید و با بال های خود بر چشمانش می زند سپس پرواز می کند و می رود. پس از آن خداوند متعال «روح ایمان» را از او می گیرد و ملائکه او را «دیّوث» می نامند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 588 )
: موثق. و قال الفیروزآبادی : القفندر کسمندر: القبیح المنظر و الشدید الرأس و الصغیر، و قال : العارضه : الخشبه العلیا التی یدور فیها الباب. قوله علیه السلام ثم یهتف به لعل نداءه کنایه عن هدایته، و إلقائه علی قلبه ما یوجب الردع عن ذلک، و فی المصباح المنیر : خفقه خفقا من باب ضرب: ضربه بشیء عریض کالدره.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 376 )
ص : 664
أقول قال ابن أبی الحدید : أمه فاطمه بنت أسد بن هاشم بن عبد مناف بن قصی أول هاشمیه ولدت لهاشمی کان علی أصغر بنیها و جعفر أسن منه بعشر سنین و عقیل أسن من جعفر بعشر سنین و طالب أسن من عقیل بعشر سنین و فاطمه بنت أسد أمهم جمیعا و أم فاطمه بنت أسد فاطمه بنت هرم بن رواحه بن حجر بن عبد بن معیص بن وهب بن ثعلبه بن وائله بن عمرو بن شهاب بن مهارب بن فهر و أمها عاتکه بنت أبی همهمه و اسمه عبد العزی بن عامر بن عمرو بن ودیعه بن الحارث بن فهر أسلمت بعد عشره من المسلمین فکانت الحادی عشر و کان رسول الله یکرمها و یعظمها و یدعوها أمی و أوصت إلیه حین حضرتها الوفاه فقبل وصیتها و صلی علیها و نزل فی لحدها و اضطجع معها فیه بعد أن ألبسها قمیصه و فاطمه أول امرأه بایعت رسول الله صلّی اللّه علیه و آله من النساء و أم أبی طالب بن عبد المطلب فاطمه بنت عمرو بن عائذ بن عمران بن مخذوم و هی أم عبد الله والد سیدنا رسول الله صلّی اللّه علیه و آله و أم الزبیر بن عبد المطلب و سائر ولد عبد المطلب بعد لأمهات شتی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 181 )
ص : 665
[22] وَ لِهَذَا اَلْوَهْمِ وَ مِثْلِهِ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: نَجَا اَلْمُسَلِّمُونَ وَ هَلَکَ اَلْمُتَکَلِّمُونَ .
( المحتضر , جلد 1 , صفحه 26 )
ص : 666
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ إِذَا بُشِّرَ بِوَلَدٍ لَمْ یَسْأَلْ أَ ذَکَرٌ هُوَ أَمْ أُنْثَی حَتَّی یَقُولَ أَ سَوِیٌّ فَإِذَا کَانَ سَوِیّاً قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لَمْ یَخْلُقْ مِنِّی خَلْقاً مُشَوَّهاً . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 412 )
ص : 667
روی أبو حمزه الثمالی، قال: سمعت علی بن الحسین زین العابدین - علیه السلام-، یقول: لمّا کان الیوم الذی استشهد فیه أبی - علیه السلام-، جمع أهله و أصحابه فی لیله ذلک الیوم، فقال لهم: یا أهلی و شیعتی اتّخذوا هذا اللیل جملا لکم، فانهجوا بأنفسکم، فلیس المطلوب غیری، و لو قتلونی ما فکّروا فیکم، فانجوا رحمکم اللّه، فأنتم فی حلّ و سعه من بیعتی و عهدی الذی عاهدتمونی. فقال إخوته و أهله و أنصاره بلسان واحد: و اللّه یا سیّدنا یا أبا عبد اللّه، لا خذلناک أبدا، و اللّه لا قال الناس: ترکوا إمامهم، و کبیرهم و سیّدهم وحده، حتّی قتل، و نبلو بیننا و بین اللّه عذرا و لا نخلّیک أو نقتل دونک. فقال لهم - علیه السلام-: یا قوم إنّی فی غد اقتل و تقتلون کلکم معی، و لا یبقی منکم واحد. فقالوا: الحمد للّه الذی أکرمنا بنصرک، و شرّفنا بالقتل معک، أو لا نرضی أن نکون معک فی درجتک یا ابن رسول اللّه؟ فقال جزاکم اللّه خیرا، و دعا لهم بخیر فأصبح و قتل و قتلوا معه أجمعون. فقال له القاسم بن الحسن: و أنا فیمن یقتل، فاشفق علیه. فقال له: یا بنیّ کیف الموت عندک؟! قال: یا عمّ أحلی من العسل. فقال: أی و اللّه فداک عمّک إنّک لأحد من یقتل من الرجال معی، بعد أن تبلو ببلاء عظیم، و ابنی عبد اللّه. فقال: یا عمّ و یصلون إلی النساء حتّی یقتل عبد اللّه (و هو رضیع؟ فقال: فداک عمّک یقتل عبد اللّه) إذا جفّت روحی عطشا، و صرت إلی خیمنا فطلبت ماء و لبنا فلا أجد قطّ فأقول: ناولونی ابنی، لأشرب من فیه، فیأتونی به، فیضعونه علی یدی، فاحمله لادنیه من فیّ، فیرمیه فاسق - لعنه اللّه - بسهم فینحره، و هو یناغی، فیفیض دمه فی کفی، فارفعه إلی السماء، و أقول: اللهم صبرا و احتسابا فیک، فتعجلنی الأسنّه منهم، و النار تستعرّ فی الخندق الذی فیه ظهر الخیم، فاکرّ علیهم فی أمرّ أوقات فی الدنیا، فیکون ما یرید اللّه فبکی و بکینا و ارتفع البکاء و الصراخ من ذراری رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فی الخیم، و یسأل زهیر ابن القین، و حبیب بن مظاهر، عنّی فیقولون: یا سیدنا فسیّدنا علی - علیه السلام - فیشیرون إلی ما ذا یکون من حاله؟ فیقول: مستعبرا ما کان اللّه لیقطع نسلی من الدنیا، فکیف یصلون إلیه و هو أب ثمانیه أئمه - علیهم السلام- .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 4 , صفحه 214 )
ص : 668
حَدَّثَنِی أَبِی إِبْرَاهِیمُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی عِمْرَانَ عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ اَلْمُفَضَّلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّمَا أُنْزِلَتْ أَ فَمَنْ کَانَ عَلَی بَیِّنَهٍ مِنْ رَبِّهِ وَ یَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ إِمَاماً وَ رَحْمَهً وَ مِنْ قَبْلِهِ کِتَابُ مُوسَی أُولَئِکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ 17:11 فَقَدْ قَدَّمُوا وَ أَخَّرُوا فِی اَلتَّأْلِیفِ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 232 )
ص : 669
أَعْلاَمُ اَلدِّینِ ، قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَفْضَلُ رِدَاءٍ تَرَدَّی بِهِ اَلْحِلْمُ وَ إِنْ لَمْ تَکُنْ حَلِیماً فَتَحَلَّمْ فَإِنَّهُ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ أَوْشَکَ أَنْ یَکُونَ مِنْهُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 93 )
106-اعلام الدین:فرمود امیر المؤمنین(علیه السّلام)بهترین جامه ای که می پوشی حلم است و اگر بردبار نیستی خود را بردبار نشان بده زیرا کسی که شبیه گروهی شد امید است از آنها محسوب شود.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 87 )
ص : 670
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ عَلَیْهِ جُبَّهُ خَزٍّ دَکْنَاءُ فَوَجَدُوا فِیهَا ثَلاَثَهً وَ سِتِّینَ مِنْ بَیْنِ ضَرْبَهٍ بِالسَّیْفِ وَ طَعْنَهٍ بِالرُّمْحِ أَوْ رَمْیَهٍ بِالسَّهْمِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 452 )
9 - جابر گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
امام حسین علیه السّلام در حالی شهید شد که جبّه ای به رنگ سیاه تیره از جنس خز پوشیده بود. در آن شصت و سه ضربه شمشیر، نیزه و پرتاب تیر، یافتند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 426 )
: ضعیف. و قال فی القاموس : دکن الثوب إذا اتسخ و اغبر لونه. (ذکر فی النهایه لا فی القاموس).
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 331 )
ص : 671
أَبُو اَلصَّدِیقِ اَلنَّاجِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اَلصَّفْوَانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا فَیْضُ بْنُ اَلْمُفَضَّلِ اَلْحَلَبِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مِسْعَرُ بْنُ کِدَامٍ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ کُهَیْلٍ عَنْ أَبِی اَلصَّدِیقِ اَلنَّاجِی عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْأَئِمَّهُ بَعْدِی اِثْنَا عَشَرَ؛ تِسْعَهٌ مِنْ صُلْبِ اَلْحُسَیْنِ، وَ اَلْمَهْدِیُّ مِنْهُمْ .
( الإنصاف فی النص علی الأئمه الإثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 114 )
ص : 672
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: وَ اَلْمُحْصَناتُ مِنَ اَلْمُؤْمِناتِ قَالَ هُنَّ اَلْمُسْلِمَاتُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 381 )
ص : 673
9200-7 التهذیب ،1/1/13/4 سعد عن أحمد عن أبیه و الحسین عن ابن أبی عمیر عن ابن أذینه عن زراره عن أبی جعفر علیه السّلام قال: ما أنبتت الأرض من الحنطه و الشعیر و التمر و الزبیب ما بلغ خمسه أوساق و الوسق ستون صاعا فذلک ثلاثمائه صاع ففیه العشر و ما کان منه یسقی بالرشاء و الدوالی و النواضح ففیه نصف العشر و ما سقت السماء أو السیح أو کان بعلا ففیه العشر تاما و لیس فیما دون الثلاثمائه صاع شیء و لیس فیما أنبتت الأرض شیء إلا فی هذه الأربعه أشیاء.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 81 )
ص : 674
وَ عَنْهُ عَنْ بُنَانِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عِمْرَانَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا کُنْتَ فِی صَلاَهِ اَلْفَجْرِ فَخَرَجْتَ وَ رَأَیْتَ اَلصُّبْحَ فَزِدْ رَکْعَهً إِلَی اَلرَّکْعَتَیْنِ اَللَّتَیْنِ صَلَّیْتَهُمَا قَبْلُ وَ اِجْعَلْهُ وَتْراً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 258 )
ص : 675
ع، [علل الشرائع] ، اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیُّ عَنْ جَدِّهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ فَاطِمَهَ بِنْتَ أَسَدِ بْنِ هَاشِمٍ أَوْصَتْ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَبِلَ وَصِیَّتَهَا فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی أَرَدْتُ أَنْ أُعْتِقَ جَارِیَتِی هَذِهِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا قَدَّمْتِ مِنْ خَیْرٍ فَسَتَجِدِینَهُ فَلَمَّا مَاتَتْ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهَا نَزَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَمِیصَهُ وَ قَالَ کَفِّنُوهَا فِیهِ وَ اِضْطَجَعَ فِی لَحْدِهَا فَقَالَ أَمَّا قَمِیصِی فَأَمَانٌ لَهَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ أَمَّا اِضْطِجَاعِی فِی قَبْرِهَا فَلِیُوَسِّعَ اَللَّهُ عَلَیْهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 77 )
ص : 676
مَنْ فَارَقَ اَلْجَمَاعَهَ وَ اِسْتَذَلَّ اَلْإِمَارَهَ لَقِیَ اَللَّهَ وَ لاَ وَجْهَ لَهُ عِنْدَهُ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 182 )
ص : 677
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ شِهَابٍ وَ سُلَیْمٍ اَلْفَرَّاءِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ هَذَا حِینَ یُمْسِی حُفَّ بِجَنَاحٍ مِنْ أَجْنِحَهِ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَتَّی یُصْبِحَ أَسْتَوْدِعُ اَللَّهَ اَلْعَلِیَّ اَلْأَعْلَی اَلْجَلِیلَ اَلْعَظِیمَ نَفْسِی وَ مَنْ یَعْنِینِی أَمْرُهُ أَسْتَوْدِعُ اَللَّهَ نَفْسِیَ اَلْمَرْهُوبَ اَلْمَخُوفَ اَلْمُتَضَعْضِعَ لِعَظَمَتِهِ کُلُّ شَیْءٍ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 523 )
و نیز امام صادق علیه السلام فرمود: هر که این ذکر را هنگامی که شب میکند (و داخل در شب میگردد) سه بار بگوید، ببالی از بالهای جبرئیل علیه السلام پوشیده شود تا بامداد (و از همۀ آفات تا صبح نگهداری شود و آن ذکر اینست:) «استودع اللّه العلی الاعلی الجلیل العظیم نفسی و من یعنینی أمره، أستودع اللّه نفسی المرهوب المخوف المتضعضع لعظمته کل شیء». .
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 292 )
6-امام صادق(علیه السّلام)فرمود: هر که این ذکر را هنگام ورود شب سه بار بگوید در درون پری از پرهای جبرئیل در آید تا بامداد کند:«بخدا سپارم که علی و اعلی و جلیل و عظیم است خودم را و هر که به کارم می خورد،به خدا سپارم خویش را از آن خدائی که هر چیز در برابر بزرگواریش ترسان و لرزان است».
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 171 )
6-امام صادق علیه السّلام فرمود:هرکس این ذکرها را هنگام رسیدن شب سه بار بگوید در درون پری از پرهای جبرئیل درآید تا صبح کند:«بخدا سپارم که علی و اعلی و جلیل و عظیم است خودم را و هرکس به کارم می خورد،خود را به او سپارم آن خدائیکه هر چیز در برابر بزرگواریش ترسان و لرزان است».
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 483 )
: مرسل. و کونه محفوفا بجناح جبرئیل کنایه عن کونه محفوظا من جمیع الآفات، و فی المصباح : استودعته مالا دفعته له ودیعه لیحفظه، و فی النهایه: العلی الذی لیس فوقه شیء فی الرتبه، و الحکم فعیل بمعنی مفعول من علا یعلو، انتهی، و الأعلی تأکید و مبالغه فی علوه، و إنه أعلی من أن یدرک علوه، أو یدانیه أحد فی علوه، و فی النهایه : الجلیل هو الموصوف بنعوت الجلال و الحاوی جمیعها هو الجلیل المطلق، و هو راجع إلی کمال الصفات، کما أن الکبیر راجع إلی کمال الذات، و العظیم راجع إلی کمال الذات و الصفات، و قال فیه أتاه جبرئیل فقال بسم الله أرقیک من کل داء یعنیک أی یقصدک یقال عنیت فلانا عنیا إذا قصدته، و قیل معناه من کل داء یشغلک یقال: هذا أمر لا یعنینی أی لا یشغلنی و یهمنی، و منه الحدیث من حسن إسلام المرء ترکه ما لا یعنیه أی ما لا یهمه و یقال: عنیت أعنی بها فأنالها معنی، و عنیت به فأنا عان، و الأول أکثر أی اهتممت بها و اشتغلت. أستودع الله نفسی کذا فی النسخ، و الظاهر تأخیر نفسی عن کل شیء مع قوله و من یعنینی أمره کما فی سائر الروایات، و علی تقدیر صحته فالمرهوب صفه للجلاله، و الفرق بینه و بین المخوف أن الرهبه ملاحظه العظمه من حیث هی، و الخوف بملاحظتها مع ملاحظه التقصیر کذا قیل، و قال الراغب : الرهبه، و الرهب، و الرهب مخافه مع تحرز و اضطراب، و فی القاموس تضعضع خضع و ذل و افتقر.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 227 )
ص : 678
وَ فِی اَلْکَافِی رَفَعَهُ قَالَ: هُمُ اَلتُّجَّارُ اَلَّذِینَ لاَ تُلْهِیهِمْ تِجَارَهٌ وَ لاَ بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اَللَّهِ إِذَا دَخَلَ مَوَاقِیتُ اَلصَّلَوَاتِ أَدَّوْا إِلَی اَللَّهِ حَقَّهُ فِیهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 4 )
ص : 679
22636-16 ( الکافی 61:6) القمیان ، عن ابن بزیع ، عن علی بن النعمان ، عن سعید الأعرج قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام : إنی سألت عمرو بن عبید عن طلاق ابن عمر ، فقال: طلقها و هی طامث واحده، قال أبو عبد اللّه علیه السّلام "أ فلا قلتم له إذا طلقها واحده و هی طامث کانت أو غیر طامث فهو أملک برجعتها "فقلت : قد قلت له ذلک، فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام "کذب علیه لعنه اللّه بل طلقها ثلاثا فردها النّبی صلّی اللّه علیه و آله فقال: أمسک أو طلق علی السنه إن أردت أن تطلق".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1008 )
ص : 680
وَ قَالَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ آثَرَ طَاعَهَ أَبَوَیْ دِینِهِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ عَلَی طَاعَهِ أَبَوَیْ نَسَبِهِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ لَأُوثِرَنَّکَ کَمَا آثَرْتَنِی وَ لَأُشَرِّفَنَّکَ بِحَضْرَهِ أَبَوَیْ دِینِکَ کَمَا شَرَّفْتَ نَفْسَکَ بِإِیثَارِ حُبِّهِمَا عَلَی حُبِّ أَبَوَیْ نَسَبِکَ وَ أَمَّا قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ ذِی اَلْقُرْبی فَهُمْ مِنْ قَرَابَاتِکَ مِنْ أَبِیکَ وَ أُمِّکَ قِیلَ لَکَ اِعْرِفْ حَقَّهُمْ کَمَا أَخَذَ بِهِ اَلْعَهْدَ عَلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ أَخَذَ عَلَیْکُمْ مَعَاشِرَ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ بِمَعْرِفَهِ قَرَابَاتِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلَّذِینَ هُمُ اَلْأَئِمَّهُ بَعْدَهُ وَ مَنْ یَلِیهِمْ بَعْدُ مِنْ خِیَارِ أَهْلِ دِینِهِمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 261 )
حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام فرمود هر کس اطاعت از پدر و مادر نژادی خود را مقدم بر اطاعت از پدر دینی خود بدارد خدا باو میگوید منهم ترا اعتنا نمیکنم چنانچه تو بی اعتنائی کردی و بتو شرافت و شخصیت نمیدهم پیش پدر مادر دینی است چنانچه برای آنها ارزش قائل نشدی در مقابل پدر و مادر نژادیت.اما این آیه«
ذَوِی اَلْقُرْبی
»آنها خویشاوندان پدر مادریت هستند بتو گفته شد: حق آنها را توجه داشته باش چنانچه این پیمان از بنی اسرائیل گرفته شد و از شما امت محمّد نیز تعهد گرفته شده است نسبت بمعرفت خویشاوندان محمّد که آنها ائمه و پیشوایان بعد از او هستند و کسانی که جانشین ایشان می شوند از برجستگان دینی.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 187 )
ص : 681
دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی وَ ثِیابَکَ فَطَهِّرْ قَالَ یَعْنِی فَشَمِّرْ ثُمَّ قَالَ لاَ یَجُوزُ ثَوْبُکَ کَعْبَکَ فَإِنَّ اَلْإِسْبَالَ مِنْ عَمَلِ بَنِی أُمَیَّهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 260 )
ص : 682
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْخِصَالِ ، وَ اَلْأَمَالِی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْبَرْدَعِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبِی غَیْلاَنَ اَلثَّقَفِیِّ وَ عِیسَی بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْقُرَشِیِّ مَعاً عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ اَلتَّرْجُمَانِیِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْجُرْجَانِیِّ عَنْ نَهْشَلِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلضَّحَّاکِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَشْرَافُ أُمَّتِی حَمَلَهُ اَلْقُرْآنِ وَ أَصْحَابُ اَللَّیْلِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 234 )
ص : 683
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی اَلْحُسَیْنِ اَلْفَارِسِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْمَاءُ اَلَّذِی تُسَخِّنُهُ اَلشَّمْسُ لاَ تَوَضَّئُوا بِهِ وَ لاَ تَغْتَسِلُوا بِهِ وَ لاَ تَعْجِنُوا بِهِ فَإِنَّهُ یُورِثُ اَلْبَرَصَ.
( الکافی , جلد 3 , صفحه 15 )
5 - اسماعیل بن ابی زیاد گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:
از آبی که آفتاب آن را گرم کرده است، برای وضو، غسل و خمیر کردن نان استفاده نکنید، زیرا موجب بیماری پیسی می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 66 )
: ضعیف: علی المشهور و حمل علی الکراهه و خص العلامه الکراهه بالأوانی المنطبقه غیر الذهب و الفضه و نقل الإجماع علی عدم کراهه ما یسخن فی الحیاض و البرک، و ربما یستشکل الکراهه نظرا إلی ما تضمنه الخبر من إیراث البرص و وجوب اجتناب ما یضر بالبدن، نعم إن حمل إیراثه علی احتمال ذلک احتمالا ضعیفا أمکن ذلک.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 49 )
ص : 684
وَ أَسْنَدَ اَلْهَمْدَانِیُّ : قَوْلَ اَلْکَاظِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِیُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْقَائِمِ بِالْحَقِّ اَلَّذِی یُطَهِّرُ اَلْأَرْضَ مِنْ أَعْدَاءِ اَللَّهِ هُوَ اَلْخَامِسُ مِنْ وُلْدِی لَهُ غَیْبَهٌ یَطُولُ أَمْرُهَا خَوْفاً عَلَی نَفْسِهِ یَرْتَدُّ فِیهَا قَوْمٌ وَ یَثْبُتُ فِیهَا آخَرُونَ وَ رَوَاهُ أَیْضاً عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ : .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 229 )
ص : 685
کَمَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ یُؤَیِّدُ هَذَا اَلدِّینَ بِأَقْوَامٍ لا خَلاقَ لَهُمْ .
( منیه المرید فی أدب المفید و المستفید , جلد 1 , صفحه 144 )
ص : 686
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ اَلْحُصَیْنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلَیْنِ اِتَّفَقَا عَلَی عَدْلَیْنِ جَعَلاَهُمَا بَیْنَهُمَا فِی حُکْمٍ وَقَعَ بَیْنَهُمَا فِیهِ خِلاَفٌ فَرَضِیَا بِالْعَدْلَیْنِ فَاخْتَلَفَ اَلْعَدْلاَنِ بَیْنَهُمَا عَنْ قَوْلِ أَیِّهِمَا یَمْضِی اَلْحُکْمُ قَالَ یُنْظَرُ إِلَی أَفْقَهِهِمَا وَ أَعْلَمِهِمَا بِأَحَادِیثِنَا وَ أَوْرَعِهِمَا فَیُنْفَذُ حُکْمُهُ وَ لاَ یُلْتَفَتُ إِلَی اَلْآخَرِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی اَلْخَشَّابِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ اَلْحُصَیْنِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 113 )
ص : 687
عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلدُّعَاءُ یَرُدُّ اَلْقَضَاءَ بَعْدَ مَا أُبْرِمَ إِبْرَاماً فَأَکْثِرُوا مِنَ اَلدُّعَاءِ فَإِنَّهُ مِفْتَاحُ کُلِّ رَحْمَهٍ وَ نَجَاحُ کُلِّ حَاجَهٍ وَ لاَ یُنَالُ مَا عِنْدَ اَللَّهِ إِلاَّ بِالدُّعَاءِ وَ لَیْسَ بَابٌ یُکْثَرُ قَرْعُهُ إِلاَّ یُوشِکُ أَنْ یُفْتَحَ لِصَاحِبِهِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 269 )
از عبد اللّه بن سنان:امام ششم(علیه السّلام)فرمود:دعا قضاء خداوند را پس از آنکه حتمی شده باشد بر میگرداند بسیار دعا کنید که دعا کلید همه رحمتها و وسیلۀ رسیدن بهمۀ خواسته ها است و به فیوضات حق نتوان رسید مگر بوسیله دعا،که هر دری که زیاد کوبیده شود بروی انسان گشاده خواهد شد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 4 )
امام صادق علیه السّلام:دعاکردن،قضای حتمی و محکم را برمی گرداند و تغییر می دهد،پس بسیار دعا کنید که دعا کلید هررحمت و باعث برآورده شدن هر حاجت است و به آنچه نزد خداست نتوان رسید مگر با دعا و هیچ دردی نیست که زیاد کوبیده شود مگر اینکه به زودی برای کوبنده آن باز می شود.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 575 )
ص : 688
17559-12 التهذیب ،1/239/380/6 ابن سماعه عن ابن جبله و محمد بن العباس عن العلاء عن محمد عن أبی جعفر علیه السّلام : أنه کره رکوب البحر للتجاره.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 419 )
ص : 689
21207-1 ( الکافی 447:5) العده ، عن سهل ، عن الثلاثه، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال "قال أمیر المؤمنین صلوات اللّه علیه : ثمانیه لا تحل مناکحتهم: أمتک أمها أمتک، و أمتک أختها أمتک، و أمتک و هی عمتک من الرضاع، أمتک و هی خالتک من الرضاع، أمتک و هی أرضعتک، أمتک و قد وطئت حتی تستبرئها بحیضه، أمتک و هی حبلی من غیرک، أمتک و هی علی سوم، أمتک و لها زوج" .
( الوافی , جلد 21 , صفحه 273 )
ص : 690
بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی سَدِیرٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَرَّ بِنَا رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلْیَمَنِ فَسَأَلَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْیَمَنِ فَأَقْبَلَ یُحَدِّثُ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَلْ تَعْرِفُ دَارَ کَذَا وَ کَذَا قَالَ نَعَمْ وَ رَأَیْتُهَا فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَلْ تَعْرِفُ صَخْرَهً عِنْدَهَا فِی مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا قَالَ نَعَمْ وَ رَأَیْتُهَا فَقَالَ اَلرَّجُلُ مَا رَأَیْتُ رَجُلاً أَعْرَفَ بِالْبِلاَدِ مِنْکَ فَلَمَّا قَامَ اَلرَّجُلُ قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا أَبَا اَلْفَضْلِ تِلْکَ اَلصَّخْرَهُ اَلَّتِی غَضِبَ مُوسَی فَأَلْقَی اَلْأَلْوَاحَ عِنْدَهَا فَمَا ذَهَبَ مِنَ اَلتَّوْرَاهِ اِلْتَقَمَتْهُ اَلصَّخْرَهُ فَلَمَّا بَعَثَ اَللَّهُ رَسُولاً أَدَّتْهُ إِلَیْهِ وَ هِیَ عِنْدَنَا .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 273 )
سدیر گوید: مردی یمنی نزد امام باقر علیه السّلام بود. آن حضرت درباره صخره ای بزرگ که در یمن است از آن حضرت پرسید. آن مرد جای دقیق صخره را به امام علیه السّلام گفت: آن گاه آن مرد برخاست و امام علیه السّلام به من فرمود: در آن جا درختی است که هنگامی که موسی از بنی اسرائیل خشمگین شد الواح را به آنجا افکند و آنها اینک نزد ما است.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 405 )
ص : 691
مَنْ بَدَأَ بِالْعَطِیَّهِ مِنْ غَیْرِ طَلَبٍ وَ أَکْمَلَ اَلْمَعْرُوفَ مِنْ غَیْرِ اِمْتِنَانٍ فَقَدْ أَکْمَلَ اَلْإِحْسَانَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 656 )
ص : 692
وَ حَدَّثَنَا بِهَذَا اَلْحَدِیثِ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْأَسْوَارِیُّ بِإِیلاَقَ قَالَ حَدَّثَنَا مَکِّیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ سَعْدَوَیْهِ اَلْبَرْذَعِیُّ قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْمَشْرِقِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ أَبُو حَاتِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ مُوسَی اَلْفَزَارِیُّ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ ثَابِتِ بْنِ أَبِی صَفِیَّهَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنْ کُمَیْلِ بْنِ زِیَادٍ قَالَ: أَخَذَ بِیَدِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَخْرَجَنِی إِلَی نَاحِیَهِ اَلْجَبَّانَهِ فَلَمَّا أَصْحَرَ جَلَسَ ثُمَّ تَنَفَّسَ ثُمَّ قَالَ یَا کُمَیْلَ بْنَ زِیَادٍ اَلْقُلُوبُ أَوْعِیَهٌ فَخَیْرُهَا أَوْعَاهَا وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ بِطُولِهِ إِلَی آخِرِهِ مِثْلَهُ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 292 )
5..مکی بن احمد این حدیث را بسند خود از کمیل بن زیاد روایت کرده که گفت علی بن ابی طالب علیه السّلام دست مرا گرفت و مرا بناحیه جبان بیرون برد و چون ببیابان رسید نشست و سپس آهی کشید و فرمود ای کمیل بن زیاد،دلها ظرفهایند و بهترشان ظرفیت دارترشان است و حدیث طولانی را تا آخر بمانند آن ذکر کرد
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 409 )
و ابو الحسن علیّ بن عبد اللّه بن احمد اسواریّ در ایلاق این حدیث را با سند خود برای من از کمیل بن زیاد چنین روایت کرده است:علیّ بن أبی طالب علیه السّلام دست مرا گرفت و به ناحیۀ گورستان کوفه برد و چون به صحرا در آمد نشست، آنگاه نفس عمیقی کشیدو فرمود:ای کمیل بن زیاد!این دلها ظروفی هستند و بهترین آنها حافظترین آنهاست.و همۀ حدیث را تا پایان ذکر کرده است.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 545 )
ص : 693
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فَأَنْزَلَ اَللَّهُ:« اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ جَعَلَ اَلظُّلُماتِ وَ اَلنُّورَ ثُمَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُونَ » فَکَانَ فِی هَذِهِ اَلْآیَهِ رَدّاً عَلَی ثَلاَثَهِ أَصْنَافٍ مِنْهُمْ. لِمَا قَالَ:« اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ » فَکَانَ رَدّاً عَلَی اَلدَّهْرِیَّهِ اَلَّذِینَ قَالُوا: اَلْأَشْیَاءُ لاَ بَدْءَ لَهَا وَ هِیَ دَائِمَهٌ. ثُمَّ قَالَ« وَ جَعَلَ اَلظُّلُماتِ وَ اَلنُّورَ » فَکَانَ رَدّاً عَلَی اَلثَّنَوِیَّهِ اَلَّذِینَ قَالُوا: إِنَّ اَلنُّورَ وَ اَلظُّلْمَهَ هُمَا اَلْمُدَبِّرَانِ. ثُمَّ قَالَ« ثُمَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُونَ » فَکَانَ رَدّاً عَلَی مُشْرِکِی اَلْعَرَبِ اَلَّذِینَ قَالُوا: إِنَّ أَوْثَانَنَا آلِهَهٌ. ثُمَّ أَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی« قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ » إِلَی آخِرِهَا، فَکَانَ فِیهَا رَدّاً عَلَی کُلِّ مَنِ اِدَّعَی مِنْ دُونِ اَللَّهِ ضِدّاً أَوْ نِدّاً. قَالَ: فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَصْحَابِهِ: قُولُوا:« إِیّاکَ نَعْبُدُ » أَیْ نَعْبُدُ وَاحِداً لاَ نَقُولُ کَمَا قَالَتِ اَلدَّهْرِیَّهُ : إِنَّ اَلْأَشْیَاءَ لاَ بَدْءَ لَهَا وَ هِیَ دَائِمَهٌ، وَ لاَ کَمَا قَالَتِ اَلثَّنَوِیَّهُ اَلَّذِینَ قَالُوا: إِنَّ اَلنُّورَ وَ اَلظُّلْمَهَ هُمَا اَلْمُدَبِّرَانِ، وَ لاَ کَمَا قَالَ مُشْرِکُو اَلْعَرَبِ : إِنَّ أَوْثَانَنَا آلِهَهٌ، فَلاَ نُشْرِکُ بِکَ شَیْئاً، وَ لاَ نَدْعُو مِنْ دُونِکَ إِلَهاً کَمَا یَقُولُ هَؤُلاَءِ اَلْکُفَّارُ ، وَ لاَ نَقُولُ کَمَا قَالَتِ اَلْیَهُودُ وَ اَلنَّصَارَی : إِنَّ لَکَ وَلَداً، تَعَالَیْتَ عَنْ ذَلِکَ [عُلُوّاً کَبِیراً]. قَالَ: فَذَلِکَ قَوْلُهُ: « وَ قالُوا لَنْ یَدْخُلَ اَلْجَنَّهَ إِلاّ مَنْ کانَ هُوداً أَوْ نَصاری » . وَ قَالَ غَیْرُهُمْ مِنْ هَؤُلاَءِ اَلْکُفَّارِ مَا قَالُوا، قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: یَا مُحَمَّدُ « تِلْکَ أَمانِیُّهُمْ » اَلَّتِی یَتَمَنَّوْنَهَا بِلاَ حُجَّهٍ « قُلْ هاتُوا بُرْهانَکُمْ » وَ حُجَّتَکُمْ عَلَی دَعْوَاکُمْ « إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ » کَمَا أَتَی مُحَمَّدٌ بِبَرَاهِینِهِ اَلَّتِی سَمِعْتُمُوهَا. ثُمَّ قَالَ: « بَلی مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ » یَعْنِی کَمَا فَعَلَ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ آمَنُوا بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا سَمِعُوا بَرَاهِینَهُ وَ حُجَجَهُ « وَ هُوَ مُحْسِنٌ » فِی عَمَلِهِ لِلَّهِ. « فَلَهُ أَجْرُهُ » ثَوَابُهُ « عِنْدَ رَبِّهِ » یَوْمَ فَصْلِ اَلْقَضَاءِ « وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ » حِینَ یَخَافُ اَلْکَافِرُونَ مِمَّا یُشَاهِدُونَهُ مِنَ اَلْعِقَابِ « وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ » عِنْدَ اَلْمَوْتِ لِأَنَّ اَلْبِشَارَهَ بِالْجِنَانِ تَأْتِیهِمْ .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 542 )
ص : 694
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ رَفَعَهُ فَقَالَ: اِلْتَقَی مَلَکَانِ فَقَالَ أَحَدُهُمَا لِصَاحِبِهِ أَیْنَ تُرِیدُ قَالَ بَعَثَنِی رَبِّی أَحْبِسَ اَلسَّمَکِ فَإِنْ فُلاَناً اَلْمَلِکِ اِشْتَهَی سَمَکَهً فَأَمَرَنِی أَنْ أحبسه لَهُ لیؤخذ لَهُ اَلَّذِی یَشْتَهِی مِنْهُ فَأَنْتَ أَیْنَ تُرِیدُ قَالَ بَعَثَنِی رَبِّی إِلَی فُلاَنٍ اَلْعَابِدِ فَإِنَّهُ قَدْ طُبِخَ قَدْراً وَ هُوَ صَائِمٌ فَأَرْسَلَنِی رَبِّی أَنْ أکفئها .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 178 )
ص : 695
الخصال - عن النبی صلی اللّه علیه و آله : «شیئان یکرههما ابن آدم: یکره الموت و الموت راحه للمؤمن من الفتنه، و یکره قلّه المال و قله المال أقلّ للحساب» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 310 )
ص : 696
مع، [معانی الأخبار] ، بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَرِضَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَعَادَهُ فَقَالَ کَیْفَ تَجِدُکَ قَالَ لَقِیتُ اَلْمَوْتَ بَعْدَکَ یُرِیدُ مَا لَقِیَهُ مِنْ شِدَّهِ مَرَضِهِ فَقَالَ کَیْفَ لَقِیتَهُ فَقَالَ أَلِیماً شَدِیداً فَقَالَ مَا لَقِیتَهُ إِنَّمَا لَقِیتَ مَا یُنْذِرُکَ بِهِ وَ یُعَرِّفُکَ بَعْضَ حَالِهِ إِنَّمَا اَلنَّاسُ رَجُلاَنِ مُسْتَرِیحٌ بِالْمَوْتِ وَ مُسْتَرَاحٌ بِهِ مِنْهُ فَجَدِّدِ اَلْإِیمَانَ بِاللَّهِ وَ بِالْوَلاَیَهِ تَکُنْ مُسْتَرِیحاً فَفَعَلَ اَلرَّجُلُ ذَلِکَ وَ اَلْحَدِیثُ طَوِیلٌ أَخَذْنَا مِنْهُ مَوْضِعَ اَلْحَاجَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 155 )
ص : 697
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَرَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَلْعَبْدَ یُوقَظُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ مِنَ اَللَّیْلِ فَإِنْ لَمْ یَقُمْ أَتَاهُ اَلشَّیْطَانُ فَبَالَ فِی أُذُنِهِ قَالَوَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کانُوا قَلِیلاً مِنَ اَللَّیْلِ ما یَهْجَعُونَ ، قَالَ کَانُوا أَقَلَّ اَللَّیَالِی تَفُوتُهُمْ لاَ یَقُومُونَ فِیهَا. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ اِقْتَصَرَ عَلَی اَلْمَسْأَلَهِ اَلثَّانِیَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 161 )
ص : 698
عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ کُرْدَوَیْهِ اَلْهَمْدَانِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَضَاءِ اَلْوَتْرِ فَقَالَ مَا کَانَ بَعْدَ اَلزَّوَالِ فَهُوَ شَفْعٌ رَکْعَتَیْنِ رَکْعَتَیْنِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 293 )
ص : 699
یَا مَنْ نَوَاصِی اَلْعِبَادِ بِیَدِهِ وَ قُلُوبُ اَلْجَبَابِرَهِ فِی قَبْضَتِهِ وَ کُلُّ اَلْأُمُورِ لاَ تَمْتَنِعُ مِنَ اَلْکَوْنِ تَحْتَ إِرَادَتِهِ یُدَبِّرُهَا بِتَکْوِینِهِ إِذَا شَاءَ کَیْفَ شَاءَ مَا شَاءَ اَللَّهُ کَانَ أَنْتَ اَللَّهُ مَا شِئْتَ مِنْ أَمْرٍ یَکُونُ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ رَبِّ قَدْ دَهَمَنِی مَا قَدْ عَلِمْتَ وَ غَشِیَنِی مَا لَمْ یَغِبْ عَنْکَ فَإِنْ أَسْلَمْتَنِی هَلَکْتُ وَ إِنْ أَعْزَزْتَنِی سَلِمْتُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْطُو بِاللِّوَاذِ بِکَ عَلَی کُلِّ کَبِیرٍ وَ أَنْجُو مِنْ مَهَاوِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ بِذِکْرِی لَکَ فِی آنَاءِ اَللَّیْلِ وَ أَطْرَافِ اَلنَّهَارِ اَللَّهُمَّ بِکَ أَتَعَزَّزُ عَلَی کُلِّ عَزِیزٍ وَ بِکَ أَصُولُ عَلَی کُلِّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ إِلَهِی وَ إِلَهُ اَلْعَالَمِینَ سَیِّدِی أَنْتَ اِبْتَدَأْتَ بِالْمِنَحِ قَبْلَ اِسْتِحْقَاقِهَا فَاخْصُصْنِی بِتَوْفِیرِهَا وَ إِجْزَالِهَا بِکَ اِعْتَصَمْتُ وَ عَلَیْکَ عَوَّلْتُ وَ بِکَ وَثِقْتُ وَ إِلَیْکَ لَجَأْتُ اَللَّهُ اَللَّهُ اَللَّهُ رَبِّی لاَ أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً وَ لاَ أَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ وَلِیّاً ثُمَّ تَخِرُّ سَاجِداً وَ تَقُولُ - قالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قالَ بَلی وَ لکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی قالَ فَخُذْ أَرْبَعَهً مِنَ اَلطَّیْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَیْکَ ثُمَّ اِجْعَلْ عَلی کُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءاً ثُمَّ اُدْعُهُنَّ یَأْتِینَکَ سَعْیاً وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَللّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ ثُمَّ تَقُولُ اَللَّهُمَّ إِلَیْکَ یَؤُمُّ ذَوُو اَلْآمَالِ وَ إِلَیْکَ یَلْجَأُ اَلْمُسْتَضَامُ وَ أَنْتَ اَللَّهُ مَالِکُ اَلْمُلُوکِ وَ رَبُّ کُلِّ اَلْخَلاَئِقِ أَمْرُکَ نَافِذٌ بِغَیْرِ عَائِقٍ لِأَنَّکَ اَللَّهُ ذُو اَلسُّلْطَانِ وَ خَالِقُ اَلْإِنْسِ وَ اَلْجَانِّ أَسْأَلُکَ حَتَّی یَنْقَطِعَ اَلنَّفَسُ ثُمَّ تَقُولُ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ ثُمَّ تَقُولُ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ثُمَّ تَقُولُ اَللَّهُمَّ یَسِّرْ مِنْ أَمْرِی مَا تَعَسَّرَ وَ أَرْشِدْنِی اَلْمِنْهَاجَ اَلْمُسْتَقِیمَ وَ أَنْتَ اَللَّهُ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ فَسَهِّلْ لِی کُلَّ شَدِیدٍ وَ وَفِّقْنِی لِلْأَمْرِ اَلرَّشِیدِ ثُمَّ تَقُولُ اِفْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 137 )
ص : 700
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، بِالسَّنَدِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ رُفِعَ إِلَیْهِ جَارِیَتَانِ دَخَلَتَا اَلْحَمَّامَ فَافْتَضَّتْ إِحْدَاهُمَا صَاحِبَتَهَا اَلْأُخْرَی بِإِصْبَعِهَا فَقَضَی عَلَی اَلَّتِی فَعَلَتْ عُقْرَهَا وَ نَالَهَا بِشَیْءٍ مِنْ ضَرْبٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 335 )
ص : 701
مص، [مصباح الشریعه] ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْحَاسِدُ مُضِرٌّ بِنَفْسِهِ قَبْلَ أَنْ یُضِرَّ بِالْمَحْسُودِ کَإِبْلِیسَ أَوْرَثَ بِحَسَدِهِ لِنَفْسِهِ اَللَّعْنَهَ وَ لِآدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلاِجْتِبَاءَ وَ اَلْهُدَی وَ اَلرَّفْعَ إِلَی مَحَلِّ حَقَائِقِ اَلْعَهْدِ وَ اَلاِصْطِفَاءِ فَکُنْ مَحْسُوداً وَ لاَ تَکُنْ حَاسِداً فَإِنَّ مِیزَانَ اَلْحَاسِدِ أَبَداً خَفِیفٌ بِثِقَلِ مِیزَانِ اَلْمَحْسُودِ وَ اَلرِّزْقُ مَقْسُومٌ فَمَا ذَا یَنْفَعُ حَسَدُ اَلْحَاسِدِ فَمَا یَضُرُّ اَلْمَحْسُودَ اَلْحَسَدُ وَ اَلْحَسَدُ أَصْلُهُ مِنْ عَمَی اَلْقَلْبِ وَ جُحُودِ فَضْلِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ هُمَا جَنَاحَانِ لِلْکُفْرِ وَ بِالْحَسَدِ وَقَعَ اِبْنُ آدَمَ فِی حَسْرَهِ اَلْأَبَدِ وَ هَلَکَ مَهْلَکاً لاَ یَنْجُو مِنْهُ أَبَداً وَ لاَ تَوْبَهَ لِلْحَاسِدِ لِأَنَّهُ مُصِرٌّ عَلَیْهِ مُعْتَقِدٌ بِهِ مَطْبُوعٌ فِیهِ یَبْدُو بِلاَ مُعَارِضٍ لَهُ وَ لاَ سَبَبٍ وَ اَلطَّبْعُ لاَ یَتَغَیَّرُ عَنِ اَلْأَصْلِ وَ إِنْ عُولِجَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 255 )
ص : 702
وَ قَالَ شَرَفُ اَلدِّینِ اَلنَّجَفِیُّ: ذَکَرَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی (تَفْسِیرِهِ) مَا صُورَهُ لَفْظِهِ: قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ هَذِهِ اَلْآیَهِ، فَقَالَ: «إِنَّ عَائِشَهَ قَالَتْ لِرَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): إِنَّ مَارِیَهَ یَأْتِیهَا اِبْنُ عَمٍّ لَهَا، وَ لَطَّخَتْهَا بِالْفَاحِشَهِ، فَغَضِبَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ قَالَ لَهَا: إِنْ کُنْتِ صَادِقَهً فَأَعْلِمِینِی إِذَا دَخَلَ إِلَیْهَا، فَرَصَدَتْهَا، فَلَمَّا دَخَلَ عَلَیْهَا اِبْنُ عَمِّهَا أَخْبَرَتْ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَقَالَتْ: هُوَ اَلْآنَ عِنْدَهَا. فَعِنْدَ ذَلِکَ دَعَا رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، فَقَالَ: یَا عَلِیُّ، خُذْ هَذَا اَلسَّیْفَ، فَإِنْ وَجَدْتَهُ عِنْدَهَا فَاضْرِبْ عُنُقَهُ - قَالَ - فَأَخَذَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) اَلسَّیْفَ، وَ قَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ، إِذَا بَعَثْتَنِی بِالْأَمْرِ أَکُونُ کَالسَّفُّودِ اَلْمَحْمِیِّ بِالْوَبَرِ، أَوْ أَثَبَّتُ؟ فَقَالَ: تَثَبَّتْ قَالَ: فَانْطَلَقَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ مَعَهُ اَلسَّیْفُ، فَلَمَّا اِنْتَهَی إِلَی اَلْبَابِ وَجَدَهُ مُغْلَقاً، فَأَلْزَمَ عَیْنَیْهِ نَقْبَ اَلْبَابِ، فَلَمَّا رَأَی اَلْقِبْطِیُّ عَیْنَ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِی اَلْبَابِ، فَزِعَ وَ خَرَجَ مِنَ اَلْبَابِ اَلْآخَرِ، فَصَعِدَ نَخْلَهً، وَ تَسَوَّرَ عَلِیٌّ اَلْحَائِطَ، فَلَمَّا رَأَی اَلْقِبْطِیُّ عَلِیّاً وَ مَعَهُ اَلسَّیْفُ، حَسَرَ عَنْ عَوْرَتِهِ، فَإِذَا هُوَ مَجْبُوبٌ، فَصَدَّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) بِوَجْهِهِ عَنْهُ، ثُمَّ رَجَعَ فَأَخْبَرَ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِمَا رَأَی فَتَهَلَّلَ وَجْهُ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ قَالَ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لَمْ یُعَاقِبْنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ مِنْ سُوءِ مَا یَلْحَظُونَنَا بِهِ. فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَیْهِ: یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهالَهٍ فَتُصْبِحُوا عَلی ما فَعَلْتُمْ نادِمِینَ ». فَقَالَ زُرَارَهُ: إِنَّ اَلْعَامَّهَ یَقُولُونَ: نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ فِی اَلْوَلِیدِ بْنِ عُقْبَهَ بْنِ أَبِی مُعَیْطٍ حِینَ جَاءَ إِلَی اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَأَخْبَرَهُ عَنْ بَنِی خُزَیْمَهَ أَنَّهُمْ کَفَرُوا بَعْدَ إِسْلاَمِهِمْ؟ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «یَا زُرَارَهُ، أَ وَ مَا عَلِمْتَ أَنَّهُ لَیْسَ مِنَ اَلْقُرْآنِ آیَهٌ إِلاَّ وَ لَهَا ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ؟ فَهَذَا اَلَّذِی فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ ظَهْرُهَا، وَ اَلَّذِی حَدَّثْتُکَ بِهِ بَطْنُهَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 104 )
ص : 703
وَ ذَکَرَ صَاحِبُ کِتَابِ عَوَارِفِ اَلْمَعَارِفِ حَدِیثاً أَسْنَدَهُ: أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ إِذَا سَافَرَ حَمَلَ مَعَهُ خَمْسَهَ أَشْیَاءَ اَلْمِرْآهَ وَ اَلْمُکْحُلَهَ وَ اَلْمِدْرَی وَ اَلسِّوَاکَ وَ اَلْمُشْطَ . وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی: وَ اَلْمِقْرَاضَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 103 )
ص : 704
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَعْطَیْتُ اَلرَّجُلَ دَرَاهِمَ یَحُجُّ بِهَا عَنِّی فَفَضَلَ مِنْهَا شَیْءٌ فَلَمْ یَرُدَّهُ عَلَیَّ فَقَالَ هُوَ لَهُ لَعَلَّهُ ضَیَّقَ عَلَی نَفْسِهِ فِی اَلنَّفَقَهِ لِحَاجَتِهِ إِلَی اَلنَّفَقَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 179 )
ص : 705
أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّهِ اَلدَّاعِی قَالَ: إِنَّ فِیمَا أَوْحَی اَللَّهُ إِلَی دَاوُدَ: مَنِ اِنْقَطَعَ إِلَیَّ کَفَیْتُهُ، وَ مَنْ سَأَلَنِی أَعْطَیْتُهُ، وَ مَنْ دَعَانِی أَجَبْتُهُ، وَ إِنَّمَا أُؤَخِّرُ دَعْوَتَهُ وَ هِیَ مُعَلَّقَهٌ، وَ قَدِ اِسْتَجَبْتُهَا لَهُ حَتَّی یَتِمَّ قَضَائِی، فَإِذَا تَمَّ قَضَائِی أَنْفَذْتُ مَا سَأَلَ، قُلْ لِلْمَظْلُومِ: إِنَّمَا أُؤَخِّرُ دَعْوَتَکَ وَ قَدِ اِسْتَجَبْتُهَا عَلَی مَنْ ظَلَمَکَ لِضُرُوبٍ کَثِیرَهٍ غَابَتْ عَنْکَ وَ أَنَا أَحْکَمُ اَلْحَاکِمِینَ، إِمَّا أَنْ تَکُونَ ظَلَمْتَ أَحَداً فَدَعَا عَلَیْکَ فَتَکُونُ هَذِهِ بِهَذِهِ لاَ لَکَ وَ لاَ عَلَیْکَ، وَ إِمَّا أَنْ تَکُونَ لَکَ دَرَجَهٌ فِی اَلْجَنَّهِ لاَ تَبْلُغُهَا عِنْدِی إِلاَّ بِظُلْمِهِ لَکَ، لِأَنِّی لَمْ أَخْتَبِرْ عِبَادِی فِی أَمْوَالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ، وَ رُبَّمَا أَمْرَضْتُ اَلْعَبْدَ فَقَلَّتْ صَلاَتُهُ وَ خِدْمَتُهُ، وَ لَصَوْتُهُ إِذَا دَعَانِی فِی کُرْبَتِهِ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ صَلَوَاتِ اَلْمُصَلِّینَ، وَ رُبَّمَا صَلَّی اَلْعَبْدُ فَأَضْرِبُ بِهَا وَجْهَهُ، وَ أَحْجُبُ عَنِّی صَوْتَهُ، أَ تَدْرِی مَنْ ذَلِکَ؟ یَا دَاوُدُ، ذَاکَ اَلَّذِی یُکْثِرُ اَلاِلْتِفَاتَ إِلَی حُرَمِ اَلْمُؤْمِنِینَ بِعَیْنِ اَلْفِسْقِ، وَ ذَاکَ اَلَّذِی یُحَدِّثُ نَفْسَهُ أَنْ لَوْ وَلِیَ لَضَرَبَ فِیهِ اَلرِّقَابَ ظُلْماً. یَا دَاوُدُ، نُحْ عَلَی خَطِیئَتِکَ کَالْمَرْأَهِ اَلثَّکْلَی عَلَی وَلَدِهَا، لَوْ رَأَیْتَ اَلَّذِینَ یَأْکُلُونَ اَلنَّاسَ بِأَلْسِنَتِهِمْ وَ قَدْ بَسَطْتُهَا بَسْطَ اَلْأَدِیمِ وَ ضَرَبْتُ نَوَاحِیَ أَلْسِنَتِهِمْ بِمَقَامِعَ مِنْ نَارٍ، ثُمَّ سَلَّطْتُ عَلَیْهِمْ مُوَبِّخاً لَهُمْ یَقُولُ: یَا أَهْلَ اَلنَّارِ، هَذَا فُلاَنٌ اَلسَّلِیطُ فَاعْرِفُوهُ، کَمْ مِنْ رَکْعَهٍ طَوِیلَهٍ فِیهَا بُکَاءٌ بِخَشْیَهٍ قَدْ صَلاَّهَا صَاحِبُهَا لاَ تُسَاوِی عِنْدِی فَتِیلاً حَیْثُ نَظَرْتُ فِی قَلْبِهِ فَوَجَدْتُهُ إِنْ سَلَّمَ مِنَ اَلصَّلاَهِ وَ بَرَزَتْ لَهُ اِمْرَأَهٌ جَمِیلَهٌ عَرَضَتْ عَلَیْهِ نَفْسَهَا أَجَابَهَا وَ إِنْ عَامَلَهُ مُؤْمِنٌ خَاتَلَهُ.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 177 )
احمد بن فهد در کتاب عده الداعی گفته: خداوند به داود وحی فرمود: هر کس از مردم قطع کند و به سوی من بیاید، امور او را کفایت می کنم و هر کس از من بخواهد به وی عطا می کنم و هر کس به من دعا کند دعای او را قبول می کنم، ولی اجابت آن را معلق می گذارم تا قضای من در باره اش تمام شود. وقتی که قضای من تمام شد، از آن چه که سؤال کرده به وی می دهم. ای داود، به مظلوم از قول من بگو: تظلم تو را در بارۀ کسی که به تو ستم کرده قبول می کنم. ولی اجرای آن را بواسطۀ عوامل زیادی که تو نمی دانی به تاخیر می اندازم و من حاکمترین حکم کنندگان هستم. وقتی که تو هم به کسی ستم می کنی، او هم علیه تو بر من تظلم می کند. این تظلم را با آن تظلم قبلی تو مقایسه می کنم اگر برای تو در نزد من درجه ای از بهشت باشد به آن نمی رسی مگر بواسطۀ ستمی که دیگری بر تو می کند. زیرا من بندگان خود را در مال و نفسشان امتحان نمی کنم. ای بسا، من بنده ای را بیمار می کنم در نتیجه نماز و عبادت او کم می شود. ولی صدای آنکه مرا در حال غم و اندوه صدا می کند، برای من دوست داشتنی تر از نمازگزاران می باشد. ای بسا، بندگانی هستند که مرا عبادت می کنند و من آن نماز را به روی آنها می زنم و در میان خودم و صدای او حجابی قرار می دهم تا صدای او را نشنوم. ای داود، می دانی این شخص چه کسی است؟ این شخص کسی است که به حرم مؤمنان با نظر فسق نگاه می کند. او کسی است که اگر متصدی امری باشد، با ستم کردن مردم را می زند. ای داود، برای گناهت به من، مانند مادر فرزند مرده ناله و گریه کن. اگر کسانی را می بینی که با زبانشان مردم را می خورند (یعنی فریب می دهند)، من در روز قیامت زبان آنها را مانند سفره ای بسیار پهن باز می کنم و اطراف زبان آنان را با سرپوشهای آتشین می پوشانم. بعد هم به آنها ملامت کننده ای را مسلط می کنم که بر آنها می گوید: ای اهل جهنم، اینها فلان کسان مسلط به وسیلۀ زبان بوده اند. اینها را بشناسید. اینها چه بسیار در رکعات طولانی نماز شبشان از ترس گریه کرده اند. ولی در نزد من کوچکترین ارزشی ندارند. زیرا من به قلب آنان نگاه کردم و فهمیدم که اگر از نماز فارغ شوند و یک زن زیبا را ببینند و آن زن خود را به آنها تسلیم کند، آنها قبول می نمایند.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 178 )
ص : 706
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَصْحَابُ اَلْکَبَائِرِ کُلِّهَا إِذَا أُقِیمَ عَلَیْهِمُ اَلْحَدُّ مَرَّتَیْنِ قُتِلُوا فِی اَلثَّالِثَهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 60 )
ص : 707
عَنْ زُرَارَهَ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «إِذَا نَشَزَتِ اَلْمَرْأَهُ عَلَی اَلرَّجُلِ فَهِیَ اَلْخُلْعَهُ، فَلْیَأْخُذْ مِنْهَا مَا قَدَرَ عَلَیْهِ، وَ إِذَا نَشَزَ اَلرَّجُلُ مَعَ نُشُوزِ اَلْمَرْأَهِ فَهُوَ اَلشِّقَاقُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 76 )
ص : 708
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلصَّدَقَهُ تَدْفَعُ مِیتَهَ اَلسَّوْءِ عَنْ صَاحِبِهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 265 )
29-123-و از او صلّی اللّه علیه و آله که صدقه مرگ بد را از صاحبش دفع کند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 207 )
ص : 709
5502-1 الکافی ،1/5/487/3 محمد عن محمد بن أحمد عن السیاری عن الفضل بن أبی قره رفعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سئل عن الخمسین و الواحده رکعه فقال إن ساعات النهار اثنتا عشره ساعه و ساعات اللیل اثنتا عشره ساعه و من طلوع الفجر إلی طلوع الشمس ساعه غیر ساعات اللیل و النهار - و من غروب الشمس إلی غروب الشفق غسق فلکل ساعه رکعتان و للغسق رکعه.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 87 )
ص : 710
مَا أَحْسَنَ مَنْ أَسَاءَ عَمَلَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 686 )
ص : 711
اَلطَّبْرِسِیُّ فِی إِعْلاَمِ اَلْوَرَی ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: أَنَا أَحْفَظُ حِینَ دَخَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی أُمِّی فَنَعَی لَهَا إِلَی أَنْ قَالَ وَ دَخَلَ بَیْتَهُ وَ أَدْخَلَنِی مَعَهُ وَ أَمَرَ بِطَعَامٍ یُصْنَعُ لِأَجْلِی وَ أَرْسَلَ إِلَی أَخِی فَتَغَدَّیْنَا عِنْدَهُ غَدَاءً طَیِّباً مُبَارَکاً وَ أَقَمْنَا ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ فِی بَیْتِهِ نَدُورُ مَعَهُ کُلَّمَا صَارَ فِی بَیْتِ إِحْدَی نِسَاءِهِ ثُمَّ رَجَعْنَا إِلَی بَیْتِنَا.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 381 )
ص : 712
أَخْبَرَنَا اِبْنُ خُشَیْشٍ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُطَّلِبِ اَلشَّیْبَانِیِّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَعْمَرٍ اَلْکُوفِیُّ بِوَاسِطٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عُمَیْرٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ ، عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: بَیْنَا اَلْحُسَیْنُ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) إِذْ أَتَاهُ جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ ، أَ تُحِبُّهُ قَالَ: نَعَمْ. قَالَ: أَمَا إِنَّ أُمَّتَکَ سَتَقْتُلُهُ، فَحَزِنَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِذَلِکَ حُزْناً شَدِیداً، فَقَالَ جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : أَ یَسُرُّکَ أَنْ أُرِیَکَ اَلتُّرْبَهَ اَلَّتِی یُقْتَلُ فِیهَا قَالَ: نَعَمْ. قَالَ: فَخَسَفَ جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) مَا بَیْنَ مَجْلِسِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) إِلَی کَرْبَلاَءَ حَتَّی اِلْتَقَتِ اَلْقِطْعَتَانِ هَکَذَا - وَ جَمَعَ بَیْنَ اَلسَّبَّابَتَیْنِ - فَتَنَاوَلَ بِجَنَاحَیْهِ مِنَ اَلتُّرْبَهِ فَنَاوَلَهَا لِرَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، ثُمَّ دَحَا اَلْأَرْضَ مِنْ طَرَفِ اَلْعَیْنِ، فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : طُوبَی لَکَ مِنْ تُرْبَهٍ، وَ طُوبَی لِمَنْ یُقْتَلُ فِیکَ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 314 )
[638]85-ابو بصیر می گوید:شنیدم که امام صادق علیه السّلام می فرمود:آن هنگام که حسین علیه السّلام نزد رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله بود جبرئیل به نزد حضرت آمد پس عرضه داشت:ای محمد!آیا او را دوست می داری؟فرمود:بله.جبرئیل عرضه داشت:اگر خاکی که در آن کشته می شود را به تو نشان دهم شادمان می گردی؟فرمود:بله.راوی گوید:پس جبرئیل ما بین محلّ نشستن رسول خدا تا کربلا را درهم کشید تا این دو قطعه[کربلا و مجلس پیامبر]این چنین به هم نزدیک گشتند- و دو انگشت سبّابه خود را جمع کرد-پس با دو بال خود از خاک کربلا برداشت.و به رسول خدا داد آنگاه زمین را در چشم برهم زدنی گستراند.پس رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله[به امام حسین علیه السّلام] فرمود:چه خاک نیکویی داری و خوشا به حال کسی که در[راه]تو کشته می شود.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 697 )
ص : 713
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَللَّحْمُ یُنْبِتُ اَللَّحْمَ وَ مَنْ تَرَکَهُ أَرْبَعِینَ یَوْماً سَاءَ خُلُقُهُ وَ مَنْ سَاءَ خُلُقُهُ فَأَذِّنُوا فِی أُذُنِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 395 )
ص : 714
اَلزِّیَارَهُ اَلتَّاسِعَهُ ذَکَرَهَا اَلسَّیِّدُ قَدَّسَ اَللَّهُ رُوحَهُ قَالَ: تَقِفُ عَلَی ضَرِیحِ اَلْإِمَامِ اَلْمَزُورِ صَلَوَاتُ عَلَیْهِ وَ تَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا رَافِعَ اَلسَّمَاوَاتِ اَلْمَبْنِیَّاتِ وَ یَا سَاطِحَ اَلْأَرَضِینَ اَلْمَدْحُوَّاتِ وَ یَا مُمَکِّنَ اَلْجِبَالِ اَلرَّاسِیَاتِ یَا مُخْرِجَ اَلنَّبَاتِ یَا مَنْ لاَ تَتَشَابَهُ عَلَیْهِ اَلْأَصْوَاتُ أَنْ تُبَلِّغَ اَللَّهُمَّ سَلاَمِی إِلَی اَلنُّورِ اَلْمُخْتَرَعِ مِنَ اَلْأَنْوَارِ وَ اَلْمُبْتَدَعِ مِنْ شُعَاعِ عَنَاصِرِ اَلْأَبْرَارِ وَ مَالِکِ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ مُحَمَّدٍ اَلرَّسُولِ اَلْمُخْتَارِ سَیِّدِ مُضَرَ وَ نِزَارٍ وَ صَاحِبِ اَلْفَضَائِلِ وَ اَلْمَنَاقِبِ وَ اَلْفَخَارِ وَ مَنِ اِنْتَجَبَهُ وَ اِصْطَفَاهُ عَالِمُ اَلْعَلاَنِیَهِ وَ اَلْأَسْرَارِ سُلاَلَهِ إِبْرَاهِیمَ اَلْخَلِیلِ وَ عُنْصُرِ اَلذَّبِیحِ إِسْمَاعِیلَ اَلْمَخْدُومِ بِجَبْرَئِیلَ صَاحِبِ اَلْآیَاتِ فِی اَلْآفَاقِ اَلْمَحْمُولِ عَلَی اَلْبُرَاقِ صَلََّی اللََّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ اَلْعَادِلِ وَ اَلصَّیِّبِ اَلْهَاطِلِ صَاحِبِ اَلْمُعْجِزَاتِ وَ اَلْفَضَائِلِ وَ اَلْبَرَاهِینِ وَ اَلدَّلاَئِلِ اَلسَّیِّدِ اَلْحُلاَحِلِ وَ اَلْبَطَلِ اَلْمُنَازِلِ وَ اَلْیَعْسُوبِ لِلدِّینِ وَ مَنْ هُوَ لِلْأَحْکَامِ فَاصِلٌ وَ لِلرُّکُوعِ مُوَاصِلٌ وَ لِلْمَارِقَهِ مِنَ اَلدِّینِ قَاتِلٌ اَلْإِمَامِ اَلْبَطِینِ اَلْأَصْلَعِ وَ اَلْبَطَلِ اَلْأَوْرَعِ وَ اَلْهُمَامِ اَلْمُشَفَّعِ اَلَّذِی هُوَ عَنِ اَلشِّرْکِ أَنْزَعُ صَاحِبِ أُحُدٍ وَ حُنَیْنٍ وَ أَبِی شَبَّرَ وَ شَبِیرٍ اَلْمُهَذَّبِ اَلْأَنْسَابِ اَلَّذِی لَمْ یَلْحَقْهُ عَمَهُ اَلْجَاهِلِیَّهِ وَ لَمْ یَطْعَنْ فِی صَمِیمِهِ بِشَائِبَهِ مُشَابٍ حَلِیفِ اَلْمِحْرَابِ اَلْمُکَنَّی بِأَبِی تُرَابٍ اَلْمُودَعِ بِأَرْضِ اَلنَّجَفِ اَلْعَالِی اَلنَّسَبِ وَ اَلشَّرَفِ مَوْلاَیَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ مِنِّی أَفْضَلُ اَلسَّلاَمِ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلطَّاهِرَهِ اَلْحَمِیدَهِ وَ اَلْبَرَّهِ اَلنَّقِیَّهِ اَلرَّشِیدَهِ اَلتَّقِیَّهِ مِنَ اَلْأَرْجَاسِ اَلْمُبَرَّأَهِ مِنَ اَلْأَدْنَاسِ اَلزَّاکِیَهِ اَلْمُفَضَّلَهِ عَلَی نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ اَلسَّعِیدَهِ اَلْمَطْلُوبَهِ بِالْأَحْقَادِ اَلْمَفْجُوعَهِ بِالْأَوْلاَدِ اَلْحُورِیَّهِ اَلزَّهْرَاءِ اَلْمُهَذَّبَهِ مِنَ اَلْخَنَاءِ اَلْمُشَفَّعَهِ یَوْمَ اَللِّقَاءِ اِبْنَهِ نَبِیِّکَ وَ زَوْجَهِ وَلِیِّکَ وَ أُمِّ شَهِیدِکَ فَاطِمَهَ اَلاِنْفِطَامِ مُرَبِّیَهِ اَلْأَیْتَامِ اَلْعَارِفَهِ بِالشَّرَائِعِ وَ اَلْأَحْکَامِ عَلَیْهَا مِنْ وَلِیِّهَا أَفْضَلُ اَلسَّلاَمِ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ اَلْمَعْصُومِ وَ اَلسِّبْطِ اَلْمَظْلُومِ وَ اَلْمُضْطَهَدِ اَلْمَسْمُومِ بَدْرِ اَلنُّجُومِ وَ اَلْمُودَعِ بِالْبَقِیعِ ذِی اَلشَّرَفِ اَلرَّفِیعِ اَلسَّیِّدِ اَلزَّکِیِّ وَ اَلْمُهَذَّبِ اَلتَّقِیِّ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ اَلْقَتِیلِ وَ اَلسَّیِّدِ اَلنَّبِیلِ اَلَّذِی هُوَ لِلرَّسُولِ نَجْلٌ وَ سَلِیلٌ وَ اَلَّذِی طَهَّرَهُ اَلْجَلِیلُ وَ اَلَّذِی نَطَقَ بِفَضْلِهِ اَلتَّنْزِیلُ وَ نَاغَاهُ جَبْرَئِیلُ سَیِّدِ کُلِّ قَتِیلٍ اَلَّذِی فَنَّدَهُ أَهْلُ اَلتَّحْرِیفِ وَ اَلتَّبْدِیلِ اَلَّذِینَ زَخْرَفُوا دِینَهُمْ بِالْأَبَاطِیلِ وَ لَمْ یُفَرِّقُوا بَیْنَ اَلتَّحْرِیمِ وَ اَلتَّحْلِیلِ أَشْبَاهُ أَهْلِ اَلْفِیلِ عَلَیْهِمْ لَعَائِنُ اَللَّهِ جِیلاً بَعْدَ جِیلٍ وَ قَبِیلاً بَعْدَ قَبِیلٍ قَتِیلِ اَلطُّغَاهِ وَ جَدِیلِ اَلْغُوَاهِ اَلظَّلَمَهِ اَلْبُغَاهِ اَلْمُسْتَوْدَعِ بِأَرْضِ کَرْبَلاَءَ اَلَّذِی صَلَّتْ عَلَیْهِ وَ تَوَلَّتْ دَفْنَهُ مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاءِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلنُّورِ اَلسَّاطِعِ وَ اَلْبَرْقِ اَللاَّمِعِ وَ اَلْعَالِمِ اَلْبَارِعِ سَلِیلِ اَلنُّبُوَّهِ وَ فَطِیمِ اَلْوَصِیَّهِ خِدْنِ اَلتَّأْوِیلِ وَ اَلزِّنَادِ اَلْقَادِحِ وَ اَلضِّیَاءِ اَللاَّئِحِ وَ اَلْمَتْجَرِ اَلرَّابِحِ وَ بُرْجِ اَلْبُرُوجِ ذِی اَلثَّفِنَاتِ رَاهِبِ اَلْعَرَبِ اَلسَّجَّادِ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ اَلْبَکَّاءِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ اَلصَّادِقِ اَلْمَقَالِ اَلْمُتَکَرِّمِ اَلْمِفْضَالِ اَلْمُجِیبِ عَنْ کُلِّ سُؤَالٍ اَلْمُخْبِرِ عَنِ اَللَّهِ بِالْأَرْزَاقِ وَ اَلْآجَالِ اَلَّذِی لاَ یَعْرِفُ اَلْکَذِبَ وَ لاَ اَلاِنْتِحَالَ اَلْبَعِیدِ اَلشَّبِیهِ وَ اَلْمِثَالِ اَلْإِمَامِ اَلْمَعْصُومِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ بَاقِرِ اَلْعُلُومِ عَلَیْهِ السَّلَامُ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ اَلصَّادِقِ مُبَیِّنِ اَلْمُشْکِلاَتِ وَ مُظْهِرِ اَلْحَقَائِقِ اَلمُفْحِمِ بِحُجَّتِهِ کُلَّ نَاطِقٍ مُخْرِسِ أَلْسِنَهِ أَهْلِ اَلْجِدَالِ مُسَکِّنِ اَلشَّقَاشِقِ اَلْعَلِیمِ عِنْدَ أَهْلِ اَلْمَغَارِبِ وَ اَلْمَشَارِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ اَلتَّقِیِّ وَ اَلْمُخْلِصِ اَلصَّفِیِّ وَ اَلنُّورِ اَلْأَحْمَدِیِّ وَ اَلشِّهَابِ اَلْمُضِیِّ عُرْوَهِ اَللَّهِ اَلْوُثْقَی اَلَّتِی مَنْ تَمَسَّکَ بِهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا هَوَی اَلنُّورِ اَلْأَنْوَرِ وَ اَلضِّیَاءِ اَلْأَزْهَرِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ اَلرَّضِیِّ وَ اَلشَّیْخِ اَلْعَلَوِیِّ اَلْمُحَکَّمِ فِی إِمْضَاءِ حُکْمِهِ فِی اَلنُّفُوسِ اَلْمُسْتَوْدَعِ بِأَرْضِ طُوسَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْبَابِ اَلْأَقْصَدِ وَ اَلطَّرِیقِ اَلْأَرْشَدِ وَ اَلْعَالِمِ اَلْمُؤَیَّدِ یَنْبُوعِ اَلْحِکَمِ وَ مِصْبَاحِ اَلظُّلَمِ سَیِّدِ اَلْعَرَبِ وَ اَلْعَجَمِ اَلْهَادِی إِلَی اَلرَّشَادِ اَلْمُوَفَّقِ بِالتَّأْیِیدِ وَ اَلسَّدَادِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْجَوَادِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ مِنْحَهِ اَلْجَبَّارِ اَلْمُخْتَارِ مِنَ اَلْمَهْدِیِّینَ اَلْأَبْرَارِ اَلْمُخْبِرِ عَمَّا غَبَرَ مِنَ اَلْأَخْبَارِ اَلَّذِی کَانَ لَهُ اَلْقُرْآنُ دِثَاراً وَ شِعَاراً سَیِّدِ اَلْوَرَی عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمَوْلُودِ بِالْعَسْکَرِ اَلَّذِی حَذَّرَ بِمَوَاعِظِهِ وَ أَنْذَرَ عَلَیْهِ السَّلَامُ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ اَلْمُنَزَّهِ عَنِ اَلْمَآثِمِ اَلْمُطَهَّرِ مِنَ اَلْمَظَالِمِ اَلْحَبْرِ اَلْعَالِمِ اَلَّذِی لَمْ تَأْخُذْهُ فِی اَللَّهِ لَوْمَهُ لاَئِمٍ اَلْعَالِمِ بِالْأَحْکَامِ اَلْمُغَیَّبِ وَلَدُهُ عَنْ عُیُونِ اَلْأَنَامِ اَلْبَدْرِ اَلتَّمَامِ اَلتَّقِیِّ اَلنَّقِیِّ اَلطَّاهِرِ اَلزَّکِیِّ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ اَلْعَالِمِ اَلْغَائِبِ عَنِ اَلْأَبْصَارِ وَ اَلْحَاضِرِ فِی اَلْأَمْصَارِ وَ اَلْغَائِبِ عَنِ اَلْعُیُونِ وَ اَلْحَاضِرِ فِی اَلْأَفْکَارِ بَقِیَّهِ اَلْأَخْیَارِ اَلْوَارِثِ ذَا اَلْفَقَارِ اَلَّذِی یَظْهَرُ فِی بَیْتِ اَللَّهِ اَلْحَرَامِ ذِی اَلْأَسْتَارِ وَ یُنَادِی بِشِعَارِ یَا ثَارَاتِ اَلْحُسَیْنِ أَنَا اَلطَّالِبُ بِالْأَوْتَارِ أَنَا قَاصِمُ کُلِّ جَبَّارٍ اَلْقَائِمُ اَلْمُنْتَظَرُ اِبْنُ اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَفْضَلُ اَلسَّلاَمِ اَللَّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَهُ وَ سَهِّلْ مَخْرَجَهُ وَ أَوْسِعْ مَنْهَجَهُ وَ اِجْعَلْنَا مِنْ أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِهِ اَلذَّابِّینَ عَنْهُ اَلْمُجَاهِدِینَ فِی سَبِیلِهِ وَ اَلْمُسْتَشْهَدِینَ بَیْنَ یَدِهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ مِنَّا اَلْأَعْمَالَ وَ بَلِّغْنَا بِرَحْمَتِکَ جَمِیعَ اَلْآمَالِ وَ أَفْسَحَ اَلْآجَالِ اَللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُکَ اَلرِّضَا وَ اَلْعَفْوَ عَمَّا مَضَی وَ اَلتَّوْفِیقَ لِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَی ثُمَّ تُقَبِّلُ اَلتُّرْبَهَ وَ تَنْصَرِفُ مَغْبُوطاً إِنْ شَاءَ اَللَّهُ . ق، [الکتاب العتیق الغرویّ] : مِثْلَهُ وَ فِی آخِرِهِ ثُمَّ تُقَبِّلُ اَلتُّرْبَهَ وَ تَنْصَرِفُ بَعْدَ أَنْ تُصَلِّیَ رَکْعَتَیِ اَلزِّیَارَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 99 , صفحه 191 )
ص : 715
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْهِدَایَهِ ، قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : سَبْعَهٌ لاَ یَقْرَءُونَ اَلْقُرْآنَ اَلرَّاکِعُ وَ اَلسَّاجِدُ وَ فِی اَلْکَنِیفِ وَ فِی اَلْحَمَّامِ وَ اَلْجُنُبُ وَ اَلنُّفَسَاءُ وَ اَلْحَائِضُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 322 )
ص : 716
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَفْضَلُ اَلشَّفَاعَاتِ أَنْ تَشْفَعَ بَیْنَ اِثْنَیْنِ فِی نِکَاحٍ حَتَّی یَجْمَعَ اَللَّهُ بَیْنَهُمَا .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 331 )
1 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:
با فضیلت ترین شفاعت ها آن است که بین دو نفر (زن و مرد) در مورد ازدواج شان با یکدیگر شفاعت و واسطه گری کنی تا خداوند آنها را با یکدیگر همراه کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 111 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 21 )
ص : 717
وَ مِنْهُ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْوَرَّاقِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نُعَیْمِ بْنِ عَلِیٍّ وَ أَبِی إِسْحَاقَ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ رَاهَوَیْهِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ شُمَیْلٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ شیبا [شَیْبَانَ] عَنْ أَبِی سَلَمَهَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ ذَکَرَ رَمَضَانَ فَفَضَّلَهُ بِمَا فَضَّلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی سَائِرِ اَلشُّهُورِ قَالَ شَهْرٌ فَرَضَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صِیَامَهُ وَ سَنَّ قِیَامَهُ فَمَنْ صَامَهُ وَ قَامَهُ إِیمَاناً وَ اِحْتِسَاباً خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 349 )
ص : 718
اَلْبُخَارِیُّ وَ مُسْلِمٌ أَنَّهُ قَالَ: لَمَّا قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَدِیثَ اَلرَّایَهِ بَاتَ اَلنَّاسُ یَذْکُرُونَ لَیْلَتَهُمْ أَیُّهُمْ یُعْطَاهَا فَلَمَّا أَصْبَحَ اَلصُّبْحُ غَدَوْا عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ کُلُّهُمْ یَرْجُو أَنْ یُعْطَاهَا فَقَالَ أَیْنَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ هُوَ یَشْتَکِی عَیْنَیْهِ فَقَالَ فَأَرْسِلُوا إِلَیْهِ فَأُتِیَ بِهِ فَتَفَلَ اَلنَّبِیُّ فِی عَیْنَیْهِ وَ دَعَا لَهُ فَبَرَأَ فَأَعْطَاهُ اَلرَّایَهَ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 128 )
ص : 719
و فی مجمع البیان : فی روایه الحلبیّ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - [قال: «القانع» الّذی یسأل فیرضی بما أعطی. و «المعترّ» الّذی یعتری رحلک ممّن لا یسأل.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 99 )
ص : 720
اَلْحَسَنُ بْنُ مُوسَی اَلْخَشَّابُ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ، عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ اَلْهَاشِمِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: «کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَاتَ یَوْمٍ قَاعِداً فِی أَصْحَابِهِ إِذْ مَرَّ بِهِ بَعِیرٌ فَجَاءَ إِلَیْهِ حَتَّی بَرَکَ بَیْنَ یَدَیْهِ، وَ ضَرَبَ بِجِرَانِهِ اَلْأَرْضَ وَ رَغَا، فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنَ اَلْقَوْمِ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ یَسْجُدُ لَکَ هَذَا اَلْجَمَلُ؟ فَإِنْ سَجَدَ لَکَ فَنَحْنُ أَحَقُّ أَنْ نَفْعَلَ، فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : بَلِ اُسْجُدُوا لِلَّهِ، إِنَّ هَذَا اَلْجَمَلَ یَشْکُو أَرْبَابَهُ، وَ یَزْعُمُ أَنَّهُمْ أَنْتَجُوهُ صَغِیراً وَ اِعْتَمَلُوهُ، فَلَمَّا کَبِرَ وَ صَارَ عَوِراً کَبِیراً ضَعِیفاً أَرَادُوا نَحْرَهُ، شَکَا ذَلِکَ إِلَیَّ. فَدَاخَلَ رَجُلٌ مِنَ اَلْقَوْمِ مَا شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یُدَاخِلَهُ مِنَ اَلْإِنْکَارِ لِقَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ - وَ ذَکَرَ أَبُو بَصِیرٍ أَنَّهُ عُمَرُ - فَقَالَ: أَنْتَ تَقُولُ ذَلِکَ؟ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَوْ أَمَرْتُ أَحَداً أَنْ یَسْجُدَ لِأَحَدٍ لَأَمَرْتُ اَلْمَرْأَهَ أَنْ تَسْجُدَ لِزَوْجِهَا. ثُمَّ أَنْشَأَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ: ثَلاَثَهٌ مِنَ اَلْبَهَائِمِ تَکَلَّمُوا عَلَی عَهْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : (اَلْجَمَلُ وَ اَلذِّئْبُ وَ اَلْبَقَرَهُ) ، فَأَمَّا اَلْجَمَلُ فَکَلاَمُهُ اَلَّذِی سَمِعْتَ، وَ أَمَّا اَلذِّئْبُ فَجَاءَ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَشَکَا إِلَیْهِ اَلْجُوعَ، فَدَعَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَصْحَابَ اَلْغَنَمِ فَقَالَ: اِفْرِضُوا لِلذِّئْبِ شَیْئاً فَشَحُّوا، فَذَهَبَ ثُمَّ عَادَ ثَانِیَهً فَشَکَا اَلْجُوعَ، فَدَعَاهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَشَحُّوا، ثُمَّ عَادَ ثَالِثَهً فَشَکَا اَلْجُوعَ فَدَعَاهُمْ فَشَحُّوا. فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اِخْتَلَفَ إِلَیَّ جَدُّهُ. وَ لَوْ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَرَضَ لِلذِّئْبِ شَیْئاً مَا زَادَ اَلذِّئْبُ عَلَیْهِ شَیْئاً حَتَّی تَقُومَ اَلسَّاعَهُ. وَ أَمَّا اَلْبَقَرَهُ فَإِنَّهَا أَذِنَتِ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ - وَ کَانَتْ فِی مَحَلَّهِ بَنِی سَالِمٍ مِنَ اَلْأَنْصَارِ - فَقَالَتْ: یَا آلَ ذَرِیحٍ عَمَلٌ نَجِیحٌ صَائِحٌ یَصِیحُ بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ فَصِیحٍ: بِأَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ، وَ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَیِّدُ اَلنَّبِیِّینَ، وَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ» .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 721
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِخْتِصَاصِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَنْ أَتَاهُ أَخُوهُ اَلْمُؤْمِنُ فِی حَاجَهٍ فَإِنَّمَا هِیَ رَحْمَهٌ مِنَ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی سَاقَهَا إِلَیْهِ فَإِنْ قَبِلَ ذَلِکَ فَقَدْ وَصَلَهُ بِوَلاَیَتِنَا وَ هُوَ مَوْصُولٌ بِوَلاَیَهِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ إِنْ رَدَّهُ عَنْ حَاجَتِهِ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی قَضَائِهَا سَلَّطَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَیْهِ شُجَاعاً مِنْ نَارٍ یَنْهَشُهُ فِی قَبْرِهِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ مَغْفُوراً لَهُ أَوْ مُعَذَّباً وَ إِنْ عَذَرَهُ اَلطَّالِبُ کَانَ أَسْوَأَ حَالاً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 432 )
ص : 722
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ سَوْرَهَ بْنِ کُلَیْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ اَلْحَائِضِ أَ تَغْسِلُ ثِیَابَهَا اَلَّتِی لَبِسَتْهَا فِی طَمْثِهَا قَالَ تَغْسِلُ مَا أَصَابَ ثِیَابَهَا مِنَ اَلدَّمِ وَ تَدَعُ مَا سِوَی ذَلِکَ قُلْتُ لَهُ وَ قَدْ عَرِقَتْ فِیهَا قَالَ إِنَّ اَلْعَرَقَ لَیْسَ مِنَ اَلْحَیْضِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 109 )
1 - سوره بن کلیب گوید: از امام صادق علیه السّلام دربارۀ زن حائض پرسیدم که آیا باید لباس های خود را که در حال حیض پوشیده، بشوید؟
فرمود: باید لباسی را که به خون آلوده شده، بشوید، لباس های دیگر را.
گفتم: در این لباس عرق کرده است.
فرمود: عرق از حیض نیست.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 258 )
: حسن، و علیه عمل الأصحاب.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 256 )
ص : 723
قب، [المناقب لابن شهرآشوب ] : وَ رُوِیَ مِنِ اِخْتِلاَفِهِمْ فِی اِمْرَأَهِ اَلْمَفْقُودِ فَذَکَرُوا أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَکَمَ بِأَنَّهَا لاَ تَتَزَوَّجُ حَتَّی یَجِیءَ نَعْیُ مَوْتِهِ وَ قَالَ هِیَ اِمْرَأَهٌ اُبْتُلِیَتْ فَلْتَصْبِرْ وَ قَالَ عُمَرُ تَتَرَبَّصُ أَرْبَعَ سِنِینَ ثُمَّ یُطَلِّقُهَا وَلِیُّ زَوْجِهَا ثُمَّ تَتَرَبَّصُ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً ثُمَّ رَجَعَ إِلَی قَوْلِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 232 )
ص : 724
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: ثَلاَثَهٌ هُنَّ فَخْرُ اَلْمُؤْمِنِ وَ زِینَتُهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ اَلصَّلاَهُ فِی آخِرِ اَللَّیْلِ وَ یَأْسُهُ مِمَّا فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ وَ وَلاَیَهُ اَلْإِمَامِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 544 )
8 - امام صادق (علیه السّلام) فرمود سه چیز افتخار مؤمن است و زیور او در دنیا و آخرت نماز در آخر شب و نومیدی در آنچه در دست مردم است و ولایت امام از آل محمد.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 544 )
8.امام صادق علیه السّلام فرمود:سه چیز مایه مباهات مومن و نیز آراستگی او در دنیا و آخرت خواهد بود:نماز شب و مأیوس بودن از چیزی که در دست مردم است و نیز ولایت امامی از خاندان محمد صلّی اللّه علیه و آله.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 341 )
ص : 725
فی مجمع البیان : ابیّ بن کعب، عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - قال: من قرأ سوره الجمعه، اعطی عشر حسنات بعدد من أتی الجمعه، و بعدد من لم یأتها فی أمصار المسلمین.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 241 )
ص : 726
و عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام-: لم تره العیون بمشاهده الأبصار ، و لکن رأته القلوب بحقائق الإیمان. لا یعرف بالقیاس، و لا یدرک بالحواسّ، و لا یشبه بالنّاس. موصوف بالآیات، معروف بالعلامات.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 176 )
ص : 727
یُکْتَبُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ مُتَوَالِیَهً وَ یُسْقَی لِلْمَطْحُولِ یَزُولُ أَلَمُهُ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 458 )
ص : 728
ثو، [ثواب الأعمال] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ عَنْ بَشِیرٍ اَلدَّهَّانِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ دَهَنَ مُسْلِماً کَرَامَهً لَهُ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِکُلِّ شَعْرَهٍ نُوراً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 145 )
1-ثواب الاعمال:تا امام ششم(علیه السّلام)فرمود:هر که عطر بمالد به مؤمنی برای احترامش خدا عز و جل بهر موی او ویرا نوری بنویسد در روز قیامت.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 92 )
ص : 729
قَامَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْدَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ بَعْدَ حَمْدِ اللّه تَعَالَی إِنَّا مَا بِنَا لِأَهْلِ اَلْإِسْلاَمِ شَکٌّ وَ لاَ نَدَمٌ وَ إِنَّمَا کُنَّا نُقَاتِلُ أَهْلَ اَلشَّامِ بِالسَّلاَمَهِ وَ اَلصَّبْرِ فَشُتِّتَ اَلسَّلاَمَهُ بِالْعَدَاوَهِ وَ اَلصَّبْرُ بِالْجَزَعِ وَ کُنْتُمْ فِی مَبْدَئِکُمْ إِلَی اَلصِّفِّینِ دِینُکُمْ أَمَامُ دُنْیَاکُمْ وَ قَدْ أَصْبَحْتُمُ اَلْیَوْمَ دُنْیَاکُمْ أَمَامُ دِینِکُمْ أَلاَ وَ إِنَّا کُنَّا لَکُمْ وَ لَسْتُمْ لَنَا ثُمَّ أَصْبَحْتُمْ بَیْنَ قبیلتین[قَتِیلَیْنِ]قَتِیلٍ بِصِفِّینَ یَبْکُونَ لَهُ وَ قَتِیلٍ بِالنَّهْرَوَانِ یَطْلُبُونَ بِثَارِهِ وَ أَمَّا اَلْبَاکِی فَخَاذِلٌ وَ أَمَّا اَلثَّائِرُ فَبَاغٍ وَ إِنَّ مُعَاوِیَهَ قَدْ دَعَا إِلَی أَمْرٍ لَیْسَ فِیهِ عِزٌّ وَ لاَ نَصَفَهٌ فَإِذَا أَرَدْتُمُ اَلْمَوْتَ رَدَدْنَاهُ عَلَیْهِ وَ حُکْمُنَا إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی وَ إِنْ أَرَدْتُمُ اَلْحَیَاهَ قَبِلْنَا وَ أَخَذْنَا لَکُمُ اَلرِّضَا فَنَادَاهُ اَلْقَوْمُ اَلتَّقِیَّهَ اَلتَّقِیَّهَ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 198 )
ص : 730
وَ رُوِیَ عَنْهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لاَ رَضَاعَ بَعْدَ فِطَامٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 72 )
ص : 731
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اَللَّهِ اِبْنَیْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ اِشْتَرَی جَارِیَهً لِمَنِ اَلْخِیَارُ لِلْمُشْتَرِی أَوْ لِلْبَائِعِ أَوْ لَهُمَا کِلَیْهِمَا فَقَالَ اَلْخِیَارُ لِمَنِ اِشْتَرَی ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ نَظِرَهً فَإِذَا مَضَتْ ثَلاَثَهُ أَیَّامٍ فَقَدْ وَجَبَ اَلشِّرَاءُ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 12 )
ص : 732
عَنْ مُجَاهِدٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ أَمَرَنِی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ جَبْرَئِیلَ فَنَقِفُ عَلَی اَلصِّرَاطِ فَلاَ یَجُوزُ أَحَدٌ إِلاَّ بِجَوَازٍ مِنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 202 )
ص : 733
اَلسَّیَّارِیُّ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَقِلَّ غَیْظُهُ فَلْیَأْکُلْ لَحْمَ اَلدُّرَّاجِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 312 )
3 - راوی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود: هرکس دوست دارد که خشم او خاموش شود باید گوشت درّاج بخورد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 97 )
: ضعیف. و یدل علی مدح لحم الدراج، و لعله لتلک الفائده المخصوصه، فلا ینافی الکراهه المستنبطه من الخبر السابق.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 134 )
ص : 734
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ جَابِرٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ تَفْسِیرِ هَذِهِ اَلْآیَهِ مِنْ قَوْلِ اَللَّهِ: إِذْ قالَ لِبَنِیهِ ما تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدِی قالُوا نَعْبُدُ إِلهَکَ وَ إِلهَ آبائِکَ إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ وَ إِسْحاقَ إِلهاً واحِداً ، قَالَ: «جَرَتْ فِی اَلْقَائِمِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 336 )
ص : 735
رُوِیَ بِإِسْنَادٍ صَحِیحٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی بْنِ بَابَوَیْهِ اَلْقُمِّیِّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرٌ اَلنَّجَّارُ دوریستی [اَلدُّورْیَسْتِیُّ] قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنِی اَلشَّیْخُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی بْنِ بَابَوَیْهِ اَلْقُمِّیُّ وَ حَدَّثَنِی یَحْیَی بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ عَبْدِ اَلصَّمَدِ قَالَ حَدَّثَنِی مُسْلِمُ بْنُ خَالِدٍ اَلْمَکِّیُّ قَالَ حَدَّثَنِی جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ مِیلاَدِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَقَدْ سَأَلْتَنِی عَنْ خَیْرِ مَوْلُودٍ وُلِدَ بَعْدِی عَلَی سُنَّهِ اَلْمَسِیحِ إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَنِی وَ عَلِیّاً مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ کُنْتُ فِی جَنْبِ آدَمَ اَلْأَیْمَنِ وَ عَلِیٌّ فِی جَنْبِهِ اَلْأَیْسَرِ نُسَبِّحُ اَللَّهَ وَ نُقَدِّسُهُ إِلَی أَنْ نَقَلَنَا مِنْ صُلْبِهِ إِلَی اَلْأَصْلاَبِ اَلطَّاهِرَهِ وَ اَلْأَرْحَامِ اَلطَّیِّبَهِ إِلَی أَنْ أَوْدَعَنِی فِی صُلْبِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ وَ خَیْرِ رَحِمٍ وَ هِیَ آمِنَهُ بِنْتُ وَهْبٍ وَ أَوْدَعَ عَلِیّاً فِی صُلْبِ أَبِی طَالِبٍ وَ رَحِمِ فَاطِمَهَ بِنْتِ أَسَدٍ قَالَ أَبُو طَالِبٍ لَمَّا مَضَی مِنَ اَللَّیْلِ اَلثُّلُثُ أَخَذَ فَاطِمَهَ مَا یَأْخُذُ [من] اَلنِّسَاءَ عِنْدَ اَلْوِلاَدَهِ فَقُلْتُ لَهَا مَا بَالُکِ یَا سَیِّدَهَ اَلنِّسَاءِ قَالَتْ إِنِّی أَجِدُ وَهَجاً فَقَرَأْتُ عَلَیْهَا اَلَّذِی فِیهِ اَلنَّجَاهُ فَسَکَنَتْ ثُمَّ دَعَوْتُ اَلنِّسَاءَ تُعِینُهَا عَلَی أَمْرِهَا فَلَمَّا وَلَدَتْ إِذَا هُوَ کَالشَّمْسِ اَلطَّالِعَهِ سَجَدَ وَ هُوَ یَقُولُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ بِمُحَمَّدٍ یَخْتِمُ اَللَّهُ اَلنُّبُوَّهَ وَ بِی یُتِمُّ اَلْوَصِیَّهَ ثُمَّ لَمَّا وَضَعَتْهُ فِی حَجْرِهَا نَادَاهَا اَلسَّلاَمُ عَلَیْکِ یَا أُمَّاهْ مَا خَبَرُ وَالِدِی فَقَالَتْ فِی نِعَمِ اَللَّهِ یَتَقَلَّبُ وَ فِی مَحَبَّتِهِ یَتَنَعَّمُ قَالَ جَابِرٌ قُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ اَلنَّاسَ یَقُولُونَ إِنَّ أَبَا طَالِبٍ مَاتَ کَافِراً قَالَ یَا جَابِرُ رَبُّکَ أَعْلَمُ بِالْغَیْبِ إِنَّهُ کَانَتِ اَللَّیْلَهُ اَلَّتِی أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ اِنْتَهَیْتُ إِلَی اَلْعَرْشِ فَرَأَیْتُ أَرْبَعَهَ أَنْوَارٍ فَقِیلَ لِی هَذَا عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ وَ هَذَا عَمُّکَ أَبُو طَالِبٍ وَ هَذَا أَبُوکَ عَبْدُ اَللَّهِ وَ هَذَا اِبْنُ عَمِّکَ جَعْفَرُ بْنُ أَبِی طَالِبٍ فَقُلْتُ إِلَهِی بِمَ نَالُوا هَذِهِ اَلدَّرَجَهَ قَالَ بِکِتْمَانِهِمُ اَلْإِیمَانَ وَ إِظْهَارِهِمُ اَلْکُفْرَ حَتَّی مَاتُوا عَلَی ذَلِکَ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 15 )
روایتست از علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی گفت حدیث کرد مرا ابو عبد اللّه جعفر بن نجار دوریستی گفت حدیث کرد مرا پدر من محمد بن احمد گفت حدیث کرد مرا شیخ ابو جعفر محمّد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی گفت حدیث کرد مرا یحیی بن احمد بن یحیی گفت حدیث کرد مرا عبد العزیز بن عبد الصمد گفت حدیث کرد مرا مسلم بن خالد مکی گفت حدیث کرد مرا جابر بن عبد اللّه انصاری گفت پرسیدم از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)از ولادت امیر المؤمنین(علیه السّلام)پس فرمود آن حضرت بدرستی که پرسیدی مرا از بهترین مولودی که زائیده شده بعد از من مانند مسیح بدرستی که خدای تعالی آفرید مرا و علی را از یک نور پیش از آنکه بیافریند خلق را بدو هزار سال پس بودیم ما سبحان اللّه میگفتیم پس چون آفرید خدای تعالی آدم را گردانید ما را در پشت وی و ما او را بپاکی یاد میکردیم پس قرار و آرام گرفتم من در پهلوی راست او و علی در پهلوی چپ او بعد از آن نقل فرمود ما را از پشت وی در پشتهای پاکان بشکمهای پاکیزگان و همیشه چنین بود تا آن که بیرون آورد مرا از پشت پاک عبد اللّه بن عبد المطلب و سپرد مرا ببهترین شکمها که شکم آمنه بنت وهب بن عبد منافست بعد از آن بیرون آورد خدای تبارک و تعالی علی را از پشت ابو طالبو سپرد او را ببهترین شکمها که آن شکم فاطمه بنت اسد است گفت ابو طالب در وقتی که گذشته بود سه یک شب گرفت فاطمه را آنچه میگیرد زنان را نزد زائیدن پس گفتم او را که چیست حال تو ای بهترین زنان گفت مییابم دردی پس خواندم بر وی آنچه که در آنست رستگاری پس ساکن شد بعد از آن خواندم زنان را تا یاری کنند او را در کار او پس چون زائید او مانند آفتاب بود در وقت طلوع پس بسجده رفت و گفت اشهد ان لا اله الاّ اللّه وحده لا شریک له و اشهد انّ محمّد عبده و رسوله. و گفت بوی ختم میکند خدا پیغمبری را و بمن تمام میکند وصیت را بعد از آن چون گذاشتم او را در کنار بانگ برداشت که السّلام علیک ای مادر من چیست خبر پدر من گفت در نعمتهای خدا باز میگردد و در دوستی او تنعم میکند گفت جابر یا رسول اللّه بدرستی که مردمان میگویند که ابو طالب کافر مرد فرمود یا جابر پروردگار تو داناتر است بغیب بدرستی که شبی که مرا به آسمان بردند رسیدم بعرش پس دیدم چهار نور پس گفتند مرا که این جد تو است عبد المطلب و این عم تو است ابو طالب و این پدر تست عبد اللّه و این پسر عم تست جعفر بن ابی طالب پس گفتم الهی بچه یافتند این درجه را گفت بپوشاندن ایمان را و ظاهر کردن کفر را تا وقت مرگ.
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 34 )
ص : 736
أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّی أُوصِیکُمْ بِتَقْوَی اَللَّهِ اَلَّذِی اِبْتَدَأَ خَلْقَکُمْ وَ إِلَیْهِ یَکُونُ مَعَادُکُمْ وَ بِهِ نَجَاحُ طَلِبَتِکُمْ وَ إِلَیْهِ مُنْتَهَی رَغْبَتِکُمْ وَ نَحْوَهُ قَصْدُ سَبِیلِکُمْ وَ إِلَیْهِ مَرَامِی مَفْزَعِکُمْ فَإِنَّ تَقْوَی اَللَّهِ دَوَاءُ دَاءِ قُلُوبِکُمْ وَ بَصَرُ عَمَی أَفْئِدَتِکُمْ وَ شِفَاءُ مَرَضِ أَجْسَادِکُمْ وَ صَلاَحُ فَسَادِ صُدُورِکُمْ وَ طُهُورُ دَنَسِ أَنْفُسِکُمْ وَ جِلاَءُ عَشَا أَبْصَارِکُمْ، وَ أَمْنُ فَزَعِ جَأْشِکُمْ وَ ضِیَاءُ سَوَادِ ظُلْمَتِکُمْ. فَاجْعَلُوا طَاعَهَ اَللَّهِ شِعَاراً دُونَ دِثَارِکُمْ وَ دَخِیلاً دُونَ شِعَارِکُمْ وَ لَطِیفاً بَیْنَ أَضْلاَعِکُمْ وَ أَمِیراً فَوْقَ أُمُورِکُمْ وَ مَنْهَلاً لِحِینِ وُرُودِکُمْ وَ شَفِیعاً لِدَرَکِ طَلِبَتِکُمْ وَ جُنَّهً لِیَوْمِ فَزَعِکُمْ وَ مَصَابِیحَ لِبُطُونِ قُبُورِکُمْ وَ سَکَناً لِطُولِ وَحْشَتِکُمْ وَ نَفَساً لِکَرْبِ مَوَاطِنِکُمْ فَإِنَّ طَاعَهَ اَللَّهِ حِرْزٌ مِنْ مَتَالِفَ مُکْتَنِفَهٍ وَ مَخَاوِفَ مُتَوَقَّعَهٍ وَ أُوَارِ نِیرَانٍ مُوقَدَهٍ فَمَنْ أَخَذَ بِالتَّقْوَی عَزَبَتْ عَنْهُ اَلشَّدَائِدُ بَعْدَ دُنُوِّهَا وَ اِحْلَوْلَتْ لَهُ اَلْأُمُورُ بَعْدَ مَرَارَتِهَا وَ اِنْفَرَجَتْ عَنْهُ اَلْأَمْوَاجُ بَعْدَ تَرَاکُمِهَا وَ أَسْهَلَتْ لَهُ اَلصِّعَابُ بَعْدَ إِنْصَابِهَا وَ هَطَلَتْ عَلَیْهِ اَلْکَرَامَهُ بَعْدَ قُحُوطِهَا. وَ تَحَدَّبَتْ عَلَیْهِ اَلرَّحْمَهُ بَعْدَ نُفُورِهَا وَ تَفَجَّرَتْ عَلَیْهِ اَلنِّعَمُ بَعْدَ نُضُوبِهَا وَ وَبَلَتْ عَلَیْهِ اَلْبَرَکَهُ بَعْدَ إِرْذَاذِهَا . فَاتَّقُوا اَللَّهَ اَلَّذِی نَفَعَکُمْ بِمَوْعِظَتِهِ وَ وَعَظَکُمْ بِرِسَالَتِهِ وَ اِمْتَنَّ عَلَیْکُمْ بِنِعْمَتِهِ فَعَبِّدُوا أَنْفُسَکُمْ لِعِبَادَتِهِ وَ اُخْرُجُوا إِلَیْهِ مِنْ حَقِّ طَاعَتِهِ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 312 )
ص : 737
عَلِیٌّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: حُبُّنَا إِیمَانٌ وَ بُغْضُنَا کُفْرٌ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 339 )
ص : 738
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ ، عَنِ اَلْخَیْبَرِیِّ ، عَنْ یَزِیدَ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ فَبَدَأَتْنِی بِالسَّلاَمِ، ثُمَّ قال[قَالَتْ]: مَا غَدَا بِکَ، قَالَ: قُلْتُ: طَلَبُ اَلْبَرَکَهِ، فَقَالَتْ: أَخْبَرَنِی أَبِی وَ هُوَ ذَا، هُوَ أَنَّهُ مَنْ سَلَّمَ عَلَیْهِ وَ عَلَیَّ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ أَوْجَبَ اَللَّهُ لَهُ اَلْجَنَّهَ ، قَالَ: فَقُلْتُ لَهَا: فِی حَیَاتِهِ وَ حَیَاتِکِ، فَقَالَتْ: نَعَمْ وَ بَعْدَ مَوْتِنَا .
( المزار الکبیر , جلد 1 , صفحه 35 )
ص : 739
16716-9 الکافی،1/2/102/5 التهذیب ،1/38/191/6 أحمد عن علی بن الحسن عن جعفر بن محمّد بن حکیم عن جمیل بن دراج عن محمّد عن أبی جعفر علیه السّلام التهذیب ،1/34/296/6 ابن قولویه عن جعفر بن محمّد بن إبراهیم عن عبید اللّه [عبد اللّه] بن نهیک عن ابن أبی عمیر التهذیب ، عنه عن أبیه عن سعد عن النخعیّ عن ابن أبی عمیر عن جمیل بن دراج عن جماعه من أصحابنا عنهما علیهما السّلام قالا: الغائب یقضی عنه إذا قامت علیه البینه و یباع ماله و یقضی عنه دینه و هو غائب و یکون الغائب علی حجته إذا قدم قال و لا یدفع المال إلی الذی أقام البینه إلاّ بکفلاء إذا لم یکن ملیا.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 1074 )
ص : 740
وَ عَنْ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: ضَمَّنِی وَالِدِی عَلَیْهِ السَّلَامُ إِلَی صَدْرِهِ یَوْمَ قُتِلَ وَ اَلدِّمَاءُ تَغْلِی وَ هُوَ یَقُولُ یَا بُنَیَّ اِحْفَظْ عَنِّی دُعَاءً عَلَّمَتْنِیهِ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ عَلَّمَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَّمَهُ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْحَاجَهِ وَ اَلْمُهِمِّ وَ اَلْغَمِّ وَ اَلنَّازِلَهِ إِذَا نَزَلَتْ وَ اَلْأَمْرِ اَلْعَظِیمِ اَلْفَادِحِ قَالَ اُدْعُ بِحَقِّ یس `وَ اَلْقُرْآنِ اَلْحَکِیمِ وَ بِحَقِّ طه وَ اَلْقُرْآنِ اَلْعَظِیمِ یَا مَنْ یَقْدِرُ عَلَی حَوَائِجِ اَلسَّائِلِینَ یَا مَنْ یَعْلَمُ مَا فِی اَلضَّمِیرِ یَا منفس [مُنَفِّساً] عَنِ اَلْمَکْرُوبِینَ یَا مفرج [مُفَرِّجاً] عَنِ اَلْمَغْمُومِینَ یَا رَاحِمَ اَلشَّیْخِ اَلْکَبِیرِ یَا رَازِقَ اَلطِّفْلِ اَلصَّغِیرِ یَا مَنْ لاَ یَحْتَاجُ إِلَی اَلتَّفْسِیرِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِفْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 196 )
ترجمه:به حقّ یاسین و قرآن حکیم،به حقّ طه و قرآن عظیم،ای خدایی که بر حاجتهای حاجتمندان قادر و توانا هستی،ای آنکه اسرار پنهان همه را می دانی،ای برطرف کنندۀ مشکل آنان که دچار گرفتاری شده اند،ای برطرف کنندۀ غمهای مردم اندوهگین،ای رحم کنندۀ به پیر مردان،ای روزی دهنده به کودکان صغیر،ای خدایی که بی نیاز از هر تفسیری،بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و...[در این قسمت دعا هر حاجتی که دارید بخواهید].
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 1061 )
ص : 741
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمَهْرُ مَا تَرَاضَی عَلَیْهِ اَلنَّاسُ أَوِ اِثْنَتَا عَشْرَهَ أُوقِیَّهً وَ نَشٌّ أَوْ خَمْسُمِائَهِ دِرْهَمٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 240 )
ص : 742
أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ یَحْیَی بْنِ حَبِیبٍ اَلزَّیَّاتِ قَالَ: أَخْبَرَنِی مَنْ کَانَ عِنْدَ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَالِساً فَلَمَّا نَهَضَ اَلْقَوْمُ قَالَ لَهُمْ أَبُو اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِلْقَوْا أَبَا جَعْفَرٍ فَسَلِّمُوا عَلَیْهِ وَ أَجِدُّوا بِهِ عَهْداً فَلَمَّا نَهَضَ اَلْقَوْمُ اِلْتَفَتَ إِلَیَّ فَقَالَ یَرْحَمُ اَللَّهُ اَلْمُفَضَّلَ إِنَّهُ کَانَ لَیَقْنَعُ بِدُونِ هَذَا .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 279 )
10-و از یحیی بن حبیب زیات روایت کرده که گفت:مرا آگاه کرد کسی که در محضر حضرت رضا علیه السّلام نشسته بود که چون مردم از خدمت آن حضرت(علیه السّلام)برخاستند بآنها فرمود:أبا جعفر (جواد)را دیدار کنید و بر او سلام کرده دیداری با او تازه کنید،همین که مردم برخاستند حضرت بسوی من متوجه شده فرمود:خدا رحمت کند مفضل را که بکمتر از این هم قناعت میکرد.(یعنی مفضل و مانند او از اصحاب ائمۀ پیشین بکمتر از این هم مطلب را در بارۀ امام میفهمیدند).
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 268 )
یحیی زیات از شخصی که حضور حضرت رضا علیه السّلام شرفیاب بوده نقل میکند چون مردم خواستند از حضور انور حضرت رضوی علیه السّلام مرخص شوند حضرت به آنها فرمود با فرزندم ابو جعفر ملاقات کرده و عهدی با او تازه کنید پس از رفتن آنها بمن فرمود خدا مفضل را بیامرزد که به کمتر از این اشاره ها به امامت او اقرار میکرد. از این حدیث موقعیت مفضل بن عمر که از صحابه حضرت صادق علیه السّلام بوده و توحید مفضل منسوب باوست آشکار می شود.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 619 )
ص : 743
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: اَلْخَلْقُ أَرْبَعَهٌ فَخَلْقٌ فِی اَلْجَنَّهِ کُلُّهُمْ وَ خَلْقٌ فِی اَلنَّارِ کُلُّهُمْ وَ خَلْقَانِ فِی اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ فَأَمَّا اَلَّذِینَ فِی اَلْجَنَّهِ کُلُّهُمْ فَالْمَلاَئِکَهُ وَ أَمَّا اَلَّذِینَ فِی اَلنَّارِ کُلُّهُمْ فَالشَّیَاطِینُ وَ أَمَّا اَلَّذِینَ فِی اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ فَالْجِنُّ وَ اَلْإِنْسُ لَهُمُ اَلثَّوَابُ وَ عَلَیْهِمُ اَلْعِقَابُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 114 )
81-26:2 در منثور:از ابن عباس که آفریده ها چهارند:یکی همه در بهشتند و یکی همه در دوزخ،و دو تا در بهشت و دوزخ هر دو،نخست فرشته هایند دوم دیوها که همه در دوزخند،سوم و چهارم پری و آدمی که ثواب و کیفر هر دو را دارند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 89 )
ص : 744
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أَوْصَی أَنْ یُعْتَقَ عَنْهُ نَسَمَهٌ بِخَمْسِمِائَهِ دِرْهَمٍ مِنْ ثُلُثِهِ فَاشْتُرِیَ نَسَمَهٌ بِأَقَلَّ مِنْ خَمْسِمِائَهِ دِرْهَمٍ وَ فَضَلَتْ فَضْلَهٌ فَمَا تَرَی قَالَ تُدْفَعُ اَلْفَضْلَهُ إِلَی اَلنَّسَمَهِ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُعْتَقَ ثُمَّ تُعْتَقُ عَنِ اَلْمَیِّتِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 19 )
13 - سماعه گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: شخصی وصیت کرده است که از یک سوم اموال او برده ای به مبلغ پانصد درهم آزاد کنند. اینک برده ای خریده اند که بهای آن کمتر از پانصد درهم است، نظر شما دربارۀ مبلغی که از پانصد درهم باقی مانده چیست؟
فرمود: مبلغ باقی مانده را به همان برده بدهند، سپس او را آزاد کنند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 57 )
: موثق. و قال فی المسالک: الروایه مع ضعف سندها بسماعه تدل علی إجزاء الناقصه و إن أمکنت المطابقه، لأنه لم یستفصل فیها هل کانت المطابقه ممکنه أم لا، إلا أن الأصحاب نزلوها علی تعذر الشراء بالقدر، و لا بأس بذلک مع الیأس من العمل بمقتضی الوصیه، لوجوب تنفیذها بحسب الإمکان و إعطاء النسمه الزائده صرف له فی وجوه البر.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 31 )
ص : 745
ثو، [ثواب الأعمال] ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنِ اِبْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مُدْمِنُ اَلْخَمْرِ یَلْقَی اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ کَعَابِدِ وَثَنٍ وَ مَنْ شَرِبَ مِنْهُ شَرْبَهً لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ صَلاَهً أَرْبَعِینَ یَوْماً. سن، [المحاسن] ، عن أبیه عن النضر عن هشام بن سالم : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 138 )
ص : 746
وَ أَنْشَدَنِی اَلشَّرِیفُ أَبُو اَلْحُسَیْنِ صَالِحُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلنَّوْفَلِیُّ، قَالَ: أَنْشَدَنِی أَبُو سَهْلٍ اَلنُّوشَجَانِیُّ لِأَبِیهِ مُصْعَبِ بْنِ وَهْبٍ اَلنُّوشَجَانِیِّ، وَ کَانَ اَلَّذِی بَاعَ مَارِدَهَ أُمَّ اَلْمُعْتَصِمِ مِنَ اَلرَّشِیدِ، فَوَلَدَتْ لَهُ اَلْمُعْتَصِمَ، قَالَ اَلشَّرِیفُ أَبُو اَلْحُسَیْنِ: حَدَّثَنِی بِذَلِکَ عَلِیُّ بْنُ اَلرَّیَّانِ بْنِ اَلصَّلْتِ، عَنْ أَبِیهِ اَلرَّیَّانِ خَالِ اَلْمُعْتَصِمِ، وَ قَالَ مُصْعَبُ بْنُ وَهْبٍ وَ هَذَا یُعْرَفُ بالحرون: : فَإِنْ تَسْأَلاَنِی مَا اَلَّذِی أَنَا دَائِنٌبِهِ فَالَّذِی أُبْدِیهِ مِثْلُ اَلَّذِی أُخْفِی أَدِینُ بِأَنَّ اَللَّهَ لاَ شَیْءَ غَیْرُهُقَوِیٌّ عَزِیزٌّ بَارِئُ اَلْخَلْقِ مِنْ ضَعْفٍ وَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ أَفْضَلُ مُرْسَلٍبِهِ بَشَّرَ اَلْمَاضُونَ فِی مُحْکَمِ اَلصُّحُفِ وَ أَنَّ عَلِیّاً بَعْدَهُ أَحَدَ عَشْرَهَمِنَ اَللَّهِ وَعْدٌ لَیْسَ فِی ذَاکَ مِنْ خُلْفٍ أَئِمَّتُنَا اَلْهَادُونَ بَعْدَ مُحَمَّدٍلَهُمْ صَفْوُ وُدِّی مَا حَیِیتُ لَهُمْ أَصْفِی ثَمَانِیَهٌ مِنْهُمْ مَضَوْا لِسَبِیلِهِمْوَ أَرْبَعَهٌ یُرْجَوْنَ لِلْعَدَدِ اَلْمُوفِ وَ لِی ثِقَهٌ بِالرَّجْعَهِ اَلْحَقِّ مِثْلَ مَاوَثِقْتُ بِرَجْعِ اَلطَّرْفِ مِنِّی إِلَی اَلطَّرْفِ
( مقتضب الأثر فی النصّ علی الأئمه الإثنی عشر , جلد 1 , صفحه 48 )
ص : 747
مَنْ رَکِبَ اَلْعَجَلَ أَدْرَکَ اَلزَّلَلَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 432 )
ص : 748
عبد اللّه بن عمر بن الخطّاب: أنّه قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - ذات یوم علی منبره، و أقام علیّا إلی جانبه، و حطّ یده الیمنی فی یده فرفعها حتی بان بیاض إبطیهما، و قال: یا معشر النّاس، ألا إنّ اللّه ربّکم، و محمد نبیّکم، و الإسلام دینکم، و علیّ هادیکم و هو وصیّی، و خلیفتی من بعدی. ثم قال: یا أبا ذرّ، علیّ عضدی، و هو أمینی علی وحی ربّی، و ما أعطانی ربّی فضیله إلاّ و قد خصّ علیّا مثلها. یا أبا ذرّ، لن یقبل اللّه لأحد فرضا إلاّ بحبّ علیّ بن أبی طالب - علیه السلام-. یا أبا ذرّ، لمّا اسری بی إلی السماء انتهیت إلی العرش فإذا بحجاب من الزبرجد الأخضر، و إذا بمناد ینادی: یا محمّد، ارفع الحجاب، فرفعته فإذا أنا بملک و الدنیا بین عینیه، و بین یدیه لوح ینظر فیه، فقلت: حبیبی جبرائیل، ما هذا الملک الذی لم أر فی ملائکه ربّی أعظم منه خلقه؟ فقال: یا محمّد، سلّم علیه، فإنّ هذا عزرائیل ملک الموت. فقلت: السلام علیک حبیبی ملک الموت. فقال: و علیک السلام یا خاتم النبیّین، کیف ابن عمّک علی بن أبی طالب - علیه السلام-؟ فقلت: حبیبی ملک الموت، أ تعرفه؟ فقال: و کیف لا أعرفه یا محمّد؟! و الذی بعثک بالحقّ نبیّا، و اصطفاک رسولا إنّی أعرف ابن عمّک وصیّا کما أعرفک نبیّا، و کیف لا یکون ذلک و قد وکّلنی اللّه بقبض أرواح الخلائق ما خلا روحک و روح علیّ، فإنّ اللّه تعالی یتولاّهما بمشیّته کیف یشاء و یختار.
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 54 )
ص : 749
قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْعَامِلُ بِالظُّلْمِ وَ اَلْمُعِینُ لَهُ وَ اَلرَّاضِی بِهِ شُرَکَاءُ ثَلاَثٌ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 155 )
ص : 750
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَعْتَمُّ فِی اَلْعِیدَیْنِ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ یَجْهَرُ بِالْقِرَاءَهِ کَمَا یَجْهَرُ فِی اَلْجُمُعَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 476 )
ص : 751
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنُ مُحَمَّدٍ ، عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ اَلْوَشَّاءِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَجْلاَنَ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ . قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : اَلذِّکْرُ أَنَا، وَ اَلْأَئِمَّهُ أَهْلُ اَلذِّکْرِ». وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَ لِقَوْمِکَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ ، قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «نَحْنُ قَوْمُهُ، وَ نَحْنُ اَلْمَسْؤُولُونَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 867 )
ص : 752
عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا ضَرَبَ رَجُلٌ اَلْقُرْآنَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ إِلاَّ کَفَرَ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 633 )
25-امام صادق علیه السّلام روایت کرده که پدرم فرمود:
هیچ مردی قرآن را برهم نزده است جز اینکه کافر شده.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 779 )
(این حدیث مانند حدیث از همین باب است که با توضیحی که داشت گذشت).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 445 )
25-از امام صادق(علیه السّلام)که پدرم فرمود: هیچ مردی قرآن را بر هم نزده است جز اینکه کافر شده.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 477 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 524 )
ص : 753
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «مَنْ قَرَأَهَا عَلَی ضِرْسٍ یُؤْلِمُ وَ یَضْرِبُ سَکَنَ بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی، وَ مَنْ قَرَأَهَا عَلَی مَا یَأْکُلُهُ أَمِنَ مَا فِیهِ وَ رَزَقَهُ اَللَّهُ اَلسَّلاَمَهَ فِیهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 641 )
ص : 754
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْعَبْدِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: کَانَ خَطَّابٌ اَلْجُهَنِیُّ خَلِیطاً لَنَا وَ کَانَ شَدِیدَ اَلنَّصْبِ لِآلِ مُحَمَّدٍ وَ کَانَ یَصْحَبُ نَجْدَهَ اَلْحَرُورِیَّ قَالَ: فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ أَعُودُهُ لِلْخُلْطَهِ وَ اَلتَّقِیَّهِ فَإِذَا هُوَ مُغْمًی عَلَیْهِ فِی حَدِّ اَلْمَوْتِ، فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَا لِی وَ لَکَ یَا عَلِیُّ ؟ فَأَخْبَرْتُ بِذَلِکَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : رَآهُ وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ رَآهُ وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 312 )
ص : 755
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِنِ اِسْتَطَعْتَ أَنْ لاَ تُعَامِلَ أَحَداً إِلاَّ وَ لَکَ اَلْفَضْلُ عَلَیْهِ فَافْعَلْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 172 )
9-فرمود اگر بتوانی با هر که برخورد کردی تو باو لطف و بخشش داشته باشی(و او را مورد احسان خویش قرار دهی)این کار را بکن.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 155 )
ص : 756
کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ أَوْ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَوْصَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ إِنَّ أَبَا نَیْزَرَ وَ رَبَاحاً وَ جُبَیْراً عَتَقُوا عَلَی أَنْ یَعْمَلُوا فِی اَلْمَالِ خَمْسَ سِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 42 , صفحه 71 )
ص : 757
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ اِبْنَا مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ وَ اَلْهَیْثَمُ بْنُ أَبِی مَسْرُوقٍ اَلنَّهْدِیُّ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ اَلسَّرَّادِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : «أَمَا وَ اَللَّهِ لَوْ وَجَدْتُ مِنْکُمْ ثَلاَثَهَ مُؤْمِنِینَ یَکْتُمُونَ حَدِیثِی مَا اِسْتَحْلَلْتُ أَنْ أَکْتُمَهُمْ شَیْئاً» .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 279 )
ص : 758
ب، [قرب الإسناد] ، أَبُو اَلْبَخْتَرِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أُتِیَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِرَجُلٍ کَسَرَ طُنْبُوراً لِرَجُلٍ فَقَالَ بُعْداً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 75 )
ص : 759
اَلنَّضْرُ بْنُ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِذَا کَانَ عِنْدَ اَلرَّجُلِ اَلْأُخْتَانِ اَلْمَمْلُوکَتَانِ فَنَکَحَ إِحْدَاهُمَا ثُمَّ بَدَا لَهُ فِی اَلثَّانِیَهِ أَنْ یَنْکِحَهَا فَلَیْسَ لَهُ أَنْ یَنْکِحَ اَلْأُخْرَی حَتَّی یُخْرِجَ اَلْأُولَی مِنْ مِلْکِهِ بِبَیْعٍ أَوْ هِبَهِ وَ إِنْ وَهَبَهَا لِوَلَدِهِ فَإِنَّهُ یُجْزِیهِ .
( النوادر (للأشعری) , جلد 1 , صفحه 122 )
ص : 760
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی لُبِّ اَللُّبَابِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ سَقَی أَخَاهُ اَلْمُسْلِمَ شَرْبَهً سَقَاهُ اَللَّهُ مِنْ شَرَابِ اَلْجَنَّهِ وَ أَعْطَاهُ بِکُلِّ قَطْرَهٍ مِنْهَا قِنْطَاراً فِی اَلْجَنَّهِ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 14 )
ص : 761
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: عِدَّهُ اَلْمَرْأَهِ اَلَّتِی لاَ تَحِیضُ وَ اَلْمُسْتَحَاضَهِ اَلَّتِی لاَ تَطْهُرُ ثَلاَثَهُ أَشْهُرٍ وَ عِدَّهُ اَلَّتِی تَحِیضُ وَ یَسْتَقِیمُ حَیْضُهَا ثَلاَثَهُ قُرُوءٍ قَالَ وَسَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنِ اِرْتَبْتُمْ مَا اَلرِّیبَهُ فَقَالَ مَا زَادَ عَلَی شَهْرٍ فَهُوَ رِیبَهٌ فَلْتَعْتَدَّ ثَلاَثَهَ أَشْهُرٍ وَ لْتَتْرُکِ اَلْحِیَضَ وَ مَا کَانَ فِی اَلشَّهْرِ لَمْ یَزِدْ فِی اَلْحَیْضِ عَلَی ثَلاَثِ حِیَضٍ فَعِدَّتُهَا ثَلاَثُ حِیَضٍ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : نَحْوَهُ وَ اِقْتَصَرَ عَلَی صَدْرِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 186 )
ص : 762
دَلاَئِلُ اَلطَّبَرِیِّ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمَعْرُوفِ بِغَزَالٍ قَالَ: کُنْتُ جَالِساً مَعَ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَائِطٍ لَهُ إِذْ جَاءَ عُصْفُورٌ فَوَقَعَ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ أَخَذَ یَصِیحُ وَ یُکْثِرُ اَلصِّیَاحَ وَ یَضْطَرِبُ فَقَالَ لِی تَدْرِی مَا یَقُولُ هَذَا اَلْعُصْفُورُ قُلْتُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ وَلِیُّهُ أَعْلَمُ فَقَالَ یَقُولُ یَا مَوْلاَیَ إِنَّ حَیَّهً تُرِیدُ أَنْ تَأْکُلَ فِرَاخِی فِی اَلْبَیْتِ فَقُمْ بِنَا نَدْفَعْهَا عَنْهُ وَ عَنْ فِرَاخِهِ فَقُمْنَا وَ دَخَلْنَا اَلْبَیْتَ فَإِذَا حَیَّهٌ تَجُولُ فِی اَلْبَیْتِ فَقَتَلْنَاهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 302 )
3-در دلائل طبری:از احمد بن محمّد که به غزال معروف است که من نزد ابی الحسن علیه السّلام نشسته بودم در نخلستانش ناگاه گنجشکی آمد و برابرش افتاد و شیون کرد و پر شیون کرد و پریشان بود،بمن فرمود:میدانی این گنجشک چه میگوید؟ گفتم:خدا و رسولش و ولیش داناترند فرمود:میگوید ماری در میان خانه میخواهد جوجه هایم را بخورد،برخیز تا آن را از او و جوجه هایش دور کنیم و در خانه رفتیم و ناگاه ماری در آن میچرخید و آن را کشتیم(172-دلائل الامامه)
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 227 )
ص : 763
بَسْمِلْ وَ قُلْ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحْمَانُ یَا نُورُ یَا نُورُ یَا نُورُ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 310 )
ص : 764
یر، [بصائر الدرجات] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْمُسْلِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اَللّهِ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَنْبُ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 195 )
ص : 765
وَ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ سَیِّدُ اَلْأَیَّامِ وَ أَعْظَمُهَا عِنْدَ اَللَّهِ تَعَالَی وَ أَعْظَمُ عِنْدَ اَللَّهِ مِنْ یَوْمِ اَلْفِطْرِ وَ یَوْمِ اَلْأَضْحَی وَ فِیهِ خَمْسُ خِصَالٍ خَلَقَ اَللَّهُ فِیهِ آدَمَ وَ أَهْبَطَ اَللَّهُ فِیهِ آدَمَ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ فِیهِ أُوحِیَ إِلَی آدَمَ وَ فِیهِ تَوَفَّی اَللَّهُ آدَمَ وَ فِیهِ سَاعَهٌ لاَ یَسْأَلُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا أَحَدٌ شَیْئاً إِلاَّ أَعْطَاهُ مَا لَمْ یَسْأَلْ حَرَاماً وَ مَا مِنْ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ وَ لاَ سَمَاءٍ وَ لاَ أَرْضٍ وَ لاَ رِیَاحٍ وَ لاَ جِبَالٍ وَ لاَ شَجَرٍ إِلاَّ وَ هِیَ تُشْفِقُ مِنْ یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ أَنْ تَقُومَ اَلْقِیَامَهُ فِیهِ.
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 766
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ نُعَیْمِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَبَّادِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ زَوَّجَ اِبْناً لَهُ مُدْرِکاً مِنْ یَتِیمَهٍ فِی حَجْرِهِ قَالَ تَرِثُهُ إِنْ مَاتَ وَ لاَ یَرِثُهَا لِأَنَّ لَهَا اَلْخِیَارَ وَ لاَ خِیَارَ عَلَیْهَا .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 132 )
2 - عبّاد بن کثیر گوید:
از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: اگر کسی فرزند بالغ خود را با یتیمی که تحت کفالت دارد تزویج کند (ارث آنان چه حکمی دارد؟)
فرمود: اگر داماد ناکام شود، این دختر یتیم از او ارث می برد؛ اما اگر این دختر یتیم بمیرد، داماد از او ارث نمی برد؛ زیرا عروس نابالغ حق رد و قبول دارد، ولی داماد حق رد و قبول ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 322 )
: مجهول. قوله علیه السلام: ترثه أی بعد الحلف علی المشهور، و یدل علی خصوص هذه المسأله ما رواه الصدوق فی الفقیه بإسناده عن الحسن بن محبوب عن عبد العزیز العبدی عن عبید بن زراره عن أبی عبد الله قال: فی الرجل یزوج ابنه یتیمه فی حجره و ابنه مدرک، و الیتیمه غیر مدرکه، قال علیه السلام: نکاحه جائز علی ابنه، فإن مات عزل میراثها منه حتی تدرک، فإذا أدرکت حلفت بالله ما دعاها إلی أخذ المیراث إلا رضاها بالنکاح، ثم یدفع إلیها المیراث و نصف المهر، قال علیه السلام: فإن ماتت هی قبل أن تدرک و قبل أن یموت الزوج لم یرثها الزوج، لأن لها الخیار علیه إذا أدرکت و لا خیار له علیها و الشهید الثانی (ره) غفل عنه حیث حکم بکونه غیر منصوص. و قال فی الدروس: قال ابن الجنید: لو زوج الأب ابنه بنتا فی حجره فمات الابن ورثته، و لو ماتت لم یرثها الابن إلا أن یکون قد رضی بالعقد ورثتها، و یشکل بأن العقد إن صح توارثا، و إلا فلا، و رضی الورثه لا عبره به إذا لم یکن فیهم ولی شرعی.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 195 )
ص : 767
عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ ، قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَقَالَ: «أَ لاَ أُعَلِّمُکَ شَیْئاً إِذَا قُلْتَهُ قَضَی اَللَّهُ دَیْنَکَ وَ أَنْعَشَکَ وَ أَنْعَشَ حَالَکَ؟» فَقُلْتُ: مَا أَحْوَجَنِی إِلَی ذَلِکَ. فَعَلَّمَهُ هَذَا اَلدُّعَاءَ: «قُلْ فِی دُبُرِ صَلاَهِ اَلْفَجْرِ: تَوَکَّلْتُ عَلَی اَلْحَیِّ اَلَّذِی لاَ یَمُوتُ، وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی اَلْمُلْکِ، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ اَلذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً، اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلْبُؤْسِ وَ اَلْفَقْرِ، وَ مِنْ غَلَبَهِ اَلدَّیْنِ وَ اَلسُّقْمِ، وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُعِینَنِی عَلَی أَدَاءِ حَقِّکَ إِلَیْکَ وَ إِلَی اَلنَّاسِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 601 )
ص : 768
وَ قَالَ اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ (ره) أَیْضاً: إِنَّهُ یُسْتَحَبُّ فِی اَلْیَوْمِ اَلْأَوَّلِ اَلْإِتْیَانُ بِصَلاَهِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ، وَ رُوِیَ أَنَّهَا أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ مِثْلُ صَلاَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِتَسْلِیمَیْنِ، وَ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ بَعْدَ اَلْحَمْدِ یَقْرَأُ سُورَهَ اَلتَّوْحِیدِ خَمْسِینَ مَرَّهً، ثُمَّ یَقْرَأُ بَعْدَ اَلسَّلاَمِ تَسْبِیحَ فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ وَ هَذَا هُوَ اَلتَّسْبِیحُ: سُبْحَانَ ذِی اَلْعِزِّ اَلشَّامِخِ اَلْمُنِیفِ سُبْحَانَ ذِی اَلْجَلاَلِ اَلْبَاذِخِ اَلْعَظِیمِ سُبْحَانَ ذِی اَلْمُلْکِ اَلْفَاخِرِ اَلْقَدِیمِ سُبْحَانَ مَنْ یَرَی أَثَرَ اَلنَّمْلَهِ فِی اَلصَّفَا سُبْحَانَ مَنْ یَرَی وَقْعَ اَلطَّیْرِ فِی اَلْهَوَاءِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لاَ هَکَذَا غَیْرُهُ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 162 )
و باز شیخ رحمه اللّه گفته است که مستحب است که در روز اوّل نماز حضرت فاطمه علیها السّلام را به جا آورد و روایت شده است که آن چهار رکعت است مثل نماز حضرت
امیر المؤمنین علیه السّلام است،به دو سلام و در هررکعت بعد از حمد پنجاه مرتبه قل هو اللّه احد می خواند و بعد از سلام تسبیح حضرت فاطمه زهرا را می خواند و تسبیح این است:
سبحان ذی العزّ الشّامخ المنیف سبحان ذی الجلال الباذخ العظیم سبحان ذی الملک الفاخر القدیم سبحان من یری أثر الّنمل فی الصّفا سبحان من یری وقع الطّیر فی الهواء سبحان من هو هکذا و لا هکذا غیره .
منزه است(خدای)صاحب عزت شامخ و بلند و عالی(مقام)،منزه است(خدای)صاحب جلالت باشکوه و بزرگ،منزه است(خدای)صاحب ملک با افتخار دیرین منزه است کسی که جای پای مورچه را بر سنگ خارا می بیند،منزه است کسی که خط سیر پرنده را در هوا می بیند منزه است آن که او چنین است و دیگری چنین نیست.
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 332 )
ص : 769
السیّد المرتضی: قال: فی کتاب الأنوار تألیف أبی علی محمد ابن همّام حدّثنی العبّاس بن الفضل، قال: حدّثنی موسی بن عطیّه الأنصاری، قال: حدّثنا حسّان بن أحمد الأزرق، عن أبی الأحوص، (عن أبیه) ، عن عمّار الساباطی، قال: قدم أمیر المؤمنین - علیه السلام - المدائن فنزل بإیوان کسری، و کان معه دلف بن منجّم کسری، فلمّا صلّی الزوال فقال لدلف: قم معی، کان معه جماعه من أهل الساباط، فما زال یطوف فی مساکن کسری و یقول لدلف: کان لکسری هذا المکان لکذا و کذا، فیقول (دلف) : هو و اللّه کذلک، فما زال علی ذلک حتی طاف المواضع بجمیع من کانوا معه و دلف یقول: (هو و اللّه) یا سیّدی و مولای کأنّک وضعت (هذه) الأشیاء فی هذه الأمکنه. ثمّ نظر - صلوات اللّه علیه - إلی جمجمه نخره، فقال لبعض أصحابه: خذ هذه الجمجمه، و کانت مطروحه، و جاء - علیه السلام - إلی الإیوان و جلس فیه، و دعا بطست، و صبّ فیه ماء، و قال له: دع هذه الجمجمه فی الطست، ثمّ قال - علیه السلام-: أقسمت علیک یا جمجمه أخبرینی من أنا، و من أنت؟ فنطقت الجمجمه بلسان فصیح، و قالت: أمّا أنت فأمیر المؤمنین، و سیّد الوصیّین [و إمام المتّقین فی الظاهر و الباطن و أعظم من أن توصف] ، و أمّا أنا فعبد اللّه، و ابن أمه اللّه کسری أنو شیروان، فانصرف القوم الذین کانوا معه من أهل ساباط إلی أهالیهم، و أخبروهم بما سمعوه من الجمجمه، فاضطربوا و اختلفوا فی معنی أمیر المؤمنین و حضروه، و قال بعضهم: قد أفسد هؤلاء قلوبنا بما أخبروه عنک، و قال بعضهم فیه - علیه السلام - مثل ما قال النصاری فی المسیح، و مثل ما قال عبد اللّه بن سبأ و أصحابه فإن ترکتهم علی هذا کفر الناس. فلمّا سمع ذلک منهم، قال لهم: ما تحبّون أن أصنع بهم؟ قالوا: تحرقهم بالنار کما حرقت عبد اللّه بن سبأ و أصحابه، فأحضرهم و قال: ما حملکم علی ما قلتم؟ قالوا: سمعنا کلام الجمجمه النخره و مخاطبتها إیّاک، و لا یجوز ذلک إلاّ للّه تعالی، فمن ذلک قلنا ما قلنا، فقال - علیه السلام-: ارجعوا عن کلامکم، و توبوا إلی اللّه، فقالوا: ما کنّا نرجع عن قولنا، فاصنع بنا ما أنت صانع، فأمر - علیه السلام - أن تضرم لهم النار، فحرقهم، فلمّا احترقوا، قال: اسحقوهم و ذرّوهم فی الریح، فسحقوهم و ذرّوهم فی الریح. فلمّا کان الیوم الثالث من إحراقهم دخل إلیه أهل الساباط، و قالوا: اللّه اللّه فی دین محمد - صلّی اللّه علیه و آله-، إنّ الذین أحرقتهم بالنار قد رجعوا إلی منازلهم بأحسن ما کانوا! فقال - علیه السلام-: أ لیس قد أحرقتموهم بالنار، و سحقتموهم و ذرّیتموهم فی الریح؟ قالوا: بلی، قال - علیه السلام-: أحرقتهم و اللّه أحیاهم. فانصرفوا أهل الساباط متحیّرین و مثل ما قال عبد اللّه بن سبأ و أصحابه: فیعذّبهم ما فعل عبد اللّه بن سبأ و انتهی أمره إلی ما انتهی إلیه أمر عبد اللّه بن سبأ و أصحابه و إلی ما أخبر عنهم .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 224 )
ص : 770
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ: ثُمَّ ذَکَرَ أَیْضاً أَعْدَاءَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَنْ کَذَبَ عَلَی اَللَّهِ وَ عَلَی رَسُولِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَادَّعَی مَا لَمْ یَکُنْ لَهُ، فَقَالَ جَلَّ ذِکْرُهُ: فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَذَبَ عَلَی اَللّهِ وَ کَذَّبَ بِالصِّدْقِ إِذْ جاءَهُ یَعْنِی بِمَا جَاءَ بِهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلْحَقِّ، وَ وَلاَیَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ ثُمَّ ذَکَرَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ: وَ اَلَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ یَعْنِی أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أُولئِکَ هُمُ اَلْمُتَّقُونَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 486 )
ص : 771
مص، [مصباح الشریعه] ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْخَوْفُ رَقِیبُ اَلْقَلْبِ وَ اَلرَّجَاءُ شَفِیعُ اَلنَّفْسِ وَ مَنْ کَانَ بِاللَّهِ عَارِفاً کَانَ مِنَ اَللَّهِ خَائِفاً وَ إِلَیْهِ رَاجِیاً وَ هُمَا جَنَاحَا اَلْإِیمَانِ یَطِیرُ اَلْعَبْدُ اَلْمُحَقِّقُ بِهِمَا إِلَی رِضْوَانِ اَللَّهِ وَ عَیْنَا عَقْلِهِ یُبْصِرُ بِهِمَا إِلَی وَعْدِ اَللَّهِ وَ وَعِیدِهِ وَ اَلْخَوْفُ طَالِعُ عَدْلِ اَللَّهِ نَاهِی وَعِیدِهِ وَ اَلرَّجَاءُ دَاعِی فَضْلِ اَللَّهِ وَ هُوَ یُحْیِی اَلْقَلْبَ وَ اَلْخَوْفُ یُمِیتُ اَلنَّفْسَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 390 )
58-حضرت صادق علیه السّلام فرمود:خوف از خدا رقیب و نگهبان دل است(دل را از هواهای نامشروع مصون میدارد)و رجاء و امید شفیع و واسطه کمال نفس انسان است. و آن کس که خدا را بشناسد حتما دارای خوف از خدا و رجاء از او خواهد بود و این دو صفت مانند دو بالی است که بنده متصف باین دو صفت پرواز کرده و بمقام رضوان خدا نائل میگردد و موجب بینائی عقل و چشمی است برای خرد که وعده و وعید الهی را می بیند.و خوف نشانگر عدل الهی و باز دارنده از موارد وعید و نهی خدا است و رجاء و امید موجب فضل و عنایت الهی است و مایه زنده بودن دل است و خوف الهی نفس اماره را میمیراند.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 400 )
ص : 772
وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عِیصِ بْنِ اَلْقَاسِمِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: کُرِهَ اَلنِّقَابُ یَعْنِی لِلْمَرْأَهِ اَلْمُحْرِمَهِ وَ قَالَ تَسْدُلُ اَلثَّوْبَ عَلَی وَجْهِهَا قُلْتُ حَدُّ ذَلِکَ إِلَی أَیْنَ قَالَ إِلَی طَرَفِ اَلْأَنْفِ قَدْرَ مَا تُبْصِرُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 493 )
ص : 773
مَنْ مَنَّ بِإِحْسَانِهِ فَکَأَنَّهُ لَمْ یُحْسِنْ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 665 )
ص : 774
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلسَّنَهِ کَمْ یَوْماً هِیَ قَالَ ثَلاَثُمِائَهٍ وَ سِتُّونَ یَوْماً مِنْهَا سِتَّهُ أَیَّامٍ خَلَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا اَلدُّنْیَا فَطُرِحَتْ مِنْ أَصْلِ اَلسَّنَهِ فَصَارَتِ اَلسَّنَهُ ثَلاَثَمِائَهٍ وَ أَرْبَعَهً وَ خَمْسِینَ یَوْماً یُسْتَحَبُّ أَنْ یَطُوفَ اَلرَّجُلُ فِی مُقَامِهِ بِمَکَّهَ عَدَدَ أَیَّامِ اَلسَّنَهِ ثَلاَثَمِائَهٍ وَ سِتِّینَ أُسْبُوعاً فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی ذَلِکَ طَافَ ثَلاَثَمِائَهٍ وَ سِتِّینَ شَوْطاً .
( الخصال , جلد 2 , صفحه 602 )
علی بن عبد العزیز گوید از امام ششم(علیه السّلام)پرسیدم سال چند روز است؟فرمود سیصد و شصت روز در شش روز آن خداوند دنیا را آفرید و از اصل سال طرح شد و سال سیصد و شصت و چهار روز گردید.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 389 )
7-علی بن عبد العزیز گوید:از امام صادق(علیه السّلام)پرسیدم:یک سال چند روز است؟ فرمود:سیصد و شصت روز است که در شش روز از آن خداوند متعال دنیا را آفرید که آن شش روز از اصل سال کم شد و یک سال سیصد و پنجاه و چهار روز شد.(منظور سال قمری است) مستحب است کسی که به مکه می رود به شمار روزهای سال،سیصد و شصت بار طواف کامل کند و اگر نتوانست سیصد و شصت شوط طواف کند.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 427 )
7-علی بن عبد العزیز گوید:از امام صادق سال را پرسیدم که چند روز است فرمود سیصد و شصت روز است در شش روز از آن خدای عز و جل دنیا را آفرید و آن شش روز از سال کم شد و سال سیصد پنجاه و چهار روز گردید که مستحب است کسی که مکه میرود در مدتی که در مکه است بشماره روزهای سال سیصد و شصت طواف کامل نماید و اگر آن را نتوانست سیصد و شصت شوط طواف کند.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 2 , ص 728 )
-علی بن عبد العزیز گفته:از امام صادق(علیه السّلام)پرسیدم سال چند روز است؟.گفت:سیصد و شصت روز است.خدا در شش روز آن جهان را بیافرید و از اصل سال کم شد.از این رو سال سیصد و شصت و چهار روز است.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 2 , ص 226 )
ص : 775
اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مَنْ لاَ تَرَاهُ اَلْعُیُونُ وَ لاَ تُخَالِطُهُ اَلظُّنُونُ وَ لاَ یَصِفُهُ اَلْوَاصِفُونَ یَا مَنْ لاَ تُغَیِّرُهُ اَلدُّهُورُ وَ لاَ تُبْلِیهِ اَلْأَزْمِنَهُ وَ لاَ تُحِیلُهُ اَلْأُمُورُ یَا مَنْ لاَ یَذُوقُ اَلْمَوْتَ وَ لاَ یَخَافُ اَلْفَوْتَ یَا مَنْ لاَ تَضُرُّهُ اَلذُّنُوبُ وَ لاَ تَنْقُصُهُ اَلْمَغْفِرَهُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ هَبْ لِی مَا لاَ یَنْقُصُکَ وَ اِغْفِرْ لِی مَا لاَ یَضُرُّکَ وَ اِفْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 45 )
ص : 776
وَ قَالَ تَعَالَی لِمُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَعْطَیْتُکَ مَا لاَ قَدْرَ لَهُ عِنْدِی وَ أَرْسَلْتَ مَا لَهُ عِنْدِی قَدْرٌ قَالَ یَا رَبِّ وَ کَیْفَ ذَاکَ قَالَ أَعْطَیْتُکَ اَلدُّنْیَا وَ هِیَ لاَ تَزِنُ عِنْدِی جَنَاحَ بَعُوضَهٍ وَ أَرْسَلْتَ إِلَیَّ اَلْحَمْدَ وَ هُوَ یَعْدِلُ عِنْدِی بِالْجَنَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 315 )
ص : 777
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ : وَ سُئِلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ عَلَی اَللّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُتَوَکِّلُونَ» قَالَ: اَلزَّارِعُونَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 530 )
ص : 778
19413-5 الکافی ،1/5/308/6 ابن بندار و غیره عن البرقی عن محمد بن علی عن الحسن بن علی بن یوسف عن زکریا بن محمد الأزدی عن عبد الأعلی مولی آل سام قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام إنا یروی عندنا عن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله أنه قال إن اللّه تعالی یبغض البیت اللحم فقال علیه السّلام کذبوا إنما قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله البیت الذی یغتابون فیه الناس و یأکلون لحومهم و قد کان أبی لحما و لقد مات یوم مات و فی کم أم ولده ثلاثون درهما للحم.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 284 )
ص : 779
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُکَثَّرَ خَیْرُ بَیْتِهِ فَلْیَتَوَضَّأْ عِنْدَ حُضُورِ اَلطَّعَامِ وَ بَعْدَهُ فَإِنَّهُ مَنْ غَسَلَ یَدَهُ عِنْدَ اَلطَّعَامِ وَ بَعْدَهُ عَاشَ مَا عَاشَ فِی سَعَهٍ وَ عُوفِیَ مِنْ بَلْوًی فِی جَسَدِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 268 )
ص : 780
وَ عَنْهُ، إِلَی عَلِیِّ بْنِ رَبِیعَهَ، قَالَ: لَقِیتُ زَیْدَ بْنَ أَرْقَمَ وَ هُوَ یُرِیدُ أَنْ یَدْخُلَ عَلَی اَلْمُخْتَارِ، فَقُلْتُ: بَلَغَنِی عَنْکَ! قَالَ: وَ مَا هُوَ؟ قُلْتُ: سَمِعْتَ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ: «إِنِّی قَدْ تَرَکْتُ فِیکُمُ اَلثَّقَلَیْنِ: کِتَابَ اَللَّهِ ، وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی؟». قَالَ: اَللَّهُمَّ نَعَمْ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 63 )
ص : 781
مُحَمَّدُ بْنُ سَعْدٍ فِی کِتَابِ اَلطَّبَقَاتِ وَ أَحْمَدُ فِی اَلْمُسْنَدِ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : أَوَّلُ مَنْ أَسْلَمَ بَعْدَ خَدِیجَهَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 6 )
ص : 782
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ : مَنْ طَلَبَ مَرْضَاهَ اَلنَّاسِ بِمَا یُسْخِطُ اَللَّهَ کَانَ حَامِدُهُ مِنَ اَلنَّاسِ ذَامّاً وَ مَنْ آثَرَ طَاعَهَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِغَضَبِ اَلنَّاسِ کَفَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَدَاوَهَ کُلِّ عَدُوٍّ وَ حَسَدَ کُلِّ حَاسِدٍ وَ بَغْیَ کُلِّ بَاغٍ وَ کَانَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ نَاصِراً وَ ظَهِیراً.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 50 )
12-امام باقر علیه السّلام فرمود:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:هر کس خوشنودی مردم را به چیزی بجوید که خداوند از آن چیز به خشم می آید،مردمی که او را ستایش می کردند نکوهشش کنند،و هر کس فرمانبرداری خدا را به خشم مردم مقدم بدارد خداوند او را از دشمنی کردن هر دشمنی محافظت نماید و حسادت هر حسود و ظلم هر ستمکاری را از او برطرف نماید، و خدای عزّ و جلّ یاور و پشتیبان او شود.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 87 )
ص : 783
وَ ذَکَرَ اِبْنُ عَمَّارٍ وَ غَیْرُهُ مِنَ اَلرُّوَاهِ: أَنَّهُ لَمَّا خَرَجَ اَلرَّشِیدُ إِلَی اَلْحَجِّ وَ قَرُبَ مِنَ اَلْمَدِینَهِ اِسْتَقْبَلَتْهُ اَلْوُجُوهُ مِنْ أَهْلِهَا یَقْدُمُهُمْ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ عَلَی بَغْلَهٍ فَقَالَ لَهُ اَلرَّبِیعُ مَا هَذِهِ اَلدَّابَّهُ اَلَّتِی تَلَقَّیْتَ عَلَیْهَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَنْتَ إِنْ طَلَبْتَ عَلَیْهَا لَمْ تُدْرِکْ وَ إِنْ طُلِبْتَ لَمْ تَفُتْ فَقَالَ إِنَّهَا تَطَأْطَأَتْ عَنْ خُیَلاَءِ اَلْخَیْلِ وَ اِرْتَفَعَتْ عَنْ ذِلَّهِ اَلْعَیْرِ وَ خَیْرُ اَلْأُمُورِ أَوْسَاطُهَا قَالُوا وَ لَمَّا دَخَلَ هَارُونُ اَلرَّشِیدُ اَلْمَدِینَهَ تَوَجَّهَ لِزِیَارَهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَعَهُ اَلنَّاسُ فَتَقَدَّمَ إِلَی قَبْرِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ عَمِّ مُفْتَخِراً بِذَلِکَ عَلَی غَیْرِهِ فَتَقَدَّمَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اَلْقَبْرِ فَقَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَبَهْ فَتَغَیَّرَ وَجْهُ اَلرَّشِیدِ وَ تَبَیَّنَ اَلْغَیْظُ فِیهِ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 234 )
و ابن عمار و دیگران روایت کرده اند که در سالی که هارون الرشید حج بجا آورد همین که نزدیک شهر مدینه رسید بزرگان و وجوه شهر باستقبال هارون آمدند و پیشاپیش آنها حضرت موسی بن جعفر علیهما السّلام بر استری سوار بود،ربیع(دربان مخصوص هارون رو بآن حضرت کرده)گفت:این مرکب چیست که با آن بدیدار امیر المؤمنین آمده ای؟اگر با آن بدنبال دشمن روی باو نخواهی رسید و اگر دشمن بدنبال تو آید از دست او بدر نخواهی رفت؟حضرت فرمود:این مرکب از سرفرازی و تکبر اسب پست تر و از زبونی و خواری الاغ بالاتر است و بهترین هر چیز میانه و حد وسط آن است.گویند:چون هارون وارد مدینه شد رو بقبر شریف پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)برای زیارت آن بزرگوار نهاده و مردم نیز همراهش بودند،پس هارون پیشاپیش همه بسوی قبر مطهر ایستاده گفت:«درود بر تو ای رسول خدا،درود بر تو ای پسر عمو»و مقصودش این بود که بخود ببالد(و بفهماند که مقام من از دیگران برتر است،چون من پسر عموی پیغمبرم)پس حضرت موسی بن جعفر علیه السّلام پیش قبر آمده گفت: «درود بر تو ای رسول خدا،درود بر تو ای پدر»(و مقصود آن حضرت علیه السّلام این بود که عوام فریبی هارون را بمردم بفهماند،و برتری مقام خویش را بر هارون بآنانان گوشزد سازد)هارون از این جریان رنگ صورتش گشت و آثار خشم در چهره اش آشکار شد.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 226 )
روایت کرده اند هنگامی که هرون الرشید به حج بیت اللّه عزیمت کرد و نزدیک مدینه رسید بزرگان مدینه و پیشاپیش آنها حضرت ابو الحسن که بر استری سوار بود به استقبال هرون آمدند. ربیع دربان هرون بحضرت عرضکرد مناسب نبود شخص شما بر چنین مرکبی سوار شوید و به استقبال خلیفه بیائید زیرا مرکبی است که اگر بخواهید برزم دشمنی بروید بوی دست پیدا نمیکنید و اگر بخواهید از دشمنی بگریزید امکان پیدا نمی کنید. حضرت فرمود این مرکب از سرگرانی اسبهای لاغر میان بدور است و الاغ ذلیلی هم که با شئونات سواره اش سازگار نباشد نیز نمیباشد و بالاخره از جمله مراکبی است که حد وسط را داراست و بهترین کارها و چیزها حد وسط آنهاست گویند هنگامی که رشید وارد مدینه شد باتفاق همراهیان بزیارت مرقد مطهر حضرت رسول صلّی الله علیه و آله رفت و مقدم بر سایرین وارد در حرم شده بعنوان فخریه عرضه داشت سلام بر تو ای رسول خدا سلام بر تو ای پسر عم حضرت ابو الحسن در همان وقت شرفیاب شده عرضه داشت سلام بر تو ای رسول خدا سلام بر تو ای پدر بزرگوار اینجا رنگ صورت رشید تغییر کرد و کینه آن جناب را در دل گرفت.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 577 )
ص : 784
703-5 الکافی ،158/159/8 جعفر بن بشیر عن عمرو بن عثمان عن أبی شبل قال: دخلت أنا و سلیمان بن خالد علی أبی عبد اللّه علیه السّلام فقال له سلیمان بن خالد إن الزیدیه قوم قد عرفوا و جربوا و شهرهم الناس و ما فی الأرض محمدی أحب إلیهم منک فإن رأیت أن تدنیهم و تقربهم منک فافعل فقال یا سلیمان بن خالد إن کان هؤلاء السفهاء یریدون أن یصدونا عن علمنا إلی جهلهم فلا مرحبا بهم و لا أهلا - و إن کانوا یسمعون قولنا و ینتظرون أمرنا فلا بأس.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 236 )
ص : 785
وَ مِنْ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ فِی مَثَلٍ ضَرَبَهُ لِقُرَیْشٍ یَطُولُ اَلْکِتَابُ بِذِکْرِهِ: «وَ یَقْطَعُ اَلنَّاسُ فِی آثَارِهِمْ حَتَّی بَقِیَتْ عَجُزٌ مِنَ اَلنَّاسِ عَظِیمَهٌ» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 93 )
ص : 786
وَ مِنْهُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْیَقْطِینِیِّ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَدَغَتْ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَقْرَبٌ وَ هُوَ یُصَلِّی بِالنَّاسِ فَأَخَذَ اَلنَّعْلَ فَضَرَبَهَا ثُمَّ قَالَ بَعْدَ مَا اِنْصَرَفَ لَعَنَکِ اَللَّهُ فَمَا تَدَعِینَ بَرّاً وَ لاَ فَاجِراً إِلاَّ آذَیْتِیهِ قَالَ ثُمَّ دَعَا بِمِلْحٍ جَرِیشٍ فَدَلَکَ بِهِ مَوْضِعَ اَللَّدْغَهِ ثُمَّ قَالَ لَوْ عَلِمَ اَلنَّاسُ مَا فِی اَلْمِلْحِ اَلْجَرِیشِ مَا اِحْتَاجُوا مَعَهُ إِلَی تِرْیَاقٍ وَ إِلَی غَیْرِهِ مَعَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 207 )
2-و از همان:بسندی از امام پنجم علیه السّلام(که گزیدن عقرب را در حال نماز دارد و پیغمبر با نعل بر سر عقرب کوبیده و با ملح جریش آن را مداوا کرده)
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 163 )
ص : 787
بَعْضُ نُسَخِ اَلرَّضَوِیِّ : یَوْمُ اَلْحَجِّ اَلْأَکْبَرِ هُوَ یَوْمُ اَلنَّحْرِ وَ اَلْأَصْغَرُ اَلْعُمْرَهُ وَ اَلَّذِی أَذَّنَ بِالْحَجِّ اَلْأَکْبَرِ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِینَ بَرِئَ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ فِیهِ وَ نَبَذَ إِلَیْهِمْ عَهْدَهُمْ فَقَرَأَ عَلَیْهِمْ بَرَاءَهَ فَقَالَ اَلْمُشْرِکُونَ نَبْرَأُ مِنْکَ وَ مِنِ اِبْنِ عَمِّکَ - مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلاَّ اَلطَّعَانَ وَ اَلْجِلاَدَ وَ هُوَ قَبْلَ حَجَّهِ اَلْوَدَاعِ بِسَنَهٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 176 )
ص : 788
10015-10 الکافی ،1/10/31/7 بهذا الإسناد قال: سألت أبا الحسن علیه السّلام عن الرجل یتصدق علی ولده و هم صغار بالجاریه ثم تعجبه الجاریه و هم صغار فی عیاله أ تری أن یصیبها أو یقومها قیمه عدل فیشهد بثمنها علیه أم یدع ذلک کله فلا یعرض لشیء منه قال یقومها قیمه عدل - و یحتسب بثمنها لهم علی نفسه و یمسها.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 517 )
ص : 789
4164-6 الکافی ،1/5/39/3 الثلاثه عن جمیل بن دراج عن المعلی بن خنیس قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن الخنزیر یخرج من الماء - فیمر علی الطریق فیسیل منه الماء و أمر علیه حافیا فقال أ لیس وراءه شیء جاف قلت بلی قال فلا بأس إن الأرض یطهر بعضها بعضا.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 226 )
قوله:عن معلّی بن خنیس،قال:سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن الخنزیر یخرج من الماء فیمرّ علی الطریق . إلی آخره. هذا الحدیث یدلّ علی انفعال الماء القلیل بالملاقاه.
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 216 )
ص : 790
ب، [قرب الإسناد] ، عَنِ اِبْنِ صَدَقَهَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ صَاحَبَ رَجُلاً ذِمِّیّاً فَقَالَ لَهُ اَلذِّمِّیُّ أَیْنَ تُرِیدُ یَا عَبْدَ اَللَّهِ قَالَ أُرِیدُ اَلْکُوفَهَ فَلَمَّا عَدَلَ اَلطَّرِیقُ بِالذِّمِّیِّ عَدَلَ مَعَهُ عَلِیٌّ فَقَالَ لَهُ اَلذِّمِّیُّ أَ لَیْسَ زَعَمْتَ تُرِیدُ اَلْکُوفَهَ قَالَ بَلَی فَقَالَ لَهُ اَلذِّمِّیُّ فَقَدْ تَرَکْتَ اَلطَّرِیقَ فَقَالَ قَدْ عَلِمْتُ فَقَالَ لَهُ فَلِمَ عَدَلْتَ مَعِی وَ قَدْ عَلِمْتَ ذَلِکَ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَذَا مِنْ تَمَامِ حُسْنِ اَلصُّحْبَهِ أَنْ یُشَیِّعَ اَلرَّجُلُ صَاحِبَهُ هُنَیْئَهً إِذَا فَارَقَهُ وَ کَذَلِکَ أَمَرَنَا نَبِیُّنَا فَقَالَ لَهُ هَکَذَا قَالَ نَعَمْ فَقَالَ لَهُ اَلذِّمِّیُّ لاَ جَرَمَ أَنَّمَا تَبِعَهُ مَنْ تَبِعَهُ لِأَفْعَالِهِ اَلْکَرِیمَهِ وَ أَنَا أُشْهِدُکَ أَنِّی عَلَی دِینِکَ فَرَجَعَ اَلذِّمِّیُّ مَعَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا عَرَفَهُ أَسْلَمَ . کا، [الکافی] ، علی بن إبراهیم عن هارون بن مسلم عن ابن صدقه : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 53 )
ص : 791
ضا، [فقه الرضا علیه السلام ] : کُلُّ مَنْ طَلَّقَ تِسْعَ تَطْلِیقَاتٍ لِلسُّنَّهِ لَمْ تَحِلَّ لَهُ أَبَداً وَ اَلْمُحْرِمُ إِذَا تَزَوَّجَ فِی إِحْرَامٍ فُرِّقَ بَیْنَهُمَا وَ لاَ تَحِلُّ لَهُ أَبَداً وَ مَنْ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً لَهَا زَوْجٌ دَخَلَ بِهَا أَوْ لَمْ یَدْخُلْ بِهَا أَوْ زَنَی بِهَا لَمْ تَحِلَّ لَهُ أَبَداً وَ مَنْ خَطَبَ اِمْرَأَهً فِی عِدَّهٍ لِلزَّوْجِ عَلَیْهَا رَجْعَهٌ أَوْ تَزَوَّجَهَا وَ کَانَ عَالِماً لَمْ تَحِلَّ لَهُ أَبَداً فَإِنْ کَانَ جَاهِلاً وَ عَلِمَ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَدْخُلَ بِهَا تَرَکَهَا حَتَّی تَسْتَوْفِیَ عِدَّتَهَا مِنْ زَوْجِهَا ثُمَّ تَزَوَّجَهُ فَإِنْ دَخَلَ بِهَا لَمْ تَحِلَّ لَهُ أَبَداً عَالِماً کَانَ أَوْ جَاهِلاً فَإِنِ اِدَّعَتِ اَلْمَرْأَهُ أَنَّهَا لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ عَلَیْهَا عِدَّهً لَمْ تُصَدَّقْ عَلَی ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 2 )
ص : 792
مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلنُعْمَانِیُّ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ، قَالَ: حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلتَّیْمُلِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُخْتَارٍ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: عَذابَ اَلْخِزْیِ فِی اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا مَا هُوَ؟ فَقَالَ: «وَ أَیُّ خِزْیٍ أَخْزَی - یَا أَبَا بَصِیرٍ - مِنْ أَنْ یَکُونَ اَلرَّجُلُ فِی بَیْتِهِ، وَ حِجْلَتُهُ عَلَی خِوَانِهِ وَسَطَ عِیَالِهِ، إِذْ شَقَّ أَهْلُهُ اَلْجُیُوبَ عَلَیْهِ وَ صَرَخُوا، فَیَقُولُ اَلنَّاسُ: مَا هَذَا؟ فَیُقَالُ: مُسِخَ فُلاَنٌ اَلسَّاعَهَ». فَقُلْتُ: قَبْلَ [قِیَامِ] اَلْقَائِمِ أَوْ بَعْدَهُ؟ قَالَ: «لاَ، بَلْ قَبْلَهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 782 )
ص : 793
وَ عَنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ: اَلَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیَاتِ اَللَّهِ هُمْ أَصْحَابُ اَلْخُصُومَاتِ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 133 )
ص : 794
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِذَا أَحَبَّ أَنْ یَخْلُقَ اَلْإِمَامَ أَمَرَ مَلَکاً فَأَخَذَ شَرْبَهً مِنْ مَاءٍ تَحْتَ اَلْعَرْشِ فَیَسْقِیهَا أَبَاهُ فَمِنْ ذَلِکَ یَخْلُقُ اَلْإِمَامَ فَیَمْکُثُ أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ لَیْلَهً فِی بَطْنِ أُمِّهِ لاَ یَسْمَعُ اَلصَّوْتَ ثُمَّ یَسْمَعُ بَعْدَ ذَلِکَ اَلْکَلاَمَ فَإِذَا وُلِدَ بَعَثَ ذَلِکَ اَلْمَلَکَ فَیَکْتُبُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ : «وَ تَمَّتْ کَلِمَهُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ» فَإِذَا مَضَی اَلْإِمَامُ اَلَّذِی کَانَ قَبْلَهُ رُفِعَ لِهَذَا مَنَارٌ مِنْ نُورٍ یَنْظُرُ بِهِ إِلَی أَعْمَالِ اَلْخَلاَئِقِ فَبِهَذَا یَحْتَجُّ اَللَّهُ عَلَی خَلْقِهِ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 387 )
حسن بن راشد گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام میفرمود: زمانی که خدای تبارک و تعالی بخواهد امام را خلق کند بفرشته ئی دستور دهد که شربتی از آب زیر عرش گرفته بپدر امام بیاشاماند، پس آفرینش امام از آن شربت است، آنگاه چهل شبانه روز در شکم مادر است و صدا نمیشنود و بعد از آن گوشش برای شنیدن سخن باز می شود، و چون متولد شود همان فرشته مبعوث شود و میان دو چشم امام بنویسد «کلمه پروردگارت براستی و عدالت پایان یافت، کلمات او را دگرگون کننده ئی نیست و او شنوا و داناست» و چون امام پیش از وی درگذرد، برای او مناره ئی از نور افراشته شود که بوسیله آن کردار همه مردم را ببیند، و خدا بر خلقش بدان احتجاج کند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 228 )
2-حسن بن راشد گوید:از امام صادق(علیه السّلام)شنیدم می فرمود:به راستی خدا تبارک و تعالی چون خواهد امام را بیافریند،به فرشته ای دستور دهد تا شربت آبی از زیر عرش برگیرد و آن را به پدر آن امام بنوشاند و امام از آن خلق شود و چهل روز در شکم مادرش درنگ کند که سخنی ننیوشد،سپس سخن نیوشد و چون متولد شود،همان فرشته ای که آن نوشابه را بر گرفته مبعوث شود تا میان دو دیدۀ او بنویسد:«به کمال رسید کلمات پروردگارت به راستی و عدالت،دیگرگون کنی برای کلمات او نیست»و چون امام پیش از او درگذرد خدا در هر شهری برای او منارۀ چنان بلند برآرد که به وسیلۀ آن به کردار بندگان بنگرد و بدان خدا بر خلق خود حجت آورد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 79 )
2-حسن بن راشد می گوید:از امام صادق علیه السّلام شنیدم می فرمود:به راستی خدای تبارک و تعالی چون بخواهد امام را بیافریند به فرشته ای دستور می دهد تا شربت آبی از زیر عرش برگیرد و آن را به پدر آن امام بنوشاند و امام از آن به وجود آید و چهل روز در شکم مادرش درنگ کند که صدایی نشنود سپس گوشش برای شنیدن سخن باز می شود و چون متولد شود،همان فرشته ای که آن نوشابه را داده برانگیخته می شود تا میان دو دیدۀ او بنویسد:«کلمات پروردگارت به راستی و عدالت به کمال رسید و دیگر دگرگونی برای کلمات او نیست»و چون امام پیش از او درگذرد خداوند برای او مناره ای از نور برافراشته سازد که به وسیله او رفتار همه مردم را ببیند و خداوند بر مخلوقات خود به آن احتجاج کند.
توضیح:نوشتن کلمات میان دو چشمان او حاکی از این است که از سیما و پیشانی امام دانش و ولایت او مشخص می شود و این پیشانی اوست که شخصیت معنوی او را نشان می دهد و نور علم و ولایت که وجود امام را دربر گرفته است از پیشانی او آشکار می شود.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 307 )
: ضعیف. فأخذ شربه من الماء قیل: لعل الماء إشاره إلی ماده الغذاء الذی یکون منه النطفه، و إنما نسبه إلی ما تحت العرش لکونه ملکوتیا عذبا طیبا من طیب إلی طیب، و الملک هو الموکل بالغذاء المبلغ له إلی کماله اللائق بحاله، و إنما لم یسمع الصوت قبل کمال الأربعین لیله لأنه بعد فی مقام النبات لم یلجه حیاه الحیوان ثم یسمع بعد ذلک الکلام أی الکلام النفسانی الإلهامی، و یحتمل اختصاص الإمام باستماع الکلام الحسی أیضا فی بطن أمه قبل بلوغه الأوان الذی یحصل فیه السمع لسائر الناس و الکتابه بین العینین کأنها کنایه عن ظهور نور العلم و الولایه من ناصیته، بل من جمیع جهاته و فی کل حرکاته و سکناته یسعی نورهم بین أیدیهم و بإیمانهم، فلا تناقض بین الأخبار و إطلاق الکلمه علی أرواح الکمل أمر شائع فی عرف الکتب المنزله و الأنبیاء علیهم السلام، کما ورد فی شأن المسیح علیه السلام، و منار النور عباره عن حدسه و فراسته و توسمه، کما قال عز و جل:
إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ
انتهی. و أقول: إنکار ماء السماء مبنی علی الاعتقاد بقواعد الفلاسفه، و أما المنار فسیأتی فی بعض الأخبار أنه ملک، و ورد فی بعضها أنه روح القدس، و قیل: کنایه عن جعله محلا للإلهامات الربانیه و الإفاضات السبحانیه، و قال الجوهری: المناره موضع النور کالمنار، و المسرجه و المأذنه، و المنار العلم و ما یوضع بین الشیئین من الحدود و محجه الطریق. قوله علیه السلام: فبهذا یحتج الله، أی بمثل هذا الرجل المتصف بهذه الأوصاف یحتج الله علی خلقه، و یوجب علی الناس طاعته، لا بمثل الضلال الفسقه الجهله الذین یسمیهم المخالفون أئمه و خلفاء، أو المراد أنه لما اطلع الله الإمام علی أعمال خلقه احتج به علیهم یوم القیامه، لیکون شاهدا علیهم کما مر، و یؤیده أن فی تفسیر علی بن إبراهیم فلذلک یحتج به علیهم.
( مرآه العقول ؛ ج 4 , ص 264 )
ص : 795
اَلْحَسَنُ بْنُ فَضْلٍ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ اَلْوَلَدَ فَتَوَضَّأْ وُضُوءً سَابِغاً وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ حَسِّنْهُمَا وَ اُسْجُدْ بَعْدَهُمَا سَجْدَهً وَ قُلْ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ إِحْدَی وَ سَبْعِینَ مَرَّهً ثُمَّ تَغَشَّ اِمْرَأَتَکَ وَ قُلِ اَللَّهُمَّ اُرْزُقْنِی وَلَداً لِأُسَمِّیَهُ بِاسْمِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّ اَللَّهَ یَفْعَلُ ذَلِکَ وَ لاَ تَشُکَّ فِی ذَلِکَ فَإِنِّی أَمَرْتُکَ بِالطَّهُورِ وَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی وَ یُحِبُّ اَلْمُتَطَهِّرِینَ وَ أَمَرْتُکَ بِالصَّلاَهِ وَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ أَقْرَبُ مَا یَکُونُ اَلْعَبْدُ عِنْدَ رَبِّهِ إِذَا رَآهُ سَاجِداً أَوْ رَاکِعاً وَ أَمَرْتُکَ بِالاِسْتِغْفَارِ وَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی اِسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفّاراً `یُرْسِلِ اَلسَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً `وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی لِنَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِینَ مَرَّهً فَلَنْ یَغْفِرَ اَللّهُ لَهُمْ فَأَمَرْتُکَ أَنْ تَزِیدَ عَلَی اَلسَّبْعِینَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 326 )
ص : 796
فِی اَلْکَافِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْ قَرَءَ سُورَهَ اَلْکَهْفِ فِی کُلِّ لَیْلَهِ جُمُعَهٍ کَانَتْ کَفَّارَهَ مَا بَیْنَ اَلْجُمُعَهِ إِلَی اَلْجُمُعَهِ، قَالَ: وَ رَوَی غَیْرُهُ أَیْضاً فِیمَنْ قَرَأَهَا یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ بَعْدَ اَلظُّهْرِ وَ اَلْعَصْرِ مِثْلَ ذَلِکَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 241 )
ص : 797
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْأَنَاهُ مِنَ اَللَّهِ وَ اَلْعَجَلَهُ مِنَ اَلشَّیْطَانِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 147 )
58-وقار و حلم از خدا و شتاب از شیطانست.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 167 )
ص : 798
إِکْمَالُ اَلدِّینِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ اَلزَّهْرَانِیِّ عَنْ جَرِیرٍ عَنْ لَیْثِ بْنِ أَبِی سُلَیْمٍ عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَلَکاً یُقَالُ لَهُ دَرْدَائِیلُ کَانَ لَهُ سِتَّهَ عَشَرَ أَلْفَ جَنَاحٍ مَا بَیْنَ اَلْجَنَاحِ إِلَی اَلْجَنَاحِ هَوَاءٌ وَ اَلْهَوَاءُ کَمَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ فَجَعَلَ یَوْماً یَقُولُ فِی نَفْسِهِ أَ فَوْقَ رَبِّنَا جَلَّ جَلاَلُهُ شَیْءٌ فَعَلِمَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَا قَالَ فَزَادَهُ أَجْنِحَهً مِثْلَهَا فَصَارَ لَهُ اِثْنَانِ وَ ثَلاَثُونَ أَلْفَ جَنَاحٍ ثُمَّ أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ أَنْ طِرْ فَطَارَ مِقْدَارَ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ فَلَمْ یَنَلْ رَأْسُهُ قَائِمَهً مِنْ قَوَائِمِ اَلْعَرْشِ فَلَمَّا عَلِمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِتْعَابَهُ أَوْحَی إِلَیْهِ أَیُّهَا اَلْمَلَکُ عُدْ إِلَی مَکَانِکَ فَأَنَا عَظِیمٌ فَوْقَ کُلِّ عَظِیمٍ وَ لَیْسَ فَوْقِی شَیْءٌ وَ لاَ أُوصَفُ بِمَکَانٍ فَسَلَبَهُ اَللَّهُ أَجْنِحَتَهُ وَ مَقَامَهُ مِنْ صُفُوفِ اَلْمَلاَئِکَهِ فَلَمَّا وُلِدَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَبَطَ جَبْرَئِیلُ فِی أَلْفِ قَبِیلٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ لِتَهْنِئَهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَمَرَّ بِدَرْدَائِیلَ فقاله [فَقَالَ لَهُ] سَلِ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِحَقِّ مَوْلُودِهِ أَنْ یَشْفَعَ لِی عِنْدَ رَبِّی فَدَعَا لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِحَقِّ اَلْحُسَیْنِ فَاسْتَجَابَ اَللَّهُ دُعَاءَهُ وَ رَدَّ عَلَیْهِ أَجْنِحَتَهُ وَ رَدَّهُ إِلَی مَکَانِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 184 )
27-در اکمال الدین:بسندش تا ابن عباس که:شنیدم رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله میفرمود:خدا تبارک و تعالی را فرشته ایست بنام«دردائیل»16000 بال دارد که میان هر دو بالش هوائی است چون میان آسمان و زمین،با خود میگفت:آیا بالای پروردگار ما چیزیست؟خدا تبارک و تعالی گفته او را دانست و برابر بالهایش بدانها فزود 32000 شدند و باو وحی کرد بپرد و 500 سال پرید و سرش بیکی از پایه های عرش نرسید،و چون خدا عزّ و جلّ دانست خسته شده بدو وحی کرد:بجایت برگرد من بزرگم؛بالایم چیزی نیست مکان ندارم،پس خدا بالهایش را گرفت و از مقامی که در صفوف فرشته ها داشت بیرونش کرد. و چون حسین علیه السّلام زاده شد جبرئیل با هزار دسته از فرشته ها فرو شدند برای مبارکباد پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و بدردائیل گذر کرد و وی از او خواست که از پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله بحق نوزادش خواهش کند که نزد خدا شفیع او گردد،پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله برایش دعا کرد بحق حسین علیه السّلام و خدا دعایش را پذیرفت و بالهایش را برگرداند و او را بمقامش برگردانید. گویم:تمام آن در باب ولادت حسین علیه السّلام است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 157 )
ص : 799
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْغُسْلُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ وَاجِبٌ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 504 )
ص : 800
وَجَدْتُ بِخَطِّ جِبْرِیلَ بْنِ أَحْمَدَ : حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ ، عَنْ زُرَارَهَ ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) أَخْبِرْنِی عَنْ حَمْزَهَ أَ یَزْعُمُ أَنْ أَبِی آتِیهِ قُلْتُ نَعَمْ، قَالَ کَذَبَ وَ اَللَّهِ مَا یَأْتِیهِ إِلاَّ اَلْمُتَکَوِّنُ ، إِنَّ إِبْلِیسَ سَلَّطَ شَیْطَاناً یُقَالُ لَهُ اَلْمُتَکَوِّنُ یَأْتِی اَلنَّاسَ فِی أَیِّ صُورَهٍ شَاءَ، إِنْ شَاءَ فِی صُورَهٍ صَغِیرَهٍ وَ إِنْ شَاءَ فِی صُورَهٍ کَبِیرَهٍ، وَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا یَسْتَطِیعُ أَنْ یَجِیءَ فِی صُورَهِ أَبِی (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 300 )
ص : 801
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلسِّنَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلْبَرْمَکِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِی أَحْمَدَ اَلْأَزْدِیِّ یَعْنِی اِبْنَ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ عَنْ أَبِی عُمَرَ اَلْعَجَمِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: أَنَا اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَا خَلَقْتُ اَلْمُلُوکَ وَ قُلُوبُهُمْ بِیَدِی فَأَیُّمَا قَوْمٍ أَطَاعُونِی جَعَلْتُ قُلُوبَ اَلْمُلُوکِ عَلَیْهِمْ رَحْمَهً وَ أَیُّمَا قَوْمٍ عَصَوْنِی جَعَلْتُ قُلُوبَ اَلْمُلُوکِ عَلَیْهِمْ سَخْطَهً أَلاَ لاَ تَشْغَلُوا أَنْفُسَکُمْ بِسَبِّ اَلْمُلُوکِ تُوبُوا إِلَیَّ أَعْطِفْ قُلُوبَهُمْ عَلَیْکُمْ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 131 )
ص : 802
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: یا رَبِّ إِنَّ هؤُلاءِ قَوْمٌ لا یُؤْمِنُونَ ؟ فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «فَاصْفَحْ عَنْهُمْ وَ قُلْ سَلامٌ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 619 )
ص : 803
اَلْبَاطِلُ غُرُورٌ خَادِعٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 37 )
ص : 804
حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ اَلْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی جَدِّی اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ جَدِّهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَرْبَعٌ لاَ تَدْخُلُ بَیْتاً وَاحِدَهٌ مِنْهُنَّ إِلاَّ خَرِبَ وَ لَمْ یُعْمَرْ بِالْبَرَکَهِ اَلْخِیَانَهُ وَ اَلسَّرِقَهُ وَ شُرْبُ اَلْخَمْرِ وَ اَلزِّنَاءُ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 398 )
12 - رسول خدا فرمود چهار چیز است که هر کدام در خانه ای رخنه کرد ویرانش کند و ببرکت آباد نگردد، خیانت، دزدی، میخواری و زنا.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 398 )
12.پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمود:اگر چهارچیز در خانه ای نفوذ کند،ویران گر آن خواهد شد؛ به گونه ای که برکت هم آبادگر آن خانه نخواهد بود؛خیانت و دزدی و می گساری و زناکاری.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 109 )
ص : 805
أَسْنَدَ اَلْبُخَارِیُّ فِی آخَرَ کَرَاسَ مِنَ اَلْجُزْءِ اَلْخَامِسِ مِنْ صَحِیحِهِ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَنَا أَوَّلُ مَنْ یَجْثُو بَیْنَ یَدَیِ اَلرَّحْمَنِ لِلْخُصُومَهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 288 )
ص : 806
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ عَمْرٍو قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ یَسْتَجِیبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ سَاهٍ فَإِذَا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِکَ ثُمَّ اِسْتَیْقِنْ بِالْإِجَابَهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 53 )
ص : 807
عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: تَغَدَّیْتُ مَعَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَرْبَعَهَ عَشَرَ یَوْماً بِلَحْمٍ فِی شَعْبَانَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 73 )
از زراره که 14 روز بهمراه امام پنجم در ماه شعبان با خوراک گوشت چاشت خوردم،
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 251 )
ص : 808
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْهَمَدَانِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَلسَّلاَمِ بْنِ صَالِحٍ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ مَا تَقُولُ فِی حَدِیثٍ رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ إِذَا خَرَجَ اَلْقَائِمُ قَتَلَ ذَرَارِیَّ قَتَلَهِ - اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِفَعَالِ آبَائِهَا؟ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ هُوَ کَذَلِکَ، فَقُلْتُ قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَی «وَ لا تَزِرُ وازِرَهٌ وِزْرَ أُخْری» مَا مَعْنَاهُ؟ قَالَ: صَدَقَ اَللَّهُ تَعَالَی فِی جَمِیعِ أَقْوَالِهِ وَ لَکِنْ ذَرَارِیُّ قَتَلَهِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَرْضَوْنَ بِفَعَالِ آبَائِهِمْ وَ یَفْتَخِرُونَ بِهَا، وَ مَنْ رِضَی شَیْئاً کَانَ کَمَنْ أَتَاهُ وَ لَوْ أَنَّ رَجُلاً قُتِلَ بِالْمَشْرِقِ فَرَضِیَ بِقَتْلِهِ رَجُلٌ فِی اَلْمَغْرِبِ لَکَانَ اَلرَّاضِی عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شَرِیکَ اَلْقَاتِلِ وَ إِنَّمَا یَقْتُلُ اَلْقَائِمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا خَرَجَ لِرِضَاهُمْ بِفِعْلِ آبَائِهِمْ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 786 )
ص : 809
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْعَقْرَبِ وَ اَلْخُنْفَسَاءِ وَ شِبْهِهِ یَمُوتُ فِی اَلْحَبِّ وَ اَلدَّنِّ أَ یُتَوَضَّأُ مِنْهُ قَالَ لاَ بَأْسَ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 193 )
ص : 810
قَالَ حَدَّثَنَا فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْفَزَارِیُّ مُعَنْعَناً عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ: فِی قَوْلِهِ تَعَالَی « أَ فَمَنْ کانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کانَ فاسِقاً » قَالَ « أَ فَمَنْ کانَ مُؤْمِناً » یَعْنِی عَلِیَّ [بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلِیّاً] « کَمَنْ کانَ فاسِقاً » یَعْنِی مُنَافِقاً اَلْوَلِیدَ بْنَ عُقْبَهَ « لا یَسْتَوُونَ » عِنْدَ اَللَّهِ فِی اَلطَّاعَهِ وَ اَلثَّوَابِ.
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 327 )
ص : 811
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ شَاذَانَ اَلنَّیْسَابُورِیِّ قَالَ: اِجْتَمَعَ عِنْدِی خَمْسُمِائَهِ دِرْهَمٍ تَنْقُصُ عِشْرِینَ دِرْهَماً فَأَنِفْتُ أَنْ أَبْعَثَ بِخَمْسِمِائَهٍ تَنْقُصُ عِشْرِینَ دِرْهَماً فَوَزَنْتُ مِنْ عِنْدِی عِشْرِینَ دِرْهَماً وَ بَعَثْتُهَا إِلَی اَلْأَسَدِیِّ وَ لَمْ أَکْتُبْ مَا لِی فِیهَا فَوَرَدَ وَصَلَتْ خَمْسُمِائَهِ دِرْهَمٍ لَکَ مِنْهَا عِشْرُونَ دِرْهَماً .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 523 )
محمد بن علی بن شاذان نیشابوری گوید: پانصد درهمی که 20 درهمش کم بود (از سهم امام) نزد من جمع شد، مرا ناگوار بود که 500 درهمی که 20 درهمش کمست بفرستم، لذا 20 درهم از مال خودم روی آن گذاشتم و نزد اسدی فرستادم و ننوشتم چقدر از خودم گذاشته ام، نامه آمد که: پانصد درهم رسید 20 درهمش از آن تو است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 465 )
23-از محمد بن علی بن شاذان نیشابوری گفت:نزد من پانصد درهم بیست کم جمع شد،و ناگوارم بود از پانصد کمتر بفرستم،از خودم بیست درهم بر آن افزودم و فرستادم نزد اسدی، و از مال خود نامی نبردم،و در پاسخ من رسید:پانصد درهمی که بیست درهم آن از تو بود رسید.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 551 )
23-محمد بن علی بن شاذان نیشابوری گفت:نزد من پانصد درهم از سهم امام به جز بیست درهم که کم بود نزد من جمع شده بود و ناراحت بودم که از پانصد درهم کمتر بفرستم از خودم بیست درهم بر آن افزودم و نزد اسدی فرستادم در پاسخ نامه به من رسید:پانصد درهمی که بیست درهم آن از تو بود رسید.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 771 )
: کالسابق، و فی القاموس : أنف منه کفرح أنفا و أنفه محرکتین استنکف أن أبعث أی من أن أبعث وزنت أی ضمنت موزونا و الأسدی هو محمد بن جعفر المتقدم ذکره.
( مرآه العقول ؛ ج 6 , ص 198 )
ص : 812
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اَلْمُفِیدُ عَنِ اَلْمَرَاغِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی بْنِ وَاصِلٍ عَنْ مُخَوَّلِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ خرور [حَزَوَّرٍ] عَنِ اِبْنِ نُبَاتَهَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ یَاسِرٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ یَا عَلِیُّ إِنَّ اَللَّهَ قَدْ زَیَّنَکَ بِزِینَهٍ لَمْ یُزَیِّنِ اَلْعِبَادَ بِزِینَهٍ أَحَبَّ إِلَی اَللَّهِ مِنْهَا زَیَّنَکَ بِالزُّهْدِ فِی اَلدُّنْیَا وَ جَعَلَکَ لاَ تَرْزَأُ مِنْهَا شَیْئاً وَ لاَ تَرْزَأُ مِنْکَ شَیْئاً وَ وَهَبَ لَکَ حُبَّ اَلْمَسَاکِینِ فَجَعَلَکَ تَرْضَی بِهِمْ أَتْبَاعاً وَ یَرْضَوْنَ بِکَ إِمَاماً فَطُوبَی لِمَنْ أَحَبَّکَ وَ صَدَّقَ فِیکَ وَ وَیْلٌ لِمَنْ أَبْغَضَکَ وَ کَذَّبَ عَلَیْکَ فَأَمَّا مَنْ أَحَبَّکَ وَ صَدَّقَ فِیکَ فَأُولَئِکَ جِیرَانُکَ فِی دَارِکَ وَ شُرَکَاؤُکَ فِی جَنَّتِکَ وَ أَمَّا مَنْ أَبْغَضَکَ وَ کَذَّبَ عَلَیْکَ فَحَقٌّ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُوقِفَهُ مَوْقِفَ اَلْکَذَّابِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 28 )
ص : 813
9215-1 الکافی ،1/2/532/3 الخمسه التهذیب ،1/2/21/4 سعد عن أبی جعفر عن الحسین عن ابن أبی عمیر عن البجلی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: فی خمس قلائص شاه و لیس فیما دون الخمس شیء و فی عشر شاتان و فی خمس عشر ثلاث و فی عشرین أربع و فی خمس و عشرین خمس و فی ست و عشرین ابنه مخاض إلی خمس و ثلاثین - الکافی ، و قال عبد الرحمن هذا فرق بیننا و بین الناس ش فإذا زادت واحده ففیها ابنه لبون إلی خمس و أربعین فإذا زادت واحده ففیها حقه إلی ستین فإذا زادت واحده ففیها جذعه إلی خمس و سبعین فإذا زادت واحده ففیها ابنتا لبون إلی تسعین فإذا زادت التهذیب ، واحده ففیها حقتان إلی عشرین و مائه فإذا کثرت ش الإبل ففی کل خمسین حقه.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 89 )
قوله:عن البجلی،عن أبی عبد اللّه علیه السّلام،قال:«فی خمس قلائص شاه» . إلی آخره. هذه الأخبار فی هذا الباب أیضا ظاهره فی تعلّق الزکاه بالعین.
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 431 )
ص : 814
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ عُبَیْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ کَرَّامٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْقِرَاءَهِ فِی اَلْحَمَّامِ فَقَالَ إِذَا کَانَ عَلَیْکَ إِزَارٌ فَاقْرَأِ اَلْقُرْآنَ إِنْ شِئْتَ کُلَّهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 48 )
ص : 815
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلشَّامِیِّ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ ، عَنِ اَلْحَسَنِ مَوْلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ أَبِی اَلْحَکَمِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ یَزِیدَ بْنِ سَلِیطٍ اَلزَّیْدِیِّ ، قَالَ : لَقِینَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی طَرِیقِ مَکَّهَ ، وَ نَحْنُ جَمَاعَهٌ، فَقُلْتُ لَهُ: بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی، أَنْتُمُ اَلْأَئِمَّهُ اَلْمُطَهَّرُونَ، وَ اَلْمَوْتُ لاَ یَعْرَی مِنْهُ أَحَدٌ فَأَحْدِثْ إِلَیَّ شَیْئاً أُلْقِیهِ إِلَی مَنْ یَخْلُفُنِی. فَقَالَ لِی: نَعَمْ هَؤُلاَءِ وُلْدِی، وَ هَذَا سَیِّدُهُمْ - وَ أَشَارَ إِلَی مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِبْنِهِ-، وَ فِیهِ عِلْمُ اَلْحُکْمِ، وَ اَلْفَهْمُ، وَ اَلسَّخَاءُ، وَ اَلْمَعْرِفَهُ بِمَا یَحْتَاجُ اَلنَّاسُ إِلَیْهِ فِیمَا اِخْتَلَفُوا - مِنْ أَمْرِ دِینِهِمْ-، وَ فِیهِ حُسْنُ اَلْخُلُقِ، وَ حُسْنُ اَلْجِوَارِ، وَ هُوَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ اَللَّهِ، وَ فِیهِ أُخْرَی هِیَ خَیْرٌ مِنْ هَذَا کُلِّهِ. فَقَالَ أَبِی: مَا هِیَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی؟ قَالَ: یُخْرِجُ اَللَّهُ مِنْهُ غَوْثَ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ غِیَاثَهَا، وَ عَلَمَهَا، وَ نُورَهَا، وَ فَهْمَهَا، وَ حِکْمَتَهَا، خَیْرَ مَوْلُودٍ، خَیْرَ نَاشِئٍ، یَحْقُنُ اَللَّهُ بِهِ اَلدِّمَاءَ، وَ یُصْلِحُ بِهِ ذَاتَ اَلْبَیْنِ، وَ یَلُمُّ بِهِ اَلشَّعْثَ، وَ یَشْعَبُ بِهِ اَلصَّدْعَ، وَ یَکْسُو بِهِ اَلْعَارِیَ، وَ یُشْبِعُ بِهِ اَلْجَائِعَ، وَ یُؤْمِنُ بِهِ اَلْخَائِفَ، وَ یُنْزِلُ بِهِ اَلْقَطْرَ، وَ یُؤْمِنُ بِهِ اَلْعِبَادَ . خَیْرَ کَهْلٍ، وَ خَیْرَ نَاشِئٍ، تُسَرُّ بِهِ عَشِیرَتُهُ قَبْلَ أَوَانِ حُلُمِهِ، قَوْلُهُ حُکْمٌ، وَ صَمْتُهُ عِلْمٌ، یُبَیِّنُ لِلنَّاسِ مَا یَخْتَلِفُونَ فِیهِ. قَالَ: فَقَالَ أَبِی: بِأَبِی أَنْتَ وُلِدَ بَعْدُ؟ قَالَ: نَعَمْ. ثُمَّ قَطَعَ اَلْکَلاَمَ . قَالَ یَزِیدُ : ثُمَّ لَقِیتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَعْدُ، فَقُلْتُ لَهُ: بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی، إِنِّی أُرِیدُ أَنْ تُخْبِرَنِی بِمِثْلِ مَا أَخْبَرَنِی بِهِ أَبُوکَ . قَالَ: فَقَالَ: کَانَ أَبِی فِی زَمَنٍ لَیْسَ هَذَا زَمَانَهُ. قَالَ یَزِیدُ : فَقُلْتُ: مَنْ یَرْضَ مِنْکَ بِهَذَا، فَعَلَیْهِ لَعْنَهُ اَللَّهِ! قَالَ: فَضَحِکَ، ثُمَّ قَالَ: أُخْبِرُکَ یَا بَا عُمَارَهَ : أَنِّی خَرَجْتُ مِنْ مَنْزِلِی، فَأَوْصَیْتُ بِالظَّاهِرِ إِلَی بَنِیَّ، وَ أَشْرَکْتُهُمْ مَعَ عَلِیٍّ اِبْنِی، وَ أَفْرَدْتُهُ بِوَصِیَّتِی فِی اَلْبَاطِنِ. وَ لَقَدْ رَأَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْمَنَامِ، وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَعَهُ، وَ مَعَهُ خَاتَمٌ وَ سَیْفٌ وَ عَصًا وَ کِتَابٌ وَ عِمَامَهٌ. قُلْتُ لَهُ: مَا هَذَا؟ فَقَالَ: أَمَّا اَلْعِمَامَهُ: فَسُلْطَانُ اَللَّهِ. وَ أَمَّا اَلسَّیْفُ: فَعِزَّهُ اَللَّهِ. وَ أَمَّا اَلْکِتَابُ: فَنُورُ اَللَّهِ. وَ أَمَّا اَلْعَصَا: فَقُوَّهُ اَللَّهِ. وَ أَمَّا اَلْخَاتَمُ: فَجَامِعُ هَذِهِ اَلْأُمُورِ. ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: وَ اَلْأَمْرُ یَخْرُجُ إِلَی عَلِیٍّ - عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِبْنِکَ. قَالَ: ثُمَّ قَالَ: یَا یَزِیدُ ، إِنَّهَا وَدِیعَهٌ عِنْدَکَ، فَلاَ تُخْبِرْهَا إِلاَّ عَاقِلاً، أَوْ عَبْداً اِمْتَحَنَ اَللَّهُ قَلْبَهُ، أَوْ صَادِقاً، وَ لاَ تَکْفُرْ نِعَمَ اَللَّهِ. وَ إِنْ سُئِلْتَ عَنِ اَلشَّهَادَهِ، فَأَدِّهَا، فَإِنَّ اَللَّهَ - تَبَارَکَ وَ تَعَالَی - یَقُولُ: إِنَّ اَللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا اَلْأَماناتِ إِلی أَهْلِها وَ قَالَ: وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَتَمَ شَهادَهً عِنْدَهُ مِنَ اَللّهِ فَقُلْتُ: وَ اَللَّهِ مَا کُنْتُ لِأَفْعَلَ ذَلِکَ أَبَداً. قَالَ: ثُمَّ قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: ثُمَّ وَصَفَهُ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَقَالَ: عَلِیٌّ اِبْنُکَ اَلَّذِی یَنْظُرُ بِنُورِ اَللَّهِ، وَ یَسْمَعُ بِفَهْمِهِ وَ یَنْطِقُ بِحِکْمَتِهِ، یُصِیبُ فَلاَ یُخْطِئُ، وَ یَعْلَمُ فَلاَ یَجْهَلُ، یَعْلَمُ حُکْماً وَ عِلْماً. وَ مَا أَقَلَّ مُقَامَکَ مَعَهُ، إِنَّمَا هُوَ شَیْءٌ کَأَنْ لَمْ یَکُنْ ، فَإِذَا رَجَعْتَ مِنْ سَفَرِکَ، فَأَوْصِ وَ أَصْلِحْ أَمْرَکَ، وَ اُفْرُغْ مِمَّا أَرَدْتَ، فَإِنَّکَ مُنْتَقِلٌ عَنْهُ وَ مُجَاوِرٌ غَیْرَهُ فَاجْمَعْ وُلْدَکَ، وَ أَشْهِدِ اَللَّهَ عَلَیْهِمْ جَمِیعاً، وَ کَفی بِاللّهِ شَهِیداً ثُمَّ قَالَ: یَا یَزِیدُ ، إِنِّی أُؤْخَذُ فِی هَذِهِ اَلسَّنَهِ، وَ اَلْأَمْرُ إِلَی اِبْنِی عَلِیٍّ ، سَمِیِّ عَلِیٍّ وَ عَلِیٍّ : أَمَّا عَلِیٌّ اَلْأَوَّلُ: فَعَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ . وَ أَمَّا عَلِیٌّ اَلْآخَرُ: فَعَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ . أُعْطِیَ فَهْمَ اَلْأَوَّلِ، وَ حِکْمَتَهُ، وَ بَصَرَهُ وَ وُدَّهُ، وَ دِینَهُ وَ مِحْنَهَ اَلْآخَرِ، وَ صَبْرَهُ عَلَی مَا یَکْرَهُ. وَ لَیْسَ لَهُ أَنْ یَتَکَلَّمَ إِلاَّ بَعْدَ هَارُونَ بِأَرْبَعِ سِنِینَ، فَإِذَا مَضَتْ أَرْبَعُ سِنِینَ، فَاسْأَلْهُ عَمَّا شِئْتَ یُجِبْکَ، إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی. ثُمَّ قَالَ: یَا یَزِیدُ ، فَإِذَا مَرَرْتَ بِهَذَا اَلْمَوْضِعِ، وَ لَقِیتَهُ، وَ سَتَلْقَاهُ، فَبَشِّرْهُ، أَنَّهُ سَیُولَدُ لَهُ غُلاَمٌ أَمْرُهُ مَیْمُونٌ مُبَارَکٌ. وَ سَیُعْلِمُکَ: أَنَّکَ لَقِیتَنِی، فَأَخْبِرْهُ عِنْدَ ذَلِکَ: أَنَّ اَلْجَارِیَهَ اَلَّتِی یَکُونُ مِنْهَا هَذَا اَلْغُلاَمُ جَارِیَهٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِ مَارِیَهَ اَلْقِبْطِیَّهِ ، جَارِیَهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ إِنْ قَدَرْتَ أَنْ تُبْلِغَهَا عَنِّی اَلسَّلاَمَ فَافْعَلْ ذَلِکَ. قَالَ یَزِیدُ : فَلَقِیتُ بَعْدَ مُضِیِّ أَبِی إِبْرَاهِیمَ - عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ-، فَبَدَأَنِی، فَقَالَ لِی: یَا یَزِیدُ ، مَا تَقُولُ فِی اَلْعُمْرَهِ؟ فَقُلْتُ: فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی، ذَلِکَ إِلَیْکَ، وَ مَا عِنْدِی نَفَقَهٌ. فَقَالَ: سُبْحَانَ اَللَّهِ، مَا کُنَّا نُکَلِّفُکَ وَ لاَ نَکْفِیکَ. فَخَرَجْنَا حَتَّی إِذَا اِنْتَهَیْنَا إِلَی ذَلِکَ اَلْمَوْضِعِ، اِبْتَدَأَنِی فَقَالَ: یَا یَزِیدُ ، إِنَّ هَذَا اَلْمَوْضِعَ لَکَثِیراً مَا لَقِیتَ فِیهِ خَیْراً، فَقُلْتُ: نَعَمْ، ثُمَّ قَصَصْتُ عَلَیْهِ اَلْخَبَرَ. فَقَالَ لِی: أَمَّا اَلْجَارِیَهُ فَلَمْ تَجِئْ بَعْدُ، فَإِذَا دَخَلَتْ أَبْلَغْتُهَا مِنْکَ اَلسَّلاَمَ. فَانْطَلَقْتُ إِلَی مَکَّهَ وَ اِشْتَرَاهَا فِی تِلْکَ اَلسَّنَهِ، فَلَمْ تَلْبَثْ إِلاَّ قَلِیلاً حَتَّی حَمَلَتْ، فَوَلَدَتْ ذَلِکَ اَلْغُلاَمَ. قَالَ یَزِیدُ : وَ إِنْ کَانَ إِخْوَهُ عَلِیٍّ یَرْجُونَ أَنْ یَرِثُوهُ فَعَادُونِی مِنْ غَیْرِ ذَنْبٍ. فَقَالَ لَهُمْ إِسْحَاقُ بْنُ جَعْفَرٍ : وَ اَللَّهِ، لَقَدْ رَأَیْتُهُ وَ إِنَّهُ لَیَقْعُدُ مِنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْمَجْلِسَ اَلَّذِی لاَ أَجْلِسُ فِیهِ أَنَا . .
( الإمامه و التبصره من الحیره , جلد 1 , صفحه 77 )
ص : 816
14625-7 التهذیب ،1/5/82/6 عنه عن محمد بن همام عن أبی جعفر أحمد بن بندار عن منصور بن العباس عن جعفر الجوهری عن زکریا بن آدم القمی عن الرضا علیه السّلام قال: إن اللّه نجا بغداد بمکان قبور الحسینیین فیها.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1537 )
ص : 817
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَیَجِیئَنَّ أَقْوَامٌ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ لَهُمْ مِنَ اَلْحَسَنَاتِ کَأَمْثَالِ اَلْجِبَالِ جِبَالِ تِهَامَهَ فَیُؤْمَرُ بِهِمْ إِلَی اَلنَّارِ فَقِیلَ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ أَ مُصَلُّونَ قَالَ کَانُوا یُصَلُّونَ وَ یَصُومُونَ وَ یَأْخُذُونَ وَهْناً مِنَ اَللَّیْلِ لَکِنَّهُمْ کَانُوا إِذَا لاَحَ لَهُمْ شَیْءٌ مِنَ اَلدُّنْیَا وَثَبُوا عَلَیْهِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 217 )
ص : 818
فِی اَلتَّهْذِیبِ وَ اَلْمَجْمَعِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کَانُوا یَسْتَغْفِرُونَ فِی اَلْوَتْرِ فِی آخِرِ اَللَّیْلِ سَبْعِینَ مَرَّهً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 279 )
در تهذیب و مجمع از حضرت صادق علیه السّلام نقل شده یعنی آنان در آخر شب در نماز وتر هفتاد بار استغفار مینمودند.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 285 )
ص : 819
وَ فِی اَلْجُزْءِ اَلرَّابِعِ مِنْ کَنْزِ اَلْفَوَائِدِ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ اَلْفَقِیهُ أَبُو اَلْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَاذَانَ اَلْقُمِّیُّ مِنْ کِتَابِهِ اَلَّذِی سَمَّاهُ بِإِیضَاحِ دَقَائِقِ اَلنَّوَاصِبِ مِمَّا رَوَاهُ مِنْ طَرِیقِ اَلْعَامَّهِ حَدَّثَنَا بِهِ فِی مَکَّهَ سَنَهَ 412 قَالَ: حَدَّثَنَا سَهْلُ اِبْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَرِیرٍ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْبَغْدَادِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْإِمَامُ قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ یَحْیَی قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِیٍّ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ: هَلْ یَنْفَعُنِی حُبُّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ؟ فَقَالَ: حَتَّی أَسْأَلَ جَبْرَئِیلَ، فَسَأَلَهُ فَقَالَ: حَتَّی أَسْأَلَ إِسْرَافِیلَ، فَارْتَفَعَ جَبْرَئِیلُ فَسَأَلَهُ، فَقَالَ: حَتَّی أُنَاجِیَ رَبَّ اَلْعِزَّهِ، فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَی إِسْرَافِیلَ: قُلْ لِجَبْرَئِیلَ یَقْرَأُ عَلَی مُحَمَّدٍ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ لَهُ: أَنْتَ مِنِّی حَیْثُ شِئْتُ، أَنَا وَ عَلِیٌّ مِنْکَ حَیْثُ أَنْتَ مِنِّی، وَ مُحِبُّو عَلِیٍّ مِنْهُ حَیْثُ عَلِیٌّ مِنْکَ. أَقُولُ: قَوْلُهُ «وَ عَلِیٌّ مِنْکَ حَیْثُ أَنْتَ مِنِّی» یَسْتَلْزِمُ اَلْمَطْلُوبَ لِمَا لاَ یَخْفَی، وَ یَدُلُّ عَلَی صِحَّهِ اَلدَّعْوَی اَلسَّابِقَهِ لِمَا سَلَفَ بَیَانُهُ لاِسْتِحَالَهِ اَلْجَهْلِ بِالْحَالِ اَلْمُسْتَقْبَلِ عَلَی اَللَّهِ تَعَالَی.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 591 )
باز هم کراجکی در جلد چهارم کنز الفوائد خود از شیخ فقیه ابو الحسن محمد بن احمد بن حسن بن شاذان قمی از کتابش ایضاح دقائق النواصب که از طریق اهل سنت روایت کرده در سال 412 ه - در مکه از سهل بن احمد بن عبد الله از محمد بن جریر از حسن بن ابراهیم بغدادی از محمد بن یعقوب (امام پیشوای اهل سنت) از احمد بن یحیی از عبد الرحمن بن مهدی از ابن عباس، نقل کرده که گفته: مردی به خدمت حضرت رسول صلی الله علیه و آله آمد و از حضرت پرسید: آیا حب علی ابن ابی طالب برایم نافع است؟ حضرت فرمود: باش تا از جبرئیل سؤال کنم. از جبرئیل پرسید. جبرئیل گفت: بگذار از اسرافیل بپرسم. جبرئیل به آسمان رفت و از اسرافیل پرسید. او گفت: صبر کن تا از خداوند صاحب عزت بپرسم. در آن هنگام خداوند به اسرافیل وحی فرمود که: به جبرئیل بگو از قول من به محمد سلام برساند و برایش بگوید: تو از من همان طوری هستی که من خواسته ام. من با علی همان طور هستم که تو با منی و دوست داران علی در نزد من و تو مانند خود علی محبوب هستند. مؤلف می گوید: این جمله علی علیه السلام نسبت به تو مانند تو نسبت به من می باشد مستلزم همان مطلوب ماست (یعنی مقام ولایت علی) و دلالت واضح بر صحت ادعای گذشته ما دارد. چون خداوند به آینده همه آگاه می باشد، لذا اگر ادعای علی علیه السلام در مورد امامت و وصایت پس از پیامبر صلی الله علیه و آله درست نبود، خداوند مقام علی علیه السلام را چنین بالا نمی برد.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 592 )
ص : 820
نی، [الغیبه] ، للنعمانی مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مَابُنْدَادَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هُلَیْلٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ صَبَّاحٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : إِنَّ هَذَا سَیُفْضَی إِلَی مَنْ یَکُونُ لَهُ اَلْحَمْلُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 43 )
ص : 821
ع، [علل الشرائع] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ حُکَیْمٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلِیٌّ لاَ یُقَاتِلُ حَتَّی تَزُولَ اَلشَّمْسُ وَ یَقُولُ تُفَتَّحُ أَبْوَابُ اَلسَّمَاءِ وَ تُقْبَلُ اَلتَّوْبَهُ وَ یَنْزِلُ اَلنَّصْرُ وَ یَقُولُ هُوَ أَقْرَبُ إِلَی اَللَّیْلِ وَ أَجْدَرُ أَنْ یَقِلَّ اَلْقَتْلُ وَ یَرْجِعَ اَلطَّالِبُ وَ یُفْلِتَ اَلْمَهْزُومُ . کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 453 )
ص : 822
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ أَنْبَأَنِی عَنْ سُلَیْمَانَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: لَئِنْ کَشَفْتَ عَنَّا اَلرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَکَ قَالَ: اَلرِّجْزُ هُوَ اَلثَّلْجُ ثُمَّ قَالَ: خُرَاسَانُ بِلاَدُ رِجْزٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 60 )
ص : 823
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب : وَجَّهَ اَلْمُتَوَکِّلُ عَتَّابَ بْنَ أَبِی عَتَّابٍ إِلَی اَلْمَدِینَهِ یَحْمِلُ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی سُرَّ مَنْ رَأَی وَ کَانَتِ اَلشِّیعَهُ یَتَحَدَّثُونَ أَنَّهُ یَعْلَمُ اَلْغَیْبَ وَ کَانَ فِی نَفْسِ عَتَّابٍ مِنْ هَذَا شَیْءٌ فَلَمَّا فَصَلَ مِنَ اَلْمَدِینَهِ رَآهُ وَ قَدْ لَبِسَ لُبَّادَهً وَ اَلسَّمَاءُ صَاحِیَهٌ فَمَا کَانَ بِأَسْرَعَ مِنْ أَنْ تَغَیَّمَتْ وَ أَمْطَرَتْ فَقَالَ عَتَّابٌ هَذَا وَاحِدٌ ثُمَّ لَمَّا وَافَی شَطَّ اَلْقَاطُولِ - رَآهُ مُقْلَقَ اَلْقَلْبِ فَقَالَ لَهُ مَا لَکَ یَا أَبَا أَحْمَدَ فَقَالَ قَلْبِی مُقْلَقٌ بِحَوَائِجَ اِلْتَمَسْتُهَا مِنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ لَهُ فَإِنَّ حَوَائِجَکَ قَدْ قُضِیَتْ فَمَا کَانَ بِأَسْرَعَ مِنْ أَنْ جَاءَتْهُ اَلْبِشَارَاتُ بِقَضَاءِ حَوَائِجِهِ فَقَالَ اَلنَّاسُ یَقُولُونَ إِنَّکَ تَعْلَمُ اَلْغَیْبَ وَ قَدْ تَبَیَّنْتَ مِنْ ذَلِکَ خَلَّتَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 173 )
مناقب-متوکل عتاب بن ابی عتاب را بجانب مدینه فرستاد تا علی بن محمّد علیه السلام را بسامرا بیاورد.شیعیان میگفتند آن جناب علم غیب دارد.عتاب این مطلب را قبول نداشت وقتی از مدینه خارج شد چشمش بامام علیه السّلام افتاد که بارانی پوشیده با اینکه هوا صاف بود.اما چیزی نگذشت که ابر پیدا شد و شروع بباران آمدن کرد عتاب با خود گفت:این یک دلیل. وقتی رسیدند بشط قاطول امام علیه السّلام مشاهده کرد که عتاب ناراحت است پرسید چرا ناراحتی گفت در فکر نیازهای خود هستم که از امیر المؤمنین تقاضای بر آوردن آنها را نموده ام.فرمود نیازهای تو برآورده شده.فاصله ای نشد که یک نفر بعنوان مژده برایش اطلاع آورد که حوائج و خواسته هایش برآورده شده. در این موقع رو بامام علیه السّلام کرده گفت مردم معتقد هستند که شما علم غیب داری من خودم دو قسمت را تا کنون مشاهده کرده ام.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 153 )
ص : 824
فَحَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ [أَبِی] مِقْدَامٍ عَنْ ثَابِتٍ اَلْحَذَّاءِ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَرَادَ أَنْ یَخْلُقَ خَلْقاً بِیَدِهِ، وَ ذَلِکَ بَعْدَ مَا مَضَی مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلنَّسْنَاسِ فِی اَلْأَرْضِ، سَبْعَهَ آلاَفِ سَنَهٍ، وَ کَانَ مِنْ شَأْنِهِ خَلْقُ آدَمَ کَشَطَ عَنْ أَطْبَاقِ اَلسَّمَاوَاتِ، قَالَ لِلْمَلاَئِکَهِ اُنْظُرُوا إِلَی أَهْلِ اَلْأَرْضِ، مِنْ خَلْقِی مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلنَّسْنَاسِ، فَلَمَّا رَأَوْا مَا یَعْمَلُونَ فِیهَا مِنَ اَلْمَعَاصِی وَ سَفْکِ اَلدِّمَاءِ، وَ اَلْفَسَادِ فِی اَلْأَرْضِ بِغَیْرِ اَلْحَقِّ عَظُمَ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ، وَ غَضِبُوا وَ تَأَسَّفُوا عَلَی أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ لَمْ یَمْلِکُوا غَضَبَهُمْ، قَالُوا رَبَّنَا إِنَّکَ أَنْتَ اَلْعَزِیزُ، اَلْقَادِرُ اَلْجَبَّارُ اَلْقَاهِرُ اَلْعَظِیمُ اَلشَّأْنِ، وَ هَذَا خَلْقُکَ اَلضَّعِیفُ اَلذَّلِیلُ یَتَقَلَّبُونَ فِی قَبْضَتِکَ، وَ یَعِیشُونَ بِرِزْقِکَ وَ یَتَمَتَّعُونَ بِعَافِیَتِکَ، وَ هُمْ یَعْصُونَکَ بِمِثْلِ هَذِهِ اَلذُّنُوبِ اَلْعِظَامِ، لاَ تَأْسَفُ عَلَیْهِمْ وَ لاَ تَغْضَبُ وَ لاَ تَنْتَقِمُ لِنَفْسِکَ، لِمَا تَسْمَعُ مِنْهُمْ وَ تَرَی وَ قَدْ عَظُمَ ذَلِکَ عَلَیْنَا وَ أَکْبَرْنَاهُ فِیکَ قَالَ فَلَمَّا سَمِعَ ذَلِکَ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ قَالَ إِنِّی جاعِلٌ فِی اَلْأَرْضِ خَلِیفَهً 2\30 یَکُونُ حُجَّهً لِی فِی اَلْأَرْضِ عَلَی خَلْقِی، فَقَالَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ سُبْحَانَکَ أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یُفْسِدُ فِیها کَمَا أَفْسَدَ بَنُو اَلْجَانِّ وَ یَسْفِکُونَ اَلدِّمَاءَ کَمَا سَفَکَ بَنُو اَلْجَانِّ، وَ یَتَحَاسَدُونَ وَ یَتَبَاغَضُونَ فَاجْعَلْ ذَلِکَ اَلْخَلِیفَهَ مِنَّا، فَإِنَّا لاَ نَتَحَاسَدُ وَ لاَ نَتَبَاغَضُ وَ لاَ نَسْفِکُ اَلدِّمَاءَ، وَ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَ نُقَدِّسُ لَکَ، قَالَ جَلَّ وَ عَزَّ إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَخْلُقَ خَلْقاً بِیَدِی، وَ أَجْعَلَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ أَنْبِیَاءَ وَ مُرْسَلِینَ، وَ عِبَاداً صَالِحِینَ أَئِمَّهً مُهْتَدِینَ، وَ أَجْعَلَهُمْ خُلَفَاءَ عَلَی خَلْقِی فِی أَرْضِی یَنْهَوْنَهُمْ عَنْ مَعْصِیَتِی، وَ یُنْذِرُونَهُمْ مِنْ عَذَابِی وَ یَهْدُونَهُمْ إِلَی طَاعَتِی، وَ یَسْلُکُونَ بِهِمْ طَرِیقَ سَبِیلِی وَ أَجْعَلَهُمْ لِی حُجَّهً عَلَیْهِمْ، وَ أَبِیدَ اَلنَّسْنَاسَ مِنْ أَرْضِی وَ أُطَهِّرَهَا مِنْهُمْ، وَ أَنْقُلَ مَرَدَهَ اَلْجِنِّ اَلْعُصَاهَ مِنْ بَرِیَّتِی وَ خَلْقِی وَ خِیَرَتِی، وَ أُسْکِنَهُمْ فِی اَلْهَوَاءِ فِی أَقْطَارِ اَلْأَرْضِ فَلاَ یُجَاوِرُونَ نَسْلَ خَلْقِی، وَ أَجْعَلَ بَیْنَ اَلْجِنِّ وَ بَیْنَ خَلْقِی حِجَاباً، فَلاَ یَرَی نَسْلُ خَلْقِی اَلْجِنَّ وَ لاَ یُجَالِسُونَهُمْ وَ لاَ یُخَالِطُونَهُمْ، فَمَنْ عَصَانِی مِنْ نَسْلِ خَلْقِی اَلَّذِینَ اِصْطَفَیْتُهُمْ، وَ أَسْکَنْتُهُمْ مَسَاکِنَ اَلْعُصَاهِ، أَوْرَدْتُهُمْ مَوَارِدَهُمْ وَ لاَ أُبَالِی قَالَ فَقَالَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ یَا رَبَّنَا اِفْعَلْ مَا شِئْتَ لا عِلْمَ لَنا إِلاّ ما عَلَّمْتَنا إِنَّکَ أَنْتَ اَلْعَلِیمُ اَلْحَکِیمُ 2\32 قَالَ فَبَاعَدَهُمُ اَللَّهُ مِنَ اَلْعَرْشِ مَسِیرَهَ خَمْسِ مِائَهِ عَامٍ، قَالَ فَلاَذُوا بِالْعَرْشِ وَ أَشَارُوا بِالْأَصَابِعِ، فَنَظَرَ اَلرَّبُّ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمْ وَ نَزَلَتِ اَلرَّحْمَهُ، فَوَضَعَ لَهُمُ اَلْبَیْتَ اَلْمَعْمُورَ فَقَالَ طُوفُوا بِهِ وَ دَعُوا اَلْعَرْشَ فَإِنَّهُ لِی رِضًی فَطَافُوا بِهِ، وَ هُوَ اَلْبَیْتُ اَلَّذِی یَدْخُلُهُ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ، لاَ یَعُودُونَ أَبَداً، فَوَضَعَ اَللَّهُ اَلْبَیْتَ اَلْمَعْمُورَ تَوْبَهً لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ، وَ وَضَعَ اَلْکَعْبَهَ تَوْبَهً لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ، فَقَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی« إِنِّی خالِقٌ بَشَراً مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ - `فَإِذا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی فَقَعُوا لَهُ ساجِدِینَ » قَالَ وَ کَانَ ذَلِکَ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی فِی آدَمَ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَهُ، وَ اِحْتِجَاجاً مِنْهُ عَلَیْهِمْ (قَالَ) فَاغْتَرَفَ رَبُّنَا عَزَّ وَ جَلَّ غُرْفَهً بِیَمِینِهِ، مِنَ اَلْمَاءِ اَلْعَذْبِ اَلْفُرَاتِ، وَ کِلْتَا یَدَیْهِ یَمِینٌ فَصَلْصَلَهَا فِی کَفِّهِ حَتَّی جَمَدَتْ، فَقَالَ لَهَا مِنْکِ أَخْلُقُ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْمُرْسَلِینَ وَ عِبَادِیَ اَلصَّالِحِینَ وَ اَلْأَئِمَّهَ اَلْمُهْتَدِینَ وَ اَلدُّعَاهَ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ أَتْبَاعَهُمْ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ لاَ أُبَالِی وَ لاَ أُسْأَلُ عَمَّا أَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ ، ثُمَّ اِغْتَرَفَ غُرْفَهً أُخْرَی مِنَ اَلْمَاءِ اَلْمَالِحِ اَلْأُجَاجِ فَصَلْصَلَهَا فِی کَفِّهِ فَجَمَدَتْ، ثُمَّ قَالَ لَهَا مِنْکِ أَخْلُقُ اَلْجَبَّارِینَ وَ اَلْفَرَاعِنَهَ وَ اَلْعُتَاهَ، وَ إِخْوَانَ اَلشَّیَاطِینِ وَ اَلدُّعَاهَ إِلَی اَلنَّارِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ أَشْیَاعَهُمْ، وَ لاَ أُبَالِی وَ لاَ أُسْأَلُ عَمَّا أَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ قَالَ وَ شَرْطُهُ فِی ذَلِکَ اَلْبَدَاءُ وَ لَمْ یَشْتَرِطْ فِی أَصْحَابِ اَلْیَمِینِ، ثُمَّ أَخْلَطَ اَلْمَاءَیْنِ جَمِیعاً فِی کَفِّهِ فَصَلْصَلَهُمَا، ثُمَّ کَفَّهُمَا قُدَّامَ عَرْشِهِ وَ هُمَا سُلاَلَهٌ مِنْ طِینٍ، ثُمَّ أَمَّرَ اَللَّهُ اَلْمَلاَئِکَهَ اَلْأَرْبَعَهَ اَلشَّمَالَ وَ اَلْجَنُوبَ وَ اَلصَّبَا وَ اَلدَّبُورَ أَنْ یَجُولُوا عَلَی هَذِهِ اَلسُّلاَلَهِ مِنَ اَلطِّینِ فَأَمْرَءُوهَا وَ أَنْشَئُوهَا ثُمَّ أنزوها[أَبْرَوْهَا] وَ جَزُّوهَا وَ فَصَلُوهَا وَ أَجْرَوْا فِیهَا اَلطَّبَائِعَ اَلْأَرْبَعَهَ، اَلرِّیحَ وَ اَلدَّمَ وَ اَلْمِرَّهَ وَ اَلْبَلْغَمَ، فَجَالَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ عَلَیْهَا، وَ هِیَ اَلشَّمَالُ وَ اَلْجَنُوبُ وَ اَلصَّبَا وَ اَلدَّبُورُ وَ أَجْرَوْا فِیهَا اَلطَّبَائِعَ اَلْأَرْبَعَهَ، اَلرِّیحُ فِی اَلطَّبَائِعِ اَلْأَرْبَعَهِ مِنَ اَلْبَدَنِ مِنْ نَاحِیَهِ اَلشَّمَالِ وَ اَلْبَلْغَمُ فِی اَلطَّبَائِعِ اَلْأَرْبَعَهِ مِنْ نَاحِیَهِ اَلصَّبَا وَ اَلْمِرَّهُ فِی اَلطَّبَائِعِ اَلْأَرْبَعَهِ مِنْ نَاحِیَهِ اَلدَّبُورِ وَ اَلدَّمُ فِی اَلطَّبَائِعِ اَلْأَرْبَعَهِ مِنْ نَاحِیَهِ اَلْجَنُوبِ ، قَالَ فَاسْتَقَلَّتِ اَلنَّسَمَهُ وَ کَمَلَ اَلْبَدَنُ، فَلَزِمَهُ مِنْ نَاحِیَهِ اَلرِّیحِ حُبُّ اَلنِّسَاءِ وَ طُولُ اَلْأَمَلِ وَ اَلْحِرْصُ، وَ لَزِمَهُ مِنْ نَاحِیَهِ اَلْبَلْغَمِ حُبُّ اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ، وَ اَلْبِرُّ وَ اَلْحِلْمُ وَ اَلرِّفْقُ، وَ لَزِمَهُ مِنْ نَاحِیَهِ اَلْمِرَّهِ اَلْحُبُّ وَ اَلْغَضَبُ وَ اَلسَّفَهُ وَ اَلشَّیْطَنَهُ، وَ اَلتَّجَبُّرُ وَ اَلتَّمَرُّدُ وَ اَلْعَجَلَهُ، وَ لَزِمَهُ مِنْ نَاحِیَهِ اَلدَّمِ حُبُّ اَلْفَسَادِ وَ اَللَّذَّاتِ وَ رُکُوبُ اَلْمَحَارِمِ وَ اَلشَّهَوَاتِ، قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ وَجَدْنَاهُ هَذَا فِی کِتَابِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 36 )
ص : 825
وَ رَوَی عَلِیُّ بْنُ یَقْطِینٍ فِی اَلصَّحِیحِ عَنِ اَلْکَاظِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ مَنْ تَرَکَ اَلطَّوَافَ عَلَی وَجْهِ جَهَالَهٍ أَعَادَ اَلْحَجَّ وَ عَلَیْهِ بَدَنَهٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 165 )
ص : 826
اَلشَّهِیدُ فِی اَلذِّکْرَی، وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُوضَعَ عِنْدَ رَأْسِهِ حَجَرٌ أَوْ خَشَبَهٌ عَلاَمَهٌ لِیُزَارَ وَ یُتَرَحَّمَ عَلَیْهِ کَمَا فَعَلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَیْثُ أَمَرَ رَجُلاً یَحْمِلُ صَخْرَهً لِیُعْلِمَ بِهَا قَبْرَ عُثْمَانَ بْنِ مَظْعُونٍ فَعَجَزَ اَلرَّجُلُ فَحَسَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ ذِرَاعَیْهِ فَوَضَعَهَا عِنْدَ رَأْسِهِ وَ قَالَ أُعْلِمُ بِهَا قَبْرَ أَخِی وَ أَدْفِنُ إِلَیْهِ مَنْ مَاتَ مِنْ أَهْلِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 344 )
ص : 827
و عنه ، قال: حدّثنی أبی - رحمه اللّه-، عن سعد بن عبد اللّه ، عن بعض أصحابه ، عن أحمد بن قتیبه الهمدانی ، عن إسحاق بن عمّار ، قال: قلت لابی عبد اللّه - علیه السلام -: بانّی کنت بالحائر لیله عرفه و کنت اصلّی و ثمّ نحو [من] خمسین ألفا من الناس، جمیله وجوههم طیّبه روائحهم، و أقبلوا یصلّون اللیل أجمع. فلمّا طلع الفجر، سجدت ثمّ رفعت رأسی فلم أر منهم أحدا فقال لی أبو عبد اللّه - علیه السلام -: إنّه مرّ بالحسین - علیه السلام - خمسون ألف ملک فهو یقتل، فعرجوا إلی السماء، فأوحی اللّه إلیهم، مررتم بابن حبیبی و هو یقتل، فلم تنصروه، فاهبطوا إلی الأرض، فاسکنوا عند قبره شعثاء غبراء، إلی أن تقوم الساعه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 4 , صفحه 205 )
ص : 828
و فی الکافی : علیّ بن محمّد، عن عبد اللّه بن إسحاق، عن الحسن بن علیّ بن سلیمان، عن محمّد بن عمران، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: قدم علی علیّ أمیر المؤمنین - علیه السّلام - یهودیّ من أهل یثرب قد أقرّ له فی یثرب [من الیهود] أنّه أعلمهم، و کذلک کانت آباؤه من قبل. قال: و قدم علی أمیر المؤمنین - علیه السّلام - فی عدّه من أهل بیته، فلمّا انتهوا إلی المسجد الأعظم بالکوفه، أناخوا رواحلهم، ثمّ و قفوا علی باب المسجد و أرسلوا إلی أمیر المؤمنین - علیه السّلام-: إنّا قوم من الیهود قدمنا من الحجاز و لنا إلیک حاجه، فهل تخرج إلینا أم ندخل إلیک؟ قال: فخرج إلیهم و هو یقول: سیدخلون و یستأنفون بالیمین، فما حاجتکم؟ فقال أعظمهم : یا ابن أبی طالب، ما هذه البدعه الّتی أحدثت فی دین محمّد - صلّی اللّه علیه و آله-؟ فقال: أیّه بدعه ؟ فقال له الیهودیّ: زعم قوم من أهل الحجاز، أنّک عمدت إلی قوم شهدوا أن لا إله إلاّ اللّه، و لم یقرّوا أنّ محمّدا رسول اللّه فقتلتهم بالدّخان. فقال له أمیر المؤمنین - صلوات اللّه علیه-: فنشدتک بالتّسع آیات الّتی أنزلت علی موسی بطور سیناء و بحقّ الکنائس الخمس القدس و بحقّ السّمت الدیّان ، هل تعلم أنّ یوشع بن نون أتی بقوم بعد وفاه موسی شهدوا أن لا إله إلاّ اللّه، و لم یقرّوا أنّ موسی رسول اللّه فقتلهم بمثل هذه القتله؟ فقال له الیهودیّ: نعم، أشهد أنّک ناموس موسی - علیه السّلام-.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 525 )
ص : 829
وَ فِیهِ فِی حَدِیثٍ آخَرَ طَوِیلٍ نَحْوَهُ غَیْرَ أَنَّ فِیهِ: أَنَّ عُمُرَ دَاوُدَ کَانَ أَرْبَعِینَ سَنَهً فَزَادَهُ آدَمُ سِتِّینَ تَمَامَ اَلْمِائَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 299 )
ص : 830
السیّد الرضی فی المناقب الفاخره: عن هارون بن موسی التلّعکبریّ یرفعه إلی قیس بن سعد بن عباده الأنصاری - رحمه اللّه تعالی - و ذکر حدیث الدهقان المنجّم الذی منع أمیر المؤمنین - علیه السلام - من الخروج للحرب، و خالفه - علیه السلام - و خرج و ظفر - علیه السلام-. و ذکر - علیه السلام - من علم النجوم ما لم یعلمه، إلی أن قال - علیه السلام-: و أظنّک یا دهقان انّک حکمت علی اقتران النجوم و المشتری و زحل ما استتار لک فی الغسق، و ظهر تلألؤ شعاع المرّیخ، و تشریقه لک فی الجوّ (و قد سار) و اتّصل جرمه بجرم تربیع القمر، و ذلک دلیل علی استحداث ألف ألف من البشر ولدوا فی یومنا هذا و لیلته، و یموت مثلهم و یموت هذا فإنّه من جمله الأموات، و أومأ إلی رجل یقال له: قیس بن سعد، و کان جاسوسا لمعاویه فی الجیش، فظنّ الرجل انّه قال خذوه، فنکس رأسه نفسه فی صدره فوقع میّتا، فبهت الدهقان.
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 2 , صفحه 153 )
ص : 831
مَا أَقْطَعَ اَلْأَجَلَ لِلْأَمَلِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 685 )
ص : 832
کَمَا رُوِیَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَیُّمَا اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ جَلَسَ فِی مُصَلاَّهُ اَلَّذِی صَلَّی فِیهِ اَلْفَجْرَ یَذْکُرُ اَللَّهَ حَتَّی تَطْلُعَ اَلشَّمْسُ کَانَ لَهُ مِنَ اَلْأَجْرِ کَحَاجِّ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنْ جَلَسَ فِیهِ حَتَّی یَکُونَ سَاعَهٌ تَحِلُّ فِیهِ اَلصَّلاَهُ فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ أَوْ أَرْبَعاً غُفِرَ لَهُ مَا سَلَفَ وَ کَانَ لَهُ مِنَ اَلْأَجْرِ کَحَاجِّ بَیْتِ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 315 )
ص : 833
وَ تَقَدَّمَ عَنْ فِقْهِ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ یُغَسَّلُ بَعْدَ ثَلاَثِ أَیَّامٍ إِلاَّ أَنْ یَتَغَیَّرَ قَبْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 171 )
ص : 834
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْأَصَمِّ عَنْ ثَعْلَبَهَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ یَحْیَی أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ یَسْأَلُ اَللَّهُ عَبْداً عَنْ صَلاَهٍ بَعْدَ اَلْفَرِیضَهِ وَ لاَ عَنْ صَدَقَهٍ بَعْدَ اَلزَّکَاهِ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 14 )
ص : 835
ثو، [ثواب الأعمال] ، عَنِ اِبْنِ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: ضَمِنْتُ لِمَنْ یَخْرُجُ مِنْ بَیْتِهِ مُعْتَمّاً أَنْ یَرْجِعَ إِلَیْهِ سَالِماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 166 )
4-ثواب الاعمال:تا امام ششم(علیه السّلام)که فرمود:من ضامنم که هر که با عمامه از خانه اش بدر شود سالم بدان برگردد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 105 )
ص : 836
أَبُو صَالِحٍ فِی اَلْأَرْبَعِینَ عَنْ أَبِی حَامِدٍ اَلْأَسْفَرَائِینِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَوَّلُ شَخْصٍ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ فَاطِمَهُ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 329 )
ص : 837
ابن شهر آشوب: قال: و أتی رجل من ولد الأنصار بحقّه فضّه مقفل علیها و قال: لم یتحفک أحد بمثلها، ففتحها و أخرج منها سبع شعرات و قال: هذا (من) شعر النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - فمیّز الرضا - علیه السلام - أربع طاقات منها و قال: هذا شعره فقبّل فی ظاهره دون باطنه. ثمّ إنّ الرضا - علیه السلام - أخرجه من الشبهه بأن وضع الثلاثه علی النار فاحترقت، ثمّ وضع الأربعه فصارت کالذهب .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 236 )
ص : 838
قَوْلِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَنْتَ أَخِی فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ.
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 184 )
ص : 839
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تُصَلِّ اَلْمَکْتُوبَهَ جَوْفَ اَلْکَعْبَهِ وَ لاَ بَأْسَ أَنْ یُصَلِّیَ فِیهَا اَلنَّافِلَهَ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 447 )
ص : 840
مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلْمَشِیخَهِ لِلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: أُوصِیکُمْ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ لاَ تَحْمِلُوا اَلنَّاسَ عَلَی أَکْتَافِکُمْ فَتَذِلُّوا إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ وَ قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً ، ثُمَّ قَالَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ اُحْضُرُوا جَنَائِزَهُمْ وَ اِشْهَدُوا لَهُمْ وَ عَلَیْهِمْ وَ صَلُّوا مَعَهُمْ فِی مَسَاجِدِهِمْ حَتَّی یَکُونَ اَلتَّمْیِیزُ وَ تَکُونَ اَلْمُبَایَنَهُ مِنْکُمْ وَ مِنْهُمْ. وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ: فِی مَسَاجِدِهِمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 7 )
6- عبد اللّه بن سنان گوید:از امام صادق(علیه السّلام)شنیدم که می فرمود:شما را به تقوای الهی سفارش می کنم،مردم را بر خود چیره نگردانید که خوار می شوید همانا خدای عزّ و جلّ در قرآن کریم می فرماید:«با همۀ مردم بخوبی گفتگو و معاشرت کنید» .سپس فرمود:از بیماران آنان عیادت کنید،در تشییع جنازه شان حاضر شوید،و شهادت بدهید اگر چه به نفع یا به ضررشان باشد.و با آنها در مساجدشان نماز بگزارید تا آنچه میان شما و آنان متفاوت است مشخّص شود.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 19 )
ص : 841
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ سُئِلَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أَخَذَ مَالاً ضَارَبَهُ أَ یَحِلُّ لَهُ أَنْ یُعْطِیَهُ آخَرَ بِأَقَلَّ مِمَّا أَخَذَ قَالَ لاَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 458 )
ص : 842
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلْمَرِیضِ یُشْفِی عَلَی اَلْمَوْتِ فَیَتَزَوَّجُ اَلْمَرْأَهَ یُرِیدُ أَنْ تَرِثَهُ قَالَ لاَ بَأْسَ بِذَلِکَ وَ اَلنِّکَاحُ جَائِزٌ إِذَا عَقَدَ عَلَی مَا یَجِبُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 417 )
ص : 843
کا، ، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ رَفَعَهُ قَالَ: لَمَّا زَوَّجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاطِمَهَ قَالُوا بِالرِّفَاءِ وَ اَلْبَنِینَ قَالَ لاَ بَلْ عَلَی اَلْخَیْرِ وَ اَلْبَرَکَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 144 )
کلینی به طور مرفوع از محمّد بن خالد برقی روایت کرده است: هنگامی که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فاطمه را برای علی علیهما السّلام تزویج نمود مردم گفتند:به امید همدلی و همسری و فرزندان بسیار،و رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:بلکه به امید خیر و برکت.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 548 )
ص : 844
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لاَ یَنْبَغِی لِلْعَبْدِ أَنْ یَثِقَ بِخَصْلَتَیْنِ اَلْعَافِیَهِ وَ اَلْغِنَی بَیْنَا تَرَاهُ مُعَافًی إِذْ سَقِمَ وَ بَیْنَا تَرَاهُ غَنِیّاً إِذِ اِفْتَقَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 176 )
ص : 845
فِی اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَالَ بَعْدَهُ وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: وَ اَلْأُمَّهُ وَاحِدَهٌ فَصَاعِداً کَمَا قَالَ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی: إِنَّ إِبْراهِیمَ کانَ أُمَّهً قانِتاً لِلّهِ یَقُولُ: مُطِیعاً لِلَّهِ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 93 )
ص : 846
روی الکشی فی سند ذکرته فی الکتاب الکبیر عن أبی محمد الرازی قال: کنت أنا و أحمد بن أبی عبد الله البرقی بالعسکر، فورد علینا رسول من الرجل فقال لنا العامل ثقه و أیوب بن نوح و إبراهیم بن محمد الهمدانی و أحمد بن حمزه و أحمد بن إسحاق ثقات جمیعا.
( رجال العلامه الحلی , جلد 1 , صفحه 6 )
ص : 847
8071-12 الکافی ،1/3/373/3 التهذیب ، النیسابوریان عن صفوان عن إسحاق بن عمار : عمن سأل أبا عبد اللّه علیه السّلام قال أصلی خلف من لا أقتدی به فإذا فرغت من قراءتی و لم یفرغ هو قال فسبح حتی یفرغ.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1210 )
ص : 848
10857-23 التهذیب ،1/11/208/4 الحسین عن عثمان عن سماعه قال: سألته عن رجل أتی أهله فی رمضان متعمدا فقال علیه عتق رقبه و إطعام ستین مسکینا و صیام شهرین متتابعین و قضاء ذلک الیوم - و أین له مثل ذلک الیوم.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 278 )
ص : 849
مَنِ اِتَّکَلَ عَلَی اَلْأَمَانِی مَاتَ دُونَ أَمَلِهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 608 )
ص : 850
وَ رُوِیَ: لاَ یَزْنِی اَلزَّانِی حِینَ یَزْنِی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَسُئِلَ عَنْ مَعْنَی ذَلِکَ فَقَالَ یُفَارِقُهُ رُوحُ اَلْإِیمَانِ فِی تِلْکَ اَلْحَالِ فَلاَ یَرْجِعُ إِلَیْهِ حَتَّی یَتُوبَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 28 )
ص : 851
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنِّی لَأَطُوفُ بِالْبَیْتِ مَعَ أَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذْ أَقْبَلَ رَجُلٌ طُوَالٌ جُعْشُمٌ مُتَعَمِّمٌ بِعِمَامَهٍ فَقَالَ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ ، قَالَ: فَرَدَّ عَلَیْهِ أَبِی ، فَقَالَ أَشْیَاءُ أَرَدْتُ أَنْ أَسْأَلَکَ عَنْهَا مَا بَقِیَ أَحَدٌ یَعْلَمُهَا إِلاَّ رَجُلٌ أَوْ رَجُلاَنِ، قَالَ: فَلَمَّا قَضَی أَبِی اَلطَّوَافَ دَخَلَ اَلْحِجْرَ فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ، ثُمَّ قَالَ: هَاهُنَا یَا جَعْفَرُ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی اَلرَّجُلِ فَقَالَ لَهُ أَبِی : کَأَنَّکَ غَرِیبٌ فَقَالَ: أَجَلْ فَأَخْبِرْنِی عَنْ هَذَا اَلطَّوَافِ کَیْفَ کَانَ وَ لِمَ کَانَ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ لَمَّا قَالَ لِلْمَلاَئِکَهِ « إِنِّی جاعِلٌ فِی اَلْأَرْضِ خَلِیفَهً قالُوا أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یُفْسِدُ فِیها » إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ کَانَ ذَلِکَ مَنْ یَعْصِی مِنْهُمْ، فَاحْتَجَبَ عَنْهُمْ سَبْعَ سِنِینَ فَلاَذُوا بِالْعَرْشِ یَلُوذُونَ یَقُولُونَ: لَبَّیْکَ ذُو اَلْمَعَارِجِ لَبَّیْکَ ، حَتَّی تَابَ عَلَیْهِمْ فَلَمَّا أَصَابَ آدَمُ اَلذَّنْبَ طَافَ بِالْبَیْتِ حَتَّی قَبِلَ اَللَّهُ مِنْهُ، قَالَ: فَقَالَ: صَدَقْتَ فَتَعَجَّبَ أَبِی مِنْ قَوْلِهِ صَدَقْتَ، قَالَ: فَأَخْبِرْنِی عَنْ « ن وَ اَلْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ » قَالَ: نُونُ نَهَرٌ فِی اَلْجَنَّهِ أَشَدُّ بَیَاضاً مِنَ اَللَّبَنِ، قَالَ: فَأَمَرَ اَللَّهُ اَلْقَلَمَ فَجَرَی بِمَا هُوَ کَائِنٌ وَ مَا یَکُونُ فَهُوَ بَیْنَ یَدَیْهِ مَوْضُوعٌ مَا شَاءَ مِنْهُ زَادَ فِیهِ وَ مَا شَاءَ نَقَصَ مِنْهُ، وَ مَا شَاءَ کَانَ وَ مَا لاَ یَشَاءُ لاَ یَکُونُ قَالَ: صَدَقْتَ، فَتَعَجَّبَ أَبِی مِنْ قَوْلِهِ صَدَقْتَ قَالَ: فَأَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِهِ: « فِی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ » مَا هَذَا اَلْحَقِّ اَلْمَعْلُومُ قَالَ: هُوَ اَلشَّیْءُ یُخْرِجُهُ اَلرَّجُلُ مِنْ مَالِهِ لَیْسَ مِنَ اَلزَّکَاهِ فَیَکُونُ لِلنَّائِبَهِ وَ اَلصِّلَهِ، قَالَ: صَدَقْتَ قَالَ: فَتَعَجَّبَ أَبِی مِنْ قَوْلِهِ صَدَقْتَ قَالَ: ثُمَّ قَامَ اَلرَّجُلُ فَقَالَ أَبِی : عَلَیَّ بِالرَّجُلِ قَالَ: فَطَلَبْتُهُ فَلَمْ أَجِدُهُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 29 )
ص : 852
مَنِ اِقْتَحَمَ لُجَجَ اَلْأُمُورِ لَقِیَ اَلْمَحْذُورَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 432 )
ص : 853
بِشْرُکَ یُنْبِئُ عَنْ کَرَمِ نَفْسِکَ، وَ تَوَاضُعُکَ یُنْبِئُ عَنْ شَرِیفِ خَلْقِکَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 196 )
ص : 854
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، اَلْهَمَدَانِیُّ وَ اَلْمُکَتِّبُ وَ اَلْوَرَّاقُ جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْمَکِیِّ عَنِ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ: لَمَّا جَمَعَ اَلْمَأْمُونُ لِعَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَهْلَ اَلْمَقَالاَتِ مِنْ أَهْلِ اَلْإِسْلاَمِ وَ اَلدِّیَانَاتِ مِنَ اَلْیَهُودِ وَ اَلنَّصَارَی وَ اَلْمَجُوسِ وَ اَلصَّابِئِینَ وَ سَائِرِ أَهْلِ اَلْمَقَالاَتِ فَلَمْ یَقُمْ أَحَدٌ إِلاَّ وَ قَدْ أَلْزَمَهُ حُجَّتَهُ کَأَنَّهُ أُلْقِمَ حَجَراً قَامَ إِلَیْهِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْجَهْمِ فَقَالَ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ أَ تَقُولُ بِعِصْمَهِ اَلْأَنْبِیَاءِ قَالَ نَعَمْ قَالَ فَمَا تَعْمَلُ فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ عَصی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوی إِلَی آخِرِ مَا قَالَ فَأَجَابَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ جَمِیعِ ذَلِکَ حَتَّی بَکَی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْجَهْمِ وَ قَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ أَنَا تَائِبٌ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ أَنْطِقَ فِی أَنْبِیَاءِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْدَ یَوْمِی هَذَا إِلاَّ بِمَا ذَکَرْتَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 179 )
عیون:هروی گفت:وقتی مأمون دانشمندان و صاحبنظران مسلمان و سایر ادیان از یهود و نصاری و مجوس و صابئین را برای بحث با حضرت رضا علیه السّلام جمع نمود هر کدام مناظره کردند چنان مغلوب شدند که دهان آنها قفل گردید علی بن محمّد بن جهم از جای حرکت کرده گفت:یا بن رسول اللّه شما مدعی هستید که پیمبران معصوم هستند فرمود:آری گفت:پس این آیه را چه میکنی«
وَ عَصی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوی
»تا آخر-اشکالهائی که گرفت حضرت رضا علیه السّلام تمام آنها را جواب داد بطوری که علی بن محمّد بن جهم گریه اش گرفت گفت:یا ابن رسول اللّه من توبه میکنم از اینکه در باره انبیاء و پیمبران جز گفته شما را نگویم.
( بحارالأنوار (جلد 49) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 168 )
ص : 855
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : و قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله: سیکون قوم یعیشون علی لهو و شرب الخمر و الغناء. فبینما هم کذلک، إذ مسخوا من لیلتهم و أصبحوا قرده و خنازیر. و هو قوله: و احذروا أن تعتدوا، کما اعتدی أصحاب السّبت، فقد کان أملی لهم، حتّی أشروا. و قالوا: إنّ السّبت لنا حلال. و إنّما کان حرّم علی أوّلینا. و کانوا یعاقبون علی استحلالهم السّبت. فأمّا نحن فلیس علینا حرام. و ما زلنا بخیر منذ استحللناه. و قد کثرت أموالنا. و صحّت أجسامنا. ثمّ أخذهم اللّه لیلا و هم غافلون. فهو قوله: و احذروا أن یحلّ بکم مثل ما حلّ بمن تعدّی و عصی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 36 )
ص : 856
قَوْلِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَنْتَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی وَ مُؤْمِنَهٍ.
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 195 )
ص : 857
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ إِنْ کُنْتَ تُصَلِّی عَلَی اَلْجِنَازَهِ وَ جَاءَتِ اَلْأُخْرَی فَصَلِّ عَلَیْهِمَا صَلاَهً وَاحِدَهً بِخَمْسِ تَکْبِیرَاتٍ وَ إِنْ شِئْتَ اِسْتَأْنِفْ عَلَی اَلثَّانِیَهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 285 )
ص : 858
وَ مِنْهُ عَنِ اَلْخَضِرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ بْنِ مُسْلِمٍ وَ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ أَوْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: کُلُّ مَنْ قَالَ هَذِهِ اَلْکَلِمَاتِ وَ اِسْتَعْمَلَ هَذِهِ اَلْعُوذَهَ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ ضَمِنْتُ لَهُ أَنْ لاَ یَغْتَالَهُ مُغْتَالٌ مِنْ سَارِقٍ فِی اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ یَقُولُ بَعْدَ صَلاَهِ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ أَعُوذُ بِعِزَّهِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِقُدْرَهِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِمَغْفِرَهِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِرَحْمَهِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِسُلْطَانِ اَللَّهِ اَلَّذِی هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ أَعُوذُ بِکَرَمِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِجَمْعِ اَللَّهِ مِنْ شَرِّ کُلِّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ شَیْطَانٍ مَرِیدٍ وَ کُلِّ مُغْتَالٍ وَ سَارِقٍ وَ عَارِضٍ وَ مِنْ شَرِّ اَلسَّامَّهِ وَ اَلْهَامَّهِ وَ اَلْعَامَّهِ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّهٍ صَغِیرَهٍ أَوْ کَبِیرَهٍ بِلَیْلٍ أَوْ نَهَارٍ وَ مِنْ شَرِّ فُسَّاقِ اَلْعَرَبِ وَ اَلْعَجَمِ وَ فُجَّارِهِمْ وَ مِنْ شَرِّ فَسَقَهِ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّهٍ رَبِّی آخِذٌ بِناصِیَتِها إِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 127 )
ص : 859
مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ طَلَبَ اَلْعِلْمَ لِیُبَاهِیَ بِهِ اَلْعُلَمَاءَ أَوْ یُمَارِیَ بِهِ اَلسُّفَهَاءَ أَوْ یَصْرِفَ بِهِ وُجُوهَ اَلنَّاسِ إِلَیْهِ فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ اَلنَّارِ إِنَّ اَلرِّئَاسَهَ لاَ تَصْلُحُ إِلاَّ لِأَهْلِهَا .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 47 )
ص : 860
وَ رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا دَخَلْتَ اَلسُّوقَ فَقُلْ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ خَیْرِهَا وَ خَیْرِ أَهْلِهَا وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّهَا وَ شَرِّ أَهْلِهَا اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَظْلِمَ أَوْ أُظْلَمَ أَوْ أَبْغِیَ أَوْ یُبْغَی عَلَیَّ أَوْ أَعْتَدِیَ أَوْ یُعْتَدَی عَلَیَّ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ إِبْلِیسَ وَ جُنُودِهِ وَ شَرِّ فَسَقَهِ اَلْعَرَبِ وَ اَلْعَجَمِ - حَسْبِیَ اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 204 )
ص : 861
قَالَ فِیهِ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِنَّ مَنْ عَادَاهُ فَقَدْ عَادَی اَللَّهَ وَ مَنْ أَبْغَضَهُ فَقَدْ أَبْغَضَ اَللَّهَ، وَ إِنَّ اَلْجَنَّهَ تَشْتَاقُ إِلَیْهِ، وَ إِنَّهُ مَمْلُوٌّ إِیمَاناً، وَ إِنَّ اَللَّهَ أَجَارَهُ مِنَ اَلشَّیْطَانِ ،.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 204 )
ص : 862
تَفْسِیرُ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ رَأَیْتُ فِی اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ بِحَاراً مِنْ نُورٍ یَتَلَأْلَأُ یَکَادُ تَلَأْلُؤُهَا یَخْطَفُ بِالْأَبْصَارِ وَ فِیهَا بِحَارٌ مِنْ ظُلْمَهٍ وَ بِحَارُ ثَلْجٍ تَرْعُدُ اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 55 , صفحه 89 )
2-در تفسیر علی بن ابراهیم بسندش که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:چون بآسمانم بردند در آسمان هفتم دریاها دیدم که از نور میدرخشید تا آنجا که نزدیک بود درخشش آنها دیده ها را برباید،و در آن دریاها بود از ظلمت و دریاها از برف که میلرزیدند(الخبر)
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 85 )
ص : 863
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ سَهْلِ اَلنَّحْوِیُّ إِذْناً قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو عَلِیٍّ اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلطَّیِّبِ بْنِ کُمَارِیِّ اَلْفَقِیهُ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْعَبَّادُ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو بَکْرٍ اَلْعَوْفِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی إِسْمَاعِیلُ بْنُ عُلَیَّهَ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی اَلْحَمْرَاءِ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ رَأَیْتُ عَلَی سَاقِ اَلْعَرْشِ اَلْأَیْمَنِ أَنَا اَللَّهُ وَحْدِی لاَ إِلَهَ غَیْرِی غَرَسْتُ جَنَّهَ عَدْنٍ بِیَدَیَّ مُحَمَّدٌ صَفْوَتِی أَیَّدْتُهُ بِعَلِیٍّ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 171 )
ص : 864
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ: وَ حَدَّثَنِی أَبِی، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «إِنَّ مُوسَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) سَأَلَ رَبَّهُ أَنْ یَجْمَعَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ آدَمَ (عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ) فَجَمَعَ، فَقَالَ لَهُ مُوسَی: یَا أَبَهْ، أَ لَمْ یَخْلُقْکَ اَللَّهُ بِیَدِهِ، وَ نَفَخَ فِیکَ مِنْ رُوحِهِ، وَ أَسْجَدَ لَکَ اَلْمَلاَئِکَهَ، وَ أَمَرَکَ أَنْ لاَ تَأْکُلَ مِنَ اَلشَّجَرَهِ، فَلِمَ عَصَیْتَهُ؟! فَقَالَ: یَا مُوسَی، بِکَمْ وَجَدْتَ خَطِیئَتِی قَبْلَ خَلْقِی فِی اَلتَّوْرَاهِ؟ قَالَ: بِثَلاَثِینَ أَلْفَ سَنَهٍ ، قَالَ: هُوَ ذَلِکَ». قَالَ اَلصَّادِقُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «فَحَجَّ آدَمُ مُوسَی (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 181 )
ص : 865
اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: إِنَّ عَبَّادَ اَلْبَصْرِیِّ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا حَاضِرٌ کَیْفَ یُلاَعِنُ اَلرَّجُلُ اَلْمَرْأَهَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ رَجُلاً مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ أَتَی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ لَوْ أَنَّ رَجُلاً دَخَلَ مَنْزِلَهُ فَوَجَدَ مَعَ اِمْرَأَتِهِ رَجُلاً یُجَامِعُهَا مَا کَانَ یَصْنَعُ قَالَ فَأَعْرَضَ عَنْهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَانْصَرَفَ اَلرَّجُلُ وَ کَانَ ذَلِکَ اَلرَّجُلُ هُوَ اَلَّذِی اُبْتُلِیَ بِذَلِکَ مِنِ اِمْرَأَتِهِ قَالَ فَنَزَلَ اَلْوَحْیُ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ بِالْحُکْمِ فِیهَا فَأَرْسَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی ذَلِکَ اَلرَّجُلِ فَدَعَاهُ فَقَالَ لَهُ أَنْتَ اَلَّذِی رَأَیْتَ مَعَ اِمْرَأَتِکَ رَجُلاً فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ لَهُ اِنْطَلِقْ فَأْتِنِی بِامْرَأَتِکَ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ أَنْزَلَ فِیکَ وَ فِیهَا فَأَحْضَرَهَا زَوْجُهَا فَأَوْقَفَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَ لِلزَّوْجِ اِشْهَدْ أَرْبَعَ شَهَادَاتٍ بِاللَّهِ إِنَّکَ لَمِنَ اَلصَّادِقِینَ فِیمَا رَمْیَتَهَا بِهِ قَالَ فَشَهِدَ قَالَ ثُمَّ قَالَ اِتَّقِ اَللَّهَ فَإِنَّ لَعْنَهَ اَللَّهِ شَدِیدَهٌ ثُمَّ قَالَ لَهُ اِشْهَدِ اَلْخَامِسَهَ أَنَّ لَعْنَهَ اَللَّهِ عَلَیْکَ إِنْ کُنْتَ مِنَ اَلْکَاذِبِینَ قَالَ فَشَهِدَ فَأَمَرَ بِهِ فَنُحِّیَ ثُمَّ قَالَ لِلْمَرْأَهِ اِشْهَدِی أَرْبَعَ شَهَادَاتٍ بِاللَّهِ إِنَّ زَوْجَکِ لَمِنَ اَلْکَاذِبِینَ فِیمَا رَمَاکِ بِهِ قَالَ فَشَهِدَتْ ثُمَّ قَالَ لَهَا أَمْسِکِی فَوَعَظَهَا ثُمَّ قَالَ لَهَا اِتَّقِی اَللَّهَ إِنَّ غَضَبَ اَللَّهِ شَدِیدٌ ثُمَّ قَالَ لَهَا اِشْهَدِی اَلْخَامِسَهَ أَنَّ غَضَبَ اَللَّهِ عَلَیْکِ إِنْ کَانَ زَوْجُکِ لَمِنَ اَلصَّادِقِینَ فِیمَا رَمَاکِ بِهِ قَالَ فَشَهِدَتْ قَالَ فَفَرَّقَ بَیْنَهُمَا وَ قَالَ لَهُمَا لاَ تَجْتَمِعَا بِنِکَاحٍ أَبَداً بَعْدَ مَا تَلاَعَنْتُمَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 370 )
ص : 866
عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ عَرَفَ اَللَّهَ مَنَعَ فَاهُ مِنَ اَلْکَلاَمِ وَ بَطْنَهُ مِنَ اَلطَّعَامِ وَ عَنَّی نَفْسَهُ بِالصِّیَامِ وَ اَلْقِیَامِ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 66 )
امام جعفر صادق(علیه السّلام)از پدران بزرگوارش نقل می کند که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) فرمود:«آن که خدا را شناخت،زبانش را از سخن بیهوده و شکمش را از غذای حرام مانع می شود،و خود را به روزه و نماز عادت می دهد.»
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 138 )
ص : 867
15272-4 الکافی ،1/18/208/7 محمد عن الکافی ، التهذیب ،1/32/71/10 أحمد عن التهذیب ،1/59/228/8 السراد عن هشام بن سالم عن حمزه بن حمران عن أحدهما علیهما السّلام قال: سألته عن رجل أعتق نصف جاریته ثم قذفها بالزنا قال فقال أری علیه خمسین جلده - و یستغفر اللّه من فعله قلت أ رأیت إن جعلته فی حل من قذفه إیاها و عفت عنه قال لا ضرب علیه إذا عفت عنه من قبل أن ترفعه.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 373 )
ص : 868
وَ عَنْهُ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبِی غَیْلاَنَ وَ عِیسَی بْنِ سُلَیْمَانَ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ جَمِیعاً عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ اَلتَّرْجُمَانِیِّ عَنْ سَعْدٍ اَلْجُرْجَانِیِّ عَنْ نَهْشَلِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلضَّحَّاکِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَشْرَافُ أُمَّتِی حَمَلَهُ اَلْقُرْآنِ وَ أَصْحَابُ اَللَّیْلِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 155 )
ص : 869
وَ مِنْهُ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلْفَوَائِدِ اَلْجَلِیَّهِ : أَنَّهُ فِی هَذَا اَلدُّعَاءِ وَ هُوَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ یَا ذَا اَلْمَعَارِجِ وَ اَلْقُوَی أَسْأَلُکَ بِبِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ وَ بِمَا أَنْزَلْتَهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ أَنْ تَجْعَلَ لِی مِنْ أَمْرِی فَرَجاً وَ مَخْرَجاً وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَغْفِرَ لِی خَطِیئَتِی وَ تَقْبَلَ تَوْبَتِی یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 231 )
ص : 870
وَ رُوِیَ: أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) دَخَلَ بِفَاطِمَهَ (عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ) بَعْدَ وَفَاهِ أُخْتِهَا رُقَیَّهَ زَوْجَهِ عُثْمَانَ بِسِتَّهَ عَشَرَ یَوْماً، وَ ذَلِکَ بَعْدَ رُجُوعِهِ مِنْ بَدْرٍ ، وَ ذَلِکَ لِأَیَّامٍ خَلَتْ مِنْ شَوَّالٍ ، وَ رُوِیَ أَنَّهُ دَخَلَ بِهَا یَوْمَ اَلثَّلاَثَاءِ لِسِتٍّ خَلَوْنَ مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ ، وَ اَللَّهُ تَعَالَی أَعْلَمُ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 43 )
[47]16-و روایت شده است که امیر مؤمنان هنگامی که با فاطمه علیها السّلام عروسی نمود شانزده روز از وفات رقیّه خواهر فاطمه و همسر عثمان گذشته بود و آن پس از بازگشت امیر مؤمنان از جنگ بدر بود و آن چند روز پس از شروع ماه شوّال بود.روایت شده است که حضرت در روز سه شنبه ششم ذی الحجّه با فاطمه ازدواج نمود.و خداوند بلند مرتبه داناتر است.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 99 )
ص : 871
وَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عَلَّمَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَلْفَ بَابٍ مِنَ اَلْعِلْمِ فَانْفَتَحَ لِی فِی کُلِّ بَابٍ أَلْفُ بَابٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 123 )
ص : 872
علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن حنان، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام-: فی قول اللّه - عزّ و جلّ-: إِنَّما جَزاءُ اَلَّذِینَ یُحارِبُونَ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ (إلی آخر الآیه). قال: لا یبایع و لا یؤوی و لا یتصدّق علیه]
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 103 )
ص : 873
22740-9 ( التهذیب 53:6 رقم 175) عنه ، عن الخشاب ، عن ابن کلوب، عن إسحاق بن عمار الصیرفی، عن جعفر ، عن أبیه "أن علیا علیهم السّلام کان یقول: إذا طلق الرجل المرأه قبل أن یدخل بها ثلاثا فی کلمه واحده فقد بانت منه و لا میراث بینهما و لا رجعه و لا تحل له حتی تنکح زوجا غیره، و إن قال هی طالق هی طالق، فقد بانت منه بالأولی و هو خاطب من الخطاب إن شاءت نکحته نکاحا جدیدا و إن شاءت لم تفعل".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1059 )
ص : 874
فس، [تفسیر القمی ] : قَوْلُهُ تَعَالَی: قُمْ فَأَنْذِرْ قَالَ هُوَ قِیَامُهُ فِی اَلرَّجْعَهِ یُنْذِرُ فِیهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 103 )
ص : 875
قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَمَا وَ اَللَّهِ لَقَدْ عَلِمَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هَذِهِ عَائِشَهُ بِنْتُ أَبِی بَکْرٍ فَاسْأَلُوهَا إِنَّ أَصْحَابَ اَلْجَمَلِ وَ اَلْمُخْدَجَ اَلْیَدِ مَلْعُونُونَ عَلَی لِسَانِ اَلنَّبِیِّ اَلْأُمِّیِّ وَ هَا هَذِهِ هَاهُنَا فَاسْأَلُوهَا .
( الفصول المختاره من العیون و المحاسن , جلد 1 , صفحه 232 )
آن حضرت فرمود که: «اما و اللّه علم اصحاب محمّد صلّی اللّه علیه و آله و هذه عائشه بنت ابی بکر فاسألوها أنّ اصحاب الجمل و المخدج الید ملعونون علی لسان النّبی الامّی و ها هذه هاهنا فاسألوها». ؛ یعنی آگاه باشد و اللّه البته به تحقیق که می دانند اصحاب محمد صلّی اللّه علیه و آله و این است عایشه دختر ابو بکر، بپرسید از او اینکه اصحاب جمل و اصحاب مخدج الید لعن کرده شده اند بر زبان پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و بار دیگر تأکید فرموده گفت: این است عایشه دختر ابو بکر بپرسید از او.
( دفاع از تشیع ؛ ج 1 , ص 427 )
ص : 876
وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ: قَالَ اَلصَّادِقُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «وَ إِنَّمَا صَارَ یُقْتَلُ فِی اَلثَّامِنَهِ، لِأَنَّ اَللَّهَ رَحِمَهُ أَنْ یَجْمَعَ عَلَیْهِ رِبْقَ اَلرِّقِّ وَ حَدَّ اَلْحُرِّ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 64 )
ص : 877
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ لِأَصْحَابِهِ: «إِنَّ لِلَّهِ مَدِینَتَیْنِ إِحْدَاهُمَا فِی اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْأُخْرَی فِی اَلْمَغْرِبِ، فِیهِمَا خَلْقُ اَللَّهُ تَعَالَی، لَمْ یَهُمُّوا بِمَعْصِیَهٍ لَهُ قَطُّ، وَ اَللَّهِ مَا فِیهِمَا وَ بَیْنَهُمَا حُجَّهٌ لِلَّهِ عَلَی خَلْقِهِ غَیْرِی وَ غَیْرُ أَخِی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ».
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 288 )
ص : 878
اَلْعُیُونُ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ اَلْجِعَابِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلتَّمِیمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : خَیْرُکُمْ مَنْ أَطَابَ اَلْکَلاَمَ وَ أَطْعَمَ اَلطَّعَامَ وَ صَلَّی بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّاسُ نِیَامٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 142 )
ص : 879
کِتَابُ زَیْدٍ اَلنَّرْسِیِّ، قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلزَّبِیبِ یُدَقُّ وَ یُلْقَی فِی اَلْقِدْرِ ثُمَّ یُصَبُّ عَلَیْهِ اَلْمَاءُ وَ یُوقَدُ تَحْتَهُ فَقَالَ لاَ تَأْکُلْهُ حَتَّی یَذْهَبَ اَلثُّلُثَانِ وَ یَبْقَی اَلثُّلُثُ فَإِنَّ اَلنَّارَ قَدْ أَصَابَتْهُ قُلْتُ فَالزَّبِیبُ کَمَا هُوَ یُلْقَی فِی اَلْقِدْرِ وَ یُصَبُّ عَلَیْهِ ثُمَّ یُطْبَخُ وَ یُصَفَّی عَنْهُ اَلْمَاءُ فَقَالَ کَذَلِکَ هُوَ سَوَاءً إِذَا أُدَّتِ اَلْحَلاَوَهُ إِلَی اَلْمَاءِ وَ صَارَ حُلْواً بِمَنْزِلَهِ اَلْعَصِیرِ ثُمَّ نَشَّ مِنْ غَیْرِ أَنْ تُصِیبَهُ اَلنَّارُ فَقَدْ حَرُمَ وَ کَذَلِکَ إِذَا أَصَابَتْهُ اَلنَّارُ فَأَغْلاَهُ فَقَدْ فَسَدَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 506 )
8-کتاب زید نرسی:پرسش شد امام ششم علیه السّلام از کشمش که کوبیده شود و در دیک ریخته شود و آب بر آن ریزند و زیرش آتش افروزند،فرمود:از آن مخور تا دو سوم آن برود و یک سوم بماند چون جوش آمده گفتم خود کشمش را در دیک اندازند و آب بر آن ریزند و پزند و آبش را بگیرند:فرمود:آن هم چنین است و برابر است چون شیرینی بآب رسیده و آب شیرینی چون آب انگور شده و جوش آمده بی آتش و حرام است و چنین است چون با آتش جوش آید تباه شود.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 271 )
ص : 880
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، وَ اَلْهِدَایَهِ ، " وَ کَسْبُ اَلْمُغَنِّیَهِ حَرَامٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 91 )
ص : 881
مَنْ قَوِیَ یَقِینُهُ لَمْ یَرْتَبْ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 597 )
ص : 882
و روی: أن مریم - علیها السلام - ولدت المسیح - علیه السلام - من فخذها الأیمن.
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 226 )
ص : 883
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ أَبِی رَافِعٍ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَقْرَأُ بِهِمَا فِی اَلْجُمُعَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 156 )
ص : 884
ع، [علل الشرائع] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَهَ عَنْ زُرَارَهَ أَوْ مُحَمَّدٍ اَلطَّیَّارِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلطَّوَافِ أَ یَرْمُلُ فِیهِ اَلرَّجُلُ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أَنْ قَدِمَ مَکَّهَ وَ کَانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلْمُشْرِکِینَ اَلْکِتَابُ اَلَّذِی قَدْ عَلِمْتُمْ أَمَرَ اَلنَّاسَ أَنْ یَتَجَلَّدُوا وَ قَالَ أَخْرِجُوا أَعْضَادَکُمْ وَ أَخْرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَضُدَیْهِ ثُمَّ رَمَلَ بِالْبَیْتِ لِیُرِیَهُمْ أَنَّهُمْ لَمْ یُصِبْهُمْ جَهْدٌ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِکَ یَرْمُلُ اَلنَّاسُ وَ إِنِّی لَأَمْشِی مَشْیاً وَ قَدْ کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَمْشِی مَشْیاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 195 )
ص : 885
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِمِنًی عَنْ خَمْسِمِائَهِ حَرْفٍ مِنَ اَلْکَلاَمِ فَأَقْبَلْتُ أَقُولُ یَقُولُونَ کَذَا وَ کَذَا قَالَ فَیَقُولُ قُلْ کَذَا وَ کَذَا قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ هَذَا اَلْحَلاَلُ وَ هَذَا اَلْحَرَامُ أَعْلَمُ أَنَّکَ صَاحِبُهُ وَ أَنَّکَ أَعْلَمُ اَلنَّاسِ بِهِ وَ هَذَا هُوَ اَلْکَلاَمُ فَقَالَ لِی وَیْکَ یَا هِشَامُ لاَ یَحْتَجُّ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَی خَلْقِهِ بِحُجَّهٍ لاَ یَکُونُ عِنْدَهُ کُلُّ مَا یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 262 )
هشام بن حکم گوید: در منی از امام صادق علیه السلام پانصد مطلب از علم کلام پرسیدم و گفتم آنها (متکلمین عامه) چنین و چنان می گویند، امام میفرمود: تو چنین و چنان بگو.(هشام از حاضر جوابی و تسلط آن حضرت بر مسائل علم کلام تعجب کرد، گوید) من گفتم: من میدانم که مسائل حلال و حرام در دست شماست و شما از همه مردم نسبت بآن داناترید ولی اینها علم کلامست؟!! بمن فرمود: وای بر تو ای هشام خدای تبارک و تعالی برای خلقش حجتی مقرر نمیدارد که همه احتیاجات مردم نزد او نباشد (حجت خدا کسی است که از هر چه پرسند جواب گوید).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 391 )
5-هشام بن حکم گوید:از امام صادق(علیه السّلام)در منی پرسش کردم،از پانصد جمله از سخن،می گفتم چنین و چنان گویند، می فرمود در پاسخ چنین و چنان بگو،گفتم،قربانت در حلال و حرام مسلّم بود که فنّ شما است و شما از همۀ مردم بدان اعلم هستید ولی اینها مسائل علم کلام است(و شما این طور حاضر جواب هستید؟) فرمود:ای هشام وای بر تو،ممکن است خدا امام و حجتی برای خلقش مقرر کند که جواب هر چه بدان محتاج باشند در نزد او نباشد؟.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 311 )
5-هشام بن حکم گوید:از امام صادق علیه السّلام در منی پرسش کردم،از پانصد جمله از سخن،می گفتم چنین و چنان گویند،می فرمود در پاسخ چنین و چنان بگو،گفتم،قربانت در حلال و حرام مسلّم بود که فنّ شماست و شما از همۀ مردم بدان اعلم هستید ولی اینها مسائل علم کلام است(و شما این طور حاضر جواب هستید؟)فرمود:ای هشام وای بر تو،ممکن است خدا امام و حجتی برای خلقش معین کند که جواب هرچه بدان محتاج باشند در نزد او نباشد؟
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 715 )
: مجهول. عن خمسمائه حرف أی مسأله، و إطلاق الحرف علی الجمله بل علی جمل مورده لمعنی واحد شائع فأقبلت أی شرعت، و ضمیر یقولون للمتکلمین من العامه و قوله هذا مبتدأ و أعلم خبره یا هشام فی بعض النسخ ویسک یا هشام قال فی القاموس ویس کلمه یستعمل فی موضع رأفه و استملاح للصبی یحتج الله استفهام إنکار و فی بعض النسخ: لا یحتج الله.
( مرآه العقول ؛ ج 3 , ص 134 )
ص : 886
کَانَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: کُلُّ سُکْرٍ حَرَامٌ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 3 , صفحه 217 )
ص : 887
کنز، ، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِی عُثْمَانَ عَنْ مُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَ فَرَأَیْتَ إِنْ مَتَّعْناهُمْ سِنِینَ `ثُمَّ جاءَهُمْ ما کانُوا یُوعَدُونَ قَالَ خُرُوجُ اَلْقَائِمِ ما أَغْنی عَنْهُمْ ما کانُوا یُمَتَّعُونَ قَالَ هُمْ بَنُو أُمَیَّهَ اَلَّذِینَ مُتِّعُوا فِی دُنْیَاهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 372 )
کنز: علی بن خنیس از حضرت صادق علیه السّلام در باره این آیه نقل کرد: «
أَ فَرَأَیْتَ إِنْ مَتَّعْناهُمْ سِنِینَ، `ثُمَّ جاءَهُمْ ما کانُوا یُوعَدُونَ
»فرمود منظور خروج قائم است. «
ما أَغْنی عَنْهُمْ ما کانُوا یُمَتَّعُونَ
»فرمود اینها بنی امیه هستند که از نظر دنیا بهره مند شدند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 306 )
ص : 888
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنِ اَلْمُثَنَّی عَنْ زُرَارَهَ بْنِ أَعْیَنَ وَ دَاوُدَ بْنِ سِرْحَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ اَلَّذِی یُطَلِّقُ اَلطَّلاَقَ اَلَّذِی لاَ تَحِلُّ لَهُ حَتَّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ تَزَوَّجَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ لاَ تَحِلُّ لَهُ أَبَداً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 120 )
ص : 889
أَیُّهَا اَلنَّاسُ اَلزَّهَادَهُ قِصَرُ اَلْأَمَلِ وَ اَلشُّکْرُ عِنْدَ اَلنِّعَمِ وَ اَلتَّوَرُّعُ عِنْدَ اَلْمَحَارِمِ فَإِنْ عَزَبَ ذَلِکَ عَنْکُمْ فَلاَ یَغْلِبِ اَلْحَرَامُ صَبْرَکُمْ وَ لاَ تَنْسَوْا عِنْدَ اَلنِّعَمِ شُکْرَکُمْ فَقَدْ أَعْذَرَ اَللَّهُ إِلَیْکُمْ بِحُجَجٍ مُسْفِرَهٍ ظَاهِرَهٍ وَ کُتُبٍ بَارِزَهِ اَلْعُذْرِ وَاضِحَهٍ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 106 )
ص : 890
عَلِیٌّ وَ اِبْنَاهُ وَ حَمْزَهُ وَ جَعْفَرُ وَ سَلْمَانُ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادُ وَ عَمَّارٌ وَ حُذَیْفَهُ وَ اِبْنُ مَسْعُودٍ وَ بِلاَلٌ وَ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 162 )
ص : 891
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اَللَّهُ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِیُّ عَنْ إِدْرِیسَ بْنِ زِیَادٍ اَلْحَنَّاطِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْخُرَاسَانِیِّ عَنْ یَزِیدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی حَبِیبٍ اَلنِّبَاجِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : قَالَ فِی تَفْسِیرِ هَذِهِ اَلْآیَهِ نَحْنُ اَلَّذِینَ شَرَعَ اَللَّهُ لَنَا دِینَهُ فِی کِتَابِهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ شَرَعَ لَکُمْ یَا آلَ مُحَمَّدٍ مِنَ اَلدِّینِ ما وَصّی بِهِ نُوحاً وَ اَلَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسی أَنْ أَقِیمُوا اَلدِّینَ یَا آلَ مُحَمَّدٍ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ کَبُرَ عَلَی اَلْمُشْرِکِینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ مِنْ وَلاَیَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللّهُ یَجْتَبِی إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیبُ أَیْ مَنْ یُجِیبُکَ إِلَی وَلاَیَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 529 )
ص : 892
16808-4 الکافی ،1/4/74/5 الثلاثه عن سیف بن عمیره و سلمه صاحب السابری عن الشحام عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : أن أمیر المؤمنین علیه السّلام أعتق ألف مملوک من کد یمینه [یده].
( الوافی , جلد 17 , صفحه 31 )
ص : 893
حَدَّثَنَا أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا قَالاَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ وَ أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ اَلْأَشْعَرِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ اَلشَّعِیرِیِّ عَنْ ثَوْرِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ خَالِدِ بْنِ سَعْدَانَ عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : سَبَقَ اَلْعِلْمُ وَ جَفَّ اَلْقَلَمُ وَ مَضَی اَلْقَدَرُ بِتَحْقِیقِ اَلْکِتَابِ - وَ تَصْدِیقِ اَلرُّسُلِ وَ بِالسَّعَادَهِ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِمَنْ آمَنَ وَ اِتَّقَی وَ بِالشَّقاءِ لِمَنْ کَذَّبَ وَ کَفَرَ وَ بِوَلاَیَهِ اَللَّهِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ بَرَاءَتِهِ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَللَّهِ أَرْوِی حَدِیثِی إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ یَا اِبْنَ آدَمَ بِمَشِیَّتِی کُنْتَ أَنْتَ اَلَّذِی تَشَاءُ لِنَفْسِکَ مَا تَشَاءُ وَ بِإِرَادَتِی کُنْتَ أَنْتَ اَلَّذِی تُرِیدُ لِنَفْسِکَ مَا تُرِیدُ وَ بِفَضْلِ نِعْمَتِی عَلَیْکَ قَوِیتَ عَلَی مَعْصِیَتِی وَ بِعِصْمَتِی وَ عَوْنِی وَ عَافِیَتِی أَدَّیْتَ إِلَیَّ فَرَائِضِی فَأَنَا أَوْلَی بِحَسَنَاتِکَ مِنْکَ وَ أَنْتَ أَوْلَی بِسَیِّئَاتِکَ مِنِّی فَالْخَیْرُ مِنِّی إِلَیْکَ بِمَا أَولَیْتُ بَدَاءً وَ اَلشَّرُّ مِنِّی إِلَیْکَ بِمَا جَنَیْتَ جَزَاءً وَ بِإِحْسَانِی إِلَیْکَ قَوِیتَ عَلَی طَاعَتِی وَ بِسُوءِ ظَنِّکَ بِی قَنَطْتَ مِنْ رَحْمَتِی فَلِیَ اَلْحَمْدُ وَ اَلْحُجَّهُ عَلَیْکَ بِالْبَیَانِ وَ لِیَ اَلسَّبِیلُ عَلَیْکَ بِالْعِصْیَانِ وَ لَکَ جَزَاءُ اَلْخَیْرِ عِنْدِی بِالْإِحْسَانِ لَمْ أَدَعْ تَحْذِیرَکَ وَ لَمْ آخُذْکَ عِنْدَ عِزَّتِکَ وَ لَمْ أُکَلِّفْکَ فَوْقَ طَاقَتِکَ وَ لَمْ أُحَمِّلْکَ مِنَ اَلْأَمَانَهِ إِلاَّ مَا أَقْرَرْتَ بِهِ عَلَی نَفْسِکَ رَضِیتُ لِنَفْسِی مِنْکَ مَا رَضِیتَ لِنَفْسِکَ مِنِّی.
( التوحید , جلد 1 , صفحه 343 )
حدیث کردند ما را پدرم و محمد بن حسن بن احمد بن ولید«رضی»گفتند که حدیث کردند ما را محمد بن یحیی عطار و احمد بن ادریس هر دو از محمد بن احمد بن یحیی بن عمران اشعری گفت که حدیث کرد ما را یعقوب بن یزید از علی بن حسان از اسماعیل بن ابی زیاد اشعری گفت که حدیث کرد ما را یعقوب بن یزید از علی بن حسن از اسماعیل بن ابی زیاد شعیری از ثور بن یزید از خالد بن معدان از معاذ بن جبل که گفت رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) فرمود که علم سبقت گرفت و قلم خشک شد و قدر گذشت بتحقیق کتاب و تصدیق رسولان و بسعادت از خدای عز و جل از برای کسی که ایمان آورده و پرهیز کرده و بشقاوت از برای کسی که دروغ گفته و کافر شده و بولایت خدا از برای مؤمنان که ایشان را دوست میدارد و بیزاریش از مشرکان بعد از آن رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود که من حدیثم را از خدا روایت میکنم بدرستی که خدای تبارک و تعالی میفرماید که ای پسر آدم بخواست من چنان شدۀ که میخواهی از برای خویش آنچه را که میخواهی و بارادۀ من چنان شدۀ که اراده میکنی از برای خود آنچه را که اراده میکنی و بفضل نعمت من بر تو بر نافرمانیم توانا شدی و بنگاه داری و یاری و عافیت من واجبات مرا بمن رسانیدی پس من بخوبیهای تو از تو سزاوارترم و تو بگناهت از من سزاوارتری پس خوبی از من بسوی تو بآنچه دلاء کرده ام بداء است و بدی از من بسوی تو بآنچه جنایت کردۀ جزاء است و بنیکی کردن من با تو بر فرمان برداری من توانا شدی و ببدگمانیت بمن از رحمت من نومید شدی پس مرا است حمد و حجت بر تو ببیان و مرا بنافرمانی بر تو راه و تسلط است و تو را در نزد من بنیکی کردن جزاء خیر و سزای خوبست و من ترسانیدن تو را وانگذاشتم و تو را در نزد فریفتگی و غفلت نگرفتم و بالاتر از طاقت تو را تکلیف نکردم و باز نکردم بر تو از امانت مگر آنچه را که بآن بر نفس خود اقرار کردی و از برای خود از تو پسندیدم آنچه را که تو از برای خود از من پسندیدی
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 386 )
13-معاذ بن جبل از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نقل می کند که آن حضرت فرمودند:دانش(الهی)مقدّم شد، قلم نوشته شد(مقدّرات هر انسانی نزد خداوند موجود است.)و سرنوشت(هرکسی توسّط خداوند) با آمدن کتاب آسمانی و تصدیق کردن پیامبران الهی و خوشبختی از طرف خداوند برای کسی که ایمان آورده و پرهیزکار است و بدبختی برای کسی که دروغ گو و کافر است و به ولایت خداوند بر مؤمنین و بیزاری از مشرکان،مقدّر شده است.
سپس رسول خدا فرمودند:سخن خود را از خداوند نقل می کنم که پروردگار می فرماید:ای فرزند آدم!به خواست من،تو موجودی هستی که آن چه برای خود می خواهی را انجام می دهی و به خاطر اراده ی من هرچه را می خواهی،اراده می کنی و به برکت نعمتی که به تو داده ام،به نافرمانی من قدرت یافته ای و به خاطر حفظ کردن،یاری رساندن و سلامتی من(که به تو داده ام)واجبات مرا به جاآورده ای.
پس من به کارهای خوب تو،سزاوارتر از تو هستم و تو نسبت به کارهای بدی که انجام می دهی،به خودت سزاوارتر هستی.پس به دلیل نیکویی من،خیر من در ابتدا به تو رسید و به خاطر بدی ها و جنایت های تو،کیفر من به تو رسید و با بدگمانی خود از رحمت من ناامید شدی. پس ستایش مخصوص من است و دلیل و حجّت من بر تو،با بیان است و به خاطر گناهی که انجام می دهی،راهی برای من وجود دارد(اگر تو را کیفر می دهم به خاطر کارهای بد تو می باشد.) و کیفر و پاداشی که برای تو وجود دارد،نزد من با احسان(و عدالت)است.پس(به خاطر گناهانت) تو را رها نکردم و به خاطر بزرگ نمایی خود،تو را مورد مؤاخذه قرار ندادم و بیشتر از توانت،بر تو تکلیف نکردم و امانت(واجبات و ترک محرّمات)را به اندازه ی قدرتی که داری،بر دوش تو گذاشتم.من از تو برای خودم،به مقداری راضی شدم که تو از من برای خودت راضی شدی. (همان اندازه که تو از من راضی هستی و امید داری،من هم به همان اندازه از تو راضی هستم.)
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 537 )
13-معاذ بن جبل گوید:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:«علم،سبقت و پیشی گرفت،قلم خشک شد و قدر الهی مقدّر شد،به تحقیق کتاب و تصدیق پیامبری و به سعادت از جانب خدا برای کسی است که ایمان آورده و پرهیزکار باشد و به شقاوت برای کسی است که دروغ گفته و کافر شده و به ولایت خدا برای مؤمنان (که آنها را دوست می دارد)و بیزاری او از مشرکان مقدّر گشت.»
آن گاه رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:«من حدیثم را از خدا روایت می کنم،به راستی که خداوند متعال می فرماید:«ای پسر آدم!به خواست و مشیّت من،چنان شده ای که آنچه را می خواهی برای خود می خواهی و با ارادۀ من چنان شده ای که برای خود آنچه را اراده می کنی اراده می کنی و با فضل نعمت من به تو بر نافرمانیم توانا شدی و با نگاه داری،یاری و عافیت من واجباتم را به من رساندی.پس من به خوبی های تو از تو سزاوارترم و تو به گناهت از من سزاوارتری.پس خیر و خوبی از جانب من به سوی تو می آید،به آنچه عطا کرده ام بداء(و آغاز)است و شرّ و بدی،از من به سوی تو،به آنچه جنایت کرده ای جزا و کیفر است و با نیکی کردن من به تو،به فرمان برداریم توانا شدی،و با بدگمانیت به من،از رحمت من ناامید شدی.پس برای من بر تو،به بیان حمد و حجّت است و به من به نافرمانی،بر تو راه و تسلّط است و برای تو نزد من،به نیکی کردن،جزای خیر و سزای خوب است.من بیم و ترسانیدن تو را وانگذاشتم و تو را بخاطر فریفتگی و غفلت مؤاخذه نکردم و بالاتر از طاقت و توانت به تو تکلیف نکردم و از امانت بر تو بار نکرده ام،مگر آنچه را که بر خود اقرار کردی و برای خود از تو،آنچه را که تو برای خود از من پسندیدی پسندیدم.»
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 493 )
ص : 894
3479-19 الکافی ،1/21/273/2 العده عن سهل عن ابن أسباط عن أبی الحسن الرضا علیه السّلام قال قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : لا تبدین عن واضحه و قد عملت الأعمال الفاضحه و لا تأمنن البیات و قد عملت السیئات.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 1004 )
ص : 895
، وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ عُرِفَتْ فِی یَدِهِ سَرِقَهٌ فَقَالَ اِشْتَرَیْتُهَا وَ لَمْ یُقِرَّ بِالسَّرِقَهِ وَ لَمْ تُقَمْ عَلَیْهِ بَیِّنَهٌ لَمْ یُقْطَعْ وَ تُؤْخَذُ اَلسَّرِقَهُ مِنْ یَدَیْهِ إِذَا قَامَتِ اَلْبَیِّنَهُ لِمُدَّعِیهَا عَلَیْهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 129 )
ص : 896
ب، [قرب الإسناد] ، عَنْ هَارُونَ عَنِ اِبْنِ صَدَقَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّعْنَهَ إِذَا خَرَجَتْ مِنْ صَاحِبِهَا تَرَدَّدَتْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلَّذِی یَلْعَنُ فَإِنْ وَجَدَتْ مَسَاغاً وَ إِلاَّ عَادَتْ إِلَی صَاحِبِهَا وَ کَانَ أَحَقَّ بِهَا فَاحْذَرُوا أَنْ تَلْعَنُوا مُؤْمِناً فَیَحِلَّ بِکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 208 )
ص : 897
وَ عَنْهُ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ، قَالَ: تَلاَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «وَ تَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ اَلْحُسْنَی صِدْقاً وَ عَدْلاً» [فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، إِنَّمَا نَقْرَؤُهَا وَ تَمَّتْ کَلِمَهُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلاً ] فَقَالَ: «إِنَّ فِیهَا اَلْحُسْنَی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 472 )
ص : 898
اَللَّهُمَّ رَبَّ اَلسَّقْفِ اَلْمَرْفُوعِ وَ اَلْجَوِّ اَلْمَکْفُوفِ اَلَّذِی جَعَلْتَهُ مَغِیضاً لِلَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ مَجْرًی لِلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ وَ مُخْتَلَفاً لِلنُّجُومِ اَلسَّیَّارَهِ وَ جَعَلْتَ سُکَّانَهُ سِبْطاً مِنْ مَلاَئِکَتِکَ لاَ یَسْأَمُونَ مِنْ عِبَادَتِکَ وَ رَبَّ هَذِهِ اَلْأَرْضِ اَلَّتِی جَعَلْتَهَا قَرَاراً لِلْأَنَامِ وَ مَدْرَجاً لِلْهَوَامِّ وَ اَلْأَنْعَامِ وَ مَا لاَ یُحْصَی مِمَّا یُرَی وَ مَا لاَ یُرَی وَ رَبَّ اَلْجِبَالِ اَلرَّوَاسِی اَلَّتِی جَعَلْتَهَا لِلْأَرْضِ أَوْتَاداً وَ لِلْخَلْقِ اِعْتِمَاداً إِنْ أَظْهَرْتَنَا عَلَی عَدُوِّنَا فَجَنِّبْنَا اَلْبَغْیَ وَ سَدِّدْنَا لِلْحَقِّ وَ إِنْ أَظْهَرْتَهُمْ عَلَیْنَا فَارْزُقْنَا اَلشَّهَادَهَ وَ اِعْصِمْنَا مِنَ اَلْفِتْنَهِ .
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 245 )
ص : 899
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، لی، [الأمالی للصدوق ] ، اِبْنُ مُوسَی عَنِ اَلصُّوفِیِّ عَنِ اَلرُّویَانِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلثَّانِی عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا هَلَکَ اِمْرُؤٌ عَرَفَ قَدْرَهُ . ل، [الخصال] ، الحسن بن حمزه العلوی عن یوسف بن محمد الطبری عن سهل بن نجده عن وکیع عن زکریا بن أبی زائده عن عامر الشعبی عن أمیر المؤمنین علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 66 )
1-عیون بسندش تا امیر مؤمنان(علیه السّلام)که هلاک نشود کسی که اندازه خود شناسد. خصال:بسندش مانندش را آورده.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 46 )
ص : 900
ثو، [ثواب الأعمال] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی نَهْشَلٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَوْ جَرَی اَلْمَعْرُوفُ عَلَی ثَمَانِینَ کَفّاً لَأُوجِرُوا کُلُّهُمْ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَ عَنْ صَاحِبِهِ مِنْ أَجْرِهِ شَیْئاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 175 )
ص : 901
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ نَاجِیَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا خَرَجَ اَلرَّجُلُ مِنْ مِنًی أَوَّلَ اَللَّیْلِ فَلاَ یَنْتَصِفُ لَهُ اَللَّیْلُ إِلاَّ وَ هُوَ بِمِنًی ، وَ إِذَا خَرَجَ بَعْدَ نِصْفِ اَللَّیْلِ فَلاَ بَأْسَ أَنْ یُصْبِحَ بِغَیْرِهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 257 )
ص : 902
اَلْعَیَّاشِیُّ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْإِمَامِ هَلْ عَلَیْهِ أَنْ یُسْمِعَ مَنْ خَلْفَهُ وَ إِنْ کَثُرُوا قَالَ لِیَقْرَأْ قِرَاءَهً وَسَطاً إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَ لا تُخافِتْ بِها . و منه عن المفضل : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 93 )
ص : 903
وَ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: کُلُّ مَا کَانَ عَلَی اَلْإِنْسَانِ أَوْ مَعَهُ مِمَّا لاَ تَجُوزُ اَلصَّلاَهُ فِیهِ وَحْدَهُ فَلاَ بَأْسَ أَنْ یُصَلَّی فِیهِ وَ إِنْ کَانَ فِیهِ قَذَرٌ مِثْلُ اَلْقَلَنْسُوَهِ وَ اَلتِّکَّهِ وَ اَلْکَمَرَهِ ، وَ اَلنَّعْلِ وَ اَلْخُفَّیْنِ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 456 )
ص : 904
عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ یَرْفَعُهُ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: صِیَامُ شَهْرِ اَلصَّبْرِ وَ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ یُذْهِبْنَ بَلاَبِلَ اَلصُّدُورِ وَ صِیَامُ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ صِیَامُ اَلدَّهْرِ « مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 386 )
ص : 905
وَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَهَ : أَقْبَلَ أَکْثَمُ بْنُ صَیْفِیٍّ یُرِیدُ اَلْإِسْلاَمَ فَقَتَلَهُ اِبْنُهُ عَطَشاً فَسَمِعْتُ أَنَّ هَذِهِ اَلْآیَهَ نَزَلَتْ فِیهِ وَ مَنْ یَخْرُجْ مِنْ بَیْتِهِ مُهاجِراً إِلَی اَللّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ یُدْرِکْهُ اَلْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَی اَللّهِ وَ لَمْ تَکُنِ اَلْعَرَبُ تُقَدِّمُ عَلَیْهِ أَحَداً فِی اَلْحِکْمَهِ وَ إِنَّهُ لَمَّا سَمِعَ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعَثَ اِبْنَهُ حُلَیْساً فَقَالَ یَا بُنَیَّ إِنِّی أَعِظُکَ بِکَلِمَاتٍ فَخُذْ بِهِنَّ مِنْ حِینَ تَخْرُجُ مِنْ عِنْدِی إِلَی أَنْ تَرْجِعَ إِلَیَّ اِئْتِ نَصِیبَکَ فِی شَهْرِ رَجَبٍ فَلاَ تَسْتَحِلَّهُ فَیُسْتَحَلَّ مِنْکَ فَإِنَّ اَلْحَرَامَ لَیْسَ یُحَرِّمُ نَفْسَهُ وَ إِنَّمَا یُحَرِّمُهُ أَهْلُهُ وَ لاَ تُمَرِّنْ بِقَوْمٍ إِلاَّ نَزَلْتَ عِنْدَ أَعَزِّهِمْ وَ أَحْدِثْ عَقْداً مَعَ شَرِیفِهِمْ وَ إِیَّاکَ وَ اَلذَّلِیلَ فَإِنَّهُ أَذَلَّ نَفْسَهُ وَ لَوْ أَعَزَّهَا لَأَعَزَّهُ قَوْمُهُ فَإِذَا قَدِمْتَ عَلَی هَذَا اَلرَّجُلِ فَإِنِّی قَدْ عَرَفْتُهُ وَ عَرَفْتُ نَسَبَهُ وَ هُوَ فِی بَیْتِ قُرَیْشٍ وَ أَعَزِّ اَلْعَرَبِ وَ هُوَ أَحَدُ رَجُلَیْنِ إِمَّا ذُو نَفْسٍ أَرَادَ مُلْکاً فَخَرَجَ لِلْمُلْکِ بِعِزِّهِ فَوَقِّرْهُ وَ شَرِّفْهُ وَ قُمْ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ لاَ تَجْلِسْ إِلاَّ بِإِذْنِهِ حَیْثُ یَأْمُرُکَ وَ یُشِیرُ إِلَیْکَ فَإِنَّهُ إِنْ کَانَ ذَلِکَ کَانَ أَدْفَعَ لِشَرِّهِ عَنْکَ وَ أَقْرَبَ لِخَیْرِهِ مِنْکَ فَإِنْ کَانَ نَبِیّاً فَإِنَّ اَللَّهَ لاَ یُحَسُّ فَیُتَوَهَّمَ وَ لاَ یُنْظَرُ فَیُتَجَسَّمَ وَ إِنَّمَا یَأْخُذُ اَلْخِیَرَهَ حَیْثُ یَعْلَمُ لاَ یُخْطِئُ فَیُسْتَعْتَبَ إِنَّمَا أَمْرُهُ عَلَی مَا یُحِبُّ وَ إِنْ کَانَ نَبِیّاً فَسَتَجِدُ أَمْرَهُ کُلَّهُ صَالِحاً وَ خَبَرَهُ کُلَّهُ صَادِقاً وَ سَتَجِدُهُ مُتَوَاضِعاً فِی نَفْسِهِ مُتَذَلِّلاً لِرَبِّهِ فَذِلَّ لَهُ فَلاَ تُحْدِثَنَّ أَمْراً دُونِی فَإِنَّ اَلرَّسُولَ إِذَا أَحْدَثَ اَلْأَمْرَ مِنْ عِنْدِهِ خَرَجَ مِنْ یَدَیِ اَلَّذِی أَرْسَلَهُ وَ اِحْفَظْ مَا یَقُولُ لَکَ إِذَا رَدَّکَ إِلَیَّ فَإِنَّکَ لَوْ تَوَهَّمْتَ أَوْ نَسِیتَ جَشَمْتَنِی رَسُولاً غَیْرَکَ. وَ کَتَبَ مَعَهُ بِاسْمِکَ اَللَّهُمَّ مِنَ اَلْعَبْدِ إِلَی اَلْعَبْدِ أَمَّا بَعْدُ فَأَبْلِغْنَا مَا بَلَغَکَ فَقَدْ أَتَانَا عَنْکَ خَبَرٌ لاَ نَدْرِی مَا أَصْلُهُ فَإِنْ کُنْتَ أُرِیتَ فَأَرِنَا وَ إِنْ کُنْتَ عُلِّمْتَ فَعَلِّمْنَا وَ أَشْرِکْنَا فِی کَنْزِکَ وَ اَلسَّلاَمُ. فَکَتَبَ إِلَیْهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِیمَا ذَکَرُوا مِنْ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ إِلَی أَکْثَمَ بْنِ صَیْفِیٍّ أَحْمَدُ اَللَّهَ إِلَیْکَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی أَمَرَنِی أَنْ أَقُولَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ آمُرَ اَلنَّاسَ بِقَوْلِهَا وَ اَلْخَلْقُ خَلْقُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَلْأَمْرُ کُلُّهُ لِلَّهِ خَلَقَهُمْ وَ أَمَاتَهُمْ وَ هُوَ یَنْشُرُهُمْ وَ إِلَیْهِ اَلْمَصِیرُ أَدَّبْتُکُمْ بِآدَابِ اَلْمُرْسَلِینَ وَ لَتُسْأَلُنَّ عَنِ اَلنَّبَإِ اَلْعَظِیمِ وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِینٍ فَلَمَّا جَاءَهُ کِتَابُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لاِبْنِهِ یَا بُنَیَّ مَا ذَا رَأَیْتَ قَالَ رَأَیْتُهُ یَأْمُرُ بِمَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ وَ یَنْهَی عَنْ مَلاَئِمِهَا فَجَمَعَ أَکْثَمُ بْنُ صَیْفِیٍّ إِلَیْهِ بَنِی تَمِیمٍ ثُمَّ قَالَ یَا بَنِی تَمِیمٍ لاَ تُحْضِرُونِی سَفِیهاً فَإِنَّ مَنْ یَسْمَعْ یَخَلْ وَ لِکُلِّ إِنْسَانٍ رَأْیٌ فِی نَفْسِهِ وَ إِنَّ اَلسَّفِیهَ وَاهِنُ اَلرَّأْیِ وَ إِنْ کَانَ قَوِیَّ اَلْبَدَنِ وَ لاَ خَیْرَ فِیمَنْ لاَ عَقْلَ لَهُ. یَا بَنِی تَمِیمٍ کَبِرَتْ سِنِّی وَ دَخَلَتْنِی ذِلَّهُ اَلْکِبَرِ فَإِذَا رَأَیْتُمْ مِنِّی حَسَناً فَأْتُوهُ وَ إِذَا أَنْکَرْتُمْ مِنِّی شَیْئاً فَقَوِّمُونِی بِالْحَقِّ أَسْتَقِمْ لَهُ إِنَّ اِبْنِی قَدْ جَاءَنِی وَ قَدْ شَافَهَ هَذَا اَلرَّجُلَ فَرَآهُ یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَی عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ یَأْخُذُ بِمَحَاسِنِ اَلْأَخْلاَقِ وَ یَنْهَی عَنْ مَلاَئِمِهَا وَ یَدْعُو إِلَی أَنْ یُعْبَدَ اَللَّهُ وَحْدَهُ وَ تُخْلَعَ اَلْأَوْثَانُ وَ یُتْرَکَ اَلْحَلْفُ بِالنِّیرَانِ وَ یَذْکُرُ أَنَّهُ رَسُولُ اَللَّهِ وَ أَنَّ قَبْلَهُ رُسُلاً لَهُمْ کُتُبٌ وَ قَدْ عَلِمْتُ رَسُولاً قَبْلَهُ کَانَ یَأْمُرُ بِعِبَادَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَحْدَهُ إِنَّ أَحَقَّ اَلنَّاسِ بِمُعَاوَنَهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مُسَاعَدَتِهِ عَلَی أَمْرِهِ أَنْتُمْ فَإِنْ یَکُنِ اَلَّذِی یَدْعُو إِلَیْهِ حَقّاً فَهُوَ لَکُمْ وَ إِنْ یَکُ بَاطِلاً کُنْتُمْ أَحَقَّ مَنْ کَفَّ عَنْهُ وَ سَتَرَ عَلَیْهِ. وَ قَدْ کَانَ أُسْقُفُّ نَجْرَانَ یُحَدِّثُ بِصِفَتِهِ وَ لَقَدْ کَانَ سُفْیَانُ بْنُ مُجَاشِعٍ قَبْلَهُ یُحَدِّثُ بِهِ وَ سَمَّی اِبْنَهُ مُحَمَّداً وَ قَدْ عَلِمَ ذَوُو اَلرَّأْیِ مِنْکُمْ أَنَّ اَلْفَضْلَ فِیمَا یَدْعُو إِلَیْهِ وَ یَأْمُرُ بِهِ فَکُونُوا فِی أَمْرِهِ أَوَّلاً وَ لاَ تَکُونُوا أَخِیراً اِتَّبِعُوهُ تَشَرَّفُوا وَ تَکُونُوا سَنَامَ اَلْعَرَبِ وَ ائْتُوهُ طَائِعِینَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَأْتُوهُ کَارِهِینَ فَإِنِّی أَرَی أَمْراً مَا هُوَ بِالْهُوَیْنَا لاَ یَتْرُکُ مَصْعَداً إِلاَّ صَعِدَهُ وَ لاَ مَنْصُوباً إِلاَّ بَلَغَهُ إِنَّ هَذَا اَلَّذِی یَدْعُو إِلَیْهِ لَوْ لَمْ یَکُنْ دِیناً لَکَانَ فِی اَلْأَخْلاَقِ حَسَناً أَطِیعُونِی وَ اِتَّبِعُوا أَمْرِی أَسْأَلْ لَکُمْ مَا لاَ یُنْزَعُ مِنْکُمْ أَبَداً إِنَّکُمْ أَصْبَحْتُمْ أَکْثَرَ اَلْعَرَبِ عَدَداً وَ أَوْسَعَهُمْ بَلَداً وَ إِنِّی لَأَرَی أَمْراً لاَ یَتَّبِعُهُ ذَلِیلٌ إِلاَّ عَزَّ وَ لاَ یَتْرُکُهُ عَزِیزٌ إِلاَّ ذَلَّ اِتَّبِعُوهُ مَعَ عِزِّکُمْ تَزْدَادُوا عِزّاً وَ لاَ یَکُنْ أَحَدٌ مِثْلَکُمْ إِنَّ اَلْأَوَّلَ لَمْ یَدَعْ لِلْآخِرِ شَیْئاً وَ إِنَّ هَذَا أَمْرٌ لِمَا هُوَ بَعْدَهُ مَنْ سَبَقَ إِلَیْهِ فَهُوَ اَلْبَاقِی وَ اِقْتَدَی بِهِ اَلثَّانِی فَأَصْرِمُوا أَمْرَکُمْ فَإِنَّ اَلصَّرِیمَهَ قُوَّهٌ وَ اَلاِحْتِیَاطَ عَجْزٌ . فَقَالَ مَالِکُ بْنُ نُوَیْرَهَ خَرِفَ شَیْخُکُمْ فَقَالَ أَکْثَمُ وَیْلٌ لِلشَّجَی مِنَ اَلْخَلَی - أَرَاکُمْ سُکُوتاً وَ إِنَّ آفَهَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْإِعْرَاضُ عَنْهَا. وَیْلَکَ یَا مَالِکُ إِنَّکَ هَالِکٌ إِنَّ اَلْحَقَّ إِذَا قَامَ وَقَعَ اَلْقَائِمُ مَعَهُ وَ جَعَلَ اَلصَّرْعَی قِیَاماً فَإِیَّاکَ أَنْ تَکُونَ مِنْهُمْ أَمَّا إِذَا سَبَقْتُمُونِی بِأَمْرِکُمْ فَقَرِّبُوا بَعِیرِی أَرْکَبْهُ فَدَعَا بِرَاحِلَتِهِ فَرَکِبَهَا فَتَبِعُوهُ بَنُوهُ وَ بَنُو أَخِیهِ فَقَالَ لَهْفَی عَلَی أَمْرٍ لَنْ أُدْرِکَهُ وَ لَمْ یَسْبِقْنِی. وَ کَتَبَتْ طَیِّءٌ إِلَی أَکْثَمَ فَکَانُوا أَخْوَالَهُ وَ قَالَ آخَرُونَ کَتَبَتْ بَنُو مُرَّهَ وَ هُمْ أَخْوَالُهُ أَنْ أَحْدِثْ إِلَیْنَا مَا نَعِیشُ بِهِ فَکَتَبَ. أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّی أُوصِیکُمْ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ صِلَهِ اَلرَّحِمِ فَإِنَّهَا تَثْبُتُ أَصْلُهَا وَ تَنْبُتُ فَرْعُهَا وَ أَنْهَاکُمْ عَنْ مَعْصِیَهِ اَللَّهِ وَ قَطِیعَهِ اَلرَّحِمِ فَإِنَّهَا لاَ یَثْبُتُ لَهَا أَصْلٌ وَ لاَ یَنْبُتُ لَهَا فَرْعٌ وَ إِیَّاکُمْ وَ نِکَاحَ اَلْحَمْقَاءِ فَإِنَّ مُبَاضَعَتَهَا قَذَرٌ وَ وُلْدَهَا ضَیَاعٌ وَ عَلَیْکُمْ بِالْإِبِلِ فَأَکْرِمُوهَا فَإِنَّهَا حُصُونُ اَلْعَرَبِ وَ لاَ تَضَعُوا رِقَابَهَا إِلاَّ فِی حَقِّهَا فَإِنَّ فِیهَا مَهْرَ اَلْکَرِیمَهِ وَ رَقُوءَ اَلدَّمِ وَ بِأَلْبَانِهَا یُتْحَفُ اَلْکَبِیرُ وَ یُغَذَّی اَلصَّغِیرُ وَ لَوْ کُلِّفَتِ اَلْإِبِلُ اَلطَّحْنَ لَطَحَنَتْ وَ لَنْ یَهْلِکَ اِمْرُؤٌ عَرَفَ قَدْرَهُ وَ اَلْعُدْمُ عُدْمُ اَلْعَقْلِ وَ اَلْمَرْءُ اَلصَّالِحُ لاَ یَعْدَمُ مِنَ اَلْمَالِ وَ رُبَّ رَجُلٍ خَیْرٌ مِنْ مِائَهٍ وَ رُبَّ فِئَهٍ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ قَبِیلَتَیْنِ وَ مَنْ عَتَبَ عَلَی اَلزَّمَانِ طَالَتْ مَعْتَبَتُهُ وَ مَنْ رَضِیَ بِالْقَسْمِ طَابَتْ مَعِیشَتُهُ آفَهُ اَلرَّأْیِ اَلْهَوَی وَ اَلْعَادَهُ أَمْلَکُ بِالْأَدَبِ وَ اَلْحَاجَهُ مَعَ اَلْمَحَبَّهِ خَیْرٌ مِنَ اَلْغِنَی مَعَ اَلْبِغْضَهِ وَ اَلدُّنْیَا دُوَلٌ فَمَا کَانَ لَکَ مِنْهَا أَتَاکَ عَلَی ضَعْفِکَ وَ إِنْ قَصُرْتَ فِی طَلَبِهِ وَ مَا کَانَ مِنْهَا عَلَیْکَ لَمْ تَدْفَعْهُ بِقُوَّتِکَ وَ سُوءُ حَمْلِ اَلْفَاقَهِ تَضَعُ اَلشَّرَفَ وَ اَلْحَسَدُ دَاءٌ لَیْسَ لَهُ دَوَاءٌ وَ اَلشَّمَاتَهُ تُعْقِبُ وَ مَنْ بَرَّ یَوْماً بُرَّ بِهِ وَ اَللَّوْمَهُ مَعَ اَلسَّفَاهَهِ وَ دِعَامَهُ اَلْعَقْلِ اَلْحِلْمُ وَ جِمَاعُ اَلْأَمْرِ اَلصَّبْرُ وَ خَیْرُ اَلْأُمُورِ مَغَبَّهُ اَلْعَفْوِ وَ أَبْقَی اَلْمَوَدَّهِ حُسْنُ اَلتَّعَاهُدِ وَ مَنْ یَزُرْ غِبّاً یَزْدَدْ حُبّاً .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 570 )
محمد بن مسلمه گوید اکثم بن صیفی بقصد اسلام بیرون آمد و پسرش او را از تشنگی کشت من شنیدم که این آیه 100 سوره نساء«هر کس از خانه اش بیرون شود برای هجرت بسوی خدا و رسولش و مرگش برسد اجرش بر خداست در حق او نازل شده و عرب کسی را در حکمت بر او پیش ندارد و چون بعثت رسول خدا را شنیده پسرش حبیش را برای تحقیق خدمت آن حضرت فرستاد باو چنین دستور داد: پسر جانم من بتو چند کلمه پند میدهم آنها را از من دریاب و از اینجا که از نزد من میروی تا نزد من برگردی بکاربند: 1-حق شهر رجب را ادا کن و آن را حلال مشمر تا خون و مال تو را در آن حلال شمارند حرمت ماه برای خود او نیست بلکه برای اهل او است 2-بهر قومی رسیدی نزد عزیزترین ایشان وارد شو با شریف آنان پیوند کن و از ذلیل برحذر باش زیرا او خود را خوار کرده است و اگر عزیز میداشت قومش را او را عزیز میداشتند 3-چون بر این مرد(پیغمبر اسلام)وارد شدی من شخص او را و نژاد او را خوب میشناسم او از خاندان قریش و اعز عرب است این مرد یکی از دو مرد خواهد بود،یا شخصیت دارد و مقصودش اینست که پادشاه عرب شود و برای پادشاهی خروج کرده است و او را احترام کن و گرامی دار و پیش او برپا بایست و بی اجازه او منشین و هرجا اشاره کرد بنشین اگر واقعا قصد پادشاهی دارد رعایت این ادب بهتر شر او را از تو میگرداند و تو را از خیر او بهره مند میکند و اگر پیغمبر است خدا کسی که به پیغمبران بدی کند دوست ندارد و او اهل بزرگی کردن نیست تا برای خود حشمتی در نظر گیرد او در هر جا دنبال خیر است خطا کار نیست که از او گله شود کارش چنانت که دوست دارد و تو همه کارش را شایسته خواهی دید و همه گفتارش راست خواهی فهمید و او نظر بخود متواضع است و در برابر پروردگارش خوار و ذلیل است تو هم در برابر او تواضع پیشه کنو بی اجازه من هیچ عملی در این زمینه انجام مده فرستاده اگر سرخود کاری کرد کار از دست آنکه وی را فرستاده بیرون رود و چون تو را برگرداند هر چه گفت خوب حفظ کن و کم و زیاد نکن اگر غلط یا خطایا فراموش کنی مرا برنج رسول دیگری میاندازی و این نامه را هم با او فرستاد بنام تو بار خدایا،از بنده ای بسوی بنده ای،اما بعد آنچه بتو رسیده بما برسان از تو بما گزارشی رسیده که حقیقت آن را نمیدانیم اگر تو دیده ای بما بنما و اگر دانسته ای بما بیاموز و ما را در گنج خود شریک کن و السلام چنانچه یاد کرده اند رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)در پاسخش نگاشت:از محمد رسول خدا به اکثم بن صیفی خدا را بسوی تو ستایش کنم براستی خدای تعالی بمن دستور داده است که بگویم«
لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ
» آن را میگویم و مردم را بگفتن آن دستور میدهم همۀ خلق آفریده خدای عز و جل هستند و همه کار از آن خدا است آنها را آفریده و میرانیده و آنها را مبعوث میکند و بسوی او است برگشت مردم،من شما را به آداب رسولان خدا تادیب می کنم و هر آینه از خبر بزرک پرسش میشوید و محققا بعد از مدتی خبر آن را خواهید دانست چون نامه رسول خدا باو رسید به پسرش گفت بسر جانم از او چه دیدی؟گفت دیدم دستور به خوش اخلاقی میدهد و از اخلاق پست آنها را بازمی دارد اکثم بن صیفی بنی تمیم را گرد آورد و سپس گفت ای بنی تمیم در حضرت من سفیهانه انجمن نکنید زیرا هر که شنود در خیال افتد هر کس برای خود نظری دارد ولی شخص سفیه سست رای است و اگر چه تنش نیرومند باشد کسی که عقل ندارد خیر در او نیست،ای بنی تمیم من بسیار پیر شده ام و دچار لغزش پیرانم اگر از خوب من دیدید عمل کنید و اگر رفتار زشتی ملاحظه کردید مرا براستی بیاورید تا بران استوار گردم بدرستی که پسرم از نزد او برگشته است و با او رو برو شده است و دیده است که امر بمعروف میکند و نهی از منکر و باخلاق خوب وادار میکند و از اخلاق پست قدغن میکند و دعوت میکند بپرسش خدای یگانه و ترک بتها و ترک سوگند به آتشو میگوید من فرستاده خدایم و پیش از او هم رسولانی بودند که کتاب ها داشتند و من هم رسولی را پیش از او میشناسم که بپرستش خدای یگانه دعوت میکرد سزاوارتر مردم بیاری محمد و کمک او شمائید،اگر آنچه بدان دعوت می کند حق است این حق برای شما است و اگر هم ناحق است شما از همۀ مردم سزاوارترید که از او دفاع کنید و بر او پرده پوشی کنید اسقف نجران وصف او را میکرد و سفیان بن مجاشع پیش از او حدیث پیدایش چنین پیغمبری را میگفت و پسر خود را هم محمد نامید فضیلت داران شما میدانند که فضیلت همانست که بدان دعوت میکند و دستور میدهد در نشر دعوت او پیشقدم باشید و دنباله رو نباشید پیرو او گردید تا شرافت پیدا کنید و در عرب برتری یابید بدلخواه دنبال او بروید پیش از آنکه به پیروی او وادار شوید من موضوعی را می بینم که بی اساس نیست و بر هر بلند و پستی خود را میرساند این مسلکی که بدان دعوت میکند اگر هم دین نباشد یک دستور اخلاقی پسندیده است از من اطاعت کنید و پیرو دستور من گردید تا من برای شما خواهشی کنم که تا همیشه از میان شما بدر نرود شما امروزه از همه قبائل عرب بیشتر هستید و بلاد شما وسیعتر است من امری را ملاحظه میکنم که هر ذلیلی دنبالش برود عزیز می شود و هر عزیزی بدان پشت کند ذلیل و خوار می شود.شما خود عزیز هستید از او پیروی کنید تا بر عزت شما افزوده شود و کسی مانند شما نباشد آنکه پیشی گرفت برای آیندگان چیزی نمیگذارد و این موضوعی است که ما بعدی دارد آنکه در آن سبقت جوید بجای او میماند و دیگران باید پیرو او باشند از تردید بیرون آئید و نظر قطعی بگیرید که تصمیم توانائی است و احتیاط کاری نشانه درماندگی استپس از او مالک بن نویره رشته سخن را بدست گرفت گفت شیخ شما دچار خرافت شده است او باز بگفتار خود ادامه داد و گفت وای بر دل سوخته از فارغ البال و بیغم ای مردم چرا خاموشید آفت پند رو گردانی از آنست وای بر تو ای مالک براستی تو نابودی چون حق قیام کرد هر کس با آن قیام کند بلند می شود هر کس بآن بستیزد بخاک هلاک می افتد ای مالک مبادا از آنها باشی و اگر از من پیش افتید و برأی خود عمل کنید بروید شتر مرا بیاورید تا سوار شوم و از شما کناره گیرم شتر خود را خواست و سوار شد و پسرانش و برادرزادگانش دنبال او رفتند گفت من تاسف میخورم بر امری که همه شما آن را درک میکنید و بر من پیشی نمیگیرید قبیله طی که اخوال اکثم بودند باو نوشتند و بعضی گویند بنو مره که اخوال دیگرش بودند به او نوشتند و درخواست کردند که برای آنها دستوراتی بنویسد که با آن زندگانی کنند،این دستور نامه را برای آنها نوشت: اما بعد بدرستی که من بشما سفارش میکنم بتقوای خدا و صله رحم که اصلش را ثابت میدارد و فرعش را میرویاند و شما را باز میدارم از نافرمانی خدا و قطع رحم که نه اصل را بجا می گذارد و نه فرع را میرویاند،از زناشوئی زنان احمق خودداری کنید که هم بستری با آنها کثافتکاریست و اولادشان ضایع می شود بر شما لازمست شتر داری از شتر نگهداری کنید که دژهای عرب هستند و گردن آنها را جز در موقع لزوم قطع نکنید زیرا مهر دختران و حفظ خون بوسیله آنها می شود شیرشان برای سالمندان تحفه است و برای خردسالان غذا و اگر شتر را بآسیا کردن وادارند آسیا هم می کند مردیکه قدر خود را بداند هلاک نشود نداری و فقر همان بیخردیست مرد شایسته و خردمند هرگز بی مال نماند بسا یک مرد که از صد مرد بهتر است و بسا صد مرد که از یک لشکر بهترند و بسا یک لشکر که من از دو قبیله دوست تر دارم.هر کس از روزگار گله دارد گله او بدراز کشد هر کس بدان چه قسمت است راضی باشد زندگانیش خوش استآفت رأی هوای نفس است و عادت زمام ادب را بدست دارد،درویش محبوب به از توانگر مبغوض است دنیا گردش دارد آنچه از آن تست در ناتوانی هم بدست تو میرسد و اگر چه در طلب آن کوتاهی کنی و آنچه بر زیان تو است با قدرت خود نتوانی جلو گرفت بی تابی در تنکدستی شرف را میبرد و حسد دردیست که درمانی ندارد و شماتت و سرزنش بدنبال خود شماتت دارد،هر کس روز بدی برای دیگری دید برای خود هم خواهد دید سرزنش از سفاهت است و ستون خرد بردباریست و سررشته هر کاری صبر است،بهترین سرانجام هر کاری درگذشت است.احوال پرسی از یک دیگر به نیکی دوستی را پایدار کند و هر کس نوبه بنوبه بدیدار دوستان رود محبت را بیفزاید وصیت اکثم بن صیفی اکثم هنگام مردن فرزندانش را گرد آورد و گفت: پسران من روزگار درازی بر من گذشته من از خود پیش از آنکه بمیرم توشه آنچه از زندگی آموخته ام بشما میدهم بشما سفارش میکنم که تقوای خدا را پیشه کنید و صله رحم نمائید نیکی را از دست ندهید که شماره را بیفزاید و بنیاد را ویران نسازد و فروع را در هم نشکند،نافرمانی خدا و قطع رحم را بر شما قدغن می نمایم که بنیاد بر آن استوار نماند و شاخه ای بر آن نروید، زبان خود را نگهدارید که سر مرد را بر باد می دهد گفتار حق دوستی برای من بجا نگذاشته است گردن شتران را منظور دارید و بیهوده آنها را نبرید در شتران مهر دخترانست و دیه خون ها است از ازدواج با زنان احمق کناره کنید که هم بستری با آنها آلودگیست و فرزندانش ضایع است؛اقتصاد در مسافرت ذخیره قوت است هر کس از آنچه از دستش رفته نومید نگردد و صرف نظر نکند هر دو دست خود را گرو گذاشته هر کس بدان چه دارد قناعت کند چشمش روشن است،پیش از پشیمانی باید پیشروی کرد کسی که در کاری پیشقدم باشد نزد من به است از آنکه دنباله آن را بگیرد مردیکه اندازه خود را بشناسد هلاک نگردد،بیتابی در گرفتاری آفت بردباریست،مالی که بدان پندی بگیری از از دستت نرفته است
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 262 )
و محمّد بن مسلمه گوید:اکثم بن صیفیّ برای اسلام آوردن پیش آمد و پسرش او را در حالی که عطشان بود بکشت و شنیدم که این آیه در بارۀ وی نازل گشت: «
وَ مَنْ یَخْرُجْ مِنْ بَیْتِهِ مُهاجِراً إِلَی اَللّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ یُدْرِکْهُ اَلْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَی اَللّهِ
» و عرب در حکمت هیچ کس را بر وی تقدّم نداده است،و چون بعثت رسول خدا را شنید پسرش حلیس را برای تحقیق فرستاد و به او گفت:ای پسر جان من تو را چند کلمه پند می دهم آنها را از من فراگیر و از هنگامی که می روی تا زمانی که بازمی گردی آنها را به کار بند:حقّ ماه رجب را ادا کن و آن را از ماههای حرام بشمار تا ریختن خون تو را حلال نشمارند که حرام خود را تحریم نمی کند بلکه اهل آن است که آن را تحریم می نماید،و بر هر قومی گذر کردی نزد عزیزترین آنها وارد شو و با شریف ترین آنها بپیوند و از ذلیل بر حذر باش که او خود را خوار کرده است و اگر او خود را عزیز می داشت قومش نیز او را عزیز می شمردند،و چون بر این مرد وارد شدی بدان که من او را و نسبش را می شناسم او از خاندان قریش است که عزیزترین عرب هستند و او از دو حال خارج نیست یا مرد با شخصیّتی است و ارادۀ پادشاهی دارد و به واسطۀ عزّتش برای پادشاهی خروج کرده است،پس او را توقیر کن و گرامی بدار و در مقابل او بایست و جز با اذن او منشینو جایی بنشین که به تو فرمان می دهد و اشاره می نماید که این ادب شرّ او را از تو می گرداند و تو را از خیر او بهره مند می گرداند،و یا آنکه پیامبر است و خدای تعالی به حواس توهّم و تجسّم و هر که را بخواهد به پیامبری برگزیند خطا نمی کند تا مورد عتاب واقع شود و کارها به ارادۀ اوست،پس اگر پیامبر بود همۀ کارهای او را درست و گفتارش را راست خواهی یافت و او را در نزد خود متواضع و در برابر خداوند خوار خواهی یافت،پس تو هم در برابر او متواضع باش و بی اذن من کاری انجام مده که رسول اگر از جانب خود کاری را انجام دهد از دستور آنکه وی را فرستاده خارج خواهد شد و چون ترا به نزد من باز فرستاد گفتارش را حفظ کن که اگر در گفتار او توهّم کنی و یا آنکه آن را فراموش نمایی مرا به رنج ارسال فرستادۀ دیگری خواهی انداخت. و این نامه را هم به همراه وی فرستاد:«به نام تو ای خداوند»:این نامه از جانب بنده ای به جانب بنده ای است،امّا بعد آنچه به تو رسیده به ما نیز برسان که از ناحیۀ تو به ما گزارشی رسیده است که حقیقت آن را نمی دانیم،پس اگر به تو نشان داده اند به ما نیز نشان بده و اگر به تو آموخته اند به ما نیز بیاموز و ما را در گنجینۀ خود شریک ساز و السّلام.و گفته اند که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در پاسخ او چنین نوشت:از محمّد رسول خدا به اکثم بن صیفی:خدا را نزد تو ثنا می گویم،خدای تعالی مرا فرمان داده است که بگویم:« لا اله الاّ اللّه. »و مردم را به گفتن آن دستور دهم،همۀ مردم خلایق خدای تعالی هستند و همۀ کارها از آن اوست،ایشان را می آفریند و می میراند و مبعوث می کند،و بازگشت به سوی اوست،من شما را به آداب پیامبران تأدیب می کنم و از خبر بزرگ پرسش می شوید«
وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِینٍ
». و چون نامۀ رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به او رسید به فرزندش گفت:پسر جان چه دیدی؟گفت:دیدم که به مکارم اخلاق فرمان می دهد و از اخلاق پست باز می دارد،اکثم صیفی بنی تمیم را گرد آورد و گفت:ای بنی تمیم سفیه نباشید،زیرا هر کس بشنود متعهّد خواهد بود و هر کس برای خود رأیی دارد،امّا سفیه سست رأی است گرچه تنش نیرومند باشد و کسی که عقل ندارد خیری در او نیست. ای بنی تمیم من پیر شده ام و خواری پیری بر من درآمده است پس چون از من امر نیکویی دیدید بدان عمل کنید و اگر امر زشتی دیدید مرا به راستی بیاورید تا بدان استوار شوم،این فرزندم به نزد من آمده است و با آن مرد بزرگ گفتگو کرده استاو را دیده است که به نیکی فرمان می دهد و از زشتی باز می دارد و محاسن اخلاق را می گیرد و از اخلاق پست باز می دارد و مردم را فرا می خواند که تنها خدا را بپرستند و بتها را ترک کنند و به آتش سوگند نخورند و می گوید که او رسول خداست و پیش از او نیز رسولانی بوده اند که کتابهایی داشته اند و من نیز می دانم که پیش از او رسولانی بوده اند که مردم را به پرستش خدای یکتا فرا خوانده اند،سزاوارترین مردم به نصرت و یاری او شماها هستید،اگر آنچه بدان دعوت می کند حق است آن به سود شماست و اگر باطل است شما سزاوارترین مردمی هستید که باید از او دفاع کنید و بر او پرده پوشی نمائید. و اسقف نجران اوصاف او را می گفت و سفیان بن مجاشع پیش از این از او یاد می کرد و نام پسرش را نیز محمّد نهاد و اندیشمندان شما می دانند که فضیلت در آن چیزی است که وی بدان فرا می خواند و به آن فرمان می دهد،پس در کار او پیش قدم باشید و نه دنباله رو و از او پیروی کنید تا شرافت یابید و برتر عرب باشید و پیش از آنکه به کراهت به آئین وی درآئید به طوع و رغبت به دین وی بگروید،من امری را می بینم که خرد و آسان نیست،و تمام قلّه ها و بلندیها را فتح خواهد کرد،این مسلکی که وی مردم را به آن فرا می خواند اگر هم دین نباشد لا اقل دستورات اخلاقی نیکویی است،پس از من اطاعت کنید و از دستوراتم پیروی نمائید تا برای شما چیزی را مسألت کنم که هرگز از شما جدا نشود شما از همۀ قبایل عرب بیشتر خواهید شد و بلاد شما افزون تر خواهد گردید،من امری را می بینم که هر ذلیلی دنبال آن برود،عزیز خواهد شد،و هر عزیزی که آن را ترک کند ذلیل خواهد شد.شما از او پیروی کنید تا عزّتتان افزون شود و کسی مانند شما نباشد،اوّل برای آخر چیزی را باقی نخواهد گذاشت و این امری است که دنباله ای دارد،آن کس که بدان سبقت گیرد باقی خواهد ماند و دومی به او اقتدا خواهد کرد،پس از کارهایتان دست بردارید تا نیرومند شوید و احتیاط درماندگی است. پس از آن مالک بن نویره گفت:این شیخ شما خرف شده است و اکثم گفت: وای بر مشارکت غم دار و بی غم،ای مردم!چرا خاموشید؟آفت موعظه روی گردانی از آن است. وای بر تو ای مالک که تو نابود خواهی شد،چون حقّ قیام کند هر که با آن برخیزد بلندی می یابد و هر که با آن بستیزد به خاک هلاکت خواهد افتاد و بر تو باد که از آنها نباشی،امّا اگر می خواهید از من پیشی گیرید بروید شتر مرا بیاورید تا سوار شوم و از شما کناره گیرم،شتر خود را خواست و سوار شد و پسرانش و برادرزادگانش دنبال او رفتند،گفت:من تأسّف می خورم بر امری که آن را ادراک نمی کنم و بر من پیشی نگرفت. قبیلۀ طی که داییهای او بودند به او نامه نوشتند و دیگران می گویند بنو مرّه که داییهای دیگرش بودند به او نامه نوشتند که مواعظی برای آنها بنویسد که با آنها زندگانی کنند و او نوشت: امّا بعد،من شما را به تقوای الهی سفارش می کنم و به صلۀ رحم که اصلش ثابت است و فرعش می روید و شما را از نافرمانی خداوند باز می دارم و از اینکه از خویشان ببرید که نه اصلی را ثابت می گذارد و نه فرعی از آن می روید و بر شما باد که از ازدواج با زنان احمق بپرهیزید که ازدواج با احمق پلیدی است و فرزندش تباه است،و بر شما باد که از شتر غافل نشوید و آن را گرامی بدارید که آن دژهای عرب است و گردن آن را جز در مواقع لزوم بر زمین ننهید،زیرا مهر دختران و مایۀ جلوگیری از خونریزی است و شیر آن برای سالمندان تحفه و برای خردسالان غذاست و اگر شتر را به آسیا کردن وادارند آسیا هم می کند و هر کس که قدر خود را بشناسد هلاک نخواهد شد و نیستی عبارت از نداشتن عقل است و مرد درستکار هرگز بی مال نماند و بسا مردی که از صد مرد بهتر باشد و بسا گروهی که از دو قبیله بهتر باشدو هر که از زمانه گلایه کند گلایۀ او به درازا خواهد کشید و هر که راضی به قسمت باشد زندگانیش نیکو خواهد شد،آفت رأی هوای نفس است و عادت زمام ادب را در دست دارد و نیازمندی همراه محبّت از بی نیازی همراه با دشمنی بهتر است و دنیا در گردش است آنچه از آن توست در ناتوانی هم به دست تو می رسد گرچه در طلب آن کوتاهی کنی،و آنچه بر زیان توست با قدرت خود هم نتوانی آن را دفع کنی،و بی تابی در تنگدستی شرف را زایل می سازد،و حسد دردی است که درمانی ندارد،و سرزنش کردن سرزنش را به دنبال دارد،و هر که روزی نیکویی کند به او نیکویی کنند،و سرزنش کردن سفاهت به همراه دارد،و ستون عقل بردباری است و سررشتۀ هر کاری صبر است و بهترین کارها از نظر فرجام عفو است و بهترین دوستی در تفقّد و احوال پرسی است و هر کس به نوبت و نه هر روز به دیدار دوستان برود محبّت را بیفزاید. وصیّت اکثم بن صیفیّ در هنگام وفات:اکثم در هنگام وفات فرزندانش را گرد آورد و گفت:ای فرزندان من روزگار درازی بر من گذشته است و من پیش از مرگ خود توشه ای به شما می دهم:
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 396 )
ص : 906
قَالَ وَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَنْ أَذَّنَ عَشْرَ سِنِینَ أَسْکَنَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَعَ إِبْرَاهِیمَ اَلْخَلِیلِ فِی قُبَّتِهِ أَوْ فِی دَرَجَتِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 375 )
ص : 907
ابو سعید عباد عن سفیر الحریری (سفیان خ د) عن عبد الرحمن بن سالم الاشل قال: سئلت عبد الملک بن عمر عن احادیث فابی ان یحدثنی فقلت له کم کان المقیاس الذی بعث به عمر قال کان خمسه اشبار مختوم برصاص قتل فیه رجلین.
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 18 )
ص : 908
قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ بَأْسَ أَنْ یُصَلَّی فِی ذَلِکَ اَلْمَوْضِعِ إِذَا أَتَتْ عَلَیْهِ اَلشَّمْسُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 573 )
ص : 909
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَأْمُرُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَنْ یَأْخُذُوا بِأَطْرَافِ اَلْحَجُونِ وَ اَلْبَقِیعِ وَ هُمَا مَقْبَرَتَانِ بِمَکَّهَ وَ اَلْمَدِینَهِ فَیُطْرَحَانِ فِی اَلْجَنَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 308 )
ص : 910
ب، [قرب الإسناد] ، أَبُو اَلْبَخْتَرِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ بَأْسَ بِالنَّظَرِ إِلَی رُءُوسِ نِسَاءِ أَهْلِ تِهَامَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 45 )
ص : 911
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَلَدَایَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 390 )
ص : 912
عَنْ حَکِیمِ بْنِ حَسَنٍ عَنْ عُقْبَهَ اَلْهَجَرِیِّ عَنْ عَمِّهِ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی اَلْمِنْبَرِ وَ هُوَ یَقُولُ: لَأَقُولَنَّ اَلْیَوْمَ قَوْلاً لَمْ یَقُلْهُ أَحَدٌ قَبْلِی وَ لاَ یَقُولُهُ بَعْدِی إِلاَّ کَاذِباً أَنَا عَبْدُ اَللَّهِ وَ أَخُو رَسُولِ اَللَّهِ وَ تَزَوَّجْتُ سَیِّدَهَ نِسَاءِ اَلْأُمَّهِ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 263 )
ص : 913
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا صَامَ فَلَمْ یَجِدِ اَلْحَلْوَاءَ أَفْطَرَ عَلَی اَلْمَاءِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 152 )
1 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام از پدر بزرگوارش علیه السّلام نقل می کند که حضرتش فرمود: هرگاه رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله روزه می گرفت و به هنگام افطاری حلوا نمی یافت، با آب افطار می نمود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 347 )
: ضعیف علی المشهور. و یدل علی استحباب الإفطار بالحلواء و مع فقده بالماء.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 373 )
ص : 914
وَ مِنْ طَرِیقِ اَلْمُخَالِفِینَ: مَا رَوَاهُ مُوَفَّقُ بْنُ أَحْمَدَ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی بَکْرٍ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی بْنِ مَرْدَوَیْهِ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلسَّرِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْمُنْذِرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُنْذِرِ، قَالَ: [حَدَّثَنِی أَبِی، قَالَ:] حَدَّثَنِی عَمِّیَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی ، عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ، عَنْ فَضْلٍ ، عَنْ عَبْدِ اَلْمَلِکِ اَلْهَمْدَانِیِّ، عَنْ زَاذَانَ، عَنْ عَلِیٍّ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: «تَفْتَرِقُ هَذِهِ اَلْأُمَّهُ عَلَی ثَلاَثٍ وَ سَبْعِینَ فِرْقَهً، اِثْنَتَانِ وَ سَبْعُونَ فِی اَلنَّارِ، وَ وَاحِدَهٌ فِی اَلْجَنَّهِ، وَ هُمُ اَلَّذِینَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی حَقِّهِمْ: وَ مِمَّنْ خَلَقْنا أُمَّهٌ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ وَ هُمْ أَنَا وَ شِیعَتِی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 620 )
ص : 915
19585-2 الکافی ،1/2/341/6 علی عن أبیه عن ابن مرار و غیره عن یونس عن هشام بن الحکم عن زراره قال: رأیت دایه أبی الحسن علیه السّلام تلقمه الأرز و تضر به علیه فغمنی ما رأیت فدخلت علی أبی عبد اللّه علیه السّلام فقال لی أحسبک غمک ما رأیت من دایه أبی الحسن موسی علیه السّلام قلت له نعم جعلت فداک - فقال لی نعم الطعام الأرز یوسع الأمعاء و یقطع البواسیر و إنا لنغبط أهل العراق بأکلهم الأرز و البسر فإنهما یوسعان الأمعاء و یقطعان البواسیر.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 359 )
ص : 916
أخبرنا أحمد بن إدریس، عن أحمد بن محمّد، عن الحسین بن سعید، عن حمّاد بن عیسی، عن شعیب بن یعقوب، عن أبی إسحاق، عن الحرث، عن علیّ - علیه السّلام - قال: فی خلیلین مؤمنین و خلیلین کافرین و مؤمن غنیّ و مؤمن فقیر و کافر غنیّ و کافر فقیر: فأمّا الخلیلان المؤمنان فتخالاّ فی حیاتهما فی طاعه اللّه، و تباذلا علیها و توادّا علیها، فمات أحدهما قبل صاحبه فأراه اللّه منزلته فی الجنّه یشفع لصاحبه، فیقول : یا ربّ خلیلی فلان کان یأمرنی بطاعتک و یعیننی علیها و ینهانی عن معصیتک، فثبّته علی ما ثبتنی علیه من الهدی حتّی تریه ما أریتنی. فیستجیب اللّه له حتّی یلتقیا عند اللّه، فیقول کلّ منهما لصاحبه: جزاک اللّه من خلیل خیرا، کنت تأمرنی بطاعه اللّه و تنهانی عن معصیته. و أمّا الکافران فتخالاّ بمعصیه اللّه و تباذلا علیها و توادّا علیها، فمات أحدهما قبل صاحبه فأراده اللّه منزلته فی النّار، فیقول : یا ربّ، خلیلی فلان کان یأمرنی بمعصیتک و ینهانی عن طاعتک، فثبّته علی ما ثبّتنی علیه من المعاصی حتّی تریه ما أریتنی من العذاب. فیلتقیان عند اللّه یوم القیامه یقول کلّ واحد منهما لصاحبه: جزاک اللّه من خلیل شرا، کنت تأمرنی بمعصیه اللّه و تنهانی من طاعه اللّه. قال: ثمّ قرأ: اَلْأَخِلاّءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ اَلْمُتَّقِینَ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 93 )
ص : 917
إِنَّ اَلْفُجَّارَ کُلُّ ظَلُومٍ خَتُورٍ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 220 )
ص : 918
15807-1 الکافی ،1/1/283/7 الثلاثه و محمّد عن التهذیب ،1/4/218/10 أحمد عن ابن أبی عمیر عن الفقیه ،5232/116/4 حماد عن الحلبیّ عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی عشره اشترکوا فی قتل رجل قال یخیر أهل المقتول فأیهم شاءوا قتلوا و یرجع أولیاؤه علی الباقین بتسعه أعشار الدیه.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 613 )
ص : 919
مَنْ تَذَکَّرَ بُعْدَ اَلسَّفَرِ اِسْتَعَدَّ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 618 )
ص : 920
لی، [الأمالی للصدوق ] ، اِبْنُ إِدْرِیسَ عَنِ اِبْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنِ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنْ کَانَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدْ تَکَفَّلَ بِالرِّزْقِ فَاهْتِمَامُکَ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ اَلرِّزْقُ مَقْسُوماً فَالْحِرْصُ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ اَلْحِسَابُ حَقّاً فَالْجَمْعُ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ اَلْخَلَفُ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَقّاً فَالْبُخْلُ لِمَا ذَا اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 27 )
ص : 921
وَ رُوِیَ بِالْأَسَانِیدِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : قَدِمَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَبْرٌ مِنْ أَحْبَارِ اَلْیَهُودِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ أَرْسَلَنِی إِلَیْکَ قَوْمِی وَ قَالُوا إِنَّهُ عَهِدَ إِلَیْنَا نَبِیُّنَا مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ وَ قَالَ إِذَا بُعِثَ بَعْدِی نَبِیٌّ اِسْمُهُ مُحَمَّدٌ وَ هُوَ عَرَبِیٌّ فَامْضُوا إِلَیْهِ وَ اِسْأَلُوهُ أَنْ یُخْرِجَ لَکُمْ مِنْ جَبَلٍ هُنَاکَ سَبْعَ نُوقٍ حُمْرِ اَلْوَبَرِ سُودِ اَلْحَدَقِ فَإِنْ أَخْرَجَهَا لَکُمْ فَسَلِّمُوا عَلَیْهِ وَ آمِنُوا بِهِ وَ اِتَّبِعُوا اَلنُّورَ اَلَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ فَهُوَ سَیِّدُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ وَصِیُّهُ سَیِّدُ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ هُوَ مِنْهُ کَمَثَلِ أَخِی هَارُونَ مِنِّی فَعِنْدَ ذَلِکَ قَالَ اَللَّهُ أَکْبَرُ قُمْ بِنَا یَا أَخَا اَلْیَهُودِ قَالَ فَخَرَجَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْمُسْلِمُونَ حَوْلَهُ إِلَی ظَاهِرِ اَلْمَدِینَهِ وَ جَاءَ إِلَی جَبَلٍ فَبَسَطَ اَلْبُرْدَهَ وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ وَ تَکَلَّمَ بِکَلاَمٍ خَفِیٍّ وَ إِذَا اَلْجَبَلُ یَصِرُّ صَرِیراً عَظِیماً فَانْشَقَّ وَ سَمِعَ اَلنَّاسُ حَنِینَ اَلنُّوقِ فَقَالَ اَلْیَهُودُ مُدَّ یَدَکَ فَإِنَّا نَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّکَ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنَّ جَمِیعَ مَا جِئْتَ بِهِ صِدْقٌ وَ عَدْلٌ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَأَمْهِلْنِی حَتَّی أَمْضِیَ إِلَی قَوْمِی وَ أُخْبِرَهُمْ لِیَقْبِضُوا عُدَّتَهُمْ مِنْکَ وَ یُؤْمِنُوا بِکَ قَالَ فَمَضَی اَلْحَبْرُ إِلَی قَوْمِهِ بِذَلِکَ فَفَرُّوا بِأَجْمَعِهِمْ وَ تَجَهَّزُوا لِلْمَسِیرِ وَ سَارُوا یَطْلُبُونَ اَلْمَدِینَهَ لِیَقْضُوا عِدَّتَهُمْ فَلَمَّا دَخَلُوا اَلْمَدِینَهِ وَجَدُوهَا مُظْلِمَهً مُسْوَدَّهً بِفَقْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَدِ اِنْقَطَعَ اَلْوَحْیُ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ قَدْ قُبِضَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ جَلَسَ مَکَانَهُ أَبُو بَکْرٍ فَدَخَلُوا عَلَیْهِ وَ قَالُوا أَنْتَ خَلِیفَهُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ نَعَمْ قَالُوا أَعْطِنَا عُدَّتَنَا مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ وَ مَا عُدَّتُکُمْ قَالُوا أَنْتَ أَعْلَمُ مِنَّا بِعُدَّتِنَا إِنْ کُنْتَ خَلِیفَتَهُ حَقّاً وَ إِنْ لَمْ تَکُنْ خَلِیفَتَهُ فَکَیْفَ جَلَسْتَ مَجْلِسَ نَبِیِّکَ بِغَیْرِ حَقٍّ لَکَ وَ لَسْتَ لَهُ أَهْلاً فَقَامَ وَ قَعَدَ وَ تَحَیَّرَ فِی أَمْرِهِ وَ لَمْ یَعْلَمْ مَا ذَا یَصْنَعُ وَ إِذَا بِرَجُلٍ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ قَدْ قَامَ وَ قَالَ اِتَّبِعُونِی حَتَّی أَدُلَّکُمْ عَلَی خَلِیفَهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ فَخَرَجَ اَلْیَهُودُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْ أَبِی بَکْرٍ وَ تَبِعُوا اَلرَّجُلَ حَتَّی أَتَوْا إِلَی مَنْزِلِ فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَطَرَقُوا اَلْبَابَ وَ إِذَا اَلْبَابُ قَدْ فُتِحَ وَ خَرَجَ إِلَیْهِمْ عَلِیٌّ وَ هُوَ شَدِیدُ اَلْحُزْنِ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا رَآهُمْ قَالَ أَیُّهَا اَلْیَهُودُ تُرِیدُونَ عُدَّتَکُمْ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالُوا نَعَمْ فَخَرَجَ مَعَهُمْ إِلَی ظَاهِرِ اَلْمَدِینَهِ إِلَی اَلْجَبَلِ اَلَّذِی صَلَّی عِنْدَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا رَأَی مَکَانَهُ تَنَفَّسَ اَلصُّعَدَاءَ وَ قَالَ بِأَبِی وَ أُمِّی مَنْ کَانَ بِهَذَا اَلْمَوْضِعِ مُنْذُ هُنَیْئَهٍ ثُمَّ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ وَ إِذَا بِالْجَبَلِ قَدِ اِنْشَقَّ وَ خَرَجَتِ اَلنُّوقُ وَ هِیَ سَبْعُ نُوقٍ فَلَمَّا رَأَوْا ذَلِکَ قَالُوا بِلِسَانٍ وَاحِدٍ نَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنَّ مَا جَاءَ بِهِ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا هُوَ اَلْحَقُّ وَ أَنَّکَ خَلِیفَتُهُ حَقّاً وَ وَصِیُّهُ وَ وَارِثُ عِلْمِهِ فَجَزَاهُ اَللَّهُ وَ جَزَاکَ عَنِ اَلْإِسْلاَمِ خَیْراً وَ رَجَعُوا إِلَی بِلاَدِهِمْ مُسْلِمِینَ مُوَحِّدِینَ .
( الفضائل (لإبن شاذان) , جلد 1 , صفحه 130 )
ص : 922
وَ رَوَی رَئِیسُ اَلْمُحَدِّثِینَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ یَعْلَمُ مَا یَقُولُ فِیهِمَا اِنْصَرَفَ وَ لَیْسَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَللَّهِ ذَنْبٌ إِلاَّ غُفِرَ لَهُ.
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 359 )
ص : 923
مَنْ یَکُنِ اَللَّهُ نَصِیرَهُ یَغْلِبْ خَصْمَهُ وَ یَکُنْ لَهُ حِزْباً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 436 )
ص : 924
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا لَمْ تَدْرِ أَرْبَعاً صَلَّیْتَ أَوْ خَمْساً زِدْتَ أَوْ نَقَصْتَ فَتَشَهَّدْ وَ سَلِّمْ وَ تَسْجُدُ سَجْدَتَیِ اَلسَّهْوِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 384 )
ص : 925
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رَوَی اَلْحِمْیَرِیُّ أَنَّ أَبَا هَاشِمٍ قَالَ: إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ أَعْطَانِی ثَلاَثَمِائَهِ دِینَارٍ فِی صُرَّهٍ وَ أَمَرَنِی أَنْ أَحْمِلَهَا إِلَی بَعْضِ بَنِی عَمِّهِ وَ قَالَ أَمَا إِنَّهُ سَیَقُولُ لَکَ دُلَّنِی عَلَی مَنْ أَشْتَرِی بِهَا مِنْهُ مَتَاعاً فَدُلَّهُ قَالَ فَأَتَیْتُهُ بِالدَّنَانِیرِ فَقَالَ لِی یَا أَبَا هَاشِمٍ دُلَّنِی عَلَی حَرِیفٍ یَشْتَرِی بِهَا مَتَاعاً فَفَعَلْتُ . شا، [الإرشاد] ، بالإسناد المتقدم عن أبی هاشم : مثله. قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب ابن عیاش فی کتاب أخبار أبی هاشم : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 41 )
خرایج-حمیری نقل کرد که ابو هاشم گفت که حضرت جواد بمن سیصد دینار داد در یک کیسه فرمود آنها را بده بفلان پسر عمویم.او خواهد گفت مرا راهنمائی کن می خواهم فلان جنس را بخرم او را راهنمائی کن. گفت پولها را باو دادم از من درخواست کرد فروشنده ای را معرفی کنم که از او جنس بخرد من او را راهنمائی کردم.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 29 )
ص : 926
اَلشَّهِیدُ اَلثَّانِی فِی شَرْحِ اَلدِّرَایَهِ : دَخَلَ غِیَاثُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَلَی اَلْمَهْدِیِّ بْنِ اَلْمَنْصُورِ وَ کَانَ تُعْجِبُهُ اَلْحَمَامُ اَلطَّیَّارَهُ اَلْوَارِدَهُ مِنَ اَلْأَمَاکِنِ اَلْبَعِیدَهِ فَرَوَی حَدِیثاً عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ لاَ سَبْقَ إِلاَّ فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ أَوْ جَنَاحٍ فَأَمَرَ لَهُ بِعَشَرَهِ آلاَفِ دِرْهَمٍ فَلَمَّا خَرَجَ قَالَ اَلْمَهْدِیُّ أَشْهَدُ أَنَّ قَفَاهُ قَفَا کَذَّابٍ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ مَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَنَاحٍ وَ لَکِنْ هَذَا أَرَادَ أَنْ یَتَقَرَّبَ إِلَیْنَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 83 )
ص : 927
عن الرضا علیه السلام : أنه کان نقش خاتمه سبحان من ألجم الجن بکلماته .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 80 )
ص : 928
مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی وَ غَیْرُهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ زِیَادٍ اَلْقَنْدِیِّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ یُقْطَعُ اَلسَّارِقُ فِی سَنَهِ اَلْمَحْلِ فِی کُلِّ شَیْءٍ یُؤْکَلُ مِنَ اَللَّحْمِ أَوِ اَلْخُبْزِ وَ أَشْبَاهِ ذَلِکَ .
( نزهه الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر , جلد 1 , صفحه 129 )
ص : 929
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ طَهُرَتِ اِمْرَأَتُهُ مِنْ حَیْضِهَا فَقَالَ فُلاَنَهُ طَالِقٌ وَ قَوْمٌ یَسْمَعُونَ کَلاَمَهُ وَ لَمْ یَقُلْ لَهُمُ اِشْهَدُوا أَ یَقَعُ اَلطَّلاَقُ عَلَیْهَا قَالَ نَعَمْ هَذِهِ شَهَادَهٌ . وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ أَشْیَمَ قَالَ: سَأَلْتُهُ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ وَ زَادَ: أَ فَتُتْرَکُ مُعَلَّقَهً . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ کَذَا کُلُّ مَا قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 50 )
ص : 930
فس، [تفسیر القمی] ، فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: وَ لا یَزالُونَ مُخْتَلِفِینَ فِی اَلدِّینِ إِلاّ مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ یَعْنِی آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَتْبَاعَهُمْ یَقُولُ اَللَّهُ وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ یَعْنِی أَهْلَ رَحْمَهٍ لاَ یَخْتَلِفُونَ فِی اَلدِّینِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 12 )
ص : 931
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ أَقْرَبَ مَا یَکُونُ اَلْعَبْدُ إِلَی اَلْکُفْرِ أَنْ یُؤَاخِیَ اَلرَّجُلُ اَلرَّجُلَ عَلَی اَلدِّینِ فَیُحْصِیَ عَلَیْهِ زَلاَّتِهِ لِیُعَنِّفَهُ بِهَا یَوْماً مَا. وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ زُرَارَهَ : مِثْلَهُ وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ : نَحْوَهُ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ وَ اَلْفَضْلِ اِبْنَیْ یَزِیدَ اَلْأَشْعَرِیَّیْنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 274 )
2- امام باقر(علیه السّلام)فرمود چیزی که بیش از همه بنده را به کیفر وادارد این است که شخص با دیگری پیمان برادری در دین بسته باشد ولی لغزشها و خطاهای او را شمارش کند تا روزی وی را در مورد آنها نکوهش کند.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 197 )
ص : 932
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلطَّالَقَانِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَیْفَ مَالَ اَلنَّاسُ عَنْهُ إِلَی غَیْرِهِ وَ قَدْ عَرَفُوا فَضْلَهُ وَ سَابِقَتَهُ وَ مَکَانَهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ إِنَّمَا مَالُوا عَنْهُ إِلَی غَیْرِهِ لِأَنَّهُ کَانَ قَدْ قَتَلَ آبَاءَهُمْ وَ أَجْدَادَهُمْ وَ أَعْمَامَهُمْ وَ أَخْوَالَهُمْ وَ أَقْرِبَاءَهُمْ اَلْمُحَارِبِینَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ عَدَداً کَثِیراً فَکَانَ حِقْدُهُمْ عَلَیْهِ لِذَلِکَ فِی قُلُوبِهِمْ فَلَمْ یُحِبُّوا أَنْ یَتَوَلَّی عَلَیْهِمْ وَ لَمْ یَکُنْ فِی قُلُوبِهِمْ عَلَی غَیْرِهِ مِثْلُ ذَلِکَ لِأَنَّهُ لَمْ یَکُنْ لَهُ فِی اَلْجِهَادِ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِثْلُ مَا کَانَ لَهُ فَلِذَلِکَ عَدَلُوا عَنْهُ وَ مَالُوا إِلَی غَیْرِهِ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 146 )
محمّد بن ابراهیم بن اسحاق طالقانی رضی اللّه عنه از احمد بن محمّد بن سعید کوفی از علی بن حسن بن علی بن فضّال از پدرش،از حضرت ابی الحسن علیه السّلام،راوی می گوید:راجع به امیر المؤمنین علی علیه السّلام از آن حضرت پرسیده و عرضه داشتم: چگونه مردم از آن حضرت روی گردانده و مایل به دیگری شده با این که فضل و سابقه آن حضرت و موقعیّتش نزد رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را می دانستند؟ حضرت فرمودند:جهت روی گردانیدن مردم از آن حضرت و مایل شدن به دیگری این بود که آن جناب پدران و اجداد و عموها و دایی ها و نزدیکانشان را که تعداد زیادی بوده و با خدا و رسول خدا به محاربه برخاسته بودند کشت لذا کینه آن حضرت در دل ایشان جای گرفت از این رو دوست نداشتند که حضرتش بر آنها ولایت و سروری داشته باشد امّا نسبت به غیرش چنین کینه ای نداشتند لا جرم از آن حضرت عدول کرده و متمایل به غیر او گردیدند.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 489 )
ص : 933
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلسَّفَرُ قِطْعَهٌ مِنَ اَلْعَذَابِ فَإِذَا قَضَی أَحَدُکُمْ سَفَرَهُ فَلْیُسْرِعِ اَلْإِیَابَ إِلَی أَهْلِهِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 266 )
و پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)،فرمود:سفر قطعه ای از عذاب است،و هر که سفرش بپایان آمد (و کارش تمام شد)بخانه و خانواده اش بشتابد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 511 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:سفر قطعه ای از عذاب است،پس هرکس سفرش تمام شد، سریع به سوی خانواده اش بازگردد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 567 )
ص : 934
أَمَّا اَلْغُسْلُ فَرَوَیْنَاهُ عَنِ اَلشَّیْخِ اَلْمُفِیدِ وَ فِی رِوَایَهٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ یُسْتَحَبُّ لَیْلَهَ اَلنِّصْفِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 40 )
ص : 935
سَهْلٌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُثَنًّی عَنْ أَبِی حَاتِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُطَلِّقُ اِمْرَأَتَهُ اَلطَّلاَقَ اَلَّذِی لاَ تَحِلُّ لَهُ حَتَّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ ثُمَّ تَزَوَّجَ رَجُلاً وَ لَمْ یَدْخُلْ بِهَا؟ قَالَ: لاَ حَتَّی یَذُوقَ عُسَیْلَتَهَا .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 226 )
ص : 936
قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ بِلاَلٍ اَلْمُهَلَّبِیُّ قَالَ أَخْبَرَنِی عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَصْفَهَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ سُفْیَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَهْضَمٍ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: لَمَّا أَخْرَجَ عُثْمَانُ أَبَا ذَرٍّ اَلْغِفَارِیَّ رَحِمَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْمَدِینَهِ إِلَی اَلشَّامِ کَانَ یَقُومُ فِی کُلِّ یَوْمٍ فَیَعِظُ اَلنَّاسَ وَ یَأْمُرُهُمْ بِالتَّمَسُّکِ بِطَاعَهِ اَللَّهِ - وَ یُحَذِّرُهُمْ مِنِ اِرْتِکَابِ مَعَاصِیهِ وَ یَرْوِی عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا سَمِعَهُ مِنْهُ فِی فَضَائِلِ أَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ یَحُضُّهُمْ عَلَی اَلتَّمَسُّکِ بِعِتْرَتِهِ - فَکَتَبَ مُعَاوِیَهُ إِلَی عُثْمَانَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ أَبَا ذَرٍّ یُصْبِحُ إِذَا أَصْبَحَ وَ یُمْسِی إِذَا أَمْسَی وَ جَمَاعَهٌ مِنَ اَلنَّاسِ کَثِیرَهٌ عِنْدَهُ فَیَقُولُ کَیْتَ وَ کَیْتَ فَإِنْ کَانَ لَکَ حَاجَهٌ فِی اَلنَّاسِ قِبَلِی فَأُقْدِمُ أَبَا ذَرٍّ إِلَیْکَ فَإِنِّی أَخَافُ أَنْ یُفْسِدَ اَلنَّاسَ عَلَیْکَ وَ اَلسَّلاَمُ- فَکَتَبَ إِلَیْهِ عُثْمَانُ أَمَّا بَعْدُ فَأَشْخِصْ إِلَیَّ أَبَا ذَرٍّ حِینَ تَنْظُرُ فِی کِتَابِی هَذَا وَ اَلسَّلاَمُ - فَبَعَثَ مُعَاوِیَهُ إِلَی أَبِی ذَرٍّ فَدَعَاهُ وَ أَقْرَأَهُ کِتَابَ عُثْمَانَ وَ قَالَ لَهُ اَلنَّجَا اَلسَّاعَهَ فَخَرَجَ أَبُو ذَرٍّ إِلَی رَاحِلَتِهِ فَشَدَّهَا بِکُورِهَا وَ أَنْسَاعِهَا- فَاجْتَمَعَ إِلَیْهِ اَلنَّاسُ فَقَالُوا لَهُ یَا أَبَا ذَرٍّ رَحِمَکَ اَللَّهُ أَیْنَ تُرِیدُ قَالَ أَخْرَجُونِی إِلَیْکُمْ غَضَباً عَلَیَّ وَ أَخْرَجُونِی مِنْکُمْ إِلَیْهِمُ اَلْآنَ عَبَثاً بِی وَ لاَ یَزَالُ هَذَا اَلْأَمْرُ فِیمَا أَرَی شَأْنَهُمْ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ حَتَّی یَسْتَرِیحَ بَرٌّ أَوْ یُسْتَرَاحَ مِنْ فَاجِرٍ وَ مَضَی - وَ سَمِعَ اَلنَّاسُ بِمَخْرَجِهِ فَاتَّبَعُوهُ حَتَّی خَرَجَ مِنْ دِمَشْقَ فَسَارُوا مَعَهُ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی دَیْرِ مُرَّانِ فَنَزَلَ وَ نَزَلَ مَعَهُ اَلنَّاسُ فَاسْتَقْدَمَ فَصَلَّی بِهِمْ - ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنِّی مُوصِیکُمْ بِمَا یَنْفَعُکُمْ وَ تَارِکُ اَلْخَطْبِ وَ اَلتَّشْقِیقِ- اِحْمَدُوا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالُوا اَلْحَمْدُ لِلَّهِ قَالَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ فَأَجَابُوهُ بِمِثْلِ مَا قَالَ فَقَالَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلْبَعْثَ حَقٌّ وَ أَنَّ اَلْجَنَّهَ حَقٌّ وَ أَنَّ اَلنَّارَ حَقٌّ وَ أُقِرُّ بِمَا جَاءَ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ فَاشْهَدُوا عَلَیَّ بِذَلِکَ قَالُوا - نَحْنُ عَلَی ذَلِکَ مِنَ اَلشَّاهِدِینَ قَالَ لِیُبَشَّرْ مَنْ مَاتَ مِنْکُمْ عَلَی هَذِهِ اَلْخِصَالِ - بِرَحْمَهِ اَللَّهِ وَ کَرَامَتِهِ مَا لَمْ یَکُنْ لِلْمُجْرِمِینَ ظَهِیراً وَ لاَ لِأَعْمَالِ اَلظَّلَمَهِ مُصْلِحاً وَ لاَ لَهُمْ مُعِیناً - أَیُّهَا اَلنَّاسُ اِجْمَعُوا مَعَ صَلاَتِکُمْ وَ صَوْمِکُمْ غَضَباً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا عُصِیَ فِی اَلْأَرْضِ وَ لاَ تُرْضُوا أَئِمَّتَکُمْ بِسَخَطِ اَللَّهِ وَ إِنْ أَحْدَثُوا مَا لاَ تَعْرِفُونَ فَجَانِبُوهُمْ وَ اِزْرَءُوا عَلَیْهِمْ وَ إِنْ عُذِّبْتُمْ وَ حُرِمْتُمْ وَ سُیِّرْتُمْ حَتَّی یَرْضَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّ اَللَّهَ أَعْلَی وَ أَجَلُّ لاَ یَنْبَغِی أَنْ یُسْخَطَ بِرِضَی اَلْمَخْلُوقِینَ غَفَرَ اَللَّهُ لِی وَ لَکُمْ أَسْتَوْدِعُکُمُ اَللَّهَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکُمُ اَلسَّلاَمَ وَ رَحْمَهَ اَللَّهِ - فَنَادَاهُ اَلنَّاسُ أَنْ سَلَّمَ اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ رَحِمَکَ یَا أَبَا ذَرٍّ یَا صَاحِبَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ لاَ نَرُدُّکَ إِنْ کَانَ هَؤُلاَءِ اَلْقَوْمُ أَخْرَجُوکَ أَ لاَ نَمْنَعُکَ فَقَالَ لَهُمُ اِرْجِعُوا رَحِمَکُمُ اَللَّهُ فَإِنِّی أَصْبَرُ مِنْکُمْ عَلَی اَلْبَلْوَی وَ إِیَّاکُمْ وَ اَلْفُرْقَهَ وَ اَلاِخْتِلاَفَ فَمَضَی حَتَّی قَدِمَ عَلَی عُثْمَانَ فَلَمَّا دَخَلَ عَلَیْهِ قَالَ لَهُ لاَ قَرَّبَ اَللَّهُ بِعَمْرٍو عَیْناً فَقَالَ أَبُو ذَرٍّ وَ اَللَّهِ مَا سَمَّانِی أَبَوَایَ عَمْراً وَ لَکِنْ لاَ قَرَّبَ اَللَّهُ مَنْ عَصَاهُ وَ خَالَفَ أَمْرَهُ وَ اِرْتَکَبَ هَوَاهُ فَقَامَ إِلَیْهِ کَعْبُ اَلْأَحْبَارِ فَقَالَ لَهُ - أَ لاَ تَتَّقِی اَللَّهَ یَا شَیْخُ تُجِیبُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ بِهَذَا اَلْکَلاَمِ فَرَفَعَ أَبُو ذَرٍّ عَصًی کَانَتْ فِی یَدِهِ فَضَرَبَ بِهَا رَأْسَ کَعْبٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ یَا اِبْنَ اَلْیَهُودِیَّیْنِ مَا کَلاَمُکَ مَعَ اَلْمُسْلِمِینَ فَوَ اَللَّهِ مَا خَرَجَتِ اَلْیَهُودِیَّهُ مِنْ قَلْبِکَ بَعْدُ- فَقَالَ عُثْمَانُ وَ اَللَّهِ لاَ جَمَعَتْنِی وَ إِیَّاکَ دَارٌ قَدْ خَرِفْتَ وَ ذَهَبَ عَقْلُکَ - أَخْرِجُوهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیَّ حَتَّی تُرْکِبُوهُ قَتَبَ نَاقَتِهِ بِغَیْرِ وِطَاءٍ ثُمَّ اُنْخُسُوا بِهِ اَلنَّاقَهَ وَ تَعْتِعُوهُ حَتَّی تُوصِلُوهُ اَلرَّبَذَهَ فَنَزِّلُوهُ بِهَا مِنْ غَیْرِ أَنِیسٍ حَتَّی یَقْضِیَ اَللَّهُ فِیهِ مَا هُوَ قَاضٍ فَأَخْرَجُوهُ مُتَعْتَعاً مَلْهُوزاً بِالْعِصِیِّ- وَ تَقَدَّمَ أَنْ لاَ یُشَیِّعَهُ أَحَدٌ مِنَ اَلنَّاسِ فَبَلَغَ ذَلِکَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَبَکَی حَتَّی بُلَّ لِحْیَتُهُ بِدُمُوعِهِ ثُمَّ قَالَ أَ هَکَذَا یُصْنَعُ بِصَاحِبِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ثُمَّ نَهَضَ وَ مَعَهُ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلْعَبَّاسِ وَ اَلْفَضْلُ وَ قُثَمُ وَ عُبَیْدُ اَللَّهِ حَتَّی لَحِقُوا أَبَا ذَرٍّ فَشَیَّعُوهُ فَلَمَّا بَصُرَ بِهِمْ أَبُو ذَرٍّ رَحِمَهُ اَللَّهُ حَنَّ إِلَیْهِمْ وَ بَکَی عَلَیْهِمْ وَ قَالَ بِأَبِی وُجُوهٌ إِذَا رَأَیْتُهَا ذَکَرْتُ بِهَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ شَمَلَتْنِی اَلْبَرَکَهُ بِرُؤْیَتِهَا - ثُمَّ رَفَعَ یَدَیْهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُحِبُّهُمْ وَ لَوْ قُطِّعْتُ إِرْباً إِرْباً فِی مَحَبَّتِهِمْ مَا زُلْتُ عَنْهَا اِبْتِغَاءَ وَجْهِکَ وَ اَلدَّارِ اَلْآخِرَهِ فَارْجِعُوا رَحِمَکُمُ اَللَّهُ وَ اَللَّهَ أَسْأَلُ أَنْ یُخْلِفَنِی فِیکُمْ أَحْسَنَ اَلْخِلاَفَهِ فَوَدَّعَهُ اَلْقَوْمُ وَ رَجَعُوا وَ هُمْ یَبْکُونَ عَلَی فِرَاقِهِ .
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 161 )
4-ابو جهضم ازدی از پدرش روایت کند که گفت:چون عثمان ابا ذر غفاری-رحمه اللّه-را از مدینه بشام تبعید کرد،ابو ذر هر روز بر می خاست و مردم را پند و اندرز می داد و آنان را بدست آویختن باطاعت پروردگار امر می نمود،و از ارتکاب معاصی خداوند حذر می داد،و آنچه را که از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)در فضائل و مناقب اهل بیت آن حضرت علیهم السّلام شنیده بود برای آنان بازگو کرده و بر دست آویختن به عترت پیامبر(صلّی الله علیه و آله)تحریض و تشویق می نمود. معاویه به عثمان نوشت:امّا بعد،پیوسته مردمی شبانه روز دور ابو ذر را گرفته و او چنین و چنان می گوید.اگر باین مردمی که بمن سپرده ای نیازی داری ابو ذر را نزد خود ببر که من می ترسم نظر مردم را نسبت بتو خراب و فاسد نماید،(و آنها را علیه تو بشوراند)و السّلام. عثمان در پاسخ نوشت:امّا بعد،چون نامۀ مرا خواندی ابو ذر را نزد من گسیل دار،و السّلام.معاویه کس نزد ابو ذر فرستاد و او را احضار نموده،نامۀ عثمان را برایش خواند و گفت:السّاعه هر چه سریعتر برو.ابو ذر بسوی راحله و مرکب خود رفت و بار بنه بر او بست و اسباب سفر ساز کرد.مردم نزد او جمع شدند و گفتند:ای ابا ذر-خدا تو را رحمت کند-کجا می روی؟ابو ذر گفت: روزی مرا از روی خشم بسوی شما فرستادند،و امروز نیز بیهوده و بدون هیچ دلیلی مرا بسوی خود می برند،آن طور که می بینم پیوسته کار ایشان با من همین است تا سرانجام نیکوکاری آسوده شود،یا از دست فاجری آسودگی حاصل آید (یعنی یا آن مؤمن بمیرد یا آن فاجر بهلاکت رسد).این بگفت و برفت.وقتی خبر حرکت ابو ذر به گوش مردم رسید بدنبال او روانه شدند تا از دمشق بیرون رفت،و مردم با او رفتند تا به دیر مرّان رسید.ابو ذر از مرکب پیاده شد و مردم نیز پیاده شدند،ابو ذر جلو ایستاد و نماز جماعتی با آنان گزارد،سپس گفت:ای مردم من شما را بآنچه سودتان دهد سفارش می کنم،و خودم نیز از لفّاظی و سخن پراکنی خودداری می نمایم.همگی؛خدا-عزّ و جلّ-را حمد کنید،همه گفتند:الحمد للّه(سپاس خدای راست).گفت:گواهی می دهم که معبودی جز اللّه نیست،و محمّد بنده و فرستادۀ خداست.مردم نیز همان گونه پاسخ دادند.گفت:گواهی می دهم که برانگیخته شدن در روز قیامت حقّ است،و بهشت حقّ است،و دوزخ نیز حقّ،و به هر چه پیامبر(صلّی الله علیه و آله)از جانب خداوند آورده است اقرار می کنم،شما هم باین امور گواهی دهید.همه گفتند:ما بر تمام این امور گواهیم.گفت:هر کدام از شما را که با اعتقاد باین امور بمیرد،بشارت باد به رحمت و کرامت خداوند،البتّه تا آنگاه که یاور گنهکاران و توجیه کنندۀ اعمال ستمگران و یاور آنان نباشد.ای مردم،نماز و روزۀ خودتان را با خشم در راه خدا-عزّ و جلّ-بهنگامی که در زمین نافرمانی می شود همراه سازید،و پیشوایان خود را بقیمت بخشم آوردن خداوند خشنود مسازید،و اگر چیزهای نوظهوری را که سابقۀ دینی برای آنها نمی شناسید پایه گذاری نمودند شما از ایشان فاصله بگیرید،و آنان را سرزنش کنید هر چند به شکنجه و محرومیّت و تبعید شما بیانجامد،تا در نتیجه خدا-عزّ و جلّ-را خشنود سازید که خداوند والاتر و بلند جایگاه شایسته نباشد که بخاطر خشنودی آفریدگان بخشم آورده شود.خداوند من و شما را بیامرزد،شما را بخدا می سپارم و بر شما درود می فرستم و رحمت خداوند بر شما باد.مردم در پاسخ صدا زدند:خداوند بر تو درود فرستد و رحمتش را شامل حال تو گرداند ای ابا ذر،ای صحابی رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)،می خواهی تو را باز گردانیم،-هر چه این گروه تو را بیرون راندند-و مانع سفر تو شویم؟ابو ذر گفت:باز گردید-خدا شما را رحمت کند-که من بر مشکلات و گرفتاریها از شما شکیباترم،و از اختلاف و پراکندگی جدّا بپرهیزید. ابو ذر رفت تا بر عثمان وارد شد،چون داخل شد عثمان گفت:خداوند چشمی را به عمرو روشن نکند !ابو ذر گفت:بخدا سوگند پدر و مادرم مرا عمرو ننامیده اند و لیکن خداوند آن کسی را که معصیت و مخالفت امر او می کند و از هوای نفس خود پیروی می نماید بخودش نزدیک نسازد.کعب الأحبار(یک یهودی تازه مسلمان)برخاست و گفت:ای پیر مرد از خدا نمی ترسی که با این گونه سخن با امیر المؤمنین روبرو می شوی؟!ابو ذر عصائی را که بدست داشت بلند کرد و بر سر کعب کوفت و گفت:ای پسر دو یهودی تو با مسلمانان چه سخن داری؟بخدا سوگند هنوز یهودی گری از دلت بیرون نرفته است.عثمان گفت:بخدا سوگند که بودن من و تو در یک خانه نشاید،تو خرف شده و عقل خود را از دست داده ای،او را از نزد من بیرون برید و بر کوهان شتری برهنه سوارش کنید و بشدّت شتر را برانید و با سختی هر چه تمامتر او را به ربذه رسانید و بدون هیچ انیس و همدمی رهایش کنید تا خدا هر چه می خواهد بر سرش بیاورد.مأموران نیز او را با درشتی تمام در حالی که با مشت باستخوانهای پهلویش می کوفتند بسوی ربذه بیرون بردند. عثمان قبلا دستور داده بود که احدی از مردم او را مشایعت نکند.این گزارش بامیر المؤمنین علیّ بن ابی طالب(علیه السّلام)رسید،حضرت با شنیدن این خبر آنقدر گریست که ریش مبارکش از اشک دیده اش تر شد،سپس فرمود:آیا این چنین باصحابی رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)عمل می کنند؟«
إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ
»«ما همه از خدائیم و بسوی او بازمی گردیم».سپس برخاست و با حسن و حسین علیهما السّلام و عبد اللّه بن عبّاس و فضل و قثم و عبید اللّه(فرزندان عبّاس عموی پیامبر)همگی حرکت کردند تا به ابو ذر رسیده و او را مشایعت نمودند.چون چشم ابو ذر-رحمه اللّه-بآنان افتاد مشتاقانه بسوی آن شتافت و بر آنان گریست و گفت:پدرم بفدای چهره هائی که با دیدنشان یاد رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)می افتم و برکت،وجودم را فرا می گیرد. سپس دست بآسمان برداشت و گفت:خداوندا من اینان را دوست دارم هر چند در راه محبّتشان قطعه قطعه شوم،من بخاطر خشنودی تو و دستیابی بخانۀ آخرت هرگز از اینان جدا نمی شوم،خدا شما را رحمت کند باز گردید،از خدا می خواهم که به بهترین وجه پس از من از شما پذیرائی کند.در اینجا آن چند نفر با او وداع نموده و در حالی که از فراق وی اشک می ریختند بازگشتند.
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 181 )
ص : 937
اَلْعُلَمَاءُ حُکَّامٌ عَلَی اَلنَّاسِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 25 )
ص : 938
لی، [الأمالی] ، للصدوق اَلْقَطَّانُ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْفُرَاتِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ جَنْدَلِ بْنِ وَالِقٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : أَنَّهُ مَرَّ بِمَجْلِسٍ مِنْ مَجَالِسِ قُرَیْشٍ وَ هُمْ یَسُبُّونَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لِقَائِدِهِ مَا یَقُولُ هَؤُلاَءِ قَالَ یَسُبُّونَ عَلِیّاً قَالَ قَرِّبْنِی إِلَیْهِمْ فَلَمَّا أَنْ وَقَفَ عَلَیْهِمْ قَالَ أَیُّکُمُ اَلسَّابُّ اَللَّهَ قَالُوا سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ مَنْ یَسُبَّ اَللَّهَ فَقَدْ أَشْرَکَ بِاللَّهِ قَالَ فَأَیُّکُمُ اَلسَّابُّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالُوا وَ مَنْ یَسُبَّ رَسُولَ اَللَّهِ فَقَدْ کَفَرَ قَالَ فَأَیُّکُمُ اَلسَّابُّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ قَالُوا قَدْ کَانَ ذَلِکَ قَالَ فَأَشْهَدُ بِاللَّهِ وَ أَشْهَدُ لِلَّهِ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ مَنْ سَبَّ عَلِیّاً فَقَدْ سَبَّنِی وَ مَنْ سَبَّنِی فَقَدْ سَبَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ مَضَی فَقَالَ لِقَائِدِهِ فَهَلْ قَالُوا شَیْئاً حِینَ قُلْتُ لَهُمْ مَا قُلْتُ قَالَ مَا قَالُوا شَیْئاً قَالَ کَیْفَ رَأَیْتَ وُجُوهَهُمْ قَالَ نَظَرُوا إِلَیْکَ بِأَعْیُنٍ مُحْمَرَّهٍنَظَرَ اَلتُّیُوسِ إِلَی شِفَارِ اَلْجَازِرِ قَالَ زِدْنِی فِدَاکَ أَبُوکَ قَالَ خُزْرُ اَلْحَوَاجِبِ نَاکِسُو أَذْقَانِهِمْنَظَرَ اَلذَّلِیلِ إِلَی اَلْعَزِیزِ اَلْقَاهِرِ قَالَ زِدْنِی فِدَاکَ أَبُوکَ قَالَ مَا عِنْدِی غَیْرُ هَذَا قَالَ لَکِنَّ عِنْدِی أَحْیَاؤُهُمْ خِزْیٌ عَلَی أَمْوَاتِهِمْوَ اَلْمَیِّتُونَ فَضِیحَهٌ لِلْغَابِرِ قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب الطبری فی الولایه و العکبری فی الإبانه عن ابن عباس : مثله. کشف، [کشف الغمه] ، من کتاب کفایه الطالب عنه : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 311 )
ص : 939
قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ بِلاَلٍ اَلْمُهَلَّبِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ رَاشِدٍ اَلْأَصْفَهَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیُّ قَالَ أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ صَبِیحٍ قَالَ حَدَّثَنَا سَالِمُ بْنُ أَبِی سَالِمٍ اَلْمِصْرِیُّ عَنْ أَبِی هَارُونَ اَلْعَبْدِیِّ قَالَ : کُنْتُ أَرَی رَأْیَ اَلْخَوَارِجِ لاَ رَأْیَ لِی غَیْرُهُ حَتَّی جَلَسْتُ إِلَی أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ رَحِمَهُ اَللَّهُ فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ أُمِرَ اَلنَّاسُ بِخَمْسٍ فَعَمِلُوا بِأَرْبَعٍ وَ تَرَکُوا وَاحِدَهً - فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ یَا أَبَا سَعِیدٍ مَا هَذِهِ اَلْأَرْبَعُ اَلَّتِی عَمِلُوا بِهَا قَالَ اَلصَّلاَهُ وَ اَلزَّکَاهُ وَ اَلْحَجُّ وَ صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ قَالَ فَمَا اَلْوَاحِدَهُ اَلَّتِی تَرَکُوهَا قَالَ وَلاَیَهُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ اَلرَّجُلُ وَ إِنَّهَا اَلْمُفْتَرَضَهُ مَعَهُنَّ قَالَ أَبُو سَعِیدٍ نَعَمْ وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ قَالَ اَلرَّجُلُ فَقَدْ کَفَرَ اَلنَّاسُ إِذَنْ قَالَ أَبُو سَعِیدٍ فَمَا ذَنْبِی.
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 139 )
3-ابو هارون عبدی گوید:که(من در مسألۀ امامت)معتقد به نظریّه خوارج بودم و جز آن رأیی نداشتم،تا اینکه با ابو سعید خدری-رحمه اللّه- نشستم و از وی شنیدم که می گفت:مردم به پنج چیز مأمور شدند،به چهار چیز آن عمل کردند و یکی را رها ساختند.مردی گفت:ابا سعید!آن چهار چیزی که بدان عمل کردند کدام است؟گفت:نماز و زکات و حجّ و روزۀ ماه رمضان. گفت:آن یکی که رهایش نمودند چیست؟گفت:ولایت علیّ بن ابی طالب(علیه السّلام).آن مرد گفت:ولایت نیز با همانها واجب شمرده شده؟ابو سعید گفت:آری،بپروردگار کعبه سوگند.آن مرد گفت:بنا بر این تمام مردم کافر شده اند!ابو سعید گفت:گناه من چیست؟
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 153 )
ص : 940
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ : فِی کُلِّ مِائَتَیْ دِرْهَمٍ خَمْسَهُ دَرَاهِمَ مِنَ اَلْفِضَّهِ وَ إِنْ نَقَصَ فَلَیْسَ عَلَیْکَ زَکَاهٌ وَ مِنَ اَلذَّهَبِ مِنْ کُلِّ عِشْرِینَ دِینَاراً نِصْفُ دِینَارٍ وَ إِنْ نَقَصَ فَلَیْسَ عَلَیْکَ شَیْءٌ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 515 )
1 - سماعه گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هردویست درهم نقره، پنج درهم آن حق زکات است. کمتر از دویست درهم زکات ندارد. و هربیست دینار طلا، نیم دینار آن حق زکات است، کمتر از آن زکات ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 556 )
قوله فی خبر سماعه: (فی کلّ مائتی درهم خمسه دراهم من الفضّه). [ح 5789/1 ] قال طاب ثراه: الدرهم ستّه دوانق علی ما نقله العامّه و الخاصّه، و الدانق ثمان حبّات من أوسط حبّ الشعیر المقطوع الذنب، فالدرهم ثمانیه و أربعون حبّه، و علیه مدار النصاب و الزکاه و الدیات و غیر ذلک، فإذا خالفه درهم البلد زیاده هو [أو ] نقصاناً فطریق معرفه النصاب فیه أن تضرب عدد النصاب الشرعی، و هو مائتان فی عدد حبّات الدرهم الشرعی، و تقسّم الحاصل علی عدد حبّات الدرهم المجهول النصاب، فالخارج هو النصاب من تلک الدراهم، و لو فرضنا أنّ درهم البلد سبعه و أربعون حبّه کان نصابه مائتین و أربعه دراهم و اثنی عشر جزءاً من سبعه و أربعین جزءاً من درهم البلد، و مثل ذلک یجری فی الدینار أیضاً لو فرض زیاده دینار البلد أو نقصانه بالنسبه إلی الدینار الشرعی، و هو ثمانیه و ستّون حبّه من الشعیر المتوسّط و أربعه أسباع شعیره. و ما ذکره من عدد حبّات الدانق ممّا قطع به الأصحاب. و فی المدارک : و الظاهر أنّ أخبارهم کافیه فی ذلک، لکن روی الشیخ فی التهذیب عن سلیمان بن حفص المروزی، عن أبی الحسن علیه السلام أنّه قال:«و الدرهم ستّه دوانیق، و الدانق وزن ستّ حبّات، و الحبّه وزن حبّتی شعیر من أوساط الحبّ، لا من صغاره و لا من کباره»، و مقتضی الروایه أنّ وزن الدانق اثنتا عشره حبّه من أوساط حبّ الشعیر، لکنّها ضعیفه السند بجهاله الراوی .
( شرح فروع الکافی ؛ ج 3 , ص 372 )
: موثق. و الحکمان مشهوران بین الأصحاب و لم یخالف ظاهرا إلا الصدوق و والده فی الذهب حیث قال: لا تجب حتی تبلغ أربعین دینارا.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 30 )
ص : 941
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ أَصَابَ نَعَامَهً وَ حِمَارَ وَحْشٍ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَهٌ قَالَ قُلْتُ: فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی بَدَنَهٍ قَالَ فَلْیُطْعِمْ سِتِّینَ مِسْکِیناً قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی أَنْ یَتَصَدَّقَ قَالَ فَلْیَصُمْ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ یَوْماً وَ اَلصَّدَقَهُ مُدٌّ عَلَی کُلِّ مِسْکِینٍ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ أَصَابَ بَقَرَهً قَالَ عَلَیْهِ بَقَرَهٌ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی بَقَرَهٍ قَالَ فَلْیُطْعِمْ ثَلاَثِینَ مِسْکِیناً قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی أَنْ یَتَصَدَّقَ قَالَ فَلْیَصُمْ تِسْعَهَ أَیَّامٍ قُلْتُ فَإِنْ أَصَابَ ظَبْیاً قَالَ عَلَیْهِ شَاهٌ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ قَالَ فَإِطْعَامُ عَشَرَهِ مَسَاکِینَ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی مَا یَتَصَدَّقُ بِهِ فَعَلَیْهِ صِیَامُ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ کَمَا یَأْتِی وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ تَرَکَ قَوْلَهُ: وَ اَلصَّدَقَهُ مُدٌّ عَلَی کُلِّ مِسْکِینٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 9 )
ص : 942
14374-6 التهذیب ،1/17/16/6 عنه عن ابن أسباط قال: قلت لعلی بن موسی علیه السّلام إن [ ابن] الفضیل بن یسار روی عنک و أخبرنا عنک بالرجوع إلی المعرس و لم نکن عرسنا فرجعنا إلیه فأی شیء نصنع قال تصلی و تضطجع قلیلا و قد کان أبو الحسن علیه السّلام یصلی فیه و یقعد فقال محمد بن علی بن فضال فإن مررت به فی غیر وقت صلاه بعد العصر قال قد سئل أبو الحسن عن ذلک فقال صل فیه فقال محمد بن علی بن فضال إن مررت به لیلا أو نهارا نعرس - أو إنما التعریس باللیل فقال نعم إن مررت به لیلا أو نهارا فعرس فیه - فإن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله کان یفعل ذلک.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1344 )
ص : 943
اَللَّهُمَّ یَا مَنْ بَطْشُهُ شَدِیدٌ وَ عَفْوُهُ قَدِیمٌ وَ مُلْکُهُ مُسْتَقِیمٌ وَ لُطْفُهُ شَدِیدٌ یَا مَنْ سَتَرَ عَلَیَّ اَلْقَبِیحَ وَ ظَهَرَ بِالْجَمِیلِ وَ لَمْ یُعَجِّلْ بِالْعُقُوبَهِ وَ یَا مَنْ أَذِنَ لِلْعِبَادِ بِالتَّوْبَهِ یَا مَنْ لَمْ یَهْتِکِ اَلسِّتْرَ لَدَی [لِذِی] اَلْفَضِیحَهِ یَا مَنْ لاَ یَعْلَمُ مَا فِی غَدٍ غَیْرُهُ [وَ] یَا جَابِرَ کُلِّ کَسِیرٍ یَا مَأْوَی کُلِّ هَارِبٍ یَا غَاذِیَ مَا فِی بُطُونِ اَلْأُمَّهَاتِ یَا سَیِّدِی أَنْتَ لِی فِی کُلِّ حَاجَهٍ نَزَلَتْ بِی صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِکْفِنِی مَا أَهَمَّنِی وَ اُرْزُقْنِی مِنْ رِزْقِکَ اَلْوَاسِعِ رِزْقاً حَلاَلاً طَیِّباً یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ بِرَحْمَتِکَ أَسْتَغِیثُ [اِسْتَغَثْتُ] فُکَّ أَسْرِی وَ أَصْلِحْ لِی شَأْنِی کُلَّهُ وَ لاَ تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَهَ عَیْنٍ أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 137 )
ص : 944
وَ رُبَّمَا یُسْتَدَلُّ لَهُ بِرِوَایَهِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ أَقُومُ فِی اَلصَّلاَهِ فَأَرَی قُدَّامِی فِی اَلْقِبْلَهِ اَلْعَذِرَهَ فَقَالَ تَنَحَّ عَنْهَا مَا اِسْتَطَعْتَ وَ لاَ تُصَلِّ عَلَی اَلْجَوَادِّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 292 )
ص : 945
6979-51 التهذیب ،1/89/87/2 عنه عن حماد عن حریز عن محمد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا قام الرجل من السجود قال بحول اللّه أقوم و أقعد.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 727 )
ص : 946
بِالصَّدَقَهِ تَفْسُحُ اَلْآجَالُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 187 )
ص : 947
مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِیمَنْ شَرِبَ اَلْخَمْرَ بَعْدَ أَنْ حَرَّمَهَا اَللَّهُ عَلَی لِسَانِ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَیْسَ بِأَهْلٍ أَنْ یُزَوَّجَ إِذَا خَطَبَ وَ أَنْ یُصَدَّقَ إِذَا حَدَّثَ وَ لاَ یُشَفَّعُ إِذَا شَفَعَ وَ لاَ یُؤْتَمَنُ عَلَی أَمَانَهٍ فَمَنِ اِئْتَمَنَهُ عَلَی أَمَانَهٍ فَأَهْلَکَهَا أَوْ ضَیَّعَهَا فَلَیْسَ لِلَّذِی اِئْتَمَنَهُ أَنْ یَأْجُرَهُ اَللَّهُ وَ لاَ یُخْلِفُ عَلَیْهِ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی أَرَدْتُ أَنْ أَسْتَبْضِعَ بِضَاعَهً إِلَی اَلْیَمَنِ فَأَتَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ إِنِّی أَرَدْتُ أَنْ أَسْتَبْضِعَ فُلاَناً فَقَالَ لِی أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّهُ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ فَقُلْتُ قَدْ بَلَغَنِی عَنِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنَّهُمْ یَقُولُونَ ذَلِکَ فَقَالَ صَدِّقْهُمْ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ قَالَ إِنَّکَ إِنِ اِسْتَبْضَعْتَهُ فَهَلَکَتْ أَوْ ضَاعَتْ فَلَیْسَ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَأْجُرَکَ وَ لاَ یَخْلُفَ عَلَیْکَ فَقُلْتُ وَ لِمَ قَالَ لِأَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ وَ لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ اَلَّتِی جَعَلَ اَللّهُ لَکُمْ قِیاماً فَهَلْ سَفِیهٌ أَسْفَهُ مِنْ شَارِبِ اَلْخَمْرِ إِنَّ اَلْعَبْدَ لاَ یَزَالُ فِی فُسْحَهٍ مِنْ رَبِّهِ مَا لَمْ یَشْرَبِ اَلْخَمْرَ فَإِذَا شَرِبَهَا خَرَقَ اَللَّهُ عَلَیْهِ سِرْبَالَهُ فَکَانَ وُلْدُهُ وَ أَخُوهُ وَ سَمْعُهُ وَ بَصَرُهُ وَ یَدُهُ وَ رِجْلُهُ إِبْلِیسَ یَسُوقُهُ إِلَی کُلِّ شَرٍّ وَ یَصْرِفُهُ عَنْ کُلِّ خَیْرٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 16 )
ص : 948
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ آناءَ اَللَّیْلِ ساجِداً وَ قائِماً یَحْذَرُ اَلْآخِرَهَ وَ یَرْجُوا رَحْمَهَ رَبِّهِ قَالَ یَعْنِی صَلاَهَ اَللَّیْلِ قَالَ قُلْتُ: لَهُ وَ أَطْرافَ اَلنَّهارِ لَعَلَّکَ تَرْضی ، قَالَ یَعْنِی تَطَوَّعْ بِالنَّهَارِ قَالَ قُلْتُ: لَهُ وَ إِدْبارَ اَلنُّجُومِ قَالَ رَکْعَتَانِ قَبْلَ اَلصُّبْحِ قُلْتُ وَ أَدْبارَ اَلسُّجُودِ قَالَ رَکْعَتَانِ بَعْدَ اَلْمَغْرِبِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 73 )
ص : 949
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ عِیسَی بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ نَجَبَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا مِنْ شَیْءٍ أَحَبَّ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عَمَلٍ یُدَاوَمُ عَلَیْهِ وَ إِنْ قَلَّ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 82 )
امام باقر علیه السّلام فرمود: چیزی نزد خدای عز و جل دوست تر از عملی که ادامه داشته باشد نیست، اگر چه اندک باشد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 129 )
3-فرمود: چیزی نزد خدا عز و جل محبوب تر نیست از عملی که ادامه داده شود و گرچه اندک باشد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 251 )
3-باز فرمود:چیزی نزد خدای عز و جل محبوب تر از عملی که ادامه داده شود نیست گرچه اندک باشد.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 235 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 8 , ص 81 )
ص : 950
مُحَمَّدُ بْنُ مادر [مَارِدٍ] قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَدِیثٌ مَرْوِیٌّ لَنَا عِنْدَکَ أَنَّکَ قُلْتَ إِذَا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ قَالَ قَدْ قُلْتُ ذَلِکَ قُلْتُ وَ إِنْ زَنَوْا وَ إِنْ شَرِبُوا اَلْخَمْرَ فَقَالَ لِی إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ وَ اَللَّهِ مَا أَنْصَفُونَا أَنْ نَکُونَ أُخِذْنَا بِالْعَمَلِ وَ وُضِعَ عَنْهُمْ إِنَّمَا قُلْتُ إِذَا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ مِنْ قَلِیلِ اَلْخَیْرِ وَ کَثِیرِهِ فَإِنَّهُ یُقْبَلُ مِنْکَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 160 )
ص : 951
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ مِسْمَعٍ کِرْدِینٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمَرْجُومُ وَ اَلْمَرْجُومَهُ (یُغَسِّلاَنِ وَ یُحَنِّطَانِ) وَ یَلْبَسَانِ اَلْکَفَنَ قَبْلَ ذَلِکَ ثُمَّ یُرْجَمَانِ وَ یُصَلَّی عَلَیْهِمَا وَ اَلْمُقْتَصُّ مِنْهُ بِمَنْزِلَهِ ذَلِکَ یُغَسِّلُ وَ یُحَنِّطُ وَ یَلْبَسُ اَلْکَفَنَ وَ یُصَلَّی عَلَیْهِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلرَّیَّانِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مِسْمَعٍ کِرْدِینٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 513 )
ص : 952
وَ مِنْ کِتَابِ فَرَجِ اَلْکَرْبِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا بَا مُحَمَّدٍ تَفَرَّقَ اَلنَّاسُ شُعَباً وَ رَجَعْتُمْ أَنْتُمْ إِلَی أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ فَأَرَدْتُمْ مَا أَرَادَ اَللَّهُ وَ أَحْبَبْتُمْ مَنْ أَحَبَّ اَللَّهُ وَ اِخْتَرْتُمْ مَنِ اِخْتَارَهُ اَللَّهُ فَأَبْشِرُوا وَ اِسْتَبْشِرُوا فَأَنْتُمْ وَ اَللَّهِ اَلْمَرْحُومُونَ اَلْمُتَقَبَّلُ مِنْکُمْ حَسَنَاتُکُمْ اَلْمُتَجَاوَزُ عَنْ سَیِّئَاتِکُمْ فَهَلْ سَرَرْتُکَ فَقُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ یَا بَا مُحَمَّدٍ إِنَّ اَلذُّنُوبَ تَسَاقَطُ عَنْ ظُهُورِ شِیعَتِنَا کَمَا یُسْقِطُ اَلرِّیحُ اَلْوَرَقَ مِنَ اَلشَّجَرِ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی اَلَّذِینَ یَحْمِلُونَ اَلْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ . وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا وَ اَللَّهِ یَا بَا مُحَمَّدٍ مَا أَرَادَ اَللَّهُ بِهَذَا غَیْرَکُمْ فَهَلْ سَرَرْتُکَ قُلْتُ نَعَمْ زِدْنِی فَقَالَ قَدْ ذَکَرَکُمُ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ عَزَّ مِنْ قَائِلٍ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اَللّهَ عَلَیْهِ یُرِیدُ أَنَّکُمْ وَفَیْتُمْ بِمَا أَخَذَ عَلَیْکُمْ مِیثَاقَهُ مِنْ وَلاَیَتِنَا وَ أَنَّکُمْ لَمْ تَسْتَبْدِلُوا بِنَا غَیْرَنَا وَ قَالَ اَلْأَخِلاّءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ اَلْمُتَّقِینَ وَ اَللَّهِ مَا عَنَی بِهَذَا غَیْرَکُمْ فَهَلْ سَرَرْتُکَ یَا بَا مُحَمَّدٍ فَقُلْتُ زِدْنِی قَالَ لَقَدْ ذَکَرَکُمُ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ حَیْثُ یَقُولُ إِخْواناً عَلی سُرُرٍ مُتَقابِلِینَ وَ اَللَّهِ مَا أَرَادَ اَللَّهُ بِهَذَا غَیْرَکُمْ هَلْ سَرَرْتُکَ فَقُلْتُ نَعَمْ زِدْنِی قَالَ وَ قَدْ ذَکَرَکُمُ اَللَّهُ تَعَالَی بِقَوْلِهِ فَأُولئِکَ مَعَ اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَداءِ وَ اَلصّالِحِینَ فَرَسُولُ اَللَّهِ فِی هَذَا اَلْمَوْضِعِ اَلنَّبِیُّونَ وَ نَحْنُ اَلصِّدِّیقُونَ وَ اَلشُّهَدَاءُ وَ أَنْتُمُ اَلصَّالِحُونَ وَ أَنْتُمْ وَ اَللَّهِ شِیعَتُنَا فَهَلْ سَرَرْتُکَ فَقُلْتُ نَعَمْ زِدْنِی فَقَالَ لَقَدِ اِسْتَثْنَاکُمُ اَللَّهُ تَعَالَی عَلَی اَلشَّیْطَانِ فَقَالَ إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ وَ اَللَّهِ مَا عَنَی بِهَذَا غَیْرَکُمْ فَهَلْ سَرَرْتُکَ فَقُلْتُ نَعَمْ زِدْنِی فَقَالَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی قُلْ یا عِبادِیَ اَلَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اَللّهِ إِنَّ اَللّهَ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ جَمِیعاً وَ اَللَّهِ مَا عَنَی بِهَذَا غَیْرَکُمْ هَلْ سَرَرْتُکَ یَا بَا مُحَمَّدٍ قُلْتُ زِدْنِی فَقَالَ یَا بَا مُحَمَّدٍ مَا اِسْتَثْنَی اَللَّهُ تَعَالَی لِأَحَدٍ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ لاَ أَتْبَاعِهِمْ مَا خَلاَ شِیعَتِنَا فَقَالَ عَزَّ مِنْ قَائِلٍ یَوْمَ لا یُغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیْئاً ... إِلاّ مَنْ رَحِمَ اَللّهُ وَ هُمْ شِیعَتُنَا یَا بَا مُحَمَّدٍ هَلْ سَرَرْتُکَ قُلْتُ زِدْنِی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ لَقَدْ ذَکَرَکُمُ اَللَّهُ تَعَالَی فِی کِتَابِهِ حَیْثُ قَالَ هَلْ یَسْتَوِی اَلَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ اَلَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا اَلْأَلْبابِ فَنَحْنُ اَلَّذِینَ نَعْلَمُ وَ أَعْدَاؤُنَا اَلَّذِینَ لاَ یَعْلَمُونَ وَ شِیعَتُنَا هُمْ أُولُو اَلْأَلْبَابِ قُلْتُ زِدْنِی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ - قَالَ یَا بَا مُحَمَّدٍ مَا یُحْصَی تَضَاعُفُ ثَوَابِکِمْ یَا بَا مُحَمَّدٍ مَا مِنْ آیَهٍ تَقُودُ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ تَذْکُرُ أَهْلَهَا بِخَیْرٍ إِلاَّ وَ هِیَ فِینَا وَ فِیکُمْ وَ مَا مِنْ آیَهٍ تَسُوقَ إِلَی اَلنَّارِ إِلاَّ وَ هِیَ فِی عَدُوِّنَا وَ مَنْ خَالَفَنَا وَ اَللَّهِ مَا عَلَی دِینِ مُحَمَّدٍ وَ مِلَّهِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ غَیْرُنَا وَ غَیْرُکُمْ وَ إِنَّ سَائِرَ اَلنَّاسِ مِنْکُمْ بِرَاءٌ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ هَلْ سَرَرْتُکَ قُلْتُ نَعَمْ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ جُعِلْتُ فِدَاکَ ثُمَّ اِنْصَرَفْتُ فَرِحاً .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 452 )
ص : 953
وَ أَنْ لاَ یَکُونَ اَلطَّوَافُ بِالْبَیْتِ مَحْظُوراً لِأَنَّ اَلْمُحْرِمَ إِذَا طَافَ بِالْبَیْتِ قَدْ أَحَلَّ إِلاَّ لِعِلَّهٍ فَلَوْ لاَ اَلتَّمَتُّعُ لَمْ یَکُنْ لِلْحَاجِّ أَنْ یَطُوفَ لِأَنَّهُ إِنْ طَافَ أَحَلَّ وَ فَسَدَ إِحْرَامُهُ یَخْرُجُ مِنْهُ قَبْلَ أَدَاءِ اَلْحَجِّ وَ لِأَنْ یَجِبَ عَلَی اَلنَّاسِ اَلْهَدْیُ وَ اَلْکَفَّارَهُ فَیَذْبَحُونَ وَ یَنْحَرُونَ وَ یَتَقَرَّبُونَ إِلَی اَللَّهِ جَلَّ جَلاَلُهُ فَلاَ تَبْطُلَ هِرَاقَهُ اَلدِّمَاءِ وَ اَلصَّدَقَهُ عَلَی اَلْمِسْکِینِ فَإِنْ قِیلَ فَلِمَ جُعِلَ وَقْتُهَا عَشْرَ ذِی اَلْحِجَّهِ وَ لَمْ یُقَدَّمْ وَ لَمْ یُؤَخَّرْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 42 )
ص : 954
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: مَنْ نَصَبَ اَللَّهَ غَرَضاً لِلْخُصُومَاتِ أَوْشَکَ أَنْ یُکْثِرَ اَلاِنْتِقَالَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 399 )
ص : 955
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هِلاَلِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحَفَّارِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَلِیٍّ اَلدِّعْبِلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَلِیٍّ أَخِی دِعْبِلِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: تَعَطَّرُوا بِالاِسْتِغْفَارِ لاَ تَفْضَحَنَّکُمْ رَوَائِحُ اَلذُّنُوبِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 70 )
17-امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:خودتان را با استغفار خوشبو کنید تا بوی گناهان رسوایتان نکند.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 348 )
ص : 956
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یُسْکِنُ اَلرَّجُلَ دَارَهُ قَالَ یَجُوزُ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُسْکِنُ اَلرَّجُلَ دَارَهُ وَ لِعَقِبِهِ مِنْ بَعْدِهِ قَالَ یَجُوزُ وَ لَیْسَ لَهُمْ أَنْ یَبِیعُوا وَ لاَ یُورِثُوا قُلْتُ فَرَجُلٌ أَسْکَنَ دَارَهُ حَیَاتَهُ قَالَ یَجُوزُ ذَلِکَ اَلْحَدِیثَ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 220 )
ص : 957
علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن حمّاد بن عیسی ، عن حریز بن عبد اللّه ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام : - أنّه قرأ: أن یضعن من ثیابهن. قال: الجلباب و الخمار، إذا کانت المرأه مسنّه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 346 )
ص : 958
حدّثنا محمّد قال: حدّثنا الحسن قال: حدّثنا إبراهیم قال: و حدّثنا إبراهیم بن المبارک عن بکر بن عیسی قال: حدّثنا الأعمش عن عبد الملک بن میسره عن عماره ابن عمیر أنّه قال: کان لعلیّ - علیه السّلام - صدیق یکنّی بأبی مریم من أهل المدینه فلمّا سمع بتشتّت النّاس علیه أتاه، فلمّا رآه قال: أبو مریم؟- قال: نعم، قال: ما جاء بک؟- قال: انّی لم آتک لحاجه و لکنّی أراک لو ولّوک أمر هذه الأمّه أجزأته، قال: یا أبا مریم انّی صاحبک الّذی عهدت، و لکنّی منیت بأخبث قوم علی وجه الأرض، أدعوهم [الی الأمر] فلا یتّبعونی، فإذا تابعتهم علی ما یریدون تفرّقوا عنّی .
( الغارات , جلد 1 , صفحه 67 )
عماره بن عمیر[48]گوید:علی(علیه السّلام)را دوستی بود که ابو مریمش می گفتند.از مردم مدینه بود.چون شنید که مردم از گرد علی(علیه السّلام)پراکنده می شوند،نزد او آمد.علی(علیه السّلام)که او را دید پرسید:ابو مریم؟گفت:آری.علی(علیه السّلام)پرسید به چه کار آمده ای؟ابو مریم گفت:برای حاجتی نیامده ام ولی می بینمت که چون کار این امّت به تو واگذارند آنها را از هم می پراکنی. علی(علیه السّلام)گفت:ابو مریم،من همان دوست توام که می شناسی،ولی گرفتار خبیث ترین مردم روی زمین شده ام.آنها را می خوانم،فرمان من نمی برند،و چون به میل آنها رفتار کنم،از گرد من می پراکنند.
( الغارات / ترجمه آیتی ؛ ج 1 , ص 36 )
ص : 959
اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعْبَهَ فِی تُحَفِ اَلْعُقُولِ، عَنِ اَلْکَاظِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِهِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُبْغِضُ اَلضَّحَّاکَ مِنْ غَیْرِ عَجَبٍ وَ اَلْمَشَّاءَ إِلَی غَیْرِ أَرَبٍ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 416 )
ص : 960
وَ: قُلْ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ، أَنْتَ لِی جُنَّهٌ مِنَ اَلْعَذَابِ، وَ هَذَا أَوَانُ اِنْصِرَافِی غَیْرَ رَاغِبٍ عَنْکَ وَ لاَ مُسْتَبْدِلٍ بِکَ سِوَاکَ، وَ لاَ مُؤْثِرٍ عَلَیْکَ غَیْرَکَ، وَ لاَ زَاهِدٍ فِی قُرْبِکَ، جُدْتُ بِنَفْسِی لِلْحَدَثَانِ، وَ تَرَکْتُ اَلْأَهْلَ وَ اَلْأَوْطَانَ، فَکُنْ لِی یَوْمَ حَاجَتِی وَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی، یَوْمَ لاَ یُغْنِی عَنِّی وَالِدِی وَ لاَ وَلَدِی، وَ لاَ حَمِیمِی وَ لاَ قَرِیبِی. أَسْأَلُ اَللَّهَ اَلَّذِی قَدَّرَ عَلَیَّ فِرَاقَ مَکَانِکَ أَلاَّ یَجْعَلَهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ مِنِّی وَ مِنْ رُجُوعِی، وَ أَسْأَلُ اَللَّهَ اَلَّذِی أَبْکَی عَیْنِی عَلَیْکَ أَنْ یَجْعَلَهُ سَنَداً لِی، وَ أَسْأَلُ اَللَّهَ اَلَّذِی نَقَلَنِی إِلَیْکَ مِنْ رَحْلِی وَ أَهْلِی أَنْ یَجْعَلَهُ ذُخْراً لِی، وَ أَسْأَلُ اَللَّهَ اَلَّذِی أَرَانِی مَکَانَکَ وَ هَدَانِی لِلتَّسْلِیمِ عَلَیْکَ وَ لِزِیَارَتِی إِیَّاکَ أَنْ یُورِدَنِی حَوْضَکُمْ، وَ یَرْزُقَنِی مُرَافَقَتَکُمْ فِی اَلْجِنَانِ مَعَ آبَائِکَ اَلصَّالِحِینَ. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا صَفْوَهَ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ، حَبِیبَ اَللَّهِ وَ صَفْوَتَهُ وَ أَمِینَهُ وَ رَسُولَهُ وَ سَیِّدَ اَلنَّبِیِّینَ. اَلسَّلاَمُ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ، وَ وَصِیَّ رَسُولِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ، وَ قَائِدَ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ. اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْأَئِمَّهِ اَلرَّاشِدِینَ اَلْمَهْدِیِّینَ، اَلسَّلاَمُ عَلَی مَنْ فِی اَلْحَائِرِ مِنْکُمْ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْبَاقِینَ اَلْمُقِیمِینَ اَلْمُسَبِّحِینَ اَلَّذِینَ هُمْ بِأَمْرِ رَبِّهِمْ قَائِمُونَ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ، وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ. ثُمَّ أَشِرْ إِلَی اَلْقَبْرِ بِمُسَبِّحَتِکَ اَلْیُمْنَی وَ قُلْ: سَلاَمُ اَللَّهِ وَ سَلاَمُ مَلاَئِکَتِهِ اَلْمُقَرَّبِینَ، وَ أَنْبِیَائِهِ اَلْمُرْسَلِینَ، وَ عِبَادِهِ اَلصَّالِحِینَ، یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ عَلَیْکَ وَ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ، وَ عَلَی ذُرِّیَّتِکَ، وَ مَنْ حَضَرَ مِنْ أَوْلِیَائِکَ. أَسْتَوْدِعُکَ اَللَّهَ وَ أَسْتَرْعِیکَ وَ أَقْرَأُ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمَ. آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ، اَللَّهُمَّ اُکْتُبْنَا مَعَ اَلشَّاهِدِینَ. ثُمَّ اِرْفَعْ یَدَیْکَ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ قُلْ: اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ لاَ تَجْعَلْهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ مِنْ زِیَارَتِی إِیَّاهُ، فَإِنْ جَعَلْتَهُ یَا رَبِّ فَاحْشُرْنِی مَعَهُ وَ مَعَ آبَائِهِ وَ أَوْلِیَائِهِ، وَ إِنْ أَبْقَیْتَنِی فَارْزُقْنِی اَلْعَوْدَ ثُمَّ اَلْعَوْدَ، بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ. اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ لِی لِسَانَ صِدْقٍ فِی أَوْلِیَائِکَ، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ لاَ تَشْغَلْنِی عَنْ ذِکْرِکَ بِإِکْثَارٍ مِنَ اَلدُّنْیَا تُلْهِینِی عَجَائِبُ بَهْجَتِهَا وَ تَفْتِنُنِی زَهَرَاتُ زِینَتِهَا، وَ لاَ بِإِقْلاَلٍ یُضِرُّ بِعَمَلِی کَدُّهُ وَ یَمْلَأُ صَدْرِی هَمُّهُ، وَ أَعْطِنِی مِنْ ذَلِکَ غِنًی عَنْ شِرَارِ خَلْقِکَ، وَ بَلاَغاً أَنَالُ بِهِ رِضَاکَ یَا رَحْمَنُ. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ یَا مَلاَئِکَهَ اَللَّهِ وَ زُوَّارَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ. ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ اَلْأَیْمَنَ عَلَی اَلْقَبْرِ مَرَّهً، وَ اَلْأَیْسَرَ مَرَّهً أُخْرَی، وَ أَلِحَّ فِی اَلدُّعَاءِ وَ اَلْمَسْأَلَهِ، فَإِنَّکَ فِی مَوْضِعِ ذَلِکَ .
( مصباح الزائر , جلد 1 , صفحه 217 )
ص : 961
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ هَذَا اَلسَّمَکَ لَرَدِیءٌ لِغِشَاوَهِ اَلْعَیْنِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 358 )
ص : 962
اَلْحَسَنُ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی اَلْمَکَارِمِ ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَتَی أَبِی جَمَاعَهٌ فَقَالُوا لَهُ زَعَمْتَ أَنَّ لِکُلِّ شَیْءٍ حَدّاً یَنْتَهِی إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُمْ أَبِی نَعَمْ قَالَ فَدَعَا بِمَاءٍ لِیَشْرَبُوا فَقَالُوا یَا أَبَا جَعْفَرٍ هَذَا اَلْکُوزُ مِنَ اَلشَّیْءِ هُوَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَعَمْ قَالُوا فَمَا حَدُّهُ قَالَ حَدُّهُ أَنْ تَشْرَبَ مِنْ شَفَتِهِ اَلْوُسْطَی وَ تَذْکُرَ اَللَّهَ عَلَیْهِ وَ تَتَنَفَّسَ ثَلاَثاً کُلَّمَا تَنَفَّسْتَ حَمِدْتَ اَللَّهَ وَ لاَ تَشْرَبَ مِنْ أُذُنِ اَلْکُوزِ فَإِنَّهُ شُرْبُ اَلشَّیْطَانِ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 16 )
ص : 963
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ تَدَعْ فَضْلَ اَلسِّنَّوْرِ أَنْ تَتَوَضَّأَ مِنْهُ إِنَّمَا هِیَ سَبُعٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 228 )
ص : 964
کا، [الکافی] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ ذَرِیحٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: أَیُّمَا مُؤْمِنٍ نَفَّسَ عَنْ مُؤْمِنٍ کُرْبَهً وَ هُوَ مُعْسِرٌ یَسَّرَ اَللَّهُ لَهُ حَوَائِجَهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ قَالَ وَ مَنْ سَتَرَ عَلَی مُؤْمِنٍ عَوْرَهً یَخَافُهَا سَتَرَ اَللَّهُ عَلَیْهِ سَبْعِینَ عَوْرَهً مِنْ عَوْرَاتِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ قَالَ وَ اَللَّهُ فِی عَوْنِ اَلْمُؤْمِنِ مَا کَانَ اَلْمُؤْمِنُ فِی عَوْنِ أَخِیهِ فَانْتَفِعُوا بِالْعِظَهِ وَ اِرْغَبُوا فِی اَلْخَیْرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 322 )
89-کافی:بسندش تا ذریح که شنیدم امام ششم(علیه السّلام)میفرمود:هر مؤمنی گره گرفتاریمؤمن تنگدستی را گشاید خدا همه حاجتهای دنیا و آخرتش را آسان کند و فراهم سازد،و هر که عورت و عیب مؤمنی را که از آن نگرانست بپوشاند خدا هفتاد عیب دنیوی و اخروی او را بپوشاند،فرمود:خدا در کار یاری مؤمن است تا مؤمن در کار یاری برادر خود باشد، از پند سود برید،و بخیر رو آورید.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 209 )
ص : 965
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: ثَلاَثٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ زَوَّجَهُ اَللَّهُ تَعَالَی مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ کَیْفَ شَاءَ کَظْمُ اَلْغَیْظِ وَ اَلصَّبْرُ عَلَی اَلسُّیُوفِ فِی اَللَّهِ وَ رَجُلٌ أَشْرَفَ عَلَی مَالٍ حَرَامٍ فَتَرَکَهُ لِلَّهِ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 151 )
ص : 966
و فی أصول الکافی : علیّ بن إبراهیم ، [عن أبیه ،] عن علیّ بن أسباط ، عن أحمد بن عمر الحلاّل ، عن علیّ بن سوید ، عن أبی الحسن - علیه السّلام - قال: عن العجب الّذی یفسد العمل. فقال: العجب درجات، منها أن یزیّن للعبد سوء عمله فیراه حسنا فیعجبه و یحسب أنّه یحسن، صنعا و منها أن یؤمن العبد بربّه فیمنّ علی اللّه و للّه علیه فیه المنّ.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 362 )
ص : 967
وَ قَالَ: حُکِیَ أَنَّهُ دَخَلَ عَلَی جَعْفَرٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ مِنْ همدان [هَمَذَانَ] فَقَالَ لَهُ جَعْفَرٌ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ أَیْنَ أَنْتَ قَالَ مِنْ همدان [هَمَذَانَ] فَقَالَ لَهُ أَ تَعْرِفُ جَبَلَهَا رَاوَنْدَ قَالَ لَهُ اَلرَّجُلُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّهُ أَرْوَنْدُ قَالَ نَعَمْ إِنَّ فِیهِ عَیْناً مِنْ عُیُونِ اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 122 )
13-و گفته:حکایت است که مردی از همدان نزد امام صادق علیه السّلام آمد و امام باو گفت از کجا آمدی؟گفت:از همدان فرمودش کوه راوندش میشناسی؟گفت: قربانت آن اروند است فرمود:آری راستی در آن چشمه ایست از چشمه های بهشت.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 103 )
ص : 968
حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ شَبَّهَ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبُو نُعَیْمٍ ، قَالَ شَرِیکٌ عَنْ مُجَالِدٍ عَنِ اَلشَّعْبِیِّ ، عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ حِرَاشٍ ، قَالَ: قَالَ لَنَا عُمَرَ : یَا مَعْشَرَ غَطَفَانَ، مَنِ اَلَّذِی یَقُولُ: أَتَیْتُکَ عَارِیاً خَلَقاً ثِیَابِیعَلَی خَوْفٍ تُظَنُّ بِیَ اَلظُّنُونُ قُلْنَا: اَلنَّابِغَهُ . قَالَ: ذَاکَ أَشْعَرُ شُعَرَائِکُمْ .
( السقیفه و فدک , جلد 1 , صفحه 130 )
ص : 969
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ کَرِهَ أَنْ یَبِیتَ اَلرَّجُلُ فِی بَیْتٍ لَیْسَ لَهُ بَابٌ وَ لاَ سِتْرٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 325 )
ص : 970
وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا قَدِمَ اَلْکُوفَهَ خَرَجَ إِلَیْهِ بِضْعَهَ عَشَرَ أَلْفَ بِالسِّلاَحِ یُدْعَوْنَ اَلْبُتْرِیَّهَ یَقُولُونَ اِرْجِعْ مِنْ حَیْثُ جِئْتَ فَلاَ حَاجَهَ لَنَا فِی بَنِی فَاطِمَهَ فَیَقْتُلُهُمْ عَنْ آخِرِهِمْ وَ یَقْتُلُ کُلَّ مُنَافِقٍ وَ مُرْتَابٍ وَ یَهْدِمُ قُصُورَهَا وَ یَقْتُلُ مُقَاتِلَهَا .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 254 )
ص : 971
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلدُّعَاءُ أَنْفَذُ مِنَ اَلسِّنَانِ اَلْحَدِیدِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 38 )
ص : 972
اِبْنُ شَهْرِ آشُوبَ: عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ جَعْفَرَ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی: لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ اَلظُّلُماتِ إِلَی اَلنُّورِ یَقُولُ: «مِنَ اَلْکُفْرِ إِلَی اَلْإِیمَانِ، یَعْنِی إِلَی اَلْوَلاَیَهِ لِعَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 282 )
ص : 973
اَلْمَرْءُ بِفِطْنَتِهِ لاَ بِصُورَتِهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 125 )
ص : 974
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِذَا فَعَلَتْ أُمَّتِی خَمْسَ عَشْرَهَ خَصْلَهً حَلَّ بِهَا اَلْبَلاَءُ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا هُنَّ قَالَ إِذَا أَخَذُوا اَلْمَغْنَمَ دُوَلاً وَ اَلْأَمَانَهَ مَغْنَماً وَ اَلزَّکَاهَ مَغْرَماً وَ أَطَاعَ اَلرَّجُلُ زَوْجَتَهُ وَ عَقَّ أُمَّهُ وَ بَرَّ صَدِیقَهُ وَ جَفَا أَبَاهُ وَ اِرْتَفَعَتِ اَلْأَصْوَاتُ فِی اَلْمَسَاجِدِ وَ أُکْرِمَ اَلرَّجُلُ مَخَافَهَ شَرِّهِ وَ کَانَ زَعِیمُ اَلْقَوْمِ أَرْذَلَهُمْ وَ إِذَا لُبِسَ اَلْحَرِیرُ وَ شُرِبَتِ اَلْخَمْرُ وَ اُتُّخِذَ اَلْقِیَانُ وَ اَلْمَعَازِفُ وَ لَعَنَ آخِرُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ أَوَّلَهَا فَلْیَرْقُبُوا بَعْدَ ذَلِکَ ثَلاَثَ خِصَالٍ رِیحاً حَمْرَاءَ وَ مَسْخاً وَ فَسْخاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 157 )
138-فرمود:هر گاه امت من پانزده خصلت را انجام دادند بلا به آنان میرسد،گفته شد:یا رسول اللّه آنها چیست؟فرمود:هر گاه غنیمت را بنوبت بگیرند،امانت را غنیمت گیرند،زکات را بازرگانی گیرند،مرد اطاعت زنش را کند و مادرش را عاق کند و رفیقش را نیکی نماید،بپدرش ستم کند،صداها در مسجدها بلند شود،مرد از ترس شرش گرامی داشته شود،زمام دار مردم رذلترین آنها باشد،هر گاه ابریشم بپوشند،شراب بخورند،زنان خواننده و طنبور را اختیار کنند،آخر امت اولش را لعنت کند،بعد از اینها مواظب باشند سه چیز را:باد سرخ،بصورت حیوانات شدن،دیوانه شدن.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 176 )
ص : 975
4226-27 التهذیب ،1/5/6/1 بهذا الإسناد عن ابن عیسی عن ابن أبی عمیر عن إسحاق بن عبد اللّه الأشعری عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا ینقض الوضوء إلا حدث و النوم حدث.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 255 )
ص : 976
وَ تَقُولُ فِی وَدَاعِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ مِنْ زِیَارَهِ قَبْرِ نَبِیِّکَ فَإِنْ تَوَفَّیْتَنِی قَبْلَ ذَلِکَ فَإِنِّی أَشْهَدُ فِی مَمَاتِی عَلَی مَا أَشْهَدُ عَلَیْهِ فِی حَیَاتِی أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ وَ أَنَّکَ قَدِ اِخْتَرْتَهُ مِنْ خَلْقِکَ ثُمَّ اِخْتَرْتَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ اَلْأَئِمَّهَ اَلطَّاهِرِینَ اَلَّذِینَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرْتَهُمْ تَطْهِیراً فَاحْشُرْنَا مَعَهُمْ وَ فِی زُمْرَتِهِمْ وَ تَحْتَ لِوَائِهِمْ وَ لاَ تُفَرِّقْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( البلد الأمین , جلد 1 , صفحه 277 )
ص : 977
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی أَمَالِیهِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ سَنَّ سُنَّهَ عَدْلٍ فَاتُّبِعَ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهَا مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْءٌ وَ مَنِ اِسْتَنَّ بِسُنَّهِ جَوْرٍ فَاتُّبِعَ کَانَ [لَهُ مِثْلُ] وِزْرِ مَنْ عَمِلَ بِهَا مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَ مِنْ أَوْزَارِهِمْ شَیْءٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 228 )
ص : 978
قال فیه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: «لا یوردنّ ذو عاهه علی مصحّ»".
( أمالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد) , جلد 2 , صفحه 200 )
ص : 979
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ اَلْأَهْوَازِیُّ فِی کِتَابِ اَلْمُؤْمِنِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: أَیُّمَا مُؤْمِنٍ عَادَ مَرِیضاً فِی اَللَّهِ خَاضَ فِی اَلرَّحْمَهِ خَوْضاً وَ إِذَا قَعَدَ عِنْدَهُ اِسْتَنْقَعَ اِسْتِنْقَاعاً فَإِنْ عَادَهُ غُدْوَهً صَلَّی عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ إِلَی أَنْ یُمْسِیَ فَإِنْ عَادَهُ عَشِیَّهً صَلَّی عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ إِلَی أَنْ یُصْبِحَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 81 )
ص : 980
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَهَی أَنْ یَبِیعَ اَلرَّجُلُ حِصَّتَهُ مِنَ اَلْغَنَائِمِ قَبْلَ اَلْقَسْمِ إِذْ ذَلِکَ غَیْرُ مَعْلُومٍ وَ لِصَاحِبِ اَلْجَیْشِ أَنْ یَصْطَفِیَ مِنَ اَلْمَغْنَمِ قَبْلَ اَلْقَسْمِ عَلْقاً وَاحِداً مَا کَانَ لِنَفْسِهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 382 )
ص : 981
وَ رَوَی اَلْفُنْجُکِرْدِیُّ فِی سَلْوَهِ اَلشِّیعَهِ لَهُ: وَ دَعِ اَلتَّجَبُّرَ وَ اَلتَّکَبُّرَ یَا أَخِیإِنَّ اَلتَّکَبُّرَ لِلْعَبِیدِ وَبِیلٌ وَ اِجْعَلْ فُؤَادَکَ لِلتَّوَاضُعِ مَنْزِلاًإِنَّ اَلتَّوَاضُعَ بِالشَّرِیفِ جَمِیلٌ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 57 )
ص : 982
اَلدُّرُّ اَلْمَنْثُورُ ، لِلسَّیُوطِیِّ بِأَسَانِیدَ عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ: خَلَقَ اَللَّهُ اَلْأَرْضَ قَبْلَ اَلسَّمَاءِ فَلَمَّا خَلَقَ اَلْأَرْضَ ثَارَ مِنْهَا دُخَانٌ فَذَلِکَ قَوْلُهُ: ثُمَّ اِسْتَوی إِلَی اَلسَّماءِ فَسَوّاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ یَقُولُ خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ بَعْضُهُنَّ فَوْقَ بَعْضٍ وَ سَبْعَ أَرَضِینَ بَعْضُهُنَّ تَحْتَ بَعْضٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 204 )
151-در در المنثور سیوطی بچند سند از مجاهد،گفت خدا زمین را پیش از آسمان آفرید و چون زمین را آفرید از آن دودی برخاست و اینست قول خدا «سپس استوار شد بر آسمان و آنها را هفت آسمان ساخت 30-البقره)میفرماید هفت آسمان ساخت روی یک دیگر و هفت زمین ساخت روی یک دیگر.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 142 )
ص : 983
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَدْنَی مَا یُجْزِئُ مِنَ اَلتَّشَهُّدِ اَلشَّهَادَتَانِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 10 )
ص : 984
اِقْبَلْ أَعْذَارَ اَلنَّاسِ تَسْتَمْتِعْ بِإِخَائِهِمْ وَ اِلْقَهُمْ بِالْبِشْرِ تُمِتْ أَضْغَانَهُمْ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 77 )
ص : 985
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ قَرَأَ اَلْقُرْآنَ یَأْکُلُ بِهِ اَلنَّاسَ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ وَجْهُهُ عَظْمٌ لاَ لَحْمَ عَلَیْهِ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 410 )
ص : 986
نَظَرُ اَلنَّفْسِ لِلنَّفْسِ اَلْعِنَایَهُ بِصَلاَحِ اَلنَّفْسِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 720 )
ص : 987
ظَفِرَ بِجَنَّهِ اَلْمَأْوَی مَنْ أَعْرَضَ عَنْ زَخَارِفِ اَلدُّنْیَا .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 323 )
ص : 988
أَهِنْ نَفْسَکَ مَا جَمَحَتْ بِکَ إِلَی مَعْصِیَهِ اَللَّهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 78 )
ص : 989
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، رُوِّینَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِأَبِی حَنِیفَهَ یَا نُعْمَانُ مَا اَلَّذِی تَعْتَمِدُ عَلَیْهِ فِیمَا لاَ تَجِدُ فِیهِ نَصّاً مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ وَ لاَ خَبَراً عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ أَقِیسُهُ عَلَی مَا وَجَدْتُ مِنْ ذَلِکَ قَالَ لَهُ إِنَّ أَوَّلَ مَنْ قَاسَ إِبْلِیسُ فَأَخْطَأَ إِذْ أَمَرَهُ اَللَّهُ بِالسُّجُودِ لآِدَمَ فَقَالَ أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ فَرَأَی أَنَّ اَلنَّارَ أَشْرَفُ عُنْصُراً مِنَ اَلطِّینِ فَخَلَّدَهُ ذَلِکَ فِی اَلْعَذَابِ اَلْمُهِینِ أَیْ نُعْمَانُ أَیُّهُمَا أَطْهَرُ اَلْمَنِیُّ أَوِ اَلْبَوْلُ فَقَالَ اَلْمَنِیُّ قَالَ فَإِنَّ اَللَّهَ قَدْ جَعَلَ فِی اَلْبَوْلِ اَلْوُضُوءَ وَ فِی اَلْمَنِیِّ اَلْغُسْلَ وَ لَوْ کَانَ عَلَی اَلْقِیَاسِ لَکَانَ اَلْغُسْلُ فِی اَلْبَوْلِ وَ أَیُّهُمَا أَعْظَمُ عِنْدَ اَللَّهِ اَلزِّنَی أَمْ قَتْلُ اَلنَّفْسِ قَالَ قَتْلُ اَلنَّفْسِ قَالَ فَقَدْ جَعَلَ اَللَّهُ فِی قَتْلِ اَلنَّفْسِ شَاهِدَیْنِ وَ فِی اَلزِّنَی أَرْبَعَهً وَ لَوْ کَانَ بِالْقِیَاسِ لَکَانَ اَلْأَرْبَعَهُ [اَلشُّهَدَاءُ] فِی اَلْقَتْلِ [لِأَنَّهُ أَعْظَمُ] وَ أَیُّهُمَا أَعْظَمُ عِنْدَ اَللَّهِ اَلصَّلاَهُ أَمِ اَلصَّوْمُ قَالَ اَلصَّلاَهُ قَالَ فَقَدْ أَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْحَائِضَ أَنْ تَقْضِیَ اَلصَّوْمَ وَ لاَ تَقْضِیَ اَلصَّلاَهَ وَ لَوْ کَانَ عَلَی اَلْقِیَاسِ لَکَانَ اَلْوَاجِبُ أَنْ تَقْضِیَ اَلصَّلاَهَ فَاتَّقِ اَللَّهَ یَا نُعْمَانُ وَ لاَ تَقِسْ فَإِنَّا نَقِفُ غَداً نَحْنُ وَ أَنْتَ وَ مَنْ خَالَفَنَا بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ فَیَسْأَلُنَا عَنْ قَوْلِنَا وَ یَسْأَلُکُمْ عَنْ قَوْلِکُمْ فَنَقُولُ نَحْنُ قُلْنَا قَالَ اَللَّهُ وَ قَالَ رَسُولُهُ وَ تَقُولُ أَنْتَ وَ أَصْحَابُکَ رَأَیْنَا وَ قِسْنَا فَیَفْعَلُ اَللَّهُ بِنَا وَ بِکُمْ مَا یَشَاءُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 252 )
ص : 990
أَخْبَرُونَا عَنْ أَبِی اَلْحُسَیْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ اَلْقَاضِی قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ صَالِحٍ اَلسَّبِیعِیُّ بِحَلَبَ قَالَ: أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُزَنِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا سَعِیدُ بْنُ عُثْمَانَ قَالَ: حَدَّثَنَا عِیسَی بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: جَمَعَنَا رَسُولُ اَللَّهِ فِی بَیْتِ أُمِّ سَلَمَهَ أَنَا وَ فَاطِمَهَ وَ حَسَناً وَ حُسَیْناً ، ثُمَّ دَخَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی کِسَاءٍ لَهُ، وَ أَدْخَلَنَا مَعَهُ - ثُمَّ ضَمَّنَا ثُمَّ قَالَ: اَللَّهُمَّ هَؤُلاَءِ أَهْلُ بَیْتِی فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً. فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ : یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَأَنَا وَ دَنَتْ مِنْهُ - فَقَالَ: أَنْتِ مِمَّنْ أَنْتِ مِنْهُ وَ أَنْتِ عَلَی خَیْرٍ، أَعَادَهَا رَسُولُ اَللَّهِ ثَلاَثاً یَصْنَعُ ذَلِکَ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 52 )
672-عن علی علیه السلام قال: جمعنا رسول اللّه فی بیت أمّ سلمه أنا و فاطمه و حسنا و حسینا، ثم دخل رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم فی کساء له، و أدخلنا معه ثمّ ضمّنا ثمّ قال: اللهم هؤلاء أهل بیتی فأذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا. فقالت أمّ سلمه: یا رسول اللّه فأنا-و دنت منه-فقال: أنت ممّن أنت منه و أنت علی خیر. أعادها رسول اللّه ثلاثا یصنع ذلک. علی (علیه السّلام) گفت: پیامبر خدا من و فاطمه و حسن و حسین را در خانۀ ام سلمه جمع کرد سپس پیامبر وارد عبای خود شد و ما را هم وارد کرد و ما را به هم چسبانید سپس گفت: پروردگارا اینان اهل بیت من هستند، پس پلیدی را از آنان بردار و آنان را پاکیزه کن. پس ام سلمه در حالی که به پیامبر نزدیک شد گفت: و من؟ پیامبر فرمود: تو از کسی هستی که متعلق به او هستی و تو برخیری، سه بار چنین می کرد و پیامبر این سخن را اعاده می نمود.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 254 )
ص : 991
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانُ وَ عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اَلشَّیْبَانِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمْ قَالُوا حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی وَ قَیْسُ بْنُ سَعْدٍ اَلدَّیْلَمِیُّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ [بْنِ] بَحِیرٍ اَلْفَقْعَسِیِّ عَنْ بَکْرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَشْجَعِیِّ عَنْ آبَائِهِ قَالُوا: خَرَجَ سَنَهً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَبْدُ مَنَاهِ بْنُ کِنَانَهَ وَ نَوْفَلُ بْنُ مُعَاوِیَهَ بْنِ عُرْوَهَ بْنِ صَخْرِ بْنِ یَعْمُرِ بْنِ نعمامه [نُعْمَانَ] بْنِ عَدِیٍّ تُجَّاراً إِلَی اَلشَّامِ فَلَقِیَهُمَا أَبُو اَلْمُوَیْهِبِ اَلرَّاهِبُ فَقَالَ لَهُمَا مَنْ أَنْتُمَا قَالاَ نَحْنُ تُجَّارٌ مِنْ أَهْلِ اَلْحَرَمِ مِنْ قُرَیْشٍ فَقَالَ لَهُمَا مِنْ أَیِّ قُرَیْشٍ فَأَخْبَرَاهُ فَقَالَ لَهُمَا هَلْ قَدِمَ مَعَکُمَا مِنْ قُرَیْشٍ غَیْرُکُمَا قَالاَ نَعَمْ شَابٌّ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ اِسْمُهُ مُحَمَّدٌ فَقَالَ أَبُو اَلْمُوَیْهِبِ إِیَّاهُ وَ اَللَّهِ أَرَدْتُ فَقَالاَ وَ اَللَّهِ مَا فِی قُرَیْشٍ أَخْمَلُ ذِکْراً مِنْهُ إِنَّمَا یُسَمُّونَهُ یَتِیمَ قُرَیْشٍ وَ هُوَ أَجِیرٌ لاِمْرَأَهٍ مِنَّا یُقَالُ لَهَا خَدِیجَهُ فَمَا حَاجَتُکَ إِلَیْهِ فَأَخَذَ یُحَرِّکُ رَأْسَهُ وَ یَقُولُ هُوَ هُوَ فَقَالَ لَهُمَا تَدُلاَّنِی عَلَیْهِ فَقَالاَ تَرَکْنَاهُ فِی سُوقِ بُصْرَی فَبَیْنَمَا هُمْ فِی اَلْکَلاَمِ إِذْ طَلَعَ عَلَیْهِمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ هُوَ هَذَا فَخَلاَ بِهِ سَاعَهً یُنَاجِیهِ وَ یُکَلِّمُهُ ثُمَّ أَخَذَ یُقَبِّلُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ أَخْرَجَ شَیْئاً مِنْ کُمِّهِ لاَ نَدْرِی مَا هُوَ وَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَأْبَی أَنْ یَقْبَلَهُ فَلَمَّا فَارَقَهُ قَالَ لَنَا تَسْمَعَانِ مِنِّی هَذَا وَ اَللَّهِ نَبِیُّ آخِرِ اَلزَّمَانِ وَ اَللَّهِ سَیَخْرُجُ [إِلَی] قَرِیبٍ فَیَدْعُو اَلنَّاسَ إِلَی شَهَادَهِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ فَإِذَا رَأَیْتُمْ ذَلِکَ فَاتَّبِعُوهُ ثُمَّ قَالَ هَلْ وُلِدَ لِعَمِّهِ أَبِی طَالِبٍ وَلَدٌ یُقَالُ لَهُ عَلِیٌّ فَقُلْنَا لاَ قَالَ إِمَّا أَنْ یَکُونَ قَدْ وُلِدَ أَوْ یُولَدُ فِی سَنَتِهِ هُوَ أَوَّلُ مَنْ یُؤْمِنُ بِهِ نَعْرِفُهُ وَ إِنَّا لَنَجِدُ صِفَتَهُ عِنْدَنَا بِالْوَصِیَّهِ کَمَا نَجِدُ صِفَهَ مُحَمَّدٍ بِالنُّبُوَّهِ وَ إِنَّهُ سَیِّدُ اَلْعَرَبِ وَ رَبَّانِیُّهَا وَ ذُو قَرْنَیْهَا یُعْطِی اَلسَّیْفَ حَقَّهُ اِسْمُهُ فِی اَلْمَلَإِ اَلْأَعْلَی عَلِیٌّ هُوَ أَعْلَی اَلْخَلاَئِقِ بَعْدَ اَلْأَنْبِیَاءِ ذِکْراً وَ تُسَمِّیهِ اَلْمَلاَئِکَهُ اَلْبَطَلَ اَلْأَزْهَرَ اَلمُفَلِّجَ لاَ یَتَوَجَّهُ إِلَی وَجْهٍ إِلاَّ أَفْلَجَ وَ ظَفِرَ وَ اَللَّهِ لَهُوَ أَعْرَفُ بَیْنَ أَصْحَابِهِ فِی اَلسَّمَاءِ مِنَ اَلشَّمْسِ اَلطَّالِعَهِ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 190 )
..بکر بن عبد اللّه اشجعی از پدران خود حکایت کرده است که در سفر تجارتی که رسول خدا بشام رفت عبد مناه بن کنانه و نوفل بن معاویه بن عروه بن صخر بن نعمان بن عدی برای تجارت بشام رفته بودند و ابو المویهب راهب بآنها برخورده بود و بآنها گفته بود شما کیستید؟جواب داد تجاری از اهل حرم از خاندان قریش گفته بود از کدام خاندان قریش باو خبر داده بودند،پرسیده بود دیگری از قریشیان با شما آمده گفته بودند آری یک جوانی از بنی هاشم که نامش محمد است ابو المویهب گفته بود بخدا هم او را میخواستم گفته بودند بخدا در میان قریش گم نامتر از او نیست همانا او را یتیم قریش مینامند و اکنون هم مزدور زنی است از طائفه ما بنام خدیجه چه حاجتی باو داری؟سرش را جنبانید و گفت او است او است پس گفت مرا باو رهنمائی کنید گفتند او را در بازار بصری گذاشتیم در این میان که سخن میگفتند بناگاه رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)بر آنها نمایان شد گفت او همین است یک ساعت با او خلوت کرد و راز گفتو سپس میان دو چشمش را بوسید و چیزی از آستینش در آورد باو بدهد که ندانستیم چه بود ولی رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)از قبولش امتناع کرد،چون از او جدا شد بما گفت میشنوید بخدا او پیغمبر آخر الزمانست بهمین نزدیکی مبعوث شود و مردم را بشهادت«
أَنْ لا إِلهَ إِلاّ
» اللّه دعوت کند چون این را دیدید از او پیروی کنید سپس گفت برای عمش ابی طالب پسری آمده است بنام علی؟گفتیم نه گفت یا زائیده شده یا در این سال زائیده شود،او اول کس باشد که بدو ایمان آورد و او را بشناسد و ما او را بصفت وصی درک کردیم چنانچه محمد را بصفت نبی او سید عرب و پرورنده آنها است،ذو قرنین عربست،حق شمشیر را خوب ادا کند،نامش در عالم بالا علی است بعد از انبیاء از همه خلائق برتر است و نامش بالاتر فرشتگان او را پهلوان درخشان کامیاب نامند بهیچ سوی روی نکند جز آنکه رستگار و پیروز گردد بخدا او از میان همگنانش در آسمانها از آفتاب تابنده معروف تر است
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 298 )
بکر بن عبد اللّه اشجعیّ از پدران خود چنین روایت کند که در آن سال که پیامبر اکرم و عبد منات بن کنانه و نوفل بن معاویه بن عروه برای تجارت به شام رفتند،ابو المویهب راهب این دو را دید و به آنها گفت:شما کیستید؟گفتند:ما تاجرانی از اهل حرم و از قریشیم.گفت:از کدام خاندان قریش؟و پاسخ او را دادند.به آنها گفت:آیا کس دیگری از قریش با شما آمده است؟گفتند:آری، جوانی از بنی هاشم که نامش محمّد است.ابو المویهب گفت:به خدا سوگند هم او را می خواستم،گفتند:به خدا سوگند در میان قریش گمنام تر از او نیست او را یتیم قریش می نامند و او اجیر زنی از ما به نام خدیجه است،به او چه نیازی داری؟ ابو المویهب سرش را تکان داد و گفت:هم اوست هم اوست و به آنها گفت:مرا به نزد او برید.گفتند:او را در بازار بصری گذاشته ایم و در این میان که آنها مشغول گفتگو بودند،ناگهان طلعت رسول اکرم نمایان شد و گفت:او همین است و ساعتی با او خلوت کرد و به گفتگو پرداخت،سپس میان دو چشمش را بوسید و چیزی را از آستینش درآورد که ما ندانستیم چه بود،امّا پیامبر اکرم از پذیرفتن آن امتناع ورزید،چون پیامبر از او جدا شد به ما گفت:از من بشنوید،به خدا سوگند او پیامبر آخر الزّمان است،به خدا سوگند که او به زودی مبعوث می شود و مردم را به شهادت«
لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ
»فرا می خواند و چون آن را دیدید از او پیروی کنید.سپس گفت:آیا فرزند عموی او ابو طالب که به او علیّ گفته می شود متولّد شده است؟گفتیم:خیر،گفت:یا متولّد شده و یا در همین سال به دنیا خواهد آمد،او اوّلین کسی است که بدو ایمان می آورد،ما او را می شناسیم و می دانیم که او وصیّ است همچنان که می دانیم محمّد نبیّ است،او سیّد عرب و ربّانی و ذو القرنین عرب است و حقّ شمشیر را ادا می کند،اسم او در عالم بالا «علیّ»است،او پس از انبیاء نامورترین خلایق است و فرشتگان او را پهلوان درخشان کامیاب می نامند،به هیچ سوی رو نکند جز آنکه کامروا و پیروز گردد به خدا سوگند او در بین یارانش در آسمان از خورشید تابنده معروفتر است.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 369 )
ص : 992
16405-13 الکافی ،1/3/416/7 التهذیب ،1/13/231/6 علی عن العبیدی عن یونس عمن رواه قال: استخراج الحقوق بأربعه وجوه بشهاده رجلین عدلین فإن لم یکونا رجلین فرجل و امرأتان فإن لم تکن امرأتان فرجل و یمین المدعی فإن لم یکن شاهد فالیمین علی المدعی علیه فإن لم یحلف و ردّ الیمین علی المدعی فهی واجبه علیه أن یحلف و یأخذ حقه فإن أبی أن یحلف فلا شیء له.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 928 )
ص : 993
وَ رُوِیَ: أَنَّهُ قَالَ لَهَا حَرُمْتِ عَلَیْهِ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا ذُکِرَ طَلاَقٌ وَ إِنَّمَا هُوَ أَبُو أَوْلاَدِی وَ أَحَبُّ اَلنَّاسِ إِلَیَّ فَقَالَ حَرُمْتِ عَلَیْهِ فَقَالَتْ أَشْکُو إِلَی اَللَّهِ فَاقَتِی وَ وَحْدَتِی فَکُلَّمَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَرُمْتِ عَلَیْهِ هَتَفَتْ وَ شَکَتْ إِلَی اَللَّهِ فَنَزَلَتْ آیَاتُ اَلظِّهَارِ فَطَلَبَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَیَّرَهُ بَیْنَ اَلطَّلاَقِ وَ إِمْسَاکِهَا فَاخْتَارَ إِمْسَاکَهَا فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَفِّرْ بِعِتْقِ رَقَبَهٍ فَقَالَ وَ اَللَّهِ مَا لِی غَیْرُهَا وَ أَشَارَ إِلَی رَقَبَتِهِ فَقَالَ لَهُ صُمْ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ فَقَالَ لاَ طَاقَهَ لِی بِذَلِکَ فَقَالَ أَطْعِمْ سِتِّینَ مِسْکِیناً فَقَالَ مَا بَیْنَ لاَبَتَیْهَا أَشَدُّ مَسْکَنَهً مِنِّی فَأَمَرَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِشَیْءٍ مِنْ مَالِ اَلصَّدَقَهِ وَ أَمَرَهُ أَنْ یُطْعِمَهُ فِی کَفَّارَتِهِ فَشَکَا خَصَاصَهَ حَالِهِ وَ أَنَّهُ أَشَدُّ فَاقَهً وَ ضَرُورَهً مِمَّنْ أُمِرَ بِدَفْعِهِ إِلَیْهِ - فَضَحِکَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَمَرَهُ بِالاِسْتِغْفَارِ وَ أَبَاحَ لَهُ اَلْعَوْدَ إِلَیْهَا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 145 )
ص : 994
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ رَزِینٍ صَاحِبِ اَلْأَنْمَاطِ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ أُشْهِدُ مَلاَئِکَتَکَ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ حَمَلَهَ عَرْشِکَ اَلْمُصْطَفَیْنَ أَنَّکَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلرَّحْمَنُ اَلرَّحِیمُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ وَ أَنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ إِمَامِی وَ وَلِیِّی وَ أَنَّ أَبَاهُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلِیّاً وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ وَ فُلاَناً وَ فُلاَناً حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَیْهِ أَئِمَّتِی وَ أَوْلِیَائِی عَلَی ذَلِکَ أَحْیَا وَ عَلَیْهِ أَمُوتُ وَ عَلَیْهِ أُبْعَثُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ أَبْرَأُ مِنْ فُلاَنٍ وَ فُلاَنٍ وَ فُلاَنٍ فَإِنْ مَاتَ فِی لَیْلَتِهِ دَخَلَ اَلْجَنَّهَ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 522 )
رزین از یکی از دو امام باقر و یا صادق علیهما السلام حدیث کند که فرمود: هر که بگوید: «اللهم انی اشهدک و اشهد ملائکتک المقربین و حمله عرشک المصطفین انک انت اللّه لا اله انت الرحمن الرحیم و ان محمدا عبدک و رسولک و ان فلان بن فلان. (و بجای آن نام امام زمان و پدر بزرگوارش علیهما السلام را ببرد) امامی و ولیی و اباه رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم و علیا و الحسن و الحسین و فلانا و فلانا. -و امامان بعد از حسین علیه السلام را تا برسد به امام زمان علیه السلام نام ببرد- ائمتی و اولیائی علی ذلک احیا و علیه أموت و علیه ابعث یوم القیامه و أبرأ من فلان و فلان و فلان. »پس اگر در همان شب بمیرد وارد بهشت گردد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 291 )
3-از رزین پتو فروش از امام باقر و یا از امام صادق(علیه السّلام) فرمود: هر که بگوید:بار خدایا من تو را گواه گیرم و فرشته های مقربت را و حاملان عرش تو را که بر گزیده اند بر اینکه توئی خدا نیست شایسته پرستشی جز تو بخشاینده و مهربانی،و گواهم که محمد بنده و رسول تو است،و بر این که فلان،امام من و ولی من است و بر بنده و رسول تو است،و بر اینکه فلان،امام من و ولی من است و بر اینکه پدرش رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)با علی و حسن و حسین و فلان و فلان تا برسد به او(یعنی امامِ زمان)امامان و اولیاء منند،بر این عقیده زنده بمانم و بر آن بمیرم و با آن در قیامت مبعوث شود و بی زارم از فلان و فلان و فلان و اگر در همان شب بمیرد به بهشت رود.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 169 )
3-«رزین پتوفروش»از امام باقر و یا امام صادق علیه السّلام نقل می کند که فرمود: هرکس بگوید:بار خدایا من تو را گواه گیرم و فرشته های مقربت و حاملان عرش تو را که برگزیده شده اند گواه اند بر اینکه شایستۀ پرستشی جز تو بخشاینده و مهربانی نیست،و گواهم که محمد بنده و رسول توست،و بر اینکه فلان،امام من و ولی من است و بر بنده و رسول توست،و بر اینکه فلان،امام من و ولی است و بر اینکه پدرش رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله با علی و حسن و حسین و فلان و فلان تا برسد به او(یعنی امام زمان)امامان و اولیاء منند،بر این عقیده زنده بمانم و بر آن بمیرم و با آن در قیامت مبعوث شوم و بی زارم از فلان و فلان و فلان و اگر در همان شب بمیرد به بهشت خواهد رفت.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 481 )
: مجهول، و فی المحاسن، عن أبی یوسف، عن ابن أبی عمیر، عن الأنماطی، عن کلیمه صاحب الکلل عنه علیه السلام و بینهما اختلاف، و علی ما رواه الکلینی، لا إشعار فیه بالقراءه عند الصباح بل فیه إیماء باختصاصه بالمساء، و فی المحاسن هکذا قال: قال أبو عبد الله علیه السلام: من قال هذا القول إذا أصبح فمات فی ذلک الیوم دخل الجنه، فإن قال إذا أمسی فمات من لیلته دخل الجنه اللهم - إلی قوله - و رسولک و فلان، و فلان حتی ینتهی إلیه - إلی قوله - و أبرأ من فلان و فلان و فلان و فلان أربعه، فإن مات فی یومه أو لیلته دخل الجنه. الرحمن بالرفع خبر ثان، لأن أو خبر مبتدإ محذوف أی أنت الرحمن، و کذا الرحیم یحتمل الوجهین. و إن فلان بن فلان أی یسمی إمام العصر، أو القائم علیه السلام و الأول أظهر، و علی التقدیرین ضمیر إلیه عائد إلیه، و التخصیص علی الأول، لأن إمام العصر أخص بالداعی و أحق بالذکر، و علی الثانی لأن الإیمان به مستلزم للإیمان بالجمیع، و أنه المنتظر لشفاء غیظ صدورهم و الغلبه لأعدائهم، و أنه لا یستخفی بشیء من الحق مخافه أحد من الخلق و الذکر أخیرا أیضا للتأکید إن کان ذکره فی الأخیر أیضا مقصودا کما هو الظاهر إمامی أی یجب علی الاقتداء به فی جمیع الأمور و ولیی أی أولی بی و بالتصرف فی، من نفسی و من کل أحد و إن أباه فیما عندنا من النسخ بصیغه المفرد فقوله: رسول الله عطف بیان له و علیا عطف علی أباه و یحتمل أن یکون آباءه بصیغه الجمع فقوله علیا عطف علی رسول الله، و علی الأول تخصیص الأبوه بالرسول صلی الله علیه و آله و سلم لأنه الذی نفاه المخالفون علی ذلک أحیی إلخ قیل هذا القول أما بالنظر إلی رسوخ اعتقاده و الاعتماد علیه، أو للطلب من الله أن یجعله کذلک و فلان فی الثانی فی أکثر نسخ الکتاب ثلاثه و فی بعضها أربعه، کالمحاسن فالرابع معاویه علیهم اللعنه، و قیل: فلان فی غیر الأول غیر منون لأنها کنایه عن غیر المنصرف دخل الجنه ظاهره أنه یدخلها بلا عقوبه، و قد یقال: إن المذکور أصل الإیمان و هو بدون الأعمال لا یوجب دخول الجنه ابتداء لأن المعاصی فی المشیه فلا بد من حمل الدخول علی الدخول فی الجمله، و إن کان بعد الجزاء، و لا یخفی بعده إذ لا فائده حینئذ لهذا العمل.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 224 )
ص : 995
قَالَ وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلْحَاجُّ إِذَا رَمَی اَلْجِمَارَ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 55 )
ص : 996
فَإِنَّهُ رَکَعَ وَ اِطْمَأَنَّ وَ قَالَ صَلُّوا کَمَا رَأَیْتُمُونِی أُصَلِّی .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 3 , صفحه 199 )
ص : 997
تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ إِذَا زُلْزِلَتْ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 397 )
دو رکعت نماز بخوان در هر رکعت حمد یک بار(و«
إِذا زُلْزِلَتِ
»)سه بار.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 288 )
دو رکعت نماز می خوانی و در هررکعت،یک مرتبه سوره حمد و سه مرتبه سورۀ زلزال می خوانی.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 855 )
ص : 998
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِرَجُلٍ: أَحْکِمْ أَمْرَ دِینِکَ کَمَا أَحْکَمَ أَهْلُ اَلدُّنْیَا أَمْرَ دُنْیَاهُمْ وَ إِنَّمَا جُعِلَتِ اَلدُّنْیَا شَاهِداً یُعْرَفُ بِهَا مَا غَابَ عَنَّا مِنَ اَلْآخِرَهِ فَاعْرِفِ اَلْآخِرَهَ بِهَا وَ لاَ تَنْظُرْ إِلَی اَلدُّنْیَا إِلاَّ بِالاِعْتِبَارِ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 153 )
ص : 999
کا، [الکافی] ، عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ أَ یُفْلِتُ مِنْ ضَغْطَهِ اَلْقَبْرِ أَحَدٌ قَالَ فَقَالَ نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْهَا مَا أَقَلَّ مَنْ یُفْلِتُ مِنْ ضَغْطَهِ اَلْقَبْرِ إِنَّ رُقَیَّهَ لَمَّا قَتَلَهَا عُثْمَانُ وَقَفَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی قَبْرِهَا فَرَفَعَ رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَدَمَعَتْ عَیْنَاهُ وَ قَالَ لِلنَّاسِ إِنِّی ذَکَرْتُ هَذِهِ وَ مَا لَقِیَتْ فَرَقَقْتُ لَهَا وَ اِسْتَوْهَبْتُهَا مِنْ ضَغْطَهِ اَلْقَبْرِ قَالَ فَقَالَ اَللَّهُمَّ هَبْ لِی رُقَیَّهَ مِنْ ضَغْطَهِ اَلْقَبْرِ فَوَهَبَهَا اَللَّهُ لَهُ قَالَ وَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَرَجَ فِی جِنَازَهِ سَعْدٍ وَ قَدْ شَیَّعَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ فَرَفَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ ثُمَّ قَالَ مِثْلُ سَعْدٍ یُضَمُّ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّمَا نُحَدَّثُ أَنَّهُ کَانَ یَسْتَخِفُّ بِالْبَوْلِ فَقَالَ مَعَاذَ اَللَّهِ إِنَّمَا کَانَ مِنْ زَعَارَّهٍ فِی خُلُقِهِ عَلَی أَهْلِهِ قَالَ فَقَالَتْ أُمُّ سَعْدٍ هَنِیئاً لَکَ یَا سَعْدُ قَالَ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا أُمَّ سَعْدٍ لاَ تَحْتِمِی عَلَی اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 261 )
ص : 1000
1834-8 الکافی ،1/4/412/2 الثلاثه عن إبراهیم بن عبد الحمید عن إسحاق بن غالب قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : یا إسحاق کم تری أهل هذه الآیه إن أعطوا منها رضوا و إن لم یعطوا منها إذا هم یسخطون قال ثم قال هم أکثر من ثلثی الناس.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 215 )
ص : 1001
جا، [المجالس للمفید ] ، اَلصَّدُوقُ عَنِ اِبْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَعَنَ اَللَّهُ أَصْحَابَ اَلْقِیَاسِ فَإِنَّهُمْ غَیَّرُوا کَلاَمَ اَللَّهِ وَ سُنَّهَ رَسُولِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِتَّهَمُوا اَلصَّادِقِینَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ فِی دِینِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 309 )
ص : 1002
و فی مجمع البیان : و قال الباقر - علیه السّلام-: النّعمه الظّاهره، النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - و ما جاء به من معرفه اللّه - عزّ و جلّ - و توحیده. و أمّا النّعمه الباطنه، ولایتنا أهل البیت و عقد مودّتنا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 260 )
ص : 1003
َقُولُ رَوَاهُ اَلْعَلاَّمَهُ فِی کَشْفِ اَلْحَقِّ وَ رَوَی: فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَعَدَ اَللّهُ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَهً وَ أَجْراً عَظِیماً عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ سَأَلَ قَوْمٌ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِیمَ نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ قَالَ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ عُقِدَ لِوَاءٌ مِنْ نُورٍ أَبْیَضَ وَ نَادَی مُنَادٍ لِیَقُمْ سَیِّدُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ مَعَهُ اَلَّذِینَ آمَنُوا بَعْدَ بَعْثِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَیَقُومُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَیُعْطَی اَللِّوَاءَ مِنَ اَلنُّورِ اَلْأَبْیَضِ بِیَدِهِ وَ تَحْتَهُ جَمِیعُ اَلسَّابِقِینَ اَلْأَوَّلِینَ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ - لاَ یُخَالِطُهُمْ غَیْرُهُمْ یَجْلِسُ عَلَی مِنْبَرٍ مِنْ نُورِ رَبِّ اَلْعِزَّهِ وَ یُعْرَضُ اَلْجَمِیعُ عَلَیْهِ رَجُلاً رَجُلاً فَیُعْطَی أَجْرَهُ وَ نُورَهُ فَإِذَا أَتَی عَلَی آخِرِهِمْ قِیلَ لَهُمْ قَدْ عَرَفْتُمْ صِفَتَکُمْ وَ مَنَازِلَکُمْ فِی اَلْجَنَّهِ إِنَّ رَبَّکُمْ یَقُولُ إِنَّ لَکُمْ عِنْدِی مَغْفِرَهً وَ أَجْراً عَظِیماً یَعْنِی اَلْجَنَّهَ فَیَقُومُ عَلِیٌّ وَ اَلْقَوْمُ تَحْتَ لِوَائِهِ مَعَهُمْ حَتَّی یَدْخُلَ بِهِمُ اَلْجَنَّهَ ثُمَّ یَرْجِعُ إِلَی مِنْبَرِهِ فَلاَ یَزَالُ إِلَی أَنْ یُعْرَضَ عَلَیْهِ جَمِیعُ اَلْمُؤْمِنِینَ فَیَأْخُذُ نَصِیبَهُ مِنْهُمْ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ یَتْرُکُ أَقْوَاماً عَلَی اَلنَّارِ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصَّالِحَاتِ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ یَعْنِی اَلسَّابِقِینَ وَ أَهْلَ اَلْوَلاَیَهِ لَهُ - وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا أُولئِکَ أَصْحابُ اَلْجَحِیمِ یَعْنِی بِالْوَلاَیَهِ بِحَقِّ عَلِیٍّ وَ حَقُّهُ وَاجِبٌ عَلَی اَلْعَالَمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 70 )
ص : 1004
دَعَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُحَمَّدَ بْنَ اَلْحَنَفِیَّهِ یَوْمَ اَلْجَمَلِ فَأَعْطَاهُ رُمْحَهُ وَ قَالَ لَهُ اِقْصِدْ بِهَذَا اَلرُّمْحِ قَصْدَ اَلْجَمَلِ فَذَهَبَ فَمَنَعُوهُ بَنُو ضَبَّهَ فَلَمَّا رَجَعَ إِلَی وَالِدِهِ اِنْتَزَعَ اَلْحَسَنُ رُمْحَهُ مِنْ یَدِهِ وَ قَصَدَ قَصْدَ اَلْجَمَلِ وَ طَعَنَهُ بِرُمْحِهِ وَ رَجَعَ إِلَی وَالِدِهِ وَ عَلَی رُمْحِهِ أَثَرُ اَلدَّمِ فَتَمَغَّرَ وَجْهُ مُحَمَّدٍ مِنْ ذَلِکَ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ لاَ تَأْنَفْ فَإِنَّهُ اِبْنُ اَلنَّبِیِّ وَ أَنْتَ اِبْنُ عَلِیٍّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 345 )
ص : 1005
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ بِئْرِ مَاءٍ وَقَعَ فِیهَا زِنْبِیلٌ مِنْ عَذِرَهٍ رَطْبَهٍ أَوْ یَابِسَهٍ أَوْ زِنْبِیلٌ مِنْ سِرْقِینٍ أَ یَصْلُحُ اَلْوُضُوءُ مِنْهَا قَالَ لاَ بَأْسَ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 205 )
ص : 1006
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمَسْجِدِ یَکُونُ فِی اَلْبَیْتِ فَیُرِیدُ أَهْلُ اَلْبَیْتِ أَنْ یَتَوَسَّعُوا بِطَائِفَهٍ مِنْهُ أَوْ یُحَوِّلُوهُ إِلَی غَیْرِ مَکَانِهِ قَالَ لاَ بَأْسَ بِذَلِکَ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَکَانِ یَکُونُ خَبِیثاً ثُمَّ یُنَظَّفُ وَ یُجْعَلُ مَسْجِداً قَالَ یُطْرَحُ عَلَیْهِ مِنَ اَلتُّرَابِ حَتَّی یُوَارِیَهُ فَهُوَ أَطْهَرُ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 368 )
2 - ابو الجارود گوید: از امام باقر علیه السّلام سؤال کردم: مسجدی در خانه واقع است. اهل خانه می خواهند با اضافۀ بخشی از خانه به مسجد، آن را توسعه دهند یا محل آن مسجد را از آنجا تغییر داده، به جای دیگر ببرند، آیا می توانند؟
فرمود: اشکال ندارد.
گفتم: آیا مکانی که مدّتی آبریزگاه بوده است، می توانند تمیز کنند و مسجد بسازند؟
فرمود: مقداری خاک بر آن بریزند که همه جای آن را فراگیرد. در این صورت، آن مکان پاکیزه تر است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 244 )
قوله فی خبر أبی الجارود: (عن المسجد یکون فی البیت) إلخ.[ ح5225/2 ] قال طاب ثراه: الظّاهر أنّ المراد بالمسجد هنا موضع تهیّأ للصّلاه فی الدور مجرّداً عن الوقفیه، و إلّا لما جاز تغییره و الأخذ منه فی الملک بلا خلاف من العامّه و الخاصّه فی ذلک.
( شرح فروع الکافی ؛ ج 3 , ص 284 )
: ضعیف: و قال فی القاموس الحش البستان و المخرج أیضا لأنهم کانوا یقضون حوائجهم فی البساتین انتهی، و حمله فی الذکری علی ما إذا لم یتلفظ بالوقف و لا نواه، و قال الوالد العلامه: (ره) تدل علی أن إلقاء التراب مطهر کما تدل الأخبار الصحیحه علی أن الأرض یطهر بعضها بعضا و لا استبعاد فیه، و یمکن حمل الأخبار علی ما إذا أزیلت النجاسه أولا و کان إلقاء التراب لزیاده التنظیف أو یکون تحته نجسا و بعد إلقاء التراب یجعل فوقه مسجدا و لا یجب حینئذ إزاله النجاسه عنه، أو یکون هذا الحکم مختصا بمساجد البیوت کالتحویل و التغییر أو لا یوقف و یکون إطلاق المسجد علیه لغویا.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 244 )
ص : 1007
20974-1 ( الکافی 418:5) الخمسه قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل تزوج امرأه فلامسها، قال "مهرها واجب و هی حرام علی ابنه و أبیه " .
( الوافی , جلد 21 , صفحه 155 )
ص : 1008
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، عُبَیْدُ بْنُ کَثِیرٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَصْبَغَ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: لَمَّا هَزَمْنَا أَهْلَ اَلْبَصْرَهِ جَاءَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّی اِسْتَنَدَ إِلَی حَائِطٍ مِنْ حِیطَانِ اَلْبَصْرَهِ فَاجْتَمَعْنَا حَوْلَهُ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ رَاکِبٌ وَ اَلنَّاسُ نُزُولٌ فَیَدْعُو اَلرَّجُلَ بِاسْمِهِ فَیَأْتِیهِ ثُمَّ یَدْعُو اَلرَّجُلَ بِاسْمِهِ فَیَأْتِیهِ ثُمَّ یَدْعُو اَلرَّجُلَ بِاسْمِهِ فَیَأْتِیهِ حَتَّی وَافَاهُ مِنَّا سِتُّونَ شَیْخاً کُلُّهُمْ قَدْ صَغَّرُوا اَللِّحَی وَ عَقَصُوهَا وَ أَکْثَرُهُمْ یَوْمَئِذٍ مِنْ هَمْدَانَ فَأَخَذَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ طَرِیقاً مِنْ طُرُقِ اَلْبَصْرَهِ وَ نَحْنُ مَعَهُ وَ عَلَیْنَا اَلدِّرْعُ وَ اَلْمَغَافِرُ مُتَقَلِّدِی اَلسُّیُوفِ مُتَنَکِّبِی اَلْأَتْرِسَهِ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی دَارٍ قَوْرَاءَ فَدَخَلْنَا فَإِذَا فِیهَا نِسْوَهٌ یَبْکِینَ فَلَمَّا رَأَیْنَهُ صِحْنَ صَیْحَهً وَاحِدَهً وَ قُلْنَ هَذَا قَاتِلُ اَلْأَحِبَّهِ فَأَمْسَکَ عَنْهُنَّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ قَالَ أَیْنَ مَنْزِلُ عَائِشَهَ فَأَوْمَأْنَ إِلَی حُجْرَهٍ فِی اَلدَّارِ فَحَمَلْنَا عَلِیّاً عَنْ دَابَّتِهِ فَأَنْزَلْنَاهُ فَدَخَلَ عَلَیْهَا فَلَمْ أَسْمَعْ مِنْ قَوْلِ عَلِیٍّ شَیْئاً إِلاَّ أَنَّ عَائِشَهَ کَانَتِ اِمْرَأَهً عَالِیَهَ اَلصَّوْتِ فَسَمِعْنَا قَوْلَهَا کَهَیْئَهِ اَلْمَعَاذِیرِ إِنِّی لَمْ أَفْعَلْ ثُمَّ خَرَجَ عَلَیْنَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ فَحَمَلْنَاهُ عَلَی دَابَّتِهِ فَعَارَضَتْهُ اِمْرَأَهٌ مِنْ قِبَلِ اَلدَّارِ فَقَالَ أَیْنَ صَفِیَّهُ قَالَتْ لَبَّیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ أَلاَ تَکُفِّینَ عَنِّی هَؤُلاَءِ اَلْکَلَبَاتِ اَلَّتِی یَزْعُمْنَ أَنِّی قَاتِلُ اَلْأَحِبَّهِ لَوْ قَتَلْتُ اَلْأَحِبَّهَ لَقَتَلْتُ مَنْ فِی تِلْکِ اَلدَّارِ وَ أَوْمَی بِیَدِهِ إِلَی ثَلاَثِ حُجَرٍ فِی اَلدَّارِ قَالَ فَضَرَبْنَا بِأَیْدِینَا عَلَی قَوَائِمِ اَلسُّیُوفِ وَ ضَرَبْنَا بِأَبْصَارِنَا إِلَی اَلْحُجَرِ اَلَّتِی أَوْمَی إِلَیْهَا فَوَ اَللَّهِ مَا بَقِیَتْ فِی اَلدَّارِ بَاکِیَهٌ إِلاَّ سَکَنَتْ وَ لاَ قَائِمَهٌ إِلاَّ جَلَسَتْ قُلْتُ یَا أَبَا اَلْقَاسِمِ فَمَنْ کَانَ فِی تِلْکَ اَلثَّلاَثِ حُجَرٍ قَالَ أَمَّا وَاحِدَهٌ فَکَانَ فِیهَا مَرْوَانُ بْنُ اَلْحَکَمِ جَرِیحاً وَ مَعَهُ شَبَابُ قُرَیْشٍ جَرْحَی وَ أَمَّا اَلثَّانِیَهُ فَکَانَ فِیهَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلزُّبَیْرِ وَ مَعَهُ آلُ اَلزُّبَیْرِ جَرْحَی وَ أَمَّا اَلثَّالِثَهُ فَکَانَ فِیهَا رَئِیسُ أَهْلِ اَلْبَصْرَهِ یَدُورُ مَعَ عَائِشَهَ أَیْنَ مَا دَارَتْ قُلْتُ یَا أَبَا اَلْقَاسِمِ هَؤُلاَءِ أَصْحَابُ اَلْقَرْحَهِ فَهَلاَّ مِلْتُمْ عَلَیْهِمْ بِهَذِهِ اَلسُّیُوفِ قَالَ یَا اِبْنَ أَخِی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ کَانَ أَعْلَمَ مِنْکَ وَسِعَهُمْ أَمَانُهُ إِنَّا لَمَّا هَزَمْنَا اَلْقَوْمَ نَادَی مُنَادِیهِ لاَ یُدَفَّفْ عَلَی جَرِیحٍ وَ لاَ یُتْبَعْ مُدْبِرٌ وَ مَنْ أَلْقَی سِلاَحَهُ فَهُوَ آمِنٌ سُنَّهٌ یُسْتَنُّ بِهَا بَعْدَ یَوْمِکُمْ هَذَا ثُمَّ مَضَی وَ مَضَیْنَا مَعَهُ حَتَّی اِنْتَهَیْنَا إِلَی اَلْمُعَسْکَرِ فَقَامَ إِلَیْهِ نَاسٌ مِنْ أَصْحَابِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْهُمْ أَبُو أَیُّوبَ اَلْأَنْصَارِیُّ وَ قَیْسُ بْنُ سَعْدٍ وَ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ وَ زَیْدُ بْنُ حَارِثَهَ وَ أَبُو لَیْلَی فَقَالَ أَ لاَ أُخْبِرُکُمْ بِسَبْعَهٍ هُمْ مِنْ أَفْضَلِ اَلْخَلْقِ یَوْمَ یَجْمَعُهُمُ اَللَّهُ تَعَالَی قَالَ أَبُو أَیُّوبَ بَلَی وَ اَللَّهِ فَأَخْبِرْنَا یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَإِنَّکَ کُنْتَ تَشْهَدُ وَ نَغِیبُ قَالَ فَإِنَّ أَفْضَلَ اَلْخَلْقِ یَوْمَ یَجْمَعُهُمُ اَللَّهُ تَعَالَی سَبْعَهٌ مِنْ بَنِی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ لاَ یُنْکِرُ فَضْلَهُمْ إِلاَّ کَافِرٌ وَ لاَ یَجْحَدُ إِلاَّ جَاحِدٌ قَالَ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ مَا اِسْمُهُمْ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَلِنَعْرِفَنَّهُمْ قَالَ إِنَّ أَفْضَلَ اَلنَّاسِ یَوْمَ یَجْمَعُ اَللَّهُ اَلْخَلْقَ وَ اَلرُّسُلَ مُحَمَّدٌ وَ إِنَّ مِنْ أَفْضَلِ اَلرُّسُلِ مُحَمَّداً عَلَیْهِمُ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ إِنَّ أَفْضَلَ کُلِّ أُمَّهٍ بَعْدَ نَبِیِّهَا وَصِیُّ نَبِیِّهَا حَتَّی یُدْرِکَهُ نَبِیٌّ وَ إِنَّ أَفْضَلَ اَلْأَوْصِیَاءِ وَصِیُّ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمَا اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ إِنَّ أَفْضَلَ اَلنَّاسِ بَعْدَ اَلْأَوْصِیَاءِ اَلشُّهَدَاءُ وَ إِنَّ أَفْضَلَ اَلشُّهَدَاءِ حَمْزَهُ وَ جَعْفَرُ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ذَا جَنَاحَیْنِ یَطِیرُ بِهِمَا مَعَ اَلْمَلاَئِکَهِ لَمْ یُحَلَّ بِحِلْیَتِهِ أَحَدٌ مِنَ اَلْآدَمِیِّینَ فِی اَلْجَنَّهِ شَیْءٌ شَرَّفَهُ اَللَّهُ بِهِ وَ اَلسِّبْطَانِ اَلْحَسَنَانِ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ اَلْمَهْدِیُّ یَجْعَلُهُ اَللَّهُ مِنْ أَحَبَّ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَیْتِ ثُمَّ قَالَ أَبْشِرُوا ثَلاَثاً مَنْ یُطِعِ اَللّهَ وَ اَلرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَداءِ وَ اَلصّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً `ذلِکَ اَلْفَضْلُ مِنَ اَللّهِ وَ کَفی بِاللّهِ عَلِیماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 272 )
ص : 1009
8558-3 الکافی ،1/5/467/2 علی عن أبیه عن حماد بن عیسی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال سمعته یقول: ادع اللّه و لا تقل قد فرغ من الأمر فإن الدعاء هو العباده إن اللّه تعالی یقول إِنَّ اَلَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ و قال اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ . 8559-4 الکافی،1/4/341/3 الاثنان عن الوشاء عن أبان عن الحسن بن المغیره عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: مثله.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1469 )
ص : 1010
صَحَّ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّ اِمْرَأَهً نَادَتِ اِبْنَهَا وَ هُوَ فِی صَلاَتِهِ وَ قَالَتْ یَا جُرَیْحُ قَالَ اَللَّهُمَّ أُمِّی وَ صَلاَتِی قَالَتْ یَا جُرَیْحُ فَقَالَ أُمِّی وَ صَلاَتِی قَالَتْ لاَ تَمُوتُ حَتَّی تَنْظُرَ فِی وُجُوهِ اَلْمُومِسَاتِ اَلْحَدِیثَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 426 )
ص : 1011
53-4 الکافی ،1/4/48/1 علی بن محمد عن سهل عن الأشعری عن القداح عن أبی عبد اللّه عن آبائه علیهم السّلام قال: جاء رجل إلی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فقال یا رسول اللّه ما العلم فقال الإنصات قال ثم مه قال الاستماع قال ثم مه قال الحفظ قال ثم مه قال العمل به قال ثم مه یا رسول اللّه قال نشره.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 139 )
ص : 1012
وَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: اُکْتُبُوا فَإِنَّکُمْ لاَ تَحْفَظُونَ حَتَّی تَکْتُبُوا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 152 )
ص : 1013
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَرَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُخْتَلِعَهُ اَلَّتِی تَقُولُ لِزَوْجِهَا اِخْلَعْنِی وَ أَنَا أُعْطِیکَ مَا أَخَذْتُ مِنْکَ فَقَالَ لاَ یَحِلُّ لَهُ أَنْ یَأْخُذَ مِنْهَا شَیْئاً حَتَّی تَقُولَ وَ اَللَّهِ لاَ أَبَرُّ لَکَ قَسَماً وَ لاَ أُطِیعُ لَکَ أَمْراً وَ لآَذَنَنَّ فِی بَیْتِکَ بِغَیْرِ إِذْنِکَ فَإِذَا فَعَلَتْ ذَلِکَ مِنْ غَیْرِ أَنْ یُعَلِّمَهَا حَلَّ لَهُ مَا أَخَذَ مِنْهَا اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 280 )
ص : 1014
وَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ یَقُولُ: لَمْ یَزَلِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ رَبُّنَا، وَ اَلْعِلْمُ ذَاتُهُ وَ لاَ مَعْلُومَ، فَلَمَّا أَحْدَثَ اَلْأَشْیَاءَ وَقَعَ اَلْعِلْمُ مِنْهُ عَلَی اَلْمَعْلُومِ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 237 )
ص : 1015
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مَنْصُورٍ اَلصَّیْقَلِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی فُسْطَاطِهِ بِمِنًی فَنَظَرَ إِلَی اَلنَّاسِ فَقَالَ یَأْکُلُونَ اَلْحَرَامَ وَ یَلْبَسُونَ اَلْحَرَامَ وَ یَنْکِحُونَ اَلْحَرَامَ وَ تَأْکُلُونَ اَلْحَلاَلَ وَ تَلْبَسُونَ اَلْحَلاَلَ وَ تَنْکِحُونَ اَلْحَلاَلَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا یَحُجُّ غَیْرُکُمْ وَ لاَ یُتَقَبَّلُ إِلاَّ مِنْکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 199 )
*با همان سند از منصور صیقل نقل کرده که گفت در منی خدمت حضرت صادق در خیمه آن جناب بودم نگاهی بمردم نموده فرمود غذایشان حرام و لباسشان حرام و ازدواج آنها حرام است اما شما غذایتان حلال و لباستان حلال و ازدواجتان حلال است بخدا قسم جز شما حج را انجام نمیدهد و از غیر شما پذیرفته نخواهد شد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 162 )
ص : 1016
اَلْإِقْبَالُ ، قَالَ رَوَیْنَا بِإِسْنَادِنَا إِلَی اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْغُسْلُ یَوْمَ اَلْفِطْرِ سُنَّهٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 88 , صفحه 5 )
ص : 1017
مَجْمُوعَهُ اَلشَّهِیدِ ، نَقْلاً عَنْ کِتَابِ اَلصَّلاَهِ لِلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عُیَیْنَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّا نَأْتِی صَدِیقاً لَنَا فَنَصْعَدُ فَوْقَ بَیْتِهِ نُصَلِّی وَ عَلَی اَلْبَیْتِ حِنْطَهٌ رَطْبَهٌ مَبْسُوطَهٌ عَلَی اَلْبَیْتِ کُلِّهِ فَنُصَلِّی فَوْقَ اَلْحِنْطَهِ وَ نَقُومُ عَلَیْهَا فَقَالَ لَوْ لاَ أَنِّی أَعْلَمُ أَنَّهُ مِنْ شِیعَتِنَا لَلَعَنْتُهُ أَ مَا یَسْتَطِیعُ أَنْ یَتَّخِذَ لِنَفْسِهِ مُصَلًّی یُصَلِّی فِیهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 352 )
ص : 1018
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، وَ سُئِلَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی اِمْرَأَهٍ ظَاءَرَتْ قَوْماً وَ کَانَتْ نَائِمَهً وَ اَلصَّبِیُّ إِلَی جَنْبِهَا فَانْقَلَبَتْ عَلَیْهِ فَقَتَلَتْهُ فَقَالَ إِنْ کَانَتْ ظَاءَرَتِ اَلْقَوْمَ لِلْفَخْرِ وَ اَلْعِزِّ فَإِنَّ اَلدِّیَهَ تَجِبُ عَلَیْهَا وَ إِنْ کَانَتْ ظَاءَرَتِ اَلْقَوْمَ لِلْفَقْرِ وَ اَلْحَاجَهِ فَالدِّیَهُ عَلَی عَاقِلَتِهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 327 )
ص : 1019
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَا صَاحِبَ اَلشَّعْرِ اَلْأَبْیَضِ وَ اَلْقَلْبِ اَلْأَسْوَدِ - أَمَامَکَ اَلنَّارُ وَ خَلْفَکَ مَلَکُ اَلْمَوْتِ فَمَا ذَا تُرِیدُ أَنْ تَعْمَلَ کُنْتَ صَبِیّاً وَ کُنْتَ جَاهِلاً وَ کُنْتَ شَابّاً وَ کُنْتَ فَاسِقاً وَ کُنْتَ شَیْخاً وَ کُنْتَ مُرَائِیاً فَأَیْنَ أَنْتَ وَ أَیْنَ عَمَلُکَ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 169 )
8-امام صادق علیه السّلام فرمود:ای سفید موی سیاه قلب،پیش رویت آتش و پشت سرت قابض الارواح است،می خواهی چه کنی؟کودک بودی و نادان،جوان بودی و فاسق، پیرمرد بودی و ریاکننده،کجائی و عملت کجاست؟
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 341 )
ص : 1020
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: طَافَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ رَاکِبٌ عَلَی رَاحِلَتِهِ وَ بِیَدِهِ مِحْجَنٌ لَهُ إِذَا مَرَّ بِالرُّکْنِ اِسْتَلَمَهُ بِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 420 )
ص : 1021
حَکَی مَنْ أَثِقُ بِهِ عَنِ اَلزَّمَخْشَرِیِّ فِی اَلْفَائِقِ فِی حَدِیثِ أَبِی هُرَیْرَهَ : إِذَا بَلَغَ بَنُو أَبِی اَلْعَاصِ ثَلاَثِینَ رَجُلاً اِتَّخَذُوا مَالَ اَللَّهِ دُوَلاً وَ عِبَادَهُ خَوَلاً وَ دِینَهُ دَخَلاً.
( عین العبره فی غبن العتره , جلد 1 , صفحه 51 )
ص : 1022
وَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ وَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ جَمِیعاً عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ رِزْقِ اَللَّهِ بْنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ عَمْرٍو اَلسَّرَّاجِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یُؤْخَذُ طِینُ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ عِنْدِ اَلْقَبْرِ عَلَی سَبْعِینَ ذِرَاعاً . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ، رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ عَنِ اِبْنِ عِیسَی : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 333 )
ص : 1023
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ سَفِینَهَ نُوحٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَتْ مَأْمُورَهً طَافَتْ بِالْبَیْتِ حَیْثُ غَرِقَتِ اَلْأَرْضُ ثُمَّ أَتَتْ مِنًی فِی أَیَّامِهَا ثُمَّ رَجَعَتِ اَلسَّفِینَهُ وَ کَانَتْ مَأْمُورَهً فَطَافَتْ بِالْبَیْتِ طَوَافَ اَلنِّسَاءِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 300 )
ص : 1024
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَرَهُ أَنْ یَقْرَأَ فِی صَلاَهِ اَلصُّبْحِ بِاللَّیْلِ إِذَا یَغْشَی - وَ اَلشَّمْسِ وَ ضُحَیهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 325 )
ص : 1025
3049-6 الکافی ،1/9/261/2 عنه عن أحمد عن علی بن الحکم عن سعدان قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : إن اللّه تعالی یلتفت یوم القیامه إلی فقراء المؤمنین شبیها بالمعتذر إلیهم فیقول و عزتی ما أفقرتکم فی الدنیا من هوان بکم علی و لترون ما أصنع بکم الیوم فمن زود منکم فی دار الدنیا معروفا فخذوا بیده فأدخلوه الجنه قال فیقول رجل منهم یا رب إن أهل الدنیا تنافسوا فی دنیاهم فنکحوا النساء و لبسوا الثیاب اللینه و أکلوا الطعام و سکنوا الدور و رکبوا المشهور من الدواب - فأعطنی مثل ما أعطیتهم فیقول اللّه تبارک و تعالی لک و لکل عبد منکم مثل ما أعطیت أهل الدنیا منذ کانت الدنیا إلی أن انقضت الدنیا سبعون ضعفا.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 791 )
ص : 1026
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ وَ غَیْرِهِ عَنْ یُونُسَ عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَنْبَغِی لِلْمُسْلِمِ اَلْمُوسِرِ أَنْ یَتَزَوَّجَ اَلْأَمَهَ إِلاَّ أَنْ لاَ یَجِدَ حُرَّهً وَ کَذَلِکَ لاَ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَتَزَوَّجَ اِمْرَأَهً مِنْ أَهْلِ اَلْکِتَابِ ، إِلاَّ فِی حَالِ ضَرُورَهٍ حَیْثُ لاَ یَجِدُ مُسْلِمَهً حُرَّهً وَ لاَ أَمَهً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 537 )
ص : 1027
فَقَدْ رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَرَادَ سَفَراً فَلْیُسَافِرْ یَوْمَ اَلسَّبْتِ فَلَوْ أَنَّ حَجَراً زَالَ مِنْ مَکَانِهِ یَوْمَ اَلسَّبْتِ لَرَدَّهُ اَللَّهُ إِلَی مَکَانِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 103 )
ص : 1028
أَقُولُ وَجَدْتُ بِخَطِّ اَلشَّیْخِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْجُبَاعِیِّ رَحِمَهُ اَللَّهُ نَقْلاً مِنْ خَطِّ اَلشَّهِیدِ قَدَّسَ اَللَّهُ رُوحَهُ عَنْ یُوسُفَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَعَنَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ نَظَرَ إِلَی فَرْجِ اِمْرَأَهٍ لاَ تَحِلُّ لَهُ وَ رَجُلاً خَانَ أَخَاهُ فِی اِمْرَأَتِهِ وَ رَجُلاً اِحْتَاجَ اَلنَّاسُ إِلَیْهِ لِیُفَقِّهَهُمْ فَسَأَلَهُمُ اَلرِّشْوَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 54 )
ص : 1029
وَ فِی خَبَرٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ : أَنَّهُ اِفْتَخَرَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ بِفَضَائِلِهِمَا فَأَخْبَرَ جَبْرَئِیلُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُمَا قَدْ أَطَالاَ اَلْخُصُومَهَ فِی مَحَبَّتِکَ فَاحْکُمْ بَیْنَهُمَا فَدَخَلَ وَ قَصَّ عَلَیْهِمَا مَقَالَتَهُمَا ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی فَاطِمَهَ وَ قَالَ لَکِ حَلاَوَهُ اَلْوَلَدِ وَ لَهُ عِزُّ اَلرِّجَالِ وَ هُوَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْکِ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ وَ اَلَّذِی اِصْطَفَاکَ وَ اِجْتَبَاکَ وَ هَدَاکَ وَ هَدَی بِکَ اَلْأُمَّهَ لاَ زِلْتُ مُقِرَّهً لَهُ مَا عِشْتُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 38 )
جابر بن عبد اللّه گوید: روزی علی و فاطمه هر یک فضائل و مناقب خویش را برای دیگری بیان می نمودند، پس جبرئیل به پیامبر خبر داد که آن دو راجع به محبت تو گفتگو طولانی دارند پس برخیز و در میان ایشان قضاوت کن. پیامبر نزد آنها آمده و گفتگوهای آنها را بر ایشان بازگو نمود و سپس خطاب به فاطمه علیها السّلام فرمود:تو نزد من حلاوت فرزندی را داری و علی عزّت مردان را،و او در نزد من محبوبتر است. فاطمه علیها السّلام فرمود:سوگند به خدایی که تو را برگزید و هدایتت فرمود و به وسیلۀ تو این امّت را راهنمایی کرد،من تا زمانی که زنده هستم به این امر اقرار و باور دارم.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 263 )
ص : 1030
شف، [کشف الیقین] ، مِنْ کِتَابِ کِفَایَهِ اَلطَّالِبِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هِبَهِ اَللَّهِ اَلْقَاضِی عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ اَلْحَافِظِ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ اَلسَّمَرْقَنْدِیِّ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ بْنِ مَسْعَدَهَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَمْرٍو اَلْفَارِسِیِّ عَنْ أَبِی أَحْمَدَ بْنِ عَدِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَعِیدِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ دَاهِرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ عَبَایَهَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: سَتَکُونُ فِتْنَهٌ فَمَنْ أَدْرَکَهَا مِنْکُمْ فَعَلَیْهِ بِخَصْلَتَیْنِ کِتَابُ اَللَّهِ تَعَالَی وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ آخِذٌ بِیَدِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ یَقُولُ هَذَا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِی وَ أَوَّلُ مَنْ یُصَافِحُنِی وَ هُوَ فَارُوقُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ یُفَرِّقُ بَیْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ وَ هُوَ یَعْسُوبُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمَالُ یَعْسُوبُ اَلظَّلَمَهِ وَ هُوَ اَلصِّدِّیقُ اَلْأَکْبَرُ وَ هُوَ بَابِیَ اَلَّذِی أُوتَی مِنْهُ وَ هُوَ خَلِیفَتِی مِنْ بَعْدِی . مع، [معانی الأخبار] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْعَبْدِیِّ عَنِ اَلْأَعْمَشِ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 127 )
ص : 1031
3375-7 الکافی ،1/4/351/2 الثلاثه عن حسین عن محمد بن أبی حمزه عمن ذکره عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: من حقر مؤمنا مسکینا أو غیر مسکین لم یزل اللّه تعالی له حاقرا ماقتا حتی یرجع عن محقرته إیاه.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 961 )
ص : 1032
وَ مِنْ ذَلِکَ فِی هَذَا اَلْمَعْنَی مَا رَوَاهُ اَلْفَقِیهُ اَلشَّافِعِیُّ اِبْنُ اَلْمَغَازِلِیِّ عَنْ عِدَّهِ طُرُقٍ فِی کِتَابِهِ بِأَسَانِیدِهَا فَمِنْهَا قَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنِّی أَوْشَکَ أَنْ أُدْعَی فَأُجِیبَ وَ إِنِّی قَدْ تَرَکْتُ فِیکُمُ اَلثَّقَلَیْنِ کِتَابَ اَللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّ اَللَّطِیفَ اَلْخَبِیرَ أَخْبَرَنِی أَنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ فَانْظُرُوا مَا ذَا تَخْلُفُونِّی فِیهِمَا .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 115 )
ص : 1033
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: ثَلاَثٌ لاَ یَزِیدُ اَللَّهُ بِهِنَّ اَلْمَرْءَ اَلْمُسْلِمَ إِلاَّ عِزّاً اَلصَّفْحُ عَمَّنْ ظَلَمَهُ وَ إِعْطَاءُ مَنْ حَرَمَهُ وَ اَلصِّلَهُ لِمَنْ قَطَعَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 403 )
10-کافی.علی بن ابراهیم...از جابر از حضرت باقر علیه السّلام که فرمود سه چیز است که موجب ازدیاد عزت می شود برای مسلمان 1-گذشت از کسی که باو ظلم نموده 2-بخشش بکسی که او را محروم کرده 3-پیوند و ارتباط با کسی که رابطۀ دوستی و خویشی را بریده است.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 387 )
ص : 1034
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ : مُسْتَرِیحٌ وَ مُسْتَرَاحٌ مِنْهُ فَأَمَّا اَلْمُسْتَرِیحُ فَالْعَبْدُ اَلصَّالِحُ اِسْتَرَاحَ مِنْ غَمِّ اَلدُّنْیَا وَ مَا کَانَ فِیهِ مِنَ اَلْعِبَادَهِ إِلَی اَلرَّاحَهِ وَ نَعِیمِ اَلْآخِرَهِ وَ أَمَّا اَلْمُسْتَرَاحُ مِنْهُ فَالْفَاجِرُ یَسْتَرِیحُ مِنْهُ مَلَکَاهُ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 221 )
ص : 1035
أَلاَ وَ إِنَّ مَنْ لاَ یَنْفَعُهُ اَلْحَقُّ یَضُرُّهُ اَلْبَاطِلُ وَ مَنْ لاَ یَسْتَقِیمُ بِهِ اَلْهُدَی یَجُرُّ بِهِ اَلضَّلاَلُ إِلَی اَلرَّدَی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 177 )
ص : 1036
مُسْنَدِ اَلْمَوْصِلِیِّ : قَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ أَ یُسَبُّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنْتُمْ أَحْیَاءٌ قُلْتُ وَ أَنِّی ذَلِکَ قَالَتْ أَ لَیْسَ یَسُبُّ عَلِیّاً وَ مَنْ یُحِبُّ عَلِیّاً وَ قَدْ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ یُحِبُّهُ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 221 )
ص : 1037
مَا رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: إِذَا فَاتَکَ وَتْرٌ مِنْ لَیْلَتِکَ فَمَتَی مَا قَضَیْتَهُ مِنَ اَلْغَدِ قَبْلَ اَلزَّوَالِ قَضَیْتَهُ وَتْراً وَ مَتَی مَا قَضَیْتَهُ لَیْلاً قَضَیْتَهُ وَتْراً وَ مَتَی مَا قَضَیْتَهُ نَهَاراً بَعْدَ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ قَضَیْتَهُ شَفْعاً تُضِیفُ إِلَیْهِ أُخْرَی حَتَّی یَکُونَ شَفْعاً قَالَ قُلْتُ لَهُ وَ لِمَ جُعِلَ اَلشَّفْعَ قَالَ عُقُوبَهً لِتَضْیِیعِهِ اَلْوَتْرَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 294 )
قال رحمه اللّه یدلّ علی ذلک ما رواه علیّ بن مهزیار الخ. امّا السّند فهو صحیح و یحتمل کون الحسن هو ابن علیّ بن فضّال لروایته عن حمّاد کما فی الرّجال اما سند الخبر الثانی ففیه القسم و هو الجوهری امّا المتن فیدل الأوّل علی انّ الوتر اذا قضی من الغد قبل الزّوال یقضی وترا و ان قضی لیلا او نهارا بعد ذلک الیوم یقضی شفعا و الظّاهر من القضاء لیلا وقوعه فی اللّیله المستقبله و من النّهار بعد ذلک الیوم الّذی عبّر عنه بالغد فلا یدلّ علی ما اراده الشّیخ من انّه لو قضی بعد الزّوال کان شفعا و یدلّ الثّانی علی انّ فعل الرّکعتین جالسا تامّه فی اداء الوظیفه و ما تقدّم من التّضعیف فلعلّه محمول علی الأفضل و یؤیّده ما هو المنقول عن الفقیه جواز صلاه النّوافل جالسا من غیر علّه و فی التّهذیب اخبار تدلّ علی انّ من صلّی جالسا فقام بعد القراءه ثمّ رکع عن قیام حسب له بصلاه القائم وقتها و من الظّاهر عن هذا الخبر افضلیّه صلاه القائم فلا بدّ ح من حمل التام فی هذا الخبر المبحوث عنه و ما رواه الصّدوق علی تحقیق الوظیفه
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 395 )
و الوجه الثانی فی الأخبار المتقدمه أن تکون متوجهاً إلی من یتهاون بالصلاه و یتعمد ترکها علی طریق التغلیظ علیه،یدل علی ذلک: ما رواه علی بن مهزیار،عن الحسن،عن حمّاد بن عیسی،عن حریز،عن زراره قال:إذا فاتک وتر من لیلتک فمتی ما قضیته(من الغد قبل الزوال قضیته وتراً،و متی ما قضیته لیلاً قضیته وتراً،و متی ما قضیته نهاراً بعد ذلک الیوم قضیته) شفعاً تضیف إلیه أُخری حتی یکون شفعاً،قال:قلت :و لِم جعل الشفع؟ قال:عقوبهً لتضیعه الوتر. فأمّا ما یدل علی أنّه إذا صلّی جالساً جاز له رکعه برکعه: ما رواه الحسین بن سعید،عن القاسم بن محمّد،عن علی بن أبی حمزه،عن أبی بصیر،عن أبی جعفر علیه السلام قال:قلت له:إنّا نتحدّث نقول:من صلّی و هو جالس من غیر عله کانت صلاته رکعتین برکعه و سجدتین بسجده،فقال:« لیس هو هکذا هی تامّه لکم». السند فی الأول: واضح بعد ما قدّمناه،و ربما یظهر من الرجال روایه الحسن بن علی بن فضال عن حمّاد فیحتمل إرادته هنا کما فی السابق؛ و فی الروایات لا تحضرنی الآن روایه فیها الحسن بن علی عن حمّاد،و الذی فی الرجال أیضاً فیه نوع تأمّل. و الثانی: رجاله معروفون بما کرّرنا القول فیه فی القاسم بن محمّد الجوهری و علی بن أبی حمزه البطائنی و أبی بصیر . المتن: فی الأول ظاهر فی أنّ الوتر إذا قضی من الغد قبل الزوال یقضی وتراً،و إن قضی لیلاً أو نهاراً بعد ذلک الیوم یقضی شفعاً؛ و الظاهر من القضاء لیلاً وقوعه فی اللیله المستقبله،و من النهار بعد ذلک الیوم الذی عبّر عنه بالغد،فلا یدل علی مطلوب الشیخ من أنه لو قضی بعد الزوال کان شفعاً؛ و قد أوضحت الحال فی ذلک فی حواشی التهذیب،لأنّ الشیخ بسط القول هناک کما هنا. و أما الثانی: فالظاهر منه أنّ فعل الرکعتین جالساً تامّه فی أداء الوظیفه،و المعارضه بها لما دل علی التضعیف لا وجه له ،لعدم تعرض الشیخ لها؛ و لعلّ الجمع ممکن علی تقدیر العمل بالأخبار بحمل التضعیف علی الأفضل،و قد روی الصدوق فی الفقیه بطریق إذا انضمّ إلیه ما قررناه یقاوم الصحیح جواز صلاه النوافل جالساً من غیر علّه . و فی التهذیب أخبار معتبره داله علی أنّ من صلّی جالساً فقام بعد القراءه ثم رکع عن قیام حسب له بصلاه القائم .و فیها دلاله علی أفضلیه صلاه القائم،فلا بد حینئذٍ من حمل التمام فی هذا الخبر المبحوث عنه و ما رواه الصدوق علی تحقق الوظیفه.و اللّه تعالی أعلم بالحقائق.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 4 , ص 528 )
ص : 1038
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] : جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ اَلنَّحْوِیِّ ، عَنِ اَلْخَلِیلِ بْنِ أَسَدٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَلاَّمٍ ، قَالَ: حَدَّثَنِی یُونُسُ بْنُ حَبِیبٍ اَلنَّحْوِیُّ - وَ کَانَ عُثْمَانِیّاً - قَالَ: قُلْتُ لِلْخَلِیلِ بْنِ أَحْمَدَ : أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَکَ عَنْ مَسْأَلَهٍ فَتَکْتُمُهَا عَلَیَّ؟ قَالَ: إِنَّ قَوْلَکَ یَدُلُّ عَلَی أَنَّ اَلْجَوَابَ أَغْلَظُ مِنَ اَلسُّؤَالِ، فَتَکْتُمُهُ أَنْتَ أَیْضاً؟ قَالَ: قُلْتُ: نَعَمْ أَیَّامَ حَیَاتِکَ. قَالَ: سَلْ. قَالَ: مَا بَالُ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ رَحِمِهِمْ کَأَنَّهُمْ کُلَّهُمْ بَنُو أُمٍّ وَاحِدَهٍ وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ بَیْنِهِمْ کَأَنَّهُ اِبْنُ عَلَّهٍ؟. قَالَ: مِنْ أَیْنَ لَکَ هَذَا اَلسُّؤَالُ؟. قَالَ: قُلْتُ: قَدْ وَعَدْتَنِی اَلْجَوَابَ. قَالَ: قَدْ ضَمِنْتَ لِیَ اَلْکِتْمَانَ. قَالَ: قُلْتُ أَیَّامَ حَیَاتِکَ. فَقَالَ: إِنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ تَقَدَّمَهُمْ إِسْلاَماً وَ فَاقَهُمْ عِلْماً، وَ بَذَّهُمْ شَرَفاً، وَ رَجَّحَهُمْ زُهْداً، وَ طَالَهُمْ جِهَاداً، فَحَسَدُوهُ، وَ اَلنَّاسُ إِلَی أَشْکَالِهِمْ وَ أَشْبَاهِهِمْ أَمْیَلُ مِنْهُمْ إِلَی مَنْ بَانَ مِنْهُمْ، فَافْهَمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 495 )
ص : 1039
بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ کَانَ قِرَاءَتُهُ إِنّا أَعْطَیْناکَ اَلْکَوْثَرَ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ سَقَاهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْکَوْثَرِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ کَانَ مُحَدَّثُهُ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی أَصْلِ طُوبَی .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 126 )
1-از أبی بصیر روایت شده است که امام صادق علیه السّلام فرمود:هر کس در نمازهای واجب و سنّتش قراءت وی سورۀ«
إِنّا أَعْطَیْناکَ اَلْکَوْثَرَ
»باشد خداوند او را در قیامت از حوض کوثر سیراب فرماید،و محفلش با رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم زیر شجرۀ طوبی باشد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 285 )
1-ابو بصیر روایت کرده است که امام صادق علیه السّلام فرمود:کسی که«
إِنّا أَعْطَیْناکَ اَلْکَوْثَرَ
»را در نمازهای واجب و مستحب خود بخواند،خداوند در روز قیامت او را از کوثر سیراب می کند،و مجلس و محفلش نزد رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در زیر درخت طوبی خواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 330 )
1. از ابو بصیر نقل شده است که امام صادق (علیه السّلام) فرمود: هر کس در نمازهای واجب و نافله های خود سورۀ «انّا اعطیناک الکوثر» را بخواند، خداوند او را در روز قیامت از حوض کوثر سیراب می کند، و محفلش با پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله) زیر درخت طوبی خواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 245 )
[473]1-... امام صادق علیه السّلام فرمود: هر که سورۀ «إنّا اعطیناک الکوثر»(سورۀ کوثر) را در نمازهای واجب و مستحب خود تلاوت کند خداوند او را در روز رستاخیز از حوض کوثر سیراب نماید و مجلس گفتگوی او با پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله در زیر درخت طوبی باشد
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 291 )
ص : 1040
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلتَّمَتُّعِ بِالْأَبْکَارِ فَقَالَ هَلْ جُعِلَ ذَلِکَ إِلاَّ لَهُنَّ فَلْیَسْتَتِرْنَ وَ لْیَسْتَعْفِفْنَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 33 )
ص : 1041
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ مَلَکٌ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 90 )
ص : 1042
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی اَلْإِنْجِیلِ إِنَّ عِیسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ اَللَّهُمَّ اُرْزُقْنِی غُدْوَهً رَغِیفاً مِنْ شَعِیرٍ وَ عَشِیَّهً رَغِیفاً مِنْ شَعِیرٍ وَ لاَ تَرْزُقْنِی فَوْقَ ذَلِکَ فَأَطْغَی
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 115 )
و از همان حضرت نقل شده است که فرمود: «در کتاب انجیل آمده است:حضرت عیسی-علیه السّلام-به خدا گفت:خدایا:یک قرص نان جوین صبح به من بده و یک قرص شب،بیش از این مده که موجب طغیانم می گردد».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 191 )
از امام صادق علیه السّلام وارد شده که در انجیل آمده که عیسی علیه السّلام فرمود:«اللّهم ارزقنی غداه رغیفا من شعیر و عشیّه رغیفا من شعیر»خدایا گرده نانی جو به هنگام صبحگاه به من بده و گرده نانی جو به هنگام شب به من بده و بیش از این مده!چون طغیان می کنم
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 102 )
ص : 1043
نهج، [نهج البلاغه] ، قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ أَبْطَأَ بِهِ عَمَلُهُ لَمْ یُسْرِعْ بِهِ حَسَبُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 189 )
55-نهج البلاغه فرمود.کسی که در عمل مسامحه و کندی کند حسب و نسبش سرعت ثواب و سودی باو ندارد
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 197 )
ص : 1044
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْهِدَایَهِ ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا أَفْطَرْتَ کُلَّ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَقُلِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أَعَانَنَا فَصُمْنَا وَ رَزَقَنَا فَأَفْطَرْنَا اَللَّهُمَّ تَقَبَّلْهُ مِنَّا وَ أَعِنَّا عَلَیْهِ وَ سَلِّمْنَا فِیهِ وَ سَلِّمْهُ لَنَا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَهٍ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی قَضَی عَنَّا یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 359 )
ص : 1045
وَ قِیلَ لِعَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) : کَیْفَ أَصْبَحْتَ، یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ: أَصْبَحْتُ مَطْلُوباً بِثَمَانٍ: اَللَّهُ (تَعَالَی) یَطْلُبُنِی بِالْفَرَائِضِ، وَ اَلنَّبِیُّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) بِالسُّنَّهِ، وَ اَلْعِیَالُ بِالْقُوتِ، وَ اَلنَّفْسُ بِالشَّهْوَهِ، وَ اَلشَّیْطَانُ بِاتِّبَاعِهِ، وَ اَلْحَافِظَانِ بِصِدْقِ اَلْعَمَلِ، وَ مَلَکُ اَلْمَوْتِ بِالرُّوحِ، وَ اَلْقَبْرُ بِالْجَسَدِ، فَأَنَا بَیْنَ هَذِهِ اَلْخِصَالِ مَطْلُوبٌ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 641 )
[1330]16-و به حضرت سجّاد علیه السّلام گفتند:ای پسر رسول خدا حالتان چگونه است؟ فرمودند:شب را به صبح رساندم درحالی که هشت چیز از من خواسته شده است:خداوند والا واجبات را از من می خواهد،پیامبر گرامی عمل به سنّت را،خانواده روزی را،نفس هوس را،شیطان دنباله روی از او را،دو فرشته نگهبان عمل راستین را،فرشتۀ مرگ جان را و گور تن را.من مطلوب این امور هستم.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 577 )
ص : 1046
أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ فِی (مُسْنَدِهِ): بِإِسْنَادِهِ إِلَی إِسْرَائِیلَ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ رَبِیعَهَ، قَالَ: لَقِیتُ زَیْدَ بْنَ أَرْقَمَ - وَ هُوَ دَاخِلٌ عَلَی اَلْمُخْتَارِ، أَوْ خَارِجٌ مِنْ عِنْدِهِ - فَقُلْتُ لَهُ: أَ مَا سَمِعْتَ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ: «إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ اَلثَّقَلَیْنِ؟» قَالَ: نَعَمْ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 62 )
ص : 1047
اَللَّهُمَّ هَذَا یَوْمٌ مُبَارَکٌ مَیْمُونٌ، وَ اَلْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ، یَشْهَدُ اَلسَّائِلُ مِنْهُمْ وَ اَلطَّالِبُ وَ اَلرَّاغِبُ وَ اَلرَّاهِبُ وَ أَنْتَ اَلنَّاظِرُ فِی حَوَائِجِهِمْ، فَأَسْأَلُکَ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ هَوَانِ مَا سَأَلْتُکَ عَلَیْکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ . وَ أَسْأَلُکَ اَللَّهُمَّ رَبَّنَا بِأَنَّ لَکَ اَلْمُلْکَ ، وَ لَکَ اَلْحَمْدَ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، اَلْحَلِیمُ اَلْکَرِیمُ اَلْحَنَّانُ اَلْمَنَّانُ ذُو اَلْجَلالِ وَ اَلْإِکْرامِ ، بَدِیعُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ ، مَهْمَا قَسَمْتَ بَیْنَ عِبَادِکَ اَلْمُؤْمِنِینَ: مِنْ خَیْرٍ أَوْ عَافِیَهٍ أَوْ بَرَکَهٍ أَوْ هُدًی أَوْ عَمَلٍ بِطَاعَتِکَ، أَوْ خَیْرٍ تَمُنُّ بِهِ عَلَیْهِمْ تَهْدِیهِمْ بِهِ إِلَیْکَ، أَوْ تَرْفَعُ لَهُمْ عِنْدَکَ دَرَجَهً، أَوْ تُعْطِیهِمْ بِهِ خَیْراً مِنْ خَیْرِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی وَ نَصِیبِی مِنْهُ. وَ أَسْأَلُکَ اَللَّهُمَّ بِأَنَّ لَکَ اَلْمُلْکَ وَ اَلْحَمْدَ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ حَبِیبِکَ وَ صِفْوَتِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ، وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ اَلْأَبْرَارِ اَلطَّاهِرِینَ اَلْأَخْیَارِ صَلاَهً لاَ یَقْوَی عَلَی إِحْصَائِهَا إِلاَّ أَنْتَ، وَ أَنْ تُشْرِکَنَا فِی صَالِحِ مَنْ دَعَاکَ فِی هَذَا اَلْیَوْمِ مِنْ عِبَادِکَ اَلْمُؤْمِنِینَ، یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ، وَ أَنْ تَغْفِرَ لَنَا وَ لَهُمْ، إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ . اَللَّهُمَّ إِلَیْکَ تَعَمَّدْتُ بِحَاجَتِی، وَ بِکَ أَنْزَلْتُ اَلْیَوْمَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی وَ مَسْکَنَتِی، وَ إِنِّی بِمَغْفِرَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ أَوْثَقُ مِنِّی بِعَمَلِی، وَ لَمَغْفِرَتُکَ وَ رَحْمَتُکَ أَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبِی، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ تَوَلَّ قَضَاءَ کُلِّ حَاجَهٍ هِیَ لِی بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهَا، وَ تَیْسِیرِ ذَلِکَ عَلَیْکَ، وَ بِفَقْرِی إِلَیْکَ، وَ غِنَاکَ عَنِّی، فَإِنِّی لَمْ أُصِبْ خَیْراً قَطُّ إِلاَّ مِنْکَ، وَ لَمْ یَصْرِفْ عَنِّی سُوءاً قَطُّ أَحَدٌ غَیْرُکَ، وَ لاَ أَرْجُو لِأَمْرِ آخِرَتِی وَ دُنْیَایَ سِوَاکَ. اَللَّهُمَّ مَنْ تَهَیَّأَ وَ تَعَبَّأَ وَ أَعَدَّ وَ اِسْتَعَدَّ لِوِفَادَهٍ إِلَی مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ نَوَافِلِهِ وَ طَلَبَ نَیْلِهِ وَ جَائِزَتِهِ، فَإِلَیْکَ یَا مَوْلاَیَ کَانَتِ اَلْیَوْمَ تَهْیِئَتِی وَ تَعْبِئَتِی وَ إِعْدَادِی وَ اِسْتِعْدَادِی رَجَاءَ عَفْوِکَ وَ رِفْدِکَ وَ طَلَبَ نَیْلِکَ وَ جَائِزَتِکَ. اَللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ لاَ تُخَیِّبِ اَلْیَوْمَ ذَلِکَ مِنْ رَجَائِی، یَا مَنْ لاَ یُحْفِیهِ سَائِلٌ وَ لاَ یَنْقُصُهُ نَائِلٌ، فَإِنِّی لَمْ آتِکَ ثِقَهً مِنِّی بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ، وَ لاَ شَفَاعَهِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ إِلاَّ شَفَاعَهَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ سَلاَمُکَ. أَتَیْتُکَ مُقِرّاً بِالْجُرْمِ وَ اَلْإِسَاءَهِ إِلَی نَفْسِی، أَتَیْتُکَ أَرْجُو عَظِیمَ عَفْوِکَ اَلَّذِی عَفَوْتَ بِهِ عَنِ اَلْخَاطِئِینَ، ثُمَّ لَمْ یَمْنَعْکَ طُولُ عُکُوفِهِمْ عَلَی عَظِیمِ اَلْجُرْمِ أَنْ عُدْتَ عَلَیْهِمْ بِالرَّحْمَهِ وَ اَلْمَغْفِرَهِ. فَیَا مَنْ رَحْمَتُهُ وَاسِعَهٌ، وَ عَفْوُهُ عَظِیمٌ، یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ، یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عُدْ عَلَیَّ بِرَحْمَتِکَ وَ تَعَطَّفْ عَلَیَّ بِفَضْلِکَ وَ تَوَسَّعْ عَلَیَّ بِمَغْفِرَتِکَ. اَللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا اَلْمَقَامَ لِخُلَفَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ مَوَاضِعَ أُمَنَائِکَ فِی اَلدَّرَجَهِ اَلرَّفِیعَهِ اَلَّتِی اِخْتَصَصْتَهُمْ بِهَا قَدِ اِبْتَزُّوهَا، وَ أَنْتَ اَلْمُقَدِّرُ لِذَلِکَ، لاَ یُغَالَبُ أَمْرُکَ، وَ لاَ یُجَاوَزُ اَلْمَحْتُومُ مِنْ تَدْبِیرِکَ کَیْفَ شِئْتَ وَ أَنَّی شِئْتَ، وَ لِمَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ غَیْرُ مُتَّهَمٍ عَلَی خَلْقِکَ وَ لاَ لِإِرَادَتِکَ حَتَّی عَادَ صِفْوَتُکَ وَ خُلَفَاؤُکَ مَغْلُوبِینَ مَقْهُورِینَ مُبْتَزِّینَ، یَرَوْنَ حُکْمَکَ مُبَدَّلاً، وَ کِتَابَکَ مَنْبُوذاً، وَ فَرَائِضَکَ مُحَرَّفَهً عَنْ جِهَاتِ أَشْرَاعِکَ ، وَ سُنَنَ نَبِیِّکَ مَتْرُوکَهً. اَللَّهُمَّ اِلْعَنْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ، وَ مَنْ رَضِیَ بِفِعَالِهِمْ وَ أَشْیَاعَهُمْ وَ أَتْبَاعَهُمْ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ ، کَصَلَوَاتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ تَحِیَّاتِکَ عَلَی أَصْفِیَائِکَ إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ ، وَ عَجِّلِ اَلْفَرَجَ وَ اَلرَّوْحَ وَ اَلنُّصْرَهَ وَ اَلتَّمْکِینَ وَ اَلتَّأْیِیدَ لَهُمْ. اَللَّهُمَّ وَ اِجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ اَلتَّوْحِیدِ وَ اَلْإِیمَانِ بِکَ، وَ اَلتَّصْدِیقِ بِرَسُولِکَ ، وَ اَلْأَئِمَّهِ اَلَّذِینَ حَتَمْتَ طَاعَتَهُمْ مِمَّنْ یَجْرِی ذَلِکَ بِهِ وَ عَلَی یَدَیْهِ، آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ. اَللَّهُمَّ لَیْسَ یَرُدُّ غَضَبَکَ إِلاَّ حِلْمُکَ، وَ لاَ یَرُدُّ سَخَطَکَ إِلاَّ عَفْوُکَ، وَ لا یُجِیرُ مِنْ عِقَابِکَ إِلاَّ رَحْمَتُکَ، وَ لاَ یُنْجِینِی مِنْکَ إِلاَّ اَلتَّضَرُّعُ إِلَیْکَ وَ بَیْنَ یَدَیْکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ هَبْ لَنَا - یَا إِلَهِی - مِنْ لَدُنْکَ فَرَجاً بِالْقُدْرَهِ اَلَّتِی بِهَا تُحْیِی أَمْوَاتَ اَلْعِبَادِ، وَ بِهَا تَنْشُرُ مَیْتَ اَلْبِلاَدِ. وَ لاَ تُهْلِکْنِی - یَا إِلَهِی - غَمّاً حَتَّی تَسْتَجِیبَ لِی ، وَ تُعَرِّفَنِی اَلْإِجَابَهَ فِی دُعَائِی، وَ أَذِقْنِی طَعْمَ اَلْعَافِیَهِ إِلَی مُنْتَهَی أَجَلِی، وَ لاَ تُشْمِتْ بِی عَدُوِّی، وَ لاَ تُمَکِّنْهُ مِنْ عُنُقِی، وَ لاَ تُسَلِّطْهُ عَلَیَّ إِلَهِی إِنْ رَفَعْتَنِی فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یَضَعُنِی، وَ إِنْ وَضَعْتَنِی فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یَرْفَعُنِی، وَ إِنْ أَکْرَمْتَنِی فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یُهِینُنِی، وَ إِنْ أَهَنْتَنِی فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یُکْرِمُنِی، وَ إِنْ عَذَّبْتَنِی فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یَرْحَمُنِی، وَ إِنْ أَهْلَکْتَنِی فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یَعْرِضُ لَکَ فِی عَبْدِکَ، أَوْ یَسْأَلُکَ عَنْ أَمْرِهِ، وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ لَیْسَ فِی حُکْمِکَ ظُلْمٌ، وَ لاَ فِی نَقِمَتِکَ عَجَلَهٌ، وَ إِنَّمَا یَعْجَلُ مَنْ یَخَافُ اَلْفَوْتَ، وَ إِنَّمَا یَحْتَاجُ إِلَی اَلظُّلْمِ اَلضَّعِیفُ، وَ قَدْ تَعَالَیْتَ - یَا إِلَهِی - عَنْ ذَلِکَ عُلُوّاً کَبِیراً. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ لاَ تَجْعَلْنِی لِلْبَلاَءِ غَرَضاً ، وَ لاَ لِنَقِمَتِکَ نَصَباً ، وَ مَهِّلْنِی، وَ نَفِّسْنِی، وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی، وَ لاَ تَبْتَلِیَنِّی بِبَلاَءٍ عَلَی أَثَرِ بَلاَءٍ، فَقَدْ تَرَی ضَعْفِی وَ قِلَّهَ حِیلَتِی وَ تَضَرُّعِی إِلَیْکَ. أَعُوذُ بِکَ اَللَّهُمَّ اَلْیَوْمَ مِنْ غَضَبِکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَعِذْنِی. وَ أَسْتَجِیرُ بِکَ اَلْیَوْمَ مِنْ سَخَطِکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَجِرْنِی وَ أَسْأَلُکَ أَمْناً مِنْ عَذَابِکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ آمِنِّی. وَ أَسْتَهْدِیکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اِهْدِنِی وَ أَسْتَنْصِرُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اُنْصُرْنِی. وَ أَسْتَرْحِمُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اِرْحَمْنِی وَ أَسْتَکْفِیکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اِکْفِنِی وَ أَسْتَرْزِقُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اُرْزُقْنِی وَ أَسْتَعِینُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَعِنِّی. وَ أَسْتَغْفِرُکَ لِمَا سَلَفَ مِنْ ذُنُوبِی، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اِغْفِرْ لِی. وَ أَسْتَعْصِمُکَ، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اِعْصِمْنِی، فَإِنِّی لَنْ أَعُودَ لِشَیْءٍ کَرِهْتَهُ مِنِّی إِنْ شِئْتَ ذَلِکَ. یَا رَبِّ یَا رَبِّ، یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ، یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اِسْتَجِبْ لِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ وَ طَلَبْتُ إِلَیْکَ وَ رَغِبْتُ فِیهِ إِلَیْکَ، وَ أَرِدْهُ وَ قَدِّرْهُ وَ اِقْضِهِ وَ أَمْضِهِ، وَ خِرْ لِی فِیمَا تَقْضِی مِنْهُ، وَ بَارِکْ لِی فِی ذَلِکَ، وَ تَفَضَّلْ عَلَیَّ بِهِ، وَ أَسْعِدْنِی بِمَا تُعْطِینِی مِنْهُ، وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ وَ سَعَهِ مَا عِنْدَکَ، فَإِنَّکَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ، وَ صِلْ ذَلِکَ بِخَیْرِ اَلْآخِرَهِ وَ نَعِیمِهَا، یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ. ثُمَّ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَکَ، وَ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَلْفَ مَرَّهٍ هَکَذَا کَانَ یَفْعَلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( صحیفه کامله سجادیه , جلد 1 , صفحه 234 )
خداوندا امروز، روز مبارک و میمونی است و مسلمانان در این روز در جای جای زمین گرد هم جمع اند و فقیر و طالب و رغبت کننده و ترسای آنان همه حاضراند و تو بر نیازهای آنان ناظری. پس اینک من از تو مسئلت دارم که بخاطر جود و کرم و آسانی آنچه من از تو می طلبم، بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست.
و خداوندا، ای پروردگار ما، از آنجا که ملک و سلطنت از آن توست و سپاس و شکر تنها برای توست، هیچ معبودی جز تو نیست، ای صبور کریم، ای مهربان بخشنده و ای صاحب جلالت و اکرام، ای پدید آورندۀ آسمان ها و زمین، آن هنگام که بین بندگان مؤمنت قسمت می کنی: خیر یا عافیت یا برکت یا هدایت یا توفیق عمل به طاعت، یا خیری که با آن بر آنان منت می نهی و هدایتشان می کنی یا آنان را در نزد خود درجه ای بالاتر عطا می کنی یا در پرتو آن خیری از دنیا و آخرت به آنان ارزانی میداری، از تو درخواست می کنم که بهره و نصیب مرا از آن، زیاد گردانی.
خداوندا بخاطر اینکه سلطنت و سپاس از آن توست و معبودی جز تو نیست از تو درخواست می کنم که درود فرستی بر محمد صلّی اللّه علیه و آله که بنده و رسول و دوست و برگزیده و بهترین خلق توست و بر آل او که نیکان و پاکان و برگزیدگان اند، درودی که جز خودت کسی شمارش آن را نتواند. و از تو می طلبم که ما را در کار شایستۀ هر کسی از بندگان مؤمن ات که امروز دست دعا به سوی تو دارد شریک گردانی، ای پروردگار عالمیان، و از تو می طلبم که ما و آنان را مورد آمرزش خود قرار دهی، براستی تو بر هر کاری توانایی.خدایا در نیازهایم تنها تو را قصد می کنم و امروز فقر و تنگدستی و بیچارگی ام را تنها به درگاه تو آورده ام و امید من به آمرزش و رحمت تو بیش از امیدم به عمل خودم می باشد و بتحقیق مغفرت و لطف تو بیش از گناهان من است، پس بر محمد و آل او درود فرست و بر آوردن هر حاجتی که من دارم را خود به عهده بگیر بخاطر قدرتی که بر رفع حاجات داری و این امر بر تو آسان است و بخاطر نیازمندی من به تو و بی نیازی تو از من. همانا من به هیچ خیری نرسیده ام جز به توفیق تو و هیچکس جز تو نتواسته است بدی ای را از من دور کند و من در امور آخرت و دنیایم جز به تو امید ندارم.خداوندا اگر کسی برای گرفتن صله و عطا و به امید بخشش و احسان خود را مهیا سازد و بسوی بنده ای از مخلوقاتت برود، اینک من در این روز، ای آقای من، خود را آماده و مهیا ساخته که بسوی تو آیم به امید عفو و بخشش و در طلب عطا و جائزۀ تو.
خدایا پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و در این روز، امید مرا ناامید مساز ای کسی که درخواست گدا او را رنجور نمی سازد و عطایش چیزی از او کم نمی کند و براستی من بسوی تو نیامده ام از باب اینکه به عمل شایستۀ انجام یافته ام اطمینان دارم و نه از باب امید به شفاعت مخلوقی از مخلوقاتت بجز شفاعت محمد صلّی اللّه علیه و آله و اهلبیت او که درود تو بر او و بر آنان باد.
من بسوی تو آمده ام درحالی که به جرم و گناه خود نسبت به خودم معترفم، بسوی تو آمده ام درحالی که امیدوارم به عفو عظیم تو که با آن از خطای خطاکاران در می گذری، و هرگز ایستادگی طولانی آنان بر گناهان بزرگ مانع از این نمی شود که تو با رحمت و مغفرت با آنان بر خورد کنی.پس ای کسی که رحمتش وسیع و گذشتش بزرگ است، ای بزرگ و ای بزرگ، ای کریم و ای کریم،
بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و با رحمتت به من توجه کن و با فضلت با من مهربان باش و باران آمرزشت را بر من افزون فرما.
خداوندا این مقام ارجمند که از آن جانشینان و برگزیدگان توست و این مرتبۀ امناء تو که از درجات بلندی است که به آنان اختصاص داده ای مورد غصب و دستبرد قرار گرفته است و تو خود چنین تقدیر فرموده ای، فرمان تو هرگز مغلوب واقع نمی شود، و از تدبیر حتمی تو هرگز تجاوز نمی شود، هر گونه و هر کجا که تو بخواهی انجام می شود. و تو خود خواسته ای که آنچه بدان داناتری محقق گردد و تو هرگز در آفرینش و خواسته هایت مورد اتهام نیستی. و سرانجام برگزیدگان و جانشینان تو مغلوب و مقهور و مورد غضب قرار گرفتند و می بینند که فرمان تو تبدیل یافته و کتاب تو مورد دستبرد قرار گرفته و احکام تو از راههای شریعت تو منحرف گشته و سنتهای پیامبرت ترک شده است.
خدایا دشمنان پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و آل او را از گذشتگان و آیندگان و همۀ کسانی را که راضی به فعل آنها هستند و رهروان راه آنها و پیروانشان را مورد لعن و نفرین خود قرار ده.خدایا بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست، همانا تو ستایش شده و بزرگی، همانند درود و برکت و سلامی که برای برگزیدگانت یعنی حضرت إبراهیم و آل إبراهیم داشته ای و در گشایش و بشارت و یاری و قدرت بخشیدن و تأیید در حق پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و آل او شتاب کن.
خداوندا مرا از یکتا پرستان و مؤمنان به خودت و از تصدیق کنندگان به پیامبرت و ائمۀ معصومین علیهم السّلام که پیروی از آنان را واجب دانسته ای قرار ده، از کسانی قرار ده که آن توحید و ایمان بوسیله و بدست آنان محقق می گردد. دعایم مستجاب کن ای پروردگار عالمیان.
خدایا خشم تو را جز حلمت بر طرف نمی سازد و غضبت را جز عفوت فرو نمی نشاند و از عقابت نمی رهاند جز رحمت خودت و مرا از کیفر تو نمی رهاند جز تضرع بسویت و زاری بدرگاهت. پس بر محمد و آل محمد علیهم السّلام درود فرست. و ای معبود من از جانب خودت و با قدرتی که با آن مردگان زنده میسازی و سرزمینهای مرده را حیاتی دوباره می بخشی، گشایشی در کار من فراهم ساز.و مرا - ای معبود من - در حال اندوه و حسرت نمیران تا اینکه دعایم مستجاب کنی و اجابت خواسته ام را به من بفهمانی و طعم سلامتی تا پایان عمرم را به من بچشانی. و دشمنم را نسبت به من شاد مکن و او را بر من مسلط مساز و تواناییش مده.ای خدای من، اگر تو مرا بلند گردانی، چه کسی تواند فرود آورد. و اگر تو مرا خوار و پست گردانی، چه کسی تواند بالایم برد. و اگر تو مرا بزرگ بداری، کیست که تواند مرا ذلیل گرداند و اگر تو مرا کوچک کنی، کیست که بتواند بزرگم بدارد. و اگر تو مرا عذاب فرمایی، چه کس بر من رحم آورد و اگر هلاکم سازی چه کسی تواند در کار تو نسبت به بنده ات اعتراض و یا در بارۀ او سؤال کند. و من می دانم که در حکم تو هرگز ستمی روا نمی شود و در انتقام تو هرگز شتابی نیست و شتاب فقط در کار کسی است که می ترسد فرصت از دستش برود و تنها فرد ضعیف است که نیازمند کار ظالمانه است و ای معبود من، تو بسیار بلند مرتبه تر از آنی که به این امور آلوده باشی.خداوندا بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل محمد صلّی اللّه علیه و آله درود فرست و مرا هدف بلایا و در معرض تیرهای انتقامت قرار مده و به من مهلتی عطا کن و مرا از اندوه و غم برهان و از خطایم درگذر و مرا به گرفتاریهای پیاپی دچار مکن، که تو خود ضعف و بیچارگی و زاری ام بدرگاهت را می بینی.خداوندا امروز من از خشم تو به خودت پناه می آورم، پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و مرا در پناه خود گیر.و امروز از قهر و عذاب تو به آستان خودت پناهنده می شوم، پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و پناهندگیم را بپذیر.و از تو درخواست می کنم که مرا از عذابت در امان نگه داری، پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و امانم بده.و از تو طلب هدایت می کنم، پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و هدایتم فرما.و از تو یاری می جویم، پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و مرا یاری فرما.و از تو درخواست رحمت دارم، پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و بر من رحم کن.و از تو می خواهم که در هر امری کفایتم کنی، پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و مرا کافی باش.و از درگاهت روزی می طلبم، پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و روزیم ده.و از آستانت کمک می طلبم، پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و کمکم بنما.و نسبت به گناهانی که انجام داده ام از تو طلب آمرزش می کنم، پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و مرا مورد آمرزش قرار ده.و از تو درخواست می کنم که مرا از لغزشها حفظ کنی، پس بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و مرا حفظ کن، براستی اگر تو مرا حفظ کنی هرگز به انجام آنچه تو از آن کراهت داری باز نخواهم گشت.ای پروردگار من، ای پروردگار من، ای مهربان و ای صاحب احسان، ای دارای جلالت و اکرام، بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او درود فرست و برایم اجابت کن همۀ آنچه را که از تو مسألت نمودم و در طلب آن بسوی تو آمدم و در راه آن میل به تو پیدا کردم. و آن را اراده کن و مقدر ساز و بدان حکم کن و به اتمام رسان و در آنچه به آن حکم می کنی برایم خیر بخواه و بر من مبارک گردان و با آن بر من تفضل فرما و با آنچه بمن عطا می فرمایی سعادتمندم کن و از فضل و گسترۀ آنچه نزد توست بر من افزون فرما، همانا تو گشاده دست و کریمی، و این همه را به خیر آخرت و نعمتهای آن متصل فرما ای مهربانترین مهربانان. تذکر: پس از این دعا، به آنچه بخواهی می توانی دعا کنی و بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آل او هزار بار درود فرستی. و خود حضرت امام سجاد علیه السّلام چنین می کردند.-]
( الصحیفه السجادیه ؛ ج 1 , ص 241 )
بار خدایا،امروز روزی مبارک است و خجسته و مسلمانان در اقطار زمین تو گردهم آمده اند.برخی سائلان آمرزش تواند،برخی طالبان نعمت تو،جمعی با دلی پر شوق و امید و جمعی ترسان و لرزان
و تو در نیازمندیشان می نگری.پس،از تو می خواهم به جود و کرمت و آسان بودن خواهش من در نزد تو که بر محمد و خاندان او درود فرستی.
ای خداوند ما،ای پروردگار ما،از آن توست پادشاهی و خاصّ توست حمد و سپاس.هیچ خدایی جز تو نیست.تویی خداوند بردبار کریم مهربان بخشندۀ صاحب جلالت و اکرام.
تویی آفریدگار آسمان ها و زمین.از تو می خواهم که هر گاه میان بندگان مؤمن خود خیری یا عافیتی یا برکتی یا هدایتی تقسیم کنی،یا توفیق طاعتشان نصیب فرمایی،
یا برایشان منّت نهی و به عملی نیک به سوی خود هدایتشان کنی،یا درجات و مراتبشان در نزد خود بر افرازی یا خیری از خیرات دنیا و آخرت ارزانیشان می داری،در حظّ و نصیب من از آن بیفزایی.
بار خدایا،از آن توست پادشاهی و خاص توست حمد و سپاس.هیچ خدایی جز تو نیست.از تو می خواهم که بر محمد بندۀ خود و رسول خود و حبیب خود و برگزیدۀ خود از میان آفریدگانت
و بر خاندان محمد،آن نیکان و پاکان و برگزیدگان،درود فرستی،درودی که جز تو کسی را یارای شمار کردنش نباشد،
و ما را در گروه بندگان صالح و مؤمنت که در این روز تو را می خوانند در آوری-ای پروردگار جهانیان -و ما و ایشان را بیامرزی،که تو بر هر کار توانایی.
بار خدایا،حاجت به تو آورده ام و امروز بار فقر و فاقه و مسکنت خویش بر دوش کشیده بر درگاه تو فرود آمده ام،در حالی که اعتمادم به آمرزش و رحمت تو بیشتر از اعتمادم به عمل خویش است،
زیرا عرصۀ مغفرت و رحمت تو پهناورتر از گناهان من است.پس بر محمد و آل او درود بفرست و روا گردان هر نیازی که مراست،که تو بر آن توانایی
و این بس بر تو آسان است و من فقیر درگاه توام و تو از من بی نیازی،زیرا هر خیر که دیده ام تنها از تو دیده ام و هر حادثۀ بد که از من دور شده تنها تو دور کرده ای و در امور این جهانی و آن جهانی جز به تو امید ندارم.
ای خداوند،هر کس ساز سفر کند و مهیا شود و کمر بندد و آهنگ کند که به امید صلات و عطایا و به چنگ آوردن مال و منال به درگاه مخلوقی رود،
ای مولای من،من ساز سفر می کنم و مهیا می شوم و کمر می بندم،و آهنگ می کنم به سوی تو،به امید عفو تو،به امید صلات و عطایای تو و به طلب بخشش و احسان تو.
بار خدایا،بر محمد و خاندانش درود بفرست و امروز مرا از امیدم نومید مکن،ای خداوندی که شوخ چشمی سائلان تو را از عطا باز نمی دارد و از عطایت نمی کاهد،
که من به اتکای عمل صالح خود به نزد تو نیامده ام و به شفاعت هیچ مخلوقی،جز شفاعت محمد و اهل بیت او-علیه و علیهم سلامک-امید نبسته ام.
ای خداوند،به درگاه تو آمده ام در حالی که به جرم خود و ستمی که در حق خود روا داشته ام اقرار می کنم.آمده ام در حالی که به عفو عظیم تو امید بسته ام که بدان خطاکاران را می بخشایی.
هر چند که آنان مدتی دراز سرگرم گناه و تباهکاری بوده اند،باز هم رحمت و مغفرت خویش از آنان دریغ نمی داری.
بار خدایا،بر محمد و خاندانش درود بفرست و امروز مرا از امیدم نومید مکن،ای خداوندی که شوخ چشمی سائلان تو را از عطا باز نمی دارد و از عطایت نمی کاهد،
که من به اتکای عمل صالح خود به نزد تو نیامده ام و به شفاعت هیچ مخلوقی،جز شفاعت محمد و اهل بیت او-علیه و علیهم سلامک-امید نبسته ام.
ای خداوند،به درگاه تو آمده ام در حالی که به جرم خود و ستمی که در حق خود روا داشته ام اقرار می کنم.آمده ام در حالی که به عفو عظیم تو امید بسته ام که بدان خطاکاران را می بخشایی.
هر چند که آنان مدتی دراز سرگرم گناه و تباهکاری بوده اند،باز هم رحمت و مغفرت خویش از آنان دریغ نمی داری.
بار خدایا،این جایگاه،جای خلفای تو و برگزیدگان توست.ولی جایگاه رفیع امینان تو را که آنان را بدان اختصاص داده ای دیگران بربودند.
و این تقدیر توست و فرمان تو مغلوب نمی شود و از تدبیر محتومت،
به هر گونه که بخواهی و هر جا که بخواهی،کس را یارای تجاوز نیست و تو به هر کاری که کنی داناتری و در آفرینش و ارادۀ خود متهم نیستی.پس برگزیدگان و خلفای تو مغلوب و مقهور شدند و حقّشان از کف بشد.
اکنون می نگرند که احکامت دگرگون شده و کتابت به یک سو افتاده و فرایض تو نه به روش تو به جای آورده می شود و سنتهای پیامبرت متروک مانده است.
بار خدایا،لعنت کن دشمنان ایشان را از اولین و آخرین،و لعنت کن هر کس را که به اعمال آنان رضا می دهد و لعنت کن اتباع و پیروان ایشان را.
بار خدایا،بر محمد و خاندانش درود بفرست،که تویی خداوند ستودۀ صاحب مجد و عظمت.
و آن سان که به اصفیای خود إبراهیم و آل إبراهیم درود فرستادی،برکات و تحیّات خویش بر محمد و آل محمد ارزانی دار.و در گشایش و آسایش و یاری کردن و تسلط بخشیدن و تأییدشان تعجیل فرما.
بار خدایا،مرا از کسانی قرار ده که تو را به یکتایی می پرستند و به تو ایمان آورده اند و پیامبرت را تصدیق کرده اند و امامان را به پیشوایی پذیرفته اند امامانی که اطاعتشان را فریضه ساخته ای
و ایمان به تو و تصدیق به رسول تو به دست ایشان اجرا می شود.آمین رب العالمین.
ای خداوند،غضب تو را جز حلم تو فرو نمی نشاند و سخط تو را جز عفو تو باز نمی گرداند و در برابر عقاب تو جز رحمتت پناهگاهی نیست.
و مرا جز تضرع به درگاه تو و زاری در برابر تو هیچ چیز از عذابت نمی رهاند.پس بر محمد و آل محمد درود بفرست
و ای خدای من،بدان قدرت که تو راست و مردگان را بدان حیات می بخشی و بلاد مرده را زنده می کنی،در کار من گشایشی پدید آور.
ای خدای من،مرا به اندوه هلاک مکن تا دعایم را اجابت کنی و آگاهم سازی که دعایم را اجابت کرده ای،
و تا زنده ام طعم عافیت را به من بچشان و مرا دشمنکام مگردان و خصم مرا بر گردن من سوار مکن و بر من مسلطش منمای.
بار خدایا،اگر توام بر فرازی،چه کسی را یاراست که به پستم آورد و اگر به پستم آوری،چه کسی را توان بر افراختن من باشد.
اگر گرامیم داری،چه کسی خوارم تواند ساخت و اگر خوارم داری،چه کسی گرامیم تواند داشت.اگر عذابم کنی چه کسی بر من رحمت آورد
و اگر هلاکم کنی،چه کسی به دفاع از بنده ات در برابر تو یارای ایستادنش باشد،یا تو را از کار او پرسد.
دانسته ام که در حکم ستم روا نداری و در انتقام شتاب نکنی.
زیرا کسی در کاری شتاب کند که می ترسد از کفش برود و کسی ستم کند که ضعیف و ناتوان باشد.و تو ای خدای من،بس برتر از این هایی،برتریی بس عظیم.
بار خدایا،بر محمد و آل محمد درود بفرست و مرا هدف تیر بلا مگردان و آماج خشم و سخط خود مساز.مهلتم ده و از اندوهم برهان
و از لغزشها و خطاهایم در گذر و به بلایی پس از بلای دیگر مبتلا مکن،که تو خود ناتوانی مرا و بیچارگی مرا و تضرع و زاری مرا به درگاه خود، می بینی.
بار خدایا،امروز از خشم تو به تو پناه می جویم،پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و مرا پناه ده.
امروز از سخط تو به زینهار تو می آیم،پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و مرا زینهار ده.
از تو خواهم که مرا از عذاب خود در امان داری،پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و مرا امان ده.از تو خواهم که راهنمای من باشی،پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و مرا راه نمای.
از تو خواهم که یاور من باشی،پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و مرا یاری کن.
از تو خواهم که بر من رحمت آوری،پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و بر من رحمت آور.
از تو خواهم که مرا کفایت کنی،پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و مرا کفایت کن.
از تو خواهم که مرا روزی دهی،پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و مرا روزی ده.
از خواهم که مرا مدد فرمایی،پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و مرا مدد فرمای.
از تو خواهم که گناهان گذشتۀ مرا بیامرزی،پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و مرا بیامرز.
از تو خواهم که مرا از گناه مصون داری،پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و مرا از گناه مصون دار،که اگر مشیّت تو باشد،هرگز به کاری که تواش نپسندی باز نگردم.
ای پروردگار من،پروردگار من،ای خدای مهربان،ای خدای بخشنده،ای صاحب جلالت و بزرگواری،بر محمد و خاندان او درود بفرست
و همۀ آنچه را از تو خواسته ام و از تو طلبیده ام و برای آن روی به تو آورده ام اجابت کن.آن را برای من بخواه و مقدّر کن و حکم کن و روا دار.
و خیر مرا قرار ده در آنچه از خواسته هایم بر می آوری و مرا در آن برکت ده و بدان بر من تفضل نمای و در آنچه مرا عطا می کنی نیکبختم گردان
و برای من در فضل و احسان خود بیفزای،که تو توانگر و بخشاینده ای،و آن را به خیر و نعمت آخرتم بپیوند،یا ارحم الراحمین.
( الصحیفه السجادیه / ترجمه آیتی ؛ ج 1 , ص 347 )
و کان من دعائه علیه السلام یوم الأضحی و یوم الجمعه ظاهره أن الیوم بأجمعه ظرف للدعاء لکن ذکر الشیخ(قده)فی المصباح أن محل قراءته وقت الفراغ من صلاتیهما و فی بعض فقرات هذا الدعاء تأکید له. «بجودک» الباء إما للسببیه أو للقسم،و یوهّن هذا بهوان. «بأنّ لک الملک» الباء للسببیه و مفعول قوله و«أسألک»هو قوله«مهما قسمت»انتهی،فإنه فی معنی أسألک من هذا کله،و فی نسخه أن توفر حظی بعد قوله و الآخره و حینئذ فهو المفعول و قوله مهما قسمت،انتهی،جمله معترضه. «الحنّان» أی ذو الرحمه و الذی یقبل علی من أعرض عنه. «المنّان» المعطی المنعم و الذی یبتدی بالنوافل قبل السؤال. «تهیّأ» هی مع أخواتها الثلاثه متقاربه المعنی. «لوفاده» أی لقدوم. «لا یحفیه سائل» أی لا یستقصیه و لا یبلغ آخر ما عنده إذ ما سأل بالنسبه إلی ما ترک نسبه متناهیه، و قال الشیخ الکفعمی(قده)معناه أنه لا یمنعه إعطاء سائل عن إعطاء آخر و هو مبنی علی ورود الإحفاء بمعنی المنع و لم نجده فیما عندنا من کتب اللغه،و فی خ لا یحیفه من الإحافه و هو الحمل علی الجور. «اللّهمّ إنّ هذا المقام لخلفائک» قد استدل بعضهم بهذا علی اختصاص هاتین الصلاتین بحضورهم علیهم السّلام و هو کما تری،فإن الظاهر أن هذا و أمثاله إنما هو تعریض بمخالفیهم الذین غصبوا مراتبهم و أما شیعتهم فإنهم إن صلوهما فإنما هو بالرخصه العامه منهم علیهم السّلام و هو لا ینافی الاختصاص.لخلفائک:مفعول المقام،و خبر إنّ هو قوله قد ابتزوها أی سلبوها و ضمیر ابتزوها إما راجع إلی المواضع أو إلی الدرجه أو للمقام لاکتسابه التأنیث من الدرجه و ها علی نسخه للمجهول کلمه تنبیه أو کلمه دعوه لا ضمیر تأنیث ثم إن افردت الکلمه فالقائم مقام المفعول المقام و إن جمعت الخلفاء. «و لا یجاوز المحتوم من تدبیرک» فإنک قد حتمت علیهم المغلوبیه صلاحا لهم فأنت لا تتهم فیما قضیت بأن یقال إن الصلاح فی غیر ما قضیت بل ما قضاه تعالی و قدره علی الأئمه علیهم السّلام إنما هو برضاء منهم و أنهم باعوا أنفسهم علی اللّه تعالی بأن یصل إلیهم ما وصل و الثمن ما أعد لهم من تلک الدرجات العالیات کما قال یحی علیه السّلام إن لی عند اللّه درجه لا أنالها إلا بالشهاده و هذا کله قد ورد فی صحیح الأخبار. «أشراعک» أی أبوابک یقال أشرع بابا إلی الطریق إذا فتحه. «مجید» أی کریم أو عزیز أو شریف و قیل معنی مجید أنه مجده خلقه و عظموه. «کصلواتک و برکاتک» و ههنا إشکال مشهور و حاصله أن المشبه به لا بد و أن یکون أقوی من المشبه مع أن نبینا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم أشرف سائر الممکنات فکذا الصلاه علیه ینبغی أن تکون أقوی و أشد من الصلاه علی غیره و التقصی عنه من وجوه:الأول إن أشدیه المشبه به أغلبیه لتحقق التشبیه بدونها کقوله تعالی:
کُتِبَ عَلَیْکُمُ اَلصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ
، الثانی إنه صلّی اللّه علیه و اله و سلّم لما کان من جمله آل إبراهیم کان داخلا فی تلک الصلاه المشبه بها و هذه الصلاه خاصه به و لا شک أن الصلاه الشامله له و لآل إبراهیم أفضل من الصلاه الخاصه به،و قد اعتمد جل أساتیذنا علی هذا و بمثله دفعوا الشبهه الوارده علی ما ورد من أن المراد بالفداء فی قوله تعالی:
وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ
الحسین علیه السّلام مع أنه أشرف من إسماعیل و حاصل الدفع أن الرسول صلّی اللّه علیه و اله و سلّم من صلب إسماعیل فلو وقع الذبح علی إسماعیل لم توجد تلک الذریه الطاهره التی من جملتها الحسین علیه السّلام و لا ریب فی أن المجموع أفضل من واحد،و أورد علی هذا ما حاصله أن مبناه علی أن یکون عطفت قوله و آل إبراهیم علی إبراهیم مقدما علی التشبیه حتی یکون المقصود تشبیه الصلاه علی نبینا و آله علیهم السّلام جمیعا بالصلاه علی إبراهیم و آله جمیعا فیتم التشبیه إذ لو فرضنا تقدم الحکم أعنی التشبیه علی العطف لعاد المحذور إذ مرجعه حینئذ إلی تشبیهین،أحدهما تشبیهها بالصلاه علی إبراهیم،و ثانیهما تشبیهها بالصلاه علی إبراهیم و المحذور باق فی التشبیه الأول دون الثانی و لکن فی تقدم الحکم علی العطف و عکسه خلاف بین أهل العربیه و الظاهر أن القرینه قائمه هنا علی تقدم العطف علی الحکم کما لا یخفی،الثالث إن إبراهیم علیه السّلام لما کان أفضل من الأنبیاء قبله کانت الصلاه علیه أفضل من الصلاه علی جمیع من قبله و إذا کانت الصلاه علی نبینا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم مثل تلک الصلاه فلا جرم تکون أفضل من الصلاه علی جمیع من قبله و اعترضه شیخنا البهائی(قده)بأنه لا یحسم ماده الإشکال إلا إذا ثبت أن فضل الصلاه علی إبراهیم علی من قبله أزید من فضل الصلاه علی نبینا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم علی من قبله و أتباعه متعسرا و متعذرا، الرابع أن الصلاه علی إبراهیم أقوی من حیث الأقدمیه و هو کاف فی التشبیه و یضعف بقوله صلّی اللّه علیه و اله و سلّم کنت نبیا و آدم بین الماء و الطین،الخامس ما ذکره شیخنا الشهید(ره)فی قواعده و حاصله أن هذا دعاء و هو إنما یتعلق بالمستقبل و نبینا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم کان الواقع قبل هذا الدعاء أنه أفضل من إبراهیم،و هذا الدعاء یطلب فیه زیاده علی هذا الفضل مساواته لصلاته علی إبراهیم فهما و إن تساویا فی الزیاده إلا أن الأصل المحفوظ خال عن معارضته الزیاده،السادس أنه لا یلزم أن یکون المشبه به أقوی من کل وجه بل یلزم أن یکون شیئا واضحا ظاهرا کما فی قوله تعالی:
مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاهٍ
لأن نورها مشاهد للسامع و کذا الصلاه علی إبراهیم شائع مشهور علی ألسنه أهل الملل و الأدیان، السابع أن الکاف للتعلیل مثلها فی قوله تعالی:
وَ اُذْکُرُوهُ کَما هَداکُمْ
،الثامن إن الصلاه بهذا اللفظ جاریه فی کل صلاه علی لسان کل مصل إلی انقضاء التکیف فیکون الحاصل لنبینا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم بالنسبه إلی مجموع الصلوات أضعافا مضاعفه،و قد بقیت وجوه کثیره ذکرناها فی شرحنا الکبیر من أرادها فلینظرها ثمه. «ممّن یجری ذلک به» إشاره إلی النصر و التأیید لآل محمد أو إلی التوحید أی یجری توحیدک بهم بأن یوحدوک و علی یدیهم بأن یأمروا به،و قیل هو بیان لضمیر طاعتهم الراجع إلی الأئمه علیهم السّلام،و یجوز تعلقه بفعل محذوف دل علیه الفعل السابق أی اجعلنی من الذین یجری التوحید بهم و علی یدیهم. «حتّی تستجیب لی» أی لا تمتنی إلا بعد استجابه دعواتی التی من جملتها المغفره و التوفیق لرضاک. «غرضا» بالغین المهمله بمعنی الهدف و بالمهمله بمعنی العرض للبلایا. «نصبا» أی علما. «ألف مرّه» یدل علی استحباب التصلیه علی محمد و آله فی یوم الجمعه ألف مره کما ورد فی صحیح الأخبار،قیل و إن ضاق وقتک فقل اللهم صلی علی محمد و آل محمد ألف مره کما ورد فی لا إله إلا اللّه ألف مره.
( نورالأنوار فی شرح الصحیفه السجادیه ؛ ج 1 , ص 344 )
ص : 1048
20832-6 ( الکافی 327:5) الاثنان، عن منصور بن العباس ، عن سعید بن جناح ( الکافی 525:6) العده ، عن سهل و محمد ، عن أحمد جمیعا، عن سعید بن جناح ، عن مطرف مولی معن ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": ثلاثه للمؤمن فیها راحه: دار واسعه تواری عورته، و سوء حاله من الناس، و امرأه صالحه تعینه علی أمر الدنیا و الآخره، و ابنه [أو أخت] یخرجها [من منزله] إما بموت أو بتزویج".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 72 )
ص : 1049
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَنْ تَبْقَی اَلْأَرْضُ إِلاَّ وَ فِیهَا مَنْ یَعْرِفُ اَلْحَقَّ فَإِذَا زَادَ اَلنَّاسُ فِیهِ قَالَ قَدْ زَادُوا وَ إِذَا نَقَصُوا مِنْهُ قَالَ قَدْ نَقَصُوا وَ إِذَا جَاءُوا بِهِ صَدَّقَهُمْ وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ کَذَلِکَ لَمْ یُعْرَفِ اَلْحَقُّ مِنَ اَلْبَاطِلِ.
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 199 )
پدرم رحمه اللّه علیه فرمود:سعد بن عبد اللّه،از احمد بن محمّد و محمّد بن عبد الجبّار،از محمّد بن خالد برقی،از فضاله بن ایّوب،از شعیب،از ابو حمزه نقل کرده که وی گفت:حضرت ابو عبد اللّه علیه السّلام فرمودند: باقی نمی ماند زمین مگر در آن کسی باید باشد که به حقّ آگاه و واقف بوده به طوری که مردم وقتی در آن چیزی اضافه نمودند او بفرماید: مردم به حقّ افزودند و هر گاه از آن نقص و کسر نمایند بفرماید مردم ناقص کردند و زمانی که عین حقّ را آوردند ایشان را تصدیق نماید و اگر این چنین نباشد حقّ از باطل ممتاز و مشخّص نمی شود.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 647 )
ص : 1050
ل، [الخصال] ، اَلْقَطَّانُ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْبَغَوِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْجَعْدِ عَنْ زُهَیْرٍ عَنْ سِمَاکِ بْنِ حَرْبٍ وَ زِیَادِ بْنِ عِلاَقَهَ وَ حُصَیْنِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ کُلُّهُمْ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَهَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: یَکُونُ بَعْدِی اِثْنَا عَشَرَ أَمِیراً غَیْرَ أَنَّ حصین [حُصَیْناً] قَالَ فِی حَدِیثِهِ ثُمَّ تَکَلَّمَ بِشَیْءٍ لَمْ أَفْهَمْهُ وَ قَالَ بَعْضُهُمْ فِی حَدِیثِهِ فَسَأَلْتُ أَبِی وَ قَالَ بَعْضُهُمْ فَسَأَلْتُ اَلْقَوْمَ فَقَالُوا قَالَ کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ . غط، [الغیبه] ، للشیخ الطوسی أَحْمَدُ بْنُ عُبْدُونٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکَاتِبِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ بْنِ عَلاَّنٍ عَنْ أَبِی بَکْرِ بْنِ أَبِی خَیْثَمَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْدٍ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 236 )
ص : 1051
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «إِنَّ مَنْ زَارَهُ فِی یَوْمِ عَاشُورَاءَ وَ بَاتَ عِنْدَهُ کَانَ کَمَنِ اُسْتُشْهِدَ بَیْنَ یَدَیْهِ» .
( مصباح الزائر , جلد 1 , صفحه 261 )
ص : 1052
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلرَّجُلِ یَحْضُرُهُ اَلْمَوْتُ فَیُطَلِّقُ اِمْرَأَتَهُ هَلْ یَجُوزُ طَلاَقُهُ قَالَ نَعَمْ وَ إِنْ مَاتَ وَرِثَتْهُ وَ إِنْ مَاتَتْ لَمْ یَرِثْهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 304 )
ص : 1053
وَ قَالَ اَلزَّمَخْشَرِیُّ فِی اَلْفَائِقِ : إِنَّ عُمَرَ دَخَلَ عَلَیْهِ اِبْنُ عَبَّاسٍ حِینَ طُعِنَ فَرَآهُ مُغْتَمّاً لِمَنْ یَسْتَخْلِفُ بَعْدَهُ، فَجَعَلَ اِبْنُ عَبَّاسٍ یَذْکُرُ لَهُ أَصْحَابَهُ، فَذَکَرَ عُثْمَانَ ، فَقَالَ: إِنَّهُ کَلِفٌ بِأَقَارِبِهِ، وَ رُوِیَ: أَخْشَی حَفَدَهُ وَ أُثْرَتَهُ. قَالَ: فَعَلِیٌّ ؟. قَالَ: ذَاکَ رَجُلٌ فِیهِ دُعَابَهٌ!. قَالَ: فَطَلْحَهُ ؟. قَالَ: لَوْ لاَ بَأْوٌ فِیهِ. وَ رُوِیَ أَنَّهُ قَالَ: اَلْأَکْنَعُ، إِنَّ فِیهِ بَأْوَاً أَوْ نَخْوَهً. قَالَ: فَالزُّبَیْرُ ؟. قَالَ: وَعِقَهٌ لَقِسٌ. وَ قَالَ رُوِیَ: ضَرِسٌ ضَبِسٌ ، أو قال: ضمس. وَ رُوِیَ: لاَ یَصْلُحُ أَنْ یَلِیَ هَذَا اَلْأَمْرَ إِلاَّ حَصِیفُ اَلْعُقْدَهِ قَلِیلُ اَلْغِرَّهِ، اَلشَّدِیدُ فِی غَیْرِ عُنْفٍ. فَعَبْدُ اَلرَّحْمَنِ ؟. قَالَ: أَوْهِ! ذَکَرْتَ رَجُلاً صَالِحاً وَ لَکِنَّهُ ضَعِیفٌ، وَ هَذَا اَلْأَمْرُ لاَ یَصْلُحُ لَهُ إِلاَّ اَللَّیِّنُ مِنْ غَیْرِ ضَعْفٍ وَ اَلْقَوِیُّ مِنْ غَیْرِ عُنْفٍ ، وَ اَللَّیِّنُ فِی غَیْرِ ضَعْفٍ، اَلْجَوَادُ فِی غَیْرِ سَرَفٍ، اَلْبَخِیلُ فِی غَیْرِ وَکَفٍ. قَالَ: فَسَعْدُ بْنُ أَبِی وَقَّاصٍ ؟. قَالَ: ذَاکَ یَکُونُ فِی مِقْنَبٍ مِنْ مَقَانِبِکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 390 )
ص : 1054
وَ قَالَ بَعْضُ اَلْأَنْبِیَاءِ لِمَنْ تَبِعَهُ مَنْ یَکْفُلُ لِی أَنْ لاَ یَغْضَبَ وَ یَکُونَ مَعِی فِی دَرَجَتِی وَ یَکُونَ بَعْدِی خَلِیفَتِی فَقَالَ شَابٌّ مِنَ اَلْقَوْمِ أَنَا ثُمَّ أَعَادَ عَلَیْهِ فَقَالَ اَلشَّابُّ أَنَا وَ وَفَی بِهِ فَلَمَّا مَاتَ کَانَ فِی مَنْزِلَتِهِ بَعْدَهُ وَ هُوَ ذُو اَلْکِفْلِ سُمِّیَ بِهِ لِأَنَّهُ کَفَلَ بِالْغَضَبِ وَ وَفَی.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 122 )
یکی از پیامبران(علیهم السّلام)به پیروانش فرمود:کیست که به من قول دهد که خشم نگیرد تا با من هم درجه باشد،و پس از من جانشین من شود،جوانی از میان آن قوم،گفت:من.دوباره تکرار کرد.باز آن جوان گفت:من،و به قول خود وفا کرد،وقتی که آن پیامبر از دنیا رفت،آن جوان در جای وی قرار گرفت که وی همان ذو الکفل بود،و به این نام،نامیده شد،بخاطر این که خشم خود را بر عهده گرفت و به وعدۀ خود وفا کرد.پس بر عاقل لازم است که در حال خشم به زشتی آن و زشتی چهرۀ خود بهنگام خشم بیندیشد و چهرۀ دیگران را در حال خشم بخاطر آورد،
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 239 )
ص : 1055
لاَ تَسْتَکْثِرَنَّ اَلْعَطَاءَ وَ إِنْ کَثُرَ فَإِنَّ حُسْنَ اَلثَّنَاءِ أَکْثَرُ مِنْهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 518 )
ص : 1056
وَ عَنْهُ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ یَاسِرٍ ، عَنِ اَلرِّضَا (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «مَثَلُ اَلاِسْتِغْفَارِ مَثَلُ وَرَقٍ عَلَی شَجَرَهٍ تُحَرَّکُ فَیَتَنَاثَرُ، وَ اَلْمُسْتَغْفِرُ مِنْ ذَنْبٍ وَ یَفْعَلُهُ کَالْمُسْتَهْزِئِ بِرَبِّهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 65 )
ص : 1057
15035-12 الفقیه ،5020/34/4 و روی: إن کان أصابه ألم الحجاره فلا یرد و إن لم یکن أصابه ألم الحجاره یرد روی ذلک صفوان عن أبی بصیر عن غیر واحد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام .
( الوافی , جلد 15 , صفحه 266 )
ص : 1058
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : قَوْلَ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: وَ اَلْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحارِ ؟ قَالَ: «اِسْتَغْفَرَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی وَتْرِهِ سَبْعِینَ مَرَّهً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 603 )
ص : 1059
أبو جعفر محمد بن جریر الطبری: عن الحسین قال: أخبرنا أحمد بن محمد، عن محمد بن علیّ، عن [علیّ بن] الحسن، عن أبیه و حسین بن أبی العلاء قال: کنّا مع أبی عبد اللّه - علیه السلام - إذ أقبل رجل من أهل خراسان فقال له أبو عبد اللّه - علیه السلام-: ما فعل فلان بن فلان. قال: لا علم لی (به) . قال: لکن اخبرک أنّ فلان بن فلان بعث معک بجاریه إلیّ فلا حاجه لی فیها، قال الرجل و لم؟ قال: لأنّک لم تراقب اللّه فیها و حیث عملت ما عملت لیله نهر بلخ حیث صنعت ما صنعت، فسکت الرجل و علم أنّه قد أخبره بأمر قد فعله .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 432 )
ص : 1060
وَ رَوَی هَذَا اَلْخَبَرَ فِی اَلْکَافِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْغَضَنْفَرِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ إِلَی قَوْلِهِ : إِنِّی وَ اِثْنَا عَشَرَ مِنْ وُلْدِی وَ أَنْتَ إِلَخْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 260 )
ص : 1061
مَنِ اِعْتَبَرَ حَذِرَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 576 )
ص : 1062
اِبْنُ شَهْرِ آشُوبَ: رُوِیَ أَنَّ اَلنَّبِیَّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قَالَ: «اَللَّهُمَّ اِلْعَنْ رِعْلاً وَ ذَکْوَانَ، أَللَّهُمَّ اُشْدُدْ وَطْأَتَکَ عَلَی مُضَرَ، اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ سِنِیهِمْ کَسِنِی یُوسُفَ». فَفِی اَلْخَبَرِ أَنَّ اَلرَّجُلَ مِنْهُمْ کَانَ یَلْقَی صَاحِبَهُ فَلاَ یُمْکِنُهُ اَلدُّنُوُّ، فَإِذَا دَنَا مِنْهُ لاَ یُبْصِرُهُ مِنْ شِدَّهِ دُخَانِ اَلْجُوعِ، وَ کَانَ یُجْلَبُ إِلَیْهِمْ مِنْ کُلِّ نَاحِیَهٍ، فَإِذَا اِشْتَرَوْهُ وَ قَبَضُوهُ لَمْ یَصِلُوا بِهِ إِلَی بُیُوتِهِمْ حَتَّی یَتَسَوَّسَ وَ یُنْتِنَ، فَأَکَلُوا اَلْکِلاَبَ اَلْمَیِّتَهَ وَ اَلْجِیَفَ وَ اَلْجُلُودَ، وَ نَبَشُوا اَلْقُبُورَ، وَ أَحْرَقُوا عِظَامَ اَلْمَوْتَی فَأَکَلُوهَا، وَ أَکَلَتِ اَلْمَرْأَهُ طِفْلَهَا، وَ کَانَ اَلدُّخَانُ یَتَرَاکَمُ بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی: فَارْتَقِبْ یَوْمَ تَأْتِی اَلسَّماءُ بِدُخانٍ مُبِینٍ `یَغْشَی اَلنّاسَ هذا عَذابٌ أَلِیمٌ . فَقَالَ أَبُو سُفْیَانَ وَ رُؤَسَاءُ قُرَیْشٍ: یَا مُحَمَّدُ، أَ تَأْمُرُنَا بِصِلَهٍ اَلرَّحِمِ، فَأَدْرِکْ قَوْمَکَ فَقَدْ هَلَکُوا؛ فَدَعَا لَهُمْ، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی: رَبَّنَا اِکْشِفْ عَنَّا اَلْعَذابَ إِنّا مُؤْمِنُونَ ، فَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: إِنّا کاشِفُوا اَلْعَذابِ قَلِیلاً إِنَّکُمْ عائِدُونَ ، فَعَادَ إِلَیْهِمُ اَلْخِصْبُ وَ اَلدَّعَهُ، وَ هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی: فَلْیَعْبُدُوا رَبَّ هذَا اَلْبَیْتِ `اَلَّذِی أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَ آمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 13 )
ص : 1063
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا قَالَ لَکَ أَخُوکَ کُلْ وَ أَنْتَ صَائِمٌ فَکُلْ وَ لاَ تُلْجِئْهُ إِلَی أَنْ یُقْسِمَ عَلَیْکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 155 )
ص : 1064
و فی مجمع البیان : روی عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام-، قال: لا ینتصف ذلک الیوم ، حتّی یقیل أهل الجنّه فی الجنّه، و أهل النّار فی النّار.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 384 )
ص : 1065
24642-14 ( الکافی 204:3 التهذیب 463:1 رقم 1514) الثلاثه، عن بعض أصحابه ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": ینبغی لصاحب المصیبه أن یضع رداءه حتی یعلم الناس أنه صاحب المصیبه".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 553 )
ص : 1066
مَنْ ظَلَمَ نَفْسَهُ کَانَ لِغَیْرِهِ أَظْلَمُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 626 )
ص : 1067
حَدَّثَ أَبُو مُحَمَّدٍ هَارُونُ بْنُ مُوسَی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلصَّائِغِ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلصَّیْرَفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَصَابَکَ اَلْأَرَقُ فَقُلْ سُبْحَانَ اَللَّهِ ذِی اَلشَّأْنِ دَائِمِ اَلسُّلْطَانِ عَظِیمِ اَلْبُرْهَانِ کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ .
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 283 )
1-وقتی انسان خواست بخوابد ولی به خاطر ابتلا به بیماری و عدم تندرستی نتوانست بخوابد،روایت شده که امام صادق علیه السّلام فرمود:وقتی مبتلا به بی خوابی شدی،بگو: «سبحان اللّه ذی الشأن،دائم السّلطان،عظیم البرهان،«
کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ
».». -پاک و منزّه است خداوند ارجمند،فرمانروای جاودانی،صاحب برهان بزرگ،که هر لحظه به کاری مشغول است.
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 504 )
طبق روایتی که از امام صادق علیه السّلام رسیده است،کسی که می خواهد بخوابد،ولی به سبب بیماری خوابش نمی برد،بگوید:
؛
منزه است خدایی که جاه و مقامی دارد.سلطه اش همیشگی است و دلیلش قاطع است و هرروز در کاری است[دائما در حال خلق و افاضۀ وجود است].
( سائل رستگار ؛ ج 1 , ص 375 )
ص : 1068
قَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ لِکُلِّ إِمَامٍ عَهْداً فِی عُنُقِ أَوْلِیَائِهِمْ وَ شِیعَتِهِمْ وَ إِنَّ مِنْ تَمَامِ اَلْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ وَ حُسْنِ اَلْأَدَاءِ زِیَارَهَ قُبُورِهِمْ فَمَنْ زَارَهُمْ رَغْبَهً فِی زِیَارَتِهِمْ وَ تَصْدِیقاً لِمَا رَغِبُوا فِیهِ کَانَ أَئِمَّتُهُمْ شُفَعَاءَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 202 )
امام رضا(علیه السّلام)فرموده است:همانا برای هر یک از امامان بر گردن دوستان و شیعیانش حقی است و یکی از لوازم وفای به عهد و ادای این حق زیارت مرقدهای ایشان است و هر کس با رغبت آنان را زیارت کند و به آنچه آنان آورده اند تصدیق کند،روز قیامت امامها شفیع او خواهند بود .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 332 )
ص : 1069
12374-13 التهذیب ،1/17/56/5 موسی عن الحسن بن محمد عن محمد بن زیاد عن عمار بن مروان عن أبی بصیر قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: حد العقیق أوله المسلخ و آخره ذات عرق .
( الوافی , جلد 12 , صفحه 485 )
ص : 1070
وَ نَقَلْتُ مِنْ مَنَاقِبِ اَلْخُوَارِزْمِیِّ قَالَ: شَهِدَ خُزَیْمَهُ بْنُ ثَابِتٍ اَلْأَنْصَارِیُّ اَلْجَمَلَ وَ هُوَ لاَ یَسُلُّ سَیْفاً وَ صِفِّینَ وَ قَالَ لاَ أُصَلِّی أَبَداً خَلْفَ إِمَامٍ حَتَّی یُقْتَلَ عَمَّارٌ فَأَنْظُرَ مَنْ یَقْتُلُهُ فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ تَقْتُلُهُ اَلْفِئَهُ اَلْبَاغِیَهُ قَالَ فَلَمَّا قُتِلَ عَمَّارٌ قَالَ خُزَیْمَهُ قَدْ جَاءَتْ لِی اَلصَّلاَهُ ثُمَّ اِقْتَرَبَ فَقَاتَلَ حَتَّی قُتِلَ وَ کَانَ اَلَّذِی قَتَلَ عَمَّاراً أَبُو اَلْعَادِیَهِ اَلْمُزَنِیُّ طَعَنَهُ بِرُمْحٍ فَسَقَطَ وَ کَانَ یَوْمَئِذٍ یُقَاتِلُ وَ هُوَ اِبْنُ أَرْبَعٍ وَ تِسْعِینَ سَنَهً فَلَمَّا وَقَعَ أَکَبَّ عَلَیْهِ رَجُلٌ فَاجْتَزَّ رَأْسَهُ فَأَقْبَلاَ یَخْتَصِمَانِ کِلاَهُمَا یَقُولُ أَنَا قَتَلْتُهُ فَقَالَ عَمْرُو بْنُ اَلْعَاصِ وَ اَللَّهِ إِنْ یَخْتَصِمَانِ إِلاَّ فِی اَلنَّارِ فَسَمِعَهَا مُعَاوِیَهُ فَقَالَ لِعَمْرٍو وَ مَا رَأَیْتُ مِثْلَ مَا صَنَعْتَ قَوْمٌ بَذَلُوا أَنْفُسَهُمْ دُونَنَا تَقُولُ لَهُمَا إِنَّکُمَا تَخْتَصِمَانِ فِی اَلنَّارِ فَقَالَ عَمْرٌو هُوَ وَ اَللَّهِ ذَاکَ وَ إِنَّکَ لَتَعْلَمُهُ وَ لَوَدِدْتُ أَنِّی مِتُّ قَبْلَ هَذَا بِعِشْرِینَ سَنَهً .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 260 )
و در مناقب خوارزمی آورده که خزیمه بن ثابت انصاری در جمل حاضر شد و شمشیر نکشید، و در صفین نیز بود این چنین و میگفت که: من در عقب امام نماز نخواهم گذارد تا عمار کشته شود و ببینم که کدام طایفه او را می کشند که من شنیدم از رسول اللّه (صلّی اللّه علیه و آله) که: گروه باغیه او را بقتل آرند، چون عمار شهید شد خزیمه گفت که: مراست نماز در خلف امام بعد از آن قتال کرد تا کشته شد.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 358 )
ص : 1071
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا اِتَّخَذَ اَللّهُ إِبْراهِیمَ خَلِیلاً أَتَاهُ مَلَکُ اَلْمَوْتِ بِبِشَارَهِ اَلْخَلَّهِ فِی صُورَهِ شَابٍّ أَبْیَضَ فَدَخَلَ إِبْرَاهِیمُ اَلدَّارَ فَاسْتَقْبَلَهُ خَارِجاً مِنَ اَلدَّارِ وَ کَانَ إِبْرَاهِیمُ رَجُلاً غَیُوراً وَ کَانَ إِذَا خَرَجَ فِی حَاجَهٍ أَغْلَقَ بَابَهُ وَ أَخَذَ مِفْتَاحَهُ فَقَالَ یَا عَبْدَ اَللَّهِ مَا أَدْخَلَکَ دَارِی فَقَالَ رَبُّهَا أَدْخَلَنِیهَا فَقَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبُّهَا أَحَقُّ بِهَا مِنِّی فَمَنْ أَنْتَ قَالَ مَلَکُ اَلْمَوْتِ فَفَزِعَ إِبْرَاهِیمُ فَقَالَ جِئْتَنِی لِتَسْلُبَنِی رُوحِی فَقَالَ لاَ وَ لَکِنِ اِتَّخَذَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَلِیلاً فَجِئْتُ بِبِشَارَتِهِ فَقَالَ إِبْرَاهِیمُ فَمَنْ هَذَا لَعَلِّی أَخْدُمُهُ حَتَّی أَمُوتَ قَالَ أَنْتَ هُوَ فَدَخَلَ عَلَی سَارَهَ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ اِتَّخَذَنِی خَلِیلاً.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 96 )
امام باقر علیه السّلام می فرماید: هنگامی که خداوند ابراهیم را خلیل خویش نامید فرشتۀ مرگ در چهرۀ جوانی سپیدرو، نزد او آمد تا او را از این مقام آگاه سازد. هنگامی که ابراهیم وارد خانه اش شد او را در خانه اش دید. ابراهیم که مردی بسیار باغیرت بود و همواره هنگام خروج از خانه اش در خانه را محکم می بست از آن جوان رنجیده گشت و گفت: ای جوان! چرا به خانه ام وارد شده ای؟
عزرائیل گفت: من خود وارد نشده ام بلکه خداوند مرا وارد خانه ات کرده است ابراهیم گفت: آیا آمده ای تا جانم را بستانی؟ فرشته گفت: نه، خداوند یکی از بندگانش را به عنوان خلیل خویش برگزیده است و من برای مژدۀ این
مقام به نزد تو آمده ام. ابراهیم گفت: آن بنده کیست که تا پایان عمرم خدمتگزارش باشم. عزرائیل گفت: آن بنده تویی. پس ابراهیم نزد همسرش ساره رفت و بشارت این خبر را به همسرش داد.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 179 )
ص : 1072
عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: عَوْنُکَ لِلضَّعِیفِ مِنْ أَعْظَمِ اَلصَّدَقَهِ قَالَ أَمَرَنِی رَبِّی بِمُدَارَاهِ اَلنَّاسِ کَمَا أَمَرَنِی بِأَدَاءِ اَلْفَرَائِضِ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 211 )
10-پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:کمک توبه شخص ضعیف بزرگترین صدقه است.11-پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:پروردگارم مرا به خوشرفتاری با مردم امر فرموده،همان طور که به واجبات امر فرموده.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 445 )
ص : 1073
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِیَّاکُمْ وَ دَعْوَهَ اَلْوَالِدِ فَإِنَّهَا تُرْفَعُ فَوْقَ اَلسَّحَابِ حَتَّی یَنْظُرُ اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهَا فَیَقُولُ اِرْفَعُوهَا إِلَیَّ حَتَّی أَسْتَجِیبَ لَهُ فَإِیَّاکُمْ وَ دَعْوَهَ اَلْوَالِدِ فَإِنَّهَا أَحَدُّ مِنَ اَلسَّیْفِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 255 )
ص : 1074
رَوَینَا ذَلِکَ بِإِسْنَادِنَا إِلَی جَدِّیَ اَلسَّعِیدِ أَبِی جَعْفَرٍ اَلطُّوسِیِّ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی اَلْعَبَّاسِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ اِبْنِ عُقْدَهَ اَلْحَافِظِ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ قَالَ حَدَّثَنَا ثَعْلَبَهُ بْنُ مَیْمُونٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلْفَیْضِ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَطَاءٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرُ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ أَنَّهُ قَالَ: یَا بُنَیَّ إِنَّهُ لاَ بُدَّ أَنْ یُمْضِیَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَقَادِیرَهُ وَ أَحْکَامَهُ عَلَی مَا أَحَبَّ وَ قَضَاهُ وَ سَیُنْفِذُ اَللَّهُ قَضَاءَهُ وَ قَدَرَهُ وَ حُکْمَهُ فِیکَ فَعَاهِدْنِی یَا بُنَیَّ[لاَ]تَلْفِظُ بِکَلِمَهٍ مِمَّا أُسِرُّ بِهِ إِلَیْکَ حَتَّی أَمُوتَ وَ بَعْدَ مَوْتِی بِاثْنَیْ عَشَرَ شَهْراً فَإِنِّی أُخْبِرُکَ بِخَبَرٍ أَصْلُهُ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی تَقُولُهُ غُدْوَهً وَ عَشِیَّهً فَیَشْتَغِلُ أَلْفُ أَلْفِ مَلَکٍ یُعْطَی کُلُّ مَلَکٍ مِنْهُمْ قُوَّهَ أَلْفِ أَلْفِ کَاتِبٍ فِی سُرْعَهِ اَلْکِتَابَهِ وَ یُوَکَّلُ بِالاِسْتِغْفَارِ لَکَ أَلْفُ أَلْفِ مَلَکٍ یُعْطَی کُلٌّ مِنْهُمْ قُوَّهَ أَلْفِ أَلْفِ مُسْتَغْفِرٍ وَ یُبْنَی لَکَ فِی اَلْفِرْدَوْسِ أَلْفُ أَلْفِ قَصْرٍ فِی کُلِّ قَصْرٍ أَلْفُ أَلْفِ بَیْتٍ تَکُونُ فِیهَا جَارَ جَدِّکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ یُبْنَی لَکَ فِی دَارِ اَلسَّلاَمِ بَیْتٌ تَکُونُ فِیهِ جَارَ أَهْلِکَ وَ یُبْنَی لَکَ فِی جَنَّهِ عَدْنٍ أَلْفُ مَدِینَهٍ وَ یُحْشَرُ مَعَکَ مِنْ قَبْرِکَ کِتَابٌ نَاطِقٌ یَنْطِقُ بِالْحَقِّ یَقُولُ إِنَّ هَذَا لاَ سَبِیلَ لِلْفَزَعِ وَ لاَ لِلْخَوْفِ وَ لاَ لِمَزَلَّهِ اَلصِّرَاطِ وَ لاَ لِلْعَذَابِ عَلَیْهِ وَ لاَ تَمُوتُ إِلاَّ وَ أَنْتَ شَهِیدٌ وَ تَکُونُ حَیَاتُکَ مَا حَیِیتَ وَ أَنْتَ سَعِیدٌ وَ لاَ یُصِیبُکَ فَقْرٌ أَبَداً وَ لاَ فَزَعٌ وَ لاَ جُنُونٌ وَ لاَ بَلْوَی أَبَداً وَ لاَ تَدْعُو اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِدَعْوَهٍ فِی یَوْمِکَ ذَلِکَ فِی حَاجَهٍ مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ إِلاَّ أَتَتْکَ کَائِنَهً مَا کَانَتْ بَالِغَهً مَا بَلَغَتْ فِی أَیِّ نَحْوٍ شِئْتَ وَ لاَ تَطْلُبُ إِلَیْهِ حَاجَهً لَکَ وَ لاَ لِغَیْرِکَ مِنْ أَمْرِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ إِلاَّ سَبَّبَ لَکَ قَضَاءَهَا وَ تُکْتَبُ لَکَ فِی کُلِّ یَوْمٍ بِعَدَدِ أَنْفَاسِ أَهْلِ اَلثَّقَلَیْنِ بِکُلِّ نَفْسٍ أَلْفُ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ یُمْحَی عَنْکَ أَلْفُ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ تُرْفَعُ لَکَ أَلْفُ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ یُوَکَّلُ بِالاِسْتِغْفَارِ لَکَ اَلْعَرْشُ وَ اَلْکُرْسِیُّ وَ اَلْفِرْدَوْسُ حَتَّی تَقِفَ بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَعَاهِدْنِی یَا بُنَیَّ أَلاَّ تُعَلِّمَ هَذَا اَلدُّعَاءَ لِأَحَدٍ إِلَی مَحَلِّ مَنِیَّتِکَ فَلاَ تُعَلِّمْهُ أَحَداً إِلاَّ أَهْلَ بَیْتِکَ وَ شِیعَتَکَ وَ مَوَالِیَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ ذَلِکَ وَ عَلَّمْتَهُ کُلَّ أَحَدٍ طَلَبُوا اَلْحَوَائِجَ إِلَی رَبِّهِمْ تَعَالَی فِی کُلِّ نَحْوٍ فَقَضَاهَا لَهُمْ وَ إِنِّی لَأُحِبُّ أَنْ یَتِمَّ مَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ فَتُحْشَرُونَ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْکُمْ وَ لا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ وَ لاَ تَدْعُو بِهِ إِلاَّ وَ أَنْتَ طَاهِرٌ وَ وَجْهُکَ مُسْتَقْبِلَ اَلْقِبْلَهِ فَإِنْ فَعَلْتَ ذَلِکَ فِی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ بَعْدَ صَلاَهِ اَلْعَصْرِ کَانَ أَفْضَلَ فَعَاهَدَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی ذَلِکَ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا بُنَیَّ إِذَا أَرَدْتَ ذَلِکَ فَقُلْ وَ ذَکَرَ اَلدُّعَاءَ .
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 453 )
ص : 1075
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْمُحْتَکِرُ مَلْعُونٌ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ.
( طب النبی صلّی الله علیه و آله , جلد 1 , صفحه 22 )
و فرمود:محتکر در دنیا و آخرت ملعون است.
( طب النبی صلّی الله علیه و آله / ترجمه مراغی ؛ ج 1 , ص 33 )
ص : 1076
وَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی یَحْیَی بْنِ أَبِی اَلْعَلاَ اَلرَّازِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ قَدْ سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِإِبْلِیسَ: «فَإِنَّکَ مِنَ اَلْمُنْظَرِینَ `إِلی یَوْمِ اَلْوَقْتِ اَلْمَعْلُومِ» قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ یَوْمُ اَلْوَقْتِ اَلْمَعْلُومِ یَوْمُ یُنْفَخُ فِی اَلصُّورِ نَفْخَهً وَاحِدَهً فَیَمُوتُ إِبْلِیسُ مَا بَیْنَ اَلنَّفْخَهِ اَلْأُولَی وَ اَلثَّانِیَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 13 )
ص : 1077
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ یَشْتَرِی سِهَامَ اَلْقَصَّابِینَ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَخْرُجَ اَلسَّهْمُ فَقَالَ لاَ یَشْتَرِی شَیْئاً حَتَّی یَعْلَمَ مِنْ أَیْنَ یَخْرُجُ اَلسَّهْمُ فَإِنِ اِشْتَرَی شَیْئاً فَهُوَ بِالْخِیَارِ إِذَا خَرَجَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 223 )
3 - زید شحّام گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی سهام چند قصاب را پیش از معلوم کردن سهم ها خریداری می کند.
فرمود: تا وقتی نداند که سهم هریک چه می شود، نباید خریداری کند؛ و اگر پیش از جدا کردن سهم ها خریداری کرد، اختیار دارد که پس از جدا شدن سهم ها بر خرید خود باقی بماند یا آن را پس بدهد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 514 )
: صحیح. قوله علیه السلام: لا یشتری یدل علی عدم جواز شراء حصه واحد منهم إذا کان دأبهم فی القسمه ما تقدم و أما إذا أمکن القسمه بتعدیل السهام، فلا منع لأنه یشتری مشاعا، فإن اقتسموا بالتعدیل فلا خیار، و إلا فإن خرج فی سهمه الردیء له الخیار فی القسمه، و لعل ما وقع من المنع أولا مبنی علی ما هو دأبهم من شراء عشره مجهوله من الجمیع. قوله علیه السلام: فإن اشتری أی إن أراد اشتری ببیع آخر، و إلا فلا، لبطلان الأول.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 260 )
ص : 1078
و فی الکافی عن الصادق علیه السلام : مَوْقُوتاً أی ثابتا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 315 )
ص : 1079
ل ، [الخصال] ، عَنِ اِبْنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ حُمَیْدٍ عَنْ اَلثُّمَالِیِّ قَالَ: فَدَعَا حُذَیْفَهُ بْنُ اَلْیَمَانِ اِبْنَهُ عِنْدَ مَوْتِهِ فَأَوْصَی إِلَیْهِ وَ قَالَ یَا بُنَیَّ أَظْهِرِ اَلْیَأْسَ مِمَّا فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ فَإِنَّ فِیهِ اَلْغِنَی وَ إِیَّاکَ وَ طَلَبَ اَلْحَاجَاتِ إِلَی اَلنَّاسِ فَإِنَّهُ فَقْرٌ حَاضِرٌ وَ کُنِ اَلْیَوْمَ خَیْراً مِنْکَ أَمْسِ وَ إِذَا أَنْتَ صَلَّیْتَ فَصَلِّ صَلاَهَ مُوَدِّعٍ لِلدُّنْیَا کَأَنَّکَ لاَ تَرْجِعُ وَ إِیَّاکَ وَ مَا یُعْتَذَرُ مِنْهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 447 )
8-امالی ص 194 ثمالی گفت:حذیفه بن یمان فرزند خود را هنگام مرگ فراخواند و باو وصیت کرده گفت پسرم از آنچه در اختیار مردم است ناامید باش زیرا بی نیازی همین است و از درخواست و تقاضا از مردم بپرهیز که همین فقر موجود است امروز بهتر از دیروز باش وقتی نماز میخوانی مانند کسی که وداع میکند از دنیا نماز بخوان مثل اینکه دیگر نماز نخواهی خواند و بپرهیز از کاری که باید پوزش بخواهی.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 395 )
ص : 1080
مَنْ عَفَّتْ أَطْرَافُهُ حَسُنَتْ أَوْصَافُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 464 )
ص : 1081
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ أَبِی - عُبَیْدَهَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَرَّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِقَوْمٍ فَسَلَّمَ عَلَیْهِمْ فَقَالُوا: عَلَیْکَ اَلسَّلاَمُ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ مَغْفِرَتُهُ وَ رِضْوَانُهُ، فَقَالَ لَهُمْ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ تُجَاوِزُوا بِنَا مِثْلَ مَا قَالَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ لِأَبِینَا إِبْرَاهِیمَ إِنَّمَا قَالُوا: «رَحْمَتُ اَللّهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 386 )
ص : 1082
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ أَدْمَنَ قِرَاءَهَ سُورَهِ اَلْغَاشِیَهِ غَشَّاهُ اَللَّهُ بِرَحْمَتِهِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ آمَنَهُ مِنْ عَذَابِ اَلنَّارِ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 382 )
ص : 1083
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] ، بِإِسْنَادِ اَلتَّمِیمِیِّ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ خَیْرُ أَهْلِ اَلْأَرْضِ بَعْدِی وَ بَعْدَ أَبِیهِمَا وَ أُمُّهُمَا أَفْضَلُ نِسَاءِ أَهْلِ اَلْأَرْضِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 19 )
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرماید: حسن و حسین پس از من و پدرشان،بهترین مردم زمین و مادرشان فاطمه برترین زنان زمین است.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 191 )
ص : 1084
وَ قَالَ أَیْضاً: إِنَّ رَجُلاً یُقَالُ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْکَنَاتِینِیُّ سَأَلَهُ رَجُلٌ أَنْ یَدْفَعَ إِلَیْهِ بِضَاعَهً فَلَمَّا أَلَحَّ عَلَیْهِ أَخْرَجَ سِتِّینَ دِینَاراً وَ قَالَ لَهُ أَشْهِدْ لِی أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ بِذَلِکَ فَأَشْهَدَهُ عَلَیْهِ بِالْقَبْضِ وَ اَلتَّسْلِیمِ فَفَعَلَ ذَلِکَ فَلَمَّا قَبَضَ اَلْمَبْلَغَ بَقِیَ ثَلاَثَ سِنِینَ مَا أَعْطَاهُ شَیْئاً وَ کَانَ بِالْمَشْهَدِ رَجُلٌ ذُو صَلاَحٍ یُقَالُ لَهُ مُفَرِّجٌ - فَرَأَی فِی اَلْمَنَامِ کَأَنَّ اَلَّذِی قَبَضَ اَلْمَالَ قَدْ مَاتَ وَ قَدْ جَاءُوا بِهِ عَلَی اَلْعَادَهِ لِیُدْخِلُوهُ اَلْحَضْرَهَ اَلشَّرِیفَهَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَی صَاحِبِهَا فَلَمَّا وَصَلُوا إِلَی اَلْبَابِ طَلَعَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلَی اَلْعَتَبَهِ وَ قَالَ لاَ یُدْخَلْ هَذَا اَلْبِنَاءَ وَ لاَ یُصَلِّی أَحَدٌ عَلَیْهِ فَتَقَدَّمَ وَلَدٌ لَهُ یُقَالُ لَهُ یَحْیَی - فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَلِیُّکَ قَالَ صَدَقْتَ وَ لَکِنْ أَشْهَدَنِی عَلَیْهِ لِأَبِی جَعْفَرٍ اَلْکَنَاتِینِیِّ بِمَالٍ مَا أَوْصَلَهُ إِلَیْهِ فَلَمَّا أَصْبَحَ مُفَرِّجٌ فَأَخْبَرَنَا بِذَلِکَ فَدَعَوْنَا أَبَا جَعْفَرٍ وَ قُلْنَا لَهُ أَیُّ شَیْءٍ لَکَ عِنْدَ فُلاَنٍ قَالَ مَا لِیَ عِنْدَهُ شَیْءٌ فَقُلْنَا لَهُ وَیْحَکَ شَاهِدُکَ إِمَامٌ قَالَ وَ مَنْ شَاهِدِی فَقُلْنَا لَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَوَقَعَ عَلَی وَجْهِهِ یَبْکِی فَأَرْسَلْنَا إِلَی اَلرَّجُلِ اَلَّذِی قَبَضَ اَلْمَالَ فَقُلْنَا لَهُ أَنْتَ هُنَالِکَ فَأَخْبَرْنَاهُ بِالْمَنَامِ فَبَکَی وَ مَضَی فَأَحْضَرَ أَرْبَعِینَ دِینَاراً فَسَلَّمَهَا إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَعْطَاهُ اَلْبَاقِیَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 42 , صفحه 327 )
ص : 1085
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِدْرِیسَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ غِیَاثٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَشْهَدَنَّ بِشَهَادَهٍ حَتَّی تَعْرِفَهَا کَمَا تَعْرِفُ کَفَّکَ. مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ غُرَابٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِدْرِیسَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 341 )
ص : 1086
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلْمُخْتَارِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ جَمِیعاً عَنِ اَلْفَتْحِ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلشُّرُوطِ فِی اَلْمُتْعَهِ فَقَالَ اَلشَّرْطُ فِیهَا بِکَذَا وَ کَذَا إِلَی کَذَا وَ کَذَا فَإِنْ قَالَتْ نَعَمْ فَذَاکَ لَهُ جَائِزٌ وَ لاَ تَقُولُ کَمَا أُنْهِیَ إِلَیَّ أَنَّ أَهْلَ اَلْعِرَاقِ یَقُولُونَ اَلْمَاءُ مَائِی وَ اَلْأَرْضُ لَکِ وَ لَسْتُ أَسْقِی أَرْضَکِ اَلْمَاءَ وَ إِنْ نَبَتَ هُنَاکِ نَبْتٌ فَهُوَ لِصَاحِبِ اَلْأَرْضِ فَإِنَّ شَرْطَیْنِ فِی شَرْطٍ فَاسِدٌ فَإِنْ رُزِقَتْ وَلَداً قَبِلَهُ وَ اَلْأَمْرُ وَاضِحٌ فَمَنْ شَاءَ اَلتَّلْبِیسَ عَلَی نَفْسِهِ لَبَّسَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 464 )
3 - فتح بن زید گوید:
از امام رضا علیه السّلام در خصوص شروطی که در ازدواج موقّت قرار داده می شود پرسش نمودم.
فرمود: شرط در ازدواج موقّت «به فلان مقدار» و «تا فلان زمان» است و اگر زن بگوید: «آری» پس این ازدواج برای مرد جایز است.
و تو قائل نشو چنان که به من رسیده است که اهل عراق (در ازدواج موقّت) می گویند: «آب، آب من است و زمین از آن تو، و من زمینت را آب نمی دهم. و اگر در آن روئیدنی رویید، از آن صاحب زمین است» زیرا این دو شرط (متنافی) در یک شرط (عقد) فاسدند. پس اگر زن صاحب فرزندی شد، مرد باید قبولش کند. پس ماجرا روشن است. پس هر کس که بخواهد نیرنگ زند، نیرنگ می خورد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 421 )
: مجهول. قوله علیه السلام: فإن شرطین قال الوالد العلامه (ره): أی قیدین متنافیین فی عقد واحد، أحدهما شرط الله بلزوم الولد، و الثانی اشتراط عدمه. و قال الفاضل الأسترآبادی: أحدهما التصرف فی الأرض، و ثانیهما أن نتیجه التصرف لیس لی.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 253 )
ص : 1087
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَنْبَغِی لِصَاحِبِ اَلْجَنَازَهِ أَنْ یُلْقِیَ رِدَاءَهُ حَتَّی یُعْرَفَ وَ یَنْبَغِی لِجِیرَانِهِ أَنْ یُطْعِمُوا عَنْهُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 269 )
ص : 1088
طُوبَی لِمَنْ لاَ یَقْتُلُهُ قَاتِلاَتُ اَلْغُرُورِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 314 )
ص : 1089
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَخِی مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْخَاتَمِ یُلْبَسُ فِی اَلْیَمِینِ فَقَالَ إِنْ شِئْتَ فِی اَلْیَمِینِ وَ إِنْ شِئْتَ فِی اَلْیَسَارِ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 217 )
ص : 1090
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ قَالَ: حَدَّثَنِی عَمِّی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ وَجَدَ بَرْدَ حُبِّنَا عَلَی قَلْبِهِ فَلْیُکْثِرِ اَلدُّعَاءَ لِأُمِّهِ فَإِنَّهَا لَمْ تَخُنْ أَبَاهُ.
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 9 )
ص : 1091
حَدَّثَنِی حَمْدَوَیْهِ بْنُ نُصَیْرٍ ، قَالَ حَدَّثَنِی یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ ، وَ کَانَ سَیِّئَ اَلرَّأْیِ فِی یُونُسَ رَحِمَهُ اَللَّهُ، قَالَ: قِیلَ لِأَبِی اَلْحَسَنِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) وَ أَنَا أَسْمَعُ : أَنَّ یُونُسَ مَوْلَی آلِ یَقْطِینٍ یَزْعُمُ أَنَّ مَوْلاَکُمْ وَ اَلْمُتَمَسِّکَ بِطَاعَتِکُمْ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ جُنْدَبٍ یَعْبُدُ اَللَّهَ عَلَی سَبْعِینَ حَرْفاً، وَ یَقُولُ إِنَّهُ شَاکٌّ! قَالَ، فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ: هُوَ وَ اَللَّهِ أَوْلَی بِأَنْ یَعْبُدَ اَللَّهَ عَلَی حَرْفٍ مَا لَهُ وَ لِعَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ ! إِنَّ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ جُنْدَبٍ لَمِنَ اَلْمُخْبِتِینَ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 586 )
ص : 1092
قَالَ أَبُو نُعَیْمٍ وَ رَوَاهُ عَنِ اَلشَّعْبِیِّ جَمَاعَهٌ وَ مِنَ اَلْجُزْءِ اَلثَّانِی مِنْ کِتَابِ اَلْفِرْدَوْسِ لاِبْنِ شِیرَوَیْهِ عَنِ اِبْنِ سَمُرَهَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لاَ یَزَالُ هَذَا اَلْأَمْرُ قَائِماً حَتَّی یَمْضِیَ فِیهِمُ اِثْنَا عَشَرَ أَمِیراً کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 363 )
ص : 1093
ک، [إکمال الدین] ، وجدت فی کتاب المعمرین أنه حکی عن هشام بن السعد الرحال قال: وجدنا بالإسکندریه مکتوب [مکتوبا] فیه أنا شداد بن عاد أنا الذی شیدت العماد اَلَّتِی لَمْ یُخْلَقْ مِثْلُها فِی اَلْبِلادِ و جندت الأجناد و سددت بساعدی الواد فبنیتهن إذ لا شیب و لا موت و إذ الحجاره فی اللین مثل الطین و کنزت کنزا فی البحر علی اثنی عشر منزلا لن یخرجه أحد حتی تخرجه أمه محمد صلّی اللّه علیه و آله .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 369 )
ص : 1094
اَلشَّیْخُ أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی اَلْإِحْتِجَاجِ ، عَنْ مَهْدِیِّ بْنِ أَبِی حَرْبٍ اَلْحُسَیْنِیِّ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ حَسَنِ بْنِ اَلشَّیْخِ أَبِی جَعْفَرٍ اَلطُّوسِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَمَاعَهٍ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَی اَلتَّلَّعُکْبَرِیِّ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ عَلِیٍّ اَلسُّورِیِّ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی اَلْهَمْدَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلطَّیَالِسِیِّ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ وَ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ [جَمِیعاً] عَنْ قَیْسِ بْنِ سِمْعَانَ عَنْ عَلْقَمَهَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِغَدِیرِ خُمٍّ فِی حَجَّهِ اَلْوَدَاعِ فِی خُطْبَهٍ طَوِیلَهٍ لَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ إِنَّ اَلْحَجَّ وَ اَلْعُمْرَهَ مِنْ شَعَائِرِ اَللَّهِ فَمَنْ حَجَّ اَلْبَیْتَ أَوِ اِعْتَمَرَ اَلْآیَهَ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ حُجُّوا اَلْبَیْتَ فَمَا وَرَدَهُ أَهْلُ بَیْتٍ إِلاَّ اِسْتَغْنَوْا وَ لاَ تَخَلَّفُوا عَنْهُ إِلاَّ اِفْتَقَرُوا مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ مَا وَقَفَ بِالْمَوْقِفِ مُؤْمِنٌ إِلاَّ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ مَا سَلَفَ مِنْ ذَنْبِهِ إِلَی وَقْتِهِ ذَلِکَ فَإِذَا اِنْقَضَتْ حَجَّتُهُ اُسْتُؤْنِفَ عَمَلُهُ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ اَلْحَاجُّ مُعَانُونَ وَ نَفَقَاتُهُمْ مُخَلَّفَهٌ وَ اَللَّهُ لاَ یُضِیعُ أَجْرَ اَلْمُحْسِنِینَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 43 )
ص : 1095
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : هِیَ اَلْإِیمَانُ وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی وَصْفِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هُوَ اَلْکَلِمَهُ اَلَّتِی أَلْزَمْتُهَا اَلْمُتَّقِینَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 64 , صفحه 51 )
و از امام صادق علیه السّلام است که آن ایمان است،و از پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم در وصف علی علیه السّلام:او است کلمه ای که چسبانده به پرهیزکارانست،
( بحارالأنوار (جلد 64) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 37 )
ص : 1096
کِتَابُ اَلْمَسَائِلِ ، لِعَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَرِیضِ إِذَا کَانَ لاَ یَسْتَطِیعُ اَلْقِیَامَ کَیْفَ یُصَلِّی قَالَ یُصَلِّی اَلنَّافِلَهَ وَ هُوَ جَالِسٌ وَ یَحْسُبُ کُلَّ رَکْعَتَیْنِ بِرَکْعَهٍ وَ أَمَّا اَلْفَرِیضَهُ فَیَحْتَسِبُ کُلَّ رَکْعَهٍ بِرَکْعَهٍ وَ هُوَ جَالِسٌ إِذَا کَانَ لاَ یَسْتَطِیعُ اَلْقِیَامَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 341 )
ص : 1097
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَدِمَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَوْمٌ فَقَالُوا إِنَّ لَنَا حِیَاضاً تَرِدُهَا اَلسِّبَاعُ وَ اَلْکِلاَبُ وَ اَلْوَحْشُ وَ اَلْبَهَائِمُ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَهَا مَا أَخَذَتْ بِأَفْوَاهِهَا وَ بُطُونِهَا وَ لَکُمْ سَائِرُ ذَلِکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 197 )
ص : 1098
کا، [الکافی] ، عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَرَفَهَ قَالَ: قَالَ لِیَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَیْحَکَ یَا اِبْنَ عَرَفَهَ اِعْمَلُوا لِغَیْرِ رِیَاءٍ وَ لاَ سُمْعَهٍ فَإِنَّهُ مَنْ عَمِلَ لِغَیْرِ اَللَّهِ وَکَلَهُ اَللَّهُ إِلَی مَنْ عَمِلَ وَیْحَکَ مَا عَمِلَ أَحَدٌ عَمَلاً إِلاَّ رَدَّاهُ اَللَّهُ بِهِ إِنْ خَیْراً فَخَیْراً وَ إِنْ شَرّاً فَشَرّاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 284 )
ص : 1099
25059-7 ( الکافی 113:7) النیسابوریان ( التهذیب 309:9 رقم 1108) الفضل بن شاذان، عن ابن جبله ، عن أبی المغراء ، عن سماعه ، عن أبی بصیر قال: سمعت رجلا یسأل أبا جعفر علیه السّلام و أنا عنده، عن ابن أخ و جد، قال "یجعل المال بینهما نصفین".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 819 )
ص : 1100
وَ وَجَدْتُ بِخَطِّ، اَلشَّیْخِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْجُبَعِیِّ نَقْلاً مِنْ خَطِّ اَلشَّیْخِ اَلشَّهِیدِ قَدَّسَ اَللَّهُ رُوحَهُمَا قَالَ رَوَی جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیُّ قَالَ: کُنْتُ مَعَ مَوْلاَنَا أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَرَأَی رَجُلاً قَائِماً یُصَلِّی فَقَالَ لَهُ یَا هَذَا أَ تَعْرِفُ تَأْوِیلَ اَلصَّلاَهِ فَقَالَ یَا مَوْلاَیَ وَ هَلْ لِلصَّلاَهِ تَأْوِیلٌ غَیْرُ اَلْعِبَادَهِ فَقَالَ إِی وَ اَلَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالنُّبُوَّهِ وَ مَا بَعَثَ اَللَّهُ نَبِیَّهُ بِأَمْرٍ مِنَ اَلْأُمُورِ إِلاَّ وَ لَهُ تَشَابُهٌ وَ تَأْوِیلٌ وَ تَنْزِیلٌ وَ کُلُّ ذَلِکَ یَدُلُّ عَلَی اَلتَّعَبُّدِ فَقَالَ لَهُ عَلِّمْنِی مَا هُوَ یَا مَوْلاَیَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَأْوِیلُ تَکْبِیرَتِکَ اَلْأُولَی إِلَی إِحْرَامِکَ أَنْ تُخْطِرَ فِی نَفْسِکَ إِذَا قُلْتَ اَللَّهُ أَکْبَرُ مِنْ أَنْ یُوصَفَ بِقِیَامٍ أَوْ قُعُودٍ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ أَنْ یُوصَفَ بِحَرَکَهٍ أَوْ جُمُودٍ وَ فِی اَلثَّالِثَهِ أَنْ یُوصَفَ بِجِسْمٍ أَوْ یُشَبَّهَ بِشِبْهٍ أَوْ یُقَاسَ بِقِیَاسٍ وَ تُخْطِرَ فِی اَلرَّابِعَهِ أَنْ تَحُلَّهُ اَلْأَعْرَاضُ أَوْ تُولِمَهُ اَلْأَمْرَاضُ وَ تُخْطِرَ فِی اَلْخَامِسَهِ أَنْ یُوصَفَ بِجَوْهَرٍ أَوْ بِعَرَضٍ أَوْ یَحُلَّ شَیْئاً أَوْ یُحَلَّ فِیهِ شَیْءٌ وَ تُخْطِرَ فِی اَلسَّادِسَهِ أَنْ یَجُوزَ عَلَیْهِ مَا یَجُوزُ عَلَی اَلْمُحْدَثِینَ مِنَ اَلزَّوَالِ وَ اَلاِنْتِقَالِ وَ اَلتَّغَیُّرِ مِنْ حَالٍ إِلَی حَالٍ وَ تُخْطِرَ فِی اَلسَّابِعَهِ أَنْ تَحُلَّهُ اَلْحَوَاسُّ اَلْخَمْسُ ثُمَّ تَأْوِیلُ مَدِّ عُنُقِکَ فِی اَلرُّکُوعِ تُخْطِرُ فِی نَفْسِکَ آمَنْتُ بِکَ وَ لَوْ ضُرِبَتْ عُنُقِی ثُمَّ تَأْوِیلُ رَفْعِ رَأْسِکَ مِنَ اَلرُّکُوعِ إِذَا قُلْتَ سَمِعَ اَللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ تَأْوِیلُهُ اَلَّذِی أَخْرَجَنِی مِنَ اَلْعَدَمِ إِلَی اَلْوُجُودِ وَ تَأْوِیلُ اَلسَّجْدَهِ اَلْأُولَی أَنْ تُخْطِرَ فِی نَفْسِکَ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ مِنْهَا خَلَقْتَنِی وَ رَفْعُ رَأْسِکَ تَأْوِیلُهُ وَ مِنْهَا أَخْرَجْتَنِی وَ اَلسَّجْدَهُ اَلثَّانِیَهُ وَ فِیهَا تُعِیدُنِی وَ رَفْعُ رَأْسِکَ تُخْطِرُ بِقَلْبِکَ وَ مِنْهَا تُخْرِجُنِی تَارَهً أُخْرَی وَ تَأْوِیلُ قُعُودِکَ عَلَی جَانِبِکَ اَلْأَیْسَرِ وَ رَفْعُ رِجْلِکَ اَلْیُمْنَی وَ طَرْحُکَ عَلَی اَلْیُسْرَی تُخْطِرُ بِقَلْبِکَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَقَمْتُ اَلْحَقَّ وَ أَمَتُّ اَلْبَاطِلَ وَ تَأْوِیلُ تَشَهُّدِکَ تَجْدِیدُ اَلْإِیمَانِ وَ مُعَاوَدَهُ اَلْإِسْلاَمِ وَ اَلْإِقْرَارُ بِالْبَعْثِ بَعْدَ اَلْمَوْتِ وَ تَأْوِیلُ قِرَاءَهِ اَلتَّحِیَّاتِ تَمْجِیدُ اَلرَّبِّ سُبْحَانَهُ وَ تَعْظِیمُهُ عَمَّا قَالَ اَلظَّالِمُونَ وَ نَعَتَهُ اَلْمُلْحِدُونَ وَ تَأْوِیلُ قَوْلِکَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ تَرَحُّمٌ عَنِ اَللَّهِ سُبْحَانَهُ فَمَعْنَاهَا هَذِهِ أَمَانٌ لَکُمْ مِنْ عَذَابِ یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ ثُمَّ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ لَمْ یَعْلَمْ تَأْوِیلَ صَلاَتِهِ هَکَذَا فَهِیَ خِدَاجٌ أَیْ نَاقِصَهٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 253 )
ص : 1101
4429-2 الفقیه ،90/46/1 و فی حدیث آخر: فیمن بدأ بغسل یساره قبل یمینه أنه یعید علی یمینه ثم یعید علی یساره و قد روی أنه یعید علی یساره.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 344 )
ص : 1102
وَ عَنِ اِبْنِ بَابَوَیْهِ حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ حَامِدٍ حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ اَلْأَزْهَرِ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ إِسْحَاقَ اَلدَّقَّاقُ اَلْعسری حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ رَاشِدٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ حَرْمَلَهَ عَنْ سَعِیدِ بْنِ اَلْمُسَیَّبِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ یَوْماً جَالِساً فَاطَّلَعَ عَلَیْهِ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَعَ جَمَاعَهٍ فَلَمَّا رَآهُمْ تَبَسَّمَ قَالَ جِئْتُمُونِی تَسْأَلُونِّی عَنْ شَیْءٍ إِنْ شِئْتُمْ أَعْلَمْتُکُمْ بِمَا جِئْتُمْ وَ إِنْ شِئْتُمْ فَاسْأَلُونِی فَقَالُوا بَلْ تُخْبِرُنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ جِئْتُمْ تَسْأَلُونَنِی عَنِ اَلصَّنَائِعِ لِمَنْ تَحِقُّ فَلاَ یَنْبَغِی أَنْ یُصْنَعَ إِلاَّ لِذِی حَسَبٍ أَوْ دِینٍ وَ جِئْتُمْ تَسْأَلُونَنِی عَنْ جِهَادِ اَلْمَرْأَهِ فَإِنَّ جِهَادَ اَلْمَرْأَهِ حُسْنُ اَلتَّبَعُّلِ لِزَوْجِهَا وَ جِئْتُمْ تَسْأَلُونَنِی عَنِ اَلْأَرْزَاقِ مِنْ أَیْنَ أَبَی اَللَّهُ أَنْ یَرْزُقَ عَبْدَهُ إِلاَّ مِنْ حَیْثُ لاَ یَعْلَمُ فَإِنَّ اَلْعَبْدَ إِذَا لَمْ یَعْلَمْ وَجْهَ رِزْقِهِ کَثُرَ دُعَاؤُهُ. .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 293 )
ص : 1103
وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ: [أَنَّهُ] یَفْتَحُ قُسْطَنْطَنِیَّهَ وَ اَلرُّومِیَّهَ وَ بِلاَدَ اَلصِّینِ .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 476 )
499/17-در خبر دیگری آمده است که آن حضرت قسطنطنیه[استانبول ترکیه] و ممالک روم و شهرهای چین را هم فتح می کند.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 792 )
ص : 1104
اَلْقَسْرِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ اَلْقَسْرِیِّ قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زَیْنَبَ قَالَ سَمِعْتُ اَلْبَاقِرَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِخْرَاجُ اَلْحُمَّی فِی ثَلاَثَهِ أَشْیَاءَ فِی اَلْقَیْءِ وَ فِی اَلْعَرَقِ وَ فِی إِسْهَالِ اَلْبَطْنِ.
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 50 )
ص : 1105
و روی العیّاشی بإسناده عن علیّ بن أسباط قال: قدمت المدینه، و أنا أرید مصر. فدخلت علی أبی جعفر محمّد بن علیّ الرّضا - علیه السّلام - و هو إذ ذاک خماسیّ. فجعلت أتأمّله لأصفه لأصحابنا بمصر. فنظر إلیّ فقال لی: یا علیّ، إنّ اللّه قد أخذ فی الإمامه، کما أخذ فی النّبوّه: فقال [عن یوسف] : وَ لَمّا بَلَغَ أَشُدَّهُ آتَیْناهُ حُکْماً وَ عِلْماً . و قال [عن یحیی] : وَ آتَیْناهُ اَلْحُکْمَ صَبِیًّا . فقد یجوز أن یؤتی الحکم ابن أربعین سنه. و یجوز أن یعطاه الصّبیّ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 200 )
ص : 1106
کا، ، [الکافی] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ فِی اَلْجَنَّهِ مَنْزِلَهً لاَ یَبْلُغُهَا عَبْدٌ إِلاَّ بِالاِبْتِلاَءِ فِی جَسَدِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 64 , صفحه 212 )
16-کافی(ج 2 ص 255)بسندش از امام صادق علیه السّلام که در بهشت مقامی است که بنده بدان نرسد جز با بلای تنش. بیان:دلالت دارد که ببرخی مقامهای بهشت بسعی و عمل توان رسید،و برخی گرو بلا دیدن تن است،و خدا منت نهد بهر که دوستش دارد ببلای تن او تا برسد بدان مقام.
( بحارالأنوار (جلد 64) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 169 )
ص : 1107
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أَوْصَی بِجُزْءٍ مِنْ مَالِهِ فَقَالَ وَاحِدٌ مِنْ سَبْعَهٍ إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ «لَها سَبْعَهُ أَبْوابٍ لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ» قُلْتُ فَرَجُلٌ أَوْصَی بِسَهْمٍ مِنْ مَالِهِ فَقَالَ اَلسَّهْمُ وَاحِدٌ مِنْ ثَمَانِیَهٍ ثُمَّ قَرَأَ «إِنَّمَا اَلصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ اَلْمَساکِینِ» إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 132 )
ص : 1108
وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ : لَمَّا أَذَّنَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِمَکَّهَ أَنْ لاَ یَدْخُلَ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ مُشْرِکٌ بَعْدَ ذَلِکَ اَلْعَامِ، جَزِعَتْ قُرَیْشٌ جَزَعاً شَدِیداً، وَ قَالُوا ذَهَبَتْ تِجَارَتُنَا وَ ضَاعَتْ عِیَالُنَا وَ خَرِبَتْ دُورُنَا، فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی ذَلِکَ قُلْ یَا مُحَمَّدُ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ - وَ إِخْوانُکُمْ وَ أَزْواجُکُمْ وَ عَشِیرَتُکُمْ وَ أَمْوالٌ اِقْتَرَفْتُمُوها - وَ تِجارَهٌ تَخْشَوْنَ کَسادَها وَ مَساکِنُ تَرْضَوْنَها - أَحَبَّ إِلَیْکُمْ مِنَ اَللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فِی سَبِیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتّی یَأْتِیَ اَللّهُ بِأَمْرِهِ - وَ اَللّهُ لا یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلْفاسِقِینَ .
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 1109
و فی کتاب کمال الدّین و تمام النّعمه ، بإسناده إلی محمّد بن الفضل ، عن أبی حمزه الثّمالیّ ، عن أبی جعفر محمّد بن علیّ الباقر - علیهما السّلام . حدیث طویل. ذکره فی باب اتّصال الوصیّه من لدن آدم - علیه السّلام. یقول فیه - علیه السّلام: و قال اللّه - عزّ و جلّ : وَ وَصّی بِها إِبْراهِیمُ بَنِیهِ وَ یَعْقُوبُ و قوله : وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ کُلاًّ هَدَیْنا لنجعلها فی أهل بیته وَ نُوحاً هَدَیْنا مِنْ قَبْلُ لنجعلها فی أهل بیته.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 163 )
ص : 1110
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ اَلْیَعْقُوبِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُیَسِّرٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا مَاتَ اَلْمَیِّتُ أَوَّلَ اَلنَّهَارِ فَلاَ یَقِیلُ إِلاَّ فِی قَبْرِهِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 138 )
2 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:
وقتی کسی اوّل روز می میرد، باید به وقت خواب قیلوله اش در قبر باشد (کنایه از آن که باید در تدفین میّت شتاب کرد).
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 322 )
: ضعیف علی المشهور. قوله علیه السلام: فلا یقیل من القیلوله قال فی القاموس: قال قیلا و قائله و قیلوله و مقیلا و تقیل نام فیه فهو قائل
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 301 )
ص : 1111
غط، ، [الغیبه] ، للشیخ الطوسی رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَفْطَسُ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی اَلْمَأْمُونِ فَقَرَّبَنِی وَ حَیَّانِی ثُمَّ قَالَ رَحِمَ اَللَّهُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا کَانَ أَعْلَمَهُ لَقَدْ أَخْبَرَنِی بِعَجَبٍ سَأَلْتُهُ لَیْلَهً وَ قَدْ بَایَعَ لَهُ اَلنَّاسُ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَرَی لَکَ أَنْ تَمْضِیَ إِلَی اَلْعِرَاقِ وَ أَکُونَ خَلِیفَتَکَ بِخُرَاسَانَ فَتَبَسَّمَ ثُمَّ قَالَ لاَ لَعَمْرِی وَ لَکِنَّهُ مِنْ دُونِ خُرَاسَانَ تَدَرُّجَاتٌ إِنَّ لَنَا هُنَا مَکْثاً وَ لَسْتُ بِبَارِحٍ حَتَّی یَأْتِیَنِی اَلْمَوْتُ وَ مِنْهَا اَلْمَحْشَرُ لاَ مَحَالَهَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا عِلْمُکَ بِذَلِکَ فَقَالَ عِلْمِی بِمَکَانِی کَعِلْمِی بِمَکَانِکَ قُلْتُ وَ أَیْنَ مَکَانِی أَصْلَحَکَ اَللَّهُ فَقَالَ لَقَدْ بَعُدَتِ اَلشُّقَّهُ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ أَمُوتُ فِی اَلْمَشْرِقِ وَ تَمُوتُ بِالْمَغْرِبِ فَقُلْتُ صَدَقْتَ وَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ وَ آلُ مُحَمَّدٍ فَجَهَدْتُ اَلْجُهْدَ کُلَّهُ وَ أَطْمَعْتُهُ فِی اَلْخِلاَفَهِ وَ مَا سِوَاهَا فَمَا أَطْمَعَنِی فِی نَفْسِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 145 )
غیبت شیخ طوسی:محمّد بن عبد اللّه افطس گفت پیش مأمون رفتم مرا احترام کرد و تهنیت گفت سپس گفت خدا رحمت کند حضرت رضا را چقدر دانا بود مرا از امر عجیبی خبر داد شبی که مردم با او بیعت کرده بودند باو گفتم خوب است شما بعراق تشریف ببرید و من جانشین شما در خراسان باشم لبخندی زده فرمود نه قسم بجان خودم که من باید همین نزدیکیهای خراسان باشم و در این سرزمین بمانم تا مرگ گریبانم را بگیرد بالاخره از همین سرزمین محشور خواهم شد. عرضکردم فدایت شوم از کجا این مطلب را میدانی فرمود همان طور که محل دفن خود را میدانم مکان دفن ترا نیز میدانم پرسیدم محل دفن من کجا است فرمود بین من و تو فاصله زیاد است من در مشرق از دنیا میروم و تو در مغرب.گفتم صحیح میفرمائید خدا و پیامبر و اهل بیت او بهتر میدانند خیلی کوشش کردم و او را در مورد خلافت و چیزهای دیگر بطمع اندازم ولی قبول نکرد.
( بحارالأنوار (جلد 49) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 133 )
ص : 1112
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ یَعْنِی اِبْنَ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ غُسْلِ اَلْجَنَابَهِ فَقَالَ تَغْسِلُ یَدَکَ اَلْیُمْنَی مِنَ اَلْمِرْفَقَیْنِ إِلَی أَصَابِعِکَ وَ تَبُولُ إِنْ قَدَرْتَ عَلَی اَلْبَوْلِ ثُمَّ تُدْخِلُ یَدَکَ فِی اَلْإِنَاءِ ثُمَّ اِغْسِلْ مَا أَصَابَکَ مِنْهُ ثُمَّ أَفِضْ عَلَی رَأْسِکَ وَ جَسَدِکَ وَ لاَ وُضُوءَ فِیهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 230 )
ص : 1113
فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: رَأَیْتُ اَلْمَلاَئِکَهَ تُغَسِّلُ حَنْظَلَهَ بِمَاءِ اَلْمُزْنِ فِی صَحَائِفِ فِضَّهٍ بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 628 )
ص : 1114
فس، [تفسیر القمی ] : أَلا إِنَّهُمْ یَثْنُونَ صُدُورَهُمْ لِیَسْتَخْفُوا مِنْهُ یَقُولُ یَکْتُمُونَ مَا فِی صُدُورِهِمْ مِنْ بُغْضِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ آیَهَ اَلْمُنَافِقِ بُغْضُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَکَانَ قَوْمٌ یُظْهِرُونَ اَلْمَوَدَّهَ لِعَلِیٍّ عِنْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ یُسِرُّونَ بُغْضَهُ فَقَالَ: أَلا حِینَ یَسْتَغْشُونَ ثِیابَهُمْ فَإِنَّهُ کَانَ إِذَا حَدَّثَ بِشَیْءٍ مِنْ فَضْلِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَوْ تَلاَ عَلَیْهِمْ مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیهِ نَفَضُوا ثِیَابَهُمْ ثُمَّ قَامُوا یَقُولُ اَللَّهُ یَعْلَمُ ما یُسِرُّونَ وَ ما یُعْلِنُونَ حِینَ قَامُوا - إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ اَلصُّدُورِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 94 )
ص : 1115
کُنْ بَعِیدَ اَلْهِمَمِ إِذَا طَلَبْتَ کَرِیمَ اَلظَّفَرِ إِذَا غَلَبْتَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 391 )
ص : 1116
فَکِّرْ یَا مُفَضَّلُ فِیمَنْ عَدِمَ اَلْبَصَرَ مِنَ اَلنَّاسِ وَ مَا یَنَالُهُ مِنَ اَلْخَلَلِ فِی أُمُورِهِ فَإِنَّهُ لاَ یَعْرِفُ مَوْضِعَ قَدَمَیْهِ وَ لاَ یُبْصِرُ مَا بَیْنَ یَدَیْهِ فَلاَ یَفْرُقُ بَیْنَ اَلْأَلْوَانِ وَ بَیْنَ اَلْمَنْظَرِ اَلْحَسَنِ وَ اَلْقَبِیحِ وَ لاَ یَرَی حُفْرَهً إِنْ هَجَمَ عَلَیْهَا وَ لاَ عَدُوّاً إِنْ أَهْوَی إِلَیْهِ بِسَیْفٍ وَ لاَ یَکُونُ لَهُ سَبِیلٌ إِلَی أَنْ یَعْمَلَ شَیْئاً مِنْ هَذِهِ اَلصِّنَاعَاتِ مِثْلِ اَلْکِتَابَهِ وَ اَلتِّجَارَهِ وَ اَلصِّیَاغَهِ حَتَّی أَنَّهُ لَوْ لاَ نَفَاذُ ذِهْنِهِ لَکَانَ بِمَنْزِلَهِ اَلْحَجَرِ اَلْمُلْقَی وَ کَذَلِکَ مَنْ عَدِمَ اَلسَّمْعَ یَخْتَلُّ فِی أُمُورٍ کَثِیرَهٍ فَإِنَّهُ یَفْقِدُ رَوْحَ اَلْمُخَاطَبَهِ وَ اَلْمُحَاوَرَهِ وَ یَعْدَمُ لَذَّهَ اَلْأَصْوَاتِ وَ اَللُّحُونِ اَلْمُشْجِیَهِ وَ اَلْمُطْرِبَهِ وَ تَعْظُمُ اَلْمَئُونَهُ عَلَی اَلنَّاسِ فِی مُحَاوَرَتِهِ حَتَّی یَتَبَرَّمُوا بِهِ وَ لاَ یَسْمَعُ شَیْئاً مِنْ أَخْبَارِ اَلنَّاسِ وَ أَحَادِیثِهِمْ حَتَّی یَکُونَ کَالْغَائِبِ وَ هُوَ شَاهِدٌ أَوْ کَالْمَیِّتِ وَ هُوَ حَیٌّ فَأَمَّا مَنْ عَدِمَ اَلْعَقْلَ فَإِنَّهُ یُلْحَقُ بِمَنْزِلَهِ اَلْبَهَائِمِ بَلْ یَجْهَلُ کَثِیراً مِمَّا تَهْتَدِی إِلَیْهِ اَلْبَهَائِمُ أَ فَلاَ تَرَی کَیْفَ صَارَتِ اَلْجَوَارِحُ وَ اَلْعَقْلُ وَ سَائِرُ اَلْخِلاَلِ اَلَّتِی بِهَا صَلاَحُ اَلْإِنْسَانِ وَ اَلَّتِی لَوْ فَقَدَ مِنْهَا شَیْئاً لَعَظُمَ مَا یَنَالُهُ فِی ذَلِکَ مِنَ اَلْخَلَلِ یُوَافِی خَلْقَهُ عَلَی اَلتَّمَامِ حَتَّی لاَ یَفْقِدَ شَیْئاً مِنْهَا فَلِمَ کَانَ کَذَلِکَ إِلاَّ أَنَّهُ[لِأَنَّهُ]خُلِقَ بِعِلْمٍ وَ تَقْدِیرٍ قَالَ اَلْمُفَضَّلُ فَقُلْتُ فَلِمَ صَارَ بَعْضُ اَلنَّاسِ یَفْقِدُ شَیْئاً مِنْ هَذِهِ اَلْجَوَارِحِ فَیَنَالُهُ مِنْ ذَلِکَ مِثْلُ مَا وَصَفْتَهُ یَا مَوْلاَیَ قَالَ ع ذَلِکَ لِلتَّأْدِیبِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ لِمَنْ یَحِلُّ ذَلِکَ بِهِ وَ لِغَیْرِهِ بِسَبَبِهِ کَمَا یُؤَدِّبُ اَلْمُلُوکُ اَلنَّاسَ لِلتَّنْکِیلِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ فَلاَ یُنْکَرُ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ بَلْ یُحْمَدُ مِنْ رَأْیِهِمْ وَ یُتَصَوَّبُ مِنْ تَدْبِیرِهِمْ ثُمَّ إِنَّ لِلَّذِینَ تَنْزِلُ بِهِمْ هَذِهِ اَلْبَلاَیَا مِنَ اَلثَّوَابِ بَعْدَ اَلْمَوْتِ إِنْ شَکَرُوا وَ أَنَابُوا مَا یَسْتَصْغِرُونَ مَعَهُ مَا یَنَالُهُمْ مِنْهَا حَتَّی إِنَّهُمْ لَوْ خُیِّرُوا بَعْدَ اَلْمَوْتِ لاَخْتَارُوا أَنْ یُرَدُّوا إِلَی اَلْبَلاَیَا لِیَزْدَادُوا مِنَ اَلثَّوَابِ
( توحید المفضل , جلد 1 , صفحه 60 )
ای مفضّل!در حال کسی که از داشتن دیده محروم است،اندیشه کن.بنگر که چگونه در کارش نارسایی پدید می آید.این شخص قدمگاهش را نمی شناسد، مقابلش را نمی بیند،رنگها را از هم باز نمی شناسد،زشت و زیبا را تفاوت نمی دهد.اگر ناگاه بر گودالی مشرف شود آن را نمی بیند،اگر دشمنی به او هجوم برد نمی شناسدش.بدرستی توان کتابت و تجارت و صیاغت(زرگری،ریخته گری) ندارد.تا جایی که اگر از ذهن و اندیشه برخوردار نباشد همانند یک سنگ در حال سقوط است. همچنین کسی که نمی شنود،نارسایی بسیار در کارش پدید می آید.روح و لذت مخاطبه(گفت و شنود)و محاوره را از دست می دهد،از نغمه های دلربا و الحان راحت افزا محروم است،برای مردم گفتگو با او بسیار دشوار و ملال آور می شود.مانند یک غایب و مرده بدرستی از اخبار مردم دیگر آگاه نمی شود در حالی که همه چیز را مشاهده می کند و زنده است. امّا اگر عقل و اندیشه نداشته باشد،به حیوان می ماند و چه بسا بسیاری از مصالح حیوانات را نداند و نتواند[؛زیرا حیوانات از سر غریزه کارهای شگفتی می کنند]. آیا نمی بینی که چگونه برای انسان اعضا،عقل و دیگر ویژگیها آفریده شد تا با نبود و یا ناقص بودن آنها دشواری در کارش رخ ندهد و آفرینش او تمام و کامل باشد.چرا چنین شد؟آیا این جز بیانگر خلقتی حکیمانه و عالمانه است؟ مفضّل می گوید:عرض کردم:پس از چه روی برخی از مردم شماری از این اعضا را ندارند و به خاطر آن در دشواریهایی که فرمودید می افتند؟فرمود:این امر گاه برای آن است که شخص مبتلا،تأدیب شود و نیز دیگران از آن،درس عبرت بگیرند.چنان که گاه پادشاهان مردم را به خاطر این اهداف تأدیب می کنند.بی شک این اعمال آنان،گاه پسندیده و تدبیری نیکوست. همچنین کسانی که دچار این بلاها می شوند اگر[بی شکیب نباشند و] خدای را سپاس گویند و به درگاهش انابه کنند،پس از مرگ از پاداش عظیم و بسیار بهره مند می گردند تا جایی که اگر پس از مرگ اختیار داشته باشند چنین می خواهند که بار دیگر در بلاها درافتند و از پاداش و اجر الهی سود ببرند.
( توحید مفضل / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 58 )
تفکر کن ای مفضل در حال کسی که نابیناست چه خللها در امور او بهم میرسد زیرا که پیش خود را نمیداند و پیش روی خود را نمی بیند و میان رنگها فرق نمیکند و صورت نیک و بد را تمیز نمی کند و اگر بر گودالی مشرف شود احتراز نمیتواند کرد اگر دشمنی بر روی وی شمشیر کشد امتناع نمیتواند نمود و هیچ صنعتی از او متمشی نمیشود مانند کتابت و درودگری و زرگری حتی آنکه اگر نه تندی فهم او باشد بمنزله سنگی خواهد بود که افتاده باشد.
و همچنین کسی که سامعه ندارد بسیاری از امور او مختل است زیرا که از لذت مخاطبه و محاوره و نغمات دلربا و الحان راحت و دلتنگ راحت افزا محروم است و در محاورت او کار بر مردم بسیار دشوار است و دلتنگ می شوند از مکالمه او نمیشنود از اخبار و احادیث مردم سخنی گویا حاضریست مانند غایبان و زنده ایست مانند مردگان و کسی که عقل ندارد مانند چهارپایان است بلکه بسیاری از مصالح که چهارپایان می دانند و دیوانگان نمی دانند آیا نمی بینی که چگونه اعضاء و جوارح و عقل و حواس و مشاعر انسان هرچه او را ضرور است و از فقد آن خلل به احوال آن راه مییابد همه در خلقت حاصل است اینها همه دلیل است بر اینکه بتقدیر علیم خبیر آفریده شده است.
مفضل گفت پس چرا بعضی از مردم این جوارح مفقود میباشد و آن اختلالها که فرمودید در احوال ایشان بهم نمیرسد.
حضرت فرمود که این برای تادیب و موعظه است برای آن کسی که مبتلا میشود و غیر آن چنانچه پادشاهان تادیب میکنند مردم را که ایشان ترک اعمال قبیحه بکنند و دیگران نیز از احوال ایشان پند گیرند و مردم این را از ایشان می پسندند و انکار بر ایشان نمی کنند و در این باب تصویب رای ایشان می نمایند و باز حق تعالی این گروه را باین بلاها مبتلا گردانیده اگر شکر کنند و بسوی خدا انابت نمایند بعد از مرگ آن قدر ثواب کرامت فرماید که در جنب آن ثوابها بسیار سهل و حقیر می شمارند این بلاها را حتی آنکه اگر ایشان را بعد از مرگ مردد گردانند میان آنکه بدنیا برگردند صحیح باشند یا مبتلا هر آینه اختیار بلا را خواهند کرد برای آنکه مثوبات ایشان مضاعف گردد.
( توحید مفضل / ترجمه کاظمی ؛ ج 1 , ص 24 )
ص : 1117
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلتَّسْبِیحِ فَقَالَ هُوَ اِسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اَللَّهِ وَ دَعْوَی أَهْلِ اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 183 )
ص : 1118
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مُوسَی اَلوَرَّاقِ عَنْ یُونُسَ عَنْ عِیسَی بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَمَّتِهِ قَالَتْ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ إِنَّ فِی طِینِ اَلْحَائِرِ اَلَّذِی فِیهِ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ . وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ عَنْ یَحْیَی وَ کَانَ فِی خِدْمَهِ أَبِی جَعْفَرٍ اَلثَّانِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ عِیسَی بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَارِدٍ عَنْ عَمَّتِهِ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 331 )
ص : 1119
یر، [بصائر الدرجات] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: حَجَجْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا کُنَّا فِی اَلطَّوَافِ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ یَغْفِرُ اَللَّهُ لِهَذَا اَلْخَلْقِ فَقَالَ یَا أَبَا بَصِیرٍ إِنَّ أَکْثَرَ مَنْ تَرَی قِرَدَهٌ وَ خَنَازِیرُ قَالَ قُلْتُ لَهُ أَرِنِیهِمْ قَالَ فَتَکَلَّمَ بِکَلِمَاتٍ ثُمَّ أَمَرَّ یَدَهُ عَلَی بَصَرِی فَرَأَیْتُهُمْ قِرَدَهً وَ خَنَازِیرَ فَهَالَنِی ذَلِکَ ثُمَّ أَمَرَّ یَدَهُ عَلَی بَصَرِی فَرَأَیْتُهُمْ کَمَا کَانُوا فِی اَلْمَرَّهِ اَلْأُولَی ثُمَّ قَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ أَنْتُمْ فِی اَلْجَنَّهِ تُحْبَرُونَ وَ بَیْنَ أَطْبَاقِ اَلنَّارِ تُطْلَبُونَ فَلاَ تُوجَدُونَ وَ اَللَّهِ لاَ یَجْتَمِعُ فِی اَلنَّارِ مِنْکُمْ ثَلاَثَهٌ لاَ وَ اَللَّهِ وَ لاَ اِثْنَانِ لاَ وَ اَللَّهِ وَ لاَ وَاحِدٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 118 )
ص : 1120
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا کَانَ فِیمَا مَضَی وَ لاَ فِیمَا بَقِیَ وَ لاَ فِیمَا أَنْتُمْ فِیهِ مُؤْمِنٌ إِلاَّ وَ لَهُ جَارٌ یُؤْذِیهِ.
( الکافی , جلد 2 , صفحه 251 )
امام صادق علیه السّلام فرمود در گذشته نبوده و در آینده و زمان شما هم نباشد مؤمنی، جز آنکه او را همسایه ئی باشد که آزارش دهد،
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 350 )
12-امام صادق(علیه السّلام)،فرمود: در گذشته نبوده و نه در آینده و نه در وضعی که شما دارید، مؤمنی جز اینکه همسایه دارد که او را می آزارد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 79 )
12-امام صادق علیه السّلام فرمود:
مؤمنی در گذشته نبوده و در آینده و زمان ها نخواهد بود جز اینکه همسایه ای دارد که او را می آزارد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 689 )
: موثق. و لا فیما بقی أی فیما یأتی و لا فیما أنتم فیه أی و لیس فیما أنتم فیه.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 320 )
ص : 1121
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ شُعَیْبِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلْمُطَلَّقَهِ یُطَلِّقُهَا زَوْجُهَا فَلاَ یُعْلِمُ إِلاَّ بَعْدَ سَنَهٍ فَقَالَ إِنْ جَاءَ شَاهِدَا عَدْلٍ فَلاَ تَعْتَدَّ وَ إِلاَّ فَلْتَعْتَدَّ مِنْ یَوْمِ یَبْلُغُهَا .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 111 )
4 - ابو بصیر گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدند: مردی همسرش را طلاق می دهد، امّا زن پس از یک سال باخبر می شود (عدّه اش چگونه است؟)
فرمود: اگر این خبر طلاق دو شاهد عادل. بیاورند، عدّه نگه نمی دارد، وگرنه از همان روزی که از طلاق خود خبردار شده است باید عدّه نگه دارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 291 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 190 )
ص : 1122
اَلشَّیْخُ أَبُو اَلْفُتُوحِ اَلرَّازِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُمْ أَتَوْهُ بِغُلاَمٍ وَ قَالُوا إِنَّهُ قَتَلَ مَوْلاَهُ وَ شَهِدَ اَلشُّهُودُ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا تَقُولُ یَا غُلاَمُ قَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنَا قَتَلْتُهُ قَالَ وَ لِمَ قَالَ لِأَنَّهُ کَانَ یُکْرِهُنِی عَلَی اَلْفَسَادِ یَعْنِی اَللِّوَاطَ فَدَافَعْتُهُ فَأَدَّی إِلَی اَلْقَتْلِ وَ لَمْ أَقْصِدْ قَتْلَهُ وَ قَصَدْتُ دَفْعَهُ فَلَمْ یَنْفَعْ وَ غَلَبَ عَلَیَّ وَ عَمِلَ بِیَ اَلْفَسَادَ فَقَتَلْتُهُ حَسَداً فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ بُدَّ لَکَ مِنَ اَلشُّهُودِ فَقَالَ مِنْ أَیْنَ لِیَ اَلشُّهُودُ رَجُلٌ فِی دَارِهِ فِی اَللَّیْلَهِ اَلْمُظْلِمَهِ وَ أَنَا فِی مِلْکِهِ وَ یَدِهِ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا جَرَحْتَهُ هَلْ سَمِعْتَ مِنْهُ تَوْبَهً قَالَ لاَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُ أَکْبَرُ اَلسَّاعَهَ یَتَبَیَّنُ أَنَّکَ صَدَقْتَ أَوْ کَذَبْتَ اِذْهَبُوا فَانْبُشُوا قَبْرَهُ فَإِنْ کَانَ فِی اَلْقَبْرِ فَهَذَا اَلْغُلاَمُ کَاذِبٌ فَاقْتَصُّوا مِنْهُ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ فِیهِ فَالْغُلاَمُ صَادِقٌ فَأَطْلِقُوا عَنْهُ فَقَالَ قَوْمٌ اَلْعَجَبُ مِنْ أَمْرِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ یَحْکُمُ إِلَی هَذَا اَلْیَوْمِ فِی اَلْأَحْیَاءِ وَ اَلْیَوْمَ یَحْکُمُ فِی اَلْأَمْوَاتِ فَذَهَبُوا إِلَی قَبْرِهِ وَ نَبَشُوهُ فَلَمْ یَجِدُوهُ فِیهِ فَرَجَعُوا إِلَیْهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَخْبَرُوهُ فَقَالَ أَطْلِقُوا عَنِ اَلْغُلاَمِ فَإِنَّهُ صَادِقٌ فَقَالُوا یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَیْنَ قُلْتَ هَذَا فَقَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ مَنْ عَمِلَ عَمَلَ قَوْمِ لُوطٍ وَ خَرَجَ مِنَ اَلدُّنْیَا بِغَیْرِ تَوْبَهٍ ذَهَبَ اَللَّهُ بِهِ إِلَی قَوْمِ لُوطٍ حَتَّی یَکُونَ فِیهِمْ وَ یُحْشَرَ مَعَهُمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 344 )
ص : 1123
اَلْأَصْبَغُ سَمِعْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: وَیْلٌ لِمَنْ جَهِلَ مَعْرِفَتِی وَ لَمْ یَعْرِفْ حَقِّی أَلاَ إِنَّ حَقِّی هُوَ حَقُّ اَللَّهِ أَلاَ إِنَّ حَقَّ اَللَّهِ هُوَ حَقِّی.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 62 )
ص : 1124
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُصَلِّی بِقَوْمٍ فَیَدْخُلُ قَوْمٌ فِی صَلاَتِهِ بِقَدْرِ مَا قَدْ صَلَّی رَکْعَهً أَوْ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ فَإِذَا فَرَغَ مِنْ صَلاَتِهِ وَ سَلَّمَ أَ یَجُوزُ لَهُ وَ هُوَ إِمَامٌ أَنْ یَقُومَ مِنْ مَوْضِعِهِ قَبْلَ أَنْ یَفْرُغَ مَنْ دَخَلَ فِی صَلاَتِهِ قَالَ نَعَمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 435 )
ص : 1125
7526-13 التهذیب ،1/6/177/2 فضاله عن رفاعه قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل لا یدری أ رکعه صلی أم ثنتین قال یعید.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 974 )
ص : 1126
عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُسْهِرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَهَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَائِشَهَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنِّی رَأَیْتُکِ فِی اَلْمَنَامِ مَرَّتَیْنِ أَرَی جَمَلاً یَحْمِلُکِ فِی سِدَافَهٍ مِنْ حَرِیرٍ فَقَالَ هَذِهِ اِمْرَأَتُکَ فَأَکْشِفُهَا فَإِذَا هِیَ أَنْتِ .
( الکافئه فی إبطال توبه الخاطئه , جلد 1 , صفحه 36 )
ص : 1127
کُنْ حَلِیماً فِی اَلْغَضَبِ صَبُوراً فِی اَلرَّهْبِ مُجْمِلاً فِی اَلطَّلَبِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 530 )
ص : 1128
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ یَحْیَی بْنِ اَلْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی مَمْلُوکٍ تَزَوَّجَ حُرَّهً قَالَ اَلْوَلَدُ لِلْحُرَّهِ وَ فِی حُرٍّ تَزَوَّجَ مَمْلُوکَهً قَالَ اَلْوَلَدُ لِلْأَبِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 203 )
ص : 1129
کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَسْبَاطٍ عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِیمَا وَعَظَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا عِیسَی اِعْمَلْ لِنَفْسِکَ فِی مُهْلَهٍ مِنْ أَجَلِکَ قَبْلَ أَنْ لاَ تَعْمَلَ لَهَا وَ اُعْبُدْنِی لِیَوْمٍ کَأَلْفِ سَنَهٍ مِمَّا تَعُدُّونَ وَ فِیهِ أَجْزِی بِالْحَسَنَهِ وَ أُضَاعِفُهَا اَلْخَبَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 128 )
ص : 1130
م، ، [تفسیر الإمام علیه السلام ] ، قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : هَؤُلاَءِ بَنُو إِسْرَائِیلَ نُصِبَ لَهُمْ بَابُ حِطَّهٍ وَ أَنْتُمْ یَا مَعْشَرَ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ نُصِبَ لَکُمْ بَابُ حِطَّهٍ أَهْلُ بَیْتِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ أُمِرْتُمْ بِاتِّبَاعِ هُدَاهُمْ وَ لُزُومِ طَرِیقَتِهِمْ لِیَغْفِرَ لَکُمْ بِذَلِکَ خَطَایَاکُمْ وَ ذُنُوبَکُمْ وَ لِیَزْدَادَ اَلْمُحْسِنُونَ مِنْکُمْ وَ بَابُ حِطَّتِکُمْ أَفْضَلُ مِنْ بَابِ حِطَّتِهِمْ لِأَنَّ ذَلِکَ کَانَ بِأَخَاشِیبَ وَ نَحْنُ اَلنَّاطِقُونَ اَلصَّادِقُونَ اَلْمُؤْمِنُونَ اَلْهَادُونَ اَلْفَاضِلُونَ کَمَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَلنُّجُومَ فِی اَلسَّمَاءِ أَمَانٌ مِنَ اَلْغَرَقِ وَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَانٌ لِأُمَّتِی مِنَ اَلضَّلاَلَهِ فِی أَدْیَانِهِمْ لاَ یَهْلِکُونَ مَا دَامَ مِنْهُمْ مَنْ یَتَّبِعُونَ هَدْیَهُ وَ سُنَّتَهُ أَمَا إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ قَالَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَحْیَا حَیَاتِی وَ یَمُوتَ مَمَاتِی وَ أَنْ یَسْکُنَ جَنَّهَ عَدْنٍ اَلَّتِی وَعَدَنِی رَبِّی وَ أَنْ یُمْسِکَ قَضِیباً غَرَسَهُ بِیَدِهِ وَ قَالَ اَللَّهُ کُنْ فَکَانَ فَلْیَتَوَلَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ لْیُوَالِ وَلِیَّهُ وَ لْیُعَادِ عَدُوَّهُ وَ لْیَتَوَلَّ ذُرِّیَّتَهُ اَلْفَاضِلِینَ اَلْمُطِیعِینَ لِلَّهِ مِنْ بَعْدِهِ فَإِنَّهُمْ خُلِقُوا مِنْ طِینَتِی وَ رُزِقُوا فَهْمِی وَ عِلْمِی فَوَیْلٌ لِلْمُکَذِّبِینَ بِفَضْلِهِمْ مِنْ أُمَّتِی اَلْقَاطِعِینَ فِیهِمْ صِلَتِی لاَ أَنَالَهُمُ اَللَّهُ شَفَاعَتِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 122 )
تفسیر عسکری: ص 227-امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود برای بنی اسرائیل باب حطه را قرار دادند شما نیز ای امت محمّد برایتان باب حطه اهل بیت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلم قرار داده شد و دستور داده اند از راه هدایت ایشان پیروی کنید و راه آنها را طی کنید تا بدین وسیله گناهانتان بخشیده شود تا مقام نیکوکاران افزایش یابد و باب حطه شما بهتر از باب حطه بنی اسرائیل است. زیرا درب آنها مجموعه ای از چند چوب بود ولی درب حطه شما سخن- گویان صادق و مؤمن و راهنما و فاضلند چنانچه پیامبر اکرم فرموده است ستارگان در آسمان امان از غرق هستند و اهل بیت من برای امت امان از گمراهیند در دین هلاک نخواهند شد تا وقتی از هدایت و روش یکی از اهل بیت من پیروی کنند. پیامبر اکرم فرموده است هر که مایل است بزندگی من زنده و بمرگ من بمیرد و داخل بهشت عدنی که خدایم وعده داده بشود و شاخه ای که خدا درخت آن را بدست خویش غرس نموده بگیرد. خداوند فرمود باش بوجود آمده باید علی بن ابی طالب را دوست بدارد با دوست او دوست و با دشمنش دشمن باشد و بازماندگانش که شخصیت های برجسته و پیرو خدایند بعد از او دوست بدارد آنها از طینت من آفریده شده اند و فهم و علم نصیب ایشان شده است. و ای بر کسانی که منکر مقام آنها است و ارتباط با ایشان را قطع نموده خداوند آنها را از شفاعت من محروم کند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 83 )
ص : 1131
اَلاِسْتِصْلاَحُ لِلْأَعْدَاءِ بِحُسْنِ اَلْمَقَالِ وَ جَمِیلِ اَلْفِعَالِ أَهْوَنُ مِنْ مُلاَقَاتِهِمْ وَ مُغَالَبَتِهِمْ بِمضَضِ اَلْقِتَالِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 106 )
ص : 1132
وَ فِی اَلرَّوْضَهِ أَیْضاً: أَنَّهُمْ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ کَانُوا یَتَدَاوَوْنَ مِنَ اَلْحُمَّی بِالْمَاءِ اَلْبَارِدِ وَ هُوَ أَنْ یَتَنَاوَبُوا بِبَلِّ اَلثِّیَابِ فَوَاحِدٌ فِی اَلْمَاءِ وَ آخَرُ عَلَی اَلْجَسَدِ فَإِذَا اِنْشَفَّ اَلَّذِی عَلَی اَلْجَسَدِ لُبِسَ اَلْآخَرُ رَطْباً .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 161 )
ص : 1133
وَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَحْمَدَ اَلْمُؤَدِّبِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ [عَنْ عَلِیٍّ] عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: مَنْ لَمْ یَرْضَ بِقَضَائِی وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِقَدَرِی فَلْیَلْتَمِسْ إِلَهاً غَیْرِی. قَالَ: وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: فِی کُلِّ قَضَاءِ اَللَّهِ خَیْرَهٌ لِلْمُؤْمِنِ. - وَ رَوَاهُ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِهَذَا اَلسَّنَدِ .
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 305 )
و از حسین بن ابراهیم بن احمد مؤدب از علی بن ابراهیم بن هاشم از پدرش از علی بن معبد از حسین بن خالد از حضرت رضا از پدرش از پدرانش علیهم السلام [از حضرت علی] علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله از خداوند متعال، نقل کرده که حضرت حق می فرماید: هر بنده ای که به قضای من راضی نباشد و به قدر من ایمان نداشته باشد، باید خدای دیگری برای خود بجوید. باز هم راوی گفته: حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: در هر کدام از قضاهای خداوند برای مؤمن خیری است. و در کتاب عیون الاخبار نیز این حدیث را با همین سند نقل کرده است.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 305 )
ص : 1134
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] ، وَجَدْتُ فِی بَعْضِ اَلْکُتُبِ نُسْخَهَ کِتَابِ اَلْحِبَاءِ وَ اَلشَّرْطِ مِنَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اَلْعُمَّالِ فِی شَأْنِ اَلْفَضْلِ بْنِ سَهْلٍ وَ أَخِیهِ وَ لَمْ أُرَوَّ ذَلِکَ عَنْ أَحَدٍ: أَمَّا بَعْدُ فَالْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْبَدِیءِ اَلْبَدِیعِ اَلْقَادِرِ اَلْقَاهِرِ اَلرَّقِیبِ عَلَی عِبَادِهِ اَلْمُقِیتِ عَلَی خَلْقِهِ اَلَّذِی خَضَعَ کُلُّ شَیْءٍ لِمَلَکَتِهِ وَ ذَلَّ کُلُّ شَیْءٍ لِعِزَّتِهِ وَ اِسْتَسْلَمَ کُلُّ شَیْءٍ لِقُدْرَتِهِ وَ تَوَاضَعَ کُلُّ شَیْءٍ لِسُلْطَانِهِ وَ عَظَمَتِهِ وَ أَحَاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ عِلْمُهُ وَ أَحْصَی عَدَدَهُ فَلاَ یَئُودُهُ کَبِیرٌ وَ لاَ یَعْزُبُ عَنْهُ صَغِیرٌ اَلَّذِی لاَ تُدْرِکُهُ أَبْصَارُ اَلنَّاظِرِینَ وَ لاَ تُحِیطُ بِهِ صِفَهُ اَلْوَاصِفِینَ لَهُ اَلْخَلْقُ وَ اَلْأَمْرُ وَ اَلْمَثَلُ اَلْأَعْلی فِی اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ اَلْخَبِیرُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 4 , صفحه 262 )
ص : 1135
وَ فِی فَضْلِ أَهْلِ اَلْبَیْتِ لاِبْنِ اَلْمُؤَیَّدِ اَلْحِمَوِیِّ عَنْ جَابِرٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: کُنْتُ مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْماً فِی بَعْضِ حِیطَانٍ وَ یَدُ عَلِیٍّ فِی یَدِهِ قَالَ فَمَرَرْنَا بِنَخْلٍ فَصَاحَ اَلنَّخْلُ هَذَا مُحَمَّدٌ سَیِّدُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ هَذَا عَلِیٌّ سَیِّدُ اَلْأَوْصِیَاءِ أَبُو اَلْأَئِمَّهِ اَلطَّاهِرِینَ ثُمَّ مَرَرْنَا بِنَخْلٍ فَصَاحَ اَلنَّخْلُ هَذَا مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ وَ هَذَا عَلِیٌّ سَیْفُ اَللَّهِ فَالْتَفَتَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ سَمِّهِ اَلصَّیْحَانِیَّ فَسُمِّیَ مِنْ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ اَلصَّیْحَانِیَّ فَکَانَ هَذَا سَبَبَ تَسْمِیَهِ هَذَا اَلنَّوْعِ بِذَلِکَ أَوِ اَلْمُرَادُ نَخْلُ ذَلِکَ اَلْحَائِطِ وَ بِالْمَدِینَهِ اَلْیَوْمَ مَوْضِعٌ یُعْرَفُ بِالصَّیْحَانِیِّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 146 )
71-در کتاب فضل اهل بیت ابن مؤید حموی از جابر است که روزی با پیغمبر در یکی از نخلستانهای مدینه بودم و دست علی علیه السّلام را بدست داشت و بیک نخل خرما گذر کردیم که فریاد برآورد(این محمّد سرور پیغمبرانست و این علی سرور اوصیاء و اولیاء و پدر ائمه طاهرین)وانگه به نخلستان گذر کردیم و فریاد زد«اینست محمّد رسول خدا،اینست علی سیف اللّه»و پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله رو به علی کرد و فرمود،نام این نخله را صیحانی بگذار و از آن روز صیحانی نام گرفت و سبب نامگذاری این نوع خرما این بود یا منظور نامگذاری جای آن نخله بوده و آن نخلستان،و امروزه در مدینه جایی است که آن را صیحانی خوانند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 302 )
ص : 1136
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلزُّهْرِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی إِلاَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیْرُ مَمْنُونٍ قَالَ هُمُ اَلْمُؤْمِنُونَ سَلْمَانُ اَلْفَارِسِیُّ وَ مِقْدَادُ بْنُ اَلْأَسْوَدِ وَ عَمَّارٌ وَ أَبُو ذَرٍّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمْ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَهُمْ أَجْرٌ غَیْرُ مَمْنُونٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 345 )
ص : 1137
فِی کِتَابِ اَلْإِحْتِجَاجِ لِلطَّبْرِسِیِّ (ره) رَوَی عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بَیْنَمَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ جَالِسٌ إِذْ سَالَ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ، فَقَالُوا: یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّهُ قَدْ صَارَ فِی اَلْبَلاَءِ کَهَیْئَهِ اَلْفَرْخِ لاَ رِیشَ عَلَیْهِ، فَأَتَاهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَإِذَا هُوَ کَهَیْئَهِ اَلْفَرْخِ لاَ رِیشَ عَلَیْهِ مِنْ شِدَّهِ اَلْبَلاَءِ فَقَالَ لَهُ: قَدْ کُنْتَ تَدْعُو فِی صِحَّتِکَ دُعَاءً؟ قَالَ نَعَمْ کُنْتُ أَقُولُ: یَا رَبِّ أَیُّمَا عُقُوبَهٍ أَنْتَ مُعَاقِبِی بِهَا فِی اَلْآخِرَهِ فَاجْعَلْهَا لِی فِی اَلدُّنْیَا فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أَلاَ قُلْتَ: اَللَّهُمَّ آتِنَا فِی اَلدُّنْیَا حَسَنَهً وَ فِی الآخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنَا عَذَابَ اَلنَّارِ، فَقَالَ فَکَأَنَّمَا نَشَطَ مِنْ عِقَالٍ وَ قَامَ صَحِیحاً وَ خَرَجَ مَعَنَا
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 200 )
ص : 1138
اَلْعَقْلُ مُنَزِّهٌ عَنِ اَلْمُنْکَرِ آمِرٌ بِالْمَعْرُوفِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 67 )
ص : 1139
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْفَواحِشَ ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ ، مَا ظَهَرَ نِکَاحُ اِمْرَأَهِ اَلْأَبِ وَ مَا بَطَنَ اَلزِّنَا . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 414 )
ص : 1140
أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَمُرُّ بِالْمَاءِ وَ فِیهِ دَابَّهٌ مَیْتَهٌ قَدْ أَنْتَنَتْ قَالَ إِنْ کَانَ اَلنَّتْنُ اَلْغَالِبَ عَلَی اَلْمَاءِ فَلاَ یَتَوَضَّأْ وَ لاَ یَشْرَبْ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 12 )
قال رحمه اللّه باب حکم الماء الکثیر اذا تغیّر احد اوصافه امّا الطّعم او اللّون او الرّائحه اخبرنی الشّیخ رحمه اللّه عن احمد بن محمّد عن ابیه عن الحسین بن الحسن بن ابان عن الحسین بن سعید عن عثمان بن عیسی عن سمّاعه. امّا السّند فقد تقدّم رجال هذا الخبر و علوّ شانهم الاّ سماعه و فی رجال الشّیخ انّه من رجال الکاظم علیه السّلام و واقفیّ و وثّقه النّجاشی حیث قال فهو ثقه ثقه و من الظّاهر انّه لا منافات بین هذا القول و بین ذلک القول ثمّ انّ سماعه مشترک بین سماعه بن عبد الرّحمن الّذی ذکره الشّیخ فی رجال الصّادق علیه السّلام و سماعه الحنّاط و سماعه بن مهران و الاولان غیر موثّقین و الأخیر موثق و الظّاهر انّ ما وقع فی هذا السّند هو هذا لما ذکره النّجاشی فی شانه انّ له کتابا یروی عنه عثمان بن عیسی ثمّ انّ الصّدوق لمّا لم یعمل بالخبر الاّ من حیث القرائن فلا ینافی ما تصدی لرد روایات وارده عن سماعه بانّه واقفیّ لأنّ هذا من حیث العمل لا من حیث الرّوایه فلذا تری الشّیخ فی زرعه ذکر فی الطّریق الیه محمّد بن علیّ بن بابویه و مع ذلک انّ الصّدوق ردّ روایته فی الفقیه و لعلّ هذا من حیث العمل لا مطلقا
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 25 )
أخبرنی الشیخ رحمه الله عن أحمد بن محمد،عن أبیه،عن الحسین بن الحسن بن أبان،عن الحسین بن سعید،عن عثمان بن عیسی،عن سماعه،عن أبی عبد اللّه علیه السلام قال:سألته عن الرجل یمرّ بالماء و فیه دابّه میته قد أنتنت،قال:«إذا کان النتن الغالب علی الماء فلا یُتوضّأ و لا یُشرب». السند قد تقدم القول فی رجاله الذین فیهم الارتیاب . و أمّا سماعه:فهو ثقه ثقه علی ما ذکره النجاشی ،لکن الشیخ فی کتاب الرجال ذکره فی رجال الکاظم علیه السلام،و قال:إنّه واقفی ،و علیه اعتمد المتأخّرون بناءً علی أنّه لا منافاه بین التوثیق و کونه واقفیا،إذ من المقرّر أنّ الجرح و التعدیل إذا أمکن الجمع بینهما لا یحتاج إلی الترجیح. و فی هذا بحث:من حیث إنّ النجاشی قد عُلم من طریقته عدم الاقتصار علی توثیق من هو واقفی أو فطحی و نحوهما،لیقال:إنّه ترک ذکر الوقف فی سماعه لذلک،بل الظاهر أنّه لم یثبت عنده ذلک،و حینئذ یتعارض الجرح و التعدیل،و النجاشی یقدّم علی الشیخ فی هذه المقامات،کما یعلم بالممارسه،و قد رأیت بعد ما ذکرته کلاماً لمولانا أحمد الأردبیلی قدّس اللّه روحه یدلّ علی ذلک،و اعتمد علی نفی الوقف ،و نحوه عن جماعه،و الحق أحقّ أنّ یتّبع. إلّا أنّی وجدت الآن فی الفقیه التصریح بأنّ سماعه واقفی فی موضعین من کتاب الصوم ،فیترجّح قول الشیخ. فإنّ قلت: کیف یخفی علی النجاشی قول الصدوق فی الفقیه مع تکرّره فیه،و هل هذا یوجب نوع ارتیاب فی عدم ذکر النجاشی الوقف فی سماعه(و غیر الوقف فی غیر سماعه؟) و الحال أنّک وجّهت الاعتماد علی قول النجاشی فی جماعه من الرواه،حیث لم یذکر فساد المذهب. قلت: لا یبعد أنّ یکون النجاشی لم یرجّح الوقف فی سماعه و إن ذکره الصدوق مکرّراً،لوجود معارض لقول الصدوق یوجب ذلک . فإنّ قلت: ما وجه ردّ الصدوق الروایات الوارده عن سماعه بأنّه واقفی،و الحال أنّ عمله لیس من جهه الصحه الاصطلاحیه،لیحتاج إلی أن یقول:إنّه واقفی. قلت: لا یبعد أنّ یکون غرضه بذکر الوقف لیس لبیان أنّ الردّ بسببه خاصه،فلو انتفی عمل بالروایه،بل لأنّ هذا الوجه من الضعف أظهر من غیره،و حینئذ فیه دلاله علی أنّ من اتصف بفساد المذهب و إنّ کان ثقه لا یعمل بقوله(عند الجمیع،کما قد توهمه عباره البعض) . فإنّ قلت: من أین(ثبوت التوثیق عند الصدوق لیقال:) إنّه غیر عامل بقول سماعه مع کونه ثقه؟ قلت: من المستبعد أنّ یکون موثّقا فی النجاشی مرّتین،و لم یکن موثّقا عند الصدوق أصلا. و لئن قیل: إنّه لا مانع من ذلک فإنّ الشیخ لم یوثّقه و النجاشی قریب من الشیخ،فالبعید عنه کالصدوق أولی. أمکن أنّ یجاب بالفرق بین المراتب. فإنّ قلت: قد ردّ الصدوق روایه سماعه مع زرعه بالوقف فیهما،و الحال أنّ الشیخ فی زرعه ذکر فی الطریق إلیه محمد بن علی بن بابویه ،فکیف یروی عنه الصدوق و قد ردّ روایته فی الفقیه؟ . قلت: الروایه عن الشخص لا دخل لها بالعمل. نعم قد یشکل الحال بأنّ الصدوق روی عن سماعه فی الفقیه بکثره،و کذا عن زرعه عن سماعه،مع أنّه عامل بما رواه،فردّ البعض بوقف سماعه دون البعض قد یوجب الارتیاب. إلّا أنّ الحق دفعه:بأنّه غیر عامل بالخبر من حیث الراوی،بل من القرائن. و ما عساه یقال: إنّ ردّ الروایه بالوقف حینئذ لا وجه له؛ جوابه ما قدّمناه،فلیتأمّل هذا کله. و ما قد یتوهّم: من الاشتراک فی سماعه بین سماعه بن عبد الرحمن الذی ذکره الشیخ فی رجال الصادق علیه السلام و سماعه الحناط کذلک،مع کونهما غیر موثّقین . یدفعه: أنّ النجاشی قال فی سماعه بن مهران:له کتاب یرویه عنه عثمان بن عیسی . و هذا و إنّ لم یفد حکما بالنظر إلی ضعف الروایه فیما أظنّ بعثمان بن عیسی،إلّا أنّه لا یخلو من فائده. المتن: و إن کان الماء فیه غیر مقیّد بالکثیر،لیشکل الحال فیه بأن المفهوم منه أنّ النتن إذا لم یکن الغالب علی الماء یتوضّأ منه و یشرب،إلاّ أنّ غیره من الأخبار یقیّده،و قد تقدم ما فیه کفایه.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 1 , ص 110 )
قوله(أخبرنی الشیخ«ره»)(الحدیث-18) موثق[1]،و الظاهر من وقوع المیته فیه اراده الکثیر منه،فلا دلاله فیه علی ما صار الیه[2]الحسن بن أبی عقیل[3]. ...
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 145 )
ص : 1141
بَعْضُ کُتُبِ اَلْمَنَاقِبِ اَلْقَدِیمَهِ ، عَنْ وَرَقَهَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ فِضَّهَ مَوْلاَهِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ عَنْهَا فِی خَبَرٍ طَوِیلٍ: أَنَّهَا قَالَتْ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عِنْدَ وَفَاتِهَا فَإِذَا أَنْتَ قَرَأْتَ یس فَاعْلَمْ أَنِّی قَدْ قَضَیْتُ نَحْبِی فَغَسِّلْنِی وَ لاَ تَکْشِفْ عَنِّی اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 137 )
ص : 1142
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ صَلاَهِ اَلْکُسُوفِ قَالَ عَشْرُ رَکَعَاتٍ وَ أَرْبَعُ سَجَدَاتٍ إِلَی أَنْ قَالَ: فَإِنْ أَغْفَلَهَا أَوْ کَانَ نَائِماً فَلْیَقْضِهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 501 )
ص : 1143
أَعْلاَمُ اَلدِّینِ ، قَالَ عَبْدُ اَلْمُؤْمِنِ اَلْأَنْصَارِیُّ : دَخَلْتُ عَلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ وَ عِنْدَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْجَعْفَرِیُّ فَتَبَسَّمْتُ إِلَیْهِ فَقَالَ أَ تُحِبُّهُ فَقُلْتُ نَعَمْ وَ مَا أَحْبَبْتُهُ إِلاَّ لَکُمْ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هُوَ أَخُوکَ وَ اَلْمُؤْمِنُ أَخُو اَلْمُؤْمِنِ لِأُمَّهِ وَ لِأَبِیهِ وَ إِنْ لَمْ یَلِدْهُ أَبُوهُ مَلْعُونٌ مَنِ اِتَّهَمَ أَخَاهُ مَلْعُونٌ مَنْ غَشَّ أَخَاهُ مَلْعُونٌ مَنْ لَمْ یَنْصَحْ أَخَاهُ مَلْعُونٌ مَنِ اِغْتَابَ أَخَاهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 262 )
70-اعلام الدین:عبد المؤمن انصاری گفت نزد امام رضا(علیه السّلام)رفتم و محمد بن عبد الله جعفری نزدش بود و من بروی او تبسم کردم،فرمود:دوستش داری؟گفتم آری تنها بخاطر شما،فرمود:برادر تو است و مؤمن برادر پدر و مادری مؤمن است و اگر چه زاده پدر او نیست،ملعونست کسی که به برادرش تهمت زند،ملعونست کسی که با برادرش دغلی کند،ملعونست کسی که او را غیبت کند
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 164 )
ص : 1144
وَ رَوَی عُمَرُ بْنُ مَیْمُونِ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ یَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ عَائِشَهَ تَقُولُ: إِنَّهَا کَانَتْ تَغْسِلُ أَثَرَ اَلْمَنِیِّ مِنْ ثَوْبِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 41 )
ص : 1145
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلصَّلاَهِ فِی جُرْمُوقٍ وَ أَتَیْتُهُ بِجُرْمُوقٍ بَعَثْتُ بِهِ إِلَیْهِ فَقَالَ یُصَلَّی فِیهِ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 427 )
ص : 1146
ورد فی الدیوان :] «الخائضو غمرات کل کریهه» .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 256 )
ص : 1147
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ رَجُلٍ عَنِ اَلْعَیْزَارِ عَنِ اَلْأَحْوَلِ : أَنَّهُ قَالَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ اَلرَّجُلُ یَسْتَنْجِی فَیَقَعُ ثَوْبُهُ فِی اَلْمَاءِ اَلَّذِی اِسْتَنْجَی بِهِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ فَسَکَتَ فَقَالَ أَ وَ تَدْرِی لِمَ صَارَ لاَ بَأْسَ بِهِ قَالَ قُلْتُ: لاَ وَ اَللَّهِ فَقَالَ إِنَّ اَلْمَاءَ أَکْثَرُ مِنَ اَلْقَذَرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 222 )
ص : 1148
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ مُعَاوِیَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ صَلاَهِ اَلْعِیدَیْنِ فَقَالَ رَکْعَتَانِ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ اَلْخُطْبَهُ بَعْدَ اَلصَّلاَهِ وَ إِنَّمَا أَحْدَثَ اَلْخُطْبَهَ قَبْلَ اَلصَّلاَهِ عُثْمَانُ ، وَ إِذَا خَطَبَ اَلْإِمَامُ فَلْیَقْعُدْ بَیْنَ اَلْخُطْبَتَیْنِ قَلِیلاً وَ یَنْبَغِی لِلْإِمَامِ أَنْ یَلْبَسَ یَوْمَ اَلْعِیدَیْنِ بُرْداً وَ یَعْتَمَّ شَاتِیاً کَانَ أَوْ قَائِظاً اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْمُقْنِعَهِ مُرْسَلاً: وَ اِقْتَصَرَ عَلَی اَلْحُکْمَیْنِ اَلْأَخِیرَیْنِ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 440 )
ص : 1149
عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا کَانَتْ لَکَ حَاجَهٌ فَصُمِ اَلْأَرْبِعَاءَ وَ اَلْخَمِیسَ وَ اَلْجُمُعَهَ وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ عِنْدَ زَوَالِ اَلشَّمْسِ تَحْتَ اَلسَّمَاءِ وَ قُلِ اَللَّهُمَّ إِنِّی حَلَلْتُ بِسَاحَتِکَ اَلدُّعَاءَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 430 )
ص : 1150
وَ عَنْهُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ هَارُونُ بْنُ مُوسَی اَلتَّلَّعُکْبَرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامِ بْنِ سُهَیْلٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلطَّیَالِسِیِّ اَلْخَرَّازِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْعَبَّاسِ رُزَیْقُ بْنُ اَلزُّبَیْرِ اَلْخُلْقَانِیُّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: إِنَّ قَوْماً أَتَوُا اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَقَالُوا: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، إِنَّ بِلاَدَنَا قَدْ قُحِطَتْ، وَ تَأَخَّرَ عَنَّا اَلْمَطَرُ، وَ تَوَالَتْ عَلَیْنَا اَلسِّنُونَ، فَاسْأَلِ اَللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) أَنْ یُرْسِلَ اَلسَّمَاءَ عَلَیْنَا. فَأَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِالْمِنْبَرِ فَأُخْرِجَ، وَ اِجْتَمَعَ اَلنَّاسُ، فَصَعِدَ اَلْمِنْبَرَ وَ دَعَا، وَ أَمَرَ اَلنَّاسَ أَنْ یُؤَمِّنُوا، فَلَمْ یَلْبَثْ أَنْ هَبَطَ جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ ، أَخْبِرِ اَلنَّاسَ أَنَّ رَبَّکَ قَدْ وَعَدَهُمْ أَنَّهُمْ یُمْطَرُونَ یَوْمَ کَذَا وَ کَذَا. قَالَ: فَلَمْ یَزَلِ اَلنَّاسُ یَتَتَبَّعُونَ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ وَ تِلْکَ اَلسَّاعَهَ حَتَّی إِذَا کَانَتِ اَلسَّاعَهَ أَهَاجَ اَللَّهُ رِیحاً، فَأَثَارَتْ سَحَاباً، وَ جَلَّلَتِ اَلسَّمَاءَ، وَ أَرْخَتْ عَزَالِیَهَا ، فَجَاءَ أُولَئِکَ اَلنَّفَرُ بِأَعْیَانِهِمْ إِلَی اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَقَالُوا: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، اُدْعُ اَللَّهَ أَنْ یَکُفَّ عَنَّا اَلسَّمَاءَ، فَإِنَّا قَدْ کِدْنَا أَنْ نُغْرَقَ، فَاجْتَمَعَ اَلنَّاسُ، وَ دَعَا اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَأَمَرَهُمْ أَنْ یُؤَمِّنُوا، فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، أَسْمِعْنَا، فَإِنَّ کُلَّ مَا تَقُولُ لَیْسَ نَسْمَعُ. فَقَالَ: قُولُوا: اَللَّهُمَّ حَوَالَیْنَا وَ لاَ عَلَیْنَا، اَللَّهُمَّ صُبَّهَا فِی بُطُونِ اَلْأَوْدِیَهِ، وَ فِی مَنَابِتِ اَلشَّجَرِ، وَ حَیْثُ یَرْعَی أَهْلُ اَلْوَبَرِ، اَللَّهُمَّ اِجْعَلْهُ رَحْمَهً، وَ لاَ تَجْعَلْهُ عَذَاباً .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 697 )
[1487]30-زریق به زبیر خلقانی از امام صادق علیه السّلام نقل کرد که آن حضرت فرمود:گروهی به خدمت پیامبر صلّی اللّه علیه و اله رسیدند و عرض کردند:ای رسول خدا!در شهر ما خشکسالی شده و باران به تأخیر افتاده و سالها[ی خشکسالی]از پی هم می آیند،بنابراین از خداوند(گرامی و بزرگ)درخواست نما که[باران]آسمان را بر ما فرو فرستد.رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله دستور داد منبر بیاورند و بیرون رفتند و مردم هم جمع شدند سپس بر فراز منبر رفت و دعا نمود و به مردم فرمان داد که آمین گویند،دیری نپایید که جبرئیل علیه السّلام فرود آمد و فرمود:ای محمد صلّی اللّه علیه و اله مردم را آگاه کن که پروردگار تو بر آنان وعده داد که در فلان روز باران برایشان ببارد.امام صادق علیه السّلام فرمود:همواره مردم در پی آن روز و آن ساعت بودند تا اینکه آن لحظه فرا رسید،خداوند بادی برانگیخت که ابر را به حرکت درآورد و آسمان را پوشانید و بارانش را فرو ریزاند،و همان افراد با بزرگانشان به نزد پیامبر صلّی اللّه علیه و اله آمدند و عرض کردند:ای رسول خدا از خداوند بخواه که آسمان را از ما بازدارد،زیرا نزدیک است که غرق شویم،پس بار دیگر مردم گرد آمدند و پیامبر صلّی اللّه علیه و اله دعا فرمود و به آنان فرمان داد که آمین گویند،سپس مردی به حضرت عرض کرد:ای رسول خدا،آگاهمان کن که آنچه تو فرمودی نشنیدیم.حضرت فرمود: بگویید:پروردگارا برگردانندۀ[خطر]از ما باش نه بر ما،پروردگارا،آن[باران]را در بستر رودخانه ها و در نهالستانها و هرجا که بادیه نشینان گله می چرانند،جاری کن.پروردگارا آن را مایۀ رحمت قرار بده و[سایۀ]عذاب مگردان.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 709 )
ص : 1151
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: سَأَلَنِی رَجُلٌ عَنِ اِمْرَأَهٍ تُوُفِّیَتْ وَ لَمْ تَحُجَّ فَأَوْصَتْ أَنْ یُنْظَرَ قَدْرُ مَا یُحَجُّ بِهِ فَسُئِلَ عَنْهُ فَإِنْ کَانَ أَمْثَلَ أَنْ یُوضَعَ فِی فُقَرَاءِ وُلْدِ فَاطِمَهَ وُضِعَ فِیهِمْ وَ إِنْ کَانَ اَلْحَجُّ أَمْثَلَ حُجَّ عَنْهَا فَقُلْتُ لَهُ إِنْ کَانَتْ عَلَیْهَا حَجَّهٌ مَفْرُوضَهٌ فَأَنْ یُنْفَقَ مَا أَوْصَتْ بِهِ فِی اَلْحَجِّ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ یُقْسَمَ فِی غَیْرِ ذَلِکَ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 17 )
6 - حلبی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: مردی از من پرسید: زنی که مراسم حج را انجام نداده بود از دنیا رفت و وصیت نمود که با مبلغی حج را انجام داده و دربارۀ آن بپرسند. پس اگر بهتر باشد که بین اولاد حضرت فاطمه علیها السّلام تقسیم شود، بین آنان تقسیم گردد و اگر انجام حج بهتر است، به نیابتش حج به جا آورند.
من به آن مرد گفتم: اگر حج واجب بر گردن آن زن باشد وصیتش در راه حج خرج شود نزد من بهتر از این است که در راهی دیگر تقسیم گردد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 54 )
: حسن. و فیه إیماء إلی أنه یجوز صرفه فی غیر الحج أیضا و هو مشکل، إلا أن یقال مع الصرف فی غیر الحج یخرج الحج من صلب المال، علی أن أفعل کثیرا ما یستعمل فی غیر معنی التفضیل.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 30 )
ص : 1152
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْخِصَالِ وَ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْهَمَذَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَاسِرٍ اَلْخَادِمِ قَالَ: قَالَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ تُشَدُّ اَلرِّحَالُ إِلَی شَیْءٍ مِنَ اَلْقُبُورِ إِلاَّ إِلَی قُبُورِنَا أَلاَ وَ إِنِّی مَقْتُولٌ بِالسَّمِّ ظُلْماً وَ مَدْفُونٌ فِی مَوْضِعِ غُرْبَهٍ فَمَنْ شَدَّ رَحْلَهُ إِلَی زِیَارَتِی اُسْتُجِیبَ دُعَاؤُهُ وَ غُفِرَ لَهُ ذُنُوبُهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 562 )
ص : 1153
قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْبُیُوتِ یَکُونُ فِیهَا اَلتَّمَاثِیلُ أَ یُصَلَّی فِیهَا قَالَ لاَ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 225 )
ص : 1154
وَ مِنْ کِتَابِ اَلصِّیَامِ ، لِعَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَللَّیْلَهُ اَلَّتِی یُفْرَقُ فِیهَا کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ یَنْزِلُ فِیهَا مَا یَکُونُ فِی اَلسَّنَهِ إِلَی مِثْلِهَا مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ أَوْ رِزْقٍ أَوْ أَمْرٍ أَوْ مَوْتٍ أَوْ حَیَاهٍ وَ یُکْتَبُ فِیهَا وَفْدُ مَکَّهَ فَمَنْ کَانَ فِی تِلْکَ اَلسَّنَهِ مَکْتُوباً لَمْ یَسْتَطِعْ أَنْ یَحْبِسَ وَ إِنْ کَانَ فَقِیراً مَرِیضاً وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ فِیهَا مَکْتُوباً لَمْ یَسْتَطِعْ أَنْ یَحُجَّ وَ إِنْ کَانَ غَنِیّاً صَحِیحاً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 457 )
ص : 1155
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ تَخَوَّفَ بَلاَءً یُصِیبُهُ فَتَقَدَّمَ فِی اَلدُّعَاءِ لَمْ یُرِهِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ اَلْبَلاَءَ أَبَداً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 297 )
ص : 1156
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْحَمِیلِ فَقَالَ وَ أَیُّ شَیْءٍ اَلْحَمِیلُ قَالَ قُلْتُ: اَلْمَرْأَهُ تُسْبَی مِنْ أَرْضِهَا وَ مَعَهَا اَلْوَلَدُ اَلصَّغِیرُ فَتَقُولُ هُوَ اِبْنِی وَ اَلرَّجُلُ یُسْبَی فَیَلْقَی أَخَاهُ فَیَقُولُ هُوَ أَخِی وَ لَیْسَ لَهُمْ بَیِّنَهٌ إِلاَّ قَوْلُهُمْ قَالَ فَقَالَ مَا یَقُولُ اَلنَّاسُ فِیهِمْ عِنْدَکُمْ قُلْتُ لاَ یُوَرِّثُونَهُمْ لِأَنَّهُ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ عَلَی وِلاَدَتِهِمْ بَیِّنَهٌ وَ إِنَّمَا هِیَ وِلاَدَهُ اَلشِّرْکِ فَقَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ إِذَا جَاءَتْ بِابْنِهَا أَوْ بِابْنَتِهَا وَ لَمْ تَزَلْ مُقِرَّهً بِهِ وَ إِذَا عَرَفَ أَخَاهُ وَ کَانَ ذَلِکَ فِی صِحَّهٍ مِنْهُمَا وَ لَمْ یَزَالاَ مُقِرَّیْنِ بِذَلِکَ وَرِثَ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ . وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی ؛ وَ رَوَاهُ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی ؛ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 278 )
ص : 1157
ختص، [الإختصاص] ، یر، [بصائر الدرجات] ، إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی عِمْرَانَ عَنْ یُونُسَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ سَلَمَهَ بْنَ کُهَیْلٍ یَرْوِی فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ شَیْئاً قَالَ مَا هِیَ قُلْتُ حَدَّثَنِی أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ مُحَاصِراً أَهْلَ اَلطَّائِفِ وَ أَنَّهُ خَلاَ بِعَلِیٍّ عَلَیهِ السَّلاَمُ یَوْماً فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ عَجَباً لِمَا نَحْنُ فِیهِ مِنَ اَلشِّدَّهِ وَ إِنَّهُ یُنَاجِی هَذَا اَلْغُلاَمَ مُنْذُ اَلْیَوْمِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا أَنَا بِمُنَاجِی لَهُ إِنَّمَا یُنَاجِی رَبَّهُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّمَا هَذِهِ أَشْیَاءُ تُعْرَفُ بَعْضُهَا مِنْ بَعْضٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 153 )
ص : 1158
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مِیرَاثُ اَللَّهِ مِنْ عَبْدِهِ اَلْمُؤْمِنِ وَلَدٌ صَالِحٌ یَسْتَغْفِرُ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 90 )
ص : 1159
1982-7 الکافی ،204/182/8 الثلاثه عن البجلی عن محمد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لما ولی علی علیه السّلام صعد المنبر فحمد اللّه و أثنی علیه ثم قال إنی و اللّه لا أرزؤکم من فیئکم درهما ما قام لی عذق بیثرب فلتصدقکم أنفسکم أ فترونی مانعا نفسی و معطیکم قال فقام إلیه عقیل کرم اللّه وجهه فقال له و اللّه لتجعلنی و أسود بالمدینه سواء فقال اجلس أ ما کان هاهنا أحد یتکلم غیرک و ما فضلک علیه إلا بسابقه أو تقوی.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 304 )
ص : 1160
وَ رَوَی عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ: أَنَّهُ یَنْبَغِی أَنْ یَطْعَمَ ثُلُثَهُ، وَ یُعْطِیَ اَلْقَانِعَ وَ اَلْمُعْتَرَّ ثُلُثَهُ، وَ یُهْدِی لِأَصْدِقَائِهِ اَلثُّلُثَ اَلْبَاقِیَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 500 )
ص : 1161
خَیْرُ اَلْأُمُورِ مَا سَهُلَتْ مَبَادِئُهُ وَ حَسُنَتْ خَوَاتِمُهُ وَ حُمِدَتْ عَوَاقِبُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 238 )
ص : 1162
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ سَمَاعَهَ ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «اَلْغُلُولُ کُلُّ شَیْءٍ غُلَّ مِنَ اَلْإِمَامِ، وَ أَکْلُ مَالِ اَلْیَتِیمِ شُبْهَهٌ، وَ اَلسُّحْتُ شُبْهَهٌ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 710 )
ص : 1163
وَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ قَالَ: لَیْسَ شَیْءٌ مِمَّا حَرَّمَ اَللَّهُ إِلاَّ وَ قَدْ أَحَلَّهُ لِمَنِ اِضْطُرَّ إِلَیْهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 258 )
ص : 1164
مَنِ اِنْتَجَعَکَ مُؤَمِّلاً فَقَدْ أَسْلَفَکَ حُسْنُ اَلظَّنِّ بِکَ فَلاَ تُخَیِّبْ ظَنَّهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 635 )
ص : 1165
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ قَالَ سَمِعْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: اِحْذَرُوا عَلَی دِینِکُمْ ثَلاَثَهً رَجُلاً قَرَأَ اَلْقُرْآنَ حَتَّی إِذَا رَأَیْتَ عَلَیْهِ بَهْجَتَهُ اِخْتَرَطَ سَیْفَهُ عَلَی جَارِهِ وَ رَمَاهُ بِالشِّرْکِ قُلْتُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَیُّهُمَا أَوْلَی بِالشِّرْکِ قَالَ اَلرَّامِی وَ رَجُلاً اِسْتَخَفَّتْهُ اَلْأَحَادِیثُ کُلَّمَا حَدَثَتْ أُحْدُوثَهُ کَذِبٍ مَدَّهَا بِأَطْوَلَ مِنْهَا وَ رَجُلاً آتَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ سُلْطَاناً فَزَعَمَ أَنَّ طَاعَتَهُ طَاعَهُ اَللَّهِ وَ مَعْصِیَتَهُ مَعْصِیَهُ اَللَّهِ وَ کَذَبَ لِأَنَّهُ لاَ طَاعَهَ لِمَخْلُوقٍ فِی مَعْصِیَهِ اَلْخَالِقِ لاَ یَنْبَغِی لِلْمَخْلُوقِ أَنْ یَکُونَ حُبُّهُ لِمَعْصِیَهِ اَللَّهِ فَلاَ طَاعَهَ فِی مَعْصِیَتِهِ وَ لاَ طَاعَهَ لِمَنْ عَصَی اَللَّهَ إِنَّمَا اَلطَّاعَهُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِوُلاَهِ اَلْأَمْرِ وَ إِنَّمَا أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِطَاعَهِ اَلرَّسُولِ لِأَنَّهُ مَعْصُومٌ مُطَهَّرٌ لاَ یَأْمُرُ بِمَعْصِیَهِ اَللَّهِ وَ إِنَّمَا أَمَرَ بِطَاعَهِ أُولِی اَلْأَمْرِ لِأَنَّهُمْ مَعْصُومُونَ مُطَهَّرُونَ لاَ یَأْمُرُونَ بِمَعْصِیَتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 179 )
ص : 1166
1073-3 الکافی ،1/3/218/1 النیسابوریان عن حماد بن عیسی عن ربعی عن محمد عن أبی جعفر علیه السّلام : فی قول اللّه عز و جل إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ قال هم الأئمه علیهم السّلام قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله اتقوا فراسه المؤمن فإنه ینظر بنور اللّه فی قول اللّه تعالی إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ .
( الوافی , جلد 3 , صفحه 540 )
ص : 1167
فِی اَلْکَافِی عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مِنْ أَشْرَاطِ اَلسَّاعَهِ أَنْ یَفْشُوَ اَلْفَالِجُ وَ مَوْتُ اَلْفُجَاءَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 34 )
ص : 1168
عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ، أَنَّ اَلنَّبِیَّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قَالَ: «مَنْ وَجَدْتُمُوهُ یَعْمَلُ عَمَلَ قَوْمِ لُوطٍ، فَاقْتُلُوا اَلْفَاعِلَ وَ اَلْمَفْعُولَ بِهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 632 )
ص : 1169
قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ نَادَی مُنَادٍ: أَیْنَ حَوَارِیُّ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ اَلَّذِینَ لَمْ یَنْقُضُوا اَلْعَهْدَ وَ مَضَوْا عَلَیْهِ؟ فَیَقُومُ سَلْمَانُ وَ اَلْمِقْدَادُ وَ أَبُو ذَرٍّ ثُمَّ یُنَادِی: أَیْنَ حَوَارِیُّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَصِیِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَیَقُومُ عَمْرُو بْنُ اَلْحَمِقِ اَلْخُزَاعِیُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی بَکْرٍ وَ مِیثَمُ بْنُ یَحْیَی اَلتَّمَّارُ مَوْلَی بَنِی أَسَدٍ، وَ أُوَیْسٌ اَلْقَرَنِیُّ قَالَ: ثُمَّ یُنَادِی اَلْمُنَادِی: أَیْنَ حَوَارِیُّ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اِبْنِ فَاطِمَهَ بِنْتِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ؟ فَیَقُومُ سُفْیَانُ بْنُ لَیْلَی اَلْهَمْدَانِیُّ وَ حُذَیْفَهُ بْنُ أَسَدٍ اَلْغِفَارِیُّ قَالَ: ثُمَّ یُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُّ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ؟ فَیَقُومُ مَنِ اُسْتُشْهِدَ مَعَهُ وَ لَمْ یَتَخَلَّفْ عَلَیْهِ قَالَ: ثُمَّ یُنَادِی أَیْنَ حَوَارِیُّ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ؟ فَیَقُومُ جُبَیْرُ بْنُ مُطْعِمٍ وَ یَحْیَی بْنُ أُمِّ اَلطَّوِیلِ وَ أَبُو خَالِدٍ اَلْکَابُلِیُّ وَ سَعِیدُ بْنُ اَلْمُسَیَّبِ، ثُمَّ یُنَادِی: أَیْنَ حَوَارِیُّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ حَوَارِیُّ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ؟ فَیَقُومُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ شَرِیکٍ اَلْعَامِرِیُّ وَ زُرَارَهُ بْنُ أَعْیَنَ وَ بُرَیْدُ بْنُ مُعَاوِیَهَ اَلْعِجْلِیُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ وَ أَبُو بَصِیرٍ لَیْثُ بْنُ اَلْبَخْتَرِیِّ اَلْمُرَادِیُّ، وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَبِی یَعْفُورٍ، وَ عَامِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جُذَاعَهَ، وَ حُجْرُ بْنُ زَائِدَهَ، وَ حُمْرَانُ بْنُ أَعْیَنَ، ثُمَّ یُنَادِی سَایِرَ اَلشِّیعَهِ مَعَ سَایِرِ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَهَؤُلاَءِ أَوَّلُ اَلسَّابِقِینَ وَ أَوَّلُ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ أَوَّلُ اَلْمُتَحَوِّرِینَ مِنَ اَلتَّابِعِینَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 210 )
ص : 1170
وَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ شَرِبَ اَلْخَمْرَ بَعْدَ أَنْ حَرَّمَهَا اَللَّهُ عَلَی لِسَانِی فَلَیْسَ بِأَهْلٍ أَنْ یُزَوَّجَ إِذَا خَطَبَ وَ لاَ یُصَدَّقَ إِذَا حَدَّثَ وَ لاَ یُشَفَّعَ إِذَا شَفَعَ وَ لاَ یُؤْتَمَنَ عَلَی أَمَانَهٍ فَمَنِ اِئْتَمَنَهُ عَلَی أَمَانَهٍ فَأَکَلَهَا أَوْ ضَیَّعَهَا فَلَیْسَ لِلَّذِی اِئْتَمَنَهُ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَأْجُرَهُ وَ لاَ یُخْلِفَ عَلَیْهِ وَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، إِنِّی أَرَدْتُ أَنْ أَسْتَبْضِعَ بِضَاعَهً إِلَی اَلْیَمَنِ ، فَأَتَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقُلْتُ لَهُ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَسْتَبْضِعَ فُلاَناً فَقَالَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّهُ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ فَقُلْتُ بَلَغَنِی مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنَّهُمْ یَقُولُونَ ذَلِکَ فَقَالَ صَدِّقْهُمْ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ ، ثُمَّ قَالَ إِنَّکَ إِنِ اِسْتَبْضَعْتَهُ فَهَلَکَتْ أَوْ ضَاعَتْ فَلَیْسَ لَکَ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَأْجُرَکَ وَ لاَ یُخْلِفَ عَلَیْکَ فَاسْتَبْضَعْتُهُ فَضَیَّعَهَا فَدَعَوْتُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَأْجُرَنِی فَقَالَ أَیْ بُنَیَّ مَهْ لَیْسَ لَکَ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَأْجُرَکَ وَ لاَ یُخْلِفَ عَلَیْکَ قَالَ قُلْتُ: وَ لِمَ قَالَ لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ اَلَّتِی جَعَلَ اَللّهُ لَکُمْ قِیاماً ، فَهَلْ تَعْرِفُ سَفِیهاً أَسْفَهَ مِنْ شَارِبِ اَلْخَمْرِ، قَالَ ثُمَّ قَالَ لاَ یَزَالُ اَلْعَبْدُ فِی فُسْحَهٍ مِنَ اَللَّهِ حَتَّی یَشْرَبَ اَلْخَمْرَ فَإِذَا شَرِبَهَا خَرَقَ اَللَّهُ عَنْهُ سِرْبَالَهُ وَ کَانَ وَلِیُّهُ وَ أَخُوهُ إِبْلِیسَ ، وَ سَمْعُهُ وَ بَصَرُهُ وَ یَدُهُ وَ رِجْلُهُ یَسُوقُهُ إِلَی کُلِّ شَرٍّ وَ یَصْرِفُهُ عَنْ کُلِّ خَیْرٍ. مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 311 )
ص : 1171
298-1 الکافی ،1/1/95/1 محمد بن أبی عبد اللّه عن علی بن أبی القاسم عن یعقوب بن إسحاق قال: کتبت إلی أبی محمد علیه السّلام أسأله کیف یعبد العبد ربه و هو لا یراه فوقع علیه السّلام یا أبا یوسف جل سیدی و مولای و المنعم علی و علی آبائی أن یری قال و سألته هل رأی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ربه فوقع علیه السّلام إن اللّه تعالی أری رسوله بقبله من نور عظمته ما أحب.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 377 )
ص : 1172
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ عَاصِمٍ اَلْبَصْرِیِّ ، رَفَعَهُ، قَالَ: «إِنَّ فِرْعَوْنَ بَنَی سَبْعَ مَدَائِنَ یَتَحَصَّنُ فِیهَا مِنْ مُوسَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، وَ جَعَلَ فِیمَا بَیْنَهَا آجَاماً وَ غِیَاضاً، وَ جَعَلَ فِیهَا اَلْأُسْدَ لِیَتَحَصَّنَ بِهَا مِنْ مُوسَی - قَالَ: - فَلَمَّا بَعَثَ اَللَّهُ مُوسَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) إِلَی فِرْعَوْنَ فَدَخَلَ اَلْمَدِینَهَ ، فَلَمَّا رَآهُ اَلْأُسْدُ تَبَصْبَصَتْ وَ وَلَّتْ مُدْبِرَهً، ثُمَّ لَمْ یَأْتِ مَدِینَهً إِلاَّ اِنْفَتَحَ لَهُ بَابُهَا، حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی قَصْرِ فِرْعَوْنَ اَلَّذِی هُوَ فِیهِ - قَالَ: - فَقَعَدَ عَلَی بَابِهِ، وَ عَلَیْهِ مِدْرَعَهٌ مِنْ صُوفٍ، وَ مَعَهُ عَصَاهُ، فَلَمَّا خَرَجَ اَلْآذِنُ، قَالَ لَهُ مُوسَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : اِسْتَأْذِنْ لِی عَلَی فِرْعَوْنَ . فَلَمْ یَلْتَفِتْ إِلَیْهِ - قَالَ: - فَقَالَ لَهُ مُوسَی : إِنِّی رَسُولُ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ - قَالَ: - فَلَمْ یَلْتَفِتْ إِلَیْهِ. قَالَ فَمَکَثَ بِذَلِکَ مَا شَاءَ اَللَّهُ یَسْأَلُهُ أَنْ یَسْتَأْذِنَ لَهُ - قَالَ: - فَلَمَّا أَکْثَرَ عَلَیْهِ قَالَ لَهُ: أَ مَا وَجَدَ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ مَنْ یُرْسِلُهُ غَیْرَکَ؟ قَالَ: فَغَضِبَ مُوسَی ، وَ ضَرَبَ اَلْبَابَ بِعَصَاهُ، فَلَمْ یَبْقَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ فِرْعَوْنَ بَابٌ إِلاَّ اِنْفَتَحَ، حَتَّی نَظَرَ إِلَیْهِ فِرْعَوْنُ وَ هُوَ فِی مَجْلِسِهِ، فَقَالَ: أَدْخِلُوهُ». قَالَ: «فَدَخَلَ عَلَیْهِ وَ هُوَ فِی قُبَّهٍ لَهُ مُرْتَفِعَهٍ، کَثِیرَهَ اَلاِرْتِفَاعِ، ثَمَانُونَ ذِرَاعاً، قَالَ: فَقَالَ: إِنِّی رَسُولُ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ إِلَیْکَ. قَالَ: فَقَالَ: فَأْتِ بِآیَهٍ، إِنْ کُنْتَ مِنَ اَلصَّادِقِینَ - قَالَ: - فَأَلْقَی عَصَاهُ، وَ کَانَ لَهَا شُعْبَتَانِ - قَالَ: - فَإِذَا هِیَ حَیَّهٌ، قَدْ وَقَعَ إِحْدَی اَلشُّعْبَتَیْنِ عَلَی اَلْأَرْضِ، وَ اَلشُّعْبَهُ اَلْأُخْرَی فِی أَعْلَی اَلْقُبَّهِ - قَالَ: - فَنَظَرَ فِرْعَوْنُ إِلَی جَوْفِهَا وَ هُوَ یَلْتَهِبُ نِیرَاناً - قَالَ: - وَ أَهْوَتْ إِلَیْهِ فَأَحْدَثَ، وَ صَاحَ: یَا مُوسَی ، خُذْهَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 567 )
ص : 1173
12128-3 الکافی ،1/465/303/8 العده عن البرقی عن أبیه عمن ذکره عن الفقیه ،2433/277/2 أبی الحسن موسی بن جعفر عن أبیه عن جده علیهم السّلام : فی وصیه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله لعلیّ علیه السّلام لا تخرج فی سفر وحدک فإن الشیطان مع الواحد و هو من الاثنین أبعد یا علی إن الرجل إذا سافر وحده فهو غاو و الاثنان غاویان و الثلاثه نفر و روی بعضهم سفر.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 376 )
ص : 1174
وَ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَغْدَادِیِّ عَنْ أَبِی طَالِبٍ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلصَّلْتِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ أَبِی یَزِیدَ قَالَ: قَالَ اَلصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا غَابَتِ اَلشَّمْسُ فَقَدْ دَخَلَ وَقْتُ اَلْمَغْرِبِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 179 )
ص : 1175
عَنْ أَبِی أُسَامَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ عِنْدَنَا رَجُلاً یُسَمَّی کُلَیْبَ ، لاَ یَجِیءُ عَنْکُمْ شَیْءٌ إِلاَّ قَالَ أَنَا أُسَلِّمُ فَسَمَّیْنَاهُ کُلَیْبَ تَسْلِیمٍ قَالَ: فَتَرَحَّمَ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ: أَ تَدْرُونَ مَا اَلتَّسْلِیمُ فَسَکَتْنَا فَقَالَ: هُوَ وَ اَللَّهِ اَلْإِخْبَاتُ قَوْلُ اَللَّهِ: « إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ وَ أَخْبَتُوا إِلی رَبِّهِمْ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 143 )
ص : 1176
و فی شرح الآیات الباهره : قال محمّد بن العبّاس - رحمه اللّه - حدّثنا أحمد بن محمّد، عن أحمد بن الحسن قال: حدّثنی أبی عن حسین بن مخارق، عن أبی حزه، عن أبی جعفر - علیه السّلام-، عن أبیه، علیّ بن الحسین، عن جابر بن عبد اللّه، عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - قال: قوله: وَ مِزاجُهُ مِنْ تَسْنِیمٍ قال: هو أشرف شراب فی الجنّه، یشربه محمّد و آل محمّد، و هم المقرّبون السّابقون، رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و علیّ بن أبی طالب و الأئمّه و فاطمه و خدیجه و ذرّیّتهم الّذین اتّبعوهم بإیمان، یتسنّم علیهم من أعالی دورهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 191 )
ص : 1177
وَ لَمْ أَرَ إِنْسَاناً یَرَی عَیْبَ نَفْسِهِوَ إِنْ کَانَ لاَ یَخْفَی عَلَیْهِ جَمِیلٌ وَ مَنْ ذَا اَلَّذِی یَنْجُو مِنَ اَلنَّاسِ سَالِماًوَ لِلنَّاسِ قَالٌ بِالظُّنُونِ وَ قِیلٌ أَجَلَّکَ قَوْمٌ حِینَ صِرْتَ إِلَی اَلْغِنَیوَ کُلُّ غَنِیٌّ ٍ فِی اَلْعُیُونِ جَلِیلٌ وَ لَیْسَ اَلْغِنَی إِلاَّ غِنًی زَیَّنَ اَلْفَتَیعَشِیَّهَ یَقْرِی أَوْ غَدَاهَ یُنِیلُ وَ لَمْ یَفْتَقِرْ یَوْماً وَ إِنْ کَانَ مُعْدِماًسَخِیٌّ وَ لَمْ یَسْتَغْنِ قَطُّ بَخِیلٌ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 337 )
ص : 1178
وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: اُکْتُبُوا فَإِنَّکُمْ لاَ تَحْفَظُونَ حَتَّی تَکْتُبُوا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 81 )
ص : 1179
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، عَنِ اَلْبَیْهَقِیِّ عَنِ اَلصُّولِیِّ عَنْ أُمِّ أَبِیهِ قَالَتْ: کَانَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَتَبَخَّرُ بِالْعُودِ اَلْهِنْدِیِّ اَلنِّیءِ یَسْتَعْمِلُ بَعْدَهُ مَاءَ وَرْدٍ وَ مِسْکاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 142 )
2-عیون:تا ام ابیه که گفت:امام رضا(علیه السّلام)با عود هندی تر بخور میکرد و بدنبالش گلاب و مشک بکار میبرد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 90 )
ص : 1180
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اِمْتَحِنْ أَخَاکَ عِنْدَ نِعْمَهٍ تَتَجَدَّدُ لَکَ، أَوْ نَائِبَهٍ تَنُوبُکَ.
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 109 )
ص : 1181
وَ رَوَی جَمِیلُ بْنُ صَالِحٍ فِی اَلصَّحِیحِ عَنِ اَلْکَاظِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: کُلُّ مَنْ عَجَزَ عَنْ نَذْرٍ نَذَرَهُ فَکَفَّارَتُهُ کَفَّارَهُ یَمِینٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 406 )
ص : 1182
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، " وَ إِنْ قَالَ رَجُلٌ إِنْ کَلَّمَ ذَا قَرَابَهٍ لَهُ فَعَلَیْهِ اَلْمَشْیُ إِلَی بَیْتِ اَللَّهِ وَ کُلُّمَا یَمْلِکُهُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ هُوَ بَرِیءٌ مِنْ دِینِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّهُ یَصُومُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ وَ یَتَصَدَّقُ عَلَی عَشَرَهِ مَسَاکِینَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 422 )
ص : 1183
وَ مِنْهُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ قَالَ: أَخَذْنَا مِنَ اَلْمَدِینَهِ نَوَی اَلْعَجْوَهِ فَغَرَسَهُ صَاحِبٌ لَنَا فِی بُسْتَانٍ فَخَرَجَ مِنْهُ اَلسُّکَّرُ وَ اَلْهِیرُونُ وَ اَلشِّهْرِیزُ وَ اَلصَّرَفَانُ وَ کُلُّ ضَرْبٍ مِنَ اَلتَّمْرِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 143 )
66-و از همان:بسندش از ابی خدیجه که از مدینه هسته عجوه گرفتیم و یار ما آن را در بستانش کاشت و از آن سکر،هیرون،شهریز،صرفان،و هر نوع درآمد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 300 )
ص : 1184
أَکْذِبُوا آمَالَکُمْ وَ اِغْتَنِمُوا آجَالَکُمْ بِأَحْسَنِ أَعْمَالِکُمْ وَ بَادِرُوا مُبَادَرَهَ أُولِی اَلنُّهَی وَ اَلْأَلْبَابِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 89 )
ص : 1185
ثِیَابُکَ عَلَی غَیْرِکَ أَبْقَی مِنْهَا عَلَیْکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 333 )
ص : 1186
394-2 الکافی ،1/2/120/1 علی بن محمد مرسلا عن أبی الحسن الرضا علیه السّلام قال:قال اعلم علمک اللّه الخیر أن اللّه تبارک و تعالی قدیم و القدم صفته التی دلت العاقل علی أنه لا شیء قبله و لا شیء معه فی دیمومیته فقد بان لنا بإقرار العامه معجزه الصفه أنه لا شیء قبل اللّه و لا شیء مع اللّه فی بقائه - و بطل قول من زعم أنه کان قبله أو کان معه شیء - و ذلک أنه لو کان معه شیء فی بقائه لم یجز أن یکون خالقا له لأنه لم یزل معه فکیف یکون خالقا لمن لم یزل معه و لو کان قبله شیء کان الأول ذلک الشیء لا هذا و کان الأول أولی بأن یکون خالقا للأول ثم وصف نفسه تبارک و تعالی بأسماء دعا الخلق إذ خلقهم و تعبدهم و ابتلاهم إلی أن یدعوه بها فسمی نفسه سمیعا بصیرا قادرا قائما ناطقا ظاهرا باطنا لطیفا خبیرا قویا عزیزا حکیما حلیما علیما و ما أشبه هذه الأسماء فلما رأی ذلک من أسمائه الغالون المکذبون و قد سمعونا نحدث عن اللّه أنه لا شیء مثله و لا شیء من الخلق فی حاله قالوا أخبرونا إذ زعمتم أنه لا مثل لله و لا شبه له کیف شارکتموه فی أسمائه الحسنی فتسمیتم بجمیعها فإن فی ذلک دلیلا علی أنکم مثله فی حالاته کلها أو بعضها دون بعض إذ جمعتم الأسماء الطیبه قیل لهم إن اللّه تعالی ألزم العباد أسماء من أسمائه علی اختلاف المعانی - و ذلک کما یجمع الاسم الواحد معنیین مختلفین و الدلیل علی ذلک قول الناس الجائز عندهم الشائع و هو الذی خاطب اللّه به الخلق فکلمهم بما یعقلون لیکون علیهم حجه فی تضییع ما ضیعوا فقد یقال للرجل کلب و حمار و ثور و سکره و علقمه و أسد کل ذلک علی خلافه و حالاته - لم تقع الأسامی علی معانیها التی کانت بنیت علیه لأن الإنسان لیس بأسد و لا کلب فافهم ذلک رحمک اللّه و إنما سمی اللّه بالعلم لغیر علم حادث علم به الأشیاء استعان به علی حفظ ما یستقبل من أمره و الرویه فیما یخلق من خلقه و یفسد ما مضی بما أفنی من خلقه مما لو لم یحضره ذلک العلم و یعینه کان جاهلا ضعیفا کما أنا لو رأینا علماء الخلق إنما سموا بالعلم لعلم حادث إذ کانوا فیه جهله - و ربما فارقهم العلم بالأشیاء فعادوا إلی الجهل و إنما سمی اللّه عالما لأنه لا یجهل شیئا فقد جمع الخالق و المخلوق اسم العالم و اختلف المعنی علی ما رأیت و سمی ربنا سمیعا لا بخرت فیه یسمع به الصوت و لا یبصر به کما أن خرتنا الذی به نسمع لا نقوی به علی البصر و لکنه أخبر أنه لا یخفی علیه شیء من الأصوات - لیس علی حد ما سمینا نحن فقد جمعنا الاسم بالسمع و اختلف المعنی و هکذا البصر لا بخرت منه أبصر کما أنا نبصر بخرت منا لا ننتفع به فی غیره و لکن اللّه بصیر لا یحتمل شخصا منظورا إلیه فقد جمعنا الاسم و اختلف المعنی و هو قائم لیس علی معنی انتصاب و قیام علی ساق فی کبد کما قامت الأشیاء و لکن قائم یخبر أنه حافظ کقول الرجل القائم بأمرنا فلان و اللّه هو القائم علی کل نفس بما کسبت و القائم أیضا فی کلام الناس الباقی و القائم أیضا یخبر عن الکفایه - کقولک للرجل قم بأمر بنی فلان أی اکفهم و القائم منا قائم علی ساق فقد جمعنا الاسم و لم نجمع المعنی و أما اللطیف فلیس علی قله و قضافه و صغر و لکن ذلک علی النفاذ فی الأشیاء و الامتناع من أن یدرک کقولک للرجل لطف عنی هذا الأمر و لطف فلان فی مذهبه و قوله یخبرک أنه غمض فیه العقل و فات الطلب - و عاد متعمقا متلطفا لا یدرکه الوهم - فکذلک لطف اللّه تبارک و تعالی عن أن یدرک بحد أو یحد بوصف و اللطافه منا الصغر و القله فقد جمعنا الاسم و اختلف المعنی و أما الخبیر فالذی لا یعزب عنه شیء و لا یفوته لیس للتجربه و لا للاعتبار بالأشیاء فعند التجربه و الاعتبار علمان و لولاهما ما علم لأن من کان کذلک کان جاهلا و اللّه لم یزل خبیرا بما یخلق - و الخبیر من الناس المستخبر عن جهل المتعلم فقد جمعنا الاسم و اختلف المعنی - و أما الظاهر فلیس من أجل أنه علا الأشیاء برکوب فوقها و قعود علیها و تسنم لذراها و لکن ذلک لقهره و لغلبته الأشیاء و قدرته علیها کقول الرجل ظهرت علی أعدائی و أظهرنی اللّه علی خصمی یخبر عن الفلج و الغلبه فهکذا ظهور اللّه علی الأشیاء و وجه آخر أنه الظاهر لمن أراده و لا یخفی علیه شیء و أنه مدبر لکل ما یری- فأی ظاهر أظهر و أوضح من اللّه تبارک و تعالی لأنک لا تعدم صنعته حیث ما توجهت و فیک من آثاره ما یغنیک و الظاهر منا البارز بنفسه و المعلوم بحده - فقد جمعنا الاسم و لم یجمعنا المعنی و أما الباطن فلیس علی معنی الاستبطان بالأشیاء بأن یغور فیها و لکن ذلک منه علی استبطانه للأشیاء علما و حفظا و تدبیرا کقول القائل أبطنته یعنی خبرته و علمت مکتوم سره و الباطن منا الغائب فی الشیء المستتر فقد جمعنا الاسم و اختلف المعنی و أما القاهر فلیس علی معنی علاج و تصلب و احتیال و مداراه و مکر کما یقهر العباد بعضهم بعضا و المقهور منهم یعود قاهرا و القاهر یعود مقهورا و لکن ذلک من اللّه تبارک و تعالی علی أن جمیع ما خلق ملبس به الذل لفاعله و قله الامتناع لما أراد به لم یخرج منه طرفه عین أن یقول له کن فیکون و القاهر منا علی ما ذکرت و وصفت فقد جمعنا الاسم و اختلف المعنی و هکذا جمیع الأسماء و إن کنا لم نستجمعها کلها فقد یکتفی الاعتبار بما ألقینا إلیک و اللّه عونک و عوننا فی إرشادنا و توفیقنا.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 484 )
ص : 1187
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اَلْأَحَدِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ خَمْسِینَ مَرَّهً حَرَّمَ اَللَّهُ جَسَدَهُ عَلَی اَلنَّارِ وَ أَعْطَاهُ قَصْراً فِی اَلْجَنَّهِ کَأَوْسَعِ مَدِینَهٍ فِی اَلدُّنْیَا.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 358 )
ص : 1188
18427-3 التهذیب ،1/5/169/7 الحسین عن صفوان عن ابن بکیر قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن الرجل رهن رهنا - ثم انطلق فلا یقدر علیه أ یباع الرهن قال لا حتی یجیء صاحبه.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 852 )
ص : 1189
دَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رُوِیَ: أَنَّهُ لَمَّا حَمِدَ اَللَّهَ تَعَالَی بِهَذَا اَلتَّحْمِیدِ أَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی قَدْ أَتْعَبْتَ اَلْحَفَظَهَ وَ هُوَ اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ دَائِماً مَعَ دَوَامِکَ وَ لَکَ اَلْحَمْدُ بَاقِیاً مَعَ بَقَائِکَ وَ لَکَ اَلْحَمْدُ مَعَ خُلُودِکَ وَ لَکَ اَلْحَمْدُ کَمَا یَنْبَغِی لِکَرَمِ وَجْهِکَ وَ عِزِّ جَلاَلِکَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 298 )
ص : 1190
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شَهْرَآشُوبَ فِی اَلْمَنَاقِبِ : أُبِینَ إِحْدَی یَدَیْ هِشَامِ بْنِ عَدِیٍّ اَلْهَمْدَانِیِّ فِی حَرْبِ صِفِّینَ فَأَخَذَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَدَهُ وَ قَرَأَ شَیْئاً وَ أَلْصَقَهَا فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا قَرَأْتَ قَالَ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ قَالَ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ کَأَنَّهُ اِسْتَقَلَّهَا فَانْفَصَلَتْ یَدُهُ نِصْفَیْنِ فَتَرَکَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَضَی .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 300 )
ص : 1191
8589-3 الکافی ،1/5/472/2 البرقی عن أبیه عن الکاهلی عن رجل عن عبد الحمید بن عواض الطائی عن محمد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: کان جدی یقول تقدموا فی الدعاء فإن العبد إذا کان دعاء فنزل به البلاء فدعا قیل صوت معروف و إذا لم یکن دعاء فنزل به بلاء فدعا قیل أین کنت قبل الیوم.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1481 )
ص : 1192
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قِیلَ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ شَرِیکاً یَرُدُّ شَهَادَتَنَا فَقَالَ لاَ تُذِلُّوا أَنْفُسَکُمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 412 )
ص : 1193
اِبْنُ شَهْرَآشُوبَ فِی اَلْمَنَاقِبِ ، عَنِ اِبْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِیهِ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَرَّکَ لِلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ [فَحَمَلَهُمَا] وَ خَالَفَ بَیْنَ أَیْدِیهِمَا وَ أَرْجُلِهِمَا وَ قَالَ نِعْمَ اَلْجَمَلُ جَمَلُکُمَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 171 )
ص : 1194
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ لَزِمَ اَلاِسْتِغْفَارَ جَعَلَ اَللَّهُ لَهُ مِنْ کُلِّ هَمٍّ فَرَجاً وَ مِنْ کُلِّ ضِیقٍ مَخْرَجاً وَ رَزَقَهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 86 )
ص : 1195
وَ عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ کَسْبِ اَلْمُغَنِّیَهِ وَ اَلنَّائِحَهِ فَکَرِهَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 128 )
ص : 1196
اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلسِّوَاکُ شَطْرُ اَلْوُضُوءِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 364 )
ص : 1197
قوله علیه السلام: «شیئان أحدهما مأخوذ من الآخر، أحدهما أکثر شیء فی الدنیا، و الآخر أقلّ شیء فی الدنیا: العبر و الاعتبار».
( أمالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد) , جلد 1 , صفحه 153 )
ص : 1198
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلْوَاسِطِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَرْمِ اَلْجِمَارَ إِلاَّ وَ أَنْتَ طَاهِرٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 57 )
ص : 1199
وَ رُوِیَ: اَلاِبْتِدَاءُ فِی اَلْغَسْلِ اَلثَّانِی بِمَنْ عَلَی یَمِینِ اَلْبَابِ حُرّاً کَانَ أَوْ عَبْداً.
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 172 )
ص : 1200
أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی اَلْإِحْتِجَاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: أَنَّ زِنْدِیقاً قَالَ لَهُ لِمَ حَرَّمَ اَللَّهُ اَلْخَمْرَ وَ لاَ لَذَّهَ أَفْضَلُ مِنْهَا قَالَ حَرَّمَهَا لِأَنَّهَا أُمُّ اَلْخَبَائِثِ وَ رَأْسُ کُلِّ شَرٍّ یَأْتِی عَلَی شَارِبِهَا سَاعَهٌ یَسْلُبُ لُبَّهُ فَلاَ یَعْرِفُ رَبَّهُ وَ لاَ یَتْرُکُ مَعْصِیَهً إِلاَّ رَکِبَهَا وَ لاَ یَتْرُکُ حُرْمَهً إِلاَّ اِنْتَهَکَهَا وَ لاَ رَحِماً مَاسَّهً إِلاَّ قَطَعَهَا وَ لاَ فَاحِشَهً إِلاَّ أَتَاهَا وَ اَلسَّکْرَانُ زِمَامُهُ بِیَدِ اَلشَّیْطَانِ إِنْ أَمَرَهُ أَنْ یَسْجُدَ لِلْأَوْثَانِ سَجَدَ وَ یَنْقَادُ حَیْثُمَا قَادَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 317 )
ص : 1201
22514-6 ( الکافی 132:6) الاثنان، عن الوشاء ، عن أبان ، عن أبی مریم ، عن أبی جعفر علیه السّلام قال": المؤلی یوقف بعد الأربعه الأشهر فإن شاء إمساکا بمعروف أو تسریحا بإحسان فإن عزم الطلاق فهی واحده و هو أملک برجعتها" .
( الوافی , جلد 22 , صفحه 945 )
ص : 1202
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلْمُحْرِمِ یُصِیبُ اَلصَّیْدَ قَالَ عَلَیْهِ اَلْکَفَّارَهُ فِی کُلِّ مَا أَصَابَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 92 )
ص : 1203
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ دَاوُدَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا زَنَی اَلرَّجُلُ فَارَقَهُ رُوحُ اَلْإِیمَانِ قَالَ فَقَالَ هُوَ مِثْلُقَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لا تَیَمَّمُوا اَلْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ ثُمَّ قَالَ غَیْرُ هَذَا أَبْیَنُ مِنْهُ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ هُوَ اَلَّذِی فَارَقَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 195 )
ص : 1204
فِی کِتَابِ عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ بَنِی یَعْقُوبَ لَمَّا سَأَلُوا أَبَاهُمْ یَعْقُوبَ أَنْ یَأْذَنَ لِیُوسُفَ فِی اَلْخُرُوجِ مَعَهُمْ قَالَ لَهُمْ «إِنِّی أَخافُ أَنْ یَأْکُلَهُ اَلذِّئْبُ وَ أَنْتُمْ عَنْهُ غافِلُونَ» قَالَ: فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: قَرَّبَ یَعْقُوبُ لَهُمُ اَلْعِلَّهَ اِعْتَلُّوا بِهَا فِی یُوسُفَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 415 )
ص : 1205
سَبَبُ اَلْفُجُورِ اَلْخَلْوَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 282 )
ص : 1206
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ کَلْبِ اَلْمَجُوسِ یَأْخُذُهُ اَلرَّجُلُ اَلْمُسْلِمُ فَیُسَمِّی حِینَ یُرْسِلُهُ أَ یَأْکُلُ مِنْهُ مِمَّا أَمْسَکَ عَلَیْهِ فَقَالَ نَعَمْ لِأَنَّهُ مُکَلَّبٌ وَ ذَکَرَ اِسْمَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 70 )
ص : 1207
18332-7 الکافی ،2/1/100/5 الاثنان عن الوشاء عن حماد بن عثمان التهذیب ،1/50/194/6 ابن محبوب عن العباس بن معروف عن محمد بن یحیی الصیرفی عن حماد بن عثمان قال: دخل رجل علی أبی عبد اللّه علیه السّلام فشکا إلیه رجلا من أصحابه فلم یلبث أن جاء المشکو فقال له أبو عبد اللّه علیه السّلام ما لفلان یشکوک فقال له یشکونی أنی استقصیت منه حقی قال فجلس أبو عبد اللّه علیه السّلام مغضبا ثم قال کأنک إذا استقصیت حقک لم تسئ أ رأیت ما حکی اللّه عز و جل فقال وَ یَخافُونَ سُوءَ اَلْحِسابِ أ تری أنهم خافوا اللّه عز و جل أن یجور علیهم لا و اللّه ما خافوا إلا الاستقصاء - فسماه اللّه عز و جل سوء الحساب فمن استقصی فقد أساء.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 801 )
ص : 1208
بشا، [بشاره المصطفی] ، وَالِدِی وَ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ وَ وَلَدُهُ سَعْدٌ جَمِیعاً عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ نَصْرٍ اَلْجُرْجَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَهَ اَلْحُسَیْنِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ أَخِیهِ اَلصَّدُوقِ أَبِی جَعْفَرِ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عِیسَی اَلْمُجَاوِرِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ رَزِینٍ اِبْنِ أَخِی دِعْبِلٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ أَنْتَ اَلْمَظْلُومُ بَعْدِی فَوَیْلٌ لِمَنْ قَاتَلَکَ وَ طُوبَی لِمَنْ قَاتَلَ مَعَکَ یَا عَلِیُّ أَنْتَ اَلَّذِی تَنْطِقُ بِکَلاَمِی وَ تَتَکَلَّمُ بِلِسَانِی بَعْدِی فَوَیْلٌ لِمَنْ رَدَّ عَلَیْکَ وَ طُوبَی لِمَنْ قَبِلَ کَلاَمَکَ یَا عَلِیُّ أَنْتَ سَیِّدُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ بَعْدِی وَ أَنْتَ إِمَامُهَا وَ خَلِیفَتِی عَلَیْهَا مَنْ فَارَقَکَ فَارَقَنِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ مَنْ کَانَ مَعَکَ کَانَ مَعِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یَا عَلِیُّ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِی وَ صَدَّقَنِی وَ أَوَّلُ مَنْ أَعَانَنِی عَلَی أَمْرِی وَ جَاهَدَ مَعِی عَدُوِّی وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ صَلَّی مَعِی وَ اَلنَّاسُ یَوْمَئِذٍ فِی غَفْلَهِ اَلْجَهَالَهِ یَا عَلِیُّ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ تَنْشَقُّ عَنْهُ اَلْأَرْضُ مَعِی وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یُبْعَثُ مَعِی وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یَجُوزُ اَلصِّرَاطَ مَعِی وَ إِنَّ رَبِّی جَلَّ جَلاَلُهُ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ لاَ یَجُوزُ عَقَبَهَ اَلصِّرَاطِ إِلاَّ مَنْ مَعَهُ بَرَاءَهٌ بِوَلاَیَتِکَ وَ وَلاَیَهِ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ وُلْدِکَ وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یَرِدُ حَوْضِی تَسْقِی مِنْهُ أَوْلِیَاءَکَ وَ تَذُودُ عَنْهُ أَعْدَاءَکَ وَ أَنْتَ صَاحِبِی إِذَا قُمْتُ اَلْمَقَامَ اَلْمَحْمُودَ تَشْفَعُ لِمُحِبِّینَا فَتُشَفَّعُ فِیهِمْ وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ وَ بِیَدِکَ لِوَائِی وَ هُوَ لِوَاءُ اَلْحَمْدِ وَ هُوَ سَبْعُونَ شِقَّهً اَلشِّقَّهُ مِنْهُ أَوْسَعُ مِنَ اَلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ وَ أَنْتَ صَاحِبُ شَجَرَهِ طُوبَی فِی اَلْجَنَّهِ أَصْلُهَا فِی دَارِکَ وَ أَغْصَانُهَا فِی دُورِ شِیعَتِکَ وَ مُحِبِّیکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 139 )
ص : 1209
وَ تَقَدَّمَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَرْبَعَهٌ لاَ قَطْعَ عَلَیْهِمْ وَ عَدَّ مِنْهَا اَلْغُلُولَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 140 )
ص : 1210
فَرَوَی اَلشَّیْخُ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْکُلَیْنِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ فِی اَلصَّحِیحِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سِرْحَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا رَأَیْتُمْ أَهْلَ اَلرَّیْبِ وَ اَلْبِدَعِ مِنْ بَعْدِی فَأَظْهِرُوا اَلْبَرَاءَهَ مِنْهُمْ وَ أَکْثِرُوا مِنْ سَبِّهِمْ وَ اَلْقَوْلِ فِیهِمْ وَ اَلْوَقِیعَهِ وَ بَاهِتُوهُمْ کَیْلاَ یَطْغَوْا فِی اَلْفَسَادِ فِی اَلْإِسْلاَمِ وَ یَحْذَرَهُمُ اَلنَّاسُ وَ لاَ یَتَعَلَّمُونَ مِنْ بِدَعِهِمْ یَکْتُبُ اَللَّهُ لَکُمْ بِذَلِکَ اَلْحَسَنَاتِ وَ یَرْفَعُ لَکُمْ بِهِ اَلدَّرَجَاتِ فِی اَلْآخِرَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 235 )
و عبارت پدرم در دیباچه مخالف با عبارت کتاب روضه نیست،تا گوید: و بدان که باید دانست ظاهر جمله ای از اخبار ما اینست که مقصود از ایمان در زبان ائمه ما(علیهم السّلام)بیش از صرف اعتقاد بحق است و لازمش اینست حرمت غیبت شامل همه معتقدان بحق هم نیستو بسیار دشنامشان دهید و آبروشان را ببرید و تو دهنشان بزنید تا سرکشی نکنند بفساد در سرزمین اسلام و مردم از آنها حذر کنند و از بدعتهاشان نیاموزند تا بدان خدا براتان حسنه ها نویسد و درجه ها بالا برد در آخرت
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 147 )
ص : 1211
اَلْبُخَارِیُّ وَ مُسْلِمٌ بِالْإِسْنَادِ قَالَ قَیْسُ بْنُ سَعْدٍ قَالَ عَلِیٌّ : أَنَا أَوَّلُ مَنْ یَجْثُو لِلْحُکُومَهِ بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 204 )
ص : 1212
14986-31 الکافی ،1/2/191/7 محمد عن أحمد عن الفقیه ،5138/72/4 صفوان عن التهذیب ،1/130/37/10 یونس عن أبی الحسن الماضی علیه السّلام قال: أصحاب الکبائر کلها إذا أقیم علیهم الحد مرتین قتلوا فی الثالثه.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 246 )
ص : 1213
أَبُو وَائِلٍ وَ وَکِیعٌ وَ أَبُو مُعَاوِیَهَ وَ اَلْأَعْمَشُ وَ شَرِیکٌ وَ یُوسُفُ اَلْقَطَّانُ بِأَسَانِیدِهِمْ: أَنَّهُ سُئِلَ جَابِرٌ وَ حُذَیْفَهُ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالاَ عَلِیٌّ خَیْرُ اَلْبَشَرِ لاَ یَشُکُّ فِیهِ إِلاَّ کَافِرٌ وَ رَوَی عَطَاءٌ عَنْ عَائِشَهَ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ سَالِمُ بْنُ أَبِی اَلْجَعْدِ عَنْ جَابِرٍ : بِأَحَدَ عَشَرَ طَرِیقاً-
( المناقب , جلد 3 , صفحه 67 )
ص : 1214
قَالَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ اَلْعَالِمُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : وَ إِذا قِیلَ لِهَؤُلاَءِ اَلنَّاکِثِینَ لِلْبَیْعَهِ فِی یَوْمِ اَلْغَدِیرِ لا تُفْسِدُوا فِی اَلْأَرْضِ بِإِظْهَارِ نَکْثِ اَلْبَیْعَهِ لِعِبَادِ اَللَّهِ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ فَتُشَوِّشُونَ عَلَیْهِمْ دِینَهُمْ وَ تُحَیِّرُونَهُمْ فِی مَذَاهِبِهِمْ قالُوا إِنَّما نَحْنُ مُصْلِحُونَ لِأَنَّنَا لاَ نَعْتَقِدُ دِینَ مُحَمَّدٍ وَ لاَ نَعْتَقِدُ غَیْرَ دِینِ مُحَمَّدٍ وَ نَحْنُ فِی اَلدِّینِ مُتَحَیِّرُونَ فَنَحْنُ نَرْضَی فِی اَلظَّاهِرِ مُحَمَّداً بِإِظْهَارِ قَبُولِ دِینِهِ وَ شَرِیعَتِهِ وَ نَقْضِی فِی اَلْبَاطِنِ عَلَی شَهَوَاتِنَا فَنُمَتَّعُ وَ نَتْرُکُهُ وَ نُعْتِقُ أَنْفُسَنَا مِنْ رِقِّ مُحَمَّدٍ وَ نَفُکُّهَا مِنْ طَاعَهِ اِبْنِ عَمِّهِ عَلِیٍّ کَیْ لاَ نَذِلَّ فِی اَلدُّنْیَا.
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 42 )
ص : 1215
3048-5 الکافی ،1/8/261/2 محمد عن أحمد عن محمد بن الحسن الأشعری عن بعض مشایخه عن إدریس بن عبد اللّه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال النّبی صلّی اللّه علیه و آله : یا علی الحاجه أمانه اللّه عند خلقه فمن کتمها علی نفسه أعطاه اللّه ثواب من صلی - و من کشفها إلی من یقدر أن یفرج عنه و لم یفعل فقد قتله أما إنه لم یقتله بسیف و لا سنان و لا سهم و لکن قتله بما نکی من قلبه.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 790 )
ص : 1216
مِنْ کِتَابِ رَوْضَهِ اَلْوَاعِظِینَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اِصْبِرْ عَلَی أَعْدَاءِ اَلنِّعَمِ فَإِنَّکَ لَنْ تُکَافِیَ مَنْ عَصَی اَللَّهَ فِیکَ بِأَفْضَلَ مِنْ أَنْ تُطِیعَ اَللَّهَ فِیهِ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 24 )
23-امام صادق علیه السّلام فرمود:بر دشمنان نعمتهایی که خدا به تو داده صبر کن(منظور حسّاد هستند)،زیرا تو نمی توانی مجازات کنی کسی را که نافرمانی خدا را در مورد تو کرده (یعنی حسادت ورزیده)برتر از اینکه خدا را در آن فرمان بردی(یعنی صبر در مقابل اذیّت آن حاسد کنی).
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 33 )
ص : 1217
وَ قِیلَ إِنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَصَابَهُ یَوْماً اَلْجُوعُ فَوَضَعَ حَجَراً عَلَی بَطْنِهِ ثُمَّ قَالَ أَلاَ رُبَّ مُکْرِمٍ لِنَفْسِهِ وَ هُوَ لَهَا مُهِینٌ أَلاَ رُبَّ مُهِینٍ لِنَفْسِهِ وَ هُوَ لَهَا مُکْرِمٌ أَلاَ رُبَّ نَفْسٍ جَائِعَهٍ عَارِیَهٍ فِی اَلدُّنْیَا طَاعِمَهٌ فِی اَلْآخِرَهِ نَاعِمَهٌ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَلاَ رُبَّ نَفْسٍ کَاسِیَهٍ نَاعِمَهٍ فِی اَلدُّنْیَا جَائِعَهٌ عَارِیَهٌ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَلاَ رُبَّ مُتَخَفِّضٍ مُتَنَعِّمٍ فِیمَا أَفاءَ اَللّهُ عَلی رَسُولِهِ ما لَهُ فِی اَلْآخِرَهِ مِنْ خَلاقٍ أَلاَ إِنَّ عَمَلَ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ جَنَّهٌ بِرَبْوَهٍ أَلاَ إِنَّ عَمَلَ أَهْلِ اَلنَّارِ کَلِمَهٌ سَهْلَهٌ بِشَهْوَهٍ أَلاَ رُبَّ شَهْوَهِ سَاعَهٍ أَوْرَثَتْ حُزْناً طَوِیلاً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 157 )
گفته شده که آن حضرت گرسنه شد سنگ بر شکم بست بعد فرمود چه بسا افراد که نفس خود را گرامی داشتند همان احترام نفس را پست و خوار کرد و چه بسا اشخاصی که نفس خویش را توهین کردند و آن توهین باعث احترام نفس شد آگاه باش چقدر گرسنه ی برهنه در دنیا در آخرت سیر و در ناز و نعمت قرار گرفتند آگاه باش چقدر کسانی که در دنیا غرق در نعمت و خوشگذرانی بودند ولی مطابق آنچه که خدا برسولش عطا فرمود آنان را در قیامت بهره ای نیست آگاه باشید که عمل اهل بهشت سختی های فراوانست ولی عمل دوزخ شهوترانی و کارهای آسانست آگاه باش که شهوترانی یک ساعت اندوه و غصه ی طولانی روز قیامت بار آورد.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 375 )
روزی گرسنگی به آن بزرگوار فشار آورد،سنگی بر شکم مبارک خود بستند،سپس فرمودند:کسی که نفس(و شکم)خود را گرامی بدارد؛خوار و ذلیل می گردد و هر کس آن را خوار کند،بزرگ و ارجمند می شود چه بسا کسی در دنیا گرسنه و بی چیز باشد؛در آخرت بهره مند و غرق در نعمت گردد و چه بسا کسی در دنیا غنی و در ناز و نعمت باشد و لباس ارزشمند بپوشد،اما در قیامت محتاج و عریان باشد،و چه بسا کسی از سهم بیت المال خود در کنار پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم،به نوایی برسد،اما در آخرت،بهره ای نیابد،و آگاه باشید که کار اهل نجات چون کسی است که در بلندی زمین خانه بسازد و از دسترس سیل در امان بماند و عمل اهل آتش چون کسی است که در زمین گودخانه بسازد و سیلاب آن را خراب کند و چه بسا یک ساعت شهوترانی یک عمر پشیمانی به دنبال داشته باشد.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 420 )
و گفته شده که روزی آن حضرت سخت گرسنه شدند که از گرسنگی بشکم مبارک سنگی بستند و فرمودند کسی که گرامی بدارد نفس خود را(و شکم پرست باشد)ذلیل خواهد شد،و هر که ذلیل کند نفس خود را و هوا و هوس را پایمال نماید بزرگ و با عظمت خواهد گردید و هر که گرسنه باشد و عاری از دنیا باشد و دل باو نبندد روز قیامت متنعّم بنعمت الهی خواهد بود و هر که در دنیا لباس نفیس بپوشد و متنعم بنعم دنیوی باشد(در صورتی که از حرام باشد)روز قیامت گرسنه و برهنه خواهد بود و هر که پیرو شهوت باشد پشیمان خواهد شد، چه بسا یک ساعت دنبال شهوت رفتن است که یک عمر ندامت و پشیمانی پشت سر دارد.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 188 )
ص : 1218
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ-« إِنَّکَ مَیِّتٌ وَ إِنَّهُمْ مَیِّتُونَ » - قُلْتُ یَا رَبِّ أَ تَمُوتُ اَلْخَلاَئِقُ کُلُّهُمْ وَ تَبْقَی اَلْمَلاَئِکَهُ- فَنَزَلَتْ« کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَهُ اَلْمَوْتِ ثُمَّ إِلَیْنا تُرْجَعُونَ » .
( صحیفه الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 62 )
با اسناد نقل شده امام رضا(علیه السلام)فرمود که فرستادۀ خدا(صلی الله علیه و آله) فرموده: هنگامی که این آیه مبارکه نازل شد«
انک میت و انهم میتون
»گفتم ای خدا!آیا همۀ آفریدگان می میرند و فرشتگان باقی می مانند؟پس این آیه نازل شد«
کل نفس ذائقه الموت
».
( صحیفه الرضا علیه السلام / ترجمه حجازی ؛ ج 1 , ص 95 )
ص : 1219
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَنْبَغِی اَلرَّجُلَ أَنْ یَتَوَقَّی اَلنُّورَهَ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ فَإِنَّهُ نَحْسٌ مُسْتَمِرٌّ وَ تَجُوزُ اَلنُّورَهُ فِی سَائِرِ اَلْأَیَّامِ وَ رُوِیَ أَنَّهَا فِی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ تُورِثُ اَلْبَرَصَ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 62 )
امیر المؤمنین علیه السّلام:شایسته است که انسان روز چهارشنبه نوره بکشد چرا که روزی است که پیوسته شوم است ولی نوره کشیدن در روزهای دیگر جایز است و روایت شده که نوره کشیدن در روز جمعه موجب برص(پیسی)می شود.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 130 )
امیر مؤمنان(علیه السّلام)فرمود:خوب است که انسان در 4 شنبه نوره نکشد که روزی نحس است،و در دیگر روزها جایز است،و روایت است که نوره در جمعه برص آرد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 119 )
ص : 1220
24041-3 ( الکافی 164:3 التهذیب 450:1 رقم 1460) الثلاثه، عن، سیف بن عمیره ، عن سعد بن طریف ، عن ( الفقیه 141:1 رقم 388) أبی جعفر علیه السّلام قال: "أیما مؤمن غسل مؤمنا فأدی فیه الأمانه غفر له "قلت: و کیف یؤدی فیه الأمانه قال "لا یخبر بما یری " (الفقیه) و حده إلی أن یدفن المیت.
( الوافی , جلد 24 , صفحه 285 )
ص : 1221
5690-4 الکافی ،2/1/128/4 الخمسه عن هشام بن الحکم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: المکاری و الجمال الذی یختلف و لیس له مقام یتم الصلاه و یصوم شهر رمضان . 5691-5 التهذیب،1/11/218/4 التیملی عن السندی بن الربیع: الحدیث مقطوعا.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 166 )
ص : 1222
ثَوَابُ اَلْأَعْمَالِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ وَ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالاَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ مَنْ عَادَ مَرِیضاً فَلَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ خَطَاهَا حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی مَنْزِلِهِ سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ یُمْحَی عَنْهُ سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ وُکِّلَ بِهِ سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ مَلَکٍ یَعُودُونَهُ فِی قَبْرِهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ . أعلام الدین ، عنه صلّی اللّه علیه و آله مرسلا: مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 218 )
ص : 1223
21458-2 ( الکافی 394:5) محمد ، عن ( التهذیب 381:7 رقم 1541) ابن عیسی ، عن ( الفقیه 395:3 رقم 4391) ابن بزیع قال: سألت أبا الحسن الرضا علیه السّلام عن الصبیه یزوجها أبوها ثم یموت و هی صغیره فتکبر قبل أن یدخل بها زوجها، أ یجوز علیها التزویج أو الأمر إلیها قال "یجوز علیها تزویج أبیها".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 415 )
ص : 1224
وَ مِنْ (مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ) أَیْضاً، یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): «إِنِّی تَرَکْتُ فِیکُمْ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِی؛ اَلثَّقَلَیْنِ، وَ أَحَدُهُمَا أَکْبَرُ مِنَ اَلْآخَرِ؛ کِتَابَ اَللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ، وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی، وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 61 )
ص : 1225
بِذِکْرِ اَللَّهِ تُسْتَنْزَلُ اَلنَّعْمَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 297 )
ص : 1226
رواه محمد بن عبد الله بن سلیمان الحضرمی و هو من أعیان المخالفین فی مسند علی علیه السلام فیما رواه قثم بن عباس ما هذا لفظه رفع الحدیث قال: قیل لقثم بن عباس کیف ورث علی علیه السلام رسول الله صلّی اللّه علیه و آله دون الناس قال لأنه کان أقدمنا به لحوقا و أشدنا به لزوقا.
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 1227
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِمَ سُمِّیَتْ بَکَّهَ قَالَ لِأَنَّ اَلنَّاسَ یَبُکُّ بَعْضُهُمْ بَعْضاً بِالْأَیْدِی .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 337 )
ص : 1228
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لِیَکُفَّ مَنْ عَلِمَ مِنْکُمْ عَنْ عَیْبِ غَیْرِهِ مَا یَعْرِفُ عَنْ عَیْبِ نَفْسِهِ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 316 )
ص : 1229
رَوَی أَنَسٌ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَا بَالُ أَقْوَامٍ یَرْفَعُونَ أَبْصَارَهُمْ فِی صَلاَتِهِمْ لَیَنْتَهُنَّ عَنْ ذَلِکَ أَوْ لَیَخْطَفُنَّ أَبْصَارَهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 266 )
ص : 1230
اَلشَّکُّ یُطْفِیءُ نُورَ اَلْقَلْبِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 66 )
ص : 1231
حَدَّثَنَا اَلْحَاکِمُ أَبُو مُحَمَّدٍ جَعْفَرُ بْنُ نُعَیْمِ بْنِ شَاذَانَ اَلنَّیْسَابُورِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ عَنْ عَمِّهِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ شَاذَانَ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُوسَی وَ هَارُونَ اِذْهَبا إِلی فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغی `فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشی فَقَالَ أَمَّا قَوْلُهُ فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً أَیْ کَنِّیَاهُ وَ قُولاَ لَهُ یَا أَبَا مُصْعَبٍ وَ کَانَ اِسْمُ فِرْعَوْنَ أَبَا مُصْعَبٍ اَلْوَلِیدَ بْنَ مُصْعَبٍ وَ أَمَّا قَوْلُهُ لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشی فَإِنَّمَا قَالَ لِیَکُونَ أَحْرَصَ لِمُوسَی عَلَی اَلذَّهَابِ وَ قَدْ عَلِمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّ فِرْعَوْنَ لاَ یَتَذَکَّرُ وَ لاَ یَخْشَی إِلاَّ عِنْدَ رُؤْیَهِ اَلْبَأْسِ أَ لاَ تَسْمَعُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ حَتّی إِذا أَدْرَکَهُ اَلْغَرَقُ قالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اَلَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُوا إِسْرائِیلَ وَ أَنَا مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ إِیمَانَهُ وَ قَالَ آلْآنَ وَ قَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ وَ کُنْتَ مِنَ اَلْمُفْسِدِینَ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 67 )
حاکم ابو محمّد جعفر بن نعیم بن شاذان نیشابوری رضی اللّه عنه از عمویش ابو عبد اللّه محمّد بن شاذان،از فضل بن شاذان از محمّد بن ابی عمیر نقل می کند که وی گفت: محضر موسی بن جعفر علیهما السّلام عرض کردم بفرمایید چرا حقّ عزّ و جلّ به موسی و هارون فرمود: «
اِذْهَبا إِلی فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغی
»(بروید نزد فرعون که او طغیان نموده)«
فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً
»(با سخنی نرم با او تکلّم کنید)«
لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشی
»(شاید او متذکّر شده یا بیمناک شود). امام علیه السّلام فرمودند: امّا این که خداوند فرمود:«
فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً
»مقصود از قول لیّن،این است که او را به کنیه اش صدا زده و به او بگویید:یا ابا مصعب،چه آن که اسم فرعون ابا مصعب ولید بن مصعب بود. و امّا این که حقّ عزّ و جلّ فرمود:«
لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشی
»جهتش آن است که با این عبارت جناب موسی تحریص و ترغیب شد به رفتن به نزد فرعون و همین مقدار مطلوب حقّ تبارک و تعالی بود و الاّ ذات اقدسش می دانست که فرعون نه متذکّر شده و نه خوف و هراس در او پیدا می شود مگر تنها هنگام دیدن عذاب و عقاب و شاهد بر این گفتار کلام حقّ عزّ و جلّ است که در سوره یونس آیه می فرماید: چون هنگام غرق فرعون فرا رسید گفت:اینک من ایمان آورده و شهادت می دهم که حقّا جز آن کسی که بنی اسرائیل به او ایمان دارند خدای دیگری نیست و من هم تسلیم فرمان او هستم. خدای متعال ایمان او را در این وقت نپذیرفت و در آیه بعد از همین سوره فرمود: اکنون باید ایمان بیاوری؟!در حالی که عمری به کفر و نافرمانی زیستی و از مردم بد کار بودی.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 245 )
1-حدیث کردند ما را...از محمّد بن أبی عمیر که گفت پرسیدم از حضرت موسی بن جعفر علیه السّلام از تفسیر و معنی قول خداوند که فرموده بحضرت موسی و هارون «
اِذْهَبا إِلی فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغی `فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشی
»،بروید بسوی فرعون که یاغی شده و با نرمی و آرامی با او سخن بگوئید شاید(از خواب غفلت و جهالت و غرور بیدار گردد و)متذکر شود،یا از خدا بترسد(و ترک یاغیگری نماید و بوادی بندگی ما قدم گذارد). فرمود:اینکه فرموده با فرعون با آرامی و نرمی سخن بگوئید یعنی او را بکنیه نام ببرید(زیرا اگر او را بنامش بخوانید شما را بی ادب پندارد و بطغیانش افزوده گردد)و کنیه فرعون أبو مصعب بود و اسمش ولید بن مصعب. و اینکه میفرماید شاید متذکر شود یا از خدا بترسد،برای تحریص و رغبت موسی بود که پیش فرعون رود،زیرا خدا میدانست که فرعون متذکر(قیامت و عجز خود)نمیشود و نمیترسد(از خدای قادر قهار)مگر هنگام غرق شدن(که آن ترس و تذکر هم برای او فائده نداشت)آیا نشنیده ای که خدا میفرماید(فرعون ایمان نیاورد)تا وقتی که دید غرق میگردد،در آن زمان گفت ایمان آوردم،بآن خدائی که بنی إسرائیل باو ایمان دارند و من از مسلمانانم و لیکن خداوند ایمانش را قبول نفرمود:و فرمود:اکنون ایمان می آوری که عذاب را می بینی و پیش از این نافرمانی و معصیت میکردی و إفساد مینمودی(و بندگان مرا گمراه نمودی و از عبادت من بازشان میداشتی)
( علل الشرایع / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 159 )
ص : 1232
15184-4 التهذیب ،1/159/44/10 محمد بن أحمد عن محمد بن الحسین عن الفقیه ،5050/43/4 عبد الرحمن بن أبی هاشم البجلی عن أبی خدیجه قال: لا ینبغی لامرأتین أن تناما فی لحاف واحد - إلا و بینهما حاجز فإن فعلتا نهیتا عن ذلک فإن وجدوهما بعد النهی فی لحاف واحد جلدت کل واحده منهما حدا حدا فإن وجدتا الثالثه فی لحاف واحد حدتا فإن وجدتا الرابعه فی لحاف قتلتا.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 340 )
ص : 1233
و قد روی عن الصادق علیه السّلام أنّه قال: «إذا خفت الأسد أو لقیت الأسد فاقرأ فی وجهه آیه الکرسی و قل: «عزمت علیک بعزیمه اللّه و بعزیمه محمّد صلّی اللّه علیه و آله ، و عزیمه سلیمان بن داود علیهما السّلام ، و عزیمه أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب علیه السّلام و الأئمّه من بعده علیهم السّلام » فإنّه ینصرف إن شاء اللّه» .
( الآداب الدینیه للخزانه المعینیه , جلد 1 , صفحه 77 )
و از امام صادق علیه السّلام نقل شده است که فرمود: «هر گاه از حیوان درندۀ ترسیدی یا آن را دیدی، در برابر آن حیوان آیه الکرسی را خوانده و بگو: «عزمت علیک بعزیمه اللّه و بعزیمه محمّد صلّی اللّه علیه و آله، و عزیمه سلیمان بن داود علیهما السّلام، و عزیمه أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب علیه السّلام و الأئمّه من بعده علیهم السّلام». «سوگند می دهم تو را به سوگند الهی و به سوگند محمد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و سوگند سلیمان بن داود علیه السّلام و سوگند امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السّلام و امامان پس از او علیهم السّلام». در این هنگام آن حیوان - به خواست خداوند - برمی گردد.
( الآداب الدینیه ؛ ج 1 , ص 260 )
ص : 1234
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عَنْبَسَهَ بْنِ مُصْعَبٍ اَلْعَابِدِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَتْ لِی جَارِیَهٌ فَزَنَتْ أَحُدُّهَا قَالَ نَعَمْ وَ لَکِنْ لَیَکُونُ ذَلِکَ فِی سِرٍّ لِحَالِ اَلسُّلْطَانِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 235 )
8 - عنبسه بن مصعب عابد گوید:
به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: من کنیزی دارم که مرتکب زنا شده است؛ آیا او را حد بزنم؟
فرمود: آری؛ اما به جهت دستگاه خلافت، اجرای حد باید در پنهانی باشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 30 )
: ضعیف، و وصف ابن مصعب بالعابد غریب، و إنما المشتهر لهذا الوصف هو ابن بجاد. و قال فی القواعد: للسید إقامه الحد علی عبده و أمته من دون إذن الإمام علیه السلام و للإمام أیضا الاستیفاء، و هو أولی و للسید أیضا التعزیر.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 367 )
ص : 1235
و فی أصول الکافی : عنه ، عن الحسین بن النّضر ، عن القاسم بن سلیمان ، عن أبی مریم الأنصاریّ ، عن جابر ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: سمعته یقول: وقع مصحف فی البحر، فوجدوه و قد ذهب ما فیه إلاّ هذه الآیه أَلا إِلَی اَللّهِ تَصِیرُ اَلْأُمُورُ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 546 )
ص : 1236
وَ فِی حَدِیثٍ: أَنَّهُ اختلف [اِخْتَلَطَتْ] أُمُّهُ بِرَسُولِ اَللَّهِ إِلَی مَعَدِّ بْنِ عَدْنَانَ [مِنْ] ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ قَرَابَهً تَتَّصِلُ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ جِهَهِ اَلْأُمَّهَاتِ وَ لاَ أَحَدٌ یُشَارِکُ فِی ذَلِکَ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِبْنُ عَمِّهِ مِنْ وَجْهَیْنِ مِنْ عَبْدِ اَللَّهِ وَ مِنْ أَبِی طَالِبٍ وَ مِنِ اِتِّصَالِ أُمِّهِ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ تِلْکَ اَلْجِهَاتِ فِی اَلْأُمَّهَاتِ وَ صَارَ عَلِیٌّ اِبْنَهُ مِنْ وَجْهَیْنِ أَوَّلُهُمَا أَنَّهُ رَبَّاهُ حَتَّی قَالَتْ فَاطِمَهُ بِنْتُ أَسَدٍ کُنْتُ مَرِیضَهً فَکَانَ مُحَمَّدٌ یُمِصُّ عَلِیّاً لِسَانَهُ فِی فِیهِ فَیَرْضَعُ بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ اَلثَّانِی أَنَّ خَتَنَ اَلرَّجُلِ اِبْنُهُ وَ لِهَذَا یُهَنَّأُ اَلرَّجُلُ إِذَا وُلِدَتْ لَهُ بِنْتٌ فَیُقَالُ هَنَّأَکَ اَلْخَتَنُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 317 )
ص : 1237
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ لاَ یَجُوزُ أَنْ یَدْخُلَ اَلْمَاءُ مَا یَنْصَبُّ عَنِ اَلْمَیِّتِ مِنْ غُسْلِهِ فِی کَنِیفٍ وَ لَکِنْ یَجُوزُ أَنْ یَدْخُلَ فِی بَلاَلِیعَ لاَ یُبَالُ فِیهَا أَوْ فِی حَفِیرَهٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 192 )
ص : 1238
دُعَاءٌ آخَرُ مَرْوِیٌّ عَنِ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلصَّبَاحِ: یَا کَبِیرَ کُلِّ کَبِیرٍ یَا مَنْ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ لاَ وَزِیرَ یَا خَالِقَ اَلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ اَلْمُنِیرِ یَا عِصْمَهَ اَلْخَائِفِ اَلْمُسْتَجِیرِ یَا مُطْلِقَ اَلْمُکَبَّلِ اَلْأَسِیرِ یَا رَازِقَ اَلطِّفْلِ اَلصَّغِیرِ یَا جَابِرَ اَلْعَظْمِ اَلْکَسِیرِ یَا رَاحِمَ اَلشَّیْخِ اَلْکَبِیرِ یَا نُورَ اَلنُّورِ یَا مُدَبِّرَ اَلْأُمُورِ یَا بَاعِثَ مَنْ فِی اَلْقُبُورِ یَا شَافِیَ اَلصُّدُورِ یَا جَاعِلَ اَلظِّلِّ وَ اَلْحَرُورِ یَا عَالِماً بِذَاتِ اَلصُّدُورِ یَا مُنْزِلَ اَلْکِتَابِ وَ اَلنُّورِ وَ اَلْفُرْقَانِ وَ اَلزَّبُورِ یَا مَنْ تُسَبِّحُ لَهُ اَلْمَلاَئِکَهُ بِالْأَبْکَارِ وَ اَلظُّهُورِ یَا دَائِمَ اَلثَّبَاتِ یَا مُخْرِجَ اَلنَّبَاتِ بِالْغُدُوِّ وَ اَلْآصَالِ یَا مُحْیِیَ اَلْأَمْوَاتِ یَا مُنْشِئَ اَلْعِظَامِ اَلدَّارِسَاتِ یَا سَامِعَ اَلصَّوْتِ یَا سَابِقَ اَلْفَوْتِ یَا کَاسِیَ اَلْعِظَامِ اَلْبَالِیَهِ بَعْدَ اَلْمَوْتِ یَا مَنْ لاَ یَشْغَلُهُ شُغُلٌ عَنْ شُغُلٍ یَا مَنْ لاَ یَتَغَیَّرُ مِنْ حَالٍ إِلَی حَالٍ یَا مَنْ لاَ یَحْتَاجُ إِلَی تَجَشُّمِ حَرَکَهٍ وَ لاَ اِنْتِقَالٍ یَا مَنْ لاَ یَمْنَعُهُ [یَشْغَلُهُ] شَأْنٌ عَنْ شَأْنٍ یَا مَنْ یَرُدُّ بِأَلْطَفِ اَلصَّدَقَهِ وَ اَلدُّعَاءِ عَنْ أَعْنَانِ اَلسَّمَاءِ مَا حَتَمَ وَ أَبْرَمَ مِنْ سُوءِ اَلْقَضَاءِ یَا مَنْ لاَ یُحِیطُ بِهِ مَوْضِعٌ وَ مَکَانٌ یَا مَنْ یَجْعَلُ اَلشِّفَاءَ فِیمَا یَشَاءُ مِنَ اَلْأَشْیَاءِ یَا مَنْ یُمْسِکُ اَلرَّمَقَ مِنَ اَلْمُدْنِفِ اَلْعَمِیدِ بِمَا قَلَّ مِنَ اَلْغِذَاءِ یَا مَنْ یُزِیلُ بِأَدْنَی اَلدَّوَاءِ مَا غَلُظَ مِنَ اَلدَّاءِ یَا مَنْ إِذَا وَعَدَ وَفَی وَ إِذَا تَوَعَّدَ عَفَا یَا مَنْ یَمْلِکُ حَوَائِجَ اَلسَّائِلِینَ یَا مَنْ یَعْلَمُ مَا فِی اَلضَّمِیرِ یَا عَظِیمَ اَلْخَطَرِ یَا کَرِیمَ اَلظَّفَرِ یَا مَنْ لَهُ وَجْهٌ لاَ یَبْلَی یَا مَنْ لَهُ مُلْکٌ لاَ یَفْنَی یَا مَنْ لَهُ نُورٌ لاَ یُطْفَی یَا مَنْ فَوْقَ کُلِّ شَیْءٍ أَمْرُهُ یَا مَنْ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ سُلْطَانُهُ یَا مَنْ فِی جَهَنَّمَ سَخَطُهُ یَا مَنْ فِی اَلْجَنَّهِ رَحْمَتُهُ یَا مَنْ مَوَاعِیدُهُ صَادِقَهٌ یَا مَنْ أَیَادِیهِ فَاضِلَهٌ یَا مَنْ رَحْمَتُهُ وَاسِعَهٌ یَا غِیَاثَ اَلْمُسْتَغِیثِینَ یَا مُجِیبَ دَعْوَهِ اَلْمُضْطَرِّینَ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ اَلْأَعْلَی وَ خَلْقُهُ بِالْمَنْزِلِ اَلْأَدْنَی یَا رَبَّ اَلْأَرْوَاحِ اَلْفَانِیَهِ یَا رَبَّ اَلْأَجْسَادِ اَلْبَالِیَهِ یَا أَبْصَرَ اَلنَّاظِرِینَ یَا أَسْمَعَ اَلسَّامِعِینَ یَا أَسْرَعَ اَلْحَاسِبِینَ یَا أَحْکَمَ اَلْحَاکِمِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا وَاهِبَ اَلْعَطَایَا یَا مُطْلِقَ اَلْأُسَارَی یَا رَبَّ اَلْعِزَّهِ یَا أَهْلَ اَلتَّقْوَی وَ أَهْلَ اَلْمَغْفِرَهِ یَا مَنْ لاَ یُدْرَکُ أَمَدُهُ یَا مَنْ لاَ یُحْصَی عَدَدُهُ یَا مَنْ لاَ یَنْقَطِعُ مَدَدُهُ أَشْهَدُ وَ اَلشَّهَادَهُ لِی رِفْعَهٌ وَ عُدَّهٌ وَ هِیَ مِنِّی سَمْعٌ وَ طَاعَهٌ وَ بِهَا أَرْجُو اَلْمَفَازَهَ یَوْمَ اَلْحَسْرَهِ وَ اَلنَّدَامَهِ أَنَّکَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ وَ أَنَّ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنَّهُ قَدْ بَلَغَ عَنْکَ وَ أَدَّی مَا کَانَ وَاجِباً عَلَیْهِ لَکَ وَ أَنَّکَ تُعْطِی دَائِماً وَ تَرْزُقُ وَ تُعْطِی وَ تَمْنَعُ وَ تَرْفَعُ وَ تَضَعُ وَ تُغْنِی وَ تُفْقِرُ وَ تَخْذُلُ وَ تَنْصُرُ وَ تَعْفُو وَ تَرْحَمُ وَ تَصْفَحُ وَ تَجَاوَزُ عَمَّا تَعْلَمُ وَ لاَ تَجُورُ وَ لاَ تَظْلِمُ وَ أَنَّکَ تَقْبِضُ وَ تَبْسُطُ وَ تَمْحُو وَ تُثْبِتُ وَ تُبْدِئُ وَ تُعِیدُ وَ تُحْیِی وَ تُمِیتُ وَ أَنْتَ حَیٌّ لاَ تَمُوتُ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِهْدِنِی مِنْ عِنْدِکَ وَ أَفِضْ عَلَیَّ مِنْ فَضْلِکَ وَ اُنْشُرْ عَلَیَّ مِنْ رَحْمَتِکَ وَ أَنْزِلْ عَلَیَّ مِنْ بَرَکَاتِکَ فَطَالَمَا عَوَّدْتَنِی اَلْحَسَنَ اَلْجَمِیلَ وَ أَعْطَیْتَنِی اَلْکَثِیرَ اَلْجَزِیلَ وَ سَتَرْتَ عَلَیَّ اَلْقَبِیحَ اَللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ عَجِّلْ فَرَجِی وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی وَ اُرْدُدْنِی إِلَی أَفْضَلِ عَادَتِکَ عِنْدِی وَ اِسْتَقْبِلْ بِی صِحَّهً مِنْ سُقْمِی وَ سَعَهً مِنْ عُدْمِی وَ سَلاَمَهً شَامِلَهً فِی بَدَنِی وَ بَصِیرَهً وَ نَظْرَهً نَافِذَهً فِی دِینِی وَ مَهِّدْنِی وَ أَعِنِّی عَلَی اِسْتِغْفَارِکَ وَ اِسْتِقَالَتِکَ قَبْلَ أَنْ یَفْنَی اَلْأَجَلُ وَ یَنْقَطِعَ اَلْعَمَلُ وَ أَعِنِّی عَلَی اَلْمَوْتِ وَ کُرْبَتِهِ وَ عَلَی اَلْقَبْرِ وَ وَحْشَتِهِ وَ عَلَی اَلْمِیزَانِ وَ خِفَّتِهِ وَ عَلَی اَلصِّرَاطِ وَ زَلَّتِهِ وَ عَلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ رَوْعَتِهِ وَ أَسْأَلُکَ نَجَاحَ اَلْعَمَلِ قَبْلَ اِنْقِطَاعِ اَلْأَجَلِ وَ قُوَّهً فِی سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ اِسْتِعْمَالَ اَلصَّالِحِ مِمَّا عَلَّمْتَنِی وَ فَهَّمْتَنِی إِنَّکَ أَنْتَ اَلرَّبُّ اَلْجَلِیلُ وَ أَنَا اَلْعَبْدُ اَلذَّلِیلُ وَ شَتَّانَ مَا بَیْنَنَا یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ وَ صَلِّ عَلَی مَنْ بِهِ فَهَّمْتَنَا وَ هُوَ أَقْرَبُ وَسَائِلِنَا إِلَیْکَ رَبَّنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ عِتْرَتِهِ اَلطَّاهِرِینَ .
( البلد الأمین , جلد 1 , صفحه 60 )
ص : 1239
اَلْعِلْمُ عِلْمَانِ: عِلْمُ اَلْأَدْیَانِ، وَ عِلْمُ اَلْأَبْدَانِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 415 )
ص : 1240
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ؛ وَ فَضَالَهَ، عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِأُولِی اَلنُّهی ، قَالَ: «نَحْنُ أُولُوا اَلنُّهَی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 766 )
ص : 1241
فس، [تفسیر القمی] ، رُوِیَ: أَنَّهُ لَمَّا سَأَلَ رَجُلٌ مِنَ اَلزَّنَادِقَهِ أَبَا جَعْفَرٍ اَلْأَحْوَلَ فَقَالَ أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی: فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ اَلنِّساءِ مَثْنی وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاّ تَعْدِلُوا فَواحِدَهً وَ قَالَ تَعَالَی فِی آخِرِ اَلسُّورَهِ وَ لَنْ تَسْتَطِیعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَیْنَ اَلنِّساءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ فَلا تَمِیلُوا کُلَّ اَلْمَیْلِ فَبَیْنَ اَلْقَوْلَیْنِ فَرْقٌ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْأَحْوَلُ فَلَمْ یَکُنْ فِی ذَلِکَ عِنْدِی جَوَابٌ فَقَدِمْتُ اَلْمَدِینَهَ فَدَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَسَأَلْتُهُ عَنِ اَلْآیَتَیْنِ فَقَالَ أَمَّا قَوْلُهُ: فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاّ تَعْدِلُوا فَواحِدَهً فَإِنَّمَا عَنَی فِی اَلنَّفَقَهِ وَ قَوْلُهُ وَ لَنْ تَسْتَطِیعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَیْنَ اَلنِّساءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ فَإِنَّمَا عَنَی فِی اَلْمَوَدَّهِ فَإِنَّهُ لاَ یَقْدِرُ أَحَدٌ أَنْ یَعْدِلَ بَیْنَ اِمْرَأَتَیْنِ فِی اَلْمَوَدَّهِ فَرَجَعَ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْأَحْوَلُ إِلَی اَلرَّجُلِ فَأَخْبَرَهُ فَقَالَ هَذَا حَمَلْتَهُ مِنَ اَلْحِجَازِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 10 , صفحه 202 )
تفسیر قمی می نویسد:مردی از منکرین از ابو جعفر احول پرسید این آیه را برایم توضیح بده«
فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ اَلنِّساءِ مَثْنی وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاّ تَعْدِلُوا فَواحِدَهً
»و در سوره دیگر می فرماید«
وَ لَنْ تَسْتَطِیعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَیْنَ اَلنِّساءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ فَلا تَمِیلُوا کُلَّ اَلْمَیْلِ
»بین این دو آیه چه فرق است؟ابو جعفر گفت من نتوانستم جواب او را بدهم. به مدینه رفتم و خدمت حضرت صادق علیه السّلام) رسیدم از آن دو آیه پرسیدم، فرمود:در آیه اول که می فرماید اگر ترسیدید از انجام ندادن عدالت یکی بگیرید منظور عدالت در خرج و نفقه است و در آیه دوم که می فرماید هرگز نمی توانید عدالت روا دارید،گر چه خیلی مایل باشید در مورد محبت است زیرا هیچ کس نمی تواند در محبت بین دو زن عدالت روا دارد.ابو جعفر احول جواب را برای آن مرد آورد.گفت این جواب از حجاز آورده شده.
( بحارالأنوار (جلد 9و10) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 190 )
ص : 1242
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ خَالِدِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَشْتَرِی طَعَامَ قَرْیَهٍ بِعَیْنِهَا وَ إِنْ لَمْ یُسَمِّ لَهُ طَعَامَ قَرْیَهٍ بِعَیْنِهَا أَعْطَاهُ مِنْ حَیْثُ شَاءَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 186 )
11 - خالد بن حجّاج گوید: امام صادق علیه السّلام در مورد مردی که گندم روستای مشخّصی را خریده است پرسیده شد،(فرمود:)
اگر شرط نکرده باشد که گندم محل مشخّصی باشد، می تواند از هرجایی که خواست به او تحویل بدهد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 428 )
: مجهول. و ربما یعد حسنا کالصحیح، إذ فی ترجمه یحیی بن الحجاج فی النجاشی ما یوهم توثیق أخیه خالد. قوله علیه السلام: طعام قریه کذا فی التهذیب أیضا، و لعل فیه سقطا، و حاصله أنه إن سمی قریه بعینها یجب أن یعطیه منها، و إلا فحیث شاء، و فی الأول قیل: بعدم الجواز، و المشهور جوازه إذا شرط کونه من ناحیه أو قریه عظیمه یبعد غالبا عدم حصول هذا المقدار منه، و به جمع بین الأخبار و هو حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 193 )
ص : 1243
فِی اَلْکَافِی أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ شَرِیفِ بْنِ سَابِقٍ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ أَبِی قُرَّهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ قَالَ: أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی دَاوُدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّکَ نِعْمَ اَلْعَبْدُ لَوْ لاَ أَنَّکَ تَأْکُلُ مِنْ بَیْتِ اَلْمَالِ، وَ لاَ تَعْمَلُ بِیَدِکَ شَیْئاً قَالَ: فَبَکَی دَاوُدُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی اَلْحَدِیدِ أَنْ: لِنْ لِعَبْدِی دَاوُدَ ، فَأَلاَنَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ اَلْحَدِیدَ فَکَانَ یَعْمَلُ فِی کُلِّ یَوْمٍ دِرْعاً فَیَبِیعُهَا بِأَلْفِ دِرْهَمٍ، فَعَمِلَ ثَلاَثَمِائَهٍ وَ سِتِّینَ دِرْعاً فَبَاعَهَا بِثَلاَثِمِأَهٍ وَ سِتِّینَ أَلْفاً، وَ اِسْتَغْنَی عَنْ بَیْتِ اَلْمَالِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 445 )
ص : 1244
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْمُعَلَّی بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَصْرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ وَ غَیْرِهِ (عَنْ «مُحَمَّدِ» بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ) عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: فِی اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سُنَّهٌ مِنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ. فَقُلْتُ: وَ مَا سُنَّتُهُ مِنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ ؟ قَالَ: خَفَاءُ مَوْلِدِهِ، وَ غَیْبَتُهُ عَنْ قَوْمِهِ. فَقُلْتُ: وَ کَمْ غَابَ مُوسَی عَنْ أَهْلِهِ وَ قَوْمِهِ؟ فَقَالَ: ثَمَانِیَ وَ عِشْرِینَ سَنَهً .
( الإمامه و التبصره من الحیره , جلد 1 , صفحه 109 )
ص : 1245
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ صَدَقَ اَلنَّاسَ کَرِهُوهُ اَلْمَسْکَنَهُ مِفْتَاحُ اَلْبُؤْسِ إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالاً وَ إِدْبَاراً وَ نَشَاطاً وَ فُتُوراً فَإِذَا أَقْبَلَتْ بَصُرَتْ وَ فَهِمَتْ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ کَلَّتْ وَ مَلَّتْ فَخُذُوهَا عِنْدَ إِقْبَالِهَا وَ نَشَاطِهَا وَ اُتْرُکُوهَا عِنْدَ إِدْبَارِهَا وَ فُتُورِهَا لاَ خَیْرَ فِی اَلْمَعْرُوفِ إِذَا رَخَّصَ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 297 )
ص : 1246
23684-14 (الکافی) محمد، عن العبیدی قال: کتبت إلی علی بن محمد علیهما السّلام: رجل أوصی لک جعلنی اللّه فداک بشیء معلوم من ماله، و أوصی لأقربائه من قبل أبیه و أمه، ثم إنه غیر الوصیه فحرم من أعطاه، و أعطی من حرم، أ یجوز له ذلک فکتب صلوات اللّه علیه "هو بالخیار فی جمیع ذلک إلی أن یأتیه الموت".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 77 )
ص : 1247
البرسی: قال: روی عن الإمام علیّ - علیه السلام: - أنّه کان یطلب قوما من الخوارج ، فلمّا بلغ الموضع المعروف الیوم بساباط ، (و کان هو و من تابعه من الخوارج منهم عبد اللّه بن وهب و عمر بن حرموان) ، فلمّا (أن) وصل إلی الموضع المعروف بساباط (ثوران) أتاه رجل من شیعه، و قال: یا أمیر المؤمنین أنا لک شیعه و محبّ، و لی أخ و کنت شفیقا علیه، فبعثه عمر فی جنود سعد بن أبی وقّاص إلی قتال أهل المدائن، فقتل هنالک (و کان من وقت مقتله إلی ذلک عدّه سنین کثیره، فقال أمیر المؤمنین - علیه السلام-: و ما الذی ترید منه؟ فقال: ارید أن تحییه لی. قال علیّ - علیه السلام-: لا فائده فی حیاته لک. قال: لا ارید غیر ذلک یا أمیر المؤمنین. قال له: إذا أبیت [إلاّ] ذلک) فأرنی قبره و مقتله، فأراه إیّاه، فمدّ الرمح و هو راکب بغلته الشهباء فوکز القبر بأسفل الرمح فخرج رجل أسمر طویل، (شیخ) یتکلّم بالعجمیّه، فقال له أمیر المؤمنین - علیه السلام-: لم تقول بالعجمیّه و أنت رجل من العرب؟ فقال: (و لکن بلی بغضک فی قلبی و محبّه أعدائک) ، فانقلب لسانی فی النار، فقال الرجل: یا أمیر المؤمنین ردّه من حیث جاء فلا حاجه لنا فیه، فقال [له] أمیر المؤمنین - علیه السلام-: ارجع، فرجع إلی القبر و انطبق علیه.
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 240 )
ص : 1248
قَالَ وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ تَعَدَّی فِی وُضُوئِهِ کَانَ کَنَاقِضِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 438 )
ص : 1249
وَ رُوِیَ: أَنَّ بَعْضَ اَلصَّحَابَهِ مَنَعَهُ اَلْبَرْدُ مِنَ اَلْغُسْلِ مِنَ اَلْجَنَابَهِ فَتَیَمَّمَ وَ صَلَّی بِأَصْحَابِهِ فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ تُصَلِّی بِالنَّاسِ وَ أَنْتَ جُنُبٌ فَسَمَّاهُ جُنُباً بَعْدَ اَلتَّیَمُّمِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 209 )
ص : 1250
قَالَ وَ قَالَ: کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یُصَلِّی بِاللَّیْلِ وَ یَجُوعُ بِالنَّهَارِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 157 )
ص : 1251
هَارُونُ بْنُ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ أَمْراً فَخُذْ سِتَّ رِقَاعٍ فَاکْتُبْ فِی ثَلاَثٍ مِنْهُنَّ - بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ خِیَرَهٌ مِنَ اَللّهِ اَلْعَزِیزِ اَلْحَکِیمِ وَ یُرْوَی اَلْعَلِیِّ اَلْکَرِیمِ لِفُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ اِفْعَلْ کَذَا إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ اُذْکُرِ اِسْمَکَ وَ مَا تُرِیدُ فِعْلَهُ وَ فِی ثَلاَثٍ مِنْهُنَّ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ خِیَرَهٌ مِنَ اَللَّهِ اَلْعَزِیزِ اَلْحَکِیمِ لِفُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ لاَ تَفْعَلْ کَذَا وَ تُصَلِّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ تَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ خَمْسِینَ مَرَّهً قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ وَ تَدَعِ اَلرِّقَاعَ تَحْتَ سَجَّادَتِکَ وَ تَقُولُ بَعْدَ ذَلِکَ اَللَّهُمَّ إِنَّکَ تَعْلَمُ وَ لاَ أَعْلَمُ وَ تَقْدِرُ وَ لاَ أَقْدِرُ وَ أَنْتَ عَلاّمُ اَلْغُیُوبِ اَللَّهُمَّ آمَنْتُ بِکَ فَلاَ شَیْءَ أَعْظَمُ مِنْکَ صَلِّ عَلَی آدَمَ صَفْوَتِکَ وَ مُحَمَّدٍ خِیَرَتِکَ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ اَلطَّاهِرِینَ وَ مَنْ بَیْنَهُمْ مِنْ نَبِیٍّ وَ صِدِّیقٍ وَ شَهِیدٍ وَ عَبْدٍ صَالِحٍ وَ وَلِیٍّ مُخْلِصٍ وَ مَلاَئِکَتِکَ أَجْمَعِینَ إِنْ کَانَ مَا عَزَمْتُ عَلَیْهِ مِنَ اَلدُّخُولِ فِی سَفَرِی إِلَی بَلَدِ کَذَا وَ کَذَا خِیَرَهً لِی فِی اَلْبَدْوِ وَ اَلْعَاقِبَهِ وَ رِزْقٍ تُیَسِّرُ لِی مِنْهُ فَسَهِّلْهُ وَ لاَ تُعَسِّرْهُ وَ خِرْ لِی فِیهِ وَ إِنْ کَانَ غَیْرَهُ فَاصْرِفْهُ عَنِّی وَ بَدِّلْنِی مِنْهُ مَا هُوَ خَیْرٌ مِنْهُ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ ثُمَّ تَقُولُ سَبْعِینَ مَرَّهً خِیَرَهٌ مِنَ اَللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْکَرِیمِ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ ذَلِکَ عَفَّرْتَ خَدَّکَ وَ دَعَوْتَ اَللَّهَ وَ سَأَلْتَهُ مَا تُرِیدُ .
( فتح الأبواب بین ذوی الألباب و بین رب الأرباب فی الإستخارات , جلد 1 , صفحه 189 )
ص : 1252
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا اِتَّخَذَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلاً أَتَاهُ بُشْرَاهُ بِالْخُلَّهِ، فَجَاءَ مَلَکُ اَلْمَوْتِ فِی صُورَهِ شَابٍّ أَبْیَضَ عَلَیْهِ ثَوْبَانِ أَبْیَضَانِ یَقْطُرُ رَأْسُهُ مَاءاً وَ دُهْناً، فَدَخَلَ إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلدَّارَ فَاسْتَقْبَلَهُ خَارِجاً مِنَ اَلدَّارِ وَ کَانَ إِبْرَاهِیمُ رَجُلاً غَیُوراً، وَ کَانَ إِذَا خَرَجَ فِی حَاجَهٍ أَغْلَقَ بَابَهُ وَ أَخَذَ مِفْتَاحَهُ مَعَهُ، ثُمَّ رَجَعَ فَفَتَحَ فَإِذَا هُوَ بِرَجُلٍ قَائِمٍ أَحْسَنَ مَا یَکُونُ مِنَ اَلرِّجَالِ فَأَخَذَ بِیَدِهِ وَ قَالَ: یَا عَبْدَ اَللَّهِ مَنْ أَدْخَلَکَ دَارِی؟ فَقَالَ: رَبُّهَا أَدْخَلَنِیهَا فَقَالَ: رَبُّهَا أَحَقُّ بِهَا مِنِّی فَمَنْ أَنْتَ؟ قَالَ اَنَا مَلَکُ اَلْمَوْتِ، فَفَزِعَ إِبْرَاهِیمُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ قَالَ. جِئْتَنِی لِتَسْلُبَنِی رُوحِی؟ قَالَ: لاَ وَ لَکِنِ اِتَّخَذَ اَللَّهُ عَبْداً خَلِیلاً فَجِئْتُ لِبِشَارَتِهِ، قَالَ فَمَنْ هُوَ لَعَلِّی أَخْدُمُهُ حَتَّی أَمُوتَ؟ فَقَالَ: أَنْتَ هُوَ، فَدَخَلَ عَلَی سَارَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهَا إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اِتَّخَذَنِی خَلِیلاً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 553 )
ص : 1253
اَلسَّلاَمُ عَلَی سَمِیِّ کَلِیمِ رَبِّ اَلْعُلَی وَ اِبْنِ خَیْرِ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ اِبْنِ سَیِّدَهِ اَلنِّسَاءِ وَ وَارِثِ عِلْمِ اَلْأَنْبِیَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَی نُورِ اَللَّهِ فِی اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَی خَازِنِ عِلْمِ نَبِیِّ اَلْهُدَی وَ اَلْمِحْنَهِ اَلْعُظْمَی اَلْأَمِینِ اَلرِّضَا اَلْمُرْتَضَی وَ أَبِی اَلْإِمَامِ اَلرِّضَا مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ خَلِیفَهِ اَلرَّحْمَنِ وَ إِمَامِ أَهْلِ اَلْقُرْآنِ وَ صَاحِبِ اَلتَّأْوِیلِ وَ اَلتَّنْزِیلِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدِی یَا أَبَا إِبْرَاهِیمَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی اَلْوَصِیِّ اَلْأَمِینِ وَ مِفْتَاحِ بَابِ اَلدِّینِ وَ اَلْعَلَمِ اَلْوَاضِحِ اَلْمُبِینِ وَ اِبْنِ رَسُولِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ خَلِیفَهِ اَللَّهِ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ صَاحِبِ اَلْعَدْلِ وَ اَلْحَقِّ اَلْیَقِینِ وَ خَازِنِ بَقَایَا عِلْمِ اَلنَّبِیِّینَ وَ عَیْبَهِ عِلْمِ اَلْمُرْسَلِینَ وَ مَعْدِنِ وَحْیِ اَلنَّبِیِّینَ وَ وَارِثِ اَلسَّابِقِینَ وَ وِعَاءِ مَوَارِیثِ اَلْأَئِمَّهِ اَلْمَاضِینَ اَلْعَالِمِ بِمَا أُنْزِلَ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ بِمَا کَانَ أَوْ یَکُونُ إِمَامِ اَلْهُدَی وَ وَارِثِ مَنْ مَضَی مِنَ اَلْأَوْلِیَاءِ وَ سَیِّدِ أَهْلِ اَلدُّنْیَا فَأَظْهَرَ بِهِ دِینَهُ عَلَی اَلدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْمُشْرِکُونَ وَ بِالْوَصِیِّ مِنْ وُلْدِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 99 , صفحه 225 )
ص : 1254
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا مِنْ حَسَنَهٍ یَعْمَلُهَا اَلْعَبْدُ إِلاَّ وَ لَهَا ثَوَابٌ مُبِینٌ فِی اَلْقُرْآنِ إِلاَّ صَلاَهَ اَللَّیْلِ فَإِنَّ اَللَّهَ لَمْ یُبَیِّنْ ثَوَابَهَا لِعِظَمِ خَطَرِهَا عِنْدَهُ فَقَالَ فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 333 )
ص : 1255
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر اَلنَّضْرُ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ بَعَثَ مَلَکَیْنِ إِلَی أَهْلِ مَدِینَهٍ لِیَقْلِبَاهَا عَلَی أَهْلِهَا فَلَمَّا اِنْتَهَیَا إِلَی اَلْمَدِینَهِ وَجَدَا رَجُلاً یَدْعُو اَللَّهَ وَ یَتَضَرَّعُ إِلَیْهِ فَقَالَ أَحَدُهُمَا لِلْآخَرِ أَ مَا تَرَی هَذَا اَلدَّاعِیَ فَقَالَ قَدْ رَأَیْتُهُ وَ لَکِنْ أَمْضِی لِمَا أَمَرَنِی بِهِ رَبِّی فَقَالَ وَ لَکِنِّی لاَ أُحْدِثُ شَیْئاً حَتَّی أَرْجِعَ إِلَی رَبِّی فَعَادَ إِلَی اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَقَالَ یَا رَبِّ إِنِّی اِنْتَهَیْتُ إِلَی اَلْمَدِینَهِ فَوَجَدْتُ عَبْدَکَ فُلاَناً یَدْعُوکَ وَ یَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ فَقَالَ اِمْضِ لِمَا أَمَرْتُکَ فَإِنَّ ذَلِکَ رَجُلٌ لَمْ یَتَغَیَّرْ وَجْهُهُ غَضَباً لِی قَطُّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 86 )
ص : 1256
25202-4 ( الکافی 160:7) العده ، عن ( التهذیب 339:9 ذیل رقم 1221) سهل، عن التمیمی ، عن مثنی الحناط، عن محمد ، قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل لاعن امرأته إلی أن قال: و سألته من یرث الولد قال "أمه "فقلت: أ رأیت إن ماتت الأم و ورثها الغلام ثم مات الغلام بعد موتها من یرثه قال "أخواله "فقلت: إذا أقر به الأب هل یرث الأب قال "نعم و لا یرث الأب الابن".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 880 )
ص : 1257
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ وَ لِلّهِ عَلَی اَلنّاسِ حِجُّ اَلْبَیْتِ اَلْآیَهَ قَالَ اَلْمُؤْمِنُونَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ فِی کُلِّ عَامٍ فَسَکَتَ فَأَعَادُوا عَلَیْهِ مَرَّتَیْنِ فَقَالَ لاَ وَ لَوْ قَالَ نَعَمْ لَوَجَبَتْ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 22 )
ص : 1258
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ رَوَی مُعَاوِیَهُ بْنُ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ شَوَّالٌ وَ ذُو اَلْقَعْدَهِ وَ ذُو اَلْحِجَّهِ ، فَمَنْ أَرَادَ اَلْحَجَّ وَفَّرَ شَعْرَهُ إِذَا نَظَرَ إِلَی هِلاَلِ ذِی اَلْقَعْدَهِ ، وَ مَنْ أَرَادَ اَلْعُمْرَهَ وَفَّرَ شَعْرَهُ شَهْراً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 193 )
ص : 1259
وَ أَرْوِی عَنِ اَلْعَالِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَللَّهَ أَوْحَی إِلَی مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا مُوسَی قُلْ لِبَنِی إِسْرَائِیلَ أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِی بِی فَلْیَظُنَّ بِی مَا شَاءَ یَجِدُنِی عِنْدَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 390 )
و از عالم علیه السّلام روایت میکنم که خداوند متعال بموسی بن عمران علیه السّلام فرمان داد که به بنی اسرائیل بگو:که من در کنار بینش و گمان شما هستم.حال هر کس هر نحوه گمانی که میخواهد داشته باشد،باشد.خوب باشد لطف و کرم و خوبی خواهد دید بد باشد بدی.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 399 )
ص : 1260
قَالَ اَلْفِرْیَابِیُّ : قَالَ لِی أَخِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ : وُلِدَ أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ اِبْنُ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سَنَهَ إِحْدَی وَ ثَلاَثِینَ وَ مِائَتَیْنِ وَ مَضَی یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ . وَ قَالَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا : یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ لِثَمَانِ لَیَالٍ خَلَوْنَ مِنْ رَبِیعٍ اَلْأَوَّلِ، سَنَهَ مِائَتَیْنِ وَ سِتِّینَ ، وَ کَانَ عُمُرُهُ تِسْعاً وَ عِشْرِینَ سَنَهً، مِنْهُمَا بَعْدَ أَبِیهِ خَمْسَ سِنِینَ وَ ثَمَانِیَهَ أَشْهُرٍ .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 16 )
ص : 1261
أَبُو عَلِیٍّ فِی أَمَالِیهِ ، عَنْ جَمَاعَهٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: شِرَارُ اَلنَّاسِ مَنْ یُبْغِضُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ تُبْغِضُهُ قُلُوبُهُمْ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 236 )
ص : 1262
ع، [علل الشرائع] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اِبْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ اَلثُّمَالِیِّ قَالَ: رَأَیْتُ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یُصَلِّی فَسَقَطَ رِدَاؤُهُ عَنْ أَحَدِ مَنْکِبَیْهِ فَلَمْ یُسَوِّهِ حَتَّی فَرَغَ مِنْ صَلاَتِهِ قَالَ فَسَأَلْتُهُ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ وَیْحَکَ أَ تَدْرِی بَیْنَ یَدَیْ مَنْ کُنْتُ إِنَّ اَلْعَبْدَ لاَ یُقْبَلُ مِنْ صَلاَتِهِ إِلاَّ مَا أَقْبَلَ عَلَیْهِ مِنْهَا بِقَلْبِهِ وَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ لَیَخْرُجُ فِی اَللَّیْلَهِ اَلظَّلْمَاءِ فَیَحْمِلُ اَلْجِرَابَ فِیهِ اَلصُّرَرُ مِنَ اَلدَّنَانِیرِ وَ اَلدَّرَاهِمِ حَتَّی یَأْتِیَ بَاباً بَاباً فَیَقْرَعُهُ ثُمَّ یُنَاوِلُ مَنْ یَخْرُجُ إِلَیْهِ فَلَمَّا مَاتَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَقَدُوا ذَلِکَ فَعَلِمُوا أَنَّ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ اَلَّذِی کَانَ یَفْعَلُ ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 66 )
ص : 1263
قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَرِدُ اَلنَّاسُ اَلصِّرَاطَ ثُمَّ یَصْدُرُونَ عَنْهَا بِأَعْمَالِهِمْ فَأَوَّلُهَا کَلَمْحِ اَلْبَرْقِ ثُمَّ کَالرِّیحِ ثُمَّ کَحُضْرِ اَلْفَرَسِ ثُمَّ کَالرَّاکِبِ فِی رَحَاهُ ثُمَّ کَشَدِّ اَلرَّجُلِ ثُمَّ کَمَشْیِهِ وَ اُذْکُرْ أَیْضاً یَوْمَ نَحْشُرُ اَلْمُتَّقِینَ إِلَی اَلرَّحْمنِ وَفْداً `وَ نَسُوقُ اَلْمُجْرِمِینَ إِلی جَهَنَّمَ وِرْداً أَیْ عِطَاشاً.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 353 )
پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرموده اند:مردم کنار پل صراط می رسند و سپس به کمک اعمال خود از آن می گذرند.گروهی به سرعت برق،گروهی دیگر به سرعت باد و گروهی دیگر همچون اسبی که در حال تاخت و تاز است و گروهی همچون حرکت ستاره در مدار خود و گروهی چون مردی که در حال دویدن باشد و گروهی همچون راه رفتن معمولی .همچنین روزی را بیاد آور که خداوند در بارۀ آن در آیۀ هشتاد و پنج سورۀ مریم چنین فرموده است«روزی که پرهیزگاران را به سوی خدای مهربان به اجتماع محشور گردانیم و بدکاران را به آتش دوزخ در افکنیم.»که لغت«ورد»را در آیۀ مذکور به معنی تشنه دانسته اند .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 564 )
ص : 1264
وَ مِنْهَا: أَنَّ عِیسَی شَلَقَانَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْ أَبِی اَلْخَطَّابِ فَقَالَ لِی مُبْتَدِئاً مِنْ قَبْلِ أَنْ أَجْلِسَ یَا عِیسَی مَا مَنَعَکَ أَنْ تَلْقَی اِبْنِی مُوسَی فَتَسْأَلَهُ عَنْ جَمِیعِ مَا تُرِیدُ قَالَ عِیسَی فَذَهَبْتُ إِلَی اَلْعَبْدِ اَلصَّالِحِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ قَاعِدٌ فِی اَلْکِتَابِ وَ عَلَی شَفَتَیْهِ أَثَرُ اَلْمِدَادِ فَقَالَ لِی مُبْتَدِئاً یَا عِیسَی إِنَّ اَللَّهَ أَخَذَ مِیثَاقَ اَلنَّبِیِّینَ عَلَی اَلنُّبُوَّهِ فَلَمْ یَتَحَوَّلُوا عَنْهَا وَ أَخَذَ مِیثَاقَ اَلْوَصِیِّینَ عَلَی اَلْوَصِیَّهِ فَلَمْ یَتَحَوَّلُوا عَنْهَا أَبَداً وَ إِنَّ قَوْماً إِیمَانُهُمْ عَارِیَّهٌ وَ إِنَّ أَبَا اَلْخَطَّابِ مِمَّنْ أُعِیرَ اَلْإِیمَانَ ثُمَّ سُلِبَ فَضَمَمْتُهُ إِلَیَّ وَ قَبَّلْتُ مَا بَیْنَ عَیْنَیْهِ فَقُلْتُ ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ ثُمَّ رَجَعْتُ إِلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لِی مَا صَنَعْتَ قُلْتُ أَتَیْتُهُ فَأَخْبَرَنِی مُبْتَدِئاً مِنْ غَیْرِ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْ جَمِیعِ مَا أَرَدْتُ أَنْ أَسْأَلَهُ فَعَلِمْتُ عِنْدَ ذَلِکَ أَنَّهُ صَاحِبُ هَذَا اَلْأَمْرِ فَقَالَ یَا عِیسَی إِنَّ اِبْنِی هَذَا اَلَّذِی رَأَیْتَ لَوْ سَأَلْتَهُ عَمَّا بَیْنَ دَفَّتَیِ اَلْمُصْحَفِ لَأَجَابَکَ فِیهِ بِعِلْمٍ ثُمَّ أَخْرَجَهُ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ مِنَ اَلْکِتَابِ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 653 )
ص : 1265
أَحْمَدُ فِی اَلْفَضَائِلِ وَ اَلْبُخَارِیُّ وَ مُسْلِمٌ وَ لَفْظُهُ لِمُسْلِمٍ عَنِ اَلْخُدْرِیِّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : فِرْقَتَانِ فَیَخْرُجُ مِنْ بَیْنِهِمَا فِرْقَهٌ ثَالِثَهٌ یَلِی قَتْلَهُمْ أَوْلاَهُمْ بِالْحَقِّ.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 45 )
ص : 1266
اَلْمَکَارِمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : تَعَلَّمُوا مِنَ اَلدِّیکِ خَمْسَ خِصَالٍ مُحَافَظَتَهُ عَلَی أَوْقَاتِ اَلصَّلاَهِ وَ اَلْغَیْرَهَ وَ اَلسَّخَاءَ وَ اَلشَّجَاعَهَ وَ کَثْرَهَ اَلطَّرُوقَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 62 , صفحه 3 )
3-در مکارم 154 از پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله که پنج خصلت از خروس آموزید(آن پنج شماره 1 را برشمرده)
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 252 )
ص : 1267
علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه، عن الحسین بن سعید، عن فضّاله بن أیّوب ، عن أبی بصیر قال: کنّا عند أبی عبد اللّه - علیه السّلام - و معنا بعض أصحاب الأموال، فذکروا الزکاه. فقال أبو عبد اللّه - علیه السّلام-: إنّ الزّکاه لیس یحمد بها صاحبها، إنّما هو شیء ظاهر، إنّما حقن اللّه بها دمه و سمّی بها مسلما، و لو لم یؤدّها لم تقبل له صلاه. و إنّ علیکم فی أموالکم غیر الزکاه. فقلت: أصلحک اللّه، و ما علینا فی أموالنا غیر الزّکاه؟ فقال: سبحان اللّه، أما تسمع اللّه یقول فی کتابه: وَ اَلَّذِینَ فِی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ `لِلسّائِلِ وَ اَلْمَحْرُومِ . قال: قلت: ما ذا الحقّ المعلوم الّذی علینا؟ قال: هو الشّیء یعلمه الرّجل فی ماله، یعطیه فی الیوم أو فی الجمعه أو فی الشّهر قلّ أو کثر، غیر أنّه یدوم علیه. (الحدیث)
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 439 )
ص : 1268
13921-7 الفقیه ،3046/489/2: ضحی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله بکبشین ذبح واحدا بیده فقال اللهم هذا عنی و عمن لم یضح من أهل بیتی و ذبح الآخر و قال اللهم هذا عنی و عمن لم یضح من أمتی.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1131 )
ص : 1269
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا ظَهَرَتْ فِی أُمَّتِی عَشْرُ خِصَالٍ عَاقَبَهُمُ اَللَّهُ بِعَشْرِ خِصَالٍ قِیلَ وَ مَا هِیَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ إِذَا قَلَّلُوا اَلدُّعَاءَ نَزَلَ اَلْبَلاَءُ وَ إِذَا تَرَکُوا اَلصَّدَقَاتِ کَثُرَ اَلْأَمْرَاضُ وَ إِذَا مَنَعُوا اَلزَّکَاهَ هَلَکَتِ اَلْمَوَاشِی وَ إِذَا جَارَ اَلسُّلْطَانُ مُنِعَ اَلْقَطْرُ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ إِذَا کَثُرَ فِیهِمُ اَلزِّنَاءُ کَثُرَ فِیهِمْ مَوْتُ اَلْفَجْأَهِ وَ إِذَا کَثُرَ اَلرِّبَا کَثُرَتِ اَلزَّلاَزِلُ وَ إِذَا حَکَمُوا بِخِلاَفِ مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی سَلَّطَ عَلَیْهِمْ عَدُوَّهُمْ وَ إِذَا نَقَضُوا عَهْدَ اَللَّهِ اِبْتَلاَهُمُ اَللَّهُ بِالْقَتْلِ وَ إِذَا طَفَّفُوا اَلْکَیْلَ أَخَذَهُمُ اَللَّهُ بِالسِّنِینَ ثُمَّ قَرَأَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ظَهَرَ اَلْفَسادُ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ أَیْدِی اَلنّاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ اَلَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 180 )
و فرمود پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)که چون ظاهر شود در امّت من ده خصلت عقوبت میکند ایشان را خدای تعالی بده خصلت عرض کردند چیست آن یا رسول اللّه فرمود چون کم کنند دعا را فرود آید بلا و چون ترک کنند صدقه ها را بسیار شود بیماریها و چون ترک کنند زکاه را هلاک شوند چهار پایان و چون ظلم کند پادشاه منع شود باران از آسمان و چون بسیار شود در ایشان زنا بسیار شود مرگ مفاجاه و چون بسیار شود در ایشان ربا بسیار شود زلزله و چون حکم کنند بخلاف آنچه فرو فرستاده است خدا مسلّط سازد خدا بر ایشان دشمن ایشان را و چون بشکنند عهد خدا را مبتلا کند ایشان را خدا بکشتن و چون کم کنند کیل را بگیرد ایشان را خدا بقحطی بعد از آن خواند رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)«
ظَهَرَ اَلْفَسادُ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ أَیْدِی اَلنّاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ اَلَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ
» ظاهر شد تباهی در صحرا و دریا بآنچه کرده است دستهای آدمیان تا آنکه بچشاند ایشان را بعضی از جزای آنچه کرده اند شاید که ایشان باز گردند از بدی
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 202 )
ص : 1270
إِکْمَالِ اَلدِّینِ مُسْنَداً إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا حَضَرَ یُوسُفَ اَلْوَفَاهُ جَمَعَ شِیعَتَهُ وَ أَهْلَ بَیْتِهِ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ حَدَّثَهُمْ بِشِدَّهِ قِتَالِهِمْ تُقْتَلُ فِیهَا اَلرِّجَالُ وَ تُشَقُّ بُطُونُ اَلْحَبَالَی وَ تُذْبَحُ اَلْأَطْفَالُ حَتَّی یُظْهِرَ اَللَّهُ اَلْحَقَّ فِی وُلْدِ لاَوِی بْنِ یَعْقُوبَ وَ هُوَ رَجُلٌ أَسْمَرُ طَوِیلٌ وَ وَصَفَهُ لَهُ بِنَعْتِهِ فَتَمَسَّکُوا بِذَلِکَ وَ وَقَعَتْ اَلْغَیْبَهُ وَ اَلشِّدَّهُ بِبَنِی إِسْرَائِیلَ وَ هُمْ یَنْتَظِرُونَ قِیَامَ اَلْقَائِمِ أَرْبَعَمِائَهِ سَنَهٍ حَتَّی إِذَا بُشِّرُوا بِوِلاَدَتِهِ وَ رَأَوْا عَلاَئِمَ ظُهُورِهِ وَ اِشْتَدَّتِ اَلْبَلْوَی عَلَیْهِمْ وَ حَمَلَ عَلَیْهِمْ بِالْخَشَبِ وَ اَلْحِجَارَهِ وَ طَلَبُوا اَلْفَقِیهَ اَلَّذِی کَانُوا یَسْتَرِیحُونَ إِلَی أَحَادِیثِهِ فَاسْتَتَرَ وَ تَرَاسَلُوهُ وَ قَالُوا کُنَّا مَعَ اَلشِّدَّهِ نَسْتَرِیحُ إِلَی حَدِیثِکَ فَخَرَجَ بِهِمْ إِلَی بَعْضِ اَلصَّحَارِی وَ جَلَسَ یُحَدِّثُهُمْ حَدِیثَ اَلْقَائِمِ وَ نَعْتَهُ وَ قُرْبَ اَلْأَمْرِ وَ کَانَتْ لَیْلَهً قَمْرَاءَ فَبَیْنَا هُمْ کَذَلِکَ إِذْ طَلَعَ عَلَیْهِمْ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَ فِی ذَلِکَ اَلْوَقْتِ حَدَثَ اَلسِّنِّ وَ قَدْ خَرَجَ مِنْ دَارِ فِرْعَوْنَ یُظْهِرُ اَلنَّزَاهَهَ فَعَدَلَ عَنْ مَوْکِبِهِ وَ أَقْبَلَ إِلَیْهِمْ وَ تَحْتَهُ بَغْلَهٌ وَ عَلَیْهِ طَیْلَسَانُ خَزٍّ فَلَمَّا رَآهُ اَلْفَقِیهُ عَرَفَهُ بِالنَّعْتِ فَقَامَ إِلَیْهِ وَ اِنْکَبَّ عَلَی قَدَمَیْهِ یُقَبِّلُهُمَا ثُمَّ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لَمْ یُمِتْنِی حَتَّی رَأَیْتُکَ فَلَمَّا رَأَی اَلشِّیعَهُ ذَلِکَ عَلِمُوا أَنَّهُ صَاحِبُهُمْ فَأَکَبُّوا عَلَی اَلْأَرْضِ شُکْراً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَمْ یَزِدْهُمْ إِلاَّ أَنْ قَالَ أَرْجُو اَللَّهَ أَنْ یُعَجِّلَ فَرَجَکُمْ ثُمَّ غَابَ بَعْدَ ذَلِکَ وَ خَرَجَ إِلَی مَدِینَهِ مَدْیَنَ فَأَقَامَ عِنْدَ شُعَیْبٍ مَا أَقَامَ فَکَانَتِ اَلْغَیْبَهُ اَلثَّانِیَهُ أَشَدَّ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلْأُولَی وَ کَانَتْ نَیِّفاً وَ خَمْسِینَ سَنَهً وَ اِشْتَدَّتِ اَلْبَلْوَی عَلَیْهِمْ وَ اِسْتَتَرَ اَلْفَقِیهُ فَبَعَثُوا إِلَیْهِ لاَ صَبْرَ لَنَا عَلَی اِسْتِتَارِکَ عَنَّا فَخَرَجَ إِلَی بَعْضِ اَلصَّحَارِی وَ اِسْتَدْعَاهُمْ وَ طَیَّبَ قُلُوبَهُمْ وَ أَعْلَمَهُمْ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَی إِلَیْهِ أَنَّهُ مُفَرِّجٌ عَنْهُمْ بَعْدَ أَرْبَعِینَ سَنَهً فَقَالُوا بِأَجْمَعِهِمْ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قُلْ لَهُمْ قَدْ جَعَلْتُهَا ثَلاَثِینَ سَنَهً لِقَوْلِهِمْ اَلْحَمْدُ فَقَالُوا کُلُّ نِعْمَهٍ مِنَ اَللَّهِ فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ قُلْ لَهُمْ قَدْ جَعَلْتُهَا عِشْرِینَ سَنَهً فَقَالُوا لاَ یَأْتِی بِالْخَیْرِ إِلاَّ اَللَّهُ فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ قُلْ لَهُمْ قَدْ جَعَلْتُهَا عَشْراً فَقَالُوا لاَ یَصْرِفُ اَلشَّرِّ إِلاَّ اَللَّهُ فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ قَالَ لَهُمْ لاَ تَبْرَحُوا فَقَدْ أَذِنْتُ فِی فَرَجِکُمْ فَبَیْنَا هُمْ کَذَلِکَ إِذْ طَلَعَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَاکِباً حِمَاراً فَأَرَادَ اَلْفَقِیهُ أَنْ یَعْرِفَ اَلشِّیعَهَ مَا یَسْتَبْصِرُونَ بِهِ وَ جَاءَ مُوسَی حَتَّی وَقَفَ عَلَیْهِمْ فَسَلَّمَ عَلَیْهِمْ فَقَالَ لَهُ اَلْفَقِیهُ مَا اِسْمُکَ فَقَالَ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ بْنِ وُهَیْبِ بْنِ لاَوِیِ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ بِمَا ذَا جِئْتُ قَالَ بِالرِّسَالَهِ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَامَ إِلَیْهِ فَقَبَّلَ یَدَهُ ثُمَّ جَلَسَ بَیْنَهُمْ وَ طَیَّبَ نُفُوسَهُمْ وَ أَمَرَهُمْ أَمْرَهُ ثُمَّ فَرَّقَهُمْ فَکَانَ بَیْنَ ذَلِکَ اَلْوَقْتِ وَ بَیْنَ فَرَجِهِمْ بِغَرْقِ فِرْعَوْنَ أَرْبَعُونَ سَنَهً.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 223 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرموده اند: هنگامی که یوسف در آستانه مرگ بود اطرافیانش را گرد آورد و گفت: پس از من جنگ هایی روی خواهد داد که مردان بسیاری کشته شده و شکم های زنان بیشماری دریده خواهد شد. این وضعیت جانکاه پیوسته ادامه خواهد یافت تا اینکه مردی سبزه گون از فرزندان لاوی بن یعقوب به پیامبری برانگیخته می شود. هنگامی که او را یافتید بر یاری اش کمر ببندید.
بنی اسرائیل چهارصد سال در اوج سختی به سر بردند تا اینکه در میان آنان خبری پیچید که پسری به دنیا آمده است که نشانه هایش با گفته های یوسف تطبیق دارد. مردم از دانشمند خویش خواستند که درباره موسی و منجی موجود برای آنان سخن گوید. آنان شبی در بیابان گردهم آمدند و هنگامی که به سخنان دانشمند گوش فرا می دادند موسی سوار بر استر و با جامه ای بلند بر تن، به میانشان آمد. آن دانشمند که موسی را شناخته بود خداوند را سپاس گفت که چنین عمری درازناک به که حجّت خدا را ملاقات کند. موسی به مردم گفت: از خدا می خواهم که فرج و گشایش کار شما را نزدیک گرداند. پس آنگاه موسی به مدین رفت و مدت ها نزد شعیب ماند. ولی غیبت دوم موسی که پنجاه سال و اندی به طول انجامید دشوارتر از غیبت اول بود. موسی پس از ده سال سوار بر چهارپایی به مصر آمد و در نزدیکی آن جا آن دانشمند و همراهانش دوباره موسی را دیدند و دریافتند که او همان موسی بن عمران است که خداوند او را به پیامبری برانگیخته است.
بنی اسرائیل که سال ها در انتظار خروج نجات بخش خویش بودند همگی از موسی فرمانبرداری کردند. از آن روز تا هنگامی که فرعون و اطرافیانش در نیل غرق شدند چهل سال به طول انجامید.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 355 )
ص : 1271
وَ قَالَ اَلْحَسَنُ : أَهِینُوا اَلدُّنْیَا فَوَ اَللَّهِ مَا هِیَ لِأَحَدٍ بِأَهْنَأَ مِنْهَا لِمَنْ أَهَانَهَا وَ قَالَ أَیْضاً إِذَا أَرَادَ اَللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً أَعْطَاهُ مِنَ اَلدُّنْیَا عَطِیَّهً ثُمَّ یُمْسِکُ فَإِذَا نَفِدَ أَعَادَ عَلَیْهِ وَ إِذَا هَانَ عَلَیْهِ عَبْدٌ بَسَطَ لَهُ اَلدُّنْیَا بَسْطاً .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 139 )
حسن گوید:دنیا را خوار شمارید!به خدا سوگند که دنیا برای کسی که آن را پست شمارد، پست تر از همه چیز است.و نیز گوید:هر گاه خداوند نسبت به بنده ای ارادۀ خیر کند به او بخششی می کند و بعد آن را قطع کند و آنگاه که آن نعمت تمام شد به سمت او برمی گردد،و هنگامی که بنده ای نزد خدا خوار و پست شود،دنیای او را گشایش بخشد.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 266 )
ص : 1272
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ اَلْمِنْقَرِیِّ ، عَنْ سُفْیَانَ اِبْنِ عُیَیْنَهَ ، عَنِ اَلسُّدِّیِّ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «مَا أَخْلَصَ عَبْدٌ اَلْإِیمَانَ بِاللَّهِ أَرْبَعِینَ یَوْماً - أَوْ قَالَ: مَا أَجْمَلَ عَبْدٌ ذِکْرَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً - إِلاَّ زَهَّدَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلدُّنْیَا وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا، وَ أَثْبَتَ اَلحِکْمَهَ فِی قَلْبِهِ، وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَهُ - ثُمَّ تَلاَ- إِنَّ اَلَّذِینَ اِتَّخَذُوا اَلْعِجْلَ سَیَنالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ ذِلَّهٌ فِی اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا وَ کَذلِکَ نَجْزِی اَلْمُفْتَرِینَ فَلاَ تَرَی صَاحِبَ بِدْعَهٍ إِلاَّ ذَلِیلاً، وَ مُفْتَرِیاً عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ عَلَی رَسُولِهِ ، وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ) إِلاَّ ذَلِیلاً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 590 )
ص : 1273
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِی آخِرِهِ قَالَ: وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَلْأَرْضُ مَسِیرَهُ خَمْسِ مِأَهِ سَنَهٍ، اَلْخَرَابُ مِنْهَا مَسِیرَهُ أَرْبَعِمِأَهِ عَامٍ، وَ اَلْعُمْرَانُ مِنْهَا مَسِیرَهُ مِأَهِ عَامٍ، وَ اَلشَّمْسُ سِتُّونَ فَرْسَخاً فِی سِتِّینَ فَرْسَخاً، وَ اَلْقَمَرُ أَرْبَعُونَ فَرْسَخاً فِی أَرْبَعِینَ فَرْسَخاً، بُطُونُهُمَا یُضِیئَانِ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ، وَ ظُهُورُهُمَا لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ، وَ اَلْکَوَاکِبُ کَأَعْظَمِ جَبَلٍ عَلَی اَلْأَرْضِ، وَ خَلَقَ اَلشَّمْسَ قَبْلَ اَلْقَمَرِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 40 )
ص : 1274
مَنْ مَلَکَهُ اَلطَّمَعُ ذَلَّ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 574 )
ص : 1275
وَ عَنْهُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَفَاضَ مِنْ جَمْعٍ قَبْلَ أَنْ یُفِیضَ اَلنَّاسُ غَیْرَ اَلضُّعَفَاءِ وَ أَصْحَابِ اَلْأَثْقَالِ وَ اَلنِّسَاءِ اَلَّذِینَ رُخِّصَ لَهُمْ فِی ذَلِکَ فَعَلَیْهِ دَمٌ إِنْ هُوَ تَعَمَّدَ ذَلِکَ وَ إِنْ جَهِلَهُ فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 270 )
ص : 1276
فِی کِتَابِ اَلْخِصَالِ فِیمَا عَلَّمَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَصْحَابَهُ مِنَ اَلْأَرْبَعِمِائَهِ بَابٍ مِمَّا یُصْلِحُ لِلْمُسْلِمِ فِی دِینِهِ وَ دُنْیَاهُ: إِذَا رَکِبْتُمُ اَلدَّوَابَّ فَاذْکُرُوا اَللَّهَ تَعَالَی، وَ قُولُوا «سُبْحانَ اَلَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کُنّا لَهُ مُقْرِنِینَ `وَ إِنّا إِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 592 )
ص : 1277
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِرْشَادِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ عَمِّهِ عُمَرَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ: لَمْ أَرَ مِثْلَ اَلتَّقَدُّمِ فِی اَلدُّعَاءِ فَإِنَّ اَلْعَبْدَ لَیْسَ تَحْضُرُهُ اَلْإِجَابَهُ فِی کُلِّ سَاعَهٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 43 )
ص : 1278
اَلتَّهْذِیبُ، بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ حَدَّثَنِی مَنْ أُصَدِّقُ مِنْ أَصْحَابِنَا: أَنَّهُ سَأَلَ أَحَدَهُمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ عَنْ ذَلِکَ یَعْنِی أَکْلَ اَلثُّومِ فَقَالَ أَعِدْ کُلَّ صَلاَهٍ صَلَّیْتَهَا مَا دُمْتَ تَأْکُلُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 252 )
14-«در تهذیب»(ج 9 ص 94)بسندش تا یکی از دو امام علیهما السّلام که پرسش شد از این،یعنی از خوردن سیر،فرمود:تا زمانی که آن را میخوری هر نمازی خواندی اعاده کن.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 72 )
ص : 1279
اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ بُرَیْدٍ اَلْعِجْلِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ کَانَ عَلَیْهِ عِتْقُ رَقَبَهٍ فَمَاتَ قَبْلَ أَنْ یُعْتِقَ فَانْطَلَقَ اِبْنُهُ فَابْتَاعَ رَجُلاً مِنْ کِیسِهِ فَأَعْتَقَهُ عَنْ أَبِیهِ وَ إِنَّ اَلْمُعْتَقَ أَصَابَ بَعْدَ ذَلِکَ مَالاً ثُمَّ مَاتَ وَ تَرَکَهُ لِمَنْ یَکُونُ تَرِکَتُهُ قَالَ فَقَالَ إِنْ کَانَتِ اَلرَّقَبَهُ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَی أَبِیهِ فِی ظِهَارٍ أَوْ شُکْرٍ أَوْ وَاجِبَهٍ عَلَیْهِ فَإِنَّ اَلْمُعْتَقَ سَائِبَهٌ لاَ سَبِیلَ لِأَحَدٍ عَلَیْهِ قَالَ وَ إِنْ کَانَ تَوَالَی قَبْلَ أَنْ یَمُوتَ إِلَی أَحَدٍ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَضَمِنَ جِنَایَتَهُ وَ حَدَثَهُ کَانَ مَوْلاَهُ وَ وَارِثَهُ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ قَرِیبٌ یَرِثُهُ قَالَ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ تَوَالَی إِلَی أَحَدٍ حَتَّی مَاتَ فَإِنَّ مِیرَاثَهُ لِإِمَامِ اَلْمُسْلِمِینَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ قَرِیبٌ یَرِثُهُ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ قَالَ وَ إِنْ کَانَتِ اَلرَّقَبَهُ اَلَّتِی عَلَی أَبِیهِ تَطَوُّعاً وَ قَدْ کَانَ أَبُوهُ قَدْ أَمَرَهُ أَنْ یُعْتِقَ عَنْهُ نَسَمَهً فَإِنَّ وَلاَءَ اَلْمُعْتَقِ هُوَ مِیرَاثٌ لِجَمِیعِ وُلْدِ اَلْمَیِّتِ مِنَ اَلرِّجَالِ قَالَ وَ یَکُونُ اَلَّذِی اِشْتَرَاهُ فَأَعْتَقَهُ بِأَمْرِ أَبِیهِ کَوَاحِدٍ مِنَ اَلْوَرَثَهِ إِذَا لَمْ یَکُنْ لِلْمُعْتَقِ قَرَابَهٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ أَحْرَارٌ یَرِثُونَهُ قَالَ وَ إِنْ کَانَ اِبْنُهُ اَلَّذِی اِشْتَرَی اَلرَّقَبَهَ فَأَعْتَقَهَا عَنْ أَبِیهِ مِنْ مَالِهِ بَعْدَ مَوْتِ أَبِیهِ تَطَوُّعاً مِنْهُ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَکُونَ أَمَرَهُ أَبُوهُ بِذَلِکَ فَإِنَّ وَلاَءَهُ وَ مِیرَاثَهُ لِلَّذِی اِشْتَرَاهُ مِنْ مَالِهِ فَأَعْتَقَهُ عَنْ أَبِیهِ إِذَا لَمْ یَکُنْ لِلْمُعْتَقِ وَارِثٌ مِنْ قَرَابَتِهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 23 )
ص : 1280
زَیْدٌ اَلنَّرْسِیُّ فِی أَصْلِهِ ، قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یُحَدِّثُ عَنْ أَبِیهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَسْبَغَ وُضُوءَهُ فِی بَیْتِهِ وَ تَمَشَّطَ وَ تَطَیَّبَ ثُمَّ مَشَی مِنْ بَیْتِهِ غَیْرَ مُسْتَعْجِلٍ وَ عَلَیْهِ اَلسَّکِینَهُ وَ اَلْوَقَارُ إِلَی مُصَلاَّهُ رَغْبَهً فِی جَمَاعَهِ اَلْمُسْلِمِینَ إِلَی أَنْ ذَکَرَ دُخُولَهُ اَلْمَسْجِدَ وَ دُعَاءَهُ قَالَ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ اِجْعَلْنِی مِنْ أَوْجَهِ مَنْ تَوَجَّهَ إِلَیْکَ بِهِمَا وَ أَقْرَبِ مَنْ تَقَرَّبَ إِلَیْکَ بِهِمَا وَ قَرِّبْنِی بِهِمَا مِنْکَ زُلْفَی وَ لاَ تُبَاعِدْنِی عَنْکَ آمِینَ [یَا] رَبَّ اَلْعَالَمِینَ ثُمَّ اِفْتَتِحِ اَلصَّلاَهَ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 143 )
ص : 1281
عَنْهُ عَنْ حَکَمٍ اَلْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُغَنِّیَهُ اَلَّتِی تَزُفُّ اَلْعَرَائِسَ لاَ بَأْسَ بِکَسْبِهَا.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 62 )
ص : 1282
قَالَ أَبُو بَصِیرٍ : قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : أَخْبِرْنِی عَنِ اَلذَّرِّ حَیْثُ أَشْهَدَهُمْ عَلَی أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ؟ قَالُوا: بَلَی، وَ أَسَرَّ بَعْضُهُمْ خِلاَفَ مَا أَظْهَرَ، فَقُلْتُ: کَیْفَ عَلِمُوا اَلْقَوْلَ حَیْثُ قِیلَ لَهُمْ: أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ؟ قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ جَعَلَ فِیهِمْ مَا إِذَا سَأَلَهُمْ أَجَابُوهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 614 )
ص : 1283
مل، [کامل الزیارات] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ وَ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ اَلْحَسَنِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْعَمْرِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ شَدَّادٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یَقْتُلُ اَلْأَنْبِیَاءَ وَ وُلْدَ اَلْأَنْبِیَاءِ إِلاَّ وَلَدُ زِنًا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 240 )
ص : 1284
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَتَانِی فَقَالَ إِنَّا مَعَاشِرَ اَلْمَلاَئِکَهِ لاَ نَدْخُلُ بَیْتاً فِیهِ کَلْبٌ وَ لاَ تِمْثَالُ جَسَدٍ وَ لاَ إِنَاءٌ یُبَالُ فِیهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 526 )
2 - محمّد بن مروان گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
به راستی که جبرئیل پیش من آمد و گفت: همانا ما گروه فرشتگان در خانه ای که در آن سگ و عکس بدن و ظرفی که در آن ادرار می شود، وارد نمی شویم.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 603 )
: مجهول. قوله علیه السلام: تمثال جسد ظاهره جسد الإنسان، و لا یدل علی التحریم، و قال فی المسالک: قد صرح جماعه من الأصحاب بتحریم التماثیل المجسمه و غیرها و خصها آخرون بذوات الأرواح المجسمه، و الذی رواه الصدوق فی عقاب الأعمال فی الصحیح عن أبی عبد الله أنه قال: ثلاثه یعذبون إلی أخره یدل بإطلاقه علی تحریم تصویر ذوات الأرواح مطلقا، و لا دلیل علی تحریم غیرها، و هذا هو الأقوی.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 438 )
ص : 1285
قَوْلُ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: «مَنْ قَاتَلَ عَلِیّاً فَقَدْ قَاتَلَنِی، وَ مَنْ حَارَبَ عَلِیّاً فَقَدْ حَارَبَنِی، وَ مَنْ حَارَبَنِی فَقَدْ حَارَبَ اَللَّهَ».
( الإعتقادات , جلد 1 , صفحه 105 )
بسبب فرمودۀ جناب نبوی صلی اللّه علیه و آله و سلّم که:هر که مقاتله با علی کرد مقاتله با من کرده و هر که حرب با علی نموده با من حرب نموده و هر که حرب با من نمود با خدا حرب نموده.
( الإعتقادات / ترجمه حسنی ؛ ج 1 , ص 129 )
ص : 1286
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً اَلْآیَهَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ رَعَی حَقَّ قَرَابَاتِ أَبَوَیْهِ أُعْطِیَ فِی اَلْجَنَّهِ أَلْفَ دَرَجَهٍ بُعْدُ مَا بَیْنَ کُلِّ دَرَجَتَیْنِ حُضْرُ اَلْفَرَسِ اَلْجَوَادِ اَلْمُضَمَّرِ مِائَهَ [أَلْفِ] سَنَهٍ إِحْدَی اَلدَّرَجَاتِ مِنْ فِضَّهٍ وَ اَلْأُخْرَی مِنْ ذَهَبٍ وَ اَلْأُخْرَی مِنْ لُؤْلُؤٍ وَ اَلْأُخْرَی مِنْ زُمُرُّدٍ [وَ اَلْأُخْرَی مِنْ زَبَرْجَدٍ] وَ اَلْأُخْرَی مِنْ مِسْکٍ وَ أُخْرَی مِنْ عَنْبَرٍ وَ أُخْرَی مِنْ کَافُورٍ وَ تِلْکَ اَلدَّرَجَاتُ مِنْ هَذِهِ اَلْأَصْنَافِ وَ مَنْ رَعَی حَقَّ قُرْبَی مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أُوتِیَ مِنْ فَضْلِ اَلدَّرَجَاتِ وَ زِیَادَهِ اَلْمَثُوبَاتِ عَلَی قَدْرِ [زِیَادَهِ] فَضْلِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ عَلَی أَبَوَیْ نَسَبِهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 377 )
ص : 1287
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ شِهَابٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : فِی مُحْرِمَیْنِ أَصَابَا صَیْداً فَقَالَ عَلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا اَلْفِدَاءُ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 392 )
6 - زراره گوید: امام (باقر یا امام صادق علیهما السّلام) درباره دو نفر محرمی که باهم شکار کرده اند فرمود: هرکدام بایستی کفّاره دهند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 237 )
: صحیح. و علیه فتوی الأصحاب.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 385 )
ص : 1288
عَنْ بَعْضِ بَنِی عَطِیَّهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی مَالِ اَلْیَتِیمِ یَعْمَلُ بِهِ اَلرَّجُلُ قَالَ: یُنِیلُهُ مِنَ اَلرِّبْحِ شَیْئاً إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ: « وَ لا تَنْسَوُا اَلْفَضْلَ بَیْنَکُمْ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 126 )
ص : 1289
بَادِرُوا بِصَالِحِ اَلْأَعْمَالِ وَ اَلْخِنَاقُ مُهْمَلٌ وَ اَلرُّوحُ مُرْسَلٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 192 )
ص : 1290
وَ رَوَی اِبْنُ بَابَوَیْهِ مَرْفُوعاً إِلَی أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ فَآتِ ذَا اَلْقُرْبی حَقَّهُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا فَاطِمَهُ لَکِ فَدَکُ وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی عَنْ أَبِی سَعِیدٍ : مِثْلَهُ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 476 )
و ابن بابویه روایت کند از أبی سعید خدری که چون آیت«
فَآتِ ذَا اَلْقُرْبی حَقَّهُ
»نازل شد حضرت فرمود که: أی فاطمه فدک از آن تست.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 35 )
ص : 1291
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَفَلُّتَ اَلْقُرْآنِ عَنِّی فَقَالَ یَا عَلِیُّ سَأُعَلِّمُکَ کَلِمَاتٍ یُثْبِتْنَ اَلْقُرْآنَ فِی قَلْبِکَ قُلِ اَللَّهُمَّ اِرْحَمْنِی بِتَرْکِ مَعَاصِیکَ أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی وَ اِرْحَمْنِی بِتَرْکِ مَا لاَ یَعْنِینِی وَ اُرْزُقْنِی حُسْنَ اَلنَّظَرِ فِیمَا یُرْضِیکَ عَنِّی وَ أَلْزِمْ قَلْبِی حِفْظَ کِتَابِکَ کَمَا عَلَّمْتَنِی وَ أَنْ أَتْلُوَهُ عَلَی اَلنَّحْوِ اَلَّذِی یُرْضِیکَ عَنِّی اَللَّهُمَّ نَوِّرْ بِکِتَابِکَ بَصَرِی وَ اِشْرَحْ بِهِ صَدْرِی وَ اِسْتَعْمِلْ بِهِ بَدَنِی وَ أَعِنِّی عَلَیْهِ إِنَّهُ لاَ یُعِینُ عَلَیْهِ إِلاَّ أَنْتَ فَدَعَوْتُ بِهِنَّ فَأَثْبَتَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْقُرْآنَ فِی صَدْرِی.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 393 )
ص : 1292
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلرَّضِیُّ اَلْمُوسَوِیُّ فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ لَمَّا عَزَمَ عَلَی اَلْمَسِیرِ إِلَی اَلْخَوَارِجِ ، فَقَالَ لَهُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنْ سِرْتَ فِی هَذَا اَلْوَقْتِ خَشِیتُ أَنْ لاَ تَظْفَرَ بِمُرَادِکَ مِنْ طَرِیقِ عِلْمِ اَلنُّجُومِ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَ تَزْعُمُ أَنَّکَ تَهْدِی إِلَی اَلسَّاعَهِ اَلَّتِی مَنْ سَارَ فِیهَا اِنْصَرَفَ عَنْهُ اَلسُّوءُ وَ تَخَوَّفُ اَلسَّاعَهَ اَلَّتِی مَنْ سَارَ فِیهَا حَاقَ بِهِ اَلضُّرُّ فَمَنْ صَدَّقَکَ بِهَذَا فَقَدْ کَذَّبَ اَلْقُرْآنَ ، وَ اِسْتَغْنَی عَنِ اَلاِسْتِعَانَهِ بِاللَّهِ فِی نَیْلِ اَلْمَحْبُوبِ وَ دَفْعِ اَلْمَکْرُوهِ وَ یَنْبَغِی فِی قَوْلِکَ لِلْعَامِلِ بِأَمْرِکَ أَنْ یُولِیَکَ اَلْحَمْدَ دُونَ رَبِّهِ لِأَنَّکَ بِزَعْمِکَ أَنْتَ هَدَیْتَهُ إِلَی اَلسَّاعَهِ اَلَّتِی نَالَ فِیهَا اَلنَّفْعَ وَ أَمِنَ اَلضُّرَّ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلنَّاسِ فَقَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِیَّاکُمْ وَ تَعَلُّمَ اَلنُّجُومِ إِلاَّ مَا یُهْتَدَی بِهِ فِی بَرٍّ أَوْ بَحْرٍ فَإِنَّهَا تَدْعُو إِلَی اَلْکِهَانَهِ وَ اَلْکَاهِنُ کَالسَّاحِرِ وَ اَلسَّاحِرُ کَالْکَافِرِ وَ اَلْکَافِرُ فِی اَلنَّارِ ، سِیرُوا عَلَی اِسْمِ اَللَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 373 )
ص : 1293
بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُبَیْرٍ اَلْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ لُقْمَانَ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ وَکَّلَ اَللَّهُ بِهِ فِی لَیْلَتِهِ مَلاَئِکَهً یَحْفَظُونَهُ مِنْ إِبْلِیسَ وَ جُنُودِهِ حَتَّی یُصْبِحَ فَإِذَا قَرَأَهَا بِالنَّهَارِ لَمْ یَزَالُوا یَحْفَظُونَهُ مِنْ إِبْلِیسَ وَ جُنُودِهِ حَتَّی یُمْسِیَ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 110 )
1-از عمرو بن جبیر از پدرش روایت شده است که امام باقر علیه السّلام فرمود: هر کس سورۀ لقمان را در هر شب تلاوت کند خداوند عالم در آن شب فرشتگانی بر وی گمارد که تا بامداد او را از شرّ ابلیس و سپاهش نگهدارند،و چون در روز تلاوت کند فرشتگان مزبور تا شامگاه آن روز ویرا از شرّ شیاطین حفظ نمایند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 246 )
1-عمرو بن جبیر عرزمی روایت کرده است که پدر او از امام محمد باقر علیه السّلام شنیده است که فرمود:کسی که سورۀ لقمان را در هر شب تلاوت کند،خداوند در آن شب فرشتگانی بر او می گمارد که او را تا به صبح از شرّ ابلیس و دستیارانش محافظت کنند،و اگر این سوره را در روز تلاوت نماید،همان فرشتگان او را تا شامگاهان از شرّ شیطان و دستیارانش بدور نگاه دارند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 285 )
1. عمرو بن جبیر عرزمی از پدرش از امام باقر (علیه السّلام) نقل کرده است که فرمود: هر کس سورۀ لقمان را هر شب تلاوت کند، خداوند در آن شب فرشتگانی را بر وی خواهد گماشت که تا بامداد او را از شرّ ابلیس و سپاهیانش حفظ کنند، و چون در روز تلاوت کند پیوسته آن فرشتگان او را از شرّ ابلیس و سپاهیانش مصون می دارند تا شب فرا رسد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 213 )
[399]1-... امام باقر علیه السّلام فرمود: هر که سورۀ لقمان را هر شب تلاوت کند خداوند آن شب فرشتگانی را بر او گمارد که او را تا سحرگاه از ابلیس و سپاهیانش نگاه دارند و چون در روز آن را تلاوت نماید فرشتگان گمارده شده تا شبانگاه پیوسته او را از ابلیس و سپاهیانش نگاه دارند
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 251 )
ص : 1294
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا أَعْطَی اَللَّهُ مُؤْمِناً أَکْثَرَ مِنْ أَرْبَعِینَ أَلْفاً لِخَیْرٍ یُرِیدُ بِهِ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 274 )
12-امام صادق علیه السّلام فرمود:خداوند به هیچ مؤمنی بیشتر از چهل هزار(درهم)نمی دهد،زیرا خیر او را می خواهد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 581 )
ص : 1295
کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ أَبِی خَالِدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَاسْتَبِقُوا اَلْخَیْراتِ أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اَللّهُ جَمِیعاً قَالَ اَلْخَیْرَاتُ اَلْوَلاَیَهُ وَ قَوْلُهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اَللّهُ جَمِیعاً یَعْنِی أَصْحَابَ اَلْقَائِمِ اَلثَّلاَثَمِائَهٍ وَ اَلْبِضْعَهَ عَشَرَ رَجُلاً قَالَ وَ هُمْ وَ اَللَّهِ اَلْأُمَّهُ اَلْمَعْدُودَهُ قَالَ یَجْتَمِعُونَ وَ اَللَّهِ فِی سَاعَهٍ وَاحِدَهٍ قَزَعٌ کَقَزَعِ اَلْخَرِیفِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 288 )
ص : 1296
اَلْإِنْصَافُ رَاحَهٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 35 )
ص : 1297
و فی کتاب معانی الأخبار بإسناده إلی سفیان بن سعید الثّوریّ، عن الصّادق - علیه السّلام - حدیث طویل، یقول فیه - علیه السّلام-: و أمّا «طه» فاسم من أسماء النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله. و معناه: یا طالب الحقّ الهادی إلیه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 283 )
ص : 1298
وَ أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبِی عُیَیْنَهَ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْفَأْرَهِ تَقَعُ فِی اَلْبِئْرِ فَقَالَ إِذَا خَرَجَتْ فَلاَ بَأْسَ وَ إِنْ تَفَسَّخَتْ فَسَبْعُ دِلاَءٍ قَالَ وَ سُئِلَ عَنِ اَلْفَأْرَهِ تَقَعُ فِی اَلْبِئْرِ فَلاَ یَعْلَمُ بِهَا أَحَدٌ إِلاَّ بَعْدَ مَا یَتَوَضَّأُ مِنْهَا أَ یُعِیدُ وُضُوءَهُ وَ صَلاَتَهُ وَ یَغْسِلُ مَا أَصَابَهُ فَقَالَ لاَ قَدِ اِسْتَعْمَلَ أَهْلُ اَلدَّارِ بِهَا وَ رَشُّوا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 31 )
قوله(أخبرنی الشیخ«ره»)(الحدیث-83) مجهول بأبی عیینه،و قوله:«اذا خرجت»شامل لخروجها حیه و میته بدون التفسّخ،بل هو فی الثانی أظهر بقرینه المقابله. و ینبغی حمل«السبع»علی نفره النفس و کراهته[1]. و قوله(علیه السّلام)(قد استعمل أهل الدار و رشّوا) له معنیان: (أحدهما)أنه لو کانت تنجس بالملاقاه للزم الحرج علی أهل الدار بکثره استعمالهم. (و ثانیهما)أنّ النّزح إنما هو لرفع کراهه الخبث،و هو قد حصل باستعمال أهل الدار،فلا یحتاج الی نزح آخر.
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 243 )
ص : 1299
13751-9 التهذیب ،1/28/292/5 الحسین عن القاسم بن عروه عن عبید اللّه و عمران ابنی علی الحلبیین عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا فاتتک المزدلفه فقد فاتک الحج.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 1064 )
ص : 1300
اَلْمَحَاسِنُ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَهَی أَنْ یُؤْکَلَ اَللَّحْمُ غَرِیضاً وَ قَالَ إِنَّمَا یَأْکُلُهُ اَلسِّبَاعُ قَالَ حَرِیزٌ حَتَّی تُغَیِّرَهُ اَلشَّمْسُ أَوِ اَلنَّارُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 71 )
66-در محاسن(..)بسندش از امام پنجم علیه السّلام که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلم نهی کرد از خوردن گوشت خام و فرمود:درنده ها آن را میخورند،حریز گفت:تا آفتاب یا آتش آن را پخته کنند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 249 )
ص : 1301
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ عَلَی طُهْرٍ فَیَأْخُذُ مِنْ أَظْفَارِهِ أَوْ شَعْرِهِ أَ یُعِیدُ اَلْوُضُوءَ فَقَالَ لاَ وَ لَکِنْ یَمْسَحُ رَأْسَهُ وَ أَظْفَارَهُ بِالْمَاءِ قَالَ قُلْتُ: فَإِنَّهُمْ یَزْعُمُونَ أَنَّ فِیهِ اَلْوُضُوءَ فَقَالَ إِنْ خَاصَمُوکُمْ فَلاَ تُخَاصِمُوهُمْ وَ قُولُوا هَکَذَا اَلسُّنَّهُ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 286 )
ص : 1302
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ بِنْتِ إِلْیَاسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ بِدُخْنَهِ کَفَنِ اَلْمَیِّتِ وَ یَنْبَغِی لِلْمَرْءِ اَلْمُسْلِمِ أَنْ یُدَخِّنَ ثِیَابَهُ إِذَا کَانَ یَقْدِرُ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 209 )
ص : 1303
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ أَبِی عَنَزَهَ قَالَ: مَرَّ بِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا فِی اَلشَّوْطِ اَلْخَامِسِ مِنَ اَلطَّوَافِ فَقَالَ لِی اِنْطَلِقْ حَتَّی نَعُودَ هَاهُنَا رَجُلاً فَقُلْتُ لَهُ إِنَّمَا أَنَا فِی خَمْسَهِ أَشْوَاطٍ (مِنْ أُسْبُوعِی) فَأُتِمُّ أُسْبُوعِی قَالَ اِقْطَعْهُ وَ اِحْفَظْهُ مِنْ حَیْثُ تَقْطَعُهُ حَتَّی تَعُودَ إِلَی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی قَطَعْتَ مِنْهُ فَتَبْنِیَ عَلَیْهِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 382 )
ص : 1304
اَلْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَکُونُ مَا تَمُدُّونَ إِلَیْهِ أَعْنَاقَکُمْ حَتَّی تُمَیَّزُوا وَ تُمَحَّصُوا، وَ لاَ یَبْقَی مِنْکُمْ إِلاَّ اَلْقَلِیلُ ثُمَّ قَرَأَ: «الم `أَ حَسِبَ اَلنّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ» ثُمَّ قَالَ: إِنَّ مِنْ عَلاَمَاتِ اَلْفَرَجِ حَدَثاً یَکُونُ بَیْنَ اَلْمَسْجِدَیْنِ، وَ یَقْتُلُ فُلاَنٌ مِنْ وُلْدِ فُلاَنٍ خَمْسَهَ عَشَرَ کَبْشاً مِنَ اَلْعَرَبِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 150 )
ص : 1305
لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ إِلهاً واحِداً وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ لاَ نَعْبُدُ إِلاَّ إِیَّاهُ مُخْلِصِینَ لَهُ اَلدِّینَ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْمُشْرِکُونَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ رَبُّنَا وَ رَبُّ آبَائِنَا اَلْأَوَّلِینَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ أَعَزَّ جُنْدَهُ وَ هَزَمَ اَلْأَحْزَابَ وَحْدَهُ فَ لَهُ اَلْمُلْکُ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ بِیَدِهِ اَلْخَیْرُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ثُمَّ قُلْ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ ثُمَّ قُلِ اَللَّهُمَّ اِهْدِنِی مِنْ عِنْدِکَ وَ أَفِضْ عَلَیَّ مِنْ فَضْلِکَ وَ اُنْشُرْ عَلَیَّ مِنْ رَحْمَتِکَ وَ أَنْزِلْ عَلَیَّ مِنْ بَرَکَاتِکَ سُبْحَانَکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اِغْفِرْ لِی ذُنُوبِی کُلَّهَا جَمِیعاً فَإِنَّهُ لاَ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ کُلَّهَا جَمِیعاً إِلاَّ أَنْتَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ أَحَاطَ بِهِ عِلْمُکَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ کُلِّ شَرٍّ [سُوءٍ] أَحَاطَ بِهِ عِلْمُکَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ عَافِیَتَکَ فِی أُمُورِی کُلِّهَا وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ خِزْیِ اَلدُّنْیَا وَ عَذَابِ اَلْآخِرَهِ وَ أَعُوذُ بِوَجْهِکَ اَلْکَرِیمِ وَ عِزَّتِکَ اَلَّتِی لاَ تُرَامُ وَ قُدْرَتِکَ اَلَّتِی لاَ یَمْتَنِعُ مِنْهَا شَیْءٌ مِنْ شَرِّ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ مِنْ شَرِّ اَلْأَوْجَاعِ کُلِّهَا وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّهٍ أَنْتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها إِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ تَوَکَّلْتُ عَلَی اَلْحَیِّ اَلَّذِی لاَ یَمُوتُ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی اَلْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ اَلذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً ثُمَّ قُلْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ إِنَّ اَللّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی اَلنَّبِیِّ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً لَبَّیْکَ اَللَّهُمَّ لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ وَ عَلَی ذُرِّیَّهِ مُحَمَّدٍ وَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلتَّسْلِیمَ مِنَّا لَهُمْ وَ اَلاِئْتِمَامَ بِهِمْ وَ اَلتَّصْدِیقَ لَهُمْ رَبَّنَا آمَنَّا بِکَ وَ صَدَّقْنَا رَسُولَکَ وَ سَلَّمْنَا تَسْلِیماً رَبَّنا آمَنّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اِتَّبَعْنَا اَلرَّسُولَ وَ آلَ اَلرَّسُولِ فَاکْتُبْنا مَعَ اَلشّاهِدِینَ ثُمَّ قُلْ سُبْحَانَ اَللَّهِ کُلَّمَا سَبَّحَ اَللَّهَ شَیْءٌ وَ کَمَا یُحِبُّ اَللَّهُ أَنْ یُسَبَّحَ وَ کَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ کَمَا یَنْبَغِی لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلاَلِهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ کُلَّمَا حَمِدَ اَللَّهَ شَیْءٌ وَ کَمَا یُحِبُّ اَللَّهُ أَنْ یُحْمَدَ وَ کَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ کَمَا یَنْبَغِی لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلاَلِهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ کُلَّمَا هَلَّلَ اَللَّهَ شَیْءٌ وَ کَمَا یُحِبُّ اَللَّهُ أَنْ یُهَلَّلَ وَ کَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ کَمَا یَنْبَغِی لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلاَلِهِ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ کُلَّمَا کَبَّرَ اَللَّهَ شَیْءٌ وَ کَمَا یُحِبُّ اَللَّهُ أَنْ یُکَبَّرَ وَ کَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ کَمَا یَنْبَغِی لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلاَلِهِ وَ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ عَلَی کُلِّ نِعْمَهٍ أَنْعَمَ بِهَا عَلَیَّ وَ عَلَی کُلِّ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ مِمَّنْ کَانَ أَوْ یَکُونُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَسْأَلُکَ مِنْ خَیْرِ مَا أَرْجُو وَ خَیْرِ مَا لاَ أَرْجُو وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ مَا أَحْذَرُ وَ مِنْ شَرِّ مَا لاَ أَحْذَرُ ثُمَّ تَقْرَأُ اَلْحَمْدَ وَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَ لا نَوْمٌ لَهُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ مَنْ ذَا اَلَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاّ بِما شاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ شَهِدَ اَللّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ اَلْمَلائِکَهُ وَ أُولُوا اَلْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ `إِنَّ اَلدِّینَ عِنْدَ اَللّهِ اَلْإِسْلامُ قُلِ اَللّهُمَّ مالِکَ اَلْمُلْکِ تُؤْتِی اَلْمُلْکَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ اَلْمُلْکَ مِمَّنْ تَشاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ بِیَدِکَ اَلْخَیْرُ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ `تُولِجُ اَللَّیْلَ فِی اَلنَّهارِ وَ تُولِجُ اَلنَّهارَ فِی اَللَّیْلِ وَ تُخْرِجُ اَلْحَیَّ مِنَ اَلْمَیِّتِ وَ تُخْرِجُ اَلْمَیِّتَ مِنَ اَلْحَیِّ وَ تَرْزُقُ مَنْ تَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ إِنَّ رَبَّکُمُ اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ فِی سِتَّهِ أَیّامٍ ثُمَّ اِسْتَوی عَلَی اَلْعَرْشِ یُغْشِی اَللَّیْلَ اَلنَّهارَ یَطْلُبُهُ حَثِیثاً وَ اَلشَّمْسَ وَ اَلْقَمَرَ وَ اَلنُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِأَمْرِهِ أَلا لَهُ اَلْخَلْقُ وَ اَلْأَمْرُ تَبارَکَ اَللّهُ رَبُّ اَلْعالَمِینَ `اُدْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَهً إِنَّهُ لا یُحِبُّ اَلْمُعْتَدِینَ `وَ لا تُفْسِدُوا فِی اَلْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها وَ اُدْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اَللّهِ قَرِیبٌ مِنَ اَلْمُحْسِنِینَ ثُمَّ قُلْ ثَلاَثاً سُبْحانَ رَبِّکَ رَبِّ اَلْعِزَّهِ عَمّا یَصِفُونَ `وَ سَلامٌ عَلَی اَلْمُرْسَلِینَ `وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ وَ ثَلاَثاً اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْ لِی مِنْ أَمْرِی فَرَجاً وَ مَخْرَجاً وَ اُرْزُقْنِی مِنْ حَیْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَیْثُ لاَ أَحْتَسِبُ وَ سَبْعاً وَ أَنْتَ آخِذٌ بِلِحْیَتِکَ بِیَدِکَ اَلْیُمْنَی وَ اَلْیُسْرَی مَبْسُوطَهٌ بَاطِنُهَا مِمَّا یَلِی اَلسَّمَاءَ یَا رَبَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ سَبْعاً یَا رَبَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَعْتِقْ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ وَ أَرْبَعِینَ مَرَّهً سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ وَ هِیَ اَلْبَاقِیَاتُ اَلصَّالِحَاتُ ثُمَّ قُلْ یَا أَسْمَعَ اَلسَّامِعِینَ وَ یَا أَبْصَرَ اَلنَّاظِرِینَ وَ یَا أَسْرَعَ اَلْحَاسِبِینَ وَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ یَا أَحْکَمَ اَلْحَاکِمِینَ وَ یَا صَرِیخَ اَلْمَکْرُوبِینَ وَ یَا مُجِیبَ دَعْوَهِ اَلْمُضْطَرِّینَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلرَّحْمَنُ اَلرَّحِیمُ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ مَالِکُ یَوْمِ اَلدِّینِ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ مِنْکَ بَدَأَ اَلْخَلْقُ وَ إِلَیْکَ یَعُودُ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ لَمْ تَزَلْ وَ لاَ تَزَالُ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ مَالِکُ اَلْخَیْرِ وَ اَلشَّرِّ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ خَالِقُ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْأَحَدُ اَلصَّمَدُ لَمْ تَلِدْ وَ لَمْ تُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَکَ کُفُواً أَحَدٌ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ عالِمُ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَهِ ... اَلرَّحْمنُ اَلرَّحِیمُ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْمَلِکُ اَلْقُدُّوسُ اَلسَّلامُ اَلْمُؤْمِنُ اَلْمُهَیْمِنُ اَلْعَزِیزُ اَلْجَبّارُ اَلْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اَللّهِ عَمّا یُشْرِکُونَ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْخالِقُ اَلْبارِئُ اَلْمُصَوِّرُ لَکَ اَلْأَسْمَاءُ اَلْحُسْنَی یُسَبِّحُ لَکَ مَا فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ أَنْتَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْکَبِیرُ اَلْمُتَعالِ وَ اَلْکِبْرِیَاءُ رِدَاؤُکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِغْفِرْ لِی مَغْفِرَهً عَزْماً جَزْماً لاَ تُغَادِرُ ذَنْباً وَ لاَ أَرْتَکِبُ بَعْدَهَا مُحَرَّماً وَ عَافِنِی مُعَافَاهً لاَ تَبْتَلِینِی بَعْدَهَا أَبَداً وَ اِهْدِنِی هُدًی لاَ أَضِلُّ بَعْدَهُ أَبَداً وَ عَلِّمْنِی مَا یَنْفَعُنِی وَ اِنْفَعْنِی بِمَا عَلَّمْتَنِی وَ اِجْعَلْهُ حُجَّهً لِی وَ لاَ عَلَیَّ وَ اُرْزُقْنِی مِنْ فَضْلِکَ صَبّاً صَبّاً کَفَافاً کَفَافاً وَ أَرْضِنِی بِهِ یَا رَبَّاهْ وَ تُبْ عَلَیَّ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِرْحَمْنِی وَ أَجِرْنِی مِنَ اَلنَّارِ ذَاتِ اَلسَّعِیرِ وَ اُبْسُطْ لِی فِی سَعَهِ رِزْقِکَ عَلَیَّ وَ اِهْدِنِی بِهُدَاکَ وَ أَغْنِنِی بِغِنَاکَ وَ أَرْضِنِی بِقَضَائِکَ وَ اِجْعَلْنِی مِنْ أَوْلِیَائِکَ اَلْمُخْلِصِینَ وَ أَبْلِغْ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَحِیَّهً کَثِیرَهً وَ سَلاَماً وَ اِهْدِنِی لِمَا اُخْتُلِفَ فِیهِ مِنَ اَلْحَقِّ بِإِذْنِکَ إِنَّکَ تَهْدِی مَنْ تَشَاءُ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ وَ اِعْصِمْنِی مِنَ اَلْمَعَاصِی کُلِّهَا وَ مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ ثُمَّ قُلْ ثَلاَثاً اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَسْأَلُکَ خَیْرَ اَلْخَیْرِ رِضْوَانَکَ وَ اَلْجَنَّهَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ اَلشَّرِّ سَخَطِکَ وَ اَلنَّارِ وَ ثَلاَثاً وَ أَنْتَ آخِذٌ بِلِحْیَتِکَ بِیَدِکَ اَلْیُمْنَی وَ اَلْیُسْرَی مَبْسُوطَهٌ بَاطِنُهَا مِمَّا یَلِی اَلسَّمَاءَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِرْحَمْنِی وَ أَجِرْنِی مِنَ اَلنَّارِ ثُمَّ اِرْفَعْ یَدَیْکَ وَ اِجْعَلْ بَاطِنَهُمَا مِمَّا یَلِی اَلسَّمَاءَ وَ قُلْ ثَلاَثاً یَا عَزِیزُ یَا کَرِیمُ یَا غَفُورُ یَا رَحِیمُ ثُمَّ اِقْلِبْهُمَا وَ اِجْعَلْ ظَاهِرَهُمَا مِمَّا یَلِی اَلسَّمَاءَ وَ قُلْ ثَلاَثاً اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَجِرْنِی مِنَ اَلْعَذَابِ اَلْأَلِیمِ ثُمَّ اِخْفِضْهُمَا وَ قُلْ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ فَقِّهْنِی فِی اَلدِّینِ وَ حَبِّبْنِی إِلَی اَلْمُسْلِمِینَ وَ اِجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ فِی اَلْآخِرِینَ وَ اُرْزُقْنِی هَیْبَهَ اَلْمُتَّقِینَ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مَنْ حَقُّهُ عَلَیْکَ عَظِیمٌ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَسْتَعْمِلَنِی بِمَا عَرَّفْتَنِی مِنْ حَقِّکَ وَ أَنْ تَبْسُطَ عَلَیَّ مَا حَظَرْتَ مِنْ رِزْقِکَ وَ ثَلاَثاً أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ لَهُ اَلْمُلْکُ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ بِیَدِهِ اَلْخَیْرُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ ثَلاَثاً یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ بِرَحْمَتِکَ أَسْتَغِیثُ وَ ثَلاَثاً أَسْتَوْدِعُ اَللَّهَ اَلْعَلِیَّ اَلْأَعْلَی اَلْجَلِیلَ اَلْعَظِیمَ دِینِی وَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ إِخْوَانِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ جَمِیعَ مَا رَزَقَنِی رَبِّی وَ جَمِیعَ مَنْ یَعْنِینِی أَمْرُهُ أَسْتَوْدِعُ اَللَّهَ اَلْمَرْهُوبَ اَلْمَخُوفَ اَلْمُتَضَعْضِعَ لِعَظَمَتِهِ کُلُّ شَیْءٍ دِینِی وَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ إِخْوَانِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ جَمِیعَ مَا رَزَقَنِی رَبِّی وَ جَمِیعَ مَنْ یَعْنِینِی أَمْرُهُ وَ ثَلاَثاً أُعِیذُ نَفْسِی وَ دِینِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ إِخْوَانِی فِی دِینِی وَ مَا رَزَقَنِی رَبِّی وَ خَوَاتِیمَ عَمَلِی وَ مَنْ یَعْنِینِی أَمْرُهُ بِاللَّهِ اَلْوَاحِدِ اَلْأَحَدِ اَلصَّمَدِ إِلَی آخِرِهَا وَ بِرَبِّ اَلْفَلَقِ إِلَی آخِرِهَا وَ بِرَبِّ اَلنّاسِ إِلَی آخِرِهَا ثُمَّ قُلْ حَسْبِیَ اَللّهُ رَبِّی اَللَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ مَا شَاءَ اَللَّهُ کَانَ وَ مَا لَمْ یَشَأْ لَمْ یَکُنْ أَشْهَدُ وَ أَعْلَمُ أَنَّ اَللّهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ أَنَّ اَللّهَ قَدْ أَحاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ عِلْماً اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ نَفْسِی وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّهٍ أَنْتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها إِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ ثُمَّ اِقْرَأِ اَلتَّوْحِیدَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ مَرَّهً ثُمَّ قُلِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْمَکْنُونِ اَلْمَخْزُونِ اَلطَّاهِرِ اَلطُّهْرِ اَلْمُبَارَکِ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْعَظِیمِ وَ بِسُلْطَانِکَ اَلْقَدِیمِ یَا وَاهِبَ اَلْعَطَایَا وَ یَا مُطْلِقَ اَلْأُسَارَی وَ یَا فَکَّاکَ اَلرِّقَابِ مِنَ اَلنَّارِ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُعْتِقَ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ وَ أَنْ تُخْرِجَنِی مِنَ اَلدُّنْیَا سَالِماً وَ تُدْخِلَنِی اَلْجَنَّهَ آمِناً وَ أَنْ تَجْعَلَ دُعَائِی أَوَّلَهُ صَلاَحاً وَ أَوْسَطَهُ نَجَاحاً وَ آخِرَهُ فَلاَحاً إِنَّکَ أَنْتَ عَلاّمُ اَلْغُیُوبِ وَ تَقُولُ اَللَّهُمَّ إِلَیْکَ رُفِعَتِ اَلْأَصْوَاتُ وَ لَکَ عَنَتِ اَلْوُجُوهُ وَ لَکَ خَضَعَتِ اَلرِّقَابُ وَ إِلَیْکَ اَلتَّحَاکُمُ فِی اَلْأَعْمَالِ یَا خَیْرَ مَنْ سُئِلَ وَ یَا خَیْرَ مَنْ أَعْطَی یَا مَنْ لا یُخْلِفُ اَلْمِیعادَ یَا مَنْ أَمَرَ بِالدُّعَاءِ وَ وَعَدَ اَلْإِجَابَهَ یَا مَنْ قَالَ اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ یَا مَنْ قَالَ وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ اَلدّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَ لْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ یَا مَنْ قَالَ یا عِبادِیَ اَلَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اَللّهِ إِنَّ اَللّهَ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ اَلْغَفُورُ اَلرَّحِیمُ لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ اَلْمُسْرِفُ عَلَی نَفْسِی وَ أَنْتَ اَلْقَائِلُ یا عِبادِیَ اَلَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ اَلْآیَهَ ثُمَّ تَدْعُو بِمَا تُحِبُّ وَ تَقُولُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَللَّهُمَّ إِنَّ اَلصَّادِقَ اَلْأَمِینَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ إِنَّکَ قُلْتَ مَا تَرَدَّدْتُ فِی شَیْءٍ أَنَا فَاعِلُهُ کَتَرَدُّدِی فِی قَبْضِ رُوحِ عَبْدِیَ اَلْمُؤْمِنِ یَکْرَهُ اَلْمَوْتَ وَ أَکْرَهُ مَسَاءَتَهُ اَللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِیِّکَ اَلْفَرَجَ وَ اَلْعَافِیَهَ وَ اَلنَّصْرَ وَ لاَ تَسُؤْنِی فِی نَفْسِی وَ لاَ فِی أَحَدٍ مِنْ أَحِبَّتِی إِنْ شِئْتَ تُسَمِّیهِمْ وَاحِداً وَاحِداً وَ إِنْ شِئْتَ مُتَفَرِّقِینَ وَ إِنْ شِئْتَ مُجْتَمِعِینَ .
( البلد الأمین , جلد 1 , صفحه 9 )
ص : 1306
3644-4 الفقیه ،352/133/1: سئل الصادق علیه السّلام عن قول اللّه عز و جل وَ لَیْسَتِ اَلتَّوْبَهُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ اَلسَّیِّئاتِ حَتّی إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ اَلْمَوْتُ قالَ إِنِّی تُبْتُ اَلْآنَ قال ذلک إذا عاین أمر الآخره.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 1098 )
ص : 1307
24534-7 ( التهذیب 313:1 رقم 910) المفید ، عن أبی الحسن محمد بن أحمد بن داود ، عن أبیه ، عن أبی الحسن علی بن الحسین ، عن محمد بن یحیی ، عن محمد بن أحمد ، عن محمد بن عبد اللّه المسمعی و رجل آخر ، عن إسماعیل بن مهزیار ، عن سیف بن عمیره ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": لا تدخل القبر و علیک نعل و لا قلنسوه و لا رداء و لا عمامه " قلت: فالخف قال "لا بأس بالخف فإن فی خلع الخف شناعه".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 511 )
ص : 1308
وَ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثِقْلاً أَجِدُهُ فِی فُؤَادِی وَ کَثْرَهَ اَلتُّخَمَهِ مِنْ طَعَامِی فَقَالَ تَنَاوَلْ مِنْ هَذَا اَلرُّمَّانِ اَلْحُلْوِ وَ کُلْهُ بِشَحْمِهِ فَإِنَّهُ یَدْبُغُ اَلْمَعِدَهَ دَبْغاً وَ یَشْفِی اَلتُّخَمَهَ وَ یَهْضِمُ اَلطَّعَامَ وَ تُسَبِّحُ فِی اَلْجَوْفِ .
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 134 )
ص : 1309
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَمْضِی عَلَی اَلْمُؤْمِنِ أَرْبَعُونَ لَیْلَهً إِلاَّ عَرَضَ لَهُ أَمْرٌ یَحْزُنُهُ یُذَکِّرُهُ رَبَّهُ .
( المؤمن , جلد 1 , صفحه 44 )
54- امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ فرمود:
بر مؤمن چهل شب نمی گذرد مگر آن که مشکلی برای او آید که ناراحت و غمگینش کند؛ و او را متنبّه و به یاد پروردگارش اندازد.
( تکامل و طهارت روح ؛ ج 1 , ص 81 )
ص : 1310
اَلْمُنْذِرُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلاَّنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ ذَرِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تُجَامِعِ اَلْحُرَّهَ بَیْنَ یَدَیِ اَلْحُرَّهِ فَأَمَّا اَلْإِمَاءُ بَیْنَ یَدَیِ اَلْإِمَاءِ فَلاَ بَأْسَ.
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 133 )
ص : 1311
مِصْبَاحَیِ اَلشَّیْخِ ، وَ اَلْکَفْعَمِیِّ ، وَ اِبْنِ اَلْبَاقِی ، وَ غَیْرِهِمْ : ثُمَّ تَقُولُ - سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ زِنَهَ عَرْشِهِ وَ مِثْلَهُ وَ مِدَادَ کَلِمَاتِهِ وَ مِثْلَهُ وَ عَدَدَ خَلْقِهِ وَ مِثْلَهُ وَ مِلْءَ سَمَاوَاتِهِ وَ مِثْلَهُ وَ مِلْءَ أَرْضِهِ وَ مِثْلَهُ وَ عَدَدَ مَا أَحْصَی کِتَابُهُ وَ مِثْلَهُ وَ عَدَدَ ذَلِکَ أَضْعَافاً وَ أَضْعَافَهُ أَضْعَافاً مُضَاعَفَهً لاَ یُحْصِی تَضَاعِیفَهَا أَحَدٌ غَیْرُهُ وَ مِثْلُهُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ لَهُ اَلْمُلْکُ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ بِیَدِهِ اَلْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 137 )
ص : 1312
6646-3 التهذیب ،1/19/64/2 الحسین عن ابن أبی عمیر عن ابن أذینه عن الحسن بن شهاب عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا بد من قعود بین الأذان و الإقامه.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 585 )
ص : 1313
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا کَانَ اَلزَّمَانُ زَمَانَ جَوْرٍ وَ أَهْلُهُ أَهْلَ غَدَرٍ فَالطُّمَأْنِینَهُ إِلَی کُلِّ أَحَدٍ عَجْزٌ .
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 357 )
2-هر گاه زمان دوران ناحق باشد و اهل زمانه آماده دغلی و پیمان شکنی،اعتماد بهر کسی درماندگی است.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 374 )
2-هر گاه روزگار؛روزگار ستم بود،و مردم؛اهل خیانت و بیوفائی،[در یک چنین زمانه ای]اعتماد نمودن به دیگران[تنها]از سر عجز و ناتوانی و ناچاری است.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 336 )
2.وقتی که دوران،دوران ستم باشد و اهلش خائن و بیوفا،اعتماد به هر کس از ناتوانی و درماندگی است.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 573 )
2-هر گاه روزگار،دوران ستم بود و مردمانش خیانت گر اطمینان به هر کسی ناتوانی است.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 647 )
ص : 1314
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ اَلطَّائِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ اَلْعِلْمَ یُتَوَارَثُ فَلاَ یَمُوتُ عَالِمٌ إِلاَّ تَرَکَ مَنْ یَعْلَمُ مِثْلَ عِلْمِهِ أَوْ مَا شَاءَ اَللَّهُ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 223 )
امام باقر (علیه السّلام) فرمود: علم بارث منتقل می شود، پس عالمی نمیرد، جز اینکه کسی را که مانند او یا آنچه را خدا خواهد بداند بجا گذارد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 323 )
7-امام باقر(علیه السّلام)فرمود:علم پشت به پشت ارث می رود، عالمی نمیرد جز اینکه به جای خود گذارد کسی که مانند او بداند یا هر چه خدا خواهد بداند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 193 )
7-امام باقر علیه السّلام فرمود:علم پشت به پشت به ارث منتقل می شود
پس عالمی نمیرد جز اینکه به جای خود کسی را بگذارد که مانند او هرچه را که خداوند بخواهد بداند.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 607 )
: صحیح مکرر، و الطائی النسبه إلی طیئ بالهمزه و هو القبیله.
( مرآه العقول ؛ ج 3 , ص 14 )
ص : 1315
وَ فَزِعَ أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حِینَ نَظَرُوا إِلَی کَثْرَهِ قُرَیْشٍ وَ قُوَّتِهِمْ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی رَسُولِهِ وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها - وَ تَوَکَّلْ عَلَی اَللّهِ وَ قَدْ عَلِمَ اَللَّهُ أَنَّهُمْ لاَ یَجْنَحُونَ، وَ لاَ یُجِیبُونَ إِلَی اَلسَّلْمِ، وَ إِنَّمَا أَرَادَ سُبْحَانَهُ بِذَلِکَ، لِیُطَیِّبَ قُلُوبَ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَبَعَثَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی قُرَیْشٍ ، فَقَالَ یَا مَعْشَرَ قُرَیْشٍ مَا أَحَدٌ مِنَ اَلْعَرَبِ أَبْغَضَ إِلَیَّ، مِمَّنْ بَدَأَ بِکُمْ خَلُّونِی، وَ اَلْعَرَبَ فَإِنْ أَکُ صَادِقاً فَأَنْتُمْ أَعْلَی بِی عَیْناً، وَ إِنْ أَکُ کَاذِباً، کَفَتْکُمْ ذُؤْبَانُ اَلْعَرَبِ أَمْرِی فَارْجِعُوا، فَقَالَ عُتْبَهُ وَ اَللَّهِ مَا أَفْلَحَ قَوْمٌ قَطُّ رَدُّوا هَذَا، ثُمَّ رَکِبَ جَمَلاً لَهُ أَحْمَرَ، فَنَظَرَ إِلَیْهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَجُولُ فِی اَلْعَسْکَرِ، وَ یَنْهَی عَنِ اَلْقِتَالِ، فَقَالَ إِنْ یَکُنْ عِنْدَ أَحَدٍ خَیْرٌ، فَعِنْدَ صَاحِبِ اَلْجَمَلِ اَلْأَحْمَرِ، فَإِنْ یُطِیعُوهُ یَرْجِعُوا وَ یَرْشُدُوا، فَأَقْبَلَ عُتْبَهُ یَقُولُ یَا مَعْشَرَ قُرَیْشٍ اِجْتَمِعُوا وَ اِسْتَمِعُوا ثُمَّ خَطَبَهُمْ، فَقَالَ یُمْنٌ رَحْبٌ فَرَحْبٌ مَعَ یُمْنٍ یَا مَعْشَرَ قُرَیْشٍ ! أَطِیعُونِی اَلْیَوْمَ وَ اِعْصُونِیَ اَلدَّهْرَ، وَ اِرْجِعُوا إِلَی مَکَّهَ وَ اِشْرَبُوا اَلْخُمُورَ وَ عَانِقُوا اَلْحُورَ فَإِنَّ مُحَمَّداً لَهُ إِلٌّ وَ ذِمَّهٌ وَ هُوَ اِبْنُ عَمِّکُمْ، فَارْجِعُوا وَ لاَ تَنْبِذُوا رَأْیِی، وَ إِنَّمَا تُطَالِبُونَ مُحَمَّداً بِالْعِیرِ، اَلَّتِی أَخَذَهَا مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِنُخَیْلَهَ وَ دَمِ اِبْنِ اَلْحَضْرَمِیِّ وَ هُوَ حَلِیفِی وَ عَلَیَّ عَقْلُهُ .
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 263 )
ص : 1316
اَلْمَنَاقِبُ : مِمَّا أَجَابَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِحَضْرَهِ اَلْمَأْمُونِ لِضُبَاعِ بْنِ نَصْرٍ اَلْهِنْدِیِّ وَ عِمْرَانَ اَلصَّابِی عَنْ مَسَائِلِهِمَا قَالاَ فَمَا بَالُ اَلرَّجُلِ یَلْتَحِی دُونَ اَلْمَرْأَهِ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ زَیَّنَ اَللَّهُ اَلرِّجَالَ بِاللِّحَی وَ جَعَلَهَا فَصْلاً یُسْتَدَلُّ بِهَا عَلَی اَلرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 58 , صفحه 316 )
22-در مناقب(ج 4 ص 354)در پاسخهای امام رضا علیه السّلام بحضور مأمون بضباع هندی و عمران صابی از پرسشهاشان،گفتند:چرا مرد ریش درآورد نه زن؟فرمود:خدا ریش را زیور مردان نموده و آن را دلیل جدائی مردان از زنان ساخته.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 302 )
ص : 1317
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو حَفْصٍ عُمَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْعَبَّاسِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا سُلَیْمَانُ بْنُ مُقْبِلٍ اَلْحَارِثِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْمَحْفُوظُ بْنُ اَلْمُنْذِرِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی شَیْخٌ مِنْ بَنِی تَمِیمٍ ، کَانَ یَسْکُنُ اَلرَّابِیَهَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبِی یَقُولُ: مَا شَعَرْنَا بِقَتْلِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) حَتَّی کَانَ مَسَاءَ لَیْلَهِ عَاشُورَاءَ ، فَإِنِّی جَالِسٌ بِالرَّابِیَهِ وَ مَعِی رَجُلٌ مِنَ اَلْحَیِّ فَسَمِعْنَا هَاتِفاً یَقُولُ: وَ اَللَّهِ مَا جِئْتُکُمْ حَتَّی بَصُرْتُ بِهِ بِالطَّفِّ مُنْعَفِرَ اَلْخَدَّیْنِ مَنْحُوراً وَ حَوْلَهُ فِتْیَهٌ تَدْمَی نُحُورُهُمُمِثْلَ اَلْمَصَابِیحِ یُطْفُونَ اَلدُّجَی نُوراً وَ قَدْ حَثَثْتُ قَلُوصِی کَیْ أُصَادِفَهُمْمِنْ قَبْلِ أَنْ یَتَلاَقَی اَلْخُرَّدُ اَلْحُورَا فَعَاقَنِی قَدَرٌ وَ اَللَّهُ بَالِغُهُوَ کَانَ أَمْراً قَضَاهُ اَللَّهُ مَقْدُوراً کَانَ اَلْحُسَیْنُ سِرَاجاً یُسْتَضَاءُ بِهِاَللَّهُ یَعْلَمُ أَنِّی لَمْ أَقُلْ زُوراً صَلَّی اَلْإِلَهُ عَلَی جِسْمٍ تَضَمَّنَهُ قَبْرُ اَلْحُسَیْنِ حَلِیفُ اَلْخَیْرِ مَقْبُوراً مُجَاوِراً لِرَسُولِ اَللَّهِ فِی غُرَفٍوَ لِلْوَصِیِّ وَ لِلطَّیَّارَ مَسْرُوراً فَقُلْتُ لَهُ: مَنْ أَنْتَ یَرْحَمُکَ اَللَّهُ قَالَ: أَنَا وَ أَبِی مِنْ جِنِّ نَصِیبِینَ ، أَرَدْنَا مُؤَازَرَهَ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ مُوَاسَاتَهُ بِأَنْفُسِنَا، فَانْصَرَفْنَا مِنَ اَلْحَجِّ فَأَصَبْنَاهُ قَتِیلاً.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 90 )
[141]50-پیرمردی از بنی تمیم که در رابیه سکونت داشت می گوید:از پدرم شنیدم که می گفت:تا بعد از ظهر روز عاشورا از کشته شدن حسین علیه السّلام آگاه نگشتیم.پس من به همراه مردی از قبیلۀ حیّ در رابیه نشسته بودیم که شنیدیم هاتفی ندا در می دهد و می گوید:
به خدا قسم!به نزد شما نیامدم تا که او را در کربلا با گونه هایی خاک آلود و نحرشده مشاهده کردم/و در اطراف او جوانانی بودند که از گلویشان خون می ریخت مانند چراغ هایی بودند که از تابش رخسار تاریکی را می زدودند/و شتر جوانم را نهیب زدم که پیش از آنکه با حوران با کرۀ بهشتی ملاقات کنند به ملاقاتشان نائل شوم/و به خدا قسم تقدیر رسای پروردگار مرا بازداشت و امری بود که خداوند آن را مقدّر ساخته بود/حسین همچون چراغی بود که از نور او بهره برده می شد و خداوند می داند که دروغ نگفتم/معبود ما بر جسمی درود فرستاد که قبر حسین علیه السّلام آن را در برگرفت،دفن شده ای که با نیکی ها هم پیمان است/و در همسایگی پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله و علی علیه السّلام و جعفر طیّار خوشحال و شادمان در خانه های[بهشتی]به سر می برد.
پس گفتم:خدای تو را رحمت کند چه کسی هستی؟گفت:من و پدرم از جن های نصیبین هستیم.می خواستیم با جان خود به یاری و کمک حسین بشتابیم.پس از حج بازگشتیم و او را کشته یافتیم.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 197 )
ص : 1318
17194-1 الکافی ،2/1/121/5 محمد عن عبد اللّه بن محمد عن علی بن الحکم عن أبان عن عبد الرحمن بن سلیمان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال سمعته یقول: إن المصاحف لن تشتری فإذا اشتریت فقل إنما أشتری منک الورق و ما فیه من الأدم و حیله و ما فیه من عمل یدک بکذا و کذا.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 243 )
ص : 1319
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ مُعَنْعَناً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَکَثَ جَبْرَئِیلُ أَرْبَعِینَ یَوْماً لَمْ یَنْزِلْ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَبِّ قَدِ اِشْتَدَّ شَوْقِی إِلَی نَبِیِّکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأْذَنْ لِی فَأَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهِ وَ قَالَ یَا جَبْرَئِیلُ اِهْبِطْ إِلَی حَبِیبِی وَ نَبِیِّی فَأَقْرِئْهُ مِنِّی اَلسَّلاَمَ وَ أَخْبِرْهُ أَنِّی خَصَصْتُهُ بِالنُّبُوَّهِ وَ فَضَّلْتُهُ عَلَی جَمِیعِ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ أَقْرِئْ وَصِیَّهُ مِنِّی اَلسَّلاَمَ وَ أَخْبِرْهُ أَنِّی خَصَصْتُهُ بِالْوَصِیَّهِ وَ فَضَّلْتُهُ عَلَی جَمِیعِ اَلْأَوْصِیَاءِ قَالَ فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَکَانَ إِذَا هَبَطَ وُضِعَتْ لَهُ وِسَادَهٌ مِنْ أَدَمٍ حَشْوُهَا لِیفٌ فَجَلَسَ بَیْنَ یَدَیِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یُخْبِرُکَ أَنَّهُ خَصَّکَ بِالنُّبُوَّهِ وَ فَضَّلَکَ عَلَی جَمِیعِ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ یَقْرَأُ وَصِیَّکَ اَلسَّلاَمَ وَ یُخْبِرُکَ أَنَّهُ خَصَّهُ بِالْوَصِیَّهِ وَ فَضَّلَهُ عَلَی جَمِیعِ اَلْأَوْصِیَاءِ قَالَ فَبَعَثَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَدَعَاهُ فَأَخْبَرَهُ بِمَا قَالَ جَبْرَئِیلُ قَالَ فَبَکَی عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بُکَاءً شَدِیداً ثُمَّ قَالَ أَسْأَلُ اَللَّهَ أَنْ لاَ یَسْلُبَنِی دِینِی وَ لاَ یَنْزِعَ مِنِّی کَرَامَتَهُ وَ أَنْ یُعْطِیَنِی مَا وَعَدَنِی فَقَالَ جَبْرَئِیلُ یَا مُحَمَّدُ حَقِیقٌ عَلَی اَللَّهِ أَنْ لاَ یُعَذِّبَ عَلِیّاً وَ لاَ أَحَداً تَوَلاَّهُ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا جَبْرَئِیلُ عَلَی مَا کَانَ مِنْهُمْ أَوْ کُلُّهُمْ نَاجٍ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ یَا مُحَمَّدُ نَجَا مَنْ تَوَلَّی شِیثاً بِشِیثٍ وَ نَجَا شِیثٌ بِآدَمَ وَ نَجَا آدَمُ بِاللَّهِ وَ نَجَا مَنْ تَوَلَّی سَاماً بِسَامٍ وَ نَجَا سَامٌ بِنُوحٍ وَ نَجَا نُوحٌ بِاللَّهِ وَ نَجَا مَنْ تَوَلَّی آصَفَ بِآصَفَ وَ نَجَا آصَفُ بِسُلَیْمَانَ وَ نَجَا سُلَیْمَانُ بِاللَّهِ وَ نَجَا مَنْ تَوَلَّی یُوشَعَ بِیُوشَعَ وَ نَجَا یُوشَعُ بِمُوسَی وَ نَجَا مُوسَی بِاللَّهِ وَ نَجَا مَنْ تَوَلَّی شَمْعُونَ بِشَمْعُونَ وَ نَجَا شَمْعُونُ بِعِیسَی وَ نَجَا عِیسَی بِاللَّهِ وَ نَجَا مَنْ تَوَلَّی عَلِیّاً بِعَلِیٍّ وَ نَجَا عَلِیٌّ بِکَ وَ نَجَوْتَ أَنْتَ بِاللَّهِ وَ إِنَّمَا کُلُّ شَیْءٍ بِاللَّهِ وَ إِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ وَ اَلْحَفَظَهَ لَیَفْخَرُونَ عَلَی جَمِیعِ اَلْمَلاَئِکَهِ لِصُحْبَتِهَا إِیَّاهُ قَالَ فَجَلَسَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یَسْمَعُ کَلاَمَ جَبْرَئِیلَ وَ لاَ یَرَی شَخْصَهُ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا اَلَّذِی کَانَ مِنْ حَدِیثِهِمْ إِذَا اِجْتَمَعُوا قَالَ ذِکْرُ اَللَّهِ تَعَالَی فَلَمْ تَبْلُغْ عَظَمَتَهُ ثُمَّ ذَکَرُوا فَضْلَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَا أَعْطَاهُ اَللَّهُ مِنْ عِلْمِهِ وَ قَلَّدَهُ مِنْ رِسَالَتِهِ ثُمَّ ذَکَرُوا أَمْرَ شِیعَتِنَا وَ اَلدُّعَاءَ لَهُمْ وَ خَتَمَهُمْ بِالْحَمْدِ وَ اَلثَّنَاءِ عَلَی اَللَّهِ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ وَ إِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ لَتَعْرِفُنَا قَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ کَیْفَ لاَ یَعْرِفُونَکُمْ وَ قَدْ وُکِّلُوا بِالدُّعَاءِ لَکُمْ وَ اَلْمَلاَئِکَهُ حَافِّینَ مِنْ حَوْلِ اَلْعَرْشِ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا مَا اِسْتِغْفَارُهُمْ إِلاَّ لَکُمْ دُونَ هَذَا اَلْعَالَمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 141 )
ص : 1320
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سُلَیْمَانَ اَلْجَعْفَرِیِّ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اِمْسَحُوا رُغَامَ اَلْغَنَمِ وَ صَلُّوا فِی مُرَاحِهَا فَإِنَّهَا دَابَّهٌ مِنْ دَوَابِّ اَلْجَنَّهِ قَالَ وَ اَلرُّغَامُ مَا یَخْرُجُ مِنْ أُنُوفِهَا .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 642 )
ص : 1321
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ شَهْرٌ عَظِیمٌ یُضَاعِفُ اَللَّهُ فِیهِ اَلْحَسَنَاتِ وَ یَمْحُو فِیهِ اَلسَّیِّئَاتِ وَ یَرْفَعُ فِیهِ اَلدَّرَجَاتِ مَنْ تَصَدَّقَ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ بِصَدَقَهٍ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ مَنْ أَحْسَنَ فِیهِ إِلَی مَا مَلَکَتْ یَمِینُهُ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ مَنْ حَسَّنَ فِیهِ خُلُقَهُ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ مَنْ کَظَمَ فِیهِ غَیْظَهُ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ مَنْ وَصَلَ فِیهِ رَحِمَهُ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ شَهْرَکُمْ هَذَا لَیْسَ کَالشُّهُورِ إِنَّهُ إِذَا أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ أَقْبَلَ بِالْبَرَکَهِ وَ اَلرَّحْمَهِ وَ إِذَا أَدْبَرَ عَنْکُمْ أَدْبَرَ بِغُفْرَانِ اَلذُّنُوبِ هَذَا شَهْرٌ اَلْحَسَنَاتُ فِیهِ مُضَاعَفَهٌ وَ أَعْمَالُ اَلْخَیْرِ فِیهِ مَقْبُولَهٌ مَنْ صَلَّی مِنْکُمْ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ رَکْعَتَیْنِ یَتَطَوَّعُ بِهِمَا غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلشَّقِیَّ حَقَّ اَلشَّقِیِّ مَنْ خَرَجَ عَنْهُ هَذَا اَلشَّهْرُ وَ لَمْ یُغْفَرْ ذُنُوبُهُ فَیَخْسَرُ حِینَ یَفُوزُ اَلْمُحْسِنُونَ بِجَوَائِزِ اَلرَّبِّ اَلْکَرِیمِ.
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 293 )
و باین اسناد آن حضرت از پدران خود از حضرت امیر المؤمنین(علیه السّلام)روایت کرده که آن جناب فرمود رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود که ماه رمضان ماه بزرگی است حقتعالی حسنات را در آن ماه مضاعف میگرداند و سیئات را در آن ماه محو میفرماید و درجات را در آن ماه بلند میگرداند هر کس در این ماه صدقه دهد حقتعالی او را بیامرزد و کسی که در این ماه بمملوک خود تخفیف دهد و احسان کند حقتعالی او را بیامرزد و کسی که در این ماه خلق و خوی خود را نیکو گرداند و یا اینکه بخلق خدا نیکی کند. حقتعالی او را بیامرزد و کسی که در این ماه غیظ خود را نشاند او را بیامرزد و کسی که در این ماه صلۀ رحم کند او را بیامرزد. پس از آن فرمود این ماه شما مثل سایر ماهها نیست این ماه چون بشما رو کند برکت و رحمت بشما روی کند و چون پشت کند با آمرزش گناهان پشت کند این ماهی است که حسنات در آن دو برابر شود و اعمال خیر در آن مقبول شود و هر کس در این ماه دو رکعت نماز مستحب بقصد قربت بخداوند خدا او را بیامرزد. پس از آن فرمود نهایت شقاوت کسی دارد که این ماه بر او بگذرد و گناهان او آمرزیده نشود و در زیان باشد هنگامی که نیکو کرداران بعطاهای خداوند کریم فایز شوند.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 1 , ص 221 )
45-امام رضا از پدران بزرگوارشان از حضرت علیّ علیهم السّلام نقل کردند که حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله فرمودند:ماه رمضان ماه بزرگی است،خداوند در آن ماه حسنات را مضاعف می کند و سیّئات را محو می نماید و درجات را رفیع میگرداند،هر کس در این ماه صدقه ای بدهد خداوند گناهانش را می آمرزد،و هر کس به بردگانش نیکی کند،خداوند او را می آمرزد و هر کس در این ماه خوش خلق باشد،خداوند او را می آمرزد،و هر کس در این ماه خشم خود را فرو برد،خداوند او را می آمرزد و هر کس در این ماه صلۀ رحم کند خداوند او را می آمرزد،سپس فرمودند:این ماه مثل سایر ماهها نیست،هر وقت به شما رو کند،با رحمت و برکت رو می کند،و وقتی از شما جدا شود با غفران و بخشش گناهان میرود،این ماه ماهی است که حسنات در آن مضاعف است و اعمال خیر در آن مقبول است.هر کس از شما.برای خدا دو رکعت نافله بخواند خدا او را خواهد بخشید،سپس فرمود:بدبخت واقعی کسی است که این ماه تمام شود و گناهانش بخشیده نشود و هنگامی که نیکوکاران جوائز خدای کریم را دریافت میکنند،زیان و ضرر کرده باشد.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 1 , ص 593 )
امام رضا علیه السّلام از آباء گرامیش از علی بن ابی طالب علیهم السّلام نقل می فرماید:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:ماه رمضان ماهی بزرگ است،خدای عزّ و جل در این ماه حسنات را مضاعف و سیئات را محو و درجات را رفیع می کند،در این ماه هرکس چیزی تصدّق کند و به مملوک خود نیکی کند خدا او را بیامرزد و هرکه نیک سازد خلق خود را و فروخورد خشم خود را خدا او را بیامرزد،هرکه صله کند در آن،رحم خود را خدای او را بیامرزد. سپس فرمود:این ماه شما نه همچو سایر ماه هاست،چون روی می آورد با برکت و رحمت می آید و چون پشت می کند بازمی گردد از شما با غفران گناهان شما،این ماه است که حسنات در او مضاعف و اعمال خیر در او مقبول است.هرکه در این ماه دو رکعت نماز نافله گزارد خدای عزّ و جل گناهان او را بیامرزد.سپس فرمود:شقیّ واقعی،کسی است که این ماه تمام شود و گناهانش 2Lآمرزیده نشود،پس زیان کار ماند وقتی که نیکوکاران فیروزی می یابند به جوایز پروردگار.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 1 , ص 455 )
ص : 1322
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْخِصَالِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلسُّکَّرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زَکَرِیَّا اَلْجَوْهَرِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَهَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَجُوزُ لِلْمَرْأَهِ لُبْسُ اَلدِّیبَاجِ وَ اَلْحَرِیرِ فِی غَیْرِ اَلصَّلاَهِ وَ حُرِّمَ ذَلِکَ عَلَی اَلرِّجَالِ إِلاَّ فِی اَلْجِهَادِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 209 )
ص : 1323
عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ یَعْفُو یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَفْواً لاَ یَخْطُرُ عَلَی بَالِ أَحَدٍ، حَتَّی یَقُولَ أَهْلُ اَلشِّرْکِ: « وَ اَللّهِ رَبِّنا ما کُنّا مُشْرِکِینَ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 357 )
ص : 1324
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ تَیَمَّمَ فَصَلَّی ثُمَّ أَصَابَ اَلْمَاءَ فَقَالَ أَمَّا أَنَا فَکُنْتُ فَاعِلاً إِنِّی کُنْتُ أَتَوَضَّأُ وَ أُعِیدُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 368 )
ص : 1325
أَرْبَعِینِ اَلْخَطِیبِ وَ تَارِیخِ اَلنَسَوِیِّ -: أَنَّهُ سَأَلَ عَبْدُ اَلْمَلِکِ بْنُ مَرْوَانَ اَلزُّهْرِیَّ مَا کَانَتْ عَلاَمَهُ یَوْمَ قُتِلَ عَلِیٌّ قَالَ مَا رُفِعَ حَصَاهٌ مِنْ بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ إِلاَّ کَانَ تَحْتَهَا دَمٌ عَبِیطٌ وَ لَمَّا ضُرِبَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْمَسْجِدِ سُمِعَ صَوْتٌ لِلَّهِ اَلْحُکْمُ لاَ لَکَ یَا عَلِیُّ وَ لاَ لِأَصْحَابِکَ فَلَمَّا تُوُفِّیَ سُمِعَ فِی دَارِهِ أَ فَمَنْ یُلْقی فِی اَلنّارِ خَیْرٌ أَمْ مَنْ یَأْتِی آمِناً یَوْمَ اَلْقِیامَهِ اَلْآیَهَ ثُمَّ هَتَفَ هَاتِفٌ آخَرُ مَاتَ رَسُولُ اَللَّهِ وَ مَاتَ أَبُوکُمْ.
( المناقب , جلد 2 , صفحه 346 )
ص : 1326
عَمَی اَلْبَصَرِ خَیْرٌ مِنْ کَثِیرٍ مِنَ اَلنَّظَرِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 464 )
ص : 1327
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ : فِی حَدِیثِ اَلزِّنْدِیقِ اَلَّذِی سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَکَانَ مِنْ سُؤَالِهِ أَنْ قَالَ لَهُ فَلَهُ رِضًا وَ سَخَطٌ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نَعَمْ وَ لَکِنْ لَیْسَ ذَلِکَ عَلَی مَا یُوجَدُ مِنَ اَلْمَخْلُوقِینَ وَ ذَلِکَ أَنَّ اَلرِّضَا حَالٌ تَدْخُلُ عَلَیْهِ فَتَنْقُلُهُ مِنْ حَالٍ إِلَی حَالٍ لِأَنَّ اَلْمَخْلُوقَ أَجْوَفُ مُعْتَمِلٌ مُرَکَّبٌ لِلْأَشْیَاءِ فِیهِ مَدْخَلٌ وَ خَالِقُنَا لاَ مَدْخَلَ لِلْأَشْیَاءِ فِیهِ لِأَنَّهُ وَاحِدٌ وَاحِدِیُّ اَلذَّاتِ وَاحِدِیُّ اَلْمَعْنَی فَرِضَاهُ ثَوَابُهُ وَ سَخَطُهُ عِقَابُهُ مِنْ غَیْرِ شَیْءٍ یَتَدَاخَلُهُ فَیُهَیِّجُهُ وَ یَنْقُلُهُ مِنْ حَالٍ إِلَی حَالٍ لِأَنَّ ذَلِکَ مِنْ صِفَهِ اَلْمَخْلُوقِینَ اَلْعَاجِزِینَ اَلْمُحْتَاجِینَ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 110 )
هشام بن حکم گوید: از جمله پرسش زندیق از امام صادق (علیه السّلام) این بود که: خدا خشنودی و خشم دارد؟ حضرت فرمود آری ولی خشم و خشنودی او طبق آنچه در مخلوقین پیدا می شود نیست، زیرا که خشنودی حالتی است که بانسان وارد می شود و او را از حالی بحالی بر میگرداند چون که مخلوق تو خالی ساخته شده و بهم آمیخته است. هر چیز در او راه دخولی دارد و خالق ما را راه دخولی برای اشیاء نیست زیرا او یکتاست، ذاتش یگانه و صفتش یگانه است، پس خرسندی او پاداش او و خشمش کیفرش می باشد بدون اینکه چیزی در او تأثیر کند و او را برانگیزاند و از حالی بحالی گرداند، زیرا این تغییرات از صفات مخلوقین ناتوان نیازمند است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 149 )
6-هشام بن حکم در ضمن حدیث زندیقی که از امام صادق(علیه السّلام)پرسش کرد گوید:در ضمن از آن حضرت پرسید:او خشنودی و خشم دارد؟امام فرمود:آری ولی نه از جنس آنچه در مخلوق باشد،چون رضایت وقتی به مخلوقی گراید او را از حالی به حالی بگرداند،زیرا مخلوق تهی و ساختگی و درآمیخته است و نفوذ پذیر است و خالق ما از چیزی نفوذ نپذیرد زیرا یگانه است،ذاتش یکتا و صفتش یکتا است،رضای او پاداش دادن او است و خشمش کیفر کردن او،بی آنکه چیزی در او تأثیر کند و او را به هیجان آرد و از حالی به حالی بگرداند،زیرا این از صفات مخلوق درمانده و نیازمند است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 319 )
6-هشام بن حکم می گوید:
سئوال زندیقی از امام صادق علیه السّلام این بود:که آیا خداوند خوشنودی و غضب دارد؟امام فرمود:
آری ولی نه از جنس آنچه در مخلوق پیدا می شود زیرا رضایت وقتی به مخلوق وارد می شود او را از حالی به حالی برمی گرداند زیرا مخلوق تهی ساخته شده و به هم درآمیخته است و نفوذپذیر است و خالق ما از چیزی نفوذ نپذیرد زیرا یگانه است،ذاتش یکتا و صفتش یکتاست، رضای او پاداش دادن اوست و خشمش کیفر کردن او،بی آنکه چیزی در او تأثیر کند و او را به هیجان آورد و از حالی به حالی بگرداند،زیرا این از صفات مخلوق درمانده و نیازمند است.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 289 )
معتمل من اعتمل ای اضطرب فی العمل،هاج الشیء یهیج هیجانا ای ثار و انبعث،و یهیّجه غیره ای یثیره و یبعثه. کما ان لعلم اللّه و ارادته مراتب بعضها ازلی واجب الوجود و لا ضد له و لا شوب و لا نقص و بعضها حادث،و کذلک لرضاه مراتب: فمنها:رضا ازلّی هو عین ذاته لا یقابله سخط و لا یمازجه شوب،و هو کونه بحیث یصدر عنه الاشیاء موافقا لعلمه بها علی افضل وجه و اتمه. و منها:ملک مقدس روحانی هو رضوان اللّه بالفعل،اذ وجوده عین الرضاء من اللّه،و کذا کل جوهر عقلی لا یشوبه شر و معصیه و کان فعله طاعه للّه. و منها:ثواب اللّه و الجنه و یقابله سخط اللّه و النار. اذا ثبت هذا فظهر انّ رضاء اللّه لیس کما یوجد فی المخلوقین،لان رضاء المخلوق حال یدخل نفسه من خارج فینقله من حاله التی هی عدم رضاه او سخطه الی حاله اخری تقابلها هی الرضاء،و امّا رضاء اللّه فکما ذکرا ما وجود ذاته و اما فعله،کرضوان و الجنه، او اضافه ثوابه و رحمته و یقابله سخطه و عقابه،و کل نعیم و لذه و راحه من آثار رحمه اللّه و کل الم و عذاب و غصّه فمن آثار غضبه و هو قوله:
وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوی
. و لکن یجب ان یعلم انّ الرحمه ذاتیه و الغضب عرضی،فلولا الکفر و المعصیه لم یکن غضب و لم یخلق جحیم کما دل علیه قوله:
وَ لا تَطْغَوْا فِیهِ فَیَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبِی
. و قوله علیه السلام:لان المخلوق اجوف الی قوله:واحدی المعنی،بیان للسبب اللمّی فی کون المخلوق ممّا یجوز ان یرد علیه حال یدخله و یغیره و هو ینفعل عنها بخلاف الخالق،و ذلک لان کل مخلوق جسمانی فیه امر عدمی هو جهه فقره و حاجته و یقال له الامکان و القوه الاستعدادیه،و لکونه امرا عدمیا نسبیا لا یقوم بنفسه فیحتاج الی ما یقوم به و هو الصّوره. فکل صوره جسمانیه لها ماده عدمیه بها تقبل کل ما یرد علیها من الاحوال،و لو کانت الصوره مجرّده بلا ماده لم تقبل شیئا اخر اصلا و لم یتغیّر من حال الی حال،فکلّ مخلوق جسمانی اجوف معتمل مرکّب.امّا کونه اجوف فلاشتمال صورته علی امر عدمی خال فی ذاته عن کلّ صفه و حلیه الا قبول الاشیاء و امکانها،و امّا کونه معتملا فانه مما یتغیر و یضطرب،و امّا کونه مرکبا لترکبه من القوه و الفعل و من الماده التی بها بالقوه و الصّوره التی بها بالفعل. و اما الخالق جلّ اسمه فقد علمت انّه محض حقیقه الوجود الّذی لا اتم منه بلا شوب امکان و نقص،فهو واحد لا مثل له و لا شریک،و هو احدی الذات لا جزء له بوجه واحدی الصفه اذ لیست صفاته غیر ذاته. فثبت بالبرهان انّه لا توجد له حاله حادثه،فرضاه و سخطه الحادثان لیسا الاّ ثوابه و عقابه کما علمت،من غیر تغیر فی ذاته و لا فی صفاته الحقیقه،لانّ ذلک من صفه المخلوقین ذوی النفوس الناقصه المحتاجه فی استکمالها الی الابدان الکائنه المستحیله المنقلبه فی الاحوال.معتمل من اعتمل ای اضطرب فی العمل،هاج الشیء یهیج هیجانا ای ثار و انبعث،و یهیّجه غیره ای یثیره و یبعثه. کما ان لعلم اللّه و ارادته مراتب بعضها ازلی واجب الوجود و لا ضد له و لا شوب و لا نقص و بعضها حادث،و کذلک لرضاه مراتب: فمنها:رضا ازلّی هو عین ذاته لا یقابله سخط و لا یمازجه شوب،و هو کونه بحیث یصدر عنه الاشیاء موافقا لعلمه بها علی افضل وجه و اتمه. و منها:ملک مقدس روحانی هو رضوان اللّه بالفعل،اذ وجوده عین الرضاء من اللّه،و کذا کل جوهر عقلی لا یشوبه شر و معصیه و کان فعله طاعه للّه. و منها:ثواب اللّه و الجنه و یقابله سخط اللّه و النار. اذا ثبت هذا فظهر انّ رضاء اللّه لیس کما یوجد فی المخلوقین،لان رضاء المخلوق حال یدخل نفسه من خارج فینقله من حاله التی هی عدم رضاه او سخطه الی حاله اخری تقابلها هی الرضاء،و امّا رضاء اللّه فکما ذکرا ما وجود ذاته و اما فعله،کرضوان و الجنه، او اضافه ثوابه و رحمته و یقابله سخطه و عقابه،و کل نعیم و لذه و راحه من آثار رحمه اللّه و کل الم و عذاب و غصّه فمن آثار غضبه و هو قوله:
وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوی
. و لکن یجب ان یعلم انّ الرحمه ذاتیه و الغضب عرضی،فلولا الکفر و المعصیه لم یکن غضب و لم یخلق جحیم کما دل علیه قوله:
وَ لا تَطْغَوْا فِیهِ فَیَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبِی
. و قوله علیه السلام:لان المخلوق اجوف الی قوله:واحدی المعنی
( شرح أصول الکافی ؛ ج 3 , ص 229 )
الحدیث السادس قوله رحمه اللّه:فی حدیث الزندیق و الصدوق رضی اللّه تعالی عنه فی کتاب التوحید رواه بهذا السند بعینه عن هشام بن الحکم لا فی حدیث الزندیق،بل ان رجلا سأل أبا عبد اللّه علیه السلام عن اللّه تبارک و تعالی ان له رضا و سخطا؟قال:نعم و لیس ذلک علی ما یوجد من المخلوقین-الحدیث الی آخره . قوله علیه السلام:و ذلک ان الرضا حال و من طریق الصدوق رضی اللّه تعالی عنه هکذا:ان الرضا و الغضب دخال یدخل علیه فینقله-الی آخره . قوله علیه السلام:لان المخلوق أجوف معتمل مرکب لما قد تبرهن و استبان فی حکمه ما فوق الطبیعه،و هی العلم الاعلی أن کل ممکن زوج ترکیبی و کل مرکب مزدوج الحقیقه فانه أجوف الذات لا محاله، فما لا جوف لذاته علی الحقیقه هو الاحد الحق سبحانه لا غیر،فاذن الصمد الحق لیس هو الا الذات الاحدیه الحقه من کل جهه.فقد تصحح من هذا الحدیث الشریف تأویل الصمد بما لا جوف له و لا مدخل لمفهوم من المفهومات و شیء من الاشیاء فی ذاته أصلا. قوله علیه السلام:لانه واحد و احدی الذات و من طریق الصدوق«لانه واحد أحدی الذات واحدی المعنی» و ذلک أصوب و أقوم. قوله:العاجزین المحتاجین و فی طریق الصدوق ساقه الحدیث بعد قوله علیه السلام المحتاجین،«و هو تبارک و تعالی القوی العزیز الذی لا حاجه به الی شیء مما خلق و خلقه جمیعا محتاجون إلیه،انما خلق الاشیاء من غیر حاجه و لا سبب بل اختراعا و ابتداعا» . قلت:و قوله علیه السلام«من غیر حاجه»نفی لمبادئ الافعال الاختیاریه فینا عنه سبحانه و عن أفعاله الاختیاریه.و قوله«و لا سبب»تصریح بأن السبب الغائی الحقیقی الذی هو غایه الغایات لافعاله نفس ذاته لا أمر آخر وراء ذاته، و قوله«بل اختراعا و ابتداعا»بیان لضربی الافاضه الاختراع و الابداع.
( التعلیقه علی کتاب الکافی ؛ ج 1 , ص 251 )
قال علیه السلام:لأنّ المخلوق أجوف [ معتمل مرکّب ] . [ص110 ح6] أقول: فإنّ کلّ ممکن زوج ترکیبی،وکلّ مرکّب مزدوج.کذا فی الصحاح .وهو اسم مفعول من باب الافتعال أی معمول من أصناف من الأجزاء.وقوله:«مرکّب»،اسم مفعول من باب التفعیل أی جُعل فیه صفات جبلّیّه کالبخل والجبن والحسد ونحو ذلک،وأضدادُها،وبالجمله،الصفات النفسانیّه. قال علیه السلام:واحد وأحدیّ الذات. [ص110 ح6] أقول: أی[بلا]اختلاف فیه ولا زیاده ولا نقصان کما سیجیء فی أوّل باب آخَرَ بعد باب حدوث الأسماء.وهذا ناظر إلی أجوف.وقوله:«وأحدیّ الذات»،الواو للعطف، أی مقدّس الذات عن الأجزاء مطلقاً،عقلیّهً کانت أو خارجیّه أو مقداریّه.وهذا ناظر إلی«معتمل» . وقوله:«وأحدیّ المعنی»،أی الصفه،یعنی أنّ صفاتِه تعالی عین ذاته لا تعدّد فیها، وهذا ناظر إلی«مرکّب»فالنشر علی ترتیب اللّف.
( الحاشیه علی اصول الکافی ؛ ج 1 , ص 273 )
شرح: السُّخْط (به ضمّ سین و سکون و ضمّ خاء؛ و به فتح سین و فتح خاء) مصدر باب «عَلِمَ»: غضب. ضمیر عَلَیْهِ فَتَنْقُلُهُ راجع به مفرد مَخْلُوقِین است. الْأَجْوَف: میان خالی. و مراد این جا، درون دار است و آن، صاحب مقدار است. و به این، باطل می شود تجرّد نفوس ناطقه و مانند آنها. الْمُعْتَمِل (به ضمّ میم و سکون عین بی نقطه و فتح تاء و فتح میم دوم): ساخته شده به تدبیر. الْمُرَکَّب (به ضمّ میم و فتح راء بی نقطه و تشدید کاف مفتوحه): به هم آورده شده از اجزاء، مثل دو نصف و سه ثلث و چهار ربع، خواه متّصل به هم و خواه منفصل از هم. مَدْخَل (به فتح میم و سکون دال بی نقطه و فتح خاء با نقطه) اگر مصدر میمی است به معنی دخول است و اگر اسم مکان است به معنی راه دخول است. و هر دو این جا مناسب است. الْوَاحِد: یک. ومراد این جا، یگانه در صفات ربوبیّت است، چنانچه می آید در حدیث دوازدهمِ باب شانزدهم. الْأَحَدِی (به فتح همزه و فتح حاء بی نقطه): چیزی که جزء نداشته باشد اصلاً. الْمَعْنی (به فتح میم و سکون عین بی نقطه و نون و الف): کائنِ فِی نَفْسِهِ در خارج. فَیُهَیِّجُهُ (به یاء دو نقطه در پایین و جیم) به صیغۀ مضارع معلومِ باب «ضَرَبَ» یا باب اِفعال یا باب تفعیل، مرفوع است. و قومی، تجویزِ نصب کرده اند؛ به اعتبار این که غیرِ متضمّن معنی نفی است. و بر این قیاس است وَیَنْقُلُهُ. یعنی: روایت است از هشام بن حکم، در حدیث دور و درازِ زندیقی که پرسید امام جعفر صادق علیه السّلام را از چیزها؛ این که پس بود از جمله سؤال زندیق این که گفت امام را که: پس اللّه تعالی را خشنودی و ناخشنودی هست؟ پس گفت که: آری؛ و لیک نیست آن خشنودی و ناخشنودی بر نهجِ آنچه معلوم می شود ما را از مخلوقان، مثل انسان، و آن برای این است که خشنودی در مخلوق، کیفیّتی است که داخل می شود بر او؛ به این معنی که محضِ فعل نیست، بلکه منفعلشدن است، پس نقل می کند خشنودی، آن مخلوق را از کیفیّتی که پیش از دخولِ آن بود، سوی کیفیّتی دیگر؛ زیرا که مخلوق، درون دار است، ساخته شده به تدبیر دیگری است، مرکّب است از اجزا، چیزها را است در مخلوق دخول. و کسی که آفریدگار ماست به محضِ نفوذ اراده، نیست دخول چیزها را در او؛ زیرا که او یگانه است و بی تعدّد اجزا است در او و بی تعدّد کائنِ فِی نَفْسِهِ است در او، پس خشنودی او ثواب اوست و غضب او عذاب اوست، بی چیزی که داخل شود او را، پس برانگیزاند او را و گرداند او را از کیفیّتی سوی کیفیّتی دیگر؛ چه آن داخل شدن، از جمله حالِ آفریده شدگان است که عاجزند، محتاج اند. اشارت است به دلیل عقلی بر این که هر صاحبِ «کَیْف» مخلوق است؛ چه آن کیف، اگر از صفات کمال نیست، مثل غم و غضب، پس صاحب آن عاجز از دفع آن از خود خواهد بود. و اگر از صفات کمال است، مثل علم و قدرت، پس صاحب آن محتاج خواهد بود در کمالِ خود به غیر خود که آن صفت است. و عجز و احتیاج، نقص است در واجبِ بِالذّات.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 2 , ص 250 )
هدیّه: «السُخط»بالضمّ،وبفتحتین:الغضب. (علیه) أی علی المخلوق. وقال السیّد الأجلّ النائینی: «علیه»أی علی الراضی من الخلق«فینقله من حالٍ إلی حال»حیث کان قبل الرّضا قابلاً له،ثمّ اتّصف به بالفعل . وضبط فی توحید الصدوق رحمه الله:«وذلک أنّ الرّضا [والغصب] دخّال یدخل علیه» . (أجوف) أی ضعیف محتاج فی أفعاله إلی قویً زائده علی ذاته وأسباب وآلات کذلک. وقیل:أجوف؛لأنّه مزدوج الحقیقه من الوجود والعدم.ومضی بیانه فی باب النسبه . وقال السیّد الأجلّ النائینی:«أجوف»له قابلیّه ما یحصل فیه ویدخله . وقال السیّد الدّاماد رحمه الله: قد تبرهن واستبان فی حکمه ما فوق الطبیعه،وهی العلم الأعلی:أنّ کلّ ممکن مزدوج ترکیبیّ،وکلّ مرکّب مزدوج الحقیقه فإنّه أجوف الذات لا محاله،فما لا جوف لذاته علی الحقیقه هو الأحد الحقّ سبحانه لا غیر،فإذن الصمد الحقّ لیس هو إلّاالذات الأحدیّه الحقّه من کلّ جهه،فقد تصحّ من هذا الحدیث الشریف تأویل الصمد بما لا جوف له،ولا مدخل لمفهوم من المفهومات وشیء من الأشیاء فی ذاته أصلاً . وقیل:أی قابل لأن یدخل فیه شیء. وقال برهان الفضلاء:أی قابل للکیفیّه. (معتمل) أی معمول حسناً من أشیاء. قال برهان الفضلاء:«المعتمل»المعمول بتدبیر. و«المدخل»اسم المکان،وبالضمّ مصدر میمی. فی توحید الصدوق:«لأنّه واحد أحدیّ الذات،أحدیّ المعنی» بدون الواوین للعطف.وقد مرّ بیان«أحدیّ المعنی»فی مواضع.والیاء للمبالغه کالأحمریّ. وقال برهان الفضلاء: «أحدیّ المعنی»کنایه عن عدم کونه معقولاً ذهنیّاً باسم غیر مشتقّ أیضاً؛فإنّ المغایر لاسمه الغیر المشتقّ لا مصداق لأحدیّته معنیً سوی أحدیّته ذاتاً. وفی توحید الصدوق زیاده بعد«المحتاجین»هکذا:«وهو تبارک وتعالی القویّ العزیز الذی لا حاجه به إلی شیء ممّا خلق،وخلقه جمیعاً محتاجون،إلیه إنّما خلق الأشیاء من غیر حاجه و سبب ،بل اختراعاً وابتداعاً». وقال السیّد الدّاماد رحمه الله: «من غیر حاجه»فی زیاده روایه الصدوق،نفی لمبادئ الأفعال الاختیاریّه التی فینا عنه سبحانه وعن أفعاله الاختیاریّه.وقوله:«ولا سبب»تصریح بأنّ السبب الغائی الحقیقی الذی هو غایه الغایات لأفعاله تعالی نفس ذاته لا أمر وراء ذاته عزّ وجلّ .
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 2 , ص 196 )
: مجهول. قوله: و ذلک أن الرضا حال. فی التوحید و ذلک لأن الرضا و الغضب دخال، و الحاصل أن عروض تلک الأحوال و التغیرات إنما یکون لمخلوق أجوف له قابلیه ما یحصل فیه و یدخله معتمل بالکسر أی یعمل بأعمال صفاته و آلاته، أو بالفتح أی مصنوع رکب فیه الأجزاء و القوی، و الأول أولی، لیکون تأسیسا مرکب من أمور مختلفه للأشیاء من الصفات و الجهات و الآلات فیه مدخل، و خالقنا تبارک اسمه لا مدخل للأشیاء فیه لاستحاله الترکب فی ذاته فإنه واحدی الذات واحدی المعنی فأذن لا کثره فیه لا فی ذاته و لا فی صفاته الحقیقیه، و إنما الاختلاف فی الفعل فیثیب عند الرضا و یعاقب عند السخط من غیر مداخله شیء فیه، یهیجه و ینقله من حال إلی حال، لأن ذلک ینافی وجوب الوجود، فلا یکون من صفاته سبحانه، بل من صفات المخلوقین العاجزین، قال السید الداماد قدس سره: المخلوق أجوف لما قد برهن و استبان فی حکمه ما فوق الطبیعه أن کل ممکن زوج ترکیبی، و کل مرکب مزوج الحقیقیه فإنه أجوف الذات لا محاله، فما لا جوف لذاته علی الحقیقه هو الأحد الحق سبحانه لا غیر، فإذا الصمد الحق لیس هو إلا الذات الأحدیه الحقه من کل جهه، فقد تصحح من هذا الحدیث الشریف تأویل الصمد بما لا جوف له، و لا مدخل لمفهوم من المفهومات و شیء من الأشیاء فی ذاته أصلا.
( مرآه العقول ؛ ج 2 , ص 21 )
ص : 1328
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ لاَ یُجِیزُ شَهَادَهَ اَلاِبْنِ لِأَبِیهِ وَ کَانَ یُجِیزُ شَهَادَهَ اَلاِبْنِ عَلَی أَبِیهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 428 )
ص : 1329
قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لاَ یَعْرِفُ اَلنِّعْمَهَ إِلاَّ اَلشَّاکِرُ، وَ لاَ یَشْکُرُ اَلنِّعْمَهَ إِلاَّ اَلْعَارِفُ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 143 )
ص : 1330
مَا رُوِیَ عَنْ شَیْخِ اَلْإِسْلاَمِ بَعْدَ نَبِیِّهِمْ وَ سَیْفِهِ فِی أُمَّتِهِ وَ حَافِظِ نَامُوسِهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِیمَا حَکَاهُ فِی اَلْقَضَاءِ وَ اَلْعَدْلِ عَنْهُ اَلْخُوارِزْمِیُّ فِی کِتَابِ اَلْفَائِقِ وَ هَذَا اَلْخُوارِزْمِیُّ مِنْ جُمْلَهِ عُلَمَاءِ اَلْأَرْبَعَهِ اَلْمَذَاهِبِ قَالَ عَنْ أَصْبَغَ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: قَامَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ شَیْخٌ بَعْدَ اِنْصِرَافِهِ مِنْ صِفِّینَ فَقَالَ أَخْبِرْنَا یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَنْ مَسِیرِنَا إِلَی اَلشَّامِ أَ کَانَ بِقَضَاءِ اَللَّهِ وَ قَدَرِهِ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلَّذِی فَلَقَ اَلْحَبَّهَ وَ بَرَأَ اَلنَّسَمَهَ مَا وَطِئْنَا مَوْطِئاً وَ لاَ هَبَطْنَا وَادِیاً وَ لاَ عَلَوْنَا تَلْعَهً إِلاَّ بِقَضَاءٍ وَ قَدَرٍ فَقَالَ اَلشَّیْخُ عِنْدَ اَللَّهِ أَحْتَسِبُ عَنَایَ مَا أَرَی لِی مِنَ اَلْأَجْرِ شَیْئاً فَقَالَ لَهُ مَهْ أَیُّهَا اَلشَّیْخُ بَلِ اَللَّهُ أَعْظَمَ أَجْرَکُمْ فِی مَسِیرِکُمْ وَ أَنْتُمْ سَائِرُونَ وَ فِی مُنْصَرَفِکُمْ وَ أَنْتُمْ مُنْصَرِفُونَ وَ لَمْ تَکُونُوا فِی حَالٍ مِنْ حَالاَتِکُمْ مُکْرَهِینَ وَ لاَ إِلَیْهَا مُضْطَرِّینَ فَقَالَ اَلشَّیْخُ وَ کَیْفَ وَ اَلْقَضَاءُ وَ اَلْقَدَرُ سَاقَنَا فَقَالَ وَیْحَکَ ظَنَنْتَ قَضَاءً لاَزِماً وَ قَدَراً حَتْماً لَوْ کَانَ ذَلِکَ کَذَلِکَ لَبَطَلَ اَلثَّوَابُ وَ اَلْعِقَابُ وَ اَلْوَعْدُ وَ اَلْوَعِیدُ وَ اَلْأَمْرُ وَ اَلنَّهْیُ وَ لَمْ یَأْتِ لاَئِمَهٌ مِنَ اَللَّهِ لِمُذْنِبٍ وَ لاَ مَحْمِدَهٌ لِمُحْسِنٍ وَ لَمْ یَکُنِ اَلْمُحْسِنُ أَوْلَی بِالْمَدْحِ مِنَ اَلْمُسِیءِ وَ لاَ اَلْمُسِیءُ أَوْلَی بِالذَّمِّ مِنَ اَلْمُحْسِنِ تِلْکَ مَقَالَهُ عَبَدَهِ اَلْأَوْثَانِ وَ جُنُودِ اَلشَّیْطَانِ وَ شُهُودِ اَلزُّورِ وَ أَهْلِ اَلْعَمَی عَنِ اَلصَّوَابِ وَ هُمْ قَدَرِیَّهُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ مَجُوسُهَا إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی أَمَرَ تَخْیِیراً وَ نَهَی تَحْذِیراً وَ کَلَّفَ یُسْراً وَ لَمْ یُکَلِّفْ عُسْراً وَ لَمْ یُعْصَ مَغْلُوباً وَ لَمْ یُطَعْ مُکْرِهاً وَ لَمْ یُرْسِلِ اَلرُّسُلَ إِلَی خَلْقِهِ عَبَثاً وَ لَمْ یَخْلُقِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما باطِلاً ذلِکَ ظَنُّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنَ اَلنّارِ فَقَالَ اَلشَّیْخُ وَ مَا اَلْقَضَاءُ وَ اَلْقَدَرُ اَللَّذَانِ مَا سِرْنَا إِلاَّ بِهِمَا قَالَ هُوَ اَلْأَمْرُ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی وَ اَلْحُکْمُ ثُمَّ تَلاَ قَوْلَهُ وَ قَضی رَبُّکَ أَلاّ تَعْبُدُوا إِلاّ إِیّاهُ فَنَهَضَ اَلشَّیْخُ مَسْرُوراً وَ هُوَ یَقُولُ أَنْتَ اَلْإِمَامُ اَلَّذِی نَرْجُو بِطَاعَتِهِیَوْمَ اَلنُّشُورِ مِنَ اَلرَّحْمَنِ رِضْوَاناً أَوْضَحْتَ مِنْ دِینِنَا مَا کَانَ مُلْتَبِساًجَزَاکَ رَبُّکَ عَنَّا فِیهِ إِحْسَاناً .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 326 )
ص : 1331
یَا اِبْنَ آدَمَ لاَ بِقَلِیلٍ تَقْنَعُ وَ لاَ بِکَثِیرٍ تَشْبَعُ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 307 )
ص : 1332
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلرِّیَاحُ خَمْسَهٌ مِنْهَا اَلْعَقِیمُ فَنَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ شَرِّهَا.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 85 )
امام باقر علیه السّلام فرموده اند: بادها پنج دسته اند؛ یکی از آنها باد عقیم نام دارد که از شر آن به خدا پناه می بریم.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 162 )
ص : 1333
وَ مِنْهَا: أَنَّ عِمْرَانَ بْنَ حُصَیْنٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَالِساً إِذْ أَقْبَلَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ قَدْ تَغَیَّرَ وَجْهُهَا مِنَ اَلْجُوعِ فَقَالَ لَهَا اُدْنِی فَدَنَتْ فَرَفَعَ یَدَهُ حَتَّی وَضَعَهَا عَلَی صَدْرِهَا وَ هِیَ صَغِیرَهٌ فِی مَوْضِعِ اَلْقِلاَدَهِ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ مُشْبِعَ اَلْجَاعَهِ وَ رَافِعَ اَلْوَضِیعَهِ لاَ تُجِعْ فَاطِمَهَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ قَالَ فَرَأَیْتُ اَلدَّمَ قَدْ غَلَبَ عَلَی وَجْهِهَا کَمَا کَانَتِ اَلصُّفْرَهُ فَقَالَتْ مَا جُعْتُ بَعْدَ ذَلِکَ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 52 )
ص : 1334
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا صَافَحَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَجُلاً قَطُّ فَنَزَعَ یَدَهُ حَتَّی یَکُونَ هُوَ اَلَّذِی یَنْزِعُ یَدَهُ مِنْهُ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 201 )
5-امام صادق علیه السّلام فرمود:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله هرگز با مردی مصافحه ننمود،مگر اینکه دست خود را از دست او جدا نمی کرد تا اوّل آن مرد دستش را بکشد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 419 )
ص : 1335
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَخْلَدٍ عَنِ اَلرَّزَّازِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبَّاسِ بْنِ مُوسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْمُؤَذِّنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ سَعْدِ بْنِ غِیَاثٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَجْلِسُ عَلَی اَلْأَرْضِ وَ یَأْکُلُ عَلَی اَلْأَرْضِ وَ یَعْتَقِلُ اَلشَّاهَ وَ یُجِیبُ دَعْوَهَ اَلْمَمْلُوکِ عَلَی خُبْزِ اَلشَّعِیرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 108 )
5- ابن عبّاس گوید:رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)روی زمین می نشست،روی زمین غذا می خورد،و با دست خویش گوسفندان را می بست،و دعوت بردگان را حتّی برای نان جو می پذیرفت.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 88 )
ص : 1336
وَ عَنْهُ: أَخْبَرَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ، عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی، عَنْ حَرِیزٍ، عَنْ زُرَارَهَ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ اَللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا اَلْأَماناتِ إِلی أَهْلِها وَ إِذا حَکَمْتُمْ بَیْنَ اَلنّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ . فَقَالَ: «أَمَرَ اَللَّهُ اَلْإِمَامَ مِنَّا أَنْ یُؤَدِّیَ اَلْإِمَامَهَ إِلَی اَلْإِمَامِ اَلَّذِی بَعْدَهُ، لَیْسَ لَهُ أَنْ یَزْوِیَهَا عَنْهُ، أَ لاَ تَسْمَعُ إِلَی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ إِذا حَکَمْتُمْ بَیْنَ اَلنّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اَللّهَ نِعِمّا یَعِظُکُمْ بِهِ هُمُ اَلْحُکَّامُ - یَا زُرَارَهُ - أَ وَ لاَ تَرَی أَنَّهُ خَاطَبَ بِهَا اَلْحُکَّامَ؟!».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 101 )
ص : 1337
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر اِبْنُ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ أَدْنَی أَهْلِ اَلْجَنَّهِ مَنْزِلَهً مِنَ اَلشُّهَدَاءِ مَنْ لَهُ اِثْنَا عَشَرَ أَلْفَ زَوْجَهٍ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ وَ أَرْبَعَهُ آلاَفِ بِکْرٍ وَ اِثْنَا عَشَرَ أَلْفَ ثَیِّبٍ تَخْدُمُ کُلَّ زَوْجَهٍ مِنْهُنَّ سَبْعُونَ أَلْفَ خَادِمٍ غَیْرَ أَنَّ اَلْحُورَ اَلْعِینَ یُضَعَّفُ لَهُنَّ یَطُوفُ عَلَی جَمَاعَتِهِنَّ فِی کُلِّ أُسْبُوعٍ فَإِذَا جَاءَ یَوْمُ إِحْدَاهُنَّ أَوْ سَاعَتُهَا اِجْتَمَعْنَ إِلَیْهَا یُصَوِّتْنَ بِأَصْوَاتٍ لاَ أَصْوَاتَ أَحْلَی مِنْهَا وَ لاَ أَحْسَنَ حَتَّی مَا یَبْقَی فِی اَلْجَنَّهِ شَیْءٌ إِلاَّ اِهْتَزَّ لِحُسْنِ أَصْوَاتِهِنَّ یَقُلْنَ أَلاَ نَحْنُ اَلْخَالِدَاتُ فَلاَ نَمُوتُ أَبَداً وَ نَحْنُ اَلنَّاعِمَاتُ فَلاَ نَبْأَسُ أَبَداً وَ نَحْنُ اَلرَّاضِیَاتُ فَلاَ نَسْخَطُ أَبَداً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 198 )
ص : 1338
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ نَسِیَ اَلْقِرَاءَهَ فِی اَلْأَوَّلَتَیْنِ فَذَکَرَهَا فِی اَلْأَخِیرَتَیْنِ فَقَالَ یَقْضِی اَلْقِرَاءَهَ وَ اَلتَّکْبِیرَ وَ اَلتَّسْبِیحَ اَلَّذِی فَاتَهُ فِی اَلْأَوَّلَتَیْنِ وَ لاَ شَیْءَ عَلَیْهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 94 )
ص : 1339
عَنْ حَمَّادٍ عَنْهُ : فِی قَوْلِهِ « لِمَنِ اِتَّقی » اَلصَّیْدَ فَإِنِ اُبْتُلِیَ شَیْءٌ مِنَ اَلصَّیْدِ فَفَدَاهُ فَلَیْسَ لَهُ أَنْ یَنْفِرَ فِی یَوْمَیْنِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 100 )
ص : 1340
25474-19 (الکافی-69:8 رقم 27) القمی ، عن محمد بن سالم ، و علی ، عن أبیه جمیعا، عن أحمد بن النضر و محمد، عن محمد بن أبی القاسم ، عن الحسین بن أبی قتاده جمیعا، عن عمرو بن شمر ، عن جابر ، عن أبی جعفر علیه السّلام قال": خرج رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله لعرض الخیل فمر بقبر أبی أحیحه فقال أبو بکر : لعن اللّه صاحب هذا القبر فو الله إن کان لیصد عن سبیل اللّه و یکذب رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فقال خالد ابنه: بل لعن اللّه أبا قحافه فو الله ما کان یقری الضیف و لا یقاتل العدو، فلعن اللّه أهونهما علی العشیره فقدا فألقی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله خطام راحلته علی غاربها، ثم قال: إذا أنتم تناولتم المشرکین فعموا و لا تخصوا فیغضب ولده، ثم وقف فعرضت علیه الخیل فمر به فرس، فقال عیینه بن حصین : إن من أمر هذا الفرس کیت و کیت، فقال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : ذرنا فأنا أعلم بالخیل منک، فقال عیینه : و أنا أعلم بالرجال منک، فغضب رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله حتی ظهر الدم فی وجهه، فقال له: فأی الرجال أفضل فقال عیینه بن حصین : رجال یکونون بنجد یضعون سیوفهم علی عواتقهم و رماحهم علی کواثب خیلهم ثم یضربون بها قدما قدما فقال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله کذبت بل رجال أهل الیمن أفضل، الإیمان یمانی و الحکمه یمانیه و لو لا الهجره لکنت امرأ من أهل الیمن ، الجفاء و القسوه فی الفدادین أصحاب الوبر، ربیعه و مضر من حیث یطلع قرن الشمس، و مذحج أکثر قبیل یدخلون الجنه ، و حضرموت خیر من عامر بن صعصعه . و روی بعضهم خیر من الحارث بن معاویه و بجیله خیر من رعل و ذکوان و إن یهلک الحیان فلا أبالی، ثم قال: لعن اللّه الملوک الأربعه جمدا و مخوسا و مشرحا و أبضعه و أختهم العمرده لعن اللّه المحلل و المحلل له، و من یوالی غیر موالیه، و من ادعی نسبا لا یعرف، و المتشبهین من الرجال بالنساء ، و المتشبهات من النساء بالرجال، و من أحدث حدثا فی الإسلام أو آوی محدثا و من قتل غیر قاتله، أو ضرب غیر ضاربه، و من لعن أبویه، فقال رجل : یا رسول اللّه أ یوجد رجل یلعن أبویه فقال: نعم، یلعن آباء الرجال و أمهاتهم فیلعنون أبویه لعن اللّه رعلا و ذکوان و عضلا و لحیان و المجدمین من أسد و غطفان و أبا سفیان بن حرب و سهیلا ذا الأسنان و ابنی ملیکه بن حزیم و مروان و هوذه و هونه ".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 381 )
ص : 1341
لاَ غِنَی مَعَ فُجُورٍ وَ لاَ رَاحَهَ لِحَسُودٍ وَ لاَ مَوَدَّهَ لِمَلُولٍ.
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 183 )
با تبهکاری بی نیازی نیست و حسود راحتی و ملول دوستی ندارد.
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 199 )
هیچ گاه بی نیازی با کارهای زشت جمع نمی گردد.[به این معنا که انسان برای به دست آوردن بی نیازی باید به گناهانی مانند تملّق، ظلم، خیانت آلوده نگردد] و هرگز راحتی و آرامش روح برای شخص حسود و رشک برنده، پدید نخواهد شد و هیچ گاه مودّت و مهربانی از پادشاهان نباید توقع داشت [زیرا حاکمان زورگو برای تثبیت مقام خویش به نزدیک ترین یارانش رحم و مهربانی نشان نخواهد داد].
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 220 )
ص : 1342
رُوِیَ أَنَّ دَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا قَالَ هَذَا اَلتَّحْمِیدَ أَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهِ أَتْعَبْتَ اَلْحَفَظَهَ وَ هُوَ اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ دَائِماً مَعَ دَوَامِکَ وَ لَکَ اَلْحَمْدُ بَاقِیاً مَعَ بَقَائِکَ وَ لَکَ اَلْحَمْدُ خَالِداً مَعَ خُلُودِکَ وَ لَکَ اَلْحَمْدُ کَمَا یَنْبَغِی لِکَرَمِ وَجْهِکَ وَ عِزِّ جَلاَلِکَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ . .
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 311 )
ص : 1343
طب، [طب الأئمه علیهم السلام ] ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: دُعَاءُ اَلْمَکْرُوبِ وَ اَلْمَلْهُوفِ وَ مَنْ قَدْ أَعْیَتْهُ اَلْحِیلَهُ وَ أَصَابَتْهُ بَلِیَّهٌ - لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ اَلظّالِمِینَ یَقُولُهَا لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ إِذَا فَرَغَ مِنَ اَلصَّلاَهِ اَلْمَکْتُوبَهِ مِنَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ قَالَ أَخَذْتُهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ أَخَذْتُهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ذِی اَلثَّفِنَاتِ أَخَذَهُ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ أَخَذَهُ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَخَذَهُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَخَذَهُ عَنْ جَبْرَئِیلَ عَنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 191 )
ص : 1344
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: کُنْ کَأَنَّکَ عَابِرُ سَبِیلٍ وَ عُدْ نَفْسَکَ فِی أَصْحَابِ اَلْقُبُورِ عِشْ مَا شِئْتَ فَإِنَّکَ مَیِّتٌ وَ أَحْبِبْ مَنْ أَحْبَبْتَ فَإِنَّکَ مُفَارِقُهُ عَجِبْتُ لِمُؤَمِّلِ دُنْیَا وَ اَلْمَوْتُ یَطْلُبُهُ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 237 )
ص : 1345
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ (مُحَمَّدٍ خ ل) عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «ذَهَبَ اَللّهُ بِنُورِهِمْ وَ تَرَکَهُمْ فِی ظُلُماتٍ لا یُبْصِرُونَ» یَعْنِی قُبِضَ مُحَمَّدٌ وَ ظَهَرَتْ اَلظُّلْمَهُ فَلَمْ یُبْصِرُوا فَضْلَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَی اَلْهُدی لا یَسْمَعُوا وَ تَراهُمْ یَنْظُرُونَ إِلَیْکَ وَ هُمْ لا یُبْصِرُونَ»
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 110 )
ص : 1346
فَضَهَدَ لَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَضَرَبَ عَجُزَ بَعِیرِهِ فَصَرَعَهُ ثُمَّ ضَرَبَهُ فَفَطَرَهُ ثُمَّ قَالَ قَدْ عَلِمَ اَلْقَوْمُ لَدَی اَلصَّبَاحِأَنِّی لَدَی اَلْهَیْجَاءِ ذُو نِصَاحٍ فَانْهَزَمُوا وَ عُدَّ قَتْلَی عَلِیٍّ فَکَانُوا أَرْبَعِینَ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللَّهَ أَبْلَی رَسُولَهُبَلاَءً عَزِیزاً ذَا اِقْتِدَارٍ وَ ذَا فَضْلٍ بِمَا أَنْزَلَ اَلْکُفَّارَ دَارَ مَذَلَّهٍفَذَاقُوا هَوَاناً مِنْ إِسَارٍ وَ مَنْ قُتِلَ فَأَمْسَی رَسُولُ اَللَّهِ قَدْ عَزَّ نَصْرُهُوَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ أُرْسِلَ بِالْعَدْلِ فَجَاءَ بِفُرْقَانٍ مِنَ اَللَّهِ مُنْزَلٍمُبَیَّنَهٍ آیَاتُهُ لِذَوِی اَلْعَقْلِ فَأَنْکَرَ أَقْوَامٌ فَزَاغَتْ قُلُوبُهُمْفَزَادَهُمُ اَلرَّحْمَنُ خَبْلاً إِلَی خَبْلٍ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 144 )
ص : 1347
وَ قَالَ أَیْضاً حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حُصَیْنِ بْنِ مُخَارِقٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْعُرْوَهُ اَلْوُثْقَی اَلْمَوَدَّهُ لِآلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 432 )
ص : 1348
اَلْخُرْقُ شَیْنُ اَلْخُلْقِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 46 )
ص : 1349
لاَ تَفْعَلْ مَا یَضَعُ قَدْرَکَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 518 )
ص : 1350
فِقْهُ اَلرِّضَا ، قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِذَا سَجَدْتَ فَلْیَکُنْ سُجُودُکَ عَلَی اَلْأَرْضِ أَوْ عَلَی شَیْءٍ یَنْبُتُ مِنَ اَلْأَرْضِ مِمَّا یُلْبَسُ وَ لاَ تَسْجُدْ عَلَی اَلْحُصُرِ اَلْمَدَنِیَّهِ لِأَنَّ سُیُورَهَا مِنْ جُلُودٍ وَ لاَ تَسْجُدْ عَلَی شَعْرٍ وَ لاَ عَلَی وَبَرٍ وَ لاَ عَلَی صُوفٍ وَ لاَ عَلَی جُلُودٍ وَ لاَ عَلَی إِبْرِیسَمٍ وَ لاَ عَلَی زُجَاجٍ وَ لاَ عَلَی مَا یُلْبَسُ بِهِ اَلْإِنْسَانُ وَ لاَ عَلَی حَدِیدٍ وَ لاَ عَلَی اَلصُّفْرِ وَ لاَ عَلَی اَلشَّبَهِ وَ لاَ عَلَی اَلنُّحَاسِ وَ لاَ عَلَی اَلرَّصَاصِ وَ لاَ عَلَی آجُرٍّ یَعْنِی اَلْمَطْبُوخَ وَ لاَ عَلَی اَلرِّیشِ وَ لاَ عَلَی شَیْءٍ مِنَ اَلْجَوَاهِرِ وَ غَیْرِهِ مِنَ اَلْفَنَکِ وَ اَلسَّمُّورِ وَ اَلْحَوَاصِلِ وَ اَلثَّعَالِبِ وَ لاَ عَلَی بِسَاطٍ فِیهَا اَلصُّوَرُ وَ اَلتَّمَاثِیلُ وَ إِنْ کَانَتِ اَلْأَرْضُ حَارَّهً تَخَافُ عَلَی جَبْهَتِکَ أَنْ تُحْرَقَ أَوْ کَانَتْ لَیْلَهٌ مُظْلِمَهٌ خِفْتَ عَقْرَباً أَوْ حَیَّهً أَوْ شَوْکَهً أَوْ شَیْئاً یُؤْذِیکَ فَلاَ بَأْسَ أَنْ تَسْجُدَ عَلَی کُمِّکَ إِذَا کَانَ مِنْ قُطْنٍ أَوْ کَتَّانٍ فَإِنْ کَانَ فِی جَبْهَتِکَ عِلَّهٌ لاَ تَقْدِرُ عَلَی اَلسُّجُودِ أَوْ دُمَّلٌ فَاحْفِرْ حُفَیْرَهً فَإِذَا سَجَدْتَ جَعَلْتَ اَلدُّمَّلَ فِیهَا وَ إِنْ کَانَ عَلَی جَبْهَتِکَ عِلَّهٌ لاَ تَقْدِرُ عَلَی اَلسُّجُودِ مِنْ أَجْلِهَا فَاسْجُدْ عَلَی قَرْنِکَ اَلْأَیْمَنِ فَإِنْ تَعَذَّرَ عَلَیْهِ فَعَلَی قَرْنِکَ اَلْأَیْسَرِ فَإِنْ لَمْ تَقْدِرْ عَلَیْهِ فَاسْجُدْ عَلَی ظَهْرِ کَفِّکَ فَإِنْ لَمْ تَقْدِرْ عَلَیْهِ فَاسْجُدْ عَلَی ذَقَنِکَ یَقُولُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: إِنَّ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْعِلْمَ مِنْ قَبْلِهِ إِذا یُتْلی عَلَیْهِمْ یَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ سُجَّداً إِلَی قَوْلِهِ: وَ یَزِیدُهُمْ خُشُوعاً - وَ لاَ بَأْسَ بِالْقِیَامِ وَ وَضْعِ اَلْکَفَّیْنِ وَ اَلرُّکْبَتَیْنِ وَ اَلْإِبْهَامَیْنِ عَلَی غَیْرِ اَلْأَرْضِ وَ تُرْغِمُ بِأَنْفِکَ وَ مَنْخِرَیْکَ فِی مَوْضِعِ اَلْجَبْهَهِ مِنْ قُصَاصِ اَلشَّعْرِ إِلَی اَلْحَاجِبَیْنِ مِقْدَارُ دِرْهَمٍ وَ یَکُونُ سُجُودُکَ إِذَا سَجَدْتَ تَتَخَوَّی کَمَا یَتَخَوَّی اَلْبَعِیرُ اَلضَّامِرُ عِنْدَ بُرُوکِهِ تَکُونُ شِبْهَ اَلْمُعَلَّقِ وَ لاَ یَکُونُ شَیْءٌ مِنْ جَسَدِکَ عَلَی شَیْءٍ مِنْهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 149 )
ص : 1351
کما صرّح به علیه السلام فی قوله: عجبا لابن النابغه یزعم لأهل الشام أنّ فیّ دعابه و أنّی امرؤ تلعابه.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 285 )
ص : 1352
فَضَائِلُ اَلْعَشَرَهِ وَ أَرْبَعِینُ اَلْخَطِیبِ رَوَی زَاذَانُ : أَنَّهُ کَذَبَهُ رَجُلٌ فِی حَدِیثِهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَدْعُو عَلَیْکَ إِنْ کُنْتَ کَذَبْتَنِی أَنْ یُعْمِیَ اَللَّهُ بَصَرَکَ قَالَ نَعَمْ فَدَعَا عَلَیْهِ فَلَمْ یَنْصَرِفْ حَتَّی ذَهَبَ بَصَرُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 206 )
ص : 1353
16940-4 الفقیه ،3628/168/3 قال الصادق علیه السّلام: من سعاده المرء أن یکون القیم علی عیاله.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 98 )
ص : 1354
یر، [بصائر الدرجات] ، عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَامِرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا أَجِدُ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ مَنْ جَمَعَ اَلْقُرْآنَ إِلاَّ اَلْأَوْصِیَاءُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 89 )
ص : 1355
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ: قَوْلُهُ: «وَ لَقَدْ نَصَرَکُمُ اَللّهُ بِبَدْرٍ وَ أَنْتُمْ أَذِلَّهٌ» قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَا کَانُوا أَذِلَّهً وَ فِیهِمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، وَ إِنَّمَا نَزَلَ: «وَ لَقَدْ نَصَرَکُمُ اَللّهُ بِبَدْرٍ وَ أَنْتُمْ ضُعَفَاءُ»
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 387 )
ص : 1356
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْمٍ کَانَتْ بَیْنَهُمْ قَنَاهُ مَاءٍ لِکُلِّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ شِرْبٌ مَعْلُومٌ فَبَاعَ أَحَدُهُمْ شِرْبَهُ بِدَرَاهِمَ أَوْ بِطَعَامٍ هَلْ یَصْلُحُ ذَلِکَ قَالَ نَعَمْ لاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 375 )
ص : 1357
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلْبَیِّعَانِ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا عَلَی صَاحِبِهِ اَلْخِیَارُ مَا لَمْ یَفْتَرِقَا . وَ فِی دُرَرِ اَللآَّلِی ، وَ فِی اَلْحَدِیثِ اَلْمَشْهُورِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 297 )
ص : 1358
خَلِیلُ اَلْمَرْءِ دَلِیلُ عَقْلِهِ وَ کَلاَمُهُ بُرْهَانُ فَضْلِهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 242 )
ص : 1359
10314-2 الکافی ،1/2/189/6 الأربعه الفقیه ،3517/141/3 السکونی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام الفقیه ، عن أبیه عن آبائه علیهم السّلام ش قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : إذا عمی المملوک فلا رق علیه و العبد إذا جذم فلا رق علیه .
( الوافی , جلد 10 , صفحه 665 )
ص : 1360
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ قِیلَ لَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ رَأَیْتَ قَوْلَ اَللَّهِ تَعَالَی - إِنَّ اَللّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی اَلنَّبِیِّ کَیْفَ هُوَ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذَا مِنَ اَلْعِلْمِ اَلْمَکْنُونِ وَ لَوْ لاَ أَنَّکُمْ سَأَلْتُمُونِی مَا أَخْبَرْتُکُمْ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی وَکَّلَ بِی مَلَکَیْنِ فَلاَ أُذْکَرُ عِنْدَ مُسْلِمٍ فَیُصَلِّی عَلَیَّ إِلاَّ قَالَ لَهُ ذَانِکَ اَلْمَلَکَانِ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ وَ قَالَ اَللَّهُ وَ مَلاَئِکَتُهُ آمِینَ وَ لاَ أُذْکَرُ عِنْدَ مُسْلِمٍ فَلاَ یُصَلِّی عَلَیَّ إِلاَّ قَالَ لَهُ اَلْمَلَکَانِ لاَ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ وَ قَالَ اَللَّهُ وَ مَلاَئِکَتُهُ آمِینَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ أَبُو اَلْفُتُوحِ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْهُ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 352 )
ص : 1361
فَکِّرْ یَا مُفَضَّلُ فِی هَذِهِ اَلْطَوَاحِنِ اَلَّتِی جُعِلَتْ لِلْإِنْسَانِ فَبَعْضُهَا حُدَادٌ لِقَطْعِ اَلطَّعَامِ وَ قَرْضِهِ وَ بَعْضُهَا عُرَاضٌ لِمَضْغِهِ وَ رَضِّهِ فَلَمْ یَنْقُصْ وَاحِدٌ مِنَ اَلصِّفَتَیْنِ إِذْ کَانَ مُحْتَاجاً إِلَیْهِمَا جَمِیعاً تَأَمَّلْ وَ اِعْتَبِرْ بِحُسْنِ اَلتَّدْبِیرِ فِی خَلْقِ اَلشَّعْرِ وَ اَلْأَظْفَارِ فَإِنَّهُمَا لَمَّا کَانَا مِمَّا یَطُولُ وَ یَکْثُرُ حَتَّی یُحْتَاجَ إِلَی تَخْفِیفِهِ أَوَّلاً فَأَوَّلاً جُعِلاَ عَدِیمَیِ اَلْحِسِّ لِئَلاَّ یُؤْلِمَ اَلْإِنْسَانَ اَلْأَخْذُ مِنْهُمَا وَ لَوْ کَانَ قَصُّ اَلشَّعْرِ وَ تَقْلِیمُ اَلْأَظْفَارِ مِمَّا یُوجَدُ لَهُ مَسٌّ مِنْ ذَلِکَ لَکَانَ اَلْإِنْسَانُ مِنْ ذَلِکَ بَیْنَ مَکْرُوهَیْنِ إِمَّا أَنْ یَدَعَ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا حَتَّی یَطُولَ فَیَثْقُلَ عَلَیْهِ وَ إِمَّا أَنْ یُخَفِّفَهُ بِوَجَعٍ وَ أَلَمٍ یَتَأَلَّمُ مِنْهُ قَالَ اَلْمُفَضَّلُ فَقُلْتُ فَلِمَ لَمْ یَجْعَلْ ذَلِکَ خِلْقَهً لاَ تَزِیدُ فَیَحْتَاجُ اَلْإِنْسَانُ إِلَی اَلنُّقْصَانِ مِنْهُ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ اِسْمُهُ فِی ذَلِکَ عَلَی اَلْعَبْدِ نِعَماً لاَ یَعْرِفُهَا فَیَحْمَدَ عَلَیْهَا اِعْلَمْ أَنَّ آلاَمَ اَلْبَدَنِ وَ أَدْوَاءَهُ تَخْرُجُ بِخُرُوجِ اَلشَّعْرِ فِی مَسَامِّهِ وَ بِخُرُوجِ اَلْأَظْفَارِ مِنْ أَنَامِلِهَا وَ لِذَلِکَ أُمِرَ اَلْإِنْسَانُ بِالنُّورَهِ وَ حَلْقِ اَلرَّأْسِ وَ قَصِّ اَلْأَظْفَارِ فِی کُلِّ أُسْبُوعٍ لِیُسْرِعَ اَلشَّعْرُ وَ اَلْأَظْفَارُ فِی اَلنَّبَاتِ فَتَخْرُجَ اَلْآلاَمُ وَ اَلْأَدْوَاءُ بِخُرُوجِهَا وَ إِذَا طَالاَ تَحَیَّرَا وَ قَلَّ خُرُوجُهُمَا فَاحْتُبِسَتِ اَلْآلاَمُ وَ اَلْأَدْوَاءُ فِی اَلْبَدَنِ فَأَحْدَثَتْ عِلَلاً وَ أَوْجَاعاً وَ مَنَعَ مَعَ ذَلِکَ اَلشَّعْرَ مِنَ اَلْمَوَاضِعِ اَلَّتِی یُضِرُّ بِالْإِنْسَانِ وَ یُحْدِثُ عَلَیْهِ اَلْفَسَادَ وَ اَلضَّرَرَ لَوْ نَبَتَ اَلشَّعْرُ فِی اَلْعَیْنِ أَ لَمْ یَکُنْ سَیَعْمَی اَلْبَصَرُ وَ لَوْ نَبَتَ فِی اَلْفَمِ أَ لَمْ یَکُنْ سَیَغَصُّ عَلَی اَلْإِنْسَانِ طَعَامَهُ وَ شَرَابَهُ وَ لَوْ نَبَتَ فِی بَاطِنِ اَلْکَفِّ أَ لَمْ یَکُنْ سَیَعُوقُهُ عَنْ صِحَّهِ اَللَّمْسِ وَ بَعْضِ اَلْأَعْمَالِ فَلَوْ نَبَتَ فِی فَرْجِ اَلْمَرْأَهِ أَوْ عَلَی ذَکَرِ اَلرَّجُلِ أَ لَمْ یَکُنْ سَیُفْسِدُ عَلَیْهِمَا لَذَّهَ اَلْجِمَاعِ فَانْظُرْ کَیْفَ تَنَکَّبَ اَلشَّعْرُ هَذِهِ اَلْمَوَاضِعَ لِمَا فِی ذَلِکَ مِنَ اَلْمَصْلَحَهِ ثُمَّ لَیْسَ هَذَا فِی اَلْإِنْسَانِ فَقَطْ بَلْ تَجِدُهُ فِی اَلْبَهَائِمِ وَ اَلسِّبَاعِ وَ سَائِرِ اَلْمُتَنَاسِلاتِ فَإِنَّکَ تَرَی أَجْسَامَهُنَّ مُجَلَّلَهً بِالشَّعْرِ وَ تَرَی هَذِهِ اَلْمَوَاضِعَ خَالِیَهً مِنْهُ لِهَذَا اَلسَّبَبِ بِعَیْنِهِ فَتَأَمَّلِ اَلْخِلْقَهَ کَیْفَ تَتَحَرَّزُ وُجُوهَ اَلْخَطَإِ وَ اَلْمَضَرَّهِ وَ تَأْتِی بِالصَّوَابِ وَ اَلْمَنْفَعَهِ إِنَّ اَلْمَنَّانِیَّهَ وَ أَشْبَاهَهُمْ حِینَ اِجْتَهَدُوا فِی عَیْبِ اَلْخِلْقَهِ وَ اَلْعَمْدِ عَابُوا اَلشَّعْرَ اَلنَّابِتَ عَلَی اَلرَّکَبِ وَ اَلْإِبْطَیْنِ وَ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ ذَلِکَ مِنْ رُطُوبَهٍ تَنْصَبُّ إِلَی هَذِهِ اَلْمَوَاضِعِ فَیَنْبُتُ فِیهَا اَلشَّعْرُ کَمَا یَنْبُتُ اَلْعُشْبُ فِی مُسْتَنْقَعِ اَلْمِیَاهِ أَ فَلاَ تَرَی إِلَی هَذِهِ اَلْمَوَاضِعِ أَسْتَرَ وَ أَهْیَأَ لِقَبُولِ تِلْکَ اَلْفَضْلَهِ مِنْ غَیْرِهَا ثُمَّ إِنَّ هَذِهِ تُعَدُّ مِمَّا یَحْمِلُ اَلْإِنْسَانُ مِنْ مَئُونَهِ هَذَا اَلْبَدَنِ وَ تَکَالِیفِهِ لِمَا لَهُ فِی ذَلِکَ مِنَ اَلْمَصْلَحَهِ فَإِنَّ اِهْتِمَامَهُ بِتَنْظِیفِ بَدَنِهِ وَ أَخْذِ مَا یَعْلُوهُ مِنَ اَلشَّعْرِ مِمَّا یَکْسِرُ بِهِ شِرَّتَهُ وَ یَکُفُّ عَادِیَتَهُ وَ یَشْغَلُهُ عَنْ بَعْضِ مَا یُخْرِجُهُ إِلَیْهِ اَلْفَرَاغُ مِنَ اَلْأَشَرِ وَ اَلْبِطَالَهِ تَأَمَّلِ اَلرِّیقَ وَ مَا فِیهِ مِنَ اَلْمَنْفَعَهِ فَإِنَّهُ جُعِلَ یَجْرِی جَرَیَاناً دَائِماً إِلَی اَلْفَمِ لِیَبُلَّ اَلْحَلْقَ وَ اَللَّهَوَاتِ فَلاَ یَجِفَّ فَإِنَّ هَذِهِ اَلْمَوَاضِعَ لَوْ جُعِلَتْ کَذَلِکَ کَانَ فِیهِ هَلاَکُ اَلْإِنْسَانِ ثُمَّ کَانَ لاَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یُسِیغَ طَعَاماً إِذَا لَمْ یَکُنْ فِی اَلْفَمِ بِلَّهٌ تُنْفِذُهُ تَشْهَدُ بِذَلِکَ اَلْمُشَاهَدَهُ وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَلرُّطُوبَهَ مَطِیَّهُ اَلْغِذَاءِ وَ قَدْ تَجْرِی مِنْ هَذِهِ اَلْبِلَّهِ إِلَی مَوْضِعٍ آخَرَ مِنَ اَلْمِرَّهِ فَیَکُونُ فِی ذَلِکَ صَلاَحٌ تَامٌّ لِلْإِنْسَانِ وَ لَوْ یَبِسَتِ اَلْمِرَّهُ لَهَلَکَ اَلْإِنْسَانُ وَ لَقَدْ قَالَ قَوْمٌ مِنْ جَهَلَهِ اَلْمُتَکَلِّمِینَ وَ ضَعَفَهِ اَلْمُتَفَلْسِفِینَ بِقِلَّهِ اَلتَّمَیُّزِ وَ قُصُورِ اَلْعِلْمِ لَوْ کَانَ بَطْنُ اَلْإِنْسَانِ کَهَیْئَهِ اَلْقَبَاءِ یَفْتَحُهُ اَلطَّبِیبُ إِذَا شَاءَ فَیُعَایِنُ مَا فِیهِ وَ یُدْخِلُ یَدَهُ فَیُعَالِجُ مَا أَرَادَ عِلاَجَهُ أَ لَمْ یَکُنْ أَصْلَحَ مِنْ أَنْ یَکُونَ مُصْمَتاً مَحْجُوباً عَنِ اَلْبَصَرِ وَ اَلْیَدِ لاَ یُعْرَفُ مَا فِیهِ إِلاَّ بِدَلاَلاَتٍ غَامِضَهٍ کَمِثْلِ اَلنَّظَرِ إِلَی اَلْبَوْلِ وَ حِسِّ اَلْعِرْقِ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِکَ مِمَّا یَکْثُرُ فِیهِ اَلْغَلَطُ وَ اَلشُّبْهَهُ حَتَّی رُبَّمَا کَانَ ذَلِکَ سَبَباً لِلْمَوْتِ فَلَوْ عَلِمَ هَؤُلاَءِ اَلْجَهَلَهُ أَنَّ هَذَا لَوْ کَانَ هَکَذَا کَانَ أَوَّلَ مَا فِیهِ أَنَّهُ کَانَ یَسْقُطُ عَنِ اَلْإِنْسَانِ اَلْوَجَلُ مِنَ اَلْأَمْرَاضِ وَ اَلْمَوْتِ وَ کَانَ یَسْتَشْعِرُ اَلْبَقَاءَ وَ یَغْتَرُّ بِالسَّلاَمَهِ فَیُخْرِجُهُ ذَلِکَ إِلَی اَلْعُتُوِّ وَ اَلْأَشَرِ ثُمَّ کَانَتِ اَلرُّطُوبَاتُ اَلَّتِی فِی اَلْبَطْنِ تَتَرَشَّحُ وَ تَتَحَلَّبُ فَیُفْسِدُ عَلَی اَلْإِنْسَانِ مَقْعَدَهُ وَ مَرْقَدَهُ وَ ثِیَابَ بِذْلَتِهِ وَ زِینَتِهِ بَلْ کَانَ یُفْسِدُ عَلَیْهِ عَیْشَهُ ثُمَّ إِنَّ اَلْمَعِدَهَ وَ اَلْکَبِدَ وَ اَلْفُؤَادَ إِنَّمَا تَفْعَلُ أَفْعَالَهَا بِالْحَرَارَهِ اَلْغَرِیزِیَّهِ اَلَّتِی جَعَلَهَا اَللَّهُ مُحْتَبِسَهً فِی اَلْجَوْفِ فَلَوْ کَانَ فِی اَلْبَطْنِ فَرْجٌ یَنْفَتِحُ حَتَّی یَصِلَ اَلْبَصَرُ إِلَی رُؤْیَتِهِ وَ اَلْیَدُ إِلَی عِلاَجِهِ لَوَصَلَ بَرْدُ اَلْهَوَاءِ إِلَی اَلْجَوْفِ فَمَازَجَ اَلْحَرَارَهَ اَلْغَرِیزِیَّهَ وَ بَطَلَ عَمَلُ اَلْأَحْشَاءِ فَکَانَ فِی ذَلِکَ هَلاَکُ اَلْإِنْسَانِ أَ فَلاَ تَرَی أَنَّ کُلَّ مَا تَذْهَبُ إِلَیْهِ اَلْأَوْهَامُ سِوَی مَا جَاءَتْ بِهِ اَلْخِلْقَهُ خَطَأٌ وَ خَطَلٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 3 , صفحه 76 )
ص : 1362
فَإِذَا أُصِیبَ اَلصُّدْغُ فَلَمْ یَسْتَطِعْ أَنْ یَلْتَفِتَ حَتَّی یَنْحَرِفَ بِکُلِّیَّتِهِ فَنِصْفُ اَلدِّیَهِ وَ مَا کَانَ دُونَ ذَلِکَ فَبِحِسَابِهِ.
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 315 )
ص : 1363
سن، [المحاسن] ، عَنْ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ : أَنَّ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ یَثْنِی عَلَیْهِ وَ قَالَ بَشِیرٌ کَانَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرَامِ فِی حَلْقَهِ بَنِی هَاشِمٍ وَ فِیهَا اَلْعَبَّاسُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ غَیْرُهُ فَتَذَاکَرُوا عَیْشَ اَلدُّنْیَا فَذَکَرَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ مَعْنًی فَسُئِلَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ سَعَهٌ فِی اَلْمَنْزِلِ وَ فَضْلٌ فِی اَلْخَادِمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 152 )
29-همان:تا گوید امام کاظم(علیه السّلام)در مسجد الحرام میان حلقه ای از بنی هاشم بود که عباس بن محمد و جز او هم بودند و در خوشی دنیا گفتگو کردند و هر کدام چیزی در باره آن گفتند و از آن حضرت پرسش شد و فرمود:در وسعت منزل است و خوبی و فضل خدمتکار.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 97 )
ص : 1364
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بَیْنَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرَامِ وَ عَلَیْهِ ثِیَابٌ لَهُ جُدُدٌ فَأَلْقَی اَلْمُشْرِکُونَ عَلَیْهِ سَلَی نَاقَهٍ فَمَلَئُوا ثِیَابَهُ بِهَا فَدَخَلَهُ مِنْ ذَلِکَ مَا شَاءَ اَللَّهُ فَذَهَبَ إِلَی أَبِی طَالِبٍ فَقَالَ لَهُ یَا عَمِّ کَیْفَ تَرَی حَسَبِی فِیکُمْ فَقَالَ لَهُ وَ مَا ذَاکَ یَا اِبْنَ أَخِی فَأَخْبَرَهُ اَلْخَبَرَ فَدَعَا أَبُو طَالِبٍ حَمْزَهَ وَ أَخَذَ اَلسَّیْفَ وَ قَالَ لِحَمْزَهَ خُذِ اَلسَّلَی ثُمَّ تَوَجَّهَ إِلَی اَلْقَوْمِ وَ اَلنَّبِیُّ مَعَهُ فَأَتَی قُرَیْشاً وَ هُمْ حَوْلَ اَلْکَعْبَهِ فَلَمَّا رَأَوْهُ عَرَفُوا اَلشَّرَّ فِی وَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ لِحَمْزَهَ أَمِرَّ اَلسَّلی عَلَی سِبَالِهِمْ فَفَعَلَ ذَلِکَ حَتَّی أَتَی عَلَی آخِرِهِمْ ثُمَّ اِلْتَفَتَ أَبُو طَالِبٍ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا اِبْنَ أَخِی هَذَا حَسَبُکَ فِینَا .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 449 )
امام صادق علیه السلام فرمود: در آن میان که پیغمبر صلی اللّه علیه و آله در مسجد الحرام بود و لباسهای نو در برداشت، مشرکین شکمبه شتری را بر او افکندند و لباسهایش را آلوده کردند، پیغمبر از این عمل بقدری ناراحت شد که خدا داند، آنگاه نزد ابو طالب آمد و گفت: ای عمو! حسب مرا در میان خود چگونه میبینی؟ او گفت: مگر چه شده ای برادر زاده؟! حضرت گزارش داد، ابو طالب حمزه را طلبید و خودش هم شمشیر برگرفت و بحمزه گفت: شکمبه را بردار، سپس همراه پیغمبر بسوی آن قوم رفت تا نزد قریش رسید، آنها گرد کعبه بودند، چون او را دیدند آثار خشم و بدی را در چهره اش خواندند، آنگاه بحمزه گفت: شکمبه را بر سبیل همه بمال، او چنین کرد، تا بنفر آخرشان هم مالید، سپس ابو طالب متوجه پیغمبر صلی اللّه علیه و آله شد و گفت: برادر زاده؟ اینست حسب تو در میان ما.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 340 )
30-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:در این میان که پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)در مسجد الحرام بود و جامه های نوی در برداشت مشرکین بر او بچه دان ماده شتری افکندند و جامۀ او را سراسر آلوده کردند،از این بدکرداری تا خدا می خواست دل آزرده شد و نزد ابو طالب رفت و به او فرمود:ای عمو حَسَب من در میان شما هاشمیان چگونه است؟ فرمود:برادرزاده ام مگر چه شده است؟مطلب را به او گزارش داد،ابو طالب حمزه را خواست و شمشیر برداشت و آن بچه دان شتر را به حمزه داد و به همراه پیغمبر رو بدان مردم نهاد و نزد قریش آمد که گرد کعبه بودند،چون او را دیدند از چهره اش بدی را دانستند.سپس به حمزه فرمود:این بچه دان شتر را به سِبیل همه بکش و حمزه چنان کرد تا همه را به پایان رساند.سپس رو به پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)نمود و گفت:ای برادرزاده ام این است حَسَب و آبروی تو در میان ما بنی هاشم.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 289 )
30-امام صادق علیه السّلام فرمود:در این میان که پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله در مسجد الحرام بود و جامه های نوی در بر داشت مشرکین شکمبه ماده شتری به رویش افکندند و لباسهایش را آلوده کردند پیامبر از این کار طوری ناراحت شد که خدا می داند آنگاه نزد ابو طالب آمد و گفت:ای عمو حسب من در میان شما هاشمیان چگونه است؟
فرمود:ای برادرزاده مگر چه شده است؟مطلب را به او گزارش داد، ابو طالب حمزه را خواست و شمشیر برداشت و آن بچه دان شتر را به حمزه داد و به همراه پیامبر رو بدان مردم نهاد و نزد قریش آمد که گرد کعبه بودند،چون او را دیدند خشم او را از چهره اش خواندند سپس به حمزه فرمود:این بچه دان شتر را به سبیل همه کسانی که در اینجا جمع شده اند بمال و حمزه چنان کرد تا به نفر آخر رسید سپس رو به پیامبر نمود و گفت:ای برادرزاده این است حسب و آبروی تو در میان ما بنی هاشم.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 517 )
: حسن کالصحیح. و الجدد بضمتین جمع جدید نعت ثیاب، و السلی مقصورا الجلده الرقیقه التی یکون فیها الولد فملأوا ثیابه بها أی لطخوا جمیع ثیابه بالدم و الکثافات التی فیها ما شاء الله أی من الغم و الحزن کیف تری حسبی فیکم أی لست بدنی الحسب و النسب بینکم فلم تخذلوننی و لا تنصروننی و ما ذاک أی و ما سبب هذا الکلام عرفوا الشر أی إراده الشر و الغضب علی سبالهم و فی بعض النسخ: علی أسبالهم، و فی القاموس: السبله محرکه الدائره فی وسط الشفه العلیا أو ما علی الشارب من الشعر أو طرفه أو مجتمع الشاربین، أو ما علی الذقن إلی طرف اللحیه کلها أو مقدمها خاصه، و الجمع سبال، و عین سبلاء طویله الهدب و ملأها إلی أسبالها أی حروفها و شفاهها. و أقول: أوردت هذا الخبر بوجوه أخری أبسط من ذلک فی الکتاب الکبیر.
( مرآه العقول ؛ ج 5 , ص 256 )
ص : 1365
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ أَوْ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مَا تَرَی فِی شَابَّیْنِ کَانَا مُصْطَحِبَیْنِ فَوُلِدَ لِهَذَا غُلاَمٌ وَ لِلْآخَرِ جَارِیَهٌ أَ یَتَزَوَّجُ اِبْنُ هَذَا اِبْنَهَ هَذَا قَالَ فَقَالَ نَعَمْ سُبْحَانَ اَللَّهِ لِمَ لاَ یَحِلُّ فَقَالَ إِنَّهُ کَانَ صَدِیقاً لَهُ قَالَ فَقَالَ وَ إِنْ کَانَ فَلاَ بَأْسَ قَالَ فَإِنَّهُ کَانَ یَفْعَلُ بِهِ قَالَ فَأَعْرَضَ بِوَجْهِهِ ثُمَّ أَجَابَهُ وَ هُوَ مُسْتَتِرٌ بِذِرَاعِهِ فَقَالَ إِنْ کَانَ اَلَّذِی کَانَ مِنْهُ دُونَ اَلْإِیقَابِ فَلاَ بَأْسَ أَنْ یَتَزَوَّجَ وَ إِنْ کَانَ قَدْ أَوْقَبَ فَلاَ یَحِلُّ لَهُ أَنْ یَتَزَوَّجَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 444 )
ص : 1366
غط، [الغیبه] ، للشیخ الطوسی اَلْفَضْلُ عَنِ اِبْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ شَیْءٍ مِنَ اَلْفَرَجِ فَقَالَ أَ وَ لَسْتَ تَعْلَمُ أَنَّ اِنْتِظَارَ اَلْفَرَجِ مِنَ اَلْفَرَجِ قُلْتُ لاَ أَدْرِی إِلاَّ أَنَّ تُعَلِّمَنِی فَقَالَ نَعَمْ اِنْتِظَارُ اَلْفَرَجِ مِنَ اَلْفَرَجِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 130 )
ص : 1367
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ هَلْ یَؤُمُّ اَلرَّجُلُ بِأَهْلِهِ فِی صَلاَهِ اَلْعِیدَیْنِ فِی اَلسَّطْحِ أَوْ فِی بَیْتٍ قَالَ لاَ یَؤُمَّ بِهِنَّ وَ لاَ یَخْرُجْنَ وَ لَیْسَ عَلَی اَلنِّسَاءِ خُرُوجٌ وَ قَالَ أَقِلُّوا لَهُنَّ مِنَ اَلْهَیْئَهِ حَتَّی لاَ یَسْأَلْنَ اَلْخُرُوجَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 471 )
ص : 1368
کَسْبُ اَلْعَقْلِ کَفُّ اَلْأَذَی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 537 )
ص : 1369
وَ قَدْ تَقَدَّمَ حَدِیثُ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ هَلْ یَحُکُّ اَلْمُحْرِمُ رَأْسَهُ قَالَ یَحُکُّ رَأْسَهُ مَا لَمْ یَتَعَمَّدْ قَتْلَ دَابَّهٍ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 539 )
ص : 1370
وَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ صَاحِبُ خَمْسٍ إِلَی أَنْ قَالَ وَ لاَ قَاطِعُ رَحِمٍ وَ لَوْ بِسَلاَمٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 107 )
ص : 1371
14723-3 الکافی ،1/2/27/5 محمد عن محمد بن الحسین عن علی بن النعمان الکافی ،1/3/23/5 محمد بن الحسن الطائی [الطاطری] عمن ذکره عن علی بن النعمان عن سوید القلاء [القلانسی] عن بشیر الدهان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له إنی رأیت فی المنام أنی قلت لک إن القتال مع غیر الإمام المفروض طاعته حرام مثل المیته و الدم و لحم الخنزیر فقلت لی نعم هو کذلک فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام هو کذلک هو کذلک.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 78 )
ص : 1372
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَکُونُ لَهُ اَلْجَارِیَهُ یُصِیبُ مِنْهَا أَ لَهُ أَنْ یَنْکِحَ اِبْنَتَهَا قَالَ لاَ هِیَ مِثْلُ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ رَبائِبُکُمُ اَللاّتِی فِی حُجُورِکُمْ» .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 433 )
12 - عبید بن زراره گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی کنیزی دارد که با او همبستر می شود آیا می تواند با دختر او ازدواج کند؟
فرمود: نه، آن به سان گفتار خداوند متعال است که می فرماید:«و دختران همسرانتان که در دامان شما پرورش یافته اند».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 349 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 197 )
ص : 1373
روی - أیضا-: عن أحمد بن محمّد ، عن علیّ بن الحکم ، عن أبی المغرا، عن إسحاق بن عمّار، عن أبی إبراهیم - علیه السّلام - قال: سألته عن قول اللّه - تعالی-: مَنْ ذَا اَلَّذِی یُقْرِضُ اَللّهَ قَرْضاً (الآیه). قال: نزلت فی صله الإمام.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 85 )
ص : 1374
مَا رَفَعَ إِمْرَءً کَهِمَّتِهِ وَ لاَ وَضَعَهُ کَشَهْوَتِهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 701 )
ص : 1375
عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا خَلَقَ اَللَّهُ اَلْعَقْلَ اِسْتَنْطَقَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ ثُمَّ قَالَ لَهُ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی مَا خَلَقْتُ خَلْقاً هُوَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْکَ وَ لاَ أُکْمِلُکَ إِلاَّ فِیمَنْ أُحِبُّ أَمَا إِنِّی إِیَّاکَ آمُرُ وَ إِیَّاکَ أَنْهَی وَ إِیَّاکَ أُعَاقِبُ وَ إِیَّاکَ أُثِیبُ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 192 )
ص : 1376
وَ قَالَ: وَ رَوَی أَصْحَابُنَا : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَلاَّهُ أَیْضاً اَلْمَوْسِمَ، وَ أَنَّهُ حِینَ أَخَذَ اَلْبَرَاءَهَ مِنْ أَبِی بَکْرٍ رَجَعَ أَبُو بَکْرٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 417 )
ص : 1377
12642-8 الکافی ،1/12/455/6 محمد عن أحمد عن السراد عن الخراز عن سماعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا ینبغی للمرأه أن تلبس الحریر المحض و هی محرمه فأما فی الحر و البرد فلا بأس.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 586 )
ص : 1378
وَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ أَدْنَی اَلْقُنُوتِ فَقَالَ خَمْسُ تَسْبِیحَاتٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 207 )
ص : 1379
وَ عَنْهُ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : إِنِّی رُبَّمَا ذَکَرْتُ هَؤُلاَءِ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ، فَأَقُولُ: نَحْنُ وَ هُمْ فِی مَنَازِلِ اَلْجَنَّهِ . فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «لاَ یَفْعَلُ اَللَّهُ ذَلِکَ بِکُمْ أَبَداً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 157 )
ص : 1380
عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَرَأَهَا کَانَ جَزَاؤُهُ عَلَی اَللَّهِ جَنَّهً وَ حَرِیراً.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 449 )
ص : 1381
وَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ عَنِ اَلْحُکُومَهِ فَقَالَ مَنْ حَکَمَ بِرَأْیِهِ بَیْنَ اِثْنَیْنِ فَقَدْ کَفَرَ وَ مَنْ فَسَّرَ آیَهً مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ فَقَدْ کَفَرَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 203 )
ص : 1382
وَ أَرْوِی أَنَّهُ قَالَ: کُلُّ شَیْءٍ وَضَعَ اَللَّهُ فِیهِ حَدّاً فَلَیْسَ مِنَ اَلْکَبَائِرِ اَلَّتِی لاَ یُغْفَرُ.
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 309 )
ص : 1383
قَدْ قَسَمَ اَللَّهُ أَرْزَاقَکُمْ وَ عَلِمَ أَعْمَالَکُمْ وَ کَتَبَ آجَالَکُمْ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 368 )
ص : 1384
اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْحَمِیلِ فَقَالَ وَ أَیُّ شَیْءٍ اَلْحَمِیلُ فَقُلْتُ اَلْمَرْأَهُ تُسْبَی مِنْ أَرْضِهَا وَ مَعَهَا اَلْوَلَدُ اَلصَّغِیرُ فَتَقُولُ هُوَ اِبْنِی وَ اَلرَّجُلُ یُسْبَی فَیَلْقَاهُ أَخُوهُ فَیَقُولُ هُوَ أَخِی وَ یَتَعَارَفَانِ وَ لَیْسَ لَهُمَا عَلَی ذَلِکَ بَیِّنَهٌ إِلاَّ قَوْلُهُمَا قَالَ فَقَالَ فَمَا یَقُولُ مَنْ قِبَلَکُمْ قُلْتُ لاَ یُوَرِّثُونَهُ لِأَنَّهُ لَمْ یَکُنْ لَهَا عَلَی ذَلِکَ بَیِّنَهٌ إِنَّمَا کَانَتْ وِلاَدَهٌ فِی اَلشِّرْکِ قَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ إِذَا جَاءَتْ بِابْنِهَا أَوْ بِابْنَتِهَا مَعَهَا لَمْ تَزَلْ مُقِرَّهً بِهِ وَ إِذَا عَرَفَ أَخَاهُ وَ کَانَ ذَلِکَ فِی صِحَّهٍ مِنْ عُقُولِهِمَا لاَ یَزَالاَنِ مُقِرَّیْنِ بِذَلِکَ وَرِثَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 186 )
ص : 1385
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ طَلْحَهَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ أَنْ یُؤَذِّنَ اَلْغُلاَمُ اَلَّذِی لَمْ یَحْتَلِمْ وَ أَنْ یَؤُمَّ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 323 )
ص : 1386
18478-9 التهذیب ،1/5/180/7 ابن محبوب عن یعقوب بن یزید عن الفقیه ،4090/304/3 ابن أبی عمیر عن حبیب الخثعمی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له الرجل یکون عنده المال ودیعه یأخذ منه بغیر إذن صاحبه فقال لا یأخذ إلا أن یکون له وفاء قال قلت أ رأیت إن وجد من یضمنه و لم یکن له وفاء - و أشهد علی نفسه الذی یضمنه یأخذ منه قال نعم.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 877 )
ص : 1387
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی وَصِیَّهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَ صَوْمُ نَذْرِ اَلْمَعْصِیَهِ حَرَامٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 525 )
ص : 1388
أَیْنَ اَلَّذِینَ أَخْلَصُوا أَعْمَالَهُمْ لِلَّهِ وَ طَهَّرُوا قُلُوبَهُمْ لِمَوَاضِعِ نَظَرِ اَللَّهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 183 )
ص : 1389
فس، [تفسیر القمی ] : أَحْمَدُ بْنُ عَلِیٍّ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلسَّعْدِیِّ ، عَنِ اَلْخَشَّابِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ ، عَنْ فُلاَنٍ اَلْکَرْخِیِّ قَالَ: قَالَ رَجُلٌ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَ لَمْ یَکُنْ عَلِیٌّ قَوِیّاً فِی بَدَنِهِ قَوِیّاً فِی أَمْرِ اَللَّهِ؟ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: بَلَی. قَالَ: فَمَا مَنَعَهُ أَنْ یَدْفَعَ أَوْ یَمْتَنِعَ؟ قَالَ: قَدْ سَأَلْتَ فَافْهَمِ اَلْجَوَابَ: مَنَعَ عَلِیّاً مِنْ ذَلِکَ آیَهٌ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ . فَقَالَ: وَ أَیُّ آیَهٍ؟ قَالَ: فَقَرَأَ: لَوْ تَزَیَّلُوا لَعَذَّبْنَا اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ عَذاباً أَلِیماً ، إِنَّهُ کَانَ لِلَّهِ وَدَائِعُ مُؤْمِنُونَ فِی أَصْلاَبِ قَوْمٍ کَافِرِینَ وَ مُنَافِقِینَ، فَلَمْ یَکُنْ عَلِیٌّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ لِیَقْتُلَ اَلْآبَاءَ حَتَّی یَخْرُجَ اَلْوَدَائِعُ، فَلَمَّا خَرَجَتْ ظَهَرَ عَلَی مَنْ ظَهَرَ وَ قَتَلَهُ، وَ کَذَلِکَ قَائِمُنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ لَنْ یَظْهَرْ أَبَداً حَتَّی یَخْرُجَ وَدَائِعُ اَللَّهِ فَإِذَا خَرَجَتْ یَظْهَرُ عَلَی مَنْ یَظْهَرُ فَیَقْتُلُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 428 )
ص : 1390
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ خَطَّابِ بْنِ مَسْلَمَهَ ، قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «مَا بَعَثَ اَللَّهُ نَبِیّاً قَطُّ إِلاَّ بِوَلاَیَتِنَا وَ اَلْبَرَاءَهِ مِنْ أَعْدَائِنَا، وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ : وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِی کُلِّ أُمَّهٍ رَسُولاً أَنِ اُعْبُدُوا اَللّهَ وَ اِجْتَنِبُوا اَلطّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَی اَللّهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَیْهِ اَلضَّلالَهُ بِتَکْذِیبِهِمْ آلَ مُحَمَّدٍ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ)، ثُمَّ قَالَ: فَسِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَهُ اَلْمُکَذِّبِینَ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 419 )
ص : 1391
وَ مِنْهَا: مَا رُوِیَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ : شَکَکْتُ عِنْدَ مُضِیِّ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَ اِجْتَمَعَ عِنْدَ أَبِی مَالٌ جَلِیلٌ فَحَمَلَهُ وَ رَکِبَ اَلسَّفِینَهَ وَ خَرَجْتُ مَعَهُ مُشَیِّعاً لَهُ فَوُعِکَ . فَقَالَ رُدَّنِی فَهُوَ اَلْمَوْتُ وَ اِتَّقِ اَللَّهَ فِی هَذَا اَلْمَالِ وَ أَوْصَی إِلَیَّ وَ مَاتَ. وَ قُلْتُ لاَ یُوصِی أَبِی بِشَیْءٍ غَیْرِ صَحِیحٍ أَحْمِلُ هَذَا اَلْمَالَ إِلَی اَلْعِرَاقِ وَ لاَ أُخْبِرُ أَحَداً فَإِنْ وَضَحَ لِی شَیْءٌ أَنْفَذْتُهُ وَ إِلاَّ أَنْفَقْتُهُ فَاکْتَرَیْتُ دَاراً عَلَی اَلشَّطِّ وَ بَقِیتُ أَیَّاماً فَإِذَا أَنَا بِرَسُولٍ مَعَهُ رُقْعَهٌ فِیهَا. یَا مُحَمَّدُ مَعَکَ کَذَا وَ کَذَا حَتَّی قَصَّ عَلَیَّ جَمِیعَ مَا مَعِی وَ مَا لَمْ أُحِطْ بِهِ عِلْماً مِمَّا کَانَ مَعِی فَسَلَّمْتُ اَلْمَالَ إِلَی اَلرَّسُولِ وَ بَقِیتُ أَیَّاماً لاَ یُرْفَعُ لِی رَأْسٌ فَاغْتَمَمْتُ فَخَرَجَ إِلَیَّ قَدْ أَقَمْنَاکَ مَقَامَ أَبِیکَ فَاحْمَدِ اَللَّهَ تَعَالَی . .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 462 )
5-محمّد بن ابراهیم بن مهزیار می گوید: هنگام وفات ابو محمّد امام حسن عسکری-علیه السّلام-بسیار ناراحت شدم. نزد پدرم مقدار زیادی از بیت المال جمع شده بود که آنها را به کشتی منتقل کرد و می خواست به طرف عراق برود. من هم برای بدرقۀ او رفته بودم که همان جا مریض شد و گفت: مرا برگردان این مرض موت است. و در بارۀ این مال از خدا بترس. وصیّت کرد و سپس از دنیا رفت. با خود گفتم: پدرم به چیزی که درست نباشد وصیّت نمی کند. این مال را به عراق می برم. اگر در آنجا کسی را که باید مال را به او بدهم، یافتم به او می سپارم و اگر نیافتم، انفاقش می کنم. ولی در این باره به کسی چیزی نگفتم. در نزدیکی ساحل، خانه ای کرایه کردم و چند روز آنجا ماندم تا اینکه شخصی با نامه ای پیش من آمد که در آن نوشته بود: «ای محمّد! همراه تو این مقدار مال است». و تمام خصوصیات آنها را توضیح داده بود. در حالی که خود من هم مانند او نمی دانستم. مال را به آن شخص دادم. و چند روز همین طور بودم و کسی از احوالم نمی پرسید لذا از این مسأله غمگین بودم. و مجددا نامه ای به این مضمون رسید که:«ما تو را به جای پدرت منصوب نمودیم. بنا بر این خدا را شکر کن» .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 355 )
ص : 1392
ثَوَابُ الْعَمَلِ ثَمَرَهُ الْعِلْمِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 335 )
ص : 1393
وَ فِی اَلْأَمَالِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَامِرِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عِیسَی عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ عَمْرٍو عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ [بْنِ اَلْحَسَنِ] بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أُمِّهِ فَاطِمَهَ بِنْتِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ صَلاَحَ أَوَّلِ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ بِالزُّهْدِ وَ اَلْیَقِینِ وَ هَلاَکَ آخِرِهَا بِالشُّحِّ وَ اَلْأَمَلِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 437 )
ص : 1394
حدّثنی أبی، عن ابن أبی عمیر، عن ابن سنان، عن أبی بصیر، عن محمّد بن مسلم، عن أبی عبد اللّه و أبی جعفر - علیهما السّلام - قالا: کلّ قریه أهلک اللّه - عزّ و جلّ - أهلها بالعذاب، لا یرجعون فی الرّجعه. و هذا الآیه من أعظم الدّلاله [فی الرّجعه] . لأنّ أحدا من أهل الإسلام لا ینکر أنّ النّاس کلّهم یرجعون إلی القیامه، من هلک و من لم یهلک. انتهی کلامه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 471 )
ص : 1395
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ (أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ) قَالَ: إِذَا قَتَلَ اَلرَّجُلُ أُمَّهُ خَطَأً وَرِثَهَا وَ إِنْ قَتَلَهَا (مُتَعَمِّداً فَلاَ) یَرِثُهَا. وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ : نَحْوَهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ سِنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ : نَحْوَهُ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ یُوسُفَ بْنِ عَقِیلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ : مِثْلَهُ إِلاَّ إِنَّهُ قَالَ: إِذَا کَانَ خَطَأً فَإِنَّ لَهُ نَصِیبَهُ مِنْ مِیرَاثِهَا وَ إِنْ کَانَ قَتَلَهَا مُتَعَمِّداً فَلاَ یَرِثُ مِنْهَا شَیْئاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 33 )
ص : 1396
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَلسَّخَاءُ اِسْمُ شَجَرَهٍ فِی اَلْجَنَّهِ تَرْفَعُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ کُلَّ سَخِیٍّ إِلَی اَلْجَنَّهِ بِأَغْصَانِهَا وَ اَلْبُخْلُ شَجَرَهٌ فِی اَلنَّارِ تَقُودُ بِأَغْصَانِهَا کُلَّ بَخِیلٍ إِلَی اَلنَّارِ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 139 )
و نیز حضرت فرمود که سخاوت نام درختی است در بهشت که روز قیامت سخاوتمندان را شاخه هایش به بهشت میبرد و بخل درختی است در دوزخ که بوسیله شاخه هایش بخیل ها را بسوی آتش میکشاند
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 335 )
و فرمود:سخاوت نام درختی است در بهشت که در قیامت هر فرد سخی را بر شاخه های خود به سوی بهشت حمل می کند. و بخل نام درختی در آتش است که بخیلان را به وسیلۀ شاخه های خود،به دوزخ می برد .
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 372 )
و فرمود:سخاوت نام درختی است در بهشت که روز قیامت سخاوتمندان را ببهشت میرساند،و بخل درختی است در آتش که بخیلان را در قیامت بوسیله شاخه های خود بجهنم میاندازد.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 143 )
ص : 1397
و فی کتاب التّوحید : أبی - رحمه اللّه - قال: حدّثنا سعد بن عبد اللّه ، عن أحمد بن محمّد بن عیسی ، عن محمّد بن سنان ، عن العلا بن فضیل ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: سألته عن قول اللّه - عزّ و جلّ-: فِطْرَتَ اَللّهِ اَلَّتِی فَطَرَ اَلنّاسَ عَلَیْها . قال: علی التّوحید.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 198 )
ص : 1398
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ عَبَدَ اَللَّهَ بِالْوَهْمِ أَنْ یَکُونَ صُورَهً أَوْ جِسْماً فَقَدْ کَفَرَ وَ مَنْ عَبَدَ اَلاِسْمَ دُونَ اَلْمَعْنَی فَقَدْ عَبَدَ غَیْرَ اَللَّهِ وَ مَنْ عَبَدَ اَلْمَعْنَی دُونَ اَلاِسْمِ فَقَدْ دَلَّ عَلَی غَائِبٍ وَ مَنْ عَبَدَ اَلاِسْمَ وَ اَلْمَعْنَی فَقَدْ أَشْرَکَ وَ عَبَدَ اِثْنَیْنِ وَ مَنْ عَبَدَ اَلْمَعْنَی بِوُقُوعِ اَلاِسْمِ عَلَیْهِ یَعْقِدُ بِهِ قَلْبَهُ وَ یَنْطِقُ بِهِ لِسَانَهُ فَذَلِکَ فِی دِینِی حَقّاً وَ دِینِ آبَائِی.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 67 )
ص : 1399
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مِنْ سُنَنِ اَلْمُرْسَلِینَ اَلاِسْتِنْجَاءُ وَ اَلْخِتَانُ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 434 )
ص : 1400
فَالْأَرْوَاحُ مُرْتَهَنَهٌ بِثِقَلِ أَعْبَائِهَا، مُوقِنَهٌ بِغَیْبِ أَنْبَائِهَا، لاَ تُسْتَزَادُ مِنْ صَالِحِ عَمِلِهَا وَ لاَ تُسْتَعْتَبُ مِنْ سَیِءِ زَلَلِهَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 360 )
ص : 1401
وَ فِی کِتَابِ مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ ظَرِیفٍ وَ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عِیسَی کُلِّهِمْ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّه عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ - وَ ذَکَرَ حَدِیثاً أَذْکُرُ مِنْهُ مَوْضِعَ اَلْحَاجَهِ - قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَ آدَمَ ثُمَّ اِبْتَدَعَ لَهُ حَوَّاءَ، فَقَالَ آدَمُ: یَا رَبِّ، مَا هَذَا اَلْخَلْقُ اَلْحَسَنُ اَلَّذِی آنَسَنِی قُرْبُهُ وَ اَلنَّظَرُ إِلَیْهِ؟ فَقَالَ: یَا آدَمُ، هَذِهِ أَمَتِی حَوَّاءُ، أَ فَتُحِبُّ أَنْ تَکُونَ مَعَکَ فَتُؤْنِسَکَ وَ تُحَدِّثَکَ وَ تَکُونَ تَبَعاً لِأَمْرِکَ؟ فَقَالَ: نَعَمْ یَا رَبِّ، وَ لَکَ عَلَیَّ بِذَلِکَ اَلْحَمْدُ وَ اَلشُّکْرُ مَا بَقِیتُ. فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: فَاخْطُبْهَا إِلَیَّ فَإِنَّهَا أَمَتِی وَ قَدْ تَصْلُحُ لَکَ أَیْضاً زَوْجَهً لِلشَّهْوَهِ، وَ أَلْقَی عَلَیْهِ اَلشَّهْوَهَ، وَ قَدْ عَلَّمَهُ قَبْلَ ذَلِکَ اَلْمَعْرِفَهَ بِکُلِّ شَیْءٍ، فَقَالَ: یَا رَبِّ، فَإِنِّی أَخْطُبُهَا إِلَیْکَ فَمَا رِضَاکَ لِذَلِکَ؟ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: رِضَایَ أَنْ تُعَلِّمَهَا مَعَالِمَ دِینِی، فَقَالَ: ذَلِکَ لَکَ عَلَیَّ یَا رَبِّ إِنْ شِئْتَ ذَلِکَ، فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: قَدْ شِئْتُ ذَلِکَ وَ قَدْ زَوَّجْتُکَهَا فَضُمَّهَا إِلَیْکَ.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 26 )
شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه و علل از پدرش از حمیری از محمد بن عیسی بن عبید و حسن بن ظریف و علی بن اسماعیل بن عیسی همه اینها از حماد از حریز از زراره از ابو عبد اَللَّه علیه السلام حدیث را کامل ذکر کرده است. ولی من از آن حدیث آنچه را که مورد حاجت من است ذکر می کنم، به شرح زیر که حضرت فرمود: وقتی خداوند آدم را آفرید و بعد هم حوا را به وجود آورد. آدم عرض کرد: خداوندا، این موجود زیبا چیست که نزدیکی او را دوست دارم و می خواهم به رویش نگاه کنم؟ خداوند فرمود: ای آدم، این کنیز من است، حوا نام دارد. آیا دوست داری که همیشه با تو باشد تا مونس تو بشود و برایت حرف بزند و تابع دستورهای تو باشد؟ آدم عرض کرد: بلی، خداوندا، من به خاطر این لطفت مادامی که زنده هستم بر تو حمد و سپاس می گویم. پس خداوند فرمود: او را از من خواستگاری کن. زیرا او کنیز من و برای تو هم از لحاظ شهوت خوب است و خداوند شهوت را در آدم آفریده در حالی که قبلا همه چیز را به وی یاد داده بود. آدم عرض کرد: خداوندا، من حوا را از تو خواستگاری می کنم برای این کار چه باید بکنم؟ خداوند عز و جل فرمود: رضای من در این است که تو مسائل و احکام دینی را که به تو آموخته ام به وی بیاموزی. آدم عرض کرد: خداوندا، اگر این را می خواهی من انجام می دهم. و خداوند فرمود: بلی، همین را می خواهم. پس شما دو تن را زن و شوهر کردم. آنها را به هم پیوند داد.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 27 )
ص : 1402
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ لَقِیتُ شِدَّهً مِنْ وَسْوَسَهِ اَلصَّدْرِ وَ أَنَا رَجُلٌ مَدِینٌ مُعِیلٌ مُحْوِجٌ فَقَالَ لَهُ کَرِّرْ هَذِهِ اَلْکَلِمَاتِ تَوَکَّلْتُ «عَلَی اَلْحَیِّ اَلَّذِی لا یَمُوتُ» وَ «اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ» صَاحِبَهً وَ لاَ «وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی اَلْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ اَلذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً» فَلَمْ یَلْبَثْ أَنْ جَاءَهُ فَقَالَ أَذْهَبَ اَللَّهُ عَنِّی وَسْوَسَهَ صَدْرِی وَ قَضَی عَنِّی دَیْنِی وَ وَسَّعَ عَلَیَّ رِزْقِی .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 555 )
و نیز آن حضرت علیه السلام فرمود: مردی نزد پیغمبر (صلّی الله علیه و آله) آمده عرضکرد: ای رسول خدا من از وسوسه خاطر سختی کشیده ام، و مردی عیال وار و بدهکار و نیازمند هستم، پیغمبر (صلّی الله علیه و آله) باو فرمود: این کلمات را بسیار بگو: «توکلت علی الحی الذی لا یموت و الحمد للّه الذی لم یتخذ صاحبه و لا«
وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی اَلْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ اَلذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً
». پس زمانی نگذشت که آن مرد نزد آن حضرت آمده عرضکرد: خداوند وسوسۀ خاطرم را برطرف کرد و بدهی و قرضم را ادا فرمود و روزیم را فراوان ساخت.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 337 )
3-از امام صادق(علیه السّلام)که مردی نزد پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)آمد و عرض کرد:یا رسول اللّه من از وسوسۀ در سینۀ خود سختی کشیده و می کشم و من مردی عیال وار و نیازمندم. به او فرمود:این کلمات را تکرار کن: توکلت علی الحی الذی لا یموت و«
اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی اَلْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ اَلذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً
». و درنگی نشد که نزد او آمد و به آن حضرت عرض کرد: خدا وسوسۀ سینه ام را برد و بدهکاری مرا پرداخت و روزیم را فراوان ساخت.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 261 )
3-امام صادق علیه السّلام فرمود که:مردی نزد پیامبر صلّی اللّه علیه و اله آمد و عرض کرد:یا رسول اللّه من از وسوسه در سینۀ خود سختی کشیده و می کشم و من مردی عیال بار و نیازمندم.
به او فرمود:این کلمات را تکرار کن:
توکّلت علی الحی الذّی لا یموت و الحمد للّه الّذی لم یتّخذ صاحبه و لا ولدا و لم یکن له شریک فی الملک و لم یکن له ولیّ من الذّل و کبّره تکبیرا.
طولی نکشید که نزد حضرت آمد و عرض کرد:خداوند اضطرابم را از بین برد و بدهکاریم را پرداخت نمود و روزیم را فراوان ساخت.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 571 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 418 )
ص : 1403
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کَثْرَهُ اِصْطِنَاعِ اَلْمَعْرُوفِ یَزِیدُ فِی اَلْعُمُرِ وَ یَنْشُرُ اَلذِّکْرَ: .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 346 )
ص : 1404
25243-7 ( الکافی 157:7) و فی روایه أخری عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی المولود له ما للرجال و له ما للنساء یبول منهما جمیعا قال "من أیهما سبق "قیل: فإن خرج منهما جمیعا، قال "فمن أیهما استدر " قیل: فإن استدرا جمیعا قال "فمن أبعدهما".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 902 )
ص : 1405
قَالَ: وَ رَوَوْا عَنْ سَوْرَهَ بْنِ کُلَیْبٍ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ [عَنْهُمَا] . قَالَ: هُمَا أَوَّلُ مَنْ ظَلَمَنَا حَقَّنَا وَ حَمَلَ اَلنَّاسَ عَلَی رِقَابِنَا، فَأَعَدْتُ عَلَیْهِ، فَأَعَادَ عَلَیَّ ثَلاَثاً، فَأَعَدْتُ عَلَیْهِ اَلرَّابِعَهَ، فَقَالَ: لِذِی اَلْحِلْمِ قَبْلَ اَلْیَوْمِ مَا تَقْرَعُ اَلْعَصَاوَ مَا عُلِّمَ اَلْإِنْسَانُ إِلاَّ لِیَعْلَمَا
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 381 )
ص : 1406
بِالتَّوَاضُعِ تُزَانُ اَلرَّفْعَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 297 )
ص : 1407
وَ قَالَ زَیْنُ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَشَدُّ سَاعَاتِ اِبْنِ آدَمَ ثَلاَثُ سَاعَاتٍ اَلسَّاعَهُ اَلَّتِی یُعَایِنُ فِیهَا مَلَکَ اَلْمَوْتِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلسَّاعَهُ اَلَّتِی یَقُومُ فِیهَا مِنْ قَبْرِهِ وَ اَلسَّاعَهُ اَلَّتِی یَقِفُ فِیهَا بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِمَّا إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ إِمَّا إِلَی اَلنَّارِ ثُمَّ قَالَ إِنْ نَجَوْتَ یَا اِبْنَ آدَمَ عِنْدَ اَلْمَوْتِ فَأَنْتَ أَنْتَ وَ إِلاَّ هَلَکْتَ وَ إِنْ نَجَوْتَ یَا اِبْنَ آدَمَ فِی مَقَامِ اَلْقِیَامَهِ فَأَنْتَ أَنْتَ وَ إِلاَّ هَلَکْتَ وَ إِنْ نَجَوْتَ یَا اِبْنَ آدَمَ حِینَ تُوضَعُ فِی قَبْرِکَ فَأَنْتَ أَنْتَ وَ إِلاَّ هَلَکْتَ وَ إِنْ نَجَوْتَ حِینَ یُحْمَلُ اَلنَّاسُ عَلَی اَلصِّرَاطِ فَأَنْتَ أَنْتَ وَ إِلاَّ هَلَکْتَ وَ إِنْ نَجَوْتَ حِینَ یَقُومُ اَلنّاسُ لِرَبِّ اَلْعالَمِینَ فَأَنْتَ أَنْتَ وَ إِلاَّ هَلَکْتَ ثُمَّ تَلاَ- وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلی یَوْمِ یُبْعَثُونَ [قَالَ هُوَ اَلْقَبْرُ] وَ أَنَّ لَهُمْ فِیهِ مَعِیشَهً ضَنْکاً وَ اَللَّهِ إِنَّ اَلْقَبْرَ رَوْضَهٌ [مِنْ رِیَاضِ] اَلْجَنَّهِ أَوْ حُفْرَهٌ مِنْ حُفَرِ اَلنَّارِ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 244 )
ص : 1408
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِخْتِصَاصِ ، عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ اَلْبَغْدَادِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ فِی حَدِیثِ مُنَاظَرَهِ أَبِی جَعْفَرٍ مُؤْمِنِ اَلطَّاقِ مَعَ أَبِی حَنِیفَهَ إِلَی أَنْ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ وَ أُتِیَ یَعْنِی عُمَرَ بِامْرَأَهٍ حُبْلَی شَهِدُوا عَلَیْهَا بِالْفَاحِشَهِ فَأَمَرَ بِرَجْمِهَا فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ [کَانَ] لَکَ اَلسَّبِیلُ عَلَیْهَا فَمَا سَبِیلُکَ عَلَی مَا فِی بَطْنِهَا فَقَالَ لَوْ لاَ عَلِیٌّ لَهَلَکَ عُمَرُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 75 )
ص : 1409
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی یا أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ إِلَی قَوْلِهِ أَجْراً عَظِیماً فَإِنَّهُ کَانَ سَبَبُ نُزُولِهَا أَنَّهُ لَمَّا رَجَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ غَزْوَهِ خَیْبَرَ وَ أَصَابَ کَنْزَ آلِ أَبِی اَلْحَقِیقِ قُلْنَ أَزْوَاجُهُ أَعْطِنَا مَا أَصَبْتَ فَقَالَ لَهُنَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَسَّمْتُهُ بَیْنَ اَلْمُسْلِمِینَ عَلَی مَا أَمَرَ اَللَّهُ فَغَضِبْنَ مِنْ ذَلِکَ وَ قُلْنَ لَعَلَّکَ تَرَی أَنَّکَ إِنْ طَلَّقْتَنَا أَنْ لاَ نَجِدَ اَلْأَکْفَاءَ مِنْ قَوْمِنَا یَتَزَوَّجُونَنَا فَأَنِفَ اَللَّهُ لِرَسُولِهِ فَأَمَرَهُ أَنْ [یَعْتَزِلَهُنَّ فَاعْتَزَلَهُنَّ] رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی مَشْرَبَهِ أُمِّ إِبْرَاهِیمَ حَتَّی حِضْنَ وَ طَهُرْنَ ثُمَّ أَنْزَلَ هَذِهِ اَلْآیَهَ وَ هِیَ آیَهُ اَلتَّخْیِیرِ فَقَالَ یا أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ إِنْ کُنْتُنَّ إِلَی قَوْلِهِ أَجْراً عَظِیماً فَقَامَتْ أُمُّ سَلَمَهَ أَوَّلَ مَنْ قَامَتْ فَقَالَتْ قَدِ اِخْتَرْتُ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقُمْنَ کُلُّهُنَّ وَ عَانَقْنَهُ وَ قُلْنَ مِثْلَ ذَلِکَ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تُرْجِی مَنْ تَشاءُ مِنْهُنَّ وَ تُؤْوِی إِلَیْکَ مَنْ تَشاءُ فَقَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ آوَی فَقَدْ نَکَحَ وَ مَنْ أَرْجَی فَقَدْ طَلَّقَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 310 )
ص : 1410
وَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْمٍ أَرْسَلُوا کِلاَبَهُمْ وَ هِیَ مُعَلَّمَهٌ کُلُّهَا وَ قَدْ سَمَّوْا عَلَیْهَا فَلَمَّا أَنْ مَضَتِ اَلْکِلاَبُ دَخَلَ فِیهَا کَلْبٌ غَرِیبٌ لاَ یَعْرِفُونَ لَهَا صَاحِباً فَاشْتَرَکَتْ جَمِیعُهَا فِی اَلصَّیْدِ فَقَالَ لاَ یُؤْکَلُ مِنْهُ لِأَنَّکَ لاَ تَدْرِی أَخَذَهُ مُعَلَّمٌ أَمْ لاَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 62 , صفحه 288 )
و در-206:6 فروع-از ابی بصیر که پرسیدم او را علیه السّلام از مردمی که سگ های همه آموخته خود را رها کردند برای شکار و بسم اللّه هم گفتند،و چون سگها رفتند سگ بیگانه ای در آنها درآمد که صاحبش را نشناسند و همه در شکار کردن شریک شدند فرمود:از آن نخورید چون ندانی آموخته آن را گرفته یا نه. اینکه فرمود:«بشرط اینکه در تیر پیکان آهنی باشد»در صورتیست که بی پیکان با تیزی خود ندرد چنانچه گذشت.قوله:«و إن رمیت»در فقیه است که اگرش بر کوه تیر زدی و افتاد و جانداد مخورش و اگرش تیرت بدو خورد و در آب افتاد و جانداد بشرط که سرش بیرون آب باشد بخورش و اگر در آب باشد مخورش و مشهور است میان اصحاب که اگر از کوه پرت شود یا در آب افتد و جان دهد حلال نیست آری اگر بر سر جان باشد و حیات مستقره ندارد حلال است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 159 )
ص : 1411
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ أَحَبَّ اَلصِّیَامِ إِلَی اَللَّهِ صِیَامُ دَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 517 )
ص : 1412
قَالَ: وَ قِیلَ لَهُ لَوْ غَیَّرْتَ شَیْبَکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ، فَقَالَ اَلْخِضَابُ زِینَهٌ وَ نَحْنُ قَوْمٌ فِی مُصِیبَهٍ یُرِیدُ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 88 )
ص : 1413
و فی أصول الکافی : علیّ بن إبراهیم، عن أبیه و عبد اللّه بن الصّلت جمیعا، عن حمّاد بن عیسی، عن حریز بن عبد اللّه، عن زراره، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: بنی الإسلام علی خمسه أشیاء: علی الصّلاه، و الزّکاه، و الحجّ، و الصّوم، و الولایه. قال زراره: فقلت: و أیّ [شیء] من ذلک أفضل؟ فقال: الولایه أفضل، لأنّها مفتاحهنّ، و الوالی هو الدّلیل علیهنّ. قلت: ثمّ الّذی یلی ذلک فی الفضل؟ فقال: الصّلاه، إنّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - قال: الصلاه عمود دینکم. قال: قلت: ثمّ الّذی یلیها فی الفضل؟ قال: الزّکاه، لأنّه قرنها [بها] و بدأ بالصّلاه قبلها، و قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: الزّکاه تذهب الذّنوب. قال: قلت: و الّذی یلیها فی الفضل؟ قال: الحجّ، قال اللّه - عزّ و جلّ-: وَ لِلّهِ عَلَی اَلنّاسِ حِجُّ اَلْبَیْتِ مَنِ اِسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اَللّهَ غَنِیٌّ عَنِ اَلْعالَمِینَ. و قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: لحجّه مقبوله خیر من عشرین صلاه نافله، و من طاف بهذا البیت طوافا أحصی فیه أسبوعه و أحسن رکعته غفر [اللّه] له، و قال: فی یوم عرفه و یوم المزدلفه ما قال.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 179 )
ص : 1414
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ وَ رَوَی حُمْرَانُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ» قَالَ: اَلتَّفَثُ حُقُوقُ اَلرَّجُلِ مِنَ اَلطِّیبِ، فَإِذَا قَضَی نُسُکَهُ حَلَّ لَهُ اَلطِّیبُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 493 )
ص : 1415
عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلصَّلاَهِ یَوْمَ اَلْفِطْرِ وَ اَلْأَضْحَی فَقَالَ لَیْسَ صَلاَهٌ إِلاَّ مَعَ إِمَامٍ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 444 )
ص : 1416
2896-20 الکافی ،1/21/221/2 محمد عن ابن عیسی عن زکریا المؤمن عن عبد اللّه بن أسد عن عبد اللّه بن عطاء قال: قلت لأبی جعفر علیه السّلام رجلان من أهل الکوفه أخذا فقیل لهما أبرئا من أمیر المؤمنین علیه السّلام فبرئ واحد منهما و أبی الآخر فخلی سبیل الذی بریء و قتل الآخر فقال أما الذی بریء فرجل فقیه فی دینه و أما الذی لم یبرأ فرجل تعجل إلی الجنه .
( الوافی , جلد 5 , صفحه 694 )
ص : 1417
17575-7 الکافی ،1/58/318/5 العاصمی عن علی بن الحسن التیمی عن ابن أسباط عن رجل عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: ذکرت له مصر فقال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله اطلبوا بها الرزق و لا تطلبوا بها المکث ثم قال أبو عبد اللّه علیه السّلام مصر الحتوف یقیض لها قصیره الأعمار.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 427 )
ص : 1418
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلسَّلاَمُ تَطَوُّعٌ وَ اَلرَّدُّ فَرِیضَهٌ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 358 )
ص : 1419
اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی کِتَابِ عَمَلِ شَهْرِ رَمَضَانَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا اِسْتَهَلَّ هِلاَلَ شَهْرِ رَمَضَانَ اِسْتَقْبَلَ اَلْقِبْلَهَ بِوَجْهِهِ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ اَلْإِیمَانِ وَ اَلسَّلاَمَهِ وَ اَلْإِسْلاَمِ وَ اَلْعَافِیَهِ اَلْمُجَلِّلَهِ وَ دِفَاعِ اَلْأَسْقَامِ وَ اَلْعَوْنِ عَلَی اَلصَّلاَهِ وَ اَلصِّیَامِ وَ تِلاَوَهِ اَلْقُرْآنِ اَللَّهُمَّ سَلِّمْنَا لِشَهْرِ رَمَضَانَ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِیهِ حَتَّی یَنْقَضِیَ عَنَّا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ عَفَوْتَ عَنَّا وَ غَفَرْتَ لَنَا وَ رَحِمْتَنَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 440 )
ص : 1420
أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ یَرْفَعُ اَلْحَدِیثَ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ نَسِیَ صَلاَهً مِنَ اَلصَّلَوَاتِ اَلْخَمْسِ لاَ یَدْرِی أَیَّتُهَا هِیَ قَالَ یُصَلِّی ثَلاَثَهً وَ أَرْبَعَهً وَ رَکْعَتَیْنِ فَإِنْ کَانَتِ اَلظُّهْرَ وَ اَلْعَصْرَ وَ اَلْعِشَاءَ کَانَ قَدْ صَلَّی وَ إِنْ کَانَتِ اَلْمَغْرِبَ وَ اَلْغَدَاهَ فَقَدْ صَلَّی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 276 )
ص : 1421
عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ « وَ اَلْجارِ ذِی اَلْقُرْبی » قَالَ ذُو اَلْقُرْبَی « وَ اَلْجارِ اَلْجُنُبِ » قَالَ اَلَّذِی لَیْسَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ قَرَابَهٌ « وَ اَلصّاحِبِ بِالْجَنْبِ » قَالَ: اَلصَّاحِبُ فِی اَلسَّفَرِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 241 )
ص : 1422
11072-3 الکافی ،1/3/154/4 صفوان عن عیص بن القاسم قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن اللیله التی یطلب فیها ما یطلب متی الغسل فقال من أول اللیل و إن شئت حیث تقوم من آخره و سألته عن القیام فقال تقوم فی أوله و آخره.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 390 )
ص : 1423
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ نُوحاً إِنَّمَا سُمِّیَ عَبْداً شَکُوراً لِأَنَّهُ کَانَ یَقُولُ إِذَا أَمْسَی وَ أَصْبَحَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنَّهُ مَا أَمْسَی وَ أَصْبَحَ بِی مِنْ نِعْمَهٍ أَوْ عَافِیَهٍ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا فَمِنْکَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ لَکَ اَلْحَمْدُ وَ لَکَ اَلشُّکْرُ بِهَا عَلَیَّ حَتَّی تَرْضَی وَ بَعْدَ اَلرِّضَا إِلَهَنَا .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 29 )
1-حدیث کرد مرا پدرم از حضرت باقر علیه السّلام که:حضرت نوح را از آن جهت بنده شاکر گفتند که در هر صبح و شام میگفت: اللهم انی اشهدک انه ما امسی و اصبح بی من نعمه او عافیه فی دین او دنیا فمنک وحدک لا شریک لک،لک الحمد،و لک الشکر بها علی حتی ترضی الهنا. .
( علل الشرایع / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 71 )
پدرم رضی اللّه عنه فرمود:سعد بن عبد اللّه،از احمد بن محمّد بن عیسی ،از احمد بن محمّد بن ابی نصر بزنطی ،از ابان بن عثمان ،از محمّد بن مسلم،از حضرت ابی جعفر علیه السّلام،منقول است که فرمودند:به این جهت حضرت نوح علیه السّلام را عبد شکور نامیدند که هر گاه شب و صبح می نمود به درگاه خداوند عزّ و جلّ عرض می کرد:بار خدایا تو را شاهد قرار می دهم که هر نعمت یا عافیتی در دین یا دنیا شب و روز به من می رسد فقط از ناحیه تو است که شریکی نداری،و در مقابل این نعمت و عافیت که به من داده ای سپاس و شکرت را بجا آورده تا از من راضی شوی و بعد از رضا نیز پروردگارا باز تو را می ستایم و شکر می نمایم.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 119 )
ص : 1424
و عن جابر الجعفیّ ، عن محمّد بن علیّ - علیه السّلام - قال: ما من أحد من هذه الامّه یدین بدین إبراهیم - علیه السّلام - غیرنا، و غیر شیعتنا .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 501 )
ص : 1425
وَ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ تَوَکَّلَ عَلَی اَللَّهِ لاَ یُغْلَبُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 217 )
ص : 1426
اَلدَّعَائِمُ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ یَأْکُلُ اَلرُّمَّانَ بِشَحْمِهِ وَ یَأْمُرُ بِذَلِکَ وَ یَقُولُ هُوَ دِبَاغُ اَلْمَعِدَهِ وَ لَیْسَ مِنْ رُمَّانَهٍ إِلاَّ وَ فِیهَا حَبَّهٌ مِنَ اَلْجَنَّهِ فَإِذَا شَذَّ مِنْهَا شَیْءٌ فَتَتَبَّعُوهُ وَ کُلُوهُ وَ کَانَ لاَ یُشَارِکُ أَحَداً فِی اَلرُّمَّانَهِ وَ یَتْبَعُ مَا سَقَطَ مِنْهَا وَ یَقُولُ مَا أَدْخَلَ أَحَدٌ اَلرُّمَّانَ جَوْفَهُ إِلاَّ طَرَدَ مِنْهُ وَسْوَسَهَ اَلشَّیْطَانِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 166 )
36-در دعائم است که علی علیه السّلام انار را با پیه اش میخورد و میفرمود: پاک کننده معده است و اناری نیست جز که در آن یک دانه بهشتی است و اگر از آن دور افتاد بدنبالش باشید و آن را بخورید،و در انارش کسیرا شریک نمیکرد و هر چه اش می افتاد برمیداشت و میفرمود:انار در درونی نرود جز که وسوسه شیطان آن را از آن براند
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 13 )
ص : 1427
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اَللَّهُ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ عُمَرَ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْجُعْفِیُّ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ عَمِّی اَلْحُصَیْنُ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ فَرَدَّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمَ وَ أَدْنَاهُ وَ قَالَ اِبْنُ مَنْ هَذَا مَعَکَ قَالَ اِبْنُ أَخِی إِسْمَاعِیلَ قَالَ رَحِمَ اَللَّهُ إِسْمَاعِیلَ وَ تَجَاوَزَ عَنْ سَیِّئِ عَمَلِهِ کَیْفَ مُخَلِّفُوهُ قَالَ نَحْنُ جَمِیعاً بِخَیْرٍ مَا أَبْقَی اَللَّهُ لَنَا مَوَدَّتَکُمْ قَالَ یَا حُصَیْنُ لاَ تَسْتَصْغِرَنَّ مَوَدَّتَنَا فَإِنَّهَا مِنَ اَلْبَاقِیَاتِ اَلصَّالِحَاتِ فَقَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ مَا أَسْتَصْغِرُهَا وَ لَکِنْ أَحْمَدُ اَللَّهَ عَلَیْهَا لِقَوْلِهِمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ مَنْ حَمِدَ فَلْیَقُلْ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی أَوَّلِ اَلنِّعَمِ قِیلَ وَ مَا أَوَّلُ اَلنِّعَمِ قَالَ وَلاَیَتُنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 290 )
ص : 1428
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْأَمَالِی ، عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصُّوفِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُطِیعٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی لَیْلَی عَنْ عَطِیَّهَ عَنْ کَعْبِ اَلْأَحْبَارِ قَالَ: مَکْتُوبٌ فِی اَلتَّوْرَاهِ مَنْ صَنَعَ مَعْرُوفاً إِلَی أَحْمَقَ فَهِیَ خَطِیئَهٌ تُکْتَبُ عَلَیْهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 351 )
ص : 1429
فی مجمع البیان : روی: أنّ وفد نجران قالوا لرسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: یا محمّد، لم تعیب صاحبنا؟ قال و من صاحبکم؟ قالوا: عیسی. قال: و أیّ شیء أقول فیه؟ قالوا: تقول إنّه عبد اللّه و رسوله. فنزلت الآیه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 595 )
ص : 1430
حَدَّثَنَا اَلْمُظَفَّرُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ اَلْمُظَفَّرِ اَلْعَلَوِیُّ اَلسَّمَرْقَنْدِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا حَیْدَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالاَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْقَاسِمُ بْنُ هِشَامٍ اَللُّؤْلُؤِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْعِبَادَهُ مَعَ اَلْإِمَامِ مِنْکُمُ اَلْمُسْتَتِرِ فِی دَوْلَهِ اَلْبَاطِلِ أَفْضَلُ أَمِ اَلْعِبَادَهُ فِی ظُهُورِ اَلْحَقِّ وَ دَوْلَتِهِ مَعَ اَلْإِمَامِ اَلظَّاهِرِ مِنْکُمْ فَقَالَ یَا عَمَّارُ اَلصَّدَقَهُ وَ اَللَّهِ فِی اَلسِّرِّ فِی دَوْلَهِ اَلْبَاطِلِ أَفْضَلُ مِنَ اَلصَّدَقَهِ فِی اَلْعَلاَنِیَهِ وَ کَذَلِکَ عِبَادَتُکُمْ فِی اَلسِّرِّ مَعَ إِمَامِکُمُ اَلْمُسْتَتِرِ فِی دَوْلَهِ اَلْبَاطِلِ أَفْضَلُ لِخَوْفِکُمْ مِنْ عَدُوِّکُمْ فِی دَوْلَهِ اَلْبَاطِلِ وَ حَالِ اَلْهُدْنَهِ مِمَّنْ یَعْبُدُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی ظُهُورِ اَلْحَقِّ مَعَ اَلْإِمَامِ اَلظَّاهِرِ فِی دَوْلَهِ اَلْحَقِّ وَ لَیْسَ اَلْعِبَادَهُ مَعَ اَلْخَوْفِ وَ فِی دَوْلَهِ اَلْبَاطِلِ مِثْلَ اَلْعِبَادَهِ مَعَ اَلْأَمْنِ فِی دَوْلَهِ اَلْحَقِّ اِعْلَمُوا أَنَّ مَنْ صَلَّی مِنْکُمْ صَلاَهً فَرِیضَهً وُحْدَاناً مُسْتَتِراً بِهَا مِنْ عَدُوِّهِ فِی وَقْتِهَا فَأَتَمَّهَا کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِهَا خَمْساً وَ عِشْرِینَ صَلاَهً فَرِیضَهً وَحْدَانِیَّهً وَ مَنْ صَلَّی مِنْکُمْ صَلاَهً نَافِلَهً فِی وَقْتِهَا فَأَتَمَّهَا کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِهَا عَشْرَ صَلَوَاتٍ نَوَافِلَ وَ مَنْ عَمِلَ مِنْکُمْ حَسَنَهً کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ بِهَا عِشْرِینَ حَسَنَهً وَ یُضَاعِفُ اَللَّهُ حَسَنَاتِ اَلْمُؤْمِنِ مِنْکُمْ إِذَا أَحْسَنَ أَعْمَالَهُ وَ دَانَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِالتَّقِیَّهِ عَلَی دِینِهِ وَ عَلَی إِمَامِهِ وَ عَلَی نَفْسِهِ وَ أَمْسَکَ مِنْ لِسَانِهِ أَضْعَافاً مُضَاعَفَهً کَثِیرَهً إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ کَرِیمٌ قَالَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ رَغَّبْتَنِی فِی اَلْعَمَلِ وَ حَثَثْتَنِی عَلَیْهِ وَ لَکِنِّی أُحِبُّ أَنْ أَعْلَمَ کَیْفَ صِرْنَا اَلْیَوْمَ أَفْضَلَ أَعْمَالاً مِنْ أَصْحَابِ اَلْإِمَامِ مِنْکُمْ اَلظَّاهِرِ فِی دَوْلَهِ اَلْحَقِّ وَ نَحْنُ وَ هُمْ عَلَی دِینٍ وَاحِدٍ وَ هُوَ دِینُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ إِنَّکُمْ سَبَقْتُمُوهُمْ إِلَی اَلدُّخُولِ فِی دِینِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَی اَلصَّلاَهِ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْحَجِّ وَ إِلَی کُلِّ فِقْهٍ وَ خَیْرٍ وَ إِلَی عِبَادَهِ اَللَّهِ سِرّاً مَعَ عَدُوِّکُمْ مَعَ اَلْإِمَامِ اَلْمُسْتَتِرِ مُطِیعُونَ لَهُ صَابِرُونَ مَعَهُ مُنْتَظِرُونَ لِدَوْلَهِ اَلْحَقِّ خَائِفُونَ عَلَی إِمَامِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ مِنَ اَلْمُلُوکِ تَنْظُرُونَ إِلَی حَقِّ إِمَامِکُمْ وَ حَقِّکُمْ فِی أَیْدِی اَلظَّلَمَهِ قَدْ مَنَعُوکُمْ ذَلِکَ وَ اِضْطَرُّوکُمْ إِلَی حَرْثِ اَلدُّنْیَا وَ طَلَبِ اَلْمَعَاشِ مَعَ اَلصَّبْرِ عَلَی دِینِکُمْ وَ عِبَادَتِکُمْ وَ طَاعَهِ إِمَامِکُمْ وَ اَلْخَوْفِ مِنْ عَدُوِّکُمْ فَبِذَلِکَ ضَاعَفَ اَللَّهُ أَعْمَالَکُمْ فَهَنِیئاً لَکُمْ هَنِیئاً قَالَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا نَتَمَنَّی إِذًا أَنْ نَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ اَلْإِمَامِ اَلْقَائِمِ فِی ظُهُورِ اَلْحَقِّ وَ نَحْنُ اَلْیَوْمَ فِی إِمَامَتِکَ وَ طَاعَتِکَ أَفْضَلُ أَعْمَالاً مِنْ أَعْمَالِ أَصْحَابِ دَوْلَهِ اَلْحَقِّ فَقَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ أَ مَا تُحِبُّونَ أَنْ یُظْهِرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْحَقَّ وَ اَلْعَدْلَ فِی اَلْبِلاَدِ وَ یُحْسِنَ حَالَ عَامَّهِ اَلْعِبَادِ وَ یَجْمَعَ اَللَّهُ اَلْکَلِمَهَ وَ یُؤَلِّفَ بَیْنَ قُلُوبٍ مُخْتَلِفَهٍ وَ لاَ یُعْصَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی أَرْضِهِ وَ یُقَامَ حُدُودُ اَللَّهِ فِی خَلْقِهِ وَ یَرُدَّ اَللَّهُ اَلْحَقَّ إِلَی أَهْلِهِ فَیَظْهَرُوهُ حَتَّی لاَ یُسْتَخْفَی بِشَیْءٍ مِنَ اَلْحَقِّ مَخَافَهَ أَحَدٍ مِنَ اَلْخَلْقِ أَمَا وَ اَللَّهِ یَا عَمَّارُ لاَ یَمُوتُ مِنْکُمْ مَیِّتٌ عَلَی اَلْحَالِ اَلَّتِی أَنْتُمْ عَلَیْهَا إِلاَّ کَانَ أَفْضَلَ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ کَثِیرٍ مِمَّنْ شَهِدَ بَدْراً وَ أُحُداً فَأَبْشِرُوا .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 645 )
7-عمار ساباطی گوید بامام ششم عرضکردم عبادت در زمان یک امامی از شماها که غائب باشد دولت بدست حکومت ناحق باشد بهتر است یا عبادت در حال ظهور حق و در دولت امام ظاهر از شماها؟ فرمود ای عمار بخدا صدقه دادن در پنهانی بهتر است از صدقه آشکار و همچنان عبادت شما در پنهانی در زمان امام غائب و دولت ناحق بهتر استزیرا ترس دارید از دشمن خود در زمان حکومت ناحق و حال ترک جهاد در راه حق و بدانید که هر کدام شماها یک نماز واجب تنها بخواند و آن را در وقت بخواند و از ترس دشمن پنهانی بخواند و درست و با شرائط بخواند خدای عز و جل برای او ثواب بیست و پنج نماز واجب بنویسد که فرادای خوانده باشد و هر کدام شما نماز نافله ای در وقت و درست بخواند خداوند ده نماز نافله برای او بنویسد و هر کس کار نیکی کند خدا برای او بیست حسنه بنویسد و خدا حسنات مؤمنان شما را که اعمال را نیکو انجام دهند و برای حفظ دین و جان و امام خود تقیه کند و زبانش را نگهدارد چند برابر کند زیرا خدای عز و جل کریم است گوید عرضکردم قربانت مرا بکار تشویق کردی و بر آن واداشتی ولی میخواهم بدانم چطور اعمال کنونی ما اعمال اصحاب امام آشکار در دولت حق بهتر است با اینکه ما و آنها هم عقیده هستیم و دین خدای عز و جل را داریم،فرمود چون شما بر آنها در پذیرفت عقیده حق و نماز و روزه و حج هر مسأله و خیری پیشی گرفتید و خدا را نهانی از دشمن خود عبادت کردید بهمراهی امام مستتری که فرمان او را میبرید و با او صبر میکنید و در انتظار دولت حق میگذرانید و بر امام خود و جانتان از پادشاهان ستمکار ترسانید،حق شما بدست ظالمانست و بشما ندهند و شما را به تنکی معیشت و دویدن دنبال روزی بیچاره کردند و با صبر بر عقیده و عبادت و طاعت امام خود و خوف از دشمن باین جهت خدا اعمال شما را چند برابر کرده بر شما گوارا باد.گوید عرضکردم قربانت پس دیگر ما آرزومند نیستیم که در شمار یاران امام قائم باشیم دولت حق را درک کنیم در صورتی که امروزه در دوران امامت شما و اطاعت شما اعمال ما بهتر است از اعمال یاران دولت حق فرمود سبحان اللّه شما دوست ندارید که حق ظاهر شود و عدالت در کشور اسلامی استوار گردد و حال همه بندگان خدا خوب شود و کلام همه یکی گردد و میان دلهای پریشان الفت آید و خدا در سراسر زمین معصیت نشود و حدود الهی بر خلقش اقامه شود و حق بصاحبش برگردد تا هیچ حقی از ترس خلقی زیر پرده نماند هلا بخدا کسی از شما بر این حالیکه دارید نمیرد جز آنکه پیش خدای عز و جل از حاضرین بدر و احد بهتر باشد مژده باد شما را
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 360 )
عمّار ساباطی گوید:از امام صادق علیه السّلام پرسیدم:آیا عبادت با امام مستتر در دولت باطل افضل است یا عبادت در ظهور و دولت حقّ به همراه امام ظاهر؟فرمود:ای عمّار به خدا سوگند صدقه پنهانی از صدقۀ آشکارا بهتر است و عبادت شما در نهانی به همراه امام مستتر در دولت باطل بهتر است،زیرا در دولت باطل از دشمنان خود می ترسید و در حالت قبل از جنگ به سر می برید، نسبت به کسی که خدای تعالی را در ظهور حق و دولت آن به همراه امام ظاهر می پرستد و عبادت به همراه خوف و در دولت باطل به مانند عبادت در امن و در دولت حقّ نیست.بدانید هر یک از شما که نماز فریضه را فرادی و نهانی از دشمن و در وقت آن بخواند،خدای تعالی برای او ثواب بیست و پنج نماز فریضۀ فرادی را بنویسد و هر یک از شما که نماز نافله ای را در وقت آن و درست بخواند خدای تعالی برای او ثواب ده نماز نافله را بنویسد و هر یک از شما حسنه ای انجام دهد خدای تعالی برای او ثواب بیست حسنه بنویسد و خداوند حسنات مؤمنان شما را که اعمال را نیکو انجام دهند و برای حفظ دین و امام و جان خود تقیّه کنند و زبانشان را نگاه دارند چندین برابر کند که خدای تعالی کریم است.راوی گوید گفتم:فدای شما شوم مرا بر کار خیر راغب کردی و بر انجام آن واداشتی،امّا می خواهم بدانم چگونه اعمال امروز ما افضل از اعمال اصحاب امام ظاهر در دولت حقّ است در حالی که ما و ایشان بر دین واحدی هستیم و آن دین خدای تعالی است؟فرمود:شما در دخول در دین حق و نماز و روزه و حجّ و سایر احکام و خیرات بر آنها پیشی گرفتید و خدا را در نهانی به همراه امام مستتر عبادت کردید مطیع او و صابر و منتظر دولت حقّ هستید بر امام و نفوس خود از شرّ ملوک می هراسید حقّ شما در دست ظالمان است و شما را از آن منع می کنند و شما را به تنگی و طلب معاش مضطر کرده اند،در حالی که بر دین و عبادت و طاعت از امام و خوف از دشمن خود صابر هستید از این رو خداوند اعمال شما را چندین برابر می کند و آن بر شما گوارا باد. گوید گفتم:فدای شما شوم اگر چنین است دیگر آرزومند نیستیم که از اصحاب امام قائم در دولت حق باشیم زیرا امروز در امامت شما و طاعت شما هستیم و اعمال ما از اعمال اصحاب دولت حقّ افضل است!فرمود:سبحان اللّه! آیا دوست نمی دارید که خدای تعالی عدل و حقّ را در بلاد آشکار کند و حال عموم بندگان را نیکو گرداند و وحدت و الفت بین قلوب پریشان و پراکنده برقرار کند و در زمین خدای تعالی معصیت نشود و حدود الهی در میان خلق اقامه گردد و خداوند حقّ را به اهلش برگرداند و آنها آن را غالب گردانند تا به غایتی که هیچ حقّی از ترس خلقی مخفی نماند؟ای عمّار!به خدا سوگند هر یک از شما بر این حال بمیرد نزد خداوند از شهدای بدر و احد برتر خواهد بود پس مژده باد بر شما.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 550 )
ص : 1431
مَنْ کَانَتِ اَلدُّنْیَا هَمَّهُ طَالَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ شَقَاؤُهُ وَ غَمُّهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 662 )
ص : 1432
مَا رَوَاهُ صَاحِبُ کِتَابِ اَلْإِحْتِجَاجِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ ذَکَرَ حَدِیثاً مُسْنَداً یَرْفَعُهُ إِلَی حَمَّادٍ اَللَّحَّامِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : نَحْنُ وَ اَللَّهِ نَعْلَمُ مَا فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی اَلْأَرْضِ وَ مَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ مَا فِی اَلنَّارِ وَ مَا بَیْنَ ذَلِکَ قَالَ حَمَّادٌ فَبُهِتُّ إِلَیْهِ أَنْظُرُ فَقَالَ یَا حَمَّادُ إِنَّ ذَلِکَ فِی کِتَابِ اَللَّهِ یَقُولُهَا ثَلاَثاً ثُمَّ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ وَ یَوْمَ نَبْعَثُ فِی کُلِّ أُمَّهٍ شَهِیداً عَلَیْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِکَ شَهِیداً عَلی هؤُلاءِ وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ اَلْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ وَ هُدیً وَ رَحْمَهً وَ بُشْری لِلْمُسْلِمِینَ إِنَّهُ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ اَلَّذِی فِیهِ تِبْیَانُ کُلِّ شَیْءٍ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 611 )
ص : 1433
وَ عَنْهُ : عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ ، عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ ، عَنْ سَعْدَانَ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ ؟ فَقَالَ: « رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اَلْمُنْذِرُ، وَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) اَلْهَادِی، یَا أَبَا مُحَمَّدٍ ، هَلْ مِنْ هَادٍ اَلْیَوْمَ؟» قُلْتُ: بَلَی - جُعِلْتُ فِدَاکَ - مَا زَالَ مِنْکُمْ هَادٍ مِنْ نُورٍ هَادٍ حَتَّی رُفِعَتْ إِلَیْکَ، فَقَالَ: «رَحِمَکَ اَللَّهُ - یَا أَبَا مُحَمَّدٍ - لَوْ کَانَ إِذَا نَزَلَتِ آیَهٌ عَلَی رَجُلٍ ثُمَّ مَاتَ ذَلِکَ اَلرَّجُلُ، مَاتَتِ اَلْآیَهُ، مَاتَ اَلْکِتَابُ ، وَ لَکِنَّهُ حَیٌّ یَجْرِی فِیمَنْ بَقِیَ کَمَا جَرَی فِیمَنْ مَضَی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 228 )
ص : 1434
نجم، [کتاب النجوم] ، بِإِسْنَادِنَا إِلَی اَلْحِمْیَرِیِّ فِی کِتَابِ اَلدَّلاَئِلِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی صَالِحِ بْنِ عَطِیَّهَ قَالَ: حَجَجْتُ فَشَکَوْتُ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ یَعْنِی اَلْجَوَادَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْوَحْدَهَ فَقَالَ أَمَا إِنَّکَ لاَ تَخْرُجُ مِنَ اَلْحَرَمِ حَتَّی تَشْتَرِیَ جَارِیَهً تُرْزَقُ مِنْهَا اِبْناً قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَ فَتَرَی أَنْ تُشِیرَ عَلَیَّ فَقَالَ نَعَمْ اِعْتَرِضْ فَإِذَا رَضِیتَ فَأَعْلِمْنِی فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَقَدْ رَضِیتُ قَالَ اِذْهَبْ فَکُنْ بِالْقُرْبِ حَتَّی أُوَافِیَکَ فَصِرْتُ إِلَی دُکَّانِ اَلنَّخَّاسِ فَمَرَّ بِنَا فَنَظَرَ ثُمَّ مَضَی فَصِرْتُ إِلَیْهِ فَقَالَ قَدْ رَأَیْتَهَا إِنْ أعجبک [أَعْجَبَتْکَ] فَاشْتَرِهَا عَلَی أَنَّهَا قَصِیرَهُ اَلْعُمُرِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا أَصْنَعُ بِهَا قَالَ قَدْ قُلْتُ لَکَ فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَلْغَدِ صِرْتُ إِلَی صَاحِبِهَا فَقَالَ اَلْجَارِیَهُ مَحْمُومَهٌ وَ لَیْسَ فِیهَا غَرَضٌ فَعُدْتُ إِلَیْهِ مِنَ اَلْغَدِ فَسَأَلْتُهُ عَنْهَا فَقَالَ دَفَنْتُهَا اَلْیَوْمَ فَأَتَیْتُهُ فَأَخْبَرْتُهُ اَلْخَبَرَ فَقَالَ اِعْتَرِضْ فَاعْتَرَضْتُ فَأَعْلَمْتُهُ فَأَمَرَنِی أَنْ أَنْظُرَهُ فَصِرْتُ إِلَی دُکَّانِ اَلنَّخَّاسِ فَرَکِبَ فَمَرَّ بِنَا فَصِرْتُ إِلَیْهِ فَقَالَ اِشْتَرِهَا فَقَدْ رَأَیْتَهَا فَاشْتَرَیْتُهَا فَحَوَّلْتُهَا وَ صَبَرْتُ عَلَیْهَا حَتَّی طَهُرَتْ وَ وَقَعْتُ عَلَیْهَا فَحَمَلَتْ وَ وَلَدَتْ لِی مُحَمَّداً اِبْنِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 58 )
کتاب نجوم-صالح بن عطیه گفت برای حج بمکه رفتم خدمت حضرت جواد شکایت از تنهائی کردم فرمود تو از مکه خارج نشده کنیزی خواهی خرید که خداوند از او بتو پسری عنایت می کند عرضکردم آقا اگر مرا در خرید کنیز راهنمائی بفرمائید خوب است.فرمود اشکالی ندارد تو برو انتخاب کن بعد مرا مطلع نما عرضکردم فدایت شوم انتخاب کرده ام.فرمود برو نزدیک او تا من بیایم.رفتم نزدیک دکان برده فروشی از جلو ما رد شد نگاه کرده رفت.بعد من خدمتش رسیدم فرمود اگر خیلی از او خوشت آمده بخر ولی عمرش کوتاه است.عرض کردم فدایت شوم چنین کنیزی را می خواهم چه کنم.فرمود من تو را مطلع کردم. فردا صبح رفتم پیش برده فروش گفت آن کنیز مریض است و فعلا آماده نیست روز بعد مراجعه کردم از کنیز پرسیدم گفت امروز او را دفن کردیم خدمت حضرت جواد جریان را عرض کردم فرمود باز مراجعه کن برای خریداری کنیز و انتخاب نما.کنیزی را انتخاب کردم بامام علیه السّلام مراجعه نمودم فرمود باش آنجا تا من بینم،بدکان برده فروشی رفتم امام علیه السلام از آنجا عبور کرد. بعد خدمتش رسیده پرسیدم چطور است فرمود دیدم بخر.آن کنیز را خریدم و بخانه آوردم صبر کردم تا از عادت ماهانه پاک شد سپس با او همبستر شدم پسرم محمّد از او متولد گردید.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 47 )
ص : 1435
21484-16 ( التهذیب 378:7 رقم 1529) ابن محبوب ، عن الفطحیه قال: سألت أبا الحسن علیه السّلام عن امرأه تکون فی أهل بیت فتکره أن یعلم بها أهل بیتها، أ یحل لها أن توکل رجلا یرید أن یتزوجها، تقول له قد وکلتک فاشهد علی تزویجی قال "لا". قلت له: جعلت فداک، و إن کانت أیما قال "و إن کانت أیما"، قلت: فإن وکلت غیره بتزویجها منه قال "نعم".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 432 )
ص : 1436
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَبْرِ فَاطِمَهَ فَقَالَ دُفِنَتْ فِی بَیْتِهَا فَلَمَّا زَادَتْ بَنُو أُمَیَّهَ فِی اَلْمَسْجِدِ صَارَتْ فِی اَلْمَسْجِدِ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 365 )
ص : 1437
19084-6 الکافی ،1/8/266/6 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : من أکل الطین فمات فقد أعان علی نفسه .
( الوافی , جلد 19 , صفحه 133 )
ص : 1438
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ تَقَدَّمَتْ إِلَیْهِ یَدٌ کَانَ عَلَیْهِ مِنَ اَلْحَقِّ أَنْ یُکَافِئَ فَإِنْ لَمْ یَفْعَلْ فَالثَّنَاءُ فَإِنْ لَمْ یَفْعَلْ فَقَدْ کَفَرَ اَلنِّعْمَهَ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 55 )
148-فرمود:بهر که احسانی شد بر او لازم است که عوض بدهد،و اگر نداد ستایش کند، و اگر نکرد کفران نعمت کرده است.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 54 )
148-هر آن کس که به او محبّتی شد باید جبران کند،و گر نه تشکّر نماید،و اگر تشکّر هم ننمود در این صورت کفران نعمت نموده است.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 54 )
کسی که محبتی بیند باید جبران کند و گر نه تشکر نماید در غیر این صورت ناسپاس و نمک نشناس است.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 91 )
148-اگر به کسی نیکی شد،به همان میزان نیکی نماید و اگر[راهی برای جبران آن نیکی]نیافت،از او تمجید نماید که همین تمجید پاداش به شمار می آید؛و اگر هیچ کدام را انجام نداد،قطعا کفران نعمت کرده است.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 93 )
ص : 1439
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مُوسَی قَالَ سَمِعْتُ أَبِی یَقُولُ: اَلْعِطْرُ مِنْ سُنَنِ اَلْمُرْسَلِینَ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 511 )
8 - عبّاس بن موسی علیه السّلام گوید: از پدرم شنیدم که می فرمود: عطر زدن از سنّت های پیامبران مرسل است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 566 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 416 )
ص : 1440
ثو، [ثواب الأعمال] ، أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ یُوسُفَ بْنِ اَلسُّخْتِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَهْلٍ عَنِ اِبْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَرَأَیْتُ فِی یَدِهِ خَاتَماً فَصُّهُ فَیْرُوزَجٌ نَقْشُهُ اَللَّهُ اَلْمَلِکُ فَقَالَ هَذَا حَجَرٌ أَهْدَاهُ جَبْرَئِیلُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلْجَنَّهِ فَوَهَبَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 42 , صفحه 69 )
ص : 1441
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ زُرْعَهَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرَّجُلُ یَکُونُ لَهُ اَلزَّکَاهُ وَ لَهُ قَرَابَهٌ مُحْتَاجُونَ غَیْرُ عَارِفِینَ أَ یُعْطِیهِمْ مِنَ اَلزَّکَاهِ فَقَالَ لاَ وَ لاَ کَرَامَهَ لاَ یَجْعَلُ اَلزَّکَاهَ وِقَایَهً لِمَالِهِ یُعْطِیهِمْ مِنْ غَیْرِ اَلزَّکَاهِ إِنْ أَرَادَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 248 )
ص : 1442
وَ رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ مِنَ اَلذُّنُوبِ مَا لاَ یُکَفِّرُهُ إِلاَّ اَلْوُقُوفُ بِعَرَفَهَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 33 )
ص : 1443
وَ رَوَوْا عَنْ عِدَّهِ طُرُقٍ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ : قُلْتُ لِأَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَلاَلَتُکَ یَمْنَعُنِی عَنْ مَسْأَلَتِکَ فَتَأْذَنُ إِلَیَّ أَنْ أَسْأَلَکَ فَقَالَ سَلْ فَقُلْتُ یَا سَیِّدِی هَلْ لَکَ وَلَدٌ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَإِنْ حَدَثَ أَمْرٌ فَأَیْنَ أَسْأَلُ عَنْهُ فَقَالَ بِالْمَدِینَهِ .
( تقریب المعارف , جلد 1 , صفحه 426 )
ص : 1444
و فی بصائر الدّرجات : محمّد بن الحسین ، عن یزید بن سعد، عن هارون بن حمزه ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: سمعته یقول: بَلْ هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ فِی صُدُورِ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْعِلْمَ قال: هم الأئمّه خاصّه وَ ما یَعْقِلُها إِلاَّ اَلْعالِمُونَ فزعم أنّ من عرف الإمام و الآیات ممّن یعقل ذلک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 147 )
ص : 1445
وَ ذَکَرَ اِبْنِ جَرِیرٍ اَلطَّبَرِیِّ : أَنْ بَنِی کِلاَبُ قَالُوا لِلنَّبِیِّ نُبَایِعُکَ عَلَی أَنْ یَکُونُ اَلْأَمْرِ لَنَا بَعْدَکَ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْأَمْرِ لِلَّهِ إِنْ شَاءَ کَانَ فِیکُمْ أَوْ فِی غَیْرِکُمْ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 72 )
ص : 1446
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ إِدْرِیسَ اَلْحَارِثِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا مُفَضَّلُ اِحْتَجِزْ مِنَ اَلنَّاسِ کُلِّهِمْ بِبِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ وَ بِقُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ ، اِقْرَأْهَا عَنْ یَمِینِکَ وَ عَنْ شِمَالِکَ وَ مِنْ بَیْنِ یَدَیْکَ وَ مِنْ خَلْفِکَ وَ مِنْ فَوْقِکَ وَ مِنْ تَحْتِکَ فَإِذَا دَخَلْتَ عَلَی سُلْطَانٍ جَائِرٍ فَاقْرَأْهَا حِینَ تَنْظُرُ إِلَیْهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ اِعْقِدْ بِیَدِکَ اَلْیُسْرَی ثُمَّ لاَ تُفَارِقْهَا حَتَّی تَخْرُجَ مِنْ عِنْدِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 222 )
ص : 1447
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: لَعَنَ اَللَّهُ اَلْخَمْرَ وَ شَارِبَهَا وَ سَاقِیَهَا وَ بَائِعَهَا وَ مُبْتَاعَهَا وَ عَاصِرَهَا وَ مُعْتَصِرَهَا وَ حَامِلَهَا وَ اَلْمَحْمُولَهَ إِلَیْهِ.
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 166 )
ص : 1448
مل، [کامل الزیارات] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ صَبَّاحٍ اَلْحَذَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: زُورُوا اَلْحُسَیْنَ وَ لَوْ کُلَّ سَنَهٍ فَإِنَّ کُلَّ مَنْ أَتَاهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ غَیْرَ جَاحِدٍ لَمْ یَکُنْ لَهُ عِوَضٌ غَیْرَ اَلْجَنَّهِ وَ رُزِقَ رِزْقاً وَاسِعاً وَ أَتَاهُ اَللَّهُ بِفَرَجٍ عَاجِلٍ إِنَّ اَللَّهَ وَکَّلَ بِقَبْرِ اَلْحُسَیْنِ أَرْبَعَهَ آلاَفِ مَلَکٍ کُلُّهُمْ یَبْکُونَهُ وَ یُشَیِّعُونَ مَنْ زَارَهُ إِلَی أَهْلِهِ فَإِنْ مَرِضَ عَادُوهُ وَ إِنْ مَاتَ حَضَرُوا جَنَازَتَهُ بِالاِسْتِغْفَارِ لَهُ وَ اَلتَّرَحُّمِ عَلَیْهِ . مل، [کامل الزیارات] ، اَلْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ بِإِسْنَادِهِ: مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 98 , صفحه 2 )
ص : 1449
لِکُلِّ شَیْءٍ مِنَ اَلدُّنْیَا اِنْقِضَاءٌ [وَ فَنَاءٌ].
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 402 )
ص : 1450
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ کَتَبَ إِلَی اَلْمَأْمُونِ وَ اَلتَّکْبِیرُ فِی اَلْعِیدَیْنِ وَاجِبٌ فِی اَلْفِطْرِ فِی دُبُرِ خَمْسِ صَلَوَاتٍ وَ یُبْدَأُ بِهِ فِی دُبُرِ صَلاَهِ اَلْمَغْرِبِ لَیْلَهَ اَلْفِطْرِ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعْبَهَ فِی تُحَفِ اَلْعُقُولِ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 456 )
ص : 1451
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَتَزَوَّجُ اَلْمَرْأَهَ وَ یَدْخُلُ بِهَا ثُمَّ تَدَّعِی عَلَیْهِ مَهْرَهَا قَالَ إِذَا دَخَلَ عَلَیْهَا فَقَدْ هَدَمَ اَلْعَاجِلَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 256 )
ص : 1452
اَلْإِحْسَانُ یَسْتَعْبِدُ اَلْإِنْسَانَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 24 )
ص : 1453
وَ فِیهِ، عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: أَوْصَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ أَنْ لاَ یُصَلِّیَ عَلَیْهَا أَبُو بَکْرٍ وَ لاَ عُمَرُ فَلَمَّا تُوُفِّیَتْ أَتَاهُ اَلْعَبَّاسُ فَقَالَ مَا تُرِیدُ أَنْ تَصْنَعَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أُخْرِجُهَا لَیْلاً قَالَ فَذَکَرَ کَلِمَهً خَوَّفَهُ بِهَا اَلْعَبَّاسُ مِنْهُمَا قَالَ فَأَخْرَجَهَا لَیْلاً وَ دَفَنَهَا وَ رَشَّ اَلْمَاءَ عَلَی قَبْرِهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 304 )
ص : 1454
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِذَا لَمْ یَجِئْکَ اَلْبُکَاءُ فَتَبَاکَ فَإِنْ خَرَجَ مِثْلُ رَأْسِ اَلذُّبَابِ فَبَخْ بَخْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 336 )
ص : 1455
وَ عَنْهُ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلنَّافِلَهُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ ، قَالَ سِتُّ رَکَعَاتٍ قَبْلَ زَوَالِ اَلشَّمْسِ وَ رَکْعَتَانِ عِنْدَ زَوَالِهَا وَ اَلْقِرَاءَهُ فِی اَلْأُولَی بِالْجُمُعَهِ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ بِالْمُنَافِقِینَ ، وَ بَعْدَ اَلْفَرِیضَهِ ثَمَانِی رَکَعَاتٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 324 )
ص : 1456
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ « وَ قُولُوا لِلنّاسِ » کُلِّهِمْ « حُسْناً » مُؤْمِنِهِمْ وَ مُخَالِفِهِمْ: أَمَّا اَلْمُؤْمِنُونَ فَیَبْسُطُ لَهُمْ وَجْهَهُ وَ بِشْرَهُ. وَ أَمَّا اَلْمُخَالِفُونَ فَیُکَلِّمُهُمْ بِالْمُدَارَاهِ لاِجْتِذَابِهِمْ إِلَی اَلْإِیمَانِ، فَإِنْ یَیْأَسْ مِنْ ذَلِکَ یَکُفَّ شُرُورَهُمْ عَنْ نَفْسِهِ، وَ عَنْ إِخْوَانِهِ اَلْمُؤْمِنِینَ .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 353 )
ص : 1457
اَلشَّیْخَ اَلطُّوسِیَّ رَحِمَهُ اَللَّهُ رَوَی فِی تَهْذِیبِهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ صَوْمِ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ فِی اَلشَّهْرِ فَقَالَ فِی کُلِّ عَشَرَهِ أَیَّامٍ یَوْماً خَمِیسٌ وَ أَرْبِعَاءُ وَ خَمِیسٌ وَ اَلشَّهْرُ اَلَّذِی یَأْتِی أَرْبِعَاءُ وَ خَمِیسٌ وَ أَرْبِعَاءُ فَعُلِمَ مِنْ ذَلِکَ أَنَّ اَلْإِنْسَانَ مُخَیَّرٌ بَیْنَ أَنْ یَصُومَ أَرْبِعَاءَ بَیْنَ خَمِیسَیْنِ أَوْ خمیس [خَمِیساً] بَیْنَ أَرْبِعَاءَیْنِ فَعَلَی أَیِّهِمَا عَمِلَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْءٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 105 )
ص : 1458
عنه: بإسناده، عن جابر بن عبد اللّه، عن سلمان الفارسی - رضی اللّه عنه-، قال: دخل أبو بکر و عمر و عثمان علی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فقالوا: یا رسول اللّه، ما بالک تفضّل علیّا علینا فی کلّ حال و لا نری معه فضلا؟ فقال (النبی - صلّی اللّه علیه و آله-) : ما أنا فضّلته، بل اللّه تعالی فضّله. فقالوا: و ما الدلیل (علی ذلک؟) فقال - صلّی اللّه علیه و آله-: إذا لم تقبلوا منّی فلیس من الموتی عندکم أصدق من أهل الکهف و أنا أحملکم و علیّا، و أجعل سلمانا شاهدا علیکم إلی أصحاب الکهف حتّی تسلّموا علیهم، فمن أحیاهم اللّه له و أجابوه کان الأفضل. فقالوا: رضینا، فبسط بساطا و دعا بعلیّ فأجلسه وسط البساط، و أجلس کلّ واحد منهم علی قرنه و أجلس سلمان علی القرنه الرابعه، ثمّ قال: یا ریح احملیهم إلی أصحاب الکهف و ردّیهم علیّ فدخلت الریح تحت البساط و سارت بنا، و إذا نحن بکهف عظیم فحطّتنا علیه. فقال: أمیر المؤمنین - علیه السلام-: یا سلمان هذا الکهف و الرقیم، فقل للقوم یتقدّمون أو أتقدّم . فقالوا: نحن نتقدّم، فقام کلّ واحد منهم فصلّی و دعا و قال: السلام علیکم یا أصحاب الکهف، فلم یجبهم أحد. و قام بعدهم أمیر المؤمنین - علیه السلام - فصلّی رکعتین و دعا بدعوات، فصاح الکهف و صاح القوم من داخله بالتلبیه. فقال أمیر المؤمنین - علیه السلام-: السلام علیکم أیّها الفتیه الذین آمنوا بربّهم و زادهم اللّه هدی، فقالوا: و علیک السلام یا أخا رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و وصیّه یا أمیر المؤمنین، لقد أخذ اللّه علینا العهد بعد إیماننا باللّه و برسوله محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - لک یا أمیر المؤمنین بالولاء إلی یوم الدین. فسقط القوم علی وجوههم. فقالوا: یا أبا الحسن ردّنا، قال - علیه السلام-: یا ریح ردّینا إلی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فحملتنا فإذا نحن بین یدیه، فقصّ علیهم رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - کلّما جری، و قال: و هذا حبیبی جبرائیل - علیه السلام - أخبرنی به، فقالوا: الآن علمنا فضل علیّ علینا من عند اللّه عزّ و جلّ لا منک .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 159 )
ص : 1459
وَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: بَیْنَمَا نَحْنُ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذْ أَقْبَلَتْ فَاطِمَهُ تَبْکِی فَقَالَ لَهَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا یُبْکِیکِ قَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ خَرَجَا فَوَ اَللَّهِ مَا أَدْرِی أَیْنَ سَلَکَا فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ تَبْکِینَ فِدَاکِ أَبُوکِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَهُمَا وَ هُوَ أَرْحَمُ بِهِمَا اَللَّهُمَّ إِنْ کَانَا قَدْ أُخِذَا فِی بَرٍّ فَاحْفَظْهُمَا وَ إِنْ کَانَا قَدْ أَخَذَا فِی بَحْرٍ فَسَلِّمْهُمَا فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا أَحْمَدُ لاَ تَغْتَمَّ وَ لاَ تَحْزَنْ هُمَا فَاضِلاَنِ فِی اَلدُّنْیَا فَاضِلاَنِ فِی اَلْآخِرَهِ وَ أَبُوهُمَا خَیْرٌ مِنْهُمَا وَ هُمَا فِی حَظِیرَهِ بَنِی اَلنَّجَّارِ نَائِمَیْنِ وَ قَدْ وَکَّلَ اَللَّهُ بِهِمَا مَلَکاً یَحْفَظُهُمَا قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ فَقَامَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قُمْنَا مَعَهُ حَتَّی أَتَیْنَا حَظِیرَهَ بَنِی اَلنَّجَّارِ فَإِذَا اَلْحَسَنُ مُعَانِقُ اَلْحُسَیْنِ وَ إِذَا اَلْمَلَکُ قَدْ غَطَّاهُمَا بِأَحَدِ جَنَاحَیْهِ قَالَ فَحَمَلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْحَسَنَ وَ أَخَذَ اَلْحُسَیْنَ اَلْمَلَکُ وَ اَلنَّاسُ یَرَوْنَ أَنَّهُ حَامِلُهُمَا فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ اَلصِّدِّیقُ وَ أَبُو أَیُّوبَ اَلْأَنْصَارِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ لاَ نُخَفِّفُ عَنْکَ بِأَحَدِ اَلصَّبِیَّیْنِ فَقَالَ دَعَاهُمَا فَإِنَّهُمَا فَاضِلاَنِ فِی اَلدُّنْیَا فَاضِلاَنِ فِی اَلْآخِرَهِ وَ أَبُوهُمَا خَیْرٌ مِنْهُمَا ثُمَّ قَالَ وَ اَللَّهِ لَأُشَرِّفَنَّهُمَا اَلْیَوْمَ بِمَا شَرَّفَهُمَا اَللَّهُ فَخَطَبَ فَقَالَ یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ أَ لاَ أُخْبِرُکُمْ بِخَیْرِ اَلنَّاسِ جَدّاً وَ جَدَّهً قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ جَدُّهُمَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ جَدَّتُهُمَا خَدِیجَهُ بِنْتُ خُوَیْلِدٍ أَ لاَ أُخْبِرُکُمْ بِخَیْرِ اَلنَّاسِ أَباً وَ أُمّاً قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ أَبُوهُمَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ أُمُّهُمَا فَاطِمَهُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهَا أَ لاَ أُخْبِرُکُمْ أَیُّهَا اَلنَّاسُ بِخَیْرِ اَلنَّاسِ عَمّاً وَ عَمَّهً قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَمُّهُمَا جَعْفَرُ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ عَمَّتُهُمَا أُمُّ هَانِئٍ بِنْتُ أَبِی طَالِبٍ أَیُّهَا اَلنَّاسُ أَ لاَ أُخْبِرُکُمْ بِخَیْرِ اَلنَّاسِ خَالاً وَ خَالَهً قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ خَالُهُمَا اَلْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَالَتُهُمَا زَیْنَبُ بِنْتُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَلاَ إِنَّ أَبَاهُمَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ أُمَّهُمَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ جَدَّهُمَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ جَدَّتَهُمَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ خَالَهُمَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ خَالَتَهُمَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ عَمَّهُمَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ عَمَّتَهُمَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ هُمَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ أَحَبَّهُمَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ أَحَبَّ مَنْ أَحَبَّهُمَا فِی اَلْجَنَّهِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 547 )
ص : 1460
غط، [الغیبه] ، للشیخ الطوسی مُحَمَّدٌ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ اَلرَّبِیعِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمُسْلِیِّ قَالَ : قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ وَ اَللَّهِ لَتُکْسَرُنَّ کَسْرَ اَلزُّجَاجِ وَ إِنَّ اَلزُّجَاجَ یُعَادُ فَیَعُودُ کَمَا کَانَ وَ اَللَّهِ لَتُکْسَرُنَّ کَسْرَ اَلْفَخَّارِ وَ إِنَّ اَلْفَخَّارَ لاَ یَعُودُ کَمَا کَانَ وَ اَللَّهِ لَتُمَحَّصُنَّ وَ اَللَّهِ لَتُغَرْبَلُنَّ کَمَا یُغَرْبَلُ اَلزُّؤَانُ مِنَ اَلْقَمْحِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 101 )
ص : 1461
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] : هو هود بن عبد الله بن رباح بن جلوث بن عاد بن عوص بن إرم بن سام بن نوح .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 350 )
ص : 1462
1734-7 الکافی ،1/3/46/2 العده عن أحمد عن عبد العظیم بن عبد اللّه الحسنی عن أبی جعفر الثانی عن أبیه عن جده علیهم السّلام قال قال أمیر المؤمنین علیه السّلام قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : إن اللّه خلق الإسلام فجعل له عرصه و جعل له نورا و جعل له حصنا و جعل له ناصرا فأما عرصته فالقرآن و أما نوره فالحکمه و أما حصنه فالمعروف و أما أنصاره فأنا و أهل بیتی و شیعتنا فأحبوا أهل بیتی و شیعتهم و أنصارهم - فإنه لما أسری بی إلی السماء الدنیا فنسبنی جبرئیل لأهل السماء استودع اللّه حبی و حب أهل بیتی و شیعتهم فی قلوب الملائکه فهو عندهم ودیعه إلی یوم القیامه ثم هبط بی إلی أهل الأرض فنسبنی لأهل الأرض فاستودع اللّه حبی و حب أهل بیتی و شیعتهم فی قلوب مؤمنی أمتی فمؤمنو أمتی یحفظون ودیعتی فی أهل بیتی إلی یوم القیامه ألا فلو أن الرجل من أمتی عبد اللّه تعالی عمره أیام الدنیا ثم لقی اللّه تعالی مبغضا لأهل بیتی و شیعتی ما فرج اللّه صدره إلا عن نفاق.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 142 )
ص : 1463
اِبْنُ بَابَوَیْهِ ، مُرْسَلاً: عَنِ اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لَنُذِیقَنَّهُمْ مِنَ اَلْعَذابِ اَلْأَدْنی دُونَ اَلْعَذابِ اَلْأَکْبَرِ : «إِنَّ هَذَا فِرَاقُ اَلْأَحِبَّهِ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا، لِیَسْتَدِلُّوا بِهِ عَلَی فِرَاقِ اَلْمَوْتَی ، فَکَذَلِکَ یَعْقُوبُ تَأَسَّفَ عَلَی یُوسُفَ مِنْ خَوْفِ فِرَاقِ غَیْرِهِ، فَذَکَرَ یُوسُفَ لِذَلِکَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 401 )
ص : 1464
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی وَ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا بُویِعَ لِأَبِی بَکْرٍ وَ اِسْتَقَامَ لَهُ اَلْأَمْرُ عَلَی جَمِیعِ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ بَعَثَ إِلَی فَدَکَ مَنْ أَخْرَجَ وَکِیلَ فَاطِمَهَ بِنْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْهَا فَجَاءَتْ فَاطِمَهُ إِلَی أَبِی بَکْرٍ فَقَالَتْ: یَا بَا بَکْرٍ مَنَعْتَنِی مِیرَاثِی مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَخْرَجْتَ وَکِیلِی مِنْ فَدَکَ وَ قَدْ جَعَلَهَا لِی رَسُولُ اَللَّهِ بِأَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؟ فَقَالَ لَهَا: هَاتِی عَلَی ذَلِکِ شُهُوداً، فَجَاءَتْ بِأُمِّ أَیْمَنَ فَقَالَتْ: لاَ أَشْهَدُ حَتَّی أَحْتَجَّ یَا أَبَا بَکْرٍ عَلَیْکَ بِمَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَقَالَتْ: أَنْشُدُکَ یَا أَبَا بَکْرٍ أَ لَسْتَ تَعْلَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ: أُمُّ أَیْمَنَ اِمْرَأَهٌ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ؟ قَالَ: بَلَی، قَالَتْ: فَأَشْهَدُ بِأَنَّ اَللَّهَ أَوْحَی إِلَی رَسُولِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ آتِ ذَا اَلْقُرْبَی حَقَّهُ فَجَعَلَ فَدَکَ لِفَاطِمَهَ بِأَمْرِ اَللَّهِ وَ جَاءَ عَلِیٌّ فَشَهِدَ بِمِثْلِ ذَلِکَ فَکَتَبَ لَهَا کِتَاباً وَ دَفَعَهُ إِلَیْهَا، فَدَخَلَ عُمَرُ فَقَالَ: مَا هَذَا اَلْکِتَابُ؟ فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ: إِنَّ فَاطِمَهَ اِدَّعَتْ فِی فَدَکَ وَ شَهِدَتْ لَهَا أُمُّ أَیْمَنَ وَ عَلِیٌّ فَکَتَبْتُ لَهَا بِفَدَکَ، فَأَخَذَ عُمَرُ اَلْکِتَابَ مِنْ فَاطِمَهَ فَمَزَّقَهُ وَ قَالَ: هَذَا فَیْءُ اَلْمُسْلِمِینَ، وَ قَالَ: أَوْسُ بْنُ اَلْحَدَثَانِ وَ عَائِشَهُ وَ حَفْصَهُ یَشْهَدُونَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّا مَعَاشِرَ اَلْأَنْبِیَاءِ لاَ نُورَثُ مَا تَرَکْنَاهُ صَدَقَهٌ، وَ إِنَّ عَلِیّاً زَوْجَهَا یَجُرُّ إِلَی نَفْسِهِ وَ أُمَّ أَیْمَنَ فَهِیَ اِمْرَأَهٌ صَالِحَهٌ لَوْ کَانَ مَعَهَا غَیْرُهَا لَنَظَرْنَا فِیهِ، فَخَرَجَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ مِنْ عِنْدِهَا بَاکِیَهً حَزِینَهً، فَلَمَّا کَانَ بَعْدَ هَذَا جَاءَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی أَبِی بَکْرٍ وَ هُوَ فِی اَلْمَسْجِدِ وَ حَوْلَهُ اَلْمُهَاجِرُونَ وَ اَلْأَنْصَارُ، فَقَالَ: یَا بَا بَکْرٍ لِمَ مَنَعْتَ فَاطِمَهَ مِنْ مِیرَاثِهَا مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَدْ مَلَکَتْهُ فِی حَیَاهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ؟ فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ: هَذَا فَیْءُ اَلْمُسْلِمِینَ فَإِنْ أَقَامَتْ شُهُوداً أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَعَلَ لَهَا وَ إِلاَّ فَلاَ حَقَّ لَهَا فِیهِ، فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ: تَحْکُمُ فِینَا بِخِلاَفِ حُکْمِ اَللَّهِ فِی اَلْمُسْلِمِینَ؟ قَالَ: لاَ قَالَ: فَإِنْ کَانَ فِی یَدِ اَلْمُسْلِمِینَ شَیْءٌ یَمْلِکُونَهُ وَ اِدَّعَیْتُ أَنَا فِیهِ مَنْ تَسْأَلُ اَلْبَیِّنَهَ؟ قَالَ: إِیَّاکَ کُنْتُ أَسْأَلُ اَلْبَیِّنَهَ عَلَی مَا تَدَّعِیهِ عَلَی اَلْمُسْلِمِینَ، قَالَ: وَ إِذَا کَانَ فِی یَدِی شَیْءٌ فَادَّعَی فِیهِ اَلْمُسْلِمُونَ فَتَسْأَلُنِی اَلْبَیِّنَهَ عَلَی مَا فِی یَدِی وَ قَدْ مَلَکْتُهُ فِی حَیَاهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بَعْدَهُ وَ لَمْ تَسْأَلِ اَلْمُسْلِمِینَ اَلْبَیِّنَهَ عَلَی مَا اِدَّعَوْا عَلَیَّ شُهُوداً کَمَا سَأَلْتَنِی عَلَی مَا اِدَّعَیْتُ عَلَیْهِمْ؟ فَسَکَتَ أَبُو بَکْرٍ ثُمَّ قَالَ عُمَرُ: یَا عَلِیُّ دَعْنَا مِنْ کَلاَمِکَ فَإِنَّا لاَ نَقْوَی عَلَی حُجَجِکَ فَإِنْ أَتَیْتَ شُهُوداً عُدُولاً وَ إِلاَّ فَهُوَ فَیْءُ اَلْمُسْلِمِینَ لاَ حَقَّ لَکَ وَ لاَ لِفَاطِمَهَ فِیهِ، فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ: یَا أَبَا بَکْرٍ تَقْرَأُ کِتَابَ اَللَّهِ؟ قَالَ: نَعَمْ قَالَ: فَأَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی: «إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً» فِیمَنْ نَزَلَتْ، فِینَا أَمْ فِی غَیْرِنَا؟ قَالَ: بَلْ فِیکُمْ، قَالَ: فَلَوْ أَنَّ شَاهِدَیْنِ شَهِدَا عَلَی فَاطِمَهَ بِفَاحِشَهٍ مَا کُنْتَ صَانِعاً؟ قَالَ: کُنْتُ أُقِیمُ عَلَیْهَا اَلْحَدَّ کَمَا أُقِیمُ عَلَی سَائِرِ اَلْمُسْلِمِینَ، قَالَ: کُنْتَ إِذًا عِنْدَ اَللَّهِ مِنَ اَلْکَافِرِینَ قَالَ: وَ لِمَ؟ قَالَ: لِأَنَّکَ رَدَدْتَ شَهَادَهَ اَللَّهِ لَهَا بِالطَّهَارَهِ، وَ قَبِلْتَ شَهَادَهَ اَلنَّاسِ عَلَیْهَا کَمَا رَدَدْتَ حُکْمَ اَللَّهِ وَ حُکْمَ رَسُولِهِ أَنْ جَعَلَ لَهَا فَدَکاً وَ قَبَضَتْهُ فِی حَیَاتِهِ، ثُمَّ قَبِلْتَ شَهَادَهَ أَعْرَابِیٍّ بَائِلٍ عَلَی عَقِبَیْهِ (مِثْلِ أَوْسِ بْنِ اَلْحَارِثِ خ) عَلَیْهَا وَ أَخَذْتَ مِنْهَا فَدَکَ، وَ زَعَمْتَ أَنَّهُ فَیْءُ اَلْمُسْلِمِینَ وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْبَیِّنَهُ عَلَی مَنِ اِدَّعَی وَ اَلْیَمِینُ عَلَی مَنِ اُدُّعِیَ عَلَیْهِ؟ قَالَ: فَدَمْدَمَ اَلنَّاسُ وَ بَکَی بَعْضُهُمْ فَقَالُوا: صَدَقَ وَ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَ رَجَعَ عَلِیٌّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ إِلَی مَنْزِلِهِ قَالَ: فَدَخَلَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ اَلْمَسْجِدَ وَ طَافَتْ بِقَبْرِ أَبِیهَا صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هِیَ تَبْکِی وَ تَقُولُ: إِنَّا فَقَدْنَاکَ فَقْدَ اَلْأَرْضِ وَابِلَهَاوَ اِخْتَلَّ قَوْمُکَ فَاشْهَدْهُمْ وَ لاَ تَغِبْ قَدْ کَانَ بَعْدَکَ أَنْبَاءٌ وَ هَنْبَثَهٌلَوْ کُنْتَ شَاهِدَهَا لَمْ تَکْثُرِ اَلْخَطْبُ قَدْ کَانَ جِبْرِیلُ بِالْآیَاتِ یُونِسُنَافَغَابَ عَنَّا فَکُلُّ اَلْخَیْرِ مُحْتَجَبٌ وَ کُنْتَ بَدْراً مُنِیراً یُسْتَضَاءُ بِهِعَلَیْکَ تَنْزِلُ مِنْ ذِی اَلْعِزَّهِ اَلْکُتُبُ تَهَضَّمَتْنَا رِجَالٌ وَ اُسْتُخِفَّ بِنَاإِذْ غِبْتَ عَنَّا فَنَحْنُ اَلْیَوْمَ مُغَتَصَبٌ وَ کُلُّ أَهْلٍ لَهُ قُرْبَی وَ مَنْزِلَهٌعِنْدَ اَلْإِلَهِ عَلَی اَلْأَدْنَیْنَ مُقْتَرِبٌ أَبْدَتْ رِجَالٌ لَنَا نَجْوَی صُدُورِهِمْلَمَّا مَضَیْتَ وَ حَالَتْ دُونَکَ اَلتُّرَبُ فَقَدْ رُزِینَا بِمَا لَمْ یُرْزَهُ أَحَدٌمِنَ اَلْبَرِّیَّهِ لاَ عَجَمٌ وَ لاَ عَرَبٌ فَقَدْ رُزِئْنَا بِهِ مَحْضاً خَلِیقَتُهُصَافِی اَلضَّرَائِبِ وَ اَلْأَعْرَاقِ وَ اَلنَّسَبِ فَأَنْتَ خَیْرُ عِبَادِ اَللَّهِ کُلِّهِمْوَ أَصْدَقُ اَلنَّاسِ حِینَ اَلصِّدْقِ وَ اَلْکَذِبِ فَسَوْفَ نَبْکِیکَ مَا عِشْنَا وَ مَا بَقِیَتْمِنَّا اَلْعُیُونُ بِتِهْمَالٍ لَهَا سَکْبٌ سَیَعْلَمُ اَلْمُتَوَلِّی اَلظُّلْمَ حَامَتَنَایَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَنَّی کَیْفَ یَنْقَلِبُ قَالَ: فَرَجَعَ أَبُو بَکْرٍ إِلَی مَنْزِلِهِ وَ بَعَثَ إِلَی عُمَرَ فَدَعَاهُ ثُمَّ قَالَ: أَ مَا رَأَیْتَ مَجْلِسَ عَلِیٍّ بِنَا اَلْیَوْمَ؟ وَ اَللَّهِ لَئِنْ قَعَدَ مَقْعَداً مِثْلَهُ لَیُفْسِدَنَّ عَلَیْنَا أَمْرَنَا فَمَا اَلرَّأْیُ؟ قَالَ عُمَرُ: اَلرَّأْیُ أَنْ نَأْمُرَ بِقَتْلِهِ، قَالَ: فَمَنْ یَقْتُلُهُ؟ قَالَ: خَالِدُ بْنُ اَلْوَلِیدِ فَبَعَثَا إِلَی خَالِدٍ فَأَتَاهُمَا فَقَالَ: نُرِیدُ أَنْ نَحْمِلَکَ عَلَی أَمْرٍ عَظِیمٍ، قَالَ: اِحْمِلاَنِی عَلَی مَا شِئْتُمَا وَ لَوْ قَتْلَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ قَالَ: فَهُوَ ذَاکَ، قَالَ خَالِدٌ: مَتَی أَقْتُلُهُ؟ قَالَ أَبُو بَکْرٍ: إِذَا حَضَرَ اَلْمَسْجِدَ فَقُمْ بِجَنْبِهِ فِی اَلصَّلاَهِ فَإِذَا أَنَا سَلَّمْتُ فَقُمْ إِلَیْهِ فَاضْرِبْ عُنُقَهُ، قَالَ: نَعَمْ فَسَمِعَتْ أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَیْسٍ ذَلِکَ وَ کَانَتْ تَحْتَ أَبِی بَکْرٍ فَقَالَتْ لِجَارِیَتِهَا: اِذْهَبِی إِلَی مَنْزِلِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ فَأَقْرِئِیهِمَا اَلسَّلاَمَ وَ قُولِی لِعَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ: « اَلْمَلَأَ یَأْتَمِرُونَ بِکَ لِیَقْتُلُوکَ فَاخْرُجْ إِنِّی لَکَ مِنَ اَلنّاصِحِینَ» فَجَاءَتِ اَلْجَارِیَهُ إِلَیْهِمَا فَقَالَتْ لِعَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ: إِنَّ أَسْمَاءَ بِنْتَ عُمَیْسٍ تَقْرَأُ عَلَیْکُمَا اَلسَّلاَمَ وَ تَقُولُ لَکَ: «إِنَّ اَلْمَلَأَ یَأْتَمِرُونَ بِکَ لِیَقْتُلُوکَ فَاخْرُجْ إِنِّی لَکَ مِنَ اَلنّاصِحِینَ» فَقَالَ عَلِیٌّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ: إِنَّ اَللَّهَ یَحُولُ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ مَا یُرِیدُونَ: ثُمَّ قَامَ وَ تَهَیَّأَ لِلصَّلاَهِ وَ حَضَرَ اَلْمَسْجِدَ وَ وَقَفَ خَلْفَ أَبِی بَکْرٍ وَ صَلَّی لِنَفْسِهِ وَ خَالِدُ بْنُ اَلْوَلِیدِ بِجَنْبِهِ وَ مَعَهُ اَلسَّیْفُ، فَلَمَّا جَلَسَ أَبُو بَکْرٍ فِی اَلتَّشَهُّدِ نَدِمَ عَلَی مَا قَالَ وَ خَافَ اَلْفِتْنَهَ وَ شِدَّهَ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ بَأْسَهُ، فَلَمْ یَزَلْ مُتَفَکِّراً لاَ یَجْسُرُ أَنْ یُسَلِّمَ حَتَّی ظَنَّ اَلنَّاسُ أَنَّهُ قَدْ سَهَا، ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَی خَالِدٍ فَقَالَ: یَا خَالِدُ لاَ تَفْعَلْ مَا أَمَرْتُکَ بِهِ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ، فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ: یَا خَالِدُ مَا اَلَّذِی أَمَرَکَ بِهِ؟ قَالَ: أَمَرَنِی بِضَرْبِ عُنُقِکَ، قَالَ: أَ وَ کُنْتَ فَاعِلاً؟ قَالَ: إِی وَ اَللَّهِ لَوْلاَ أَنَّهُ قَالَ لِی: لاَ تَفْعَلْ لَقَتَلْتُکَ بَعْدَ اَلتَّسْلِیمِ قَالَ: فَأَخَذَهُ عَلِیٌّ فَضَرَبَ بِهِ اَلْأَرْضَ وَ اِجْتَمَعَ اَلنَّاسُ عَلَیْهِ فَقَالَ عُمَرُ: یَقْتُلُهُ اَلسَّاعَهَ وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ فَقَالَ اَلنَّاسُ: یَا أَبَا اَلْحَسَنِ اَللَّهَ اَللَّهَ بِحَقِّ صَاحِبِ هَذَا اَلْقَبْرِ فَخَلَّی عَنْهُ، قَالَ: فَالْتَفَتَ إِلَی عُمَرَ فَأَخَذَ بِتَلاَبِیبِهِ وَ قَالَ: یَا اِبْنَ صُهَاکَ لَوْلاَ عَهْدٌ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کِتَابٌ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَبَقَ لَعَلِمْتَ أَیُّنَا أَضْعَفُ نَاصِراً أَوْ أَقَلُّ عَدَداً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 186 )
ص : 1465
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ آنِیَهِ أَهْلِ اَلذِّمَّهِ وَ اَلْمَجُوسِ ، فَقَالَ لاَ تَأْکُلُوا فِی آنِیَتِهِمْ وَ لاَ مِنْ طَعَامِهِمُ اَلَّذِی یَطْبُخُونَ وَ لاَ فِی آنِیَتِهِمُ اَلَّتِی یَشْرَبُونَ فِیهَا اَلْخَمْرَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 419 )
ص : 1466
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ قَالَ یَجِیءُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی قَوْمِهِ وَ عَلِیٌّ فِی قَوْمِهِ وَ اَلْحَسَنُ فِی قَوْمِهِ وَ اَلْحُسَیْنُ فِی قَوْمِهِ وَ کُلُّ مَنْ مَاتَ بَیْنَ ظَهْرَانَیْ إِمَامٍ جَاءَ مَعَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 11 )
ص : 1467
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ مَلَأَ عَیْنَهُ مِنْ حَرَامٍ مَلَأَ اَللَّهُ عَیْنَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مِنَ اَلنَّارِ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 32 )
ص : 1468
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اِصْنَعِ اَلْمَعْرُوفَ إِلَی مَنْ هُوَ أَهْلُهُ وَ مَنْ لَیْسَ هُوَ أَهْلَهُ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ هُوَ أَهْلَهُ فَأَنْتَ أَهْلُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 419 )
44-همان:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)فرمود:احسان کن باهل و نااهل هر دو که اگر او اهلش نیست تو خود اهل آنی.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 270 )
ص : 1469
نَوَادِرُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَمَّا بَعَثَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلْیَمَنِ قَالَ یَا عَلِیُّ لاَ تُقَاتِلْ أَحَداً حَتَّی تَدْعُوَهُ إِلَی اَلْإِسْلاَمِ وَ اَیْمُ اَللَّهِ لَأَنْ یَهْدِیَ اَللَّهُ عَلَی یَدَیْکَ رَجُلاً خَیْرٌ لَکَ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ اَلشَّمْسُ وَ لَکَ وَلاَؤُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 364 )
ص : 1470
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی: مَنْ وُلِدَ فِیهِ یَکُونُ مَجْنُوناً بَخِیلاً وَ مَنْ مَرِضَ فِیهِ أُجْهِدَ.
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 321 )
ص : 1471
و فی أصول الکافی : أحمد بن إدریس، عن محمّد بن عبد الجبّار ، عن صفوان بن یحیی قال: سألنی أبو قرّه المحدّث أن أدخله إلی أبی الحسن الرّضا - علیه السّلام. فاستأذنته فی ذلک. فأذن. فدخل علیه. فسأله عن الحلال و الحرام [و الأحکام] ، حتّی بلغ سؤاله إلی التّوحید. فقال أبو قرّه : إنا روینا أنّ اللّه قسّم الرّؤیه و الکلام بین نبیّین. فقسّم الکلام لموسی ، و لمحمّد الرّؤیه. فقال أبو الحسن - علیه السّلام -: فمن المبلّغ عن اللّه إلی الثّقلین من الجنّ و الإنس: لا تُدْرِکُهُ اَلْأَبْصارُ و لا یُحِیطُونَ بِهِ عِلْماً و لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ !؟ ألیس محمّد!؟ قال: بلی. قال: کیف یجیء رجل إلی الخلق جمیعا فیخبرهم أنّه جاء من عند اللّه، و أنّه یدعوهم إلی اللّه بأمر اللّه، فیقول: لا تُدْرِکُهُ اَلْأَبْصارُ و لا یُحِیطُونَ بِهِ عِلْماً و لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ ثمّ یقول: أنا رأیته بعینی، و أحطت به علما، و هو علی صوره البشر!؟ أما تستحیون!؟ ما قدرت الزّنادقه [أن ترمیه] بهذا أن یکون یأتی من عند اللّه بشیء، ثمّ یأتی بخلافه من وجه آخر - إلی قوله - علیه السّلام-: و قد قال اللّه : وَ لا یُحِیطُونَ بِهِ عِلْماً . فإذا رأته الأبصار، فقد أحاطت به العلم، و وقعت المعرفه. فقال أبو قرّه : فتکذّب بالرّوایات!؟ فقال أبو الحسن - علیه السّلام -: إذا کانت الرّوایات مخالفه للقرآن ، کذّبتها. و ما أجمع المسلمون علیه أنّه لا یحاط به علما، و لا تُدْرِکُهُ اَلْأَبْصارُ ، و لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 354 )
ص : 1472
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ وَ جَاءَتِ اَلرِّوَایَهُ أَنَّ عُثْمَانَ بْنَ مَظْعُونٍ قَالَ: کُنْتُ أَسْلَمْتُ اِسْتِحْیَاءً مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِکَثْرَهِ مَا کَانَ یَعْرِضُ عَلَیَّ اَلْإِسْلاَمَ وَ لَمْ یَقِرَّ اَلْإِسْلاَمُ فِی قَلْبِی، فَکُنْتُ ذَاتَ یَوْمٍ عِنْدَهُ حَالَ تَأَمُّلِهِ فَشَخَصَ بَصَرَهُ نَحْوَ اَلسَّمَاءِ کَأَنَّهُ یَسْتَفْهِمُ شَیْئاً فَلَمَّا سَرَی عَنْهُ، سَأَلْتُهُ عَنْ حَالِهِ: فَقَالَ نَعَمْ بَیْنَا أَنَا أُحَدِّثُکُمْ إِذَا رَأَیْتُ جَبْرَئِیلَ فِی اَلْهَوَاءِ أَتَانِی بِهَذِهِ اَلْآیَهِ «إِنَّ اَللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ اَلْإِحْسانِ» وَ قَرَأَهَا إِلَی آخِرِهَا، فَقَرَّ اَلْإِسْلاَمُ فِی قَلْبِی وَ أَتَیْتُ عَمَّهُ أَبَا طَالِبٍ فَأَخْبَرْتُهُ، فَقَالَ: یَا آلَ قُرَیْشٍ اِتَّبِعُوا مُحَمَّداً تُرْشَدُوا، فَإِنَّهُ لاَ یَأْمُرُکُمْ إِلاَّ بِمَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ، وَ أَتَیْتُ اَلْوَلِیدَ بْنَ اَلْمُغِیرَهِ وَ قَرَأْتُ عَلَیْهِ هَذِهِ اَلْآیَهَ فَقَالَ: إِنْ کَانَ مُحَمَّدُ قَالَهُ فَنِعْمَ مَا قَالَهُ، وَ إِنْ قَالَهُ رَبُّهُ فَنِعْمَ مَا قَالَ، فَأَنْزَلَ اَللَّهُ: «أَ فَرَأَیْتَ اَلَّذِی تَوَلّی `وَ أَعْطی قَلِیلاً» یَعْنِی قَوْلَهُ نِعْمَ مَا قَالَ، وَ مَعْنَی قَوْلِهِ: «وَ أَکْدَی» أَنَّهُ لَمْ یُقِمْ عَلَی مَا قَالَهُ وَ قَطَعَهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 78 )
ص : 1473
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ هِلاَلٍ عَنْ عُقْبَهَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : عَنْ رَجُلٍ صَلَّی صَلاَهَ اَللَّیْلِ وَ أَوْتَرَ وَ ذَکَرَ أَنَّهُ نَسِیَ رَکْعَتَیْنِ مِنْ صَلاَتِهِ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یَقُومُ فَیُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ اَلَّتِی نَسِیَ مَکَانَهُ ثُمَّ یُوتِرُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 230 )
ص : 1474
10279-6 الکافی ،1/6/178/6 الاثنان عن الوشاء عن أبان التهذیب ،1/99/240/8 الحسین عن فضاله و القاسم عن أبان عن البصری قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن الرجل یتخذ أمه أو أباه أو أخاه أو أخته عبیدا فقال أما الأخت فقد عتقت حین یملکها و أما الأخ فیسترقه و أما الأبوان فقد عتقا حین یملکهما قال و سألته عن المرأه ترضع عبدها أ تتخذه عبدا قال تعتقه و هی کارهه.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 650 )
ص : 1475
رُوِیَ أَنَّ سُلَیْمَانَ بْنَ دَاوُدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ مُعَسْکَرُهُ مِائَهَ فَرْسَخٍ فِی مِائَهِ فَرْسَخٍ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ لِلْجِنِّ وَ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ لِلْإِنْسِ وَ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ لِلطَّیْرِ وَ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ لِلْوَحْشِ وَ کَانَ لَهُ أَلْفُ بَیْتٍ مِنْ قَوَارِیرَ عَلَی اَلْخُشُبِ فِیهَا ثَلاَثُمِائَهِ مَنْکُوحَهٍ وَ سَبْعُمِائَهِ سُرِّیَّهٍ وَ قَدْ نَسَجَتِ اَلْجِنُّ لَهُ بِسَاطاً مِنْ ذَهَبٍ وَ إِبْرِیسَمٍ فَرْسَخَانِ فِی فَرْسَخٍ وَ کَانَ یُوضَعُ مِنْبَرُهُ فِی وَسَطِهِ وَ هُوَ مِنْ ذَهَبٍ فَیَقْعُدُ عَلَیْهِ وَ حَوْلَهُ سِتُّمِائَهِ أَلْفِ کُرْسِیٍّ مِنْ ذَهَبٍ وَ فِضَّهٍ - فَیَقْعُدُ اَلْأَنْبِیَاءُ عَلَی کَرَاسِیِّ اَلذَّهَبِ وَ اَلْعُلَمَاءُ عَلَی کَرَاسِیِّ اَلْفِضَّهِ وَ حَوْلَهُ اَلنَّاسُ وَ حَوْلَ اَلنَّاسِ اَلْجِنُّ وَ اَلشَّیَاطِینُ وَ تُظِلُّهُ اَلطَّیْرُ بِأَجْنِحَتِهَا حَتَّی لاَ تَقَعَ عَلَیْهِ اَلشَّمْسُ وَ تَرْفَعُ رِیحُ اَلصَّبَا اَلْبِسَاطَ فَتَسِیرُ بِهِ مَسِیرَهَ شَهْرٍ فِی یَوْمٍ. وَ رُوِیَ أن [أَنَّهُ] کَانَ یَأْمُرُ اَلرِّیحَ اَلْعَاصِفَ یُسَیِّرُهُ وَ اَلرُّخَاءَ یَحْمِلُهُ فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ وَ هُوَ یَسِیرُ بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ أَنِّی قَدْ زِدْتُ فِی مُلْکِکَ أَنْ لاَ یَتَکَلَّمَ أَحَدٌ بِشَیْءٍ إِلاَّ أَلْقَتْهُ اَلرِّیحُ فِی سَمْعِکَ فَیُحْکَی أَنَّهُ مَرَّ بِحَرَّاثٍ فَقَالَ لَقَدْ أُوتِیَ اِبْنُ دَاوُدَ مُلْکاً عَظِیماً فَأَلْقَاهُ اَلرِّیحُ فِی أُذُنِهِ فَنَزَلَ وَ مَشَی إِلَی اَلْحَرَّاثِ وَ قَالَ إِنَّمَا مَشَیْتُ إِلَیْکَ لِئَلاَّ تَتَمَنَّی مَا لاَ تَقْدِرُ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ لَتَسْبِیحَهٌ وَاحِدَهٌ یَقْبَلُهَا اَللَّهُ تَعَالَی خَیْرٌ مِمَّا أُوتِیَ آلُ دَاوُدَ - وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ لِأَنَّ ثَوَابَ اَلتَّسْبِیحَهِ یَبْقَی وَ مُلْکَ سُلَیْمَانَ یَفْنَی.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 261 )
در روایت آمده است: 671-«لشکرگاه حضرت سلیمان بن داود-علیه السّلام-صد فرسخ در صد فرسخ بود که بیست و پنج فرسخش برای جنّها،بیست و پنج فرسخش برای انسانها، بیست و پنج فرسخش برای پرندگان و بیست و پنج فرسخش برای حیوانات بود. و جناب سلیمان-علیه السّلام-هزار خانه از شیشه داشت که بر چوب بنا شده بودند،در میان این خانه ها سیصد زن و هفتصد کنیز بسر می بردند،جنها برای آن حضرت فرشی از طلا و ابریشم بافته بودند به اندازۀ دو فرسخ در یک فرسخ که منبر طلایی آن حضرت را در وسط این فرش قرار می دادند،سلیمان نبی در حالی بر روی منبر می نشست که گرداگردش ششصد هزار کرسی از طلا و نقره قرار داشت، انبیا بر کرسی طلا و علما بر کسی نقره،تکیه می دادند و گردش مردم بودند و گرد مردم جنّها و شیاطین،در این حال پرندگان،بالهایشان را می گشودند تا خورشید آنان را نیازارد،باد صبا این بساط را بر می داشت و مسیر یک ماه را یک روزه طی می نمود. روایت شده که به باد فرمان می داد تا آن بساط را برداشته،حرکتش دهد. خداوند متعال وحی فرستاد-در حالی که او بین آسمان و زمین در حال سیر بود-که من بر حکومت تو این را افزودم که هیچ کسی سخنی نگوید مگر آنکه باد آن را به گوش تو برساند،پس حکایت شده است که آن حضرت از کشاورزی گذشت که می گفت:فرزند داود حکومت با عظمتی دارد(تا این را گفت)باد آن سخن را به گوش سلیمان رساند،سلیمان فرود آمد و به سوی آن کشاورز رفت و گفت:من آمدم تا(به تو بگویم:)آنچه را که بر آن قدرت نداری،آرزو مکن،سپس فرمود: یک تسبیح تو که مورد قبول خداوند متعال قرار گیرد از آنچه به خاندان داود داده شده،بهتر است».و در حدیث دیگر آمده است:«ثواب تسبیح برای تو می ماند،اما حکومت سلیمان از بین می رود».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 440 )
حکایت شده که لشکرگاه حضرت سلیمان بن داود علیه السّلام صد فرسنگ در صد فرسنگ بوده است.بیست و پنج فرسنگ برای طایفه جن و بیست و پنج فرسنگ برای انسانها و بیست و پنج فرسنگ برای پرندگان و بیست و پنج فرسنگ برای حیوانات وحشی و آن حضرت هزار کاخ شیشه ای بر روی چوب داشت که سیصد زن در آن بودند و هفتصد کنیز مخصوص داشت و اجنه برای او فرشی از طلا و ابریشم بافته بودند که دو فرسنگ در یک فرسنگ بود و منبر طلایی وی را در وسط آن می گذاشتند و حضرت بر آن می نشست و در کنارش ششصد هزار صندلی طلا و نقره بود و پیامبران بر صندلیهای طلا می نشستند و علما بر صندلیهای نقره قرار می گرفتند و در اطراف ایشان مردم بودند و در اطراف مردم اجنّه و شیاطین حضور داشتند و پرندگان با بالهایشان بر ایشان سایه می انداختند تا آنکه خورشید بر آنها نتابد و باد صبا بساط(فرش) سلیمان(علیه السّلام)را بلند می کرد و در روز به اندازه یک ماه راه می رفتند.و روایت شده است که طوفان آن را حرکت می داد و باد آرام آن را به دوش می کشید خدای تعالی در حال سیر بین آسمان و زمین به حضرت سلیمان(علیه السّلام)فرمود که من بر سلطنت تو اضافه کردم به اینکه هر کس سخنی بگوید باد به گوش تو برساند.حکایت شد که آن حضرت به کشاورزی رسید کشاورز گفت:به پسر داود سلطنت بزرگی داده شده است!باد صدای آن مرد را به گوش حضرت سلیمان رسانید.سلیمان پایین آمد و به پیش مرد کشاورز رفت و گفت:من پیش تو آمدم که مبادا چیزی را که تو بر آن قدرت نداری از خدا بخواهی!سپس فرمود:تسبیحی را که خدای تعالی آن را بپذیرد بهتر از آن سلطنتی است که به پسر داود داده شده است.و در حدیث دیگر آمده است:زیرا ثواب تسبیح می ماند و پادشاهی سلیمان از بین می رود.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 215 )
ص : 1476
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ عَنْ شُعَیْبٍ اَلْعَقَرْقُوفِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: کُنْتُ بَیْنَ یَدَیْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ جَالِساً وَ قَدْ سَأَلَهُ سَائِلٌ فَقَالَ: جُعِلْتُ فِدَاکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ مِنْ أَیْنَ لَحِقَ اَلشَّقَاءُ أَهْلَ اَلْمَعْصِیَهِ حَتَّی حَکَمَ لَهُمْ فِی عِلْمِهِ بِالْعَذَابِ عَلَی عَمَلِهِمْ؟ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَیُّهَا اَلسَّائِلُ - حُکْمُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ یَقُومُ لَهُ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِهِ بِحَقِّهِ، فَلَمَّا حَکَمَ بِذَلِکَ وَهَبَ لِأَهْلِ مَحَبَّتِهِ اَلْقُوَّهَ عَلَی مَعْرِفَتِهِ، وَ وَضَعَ عَنْهُمْ ثِقْلَ اَلْعَمَلِ بِحَقِیقَهِ مَا هُمْ أَهْلُهُ، وَ وَهَبَ لِأَهْلِ اَلْمَعْصِیَهِ اَلْقُوَّهَ عَلَی مَعْصِیَتِهِمْ لِسَبْقٍ فِیهِمْ، وَ مَنَعَهُمْ إِطَاقَهَ اَلْقَبُولِ مِنْهُ، فَوَاقَعُوا مَا سَبَقَ لَهُمْ فِی عِلْمِهِ وَ لَمْ یَقْدِرُوا أَنْ یَأْتُوا حَالاً تُنْجِیهِمْ مِنْ عَذَابِهِ، لِأَنَّ عِلْمَهُ أَوْلَی بِحَقِیقَهِ اَلتَّصْدِیقِ، وَ هُوَ مَعْنَی شَاءَ مَا شَاءَ وَ هُوَ سِرُّهُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 396 )
ص : 1477
10811-1 الکافی ،1/1/105/4 الخمسه و محمد عن أحمد عن ابن أبی عمیر عن حماد عن الحلبی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام أنه قال: فی رجل احتلم أول اللیل أو أصاب من أهله ثم نام متعمدا فی شهر رمضان حتی أصبح قال یتم صومه ذلک ثم یقضیه إذا أفطر شهر رمضان و یستغفر ربه.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 259 )
ص : 1478
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَرْبَعَهٌ لاَ قَطْعَ عَلَیْهِمْ اَلْمُخْتَلِسُ وَ اَلْغُلُولُ وَ مَنْ سَرَقَ مِنَ اَلْغَنِیمَهِ وَ سَرِقَهُ اَلْأَجِیرِ لِأَنَّهَا خِیَانَهٌ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 241 )
ص : 1479
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اَللَّهُ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ هِلاَلٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ وَهْبٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَاسْتَمْسِکْ بِالَّذِی أُوحِیَ إِلَیْکَ قَالَ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 544 )
ص : 1480
م، [تفسیر الإمام علیه السلام ] : لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ: ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُکُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِکَ فَهِیَ کَالْحِجارَهِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَهً فِی حَقِّ اَلْیَهُودِ وَ اَلنَّوَاصِبِ قَالُوا لَهُ یَا مُحَمَّدُ زَعَمْتَ أَنَّهُ مَا فِی قُلُوبِنَا شَیْءٌ مِنْ مُوَاسَاهِ اَلْفُقَرَاءِ وَ مُعَاوَنَهِ اَلضُّعَفَاءِ وَ اَلنَّفَقَهِ فِی إِبْطَالِ اَلْبَاطِلِ وَ إِحْقَاقِ اَلْحَقِّ وَ أَنَّ اَلْأَحْجَارَ أَلْیَنُ مِنْ قُلُوبِنَا وَ أَطْوَعُ لِلَّهِ مِنَّا وَ هَذِهِ اَلْجِبَالُ بِحَضْرَتِنَا فَهَلُمَّ بِنَا إِلَی بَعْضِهَا فَاسْتَشْهِدْهُ عَلَی تَصْدِیقِکَ وَ تَکْذِیبِنَا فَإِنْ نَطَقَ بِتَصْدِیقِکَ فَأَنْتَ اَلْمُحِقُّ یَلْزَمُنَا اِتِّبَاعُکَ وَ إِنْ نَطَقَ بِتَکْذِیبِکَ أَوْ صَمَتَ فَلَمْ یَرُدَّ جَوَابَکَ فَاعْلَمْ أَنَّکَ اَلْمُبْطِلُ فِی دَعْوَاکَ اَلْمُعَانِدُ لِهَوَاکَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَعَمْ هَلُمُّوا بِنَا إِلَی أَیِّهَا شِئْتُمْ فَأَسْتَشْهِدَهُ لِیَشْهَدَ لِی عَلَیْکُمْ فَخَرَجُوا إِلَی أَوْعَرِ جَبَلٍ رَأَوْهُ فَقَالُوا یَا مُحَمَّدُ هَذَا اَلْجَبَلُ فَاسْتَشْهِدْهُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلْجَبَلِ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِجَاهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلَّذِینَ بِذِکْرِ أَسْمَائِهِمْ خَفَّفَ اَللَّهُ اَلْعَرْشَ عَلَی کَوَاهِلِ ثَمَانِیَهٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ بَعْدَ أَنْ لَمْ یَقْدِرُوا عَلَی تَحْرِیکِهِ وَ هُمْ خَلْقٌ کَثِیرٌ لاَ یَعْرِفُ عَدَدَهُمْ إِلاَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلَّذِینَ بِذِکْرِ أَسْمَائِهِمْ تَابَ اَللَّهُ عَلَی آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ غَفَرَ خَطِیئَتَهُ وَ أَعَادَهُ إِلَی مَرْتَبَتِهِ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلَّذِینَ بِذِکْرِ أَسْمَائِهِمْ وَ سُؤَالِ اَللَّهِ بِهِمْ رَفَعَ إِدْرِیسَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْجَنَّهِ مَکَاناً عَلِیّاً لَمَّا شَهِدْتَ لِمُحَمَّدٍ بِمَا أَوْدَعَکَ اَللَّهُ بِتَصْدِیقِهِ عَلَی هَؤُلاَءِ اَلْیَهُودِ فِی ذِکْرِ قَسَاوَهِ قُلُوبِهِمْ وَ تَکْذِیبِهِمْ فِی جَحْدِهِمْ لِقَوْلِ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ فَتَحَرَّکَ اَلْجَبَلُ وَ تَزَلْزَلَ وَ فَاضَ عَنْهُ اَلْمَاءُ وَ نَادَی یَا مُحَمَّدُ أَشْهَدُ أَنَّکَ رَسُولُ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ وَ سَیِّدُ اَلْخَلاَئِقِ أَجْمَعِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّ قُلُوبَ هَؤُلاَءِ اَلْیَهُودِ کَمَا وَصَفْتَ أَقْسَی مِنَ اَلْحِجَارَهِ لاَ یَخْرُجُ مِنْهَا خَیْرٌ کَمَا قَدْ یَخْرُجُ مِنَ اَلْحِجَارَهِ اَلْمَاءُ سَیْلاً أَوْ تَفَجُّراً وَ أَشْهَدُ أَنَّ هَؤُلاَءِ کَاذِبُونَ عَلَیْکَ فِیمَا بِهِ یَقْذِفُونَکَ مِنَ اَلْفِرْیَهِ عَلَی رَبِّ اَلْعَالَمِینَ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَسْأَلُکَ أَیُّهَا اَلْجَبَلُ أَ أَمَرَکَ اَللَّهُ تَعَالَی بِطَاعَتِی فِیمَا أَلْتَمِسُهُ مِنْکَ بِجَاهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلَّذِینَ بِهِمْ نَجَّی اَللَّهُ تَعَالَی نُوحاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلْکَرْبِ اَلْعَظِیمِ وَ بَرَّدَ اَللَّهُ اَلنَّارَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ جَعَلَهَا عَلَیْهِ سَلاَماً وَ مَکَّنَهُ فِی جَوْفِ اَلنَّارِ عَلَی سَرِیرٍ وَ فِرَاشٍ وَثِیرٍ لَمْ یَرَ ذَلِکَ اَلطَّاغِیَهُ مِثْلَهُ لِأَحَدٍ مِنْ مُلُوکِ اَلْأَرْضِ أَجْمَعِینَ فَأَنْبَتَتْ حَوَالَیْهِ مِنَ اَلْأَشْجَارِ اَلْخَضِرَهِ اَلنَّضِرَهِ اَلنَّزِهَهِ وَ غَمَرَ مَا حَوْلَهُ مِنْ أَنْوَاعِ اَلنُّورِ بِمَا لاَ یُوجَدُ إِلاَّ فِی فُصُولٍ أَرْبَعَهٍ مِنَ اَلسَّنَهِ قَالَ اَلْجَبَلُ بَلَی أَشْهَدُ لَکَ یَا مُحَمَّدُ بِذَلِکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ لَوِ اِقْتَرَحْتَ عَلَی رَبِّکَ أَنْ یَجْعَلَ رِجَالَ اَلدُّنْیَا قِرَداً وَ خَنَازِیرَ لَفَعَلَ أَوْ یَجْعَلَهُمْ مَلاَئِکَهً لَفَعَلَ وَ أَنْ یُقَلِّبَ اَلنِّیرَانَ جَلِیداً وَ اَلْجَلِیدَ نِیرَاناً لَفَعَلَ أَوْ یُهْبِطَ اَلسَّمَاءَ إِلَی اَلْأَرْضِ أَوْ یَرْفَعَ اَلْأَرْضَ إِلَی اَلسَّمَاءِ لَفَعَلَ أَوْ یُصَیِّرَ أَطْرَافَ اَلْمَشَارِقِ وَ اَلْمَغَارِبِ وَ اَلْوِهَادِ کُلِّهَا صُرَّهً کَصُرَّهِ اَلْکِیسِ لَفَعَلَ وَ أَنَّهُ قَدْ جَعَلَ اَلْأَرْضَ وَ اَلسَّمَاءَ طَوْعَکَ وَ اَلْجِبَالَ وَ اَلْبِحَارَ تَنْصَرِفُ بِأَمْرِکَ وَ سَائِرَ مَا خَلَقَ اَللَّهُ مِنَ اَلرِّیَاحِ وَ اَلصَّوَاعِقِ وَ جَوَارِحِ اَلْإِنْسَانِ وَ أَعْضَاءِ اَلْحَیَوَانِ لَکَ مُطِیعَهً وَ مَا أَمَرْتَهَا بِهِ مِنْ شَیْءٍ اِئْتَمَرَتْ فَقَالَتِ اَلْیَهُودُ یَا مُحَمَّدُ أَ عَلَیْنَا تُشَبِّهُ وَ تُلَبِّسُ قَدْ أَجْلَسْتَ مَرَدَهً مِنْ أَصْحَابِکَ خَلْفَ صُخُورِ هَذَا اَلْجَبَلِ فَهُمْ یَنْطِقُونَ بِهَذَا اَلْکَلاَمِ وَ نَحْنُ لاَ نَدْرِی أَ نَسْمَعُ مِنَ اَلرِّجَالِ أَمْ مِنَ اَلْجِبَالِ لاَ یَغْتَرُّ بِمِثْلِ هَذَا إِلاَّ ضُعَفَاؤُکَ اَلَّذِینَ تَبَحْبَحُ فِی عُقُولِهِمْ فَإِنْ کُنْتَ صَادِقاً فَتَنَحَّ مِنْ مَوْضِعِکَ هَذَا إِلَی ذَلِکَ اَلْقَرَارِ وَ أْمُرْ هَذَا اَلْجَبَلَ أَنْ یَنْقَلِعَ مِنْ أَصْلِهِ فَیَسِیرَ إِلَیْکَ إِلَی هُنَاکَ فَإِذَا حَضَرَکَ وَ نَحْنُ نُشَاهِدُهُ فَأْمُرْهُ أَنْ یَنْقَطِعَ نِصْفَیْنِ مِنِ اِرْتِفَاعِ سَمْکِهِ ثُمَّ تَرْتَفِعَ اَلسُّفْلَی مِنْ قِطْعَتِهِ فَوْقَ اَلْعُلْیَا وَ تَنْخَفِضَ اَلْعُلْیَا تَحْتَ اَلسُّفْلَی فَإِذَا أَصْلُ اَلْجَبَلِ قُلَّتُهُ وَ قُلَّتُهُ أَصْلُهُ لِنَعْلَمَ أَنَّهُ مِنَ اَللَّهِ لاَ یَتَّفِقُ بِمُوَاطَأَهٍ وَ لاَ بِمُعَاوَنَهِ مُمَوِّهِینَ مُتَمَرِّدِینَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَشَارَ إِلَی حَجَرٍ فِیهِ قَدْرِ خَمْسَهِ أَرْطَالٍ یَا أَیُّهَا اَلْحَجَرُ تَدَحْرَجْ فَتَدَحْرَجَ فَقَالَ لِمُخَاطِبِهِ خُذْهُ وَ قَرِّبْهُ مِنْ أُذُنِکَ فَسَیُعِیدُ عَلَیْکَ مَا سَمِعْتَ فَإِنَّ هَذَا جُزْءٌ مِنْ ذَلِکَ اَلْجَبَلِ فَأَخَذَهُ اَلرَّجُلُ فَأَدْنَاهُ إِلَی أُذُنِهِ فَنَطَقَ اَلْحَجَرُ بِمِثْلِ مَا نَطَقَ بِهِ اَلْجَبَلُ أَوَّلاً مِنْ تَصْدِیقِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ فِیمَا ذَکَرَهُ عَنْ قُلُوبِ اَلْیَهُودِ فِیمَا أَخْبَرَ بِهِ مِنْ أَنَّ نَفَقَاتِهِمْ فِی دَفْعِ أَمْرِ مُحَمَّدٍ بَاطِلٌ وَ وَبَالٌ عَلَیْهِمْ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ سَمِعْتَ هَذَا أَ خَلْفَ هَذَا اَلْحَجَرِ أَحَدٌ یُکَلِّمُکَ یُوهِمُکَ أَنَّهُ اَلْحَجَرُ یُکَلِّمُکَ قَالَ لاَ فَأْتِنِی بِمَا اِقْتَرَحْتُ فِی اَلْجَبَلِ فَتَبَاعَدَ رَسُولُ اَللَّهِ إِلَی فَضَاءٍ وَاسِعٍ ثُمَّ نَادَی اَلْجَبَلَ یَا أَیُّهَا اَلْجَبَلُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلَّذِینَ بِجَاهِهِمْ وَ مَسْأَلَهِ عِبَادِ اَللَّهِ بِهِمْ أَرْسَلَ اَللَّهُ عَلَی قَوْمِ عَادٍ رِیحاً صَرْصَراً عَاتِیَهً تَنْزِعُ اَلنّاسَ کَأَنَّهُمْ أَعْجازُ نَخْلٍ خاوِیَهٍ وَ أَمَرَ جَبْرَئِیلَ أَنْ یَصِیحَ صَیْحَهً فِی قَوْمِ صَالِحٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّی صَارُوا کَهَشِیمِ اَلْمُحْتَظِرِ لَمَّا اِنْقَلَعْتَ مِنْ مَکَانِکَ بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ جِئْتَ إِلَی حَضْرَتِی هَذِهِ وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی اَلْأَرْضِ بَیْنَ یَدَیْهِ فَتَزَلْزَلَ اَلْجَبَلُ وَ سَارَ کَالْقَارِحِ اَلْهِمْلاَجِ حَتَّی دَنَا مِنْ إِصْبَعِهِ أَصْلُهُ فَلَزِقَ بِهَا وَ وَقَفَ وَ نَادَی هَا أَنَا ذَا سَامِعٌ لَکَ مُطِیعٌ یَا رَسُولَ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ وَ إِنْ رَغِمَتْ أُنُوفُ هَؤُلاَءِ اَلْمُعَانِدِینَ فَأْمُرْنِی آتَمِرْ بِأَمْرِکَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ هَؤُلاَءِ اِقْتَرَحُوا عَلَیَّ أَنْ آمُرَکَ أَنْ تَنْقَلِعَ مِنْ أَصْلِکَ فَتَصِیرَ نِصْفَیْنِ ثُمَّ یَنْحَطَّ أَعْلاَکَ وَ یَرْتَفِعَ أَسْفَلُکَ فَتَصِیرَ ذِرْوَتُکَ أَصْلَکَ وَ أَصْلُکَ ذِرْوَتَکَ فَقَالَ اَلْجَبَلُ أَ فَتَأْمُرُنِی بِذَلِکَ یَا رَسُولَ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ قَالَ بَلَی فَانْقَطَعَ نِصْفَیْنِ وَ اِنْحَطَّ أَعْلاَهُ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ اِرْتَفَعَ أَسْفَلُهُ فَوْقَ أَعْلاَهُ فَصَارَ فَرْعُهُ أَصْلَهُ وَ أَصْلُهُ فَرْعَهُ ثُمَّ نَادَی اَلْجَبَلُ مَعَاشِرَ اَلْیَهُودِ هَذَا اَلَّذِی تَرَوْنَ دُونَ مُعْجِزَاتِ مُوسَی اَلَّذِی تَزْعُمُونَ أَنَّکُمْ بِهِ تُؤْمِنُونَ فَنَظَرَ اَلْیَهُودُ بَعْضُهُمْ إِلَی بَعْضٍ فَقَالَ بَعْضٌ مَا عَنْ هَذَا مَحِیصٌ وَ قَالَ آخَرُونَ مِنْهُمْ هَذَا رَجُلٌ مَبْخُوتٌ مُؤْتَی لَهُ وَ اَلْمَبْخُوتُ تُؤْتَی لَهُ اَلْعَجَائِبُ وَ لاَ یَغُرَّنَّکُمْ مَا تُشَاهِدُونَ فَنَادَاهُمُ اَلْجَبَلُ یَا أَعْدَاءَ اَللَّهِ قَدْ أَبْطَلْتُمْ بِمَا تَقُولُونَ نُبُوَّهَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَلاَّ قُلْتُمْ لِمُوسَی إِنَّ قَلْبَ اَلْعَصَا ثُعْبَاناً وَ اِنْفِلاَقَ اَلْبَحْرِ طُرُقاً وَ وُقُوفَ اَلْجَبَلِ کَالظُّلَّهِ فَوْقَکُمْ إِنَّمَا تأتی [تُؤْتَی] لَکَ لِأَنَّکَ مُؤَاتًی لَکَ یَأْتِیکَ جَدُّکَ بِالْعَجَائِبِ فَلاَ یَغُرُّنَا مَا نُشَاهِدُهُ فَأَلْقَمَتْهُمُ اَلْجِبَالُ بِمَقَالَتِهَا اَلصُّخُورَ وَ لَزِمَتْهُمْ حُجَّهُ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: أَ فَتَطْمَعُونَ أَنْ یُؤْمِنُوا لَکُمْ وَ قَدْ کانَ فَرِیقٌ مِنْهُمْ یَسْمَعُونَ کَلامَ اَللّهِ ثُمَّ یُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ ما عَقَلُوهُ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ `وَ إِذا لَقُوا اَلَّذِینَ آمَنُوا قالُوا آمَنّا وَ إِذا خَلا بَعْضُهُمْ إِلی بَعْضٍ قالُوا أَ تُحَدِّثُونَهُمْ بِما فَتَحَ اَللّهُ عَلَیْکُمْ لِیُحَاجُّوکُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّکُمْ أَ فَلا تَعْقِلُونَ `أَ وَ لا یَعْلَمُونَ أَنَّ اَللّهَ یَعْلَمُ ما یُسِرُّونَ وَ ما یُعْلِنُونَ قَالَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَلَمَّا بَهَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَؤُلاَءِ اَلْیَهُودَ بِمُعْجِزَتِهِ وَ قَطَعَ مَعَاذِیرَهُمْ بِوَاضِحِ دَلاَلَتِهِ لَمْ یُمْکِنْهُمْ مُرَاجَعَتُهُمْ فِی حُجَّتِهِ وَ لاَ إِدْخَالُ اَلتَّلْبِیسِ عَلَیْهِ مِنْ مُعْجِزَتِهِ قَالُوا یَا مُحَمَّدُ قَدْ آمَنَّا بِأَنَّکَ اَلرَّسُولُ اَلْهَادِی اَلْمَهْدِیُّ وَ أَنَّ عَلِیّاً أَخُوکَ هُوَ اَلْوَلِیُّ وَ اَلْوَصِیُّ وَ کَانُوا إِذَا خَلَوْا بِالْیَهُودِ اَلْآخَرِینَ یَقُولُونَ لَهُمْ إِنَّ إِظْهَارَنَا لَهُ اَلْإِیمَانَ بِهِ أَمْکَنُ لَنَا مِنْ مَکْرُوهِهِ وَ أَعْوَنُ لَنَا عَلَی اِصْطِلاَمِهِ وَ اِصْطِلاَمِ أَصْحَابِهِ لِأَنَّهُمْ عِنْدَ اِعْتِقَادِهِمْ أَنَّنَا مِنْهُمْ یَقِفُونَنَا عَلَی أَسْرَارِهِمْ وَ لاَ یَکْتُمُونَنَا شَیْئاً فَنُطْلِعُ عَلَیْهِمْ أَعْدَاءَهُمْ فَیَقْصِدُونَ أَذَاهُمْ بِمُعَاوَنَتِنَا وَ مُظَاهَرَتِنَا فِی أَوْقَاتِ اِشْتِغَالِهِمْ وَ اِضْطِرَابِهِمْ وَ فِی أَحْوَالِ تَعَذُّرِ اَلْمُدَافَعَهِ وَ اَلاِمْتِنَاعِ مِنَ اَلْأَعْدَاءِ عَلَیْهِمْ وَ کَانُوا مَعَ ذَلِکَ یُنْکِرُونَ عَلَی سَائِرِ اَلْیَهُودِ اَلْإِخْبَارَ لِلنَّاسِ عَمَّا کَانُوا یُشَاهِدُونَهُ مِنْ آیَاتِهِ وَ یُعَایِنُونَهُ مِنْ مُعْجِزَاتِهِ فَأَظْهَرَ اَللَّهُ تَعَالَی مُحَمَّداً رَسُولَهُ عَلَی سُوءِ اِعْتِقَادَاتِهِمْ وَ قُبْحِ دَخِیلاَتِهِمْ وَ عَلَی إِنْکَارِهِمْ عَلَی مَنِ اِعْتَرَفَ بِمَا شَاهَدَهُ مِنْ آیَاتِ مُحَمَّدٍ وَ وَاضِحَاتِ بَیِّنَاتِهِ وَ بَاهِرَاتِ مُعْجِزَاتِهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ أَ فَتَطْمَعُونَ أَنْتَ وَ أَصْحَابُکَ مِنْ عَلِیٍّ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ أَنْ یُؤْمِنُوا لَکُمْ هَؤُلاَءِ اَلْیَهُودُ اَلَّذِینَ هُمْ بِحُجَجِ اَللَّهِ قَدْ بَهَرْتُمُوهُمْ وَ بِآیَاتِ اَللَّهِ وَ دَلاَئِلِهِ اَلْوَاضِحَهِ قَدْ قَهَرْتُمُوهُمْ أَنْ یُؤْمِنُوا لَکُمْ یُصَدِّقُوکُمْ بِقُلُوبِهِمْ وَ یُبْدُوا فِی اَلْخَلَوَاتِ لِشَیَاطِینِهِمْ شَرَائِفَ أَحْوَالِکُمْ وَ قَدْ کانَ فَرِیقٌ مِنْهُمْ یَعْنِی مِنْ هَؤُلاَءِ اَلْیَهُودِ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ یَسْمَعُونَ کَلامَ اَللّهِ فِی أَصْلِ جَبَلِ طُورِ سَیْنَاءَ وَ أَوَامِرَهُ وَ نَوَاهِیَهُ ثُمَّ یُحَرِّفُونَهُ عَمَّا سَمِعُوهُ إِذَا أَدَّوْهُ إِلَی مَنْ وَرَاءَهُمْ مِنْ سَائِرِ بَنِی إِسْرَائِیلَ مِنْ بَعْدِ ما عَقَلُوهُ وَ عَلِمُوا أَنَّهُمْ فِیمَا یَقُولُونَهُ کَاذِبُونَ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ فِی قَلْبِهِمْ کَاذِبُونَ وَ ذَلِکَ أَنَّهُمْ لَمَّا سَارُوا مَعَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اَلْجَبَلِ فَسَمِعُوا کَلاَمَ اَللَّهِ وَ وَقَفُوا عَلَی أَوَامِرِهِ وَ نَوَاهِیهِ رَجَعُوا فَأَدَّوْهُ إِلَی مَنْ بَعْدَهُمْ فَشَقَّ عَلَیْهِمْ فَأَمَّا اَلْمُؤْمِنُونَ مِنْهُمْ فَثَبَتُوا عَلَی إِیمَانِهِمْ وَ صَدَقُوا فِی نِیَّاتِهِمْ وَ أَمَّا أَسْلاَفُ هَؤُلاَءِ اَلْیَهُودِ اَلَّذِینَ نَافَقُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی هَذِهِ اَلْقِصَّهِ فَإِنَّهُمْ قَالُوا لِبَنِی إِسْرَائِیلَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی قَالَ لَنَا هَذَا وَ أَمَرَنَا بِمَا ذَکَرْنَاهُ لَکُمْ وَ نَهَانَا وَ أَتْبَعَ ذَلِکَ بِأَنَّکُمْ إِنْ صَعُبَ عَلَیْکُمْ مَا أَمَرْتُکُمْ بِهِ فَلاَ عَلَیْکُمْ أَنْ لاَ تَفْعَلُوهُ وَ إِنْ صَعُبَ مَا عَنْهُ نَهَیْتُکُمْ فَلاَ عَلَیْکُمْ أَنْ تَرْتَکِبُوهُ وَ تُوَاقِعُوهُ هَذَا وَ هُمْ یَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ بِقَوْلِهِمْ هَذَا کَاذِبُونَ ثُمَّ أَظْهَرَ اَللَّهُ نِفَاقَهُمْ عَلَی اَلْآخَرِینَ مَعَ جَهْلِهِمْ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِذا لَقُوا اَلَّذِینَ آمَنُوا قالُوا آمَنّا کَانُوا إِذَا لَقُوا سَلْمَانَ وَ اَلْمِقْدَادَ وَ أَبَا ذَرٍّ وَ عَمَّاراً قَالُوا آمَنَّا کَإِیْمَانِکُمْ إِیمَاناً بِنُبُوَّهِ مُحَمَّدٍ مَقْرُوناً بِالْإِیمَانِ بِإِمَامَهِ أَخِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ بِأَنَّهُ أَخُوهُ اَلْهَادِی وَ وَزِیرُهُ اَلْمُوَافِی وَ خَلِیفَتُهُ عَلَی أُمَّتِهِ وَ مُنْجِزُ عِدَتِهِ وَ اَلْوَافِی بِذِمَّتِهِ وَ اَلنَّاهِضُ بِأَعْبَاءِ سِیَاسَتِهِ وَ قَیِّمُ اَلْخَلْقِ اَلذَّائِدُ لَهُمْ عَنْ سَخَطِ اَلرَّحْمَنِ اَلْمُوجِبُ لَهُمْ إِنْ أَطَاعُوهُ رِضَی اَلرَّحْمَنِ وَ أَنَّ خَلَفَاءَهُ مِنْ بَعْدِهِ هُمُ اَلنُّجُومُ اَلزَّاهِرَهُ وَ اَلْأَقْمَارُ اَلْمُنِیرَهُ وَ اَلشَّمُوسُ اَلْمُضِیئَهُ اَلْبَاهِرَهُ وَ أَنَّ أَوْلِیَاءَهُمْ أَوْلِیَاءُ اَللَّهِ وَ أَنَّ أَعْدَاءَهُمْ أَعْدَاءُ اَللَّهِ وَ یَقُولُ بَعْضُهُمْ نَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً صَاحِبُ اَلْمُعْجِزَاتِ وَ مُقِیمُ اَلدَّلاَلاَتِ اَلْوَاضِحَاتِ هُوَ اَلَّذِی لَمَّا تَوَاطَأَتْ قُرَیْشٌ عَلَی قَتْلِهِ وَ طَلَبُوهُ فَقْداً لِرُوحِهِ أَیْبَسَ اَللَّهُ أَیْدِیَهُمْ فَلَمْ تَعْمَلْ وَ أَرْجُلَهُمْ فَلَمْ تَنْهَضْ حَتَّی رَجَعُوا عَنْهُ خَائِبِینَ مَغْلُوبِینَ لَوْ شَاءَ مُحَمَّدٌ وَحْدَهُ قَتَلَهُمْ أَجْمَعِینَ وَ هُوَ اَلَّذِی لَمَّا جَاءَتْهُ قُرَیْشٌ وَ أَشْخَصَتْهُ إِلَی هُبَلَ لِیَحْکُمَ عَلَیْهِ بِصِدْقِهِمْ وَ کِذْبِهِ خَرَّ هُبَلُ لِوَجْهِهِ وَ شَهِدَ لَهُ بِنُبُوَّتِهِ وَ لِعَلِیٍّ أَخِیهِ بِإِمَامَتِهِ وَ لِأَوْلِیَائِهِ مِنْ بَعْدِهِ بِوِرَاثَتِهِ وَ اَلْقِیَامِ بِسِیَاسَتِهِ وَ إِمَامَتِهِ وَ هُوَ اَلَّذِی لَمَّا أَلْجَأَتْهُ قُرَیْشٌ إِلَی اَلشِّعْبِ وَ وَکَّلُوا بِبَابِهِ مَنْ یَمْنَعُ مِنْ إِیصَالِ قُوتٍ وَ مِنْ خُرُوجِ أَحَدٍ عَنْهُ خَوْفاً أَنْ یَطْلُبَ لَهُمْ قُوتاً غَذَّی هُنَاکَ کَافِرَهُمْ وَ مُؤْمِنَهُمْ أَفْضَلَ مِنَ اَلْمَنِّ وَ اَلسَّلْوَی کُلَّمَا اِشْتَهَی کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ مِنْ أَنْوَاعِ اَلْأَطْعِمَهِ اَلطَّیِّبَاتِ وَ مِنْ أَصْنَافِ اَلْحَلاَوَاتِ وَ کَسَاهُمْ أَحْسَنَ اَلْکِسْوَاتِ وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَیْنَ أَظْهُرِهِمْ إِذَا رَآهُمْ وَ قَدْ ضَاقَ لِضِیقِ فَجِّهِمْ صُدُورُهُمْ قَالَ بِیَدِهِ هَکَذَا بِیُمْنَاهُ إِلَی اَلْجِبَالِ وَ هَکَذَا بِیُسْرَاهُ إِلَی اَلْجِبَالِ وَ قَالَ لَهَا اِنْدَفِعِی فَتَنْدَفِعُ وَ تَتَأَخَّرُ حَتَّی یَصِیرُوا بِذَلِکَ فِی صَحْرَاءَ لاَ یُرَی طَرَفَاهَا ثُمَّ یَقُولُ بِیَدِهِ هَکَذَا وَ یَقُولُ أَطْلِعِی یَا أَیَّتُهَا اَلْمُودَعَاتُ لِمُحَمَّدٍ وَ أَنْصَارِهِ مَا أَوْدَعَکِهَا اَللَّهُ مِنَ اَلْأَشْجَارِ وَ اَلْأَثْمَارِ وَ أَنْوَاعِ اَلزَّهْرِ وَ اَلنَّبَاتِ فَتَطْلُعُ مِنَ اَلْأَشْجَارِ اَلْبَاسِقَهِ وَ اَلرَّیَاحِینِ اَلْمُونِقَهِ وَ اَلْخَضِرَاتِ اَلنَّزِهَهِ مَا یَتَمَتَّعُ بِهِ اَلْقُلُوبُ وَ اَلْأَبْصَارُ وَ یَتَجَلَّی بِهِ اَلْهُمُومُ وَ اَلْأَفْکَارُ وَ یَعْلَمُونَ أَنَّهُ لَیْسَ لِأَحَدٍ مِنْ مُلُوکِ اَلْأَرْضِ مِثْلُ صَحْرَائِهِمْ عَلَی مَا تَشْتَمِلُ عَلَیْهِ مِنْ عَجَائِبِ أَشْجَارِهَا وَ تَهَدُّلِ أَثْمَارِهَا وَ اِطِّرَادِ أَنْهَارِهَا وَ غَضَارَهِ رَیَاحِینِهَا وَ حُسْنِ نَبَاتِهَا وَ مُحَمَّدٌ هُوَ اَلَّذِی لَمَّا جَاءَهُ رَسُولُ أَبِی جَهْلٍ یَتَهَدَّدُهُ وَ یَقُولُ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اَلْخُیُوطَ اَلَّتِی فِی رَأْسِکَ هِیَ اَلَّتِی ضَیَّقَتْ عَلَیْکَ مَکَّهَ وَ رَمَتْ بِکَ إِلَی یَثْرِبَ وَ إِنَّهَا لاَ تَزَالُ بِکَ حَتَّی تُنْفِرَکَ وَ تَحُثَّکَ عَلَی مَا یُفْسِدُکَ وَ یُتْلِفُکَ إِلَی أَنْ تُفْسِدَهَا عَلَی أَهْلِهَا وَ تَصْلِیَهُمْ حَرَّ نَارِ تَعَدِّیکَ طَوْرَکَ وَ مَا أَرَی ذَلِکَ إِلاَّ وَ سَیَئُولُ إِلَی أَنْ تَثُورَ عَلَیْکَ قُرَیْشٌ ثَوْرَهَ رَجُلٍ وَاحِدٍ لِقَصْدِ آثَارِکَ وَ دَفْعِ ضَرَرِکَ وَ بَلاَئِکَ فَتَلْقَاهُمْ بِسُفَهَائِکَ اَلْمُغْتَرِّینَ بِکَ وَ یُسَاعِدُ عَلَی ذَلِکَ مَنْ هُوَ کَافِرٌ بِکَ مُبْغِضٌ لَکَ فَیُلْجِئُهُ إِلَی مُسَاعَدَتِکَ وَ مُظَاهَرَتِکَ خَوْفُهُ لِأَنْ یَهْلِکَ بِهَلاَکِکَ وَ یَعْطَبَ عِیَالُهُ بِعَطَبِکَ وَ یَفْتَقِرَ هُوَ وَ مَنْ یَلِیهِ بِفَقْرِکَ وَ بِفَقْرِ مُتَّبِعِیکَ إِذْ یَعْتَقِدُونَ أَنَّ أَعْدَاءَکَ إِذَا قَهَرُوکَ وَ دَخَلُوا دِیَارَهُمْ عَنْوَهً لَمْ یُفَرِّقُوا بَیْنَ مَنْ وَالاَکَ وَ عَادَاکَ وَ اِصْطَلَمُوهُمْ بِاصْطِلاَمِهِمْ لَکَ وَ أَتَوْا عَلَی عِیَالِهِمْ وَ أَمْوَالِهِمْ بِالسَّبْیِ وَ اَلنَّهْبِ کَمَا یَأْتُونَ عَلَی عِیَالِکَ وَ أَمْوَالِکَ وَ قَدْ أَعْذَرَ مَنْ أَنْذَرَ وَ بَالَغَ مَنْ أَوْضَحَ أُدِّیَتْ هَذِهِ اَلرِّسَالَهُ إِلَی مُحَمَّدٍ وَ هُوَ بِظَاهِرِ اَلْمَدِینَهِ بِحَضْرَهِ کَافَّهِ أَصْحَابِهِ وَ عَامَّهِ اَلْکُفَّارِ بِهِ مِنْ یَهُودِ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ هَکَذَا أُمِرَ اَلرَّسُولُ لِیُجَبِّنَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ یُغْرِیَ بِالْوُثُوبِ عَلَیْهِ سَائِرَ مَنْ هُنَاکَ مِنَ اَلْکَافِرِینَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلرَّسُولِ قَدْ أَطْرَیْتَ مَقَالَتَکَ وَ اِسْتَکْمَلْتَ رِسَالَتَکَ قَالَ بَلَی قَالَ فَاسْمَعِ اَلْجَوَابَ إِنَّ أَبَا جَهْلٍ بِالْمَکَارِهِ وَ اَلْعَطَبِ یَتَهَدَّدُنِی وَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ بِالنَّصْرِ وَ اَلظَّفَرِ یَعِدُنِی وَ خَبَرُ اَللَّهِ أَصْدَقُ وَ اَلْقَبُولُ مِنَ اَللَّهِ أَحَقُّ لَنْ یَضُرَّ مُحَمَّداً مَنْ یَخْذُلُهُ أَوْ یَغْضَبُ عَلَیْهِ بَعْدَ أَنْ یَنْصُرَهُ اَللَّهُ وَ یَتَفَضَّلَ بِجُودِهِ وَ کَرَمِهِ عَلَیْهِ قُلْ لَهُ یَا أَبَا جَهْلٍ إِنَّکَ رَاسَلْتَنِی بِمَا أَلْقَاهُ فِی خَلَدِکَ اَلشَّیْطَانُ وَ أَنَا أُجِیبُکَ بِمَا أَلْقَاهُ فِی خَاطِرِی اَلرَّحْمَنُ إِنَّ اَلْحَرْبَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکَ کَائِنَهٌ إِلَی تِسْعَهٍ وَ عِشْرِینَ یَوْماً وَ إِنَّ اَللَّهَ سَیَقْتُلُکَ فِیهَا بِأَضْعَفِ أَصْحَابِی وَ سَتُلْقَی أَنْتَ وَ عُتْبَهُ وَ شَیْبَهُ وَ اَلْوَلِیدُ وَ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ وَ ذَکَرَ عَدَداً مِنْ قُرَیْشٍ فِی قَلِیبِ بَدْرٍ مُقَتَّلِینَ أَقْتُلُ مِنْکُمْ سَبْعِینَ وَ آسَرُ مِنْکُمْ سَبْعِینَ أَحْمِلُهُمْ عَلَی اَلْفِدَاءِ اَلْعَظِیمِ اَلثَّقِیلِ ثُمَّ نَادَی جَمَاعَهَ مَنْ بِحَضْرَتِهِ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْیَهُودِ وَ سَائِرِ اَلْأَخْلاَطِ أَ لاَ تُحِبُّونَ أَنْ أُرِیَکُمْ مَصْرَعَ کُلٍّ مِنْ هَؤُلاَءِ هَلُمُّوا إِلَی بَدْرٍ فَإِنَّ هُنَاکَ اَلْمُلْتَقَی وَ اَلْمَحْشَرَ وَ هُنَاکَ اَلْبَلاَءَ اَلْأَکْبَرَ لِأَضَعَ قَدَمِی عَلَی مَوَاضِعِ مَصَارِعِهِمْ ثُمَّ سَتَجِدُونَهَا لاَ تَزِیدُ وَ لاَ تَنْقُصُ وَ لاَ تَتَغَیَّرُ وَ لاَ تَتَقَدَّمُ وَ لاَ تَتَأَخَّرُ لَحْظَهً وَ لاَ قَلِیلاً وَ لاَ کَثِیراً فَلَمْ یَخْفَ ذَلِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْهُمْ وَ لَمْ یُجِبْهُ إِلاَّ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَحْدَهُ وَ قَالَ نَعَمْ بِسْمِ اَللَّهِ وَ قَالَ اَلْبَاقُونَ نَحْنُ نَحْتَاجُ إِلَی مَرْکُوبٍ وَ آلاَتٍ وَ نَفَقَاتٍ فَلاَ یُمْکِنُنَا اَلْخُرُوجُ إِلَی هُنَاکَ وَ هُوَ مَسِیرَهُ أَیَّامٍ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِسَائِرِ اَلْیَهُودِ فَأَنْتُمْ مَا ذَا تَقُولُونَ قَالُوا نَحْنُ نُرِیدُ أَنْ نَسْتَقِرَّ فِی بُیُوتِنَا وَ لاَ حَاجَهَ لَنَا فِی مُشَاهَدَهِ مَا أَنْتَ فِی اِدِّعَائِهِ مُحِیلٌ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ نَصَبَ عَلَیْکُمْ فِی اَلْمَسِیرِ إِلَی هُنَاکَ اُخْطُوا خُطْوَهً وَاحِدَهً فَإِنَّ اَللَّهَ یَطْوِی اَلْأَرْضَ لَکُمْ وَ یُوصِلُکُمْ فِی اَلْخُطْوَهِ اَلثَّانِیَهِ إِلَی هُنَاکَ فَقَالَ اَلْمُؤْمِنُونَ صَدَقَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلْنَتَشَرَّفْ بِهَذِهِ اَلْآیَهِ وَ قَالَ اَلْکَافِرُونَ وَ اَلْمُنَافِقُونَ سَوْفَ نَمْتَحِنُ هَذَا اَلْکَذِبَ لِیُقْطَعَ عُذْرُ مُحَمَّدٍ وَ یَصِیرَ دَعْوَاهُ حُجَّهً عَلَیْهِ وَ فَاضِحَهً لَهُ فِی کَذِبِهِ قَالَ فَخَطَا اَلْقَوْمُ خُطْوَهً ثُمَّ اَلثَّانِیَهَ فَإِذَا هُمْ عِنْدَ بِئْرِ بَدْرٍ فَعَجِبُوا فَجَاءَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ اِجْعَلُوا اَلْبِئْرَ اَلْعَلاَمَهَ وَ اِذْرَعُوا مِنْ عِنْدِهَا کَذَا ذِرَاعاً فَذَرَعُوا فَلَمَّا اِنْتَهَوْا إِلَی آخِرِهَا قَالَ هَذَا مَصْرَعُ أَبِی جَهْلٍ یَجْرَحُهُ فُلاَنٌ اَلْأَنْصَارِیُّ وَ یُجَهِّزُ عَلَیْهِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ أَضْعَفُ أَصْحَابِی ثُمَّ قَالَ اِذْرَعُوا مِنَ اَلْبِئْرِ مِنْ جَانِبٍ آخَرَ ثُمَّ مِنْ جَانِبٍ آخَرَ کَذَا وَ کَذَا ذِرَاعاً وَ ذِرَاعاً وَ ذَکَرَ أَعْدَادَ اَلْأَذْرُعِ مُخْتَلِفَهً فَلَمَّا اِنْتَهَی کُلُّ عَدَدٍ إِلَی آخِرِهِ قَالَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذَا مَصْرَعُ عُتْبَهَ وَ ذَلِکَ مَصْرَعُ شَیْبَهَ وَ ذَلِکَ مَصْرَعُ اَلْوَلِیدِ وَ سَیُقْتَلُ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ إِلَی أَنْ سَمَّی تَمَامَ سَبْعِینَ مِنْهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ وَ سَیُؤْسَرُ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ إِلَی أَنْ ذَکَرَ سَبْعِینَ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَ صِفَاتِهِمْ وَ نَسَبَ اَلْمَنْسُوبِینَ إِلَی اَلْآبَاءِ مِنْهُمْ وَ نَسَبَ اَلْمَوَالِیَ مِنْهُمْ إِلَی مَوَالِیهِمْ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ وَقَفْتُمْ عَلَی مَا أَخْبَرْتُکُمْ بِهِ قَالُوا بَلَی قَالَ إِنَّ ذَلِکَ لَحَقٌّ کَائِنٌ إِلَی ثَمَانِیَهٍ وَ عِشْرِینَ یَوْماً مِنَ اَلْیَوْمِ فِی اَلْیَوْمِ اَلتَّاسِعِ وَ اَلْعِشْرِینَ وَعْداً مِنَ اَللَّهِ مَفْعُولاً وَ قَضَاءً حَتْماً لاَزِماً ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا مَعْشَرَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْیَهُودِ اُکْتُبُوا بِمَا سَمِعْتُمْ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ سَمِعْنَا وَ وَعَیْنَا وَ لاَ نَنْسَی فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْکِتَابَهُ أَذْکَرُ لَکُمْ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ أَیْنَ اَلدَّوَاهُ وَ اَلْکَتِفُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَلِکَ لِلْمَلاَئِکَهِ ثُمَّ قَالَ یَا مَلاَئِکَهَ رَبِّی اُکْتُبُوا مَا سَمِعْتُمْ مِنْ هَذِهِ اَلْقِصَّهِ فِی أَکْتَافٍ وَ اِجْعَلُوا فِی کُمِّ کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ کَتِفاً مِنْ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ مَعَاشِرَ اَلْمُسْلِمِینَ تَأَمَّلُوا أَکْمَامَکُمْ وَ مَا فِیهَا وَ أَخْرِجُوهُ وَ اِقْرَءُوهُ فَتَأَمَّلُوهَا فَإِذَا فِی کُمِّ کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ صَحِیفَهٌ قَرَأَهَا وَ إِذَا فِیهَا ذِکْرُ مَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی ذَلِکَ سَوَاءً لاَ یَزِیدُ وَ لاَ یَنْقُصُ وَ لاَ یَتَقَدَّمُ وَ لاَ یَتَأَخَّرُ فَقَالَ أَعِیدُوهَا فِی أَکْمَامِکُمْ تَکُنْ حُجَّهً عَلَیْکُمْ وَ شَرَفاً لِلْمُؤْمِنِینَ مِنْکُمْ وَ حُجَّهً عَلَی أَعْدَائِکُمْ فَکَانَتْ مَعَهُمْ فَلَمَّا کَانَ یَوْمُ بَدْرٍ جَرَتِ اَلْأُمُورُ کُلُّهَا بِبَدْرٍ وَ وَجَدُوهَا کَمَا قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یَزِیدُ وَ لاَ یَنْقُصُ قَابَلُوا بِهَا مَا فِی کُتُبِهِمْ فَوَجَدُوهَا کَمَا کَتَبَتْهُ اَلْمَلاَئِکَهُ فِیهَا لاَ یَزِیدُ وَ لاَ یَنْقُصُ وَ لاَ یَتَقَدَّمُ وَ لاَ یَتَأَخَّرُ فَقَبِلَ اَلْمُسْلِمُونَ ظَاهِرَهُمْ وَ وَکَلُوا بَاطِنَهُمْ إِلَی خَالِقِهِمْ فَلَمَّا أَفْضَی بَعْضُ هَؤُلاَءِ اَلْیَهُودِ إِلَی بَعْضٍ قَالُوا أَیَّ شَیْءٍ صَنَعْتُمْ أَخْبَرْتُمُوهُمْ بِمَا فَتَحَ اَللَّهُ عَلَیْکُمْ مِنَ اَلدَّلاَلاَتِ عَلَی صِدْقِ نُبُوَّهِ مُحَمَّدٍ وَ إِمَامَهِ أَخِیهِ عَلِیٍّ لِیُحَاجُّوکُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّکُمْ بِأَنَّکُمْ کُنْتُمْ قَدْ عَلِمْتُمْ هَذَا وَ شَاهَدْتُمُوهُ فَلَمْ تُؤْمِنُوا بِهِ وَ لَمْ تُطِیعُوهُ وَ قَدَرُوا بِجَهْلِهِمْ أَنَّهُمْ إِنْ لَمْ یُخْبِرُوهُمْ بِتِلْکَ اَلْآیَاتِ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ عَلَیْهِمْ حُجَّهٌ فِی غَیْرِهَا ثُمَّ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: أَ فَلا تَعْقِلُونَ أَنَّ هَذَا اَلَّذِی تُخْبِرُونَهُمْ بِهِ بِمَا فَتَحَ اَللَّهُ عَلَیْکُمْ مِنْ دَلاَئِلِ نُبُوَّهِ مُحَمَّدٍ حُجَّهٌ عَلَیْکُمْ عِنْدَ رَبِّکُمْ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَ وَ لا یَعْلَمُونَ یَعْنِی أَ وَ لاَ یَعْلَمُ هَؤُلاَءِ اَلْقَائِلُونَ لِإِخْوَانِهِمْ أَ تُحَدِّثُونَهُمْ بِما فَتَحَ اَللّهُ عَلَیْکُمْ أَنَّ اَللّهَ یَعْلَمُ ما یُسِرُّونَ مِنْ عَدَاوَهِ مُحَمَّدٍ وَ یُضْمِرُونَهُ مِنْ أَنَّ إِظْهَارَهُمُ اَلْإِیمَانَ بِهِ أَمْکَنُ لَهُمْ مِنِ اِصْطِلاَمِهِ وَ إِبَارَهِ أَصْحَابِهِ وَ ما یُعْلِنُونَ مِنَ اَلْإِیمَانِ ظَاهِراً لِیُؤْنِسُوهُمْ وَ یَقِفُوا بِهِ عَلَی أَسْرَارِهِمْ فَیُذِیعُونَهَا بِحَضْرَهِ مَنْ یَضُرُّهُمْ وَ أَنَّ اَللَّهَ لَمَّا عَلِمَ ذَلِکَ دَبَّرَ لِمُحَمَّدٍ تَمَامَ أَمْرِهِ وَ بُلُوغَ غَایَهِ مَا أَرَادَ اَللَّهُ بِبَعْثِهِ وَ أَنَّهُ یُتِمُّ أَمْرَهُ وَ أَنَّ نِفَاقَهُمْ وَ کِیَادَهُمْ لاَ یَضُرُّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 335 )
ص : 1481
ید، [التوحید] ، أَبِی عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: کَانَ اَللَّهُ وَ لاَ شَیْءَ غَیْرُهُ وَ لَمْ یَزَلِ اَللَّهُ عَالِماً بِمَا کَوَّنَ فَعِلْمُهُ بِهِ قَبْلَ کَوْنِهِ کَعِلْمِهِ بِهِ بَعْدَ مَا کَوَّنَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 4 , صفحه 86 )
ص : 1482
عدّه من أصحابنا، عن سهل بن زیاد ، عن محمّد بن سلیمان[، عن أبیه،] عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - أنّه قال لأبی بصیر: یا أبا محمّد، لقد ذکرکم اللّه فی کتابه، فقال: أُولئِکَ - إلی- حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً . فرسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فی الآیه النبیون و نحن فی هذا الموضع الصدیقون و الشهداء و أنتم الصالحون فتسمّوا بالصّلاح کما سمّاکم اللّه - عزّ و جلّ-
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 463 )
ص : 1483
وَ عَنْهُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ تُوزُونَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ دَاوُدَ بْنِ مُوسَی اَلْمَکِّیُّ بِمِصْرَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا زَکَرِیَّا بْنُ یَحْیَی اَلْکِسَائِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا نُوحُ بْنُ دَرَّاجٍ اَلْقَاضِی ، عَنِ اِبْنِ أَبِی لَیْلَی ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْمَنْصُورِ ، قَالَ: کَانَ عِنْدَنَا بِالشُّرَاهِ قَاضٍ إِذَا فَرَغَ مِنْ قِصَصِهِ ذَکَرَ عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَشَتَمَهُ، فَبَیْنَا هُوَ کَذَلِکَ إِذْ تَرَکَ ذَلِکَ یَوْماً وَ مِنَ اَلْغَدِ، فَقَالُوا: نَسِیَ، فَلَمَّا کَانَ اَلْیَوْمُ اَلثَّالِثُ تَرَکَهُ أَیْضاً، فَقَالُوا لَهُ وَ سَأَلُوهُ، فَقَالَ: لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أَذْکُرُهُ بِشَتِیمَهٍ أَبَداً، بَیْنَا أَنَا نَائِمٌ وَ اَلنَّاسُ قَدْ جُمِعُوا فَیَأْتُونَ اَلنَّبِیَّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَیَقُولُ لِرَجُلٍ: اِسْقِهِمْ، حَتَّی وَرَدَتْ عَلَی اَلنَّبِیِّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَقَالَ لَهُ: اِسْقِهِ، فَطَرَدَنِی فَشَکَوْتُ ذَلِکَ إِلَی اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، مُرْهُ فَلْیَسْقِنِی. قَالَ: اِسْقِهِ، فَسَقَانِی قَطَرَاناً، فَأَصْبَحْتُ وَ أَنَا أَتَحَشَّاهُ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 619 )
[1278]14-ابو جعفر منصور عبّاسی گفته است:در شرات[کوهی در شام]نقّالی در خدمت ما بود که وقتی قصّه اش را به پایان می برد علی علیه السّلام را به بدی یاد می کرد و دشنامش می داد.بر همین حال بود که ناگاه دو روزی ترک عادت کرد.مردمان گفتند:فراموش کرده است.ولی چون روز سوم شد باز هم چیزی نگفت.درباره اش از او پرسیدند،او گفت:نه،به خدا سوگند که دیگر هرگز او را به دشنام یاد نخواهم کرد.من خواب بودم که دیدم مردم را گردآورده اند.آنان را به خدمت پیامبر گرامی می آوردند و ایشان به مردی می فرمود: سیرابشان کن.تا من به خدمتشان رسیدم و حضرت به او فرمود:سیرابش کن.امّا او مرا راند. از او به پیامبر شکایت بردم و گفتم:ای رسول خدا به او بفرما که مرا سیراب کند و او قطران [آب داغ]به من نوشاند.صبح که برخاستم از[دشنام به]او کناره گرفتم.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 525 )
ص : 1484
اَلتَّهَجُّمُ عَلَی اَلْمَعَاصِی یُوجِبُ عَذَابَ اَلنَّارِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 121 )
ص : 1485
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ ( اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اَلْمَلِکِ اَلزَّیَّاتِ ) عَنْ رَجُلٍ عَنْ کَرَّامٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَرْبَعٌ لِأَرْبَعٍ فَوَاحِدَهٌ لِلْقَتْلِ وَ اَلْهَزِیمَهِ حَسْبُنَا اَللَّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلَّذِینَ قالَ لَهُمُ اَلنّاسُ إِنَّ اَلنّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ إِیماناً وَ قالُوا حَسْبُنَا اَللّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ `فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَهٍ مِنَ اَللّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَ اَلْأُخْرَی لِمَکْرِ اَلسُّوءِ وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اَللَّهِ إِنَّ اَللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ یَقُولُ اَللَّهُ فَوَقاهُ اَللّهُ سَیِّئاتِ ما مَکَرُوا ، وَ اَلثَّالِثَهُ لِلْحَرَقِ وَ اَلْغَرَقِ مَا شَاءَ اَللَّهُ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ وَ ذَلِکَ أَنَّ اَللَّهَ یَقُولُ وَ لَوْ لا إِذْ دَخَلْتَ جَنَّتَکَ قُلْتَ ما شاءَ اَللّهُ لا قُوَّهَ إِلاّ بِاللّهِ ، وَ اَلرَّابِعَهُ لِلْهَمِّ وَ اَلْغَمِّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ اَلظَّالِمِینَ قَالَ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّیْناهُ مِنَ اَلْغَمِّ وَ کَذلِکَ نُنْجِی اَلْمُؤْمِنِینَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 137 )
ص : 1486
شف، [کشف الیقین] ، مِنْ کِتَابِ کِفَایَهِ اَلطَّالِبِ ، لِمُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ اَلْقُرَشِیِّ اَلشَّافِعِیِّ عَنْ عَتِیقِ بْنِ أَبِی اَلْفَضْلِ اَلسَّلْمَانِیِّ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَلِیٍ مُحَدِّثِ اَلشَّامِ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَحْمَدَ اَلسَّمَرْقَنْدِیِّ عَنْ عَاصِمِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْعَاصِمِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْوَاحِدِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ خُزَیْمَهَ بْنِ مَاهَانَ عَنْ عِیسَی بْنِ یُونُسَ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَأْتِی عَلَی اَلنَّاسِ یَوْمٌ مَا فِیهِ رَاکِبٌ إِلاَّ نَحْنُ أَرْبَعَهٌ فَقَالَ لَهُ اَلْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ عَمُّهُ فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی مَنْ هَؤُلاَءِ اَلْأَرْبَعَهُ فَقَالَ أَنَا عَلَی اَلْبُرَاقِ وَ أَخِی صَالِحٌ عَلَی نَاقَهِ اَللَّهِ اَلَّتِی عَقَرَهَا قَوْمُهُ وَ عَمِّی حَمْزَهُ أَسَدُ اَللَّهِ وَ أَسَدُ رَسُولِهِ عَلَی نَاقَتِیَ اَلْعَضْبَاءِ وَ أَخِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَی نَاقَهٍ مِنْ نُوقِ اَلْجَنَّهِ مُدَبَّجَهُ اَلْجَنْبَیْنِ عَلَیْهِ حُلَّتَانِ خَضْرَاوَانِ مِنْ کِسْوَهِ اَلرَّحْمَنِ عَلَی رَأْسِهِ تَاجٌ مِنْ نُورٍ لِذَلِکَ اَلتَّاجِ سَبْعُونَ رُکْناً عَلَی کُلِّ رُکْنٍ یَاقُوتَهٌ حَمْرَاءُ تُضِیءُ لِلرَّاکِبِ مِنْ مَسِیرَهِ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ وَ بِیَدِهِ لِوَاءُ اَلْحَمْدِ یُنَادِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ - مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ فَیَقُولُ اَلْخَلاَئِقُ مَنْ هَذَا أَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ أَ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ أَ حَامِلُ عَرْشٍ فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنْ بُطْنَانِ اَلْعَرْشِ لَیْسَ هَذَا مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لاَ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ لاَ حَامِلُ عَرْشٍ هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَصِیُّ رَسُولِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ إِلَی جَنَّاتِ اَلنَّعِیمِ . شف، [کشف الیقین] ، من جزء علیه روایه أبی بکر أحمد بن جعفر بن حمدان بن مالک القطیعی قال حدثنا أبو الحسن عن ابن عقده عن محمد بن أحمد بن الحسن : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 5 )
ص : 1487
وَ عَنْهُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْمُوسَوِیُّ فِی مَنْزِلِهِ بِمَکَّهَ ، قَالَ: حَدَّثَنِی عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ نَهِیکٍ اَلْکُوفِیُّ بِمَکَّهَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیُّ اَلْقُمِّیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مَیْمُونٍ اَلْقَدَّاحُ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ آبَائِهِ ، عَنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ مِنَ اَلْأَنْصَارِ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَقَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، مَا حَقُّ اَلْعِلْمِ قَالَ: اَلْإِنْصَاتُ لَهُ. قَالَ: ثُمَّ مَهْ. قَالَ: اَلاِسْتِمَاعُ لَهُ. قَالَ: ثُمَّ مَهْ. قَالَ: ثُمَّ اَلْحِفْظُ. قَالَ: ثُمَّ مَهْ، یَا نَبِیَّ اَللَّهِ . قَالَ: اَلْعَمَلُ بِهِ. قَالَ: ثُمَّ مَهْ. قَالَ: ثُمَّ نَشْرُهُ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 603 )
[1247]4-[عبد اللّه بن میمون]قدّاح از حضرت صادق علیه السّلام به نقل از پدرانش از علی علیهم السّلام روایت کرده که مردی از انصار به خدمت رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله آمد و عرض کرد:ای رسول خدا حقّ علم چیست؟حضرت فرمودند:سکوت کردن برای آن.او عرض کرد:سپس چه؟حضرت فرمودند:گوش سپردن به آن.
او عرض کرد:دیگر چه.حضرت فرمودند:نگهداری آن.او عرض کرد:دیگر چه ای پیامبر خدا.حضرت فرمودند:عمل به آن.او عرض کرد:سپس چه.حضرت فرمودند:سپس، پراکندن آن.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 485 )
ص : 1488
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ مَتَی یَجِبُ اَلْمَهْرُ قَالَ إِذَا دَخَلَ بِهَا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 362 )
ص : 1489
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ ، عَمَّنْ ذَکَرَهُ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا أَخْبَرَ مُوسَی أَنَّ قَوْمَهُ اِتَّخَذُوا عِجْلاً لَهُ خُوَارٌ، فَلَمْ یَقَعْ مِنْهُ مَوْقِعَ اَلْعِیَانِ، فَلَمَّا رَآهُمْ اِشْتَدَّ غَضَبُهُ فَأَلْقَی اَلْأَلْوَاحَ مِنْ یَدِهِ» وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ : «وَ لِلرُّؤْیَهِ فَضْلٌ عَلَی اَلْخَبَرِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 589 )
ص : 1490
دُعَاءٌ آخَرُ: اَللَّهُمَّ زَیِّنْ لِی فِیهِ اَلسِّتْرَ وَ اَلْعَفَافَ وَ اُسْتُرْنِی فِیهِ بِلِبَاسِ اَلْقُنُوعِ وَ اَلْکَفَافِ وَ حَلِّنِی فِیهِ بِحُلِیِّ اَلْفَضْلِ وَ اَلْإِنْصَافِ بِعِصْمَتِکَ یَا عِصْمَهَ اَلْخَائِفِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 35 )
ص : 1491
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ فَضَالَهَ جَمِیعاً عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَرَأَ عَلَیَّ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَرَائِضَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَإِذَا فِیهَا اَلزَّوْجُ یَحُوزُ اَلْمَالَ إِذَا لَمْ یَکُنْ غَیْرُهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 197 )
ص : 1492
اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعْبَهَ فِی تُحَفِ اَلْعُقُولِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ رَجُلاً نُکِبَتْ إِصْبَعُهُ وَ تَلَقَّاهُ رَاکِبٌ فَصَدَمَ کَتِفَهُ وَ دَخَلَ فِی زَحْمَهٍ فَخَرَقُوا ثِیَابَهُ فَقَالَ کَفَانِیَ اَللَّهُ شَرَّکَ فَمَا أَشْأَمَکَ مِنْ یَوْمٍ فَقَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ هَذَا وَ أَنْتَ تَغْشَانَا تَرْمِی بِذَنْبِکَ مَنْ لاَ ذَنْبَ لَهُ ثُمَّ قَالَ مَا ذَنْبُ اَلْأَیَّامِ حَتَّی صِرْتُمْ تَتَشَأَّمُونَ بِهَا إِذَا جُوزِیتُمْ بِأَعْمَالِکُمْ فِیهَا فَقَالَ اَلرَّجُلُ أَنَا أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ فَقَالَ وَ اَللَّهِ مَا یَنْفَعُکُمْ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ یُعَاقِبُکُمْ بِذَمِّهَا عَلَی مَا لاَ ذَمَّ عَلَیْهَا فِیهِ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اَللَّهَ هُوَ اَلْمُثِیبُ وَ اَلْمُعَاقِبُ وَ اَلْمُجَازِی بِالْأَعْمَالِ فَلاَ تَعُدْ وَ لاَ تَجْعَلْ لِلْأَیَّامِ صُنْعاً فِی حُکْمِ اَللَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 508 )
ص : 1493
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : کَانَ أَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُفْتِی وَ کَانَ یَتَّقِی وَ نَحْنُ نَخَافُ فِی صَیْدِ اَلْبُزَاهِ وَ اَلصُّقُورِ، فَأَمَّا اَلْآنَ فَاِنَّا لاَ نَخَافُ وَ لاَ یَحِلُّ صَیْدُهَا إِلاَّ أَنْ تُدْرِکَ ذَکَوتَهُ، فَإِنَّهُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ «وَ ما عَلَّمْتُمْ مِنَ اَلْجَوارِحِ مُکَلِّبِینَ» فِی اَلْکِلاَبِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 592 )
ص : 1494
وَ عَنِ اِبْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَصَّامٍ اَلْکُلَیْنِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ یَعْقُوبَ أَنَّهُ قَالَ : سَأَلْتُ اَلشَّیْخَ اَلْکَبِیرَ- أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عُثْمَانَ اَلْعَمْرِیَّ أَنْ یُوصِلَ لِی کِتَاباً قَدْ سَأَلْتُ فِیهِ مَسَائِلَ أَشْکَلَتْ عَلَیَّ فَوَرَدَ اَلتَّوْقِیعُ بِخَطِّ مَوْلاَنَا صَاحِبِ اَلزَّمَانِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَمَّا مَا سَأَلْتَ عَنْهُ أَرْشَدَکَ اَللَّهُ وَ ثَبَّتَکَ مِنْ أَمْرِ اَلْمُنْکِرِینَ لِی مِنْ أَهْلِ بَیْتِی وَ بَنِی عَمِّنَا فَإِنَّهُ لَیْسَ بَیْنَ اَللَّهِ وَ بَیْنَ أَحَدٍ قَرَابَهٌ فَمَنْ أَنْکَرَنِی فَلَیْسَ مِنِّی وَ سَبِیلُهُ سَبِیلُ اِبْنِ نُوحٍ وَ أَمَّا سَبِیلُ عَمِّی جَعْفَرٍ وَ وُلْدِهِ فَسَبِیلُ إِخْوَهِ یُوسُفَ وَ أَمَّا اَلْفُقَّاعُ فَشُرْبُهُ حَرَامٌ وَ لاَ بَأْسَ بِالشَّلْمَابِ . وَ أَمَّا أَمْوَالُکُمْ فَمَا نَقْبَلُهَا إِلاَّ لِتُطَهَّرُوا فَمَنْ شَاءَ فَلْیَصِلْ وَ مَنْ شَاءَ فَلْیَقْطَعْ مَا آتَانَا اَللَّهُ خَیْرٌ مِمَّا آتَاکُمْ. وَ أَمَّا ظُهُورُ اَلْفَرَجِ فَإِنَّهُ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی ذِکْرُهُ وَ کَذَبَ اَلْوَقَّاتُونَ. وَ أَمَّا قَوْلُ مَنْ زَعَمَ أَنَّ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمْ یُقْتَلْ فَکُفْرٌ وَ تَکْذِیبٌ وَ ضَلاَلٌ. وَ أَمَّا اَلْحَوَادِثُ اَلْوَاقِعَهُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاهِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّهُ اَللَّهِ. وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ عُثْمَانَ اَلْعَمْرِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ وَ عَنْ أَبِیهِ مِنْ قَبْلُ فَإِنَّهُ ثِقَتِی وَ کِتَابُهُ کِتَابِی وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ اَلْأَهْوَازِیُّ فَسَیُصْلِحُ اَللَّهُ قَلْبَهُ وَ یُزِیلُ عَنْهُ شَکَّهُ وَ أَمَّا مَا وَصَلْتَنَا بِهِ فَلاَ قَبُولَ عِنْدَنَا إِلاَّ لِمَا طَابَ وَ طَهُرَ وَ ثَمَنُ اَلْمُغَنِّیَهِ حَرَامٌ [وَ کَانَ لِإِسْحَاقَ جَارِیَهٌ مُغَنِّیَهٌ فَبَاعَهَا وَ بَعَثَ ثَمَنَهَا إِلَیْهِ فَرَدَّهُ]. وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ شَاذَانَ بْنِ نُعَیْمٍ فَهُوَ رَجُلٌ مِنْ شِیعَتِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ . وَ أَمَّا أَبُو اَلْخَطَّابِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی زَیْنَبَ اَلْأَجْدَعُ فَمَلْعُونٌ وَ أَصْحَابُهُ مَلْعُونُونَ فَلاَ تُجَالِسْ أَهْلَ مَقَالَتِهِمْ فَإِنِّی مِنْهُمْ بَرِیءٌ وَ آبَائِی عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ مِنْهُمْ بِرَاءٌ وَ أَمَّا اَلْمُتَلَبِّسُونَ بِأَمْوَالِنَا فَمَنِ اِسْتَحَلَّ مِنْهَا شَیْئاً فَأَکَلَهُ فَإِنَّمَا یَأْکُلُ اَلنِّیرَانَ. وَ أَمَّا اَلْخُمُسُ فَقَدْ أُبِیحَ لِشِیعَتِنَا وَ جُعِلُوا مِنْهُ فِی حِلٍّ إِلَی وَقْتِ ظُهُورِ أَمْرِنَا لِتَطْهُرَ وِلاَدَتُهُمْ وَ لاَ تَخْبُثَ. وَ أَمَّا نَدَامَهُ قَوْمٍ شَکُّوا فِی دِینِ اَللَّهِ عَلَی مَا وَصَلُونَا بِهِ فَقَدْ أَقَلْنَا مَنِ اِسْتَقَالَ وَ لاَ حَاجَهَ لَنَا فِی صِلَهِ اَلشَّاکِّینَ. وَ أَمَّا عَلَّهُ وُقُوعِ اَلْغَیْبَهِ فَإِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ إِنَّهُ لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ مِنْ آبَائِی عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ إِلاَّ وَ قَدْ وَقَعَتْ فِی عُنُقِهِ بَیْعَهٌ لِطَاغِیَهِ زَمَانِهِ وَ إِنِّی أَخْرُجُ حِینَ أَخْرُجُ وَ لاَ بَیْعَهَ لِأَحَدٍ مِنَ اَلطَّوَاغِیتِ فِی عُنُقِی. وَ أَمَّا وَجْهُ اَلاِنْتِفَاعِ بِی فِی غَیْبَتِی فَکَالاِنْتِفَاعِ بِالشَّمْسِ إِذَا غَیَّبَهَا عَنِ اَلْأَبْصَارِ اَلسَّحَابُ وَ إِنِّی لَأَمَانٌ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ کَمَا أَنَّ اَلنُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ فَأَغْلِقُوا بَابَ اَلسُّؤَالِ عَمَّا لاَ یَعْنِیکُمْ وَ لاَ تَتَکَلَّفُوا عِلْمَ مَا قَدْ کُفِیتُمْ وَ أَکْثِرُوا اَلدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ اَلْفَرَجِ فَإِنَّ فِی ذَلِکَ فَرَجَکُمْ. وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا إِسْحَاقَ بْنِ یَعْقُوبَ وَ عَلی مَنِ اِتَّبَعَ اَلْهُدی .
( الخرائج و الجرائح , جلد 3 , صفحه 1113 )
30-ابن بابویه از محمّد بن یعقوب کلینی از اسحاق بن یعقوب روایت می کند که گفت: من از شیخ بزرگ، محمّد بن عثمان عمری خواهش کردم که نامۀ مرا که مسائل مشکل خود را نوشته بودم، به حضرت تقدیم نماید (بعد از آنکه او نامۀ مرا به حضرت رسانید) توقیع و دستخط آن حضرت-عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف-از برای من وارد شد (که مضمون آن این بود): امّا آنچه سؤال کردی از آن-خداوند تو را هدایت و ثابت قدم بدارد-در بارۀ حال کسانی که مرا انکار می کنند از اهل بیت من و عموزادگان ما، بدان که بین خدا و احدی خویشاوندی و قرابتی در کار نیست، کسی که منکر من شود از من نخواهد بود و جریان او نظیر پسر نوح است، امّا جریان عمویم جعفر و پسرانش نظیر جریان برادران یوسف خواهد بود. امّا آشامیدن آبجو حرام است ولی شربت شلغم پخته اشکالی ندارد.امّا اموال شما را ما قبول نمی کنیم مگر به جهت اینکه شما پاکیزه شوید، پس هر که می خواهد برای ما بفرستد و هر که می خواهد قطع نموده و به ما نفرستد؛ زیرا آن نعمتی که خداوند به ما داده بهتر از آنست که به شما داده است. و امّا ظهور فرج، بدرستی که آن به دست خدای متعال است و کسانی که وقت تعیین می کنند دروغ می گویند. و امّا آن کسی که گمان نموده است حسین-علیه السّلام-کشته نشده، کافر است و خدا و رسول را تکذیب کرده و موجب گمراهی است. امّا راجع به حوادثی که رخ می دهد، به راویان اخبار و احادیث ما رجوع نمایید؛ زیرا ایشان از طرف من بر شما حجّت می باشند و من از طرف خداوند بر ایشان حجّت هستم. امّا محمّد بن عثمان عمری-که خداوند از او و پدرش راضی باشد-مورد اطمینان و وثوق من بوده و نوشته و نامۀ او نامۀ من است. و امّا محمّد بن علی بن مهزیار اهوازی، زود باشد که خداوند او را هدایت و شک و تردید را از دلش برطرف نماید. و امّا آنچه برای ما فرستاده ای ما آن را قبول نمی کنیم مگر آن را که پاک و پاکیزه باشد و پول زن آوازه خوان حرام است [اسحاق بن یعقوب، کنیزی آوازه خوان داشت، او را فروخته و پولش را نزد حضرت فرستاده بود که حضرت آن را پس فرستاد].امّا محمّد بن شاذان بن نعیم، وی مردی از شیعیان ما اهل بیت است. و امّا ابو الخطّاب محمّد؛ پسر ابی زینب، بریده است. پس ملعون و اصحاب و یاران او همه ملعونند، پس با هم مسلکان و کسانی که از آنان گفتگو می کنند، مجالست نکن و من از ایشان بیزارم و پدرانم-علیهم السّلام-نیز از آنان بیزارند و امّا کسانی که متلبس به اموال ما هستند پس اگر چیزی از آنان را حلال بدانند و بخورند بدرستی که آتش می خورند. و امّا «خمس» مباح شده برای شیعیان، و تا وقت ظهور امر ما، برایشان حلال می باشد، بخاطر پاکی ولادتشان و عدم خباثت آنان. و امّا پشیمانی مردمی که در دین خداوند شک نمودند که چرا اموال خود را وقف ما کرده و برای ما فرستاده اند، پس ما اقاله کردیم آن کسی را که طالب اقاله است و طالب اموال خودش باشد و ما را نیازی به صله و هدیۀ شکّ کنندگان نیست. و امّا فلسفه و علّت وقوع غیبت من، بدرستی که خدای متعال می فرماید:«ای کسانی که ایمان آورده اید از موضوعاتی که اگر برای شما روشن و ظاهر شود به ضرر و زیان شما تمام می گردد، پرسش نکنید» . هر کدام از پدران و اجداد من بیعتی از سرکشان زمان به گردن داشتند، ولی موقعی که من ظهور نمایم، بیعت هیچ یک از سرکشان و ستمگران بر گردنم نخواهد بود. امّا نحوۀ استفاده مردم از وجود من در زمان غیبتم، نظیر استفاده از آفتابی است که در زیر ابر پنهان شده باشد، من از برای اهل زمین امان هستم همان طور که ستارگان آسمان برای اهل آسمان امان هستند. از سؤالهایی که برای شما نفعی ندارد خودداری کنید و خود را به مشقت در آموختن چیزی که از آن بی نیازید نیندازید، برای تعجیل ظهور من، بسیار دعا کنید؛ زیرا در ظهور من گشایش امور شماست. و سلام بر تو ای اسحاق بن یعقوب! و بر کسی که پیروی از طریق هدایت کند .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 772 )
ص : 1495
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْعَلَوِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ اَلْقَطَّانِ عَنْ أَبِی اَلطَّیِّبِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عِیسَی بْنِ جَعْفَرٍ اَلْعَلَوِیِّ [عَنْ آبَائِهِ ] عَنْ عُمَرَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ (أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ) قَالَ: مَرَّ أَخِی عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِمَدِینَهٍ وَ إِذَا أَهْلُهَا أَسْنَانُهُمْ مُنَثَّرَهٌ وَ وُجُوهُهُمْ مُنْتَفِخَهٌ فَشَکَوْا إِلَیْهِ فَقَالَ أَنْتُمْ إِذَا نِمْتُمْ تُطْبِقُونَ أَفْوَاهَکُمْ فَتَغْلِی اَلرِّیحُ فِی اَلصُّدُورِ حَتَّی تَبْلُغَ إِلَی اَلْفَمِ فَلاَ یَکُونُ لَهَا مَخْرَجٌ فَتُرَدُّ إِلَی أُصُولِ اَلْأَسْنَانِ فَیَفْسُدُ اَلْوَجْهُ فَإِذَا نِمْتُمْ فَافْتَحُوا شِفَاهَکُمْ وَ صَیِّرُوهُ لَکُمْ خُلُقاً فَفَعَلُوا فَذَهَبَ ذَلِکَ عَنْهُمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 115 )
ص : 1496
قَالَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : « یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ اَلْقِصاصُ فِی اَلْقَتْلی » یَعْنِی اَلْمُسَاوَاهَ، وَ أَنْ یُسْلَکَ بِالْقَاتِلِ طَرِیقُ اَلْمَقْتُولِ اَلَّذِی سَلَکَهُ بِهِ لَمَّا قَتَلَهُ « اَلْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ اَلْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ اَلْأُنْثی بِالْأُنْثی » تُقْتَلُ اَلْمَرْأَهُ بِالْمَرْأَهِ إِذَا قَتَلَتْهَا. « فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْءٌ » فَمَنْ عُفِیَ لَهُ - اَلْقَاتِلُ - وَ رَضِیَ هُوَ وَ وَلِیُّ اَلْمَقْتُولِ أَنْ یَدْفَعَ اَلدِّیَهَ وَ عَفَا عَنْهُ بِهَا « فَاتِّباعٌ » مِنَ اَلْوَلِیِّ (اَلْمُطَالَبَهُ، وَ) تَقَاصُّ « بِالْمَعْرُوفِ وَ أَداءٌ » مِنَ (اَلْمَعْفُوِّ لَهُ) اَلْقَاتِلِ « بِإِحْسانٍ » لاَ یُضَارُّهُ وَ لاَ یُمَاطِلُهُ [لِقَضَائِهَا] « ذلِکَ تَخْفِیفٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ رَحْمَهٌ » إِذْ أَجَازَ أَنْ یَعْفُوَ وَلِیُّ اَلْمَقْتُولِ عَنِ اَلْقَاتِلِ عَلَی دِیَهٍ یَأْخُذُهَا، فَإِنَّهُ لَوْ لَمْ یَکُنْ لَهُ إِلاَّ اَلْقَتْلُ أَوِ اَلْعَفْوُ لَقَلَّمَا طَابَ نَفْسُ وَلِیِّ اَلْمَقْتُولِ بِالْعَفْوِ بِلاَ عِوَضٍ یَأْخُذُهُ فَکَانَ قَلَّمَا یَسْلَمُ اَلْقَاتِلُ مِنَ اَلْقَتْلِ. « فَمَنِ اِعْتَدی بَعْدَ ذلِکَ » مَنِ اِعْتَدَی بَعْدَ اَلْعَفْوِ عَنِ اَلْقَتْلِ بِمَا یَأْخُذُهُ مِنَ اَلدِّیَهِ فَقَتَلَ اَلْقَاتِلَ بَعْدَ عَفْوِهِ عَنْهُ بِالدِّیَهِ اَلَّتِی بَذَلَهَا وَ رَضِیَ هُوَ بِهَا « فَلَهُ عَذابٌ أَلِیمٌ » فِی اَلْآخِرَهِ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ فِی اَلدُّنْیَا اَلْقَتْلُ بِالْقِصَاصِ لِقَتْلِهِ مَنْ لاَ یَحِلُّ لَهُ قَتْلُهُ. قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: « وَ لَکُمْ » یَا أُمَّهَ مُحَمَّدٍ « فِی اَلْقِصاصِ حَیاهٌ » لِأَنَّ مَنْ هَمَّ بِالْقَتْلِ فَعَرَفَ أَنَّهُ یُقْتَصُّ مِنْهُ، فَکَفَّ لِذَلِکَ عَنِ اَلْقَتْلِ کَانَ حَیَاهً لِلَّذِی [کَانَ] هَمَّ بِقَتْلِهِ، وَ حَیَاهً لِهَذَا اَلْجَانِی اَلَّذِی أَرَادَ أَنْ یَقْتُلَ، وَ حَیَاهً لِغَیْرِهِمَا مِنَ اَلنَّاسِ، إِذَا عَلِمُوا أَنَّ اَلْقِصَاصَ وَاجِبٌ لاَ یَجْرَءُونَ عَلَی اَلْقَتْلِ مَخَافَهَ اَلْقِصَاصِ « یا أُولِی اَلْأَلْبابِ » أُولِی اَلْعُقُولِ « لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ » .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 595 )
ص : 1497
24045-7 ( الکافی 164:3 و 165 التهذیب 450:1 رقم (1462 و 1463) الثلاثه، عن سیف بن عمیره ، عن سعد بن طریف ، عن أبی جعفر علیه السّلام قال": من کفن مؤمنا کمن کان ضمن کسوته إلی یوم القیامه ، و من حفر لمیت قبرا کان کمن بوأه بیتا موافقا إلی یوم القیامه ". 24046-8 (الفقیه 152:1 رقم 417): الحدیث مرسلا عن الصادق علیه السّلام.
( الوافی , جلد 24 , صفحه 287 )
ص : 1498
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْأَسَدِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَرِیرٍ وَ اَلْحَسَنُ بْنُ عُرْوَهَ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْوَهْبِیُّ قَالُوا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حُمَیْدٍ قَالَ حَدَّثَنَا زَافِرُ بْنُ سُلَیْمَانَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُیَیْنَهَ عَنْ أَبِی حَازِمٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ : قَالَ جَاءَ جَبْرَئِیلُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عِشْ مَا شِئْتَ فَإِنَّکَ مَیِّتٌ وَ أَحْبِبْ مَنْ شِئْتَ فَإِنَّکَ مُفَارِقُهُ وَ اِعْمَلْ مَا شِئْتَ فَإِنَّکَ مَجْزِیٌّ بِهِ وَ اِعْلَمْ أَنَّ شَرَفَ اَلرَّجُلِ قِیَامُهُ بِاللَّیْلِ وَ عِزُّهُ اِسْتِغْنَاؤُهُ عَنِ اَلنَّاسِ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 233 )
5 - جبرئیل نزد پیغمبر آمد و عرضکرد ای محمد هر چه خواهی زنده باش که آخر میمیری هر که را خواهی دوست دار که از او جدا میشوی هر چه خواهی بکن که پاداش آن بینی و بدان که شرافت مرد عبادت او است در شب و عزت او به بی نیازی او است از مردم.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 233 )
5.جبرئیل پیش پیامبر صلّی اللّه علیه و آله رفت و گفت:ای محمد!هرچه مایلی زنده باش اما در آخر خواهی مرد.و هرکس را که مایلی دوست بدار،اما سرانجام از وی جدا خواهی شد و هرکاری که مایلی انجام بده که بی گمان سزای آن را خواهی دید. ای محمد!آگاه باش که ارزش انسان به عبادت شبانه او است و عزت او به بی نیازی وی از دست مردمان.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 393 )
ص : 1499
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ خَالِدِ بْنِ نَجِیحٍ اَلْجَوَّازِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عِنْدَهُ خَلْقٌ فَقَنَّعْتُ رَأْسِی وَ جَلَسْتُ فِی نَاحِیَهٍ وَ قُلْتُ فِی نَفْسِی وَیْحَکُمْ مَا أَغْفَلَکُمْ عِنْدَ مَنْ تَکَلَّمُونَ عِنْدَ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ قَالَ فَنَادَانِی وَیْحَکَ یَا خَالِدُ إِنِّی وَ اَللَّهِ عَبْدٌ مَخْلُوقٌ لِی رَبٌّ أَعْبُدُهُ إِنْ لَمْ أَعْبُدْهُ وَ اَللَّهِ عَذَّبَنِی بِالنَّارِ فَقُلْتُ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أَقُولُ فِیکَ أَبَداً إِلاَّ قَوْلَکَ فِی نَفْسِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 341 )
بصائر:خالد بن نجیح گفت:خدمت حضرت صادق علیه السّلام رسیدم گروهی حضور داشتند سر خود را پوشیده گوشه ای نشستم با خود گفتم چقدر این مردم غافل هستند نمیدانند پیش که صحبت میکنند پیش خدای جهانیان. تا این مطلب بر دلم خطور کرد فریاد زد خالد بخدا قسم من بنده ای هستم مخلوق،خدائی دارم که او را میپرستم اگر عبادتش نکنم بخدا قسم مرا عذاب خواهد کرد با آتش.گفتم نه بخدا دیگر در بارۀ شما چنین چیزی نخواهم گفت همان را که خود میفرمائید معتقد می شوم.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 288 )
ص : 1500
فی کتاب ثواب الأعمال ، بإسناده عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: من الواجب علی کلّ مؤمن، إذا کان لنا شیعه ، أن یقرأ فی لیله الجمعه بالجمعه و سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی و فی صلاه الظّهر بالجمعه و المنافقین . فإذا فعل ذلک فکأنّما یعمل بعمل رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و کان جزاؤه و ثوابه علی اللّه الجنّه .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 241 )
ص : 1501
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رِفَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: «مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ» فَلاَ یُدْخِلْ حَلِیلَتَهُ اَلْحَمَّامَ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 502 )
29 - رفاعه گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرکس به خداوند و روز قیامت ایمان دارد، نباید همسرش را به حمام بفرستد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 544 )
: حسن. و حمل علی ما إذا لم تدع إلیه الضروره کما فی البلاد الحاره أو علی ما إذا بعثه إلی الحمامات للتنزه و التفرج، أو علی ما إذا کانت الرجال و النساء یدخلون الحمام معا من غیر تناوب.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 404 )
ص : 1502
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: وَ لاَ یَجُوزُ فِی کَفَّارَهِ اَلظِّهَارِ مُدَبَّرٌ وَ لاَ مُکَاتَبٌ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 414 )
ص : 1503
13064-4 التهذیب ،1/159/359/5 عنه عن علی بن جعفر عن أخیه موسی علیه السّلام قال: سألته عن رجل رمی صیدا و هو محرم فکسر یده أو رجله فمضی الصید علی وجهه فلم یدر الرجل ما صنع الصید قال علیه الفداء کاملا إذا لم یدر ما صنع الصید.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 742 )
ص : 1504
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْأَسْنَانُ کُلُّهَا سَوَاءٌ فِی کُلِّ سِنٍّ خَمْسُمِائَهِ دِرْهَمٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 344 )
ص : 1505
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: یُجْعَلُ عَلَی اَلْمَیِّتِ حِینَ یُغَسَّلُ إِزَارٌ مِنْ سُرَّتِهِ إِلَی رُکْبَتَیْهِ وَ یُمِرُّ اَلْمَاءَ مِنْ تَحْتِهِ وَ یَلُفُّ اَلْغَاسِلُ عَلَی یَدِهِ خِرْقَهً وَ یُدْخِلُهَا مِنْ تَحْتِ اَلْإِزَارِ فَیَغْسِلُ فَرْجَهُ وَ سَائِرَ عَوْرَتِهِ اَلَّتِی تَحْتَ اَلْإِزَارِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 230 )
ص : 1506
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَللُّؤْلُؤِیِّ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ اَلرَّجُلُ یَقُولُ عَلَیَّ نَذْرٌ وَ لاَ یُسَمِّی شَیْئاً قَالَ کَفٌّ مِنْ بُرٍّ غُلِّظَ عَلَیْهِ أَوْ شُدِّدَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 297 )
ص : 1507
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَتَطَیَّبُ بِالْمِسْکِ حَتَّی یُرَی وَبِیصُهُ فِی مَفَارِقِهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 514 )
2 - ابو البختری گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله خود را با مشک خوش بوی ساخت به گونه ای که درخشش آن در فرق سر مبارک حضرتش دیده می شد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 576 )
: ضعیف. و قال فی النهایه : الوبیص البریق، و منه الحدیث رأیت وبیص الطیب فی مفارق رسول الله صلی الله علیه و آله و هو محرم .
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 421 )
ص : 1508
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ حَفْصِ بْنِ قُرْطٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ اَلطَّائِرُ یَقَعُ عَلَی اَلدَّارِ فَیُؤْخَذُ أَ حَلاَلٌ هُوَ أَمْ حَرَامٌ لِمَنْ أَخَذَهُ قَالَ یَا إِسْمَاعِیلُ عَافٍ أَوْ غَیْرُ عَافٍ قُلْتُ وَ مَا اَلْعَافِی قَالَ اَلْمُسْتَوِی جَنَاحَاهُ اَلْمَالِکُ جَنَاحَیْهِ یَذْهَبُ حَیْثُ شَاءَ قَالَ هُوَ لِمَنْ أَخَذَهُ حَلاَلٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 389 )
ص : 1509
17266-9 الکافی ،1/7/225/5 الاثنان عن الوشاء عن أبان التهذیب ،1/59/133/7 الحسین عن فضاله عن أبان عمن أخبره عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن ولد الزنا أشتریه أو أبیعه أو أستخدمه فقال اشتره و استرقه و استخدمه و بعه فأما اللقیط فلا تشتره.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 273 )
ص : 1510
سن، [المحاسن] ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: اَلَّذِینَ یُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَهٌ أَنَّهُمْ إِلی رَبِّهِمْ راجِعُونَ قَالَ یَعْمَلُونَ مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ یُثَابُونَ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 365 )
11-محاسن حسن بن علی بن فضال از ابی جمیله از حلبی از حضرت صادق علیه السّلام در تفسیر آیه شریفه
وَ اَلَّذِینَ یُؤْتُونَ ما آتَوْا وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَهٌ أَنَّهُمْ إِلی رَبِّهِمْ راجِعُونَ
سوره مؤمنون 60)فرمود:اعمال و وظائف خود را انجام داده و علم و ایمان دارند که بپاداش اعمال خود میرسند.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 374 )
ص : 1511
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ: لَمْ یُولَدْ لِی شَیْءٌ قَطُّ وَ خَرَجْتُ إِلَی مَکَّهَ وَ مَا لِی وَلَدٌ فَلَقِیَنِی إِنْسَانٌ فَبَشَّرَنِی بِغُلاَمٍ فَمَضَیْتُ وَ دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِالْمَدِینَهِ فَلَمَّا صِرْتُ بَیْنَ یَدَیْهِ قَالَ لِی کَیْفَ أَنْتَ وَ کَیْفَ وَلَدُکَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ خَرَجْتُ وَ مَا لِی وَلَدٌ فَلَقِیَنِی جَارٌ لِی فَقَالَ لِی قَدْ وُلِدَ لَکَ غُلاَمٌ فَتَبَسَّمَ ثُمَّ قَالَ سَمَّیْتَهُ قُلْتُ لاَ قَالَ سَمِّهِ عَلِیّاً فَإِنَّ أَبِی کَانَ إِذَا أَبْطَأَتْ عَلَیْهِ جَارِیَهٌ مِنْ جَوَارِیهِ قَالَ لَهَا یَا فُلاَنَهُ اِنْوِی عَلِیّاً فَلاَ تَلْبَثُ أَنْ تَحْمِلَ فَتَلِدَ غُلاَماً .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 10 )
11 - محمّد بن عمرو گوید: من هیچ گاه فرزنددار نمی شوم. سالی به مکّه رفتم در حالی که فرزندی نداشتم، شخصی مرا به داشتن پسری مژده داد. من از کنار او گذشتم و در مدینه خدمت امام کاظم علیه السّلام شرف یاب شدم.
هنگامی که مقابل امام علیه السّلام قرار گرفتم به من فرمود: چطوری؟ فرزندت در چه حالی است؟ عرض کردم: فدایتان گردم! من از شهرم خارج شدم درحالی که فرزندی نداشتم. همسایه ام مرا دید و به من گفت:«پسری برایت متولّد شده است».
امام علیه السّلام تبسّمی کرد سپس فرمود: آیا برایش اسم گذاشته ای؟
عرض کردم: نه.
فرمود: او را «علی» نام گذار؛ زیرا هنگامی که یکی از کنیزان پدرم فرزنددار نمی شد به او می فرمود: فلانی! نام علی را نیّت کن.
مدّتی نمی گذشت که کنیز حامله می شد و پسری می زایید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 42 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 19 )
ص : 1512
اَلْمُتَهَجِّدُ : وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یَقُولَ بَعْدَ اَلرَّکْعَتَیْنِ مِنْ نَوَافِلِ اَلْفَجْرِ اَلْأَوَّلِ - یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ مِائَهَ مَرَّهٍ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ - وَ یُسْتَحَبُّ أَیْضاً أَنْ یَدْعُوَ بِدُعَاءِ اَلْمَظْلُومِ عِنْدَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعْتَزُّ بِدِینِکَ وَ أُکْرَمُ بِهِدَایَتِکَ وَ فُلاَنٌ یُذِلُّنِی بِشَرِّهِ وَ یُهِینُنِی بِأَذِیَّتِهِ وَ یَعِیبُنِی بِوَلاَءِ أَوْلِیَائِکَ وَ یَبْهَتُنِی بِدَعْوَاهُ وَ قَدْ جِئْتُ إِلَی مَوْضِعِ اَلدُّعَاءِ وَ ضَمَانِکَ اَلْإِجَابَهَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَعْدِنِی عَلَیْهِ اَلسَّاعَهَ - ثُمَّ یَنْکَبُّ عَلَی اَلْقَبْرِ وَ یَقُولُ مَوْلاَیَ إِمَامِی مَظْلُومٌ اِسْتَعْدَی عَلَی ظَالِمِهِ اَلنَّصْرَ اَلنَّصْرَ - حَتَّی تَنْقَطِعَ اَلنَّفَسُ وَ یُسْتَحَبُّ أَیْضاً أَنْ یَقُولَ عِنْدَ اَلسَّحَرِ - اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ هَبْ لِیَ اَلْغَدَاهَ رِضَاکَ وَ أَسْکِنْ قَلْبِی خَوْفَکَ وَ اِقْطَعْهُ عَمَّنْ سِوَاکَ حَتَّی لاَ أَرْجُو وَ لاَ أَخَافُ إِلاَّ إِیَّاکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ هَبْ لِی ثَبَاتَ اَلْیَقِینِ وَ مَحْضَ اَلْإِخْلاَصِ وَ شَرَفَ اَلتَّوْحِیدِ وَ دَوَامَ اَلاِسْتِقَامَهِ وَ مَعْدِنَ اَلصَّبْرِ وَ اَلرِّضَا بِالْقَضَاءِ وَ اَلْقَدَرِ یَا قَاضِیَ حَوَائِجِ اَلسَّائِلِینَ یَا مَنْ یَعْلَمُ مَا فِی ضَمِیرِ اَلصَّامِتِینَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِسْتَجِبْ دُعَائِی وَ اِغْفِرْ ذَنْبِی وَ أَوْسِعْ رِزْقِی وَ اِقْضِ حَوَائِجِی فِی نَفْسِی وَ إِخْوَانِی فِی دِینِی وَ أَهْلِی إِلَهِی طُمُوحُ اَلْآمَالِ قَدْ خَابَتْ إِلاَّ لَدَیْکَ وَ مَعَاکِفُ اَلْهِمَمِ قَدْ تَعَطَّلَتْ إِلاَّ عَلَیْکَ وَ مَذَاهِبُ اَلْعُقُولِ قَدْ سَمَتْ إِلاَّ إِلَیْکَ فَأَنْتَ اَلرَّجَاءُ وَ إِلَیْکَ اَلْمَلْجَأُ یَا أَکْرَمَ مَقْصُودٍ وَ أَجْوَدَ مَسْئُولٍ هَرَبْتُ إِلَیْکَ بِنَفْسِی یَا مَلْجَأَ اَلْهَارِبِینَ بِأَثْقَالِ اَلذُّنُوبِ عَلَی ظَهْرِی - لاَ أَجِدُ لِی إِلَیْکَ شَافِعاً سِوَی مَعْرِفَتِی بِأَنَّکَ أَقْرَبُ مَنْ رَجَاهُ اَلطَّالِبُونَ وَ أَمَّلَ مَا لَدَیْهِ اَلرَّاغِبُونَ یَا مَنْ فَتَقَ اَلْعُقُولَ بِمَعْرِفَتِهِ وَ أَطْلَقَ اَلْأَلْسُنَ بِحَمْدِهِ وَ جَعَلَ مَا اِمْتَنَّ بِهِ عَلَی عِبَادِهِ فِی کِفَاءٍ لِتَأْدِیَهِ حَقِّهِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ لاَ تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ عَلَی عَقْلِی سَبِیلاً وَ لاَ لِلْبَاطِلِ عَلَی عَمَلِی دَلِیلاً فَإِذَا طَلَعَ اَلْفَجْرُ فَقُلْ أَصْبَحْتُ فِی ذِمَّهِ اَللَّهِ وَ ذِمَّهِ مَلاَئِکَتِهِ وَ ذِمَمِ أَنْبِیَائِهِ وَ رُسُلِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ ذِمَّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ ذِمَمِ اَلْأَوْصِیَاءِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ آمَنْتُ بِسِرِّ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ عَلاَنِیَتِهِمْ وَ ظَاهِرِهِمْ وَ بَاطِنِهِمْ وَ أَشْهَدُ أَنَّهُمْ فِی عِلْمِ اَللَّهِ وَ طَاعَتِهِ کَمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 306 )
ص : 1513
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَنِیِّ یُصِیبُ اَلثَّوْبَ قَالَ اِغْسِلِ اَلثَّوْبَ کُلَّهُ إِذَا خَفِیَ عَلَیْکَ مَکَانُهُ قَلِیلاً کَانَ أَوْ کَثِیراً . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 425 )
ص : 1514
وَ رَوَی اَلْبُخَارِیُّ وَ مُسْلِمٌ فِی صحیحهما [صَحِیحَیْهِمَا] ، وَ رَوَی فِی جَامِعِ اَلْأُصُولِ أَیْضاً عَنْهُمَا، عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ [وَ آلِهِ]: مَنْ کَرِهَ مِنْ أَمِیرِهِ شَیْئاً فَلْیَصْبِرْ، فَإِنَّهُ مَنْ خَرَجَ مِنْ طَاعَهِ اَلسُّلْطَانِ شِبْراً مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 331 )
ص : 1515
وَ فِی اَلْإِحْتِجَاجِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَعْنِی بِذَلِکَ مَا یَهْلِکُ مِنَ اَلْقُرُونِ فَسَمَّاهُ إِتْیَاناً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 336 )
نَنْقُصُها مِنْ أَطْرافِها
کاستن از اطراف زمین یعنی هلاکت و نابودی اهل زمین.در احتجاج از امیر مؤمنان علی علیه السّلام نقل نموده که مقصود هلاک ساختن تبه کاران از قرون گذشته که نامش را اینان و آمدن بطرف آنها
(نَأْتِی اَلْأَرْضَ)
نامیده.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 343 )
ص : 1516
حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْمِیثَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ أَدَّبَ رَسُولَهُ صَلَّی اللَّهِ عَلَیهِ وَ آلِهِ حَتَّی قَوَّمَهُ عَلَی مَا أَرَادَ ثُمَّ فَوَّضَ إِلَیْهِ فَقَالَ« ما آتاکُمُ اَلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا » فَمَا فَوَّضَ اَللَّهُ إِلَی رَسُولِهِ فَقَدْ فَوَّضَهُ إِلَیْنَا .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 383 )
ص : 1517
ع، [علل الشرائع] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عُمَرَ اَلْجَلاَّبِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ اَلْجَنَّهَ طَاهِرَهً مُطَهَّرَهً فَلاَ یَدْخُلُهَا إِلاَّ مَنْ طَابَتْ وِلاَدَتُهُ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ طُوبَی لِمَنْ کَانَتْ أُمُّهُ عَفِیفَهً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 285 )
ص : 1518
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِالْیَمَنِ فِی قَوْمٍ اِنْهَدَمَتْ عَلَیْهِمْ دَارٌ لَهُمْ فَبَقِیَ مِنْهُمْ صَبِیَّانِ أَحَدُهُمَا مَمْلُوکٌ وَ اَلْآخَرُ حُرٌّ فَأَسْهَمَ بَیْنَهُمَا فَخَرَجَ اَلسَّهْمُ عَلَی أَحَدِهِمَا فَجَعَلَ اَلْمَالَ لَهُ وَ أَعْتَقَ اَلْآخَرَ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 137 )
4 - حریز گوید: امام (باقر علیه السّلام و یا امام صادق علیه السّلام) فرمود:
آن گاه که امیر مؤمنان علی علیه السّلام در یمن بود، جمعی به داوری آمدند که یک خانواده از خویشان ما در زیر آوار مرده اند و تنها دو کودک جان سالم بدر برده اند، که یکی از آن دو کودک برده و دیگری آزاد است.
امیر مؤمنان علی علیه السّلام قرعه کشید و براساس قرعه یک کودک را فرزند خانواده اعلام کرد و آن کودک دیگر را نیز آزاد فرمود تا وابستۀ او باشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 336 )
: حسن. و قال فی الدروس: لو سقط بیت علی قوم فماتوا و بقی منهم صبیان أحدهما حر و الآخر مملوک له و اشتبه، فإنه روی عن الصادق علیه السلام أنه یقرع لتعیین الحر فإذا تعین أعتق الآخر و صار الحر مولاه فهذا منع من إرث الحر العبد إن أوجبنا عتق الآخر، و هو ظاهر الروایه، و ظاهر قول الحسن و الصدوق، و قال الشیخ فی النهایه ، بل یرثه الحر بعد القرعه و لا عتق، و هو قوی و تحمل الروایه علی الاستحباب.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 204 )
ص : 1519
و عنه: قال: حدّثنا محمّد بن الحسن بن أحمد بن الولید - رضی اللّه عنه - قال: حدّثنا محمد بن الحسن الصفار، عن أحمد بن محمد بن عیسی، عن الحسن بن علیّ الرضا قال: قال ابو الحسن الرضا - علیه السلام-: إنّی سأقتل بالسمّ مظلوما، فمن زارنی عارفا بحقّی غفر اللّه ما تقدّم من ذنبه و ما تأخّر .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 184 )
ص : 1520
وَ عَنْ قَیْسِ بْنِ عَطَاءِ بْنِ رَبَاحٍ ، عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: دَعَا رَسُولُ اَللَّهِ ذَاتَ یَوْمٍ، وَ قَالَ: اَللَّهُمَّ آنِسْ وَحْشَتِی، وَ اِعْطِفْ عَلَیَّ بِابْنِ عَمِّی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ قَالَ: یَا مُحَمَّدُ ، إِنَّ اَللَّهَ یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ، وَ یَقُولُ: قَدْ فَعَلْتُ وَ أَیَّدْتُکَ مَا سَأَلْتَ بِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ هُوَ سَیْفُ اَللَّهِ عَلَی أَعْدَائِهِ، وَ سَیَبْلُغُ دِینُکَ کُلَّ مَا یَبْلُغُ اَللَّیْلُ وَ اَلنَّهَارُ .
( الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 73 )
ص : 1521
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْمُکَتِّبِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْکُوفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ شَهَرَ نَفْسَهُ بِالْعِبَادَهِ فَاتَّهِمُوهُ عَلَی دِینِهِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَکْرَهُ شُهْرَهَ اَلْعِبَادَهِ وَ شُهْرَهَ اَللِّبَاسِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّمَا فَرَضَ عَلَی اَلنَّاسِ فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَهِ سَبْعَ عَشْرَهَ رَکْعَهً مَنْ أَتَی بِهَا لَمْ یَسْأَلْهُ اَللَّهُ عَمَّا سِوَاهَا وَ إِنَّمَا أَضَافَ إِلَیْهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِثْلَیْهَا لِیَتِمَّ بِالنَّوَافِلِ مَا یَقَعُ فِیهَا مِنَ اَلنُّقْصَانِ وَ إِنَّ اَللَّهَ لاَ یُعَذِّبُ عَلَی کَثْرَهِ اَلصَّلاَهِ وَ اَلصَّوْمِ وَ لَکِنَّهُ یُعَذِّبُ عَلَی خِلاَفِ اَلسُّنَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 79 )
ص : 1522
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ قَالَ حَدَّثَنِی صَاحِبٌ لِی ثِقَهٌ : أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَنْتَهِی إِلَی اَلْمَاءِ اَلْقَلِیلِ فِی اَلطَّرِیقِ فَیُرِیدُ أَنْ یَغْتَسِلَ وَ لَیْسَ مَعَهُ إِنَاءٌ وَ اَلْمَاءُ فِی وَهْدَهٍ فَإِنْ هُوَ اِغْتَسَلَ رَجَعَ غُسْلُهُ فِی اَلْمَاءِ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یَنْضِحُ بِکَفٍّ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ کَفّاً مِنْ خَلْفِهِ وَ کَفّاً عَنْ یَمِینِهِ وَ کَفّاً عَنْ شِمَالِهِ ثُمَّ یَغْتَسِلُ . وَ رَوَاهُ اَلْمُحَقِّقُ فِی اَلْمُعْتَبَرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلْجَامِعِ لِأَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُیَسِّرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ؛ وَ نَقَلَهُ اِبْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ مِنْ کِتَابِ نَوَادِرِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُیَسِّرٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 217 )
ص : 1523
ب، [قرب الإسناد] ، اِبْنُ ظَرِیفٍ عَنِ اِبْنِ عُلْوَانَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ کَانَا یَغْمِزَانِ مُعَاوِیَهَ وَ یَقُولاَنِ فِیهِ وَ یَقْبَلاَنِ جَوَائِزَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 382 )
2-قرب الاسناد:بسندش تا امام باقر(علیه السّلام)فرمود:حسن و حسین(علیهما السّلام)گوشه می زدند به معاویه و درباره او چیزها میگفتند و بخششهای او را می پذیرفتند.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 242 )
ص : 1524
کنز، ، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْجَرِیرِیِّ عَنْ أَبِی صَادِقٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی اَلزَّبُورِ اَلْآیَهَ قَالَ نَحْنُ هُمْ قَالَ قُلْتُ إِنَّ فِی هذا لَبَلاغاً لِقَوْمٍ عابِدِینَ قَالَ هُمْ شِیعَتُنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 358 )
کنز: ابو صادق گفت از حضرت باقر راجع باین آیه پرسیدم:«
وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی اَلزَّبُورِ
»فرمود ما همان خاندانیم گفتم:«
إِنَّ فِی هذا لَبَلاغاً لِقَوْمٍ عابِدِینَ
» فرمود آنها شیعیان مایند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 296 )
ص : 1525
وَ رَوَی أَبُو مَسْعُودٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ أَرْبَعَ مَرَّاتٍ إِذَا أَصْبَحَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ فَقَدْ أَدَّی شُکْرَ یَوْمِهِ وَ مَنْ قَالَهَا إِذَا أَمْسَی فَقَدْ أَدَّی شُکْرَ لَیْلَتِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 216 )
ص : 1526
وَ عَنْ أَبِی اَلدَّرْدَاءِ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا مِنْ شَیْءٍ أَثْقَلَ فِی اَلْمِیزَانِ مِنْ خُلُقٍ حَسَنٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 383 )
و از ابو الدرداء نقل شده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود در میزان اعمال هیچ چیزی سنگین تر از حسن خلق نیست
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 372 )
ص : 1527
کِتَابُ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ اَلْحَنَّاطِ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لَیْسَ فِیمَا دُونَ اَلْأَرْبَعِینَ مِنَ اَلْغَنَمِ شَیْءٌ فَإِذَا کَانَتْ أَرْبَعِینَ فَفِیهَا شَاهٌ إِلَی عِشْرِینَ وَ مِائَهٍ فَإِذَا زَادَتْ عَلَی عِشْرِینَ وَ مِائَهٍ وَاحِدَهٌ فَفِیهَا شَاتَانِ إِلَی مِائَتَیْنِ فَإِذَا زَادَتْ وَاحِدَهٌ عَلَی اَلْمِائَتَیْنِ فَفِیهَا ثَلاَثُ شِیَاهٍ إِلَی ثَلاَثِمِائَهٍ فَإِذَا کَثُرَتِ اَلْغَنَمُ فَفِی کُلِّ مِائَهٍ شَاهٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 62 )
ص : 1528
یج، [الخرائج و الجرائح] ، مِنْ مُعْجِزَاتِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: لَمَّا غَزَا بِتَبُوکَ کَانَ مَعَهُ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ خَمْسَهٌ وَ عِشْرُونَ أَلْفاً سِوَی خَدَمِهِمْ فَمَرَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی مَسِیرِهِ بِجَبَلٍ یَرْشَحُ اَلْمَاءُ مِنْ أَعْلاَهُ إِلَی أَسْفَلِهِ مِنْ غَیْرِ سَیَلاَنٍ فَقَالُوا مَا أَعْجَبَ رَشْحَ هَذَا اَلْجَبَلِ فَقَالَ إِنَّهُ یَبْکِی قَالُوا وَ اَلْجَبَلُ یَبْکِی قَالَ أَ تُحِبُّونَ أَنْ تَعْلَمُوا ذَلِکَ قَالُوا نَعَمْ قَالَ أَیُّهَا اَلْجَبَلُ مِمَّ بُکَاؤُکَ فَأَجَابَهُ اَلْجَبَلُ وَ قَدْ سَمِعَهُ اَلْجَمَاعَهُ بِلِسَانٍ فَصِیحٍ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَرَّ بِی عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ وَ هُوَ یَتْلُو ناراً وَقُودُهَا اَلنّاسُ وَ اَلْحِجارَهُ فَأَنَا أَبْکِی مُنْذُ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ خَوْفاً مِنْ أَنْ أَکُونَ مِنْ تِلْکَ اَلْحِجَارَهِ فَقَالَ اُسْکُنْ مَکَانَکَ فَلَسْتَ مِنْهَا إِنَّمَا تِلْکَ حِجَارَهُ اَلْکِبْرِیتِ فَجَفَّ ذَلِکَ اَلرَّشْحُ مِنَ اَلْجَبَلِ فِی اَلْوَقْتِ حَتَّی لَمْ یُرَ شَیْءٌ مِنْ ذَلِکَ اَلرَّشْحِ وَ مِنْ تِلْکَ اَلرُّطُوبَهِ اَلَّتِی کَانَتْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 364 )
ص : 1529
، وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ اَلنَّاسَ حَتَّی یَقُولُوا لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ فَإِذَا قَالُوهَا عَصَمُوا مِنِّی دِمَاءَهُمْ وَ أَمْوَالَهُمْ إِلاَّ بِحَقِّهَا وَ حِسَابُهُمْ عَلَی اَللَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 209 )
ص : 1530
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْأَحْوَلِ عَنْ سَلاَّمِ بْنِ اَلْمُسْتَنِیرِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: کَفَی بِالْمَوْتِ مَوْعِظَهً وَ کَفَی بِالْیَقِینِ غِنًی وَ کَفَی بِالْعِبَادَهِ شُغُلاً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 1531
وَ قُبِضَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی طُوسَ بِخُرَاسَانَ فِی قَرْیَهٍ یُقَالُ لَهَا سَنَابَاذُ فِی آخِرِ صَفَرٍ وَ قِیلَ إِنَّهُ تُوُفِّیَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ بِسَبْعٍ بَقِینَ مِنْهُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ مِنْ سَنَهِ ثَلاَثٍ وَ مِائَتَیْنِ وَ لَهُ یَوْمَئِذٍ خَمْسٌ وَ خَمْسُونَ سَنَهً وَ کَانَتْ مُدَّهُ إِمَامَتِهِ وَ خِلاَفَتِهِ لِأَبِیهِ عِشْرِینَ سَنَهً وَ کَانَتْ فِی أَیَّامِ إِمَامَتِهِ بَقِیَّهُ مُلْکِ اَلرَّشِیدِ وَ مُلْکُ مُحَمَّدٍ اَلْأَمِینِ بَعْدَهُ ثَلاَثَ سِنِینَ وَ خَمْسَهً وَ عِشْرِینَ یَوْماً ثُمَّ خُلِعَ اَلْأَمِینُ وَ أُجْلِسَ عَمُّهُ إِبْرَاهِیمُ بْنُ اَلْمَهْدِیِّ اَلْمَعْرُوفُ بِابْنِ شَکْلَهَ أَرْبَعَهَ عَشَرَ یَوْماً ثُمَّ أُخْرِجَ مُحَمَّدٌ ثَانِیَهً وَ بُویِعَ لَهُ وَ بَقِیَ [بَعْدَ ذَلِکَ] سَنَهً وَ سَبْعَهَ أَشْهُرٍ وَ قَتَلَهُ طَاهِرُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ ثُمَّ مَلَکَ اَلْمَأْمُونُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ هَارُونَ بَعْدَهُ عِشْرِینَ سَنَهً وَ اُسْتُشْهِدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی أَیَّامٍ مِلْکِهِ وَ إِنَّمَا سُمِّیَ اَلرِّضَا لِأَنَّهُ کَانَ رِضًی لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی سَمَائِهِ وَ رِضًی لِرَسُولِهِ وَ رِضًی لِلْأَئِمَّهِ بَعْدَهُ فِی أَرْضِهِ وَ قِیلَ لِأَنَّهُ رَضِیَ بِهِ اَلْمُخَالِفُ وَ اَلْمُوَافِقُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 312 )
و وفات نمود آن حضرت در طوس خراسان در قریه که او را سناباد می گفتند در آخر صفر، و گویند وفاتش در ماه رمضان بوده که هفت روز از او باقی بوده در روز جمعه در سال دویست و سیوم از هجرت، و در آن روز پنجاه و پنج ساله بوده، و مدت امامت و خلافتش بیست سال بود، و ایام امامتش در بقیه ملک رشید بود، و مالک ملک شد محمد امین بعد از او بسه سال و بیست و پنج روز بعد از آن امین برطرف شد و نشست عم او ابراهیم ابن المهدی معروف بابن شکله بسلطنت در مدت بیست و چهار روزبعد از آن محمد امین خروج کرد دوم بار و با وی دیگر بیعت کردند و باقی یک سال و هفت ماه و طاهر بن حسین او را کشت بعد از آن مأمون عبد اللّه بن هارون بعد از او به بیست سال سلطنت کرد، و امام رضا (علیه السّلام) در أیام ملک او شهادت یافت، و آن حضرت برضا تسمیه یافت از جهت رضای خدای عز و جل در آسمان و رضای رسول و ائمه که بعد از او بودند در زمین، و گویند از جهت آنکه مخالف و موافق از او راضی بودند.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 151 )
ص : 1532
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اِتَّقِ اَللَّهَ بَعْضَ اَلتُّقَی وَ إِنْ قَلَّ وَ دَعْ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ سِتْراً وَ إِنْ رَقَّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 243 )
41-و فرمود از خدا بپرهیز گرچه کم باشد پرهیزگاریت و بین خود و خدا پرده ای را نگهدار گرچه پرده ای رقیق باشد.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 216 )
ص : 1533
مَا رَوَاهُ أَبُو بَکْرٍ أَحْمَدُ بْنُ مُوسَی بْنِ مَرْدَوَیْهِ فِی کِتَابِهِ وَ هُوَ مِنْ أَعْیَانِ أَئِمَّتِهِمْ وَ رَوَاهُ أَیْضاً اَلْمُسَمَّی عِنْدَهُمْ صَدْرَ اَلْأَئِمَّهِ أَخْطَبُ خُطَبَاءِ خُوارِزْمَ مُوَفَّقُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْمَکِّیُّ ثُمَّ اَلْخُوارِزْمِیُّ فِی کِتَابِ اَلْأَرْبَعِینَ قَالَ عَنِ اَلْإِمَامِ اَلطَّبَرَانِیِّ حَدَّثَنَا سَعِیدٌ اَلرَّازِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حُمَیْدٍ قَالَ حَدَّثَنَا زَافِرُ بْنُ سُلَیْمَانَ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَرْثُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ عَامِرِ بْنِ وَاثِلَهَ قَالَ: کُنْتُ عَلَی اَلْبَابِ یَوْمَ اَلشُّورَی فَارْتَفَعَتِ اَلْأَصْوَاتُ بَیْنَهُمْ فَسَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ بَایَعَ اَلنَّاسُ أَبَا بَکْرٍ وَ أَنَا وَ اَللَّهِ أَوْلَی بِالْأَمْرِ مِنْهُ وَ أَحَقُّ بِهِ مِنْهُ فَسَمِعْتُ وَ أَطَعْتُ مَخَافَهَ أَنْ یَرْجِعَ اَلْقَوْمُ کُفَّاراً وَ یَضْرِبَ بَعْضُهُمْ رِقَابَ بَعْضٍ بِالسَّیْفِ ثُمَّ بَایَعَ أَبُو بَکْرٍ لِعُمَرَ وَ أَنَا أَوْلَی بِالْأَمْرِ مِنْهُ فَسَمِعْتُ وَ أَطَعْتُ مَخَافَهَ أَنْ یَرْجِعَ اَلنَّاسُ کُفَّاراً ثُمَّ أَنْتُمْ تُرِیدُونَ أَنْ تُبَایِعُوا عُثْمَانَ إِذَنْ لاَ أَسْمَعُ وَ لاَ أُطِیعُ وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی رَوَاهَا اِبْنُ مَرْدَوَیْهِ أَیْضاً وَ سَاقَ قَوْلَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ مُبَایَعَتِهِمْ لِأَبِی بَکْرٍ وَ عُمَرَ کَمَا ذَکَرَهُ فِی اَلرِّوَایَهِ اَلْمُتَقَدِّمَهِ سَوَاءً إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ فِی عُثْمَانَ ثُمَّ أَنْتُمْ تُرِیدُونَ أَنْ تُبَایِعُوا عُثْمَانَ إِذَنْ لاَ أَسْمَعُ وَ لاَ أُطِیعُ إِنَّ عُمَرَ جَعَلَنِی فِی خَمْسَهِ نَفَرٍ أَنَا سَادِسُهُمْ لاَ یَعْرِفُ لِی فَضْلاً فِی اَلصَّلاَحِ وَ لاَ یَعْرِفُونَهُ لِی کَأَنَّمَا نَحْنُ فِیهِ شَرَعٌ سَوَاءٌ وَ اَیْمُ اَللَّهِ لَوْ أَشَاءُ أَنْ أَتَکَلَّمَ لَتَکَلَّمْتُ ثُمَّ لاَ یَسْتَطِیعُ عَرَبِیُّکُمْ وَ لاَ عَجَمِیُّکُمْ وَ لاَ اَلْمُعَاهَدُ مِنْکُمْ وَ لاَ اَلْمُشْرِکُ رَدَّ خَصْلَهٍ مِنْهَا ثُمَّ قَالَ أَنْشُدُکُمُ اَللَّهُ أَیُّهَا اَلْخَمْسَهُ أَ مِنْکُمْ أَخُو رَسُولِ اَللَّهِ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ لَهُ عَمٌّ مِثْلُ عَمِّی حَمْزَهَ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ أَسَدِ اَللَّهِ وَ أَسَدِ رَسُولِهِ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ لَهُ أَخٌ مِثْلُ أَخِی اَلْمُزَیَّنُ بِالْجَنَاحَیْنِ یَطِیرُ مَعَ اَلْمَلاَئِکَهِ فِی اَلْجَنَّهِ قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ لَهُ زَوْجَهٌ مِثْلُ زَوْجَتِی فَاطِمَهَ بِنْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَیِّدَهِ نِسَاءِ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ لَهُ سِبْطَانِ مِثْلُ وَلَدِیَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ سِبْطَیْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ اِبْنَیْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ قَتَلَ مُشْرِکِی قُرَیْشٍ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ وَحَّدَ اَللَّهَ قَبْلِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ صَلَّی إِلَی اَلْقِبْلَتَیْنِ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ أَمَرَ اَللَّهُ بِمَوَدَّتِهِ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ غَسَّلَ رَسُولَ اَللَّهِ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ سَکَنَ اَلْمَسْجِدَ یَمُرُّ فِیهِ جُنُباً غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ رُدَّتْ عَلَیْهِ اَلشَّمْسُ بَعْدَ غُرُوبِهَا حَتَّی صَلَّی اَلْعَصْرَ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ حِینَ قُرِّبَ إِلَیْهِ اَلطَّیْرُ فَأَعْجَبَهُ اَللَّهُمَّ اِئْتِنِی بِأَحَبِّ خَلْقِکَ إِلَیْکَ یَأْکُلُ مَعِی مِنْ هَذَا اَلطَّیْرِ فَجِئْتُ وَ أَنَا لاَ أَعْلَمُ مَا کَانَ مِنْ قَوْلِهِ فَدَخَلْتُ فَقَالَ وَ إِلَیَّ یَا رَبِّ وَ إِلَیَّ یَا رَبِّ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ کَانَ أَقْتَلَ لِلْمُشْرِکِینَ عِنْدَ کُلَّ شَدِیدَهٍ تَنْزِلُ بِرَسُولِ اَللَّهِ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ کَانَ أَعْظَمَ غَنَاءً عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ مِنِّی حَتَّی اِضْطَجَعْتُ عَلَی فِرَاشِهِ وَ وَقَیْتُهُ بِنَفْسِی وَ بَذَلْتُ مُهْجَتِی غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ کَانَ یَأْخُذُ اَلْخُمُسَ غَیْرِی وَ غَیْرُ زَوْجَتِی فَاطِمَهَ قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ کَانَ لَهُ سَهْمٌ فِی اَلْخَاصِّ وَ سَهْمٌ فِی اَلْعَامِّ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ یُطَهِّرُهُ کِتَابُ اَللَّهِ غَیْرِی حَتَّی سَدَّ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَبْوَابَ اَلْمُهَاجِرِینَ جَمِیعاً وَ فَتَحَ بَابِی إِلَیْهِ حَتَّی قَامَ إِلَیْهِ عَمَّاهُ حَمْزَهُ وَ اَلْعَبَّاسُ فَقَالاَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ سَدَدْتَ أَبْوَابَنَا وَ فَتَحْتَ بَابَ عَلِیٍّ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ مَا أَنَا فَتَحْتُ بَابَهُ وَ لاَ سَدَدْتُ أَبْوَابَکُمْ بَلِ اَللَّهُ فَتَحَ بَابَهُ وَ سَدَّ أَبْوَابَکُمْ قَالُوا لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ تَمَّمَ اَللَّهُ نُورَهُ مِنَ اَلسَّمَاءِ حِینَ قَالَ وَ آتِ ذَا اَلْقُرْبی حَقَّهُ قَالُوا اَللَّهُمَّ لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ نَاجَی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سِتَّ عَشْرَهَ مَرَّهً غَیْرِی حِینَ نَزَّلَ جَبْرَئِیلُ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ اَلرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَهً أَ عَمِلَ بِهَا أَحَدٌ غَیْرِی قَالُوا اَللَّهُمَّ لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ وَلِیَ غَمْضَ رَسُولِ اَللَّهِ غَیْرِی قَالُوا اَللَّهُمَّ لاَ قَالَ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ آخِرُ عَهْدِهِ بِرَسُولِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حِینَ وَضَعَهُ فِی حُفْرَتِهِ غَیْرِی قَالُوا لاَ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 411 )
ص : 1534
وَ عَنِ (اَلتَّنْوِیرِ فِی مَعَانِی اَلتَّفْسِیرِ): عَنِ اَلْبَاقِرِ وَ اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ): «اَلنَّعِیمُ: وَلاَیَهُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 749 )
ص : 1535
و فی أصول الکافی : علیّ بن إبراهیم، عن أبیه، عن بکر بن صالح، عن القاسم بن برید قال: حدّثنا أبو عمرو الزّبیریّ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - و ذکر حدیثا طویلا. یقول فیه - علیه السّلام - بعد أن قال: إنّ اللّه - تبارک و تعالی - فرض الإیمان علی جوارح بن آدم و قسّمه علیها و فرّق فیها: فرض علی الرّجلین أن لا یمشی بهما إلی شیء من معاصی اللّه. و فرض علیهما المشی إلی ما یرضی اللّه - عزّ و جلّ - فقال: وَ لا تَمْشِ فِی اَلْأَرْضِ مَرَحاً. إِنَّکَ لَنْ تَخْرِقَ اَلْأَرْضَ وَ لَنْ تَبْلُغَ اَلْجِبالَ طُولاً .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 258 )
ص : 1536
و فی عیون الأخبار ، عن الرّضا - علیه السّلام-: من خبر الشّامیّ و ما سأل عنه أمیر المؤمنین - علیه السّلام - فی جامع الکوفه، حدیث طویل. و فیه: و سأله عن أوّل من عمل عمل قوم لوط. قال: إبلیس، فإنّه أمکن من نفسه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 134 )
ص : 1537
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب : کُتَّابُهُ عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ أَبِی رَافِعٍ وَ سَعِیدُ بْنُ نَمِرَانَ اَلْهَمْدَانِیُّ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ وَ عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ وَ کَانَ بَوَّابُهُ سَلْمَانَ وَ مُؤَذِّنُهُ جُوَیْرِیَهَ بْنَ مُسْهِرٍ اَلْعَبْدِیَّ - وَ اِبْنَ اَلنَّبَّاحِ وَ هَمْدَانَ اَلَّذِی قَتَلَهُ اَلْحَجَّاجُ وَ خُدَّامُهُ أَبُو نَیْرَزَ مِنْ أَبْنَاءِ مُلُوکِ اَلْعَجَمِ رَغِبَ فِی اَلْإِسْلاَمِ وَ هُوَ صَغِیرٌ فَأَتَی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَسْلَمَ وَ کَانَ مَعَهُ فَلَمَّا تُوُفِّیَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَارَ مَعَ فَاطِمَهَ وَ وَلَدَیْهَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ کَانَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ فِی سَبْیِ فَزَارَهَ فَوَهَبَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِفَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَکَانَ بَعْدَ ذَلِکَ مَعَ مُعَاوِیَهَ وَ کَانَ لَهُ أَلْفُ نَسَمَهٍ مِنْهُمْ قَنْبَرُ وَ مِیثَمٌ قَتَلَهُمَا اَلْحَجَّاجُ وَ سَعْدٌ وَ نَصْرٌ قُتِلاَ مَعَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَحْمَرُ قُتِلَ فِی صِفِّینَ وَ مِنْهُمْ غَزْوَانُ وَ ثُبَیْتٌ وَ مَیْمُونٌ وَ خَادِمَتُهُ فِضَّهُ وَ زَبْرَاءُ وَ سُلاَفَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 42 , صفحه 180 )
ص : 1538
وَ قَالَ لَهُ وَ قَدْ سَأَلَهُ عَنِ اَلْعَبَّاسِ مَا تَقُولُ بَنُو أَبِیکَ فِیهِ فَقَالَ مَا یَقُولُونَ فِی رَجُلٍ فَرَضَ اَللَّهُ طَاعَتَهُ عَلَی اَلْخَلْقِ وَ فَرَضَ طَاعَهَ اَلْعَبَّاسِ عَلَیْهِ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 312 )
ص : 1539
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَجْلِدُ اَلْحُرَّ وَ اَلْعَبْدَ وَ اَلْیَهُودِیَّ وَ اَلنَّصْرَانِیَّ فِی اَلْخَمْرِ وَ اَلنَّبِیذِ ثَمَانِینَ قُلْتُ مَا بَالُ اَلْیَهُودِیِّ وَ اَلنَّصْرَانِیِّ ، فَقَالَ إِذَا أَظْهَرُوا ذَلِکَ فِی مِصْرٍ مِنَ اَلْأَمْصَارِ لِأَنَّهُمْ لَیْسَ لَهُمْ أَنْ یُظْهِرُوا شُرْبَهَا . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ یُونُسَ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ ذَکَرَ نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 227 )
ص : 1540
وَ عَنْ أَبِی حَاتِمٍ اَلسِّجِسْتَانِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلشِّیعَهُ ثَلاَثَهُ أَصْنَافٍ صِنْفٌ یَتَزَیَّنُونَ بِنَا وَ صِنْفٌ یَسْتَأْکِلُونَ بِنَا وَ صِنْفٌ مِنَّا وَ إِلَیْنَا یَأْمَنُونَ بِأَمْنِنَا وَ یَخَافُونَ بِخَوْفِنَا لَیْسُوا بِالْبُذُرِ اَلْمُذِیعِینَ وَ لاَ بِالْجُفَاهِ اَلْمُرَاءِینَ إِنْ غَابُوا لَمْ یُفْقَدُوا وَ إِنْ یَشْهَدُوا لَمْ یُؤْبَهْ بِهِمْ أُولَئِکَ مَصَابِیحُ اَلْهُدَی.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 63 )
7-امام صادق علیه السّلام فرمود:شیعه سه گروهند:گروهی که خود را با انتساب به ما آبرو و زینت می دهند،و گروهی که از طریق منسوب کردن خویش به ما امرار معاش می نمایند،و گروهی از ما هستند و کارشان برای ماست،به امن ما در امانند،و به ترس ما ترسانند، زیاده گو و افشاکننده اسرار نیستند،و تهی و خودنما نیستند،اگر غایب باشند کسی دنبال آنها نمی گردد،و اگر حاضر باشند کسی به آنها اعتنایی نمی کند،آنان چراغهای هدایتند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 115 )
ص : 1541
[قَالَ] فِی [اَلتَّفْسِیرِ] اَلْعَتِیقِ : حَدَّثَنَا سَعِیدُ بْنُ أَبِی سَعِیدٍ عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ مُقَاتِلِ بْنِ سُلَیْمَانَ ، عَنِ اَلضَّحَّاکِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: اِخْتَصَمَ قَوْمٌ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَمَرَ بَعْضَ أَصْحَابِهِ أَنْ یَحْکُمَ بَیْنَهُمْ فَحَکَمَ فَلَمْ یَرْضَوْا بِهِ، فَأَمَرَ عَلِیّاً [أَنْ یَحْکُمَ بَیْنَهُمْ] فَحَکَمَ بَیْنَهُمْ فَرَضُوا بِهِ، فَقَالَ لَهُمْ بَعْضُ اَلْمُنَافِقِینَ: حَکَمَ عَلَیْکُمْ فُلاَنٌ فَلَمْ تَرْضَوْا بِهِ، وَ حَکَمَ عَلَیْکُمْ عَلِیٌّ فَرَضِیتُمْ بِهِ بِئْسَ اَلْقَوْمُ أَنْتُمْ. فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی فِی عَلِیٍّ : أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی اَلْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ، وَ ذَلِکَ أَنَّ عَلِیّاً کَانَ یُوَفَّقُ لِحَقِیقَهِ اَلْقَضَاءِ، مِنْ غَیْرِ أَنْ یُعَلَّمَ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 348 )
361-عن ابن عبّاس قال: اختصم قوم إلی النبی صلی اللّه علیه و آله و سلم فأمر بعض أصحابه أن یحکم بینهم فحکم فلم یرضوا به، فأمر علیّا أن یحکم بینهم فحکم بینهم فرضوا به، فقال لهم بعض المنافقین: حکم علیکم فلان فلم ترضوا به، و حکم علیکم علیّ فرضیتم به بئس القوم أنتم. فأنزل اللّه تعالی فی علیّ:(أفمن یهدی إلی الحقّ أحق أن یتّبع) إلی آخر الآیه، و ذلک إنّ علیّا کان یوفق لحقیقه القضاء، من غیر أن یعلّم. ابن عباس گفت: گروهی داوری نزد پیامبر آوردند، پس آن حضرت به بعضی از اصحاب خود فرمود که میان آنان داوری کند و او داوری کرد ولی آنان راضی نشدند، پس به علی دستور داد که میان آنان داوری کند و او داوری کرد و آنان راضی شدند، بعضی از منافقان به آنان گفتند: فلانی بر شما داوری کرد راضی نشدید ولی علی داوری کرد راضی شدید، شما چه بد گروهی هستید! پس خداوند دربارۀ علی این آیه را نازل کرد:«افمن یهدی الی الحق احقّ ان یتّبع» و این بدان جهت است که علی بدون اینکه تعلیم داده شود، به حقیقت قضاء موفق بود.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 150 )
در تفسیر عتیق از ابن عباس نقل شده است: در روزگار پیامبر صلی اللّه علیه و آله بین طایفه ای خصومت و اختلاف پیش آمد آن جماعت به حضور مصطفی صلی اللّه علیه و آله رسیدند تا بین آنان حکم کند. پیامبر صلی اللّه علیه و آله به بعضی از اصحابش امر فرمود تا قضاوت و حکم کنند.چون آن افراد حکم کردند،آن طایفه تسلیم دادرسی آنان نشدند. سپس پیامبر صلی اللّه علیه و آله به علی علیه السّلام فرمان داد تا بین آن جماعت به عدل حکم کند و اختلاف را خاتمه دهد.چون امیر المؤمنین علی علیه السّلام حکم به انصاف صادر فرمود،همگان از قضاوت او راضی شدند. بعضی از منافقین به متخاصمین گفتند:شما چه قوم بدی هستید!فلان کس حکم کرد راضی نشدید؛امّا به قضاوت علی علیه السّلام تن دادید و تسلیم شدید. خدای عزّ و جل برای کوبیدن منافقین و حقانیت علی علیه السّلام در قضاوت،آیۀ«
أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی اَلْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ
»...را نازل فرمود.به همین سبب است که علی علیه السّلام قضاوتش همیشه مطابق واقع است بدون این که تعلیمی در قضاوت دیده باشد.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 137 )
ص : 1542
علی بن محمد بن علی بن عیسی بن سعید ، عن حمدان بن سلیمان النیسابوری ، قال: حدّثنی عبد اللّه بن محمد الیمامی ، عن منیع ، عن یونس ، عن علیّ بن أعین ، عن أبیه ، عن جدّه ، عن أبی رافع ، قال: لمّا دعا رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - علیّا - علیه السلام - یوم خیبر ، فتفل فی عینیه فقال له: إذا أنت فتحتها فقف بین الناس فإنّ اللّه أمرنی بذلک. قال أبو رافع : فمضی علیّ - علیه السلام - و أنا معه، فلمّا أصبح بخیبر و افتتحها وقف بین الناس فأطال الوقوف، فقال الناس: إنّ علیّا یناجی ربّه، فلمّا مکث ساعه أمر بانتهاب المدینه التی افتتحها . [قال أبو رافع :] فأتیت رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فقلت: (یا رسول اللّه) انّ علیّا وقف بین الناس کما أمرته (فسمعت) قوما منهم یقولون: إنّ اللّه ناجاه، فقال: نعم [یا أبا رافع] إنّ اللّه ناجاه یوم الطائف ، و یوم عقبه تبوک ، و یوم خیبر .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 75 )
ص : 1543
اَلسَّرَائِرُ ، نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلنَّوَادِرِ لِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ اَلرَّجُلُ یَسْهُو عَنِ اَلْقِرَاءَهِ فِی اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأَوَّلَتَیْنِ فَیَذْکُرُ فِی اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأَخِیرَتَیْنِ أَنَّهُ لَمْ یَقْرَأْ قَالَ أَتَمَّ اَلرُّکُوعَ وَ اَلسُّجُودَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ إِنِّی أَکْرَهُ أَنْ أَجْعَلَ آخِرَ صَلاَتِی أَوَّلَهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 85 )
ص : 1544
وَ فِی حَدِیثِ شُعْبَهَ قَالَ: وَ أَحْسَبُهُ سَأَلَهُ عَنِ اَلْمُحْرِمِ یَقْتُلُ اَلذُّبَابَ قَالَ یَا أَهْلَ اَلْعِرَاقِ تَسْأَلُونَّا عَنْ قَتْلِ اَلذُّبَابِ وَ قَدْ قَتَلْتُمْ اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هُمَا رَیْحَانَتَایَ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ ذَکَرَهُ وَ لَیْسَ لِعَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نُعَیْمٍ عَنِ اِبْنِ عُمَرَ فِی اَلصَّحِیحَیْنِ غَیْرُ هَذَا اَلْحَدِیثِ اَلْوَاحِدِ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 401 )
ص : 1545
عَنْ حَمْزَهَ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: « وَ اُذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسِیتَ » فَقَالَ: إِنْ تَسْتَثْنِیَ ثُمَّ ذَکَرْتَ بَعْدُ فَاسْتَثْنِ حِینَ تَذْکُرُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 325 )
ص : 1546
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلشَّاخِصُ فِی طَلَبِ اَلرِّزْقِ اَلْحَلاَلِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 13 )
ص : 1547
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: لاَ تَأْکُلْ ذَبِیحَهَ اَلنَّاصِبِ إِلاَّ أَنْ تَسْمَعَهُ یُسَمِّی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 68 )
ص : 1548
المحاسن - عن الصّادق علیها السّلام: «یؤتی بعبد یوم القیامه ظالم لنفسه، فیقول اللّه له: أ لم آمرک بطاعتی؟ أ لم أنهک عن معصیتی؟ فیقول: بلی یا ربّ و لکن غلبت علیّ شهوتی، فان تعذّبنی فبذنبی، لم تظلمنی، فیأمر اللّه به إلی النار، فیقول: ما کان هذا ظنّی بک فیقول: ما کان ظنّک بی؟ قال: کان ظنّی بک أحسن الظّن، فیأمر اللّه به إلی الجنّه. فیقول اللّه تبارک و تعالی: لقد منعک حسن ظنّک بی الساعه» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 350 )
ص : 1549
أَقُولُ وَ قَدْ رَوَی سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِی کِتَابِ اَلدُّعَاءِ کَیْفِیَّهَ مُشَاوَرَهِ اَلنَّاسِ فَقَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ حُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلاَلٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ أَنْ یَشْتَرِیَ أَوْ یَبِیعَ أَوْ یَدْخُلَ فِی أَمْرٍ فَلْیَبْدَأْ بِاللَّهِ وَ یَسْأَلْهُ قَالَ قُلْتُ فَمَا یَقُولُ قَالَ یَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُرِیدُ کَذَا وَ کَذَا فَإِنْ کَانَ خَیْراً لِی فِی دِینِی وَ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی وَ عَاجِلِ أَمْرِی وَ آجِلِهِ فَیَسِّرْهُ وَ إِنْ کَانَ شَرّاً لِی فِی دِینِی وَ دُنْیَایَ فَاصْرِفْهُ عَنِّی رَبِّ اِعْزِمْ لِی عَلَی رُشْدِی وَ إِنْ کَرِهَتْهُ وَ أَبَتْهُ نَفْسِی ثُمَّ یَسْتَشِیرُ عَشَرَهً مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَإِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی عَشَرَهٍ وَ لَمْ یُصِبْ إِلاَّ خَمْسَهً فَلْیَسْتَشِرْ خَمْسَهً مَرَّتَیْنِ فَإِنْ لَمْ یُصِبْ إِلاَّ رَجُلَیْنِ فَلْیَسْتَشِرْهُمَا خَمْسَ مَرَّاتٍ فَإِنْ لَمْ یُصِبْ إِلاَّ رَجُلاً فَلْیَسْتَشِرْهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ .
( فتح الأبواب بین ذوی الألباب و بین رب الأرباب فی الإستخارات , جلد 1 , صفحه 139 )
ص : 1550
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: سُئِلَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّما جَزاءُ اَلَّذِینَ یُحارِبُونَ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ اَلْآیَهَ فَقَالَ إِذَا قَتَلَ وَ لَمْ یُحَارِبْ وَ لَمْ یَأْخُذِ اَلْمَالَ قُتِلَ وَ إِذَا حَارَبَ وَ قَتَلَ وَ صَلَبَ قُتِلَ وَ صُلِبَ فَإِذَا حَارَبَ وَ أَخَذَ اَلْمَالَ وَ لَمْ یَقْتُلْ قُطِعَتْ یَدُهُ وَ رِجْلُهُ فَإِذَا حَارَبَ وَ لَمْ یَقْتُلْ وَ لَمْ یَأْخُذِ اَلْمَالَ نُفِیَ وَ یَنْبَغِی أَنْ یَکُونَ نَفْیاً شَبِیهاً بِالْقَتْلِ وَ اَلصَّلْبُ تُثَقَّلُ رِجْلُهُ وَ یُرْمَی فِی اَلْبَحْرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 312 )
ص : 1551
کَمْ مِنْ حَزِینٍ وَفَدَ بِهِ حُزْنُهُ عَلَی سُرُورٍ اَلْأَبَدِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 380 )
ص : 1552
اَلْإِخْلاَصُ عِبَادَهُ اَلْمُقَرَّبِینَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 24 )
ص : 1553
حَکِیمُ بْنُ أَوْسٍ : کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَبْعَثُ إِلَیْنَا بِزِقَاقِ اَلْعَسَلِ فَیَقْسِمُ فِینَا ثُمَّ یَأْمُرُ أَنْ یَلْعَقُوهُ وَ أُتِیَ إِلَیْهِ بِأَحْمَالِ فَاکِهَهٍ فَأَمَرَ بِبَیْعِهَا وَ أَنْ یُطْرَحَ ثَمَنُهَا فِی بَیْتِ اَلْمَالِ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 111 )
ص : 1554
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ فِی آخِرِهِ: وَ إِنَّ اَلْأَنْبِیَاءَ بُعِثُوا خَاصَّهً وَ عَامَّهً، أَمَّا شُعَیْبٌ فَإِنَّهُ أُرْسِلَ إِلَی مَدْیَنَ وَ هِیَ لاَ تَکْمُلُ أَرْبَعِینَ بَیْتاً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 51 )
ص : 1555
و عن أبی الدّرداء قال: کان رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - یذکر النّاس. فذکر الجنّه و ما فیها من الأزواج و النّعیم، و فی القوم أعرابیّ. فجثا لرکبته، و قال: یا رسول اللّه، هل فی الجنّه من سماع؟ قال: نعم، یا أعرابیّ. إنّ فی الجنّه نهرا حافّتاه الأبکار من کلّ بیضاء یتغنّین بأصوات لم تسمع الخلائق بمثلها قطّ. فذلک أفضل نعیم الجنّه. قال الرّاوی: سألت أبا الدّرداء بم یتغنّین؟ قال: بالتّسبیح.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 180 )
ص : 1556
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ عَلَّمَ بَابَ هُدًی فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لاَ یُنْقَصُ أُولَئِکَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْئاً وَ مَنْ عَلَّمَ بَابَ ضَلاَلٍ کَانَ عَلَیْهِ مِثْلُ أَوْزَارِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لاَ یُنْقَصُ أُولَئِکَ مِنْ أَوْزَارِهِمْ شَیْئاً .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 35 )
حضرت باقر علیه السلام فرمود: هر که بمردم دری از هدایت آموزد مثل پاداش ایشان دارد بدون اینکه از پاداش آنها چیزی کم شود و کسی که بمردم دری از گمراهی آموزد مثل گناه ایشان دارد بدون اینکه از گناه آنها چیزی کم شود.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 43 )
4-امام باقر(علیه السّلام)فرمود:هر کس بابی از هدایت تعلیم دهد مانند ثواب کسانی که بدان عمل کنند اجر دارد و از ثواب آنها هم چیزی کاسته نشود و هر که یک باب از گمراهی تعلیم دهد مانند گناه کسانی که بدان عمل کنند ببرد و از گناه آنها هم کاسته نشود.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 99 )
هدیّه: (فله مثل أجر من عمل به) أی کلّ من عمل به. (ولا ینقص) فی الموضعین علی ما لم یسمّ فاعله. والإتیان ب«الأوزار»أوّلاً علی الجمع،لعلّه للإیماء إلی تعدّد أنواع العذاب. قال برهان الفضلاء:«فله»،أی للمعلّم الأوّل فالأوّل.وکذا«کان علیه مثل»ما علی جمیع العاملین به من الثواب والعقاب. وقال السیّد الأجلّ النائینی رحمه الله: المراد بتعلیم باب الهدی وتعلیم باب الضلال تعلیم طریق السلوک إلی أحدهما والدخول فیه.ویجری فی هذا الحدیث ما ذکر فی الحدیث السابق من الحمل علی المعلّم ابتداءً، فیکون له مثل ما لکلّ عامل ولو لم یکن بتعلیمه،والحمل علی کلّ معلّم،ویکون له مثل ما لکلّ عالم ینتمی عمله إلی تعلیمه ولو بواسطه .
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 1 , ص 350 )
«و بهذا الاسناد عن محمد بن عبد الحمید». بن سالم العطار ابو جعفر،روی عبد الحمید عن ابی الحسن موسی علیه السلام و کان ثقه من اصحابنا الکوفیین«صه». قال زین الفقهاء فی الحاشیه:هذه عباره النجاشی و ظاهرها ان الموثق الأب لا الابن . اقول:کون الظاهر الأب غیر مسلم بل الظاهر ان النعوت المذکوره فی مثل هذا الموضع راجعه الی اصل الاسم . «عن العلاء بن رزین عن ابی عبیده الحذاء». اسمه زیاد بن عیسی الکوفی مولی ثقه روی عن ابی جعفر و ابی عبد اللّه علیهما السلام و قال الحسن بن علی بن فضال:انه مات فی حیاه ابی عبد اللّه علیه السلام. و قال الکشی:حدثنی احمد بن محمد بن یعقوب قال:اخبرنی عبد اللّه بن حمدویه قال:حدثنی محمد بن عیسی عن بشیر عن الارقط عن ابی عبد اللّه علیه السلام قال:لما دفن ابو عبیده الحذاء قال:انطلق بنا حتی نصلی علی ابی عبیده،قال:فانطلقنا فلما اتینا الی قبره لم یزد علی ان دعا له فقال:اللهم برد علی ابی عبیده اللهم نور له قبره اللهم ألحقه بنبیه.و لم یصل علیه،فقلت:هل علی المیت صلاه بعد الدفن؟قال:لا انما هو الدعاء. و قال السید علی بن احمد العقیقی العلوی:ابو عبیده زیاد الحذاء حسن المنزله عند آل محمد علیهم السلام و کان زامل أبا جعفر علیه السلام الی مکه له کتاب یرویه علی بن رئاب. «عن ابی جعفر علیه السلام قال:من علم باب هدی فله مثل اجر من عمل به لا ینقص اولئک من اجورهم شیئا،و من علم باب ضلال کان علیه مثل اوزار من عمل به و لا ینقص هؤلاء من اوزارهم شیئا». قوله علیه السلام:باب هدی،الهدی الرشاد خلاف الضلاله،و انما یراد به المبدأ و المنشأ للرشاد لا المعنی المصدری،ثم ان المراد بالهدی المستعمل المذکور فی الکتاب و السنه عند التحقیق نور عقلی فائض من اللّه علی قلب من استقام علی سبیل المعرفه و الطاعه. و انما سمی هدی اذ بذلک النور یری الاشیاء علی ما هی علیه و یهتدی الی الحق و یسلک سبیل القرب من اللّه،کما ان بالنور الحسی یری المحسوسات و یهتدی الی المآرب الحسیه کما فی قوله تعالی:
وَ بِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ
(النحل-16)،و ذلک النور سماه اهل الحکمه العتیقه عقلا بالفعل و هو الایمان الحقیقی،قال تعالی:
إِنَّ اَلْهُدی هُدَی اَللّهِ
(آل عمران-73)،و قال:
أُولئِکَ عَلی هُدیً مِنْ رَبِّهِمْ
*
(البقره-5)،و انما سمی القرآن هدی کما فی قوله عز و جل:
ذلِکَ هُدَی اَللّهِ یَهْدِی بِهِ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ
(الانعام-5) و قوله:
هذا هُدیً
(الجاثیه-11)،لکونه وسیله إلیه تسمیه للسبب باسم المسبب. و لذلک الهدی ابواب متعدده و طرق کثیره و هی بالحقیقه مسائل علمیه و مقاصد دینیه اذ کل قاعده کلیه علمیه لها مدخل فی تحصیل تلک الملکه النورانیه المسماه بالهدی، لانها ان کانت نظریه فلها تأثیر بالذات فی تنویر القلب،و ان کانت عملیه فلها تأثیر بواسطه العمل بها فی صفاء الضمیر و تهذیب الخاطر و طهاره النفس. فاذا تقرر ما ذکرناه ظهر لمیه قوله علیه السلام من علم باب هدی فله مثل اجر من عمل به،ای اجر کل من عمل به الی یوم القیامه کما یعلم بقرینه قوله علیه السلام: و لا ینقص اولئک من اجورهم شیئا و بما ذکر فی غیر ذلک من الاحادیث،و کذا المراد بالضلال ظلمه باطنیه متراکمه فی النفس لرسوخ الجهالات و الاعراض عن سماع الحق و قبول الصدق. و تلک الملکه النفسانیه الظلمانیه اصل کل شر و آفه فی الدین و انحراف عن سبیل المسلمین و تولی عن الحق و الیقین،و لها شعب کثیره و ابواب مختلفه هی ابواب الجحیم،
لِکُلِّ بابٍ(مِنْهُمْ)جُزْءٌ مَقْسُومٌ
(الحجر-44)کباب الشهوه و باب الغضب و باب الحرص و باب الحسد و باب المکر و الخدیعه و باب التکبر و العجب و باب طول الامل و الاخلاد الی الدنیا و غیر ذلک،فاذن قد ظهر سر قوله:من علم باب ضلال کان علیه مثل اوزار من عمل به. اعلم انه لیس المراد من هذا الحدیث و امثاله مثل ما روی عن رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله من قوله:ایما داع دعی الی الهدی فاتبع کان له اجر من تبعه لا ینقص من اجرهم شیء،و ایما داع دعی الی الضلاله فاتبع کان علیه مثل وزر من تبعه و لا ینقص منه شیء،ان اللّه تعالی یوصل الثواب او العقاب الّذی یستحقه الاتباع الی القاده و الرؤساء لقوله تعالی:
وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاّ ما سَعی
(النجم-39)،و قوله:
وَ لا تَزِرُ وازِرَهٌ وِزْرَ أُخْری
*
(فاطر-18)،و الا لما دخل احد من الناس الجنه الا الرسل علیهم- السلام و لا دخل النار احد ابدا بل کانت مقصوره علی ابلیس وحده. بل المعنی:ان المعلم الهادی الواضع لحسنه او هدی یهتدی به انما یصدر تعلیمه عن نفس ذات صفاء و اشراق کمل نورها،فاشرق علی غیرها من النفوس القابله التابعه لها فاستضاءت بنورها،و ذلک الباب العلمی المفتوح منه او السنه المأخوذه من جمله انوارها الفائضه عنها علی النفوس التابعه التی اقتبستها،فکان فی النفس المتبوعه من الاستکمال بالنور الالهی و الهدی الربانی الّذی هو اصل کل نور و رأس کل هدی ما هو فی قوه جمیع الانوار المقتبسه عن ذلک القانون العلمی او السنه العملیه و مثل لها جمیعا،فکان لتلک النفس المتبوعه من الاجر و الثواب مثل ما للتابعین لها من غیر نقصان عن اجور التابعین. و کذلک فی جانب السیئات و الضلال،فان المراد:ان الرئیس المضل اذا علم باب ضلال او وضع سیئه یکون فتنه للناس و ضلالا لهم لم تصدر ذلک الاضلال او تلک السیئه إلا عن نفس قد استولی علیها ظلمه الجهل المرکب المضاد لنور الیقین و صارت ملکه من ملکاتها فتسود وجهها به عن قبول الانوار الالهیه،و صار ذلک حجابا بینها و بین قبول الرحمه بحیث یکون ذلک فی القوه و الشده اضعاف حجب التابعین له و المقیدین به الناشئه عن فتنته و اضلاله و اظلامه. فان تلک الحجب الطارئه علی قلوب التابعین مستنده الی ذلک الحجاب الحاصل فی نفسه و هو اصلها،فلا جرم یکون وزره و سیئته فی قوه اوزار اتباعه و سیئاتهم التی حصلت بسبب اضلاله،لا کل سیئاتهم من کل جهه،و لذلک قال تعالی:
وَ مِنْ أَوْزارِ اَلَّذِینَ یُضِلُّونَهُمْ
(النحل-25)ای بعض اوزارهم و هی الحاصله بسبب المضلین. و قال الواحدی:ان«من»فی هذه الآیه لیست للتبعیض بل لبیان الجنس و الا لخف عن الاتباع بعض اوزارهم،و ذلک یناقض قوله صلی اللّه علیه و آله:من غیر ان ینقص من اوزارهم شیء،و فیه نظر،فان الّذی حمله و ان کان حسنا الا ان الالزام الّذی ذکره غیر لازم علی کونه للتبعیض،لان القائل بکونها کذلک یقول:ان المراد و لیحملوا بعض امثال اوزار التابعین لا بعض اعیان اوزارهم. و مما یؤید ما ذکرناه ما ورد فی مثل هذا الباب من الاشاره الوارده فی الخبر:ان حسنات الظالم ینتقل الی دیوان المظلوم و سیئات المظلوم ینتقل الی دیوان الظالم، فانک تعلم ان الحسنه و السیئه اعراض و احوال لا یمکن نقلها من محل الی محل، فلیس ذلک نقلا حقیقیا بل علی وجه الاستعاره کما یقال:انتقلت الخلافه من فلان الی غیره. و انما المقصود من نقل سیئات المظلوم الی الظالم:حصول امثالها فی قلب الظالم، و نقل حسنات الظالم الی المظلوم:حصول امثالها فی قلبه،و ذلک لان للطاعه تأثیرا فی النفس بالتنویر و للمعاصی تأثیرا فیها بالقسوه و الظلمه،و بانوار الطاعه یستحکم مناسبه النفس من استعدادها لقبول المعارف الالهیه و مشاهده حضره الربوبیه،و بالقسوه و الظلمه،یستعد للبعد و الحجاب عن مشاهده الجمال الالهی،فالطاعه مورثه لذه المشاهده بواسطه الصفاء و النور الّذی یحدث فی النفس،و المعصیه مولده للحجاب بواسطه القسوه و الظلمه التی تحدث عنها. و بین الحسنات و السیئات تضاد و تعاقب علی النفس کما قال تعالی:
إِنَّ اَلْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ اَلسَّیِّئاتِ
(هود-114)،و قال:
وَ لا تُبْطِلُوا أَعْمالَکُمْ
(محمد-33)،و قال صلی اللّه علیه و آله:اتبع السیئه بالحسنه تمحها،و الآلام ممحصات للذنوب،و لذلک قال صلی اللّه علیه و آله:ان الرجل لیثاب حتی بالشوکه التی تصیب رجله،و قال:الحدود کفارات لاهلها. و الظالم یتبع شهوته بالظلم و فیه ما یقسی القلب و یسود لوح النفس فیمحو اثر النور الّذی یکون من طاعته فکأنه احبط طاعته،و المظلوم یرتاض نفسه و تنکسر شهوته و یستکین قلبه و یرجع الی اللّه تعالی فیفارقه الظلمه و القسوه التی حصلت له من اتباع الشهوات،فکأن النور انتقل من قلب الظالم الی قلب المظلوم و انتقل السواد و الظلمه من قلبه الی قلب الظالم،و ذلک الانتقال علی سبیل الاستعاره کما علمت و کما یقال: انتقل ضوء الشمس من مکان الی مکان. و اعلم ان ذلک النقل و حمل الظالم او زار المظلوم و ان کان امرا حاصلا فی الدنیا الا انه لما لم ینکشف للبصائر الا فی یوم القیامه،لا جرم خصص بیوم القیامه، و سیأتی لک بیان وظائف المعلم فی تعلیمه و وظائف المتعلم فی تعلمه فی باب بذل العلم ان شاء اللّه تعالی.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 2 , ص 82 )
الحدیث الرابع قوله علیه السلام:و لا ینقص اولئک أی و لا ینقص أجر أولئک الذین علموا باب هدی من أجور الذین عملوا به و لا وزر أولئک الذین علموا باب ضلال من أوزار الذین عملوا به نحوا ما من انحاء النقصان اصلا أو بشیء اصلا.
( التعلیقه علی کتاب الکافی ؛ ج 1 , ص 74 )
قال علیه السلام:من أوزارهم شیئاً. [ص35 ح4] أقول: فحینئذٍ لا ینافی کریمه
«لا تَزِرُ وازِرَهٌ وِزْرَ أُخْری»
بل هناک وزران: أحدهما:لمن علَّم باب ضلال.وثانیهما:لمن عمل به.ووزرُه کأوزارهم من دون أن ینتقص منها شیء.
( الحاشیه علی اصول الکافی ؛ ج 1 , ص 157 )
شرح: روایت است از امام محمّد باقر علیه السّلام گفت که: هر که یاد دهد به جمعی، راه راستی، پس او راست مثل ثواب هر که عمل می کند به آن، و کم کرده نمی شوند آن جمع از ثواب های عمل خود چیزی.و هر که یاد دهد به جمعی، راه کجی، هست بر او مثل گناهان جمعی که عمل می کنند به آن، و کم کرده نمی شوند آن جمع از گناهان عمل خود چیزی.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 1 , ص 301 )
صحیح. قوله علیه السلام باب هدی: لعل المراد بباب الهدی و باب الضلاله نوعان منهما و قبل: المراد بهما تعلیم طریق السلوک إلی أحدهما و الدخول فیه، و یجری فی هذا الحدیث ما ذکر فی الحدیث السابق من الحمل علی المعلم ابتداء و یکون له مثل ما لکل عامل و لو لم یکن بتعلیمه، و الحمل علی کل معلم و یکون له مثل ما لکل عامل ینتهی عمله إلی تعلیمه و لو بواسطه.
( مرآه العقول ؛ ج 1 , ص 116 )
ص : 1557
أَوْلَی اَلنَّاسِ بِالْحَذَرِ أَسْلَمُهُمْ مِنَ اَلْغِیَرِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 199 )
ص : 1558
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُوسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمَعْرُوفِ بِغَزَالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ اَلْجُرْجَانِیِّ یَرْفَعُهُ إِلَی عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَحْمَدَ اَلسَّلْمَانِیِّ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: دَعَانِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَوَجَّهَنِی إِلَی اَلْیَمَنِ لَأُصْلِحَ بَیْنَهُمْ فَقُلْتُ لَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّهُمْ قَوْمٌ کَثِیرٌ وَ أَنَا شَابٌّ حَدَثٌ فَقَالَ لِی یَا عَلِیُّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا صِرْتَ بِأَعْلَی عَقَبَهِ فِیقَ فَنَادِ بِأَعْلَی صَوْتِکَ یَا شَجَرُ یَا مَدَرُ یَا ثَرَی مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُقْرِئُکُمُ اَلسَّلاَمَ قَالَ فَذَهَبْتُ فَلَمَّا صِرْتُ بِأَعْلَی عَقَبَهِ فِیقَ أَشْرَفْتُ عَلَی اَلْیَمَنِ فَإِذَا هُمْ بِأَسْرِهِمْ مُقْبِلُونَ نَحْوِی مُشْرِعُونَ أَسِنَّتَهُمْ مُتَنَکِّبُونَ قِسِیَّهُمْ شَاهِرُونَ سِلاَحَهُمْ فَنَادَیْتُ بِأَعْلَی صَوْتِی یَا شَجَرُ یَا مَدَرُ یَا ثَرَی مُحَمَّدٌ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُقْرِئُکُمُ اَلسَّلاَمَ قَالَ فَلَمْ یَبْقَ شَجَرَهٌ وَ لاَ مَدَرَهٌ وَ لاَ ثَرًی إِلاَّ اِرْتَجَّتْ بِصَوْتٍ وَاحِدٍ وَ عَلَی مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمُ فَاضْطَرَبَتْ قَوَائِمُ اَلْقَوْمِ وَ اِرْتَعَدَتْ رُکَبُهُمْ وَ وَقَعَ اَلسِّلاَحُ مِنْ أَیْدِیهِمْ وَ أَقْبَلُوا مُسْرِعِینَ فَأَصْلَحْتُ بَیْنَهُمْ وَ اِنْصَرَفْتُ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 501 )
ص : 1559
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ مِنْ شِرَارِ اَلنَّاسِ مَنْ تَرَکَهُ اَلنَّاسُ اِتِّقَاءَ فُحْشِهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 78 )
ص : 1560
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْأَشْعَثِ أَخْبَرَنَا اَلشَّرِیفُ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَلصَّمَدِ اَلْهَاشِمِیُّ صَاحِبُ اَلصَّلاَهِ بَوَاسِطَ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَبْهَرِیُّ اَلْفَقِیهُ اَلْمَالِکِیُّ حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ بَکْرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلضَّرِیرِ بْنِ اَلْمَصِیصِ اَلزَّاهِدِ وَ کَانَ ثِقَهً قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ رَبِیعَهَ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لاَ یُعْدِی شَیْءٌ شَیْئاً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 278 )
ص : 1561
وَ فِی اَلْإِحْتِجَاجِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ اَلْأَفْئِدَهُ مِنَ اَلنَّاسِ تَهْوِی إِلَیْنَا وَ ذَلِکَ دَعْوَهُ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَیْثُ قَالَ: فَاجْعَلْ أَفْئِدَهً مِنَ اَلنّاسِ تَهْوِی إِلَیْهِمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 74 )
ص : 1562
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یُقَالُ لِلْعَاقِّ اِعْمَلْ مَا شِئْتَ فَإِنِّی لاَ أَغْفِرُ لَکَ وَ یُقَالُ لِلْبَارِّ اِعْمَلْ مَا شِئْتَ فَإِنِّی سَأَغْفِرُ لَکَ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 368 )
پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرموده اند:به کسی که عاق پدر و مادر است گفته می شود هر کار می خواهی بکن که من تو را نمی بخشم و بکسی که به پدر و مادر نیکوکار است گفته می شود، هر کار می خواهی بکن که من بزودی تو را می آمرزم
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 587 )
ص : 1563
مَا رُوِیَ عَنْهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ: أَنَّهُ قَالَ لِفَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ وَ قَدْ رَأَتْ قَمِیصَهُ مَخْرُوقاً، وَ بَطْنَهُ خَمِیصاً، فَبَکَتْ عِنْدَ ذَلِکَ، فَقَالَ لَهَا عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ: «أَمَا یُرْضِیکِ یَا فَاطِمَهُ أَلاَّ یَبْقَی عَلَی ظَهْرِ اَلْأَرْضِ بَیْتُ مَدَرٍ وَ لاَ وَبَرٍ إِلاَّ دَخَلَهُ عِزٌّ أَوْ ذُلٌّ بِأَبِیکِ !» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 375 )
ص : 1564
قَالَ: فِی تَفْسِیرِ یُوسُفَ اَلْقَطَّانِ، وَ وَکِیعِ بْنِ اَلْجَرَّاحِ، وَ إِسْمَاعِیلَ اَلسُّدِّیِّ، وَ سُفْیَانَ اَلثَّوْرِیِّ، أَنَّهُ: قَالَ اَلْحَارِثُ: سَأَلْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ هَذِهِ اَلْآیَهِ؟ فَقَالَ: «وَ اَللَّهِ إِنَّا نَحْنُ أَهْلُ اَلذِّکْرِ، نَحْنُ أَهْلُ اَلْعِلْمِ، نَحْنُ مَعْدِنُ اَلتَّأْوِیلِ وَ اَلتَّنْزِیلِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 397 )
ص : 1565
اَلْمَعْرُوفُ رِقٌّ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 19 )
ص : 1566
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ أَبِی اَلْعَلاَءِ اَلْخَفَّافِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ صَلَّی اَلْمَغْرِبَ ثُمَّ عَقَّبَ وَ لَمْ یَتَکَلَّمْ حَتَّی یُصَلِّیَ رَکْعَتَیْنِ کُتِبَتَا لَهُ فِی عِلِّیِّینَ فَإِنْ صَلَّی أَرْبَعاً کُتِبَتْ لَهُ حِجَّهٌ مَبْرُورَهٌ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 45 )
2-ابو العلاء خفّاف از امام جعفر صادق علیه السّلام روایت کند که فرمود: هر کس پس از نماز مغرب تعقیب بخواند و بدون اینکه با کسی تکلّم کند دو رکعت نماز بجای آرد آن دو رکعت در علیّین که از مقامات عالیۀ بهشت است نوشته می شود،و چنانچه چهار رکعت نماز گزارد ثواب یک حجّ مقبول در نامۀ عملش ثبت میگردد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 105 )
2-ابو العلاء خفاف از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است:هر کس نماز مغرب را بگزارد سپس تعقیبات(نماز را)بخواند،و قبل از آنکه با کسی صحبت کند دو رکعت نماز بجای آورد،آن دو رکعت در مقام علیّین(که از مقامات والای بهشتی است)ثبت می گردد،و اگر چهار رکعت(بجای دو رکعت)نماز بجای آورد،ثواب یک حجّ مقبول در نامۀ اعمال او نوشته می شود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 133 )
2. ابو العلاء خفّاف از جعفر بن محمّد (علیهما السّلام) نقل کرده است که فرمود: هر کس پس از نماز مغرب تعقیب بخواند و بی آنکه با کسی سخن بگوید دو رکعت نماز به جای آورد، آن دو رکعت در علیّین [که از درجات بلند بهشت است] برای او نوشته می شود، و اگر چهار رکعت نماز بگزارد پاداش یک حجّ مقبول برای او نوشته خواهد شد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 93 )
[186]2-... امام صادق علیه السّلام فرمود: هر که نماز مغرب را به جا آورد و پس آنگاه در پی آن سخنی نگوید تا آن هنگام که دو رکعت نماز به پا دارد، آن دو رکعت در علیّین نوشته شود و اگر چهار رکعت نماز به جا آورد، حجّی پذیرفته شده برای او نوشته شود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 117 )
ص : 1567
شی، [تفسیر العیاشی ] : عَنْ حَرِیزٍ ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَتَرْکَبُنَّ سَنَنَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ حَذْوَ اَلنَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ اَلْقُذَّهِ بِالْقُذَّهِ حَتَّی لاَ تُخْطِئُونَ طَرِیقَهُمْ وَ لاَ تُخْطِئُکُمْ سُنَّهُ بَنِی إِسْرَائِیلَ ، ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: قَالَ مُوسَی لِقَوْمِهِ یا قَوْمِ اُدْخُلُوا اَلْأَرْضَ اَلْمُقَدَّسَهَ اَلَّتِی کَتَبَ اَللّهُ لَکُمْ فَرَدُّوا عَلَیْهِ - وَ کَانُوا سِتَّمِائَهِ أَلْفٍ - فَقَالُوا: یا مُوسی إِنَّ فِیها قَوْماً جَبّارِینَ وَ إِنّا لَنْ نَدْخُلَها حَتّی یَخْرُجُوا مِنْها فَإِنْ یَخْرُجُوا مِنْها فَإِنّا داخِلُونَ `قالَ رَجُلانِ مِنَ اَلَّذِینَ یَخافُونَ أَنْعَمَ اَللّهُ عَلَیْهِمَا أَحَدُهُمَا یُوشَعُ بْنُ نُونٍ وَ کَالِبُ بْنُ یُوفَنَّا ، قَالَ: وَ هُمَا اِبْنُ عَمِّهِ فَقَالاَ: اُدْخُلُوا عَلَیْهِمُ اَلْبابَ فَإِذا دَخَلْتُمُوهُ . إِلَی قَوْلِهِ: إِنّا هاهُنا قاعِدُونَ قَالَ: فَعَصَی سِتُّمِائَهِ أَلْفٍ ، وَ سَلِمَ هَارُونُ وَ اِبْنَاهُ وَ یُوشَعُ بْنُ نُونٍ وَ کَالِبُ بْنُ یُوفَنَّا ، فَسَمَّاهُمُ اَللَّهُ فَاسِقِینَ، فَقَالَ: فَلا تَأْسَ عَلَی اَلْقَوْمِ اَلْفاسِقِینَ فَتَاهُوا أَرْبَعِینَ سَنَهً لِأَنَّهُمْ عَصَوْا، فَکَانَ حَذْوَ اَلنَّعْلِ بِالنَّعْلِ، إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا قُبِضَ لَمْ یَکُنْ عَلَی أَمْرِ اَللَّهِ إِلاَّ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ سَلْمَانُ وَ اَلْمِقْدَادُ وَ أَبُو ذَرٍّ فَمَکَثُوا أَرْبَعِینَ حَتَّی قَامَ عَلِیٌّ فَقَاتَلَ مَنْ خَالَفَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 449 )
ص : 1568
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَیْسَ مِنِّی مَنِ اِسْتَخَفَّ بِصَلاَتِهِ لاَ یَرِدُ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ لاَ وَ اَللَّهِ لَیْسَ مِنِّی مَنْ شَرِبَ مُسْکِراً لاَ یَرِدُ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ لاَ وَ اَللَّهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 320 )
ص : 1569
الشیخ فی أمالیه : باسناده عن إبراهیم الأحمر ، عن محمد بن أبی عمیر ، عن سدیر الصیرفی قال: جاءت امرأه إلی أبی عبد اللّه - علیه السلام - فقالت له: جعلت فداک [انی و] أبی (و امّی) و أهل بیتی نتولاکم، فقال لها أبو عبد اللّه - علیه السلام -: صدقت فما الذی تریدین؟ قالت له المرأه: جعلت فداک یا بن رسول اللّه أصابنی وضح فی عضدی، فادع اللّه أن یذهب [به] عنّی. قال أبو عبد اللّه - علیه السلام -: اللهم إنّک تبرئ الأکمه و الأبرص و تحیی العظام و هی رمیم، ألبسها من عفوک و عافیتک ما تری أثر إجابه دعائی؟ فقالت المرأه: و اللّه لقد قمت، و ما بی منه قلیل و لا کثیر .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 468 )
ص : 1570
بَعْضُ نُسَخِ اَلرَّضَوِیِّ، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ مَنْ قَصَدَ اَلْحَجَّ فَصُدَّ بِهِ اَلْحَجَّ فَإِنْ طَافَ وَ سَعَی لَحِقَ بِأَهْلِهِ وَ إِنْ شَاءَ أَقَامَ حَلاَلاً وَ جَعَلَهَا عُمْرَهً وَ عَلَیْهِ اَلْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ طَافَ وَ لاَ سَعَی حَتَّی خَرَجَ إِلَی مِنًی فَلْیُقِمْ مَعَهُمْ حَتَّی یَنْفِرُوا ثُمَّ لْیَطُفْ بِالْبَیْتِ وَ یَسْعَی فَإِنَّ أَیَّامَ اَلتَّشْرِیقِ لَیْسَ فِیهَا عُمْرَهٌ وَ عَلَیْهِ اَلْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ یُحْرِمُ مِنْ حَیْثُ أَحْرَمَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 314 )
ص : 1571
عده، [عده الداعی] ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: یُنَادِی مُنَادٍ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ تَحْتَ اَلْعَرْشِ یَا أُمَّهَ مُحَمَّدٍ مَا کَانَ لِی قِبَلَکُمْ فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَکُمْ وَ قَدْ بَقِیَتِ اَلتَّبِعَاتُ بَیْنَکُمْ فَتَوَاهَبُوا وَ اُدْخُلُوا اَلْجَنَّهَ بِرَحْمَتِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 7 )
ص : 1572
اَلْمَحَاسِنُ، رُوِیَ: أَنَّ اَلصَّعْتَرَ یَدْبُغُ اَلْمَعِدَهَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 243 )
1-در محاسن روایت است که جوارشی معده را پاک میکند،و در حدیث دیگر جوارش آجین معده را میرویاند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 66 )
ص : 1573
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَحَدَهُمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَهُ اَلْأَنْعامِ قَالَ اَلْجَنِینُ فِی بَطْنِ أُمِّهِ إِذَا أَشْعَرَ وَ أَوْبَرَ فَذَکَاتُهُ ذَکَاهُ أُمِّهِ، فَذَلِکَ اَلَّذِی عَنَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 33 )
ص : 1574
قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ صَیْدِ اَلْبَحْرِ یَحْبِسُهُ فَیَمُوتُ فِی مَصِیدَتِهِ قَالَ إِذَا کَانَ مَحْبُوساً فَکُلْ فَلاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 144 )
ص : 1575
کا، [الکافی] ، عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ سَیَابَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِیَّاکُمْ وَ اَلْمُشَارَّهَ فَإِنَّهَا تُورِثُ اَلْمَعَرَّهَ وَ تُظْهِرُ اَلْعَوْرَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 407 )
ص : 1576
ثو، [ثواب الأعمال] ، أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنِ اَلْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً أَثْبَتَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی قَاتِلِهِ جَمِیعَ اَلذُّنُوبِ وَ بَرِئَ اَلْمَقْتُولُ مِنْهَا وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ - إِنِّی أُرِیدُ أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِی وَ إِثْمِکَ فَتَکُونَ مِنْ أَصْحابِ اَلنّارِ . سن، [المحاسن] ، مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 377 )
ص : 1577
عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ ، قَالَ: سَمِعْتُ عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: «إِنَّ ذَا اَلْقَرْنَیْنِ لَمْ یَکُنْ نَبِیّاً وَ لاَ رَسُولاً، وَ لَکِنْ کَانَ عَبْداً أَحَبَّ اَللَّهَ فَأَحَبَّهُ وَ نَاصَحَ اَللَّهَ فَنَصَحَ، دَعَا قَوْمَهُ فَضَرَبُوهُ عَلَی أَحَدِ قَرْنَیْهِ فَقَتَلُوهُ، ثُمَّ بَعَثَهُ اَللَّهُ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ اَلْآخَرِ فَقَتَلُوهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 664 )
ص : 1578
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ: إِنَّی لاَ أَرْجُو اَلنَّجَاهَ لِمَنْ عَرَفَ حَقَّنَا مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ إِلاَّ لِأَحَدِ ثَلَثَهٍ: صَاحِبِ سُلْطَانٍ جَائِرٍ، وَ صَاحِبِ هَوًی، وَ اَلْفَاسِقِ اَلْمُعْلِنِ، ثُمَّ تَلاَ: «قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اَللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اَللّهُ» ثُمَّ قَالَ یَا حَفْصُ اَلْحُبُّ أَفْضَلُ مِنَ اَلْخَوْفِ ثُمَّ قَالَ وَ اَللَّهِ مَا أُحِبُّ مَنْ أَحَبَّ اَلدُّنْیَا وَ وَالَی غَیْرَنَا، وَ مَنْ عَرَفَ حَقَّنَا وَ أَحَبَّنَا فَقَدْ أَحَبَّ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 326 )
ص : 1579
کَانَ بِالْمَلِکِ اَلنَّجَاشِیِّ صُدَاعٌ فَبَعَثَ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی ذَلِکَ فَبَعَثَ إِلَیْهِ هَذَا اَلْحِرْزَ فَخَالَطَهُ فِی قَلَنْسُوَتِهِ فَکَتَبَ ذَلِکَ عَنْهُ وَ هُوَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَلْمَلِکُ اَلْحَقُّ اَلْمُبِینُ شَهِدَ اَللّهُ اَلْآیَهَ لِلَّهِ نُورٌ وَ حِکْمَهٌ وَ عِزٌّ وَ قُوَّهٌ وَ بُرْهَانٌ وَ قُدْرَهٌ وَ سُلْطَانٌ وَ رَحْمَهٌ یَا مَنْ لاَ یَنَامُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ إِبْرَاهِیمُ خَلِیلُ اَللَّهِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُوسَی کَلِیمُ اَللَّهِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ عِیسَی رُوحُ اَللَّهِ وَ کَلِمَتُهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ وَ صَفِیُّهُ وَ صَفْوَتُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اُسْکُنْ سَکَّنْتُکَ بِمَنْ یَسْکُنُ لَهُ مَا فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ بِمَنْ سَکَنَ لَهُ مَا فِی اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهارِ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ فَسَخَّرْنا لَهُ اَلرِّیحَ تَجْرِی بِأَمْرِهِ رُخاءً حَیْثُ أَصابَ `وَ اَلشَّیاطِینَ کُلَّ بَنّاءٍ وَ غَوّاصٍ أَلا إِلَی اَللّهِ تَصِیرُ اَلْأُمُورُ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 403 )
نجاشی پادشاه حبشه سردردی داشت،از پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)مدد خواست،حضرت این حرز را برای او نوشت که در شب کلاه خود بگذارد: (بسم الله الرحمن الرحیم لا اله الا الملک الحق المبین،(شهد الله. تا آخر آیه)برای خداست نور و حکمه و عز و قوه و برهان و قدره و سلطان و رحمه،ای آنکه نمی خوابی، لا اله الا الله ابراهیم خلیل الله،موسی کلیم الله،لا اله الا الله عیسی روح الله و کلمته،لا اله الا الله محمد رسول الله و صفیه و صفوته(صلّی اللّه علیه و آله). ای درد ساکن شور و قرار گیر که تو را آرام میکنم بیاری آن کس که هر چه در آسمانها و زمین است از اوست و بیاری کسی که آنچه در شب و روز ساکن است برای اوست و او شنوا و دانا است «
فَسَخَّرْنا لَهُ اَلرِّیحَ تَجْرِی بِأَمْرِهِ رُخاءً حَیْثُ أَصابَ،`وَ اَلشَّیاطِینَ کُلَّ بَنّاءٍ وَ غَوّاصٍ
»(«
أَلا إِلَی اَللّهِ تَصِیرُ اَلْأُمُورُ
»).
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 303 )
نجاشی پادشاه،سردردی داشت.از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم برای آن کمک خواست،پس حضرت این حرز را برای او فرستاد و در کلاهش گذاشت و سردردش آرام شد و دعا این است:«بسم اللّه الرّحمن الرّحیم لا اله إلاّ اللّه الملک الحقّ المبین»،
شَهِدَ اَللّهُ
تا آخر آیه،للّه نور و حکمه و عزّ و قوّه و برهان و قدره و سلطان و رحمه یا من لا ینام لا إله إلاّ اللّه إبراهیم خلیل اللّه لا إله إلاّ اللّه موسی کلیم اللّه لا إله إلاّ اللّه عیسی روح اللّه و کلمته لا إله إلاّ اللّه محمّد رسول اللّه و صفیّه و صفوته،اسکن سکّنتک بمن یسکن له ما فی السّموات و الأرض و
وَ لَهُ ما سَکَنَ فِی اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهارِ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ
فسخّرنا له الرّیح تجری بأمره رخاء حیث أصاب و الشّیاطین کلّ بنّاء و غوّاص
أَلا إِلَی اَللّهِ تَصِیرُ اَلْأُمُورُ».
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 870 )
ص : 1580
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ صَیْدِ اَلْمَجُوسِ اَلسَّمَکَ حِینَ یَضْرِبُونَ بِالشَّبَکِ وَ لاَ یُسَمُّونَ أَوْ یَهُودِیٍّ وَ لاَ یُسَمِّی قَالَ لاَ بَأْسَ إِنَّمَا صَیْدُ اَلْحِیتَانِ أَخْذُهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 63 )
ص : 1581
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ لَنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِیَّاکُمْ وَ شِدَّهَ اَلتَّثَاؤُبِ فِی اَلصَّلاَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 267 )
ص : 1582
8784-11 الکافی ،1/10/538/2 العده عن أحمد عن عثمان عن خالد بن نجیح قال کان أبو عبد اللّه علیه السّلام یقول: إذا أویت إلی فراشک فقل بسم اللّه وضعت جنبی الأیمن لله علی مله إبراهیم حنیفا - مسلما لله و ما أنا من المشرکین .
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1581 )
ص : 1583
24031-1 ( الکافی 137:3 التهذیب 427:1 رقم 1359) القمی ، عن محمد بن سالم ، عن أحمد بن النضر ، عن عمرو بن شمر ، عن جابر ، عن أبی جعفر علیه السّلام قال: ( الفقیه 140:1 رقم 386) قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : "یا معشر الناس لا ألفین رجلا مات له میت لیلا فانتظر به الصبح و لا رجلا مات له میت نهارا فانتظر به اللیل لا تنتظروا بموتاکم طلوع الشمس و لا غروبها عجلوا بهم إلی مضاجعهم رحمکم اللّه "قال الناس: و أنت یا رسول اللّه یرحمک اللّه.
( الوافی , جلد 24 , صفحه 281 )
ص : 1584
11923-9 الکافی ،1/5/282/4 علی عن أبیه عن حماد عن الفقیه ،2910/438/2 ابن عمار قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن المرأه تخرج إلی مکه بغیر ولی فقال لا بأس تخرج مع قوم ثقات.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 281 )
ص : 1585
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیِّ وَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ وَ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ اَلْیَمَانِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیِّ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ جَعْفَرٍ اَلطَّیَّارَ یَقُولُ: کُنَّا عِنْدَ مُعَاوِیَهَ أَنَا وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ وَ عُمَرُ بْنُ أَبِی سَلَمَهَ وَ أُسَامَهُ بْنُ زَیْدٍ فَجَرَی بَیْنِی وَ بَیْنَ مُعَاوِیَهَ کَلاَمٌ فَقُلْتُ لِمُعَاوِیَهَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ أَنَا أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ثُمَّ أَخِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طالب علیه السلام أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ فَإِذَا اُسْتُشْهِدَ عَلِیٌّ فَالْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ثُمَّ اِبْنُهُ اَلْحُسَیْنُ بَعْدُ أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ فَإِذَا اُسْتُشْهِدَ فَابْنُهُ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْأَکْبَرُ أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ثُمَّ اِبْنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرُ أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ سَتُدْرِکُهُ یَا حُسَیْنُ ثُمَّ تَکْمِلَهُ اِثْنَیْ عَشَرَ إِمَاماً تِسْعَهٌ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ ثُمَّ اِسْتَشْهَدْتُ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ وَ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ وَ عُمَرَ بْنَ أَبِی سَلَمَهَ وَ أُسَامَهَ بْنَ زَیْدٍ فَشَهِدُوا لِی عِنْدَ مُعَاوِیَهَ قَالَ سُلَیْمُ بْنُ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیُّ وَ قَدْ سَمِعْتُ ذَلِکَ مِنْ سَلْمَانَ وَ أَبِی ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادِ وَ ذَکَرُوا أَنَّهُمْ سَمِعُوا ذَلِکَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( الخصال , جلد 2 , صفحه 477 )
سلیم بن قیس هلالی گوید شنیدم عبد اللّه بن جعفر طیار میگفت من با امام حسن و امام حسین«علیهما السّلام» و عبد اللّه بن عباس و عمر بن ابی سلمه و اسامه بن زید نزد معاویه بودیم میان من و معاویه سخنی درافتاد و من بمعاویه گفتم که خود از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)شنیدم میفرمود من بمؤمنان از خودشان اولی هستم سپس برادرم علی بن ابی طالب«علیه السّلام»بمؤمنان از خودشان اولی است و چون علی«علیه السّلام»شهید شد حسن بن علی «علیه السّلام»بمؤمنان از خودشان اولی است و پس از او فرزندم حسین«علیه السّلام»به مؤمنان از خودشان اولی است و چون شهید شد فرزندش علی بن الحسین اکبر«علیه السّلام»بمؤمنان از خودشان اولی است سپس فرزندم محمد بن علی الباقر به مؤمنان از خودشان اولی است ای حسین تو او را درک کنی پس دوازده امام کامل میشوند که نه تن آنان از فرزندان حسین میباشند. عبد اللّه بن جعفر گوید سپس حسن و حسین و عبد اللّه بن عباس و عمر بن ابی سلمه و اسامه بن زید را گواه خواستم و برای من نزد معاویه گواهی دادند و سلیم بن قیس گوید من همین حدیث را از سلمان و ابو ذر و مقداد شنیدم و همه یادآور شدند که ما از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)شنیده ایم.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 245 )
41-سلیم بن قیس هلالی می گوید:از عبد اللّه بن جعفر الطیّار شنیدم که می گفت: من و حسن و حسین و عبد اللّه بن عباس و عمر بن سلمه و اسمامه بن زید نزد معاویه بودیم،میان من و معاویه سخنانی رد و بدل شد و من به معاویه گفتم:از پیامبر خدا شنیدم که می فرمود:من نسبت به مؤمنان از خودشان اولی تر هستم،سپس برادرم علی بن ابی طالب(علیه السّلام)به مؤمنان از خودشان اولی تر است و چون علی شهید شد،حسن بن علی به مؤمنان از خودشان اولی تر است.سپس پسرش حسین به مؤمنان از خودشان اولی تر است،و چون شهید شد،پسرش علی بن الحسن الاکبر به مؤمنان از خودشان اولی تر است،سپس پسرم محمد بن علی الباقر به مؤمنان از خودشان اولی تر است.و تو ای حسین،او را درک خواهی کرد.سپس آن را تا دوازده امام تکمیل کرد که نه امام از نسل حسین(علیه السّلام)خواهد بود.عبد اللّه بن جعفر گفت:سپس از حسن و حسین و عبد اللّه بن عباس و عمر بن ابی سلمه و اسامه بن زید گواهی خواستم و آنان نزد معاویه بر من گواهی دادند،سلیم بن قیس گفت:این مطلب را از سلمان و ابو ذر و مقداد نیز شنیدم و آنها گفتند که آن را از پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله)شنیده اند.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 221 )
41-سلیم بن قیس هلالی گوید:شنیدم عبد اللّه بن جعفر طیار میگفت من و حسن و حسین و عبد اللّه بن عباس و عمر بن ابی سلمه و اسامه بن زید در نزد معاویه بودیم میان من و معاویه گفتگوئی درگرفت من بمعاویه گفتم از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)شنیدم که میفرمود من بمؤمنین از خودشان اولیترم سپس برادر من علی بن ابی طالب بمؤمنین از خود آنان سزاوارتر است و چون علی بدرجۀ شهادت برسد حسن بن علی بمؤمنین از خودشان اولیتر است. سپس فرزند علی:حسین پس از حسن بمؤمنین از خودشان اولیتر است و چون حسین شهید گردد فرزندش علی بن الحسین بزرگترین فرزند حسین بمؤمنین از خودشان اولی تر است سپس فرزند من محمد بن علی باقر بمؤمنین از خودشان اولی تر است ای حسین تو او را درک خواهی کرد سپس دوازده امام که نه نفر از فرزندان حسین میباشند امر امامت را کامل خواهند کرد عبد اللّه بن جعفر گوید:پس از این گفتار حسن و حسین و عبد اللّه بن عباس و عمر بن ابی سلمه و اسامه بن زید را بگواهی خواستم و همه در نزد معاویه بسخن من گواهی دادند سلیم بن قیس هلالی گوید من همین روایت را از سلمان و ابی ذر و مقداد شنیدم که آنان نیز از رسول خدا شنیده بودند.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 2 , ص 562 )
از عبد اللّه بن جعفر طیار شنیدم که می گفت:من با امام حسن و امام حسین و عبد اللّه بن عباس و عمر بن أبی سلمه و أسامه بن زید نزد معاویه بودیم،میان من و معاویه سخنی در افتاد،من به معاویه گفتم:که من خود از پیامبر شنیدم که می گفت:من به مؤمنان از ایشان اولی هستم،سپس برادرم علی بن ابی طالب(علیه السّلام)بر مؤمنان از ایشان اولی ست و چون علی شهید شد،حسن بن علی به مؤمنان از ایشان اولی ست پس از او فرزندم حسین به مؤمنان از ایشان اولی ست و چون شهید شد فرزندش علی بن الحسین اکبر به مؤمنان از ایشان اولی ست،سپس فرزندم محمد بن علی الباقر به مؤمنان از ایشان اولی ست،ای حسین تو او را ادراک کنی پس دوازده امام کامل می شوند که نه تن از آنان از فرزندان حسین هستند.عبد اللّه بن جعفر گفته:سپس حسن و حسین و عبد اللّه بن عباس و عمر بن ابی سلمه و أسامه بن زید را گواه خواستم:برای من نزد معاویه گواهی دادند.و سلیم بن قیس گفته:من همین حدیث را از سلمان و ابو ذر و مقداد شنیدم و همه یاد آور شدند که ما از پیامبر شنیده ایم.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 2 , ص 79 )
ص : 1586
فِی اَلْکَافِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَلْمُحْصَناتُ مِنَ اَلنِّساءِ إِلاّ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ قَالَ: هُوَ أَنْ یَأْمُرَ اَلرَّجُلُ عَبْدَهُ وَ تَحْتَهُ أَمَهٌ، فَتَقُولَ لَهُ: اِعْتَزِلِ اِمْرَأَتَکَ وَ لاَ تَقْرَبْهَا، ثُمَّ یَحْبِسَهَا عَنْهُ حَتَّی تَحِیضَ ثُمَّ یَمَسَّهَا فَإِذَا حَاضَتْ بَعْدَ مَسِّهِ إِیَّاهَا رَدَّهَا عَلَیْهِ بِغَیْرِ نِکَاحٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 465 )
ص : 1587
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: صَهَلَ فَرَسٌ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ عِنْدِی جَبْرَئِیلُ فَتَبَسَّمَ فَقُلْتُ لِمَ تَبَسَّمْتَ یَا جَبْرَئِیلُ قَالَ وَ مَا یَمْنَعُنِی أَنْ أَتَبَسَّمَ وَ اَلْکُفَّارُ تَرْتَاعُ قُلُوبُهُمْ وَ تُرْعَدُ کُلاَهُمْ عِنْدَ صَهَلِ خُیُولِ اَلْمُسْلِمِینَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 251 )
ص : 1588
بَعْضُهُمْ: کُنَّا نَرْجُو اَلشَّبَابَ فَإِذَا تَکَلَّمَ عِنْدَ مَنْ هُوَ أَکْبَرُ مِنْهُ سِنّاً آیَسَنَا مِنْ کُلِّ خَیْرٍ عِنْدَهُ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 35 )
از بعضی نقل کرده اند که می گفتند:ما آرزوی جوانی را می داشتیم،اما وقتی که جوانی نزد بزرگتر از خود سخن می گفت،از تمام خوبی جوانی دست شستیم!
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 82 )
ص : 1589
وَ رَوَی زُرَارَهُ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَکْلُ اَلْغُرَابِ لَیْسَ بِحَرَامٍ إِنَّمَا اَلْحَرَامُ مَا حَرَّمَهُ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ لَکِنَّ اَلْأَنْفُسَ تَتَنَزَّهُ عَنْ کَثِیرٍ مِنْ ذَلِکَ تَقَزُّزاً .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 467 )
ص : 1590
3050-7 الکافی ،1/18/264/2 محمد عن ابن عیسی عن محمد بن سنان عن علی بن عفان عن المفضل بن عمر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إن اللّه تعالی لیعتذر إلی عبده المؤمن المحوج فی الدنیا کما یعتذر الأخ إلی أخیه فیقول و عزتی ما أحوجتک فی الدنیا من هوان کان بک علی - فارفع هذا السجف فانظر إلی ما عوضتک من الدنیا قال فیرفع فیقول ما ضرنی ما منعتنی مع ما عوضتنی.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 791 )
ص : 1591
وَ فِی رِوَایَهِ سَعْدٍ اَلْإِسْکَافِ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَا سَعْدُ إِنَّ اَللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَمَنْ أَطَاعَهُ فَقَدْ عَدَلَ - وَ اَلْإِحْسانِ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَنْ تَوَلاَّهُ فَقَدْ أَحْسَنَ وَ اَلْمُحْسِنُ فِی اَلْجَنَّهِ وَ أَمَّا إِیتاءِ ذِی اَلْقُرْبی فَمِنْ قَرَابَتِنَا أَمَرَ اَللَّهُ اَلْعِبَادَ بِمَوَدَّتِنَا وَ إِیتَائِنَا وَ نَهَاهُمْ عَنِ اَلْفَحْشاءِ وَ مَنْ بَغَی عَلَیْنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ دَعَا إِلَی غَیْرِنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 180 )
ص : 1592
2895-19 الکافی ،1/20/220/2 الاثنان عن محمد بن جمهور عن أحمد بن حمزه عن الحسین بن المختار عن أبی بصیر قال قال أبو جعفر علیه السّلام : خالطوهم بالبرانیه و خالفوهم بالجوانیه إذا کانت الإمره صبیانیه.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 693 )
ص : 1593
رَوَاهُ أَبُو حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیُّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ اَلسَّاعَهُ اَلَّتِی تُبَاهَلُ فِیهَا مَا بَیْنَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ اَلشَّمْسِ.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 214 )
مباهله در اینجا دو بحث هست: اگر امکان دارد،در وقتی که روایت شده انجام پذیرد.ابو حمزه ثمالی(ره)از امام باقر-علیه السّلام-روایت کرده است که فرمود: 561-«السّاعه الّتی تباهل فیها ما بین طلوع الفجر الی طلوع الشّمس». یعنی:«زمان مباهله،بین طلوع فجر و طلوع آفتاب است).
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 354 )
اگر ممکن است در زمان مباهله مراعات روایات کندو آن روایت از ابو حمزه ثمالی از امام ابی جعفر باقر(علیه السّلام)است فرمود:ساعتی که در آن باید مباهله کنی بین طلوع فجر تا طلوع آفتاب باشد.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 175 )
ص : 1594
وَ بِالْإِسْنَادِ یَرْفَعُهُ إِلَی اِبْنِ مَسْعُودٍ أَنَّهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ قَالَ لِی جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ أُمِرْتُ بِعَرْضِ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ عَلَیْکَ قَالَ فَرَأَیْتُ اَلْجَنَّهَ وَ مَا فِیهَا مِنَ اَلنَّعِیمِ وَ رَأَیْتُ اَلنَّارَ وَ مَا فِیهَا مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ وَ اَلْجَنَّهُ لَهَا ثَمَانِیَهُ أَبْوَابٍ عَلَی کُلِّ بَابٍ مِنْهَا أَرْبَعُ کَلِمَاتٍ کُلُّ کَلِمَهٍ مِنْهَا خَیْرٌ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ مَنْ فِیهَا لِمَنْ یَعْرِفُهَا وَ یَعْمَلُ بِهَا قَالَ قَالَ لِی جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِقْرَأْ یَا مُحَمَّدُ مَا عَلَی اَلْأَبْوَابِ قَالَ قُلْتُ لَهُ قَرَأْتُ ذَلِکَ أَمَّا أَبْوَابُ اَلْجَنَّهِ فَعَلَی اَلْبَابِ اَلْأَوَّلِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ لِکُلِّ شَیْءٍ حِیلَهٌ وَ حِیلَهُ اَلْعَیْشِ أَرْبَعُ خِصَالٍ اَلْقَنَاعَهُ وَ نَبْذُ اَلْحِقْدِ وَ تَرْکُ اَلْحَسَدِ وَ مُجَالَسَهُ أَهْلِ اَلْخَیْرِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلثَّانِی مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ لِکُلِّ شَیْءٍ حِیلَهٌ وَ حِیلَهُ اَلسُّرُورِ فِی اَلْآخِرَهِ أَرْبَعٌ مَسْحُ رُءُوسِ اَلْیَتَامَی وَ اَلتَّعَطُّفُ عَلَی اَلْأَرَامِلِ وَ اَلسَّعْیُ فِی حَوَائِجِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ تَفَقُّدُ اَلْفُقَرَاءِ وَ اَلْمَسَاکِینِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلثَّالِثِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ لِکُلِّ شَیْءٍ حِیلَهٌ وَ حِیلَهُ اَلصِّحَّهِ فِی اَلدُّنْیَا أَرْبَعُ خِصَالٍ قِلَّهُ اَلْکَلاَمِ وَ قِلَّهُ اَلْمَنَامِ وَ قِلَّهُ اَلْمَشْیِ وَ قِلَّهُ اَلطَّعَامِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلرَّابِعِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ فَ مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ فَلْیُکْرِمْ ضَیْفَهُ وَ مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ فَلْیُکْرِمْ وَالِدَیْهِ وَ مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ فَلْیَقُلْ خَیْراً أَوْ یَسْکُتْ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلْخَامِسِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ فَمَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یُشْتَمَ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یَذِلَّ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یَظْلِمَ وَ لاَ یُظْلَمَ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَسْتَمْسِکَ بِالْعُرْوَهِ اَلْوُثْقی فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ فَلْیَقُلْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلسَّادِسِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ فَمَنْ أَحَبَّ أَنْ یَکُونَ قَبْرُهُ وَاسِعاً فَسِیحاً فَلْیَبْنِ اَلْمَسَاجِدَ وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ لاَ تَأْکُلَهُ اَلدِّیدَانُ تَحْتَ اَلْأَرْضِ فَلْیَکْنُسِ اَلْمَسَاجِدَ وَ لْیُسْکِنِ اَلْمَسَاکِینَ وَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَبْقَی طَرِیّاً نَضِراً لاَ یَبْکِی فَلْیَکْسُ اَلْمَسَاجِدَ بِالْبُسُطِ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَرَی مَوْضِعَهُ فِی اَلْجَنَّهِ فَلْیَسْکُنْ فِی اَلْمَسَاجِدِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلسَّابِعِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ بَیَاضُ اَلْقُلُوبِ فِی أَرْبَعِ خِصَالٍ عِیَادَهِ اَلْمَرْضَی وَ اِتِّبَاعِ اَلْجَنَائِزِ وَ شِرَاءِ أَکْفَانِ اَلْمَوْتَی وَ رَدِّ اَلْقَرْضِ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلثَّامِنِ مَکْتُوبٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ فَمَنْ أَرَادَ اَلدُّخُولَ فِی هَذِهِ اَلْأَبْوَابِ اَلثَّمَانِیَهِ فَلْیُمْسِکْ بِأَرْبَعِ خِصَالٍ وَ هِیَ اَلصَّدَقَهُ وَ اَلسَّخَاءُ وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ وَ کَفُّ اَلْأَذَی عَنْ عِبَادِ اَللَّهِ ثُمَّ رَأَیْتُ أَبْوَابَ جَهَنَّمَ فَإِذَا عَلَی اَلْبَابِ اَلْأَوَّلِ مِنْهَا مَکْتُوبٌ ثَلاَثُ کَلِمَاتٍ وَ هِیَ مَنْ رَجَا اَللَّهَ تَعَالَی سَعِدَ وَ مَنْ خَافَ اَللَّهَ تَعَالَی أَمِنَ وَ اَلْهَالِکُ اَلْمَغْرُورُ مَنْ رَجَا غَیْرَ اَللَّهِ وَ خَافَ سِوَاهُ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلثَّانِی مَکْتُوبٌ ثَلاَثُ کَلِمَاتٍ مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یَکُونَ عُرْیَاناً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَلْیَکْسُ اَلْجُلُودَ اَلْعَارِیَهَ فِی اَلدُّنْیَا وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یَکُونَ عَطْشَاناً یَوْمَ اَلْعَطَشِ فَلْیَسْقِ اَلْعَطْشَانَ فِی اَلدُّنْیَا وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ لاَ یَکُونَ جَائِعاً فِی اَلْقِیَامَهِ فَلْیُطْعِمِ اَلْبُطُونَ اَلْجَائِعَهَ فِی اَلدُّنْیَا وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلثَّالِثِ مَکْتُوبٌ ثَلاَثُ کَلِمَاتٍ لَعَنَ اَللَّهُ اَلْکَاذِبِینَ لَعَنَ اَللَّهُ اَلْبَاخِلِینَ لَعَنَ اَللَّهُ اَلظَّالِمِینَ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلرَّابِعِ مَکْتُوبٌ ثَلاَثُ کَلِمَاتٍ أَذَلَّ اَللَّهُ مَنْ أَهَانَ اَلْإِسْلاَمَ أَذَلَّ اَللَّهُ مَنْ أَهَانَ أَهْلَ بَیْتِ اَلنَّبِیِّ لَعَنَ اَللَّهُ مَنْ أَعَانَ اَلظَّالِمِینَ عَلَی ظُلْمِ اَلْمَخْلُوقِینَ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلْخَامِسِ مَکْتُوبٌ ثَلاَثُ کَلِمَاتٍ لاَ تَتَّبِعِ اَلْهَوَی فَإِنَّ اَلْهَوَی مُجَانِبٌ اَلْإِیمَانَ وَ لاَ تُکْثِرْ مَنْطِقَکَ فِیمَا لاَ یَعْنِیکَ فَتَقْنُطَ مِنْ رَحْمَهِ اَللَّهِ وَ لاَ تَکُنْ عَوْناً لِلظَّالِمِینَ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلسَّادِسِ مَکْتُوبٌ أَنَا حَرَامٌ عَلَی اَلْمُتَهَجِّدِینَ أَنَا حَرَامٌ عَلَی اَلصَّائِمِینَ وَ عَلَی اَلْبَابِ اَلسَّابِعِ مَکْتُوبٌ ثَلاَثُ کَلِمَاتٍ حَاسِبُوا أَنْفُسَکُمْ قَبْلَ أَنْ حُحَاسَبُوا وَ وَبِّخُوا أَنْفُسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُوَبَّخُوا اُدْعُوا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَبْلَ أَنْ تَرِدُوا عَلَیْهِ وَ لاَ تَقْدِرُونَ عَلَی ذَلِکَ.
( الفضائل (لإبن شاذان) , جلد 1 , صفحه 152 )
ص : 1595
مَنْ خَافَ اَللَّهَ آمَنَهُ [اَللَّهُ] مِنْ کُلِّ شَیْءٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 426 )
ص : 1596
وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنِ اَلْقَزْوِینِیِّ عَنِ اَلْأَعْمَشِ : أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَقَفَ عَلَی اَلْفُرَاتِ وَ نَادَی یَا هناش یَا هناش فَأَطْلَعَ اَلْجِرِّیُّ رَأْسَهُ فَقَالَ مَنْ أَنْتَ قَالَ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ عُرِضَتْ عَلَیَّ وَلاَیَتُکَ فَلَمْ أَقْبَلْهَا فَمُسِخْتُ جِرِّیّاً وَ فِی حَدِیثِ سَعْدٍ اَلْخَفَّافِ : أَنَّهُ نَادَاهُ یَا جِرِّیُّ فَلَبَّاهُ فَقَالَ مَنْ أَنَا قَالَ إِمَامُ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ فَمَنْ أَنْتَ قَالَ مِمَّنْ جَحَدَ وَلاَیَتَکَ فَمُسِخَ جِرِّیّاً .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 97 )
ص : 1597
یر، ، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی دَاوُدَ اَلْمُسْتَرِقِّ عَنْ عِیسَی اَلْفَرَّاءِ عَنْ مَالِکٍ اَلْجُهَنِیِّ قَالَ: کُنْتُ بَیْنَ یَدَیْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَوَضَعْتُ یَدِی عَلَی خَدِّی وَ قُلْتُ لَقَدْ عَصَمَکَ اَللَّهُ وَ شَرَّفَکَ فَقَالَ یَا مَالِکُ اَلْأَمْرُ أَعْظَمُ مِمَّا تَذْهَبُ إِلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 145 )
بصائر: مالک جهنی گفت: در حضور حضرت صادق علیه السّلام دست خود را بر گونه ام گذاشتم و گفتم: آقا خدا شما را معصوم قرار داده و شخصیتی بس والا داده فرمود: مالک امر بالاتر از آن چیزی است که تو فکر میکنی (یعنی تنها عصمت و مقام نیست بلکه واجب الاطاعه و امام بودن و غیره).
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 3 , ص 102 )
ص : 1598
وَ عَنْ عَلِیٍّ وَ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُمْ قَالُوا: فِیمَنْ أَکَلَ أَوْ شَرِبَ أَوْ جَامَعَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ قَدْ طَلَعَ اَلْفَجْرُ وَ هُوَ لاَ یَعْلَمُ بِطُلُوعِهِ فَإِنْ کَانَ قَدْ نَظَرَ قَبْلَ أَنْ یَأْکُلَ إِلَی مَوْضِعِ مَطْلَعِ اَلْفَجْرِ فَلَمْ یَرَهُ طَلَعَ فَلَمَّا أَکَلَ نَظَرَهُ فَرَآهُ قَدْ طَلَعَ فَلْیَمْضِ فِی صَوْمِهِ وَ لاَ شَیْءَ عَلَیْهِ وَ إِنْ کَانَ أَکَلَ قَبْلَ أَنْ یَنْظُرَ ثُمَّ عَلِمَ أَنَّهُ قَدْ أَکَلَ بَعْدَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ فَلْیُتِمَّ صَوْمَهُ وَ یَقْضِی یَوْماً مَکَانَهُ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 274 )
ص : 1599
قول اللّه تعالی للنبی صلّی اللّه علیه و آله فیما روی عنه: إنی منزّل علیک کتابا لا یغسله الماء، تقرأه نائما و یقظان.
( أمالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد) , جلد 1 , صفحه 428 )
ص : 1600
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ اَلْفُسُوقُ اَلْکَذِبُ فَاسْتَغْفِرِ اَللَّهَ مِنْهُ وَ تَصَدَّقْ بِکَفِّ طُعَیْمٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 296 )
ص : 1601
و عن عائشه أنّها قالت: کان رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - یتمثّل ببیت أخی بنی قیس: ستبدی لک الأیّام ما کنت جاهلاو یأتیک بالأخبار من لم تزوّد فجعل یقول: و یأتیک من لم تزود بالأخبار. فیقول أبو بکر: لیس هکذا یا رسول اللّه! فیقول: إنّی لیس بشاعر. و ما ینبغی لی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 95 )
ص : 1602
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَرْوَکِ بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ: أَیَّ شَیْءٍ یَقُولُ هَؤُلاَءِ فِی اَلرَّجُلِ اَلَّذِی یَفُوتُهُ مَعَ اَلْإِمَامِ رَکْعَتَانِ قُلْتُ یَقُولُونَ یَقْرَأُ فِیهِمَا بِالْحَمْدِ وَ سُورَهٍ فَقَالَ هَذَا یُقَلِّبُ صَلاَتَهُ یَجْعَلُ أَوَّلَهَا آخِرَهَا قُلْتُ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یَقْرَأُ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 383 )
10 - راوی گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
اینان (عامّه) در مورد کسی که در نماز جماعت به امام ملحق می شود درحالی که دو رکعت اوّل نماز او فوت شده باشد، چه می گویند؟
گفتم: آنان می گویند: در دو رکعتی که به امام رسیده، باید حمد و سوره را بخواند.
آن حضرت فرمود: چنین شخصی نمازش را وارونه ساخته و اوّل نماز را آخر آن قرار داده است.
گفتم: پس وظیفۀ او چیست؟
فرمود: در هررکعت فقط سوره حمد را می خواند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 275 )
: مرسل. قال: فی التهذیب قال: محمد بن الحسن قول السائل یقولون یقرأ فی الرکعتین بالحمد و سوره لیس فیه صریح أنهما اللتان أدرکهما بل یحتمل أن یکون قال. إنهم یقولون یقرأ بالحمد و سوره فی الرکعتین اللتین فاتتاه فأمره حینئذ أن یقرأ بالحمد وحدها لأن ذلک مذهب کثیر من العامه و إذا احتمل ذلک لم یناف ما قدمناه من الأخبار. و أقول: روی مسلم فی صحیحه عن أبی هریره قال: قال: النبی صلی الله علیه و آله إذا ثوب بالصلاه فلا یسعی إلیه أحدکم و لیمش و علیه السکینه و الوقار صل ما أدرکت و اقض ما سبقک و ذهب: جماعه منهم أبو حنیفه إلی أن ما أدرکه هو آخرها لقوله فاقضوا، و قال: بعضهم أولها لکن لا یخالف الإمام فیما یفعل من قراءه أو عمل ثم یأتی بما فاته علی نحو ما فاته، و قال: بعضهم یقرأ لنفسه فی أول صلاته ثم یأتی بما فاته علی أنه آخرها فیقرأ بالفاتحه فقط لأن القضاء جاء بمعنی الفعل کقوله تعالی
فَإِذا قَضَیْتُمُ اَلصَّلاهَ
و أورد بعضهم أن القضاء فعل ما فات بصفته فکیف تجوز الفاتحه فقط، و قال: بعضهم من أدرک آخر المغرب یأتی برکعتین نسقا جهرا. قوله علیه السلام: یفوته قال الفاضل التستری: کأنه یرید اللتین ینفرد فیهما و سماهما بالفائته لأنه لم یصلیهما مع الإمام.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 279 )
ص : 1603
فَمِنْ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ: «هَذِهِ مَکَّهُ قَدْ رَمَتْکُمْ بِأَفْلاَذِ کَبِدِهَا» . وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی: «قَدْ أَلْقَتْ إِلَیْکُمْ أَفْلاَذَ کَبِدِهَا» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 30 )
ص : 1604
أَنَّهُ قَالَ لِأَصْحَابِهِ لَمَّا رَفَعَ مُعَاوِیَهُ اَلْمَصَاحِفَ إِنَّهُمْ لَمْ یُرِیدُوا اَلْقُرْآنَ فَاتَّقُوا اَللَّهَ وَ اِمْضُوا عَلَی بَصَائِرِکُمْ إِنْ لَمْ تَفْعَلُوا تَفَرَّقَتْ بِکُمُ اَلسُّبُلُ وَ نَدَمْتُمْ حَیْثُ لاَ تَنْفَعُکُمُ اَلنَّدَامَهُ فکان کما أخبر علیه السلام .
( إرشاد القلوب , جلد 2 , صفحه 225 )
و نیز از غیبگوئیهای آن حضرت است که خبر داد بیارانش هنگامی که معاویه در جنگ صفین دستور داد که قرآن ها را بر فراز نیزه بلند کنند فرمود همانا اینان عقیده ای به قرآن ندارند،بترسید از خدا و از راه و روش خود پیروی کنید اگر فریب اینان را خوردید راه های شما پراکنده خواهد شد روزی پشیمان شوید که در آن وقت پشیمانی فایده ای برای شما ندارد همانسان شد که آن حضرت خبر داده بود.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 2 , ص 35 )
5-در جنگ صفین که معاویه قرآن به سر نیزه کرد،امام علیه السّلام به اصحاب خود فرمود:آنان طالب قرآن نیستند،از خدا بترسید و چشمتان را باز کنید و اگر آگاه نشوید؛پراکنده خواهید شد و راه را گم می کنید و پشیمان می شوید،ولی پشیمانی برایتان سودی ندارد،و همان طور که امام علیه السّلام خبر دادند،واقع شد.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 2 , ص 41 )
ص : 1605
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ شَکَرَ اَللَّهَ عَلَی مَا أُفِیدَ فَقَدِ اِسْتَوْجَبَ عَلَی اَللَّهِ اَلْمَزِیدَ وَ مَنْ أَضَاعَ اَلشُّکْرَ فَقَدْ خَاطَرَ بِالنِّعَمِ وَ لَمْ یَأْمَنِ اَلتَّغَیُّرَ وَ اَلنِّقَمَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 55 )
و نیز فرمود کسی که در برابر فایده ای که بدستش آمده شکر خدا را بجای آورد مستوجب افزایش نعمت می شود از طرف خدا و کسی که حق نعمت و شکرگزاری را ضایع نماید نعمت را در خطر نابودی قرار داده و از تغیر و دگرگونی و از نعمت و بلا در امان نخواهد بود.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 60 )
ص : 1606
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا قَالَتِ اَلْمَرْأَهُ زَوْجِی عَلَیَّ حَرَامٌ کَظَهْرِ أُمِّی فَلاَ کَفَّارَهَ عَلَیْهَا قَالَ وَ جَاءَ رَجُلٌ مِنَ اَلْأَنْصَارِ مِنْ بَنِی اَلنَّجَّارِ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ إِنِّی ظَاهَرْتُ مِنِ اِمْرَأَتِی فَوَاقَعْتُهَا قَبْلَ أَنْ أُکَفِّرَ فَقَالَ وَ مَا حَمَلَکَ عَلَی ذَلِکَ قَالَ لَمَّا ظَاهَرْتُ رَأَیْتُ بَرِیقَ خَلْخَالِهَا وَ بَیَاضَ سَاقِهَا فِی اَلْقَمَرِ فَوَاقَعْتُهَا قَبْلَ أَنْ أُکَفِّرَ فَقَالَ لَهُ اِعْتَزِلْهَا حَتَّی تُکَفِّرَ وَ أَمَرَهُ بِکَفَّارَهٍ وَاحِدَهٍ وَ أَنْ یَسْتَغْفِرَ اَللَّهَ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 159 )
27 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود:
هرگاه زن بگوید:«شوهرم بر من همانند کمر مادرم حرام است»، کفّاره ای بر عهده اش نخواهد بود.
و فرمود: روزی مردی انصاری از قبیله «بنی النجّار» خدمت پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله آمد و عرض کرد: من با همسرم ظهار کردم و پیش از آن که کفّاره دهم، با او آمیزش نمودم.
پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود: چه چیزی تو را بر این کار واداشت؟
عرض کرد: هنگامی که با او ظهار کردم، درخشش خلخال و سفیدی ساق پایش را در نور ماه دیدم، پس پیش از آن که کفّاره دهم با او نزدیکی کردم.
پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود: از او کناره گیری کن تا این که کفّاره دهی.
هم چنین به او فرمان داد که تنها یک کفّاره بپردازد و این که استغفار کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 404 )
: ضعیف علی المشهور. قوله علیه السلام: فلا کفاره علیها لا خلاف فیه بین الأصحاب.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 264 )
ص : 1607
اِتَّعِظُوا بِمَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ قَبْلَ أَنْ یَتَّعِظَ بِکُمْ مَنْ بَعْدَکُمْ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 89 )
ص : 1608
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَلَّی بِنَا صَلاَهَ اَلسَّفَرِ - فَقَرَأَ فِی اَلْأُولَی اَلْحَمْدَ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا اَلْکَافِرُونَ - وَ فِی اَلْأُخْرَی اَلْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ - ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَرَأْتُ لَکُمْ ثُلُثَ اَلْقُرْآنِ وَ رُبُعَهُ .
( صحیفه الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 66 )
با اسناد نقل شده امام رضا(علیه السلام)فرمود که علی بن ابی طالب(علیه السلام) فرموده: فرستادۀ خدا(صلی الله علیه و آله)با ما نماز سفر خواند.وی در رکعت اول سورۀ حمد و
قل یا ایها الکافرون
و در رکعت دوم سورۀ حمد و
قل هو اللّه احد
قرائت کرد.و سپس فرمود:برای شما یک سوم و یک چهارم قرآن را خواندم.
( صحیفه الرضا علیه السلام / ترجمه حجازی ؛ ج 1 , ص 71 )
ص : 1609
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ زُرَارَهَ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: اَلْحَائِضُ وَ اَلْجُنُبُ یَدْخُلاَنِ اَلْمَسْجِدَ أَمْ لاَ؟ فَقَالَ: «لاَ یَدْخُلاَنِ اَلْمَسْجِدَ إِلاَّ مُجْتَازَیْنِ، إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ: وَ لا جُنُباً إِلاّ عابِرِی سَبِیلٍ حَتَّی تَغْتَسِلُوا وَ یَأْخُذَانِ مِنَ اَلْمَسْجِدِ اَلشَّیْءَ وَ لاَ یَضَعَانِ فِیهِ شَیْئاً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 84 )
ص : 1610
مَا رَوَاهُ یُونُسُ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ شَهَادَهِ اَلنِّسَاءِ قَالَ فَقَالَ لاَ تَجُوزُ شَهَادَهُ اَلنِّسَاءِ فِی اَلرَّجْمِ إِلاَّ مَعَ ثَلاَثَهِ رِجَالٍ وَ اِمْرَأَتَانِ فَإِنْ کَانَ رَجُلاَنِ وَ أَرْبَعُ نِسْوَهٍ فَلاَ تَجُوزُ فِی اَلرَّجْمِ قَالَ فَقُلْتُ أَ فَتَجُوزُ شَهَادَهُ اَلنِّسَاءِ مَعَ اَلرِّجَالِ فِی اَلدَّمِ فَقَالَ نَعَمْ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 27 )
ص : 1611
اَلْعِلَلُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یُصَلِّی وَ عَلَیْهِ خَاتَمُ حَدِیدٍ قَالَ لاَ وَ لاَ یَتَخَتَّمُ بِهِ اَلرَّجُلُ لِأَنَّهُ مِنْ لِبَاسِ أَهْلِ اَلنَّارِ - وَ قَالَ لاَ یَلْبَسُ اَلرَّجُلُ اَلذَّهَبَ وَ لاَ یُصَلِّی فِیهِ لِأَنَّهُ مِنْ لِبَاسِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 250 )
ص : 1612
مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ أَنْ تُزَوِّجَ اَلْمَرْأَهُ نَفْسَهَا إِذَا کَانَتْ ثَیِّباً بِغَیْرِ إِذْنِ أَبِیهَا إِذَا کَانَ لاَ بَأْسَ بِمَا صَنَعَتْ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 235 )
ص : 1613
عَنْ بَشِیرٍ اَلدَّهَّانِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَدْ عَرَفْتُمْ فِی مُنْکِرِینَ کَثِیراً وَ أَحْبَبْتُمْ فِی مُبْغِضِینَ کَثِیراً وَ قَدْ یَکُونُ حُبّاً لِلَّهِ وَ فِی اَللَّهِ وَ رَسُولُهُ وَ حُبّاً فِی اَلدُّنْیَا فَمَا کَانَ فِی اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ فَثَوَابُهُ عَلَی اَللَّهِ، وَ مَا کَانَ فِی اَلدُّنْیَا فَلَیْسَ فِی شَیْءٍ ثُمَّ نَفَضَ یَدَهُ ثُمَّ قَالَ: إِنَّ هَذِهِ اَلْمُرْجِئَهَ وَ هَذِهِ اَلْقَدَرِیَّهَ وَ هَذِهِ اَلْخَوَارِجَ لَیْسَ مِنْهُمْ أَحَدٌ إِلاَّ یَرَی أَنَّهُ عَلَی اَلْحَقِّ، وَ إِنَّکُمْ إِنَّمَا أَحْبَبْتُمُونَا فِی اَللَّهِ، ثُمَّ تَلاَ « أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ »، وَ « ما آتاکُمُ اَلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا »، وَ « مَنْ یُطِعِ اَلرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اَللّهَ » وَ « إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اَللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اَللّهُ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 167 )
ص : 1614
رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ کَانَ لَهُ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی حَاجَهٌ فَلْیُصَلِّ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ بَعْدَ اَلضُّحَی بَعْدَ أَنْ یَغْتَسِلَ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ مِنْهَا فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ عِشْرِینَ مَرَّهً إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فَإِذَا سَلَّمْتَ قُلْتَ مِائَهَ مَرَّهٍ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ثُمَّ تَرْفَعُ یَدَیْکَ نَحْوَ اَلسَّمَاءِ وَ تَقُولُ - یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ ثُمَّ تُحَرِّکُ سَبَّابَتَکَ وَ تَقُولُ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ تَقُولُ حَتَّی یَنْقَطِعَ اَلنَّفَسُ یَا رَبِّ ثُمَّ تَرْفَعُ یَدَکَ تِلْقَاءَ وَجْهِکَ وَ تَقُولُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ - ثُمَّ تَقُولُ یَا اَللَّهُ یَا أَفْضَلَ مَنْ رُجِیَ وَ یَا خَیْرَ مَنْ دُعِیَ وَ یَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَی وَ یَا أَکْرَمَ مَنْ سُئِلَ یَا مَنْ لاَ یَعِزُّ عَلَیْهِ مَا فَعَلَهُ یَا مَنْ حَیْثُ مَا دُعِیَ أَجَابَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مُوجِبَاتِ رَحْمَتِکَ وَ عَزَائِمَ مَغْفِرَتِکَ وَ بِأَسْمَائِکَ اَلْعِظَامِ وَ بِکُلِّ اِسْمٍ لَکَ عَظِیمٌ وَ أَسْأَلُکَ بِوَجْهِکَ اَلْکَرِیمِ وَ بِفَضْلِکَ اَلْعَظِیمِ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی إِذَا دُعِیتَ بِهِ أَجَبْتَ وَ إِذَا سُئِلْتَ بِهِ أَعْطَیْتَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْعَظِیمِ اَلْعَظِیمِ دَیَّانِ یَوْمِ اَلدِّینِ مُحْیِی اَلْعِظَامِ وَ هِیَ رَمِیمٌ وَ أَسْأَلُکَ بِأَنَّکَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُیَسِّرَ لِی أَمْرِی وَ لاَ تُعَسِّرَ عَلَیَّ وَ تُسَهِّلَ لِی مَطْلَبَ رِزْقِی مِنْ فَضْلِکَ اَلْوَاسِعِ یَا قَاضِیَ اَلْحَاجَاتِ یَا قَدِیراً عَلَی مَا لاَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ غَیْرُکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ أَکْرَمَ اَلْأَکْرَمِینَ .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 258 )
ص : 1615
5233-18 الکافی ،1/7/23/3 ابن بندار عن إبراهیم بن إسحاق الأحمر عن عبد اللّه بن حماد عن أبی بکر بن أبی سمال قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : إذا قمت باللیل فاستک فإن الملک یأتیک فیضع فاه علی فیک - و لیس من حرف تتلوه و تنطق به إلا صعد به إلی السماء فلیکن فوک طیب الریح.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 675 )
ص : 1616
وَ مِنْ ذَلِکَ دُعَاءٌ آخَرُ بِرِوَایَهِ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَدْ رَوَی کَثِیراً مِنْ فَضَائِلِهِ أَضْرَبْتُ عَنْ ذِکْرِهَا بِالاِخْتِصَارِ إِذِ اَلْقَصْدُ نَفْسُ اَلدُّعَاءِ: بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ بِاسْمِهِ اَلْمُبْتَدَإِ رَبِّ اَلْآخِرَهِ وَ اَلْأُولَی لاَ غَایَهَ وَ لاَ مُنْتَهَی رَبِّ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاوَاتِ اَلْعُلَی اَلرَّحْمَنِ عَلَی اَلْعَرْشِ اِسْتَوَی اَللَّهِ عَظِیمِ اَلْآلاَءِ دَائِمِ اَلنَّعْمَاءِ قَاهِرِ اَلْأَعْدَاءِ عَاطِفٍ بِرِزْقِهِ مَعْرُوفٍ بِلُطْفِهِ عَادِلٍ فِی حُکْمِهِ عَالِمٍ فِی مُلْکِهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ رَحِیمِ اَلرُّحَمَاءِ عَالِمِ اَلْعُلَمَاءِ صَاحِبِ اَلْأَنْبِیَاءِ غَفُورِ اَلْغُفَرَاءِ قَادِرٍ عَلَی مَا یَشَاءَ سُبْحَانَ اَللَّهِ اَلْمَلِکِ اَلْوَاحِدِ اَلْحَمِیدِ ذِی اَلْعَرْشِ اَلْمَجِیدِ اَلْفَعَّالِ لِمَا یُرِیدُ رَبِّ اَلْأَرْبَابِ وَ مُسَبِّبِ اَلْأَسْبَابِ وَ سَابِقِ اَلْأَسْبَاقِ وَ رَازِقِ اَلْأَرْزَاقِ وَ خَالِقِ اَلْأَخْلاَقِ قَادِرٍ عَلَی مَا یَشَاءَ مُقَدِّرِ اَلْمَقْدُورِ وَ قَاهِرِ اَلْقَاهِرِینَ وَ عَادِلٍ فِی یَوْمِ اَلنُّشُورِ إِلَهِ اَلْآلِهَهِ یَوْمَ اَلْوَاقِعَهِ رَحِیمٍ غَفُورٍ حَلِیمٍ شَکُورٍ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلرَّبِّ اَلْعَظِیمِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْمَلِکِ اَلرَّحِیمِ اَلْأَوَّلِ اَلْقَدِیمِ خَالِقِ اَلْعَرْشِ وَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ قَابِلِ اَلتَّوْبَهِ شَکُورٍ حَلِیمٍ اَلْعَزِیزِ اَلرَّحِیمِ اَلْأَوَّلِ اَلْآخِرِ اَلظَّاهِرِ اَلْبَاطِنِ اَلدَّائِمِ اَلْقَائِمِ رَازِقِ اَلْوُحُوشِ وَ اَلْبَهَائِمِ صَاحِبِ اَلْعَطَایَا وَ مَانِعِ اَلْبَلاَیَا یَشْفِی اَلسَّقِیمَ وَ یَغْفِرُ لِلْخَاطِئِینَ وَ یَعْفُو عَنِ اَلنَّادِمِینَ وَ یُحِبُّ اَلصَّالِحِینَ وَ یُؤْوِی اَلْهَارِبِینَ وَ یَسْتُرُ عَلَی اَلْمُذْنِبِینَ وَ یُؤْمِنُ اَلْخَائِفِینَ سُبْحَانَکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْکَرِیمُ اَلْمَعْبُودُ فِی کُلِّ مَکَانٍ تَغْفِرُ اَلْخَطَایَا وَ تَسْتُرُ اَلْعُیُوبَ شَکُورٌ حَلِیمٌ عَالِمٌ بِالْحُدُودِ مُنْبِتُ اَلزُّرُوعِ وَ اَلْأَشْجَارِ فَالِقُ اَلْحُبُوبِ صَاحِبُ اَلْجَبَرُوتِ غَنِیٌّ عَنِ اَلْخَلْقِ قَاسِمُ اَلْأَرْزَاقِ عَلاَّمُ اَلْغُیُوبِ أَنْتَ اَلَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ أَنْتَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ أَنْتَ اَلَّذِی تَعْفُو عَنِ اَلْعَاصِی بَعْدَ أَنْ یُغْرَقَ فِی اَلذُّنُوبِ أَنْتَ اَلَّذِی کُلُّ شَیْءٍ خَلَقْتَهُ یَنْصَرِفُ إِلَیْکَ بِالْمَنْسُوبِ اِغْفِرْ لِی خَطِیئَتِی کَمَا قُلْتَ اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ وَ أَنْتَ بِوَعْدِکَ صَدُوقٌ نَجِّنِی مِنَ اَلْهُمُومِ وَ اَلْغُمُومِ وَ اَلْکُرُوبِ أَنْتَ غِیَاثُ کُلِّ مَکْرُوبٍ وَ أَنْتَ اَلَّذِی قُلْتَ لاَ تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَتِی وَ أَنْتَ بِقَوْلِکَ صَادِقٌ لَیْسَ بِمَکْذُوبٍ اِحْفَظْنِی مِنْ آفَاتِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ هَوْلِ یَوْمِ اَللُّحُودِ وَ لاَ تَفْضَحْنِی سَیِّدِی عَلَی رُءُوسِ اَلْخَلاَئِقِ فِی اَلْیَوْمِ اَلْمَوْعُودِ اَللَّهُ أَکْبَرُ اَللَّهُ أَکْبَرُ اَللَّهُ أَکْبَرُ لاَ ضِدَّ لَهُ وَ لاَ نِدَّ لَهُ وَ لاَ صَاحِبَهَ لَهُ وَ لاَ وَالِدَ لَهُ وَ لاَ وَلَدَ لَهُ وَ لاَ حُدُودَ لَهُ وَ لاَ مِثَالَ لَهُ وَ لاَ کُفْوَ لَهُ وَ لاَ وَزِیرَ لَهُ وَ لاَ شَرِیکَ لَهُ فِی مُلْکِهِ أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا عَزِیزُ یَا عَزِیزُ یَا عَزِیزُ أَنْ تُرِیَنِی فِی مَنَامِی مَا رَجَوْتُ مِنْکَ وَ أَنْ تُکْرِمَنِی بِمَغْفِرَهِ خَطِیئَتِی إِنَّکَ عَلَی مَا تَشَاءُ قَدِیرٌ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا سُبْحَانُ یَا غُفْرَانُ یَا بُرْهَانُ یَا سُلْطَانُ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ أَشْهَدُ أَنَّ کُلَّ مَعْبُودٍ مِنْ دُونِ عَرْشِکَ إِلَی قَرَارِ أَرْضِکَ بَاطِلٌ غَیْرَ وَجْهِکَ اَلْقَدِیمِ اَلْکَرِیمِ اَلْمَعْبُودِ آمَنْتُ بِکَ وَ اِسْتَغَثْتُ بِکَ بِحَقِّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَغِثْنِی یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 374 )
ص : 1617
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ نَافِعٍ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ سَارِقٍ عَدَا عَلَی رَجُلٍ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَعَقَرَهُ وَ غَصَبَ مَالَهُ ثُمَّ إِنَّ اَلسَّارِقَ بَعْدُ تَابَ فَنَظَرَ إِلَی مِثْلِ اَلْمَالِ اَلَّذِی کَانَ غَصَبَهُ لِلرَّجُلِ وَ حَمَلَهُ إِلَیْهِ وَ هُوَ یُرِیدُ أَنْ یَدْفَعَهُ إِلَیْهِ وَ یَتَحَلَّلُ مِنْهُ مِمَّا صَنَعَ بِهِ فَوَجَدَ اَلرَّجُلَ قَدْ مَاتَ فَسَأَلَ مَعَارِفَهُ هَلْ تَرَکَ وَارِثاً وَ قَدْ سَأَلَنِی أَنْ أَسْأَلَکَ عَنْ ذَلِکَ حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَی قَوْلِکَ قَالَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنْ کَانَ اَلرَّجُلُ اَلْمَیِّتُ تَوَالَی إِلَی أَحَدٍ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَضَمِنَ جَرِیرَتَهُ وَ حَدَثَهُ وَ أَشْهَدَ بِذَلِکَ عَلَی نَفْسِهِ فَإِنَّ مِیرَاثَ اَلْمَیِّتِ لَهُ وَ إِنْ کَانَ اَلْمَیِّتُ لَمْ یَتَوَالَ إِلَی أَحَدٍ حَتَّی مَاتَ فَإِنَّ مِیرَاثَهُ لِإِمَامِ اَلْمُسْلِمِینَ فَقُلْتُ فَمَا حَالُ اَلْغَاصِبِ فَقَالَ إِذَا هُوَ أَوْصَلَ اَلْمَالَ إِلَی إِمَامِ اَلْمُسْلِمِینَ فَقَدْ سَلِمَ وَ أَمَّا اَلْجِرَاحَهُ فَإِنَّ اَلْجُرُوحَ تُقْتَصُّ مِنْهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 265 )
ص : 1618
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَذَاعَ فَاحِشَهً کَانَ کَمُبْتَدِئِهَا وَ مَنْ عَیَّرَ مُؤْمِناً بِشَیْءٍ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یَرْکَبَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 277 )
2- امام صادق(علیه السّلام)فرمود:که پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)فرموده است:هر که عمل زشتی را فاش کند،مانند کسی است که آن را آغاز کرده و انجام داده است و هر که مؤمنی را به سبب چیزی سرزنش کند،نمی میرد تا این که خودش مرتکب آن شود.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 198 )
ص : 1619
وَ مِنْهَا فِی اِسْتِئْذَانِ اَلْقِتَالِ مِنَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: هَلْ یَدْفَعُ اَلدِّرْعُ اَلْحَصِینُ مَنِیَّهًیَوْماً إِذَا حَضَرْتُ لِوَقْتِ مَمَاتِی إِنِّی لَأَعْلَمُ أَنَّ کُلَّ مُجَمَّعٍیَوْماً یَئُولُ لِفِرْقَهٍ وَ شَتَاتٍ یَا أَیُّهَا اَلدَّاعِی اَلنَّذِیرُ وَ مَنْ بِهِکَشَفَ اَلْإِلَهُ رَوَاکِدَ اَلظُّلُمَاتِ أَطْلِقْ فَدَیْتُکَ لاِبْنِ عَمِّکَ أَمْرَهُوَ اِرْمِ عِدَاتِکَ عَنْهُ بِالْجَمَرَاتِ فَالْمَوْتُ حَقٌّ وَ اَلْمَنِیَّهُ شَرْبَهٌتَأْتِی إِلَیْهِ فَبَادِرِ اَلزَّکَوَاتِ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 407 )
ص : 1620
فِی اَلْخَرَائِجِ وَ اَلْجَرَائِحِ قَالَ أَبُو هَاشِمٍ: قُلْتُ فِی نَفْسِی أَشْتَهِی أَنْ أَعْلَمَ مَا یَقُولُ أَبُو مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلْقُرْآنِ أَ هُوَ مَخْلُوقٌ أَمْ غَیْرُ مَخْلُوقٍ؟ فَأَقْبَلَ عَلَیَّ وَ قَالَ: أَ وَ مَا بَلَغَکَ مَا رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَمَّا نَزَلَتْ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ خَلَقَ اَللَّهُ أَرْبَعَهَ آلاَفِ جَنَاحٍ، فَمَا کَانَتْ تَمُرُّ بِمَلَإٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ إِلاَّ خَشَعُوا لَهَا، وَ قَالَ: هَذِهِ نِسْبَهُ اَلرَّبِّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 706 )
ص : 1621
11032-3 الکافی ،1/3/66/4 النیسابوریان عن ابن أبی عمیر عن الفقیه ،1841/99/2 هشام بن الحکم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: من لم یغفر له فی شهر رمضان لم یغفر له إلی قابل إلا أن یشهد عرفه .
( الوافی , جلد 11 , صفحه 364 )
ص : 1622
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْقَمَّاطِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ إِنَّ اَللَّهَ جَلَّ جَلاَلُهُ قَالَ: مَا یَتَقَرَّبُ إِلَیَّ عَبْدٌ مِنْ عِبَادِی بِشَیْءٍ أَحَبَّ إِلَیَّ مِمَّا اِفْتَرَضْتُ عَلَیْهِ وَ إِنَّهُ لَیَتَقَرَّبُ إِلَیَّ بِالنَّافِلَهِ حَتَّی أُحِبَّهُ فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ کُنْتُ سَمْعَهُ اَلَّذِی یَسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ اَلَّذِی یُبْصِرُ بِهِ وَ لِسَانَهُ اَلَّذِی یَنْطِقُ بِهِ وَ یَدَهُ اَلَّتِی یَبْطِشُ بِهَا إِنْ دَعَانِی أَجَبْتُهُ وَ إِنْ سَأَلَنِی أَعْطَیْتُهُ. وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 72 )
ص : 1623
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: مَکَثَ یُوسُفُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَنْزِلِ اَلْمَلِکِ وَ زَلِیخَا ثَلاَثَ سِنِینَ ثُمَّ اِحْتَلَمَ فَرَاوَدَتْهُ فَبَلَغَنَا وَ اَللَّهُ [أَعْلَمُ] أَنَّهَا مَکَثَتْ تَخْدُمُهُ سَبْعَ سِنِینَ عَلَی صَدْرِ قَدَمَیْهَا وَ هُوَ مُطْرِقٌ إِلَی اَلْأَرْضِ لاَ یَرْفَعُ طَرْفَهُ إِلَیْهَا مَخَافَهً مِنْ رَبِّهِ فَقَالَتْ یَوْماً اِرْفَعْ طَرْفَکَ إِلَیَّ وَ اُنْظُرْ إِلَیَّ قَالَ أَخْشَی اَلْعَمَی فِی بَصَرِی قَالَتْ مَا أَحْسَنَ عَیْنَیْکَ قَالَ هُمَا أَوَّلُ سَاقِطٍ عَلَی خَدِّی فِی قَبْرِی قَالَتْ مَا أَطْیَبَ رِیحَکَ قَالَ لَوْ شَمِمْتِ رَائِحَتِی بَعْدَ ثَلاَثٍ [مِنْ مَوْتِی] لَهَرَبْتِ مِنِّی قَالَتْ لِمَ لاَ تَقْرُبُ مِنِّی قَالَ أَرْجُو بِذَلِکَ اَلْقُرْبَ مِنْ رَبِّی قَالَتْ فَرْشِیَ اَلْحَرِیرُ فَقُمْ وَ اِقْضِ حَاجَتِی قَالَ أَخْشَی أَنْ یَذْهَبَ مِنَ اَلْجَنَّهِ نَصِیبِی - قَالَتْ أُسَلِّمُکَ إِلَی اَلْمُعَذِّبِینَ قَالَ إِذاً یَکْفِینِی رَبِّی .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 124 )
ص : 1624
وَ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ، عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ أَمّا إِنْ کانَ مِنْ أَصْحابِ اَلْیَمِینِ `فَسَلامٌ لَکَ مِنْ أَصْحابِ اَلْیَمِینِ ، قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «هُمْ شِیعَتُنَا وَ مُحِبُّونَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 276 )
ص : 1625
قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «هَذَا یَوْمٌ خَفِیفٌ مِنْ أَوَّلِهِ وَ آخِرِهِ لِکُلِّ أَمْرٍ تُرِیدُهُ. وَ مَنْ سَافَرَ فِیهِ رُزِقَ مَالاً وَ رَأَی خَیْراً. فَابْدَأْ فِیهِ بِالْعَمَلِ، وَ اِقْتَرِضْ فِیهِ، وَ اِزْرَعْ فِیهِ وَ اِغْرِسْ. وَ مَنْ حَارَبَ فِیهِ غُلِبَ، وَ مَنْ هَرَبَ فِیهِ لَجَأَ إِلَی سُلْطَانٍ یَمْنَعُ مِنْهُ، وَ مَنْ مَرِضَ فِیهِ ثَقُلَ، وَ مَنْ ضَلَّ فِیهِ قُدِرَ [عَلَیْهِ]، وَ مَنْ وُلِدَ فِیهِ صَلَحَتْ وِلاَدَتُهُ وَ وُفِّقَ فِی کُلِّ حَالاَتِهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ».
( الدروع الواقیه , جلد 1 , صفحه 101 )
ص : 1626
عَنْهُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُرَازِمِ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ خَالَفَ سُنَّهَ مُحَمَّدٍ فَقَدْ کَفَرَ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 220 )
ص : 1627
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ تَسُبُّوا اَلْمُخْتَارَ فَإِنَّهُ قَتَلَ قَتَلَتَنَا وَ طَلَبَ ثَأْرَنَا وَ زَوَّجَ أَرَامِلَنَا وَ قَسَّمَ فِینَا اَلْمَالَ عَلَی اَلْعُسْرَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 45 , صفحه 351 )
ص : 1628
رواه أبو رافع : أن علیا علیه السلام کانت له من رسول الله صلّی اللّه علیه و آله ساعه من اللیل بعد العتمه لم تکن لأحد غیره.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 303 )
ص : 1629
19560-1 الکافی ،1/1/336/6 العده عن أحمد عن علی بن الحکم عن الربیع بن محمد المسلی عن عبد اللّه بن سلیمان عن أبی جعفر علیه السّلام قال: لم یکن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله یأکل طعاما و لا یشرب شرابا إلا قال اللهم بارک لنا فیه و أبدلنا به خیرا منه إلا اللبن فإنه کان یقول اللهم بارک لنا فیه و زدنا منه.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 347 )
ص : 1630
ثُمَّ کَانَتْ غَزَاهُ اَلسِّلْسِلَهِ ، وَ ذَلِکَ أَنَّ أَعْرَابِیّاً جَاءَ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فَجَثَا بَیْنَ یَدَیْهِ وَ قَالَ لَهُ: جِئْتُکَ لِأَنْصَحَ لَکَ، قَالَ: «وَ مَا نَصِیحَتُکَ؟» قَالَ: قَوْمٌ مِنَ اَلْعَرَبِ قَدِ اِجْتَمَعُوا بِوَادِی اَلرَّمْلِ وَ عَمِلُوا عَلَی أَنْ یُبَیِّتُوکَ: بِالْمَدِینَهِ ، وَ وَصَفَهُمْ لَهُ، فَأَمَرَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أَنْ یُنَادَی بِالصَّلاَهِ جَامِعَهً، فَاجْتَمَعَ اَلْمُسْلِمُونَ ، فَصَعِدَ اَلْمِنْبَرَ ، فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ هَذَا عَدُوَّ اَللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ قَدْ عَمِلَ عَلَی أَنْ یُبَیِّتَکُمْ، فَمَنْ لَهُمْ؟ فَقَامَ جَمَاعَهٌ مِنْ أَهْلِ اَلصُّفَّهِ، فَقَالُوا: نَحْنُ نَخْرُجُ إِلَیْهِمْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، فَوَلِّ عَلَیْنَا مَنْ شِئْتَ، فَأَقْرَعَ بَیْنَهُمْ، فَخَرَجَتِ اَلْقُرْعَهُ عَلَی ثَمَانِینَ رَجُلاً مِنْهُمْ وَ مِنْ غَیْرِهِمْ، فَاسْتَدْعَی أَبَا بَکْرٍ فَقَالَ لَهُ: خُذِ اَللِّوَاءَ وَ اِمْضِ إِلَی بَنِی سُلَیْمٍ ، فَإِنَّهُمْ قَرِیبٌ مِنَ اَلْحَرَّهِ ، فَمَضَی أَبُو بَکْرٍ وَ مَعَهُ اَلْقَوْمُ حَتَّی قَارَبَ أَرْضَهُمْ، وَ کَانَتْ کَبِیرَهَ اَلْحِجَارَهِ وَ هُمْ بِبَطْنِ اَلْوَادِی وَ اَلْمُنْحَدَرُ إِلَیْهِ صَعْبٌ، فَلَمَّا صَارَ أَبُو بَکْرٍ إِلَی اَلْوَادِی وَ أَرَادَ اَلاِنْحِدَارَ خَرَجُوا إِلَیْهِ فَهَزَمُوهُ وَ قَتَلُوا مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ جَمْعاً کَثِیراً، وَ اِنْهَزَمَ أَبُو بَکْرٍ بِالْقَوْمِ، فَلَمَّا قَدِمُوا عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ عَقَدَهُ لِعُمَرَ بْنِ اَلْخَطَّابِ وَ بَعَثَهُ إِلَیْهِمْ، فَکَمَنُوا لَهُ تَحْتَ اَلْحِجَارَهِ وَ اَلشَّجَرِ، فَلَمَّا ذَهَبَ لِیَهْبِطَ خَرَجُوا إِلَیْهِ فَهَزَمُوهُ، فَسَاءَ ذَلِکَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فَقَالَ لَهُ عَمْرُو بْنُ اَلْعَاصِ : اِبْعَثْنِی یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِلَیْهِمْ فَإِنَّ اَلْحَرْبَ خُدْعَهٌ وَ لَعَلِّی أَخْدَعُهُمْ، فَأَنْفَذَهُ مَعَ جَمَاعَهٍ مِنْهُمْ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ ، فَلَمَّا صَارَ إِلَی اَلْوَادِی خَرَجُوا إِلَیْهِ فَهَزَمُوهُ وَ قَتَلُوا مِنْ أَصْحَابِهِ جَمَاعَهً، فَدَعَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَعَقَدَ لَهُ، ثُمَّ قَالَ أَرْسَلْتُهُ کَرَّاراً غَیْرَ فَرَّارٍ، وَ رَفَعَ یَدَیْهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ قَالَ: «اَللَّهُمَّ إِنْ کُنْتَ تَعْلَمُ أَنِّی رَسُولُکَ، فَاحْفَظْنِی فِیهِ وَ اِفْعَلْ بِهِ وَ اِفْعَلْ» فَدَعَا لَهُ مَا شَاءَ اَللَّهُ، وَ خَرَجَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ خَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ یُشَیِّعُهُ، وَ بَلَغَ مَعَهُ إِلَی مَسْجِدِ اَلْأَحْزَابِ ، وَ أَنْفَذَ مَعَهُ فِیمَنْ أَنْفَذَ أَبَا بَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ عَمْرَو بْنَ اَلْعَاصِ فَسَارَ بِهِمْ نَحْوَ اَلْعِرَاقِ مُتَنَکِّباً لِلطَّرِیقَهِ، ثُمَّ أَخَذَ بِهِمْ عَلَی مَحَجَّهٍ غَامِضَهٍ، فَسَارَ حَتَّی اِسْتَقْبَلَ اَلْوَادِیَ مِنْ فَمِهِ ، فَلَمَّا قَرُبَ مِنْهُمْ أَمَرَ أَصْحَابَهُ أَنْ یَعْکُمُوا رُءُوسَ اَلْخَیْلِ، وَ وَقَّفَهُمْ مَکَاناً وَ قَالَ: «لاَ تَبْرَحُوا»، وَ اِنْتَبَذَ أَمَامَهُمْ وَ أَقَامَ نَاحِیَهً مِنْهُمْ حَتَّی أَحَسَّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْفَجْرَ، فَکَبَسَ اَلْقَوْمَ وَ هُمْ غَارُّونَ فَأَمْکَنَهُ اَللَّهُ تَعَالَی مِنْهُمْ، وَ نَزَلَتْ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ اَلْعادِیاتِ ضَبْحاً إِلَی آخِرِ اَلسُّورَهِ فَبَشَّرَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أَصْحَابَهُ بِالْفَتْحِ، وَ أَمَرَهُمْ أَنْ یَسْتَقْبِلُوا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَاسْتَقْبَلُوهُ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ یَقْدُمُهُمْ فَقَامُوا لَهُ صَفَّیْنِ، فَلَمَّا بَصُرَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِالنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ تَرَجَّلَ عَنْ فَرَسِهِ فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: «اِرْکَبْ فَإِنَّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ عَنْکَ رَاضِیَانِ» فَبَکَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَرَحاً، فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: «یَا عَلِیُّ لَوْ لاَ أَنَّنِی أُشْفِقُ أَنْ تَقُولَ فِیکَ طَوَائِفُ مِنْ أُمَّتِی مَا قَالَتِ اَلنَّصَارَی فِی اَلْمَسِیحِ عِیسَی بْنِ مَرْیَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَقُلْتُ فِیکَ مَقَالاً لاَ تَمُرُّ بِمَلَإٍ مِنَ اَلنَّاسِ إِلاَّ أَخَذُوا اَلتُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیْکَ لِلْبَرَکَهِ» .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 261 )
ص : 1631
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ تَجُوزُ شَهَادَهُ اَلنِّسَاءِ فِی اَلْهِلاَلِ وَ لاَ یَجُوزُ إِلاَّ شَهَادَهُ رَجُلَیْنِ عَدْلَیْنِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً: نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 287 )
ص : 1632
فی کتاب سیر الصحابه: حدّثنا أبو عبد اللّه الحسین بن أحمد بن موسی الهمدانی، عن محمد بن علیّ الطالقانی، عن جعفر الکنانی، عن أبان بن تغلب، قال: قلت لسیّدی جعفر الصادق - علیه السلام-: جعلت فداک، هل فی أصحاب رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - من أنکر علیه؟ قال: نعم یا أبان، الذی أنکر علی الأوّل اثنا عشر، ستّه من المهاجرین و ستّه من الأنصار، فمنهم: خالد بن سعد بن العاص الأموی، و سلمان الفارسی، و أبو ذرّ الغفاری، و عمّار بن یاسر، و المقداد بن الأسود الکندی، و بریده الأسلمی. و من الأنصار: قیس بن سعد بن عباده، و خزیمه بن ثابت ذو الشهادتین، و سهل بن حنیف، و أبو الهیثم بن التیهان، و ابیّ بن کعب، و أبو أیّوب الأنصاری، و ساق الحدیث بطوله بإنکارهم علی أبی بکر و هو علی المنبر، و احتجّوا علیه بما ذکره رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فی حقّ أمیر المؤمنین - علیه السلام - یقوم إلیه واحد بعد واحد إلی أن قال: و قام قیس بن سعد بن عباده - رحمه اللّه - فحمد اللّه و أثنی علیه. ثمّ قال: یا أبا بکر اتّق اللّه و لا تکن أوّل من ظلم محمد - صلّی اللّه علیه و آله - فی أهل بیته، و اردد هذا الأمر إلی من هو أحقّ به منک، تنحطّ ذنوبک، و تقلّ أوزارک، و تلقی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و هو راض عنک أصلح لک من أن تلقاه و هو ساخط علیک، و اعلم أنّ جمیع ما قاله رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فیه حقّ و صدق، أ فینا من کلّمته الشمس غیر علیّ؟ أ فینا من لزمت له الملائکه الشمس الجاریه فی الأفلاک و أمر اللّه تعالی جبرئیل أن یضرب بخافیه من جناحیه الجبال حتی تتطأطأ و تصیر أرضا، و الأرض الخافضه أن تعلو حتی ینظر إلی الشمس فیدرک صلاه العصر غیر علیّ؟ و ساق الحدیث یذکر فضائله المختصّه به .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 2 , صفحه 239 )
ص : 1633
وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ دَعَا رَجُلاً إِلَی اَلْمُبَارَزَهِ فَعَلِمَ بِهِ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَئِنْ عُدْتَ إِلَی مِثْلِ هَذَا لَأُعَاقِبَنَّکَ وَ لَئِنْ دَعَاکَ أَحَدٌ إِلَی مِثْلِهَا فَلَمْ تُجِبْهُ لَأُعَاقِبَنَّکَ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّهُ بَغَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 446 )
ص : 1634
یؤیّده: ما رویّ ، عن محمّد البرقیّ، یرفعه، عن عبد الرّحمن بن سالم الأشلّ قال: قیل لأبی عبد اللّه - علیه السّلام-: قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَهْلَکَنِیَ اَللّهُ وَ مَنْ مَعِیَ أَوْ رَحِمَنا . قال: ما أنزل اللّه هکذا، و ما کان اللّه لیهلک نبیّه و من معه، و لکن أنزلها: قل أرأیتم إن أهلککم الله و من معکم و نجانی و من معی فمن یجیر الکافرین من عذاب ألیم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 365 )
ص : 1635
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی رِسَالَهِ اَلْمُتْعَهِ ، عَنْ عُمَرَ بْنِ حَنْظَلَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ أَتَزَوَّجُ اَلمَرْأَهَ شَهْراً فَتُرِیدُ مِنِّی اَلْمَهْرَ کَامِلاً وَ أَتَخَوَّفُ أَنْ تُخْلِفَنِی قَالَ اِحْبِسْ مَا قَدَرْتَ عَلَیْهِ فَإِنْ هِیَ أَخْلَفَتْکَ فَخُذْ مِنْهُ بِقَدْرِ مَا تُخْلِفُکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 468 )
ص : 1636
17105-1 الکافی ،1/1/117/5 العده عن التهذیب ،1/146/358/6 أحمد عن علی بن الحکم عن یونس بن یعقوب عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قال لی أبی علیه السّلام یا جعفر أوقف لی من مالی کذا و کذا لنوادب تندبنی عشر سنین بمنی أیام منی .
( الوافی , جلد 17 , صفحه 197 )
ص : 1637
مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْکَشِّیُّ فِی کِتَابِ اَلرِّجَالِ عَنْ آدَمَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِیهِ یَزِیدَ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ أُصَلِّی خَلْفَ مَنْ لاَ أَعْرِفُ فَقَالَ لاَ تُصَلِّ إِلاَّ خَلْفَ مَنْ تَثِقُ بِدِینِهِ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 319 )
ص : 1638
و عن ابن مسعود قال نهی النبی أن یلبس الرجل ثوبا واحدا یأخذ بجوانبه عن منکبیه یدعی تلک الصماء .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 205 )
ص : 1639
24837-11 ( التهذیب 247:9 رقم 958) یونس بن عبد الرحمن، عن ابن أذینه ، عن محمد و الفضیل بن یسار و العجلی و زراره، عن أبی جعفر علیه السّلام ": أن السهام لا تعول".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 707 )
ص : 1640
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: حَدُّ اَلرَّوْضَهِ فِی مَسْجِدِ اَلرَّسُولِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی طَرَفِ اَلظِّلاَلِ وَ حَدُّ اَلْمَسْجِدِ إِلَی اَلْأُسْطُوَانَتَیْنِ عَنْ یَمِینِ اَلْمِنْبَرِ إِلَی اَلطَّرِیقِ مِمَّا یَلِی سُوقَ اَللَّیْلِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 555 )
6 - ابو بصیر گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
مساحت روضه در مسجد رسول صلّی اللّه علیه و اله (از دیوار قبلی میان منبر و خانه) تا طرف سایه بان ها است و مساحت مسجد از خانۀ حضرت تا دو ستون از سمت راست منبر تا راهی که متّصل به بازار اللیل است، می باشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 583 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 267 )
ص : 1641
وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ فُلاَناً رَجُلٌ سَمَّاهُ قَالَ إِنِّی کُنْتُ زَاهِداً فِی اَلْوَلَدِ حَتَّی وَقَفْتُ بِعَرَفَهَ فَإِذَا إِلَی جَنْبِی غُلاَمٌ شَابٌّ یَدْعُو وَ یَبْکِی وَ یَقُولُ یَا رَبِّ وَالِدَیَّ وَالِدَیَّ فَرَغَّبَنِی فِی اَلْوَلَدِ حِینَ سَمِعْتُ ذَلِکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 355 )
ص : 1642
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی یَحْیَی اَلْوَاسِطِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْهَاشِمِیِّ قَالَ: سُئِلَ عَنِ اَلرِّجَالِ یَقُومُونَ عَلَی اَلْحَوْضِ فِی اَلْحَمَّامِ لاَ أَعْرِفُ اَلْیَهُودِیَّ مِنَ اَلنَّصْرَانِیِّ وَ لاَ اَلْجُنُبَ مِنْ غَیْرِ اَلْجُنُبِ قَالَ تَغْتَسِلُ مِنْهُ وَ لاَ تَغْتَسِلُ مِنْ مَاءٍ آخَرَ فَإِنَّهُ طَهُورٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 149 )
ص : 1643
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ لاَ یُشَارِکُ أَحَداً فِی اَلرُّمَّانَهِ وَ یَتَتَبَّعُ مَا سَقَطَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 314 )
ص : 1644
11555-30 الکافی ،1/2/224/4 العده عن سهل عن صفوان أو رجل عن صفوان عن ابن بکیر عن أبیه عن أبی جعفر علیه السّلام قال: إن المزدلفه أکثر بلاد اللّه هواما فإذا کانت لیله الترویه نادی مناد من عند اللّه - یا معشر الهوام ارحلن عن وفد اللّه قال فتخرج من الجبال فتسعی حیث لا تری فإذا انصرف الحاج عادت.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 91 )
ص : 1645
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ بْنِ عَلِیٍّ اَلنَّیْسَابُورِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْفَأْرَهِ اَلرَّطْبَهِ قَدْ وَقَعَتْ فِی اَلْمَاءِ تَمْشِی عَلَی اَلثِّیَابِ أَ یُصَلَّی فِیهَا قَالَ اِغْسِلْ مَا رَأَیْتَ مِنْ أَثَرِهَا وَ مَا لَمْ تَرَهُ فَانْضِحْهُ بِالْمَاءِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 60 )
3 - علی بن جعفر گوید: از برادر خویش امام کاظم علیه السّلام پرسیدم: موشی که در آب افتاده، آن گاه بر روی لباس آدمی راه می رود، آیا می توان در آن لباس نماز خواند؟
فرمود: رد پاهایش را که می بینی، بشوی و آن چه را که نمی بینی، بر روی آن آب بپاش.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 163 )
قوله فی صحیحه علیّ بن جعفر:(قال: سألته...) [ح 4098/3] رواها الشیخ فی التهذیب و زاد فی آخرها: قال: و سألته عن خنزیر شرب من إناء کیف یصنع به؟ قال:«یغسل سبع مرّات» .
( شرح فروع الکافی ؛ ج 1 , ص 470 )
: صحیح. و ذهب الشیخ فی النهایه، و المفید رحمه الله إلی نجاسه الفأره و الوزغه، و استدل لهم فی الفأره بهذا الخبر و فی الوزغه بالأخبار الوارده بالنزح، و المشهور بین الأصحاب الطهاره، و حملوا الأخبار علی الاستحباب.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 169 )
ص : 1646
20970-16 ( التهذیب 345:7 رقم 1413) الحسین ، عن علی بن النعمان ، عن یحیی الأزرق قال": سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل کانت له امرأه ولیده فتزوج حره و لم یعلمها بأن له امرأه ولیده، فقال "إن شاءت الحره أقامت، و إن شاءت لم تقم"، قلت: قد أخذت المهر فتذهب به قال "نعم، بما استحل من فرجها".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 153 )
ص : 1647
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اَلْمُفِیدُ عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ شَبِیبٍ عَنْ أَبِی اَلْعَیْنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مِسْعَرٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ سُفْیَانَ بْنِ عُیَیْنَهَ فَجَاءَهُ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ إِنَّ اَلْعَبْدَ إِذَا أَذْنَبَ ذَنْباً ثُمَّ عَلِمَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَطَّلِعُ عَلَیْهِ غَفَرَ لَهُ فَقَالَ اِبْنُ عُیَیْنَهَ هَذَا کِتَابُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: وَ ما کُنْتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَنْ یَشْهَدَ عَلَیْکُمْ سَمْعُکُمْ وَ لا أَبْصارُکُمْ وَ لا جُلُودُکُمْ وَ لکِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ اَللّهَ لا یَعْلَمُ کَثِیراً مِمّا تَعْمَلُونَ `وَ ذلِکُمْ ظَنُّکُمُ اَلَّذِی ظَنَنْتُمْ بِرَبِّکُمْ أَرْداکُمْ فَإِذَا کَانَ اَلظَّنُّ هُوَ اَلْمُرْدِیَ کَانَ ضِدُّهُ هُوَ اَلْمُنْجِیَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 3 )
ص : 1648
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ بَشِیرٍ اَلنَّبَّالِ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ اَلنَّاسُ تُطْوَی لَنَا اَلْأَرْضُ بِاللَّیْلِ کَیْفَ تُطْوَی قَالَ هَکَذَا ثُمَّ عَطَفَ ثَوْبَهُ .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 314 )
حمران بن اعین می گوید:به امام باقر علیه السّلام عرض کردم:مردم می گویند:زمین در شب برای ما درنوردیده می شود،چگونه درنوردیده می شود؟امام علیه السّلام فرمود:این چنین، و سپس جامۀ خود را پیچید.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 364 )
از حمران بن اعین گوید بامام باقر(علیه السّلام)گفتم مردم می گویند شب زمین برای ما نور دیده می شود چگونه نور دیده می شود فرمود:همچنین سپس جامه خود را تازد.
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 214 )
490 - حمران بن اعین گوید: بامام باقر علیه السّلام عرضکردم: مردم گویند: رفتن برای ما در (مسافرت) شب پیچیده شود، چگونه پیچیده شود؟ فرمود: این گونه - و جامۀ خود را پیچید-.
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 146 )
شرح السند مختلفٌ فیه. قوله:(قال:قلت لأبی جعفر علیه السلام:یقول الناس) إلی آخره. هذا صریح فیما قلناه من حمل الطیّ علی الحقیقه. وقال بعض المحقّقین: لا بُعد فی ذلک؛ لأنّه ممکن، واللّه تعالی قادر علی الممکنات، ومن ثمّ ذهب جماعه إلی تحقّق القبض والبسط فی المکان والزمان، وأنّ ذلک یختلف باختلاف الأشخاص؛ فقد یکون قبض بالنسبه إلی شخص وبسط بالنسبه إلی آخر فی زمان واحد ومکان واحد، ولابدّ أن یقع ذلک، وإن استبعده الوهم؛ لعدم المشاهده فیما إذا دفن میّتان فی قبر واحد فی آن واحد یستحقّ أحدهما الضغطه دون الآخر .
( البضاعه المزجاه ؛ ج 4 , ص 79 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 414 )
ص : 1649
قَالَ اَلْعَلاَّمَهُ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِی کَشْفِ اَلْحَقِّ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ اَلَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ رَوَی اَلْجُمْهُورُ عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ هُوَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ و روی مثل ذلک عن الحافظ أبی نعیم بإسناده عن أبی جعفر علیه السلام و رواه الشیخ الطبرسی رحمه الله عن مجاهد . قال و رواه الضحاک عن ابن عباس و هو المروی عن أئمه الهدی علیهم السلام .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 416 )
ص : 1650
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: [إِنَّ] اَلْعُلَمَاءَ وَرَثَهُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ ذَلِکَ أَنَّ اَلْأَنْبِیَاءَ لَمْ یُورِثُوا دِرْهَماً وَ لاَ دِینَاراً وَ إِنَّمَا أَوْرَثُوا أَحَادِیثَ مِنْ أَحَادِیثِهِمْ فَمَنْ أَخَذَ بِشَیْءٍ مِنْهَا فَقَدْ أَخَذَ حَظّاً وَافِراً فَانْظُرُوا عِلْمَکُمْ عَمَّنْ تَأْخُذُونَهُ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 63 )
ص : 1651
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ مَا کَانَ نَقْشُ خَاتَمِ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَبَطَ بِهِ آدَمُ مَعَهُ مِنَ اَلْجَنَّهِ وَ سَاقَ اَلْحَدِیثَ إِلَی قَوْلِهِ بَرْداً وَ سَلاَماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 63 )
ص : 1652
نَوَادِرُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ : ثَلاَثٌ مَنْ حَفِظَهُنَّ کَانَ مَعْصُوماً مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ وَ مِنْ کُلِّ بَلِیَّهٍ مَنْ لَمْ یَخْلُ بِامْرَأَهٍ لَیْسَ یَمْلِکُ مِنْهَا شَیْئاً وَ لَمْ یَدْخُلْ عَلَی سُلْطَانٍ وَ لَمْ یُعِنْ صَاحِبَ بِدْعَهٍ بِبِدْعَتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 49 )
ص : 1653
قَوْلُ أَبِی بَکْرٍ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ: ثَلاَثٌ فَعَلْتُهُنَّ لَیْتَنِی لَمْ أَفْعَلْهُنَّ: لَیْتَنِی لَمْ أَکْشِفْ بَیْتَ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ وَ لَوْ کَانَ مُغْلَقاً عَلَی حَرْبٍ، وَ لَیْتَنِی یَوْمَ اَلسَّقِیفَهِ کُنْتُ ضَرَبْتُ عَلَی یَدِ أَحَدِ اَلرَّجُلَیْنِ فَکَانَ اَلْأَمِیرَ وَ کُنْتُ اَلْوَزِیرَ .
( تقریب المعارف , جلد 1 , صفحه 366 )
ص : 1654
اَلْکَرِیمُ مَنْ جَادَ بِالْمَوْجُودِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 27 )
ص : 1655
ل، [الخصال] ، اَلْأَرْبَعُمِائَهِ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا مِنَ اَلشِّیعَهِ عَبْدٌ یُقَارِفُ أَمْراً نَهَیْنَاهُ عَنْهُ فَیَمُوتُ حَتَّی یُبْتَلَی بِبَلِیَّهٍ تُمَحَّصُ بِهَا ذُنُوبُهُ إِمَّا فِی مَالٍ وَ إِمَّا فِی وَلَدٍ وَ إِمَّا فِی نَفْسِهِ حَتَّی یَلْقَی اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَا لَهُ ذَنْبٌ وَ إِنَّهُ لَیَبْقَی عَلَیْهِ اَلشَّیْءُ مِنْ ذُنُوبِهِ فَیُشَدَّدُ بِهِ عَلَیْهِ عِنْدَ مَوْتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 64 , صفحه 230 )
43-خصال(ج 2 ص 169)در حدیث اربعمائه امیر مؤمنان فرمود:در شیعه نباشد کسی که غدقن ما را بشکند در امری و بمیرد تا دچار شود ببلائی که او را از گناهش پاک کند که بلا در مال او باشد یا در جان او برای اینکه خدا را ملاقات کند بیگناه،و راستش اینکه اگر بماند بر او گناهی مرگ را بر او سخت گیرد تا جبران شود.
( بحارالأنوار (جلد 64) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 181 )
ص : 1656
و فی روضه الکافی : علیّ بن محمّد، عن علیّ بن عبّاس، عن علیّ بن حمّاد، عن عمرو بن شمر، عن جابر، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: لا شرقیّه و لا غربیّه، یقول: [لستم] بیهود فتصلّوا قبل المغرب و لا نصاری فتصلّوا قبل المشرق، و أنتم علی ملّه إبراهیم - صلّی اللّه علیه و آله - و قد قال - عزّ و جلّ-: ما کانَ إِبْراهِیمُ یَهُودِیًّا وَ لا نَصْرانِیًّا وَ لکِنْ کانَ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ ما کانَ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ. ]
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 127 )
ص : 1657
وَ عَنْ زِیَادِ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِرَجُلٍ شَکَا إِلَیْهِ وَجَعاً یَجِدُهُ فِی قَلْبِهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کُلِ اَلْکُمَّثْرَی.
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 135 )
ص : 1658
وَ قَوْلُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: یُحِبُّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یُحِبُّهُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 239 )
ص : 1659
وَ اِسْتَدَلَّ بِمَا رَوَاهُ عَنْ عِمْرَانَ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْجَمَّالُ وَ اَلْمُکَارِی إِذَا جَدَّ بِهِمَا اَلسَّیْرُ فَلْیُقَصِّرَا بَیْنَ اَلْمَنْزِلَیْنِ وَ لْیُتِمَّا فِی اَلْمَنْزِلِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 30 )
ص : 1660
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ یَزِیدَ اَلْکُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ لَهُ فَإِنْ ظَاهَرَ مِنْهَا (ثُمَّ) تَرَکَهَا لاَ یَمَسُّهَا إِلاَّ أَنَّهُ یَرَاهَا مُتَجَرِّدَهً مِنْ غَیْرِ أَنْ یَمَسَّهَا هَلْ (عَلَیْهِ) فِی ذَلِکَ شَیْءٌ قَالَ هِیَ اِمْرَأَتُهُ وَ لَیْسَ یَحْرُمُ عَلَیْهِ مُجَامَعَتُهَا وَ لَکِنْ یَجِبُ عَلَیْهِ مَا یَجِبُ عَلَی اَلْمُظَاهِرِ قَبْلَ أَنْ یُجَامِعَ وَ هِیَ اِمْرَأَتُهُ قُلْتُ فَإِنْ رَفَعَتْهُ إِلَی اَلسُّلْطَانِ وَ قَالَتْ هَذَا زَوْجِی وَ قَدْ ظَاهَرَ مِنِّی وَ قَدْ أَمْسَکَنِی لاَ یَمَسُّنِی مَخَافَهَ أَنْ یَجِبَ عَلَیْهِ مَا یَجِبُ عَلَی اَلْمُظَاهِرِ فَقَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ أَنْ یُجْبَرَ عَلَی اَلْعِتْقِ وَ اَلصِّیَامِ وَ اَلْإِطْعَامِ إِذَا لَمْ یَکُنْ لَهُ مَا یُعْتِقُ وَ لَمْ یَقْوَ عَلَی اَلصِّیَامِ وَ لَمْ یَجِدْ مَا یَتَصَدَّقُ بِهِ قَالَ فَإِنْ کَانَ یَقْدِرُ عَلَی أَنْ یُعْتِقَ فَإِنَّ عَلَی اَلْإِمَامِ أَنْ یُجْبِرَهُ عَلَی اَلْعِتْقِ أَوِ اَلصَّدَقَهِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَمَسَّهَا وَ مِنْ بَعْدِ مَا یَمَسُّهَا . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ؛ وَ کَذَا رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَهَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 336 )
ص : 1661
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنِ اَلْعَلاَ بْنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمُشْرِکِینَ أَ یَبْتَدِئُهُمْ اَلْمُسْلِمُونَ بِالْقِتَالِ فِی اَلشَّهْرِ اَلْحَرَامِ؟ فَقَالَ: إِذَا کَانَ اَلْمُشْرِکُونَ اِبْتَدَؤُهُمْ بِاسْتِحْلاَلِهِمْ ثُمَّ رَأَی اَلْمُسْلِمُونَ أَنَّهُمْ یَظْهَرُونَ عَلَیْهِمْ فِیهِ، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ: اَلشَّهْرُ اَلْحَرامُ بِالشَّهْرِ اَلْحَرامِ وَ اَلْحُرُماتُ قِصاصٌ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 179 )
ص : 1662
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ یَزِیدَ بْنِ خَلِیفَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَقْتُ اَلْفَجْرِ حِینَ یَبْدُو حَتَّی یُضِیءَ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 207 )
ص : 1663
مل، [کامل الزیارات] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ وَ اَلْحِمْیَرِیِّ مَعاً عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ اَلْحَسَنِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحَکَمِ اَلنَّخَعِیِّ عَنْ أَبِی حَمَّادٍ اَلْأَعْرَابِیِّ عَنْ سَدِیرٍ اَلصَّیْرَفِیِّ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَذَکَرَ فَتًی قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا أَتَاهُ عَبْدٌ فَخَطَا خُطْوَهً إِلاَّ کُتِبَتْ لَهُ حَسَنَهٌ وَ حُطَّتْ عَنْهُ سَیِّئَهٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 98 , صفحه 25 )
ص : 1664
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَدَّ مَنْ فِی اَلْقُبُورِ لَوْ أَنَّ لَهُ حَجَّهً وَاحِدَهً بِالدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 110 )
ص : 1665
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مُرُوا صِبْیَانَکُمْ بِالصَّلاَهِ إِذَا کَانُوا أَبْنَاءَ سَبْعِ سِنِینَ وَ فَرِّقُوا بَیْنَهُمْ فِی اَلْمَضَاجِعِ إِذَا کَانُوا أَبْنَاءَ عَشْرِ سِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 50 )
ص : 1666
اَلْعِلَلُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْجَارِیَهِ اَلَّتِی لَمْ تُدْرِکْ مَتَی یَنْبَغِی لَهَا أَنْ تُغَطِّیَ رَأْسَهَا مِمَّنْ لَیْسَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهَا مَحْرَمٌ وَ مَتَی یَجِبُ عَلَیْهَا أَنْ تُقَنِّعَ رَأْسَهَا لِلصَّلاَهِ قَالَ لاَ تُغَطِّی رَأْسَهَا حَتَّی تَحْرُمَ عَلَیْهَا اَلصَّلاَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 182 )
ص : 1667
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَسَدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَقْظَانَ رَفَعَهُ إِلَیْهِمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَقُولُ اَلرَّجُلُ إِذَا فَرَغَ مِنَ اَلْأَذَانِ وَ جَلَسَ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ قَلْبِی بَارّاً وَ رِزْقِی دَارّاً وَ اِجْعَلْ لِی عِنْدَ قَبْرِ نَبِیِّکَ قَرَاراً وَ مُسْتَقَرّاً . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 401 )
ص : 1668
23856-2 ( الکافی 67:7) محمد ، عن أحمد ، عن ( الفقیه 218:4 رقم 5511) زرعه ، عن سماعه قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل مات و له بنون و بنات صغار و کبار من غیر وصیه و له خدم و ممالیک و عقد کیف یصنع الورثه بقسمه ذلک المیراث قال "إن أقام رجل ثقه قاسمهم ذلک کله فلا بأس". 23857-3 (التهذیب 392:9 رقم 1400) الحسین، عن الحسن، عن زرعه (التهذیب 240:9 رقم 929) ابن عیسی، عن عثمان، عن زرعه، عن سماعه، قال: سألته.. الحدیث.
( الوافی , جلد 24 , صفحه 178 )
ص : 1669
بَعَثَ مُعَاوِیَهُ رَسُولاً خُفْیَهً بِمَسَائِلَ أَعْیَتْهُ إِلَی عَلِیٍّ فَأَتَی إِلَیْهِ فَقَالَ أَنَا مِنْ رَعِیَّتِکَ قَالَ لاَ وَ لَکِنَّکَ رَسُولُ مُعَاوِیَهَ بِکَذَا فَاعْتَرَفَ فَقَالَ سَلْ أَحَدَ اِبْنَیَّ هَذَیْنِ فَابْتَدَأَهُ اَلْحَسَنُ وَ قَالَ جِئْتَ تَسْأَلُ کَمْ بَیْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ هُوَ أَرْبَعُ أَصَابِعَ مَا رَأَیْتَهُ فَحَقٌّ وَ مَا سَمِعْتَهُ قَدْ یَکُونُ بَاطِلاً وَ بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ دَعْوَهُ اَلْمَظْلُومِ وَ مَدُّ اَلْبَصَرِ وَ بَیْنَ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ یَوْمٌ لِلشَّمْسِ وَ قُزَحُ اِسْمُ شَیْطَانٍ لاَ تَقُلْ قَوْسُ قُزَحَ بَلْ قَوْسُ اَللَّهِ وَ هُوَ عَلاَمَهُ اَلْخِصْبِ وَ أَمَانٌ مِنَ اَلْغَرَقِ وَ اَلْمُؤَنَّثُ إِنْ اِحْتَلَمَ أَوْ أَصَابَ بَوْلُهُ اَلْحَائِطَ فَذَکَرٌ وَ إِنْ حَاضَ وَ تَنَکَّسَ بَوْلُهُ فَأُنْثَی وَ أَشَدُّ شَیْءٍ اَلْحَجَرُ وَ أَشَدُّ مِنْهُ اَلْحَدِیدُ وَ أَشَدُّ مِنْهُ اَلنَّارُ فَتُذِیبُهُ وَ أَشَدُّ مِنْهَا اَلْمَاءُ فَیُطْفِئُهَا وَ أَشَدُّ مِنْهُ اَلسَّحَابُ حَمَلَهُ وَ أَشَدُّ مِنْهُ اَلرِّیَاحُ تَحْمِلُهُ وَ أَشَدُّ مِنْهَا اَلْمَلَکُ یَرُدُّهَا وَ أَشَدُّ مِنْهُ مَلَکُ اَلْمَوْتِ وَ أَشَدُّ مِنْهُ اَلْمَوْتُ وَ أَشَدُّ مِنْهُ أَمْرُ اَللَّهِ اَلَّذِی یَدْفَعُ اَلْمَوْتَ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 178 )
ص : 1670
رُوِّینَا عَنْ إِمَامِنَا عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی بَعْضِ خُطَبِهِ: اَلزَّوْرَاءُ وَ مَا أَدْرَاکَ مَا اَلزَّوْرَاءُ أَرْضٌ ذَاتُ أَثْلٍ یَشْتَدُّ فِیهَا اَلْبُنْیَانُ وَ یَکْثُرُ فِیهَا اَلسُّکَّانُ وَ یَکُونُ فِیهَا قهازم [قَهَارِمُ]وَ خُزَّانٌ یَتَّخِذُهَا وُلْدُ اَلْعَبَّاسِ مَوْطِناً وَ لِزُخْرُفِهِمْ مَسْکَناً تَکُونُ لَهُمْ دَارُ لَهْوٍ وَ لَعِبٍ یَکُونُ بِهَا اَلْجَوْرُ اَلْجَائِرُ وَ اَلْخَوْفُ اَلْمَخِیفُ وَ اَلْأَئِمَّهُ اَلْفَجَرَهُ وَ اَلْقُرَّاءُ اَلْفَسَقَهُ وَ اَلْوُزَرَاءُ اَلْخَوَنَهُ یَخْدُمُهُمْ أَبْنَاءُ فَارِسَ وَ اَلرُّومِ لاَ یَأْتَمِرُونَ بِمَعْرُوفٍ إِذَا عَرَفُوهُ وَ لاَ یَتَنَاهَوْنَ عَنْ مُنْکَرٍ إِذَا أَنْکَرُوهُ یَکْتَفِی اَلرِّجَالُ مِنْهُمْ بِالرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءُ بِالنِّسَاءِ فَعِنْدَ ذَلِکَ اَلْغَمُّ اَلْغَمِیمُ وَ اَلْبُکَاءُ اَلطَّوِیلُ وَ اَلْوَیْلُ وَ اَلْعَوِیلُ لِأَهْلِ اَلزَّوْرَاءِ مِنْ سَطَوَاتِ اَلتُّرْکِ وَ مَا هُمْ اَلتُّرْکُ قَوْمٌ صِغَارُ اَلْحَدَقِ وُجُوهُهُمْ کَالْمَجَانِّ اَلْمُطْرَقَهِ لِبَاسُهُمُ اَلْحَدِیدُ جُرْدٌ مُرْدٌ یَقْدُمُهُمْ مَلِکٌ یَأْتِی مِنْ حَیْثُ بَدَا مُلْکُهُمْ جَهْوَرِیُّ اَلصَّوْتِ قَوِیُّ اَلصَّوْلَهِ عَالِی اَلْهِمَّهِ لاَ یَمُرُّ بِمَدِینَهٍ إِلاَّ فَتَحَهَا وَ لاَ تُرْفَعُ لَهُ رَایَهٌ إِلاَّ نَکَسَهَا اَلْوَیْلُ اَلْوَیْلُ لِمَنْ نَاوَاهُ فَلاَ یَزَالُ کَذَلِکَ حَتَّی یَظْفَرَ.
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 81 )
زیرا روایتی را از اماممان علی بن ابی طالب (علیه السّلام) نقل می کنیم که در یکی از خطبه های خود فرموده است: زوراء، و تو چه دانی زوراء چیست؟ سرزمینی است دارای درخت گز، که ساختمان در آن استوار گردد و ساکنانش رو به فزونی نهند، در این شهر پیشکارها خواهند بود و خزانه دارها. فرزندان عبّاس این سرزمین را موطن خویش گیرند و برای گنجینه هاشان مسکن گزینند. این سرزمین برای آن ها محل لهو و لعب خواهد بود. در این سرزمین، ستم ستمکار و ترس ترساننده همی خواهد بود به همراه جلوداران تبهکاران و خوانندگان فاسق و وزرای خیانت پیشه که مردم ایران و روم خدمتشان کنند. هر گاه کار نیکی را دیدند بدان امر نکنند و هر گاه کار زشتی را زشت شمردند از آن باز ندارند. مردان به مردان بسنده می کنند و زنان به زنان. در این هنگام است غم ریشه دار و گریۀ دامنه دار و فریاد و نالۀ مردم زوراء از سلطۀ ترک ها و حال آن که این ها ترک نیستند، مردمی هستند با چشمانی ریز و با چهره هایی همچون سپرهای کوبیده شده. لباسشان از آهن است. بی مو هستند و کوسج. آن ها را سلطانی می آورد که از قلمرو سلطنت خویش روان شده است. صدایی بلند دارد و هیبتی نیرومند، همّتی بالا دارد. به شهری نمی گذرد مگر آن که آن را می گشاید و درفشی برای او برافراشته نمی شود مگر آن که او آن را سرنگون می سازد. وای و وای بر حال کسی که با او به مخالفت برخیزد. پیوسته چنین است تا به پیروزی رسد.
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 110 )
از مولایمان امیر المؤمنین علی علیه السّلام روایت داریم که در پاره ای از سخنانش از بغداد سخن گفته و فرموده است: الزوراء و ما الزوراء بغداد و چه دانی که چیست بغداد؟ سرزمینی است پر از درخت گز که عمارات سر به فلک کشیده در آنجا بنیان می گردد و مردم از هر طرف به آنجا روی می آورند، گنج فراوانی در عمق آن سرزمین وجود دارد که باعث رغبت ساکنان آنجا شده و برای تصاحب آن رنج بسیار متحمل می شوند، فرزندان عباس آنجا را مرکز حکومت خویش قرار می دهند. آنجا را محل لهو و لعب، ستم و بی عدالتی و تجاوز به حقوق محرومان می سازند، پیشوایان این شهر را شماری افراد فاجر، دانشمندانی فاسق و وزیرانی خائن تشکیل می دهند، خدمتگزارانشان فرزندان فارس و روم اند اگر کاری پسندیده را به حقیقت بشناسد در جمع آن عاملی به آن وجود ندارد و اگر منکری که آن را منکر می دانند تماشا کنند از آن کناره نمی گیرند و باز در جمع آنها تارکی پیدا نمی شود که آن را ترک کند، در آن شهر مردان به مردان گرایش و زنان با زنان آمیزش می کنند. در این هنگامۀ تاریک و اندوهناک، از قدرت و تسلط ترکان، مردم این شهر در فتنۀ قتل و غارت گرفتار شده و بانگ گریه های طولانی و صدای شیون و فغان از ساکنان این شهر بلند خواهد شد. شما چه دانید که ترکان چه کسانی هستند! آنان گروهی هستند با چشمان کوچک، با صورتهایی چون سپر ضخیم و لباسی آهنین که بر صورتهایشان یک تار مو وجود ندارد، فرمانده آنها مردی است که آوازش بلند و صولت و قدرتش فراگیر و همتش عالی است، بر هیچ شهری نمی گذرد مگر آنجا را فتح می کند و پرچمی در برابر او افراشته نمی شود مگر آنکه سرنگون می گردد! وای بر کسی که با او دشمنی کند، او همچنان شهرها را به تصرف در می آورد تا همه جا را فتح نموده و در تحت قدرت خویش در آورد.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 101 )
ص : 1671
قَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ علیه السلام[ ] : إِنَّ مَلَکاً یُلْقِی اَلشِّعْرَ عَلَیْکَ، وَ إِنِّی لَأَعْرِفُ ذَلِکَ اَلْمَلَکَ.
( رجال الطوسی , جلد 1 , صفحه 141 )
ص : 1672
وَ عَنْ أَبِی اَلْحُسَیْنِ اَلْأَسَدِیِّ أَیْضاً قَالَ: وَرَدَ عَلَیَّ تَوْقِیعٌ مِنَ اَلشَّیْخِ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ اَلْعَمْرِیِّ قَدَّسَ اَللَّهُ رُوحَهُ اِبْتِدَاءً لَمْ یَتَقَدَّمْهُ سُؤَالٌ عَنْهُ نُسْخَتُهُ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ لَعْنَهُ اَللّهِ وَ اَلْمَلائِکَهِ وَ اَلنّاسِ أَجْمَعِینَ عَلَی مَنِ اِسْتَحَلَّ مِنْ أَمْوَالِنَا دِرْهَماً قَالَ أَبُو اَلْحُسَیْنِ اَلْأَسَدِیُّ ره فَوَقَعَ فِی قَلْبِی أَنَّ ذَلِکَ فِیمَنِ اِسْتَحَلَّ مِنْ مَالِ اَلنَّاحِیَهِ دِرْهَماً دُونَ مَنْ أَکَلَ مِنْهُ غَیْرَ مُسْتَحِلٍّ وَ قُلْتُ فِی نَفْسِی إِنَّ ذَلِکَ فِی جَمِیعِ مَنِ اِسْتَحَلَّ مُحَرَّماً- فَأَیُّ فَضْلٍ فِی ذَلِکَ لِلْحُجَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی غَیْرِهِ؟ قَالَ فَوَ اَلَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالْحَقِّ بَشِیراً لَقَدْ نَظَرْتُ بَعْدَ ذَلِکَ فِی اَلتَّوْقِیعِ فَوَجَدْتُهُ قَدِ اِنْقَلَبَ إِلَی مَا کَانَ فِی نَفْسِی بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ لَعْنَهُ اَللّهِ وَ اَلْمَلائِکَهِ وَ اَلنّاسِ أَجْمَعِینَ عَلَی مَنْ أَکَلَ مِنْ مَالِنَا دِرْهَماً حَرَاماً .
( الاحتجاج , جلد 2 , صفحه 480 )
و نیز از أبی الحسین الأسدی منقول و مرویست که توقیع از شیخ أبو جعفر محمّد بن عثمان العمری قدّس اللّه روحه بر من وارد شد و مرا ازو سؤال از هیچ أحوال واقع نشده بود و نسخه آن اینست که: بسم اللّه الرّحمن الرّحیم لعنه اللّه و الملائکه و النّاس اجمعین علی من استحلّ من أموالنا درهما أبو الحسین الأسدی رضی اللّه عنه گوید که:بعد از مطالعه مرا در نفس چیزی سانح و واقع گردید که البتّه این کلام مشتمل بر آنست که کسی از مال ناحیه چیزی را متصرّف گردد حال او چنان است. بدان که کسی از آن أکل کند و تصرّف آن را حلال نداند باز بنفس خود گفتم که اگر کسی مستحلّ محرّم گردداز هر محلّ که باشد آن کس ملعون حضرت بیچون است پس چه فضلست اینکه آن حضرت علیه السّلام حجّت بر غیر آن نمود،و چون من این مقدّمه را بخدمت شیخ عثمان العمری معروض داشتم او در جواب فرمود که:حقیقت أمر نه چنین است خوب تأمّل در توقیع کن. من چون این سخن از او شنیدم رجوع بآن توقیع نمودم بآن خدای که محمّد را بحقّ برسالت مبعوث گردانید و بحقّ او را بشیر و نذیر خلایق نمود که من چون بعد از ارسال أحوال توقیع بنزد او نظر در آن نمودم دیدم که آن نسخه بنوعی که بخاطر من میرسید بهمان نوع منقلب شده بود که: بسم اللّه الرّحمن الرّحیم لعنه اللّه و الملائکه و النّاس أجمعین علی من أکل من مالنا درهما حراما. در خبری که مروی از شیخ أبو جعفر بابویه است منقولست که اگر کسی که در روز ماه رمضان عمدا افطار کند بر او کفّارات ثلث که آن را کفّاره الجمع گویند لازم است. شیخ مذکور رحمه اللّه گوید که:من فتوی این میدهم بآن که مفطر مذکور افطار بجماع حرام یا افطار بأکل طعام حرام نموده باشد بر او این کفّارات ثلثه واجب و لازم گردد و این سند را من در روایات أبی الحسین الأسدی رضی اللّه عنه یافتم.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 4 , ص 310 )
352-باز محمّد بن جعفر اسدیّ گوید: توقیعی از جانب شیخ أبو جعفر عمری قدّس سرّه ابتداء و بی هیچ پرسشی چنین صادر گردید: بسم اللّه الرّحمن الرّحیم، لعنت خداوند و ملائکه و همۀ مردم بر کسی باد که درهمی از مال ما را بر خود حلال شمارد. أسدیّ گوید: به دلم خطور کرد که این توقیع در بارۀ فردی است که درهمی از اموال ناحیه را بر خود حلال شمارد، نه کسی که از اموال ناحیه می خورد ولی آن را بر خود حلال نمی شمارد و با خود گفتم: آن مطلب در بارۀ کسانی است که حرامی را حلال شمارند و برتری امام علیه السّلام بر دیگران در این باب چیست؟ گوید: سوگند به خداوندی که محمّد صلّی اللّه علیه و آله را به عنوان پیامبر و بشیر فرستاد دیگر بار به آن توقیع نظر انداخته و دیدم آن توقیع بنا بر آنچه در دلم خطور نموده بود تغییر یافته و چنین شده است: بسم اللّه الرّحمن الرّحیم، لعنت خداوند و ملائکه و همۀ مردم بر کسی باد که درهمی از مال ما را به حرام بخورد.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 608 )
ص : 1673
وَ أَوْصَی أَفْلاَطُنُ أَحَدَ أَصْحَابِهِ بِعَشْرِ خِصَالٍ قَالَ لاَ تَقْبَلِ اَلرِّئَاسَهَ عَلَی أَهْلِ مَدِینَتِکَ اَلْبَتَّهَ وَ لاَ تَتَهَاوَنْ بِالْأَمْرِ اَلصَّغِیرِ إِذَا کَانَ یَقْبَلُ اَلنِّمَاءَ وَ لاَ تُلاَحِ رَجُلاً غَضْبَانَ فَإِنَّکَ تُقْلِقُهُ بِاللَّجَاجِ وَ لاَ تَجْمَعْ فِی مَنْزِلِکَ نَفْسَیْنِ یَتَنَازَعَانِ فِی اَلْغَلَبَهِ وَ لاَ تَفْرَحْ بِسَقْطَهِ غَیْرِکَ فَإِنَّکَ لاَ تَدْرِی مَتَی یُحْدِثُ اَلزَّمَانُ بِکَ وَ لاَ تَنْفُخْ فِی وَقْتِ اَلظَّفَرِ فَإِنَّکَ لاَ تَدْرِی کَیْفَ یَدُورُ عَلَیْکَ اَلزَّمَانُ وَ لاَ تَهْزِلْ بِخَطَإِ غَیْرِکَ فَإِنَّ اَلْمَنْطِقَ لاَ تَمْلِکُهُ وَ اِلْقَ اَلْخَطَأَ مِنَ اَلنَّاسِ بِنَوْعٍ مِنَ اَلصَّوَابِ اَلَّذِی فِی جَوْهَرِکَ وَ لاَ تَبْذُلَنَّ مَوَدَّتَکَ لِصَدِیقِکَ دَفْعَهً وَاحِدَهً وَ صَیِّرِ اَلْحَقَّ أَبَداً أَمَامَکَ تَسْلَمْ دَهْرَکَ وَ لاَ تَزَالُ حُرّاً .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 155 )
ص : 1674
مَنِ اِسْتَدَامَ قَرْعَ اَلْبَابِ وَ لَجَّ وَلَجَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 665 )
ص : 1675
اِجْتَمَعَ عِنْدَ رَابِعَهَ اَلْعَدَوِیَّهِ عِدَّهٌ مِنَ اَلْفُقَهَاءِ وَ اَلزُّهَّادِ فَذَمُّوا اَلدُّنْیَا وَ هِیَ سَاکِتَهٌ فَلَمَّا فَرَغُوا قَالَتْ لَهُمْ مَنْ أَحَبَّ شَیْئاً أَکْثَرَ مِنْ ذِکْرِهِ إِمَّا بِحَمْدٍ وَ إِمَّا بِذَمٍّ فَإِنْ کَانَتِ اَلدُّنْیَا فِی قُلُوبِکُمْ لاَ شَیْءَ فَلِمَ تَذْکُرُونَ لاَ شَیْءَ إِذَا أَبَقَتِ اَلدُّنْیَا عَلَی اَلْمَرْءِ دِینَهُفَمَا فَاتَهُ مِنْهَا فَلَیْسَ بِضَائِرٍ
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 74 )
جمعی از فقها و زهّاد،نزد رابعه عدویه اجتماع کرده بودند،و همه از دنیا بد گفتند،او خاموش بود،وقتی که آنها حرفشان را زدند،رابعه خطاب به آنها کرد و گفت:هر کس چیزی را زیاد دوست دارد،-چه به ستایش و چه به نکوهش- زیاد یاد می کند حال اگر دنیا در دل شما چیزی به حساب نمی آید چرا این قدر از هیچ چیز یاد می کنید! هر گاه دنیا،دین شخص را لطمه نزند،پس آنچه از مال دنیا را از دست بدهد،ضرر ندارد.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 148 )
ص : 1676
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ لَرُبَّمَا تُرِکَ فِی اِفْتِتَاحِ أَمْرِ بَعْضِ شِیعَتِنَا « بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ » » فَیَمْتَحِنُهُ اَللَّهُ بِمَکْرُوهٍ، لِیُنَبِّهَهُ عَلَی شُکْرِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ اَلثَّنَاءِ عَلَیْهِ، وَ یَمْحُوَ عَنْهُ وَصْمَهَ تَقْصِیرِهِ عِنْدَ تَرْکِهِ قَوْلَ: « بِسْمِ اَللّهِ [اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ] » . لَقَدْ دَخَلَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ یَحْیَی عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ بَیْنَ یَدَیْهِ کُرْسِیٌّ فَأَمَرَهُ بِالْجُلُوسِ، فَجَلَسَ عَلَیْهِ، فَمَالَ بِهِ حَتَّی سَقَطَ عَلَی رَأْسِهِ، فَأَوْضَحَ عَنْ عَظْمِ رَأْسِهِ وَ سَالَ اَلدَّمُ فَأَمَرَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِمَاءٍ، فَغَسَلَ عَنْهُ ذَلِکَ اَلدَّمَ. ثُمَّ قَالَ: اُدْنُ مِنِّی فَدَنَا مِنْهُ، فَوَضَعَ یَدَهُ عَلَی مُوضِحَتِهِ وَ قَدْ کَانَ یَجِدُ مِنْ أَلَمِهَا مَا لاَ صَبْرَ [لَهُ] مَعَهُ وَ مَسَحَ یَدَهُ عَلَیْهَا وَ تَفَلَ فِیهَا [فَمَا هُوَ إِلاَّ أَنْ فَعَلَ ذَلِکَ] حَتَّی اِنْدَمَلَ وَ صَارَ کَأَنَّهُ لَمْ یُصِبْهُ شَیْءٌ قَطُّ ثُمَّ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا عَبْدَ اَللَّهِ ، اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی جَعَلَ تَمْحِیصَ ذُنُوبِ شِیعَتِنَا فِی اَلدُّنْیَا بِمِحَنِهِمْ لِتَسْلَمَ [لَهُمْ] طَاعَاتُهُمْ وَ یَسْتَحِقُّوا عَلَیْهَا ثَوَابَهَا. فَقَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ یَحْیَی : یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ! [وَ] إِنَّا لاَ نُجَازَی بِذُنُوبِنَا إِلاَّ فِی اَلدُّنْیَا قَالَ: نَعَمْ أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلدُّنْیَا سِجْنُ اَلْمُؤْمِنِ ، وَ جَنَّهُ اَلْکَافِرِ یُطَهِّرُ شِیعَتَنَا مِنْ ذُنُوبِهِمْ فِی اَلدُّنْیَا بِمَا یَبْتَلِیهِمْ [بِهِ] مِنَ اَلْمِحَنِ، وَ بِمَا یَغْفِرُهُ لَهُمْ، فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ:« (وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثِیرٍ) » حَتَّی إِذَا وَرَدُوا اَلْقِیَامَهَ، تَوَفَّرَتْ عَلَیْهِمْ طَاعَاتُهُمْ وَ عِبَادَاتُهُمْ . وَ إِنَّ أَعْدَاءَ مُحَمَّدٍ وَ أَعْدَاءَنَا یُجَازِیهِمْ عَلَی طَاعَهٍ تَکُونُ مِنْهُمْ فِی اَلدُّنْیَا وَ إِنْ کَانَ لاَ وَزْنَ لَهَا لِأَنَّهُ لاَ إِخْلاَصَ مَعَهَا حَتَّی إِذَا وَافَوُا اَلْقِیَامَهَ، حُمِلَتْ عَلَیْهِمْ ذُنُوبُهُمْ وَ بُغْضُهُمْ لِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ آلِهِ وَ خِیَارِ أَصْحَابِهِ، فَقُذِفُوا لِذَلِکَ فِی اَلنَّارِ . وَ لَقَدْ سَمِعْتُ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: إِنَّهُ کَانَ فِیمَا مَضَی قَبْلَکُمْ رَجُلاَنِ أَحَدُهُمَا مُطِیعٌ [لِلَّهِ مُؤْمِنٌ] وَ اَلْآخَرُ کَافِرٌ بِهِ مُجَاهِرٌ بِعَدَاوَهِ أَوْلِیَائِهِ وَ مُوَالاَهِ أَعْدَائِهِ، وَ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مُلْکٌ عَظِیمٌ فِی قَطْرٍ مِنَ اَلْأَرْضِ، فَمَرِضَ اَلْکَافِرُ فَاشْتَهَی سَمَکَهً فِی غَیْرِ أَوَانِهَا، لِأَنَّ ذَلِکَ اَلصِّنْفُ مِنَ اَلسَّمَکِ کَانَ فِی ذَلِکَ اَلْوَقْتِ فِی اَللُّجَجِ حَیْثُ لاَ یُقْدَرُ عَلَیْهِ، فَآیَسَتْهُ اَلْأَطِبَّاءُ مِنْ نَفْسِهِ وَ قَالُوا [لَهُ]: اِسْتَخْلِفْ عَلَی مُلْکِکَ مَنْ یَقُومُ بِهِ، فَلَسْتَ بِأَخْلَدَ مِنْ أَصْحَابِ اَلْقُبُورِ، فَإِنَّ شِفَاءَکَ فِی هَذِهِ اَلسَّمَکَهِ اَلَّتِی اِشْتَهَیْتَهَا، وَ لاَ سَبِیلَ إِلَیْهَا. فَبَعَثَ اَللَّهُ مَلَکاً وَ أَمَرَهُ أَنْ یُزْعِجَ [اَلْبَحْرَ بِ] تِلْکَ اَلسَّمَکَهِ إِلَی حَیْثُ یُسَهَّلُ أَخْذُهَا فَأُخِذَتْ لَهُ [تِلْکَ اَلسَّمَکَهُ] فَأَکَلَهَا، فَبَرَأَ مِنْ مَرَضِهِ، وَ بَقِیَ فِی مُلْکِهِ سِنِینَ بَعْدَهَا. ثُمَّ إِنَّ ذَلِکَ اَلْمُؤْمِنَ مَرِضَ فِی وَقْتٍ کَانَ جِنْسُ ذَلِکَ اَلسَّمَکِ بِعَیْنِهِ لاَ یُفَارِقُ اَلشُّطُوطَ اَلَّتِی یُسَهَّلُ أَخْذُهُ مِنْهَا، مِثْلَ عِلَّهِ اَلْکَافِرِ، وَ اِشْتَهَی تِلْکَ اَلسَّمَکَهَ، وَ وَصَفَهَا لَهُ اَلْأَطِبَّاءُ. فَقَالُوا: طِبْ نَفْساً، فَهَذَا أَوَانُهَا تُؤْخَذُ لَکَ فَتَأْکُلُ مِنْهَا، وَ تَبْرَأُ. فَبَعَثَ اَللَّهُ ذَلِکَ اَلْمَلَکَ وَ أَمَرَهُ أَنْ یُزْعِجَ جِنْسَ تِلْکَ اَلسَّمَکَهِ [کُلَّهُ] مِنَ اَلشُّطُوطِ إِلَی اَللُّجَجِ لِئَلاَّ یُقْدَرَ عَلَیْهِ فَیُؤْخَذَ حَتَّی مَاتَ اَلْمُؤْمِنُ مِنْ شَهْوَتِهِ، لِعَدَمِ دَوَائِهِ. فَعَجِبَ مِنْ ذَلِکَ مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاءِ وَ أَهْلُ ذَلِکَ اَلْبَلَدِ [فِی اَلْأَرْضِ] حَتَّی کَادُوا یُفْتَنُونَ لِأَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی سَهَّلَ عَلَی اَلْکَافِرِ مَا لاَ سَبِیلَ إِلَیْهِ، وَ عَسَّرَ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ مَا کَانَ اَلسَّبِیلُ إِلَیْهِ سَهْلاً. فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی مَلاَئِکَهِ اَلسَّمَاءِ وَ إِلَی نَبِیِّ ذَلِکَ اَلزَّمَانِ فِی اَلْأَرْضِ: أَنِّی أَنَا اَللَّهُ اَلْکَرِیمُ اَلْمُتَفَضِّلُ اَلْقَادِرُ، لاَ یَضُرُّنِی مَا أُعْطِی، وَ لاَ یَنْفَعُنِی مَا أَمْنَعُ، وَ لاَ أَظْلِمُ أَحَداً مِثْقَالَ ذَرَّهٍ، فَأَمَّا اَلْکَافِرُ فَإِنَّمَا سَهَّلْتُ لَهُ أَخْذَ اَلسَّمَکَهِ فِی غَیْرِ أَوَانِهَا، لِیَکُونَ جَزَاءً عَلَی حَسَنَهٍ کَانَ عَمِلَهَا، إِذْ کَانَ حَقّاً عَلَیَّ أَنْ لاَ أُبْطِلَ لِأَحَدٍ حَسَنَهً حَتَّی یَرِدَ اَلْقِیَامَهَ وَ لاَ حَسَنَهَ فِی صَحِیفَتِهِ، وَ یَدْخُلَ اَلنَّارَ بِکُفْرِهِ. وَ مَنَعْتُ اَلْعَابِدَ تِلْکَ اَلسَّمَکَهَ بِعَیْنِهَا، لِخَطِیئَهٍ کَانَتْ مِنْهُ أَرَدْتُ تَمْحِیصَهَا عَنْهُ بِمَنْعِ تِلْکَ اَلشَّهْوَهِ،[وَ]إِعْدَامِ ذَلِکَ اَلدَّوَاءِ، لِیَأْتِیَنَّ وَ لاَ ذَنْبَ عَلَیْهِ، فَیَدْخُلَ اَلْجَنَّهَ . فَقَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ یَحْیَی : یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَدْ أَفَدْتَنِی وَ عَلَّمْتَنِی، فَإِنْ رَأَیْتَ أَنْ تُعَرِّفَنِی ذَنْبِیَ اَلَّذِی اُمْتُحِنْتُ بِهِ فِی هَذَا اَلْمَجْلِسِ، حَتَّی لاَ أَعُودَ إِلَی مِثْلِهِ. قَالَ: تَرْکُکَ حِینَ جَلَسْتَ أَنْ تَقُولَ: « بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ » فَجَعَلَ اَللَّهُ ذَلِکَ لِسَهْوِکَ عَمَّا نُدِبْتَ إِلَیْهِ تَمْحِیصاً بِمَا أَصَابَکَ. أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَدَّثَنِی عَنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّهُ قَالَ: کُلُّ أَمْرٍ ذِی بَالٍ لَمْ یُذْکَرْ «بِسْمِ اَللَّهِ» فِیهِ فَهُوَ أَبْتَرُ. فَقُلْتُ: بَلَی بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی لاَ أَتْرُکُهَا بَعْدَهَا. قَالَ: إِذاً تُحْصَنُ بِذَلِکَ وَ تَسْعَدُ. ثُمَّ قَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ یَحْیَی : یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا تَفْسِیرُ « بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ » قَالَ: إِنَّ اَلْعَبْدَ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَقْرَأَ أَوْ یَعْمَلَ عَمَلاً [وَ] یَقُولُ: [بِسْمِ اَللَّهِ أَیْ: بِهَذَا اَلاِسْمِ أَعْمَلُ هَذَا اَلْعَمَلَ. فَکُلُّ أَمْرٍ یَعْمَلُهُ یَبْدَأُ فِیهِ بِ] « بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ » فَإِنَّهُ یُبَارَکُ لَهُ فِیهِ. .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 22 )
و إمام صادق علیه السّلام فرمود: و چه بسا!برخی از شیعیان ما،در آغاز کار،
[بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ]
را (فراموش کند و)واگذارد!نتیجه؛خدا بگرفتاری و بلا،دچارش کند برای اینکه؛آگاه و بیدارش سازد!تا شکر و ثنای او بجای آورد.و در آن گرفتاری و بلا،لکّۀ ننگ و تقصیر و کوتاهی او را-بهنگام ترک[بسم اللّه]-از او،بزداید!.(همچون؛داستان زیر:) هر آینه؛عبد اللّه بن یحیی،بحضور أمیر المؤمنین علیه السّلام وارد شد.و در مقابلش صندلی بود،أمیر المؤمنین علیه السّلام باو دستور نشستن داد،و او هم،روی آن نشست.(ناگهان)؛صندلی،کج شد!و با سرش(بزمین)فرود آمد!و(سرش شکست)و استخوان سرش اندکی نمایان شد!و خون،جاری گشت!.أمیر المؤمنین علیه السّلام، دستور آب داد.آوردند و خون را از او شست.آنگاه فرمود:نزدیک من بیا.نزدش آمد. دست خویش بر آن(زخمی)که؛استخوانش نمایان بود،گذاشت.از درد آن،بیتاب شد!. و بر آن،دست مالید و آب دهان انداخت.بمجرّد این کار،زخمش خوب شد!آنچنان که گوئی-أصلا!-جراحتی باو نرسیده است. أمیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:ای عبد اللّه!حمد و ستایش!برای خداوندی است که؛پاک کردن گناه شیعیان ما را-در دنیا-به رنج و محنتشان قرار داده است!تا فرمانبری و طاعت آنان را،برایشان،بی آلایش و سالم گرداند!و مستحقّ أجر و ثواب آن گردند. عبد اللّه بن یحیی گفت:یا أمیر المؤمنین!آیا براستی؛ما بگناهانمان مجازات نمیشویم،جز در دنیا؟! فرمود:آری!(همین طور است).آیا؛نشنیدی که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: «دنیا،زندان مؤمن است!و بهشت کافر!»خدا،شیعیان ما را[بخاطر محنت و رنجی که در این دنیا متحمّل اند،و بخاطر آمرزشی که؛نصیب آنان فرموده است]حتما:از گناهان،پاک و پاکیزه میگرداند!از این جهت است که خدا میفرماید: «آنچه از گرفتاری و پیشامدی بشما رسد،از آن چیزی است که؛تاب و توان شما بدست آورده،و(تعداد)بیشماری(از آن را)می بخشد و میگذرد.» تا هنگامی که؛بآستان رستاخیز در آمدند،طاعات و عباداتشان بر آنها،سرشار گردد!و دشمنان محمّد صلّی اللّه علیه و آله،و دشمنان و بدخواهان ما را-بنا،بفرمانبری و طاعتی که از آنان سر میزند،در دنیا،پاداش و جزا میدهد!اگر چه؛طاعتشان بی وزن و بی ارزش است!چون؛خلوصی همراهش نیست.تا هنگامی که؛بآستان رستاخیز در آمدند، گناه و کینۀ خود[که از محمّد و آل محمّد و یاران خوب او،در دل داشتند]بر آنان بار گردد!و بخاطر آن،در آتش افکنده شوند!. و هر آینه؛شنیدم:محمّد صلّی اللّه علیه و آله میفرماید: «در زمان گذشته-قبل از شما-دو نفر بودند،یکی از آنها،مطیع و مؤمن خدا بود!و دیگری کافر!-که آشکارا بدشمنی دوستان او،و موالاه(بدخواهان و) دشمنانش،میپرداخت!-و برای هر کدام،فرمانروائی عظیمی در گوشه ای از زمین بود. آن کافر(دشمن خدا)بیمار شد.و در غیر وقتش هوس ماهی کرد،چون که؛آن نوع ماهی،در آن هنگام،چنان بگردابها جا گرفته بود!که؛بدست آوردنش إمکان نداشت. بنا بر این،پزشکان،او را از زندگی و جانش،ناامید کردند!و گفتند: جانشین و قائم مقامت را معیّن کن،که تو از أهل گورستان،پاینده تر نیستی! همانا؛شفایت در این ماهی است،که؛بآن میل و اشتهاء داری،و بر آن(نیز)راهی نیست!. در این هنگام؛خدا،فرشته ای برانگیخت!و باو فرمان داد که آن ماهی را از جایش برانگیزد!و بطرفی سوق دهد که؛بدست آوردنش آسان شود.نتیجه؛ماهی برایش گرفته شد.و آن را خورد و از ناخوشی،بهبودی یافت.و در فرمانروائیش سالهای سال -بعد از آن-بجای ماند. سپس؛(تقدیر الهی!)چنین واقع شد که؛آن(پادشاه)مؤمن،مریض شد!همانند مرض آن کافر[زمانی که؛عینا!جنس آن ماهی از کنار و سواحل(دریا)که بدست آوردنش آسان بود،جدا نمیشد]نتیجه؛(پادشاه)،هوس آن ماهی کرد و پزشکان برایش توصیف کردند و گفتند: آسوده خاطر باش!اکنون وقت آنست که برایت بگیرند،و از آن بخوری و شفا یابی!. در این هنگام؛خدا،آن فرشته را برانگیخت!و باو فرمان داد که؛جنس آن ماهی را از سواحل و کرانه ها بگردابها براند!تا دسترسی بآنها ممکن نشود.در نتیجه؛(آن ماهی)،بدست نیامد.تا آن مؤمن،بخاطر هوس[و دوری از درمانش]از دنیا رفت.و از این جریان،فرشتگان آسمان و أهل آن سامان-در زمین-بشگفتی فرو رفتند!تا آنجا که؛نزدیک بود در فتنه قرار بگیرند!.چون؛خدای تعالی!(از روی فضل و حکمتش)بر آن کافر،آنچه را که بر او راهی نبود،آسان گردانید.و بر آن مؤمن،آنچه را که بسادگی،بر آن راهی بود،غیر ممکن گردانید! آنگاه؛خدا،بفرشتگان آسمان و پیامبر آن زمان-در زمین-بوحی(خویش) فرمود: البتّه من!(بدون هیچ شکّ و شبهه ای!)منم خدای کریم تفضّل کنندۀ توانا!.آنچه عطا کنم،زیانم نرساند!و آنچه باز دارم،از من نکاهد!و مقدار[ذرّه ای]بکسی ستم نکنم!. امّا کافر:از اینکه،برای او،بدست آوردن ماهی را-در غیر زمانش-آسان نمودم،جهتش تنها این بود که؛جزای حسنه ای باشد که وی عمل کرده بود.[چون؛بر من حقّ است!که از هیچ کس،حسنه ای از بین نبرم]تا برستاخیز در آید.و هیچ حسنه ای در نامۀ عملش نباشد!و بکفر خویش،داخل آتش گردد.و بندۀ مطیع(خودم)را از عین آن ماهی،باز داشتم!بسبب خطائی که از او سر زده بود!و با منع و ردّ آن میل و هوس!و از بین بردن آن دارو، پاک شدنش را از آن،اراده نمودم.و خواستم که؛به(آستان)من بیاید و(جرم و)گناهی در او نباشد!و(پاک و پاکیزه)داخل بهشت گردد!.» در این هنگام؛عبد اللّه بن یحیی گفت: یا أمیر المؤمنین!حقیقه،بال و پرم دادی!و مرا تعلیم فرمودی!پس اگر؛صلاح بدانی،گناهم را در اینجا-که بآن إمتحان شدم-معرّفیم کن،تا همچنان؛تکرارش نکنم. فرمود:لحظه ای که نشستی،
[بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ]
نگفتی!نتیجه این شد که؛ بخاطر سهو و نسیانت از آنچه؛بآن دعوت گشتی و خوانده شدی،خدا،باین مصیبت و گرفتاریت،تمحیص و پاکی از گناه قرار داد.آیا ندانستی که؛رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله از جانب خدای عزّ و جلّ!فرمود: «هر إقدام قابل توجّه!که در آن،یادی از[بسم اللّه]نشود،ناقص و بریده است!»؟ گفتم:آری،پدر و مادرم فدای شما!بعد از این،ترکش نمیکنم. فرمود:در این صورت:از آن،بهره مند و سعادتمندی! سپس عبد اللّه بن یحیی گفت: یا أمیر المؤمنین!و تفسیر
«بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ»
چیست؟ فرمود:البتّه؛بنده هر گاه؛اراده خواندن یا بجا آوردن عملی داشت،میگوید؛
[بِسْمِ اَللّهِ]
باین معنا که:[باین اسم،این کار را بجا می آورم].پس؛هر عملی که بجا می آورد،در آن به
[بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ]
آغاز کند.یقینا!برایش در آن،میمنت و مبارکی است!.
( التفسیر العسکری علیه السلام / ترجمه شاهمرادی ؛ ج 1 , ص 19 )
ص : 1677
وَ رُوِیَ: طُوبَی لِمَنْ آمَنَ وَ کَانَ عَیْشُهُ کَفَافاً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 66 )
ص : 1678
اَلْحُرْفَهُ مَعَ اَلْعِفَّهِ خَیْرٌ مِنَ اَلْغِنَی مَعَ اَلْفُجُورِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 59 )
ص : 1679
وَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُنْکَدِرِ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تَدَعُوا اَلْعَشَاءَ وَ لَوْ عَلَی حَشَفَهٍ إِنِّی أَخْشَی عَلَی أُمَّتِی مِنْ تَرْکِ اَلْعَشَاءِ اَلْهَرَمَ فَإِنَّ اَلْعَشَاءَ قُوَّهُ اَلشَّیْخِ وَ اَلشَّابِّ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 330 )
ص : 1680
بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی فِی فَرِیضَهٍ أَوْ نَافِلَهٍ قِیلَ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ اُدْخُلِ اَلْجَنَّهَ مِنْ أَیِّ أَبْوَابِ اَلْجَنَّهِ شِئْتَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 122 )
1-از ابی بصیر روایت شده است که امام صادق علیه السّلام فرمود:هر کس در نماز واجب یا مستحبّ خود سورۀ«
سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی
»را تلاوت کند روز قیامت باو گفته شود از هر دری از درهای بهشت که خواهی داخل شو بیاری خداوند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 275 )
1-ابو بصیر روایت کرده است که امام صادق فرمود:کسی که سورۀ«
سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی
»را در نماز واجب و یا مستحبّ(نافله)خود تلاوت کند،در روز قیامت به وی خطاب می شود که:از هر دری از درهای بهشت که می خواهی وارد شو،ان شاء اللّه.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 320 )
1. از ابو بصیر نقل شده است که امام صادق (علیه السّلام) فرمود: هر کس در نماز واجب یا نافلۀ خود سورۀ «سبّح اسم ربّک الأعلی» را بخواند، روز قیامت به او گفته می شود: از هر دری از درهای بهشت که می خواهی، به خواست خدا وارد شو.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 237 )
[453]1-... امام صادق علیه السّلام فرمود: هر که سورۀ «سبّح اسم ربّک الأعلی»(سورۀ اعلی) را در نماز واجب یا مستحب خویش تلاوت کند در روز رستاخیز به او گفته شود که از هر دری از درهای بهشت که خواهی داخل شو-اگر خدا خواهد
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 281 )
ص : 1681
زید قال سمعت ابا عبد اللّه علیه السلام یقول: علامه سخط اللّه علی خلقه جور سلطانهم و غلاء اسعارهم و علامه رضأ اللّه عن خلقه عدل سلطانهم و رخص اسعارهم قال ابو محمد ایده اللّه قال ابو علی بن همام و حدثنا بهذا الحدیث ابو العباس عبد اللّه بن جعفر الحمیری قال حدثنی محمد بن عیسی (علی ح د) بن عبید بن یقطین قال حدثنی عبد اللّه بن ابراهیم بن ابی عمرو الغفاری بالمدینه سنه 201 احدی و مأتین .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 2 )
ص : 1682
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَأْخُذُ اَلْخَمْرَ فَیَجْعَلُهَا خَلاًّ قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ إِذَا لَمْ یَجْعَلْ فِیهَا مَا یَقْلِبُهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 94 )
ص : 1683
السیّد المرتضی فی عیون المعجزات: قال: روی: ان فاطمه - علیها السلام - ولدت الحسن و الحسین من فخذها الایسر .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 431 )
ص : 1684
ع، [علل الشرائع] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْهَیْثَمِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلثَّانِیَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَیْفَ صَارَتْ عِدَّهُ اَلْمُطَلَّقَهِ ثَلاَثَ حِیَضٍ أَوْ ثَلاَثَهَ أَشْهُرٍ وَ عِدَّهُ اَلْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً قَالَ أَمَّا عِدَّهُ اَلْمُطَلَّقَهِ فَثَلاَثُ حِیَضٍ أَوْ ثَلاَثَهُ أَشْهُرٍ فَلاِسْتِبْرَاءِ اَلرَّحِمِ مِنَ اَلْوَلَدِ وَ أَمَّا اَلْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ شَرَطَ لِلنِّسَاءِ شَرْطاً فَلَمْ یُحَابِهِنَّ فِیهِ وَ فِیمَا شَرَطَهُ عَلَیْهِنَّ بَلْ شَرَطَ عَلَیْهِنَّ مِثْلَ مَا شَرَطَ لَهُنَّ فَأَمَّا مَا شَرَطَ لَهُنَّ فَإِنَّهُ جَعَلَ لَهُنَّ فِی اَلْإِیلاَءِ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ لِأَنَّهُ عَلِمَ أَنَّ ذَلِکَ غَایَهُ صَبْرِ اَلنِّسَاءِ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ - لِلَّذِینَ یُؤْلُونَ مِنْ نِسائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَهِ أَشْهُرٍ فَلَمْ یُجِزْ لِلرَّجُلِ أَکْثَرَ مِنْ أَرْبَعَهِ أَشْهُرٍ فِی اَلْإِیلاَءِ لِأَنَّهُ عَلِمَ أَنَّ ذَلِکَ غَایَهُ صَبْرِ اَلنِّسَاءِ عَنِ اَلرِّجَالِ وَ أَمَّا مَا شَرَطَ عَلَیْهِنَّ فَقَالَ عِدَّتُهُنَّ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً یَعْنِی إِذَا تُوُفِّیَ عَنْهَا زَوْجُهَا فَأَوْجَبَ عَلَیْهَا إِذَا أُصِیبَتْ بِزَوْجِهَا وَ تُوُفِّیَ عَنْهَا مِثْلَ مَا أَوْجَبَ عَلَیْهَا فِی حَیَاتِهِ إِذَا آلَی مِنْهَا وَ عَلِمَ أَنَّهُ غَایَهُ صَبْرِ اَلْمَرْأَهِ أَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ فِی تَرْکِ اَلْجِمَاعِ فَمِنْ ثَمَّ أَوْجَبَ عَلَیْهَا وَ لَهَا . سن، [المحاسن] ، أَبِی وَ عَلِیُّ بْنُ عِیسَی اَلْأَنْصَارِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلدَّیْلَمِی : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 184 )
ص : 1685
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُرَازِمٍ عَنْ أَخِیهِ قَالَ: قَالَ رَجُلٌ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وُلِدَ لِی غُلاَمٌ فَقَالَ رَزَقَکَ اَللَّهُ شُکْرَ اَلْوَاهِبِ وَ بَارَکَ لَکَ فِی اَلْمَوْهُوبِ وَ بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ رَزَقَکَ اَللَّهُ بِرَّهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 17 )
1 - برادر مزارم گوید:
شخصی به امام صادق علیه السّلام عرض کرد: برای من پسری متولّد شده است.
حضرتش این گونه تبریک فرمود:
«رزقک اللّه شکر الواهب، و بارک لک فی الموهوب. و بلغ أشدّه و رزقک اللّه برّه».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 55 )
: ضعیف علی المشهور. و قال الجوهری : بلغ أشده أی قوته و جاء علی بناء الجمع.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 30 )
ص : 1686
وَ أَسْنَدَ إِلَی أَنَسٍ أَنَّهُ قَالَ: کُنَّا نَهَابُ أَنْ نَسْأَلَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَنَسْأَلُ سَلْمَانَ أَنْ یَسْأَلَهُ فَقَالَ لَهُ یَوْماً یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَنْ أَسْأَلُ بَعْدَکَ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ أَخِی وَ وَزِیرِی وَ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِ بَیْتِی یَقْضِی دَیْنِی وَ یُنْجِزُ مَوْعِدِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ قَدْ سَلَفَ قَرِیبٌ مِنْهُ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 30 )
ص : 1687
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ ، " فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ لا تَحَاضُّونَ عَلی طَعامِ اَلْمِسْکِینِ قَالَ أَیْ لاَ تَرْعَوْنَ وَ هُمُ اَلَّذِینَ غَصَبُوا آلَ مُحَمَّدٍ حَقَّهُمْ وَ أَکَلُوا أَمْوَالَ أَیْتَامِهِمْ وَ فُقَرَائِهِمْ وَ أَبْنَاءِ سَبِیلِهِمْوَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ لَمْ نَکُ نُطْعِمُ اَلْمِسْکِینَ قَالَ حُقُوقُ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ مِنَ اَلْخُمُسِ لِذَوِی اَلْقُرْبَی وَ اَلْیَتَامَی وَ اَلْمَسَاکِینِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِیلِ وَ هُمْ آلُ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 279 )
ص : 1688
و قد ورد فی الحدیث النبوی صلّی اللّه علیه و آله: اعملوا فکل میسر لما خلق له.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1483 )
ص : 1689
علیّ بن إبراهیم، عن أبیه ، عن ابن أبی عمیر، عن علیّ بن عقبه ، عن عمر بن یزید قال سمعت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - یقول: شکر کلّ نعمه و إن عظمت أن یحمد اللّه - عزّ و جلّ-.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 246 )
ص : 1690
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لِیُؤَدِّ اَلشَّاهِدُ مَا یُشْهَدُ عَلَیْهِ وَ لْیَتَّقِ اَللّهَ رَبَّهُ فَمِنَ اَلزُّورِ أَنْ یَشْهَدَ اَلرَّجُلُ بِمَا لاَ یَعْلَمُ أَوْ یُنْکِرَ مَا یَعْلَمُ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَاجْتَنِبُوا اَلرِّجْسَ مِنَ اَلْأَوْثانِ وَ اِجْتَنِبُوا قَوْلَ اَلزُّورِ `حُنَفاءَ لِلّهِ غَیْرَ مُشْرِکِینَ بِهِ فَعَدَلَ تَبَارَکَ اِسْمُهُ شَهَادَهَ اَلزُّورِ بِالشِّرْکِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 415 )
ص : 1691
اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی اَلدَّعَوَاتِ ، قَالَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ قَرَأَ یس وَ مَاتَ فِی یَوْمِهِ أَدْخَلَهُ اَللَّهُ اَلْجَنَّهَ وَ حَضَرَ غُسْلَهُ ثَلاَثُونَ أَلْفَ مَلَکٍ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ وَ یُشَیِّعُونَهُ إِلَی قَبْرِهِ بِالاِسْتِغْفَارِ لَهُ فَإِذَا أُدْخِلَ إِلَی اَللَّحْدِ فَکَانُوا فِی جَوْفِ قَبْرِهِ یَعْبُدُونَ اَللَّهَ وَ ثَوَابُ عِبَادَتِهِمْ لَهُ وَ فُسِحَ لَهُ فِی قَبْرِهِ وَ بَصَرِهِ وَ أُومِنَ مِنْ ضَغْطَهِ اَلْقَبْرِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 156 )
ص : 1692
مَنْ قَبَضَ یَدَهُ مَخَافَهَ اَلْفَقْرِ فَقَدْ تَعَجَّلَ اَلْفَقْرَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 584 )
ص : 1693
کش، [رجال الکشی] ، عَنْ خَالِدِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ طَلْحَهَ رَفَعَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ زَیْدٍ اَلشَّامِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی آیَهً فِی اَلْمُنَافِقِینَ إِلاَّ وَ هِیَ فِیمَنْ یَنْتَحِلُ اَلتَّشَیُّعَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 166 )
ص : 1694
سن، [المحاسن] ، أَبِی عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: اِتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اَللّهِ قَالَ وَ اَللَّهِ مَا صَلَّوْا لَهُمْ وَ لاَ صَامُوا وَ لَکِنْ أَطَاعُوهُمْ فِی مَعْصِیَهِ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 97 )
ص : 1695
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی إِکْرَامِ اَلْخُبْزِ إِذَا وُضِعَ بِهِ فَلاَ یُنْتَظَرُ بِهِ غَیْرُهُ وَ مِنْ کَرَامَتِهِ أَنْ لاَ یُوطَأَ وَ لاَ یُقْطَعَ وَ نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ شَمِّهِ وَ قَالَ إِذَا أُتِیتُمْ بِالْخُبْزِ وَ اَللَّحْمِ فَابْدَءُوا بِالْخُبْزِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 279 )
و فرمود:از احترام نان اینست که چونش نهادند انتظار غذای دیگر نبرند،و از احترام آنست که زیر پا ننهند و آن را نبرند.و رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله از بوئیدنش نهی کرد و فرمود:چون نان و گوشت برای شما آوردند بخوردن نان آغاز کنید
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 218 )
ص : 1696
مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْبَجَلِیِّ وَ أَبِی قَتَادَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُصِیبُ اَلْمَاءَ فِی سَاقِیَهٍ أَوْ مُسْتَنْقَعٍ أَ یَغْتَسِلُ فِیهِ مِنَ اَلْجَنَابَهِ أَوْ یَتَوَضَّأُ مِنْهُ لِلصَّلاَهِ إِذَا کَانَ لاَ یَجِدُ غَیْرَهُ وَ اَلْمَاءُ لاَ یَبْلُغُ صَاعاً لِلْجَنَابَهِ وَ لاَ مُدّاً لِلْوُضُوءِ وَ هُوَ مُتَفَرِّقٌ فَکَیْفَ یَصْنَعُ وَ هُوَ یَتَخَوَّفُ أَنْ یَکُونَ اَلسِّبَاعُ قَدْ شَرِبَتْ مِنْهُ فَقَالَ إِذَا کَانَتْ یَدُهُ نَظِیفَهً فَلْیَأْخُذْ کَفّاً مِنَ اَلْمَاءِ بِیَدٍ وَاحِدَهٍ وَ لْیَنْضَحْهُ خَلْفَهُ وَ کَفّاً أَمَامَهُ وَ کَفّاً عَنْ یَمِینِهِ وَ کَفّاً عَنْ شِمَالِهِ فَإِنْ خَشِیَ أَنْ لاَ یَکْفِیَهُ غَسَلَ رَأْسَهُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ مَسَحَ جِلْدَهُ بِیَدِهِ فَإِنَّ ذَلِکَ یُجْزِیهِ وَ إِنْ کَانَ اَلْوُضُوءُ غَسَلَ وَجْهَهُ وَ مَسَحَ یَدَهُ عَلَی ذِرَاعَیْهِ وَ رَأْسِهِ وَ رِجْلَیْهِ وَ إِنْ کَانَ اَلْمَاءُ مُتَفَرِّقاً وَ قَدَرَ أَنْ یَجْمَعَهُ وَ إِلاَّ اِغْتَسَلَ مِنْ هَذَا وَ هَذَا فَإِنْ کَانَ فِی مَکَانٍ وَاحِدٍ وَ هُوَ قَلِیلٌ لاَ یَکْفِیهِ لِغُسْلِهِ فَلاَ عَلَیْهِ أَنْ یَغْتَسِلَ وَ یُرْجِعَ اَلْمَاءَ فِیهِ فَإِنَّ ذَلِکَ یُجْزِیهِ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 207 )
ص : 1697
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ دَاوُدَ عَنِ اِبْنِ هَارُونَ اَلْعَبْدِیِّ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: أَتَی رَجُلٌ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ أُنَاسٌ یَزْعُمُونَ أَنَّ اَلْعَبْدَ لاَ یَزْنِی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یَسْرِقُ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یَأْکُلُ اَلرِّبَا وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یَسْفِکُ اَلدَّمَ اَلْحَرَامَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَقَدْ کَبُرَ هَذَا عَلَیَّ وَ جَرَحَ مِنْهُ صَدْرِی حَتَّی زَعَمَ أَنَّ هَذَا اَلْعَبْدَ اَلَّذِی یُصَلِّی إِلَی قِبْلَتِی وَ یَدْعُو دَعْوَتِی وَ یُنَاکِحُنِی وَ أُنَاکِحُهُ وَ یُوَارِثُنِی وَ أُوَارِثُهُ فَأُخْرِجُهُ مِنَ اَلْإِیمَانِ مِنْ أَجْلِ ذَنْبٍ یَسِیرٍ أَصَابَهُ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ صَدَقَکَ أَخُوکَ إِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ یَقُولُ خَلَقَ اَللَّهُ اَلْخَلْقَ وَ هُوَ عَلَی ثَلاَثَهِ طَبَقَاتٍ وَ أَنْزَلَهُمْ ثَلاَثَ مَنَازِلَ فَذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی فِی اَلْکِتَابِ « فَأَصْحابُ اَلْمَیْمَنَهِ » وَ« أَصْحابُ اَلْمَشْئَمَهِ » وَ« اَلسّابِقُونَ اَلسّابِقُونَ `أُولئِکَ اَلْمُقَرَّبُونَ » فَأَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنَ اَلسَّابِقِینَ فَأَنْبِیَاءُ مُرْسَلُونَ وَ غَیْرُ مُرْسَلِینَ جَعَلَ اَللَّهُ فِیهِمْ خَمْسَهَ أَرْوَاحٍ رُوحَ اَلْقُدُسِ وَ رُوحَ اَلْإِیمَانِ وَ رُوحَ اَلْقُوَّهِ وَ رُوحَ اَلشَّهْوَهِ وَ رُوحَ اَلْبَدَنِ فَبِرُوحِ اَلْقُدُسِ بُعِثُوا أَنْبِیَاءَ مُرْسَلِینَ وَ غَیْرَ مُرْسَلِینَ وَ بِرُوحِ اَلْإِیمَانِ عَبَدُوا اَللَّهَ وَ لَمْ یُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِرُوحِ اَلْقُوَّهِ جَاهَدُوا عَدُوَّهُمْ وَ عَالَجُوا مَعَایِشَهُمْ وَ بِرُوحِ اَلشَّهْوَهِ أَصَابُوا اَللَّذِیذَ مِنَ اَلطَّعَامِ وَ نَکَحُوا اَلْحَلاَلَ مِنْ شَبَابِ اَلنِّسَاءِ وَ بِرُوحِ اَلْبَدَنِ دَبُّوا وَ دَرَجُوا ثُمَّ قَالَ« تِلْکَ اَلرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلی بَعْضٍ مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَ اَللّهُ وَ رَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجاتٍ وَ آتَیْنا عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ اَلْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ اَلْقُدُسِ » ثُمَّ قَالَ فِی جَمَاعَتِهِمْ« وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ » یَقُولُ أَکْرَمَهُمْ بِهَا وَ فَضَّلَهُمْ عَلَی مَنْ سِوَاهُمْ وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ أَصْحَابِ اَلْمَیْمَنَهِ فَهُمُ اَلْمُؤْمِنُونَ حَقّاً بِأَعْیَانِهِمْ فَجَعَلَ فِیهِمْ أَرْبَعَهَ أَرْوَاحٍ رُوحَ اَلْإِیمَانِ وَ رُوحَ اَلْقُوَّهِ وَ رُوحَ اَلشَّهْوَهِ وَ رُوحَ اَلْبَدَنِ وَ لاَ یَزَالُ اَلْعَبْدُ یَسْتَکْمِلُ بِهَذِهِ اَلْأَرْوَاحِ اَلْأَرْبَعَهِ حَتَّی تَأْتِیَ حَالاَتٌ قَالَ وَ مَا هَذِهِ اَلْحَالاَتُ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَمَّا أَوَّلُهُنَّ فَهُوَ کَمَا قَالَ اَللَّهُ« وَ مِنْکُمْ مَنْ یُرَدُّ إِلی أَرْذَلِ اَلْعُمُرِ لِکَیْ لا یَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَیْئاً » فَهَذَا یَنْقُصُ مِنْهُ جَمِیعُ اَلْأَرْوَاحِ وَ لَیْسَ مِنَ اَلَّذِی یَخْرُجُ مِنْ دِینِ اَللَّهِ لِأَنَّ اَللَّهَ اَلْفَاعِلَ ذَلِکَ بِهِ رَدَّهُ إِلَی أَرْذَلِ عُمُرِهِ فَهُوَ لاَ یَعْرِفُ لِلصَّلاَهِ وَقْتاً وَ لاَ یَسْتَطِیعُ اَلتَّهَجُّدَ بِاللَّیْلِ وَ لاَ اَلصِّیَامَ بِالنَّهَارِ وَ لاَ اَلْقِیَامَ فِی صَفٍّ مِنَ اَلنَّاسِ فَهَذَا نُقْصَانٌ مِنْ رُوحِ اَلْإِیمَانِ فَلَیْسَ یَضُرُّهُ شَیْءٌ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ یَنْقُصُ مِنْهُ رُوحُ اَلْقُوَّهِ فَلاَ یَسْتَطِیعُ جِهَادَ عَدُوِّهِ وَ لاَ یَسْتَطِیعُ طَلَبَ اَلْمَعِیشَهِ وَ یَنْتَقِصُ مِنْهُ رُوحُ اَلشَّهْوَهِ فَلَوْ مَرَّتْ بِهِ أَصْبَحُ بَنَاتِ آدَمَ لَمْ یَحِنَّ إِلَیْهَا وَ لَمْ یَقُمْ وَ یَبْقَی رُوحُ اَلْبَدَنِ فَهُوَ یَدِبُّ وَ یَدْرُجُ حَتَّی یَأْتِیَهُ مَلَکُ اَلْمَوْتِ فَهَذَا حَالُ خَیْرٍ لِأَنَّ اَللَّهَ فَعَلَ ذَلِکَ بِهِ وَ قَدْ تَأْتِی عَلَیْهِ حَالاَتٌ فِی قُوَّتِهِ وَ شَبَابِهِ یَهُمُّ بِالْخَطِیئَهِ فَتُشَجِّعُهُ رُوحُ اَلْقُوَّهِ وَ تُزَیِّنُ لَهُ رُوحُ اَلشَّهْوَهِ وَ تَقُودُهُ رُوحُ اَلْبَدَنِ حَتَّی تُوقِعَهُ فِی اَلْخَطِیئَهِ فَإِذَا مَسَّهَا اِنْتَقَصَ مِنَ اَلْإِیمَانِ وَ نُقْصَانُهُ مِنَ اَلْإِیمَانِ لَیْسَ بِعَائِدٍ فِیهِ أَبَداً أَوْ یَتُوبَ فَإِنْ تَابَ وَ عَرَفَ اَلْوَلاَیَهَ تَابَ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ إِنْ عَادَ وَ هُوَ تَارِکُ اَلْوَلاَیَهِ أَدْخَلَهُ اَللَّهُ نَارَ جَهَنَّمَ وَ أَمَّا أَصْحَابُ اَلْمَشْئَمَهِ فَهُمُ اَلْیَهُودُ وَ اَلنَّصَارَی قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَی« اَلَّذِینَ آتَیْناهُمُ اَلْکِتابَ یَعْرِفُونَهُ کَما یَعْرِفُونَ أَبْناءَهُمْ » فِی مَنَازِلِهِمْ« وَ إِنَّ فَرِیقاً مِنْهُمْ لَیَکْتُمُونَ اَلْحَقَّ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ `اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ » اَلرَّسُولُ مِنَ اَللَّهِ إِلَیْهِمْ بِالْحَقِّ« فَلا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِینَ » فَلَمَّا جَحَدُوا مَا عَرَفُوا اِبْتَلاَهُمُ اَللَّهُ بِذَلِکَ اَلذَّمِّ فَیَسْلُبُهُمْ رُوحَ اَلْإِیمَانِ وَ أَسْکَنَ أَبْدَانَهُمْ ثَلاَثَهَ أَرْوَاحٍ رُوحَ اَلْقُوَّهِ وَ رُوحَ اَلشَّهْوَهِ وَ رُوحَ اَلْبَدَنِ ثُمَّ أَضَافَهُمْ إِلَی اَلْأَنْعَامِ فَقَالَ« إِنْ هُمْ إِلاّ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً » لِأَنَّ اَلدَّابَّهَ إِنَّمَا تَحْمِلُ بِرُوحِ اَلْقُوَّهِ وَ تَعْتَلِفُ بِرُوحِ اَلشَّهْوَهِ وَ تَسِیرُ بِرُوحِ اَلْبَدَنِ فَقَالَ لَهُ اَلسَّائِلُ أَحْیَیْتَ قَلْبِی بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 449 )
ص : 1698
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی وَ فَضَالَهَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِی اَلرَّجُلِ یَسْقُطُ عَلَی اَلرَّجُلِ فَیَقْتُلُهُ فَقَالَ لاَ شَیْءَ عَلَیْهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 280 )
ص : 1699
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ تَخَلَّی عَلَی قَبْرٍ أَوْ بَالَ قَائِماً أَوْ بَالَ فِی مَاءٍ قَائِمٍ [أَوْ مَشَی فِی حِذَاءٍ وَاحِدٍ أَوْ شَرِبَ قَائِماً] أَوْ خَلاَ فِی بَیْتٍ وَحْدَهُ وَ بَاتَ عَلَی غَمَرٍ فَأَصَابَهُ شَیْءٌ مِنَ اَلشَّیْطَانِ لَمْ یَدَعْهُ إِلاَّ أَنْ یَشَاءَ اَللَّهُ وَ أَسْرَعُ مَا یَکُونُ اَلشَّیْطَانُ إِلَی اَلْإِنْسَانِ وَ هُوَ عَلَی بَعْضِ هَذِهِ اَلْحَالاَتِ وَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَرَجَ فِی سَرِیَّهٍ فَأَتَی وَادِیَ مَجَنَّهَ فَنَادَی أَصْحَابَهُ أَلاَ لِیَأْخُذْ کُلُّ رَجُلٍ مِنْکُمْ بِیَدِ صَاحِبِهِ وَ لاَ یَدْخُلَنَّ رَجُلٌ وَحْدَهُ وَ لاَ یَمْضِی رَجُلٌ وَحْدَهُ قَالَ فَتَقَدَّمَ رَجُلٌ وَحْدَهُ فَانْتَهَی إِلَیْهِ وَ قَدْ صُرِعَ فَأُخْبِرَ بِذَلِکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَأَخَذَ بِإِبْهَامِهِ فَغَمَزَهَا ثُمَّ قَالَ بِسْمِ اَللَّهِ اُخْرُجْ حَیْثُ أَنَا رَسُولُ اَللَّهِ قَالَ فَقَامَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 329 )
ص : 1700
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْهِدَایَهِ ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَضْلُ صَلاَهِ اَلرَّجُلِ فِی جَمَاعَهٍ عَلَی صَلاَهِ اَلرَّجُلِ وَحْدَهُ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ دَرَجَهً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 443 )
ص : 1701
رَأْسُ اَلْکُفْرِ اَلْخِیَانَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 263 )
ص : 1702
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٍ یَقُولُ فِیهِ: ثُمَّ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَرْسَلَ اَلْأَسْبَاطَ اِثْنَی عَشَرَ بَعْدَ یُوسُفَ ثُمَّ مُوسَی وَ هَارُونَ إِلَی فِرْعَوْنَ وَ مَلَئِهِ إِلَی مِصْرَ وَحْدَهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 54 )
ص : 1703
وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: یَا زُرَارَهُ اَلْوُضُوءُ فَرِیضَهٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 365 )
ص : 1704
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مِفْتَاحُهَا اَلطَّهُورُ وَ تَحْرِیمُهَا اَلتَّکْبِیرُ وَ تَحْلِیلُهَا اَلتَّسْلِیمُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 8 )
ص : 1705
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اِغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِوَرَقِ اَلسِّدْرِ فَإِنَّهُ قَدْ قَدَّسَهُ کُلُّ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ وَ کُلُّ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ وَ مَنْ غَسَلَ رَأْسَهُ بِوَرَقِ اَلسِّدْرِ صَرَفَ اَللَّهُ عَنْهُ وَسْوَسَهَ اَلشَّیْطَانِ سَبْعِینَ یَوْماً وَ مَنْ صَرَفَ اَللَّهُ عَنْهُ وَسْوَسَهَ اَلشَّیْطَانِ سَبْعِینَ یَوْماً لَمْ یَعْصِ وَ مَنْ لَمْ یَعْصِ دَخَلَ اَلْجَنَّهَ .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 308 )
و فرموده است سر خود را با برگ سدر بشویید که آن را همۀ فرشتگان مقرب و پیامبران مرسل تقدیس کرده اند و هر کس سر خود را با برگ سدر بشوید خداوند هفتاد روز وسوسۀ شیطان را از او دور می فرماید و هر کس خداوند نسبت به او چنین فرماید گناه نمی کند و هر آن کس گناه نکند به بهشت می رود .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 495 )
ص : 1706
اَلْمُتَهَجِّدُ ، وَ اَلْمَکَارِمُ ، وَ غَیْرُهُمَا، رَوَی هَارُونُ بْنُ خَارِجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ فِی صَلاَهِ اَلشُّکْرِ إِذَا أَنْعَمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْکَ بِنِعْمَهٍ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِی اَلْأُولَی بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ وَ تَقْرَأُ فِی اَلثَّانِیَهِ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَ قُلْ یا أَیُّهَا اَلْکافِرُونَ وَ تَقُولُ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی فِی رُکُوعِکَ وَ سُجُودِکَ - اَلْحَمْدُ لِلَّهِ شُکْراً شُکْراً وَ حَمْداً وَ تَقُولُ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلثَّانِیَهِ فِی رُکُوعِکَ وَ سُجُودِکَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی اِسْتَجَابَ دُعَائِی وَ أَعْطَانِی مَسْأَلَتِی . دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ فِی رُکُوعِ اَلْأُولَی وَ سُجُودِهَا تَقُولُ - اَلْحَمْدُ لِلَّهِ شُکْراً شُکْراً وَ حَمْداً حَمْداً سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ فِی نُسَخِ اَلْمَکَارِمِ وَ اَلرَّاوَنْدِیِّ وَ أَعْطَانِی مَسْأَلَتِی وَ قَضَی حَاجَتِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 88 , صفحه 384 )
ص : 1707
وَ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَتَصَدَّقَ بِشَیْءٍ قَبْلَ اَلْجُمُعَهِ أَخِّرْهُ إِلَی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 274 )
ص : 1708
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی اَلْمُفِیدُ عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَنْصُورٍ بُزُرْجَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ قَالَ اَلنَّجْمُ رَسُولُ اَللَّهِ وَ اَلْعَلاَمَاتُ اَلْأَئِمَّهُ مِنْ بَعْدِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ . شی، [تفسیر العیاشی] ، عن أبی بصیر : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 80 )
ص : 1709
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ [قَالَ] سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: صَدَقَهُ اَلنَّهَارِ تُمِیتُ اَلْخَطِیئَهَ کَمَا یُمِیتُ اَلْمَاءُ اَلْمِلْحَ وَ صَدَقَهُ اَللَّیْلِ تُطْفِئُ غَضَبَ اَلرَّبِّ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 143 )
1-عمرو بن خالد گوید:شنیدم امام صادق علیه السّلام میفرمود:راستی که صدقه دادن در روز گناهان را آب می کند چنان که آب نمک را،و صدقه دادن در شب خشم پروردگار را فرو مینشاند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 320 )
1-عمرو بن خالد می گوید که:از امام صادق علیه السّلام شنیدم که می فرمود:صدقه دادن در روز گناه را ذوب می کند آن گونه که آب نمک را ذوب می کند،و به راستی که صدقه دادن در شب(آتش)خشم خدا را فرو می نشاند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 368 )
1. عمرو بن خالد می گوید: از امام صادق (علیه السّلام) شنیدم که می فرمود: صدقه دادن در روز گناهان را آب می کند، چنان که نمک در آب حل می شود، و صدقه دادن در شب خشم پروردگار را فرو می نشاند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 277 )
[553]1-... امام صادق علیه السّلام فرمود: به راستی، صدقه دادن در روز گناه را حلّ می کند همان گونه که آب، نمک را حلّ می کند و همانا صدقۀ شبانه خشم پروردگار را فرو می نشاند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 329 )
ص : 1710
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ وَضَعَ عَنِ اَلنِّسَاءِ أَرْبَعاً اَلْجَهْرَ بِالتَّلْبِیَهِ وَ اَلسَّعْیَ بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ ، وَ دُخُولَ اَلْکَعْبَهِ وَ اَلاِسْتِلاَمَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 379 )
ص : 1711
نهج، [نهج البلاغه] : وَ مِنْ حِلْفٍ کَتَبَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَیْنَ اَلْیَمَنِ وَ رَبِیعَهَ نُقِلَ مِنْ خَطِّ هِشَامِ بْنِ اَلْکَلْبِیِّ هَذَا مَا اِجْتَمَعَ عَلَیْهِ أَهْلُ اَلْیَمَنِ حَاضِرُهَا وَ بَادِیهَا وَ رَبِیعَهُ حَاضِرُهَا وَ بَادِیهَا أَنَّهُمْ عَلَی کِتَابِ اَللَّهِ یَدْعُونَ إِلَیْهِ وَ یَأْمُرُونَ بِهِ وَ یُجِیبُونَ مَنْ دَعَا إِلَیْهِ وَ أَمَرَ بِهِ لاَ یَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَناً قَلِیلاً وَ لاَ یَرْضَوْنَ بِهِ بَدَلاً وَ أَنَّهُمْ یَدٌ وَاحِدَهٌ عَلَی مَنْ خَالَفَ ذَلِکَ وَ تَرَکَهُ أَنْصَارٌ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ دَعْوَتُهُمْ وَاحِدَهٌ لاَ یَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ لِمَعْتَبَهِ عَاتِبٍ وَ لاَ لِغَضَبِ غَاضِبٍ وَ لاَ لاِسْتِذْلاَلِ قَوْمٍ قَوْماً وَ لاَ لِمَسَبَّهِ قَوْمٍ قَوْماً عَلَی ذَلِکَ شَاهِدُهُمْ وَ غَائِبُهُمْ وَ حَلِیمُهُمْ وَ جَاهِلُهُمْ ثُمَّ إِنَّ عَلَیْهِمْ بِذَلِکَ عَهْدَ اَللَّهِ وَ مِیثَاقَهُ إِنَّ عَهْدَ اَللَّهِ کَانَ مَسْئُولاً وَ کَتَبَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 523 )
ص : 1712
11929-1 التهذیب ،1/45/402/5 ابن عیسی عن البرقی عمن ذکره عن منصور بن حازم قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن المطلقه تحج فی عدتها قال إن کانت صروره حجت فی عدتها و إن کانت قد حجت فلا تحج حتی تقضی عدتها.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 283 )
ص : 1713
وَ أَسْنَدَ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ : أَنَّهُ خَرَجَ فِی تَوْقِیعِ اَلْعَسْکَرِیِّ زَعَمُوا أَنَّهُمْ یُرِیدُونَ قَتْلِی لِیُطْفِئُوا هَذَا اَلنَّسْلَ فَقَدْ کَذَّبَ اَللَّهُ قَوْلَهُمْ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 232 )
ص : 1714
وَلَدُ اَلسَّوْءِ یُعِزُّ اَلسَّلَفَ وَ یُفْسِدُ اَلْخَلَفَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 725 )
ص : 1715
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: قَدْ عَادَاکَ مَنْ سَتَرَ عَنْکَ اَلرُّشْدَ اِتِّبَاعاً لِمَا تَهْوَاهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 364 )
و فرمود دشمنی کرده با تو کسی که جلو رستگاری ترا گرفته چون خواسته مطابق میل تو رفتار کند.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 309 )
ص : 1716
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ رَوَی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی أَبِی لُبَابَهَ وَ لَمْ یَذْکُرْ مَعَهُ غَیْرَهُ، وَ سَبَبُ نُزُولِهَا فِیهِ مَا جَرَی فِی بَنِی قُرَیْضَهَ حِینَ قَالَ: إِنْ نَزَلْتُمْ عَلَی حُکْمِهِ فَهُوَ اَلذَّبْحُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 259 )
ص : 1717
أَحْمَدُ قَالَ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ حَفْصٍ وَ أَبُو نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْهَیْثَمِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ نَجِیحٍ عَنْ حصیب[خُصَیْبٍ] عَنْ مُجَاهِدٍ عَنِ اَلْخُدْرِیِّ قَالَ: أَوْصَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ: یَا عَلِیُّ إِذَا دَخَلَتِ اَلْعَرُوسُ بَیْتَکَ فَاخْلَعْ خُفَّهَا حِینَ تَجْلِسُ وَ اِغْسِلْ رِجْلَیْهَا وَ صُبَّ اَلْمَاءَ مِنْ بَابِ دَارِکَ إِلَی أَقْصَی دَارِکَ فَإِنَّکَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ أَخْرَجَ اَللَّهُ مِنْ دَارِکَ سَبْعِینَ نَوْعاً مِنَ اَلْفَقْرِ وَ أَدْخَلَ سَبْعِینَ نَوْعاً مِنَ اَلْبَرَکَهِ وَ أَنْزَلَ عَلَیْکَ سَبْعِینَ رَحْمَهً تُرَفْرِفُ عَلَی رَأْسِ اَلْعَرُوسِ حَتَّی تَنَالَ بَرَکَتُهَا کُلَّ زَاوِیَهٍ فِی بَیْتِکَ وَ تَأْمَنُ اَلْعَرُوسُ مِنَ اَلْجُنُونِ وَ اَلْجُذَامِ وَ اَلْبَرَصِ وَ أَنْ لاَ تُصِیبَهَا مَا دَامَتْ فِی تِلْکَ اَلدَّارِ وَ اِمْنَعِ اَلْعَرُوسَ فِی أُسْبُوعِهَا اَلْأَوَّلِ مِنَ اَلْأَلْبَانِ وَ اَلْخَلِّ وَ اَلْکُزْبُرَهِ وَ اَلتُّفَّاحَهِ اَلْحَامِضَهِ مِنْ هَذِهِ اَلْأَرْبَعَهِ اَلْأَشْیَاءِ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ لِأَیِّ شَیْءٍ أَمْنَعُهَا هَذِهِ اَلْأَرْبَعَهَ اَلْأَشْیَاءِ قَالَ لِأَنَّ اَلرَّحِمَ یَعْقُمُ وَ یَبْرُدُ بِهَذِهِ اَلْأَشْیَاءِ عَنِ اَلْوَلَدِ وَ اَلْحَصِیرُ فِی نَاحِیَهِ اَلْبَیْتِ خَیْرٌ مِنِ اِمْرَأَهٍ لاَ تَلِدُ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَمَا بَالُ اَلْخَلِّ مُنِعَ مِنْهُ قَالَ إِذَا حَاضَتْ عَلَی اَلْخَلِّ لَمْ تَطْهُرْ أَبَداً بِتَمَامٍ وَ اَلْکُزْبُرَهُ تُبَوِّرُ اَلْحَیْضَ فِی بَطْنِهَا وَ تَشُدُّ عَلَیْهَا اَلْوِلاَدَهَ وَ اَلتُّفَّاحَهُ اَلْحَامِضَهُ تَقْطَعُ حَیْضَهَا فَیَصِیرُ ذَلِکَ دَاءً عَلَیْهَا ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ فِی أَوَّلِ اَلشَّهْرِ وَ فِی وَسَطِهِ وَ فِی آخِرِهِ فَإِنَّ اَلْجُنُونَ وَ اَلْجُذَامَ وَ اَلْبَرَصَ یُسْرِعُ إِلَیْهَا وَ إِلَی وَلَدِهَا یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ بَعْدَ اَلظُّهْرِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ فِی ذَلِکَ اَلْوَقْتِ یَکُونُ أَحْوَلَ وَ اَلشَّیْطَانُ یَفْرَحُ بِالْأَحْوَلِ مِنَ اَلْإِنْسَانِ یَا عَلِیُّ لاَ تَتَکَلَّمْ عِنْدَ اَلْجِمَاعِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ لاَ یُؤْمَنُ أَنْ یَکُونَ أَخْرَسَ وَ لاَ تَنْظُرْ إِلَی فَرْجِ اِمْرَأَتِکَ وَ غُضَّ بَصَرَکَ عِنْدَ اَلْجِمَاعِ فَإِنَّهُ یُورِثُ اَلْعَمَی یَعْنِی لِلْوَلَدِ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ بِشَهْوَهِ اِمْرَأَهِ غَیْرِکَ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ مُخَنَّثاً مُؤَنَّثاً مُتَذَلِّلاً یَا عَلِیُّ إِذَا کُنْتَ جُنُباً فِی اَلْفِرَاشِ فَلاَ تَقْرَأِ اَلْقُرْآنَ فَإِنِّی أَخْشَی أَنْ تَنْزِلَ عَلَیْکُمَا نَارٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ فَتُحْرِقَکُمَا یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ إِلاَّ وَ مَعَکَ خِرْقَهٌ. وَ مَعَ أَهْلِکَ خِرْقَهٌ وَ لاَ تَمْسَحَا بِخِرْقَهٍ وَاحِدَهٍ فَیَقَعُ اَلشَّهْوَهُ عَلَی اَلشَّهْوَهِ فَإِنَّ ذَلِکَ یُعْقِبُ اَلْعَدَاوَهَ ثُمَّ یُؤَدِّیکُمَا إِلَی اَلْفُرْقَهِ وَ اَلطَّلاَقِ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ مِنْ قِیَامٍ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ فِعْلِ اَلْحَمِیرِ وَ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ بَوَّالاً فِی اَلْفِرَاشِ کَالْحَمِیرِ اَلْبَوَّالَهِ فِی کُلِّ مَکَانٍ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ فِی لَیْلَهِ اَلْفِطْرِ فَإِنَّهُ إِذَا قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یُنْکَثُ ذَلِکَ اَلْوَلَدُ وَ لاَ یُصِیبُ وَلَداً إِلاَّ عَلَی کِبَرِ اَلسِّنِّ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ فِی لَیْلَهِ اَلْأَضْحَی فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ أَخْشَی أَنْ یَکُونَ لَهُ سِتُّ أَصَابِعَ أَوْ أَرْبَعُ أَصَابِعَ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی وَجْهِ اَلشَّمْسِ وَ تَلَأْلُئِهَا إِلاَّ أَنْ تُرْخِیَ سِتْراً فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ لاَ یَزَالُ فِی بُؤْسٍ وَ فَقْرٍ حَتَّی یَمُوتَ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ تَحْتَ شَجَرَهٍ مُثْمِرَهٍ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ جَلاَّداً أَوْ قَتَّالاً أَوْ عَرِیفاً یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ بَیْنَ اَلْأَذَانِ وَ اَلْإِقَامَهِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ حَرِیصاً عَلَی هَرَاقَهِ اَلدِّمَاءِ یَا عَلِیُّ إِذَا حَمَلَتِ اِمْرَأَتُکَ فَلاَ تُجَامِعْهَا إِلاَّ وَ أَنْتَ عَلَی وُضُوءٍ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِی بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ أَعْمَی اَلْقَلْبِ بَخِیلَ اَلْیَدِ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ فِی نِصْفٍ مِنَ اَلشَّعْبَانِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ مَشُوماً ذَا شَامَهٍ فِی شَعْرِهِ وَ وَجْهِهِ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی آخِرِ اَلشَّهْرِ یَعْنِی إِذَا بَقِیَ یَوْمَانِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ مُعْدِماً یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی شَهْوَهِ أُخْتِهَا فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ عَشَّاراً أَوْ عَوْناً لِلظَّالِمِ أَوْ یَکُونُ هَلاَکُ فِئَامِ اَلنَّاسِ عَلَی یَدِهِ یَا عَلِیُّ إِذَا جَامَعْتَ أَهْلَکَ فَقُلْ اَللَّهُمَّ جَنِّبْنِی اَلشَّیْطَانَ وَ جَنِّبِ اَلشَّیْطَانَ مِمَّا رَزَقْتَنِی فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ لَمْ یَضُرَّهُ اَلشَّیْطَانُ أَبَداً یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی سُقُوفِ اَلْبُنْیَانِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ مُنَافِقاً مُرَائِیاً مُبْتَدِعاً یَا عَلِیُّ إِذَا خَرَجْتَ فِی اَلسَّفَرِ فَلاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ تِلْکَ اَللَّیْلَهَ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یُنْفِقُ مَالَهُ فِی غَیْرِ حَقٍّ وَ قَرَأَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَلْمُبَذِّرِینَ کانُوا إِخْوانَ اَلشَّیاطِینِ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ إِذَا خَرَجْتَ إِلَی سَفَرٍ مَسِیرَهَ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ وَ لَیَالِیهِنَّ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ عَوْناً لِکُلِّ ظَالِمٍ یَا عَلِیُّ عَلَیْکَ بِالْجِمَاعِ لَیْلَهَ اَلْإِثْنَیْنِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ حَافِظاً لِکِتَابِ اَللَّهِ رَاضِیاً بِمَا قَسَمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَا عَلِیُّ إِنْ جَامَعْتَ أَهْلَکَ فِی لَیْلَهِ اَلثَّلاَثَاءِ فَقُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یُرْزَقُ اَلشَّهَادَهَ بَعْدَ شَهَادَهِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ لاَ یُعَذِّبُهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَعَ اَلْمُشْرِکِینَ وَ یَکُونُ طَیِّبَ اَلنَّکْهَهِ مِنَ اَلْفَمِ رَحِیمَ اَلْقَلْبِ طَاهِرَ اَللِّسَانِ مِنَ اَلْغِیبَهِ وَ اَلْکَذِبِ وَ اَلْبُهْتَانِ یَا عَلِیُّ وَ إِنْ جَامَعْتَ أَهْلَکَ فِی لَیْلَهِ اَلْخَمِیسِ فَقُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ حَکِیماً مِنَ اَلْحُکَمَاءِ أَوْ عَالِماً مِنَ اَلْعُلَمَاءِ وَ إِنْ جَامَعْتَهَا فِی کَبِدِ اَلشَّمْسِ فَقُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّ اَلشَّیْطَانَ لاَ یَقْرَبُهُ حَتَّی یَشِیبَ وَ یَکُونُ فَقِیهاً وَ یَرْزُقُهُ اَللَّهُ اَلسَّلاَمَهَ فِی اَلدِّینِ وَ اَلدُّنْیَا وَ إِنْ جَامَعْتَهَا لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ وَ کَانَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ خَطِیباً قَوَّالاً مُفَوَّهاً وَ إِنْ جَامَعْتَهَا یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ بَعْدَ اَلْعَصْرِ وَ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ مَعْرُوفاً مَشْهُوراً عَالِماً وَ إِنْ جَامَعْتَهَا فِی لَیْلَهِ اَلْجُمُعَهِ بَعْدَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ فَإِنَّهُ یُرْجَی أَنْ یَکُونَ وَلَدُکَ مِنَ اَلْأَبْدَالِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی أَوَّلِ سَاعَهٍ مِنَ اَللَّیْلِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ لاَ یُؤْمَنُ أَنْ یَکُونَ سَاحِراً کَاهِناً مُؤْثِراً لِلدُّنْیَا عَلَی اَلْآخِرَهِ یَا عَلِیُّ اِحْفَظْ وَصِیَّتِی هَذِهِ کَمَا حَفِظْتُهَا عَنْ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 132 )
ص : 1718
اَلشَّهِیدُ فِی اَلذِّکْرَی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ صَلَّی أَرْبَعِینَ یَوْماً فِی اَلْجَمَاعَهِ یُدْرِکُ اَلتَّکْبِیرَهَ اَلْأُولَی کُتِبَ لَهُ بَرَاءَتَانِ بَرَاءَهٌ مِنَ اَلنَّارِ وَ بَرَاءَهٌ مِنَ اَلنِّفَاقِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 446 )
ص : 1719
وَ عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی (رَحِمَهُ اَللَّهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلصَّلْتِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلصَّلْتِ ، عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ ، عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ ، عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: وَ اُذْکُرُوا اَللّهَ فِی أَیّامٍ مَعْدُوداتٍ . قَالَ: «اَلْمَعْلُومَاتُ وَ اَلْمَعْدُودَاتُ وَاحِدَهٌ، وَ هِیَ أَیَّامُ اَلتَّشْرِیقِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 438 )
ص : 1720
ضا، [فقه الرضا علیه السلام ] : أَصْحَابُ اَلْکَبَائِرِ کُلِّهَا إِذَا أُقِیمَ عَلَیْهِمُ اَلْحَدُّ مَرَّتَیْنِ قُتِلُوا فِی اَلثَّالِثَهِ وَ شَارِبُ اَلْخَمْرِ فِی اَلرَّابِعَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 204 )
ص : 1721
کشف، [کشف الغمه] ، رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ طَلْحَهَ عَنْ سُفْیَانَ اَلثَّوْرِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلَیْهِ جُبَّهُ خَزٍّ دَکْنَاءُ وَ کِسَاءُ خَزٍّ فَجَعَلْتُ أَنْظُرُ إِلَیْهِ تَعَجُّباً فَقَالَ لِی یَا ثَوْرِیُّ مَا لَکَ تَنْظُرُ إِلَیْنَا لَعَلَّکَ تَعْجَبُ مِمَّا تَرَی فَقُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ لَیْسَ هَذَا مِنْ لِبَاسِکَ وَ لاَ لِبَاسِ آبَائِکَ قَالَ یَا ثَوْرِیُّ کَانَ ذَلِکَ زَمَانُ إِقْتَارٍ وَ اِفْتِقَارٍ وَ کَانُوا یَعْمَلُونَ عَلَی قَدْرِ إِقْتَارِهِ وَ اِفْتِقَارِهِ وَ هَذَا زَمَانٌ قَدْ أَسْبَلَ کُلُّ شَیْءٍ عَزَالِیَهُ ثُمَّ حَسَرَ رُدْنَ جُبَّتِهِ فَإِذَا تَحْتَهَا جُبَّهُ صُوفٍ بَیْضَاءُ یَقْصُرُ اَلذَّیْلُ عَنِ اَلذَّیْلِ وَ اَلرُّدْنُ عَنِ اَلرُّدْنِ وَ قَالَ یَا ثَوْرِیُّ لَبِسْنَا هَذَا لِلَّهِ تَعَالَی وَ هَذَا لَکُمْ وَ مَا کَانَ لِلَّهِ أَخْفَیْنَاهُ وَ مَا کَانَ لَکُمْ أَبْدَیْنَاهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 221 )
کشف الغمه:محمّد بن طلحه از سفیان ثوری نقل کرد که گفت خدمت حضرت صادق علیه السّلام رسیدم دیدم جبه ای از خز سیاهرنگ و ردائی از خز پوشیده بود. سفیان گفت:از روی تعجب باو نگاه کردم فرمود:ثوری!چرا این چنین نگاه میکنی؟!شاید تو از دیدن لباس من در شگفتی.گفتم:یا ابن رسول اللّه این لباس شایسته شما نیست و نه آباء شما چنین لباسی داشته اند. فرمود ثوری!آن زمان هنگام تنگدستی و فلاکت مردم بود بمقدار تنگدستی و گرفتاری زمان لباس میپوشیدند.اما حالا زمانی است که نعمت از هر جانب فرو ریخته.در این موقع آستین جبۀ خود را کنار زد در زیر آن جبه ای پشمی سفید داشت که آستین و دامنش از آن کوتاهتر بود.گفت:ثوری!این لباس را برای خدا پوشیده ام و این لباس رو را برای شما پوشیده ام،آنچه مال خداست پنهان کرده ام و لباسی که برای شما پوشیده ام آشکار است.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 191 )
ص : 1722
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِذَا قَامَ أَحَدُکُمْ بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ جَلَّ جَلاَلُهُ فَلْیَنْحَرْ بِصَدْرِهِ وَ لْیُقِمْ صُلْبَهُ وَ لاَ یَنْحَنِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 239 )
ص : 1723
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: قِوَامُ اَلْإِنْسَانِ وَ بَقَاؤُهُ بِأَرْبَعَهٍ بِالنَّارِ وَ اَلنُّورِ وَ اَلرِّیحِ وَ اَلْمَاءِ فَبِالنَّارِ یَأْکُلُ وَ یَشْرَبُ وَ بِالنُّورِ یُبْصِرُ وَ یَعْقِلُ وَ بِالرِّیحِ یَسْمَعُ وَ یَشَمُّ وَ بِالْمَاءِ یَجِدُ لَذَّهَ اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ فَلَوْ لاَ اَلنَّارُ فِی مَعِدَتِهِ لَمَا هَضَمَتِ اَلطَّعَامَ وَ اَلشَّرَابَ وَ لَوْ لاَ أَنَّ اَلنُّورَ فِی بَصَرِهِ لَمَا أَبْصَرَ وَ لاَ عَقَلَ وَ لَوْ لاَ اَلرِّیحُ لَمَا اِلْتَهَبَتْ نَارُ اَلْمَعِدَهِ وَ لَوْ لاَ اَلْمَاءُ لَمْ یَجِدْ لَذَّهَ اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلنِّیرَانِ فَقَالَ اَلنِّیرَانُ أَرْبَعَهٌ نَارٌ تَأْکُلُ وَ تَشْرَبُ وَ نَارٌ تَأْکُلُ وَ لاَ تَشْرَبُ وَ نَارٌ تَشْرَبُ وَ لاَ تَأْکُلُ وَ نَارٌ لاَ تَأْکُلُ وَ لاَ تَشْرَبُ فَالنَّارُ اَلَّتِی تَأْکُلُ وَ تَشْرَبُ فَنَارُ اِبْنِ آدَمَ وَ جَمِیعِ اَلْحَیَوَانِ وَ اَلَّتِی تَأْکُلُ وَ لاَ تَشْرَبُ فَنَارُ اَلْوَقُودِ وَ اَلَّتِی تَشْرَبُ وَ لاَ تَأْکُلُ فَنَارُ اَلشَّجَرَهِ وَ اَلَّتِی لاَ تَأْکُلُ وَ لاَ تَشْرَبُ فَنَارُ اَلْقَدَّاحَهِ وَ اَلْحُبَاحِبِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 227 )
امام ششم فرمود مایه هستی انسان و پایندگی او بچهار است بآتش و نور و باد و آب،خوردن و آشامیدن در اثر آتش است و با نور میبیند و میفهمد و با باد میشنود و میبوید و با آب لذت خوراکی و آشامیدنی را دریافت کند اگر در معدۀ آدمی حرارت آتش نبود خوراکی و آشامیدنی را هضم نمیکرد،اگر چشمش نور نداشت نمی دید و نمی فهمید،اگر باد نبود آتش شکم افروخته نمی شد،اگر آب نبود لذت خوراکی و آشامیدنی را دریافت نمیکرد،گوید از آن حضرت از آتشها پرسیدم،فرمود آتشها چهارند آتشی که میخورد و مینوشد و آتشی که میخورد و نمینوشد و آتشی که مینوشد و نمیخورد و آتشی که نمی خورد و نمی آشامد، آتشی که میخورد و مینوشد آتشی است که در بنی آدم و هر حیوانی است و آتشی که میخورد و نمینوشد آتش هیزم است و آتشی که مینوشد و نمیخورد آتش درختست و آتشی که نمیخورد و نمینوشد آتش سنگ چخماق و حباحب است(حباحب مرد بخیلی بوده که از ترس آمدن مهمان آتش ضعیفی روشن میکرده و از این را،آتش او ضرب المثل شده و گاهی آتش ابی حباحب مینامند و ابی حباحب پشه ایست درخشان که در شب میرود و نور آن را آتش حباحب مینامند و ممکنست درخشندگی کرم شب تاب هم از این قبیل باشد.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 213 )
62-مفضل بن عمرو از امام صادق(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:پایداری و بقای انسان با چهار چیز است:با آتش و نور و باد و آب،با آتش می خورد و می آشامد و با نور می بیند و درک می کند و با باد می شنود و استشمام می کند و با آب لذت خوردنی ها و آشامیدنی ها را درمی یابد،اگر در معدۀ او آتش نبود خوردنی ها هضم نمی شد و اگر در چشم او نور نبود،نمی شنید و درک نمی کرد و اگر باد نبود آتش معده افروخته نمی شد و اگر آب نبود لذت خوردنی ها را درک نمی کرد. راوی می گوید:از امام در بارۀ آتش پرسیدم،فرمود:آتش چهار نوع است:آتشی که می خورد و می آشامد و آتشی که می خورد ولی نمی آشامد و آتشی که می آشامد ولی نمی خورد و آتشی که نمی خورد و نمی آشامد،آتشی که می خورد و می آشامد، حرارت بنی آدم و حیوانات است و آتشی که می خورد ولی نمی آشامد،آتش هیزم است و آتشی که می آشامد ولی نمی خورد،آتش درخت است و آتشی که نمی خورد و نمی آشامد،آتش سنگ چخماق و حشرۀ شب تاب است(منظور از آتشی که در معده انسان است حرارت بدن است که باعث درست کار کردن اندام های مختلف و از جمله معده می شود.)
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 331 )
62-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:پایداری انسان و بقایش بچهار چیز است:به آتش و نور و باد و آب، آدمی بوسیلۀ باد و تموج هوا می شنود و میبوید و بوسیلۀ آب(و رطوبت بدن و دهان)لذت خوردن و آشامیدن را می یابد،پس اگر حرارت در معدۀ آدمی نباشد خوراکی و آشامیدنی را هضم نمیکرد و اگر روشنی در دیده او نبود نه می دید و نمی فهمید و اگر باد نبود آتش معده بر افروخته نمیشد و اگر آب نبود لذت خوراکی و آشامیدنی را نمی یافت. راوی گوید:از حضرت پرسیدم از اقسام آتش فرمود:آتش بر چهار قسم است آتشی که میخورد و می آشامد و آتشی که میخورد ولی نمی آشامد و آتشی که می آشامد و نمی خورد و آتشی که نه می خورد و نه می آشامد اما آتشی که میخورد و می آشامد حرارت بدن آدمی و همۀ حیوانات است و آنکه میخورد و نمی آشامد آتش هیزم است و آتشی می آشامد و نمیخورد حرارت نباتی است که در درخت است و آتشی که نمیخورد و نمی آشامد آتش سنگ چخماق و حباحب است. مقصود از اینکه اگر باد نبود آتش معده افروخته نمیشد این است که آدمی بوسیلۀ تنفس هوا اکسیژن را که سوخت بدن است از هوا میگیرد و حرارت بدن و معده از این راه تأمین می شود و مقصود از آتشی که میخورد و می آشامد حرارت بدن آدمی و حیوانات است که در اثر آن آدمی و حیوان نیازمند است بدل ما یتحلل را از غذا و آب تأمین کند و حباحب نام مرد بخیلی بوده است که از شدت بخل و بیم آنکه مبادا مهمان بر او وارد شود آتش نمی افروخت مگر بمقدار بسیار ضعیف و ناچیز نظیر آتشی که از سنگ چخماق بر می خیزد لذا بنام او مثل زده شد.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 251 )
- امام صادق گفته:«مایۀ هستی آدمی و دوام آن چهار چیز است:آتش،نور،آب.خوردن و آشامیدن بر اثر آتش است.دیدن و یافتن با نور است.شنیدن و بوییدن با باد است.و لذت خوراکی و آشامیدنی با آب است؛هر گاه در شکم آدمی گرمی آتش نبود خوردنی و آشامیدنی را هضم نمی کرد؛ هر گاه دیده روشنایی نداشت نمی دید و نمی یافت؛هر گاه باد نبود آتش شکم افروخته نمی شد.هر گاه آب نبود لذت خوراکی و آشامیدنی را نمی یافت». از او پرسیدم آتشها کدام است؟.گفت:«چهار آتش است:آتشی که می خورد و می آشامد و آتشی که می خورد و نمی آشامد و آتشی که می آشامد و نمی خورد و آتشی که نمی خورد و نمی آشامد. آتشی که می خورد و می آشامد آن آتشی ست که در بنی آدم و هر جانوری هست که حرارت غریزی باشد.و آتشی که می خورد و نمی آشامد آتش هیزم است و آتشی که می آشامد و نمی خورد آتش درخت است و آتشی که نمی خورد و نمی آشامد آتش سنگ چخماق است و حباحب است(حباحب بخیلی بود که از بیم آمدن مهمان آتش اندکی می افروخت).
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 179 )
ص : 1724
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عَلَیْکَ بِالْهِنْدَبَاءِ فَإِنَّهُ یَزِیدُ فِی اَلْمَاءِ وَ یُحَسِّنُ اَللَّوْنَ وَ هُوَ حَارٌّ لَیِّنٌ یَزِیدُ فِی اَلْوَلَدِ اَلذُّکُورِ.
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 130 )
ص : 1725
بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ أُعِیذُ نَفْسِی بِرَبِّی اَلْأَکْبَرِ مِمَّا یَخْفَی وَ مَا یَظْهَرُ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ أُنْثَی وَ ذَکَرٍ وَ مِنْ شَرِّ مَا رَأَتِ اَلشَّمْسَ وَ اَلْقَمَرَ قُدُّوسٌ قُدُّوسٌ رَبُّ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ اَلرُّوحِ أَدْعُوکُمْ أَیُّهَا اَلْجِنُّ إِنْ کُنْتُمْ سَامِعِینَ مُطِیعِینَ وَ أَدْعُوکُمْ أَیُّهَا اَلْإِنْسُ إِلَی اَللَّطِیفِ اَلْخَبِیرِ وَ أَدْعُوکُمْ أَیُّهَا اَلْجِنُّ وَ اَلْإِنْسُ إِلَی اَلَّذِی خَتَمْتُهُ بِخَاتَمِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ وَ خَاتَمِ جِبْرِیلَ وَ مِیْکَالَ وَ إِسْرَافِیلَ وَ خَاتَمِ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ خَاتَمِ مُحَمَّدٍ سَیِّدِ اَلْمُرْسَلِینَ وَ اَلنَّبِیِّینَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ وَ أَزْجُرُ [وَ آخُذُ] عَنْ فُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ کُلَّمَا یَغْدُو وَ یَرُوحُ مِنْ ذِی حَیٍّ أَوْ عَقْرَبٍ أَوْ سَاحِرٍ أَوْ شَیْطَانٍ رَجِیمٍ أَوْ سُلْطَانٍ عَنِیدٍ أَخَذْتُ عَنْهُ مَا یُرَی وَ مَا لاَ یُرَی وَ مَا رَأَتْ عَیْنُ نَائِمٍ أَوْ یَقْظَانٍ بِإِذْنِ اَللَّهِ اَللَّطِیفِ اَلْخَبِیرِ لاَ سُلْطَانَ لَکُمْ عَلَی اَللَّهِ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی رَسُولِهِ سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 115 )
ص : 1726
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَمْسِکْ لِسَانَکَ فَإِنَّهَا صَدَقَهٌ تَصَدَّقَ بِهَا لِسَانُکَ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 106 )
ص : 1727
و روی عن أبی ذرّ و أبی سعید الخدریّ، أنّ النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله-: سئل عن قوله: ما کَذَبَ اَلْفُؤادُ ما رَأی . قال: رأیت نورا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 482 )
ص : 1728
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلتَّعْوِیذِ یُعَلَّقُ عَلَی اَلْحَائِضِ قَالَ نَعَمْ لاَ بَأْسَ قَالَ وَ قَالَ تَقْرَؤُهُ وَ تَکْتُبُهُ وَ لاَ تُصِیبُهُ یَدُهَا . قَالَ اَلْکُلَیْنِیُّ وَ رُوِیَ: أَنَّهَا لاَ تَکْتُبُ اَلْقُرْآنَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 342 )
ص : 1729
فَقَالَ أَحْمَدُ بْنُ خَانِبَهَ فِی کِتَابِهِ اَلْمُشَارِ إِلَیْهِ فِی اَلدُّعَاءِ وَ اَلْمُنَاجَاهِ: بَعْدَ اَلْفَرَاغِ مِنَ اَلصَّلاَهِ یَقُولُ اَللَّهُمَّ لَکَ صَلَّیْتُ وَ إِیَّاکَ دَعَوْتُ وَ فِی صَلاَتِی وَ دُعَائِی مَا عَلِمْتَ مِنَ اَلنُّقْصَانِ وَ اَلْعَجَلَهِ وَ اَلسَّهْوِ وَ اَلْغَفْلَهِ وَ اَلْکَسَلِ وَ اَلْفَتْرَهِ وَ اَلنِّسْیَانِ وَ اَلْمُدَافَعَهِ وَ اَلرِّیَاءِ وَ اَلسُّمْعَهِ وَ اَلرَّیْبِ وَ اَلْفِکْرِ وَ اَلشَّکِّ وَ اَلْمَشْغَلَهِ وَ اَللَّحْظَهِ اَلْمُلْهِیَهِ عَنْ إِقَامَهِ فَرَائِضِکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِجْعَلْ مَکَانَ نُقْصَانِهَا تَمَاماً وَ عَجَلَتِی تَثْبِیتاً وَ تَمَکُّناً وَ سَهْوِی تَیَقُّظاً وَ غَفْلَتِی تَذَکُّراً وَ کَسَلِی نَشَاطاً وَ فُتُورِی قُوَّهً وَ نِسْیَانِی مُحَافَظَهً وَ مُدَافَعَتِی مُوَاظَبَهً وَ رِیَائِی إِخْلاَصاً وَ سُمْعَتِی تَسَتُّراً وَ رَیْبِی بَیَاناً وَ فِکْرِی خُشُوعاً وَ شَکِّی یَقِیناً وَ تَشَاغُلِی فَرَاغاً وَ لِحَاظِی خُشُوعاً فَإِنِّی لَکَ صَلَّیْتُ وَ إِیَّاکَ دَعَوْتُ وَ وَجْهَکَ أَرَدْتُ وَ إِلَیْکَ تَوَجَّهْتُ وَ بِکَ آمَنْتُ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ وَ مَا عِنْدَکَ طَلَبْتُ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْ لِی فِی صَلاَتِی وَ دُعَائِی رَحْمَهً وَ بَرَکَهً تُکَفِّرُ بِهَا سَیِّئَاتِی وَ تُضَاعِفُ بِهَا حَسَنَاتِی وَ تَرْفَعُ بِهَا دَرَجَتِی وَ تُکْرِمُ بِهَا مَقَامِی وَ تُبَیِّضُ بِهَا وَجْهِی وَ تَحُطُّ بِهَا وِزْرِی وَ اِجْعَلْ مَا عِنْدَکَ خَیْراً لِی مِمَّا یَنْقَطِعُ عَنِّی اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی قَضَی عَنِّی صَلاَتِی إِنَّ اَلصَّلاهَ کانَتْ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اَللّهُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أَکْرَمَ وَجْهِی عَنِ اَلسُّجُودِ إِلاَّ لَهُ اَللَّهُمَّ کَمَا أَکْرَمْتَ وَجْهِی عَنِ اَلسُّجُودِ إِلاَّ لَکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ صُنْهُ عَنِ اَلْمَسْأَلَهِ إِلاَّ لَکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ تَقَبَّلْهَا مِنِّی بِأَحْسَنِ قَبُولِکَ وَ لاَ تُؤَاخِذْنِی بِنُقْصَانِهَا وَ مَا سَهَا عَنْهُ قَلْبِی مِنْهَا فَتَمِّمْهُ لِی بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أُولِی اَلْأَمْرِ اَلَّذِینَ أَمَرْتَ بِطَاعَتِهِمْ وَ أُولِی اَلْأَرْحَامِ اَلَّذِینَ أَمَرْتَ بِصِلَتِهِمْ وَ ذَوِی اَلْقُرْبَی اَلَّذِینَ أَمَرْتَ بِمَوَدَّتِهِمْ وَ أَهْلِ اَلذِّکْرِ اَلَّذِینَ أَمَرْتَ بِمَسْأَلَتِهِمْ وَ اَلْمَوَالِی اَلَّذِینَ أَمَرْتَ بِمُوَالاَتِهِمْ وَ مَعْرِفَهِ حَقِّهِمْ وَ أَهْلِ اَلْبَیْتِ اَلَّذِینَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرْتَهُمْ تَطْهِیراً اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْ ثَوَابَ صَلاَتِی وَ ثَوَابَ مَنْطِقِی وَ ثَوَابَ مَجْلِسِی رِضَاکَ وَ اَلْجَنَّهَ وَ اِجْعَلْ ذَلِکَ کُلَّهُ خَالِصاً مُخْلِصاً یُوَافِقُ (یُوَافِیَ) مِنْکَ رَحْمَهً وَ إِجَابَهً وَ اِفْعَلْ فِی جَمِیعِ مَا سَأَلْتُکَ مِنْ خَیْرٍ وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ إِنِّی إِلَیْکَ مِنَ اَلرَّاغِبِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا ذَا اَلْمَنِّ اَلَّذِی لاَ یَنْقَطِعُ أَبَداً یَا ذَا اَلْمَعْرُوفِ اَلَّذِی لاَ یَنْقَطِعُ أَبَداً یَا ذَا اَلنَّعْمَاءِ اَلَّتِی لاَ تُحْصَی أَبَداً یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْنِی مِمَّنْ آمَنَ بِکَ فَهَدَیْتَهُ وَ تَوَکَّلَ عَلَیْکَ فَکَفَیْتَهُ وَ سَأَلَکَ فَأَعْطَیْتَهُ وَ رَغِبَ إِلَیْکَ فَأَرْضَیْتَهُ وَ أَخْلَصَ لَکَ فَأَنْجَیْتَهُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَحْلِلْنَا دَارَ اَلْمُقَامَهِ مِنْ فَضْلِکَ لا یَمَسُّنا فِیها نَصَبٌ وَ لا یَمَسُّنا فِیها لُغُوبٌ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مَسْأَلَهَ اَلْفَقِیرِ اَلذَّلِیلِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَغْفِرَ لِی جَمِیعَ ذُنُوبِی وَ تَقْلِبَنِی بِقَضَاءِ جَمِیعِ حَوَائِجِی إِلَیْکَ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ اَللَّهُمَّ مَا قَصُرَتْ عَنْهُ مَسْأَلَتِی وَ عَجَزَتْ عَنْهُ قُوَّتِی وَ لَمْ تَبْلُغْهُ فِطْنَتِی مِنْ أَمْرٍ تَعْلَمُ فِیهِ صَلاَحُ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِفْعَلْهُ بِی یَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ بِحَقِّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ بِرَحْمَتِکَ فِی عَافِیَهٍ مَا شَاءَ اَللَّهُ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ یَقُولُ اَلسَّیِّدُ اَلْإِمَامُ اَلْعَالِمُ اَلْعَامِلُ اَلْفَقِیهُ اَلْعَلاَّمَهُ رَضِیُّ اَلدِّینِ رُکْنُ اَلْإِسْلاَمِ أَبُو اَلْقَاسِمِ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلطَّاوُسُ وَ رُوِیَ هَذَا اَلدُّعَاءُ عَنْ مَوْلاَنَا عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ أَوَّلِهِ إِلَی آخِرِهِ فِی اَلدُّعَاءِ کانَتْ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً ثُمَّ قَالَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ فِی اَلرِّوَایَتَیْنِ اِخْتِلاَفٌ .
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 183 )
احمد بن خانبه در کتابی که بدان اشاره شد،گفته است:نمازگزار بعد از فراغت از نماز بگوید: «اللّهمّ،لک صلّیت،و إیّاک دعوت،و فی صلاتی و دعائی ما علمت من النّقصان و العجله و السّهو و الغفله و الکسل و الفتره و النّسیان و المدافعه و الرّیاء و السّمعه و الرّیب و الفکر[یا: الفکره]و الشّکّ و المشغله[و الشّنیعه]و اللّحظه الملهیه عن إقامه فرائضک،فصلّ علی محمّد و آله،و اجعل مکان نقصانها تماما،و عجلتی تثبیتا و تمکّنا،و سهوی تیقّظا،و غفلتی تذکّرا،و کسلی نشاطا،و فتوری قوّه،و نسیانی محافظه،و مدافعتی مواظبه،و ریائی إخلاصا،و سمعتی تستّرا،و ریبی بیانا،و فکری خشوعا،و شکّی یقینا،و تشاغلی فراغا،و لحاظی خشوعا. فإنّی لک صلّیت،و إیّاک دعوت،و وجهک أردت،و إلیک توجّهت،و بک آمنت،و علیک توکّلت،و ما عندک طلبت،فصلّ علی محمّد و آل محمّد،و اجعل لی فی صلاتی و دعائی رحمه و برکه تکفّر بها سیّئاتی،و تضاعف بها حسناتی،و ترفع بها درجتی،و تکرم بها مقامی،و تبیّض بها وجهی،و تحطّ بها وزری،و اجعل ما عندک خیرا لی ممّا ینقطع عنّی. الحمد للّه الّذی قضی عنّی صلاتی«
إِنَّ اَلصَّلاهَ کانَتْ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً
» یا أرحم الرّاحمین.«
اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی هَدانا لِهذا،وَ ما کُنّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اَللّهُ
».الحمد للّه الّذی أکرم وجهی عن السّجود إلاّ له.اللّهمّ،کما أکرمت وجهی عن السّجود إلاّ لک،فصلّ علی محمّد و آله، و صنه عن المسأله إلاّ منک[یا:لک].اللّهمّ،صلّ علی محمّد و آله،و تقبّلها منّی بأحسن قبولک،و لا تؤاخذنی بنقصانها.و ما سهی عنه قلبی منها،فتمّمه لی برحمتک یا أرحم الرّاحمین. اللّهمّ،فصلّ[یا:صلّ]علی محمّد و آل محمّد،اولی الأمر الّذین أمرت بطاعتهم،و اولی الأرحام الّذین أمرت بصلتهم،و ذوی القربی الّذین أمرت بمودّتهم،و أهل الذّکر الّذین أمرت بمسألتهم،و الموالی الّذین أمرت بموالاتهم و معرفه حقّهم،و أهل البیت الّذین أذهبت عنهم الرّجس،و طهّرتهم تطهیرا.اللّهمّ،صلّ علی محمّد و آل محمّد،و اجعل ثواب صلاتی و ثواب منطقی و ثواب مجلسی رضاک و الجنّه،و اجعل ذلک کلّه خالصا مخلصا یوافق[یا:یوافی] منک رحمه و إجابه،و افعل فی جمیع ما سألتک من خیر،و زدنی من فضلک،إنّی إلیک من الرّاغبین،یا أرحم الرّاحمین. یا ذا المنّ الّتی لا ینقطع أبدا،یا کریم یا کریم یا کریم،صلّ علی محمّد و آل محمّد،و اجعلنی ممّن آمن بک فهدیته،و توکّل علیک فکفیته،و سألک فأعطیته،و رغب إلیک فأرضیته،و أخلص لک فأنجیته.اللّهمّ،صلّ علی محمّد و آل محمّد،و أحللنا«
دارَ اَلْمُقامَهِ مِنْ
» فضلک،«
لا یَمَسُّنا فِیها نَصَبٌ،وَ لا یَمَسُّنا فِیها لُغُوبٌ
». اللّهمّ،إنّی أسألک مسأله الذّلیل الفقیر[یا:الفقیر الذّلیل]،أن تصلّی علی محمّد و آله،و أن تغفر لی جمیع ذنوبی،و تقلبنی بقضاء جمیع حوائجی إلیک،إنّک علی کلّ شیء قدیر.اللّهمّ،ما قصرت عنه مسألتی و عجزت منه قوّتی و لم تبلغه فطنتی من أمر تعلم فیه صلاح أمر دنیای و آخرتی،فصلّ علی محمّد و آل محمّد،و افعله بی یا لا إله إلاّ أنت،بحقّ لا إله إلاّ أنت،برحمتک فی عافیه،ما شاء اللّه،و لا حول و لا قوّه إلاّ باللّه.». -خداوندا،تنها برای تو نماز گزاردم،و فقط تو را خواندم،در نماز و دعایم هر چه از کاستی و شتاب و سهو و غفلت و تنبلی و سستی و فراموشی و حواس پرتی و ریا و سمعه و دو دلی و پریشانی اندیشه و شکّ و مشغله[یا:عمل ناپسند]و سرگرمی و نگاه باز دارنده از بر پا داشتن فرایضت می دانی،پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست و به جای نقص و کاستی آن،تمام و کمال قرار ده،و عجله و شتابم را به استواری و ثبات،و سهوم را به هوشیاری،و غفلتم را به یاد آوری،و تنبلی ام را به نشاط و شادابی،و سستی ام را به نیرومندی،و فراموشی ام را به حفظ،و حواس پرتی ام را به مواظبت و نگاهداری،و ریایم را به اخلاص،و سمعه ام را به پوشانیدن اعمالم از مردم،و دودلی ام را به واضح بودن مطالب برایم،و دل مشغولی ام را به فروتنی،و شکّم را به یقین،و مشغول بودنم را به آسودگی،و نگاه کردنم را به خشوع و خضوع مبدّل گردان. زیرا من تنها برای تو نماز گزاردم،و فقط تو را خواندم،و روی[و اسماء و صفات و خشنودی]تو را اراده نمودم،و به سوی تو متوجّه شدم،و به تو ایمان آورده و بر تو توکّل کردم،و آنچه را که در نزد توست درخواست نمودم،پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست و برای من در نماز و دعایم رحمت و برکتی قرار ده که بدیها و گناهانم را به آن پوشانده،و کارهای نیکم را دو چندان گردانده،و درجه را بالا برده،و مقام و منزلتم را گرامی،و رویم را سپید گردانیده،و بار گناهانم را بریزی.و آنچه را که در نزد توست برای من،از آنچه که پایان می پذیرد[دنیا و ما فیها]بهتر گردان. سپاس خداوندی را که توفیق ادای یک نماز را به من داد[همان نماز که در بارۀ آن فرموده است:]«براستی که نماز،واجبی با وقت معیّن برای مؤمنان است.»ای مهربانترین مهربانها.سپاس خدایی را که ما را به این امر رهنمون شد،و اگر خدا هدایت نمی فرمود، ما نمی توانستیم هدایت پذیر گردیم.ستایش خداوندی را که رویم را گرامی تر از آن قرار داد که برای غیر خود سجده کنم.خداوندا،چنان که چهره ام را گرامی تر از آن دانستی که برای غیر تو سجده کنم،پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست و آن را از مسألت نمودن از غیر خود محفوظ بدار.خدایا،بر محمّد و آل محمّد درود فرست و نمازم را از من با نیکوترین وجه بپذیر،و مرا با خاطر کمبود و کاستی آن مؤاخذه فرما،و آنچه که دلم از آن غفلت نموده به رحمتت کامل گردان.ای مهربانترین مهربانها. خداوندا،[پس]بر محمّد و آل محمّد درود فرست،همان فرمانروایی که به پیروی از آنان دستور داده ای،و خویشاوندانی که امر به رسیدگی آنان فرموده ای،و نزدیکان پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله که به مودّت و مهربانی کردن با ایشان فرمان داده ای،و اهل ذکری که دستور به پرسیدن از ایشان داده ای،و سروران و سرپرستانی که به دوستی و شناختن حقّشان فرمان داده ای،و اهل بیتی که پلیدی را از ایشان دور و به گونۀ ویژه ای پاکیزه شان نمودی.خداوندا،بر محمّد و آل محمّد درود فرست،و ثواب نمازم و گفتارم و نشستنم را خشنودی ات و بهشت قرار ده،و همۀ اینها را خالص و پاکیزه و بی آلایش گردان،به گونه ای که با رحمت و اجابتی از جانب تو سازگار گردد،و تمام خیراتی را که از تو درخواست نمودم در بارۀ من انجام ده،و از فضل خویش افزون گردان،که من به سوی تو میل و رغبت دارم،ای مهربانترین مهربانها. ای صاحب بخششی که هرگز بخششت پایان نمی پذیرد،ای صاحب نیکی ای که هرگز نیکی ات گسسته نمی گردد،ای صاحب نعمتی که هیچ گاه نعمتت به شمار در نمی آید،ای بزرگوار،ای بزرگوار،ای بزرگوار،بر محمّد و آل محمّد درود فرست و مرا از کسانی قرار ده که به تو ایمان آورده،و در نتیجه هدایتشان نمودی،و بر تو توکّل نموده و کفایتشان فرمودی،و از تو درخواست نموده و عطایشان فرمودی،و به تو گراییده و خشنودشان گردانیدی،و اعمال خود را برای تو خالص گردانیدند و نجاتشان دادی. خداوندا،بر محمّد و آل محمّد درود فرست و به فضل خود ما را در خانۀ جاودانه ای جای ده که هیچ رنجوری و ستوهی به ما نرسد. خدایا،از تو همانند درخواست شخص ذلیل نیازمند مسألت دارم که بر محمّد و آل محمّد درود فرستی،و تمام گناهانم را بیامرزی،و با بر آورده نمودن همۀ خواسته هایم مرا از درگاهت برگردانی،براستی که تو بر هر چیز توانایی.خداوندا،هر چیزی که در درخواست آن کوتاهی نمودم و نیرویم از رسیدن به آن ناتوان است،و هوشیاری و ذهنم به آن نمی رسد،در تمام مواردی که صلاح امر دنیا و آخرتم را در آن می دانی،پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست-ای خداوندی که معبودی جز تو نیست،به حقّ اینکه معبودی جز تو نیست-به حقّ رحمتت،همراه با عافیت آن خواسته ام را برای من انجام ده،آنچه خدا خواست همان می شود،و هیچ دگرگونی و نیرویی نیست جز به خدا.این دعا از اوّل تا جمله «
کانَتْ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً
»،یا أرحم الرّاحمین». از مولایمان علی بن ابی طالب علیه السّلام نیز روایت شده،و این دو روایت با هم اختلاف دارند.در ادامۀ روایت امیر المؤمنین علیه السّلام آمده است:
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 326 )
او در کتابش این دعا را روایت کرده است:
اللّهمّ لک صلّیت و ایّاک دعوت و فی صلوتی و دعائی ما علمت من النّقصان و العجله و السّهو و الغفله و الکسل و الفتره و النّسیان و المدافعه و الرّیاء و السّمعه و الرّیب و الفکر و الشّک و المشغله و اللّحظه الملهیه عن اقامه فرایضک فصلّ علی محمّد و آله و اجعل مکان نقصانها تماما و عجلتی تثبیتا و تمکّنا و سهوی تیّقظا و غفلتی تذکّرا و کسلی نشاطا و فتوری قوّه نسیانی محافظه و مدافعتی مواظبه و ریائی اخلاصا و سمعتی تستّرا و ریبی بیانا و فکری خشوعا شکّی یقینا و تشاغلی فراغا و لحاظی خشوعا فانّی لک صلّیت و ایّاک دعوت و وجهک اردت و الیک توجّهت و بک آمنت و علیک توکّلت و ما عندک طلبت فصلّ علی محمّد و آل محمّد و اجعل لی فی صلوتی و دعائی رحمه و برکه تکفّر بها سیّئاتی و تضاعف بها حسناتی و ترفع بها درجتی و تکرم بها مقامی و تبیّض بها وجهی و تحطّ بها ورزی و اجعل ما عندک خیرا لی ممّا ینقطع عنّی الحمد للّه الّذی قضی عنّی صلوتی انّ الصّلوه کانت علی المؤمنین کتابا موقوتا یا ارحم الرّاحمین الحمد للّه الّذی هدانا لهذا و ما کنّا لنهتدی لو لا ان هدانا اللّه الحمد للّه الّذی اکرم وجهی عن السّجود إلاّ له اللّهمّ کما اکرمت وجهی عن السّجود الاّ لک فصلّ علی محمّد و آله و صنه عن المسئله الاّ لک اللّهمّ صلّ علی محمّد و آله و تقبّلها منّی باحسن قبولک و لا تؤاخذنی بنقصانها و ما سهی عنه قلبی منها فتمّمه لی برحمتک یا ارحم الرّاحمین اللّهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد اولی الامر الّذین امرت بطاعتهم و اولی الارحام الّذین امرت بصلتهم و ذوی القربی الّذین امرت بمودّتهم و اهل الذّکر الّذین امرت بمسئلتهم و الموالی الّذین امرت بموالاتهم و معرفه حقّهم و اهل البیت الّذین اذهبت عنهم الرّجس و طهّرتهم تطهیرا اللّهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد و اجعل ثواب صلوتی و ثواب منطقی و ثواب مجلسی رضاک و الجنّه و اجعل ذلک کلّه خالصا مخلصا یوافق منک رحمه اجابه و افعل فی جمیع ما سئلتک من خیر و زدنی من فضلک انّی الیک من الرّاغبین یا ارحم الرّاحمین یا ذا المنّ الّذی لا ینقطع ابدا یا ذا المعروف الّذی لا ینقطع ابدا یا ذا النّعماء الّتی لا تحصی ابدا یا کریم یا کریم یا کریم صلّ علی محمّد و آل محمّد و اجعلنی ممّن آمن بک فهدیته و توکّل علیک فکفیته و سئلک فاعطیته رغب الیک فارضیته و اخلص لک فانجیته اللّهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد و احللنا دار المقامه من فضلک لا یمسّنا فیها نصب و لا یسنا فیها لغوب اللّهمّ انّی اسئلک مسئله الفقیر الذّلیل ان تصلّی علی محمّد و آله و ان تغفر لی جمیع ذنوبی و تقلبنی بقضاء جمیع حوائجی الیک انّک علی کلّ شئ قدیر اللّهمّ ما قصرت عنه مسئلتی و عجزت عنه قوّتی و لم تبلغه فطنتی من امر تعلم فیه صلاح امر دنیای و آخرتی فصلّ علی محمّد و آل محمّد و افعله بی یا لا اله الاّ انت بحقّ لا اله الاّ انت برحمتک فی عافیه ما شاء اللّه و لا حول و لا قوّه الا باللّه ؛
خدایا برای تو نماز گزاردم و تو را خواندم و تو می دانی که در نماز و دعایم چه مایۀ کاستی و شتاب و سهو و غفلت و کسالت و سستی و فراموشی و تأخیر و خودنمایی و شهرت طلبی و تردید و فکر و شکّ و گرفتاری و نظربازی وجود داشت؛پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست و نقصش را کامل کن و به جای عجله ام،قرار و متانت و به جای سهوم،هشیاری و آگاهی و به جای غفلتم،توجّه و به جای کسالتم،نشاط و به جای سستیم،نیرو و به جای فراموشیم،مراقبت و به جای تأخیر،مواظبت و و به جای خودنمایی،اخلاص و به جای شهرت طلبی، پنهان کاری و به جای تردید،روشنایی و به جای فکر و نظربازی،خشوع و فروتنی و به جای شکّ،یقین و به جای گرفتاری،فراغت به من عطا کن؛زیرا من برای تو نماز گزاردم و تو را خواندم و رضای تو را خواستم و به تو روی کردم و به تو ایمان آوردم و بر تو توکّل نمودم و آنچه نزد توست خواستم؛پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست و در نماز و دعایم برکتی قرار ده که بدیهایم را بپوشد و حسناتم را
مضاعف کند و درجه ام را برتر برد و جایگاهم را محترمانه و رویم را سفید کند و بار گناهانم را بریزد.و آنچه نزد خود داری،برایم سودمندتر از آنچه از دست می دهم،قرار ده.
سپاس خدایی را که مرا به نماز موفق کرد که نماز بر مؤمنان واجب قطعی است، ای برترین رحم کنندگان.سپاس خدایی را که ما را به نماز راهنمایی کرد و اگر او راه نمی نمود،ما خود راه نمی یافتیم.سپاس خدایی که چهره ام را از سجده برای غیر خودش گرامی داشت،الهی همانگونه که چهره ام را به سجود غیر خودت آلوده نکردی،بر محمّد و آل محمّد درود فرست و به درخواست از غیر خودت آلوده اش مکن.خدایا بر محمّد و آل محمّد درود فرست و نمازم را به بهترین وجه قبول کن و به سبب کمبودهایش و غفلتهای قلبم مؤاخذه ام نکن و به رحمتت کمبودهایش را رفع کن؛ای برترین رحم کنندگان.
خدایا،درود فرست بر محمّد و آل محمّد،آن صاحبان امری که ما را مأمور به طاعتشان کردی و آن خویشانی که ما را مأمور به ارتباط با ایشان نمودی و آن نزدیکان رسول که امر به محبّتشان کردی و اهل ذکری که فرمودی از ایشان بپرسیم و رهبرانی که امر به یاری و معرفت حقّشان نمودی و خاندانی که پلیدی را از آنها برده،تطهیرشان نموده ای.خدایا،بر محمّد و آل محمّد درود فرست و پاداش این نماز و این گفتار و این مجلس را رضایت و بهشتت قرار ده و این اعمال را چنان خالص کن که موجب رحمت و اجابت تو شود و هرچه از تو خواستم به نیکی برآور و از فضل خود بر آن بیفزا که من به تو امید بسته ام،ای برترین رحم کنندگان.ای صاحب نعمتی که هرگز قطع نمی شود،ای صاحب احسانی که هرگز قطع نمی شود،ای صاحب نعمتهایی که هرگز به شمار نمی آید،ای بزرگوار،ای بزرگوار،ای بزرگوار،بر محمّد و آل محمّد درود فرست و مرا در زمرۀ کسانی قرار ده که به تو ایمان آورده و تو هدایتشان کرده ای و بر تو توکّل کرده و تو کفایتشان نموده ای و از تو خواسته و تو عطایشان کرده ای و به تو امید بسته و تو راضیشان نموده ای و با اخلاص به درگاهت آمده اند و تو نجاتشان داده ای.
خدایا،بر محمّد و آل محمّد درود فرست و ما را به سرای جاوید درآور که در آن بیماری و خستگی نبینیم.خدایا،مانند بی چیز ذلیلی از تو می خواهم که بر محمّد و آل محمّد درود فرستی و همه گناهانم را ببخشی و مرا از این جایگاه با حاجات روا شده،برگردانی که تو بر هرچیز توانایی.خدایا،اگر چیزی هست که تو می دانی به صلاح دنیا و آخرت من است،ولی من عقلم نرسید و نیرویم کفاف نداد که از تو بخواهم،الهی،ای آن که جز تو خدایی نیست،به حق آن که جز تو خدایی نیست،به رحمتت بر محمّد و آل محمّد درود فرست و آن را در حال سلامت و عافیت به من عطا کن.هرچه خدا بخواهد و هیچ نیرویی نیست،مگر آنکه وابسته به خداست.
این دعا از اوّل تا آنجا که گفت:انّ الصّلوه کانت علی المؤمنین کتابا موقوتا یا ارحم الرّاحمین از مولی امیر المؤمنین علیه السّلام نیز روایت شده است،ولی دو روایت،اندکی با هم تفاوت دارند.
( سائل رستگار ؛ ج 1 , ص 216 )
ص : 1730
فِی کِتَابِ اَلْخِصَالِ فِی مَا عَلَّمَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَصْحَابَهُ مِنَ اَلْأَرْبَعِمِائَهِ بَابٍ مِمَّا یَصْلُحُ لِلْمُسْلِمِ فِی دِینِهِ وَ دُنْیَاهُ: مَنْ قَرَأَ: «قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ» مِنْ قَبْلِ أَنْ تَطْلُعَ اَلشَّمْسُ وَ مِثْلَهَا «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ» وَ مِثْلَهَا آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ مَنَعَ مَالَهُ مِمَّا یَخَافُ، مَنْ قَرَأَ «قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ» وَ «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ» قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ اَلشَّمْسُ لَمْ یُصِبْهُ فِی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ ذَنْبٌ وَ إِنْ جَهَدَ إِبْلِیسُ؛ إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ حَاجَهً فَلْیُبَکِّرْ فِی طَلَبِهَا یَوْمَ اَلْخَمِیسِ فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ قَالَ: اَللَّهُمَّ بَارِکْ لِأُمَّتِی فِی بُکُورِهَا یَوْمَ اَلْخَمِیسِ، وَ لْیَقْرَأْ إِذَا خَرَجَ مِنْ بَیْتِهِ اَلْآیَاتِ اَلْآخِرَهَ مِنْ آلِ عِمْرَانَ وَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ وَ أُمَّ اَلْکِتَابِ، فَإِنَّ فِیهَا قَضَاءَ اَلْحَوَائِجِ لِلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ، إِذَا کَسَا اَللَّهُ مُؤْمِناً ثَوْباً [جَدِیداً] فَلْیَتَوَضَّ وَ لْیُصَلِّ رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِیهِمَا أُمَّ اَلْکِتَابِ وَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ، وَ لْیَحْمَدِ اَللَّهَ اَلَّذِی سَتَرَ عَوْرَتَهُ وَ زَیَّنَهُ فِی اَلنَّاسِ، وَ لْیُکْثِرْ مِنْ قَوْلِ: لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ، فَإِنَّهُ لاَ یُعْصَی اَللَّهُ فِیهِ، وَ لَهُ بِکُلِّ سِلْکٍ فِیهِ مَلَکٌ یُقَدِّسُ لَهُ وَ یَسْتَغْفِرُ لَهُ وَ یَتَرَحَّمُ عَلَیْهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 615 )
ص : 1731
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْجَوْهَرِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: سَأَلَ أَبُو بَصِیرٍ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا حَاضِرٌ فَقَالَ: جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ کَمْ عُرِجَ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ؟ فَقَالَ: مَرَّتَیْنِ، فَأَوْقَفَهُ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَوْقِفاً فَقَالَ لَهُ: مَکَانَکَ یَا مُحَمَّدُ ، فَلَقَدْ وَقَفْتَ مَوْقِفاً مَا وَقَفَهُ مَلَکٌ قَطُّ وَ لاَ نَبِیٌّ إِنَّ رَبَّکَ یُصَلِّی، فَقَالَ: یَا جَبْرَئِیلُ فَکَیْفَ یُصَلِّی؟ قَالَ: یَقُولُ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ أَنَا رَبُّ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ اَلرُّوحِ سَبَقَتْ رَحْمَتِی غَضَبِی، فَقَالَ: اَللَّهُمَّ عَفْوَکَ عَفْوَکَ قَالَ : وَ کَانَ کَمَا قَالَ اَللَّهُ: «قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی» فَقَالَ لَهُ أَبُو بَصِیرٍ : جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی ؟ قَالَ: مَا بَیْنَ سِیَتِهَا الی رَأْسِهَا، فَقَالَ: کَانَ بَیْنَهُمَا حِجَابٌ یَتَلَأْلَأُ یَخْفِقُ وَ لاَ أَعْلَمُهُ إِلاَّ وَ قَدْ قَالَ زَبَرْجَدٌ، فَنَظَرَ فِی مِثْلِ سَمِّ اَلْإِبْرَهِ إِلَی مَا شَاءَ اَللَّهُ مِنْ نُورِ اَلْعَظَمَهِ، فَقَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: یَا مُحَمَّدُ ، قَالَ: لَبَّیْکَ رَبِّی قَالَ: مَنْ لِأُمَّتِکَ مِنْ بَعْدِکَ؟ قَالَ اَللَّهُ أَعْلَمُ قَالَ: عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ، قَالَ: ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِأَبِی بَصِیرٍ : یَا بَا مُحَمَّدٍ وَ اَللَّهِ مَا جَاءَتْ وَلاَیَهُ عَلِیٍّ مِنَ اَلْأَرْضِ، وَ لَکِنْ جَاءَتْ مِنَ اَلسَّمَاءِ مُشَافَهَهً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 98 )
ص : 1732
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اِبْنُ مَرْدَوَیْهِ فِی کِتَابِ اَلْمَنَاقِبِ فِی تَفْسِیرِ آیَهِ اَلنَّجْوَی مِنْ أَرْبَعِ طُرُقٍ هَذِهِ أَحَدُهَا یَرْفَعُهُ إِلَی سَالِمِ بْنِ أَبِی اَلْجَعْدِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ آیَهُ اَلْمُنَاجَاهِ قَالَ قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا تَقُولُ فِی دِینَارٍ قُلْتُ مَا یُطِیقُونَهُ قَالَ فَکَمْ قُلْتُ شَعِیرَهً قَالَ إِنَّکَ لَزَهِیدٌ وَ نَزَلَتْ أَ أَشْفَقْتُمْ اَلْآیَهَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِی خَفَّفَ اَللَّهُ تَعَالَی عَنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ فَلَمْ تَنْزِلْ فِی أَحَدٍ قَبْلِی وَ لاَ بَعْدِی .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 41 )
ص : 1733
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحَدِهِمَا (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ قَضَی اَلاِخْتِلاَفَ عَلَی خَلْقِهِ، وَ کَانَ أَمْراً قَدْ قَضَاهُ فِی عِلْمِهِ کَمَا قَضَی عَلَی اَلْأُمَمِ مِنْ قَبْلِکُمْ، وَ هِیَ اَلسُّنَنُ وَ اَلْأَمْثَالُ تَجْرِی عَلَی اَلنَّاسِ، فَجَرَتْ عَلَیْنَا کَمَا جَرَتْ عَلَی اَلْأُمَمِ مِنْ قَبْلِنَا، وَ قَوْلُ اَللَّهِ حَقٌّ، قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِمُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : سُنَّهَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَکَ مِنْ رُسُلِنا وَ لا تَجِدُ لِسُنَّتِنا تَحْوِیلاً ، وَ قَالَ: فَهَلْ یَنْظُرُونَ إِلاّ سُنَّتَ اَلْأَوَّلِینَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اَللّهِ تَبْدِیلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اَللّهِ تَحْوِیلاً ، وَ قَالَ: فَهَلْ یَنْتَظِرُونَ إِلاّ مِثْلَ أَیّامِ اَلَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِهِمْ قُلْ فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ اَلْمُنْتَظِرِینَ وَ قَالَ: لا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اَللّهِ . وَ قَدْ قَضَی اَللَّهُ عَلَی مُوسَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ هُوَ مَعَ قَوْمِهِ یُرِیهِمُ اَلْآیَاتِ وَ اَلْعِبَرَ ، ثُمَّ مَرُّوا عَلَی قَوْمٍ یَعْبُدُونَ أَصْنَاماً قالُوا یا مُوسَی اِجْعَلْ لَنا إِلهاً کَما لَهُمْ آلِهَهٌ قالَ إِنَّکُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ وَ اِسْتَخْلَفَ مُوسَی هَارُونَ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) فَنَصَبُوا عِجْلاً جَسَداً لَهُ خُوارٌ فَقالُوا هذا إِلهُکُمْ وَ إِلهُ مُوسی وَ تَرَکُوا هَارُونَ ، فَقَالَ: یا قَوْمِ إِنَّما فُتِنْتُمْ بِهِ وَ إِنَّ رَبَّکُمُ اَلرَّحْمنُ فَاتَّبِعُونِی وَ أَطِیعُوا أَمْرِی `قالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عاکِفِینَ حَتّی یَرْجِعَ إِلَیْنا مُوسی فَضَرَبَ لَکُمْ أَمْثَالَهُمْ، وَ بَیَّنَ لَکُمْ کَیْفَ صَنَعَ بِهِمْ». وَ قَالَ: «إِنَّ نَبِیَّ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لَمْ یُقْبَضْ حَتَّی أَعْلَمَ اَلنَّاسَ أَمْرَ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، فَقَالَ: مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ. وَ قَالَ: إِنَّهُ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی غَیْرَ أَنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی. وَ کَانَ صَاحِبَ رَایَهِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی اَلْمَوَاطِنِ کُلِّهَا، وَ کَانَ مَعَهُ فِی اَلْمَسْجِدِ یَدْخُلُهُ عَلَی کُلِّ حَالٍ، وَ کَانَ أَوَّلَ اَلنَّاسِ إِیمَاناً بِهِ، فَلَمَّا قُبِضَ نَبِیُّ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَانَ اَلَّذِی کَانَ، لِمَا قَدْ قُضِیَ مِنَ اَلاِخْتِلاَفِ، وَ عَمَدَ عُمَرُ فَبَایَعَ أَبَا بَکْرٍ وَ لَمْ یُدْفَنْ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بَعْدُ، فَلَمَّا رَأَی ذَلِکَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، وَ رَأَی اَلنَّاسَ قَدْ بَایَعُوا أَبَا بَکْرٍ خَشِیَ أَنْ یَفْتَتِنَ اَلنَّاسُ فَفَرَغَ إِلَی کِتَابِ اَللَّهِ وَ أَخَذَ بِجَمْعِهِ فِی مُصْحَفٍ ، فَأَرْسَلَ أَبُو بَکْرٍ إِلَیْهِ أَنْ تَعَالَ فَبَایِعْ، فَقَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : لاَ أَخْرُجُ حَتَّی أَجْمَعَ اَلْقُرْآنَ ؛ فَأَرْسَلَ إِلَیْهِ مَرَّهً أُخْرَی، فَقَالَ: لاَ أَخْرُجُ حَتَّی أَفْرُغَ، فَأَرْسَلَ إِلَیْهِ اَلثَّالِثَهَ عُمَرُ رَجُلاً یُقَالُ لَهُ : قُنْفُذٌ، فَقَامَتْ فَاطِمَهُ بِنْتُ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا) تَحُولُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَضَرَبَهَا، فَانْطَلَقَ قُنْفُذٌ وَ لَیْسَ مَعَهُ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، فَخَشِیَ أَنْ یَجْمَعَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) اَلنَّاسَ، فَأَمَرَ بِحَطَبٍ فَجَعَلَ اَلْحَطَبَ حَوَالَیْ بَیْتِهِ، ثُمَّ اِنْطَلَقَ عُمَرُ بِنَارٍ، فَأَرَادَ أَنْ یُحْرِقَ عَلَی عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) بَیْتَهُ وَ عَلَی فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ) ، فَلَمَّا رَأَی عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ذَلِکَ خَرَجَ فَبَایَعَ کَارِهاً غَیْرَ طَائِعٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 562 )
ص : 1734
و قال - أیضا- : حدّثنا أحمد بن إدریس، عن أحمد بن محمّد بن عیسی، عن الحسن بن محبوب، عن علیّ بن رئاب، عن (ابن) بکیر قال: قال أبو جعفر - علیه السّلام-: إنّ اللّه أخذ میثاق شیعتنا بالولایه، فنحن نعرفهم فی لحن القول.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 249 )
ص : 1735
وَ حَدَّثَنِی صَدِیقُنَا اَلْمَلِکُ مَسْعُودٌ خَتَمَ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ لَهُ بِإِنْجَازِ اَلْوُعُودِ: أَنَّهُ رَأَی فِی مَنَامِهِ شَخْصاً یُکَلِّمُهُ مِنْ وَرَاءِ حَائِطٍ وَ لَمْ یَرَ وَجْهَهُ وَ یَقُولُ یَا صَاحِبَ اَلْقَدْرِ وَ اَلْأَقْدَارِ وَ اَلْهِمَمِ وَ اَلْمَهَامِّ عَجِّلْ فَرَجَ عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اَلْحُجَّهِ اَلْقَائِمِ بِأَمْرِکَ فِی خَلْقِکَ وَ اِجْعَلْ لَنَا فِی ذَلِکَ اَلْخِیَرَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 336 )
ص : 1736
ذَکَرَ اَلثَّعْلَبِیُّ : فِی تَفْسِیرِ قَوْلِهِ تَعَالَی یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا بِطانَهً مِنْ دُونِکُمْ لا یَأْلُونَکُمْ خَبالاً اَلْآیَهَ وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ أَخْبَرَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی رَافِعٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَی بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سُلَیْمَانَ بْنِ اَلْأَشْعَثِ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْمُنْذِرُ بْنُ اَلْوَلِیدِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْجَارُودِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی قَالَ حَدَّثَنَا حُمَیْدُ بْنُ مِهْرَانَ اَلْمَکِّیُّ عَنْ أَبِی غَالِبٍ عَنْ أَبِی أُمَامَهَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: هُمُ اَلْخَوَارِجُ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 462 )
ص : 1737
قَالَ اِبْنُ الأسفع[الأَسْقَعِ] : ثُمَّ عَاشَ جُنْدَبُ بْنُ جُنَادَهَ إِلَی أَیَّامِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ خَرَجَ إِلَی اَلطَّائِفِ فَحَدَّثَنِی نَعِیمٌ أَبُو قَیْسٍ قَالَ دَخَلْتُ بِالطَّائِفِ وَ هُوَ عَلِیلٌ ثُمَّ إِنَّهُ دَعَا بِشَرْبَهٍ مِنْ لَبَنٍ فَشَرِبَهُ وَ قَالَ هَکَذَا عَهِدَ إِلَیَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ یَکُونُ آخِرُ زَادِی مِنَ اَلدُّنْیَا شَرْبَهً مِنْ لَبَنٍ ثُمَّ مَاتَ رَحِمَهُ اَللَّهُ وَ دُفِنَ بِالطَّائِفِ فِی اَلْمَوْضِعِ اَلْمَعْرُوفِ بِالْکَوْرَاءِ .
( کفایه الأثر فی النص علی الأئمه الإثنی عشر , جلد 1 , صفحه 60 )
ص : 1738
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی وَ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْحَائِضِ تَعْرَقُ فِی ثِیَابِهَا أَ تُصَلِّی فِیهَا قَبْلَ أَنْ تَغْسِلَهَا قَالَ نَعَمْ لاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 450 )
ص : 1739
اَلْحَرِیصُ فَقِیرٌ وَ لَوْ مَلَکَ اَلدُّنْیَا بِحَذَافِیرِهَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 22 )
ص : 1740
لاَ أَجْبَنَ مِنْ مُرِیبٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 533 )
ص : 1741
وَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنِ اِفْتَتَحَ طَعَامَهُ بِالْمِلْحِ ذَهَبَ عَنْهُ سَبْعُونَ دَاءً (وَ مَا) لاَ یَعْلَمُهُ إِلاَّ اَللَّهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 405 )
ص : 1742
وَ قَالَ اَلطَّبْرِسِیُّ أَیْضاً: وَ رُوِیَ أَیْضاً عَنِ اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) [أَنَّهُ] قَالَ: «کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) إِذَا رَأَی عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ أُمِّ مَکْتُومٍ قَالَ: مَرْحَباً مَرْحَباً، [وَ اَللَّهِ] لاَ یُعَاتِبُنِی اَللَّهُ فِیکَ أَبَداً، وَ کَانَ یَصْنَعُ بِهِ مِنْ اَللُّطْفِ حَتَّی کَانَ یَکُفُّ عَنِ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مِمَّا یَفْعَلُ [بِهِ]».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 583 )
ص : 1743
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فُضَیْلٍ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ کَانَ عَلِیٌّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ یَقُولُ: قَرْضُ اَلْمَالِ حِمَی اَلزَّکَاهِ.
( الکافی , جلد 3 , صفحه 558 )
2 - موسی بن بکر گوید: امام کاظم علیه السّلام فرمود: علی علیه السّلام همواره می فرمود:
قرض دادن اموال، باعث می شود که از پرداخت زکات آن اموال جلوگیری نشود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 653 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 104 )
ص : 1744
اَلتَّجَوُّعُ أَنْفَعُ اَلدَّوَاءِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 51 )
ص : 1745
وَ کَانَ سَبَبُ هَلاَکِ قَارُونَ أَنَّهُ لَمَّا أَخْرَجَ مُوسَی بَنِی إِسْرَائِیلَ مِنْ مِصْرَ وَ أَنْزَلَهُمُ اَلْبَادِیَهَ أَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَیْهِمُ اَلْمَنَّ وَ اَلسَّلْوَی وَ اِنْفَجَرَ لَهُمْ مِنَ اَلْحَجَرِ اِثْنَتَا عَشْرَهَ عَیْناً بَطِرُوا وَ قَالُوا «لَنْ نَصْبِرَ عَلی طَعامٍ واحِدٍ فَادْعُ لَنا رَبَّکَ یُخْرِجْ لَنا مِمّا تُنْبِتُ اَلْأَرْضُ مِنْ بَقْلِها وَ قِثّائِها وَ فُومِها وَ عَدَسِها وَ بَصَلِها قالَ» لَهُمْ مُوسَی «أَ تَسْتَبْدِلُونَ اَلَّذِی هُوَ أَدْنی بِالَّذِی هُوَ خَیْرٌ اِهْبِطُوا مِصْراً فَإِنَّ لَکُمْ ما سَأَلْتُمْ» فَقَالُوا کَمَا حَکَی اَللَّهُ «إِنَّ فِیها قَوْماً جَبّارِینَ وَ إِنّا لَنْ نَدْخُلَها حَتّی یَخْرُجُوا مِنْها» ، ثُمَّ قَالُوا لِمُوسَی «فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّکَ فَقاتِلا إِنّا هاهُنا قاعِدُونَ» ، فَفَرَضَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ دُخُولَهَا وَ حَرَّمَهَا «عَلَیْهِمْ أَرْبَعِینَ سَنَهً یَتِیهُونَ فِی اَلْأَرْضِ» فَکَانُوا یَقُومُونَ مِنْ أَوَّلِ اَللَّیْلِ وَ یَأْخُذُونَ فِی قِرَاءَهِ اَلتَّوْرَاهِ وَ اَلدُّعَاءِ وَ اَلْبُکَاءِ وَ کَانَ قَارُونُ مِنْهُمْ وَ کَانَ یَقْرَأُ اَلتَّوْرَاهَ وَ لَمْ یَکُنْ فِیهِمْ أَحْسَنُ صَوْتاً مِنْهُ وَ کَانَ یُسَمَّی اَلْمَنُونَ لِحُسْنِ قِرَاءَتِهِ وَ قَدْ کَانَ یَعْمَلُ اَلْکِیمِیَاءَ ، فَلَمَّا طَالَ اَلْأَمْرُ عَلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ فِی اَلتِّیهِ وَ اَلتَّوْبَهِ وَ کَانَ قَارُونُ قَدِ اِمْتَنَعَ مِنَ اَلدُّخُولِ مَعَهُمْ فِی اَلتَّوْبَهِ وَ کَانَ مُوسَی یُحِبُّهُ فَدَخَلَ عَلَیْهِ مُوسَی ، فَقَالَ یَا قَارُونُ قَوْمُکَ فِی اَلتَّوْبَهِ وَ أَنْتَ قَاعِدٌ هَاهُنَا اُدْخُلْ مَعَهُمْ وَ إِلاَّ نَزَلَ بِکَ اَلْعَذَابُ، فَاسْتَهَانَ بِهِ وَ اِسْتَهْزَأَ بِقَوْلِهِ فَخَرَجَ مُوسَی مِنْ عِنْدِهِ مُغْتَمّاً فَجَلَسَ فِی فِنَاءِ قَصْرِهِ وَ عَلَیْهِ جُبَّهُ شَعْرٍ وَ نَعْلاَنِ مِنْ جِلْدِ حِمَارٍ شِرَاکُهُمَا مِنْ خُیُوطِ شَعْرٍ بِیَدِهِ اَلْعَصَا، فَأَمَرَ قَارُونُ أَنْ یُصَبَّ عَلَیْهِ رمادا[رَمَادٌ] قَدْ خُلِطَ بِالْمَاءِ فَصُبَّ عَلَیْهِ فَغَضِبَ مُوسَی غَضَباً شَدِیداً وَ کَانَ فِی کَتِفِهِ شَعَرَاتٌ کَانَ إِذَا غَضِبَ خَرَجَتْ مِنْ ثِیَابِهِ وَ قَطَرَ مِنْهَا اَلدَّمُ، فَقَالَ مُوسَی یَا رَبِّ إِنْ لَمْ تَغْضَبْ لِی فَلَسْتُ لَکَ بِنَبِیٍّ فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ قَدْ أَمَرْتُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ أَنْ تُطِیعَکَ فَمُرْهَا بِمَا شِئْتَ وَ قَدْ کَانَ قَارُونُ قَدْ أَمَرَ أَنْ یُغْلَقَ بَابُ اَلْقَصْرِ، فَأَقْبَلَ مُوسَی فَأَوْمَأَ إِلَی اَلْأَبْوَابِ فَانْفَرَجَتْ وَ دَخَلَ عَلَیْهِ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِ قَارُونُ عَلِمَ أَنَّهُ قَدْ أُوتِیَ فَقَالَ: یَا مُوسَی أَسْأَلُکَ بِالرَّحِمِ اَلَّذِی بَیْنِی وَ بَیْنَکَ، فَقَالَ لَهُ مُوسَی یَا اِبْنَ لاَوَی لاَ تَزِدْنِی مِنْ کَلاَمِکَ! یَا أَرْضُ خُذِیهِ فَدَخَلَ اَلْقَصْرُ بِمَا فِیهِ فِی اَلْأَرْضِ وَ دَخَلَ قَارُونُ فِی اَلْأَرْضِ إِلَی رُکْبَتَیْهِ، فَبَکَی وَ حَلَّفَهُ بِالرَّحِمِ، فَقَالَ لَهُ مُوسَی یَا اِبْنَ لاَوَی لاَ تَزِدْنِی مِنْ کَلاَمِکَ، یَا أَرْضُ خُذِیهِ وَ اِبْتَلِعِیهِ بِقَصْرِهِ وَ خَزَائِنِهِ. وَ هَذَا مَا قَالَ مُوسَی لِقَارُونَ یَوْمَ أَهْلَکَهُ اَللَّهُ فَعَیَّرَهُ اَللَّهُ بِمَا قَالَهُ لِقَارُونَ ، فَعَلِمَ مُوسَی أَنَّ اَللَّهَ قَدْ عَیَّرَهُ بِذَلِکَ فَقَالَ یَا رَبِّ إِنَّ قَارُونَ دَعَانِی بِغَیْرِکَ وَ لَوْ دَعَانِی بِکَ لَأَجَبْتُهُ، فَقَالَ اَللَّهُ مَا قُلْتَ یَا اِبْنَ لاَوَی لاَ تَزِدْنِی مِنْ کَلاَمِکَ فَقَالَ مُوسَی یَا رَبِّ لَوْ عَلِمْتُ أَنَّ ذَلِکَ لَکَ رِضًی لَأَجَبْتُهُ فَقَالَ اَللَّهُ یَا مُوسَی وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی وَ جُودِی وَ مَجْدِی وَ عُلُوِّ مَکَانِی لَوْ أَنَّ قَارُونَ کَمَا دَعَاکَ دَعَانِی لَأَجَبْتُهُ وَ لَکِنَّهُ لَمَّا دَعَاکَ وَکَلْتُهُ إِلَیْکَ، یَا اِبْنَ عِمْرَانَ لاَ تَجْزَعْ مِنَ اَلْمَوْتِ فَإِنِّی کَتَبْتُ اَلْمَوْتَ عَلَی کُلِّ نَفْسٍ وَ قَدْ مَهَّدْتُ لَکَ مِهَاداً لَوْ قَدْ وَرَدْتَ عَلَیْهِ لَقَرَّتْ عَیْنَاکَ، فَخَرَجَ مُوسَی إِلَی جَبَلِ طُورِ سِینَا مَعَ وَصِیِّهِ فَصَعِدَ مُوسَی اَلْجَبَلَ فَنَظَرَ إِلَی رَجُلٍ قَدْ أَقْبَلَ وَ مَعَهُ مِکْتَلٌ وَ مِسْحَاهٌ، فَقَالَ لَهُ مُوسَی مَا تُرِیدُ قَالَ إِنَّ رَجُلاً مِنْ أَوْلِیَاءِ اَللَّهِ قَدْ تُوُفِّیَ فَأَنَا أَحْفِرُ لَهُ قَبْراً فَقَالَ لَهُ مُوسَی أَ وَ لاَ أُعِینُکَ عَلَیْهِ قَالَ: بَلَی قَالَ فَحَفَرَا اَلْقَبْرَ فَلَمَّا فَرَغَا أَرَادَ اَلرَّجُلُ أَنْ یَنْزِلَ إِلَی اَلْقَبْرِ فَقَالَ لَهُ مُوسَی مَا تُرِیدُ قَالَ أَدْخُلُ اَلْقَبْرَ فَأَنْظُرُ کَیْفَ مَضْجَعُهُ فَقَالَ لَهُ مُوسَی أَنَا أَکْفِیکَ، فَدَخَلَهُ مُوسَی فَاضْطَجَعَ فِیهِ فَقَبَضَ مَلَکُ اَلْمَوْتِ رُوحَهُ وَ اِنْضَمَّ عَلَیْهِ اَلْجَبَلَ.
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 144 )
ص : 1746
کِتَابُ صِفِّینَ ، قَالَ: لَمَّا تَوَجَّهَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی صِفِّینَ اِنْتَهَی إِلَی سَابَاطَ ثُمَّ إِلَی مَدِینَهِ بَهُرَسِیرَ وَ إِذَا رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ یُقَالُ لَهُ حَرِیزُ بْنُ سَهْمٍ مِنْ بَنِی رَبِیعَهَ یَنْظُرُ إِلَی آثَارِ کِسْرَی وَ هُوَ یَتَمَثَّلُ بِقَوْلِ اِبْنِ یَعْفُرَ اَلتَّمِیمِیِّ جَرَتِ اَلرِّیَاحُ عَلَی مَکَانِ دِیَارِهِمْفَکَأَنَّمَا کَانُوا عَلَی مِیعَادٍ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ فَلاَ قُلْتَ کَمْ تَرَکُوا مِنْ جَنّاتٍ وَ عُیُونٍ - `وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ کَرِیمٍ - `وَ نَعْمَهٍ کانُوا فِیها فاکِهِینَ - `کَذلِکَ وَ أَوْرَثْناها قَوْماً آخَرِینَ - `فَما بَکَتْ عَلَیْهِمُ اَلسَّماءُ وَ اَلْأَرْضُ وَ ما کانُوا مُنْظَرِینَ إِنَّ هَؤُلاَءِ کَانُوا وَارِثِینَ فَأَصْبَحُوا مَوْرُوثِینَ إِنَّ هَؤُلاَءِ لَمْ یَشْکُرُوا اَلنِّعْمَهَ فَسُلِبُوا دُنْیَاهُمْ بِالْمَعْصِیَهِ إِیَّاکُمْ وَ کُفْرَ اَلنِّعَمِ لاَ تَحِلَّ بِکُمُ اَلنِّقَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 275 )
35-از کتاب صفین:گفت چون علی(علیه السّلام)رو بصفین رفت به ساباط رسید و سپس به شهر بهر سیر که یکی از یارانش بنام حریز بن سهم از بنی ربیعه نگاهی بآثار کسری کرد و بشعر ابن یعفر تمیمی مثل آورد که:
بجای خانه هاشان باد جاریست-که گویا منزلی بوده موقت
علی(علیه السّلام)فرمود:چرا نگفتی(آیات 25-29 سوره الدخان)چه بسیار بجا نهادند از باغها و چشمه ها،و زراعتها و آسایشگاه ها و نعمتها که در آن برخوردار بود،و چنین به ارث دادیم آنها را بدیگران،و گریه نکرد بر آنها آسمان و زمین و مهلت نیافتند . اینان وارث بودند و موروث شدند،راستش شکر نعمت نکردند و برای نافرمانی از آنها سلب شد،مبادا نعمت را ناسپاس شوید که بنقمت دچار گردید.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 176 )
ص : 1747
کُلَّمَا زَادَ عَلْمُ اَلرَّجُلِ زَادَتْ عِنَایَتُهُ بِنَفْسِهِ وَ بَذَلَ فِی رِیَاضَتِهَا وَ صَلاَحِهَا جُهْدَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 535 )
ص : 1748
مَا : اَلْمُفِیدُ ، عَنِ اَلْکَاتِبِ ، عَنِ اَلزَّعْفَرَانِیِّ ، عَنِ اَلثَّقَفِیِّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سُفْیَانَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ لُوطِ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ جُنْدَبٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، قَالَ: لَمَّا بُویِعَ عُثْمَانُ سَمِعْتُ اَلْمِقْدَادَ بْنَ اَلْأَسْوَدِ اَلْکِنْدِیَّ یَقُولُ لِعَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ : وَ اَللَّهِ یَا عَبْدَ اَلرَّحْمَنِ ! مَا رَأَیْتُ مِثْلَ مَا أُتِیَ إِلَی أَهْلِ هَذَا اَلْبَیْتِ بَعْدَ نَبِیِّهِمْ، فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ : وَ مَا أَنْتَ وَ ذَاکَ یَا مِقْدَادُ ؟. قَالَ : إِنِّی وَ اَللَّهِ أُحِبُّهُمْ لِحُبِّ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَهُمْ وَ یَعْتَرِینِی وَ اَللَّهِ وَجْدٌ لاَ أَبُثُّهُ بَثَّهً بَثَّهً لِتَشَرُّفِ قُرَیْشٍ عَلَی اَلنَّاسِ بِشَرَفِهِمْ وَ اِجْتِمَاعِهِمْ عَلَی نَزْعِ سُلْطَانِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ أَیْدِیهِمْ. فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ : وَیْحَکَ! وَ اَللَّهِ لَقَدِ اِجْتَهَدْتُ نَفْسِی لَکُمْ. قَالَ لَهُ اَلْمِقْدَادُ : وَ اَللَّهِ لَقَدْ تَرَکْتُ رَجُلاً مِنَ اَلَّذِینَ یَأْمُرُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ ، أَمَا وَ اَللَّهِ لَوْ أَنَّ لِی عَلَی قُرَیْشٍ أَعْوَاناً لَقَاتَلْتُهُمْ قِتَالِی إِیَّاهُمْ یَوْمَ بَدْرٍ وَ أُحُدٍ . فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ : ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ یَا مِقْدَادُ ! لاَ یَسْمَعَنَّ هَذَا اَلْکَلاَمَ مِنْکَ اَلنَّاسُ، أَمَ وَ اَللَّهِ إِنِّی لَخَائِفٌ أَنْ تَکُونَ صَاحِبَ فِرْقَهٍ وَ فِتْنَهٍ. قَالَ جُنْدَبٌ : فَأَتَیْتُهُ بَعْدَ مَا اِنْصَرَفَ مِنْ مَقَامِهِ، فَقُلْتُ لَهُ: یَا مِقْدَادُ ! أَنَا مِنْ أَعْوَانِکَ. فَقَالَ: رَحِمَکَ اَللَّهُ، إِنَّ اَلَّذِی نُرِیدُ لاَ یُغْنِی فِیهِ اَلرَّجُلاَنِ وَ اَلثَّلاَثَهُ، فَخَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهِ فَأَتَیْتُ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ فَذَکَرْتُ لَهُ مَا قَالَ وَ مَا قُلْتُ ، قَالَ: فَدَعَا لَنَا بِخَیْرٍ . جا، [مجالس المفید ] : اَلْکَاتِب : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 356 )
ص : 1749
وَ مِنْ تَفْسِیرِ اَلثَّعْلَبِیِّ فِی اَلْجُزْءِ اَلْأَوَّلِ: فِی تَفْسِیرِ سُورَهِ اَلْبَقَرَهِ قَوْلُهُ تَعَالَی- وَ مِنَ اَلنّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ اِبْتِغاءَ مَرْضاتِ اَللّهِ وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أَرَادَ اَلْهِجْرَهَ خَلَّفَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِمَکَّهَ لِقَضَاءِ دُیُونِهِ وَ بِرَدِّ اَلْوَدَائِعِ اَلَّتِی کَانَتْ عِنْدَهُ وَ أَمَرَهُ لَیْلَهَ خَرَجَ إِلَی اَلْغَارِ وَ قَدْ أَحَاطَ اَلْمُشْرِکُونَ بِالدَّارِ أَنْ یَنَامَ عَلَی فِرَاشِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُ یَا عَلِیُّ اِتَّشِحْ بِبُرْدِیَ اَلْحَضْرَمِیِّ اَلْأَخْضَرِ - ثُمَّ نَمْ عَلَی فِرَاشِی فَإِنَّهُ لاَ یَخْلُصُ إِلَیْکَ مِنْهُمْ مَکْرُوهٌ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَفَعَلَ ذَلِکَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ أَنِّی قَدْ آخَیْتُ بَیْنَکُمَا وَ جَعَلْتُ عُمُرَ أَحَدِکُمَا أَطْوَلَ مِنَ اَلْآخَرِ فَأَیُّکُمَا یُؤْثِرُ صَاحِبَهُ بِالْحَیَاهِ فَاخْتَارَ کِلاَهُمَا اَلْحَیَاهَ فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِمَا أَ لاَ کُنْتُمَا مِثْلَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ آخَیْتُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَنَامَ عَلَی فِرَاشِهِ یَفْدِیهِ بِنَفْسِهِ وَ یُؤْثِرُهُ بِالْحَیَاهِ اِهْبِطَا إِلَی اَلْأَرْضِ فَاحْفَظَاهُ مِنْ عَدُوِّهِ فَنَزَلاَ فَکَانَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عِنْدَ رَأْسِهِ وَ مِیکَائِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عِنْدَ رِجْلَیْهِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَخْ بَخْ مَنْ مِثْلُکَ یَا اِبْنَ أَبِی طَالِبٍ یُبَاهِی اَللَّهُ بِکَ اَلْمَلاَئِکَهَ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی عَلَی رَسُولِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ مُتَوَجِّهٌ إِلَی اَلْمَدِینَهِ فِی شَأْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مِنَ اَلنّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ اِبْتِغاءَ مَرْضاتِ اَللّهِ اَلْآیَهَ قَالَ وَ دَلِیلُ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقَائِنِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو اَلْحُسَیْنِ مُحَمَّدُ بْنُ عُثْمَانَ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلنَّصِیبِیُّ بِبَغْدَادَ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ صَالِحٍ اَلسَّبِیعِیُّ بِحَلَبَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مَنْصُورٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ حَدَّثَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحَکَمُ بْنُ ظَهِیرٍ قَالَ حَدَّثَنَا اَلسُّدِّیُّ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنَ اَلنّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ اِبْتِغاءَ مَرْضاتِ اَللّهِ قَالَ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِینَ هَرَبَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ إِلَی اَلْغَارِ مَعَ أَبِی بَکْرٍ وَ نَامَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی فِرَاشِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 239 )
ص : 1750
اَللَّهُمَّ بَدِیعَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ اَلَّذِی نَوَاصِی اَلْعِبَادِ بِیَدِکَ فَإِنَّ فِرْعَوْنَ وَ جَمِیعَ أَهْلِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ مَا بَیْنَهُمَا عَبِیدُکَ نَوَاصِیهِمْ بِیَدِکَ وَ أَنْتَ تَصْرِفُ اَلْقُلُوبَ حَیْثُ شِئْتَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِخَیْرِکَ مِنْ شَرِّهِ وَ أَسْأَلُکَ بِخَیْرِکَ مِنْ خَیْرِهِ عَزَّ جَارُکَ وَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ وَ لاَ إِلَهَ غَیْرُکَ کُنْ لَنَا جَاراً مِنْ فِرْعَوْنَ وَ جُنُودِهِ ثُمَّ دَخَلَ عَلَیْهِ وَ قَدْ أَلْبَسَهُ اَللَّهُ جُنَّهً مِنْ سُلْطَانِهِ أَنْ یَصِلَ عَلَیْهِ بِعَوْنِ اَللَّهِ.
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 309 )
ص : 1751
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْإِمَامِ یُصَلِّی فِی مَوْضِعٍ وَ اَلَّذِینَ خَلْفَهُ یُصَلُّونَ فِی مَوْضِعٍ أَسْفَلَ مِنْهُ أَوْ یُصَلِّی فِی مَوْضِعٍ وَ اَلَّذِینَ خَلْفَهُ فِی مَوْضِعٍ أَرْفَعَ مِنْهُ فَقَالَ یَکُونُ مَکَانُهُمْ مُسْتَوِیاً اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 412 )
ص : 1752
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی دَعَوَاتِهِ ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ صَلَّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ فِی کُلِّ یَوْمٍ قَبْلَ اَلزَّوَالِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ خَمْساً وَ عِشْرِینَ مَرَّهً إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ لَمْ یَمْرَضْ إِلاَّ مَرَضَ اَلْمَوْتِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 350 )
ص : 1753
وَ جَاءَ فِی اَلْحَدِیثِ عَنْ أَبِی ذَرٍّ رَحِمَهُ اَللَّهُ أَنَّهُ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: عَلِیٌّ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِی وَ صَدَّقَنِی .
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 263 )
95-و در حدیثی است از ابی ذر،ره که شنیدم رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) میفرمود: علی اول کسی است که بمن گروید و مرا باور کرد.
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 306 )
ص : 1754
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّهُ لَیَکُونُ لِلْعَبْدِ مَنْزِلَهٌ عِنْدَ اَللَّهِ فَمَا یَنَالُهَا إِلاَّ بِإِحْدَی خَصْلَتَیْنِ إِمَّا بِذَهَابِ مَالِهِ أَوْ بِبَلِیَّهٍ فِی جَسَدِهِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 257 )
امام صادق علیه السّلام فرمود: برای بنده نزد خدا مقامی است که بآن نرسد، جز بوسیله یکی از دو امر: یا رفتن مالش و یا رسیدن بلائی به تنش.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 356 )
23-امام صادق(علیه السّلام)فرمود: راستش این است که بنده،مقامی نزد خدا دارد و بدان نرسد مگر به یکی از دو خصلت:رفتن مالش یا بلائی در تنش.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 91 )
23-امام صادق علیه السّلام فرمود:
راستش این است که بنده،مقامی نزد خدا دارد و بدان نرسد مگر به یکی از دو خصلت:رفتن مالش یا بلائی در تنش.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 701 )
: موثق کالصحیح. بذهاب ماله بکسر اللام و قد یقرأ بالفتح، و علی الأول یمکن أن یکون علی المثال فیشمل ذهاب ولده و أهله و أقاربه و أشباه ذلک، و المراد بالعبد المؤمن الخالص الذی یحبه الله.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 346 )
ص : 1755
عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَنْ عَرَّضَ بِنَفْسِهِ أَعَانَ عَلَیْهَا وَ مَنِ اُبْتُلِیَ وَ هُوَ مَارٌّ مُقِرٌّ لَمْ یُحْدِثْ حَدَثاً وَ لَمْ یُجْرِمْ جُرْماً کَانَ تَمْحِیصاً لَهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ أَثَابَهُ اَللَّهُ تَعَالَی فِی اَلْآخِرَهِ أَحْسَنَ ثَوَابٍ .
( المؤمن , جلد 1 , صفحه 33 )
19- ابن مسکان گوید:
از امام باقر عَلَیْهِ السَّلاَمُ شنیدم که می فرمود: کسی که خود را در معرض (خطر و سختی) قرار دهد، خود بر آن کمک نموده؛ و کسی که مبتلا شود و نسبت به آن شکیبایی و تحمّل کند و ناسپاسی نکند و خلافی مرتکب نگردد، در دنیا برایش سنجش و آزمایشی است که خداوند متعال در آخرت بهترین پاداش را عطایش نماید.
( تکامل و طهارت روح ؛ ج 1 , ص 53 )
ص : 1756
اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ حُمْرَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: اَلْمُخَیَّرَهُ تَبِینُ مِنْ سَاعَتِهَا مِنْ غَیْرِ طَلاَقٍ وَ لاَ مِیرَاثَ بَیْنَهُمَا لِأَنَّ اَلْعِصْمَهَ بَیْنَهُمَا قَدْ بَانَتْ سَاعَهً کَانَ ذَلِکَ مِنْهَا وَ مِنَ اَلزَّوْجِ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 314 )
ص : 1757
اِبْنُ أَبِی جُمْهُورٍ فِی دُرَرِ اَللآَّلِی ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : کُلُّ مَعْرُوفٍ صَدَقَهٌ وَ کُلُّ مَا أَنْفَقَ اَلْمُؤْمِنُ مِنْ نَفَقَهٍ عَلَی نَفْسِهِ وَ عِیَالِهِ وَ أَهْلِهِ کُتِبَ لَهُ بِهَا صَدَقَهً وَ مَا وَقَی بِهِ عِرْضَهُ کُتِبَ لَهُ صَدَقَهً اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 239 )
ص : 1758
و قال - أیضا-: حدّثنا محمّد بن عیسی، عن یونس عن عبد الرّحمن بن مسلم ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام: - فی قوله: إِنَّ اَلَّذِینَ أَجْرَمُوا کانُوا مِنَ اَلَّذِینَ آمَنُوا یَضْحَکُونَ (إلی آخر السّوره). نزلت فی علیّ و فی الّذین استهزؤوا به من بنی أمیّه، [و ذلک أنّ علیّا - علیه السّلام - مرّ علی قوم من بنی أمیّه] و المنافقین فسخروا منه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 194 )
ص : 1759
عَنْ عَمَّارِ بْنِ أَبِی اَلْأَحْوَصِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ فِی مُبْتَدَإِ اَلْخَلْقِ بَحْرَیْنِ، أَحَدُهُمَا « عَذْبٌ فُراتٌ »، وَ اَلْآخَرُ « مِلْحٌ أُجاجٌ » ثُمَّ خَلَقَ تُرْبَهَ آدَمَ مِنَ اَلْبَحْرِ اَلْعَذْبِ اَلْفُرَاتِ، ثُمَّ أَجْرَاهُ عَلَی اَلْبَحْرِ اَلْأُجَاجِ، فَجَعَلَهُ حَمَأً مَسْنُوناً وَ هُوَ خَلْقُ آدَمَ ، ثُمَّ قَبَضَ قَبْضَهً مِنْ کَتِفِ آدَمَ اَلْأَیْمَنِ فَذَرَأَهَا فِی صُلْبِ آدَمَ ، فَقَالَ: هَؤُلاَءِ فِی اَلْجَنَّهِ وَ لاَ أُبَالِی ثُمَّ قَبَضَ قَبْضَهً مِنْ کَتِفِ آدَمَ اَلْأَیْسَرِ فَذَرَأَهَا فِی صُلْبِ آدَمَ فَقَالَ: هَؤُلاَءِ فِی اَلنَّارِ وَ لاَ أُبَالِی وَ لاَ أُسْأَلُ عَمَّا أَفْعَلُ وَ لِی فِی هَؤُلاَءِ اَلْبَدَاءُ بَعْدُ وَ فِی هَؤُلاَءِ وَ هَؤُلاَءِ سَیُبْتَلَوْنَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ : فَاحْتَجَّ یَوْمَئِذٍ أَصْحَابُ اَلشِّمَالِ وَ هُمْ ذَرٌّ عَلَی خَالِقِهِمْ، فَقَالُوا: یَا رَبَّنَا لِمَ أَوْجَبْتَ لَنَا اَلنَّارَ وَ أَنْتَ اَلْحَکَمُ اَلْعَدْلُ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَحْتَجَّ عَلَیْنَا وَ تَبْلُوَنَا بِالرُّسُلِ وَ تَعْلَمَ طَاعَتَنَا لَکَ وَ مَعْصِیَتَنَا فَقَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: فَأَنَا أُخْبِرُکُمْ بِالْحُجَّهِ عَلَیْکُمْ اَلْآنَ فِی اَلطَّاعَهِ وَ اَلْمَعْصِیَهِ وَ اَلْإِعْذَارِ بَعْدَ اَلْإِخْبَارِ. قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَی مَالِکٍ خَازِنِ اَلنَّارِ أَنْ مُرِ اَلنَّارِ تَشْهَقُ ثُمَّ تُخْرِجُ عُنُقاً مِنْهَا، فَخَرَجَتْ لَهُمْ، ثُمَّ قَالَ اَللَّهُ لَهُمْ اُدْخُلُوهَا طَائِعِینَ، فَقَالُوا: لاَ نَدْخُلُهَا طَائِعِینَ ثُمَّ قَالَ: اُدْخُلُوهَا طَائِعِینَ أَوْ لَأُعَذِّبَنَّکُمْ بِهَا کَارِهِینَ، قَالُوا: إِنَّمَا هَرَبْنَا إِلَیْکَ مِنْهَا وَ حَاجَجْنَاکَ فِیهَا حَیْثُ أَوْجَبْتَهَا عَلَیْنَا وَ صَیَّرْتَنَا مِنْ أَصْحَابِ اَلشِّمَالِ فَکَیْفَ نَدْخُلُهَا طَائِعِینَ وَ لَکِنْ اِبْدَأْ بِأَصْحَابِ اَلْیَمِینِ فِی دُخُولِهَا کَیْ تَکُونَ قَدْ عَدَلْتَ فِینَا وَ فِیهِمْ. قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فَأَمَرَ أَصْحَابَ اَلْیَمِینِ وَ هُمْ ذَرٌّ بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَ: اُدْخُلُوا هَذِهِ اَلنَّارَ طَائِعِینَ، قَالَ: فَطَفِقُوا یَتَبَادَرُونَ فِی دُخُولِهَا فَوَلِجُوا فِیهَا جَمِیعاً فَصَیَّرَهَا اَللَّهُ عَلَیْهِمْ بَرْداً وَ سَلاَماً، ثُمَّ أَخْرَجَهُمْ مِنْهَا، ثُمَّ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی نَادَی فِی أَصْحَابِ اَلْیَمِینِ وَ أَصْحَابِ اَلشِّمَالِ: « أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ » فَقَالَ أَصْحَابُ اَلْیَمِینِ: بَلَی یَا رَبَّنَا نَحْنُ بَرِیَّتُکَ وَ خَلْقُکَ مُقِرِّیْنَ طَائِعِینَ، وَ قَالَ أَصْحَابُ اَلشِّمَالِ: بَلَی یَا رَبَّنَا نَحْنُ بَرِیَّتُکَ وَ خَلْقُکَ کَارِهِینَ، وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ « وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِی اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ طَوْعاً وَ کَرْهاً وَ إِلَیْهِ یُرْجَعُونَ » قَالَ: تَوْحِیدُهُمْ لِلَّهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 182 )
ص : 1760
حَمْدَوَیْهِ ، قَالَ حَدَّثَنَا أَیُّوبُ بْنُ نُوحٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ وَ صَفْوَانُ ، عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْقَمَّاطِ ، عَنْ حُمْرَانَ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) مَا أَقَلَّنَا لَوِ اِجْتَمَعْنَا عَلَی شَاهٍ مَا أَفْنَیْنَاهَا! قَالَ، فَقَالَ: أَ لاَ أُخْبِرُکَ بِأَعْجَبَ مِنْ ذَلِکَ قَالَ فَقُلْتُ بَلَی. قَالَ: اَلْمُهَاجِرُونَ وَ اَلْأَنْصَارُ ذَهَبُوا إِلاَّ (وَ أَشَارَ بِیَدِهِ) ثَلاَثَهً .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 7 )
ص : 1761
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ ، وَ عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، جَمِیعاً عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، أَنَّهُ قَالَ لَهُ: إِنَّا نَکُونُ فِی طَرِیقِ مَکَّهَ فَنُرِیدُ اَلْإِحْرَامَ فَنَطَّلِی، وَ لاَ یَکُونُ مَعَنَا نُخَالَهٌ نَتَدَلَّکُ بِهَا مِنَ اَلنُّورَهِ، فَنَتَدَلَّکُ بِالدَّقِیقِ، وَ قَدْ دَخَلَنِی مِنْ ذَلِکَ مَا اَللَّهُ أَعْلَمُ بِهِ؟ فَقَالَ: «أَ مَخَافَهَ اَلْإِسْرَافِ؟» قُلْتُ: نَعَمْ. فَقَالَ: «لَیْسَ فِیمَا أَصْلَحَ اَلْبَدَنَ إِسْرَافٌ، إِنِّی رُبَّمَا أَمَرْتُ بِالنَّقِیِّ فَیُلَتُّ بِالزَّیْتِ، فَأَتَدَلَّکُ بِهِ، إِنَّمَا اَلْإِسْرَافُ فِیمَا أَفْسَدَ اَلْمَالَ وَ أَضَرَّ بِالْبَدَنِ». قُلْتُ: فَمَا اَلْإِقْتَارُ؟ قَالَ: «أَکْلُ اَلْخُبْزِ وَ اَلْمِلْحِ وَ أَنْتَ تَقْدِرُ عَلَی غَیْرِهِ». قُلْتُ: فَمَا اَلْقَصْدُ؟ قَالَ: «اَلْخُبْزُ وَ اَللَّحْمُ وَ اَللَّبَنُ وَ اَلْخَلُّ وَ اَلسَّمْنُ، مَرَّهً هَذَا، وَ مَرَّهً هَذَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 532 )
ص : 1762
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدِ بْنِ هِلاَلٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنِّی لاَ أَکَادُ أَلْقَاکَ إِلاَّ فِی اَلسِّنِینَ فَأَوْصِنِی بِشَیْءٍ آخُذُ بِهِ قَالَ أُوصِیکَ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ صِدْقِ اَلْحَدِیثِ وَ اَلْوَرَعِ وَ اَلاِجْتِهَادِ وَ اِعْلَمْ أَنَّهُ لاَ یَنْفَعُ اِجْتِهَادٌ لاَ وَرَعَ مَعَهُ وَ إِیَّاکَ أَنْ تُطْمِحَ نَفْسَکَ إِلَی مَنْ فَوْقَکَ وَ کَفَی بِمَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِرَسُولِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ : «فَلا تُعْجِبْکَ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ » وَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِرَسُولِهِ : «وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلی ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَهَ اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا » فَإِنْ خِفْتَ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ فَاذْکُرْ عَیْشَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّمَا کَانَ قُوتُهُ اَلشَّعِیرَ وَ حَلْوَاهُ اَلتَّمْرَ وَ وَقُودُهُ اَلسَّعَفَ إِذَا وَجَدَهُ وَ إِذَا أُصِبْتَ بِمُصِیبَهٍ فَاذْکُرْ مُصَابَکَ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّ اَلْخَلْقَ لَمْ یُصَابُوا بِمِثْلِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَطُّ .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 168 )
عمر بن سعید بن هلال می گوید:به امام صادق علیه السّلام عرض کردم:شاید بتوان گفت من هر چند سال یک بار،خدمت شما می رسم،سفارشی کنید که بدان عمل کنم.امام علیه السّلام فرمود:به تو سفارش می کنم تقوای الهی و راستگویی و پاکدامنی و تلاش را،و بدان که تلاش بدون پاکدامنی سودی نرساند،و بپرهیز از اینکه دل به مقام و منزلت زبر دست خود بندی،همین بس که خداوند به پیامبرش صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:«
فَلا تُعْجِبْکَ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ
»... ،و باز فرمود:«
وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلی ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَهَ اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا
» ،و اگر از چیزی از آن ترسیدی زندگی پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را به خاطر آور که قوتش جو بود و شیرینی اش خرما و سوختش شاخۀ درخت خرما-آن هم در صورتی که می یافت-و هر گاه به مصیبتی گرفتار آمدی،به یاد بیاور داغ رسول اکرم را که خلایق هرگز به چنین داغی گرفتار نیامده اند.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 214 )
از عمرو بن سعید بن هلال گوید بامام صادق(علیه السّلام)گفتم راستی که من گویا چند سال یک بار بیشتر بخدمت شما نمیرسم یک سفارشی بکنید که عمل بدان کنم فرمود: بتو سفارش میکنم بتقوی از خدا و به راستگوئی و ورع و اجتهاد و بدان که تلاش و کوشش در عبادت بی ورع سودی ندارد و مبادا دل بمقام بالا دست خود ببندی و در آرزوی آن باشی و تو را همین بسکه خدا عز و جل به رسول خود فرمود(55-التوبه)تو را خوشآیند نباشد اموال آنان و نه اولادشان-و خدا عز و جل به رسولش فرمود(131-طه)و دو چشمت را مدوز بدان چه چند تا از آنان را بهره ور کردیم از شکوفانی زندگی دنیا. اگر تو چیزی از این وضع هراس داری زندگانی رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)را بیاد بیاور که خوراکش نان جو بود و شیرینیش خرما و سوختش شاخه درخت خرما هر وقت بدستش می آمد و هر گاه مصیبتی بتو رسد بیاد بیاور داغ رسول خدا«صلّی الله علیه و آله»را زیرا خلق هرگز چنان مصیبت نبینند.
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 320 )
189 - عمرو بن سعید بن هلال گوید: بامام صادق علیه السّلام عرضکردم: من چنانم که هر چند سال یک بار خدمت شما میرسم، شما سفارشی بمن بفرمائید که آن را فرا گیرم و بدان عمل کنم! فرمود: سفارشت میکنم بترس از خدا و راست گوئی و پارسائی و تلاش و کوشش (در امور مذهبی و دینی) و بدان که کوشش بدون پارسائی سود ندهد، و مبادا دیدۀ خود را بوضع کسی که بالاتر از تو است بدوزی (و خود را با او بسنجی و غبطۀ او را بخوری) و بس است در این باره آنچه را خدای عز و جل به پیامبرش (صلّی الله علیه و آله) فرمود: «اموال و اولاد ایشان تو را بشگفت درنیاورد»(سورۀ توبه آیۀ 55) و نیز خدای عز و جل به پیامبرش فرمود:«و مدوز چشمان خود را بآن چیزهائی که رونق زندگی دنیا است و به بعضی از دسته های ایشان بهره داده ایم»(سورۀ طه آیه 131) و اگر ترسیدی از چیزی از آنها (که با دیدن وضع مرفه آنها دچار لغزش گردی) زندگی رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) را بیاد آور که براستی قوت و خوراکش نان جو و شیرینیش خرما و سوختش شاخۀ خرما بود آنهم اگر بدست می آورد، و هر گاه بمصیبتی دچار گشتی یاد مصیبتهای رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) کن زیرا مردم هرگز مانند او دچار مصیبت نشده اند.
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 1 , ص 247 )
شرح السند مجهول. قوله: (لا ینفع اجتهاد لا ورع معه) . فی
القاموس
:«ورع کورث ووجل ووضع وکرم،وراعه وورعاً-ویحرّک-ووروُعاً، ویضمّ:تحرّج» انتهی. وقیل:الورع ملَکَه التحرّز عن المشتهیات ولذّات الدُّنیا،وإن کانت مباحه .وأقول:توقّف الورع علی الاجتناب عن المباحات غیر لازم،لا لغهً،ولا اصطلاحاً،بل یتحقّق بالاجتناب عن المنهیّات المحرّمه فقط،وإن تحرّز معه عن المکروهات والمباحات أیضاً فهو أکمل وأتمّ. ووجه عدم الانتفاع بالاجتهاد بدون الورع ظاهر؛لأنّ اللّه-عزّ وجلّ-إنّما یتقبّل من المتّقین. وقد یوجّه بأنّ الخبر المختلط بالشرّ شرّ إن تساویا،أو زاد الشرّ،ومشوبٌ مختلط إن زاد الخیر،واللّه سبحانه لا یتقبّل إلّاالخالص،وبأنّ الاجتهاد میلٌ إلی الدُّنیا والآخره،وترک الورع میلٌ إلی الدُّنیا،فیذهب هذا بذاک.ومن ثمّ قیل:المیل إلی الدُّنیا والآخره لا یجتمعا. و قوله: (وإیّاک أن تطمح نفسک) ؛إمّا من المجرّد المعلوم،و«نفسک»فاعله.أو من المزید علی صیغه المخاطب المعلوم،و«نفسک»مفعوله. فی
القاموس
:«طمح بصره إلیه،کمنع:ارتفع.وکلّ مرتفع:طامح.وأطمح بصره:رفعه» . والمقصود التحذیر من النظر إلی حال من هو أعلی مرتبه بحسب الدُّنیا،وتمنّی مثل حاله. وقوله تعالی فی سوره التوبه:
«فَلا تُعْجِبْکَ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ»
. فی
القاموس
:«أعجبه:حمله علی العجب منه» ؛أی لا تملِکُ،ولا تزعجک کثره أموال هؤلاء المنافقین،وکثره أولادهم إلی العجب منهما،ولا تأخذ بقلبک ما تراه منهم،ولا تنظر إلیهم بعین الإعجاب؛فإنّ ذلک استدراج ووبال لهم،کما قال:
«إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ بِها فِی اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا وَ تَزْهَقَ أَنْفُسُهُمْ وَ هُمْ کافِرُونَ»
. وقوله تعالی فی سوره طه:
«وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ».
قال البیضاوی: أی نظر عینیک.
«إِلی ما مَتَّعْنا بِهِ»
استحساناً وتمنّیاً أن یکون لک مثله.
«أَزْواجاً مِنْهُمْ»
أصنافاً من الکفره.ویجوز أن یکون حالاً من الضمیر فی«به»، والمفعول منهم؛أی إلی الذی متّعنا به،وهو أصنافٌ بعضهم أو ناساً منهم.
«زَهْرَهَ اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا»
منصوب بمحذوف دلّ علیه«متّعنا»،أو«به»علی تضمینه معنی أعطینا.أو بالبدل من محلّ«به»،أو من«أزواجاً»بتقدیر مضاف ودونه،وهی الزینه والبهجه . و قوله: (من ذلک) أی من طموح البصر والنظر إلی عزّ الدُّنیا وفخرها نظر راغبٍ فیها. قال الجوهری:«الوَقود:الحطب» .وقال:«السعفه،بالتحریک:غصن النخل.والجمع:السَّعْف أیضاً» . و قوله: (فاذکر مُصابک برسول اللّه صلی الله علیه و آله) ؛أمر به لأنّ ذکر المصائب العِظام یوجب الرِّضا بما دونها. قال الجوهری:«أصابته مصیبهٌ،فهو مُصاب» . و فی
القاموس
:«الإصابه:التفجیع،کالمصابه.والصّابه:المصیبه،کالمصابه»انتهی . ویحتمل أن یُراد هنا بالمصاب مکان الإصابه،أونفس المصیبه،أو یجعل الإضافه بیانیّه. أو نقول:أصله المصابه،فحذفت التاء فی الإضافه تخفیفاً،کما فی أقام الصلاه.
( البضاعه المزجاه ؛ ج 2 , ص 516 )
: مجهول. قوله علیه السلام: و الورع الکف عن المحرمات أو عن الشبهات أیضا، و الاجتهاد السعی و بذل الجهد فی الطاعه. قوله علیه السلام: و أن تطمح نفسک أی ترفعها إلی حال من هو فوقک، و تتمنی حاله. قال الفیروزآبادی: طمح بصره إلیه کمنع ارتفع، و کل مرتفع طامح، و اطمح بصره رفعه قوله تعالی:
فَلا تُعْجِبْکَ
أی لا تأخذ بقلبک ما تراه من کثره أموال هؤلاء المنافقین و کثره أولادهم، و لا تنظر إلیهم بعین الإعجاب، قوله تعالی
وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ
أی نظر عینیک
إِلی ما مَتَّعْنا بِهِ
استحسانا له و تمنیا أن یکون لک مثله
أَزْواجاً مِنْهُمْ
أصنافا من الکفره، و یجوز أن یکون حالا من الضمیر و المفعول منهم أی إلی الذی متعنا به، و هو أصناف بعضهم أو ناسا منهم
زَهْرَهَ اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا
منصوب بمحذوف دل علیه - متعنا - أو - به - أو علی تضمینه معنی أعطینا أو بالبدل من محل به أو من أزواجا بتقدیر مضاف، و دونه أو بالذم و هی الزینه و البهجه. کذا ذکره البیضاوی و تتمه الآیه
لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ
أی لنبلوهم و نختبرهم فیه، أو لنعذبهم فی الآخره بسببه
وَ رِزْقُ رَبِّکَ
و ما ادخره لک فی الآخره، أو ما رزقک من الهدی و النبوه
خَیْرٌ
مما منحهم فی الدنیا
وَ أَبْقی
فإنه لا ینقطع. قوله: شیئا من ذلک أی من عز الدنیا و فخرها و طلب زوائدها. قوله علیه السلام: فاذکر مصابک برسول الله فإن تذکر المصائب العظام یوجب الرضا بما دونها. أو إذا أصبت بموت حمیم مثلا فاذکر أن الرسول صلی الله علیه و آله لم یبق فی الدنیا فلا یمکن الطمع فی بقاء أحد، و الأول أظهر بل هو المتعین کما لا یخفی.
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 41 )
ص : 1763
18573-21 التهذیب ،1/47/221/7 عنه عن صفوان التهذیب ،1/6/157/7 ابن سماعه عن حسین بن هاشم و ابن رباط و صفوان عن یعقوب بن شعیب قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن الرجل یبیع للقوم بالأجر و علیه ضمان ما لهم فقال إذا طابت نفسه بذلک إنما أکره من أجل أنی أخشی أن یغرموه أکثر مما یصیب علیهم فإذا طابت نفسه فلا بأس.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 912 )
ص : 1764
وَ قِیلَ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ عَمَّاراً اَلدُّهْنِیَّ شَهِدَ اَلْیَوْمَ عِنْدَ [اِبْنِ] أَبِی لَیْلَی قَاضِی اَلْکُوفَهِ بِشَهَادَهٍ، فَقَالَ لَهُ اَلْقَاضِی: قُمْ یَا عَمَّارُ فَقَدْ عَرَفْنَاکَ، لاَ تُقْبَلُ شَهَادَتُکَ لِأَنَّکَ رَافِضِیٌّ . فَقَامَ عَمَّارٌ وَ قَدِ اِرْتَعَدَتْ فَرَائِصُهُ، وَ اِسْتَفْرَغَهُ اَلْبُکَاءُ. فَقَالَ لَهُ اِبْنُ أَبِی لَیْلَی : أَنْتَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلْعِلْمِ وَ اَلْحَدِیثِ، إِنْ کَانَ یَسُوءُکَ أَنْ یُقَالَ لَکَ «رَافِضِیٌّ» فَتَبَرَّأْ مِنَ اَلرَّفْضِ ، فَأَنْتَ مِنْ إِخْوَانِنَا. فَقَالَ لَهُ عَمَّارٌ : یَا هَذَا مَا ذَهَبْتَ وَ اَللَّهِ حَیْثُ ذَهَبْتَ، وَ لَکِنِّی بَکَیْتُ عَلَیْکَ وَ عَلَیَّ: أَمَّا بُکَائِی عَلَی نَفْسِی فَإِنَّکَ نَسَبْتَنِی إِلَی رُتْبَهٍ شَرِیفَهٍ لَسْتُ مِنْ أَهْلِهَا، زَعَمْتَ أَنِّی رَافِضِیٌّ ، وَیْحَکَ لَقَدْ حَدَّثَنِی اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ «أَنَّ أَوَّلَ مَنْ سُمِّیَ اَلرَّافِضَهَ اَلسَّحَرَهُ اَلَّذِینَ لَمَّا شَاهَدُوا آیَهَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی عَصَاهُ آمَنُوا بِهِ [وَ رَضُوا بِهِ] وَ اِتَّبَعُوهُ وَ رَفَضُوا أَمَرَ فِرْعَوْنَ ، وَ اِسْتَسْلَمُوا لِکُلِّ مَا نَزَلَ بِهِمْ، فَسَمَّاهُمْ فِرْعَوْنُ اَلرَّافِضَهَ لَمَّا رَفَضُوا دِینَهُ». فَالرَّافِضِیُّ مَنْ رَفَضَ کُلَّمَا کَرِهَهُ اَللَّهُ، تَعَالَی وَ فَعَلَ کُلَّ مَا أَمَرَهُ اَللَّهُ، فَأَیْنَ فِی اَلزَّمَانِ مِثْلُ هَذَا فَإِنَّمَا بَکَیْتُ عَلَی نَفْسِی خَشْیَهَ أَنْ (یَطَّلِعَ اَللَّهُ تَعَالَی) عَلَی قَلْبِی، وَ قَدْ تَقَبَّلْتُ هَذَا اَلاِسْمَ اَلشَّرِیفَ عَلَی نَفْسِی، فَیُعَاتِبَنِی رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ وَ یَقُولَ: یَا عَمَّارُ أَ کُنْتَ رَافِضاً لِلْأَبَاطِیلِ، عَامِلاً لِلطَّاعَاتِ کَمَا قَالَ لَکَ فَیَکُونَ ذَلِکَ تَقْصِیراً بِی فِی اَلدَّرَجَاتِ إِنْ سَامَحَنِی، وَ مُوجِباً لِشَدَیدِ اَلْعِقَابِ عَلَیَّ إِنْ نَاقَشَنِی، إِلاَّ أَنْ یَتَدَارَکَنِی مَوَالِیَّ بِشَفَاعَتِهِمْ. وَ أَمَّا بُکَائِی عَلَیْکَ، فَلِعِظَمِ کَذِبِکَ فِی تَسْمِیَتِی بِغَیْرِ اِسْمِی، وَ شَفَقَتِیَ اَلشَّدِیدَهِ عَلَیْکَ مِنْ عَذَابِ اَللَّهِ تَعَالَی أَنْ صَرَفْتَ أَشْرَفَ اَلْأَسْمَاءِ إِلَی أَنْ جَعَلْتَهُ مِنْ أَرْذَلِهَا کَیْفَ یَصْبِرُ بَدَنُکَ عَلَی عَذَابِ [اَللَّهِ، وَ عَذَابِ] کَلِمَتِکَ هَذِهِ! فَقَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَوْ أَنَّ عَلَی عَمَّارٍ مِنَ اَلذُّنُوبِ مَا هُوَ أَعْظَمُ مِنَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ لَمُحِیَتْ عَنْهُ بِهَذِهِ اَلْکَلِمَاتِ: وَ إِنَّهَا لَتَزِیدُ فِی حَسَنَاتِهِ عِنْدَ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّی یُجْعَلَ کُلُّ خَرْدَلَهٍ مِنْهَا أَعْظَمَ مِنَ اَلدُّنْیَا أَلْفَ مَرَّهٍ .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 310 )
ص : 1765
فِی غُرُورِ اَلْآمَالِ یَکُونُ اِنْقِضَاءُ اَلْآجَالِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 354 )
ص : 1766
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْعَلَوِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِنْ مُرُوءَهِ اَلرَّجُلِ أَنْ تَکُونَ دَوَابُّهُ سِمَاناً قَالَ وَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ ثَلاَثٌ مِنَ اَلْمُرُوءَهِ فَرَاهَهُ اَلدَّابَّهِ وَ حُسْنُ وَجْهِ اَلْمَمْلُوکِ وَ اَلْفَرَسُ اَلسَّرِیُّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 472 )
ص : 1767
جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ فِی کَامِلِ اَلزِّیَارَهِ ، عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْمَدَائِنِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ آتِی قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ نَعَمْ یَا أَبَا سَعِیدٍ اِئْتِ قَبْرَ اِبْنِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَطْیَبِ اَلطَّیِّبِینَ أَطْهَرِ اَلْأَطْهَرِینَ وَ أَبَرِّ اَلْأَبْرَارِ وَ إِذَا زُرْتَهُ کَتَبَ اَللَّهُ لَکَ عِتْقَ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ رَقَبَهً . وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 277 )
ص : 1768
و فی مجمع البیان : و روی: أنّ یهودیّا سأل علیّ بن أبی طالب - علیه السّلام - عن مدّه لبثهم، فأخبر بما فی القرآن. فقال: إنا نجد فی کتابنا ثلاثمائه. فقال - علیه السّلام-: ذلک بسنی الشّمس، و هذا بسنی القمر.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 63 )
ص : 1769
اَلْإِقْبَالُ : فِی دُعَاءِ لَیْلَهِ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُدَبِّرُ اَلْأُمُورِ وَ مُصَرِّفُ اَلدُّهُورِ وَ خَالِقُ اَلْأَشْیَاءِ جَمِیعاً بِحِکْمَتِهِ دَالَّهً عَلَی أَزَلِیَّتِهِ وَ قِدَمِهِ اَلدُّعَاءَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 173 )
124-در اقبال:در دعای شب بیست و یکم ماه رمضان:نیست شایسته پرستشی جز خدای مدبر همه کارها،و گردانندۀ روزگارها،آفرینندۀ همه چیزها بحکمت خود که دلالت کنند بر ازلیت و قدمتش(الدعاء).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 119 )
ص : 1770
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِنَا قَالَ: أُتِیَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِرَجُلٍ نَبَّاشٍ فَأَخَذَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِشَعْرِهِ فَضَرَبَ بِهِ اَلْأَرْضَ ثُمَّ أَمَرَ اَلنَّاسَ فَوَطِئُوهُ حَتَّی مَاتَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 247 )
ص : 1771
ل، [الخصال] ، فِی اَلْأَرْبَعِمِائَهِ: مَنْ کَمَلَ عَقْلُهُ حَسُنَ عَمَلُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 87 )
ص : 1772
وَ رَوَی اَلْعَیَّاشِیُّ فِی هَذِهِ اَلْآیَهِ قَالَ: أَصَابَتِ اَلنَّاسَ فِتْنَهٌ بَعْدَ مَا قَبَضَ اَللَّهُ نَبِیَّهُ حَتَّی تَرَکُوا عَلِیّاً وَ بَایَعُوا غَیْرَهُ وَ هِیَ اَلْفِتْنَهُ اَلَّتِی فُتِنُوا بِهَا وَ قَدْ أَمَرَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ بِاتِّبَاعِ عَلِیٍّ وَ اَلْأَوْصِیَاءِ مِنَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 335 )
عیاشی در ذیل تفسیر این آیه گفته که پس از رحلت و وفات پیغمبر مردم دچار فتنه ای شدند و اختلاف نظر در اجتماع مسلمین پدید آمد و این آزمایشی بود که مسلمانان با او مواجه شدند تا بالاخره از علی علیه السّلام دست برداشته و با دیگران بیعت کردند با اینکه پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله مکرر توصیه و دستور فرموده بود که از علی و اوصیاء بعد از او علیهم السّلام متابعت نمایند
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 342 )
ص : 1773
وَ فِیهِ مُتَّصِلٌ بِآخِرِ اَلْحَدِیثِ اَلَّذِی نَقَلْنَاهُ عَنْهُ: اَوَّلاً أَعْنِی قَوْلَهُ: «وَ یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیبُ» ثُمَّ قَالَ جَلَّ ذِکْرُهُ: «فَلِذلِکَ فَادْعُ وَ اِسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ» یَعْنِی إِلَی وَلاَیَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 568 )
ص : 1774
وَ عَنْ خَالِدِ بْنِ اَلْوَلِیدِ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ [وَ آلِهِ] وَ سَلَّمَ قَالَ: مَنْ أَبْغَضَ عَمَّاراً أَبْغَضَهُ اَللَّهُ. قَالَ خَالِدٌ : فَمَا زِلْتُ أُحِبُّهُ مِنْ یَوْمِئِذٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 202 )
ص : 1775
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» قَالَ إِنْ سَرَقَ سَارِقٌ بِغَیْرِ مَکَّهَ أَوْ جَنَی جِنَایَهً عَلَی نَفْسِهِ فَفَرَّ إِلَی مَکَّهَ لَمْ یُؤْخَذْ مَا دَامَ فِی اَلْحَرَمِ حَتَّی یَخْرُجَ مِنْهُ وَ لَکِنْ یُمْنَعُ مِنَ اَلسُّوقِ وَ لاَ یُبَایَعُ وَ لاَ یُجَالَسُ حَتَّی یَخْرُجَ مِنْهُ فَیُؤْخَذَ وَ إِنْ أَحْدَثَ فِی اَلْحَرَمِ ذَلِکَ اَلْحَدَثَ أُخِذَ فِیهِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 227 )
3 - علی بن ابی حمزه گوید:
از امام صادق علیه السّلام دربارۀ گفتار خداوند عزّ و جلّ که می فرماید:«هرکه وارد آن شود، ایمن خواهد بود» پرسیدم.
فرمود: هرگاه بنده در غیر حرم جنایتی را مرتکب شود، سپس به حرم فرار کند (و به آن پناهنده شود) کسی نمی تواند او را در حرم دستگیر کند، ولی از رفتن به بازار ممنوع است، با او خرید و فروش نمی شود، به او خوراک و آب داده نمی شود و با وی سخن گفته نمی شود. اگر این کارها با او انجام شود، بیرون آمدن او نزدیک می شود و خارج شده و دستگیر می گردد و اگر در حرم مرتکب جنایتی شود، در همان حرم بر او حدّ جاری می شود (زیرا او حرمتی برای حرم نگذارده است).
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 513 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 72 )
ص : 1776
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّمَا نَحْنُ کَنُجُومِ اَلسَّمَاءِ کُلَّمَا غَابَ نَجْمٌ طَلَعَ نَجْمٌ حَتَّی إِذَا أَشَرْتُمْ بِأَصَابِعِکُمْ وَ مِلْتُمْ بِحَوَاجِبِکُمْ غَیَّبَ اَللَّهُ عَنْکُمْ نَجْمَکُمْ فَاسْتَوَتْ بَنُو عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ فَلَمْ یُعْرَفْ أَیٌّ مِنْ أَیٍّ فَإِذَا طَلَعَ نَجْمُکُمْ فَاحْمَدُوا رَبَّکُمْ.
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 156 )
7-معروف بن خرّبوذ از امام باقر علیه السّلام روایت کرده که آن حضرت فرمود:«همانا ما همچون ستارگان آسمانیم که چون ستاره ای فرو می رود اختری دیگر برآید تا آن هنگام که با انگشتان خویش به وی اشاره کنید و ابروان خود بگردانید(بنگرید،یعنی از حال تقیّه به بردن نامش بیرون آئید)خداوند اخترتان را از نظرها پنهان سازد،و فرزندان عبد المطّلب جملگی یکسان شوند(در اینکه هیچ کدام از دیگری به قابلیّت جلو نیست)و شناخته نشود کدام از کدام است،پس چون ستارۀ شما بردمد خدای خویش را سپاس گوئید».
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 220 )
17-(حدیث کرد ما را محمّد بن یعقوب کلینیّ او گفت:حدیث کرد ما را علی بن ابراهیم بن هاشم از پدرش و او از حنان بن سدیر و او از معروف بن خربوذ و او از): ابی جعفر(امام باقر)علیه السّلام که فرمود:ما همچون ستارگان آسمانیم که چون ستاره ای فرو نشیند ستاره ای بر آید تا آنگاه که با انگشت نشان دهید و با ابروان اشاره کنید خداوند ستارۀ شما را از شما پنهان کند و فرزندان عبد المطّلب یکسان شوند و شناخته نشود کدام از کدام است پس هر گاه ستارۀ شما بر آمد پروردگار خود را ستایش کنید.
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 177 )
ص : 1777
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ: عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَشْعَرِیِّ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا، رَفَعَهُ، عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ، قَالَ: قَالَ لِی أَبُو اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ): «یَا هِشَامُ، إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بَشَّرَ أَهْلَ اَلْعَقْلِ وَ اَلْفَهْمِ فِی کِتَابِهِ، فَقَالَ: فَبَشِّرْ عِبادِ `اَلَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ اَلْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ اَلَّذِینَ هَداهُمُ اَللّهُ وَ أُولئِکَ هُمْ أُولُوا اَلْأَلْبابِ . یَا هِشَامُ، إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَکْمَلَ لِلنَّاسِ اَلْحُجَجَ بِالْعُقُولِ، وَ نَصَرَ اَلنَّبِیِّینَ بِالْبَیَانِ، وَ دَلَّهُمْ عَلَی رُبُوبِیَّتِهِ بِالْأَدِلَّهِ، فَقَالَ: وَ إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلرَّحْمنُ اَلرَّحِیمُ `إِنَّ فِی خَلْقِ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اِخْتِلافِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهارِ وَ اَلْفُلْکِ اَلَّتِی تَجْرِی فِی اَلْبَحْرِ بِما یَنْفَعُ اَلنّاسَ وَ ما أَنْزَلَ اَللّهُ مِنَ اَلسَّماءِ مِنْ ماءٍ فَأَحْیا بِهِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ بَثَّ فِیها مِنْ کُلِّ دَابَّهٍ وَ تَصْرِیفِ اَلرِّیاحِ وَ اَلسَّحابِ اَلْمُسَخَّرِ بَیْنَ اَلسَّماءِ وَ اَلْأَرْضِ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ . یَا هِشَامُ، قَدْ جَعَلَ اَللَّهُ ذَلِکَ دَلِیلاً عَلَی مَعْرِفَتِهِ بِأَنَّ لَهُمْ مُدَبِّراً، فَقَالَ: وَ سَخَّرَ لَکُمُ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهارَ وَ اَلشَّمْسَ وَ اَلْقَمَرَ وَ اَلنُّجُومُ مُسَخَّراتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ . وَ قَالَ: هُوَ اَلَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَهٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَهٍ ثُمَّ یُخْرِجُکُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّکُمْ ثُمَّ لِتَکُونُوا شُیُوخاً وَ مِنْکُمْ مَنْ یُتَوَفّی مِنْ قَبْلُ وَ لِتَبْلُغُوا أَجَلاً مُسَمًّی وَ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ . وَ قَالَ: (إِنَّ فِی اِخْتِلافِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اَللّهُ مِنَ اَلسَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْیا بِهِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْرِیفِ اَلرِّیاحِ وَ اَلسَّحابِ اَلْمُسَخَّرِ بَیْنَ اَلسَّماءِ وَ اَلْأَرْضِ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ) .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 24 )
ص : 1778
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب اَلْأَحْکَامُ اَلشَّرْعِیَّهُ عَنِ اَلْخَزَّازِ اَلْقُمِّیِّ قَالَ سَلَمَهُ بْنُ کُهَیْلٍ قَالَ: أُتِیَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِرَجُلٍ قَدْ قَتَلَ رَجُلاً خَطَأً فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَهُ مَنْ عَشِیرَتُکَ وَ قَرَابَتُکَ قَالَ قَرَابَتِی بِالْمَوْصِلِ قَالَ فَسَأَلَ عَنْهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمْ یَجِدْ لَهُ قَرَابَهً فَکَتَبَ إِلَی عَامِلِهِ بِالْمَوْصِلِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ وَ حِلْیَتُهُ کَذَا وَ کَذَا قَتَلَ رَجُلاً مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ خَطَأً فَذَکَرَ أَنَّهُ مِنْ أَهْلِ اَلْمَوْصِلِ وَ أَنَّ لَهُ بِهَا قَرَابَهً وَ أَهْلَ بَیْتٍ وَ قَدْ بَعَثْتُ بِهِ إِلَیْکَ مَعَ رَسُولِی فُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ وَ حِلْیَتُهُ کَذَا وَ کَذَا فَإِذَا وَرَدَ عَلَیْکَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ قَرَأْتَ کِتَابِی فَافْحَصْ عَنْ أَمْرِهِ وَ سَلْ عَنْ قَرَابَتِهِ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَإِنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ اَلْمَوْصِلِ مِمَّنْ وُلْدِ بِهَا وَ أَصَبْتَ لَهُ بِهَا قَرَابَهً مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَاجْمَعْهُمْ ثُمَّ اُنْظُرْ إِنْ کَانَ مِنْهُمْ رَجُلٌ یَرِثُهُ لَهُ سَهْمٌ فِی اَلْکِتَابِ - لاَ یَحْجُبُهُ عَنْ مِیرَاثِهِ أَحَدٌ مِنْ قَرَابَتِهِ وَ کَانُوا قَرَابَتَهُ سَوَاءً فِی اَلنَّسَبِ وَ کَانَ لَهُ قَرَابَهٌ مِنْ قِبَلِ أَبِیهِ وَ قَرَابَهٌ مِنْ قِبَلِ أُمِّهِ مِنَ اَلرِّجَالِ اَلْمَذْکُورِینَ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ ثُمَّ اِجْعَلْ عَلَی قَرَابَتِهِ مِنْ قِبَلِ أَبِیهِ ثُلُثَیِ اَلدِّیَهِ وَ عَلَی قَرَابَتِهِ مِنْ قِبَلِ أُمِّهِ ثُلُثَ اَلدِّیَهِ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ قَرَابَهٌ مِنْ قِبَلِ أَبِیهِ فَفُضَّ اَلدِّیَهَ عَلَی قَرَابَتِهِ مِنْ قِبَلِ أُمِّهِ مِنَ اَلرِّجَالِ اَلْمَذْکُورِینَ اَلْمُسْلِمِینَ ثُمَّ خُذْهُمْ بِهَا وَ اِسْتَأْدِهِمُ اَلدِّیَهَ فِی ثَلاَثِ سِنِینَ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ قَرَابَهٌ مِنْ قِبَلِ أُمِّهِ وَ لاَ قَرَابَهٌ مِنْ قِبَلِ أَبِیهِ فَفُضَّ اَلدِّیَهَ عَلَی أَهْلِ اَلْمَوْصِلِ مِمَّنْ وُلْدِ بِهَا وَ نَشَأَ فَلاَ تُدْخِلْ فِیهِمْ غَیْرَهُمْ مِنْ أَهْلِ اَلْبَلَدِ ثُمَّ اِسْتَأْدِ ذَلِکَ مِنْهُمْ فِی ثَلاَثِ سِنِینَ فِی کُلِّ سَنَهٍ نَجْمٌ حَتَّی تَسْتَوْفِیَهُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لِفُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ قَرَابَهٌ مِنْ أَهْلِ اَلْمَوْصِلِ وَ لاَ یَکُونُ مِنْ أَهْلِهَا فَرُدَّهُ إِلَیَّ مَعَ رَسُولِی فُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ أَنَا وَلِیُّهُ وَ اَلْمُؤَدِّی عَنْهُ وَ لاَ أُبْطِلُ دَمَ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 410 )
ص : 1779
حَدَّثَنِی یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَهُ فَذَکَرُوا سُلَیْمَانَ وَ مَا أُعْطِیَ مِنَ اَلْعِلْمِ، وَ مَا أُوتِیَ مِنَ اَلْمُلْکِ، فَقَالَ لِی: وَ مَا أُعْطِیَ سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ إِنَّمَا کَانَ عِنْدَهُ حَرْفٌ وَاحِدٌ مِنَ اَلاِسْمِ اَلْأَعْظَمِ وَ صَاحِبُکُمُ اَلَّذِی قَالَ اَللَّهُ: «قُلْ کَفی بِاللّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلْکِتابِ» وَ کَانَ وَ اَللَّهِ عِنْدَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عِلْمُ اَلْکِتَابِ، فَقُلْتُ: صَدَقْتَ وَ اَللَّهِ جُعِلْتُ فِدَاکَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 524 )
ص : 1780
1 عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ یَرْفَعُ اَلْحَدِیثَ إِلَی أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَرَی أَحَدُکُمْ إِذْ أَدْخَلَ اَلسُّرُورَ عَلَی أَخِیهِ أَنَّهُ أَدْخَلَهُ عَلَیْهِ فَقَطْ بَلْ وَ اَللَّهِ عَلَیْنَا بَلْ وَ اَللَّهِ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( مصادقه الإخوان , جلد 1 , صفحه 60 )
1 - معصوم فرمود: کسی که مؤمنی را شاد ساخت گمان نبرد که تنها او را مسرور کرد بلکه بخدا سوگند ما را و بلکه رسول خدا را هم خورسند نمود.
( مصادقه الإخوان ؛ ج 1 , ص 61 )
ص : 1781
وَ رَوَی مُحَمَّدٌ اَلْحَجَّالُ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی جَعَلَ اَلْکَعْبَهَ قِبْلَهً لِأَهْلِ اَلْمَسْجِدِ وَ جَعَلَ اَلْمَسْجِدَ قِبْلَهً لِأَهْلِ اَلْحَرَمِ وَ جَعَلَ اَلْحَرَمَ قِبْلَهً لِأَهْلِ اَلدُّنْیَا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 71 )
ص : 1782
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : غُسْلُ اَلْمَیِّتِ ثَلاَثُ غَسَلاَتٍ غُسْلُهُ بِالْمَاءِ وَ اَلسِّدْرِ وَ غُسْلُهُ بِالْمَاءِ وَ اَلْکَافُورِ وَ اَلثَّالِثَهُ بِالْمَاءِ مَحْضاً.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 230 )
ص : 1783
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلسَّعْدَآبَادِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ بِإِسْنَادِهِ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ مُکَفَّرٌ وَ ذَلِکَ أَنَّ مَعْرُوفَهُ یَصْعَدُ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی فَلاَ یَنْتَشِرُ فِی اَلنَّاسِ وَ اَلْکَافِرَ مَشْهُورٌ وَ ذَلِکَ أَنَّ مَعْرُوفَهُ لِلنَّاسِ یَنْتَشِرُ فِی اَلنَّاسِ وَ لاَ یَصْعَدُ إِلَی اَلسَّمَاءِ.
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 560 )
محمّد بن موسی بن متوکّل رحمه اللّه علیه از علی بن الحسین سعدآبادی،از احمد بن ابی عبد اللّه برقی به اسنادش مرفوعا از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام نقل کرده که آن جناب فرمودند: مؤمن پنهان است زیرا محاسن و خوبی های او را نزد حق تعالی می برند و در نتیجه بین مردم منتشر نمی گردد و آنها او را نمی شناسد و کافر مشهور و معروف است زیرا اعمال خوبش برای مردم است و بین آنها منتشر می باشد و به آسمان برده نمی شوند.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 783 )
ص : 1784
وَ عَنْهُ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ، قَالَ: دَخَلَ سُفْیَانُ اَلثَّوْرِیُّ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، فَرَأَی عَلَیْهِ ثِیَاباً بِیضاً، کَأَنَّهَا غِرْقِئُ اَلْبَیْضِ، فَقَالَ لَهُ: إِنَّ هَذَا اَللِّبَاسَ لَیْسَ مِنْ لِبَاسِکَ. فَقَالَ لَهُ: «اِسْمَعْ مِنِّی، وَ عِ مَا أَقُولُ لَکَ، فَإِنَّهُ خَیْرٌ لَکَ عَاجِلاً وَ آجِلاً، إِنْ أَنْتَ مِتَّ عَلَی اَلسُّنَّهِ وَ اَلْحَقِّ، وَ لَمْ تَمُتْ عَلَی بِدْعَهٍ، أُخْبِرُکَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَانَ فِی زَمَانٍ مُقْفِرٍ جَدْبٍ، فَأَمَّا إِذَا أَقْبَلَتِ اَلدُّنْیَا، فَأَحَقُّ أَهْلِهَا بِهَا أَبْرَارُهَا، لاَ فُجَّارُهَا، وَ مُؤْمِنُوهَا لاَ مُنَافِقُوهَا، وَ مُسْلِمُوهَا لاَ کُفَّارُهَا، فَمَا أَنْکَرْتَ یَا ثَوْرِیُّ؟ فَوَ اَللَّهِ إِنَّنِی لَمَعَ مَا تَرَی، مَا أَتَی عَلَیَّ - مُذْ عَقَلْتُ - صَبَاحٌ وَ لاَ مَسَاءٌ، وَ لِلَّهِ فِی مَالِی حَقٌّ أَمَرَنِی أَنْ أَضَعَهُ مَوْضِعاً، إِلاَّ وَضَعْتُهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 15 )
ص : 1785
18971-3 الکافی ،1/3/250/6 محمد عن أحمد عن الوشاء عن عبد اللّه بن سنان عن أبی حمزه رفعه قال: لا تأکل من لحم حمل یرضع من خنزیره . 18972-4 الفقیه،4194/334/3: الحدیث مرسلا عن أمیر المؤمنین علیه السّلام.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 76 )
ص : 1786
وَ قَدْ رَوَی اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلْمُرَادَ بِالْعِبَادَهِ یَسْتَکْبِرُ اَلْإِنْسَانُ عَنْهَا فِی هَذِهِ اَلْآیَهِ هُوَ اَلدُّعَاءُ وَ أَنَّ تَارِکَهُ مَعَ هَذَا اَلْأَمْرِ بِهِ مِنَ اَلْمُسْتَکْبِرِینَ.
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 27 )
از امام صادق علیه السّلام روایت شده:«مراد از عبادتی که انسان از آن گردنکشی می نماید در این آیه،همان دعا است،و اینکه هر کس با وجود این دستور آن را ترک کند،از مستکبران و گردنکشان خواهد بود.»
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 67 )
امام صادق علیه السّلام فرموده است:«منظور از عبادت در این آیه دعاست». بنابراین، اگر کسی دعا را ترک کند در زمرۀ مستکبران است.
هریک از این آیات برای اهل معرفت کافی است و اگر در فضیلت دعا جز اینکه خداوند عزّ و جلّ به سیّد انبیاء فرموده است:
«وَ اِصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداهِ وَ اَلْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَیْناکَ عَنْهُمْ»
دلیل دیگری نداشتیم،کافی بود. و این سخنی بس بزرگ است،چه اینکه این آیه در مقام مدح نازل شده و همین دعای صبح و شام آنهاست که باعث شده است خداوند به رسول مکرّمش دستور دهد همراه ایشان باشد و از ایشان چشم نپوشد.
( سائل رستگار ؛ ج 1 , ص 18 )
ص : 1787
ب، [قرب الإسناد] ، عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَقَرَّ عِنْدَ تَجْرِیدٍ أَوْ حَبْسٍ أَوْ تَخْوِیفٍ أَوْ تَهَدُّدٍ فَلاَ حَدَّ عَلَیْهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 32 )
ص : 1788
کِتَابُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُثَنَّی اَلْحَضْرَمِیِّ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ شُرَیْحٍ عَنْ ذَرِیحٍ اَلْمُحَارِبِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ ذَکَرَ أَبَا سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیَّ وَ کَانَ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَانَ مُسْتَقِیماً قَالَ نُزِعَ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ فَغَسَلَهُ أَهْلُهُ ثُمَّ حَمَلُوهُ إِلَی مُصَلاَّهُ فَمَاتَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 135 )
ص : 1789
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ أَنْ یَشْرَبَ اَلرَّجُلُ مِنَ اَلْقَدَحِ اَلْمُفَضَّضِ وَ اِعْزِلْ فَمَکَ عَنْ مَوْضِعِ اَلْفِضَّهِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 71 )
و نیز فرمود:مانعی ندارد که انسان در ظرف نقره نشان آب بنوشد ولی دهانت را از جای نقره دور نگه دار.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 136 )
امام باقر علیه السّلام:اشکالی ندارد که انسان،از کاسه طلاکاری شده بنوشد،ولی دهان خود را از محل طلاکاری شده دور نگهدار.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 150 )
ص : 1790
و فی کتاب الاحتجاج للطّبرسیّ - رحمه اللّه-: روی عن موسی بن جعفر، عن أبیه، عن آبائه، عن الحسین بن علیّ - علیه السّلام - قال: قال علیّ - علیه السّلام-: و قد ذکر مناقب الرّسول - صلّی اللّه علیه و آله - و وعده المقام المحمود: فإذا کان یوم القیامه، أقعده اللّه - تعالی - علی العرش. (الحدیث)
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 483 )
ص : 1791
وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحَجَّالِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْکَابُلِیِّ أَنَّهُ سَمِعَ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ إِلاَّ مَنْ خَلَصَ مِنْ آدَمَ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 139 )
ص : 1792
قُرْبُ اَلْإِسْنَادِ ، عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أُصِیبَ بِمُصِیبَهٍ فَلْیَذْکُرْ مُصِیبَتَهُ بِی فَإِنَّهَا أَعْظَمُ اَلْمَصَائِبِ . مسکن الفؤاد ، عن ابن عباس : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 73 )
ص : 1793
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لِرَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ یَوْمَ جُمُعَهٍ ، هَلْ صُمْتَ اَلْیَوْمَ قَالَ لاَ قَالَ لَهُ فَهَلْ تَصَدَّقْتَ اَلْیَوْمَ بِشَیْءٍ قَالَ لاَ قَالَ لَهُ قُمْ فَأَصِبْ مِنْ أَهْلِکَ (فَإِنَّهُ مِنْکَ صَدَقَهٌ عَلَیْهَا) . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً: نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 414 )
ص : 1794
وَ مِنْهُ، رُوِیَ عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کُلُّ طِینٍ مُحَرَّمٌ عَلَی اِبْنِ آدَمَ مَا خَلاَ طِینَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ أَکَلَهُ مِنْ وَجَعٍ شَفَاهُ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 154 )
13-و از همان :بسندش از امام ششم علیه السّلام فرمود:هر گلی خوردنش بر آدمیزاده حرام است جز گل قبر ابی عبد اللّه علیه السّلام هر که برای درمان دردی آن را بخورد خدا او را شفا بخشد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 130 )
ص : 1795
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : رَحِمَ اَللَّهُ اَلْمُحَلِّقِینَ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ اَلْمُقَصِّرِینَ قَالَ رَحِمَ اَللَّهُ اَلْمُحَلِّقِینَ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ اَلْمُقَصِّرِینَ قَالَ وَ اَلْمُقَصِّرِینَ وَ إِذَا لَبَّدَ اَلرَّجُلُ رَأْسَهُ أَوْ عَقَصَهُ بِخَیْطٍ فِی اَلْحَجِّ وَ اَلْعُمْرَهِ فَلَیْسَ لَهُ أَنْ یُقَصِّرَ وَ عَلَیْهِ اَلْحَلْقُ وَ إِذَا عَقَصَ اَلْمُحْرِمُ رَأْسَهُ وَ هُوَ مُتَمَتِّعٌ فَقَامَ فَقَضَی نُسُکَهُ وَ حَلَّ عِقَاصَهُ وَ قَصَّرَ وَ اِدَّهَنَ وَ أَحَلَّ فَعَلَیْهِ شَاهٌ وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَلصَّرُورَهَ لاَ یَجُوزُ لَهُ أَنْ یُقَصِّرَ وَ عَلَیْهِ اَلْحَلْقُ إِنَّمَا اَلتَّقْصِیرُ لِمَنْ حَجَّ حَجَّهَ اَلْإِسْلاَمِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 135 )
ص : 1796
و فی من لا یحضره الفقیه : و قال الصّادق - علیه السّلام -: إنّ الشّیطان لیأتی الرّجل من أولیائنا عند موته عن یمینه و عن شماله لیضلّه عمّا هو علیه، فیأبی اللّه - عزّ و جلّ - له ذلک، و ذلک قول اللّه - عزّ و جلّ-: یُثَبِّتُ اَللّهُ اَلَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ اَلثّابِتِ فِی اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا وَ فِی اَلْآخِرَهِ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 60 )
ص : 1797
الاکمال - عن أمیر المؤمنین علیه السّلام - قال علی المنبر: «یخرج من ولدی فی آخر الزّمان أبیض [اللون] ، مشرب حمره، مبدح البطن، عریض الفخذین، عظیم مشاش . المنکبین، بظهره شامتان: شامه علی لون جلده و شامه علی شبه شامه النبیّ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 220 )
ص : 1798
اَلدُّرُّ اَلْمَنْثُورُ ، عَنْ عِکْرِمَهَ قَالَ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : مَکْتُوبٌ عَلَی اَلْجَرَادَهِ بِالسُّرْیَانِیَّهِ إِنِّی أَنَا اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَا وَحْدِی لاَ شَرِیکَ لِی اَلْجَرَادُ جُنْدٌ مِنْ جُنْدِی أُسَلِّطُهُ عَلَی مَنْ أَشَاءُ مِنْ عِبَادِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 62 , صفحه 192 )
7-در درّ منثور از عکرمه که ابن عباس گفت بقلم سریانی بر ملخ نوشته است انی انا اللّه لا اله الا انا وحدی لا شریک لی،ملخ یکی از سپاهان من است و آن را مسلط کنم بر هر کدام از بنده هایم که بخواهم.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 85 )
ص : 1799
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ طَلَّقَ اِمْرَأَتَهُ ثَلاَثاً [یَعْنِی] عَلَی مَا یَنْبَغِی مِنَ اَلطَّلاَقِ لَمْ تَحِلَّ لَهُ حَتّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 430 )
ص : 1800
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ یَهُودِیٍّ فَجَرَ بِمُسْلِمَهٍ قَالَ یُقْتَلُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 141 )
ص : 1801
محمد بن سنان: قال دخلت علی الصادق - علیه السلام - فقال لی: من بالباب؟ قلت: رجل من الصین. قال: فأدخله، فلمّا دخل قال له أبو عبد اللّه - علیه السلام-: هل تعرفوننا بالصین؟ قال: نعم یا سیّدی. قال: و بما ذا تعرفوننا؟ قال: یا ابن رسول اللّه، إنّ عندنا شجره تحمل کلّ سنه وردا یتلوّن فی الیوم مرّتین، فإذا کان أوّل النهار نجد مکتوبا علیه: لا إله إلاّ اللّه، محمد رسول اللّه، و إذا کان آخر النهار فإنّا نجد مکتوبا علیه: لا إله إلاّ اللّه، علیّ خلیفه رسول اللّه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 2 , صفحه 460 )
ص : 1802
اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَا وَ عَلِیٌّ أَبَوَا هَذِهِ اَلْأُمَّهِ أَنَا وَ عَلِیٌّ مَوْلَیَا هَذِهِ اَلْأُمَّهِ.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 105 )
ص : 1803
ثُمَّ قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ ثَابِتٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ، عَنْ وَهْبِ بْنِ حَفْصٍ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: «إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَانَ یَدْعُو أَصْحَابَهُ، فَمَنْ أَرَادَ اَللَّهُ بِهِ خَیْراً سَمِعَ وَ عَرَفَ مَا یَدْعُو إِلَیْهِ، وَ مَنْ أَرَادَ اَللَّهُ بِهِ شَرّاً طَبَعَ عَلَی قَلْبِهِ وَ لاَ یَسْمَعُ وَ لاَ یَعْقِلُ، وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَی: حَتّی إِذا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِکَ إِلَی قَوْلِهِ تَعَالَی: ما ذا قالَ آنِفاً أُولئِکَ اَلَّذِینَ طَبَعَ اَللّهُ عَلی قُلُوبِهِمْ اَلْآیَهَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 60 )
ص : 1804
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ قَدْ قَالَ لَهُ صَالِحُ بْنُ عُقْبَهَ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ کَبِرَ سِنِّی وَ ضَعُفْتُ عَنْ صَوْمِ هَذِهِ اَلثَّلاَثَهِ فَقَالَ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَصَدَّقْ عَنْ کُلِّ یَوْمٍ بِدِرْهَمٍ قُلْتُ بِدِرْهَمٍ وَاحِدٍ قَالَ لَعَلَّکَ اِسْتَقْلَلْتَ اَلدِّرْهَمَ إِنَّ إِطْعَامَ مِسْکِینٍ خَیْرٌ مِنْ صِیَامِ شَهْرٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 106 )
ص : 1805
حکایه محمد بن عجلان حین فجعته صروف الزمان قال أصابتنی فاقه شدیده و إضاقه و لا صدیق لمضیقی و لزمنی دین ثقیل و غریم یلح فی المطالبه - فتوجهت نحو دار الحسن بن زید و هو یومئذ أمیر المدینه لمعرفه کانت بینی و بینه و شعر بذلک [من حالی] ابن خالی محمد بن عبد الله بن علی بن الحسین علیه السّلام و کانت بینی و بینه قدیم معرفه فلقینی فی الطریق فأخذ بیدی و قال قد بلغنی ما أنت بسبیله فمن تأمل لکشف ما نزل بک - قلت الحسن بن زید فقال إذا لا یقضی حاجتک و لا یسعف مطلبک - فعلیک بمن یقدر علی ذلک و هو أجود الأجودین و التمس ما تأمله من قبله. فَإِنِّی سَمِعْتُ اِبْنَ عَمِّی جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ یُحَدِّثُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ أَوْحَی اَللَّهُ إِلَی بَعْضِ أَنْبِیَائِهِ فِی بَعْضِ وَحْیِهِ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی - لَأُقَطِّعَنَّ أَمَلَ کُلِّ آمِلٍ أَمَّلَ غَیْرِی بِالْإِیَاسِ وَ لَأَکْسُوَنَّهُ ثَوْبَ اَلْمَذَلَّهِ فِی اَلنَّاسِ - وَ لَأُبْعِدَنَّهُ مِنْ فَرَجِی وَ فَضْلِی أَ عَبْدِی یَأْمُلُ فِی اَلشَّدَائِدِ غَیْرِی وَ اَلشَّدَائِدُ بِیَدِی - وَ یَرْجُو سِوَایَ وَ أَنَا اَلْغَنِیُّ اَلْجَوَادُ بِیَدِی مَفَاتِیحُ اَلْأَبْوَابِ وَ هِیَ اَلْمُغَلَّقَهُ وَ بَابِی مَفْتُوحٌ لِمَنْ دَعَانِی. أَ لَمْ تَعْلَمُوا أَنَّ مَنْ دَهَتْهُ نَائِبَهٌ لَمْ یَمْلِکْ کَشْفَهَا عَنْهُ غَیْرِی فَمَا لِی أَرَاهُ یَأْمُلُهُ مُعْرِضاً عَنِّی وَ قَدْ أَعْطَیْتُهُ بِجُودِی وَ کَرَمِی مَا لَمْ یَسْأَلْنِی فَأَعْرَضَ عَنِّی وَ لَمْ یَسْأَلْنِی وَ سَأَلَ فِی نَائِبَتِهِ غَیْرِی وَ أَنَا اَللَّهُ أَبْتَدِئُ بِالْعَطِیَّهِ قَبْلَ اَلْمَسْأَلَهِ أَ فَأُسْأَلُ فَلاَ أَجُودُ کَلاَّ أَ لَیْسَ اَلْجُودُ وَ اَلْکَرَمُ لِی أَ لَیْسَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهُ بِیَدِی فَلَوْ أَنَّ أَهْلَ سَبْعِ سَمَاوَاتٍ وَ أَرَضِینَ سَأَلُونِی جَمِیعاً وَ أَعْطَیْتُ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ مَسْأَلَتَهُ مَا نَقَصَ ذَلِکَ مِنْ مُلْکِی مِثْلَ جَنَاحِ اَلْبَعُوضَهِ وَ کَیْفَ یَنْقُصُ مُلْکٌ أَنَا قَیِّمُهُ فَیَا بُؤْساً لِمَنْ عَصَانِی وَ لَمْ یُرَاقِبْنِی فَقُلْتُ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ - أَعِدْ عَلَیَّ هَذَا اَلْحَدِیثَ فَأَعَادَهُ ثَلاَثاً فَقُلْتُ لاَ وَ اَللَّهِ مَا سَأَلْتُ أَحَداً بَعْدَهَا حَاجَهً فَمَا لَبِثْتُ أَنْ جَاءَنِیَ اَللَّهُ بِرِزْقٍ مِنْ عِنْدِهِ.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 134 )
حکایت«محمد بن عجلان»را نمی دانی که در اثر مشکلات زمان به تنگنا افتاده بود؟از زبان خودش بشنوید که می گوید: در تنگدستی و مضیقۀ شدیدی گرفتار شدم،در آن حال رفیقی نداشتم،دین سنگینی هم بر گردنم بود و طلبکار هر لحظه در مطالبۀ خود اصرار می ورزید.در این حال،به سمت خانۀ«حسن بن زید»که در آن زمان امیر مدینه بود-رفتم چون او مرا می شناخت،پسر خاله ام محمد بن عبد اللّه نوۀ امام علی بن الحسین-علیهما السّلام-وقتی این را فهمید در راه مرا دید،دستم را گرفت و گفت:فهمیدم که چکار می خواهی بکنی،بگو ببینم به در خانۀ چه کسی برای گشایش مشکلت دل بستی؟ گفتم:«حسن بن زید». گفت:اگر این کار را انجام بدهی،نیازت بر طرف نخواهد شد،بلکه باید به سوی کسی روی کنی که قدرت و توان این کار را دارد و او همان خدائی است که بخشنده ترین بخشندگان است.پس امید و آرزویت به درگاه او باشد،چونمن از پسر عمویم امام جعفر صادق-علیه السّلام-شنیدم و او از پدرش از پدرانش از رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله و سلّم-نقل کرده است که فرمود: «از جمله چیزهائی که خداوند متعال بر یکی از پیامبران وحی فرستاد این بود که فرمود:به عزت و جلالم سوگند!که هر کس به غیر من دل ببندد، امیدش را مبدل به یأس می کنم و بر تنش لباس مذلّت می پوشانم و از فضل و گشایش خود،دورش می سازم».«أ عبدی یأمل فی الشّدائد غیری و الشّدائد بیدی؟!و یرجو سوای و انا الغنیّ الجواد؟!بیدی مفاتیح الابواب و هی المغلّقه و بابی مفتوح لمن دعانی». یعنی:«آیا بندۀ من در شداید و سختیها به دیگران دل بسته است؟در حالی که گرفتاریها همه به دست من است،آیا به دیگران امیدوار است؟در حالی که منم آن بی نیاز بخشنده ای که کلیدهای تمامی درهای بسته در دست اوست،در خانۀ من، برای هر کس که مرا بخواند گشوده است» «آیا نمی دانید که اگر بر کسی حادثه ای وارد شود،غیر از من کسی نمی تواند آن را بردارد،پس چه شده است که او را در حال إعراض از خود می بینم، من بر اساس جود و کرمم چیزهایی به او دادم که حتی از من درخواست هم نکرده بود،با این حال در مشکلاتش به غیر من رجوع نمود و از او طلب کرد و از من روی برگرداند!؟» «من آن خدایی هستم که ابتدا به بخشش نمودم قبل از اینکه از من چیزی بخواهند،اما اگر چیزی خواستند به آنان نمی دهم؟نخیر(این چنین نیست) آیا مگر جود و کرم،مخصوص من نیست؟آیا مگر دنیا و آخرت در دست من نیست؟اگر ساکنین زمین و آسمانهای هفتگانه همگی از من چیزی بخواهند و من تمام خواسته هایشان را برآورده سازم،چیزی حتی به اندازۀ بال یک پشه هم از ملکم کم نخواهد شد،چگونه کم شود ملکی که من قیّم آن هستم؟». «بنا بر این،بدا به حال آن کس که مرا معصیت کرد و مراقبم نبود». به«محمد بن عبد اللّه»گفتم این حدیث را تکرار کن،او سه مرتبه تکرار کرد، آنگاه گفتم:نه،به خدا قسم!از این به بعد،هرگز از کسی حاجتی طلب نمی کنم، مدتی نگذشت که خداوند متعال از خزانۀ غیبی اش به من روزی رسانید.
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 231 )
هنگامی که حوادث روزگار او را دردمند ساخته بود گفت:سخت نیازمند و شدم و در تنگنا افتادم دوستی در این تنگنا نداشتم که و قرضی سنگین بر شانه ام سنگینی می کرد که طلب کار در مطالبه آن اصرار می ورزید.به خاطر آشنایی که با حسن بن زید که آن روز امیر مدینه بود داشتم به طرف خانه اش راه افتادم پسر داییم محمد بن عبد اللّه بن علی بن الحسین مطلب را متوجه شد و بین من و او از قدیم آشنایی بود مرا در راه ملاقات کرد و دستم را گرفت و گفت:حال و روز تو را فهمیدم به نظر تو چه کسی نیاز تو را برطرف می کند گفتم حسن بن زید گفت:بنا بر این نیاز تو برآورده نمی شود و رفتن به در خانه اش کمکی به حال تو نمی کند ولی برو به طرف خانه کسی که قدرت برآورده کردن نیازت را دارد و بخشنده ترین مردم است و آنچه را که از حسن بن زید انتظار داری از او بخواهزیرا من از پسر عمویم جعفر بن محمد شنیدم که از پدرش و او از جدش و او از پدرش حسین بن علی و او از پدرش علی بن ابی طالب علیه السّلام و آن حضرت از پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله) روایت کرد و فرمود:از جمله وحی هایی که خدای تعالی به یکی از پیامبرانش فرمود این بود که قسم به عزت و جلالم!آرزوی هر آرزوکننده به غیر خودم را قطع می کنم به اینکه او را مایوس کنم و او را پیش مردم لباس خواری بپوشانم و از گشایش و فضل خود دورش نمایم.آیا بنده ام غیر مرا در سختیها امید دارد در صورتی که سختیها در دست من است و آیا امید به غیر من دارد در حالی که من بی نیاز و جوادم و کلیدهای درهای بسته شده در دست من است و درم برای دعاکننده ها باز است.آیا نفهمیدید که برای هر کسی حادثه ای اتفاق افتد جز من کسی نمی تواند او را برطرف سازد پس چگونه او را می بینم که امید به دیگران بسته و از من رویگردان شده در صورتی که آنچه را که از من نخواست خود بخود و با جود و کرم خود به او بخشیدم و اکنون از من رویگردان شده است و در سختی اش از غیر من درخواست می کند در صورتی که من خدایی هستم که قبل از درخواست می بخشم آیا از من بخواهند و من نبخشم؟چنین تصوری محال است آیا جود و کرم از من نیست؟آیا دنیا و آخرت در دست من نیست؟اگر اهل هفت آسمان و زمین همه از من بخواهند و همه درخواست هایشان را به ایشان بدهم،از ملک من به اندازه پر پشه ای کم می شود؟چگونه دارایی که من قیّم آن هستم کم شود.پس وای به حال کسی که مرا عصیان کند و نترسد.پس به او گفتم:ای فرزند رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)!حدیث را برای من تکرار نما بخوان!سه بار خواند.پس گفتم به خدا قسم بعد از این هرگز از کسی جز او نخواهم!اندکی نگذشت که خدای تعالی روزی مرا رسانید.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 122 )
ص : 1806
قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ لَهُ اِمْرَأَهٌ وَ أُمَّهَاتُ أَوْلاَدٍ، هَلْ لَهُنَّ قِسْمَهٌ مَعَ اَلمَرْأَهِ؟ فَقَالَ: نَعَمْ ، لَهَا یومین [یَوْمَانِ]، وَ لِأُمِّ اَلْوَلَدِ یَوْمٌ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 255 )
ص : 1807
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْیَهُودِیِّ وَ اَلنَّصْرَانِیِّ یُدْخِلُ یَدَهُ فِی اَلْمَاءِ أَ یُتَوَضَّأُ مِنْهُ فِی اَلصَّلاَهِ قَالَ لاَ إِلاَّ أَنْ یُضْطَرَّ إِلَیْهِ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 170 )
ص : 1808
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ اَلْمُفَسِّرُ اَلْجُرْجَانِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْحُسَیْنِیُّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلنَّاصِرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ اَلرِّضَا عَنْ أَبِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: قِیلَ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ صِفْ لَنَا اَلْمَوْتَ فَقَالَ لِلْمُؤْمِنِ کَأَطْیَبِ رِیحٍ یَشَمُّهُ فَیَنْعُسُ لِطِیبِهِ وَ یَنْقَطِعُ اَلتَّعَبُ وَ اَلْأَلَمُ کُلُّهُ عَنْهُ وَ لِلْکَافِرِ کَلَسْعِ اَلْأَفَاعِی وَ لَدْغِ اَلْعَقَارِبِ أَوْ أَشَدَّ قِیلَ فَإِنَّ قَوْماً یَقُولُونَ إِنَّهُ أَشَدُّ مِنْ نَشْرٍ بِالْمَنَاشِیرِ وَ قَرْضٍ بِالْمَقَارِیضِ وَ رَضْخٍ بِالْأَحْجَارِ وَ تَدْوِیرِ قُطْبِ اَلْأَرْحِیَهِ فِی اَلْأَحْدَاقِ قَالَ فَهُوَ کَذَلِکَ هُوَ عَلَی بَعْضِ اَلْکَافِرِینَ وَ اَلْفَاجِرِینَ أَ لاَ تَرَوْنَ مِنْهُمْ مَنْ یُعَایِنُ تِلْکَ اَلشَّدَائِدَ فَذَاکُمُ اَلَّذِی هُوَ أَشَدُّ مِنْ هَذَا إِلاَّ مِنْ عَذَابِ اَلْآخِرَهِ فَهَذَا أَشَدُّ مِنْ عَذَابِ اَلدُّنْیَا قِیلَ فَمَا بَالُنَا نَرَی کَافِراً یَسْهُلُ عَلَیْهِ اَلنَّزْعُ فَیَنْطَفِی وَ هُوَ یَتَحَدَّثُ وَ یَضْحَکُ وَ یَتَکَلَّمُ وَ فِی اَلْمُؤْمِنِینَ أَیْضاً مَنْ یَکُونُ کَذَلِکَ وَ فِی اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْکَافِرِینَ مَنْ یُقَاسِی عِنْدَ سَکَرَاتِ اَلْمَوْتِ هَذِهِ اَلشَّدَائِدَ فَقَالَ مَا کَانَ مِنْ رَاحَهٍ لِلْمُؤْمِنِ هُنَاکَ فَهُوَ عَاجِلُ ثَوَابِهِ وَ مَا کَانَ مِنْ شَدِیدَهٍ فَتَمْحِیصُهُ مِنْ ذُنُوبِهِ لِیَرِدَ اَلْآخِرَهَ نَقِیّاً نَظِیفاً مُسْتَحِقّاً لِثَوَابِ اَلْأَبَدِ لاَ مَانِعَ لَهُ دُونَهُ وَ مَا کَانَ مِنْ سُهُولَهٍ هُنَاکَ عَلَی اَلْکَافِرِ فَلِیُوَفَّی أَجْرَ حَسَنَاتِهِ فِی اَلدُّنْیَا لِیَرِدَ اَلْآخِرَهَ وَ لَیْسَ لَهُ إِلاَّ مَا یُوجِبُ عَلَیْهِ اَلْعِقَابَ وَ مَا کَانَ مِنْ شِدَّهٍ عَلَی اَلْکَافِرِ هُنَاکَ فَهُوَ اِبْتِدَاءُ عِقَابِ اَللَّهِ لَهُ بَعْدَ نَفَادِ حَسَنَاتِهِ ذَلِکُمْ بِأَنَّ اَللَّهَ عَدْلٌ لاَ یَجُورُ .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 287 )
1-امام هشتم علیه السّلام از پدر بزرگوارش حضرت موسی بن جعفر علیهما السّلام روایت کرده:مردی به امام صادق علیه السّلام عرض کرد صفت مرگ را برایم بیان کن!فرمود:برای مؤمن در هنگام مرگ همانند آن است که خوشبوترین بوها را استشمام کند؛و از بوی خوش آن خواب آلوده و سرمست گردد و هر گونه رنج و دردی از او برطرف شود،ولی برای کافر مانند آنست که به گزش اژدها،و کژدمها یا سخت تر از آنها دچار گردیده باشد!یکی از حاضران عرض کرد:ما شنیده ایم گروهی می گویند:مرگ برای کافر دشوارتر از برش با ارّه،و چیدن با قیچی،و کوبیده شدن با سنگها،و به حرکت آوردن سنگهای آسیاست بر حدقۀ چشمها. فرمود:آری بعضی کافران و تباهکاران،وضعشان چنان است،مگر نمی بینید بعضی از آنها در همین زندگی مانند آن سختی ها به سرشان می آید،پس این شدائدی که در حال مرگ احساس می کنند از آن جهت سخت تر است که شمّه ایست از عذاب آخرت بدین جهت از عذاب دنیا مشکل تر است.شخصی عرضه داشت:سبب چیست کافری را می نگریم که به آسانی جان می دهد،و از دنیا می رود و در حالی که سخن می گوید و می خندد،و حاضران را به سخن گفتن سرگرم می نماید،و همین ماجرای را از بعضی مؤمنان نیز می بینم،و گاهی در میان مؤمنان و کافران هستند اشخاصی که به سختی جان می دهند و لحظات جان دادن را به سختی هر چه تمامتر سپری می سازند.فرمود:آن مؤمنی که به آسانی جان تسلیم می نماید برای آنست که خداوند هر چه سریعتر او را به پاداش آن سرای نائل می گرداند،و آن مؤمنی که سکرات مرگ را به دشواری پشت سر می گذارد، بدان جهت است که جبران گناهانی که در دنیا مرتکب شده بنماید،تا پاک و پاکیزه به آن جهان وارد گردد،و بدون هیچ مانعی مستحقّ پاداش أبدی گردد. و آن کافری که به آسانی جان می دهد،به پاداش کارهای خیری است که در دنیا انجام داده تا آنگاه که از دنیا برود او را پاداشی نباشد و برای وی عملی باقی نماند مگر آنچه موجب عقاب است،و آن کافری که با سختی،سکرات مرگ را می گذارند؛از همان لحظۀ نخست،عذاب و شکنجۀ او شروع می گردد،و چون خدا دادگر است،به هیچ یک از أفراد ستم نمی کند.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 2 , ص 192 )
ص : 1809
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّا أَهْلُ بَیْتٍ أُمِرْنَا أَنْ نُطْعِمَ اَلطَّعَامَ وَ نُؤْوِیَ فِی اَلنَّائِبَهِ وَ نُصَلِّیَ إِذَا نَامَ اَلنَّاسُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 387 )
ص : 1810
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی] ، عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْوَابِشِیِّ عَنْ أَبِی اَلْوَرْدِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ جَمَعَ اَللَّهُ اَلنَّاسَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ عُرَاهً حُفَاهً فَیُوقَفُونَ عَلَی طَرِیقِ اَلْمَحْشَرِ حَتَّی یَعْرَقُوا عَرَقاً شَدِیداً وَ تَشْتَدَّ أَنْفَاسُهُمْ فَیَمْکُثُونَ کَذَلِکَ مَا شَاءَ اَللَّهُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی: فَلا تَسْمَعُ إِلاّ هَمْساً قَالَ ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ مِنْ تِلْقَاءِ اَلْعَرْشِ أَیْنَ اَلنَّبِیُّ اَلْأُمِّیُّ قَالَ فَیَقُولُ اَلنَّاسُ قَدْ أَسْمَعْتَ کُلاًّ فَسَمِّ بِاسْمِهِ قَالَ فَیُنَادِی أَیْنَ نَبِیُّ اَلرَّحْمَهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ فَیَقُومُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَیَتَقَدَّمُ أَمَامَ اَلنَّاسِ کُلِّهِمْ حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَی حَوْضٍ طُولُهُ مَا بَیْنَ أُبُلَّهَ وَ صَنْعَاءَ فَیَقِفُ عَلَیْهِ ثُمَّ یُنَادِی بِصَاحِبِکُمْ فَیَقُومُ أَمَامَ اَلنَّاسِ فَیَقِفُ مَعَهُ ثُمَّ یُؤْذَنُ لِلنَّاسِ فَیَمُرُّونَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَبَیْنَ وَارِدٍ یَوْمَئِذٍ وَ بَیْنَ مَصْرُوفٍ فَإِذَا رَأَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ یُصْرَفُ عَنْهُ مِنْ مُحِبِّینَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ بَکَی وَ قَالَ یَا رَبِّ شِیعَهُ عَلِیٍّ یَا رَبِّ شِیعَهُ عَلِیٍّ قَالَ فَیَبْعَثُ اَللَّهُ عَلَیْهِ مَلَکاً فَیَقُولُ لَهُ مَا یُبْکِیکَ یَا مُحَمَّدُ قَالَ فَیَقُولُ وَ کَیْفَ لاَ أَبْکِی لِأُنَاسٍ مِنْ شِیعَهِ أَخِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ أَرَاهُمْ قَدْ صُرِفُوا تِلْقَاءَ أَصْحَابِ اَلنَّارِ وَ مُنِعُوا مِنْ وُرُودِ حَوْضِی قَالَ فَیَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ یَا مُحَمَّدُ قَدْ وَهَبْتُهُمْ لَکَ وَ صَفَحْتُ لَکَ عَنْ ذُنُوبِهِمْ وَ أَلْحَقْتُهُمْ بِکَ وَ بِمَنْ کَانُوا یَتَوَلَّوْنَ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ وَ جَعَلْتُهُمْ فِی زُمْرَتِکَ وَ أَوْرَدْتُهُمْ حَوْضَکَ وَ قَبِلْتُ شَفَاعَتَکَ فِیهِمْ وَ أَکْرَمْتُکَ بِذَلِکَ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَکَمْ مِنْ بَاکٍ یَوْمَئِذٍ وَ بَاکِیَهٍ یُنَادُونَ یَا مُحَمَّدَاهْ إِذَا رَأَوْا ذَلِکَ قَالَ فَلاَ یَبْقَی أَحَدٌ یَوْمَئِذٍ کَانَ یَتَوَالاَنَا وَ یُحِبُّنَا وَ یَتَبَرَّأُ مِنْ عَدُوِّنَا وَ یُبْغِضُهُمْ إِلاَّ کَانَ فِی حِزْبِنَا وَ مَعَنَا وَ وَرَدَ حَوْضَنَا . فس، [تفسیر القمی] ، عن أبیه عن أبی محبوب : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 98 )
ص : 1811
وَ عَنْهُ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ قَالَ: إِذَا دَخَلْتَ اَلْمَسْجِدَ فَقُلِ اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی وَ اِفْتَحْ لِی أَبْوَابَ رَحْمَتِکَ ، وَ إِذَا خَرَجْتَ فَقُلِ اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی وَ اِفْتَحْ لِی أَبْوَابَ فَضْلِکَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 245 )
ص : 1812
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ نَحْنُ بِالْمَدِینَهِ ، عَنِ اَلتَّهَیُّؤِ لِلْإِحْرَامِ فَقَالَ اِطَّلِ بِالْمَدِینَهِ وَ تَجَهَّزْ بِکُلِّ مَا تُرِیدُ وَ اِغْتَسِلْ وَ إِنْ شِئْتَ اِسْتَمْتَعْتَ بِقَمِیصِکَ حَتَّی تَأْتِیَ مَسْجِدَ اَلشَّجَرَهِ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 324 )
ص : 1813
اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی یَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اَللّهِ قَالَ عَرَّفَهُمْ وَلاَیَهَ عَلِیٍّ وَ أَمَرَهُمْ بِوَلاَیَتِهِ ثُمَّ أَنْکَرُوا بَعْدَ وَفَاتِهِ.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 99 )
ص : 1814
وَ عَنْ عَبْدِ اَلْمُؤْمِنِ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی اَلْکَاظِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ عِنْدَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْجُعْفِیُّ فَتَبَسَّمْتُ فِی وَجْهِهِ فَقَالَ أَ تُحِبُّهُ فَقُلْتُ نَعَمْ وَ مَا أَحْبَبْتُهُ إِلاَّ فِیکُمْ فَقَالَ هُوَ أَخُوکَ اَلْمُؤْمِنُ أَخُو اَلْمُؤْمِنِ لِأَبِیهِ وَ لِأُمِّهِ مَلْعُونٌ مَنِ اِتَّهَمَ أَخَاهُ مَلْعُونٌ مَنْ غَشَّ أَخَاهُ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ لَمْ یَنْصَحْ أَخَاهُ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنِ اِسْتَأْثَرَ عَلَی أَخِیهِ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنِ اِحْتَجَبَ عَنْ أَخِیهِ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنِ اِغْتَابَ أَخَاهُ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 125 )
ص : 1815
8135-22 التهذیب ،1/109/57/3 عنه عن البزنطی عن عاصم عن محمد قال: قلت له متی یکون یدرک الصلاه مع الإمام قال إذا أدرک الإمام و هو فی السجده الأخیره من صلاته فهو مدرک لفضل الصلاه مع الإمام.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1235 )
ص : 1816
قَوْلُهُ تَعَالَی وَ صالِحُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ قَالَتْ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ صَالِحُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ مِثْلَهُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 316 )
ص : 1817
وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُعْجِبُهُ اَلشُّرْبُ فِی اَلْقَدَحِ اَلشَّامِیِّ وَ اَلشُّرْبُ فِی اَلْیَدَیْنِ أَفْضَلُ وَ مَنْ شَرِبَ اَلْمَاءَ فَذَکَرَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ لَعَنَ قَاتِلَهُ کُتِبَ لَهُ مِائَهُ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ حُطَّ عَنْهُ مِائَهُ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ رُفِعَ لَهُ مِائَهُ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ کَأَنَّمَا أَعْتَقَ مِائَهَ أَلْفِ نَسَمَهٍ ثُمَّ قَالَ طَیَّبَ اَللَّهُ تُرْبَتَهُ دَرْسٌ مُلْتَقَطٌ مِنْ طِبِّ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ یُسْتَحَبُّ اَلْحِجَامَهُ فِی اَلرَّأْسِ فَإِنَّ فِیهَا شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ تُکْرَهُ اَلْحِجَامَهُ فِی اَلْأَرْبِعَاءِ وَ اَلسَّبْتِ خَوْفاً مِنَ اَلْوَضَحِ إِلاَّ أَنْ یَتَبَیَّغَ بِهِ اَلدَّمُ أَیْ یُهَیَّجُ فَیَحْتَجِمُ مَتَی شَاءَ وَ یَقْرَأُ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ یَسْتَخِیرُ اَللَّهَ وَ یُصَلِّی عَلَی اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 286 )
رسول خدا از نوشیدن در کاسه شامی خوشش می آمد،نوشیدن با دو دست بهتر است،هر که آب نوشد و یاد حسین علیه السّلام کند و بقاتلش لعن کند صد هزار حسنه دارد و صد هزار گناهش بریزد و صد هزار درجه یابد،گویا 100 هزار بنده آزاد کرده.سپس-ره-گفته:درسی که از طب ائمه علیهم السّلام دریافت شده: حجامت در سر خوبست که درمان هر درد است و در چهارشنبه و شنبه ترس پیسی دارد مگر خونش بجوش آمده که هر گاه خواهد حجامت کند و آیه الکرسی بخواند و خیر از خدا خواهد و صلوات بر پیغمبر و آلش فرستد صلّی اللّه علیه و آله.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 226 )
ص : 1818
وَ شِکَایَهُ اَلْمَظْلُومِ لَیْسَتْ مِنَ اَلْغِیبَهِ لِمَا رُوِیَ فِی اَلْحَدِیثِ أَنَّ اِمْرَأَهً شَکَتْ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ زَوْجَهَا فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ فُلاَناً رَجُلٌ شَحِیحٌ وَ أَقَرَّهَا عَلَی ذَلِکَ وَ سَمِعَ شَکْوَاهَا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 438 )
ص : 1819
شف، [کشف الیقین] ، مِنْ کِتَابِ أَسْمَاءِ مَوْلاَنَا أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَحْمَدُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَعْدَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ بْنِ أَبِی لَیْلَی عَنْ عَاصِمِ بْنِ فَضْلٍ اَلْخَیَّاطِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ اِبْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ: بَلْ یُرِیدُ اَلْإِنْسانُ لِیَفْجُرَ أَمامَهُ دَخَلَ أَبُو بَکْرٍ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُ سَلِّمْ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِإِمْرَهِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ مِنَ اَللَّهِ وَ مِنْ رَسُولِهِ قَالَ مِنَ اَللَّهِ وَ مِنْ رَسُولِهِ ثُمَّ دَخَلَ عُمَرُ قَالَ سَلِّمْ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِإِمْرَهِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ مِنَ اَللَّهِ وَ مِنْ رَسُولِهِ قَالَ مِنَ اَللَّهِ وَ مِنْ رَسُولِهِ فَقَالَ ثُمَّ نَزَلَتْ یُنَبَّؤُا اَلْإِنْسانُ یَوْمَئِذٍ بِما قَدَّمَ وَ أَخَّرَ قَالَ مَا قَدَّمَ مِمَّا أُمِرَ بِهِ وَ مَا أَخَّرَ مِمَّا لَمْ یَفْعَلْهُ لَمَّا أُمِرَ بِهِ مِنَ اَلسَّلاَمِ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِإِمْرَهِ اَلْمُؤْمِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 328 )
ص : 1820
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: فِی رَجُلٍ صَامَ فِی ظِهَارٍ شَعْبَانَ ثُمَّ أَدْرَکَهُ شَهْرُ رَمَضَانَ ، قَالَ یَصُومُ رَمَضَانَ وَ یَسْتَأْنِفُ اَلصَّوْمَ فَإِنْ هُوَ صَامَ فِی اَلظِّهَارِ فَزَادَ فِی اَلنِّصْفِ یَوْماً قَضَی بَقِیَّتَهُ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ : مِثْلَهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 375 )
ص : 1821
207 وَ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: دَفَعَ إِلَیَّ جَبْرَئِیلُ عَنِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی هَذِهِ اَلْمُنَاجَاهَ فِی اَلاِسْتِعَاذَهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ مُلِمَّاتِ نَوَازِلِ اَلْبَلاَءِ وَ أَهْوَالِ [عَظَائِمِ] اَلضَّرَّاءِ فَأَعِذْنِی رَبِّ مِنْ صَرْعَهِ اَلْبَأْسَاءِ وَ اُحْجُبْنِی عَنْ سَطَوَاتِ اَلْبَلاَءِ وَ نَجِّنِی مِنْ مِفَاجِئَاتِ اَلنِّقَمِ وَ اُحْرُسْنِی مِنْ زَوَالِ اَلنِّعَمِ وَ مِنْ زَلَلَ اَلْقَدَمِ وَ اِجْعَلْنِی اَللَّهُمَّ رَبِّ فِی حِمَی عِزِّکَ وَ حِیَاطَهِ حِرْزِکَ مِنْ مُبَاغَتَهِ اَلدَّوَائِرِ وَ مُعَاجَلَهِ اَلْبَوَائِرِ اَللَّهُمَّ رَبِّ وَ أَرْضَ اَلْبَلاَءِ فَاخْسِفْهَا وَ جِبَالَ اَلسُّوءِ فَانْسِفْهَا وَ کُرَبَ اَلدَّهْرِ فَاکْشِفْهَا وَ عَوَائِقَ اَلْأُمُورِ فَاصْرِفْهَا وَ أَوْرِدْنِی حِیَاضَ اَلسَّلاَمَهِ وَ اِحْمِلْنِی عَلَی مَطَایَا اَلْکَرَامَهِ وَ اِصْحَبْنِی إِقَالَهَ اَلْعَثْرَهِ وَ اِشْمَلْنِی سَتْرَ اَلْعَوْرَهِ - وَ جُدْ عَلَیَّ رَبِّ بِآلاَئِکَ وَ کَشْفِ بَلاَئِکَ وَ دَفْعِ ضَرَّائِکَ وَ اِدْفَعْ عَنِّی کَلاَکِلَ عَذَابِکَ وَ اِصْرِفْ عَنِّی أَلِیمَ عِقَابِکَ وَ أَعِذْنِی مِنْ بَوَائِقِ اَلدُّهُورِ وَ أَنْقِذْنِی مِنْ سُوءِ عَوَاقِبِ اَلْأُمُورِ وَ اُحْرُسْنِی مِنْ جَمِیعِ اَلْمَحْذُورِ وَ اِصْدَعْ صَفَاهَ اَلْبَلاَءِ عَنْ أَمْرِی وَ اُشْلُلْ یَدَهُ عَنِّی مَدَی عُمُرِی إِنَّکَ اَلرَّبُّ اَلْمَجِیدُ اَلْمُبْدِئُ اَلْمُعِیدُ اَلْفَعَّالُ لِمَا یُرِیدُ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 82 )
ص : 1822
وَ رُوِیَ: لاَ یَزْنِی اَلزَّانِی حِینَ یَزْنِی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَسُئِلَ عَنْ مَعْنَی ذَلِکَ فَقَالَ یُفَارِقُهُ رُوحُ اَلْإِیمَانِ فِی تِلْکَ اَلْحَالِ فَلاَ یَرْجِعُ إِلَیْهِ حَتَّی یَتُوبَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 330 )
ص : 1823
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ زِیَادٍ اَلْقَنْدِیِّ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ: اَلْقُنُوتُ فِی کُلِّ صَلاَهٍ فِی اَلْفَرِیضَهِ وَ اَلتَّطَوُّعِ.
( الکافی , جلد 3 , صفحه 340 )
15 - محمّد بن مسلم گوید: امام علیه السّلام فرمود:
قنوت در همۀ نمازهای واجب و نمازهای نافله وارد است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 181 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 169 )
ص : 1824
ابن بابویه، فی العلل: قال: حدّثنا محمّد بن علیّ ما جیلویه - رضی اللّه عنه-، قال: حدّثنا محمّد بن یحیی العطار، قال: حدّثنا محمّد بن أحمد بن یحیی بن عمران الأشعری، قال: حدّثنی العبّاس بن معروف، عن محمّد بن سهل البحرانی، عن بعض أصحابنا، عن أبی عبد اللّه - علیه السلام-، قال: ینادی مناد یوم القیامه أین زین العابدین؟ فکأنّی أنظر إلی علی بن الحسین - علیهما السلام-، یخطو بین الصفوف .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 4 , صفحه 241 )
ص : 1825
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ اَلْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا إِسْحَاقُ خَفِ اَللَّهَ کَأَنَّکَ تَرَاهُ وَ إِنْ کُنْتَ لاَ تَرَاهُ فَإِنَّهُ یَرَاکَ وَ إِنْ کُنْتَ تَرَی أَنَّهُ لاَ یَرَاکَ فَقَدْ کَفَرْتَ وَ إِنْ کُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّهُ یَرَاکَ ثُمَّ بَرَزْتَ لَهُ بِالْمَعْصِیَهِ فَقَدْ جَعَلْتَهُ مِنْ أَهْوَنِ اَلنَّاظِرِینَ عَلَیْکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 355 )
2-کافی محمد بن حسن...اسحاق بن عمار گوید حضرت صادق علیه السّلام فرمود: ای اسحاق خف اللّه کأنّک تراه و ان کنت لا تراه فانّه یراک و ان کنت تری انّه لا یراک فقد کفرت و ان کنت تعلم انّه یراک ثمّ برزت له بالمعصیه فقد جعلته من اهون النّاظرین علیک. ای اسحاق از خدا بترس طوری که داری میبینی خدا را که اگر تو او را نمی بینی قطعا او تو را می بیند.اگر خیال کنی که او تو را نمیبیند قطعا کافرشده ای و اگر میدانی و معتقدی که او تو را می بیند و با این حال معصیت او را میکنی پس تو خداوند را بی ارزشترین بینندگان میدانی.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 362 )
ص : 1826
أَخْبَرَنَا اَلشَّیْخُ أَبُو اَلْبَرَکَاتِ عُمَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَهَ اَلْعَلَوِیُّ وَ أَبُو غَالِبٍ سَعِیدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلثَّقَفِیُّ سَنَهَ سِتَّ عَشْرَهَ وَ خَمْسِمِائَهٍ بِالْکُوفَهِ قَالاَ أَخْبَرَنَا اَلشَّرِیفُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلنَّحَّاسِ قِرَاءَهً قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْعَبَّاسِ اَلْبَجَلِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلزُّهْرِیُّ اَلرُّمَّانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ سَعِیدٍ اَلْقَصَّارِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا یُونُسُ أَبُو یَعْقُوبَ اَلْجُعْفِیُّ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ لَنْ یَغْفِرَ إِلاَّ لَنَا وَ إِنَّ شِیعَتَنَا هُمُ اَلْفَائِزُونَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 63 )
ص : 1827
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بَنَاتُ اَلاِبْنَهِ یَرِثْنَ إِذَا لَمْ تَکُنْ بَنَاتٌ کُنَّ مَکَانَ اَلْبَنَاتِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 88 )
3 - عبد الرحمان بن حجاج گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
دختران دختر نیز از پدربزرگ خود ارث می برند و به جای دختران می نشینند در صورتی که دختران جد نباشند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 221 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 135 )
ص : 1828
قال: و قال أبو بصیر، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام: هو قول اللّه - عزّ و جلّ: اَلطَّلاقُ مَرَّتانِ فَإِمْساکٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسانٍ.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 346 )
ص : 1829
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عِمْرَانَ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: یَنْبَغِی تَخْفِیفُ اَلصَّلاَهِ مِنْ أَجْلِ اَلسَّهْوِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 236 )
ص : 1830
14818-2 الکافی ،1/7/49/5 محمد بن یحیی عن غیاث بن إبراهیم عن أبی عبد اللّه عن أبیه عن علی بن الحسین علیهما السّلام : أن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله أجری الخیل و جعل سبقها أواقی من فضه.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 148 )
ص : 1831
قَالَ: وَ أَوْحَی اَللَّهُ إِلَی عِیسَی ، قُلْ لِظَلَمَهِ بَنِی إِسْرَائِیلَ ، لاَ تَدْعُونِی وَ اَلسُّحْتُ تَحْتَ أَقْدَامِکُمْ وَ اَلْأَصْنَامُ فِی بُیُوتِکُمْ فَإِنِّی آلَیْتُ أَنْ أُجِیبَ مَنْ دَعَانِی وَ أَنْ أَجْعَلَ إِجَابَتِی إِیَّاهُمْ لَعْناً لَهُمْ حَتَّی یَتَفَرَّقُوا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 145 )
ص : 1832
عَنْ حَمْزَهَ بْنِ حُمْرَانَ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اُذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسِیتَ ، فَقَالَ: «أَنْ تَسْتَثْنِیَ، ثُمَّ ذَکَرْتَ بَعْدُ، فَاسْتَثْنِ حِینَ تَذْکُرُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 628 )
ص : 1833
وَ کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ أَهْلَ اَلْجَنَّهِ یَنْظُرُونَ إِلَی مَنَازِلِ شِیعَتِنَا کَمَا یَنْظُرُ اَلْإِنْسَانُ إِلَی اَلْکَوَاکِبِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 148 )
ص : 1834
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا صَلَّیْتَ خَلْفَ إِمَامٍ تَأْتَمُّ بِهِ فَلاَ تَقْرَأْ خَلْفَهُ سَمِعْتَ قِرَاءَتَهُ أَمْ لَمْ تَسْمَعْ إِلاَّ أَنْ تَکُونَ صَلاَهً یُجْهَرُ فِیهَا بِالْقِرَاءَهِ وَ لَمْ تَسْمَعْ فَاقْرَأْ. وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ ؛ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ . وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ إِنْ سَمِعَ اَلْهَمْهَمَهَ فَلاَ یَقْرَأْ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 355 )
ص : 1835
وَ مِنْهُ قَالَ وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ کَانَ یَغْتَسِلُ فِی لَیْلَهِ سَبْعَهَ عَشَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 20 )
ص : 1836
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی سَمَّاکٍ عَنْ عَلِیِّ بْنَ شِهَابِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُعْطُونَ ثَلاَثَهٌ اَللَّهُ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ وَ صَاحِبُ اَلْمَالِ وَ اَلَّذِی یَجْرِی عَلَی یَدَیْهِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 134 )
امام ششم فرمود بخشندگان سه اند خدای پروردگار جهانیان، صاحب مالی که بخشش شده و کسی که بخشش بدست او و بوسیله او بمستحق رسیده.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 147 )
146-شهاب بن عبد ربه از پدرش از امام صادق(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود: بخشندگان سه کس هستند:خداوند که پروردگار جهانیان است و صاحب مال و کسی که به وسیلۀ او داده می شود.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 207 )
146-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:بخشندگان سه اند:خدای رب العالمین و صاحب مال و آنکه این مال با دست او بخشیده شده.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 152 )
-امام صادق گفته:«دهندگان سه اند:خدای جهانیان و آنکه از خواستۀ خویش دهد و آنکه در این کار کوشش کند».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 108 )
ص : 1837
فس، [تفسیر القمی ] : وَ کُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِینٍ أَیْ فِی کِتَابٍ مُبِینٍ فَهُوَ مُحْکَمٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 427 )
ص : 1838
إِنَّ اَلنَّفْسَ اَلَّتِی تَطْلُبُ اَلرَّغَائِبَ اَلْفَانِیَهِ لَتَهْلِکُ فِی طَلَبِهَا وَ تَشْقَی فِی مُنْقَلَبِهَا .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 230 )
ص : 1839
تَفْسِیرُ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : قَدْ أَفْلَحَ اَلْمُؤْمِنُونَ `اَلَّذِینَ هُمْ فِی صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ قَالَ غَضُّکَ بَصَرَکَ فِی صَلاَتِکَ وَ إِقْبَالُکَ عَلَیْهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 235 )
ص : 1840
وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ اَلْهَمْدَانِیِّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ جَمِیعاً عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنِ اَلْعِیصِ بْنِ اَلْقَاسِمِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ اُنْظُرُوا لِأَنْفُسِکُمْ فَإِنَّ أَحَقَّ مَنْ نَظَرَ لَهَا أَنْتُمْ لَوْ کَانَ لِأَحَدِکُمْ نَفْسَانِ فَقَدَّمَ إِحْدَاهُمَا وَ جَرَّبَ بِهَا اِسْتَقْبَلَ اَلتَّوْبَهَ بِالْأُخْرَی کَانَ وَ لَکِنَّهَا نَفْسٌ وَاحِدَهٌ إِذَا ذَهَبَتْ فَقَدْ وَ اَللَّهِ ذَهَبَتِ اَلتَّوْبَهُ إِنْ أَتَاکُمْ مِنَّا آتٍ لِیَدْعُوَکُمْ إِلَی اَلرِّضَا مِنَّا فَنَحْنُ نُشْهِدُکُمْ أَنَّا لاَ نَرْضَی إِنَّهُ لاَ یُطِیعُنَا اَلْیَوْمَ وَ هُوَ وَحْدَهُ وَ کَیْفَ یُطِیعُنَا إِذَا اِرْتَفَعَتِ اَلرَّایَاتُ وَ اَلْأَعْلاَمُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 53 )
ص : 1841
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَیُّهَا اَلنَّاسُ عَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ لاَ دِینَ لِمَنْ لاَ صَبْرَ لَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 92 )
امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود.ای مردم بر شما باد بصبر و شکیبائی که هر کس دارای صبر نباشد دین ندارد
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 98 )
ص : 1842
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلصَّبْرُ مِنَ اَلْإِیمَانِ بِمَنْزِلَهِ اَلرَّأْسِ مِنَ اَلْجَسَدِ فَإِذَا ذَهَبَ اَلرَّأْسُ ذَهَبَ اَلْجَسَدُ کَذَلِکَ إِذَا ذَهَبَ اَلصَّبْرُ ذَهَبَ اَلْإِیمَانُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 183 )
و نیز فرمود نسبت صبر به ایمان نسبت سر انسان است به بدن همان طوری که اگر سر از بدن جدا شود بدن لاشه ای بیش نیست،همچنین اگر صفت صبر و استقامت در انسان نباشد ایمان هم ثبات و بقائی ندارد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 183 )
ص : 1843
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «عُرِضَتْ بِی حَاجَهٌ، فَهَجَرْتُ فِیهَا إِلَی اَلْمَسْجِدِ - وَ کَذَلِکَ أَفْعَلُ إِذَا عَرَضَتْ بِیَ اَلْحَاجَهُ - فَبَیْنَا أَنَا أُصَلِّی فِی اَلرَّوْضَهِ إِذَا رَجُلٌ عَلَی رَأْسِی - قَالَ-: فَقُلْتُ: مِمَّنِ اَلرَّجُلُ؟ قَالَ: مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ ». قَالَ: «قُلْتُ: مِمَّنِ اَلرَّجُلُ؟ قَالَ: مِنْ أَسْلَمَ ». قَالَ: «فَقُلْتُ: مِمَّنِ اَلرَّجُلُ؟ قَالَ: مِنَ اَلزَّیْدِیَّهِ ». قَالَ: «قُلْتُ: یَا أَخَا أَسْلَمَ ، مَنْ تَعْرِفُ مِنْهُمْ؟ قَالَ: أَعْرِفُ خَیْرَهُمْ وَ سَیِّدَهُمْ وَ رَشِیدَهُمْ وَ أَفْضَلَهُمْ هَارُونَ بْنَ سَعْدٍ . فَقُلْتُ: یَا أَخَا أَسْلَمَ ، ذَاکَ رَأْسُ اَلْعِجْلِیَّهِ ، أَ مَا سَمِعْتَ اَللَّهَ یَقُولُ: إِنَّ اَلَّذِینَ اِتَّخَذُوا اَلْعِجْلَ سَیَنالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ ذِلَّهٌ فِی اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا وَ إِنَّمَا اَلزَّیْدِیُّ حَقّاً مُحَمَّدُ بْنُ سَالِمٍ بَیَّاعُ اَلْقَصَبِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 590 )
ص : 1844
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَیْسَ فِی اَلصَّلاَهِ عَلَی اَلْمَیِّتِ تَسْلِیمٌ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 477 )
قال رحمه اللّه باب أنّه لا یسلم فی الصلاه علی المیّت محمّد بن یعقوب. اما السند فهو ضعیف بسهل بن زیاد و محمّد بن سنان علی ما تقدّم ثمّ انّ فیه قرینه علی ان ما فی کثیر من الأخبار عن بن سنان عن بن مسکان عن الحلبی یراد به محمّد لا عبد اللّه اما سند الثّانی فهو حسن اما سند الثّالث فهو صحیح اما المتن فی هذه الأخبار ظاهر فی نفی التّسلیم و فی ثالثها دلاله علی اختلاف الصّلاه من حیث التّکبیرات بالنّظر الی المؤمن و الکافر اما سند الرّابع فهو موثق اما المتن فما ذکره الشّیخ من انّه موافق لمذاهب العامّه یشعر بظاهره انّ جمیعهم یقولون به و اکثرهم لا یقولون به لاشتماله علی خمس تکبیرات الاّ ان یقال ان ذلک من حیث اراده التسلیم فقط مع انضمامه الی الخمس و هذا أیضا کما تری و لعلّ مراده من ذلک موافقته لمذاهبهم موافقته لها فی الجمله
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 659 )
محمّد بن یعقوب،عن عدّه من أصحابنا،عن سهل بن زیاد،عن محمّد بن سنان،عن عبد اللّه بن مسکان،عن الحلبی قال:قال أبو عبد اللّه(علیه السّلام):« لیس فی الصلاه علی المیت تسلیم». عنه،عن علی،عن أبیه،عن ابن أبی عمیر،عن حمّاد بن عثمان،عن الحلبی و زراره عن أبی جعفر و أبی عبد اللّه(علیهما السّلام)،قالا:« لیس فی الصلاه علی المیت تسلیم». أحمد بن محمّد،عن إسماعیل بن سعد الأشعری،عن أبی الحسن الرضا(علیه السّلام)،قال:سألته عن الصلاه علی المیت؟ قال:« أمّا المؤمن فخمس تکبیرات و[أمّا]المنافق فأربع،و لا سلام فیها». فأمّا ما رواه الحسین بن سعید،عن الحسن،عن زرعه،عن سماعه قال:سألته عن الصلاه علی المیت؟ قال:« خمس تکبیرات،فإذا فرغت منها سلّمت عن یمینک». فالوجه فی هذه الروایه التقیه؛ لأنّها موافقه لمذاهب العامّه. السند فی الأوّل: ضعیف بسهل بن زیاد و محمّد بن سنان علی ما مضی ،و ربما کان فیه قرینه علی أنّ ما فی کثیر من الأخبار من ابن سنان،عن ابن مسکان،عن الحلبی،یراد به المفسّر هنا. و الثانی: حسن. و الثالث: صحیح. و الرابع: موثق. المتن: فی الثلاثه الأُول: ظاهر فی نفی التسلیم. و الثالث: قدّمنا فیه کلاماً من جهه المؤمن و المنافق یغنی عن الإعاده . و أمّا الرابع: فما ذکره الشیخ من أنّه موافق لمذاهب العامّه یقتضی أنّ جمیعهم قائل بمضمون الخبر،و الحال أنّه اشتمل علی خمس تکبیرات و الأکثر لا یقولون بذلک،و إراده التسلیم فقط مع انضمامه للخمس لا یخفی أنّها غیر تامّه،و لعلّ مراد الشیخ فی موافقه المذاهب فی الجمله.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 7 , ص 415 )
ص : 1845
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : قَوْلُهُ «إِنَّ اَللّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ» فَإِنَّهُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قُلْتُ لَهُ دَخَلَتِ اَلْکَبَائِرُ فِی اَلاِسْتِثْنَاءِ قَالَ: نَعَمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 488 )
ص : 1846
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْمَکْفُوفِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ بَعْضِ فَصَّادِی اَلْعَسْکَرِ مِنَ اَلنَّصَارَی : أَنَّ أَبَا مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَعَثَ إِلَیْهِ یَوْماً فِی وَقْتِ صَلاَهِ اَلظُّهْرِ وَ قَالَ لِیَ اِفْصِدْ هَذَا اَلْعِرْقَ قَالَ وَ نَاوَلَنِی عِرْقاً لَمْ أَفْهَمْهُ مِنَ اَلْعُرُوقِ اَلَّتِی تُفْصَدُ فَقُلْتُ فِی نَفْسِی مَا رَأَیْتُ أَمْراً أَعْجَبَ مِنْ هَذَا یَأْمُرُنِی أَنْ أَفْصِدَ فِی وَقْتِ اَلظُّهْرِ وَ لَیْسَ بِوَقْتِ فَصْدٍ وَ اَلثَّانِیَهُ عِرْقٌ لاَ أَفْهَمُهُ ثُمَّ قَالَ لِیَ اِنْتَظِرْ وَ کُنْ فِی اَلدَّارِ فَلَمَّا أَمْسَی دَعَانِی وَ قَالَ لِی سَرِّحِ اَلدَّمَ فَسَرَّحْتُ ثُمَّ قَالَ لِی أَمْسِکْ فَأَمْسَکْتُ ثُمَّ قَالَ لِی کُنْ فِی اَلدَّارِ فَلَمَّا کَانَ نِصْفُ اَللَّیْلِ أَرْسَلَ إِلَیَّ وَ قَالَ لِی سَرِّحِ اَلدَّمَ قَالَ فَتَعَجَّبْتُ أَکْثَرَ مِنْ عَجَبِیَ اَلْأَوَّلِ وَ کَرِهْتُ أَنْ أَسْأَلَهُ قَالَ فَسَرَّحْتُ فَخَرَجَ دَمٌ أَبْیَضُ کَأَنَّهُ اَلْمِلْحُ قَالَ ثُمَّ قَالَ لِیَ اِحْبِسْ قَالَ فَحَبَسْتُ قَالَ ثُمَّ قَالَ لِی کُنْ فِی اَلدَّارِ فَلَمَّا أَصْبَحْتُ أَمَرَ قَهْرَمَانَهُ أَنْ یُعْطِیَنِی ثَلاَثَهَ دَنَانِیرَ فَأَخَذْتُهَا وَ خَرَجْتُ اَلْحَدِیثَ وَ فِیهِ أَنَّهُ سَأَلَ عُلَمَاءَ اَلطِّبِّ عَنْ ذَلِکَ فَأَخْبَرَهُ بَعْضُهُمْ أَنَّ اَلْمَسِیحَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ فَعَلَ ذَلِکَ مَرَّهً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 107 )
ص : 1847
وَ رُوِیَ: أَنَّ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ لِشَفِیقٍ کَیْفَ أَنْتُمْ فِی بِلاَدِکُمْ فَقَالَ بِخَیْرٍ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنْ أُعْطِینَا شَکَرْنَا وَ إِنْ مُنِعْنَا صَبَرْنَا فَقَالَ لَهُ هَکَذَا کِلاَبُ حِجَازِنَا یَا شَفِیقُ فَقَالَ لَهُ کَیْفَ أَقُولُ قَالَ لَهُ هَلاَّ کُنْتُمْ إِذَا أُعْطِیتُمْ آثَرْتُمْ وَ إِذَا مُنِعْتُمْ شَکَرْتُمْ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 123 )
و روایت شده که امام صادق علیه السّلام به شقیق بلخی فرمود شما در شهرتان چگونه خواهید بود عرضکرد بخیر و سلامت ای پسر رسول خدا اگر کسی بما چیزی بخشد سپاسگزاری کنیم اگر هم منع بخشش کند صبر و شکیبائی را پیشه کنیم حضرت فرمود سگهای حجاز هم همین طور ندای شقیق. شقیق بحضرت عرضکرد پس چه بگوئیم حضرت فرمود چرا چنین نباشید که اگر بشما چیزی دادند شما هم انفاق کنید و گر نه سپاسگزاری نمائید.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 296 )
روایت شده که امام صادق علیه السّلام از شقیق پرسید:در کشورتان چگونه هستید؟ گفت:یا ابن رسول اللّه،به خیر و خوبی می گذرد،اگر نعمت برسد شکرش را می گوییم و اگر نرسد،صبر می کنیم؟ امام علیه السّلام فرمود:سگهای حجاز هم این گونه اند ای شقیق؟(پس چه فرقی با آنها دارید؟) پرسید:پس چه بگویم؟فرمود:بگو هر گاه نعمتی برسد:انفاق می کنیم،و هر گاه نرسد،سپاس می گوییم.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 325 )
و مرویست که حضرت صادق علیه السّلام فرمود بشقیق چگونه هستید شما در شهر خود؟عرضکرد بخیر و خوبی اگر بما عطائی(از خدا) شود شکر میکنیم و اگر منع از عطا شویم صبر میکنیم،فرمود:سگهای حجاز ما هم چنین اند،عرضکرد پس چگونه بگویم؟فرمود اگر بشما عطائی شود انفاق کنید و اگر منع کرده شدید شکر کنید.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 100 )
ص : 1848
کا، [الکافی] ، عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَوْلَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَاصْبِرْ کَما صَبَرَ أُولُوا اَلْعَزْمِ مِنَ اَلرُّسُلِ فَقَالَ نُوحٌ وَ إِبْرَاهِیمُ وَ مُوسَی وَ عِیسَی عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُلْتُ کَیْفَ صَارُوا أُولِی اَلْعَزْمِ قَالَ لِأَنَّ نُوحاً بُعِثَ بِکِتَابٍ وَ شَرِیعَهٍ وَ کُلَّ مَنْ جَاءَ بَعْدَ نُوحٍ أَخَذَ بِکِتَابِ نُوحٍ وَ شَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ حَتَّی جَاءَ إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالصُّحُفِ وَ بِعَزِیمَهِ تَرْکِ کِتَابِ نُوحٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ کُفْراً بِهِ فَکُلُّ نَبِیٍّ جَاءَ بَعْدَ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَخَذَ بِشَرِیعَهِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مِنْهَاجِهِ وَ بِالصُّحُفِ حَتَّی جَاءَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالتَّوْرَاهِ وَ شَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ وَ بِعَزِیمَهِ تَرْکِ اَلصُّحُفِ فَکُلُّ نَبِیٍّ جَاءَ بَعْدَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَخَذَ بِالتَّوْرَاهِ وَ شَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ حَتَّی جَاءَ اَلْمَسِیحُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْإِنْجِیلِ وَ بِعَزِیمَهِ تَرْکِ شَرِیعَهِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مِنْهَاجِهِ فَکُلُّ نَبِیٍّ جَاءَ بَعْدَ اَلْمَسِیحِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَخَذَ بِشَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ حَتَّی جَاءَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَجَاءَ بِالْقُرْآنِ وَ بِشَرِیعَتِهِ وَ مِنْهَاجِهِ فَحَلاَلُهُ حَلاَلٌ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ حَرَامُهُ حَرَامٌ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 353 )
ص : 1849
و فی کتاب الاحتجاج للطّبرسیّ - رحمه اللّه-: روی، عن موسی بن جعفر، عن أبیه، عن آبائه، عن الحسین بن علیّ - علیهم السّلام - قال: إنّ یهودیّا من یهود الشّام و أحبارهم قال لأمیر المؤمنین - علیه السّلام-: فإنّ موسی - علیه السّلام - أعطی المنّ و السّلوی، فهل فعل بمحمّد - صلّی اللّه علیه و آله - نظیر هذا؟ قال له علیّ - علیه السّلام-: لقد کان کذلک، و محمّد اعطی ما هو أفضل من هذا، إنّ اللّه - عزّ و جلّ - أحلّ له الغنائم و لأمّته و لم تحلّ الغنائم لأحد قبله، فهذا أفضل من المنّ و السّلوی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 284 )
ص : 1850
7621-2 الکافی ،1/4/293/3 محمد عن أحمد عن محمد بن خالد و التهذیب ،1/144/172/2 الحسین عن القاسم بن عروه عن عبید بن زراره عن أبیه عن أبی جعفر علیه السّلام قال: إذا فاتتک صلاه فذکرتها فی وقت أخری فإن کنت تعلم أنک إذا صلیت التی فاتتک کنت من الأخری فی وقت فابدأ بالتی فاتتک فإن اللّه تعالی یقول وَ أَقِمِ اَلصَّلاهَ لِذِکْرِی و إن کنت تعلم أنک إذا صلیت التی فاتتک فاتتک التی بعدها فابدأ بالتی أنت فی وقتها فصلها ثم أقم الأخری.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1011 )
ص : 1851
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَکَمِ بْنِ حُکَیْمٍ اَلصَّیْرَفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: أَیُّمَا عَبْدٍ حَجَّ بِهِ مَوَالِیهِ فَقَدْ قَضَی حَجَّهَ اَلْإِسْلاَمِ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 147 )
ص : 1852
فِی اَلْخَرَائِجِ وَ اَلْجَرَائِحِ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی حَمْزَهَ: کُنْتُ مَعَ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِمِنًی ثُمَّ مَضَی إِلَی دَارٍ بِمَکَّهَ فَأَتَیْتُهُ وَ قَدْ صَلَّی اَلْمَغْرِبَ، فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ فَقَالَ: «فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوادِ اَلْمُقَدَّسِ» فَخَلَعْتَ نَعْلِی وَ جَلَسْتُ مَعَهُ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 374 )
ص : 1853
وَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ: وَ حُبُّ أَهْلِ بَیْتِی وَ ذُرِّیَّتِی اِسْتِکْمَالُ اَلدِّینِ وَ تَلاَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ هَذِهِ اَلْآیَهَ: «اَلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ اَلْإِسْلامَ دِیناً» إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 589 )
ص : 1854
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْأَوَّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبَّادٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّا لَنُحِبُّ مِنْ شِیعَتِنَا مَنْ کَانَ عَاقِلاً فَهِماً فَقِیهاً حَلِیماً مُدَارِیاً صَبُوراً صَدُوقاً وَفِیّاً ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَصَّ اَلْأَنْبِیَاءَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ بِمَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ فَمَنْ کَانَتْ فِیهِ فَلْیَحْمَدِ اَللَّهَ عَلَی ذَلِکَ وَ مَنْ لَمْ تَکُنْ فِیهِ فَلْیَتَضَرَّعْ إِلَی اَللَّهِ وَ لْیَسْأَلْهُ إِیَّاهُ- قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا هِیَ قَالَ اَلْوَرَعُ وَ اَلْقُنُوعُ وَ اَلصَّبْرُ - وَ اَلشُّکْرُ وَ اَلْحِلْمُ وَ اَلْحَیَاءُ وَ اَلسَّخَاءُ وَ اَلشَّجَاعَهُ وَ اَلْغَیْرَهُ وَ اَلْبِرُّ وَ صِدْقُ اَلْحَدِیثِ وَ أَدَاءُ اَلْأَمَانَهِ .
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 192 )
22-[عبد اللّه بن]بکیر گوید:امام صادق(علیه السّلام)فرمود:ما از میان شیعیان خود بکسی علاقه مندیم که عاقل،فهمیده،دانا،بردبار، مداراکننده،پر صبر، بسیار راستگو،و با وفا باشد.سپس فرمود:خدا-تبارک و تعالی-پیامبران را به مکارم اخلاق مخصوص گردانید،پس هر که واجد آنهاست باید بر این نعمت خدا را سپاس گوید،و هر کس که فاقد آنهاست باید به پیشگاه خداوند زاری کند و آنها را از خدا درخواست نماید. گوید:عرضکردم:فدایت شوم آنها کدام اند؟فرمود:پرهیزکاری،و اظهار فروتنی و خواری به پیشگاه پروردگار،و صبر،و شکر،و بردباری،و شرم،و سخاوت و شجاعت،و غیرت و نیکوئی کردن،و راستگوئی،و ردّ امانت.
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 212 )
ص : 1855
فس، [تفسیر القمی ] ، أَحْمَدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ مَعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْعَلَوِیِّ عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ یَحْیَی بْنِ مَیْسَرَهَ اَلْخَثْعَمِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: عسق عِدَادُ سِنِی اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَافٌ جَبَلٌ مُحِیطٌ بِالدُّنْیَا مِنْ زُمُرُّدٍ أَخْضَرَ فَخُضْرَهُ اَلسَّمَاءِ مِنْ ذَلِکَ اَلْجَبَلِ وَ عِلْمُ عَلِیٍّ کُلُّهُ فِی عسق .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 376 )
ص : 1856
18 - وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی مَوْعِظَهٍ لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ: اَلسَّهَرُ أَلَذُّ لِلْمَنَامِ، وَ اَلْجُوعُ یَزِیدُ فِی طِیبِ اَلطَّعَامِ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 141 )
ص : 1857
قَدْ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلزَّیْتُ شَجَرَهٌ مُبَارَکَهٌ، فَائْتَدِمُوا مِنْهُ وَ اِدَّهِنُوا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 543 )
ص : 1858
المعانی - عن النّبی صلّی اللّه علیه و آله: «ما بین الستّین إلی السبعین معترک المنایا» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 307 )
ص : 1859
3555-1 الکافی ،1/1/452/2 العده عن أحمد عن علی بن الحکم عن ابن جندب عن سفیان بن السمط قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : إذا أراد اللّه بعبد خیرا فأذنب ذنبا أتبعه بنقمه و یذکره الاستغفار و إذا أراد بعبد شرا فأذنب ذنبا أتبعه بنعمه لینسئه الاستغفار و یتمادی بها و هو قول اللّه تعالی سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُونَ بالنعم عند المعاصی.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 1043 )
ص : 1860
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّی بِغَیْرِ حَنَکٍ فَأَصَابَهُ دَاءٌ لاَ دَوَاءَ لَهُ فَلاَ یَلُومَنَّ إِلاَّ نَفْسَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 215 )
ص : 1861
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَعَانَ مُؤْمِناً مُسَافِراً فِی حَاجَتِهِ نَفَّسَ اَللَّهُ تَعَالَی عَنْهُ ثَلاَثاً وَ سَبْعِینَ کُرْبَهً وَاحِدَهً فِی اَلدُّنْیَا مِنَ اَلْغَمِّ وَ اَلْهَمِّ وَ اِثْنَتَیْنِ وَ سَبْعِینَ کُرْبَهً عِنْدَ کُرْبَتِهِ اَلْعُظْمَی قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَا اَلْکُرْبَهُ اَلْعُظْمَی قَالَ حَیْثُ یَتَشَاغَلُ اَلنَّاسُ بِأَنْفُسِهِمْ حَتَّی إِنَّ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ أَسْأَلُکَ بِخُلَّتِی أَنْ لاَ تُسَلِّمَنِی إِلَیْهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 183 )
ص : 1862
و رووا عن ابن عباس : أنه وهب من الألف أربعین فجحد فأکمل الله لآدم ألف سنه و لداود علیه السلام مائه سنه و رووا مثل ذلک عن جماعه منهم سعید بن جبیر و رووا أنه قال ابن عباس کان عمره تسعمائه و ستا و ثلاثین سنه.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 268 )
ص : 1863
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ یُقْتَلُ اَلْوَالِدُ بِوَلَدِهِ وَ یُقْتَلُ اَلْوَلَدُ بِوَالِدِهِ وَ لاَ یَرِثُ اَلرَّجُلُ اَلرَّجُلَ إِذَا قَتَلَهُ وَ إِنْ کَانَ خَطَأً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 78 )
ص : 1864
وَ قِیلَ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا طَعْمُ اَلْمَاءِ قَالَ طَعْمُ اَلْحَیَاهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 475 )
بامام صادق گفتند مزه آب چیست؟فرمود:مزه زندگی،
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 243 )
ص : 1865
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَسْأَلُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُنْعَتُ لَهُ اَلدَّوَاءُ مِنْ رِیحِ اَلْبَوَاسِیرِ فَیَشْرَبُهُ بِقَدْرِ أُسْکُرُّجَهٍ مِنْ نَبِیذٍ لَیْسَ یُرِیدُ بِهِ اَللَّذَّهَ إِنَّمَا یُرِیدُ بِهِ اَلدَّوَاءَ فَقَالَ لاَ وَ لاَ جُرْعَهً ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَجْعَلْ فِی شَیْءٍ مِمَّا حَرَّمَ دَوَاءً وَ لاَ شِفَاءً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 343 )
ص : 1866
اَلْهِدَایَهُ : فَإِذَا غَرَبَتِ اَلشَّمْسُ فَامْضِ فَإِذَا اِنْتَهَیْتَ إِلَی اَلْکَثِیبِ اَلْأَحْمَرِ عَنْ یَمِینِ اَلطَّرِیقِ فَقُلِ اَللَّهُمَّ اِرْحَمْ مَوْقِفِی وَ زَکِّ عَمَلِی وَ سَلِّمْ لِی دِینِی وَ تَقَبَّلْ مَنَاسِکِی - فَإِذَا أَتَیْتَ مُزْدَلِفَهَ وَ هِیَ جَمْعٌ فَصَلِّ بِهَا اَلْمَغْرِبَ وَ اَلْعَتَمَهَ بِأَذَانٍ وَاحِدٍ وَ إِقَامَتَیْنِ وَ لاَ تُصَلِّهِمَا إِلاَّ بِهَا فَإِنْ ذَهَبَ رُبُعُ اَللَّیْلِ وَ بِتَّ بِمُزْدَلِفَهَ فَإِذَا طَلَعَ اَلْفَجْرُ فَصَلِّ اَلْغَدَاهَ ثُمَّ قِفْ بِهَا بِسَفْحِ اَلْجَبَلِ إِلَی أَنْ تَطْلُعَ اَلشَّمْسُ عَلَی ثَبِیرٍ فَإِنَّ اَلْوَقْفَ بِهَا فَرِیضَهٌ وَ اِحْمَدِ اَللَّهَ وَ هَلِّلْهُ وَ سَبِّحْهُ وَ مَجِّدْهُ وَ کَبِّرْهُ وَ أَثْنِ عَلَیْهِ بِمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ صَلِّ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ اُدْعُ لِنَفْسِکَ مَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ عَلَی ثَبِیرٍ فَإِذَا طَلَعَتِ اَلشَّمْسُ وَ رَأَتِ اَلْإِبِلُ أَخْفَافَهَا فِی اَلْحَرَمِ فَامْضِ حَتَّی تَأْتِیَ وَادِیَ مُحَسِّرٍ فَارْمُلْ فِیهِ قَدْرَ مِائَهِ خُطْوَهٍ فَقُلْ کَمَا قُلْتَ فِی اَلسَّعْیِ بِمَکَّهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 268 )
ص : 1867
یَا هِشَامُ لاَ تَمْنَحُوا اَلْجُهَّالَ اَلْحِکْمَهَ فَتَظْلِمُوهَا وَ لاَ تَمْنَعُوهَا أَهْلَهَا فَتَظْلِمُوهُمْ یَا هِشَامُ کَمَا تَرَکُوا لَکُمُ اَلْحِکْمَهَ فَاتْرُکُوا لَهُمُ اَلدُّنْیَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 140 )
ص : 1868
کنز، [کنز جامع الفوائد] ، و تأویل الآیات الظاهره مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْمَالِکِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْجَمَّالِ قَالَ: حَمَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ مِنَ اَلْمَدِینَهِ إِلَی مَکَّهَ فَلَمَّا بَلَغَ غَدِیرَ خُمٍّ نَظَرَ إِلَیَّ وَ قَالَ هَذَا مَوْضِعُ قَدَمِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حِینَ أَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ وَ کَانَ عَنْ یَمِینِ اَلْفُسْطَاطِ أَرْبَعَهُ نَفَرٍ مِنْ قُرَیْشٍ سَمَّاهُمْ لِی فَلَمَّا نَظَرُوا إِلَیْهِ وَ قَدْ رَفَعَ یَدَهُ حَتَّی بَانَ بَیَاضُ إِبْطَیْهِ قَالُوا اُنْظُرُوا إِلَی عَیْنَیْهِ قَدِ اِنْقَلَبَتَا کَأَنَّهُمَا عَیْنَا مَجْنُونٍ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ اِقْرَأْ وَ إِنْ یَکادُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصارِهِمْ لَمّا سَمِعُوا اَلذِّکْرَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ `وَ ما هُوَ إِلاّ ذِکْرٌ لِلْعالَمِینَ وَ اَلذِّکْرُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أَسْمَعَنِی هَذَا مِنْکَ فَقَالَ لَوْ لاَ أَنَّکَ جَمَّالِی لَمَا حَدَّثْتُکَ بِهَذَا لِأَنَّکَ لاَ تُصَدَّقُ إِذَا رَوَیْتَ عَنِّی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 221 )
ص : 1869
فَإِنَّهُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنِ اِدَّعَی أَنَّهُ إِمَامٌ وَ لَیْسَ بِإِمَامٍ، قُلْتُ: وَ إِنْ کَانَ عَلَوِیّاً فَاطِمِیّاً؟ قَالَ: وَ إِنْ کَانَ عَلَوِیّاً فَاطِمِیّاً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 496 )
ص : 1870
9022-3 الکافی ،1/2/610/2 محمد عن ابن عیسی عن محمد بن خالد و الحسین جمیعا عن النضر عن یحیی بن عمران الحلبی عن عبد الأعلی مولی آل سام عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إن البیت إذا کان فیه المرء المسلم یتلو القرآن یتراءاه أهل السماء کما یتراءی أهل الدنیا الکوکب الدری فی السماء.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1738 )
ص : 1871
مِنَ اَلْمُرُوَّهِ أَنَّکَ إِذَا سُئِلْتَ أَنْ تَتَکَلَّفَ وَ إِذَا سَئَلْتَ أَنْ تُخَفِّفَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 680 )
ص : 1872
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِی اَلْفَضْلِ قَالَ: کُنْتُ مُجَاوِراً بِمَکَّهَ فَسَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ أَیْنَ أُحْرِمُ بِالْحَجِّ فَقَالَ مِنْ حَیْثُ أَحْرَمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلْجِعْرَانَهِ ، أَتَاهُ فِی ذَلِکَ اَلْمَکَانِ فُتُوحٌ فَتْحُ اَلطَّائِفِ وَ فَتْحُ خَیْبَرَ ، وَ اَلْفَتْحُ فَقُلْتُ مَتَی أَخْرُجُ قَالَ إِنْ کُنْتَ صَرُورَهً فَإِذَا مَضَی مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ یَوْمٌ فَإِذَا کُنْتَ قَدْ حَجَجْتَ قَبْلَ ذَلِکَ فَإِذَا مَضَی مِنَ اَلشَّهْرِ خَمْسٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 268 )
ص : 1873
و فی کتاب الاحتجاج للطّبرسیّ - رحمه اللّه-: روی، عن موسی بن جعفر، عن أبیه، عن آبائه، عن الحسین بن علیّ - علیهما السلام - قال: إنّ یهودیّا من یهود الشّام و أحبارهم قال لأمیر المؤمنین - علیه السّلام-: فإنّ هذا داود بکی علی خطیئته حتّی سارت الجبال معه لخوفه. قال له علیّ - علیه السّلام-: لقد کان کذلک. و محمّد - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - أعطی ما هو أفضل من هذا، أنّه کان إذا قام إلی الصّلاه، سمع لصدره و جوفه أزیز کأزیز المرجل علی الأثافی من شده البکاء، و قد أمنه اللّه - عزّ و جلّ - من عقابه. فأراد أن یتخشّع لربّه ببکائه، فیکون إماما لمن اقتدی به. و لقد قام - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - عشر سنین علی أطراف أصابعه، حتّی تورّمت قدماه و اصفرّ وجهه، یقوم اللّیل أجمع حتّی عوتب فی ذلک. فقال اللّه - عزّ و جلّ -: طه، `ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ اَلْقُرْآنَ لِتَشْقی . بل لتسعد به. و لقد کان یبکی حتّی یغشی علیه، فقیل له: یا رسول اللّه، ألیس اللّه - عزّ و جلّ - قد غفر لک ما تقدّم من ذنبک و ما تأخرّ؟ قال: بلی، أفلا أکون عبدا شکورا. و لئن سارت الجبال و سبّحت معه، لقد عمل لمحمد - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - ما هو أفضل من هذا، إذ کنّا معه علی جبل حراء إذ تحرّک الجبل، فقال له: قرّ، فإنّه لیس علیک إلاّ نبیّ أو صدّیق شهید. فقرّ الجبل مجیبا لأمره و منتهیا إلی طاعته. و لقد مررنا معه بجبل، و إذا الدّموع تجری من بعضه. فقال له [النّبیّ:] ما یبکیک، یا جبل؟ فقال: یا رسول اللّه، کان المسیح مرّ بی و هو یخوّف النّاس بنار وقودها النّاس و الحجاره، و أنا أخاف أن أکون من تلک الحجاره. قال له: لا تخف، تلک الحجاره الکبریت. فقرّ الجبل و سکن و هدأ و أجاب لقوله. قال له الیهودی: فهذا داود - علیه السّلام - قد لیّن اللّه - عزّ و جلّ - له الحدید فعمل منه الدّروع. قال له علیّ - علیه السّلام-: لقد کان کذلک. و محمّد - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - [قد] أعطی ما هو أفضل من هذا، [أنّه] لیّن اللّه - عزّ و جلّ - له الصّمّ الصّخور الصّلاب و جعلها غارا. و لقد غارت الصّخره تحت یده ببیت المقدس لیّنه حتّی صارت کهیئه العجین، قد رأینا ذلک و التمسناه تحت رایته.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 468 )
ص : 1874
وَ عَنْ شُرَحْبِیلَ بْنِ سَعِیدٍ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ: لَمَّا کَانَ صَبِیحَهَ اَلْعُرْسِ أَصَابَتْ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ رِعْدَهٌ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ زَوَّجْتُکِ سَیِّداً فِی اَلدُّنْیا وَ إِنَّهُ فِی اَلْآخِرَهِ لَمِنَ اَلصّالِحِینَ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 473 )
ص : 1875
ضا، [فقه الرضا علیه السلام ] ، رُوِیَ عَنِ اَلْعَالِمِ أَنَّهُ قَالَ: لاَ عِتْقَ إِلاَّ لِمُؤْمِنٍ مَنْ أَعْتَقَ رَقَبَهً مُؤْمِنَهً أُنْثَی کَانَتْ أَوْ ذَکَراً أَعْتَقَ اَللَّهُ بِکُلِّ عُضْوٍ مِنْ أَعْضَائِهِ عُضْواً مِنْهُ مِنَ اَلنَّارِ وَ صِفَهُ کِتَابِ اَلْعِتْقِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ هَذَا مِنْ عِتْقِ فُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ أَعْتَقَ فُلاَناً أَوْ فُلاَنَهَ غُلاَمَهُ أَوْ جَارِیَتَهُ لِوَجْهِ اَللّهِ - لاَ یُرِیدُ مِنْهُ جَزاءً وَ لا شُکُوراً عَلَی أَنْ یُقِیمَ اَلصَّلاَهَ وَ یُؤْتِیَ اَلزَّکَاهَ وَ یَحُجَّ اَلْبَیْتَ وَ یَصُومَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ یَتَوَلَّی أَوْلِیَاءَ اَللَّهِ وَ یَتَبَرَّأَ مِنْ أَعْدَاءِ اَللَّهِ وَ لاَ یَکُونُ اَلْعِتْقُ إِلاَّ لِوَجْهِ اَللَّهِ خَالِصَهً وَ لاَ عِتْقَ لِغَیْرِ اَللَّهِ وَ لاَ یَمِینَ فِی اِسْتِکْرَاهٍ وَ لاَ عَلَی سُکْرٍ وَ لاَ عَلَی عَصَبِیَّهٍ وَ لاَ عَلَی مَعْصِیَهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 197 )
ص : 1876
نهج، [نهج البلاغه] ، رَوَی اِبْنُ جَرِیرٍ اَلطَّبَرِیُّ فِی تَارِیخِهِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی لَیْلَی اَلْفَقِیهِ وَ کَانَ مِمَّنْ خَرَجَ لِقِتَالِ اَلْحَجَّاجِ مَعَ اِبْنِ اَلْأَشْعَثِ أَنَّهُ قَالَ فِیمَا کَانَ یَحُضُّ بِهِ اَلنَّاسَ عَلَی اَلْجِهَادِ إِنِّی سَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَفَعَ اَللَّهُ دَرَجَتَهُ فِی اَلصَّالِحِینَ وَ أَثَابَهُ ثَوَابَ اَلشُّهَدَاءِ وَ اَلصِّدِّیقِینَ یَقُولُ یَوْمَ لَقِینَا أَهْلَ اَلشَّامِ : أَیُّهَا اَلْمُؤْمِنُونَ إِنَّهُ مَنْ رَأَی عُدْوَاناً یُعْمَلُ بِهِ وَ مُنْکَراً یُدْعَی إِلَیْهِ فَأَنْکَرَهُ بِقَلْبِهِ فَقَدْ سَلِمَ وَ بَرِئَ وَ مَنْ أَنْکَرَهُ بِلِسَانِهِ فَقَدْ أُجِرَ وَ هُوَ أَفْضَلُ مِنْ صَاحِبِهِ وَ مَنْ أَنْکَرَهُ بِالسَّیْفِ لِتَکُونَ کَلِمَهُ اَللّهِ هِیَ اَلْعُلْیا وَ کَلِمَهُ اَلظَّالِمِینَ اَلسُّفْلَی فَذَلِکَ اَلَّذِی أَصَابَ سَبِیلَ اَلْهُدَی وَ قَامَ عَلَی اَلطَّرِیقِ وَ نَوَّرَ فِی قَلْبِهِ اَلْیَقِینُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 608 )
ص : 1877
ب، [قرب الإسناد] ، اِبْنُ عِیسَی عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ یُولِی مِنْ أَمَتِهِ فَقَالَ لاَ کَیْفَ یُولِی وَ لَیْسَ لَهَا طَلاَقٌ قُلْتُ یُظَاهِرُ مِنْهَا فَقَالَ کَانَ جَعْفَرٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ یَقَعُ عَلَی اَلْحُرَّهِ وَ اَلْأَمَهِ اَلظِّهَارُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 167 )
ص : 1878
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِجَبْرَئِیلَ ، أَیُّ اَلْبِقَاعِ أَحَبُّ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی قَالَ اَلْمَسَاجِدُ وَ أَحَبُّ أَهْلِهَا إِلَی اَللَّهِ أَوَّلُهُمْ دُخُولاً إِلَیْهَا وَ آخِرُهُمْ خُرُوجاً مِنْهَا قَالَ فَأَیُّ اَلْبِقَاعِ أَبْغَضُ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی قَالَ اَلْأَسْوَاقُ وَ أَبْغَضُ أَهْلِهَا إِلَیْهِ أَوَّلُهُمْ دُخُولاً إِلَیْهَا وَ آخِرُهُمْ خُرُوجاً مِنْهَا . وَ رَوَی صَدْرَهُ اَلْکُلَیْنِیُّ کَمَا مَرَّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 469 )
ص : 1879
وَ عَنْهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: وَ مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلْأَحْقَافِ أُعْطِیَ مِنَ اَلْأَجْرِ بِعَدَدِ کُلِّ رَمْلٍ فِی اَلدُّنْیَا عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ مُحِیَ عَنْهُ عَشْرُ سَیِّئَاتٍ وَ رُفِعَ لَهُ عَشْرُ دَرَجَاتٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 348 )
ص : 1880
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَدِدْتُ وَ اَللَّهِ أَنِّی اِفْتَدَیْتُ خَصْلَتَیْنِ فِی اَلشِّیعَهِ لَنَا بِبَعْضِ لَحْمِ سَاعِدِی اَلنَّزَقَ وَ قِلَّهَ اَلْکِتْمَانِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 221 )
علی بن الحسین علیهما السّلام فرمود: بخدا دوست دارم که برای دو خصلت شیعیان ما بقدری از گوشت بازویم فدا دهم: کمی حوصله و کمی راز نگهداری.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 314 )
1-از علی بن الحسین(علیهما السّلام)،فرمود: من دوست دارم برای دو خصلت بد که در شیعۀ ما هست، گوشت استخوان دستم را عوض بدهم تا رفع شوند:کج خلقی و کم سرنگهداری(تنگ حوصله ای و کمی سرپوشی).
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 655 )
1-علی بن الحسین علیه السّلام،فرمود:
من دوست دارم برای دو خصلت بد که در شیعۀ ما هست،گوشت استخوان دستم را عوض بدهم تا رفع شوند:کج خلقی و کم سر نگهداری(تنگ حوصله ای و کم سرپوشی).
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 619 )
: صحیح. لوددت بکسر الدال و فتحها: أی أحببت و یقال : فداه یفدیه فداء و افتدی به و فاداه أعطی شیئا فأنقذه، و کان المعنی وددت أی أهلک و أذهب تینک الخصلتین عن الشیعه، و لو انجر الأمر إلی أن یلزمنی أن أعطی فداء عنها بعض لحم ساعدی، أو یقال: لما کان افتداء الأسر إعطاء شیء لأخذ الأسیر ممن أسره أستعیر هنا لإعطاء الشیعه لحم الساعد لأخذ الخصلتین منهم، أو یکون علی القلب، و المعنی: إنقاذ الشیعه من تینک الخصلتین. و النزق بالفتح: الطیش و الخفه عند الغضب، و المراد بالکتمان : إخفاء أحادیث الأئمه و أسرارهم عن المخالفین عند خوف الضرر علیهم و علی شیعتهم، أو الأعم منه و من کتمان أسرارهم و غوامض أخبارهم عمن لا یحتمله عقله.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 186 )
ص : 1881
وَ رَوَی اَلْحَاکِمُ أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْحَسْکَانِیُّ بِالْأَسَانِیدِ اَلصَّحِیحَهِ عَنْ شَرِیکٍ عَنِ اَلْأَعْمَشِ قَالَ: لَمَّا رَأَوْا مَا لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلزُّلْفَی سِیئَتْ وُجُوهُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 167 )
ص : 1882
ثَرْوَهُ اَلْعِلْمِ تُبْقِی وَ تُنْجِی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 334 )
ص : 1883
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ لاَ شَرِیکَ لَهُ، لَهُ اَلْحَمْدُ کَمَا یَنْبَغِی لِکَرَمِ وَجْهِهِ وَ عِزِّ جَلاَلِهِ، وَ کَمَا هُوَ أَهْلُهُ، یَا قُدُّوسُ یَا نُورُ یَا نُورَ اَلْقُدُّوسِ، یَا سُبُّوحُ یَا مُنْتَهَی اَلتَّسْبِیحِ، یَا رَحْمَانُ یَا فَاعِلَ اَلرَّحْمَهِ، یَا اَللَّهُ یَا عَلِیمُ یَا کَبِیرُ، یَا اَللَّهُ یَا لَطِیفُ یَا جَلِیلُ، یَا سَمِیعُ یَا بَصِیرُ، یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ لَکَ اَلْأَسْمَاءُ اَلْحُسْنَی وَ اَلْأَمْثَالُ اَلْعُلْیَا وَ اَلْکِبْرِیَاءُ وَ اَلْآلاَءُ. أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اِسْمِی فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ فِی اَلسُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ اَلشُّهَدَاءِ، وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَهً، وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِیناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی، وَ إِیمَاناً یُذْهِبُ اَلشَّکَّ عَنِّی، وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی، وَ آتِنا فِی اَلدُّنْیا حَسَنَهً وَ فِی اَلْآخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنا عَذابَ اَلنّارِ اَلْحَرِیقِ، وَ اُرْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ اَلرَّغْبَهَ إِلَیْکَ، وَ اَلْإِنَابَهَ وَ اَلتَّوْبَهَ وَ اَلتَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ .
( المزار الکبیر , جلد 1 , صفحه 617 )
ص : 1884
قُرْبُ اَلْإِسْنَادِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا عِنْدَهُ عَنِ اَلْمُسْکِرِ وَ اَلنَّبِیذِ یُصِیبَانِ اَلثَّوْبَ قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 96 )
ص : 1885
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی کَهْمَسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَ لَمْ نَجْعَلِ اَلْأَرْضَ کِفاتاً. `أَحْیاءً وَ أَمْواتاً ، قَالَ دَفْنُ اَلشَّعْرِ وَ اَلظُّفُرِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 127 )
ص : 1886
أَبُو عَلِیٍّ اَلطَّبْرِسِیُّ، قَالَ: اَلْقُنُوتُ: هُوَ اَلدُّعَاءُ فِی اَلصَّلاَهِ حَالَ اَلْقِیَامِ. وَ هُوَ اَلْمَرْوِیُّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 498 )
ص : 1887
اَلْکَافِی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ جُنُوداً مِنْ رِیَاحٍ یُعَذِّبُ بِهَا مَنْ یَشَاءُ مِمَّنْ عَصَاهُ وَ لِکُلِّ رِیحٍ مِنْهَا مَلَکٌ مُوَکَّلٌ بِهَا فَإِذَا أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ یُعَذِّبَ قَوْماً بِنَوْعٍ مِنَ اَلْعَذَابِ أَوْحَی إِلَی اَلْمَلَکِ اَلْمُوَکَّلِ بِذَلِکَ اَلنَّوْعِ مِنَ اَلرِّیحِ اَلَّتِی یُرِیدُ أَنْ یُعَذِّبَهُمْ بِهَا قَالَ فَیَأْمُرُهَا اَلْمَلَکُ فَتَهِیجُ کَمَا یَهِیجُ اَلْأَسَدُ اَلْمُغْضَبُ قَالَ وَ لِکُلِّ رِیحٍ مِنْهُنَّ اِسْمٌ أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَهُ تَعَالَی فِی عَادٍ إِنّا أَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ وَ قَالَ تَعَالَی اَلرِّیحَ اَلْعَقِیمَ وَ قَالَ رِیحٌ فِیها عَذابٌ أَلِیمٌ وَ قَالَ فَأَصابَها إِعْصارٌ فِیهِ نارٌ فَاحْتَرَقَتْ وَ مَا ذَکَرَ مِنَ اَلرِّیَاحِ اَلَّتِی یُعَذِّبُ اَللَّهُ بِهَا مَنْ عَصَاهُ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 85 )
امام باقر علیه السّلام می فرماید: خداوند لشکریانی از باد دارد که با آنها هرسرکشی را به عذاب گرفتار می سازد؛ و بر هربادی فرشته ای گمارده شده است که هرگاه خداوند بخواهد عذابی فرود آورد بر آن فرشته وحی می فرستد و آن فرشته نیز به فرمان الهی به باد دستور می دهد که همچون شیر غران بوزد. هر بادی نامی دارد همانگونه که دربارۀ باد قوم عاد از «باد صرصر» سخن گفته شده است:
«إِنّا أَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِیحاً صَرْصَراً فِی یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ
؛ما بر آنها باد سخت و سرد را در روزی پیوسته شوم فرستادیم».
همچنین از باد عقیم نیز یاد شده است که
«رِیحٌ فِیها عَذابٌ أَلِیمٌ
؛بادی که عذابی دردناک در آن است».
در آیۀ دیگری از گردبادی سخن گفته است که با آتش همراه است:
«فَأَصابَها إِعْصارٌ فِیهِ نارٌ فَاحْتَرَقَتْ
؛پس ناگهان گردبادی آتشبار به آن بوستان رسد و بسوزاند».
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 162 )
ص : 1888
مَنْ قَصَّرَ عَنْ أَحْکَامِ اَلْحُرِّیَّهِ أُعِیدُ إِلَی اَلرِّقِّ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 450 )
ص : 1889
مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ إِتْیَانِ اَلنِّسَاءِ فِی أَعْجَازِهِنَّ قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ ثُمَّ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ نِساؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ فَأْتُوا حَرْثَکُمْ أَنّی شِئْتُمْ قَالَ حَیْثُ شَاءَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 147 )
ص : 1890
7612-7 الکافی ،1/4/105/3 بهذا الإسناد عن أبان عن إسماعیل الجعفی قال: قلت لأبی جعفر علیه السّلام إن المغیره بن سعید روی عنک أنک قلت له إن الحائض تقضی الصلاه فقال ما له لا وفقه اللّه إن امرأه عمران نذرت ما فی بطنها محررا و المحرر للمسجد یدخله ثم لا یخرج منه أبدا فَلَمّا وَضَعَتْها قالَتْ رَبِّ إِنِّی وَضَعْتُها أُنْثی - وَ لَیْسَ اَلذَّکَرُ کَالْأُنْثی فلما وضعتها أدخلتها المسجد فساهمت علیها الأنبیاء فأصابت القرعه زکریا فکفلها فلم تخرج من المسجد حتی بلغت فلما بلغت ما تبلغ النساء خرجت فهل کانت تقدر علی أن تقضی تلک الأیام التی خرجت و هی علیها أن تکون الدهر فی المسجد.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1007 )
ص : 1891
سلف دعاء صنمی قریش الذی هو دعاء رفیع الشأن عظیم المنزله، رواه عبد اللّه ابن عباس، عن علیّ علیه السلام أنّه کان یقنت به، و قال: إنّ الداعی به کالرامی مع النبیّ (صلّی اللّه علیه و آله) فی بدر و أحد و حنین بألف ألف سهم،.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 631 )
ص : 1892
وَ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «إِذَا قُلْتَ: لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ فَقُلْ: وَ لَکِنِّی أَعْبُدُ اَللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ دِینِی، فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْهَا، فَقُلْ: دِینِیَ اَلْإِسْلاَمُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 779 )
ص : 1893
14277-4 الفقیه ،2150/206/2 و قال علیه السّلام: من دخل الکعبه بسکینه و هو أن یدخلها غیر متکبر و لا متجبر غفر له.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1284 )
ص : 1894
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَللَّقِیطِ فَقَالَ حُرٌّ لاَ یُبَاعُ وَ لاَ یُوهَبُ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 225 )
5 - محمّد بن مسلم گوید: از امام باقر علیه السّلام در مورد شخص پیدا شده پرسیدم.
فرمود: آزاد است؛ نه فروخته می شود و نه به کسی بخشیده می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 518 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 263 )
ص : 1895
وَ رُوِیَ: أَنَّ اَلطُّیُورَ اَلَّتِی أُمِرَ بِأَخْذِهَا اَلطَّاوُسُ وَ اَلنَّسْرُ وَ اَلدِّیکُ وَ اَلْبَطُّ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 265 )
و روایت شده که پرندگانی که او مأمور به گرفتن آنها شد طاوس و کرکس و خروس و اردک بود
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 385 )
و روایت شده است پرنده هائی که دستور گرفتنشان را داشت طاوس بود و کرکس و خروس و مرغابی
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 294 )
و روایت شده که پرنده هایی که فرمان داشت آنها را بستاند:طاوس و کرکس و خروس و اردک بودند.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 212 )
ص : 1896
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ بَشِیرٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ مَعْمَرٍ اَلْعَطَّارِ عَنْ بَشِیرٍ اَلدَّهَّانِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَائِشَهَ وَ حَفْصَهَ فِی مَرَضِهِ اَلَّذِی تُوُفِّیَ اُدْعِیَا لِی خَلِیلِی فَأَرْسَلَتَا إِلَی أَبَوَیْهِمَا فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِمَا أَعْرَضَ عَنْهُمَا ثُمَّ قَالَ اُدْعِیَا لِی خَلِیلِی فَأَرْسَلَتَا إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِ أَکَبَّ عَلَیْهِ یُحَدِّثُهُ فَلَمَّا خَرَجَ لَقِیَاهُ فَقَالاَ لَهُ مَا حَدَّثَکَ خَلِیلُکَ فَقَالَ حَدَّثَنِی خَلِیلِی أَلْفَ بَابٍ فَفَتَحَ لِی کُلُّ بَابٍ أَلْفَ بَابٍ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 304 )
ص : 1897
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شَهْرَآشُوبَ فِی اَلْمَنَاقِبِ، " کَانَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْزَحُ وَ لاَ یَقُولُ إِلاَّ حَقّاً : .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 409 )
ص : 1898
و فی محاسن البرقیّ : عنه، عن أبیه، عن إسماعیل بن إبراهیم، و محمّد بن أبی عمیر، عن عبد اللّه بن بکیر، عن زراره، عن حمران قال: سألت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - عن قوله: أَ وَ لا یَذْکُرُ اَلْإِنْسانُ أَنّا خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَمْ یَکُ شَیْئاً . قال: لم یکن شیئا فی کتاب و لا علم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 255 )
ص : 1899
وَ رُوِیَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْعَقِیقُ حِرْزٌ فِی اَلسَّفَرِ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 134 )
ص : 1900
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ : عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ رِبْعِیٍّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: وَ لَوْ أَنَّهُمْ أَقامُوا اَلتَّوْراهَ وَ اَلْإِنْجِیلَ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ ، قَالَ: «اَلْوَلاَیَهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 333 )
ص : 1901
عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ بِالْوَلاَیَهِ أَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالدَّوْحَاتُ دَوْحَاتِ غَدِیرِ خُمٍّ فَقُمَّتْ ثُمَّ نُودِیَ اَلصَّلاَهَ جَامِعَهً، ثُمَّ قَالَ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ أَ لَسْتُ « أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ » قَالُوا: بَلَی، قَالَ: فَمَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ، رَبِّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ ، ثُمَّ أَمَرَ اَلنَّاسَ بِبَیْعَتِهِ وَ بَایَعَهُ اَلنَّاسُ لاَ یَجِیءُ أَحَدٌ إِلاَّ بَایَعَهُ، وَ لاَ یَتَکَلَّمُ حَتَّی جَاءَ أَبُو بَکْرٍ ، فَقَالَ: یَا بَا بَکْرٍ بَایِعْ عَلِیّاً بِالْوَلاَیَهِ، فَقَالَ: مِنَ اَللَّهِ [أَ] وَ مِنْ رَسُولِهِ فَقَالَ: مِنَ اَللَّهِ وَ مِنْ رَسُولِهِ ثُمَّ جَاءَ عُمَرُ فَقَالَ: بَایِعْ عَلِیّاً بِالْوَلاَیَهِ بِهِ، فَقَالَ: مِنَ اَللَّهِ [أَ] وَ مِنْ رَسُولِهِ فَقَالَ: مِنَ اَللَّهِ وَ مِنْ رَسُولِهِ ، ثُمَّ ثَنَّی عِطْفَیْهِ فَالْتَقَیَا فَقَالَ لِأَبِی بَکْرٍ : لَشَدَّ مَا یَرْفَعُ بِضَبْعَیْ اِبْنِ عَمِّهِ ثُمَّ خَرَجَ هَارِباً مِنَ اَلْعَسْکَرِ، فَمَا لَبِثَ أَنْ رَجَعَ إِلَی اَلنَّبِیِّ عَلَیهِ وَ آلِهِ السَّلامُ فَقَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنِّی خَرَجْتُ مِنَ اَلْعَسْکَرِ لِحَاجَهٍ فَرَأَیْتُ رَجُلاً عَلَیْهِ ثِیَابٌ بِیضٌ لَمْ أَرَ أَحْسَنَ مِنْهُ، وَ اَلرَّجُلُ مِنْ أَحْسَنِ اَلنَّاسِ وَجْهاً وَ أَطْیَبِهِمْ رِیحاً فَقَالَ: لَقَدْ عَقَدَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَقْداً لاَ یَحُلُّهُ إِلاَّ کَافِرٌ، فَقَالَ: یَا عُمَرُ أَ تَدْرِی مَنْ ذَاکَ قَالَ: لاَ، قَالَ: ذَاکَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَاحْذَرْ أَنْ تَکُونَ أَوَّلَ مَنْ تَحُلُّهُ فَتَکْفُرَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَقَدْ حَضَرَ اَلْغَدِیرَ اِثْنَا عَشَرَ أَلْفَ رَجُلٍ یَشْهَدُونَ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ، فَمَا قَدَرَ عَلَی أَخْذِ حَقِّهِ، وَ إِنَّ أَحَدَکُمْ یَکُونُ لَهُ اَلْمَالُ وَ لَهُ شَاهِدَانِ فَیَأْخُذُ حَقَّهُ، « فَإِنَّ حِزْبَ اَللّهِ هُمُ اَلْغالِبُونَ » فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 329 )
ص : 1902
قوله - صلّی اللّه علیه و آله-: «رجعنا من الجهاد الأصغر إلی الجهاد الأکبر».
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 410 )
ص : 1903
حَدُّ اَللِّسَانِ أَمْضَی مِنْ حَدِّ اَلسِّنَانِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 233 )
ص : 1904
أَ مَا رَوَوْا فِی صِحَاحِهِمْ فِی کِتَابِ اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ لِلْحُمَیْدِیِّ مِنْ مُسْنَدِ عَائِشَهَ فِی اَلْحَدِیثِ اَلثَّانِی عَشَرَ مِنَ اَلْمُتَّفَقِ عَلَیْهِ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَحْدَثَ فِی أَمْرِنَا هَذَا مَا لَیْسَ فَهُوَ رَدٌّ وَ فِی اَلْحَدِیثِ اَلْمَذْکُورِ مِنْ حَدِیثِ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ مَنْ عَمِلَ عَمَلاً لَیْسَ عَلَیْهِ أَمْرُنَا فَهُوَ رَدٌّ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 456 )
ص : 1905
وَ رُوِیَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: قَبْرُ أَبِی بِبَغْدَادَ أَمَانٌ لِأَهْلِ اَلْجَانِبَیْنِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 84 )
ص : 1906
وَ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَرْبَعَهِ أَنْفُسٍ قَتَلُوا رَجُلاً مَمْلُوکٍ وَ حُرٍّ وَ حُرَّهٍ وَ مُکَاتَبٍ قَدْ أَدَّی نِصْفَ مُکَاتَبَتِهِ فَقَالَ عَلَیْهِمُ اَلدِّیَهُ عَلَی اَلْحُرِّ رُبُعُ اَلدِّیَهِ وَ عَلَی اَلْحُرَّهِ رُبُعُ اَلدِّیَهِ وَ عَلَی اَلْمَمْلُوکِ أَنْ یُخَیَّرَ مَوْلاَهُ فَإِنْ شَاءَ أَدَّی عَنْهُ وَ إِنْ شَاءَ دَفَعَهُ بِرَقَبَتِهِ - لاَ یَغْرَمُ أَهْلُهُ شَیْئاً وَ اَلْمُکَاتَبُ فِی مَالِهِ نِصْفُ اَلرُّبُعِ وَ عَلَی اَلَّذِی کَاتَبَهُ نِصْفُ اَلرُّبُعِ فَذَلِکَ اَلرُّبُعُ لِأَنَّهُ قَدْ أَعْتَقَ نَفْسَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 397 )
ص : 1907
وَ رَوَی اِبْنُ سَیَابَهَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ یُجِیزُ شَهَادَهَ اَلْأَجِیرِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 531 )
ص : 1908
مَنْ تَحَلَّی بِالْإِنْصَافِ بَلَغَ مَرَاتِبَ اَلْأَشْرَافِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 634 )
ص : 1909
17882-4 الکافی ،1/4/188/5 محمد عن أحمد عن عثمان التهذیب ،1/11/95/7 الحسین عن عثمان عن سماعه قال: سألته عن الحنطه و الشعیر فقال إذا کانا سواء فلا بأس - قال و سألته عن الحنطه و الدقیق فقال إذا کانا سواء فلا بأس. 17883-5 التهذیب،1/13/95/7 الحسین عن القاسم عن علی عن أبی بصیر قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام الحدیث بأدنی تفاوت و زاد و إلا فلا.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 578 )
ص : 1910
و فی جوامع الجامع : حَتّی إِذا أَخَذْنا مُتْرَفِیهِمْ بِالْعَذابِ . و العذاب قتلهم یوم بدر، و الجوع حین دعا علیهم رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فقال: اللّهمّ اشدد وطأتک علی مضر. و اجعلها علیهم سنین کسنین یوسف. فابتلاهم [اللّه] بالقحط، حتّی أکلوا الجیف و الکلاب و العظام المحترقه و القذر و الأولاد.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 198 )
ص : 1911
13586-24 التهذیب ،1/12/391/5 ابن عیسی عن ابن بزیع قال: سألت أبا الحسن الرضا علیه السّلام عن المرأه تدخل مکه متمتعه - فتحیض قبل أن تحل متی تذهب متعتها قال کان جعفر علیه السّلام یقول زوال الشمس من یوم الترویه و کان موسی علیه السّلام یقول - صلاه الصبح من یوم الترویه فقلت جعلت فداک عامه موالیک یدخلون یوم الترویه و یطوفون و یسعون ثم یحرمون بالحج فقال زوال الشمس - فذکرت له روایه عجلان أبی صالح فقال لا إذا زالت الشمس ذهبت المتعه فقلت فهی علی إحرامها أو تجدد إحرامها للحج فقال لا هی علی إحرامها فقلت فعلیها هدی قال لا إلا أن تحب أن تتطوع ثم قال أما نحن فإذا رأینا هلال ذی الحجه قبل أن نحرم فاتتنا المتعه.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 979 )
ص : 1912
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ ، عَمَّنْ حَدَّثَهُ، عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَئِنْ قُتِلْتُمْ فِی سَبِیلِ اَللّهِ أَوْ مُتُّمْ فَقَالَ: «یَا جَابِرُ أَ تَدْرِی مَا سَبِیلُ اَللَّهِ»؟ قُلْتُ: لاَ وَ اَللَّهِ إِلاَّ إِذَا سَمِعْتُ مِنْکَ، فَقَالَ: «اَلْقَتْلُ فِی سَبِیلِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ ذُرِّیَّتِهِ، فَمَنْ قُتِلَ فِی وَلاَیَتِهِ قُتِلَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ، وَ لَیْسَ مِنْ أَحَدٍ یُؤْمِنُ بِهَذِهِ اَلْآیَهِ إِلاَّ وَ لَهُ قَتْلَهٌ وَ مَیْتَهٌ، إِنَّهُ مَنْ قُتِلَ یُنْشَرُ حَتَّی یَمُوتَ، وَ مَنْ مَاتَ یُنْشَرُ حَتَّی یُقْتَلَ» .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 111 )
ص : 1913
وَ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ : تُشَبِّکُ أَصَابِعَکَ فِی أَصَابِعِهِ ثُمَّ تَقُولُ إِنْ کَانَ فُلاَنٌ جَحَدَ حَقّاً أَوْ أَقَرَّ بِبَاطِلٍ فَأَصِبْهُ بِحُسْبَانٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَوْ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِکَ وَ تُلاَعِنُهُ سَبْعِینَ مَرَّهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 350 )
ص : 1914
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلزُّهْرِیِّ عَنْ سَعِیدِ بْنِ اَلْمُسَیَّبِ قَالَ: کَانَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَاقَهٌ یُقَالُ لَهَا اَلْعَضْبَاءُ إِذَا تَسَابَقْنَا سَبَقَتْ فَجَاءَ أَعْرَابِیٌّ عَلَی بَکْرٍ فَسَبَقَهَا فَاغْتَمَّ اَلْمُسْلِمُونَ فَقِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ سُبِقَتِ اَلْعَضْبَاءُ فَقَالَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ لاَ یَرْفَعَ شَیْئاً فِی اَلْأَرْضِ إِلاَّ وَضَعَهُ وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی لاَ یَرْفَعُ شَیْئاً فِی اَلنَّاسِ إِلاَّ وَضَعَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 80 )
ص : 1915
عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی هَذِهِ اَلْآیَهِ: وَ عَلَی اَلْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلاًّ بِسِیماهُمْ . قَالَ: «یَا سَعْدُ ، هُمْ آلُ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ، لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ إِلاَّ مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ، وَ لاَ یَدْخُلُ اَلنَّارَ إِلاَّ مَنْ أَنْکَرَهُمْ وَ أَنْکَرُوهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 554 )
ص : 1916
أَخْبَرَنَا اِبْنُ مَخْلَدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو عُمَرَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَمَّارٍ اَلْعَبْسِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ طَارِقٍ اَلْوَابِشِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ هَاشِمٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ ، عَنْ عَوْنِ بْنِ [عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ] أَبِی رَافِعٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی نَبِیِّ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ هُوَ مَرِیضٌ، فَإِذَا رَأْسُهُ فِی حَجْرِ رَجُلٍ أَحْسَنَ مَا رَأَیْتُ مِنَ اَلْخَلْقِ، وَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) نَائِمٌ، فَلَمَّا دَخَلْتُ عَلَیْهِ قَالَ اَلرَّجُلُ: اُدْنُ إِلَی اِبْنِ عَمِّکَ، فَأَنْتَ أَحَقُّ بِهِ مِنِّی، فَدَنَوْتُ مِنْهُمَا، فَقَامَ اَلرَّجُلُ وَ جَلَسْتُ مَکَانَهُ، وَ وَضَعْتُ رَأْسَ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی حَجْرِی کَمَا کَانَ فِی حَجْرِ اَلرَّجُلِ، فَمَکَثْتُ سَاعَهً ثُمَّ إِنَّ اَلنَّبِیَّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اِسْتَیْقَظَ، فَقَالَ: أَیْنَ اَلرَّجُلُ، اَلَّذِی کَانَ رَأْسِی فِی حَجْرِهِ فَقُلْتُ: لَمَّا دَخَلْتُ عَلَیْکَ دَعَانِی إِلَیْکَ، ثُمَّ قَالَ: اُدْنُ إِلَی اِبْنِ عَمِّکَ، فَأَنْتَ أَحَقُّ بِهِ مِنِّی، ثُمَّ قَامَ فَجَلَسْتُ مَکَانَهُ. فَقَالَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : فَهَلْ تَدْرِی مَنِ اَلرَّجُلُ قُلْتُ: لاَ بِأَبِی وَ أُمِّی. فَقَالَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : ذَاکَ جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، کَانَ یُحَدِّثُنِی حَتَّی خَفَّ عَنِّی وَجَعِی، وَ نِمْتُ وَ رَأْسِی فِی حَجْرِهِ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 385 )
[836]87-عبید اللّه ابو رافع روایت کرده که علی بن ابی طالب علیه السّلام فرمودند:به خدمت پیامبر گرامی صلّی اللّه علیه و اله که بیمار بودند رفتم و دیدم که سرش در دامن مردی است که زیباتر از او در آفریدگان ندیده بودم و پیامبر گرامی صلّی اللّه علیه و اله در خواب بود.چون من وارد شدم،آن مرد گفت:به نزد پسر عمویت بیا که تو از من به او سزاوارتری.من به آن دو نزدیک شدم و آن گاه آن مرد برخاست و من در جایش نشستم و سر پیامبر گرامی صلّی اللّه علیه و اله را در دامنم نهادم،چنان که در دامن آن مرد بود.ساعتی سپری کردم و سپس پیامبر بیدار شد و فرمود:آن مردی که سرم در دامنش بود کجا است؟من گفتم:وقتی من وارد شدم مرا به سوی شما خواند و گفت:به نزد پسر عمویت بیا که تو از من به او سزاوارتری.سپس برخاست و من در جایش نشستم.پیامبر گرامی صلّی اللّه علیه و اله فرمود:آیا می دانی آن مرد چه کسی بود؟من گفتم:نه،پدر و مادرم به فدایت،پیامبر صلّی اللّه علیه و اله فرمود: او جبرئیل بود که با من سخن می گفت تا دردم کاهش یافت و خوابیدم درحالی که سرم بر دامنش بود.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 863 )
ص : 1917
کا، [الکافی] ، عَنِ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْخَشَّابِ عَنِ اِبْنِ بَقَّاحٍ عَنْ مُعَاذِ بْنِ ثَابِتٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیْعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ إِنَّ هَذَا اَلدِّینَ مَتِینٌ فَأَوْغِلْ فِیهِ بِرِفْقٍ وَ لاَ تُبَغِّضْ إِلَی نَفْسِکَ عِبَادَهَ رَبِّکَ إِنَّ اَلْمُنْبَتَّ یَعْنِی اَلْمُفْرِطَ لاَ ظَهْراً أَبْقَی وَ لاَ أَرْضاً قَطَعَ فَاعْمَلْ عَمَلَ مَنْ یَرْجُو أَنْ یَمُوتَ هَرِماً وَ اِحْذَرْ حَذَرَ مَنْ یَتَخَوَّفُ أَنْ یَمُوتَ غَداً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 213 )
8-کافی.از حمید بن زیاد...از عمرو بن جمیع از حضرت صادق علیه السّلام که رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمود. یا علی ان هذا الدین متین فاوغل فیه برفق و لا تبغض الی نفسک عباده ربک ان المنبت یعنی المفرط لا ظهرا ابقی و لا ارضا قطع فاعمل عمل من یرجوا ان یموت هرما و احذر حذر من یتخوف ان یموت غدا ای علی این دین استوار و محکم است پس روش و حرکت دینی تو باید با حوصله و مدارا باشد و عبادت خدا را در نظر خودت مبغوض و ناپسند نکن چون کسی که افراط و تندروی داشته پشت و کمر مرکب را زخمی و رنجور کرده و در عین حال مسافتی را هم طی نکرده تو مانند کسی عمل کن که امید بقاء و عمر زیادی را داشته باشد و ترس و خوف تو مانند کسی باشد که میترسد فردا بمیرد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 224 )
ص : 1918
سَبَبُ صَلاَحِ اَلنَّفْسِ اَلْعُزُوفُ عَنِ اَلدُّنْیَا .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 396 )
ص : 1919
وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ وَ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِلْحَکَمِ بْنِ عُتَیْبَهَ مَا حَدُّ رَمْیِ اَلْجِمَارِ ، فَقَالَ اَلْحَکَمُ عِنْدَ زَوَالِ اَلشَّمْسِ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا حَکَمُ أَ رَأَیْتَ لَوْ أَنَّهُمَا کَانَا اِثْنَیْنِ فَقَالَ أَحَدُهُمَا لِصَاحِبِهِ اِحْفَظْ عَلَیْنَا مَتَاعَنَا حَتَّی أَرْجِعَ أَ کَانَ یَفُوتُهُ اَلرَّمْیُ هُوَ وَ اَللَّهِ مَا بَیْنَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ إِلَی غُرُوبِهَا . مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 69 )
ص : 1920
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْخَمْرُ مِنْ خَمْسَهٍ اَلْعَصِیرُ مِنَ اَلْکَرْمِ وَ اَلنَّقِیعُ مِنَ اَلزَّبِیبِ وَ اَلْبِتْعُ مِنَ اَلْعَسَلِ وَ اَلْمِزْرُ مِنَ اَلشَّعِیرِ وَ اَلنَّبِیذُ مِنَ اَلتَّمْرِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 392 )
1 - عبد الرحمان بن حجّاج گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
شراب از پنج چیز به دست می آید: عصیر از انگور، نقیع از مویز، بتع از عسل، مزر از جو و نبیذ از خرما.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 279 )
: حسن کالصحیح علی الظاهر، إذ الظاهر الحجاج مکان الحجال کما فی بعض النسخ. و قال الفیروزآبادی : البتع بکسر الباء و سکون التاء شراب یتخذ من العسل بالیمن، و قال : المرز بالکسر نبیذ یتخذ من الذره، و قیل: من الشعیر أو الحنطه.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 246 )
ص : 1921
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اِتَّقُوا شِرَارَ اَلنِّسَاءِ، وَ کُونُوا مِنْ خِیَارِهِنَّ عَلَی حَذَرٍ، وَ لاَ تُطِیعُوهُنَّ فِی اَلْمَعْرُوفِ حَتَّی لاَ یَطْمَعْنَ فِی اَلْمُنْکَرِ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 53 )
ص : 1922
اَلْحِرْصُ وَ اَلشَّرَهُ یُکْسِبَانِ اَلشَّقَاءَ وَ اَلذِّلَّهَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 815 )
ص : 1923
وَ عَلِیِّ قَالَ: لَوْ کُشِفَ اَلْغِطَاءُ مَا اِزْدَدْتُ یَقِیناً.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 230 )
ص : 1924
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیٍّ اَلْحَنَّاطِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا ثَوَابُ مَنْ أَخَذَ مِنْ شَارِبِهِ وَ قَلَّمَ أَظْفَارَهُ فِی کُلِّ جُمُعَهٍ ، قَالَ لاَ یَزَالُ مُطَهَّراً إِلَی اَلْجُمُعَهِ اَلْأُخْرَی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 358 )
ص : 1925
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، " وَ بَلَغَنَا أَنَّهُ یَعْنِی عُمَرَ اِرْتَفَعَ إِلَیْهِ نَفَرٌ فِی اِمْرَأَهٍ تَرَکَتْ أُمَّهَا وَ زَوْجَهَا وَ إِخْوَتَهَا لِأَبِیهَا وَ أُمَّهَا وَ إِخْوَتَهَا لِأُمِّهَا فَقَالَ عُمَرُ لِلْأُمِّ اَلسُّدُسُ سَهْمٌ وَ لِلزَّوْجِ اَلنِّصْفُ ثَلاَثَهُ أَسْهُمٍ فَذَهَبَتْ أَرْبَعَهٌ مِنْ سِتَّهٍ وَ بَقِیَ سَهْمَانِ وَ هُوَ اَلثُّلُثُ فَقَالَ هَذَا اَلثُّلُثُ لِلْإِخْوَهِ مِنَ اَلْأُمِّ لِأَنَّ لَهُمْ فِی اَلْقُرْآنِ فَرِیضَهً وَ قَالَ لِلْإِخْوَهِ لِلْأَبِ وَ اَلْأُمِّ لاَ أَرَی لَکُمْ شَیْئاً فَقَالُوا یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ کَأَنَّ قَرَابَهَ أَبِینَا زَادَتْنَا سُوءاً فَهَبْ أَنَّ أَبَانَا کَانَ حِمَاراً أَ لَسْنَا فِی قَرَابَهِ اَلْأُمِّ سَوَاءً قَالَ قَدْ رُزِقْتُمْ فَأَشْرَکَ بَیْنَهُمْ فَسُمِّیَتْ هَذِهِ اَلْفَرِیضَهُ اَلْمُشْتَرَکَهَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 187 )
ص : 1926
5646-15 التهذیب ،1/15/164/3 الحسین عن صفوان و فضاله عن العلاء عن محمد عن أحدهما علیهما السّلام : فی الرجل یقدم من الغیبه فیدخل علیه وقت الصلاه فقال إن کان لا یخاف أن یخرج الوقت - فلیدخل فلیتم و إن کان یخاف أن یخرج الوقت قبل أن یدخل فلیصل و لیقصر.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 146 )
ص : 1927
عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: مَرِضْتُ مَرَضاً شَدِیداً حَتَّی یَئِسُوا مِنِّی فَدَخَلَ عَلَیَّ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَرَأَی جَزَعَ أُمِّی عَلَیَّ فَقَالَ تَوَضَّئِی وَ صَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ قُولِی فِی سُجُودِکِ اَللَّهُمَّ أَنْتَ وَهَبْتَهُ لِی وَ لَمْ یَکُ شَیْئاً فَهَبْهُ لِی هِبَهً جَدِیدَهً فَفَعَلَتْ فَأَصْبَحَتْ وَ قَدْ صَنَعَتْ هَرِیسَهً فَأَکَلْتُ مِنْهَا مَعَ اَلْقَوْمِ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 395 )
اسماعیل بن عبد الله گوید:سخت بیمار شدم که از شفاء من ناامید شدند امام ششم(علیه السّلام)بدیدنم آمد و ناله های مادرم را مشاهده کرده و باو فرمود: وضوء بگیر و دو رکعت نماز بگزار و در سجده بگو:(خداوندا تو این فرزند را بمن بخشیدی و قبلا وجود نداشت پس دوباره آن را بمن ببخشای)مادرم نماز را خواند و من صبح سالم برخاستم و با مردم هلیم خوردم.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 285 )
اسماعیل بن عبد اللّه بن محمد بن علی بن الحسین می گوید:زمانی سخت بیمار شدم تا اینکه از من ناامید شدند،امام صادق علیه السّلام نزد من آمد و بی تابی مادرم را دید و به او فرمود:وضو بگیر و دو رکعت نماز بگزار و در سجدۀ خود بگو:«خداوندا تو این بچه را که زمانی وجود نداشت به من بخشیدی، پس دوباره نیز آن را به من ببخش».مادرم این کار را کرد و صبح که شد،سالم برخاستم و از حلیمی که مادرم درست کرده بود با بقیه خوردم.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 852 )
ص : 1928
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اَلْمُفِیدُ عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْقَمَّاطِ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ یَکْمُلُ إِیمَانُ اَلْعَبْدِ حَتَّی یَکُونَ فِیهِ أَرْبَعُ خِصَالٍ یُحْسِنُ خُلُقَهُ وَ یَسْتَخِفُّ نَفْسَهُ وَ یُمْسِکُ اَلْفَضْلَ مِنْ قَوْلِهِ وَ یُخْرِجُ اَلْفَضْلَ مِنْ مَالِهِ . سن، [المحاسن] ، أبی عن أبی سعید القماط : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 379 )
ص : 1929
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ إِذَا صَلَّی اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ أَمَرَ بِوَضُوئِهِ وَ سِوَاکِهِ فَوُضِعَ عِنْدَ رَأْسِهِ مُخَمَّراً فَیَرْقُدُ مَا شَاءَ اَللَّهُ ثُمَّ یَقُومُ فَیَسْتَاکُ وَ یَتَوَضَّأُ وَ یُصَلِّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ ثُمَّ یَرْقُدُ ثُمَّ یَقُومُ فَیَسْتَاکُ وَ یَتَوَضَّأُ وَ یُصَلِّی ثُمَّ قَالَ لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اَللّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ ، وَ قَالَ فِی آخِرِ اَلْحَدِیثِ إِنَّهُ کَانَ یَسْتَاکُ فِی کُلِّ مَرَّهٍ قَامَ مِنْ نَوْمِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 20 )
ص : 1930
نهج، [نهج البلاغه] ، وَ مِنْ کِتَابٍ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی کُمَیْلِ بْنِ زِیَادٍ اَلنَّخَعِیِّ وَ هُوَ عَامِلُهُ عَلَی هِیتَ یُنْکِرُ عَلَیْهِ تَرْکَهُ دَفْعَ مَنْ یَجْتَازُ بِهِ مِنْ جَیْشِ اَلْعَدُوِّ طَالِباً لِلْغَارَهِ: أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ تَضْیِیعَ اَلْمَرْءِ مَا وَلِیَ وَ تَکَلُّفَهُ مَا کُفِیَ لَعَجْزٌ حَاضِرٌ وَ رَأْیٌ مثبر [مُتَبَّرٌ] وَ إِنَّ تَعَاطِیَکَ اَلْغَارَهَ عَلَی أَهْلِ قِرْقِیسِیَاءَ وَ تَعْطِیلَکَ مَسَالِحَکَ اَلَّتِی وَلَّیْنَاکَ لَیْسَ لَهَا مَنْ یَمْنَعُهَا وَ لاَ یَرُدُّ اَلْجَیْشَ عَنْهَا لَرَأْیٌ شَعَاعٌ فَقَدْ صِرْتَ جِسْراً لِمَنْ أَرَادَ اَلْغَارَهَ مِنْ أَعْدَائِکَ عَلَی أَوْلِیَائِکَ غَیْرَ شَدِیدِ اَلْمَنْکِبِ وَ لاَ مَهِیبِ اَلْجَانِبِ وَ لاَ سَادٍّ ثُغْرَهً وَ لاَ کَاسِرٍ لِعَدُوٍّ شَوْکَهً وَ لاَ مُغْنٍ عَنْ أَهْلِ مِصْرِهِ وَ لاَ مُجْزٍ عَنْ أَمِیرِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 522 )
ص : 1931
وَ قَوْلُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِیَّاکُمْ وَ اَلْقِیَاسَ فِی اَلْأَحْکَامِ فَإِنَّهُ أَوَّلُ مَنْ قَاسَ إِبْلِیسُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 312 )
ص : 1932
نهج، [نهج البلاغه] ، وَ مِنْ خُطْبَهٍ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: قَدْ طَلَعَ طَالِعٌ وَ لَمَعَ لاَمِعٌ وَ لاَحَ لاَئِحٌ وَ اِعْتَدَلَ مَائِلٌ وَ اِسْتَبْدَلَ اَللَّهُ بِقَوْمٍ قَوْماً وَ بِیَوْمٍ یَوْماً وَ اِنْتَظَرْنَا اَلْغِیَرَ اِنْتِظَارَ اَلْمُجْدِبِ اَلْمَطَرَ وَ إِنَّمَا اَلْأَئِمَّهُ قُوَّامُ اَللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ عُرَفَاؤُهُ عَلَی عِبَادِهِ وَ لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ إِلاَّ مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ وَ لاَ یَدْخُلُ اَلنَّارَ إِلاَّ مَنْ أَنْکَرَهُمْ وَ أَنْکَرُوهُ وَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی خَصَّکُمْ بِالْإِسْلاَمِ وَ اِسْتَخْلَصَکُمْ لَهُ وَ ذَلِکَ لِأَنَّهُ اِسْمُ سَلاَمَهٍ وَ جِمَاعُ کَرَامَهٍ اِصْطَفَی اَللَّهُ تَعَالَی مَنْهَجَهُ وَ بَیَّنَ حُجَجَهُ مِنْ ظَاهِرِ عِلْمٍ وَ بَاطِنِ حُکْمٍ لاَ تَفْنَی غَرَائِبُهُ وَ لاَ تَنْقَضِی عَجَائِبُهُ فِیهِ مَرَابِیعُ اَلنِّعَمِ وَ مَصَابِیحُ اَلظُّلَمِ لاَ تُفْتَحُ اَلْخَیْرَاتُ إِلاَّ بِمَفَاتِیحِهِ وَ لاَ تُکْشَفُ اَلظُّلُمَاتُ إِلاَّ بِمَصَابِیحِهِ قَدْ أَحْمَی حِمَاهُ وَ أَرْعَی مَرْعَاهُ فِیهِ شِفَاءُ اَلْمُشْتَفِی وَ کِفَایَهُ اَلْمُکْتَفِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 39 )
ص : 1933
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ ضَلَّ مِنْکُمْ فِی سَفَرٍ أَوْ خَافَ عَلَی نَفْسِهِ فَلْیُنَادِ یَا صَالِحُ أَغِثْنِی فَإِنَّ فِی إِخْوَانِکُمْ مِنَ اَلْجِنِّ جِنِّیّاً یُسَمَّی صَالِحاً یَسِیحُ فِی اَلْبِلاَدِ لِمَکَانِکُمْ مُحْتَسِباً نَفْسَهُ لَکُمْ فَإِذَا سَمِعَ اَلصَّوْتَ أَجَابَ وَ أَرْشَدَ اَلضَّالَّ مِنْکُمْ وَ حَبَسَ عَلَیْهِ دَابَّتَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 243 )
و فرمود:چون یکی از شما در سفر گم شود یا بر خود ترسد فریاد کشد:ای صالح بدادم برس که در برادران پری شما صالح نامی است که در بلاد بگردد برای شما خود را وقف شما کرده و چون آواز را بشنود پاسخ دهد و گمشده را راه نماید و پاکش او را برایش نگهدارد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 153 )
ص : 1934
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَهٍ وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ فَقَالَ اَلْبِئْرُ اَلْمُعَطَّلَهُ اَلْإِمَامُ اَلصَّامِتُ وَ اَلْقَصْرُ اَلْمَشِیدُ اَلْإِمَامُ اَلنَّاطِقُ.
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 417 )
10-امام ششم در تفسیر گفتۀ خدای عز و جل(در سورۀ حج آیه 45)بئر بیکار و قصر سخت بنیاد فرمود بئر معطله امام صامت است و قصر سخت بنیاد امام ناطق است
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 89 )
ابو بصیر گوید:امام صادق علیه السّلام در تفسیر این آیه«
وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَهٍ وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ
»فرمود:مقصود از«
بِئْرٍ مُعَطَّلَهٍ»
»امام خاموش و مقصود از«
قَصْرٍ مَشِیدٍ»
» امام ناطق است.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 131 )
ص : 1935
وَ رُوِیَ بِسَنَدٍ صَحِیحٍ عَنِ اَلْإِمَامِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَنَّ مَنْ أَرَادَ اَلْإِتْیَانَ بِعَمَلِ خَیْرٍ کَالتَّصَدُّقِ وَ اَلصِّیَامِ وَ أَمْثَالِهِمَا فَلْیَأْتِ بِهِ فِی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ، لِأَنَّ ثَوَابَ اَلْأَعْمَالِ یَتَضَاعَفُ فِی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 289 )
و به سند صحیح از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که کسی که ارادۀ عمل خیری داشته باشد،مانند تصدّق کردن و روزه داشتن و مثل این ها،باید که در روز جمعه به عمل آورد،زیرا که ثواب عمل در روز جمعه مضاعف است.
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 615 )
ص : 1936
وَ کَتَبَ بَعْضُهُمْ إِلَی رَجُلٍ ظَهَرَتْ لَهُ رِئَاسَهٌ مِنْ جِهَهِ اَلْعِلْمِ: أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ أَصَبْتَ بِمَا ظَهَرَ مِنْ عِلْمِکَ عِنْدَ اَلنَّاسِ مَنْزِلَهً وَ شَرَفاً فَالْتَمِسِ اَلْآنَ بِمَا بَطَنَ مِنْ عِلْمِکَ عِنْدَ اَللَّهِ رِفْعَهً وَ زُلْفَی وَ اِعْلَمْ أَنَّ إِحْدَی اَلْمَنْزِلَتَیْنِ أَوْلَی بِکَ مِنَ اَلْأُخْرَی غَداً .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 246 )
ص : 1937
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، قَالَ: نَزَلَتْ فِی غَزَاهِ اَلْمُرَیْسِیعِ ، وَ هِیَ غَزَاهُ بَنِی اَلْمُصْطَلَقِ فِی سَنَهِ خَمْسٍ مِنَ اَلْهِجْرَهِ، وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) خَرَجَ إِلَیْهَا، فَلَمَّا رَجَعَ مِنْهَا نَزَلَ عَلَی بِئْرٍ، وَ کَانَ اَلْمَاءُ قَلِیلاً فِیهَا، وَ کَانَ أَنَسُ بْنُ سَیَّارٍ حَلِیفَ اَلْأَنْصَارِ، وَ کَانَ جَهْجَاهُ بْنُ سَعِیدٍ اَلْغِفَارِیُّ أَجِیراً لِعُمَرَ بْنِ اَلْخَطَّابِ، فَاجْتَمَعُوا عَلَی اَلْبِئْرِ، فَتَعَلَّقَ دَلْوُ [اِبْنِ] سَیَّارٍ بِدَلْوِ جَهْجَاهٍ، فَقَالَ [اِبْنُ] سَیَّارٍ: دَلْوِی وَ قَالَ: جَهْجَاهٌ دَلْوِی، فَضَرَبَ جَهْجَاهٌ یَدَهُ عَلَی وَجْهِ [اِبْنِ] سَیَّارٍ، فَسَالَ مِنْهُ اَلدَّمُ، فَنَادَی [اِبْنُ] سَیَّارٍ بِالْخَزْرَجِ، وَ نَادَی جَهْجَاهٌ بِقُرَیْشٍ، وَ أَخَذَ اَلنَّاسُ اَلسِّلاَحَ، وَ کَادَ أَنْ تَقَعَ اَلْفِتْنَهُ، فَسَمِعَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أُبَیٍّ اَلنِّدَاءَ، فَقَالَ: مَا هَذَا؟ فَأَخْبَرُوهُ بِالْخَبَرِ، فَغَضِبَ غَضَباً شَدِیداً، ثُمَّ قَالَ: قَدْ کُنْتُ کَارِهاً لِهَذَا اَلْمَسِیرِ، إِنِّی لَأَذَلُّ اَلْعَرَبِ، مَا ظَنَنْتُ أَنِّی أَبْقَی إِلَی أَنْ أَسْمَعَ مِثْلَ هَذَا فَلاَ یَکُونَ عِنْدِی تَغْیِیرٌ . ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی أَصْحَابِهِ، فَقَالَ: هَذَا عَمَلُکُمْ، أَنْزَلْتُمُوهُمْ مَنَازِلَکُمْ، وَ وَاسَیْتُمُوهُمْ بِأَمْوَالِکُمْ، وَ وَقَیْتُمُوهُمْ بِأَنْفُسِکُمْ، وَ أَبْرَزْتُمْ نُحُورَکُمْ إِلَی اَلْقَتْلِ، فَأُرْمِلَ نِسَاؤُکُمْ وَ أُیْتِمَ صِبْیَانُکُمْ، وَ لَوْ أَخْرَجْتُمُوهُمْ لَکَانُوا عِیَالاً عَلَی غَیْرِکُمْ، ثُمَّ قَالَ: لَئِنْ رَجَعْنَا إِلَی اَلْمَدِینَهِ لَیُخْرِجَنَّ اَلْأَعَزُّ مِنْهَا اَلْأَذَلَّ، وَ کَانَ فِی اَلْقَوْمِ زَیْدُ بْنُ أَرْقَمَ، وَ کَانَ غُلاَماً قَدْ رَاهَقَ، وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی ظِلِّ شَجَرَهٍ، فِی وَقْتِ اَلْهَاجِرَهِ ، وَ عِنْدَهُ قَوْمٌ مِنْ أَصْحَابِهِ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ، فَجَاءَ زَیْدٌ فَأَخْبَرَهُ بِمَا قَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أُبَیٍّ، فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): «لَعَلَّکَ وَهِمْتَ یَا غُلاَمُ؟» فَقَالَ: لاَ وَ اَللَّهِ مَا وَهِمْتُ، فَقَالَ: «فَلَعَلَّکَ غَضِبْتَ عَلَیْهِ؟» قَالَ: لاَ وَ اَللَّهِ مَا غَضِبْتُ عَلَیْهِ، قَالَ: «فَلَعَلَّهُ سَفِهَ عَلَیْکَ؟» فَقَالَ: لاَ وَ اَللَّهِ. فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِشُقْرَانَ مَوْلاَهُ: «أَحْدِجْ » فَأَحْدَجَ رَاحِلَتَهُ وَ رَکِبَ، وَ تَسَامَعَ اَلنَّاسَ بِذَلِکَ، فَقَالُوا: مَا کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِیَرْحَلَ فِی مِثْلِ هَذَا اَلْوَقْتِ، فَرَحَلَ اَلنَّاسُ وَ لَحِقَهُ سَعْدُ بْنُ عُبَادَهَ، فَقَالَ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ، فَقَالَ: «وَ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمُ». فَقَالَ: مَا کُنْتَ لِتَرْحَلَ فِی مِثْلِ هَذَا اَلْوَقْتِ؟ فَقَالَ: «أَ وَ مَا سَمِعْتَ قَوْلاً قَالَهُ صَاحِبُکُمْ؟» قَالَ: وَ أَیُّ صَاحِبٍ لَنَا غَیْرُکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ؟ قَالَ: «عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أُبَیٍّ، زَعَمَ أَنَّهُ إِنْ رَجَعَ إِلَی اَلْمَدِینَهِ لَیُخْرِجَنَّ اَلْأَعَزُّ مِنْهَا اَلْأَذَلَّ» فَقَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ، أَنْتَ وَ أَصْحَابُکَ اَلْأَعَزُّ، وَ هُوَ وَ أَصْحَابُهُ اَلْأَذَلُّ. فَسَارَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَوْمَهُ کُلَّهُ لاَ یُکَلِّمُهُ أَحَدٌ، فَأَقْبَلَتْ اَلْخَزْرَجُ عَلَی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أُبَیٍّ یَعْذِلُونَهُ، فَحَلَفَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أُبَیٍّ أَنَّهُ لَمْ یَقُلْ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ، فَقَالُوا: فَقُمْ بِنَا إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) حَتَّی نَعْتَذِرَ إِلَیْهِ، فَلَوَی عُنُقَهُ، فَلَمَّا جَنَّ اَللَّیْلُ سَارَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لَیْلَهُ کُلَّهُ وَ اَلنَّهَارَ، فَلَمْ یَنْزِلُوا إِلاَّ لِلصَّلاَهِ، فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَلْغَدِ نَزَلَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ نَزَلَ أَصْحَابُهُ، وَ قَدْ أَمْهَدَهُمُ اَلْأَرْضَ مِنَ اَلسَّهَرِ اَلَّذِی أَصَابَهُمْ، فَجَاءَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أُبَیٍّ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَحَلَفَ عَبْدُ اَللَّهِ أَنَّهُ لَمْ یَقُلْ ذَلِکَ، وَ أَنَّهُ لَیَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ إِنَّکَ لَرَسُولُ اَللَّهِ، وَ أَنَّ زَیْداً قَدْ کَذَبَ عَلَیَّ، فَقَبِلَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مِنْهُ، وَ أَقْبَلَتِ اَلْخَزْرَجُ عَلَی زَیْدِ بْنِ أَرْقَمَ یَشْتِمُونَهُ وَ یَقُولُونَ لَهُ: کَذَبْتَ عَلَی عَبْدِ اَللَّهِ سَیِّدِنَا. فَلَمَّا رَحَلَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَانَ زَیْدٌ مَعَهُ یَقُولُ: اَللَّهُمَّ إِنَّکَ لَتَعْلَمُ أَنِّی لَمْ أَکْذِبْ عَلَی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أُبَیٍّ، فَمَا سَارَ إِلاَّ قَلِیلاً حَتَّی أَخَذَ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مَا کَانَ یَأْخُذُهُ مِنَ اَلْبُرَحَاءِ عِنْدَ نُزُولِ اَلْوَحْیِ عَلَیْهِ، فَثَقُلَ حَتَّی کَادَتْ نَاقَتُهُ أَنْ تَبْرَکَ مِنْ ثِقَلِ اَلْوَحْیِ، فَسُرِّیَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ هُوَ یَسْکُبُ اَلْعَرَقَ عَنْ وَجْهِهِ ، ثُمَّ أَخَذَ بِأُذُنِ زَیْدِ بْنِ أَرْقَمَ، فَرَفَعَهُ مِنَ اَلرَّحْلِ، ثُمَّ قَالَ: «یَا غُلاَمُ، صَدَقَ قَوْلُکَ، وَ وَعَی قَلْبُکَ، وَ أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیمَا قُلْتَ قُرْآناً». فَلَمَّا نَزَلَ، جَمَعَ أَصْحَابَهُ وَ قَرَأَ عَلَیْهِمْ سُورَهَ اَلْمُنَافِقِینَ: بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ `إِذا جاءَکَ اَلْمُنافِقُونَ قالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اَللّهِ وَ اَللّهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اَللّهُ یَشْهَدُ إِنَّ اَلْمُنافِقِینَ لَکاذِبُونَ `اِتَّخَذُوا أَیْمانَهُمْ جُنَّهً فَصَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّهِ إِنَّهُمْ ساءَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ إِلَی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ لکِنَّ اَلْمُنافِقِینَ لا یَعْلَمُونَ فَفَضَحَ اَللَّهُ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ أُبَیٍّ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 385 )
ص : 1938
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا هَاجَرَتِ اَلنِّسَاءُ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَاجَرَتْ فِیهِنَّ اِمْرَأَهٌ یُقَالُ لَهَا أُمُّ حَبِیبٍ وَ کَانَتْ خَافِضَهً تَخْفِضُ اَلْجَوَارِیَ فَلَمَّا رَآهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لَهَا یَا أُمَّ حَبِیبٍ اَلْعَمَلُ اَلَّذِی کَانَ فِی یَدِکِ هُوَ فِی یَدِکِ اَلْیَوْمَ قَالَتْ نَعَمْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ حَرَاماً فَتَنْهَانِی عَنْهُ فَقَالَ لاَ بَلْ حَلاَلٌ فَادْنِی مِنِّی حَتَّی أُعَلِّمَکِ قَالَتْ فَدَنَوْتُ مِنْهُ فَقَالَ یَا أُمَّ حَبِیبٍ إِذَا أَنْتِ فَعَلْتِ فَلاَ تَنْهَکِی أَیْ لاَ تَسْتَأْصِلِی وَ أَشِمِّی فَإِنَّهُ أَشْرَقُ لِلْوَجْهِ وَ أَحْظَی عِنْدَ اَلزَّوْجِ قَالَ وَ کَانَ لِأُمِّ حَبِیبٍ أُخْتٌ یُقَالُ لَهَا أُمُّ عَطِیَّهَ وَ کَانَتْ مُقَیِّنَهً یَعْنِی مَاشِطَهً فَلَمَّا اِنْصَرَفَتْ أُمُّ حَبِیبٍ إِلَی أُخْتِهَا أَخْبَرَتْهَا بِمَا قَالَ لَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَقْبَلَتْ أُمُّ عَطِیَّهَ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَخْبَرَتْهُ بِمَا قَالَتْ لَهَا أُخْتُهَا فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اُدْنِی مِنِّی یَا أُمَّ عَطِیَّهَ إِذَا أَنْتِ قَیَّنْتِ اَلْجَارِیَهَ فَلاَ تَغْسِلِی وَجْهَهَا بِالْخِرْقَهِ فَإِنَّ اَلْخِرْقَهَ تَشْرَبُ مَاءَ اَلْوَجْهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 118 )
1 - محمّد بن مسلم گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هنگامی که زنان (از مکّه) به طرف رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله مهاجرت کردند زنی به نام امّ حبیب نیز همراهشان بود و این زن آرایشگر بود و عروس را آرایش می کرد. رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله پس از دیدن او به او فرمود: ای امّ حبیب! کاری که پیش از این در دستت بود، هنوز نیز به دست داری؟
عرض کرد: آری! ای رسول خدا! مگر آن که حرام باشد و مرا از آن نهی کنی (که در این صورت آن را ترک خواهم کرد).
فرمود: نه، بلکه حلال است، نزدیک من بیا تا به تو چیزی بیاموزم.
امّ حبیب گوید نزدیک رفتم و آن حضرت فرمود:
ای امّ حبیب! اگر خواستی عروسی را آرایش کنی (موهای زاید صورت را) از بیخ قطع مکن و کمی آن را خوشبو کن که این کار باعث می شود در قلب شوهرش بیشتر جا بگیرد.
امّ حبیب، خواهری به نام امّ عطیه داشت و او نیز آرایش گر عروس بود. امّ حبیب نزد خواهرش رفت و فرمایش رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله را برایش بازگو کرد و ام عطیه نیز نزد رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله رفت و سخن خواهرش را بازگو کرد.
رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود: نزدیک تر بیا ای ام عطیه! هنگامی که عروسی را آرایش می کنی صورتش را با پارچه مشوی؛ زیرا پارچه آب صورت را می آشامد (و طراوت آن را می برد).
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 277 )
: صحیح. و قال فی النهایه: فی حدیث أم عطیه أشمی و لا تنهکی شبه القطع الیسیر بإشمام الرائحه، و النهک : المبالغه فیه: أی اقطعی بعض النواه و لا تستأصلیها، و قال فیه : فأی نسائه کان أحظی منی أی أقرب إلیه و أسعد به، یقال: حظیت المرأه عند زوجها تحظی حظوه و حظوه بالضم و الکسر سعدت به و دنت من قلبه و أحبها. و قال فی الصحاح: اقتان الرجل: إذا حسن. و اقتانت الروضه: أخذت زخرفها و فیه: قیل للماشطه : مقینه ، و قد قینت العروس تقیینا زینتها. ثم إن هذا الخبر یدل علی جواز فعل الماشطه و حلیه أجرها، و حمل علی عدم الغش کوصل الشعر بالشعر، و شم الخدود و تحمیرها و نقش الأیدی و الأرجل کما قال فی التحریر، و علی جواز الأجره علی خفض الجواری کما هو المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 78 )
ص : 1939
اَلْمَحَاسِنُ ، فِی رِوَایَهِ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَوَی إِلَی فِرَاشِهِ فَذَکَرَ أَنَّهُ عَلَی غَیْرِ طُهْرٍ وَ تَیَمَّمَ مِنْ دِثَارِهِ وَ ثِیَابِهِ کَانَ فِی صَلاَهٍ مَا ذَکَرَ اَللَّهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 157 )
ص : 1940
ثاقب المناقب و الراوندیّ و غیرهما، و اللّفظ للراوندیّ: قال: [و منها حدیث تلّ المخالی] و ذلک: أنّ المتوکّل و قیل: الواثق أمر العسکر و هم تسعون ألف فارس من الأتراک الساکنین بسرّمنرأی أن یملأ کلّ واحد (منهم) مخلاه فرسه من الطین الأحمر و یجعلوا بعضه علی بعض فی وسط برّیّه واسعه هناک، فلمّا (فعلوا ذلک) صار مثل جبل عظیم [و اسمه تلّ المخالی] صعد فوقه و استدعی أبا الحسن - علیه السلام - [و استصعده] و قال: استحضرتک لنظاره خیول عسکری، و قد کان أمرهم أن یلبسوا التجافیف و یحملوا الأسلحه، و قد عرضوا بأحسن زینه و أتمّ عدّه و أعظم هیبه، و کان غرضه أن یکسر قلب کلّ من یخرج علیه، و کان خوفه من أبی الحسن - علیه السلام - أن یأمر أحدا من أهل بیته أن یخرج علی الخلیفه. فقال له أبو الحسن - علیه السلام-: و هل ترید أن أعرض علیک عسکری؟ قال: نعم، (قال) فدعا اللّه سبحانه تعالی فاذا بین السماء و الأرض من المشرق إلی المغرب ملائکه مدجّجون، فغشی علی الخلیفه، فقال له أبو الحسن - علیه السلام - لما أفاق من غشیته: نحن لا ننافسکم فی الدنیا، نحن مشتغلون بأمر الآخره، فلا علیک منّی ممّا تظنّ بأس .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 484 )
ص : 1941
دُعَاءٌ آخَرُ لِأُوَیْسٍ أَیْضاً وَ تَعَلَّمَهُ مِنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیْضاً: بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ وَ لاَ أَسْأَلُ غَیْرَکَ وَ أَرْغَبُ إِلَیْکَ وَ لاَ أَرْغَبُ إِلَی غَیْرِکَ أَسْأَلُکَ یَا أَمَانَ اَلْخَائِفِینَ وَ جَارَ اَلْمُسْتَجِیرِینَ أَنْتَ اَلْفَتَّاحُ ذُو اَلْخَیْرَاتِ مُقِیلُ اَلْعَثَرَاتِ وَ مَاحِی اَلسَّیِّئَاتِ وَ کَاتِبُ اَلْحَسَنَاتِ وَ رَافِعُ اَلدَّرَجَاتِ أَسْأَلُکَ بِأَفْضَلِ اَلْمَسَائِلِ کُلِّهَا وَ أَنْجَحِهَا اَلَّتِی لاَ یَنْبَغِی لِلْعِبَادِ أَنْ یَسْأَلُوکَ إِلاَّ بِهَا وَ بِکَ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ وَ بِأَسْمَائِکَ اَلْحُسْنَی وَ أَمْثَالِکَ اَلْعُلْیَا وَ نِعَمِکَ اَلَّتِی لاَ تُحْصَی وَ بِأَکْرَمِ أَسْمَائِکَ عَلَیْکَ وَ أَحَبِّهَا إِلَیْکَ وَ أَشْرَفِهَا عِنْدَکَ مَنْزِلَهً وَ أَقْرَبِهَا مِنْکَ وَسِیلَهً وَ أَجْزَلِهَا مَبْلَغاً وَ أَسْرَعِهَا مِنْکَ إِجَابَهً وَ بِاسْمِکَ اَلْمَخْزُونِ اَلْجَلِیلِ اَلْأَجَلِّ اَلْعَظِیمِ اَلْأَعْظَمِ اَلَّذِی تُحِبُّهُ وَ تَرْضَاهُ وَ تَرْضَی عَمَّنْ دَعَاکَ بِهِ وَ تَسْتَجِیبُ دُعَاءَهُ وَ حَقٌّ عَلَیْکَ أَنْ لاَ تَحْرِمَ بِهِ سَائِلَکَ وَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ فِی اَلتَّوْرَاهِ وَ اَلْإِنْجِیلِ وَ اَلزَّبُورِ وَ اَلْفُرْقَانِ وَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ عَلَّمْتَهُ أَحَداً مِنْ خَلْقِکَ أَوْ لَمْ تُعَلِّمْهُ أَحَداً وَ بِکُلِّ اِسْمٍ دَعَاکَ بِهِ حَمَلَهُ عَرْشِکَ وَ مَلاَئِکَتُکَ وَ أَصْفِیَاؤُکَ مِنْ خَلْقِکَ وَ بِحَقِّ اَلسَّائِلِینَ لَکَ وَ اَلرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ وَ اَلْمُتَعَوِّذِینَ بِکَ وَ اَلْمُتَضَرِّعِینَ إِلَیْکَ وَ بِحَقِّ کُلِّ عَبْدٍ مُتَعَبِّدٍ لَکَ فِی بَرٍّ أَوْ بَحْرٍ أَوْ سَهْلٍ أَوْ جَبَلٍ أَدْعُوکَ دُعَاءَ مَنْ قَدِ اِشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ وَ عَظُمَ جُرْمُهُ وَ أَشْرَفَ عَلَی اَلْهَلَکَهِ وَ ضَعُفَتْ قُوَّتُهُ وَ مَنْ لاَ یَثِقُ بِشَیْءٍ مِنْ عَمَلِهِ وَ لاَ یَجِدُ لِذَنْبِهِ غَافِراً غَیْرَکَ وَ لاَ لِسَعْیِهِ سِوَاکَ هَرَبْتُ مِنْکَ إِلَیْکَ غَیْرَ مُسْتَنْکِفٍ وَ لاَ مُسْتَکْبِرٍ [وَ لاَ مُسْتَحْسِرٍ] عَنْ عِبَادَتِکَ یَا أُنْسَ کُلِّ فَقِیرٍ مُسْتَجِیرٍ أَسْأَلُکَ بِأَنَّکَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْحَنَّانُ اَلْمَنَّانُ بَدِیعُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ ذُو اَلْجَلالِ وَ اَلْإِکْرامِ عالِمُ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَهِ ... اَلرَّحْمنُ اَلرَّحِیمُ أَنْتَ اَلرَّبُّ وَ أَنَا اَلْعَبْدُ وَ أَنْتَ اَلْمَالِکُ وَ أَنَا اَلْمَمْلُوکُ وَ أَنْتَ اَلْعَزِیزُ وَ أَنَا اَلذَّلِیلُ وَ أَنْتَ اَلْغَنِیُّ وَ أَنَا اَلْفَقِیرُ وَ أَنْتَ اَلْحَیُّ وَ أَنَا اَلْمَیِّتُ وَ أَنْتَ اَلْبَاقِی وَ أَنَا اَلْفَانِی وَ أَنْتَ اَلْمُحْسِنُ وَ أَنَا اَلْمُسِیءُ وَ أَنْتَ اَلْغَفُورُ وَ أَنَا اَلْمُذْنِبُ وَ أَنْتَ اَلرَّحِیمُ وَ أَنَا اَلْخَاطِئُ وَ أَنْتَ اَلْخَالِقُ وَ أَنَا اَلْمَخْلُوقُ وَ أَنْتَ اَلْقَوِیُّ وَ أَنَا اَلضَّعِیفُ وَ أَنْتَ اَلْمُعْطِی وَ أَنَا اَلسَّائِلُ وَ أَنْتَ اَلْآمِنُ وَ أَنَا اَلْخَائِفُ وَ أَنْتَ اَلرَّازِقُ وَ أَنَا اَلْمَرْزُوقُ وَ أَنْتَ أَحَقُّ مَنْ شَکَوْتُ إِلَیْهِ وَ اِسْتَغَثْتُ بِهِ وَ رَجَوْتُهُ لِأَنَّکَ کَمْ مِنْ مُذْنِبٍ قَدْ غَفَرْتَ لَهُ وَ کَمْ مِنْ مُسِیءٍ قَدْ تَجَاوَزْتَ عَنْهُ فَاغْفِرْ لِی وَ تَجَاوَزْ عَنِّی وَ اِرْحَمْنِی وَ عَافِنِی مِمَّا نَزَلَ بِی وَ لاَ تَفْضَحْنِی بِمَا [اِجْتَنَیْتُهُ] جَنَیْتُهُ عَلَی نَفْسِی وَ خُذْ بِیَدِی وَ بِیَدِ وَالِدِی وَ وُلْدِی وَ اِرْحَمْنَا بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 1942
أَبُو سَعِیدٍ عَبَّادٌ ، عَنْ سُفْیَانَ اَلْحَرِیرِیِّ ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ سَالِمٍ اَلْأَشَلِّ ، قَالَ: سَأَلْتُ عَبْدَ اَلْمَلِکِ بْنَ عُمَرَ عَنْ أَحَادِیثَ فَأَبَی أَنْ یُحَدِّثَنِی فَقُلْتُ لَهُ: کَمْ کَانَ اَلْمِقْیَاسُ اَلَّذِی بَعَثَ بِهِ عُمَرُ ؟ قَالَ: کَانَ خَمْسَهَ أَشْبَارٍ مَخْتُومٍ بِرُصَاصٍ قَتَلَ فِیهِ رَجُلَیْنِ [قَتَلَ فِیهِ رَجُلَیْنِ] .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 143 )
ص : 1943
م، [تفسیر الإمام علیه السلام ] ، قَالَ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ : إِنِّی قَصَدْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْماً وَ أَنَا فِیهِ شَاکٌّ فَقُلْتُ یَا مُحَمَّدُ لاَ سَبِیلَ إِلَی اَلتَّصْدِیقِ بِکَ مَعَ اِسْتِیلاَءِ اَلشَّکِّ فِیکَ عَلَی قَلْبِی فَهَلْ مِنْ دَلاَلَهٍ قَالَ بَلَی قُلْتُ مَا هِیَ قَالَ إِذَا رَجَعْتَ إِلَی مَنْزِلِکَ فَسَلْ عَنِّی مَا لَقِیتَ مِنَ اَلْأَحْجَارِ وَ اَلْأَشْجَارِ تُصَدِّقُنِی بِرِسَالَتِی وَ تَشْهَدُ عِنْدَکَ بِنُبُوَّتِی فَرَجَعْتُ فَمَا مِنْ حَجَرٍ لَقِیتُهُ وَ لاَ شَجَرٍ رَأَیْتُهُ إِلاَّ سَأَلْتُهُ یَا أَیُّهَا اَلْحَجَرُ وَ یَا أَیُّهَا اَلشَّجَرُ إِنَّ مُحَمَّداً یَدَّعِی شَهَادَتَکَ بِنُبُوَّتِهِ وَ تَصْدِیقَکَ لَهُ بِرِسَالَتِهِ فَبِمَا ذَا تَشْهَدُ لَهُ فَنَطَقَ اَلْحَجَرُ وَ اَلشَّجَرُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ رَبِّنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 383 )
ص : 1944
وَ عَنْهُ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلنَّخَعِیِّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی سُفْیَانُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلضُّبَعِیُّ ، قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) أَسْأَلُهُ عَنِ اَلْوَلِیجَهِ، وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَی: وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اَللّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لاَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَهً وَ قُلْتُ فِی نَفْسِی، لاَ فِی اَلْکِتَابِ : مَنْ تَرَی اَلْمُؤْمِنِینَ هَاهُنَا؟ فَرَجَعَ اَلْجَوَابُ: «اَلْوَلِیجَهُ: اَلَّذِی یُقَامُ دُونَ وَلِیِّ اَلْأَمْرِ، وَ حَدَّثَتْکَ نَفْسُکَ عَنِ اَلْمُؤْمِنِینَ مَنْ هُمْ فِی هَذَا اَلْمَوْضِعِ، فَهُمُ اَلْأَئِمَّهُ اَلَّذِینَ یُؤْمِنُونَ عَلَی اَللَّهِ فَیُجِیزُ أَمَانَهُمْ» .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 746 )
ص : 1945
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُوسَی قَالَ أَخْبَرَنَا هِشَامُ بْنُ یُوسُفَ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ اَلزُّهْرِیِّ عَنْ أَنَسٍ قَالَ وَ قَالَ عَبْدُ اَلرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا مُعَمَّرٌ عَنِ اَلزُّهْرِیِّ أَخْبَرَنِی أَنَسٌ قَالَ: لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ أَشْبَهَ بِالنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 397 )
ص : 1946
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اَللَّهِ مَا أَکْثَرُ مَا یُدْخَلُ بِهِ اَلْجَنَّهُ - قَالَ تَقْوَی اَللَّهِ وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ- وَ سُئِلَ وَ مَا أَکْثَرُ مَا یُدْخَلُ بِهِ اَلنَّارُ - قَالَ اَلْأَجْوَفَانِ اَلْبَطْنُ وَ اَلْفَرْجُ .
( صحیفه الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 67 )
با اسناد نقل شده امام رضا(علیه السلام)فرمود که پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله)فرموده: چه کاری باعث ورود به بهشت می شود؟پیامبر اکرم فرمود:پرهیزگاری،و اخلاق نیکو. و سؤال شد که چه کاری باعث ورود به جهنم می شود؟ پیامبر(صلی الله علیه و آله)فرمود:شکم و شرمگاه
( صحیفه الرضا علیه السلام / ترجمه حجازی ؛ ج 1 , ص 51 )
ص : 1947
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَیْسَ اَلسَّخِیُّ اَلْمُبَذِّرَ اَلَّذِی یُنْفِقُ مَالَهُ فِی غَیْرِ حَقِّهِ وَ لَکِنَّهُ اَلَّذِی یُؤَدِّی إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا فَرَضَ عَلَیْهِ فِی مَالِهِ مِنَ اَلزَّکَاهِ وَ غَیْرِهَا وَ اَلْبَخِیلُ اَلَّذِی لاَ یُؤَدِّی حَقَّ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی مَالِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 14 )
ص : 1948
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا اَلْجَنَّهَ وَ لَمّا یَعْلَمِ اَللّهُ اَلَّذِینَ جاهَدُوا مِنْکُمْ . قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَا هُوَ مُکَوِّنُهُ قَبْلَ أَنْ یُکَوِّنَهُ، وَ هُمْ ذَرٌّ، وَ عَلِمَ مَنْ یُجَاهِدُ مِمَّنْ لاَ یُجَاهِدُ، کَمَا عَلِمَ أَنَّهُ یُمِیتُ خَلْقَهُ قَبْلَ أَنْ یُمِیتَهُمْ، وَ لَمْ یُرِهِمْ مَوْتَهُمْ وَ هُمْ أَحْیَاءٌ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 696 )
ص : 1949
دَخَلَ اَلنَّجَّارُ اَلْعَدَوِیُّ عَلَی مُعَاوِیَهَ فِی عَبَاءَهٍ فَاقْتَحَمَتْهُ عَیْنُهُ فَقَالَ لَیْسَتِ اَلْعَبَاءَهُ تُکَلِّمُکَ إِنَّمَا تُکَلِّمُکَ مَنْ فِیهَا ثُمَّ تَکَلَّمَ فَمَلَأَ سَمْعَهُ وَ نَهَضَ وَ لَمْ یَسْأَلْهُ حَاجَهً فَقَالَ مَا رَأَیْتُ رَجُلاً أَحْقَرَ أَوَّلاً وَ لاَ أَجَلَّ آخِراً مِنْهُ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 46 )
نجّار عدوی در حالی که عبایی به دوش داشت،بر معاویه وارد شد، معاویه به چشم ذلّت بر او نگریست.گفت:معاویه!عبا با تو حرف نمی زند، کسی که داخل عباست حرف می زند.آنگاه شروع به صحبت کرد،به طوری که مورد توجّه او قرار گرفت،و از جا بلند شد و از معاویه چیزی نخواست.معاویه گفت:من هیچ مردی را در آغاز ناچیزتر از وی و سرانجام بزرگتر از او ندیده ام.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 102 )
ص : 1950
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أَشْرَفَ عَلَی اَلْبَیْدَاءِ أَهَلَّ بِالتَّلْبِیَهِ وَ اَلْإِهْلاَلُ رَفْعُ اَلصَّوْتِ فَقَالَ لَبَّیْکَ اَللَّهُمَّ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ لَبَّیْکَ إِنَّ اَلْحَمْدَ وَ اَلنِّعْمَهَ لَکَ وَ اَلْمُلْکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ لَمْ یَزِدْ عَلَی هَذَا .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 302 )
ص : 1951
ثَمَرَهُ اَلْإِیمَانِ اَلرَّغْبَهُ فِی دَارِ اَلْبَقَاءِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 208 )
ص : 1952
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ سَلاَّمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی «اَلَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَی اَلْأَرْضِ هَوْناً» قَالَ: هُمُ اَلْأَوْصِیَاءُ مَخَافَهً مِنْ عَدُوِّهِمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 26 )
ص : 1953
وَ رُوِیَ فِی اَلْکِتَابِ اَلْمَذْکُورِ أَیْضاً عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ یَقْرَأُ آخِرَ اَلْکَهْفِ حِینَ یَنَامُ إِلاَّ اِسْتَیْقَظَ فِی اَلسَّاعَهِ اَلَّتِی یُرِیدُ.
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 283 )
ص : 1954
1129-8 الکافی ،1/7/235/1 محمد عن محمد بن الحسین عن صفوان بن یحیی عن ابن مسکان عن حجر عن حمران عن أبی جعفر علیه السّلام قال: سألته عما یتحدث الناس أنه دفعت إلی أم سلمه صحیفه مختومه فقال إن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله لما قبض ورث علی علیه السّلام علمه و سلاحه و ما هناک ثم صار إلی الحسن علیه السّلام ثم صار إلی الحسین علیه السّلام فلما خشینا أن تغشی استودعها أم سلمه ثم قبضها بعد ذلک علی بن الحسین علیهما السّلام قال فقلت نعم ثم صار إلی أبیک ثم انتهی إلیک و صار بعد ذلک إلیک قال نعم.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 573 )
ص : 1955
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: ثَمَنُ اَلْکَلْبِ سُحْتٌ وَ اَلسُّحْتُ فِی اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 53 )
ص : 1956
13760-9 التهذیب ،1/23/291/5 الحسین عن حماد بن عیسی عن حریز قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل مفرد للحج فاته الموقفان جمیعا فقال له إلی طلوع الشمس من یوم النحر فإن طلعت الشمس من یوم النحر فلیس له حج و یجعلها عمره و علیه الحج من قابل. 13761-10 التهذیب،1/350/480/5 حماد عن حریز قال: سئل أبو عبد اللّه علیه السّلام عن مفرد الحج الحدیث و زاد قال قلت کیف یصنع قال یطوف بالبیت و یسعی بین الصفا و المروه فإن شاء أقام بمکه و إن شاء أقام بمنی مع الناس و إن شاء ذهب حیث شاء لیس هو من الناس فی شیء.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 1068 )
ص : 1957
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلْإِیمَانُ حُبٌّ وَ بُغْضٌ .
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 295 )
27-ایمان دوستی و دشمنی است.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 304 )
27-ایمان:دوستی و دشمنی[در راه خدا]است.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 276 )
27.ایمان عبارت است از دوستی و دشمنی(در راه خدا).
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 471 )
27-ایمان،دوستی و دشمنی است.[دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا].
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 523 )
ص : 1958
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْمُقْنِعَهِ قَالَ: سُئِلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ تَجِبُ عَلَیْهَا حَجَّهُ اَلْإِسْلاَمِ یَمْنَعُهَا زَوْجُهَا مِنْ ذَلِکَ أَ عَلَیْهَا اَلاِمْتِنَاعُ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَیْسَ لِلزَّوْجِ مَنْعُهَا مِنْ حَجَّهِ اَلْإِسْلاَمِ وَ إِنْ خَالَفَتْهُ وَ خَرَجَتْ لَمْ یَکُنْ عَلَیْهَا حَرَجٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 157 )
ص : 1959
وَ عَنْهُ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: خَمْسَ عَشْرَهَ رَضْعَهً لاَ تُحَرِّمُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 375 )
ص : 1960
أَنَا مُطَلِّقُ اَلدُّنْیَا ثَلاَثاً لاَ رَجْعَهَ لِی فِیهَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 167 )
ص : 1961
10401-8 التهذیب ،1/4/305/4 أبو عبد اللّه بن عباس عن أحمد بن زیاد الهمدانی و علی بن محمد التستری عن محمد بن اللیث المکی عن أبی إسحاق بن عبد اللّه العلوی العریضی قال: و حک فی صدری ما الأیام التی تصام فقصدت مولانا الحسن بن علی علیهما السّلام و هو بصریا و لم أبد ذلک لأحد من خلق اللّه فدخلت علیه فلما بصر بی قال یا أبا إسحاق جئت تسألنی عن الأیام التی تصام فیهن و هی أربعه - أولهن یوم السابع و العشرین من رجب یوم بعث اللّه تعالی محمدا صلّی اللّه علیه و آله إلی خلقه رحمه للعالمین و یوم مولده صلّی اللّه علیه و آله و هو السابع عشر من شهر ربیع الأول و یوم الخامس و العشرین من ذی القعده فیه دحیت الکعبه و یوم الغدیر فیه أقام رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله أخاه علیا علیه السّلام علما للناس و إماما من بعده قلت صدقت جعلت فداک لذلک قصدت أشهد أنک حجه اللّه علی خلقه.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 55 )
ص : 1962
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ أَفْضَلَ اَلنَّاسِ عِنْدَ اَللَّهِ مَنْ أَحْیَا عَقْلَهُ وَ أَمَاتَ شَهْوَتَهُ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 211 )
ص : 1963
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ ذَرِیحٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَاتَتْنِی صَلاَهُ اَللَّیْلِ فِی اَلسَّفَرِ أَ فَأَقْضِیهَا بِالنَّهَارِ فَقَالَ نَعَمْ إِنْ أَطَقْتَ ذَلِکَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 277 )
ص : 1964
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ : لاَ یَزَالُ اَلشَّیْطَانُ هَائِباً لِلْمُؤْمِنِ - مَا حَافَظَ عَلَی اَلصَّلَوَاتِ اَلْخَمْسِ فَإِذَا ضَیَّعَهُنَّ تَجَرَّأَ عَلَیْهِ فَأَلْقَاهُ فِی اَلْعَظَائِمِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 133 )
ص : 1965
وَ فِی رَبِیعِ اَلْأَبْرَارِ لِلزَّمَخْشَرِیِّ : صَبَّحَ اَلْعَذَابُ ثَمُودَ یَوْمَ اَلْأَحَدِ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 515 )
ص : 1966
عَارُ اَلْفَضِیحَهِ یُکَدِّرُ حَلاَوَهَ اَللَّذَّهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 339 )
ص : 1967
اَلدُّعَاءُ فِیهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَسْأَلُکَ یَا رَبَّ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ رَبَّ اَلسَّبْعِ اَلْمَثَانِی وَ اَلْقُرْآنِ اَلْعَظِیمِ وَ رَبَّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ وَ رَبَّ اَلْمَلاَئِکَهِ أَجْمَعِینَ وَ رَبَّ مُحَمَّدٍ خَاتَمِ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْمُرْسَلِینَ وَ رَبَّ اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی تَقُومُ بِهِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ تَقُومُ بِهِ اَلْأَرَضُونَ وَ بِهِ أَحْصَیْتَ کَیْلَ اَلْبِحَارِ وَ زِنَهَ اَلْجِبَالِ وَ بِهِ تُمِیتُ اَلْأَحْیَاءَ وَ بِهِ تُحْیِی اَلْمَوْتَی وَ بِهِ تُنْشِئُ اَلسَّحَابَ وَ تُرْسِلُ اَلرِّیَاحَ وَ بِهِ تَرْزُقُ اَلْعِبَادَ وَ بِهِ أَحْصَیْتَ عَدَدَ اَلرِّمَالِ وَ بِهِ تَفْعَلُ مَا تَشَاءُ وَ بِهِ تَقُولُ لِلشَّیْءِ کُنْ فَیَکُونُ أَنْ تَسُدَّ فَقْرِی بِغِنَاکَ وَ أَنْ تَسْتَجِیبَ لِی دُعَائِی وَ تُعْطِیَنِی سُؤْلِی وَ مُنَایَ وَ أَنْ تَجْعَلَ فَرَجِی مِنْ عِنْدِکَ بِرَحْمَتِکَ فِی عَافِیَهٍ وَ أَنْ تُؤْمِنَ خَوْفِی وَ أَنْ تُحْیِیَنِی فِی أَوْلَی اَلنِّعَمِ وَ أَعْظَمِ اَلْعَافِیَهِ وَ أَفْضَلِ اَلرِّزْقِ وَ اَلسَّعَهِ وَ اَلدَّعَهِ وَ تَرْزُقَنِی اَلشُّکْرَ عَلَی مَا آتَیْتَنِی وَ صِلْ ذَلِکَ لِی تَامّاً أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی حَتَّی تَصِلَ ذَلِکَ بِنَعِیمِ اَلْآخِرَهِ اَللَّهُمَّ بِیَدِکَ مَقَادِیرُ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ اَلْمَوْتِ وَ اَلْحَیَاهِ وَ بِیَدِکَ مَقَادِیرُ اَلنَّصْرِ وَ اَلْخِذْلاَنِ وَ اَلْخَیْرِ وَ اَلشَّرِّ اَللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِی دِینِیَ اَلَّذِی هُوَ مِلاَکُ أَمْرِی وَ دُنْیَایَ اَلَّتِی فِیهَا مَعِیشَتِی وَ آخِرَتِیَ اَلَّتِی إِلَیْهَا مُنْقَلَبِی وَ بَارِکْ فِی جَمِیعِ أُمُورِی کُلِّهَا اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَللَّهُ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَعْدُکَ حَقٌّ وَ لِقَاؤُکَ حَقٌّ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ اَلْمَحْیَا وَ اَلْمَمَاتِ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ مَکَارِهِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ فِتْنَهِ اَلدَّجَّالِ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلشَّکِّ وَ اَلْفُجُورِ وَ اَلْکَسَلِ وَ اَلْعَجْزِ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلْبُخْلِ وَ اَلسَّرَفِ اَللَّهُمَّ قَدْ سَبَقَ مِنِّی مَا قَدْ سَبَقَ مِنْ قَدِیمِ مَا کَسَبْتُ وَ جَنَیْتُ بِهِ عَلَی نَفْسِی وَ أَنْتَ یَا رَبِّ تَمْلِکُ مِنِّی مَا لاَ أَمْلِکُهُ مِنْهَا خَلَقْتَنِی یَا رَبِّ وَ تَفَرَّدْتَ بِخَلْقِی وَ لَمْ أَکُ شَیْئاً إِلاَّ بِکَ وَ لَیْسَ اَلْخَیْرُ لِمُلْکٍ إِلاَّ مِنْ عِنْدِکَ وَ لَمْ أَصْرِفْ عَنِّی سُوءاً قَطُّ إِلاَّ مَا صَرَفْتَهُ عَنِّی وَ أَنْتَ عَلَّمْتَنِی یَا رَبِّ مَا لَمْ أَعْلَمْ وَ مَلَّکْتَنِی مَا لَمْ أَمْلِکْ وَ لَمْ أَحْتَسِبْ وَ بَلَّغْتَنِی یَا رَبِّ مَا لَمْ أَکُنْ أَرْجُو وَ أَعْطَیْتَنِی یَا رَبِّ مَا قَصُرَ عَنْهُ أَمَلِی فَلَکَ اَلْحَمْدُ کَثِیراً یَا غَافِرَ اَلذَّنْبِ اِغْفِرْ لِی وَ أَعْطِنِی فِی قَلْبِی مِنَ اَلرِّضَا مَا تَهُونُ بِهِ عَلَیَّ بَوَائِقُ اَلدُّنْیَا اَللَّهُمَّ اِفْتَحْ لِی یَا رَبِّ اَلْبَابَ اَلَّذِی فِیهِ اَلْفَرَجُ وَ اَلْعَافِیَهُ وَ اَلْخَیْرُ کُلُّهُ اَللَّهُمَّ اِفْتَحْ لِی بَابَهُ وَ اِهْدِنِی سَبِیلَهُ وَ أَبِنْ لِی مَخْرَجَهُ اَللَّهُمَّ وَ کُلُّ مَنْ قَدَّرْتَ لَهُ عَلَیَّ مَقْدُرَهً مِنْ عِبَادِکَ وَ مَلَّکْتَهُ شَیْئاً مِنْ أُمُورِی فَخُذْ عَنِّی بِقُلُوبِهِمْ وَ أَلْسِنَتِهِمْ وَ أَسْمَاعِهِمْ وَ أَبْصَارِهِمْ وَ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ وَ عَنْ أَیْمَانِهِمْ وَ عَنْ شَمَائِلِهِمْ وَ مِنْ حَیْثُ شِئْتَ وَ کَیْفَ شِئْتَ وَ أَنَّی شِئْتَ حَتَّی لاَ یَصِلَ إِلَیَّ أَحَدٌ مِنْهُمْ بِسُوءٍ - اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنِی فِی حِفْظِکَ وَ جِوَارِکَ عَزَّ جَارُکَ وَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ - لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلسَّلاَمُ وَ مِنْکَ اَلسَّلاَمُ وَ أَسْأَلُکَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ وَ أَنْ تُسْکِنَنِی دَارَکَ دَارَ اَلسَّلاَمِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مِنَ اَلْخَیْرِ کُلِّهِ عَاجِلِهِ وَ آجِلِهِ مَا عَلِمْتُ مِنْهُ وَ مَا لَمْ أَعْلَمْ وَ أَسْأَلُکَ مِنَ اَلْخَیْرِ کُلِّهِ مَا أَدْعُو وَ مَا لَمْ أَدْعُ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلشَّرِّ کُلِّهِ مَا أَحْذَرُ وَ مَا لَمْ أَحْذَرْ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَرْزُقَنِی مِنْ حَیْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَیْثُ لاَ أَحْتَسِبُ اَللَّهُمَّ إِنِّی عَبْدُکَ وَ اِبْنُ عَبْدِکَ وَ اِبْنُ أَمَتِکَ فِی قَبْضَتِکَ نَاصِیَتِی بِیَدِکَ مَاضٍ فِیَّ حُکْمُکَ عَدْلٌ فِیَّ قَضَاؤُکَ أَسْأَلُکَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ سَمَّیْتَ بِهِ نَفْسَکَ وَ أَنْزَلْتَهُ فِی شَیْءٍ مِنْ کُتُبِکَ أَوْ عَلَّمْتَهُ أَحَداً مِنْ خَلْقِکَ أَوِ اِسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِی عِلْمِ اَلْغَیْبِ عِنْدَکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ اَلْأُمِّیِّ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ اَلطَّیِّبِینَ اَلْأَخْیَارِ وَ أَنْ تَرْحَمَ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ کَمَا صَلَّیْتَ وَ بَارَکْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ وَ أَنْ تَجْعَلَ اَلْقُرْآنَ نُورَ صَدْرِی وَ تُیَسِّرَ بِهِ أَمْرِی وَ تَشْرَحَ بِهِ صَدْرِی وَ تَجْعَلَهُ رَبِیعَ قَلْبِی وَ جَلاَءَ حُزْنِی وَ ذَهَابَ هَمِّی وَ نُوراً فِی مَطْعَمِی وَ نُوراً فِی مَشْرَبِی وَ نُوراً فِی سَمْعِی وَ نُوراً فِی بَصَرِی وَ نُوراً فِی مُخِّی وَ عَظْمِی وَ عَصَبِی وَ شَعْرِی وَ بَشَرِی وَ أَمَامِی وَ فَوْقِی وَ تَحْتِی وَ عَنْ یَمِینِی وَ عَنْ شِمَالِی وَ نُوراً فِی حَشْرِی وَ نُوراً فِی کُلِّ شَیْءٍ مِنِّی حَتَّی تُبَلِّغَنِی بِهِ اَلْجَنَّهَ یَا نُورَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ أَنْتَ کَمَا وَصَفْتَ نَفْسَکَ بِقَوْلِکَ اَلْحَقِّ - اَللّهُ نُورُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاهٍ فِیها مِصْباحٌ اَلْمِصْباحُ فِی زُجاجَهٍ اَلزُّجاجَهُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَهٍ مُبارَکَهٍ زَیْتُونَهٍ لا شَرْقِیَّهٍ وَ لا غَرْبِیَّهٍ یَکادُ زَیْتُها یُضِیءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ نُورٌ عَلی نُورٍ یَهْدِی اَللّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَضْرِبُ اَللّهُ اَلْأَمْثالَ لِلنّاسِ وَ اَللّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ اَللَّهُمَّ اِهْدِنِی بِنُورِکَ وَ اِجْعَلْ لِی فِی اَلْقِیَامَهِ نُوراً بَیْنَ یَدَیَّ وَ مِنْ خَلْفِی وَ عَنْ یَمِینِی وَ عَنْ شِمَالِی أَقْتَدِی بِهِ إِلَی دَارِ اَلسَّلاَمِ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ - اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ اَلْعَافِیَهَ فِی نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ مَالِی وَ أَنْ تُلْبِسَنِی فِی ذَلِکَ اَلْمَغْفِرَهَ وَ اَلْعَافِیَهَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ اَلْعَفْوَ وَ اَلْعَافِیَهَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِحْفَظْنِی مِنْ بَیْنِ یَدَیَّ وَ مِنْ خَلْفِی وَ عَنْ یَمِینِی وَ عَنْ شِمَالِی وَ مِنْ فَوْقِی وَ مِنْ تَحْتِی وَ أَعُوذُ بِکَ اَللَّهُمَّ مالِکَ اَلْمُلْکِ تُؤْتِی اَلْمُلْکَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ اَلْمُلْکَ مِمَّنْ تَشاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ بِیَدِکَ اَلْخَیْرُ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ - `تُولِجُ اَللَّیْلَ فِی اَلنَّهارِ وَ تُولِجُ اَلنَّهارَ فِی اَللَّیْلِ وَ تُخْرِجُ اَلْحَیَّ مِنَ اَلْمَیِّتِ وَ تُخْرِجُ اَلْمَیِّتَ مِنَ اَلْحَیِّ وَ تَرْزُقُ مَنْ تَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ - [یَا] رَحْمَانَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ رَحِیمَهُمَا تُعْطِی مِنْهُمَا مَنْ تَشَاءُ وَ تَمْنَعُ مِنْهُمَا مَنْ تَشَاءُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِرْحَمْنِی وَ اِقْضِ دَیْنِی وَ اِغْفِرْ لِی ذَنْبِی وَ اِقْضِ حَوَائِجِی إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ إِیمَاناً صَادِقاً وَ یَقِیناً ثَابِتاً لَیْسَ مَعَهُ شَکٌّ وَ رَحْمَهً أَنَالُ بِهَا شَرَفَ کَرَامَتِکَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ - إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 175 )
ص : 1968
و فی أصول الکافی : [بإسناده إلی أبی إسحاق، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: و الابتهال، رفع الیدین و تمّدهما . و ذلک عند الدّمعه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 118 )
ص : 1969
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی لُبِّ اَللُّبَابِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّهُ لَیُغَانُ عَلَی قَلْبِی حَتَّی أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ فِی اَلْیَوْمِ سَبْعِینَ مَرَّهً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 375 )
ص : 1970
ک، [إکمال الدین] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْأَصَمِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ اَلْعُطَارِدِیِّ عَنْ یُونُسَ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ بَشَّارٍ اَلْهُذَلِیِّ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ بَعْضِ أَهْلِهِ قَالَ: کَانَ یُوضَعُ لِعَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ جَدِّ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِرَاشٌ فِی ظِلِّ اَلْکَعْبَهِ وَ کَانَ لاَ یَجْلِسُ عَلَیْهِ أَحَدٌ مِنْ بَنِیهِ إِجْلاَلاً لَهُ وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَأْتِی حَتَّی یَجْلِسَ عَلَیْهِ فَیَذْهَبُ أَعْمَامُهُ لِیُؤَخِّرُوهُ فَیَقُولُ جَدُّهُ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ دَعُوا اِبْنِی فَیَمْسَحُ عَلَی ظَهْرِهِ وَ یَقُولُ إِنَّ لاِبْنِی هَذَا لَشَأْناً فَتُوُفِّیَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِبْنُ ثَمَانِ سِنِینَ بَعْدَ اَلْفِیلِ بِثَمَانِ سِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 15 , صفحه 144 )
ص : 1971
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ ، عَنْ عَلِیِّ اِبْنِ أَبِی حَمْزَهَ ، قَالَ: سَأَلْتُ اَلْعَبْدَ اَلصَّالِحَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَیْنِهِما فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها ، قَالَ: «یَشْتَرِطُ اَلْحَکَمَانِ إِنْ شَاءَا فَرَّقَا، وَ إِنْ شَاءَا جَمَعَا، فَفَرَّقَا أَوْ جَمَعَا جَازَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 75 )
ص : 1972
حَدَّثَنَا مُحَمَّدٌ قَالَ أَخْبَرَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مُوسَی اَلْأَشْیَبُ وَ عَمْرُو بْنُ خَالِدٍ اَلْمِصْرِیُّ قَالَ قَالاَ أَخْبَرَنَا زُهَیْرٌ عَنْ جَابِرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ نَقْشُ خَاتَمِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُ اَلْمَلِکُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 323 )
ص : 1973
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ حَرِیزٍ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کُلُّ شَیْءٍ فِی اَلْقُرْآنِ أَوْ فَصَاحِبُهُ بِالْخِیَارِ یَخْتَارُ مَا شَاءَ وَ کُلُّ شَیْءٍ فِی اَلْقُرْآنِ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَعَلَیْهِ ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 336 )
ص : 1974
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی قَوْلِهِ « وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذِیراً » قَالَ: بَذْلُ اَلرَّجُلِ مَالَهُ وَ یُقْعِدَهُ لَیْسَ لَهُ مَالٌ، قَالَ: فَیَکُونُ تَبْذِیرٌ فِی حَلاَلٍ قَالَ: نَعَمْ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 288 )
ص : 1975
ج، [الإحتجاج] ، روی محمد بن إسحاق : أن عائشه لما وصلت إلی المدینه راجعه من البصره لم تزل تحرض الناس علی أمیر المؤمنین و کتبت إلی معاویه و أهل الشام مع الأسود بن البختری تحرضهم علیه علیه السلام .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 267 )
ص : 1976
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی اَلصَّلْتِ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ سَمِعْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُحَدِّثُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: سَمِعْتُ اَللَّهَ جَلَّ جَلاَلُهُ یَقُولُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ حُجَّتِی عَلَی خَلْقِی وَ نُورِی فِی بِلاَدِی وَ أَمِینِی عَلَی عِلْمِی لاَ أُدْخِلُ اَلنَّارَ مَنْ عَرَفَهُ وَ إِنْ عَصَانِی وَ لاَ أُدْخِلُ اَلْجَنَّهَ مَنْ أَنْکَرَهُ وَ إِنْ أَطَاعَنِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 116 )
*با همان سند از ابا صلت هروی نقل میکند که گفت از حضرت رضا شنیدم که از آباء گرام خود از امیر المؤمنین صلوات اللّه علیه از پیامبر اکرم نقل میکرد که میفرمود از خداوند تبارک و تعالی شنیدم میفرمود علی بن ابی طالب حجت من بر مردم و نور من در بلادم و امین من در علم من است. داخل آتش نمیکنم کسی که او را بشناسد گر چه معصیت مرا کرده باشد و داخل بهشت نمیکنم کسی را که منکر او باشد گر چه اطاعت مرا نموده باشد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 94 )
ص : 1977
عدّه من أصحابنا ، عن جعفر بن إبراهیم [الحضرمی] ، عن سعد بن سعد قال: قال أبو الحسن - علیه السّلام-: لو علم اللّه - عزّ و جلّ - خیرا من الضّأن، لفدی به إسحاق.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 172 )
ص : 1978
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِ اَللَّهِ: وَ لَنْ یُؤَخِّرَ اَللّهُ نَفْساً إِذا جاءَ أَجَلُها قَالَ: إِنَّ عِنْدَ اَللَّهِ کُتُباً مَوْقُوفَهً یُقَدِّمُ مِنْهَا مَا یَشَاءُ، وَ یُؤَخِّرُ مَا یَشَاءُ فَإِذَا کَانَ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیهَا کُلَّ شَیْءٍ یَکُونُ إِلَی مِثْلِهَا فَذَلِکَ قَوْلُهُ: «وَ لَنْ یُؤَخِّرَ اَللّهُ نَفْساً إِذا جاءَ أَجَلُها» إِذْ أَنْزَلَهُ اَللَّهُ وَ کَتَبَهُ کُتَّابُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ هُوَ اَلَّذِی لاَ یُؤَخِّرُهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 337 )
ص : 1979
فتح، [فتح الأبواب] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ أَوْصَاهُ فِی اَلتِّجَارَهِ فَقَالَ عَلَیْکَ بِصِدْقِ اَللِّسَانِ فِی حَدِیثِکَ وَ لاَ تَکْتُمْ عَیْباً یَکُونُ فِی تِجَارَتِکَ وَ لاَ تَغْبِنِ اَلْمُسْتَرْسِلَ فَإِنَّ غَبْنَهُ رِبًا وَ لاَ تَرْضَ لِلنَّاسِ إِلاَّ مَا تَرْضَاهُ لِنَفْسِکَ وَ أَعْطِ اَلْحَقَّ وَ خُذْهُ وَ لاَ تَحِفْ وَ لاَ تَخُنْ فَإِنَّ اَلتَّاجِرَ اَلصَّدُوقَ مَعَ اَلسَّفَرَهِ اَلْکِرَامِ اَلْبَرَرَهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ اِجْتَنِبِ اَلْحَلْفَ فَإِنَّ اَلْیَمِینَ اَلْفَاجِرَهَ تُورِثُ صَاحِبَهَا اَلنَّارَ وَ اَلتَّاجِرُ فَاجِرٌ إِلاَّ مَنْ أَعْطَی اَلْحَقَّ وَ أَخَذَهُ وَ إِذَا عَزَمْتَ عَلَی اَلسَّفَرِ أَوْ حَاجَهٍ مُهِمَّهٍ فَأَکْثِرِ اَلدُّعَاءَ وَ اَلاِسْتِخَارَهَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 101 )
ص : 1980
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّکُمْ فِی آجَالٍ مَنْقُوصَهٍ وَ أَیَّامٍ مَعْدُودَهٍ وَ اَلْمَوْتُ یَأْتِی بَغْتَهً مَنْ زَرَعَ خَیْراً یَحْصُدْ غِبْطَهً وَ مَنْ زَرَعَ شَرّاً یَحْصُدْ نَدَامَهً وَ لِکُلِّ زَارِعٍ مَا زَرَعَ لاَ یَسْبِقُ اَلْبَطِیءَ مِنْکُمْ حَظُّهُ وَ لاَ یُدْرِکُ حَرِیصٌ مَا لَمْ یُقَدَّرْ لَهُ مَنْ أُعْطِیَ خَیْراً فَاللَّهُ أَعْطَاهُ وَ مَنْ وُقِیَ شَرّاً فَاللَّهُ وَقَاهُ.
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 182 )
و از حضرت ابی عبد اللّه روایت شده که فرمود همانا شما در عمرهای کوتاه و روزهای معین باشید و مرگ ناگهان میرسد هر کس کشت نیکی کند آن را از روی رشک درو میکند و هر کس بدی کشت کند با پشیمانی آن را در روز قیامت درو میکند و از برای هر کشاورزی همانست که کاشته و آدم تنبل از شما به بهره خود نمیرسد و آدم حریص بآنچه که برایش مقدر نشده نمیرسد پس هر کس خیری بکسی به بخشد خدا هم باو خیر و خوبی به بخشد و هر کس شری را نگهدارد خداوند نگهدار او باشد.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 429 )
و حضرت صادق علیه السّلام فرمود:شما مهلتی ناقص و روزهایی محدود در اختیار دارید،و مرگ به طور ناگهانی گریبانتان را خواهد گرفت،پس کسی که کاری نیک انجام دهد،نتیجۀ آن را می گیرد و غبطه می خورد که چرا بیشتر در کار خیر تلاش نکرده،(تا مقام بهتری پیدا کند)و هر کس کار زشت کند، پشیمانی عایدش می گردد،و هر کس هر چه کاشته،می درود،و کسی که(در کارش)سستی نماید،بهره ای نمی برد،و حریص هم آنچه برایش مقدّر شده، به دست می آورد،پس کسی که خیری(به دیگری)برساند،خداوند به او خیر می دهد،و هر کس جلو شرّی را بگیرد،خداوند،شرّ را از او باز می دارد.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 474 )
و فرمود:حضرت صادق علیه السّلام همانا شما(مردم)در یک عمر کوتاهی و روزهای شمرده شده ای هستید که مرگ ناگهان بشما میرسد و هر که اعمالش خوب باشد غبطه میخورد(در قیامت که چرا بیشتر بجا نیاورده)و هر که اعمالش بد باشد حاصلی بد بدست آورد و نادم و پشیمان باشد(در قیامت که چرا بجا آورده)،و آدم کند و بطیء بحظ و بهرۀ خود نمیرسد(زیرا کسی که در خانه بنشیند قوت و ما یحتاج ندارد) و آدم حریص را نمیرسد مگر آنچه که برای او مقدر شده،و هر که را خیری برسد خدا باو عطا فرموده و هر که از شرّ و بدی محفوظ بماند خدا او را محفوظ داشته(بسبب اطاعتشان).
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 245 )
ص : 1981
وَ قِیلَ: إِنَّ اَلدِّینَارَ وَ اَلدِّرْهَمَ أَزِمَّهُ اَلْمُنَافِقِینَ یُقَادُوَن بِهَا إِلَی اَلنَّارِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 157 )
گویند:درم و دینار،هدف عالی منافقان است که بدان وسیله به طرف آتش دوزخ رانده می شوند.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 295 )
ص : 1982
وَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ رِجَالِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ اَلْجَرِیشِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ لاِبْنِ عَبَّاسٍ إِنَّ لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ فِی کُلِّ سَنَهٍ وَ إِنَّهُ یُنْزَلُ فِی تِلْکَ اَللَّیْلَهِ أَمْرُ اَلسَّنَهِ وَ مَا قُضِیَ فِیهَا وَ لِذَلِکَ اَلْأَمْرِ وُلاَهٌ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ مَنْ هُمْ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ أَنَا وَ أَحَدَ عَشَرَ مِنْ صُلْبِی أَئِمَّهٌ مُحَدَّثُونَ .
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 60 )
3-حسن بن عبّاس بن حریش از امام جواد علیه السّلام و آن حضرت از پدران خود علیهم السّلام روایت کرده که أمیر المؤمنین علیه السّلام به ابن عبّاس فرمود:«در هر سالی شب قدر وجود دارد،در آن شب برنامه و دستور کار یک ساله و آنچه طیّ آن سال باید انجام شود از آسمان نازل می شود و برای آن کار والیانی پس از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله معیّن شده است.ابن- عبّاس عرض کرد:ای امیر مؤمنان آنان چه کسانند؟فرمود:من و یازده تن از نسل من، امامانی که فرشتگان با آنان حدیث می کنند».
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 91 )
3-(و خبر داد ما را محمّد بن یعقوب کلینیّ از عدّه ای از رجال حدیثش و آنان از احمد بن ابی عبد اللّه محمّد بن خالد برقی و او از حسن بن عبّاس بن حریش و او از): ابی جعفر محمّد بن علی علیه السّلام و آن حضرت از پدرانش که امیر المؤمنین علیه السّلام بابن عبّاس فرمود که همه ساله شب قدر هست و در آن شب کار یک سال و آنچه در آن سال باید بشود نازل می شود و برای این کار پس از رسول خدا فرماندارانی است ابن عبّاس عرض نمود یا امیر المؤمنین آنان کیانند؟فرمود من و یازده نفر از نسل من امامانی که فرشتگان با آنان سخن می گویند.
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 57 )
ص : 1983
ع، [علل الشرائع] ، عَلِیُّ بْنُ حَاتِمٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حملان [حَمْدَانَ] بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ حَنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِمَ سُمِّیَ بَیْتُ اَللَّهِ اَلْحَرَامَ قَالَ لِأَنَّهُ حُرِّمَ عَلَی اَلْمُشْرِکِینَ أَنْ یَدْخُلُوهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 59 )
ص : 1984
حَدَّثَنَا اَلْحَاکِمُ أَبُو عَلِیٍّ اَلْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْبَیْهَقِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلصَّوْلِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو ذَکْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ إِبْرَاهِیمَ بْنَ اَلْعَبَّاسِ یَقُولُ: سَمِعْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَدْ سَأَلَهُ رَجُلٌ أَ یُکَلِّفُ اَللَّهُ اَلْعِبَادَ مَا لاَ یُطِیقُونَ فَقَالَ هُوَ أَعْدَلُ مِنْ ذَلِکَ قَالَ أَ فَیَقْدِرُونَ عَلَی کُلِّ مَا أَرَادُوهُ قَالَ هُمْ أَعْجَزُ مِنْ ذَلِکَ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 141 )
43-از ابراهیم بن عباس مروی است که گفت از حضرت رضا(علیه السّلام)شنیدم در وقتی که مردی از او سؤال کرد که آیا خداوند عالم تکلیفی ببندگان کرده است که آنها را طاقت نباشد بجا آورند فرمود که عدل خداوند زیاده از این نوع تکلیف است آن مرد گفت که آیا بندگان قدرت دارند بر هر چه اراده کنند فرمود بندگان عاجزترند از اینکه این قسم اراده کنند.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 1 , ص 93 )
43-ابراهیم بن عبّاس گوید:مردی از امام رضا علیه السّلام سؤال کرد:آیا خداوند مردم را به چیزی که توان آن را ندارند تکلیف می کند؟حضرت فرمودند:او عادل تر از این است که چنین کند.مرد سؤال کرد:آیا هر کاری بخواهند می توانند انجام دهند؟فرمود:عاجزتر از این هستند. شرح:«مراد آنست که آنچه انجام می دهند به حول و قوّۀ الهی است،و بخواست خداوند است،چنین خواسته است که آنان مختار باشند».
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 1 , ص 287 )
ابو علی حسین بن احمد بیهقی گوید: روایت کرد برای ما محمد بن یحیی صولی از ابو ذکوان که گفت:شنیدم ابراهیم بن عباس می گوید:مردی از امام رضا علیه السّلام پرسید:آیا خدا بندگان را به چیزی که طاقت آن را ندارند، تکلیف می کند؟فرمود:خدا عادل تر از آن است،گفت:پس قادرند بر هرچه اراده کنند، فرمود:ایشان از آن عاجزترند.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 1 , ص 221 )
ص : 1985
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنِ اَلثُّمَالِیِّ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: یُرِیدُ اَللّهُ بِکُمُ اَلْیُسْرَ وَ لا یُرِیدُ بِکُمُ اَلْعُسْرَ . قَالَ: «اَلْیُسْرُ: عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، وَ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ اَلْعُسْرُ، فَمَنْ کَانَ مِنْ وُلْدِ آدَمَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) لَمْ یَدْخُلْ فِی وَلاَیَهِ فُلاَنٍ وَ فُلاَنٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 393 )
ص : 1986
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : مُحْرِمٌ مُضْطَرٌّ إِلَی اَلصَّیْدِ وَ إِلَی مَیْتَهٍ، مِنْ أَیِّهِمَا یَأْکُلُ؟ قَالَ: «یَأْکُلُ مِنَ اَلصَّیْدِ». قُلْتُ: أَ لَیْسَ قَدْ أَحَلَّ اَللَّهُ اَلْمَیْتَهَ لِمَنِ اُضْطُرَّ إِلَیْهَا؟ قَالَ: «بَلَی، وَ لَکِنْ أَ لاَ تَرَی أَنَّهُ یَأْکُلُ مِنْ مَالِهِ؟ یَأْکُلُ اَلصَّیْدَ وَ عَلَیْهِ اَلْفِدَاءُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 461 )
ص : 1987
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: صَلاَهُ اَلْعِیدِ رَکْعَتَانِ بِلاَ أَذَانٍ وَ لاَ إِقَامَهٍ لَیْسَ قَبْلَهُمَا وَ لاَ بَعْدَهُمَا شَیْءٌ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اِبْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 429 )
ص : 1988
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا مَرَّ اَلْمُؤْمِنُ عَلَی اَلصِّرَاطِ طَفِئَتْ لَهَبُ اَلنِّیرَانِ وَ یَقُولُ جُزْ یَا مُؤْمِنُ فَإِنَّ نُورَکَ قَدْ أَطْفَأَ لَهَبِی وَ سُئِلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَلْ یَأْکُلُ اَلشَّیْطَانُ مَعَ اَلْإِنْسَانِ فَقَالَ نَعَمْ کُلُّ مَائِدَهٍ لَمْ یُذْکَرْ بِسْمِ اَللَّهِ عَلَیْهَا یَأْکُلُ اَلشَّیْطَانُ مَعَهُمْ وَ یَرْفَعُ اَللَّهُ اَلْبَرَکَهَ عَنْهَا وَ نَهَی عَنْ أَکْلِ مَا لَمْ یُذْکَرْ عَلَیْهِ بِسْمِ اَللَّهِ کَمَا قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی فِی سُورَهِ اَلْأَنْعَامِ وَ لا تَأْکُلُوا مِمّا لَمْ یُذْکَرِ اِسْمُ اَللّهِ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 258 )
ص : 1989
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عُقْبَهَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِی رَجُلٍ أَخَذَ عَشَرَهَ أَرْطَالٍ مِنْ عَصِیرِ اَلْعِنَبِ فَصَبَّ عَلَیْهِ عِشْرِینَ رِطْلاً مَاءً وَ طَبَخَهَا حَتَّی ذَهَبَ مِنْهُ عِشْرُونَ رِطْلاً وَ بَقِیَ عَشَرَهُ أَرْطَالٍ أَ یَصْلُحُ شُرْبُ ذَلِکَ أَمْ لاَ فَقَالَ مَا طُبِخَ عَلَی ثُلُثِهِ فَهُوَ حَلاَلٌ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 421 )
11 - عقبه بن خالد گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: اگر کسی ده رطل افشرۀ انگور بگیرد و بیست رطل آب خالص بر آن بیفزاید و آن را بر سر آتش بگذارد تا بیست رطل آن تبخیر شود و ده رطل آن باقی بماند. آیا نوشیدن آن حلال است؟
امام صادق علیه السّلام فرمود: افشره ای که بر اساس یک سوم بجوشد، حلال است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 352 )
: مجهول. و لا یبعد مضمونه من أصول الأصحاب، و إن لم أر إلی الآن مصرحا به.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 285 )
ص : 1990
کش، [رجال الکشی ] ، جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو هَارُونَ قَالَ: کُنْتُ سَاکِناً دَارَ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فَلَمَّا عَلِمَ اِنْقِطَاعِی إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَخْرَجَنِی مِنْ دَارِهِ قَالَ فَمَرَّ بِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لِی یَا بَا هَارُونَ بَلَغَنِی أَنَّ هَذَا أَخْرَجَکَ مِنْ دَارِهِ قَالَ قُلْتُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ بَلَغَنِی أَنَّکَ کُنْتَ تُکْثِرُ فِیهَا تِلاَوَهَ کِتَابِ اَللَّهِ تَعَالَی إِذَا تُلِیَ فِیهَا کِتَابُ اَللَّهِ تَعَالَی کَانَ لَهَا نُورٌ سَاطِعٌ فِی اَلسَّمَاءِ یُعْرَفُ مِنْ بَیْنِ اَلدُّورِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 203 )
ص : 1991
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أَنْکَحَ أَمَتَهُ مِنْ رَجُلٍ أَ یُفَرِّقُ بَیْنَهُمَا إِذَا شَاءَ فَقَالَ إِنْ کَانَ مَمْلُوکَهُ فَلْیُفَرِّقْ بَیْنَهُمَا إِذَا شَاءَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ «عَبْداً مَمْلُوکاً لا یَقْدِرُ عَلی شَیْءٍ» فَلَیْسَ لِلْعَبْدِ شَیْءٌ مِنَ اَلْأَمْرِ وَ إِنْ کَانَ زَوَّجَهَا حُرّاً فَإِنَّ طَلاَقَهَا صَفْقَتُهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 207 )
ص : 1992
فی الکافی و العیّاشیّ : عن الباقر - علیه السّلام-: یعنی: الولایه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 165 )
ص : 1993
8433-18 الکافی ،1/6/467/3 محمد عن أحمد عن عبد اللّه بن أبی القاسم ذکره عمن حدثه عن أبی سعید المدائنی قال: قال لی أبو عبد اللّه علیه السّلام أ لا أعلمک شیئا تقوله فی صلاه جعفر فقلت بلی فقال إذا کنت فی آخر سجده من الأربع رکعات فقل إذا فرغت من تسبیحک - سبحان من لبس العز و الوقار سبحان من تعطف بالمجد و تکرم به سبحان من لا ینبغی التسبیح إلا له سبحان من أحصی کل شیء علمه سبحان ذی المن و النعم سبحان ذی القدره و الکرم [الأمر] اللهم إنی أسألک بمعاقد العز من عرشک و منتهی الرحمه من کتابک و اسمک الأعظم و کلماتک التامه التی تمت صدقا و عدلا صل علی محمد و أهل بیته و افعل بی کذا و کذا.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1393 )
ص : 1994
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلاِخْتِلاَفِ فِی اَلْقَضَاءِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی أَشْیَاءَ مِنَ اَلْفُرُوجِ إِنَّهُ لَمْ یَأْمُرْ بِهَا وَ لَمْ یَنْهَ عَنْهَا إِلاَّ أَنَّهُ نَهَی نَفْسَهُ وَ وُلْدَهُ فَقُلْتُ کَیْفَ یَکُونُ ذَلِکَ قَالَ أَحَلَّتْهَا آیَهٌ وَ حَرَّمَتْهَا آیَهٌ وَ قُلْتُ هَلْ یَصْلُحُ إِلاَّ بِأَنَّ إِحْدَاهُمَا مَنْسُوخَهٌ أَمْ هُمَا مُحْکَمَتَانِ یَنْبَغِی أَنْ نَعْمَلَ بِهِمَا قَالَ قَدْ بَیَّنَ إِذْ نَهَی نَفْسَهُ وَ وُلْدَهُ قُلْتُ لَهُ فَمَا مَنَعَ أَنْ یُبَیِّنَ لِلنَّاسِ قَالَ خَشِیَ أَنْ لاَ یُطَاعَ وَ لَوْ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثَبَتَتْ قَدَمَاهُ أَقَامَ کِتَابَ اَللَّهِ کُلَّهُ وَ اَلْحَقَّ کُلَّهُ وَ صَلَّی حَسَنٌ وَ حُسَیْنٌ وَرَاءَ مَرْوَانَ وَ نَحْنُ نُصَلِّی مَعَهُمْ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 144 )
ص : 1995
أَخْبَرَنَا أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْقَلاَنِسِیُّ اَلْعَدْلُ ، إِجَازَهً: أَخْبَرَنَا اَلْإِمَامُ أَبُو سَعِیدٍ عَبْدُ اَلْوَاحِدِ بْنُ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ اَلْقُشَیْرِیُّ : أَخْبَرَنَا جَهْدُ بْنُ اَلْمَأْمُونِ : حَدَّثَنَا مُحَمَّدٌ أَبُو عَلِیٍّ أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَصْبَهَانِیُّ ، بِالرَّیِّ : حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ صِدِّیقٍ اَلْأَصْبَهَانِیُّ ، بِبَغْدَادَ : حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عُمَرَ بْنِ مَنْصُورٍ : حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُثْمَانَ اَلْکَاتِبُ ، عَنْ أَبِی عِیسَی اَلنَّاقِدِ ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْرَانَ ، قَالَ: کَانَ بِالْکُوفَهِ فِی جِیرَانِنَا رَجُلٌ فَامِیٌّ وَ کَانَ یُکَنَّی «أَبَا جَعْفَرٍ» ، وَ کَانَ حَسَنَ اَلْمُعَامَلَهِ، وَ کَانَ إِذَا أَتَاهُ إِنْسَانٌ مِنَ اَلْعَلَوِیَّهِ یَطْلُبُ مَا عِنْدَهُ لاَ یَمْنَعُهُ، فَإِنْ کَانَ مَعَهُ ثَمَنُهُ أَخَذَهُ وَ إِلاَّ قَالَ لِغُلاَمِهِ: اُکْتُبْ مَا أَخَذَهُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ . فَعَاشَ عَلَی ذَلِکَ زَمَاناً، ثُمَّ اِفْتَقَرَ، وَ جَلَسَ فِی بَیْتِهِ، فَکَانَ یَنْظُرُ فِی دَفَاتِرَ لَهُ فَإنْ وَجَدَ مِنْ غُرَمَائِهِ مَنْ هُوَ حَیٌّ یَبْعَثُ إِلَیْهِ مَنْ یَقْبِضُ مِنْهُ وَ إِنْ وَجَدَ مَنْ قَدْ مَاتَ وَ لَیْسَ لَهُ شَیْءٌ ضَرَبَ عَلَی اسْمِهِ. فَبَیْنَا هُوَ ذَاتَ یَوْمٍ جَالِسٌ عَلَی بَابِ دَارِهِ یَنْظُرُ فِی ذَلِکَ اَلدَّفْتَرِ إِذْ مَرَّ بِهِ رَجُلٌ مِنَ اَلنَّاصِبَهِ ، فَقَالَ لَهُ [کَالْمُسْتَهْزِئِ] مَا فَعَلَ غَرِیمُکَ اَلْکَبِیرُ؟ - یَعْنِی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ - فَاغْتَمَّ اَلْفَامِیُّ بِذَلِکَ وَ قَامَ، وَ دَخَلَ مَنْزِلَهُ. فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَللَّیْلِ رَأَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْمَنَامِ وَ کَأَنَّ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ یَمْشِیَانِ بَیْنَ یَدَیْهِ، فَقَالَ لَهُمَا: أَیْنَ أَبُوکُمَا؟ فَأَجَابَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ کَانَ مِنْ وَرَائِهِ فَقَالَ: هَا أَنَا ذَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ . فَقَالَ: مَا لَکَ لاَ تَدْفَعُ إِلَی هَذَا اَلرَّجُلِ حَقَّهُ؟ فَقَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ هَذَا حَقُّهُ فِی اَلدُّنْیَا قَدْ جِئْتُ بِهِ. قَالَ: فَأَعْطِهِ. فَنَاوَلَنِی کِیساً مِنْ صُوفٍ، وَ قَالَ: هَذَا حَقُّکَ. فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: خُذْهُ، وَ لاَ تَمْنَعْ مَنْ جَاءَکَ مِنْ وُلْدِهِ یَطْلُبُ مَا عِنْدَکَ وَ اِمْضِ لاَ فَقْرَ عَلَیْکَ بَعْدَ [هَذَا] اَلْیَوْمِ. فَانْتَبَهْتُ وَ اَلْکِیسُ بِیَدِی، فَنَادَیْتُ اِمْرَأَتِی: یَا اِمْرَأَهِ أَ نَائِمٌ أَنْتِ؟ أَمْ یَقْظَی؟ قَالَتْ: بَلْ یَقْظَی. قُلْتُ: أَسْرِجِی. فَأَسْرَجَتْ، فَنَاوَلْتُهَا اَلْکِیسَ، فَنَظَرَتْ فَإِذَا فِیهِ أَلْفُ دِینَارٍ. فَقَالَتْ: یَا رَجُلُ أَشْفِقْ لاَ یَکُونُ حَمَلَکَ اَلْفَقْرُ عَلَی أَنْ خَدَعْتَ بَعْضَ هَؤُلاَءِ اَلتُّجَّارِ فَأَخَذْتَ مَالَهُ. فَقُلْتُ: لاَ، وَ اَللَّهِ وَ لَکِنَّ اَلْقِصَّهَ هَذِهِ. فَدَعَا بِالدَّفْتَرِ اَلَّذِی فِیهِ حِسَابُهُ فَإِذَا لَیْسَ فِیهِ مِمَّا کَتَبَ عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ قَلِیلٌ وَ لاَ کَثِیرٌ .
( الأربعون حدیثا عن أربعین شیخا من أربعین صحابیا فی فضائل الإمام أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 95 )
ص : 1996
قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْجِعَابِیُّ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحَسَنِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عِیسَی بْنُ مِهْرَانَ عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ زَیْنَبَ بِنْتِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَتْ: لَمَّا اِجْتَمَعَ رَأَیُ أَبِی بَکْرٍ عَلَی مَنْعِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَدَکَ وَ اَلْعَوَالِیَ وَ أَیِسَتْ مِنْ إِجَابَتِهِ لَهَا عَدَلَتْ إِلَی قَبْرِ أَبِیهَا رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَلْقَتْ نَفْسَهَا عَلَیْهِ وَ شَکَتْ إِلَیْهِ مَا فَعَلَهُ اَلْقَوْمُ بِهَا وَ بَکَتْ حَتَّی بَلَّتْ تُرْبَتَهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ السَّلامُ بِدُمُوُعِهَا وَ نَدَبَتْهُ ثُمَّ قَالَتْ فِی آخِرِ نُدْبَتِهَا - قَدْ کَانَ بَعْدَکَ أَنْبَاءٌ وَ هَنْبَثَهٌ لَوْ کُنْتَ شَاهِدَهَا لَمْ تَکْثُرِ اَلْخُطَبُ إِنَّا فَقَدْنَاکَ فَقْدَ اَلْأَرْضِ وَابِلَهَا وَ اِخْتَلَّ قَوْمُکَ فَاشْهَدْهُمْ فَقَدْ نَکَبُوا قَدْ کَانَ جَبْرَئِیلُ بِالْآیَاتِ یُؤْنِسُنَافَغِبْتَ عَنَّا فَکُلُّ اَلْخَیْرِ مُحْتَجِبٌ فَکُنْتَ بَدْراً وَ نُوراً یُسْتَضَاءُ بِهِعَلَیْکَ یَنْزِلُ مِنْ ذِی اَلْعِزَّهِ اَلْکُتُبُ تَجَهَّمَتْنَا رِجَالٌ وَ اُسْتُخِفَّ بِنَابَعْدَ اَلنَّبِیِّ وَ کُلُّ اَلْخَیْرِ مُغْتَصَبٌ سَیَعْلَمُ اَلْمُتَوَلِّی ظُلْمَ حَامَّتِنَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَنَّی سَوْفَ یَنْقَلِبُ فَقَدْ لَقِینَا اَلَّذِی لَمْ یَلْقَهُ أَحَدٌمِنَ اَلْبَرِیَّهِ لاَ عَجَمٌ وَ لاَ عَرَبٌ فَسَوْفَ نَبْکِیکَ مَا عِشْنَا وَ مَا بَقِیَتْلَنَا اَلْعُیُونُ بِتِهْمَالٍ لَهُ سَکَبٌ .
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 40 )
8-عبد اللّه بن محمّد بن سلیمان هاشمی از پدرش از جدّش از حضرت زینب دخت گرامی علی علیه السّلام روایت کند که فرمود:چون ابو بکر بر آن شد که فاطمه علیهما السّلام را از فدک و عوالی ممنوع و محروم سازد(و کار از کار گذشت)،و فاطمه(علیها السّلام)از اینکه ابو بکر فدک را باز پس دهد ناامید گشت،بسوی قبر پدرش رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)رفت و خود را بر وی قبر انداخت و از اعمالی که آن قوم در حقّ وی انجام داده بودند بآن حضرت شکوه نمود،و آنقدر گریست تا تربت قبر شریف با اشکهای حضرتش تر شد،و زاری و شیون سر داد،و در پایان آن همه شیون عرضه داشت:همانا پس از تو خبرها و غوغائی بپا شد که اگر تو بودی این همه گرفتاری و دشواری رخ نمی داد. ما بمانند زمینی که از باران محروم بماند تو را از دست داده ایم،و در قوم تو اختلال پدید آمده و شاهد باش که دست از ایمان شسته اند.جبرئیل پیوسته با آوردن آیات مونس ما بود.و تو از ما پنهان شدی و با رفتن تو تمام خیرات از ما پوشیده گشت.تو ماه درخشان و نور پرفروغی بودی که از تو کسب نور می شد،و از جانب خدای با عزّت کتاب بر تو نازل می گشت.پس از پیامبر مردانی با چهره های درهم و خشن با ما روبرو شدند و به ما توهین و استخفاف نمودند،و تمام خیرات به تاراج رفته است.آن کس که بما خانواده ستم روا داشته بزودی خواهد دانست که روز قیامت به چه سرانجام شومی دچار خواهد شد.ما با مصائبی روبرو شدیم که هیچ کس از مخلوقات چه عرب و چه عجم بدان گرفتار نیامده است. ما تا زنده ایم و تا چشمانمان باقی است در سوگند فقدان تو می گوییم و از دیدگانمان سرشک غم میباریم.
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 53 )
ص : 1997
و بإسناده - أیضا - إلی صفوان قال: قال أبو عبد اللّه - علیه السّلام : - نحن وجه اللّه الّذی لا یهلک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 112 )
ص : 1998
ل، [الخصال] ، مُحَمَّدُ بْنُ عُمَیْرٍ اَلْبَغْدَادِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنْ عَبَّادِ بْنِ صُهَیْبٍ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعُمَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خُلِقَتِ اَلْأَرْضُ لِسَبْعَهٍ بِهِمْ یُرْزَقُونَ وَ بِهِمْ یُمْطَرُونَ وَ بِهِمْ یُنْصَرُونَ أَبُو ذَرٍّ وَ سَلْمَانُ وَ اَلْمِقْدَادُ وَ عَمَّارٌ وَ حُذَیْفَهُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا إِمَامُهُمْ وَ هُمُ اَلَّذِینَ شَهِدُوا اَلصَّلاَهَ عَلَی فَاطِمَهَ . کش، [رجال الکشی ] ، جبرئیل بن أحمد عن الحسین بن خرزاد عن ابن فضال عن ثعلبه عن زراره عن أبی جعفر عن أبیه عن جده علیهم السلام : مثله .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 210 )
در کتابهای خصال و رجال کشّی از علی علیه السّلام روایت شده که گفت: زمین به خاطر هفت نفر خلق شده که مردم به واسطۀ آنان رزق و روزی داده می شوند و باران برای آنان می آید و یاری می شوند(آن هفت نفر عبارتند از):ابو ذر،سلمان،مقداد، عمار،حذیفه،و عبد اللّه بن مسعود. حضرت امیر می فرماید:من امام آنان هستم،ایشان بودند که بر بدن فاطمه علیها السّلام نماز خواندند.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 670 )
ص : 1999
وَ مِنْهَا مُخَاطِباً لاِبْنِهِ مُحَمَّدِ [اِبْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ] فِی حَرْبِ اَلْجَمَلِ : اُطْعُنْ بِهَا طَعْنَ أَبِیکَ تُحْمَدْلاَ خَیْرَ فِی حَرْبٍ إِذَا لَمْ تُوقَدْ بِالْمَشْرَفِیِّ وَ اَلْقَنَا اَلْمُسَدَّدِ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 411 )
ص : 2000
عَنْهُ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ حَفْصٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ إِذَا أَتَاهُ اَلضَّیْفُ أَکَلَ مَعَهُ وَ لَمْ یَرْفَعْ یَدَهُ مِنَ اَلْخِوَانِ حَتَّی یَرْفَعَ اَلضَّیْفُ یَدَهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 286 )
4 - علی بن جعفر علیه السّلام گوید: امام کاظم علیه السّلام فرمود:
هرگاه مهمانی خدمت پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله شرف یاب می شد، حضرت با او غذا می خورد و دست خود را از سفره نمی کشید تا این که مهمان دست از غذا می کشید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 34 )
: صحیح علی الظاهر.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 96 )
ص : 2001
عَوَالِی اَللآَّلِی ، وَ فِی اَلْحَدِیثِ: أَنَّهُ لَمَّا نَزَلَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ مَنْ یَتَّقِ اَللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً `وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ اِنْقَطَعَ رِجَالٌ مِنَ اَلصَّحَابَهِ فِی بُیُوتِهِمْ وَ اِشْتَغَلُوا بِالْعِبَادَهِ وُثُوقاً بِمَا ضُمِنَ لَهُمْ فَعَلِمَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَلِکَ فَعَابَ مَا فَعَلُوهُ وَ قَالَ إِنِّی لَأُبْغِضُ اَلرَّجُلَ فَاغِراً فَاهُ إِلَی رَبِّهِ یَقُولُ اَللَّهُمَّ اِرْزُقْنِی وَ یَتْرُکُ اَلطَّلَبَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 15 )
ص : 2002
وَ فِی خَبَرٍ مُرْسَلٍ: إِنَّ اَلشَّیْطَانَ لَیَجْرِی مِنِ اِبْنِ آدَمَ مَجْرَی اَلدَّمِ فَضَیِّقُوا مَجَارِیَهُ بِالْجُوعِ وَ اَلْعَطَشِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 101 )
در حدیث مرسلی آمده است که شیطان نسبت به فرزند آدم بمنزلۀ خونی است که در رگهایش جریان دارد،پس تا می توانید با گرسنگی و تشنگی حرکت شیطان را کند سازید.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 197 )
ص : 2003
و فی مجمع البیان : و قیل: إنّ فی قراءه ابن مسعود «و العصر، إنّ الإنسان لفی خسر و إنّه فیه إلی آخر الدّهر». و روی ذلک عن أمیر المؤمنین: علیّ - علیه السّلام- .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 429 )
ص : 2004
عَنْهُ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُعَاذِ بْنِ کَثِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی لاَ أَسْأَلُکَ إِلاَّ عَمَّا یَعْنِینِی إِنَّ لِی أَوْلاَداً قَدْ أَدْرَکُوا فَأَدْعُوهُمْ إِلَی شَیْءٍ مِنْ هَذَا اَلْأَمْرِ فَقَالَ لاَ إِنَّ اَلْإِنْسَانَ إِذَا خُلِقَ عَلَوِیّاً أَوْ جَعْفَرِیّاً یَأْخُذُ اَللَّهُ بِنَاصِیَتِهِ حَتَّی یُدْخِلَهُ فِی هَذَا اَلْأَمْرِ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 202 )
ص : 2005
قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا عَلِیُّ أَنَا وَ أَنْتَ وَ اِبْنَاکَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ تِسْعَهٌ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ أَرْکَانُ اَلدِّینِ وَ دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ مَنْ تَبِعَنَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنَّا فَإِلَی اَلنَّارِ .
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 217 )
4-جابر بن یزید از امام باقر از پدرش از جدّش علیهم السّلام روایت کند که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)به علیّ بن ابی طالب(علیه السّلام)فرمود:ای علی من و تو،و دو فرزندت حسن و حسین،و نه نفر از اولاد حسین پایه های دین و استوانه های اسلام هستیم،هر کس از ما پیروی کند نجات یابد،و هر کس از فرمان ما سر پیچد راهش بسوی آتش خواهد بود.
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 239 )
ص : 2006
مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْأَسَدِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلرَّیَّانِ بْنِ اَلصَّلْتِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَا بَعَثَ اَللَّهُ نَبِیّاً إِلاَّ بِتَحْرِیمِ اَلْخَمْرِ وَ أَنْ یُقِرَّ لِلَّهِ بِالْبَدَاءِ إِنَّ اَللّهَ یَفْعَلُ ما یَشاءُ وَ أَنْ یَکُونَ فِی تُرَاثِهِ اَلْکُنْدُرُ .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 430 )
419/10-ریان بن صلت می گوید:از امام رضا علیه السّلام شنیدم که می فرمودند:خداوند متعال مبعوث نفرمودند پیامبری را مگر با حکم تحریم خمر و این که به بداء برای خداوند متعال اقرار کند که«او هر کاری را بخواهد انجام می دهد» و این که در میراث او کندر باشد.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 741 )
ص : 2007
وَ عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ فِی حَدِیثٍ قَالَ: لاَ یَنْبَغِی لِلْمُسْلِمِ أَنْ یَتَخَلَّفَ عَنْ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، أَکْثَرَ مِنْ أَرْبَعِ سِنِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 535 )
ص : 2008
وَ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ لُقْمَانُ لاِبْنِهِ یَا بُنَیَّ صَاحِبْ مِائَهً وَ لاَ تُعَادِ وَاحِداً یَا بُنَیَّ إِنَّمَا هُوَ خَلاَقُکَ وَ خُلُقُکَ فَخَلاَقُکَ دِینُکَ وَ خُلُقُکَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اَلنَّاسِ وَ لاَ تَتَبَغَّضْ إِلَیْهِمْ وَ تَعَلَّمْ مَحَاسِنَ اَلْأَخْلاَقِ یَا بُنَیَّ کُنْ عَبْداً لِلْأَخْیَارِ وَ لاَ تَکُنْ وَلَداً لِلْأَشْرَارِ یَا بُنَیَّ أَدِّ اَلْأَمَانَهَ تَسْلَمْ لَکَ دُنْیَاکَ وَ آخِرَتُکَ وَ کُنْ أَمِیناً تَکُنْ غَنِیّاً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 156 )
33- در کتاب معانی الاخبار نقل شده که:لقمان به پسرش گفت:پسر عزیزم با صد نفر دوست باش و با یک نفر دشمن مباش،پسرم هر چه هست خلاق و خلق توست،خلاق تو همان دینت و خلق تو همان خوی و نحوۀ برخورد تو با مردم است،مردم را با خود دشمن نکن،و اخلاق پسندیده را بیاموز،پسرم بندۀ نیکان باش و فرزند بدان مباش،پسرم امانت را به صاحبانش برگردان تا دنیا و آخرت تو سالم باشد،امین باش تا بی نیاز گردی.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 118 )
ص : 2009
صَلاَهٌ أُخْرَی لَیْلَهَ اَلْخَمِیسِ -: أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ تَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ قُلْ یا أَیُّهَا اَلْکافِرُونَ أَرْبَعِینَ مَرَّهً فَکَأَنَّمَا أَعْتَقَ أَلْفَ أَلْفِ رَقَبَهٍ مُؤْمِنَهٍ وَ أَعْطَاهُ اَللَّهُ قَصْراً کَأَوْسَعِ مَدِینَهٍ فِی اَلدُّنْیَا فِی اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 87 , صفحه 310 )
ص : 2010
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ إِجَارَهِ اَلْأَرْضِ بِالطَّعَامِ قَالَ إِنْ کَانَ مِنْ طَعَامِهَا فَلاَ خَیْرَ فِیهِ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 55 )
ص : 2011
أَخْبَرَنَا اَلشَّیْخُ أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ رَحِمَهُمُ اَللَّهُ بِالرَّیِّ فِی صَفَرٍ سَنَهَ عَشَرَهٍ وَ خَمْسِمِائَهٍ بِقِرَاءَتِی عَلَیْهِ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلطُّوسِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِی جُمَادَی اَلْآخِرَهِ سَنَهَ خَمْسٍ وَ خَمْسِینَ وَ أَرْبَعِمِائَهٍ بِمَشْهَدِ مَوْلاَنَا أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمُفِیدُ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ اَلْحَارِثِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْکَاتِبُ قَالَ: أَخْبَرَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا عَبَّادُ بْنُ یَعْقُوبَ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَکَمُ بْنُ ظُهَیْرٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ عَنْ رَافِعٍ مَوْلَی أَبِی ذَرٍّ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا ذَرٍّ رَحِمَهُ اَللَّهُ آخِذاً بِحَلْقَهِ بَابِ اَلْکَعْبَهِ وَ یَقُولُ مَنْ عَرَفَنِی فَقَدْ عَرَفَنِی أَنَا جُنْدَبٌ اَلْغِفَارِیُّ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْنِی فَأَنَا أَبُو ذَرٍّ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ مَنْ قَاتَلَنِی فِی اَلْأُولَی وَ قَاتَلَ أَهْلَ بَیْتِی فِی اَلثَّانِیَهِ حَشَرَهُ اَللَّهُ مَعَ اَلدَّجَّالِ إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَیْتِی فِیکُمْ کَمَثَلِ سَفِینَهِ نُوحٍ مَنْ رَکِبَهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ وَ مَثَلُ بَابِ حِطَّهٍ مَنْ دَخَلَهَا نَجَا وَ مَنْ لَمْ یَدْخُلْهُ هَلَکَ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 88 )
ص : 2012
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَضْمَنُ اَلْعَاقِلَهُ عَمْداً وَ لاَ إِقْرَاراً وَ لاَ صُلْحاً. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 394 )
ص : 2013
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ عَنْ زَاذَانَ وَ جَمَاعَهٍ مِنْ أَصْحَابِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالُوا: کُنَّا مَعَهُ بِصِفِّینَ فَلَمَّا أَنْ صَافَّ مُعَاوِیَهُ أَتَاهُ رَجُلٌ مِنْ مَیْمَنَتِهِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی مَیْمَنَتِکَ خَلَلٌ فَقَالَ اِرْجِعْ إِلَی مُقَامِکَ فَرَجَعَ ثُمَّ أَقْبَلَ ثَانِیَهً فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی مَیْمَنَتِکَ خَلَلٌ فَقَالَ اِرْجِعْ إِلَی مُقَامِکَ فَرَجَعَ ثُمَّ أَتَاهُ ثَالِثَهً کَأَنَّ اَلْأَرْضَ لاَ تَحْمِلُهُ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی مَیْمَنَتِکَ خَلَلٌ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قِفْ فَوَقَفَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَیَّ بِمَالِکٍ اَلْأَشْتَرِ فَأَتَاهُ مَالِکٌ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا مَالِکُ قَالَ لَبَّیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ تَرَی مَیْسَرَهَ مُعَاوِیَهَ قَالَ نَعَمْ قَالَ تَرَی صَاحِبَ اَلْفَرَسِ اَلْمُعَلَّمِ قَالَ نَعَمْ قَالَ اَلَّذِی عَلَیْهِ اَلْقَبَاءُ اَلْأَحْمَرُ قَالَ نَعَمْ قَالَ اِنْطَلِقْ فَأْتِنِی بِرَأْسِهِ فَخَرَجَ مَالِکٌ فَدَنَا مِنْهُ وَ ضَرَبَهُ فَسَقَطَ رَأْسُهُ ثُمَّ تَنَاوَلَهُ فَأَقْبَلَ بِهِ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَأَلْقَاهُ بَیْنَ یَدَیْهِ فَأَقْبَلَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی اَلرَّجُلِ فَقَالَ نَشَدْتُکَ اَللَّهَ هَلْ کُنْتَ إِذْ نَظَرْتَ إِلَی هَذَا فَرَأَیْتَهُ وَ حُلِیَّهُ وَ هُوَ مَلَأَ قَلْبَکَ فَرَأَیْتَ اَلْخَلَلَ فِی أَصْحَابِکَ قَالَ اَللَّهُمَّ نَعَمْ فَأَقْبَلَ عَلِیٌّ عَلَیْنَا وَ نَحْنُ حَوْلَهُ فَقَالَ أَخْبَرَنِی بِهَذَا وَ اَللَّهِ رَسُولُ اَللَّهِ أَ فَتَرَوْنَهُ بَقِیَ بَعْدَ هَذَا شَیْءٌ ثُمَّ قَالَ لِلرَّجُلِ اِرْجِعْ إِلَی مُقَامِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 41 )
ص : 2014
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، وَ اَلْمُدَبَّرُ إِذَا قَتَلَ رَجُلاً خَطَأً دُفِعَ بِرُمَّتِهِ إِلَی أَوْلِیَاءِ اَلْمَقْتُولِ فَإِذَا مَاتَ اَلَّذِی دَبَّرَهُ اُسْتُسْعِیَ فِی قِیمَتِهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 246 )
ص : 2015
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا عَلِیُّ اِفْتَتِحْ بِالْمِلْحِ وَ اِخْتِمْ بِهِ فَإِنَّهُ مَنِ اِفْتَتَحَ بِالْمِلْحِ وَ خَتَمَ بِهِ عُوفِیَ مِنِ اِثْنَیْنِ وَ سَبْعِینَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ اَلْبَلاَءِ مِنْهَا اَلْجُنُونُ وَ اَلْجُذَامُ وَ اَلْبَرَصُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 398 )
14-و در روایت دیگر رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به علی علیه السّلام فرمود:ای علی با نمک گشا و با نمک انجام ده که هر که با نمک گشاید از 72 نوع درد عافیت یابد که از آنها دیوانگی و خوره و پیسی است(و در روایت دیگر دنبال همین مضمون است که خدا 70 درد از او ببرد که آسانترش خوره است .
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 183 )
ص : 2016
وَ قَالَ أَیْضاً حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ سَلاَّمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَ لِقَوْمِکَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ قَالَ إِیَّانَا عَنَی وَ نَحْنُ أَهْلُ اَلذِّکْرِ وَ نَحْنُ اَلْمَسْئُولُونَ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 545 )
ص : 2017
2022-9 الکافی ،1/5/81/2 ابن أبی عمیر عن هشام بن سالم عن سلیمان بن خالد قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن قول اللّه تعالی - وَ قَدِمْنا إِلی ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً قال أما و اللّه إن کانت أعمالهم أشد بیاضا من القباطی و لکن کانوا إذا عرض لهم الحرام لم یدعوه.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 322 )
ص : 2018
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَابِقِ بْنِ طَلْحَهَ اَلْأَنْصَارِیِّ ، قَالَ: کَانَ مِمَّا قَالَ هَارُونُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) حِینَ أُدْخِلَ عَلَیْهِ: مَا هَذِهِ اَلدَّارُ؟ قَالَ: «هَذِهِ دَارُ اَلْفَاسِقِینَ». قَالَ: وَ قَرَأَ: سَأَصْرِفُ عَنْ آیاتِیَ اَلَّذِینَ یَتَکَبَّرُونَ فِی اَلْأَرْضِ بِغَیْرِ اَلْحَقِّ وَ إِنْ یَرَوْا کُلَّ آیَهٍ لا یُؤْمِنُوا بِها وَ إِنْ یَرَوْا سَبِیلَ اَلرُّشْدِ لا یَتَّخِذُوهُ سَبِیلاً وَ إِنْ یَرَوْا سَبِیلَ اَلغَیِّ یَتَّخِذُوهُ سَبِیلاً . فَقَالَ لَهُ هَارُونُ : فَدَارُ مَنْ هِیَ؟ فَقَالَ: «هِیَ لِشِیعَتِنَا قُرَّهٌ، وَ لِغَیْرِهِمْ فِتْنَهٌ». قَالَ: فَمَا بَالُ صَاحِبِ اَلدَّارِ لاَ یَأْخُذُهَا؟ قَالَ: «أُخِذَتْ مِنْهُ عَامِرَهً، وَ لاَ یَأْخُذُهَا إِلاَّ مَعْمُورَهً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 589 )
ص : 2019
وَ حَدَّثَنِی اَلسُّلَمِیُّ قَالَ أَخْبَرَنِی اَلْعَتَکِیُّ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْخُزَاعِیُّ اَلْهَمْدَانِیُّ فِیمَا قَرَأْتُ عَلَیْهِ أَنَّ مَحْمُودَ بْنَ مَثُوبَهَ اَلْوَاسِطِیُّ حَدَّثَهُمْ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْقَاسِمُ بْنُ عِیسَی قَالَ حَدَّثَنَا رَحْمَهُ بْنُ مُصْعَبِ بْنِ اَلْبَاهِلِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا قُرَّهُ بْنُ خَالِدٍ عَنْ أَبِی رَجَاءٍ اَلْعُطَارِدِیِّ قَالَ: لاَ تَسُبُّوا هَذَا اَلرَّجُلَ یَعْنِی عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنَّ رَجُلاً سَبَّهُ فَرَمَاهُ اَللَّهُ بِکَوْکَبَیْنِ فِی عَیْنَیْهِ.
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 147 )
50-بسندش از ابو رجاء عطاردی که دشنام ندهید بدین مرد(یعنی علیه السلام)زیرا مردی بوی دشنام داد و بد گفت و دو اختر آسمانی بر چشمانش زدند (و کور شد).
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 174 )
ص : 2020
مُوسَی بْنُ اَلْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ أَنْ تُقْضَی اَلْمَنَاسِکُ کُلُّهَا عَلَی غَیْرِ وُضُوءٍ إِلاَّ اَلطَّوَافَ فَإِنَّ فِیهِ صَلاَهً وَ اَلْوُضُوءُ أَفْضَلُ عَلَی کُلِّ حَالٍ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 241 )
ص : 2021
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: حَرَّمَ اَللَّهُ حَرَمَهُ بَرِیداً فِی بَرِیدٍ أَنْ یُخْتَلَی خَلاَهُ أَوْ یُعْضَدَ شَجَرُهُ إِلاَّ اَلْإِذْخِرَ أَوْ یُصَادَ طَیْرُهُ وَ حَرَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمَدِینَهَ مَا بَیْنَ لاَبَتَیْهَا صَیْدَهَا وَ حَرَّمَ مَا حَوْلَهَا بَرِیداً فِی بَرِیدٍ أَنْ یُخْتَلَی خَلاَهَا أَوْ یُعْضَدَ شَجَرُهَا إِلاَّ عُودَیِ اَلنَّاضِحِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 555 )
ص : 2022
مَنْ نَصَحَ نَفْسَهُ کَانَ جَدِیراً بِنُصْحِ غَیْرِهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 657 )
ص : 2023
13121-5 الکافی ،1/4/395/4 الخمسه و صفوان عن ابن عمار قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : إن أصبت الصید و أنت محرم [حرام] فی الحرم فالفداء مضاعف علیک و إن أصبته و أنت حلال فی الحرم فالفداء قیمه واحده و إن أصبته و أنت حرام فی الحل فإنما علیک فداء واحد.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 768 )
ص : 2024
عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی خَلَقَ آدَمَ مِنَ اَلطِّینِ فَحَرَّمَ أَکْلَ اَلطِّینِ عَلَی ذُرِّیَّتِهِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 565 )
ص : 2025
اَلْمُؤْمِنُ أَخُو اَلْمُؤْمِنِ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 45 )
ص : 2026
فَقَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ أَنْبَأَنَا أَبُو إِسْحَاقَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ غَسَّانَ اَلْبَصْرِیُّ إِجَازَهً أَنَّ أَبَا عَلِیِّ ٍ اَلْحَسَنَ بْنَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی زَیْدٍ حَدَّثَهُمْ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَامِرٍ اَلطَّائِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَامِرٍ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُوسَی اَلرِّضَا قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنِی أَبِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ حَدَّثَنِی أَبِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ حَدَّثَنِی أَبِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ إِنَّکَ سَیِّدُ اَلْمُسْلِمِینَ وَ إِمَامُ اَلْمُتَّقِینَ وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ وَ یَعْسُوبُ اَلدِّینِ .
( الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمره المؤمنین , جلد 1 , صفحه 490 )
ص : 2027
عَنْ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا عَاتَبَ اَللَّهُ نَبِیَّهُ فَهُوَ یَعْنِی بِهِ مَنْ قَدْ مَضَی فِی اَلْقُرْآنِ مِثْلُ قَوْلِهِ: « وَ لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناکَ لَقَدْ کِدْتَ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلاً» » عَنَی بِذَلِکَ غَیْرَهُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 10 )
ص : 2028
اَلْمُتَأَنِّی مُصِیبٌ وَ إِنْ هَلَکَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 29 )
ص : 2029
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْفَرْقُ مِنَ اَلسُّنَّهِ قَالَ لاَ قُلْتُ فَهَلْ فَرَقَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ کَیْفَ فَرَقَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَیْسَ مِنَ اَلسُّنَّهِ قَالَ مَنْ أَصَابَهُ مَا أَصَابَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَفْرُقُ کَمَا فَرَقَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَدْ أَصَابَ سُنَّهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِلاَّ فَلاَ قُلْتُ لَهُ کَیْفَ ذَلِکَ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حِینَ صُدَّ عَنِ اَلْبَیْتِ وَ قَدْ کَانَ سَاقَ اَلْهَدْیَ وَ أَحْرَمَ أَرَاهُ اَللَّهُ اَلرُّؤْیَا اَلَّتِی أَخْبَرَهُ اَللَّهُ بِهَا فِی کِتَابِهِ إِذْ یَقُولُ: «لَقَدْ صَدَقَ اَللّهُ رَسُولَهُ اَلرُّؤْیا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرامَ إِنْ شاءَ اَللّهُ آمِنِینَ مُحَلِّقِینَ رُؤُسَکُمْ وَ مُقَصِّرِینَ لا تَخافُونَ » فَعَلِمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّ اَللَّهَ سَیَفِی لَهُ بِمَا أَرَاهُ فَمِنْ ثَمَّ وَفَّرَ ذَلِکَ اَلشَّعْرَ اَلَّذِی کَانَ عَلَی رَأْسِهِ حِینَ أَحْرَمَ اِنْتِظَاراً لِحَلْقِهِ فِی اَلْحَرَمِ حَیْثُ وَعَدَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَمَّا حَلَقَهُ لَمْ یُعِدْ فِی تَوْفِیرِ اَلشَّعْرِ وَ لاَ کَانَ ذَلِکَ مِنْ قَبْلِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 486 )
5 - ابو بصیر گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: فرق باز کردن از سنّت است؟
فرمود: نه.
عرض کردم: آیا پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرق باز نمود؟
فرمود: آری.
عرض کردم: چگونه پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرق باز کرد اما فرق باز کردن از سنت نیست؟
فرمود: هرکس به سان پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله رفتار کند و فرق باز نماید به راستی که سنت پیامبر صلّی اللّه علیه و اله را انجام داده است.
عرض کردم: آن چه بود؟
فرمود: هنگامی که پیامبر صلّی اللّه علیه و اله از زیارت خانه خدا منصرف شد در حالی که قربانی را برده بود و احرام بسته بود، خداوند به پیامبرش نشان داد آن خوابی را که در کتاب خود به ایشان خبر داده بود؛ که می فرماید:
«به حقیقت خداوند آن چه را که در عالم خواب به پیامبرش نشان داد، راست گفت؛ به طور حتم همۀ شما به خواست خدا در نهایت امنیّت که سرهای خود را تراشیده یا کوتاه کرده اید بی آن که هراسی داشته باشید به مسجد الحرام وارد خواهید شد».
پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله دانست که خداوند به زودی آن چه که در خواب به او نشان داده است عملی می کند. به همین جهت موی سرش در حال احرام زیاد نمود که انتظار تراشیدن آن را در «حرم» می کشید؛ از آن جایی که خداوند متعال به او وعده داده بود هنگامی که موی خود را تراشید، دیگر موی سر خود را زیاد ننمود و پیش از آن نیز چنین نکرده بود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 506 )
: موثق أو ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 382 )
ص : 2030
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أُهِلَّ هِلاَلُ ذِی اَلْحِجَّهِ وَ نَحْنُ بِالْمَدِینَهِ لَمْ یَکُنْ لَنَا أَنْ نُحْرِمَ إِلاَّ بِالْحَجِّ لِأَنَّا نُحْرِمُ مِنَ اَلشَّجَرَهِ وَ هُوَ اَلَّذِی وَقَّتَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنْتُمْ إِذَا قَدِمْتُمْ مِنَ اَلْعِرَاقِ فَأُهِلَّ اَلْهِلاَلُ فَلَکُمْ أَنْ تَعْتَمِرُوا لِأَنَّ بَیْنَ أَیْدِیکُمْ ذَاتَ عِرْقٍ وَ غَیْرَهَا مِمَّا وَقَّتَ لَکُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُ اَلْفَضْلُ فَلِیَ اَلْآنَ أَنْ أَتَمَتَّعَ وَ قَدْ طُفْتُ بِالْبَیْتِ فَقَالَ لَهُ نَعَمْ فَذَهَبَ بِهَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ إِلَی سُفْیَانَ بْنِ عُیَیْنَهَ وَ أَصْحَابِ سُفْیَانَ فَقَالَ لَهُمْ إِنَّ فُلاَناً قَالَ کَذَا وَ کَذَا فَشَنَّعَ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 96 )
ص : 2031
سُفْیَانُ اَلثَّوْرِیُّ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ أَبِی صَالِحٍ : فِی قَوْلِهِ: وَ إِذَا اَلنُّفُوسُ زُوِّجَتْ قَالَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِلاَّ إِذَا قَطَعَ اَلصِّرَاطَ زَوَّجَهُ اَللَّهُ عَلَی بَابِ اَلْجَنَّهِ بِأَرْبَعِ نِسْوَهٍ مِنْ نِسَاءِ اَلدُّنْیَا وَ سَبْعِینَ أَلْفَ حُورِیَّهٍ مِنْ حُورِ اَلْجَنَّهِ إِلاَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ فَإِنَّهُ زَوَّجَ اَلْبَتُولَ فَاطِمَهَ فِی اَلدُّنْیَا وَ هُوَ زَوْجُهَا فِی اَلْآخِرَهِ فِی اَلْجَنَّهِ لَیْسَتْ لَهُ زَوْجَهٌ فِی اَلْجَنَّهِ غَیْرُهَا مِنْ نِسَاءِ اَلدُّنْیَا لَکِنْ لَهُ فِی اَلْجِنَانِ سَبْعُونَ أَلْفَ حُوراً لِکُلِّ حُورٍ سَبْعُونَ أَلْفَ خَادِمٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 154 )
ابو صالح مفسّر در تفسیر سخن خداوند که می فرماید:«
وَ إِذَا اَلنُّفُوسُ زُوِّجَتْ
» گفته:در روز قیامت مؤمنی نیست مگر اینکه پس از عبور از صراط خداوند متعال چهار زن از زنان دنیا را برای او تزویج می کند و هفتاد هزار حوری از حوریّه های بهشتی را،مگر علی بن ابی طالب را،که او همان گونه که در دنیا همسر فاطمه بوده است در آخرت نیز همسرش خواهد بود و برای او همسر دیگری از زنان دنیا وجود نخواهد داشت ولی برایش هفتاد هزار حوریّۀ بهشتی خواهد بود که هر کدام از آنها هفتاد هزار خادم خواهند داشت.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 568 )
ص : 2032
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ (أَبِی) زِیَادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَفْتَی اَلنَّاسَ بِغَیْرِ عِلْمٍ لَعَنَتْهُ مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ. وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْجَامُورَانِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 29 )
ص : 2033
اَلشَّیْخُ اَلطُّوسِیُّ فِی أَمَالِیهِ ، عَنْ جَمَاعَهٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ رَجَاءِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْأَصَمِّ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ وَهْبِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی حَرْبِ بْنِ أَبِی اَلْأَسْوَدِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی ذَرٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا أَبَا ذَرٍّ مَا مِنْ رَجُلٍ یَجْعَلُ جَبْهَتَهُ فِی بُقْعَهٍ مِنْ بِقَاعِ اَلْأَرْضِ إِلاَّ شَهِدَتْ لَهُ بِهَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یَا أَبَا ذَرٍّ مَا مِنْ صَبَاحٍ وَ لاَ رَوَاحٍ إِلاَّ وَ بِقَاعُ اَلْأَرْضِ یُنَادِی بَعْضُهَا بَعْضاً یَا جَارَهِ هَلْ مَرَّ بِکِ اَلْیَوْمَ ذَاکِرٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْ عَبْدٌ وَضَعَ جَبْهَتَهُ عَلَیْکِ سَاجِداً لِلَّهِ فَمِنْ قَائِلَهٍ لاَ وَ مِنْ قَائِلَهٍ نَعَمْ فَإِذَا قَالَتْ نَعَمْ اِهْتَزَّتْ وَ اِنْشَرَحَتْ وَ تَرَی أَنَّ لَهَا اَلْفَضْلَ عَلَی جَارَتِهَا.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 48 )
ص : 2034
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ قَالَ قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَا ضَامِنٌ لِمَنْ خَرَجَ یُرِیدُ سَفَراً مُعْتَمّاً تَحْتَ حَنَکِهِ ثَلاَثاً لاَ یُصِیبُهُ اَلسَّرَقُ وَ اَلْغَرَقُ وَ اَلْحَرَقُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 373 )
ص : 2035
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنِ اِبْنِ سُلَیْمَانَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَیْضِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَجَاءَهُ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ إِنَّ اِبْنَتِی قَدْ ذَبَلَتْ وَ بِهَا اَلْبَطَنُ فَقَالَ مَا یَمْنَعُکَ مِنَ اَلْأَرُزِّ بِالشَّحْمِ خُذْ حِجَاراً أَرْبَعاً أَوْ خَمْساً وَ اِطْرَحْهَا تَحْتَ اَلنَّارِ وَ اِجْعَلِ اَلْأَرُزَّ فِی اَلْقِدْرِ وَ اُطْبُخْهُ حَتَّی یُدْرِکَ وَ خُذْ شَحْمَ کُلًی طَرِیّاً فَإِذَا بَلَغَ اَلْأَرُزُّ فَاطْرَحِ اَلشَّحْمَ فِی قَصْعَهٍ مَعَ اَلْحِجَارَهِ وَ کُبَّ عَلَیْهَا قَصْعَهً أُخْرَی ثُمَّ حَرِّکْهَا تَحْرِیکاً شَدِیداً وَ اِضْبِطْهَا کَیْ لاَ یَخْرُجَ بُخَارُهُ فَإِذَا ذَابَ اَلشَّحْمُ فَاجْعَلْهُ فِی اَلْأَرُزِّ ثُمَّ تَحَسَّاهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 173 )
4-در محاسن(..)بسندش از محمّد بن فیض که نزد امام ششم علیه السّلام بودم، مردی آمد و باو گفت دخترم لاغر شده،شکم رفتن دارد،فرمود:چه بازت دارد از برنج با پیه،4 یا 5 سنگ برگیر و بینداز در آتش و برنج در دیک بریز و بپز، و پیه قلوه تازه بگیر و چون برنج پخته شد،پیه را با سنگهای داغ در کاسه انداز کاسه دیگر سرپوش آن کن،و سخت بجنبان و ضبط کن که بخار آن بیرون نیاید و چون پیه آب شد روی برنج نه تا آن را کف کند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 137 )
ص : 2036
وَ رُوِیَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کُلُّ قَوْمٍ دَانُوا بِشَیْءٍ یَلْزَمُهُمْ حُکْمُهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 514 )
ص : 2037
أَقُولُ قَالَ فِی اَلْمُنْتَقَی : کَانَتِ اَلْهِجْرَهُ سَنَهَ أَرْبَعَ عَشْرَهَ مِنَ اَلْمَبْعَثِ وَ هِیَ سَنَهُ أَرْبَعٍ وَ ثَلاَثِینَ مِنْ مُلْکِ کِسْرَی پَرْوِیزَ سَنَهَ تِسْعٍ لِهِرَقْلَ وَ أَوَّلُ هَذِهِ اَلسَّنَهِ اَلْمُحَرَّمُ وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُقِیماً بِمَکَّهَ لَمْ یَخْرُجْ مِنْهَا وَ قَدْ کَانَ جَمَاعَهٌ خَرَجُوا فِی ذِی اَلْحِجَّهِ وَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ کَعْبٍ اَلْقُرَظِیُّ اِجْتَمَعَ قُرَیْشٌ عَلَی بَابِهِ وَ قَالُوا إِنَّ مُحَمَّداً یَزْعُمُ أَنَّکُمْ إِنْ بَایَعْتُمُوهُ کُنْتُمْ مُلُوکَ اَلْعَرَبِ وَ اَلْعَجَمِ ثُمَّ بُعِثْتُمْ بَعْدَ مَوْتِکُمْ فَجُعِلَ لَکُمْ جِنَانٌ کَجِنَانِ اَلْأَرْضِ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلُوا کَانَ لَکُمْ مِنْهُ اَلذَّبْحُ ثُمَّ بُعِثْتُمْ بَعْدَ مَوْتِکُمْ فَجُعِلَتْ لَکُمْ نَارٌ تُحْرَقُونَ بِهَا فَخَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَخَذَ حَفْنَهً مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ نَعَمْ أَنَا أَقُولُ ذَلِکَ فَنَثَرَ اَلتُّرَابَ عَلَی رُءُوسِهِمْ وَ هُوَ یَقْرَأُ یس إِلَی قَوْلِهِ وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ فَلَمْ یَبْقَ مِنْهُمْ رَجُلٌ وَضَعَ عَلَی رَأْسِهِ اَلتُّرَابَ إِلاَّ قُتِلَ یَوْمَ بَدْرٍ ثُمَّ اِنْصَرَفَ إِلَی حَیْثُ أَرَادَ فَأَتَاهُمْ آتٍ لَمْ یَکُنْ مَعَهُمْ فَقَالَ مَا تَنْتَظِرُونَ هَاهُنَا قَالُوا مُحَمَّداً قَالَ قَدْ وَ اَللَّهِ خَرَجَ مُحَمَّدٌ عَلَیْکُمْ ثُمَّ مَا تَرَکَ مِنْکُمْ رَجُلاً إِلاَّ وَ قَدْ وَضَعَ عَلَی رَأْسِهِ اَلتُّرَابَ وَ اِنْطَلَقَ لِحَاجَتِهِ فَوَضَعَ کُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ یَدَهُ عَلَی رَأْسِهِ فَإِذَا عَلَیْهِ اَلتُّرَابُ ثُمَّ جَعَلُوا یَطَّلِعُونَ فَیَرَوْنَ عَلِیّاً عَلَی اَلْفِرَاشِ مُتَّشِحاً بِبُرْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَیَقُولُونَ إِنَّ هَذَا لَمُحَمَّدٌ نَائِمٌ عَلَیْهِ بُرْدُهُ فَلَمْ یَبْرَحُوا کَذَلِکَ حَتَّی أَصْبَحُوا فَقَامَ عَلِیٌّ مِنَ اَلْفِرَاشِ فَقَالُوا وَ اَللَّهِ لَقَدْ صَدَقَنَا اَلَّذِی کَانَ حَدَّثَنَا بِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 19 , صفحه 38 )
ص : 2038
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّیْقَلِ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْوَلَدُ لِلَّذِی عِنْدَهُ اَلْجَارِیَهُ وَ لْیَصْبِرْ لِقَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْوَلَدُ لِلْفِرَاشِ وَ لِلْعَاهِرِ اَلْحَجَرُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 368 )
ص : 2039
ع، [علل الشرائع] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ اَلنَّاصِبُ مَنْ نَصَبَ لَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ لِأَنَّکَ لاَ تَجِدُ رَجُلاً یَقُولُ أَنَا أُبْغِضُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ لَکِنَّ اَلنَّاصِبَ مَنْ نَصَبَ لَکُمْ وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّکُمْ تَتَوَلَّوْنَا وَ أَنَّکُمْ مِنْ شِیعَتِنَا . ثو، [ثواب الأعمال] ، أبی عن أحمد بن إدریس عن الأشعری : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 232 )
علل الشرائع: عبد اللّه بن سنان از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرد که فرمود ناصبی کسی نیست که نصب عداوت با ما کند زیرا تو کسی را نخواهی یافت که بگوید من دشمن محمّد و آل محمّدم ولی ناصبی کسی است که دشمنی با شما بورزد با اینکه میداند شما ما را دوست میدارید و از شیعیان ما هستید.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 191 )
ص : 2040
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : إِذَا عَطَسَ اَلْإِنْسَانُ یَنْبَغِی أَنْ یَضَعَ سَبَّابَتَهُ عَلَی قَصَبَهِ أَنْفِهِ وَ یَقُولَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ رَغِمَ أَنْفِی لِلَّهِ رَغْماً دَاخِراً صَاغِراً غَیْرَ مُسْتَنْکِفٍ وَ لاَ مُسْتَحْسِرٍ وَ إِذَا عَطَسَ غَیْرُهُ فَلْیُسَمِّتْهُ وَ لْیَقُلْ یَرْحَمُکَ اَللَّهُ مَرَّهً أَوْ مَرَّتَیْنِ أَوْ ثَلاَثاً فَإِذَا زَادَ فَلْیَقُلْ شَفَاکَ اَللَّهُ وَ إِذَا أَرَادَ أَنْ یُسَمِّتَ اَلْمُؤْمِنَ فَلْیَقُلْ یَرْحَمُکَ اَللَّهُ وَ لِلْمَرْأَهِ عَافَاکَ اَللَّهُ وَ لِلصَّبِیِّ زَرَعَکَ اَللَّهُ وَ لِلْمَرِیضِ شَفَاکَ اَللَّهُ وَ لِلذِّمِّیِّ هَدَاکَ اَللَّهُ وَ لِلنَّبِیِّ وَ اَلْإِمَامِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ إِذَا سَمَّتَهُ غَیْرُهُ فَلْیَرُدَّ عَلَیْهِ وَ لْیَقُلْ یَغْفِرُ اَللَّهُ لَنَا وَ لَکُمْ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 355 )
از امام(علیه السّلام):چون کسی عطسه کند انگشت سبابه را بر بینی نهد و بگوید:(سپاس خداوند عالمیان را و درود بر محمّد و آل پاک او)،بینی من برای خدا بخاک مالیده باد با ذلّت و تواضع نه بحالت انکار و تکبّر)و اگر دیگری عطسه کند با این جمله دعایش گوید(خدا رحمتت کند)تا سه بار و اگر خواهد بیشتر هم میتواند بگوید(خداوند شفایت دهد).و چون خواهد مرد مؤمنی را بر عطسه دعا کند بگوید (رحمک الله). و بمزن بگوید:(خدا عافیتت دهد)و به کودک گوید:(خدا بزرگت کند)و بمریض گوید:(خدا شفایت دهد) و به کافر ذمّی:(خدا هدایتت کند)و به پیغمبر و امام:(درود خدا بر تو) و اگر دیگری او را بر عطسه دعا گوید جواب دهد:(خدا ما و شما را ببخشاید).
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 193 )
از معصومان علیهم السّلام روایت شده:هرگاه انسان عطسه کند،مستحب است که انگشت سبابۀ خود را روی بینی اش بگذارد و بگوید:«سپاس خدا را که پروردگار جهانیان است و درود خدا بر محمد و خاندان پاکش،بینی من برای خدا با ذلت و خواری و بدون امتناع و تکبر بر خاک مالیده باد.اگر دیگری عطسه کرد او را دعا کند و بگوید:«یرحمک اللّه»-یک یا دو بار یا سه بار-و اگر بیشتر از سه بار عطسه کرد به او بگوید:«شفاک اللّه»و هرگاه خواست مؤمنی را هنگام عطسه دعا کند،بگوید:«یرحمک اللّه»و به زن بگوید:«عافاک اللّه»و به بچه بگوید:«زرعک اللّه» و به مریض بگوید:«شفاک اللّه»،و به اهل ذمّه بگوید:«هداک اللّه»و به پیامبر و امام بگوید:«صلّی اللّه علیک»و هرگاه عطسه کرد و کسی برایش دعا کرد به او بگوید:«یغفر اللّه لنا و لکم».
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 766 )
ص : 2041
کِتَابُ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ اَلْحَنَّاطِ ، عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ مِنْ أَغْبَطِ أَوْلِیَائِی عِنْدِی رَجُلٌ خَفِیفُ اَلْحَالِ ذُو حَظٍّ مِنْ صَلاَهٍ أَحْسَنَ عِبَادَهَ رَبِّهِ فِی اَلْغَیْبِ وَ کَانَ غَامِضاً فِی اَلنَّاسِ جُعِلَ رِزْقُهُ کَفَافاً فَصَبَرَ - عُجِّلَتْ مَنِیَّتُهُ مَاتَ فَقَلَّ تُرَاثُهُ وَ قَلَّ بَوَاکِیهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 172 )
ص : 2042
حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ بَشِیرٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی اَلدَّامَغَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیُّ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ هَذِهِ اَلْآیَاتِ إِلاَّ فِی اَلْقَدَرِیَّهِ إِنَّ اَلْمُجْرِمِینَ فِی ضَلالٍ وَ سُعُرٍ. `یَوْمَ یُسْحَبُونَ فِی اَلنّارِ عَلی وُجُوهِهِمْ ذُوقُوا مَسَّ سَقَرَ . `إِنّا کُلَّ شَیْءٍ خَلَقْناهُ بِقَدَرٍ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 212 )
2-یونس بن عبد الرّحمن بیک واسطه از امام صادق علیه السّلام نقل کرده که فرمود:خداوند آیات شریفۀ«
إِنَّ اَلْمُجْرِمِینَ فِی ضَلالٍ وَ سُعُرٍ.`یَوْمَ یُسْحَبُونَ فِی اَلنّارِ عَلی وُجُوهِهِمْ ذُوقُوا مَسَّ سَقَرَ.`إِنّا کُلَّ شَیْ ءٍ خَلَقْناهُ بِقَدَرٍ
»را نازل نفرمود مگر در بارۀ قدریها.(یعنی همانا گناهکاران در گمراهی و شعله ها و شراره های سوزاننده اند ،روزی که کشیده شوند در آتش برویهایشان.بچشید طعم برخورد بآتش را همانا ما همه چیز را باندازه و حساب آفریده ایم).
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 474 )
2-یونس بن عبد الرحمن از قول یکی از راویان که از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که فرمود:خداوند این آیه ها را نازل نفرمود مگر در بارۀ قدریها«براستی که مجرمان و گناهکاران در گمراهی و دوزخند،روزی که(در قیامت)به صورت در آتش افکنده می شوند،(و به آنان گفته می شود):طعم آتش را بچشید،به درستی که ما هر چیزی را به اندازه خلق کرده ایم»(سورۀ قمر،آیه های 47-49).
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 535 )
2. یونس بن عبد الرّحمن از کسی که برای او حدیث کرده، از امام صادق (علیه السّلام) نقل نموده است که فرمود: خداوند این آیات را جز در بارۀ قدریها نازل نکرده است:
«إِنَّ اَلْمُجْرِمِینَ فِی ضَلالٍ وَ سُعُرٍ، `یَوْمَ یُسْحَبُونَ فِی اَلنّارِ عَلی وُجُوهِهِمْ ذُوقُوا مَسَّ سَقَرَ، `إِنّا کُلَّ شَیْ ءٍ خَلَقْناهُ بِقَدَرٍ
»
[قمر،47-49](یعنی: قطعا گناهکاران در گمراهی و جنونند. روزی که در آتش به رو کشیده می شوند [به آنها گفته می شود:] بچشید طعم عذاب دوزخ را، که ما هر چیزی را به اندازه آفریده ایم).
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 411 )
[829]2-... امام صادق علیه السّلام فرمود: خداوند این آیات را تنها در بارۀ قدریّه فرو فرستاد:«بزهکاران در گمراهی و آتش سوزانند*روزی که آنان را بر روی هایشان به آتش می کشند [و گویندشان:] بچشید عذاب سودن دوزخ را*همانا ما هر چیزی را به اندازه آفریدیم»[قمر ، آیۀ 47 تا 49].
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 487 )
ص : 2043
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ ، عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ ، عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: کُنَّا عِنْدَهُ ثَمَانِیَهَ رِجَالٍ، فَذَکَرْنَا رَمَضَانَ ، فَقَالَ: «لاَ تَقُولُوا هَذَا رَمَضَانُ، [وَ لاَ ذَهَبَ رَمَضَانُ] وَ لاَ جَاءَ رَمَضَانُ، [فَإِنَّ رَمَضَانَ اِسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اَللَّهِ لاَ یَجِیءُ وَ لاَ یَذْهَبُ. وَ إِنَّمَا یَجِیءُ وَ یَذْهَبُ اَلزَّائِلُ وَ لَکِنْ قُولُوا: شَهْرُ رَمَضَانَ] ، فَالشَّهْرُ اَلْمُضَافُ إِلَی اَلاِسْمِ [وَ اَلاِسْمُ] اِسْمُ اَللَّهِ، وَ هُوَ اَلشَّهْرُ اَلَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ اَلْقُرْآنُ ، جَعَلَهُ اَللَّهُ - سَقَطَ فِی هَذَا اَلْمَکَانِ فِی اَلْأَصْلِ- لاَ یُفْعَلُ اَلْخُرُوجُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ لِزِیَارَهِ اَلْأَئِمَّهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) وَ عِیداً، أَلاَ وَ مَنْ خَرَجَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ مِنْ بَیْتِهِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ، وَ نَحْنُ سَبِیلُ اَللَّهِ اَلَّذِی مَنْ دَخَلَ فِیهِ یُطَافُ بِالْحِصْنِ، وَ اَلْحِصْنُ هُوَ اَلْإِمَامُ، فَیُکَبِّرُ عِنْدَ رُؤْیَتِهِ کَانَتْ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ صَخْرَهٌ فِی مِیزَانِهِ أَثْقَلُ مِنَ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَا تَحْتَهُنَّ». قُلْتُ: یَا أَبَا جَعْفَرٍ، وَ مَا اَلْمِیزَانُ؟ فَقَالَ: «إِنَّکَ قَدِ اِزْدَدْتَ قُوَّهً وَ نَظَراً یَا سَعْدُ، رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اَلصَّخْرَهُ، وَ نَحْنُ اَلْمِیزَانُ، وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلْإِمَامِ: لِیَقُومَ اَلنّاسُ بِالْقِسْطِ ، وَ مَنْ کَبَّرَ بَیْنَ یَدَیِ اَلْإِمَامِ وَ قَالَ: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ. کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ رِضْوَانَهُ اَلْأَکْبَرَ، وَ مَنْ کَتَبَ لَهُ رِضْوَانَهُ اَلْأَکْبَرَ یَجْمَعْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ إِبْرَاهِیمَ وَ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) وَ اَلْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ اَلْجَلاَلِ». فَقُلْتُ: وَ مَا دَارُ اَلْجَلاَلِ؟ فَقَالَ: «نَحْنُ اَلدَّارُ، وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: تِلْکَ اَلدّارُ اَلْآخِرَهُ نَجْعَلُها لِلَّذِینَ لا یُرِیدُونَ عُلُوًّا فِی اَلْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ اَلْعاقِبَهُ لِلْمُتَّقِینَ [فَنَحْنُ اَلْعَاقِبَهُ یَا سَعْدُ، وَ أَمَّا مَوَدَّتُنَا لِلْمُتَّقِینَ] فَیَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: تَبارَکَ اِسْمُ رَبِّکَ ذِی اَلْجَلالِ وَ اَلْإِکْرامِ فَنَحْنُ جَلاَلُ اَللَّهِ وَ کَرَامَتُهُ اَلَّتِی أَکْرَمَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اَلْعِبَادَ بِطَاعَتِنَا ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 303 )
ص : 2044
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اِسْقِهِ خَلَّ اَلْخَمْرِ فَإِنَّ خَلَّ اَلْخَمْرِ یَقْتُلُ دَوَابَّ اَلْبَطْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 166 )
5-و از او علیه السّلام که سرکه انگور باو بنوشان زیرا جانوران شکم را بکشد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 132 )
ص : 2045
وَ عَنْهُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ ، عَنْ هَارُونَ بْنِ مُوسَی ، قَالَ: حَدَّثَنَا اِبْنُ مَعْمَرٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلزَّیَّاتُ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: لاَ تُسَمِّ اَلرَّجُلَ صَدِیقاً سِمَهَ مَعْرِفَهٍ حَتَّی تَخْتَبِرَهُ بِثَلاَثٍ: تُغْضِبُهُ فَتَنْظُرُ غَضَبُهُ یُخْرِجُهُ مِنَ اَلْحَقِّ إِلَی اَلْبَاطِلِ، وَ عِنْدَ اَلدِّینَارِ وَ اَلدِّرْهَمِ، وَ حَتَّی تُسَافِرَ مَعَهُ.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 646 )
[1339]2-علی بن عقبه از امام صادق علیه السّلام نقل کرد که حضرت فرمود:مرد بر دوست،نشان شناخت ننهد تا اینکه او را به سه چیز بیازماید:خشمگینش کند و بنگرد که[آیا]خشمش او را از درستی به سوی نادرستی بیرون می برد،به هنگام درهم و دینار و تا اینکه با او مسافرت کند.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 591 )
ص : 2046
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: أَطْیَبُ مَا أَکَلَ اَلرَّجُلُ مِنْ کَسْبِهِ وَ وَلَدُهُ مِنْ کَسْبِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 9 )
ص : 2047
أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَزَوْفَرِیُّ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ کَانَتْ عِنْدَهُ جَارِیَتَانِ أُخْتَانِ فَوَطِئَ إِحْدَاهُمَا ثُمَّ بَدَا لَهُ فِی اَلْأُخْرَی قَالَ یَعْتَزِلُ هَذِهِ وَ یَطَأُ اَلْأُخْرَی قَالَ قُلْتُ فَإِنَّهُ تَنْبَعِثُ نَفْسُهُ إِلَی اَلْأُولَی قَالَ لاَ یَقْرَبْهَا حَتَّی یُخْرِجَ تِلْکَ مِنْ مِلْکِهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 172 )
ص : 2048
جَابِرٌ قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِذَا مَا أَوْتَرَ أَحَدُکُمْ، فَلْیَقُلِ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ اَلصَّبَاحِ، اَلْحَمْدُ لِلَّهِ فَالِقِ اَلْإِصْبَاحِ، سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْمَلِکِ اَلْقُدُّوسِ ، یَقُولُ کُلَّ وَاحِدَهٍ مِنْهُنَّ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 238 )
ص : 2049
کنز، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، رَوَی اَلْمُفِیدُ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِی کِتَابِ اَلْغَیْبَهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَاتَ یَوْمٍ جَالِساً فِی اَلْمَسْجِدِ وَ أَصْحَابُهُ حَوْلَهُ فَقَالَ لَهُمْ یَطْلُعُ عَلَیْکُمْ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ یَسْأَلُ عَمَّا یَعْنِیهِ قَالَ فَطَلَعَ عَلَیْنَا رَجُلٌ شَبِیهٌ بِرِجَالِ مِصْرَ فَتَقَدَّمَ وَ سَلَّمَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ جَلَسَ وَ قَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی سَمِعْتُ اَللَّهَ یَقُولُ - وَ اِعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اَللّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا فَمَا هَذَا اَلْحَبْلُ اَلَّذِی أَمَرَنَا اَللَّهُ تَعَالَی بِالاِعْتِصَامِ بِهِ وَ أَنْ لاَ نَتَفَرَّقَ عَنْهُ قَالَ فَأَطْرَقَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَاعَهً ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ أَشَارَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ هَذَا حَبْلُ اَللَّهِ اَلَّذِی مَنْ تَمَسَّکَ بِهِ عُصِمَ فِی دُنْیَاهُ وَ لَمْ یَضِلَّ فِی آخِرَتِهِ قَالَ فَوَثَبَ اَلرَّجُلُ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اِحْتَضَنَهُ مِنْ وَرَاءِ ظَهْرِهِ وَ هُوَ یَقُولُ اِعْتَصَمْتُ بِحَبْلِ اَللَّهِ وَ حَبْلِ رَسُولِهِ ثُمَّ قَالَ فَوَلَّی وَ خَرَجَ فَقَامَ رَجُلٌ مِنَ اَلنَّاسِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَلْحِقُهُ وَ أَسْأَلُهُ أَنْ یَسْتَغْفِرَ لِی فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذاً تَجِدُهُ مَرْفِقاً قَالَ فَلَحِقَهُ اَلرَّجُلُ وَ هُوَ عُمَرُ وَ سَأَلَهُ أَنْ یَسْتَغْفِرَ لَهُ فَقَالَ هَلْ فَهِمْتَ مَا قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ وَ مَا قُلْتُ لَهُ قَالَ اَلرَّجُلُ نَعَمْ فَقَالَ لَهُ إِنْ کُنْتَ مُتَمَسِّکاً بِذَلِکَ اَلْحَبْلِ فَغَفَرَ اَللَّهُ لَکَ وَ إِلاَّ فَلاَ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ وَ تَرَکَهُ . نی، [الغیبه] ، للنعمانی مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْخَیْبَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ اَلتَّیْمِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 15 )
ص : 2050
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ حَمَّادٍ اَلشَّعْبِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا اِبْنُ عَوْنٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدٌ وَ هُوَ اِبْنُ سِیرِینَ عَنْ عَبِیدَهَ : قَالَ لِی لاَ أُنَبِّئُکَ إِلاَّ مَا أَنْبَأَنِی بِهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَخْرُجُ قَوْمٌ فِیهِمْ مُودَنَ اَلْیَدِ أَوْ مَثْدُونَ اَلْیَدِ أَوْ مُخْدَجَ اَلْیَدِ لَوْ لاَ أَنْ تَبْطُرُوا لَأَنْبَأْتُکُمْ مَا وَعَدَ اَللَّهُ اَلَّذِینَ یُقَاتِلُونَهُمْ عَلَی لِسَانِ مُحَمَّدٍ قَالَ قُلْتُ أَنْتَ سَمِعْتَهُ مِنْ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ إِی وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ إِی وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ إِی وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ یَعْنِی ثَلاَثاً .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 447 )
ص : 2051
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی اَلْفَرَجِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کُنْتُ أَطُوفُ مَعَهُ بِالْبَیْتِ ، فَقَالَ أَیُّ هَذَا أَعْظَمُ حُرْمَهً فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَنْتَ أَعْلَمُ بِهَذَا مِنِّی فَأَعَادَ عَلَیَّ فَقُلْتُ لَهُ دَاخِلُ اَلْبَیْتِ ، فَقَالَ اَلرُّکْنُ اَلْیَمَانِیُّ عَلَی بَابٍ مِنْ أَبْوَابِ اَلْجَنَّهِ ، مَفْتُوحٌ لِشِیعَهِ آلِ مُحَمَّدٍ مَسْدُودٌ عَنْ غَیْرِهِمْ وَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَدْعُو بِدُعَاءٍ عِنْدَهُ إِلاَّ صَعِدَ دُعَاؤُهُ حَتَّی یَلْصَقَ بِالْعَرْشِ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَللَّهِ حِجَابٌ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 342 )
ص : 2052
3187-8 الکافی ،1/6/310/2 علی [البرقی] عن أبیه عن القاسم بن عروه عن ابن بکیر عن زراره عن أبی جعفر و أبی عبد اللّه علیهما السّلام قالا: لا یدخل الجنه من فی قلبه مثقال ذره من کبر.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 871 )
ص : 2053
وَ هِیَ أَنْ قَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اَلْخُیُوطَ اَلَّتِی فِی رَأْسِکَ هِیَ اَلَّتِی ضَیَّقَتْ عَلَیْکَ مَکَّهَ وَ رَمَتْ بِکَ إِلَی یَثْرِبَ وَ إِنَّهَا لاَ تَزَالُ بِکَ تَنْفِرُکَ وَ تَحُثُّکَ عَلَی مَا یُفْسِدُکَ وَ یُتْلِفُکَ إِلَی أَنْ تُفْسِدَهَا عَلَی أَهْلِهَا وَ تَصْلِیَهُمْ حَرَّ نَارِ جَهَنَّمَ وَ تُعَدِّیَکَ طَوْرُکَ - وَ مَا أَرَی ذَلِکَ إِلاَّ وَ سَیَئُولُ إِلَی أَنْ تَثُورَ عَلَیْکَ قُرَیْشٌ ثَوْرَهَ رَجُلٍ وَاحِدٍ لِقَصْدِ إِثَارِکَ وَ دَفْعِ ضَرِّکَ وَ بَلاَئِکَ فَتَلْقَاهُمْ بِسُفَهَائِکَ اَلْمُغْتَرِّینَ بِکَ وَ یُسَاعِدُکَ عَلَی ذَلِکَ مَنْ هُوَ کَافِرٌ بِکَ مُبْغِضٌ لَکَ فَیُلْجِئُهُ إِلَی مُسَاعَدَتِکَ وَ مُظَافَرَتِکَ خَوْفُهُ لِأَنْ لاَ یَهْلِکَ بِهَلاَکِکَ وَ یَعْطَبَ عِیَالُهُ بِعَطَبِکَ وَ یَفْتَقِرَ هُوَ وَ مَنْ یَلِیهِ بِفَقْرِکَ وَ بِفَقْرِ شِیعَتِکَ إِذْ یَعْتَقِدُونَ أَنَّ أَعْدَاءَکَ إِذَا قَهَرُوکَ وَ دَخَلُوا دِیَارَهُمْ عَنْوَهً لَمْ یَفْرُقُوا بَیْنَ مَنْ وَالاَکَ وَ عَادَاکَ وَ اِصْطَلَمُوهُمْ بِاصْطِلاَمِهِمْ لَکَ وَ أَتَوْا عَلَی عِیَالاَتِهِمْ وَ أَمْوَالِهِمْ بِالسَّبْیِ وَ اَلنَّهْبِ- کَمَا یَأْتُونَ عَلَی أَمْوَالِکَ وَ عِیَالِکَ وَ قَدْ أَعْذَرَ مَنْ أَنْذَرَ وَ بَالَغَ مَنْ أَوْضَحَ وَ أُدِّیَتْ هَذِهِ اَلرِّسَالَهُ إِلَی مُحَمَّدٍ وَ هُوَ بِظَاهِرِ اَلْمَدِینَهِ بِحَضْرَهِ کَافَّهِ أَصْحَابِهِ وَ عَامَّهِ اَلْکُفَّارِ مِنْ یَهُودِ بَنِی إِسْرَائِیلَ - وَ هَکَذَا أُمِرَ اَلرَّسُولُ لِیُجَبِّنَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ یُغْرِیَ بِالْوُثُوبِ عَلَیْهِ سَائِرَ مَنْ هُنَاکَ مِنَ اَلْکَافِرِینَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلرَّسُولِ قَدْ أَطْرَیْتَ مَقَالَتَکَ وَ اِسْتَکْمَلْتَ رِسَالَتَکَ؟ قَالَ بَلَی قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاسْمَعِ اَلْجَوَابَ إِنَّ أَبَا جَهْلٍ بِالْمَکَارِهِ وَ اَلْعَطَبِ یَتَهَدَّدُنِی وَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ بِالنَّصْرِ وَ اَلظَّفَرِ یَعِدُنِی وَ خَبَرُ اَللَّهِ أَصْدَقُ وَ اَلْقَبُولُ مِنَ اَللَّهِ أَحَقُّ لَنْ یَضُرَّ مُحَمَّداً مَنْ خَذَلَهُ أَوْ یَغْضِبُ عَلَیْهِ بَعْدَ أَنْ یَنْصُرَهُ اَللَّهُ وَ یَتَفَضَّلَ بِجُودِهِ وَ کَرَمِهِ عَلَیْهِ قُلْ لَهُ یَا أَبَا جَهْلٍ إِنَّکَ وَاصَلْتَنِی بِمَا أَلْقَاهُ فِی خَلَدِکَ اَلشَّیْطَانُ وَ أَنَا أُجِیبُکَ بِمَا أَلْقَاهُ فِی خَاطِرِی اَلرَّحْمَنُ إِنَّ اَلْحَرْبَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکَ کَائِنَهٌ إِلَی تِسْعٍ وَ عِشْرِینَ یَوْماً وَ إِنَّ اَللَّهَ سَیَقْتُلُکَ فِیهَا بِأَضْعَفِ أَصْحَابِی وَ سَتُلْقَی أَنْتَ وَ شَیْبَهُ وَ عُتْبَهُ وَ اَلْوَلِیدُ وَ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ وَ ذَکَرَ عَدَداً مِنْ قُرَیْشٍ فِی قَلِیبِ بَدْرٍ مَقْتُولِینَ أَقْتُلُ مِنْکُمْ سَبْعِینَ وَ آسَرُ مِنْکُمْ سَبْعِینَ وَ أَحْمِلُهُمْ عَلَی اَلْفِدَاءِ اَلثَّقِیلِ ثُمَّ نَادَی جَمَاعَهَ مَنْ بِحَضْرَتِهِ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْیَهُودِ وَ سَائِرِ اَلْأَخْلاَطِ أَ لاَ تُحِبُّونَ أَنْ أُرِیَکُمْ مَصْرَعَ کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ هَلُمُّوا إِلَی بَدْرٍ فَإِنَّ هُنَاکَ اَلْمُلْتَقَی وَ اَلْمَحْشَرَ وَ هُنَاکَ اَلْبَلاَءَ اَلْأَکْبَرَ لَأَضَعُ قَدَمِی عَلَی مَوَاضِعِ مَصَارِعِهِمْ ثُمَّ سَتَجِدُونَهَا لاَ تَزِیدُ وَ لاَ تَنْقُصُ وَ لاَ تَتَغَیَّرُ وَ لاَ تَتَقَدَّمُ وَ لاَ تَتَأَخَّرُ لَحْظَهً وَ لاَ قَلِیلاً وَ لاَ کَثِیراً فَلَمْ یَخْفَ ذَلِکَ عَلَی أَحَدٍ مِنْهُمْ وَ لَمْ یُجِبْهُ إِلاَّ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَحْدَهُ قَالَ نَعَمْ بِسْمِ اَللَّهِ فَقَالَ اَلْبَاقُونَ نَحْنُ نَحْتَاجُ إِلَی مَرْکُوبٍ وَ آلاَتٍ وَ نَفَقَاتٍ وَ لاَ یُمْکِنُنَا اَلْخُرُوجُ إِلَی هُنَاکَ وَ هُوَ مَسِیرَهُ أَیَّامٍ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِسَائِرِ اَلْیَهُودِ فَأَنْتُمْ مَا ذَا تَقُولُونَ؟ فَقَالُوا نَحْنُ نُرِیدُ أَنْ نَسْتَقِرَّ فِی بُیُوتِنَا وَ لاَ حَاجَهَ لَنَا فِی مُشَاهَدَهِ مَا أَنْتَ فِی اِدِّعَائِهِ مُحِیلٌ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ نَصَبَ لَکُمْ فِی اَلْمَسِیرِ إِلَی هُنَاکَ اُخْطُوا خُطْوَهً وَاحِدَهً فَإِنَّ اَللَّهَ یَطْوِی اَلْأَرْضَ لَکُمْ وَ یَصِلُکُمْ فِی اَلْخُطْوَهِ اَلثَّانِیَهِ إِلَی هُنَاکَ قَالَ اَلْمُسْلِمُونَ صَدَقَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلْنُشَرَّفْ بِهَذِهِ اَلْآیَهِ وَ قَالَ اَلْکَافِرُونَ وَ اَلْمُنَافِقُونَ سَوْفَ نَمْتَحِنُ هَذَا اَلْکَذَّابَ لِیَنْقَطِعَ عُذْرُ مُحَمَّدٍ وَ یَصِیرَ دَعْوَاهُ حُجَّهً عَلَیْهِ وَ فَاضِحَهً لَهُ فِی کَذِبِهِ قَالَ فَخَطَا اَلْقَوْمُ خُطْوَهً ثُمَّ اَلثَّانِیَهَ فَإِذَا هُمْ عِنْدَ بِئْرِ بَدْرٍ فَتَعَجَّبُوا فَجَاءَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ اِجْعَلُوا اَلْبِئْرَ اَلْعَلاَمَهَ- وَ اِذْرَعُوا مِنْ عِنْدِهَا کَذَا ذِرَاعٍ فَذَرَعُوا فَلَمَّا اِنْتَهَوْا إِلَی آخِرِهَا قَالَ هَذَا مَصْرَعُ أَبِی جَهْلٍ یَجْرَحُهُ فُلاَنٌ اَلْأَنْصَارِیُّ وَ یُجَهِّزُ عَلَیْهِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ أَضْعَفُ أَصْحَابِی ثُمَّ قَالَ اِذْرَعُوا مِنَ اَلْبِئْرِ مِنْ جَانِبٍ آخَرَ ثُمَّ مِنْ جَانِبٍ آخَرَ ثُمَّ مِنْ جَانِبٍ آخَرَ کَذَا وَ کَذَا ذِرَاعاً وَ ذِرَاعاً وَ ذَکَرَ أَعْدَادَ اَلْأَذْرُعِ مُخْتَلِفَهً فَلَمَّا اِنْتَهَی کُلُّ عَدَدٍ إِلَی آخِرِهِ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذَا مَصْرَعُ عُتْبَهَ وَ هَذَا مَصْرَعُ شَیْبَهَ وَ ذَاکَ مَصْرَعُ اَلْوَلِیدِ وَ سَیُقْتَلُ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ إِلَی أَنْ سَمَّی سَبْعِینَ مِنْهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ وَ سَیُؤْسَرُ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ إِلَی أَنْ ذَکَرَ سَبْعِینَ مِنْهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَ صِفَاتِهِمْ وَ نَسَبَ اَلْمَنْسُوبِینَ إِلَی أُمَّهَاتِهِمْ وَ آبَائِهِمْ وَ نَسَبَ اَلْمَوَالِیَ مِنْهُمْ إِلَی مَوَالِیهِمْ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ وَقَفْتُمْ عَلَی مَا أَخْبَرْتُکُمْ بِهِ؟ قَالُوا بَلَی - قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ ذَلِکَ لَحَقٌّ کَائِنٌ بَعْدَ ثَمَانِیَهٍ وَ عِشْرِینَ یَوْماً فِی اَلْیَوْمِ اَلتَّاسِعِ وَ اَلْعِشْرِینَ وَعْداً مِنَ اَللَّهِ مَفْعُولاً وَ قَضَاءً حَتْماً لاَزِماً تَمَامَ اَلْخَبَرِ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا مَعْشَرَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْیَهُودِ اُکْتُبُوا بِمَا سَمِعْتُمْ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ سَمِعْنَا وَ وَعَیْنَا وَ لاَ نَنْسَی فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْکِتَابَهُ أَذْکَرُ لَکُمْ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَأَیْنَ اَلدَّوَاهُ وَ اَلْکَتِفُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَلِکَ لِلْمَلاَئِکَهِ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا مَلاَئِکَهَ رَبِّی اُکْتُبُوا مَا سَمِعْتُمْ مِنْ هَذِهِ اَلْقِصَّهِ فِی اَلْکِتَابِ وَ اِجْعَلُوا فِی کُمِّ کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ کَتِفاً مِنْ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ یَا مَعْشَرَ اَلْمُسْلِمِینَ تَأَمَّلُوا أَکْمَامَکُمْ وَ مَا فِیهَا وَ أَخْرِجُوهَا وَ اِقْرَءُوهَا فَتَأَمَّلُوهَا وَ إِذَا فِی کُمِّ کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ صَحِیفَهٌ قَرَءُوهَا وَ إِذَا فِیهَا ذِکْرُ مَا قَالَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی ذَلِکَ سَوَاءً لاَ یَزِیدُ وَ لاَ یَنْقُصُ وَ لاَ یَتَقَدَّمُ وَ لاَ یَتَأَخَّرُ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَغِیضُوهَا فِی أَکْمَامِکُمْ تَکُنْ حُجَّهً عَلَیْکُمْ وَ شَرَفاً لِلْمُؤْمِنِینَ مِنْکُمْ وَ حُجَّهً عَلَی أَعْدَائِکُمْ فَکَانَتْ مَعَهُمْ فَلَمَّا کَانَ یَوْمُ بَدْرٍ جَرَتِ اَلْأُمُورُ کُلُّهَا بِبَدْرٍ کَمَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یَزِیدُ وَ لاَ یَنْقُصُ قَابَلُوهَا فِی کُتُبِهِمْ فَوَجَدُوهَا کَمَا کَتَبَهَا اَلْمَلاَئِکَهُ لاَ تَزِیدُ وَ لاَ تَنْقُصُ وَ لاَ تَتَقَدَّمُ وَ لاَ تَتَأَخَّرُ فَقَبِلَ اَلْمُسْلِمُونَ ظَاهِرَهُمْ وَ وَکَلُوا بَاطِنَهُمْ إِلَی خَالِقِهِمْ .
( الاحتجاج , جلد 1 , صفحه 38 )
یا محمد خیوط که در سر تو مبسوط است همان دار الامان مکه معظمه را بر تو نیکترین مأوی و مکان گردانید و تو را از آن مقام عالیشان یثرب سرگردان انداخت بلکه همان خیوط سر چون با تو خوگراست تو را از این واسطه منفور و مغرور میگرداند بر تحریص و ترغیب چیزی که فساد تو و ایتلاف بر افساد شهر مدینه باشد تا آنکه مردم آن ولایت بجهت اطاعت و متابعت تو بحرارت آتش تعدی طور و سلوک تو محترق گردند و آنچه من از اطوار اعمال و افعال تو ملاحظه و مشاهده مینمایم مآل مقدمات تو قریب به آن است که امل و منجر گردد بآن که همگی و تمامی اعیان قریش با سایر توابع و خویش چون از تو آزرده و دلریشند اتفاق کرده بر تو فتنه برانگیزند که گوئیا آن فتنه از یک کسی برخاسته.و این کنایه از آنست که جمیع آن طایفه وخیم العاقبت برای دفع و رفع ذات آن نبی رفیع القدر یکی شوند و در قصد اهراق خون تو و بجهت دفع ضرر و بلای تو از خود و توابع اگر تو را بخاطر رسد که صاحب عسکر و سپاه با عزت و جاه باشید آن جماعت در پیش تو اعتبار دارند در هنگامی که تو با آن سفهای نادان که بتو مغرور گشته در قتل و حرب و طعن و ضرب آن شخص که بتو کافر بلکه مبغض و منکر تو باشد اگر آن جماعت تو از حماقت مساعدت و مظافرت تو کنند و در نصرت تو بینهایت سعی و غایت قدرت خود را در آن باب مبذول و مرعی دارند تخوف آنست که مبادا چون تو بدست قریش هلاک گردی آنها نیز در معرض فنا و هلاکت درآیند،یا آنکه عیال تو چون اسیر و گرفتار شوند عیال و اطفال آنها نیز در سلک اساری منخرط گردند،یا بخوف آنکه اگر مال و مواشی تو و شیعیان تو بواسطۀ تسلط که بنهب و غارت بتصرف اعیان قریش و تبعۀ ما درآید و مردم شما با مسکنت و فقیری بلکه با نهایت ذلت محتاج بتسکع و سوگواری گردند تا آنکه آن طایفه که در سلک اطاعت و متابعت تو درآمدند اعتقاد آن جماعت چنان باشد که در هنگامی که دشمنان تو بر تو مسلط و مستولی گردند و تو مقهور و منکوب آنها گردی و این جماعت ما از روی جرأت و جلادت و مردانگی و شجاعت داخل دیار و مکان اقامت شما گردند گمان سفهای متابعین شما چنانست که مردم ما بعد از تسلط و اقامت آن مکان شما میان محبان شما و دشمنان فرق مینمایند و هر ظلم که این جماعت نسبت بشما بعمل می آورند سفهای تبعه شما پندارند که با آنها نیز بواسطه تو ظلم و ستم میکنند و چنان که عیال و اموال تو را بنهب و اسیری و تاخت و بندگی متصرف میگردند بآن جماعت نیز همان نوع سلوک مرعی میدارند،این قیاس ایشان بی اساس و گمان غلط و نه آنچنان است بلکه از تبعه شما آنکه از ما ترسد معذور و در امانست و بالغ و عاقل از مردم شما آن کسی که جمیع حقایق مکتوبه و مرقومه بر او واضح گردد و خلاف آنچه قلمی گردیده در ضمیر و خاطر او خطور نکند و بمقتضای عقل سلیم همین طریق مکتوب قویم را طریق سالم و منهج مستقیم خود داند.و السلام. بر عارفان لطایف نکات و معانی و عالمان الفاظ و کلمات از روی نکته دانی ظاهر و هویدا و لایح و پیداست که لفظ«خیوط»که در کتاب ابو جهل به ایمان نامربوط مربوط است بموجب عقل قاصر مترجم احقر احتمال چهار معنی دارد: اول:آنکه از صیغ مشبهه باشد بمعنی مخیوط مثل عرقچین و طاقیه و غیرها که در میان مردم متعارف بود که آن را می پوشیدند،گوئیا از آن نوع کسوت چیزی بر تارک سر مبارک حضرت رسول ایزد تعالی و تبارک بود ابو جهل نامبارک آن را از روی کنایه بحضرت سید البریه نوشته باشد که صاحب مثل این کسوت را دعوی امارت و تخت و ارایک مناسب نیست. دوم:آنکه خیوط جمع خیط باشد؛و خیط ریسمان را گویند یحتمل ابو جهل نامنفعل از روی کنایه بحضرت سید الرسل نوشته باشد که فی الواقع کسی را که دستار او از ریسمان و پنبه باشد او را حکومت و بزرگی جمعی که لباسهای ایشان حریر و ابریشمین و در غایت نفاست و ثمین بود از روی عقل سلیم لایق و مستقیم نیست. سیم:آنکه خیوط کنایه از موی سر مبارک آن صاحب سعادت باشد،چون سنت سنیه سید البریه بود که موی سر چندان میگذاشتند که تا بشحمتی اذن میرسید و بعد از آن میتراشیدند.یحتمل که ابو جهل خیوط را کنایه از آن نوشته باشد و مطلب و مراد آن متمرد جاهل بی اعتماد آن باشد که کسی را حال فقیران و جو کیان باشد او را دعوی امارت مناسبت ندارد.چون آن مردم در مجلس بهشت قرین ارم تزیین جمع گشتند بعضی از کفره لئام که بقبول جزیه در خدمت سید البریه تردد داشتند همه برسول ابو جهل بو الفضول از روی تندی سخنان گفتند.حضرت نبی الرحمه بحامل کتابت آن بی سعادت فرمود که ای فلان آیا مقالات و کلامی که داشتی معروض گردانیدی و رساله ای که آوردی نیز گذارنیدی؟ گفت:بلی یا محمد. حضرت نبی المستطاب فرمود:جواب باصواب آن کما ینبغی و یلیق از روی صدق و تحقیق بشنو،فی الواقع ابو جهل از حقایق غافل مرا بگاه و مشقت تهدید مینماید و حضرت رب العزت مرا بظفر و نصرت موعود می فرماید و یقین خبر ارحم الراحمین اصدق و قبول وعدۀ احسان از خدای احرا و احق است و از خذلان ابو جهل و گرفتاری او بغضب حضرت جبار منان هیچ نوع ضرر و نقصان بمحمد و باقی محبان اولا حق و عیان نگردد،زیرا که واهب بی امتنان نصرت و یاری محمد و شیعیان او از روی تفضل جود و احسان و مرحمت و کرم بی پایان خود نموده و مینماید،و این معنی بر همگان واضح و درخشان است. ای حامل رساله به ابو جهل بگوی که آنچه تو بمن ارسال نمودی همگی آن بتعلیم و القای شیطان است که در خاطر فاتر ظلمت مآثر تو انداخت و هر چه من در جواب تو میگویم حضرت رحیم الرحمن در خاطر من القا نمود و طعن و حرب و قتل و ضرب میان من و تو تا انقضای مدت هشت نه سال متکافی و متمادی است و زود باشد که حضرت اللّه تعالی ترا بدست اضعف اصحاب من مقتول گرداند. بگو ای ابو جهل تو و عتبه و شیبه و فلان و فلان تا هفتاد کس از قریش و غیره را یاد نمود که بر سر چاه بدر مقتول میگردید و هفتاد نفر دیگر اسیر میشوید،و از اسارای شما کافران فدای بسیار گران بجهت لشکر مسلمانان خواهند گرفت.در آن زمان آن خاتم رسولان امر بمنادی اهل اسلام و ایمان نمود که مؤمنان و یهودان و باقی جماعت مخلوطین از طوایف کافران باین مکان حاضر گردان،چون همگی خلقان در آن محفل جنت نشان حاضر شدند آن سید الانس و الجان بجمیع حاضران از محبان و غیر ایشان فرمود:که آیا شما دوست دارید که مصرع و مقتل ابو جهل و جماعت ایشان مرئی و مبصر شما و باقی شیعیان گردد؟ گفتند:بلی یا رسول اللّه. حضرت نبی الرحمه فرمود:
بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ
بشتابید بسر چاه بدر که آنجا ملتقی کافران و محشر و مقام بلای اکبر آن قوم ابتر است و من چنان می پندارم که گوئیا هر دو پای من بر مصارع آن جماعت موضوع و بعضی از آن طایفه مقتول و بعضی اسیر و بمدینه مرجوع اند و زود باشد که شما آن جماعت را بهمین اوضاع و نشان که بیان نمودم در اندک مدتی ملاحظه و مشاهده نمائید که اصلا از آن مدت زیاده و کمتر و متقدم و متأخر نگردد و بر اندک و بسیار آن جماعت قتیل یا اسیر تخفیف نیابد. چون حضرت محمد بن عبد اللّه بن عبد المطلب کلام صدق التیام خود باین محل و مکان رسانید هیچ از عدو و محب بغیر حضرت امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السّلام جواب آن اشرف دودمان لؤی بن غالب نداد.همان امیر صغیر و کبیر فرمود:بسم اللّه یا رسول اللّه. و باقی اصحاب از مؤالف و جمعی دیگر از مخالف گفتند:چون از اینجا تا منزل بدر ای حبیب اللّه چند روز راهست و ما محتاج بزاد و راحله و مرکوب و نفقه بلکه بسایر ما یحتاج سفر مسرت اثر بواسطه قطع آن مرحله ایم بناء علیه خروج ما از مدینه و توجه بآن مکان بجهت عدم قدرت و سامان امکان ندارد.حضرت رسول در آن زمان رو بسوی یهودان و باقی کافران آورده فرمود که شما را در توجه و مسیر آن مکان چه سخنان است؟ گفتند:یا رسول الانس و الجان آرزو و ارادۀ ما آنست که در خانها و مکان خود مستقر و با اطمینان باشیم و ما را اشتیاق مشاهده آنچه با دعای شما واقع و عیان و واضح و درخشان خواهد شد و در خیال ذات بلند اقبال شما مصور و مخیل است اصلا در خاطر ما مضمر نیست. حضرت رسول العجم و العرب فرمود که شما را در مسیر بدر هیچ نوع تعب ملحق و ملتصق نگردد و از این مکان تا آن مقام زیاده از یک خطوه و گام برای مطیعان اهل اسلام نیست باید که یک گام بواسطه دیدن آن مطالب و مرام بردارید که حضرت ایزد علام مسافت این زمین بالتمام درنوردد و شما را بطی الارض ید و گام بآن مقام رساند. مؤمنان از استماع کلام سید الانام اظهار مسرت تمام و بشاشت لا کلام نمودند و گفتند:صدق رسول اللّه.ترصد و ترقب از مزایای احسان و انعام تو ای سید و سرور خلقان آنکه ما را بشرف دریافت آن سعادت عظمی و آیه کبری مستسعد و مشرف گردانی لیکن کافران و منافقان از استماع قول رسول ایزد منان با یک دیگر گفتند که امروز روز امتحان سخنان محمد است زود باشد که امتحان آن کذاب نمائیم و چون کذب و دروغ بی فروغ او ظاهر گردد عذر او منقطع شود و دعوی نبوت و رسالت او بر او حجت فاضحه واضحه گردد و بعد از ظهور کذب او بر خلقان بیقین بعد از آن پیرامون آن دعوی بی حجت و برهان نگردد. حضرت ابو الحسن العسکری علیه السّلام از حضرت امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه التحیه و الثنا نقل مینماید که چون جمیع قوم از اصحاب و غیره یک گام از آن مقام برداشتند همگی آن انام گام دوم بالتمام بسر چاه بدر بگام خود گذاشتند،چون چاه بدر بنظر یکسر درآمد کمال تعجب و تحیر نمودند. چون حضرت سید البشر نیز حاضر بود فرمود که ای مؤمنان چاه بدر را علامت و نشانه کنیدو از سر چاه گرفته چند ذرع پیمان نمائید،چون پیمان آن مکان بموجب فرموده پیغمبر آخر الزمان بانتها رسید نبی عز و جل فرمود که این مصرع ابو جهل است که فلان انصاری باو زخم رساند و عبد اللّه بن مسعود که اضعف اصحاب من است سر نامبارک او را از پیکر بدن بحکم ایزد مهیمن جدا گرداند. بعد از آن رسول منان امر به پیمان اطراف چاه از جانب راست و چپ و یمین و شمال بذراع مختلفه نمود مرتبه اولی آن پیمان چون بانتهای مکان رسید حضرت نبی معبود فرمود که این مصرع عتبه و آن دیگر مصرع شیبه و آن اماکن بذراع مصارع فلان و فلان و فلان است،و اسامی مقتولین را یکان یکان بنام و نشان داد که تا هفتاد کس ذکر فرمود که باراده و مشیت ایزد مقدس مقتول شوند. و نیز فرمود که زود باشد که فلان و فلان اسیر و گرفتار گردند تا آنکه هفتاد نفر آن جماعت را ایضا باسم یک یک نام آبا و اجداد و صفات و نسب ایشان را آبا و آبای آبا و نسب موالی ایشان با نسب مولای موالی ایشان در کمال ظهور و عیان در آن مجمع بیان نمود. و بعد از آن فرمود که ای یاران آنچه من بشما خبر دادم باطلاع آن خوب واقف و مطلع گشتید؟ گفتند:بلی. حضرت فرمود:در وقوع و ظهور این مقدمه ظاهر کرد چه این وعده از حضرت قادر عالم هر آینه واقع و حکم و قضای حق و امر واجب و لازم است که اصلا و قطعا خلاف آن میسر و امکان ندارد.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 129 )
24-آن نامه را با لحنی تهدیدآمیز این گونه شروع کرد: ای محمّد، افکار و اندیشه های نادرست و پریشانت، شهر مکّه را برایت تنگ نمود و تو را به سوی یثرب روانه ساخت، و پیوسته آن افکار، و تجاوز از حدود، تو را به سمت فساد و هلاکت سوق داده و مردم یثرب را به بیابان فناء و هلاکت کشانده و در آتش سوزان خواهد سوزاند و جز این نمی بینم که عاقبت، مردان قریش برای نابودی و محو آثار و دفع زیان و گرفتاریت با هم متّحد شده بر تو می شورند، و تو همراه اطرافیان نادانت که فریب حرفهایت را خورده اند با آنان روبرو خواهی شد، و یارانت از ترس مرگ خود و أهل و عیال و فقر و بیچارگی پس از هلاکت ناگزیر به تو کافر شده و دشمنی می کنند، زیرا باور دارند که دشمنانت پس از شکست تو و ورود جابرانه به شهرشان دیگر بین دوست و دشمنت تفاوتی قائل نبوده و همه را از لب تیغ بگذرانند، و خانواده و اموالشان را-همچون أهل و عیال و اموال تو-به اسارت و غنیمت خواهند برد. در مقام اتمام حجّت می گویم که با این بیان واضح دیگر جای هیچ بهانه ای نمی ماند. و این نامه هنگامی به رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله ابلاغ شد که آن حضرت در بیرون شهر مدینه با جماعت مسلمین و یهود اجتماع کرده بودند، و حامل نامه این گونه مأموریّت داشت که در حین ترساندن أهل ایمان، جماعت کافر و مشرک را به شورش بر علیه پیامبر تحریک کند.پس رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به حامل نامه فرمود: آیا گفتارت تمام شد و نامه ات به پایان رسید؟ گفت: آری. فرمود: حال، پاسخش را بشنو. ابو جهل مرا با مرگ و هلاکت و سختی تهدید می کند و پروردگار جهانیان با یاری و پیروزی وعده ام می دهد. و البتّه فرمایش خداوند صحیحتر و پذیرش وعدۀ الهی مقبول تر است. و پس از نصرت الهی و بخشایش و کرم خداوند، دیگر تنها شدن یا مخالفت و دشمنی با محمّد، هرگز زیانی به او نخواهد رسانید. به ابو جهل بگو: نامه نگاریت با من روی اوهام و القاءات شیطانی بوده، و من با القاءات رحمانی پاسخت را می دهم. بدان که تا بیست و نه روز دیگر جنگی میان ما و شما درخواهد گرفت و خداوند توسّط یکی از ضعیف ترین اصحابم تو را خواهد کشت، و تو در چاه بدر با اجساد دوستانت: عتبه و شیبه و ولید و فلانی-تا چندین نفر را نام برد-ملاقات خواهی کرد، هفتاد نفر از شما کشته و هفتاد تن اسیر خواهید شد، و در مقابل آزادی آنها غرامت سنگینی را متحمّل خواهید شد. سپس آن حضرت خطاب به تمام حاضران، از مؤمن و یهودی و نصاری و دیگر از افراد فرمود: آیا مایلید محلّ مرگ هر یک از آنان را نشانتان دهم گفتند: آری، فرمود: پس رهسپار بدر شویم، زیرا همان جا میدان کارزار و اجتماع و بلای بزرگ خواهد بود، تا دقیقا و بی هیچ کاستی و فزونی قدم بر محل هلاکتشان گذارم. این سخنان بر تمامشان گران آمد و جز وجود مبارک حضرت أمیر علیه السّلام که گفت: بسیار خوب، بسم اللّه، بقیّه مسلمین نالیده و گفتند: برای رفتن به محلّ بدر به اسب و اسلحه نیاز داریم، و بدون آنها ممکن نیست بدان جا-که یک روز راه است-برسیم.سپس پیامبر به یهودیان فرمود: شما نظرتان چیست؟ گفتند: ای محمّد ما میخواهیم در خانه هایمان بمانیم و هیچ نیازی به دیدن آنچه تو ادّعا می کنی نداریم. پس فرمود: در راه رسیدن به آنجا هیچ زحمتی بر شما نیست، من تنها یک قدم برمی دارم، و خداوند زمین را جمع نموده و در قدم دوم شما را به آنجا می رسانم.أهل ایمان گفتند: رسول خدا راست گوید! پس باید به این معجزه مشرّف شویم. و أهل کفر و نفاق ابراز نمودند: بزودی این کذّاب را خواهیم آزمود! تا دیگر محمّد بهانه ای نداشته باشد، و ادّعایش بر زیان خودش بکار رود. و در دروغی که بافته رسوا شود. آنان نیز قدم اوّل را برداشته و پس از قدم دوم ناگاه خود را کنار چاه بدر دیدند و از این واقعه بسیار شگفت زده شدند. پس رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله آمده و فرمود: چاه را نشان قرار دهید و چند ذراع از آن جلو روید. و چند ذراع که رفتند به آنان فرمود: اینجا محل کشته شدن ابو جهل است. فلان مرد انصاری او را مجروح و عبد اللّه بن مسعود-که از ضعیف- ترین افراد من است-کار او را تمام می کند. سپس فرمود: چند ذراع به سمت دیگر چاه بروید و از آنجا به سمت دیگر، و همین طور راهنمایی کرده و آدرسهای گوناگونی اعلام نمود و در آخر فرمود: این محل قتل عتبه، و اینجا شیبه، و اینجا ولید. و محل هلاکت یک یک آنها را تا هفتاد تن نمایاند. و نام تمام اسیران را تا هفتاد تن با ذکر نام پدران و اوصافشان و تمام قوم و خویش منسوبین به آنها را تا آخر نام برد.سپس فرمود: آیا به هر آنچه شما را خبر دادم واقف شدید؟ گفتند: آری. فرمود: این واقعه از جانب خدا بوده و حقّ است، و مسلّما پس از بیست و هشت روز اتّفاق خواهد افتاد. و در روز بیست و نهم وعدۀ خداوند عملی خواهد شد. آن قضایی حتمی و لازم است. سپس خطاب به مسلمانان و یهود فرمود: از آنچه شنیدید یادداشت بردارید. گفتند: ای رسول خدا شنیدیم و بخاطر سپردیم و فراموش نمی کنیم. فرمود: نوشتن برتر است و برای یادآوری شما بهتر می باشد. گفتند: ای رسول خدا ما که ابزاری برای نوشتن نداریم. فرمود: این بعهدۀ فرشتگان است، ای فرشتگان پروردگارم آنچه از این واقعه شنیدید مکتوب داشته، و در جیب هر کدام از ایشان یادداشتی از آن قرار دهید. سپس فرمود: ای گروه مسلمان آن صفحات را بیرون آورید و مفاد آن را خوانده و در باره اش اندیشه کنید. آنان نیز اطاعت امر کرده و با کمال تعجّب همۀ آنچه رسول خدا فرموده بود بی هیچ کم و کاستی در آن نوشته یافتند. بعد پیامبر فرمود: آن نوشته ها را در جای خود حفظ نمایید تا بعد از این برای شما حجّت و دلیل و برای أهل ایمان مایۀ شرف و آبرو، و برای دشمنانتان اتمام حجّت باشد. باری هنگامی که روز بدر فرا رسید پیشگوییهای آن حضرت بی هیچ کم و کاستی واقع شد و همه آن را دیدند، و پس از مقابله با نوشته های ملائکه همه را مطابق آن یافتند، و ظاهر مسلمانان آن را تصدیق نموده و باطن خود را به خدا سپردند.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 72 )
ص : 2054
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَیْسَ اَلْحُکْرَهُ إِلاَّ فِی اَلْحِنْطَهِ وَ اَلشَّعِیرِ وَ اَلزَّبِیبِ وَ اَلزَّیْتِ وَ اَلتَّمْرِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 275 )
ص : 2055
وَ قَالَ اَلْبَزَنْطِیُّ قَالَ اَلْإِمَامُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ مِنْ عَلاَمَاتِ اَلْفَرَجِ حَدَثاً یَکُونُ بَیْنَ اَلْحَرَمَیْنِ قُلْتُ وَ أَیُّ شَیْءٍ اَلْحَدَثُ فَقَالَ عَصَبِیَّهٌ تَکُونُ بَیْنَ اَلْمَسْجِدَیْنِ وَ یَقْتُلُ فُلاَنٌ مِنْ وُلْدِ فُلاَنٍ خَمْسَهَ عَشَرَ کَبْشاً مِنَ اَلْعَرَبِ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 3 , صفحه 1169 )
بزنطی روایت می کند که امام رضا-علیه السّلام-فرمود: یکی از علائم فرج و ظهور قائم، حادثه ای است که در بین حرمین (مکه و مدینه) روی می دهد، عرض کردم: آن حادثه چیست؟ فرمود: تعصّبی در بین حرمین (یا مسجدین یعنی مسجد الحرام و مسجد النبی) به وقوع می پیوندد و فلانی از اولاد فلان پانزده جوان دلاور (یا بزرگان عرب) را می کشد .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 811 )
ص : 2056
فَإِنَّهُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی غَضِبَ عَلَی مَلَکٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ فَقَطَعَ جَنَاحَهُ وَ أَلْقَاهُ فِی جَزِیرَهٍ مِنْ جَزَائِرِ اَلْبَحْرِ فَبَقِیَ مَا شَاءَ اَللَّهُ فِی ذَلِکَ اَلْبَحْرِ فَلَمَّا بَعَثَ اَللَّهُ إِدْرِیسَ جَازَ ذَلِکَ اَلْمَلَکُ إِلَیْهِ فَقَالَ: یَا نَبِیَّ اَللَّهِ اُدْعُ اَللَّهَ أَنْ یَرْضَی عَنِّی وَ یَرُدَّ عَلَیَّ جَنَاحِی، قَالَ نَعَمْ فَدَعَا إِدْرِیسُ فَرَدَّ اَللَّهُ عَلَیْهِ جَنَاحَهُ وَ رَضِیَ عَنْهُ قَالَ اَلْمَلَکُ لِإِدْرِیسَ أَ لَکَ إِلَیَّ حَاجَهٌ قَالَ: نَعَمْ أُحِبَّ أَنْ تَرْفَعَنِی إِلَی اَلسَّمَاءِ حَتَّی أَنْظُرَ إِلَی مَلَکِ اَلْمَوْتِ فَإِنَّهُ لاَ عَیْشَ لِی مَعَ ذِکْرِهِ، فَأَخَذَهُ اَلْمَلَکُ عَلَی جَنَاحِهِ حَتَّی اِنْتَهَی بِهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ فَإِذَا مَلَکُ اَلْمَوْتِ یُحَرِّکُ رَأْسَهُ تَعَجُّباً فَسَلَّمَ إِدْرِیسُ عَلَی مَلَکِ اَلْمَوْتِ وَ قَالَ لَهُ: مَا لَکَ تُحَرِّکُ رَأْسَکَ قَالَ: إِنَّ رَبَّ اَلْعِزَّهِ أَمَرَنِی أَنْ أَقْبِضَ رُوحَکَ بَیْنَ اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ وَ اَلْخَامِسَهِ فَقُلْتُ: یَا رَبِّ وَ کَیْفَ هَذَا وَ غِلَظُ اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ مَسِیرَهُ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ وَ مِنَ اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلثَّالِثَهِ مَسِیرَهُ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ وَ مِنَ اَلسَّمَاءِ اَلثَّالِثَهِ إِلَی اَلثَّانِیَهِ خَمْسُمِائَهِ عَامٍ وَ کُلُّ سَمَاءٍ وَ مَا بَیْنَهُمَا کَذَلِکَ فَکَیْفَ یَکُونُ هَذَا ثُمَّ قَبَضَ رُوحَهُ بَیْنَ اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ وَ اَلْخَامِسَهِ وَ هُوَ قَوْلُهُ «وَ رَفَعْناهُ مَکاناً عَلِیًّا» قَالَ: وَ سُمِّیَ إِدْرِیسَ لِکَثْرَهِ دِرَاسَتِهِ اَلْکُتُبَ.
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 51 )
ص : 2057
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْعَلِیِّ عَنْ شَبَهِ اَلْمَخْلُوقِینَ اَلْغَالِبِ لِمَقَالِ اَلْوَاصِفِینَ اَلظَّاهِرِ بِعَجَائِبِ تَدْبِیرِهِ لِلنَّاظِرِینَ وَ اَلْبَاطِنِ بِجَلاَلِ عِزَّتِهِ عَنْ فِکْرِ اَلْمُتَوَهِّمِینَ اَلْعَالِمِ بِلاَ اِکْتِسَابٍ وَ لاَ اِزْدِیَادٍ وَ لاَ عِلْمٍ مُسْتَفَادٍ اَلْمُقَدِّرِ لِجَمِیعِ اَلْأُمُورِ بِلاَ رَوِیَّهٍ وَ لاَ ضَمِیرٍ اَلَّذِی لاَ تَغْشَاهُ اَلظُّلَمُ وَ لاَ یَسْتَضِیءُ بِالْأَنْوَارِ وَ لاَ یَرْهَقُهُ لَیْلٌ وَ لاَ یَجْرِی عَلَیْهِ نَهَارٌ لَیْسَ إِدْرَاکُهُ بِالْإِبْصَارِ وَ لاَ عِلْمُهُ بِالْإِخْبَارِ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 329 )
ص : 2058
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَا عَمِلَ رَجُلٌ عَمَلاً بَعْدَ إِقَامَهِ اَلْفَرَائِضِ خیر [خَیْراً] مِنْ إِصْلاَحٍ بَیْنَ اَلنَّاسِ یَقُولُ خَیْراً وَ یَتَمَنَّی خَیْراً.
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 165 )
و فرمود:هیچ عملی پس از ادای واجب بهتر از اصلاح امور مردم و انتشار اعمال و انجام کارهای خیر نیست.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 439 )
و فرمود:هیچ عملی بعد از أدای واجبات بهتر از اصلاح امور مردم و انتشار أعمال و انجام کارهای خیر نیست.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 207 )
و فرمود عملی برای مرد بعد از بپا داشتن واجبات بهتر از آشتی دادن بین مردم نیست که نیتش خیر است و خیر را هم میگوید
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 393 )
ص : 2059
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ لَمْ یَسْتَحْیِ مِنَ اَلْعَیْبِ وَ یَرْعَوِ عِنْدَ اَلشَّیْبِ وَ یَخْشَ اَللَّهَ بِظَهْرِ اَلْغَیْبِ فَلاَ خَیْرَ فِیهِ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 205 )
و فرمود که آنکه حیا نداشته باشد از عیب، و باز ندارد خود را از معاصی نزد شیب، و نترسد خدا را بظهر غیب در او هیچ خیری نیست.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 443 )
ص : 2060
قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ قَبْلَ ذَلِکَ قَوْلُهُ: (وَ وَصَّیْنَا اَلْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً) قَالَ: اَلْإِحْسَانُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، قَوْلُهُ: بِوالِدَیْهِ إِنَّمَا عَنَی اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ، ثُمَّ عَطَفَ عَلَی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، فَقَالَ: (حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً ...) وَ سَاقَ اَلْکَلاَمَ إِلَی قَوْلِهِ: (وَ اَلَّذِی قالَ لِوالِدَیْهِ أُفٍّ لَکُما ...) .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 582 )
ص : 2061
نَوَادِرُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فِی اَلْمُکْرَهِ لاَ حَدَّ عَلَیْهَا وَ عَلَیْهِ مَهْرُ مِثْلِهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 61 )
ص : 2062
أَسْرَارُ اَلصَّلاَهِ ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : کَمْ مِنْ صَائِمٍ لَیْسَ لَهُ مِنْ صِیَامِهِ إِلاَّ اَلْجُوعُ وَ اَلْعَطَشُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 294 )
ص : 2063
اِبْنُ أَبِی جُمْهُورٍ فِی دُرَرِ اَللآَّلِی ، عَنْ أَنَسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَ لاَ أُنَبِّئُکُمْ بِخَمْسَهِ دَنَانِیرَ بِأَحْسَنِهَا وَ أَفْضَلِهَا قَالُوا بَلَی قَالَ أَفْضَلُ اَلْخَمْسَهِ اَلدِّینَارُ اَلَّذِی تُنْفِقُهُ عَلَی وَالِدَتِکَ وَ أَفْضَلُ اَلْأَرْبَعَهِ اَلدِّینَارُ اَلَّذِی تُنْفِقُهُ عَلَی وَالِدِکَ وَ أَفْضَلُ اَلثَّلاَثَهِ اَلدِّینَارُ اَلَّذِی تُنْفِقُهُ عَلَی نَفْسِکَ وَ أَهْلِکَ وَ أَفْضَلُ اَلدِّینَارَیْنِ اَلدِّینَارُ اَلَّذِی تُنْفِقُهُ عَلَی قَرَابَتِکَ وَ أَخَسُّهَا وَ أَقَلُّهَا أَجْراً اَلدِّینَارُ اَلَّذِی تُنْفِقُهُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 241 )
ص : 2064
ب، [قرب الإسناد] ، عَنْ هَارُونَ عَنِ اِبْنِ صَدَقَهَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ مِنْ سَعَادَهِ اَلْمَرْءِ اَلْمُسْلِمِ أَنْ یُشْبِهَهُ وَلَدُهُ وَ اَلْمَرْأَهَ اَلْجَمْلاَءَ ذَاتَ دِینٍ وَ اَلْمَرْکَبَ اَلْهَنِیءَ وَ اَلْمَسْکَنَ اَلْوَاسِعَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 149 )
3-قرب الاسناد:تا رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)که فرمود:از سعادت مسلمان است که فرزندش او را ماند،و همسری زیبا و دیندار،و مرکبی رهوار،و مسکنی وسیع.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 95 )
ص : 2065
وَ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَهً إِلی عُنُقِکَ قَالَ فَضَمَّ یَدَهُ وَ قَالَ هَکَذَا فَقَالَ لا تَبْسُطْها کُلَّ اَلْبَسْطِ وَ بَسَطَ رَاحَتَهُ وَ قَالَ هَکَذَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 265 )
ص : 2066
وَ فِی رِوَایَهِ أَحْمَدَ قَالَ أَبُو اَلْوَضِیءِ : لاَ یَأْتِیَنَّکُمْ أَحَدٌ یُخْبِرُکُمْ مَنْ أَبُوهُ قَالَ فَجَعَلَ اَلنَّاسُ یَقُولُونَ هَذَا مَلَکٌ هَذَا مَلَکٌ هَذَا مَلَکٌ وَ یَقُولُ عَلِیٌّ اِبْنُ مَنْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 392 )
ص : 2067
وَ قَدْ رَوَی اَلنَّاسُ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَکْثَرُوا وَ کَانَ أَفْقَهَ أَهْلِ زَمَانِهِ حَسَبَ مَا قَدَّمْنَاهُ وَ أَحْفَظَهُمْ لِکِتَابِ اَللَّهِ وَ أَحْسَنَهُمْ صَوْتاً بِالْقُرْآنِ وَ کَانَ إِذَا قَرَأَ یَحْدُرُ وَ یَبْکِی وَ یَبْکِی اَلسَّامِعُونَ لِتِلاَوَتِهِ وَ کَانَ اَلنَّاسُ بِالْمَدِینَهِ یُسَمُّونَهُ زَیْنَ اَلْمُتَهَجِّدِینَ وَ سُمِّیَ بِالْکَاظِمِ لِمَا کَظَمَهُ مِنَ اَلْغَیْظِ وَ صَبَر عَلَیْهِ مِنْ فِعْلِ اَلظَّالِمِینَ بِهِ حَتَّی مَضَی قَتِیلاً فِی حَبْسِهِمْ وَ وَثَاقِهِمْ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 235 )
و بالجمله(فضائل آن حضرت زیاده از آنست که این مختصر گنجایش آن را داشته باشد و)مردم روایات بسیاری(در فنون علم)از آن جناب روایت کرده اند،و او فقیه ترین اهل زمان خود بود،و از همه کس بکتاب خدا آشناتر و در خواندن قرآن از همگان خوش صداتر بود،و چنان بود که هر گاه قرآن میخواند محزون میشد(یا با صوت حزین میخواند)و مردم از تلاوت قرآنش میگریستند،و مردم مدینه آن حضرت را زینت متهجدین(نماز شب خوانان،و شب زنده داران)مینامیدند،و بلقب کاظم( فروخورنده خشم)نامیده شد،برای آنکه هر چه از دست ستمکاران کشید خشم خود را فرو خورد و بردباری کرده (بر آنان نفرین نکرد)تا اینکه در زندان و زنجیر دشمنان و ستمگران از دنیا رفت و شهید گشت.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 227 )
سنیها روایات بسیاری از حضرت ابو الحسن نقل کرده اند و چنانچه ما هم پیش از این بیان کردیم حضرت مشار الیه را از همه معاصرانش داناتر و باخبرتر بکتاب الهی میدانستند و مینویسند آن جناب از همه بهتر کتاب خدا را با صوت دلکش تلاوت میکرد و در هنگام قرائت قرآن مجید میگریست و آنها که حضور داشتند نیز گریه می کردند و مردم مدینه آن جناب را زین المتهجدین (زینت عبادت کنندگان ) مینامیدند و چون همواره آتش خشمش را فرومی نشانید و از کار ستمگران متأثر نمیشد چنانچه در بند و زندان آنان رحلت کرد او را کاظم می گفتند.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 579 )
ص : 2068
أَحْسَنُ اَلْکَرَمِ اَلْإِیثَارُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 188 )
ص : 2069
مَا رَوَاهُ اَلْوَاحِدِیُّ عِنْدَ قَوْلِهِ تَعَالَی وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَهٌ : إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَنِی أَنْ أُدْنِیَکَ وَ لاَ أُقْصِیَکَ وَ أَنْ أُعَلِّمَکَ وَ تَعِیَ وَ حَقٌّ عَلَی اَللَّهِ أَنْ تَعِیَ .
( بناء المقاله الفاطمیه فی نقض الرساله العثمانیه , جلد 1 , صفحه 194 )
ص : 2070
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی اَلْجُهَنِیِّ عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلسِّجِسْتَانِیِّ عَنْ زُرَارَهَ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: سَأَلْتُهُ یَعْنِی أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَمَّا فَرَضَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَلصَّلاَهِ فَقَالَ خَمْسُ صَلَوَاتٍُ فِی اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ قُلْتُ هَلْ سَمَّاهُنَّ اَللَّهُ تَعَالَی وَ بَیَّنَهُنَّ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ نَعَمْ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی لِنَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ - أَقِمِ اَلصَّلاهَ لِدُلُوکِ اَلشَّمْسِ إِلی غَسَقِ اَللَّیْلِ وَ دُلُوکُهَا زَوَالُهَا فَفِیمَا بَیْنَ دُلُوکِ اَلشَّمْسِ إِلَی غَسَقِ اَللَّیْلِ أَرْبَعُ صَلَوَاتٍُ سَمَّاهُنَّ وَ بَیَّنَهُنَّ وَ وَقَّتَهُنَّ وَ غَسَقُ اَللَّیْلِ اِنْتِصَافُهُ ثُمَّ قَالَ - وَ قُرْآنَ اَلْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ اَلْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً فَهَذِهِ اَلْخَامِسَهُ وَ قَالَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی ذَلِکَ - أَقِمِ اَلصَّلاهَ طَرَفَیِ اَلنَّهارِ وَ طَرَفَاهُ صَلاَهُ اَلْمَغْرِبِ وَ اَلْغَدَاهِ - وَ زُلَفاً مِنَ اَللَّیْلِ فَهِیَ صَلاَهُ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ حافِظُوا عَلَی اَلصَّلَواتِ وَ اَلصَّلاهِ اَلْوُسْطی وَ هِیَ صَلاَهُ اَلظُّهْرِ وَ هِیَ أَوَّلُ صَلاَهٍ صَلاَّهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هِیَ وَسَطُ صَلاَتَیْنِ بِالنَّهَارِ صَلاَهِ اَلْغَدَاهِ وَ صَلاَهِ اَلْعَصْرِ - وَ قُومُوا لِلّهِ قانِتِینَ فِی صَلاَهِ اَلْوُسْطَی .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 332 )
5-زراره بن أعین گوید:از او-یعنی امام باقر علیه السّلام-در بارۀ نمازهائی که خدا واجب کرده پرسیدم،فرمود:در شب و روز پنج نماز است،گفتم:آیا خداوند متعال در قرآنش آنها را نام برده و بیان داشته است؟فرمود:آری،خدای تعالی به پیغمبر خود فرموده:«
أَقِمِ اَلصَّلاهَ لِدُلُوکِ اَلشَّمْسِ إِلی غَسَقِ اَللَّیْلِ
»(بپای دار نماز را در وقت ظهر تا تاریکی شب-اسرای 78:17). «دلوک»(زوال و میل)آفتاب است(زوال آفتاب به آنست که سایۀ شاخصی که در زمین فرو می کنند در بعضی از شهرها،در فصولی،بکلّی از بین می رود و سپس ایجاد می شود و در بعضی شهرها به آخرین درجۀ کوتاهی می رسد و بعد شروع به بلند شدن می نماید). پس در بین زوال آفتاب تا نیمۀ تاریکی شب چهار نماز می باشد که خدا آنها را نام برده و بیان نموده،و وقت آنها را معیّن داشته و«غسق»شب،نیمۀ آن است،سپس فرمود:«
وَ قُرْآنَ اَلْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ اَلْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً
»پس این نمازها پنج تا است و خداوند تبارک و تعالی در مورد آن فرموده:«
وَ أَقِمِ اَلصَّلاهَ طَرَفَیِ اَلنَّهارِ
»و دو طرف آن نماز مغرب و صبح است«
وَ زُلَفاً مِنَ اَللَّیْلِ
»و آن دومین نمازی است که در شب خوانده می شود،و خدای عزّ و جلّ فرموده:«
حافِظُوا عَلَی اَلصَّلَواتِ وَ اَلصَّلاهِ اَلْوُسْطی
»و آن نماز ظهر و نخستین نمازی است که پیغمبر خدا صلی اللّه علیه و آله بجای آورد و آن میان دو نماز روزانه واقع شده،یعنی نماز صبح و نماز عصر،و آیۀ«
وَ قُومُوا لِلّهِ قانِتِینَ
»(و به اطاعت خدا قیام کنید-بقره 238:2)در بارۀ نماز میانه است.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 2 , ص 281 )
ص : 2071
کا، [الکافی] ، عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ رَبِیعِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمُسْلِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْعَامِرِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا عُرِجَ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَزَلَ بِالصَّلاَهِ عَشْرَ رَکَعَاتٍ رَکْعَتَیْنِ رَکْعَتَیْنِ فَلَمَّا وُلِدَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ زَادَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَبْعَ رَکَعَاتٍ شُکْراً لِلَّهِ فَأَجَازَ اَللَّهُ لَهُ ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 258 )
ص : 2072
قَالَ وَ قَالَ: تَعَلَّمُوا مِنَ اَلدِّیکِ خَمْسَ خِصَالٍ مُحَافَظَتَهُ عَلَی أَوْقَاتِ اَلصَّلاَهِ وَ اَلْغَیْرَهَ وَ اَلسَّخَاءَ وَ اَلشَّجَاعَهَ وَ کَثْرَهَ اَلطَّرُوقَهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 242 )
ص : 2073
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْجَهْمِ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ فِی اَلطَّوَافِ فَقَالَ لَهُ أَخْبِرْنِی عَنِ اَلْجَوَادِ فَقَالَ إِنَّ لِکَلاَمِکَ وَجْهَیْنِ فَإِنْ کُنْتَ تَسْأَلُ عَنِ اَلْمَخْلُوقِ فَإِنَّ اَلْجَوَادَ اَلَّذِی یُؤَدِّی مَا اِفْتَرَضَ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ إِنْ کُنْتَ تَسْأَلُ عَنِ اَلْخَالِقِ فَهُوَ اَلْجَوَادُ إِنْ أَعْطَی وَ هُوَ اَلْجَوَادُ إِنْ مَنَعَ لِأَنَّهُ إِنْ أَعْطَاکَ أَعْطَاکَ مَا لَیْسَ لَکَ وَ إِنْ مَنَعَکَ مَنَعَکَ مَا لَیْسَ لَکَ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 38 )
1 - احمد بن سلیمان گوید: امام کاظم علیه السّلام در حال طواف بود. مردی پرسید: مرا از معنای جواد آگاه کن؟
فرمود: سخن تو دو گونه است:
اگر از مخلوق می پرسی که جواد آن است که آن چه خدا واجب فرموده به جا آورد و اگر از خالق می پرسی که او جواد است اگر عطا نماید و اگر مانع شود باز او جواد است، زیرا اگر بر تو عطا نمود چیزی را عطا کرده که مال تو نیست و اگر از تو چیزی را منع نمود، چیزی را مانع شده که مال تو نبوده است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 103 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 167 )
ص : 2074
یَرْوُونَ: أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ فِی شَکَاتِهِ وَ قَبْلَ وَفَاتِهِ إِنَّ خَلِیلِی مِنْکُمْ أَبُو بَکْرٍ! .
( بناء المقاله الفاطمیه فی نقض الرساله العثمانیه , جلد 1 , صفحه 335 )
ص : 2075
و فی کتاب التّوحید : حدّثنا علیّ بن عبد اللّه الورّاق و محمّد بن أحمد السنائی و علیّ بن أحمد بن محمّد بن عمران الدّقّاق - رضی اللّه عنه - قالوا: حدّثنا أبو العبّاس، أحمد بن یحیی بن زکریّا القطّان قال: حدّثنا بکر بن عبد اللّه بن حبیب قال: حدّثنا تمیم بن بهلول، عن أبیه، عن جعفر بن سلیمان البصریّ ، عن عبد اللّه بن الفضل الهاشمیّ قال: سألت أبا عبد اللّه، جعفر بن محمّد - علیهما السّلام - عن قول اللّه - عزّ و جلّ-: مَنْ یَهْدِ اَللّهُ فَهُوَ اَلْمُهْتَدِ وَ مَنْ یُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِیًّا مُرْشِداً. فقال: إنّ اللّه - تبارک و تعالی - یضلّ الظّالمین یوم القیامه عن دار کرامته، و یهدی أهل الإیمان و العمل الصّالح إلی جنّته، کما قال اللّه - عزّ و جلّ-: وَ یُضِلُّ اَللّهُ اَلظّالِمِینَ وَ یَفْعَلُ اَللّهُ ما یَشاءُ . و قال اللّه - عزّ و جلّ-: إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ یَهْدِیهِمْ رَبُّهُمْ بِإِیمانِهِمْ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ اَلْأَنْهارُ فِی جَنّاتِ اَلنَّعِیمِ.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 48 )
ص : 2076
3902-49 التهذیب ،1/4/352/1 ابن محبوب عن العباس عن النوفلی عن السکونی عن محمد قال سمعت أبا جعفر علیه السّلام یقول: قال لقمان طول الجلوس علی الخلاء یورث الناسور قال فکتب هذا علی باب الحش.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 121 )
ص : 2077
طب، [طب الأئمه علیهم السلام] ، صَالِحُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنِ اَلْمُنَخَّلِ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُعْفِیِّ : أَنَّ رَجُلاً أَتَی أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ أَغِثْنِی فَقَالَ وَ مَا ذَاکَ قَالَ اِمْرَأَتِی قَدْ أَشْرَفَتْ عَلَی اَلْمَوْتِ مِنْ شِدَّهِ اَلطَّلْقِ قَالَ اِذْهَبْ وَ اِقْرَأْ عَلَیْهَا فَأَجاءَهَا اَلْمَخاضُ إِلی جِذْعِ اَلنَّخْلَهِ قالَتْ یا لَیْتَنِی مِتُّ قَبْلَ هذا وَ کُنْتُ نَسْیاً مَنْسِیًّا `فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلاّ تَحْزَنِی قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیًّا `وَ هُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ اَلنَّخْلَهِ تُساقِطْ عَلَیْکِ رُطَباً جَنِیًّا ثُمَّ اِرْفَعْ صَوْتَکَ بِهَذِهِ اَلْآیَهِ: وَ اَللّهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ لا تَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ جَعَلَ لَکُمُ اَلسَّمْعَ وَ اَلْأَبْصارَ وَ اَلْأَفْئِدَهَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ کَذَلِکَ اُخْرُجْ أَیُّهَا اَلطَّلْقُ اُخْرُجْ بِإِذْنِ اَللَّهِ فَإِنَّهَا تَبْرَأُ مِنْ سَاعَتِهَا بِعَوْنِ اَللَّهِ تَعَالَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 116 )
ص : 2078
16347-4 الکافی ،1/1/407/7 العده عن التهذیب ،1/5/218/6 البرقی عن أبیه رفعه عن الفقیه ،3221/4/3 أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: القضاه أربعه ثلاثه فی النار و واحد فی الجنه رجل قضی بجور و هو یعلم فهو فی النار و رجل قضی بجور و هو لا یعلم - التهذیب ، أنه قضی بجور - ش فهو فی النار و رجل قضی بالحق و هو لا یعلم فهو فی النار - و رجل قضی بالحق و هو یعلم فهو فی الجنه و قال علی علیه السّلام الحکم حکمان حکم اللّه و حکم الجاهلیه فمن أخطأ حکم اللّه حکم بحکم الجاهلیه - الفقیه ، و من حکم فی درهمین بغیر ما أنزل اللّه عزّ و جلّ فقد کفر بالله.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 888 )
ص : 2079
وَ مِنْهَا: أَنَّهُ لَمَّا صَدَّهُ اَلْمُشْرِکُونَ بِالْحُدَیْبِیَهِ شَکَا إِلَیْهِ اَلنَّاسُ قِلَّهَ اَلْمَاءِ فَدَعَا بِدَلْوٍ مِنْ مَاءِ اَلْبِئْرِ فَتَوَضَّأَ مِنْهُ ثُمَّ تَمَضْمَضَ وَ مَجَّ فِی اَلدَّلْوِ وَ أَخْرَجَ مِنْ کِنَانَتِهِ سَهْماً ثُمَّ أَمَرَ بِأَنْ یُصَبَّ فِی اَلْبِئْرِ تِلْکَ اَلدَّلْوُ وَ أَنْ یُغْرَزَ ذَلِکَ اَلسَّهْمُ فِی أَسْفَلِ اَلْبِئْرِ فَعُمِلَ فَفَارَتِ اَلْبِئْرُ بِالْمَاءِ إِلَی شَفِیرِهَا وَ اِغْتَرَفَ اَلنَّاسُ. فَعِنْدَ ذَلِکَ قَالَ أَوْسُ بْنُ خَوَلِیٍّ لِعَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی سَلُولٍ أَ بَعْدَ هَذَا شَیْءٌ أَ مَا آنَ لَکَ أَنْ تُبْصِرَ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 123 )
152-هنگامی که در حدیبیه، مشرکین جلو پیامبر را گرفتند و مانع ورود حضرت به مکّه شدند، مردم از کمبود آب شکایت کردند. حضرت یک سطل آب خواست. بعد در آن وضو گرفت و مضمضه کرد و در سطل ریخت و از ترکش خود تیری درآورد و دستور داد آب را در چاه ریختند و تیر را به چاه پرتاب کرد. در این موقع آب فوران کرد و به لبۀ چاه رسید و مردم از آن برداشتند و مصرف نمودند. در این هنگام اوس بن خولی به عبد اللّه بن ابی سلول گفت: آیا وقتش نرسیده که چشمهایت را باز کنی و ببینی .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 95 )
ص : 2080
وَ رَوَی مُعَاوِیَهُ بْنُ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ دَوَاءٍ عُجِنَ بِالْخَمْرِ نَکْتَحِلُ مِنْهَا فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا جَعَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی حَرَامٍ شِفَاءً .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 462 )
ص : 2081
لاَ تُضَیِّعَنَّ حَقَّ أَخِیکَ اِتِّکَالاً عَلَی مَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ فَلَیْسَ لَکَ بِأَخٍ مَنْ أَضَعْتَ حَقَّهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 758 )
ص : 2082
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: أَخْبَرَنَا اَلشَّرِیفُ أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ عَلِیٍّ وَ اَلْحَسَنُ بْنُ یَحْیَی جَمِیعاً قَالاَ حَدَّثَنَا نَصْرُ بْنُ مُزَاحِمٍ عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْوَاسِطِیِّ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ لِی مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَشْرٌ لَمْ یُعْطَهُنَّ أَحَدٌ قَبْلِی وَ لاَ یُعْطَاهُنَّ أَحَدٌ بَعْدِی قَالَ لِی أَنْتَ أَخِی فِی اَلدُّنْیَا وَ أَخِی فِی اَلْآخِرَهِ وَ أَنْتَ أَقْرَبُ اَلنَّاسِ مِنِّی مَوْقِفاً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ مَنْزِلِی وَ مَنْزِلُکَ فِی اَلْجَنَّهِ مُتَوَاجِهَیْنِ کَمِثْلِ اَلْأَخَوَیْنِ وَ أَنْتَ اَلْوَصِیُّ وَ أَنْتَ اَلْوَلِیُّ وَ أَنْتَ اَلْوَزِیرُ عَدُوُّکَ عَدُوِّی وَ عَدُوِّی عَدُوُّ اَللَّهِ وَ وَلِیُّکَ وَلِیِّی وَ وَلِیِّی وَلِیُّ اَللَّهِ.
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 77 )
ص : 2083
قَالَ وَهْبُ بْنُ وَهْبٍ اَلْقُرَشِیُّ وَ حَدَّثَنِی اَلصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ اَلْبَاقِرِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ أَهْلَ اَلْبَصْرَهِ کَتَبُوا إِلَی اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَسْأَلُونَهُ عَنِ اَلصَّمَدِ فَکَتَبَ إِلَیْهِمْ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ أَمَّا بَعْدُ فَلاَ تَخُوضُوا فِی اَلْقُرْآنِ وَ لاَ تُجَادِلُوا فِیهِ وَ لاَ تَتَکَلَّمُوا فِیهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ فَقَدْ سَمِعْتُ جَدِّی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ مَنْ قَالَ فِی اَلْقُرْآنِ بِغَیْرِ عِلْمٍ فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ اَلنَّارِ وَ إِنَّهُ سُبْحَانَهُ قَدْ فَسَّرَ اَلصَّمَدَ فَقَالَ: اَللّهُ أَحَدٌ `اَللّهُ اَلصَّمَدُ ثُمَّ فَسَّرَهُ فَقَالَ: لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ `وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ لَمْ یَلِدْ لَمْ یَخْرُجْ مِنْهُ شَیْءٌ کَثِیفٌ کَالْوَلَدِ وَ سَائِرِ اَلْأَشْیَاءِ اَلْکَثِیفَهِ اَلَّتِی تَخْرُجُ مِنَ اَلْمَخْلُوقِینَ وَ لاَ شَیْءٌ لَطِیفٌ کَالنَّفْسِ وَ لاَ یَتَشَعَّبُ مِنْهُ اَلْبَدَاوَاتُ کَالسِّنَهِ وَ اَلنَّوْمِ وَ اَلْخَطْرَهِ وَ اَلْهَمِّ وَ اَلْحَزَنِ وَ اَلْبَهْجَهِ وَ اَلضَّحِکِ وَ اَلْبُکَاءِ وَ اَلْخَوْفِ وَ اَلرَّجَاءِ وَ اَلرَّغْبَهِ وَ اَلسَّأْمَهِ وَ اَلْجُوعِ وَ اَلشِّبَعِ تَعَالَی أَنْ یَخْرُجَ مِنْهُ شَیْءٌ وَ أَنْ یَتَوَلَّدَ مِنْهُ شَیْءٌ کَثِیفٌ أَوْ لَطِیفٌ وَ لَمْ یُولَدْ لَمْ یَتَوَلَّدْ مِنْ شَیْءٍ وَ لَمْ یَخْرُجْ مِنْ شَیْءٍ کَمَا تَخْرُجُ اَلْأَشْیَاءُ اَلْکَثِیفَهُ مِنْ عَنَاصِرِهَا کَالشَّیْءِ مِنَ اَلشَّیْءِ وَ اَلدَّابَّهِ مِنَ اَلدَّابَّهِ وَ اَلنَّبَاتِ مِنَ اَلْأَرْضِ وَ اَلْمَاءِ مِنَ اَلْیَنَابِیعِ وَ اَلثِّمَارِ مِنَ اَلْأَشْجَارِ وَ لاَ کَمَا تَخْرُجُ اَلْأَشْیَاءُ اَللَّطِیفَهُ مِنْ مَرَاکِزِهَا کَالْبَصَرِ مِنَ اَلْعَیْنِ وَ اَلسَّمْعِ مِنَ اَلْأُذُنِ وَ اَلشَّمِّ مِنَ اَلْأَنْفِ وَ اَلذَّوْقِ مِنَ اَلْفَمِ وَ اَلْکَلاَمِ مِنَ اَللِّسَانِ وَ اَلْمَعْرِفَهِ وَ اَلتَّمْیِیزِ مِنَ اَلْقَلْبِ وَ کَالنَّارِ مِنَ اَلْحَجَرِ لاَ بَلْ هُوَ اَللَّهُ اَلصَّمَدُ اَلَّذِی لاَ مِنْ شَیْءٍ وَ لاَ فِی شَیْءٍ وَ لاَ عَلَی شَیْءٍ مُبْدِعُ اَلْأَشْیَاءِ وَ خَالِقُهَا وَ مُنْشِئُ اَلْأَشْیَاءِ بِقُدْرَتِهِ یَتَلاَشَی مَا خَلَقَ لِلْفَنَاءِ بِمَشِیئَتِهِ وَ یَبْقَی مَا خَلَقَ لِلْبَقَاءِ بِعِلْمِهِ فَذَلِکُمُ اَللّهُ اَلصَّمَدُ اَلَّذِی لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ عالِمُ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَهِ اَلْکَبِیرُ اَلْمُتَعالِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 3 , صفحه 223 )
ص : 2084
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْحِجَامَهُ فِی اَلرَّأْسِ هِیَ اَلْمُغِیثَهُ تَنْفَعُ مِنْ کُلِّ دَاءٍ إِلاَّ اَلسَّامَ وَ شَبَرَ مِنَ اَلْحَاجِبَیْنِ إِلَی حَیْثُ بَلَغَ إِبْهَامُهُ ثُمَّ قَالَ هَاهُنَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 112 )
ص : 2085
قَالَ: وَ رَوَی اِبْنُ هِلاَلٍ اَلثَّقَفِیُّ فِی کِتَابِ اَلْغَارَاتِ عَنْ زَکَرِیَّا بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارِ عَنْ فُضَیْلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ: لَمَّا قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی فَوَ اَللَّهِ لاَ تَسْأَلُونِّی عَنْ فِئَهٍ تُضِلُّ مِائَهً وَ تَهْدِی مِائَهً، إِلاَّ أَنْبَأْتُکُمْ بِنَاعِقِهَا وَ سَائِقِهَا». فَقَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ فَقَالَ: أَخْبِرْنِی کَمْ فِی رَأْسِی وَ لِحْیَتِی مِنْ طَاقَهِ شَعْرٍ! فَقَالَ [ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ:] وَ اَللَّهِ لَقَدْ حَدَّثَنِی خَلِیلِی ، أَنَّ عَلَی کُلِّ طَاقَهِ شَعْرٍ مِنْ رَأْسِکَ مَلَکاً یَلْعَنُکَ، وَ أَنَّ عَلَی کُلِّ طَاقَهِ شَعْرٍ مِنْ لِحْیَتِکَ شَیْطَاناً یُغْوِیکَ، وَ أَنَّ فِی بَیْتِکَ سَخْلاً یَقْتُلُ اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ! وَ کَانَ اِبْنُهُ قَاتِلَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَوْمَئِذٍ طِفْلاً یَحْبُو وَ هُوَ سِنَانُ بْنُ أَنَسٍ اَلنَّخَعِیُّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 297 )
ص : 2086
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا اِحْتَاجَ اَلْمُحْرِمُ إِلَی اَلْحِجَامَهِ فَلْیَحْجُمْ وَ لاَ یَحْلِقْ مَوَاضِعَ اَلْمَحَاجِمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 175 )
ص : 2087
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: یَوْماً عَلَی مِنْبَرِ اَلْکُوفَهِ مَنْ یَشْتَرِی مِنِّی سَیْفِی هَذَا وَ لَوْ أَنَّ لِی قُوتَ لَیْلَهٍ مَا بِعْتُهُ وَ غَلَّهُ صَدَقَتِهِ تَشْتَمِلُ حِینَئِذٍ عَلَی أَرْبَعِینَ أَلْفَ دِینَارٍ فِی کُلِّ سَنَهٍ .
( خصائص الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 79 )
ص : 2088
اَلْوَرَعُ مِصْبَاحُ نَجَاحٍ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 45 )
ص : 2089
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ وَاقِدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثِ اَلْمَنَاهِی قَالَ: نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُسْتَعْمَلَ أَجِیرٌ حَتَّی یُعْلَمَ مَا أُجْرَتُهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 105 )
ص : 2090
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُمَا قَالاَ: اَلْأُضْحِیَّهُ یَوْمَ اَلنَّحْرِ وَ یَوْمَیْنِ بَعْدَهُ فِی اَلْأَمْصَارِ وَ فِی مِنًی إِلَی آخِرِ أَیَّامِ اَلتَّشْرِیقِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 182 )
ص : 2091
علیّ بن إبراهیم [عن أبیه ] ، عن محمّد بن عیسی ، عن یونس ، عن حمّاد ، عن عبد اللّه بن سنان ، عن أبی الجارود قال: قال أبو جعفر - علیه السّلام -: إذا حدّثتکم بشیء، فاسألونی من کتاب اللّه . ثمّ قال فی بعض حدیثه: إنّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - نهی عن القیل و القال و فساد المال و کثره السّؤال. فقیل له: یا بن رسول اللّه ، أین هذا من کتاب اللّه ؟ قال: إنّ اللّه - عزّ و جلّ - یقول: لا خَیْرَ فِی کَثِیرٍ مِنْ نَجْواهُمْ إِلاّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَهٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاحٍ بَیْنَ اَلنّاسِ . و قال: لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ اَلَّتِی جَعَلَ اَللّهُ لَکُمْ قِیاماً . و قال: لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 254 )
ص : 2092
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ أَبُو سُمَیْنَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ صَبَّاحٍ اَلْحَذَّاءِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ مُحِلٍّ وَقَعَ عَلَی اِمْرَأَتِهِ مُحْرِمَهً قَالَ أَخْبِرْنِی مُوسِرٌ هُوَ أَمْ مُعْسِرٌ قُلْتُ أَجِبْنِی فِیهِمَا جَمِیعاً قَالَ عَالِمٌ هُوَ أَمْ جَاهِلٌ قُلْتُ أَجِبْنِی فِیهِمَا جَمِیعاً قَالَ هُوَ أَمَرَهَا بِالْإِحْرَامِ أَمْ هِیَ أَحْرَمْتَ مِنْ قِبَلِ نَفْسِهَا بِغَیْرِ إِذْنِهِ قُلْتُ وَ أَجِبْنِی فِیهِمَا جَمِیعاً قَالَ إِنْ کَانَ مُوسِراً أَوْ کَانَ عَالِماً فَإِنَّهُ لاَ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَفْعَلَ فَإِنْ کَانَ هُوَ أَمَرَهَا بِالْإِحْرَامِ فَإِنَّ عَلَیْهِ بَدَنَهٌ وَ إِنْ شَاءَ بَقَرَهٌ وَ إِنْ شَاءَ شَاهٌ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ أَمَرَهَا بِالْإِحْرَامِ فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ مُوسِراً کَانَ أَوْ مُعْسِراً فَإِنْ کَانَ مُعْسِراً وَ کَانَ أَمْرَهَا فَعَلَیْهِ شَاهٌ أَوْ صِیَامٌ أَوْ صَدَقَهٌ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 310 )
ص : 2093
وَ رَوَی اِبْنُ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ تُزَوَّجُ ذَوَاتُ اَلْآبَاءِ مِنَ اَلْأَبْکَارِ إِلاَّ بِإِذْنِ أَبِیهَا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 317 )
ص : 2094
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا أَخَذَتِ اَلْحِبَالَهُ فَقَطَعَتْ مِنْهُ شَیْئاً فَهُوَ مَیِّتٌ وَ مَا أَدْرَکْتَ مِنْ سَائِرِ جَسَدِهِ حَیّاً فَذَکِّهِ ثُمَّ کُلْ مِنْهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 214 )
2 - عبد الرحمان بن ابو عبد اللّه گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
اگر شکاری در تله بیفتد، هر عضوی از اعضای او که قطع شود، مردار است و سایر اعضای شکار که زنده دریابی در صورت ذبح و تذکیه حلال خواهد بود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 533 )
: کالموثق.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 353 )
ص : 2095
وَ رُوِیَ أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَرَّ بِقَتِیلٍ فَقَالَ مَنْ لَهُ فَلَمْ یُذْکَرْ لَهُ أَحَدٌ فَغَضِبَ ثُمَّ قَالَ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوِ اِشْتَرَکَ فِی قَتْلِهِ أَهْلُ اَلسَّمَوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ لَأَکَبَّهُمُ اَللَّهُ فِی اَلنَّارِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 211 )
ص : 2096
فِی اَلْکَافِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً» قَالَ: اَلْقَوَامُ هُوَ اَلْمَعْرُوفُ عَلَی اَلْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلَی اَلْمُقْتِرِ قَدَرُهُ عَلَی قَدْرِ عِیَالِهِ وَ مَؤُنَتِهِمْ اَلَّتِی هِیَ صَلاَحٌ لَهُ وَ لَهُمْ، لا یُکَلِّفُ اَللّهُ نَفْساً إِلاّ ما آتاها .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 232 )
ص : 2097
سن، [المحاسن] ، مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یُوسُفَ عَنِ اِبْنِ عَمِیرَهَ عَنْ حَسَّانَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ صَالِحِ بْنِ مِیثَمٍ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ أَخْبِرْنِی بِعَمَلٍ یَعْدِلُ عِتْقَ رَقَبَهٍ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَأَنْ أَدْعُوَ ثَلاَثَهً مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَأُطْعِمَهُمْ حَتَّی یَشْبَعُوا وَ أُسْقِیَهُمْ حَتَّی یَرْوَوْا أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ عِتْقِ نَسَمَهٍ وَ نَسَمَهٍ حَتَّی عَدَّ سَبْعاً أَوْ أَکْثَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 366 )
47-همان:بسندش تا صالح بن میثم که مردی از امام پنجم(علیه السّلام)پرسید که بمن بگو عملی را که برابر آزاد کردن بنده است آن حضرت فرمود:اگر سه مسلمان را دعوت کنم و خوراک سیر بدانها دهم و آنها را سیراب کنم دوستتر دارم از آزاد کردن بنده ای و بنده ای تا آنکه هفت یا بیشتر را شمرد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 236 )
ص : 2098
شمائل الترمذی و سنن السجستانی و تختم المحتسب : أنه کان علی علیه السلام یتختم فی یمینه .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 42 , صفحه 62 )
ص : 2099
وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ مِنَ اَلذُّنُوبِ ذُنُوباً لاَ یُکَفِّرُهَا صَلاَهٌ وَ لاَ صَوْمٌ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَمَا یُکَفِّرُهَا قَالَ اَلْهُمُومُ فِی طَلَبِ اَلْمَعِیشَهِ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 56 )
ص : 2100
رَوَی جَابِرٌ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ لِی عِنْدَکَ عَهْداً وَ اِجْعَلْ لِی فِی قُلُوبِ اَلْمُؤْمِنِینَ وُدّاً فَنَزَلَتْ إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ اَلرَّحْمنُ وُدًّا .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 67 )
ص : 2101
وَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَعْتَقَ نِصْفَ مَمْلُوکِهِ وَ هُوَ صَحِیحٌ مَا حَالُهُ قَالَ یُعْتَقُ اَلنِّصْفُ وَ یَسْعَی فِی اَلنِّصْفِ اَلْآخَرِ یُقَوَّمُ قِیمَهَ عَدْلٍ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 137 )
ص : 2102
مِنْ کِتَابِ اَلْمَحَاسِنِ عَنْ جَابِرٍ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ إِذَا هَمَّ بِأَمْرِ حَجٍّ أَوْ عُمْرَهٍ أَوْ بَیْعٍ أَوْ شِرَاءٍ أَوْ عِتْقٍ تَطَهَّرَ ثُمَّ صَلَّی رَکْعَتَیِ اَلاِسْتِخَارَهِ یَقْرَأُ فِیهِمَا سُورَهَ اَلْحَشْرِ وَ اَلرَّحْمَنِ وَ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنْ کَانَ کَذَا وَ کَذَا خَیْراً لِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی وَ عَاجِلِ أَمْرِی وَ آجِلِهِ فَیَسِّرْهُ لِی رَبِّ اِعْزِمْ لِی عَلَی یُسْرِی وَ إِنْ کَرِهَتْ ذَلِکَ وَ أَبَتْهُ نَفْسِی .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 321 )
از امام پنجم(علیه السّلام):حضرت زین العابدین وقتی تصمیم حج یا عمره یا خرید و فروش...میگرفت دو رکعت نماز استخاره میخواند و در آن سوره (حشر)و(الرحمن)و(معوّذتین)و(توحید)را تلاوت مینمود و بعد می فرمود:خداوندا اگر این کار...برای دنیا و آخرتم خیر است آن را برایم میسّر گردان و مرا بر آن مصمّم بدار،اگر چه نزد من مکروه و ناملایم باشد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 119 )
امام باقر علیه السّلام:هرگاه حضرت سجاد علیه السّلام می خواست حج یا عمره بجا بیاورد یا خرید و فروش انجام دهد یا بنده ای آزاد کند،وضو می گرفت و دو رکعت نماز استخاره می خواند و در آن ها سورۀ حشر و الرّحمن و معوّذتین(سوره فلق و ناس)و
قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ
می خواند،سپس می گفت:«خدایا اگر این کار(نام کار را ذکر می کرد)برای دنیا و آخرت و حال و آیندۀ من خوب است،آن را برایم میّسر بگردان.پروردگارا به آسودگی من تصمیم بگیر اگر چه من آن را خوش ندارم».
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 691 )
ص : 2103
قَوْلُهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِصَفْوَانَ: هَلاَّ قَبْلَ أَنْ تَأْتِیَنِی بِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 651 )
ص : 2104
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِخْتِصَاصِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ: یَا دَاوُدُ لَأَنْ تُدْخِلَ یَدَکَ فِی فَمِ اَلتِّنِّینِ إِلَی اَلْمِرْفَقِ خَیْرٌ لَکَ مِنْ طَلَبِ اَلْحَوَائِجِ مِمَّنْ لَمْ یَکُنْ فَکَانَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 267 )
ص : 2105
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَنْبَغِی لِلْمُطَلَّقَهِ أَنْ تَخْرُجَ إِلاَّ بِإِذْنِ زَوْجِهَا حَتَّی تَنْقَضِیَ عِدَّتُهَا ثَلاَثَهَ قُرُوءٍ أَوْ ثَلاَثَهَ أَشْهُرٍ إِنْ لَمْ تَحِضْ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 333 )
ص : 2106
ید، [التوحید] ، اَلْهَمْدَانِیُّ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْهَرَوِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ تِسْعَهً وَ تِسْعِینَ اِسْماً مَنْ دَعَا اَللَّهَ بِهَا اِسْتَجَابَ لَهُ وَ مَنْ أَحْصَاهَا دَخَلَ اَلْجَنَّهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 4 , صفحه 187 )
ص : 2107
جابر قال سمعته یقول: لو کان علی باب احدکم نهر فاغتسل منه یوم خمس مرات هل کان یبقی علی جسده من الدرن شیء انما مثل الصلوه مثل النهر الذی ینقی الدرن کلما صلی صلوه کان کفاره لذنوبه الا ذنب اخرجه من الایمان مقیم علیه.
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 73 )
ص : 2108
وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ اَلزِّیَادِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ عَنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسٍ عَلَی اَلصَّلاَهِ وَ اَلزَّکَاهِ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْحَجِّ وَ اَلْوَلاَیَهِ وَ لَمْ یُنَادَ بِشَیْءٍ مَا نُودِیَ بِالْوَلاَیَهِ. وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 17 )
ص : 2109
وَ قَوْلَهُ: عَلِیٌّ أَقْضَاکُمْ.
( الفصول المختاره من العیون و المحاسن , جلد 1 , صفحه 135 )
و فرموده است به اصحاب: «علیّ اقضاکم.». ؛یعنی علی قاضی ترین شماست
( دفاع از تشیع ؛ ج 1 , ص 270 )
ص : 2110
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَی بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَخْرُجْ مِنْ بَیْتِکَ إِلاَّ بَعْدَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 452 )
ص : 2111
سَعْدٌ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ لاَ یَرْفَعُ یَدَیْهِ فِی اَلْجِنَازَهِ إِلاَّ مَرَّهً یَعْنِی فِی اَلتَّکْبِیرِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 479 )
ص : 2112
وَ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلْکُرَّاثِ فَقَالَ (إِنَّمَا بِیَ) اَلْمَلَکُ یَجِدُ رِیحَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 192 )
ص : 2113
وَ قَالَ بَعْضُهُمْ: شَکَوْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِبْناً لِی فَقَالَ لاَ تَضْرِبْهُ وَ اُهْجُرْهُ وَ لاَ تُطِلْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 99 )
ص : 2114
وَ قَالَ جَعْفَرٌ اَلصَّادِقُ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ قَلَّمَ أَظَافِیرَهُ وَ أَخَذَ شَارِبَهُ أَوْ حَلَقَ رَأْسَهُ بَعْدَ اَلْوُضُوءِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ لَمْ یَزِدْ ذَلِکَ إِلاَّ طَهَارَهً .
( النوادر (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 45 )
391-امام صادق علیه السّلام فرموده:وقتی از علی علیه السّلام در بارۀ مردی که بعد از وضو ناخنها و سبیل خود را کوتاه کرده،و سر خود را نیز تراشیده بود،سؤال می شد،می فرمود:ایرادی ندارد،بلکه به طهارت و نظافت خود افزوده است.
( النوادر (للراوندی) / ترجمه اردستانی ؛ ج 1 , ص 273 )
ص : 2115
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : مَا سَقَطَ مِنَ اَلْمَیِّتِ مِنْ شَعْرٍ أَوْ لَحْمٍ أَوْ عَظْمٍ أَوْ غَیْرِ ذَلِکَ جُعِلَ فِی کَفَنِهِ مَعَهُ وَ دُفِنَ بِهِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 230 )
ص : 2116
1123-2 الکافی ،1/4/234/1 الاثنان عن الوشاء عن أبان عن الفضیل بن یسار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لبس أبی درع رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ذات الفضول فخطت و لبستها أنا ففضلت.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 570 )
ص : 2117
وَ عَنْ زِیَادِ بْنِ اَلْمُنْذِرِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَمَّا اَلظَّالِمُ لِنَفْسِهِ مِنَّا فَمَنْ عَمِلَ صَالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً، وَ أَمَّا اَلْمُقْتَصِدُ فَهُوَ اَلْمُتَعَبِّدُ اَلْمُجْتَهِدُ، وَ أَمَّا اَلسَّابِقُ بِالْخَیْرَاتِ فَعَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ مَنْ قُتِلَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ شَهِیداً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 365 )
ص : 2118
و قیل للصّادق علیه السّلام ، ما تقول فی القضاء و القدر؟ قال: «أقول: إنّ اللّه اذا . جمع العباد یوم القیامه سألهم عمّا عهد إلیهم و لم یسألهم عمّا قضی علیهم».
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 104 )
ص : 2119
أقول قَالَ اَلْکَازِرُونِیُّ : کَانَ فَتْحُ مَکَّهَ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ لِعَشْرٍ بَقِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَأَقَامَ بِهَا خَمْسَ عَشْرَهَ لَیْلَهً یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ خَرَجَ إِلَی حُنَیْنٍ وَ قَالَ فِی حَوَادِثِ اَلسَّنَهِ اَلثَّامِنَهِ وَ فِی هَذِهِ اَلسَّنَهِ أَسْلَمَ عِکْرِمَهُ بْنُ أَبِی جَهْلٍ رُوِیَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلزُّبَیْرِ قَالَ لَمَّا کَانَ یَوْمُ فَتْحِ مَکَّهَ هَرَبَ عِکْرِمَهُ بْنُ أَبِی جَهْلٍ إِلَی اَلْیَمَنِ وَ خَافَ أَنْ یَقْتُلَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَانَتِ اِمْرَأَتُهُ أُمُّ حَکِیمٍ بِنْتُ اَلْحَارِثِ بْنِ هِشَامٍ اِمْرَأَهً لَهَا عَقْلٌ وَ کَانَتْ قَدِ اِتَّبَعَتْ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَجَاءَتْ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَتْ إِنَّ اِبْنَ عَمِّی عِکْرِمَهَ قَدْ هَرَبَ مِنْکَ إِلَی اَلْیَمَنِ وَ خَافَ أَنْ تَقْتُلَهُ فَآمِنْهُ قَالَ قَدْ آمَنْتُهُ بِأَمَانِ اَللَّهِ فَمَنْ لَقِیَهُ فَلاَ یَتَعَرَّضْ لَهُ فَخَرَجَتْ فِی طَلَبِهِ فَأَدْرَکَتْهُ فِی سَاحِلٍ مِنْ سَوَاحِلِ تِهَامَهَ وَ قَدْ رَکِبَ اَلْبَحْرَ فَجَعَلَتْ تُلَوِّحُ إِلَیْهِ وَ تَقُولُ یَا اِبْنَ عَمِّ جِئْتُکَ مِنْ عِنْدِ أَوْصَلِ اَلنَّاسِ وَ أَبَرِّ اَلنَّاسِ وَ خَیْرِ اَلنَّاسِ لاَ تَهْلِکْ نَفْسَکَ وَ قَدِ اِسْتَأْمَنْتُ لَکَ فَآمَنَکَ فَقَالَ أَنْتَ فَعَلْتَ ذَلِکَ قلت [قَالَتْ] نَعَمْ أَنَا کَلَّمْتُهُ فَآمَنَکَ فَرَجَعَ مَعَهَا فَلَمَّا دَنَا مِنْ مَکَّهَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَصْحَابِهِ یَأْتِیکُمْ عِکْرِمَهُ مُهَاجِراً فَلاَ تَسُبُّوا أَبَاهُ فَإِنَّ سَبَّ اَلْمَیِّتِ یُؤْذِی اَلْحَیَّ وَ لاَ یَبْلُغُ قَالَ فَقَدِمَ عِکْرِمَهُ فَانْتَهَی إِلَی بَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ زَوْجَتُهُ مَعَهُ مُتَنَقِّبَهً قَالَتْ فَاسْتَأْذَنْتُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَدَخَلْتُ فَأَخْبَرْتُ رَسُولَ اَللَّهِ بِقُدُومِ عِکْرِمَهَ فَاسْتَبْشَرَ وَ قَالَ أَدْخِلِیهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ هَذِهِ أَخْبَرَتْنِی أَنَّکَ آمَنْتَنِی فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَدَقَتْ فَأَنْتَ آمِنٌ قَالَ عِکْرِمَهُ فَقُلْتُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّکَ عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ قُلْتُ أَنْتَ أَبَرُّ اَلنَّاسِ وَ أَوْفَی اَلنَّاسِ أَقُولُ ذَلِکَ وَ إِنِّی لَمُطَأْطِئُ اَلرَّأْسِ اِسْتِحْیَاءً مِنْهُ ثُمَّ قُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اِسْتَغْفِرْ لِی کُلَّ عَدَاوَهٍ عَادَیْتُکَهَا أَوْ مَرْکَبٍ أَوْضَعْتُ فِیهِ أُرِیدُ بِهِ إِظْهَارَ اَلشِّرْکِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِعِکْرِمَهَ کُلَّ عَدَاوَهٍ عَادَانِیهَا أَوْ مَنْطِقٍ تَکَلَّمَ بِهِ أَوْ مَرْکَبٍ أَوْضَعَ فِیهِ یُرِیدُ أَنْ یَصُدَّ عَنْ سَبِیلِکَ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُرْنِی بِخَیْرِ مَا تَعْلَمُ فَأَعْمَلَهُ قَالَ قُلْ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ جَاهِدْ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ ثُمَّ قَالَ عِکْرِمَهُ أَمَا وَ اَللَّهِ لاَ أَدَعُ نَفَقَهً کُنْتُ أُنْفِقُهَا فِی صَدٍّ عَنْ سَبِیلِ اَللَّهِ إِلاَّ أَنْفَقْتُ ضِعْفَهَا فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ لاَ قِتَالاً کُنْتُ أُقَاتِلُ فِی صَدٍّ عَنْ سَبِیلِ اَللَّهِ إِلاَّ أَبْلَیْتُ ضِعْفَهُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ ثُمَّ اِجْتَهَدَ فِی اَلْقِتَالِ حَتَّی قُتِلَ فِی خِلاَفَهِ أَبِی بَکْرٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 21 , صفحه 143 )
ص : 2120
وَ عَنْهُ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ وَ سِنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ اَلْمَرْأَهُ تَحْرُمُ عَلَیْهَا اَلصَّلاَهُ ثُمَّ تَطْهُرُ فَتَتَوَضَّأُ مِنْ غَیْرِ أَنْ تَغْتَسِلَ أَ فَلِزَوْجِهَا أَنْ یَأْتِیَهَا قَبْلَ أَنْ تَغْتَسِلَ قَالَ لاَ حَتَّی تَغْتَسِلَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 136 )
قوله:(علی بن الحسن)(الحدیث 465) موثّق[3]،و ما بعده(الحدیث 466) مثله[4].
( کشف الأسرار ؛ ج 3 , ص 290 )
ص : 2121
قَوْلُ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ فِی مَنَاقِبِ عُثْمَانَ : مَا کُنْتُ أَرَی أَنْ أَعِیشَ حَتَّی یَقُولَ [لِی] عُثْمَانُ : یَا مُنَافِقُ، فَلَیْتَ شِعْرِی مَتَی نَافَقْتُ؟ أَ فِی تَوْلِیَتِی إِیَّاهُ، أَمْ رِضَایَ بِمَنْ لَمْ یَکُنْ رَضِیَ؟.
( المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام , جلد 1 , صفحه 227 )
ص : 2122
اَلْعَیَّاشِیُّ ، عَنْ جَابِرٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: کَانَ إِبْلِیسُ أَوَّلَ مَنْ نَاحَ وَ أَوَّلَ مَنْ تَغَنَّی وَ أَوَّلَ مَنْ حَدَا قَالَ لَمَّا أَکَلَ آدَمُ مِنَ اَلشَّجَرَهِ تَغَنَّی فَلَمَّا أُهْبِطَ حَدَا بِهِ فَلَمَّا اِسْتَقَرَّ عَلَی اَلْأَرْضِ نَاحَ فَأَذْکَرَهُ مَا فِی اَلْجَنَّهِ فَقَالَ آدَمُ رَبِّ هَذَا اَلَّذِی جَعَلْتَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ اَلْعَدَاوَهَ لَمْ أَقْوَ عَلَیْهِ وَ أَنَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ إِنْ لَمْ تُعِنِّی عَلَیْهِ لَمْ أَقْوَ عَلَیْهِ فَقَالَ اَللَّهُ اَلسَّیِّئَهُ بِالسَّیِّئَهِ وَ اَلْحَسَنَهُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا إِلَی سَبْعِ مِائَهٍ قَالَ رَبِّ زِدْنِی قَالَ لاَ یُولَدُ لَکَ وَلَدٌ إِلاَّ جَعَلْتُ مَعَهُ مَلَکاً أَوْ مَلَکَیْنِ یَحْفَظَانِهِ قَالَ رَبِّ زِدْنِی قَالَ اَلتَّوْبَهُ مَفْرُوضَهٌ فِی اَلْجَسَدِ مَا دَامَ فِیهَا اَلرُّوحُ قَالَ رَبِّ زِدْنِی قَالَ أَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ وَ لاَ أُبَالِی قَالَ حَسْبِی قَالَ فَقَالَ إِبْلِیسُ رَبِّ هَذَا اَلَّذِی کَرَّمْتَ عَلَیَّ وَ فَضَّلْتَهُ وَ إِنْ لَمْ تَفَضَّلْ عَلَیَّ لَمْ أَقْوَ عَلَیْهِ قَالَ لاَ یُولَدُ لَهُ وَلَدٌ إِلاَّ وُلِدَ لَکَ وَلَدَانِ قَالَ رَبِّ زِدْنِی قَالَ تَجْرِی مِنْهُ مَجْرَی اَلدَّمِ فِی اَلْعُرُوقِ قَالَ رَبِّ زِدْنِی قَالَ تَتَّخِذُ أَنْتَ وَ ذُرِّیَّتُکَ فِی صُدُورِهِمْ مَسَاکِنَ قَالَ رَبِّ زِدْنِی قَالَ تَعِدُهُمْ وَ تُمَنِّیهِمْ وَ ما یَعِدُهُمُ اَلشَّیْطانُ إِلاّ غُرُوراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 219 )
58-عیاشی-1-276-از جابر که پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود:ابلیس نخست نوحه گر نخست سرود خوان نخست حدی خوانست،فرمود:چون آدم از درخت خورد او سرود خواند،چون آدم را بزمین فرود کردند برایش حدی خواند،چون در زمین پایدار شد نوحه گری کرد تا او را بیاد نعمت بهشت اندازد،آدم گفت پروردگارا این دشمنی که بمن دادی در بهشت از عهده او برنیامدم و اگر تو مرا کمک نکنی بر او توانا نشوم. خدا فرمود:بدی بیک بدی ولی نیکی ده برابر تا هفتصد برابر،گفت پروردگارا برایم بیفزا،فرمود:نوزادی نیایدت جز اینکه یک فرشته یا دو تا بر او گمارم که پاسبانش باشند گفت پروردگارا بیفزا،فرمود:توبه پذیرفته است تا جان در تن است،گفت:پروردگارا بیفزا،فرمود:گناهان را همه بیامرزم و باکی ندارم،گفت:مرا بس است. ابلیس گفت:پروردگارا اینست که بر منش ارجمندی و برتری دادی و اگر بمن تفضلی نکنی بر او توانا نباشم،فرمود:نوزادی نیارد جز تو را دو نوزاد آید،گفت:پروردگارا،بیفزا،فرمود:در رگ و خونش روان شوی، گفت:پروردگارا بیفزا،فرمود:تو و نژادت در سینه آنها جا کنید،گفت: پروردگارا بیفزا فرمود:بدانها نوید ده و آرزومندشان کن و نوید ندهد شیطان آنها را جز بفریب.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 168 )
ص : 2123
وَ مَا تَصْنَعُ بِالدُّنْیَاوَ ظِلُّ اَلْمِیلِ یَکْفِیکَ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 308 )
ص : 2124
عَنْهُ عَنْ أَبِی یُوسُفَ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ نُوحٍ اَلْمَضْرُوبِ عَنْ أَبِی شَیْبَهَ عَنْ عَنْبَسَهَ اَلْعَابِدِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ « کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهِینَهٌ `إِلاّ أَصْحابَ اَلْیَمِینِ » قَالَ هُمْ شِیعَتُنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 171 )
ص : 2125
21499-7 ( الکافی 401:5) القمیان ، عن إسماعیل بن سهل ، عن الحسن بن محمد الحضرمی ، عن الکاهلی ، عن محمد ، عن أبی جعفر علیه السّلام : أنه سأله عن رجل زوجته أمه و هو غائب، قال "النکاح جائز إن شاء المتزوج قبل و إن شاء ترک، فإن ترک المتزوج تزویجه فالمهر لازم لأمه" .
( الوافی , جلد 21 , صفحه 441 )
ص : 2126
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عِمْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ : أَنَّهُ سَأَلَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ سَعَیْتُ شَوْطاً ثُمَّ طَلَعَ اَلْفَجْرُ قَالَ صَلِّ ثُمَّ عُدْ فَأَتِمَّ سَعْیَکَ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 500 )
ص : 2127
عَوَالِی اَللآَّلِی : رُوِیَ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَلَسَ لِلنَّاسِ وَ وَصَفَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ لَمْ یَزِدْهُمْ عَلَی اَلتَّخْوِیفِ فَرَقَّ اَلنَّاسُ وَ بَکَوْا فَاجْتَمَعَ عَشَرَهٌ مِنَ اَلصَّحَابَهِ فِی بَیْتِ عُثْمَانَ بْنِ مَظْعُونٍ وَ اِتَّفَقُوا عَلَی أَنْ یَصُومُوا اَلنَّهَارَ وَ یَقُومُوا اَللَّیْلَ وَ لاَ یَقْرَبُوا اَلنِّسَاءَ وَ لاَ اَلطِّیبَ وَ یَلْبَسُوا اَلْمُسُوحَ وَ یَرْفُضُوا اَلدُّنْیَا وَ یَسِیحُوا فِی اَلْأَرْضِ وَ یَتَرَهَّبُوا وَ یَخْصُوا اَلْمَذَاکِیرَ فَبَلَغَ ذَلِکَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَتَی مَنْزِلَ عُثْمَانَ فَلَمْ یَجِدْهُ فَقَالَ لاِمْرَأَتِهِ أَ حَقٌّ مَا بَلَغَنِی فَکَرِهَتْ أَنْ تَکْذِبَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَبْتَدِئَ عَلَی زَوْجِهَا فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنْ کَانَ أَخْبَرَکَ عُثْمَانُ فَقَدْ صَدَقَکَ فَانْصَرَفَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَتَی عُثْمَانُ مَنْزِلَهُ فَأَخْبَرْتُهُ زَوْجَتُهُ بِذَلِکَ فَأَتَی هُوَ وَ أَصْحَابُهُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَ لَمْ أُنَبَأْ أَنَّکُمُ اِتَّفَقْتُمْ فَقَالُوا مَا أَرَدْنَا إِلاَّ اَلْخَیْرَ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنِّی لَمْ أُؤْمَرْ بِذَلِکَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ لِأَنْفُسِکُمْ عَلَیْکُمْ حَقّاً فَصُومُوا وَ أَفْطِرُوا وَ قُومُوا وَ نَامُوا فَإِنِّی أَصُومُ وَ أُفْطِرُ وَ أَقُومُ وَ أَنَامُ وَ آکُلُ اَللَّحْمَ وَ اَلدَّسَمَ وَ آتِی اَلنِّسَاءَ فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی ثُمَّ جَمَعَ اَلنَّاسَ وَ خَطَبَهُمْ وَ قَالَ مَا بَالُ قَوْمٍ حَرَّمُوا اَلنِّسَاءَ وَ اَلطِّیبَ وَ اَلنَّوْمَ وَ شَهَوَاتِ اَلدُّنْیَا وَ أَمَّا أَنَا فَلَسْتُ آمُرُکُمْ أَنْ تَکُونُوا قِسِّیسِینَ وَ رُهْبَاناً إِنَّهُ لَیْسَ فِی دِینِی تَرْکُ اَلنِّسَاءِ وَ اَللَّحْمِ وَ اِتِّخَاذُ اَلصَوَامِعِ إِنَّ سِیَاحَهَ أُمَّتِی فِی اَلصَّوْمِ وَ رَهْبَانِیَّتَهَا اَلْجِهَادُ وَ اُعْبُدُوا اَللّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ حُجُّوا وَ اِعْتَمِرُوا وَ أَقِیمُوا اَلصَّلاهَ وَ آتُوا اَلزَّکاهَ وَ صُومُوا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ اِسْتَقِیمُوا یَسْتَقِمْ لَکُمْ فَإِنَّمَا هَلَکَ مَنْ قَبْلَکُمْ بِالتَّشْدِیدِ شَدَّدُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ فَشَدَّدَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ فَأُولَئِکَ بَقَایَاهُمْ فِی اَلدِّیَارَاتِ وَ اَلصَوَامِعِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 54 )
ص : 2128
وَ عَنْ وَائِلَهَ اَلْکِنَانِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَیْکُمْ طُولُ اَلْأَمَلِ وَ اِتِّبَاعُ اَلْهَوَی فَأَمَّا طُولُ اَلْأَمَلِ فَیُنْسِی اَلْآخِرَهَ وَ أَمَّا اِتِّبَاعُ اَلْهَوَی فَیَصُدُّ عَنِ اَلْحَقِّ أَلاَ وَ إِنَّ اَلدُّنْیَا قَدْ وَلَّتْ مُدْبِرَهً وَ اَلْآخِرَهَ قَدْ أَقْبَلَتْ مُقْبِلَهً وَ لِکُلِّ وَاحِدَهٍ مِنْهُمَا بَنُونَ فَکُونُوا مِنْ أَبْنَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ لاَ تَکُونُوا مِنْ أَبْنَاءِ اَلدُّنْیَا فَإِنَّ اَلْیَوْمَ عَمَلٌ وَ لاَ حِسَابَ وَ اَلْآخِرَهَ حِسَابٌ وَ لاَ عَمَلَ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 383 )
از واثلۀ کنانی منقولست که من شنیدم از امیر المؤمنین (علیه السّلام) که می فرمود که: مخوف تر چیزی که میترسم بر شما طول أمل است و پیروی هوی فاما طول أمل و بسیاری آرزو آخرت را از یاد میبرد، و أما پیروی هوی این کس را از حق بازمی دارد، و بدان که پشت بر دنیا روی بآخرتست، و هر یک از دنیا و آخرت را پسرانند، پس از پسران آخرت باشید نه از پسران دنیا، چه امروز روز عمل است نه روز حساب، و آخرت روز حسابست نه روز عمل.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 513 )
ص : 2129
و فی نهج البلاغه : قال - علیه السّلام-: و فتق بعد الارتقاق صوامت أبوابها.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 412 )
ص : 2130
وَ عَنْ حَمْدَوَیْهِ وَ إِبْرَاهِیمَ اِبْنَیْ نُصَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلرَّازِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَبِیبٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سُوَیْدٍ اَلسَّائِیِّ قَالَ: کَتَبَ إِلَیَّ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ فِی اَلسِّجْنِ وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ یَا عَلِیُّ مِمَّنْ تَأْخُذُ مَعَالِمَ دِینِکَ لاَ تَأْخُذَنَّ مَعَالِمَ دِینِکَ عَنْ غَیْرِ شِیعَتِنَا ، فَإِنَّکَ إِنْ تَعَدَّیْتَهُمْ أَخَذْتَ دِینَکَ عَنِ اَلْخَائِنِینَ اَلَّذِینَ خَانُوا اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ خَانُوا أَمَانَاتِهِمْ إِنَّهُمُ اُؤْتُمِنُوا عَلَی کِتَابِ اَللَّهِ فَحَرَّفُوهُ وَ بَدَّلُوهُ فَعَلَیْهِمْ لَعْنَهُ اَللَّهِ وَ لَعْنَهُ رَسُولِهِ وَ لَعْنَهُ مَلاَئِکَتِهِ وَ لَعْنَهُ آبَائِیَ اَلْکِرَامِ اَلْبَرَرَهِ وَ لَعْنَتِی وَ لَعْنَهُ شِیعَتِی إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ فِی کِتَابٍ طَوِیلٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 150 )
ص : 2131
وَ رَوَی اَلشَّیْخُ فِی اَلتَّهْذِیبِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا حَاضِرٌ عَنْ رَجُلٍ ضَرَبَ رَجُلاً فَلَمْ یَنْقَطِعْ بَوْلُهُ قَالَ إِنْ کَانَ اَلْبَوْلُ یَمُرُّ إِلَی اَللَّیْلِ فَعَلَیْهِ اَلدِّیَهُ وَ إِنْ کَانَ إِلَی نِصْفِ اَلنَّهَارِ فَعَلَیْهِ ثُلُثَا اَلدِّیَهِ وَ إِنْ کَانَ إِلَی اِرْتِفَاعِ اَلنَّهَارِ فَعَلَیْهِ ثُلُثُ اَلدِّیَهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 644 )
ص : 2132
مَنْ کَشَفَ مَقَالاتِ اَلْحُکَمَاءِ اِنْتَفَعَ بِحَقَائِقِهَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 438 )
ص : 2133
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحَجَّالِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ قَالَ اَلْأَئِمَّهُ مِنْ وُلْدِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ إِلَی أَنْ تَقُومَ اَلسَّاعَهُ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 222 )
امام پنجم در تفسیر گفته خدای عز و جل (در سوره نساء آیه 59)ای آن چنان کسانی که گرویدید خدا را فرمان برید و رسول خدا را فرمان برید و اولو الامر از خود را،فرمود اولو الامر امامان از فرزندان علی و فاطمه اند تا روز قیامت.
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 330 )
8-ابو بصیر از امام باقر علیه السّلام در تفسیر این قول خدای تعالی«
یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ
»روایت کرده است که فرمود:اولی الامر امامان از فرزندان علی و فاطمه علیهما السّلام هستند تا آنکه قیامت بر پا شود.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 420 )
ص : 2134
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّمَا اَلدَّهْرُ ثَلاَثَهُ أَیَّامٍ أَنْتَ فِیمَا بَیْنَهُنَّ مَضَی أَمْسِ بِمَا فِیهِ فَلاَ یَرْجِعُ أَبَداً فَإِنْ کُنْتَ عَمِلْتَ فِیهِ خَیْراً لَمْ تَحْزَنْ لِذَهَابِهِ وَ فَرِحْتَ بِمَا اِسْتَقْبَلْتَهُ مِنْهُ وَ إِنْ کُنْتَ قَدْ فَرَّطْتَ فِیهِ فَحَسْرَتُکَ شَدِیدَهٌ لِذَهَابِهِ وَ تَفْرِیطِکَ فِیهِ وَ أَنْتَ فِی یَوْمِکَ اَلَّذِی أَصْبَحْتَ فِیهِ مِنْ غَدٍ فِی غِرَّهٍ وَ لاَ تَدْرِی لَعَلَّکَ لاَ تَبْلُغُهُ وَ إِنْ بَلَغْتَهُ لَعَلَّ حَظَّکَ فِیهِ فِی اَلتَّفْرِیطِ مِثْلُ حَظِّکَ فِی اَلْأَمْسِ اَلْمَاضِی عَنْکَ فَیَوْمٌ مِنَ اَلثَّلاَثَهِ قَدْ مَضَی أَنْتَ فِیهِ مُفَرِّطٌ وَ یَوْمٌ تَنْتَظِرُهُ لَسْتَ أَنْتَ مِنْهُ عَلَی یَقِینٍ مِنْ تَرْکِ اَلتَّفْرِیطِ وَ إِنَّمَا هُوَ یَوْمُکَ اَلَّذِی أَصْبَحْتَ فِیهِ وَ قَدْ یَنْبَغِی لَکَ أَنْ عَقَلْتَ وَ فَکَّرْتَ فِیمَا فَرَّطْتَ فِی اَلْأَمْسِ اَلْمَاضِی مِمَّا فَاتَکَ فِیهِ مِنْ حَسَنَاتٍ أَلاَّ تَکُونَ اِکْتَسَبْتَهَا وَ مِنْ سَیِّئَاتٍ أَلاَّ تَکُونَ أَقْصَرْتَ عَنْهَا وَ أَنْتَ مَعَ هَذَا مَعَ اِسْتِقْبَالِ غَدٍ عَلَی غَیْرِ ثِقَهٍ مِنْ أَنْ تَبْلُغَهُ وَ عَلَی غَیْرِ یَقِینٍ مِنِ اِکْتِسَابِ حَسَنَهٍ أَوْ مُرْتَدَعٍ عَنْ سَیِّئَهٍ مُحْبِطَهٍ فَأَنْتَ مِنْ یَوْمِکَ اَلَّذِی تَسْتَقْبِلُ عَلَی مِثْلِ یَوْمِکَ اَلَّذِی اِسْتَدْبَرْتَ فَاعْمَلْ عَمَلَ رَجُلٍ لَیْسَ یَأْمُلُ مِنَ اَلْأَیَّامِ إِلاَّ یَوْمَهُ اَلَّذِی أَصْبَحَ فِیهِ وَ لَیْلَتَهُ فَاعْمَلْ أَوْ دَعْ وَ اَللَّهُ اَلْمُعِینُ عَلَی ذَلِکَ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 453 )
علی بن الحسین علیهما السلام فرمود: پیوسته امیر المؤمنین علیه السلام میفرمود: همانا روزگار سه روز است که تو در میانۀ آنهائی: دیروز که گذشت با هر آنچه در آن بود، و هرگز برنگردد، پس اگر کار نیکی در آن انجام داده ای از رفتنش اندوهی نداری و بدان چه بدان با وی روبرو شدی (یعنی بکار نیکی که در آن انجام دادی) خوشحال و شاد هستی، و اگر تو در آن تقصیر روا داشته ای افسوس سختی برفتن آن و بتقصیری که در آن کرده ای داری. و تو در روزی که هستی در بارۀ فردایت غافلی و ندانی چه شود؟ شاید بدان نرسی و اگر هم برسی شاید بهره ات از لحاظ تقصیر و کوتاهی کردن مانند بهرۀ دیروز گذشته ات باشد. پس یکی از آن سه روز که گذشته است و تو در آن کوتاهی کردی، و یکی روز آینده است که انتظار آمدنش را داری و یقین نداری که در آن کوتاهی نکنی، و همانا توئی و آن روزی که در آن هستی، و تو را سزاوار است اگر تعقل کنی و در کوتاهی کردن گذشته ات بیندیشی که چه حسناتی از دستت رفته تا (اکنون در این روز) بدست آری، و چه گناهی کرده ای که در آن کوتاهی کنی (و مرتکب آن نشوی) و تو با این حال رو بفردائی هستی که اطمینان نداری که بدان برسی، و یقین نداری که در آن کار نیکی بدست آوری (و انجام دهی) یا چیزی تو را از گناهی تباه کننده (که نیکیها را تباه سازد) باز دارد، پس تو نسبت بروزی که در جلو داری مانند روزی هستی که پشت سر گذارده ای، پس کار کن مانند آن مردیکه از همۀ روزها امیدی نداری جز بهمان روزی که در آنست و شبش، پس کار کن یا (اگر نخواهی) واگذار و خدا بر کار تو کمک کند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 189 )
1-از علی بن الحسین(علیهما السّلام)که امیر المؤمنین(علیه السّلام)پیوسته می فرمود:همانا روزگار سه روز است و تو در میانۀ آنهائی:دیروزی که با هر آنچه در آن بوده است گذشته و هرگز بر نمی گردد و اگر تو در آن کار خوب کردی برای رفتنش غمی نداری و با آنچه به وی با آن روبرو شدی شادی و اگر در آن تقصیر روا داشتی افسوس سختی بر رفتن آن داری و بر تقصیری که در کردی و تو در آن روزی که هستی در بارۀ فردا در خطر و تردیدی،نمی دانی چه بشود؟شاید بدان نرسیدی و اگر هم برسی شاید بهره ات در آن خسارت باشد چون بهره ات در دیروز گذشته.یکی از این سه روز گذشته و تو در آن تقصیر کردی و روز آینده هم منتظر آنی و یقین نداری که ترک تقصیر در آن کنی و همانا توئی با این روزی که در آنی و تو را سزد،اگر خردمندی کنی و در تقصیر گذشته بیندیشی که چه حسناتی از دستت رفته که در آن کوتاهی نکنی و چه گناهانی مرتکب شدی که در آن کوتاهی کنی و با اینکه رو به فردا هستی اطمینانی نداری که بدان برسی،و یقین نداری که در آن کسب حسنه ای کنی یا از گناهی تباه کن خود را نگهداری و تو در بارۀ روزی که بدان رو داری چون روزی باشی که بدان پشت کردی و از آن گذشتی و باید چونان مردی کار کنی که از همه روزها امیدی ندارد جز به همان روزی که در آن است و شبش کار کن یا دست از کار بکش و خدا کمک کار است بر این(وضع تو).
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 557 )
1-علی بن الحسین علیه السّلام حدیث کند که امیر المؤمنین علیه السّلام پیوسته می فرمود: همانا روزگار سه روز است و تو در میانۀ آنهائی:دیروزی که با تمام مسائل آن گذشته و هرگز برنمی گردد و اگر تو در آن،کار خوبی کردی برای رفتنش غمی نداری و با آنچه به وی با آن روبرو شدی شادی و اگر در آن تقصیر روا داشتی افسوس سختی بر رفتن آن داری و بر تقصیری که کردی و تو در آن روزی که هستی دربارۀ فردا در خطر و تردیدی، نمی دانی چه بشود؟شاید بدان نرسیدی و اگر هم برسی شاید بهره ات در آن رخسارت باشد چون بهره ات در دیروز گذشته.یکی از این سه روز گذشته و تو در آن تقصیر کردی و روز آینده هم منتظر آنی و یقین نداری که ترک تقصیر در آن کنی و همان توئی با آن روزی که در آنی و تو را سزد،اگر خردمندی کنی و در تقصیر گذشته بیندیشی که چه حسناتی از دستت رفته که در آن کوتاهی نکنی و چه گناهانی مرتکب شدی که در آن کوتاهی کنی و با اینکه روبه فردا هستی اطمینانی نداری که بدان برسی،و یقین نداری که در آن کسب حسنه ای کنی یا از گناهی تباه کن خود را نگهداری و تو دربارۀ روزی که بدان رو داری چون روزی باشی که بدان پشت کردی و از آن گذشتی و باید همچون مردی کار کنی که از همه روزها امیدی ندارد جز به همان روزی که در آن است و شبش کار کن یا دست از کار بکش و خدا کمک کار است بر این(وضع تو).
توضیح:مرحوم مجلسی گوید:مراد از سه روز عبادت است از
1-روزی که در آن و سزاوار است که مشغول کار باشی
2-روزی که پیش از آن است و همه روز گذشته است
3-روزی که بیاید و همه آینده تو فرداست.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 311 )
: حسن کالصحیح. ثلاثه أیام أحدها الیوم الذی هو فیه ینبغی أن یعمل فیه، و الثانی: الیوم الذی قبل هذا الیوم و هو یشمل کل یوم قبله و هو المراد بالأمس الماضی لا خصوص یوم واحد قبله، الثالث: الیوم الآتی بعد هذا الیوم، و هو کذلک یشمل جمیع الأیام الآتیه و هو المراد بالغد بما استقبلته منه أی بعمل صالح استقبلته و لاقیته بسبب ذلک الیوم، أو الثواب الذی تستقبله و تنتظره فی الآخره بسبب ذلک العمل، و لعله أظهر من غد أی بسببه أو بالنسبه إلیه کقوله: أنت منی بمنزله هارون من موسی، أو متعلق بغره. و الغره بالکسر الغفله أی اغتررت بالغد و سوفت العمل إلیه غافلا عن أنک لا تعلم وصولک إلیه، و عدم تفریطک فیه و إنما هو یومک الضمیر راجع إلی ما بیده من الأیام و ما یمکنه العمل فیه بقرینه المقام، و قیل: إلی الباقی من الثلاثه، و قیل: إلی الدهر، و قیل: إلی الیوم. و قد ینبغی لک إن عملت هذا الکلام یحتمل وجوها: الأول: أن یکون بفتح أن فهو فاعل ینبغی، الثانی: أن یکون الفاعل مقدرا بقرینه فاعمل، الثالث: أن یکون مضمون جمله الشرط و هو إن عقلت و الجزاء و هو فاعمل فاعل ینبغی و لا یخلو شیء منها من التکلف و لعل الأول أظهر. و مما فاتک الظاهر أن من لبیان الموصول، و قیل: من للتبعیض، و ما عباره عن الزمان، و فیه متعلق بفرطت، و الضمیر فیه راجع إلی ما فی قوله: ما فرطت و من فی قوله: من حسنات، لتبیین ما فی فرطت و ألا فی الموضعین مرکب من أن الناصبه و لا النافیه أدغمت النون فی اللام، و بدل اشتمال للموصول فیما فرطت، و تکون زائده لعدم صحه إدخال لا النافیه علی الماضی بلا إراده التکرار، و الواو فی قوله: و أنت حالیه، و العامل فی الحال لا تکون فی الموضعین علی التنازع. و أنت إلی قوله: استدبرت داخل فی المفکر فیه و لذا کرر مع ذکره سابقا، و أنت مبتدأ و مع هذا حال عن فاعل الظرف فی قوله: مع استقبال ، الذی هو خبر المبتدأ، و المرتدع بفتح الدال مصدر میمی و الإحباط إبطال العمل الصالحه الماضیه. علی مثل یومک أی علی مثل ما أنت من یومک الذی استدبرت، و قال فی الوافی: إن عقلت بفتح الهمزه إن أثبت الواو بعده، و إلا فبالکسر، و فی بعض النسخ وددت بدل فکرت من دون واو، و علیها فالکسر متعین و أ لا فی الموضعین للتحضیض انتهی. و قوله: و لیلته کأنه إشاره إلی أن ما ذکرنا من الیوم المراد به الیوم و اللیله فإنه لم یذکر اللیالی و هو من العمر، أو إلی أن الیوم المراد به مقدار من الزمان اختص بوصف أو واقعه کما هو الشائع بین العرب، کیوم القیامه و یوم الأحزاب فقد یطلق علی السنین و الشهور، و الساعه من الیوم أو اللیله، کما أطلق الیوم هنا علی ما مضی من العمر، و علی ما بقی منه، فالیوم الذی هو فیه هو الساعه التی هو فیها سواء کان من الیوم أو اللیله. قال فی المصباح: و العرب قد تطلق الیوم و یرید الوقت و الحین نهارا کان أو لیلا، فنقول: ذخرتک لهذا الیوم، أی لهذا الوقت الذی افتقرت فیه إلیک، و لا یکادون یفرقون بین قولهم یومئذ و حینئذ و ساعتئذ، انتهی. و قیل: الواو فی قوله و لیلته للتقسیم، إشاره إلی أن هذا الوعظ قد ینتفع به فی الیوم و قد ینتفع به فی اللیله، و فیه اختصار لأن التقدیر و عمل رجل لیس یأمل من اللیالی إلا لیلته التی أمسی فیها، انتهی. و ما ذکرنا أظهر، و تکریر فاعمل للتأکید أی بینت لک هذه الموعظه و أوضحت لک ما یوجب نجاتک فإن شئت فاعمل و إن شئت دع فهو قریب من التهدید، مثل قوله تعالی:
اِعْمَلُوا ما شِئْتُمْ
و قوله صلی الله علیه و آله و سلم: اعمل ما شئت فإنک میت و الله المعین علی ذلک أی علی العمل، و ما قیل: إن فاعمل ثانیا علی بناء الأفعال، و أودع علی أفعل التفضیل مفعوله فهو فی غایه البعد و الرکاکه.
( مرآه العقول ؛ ج 11 , ص 357 )
ص : 2135
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی مَخْلَدٍ اَلسَّرَّاجِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِإِسْمَاعِیلَ حَقِیبَهَ وَ اَلْحَارِثِ اَلنَّصْرِیِّ اُطْلُبُوا لِی جَارِیَهً مِنْ هَذَا اَلَّذِی یُسَمُّونَهُ کَدْبَانُوجَهَ تَکُونُ مَعَ أُمِّ فَرْوَهَ فَدَلُّونَا عَلَی جَارِیَهٍ لِرَجُلٍ مِنَ اَلسَّرَّاجِینَ قَدْ وَلَدَتْ لَهُ اِبْناً وَ مَاتَ وَلَدُهَا فَأَخْبَرُوهُ بِخَبَرِهَا فَأَمَرَهُمْ فَاشْتَرَوْهَا وَ کَانَ اِسْمُهَا رِسَالَهَ فَغَیَّرَ اِسْمَهَا وَ سَمَّاهَا سَلْمَی وَ زَوَّجَهَا سَالِماً مَوْلاَهُ وَ هِیَ أُمُّ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَالِمٍ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 197 )
15 - ابو مخلد سرّاج گوید: امام صادق علیه السّلام به اسماعیل حقیبه و حارث نصری فرمود: برای من کنیزی از این فرد که «کدبانوجه» نام دارد و همراه امّ فروه است خریداری کنید.
اسماعیل و حارث ما را به کنیزی که از آن مرد زین ساز بود، راهنمایی کردند. او کنیزی داشت که برای مولای خود فرزندی به دنیا آورده بود و فرزندش از دنیا رفته بود. این ماجرا را برای حضرتش بازگو کردند، حضرت دستور فرمود و آنان کنیز را خریداری نمودند. اسم آن کنیز،«رساله» بود. حضرت علیه السّلام نامش را تغییر داد و او را «سلمی» نامید و به عقد غلام خود،«سالم» درآورد و این کنیز مادر حسین بن سالم است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 494 )
: مجهول. و یدل علی جواز بیع أم الولد بعد موت ولدها فی حیاه المولی، و علی استحباب تغیر الاسم بعد الشراء.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 327 )
ص : 2136
اَلطَّبْرِسِیُّ فِی (اَلْإِحْتِجَاجِ): عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ، قَالَ: دَخَلَ قَاضٍ مِنْ قُضَاهِ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ عَلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ)، فَقَالَ لَهُ: جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ، أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ جَعَلْنا بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اَلْقُرَی اَلَّتِی بارَکْنا فِیها قُریً ظاهِرَهً وَ قَدَّرْنا فِیهَا اَلسَّیْرَ سِیرُوا فِیها لَیالِیَ وَ أَیّاماً آمِنِینَ . قَالَ لَهُ: «مَا تَقُولُ اَلنَّاسُ فِیهَا قَبْلَکُمْ بِالْعِرَاقِ؟». فَقَالَ: یَقُولُونَ إِنَّهَا مَکَّهُ. فَقَالَ: «وَ هَلْ رَأَیْتَ اَلسَّرَقَ فِی مَوْضِعٍ أَکْثَرَ مِنْهُ بِمَکَّهَ؟». قَالَ: فَمَا هُوَ؟ قَالَ: «إِنَّمَا عَنَی اَلرِّجَالَ». قَالَ: وَ أَیْنَ ذَلِکَ فِی کِتَابِ اَللَّهِ؟ فَقَالَ: «أَ وَ مَا تَسْمَعُ إِلَی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ کَأَیِّنْ مِنْ قَرْیَهٍ عَتَتْ عَنْ أَمْرِ رَبِّها وَ رُسُلِهِ ، وَ قَالَ: وَ تِلْکَ اَلْقُری أَهْلَکْناهُمْ ، وَ قَالَ: وَ سْئَلِ اَلْقَرْیَهَ اَلَّتِی کُنّا فِیها وَ اَلْعِیرَ اَلَّتِی أَقْبَلْنا فِیها ، أَ فَیُسْأَلُ اَلْقَرْیَهُ، وَ اَلْعِیرُ، أَوِ اَلرِّجَالُ؟». قَالَ: وَ تَلاَ عَلَیْهِ آیَاتٍ فِی هَذَا اَلْمَعْنَی. قَالَ: جُعِلْنَا فِدَاکَ، فَمَنْ هُمْ؟ قَالَ: «نَحْنُ هُمْ». وَ قَوْلُهُ: سِیرُوا فِیها لَیالِیَ وَ أَیّاماً آمِنِینَ ، قَالَ: «آمِنِینَ مِنَ اَلزَّیْغِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 516 )
ص : 2137
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر اَلْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْخَثْعَمِیِّ قَالَ: قُلْتُ لَهُ اَلرَّجُلُ یَقُولُ عَلَیَّ اَلْمَشْیُ إِلَی بَیْتِ اَللَّهِ أَوْ مَالِی صَدَقَهٌ أَوْ هَدْیٌ قَالَ قَالَ إِنَّ أَبِی لاَ یَرَی ذَلِکَ شَیْئاً إِلاَّ أَنْ یَجْعَلَهُ لِلَّهِ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 233 )
ص : 2138
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلصَّالِحِ : أَنَّهُ رَآهُ بِحِذَاءِ اَلْحَجَرِ وَ اَلنَّاسُ یَتَجَاذَبُونَ عَلَیْهِ وَ هُوَ یَقُولُ مَا بِهَذَا أُمِرُوا .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 450 )
و مرویست از ابی عبد اللّه بن صالح که او گفت که من دیدم آن حضرت را در برابر حجر الاسود و مردم گرد او برآمده بودند و او میفرمود که باین امر کرده نشده اید.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 341 )
ص : 2139
1047-2 الکافی ،1/1/210/1 الاثنان عن الوشاء عن عبد اللّه بن عجلان عن أبی جعفر علیه السّلام : فی قول اللّه تعالی فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله الذکر أنا و الأئمه أهل الذکر و قوله تعالی وَ إِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَ لِقَوْمِکَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ قال أبو جعفر علیه السّلام نحن قومه و نحن المسئولون.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 526 )
ص : 2140
وَجَدْنَا ذَلِکَ فِی دِیوَانِ اَلْمَرَاحِمِ اَلْوَاسِعَهِ وَ اَلْمَکَارِمِ اَلْمُتَتَابِعَهِ مَرْوِیّاً عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: وَ مَنْ صَلَّی فِی اَللَّیْلَهِ اَلْحَادِیَهَ عَشَرَ مِنْ رَجَبٍ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ رَکْعَهً بِالْحَمْدِ مَرَّهً وَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ مَرَّهً آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ أَعْطَاهُ اَللَّهُ ثَوَابَ مَنْ قَرَأَ اَلتَّوْرَاهَ وَ اَلْإِنْجِیلَ وَ اَلزَّبُورَ وَ اَلْفُرْقَانَ وَ کُلَّ کِتَابٍ أَنْزَلَهُ اَللَّهُ تَعَالَی عَلَی أَنْبِیَائِهِ وَ نَادَی مُنَادٍ مِنَ اَلْعَرْشِ اِسْتَأْنِفِ اَلْعَمَلَ فَقَدْ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ.
( إقبال الأعمال , جلد 2 , صفحه 653 )
ص : 2141
زینه الباطن خیر من زینه الظّاهر.
( نثر اللآلی , جلد 1 , صفحه 72 )
زیور باطن بهتر از زیور ظاهر است. «حرف السّین» [119] 1 - ساده الأمّه الفقهاء.
[120] 1 - سرورک بالدّنیا غرور.
[121] 1 - سکره الأحیاء سوء الخلق.
[122] 1 - سکره الحکومه أسکر من سکر الخمر.
[123] 1 - سکوت اللّسان سلامه الإنسان.
[124] 1 - سلاح الضّعفاء الشّکایه.
[125] 1 - سلامه الإنسان فی حفظ اللّسان.
[126] 1 - سموّ المرء فی التّواضع.
[127] 1 - سوء الخلق وحشه لاخلاص منها.
[128] 1 - سوء الظّنّ من الحزم .
[129] 1 - سیره المرء تنبیء عن سریرته.
( نثر اللآلی ؛ ج 1 , ص 73 )
ص : 2142
وَ قَدْ جَاءَ عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : قُولُوا فِی فَضْلِنَا مَا شِئْتُمْ بَعْدَ أَنْ تُثْبِتُونَا عَبِیداً مَرْبُوبِینَ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 95 )
ص : 2143
رُوِیَ عَنْ مِیثَمٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ : أَصْحَرَ بِی مَوْلاَیَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ) عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَیْلَهً مِنَ اَللَّیَالِی قَدْ خَرَجَ مِنَ اَلْکُوفَهِ وَ اِنْتَهَی إِلَی مَسْجِدِ جُعْفِیٍّ تَوَجَّهَ إِلَی اَلْقِبْلَهِ وَ صَلَّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ فَلَمَّا سَلَّمَ وَ سَبَّحَ بَسَطَ کَفَّیْهِ وَ قَالَ إِلَهِی کَیْفَ أَدْعُوکَ وَ قَدْ عَصَیْتُکَ وَ کَیْفَ لاَ أَدْعُوکَ وَ قَدْ عَرَفْتُکَ وَ حُبُّکَ فِی قَلْبِی مَکِینٌ مَدَدْتُ إِلَیْکَ یَداً بِالذُّنُوبِ مَمْلُوَّهً وَ عَیْناً بِالرَّجَاءِ مَمْدُودَهً إِلَهِی أَنْتَ مَالِکُ اَلْعَطَایَا وَ أَنَا أَسِیرُ اَلْخَطَایَا وَ مِنْ کَرَمِ اَلْعُظَمَاءِ اَلرِّفْقُ بِالْأُسَرَاءِ وَ أَنَا أَسِیرٌ بِجُرْمِی مُرْتَهَنٌ بِعَمَلِی إِلَهِی مَا أَضْیَقَ اَلطَّرِیقَ عَلَی مَنْ لَمْ تَکُنْ دَلِیلَهُ وَ أَوْحَشَ اَلْمَسْلَکَ عَلَی مَنْ لَمْ تَکُنْ أَنِیسَهُ إِلَهِی لَئِنْ طَالَبْتَنِی بِذُنُوبِی لَأُطَالِبَنَّکَ بِعَفْوِکَ وَ إِنْ طَالَبْتَنِی بِسَرِیرَتِی لَأُطَالِبَنَّکَ بِکَرَمِکَ وَ إِنْ طَالَبْتَنِی بِشَرِّی لَأُطَالِبَنَّکَ بِخَیْرِکَ وَ إِنْ جَمَعْتَ بَیْنِی وَ بَیْنَ أَعْدَائِکَ فِی اَلنَّارِ لَأُخْبِرَنَّهُمْ أَنِّی کُنْتُ لَکَ مُحِبّاً وَ أَنَّنِی کُنْتُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ إِلَهِی هَذَا سُرُورِی بِکَ خَائِفاً فَکَیْفَ سُرُورِی بِکَ آمِناً إِلَهِی اَلطَّاعَهُ تَسُرُّکَ وَ اَلْمَعْصِیَهُ لاَ تَضُرُّکَ فَهَبْ لِی مَا یَسُرُّکَ وَ اِغْفِرْ لِی مَا لاَ یَضُرُّکَ وَ تُبْ عَلَیَّ إِنَّکَ أَنْتَ اَلتَّوّابُ اَلرَّحِیمُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِرْحَمْنِی إِذَا اِنْقَطَعَ مِنَ اَلدُّنْیَا أَثَرِی وَ اِمْتَحَی مِنَ اَلْمَخْلُوقِینَ ذِکْرِی وَ صِرْتُ مِنَ اَلْمَنْسِیِّینَ کَمَنْ قَدْ نَسِیَ إِلَهِی کَبِرَ سِنِّی وَ دَقَّ عَظْمِی وَ نَالَ اَلدَّهْرُ مِنِّی وَ اِقْتَرَبَ أَجَلِی وَ نَفِدَتْ أَیَّامِی وَ ذَهَبَتْ مَحَاسِنِی وَ مَضَتْ شَهْوَتِی وَ بَقِیَتْ تَبِعَتِی وَ بَلِیَ جِسْمِی وَ تَقَطَّعَتْ أَوْصَالِی وَ تَفَرَّقَتْ أَعْضَائِی وَ بَقِیتُ مُرْتَهَناً بِعَمَلِی إِلَهِی أَفْحَمَتْنِی ذُنُوبِی وَ اِنْقَطَعَتْ مَقَالَتِی وَ لاَ حُجَّهَ لِی إِلَهِی أَنَا اَلْمُقِرُّ بِذَنْبِی اَلْمُعْتَرِفُ بِجُرْمِی اَلْأَسِیرُ بِإِسَاءَتِی اَلْمُرْتَهَنُ بِعَمَلِی اَلْمُتَهَوِّرُ فِی خَطِیئَتِی اَلْمُتَحَیِّرُ عَنْ قَصْدِی اَلْمُنْقَطَعُ بِی فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَفَضَّلْ عَلَیَّ وَ تَجَاوَزْ عَنِّی إِلَهِی إِنْ کَانَ صَغُرَ فِی جَنْبِ طَاعَتِکَ عَمَلِی فَقَدْ کَبُرَ فِی جَنْبِ رَجَائِکَ أَمَلِی إِلَهِی کَیْفَ أَنْقَلِبُ بِالْخَیْبَهِ مِنْ عِنْدِکَ مَحْرُوماً وَ کُلُّ ظَنِّی بِجُودِکَ أَنْ تَقْلِبَنِی بِالنَّجَاهِ مَرْحُوماً إِلَهِی لَمْ أُسَلِّطْ عَلَی حُسْنِ ظَنِّی بِکَ قُنُوطَ اَلْآیِسِینَ فَلاَ تُبْطِلْ صِدْقَ رَجَائِی مِنْ بَیْنِ اَلْآمِلِینَ إِلَهِی عَظُمَ جُرْمِی إِذْ کُنْتَ اَلْمُطَالِبَ بِهِ وَ کَبُرَ ذَنْبِی إِذْ کُنْتَ اَلْمُبَارَزَ بِهِ إِلاَّ أَنِّی إِذَا ذَکَرْتُ کِبَرَ ذَنْبِی وَ عِظَمَ عَفْوِکَ وَ غُفْرَانِکَ وَجَدْتُ اَلْحَاصِلَ بَیْنَهُمَا لِی أَقْرَبَهُمَا إِلَی رَحْمَتِکَ وَ رِضْوَانِکَ إِلَهِی إِنْ دَعَانِی إِلَی اَلنَّارِ مَخْشِیُّ عِقَابِکَ فَقَدْ نَادَانِی إِلَی اَلْجَنَّهِ بِالرَّجَاءِ حُسْنُ ثَوَابِکَ إِلَهِی إِنْ أَوْحَشَتْنِی اَلْخَطَایَا عَنْ مَحَاسِنِ لُطْفِکَ فَقَدْ آنَسَنِی بِالْیَقِینِ مَکَارِمُ عَطْفِکَ إِلَهِی إِنْ أَنَامَتْنِی اَلْغَفْلَهُ عَنِ اَلاِسْتِعْدَادِ لِلِقَائِکَ فَقَدْ أَنْبَهَتْنِی اَلْمَعْرِفَهُ یَا سَیِّدِی بِکَرَمِ آلاَئِکَ إِلَهِی إِنْ عَزَبَ لُبِّی عَنْ تَقْوِیمِ مَا یُصْلِحُنِی فَمَا عَزَبَ إِیقَانِی بِنَظَرِکَ فِیمَا یَنْفَعُنِی إِلَهِی إِنِ اِنْقَرَضَتْ بِغَیْرِ مَا أَحْبَبْتَ مِنَ اَلسَّعْیِ أَیَّامِی (فَبِالْإِیمَانِ أَمْضَیْتُ اَلسَّالِفَاتِ) فَمَا لِأَیَّامِیَ اَلَّتِی أَمْضَیْتُهَا اَلصَّارِفَاتِ مِنْ أَعْوَامِی إِلَهِی جِئْتُکَ مَلْهُوفاً وَ قَدْ أُلْبِسْتُ عَدَمَ فَاقَتِی وَ أَقَامَنِی مَعَ اَلْأَذِلاَّءِ بَیْنَ یَدَیْکَ صِدْقُ حَاجَتِی إِلَهِی کَرُمْتَ فَأَکْرِمْنِی إِذْ کُنْتُ مِنْ سُؤَالِکَ وَ جُدْتَ بِالْمَعْرُوفِ فَاخْلِطْنِی بِأَهْلِ نَوَالِکَ إِلَهِی أَصْبَحْتُ عَلَی بَابٍ مِنْ أَبْوَابِ مِنَحِکَ سَائِلاً وَ عَنِ اَلتَّعَرُّضِ لِسِوَاکَ بِالْمَسْأَلَهِ عَادِلاً وَ لَیْسَ مِنْ شَأْنِکَ رَدُّ سَائِلٍ مَلْهُوفٍ وَ مُضْطَرٍّ لاِنْتِظَارِ خَیْرٍ مِنْکَ مَأْلُوفٍ إِلَهِی أَقَمْتُ عَلَی قَنْطَرَهِ اَلْأَخْطَارِ مَبْلُوّاً بِالْأَعْمَالِ وَ اَلاِخْتِبَارِ إِنْ لَمْ تُعِنْ عَلَیْهِمَا بِتَخْفِیفِ اَلْأَثْقَالِ وَ اَلْآصَارِ إِلَهِی أَ مِنْ أَهْلِ اَلشَّقَاءِ خَلَقْتَنِی فَأُطِیلَ بُکَائِی أَمْ مِنْ أَهْلِ اَلسَّعَادَهِ خَلَقْتَنِی فَأُبَشِّرَ رَجَائِی إِلَهِی إِنْ حَرَمْتَنِی رُؤْیَهَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ صَرَفْتَ وَجْهَ تَأْمِیلِی بِالْخَیْبَهِ فِی ذَلِکَ اَلْمَقَامِ فَغَیْرَ ذَلِکَ مَنَّتْنِی نَفْسِی یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ وَ اَلطَّوْلِ وَ اَلْإِنْعَامِ إِلَهِی لَوْ لَمْ تَهْدِنِی إِلَی اَلْإِسْلاَمِ مَا اِهْتَدَیْتُ وَ لَوْ لَمْ تَرْزُقْنِی اَلْإِیمَانَ بِکَ مَا آمَنْتُ وَ لَوْ لَمْ تُطْلِقْ لِسَانِی بِدُعَائِکَ مَا دَعَوْتُ وَ لَوْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حَلاَوَهَ مَعْرِفَتِکَ مَا عَرَفْتُ إِلَهِی إِنْ أَقْعَدَنِی اَلتَّخَلُّفُ عَنِ اَلسَّبْقِ مَعَ اَلْأَبْرَارِ فَقَدْ أَقَامَتْنِی اَلثِّقَهُ بِکَ عَلَی مَدَارِجِ اَلْأَخْیَارِ إِلَهِی قَلْبٌ حَشَوْتَهُ مِنْ مَحَبَّتِکَ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا کَیْفَ تُسَلِّطُ عَلَیْهِ نَاراً تُحْرِقُهُ فِی لَظَی إِلَهِی کُلُّ مَکْرُوبٍ إِلَیْکَ یَلْتَجِئُ وَ کُلُّ مَحْرُومٍ لَکَ یَرْتَجِی إِلَهِی سَمِعَ اَلْعَابِدُونَ بِجَزِیلِ ثَوَابِکَ فَخَشَعُوا وَ سَمِعَ اَلْمُزِلُّونَ عَنِ اَلْقَصْدِ بِجُودِکَ فَرَجَعُوا وَ سَمِعَ اَلْمُذْنِبُونَ بِسَعَهِ رَحْمَتِکَ فَتَمَتَّعُوا وَ سَمِعَ اَلْمُجْرِمُونَ بِکَرَمِ عَفْوِکَ فَطَمِعُوا حِینَ (حَتَّی) اِزْدَحَمَتْ عَصَائِبُ اَلْعُصَاهِ مِنْ عِبَادِکَ وَ عَجَّ إِلَیْکَ (کُلٌّ) مِنْهُمْ عَجِیجَ اَلضَّجِیجِ بِالدُّعَاءِ فِی بِلاَدِکَ وَ لِکلٍّ أَمَلٌ سَاقَ صَاحِبَهُ إِلَیْکَ[وَ]حَاجَهٌ وَ أَنْتَ اَلْمَسْئُولُ اَلَّذِی لاَ تَسْوَدُّ عِنْدَهُ وُجُوهُ اَلْمَطَالِبِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَ آلِهِ وَ اِفْعَلْ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ إِنَّکَ سَمِیعُ اَلدُّعاءِ وَ أَخْفَتَ دُعَاءَهُ وَ سَجَدَ وَ عَفَّرَ وَ قَالَ اَلْعَفْوَ اَلْعَفْوَ مِائَهَ مَرَّهٍ (وَ قَامَ وَ) خَرَجَ وَ اِتَّبَعْتُهُ حَتَّی خَرَجَ إِلَی اَلصَّحْرَاءِ خَطَّ لِی خَطَّهً وَ قَالَ إِیَّاکَ أَنْ تُجَاوِزَ هَذِهِ اَلْخَطَّهَ وَ مَضَی عَنِّی وَ کَانَتْ لَیْلَهٌ مُدْلَهِمَّهٌ فَقُلْتُ یَا نَفْسِی أَسْلَمْتِ مَوْلاَکِ وَ لَهُ أَعْدَاءٌ کَثِیرَهٌ أَیُّ عُذْرٍ یَکُونُ لَکِ عِنْدَ اَللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ وَ اَللَّهِ لَأَقْفُوَنَّ أَثَرَهُ وَ لَأَعْلَمَنَّ خَبَرَهُ وَ إِنْ کُنْتُ قَدْ خَالَفْتُ أَمْرَهُ وَ جَعَلْتُ أَتَّبِعُ أَثَرَهُ فَوَجَدْتُهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مُطَّلِعاً فِی اَلْبِئْرِ إِلَی نِصْفِهِ یُخَاطِبُ اَلْبِئْرَ وَ اَلْبِئْرُ یُخَاطِبُهُ فَحَسَّ بِی وَ اِلْتَفَتَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَالَ مَنْ قُلْتُ مِیثَمٌ فَقَالَ یَا مِیثَمُ أَ لَمْ آمُرْکَ أَنْ لاَ تُجَاوِزَ اَلْخَطَّهَ قُلْتُ یَا مَوْلاَیَ خَشِیتُ عَلَیْکَ مِنَ اَلْأَعْدَاءِ فَلَمْ یَصْبِرْ لِذَلِکَ قَلْبِی فَقَالَ أَ سَمِعْتَ مِمَّا قُلْتُ شَیْئاً قُلْتُ لاَ یَا مَوْلاَیَ فَقَالَ یَا مِیثَمُ وَ فِی اَلصَّدْرِ لُبَانَاتٌ إِذَا ضَاقَ لَهَا صَدْرِینَکَتُّ اَلْأَرْضَ بِالْکَفِّ وَ أَبْدَیْتُ لَهَا سِرِّیفَمَهْمَا تُنْبِتُ اَلْأَرْضُ فَذَاکَ اَلنَّبْتُ مِنْ بَذْرِی . .
( المزار (للشهید الأوّل) , جلد 1 , صفحه 270 )
ص : 2144
وَ عَنْهُ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا شَرِبَ اَلْمَاءَ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی سَقَانَا عَذْباً زُلاَلاً وَ لَمْ یَسْقِنَا مِلْحاً أُجَاجاً وَ لَمْ یُؤَاخِذْنَا بِذُنُوبِنَا . وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ وَ زَادَ: وَ یَقُولُ بِسْمِ اَللَّهِ فِی أَوَّلِ کُلِّ مَرَّهٍ. وَ رَوَاهُ أَیْضاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ؛ وَ رَوَاهُ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ اَلْقَدَّاحِ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ أَسْقَطَ قَوْلَهُ وَ لَمْ یُؤَاخِذْنَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 250 )
ص : 2145
کا، [الکافی] ، أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ یَحْیَی بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَهٌ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هِیَ أُذُنُکَ یَا عَلِیُّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 326 )
ص : 2146
قَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی تَتْبَعُهَا اَلرّادِفَهُ قَالَ زَلْزَلَهُ اَلْأَرْضِ فَاتَّبَعَتْهَا خُرُوجُ اَلدَّابَّهِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّهً مِنَ اَلْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ قَالَ عَلِیٌّ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 102 )
ص : 2147
ل، [الخصال] ، أَبِی وَ اِبْنُ اَلْوَلِیدِ مَعاً عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ مَعاً عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَحْیَی اَلْوَاسِطِیِّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ : أَنَّهُ قَالَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ تَرَی هَذَا اَلْخَلْقَ کُلَّهُ مِنَ اَلنَّاسِ فَقَالَ أَلْقِ مِنْهُمُ اَلتَّارِکَ لِلسِّوَاکِ وَ اَلْمُتَرَبِّعَ فِی مَوْضِعِ اَلضِّیقِ وَ اَلدَّاخِلَ فِیمَا لاَ یَعْنِیهِ وَ اَلْمُمَارِیَ فِیمَا لاَ عِلْمَ لَهُ بِهِ وَ اَلْمُتَمَرِّضَ مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ وَ اَلْمُتَشَعِّثَ مِنْ غَیْرِ مُصِیبَهٍ وَ اَلْمُخَالِفَ عَلَی أَصْحَابِهِ فِی اَلْحَقِّ وَ قَدِ اِتَّفَقُوا عَلَیْهِ وَ اَلْمُفْتَخِرَ یَفْتَخِرُ بِآبَائِهِ وَ هُوَ خِلْوٌ مِنْ صَالِحِ أَعْمَالِهِمْ فَهُوَ بِمَنْزِلَهِ اَلْخَلَنْجِ یُقْشَرُ لِحاً عَنْ لِحاً حَتَّی یُوصَلَ إِلَی جَوْهَرِیَّتِهِ وَ هُوَ کَمَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنْ هُمْ إِلاّ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 11 )
10 خصال ج 2 ص 39 بحضرت صادق علیه السّلام) عرض شد شما همه این مردم را انسان میدانید.فرمود رها کن و دور بیفکن از آنها چند گروه را 1-کسی که مسواک نکند 2-کسی که در جای تنگ چهار زانو بنشیند 3-کسی که در کارهای بیهوده وارد شود 4-کسی که بدون داشتن علم و دانش بحث کند 5-کسی که بیمار نیست ولی تظاهر به بیماری نماید 6-کسی که بدون وقوع حادثه ناگوار پریشان حال شود 7-کسی که با رفقاء خود که در مطلب صحیح و درستی اتفاق مخالفت کند 8-کسی که به پدران و نیاکان خود افتخار کند و از کارهای نیک آنان بی بهره باشد مانند گیاه خلنج(درختی است بدون پوست) که پوستهایش یکی پس از دیگری کنده می شود تا به مغزش برسد.او چنانست که خدای متعال در حق آنها فرموده-
إِنْ هُمْ إِلاّ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً
آنان مانند چهار پا و حیواناتند بلکه در راه خود گمراه تر از آنانند.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 11 )
ص : 2148
اِبْنُ شَهْرَآشُوبَ ، عَنْ تَفْسِیرِ اَلثَّعْلَبِیِّ ، قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) : «یَا أَیُّهَا اَلرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ فِی عَلِیٍّ. هَکَذَا أُنْزِلَتْ، فَلَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ أَخَذَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِیَدِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَقَالَ: مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 339 )
ص : 2149
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ صَالِحٍ قَالَ: سَأَلْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ طَلَّقَ اِمْرَأَتَهُ وَ هُوَ غَائِبٌ فِی بَلْدَهٍ أُخْرَی وَ أَشْهَدَ عَلَی طَلاَقِهَا رَجُلَیْنِ ثُمَّ إِنَّهُ رَاجَعَهَا قَبْلَ اِنْقِضَاءِ اَلْعِدَّهِ وَ لَمْ یُشْهِدْ عَلَی اَلرَّجْعَهِ ثُمَّ إِنَّهُ قَدِمَ عَلَیْهَا بَعْدَ اِنْقِضَاءِ اَلْعِدَّهِ وَ قَدْ تَزَوَّجَتْ رَجُلاً فَأَرْسَلَ إِلَیْهَا أَنِّی قَدْ کُنْتُ رَاجَعْتُکِ قَبْلَ اِنْقِضَاءِ اَلْعِدَّهِ وَ لَمْ أُشْهِدْ قَالَ فَقَالَ لاَ سَبِیلَ لَهُ عَلَیْهَا لِأَنَّهُ قَدْ أَقَرَّ بِالطَّلاَقِ وَ اِدَّعَی اَلرَّجْعَهَ بِغَیْرِ بَیِّنَهٍ فَلاَ سَبِیلَ لَهُ عَلَیْهَا وَ لِذَلِکَ یَنْبَغِی لِمَنْ طَلَّقَ أَنْ یُشْهِدَ وَ لِمَنْ رَاجَعَ أَنْ یُشْهِدَ عَلَی اَلرَّجْعَهِ کَمَا أَشْهَدَ عَلَی اَلطَّلاَقِ وَ إِنْ کَانَ قَدْ أَدْرَکَهَا قَبْلَ أَنْ تَزَوَّجَ کَانَ خَاطِباً مِنَ اَلْخُطَّابِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 80 )
4 - حسن بن صالح گوید:
حسن بن صالح گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی از وطن خارج می شود و در شهری دیگر زن خود را طلاق می دهد و دو تن مرد عادل را گواه می گیرد. اما پیش از آن که عدّه خانم سپری شود از طلاق خود رجوع می کند، ولی برای رجوع خود گواهی دعوت نمی کند و بعد از مدتی که عدّه خانم سپری شده است به وطن بازمی گردد - در حالی که خانم او به استناد گواهی گواهان، شوهر کرده است. ازاین رو به زن خود پیام می فرستد که من پیش از سپری شدن عدّه رجوع کرده ام، منتهی گواه نگرفته ام. اینک تکلیف این زن چیست؟
فرمود: شوهر اول حقی به خانم ندارد، چرا که خود به طلاق خانمش اعتراف دارد، اما بدون شاهد ادّعای رجوع دارد، ازاین رو حقی به خانم ندارد. برای یک چنین محذوراتی است که باید هنگام طلاق دادن، شاهد بگیرند و هنگام رجوع نیز گواه بگیرند همان گونه که برای طلاق خود گواه گرفته اند. اگر این مرد بعد از سپری شدن عدّه به وطن خود وارد شود و هنوز خانم ازدواج نکرده باشد، باز هم حقی به زن خود ندارد و در ردیف خواستگاران قرار خواهد گرفت.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 208 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 136 )
ص : 2150
وَ قَدْ تَقَدَّمَ حَدِیثُ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَ إِنْ عَلِمَ اَلْأَذَانَ وَ أَذَّنَ بِهِ وَ لَمْ یَکُنْ عَارِفاً لَمْ یُجْزِ أَذَانُهُ وَ لاَ إِقَامَتُهُ وَ لاَ یُقْتَدَی بِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 443 )
ص : 2151
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنِ اِطَّلَعَ فِی بَیْتِ جَارِهِ فَنَظَرَ إِلَی عَوْرَهِ رَجُلٍ أَوْ شَعْرِ اِمْرَأَهٍ أَوْ شیئا [شَیْءٍ] مِنْ جَسَدِهَا کَانَ حَقِیقاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُدْخِلَهُ اَلنَّارَ مَعَ اَلْمُنَافِقِینَ اَلَّذِینَ کَانُوا یَتَجَسَّسُونَ عَوْرَاتِ اَلْمُسْلِمِینَ فِی اَلدُّنْیَا وَ لَمْ یَخْرُجْ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَفْضَحَهُ اَللَّهُ وَ یُبْدِیَ عَوْرَاتِهِ لِلنَّاظِرِینَ فِی اَلْآخِرَهِ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 93 )
و فرمود رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)که هر که نظر کند در خانه همسایه خود پس ببینند عورت مردی یا موی زنی یا بدن او را واجبست بر خدا که داخل گرداند او را در دوزخ با منافقان آنان که طلب میکرده اند عورتهای مسلمانان را در دنیا تا آنکه رسوا کند او را خدا و ظاهر گرداند عورت او را از برای نظرکنندگان در آخرت
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 110 )
ص : 2152
2502-10 الکافی ،155/159/8 علی عن صالح بن السندی عن جعفر بن بشیر عن عنبسه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: خالطوا الناس فإنه إن لم ینفعکم حب علی و فاطمه فی السر لم ینفعکم فی العلانیه.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 526 )
ص : 2153
مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلنُعْمَانِیُّ فِی کِتَابِ (اَلْغَیْبَهِ)، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو سُلَیْمَانَ أَحْمَدُ بْنُ هَوْذَهَ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ إِسْحَاقَ اَلنَّهَاوَنْدِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ حَمَّادٍ اَلْأَنْصَارِیُّ، عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ، عَنْ جَابِرٍ، قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «کَیْفَ تَقْرَءُونَ هَذِهِ اَلسُّورَهَ؟» قَالَ: قُلْتُ: وَ أَیُّ سُورَهٍ؟ قَالَ: سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ . قُلْتُ: سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ فَقَالَ: «لَیْسَ هُوَ سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ وَ إِنَّمَا هُوَ (سَالَ سَیْلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ) وَ هِیَ نَارٌ تَقَعُ بِالثُّوَیَّهِ، ثُمَّ تَمْضِی إِلَی کُنَاسَهِ، بَنِی أَسَدٍ، ثُمَّ تَمْضِی إِلَی ثَقِیفٍ، فَلاَ تَدَعُ وَتْراً لِآلِ مُحَمَّدٍ إِلاَّ أَحْرَقَتْهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 485 )
ص : 2154
و عن حذیفه بن الیمان - قال: إنّ الناس کانوا یسألون رسول اللّه صلی اللّه علیه . و آله عن الخیر و کنت أسأله عن الشرّ، فأنکر ذلک القوم علیه فقال: «سأحدّثکم بما أنکرتم إنّه جاء أمر الإسلام فجاء أمر لیس کأمر الجاهلیه» و کنت أعطیت من القرآن فقهاء، و کانوا یجیئون فیسألون النّبی صلی اللّه علیه و آله. فقلت: أنا یا رسول اللّه أ یکون بعد هذا الخیر شرّ؟ قال: نعم. قلت: فما العصمه منه؟ قال: السیف. قال: قلت و هل بعد السیف بقیه؟ قال: نعم، تکون أماره علی أقذاء و هدنه علی دجن. قال: قلت ثمّ ما ذا؟ قال: ثمّ یفشو دعاه الضّلال فإن رأیت یومئذ خلیفه عدل فالزمه و إلاّ قمت عاضّا علی جذل شجره» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 159 )
ص : 2155
اَلدَّیْلَمِیُّ فِی إِرْشَادِ اَلْقُلُوبِ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَأَلَ رَبَّهُ لَیْلَهَ اَلْمِعْرَاجِ فَقَالَ یَا رَبِّ أَیُّ اَلْأَعْمَالِ أَفْضَلُ إِلَی أَنْ قَالَ قَالَ یَا أَحْمَدُ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی مَا مِنْ عَبْدٍ ضَمِنَ لِی بِأَرْبَعِ خِصَالٍ إِلاَّ أَدْخَلْتُهُ اَلْجَنَّهَ یَطْوِی لِسَانَهُ فَلاَ یَفْتَحُهُ إِلاَّ بِمَا یَعْنِیهِ وَ یَحْفَظُ قَلْبَهُ مِنَ اَلْوَسْوَاسِ وَ یَحْفَظُ عَمَلَهُ وَ نَظَرِی إِلَیْهِ وَ تَکُونُ قُرَّهُ عَیْنِهِ اَلْجُوعَ یَا أَحْمَدُ لَوْ ذُقْتَ حَلاَوَهَ اَلْجُوعِ وَ اَلصَّمْتِ وَ اَلْخَلْوَهِ وَ مَا وَرِثُوا مِنْهَا قَالَ یَا رَبِّ مَا مِیرَاثُ اَلْجُوعِ قَالَ اَلحِکْمَهُ وَ حِفْظُ اَلْقَلْبِ وَ اَلتَّقَرُّبُ إِلَیَّ وَ اَلْحُزْنُ اَلدَّائِمُ وَ خِفَّهُ اَلْمَئُونَهِ بَیْنَ اَلنَّاسِ وَ قَوْلُ اَلْحَقِّ وَ لاَ یُبَالِی عَاشَ بِیُسْرٍ أَوْ بِعُسْرٍ یَا أَحْمَدُ هَلْ تَدْرِی بِأَیِّ وَقْتٍ یَتَقَرَّبُ اَلْعَبْدُ إِلَی اَللَّهِ قَالَ لاَ یَا رَبِّ قَالَ إِذَا کَانَ جَائِعاً أَوْ سَاجِداً یَا أَحْمَدُ إِنَّ اَلْعَبْدَ إِذَا جَاعَ بَطْنُهُ وَ حَفِظَ لِسَانَهُ عَلَّمْتُهُ اَلحِکْمَهَ وَ إِنْ کَانَ کَافِراً تَکُونُ حِکْمَتُهُ حُجَّهً عَلَیْهِ وَ وَبَالاً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 218 )
ص : 2156
10341-2 التهذیب ،1/89/237/8 عنه عن محمد بن عیسی عن داود الصرمی قال: قال الطیب علیه السّلام یا داود إن الناس کلهم موال لنا فیحل لنا أن نشتری و نعتق فقلت له جعلت فداک إن فلانا قال لغلام له قد أعتقه بعنی نفسک حتی أشتریک قال یجوز و لکن إنما یشتری ولاءه.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 679 )
ص : 2157
أَخْبَرَنَا اِبْنُ خُشَیْشٍ ، عَنِ اَلْقَاضِی نَذِیرِ بْنِ جَنَاحِ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْمُحَارِبِیِّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ زَیْدَانَ بْنِ یَزِیدَ اَلْبَجَلِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ یَعْقُوبَ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا یُوسُفَ بْنُ کُلَیْبٍ ، عَنْ هَارُونَ بْنِ اَلْحَسَنِ ، عَنْ أَبِی سَلاَّمٍ مَوْلَی قَیْسٍ ، قَالَ: خَرَجْتُ مَعَ مَوْلاَیَ قَیْسٍ إِلَی اَلْمَدَائِنِ ، قَالَ: سَمِعْتُ سَعْدَ بْنَ حُذَیْفَهَ یَقُولُ: سَمِعْتُ أَبِی حُذَیْفَهَ یَقُولُ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ: مَا مِنْ عَبْدٍ وَ لاَ أَمَهٍ یَمُوتُ وَ فِی قَلْبِهِ مِثْقَالُ حَبَّهٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ حُبِّ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) إِلاَّ أَدْخَلَهُ اَللَّهُ اَلْجَنَّهَ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 330 )
[660]107-ابو حذیفه می گوید:شنیدم که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله می فرمود:هیچ بنده و کنیزی[کنایه از هیچ زن و مردی است]نمی میرد درحالی که قلبش به مقدار دانه ای خردل از محبت علی علیه السّلام باشد مگر آنکه خداوند او را در بهشت داخل می سازد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 739 )
ص : 2158
وَ فِی بَعْضِ اَلرِّوَایَاتِ : قُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اَلْهُدْنَهُ عَلَی اَلدَّخَنِ مَا هِیَ قَالَ لاَ یَرْجِعُ قُلُوبُ أَقْوَامٍ عَلَی اَلَّذِی کَانَتْ عَلَیْهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 28 , صفحه 43 )
ص : 2159
نص، [کفایه الأثر] ، اَلْمُعَافَا بْنُ زَکَرِیَّا عَنْ أَبِی سُلَیْمَانَ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی هَرَاسَهَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلنَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ أَبِی شَیْبَهَ عَنْ حَرِیزٍ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ عُتَیْبَهَ عَنْ قَیْسِ بْنِ أَبِی حَازِمٍ عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ قَالَتْ: سَأَلْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی - فَأُولئِکَ مَعَ اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَداءِ وَ اَلصّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً قَالَ: اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ أَنَا - وَ اَلصِّدِّیقِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ - وَ اَلشُّهَداءِ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ اَلصّالِحِینَ حَمْزَهُ - وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً اَلْأَئِمَّهُ اَلاِثْنَا عَشَرَ بَعْدِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 347 )
ص : 2160
اَلْعِلَلُ لِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : سَأَلَ رَجُلٌ مِنَ اَلْیَهُودِ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَخْبِرْنِی عَنِ اَلْکَلِمَاتِ اَلَّتِی عَلَّمَهَا اَللَّهُ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَیْثُ بَنَی اَلْبَیْتَ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَعَمْ هِیَ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 65 )
ص : 2161
حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْحَرْثِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ اَلنَّضْرِیِّ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ عَلِیّاً کَانَ مُحَدَّثاً فَقَالَ أَصْحَابُنَا مَا صَنَعْتَ شَیْئاً أَلاَّ سَأَلْتَهُ مَنْ یُحَدِّثُهُ فَقَضَی أَنِّی لَقِیتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقُلْتُ أَ لَسْتَ أَخْبَرْتَنِی أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ مُحَدَّثاً قَالَ بَلَی قُلْتُ مَنْ کَانَ یُحَدِّثُهُ قَالَ مَلَکٌ قُلْتُ فَأَقُولُ إِنَّهُ نَبِیٌّ أَوْ رَسُولٌ قَالَ لاَ بَلْ قُلْ مَثَلُهُ مَثَلُ صَاحِبِ سُلَیْمَانَ وَ صَاحِبِ مُوسَی وَ مَثَلُهُ مَثَلُ ذِی اَلْقَرْنَیْنِ أَ مَا سَمِعْتَ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سُئِلَ عَنْ ذِی اَلْقَرْنَیْنِ أَ نَبِیّاً کَانَ قَالَ لاَ وَ لَکِنْ کَانَ عَبْداً أَحَبَّ اَللَّهَ فَأَحَبَّهُ وَ نَاصَحَ اَللَّهَ فَنَصَحَهُ فَهَذَا مَثَلُهُ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 366 )
ص : 2162
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ مَهْزِیَارَ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ اَلثَّانِیَ تَفَلَ فِی اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرَامِ فِیمَا بَیْنَ اَلرُّکْنِ اَلْیَمَانِیِّ وَ اَلْحَجَرِ اَلْأَسْوَدِ وَ لَمْ یَدْفِنْهُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 443 )
ص : 2163
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَوْماً وَ مَعِی شَیْءٌ، فَوَضَعَتْهُ بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَ مَا هَذَا؟ فَقُلْتُ هَذِهِ صِلَهُ مَوَالِیکَ وَ عَبِیدِکَ، قَالَ فَقَالَ لِی یَا مُفَضَّلُ إِنِّی لاَ أَقْبَلُ ذَلِکَ وَ مَا أَقْبَلُهُ مِنْ حَاجَهٍ بِی إِلَیْهِ، وَ مَا أَقْبَلُهُ إِلاَّ لِیَزْکُوا بِهِ ثُمَّ قَالَ سَمِعْتُ أَبِی یَقُولُ مَنْ مَضَتْ لَهُ سَنَهٌ لَمْ یَصِلْنَا مِنْ مَالِهِ قَلَّ أَوْ کَثُرَ لَمْ یَنْظُرِ اَللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِلاَّ أَنْ یَعْفُوَ اَللَّهُ عَنْهُ، ثُمَّ قَالَ یَا مُفَضَّلُ إِنَّهَا فَرِیضَهٌ فَرَضَهَا اَللَّهُ عَلَی شِیعَتِنَا فِی کِتَابِهِ ، إِذْ یَقُولُ: «لَنْ تَنالُوا اَلْبِرَّ حَتّی تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ» فَنَحْنُ اَلْبِرُّ وَ اَلتَّقْوَی وَ سَبِیلُ اَلْهُدَی وَ بَابُ اَلتَّقْوَی، لاَ یُحْجَبُ دُعَاؤُنَا عَنِ اَللَّهِ، اِقْتَصِرُوا عَلَی حَلاَلِکُمْ وَ حَرَامِکُمْ فَاسْئَلُوا عَنْهُ. وَ إِیَّاکُمْ أَنْ تَسْئَلُوا أَحَداً مِنَ اَلْفُقَهَاءِ عَمَّا لاَ یَعْنِیکُمْ وَ عَمَّا سَتَرَ اَللَّهُ عَنْکُمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 364 )
ص : 2164
ضه، [روضه الواعظین] : کَانَ وَفَاتُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ سَنَهَ ثَلاَثٍ وَ مِائَتَیْنِ وَ هُوَ یَوْمَئِذٍ اِبْنُ خَمْسٍ وَ خَمْسِینَ سَنَهً وَ کَانَتْ مُدَّهُ خِلاَفَتِهِ عِشْرِینَ سَنَهً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 293 )
ص : 2165
فی شرح الآیات الباهره : و قال محمّد بن العبّاس: حدّثنا سهل بن محمّد العطّار، عن أحمد بن عمرو الدّهقان، عن محمّد بن کثیر، عن عاصم بن کلیب، عن أبیه، عن أبی هریره قال: إنّ رجلا جاء إلی النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - فشکا إلیه الجوع. فبعث رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - إلی بیوت أزواجه فقلن: ما عندنا إلاّ الماء. فقال - صلّی اللّه علیه و آله-: من لهذا الرّجل اللّیله؟ فقال علیّ بن أبی طالب - علیه السّلام-: أنا، یا رسول اللّه. فأتی فاطمه فأعلمها. فقالت: ما عندنا إلاّ قوت الصّبیه، و لکنّا نؤثر به ضیفنا. فقال علیّ - علیه السّلام-: نوّمی الصّبیه و أطفئی السّراج. فلمّا أصبح غدا علی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فنزلت هذه الآیه: وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ (الآیه).
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 182 )
ص : 2166
18597-8 الکافی ،1/5/200/6 محمد عن التهذیب ،1/42/398/6 أحمد عن محمد بن یحیی الخزاز عن الفقیه ،3540/147/3 غیاث بن إبراهیم عن أبی عبد اللّه الفقیه ، التهذیب ، عن أبیه ش عن علی علیه السّلام : فی رجل أخذ آبقا فأبق منه قال لیس علیه شیء.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 921 )
ص : 2167
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ وَ رُوِیَ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: سَأَلْتُ أَبِی سَیِّدَ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقُلْتُ لَهُ: یَا أَبَتِ أَ لَیْسَ اَللَّهُ جَلَّ ذِکْرُهُ لاَ یُوصَفُ بِمَکَانٍ؟ فَقَالَ: بَلَی تَعَالَی اَللَّهُ عَنْ ذَلِکَ عُلُوّاً کَبِیراً، فَقُلْتُ: مَا مَعْنَی قَوْلِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اِرْجِعْ إِلَی رَبِّکَ؟ قَالَ: مَعْنَاهُ مَعْنَی قَوْلِ إِبْرَاهِیمَ: «إِنِّی ذاهِبٌ إِلی رَبِّی سَیَهْدِینِ» وَ مَعْنَی قَوْلِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «وَ عَجِلْتُ إِلَیْکَ رَبِّ لِتَرْضی» وَ مَعْنَی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَفِرُّوا إِلَی اَللّهِ یَعْنِی حُجُّوا إِلَی بَیْتِ اَللَّهِ یَا بُنَیَّ إِنَّ اَلْکَعْبَهَ بَیْتُ اَللَّهِ: فَمَنْ حَجَّ بَیْتَ اَللَّهِ فَقَدْ قَصَدَ إِلَی اَللَّهِ، وَ اَلْمَسَاجِدُ بُیُوتُ اَللَّهِ فَمَنْ سَعَی إِلَیْهَا فَقَدْ سَعَی إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَصَدَ إِلَیْهِ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 130 )
ص : 2168
ثُمَّ قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ: کَانَ سَبَبُ نُزُولِهَا أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَانَ فِی بَعْضِ بُیُوتِ نِسَائِهِ، وَ کَانَتْ مَارِیَهُ اَلْقِبْطِیَّهُ مَعَهُ تَخْدُمُهُ، وَ کَانَ ذَاتَ یَوْمٍ فِی بَیْتِ حَفْصَهَ، فَذَهَبَتْ حَفْصَهُ فِی حَاجَهٍ لَهَا، فَتَنَاوَلَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مَارِیَهَ، فَعَلِمَتْ حَفْصَهُ بِذَلِکَ، فَغَضِبَتْ وَ أَقْبَلَتْ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ قَالَتْ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ، هَذَا [فِی] یَوْمِی، وَ فِی دَارِی، وَ عَلَی فِرَاشِی! فَاسْتَحْیَا رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مِنْهَا، فَقَالَ: «کُفِّی فَقَدْ حَرَّمْتُ مَارِیَهَ عَلَی نَفْسِی، وَ لاَ أَطَأُهَا بَعْدَ هَذَا أَبَداً، وَ أَنَا أُفْضِی إِلَیْکَ سِرّاً، فَإِنْ أَنْتِ أَخْبَرْتِ بِهِ فَعَلَیْکِ لَعْنَهُ اَللَّهِ وَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ اَلنَّاسِ أَجْمَعِینَ». فَقَالَتْ: نَعَمْ، مَا هُوَ؟ فَقَالَ: «إِنَّ أَبَا بَکْرٍ یَلِی اَلْخِلاَفَهَ مِنْ بَعْدِی، ثُمَّ مِنْ بَعْدِهِ عُمَرُ أَبُوکِ». فَقَالَتْ: مَنْ أَخْبَرَکَ بِهَذَا؟ قَالَ: «اَللَّهُ أَخْبَرَنِی». فَأَخْبَرَتْ حَفْصَهُ عَائِشَهَ مِنْ یَوْمِهَا بِذَلِکَ، وَ أَخْبَرَتْ عَائِشَهُ أَبَا بَکْرٍ، فَجَاءَ أَبُو بَکْرٍ إِلَی عُمَرَ، فَقَالَ لَهُ: إِنَّ عَائِشَهَ أَخْبَرَتْنِی عَنْ حَفْصَهَ کَذَا، وَ لاَ أَثِقُ بِقَوْلِهَا، فَسَلْ أَنْتَ حَفْصَهَ، فَجَاءَ عُمَرُ إِلَی حَفْصَهَ، فَقَالَ لَهَا: مَا هَذَا اَلَّذِی أَخْبَرَتْ عَنْکِ عَائِشَهُ؟ فَأَنْکَرَتْ ذَلِکَ، وَ قَالَتْ: مَا قُلْتُ لَهَا مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً. فَقَالَ لَهَا عُمَرُ: إِنْ کَانَ هَذَا حَقّاً فَأَخْبِرِینَا حَتَّی نَتَقَدَّمَ فِیهِ؟ فَقَالَتْ: نَعَمْ، قَدْ قَالَ ذَلِکَ رَسُولُ اَللَّهِ. فَاجْتَمَعَ أَرْبَعَهٌ عَلَی أَنْ یَسُمُّوا رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِهَذِهِ اَلسُّورَهِ: یا أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اَللّهُ لَکَ تَبْتَغِی مَرْضاتَ أَزْواجِکَ وَ اَللّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ `قَدْ فَرَضَ اَللّهُ لَکُمْ تَحِلَّهَ أَیْمانِکُمْ یَعْنِی قَدْ أَبَاحَ اَللَّهُ لَکَ أَنْ تُکَفِّرَ عَنْ یَمِینِکَ وَ اَللّهُ مَوْلاکُمْ وَ هُوَ اَلْعَلِیمُ اَلْحَکِیمُ `وَ إِذْ أَسَرَّ اَلنَّبِیُّ إِلی بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِیثاً فَلَمّا نَبَّأَتْ بِهِ [أَیْ أَخْبَرَتْ بِهِ] بِهِ وَ أَظْهَرَهُ اَللّهُ عَلَیْهِ یَعْنِی أَظْهَرَ اَللَّهُ نَبِیَّهُ عَلَی مَا أَخْبَرَتْ بِهِ وَ مَا هَمُّوا بِهِ مِنْ قَتْلِهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ أَیْ أَخْبَرَهَا وَ قَالَ: «لِمَ أَخْبَرْتِ بِمَا أَخْبَرْتُکِ بِهِ؟».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 419 )
ص : 2169
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَعْیَنَ أَخُو مَالِکِ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَلرَّجُلِ لِلرَّجُلِ جَزَاکَ اَللَّهُ خَیْراً مَا یَعْنِی بِهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ خَیْراً نَهَرٌ فِی اَلْجَنَّهِ مَخْرَجُهُ مِنَ اَلْکَوْثَرِ وَ اَلْکَوْثَرَ مَخْرَجُهُ مِنْ سَاقِ اَلْعَرْشِ عَلَیْهِ مَنَازِلُ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ شِیعَتِهِمْ عَلَی حَافَتَیْ ذَلِکَ اَلنَّهَرِ جَوَارِی نَابِتَاتٌ کُلَّمَا قُلِعَتْ وَاحِدَهٌ نَبَتَتْ أُخْرَی سُمِّیَ بِذَلِکَ اَلنَّهَرُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی : «فِیهِنَّ خَیْراتٌ حِسانٌ » فَإِذَا قَالَ اَلرَّجُلُ لِصَاحِبِهِ جَزَاکَ اَللَّهُ خَیْراً فَإِنَّمَا یَعْنِی بِذَلِکَ تِلْکَ اَلْمَنَازِلَ اَلَّتِی قَدْ أَعَدَّهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِصَفْوَتِهِ وَ خِیَرَتِهِ مِنْ خَلْقِهِ .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 230 )
حسین بن اعین برادر مالک بن اعین می گوید:از امام صادق علیه السّلام پرسیدم:اینکه شخصی به دیگری می گوید خدا پاداش خیرت دهد،مفهوم«خیر»چیست؟امام علیه السّلام فرمود:خیر نام نهری است در بهشت که سرچشمه اش کوثر است،و کوثر از ساق عرش سرچشمه می گیرد،و بر آن نهر منزلگاههای اوصیا و شیعیانشان بنا شده،و در دو طرف این نهر دخترکانی برآیند که هر گاه یکی از آنها از جای برآرند دیگری به جای او برآید، و نامشان به نام آن نهر[خیر]نامیده شده،و همین است مفهوم آیۀ شریفه:«
فِیهِنَّ خَیْراتٌ حِسانٌ
» ،و مقصود گوینده از«جزاک اللّه خیرا»همان منازلی است که خداوند برای گزیدگان و نیکان فراهم کرده است.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 273 )
از حسین بن اعین برادر مالک بن اعین گوید:از امام صادق(علیه السّلام)پرسیدم از اینکه مردی بمرد دیگر می گوید:جزاک اللّه خیرا خدایت خیر دهاد-مقصود از این خیر چیست؟ امام صادق(علیه السّلام)فرمود:راستش خیر نام نهری است در بهشت که سرچشمه اش کوثر است و سر چشمه کوثر از ساق عرش است و منازل اوصیاء و شیعیان آن ها بر دو کناره این نهر است و در جوی بار آن دخترکانی برآیند و هر زمانی یکی از آنها را از جای خود برآرند دیگری بجای او برآید و نامشان از این نهر بازگرفته شده است و اینست معنی قول خدا(70-الرحمن)در آن بهشت خیرات زیبائیند-و هر زمانی که مردی بیار خود گوید جزاک اللّه خیرا همانا مقصودش از آن این منزل ها است که خدا عز و جل آنها را برای برگزیده ها و خوبان از آفریده های خود آماده کرده است
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 50 )
298 - حسین بن اعین برادر مالک بن اعین گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: اینکه شخصی بشخص دیگر میگوید: خدایت پاداش خیر دهد، معنای خیر چیست؟ فرمود: خیر نام نهری است در بهشت که سرچشمه اش کوثر است، و کوثر از ساق عرش سرچشمه گیرد، و بر آن نهر منازل اوصیاء و شیعیانشان بنا شده و بر دو طرف این نهر دخترکانی برآیند که هر گاه یکی از آنها را از جای برآرند دیگری بجای او بیرون آید، و نامشان بنام آن نهر (خیر) نامیده شده و همین است معنای گفتار خدای تعالی:«در آنها (یعنی در آن بهشتها) خیراتی هستند زیبا روی»(سورۀ الرحمن آیۀ 70) و مقصود گوینده (از جزاک اللّه خیرا) همان منازلی است که خداوند برای برگزیدگان و خوبان خلق خود آماده کرده است.
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 35 )
: مجهول. قوله علیه السلام: إن خیرا نهر فی الجنه یحتمل أن یکون أصل استعمال هذه الکلمه کان ممن عرف هذا المعنی و إراده من لا یعرف غیره لا ینافیه، علی أنه یحتمل أن یکون المراد أن الجزاء الخیر هو هذا و ینصرف واقعا إلیه و إن لم یعرف ذلک من یتکلم بهذه الکلمه. قوله علیه السلام: سمی کذا فی أکثر النسخ و الظاهر سمین، و یمکن أن یقرأ علی البناء للمعلوم أی سماهن الله بها فی قوله خیرات، و یحتمل أن یکون المشار إلیه النابت أی سمی النهر باسم ذلک النابت أی الجواری، لأن الله سماهن خیرات.
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 166 )
ص : 2170
وَ قَالَ عُمَرُ بْنُ سَعِیدٍ : قُلْتُ لِعَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَیَّاشِ بْنِ أَبِی رَبِیعَهَ یَا عَمِّ لِمَ کَانَ صَغَا اَلنَّاسُ إِلَی عَلِیٍّ فَقَالَ یَا اِبْنَ أَخِی إِنَّ عَلِیّاً کَانَ لَهُ مَا شِئْتَ مِنْ ضِرْسٍ قَاطِعٍ فِی اَلْعِلْمِ وَ کَانَ لَهُ اَلسُّلْطَهُ فِی اَلْعَشِیرَهِ وَ اَلْقِدَمُ فِی اَلْإِسْلاَمِ وَ اَلصِّهْرُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْفِقْهُ فِی اَلسُّنَّهِ وَ اَلنَّجْدَهُ فِی اَلْحَرْبِ وَ اَلْجُودُ فِی اَلْمَاعُونِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 179 )
ص : 2171
حَدَّثَنَا اَلْعَبَّاسُ بْنُ مَعْرُوفٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ مِیثَمٍ عَنْ عَبَایَهَ بْنِ رِبْعِیٍّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی أَ لاَ تَسْأَلُونَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلْمَنَایَا وَ اَلْبَلاَیَا وَ اَلْأَنْسَابِ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 266 )
ص : 2172
فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : و قال أبو جعفر الثّانی - علیه السّلام-: فی قوله: لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلی ما فاتَکُمْ : قال: أبو عبد اللّه - علیه السّلام-: سأل رجل أبی عن ذلک. فقال: نزلت فی أبی بکر و أصحابه، واحده مقدّمه، و واحده مؤخّره (لِکَیْلا) تَأْسَوْا عَلی ما فاتَکُمْ ممّا خصّ به علیّ بن أبی طالب - علیه السّلام-. وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ من الفتنه الّتی عرضت لکم بعد رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-. فقال الرّجل: أشهد أنّکم أصحاب الحکم الّذی لا اختلاف فیه. ثمّ قام الرّجل فذهب فلم أره.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 104 )
ص : 2173
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا اِنْتَصَرَ اَللَّهُ مِنْ ظَالِمٍ إِلاَّ بِظَالِمٍ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ کَذلِکَ نُوَلِّی بَعْضَ اَلظّالِمِینَ بَعْضاً بِما کانُوا یَکْسِبُونَ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 155 )
ص : 2174
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَحْفِرُ اَلْبِئْرَ فِی دَارِهِ أَوْ فِی مِلْکِهِ فَقَالَ مَا کَانَ حَفَرَ فِی دَارِهِ أَوْ فِی مِلْکِهِ فَلَیْسَ عَلَیْهِ ضَمَانٌ وَ مَا حَفَرَ فِی اَلطَّرِیقِ أَوْ فِی غَیْرِ مِلْکِهِ فَهُوَ ضَامِنٌ لِمَا یَسْقُطُ فِیهَا .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 350 )
4 - سماعه گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: اگر کسی داخل خانه اش یا در زمین زراعتی خود چاهی کنده باشد و کسی در آن سقوط کند،(چه حکمی دارد؟)
فرمود: اگر در ملک خودش چاهی کنده باشد، ضمانتی بر عهده او نیست؛ اما اگر چاه را در کوچه و جاده یا جایی که مالک آن نیست کنده باشد، مسئولیت بر عهده او قرار خواهد گرفت.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 316 )
: موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 166 )
ص : 2175
فِقْهِ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ تُقَصِّرُ مِنْ شَعْرِ رَأْسِکَ مِنْ جَوَانِبِهِ وَ حَاجِبَیْکَ وَ مِنْ لِحْیَتِکَ وَ قَدْ أَحْلَلْتَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ أَحْرَمْتَ مِنْهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 5 )
ص : 2176
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ یَقُولُ إِنَّ خُرُوجَ اَلسُّفْیَانِیِّ مِنَ اَلْأَمْرِ اَلْمَحْتُومِ قَالَ لِی نَعَمْ وَ اِخْتِلاَفُ وُلْدِ اَلْعَبَّاسِ مِنَ اَلْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ اَلنَّفْسِ اَلزَّکِیَّهِ مِنَ اَلْمَحْتُومِ وَ خُرُوجُ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلْمَحْتُومِ فَقُلْتُ لَهُ کَیْفَ یَکُونُ ذَلِکَ اَلنِّدَاءُ قَالَ یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَوَّلَ اَلنَّهَارِ أَلاَ إِنَّ اَلْحَقَّ فِی عَلِیٍّ وَ شِیعَتِهِ ثُمَّ یُنَادِی إِبْلِیسُ لَعَنَهُ اَللَّهُ فِی آخِرِ اَلنَّهَارِ أَلاَ إِنَّ اَلْحَقَّ فِی اَلسُّفْیَانِیِّ وَ شِیعَتِهِ فَیَرْتَابُ عِنْدَ ذَلِکَ اَلْمُبْطِلُونَ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 652 )
14-ابو حمزه ثمالی گوید بامام ششم عرضکردم که ابو جعفر(امام پنجم)میفرمود خروج سفیانی امر حتمی است فرمود آری عرضکردم حتم است؟فرمود آری اختلاف بنی عباس هم حتمی است،کشته شدن نفس زکیه هم حتمی است،ظهور قائم هم حتمی است عرضکردم این نداء چگونه باشد؟فرمود یک منادی اول روز از آسمان فریاد کند آگاه باشید حق با علی و شیعیان او است و در آخر همان روز ابلیس ملعون فریاد کند حق با سفیانی و شیعیان او است و باطل جویان بدان فریفته شوند
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 366 )
ابو حمزۀ ثمالیّ گوید:به امام صادق علیه السّلام گفتم:امام باقر علیه السّلام می فرمود: خروج سفیانی از امور محتوم است.فرمود:آری دیگر از امور محتوم اختلاف بنی- عبّاس و قتل نفس زکیّه و خود خروج قائم علیه السّلام است.گفتم:آن ندا چگونه خواهد بود؟فرمود:نداکننده ای در ابتدای روز از آسمان چنین ندا کند:بدانید حقّ با علی و شیعیان اوست.بعد از آن در آخر همان روز ابلیس-لعنه اللّه-ندا کند که حق با سفیانی و شیعیان اوست و باطل جویان به شکّ و ریب درآیند.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 558 )
ص : 2177
وَ فِی رِوَایَهِ اَلشَّیْخِ : إِلَی أَنْ قَامَ اَلثَّالِثُ نَافِجاً حِضْنَیْهِ بَیْنَ نَثِیلِهِ وَ مُعْتَلَفِهِ مِنْهَا، وَ أَسْرَعَ مَعَهُ بَنُو أَبِیهِ فِی مَالِ اَللَّهِ یَخْضَمُونَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 534 )
ص : 2178
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ سَعِیدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَعْرَجِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ آخُذُ مِنْ أَظْفَارِی وَ مِنْ شَارِبِی وَ أَحْلِقُ رَأْسِی أَ فَأَغْتَسِلُ قَالَ لاَ لَیْسَ عَلَیْکَ غُسْلٌ قُلْتُ فَأَتَوَضَّأُ قَالَ لاَ لَیْسَ عَلَیْکَ وُضُوءٌ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 181 )
ص : 2179
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنِ اِبْنِ ظَبْیَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : بَیْنَمَا مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ یُنَاجِی رَبَّهُ وَ یُکَلِّمُهُ إِذْ رَأَی رَجُلاً تَحْتَ ظِلِّ عَرْشِ اَللَّهِ فَقَالَ یَا رَبِّ مَنْ هَذَا اَلَّذِی أَظَلَّهُ عَرْشُکَ فَقَالَ یَا مُوسَی هَذَا مِمَّنْ لَمْ یَحْسُدِ اَلنَّاسَ عَلَی مَا آتَاهُمُ اَللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 15 )
ص : 2180
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ مُؤْمِنٍ اَلشِّیرَازِیُّ فِی کِتَابِهِ اَلْمَذْکُورِ: فِی تَفْسِیرِ قَوْلِهِ تَعَالَی وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَهِ إِنِّی جاعِلٌ فِی اَلْأَرْضِ خَلِیفَهً بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلْقَمَهَ عَنِ اِبْنِ مَسْعُودٍ قَالَ وَقَعَتِ اَلْخِلاَفَهُ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلْقُرْآنِ لِثَلاَثَهِ نَفَرٍ لآِدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِقَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَهِ إِنِّی جاعِلٌ فِی اَلْأَرْضِ یَعْنِی خَالِقٌ فِی اَلْأَرْضِ خَلِیفَهً یَعْنِی آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قالُوا أَ تَجْعَلُ فِیها یَعْنِی أَ تَخْلُقُ فِیهَا مَنْ یُفْسِدُ فِیها یَعْنِی یَعْمَلُ فِیهَا بِالْمَعَاصِی بَعْدَ مَا صَلَحَتْ بِالطَّاعَهِ نَظِیرُهَا وَ لا تُفْسِدُوا فِی اَلْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها یَعْنِی لاَ تَعْمَلُوا بِالْمَعَاصِی بَعْدَ مَا صَلَحَتْ بِالطَّاعَهِ نَظِیرُهَا وَ إِذا تَوَلّی سَعی فِی اَلْأَرْضِ لِیُفْسِدَ فِیها یَعْنِی لِیَعْمَلَ فِیهَا بِالْمَعَاصِی وَ یَسْفِکُ اَلدِّماءَ یَعْنِی یُهَرِیقُهَا بِغَیْرِ حِلِّهَا وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ یَعْنِی نَذْکُرُکَ وَ نُقَدِّسُ لَکَ یَعْنِی وَ نُطَهِّرُ اَلْأَرْضَ لَکَ قالَ إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ یَعْنِی سَبَقَ فِی عِلْمِی أَنَّ آدَمَ وَ ذُرِّیَّتَهُ سُکَّانُ اَلْأَرْضِ وَ أَنْتُمْ سُکَّانُ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْخَلِیفَهُ اَلثَّانِی دَاوُدُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِقَوْلِهِ تَعَالَی یا داوُدُ إِنّا جَعَلْناکَ خَلِیفَهً فِی اَلْأَرْضِ یَعْنِی فِی أَرْضِ بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ وَ اَلْخَلِیفَهُ اَلثَّالِثُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِقَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی فِی اَلسُّورَهِ اَلَّتِی یَذْکُرُ فِیهَا اَلنُّورَ وَعَدَ اَللّهُ اَلَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ یَعْنِی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی اَلْأَرْضِ کَمَا اِسْتَخْلَفَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ آدَمَ وَ دَاوُدَ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ یَعْنِی اَلْإِسْلاَمَ اَلَّذِی اِرْتَضی لَهُمْ أَیْ رَضِیَهُ لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ یَعْنِی مِنْ أَهْلِ مَکَّهَ أَمْناً یَعْنِی فِی اَلْمَدِینَهِ یَعْبُدُونَنِی یُوَحِّدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ بِوَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأُولئِکَ هُمُ اَلْفاسِقُونَ یَعْنِی اَلْعَاصِینَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ صَلَّی اللَّهِ عَلَیهِ وَ آلِهِ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 95 )
ص : 2181
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: صَلَّی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالنَّاسِ اَلظُّهْرَ وَ اَلْعَصْرَ حِینَ زَالَتِ اَلشَّمْسُ فِی جَمَاعَهٍ مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ وَ صَلَّی بِهِمُ اَلْمَغْرِبَ وَ اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ قَبْلَ سُقُوطِ اَلشَّفَقِ مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ فِی جَمَاعَهٍ وَ إِنَّمَا فَعَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِیَتَّسِعَ اَلْوَقْتُ عَلَی أُمَّتِهِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: بَعْدَ سُقُوطِ اَلشَّفَقِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 222 )
ص : 2182
فی روضه الکافی : محمّد بن یحیی، عن أحمد بن سلیمان، عن عبد اللّه بن محمّد الیمانیّ، عن مسمع بن الحجّاج، عن صباح الحذّاء، عن صباح المزنیّ، عن جابر، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: لمّا أخذ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - بید علیّ - علیه السّلام - یوم الغدیر صرخ إبلیس فی جنوده صرخه، فلم یبق منهم [أحد] فی بر و لا بحر إلاّ أتاه. فقالوا: یا سیّدهم و مولاهم ، ما ذا دهاک؟ فما سمعنا لک صرخه أوحش من صرختک هذه. فقال لهم: قد فعل هذا النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - فعلا إن تمّ لم یعص اللّه أبدا. فقالوا: یا سیّدهم، أنت کنت لآدم. فلمّا قال المنافقون: إنّه ینطق عن الهوی، و قال أحد هما لصاحبه: أما تری عینیه تدوران فی رأسه کأنّه مجنون، یعنون. رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - صرخ إبلیس صرخه بطرب ، فجمع أولیاءه، فقال: أما علمتم أنّی کنت لآدم من قبل؟ قالوا: نعم. قال: آدم نقض العهد و لم یکفر بالرّبّ، و هؤلاء نقضوا العهد و کفروا بالرّسول. (الحدیث)
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 397 )
ص : 2183
حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ نَاتَانَهَ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ زُرَارَهَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: صَلاَهُ اَلْجُمُعَهِ فَرِیضَهٌ وَ اَلاِجْتِمَاعُ إِلَیْهَا فَرِیضَهٌ مَعَ اَلْإِمَامِ فَإِنْ تَرَکَ رَجُلٌ مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ ثَلاَثَ جُمَعٍ فَقَدْ تَرَکَ ثَلاَثَ فَرَائِضَ وَ لاَ یَدَعُ ثَلاَثَ فَرَائِضَ مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ إِلاَّ مُنَافِقٌ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ تَرَکَ اَلْجَمَاعَهَ رَغْبَهً عَنْهَا وَ عَنْ جَمَاعَهِ اَلْمُسْلِمِینَ مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ فَلاَ صَلاَهَ لَهُ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 485 )
12 - امام باقر (علیه السّلام) فرمود نماز جمعه با وجود امام واجب است و اگر مردی بی عذر آن را ترک کند در سه جمعه سه فریضه ترک کرده و سه فریضه را ترک نکند مگر منافق، فرمود هر که جماعت را برای بی رغبتی بدان و بجماعت مسلمانان ترک کند بی عذر نماز ندارد.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 485 )
13.امام باقر علیه السّلام فرمود:نماز جمعه با حضور امام علیه السّلام واجب است.اگر شخصی بدون عذر موجه سه جمعه پیاپی در نماز جمعه حاضر نشود،سه واجب را رها ساخته است.بعد فرمود:هرکس نماز جماعت را به دلیل علاقه نداشتن به آن و نیز جماعت مسلمانان رها سازد و عذری نداشته باشد،نماز ندارد.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 247 )
ص : 2184
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِیمَا کَتَبَ إِلَیْهِ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِهِ: وَ حَرَّمَ اَللَّهُ عُقُوقَ اَلْوَالِدَیْنِ لِمَا فِیهِ مِنَ اَلْخُرُوجِ مِنَ اَلتَّوْقِیرِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَلتَّوْقِیرِ لِلْوَالِدَیْنِ (وَ تَجَنُّبِ کُفْرِ اَلنِّعْمَهِ) وَ إِبْطَالِ اَلشُّکْرِ وَ مَا یَدْعُو مِنْ ذَلِکَ إِلَی قِلَّهِ اَلنَّسْلِ وَ اِنْقِطَاعِهِ لِمَا فِی اَلْعُقُوقِ مِنْ قِلَّهِ تَوْقِیرِ اَلْوَالِدَیْنِ وَ اَلْعِرْفَانِ بِحَقِّهِمَا وَ قَطْعِ اَلْأَرْحَامِ وَ اَلزُّهْدِ مِنَ اَلْوَالِدَیْنِ فِی اَلْوَلَدِ وَ تَرْکِ اَلتَّرْبِیَهِ لِعِلَّهِ تَرْکِ اَلْوَلَدِ بِرَّهُمَا . وَ رَوَاهُ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ وَ فِی اَلْعِلَلِ بِالْأَسَانِیدِ اَلْآتِیَهِ فِی آخِرِ اَلْکِتَابِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 502 )
ص : 2185
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ ذَرِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ إِذَا وَجَّهْتَ اَلْمَیِّتَ لِلْقِبْلَهِ فَاسْتَقْبِلْ بِوَجْهِهِ اَلْقِبْلَهَ وَ لاَ تَجْعَلْهُ مُعْتَرِضاً کَمَا یَجْعَلُ اَلنَّاسُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 491 )
ص : 2186
أَیْنَ اَلْعُقُولُ اَلْمُسْتَضِیئَهُ بِمَصَابِیحِ اَلْهُدَی.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 130 )
ص : 2187
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لَوْ لاَ ثَلاَثَهٌ مَا وَضَعَ اِبْنُ آدَمَ رَأْسَهُ لِشَیْءٍ: اَلْفَقْرُ وَ اَلْمَرَضُ وَ اَلْمَوْتُ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 80 )
ص : 2188
17624-5 الکافی ،1/4/157/5 الثلاثه عن ابن عمار قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : إذا اشتریت دابه فقل اللهم إن کانت عظیمه البرکه فاضله المنفعه میمونه الناصیه فیسر لی شراءها و إن کان غیر ذلک فاصرفنی عنها إلی الذی هو خیر لی منها فإنک تعلم و لا أعلم و تقدر و لا أقدر و أنت علام الغیوب تقول ذلک ثلاث مرات.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 452 )
ص : 2189
کَقَوْلِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : کَفَی بِالسَّیْفِ شَاهِ.
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 2 , صفحه 268 )
ص : 2190
18118-1 الکافی ،1/1/197/5 العده عن أحمد عن علی بن الحکم عن محمد بن مسلم عن الثمالی عن أبی جعفر علیه السّلام قال: سألته عن الرجل یشتری المتاع جمیعا بالثمن ثم یقوم کل ثوب بما یسوی حتی یقع علی رأس المال جمیعا أ یبیعه مرابحه قال لا حتی یبین له أنه إنما قومه.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 685 )
ص : 2191
وَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی خَبَرِ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ : أَنَّهُ کَانَ عَلَی اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ أَصْنَامٌ فَلَمَّا أَنْ حَجَّ اَلنَّاسُ لَمْ یَدْرُوا کَیْفَ یَصْنَعُونَ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ هَذِهِ اَلْآیَهَ فَکَانَ اَلنَّاسُ یَسْعَوْنَ وَ اَلْأَصْنَامُ عَلَی حَالِهَا فَلَمَّا حَجَّ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَمَی بِهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 237 )
ص : 2192
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَأْخُذُهُ اَلرُّعَافُ أَوِ اَلْقَیْءُ فِی اَلصَّلاَهِ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یَنْفَتِلُ فَیَغْسِلُ أَنْفَهُ وَ یَعُودُ فِی اَلصَّلاَهِ وَ إِنْ تَکَلَّمَ فَلْیُعِدِ اَلصَّلاَهَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 403 )
قال رحمه اللّه باب الرّعاف سعد بن عبد اللّه الخ. امّا السّند ففیه موسی بن الحسن و الظّاهر انّه ابن عامر بن عمران الاشعری الثّقه فی النّجاشی لأنّ الرّاوی عنه فی النّجاشی الحمیری عن ابیه و مرتبه سعد لا یبعد عن ذلک و فی الرّجال موسی بن الحسن و الظّاهر بن نوبخت و هو غیر معلوم التّوثیق و المرتبه لکنّه یبعد عن الاحتمال فی المقام الاّ انّ فی البین کلاما و قد حکی بعضهم عن الکلینی انّه رواه فی الصّحیح و لم یظهر لکنّه مروی فی زیادات التّهذیب بطریق صحیح امّا السّندی بن محمّد فهو ثقه لکن الشّیخ قال فی الفهرست انّ الرّاوی عنه الصفّار و النّجاشی قال انّ من جمله الرّواه عنه عن محمّد بن علیّ بن محبوب و ربّما یظنّ استبعاد روایه سعد عنه بواسطه مع روایه من ذکر و یدفعه التّأمّل فی الرّجال اما المتن فلأنّه تضمّن السّؤال عن الرّعاف و القی و الجواب انّما تضمّن غسل الرّعاف العود الی الصّلاه ما لم یتکلّم فان تکلّم اعاد الصّلاه ثمّ انّه بظاهره یدلّ علی انّ الکلام موجب لإعاده فمخصوص بالعمد لما مضی و کان حکم القی استفید من السّکوت عنه و هو الطّهاره لکنّ لخبر الثّالث تضمّن انّ القی ینقض الصّلاه و النقص امّا من جهه النّجاسه او من کونه فعلا یقتضی الخروج عن هیئه الصّلاه و کلا الأمرین یشکل معه الجواب فی الخبر الأوّل حیث اقتصر فیه علی غسل الأنف و ربّما یقال انّه علیه السّلام اقتصر علی غسل الأنف لبیان عدم ابطال الصّلاه به علی قدیر فعل ما ذکروا ما القی فالابطال فیه من حیثیّه اخری یجوز ان یکون ترک بیانه اعتمادا الی المعلومیّه من غیره و الخبر الثّالث لا یفید الطّهاره بل عدم نقض الوضوء و ح یکون ذکر قض الصّلاه لتحقّقه فی الجمله و ذلک کاف فی بیان الفرق بین الوضوء و الصّلاه و بینه ما سند الثّانی فهو صحیح و علیّ بن حکم علی فرض اشتراکه انّه ثقه هاهنا بقرینه روایه احمد بن محمّد عنه اما سند الثالث فکالثّانی اما المتن فیدلّ الأوّل منهما علی وجوب غسل الرّعاف ثمّ البناء علی الصّلاه قبل ان یتکلّم و کذلک یدلّ علی الغسل بالماء فیؤیّد اختصاص الماء للغسل فی الدّم و الثّانی منهما علی ان القی نجس بحسب الظّاهر منه و ان احتمل الخروج عن هیئه الصّلاه و ربّما کان اظهر منه فی الدّلاله ما رواه الصّدوق فی الفقیه بطریقه الصّحیح عن عمر بن اذینه عنه علیه السّلام انّه سأله عن الرّجل یرعف و هو فی الصّلاه و قد صلّی بعض صلاته فقال ان کان الماء عن یمینه او عن شماله او عن خلفه فلیغسله من غیر ان یلتفت و لیبن علی صلاته فان لم یجد الماء حتّی یلتفت فلیعد الصّلاه قال و القی مثل ذلک ثم انّ ما تضمّنه من قوله فان لم یجد الماء حتّی یلتفت الخ یدلّ بظاهره علی انّ دم الرّعاف غیر معفوّ عنه فی الأثناء الاّ ان یقال انّ المراد به انّه لو تحقّق الالتفات اعاد الصّلاه لأنّ الالتفات لازم لیتمّ الأشکال او یق تخصّصه بالکثره علی وجه لا یعفی عنها و من الأصحاب من قال انّ فی الخبرین الأوّلین و غیرهما دلاله علی عدم العفو عن الدّم اذا کان أقلّ من درهم او مقداره اذا حصل فی اثناء الصّلاه و قد نقل عن بعضهم القول بذلک حتّی قیل انّ ظاهر الأخبار الدّالّه علی العفو لا یتناول ما حصل فی الاثناء و فیه انّ العفو عن الدّم لا یمنع من جواز غسله فاذا دلّت الأخبار علی غسله علی الوجه المخصوص فلا مانع منه و قد یشکل هذا بدلاله الخبر الثّالث علی نقض الصّلاه علی الاطلاق و یمکن الجواب عنه بانّ الخبر فیه احتمال ما قدّمناه من بیان الفرق بین الصّلاه و الوضوء و ح یکون بیان النقص موکولا الی غیره اما سند الرّابع فهو ضعیف بمحمّد بن سنان امّا ابو خالد فهو مشترک بین القمّاط و غیره و فی الأوّل کلام یقدم و ابو حمزه هو الثّمالی هو الظّاهر عند الاطلاق و من هاهنا یقرب ان یکون ابو خالد هو الکاهلی لا القماط الّذی قال ابن عقده انّ اسمه کنکر و العلاّمه فی الخلاصه قال ورد ان ابو خالد الکاهلی و الشّیخ فی رجال الباقر علیه السّلام من کتابه قال و روان ابو خالد الکاهلی الاصغر و الکبیر اسمه کنکر و نحوه فی رجال الصّادق علیه السّلام اما المتن فیدلّ علی انّ الرّعاف و الرز بالکسر صوت یسمع من بعید کما فی اللّغه و لعلّ المراد به هاهنا هو الرّیح الّذی یقطع الصّلاه و لکن اطلاق الأبطال به ربّما یفید بما سبق من الوضوء و البناء فی خبر الفضیل و قوله فبادروا بهنّ ما استطعتم ربما کان فیه دلاله علی ما ذکرناه اذ الحاصل من المعنی الاسراع فی غسل الدّم و الرّجوع الی اکمال الصّلاه و الوضوء کذلک و لو حمل علی ظاهر الإطلاق من القطع لم یتّضح المعنی فی قوله فبادروا الخ الاّ ان یراد انّ الرّعاف و ما معه یقطعان الصّلاه فینبغی المبادره الی دفعهما بما امکن و فیه ما لا یخفی و من المحتمل ان یراد المبادره فی الصّلاه بمعنی الإسراع فیها قبل ان یکثر الرّعاف او یؤل الرزالی الزّیاده و هو بعید الاّ انّ المنقول عن الکافی حدیث یقربه فی الرّعاف و هو ما رواه فی الحسن و سیأتی فی باب ما یمرّ بین یدی المصلّی بعضه و هو عن الحلبی قال سألته عن رجل رعف فلم یرق رعافه حتّی دخل وقت الصّلاه قال یحشو انفه بشیء ثمّ یصلّی و لا یطیل ان خشی ان یسبقه الدّم الحدیث و فیه دلاله علی ما ذکرناه و انت خبیر بما فی کلام الشّیخ من النّظر نظرا الی هذا الخبر فانّ الرّز لا یتمّ فیه التّوجیه الاّ بتقدیر حمل ما تضمّن الوضوء و البناء علی ظاهره و قد تقدّم من الشّیخ خلاف ذلک ثمّ انّ قوله فبادروا الخ بتقدیر توجیه الشّیخ غیر موافق
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 567 )
سعد بن عبد اللّه،عن موسی بن الحسن ،عن السندی بن محمد،عن العلاء بن رزین،عن محمّد بن مسلم،عن أبی جعفر علیه السلام،قال:سألته عن الرجل یأخذه الرعاف أو القیء فی الصلاه،کیف یصنع؟ قال:« ینفتل،فیغسل أنفه،و یعود فی الصلاه،و إن تکلم فلیعد الصلاه». أحمد بن محمد،عن علی بن الحکم،عن إسماعیل بن عبد الخالق قال:سألته عن الرجل یکون فی جماعه من القوم یصلّی المکتوبه فیعرض له رعاف،کیف یصنع؟ قال:« یخرج،فإن وجد ماءً قبل أن یتکلم فلیغسل الرعاف،ثم لیعُد فلیبن علی صلاته». فأمّا ما رواه أحمد بن محمد،عن الحسن بن علی بن یقطین،عن أخیه الحسین،عن أبیه علی بن یقطین قال:سألت أبا الحسن علیه السلام عن الرعاف و الحجامه و القیء؟ قال:« لا ینقض هذا شیئاً من الوضوء،و لکن ینقض الصلاه». أحمد بن محمد،عن محمد بن سنان،عن أبی خالد،عن أبی حمزه،عن أبی جعفر علیه السلام قال:« لا یقطع الصلاه إلّا رعاف و رِزّ فی البطن،فبادروا بهما ما استطعتم». فالوجه فی هذین الخبرین أن نحملهما علی رعافٍ یحتاج صاحبه إلی الانصراف عن القبله،أو إلی الکلام،فأمّا مع عدم ذلک فلا یقطع الصلاه علی ما فصّل فی الخبرین الأوّلین. السند فی الأوّل: فیه موسی بن الحسن،و الظاهر أنّه ابن عامر بن عمران الأشعری الثقه فی النجاشی،لأنّ الراوی عنه فی النجاشی الحِمْیری،عن أبیه ،و مرتبه سعد لا تبعد عن ذلک،و فی الرجال موسی بن الحسن بن نوبخت،و هو غیر معلوم التوثیق و المرتبه ،لکنه یبعد عن الاحتمال فی المقام،کما یعرف من ملاحظه الرجال،إلّا أنّ فی البین کلاماً،و قد حکی بعض محققی المتأخرین رحمه الله أنّ الکلینی رواه فی الصحیح .و لم یحضرنی الآن،لکنه مروی فی زیادات التهذیب بطریق صحیح . أمّا السندی بن محمد فهو ثقه،لکن الشیخ قال فی الفهرست:إنّ الراوی عنه الصفار ،و النجاشی قال:إنّ من جمله الرواه عنه محمد بن علی بن محبوب ،و ربما یظن استبعاد روایه سعد عنه بواسطه مع روایه من ذکر،و یدفعه التأمّل فی الرجال. و أمّا الثانی: فلا ارتیاب فیه بعد ما قدّمناه،لا سیّما فی علی بن الحکم علی تقدیر اشتراکه ،فإنّه الثقه بقرینه روایه أحمد بن محمد عنه. و الثالث: کالثانی. و الرابع: ظاهر الضعف بمحمد بن سنان؛ أمّا أبو خالد فکثیراً ما یقال للقمّاط،و قد یطلق علی غیره کما ذکر شیخنا المحقق سلّمه اللّه فی کتاب الرجال ،و فی أبی خالد القمّاط کلام ذکرناه فیما سبق ؛ و أبو حمزه هو الثمالی علی الظاهر من الإطلاق فی الأسانید،و قد یقرب معه أن یکون أبو خالد هو الکابلی،لما یظهر من الرجال،و فی أبی خالد الکابلی نوع اضطراب،یعرف من کتاب شیخنا سلّمه اللّه . و الحاصل أنّ الشیخ فی الفهرست قال:أبو خالد القمّاط له کتاب،و قال ابن عقده اسمه کنکر ،و العلّامه فی الخلاصه قال:وردان أبو خالد الکابلی و لقبه کنکر ،و الشیخ فی رجال الباقر علیه السلام من کتابه قال:وردان أبو خالد الکابلی الأصغر،و الکبیر اسمه کنکر،و نحوه فی رجال الصادق علیه السلام ،فلیتأمّل. المتن: فی الأوّل: کما تری تضمن السؤال عن الرعاف و القیء،و الجواب إنّما تضمن غسل الرعاف و العود إلی الصلاه ما لم یتکلم،فإن تکلم أعاد الصلاه،و کأنّ حکم القیء استفید من السکوت عنه،و هو الطهاره،لکن الخبر الثالث تضمن أنّ القیء ینقض الصلاه،و النقض إمّا من جهه النجاسه أو من کونه فعلاً یقتضی الخروج عن هیئه الصلاه،و کلا الأمرین یشکل معه الجواب فی الخبر الأوّل،حیث اقتصر فیه علی غسل الأنف. و ربما یقال: إنّه علیه السلام اقتصر علی غسل الأنف،لبیان عدم إبطال الصلاه به علی تقدیر فعل ما ذکر،و أمّا القیء فالإبطال به من حیثیه أُخری،و یجوز أن یکون ترک بیانه اعتماداً علی المعلومیه من غیره،و فیه ما لا یخفی. و لعلّ احتمال أن یرید علیه السلام غسل الأمرین أعنی الرعاف و القیء و اکتفی بأحدهما عن الآخر،ممکن،و الخبر الثالث لا یفید الطهاره،بل عدم نقض الوضوء،و حینئذٍ یکون ذکر نقض الصلاه لتحققه فی الجمله،و ذلک کافٍ فی بیان الفرق بین الوضوء و الصلاه،و ینبه علی ذلک ذکر الرعاف مع القیء،فإنّ نقض الصلاه بالرعاف أیضاً فی الجمله. و أمّا الثانی: فدلالته ظاهره علی وجوب غسل الرعاف ثم البناء علی الصلاه قبل أن یتکلم. و فی نظری القاصر أنّ فی الخبرین الأوّلین و غیرهما دلاله علی عدم العفو عن الدم إذا کان أقلّ من درهم أو مقداره إذا حصل فی أثناء الصلاه،و قد حُکی عن بعض الأصحاب القول بذلک ،لکن لم یحضرنی الآن دلیله،و سمعت عنه الاستدلال بأنّ ظواهر الأخبار الداله علی العفو لا یتناول ما حصل فی الأثناء،و ردّه بعض الأصحاب بالخبر الآتی عن علی بن جعفر،المتضمن للثالول و الجرح،و قد یقال علیه ما تسمعه من احتمال أن یراد بالسیلان الخروج،أمّا ما عساه یقال من احتمال أن تکون أخبار الرعاف محموله علی الغالب من الکثره،ففیه نظر. نعم ربما یقال: إنّ العفو عن الدم لا یمنع من جواز غسله،فإذا دلّت الأخبار علی غسله علی الوجه المخصوص فلا مانع منه،و قد یشکل هذا بدلاله الخبر الثالث علی نقض الصلاه علی الإطلاق،و یمکن الجواب:بأنّ الخبر فیه احتمال ما قدمناه من بیان الفرق بین الصلاه و الوضوء،و حینئذٍ یبقی بیان النقض موکولاً إلی غیره . إذا عرفت هذا فاعلم أنّ الخبر الثالث ربما کان له دلاله علی أنّ القیء نجس بحسب الظاهر منه،و إن احتمل ما قدمناه من الخروج عن هیئه الصلاه. و ربما کان أظهر منه فی الدلاله ما رواه الصدوق فی الفقیه بطریقه الصحیح،عن عمر بن أُذینه،عنه علیه السلام،أنّه سأله عن الرجل یرعف و هو فی الصلاه،و قد صلّی بعض صلاته؟ فقال:« إن کان الماء عن یمینه أو عن شماله أو عن خلفه فلیغسله من غیر أن یلتفت،(و لیبن علی صلاته،فإن لم یجد الماء حتی یلتفت) فلیعد الصلاه» قال:« و القیء مثل ذلک» .و وجه الأظهریّه غیر خفی. و العجب من العلّامه فی المختلف أنّه نقل عن الشیخ فی المبسوط،أنّه عزی إلی بعض الأصحاب القول بنجاسه القیء،ثم احتجّ للقول بالنجاسه بالقیاس علی الغائط و الدم،بجامع کون کل منهما غذاءً متغیراً خرج من آدمی ،ثم زاد فی التوجیه بما ترکه أولی من ذکره،و قد ذکرته فی کتاب معاهد التنبیه علی کتاب من لا یحضره الفقیه. و أعجب من ذلک أنّ الوالد قدس سره فی المعالم نقل حدیثاً رواه الشیخ عن عثمان بن عیسی،عن أبی هلال،تضمن أنه یجزئ من الرعاف و القیء أن یغسله و لا یعید الوضوء،ثم قال قدس سره:فیمکن أن یحتج للقول بالنجاسه بالأمر بالغسل،و جوابه المطالبه بصحه السند أوّلاً،و الحمل علی الاستحباب ثانیاً،ثم ذکر قدس سره روایتین آخرتین غیر صحیحتین ،و لم یتعرض لما ذکرناه. و فی النظر القاصر إمکان الجواب عن روایه الصدوق بأنّ قوله علیه السلام:« و القیء مثل ذلک» یحتمل أن یرید به عدم الالتفات،و مع قیام الاحتمال فأصاله الطهاره لا یخرج عنها.أمّا الخبر الأوّل المبحوث عنه هنا فهو مجمل کما لا یخفی. فإن قلت: ما تضمنه خبر الصدوق من قوله:« فإن لم یجد الماء حتی یلتفت» إلی آخره.صریح فی أنّ دم الرعاف غیر معفو عنه فی الأثناء،فلا یتم ما قدّمته من الاحتمال. قلت: یحتمل أن یکون قوله:« فإن لم یجد الماء حتی یلتفت» یراد به أنّه لو تحقق الالتفات أعاد الصلاه،لا أنّ الالتفات لازم لیتم الإشکال، علی أنّه یحتمل أن یخص بالکثره علی وجه لا یعفی عنها،و فی البین کلام لا یُغفل عنه. أمّا ما تضمنه الخبر الأوّل من أنّ الکلام موجب للإعاده فمخصوص بالعمد؛ لما مضی. و الثانی دال علی الغسل بالماء،فیؤید اختصاص الماء للغسل فی الدم. أمّا ما تضمنه الثالث من ذکر الحجامه فالظاهر أنّ المراد منه خروج الدم من موضع الحجامه. و أمّا الرابع: فظاهره أنّ الرعاف و الرزّ علی ما وجدت من النسخه قاطع للصلاه،و إطلاقه فی الرعاف مقید بغیره،و الرزِّ فی القاموس:الصوت یسمع من بعید ،و لعلّ المراد به الریح،لکن إطلاق الإبطال به ربما یقید بما سبق من الوضوء و البناء فی خبر الفضیل . و قوله:« فبادروا بهما ما استطعتم» ربما کان فیه(دلاله علی ما ذکرناه؛ إذ الحاصل من المعنی الإسراع فی غسل الدم،و الرجوع إلی إکمال الصلاه،و الوضوء کذلک،و لو حمل) علی ظاهر الإطلاق من القطع لم یتضح المعنی فی قوله:« فبادروا» إلی آخره.إلّا أن یراد أنّ الرعاف و ما معه یقطعان الصلاه،فینبغی المبادره إلی دفعهما بما أمکن،و فیه ما لا یخفی. و یحتمل أن یراد المبادره فی الصلاه،بمعنی الإسراع فیها قبل أن یکثر الرعاف،أو یؤول الرِّزّ إلی الزیاده،و بعده ظاهر،إلّا أنّ فی الکافی خبراً یقربه فی الرعاف،و هو ما رواه فی الحسن،و سیأتی فی باب ما یمر بین یدی المصلّی بعضه،و هو عن الحلبی،و موضع الحاجه منه:قال:و سألته عن رجلٍ رعف فلم یرق رعافه حتی دخل وقت الصلاه؟ قال:« یحشو أنفه بشیء،ثم یصلّی،و لا یطیل إن خشی أن یسبقه الدم» الحدیث . و أنت خبیر بما فی کلام الشیخ من النظر بالنسبه إلی الخبر الأخیر؛ فإنّ الرِّزّ لا یتم فیه التوجیه إلّا بتقدیر حمل ما تضمن الوضوء و البناء علی ظاهره،و قد سبق من الشیخ خلاف ذلک. ثم إنّ قوله:« فبادروا» إلی آخره.بتقدیر توجیه الشیخ غیر موافق،کما یعلم بأدنی تأمّل،و اللّه تعالی أعلم بالحقائق.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 6 , ص 388 )
ص : 2193
6580-11 التهذیب ،1/25/48/2 عنه عن محمد بن الحسین عن الحجال عن ثعلبه عن الفقیه ،848/276/1 ابن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت الرجل یقوم فی الصلاه ثم ینظر بعد ما فرغ فیری أنه قد انحرف عن القبله یمینا و شمالا قال قد مضت صلاته و ما بین المشرق و المغرب قبله.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 554 )
ص : 2194
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: ثَلاَثَهٌ مِنْ رَوْحِ اَللَّهِ اَلتَّهَجُّدُ فِی اَللَّیْلِ بِالصَّلاَهِ وَ لِقَاءُ اَلْإِخْوَانِ وَ اَلصَّوْمُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 498 )
ص : 2195
حَدَّثَنَا أَبِی قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ رِزْقٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ قَالَ: إِنَّ عَبْداً مَکَثَ فِی اَلنَّارِ سَبْعِینَ خَرِیفاً وَ اَلْخَرِیفُ سَبْعُونَ سَنَهً قَالَ ثُمَّ إِنَّهُ سَأَلَ اَللَّهَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ لَمَّا رَحِمْتَنِی قَالَ فَأَوْحَی اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ إِلَی جَبْرَئِیلَ أَنِ اِهْبِطْ إِلَی عَبْدِی فَأَخْرِجْهُ قَالَ یَا رَبِّ وَ کَیْفَ لِی بِالْهُبُوطِ فِی اَلنَّارِ قَالَ إِنِّی قَدْ أَمَرْتُهَا أَنْ تَکُونَ عَلَیْکَ بَرْداً وَ سَلاَماً قَالَ یَا رَبِّ فَمَا عِلْمِی بِمَوْضِعِهِ قَالَ إِنَّهُ فِی جُبٍّ مِنْ سِجِّینٍ قَالَ فَهَبَطَ فِی اَلنَّارِ فَوَجَدَهُ وَ هُوَ مَعْقُولٌ عَلَی وَجْهِهِ فَأَخْرَجَهُ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ یَا عَبْدِی کَمْ لَبِثْتَ تُنَاشِدُنِی فِی اَلنَّارِ قَالَ مَا أُحْصِیهِ یَا رَبِّ قَالَ أَمَا وَ عِزَّتِی لَوْ لاَ مَا سَأَلْتَنِی بِهِ لَأَطَلْتُ هَوَانَکَ فِی اَلنَّارِ وَ لَکِنَّهُ حَتَمْتُ عَلَی نَفْسِی أَنْ لاَ یَسْأَلَنِی عَبْدٌ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ إِلاَّ غَفَرْتُ لَهُ مَا کَانَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ وَ قَدْ غَفَرْتُ لَکَ اَلْیَوْمَ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 672 )
4 - امام باقر (علیه السّلام) فرمود بنده ای هفتاد خریف که هر خریفی هفتاد سال است در دوزخ میماند و سپس از خدا بحق محمد و آلش درخواست نجات میکند خدا جل جلاله بجبرئیل وحی میکند که فرود شو در دوزخ و بنده ام را بر آور عرض کند خدایا من چگونه بدوزخ درآیم خدا فرماید من بآن دستور دادم که بر تو سرد و سلامت باشد، عرض کرد خدایا من جای او را ندانم، فرماید او در چاهی است از سجین، فرود شود و او را بر چهره بسته دریابد و بیرونش آرد، خدای عز و جل فرماید ای بنده من چند در دوزخ بودی و مرا قسم میدادی؟ عرض کند پروردگارا شماره آن را ندانم فرماید بعزت خودم سوگند اگر نبود که مرا بحق محمد و آلش درخواست کردی تو را در دوزخ مدتی دراز خوار میداشتم ولی بر خود حتم کردم که هیچ بنده ای از من بحق محمد و آلش خواهش نکند جز اینکه او را بیامرزم نسبت بدان چه میان من و او است و امروز تو را آمرزیدم.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 672 )
4.جابر می گوید:امام باقر علیه السّلام فرمود:کسی هفتاد خریف-که هرخریف هفتاد سال است در دوزخ خواهد ماند:و آنگاه او از پروردگارش به حق محمد و آل محمد تقاضای رهایی از آتش می کند.خداوند به جبرئیل می گوید:پایین برو و بنده مرا از دوزخ برهان.جبرئیل می گوید:خدایا!چگونه وارد دوزخ شوم؟خداوند می فرماید:من به دوزخ فرمان داده ام که بر تو سرد و سلامت باشد.جبرئیل می گوید:خدایا!من نمی دانم که بنده ات در کجای دوزخ گرفتار است.خداوند می فرماید:او در چاهی از «سجین»است.آنگاه جبرئیل به دوزخ می رود و او را با صورت بسته خارج می کند و نزد پروردگارش می آورد.
خداوند می فرماید:ای بنده من!چه زمانی در دوزخ گرفتار بودی و مرا سوگند دادی؟او می گوید:خدایا!از شمار آن آگاه نیستم.خداوند می فرماید:سوگند به عزت خودم،اگر به حق محمد و آل محمد خواهان نجات نمی گشتی،تو را در دوزخ برای زمانی دراز خوار می ساختم.اما بر خود حتم کرده ام که هیچ بنده ای از من به حق محمد و آل محمد چیزی نخواهد،مگر اینکه گناهانش را بیامرزم.اکنون به پاس آنچه میان من و اوست،تو را بخشیدم.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 545 )
ص : 2196
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ ثَقْبَ أُذُنِ اَلْغُلاَمِ مِنَ اَلسُّنَّهِ وَ خِتَانَهُ لِسَبْعَهِ أَیَّامٍ مِنَ اَلسُّنَّهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 432 )
ص : 2197
وَ رَوَی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْخَثْعَمِیِّ عَنْ ضُرَیْسٍ اَلْکُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْکَابُلِیِّ فِی حَدِیثٍ لَهُ اِخْتَصَرْنَاهُ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْ یُسَمِّیَ اَلْقَائِمَ حَتَّی أَعْرِفَهُ بِاسْمِهِ فَقَالَ یَا بَا خَالِدٍ سَأَلْتَنِی عَنْ أَمْرٍ لَوْ أَنَّ بَنِی فَاطِمَهَ عَرَفُوهُ لَحَرَصُوا عَلَی أَنْ یَقْطَعُوهُ بَضْعَهً بَضْعَهً .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 333 )
278/5-ابو خالد کابلی حدیثی دارد که ما مختصرش کردیم،او گفته است:از امام باقر علیه السّلام خواهش کردم که نام قائم علیه السّلام را ببرد تا من آن حضرت را به نام مبارکشان بشناسم.حضرت فرمودند:ای ابا خالد!از امری و کسی سؤال کردی که حتی اگر اولادش هم ایشان را بشناسند،نسبت به او حریص شده و وی را پاره پاره می کنند.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 584 )
ص : 2198
فِی أَمَالِی شَیْخِ اَلطَّائِفَهِ قُدِّسَ سِرُّهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عُمَرَ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِهِ «وَ اِعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اَللّهِ جَمِیعاً» قَالَ نَحْنُ اَلْحَبْلُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 377 )
ص : 2199
ع، [علل الشرائع] ، مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: کَانَتِ اَلْخَیْلُ اَلْعِرَابُ وُحُوشاً بِأَرْضِ اَلْعَرَبِ فَلَمَّا رَفَعَ إِبْرَاهِیمُ وَ إِسْمَاعِیلُ اَلْقَوَاعِدَ مِنَ اَلْبَیْتِ قَالَ اَللَّهُ إِنِّی قَدْ أَعْطَیْتُکَ کَنْزاً لَمْ أُعْطِهِ أَحَداً کَانَ قَبْلَکَ قَالَ فَخَرَجَ إِبْرَاهِیمُ وَ إِسْمَاعِیلُ حَتَّی صَعِدَا جِیَاداً فَقَالاَ أَلاَ هَلاَ أَلاَ هَلُمَّ فَلَمْ یَبْقَ فِی أَرْضِ اَلْعَرَبِ فَرَسٌ إِلاَّ أَتَاهُ وَ تَذَلَّلَ لَهُ وَ أَعْطَتْ بِنَوَاصِیهَا وَ إِنَّمَا سُمِّیَتْ جِیَاداً لِهَذَا فَمَا زَالَتِ اَلْخَیْلُ بَعْدُ تَدْعُو اَللَّهَ أَنْ یحبها [یُحَبِّبَهَا] إِلَی أَرْبَابِهَا فَلَمْ تَزَلِ اَلْخَیْلُ حَتَّی اِتَّخَذَهَا سُلَیْمَانُ فَلَمَّا أَلْهَتْهُ أَمَرَ بِهَا أَنْ یُمْسَحَ رِقَابُهَا وَ سُوقُهَا - حَتَّی بَقِیَ أَرْبَعُونَ فَرَساً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 12 , صفحه 104 )
ص : 2200
قَالَ: أُمِرْتُ أَنْ أَسْجُدَ عَلَی سَبْعَهِ آرَابٍ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 3 , صفحه 200 )
ص : 2201
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تَزَالُ أُمَّتِی بِخَیْرٍ مَا تَحَابَبُوا وَ أَدَّوُا اَلْأَمَانَهَ وَ آتَوُا اَلزَّکَاهَ فَإِذَا لَمْ یَفْعَلُوا اُبْتُلُوا بِالْقَحْطِ وَ اَلسِّنِینَ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 406 )
ص : 2202
وَ رُوِیَ: أَنَّهُ یَنْبَغِی أَنْ لاَ یَبِیتَ اَلْإِنْسَانُ إِلاَّ وَ وَصِیَّتُهُ تَحْتَ رَأْسِهِ وَ یَتَأَکَّدُ ذَلِکَ فِی حَالِ اَلْمَرَضِ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 231 )
ص : 2203
مص، [مصباح الشریعه] ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ کَانَ ذَاکِراً لِلَّهِ عَلَی اَلْحَقِیقَهِ فَهُوَ مُطِیعٌ وَ مَنْ کَانَ غَافِلاً عَنْهُ فَهُوَ عَاصٍ وَ اَلطَّاعَهُ عَلاَمَهُ اَلْهِدَایَهِ وَ اَلْمَعْصِیَهُ عَلاَمَهُ اَلضَّلاَلَهِ وَ أَصْلُهُمَا مِنَ اَلذِّکْرِ وَ اَلْغَفْلَهِ فَاجْعَلْ قَلْبَکَ قِبْلَهً وَ لِسَانَکَ لاَ تُحَرِّکْهُ إِلاَّ بِإِشَارَهِ اَلْقَلْبِ وَ مُوَافَقَهِ اَلْعَقْلِ وَ رِضَی اَلْإِیمَانِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَالِمٌ بِسِرِّکَ وَ جَهْرِکَ وَ کُنْ کَالنَّازِعِ رُوحُهُ أَوْ کَالْوَاقِفِ فِی اَلْعَرْضِ اَلْأَکْبَرِ غَیْرَ شَاغِلٍ نَفْسَکَ عَمَّا عَنَاکَ مِمَّا کَلَّفَکَ بِهِ رَبُّکَ فِی أَمْرِهِ وَ نَهْیِهِ وَ وَعْدِهِ وَ وَعِیدِهِ وَ لاَ تَشْغَلْهَا بِدُونِ مَا کَلَّفَکَ وَ اِغْسِلْ قَلْبَکَ بِمَاءِ اَلْحُزْنِ وَ اِجْعَلْ ذِکْرَ اَللَّهِ مِنْ أَجْلِ ذِکْرِهِ لَکَ فَإِنَّهُ ذَکَرَکَ وَ هُوَ غَنِیٌّ عَنْکَ فَذِکْرُهُ لَکَ أَجَلُّ وَ أَشْهَی وَ أَتَمُّ مِنْ ذِکْرِکَ لَهُ وَ أَسْبَقُ وَ مَعْرِفَتُکَ بِذِکْرِهِ لَکَ یُورِثُکَ اَلْخُضُوعَ وَ اَلاِسْتِحْیَاءَ وَ اَلاِنْکِسَارَ وَ یَتَوَلَّدُ مِنْ ذَلِکَ رُؤْیَهُ کَرَمِهِ وَ فَضْلِهِ اَلسَّابِقِ وَ یَصْغُرُ عِنْدَ ذَلِکَ طَاعَاتُکَ وَ إِنْ کَثُرَتْ فِی جَنْبِ مِنَنِهِ فَتَخْلُصُ لِوَجْهِهِ وَ رُؤْیَتُکَ ذِکْرَکَ لَهُ تُورِثُکَ اَلرِّیَاءَ وَ اَلْعُجْبَ وَ اَلسَّفَهَ وَ اَلْغِلْظَهَ فِی خَلْقِهِ وَ اِسْتِکْثَارَ اَلطَّاعَهِ وَ نِسْیَانَ فَضْلِهِ وَ کَرَمِهِ وَ مَا تَزْدَادُ بِذَلِکَ مِنَ اَللَّهِ إِلاَّ بُعْداً وَ لاَ تَسْتَجْلِبُ بِهِ عَلَی مُضِیِّ اَلْأَیَّامِ إِلاَّ وَحْشَهً وَ اَلذِّکْرُ ذِکْرَانِ ذِکْرٌ خَالِصٌ یُوَافِقُهُ اَلْقَلْبُ وَ ذِکْرٌ صَارِفٌ یَنْفِی ذِکْرَ غَیْرِهِ کَمَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنِّی لاَ أُحْصِی ثَنَاءً عَلَیْکَ أَنْتَ کَمَا أَثْنَیْتَ عَلَی نَفْسِکَ - فَرَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَجْعَلْ لِذِکْرِهِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِقْدَاراً عِنْدَ عِلْمِهِ بِحَقِیقَهِ سَابِقَهِ ذِکْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ مِنْ قَبْلِ ذِکْرِهِ لَهُ فَمَنْ دُونَهُ أَوْلَی فَمَنْ أَرَادَ أَنْ یَذْکُرَ اَللَّهَ تَعَالَی فَلْیَعْلَمْ أَنَّهُ مَا لَمْ یَذْکُرِ اَللَّهُ اَلْعَبْدَ بِالتَّوْفِیقِ لِذِکْرِهِ - لاَ یَقْدِرُ اَلْعَبْدُ عَلَی ذِکْرِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 158 )
ص : 2204
و عنه ، عن عدّه من أصحابنا ، عن أحمد بن محمّد ، عن علیّ بن الحکم ، عن عبد اللّه بن المغیره ، عن الحسین بن الختار ، قال: خرج إلینا من أبی الحسن علیه السّلام بالبصره ألواح مکتوب فیها بالعرض: عهدی إلی أکبر ولدی، یعطی فلان کذا و فلان کذا، و فلان لا یعطی حتّی أجیء أو یقضی اللّه عزّ و جلّ علیّ الموت، إن اللّه یفعل ما یشاء .
( بهجه النظر فی إثبات الوصایه و الإمامه للأئمه الاثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 102 )
ص : 2205
مَنْ جَزَعَ عَظُمَتْ مُصِیبَتُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 587 )
ص : 2206
اَلْجُنُودُ عِزُّ اَلدِّینِ وَ حُصُونُ اَلْوُلاَهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 58 )
ص : 2207
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلشَّیْبَانِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا صَالِحُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی مُقَاتِلٍ عَنْ زَکَرِیَّا عَنْ سُلَیْمَانَ جَعْفَرٍ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا مِسْکِینُ بْنُ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ أَبِی سَلَمَهَ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَلصَّدَقَهَ لاَ تَحِلُّ لِی وَ لاَ لِأَهْلِ بَیْتِی فَقُلْنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ آلِکَ مَنْ أَهْلُ بَیْتِکَ قَالَ أَهْلُ بَیْتِی عِتْرَتِی مِنْ لَحْمِی وَ دَمِی هُمُ اَلْأَئِمَّهُ بَعْدِی عَدَدَ نُقَبَاءِ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ هَذَا أَبُو هُرَیْرَهَ رَوَی عَنْهُ سَعِیدٌ اَلْمُقْرِی وَ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ اَلْأَعْرَجُ وَ أَبُو صَالِحٍ اَلسَّمَّانُ وَ اَلْأَعْرَجُ وَ أَبُو مَرْیَمَ وَ أَبُو سَلَمَهَ : .
( کفایه الأثر فی النص علی الأئمه الإثنی عشر , جلد 1 , صفحه 89 )
ص : 2208
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلْوَصِیَّهُ حَقٌّ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 87 )
ص : 2209
جَعْفَرُ بْنُ نَسْطُورَ اَلرُّومِیُّ کُنْتُ مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی غَزْوَهِ تَبُوکَ فَسَقَطَ مِنْ یَدِهِ اَلسَّوْطُ فَنَزَلْتُ عَنْ جَوَادِی فَرَفَعْتُهُ وَ دَفَعْتُهُ إِلَیْهِ فَنَظَرَ إِلَیَّ وَ قَالَ یَا جَعْفَرُ مَدَّ اَللَّهُ فِی عُمُرِکَ مَدَّاً فَعَاشَ ثَلاَثَمِائَهٍ وَ عِشْرِینَ سَنَهً .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 2210
قال: رَکْعَتَیْنِ یُصَلِّیهِمَا مُتَعَطِّرٌ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِینَ رَکْعَهً یُصَلِّیهَا غَیْرُ مُتَعَطِّرٍ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 166 )
دو رکعت نمازی که شخص معطّر می خواند،افضل از هفتاد رکعت نمازی است که شخص غیر معطر می خواند و اینکه خداوند محبت عطر را به او داده نیز برای نماز است.آنگاه فرمود:
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 247 )
دو رکعت نمازی که شخص خوش بو میخواند برتر است از هفتاد رکعت که بدون عطر خوانده شود
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 183 )
و نیز دوگانه یی که انسان معطر بگزارد برتر است از هفتاد رکعت نمازی که بی بوی بوی خوش گزارده شود،
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 130 )
ص : 2211
و عنه ، قال: حدّثنا أبو الحسین أحمد بن عبد اللّه بن علیّ الناقد ، باسناده، قال: قال: عمر بن سعد ، قال: حدّثنی أبو معشر ، عن الزهری ، قال: لمّا قتل الحسین - علیه السلام -، لم یبق ببیت المقدس حصاه إلاّ وجد تحتها دم عبیط .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 4 , صفحه 187 )
ص : 2212
22515-7 ( الکافی 132:6) الأربعه و الرزاز ، عن النخعی و حمید ، عن ابن سماعه جمیعا، عن صفوان ، عن ابن مسکان ، عن أبی بصیر ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن الإیلاء ما هو فقال "هو أن یقول الرجل لامرأته و اللّه لا أجامعک کذا و کذا و یقول و اللّه لأغیظنک فیتربص بها أربعه أشهر ثم یؤخذ فیوقف بعد الأربعه الأشهر فإن فاء و هو أن یصالح أهله فإن اللّه غفور رحیم، و إن لم یفئ جبر علی أن یطلق و لا یقع طلاق فیما بینهما و لو کان بعد الأربعه الأشهر ما لم ترفعه إلی الإمام" .
( الوافی , جلد 22 , صفحه 946 )
ص : 2213
اَلْبِحَارُ ، عَنِ اَلْعِلَلِ لِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : اَلْعِلَّهُ فِی أَنَّ بَیْنَ قَبْرِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بَیْنَ اَلْمِنْبَرِ رَوْضَهٌ مِنْ رِیَاضِ اَلْجَنَّهِ أَنَّهُ مَنْ عَبَدَ اَللَّهَ بَیْنَ اَلْقَبْرِ وَ اَلْمِنْبَرِ وَ عَرَفَ حَقَّ رَسُولِ اَللَّهِ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ تَبَرَّأَ مِنْ أَعْدَائِهِمْ فَلَهُ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ رَوْضَهٌ مِنْ رِیَاضِ اَلْجَنَّهِ وَ لاَ یَکُونُ لَهُ ذَلِکَ فِی غَیْرِ ذَلِکَ اَلْمَوْضِعِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 195 )
ص : 2214
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اَللَّهُ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ سُلَیْمَانَ اَلرَّازِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلطَّیَالِسِیِّ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ حَکَمِ بْنِ أَیْمَنَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: وَ اَللَّهِ لَقَدْ أُوتِیَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْحُکْمَ صَبِیّاً کَمَا أُوتِیَ یَحْیَی بْنُ زَکَرِیَّا اَلْحُکْمَ صَبِیّاً.
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 296 )
ص : 2215
وَ مَا نَقَلْتُهُ مِنْ کِتَابِ غُرَرِ اَلدُّرَرِ فِی صِفَاتِ سَیِّدِ اَلْبَشَرِ مُحَمَّدٍ اَلْمُصْطَفَی خَیْرِ مَنْ مَضَی وَ مَنْ غَبَرَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْأَنْجُمُ اَلزَّاهِرَهُ مَا رَوَاهُ مَرْفُوعاً بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی أَیُّوبَ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلْحَوْضِ فَقَالَ أَمَّا إِذَا سَأَلْتُمُونِی عَنْهُ سَأُخْبِرُکُمْ أَنَّ اَلْحَوْضَ أَکْرَمَنِی اَللَّهُ بِهِ وَ فَضَّلَنِی عَلَی مَنْ کَانَ قَبْلِی مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ فَهُوَ مَا بَیْنَ أَیْلَهَ إِلَی صَنْعَاءَ فِیهِ مِنَ اَلْآنِیَهِ عَدَدَ نُجُومِ اَلسَّمَاءِ یَسِیلُ فِیهِ خَلِیجَانِ مِنَ اَلْمَاءِ مَاؤُهُ أَشَدُّ بَیَاضاً مِنَ اَللَّبَنِ وَ أَحْلَی مِنَ اَلْعَسَلِ حَصْبَاؤُهُ اَلزُّمُرُّدُ وَ اَلْیَاقُوتُ وَ بَطْحَاؤُهُ مِسْکٌ أَذْفَرُ شَرْطٌ مَشْرُوطٌ مِنْ رَبِّی لاَ یَرِدُهُ أَحَدٌ مِنْ أُمَّتِی إِلاَّ اَلنَّقِیَّهُ قُلُوبُهُمْ اَلصَّحِیحَهُ نِیَّاتُهُمْ اَلْخَالِصَهُ سَرَائِرُهُمْ اَلْمُسَلِّمُونَ لِلْوَصِیِّ مِنْ بَعْدِی اَلَّذِینَ یُعْطُونَ مَا عَلَیْهِمْ فِی یُسْرٍ وَ لاَ یَأْخُذُونَ مَا لَهُمْ فِی عُسْرٍ یَذُودُ عَنْهُ مَنْ لَیْسَ مِنْ شِیعَتِهِ کَمَا یَذُودُ اَلرَّجُلُ اَلْجَمَلَ اَلْأَجْرَبَ مِنْ إِبِلِهِ مَنْ شَرِبَ مِنْهُ شَرْبَهً لَمْ یَظْمَأْ بَعْدَهَا أَبَداً .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 270 )
ص : 2216
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ قَضَی فِی اِمْرَأَهٍ اِقْتَضَّتْ جَارِیَهً بِیَدِهَا قَالَ عَلَیْهَا مَهْرُهَا وَ تُوجَعُ عُقُوبَهً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 87 )
ص : 2217
وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَالَ حِینَ یُصْبِحُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ أَعُوذُ بِاللَّهِ اَلسَّمِیعِ اَلْعَلِیمِ مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ ثُمَّ قَرَأَ ثَلاَثَ آیَاتٍ مِنْ آخِرِ سُورَهِ اَلْحَشْرِ وَکَّلَ اَللَّهُ بِهِ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ حَتَّی یُمْسِیَ وَ إِنْ مَاتَ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ مَاتَ شَهِیداً وَ مَنْ قَالَهَا حِینَ یُمْسِی کَانَ بِتِلْکَ اَلْمَنْزِلَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 309 )
ص : 2218
وَ حَدَّثَنِی اَلْجَرَّاحُ بْنُ سُفْیَانَ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ طَاهِرُ بْنُ هَارُونَ اِبْنِ مُوسَی اَلْعَلَوِیُّ ، عَنْ أَبِیهِ هَارُونَ ، عَنْ أَبِیهِ مُوسَی ، قَالَ: قَالَ سَیِّدِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ : اَلْخَلَفُ اَلصَّالِحُ مِنْ وُلْدِی اَلْمَهْدِیُّ ، اِسْمُهُ مُحَمَّدٌ ، کُنْیَتُهُ أَبُو اَلْقَاسِمِ ، یَخْرُجُ فِی آخِرِ اَلزَّمَانِ ، یُقَالُ لِأُمِّهِ صَیْقَلُ . قَالَ لَنَا أَبُو بَکْرٍ اَلزَّارِعُ وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی: بَلْ أُمُّهُ حَکِیمَهُ . وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی ثَالِثَهٍ، یُقَالُ لَهَا: نَرْجِسُ ، وَ یُقَالُ: بَلْ سَوْسَنُ .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 149 )
ص : 2219
وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِی بَکْرٍ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لِأَیِّ عِلَّهٍ صَارَ اَلطَّوَافُ سَبْعَهَ أَشْوَاطٍ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ قَالَ لِلْمَلاَئِکَهِ إِنِّی جاعِلٌ فِی اَلْأَرْضِ خَلِیفَهً ، فَرَدُّوا عَلَیْهِ وَ قَالُوا أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یُفْسِدُ فِیها وَ یَسْفِکُ اَلدِّماءَ فَقَالَ إِنِّی أَعْلَمُ ما لا تَعْلَمُونَ وَ کَانَ لاَ یَحْجُبُهُمْ عَنْ نُورِهِ فَحَجَبَهُمْ عَنْ نُورِهِ سَبْعَهَ آلاَفِ عَامٍ فَلاَذُوا بِالْعَرْشِ سَبْعَهَ آلاَفِ سَنَهٍ فَرَحِمَهُمْ وَ تَابَ عَلَیْهِمْ وَ جَعَلَ لَهُمُ اَلْبَیْتَ اَلْمَعْمُورَ فِی اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ وَ جَعَلَهُ مَثَابَهً وَ جَعَلَ اَلْبَیْتَ اَلْحَرَامَ تَحْتَ اَلْبَیْتِ اَلْمَعْمُورِ ، وَ جَعَلَهُ مَثَابَهً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً فَصَارَ اَلطَّوَافُ سَبْعَهَ أَشْوَاطٍ وَاجِباً عَلَی اَلْعِبَادِ لِکُلِّ أَلْفِ سَنَهٍ شَوْطاً وَاحِداً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 331 )
ص : 2220
وَ تَقَدَّمَ عَمَّارٌ وَ مَالِکٌ اَلْأَشْتَرُ مُصْلِتَیْنِ سُیُوفَهُمَا نَحْوَ اَلْقَوْمِ وَ نَادَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ «یَا مُحَمَّدَ بْنَ أَبِی بَکْرٍ إِنْ صُرِعَتْ عَائِشَهُ فَوَارِهَا وَ تَوَلَّ أَمْرَهَا» فَتَضَعْضَعَ اَلْقَوْمُ حِینَ سَمِعُوا ذَلِکَ وَ اِضْطَرَبُوا وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَاقِفٌ فِی مَوْضِعِهِ ثُمَّ تَرَاجَعُوا بَعْدَ تَضَعْضُعِهِمْ وَ رَجَعَتْ إِلَیْهِمْ نُفُوسُهُمْ وَ نَادَوُا اَلْبِرَازَ فَتَقَدَّمَ رَجُلٌ مِنْ بَنِی عَدِیٍّ أَمَامَ اَلْجَمَلِ وَ بِیَدِهِ سَیْفٌ وَ هُوَ یَقُولُ أَضْرِبُهُمْ وَ لَوْ أَرَی عَلِیّاًعَمَمْتُهُ أَبْیَضَ مَشْرَفِیّاً أُرِیحُ مِنْهُ قَوْمَنَا عَدِیّاً . فَشَدَّ عَلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُقَالُ لَهُ أُمَیَّهُ اَلْعَبْدِیُّ وَ هُوَ یَقُولُ هَذَا عَلَیٌّ وَ اَلْهُدَی سَبِیلُهُوَ اَلرُّشْدُ فِیهِ وَ اَلتُّقَی دَلِیلُهُ مَنْ یَتْبَعِ اَلْحَقَّ یَبِنْ خَلِیلُهُ. ثُمَّ اِخْتَلَفَ بَیْنَهُمَا ضَرْبَتَانِ فَأَخْطَأَهُ اَلْعَدَوِیُّ وَ ضَرَبَهُ اَلْعَبْدِیُّ فَقَتَلَهُ. فَقَامَ مَقَامَهُ رَجُلٌ یُقَالُ لَهُ أَبُو اَلْجَرْبَاءِ عَاصِمُ بْنُ مُرَّهَ مِنْ أَصْحَابِ اَلْجَمَلِ فَقَالَ أَنَا أَبُو اَلْجَرْبَاءِ وَ اِسْمِی عَاصِمٌوَ أُمُّنَا أُمٌّ لَهَا مَحَارِمُ . فَشَدَّ عَلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ یَقُولُ إِلَیْکَ إِنِّی تَابِعٌ عَلِیّاًوَ تَارِکٌ أُمَّکُمُ مَلِیّاً إِذْ عَصَتِ اَلْکِتَابَ وَ اَلنَّبِیَّاوَ اِرْتَکَبَتْ مِنْ أَمْرِهَا فَرِیّاً. وَ ضَرَبَهُ فَقَتَلَهُ فَقَامَ مَقَامَهُ رَجُلٌ آخَرُ مِنْ أَصْحَابِ اَلْجَمَلِ یُقَالُ لَهُ اَلْهَیْثَمُ بْنُ کُلَیْبٍ اَلْأَزْدِیُّ وَ هُوَ یَقُولُ نَحْنُ نُوَالِی أُمَّنَا اَلرَّضِیَّهَوَ نَنْصُرُ اَلصَّحَابَهَ اَلْمَرْضِیَّهَ. فَشَدَّ عَلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ یَقُولُ وَلِیُّکُمْ عِجْلُ بَنِی أُمَیَّهَوَ أُمُّکُمْ خَاسِرَهٌ شَقِیَّهٌ هَاوِیَهٌ فِی فِتْنَهٍ عَمِیَّهٍ. وَ ضَرَبَهُ فَفَلَقَ هَامَتَهُ وَ خَرَّ صَرِیعاً وَ بَرَزَ مِنْ بَعْدِهِ عَمْرُو بْنُ یَثْرِبِیٍّ وَ کَانَ مِنْ شَیَاطِینِ أَصْحَابِ اَلْجَمَلِ فَنَادَی هَلْ مِنْ مُبَارِزٍ فَبَرَزَ إِلَیْهِ عِلْبَاءُ بْنُ اَلْهَیْثَمِ فَاخْتَلَفَ بَیْنَهُمَا ضَرْبَتَانِ فَقُتِلَ عِلْبَاءُ رَحِمَهُ اَللَّهُ فَقَامَ مَقَامَهُ هِنْدُ بْنُ اَلْمُرَادِیِّ فَبَادَرَهُ بِالسَّیْفِ فَاتَّقَاهُ وَ ضَرَبَهُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلزُّبَیْرِ فَشَغَلَهُ بِنَفْسِهِ وَ ثَنَّاهُ عَمْرُو بْنُ یَثْرِبِیٍّ فَقَتَلاَهُ جَمِیعاً فَبَرَزَ مَقَامَهُ زَیْدُ بْنُ صُوحَانَ اَلْعَبْدِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ فَتَضَارَبَا وَ جَاءَ فَارِسٌ مِنْ أَصْحَابِ اَلْجَمَلِ وَ وَقَفَ بِجَنْبِ عَمْرٍو یَحْمِیهِ فَطَعَنَهُ زَیْدٌ فِی خَاصِرَتِهِ طَعْنَهً أَثْخَنَهُ بِهَا وَ بَدَرَ إِلَیْهِ فَضَرَبَهُ فَقَضَی مِنْهَا وَ بَدَا عَمْرٌو یَفْتَخِرُ وَ یَقُولُ إِنْ تُنْکِرُونِی فَأَنَا اِبْنُ یَثْرِبِیٍّقَاتِلُ عِلْبَاءَ وَ هِنْدٍ اَلْجَمَلِیِّ ثُمَّ اِبْنِ صُوحَانَ عَلَی دِینِ عَلِیٍّ . فَبَرَزَ إِلَیْهِ مَالِکٌ اَلْأَشْتَرُ فَضَرَبَهُ عَلَی وَجْهِهِ ضَرْبَهً وَقَعَ بِهَا عَلَی اَلْأَرْضِ وَ حَمَاهُ أَصْحَابُهُ فَنَهَضَ وَ قَدْ تَرَاجَعَتْ نَفْسُهُ وَ هُوَ یَقُولُ لاَ بُدَّ مِنَ اَلْمَوْتِ فَدُلُّونِی عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَلَئِنْ بَصُرْتُ بِهِ لَأَمْلَأَنَّ سَیَفِی مِنْ هَامَتِهِ فَبَرَزَ إِلَیْهِ عَمَّارٌ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ وَ هُوَ یَقُولُ لاَ تَبْرَحِ اَلْعَرْصَهَ یَا اِبْنَ یَثْرِبِیٍّحَتَّی أُقَاتِلَکَ عَلَی دِینِ عَلِیٍّ نَحْنُ وَ بَیْتِ اَللَّهِ أَوْلَی بِالنَّبِیِّ . وَ ضَرَبَهُ ضَرْبَهً هَلَکَ مِنْهَا وَ خَرَّ صَرِیعاً فَأَکَبَّ قَوْمُهُ عَلَیْهِ فَاحْتَمَلُوهُ إِلَی مُعَسْکَرِهِمْ .
( الجمل و النصره لسید العتره فی حرب البصره , جلد 1 , صفحه 344 )
در این هنگام عمار و مالک اشتر با شمشیرهای کشیده به آن قوم حمله بردند و امیر المؤمنین (علیه السّلام) فریاد کشید: ای محمد بن ابی بکر! اگر عایشه بر زمین افتاد، او را بپوشان و کارهایش را بر عهده بگیر. چون قوم این سخن را شنیدند، سست و مضطرب شدند. امیر المؤمنین همچنان در جای خود ایستاده بود. آن قوم پس از آن سستی و اضطراب بار دیگر به خود آمدند و جان گرفتند و به میدان آمدند و هماورد طلبیدند، مردی از بنی عدی در حالی که شمشیر در دست داشت جلو شتر آمد و ایستاد و هماورد خواست و این رجز را می خواند. «بر شما شمشیر می زنم و علی را نمی بینم که شمشیر درخشان مشرفی خود را چون عمامه بر سرش فرو آورم. و قبیلۀ خودم [عدی] را از او آسوده سازم.» مردی از یاران امیر المؤمنین علی (علیه السّلام) که نامش امیه عبدی بود به نبرد او رفت و این رجز را می خواند: «این علی است که راهش هدایت است، رشد و سعادت در اوست و پرهیزگاری راهنمای اوست و هر کس که از حق پیروی کند، دوست اوست.» آن دو به یکدیگر شمشیر زدند. ضربۀ آن مرد عدوی خطا کرد و امیه عبدی ضربتی به او زد و او را کشت. مردی دیگر که نامش عاصم بن مره و کنیه اش ابو الحرباء و از یاران عایشه بود بر جای او ایستاد و این رجز را خواند: «من ابو الحربا و نامم عاصم است و مادر ما مادری است که محرمهای بسیار دارد.» مردی از یاران امیر المؤمنین به نبرد او رفت و چنین شعار می داد: «بر خود باش که من پیرو علی هستم و مدتهاست [پیروی از] مادر شما را رها کرده ام، او نسبت به قرآن و پیامبر (صلّی الله علیه و آله) سرپیچی کرد و مرتکب کارهای شگفت شد.» و ضربتی بر او زد و او را از پای درآورد و کشت. مردی دیگر از «اصحاب جمل »بر جای او ایستاد که نامش هیثم بن کلیب ازدی بود و این رجز را می خواند. «ما مادر پسندیده سیرت خویش را دوست می داریم و صحابۀ نکو سیرت را یاری می دهیم.»مردی از یاران امیر المؤمنین علی (علیه السّلام) بر او حمله برد و چنین شعار می داد: «راهنمای شما گوسالۀ بنی امیه است و مادرتان بدبخت و زیانکار است و در فتنه ای تاریک سرگردان است.» و بر او ضربتی زد که تارکش را درید و کشته بر زمین افتاد. پس از او عمرو بن یثربی که از پهلوانان «اصحاب جمل» بود به آوردگاه آمد و هماورد خواست. علباء بن هیثم به نبرد او شتافت و میان آن دو، دو ضربه رد و بدل شد که علباء کشته شد، خدایش رحمت کناد. هند مرادی جملی به نبرد عمرو بن یثربی رفت. شمشیری زد که با سپر آن را رد کرد، در این هنگام عبد الله بن زبیر ضربتی بر هند زد و او را به خود مشغول داشت. عمرو و عبد الله بن زبیر هر دو به جنگ با او پرداختند و هند را کشتند. زید بن صوحان عبدی به جنگ او رفت و با یکدیگر ضربه هایی رد و بدل کردند. در این هنگام سوار دیگری از آنان به یاری عمرو آمد، زید بن صوحان سرگرم او شد و نیزه ای بر تهیگاهش زد که بر جای سرد شد و در همین حال عمرو به زید ضربتی زد که زید از آن کشته شد. عمرو بن یثربی شروع به فخرفروشی کرد و این رجز را می خواند:«اگر مرا نمی شناسید، من ابن یثربی هستم که علباء و هند جملی و زید را کشتم؛ آنانی را که بر آیین علی بودند.» مالک اشتر به جنگ او شتافت و ضربتی بر چهره اش زد که او بر زمین افتاد ولی یارانش او را احاطه کردند. او از جای خود برخاست و پس از اینکه به خود آمد، گفت: از مرگ چاره نیست، مرا بر جایی که علی ایستاده است راهنمایی کنید که اگر چشمم بر او افتد، شمشیر خود را در کاسۀ سرش قرار می دهم. عمار بن یاسر به او حمله کرد و این رجز را می خواند: «ای پسر یثربی! میدان را ترک مکن تا با تو بر آیین علی جنگ کنم، سوگند به خانۀ خدا که ما به پیامبر سزاوارتریم.» عمار ضربتی بر ابن یثربی زد که کشته بر زمین افتاد و قومش آمدند و جسدش را به لشکرگاه خود بردند.
( نبرد جمل ؛ ج 1 , ص 207 )
ص : 2221
حَدَّثَنِی أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْجَامُورَانِیِّ اَلرَّازِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ: فَإِذَا اِنْقَلَبْتَ مِنْ عِنْدِ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نَادَاکَ مُنَادٍ لَوْ سَمِعْتَ مَقَالَتَهُ لَأَقَمْتَ عُمُرَکَ عِنْدَ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ یَقُولُ طُوبَی لَکَ أَیُّهَا اَلْعَبْدُ قَدْ غَنِمْتَ وَ سَلِمْتَ قَدْ غُفِرَ لَکَ مَا سَلَفَ فَاسْتَأْنِفِ اَلْعَمَلَ وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ بِطُولِهِ.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 153 )
پدرم رحمه اللّه علیه، از سعد بن عبد اللّه، از ابی عبد اللّه الجامورانی رازی، از حسن بن علیّ بن ابی حمزه، از حسن بن محمّد بن عبد الکریم، از مفضّل بن عمر، از جابر جعفی، وی می گوید: حضرت ابو عبد اللّه علیه السّلام در ضمن حدیث طولانی فرمود: هنگامی که از نزد قبر مطهّر حضرت ابا عبد اللّه الحسین علیه السّلام برگشتی منادی تو را می خواهند که اگر صدا و گفتارش را می شنیدی تمام عمر خود را حاضر بودی نزد قبر مطهّر صرف و طی نمائی. منادی می گوید: ای بنده خوشا به حال تو، همانا غنیمت بردی و سالم برگشتی، تمام گناهان گذشته ات پاک گردید پس از ابتدا عمل نما....
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 501 )
ص : 2222
و فی علل الشّرائع ، بإسناده إلی معاویه بن عمّار، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام. قال: إنّ إبراهیم - علیه السّلام - لمّا خلّف إسماعیل بمکّه، عطش الصّبیّ. و کان فیما بین الصّفا و المروه، شجره. فخرجت أمّه حتّی قامت علی الصّفا. فقالت: هل بالوادی من أنیس؟ فلم یجبها أحد. فمضیت حتّی انتهت إلی المروه. فقالت: هل بالوادی من أنیس؟ فلم تجب . ثمّ رجعت إلی الصّفا. فقالت کذلک. حتّی صنعت ذلک سبعا. فأجری اللّه سنّته .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 203 )
ص : 2223
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلْمَرْأَهِ إِذَا زَنَتْ قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ بِهَا قَالَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا وَ لاَ صَدَاقَ لَهَا لِأَنَّ اَلْحَدَثَ کَانَ مِنْ قِبَلِهَا .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 502 )
پدرم رحمه اللّه علیه،از احمد بن ادریس،از عبد اللّه بن محمّد بن عیسی،از پدرش از عبد اللّه بن مغیره،از اسماعیل بن ابی زیاد،از حضرت جعفر بن محمّد علیهما السّلام از پدرش بزرگوارش از حضرت علی علیه السّلام در باره زنی که پیش از دخول شوهرش به او مرتکب زنا شده بود حضرت فرمودند: بین او و شوهرش جدایی باید انداخت و مستحق مهر هم نیست زیرا این حادثه از ناحیه او رخ داده است.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 605 )
ص : 2224
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها قَالَ لَیْسَ لَهُمَا أَنْ یَحْکُمَا حَتَّی یَسْتَأْمِرَا اَلرَّجُلَ وَ اَلمَرْأَهَ وَ یَشْتَرِطَا عَلَیْهِمَا إِنْ شَاءَا جُمِعَا وَ إِنْ شَاءَا فُرِّقَا.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 105 )
ص : 2225
وَ قَالَ اَلْمُفِیدُ رَحِمَهُ اَللَّهُ: دَفَنُوا اَلْحُسَیْنَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ حَیْثُ قَبْرُهُ اَلْآنَ وَ دَفَنُوا اِبْنَهُ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ اَلْأَصْغَرَ عِنْدَ رِجْلَیْهِ وَ حَفَرُوا لِلشُّهَدَاءِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ أَصْحَابِهِ اَلَّذِینَ صُرِعُوا حَوْلَهُ مِمَّا یَلِی رِجْلَیِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ جَمَعُوهُمْ وَ دَفَنُوهُمْ جَمِیعاً مَعاً وَ دَفَنُوا اَلْعَبَّاسَ بْنَ عَلِیٍّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ فِی مَوْضِعِهِ اَلَّذِی قُتِلَ فِیهِ عَلَی طَرِیقِ اَلْغَاضِرِیَّهِ حَیْثُ قَبْرُهُ اَلْآنَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 45 , صفحه 108 )
ص : 2226
وَ مِنْهُ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عِنْدَهُ جَمَاعَهٌ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالُوا وَ اَللَّهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّکَ لَأَحَبُّ إِلَیْنَا مِنْ أَنْفُسِنَا وَ أَوْلاَدِنَا قَالَ فَدَخَلَ حِینَئِذٍ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَنَظَرَ إِلَیْهِ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُ کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یُبْغِضُکَ وَ یُحِبُّنِی .
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 294 )
در همین کتاب -به نقل از انس بن مالک آمده است که گفت: نزد پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله) بودیم در حالی که گروهی از اصحابش نزد ایشان حضور داشتند. گفتند: یا رسول اللّه! به خدا سوگند تو نزد ما از خود ما و فرزندانمان عزیزتری. راوی می گوید: در این هنگام علی (علیه السّلام) وارد شد. پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله) به او نگریست و خطاب به حضرت (علیه السّلام) فرمود: دروغ گفته است کسی که گمان می کند با تو دشمن است و مرا دوست دارد.
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 296 )
مناقب خوارزمی، از انس بن مالک نقل کرده است که گفت: من و جماعتی در محضر رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بودیم و گفتیم: به خدا سوگند ای رسول خدا! ما تو را از جانمان و فرزندانمان بیشتر دوست داریم، همزمان با این اظهار علی علیه السّلام وارد شد، رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نگاهی پر از شفقت به روی وی نمود و فرمود: دروغ می گوید آن کس که کینۀ تو را در دل دارد، اما با من اظهار محبت می نماید.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 312 )
ص : 2227
وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی بَصِیرٍ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَهْدِمُ بِهَا أَرْبَعَهَ مَسَاجِدَ وَ لَمْ یَبْقَ بِدْعَهٌ إِلاَّ أَزَالَهَا وَ لاَ سُنَّهٌ إِلاَّ أَقَامَهَا وَ یَفْتَحُ قُسْطَنْطِینِیَّهَ وَ اَلصِّینَ وَ جِبَالَ اَلدَّیْلَمِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 254 )
ص : 2228
کِتَابُ صِفَاتِ اَلشِّیعَهِ ، لِلصَّدُوقِ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ خَالِدٍ اَلْکِنَانِیِّ قَالَ: اِسْتَقْبَلَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَدْ عَلَّقْتُ سَمَکَهً بِیَدِی قَالَ اِقْذِفْهَا إِنِّی لَأَکْرَهُ لِلرَّجُلِ اَلسَّرِیِّ أَنْ یَحْمِلَ اَلشَّیْءَ اَلدَّنِیَّ بِنَفْسِهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّکُمْ قَوْمٌ أَعْدَاؤُکُمْ کَثِیرٌ عَادَاکُمُ اَلْخَلْقُ یَا مَعْشَرَ اَلشِّیعَهِ فَتَزَیَّنُوا لَهُمْ مَا قَدَرْتُمْ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 324 )
1-کتاب صفات الشیعه صدوق ره:تا عبد الله بن خالد کنانی که امام کاظم رو در رو به بمن رسید و من یک ماهی بدستم آویخته بودم فرمود:آن را بینداز من بد دارد مرد بزرگواری چیز پستی را خودش ببرد سپس فرمود:شما مردمی باشید که دشمنهای بسیار دارید.ای گروه شیعه مردم با شما دشمنی کنند و تا توانید در نزد آنها آراسته و آبرومند باشید.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 206 )
ص : 2229
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلدَّقَّاقُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَارُونَ اَلصُّوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ مُوسَی أَبُو تُرَابٍ اَلرُّویَانِیُّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی مَحْمُودٍ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا تَقُولُ فِی اَلْحَدِیثِ اَلَّذِی یَرْوِیهِ اَلنَّاسُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَنْزِلُ کُلَّ لَیْلَهٍ إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْیَا فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَعَنَ اَللَّهُ اَلْمُحَرِّفِینَ اَلْکَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ وَ اَللَّهِ مَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَذَلِکَ إِنَّمَا قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُنْزِلُ مَلَکاً إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْیَا کُلَّ لَیْلَهٍ فِی اَلثُّلُثِ اَلْأَخِیرِ وَ لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ فِی أَوَّلِ اَللَّیْلِ فَیَأْمُرُهُ فَیُنَادِی هَلْ مِنْ سَائِلٍ فَأُعْطِیَهُ هَلْ مِنْ تَائِبٍ فَأَتُوبَ عَلَیْهِ هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَأَغْفِرَ لَهُ یَا طَالِبَ اَلْخَیْرِ أَقْبِلْ یَا طَالِبَ اَلشَّرِّ أَقْصِرْ فَلاَ یَزَالُ یُنَادِی بِهَذَا حَتَّی یَطْلُعَ اَلْفَجْرُ فَإِذَا طَلَعَ اَلْفَجْرُ عَادَ إِلَی مَحَلِّهِ مِنْ مَلَکُوتِ اَلسَّمَاءِ حَدَّثَنِی بِذَلِکَ أَبِی عَنْ جَدِّی عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 176 )
حدیث کرد ما را علی بن احمد بن محمد بن عمران دقاق«رضی»گفت که حدیث کرد ما را محمد بن هرون صوفی گفت که حدیث کرد ما را عبید اللّه بن موسی ابو تراب رؤیانی از عبد العظیم بن عبد اللّه حسنی از ابراهیم بن ابی محمود که گفت بحضرت امام رضا(علیه السّلام)عرض کردم که یا ابن رسول اللّه چه میفرمائی در باب حدیثی که مردم آن را از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)روایت میکنند که آن حضرت فرموده که خدای تبارک و تعالی در هر شب بسوی آسمان دنیا فرود می آید حضرت(علیه السّلام)فرمود که خدا لعنت کند آنها را که سخن را از موضعهای آن تحریف میکنند و از جای خود تغییر میدهند بخدا سوگند که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)همچنین نفرمود جز این نیست که آن حضرت(صلّی الله علیه و آله)فرمود که خدای تبارک و تعالی در هر شب در ثلث آخر و در شب جمعه در اول شب فرشتۀ را بسوی آسمان دنیا فرو می فرستد و او را میفرماید که نداء میکند که آیا هیچ سائلی هست که باو عطاء کنم آیا هیچ توبه کنندۀ هست که توبۀ او را قبول کنم آیا هیچ آمرزش خواهندۀ هست که او را بیامرزم ای جویندۀ خوبی رو بیاور ای جویندۀ بدی باز ایست و کوتاه کن پس پیوسته باین طریق نداء می کند تا صبح طالع شود و چون صبح طالع شد بجای خود از ملکوت آسمان برگردد. حدیث کرد مرا به آن حدیث پدرم از جدش از پدرانش از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 179 )
7-ابراهیم بن ابی محمود می گوید:به امام رضا علیه السّلام عرض کردم:ای فرزند رسول خدا!دربارۀ حدیثی که مردم از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نقل می کنند چه می فرمایید؟که آن حضرت فرموده است: خداوند هر شب به آسمان دنیا فرود می آید.آن حضرت فرمودند:خداوند کسانی که سخن را از جایگاه اصلی آن منحرف می سازند لعنت کند.به خدا قسم که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله چنین نفرموده است، بلکه فرموده است:خداوند هر شب در یک سوم آخر شب و شب جمعه در اوّل شب فرشته ای را به آسمان دنیا می فرستد و به او دستور می دهد که فریاد بزند:آیا سؤال کننده ای هست که به او جواب بدهم؟آیا توبه کننده ای هست که توبۀ او را بپذیرم؟آیا استغفارکننده هست که او را ببخشم؟ای جست وجوگر خوبی،جلو بیا.ای جست وجوگر بدی عقب برو.
فریاد او تا طلوع فجر ادامه دارد و زمانی که فجر(صبح)طلوع کرد،به جای خود در ملکوت بالا برمی گردد.این حدیث را پدرم از جدّم و ایشان از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نقل کرده اند.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 245 )
7-ابراهیم بن ابی محمود گوید:به امام رضا علیه السّلام عرض کردم:«یابن رسول اللّه!در مورد حدیثی که مردم از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله روایت می کنند که آن حضرت فرمود:خداوند تبارک و تعالی هر شب به سوی آسمان دنیا فرود می آید.چه می فرمایید؟»
حضرت علیه السّلام فرمود:«خدا لعنت کند کسانی را که سخن را از جاهای آن تحریف می کنند!به خدا سوگند!رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله چنین نفرمود،آن حضرت فقط فرمود:خداوند تبارک و تعالی هر شب-در ثلث آخر آن-و هر شب جمعه-در اوّل شب-فرشته ای را به سوی آسمان دنیا فرومی فرستد و به او دستور می دهد که ندا کند:آیا سایلی هست که به او عطا کنم؟آیا توبه کننده ای هست که توبۀ او را بپذیرم؟آیا آمرزش خواهی هست که او را بیامرزم؟ای جوینده خوبی!رو بیاور.ای جویندۀ بدی!بازایست.پس او پیوسته این گونه ندا می کند،تا صبح بدمد.هنگامی که فجر دمید آن فرشته به جایگاه خود در ملکوت آسمان برمی گردد.این حدیث را پدرم از جدّش علیهم السّلام از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به من نقل فرمود.»
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 229 )
الشرح: لعلّ التحریف انّما وقع فی«الکلم»باعتبار إراده معنی غیر المعنی المراد للرسول صلّی اللّه علیه و آله و هو الموضوع له الحقیقی لتلک الکلم،فرسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله کان یتکلّم حسب ما نزل القرآن،فکما أنّ فی القرآن قوله تعالی:
وَ جاءَ رَبُّکَ
حقیقه معناه:و جاء أمر ربّک،کذلک هو علیه السلام لمّا قال:انّ اللّه ینزل کل لیله الی السماء الدنیا فمعناه الحقیقی أنّه ینزل کل لیله ملکا الی السماء،و هکذا ینبغی أن یکون لسان الشارع،کما یعرفه أهل الذوق،فالمحرّفون زعموا أنّه أراد نزوله تعالی فحرّفوا الکلمه عن مواضعها الأصلی الی المعنی الذی تخرّصوا بزعمهم. قوله:«کل لیله و لیله الجمعه»منصوبان علی الظرفیه،و الأفعال المضارعه کلها منصوبات بتقدیر«أن»لوجود الفاء. «أقبل»و«أقصر»کلاهما بصیغه الأمر من الإفعال ،و«الإقصار»بمعنی التقصیر.قوله:«حدّثنی»من کلام الإمام علیه السلام. و لیعلم أنّ المرد ب«السماء الدنیا»لیس فلک القمر بل المراد منها أفق العالم الجسمانی و الحدّ المشترک بین عالم الملک و الملکوت،کما یشعر بذلک ذکر«الملکوت» خصوصا مقیّدا ب«الأعلی»کما یقتضیه قضیه التقابل. المعنی: اعلم أنّ هذا المطلب فی نهایه الغموض و الإشکال،و غایه الخفاء و الإعضال،و لأجل صعوبه فهمه علی الخواص فضلا عن الجمهور الأکیاس، اختلفت الأخبار فی معنی هذه الروایه التی وردت عن خاتم الرساله،و هذا هو السبب فی تخالف الروایات فی بیان الأخبار و الآیات التی من هذا القبیل کما فی قصّه هاروت و ماروت و أمثالها من الآیات و الأخبار الموهمه للتشبیه علی ما بیّنا سابقا،فإن کنت طالبا للأسرار،غیر حسیر العین عن طلوع حقیقه الأنوار، فاستمع ما یقول لک راصد أسرار الأخبار:انّ کل تجلّ یظهر فی المرتبه الإلهیه و ذلک یسمّی فی لسان الشرع الذی هو فصل البیان باسم إلهی،و کل نور و ضیاء یصل من ذلک العالم الی عالم الربوبیه فهو المسمّی ب«الملک»و ذلک لأنّ مرتبه الألوهیه هی موطن الأسماء الإلهیه و مرتبه الربوبیه هی موضع أفعاله و محلّ کرامته، فحقیقه الملک و باطنه اسم إلهی یناسب مرتبته التی ظهرت فی موطن الربوبیه، و حقیقه الاسم الإلهی و باطنه هی التجلی الإلهی الذی کل یوم هو فی شأن من شئون الحضره،و انّما تصحّ نسبه الذهاب و المجیء الی المرتبه الربوبیه دون الإلهیه، فانّها باعتبار ذواتها و أثرها مقدّسه عن الجهات و الأبعاد بخلاف الربوبیه فانّها و إن کانت من حیث ذاتها کذلک لکنّها باعتبار آثارها فی البعد البعاد،و سرّ ذلک ما عرفت من أنّ فی المرتبه الألوهیه کل شیء فی کل شیء،فلو فرض الخروج و الذهاب هنالک لزم خروج الشیء عن ذاته و أصل المحالات ذلک،لأنّه لا خارج عن تلک المرتبه الاّ العدم،و لا یغیب عنها شیء من آثار الحدوث و القدم؛و علی هذا الأصل فسواء قیل انّ الملک ینزل الی السماء الدنیا التی تتآخم أفق عالم الملکوت،أو یقال انّ اللّه ینزل الی عالم الناسوت،فالمقصود واحد و إن اختلفت العبارات کما یعرفه أرباب الإشارات،و لذلک ورد فی هذا الخبر أنّ المروی عن الرسول صلّی اللّه علیه و آله هو نزول الملک،و فی خبر آخر أسنده الی اللّه تعالی من دون تأویل ملک:ففی الکافی بإسناده عن أبی الحسن علی بن محمد الباقر علیه السلام فی مکاتبه محمد بن عیسی إلیه علیه السلام حیث سأله عن هذا الخبر فوقّع علیه السلام:«علم ذلک عنده،و هو المقدّر له بما هو أحسن تقدیرا» .و اعلم أنّه إذا کان فی السماء الدنیا فهو کما هو علی العرش و الأشیاء کلها له سواء علما و قدره و ملکا و إحاطه.
( شرح توحید الصدوق / قاضی سعید قمی ؛ ج 3 , ص 47 )
ص : 2230
ج، [الإحتجاج] ، ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، فِی خَبَرِ اِبْنِ اَلْجَهْمِ : أَنَّهُ سَأَلَ اَلْمَأْمُونُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِذْ تَقُولُ لِلَّذِی أَنْعَمَ اَللّهُ عَلَیْهِ وَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ أَمْسِکْ عَلَیْکَ زَوْجَکَ وَ اِتَّقِ اَللّهَ وَ تُخْفِی فِی نَفْسِکَ مَا اَللّهُ مُبْدِیهِ وَ تَخْشَی اَلنّاسَ وَ اَللّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشاهُ قَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَصَدَ دَارَ زَیْدِ بْنِ حَارِثَهَ بْنِ شَرَاحِیلَ اَلْکَلْبِیِّ فِی أَمْرٍ أَرَادَهُ فَرَأَی اِمْرَأَتَهُ تَغْتَسِلُ فَقَالَ لَهَا سُبْحَانَ اَلَّذِی خَلَقَکِ وَ إِنَّمَا أَرَادَ بِذَلِکَ تَنْزِیهَ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَنْ قَوْلِ مَنْ زَعَمَ أَنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ بَنَاتُ اَللَّهِ فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: أَ فَأَصْفاکُمْ رَبُّکُمْ بِالْبَنِینَ وَ اِتَّخَذَ مِنَ اَلْمَلائِکَهِ إِناثاً إِنَّکُمْ لَتَقُولُونَ قَوْلاً عَظِیماً فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا رَآهَا تَغْتَسِلُ سُبْحَانَ اَلَّذِی خَلَقَکِ أَنْ یَتَّخِذَ وَلَداً یَحْتَاجُ إِلَی هَذَا اَلتَّطْهِیرِ وَ اَلاِغْتِسَالِ فَلَمَّا عَادَ زَیْدٌ إِلَی مَنْزِلِهِ أَخْبَرَتْهُ اِمْرَأَتُهُ بِمَجِیءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَوْلِهِ لَهَا سُبْحَانَ اَلَّذِی خَلَقَکِ فَلَمْ یَعْلَمْ زَیْدٌ مَا أَرَادَ بِذَلِکَ وَ ظَنَّ أَنَّهُ قَالَ ذَلِکَ لِمَا أَعْجَبَهُ مِنْ حُسْنِهَا فَجَاءَ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ اِمْرَأَتِی فِی خُلُقِهَا سُوءٌ وَ إِنِّی أُرِیدُ طَلاَقَهَا فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمْسِکْ عَلَیْکَ زَوْجَکَ وَ اِتَّقِ اَللّهَ وَ قَدْ کَانَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَرَّفَهُ عَدَدَ أَزْوَاجِهِ وَ أَنَّ تِلْکَ اَلْمَرْأَهَ مِنْهُنَّ فَأَخْفَی ذَلِکَ فِی نَفْسِهِ وَ لَمْ یُبْدِهِ لِزَیْدٍ وَ خَشِیَ اَلنَّاسَ أَنْ یَقُولُوا إِنَّ مُحَمَّداً یَقُولُ لِمَوْلاَهُ إِنَّ اِمْرَأَتَکَ سَتَکُونُ لِی زَوْجَهً فَیَعِیبُونَهُ بِذَلِکَ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِذْ تَقُولُ لِلَّذِی أَنْعَمَ اَللّهُ عَلَیْهِ یَعْنِی بِالْإِسْلاَمِ وَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ یَعْنِی بِالْعِتْقِ أَمْسِکْ عَلَیْکَ زَوْجَکَ وَ اِتَّقِ اَللّهَ وَ تُخْفِی فِی نَفْسِکَ مَا اَللّهُ مُبْدِیهِ وَ تَخْشَی اَلنّاسَ وَ اَللّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشاهُ ثُمَّ إِنَّ زَیْدَ بْنَ حَارِثَهَ طَلَّقَهَا وَ اِعْتَدَّتْ مِنْهُ فَزَوَّجَهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ نَبِیِّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنْزَلَ بِذَلِکَ قُرْآناً فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: فَلَمّا قَضی زَیْدٌ مِنْها وَطَراً زَوَّجْناکَها لِکَیْ لا یَکُونَ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ حَرَجٌ فِی أَزْواجِ أَدْعِیائِهِمْ إِذا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَراً وَ کانَ أَمْرُ اَللّهِ مَفْعُولاً ثُمَّ عَلِمَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ اَلْمُنَافِقِینَ سَیَعِیبُونَهُ بِتَزْوِیجِهَا فَأَنْزَلَ ما کانَ عَلَی اَلنَّبِیِّ مِنْ حَرَجٍ فِیما فَرَضَ اَللّهُ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 216 )
ص : 2231
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ وَ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی مَسْرُوقٍ قَالَ: سَأَلَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ أَهْلِ اَلْبَصْرَهِ مَا هُمْ فَقُلْتُ مُرْجِئَهٌ وَ قَدَرِیَّهٌ وَ حَرُورِیَّهٌ فَقَالَ لَعَنَ اَللَّهُ تِلْکَ اَلْمِلَلَ اَلْکَافِرَهَ اَلْمُشْرِکَهَ اَلَّتِی لاَ تَعْبُدُ اَللَّهَ عَلَی شَیْءٍ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 409 )
ابو مسروق گوید: حضرت صادق علیه السّلام از من در بارۀ اهل بصره پرسید که (بر) چه (مذهبی) هستند؟ عرضکردم: مرجئه، و قدریه، و حروریه، فرمود: خدا لعنت کند این ملتهای کافر مشرک را که بهیچ وجه خدا پرست نیستند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 134 )
2-از ابی مسروق،گوید:امام صادق(علیه السّلام)از من پرسید که اهل بصره چه عقیده ای دارند؟من در پاسخ گفتم که:مرجئه و قدریّه و حروریّه اند،فرمود:خدا لعنت کند این ملتهای کافر و مشرکی را که به هیچ وجه خدا پرست نیستند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 459 )
2-«ابی مسروق»گوید:امام صادق علیه السّلام از من پرسید که اهل بصره چه عقیده ای دارند؟من در پاسخ گفتم که:مرجئه و قدریّه و حروریّه اند، فرمود:خدا لعنت کند این ملّت های کافر و مشرکی را که به هیچ وجه خداپرست نیستند.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 219 )
: حسن. و قد مر فی باب الکفر، و الملل جمع المله و هی الدین، و وصفها بالکفر و الشرک و عدم العباده وصف مجازی لأن هذه الأوصاف لصاحب الملل حقیقه نسبت إلی الملل التی هی سبب لاتصاف صاحبها بها مبالغه فی السببیه، کما أن لعن تلک الملل مبالغه فی لعن صاحبها أیضا، فالمراد بلعنها طردها عن طریق الحق و ساحه القبول و نیل الرحمه و دخول الجنه.
( مرآه العقول ؛ ج 11 , ص 219 )
ص : 2232
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا فَاءَتِ اَلْأَفْیَاءُ وَ هَبَّتِ اَلرِّیَاحُ فَاطْلُبُوا حَوَائِجَکُمْ مِنَ اَللَّهِ فَإِنَّهَا سَاعَهُ اَلْأَوَّابِینَ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 34 )
ص : 2233
وَ رَوَی اَلْمُعَلَّی بْنُ خُنَیْسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: « کُونُوا مَعَ اَلصّادِقِینَ » بِطَاعَتِهِمْ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 117 )
ص : 2234
و فی من لا یحضره الفقیه : روی جویریه بن مسهر أنّه قال: أقبلنا مع أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب - علیه السّلام - من قتل الخوارج. حتّی إذا قطعنا فی أرض بابل، حضرت صلاه العصر. فنزل أمیر المؤمنین - علیه السّلام - و نزل النّاس فقال علیّ - علیه السّلام-: أیّها النّاس، إنّ هذه الأرض ملعونه. قد عذّبت فی الدّهر ثلاث مرّات.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 496 )
ص : 2235
اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مُیَسِّرَ کُلِّ عَسِیرٍ وَ یَا مَنْ هُوَ حَسَنُ اَلتَّدْبِیرِ وَ یَا مَنْ لاَ یَحْتَاجُ إِلَی تَفْسِیرٍ وَ یَا مَنْ هُوَ أَکْبَرُ مِنْ کُلِّ کَبِیرٍ وَ یَا مَنْ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ لاَ وَزِیرَ یَا مَنْ لاَ صَاحِبَهَ لَهُ وَ لاَ ضِدَّ وَ لاَ نِدَّ وَ لاَ مُعِینَ وَ لاَ ظَهِیرَ یَا جَابِرَ اَلْعَظْمِ اَلْکَسِیرِ یَا مُعِینَ اَلْبَائِسِ اَلْفَقِیرِ یَا خَالِقَ اَلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ اَلْمُنِیرِ یَا سَالِکَ اَلْفَلَکِ اَلْمُدِیرِ یَا رَازِقَ اَلطِّفْلِ اَلصَّغِیرِ أَسْأَلُکَ أَنْ تَفْتَحَ مَسَامِعَ قَلْبِی لِذِکْرِکَ وَ اِتِّبَاعِ کُتُبِکَ وَ اَلتَّصْدِیقِ بِأَنْبِیَائِکَ وَ اَلْوَفَاءِ بِعَهْدِکَ وَ اَلْإِیمَانِ بِوَعْدِکَ فَإِنِّی یَا إِلَهِی بِنُورِکَ اِهْتَدَیْتُ وَ بِفَضْلِکَ اِسْتَغْنَیْتُ وَ بِکَ أَصْبَحْتُ وَ أَمْسَیْتُ إِلَهِی ذُنُوبِی بَیْنَ یَدَیْکَ أَسْتَغْفِرُکَ مِنْهَا وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ اَللَّهُمَّ لاَ تُؤَخِّرْنِی فِی اَلْأَشْرَارِ وَ لاَ تُکْثِرْ بِی أَهْلَ اَلنَّارِ أَحْیِنِی حَیَاهً طَیِّبَهً وَ تَوَفَّنِی وَفَاهً طَیِّبَهً کَرِیمَهً وَ أَلْحِقْنِی بِالْأَبْرَارِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُکَ لِذُنُوبِی وَ أَعْرِضُ عَلَیْکَ حَوَائِجِی وَ أَسْأَلُکَ فَوْقَ رَغْبَتِی وَ أَرْغَبُ إِلَی کَرَمِکَ فِی اَلتَّجَاوُزِ عَنْ ظُلْمِی لِنَفْسِی وَ أَنْ تَجْعَلَ غِنَایَ وَ هُدَایَ فِی نَفْسِی وَ أَنْ تَتَقَبَّلَهُ مِنِّی وَ تُبْلِغَنِی تَمَامَهُ وَ تُسَلِّمَهُ لِی وَ تَسْلَمَنِی مِنَ اَلْإِثْمِ فِیهِ بِعِزِّکَ اَلْعَظِیمِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 122 )
ص : 2236
کا، [الکافی] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَجْلاَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلذِّکْرُ أَنَا وَ اَلْأَئِمَّهُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَهْلُ اَلذِّکْرِ وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَ لِقَوْمِکَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَحْنُ قَوْمُهُ وَ نَحْنُ اَلْمَسْئُولُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 359 )
ص : 2237
وَ رُوِیَ: أَنَّ بِالنِّیَّاتِ خُلِّدَ أَهْلُ اَلْجَنَّهِ فِی اَلْجَنَّهِ وَ أَهْلُ اَلنَّارِ فِی اَلنَّارِ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلی شاکِلَتِهِ یَعْنِی عَلَی نِیَّتِهِ وَ لاَ یَجِبُ عَلَی اَلْإِنْسَانِ أَنْ یُجَدِّدَ لِکُلِّ عَمَلٍ نِیَّهً وَ کُلُّ عَمَلٍ مِنَ اَلطَّاعَاتِ إِذَا عَمِلَهُ اَلْعَبْدُ لَمْ یُرِدْ بِهِ إِلاَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَهُوَ عَمَلٌ بِنِیَّتِهِ وَ کُلُّ عَمَلٍ عَمِلَهُ اَلْعَبْدُ مِنَ اَلطَّاعَاتِ یُرِیدُ بِهِ غَیْرَ اَللَّهِ فَهُوَ عَمَلٌ بِغَیْرِ نِیَّهٍ وَ هُوَ غَیْرُ مَقْبُولٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 381 )
ص : 2238
و عنه ، قال: حدّثنا أبو المفضّل محمّد بن عبد اللّه الشیبانیّ قال: حدّثنی أبو علی بن همّام قال: سمعت محمّد بن عثمان العمریّ قدّس اللّه روحه یقول: سمعت أبی یقول: سئل أبو محمّد الحسن بن علیّ - و أنا عنده - عن الخبر الّذی روی عن آبائه علیهم السّلام أنّ الأرض لا تخلو من حجّه للّه علی خلقه إلی یوم القیامه ، و أنّ من مات و لم یعرف إمام زمانه مات میته جاهلیّه ، فقال: إنّ هذا حقّ کما أنّ النهار حقّ، فقیل له: یابن رسول اللّه ، فمن الإمام و الحجّه بعدک؟ قال: ابنی محمّد هو الإمام و الحجّه بعدی، من مات و لم یعرفه مات میته جاهلیّه ، أما إنّ له غیبه یحار فیها الجاهلون، و یهلک فیها المبطلون، و یکذّب فیها الوقّاتون، ثمّ یخرج فکأنّی أنظر إلی الأعلام البیض تخفق فوق رأسه [ بنجف الکوفه ] .
( بهجه النظر فی إثبات الوصایه و الإمامه للأئمه الاثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 141 )
ص : 2239
کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مِنْ حَقِّ اَلْعَالِمِ أَنْ لاَ تُکْثِرَ عَلَیْهِ اَلسُّؤَالَ وَ لاَ تَأْخُذَ بِثَوْبِهِ وَ إِذَا دَخَلْتَ عَلَیْهِ وَ عِنْدَهُ قَوْمٌ فَسَلِّمْ عَلَیْهِمْ جَمِیعاً وَ خُصَّهُ بِالتَّحِیَّهِ دُونَهُمْ وَ اِجْلِسْ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ لاَ تَجْلِسْ خَلْفَهُ وَ لاَ تَغْمِزْ بِعَیْنَیْکَ وَ لاَ تُشِرْ بِیَدِکَ وَ لاَ تُکْثِرْ مِنَ اَلْقَوْلِ قَالَ فُلاَنٌ وَ قَالَ فُلاَنٌ خِلاَفاً وَ لاَ تَضْجَرْ بِطُولِ صُحْبَتِهِ وَ إِنَّمَا مَثَلُ اَلْعَالِمِ کَمَثَلِ اَلْغَیْمِ تَنْتَظِرُهَا مَتَی یَسْقُطُ مِنْهَا شَیْءٌ وَ اَلْعَالِمُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ اَلصَّائِمِ اَلْقَائِمِ اَلْغَازِی فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ إِذَا مَاتَ اَلْعَالِمُ ثُلِمَ فِی اَلْإِسْلاَمِ ثُلْمَهٌ لاَ یَسُدُّهَا شَیْءٌ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 646 )
ص : 2240
وَ قَدْ وَرَدَ فِی اَلصَّحِیحِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ أَعْدَدْتُ لِعِبَادِیَ اَلصَّالِحِینَ مَا لاَ عَیْنٌ رَأَتْ وَ لاَ أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لاَ خَطَرَ عَلَی قَلْبِ بَشَرٍ بَلْهَ مَا أَطْلَعْتُکُمْ عَلَیْهِ اِقْرَءُوا إِنْ شِئْتُمْ فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّهِ أَعْیُنٍ رَوَاهُ اَلْبُخَارِیُّ وَ مُسْلِمٌ جَمِیعاً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 92 )
ص : 2241
3552-5 الکافی ،1/1/373/2 علی عن أبیه و العده عن أحمد جمیعا عن البزنطی عن أبان عن رجل عن أبی جعفر علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : خمس إن أدرکتموهن فتعوذوا بالله منهن لم تظهر الفاحشه فی قوم قط حتی یعلنوها إلا ظهر فیهم الطاعون و الأوجاع التی لم تکن فی أسلافهم الذین مضوا و لم ینقصوا المکیال و المیزان إلا أخذوا بالسنین و شده المئونه و جور السلطان و لم یمنعوا الزکاه إلا منعوا القطر من السماء و لو لا البهائم لم یمطروا و لم ینقضوا عهد اللّه و عهد رسوله إلا سلط اللّه تعالی علیهم عدوهم و أخذوا بعض ما فی أیدیهم و لم یحکموا بغیر ما أنزل اللّه تعالی إلا جعل اللّه تعالی بأسهم بینهم.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 1040 )
ص : 2242
عَنْهُ: عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ، وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ، وَ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلطَّیَّارِ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّهٍ فَوْجاً ، فَقَالَ: «لَیْسَ أَحَدٌ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ قُتِلَ إِلاَّ سَیَرْجِعُ حَتَّی یَمُوتَ، وَ لاَ أَحَدٌ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَاتَ إِلاَّ سَیَرْجِعُ حَتَّی یُقْتَلَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 230 )
ص : 2243
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ صَلاَهَ إِلاَّ بِإِسْبَاغِ اَلْوُضُوءِ وَ إِحْضَارِ اَلنِّیَّهِ وَ خُلُوصِ اَلْیَقِینِ وَ إِفْرَاغِ اَلْقَلْبِ وَ تَرْکِ اَلْأَشْغَالِ وَ هُوَ قَوْلُهُ: فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ `وَ إِلی رَبِّکَ فَارْغَبْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 243 )
ص : 2244
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَا عَالَ اِمْرُؤٌ اِقْتَصَدَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 72 )
ص : 2245
مَنْ عَمِلَ بِالْعَدْلِ حَصَّنَ اَللَّهُ مُلْکَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 633 )
ص : 2246
مَنْ بَالَغَ فِی اَلْخُصُومَهِ أَثِمَ وَ مَنْ قَصَّرَ عَنْهَا خُصِمَ.
( کنز الفوائد , جلد 2 , صفحه 182 )
هر که در ستیزه اصرار کند گنهکار شود،و هر که آن را بکلی وانهد مغلوب گردد،
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 2 , ص 193 )
ص : 2247
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر عَنِ اِبْنِ خُرَّزَادَ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ وَ اَلْمُحْصَناتُ مِنَ اَلنِّساءِ قَالَ کُلُّ ذَوَاتِ اَلْأَزْوَاجِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 369 )
ص : 2248
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : حدّثنی أبی، عن جابر ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام: - فی قوله - عزّ و جلّ-: وَ إِنَّهُ لَتَنْزِیلُ رَبِّ اَلْعالَمِینَ `نَزَلَ بِهِ اَلرُّوحُ اَلْأَمِینُ `عَلی قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ اَلْمُنْذِرِینَ قال: الولایه الّتی نزلت لأمیر المؤمنین - علیه السّلام - یوم الغدیر.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 506 )
ص : 2249
و عنه : قال: و حدّثنی أبی و أخی - رحمهما اللّه - عن أحمد بن ادریس و محمد بن یحیی جمیعا عن العمرکی بن علی البوفکی قال: حدّثنی یحیی و کان فی خدمه أبی جعفر [الثانی] - علیه السلام -، عن علی ، عن صفوان الجمال ، عن أبی عبد اللّه - علیه السلام - قال: سألته فی طریق المدینه ، و نحن نرید مکه ، فقلت: یا بن رسول اللّه ما لی أراک کئیبا [حزینا] منکسرا؟ فقال: لو تسمع ما أسمع، لشغلک عن مسألتی فقلت: و ما الذی تسمع؟ قال: ابتهال الملائکه إلی اللّه عزّ و جلّ علی قتله أمیر المؤمنین ، و قتله الحسین - علیهما السلام-، و نوح الجنّ و بکاء الملائکه الذین حوله و شدّه جزعهم، فمن یتهنّأ مع هذا بطعام أو شراب أو نوم، و ذکر الحدیث .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 4 , صفحه 149 )
ص : 2250
قَالَ اِبْنُ مَسْعُودٍ: مَنْ قَتَلَ نَفْساً فَکَأَنَّمَا قَتَلَ اَلنَّاسَ عِنْدَ اَلْمَقْتُولِ وَ مَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا اَلنَّاسَ عِنْدَ اَلْمُسْتَقِیدِ.
( فقه القرآن , جلد 2 , صفحه 405 )
ص : 2251
ابن بابویه باسناده و غیره: عن محمد بن بحر الشیبانیّ قال: وردت کربلاء سنه ستّ و ثمانین و مائتین، قال: و زرت قبر غریب رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-، ثمّ انکفأت إلی مدینه السّلام متوجّها إلی مقابر قریش [فی وقت] قد تضرّمت الهواجر و توقّدت السمائم، [فلمّا] وصلت منها إلی مشهد الکاظم - علیه السلام - و استنشقت نسیم تربته المغموره من الرحمه المحفوفه بحدائق الغفران أکببت علیها بعبرات متقاطره و زفرات متتابعه، و قد حجب الدمع طرفیّ عن النظر. فلمّا رقأت العبره و انقطع النحیب و فتحت بصری و إذا أنا بشیخ قد انحنی صلبه و تقوّس منکباه، و ثفنت جبهته و راحتاه و هو یقول لآخر معه عند القبر: یا ابن أخی لقد نال عمّک شرفا بما حمّله السیّدان من غوامض الغیوب و شرائف العلوم التی لم یحمل مثلها إلاّ سلمان، و قد أشرف عمّک علی استکمال المدّه و انقضاء العمر، و لیس یجد فی أهل الولایه رجلا یفضی إلیه [بسرّه] . قلت: یا نفس لا یزال العناء و المشقّه ینالان منک باتعابی الخفّ و الحافر فی طلب العلم، و قد قرع سمعی من هذا الشیخ [لفظ] یدل علی علم جسیم و أمر عظیم، فقلت: أیّها الشیخ و من السیّدان؟ قال النجمان المغیّبان فی الثری بسرّمنرأی، فقلت: إنّی اقسم بالموالاه و شرف محلّ هذین السیّدین من الإمامه و الوراثه إنّی خاطب علمهما و طالب آثارهما، و باذل من نفسی الأیمان المؤکّده علی حفظ أسرارهما. قال: إن کنت صادقا فیما تقول فاحضر ما صحبک من الآثار عن نقله أخبارهم، فلمّا فتّش الکتب و تصفّح الروایات منها قال: صدقت أنا بشر بن سلیمان النخّاس من ولد أبی أیّوب الأنصاری أخدم موالی أبی الحسن و أبی محمّد - علیهما السلام - و جارهما بسرّمنرأی، قلت: فاکرم أخاک ببعض ما شاهدت من آثارهما، قال: کان مولای أبو الحسن علیّ بن محمّد العسکریّ - علیه السلام - فقّهنی فی علم الرقیق، فکنت لا ابتاع و لا أبیع إلاّ بإذنه، فاجتنبت بذلک موارد الشبهات حتی کملت معرفتی فیه، فأحسنت الفرق فیما بین الحلال و الحرام. فبینما أنا ذات لیله فی منزلی بسرّمن رأی و قد مضی هویّ من اللّیل، إذ قرع الباب قارع، فعدوت مسرعا، فإذا [أنا] بکافور الخادم رسول مولانا أبی الحسن علیّ بن محمد - علیهما السلام - یدعونی إلیه، فلبست ثیابی و دخلت علیه فرأیته یحدّث ابنه أبا محمد - علیه السلام - و اخته حکیمه من وراء الستر، فلمّا جلست قال: یا بشر إنّک من ولد الأنصار، و هذه الولایه لم تزل فیکم یرثها خلف عن سلف، و أنتم ثقاتنا أهل البیت، و إنّی مزکّیک و مشرّفک بفضیله تسبق بها سائر الشیعه فی الموالاه بهما بسرّ اطلعک علیه و انفذک فی ابتیاع أمه، فکتب کتابا ملصقا بخطّ رومیّ و لغه رومیّه، و طبع علیه بخاتمه، و أخرج شنسقه صفراء فیها مائتان و عشرون دینارا. فقال: خذها و توجّه بها إلی بغداد، و احضر معبر الفرات ضحوه کذا، فاذا وصلت إلی جانبک زواریق السبایا و برزن الجواری منها فستحدق بهنّ طوائف المبتاعین من وکلاء قوّاد بنی العباس و شراذم من فتیان العراق، فاذا رأیت ذلک فاشرف من البعد علی المسمّی عمر بن یزید النخّاس عامّه نهارک إلی أن یبرز للمبتاعین جاریه صفتها کذا [و کذا] ، لابسه حریرتین صفیقتین، تمتنع من السفور و لمس المعترض و الانقیاد لمن یحاول لمسها و یشغل نظره بتأمّل مکاشفها من وراء الستر الرقیق، فیضربها النخّاس، فتصرخ صرخه رومیّه، فاعلم أنّها تقول: وا هتک ستراه. فیقول بعض المبتاعین: علیّ بثلاثمائه دینار فقد زادنی العفاف فیها رغبه، فتقول بالعربیّه: لو برزت فی زیّ سلیمان و علی مثل سریر ملکه ما بدت لی فیک رغبه، فاشفق علی مالک، فیقول النخّاس: فما الحیله و لا بدّ من بیعک، فتقول الجاریه: و ما العجله و لا بدّ من اختیار مبتاع یسکن قلبی [إلیه] إلی أمانته و دیانته، فعند ذلک قم إلی عمر بن یزید النخّاس و قل له: إنّ معی کتابا ملصقا لبعض الأشراف کتبه بلغه رومیّه و خطّ رومیّ و وصف فیه کرمه و وفاءه و نبله و سخاءه، [فناولها] لتتأمّل منه أخلاق صاحبه، فان مالت إلیه و رضیته فأنا وکیله فی ابتیاعها منک. قال بشر بن سلیمان النخّاس: فامتثلت جمیع ما حدّه لی مولای أبو الحسن - علیه السلام - فی أمر الجاریه، فلمّا نظرت فی الکتاب بکت بکاء شدیدا، و قالت لعمر بن یزید النخاس: بعنی من صاحب هذا الکتاب، و حلفت بالمحرّجه المغلّظه إنّه متی امتنع من بیعها منه قتلت نفسها، فما زلت اشاحّه فی ثمنها حتی استقرّ الأمر [فیه] علی [مقدار] ما کان أصحبنیه مولای - علیه السلام - من الدنانیر فی الشنسقه الصفراء، فاستوفاه منّی و تسلّمت [منه] الجاریه ضاحکه مستبشره، و انصرفت بها إلی حجرتی التی کنت آوی إلیها ببغداد، فما أخذها القرار حتی أخرجت کتاب مولاها - علیه السلام- من جیبها و هی تلثمه و تضعه علی خدّها و تطبقه علی جفنها و تمسحه علی بدنها. فقلت تعجّبا منها: أ تلثمین کتابا و لا تعرفین صاحبه؟ قالت: أیّها العاجز الضعیف المعرفه بمحلّ أولاد الأنبیاء أعرنی سمعک و فرّغ لی قلبک، أنا ملیکه بنت یشوعا بن قیصر ملک الروم، و امّی من ولد الحواریّین تنسب إلی وصیّ المسیح شمعون، أنبّئک العجب العجیب، إنّ جدّی قیصر أراد أن یزوّجنی من ابن أخیه و أنا من بنات ثلاث عشره سنه، فجمع فی قصره من نسل الحواریّین و من القسّیسین و الرهبان ثلاثمائه [رجل] ، و من ذوی الأخطار سبعمائه رجل، و جمع من امراء الاجناد [و قوّاد العساکر و نقباء الجیوش و ملوک] العشائر أربعه آلاف، و أبرز هو من [بهو] ملکه عرشا مصنوعا من أنواع الجواهر إلی صحن القصر، فرفعه فوق أربعین مرقاه، فلمّا صعد ابن أخیه و احدقت به الصلبان و قامت الأساقفه عکّفا و نشرت أسفار الإنجیل تسافلت الصلبان من الأعالی، فلصقت بالأرض، و تقوّضت الأعمده فانهارت إلی القرار، و خرّ الصاعد من العرش مغشیّا علیه، فتغیّرت ألوان الأساقفه و ارتعدت فرائصهم. فقال کبیرهم لجدّی: أیّها الملک أعفنا من ملاقات هذه النحوس الداله علی زوال هذا الدین المسیحی و المذهب الملکانی، فتطیّر جدّی من ذلک تطیّرا شدیدا، و قال للاساقفه: أقیموا هذه الأعمده و ارفعوا الصلبان و احضروا أخا [هذا] المدبّر العاثر المنکوس جدّه لأزوّج منه هذه الصبیّه فیدفع نحوسه عنکم بسعوده، فلمّا فعلوا ذلک حدث علی الثانی ما حدث علی الأوّل، و تفرّق الناس و قام جدّی قیصر مغتمّا فدخل قصره و ارخیت الستور، فاریت فی تلک اللّیله کانّ المسیح و شمعون و عدّه من الحواریّین قد اجتمعوا فی قصر جدّی و نصبوا [فیه] منبرا یباری [السماء] علوّا و ارتفاعا فی الموضع الذی کان جدّی نصب فیه عرشه، فدخل علیهم محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - مع فتیه و عدّه من بنیه، فیقوم إلیه المسیح فیعتنقه فیقول له: یا روح اللّه إنّی جئتک خاطبا من وصیّک شمعون فتاته ملیکه لابنی هذا، و أومی بیده إلی أبی محمّد صاحب هذا الکتاب، فنظر المسیح إلی شمعون فقال له: قد أتاک الشرف فصل رحمک برحم رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-، قال: قد فعلت، فصعد ذلک المنبر و خطب محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - و زوّجنی (من ابنه) و شهد المسیح - علیه السلام - و شهد [بنو] محمد - صلّی اللّه علیه و آله - و الحواریّون، فلمّا استیقظت من نومی أشفقت أن أقصّ هذه الرؤیا علی أبی و جدّی مخافه القتل، و کنت أسرّها فی نفسی و لا ابدیها لهم، و ضرب بصدری بمحبّه أبی محمد - علیه السلام - حتی امتنعت من الطعام و الشراب، و ضعفت نفسی و دقّ شخصی و مرضت مرضا شدیدا، فما بقی فی مدائن الروم طبیب إلاّ أحضره جدّی و سأله عن دوائی. فلمّا برّح به الیأس قال: یا قرّه عینی فهل تخطر ببالک شهوه فازوّدکها فی هذه الدنیا؟ فقلت: یا جدّی أری أبواب الفرج علیّ مغلقه، فلو کشفت العذاب عمّن فی سجنک من اساری المسلمین و فککت عنهم الأغلال و تصدّقت علیهم و منّیتهم بالخلاص لرجوت أن یهب المسیح و امّه لی عافیه و شفاء، فلمّا فعل ذلک [جدّی] تجلّدت فی إظهار الصحّه فی بدنی و تناولت یسیرا من الطعام، فسرّ [بذلک] جدّی و أقبل علی إکرام الاساری و إعزازهم، فاریت أیضا بعد أربع لیال کأنّ سیّده النساء قد زارتنی و معها مریم بنت عمران و ألف [وصیفه] من وصائف الجنان، فتقول لی مریم: هذه سیّده النساء أمّ زوجک أبی محمّد - علیه السلام-، فاتعلّق بها و أبکی و أشکو إلیها امتناع أبی محمد من زیارتی. فقالت [لی] سیّده النساء - علیها السلام-: إنّ ابنی أبا محمد لا یزورک و أنت مشرکه باللّه جلّ ذکره و علی مذهب النصاری، و هذه اختی مریم تبرأ إلی اللّه عزّ و جلّ من دینک، فان ملت إلی رضا اللّه عزّ و جلّ و رضا المسیح و مریم عنک و زیاره أبی محمّد إیّاک فتقولی: أشهد أن لا إله إلاّ اللّه و أنّ محمّدا رسول اللّه، فلمّا تکلّمت بهذه الکلمه ضمّتنی سیّده النساء إلی صدرها و طیّبت لی نفسی، و قالت: ألان توقّعی زیاره أبی محمد إیّاک فانّی منفذه إلیک، فانتبهت و أنا أقول: وا شوقاه إلی لقاء أبی محمد، (فلمّا کانت اللّیله القابله جاءنی أبو محمّد - علیه السلام - فی منامی فرأیته) کأنّی أقول له: جفوتنی یا حبیبی بعد أن شغلت قلبی بجوامع حبّک. قال: ما کان تأخیری عنک إلاّ لشرکک، و إذ قد أسلمت فأنا زائرک [فی] کلّ لیله إلی أن یجمع اللّه شملنا فی العیان، فما قطع عنّی زیارته بعد ذلک إلی هذه الغایه. قال بشر: [فقلت لها] : و کیف وقعت فی الاساری؟ فقالت: أخبرنی أبو محمّد - علیه السلام - لیله من اللّیالی أنّ جدّک سیسیّر جیوشا إلی قتال المسلمین یوم کذا ثمّ یتبعهم، فعلیک باللّحاق [بهم] متنکّره فی زیّ الخدم مع عدّه من الوصائف من طریق کذا، ففعلت، فوقعت علینا طلائع المسلمین حتّی کان من أمری ما رأیت و ما شاهدت، و ما شعر أحد بانّی ابنه ملک الروم إلی هذه الغایه سواک، و ذلک باطّلاعی إیّاک علیه، و لقد سألنی الشیخ الّذی وقعت إلیه فی سهم الغنیمه عن اسمی فانکرته و قلت: نرجس، فقال: اسم الجواری. فقلت: العجب إنّک رومیّه و لسانک عربیّ؟ قالت: بلغ من ولوع جدّی و حمله إیّای علی تعلّم الآداب أن أوعز إلی امرأه ترجمان له فی الاختلاف إلیّ، فکانت تقصدنی صباحا و مساء و تفیدنی العربیّه حتی استمرّ علیها لسانی و استقام. قال بشر: فلمّا انکفأت بها إلی سرّ من رأی دخلت علی مولانا أبی الحسن العسکریّ - علیه السلام-، فقال لها: کیف أراک اللّه عزّ الإسلام و ذلّ النصرانیّه و شرف أهل بیت محمد - صلّی اللّه علیه و آله-؟ قالت: کیف أصف لک یا ابن رسول اللّه ما أنت أعلم به منّی؟ قال: فإنّی احبّ أن اکرمک، فایّما أحبّ إلیک عشره آلاف درهم أم بشری لک فیها شرف الأبد؟ قالت: بل البشری، قال - علیه السلام-: فأبشری بولد یملک الدنیا شرقا و غربا و یملأ الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا، قالت: ممّن؟ قال - علیه السلام-: ممّن خطبک رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - له من لیله کذا من شهر کذا من سنه کذا بالرومیّه، [قالت:] من المسیح و وصیّه؟ قال: ممّن زوّجک المسیح و وصیّه، قالت: من ابنک أبی محمد؟ قال: فهل تعرفینه؟ قالت: و هل خلوت لیله من زیارته إیّای منذ اللّیله التی أسلمت فیها علی ید سیّده النساء أمّه. فقال أبو الحسن - علیه السلام-: یا کافور ادع [لی] اختی حکیمه، فلمّا دخلت علیه قال - علیه السلام - لها: ها هیه، فاعتنقتها طویلا و سرّت بها کثیرا، فقال [لها] مولانا: یا بنت رسول اللّه أخرجیها إلی منزلک و علّمیها الفرائض و السنن، فانّها زوجه أبی محمّد و أمّ القائم - علیه السلام-. و رواه أبو جعفر محمّد بن جریر الطبریّ فی «کتابه»: قال: حدّثنا أبو المفضل محمّد بن عبد اللّه بن المطّلب الشیبانی سنه خمس و ثمانین و ثلاثمائه قال: حدّثنا أبو الحسین محمّد بن بحر الرّهنی الشیبانی قال: وردت کربلاء سنه ستّ و ثمانین و مائتین وزرت قبر غریب رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-، و ساق الخبر إلی آخره .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 512 )
ص : 2252
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْمَجَالِسُ بِالْأَمَانَهِ وَ لاَ یَحِلُّ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یَأْثِرَ عَنْ أَخِیهِ اَلْمُؤْمِنِ قَبِیحاً .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 209 )
ص : 2253
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إِیمانَهُمْ بِظُلْمٍ » قَالَ بِشَکٍّ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 399 )
ابو بصیر گوید: پرسیدم از حضرت صادق علیه السّلام از (تفسیر) گفتار خدای عز و جل:«آنان که ایمان آوردند و ایمانشان را بستم آلوده نکردند»(سوره انعام آیۀ 82) فرمود:(مقصود از ستم) شک است (یعنی ایمانشان را بشک نیالودند).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 118 )
4-از ابی بصیر،گوید:از امام صادق(علیه السّلام)پرسیدم از تفسیر قول خدا عز و جل(82 سوره انعام):«آن کسانی که گرویدند و ایمانشان آلوده به ظلم و ستم نشده است»فرمود:یعنی آلوده به شک نشده است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 433 )
4-ابی بصیر،گوید:از امام صادق علیه السّلام از تفسیر قول خدای عز و جل پرسیدم: «آن کسانی که گرویدند و ایمانشان آلوده به ظلم و ستم نشده است(انعام/82)»فرمود:یعنی آلوده به شک نشده است.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 195 )
: صحیح.
اَلَّذِینَ آمَنُوا
فی المجمع معناه الذین عرفوا الله تعالی و صدقوا به و بما أوجبه علیهم و لم یخلطوا ذلک بظلم، و الظلم هو الشرک عن أکثر المفسرین لقوله تعالی:
إِنَّ اَلشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ
و روی عن ابن مسعود لما نزلت هذه الآیه شق علی الناس و قالوا: یا رسول الله و أینا لم یظلم نفسه؟ فقال علیه السلام: إنه لیس الذی تعنون أ لم تسمعوا إلی ما قال العبد الصالح:
یا بُنَیَّ لا تُشْرِکْ بِاللّهِ إِنَّ اَلشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ
و قال الجبائی: و البلخی یدخل فی الظلم کل کبیره تحبط ثواب الطاعه، و تتمه الآیه:
أُولئِکَ لَهُمُ اَلْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ
. و أقول: روی العیاشی عن الصادق علیه السلام فی هذه الآیه قال: الظلم الضلال فما فوقه، و فی روایه قال: أولئک الخوارج و أصحابهم و فی روایه أخری قال: آمنوا بما جاء به محمد صلی الله علیه و آله و سلم من الولایه و لم یخلطوها بولایه فلان و فلان، و أقول: لا تنافی بین هذه الأخبار و الأقوال، لأن الظلم وضع الشیء فی غیر محله، فالعاصی ظالم لأنه وضع المعصیه موضع الطاعه و أیضا ظلم نفسه بارتکابها، و المشرک ظالم لأنه وضع الکفر موضع الإیمان، و الشاک ظالم لأنه وضع الشک موضع الیقین، و أیضا فی جمیع ذلک ظلم نفسه و نقص حظه. قیل: کان السائل سأل عن العام هل هو باق بعمومه أو مختص ببعض أفراده؟ فأجاب علیه السلام بأن المراد به ظلم الشک و الکفر، و قیل: فیه دلاله علی أنهم کانوا یقولون بالعموم و علی جواز تأخیر البیان عن وقت الحاجه، و اعترض بأنه لا دلاله فیه علی شیء منهما أما الأول فلان السائل حمل الظلم علی ظلم المخالفه، و شق علیه ذلک لما ترتب علیه من عدم الأمن و عدم الاهتداء فسأل عن ذلک فأجاب علیه السلام بحمله علی ظلم الشک، و أما الثانی فلان الآیه لیس فیها تکلیف بعمل و إنما فیها تکلیف باعتقاد صدق الخبر بأن للمؤمنین الأمن و الاهتداء فأین الحاجه التی تأخر البیان إلیها. و أجیب عن الأول بأن ظلم المخالفه یتنوع إلی کبائر و صغائر لا تنحصر، و إنما شق. علیه حمله علی ظلم المخالفه إذا عم جمیع صورها فأخذ العموم لازم، سواء جعل من تعمیم الجنس فی أنواعه، أو من تعمیم النوع فی أفراده. و عن الثانی بأن الآیه و إن کانت خبرا فهو فی معنی النهی عن لیس الإیمان بالظلم، فهی عملیه من هذا الوجه علی أن الفرق فی تأخیر البیان بین المسائل العلمیه و العملیه غیر ظاهر، و الدلیل فی المسأله مشترک.
( مرآه العقول ؛ ج 11 , ص 183 )
ص : 2254
ثو، [ثواب الأعمال] ، عَنِ اَلْعَطَّارِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْقَمَّاطِ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: غَسْلُ اَلرَّأْسِ بِالْخِطْمِیِّ أَمَانٌ مِنَ اَلصُّدَاعِ وَ بَرَاءَهٌ مِنَ اَلْفَقْرِ وَ طَهُورٌ لِلرَّأْسِ مِنَ اَلْحَزَازَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 86 )
1-ثواب الاعمال:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)که شستن سر با خطمی امانست از سردرد و دوریست از فقر،و پاکی سر است از چرک.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 57 )
ص : 2255
أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْقُرَشِیُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْمَاسَرْجِسِیُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْعَبَّاسِ اَلْبَصْرِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ اَلْحَنَفِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا بُکَیْرُ بْنُ مِسْمَارٍ عَنْ عَامِرِ بْنِ سَعْدٍ ، عَنْ سَعْدٍ : أَنَّهُ قَالَ لِمُعَاوِیَهَ بِالْمَدِینَهِ : لَقَدْ شَهِدْتُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی عَلِیٍّ ثَلاَثاً - لَأَنْ یَکُونَ لِی وَاحِدَهٌ مِنْهَا أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ حُمْرِ اَلنَّعَمِ، شَهِدْتُهُ وَ قَدْ أَخَذَ بِیَدِ اِبْنَیْهِ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ فَاطِمَهَ وَ قَدْ جَأَرَ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ - وَ هُوَ یَقُولُ: اَللَّهُمَّ هَؤُلاَءِ أَهْلُ بَیْتِی فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 33 )
654-عن عامر بن سعد، عن سعد أنه قال لمعاویه بالمدینه: لقد شهدت من رسول اللّه (صلّی الله علیه و آله) فی علیّ ثلاثا لأن یکون لی واحده منها أحبّ إلیّ من حمر النعم، شهدته و قد أخذ بید ابنیه الحسن و الحسین و فاطمه و قد جأر إلی اللّه عزّ و جلّ و هو یقول: اللهم هؤلاء أهل بیتی فأذهب عنهم الرّجس و طهرهم تطهیرا. عامر بن سعد از پدرش نقل می کند که گفت: سعد در مدینه به معاویه گفت: از پیامبر خدا دربارۀ علی سه چیز را مشاهده کردم که اگر یکی از آنها در حق من بود، برای من محبوب تر از داشتن گله ای چارپا بود، او را دیدم که دست دو فرزندش حسن و حسین و فاطمه را گرفته و با خدا راز و نیاز می کند و می گوید: پروردگارا اینان اهل بیت من هستند، پلیدی را از آنان بردار و آنان را پاکیزه کن.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 249 )
عامر بن سعد از پدرش سعد نقل کرد؛روزی معاویه پدرم را دید و گفت:چرا ابو تراب(علی علیه السّلام)را ناسزا و لعنت نمی گویی؟ پدرم گفت:چون از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله در مورد فضیلت و بزرگواری علی علیه السّلام سه روایت شنیدم که مرا مانع از سبّ و ناسزا گفتن به او شده است. و بدان اگر یکی از آنها در باره من بود،برایم از شتران سرخ موی محبوب تر و گرانبهاتر بود.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 227 )
ص : 2256
اِبْنُ بَابَوَیْهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْهَاشِمِیُّ اَلْکُوفِیُّ بِالْکُوفَهِ سَنَهَ أَرْبَعٍ وَ خَمْسِینَ وَ ثَلاَثَ مِائَهٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا فُرَاتُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ فُرَاتٍ اَلْکُوفِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلْهَمْدَانِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْفَضْلِ اَلْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبُخَارِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اِبْنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی بَکْرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلسَّلاَمِ بْنُ صَالِحٍ اَلْهَرَوِیُّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ آبَائِهِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): «یَا عَلِیُّ، اَلَّذِینَ یَحْمِلُونَ اَلْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِوَلاَیَتِنَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 746 )
ص : 2257
وَ رُوِیَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ قَالَ: مَا أَجِدُ فِی کِتَابِ اَللَّهِ إِلاَّ غَسْلَیْنِ وَ مَسْحَیْنِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 193 )
ص : 2258
عِمَادُ اَلدِّینِ اَلطَّبَرِیُّ فِی بِشَارَهِ اَلْمُصْطَفَی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ شَهْرَیَارَ اَلْخَازِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ دَاوُدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَلَوِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ [سَعِیدِ بْنِ] عُقْدَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مَعْقِلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: لاَ تَدَعُو صِلَهَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ مِنْ أَمْوَالِکُمْ مَنْ کَانَ غَنِیّاً فَعَلَی قَدْرِ غِنَاهُ وَ مَنْ کَانَ فَقِیراً فَعَلَی قَدْرِ فَقْرِهِ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَقْضِیَ اَللَّهُ [لَهُ] أَهَمَّ اَلْحَوَائِجِ فَلْیَصِلْ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ شِیعَتَهُمْ بِأَحْوَجِ مَا یَکُونُ إِلَیْهِ مِنْ مَالِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 382 )
ص : 2259
3894-41 التهذیب ،1/5/352/1 عنه عن محمد بن عبد الحمید عن محمد بن عمر بن یزید عن محمد بن عذافر عن الفقیه ،57/28/1 عمر بن یزید قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن التسبیح فی المخرج و قراءه القرآن قال لم یرخص فی الکنیف أکثر من آیه الکرسی و یحمد اللّه أو آیه - الفقیه ، الحمد لله رب العالمین.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 119 )
ص : 2260
وَ أَسْنَدَ إِلَی عَلِیٍّ قَوْلَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یُؤْتَی بِکَ وَ یَدْفَعُ إِلَیْکَ قَضِیباً مِنَ اَلدُّرِّ وَ یَقُولُ لَکَ غَرَسْتُ هَذَا لَکَ فِی جَنَّهِ عَدْنٍ فَخُذْهُ بِیَدِکَ وَ قِفْ عِنْدَ اَلْحَوْضِ وَ اِسْقِ مَنْ شِئْتَ بِإِذْنِی وَ رُدَّ مَنْ شِئْتَ بِعِلْمِی.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 246 )
ص : 2261
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ بْنِ عُبَیْدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَوَّارٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ شُجَاعِ بْنِ اَلْوَلِیدِ وَ أَبُو بَدْرٍ اَلسَّکُونِیُّ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا نَزَلَتِ اَلْخَطِیئَهُ بِآدَمَ وَ أُخْرِجَ مِنَ اَلْجَنَّهِ أَتَاهُ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا آدَمُ اُدْعُ رَبَّکَ قَالَ یَا حَبِیبِی جَبْرَئِیلُ مَا أَدْعُو قَالَ قُلْ رَبِّ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ اَلْخَمْسَهِ اَلَّذِینَ تُخْرِجُهُمْ مِنْ صُلْبِی آخِرَ اَلزَّمَانِ إِلاَّ تُبْتَ عَلَیَّ وَ رَحِمْتَنِی فَقَالَ لَهُ آدَمُ یَا جَبْرَئِیلُ سَمِّهِمْ لِی قَالَ قُلِ اَللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَ بِحَقِّ عَلِیٍّ وَصِیِّ نَبِیِّکَ وَ بِحَقِّ فَاطِمَهَ بِنْتِ نَبِیِّکَ وَ بِحَقِّ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ سِبْطَیْ نَبِیِّکَ إِلاَّ تُبْتَ عَلَیَّ فَارْحَمْنِی فَدَعَا بِهِنَّ آدَمُ فَتَابَ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَی: فَتَلَقّی آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ فَتابَ عَلَیْهِ وَ مَا مِنْ عَبْدٍ مَکْرُوبٍ یُخْلِصُ اَلنِّیَّهَ وَ یَدْعُو بِهِنَّ إِلاَّ اِسْتَجَابَ اَللَّهُ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 333 )
ص : 2262
عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَرْضَی سُلْطَاناً بِسَخَطِ اَللَّهِ خَرَجَ مِنْ دِینِ اَللَّهِ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 318 )
17-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:هر که سلطانی را به وسیلۀ خشم خدا خشنود سازد از دین خدا بیرون می رود.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 677 )
ص : 2263
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ فِی بَابِ ذِکْرِ مَجْلِسِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عِنْدَ اَلْمَأْمُونِ مَعَ أَهْلِ اَلْمِلَلِ وَ اَلْمَقَالاَتِ وَ مَا أَجَابَ بِهِ عَلِیُّ بْنُ جَهْمٍ فِی عِصْمَهِ اَلْأَنْبِیَاءِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی اَلصَّلْتِ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ: لَمَّا جَمَعَ اَلْمَأْمُونُ لِعَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی أَنْ حَکَی قَوْلَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ أَمَّا قَوْلُهُ: وَ ذَا اَلنُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ إِنَّمَا ظَنَّ بِمَعْنَی اِسْتَیْقَنَ أَنَّ اَللَّهَ لَنْ یُضَیِّقَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ، أَ لاَ تَسْمَعُ قَوْلَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ أَمّا إِذا مَا اِبْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ» أَیْ ضَیَّقَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ، وَ لَوْ ظَنَّ أَنَّ اَللَّهَ لاَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ لَکَانَ قَدْ کَفَرَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 449 )
ص : 2264
مَنْ نَصَحَ مُسْتَشِیرُهُ صَلُحَ تَدْبِیرُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 593 )
ص : 2265
وَ رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلسُّبَحُ اَلزُّرْقُ فِی أَیْدِی شِیعَتِنَا مِثْلُ اَلْخُیُوطِ اَلزُّرْقِ فِی أَکْسِیَهِ بَنِی إِسْرَائِیلَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَی إِلَی مُوسَی أَنْ مُرْ بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنْ یَجْعَلُوا فِی أَرْبَعَهِ جَوَانِبِ أَکْسِیَتِهِمُ اَلْخُیُوطَ اَلزُّرْقَ وَ یَذْکُرُونَ بِهَا إِلَهَ اَلسَّمَاءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 98 , صفحه 134 )
ص : 2266
قَالَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ " وَ رَأَیْتُ أَحْمَدَ بْنَ یَزِیدَ مُتَخَتِّماً فِی یَمِینِهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 286 )
ص : 2267
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ جَرِیرٍ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ اَلشَّامِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أَرْبَی بِجَهَالَهٍ ثُمَّ أَرَادَ أَنْ یَتْرُکَهُ فَقَالَ أَمَّا مَا مَضَی فَلَهُ وَ لْیَتْرُکْهُ فِیمَا یَسْتَقْبِلُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ رَجُلاً أَتَی أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ إِنِّی قَدْ وَرِثْتُ مَالاً وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ صَاحِبَهُ کَانَ یَرْبُو وَ قَدْ سَأَلْتُ فُقَهَاءَ أَهْلِ اَلْعِرَاقِ وَ فُقَهَاءَ أَهْلِ اَلْحِجَازِ فَذَکَرُوا أَنَّهُ لاَ یَحِلُّ أَکْلُهُ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنْ کُنْتَ تَعْرِفُ مِنْهُ شَیْئاً مَعْزُولاً تَعْرِفُ أَهْلَهُ وَ تَعْرِفُ أَنَّهُ رِبًا فَخُذْ رَأْسَ مَالِکَ وَ دَعْ مَا سِوَاهُ وَ إِنْ کَانَ اَلْمَالُ مُخْتَلِطاً فَکُلْهُ هَنِیئاً مَرِیئاً فَإِنَّ اَلْمَالَ مَالُکَ وَ اِجْتَنِبْ مَا کَانَ یَصْنَعُ صَاحِبُکَ فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ وَضَعَ مَا مَضَی مِنَ اَلرِّبَا فَمَنْ جَهِلَهُ وَسِعَهُ أَکْلُهُ فَإِذَا عَرَفَهُ حَرُمَ عَلَیْهِ أَکْلُهُ فَإِنْ أَکَلَهُ بَعْدَ اَلْمَعْرِفَهِ وَجَبَ عَلَیْهِ مَا وَجَبَ عَلَی آکِلِ اَلرِّبَا .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 146 )
9 - ابو ربیع شامی گوید:
از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی از روی ناآگاهی از حکم ربا، ربا گرفته است، ولی پس از اطّلاع از حکم تصمیم به ترک این کار دارد.
فرمود: آن چه گذشته است، برای خودش باشد، ولی در آینده باید این کار را ترک کند.
آن گاه افزود: مردی نزد امام باقر علیه السّلام آمد و گفت: من مالی را به ارث برده ام و می دانم که صاحبش ربا گرفته است و از فقیهان عراق و حجاز پرسیده ام، گفته اند که خوردن این ارث حلال نیست.
امام باقر علیه السّلام نیز فرمود: اگر می دانی بخش معیّنی از این مال رباست و می دانی مال چه کسی است، اصل مال خود را بردار و باقی را به صاحبش بازگردان؛ ولی اگر مخلوط و نامشخّص است، آن را بخور که گوارا و حلال است؛ چون این مال، مال توست؛ و از کاری که دوستت (صاحب پیشین مال) انجام می داده اجتناب کن، زیرا رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله رباهای پیشین را بر جای گذاشت؛ پس اگر کسی ناآگاه است خوردن آن برایش جایز است تا زمانی که بداند حرام است، و هنگامی که آگاه شد برایش حرام می شود، و اگر پس از فهمیدن بخورد همان کیفری که بر رباخوار واجب است بر او نیز واجب و لازم می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 339 )
: مجهول. قوله: أربی أی أخذ الربا، قال الجوهری: قال الفراء فی قوله تعالی:
فَأَخَذَهُمْ أَخْذَهً رابِیَهً
أی زائده. کقولک: أربیت إذا أخذت أکثر مما أعطیت. و یدل علی معذوریه الجاهل کما مر. قال فی النافع: و لو جهل التحریم کفاه الانتهاء، و قال فی المهذب: هذا قول الشیخ و الصدوق. و قال ابن إدریس و أبو علی و العلامه: بل یجب علیه رد المال، و أجمع الکل علی وجوب الاستغفار و التوبه منه مع ارتکابه مع العلم و الجهاله، لأنه من الکبائر.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 125 )
ص : 2268
وُلِدَتْ فَاطِمَهُ بِمَکَّهَ بَعْدَ اَلنُّبُوَّهِ بِخَمْسِ سِنِینَ وَ بَعْدَ اَلْإِسْرَاءِ بِثَلاَثِ سِنِینَ فِی اَلْعِشْرِینَ مِنْ جُمَادَی اَلْآخِرَهِ وَ أَقَامَتْ مَعَ أَبِیهَا بِمَکَّهَ ثَمَانِیَ سِنِینَ ثُمَّ هَاجَرَتْ مَعَهُ إِلَی اَلْمَدِینَهِ فَزَوَّجَهَا مِنْ عَلِیٍّ بَعْدَ مَقْدَمِهَا اَلْمَدِینَهَ بِسَنَتَیْنِ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ وَ رُوِیَ: أَنَّهُ کَانَ یَوْمَ اَلسَّادِسِ وَ دَخَلَ بِهَا یَوْمَ اَلثَّلاَثَاءِ لِسِتٍّ خَلَوْنَ مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ بَعْدَ بَدْرٍ وَ قُبِضَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَهَا یَوْمَئِذٍ ثَمَانِیَ عَشْرَهَ سَنَهً وَ سَبْعَهُ أَشْهُرٍ وَ عَاشَتْ بَعْدَهُ اِثْنَانِ وَ سَبْعُونَ یَوْماً وَ یُقَالُ خَمْسَهٌ وَ سَبْعُونَ یَوْماً وَ قِیلَ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ قَالَ القربانی[اَلْفِرْیَابِیُّ] قَدْ قِیلَ أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ هُوَ أَصَحُّ وَ وَلَدَتِ اَلْحَسَنَ وَ لَهَا اِثْنَتَا عَشْرَهَ سَنَهً وَ تُوُفِّیَتْ لَیْلَهَ اَلْأَحَدِ لِثَلاَثَ عَشْرَهَ لَیْلَهً خَلَتْ مِنْ شَهْرِ رَبِیعٍ اَلْآخِرِ سَنَهَ إِحْدَی عَشْرَهَ مِنَ اَلْهِجْرَهِ وَ مَشْهَدُهَا بِالْبَقِیعِ وَ قَالُوا إِنَّهَا دُفِنَتْ فِی بَیْتِهَا وَ قَالُوا قَبْرُهَا بَیْنَ قَبْرِ رَسُولِ اَللَّهِ وَ بَیْنَ مِنْبَرِهِ . .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 357 )
ص : 2269
عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: فَإِذا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفاحِشَهٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی اَلْمُحْصَناتِ مِنَ اَلْعَذابِ . قَالَ: «یَعْنِی نِکَاحَهُنَّ إِذَا أَتَیْنَ بِفَاحِشَهٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 62 )
ص : 2270
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَسْجُدُ ثُمَّ لاَ یَرْفَعُ یَدَیْهِ مِنَ اَلْأَرْضِ هَلْ یَسْجُدُ اَلثَّانِیَهَ هَلْ یَصْلُحُ لَهُ ذَلِکَ قَالَ ذَلِکَ نَقْصٌ فِی اَلصَّلاَهِ .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 572 )
ص : 2271
إِذَا طَابَقَ اَلْکَلاَمُ نِیَّهَ اَلْمُتَکَلِّمِ قَبِلَهُ اَلسَّامِعُ وَ إِذَا خَالَفَ نِیَّتَهُ لَمْ یَقَعْ مَوْقِعَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 131 )
ص : 2272
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلْوَلِیدِ اَلْعَمَّارِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ ثَمَنِ اَلْکَلْبِ اَلَّذِی لاَ یَصِیدُ فَقَالَ سُحْتٌ وَ أَمَّا اَلصَّیُودُ فَلاَ بَأْسَ بِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 399 )
ص : 2273
اَلْحَسَنُ بْنُ فَضْلٍ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ ، عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلَهُ أَبِی وَ أَنَا حَاضِرٌ عَنِ اَلرَّجُلِ یَسْقُطُ سِنُّهُ فَیَأْخُذُ مِنْ أَسْنَانِ مَیِّتٍ فَیَجْعَلُهُ مَکَانَهُ قَالَ لاَ بَأْسَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 190 )
ص : 2274
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ تَرَکَ اَلسَّعْیَ مُتَعَمِّداً قَالَ عَلَیْهِ اَلْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 436 )
10 - معاویه بن عمّار گوید: امام صادق علیه السّلام درباره کسی که از روی عمد سعی را ترک کرده بود فرمود:
بر اوست که در سال آینده یک حج انجام دهد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 337 )
: حسن. و یدل علی أن السعی رکن، إذ الرکن فی الحج و العمره ما یبطلان بترکه عمدا و لا خلاف فیه بین أصحابنا.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 74 )
ص : 2275
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَلَّذِینَ یَکْنِزُونَ اَلذَّهَبَ وَ اَلْفِضَّهَ اَلْآیَهَ قَالَ إِنَّمَا عَنَی ذَلِکَ مَا جَازُوا أَلْفَیْ دِرْهَمٍ وَ ذَکَرَ أَنَّ اَلْعُلَمَاءَ یُحَاسِبُونَ أَنْفُسَهُمْ کُلَّ لَیْلَهٍ فَإِنْ کَانَ عِنْدَهُمْ مِنَ اَلْعَیْنِ أَکْثَرَ مِنْ أَلْفَیْ دِرْهَمٍ أَخْرَجُوهُ فَقَسَّمُوهُ وَ لاَ یَثْبُتُ عِنْدَهُمْ أَکْثَرُ مِنْ أَلْفَیْ دِرْهَمٍ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 274 )
14-امام باقر علیه السّلام در بارۀ آیۀ شریفۀ(و کسانی که طلا و نقره را پنهان می کنند)فرمود:مقصود کسانی هستند که بیش از دو هزار درهم جمع کنند. گفته شده که:علماء همواره هنگام شب به محاسبۀ خود می پردازند،اگر نزد آنان بیش از دو هزار درهم بود آن را جدا نموده و تقسیم می کردند،و هرگز بیش از دو هزار درهم نزد خود نگاه نمی داشتند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 581 )
ص : 2276
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ مُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ فَقَأَ عَیْنَ رَجُلٍ ذَاهِبَهً وَ هِیَ قَائِمَهٌ قَالَ عَلَیْهِ رُبُعُ دِیَهِ اَلْعَیْنِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 334 )
ص : 2277
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یَزْنِی اَلزَّانِی حِینَ یَزْنِی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یَسْرِقُ اَلسَّارِقُ حِینَ یَسْرِقُ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یَنْهَبُ نُهْبَهً ذَاتَ شَرَفٍ حِینَ یَنْهَبُهَا وَ هُوَ مُؤْمِنٌ قَالَ اِبْنُ سِنَانٍ قُلْتُ لِأَبِی اَلْجَارُودِ وَ مَا نُهْبَهٌ ذَاتُ شَرَفٍ قَالَ نَحْوُ مَا صَنَعَ حَاتِمٌ حِینَ قَالَ مَنْ أَخَذَ شَیْئاً فَهُوَ لَهُ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 123 )
4 - ابو الجارود گوید: از امام باقر علیه السّلام شنیدم که می فرمود: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
زناکار در حالی که مشغول زناکردن است مؤمن نیست، و دزد در هنگامی که دزدی می کند ایمان ندارد و کسی که چیز ارزشمندی را در مسابقه می برد، در آن حال مؤمن نیست.
ابن سنان گوید: به ابو الجارود گفتم: مسابقه بر سر چیز ارزشمند چیست؟
گفت: مانند کاری که حاتم کرد و گفت: هرکس هرچیزی را به دست آورد، مال خودش باشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 288 )
: ضعیف علی المشهور. قوله علیه السلام: ذات شرف أی ذات قدر و قیمه و رفعه یرفع الناس أبصارهم بالنظر إلیها و یستشرفونها، کذا فی النهایه، و فی أکثر نسخ التهذیب بالسین المهمله من الإسراف، و التفسیر الذی فی الخبر أشد انطباقا علیه، و أورده فی القاموس بالسین، و قال فی النهایه: فیه: و لا ینتهب نهبه ذات شرف یرفع الناس إلیها أبصارهم و هو مؤمن النهب: الغاره و السلب، أی لا یختلس شیئا له قیمه عادله. و قال الطیبی فی شرح المشکاه: النهب من نهب ینهب بفتح العین فی الماضی و الغابر: إذا غار علی أحد و أخذ ماله قهرا و هو ینظر إلیه و یتضرع و یبکی و لا یقدر علی دفعه، فهذا ظلم عظیم لا یلیق بحال من هو مؤمن، و النهبه بفتح النون المصدر، و بالضم: المال الذی ینهبه الجیش، أی لا یأخذ مالا ذات شرف و هو مؤمن، یعنی هذا الأخذ بالظلم و الغلبه و القهر و أهله یبکون و یتضرعون لا یصدر من أهل الشرف و النجابه و الکرامه و الحال أنه مؤمن، بل هذا الأخذ لا یکون إلا من لئام الناس و طغامهم.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 86 )
ص : 2278
ج، [الإحتجاج] : عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یَقُولُ - فِی حَیَاهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ -: إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ : وَ ما مُحَمَّدٌ إِلاّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ اَلرُّسُلُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ اِنْقَلَبْتُمْ عَلی أَعْقابِکُمْ وَ اَللَّهِ لاَ نَنْقَلِبُ عَلَی أَعْقَابِنَا بَعْدَ إِذْ هَدَانَا اَللَّهُ، وَ اَللَّهِ لَئِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ لَأُقَاتِلَنَّ عَلَی مَا قَاتَلَ عَلَیْهِ حَتَّی أَمُوتَ، لِأَنِّی أَخُوهُ وَ اِبْنُ عَمِّهِ وَ وَارِثُهُ، فَمَنْ أَحَقُّ بِهِ مِنِّی؟.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 424 )
ص : 2279
فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ: کَبَسَ اَلْأَرْضَ عَلَی مَوْرِ أَمْوَاجٍ مُسْتَفْحِلَهٍ، وَ لُجَجِ بِحَارٍ زَاخِرَهٍ؛ یَلْتَطِمُ أَوَاذِیُّ أَمْوَاجِهَا، وَ تَصْطَفِقُ مُتَقَاذِفَاتُ أَثْبَاجِهَا، وَ تَرْغُو زَبَداً کَالْفُحُولِ عِنْدَ هِیَاجِهَا، فَخَضَعَ جِمَاحُ اَلْمَاءِ اَلْمُتَلاَطِمِ لِثِقَلِ حَمْلِهَا، وَ سَکَنَ هَیْجُ اِرْتِمَائِهِ إِذْ وَطِئَتْهُ بِکَلْکَلِهَا، وَ ذَلَّ مُسْتَخْذِیاً إِذْ تَمَعَّکَتْ عَلَیْهِ بِکَوَاهِلِهَا، فَأَصْبَحَ بَعْدَ اِصْطِخَابِ أَمْوَاجِهِ سَاجِیاً مَقْهُوراً. وَ فِی حَکَمَهِ اَلذُّلِّ مُنْقَاداً أَسِیراً، وَ سَکَنَتِ اَلْأَرْضُ مَدْحُوَّهً فِی لُجَّهِ تَیَّارِهِ، وَ رُدَّتْ مِنْ نَخْوَهِ بَأْوِهِ وَ اِعْتِلاَئِهِ، وَ شُمُوخِ أَنْفِهِ وَ سُمُوِّ غُلَوَائِهِ، وَ کَعَمَتْهُ عَلَی کِظَّهِ جَرْیَتِهِ فَهَمَدَ بَعْدَ نَزَقَاتِهِ وَ لَبَدَ بَعْدَ زَیَفَانِ وَثَبَاتِهِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 503 )
ص : 2280
20229-9 الکافی ،1/9/423/6 محمد عن محمد بن أحمد عن محمد بن عیسی عن الوشاء التهذیب ،1/275/125/9 ابن عیسی عن الوشاء قال: کتبت إلیه یعنی الرضا علیه السّلام أسأله عن الفقاع قال فکتب حرام و هو خمر و من شربه کان بمنزله شارب الخمر قال و قال أبو الحسن الأخیر علیه السّلام لو أن الدار داری لقتلت بائعه و لجلدت شاربه و قال أبو الحسن الأخیر علیه السّلام حده حد شارب الخمر - و قال هی خمیره استصغرها الناس.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 661 )
ص : 2281
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اَللَّهُ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ عِیسَی بْنِ دَاوُدَ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْإِمَامِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ لِکُلِّ أُمَّهٍ جَعَلْنا مَنْسَکاً هُمْ ناسِکُوهُ جَمَعَهُمْ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَ یَا مَعْشَرَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ لِکُلِّ أُمَّهٍ جَعَلْنا مَنْسَکاً هُمْ ناسِکُوهُ وَ اَلْمَنْسَکُ هُوَ اَلْإِمَامُ لِکُلِّ أُمَّهٍ بَعْدَ نَبِیِّهَا حَتَّی یُدْرِکَهُ نَبِیٌّ أَلاَ وَ إِنْ لُزُومَ اَلْإِمَامِ وَ طَاعَتَهُ هُوَ اَلدِّینُ وَ هُوَ اَلْمَنْسَکُ وَ هُوَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ إِمَامُکُمْ بَعدِی فَإِنِّی أَدْعُوکُمْ إِلَی هُدَاهُ فَإِنَّهُ عَلَی هُدًی مُسْتَقِیمٍ فَقَامَ اَلْقَوْمُ یَتَعَجَّبُونَ مِنْ ذَلِکَ وَ یَقُولُونَ وَ اَللَّهِ إِذَا لَنُنَازِعَنَّهُ اَلْأَمْرَ وَ لاَ نَرْضَی طَاعَتَهُ أَبَداً وَ إِنْ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمَفْتُونَ بِهِ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اُدْعُ إِلی رَبِّکَ إِنَّکَ لَعَلی هُدیً مُسْتَقِیمٍ `وَ إِنْ جادَلُوکَ فَقُلِ اَللّهُ أَعْلَمُ بِما تَعْمَلُونَ `اَللّهُ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ فِیما کُنْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ `أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اَللّهَ یَعْلَمُ ما فِی اَلسَّماءِ وَ اَلْأَرْضِ إِنَّ ذلِکَ فِی کِتابٍ إِنَّ ذلِکَ عَلَی اَللّهِ یَسِیرٌ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 345 )
ص : 2282
کما ورد عن النّبی صلّی اللّه علیه و آله : یا علی إذا تقرب الناس إلی خالقهم بأنواع البر فتقرب أنت إلیه بالعقل حتی تسبقهم.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 102 )
ص : 2283
11626-44 التهذیب ،1/128/350/5 موسی عن عبد الرحمن عن حماد بن عیسی عن الیمانی و الفقیه ،2351/257/2 سلیمان بن خالد قالا: قلنا لأبی عبد اللّه علیه السّلام رجل أغلق بابه علی طائر فمات فقال إن کان أغلق الباب بعد ما أحرم فعلیه شاه و إن کان أغلق الباب قبل أن یحرم فعلیه ثمنه.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 114 )
ص : 2284
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّکُمْ مَخْلُوقُونَ اِقْتِدَاراً وَ مَرْبُوبُونَ اِقْتِسَاراً وَ مُضَمَّنُونَ أَجْدَاثاً وَ کَائِنُونَ رُفَاتاً وَ مَبْعُوثُونَ أَفْرَاداً وَ مَدِینُونَ حِسَاباً فَرَحِمَ اَللَّهُ عَبْداً اِقْتَرَفَ فَاعْتَرَفَ وَ وَجِلَ فَعَمِلَ وَ حَاذَرَ فَبَادَرَ وَ عُبِّرَ فَاعْتَبَرَ وَ حُذِّرَ فَازْدَجَرَ وَ أَجَابَ فَأَنَابَ وَ رَاجَعَ فَتَابَ وَ اِقْتَدَی فَاحْتَذَی فَبَاحَثَ طَلَباً وَ نَجَا هَرَباً وَ أَفَادَ ذَخِیرَهً وَ أَطَابَ سَرِیرَهً وَ تَأَهَّبَ لِلْمَعَادِ وَ اِسْتَظْهَرَ بِالزَّادِ لِیَوْمِ رَحِیلِهِ وَ وَجْهِ سَبِیلِهِ وَ حَالِ حَاجَتِهِ وَ مَوْطِنِ فَاقَتِهِ فَقَدَّمَ أَمَامَهُ لِدَارِ مُقَامِهِ فَمَهِّدُوا لِأَنْفُسِکُمْ فَهَلْ یَنْتَظِرُ أَهْلُ غَضَارَهِ اَلشَّبَابِ إِلاَّ حَوَانِیَ اَلْهَرَمِ وَ أَهْلُ بَضَاضَهِ اَلصِّحَّهِ إِلاَّ نَوَازِلَ اَلسَّقَمِ وَ أَهْلُ مُدَّهِ اَلْبَقَاءِ إِلاَّ مُفَاجَأَهَ اَلْفَنَاءِ وَ اِقْتِرَابَ اَلْفَوْتِ وَ دُنُوَّ اَلْمَوْتِ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 210 )
66-فرمود:راستی شما بنیروی خدا آفریده شدید و بزور پروریده شدید و در بر گورها خواهید رفت و خاک خواهید شد و تنها زنده میشوید و بحساب شما رسیدگی می شود،خدا رحمت کند بنده ای را که گناه که کرد اعتراف کند و بترسد و کار کند و برحذر شود و بشتابد،و عمر گذراند و متنبه شود و بازش دارند و باز گرفته شود و پاسخ گوید و باز گردد،و باز گردد و توبه کند و پیرو باشد و سر موئی خلاف نکند و بکاود در طلب و نجات یابد بگریز و پس اندازی بدست کند و نهادی پاک سازد،و آماده رستاخیز گردد،و توشه بر گیرد برای روز کوچ کردن،و براه خود رو کند و بوضع نیاز و روز بینوائی متوجه باشد،و برک عیشی پیش فرستد برای خانه ابد خود پس خود را آماده کنید آیا آنها که در خرمی جوانیند انظار دیگری جز دوران پیری دارند؟ آنها که در رنگ و روی تندرستند انتظاری جز بیماری معمولی دارند؟آنان که در مهلت زندگیند انتظاری جز مرگ ناگهانی و درگیری وفات و نزدیکی مرگ دارند؟!.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 209 )
67-شما با قدرت آفریده شده اید و بی اراده و ناگزیر پرورش یافته اید،و [سپس]در میان گورها نهان گشته و از هم متلاشی گردید.سپس یک به یک از گور برانیگخته شوید و به وادی حساب درآئید،پس خدا رحمت کند بنده ای را که چون گناه کند اعتراف نماید،و چون بترسد به طاعت حقّ پردازد،بهوش باشد و پیش تازد،سالیانی عمر کند و درس عبرت گیرد،برحذر شود و باز ایستد،دعوت را بپذیرد و بسوی خدا رو آورده،بازگشت کند و توبه نماید،راهنما جوید و بدنبالش گام بردارد،آرزومندانه کاوش کند،و به گریز[باطل]نجات یابد،و ذخیره ای بدست آرد و درون از آلایش پاک سازد،و آمادۀ آخرت گردد،و برای روز حرکت و راهی که در پیش دارد و روز نیاز و مکانی که در آن درویش ماند توشه ای فراهم آورد،و آن را پیشاپیش به سرای ابدی روانه سازد.پس برای خود خیری تهیّه کنید!آیا جوانان با طراوت چشم براه چیزی غیر از دوران پیری و کهولتند؛و آنان که در شادابی تندرستی و سلامتند جز حوادث بیماری را در انتظارند،و آیا آن کس که لختی در این سرا باقی است توقّعی جز مرگ ناگهانی و رسیدن اجل و نزدیکی مرگ دارد؟!
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 192 )
شما انسانها به دست قدرت(خدا)آفریده شده اید،خواه ناخواه مملوک و بنده اید، (سرانجام)در آغوش خاک نهان شوید،آنگاه بپوسید و عاقبت تک تک سر از گورها بر آرید، و به میدان مجازات و حساب عمل در آئید،خدای آن بنده را رحمت کند که چون گناهی مرتکب شود(به خطای خود)اعتراف کند،و(از خدا)بترسد،به عمل پردازد،بر حذر باشد و بشتابد،با گذشت عمر عبرت گیرد،چون بیمش دهند باز ایستد،بپذیرد،برگردد و توبه کند،(از خیرخواهان و نصیحتگویان)پیروی کند،طلبکارانه بجستجو خیزد،تا سر حد نجات بگریزد،اندوخته ای بچنگ آرد،نهادی پاک سازد،آمادۀ رستاخیز شود،از توشه(ی تقوا) برای روز رفتن و طول راه و روزگار حاجت و جای فقر و فاقه کمک گیرد،برای سرای ابدی(ذخیره ای)پیش فرستد،(ساز و برگی)برای خود تهیه کند،آنها که دوران طراوت جوانی را می گذرانند انتظاری جز خمیدگی(و خزان)پیری دارند؟آنان که از آب و رنگ سلامت برخوردارند امیدی جز عوارض بیماری دارند؟زندگان که در ایام هستی بسر می برند توقعی جز شبیخون نیستی و فرا رسیدن اجل و نزدیکی مرگ دارند؟
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 327 )
67-شما به قدرت قاهرۀ خدا خلق شده اید و نابدلخواه پروریدۀ اویید و در گورها خواهید رفت و خاک خواهید گشت و در روز قیامت تنها و بی کس از گورها بیرون می آیید و حساب پس می دهید و رحمت خدا نصیب کسی باد که چون گناهی کرد به گناه خویش اعتراف نماید و از سرانجام کار خود بیمناک گردد و کردار پیشه سازد و از عقوبت پروردگار به هراس افتد و به اطاعت شتابد.چون اندرزش دهند، اندرز پذیر باشد و چون بر حذرش دارند،حذر نماید و بازآید و باز گردد و توبه کند و از مقتدای خود پیروی نماید و گام بر جای پای ایشان نهد و به کاوش پردازد و از دست گناه بگریزد و نجات یابد و زاد راه مهیّا نماید و باطن خویش را پاکیزه سازد و برای روز معاد،آماده باش به سر برد و برای روزی که از این جهان کوچ می کند و به آن راه پرخطر گام می نهد و برای هنگام نیازمندی و جای تنگدستی،تا سبب پشت گرمی او شود،از توشه مدد گیرد و برای آن سرای،که جای اقامت ابدی است،برگ عیشی پیشاپیش بفرستد؛پس برای خود توشه ای آماده سازید.آیا آنان که از طراوت دوران جوانی برخوردارند،چشم به راه چیزی جز پیری اند؟!و آنان که در شادابی تندرستی به سر می برند چشم به راه چیزی جز بیماری اند؟!و آنان که هنوز زنده و بر جای اند اندیشه ای جز مرگ ناگهانی و فرا رسیدن وفات و نزدیکی مرگ دارند؟!
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 359 )
ص : 2285
"عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ: نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ لَمَّا أَسْلَمَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سَلاَمٍ وَ جَمَاعَهٌ مَعَهُ قَالَتْ أَحْبَارُ اَلْیَهُودِ مَا آمَنَ بِمُحَمَّدٍ إِلاَّ أَشْرَارُنَا فَأَنْزَلَهُ اَللَّهُ إِلَی قَوْلِهِ وَ أُولئِکَ مِنَ اَلصّالِحِینَ .
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 362 )
ص : 2286
جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْقُمِّیُّ فِی کِتَابِ اَلْغَایَاتِ ، عَنْ جَابِرٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ فِی خُطْبَهٍ لَهُ: وَ إِنَّ أَفْضَلَ اَلْهَدْیِ هَدْیُ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ شَرَّ اَلْأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا وَ کُلَّ بِدْعَهٍ ضَلاَلَهٌ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 325 )
ص : 2287
جَعْفَرُ بْنُ قُولَوَیْهِ فِی کَامِلِ اَلزِّیَارَهِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ آدَمَ مِنَ اَلطِّینِ فَحَرَّمَ اَلطِّینَ عَلَی وُلْدِهِ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 337 )
ص : 2288
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: «فَخَشِینَا» خَشِیَ إِنْ أَدْرَکَ اَلْغُلاَمُ أَنْ یَدْعُوَ أَبَوَیْهِ إِلَی اَلْکُفْرِ فَیُجِیبَانِهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 286 )
ص : 2289
ما رواه محمّد بن یعقوب ، عن محمّد بن یحیی ، عن أحمد بن محمّد ، عن الحسن بن محبوب ، عن محمّد بن النّعمان ، عن سلام بن عمره ، عن أبی جعفر - علیه السّلام : - فی قوله - عزّ و جلّ - قُولُوا آمَنّا بِاللّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْنا قال: إنّما عنی بذلک علیّا و فاطمه و الحسن و الحسین - علیهم السّلام. و جرت بعدهم فی الأئمّه . ثمّ رجع القول من اللّه فی النّاس. فقال: فَإِنْ آمَنُوا ، یعنی: النّاس بِمِثْلِ ما آمَنْتُمْ بِهِ ، یعنی: علیّا و فاطمه و الحسن و الحسین - علیهم السّلام - و الأئمّه ، فَقَدِ اِهْتَدَوْا. وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما هُمْ فِی شِقاقٍ ، یعنی: النّاس. (انتهی).
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 167 )
ص : 2290
وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ کَانَ لَهُ حَاجَهٌ فَلْیَطْلُبْهَا فِی اَلْعِشَاءِ فَإِنَّهَا لَمْ یُعْطَهَا أَحَدٌ مِنَ اَلْأُمَمِ قَبْلَکُمْ یَعْنِی اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 167 )
ص : 2291
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ غَضِبَ عَلَیْکَ مِنْ إِخْوَانِکَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَلَمْ یَقُلْ فِیکَ مَکْرُوهاً فَأَعِدَّهُ لِنَفْسِکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 251 )
101-فرمود هر کس از برادرانت سه مرتبه بر تو خشم گرفت اما در باره ات چیزی نگفت او را بدوستی خود بگزین.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 223 )
ص : 2292
مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَجُوزُ طَلاَقُ اَلْغُلاَمِ إِذَا کَانَ قَدْ عَقَلَ وَ وَصِیَّتُهُ وَ صَدَقَتُهُ وَ إِنْ لَمْ یَحْتَلِمْ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 303 )
ص : 2293
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ بَکَی عَلَی ذَنْبِهِ حَتَّی تَسِیلَ دُمُوعُهُ عَلَی لِحْیَتِهِ حَرَّمَ اَللَّهُ دِیبَاجَهَ وَجْهِهِ عَلَی اَلنَّارِ .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 452 )
پیامبر فرموده اند:هر کس بر گناه خود چندان گریه کند که اشکهایش بر ریشش (چهره اش)روان شود،خدای چهره اش را بر آتش حرام می فرماید.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 712 )
ص : 2294
أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ بِلاَلٍ اَلْمُهَلَّبِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلنُّعْمَانُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْقَاضِی اَلْوَاسِطِیُّ بِبَغْدَادَ ، قَالَ: وَ أَخْبَرَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ عَرَفَهَ اَلنَّحْوِیُّ ، قَالاَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ رُشَیْدِ بْنِ خُثَیْمٍ اَلْهِلاَلِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَمِّی سَعِیدٌ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُسْلِمٌ اَلْمُلاَئِیُّ ، قَالَ: جَاءَ أَعْرَابِیٌّ إِلَی اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَقَالَ: وَ اَللَّهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، لَقَدْ أَتَیْنَاکَ وَ مَا لَنَا بَعِیرٌ یَئِطُّ وَ لاَ غَنَمٌ تَغِطُّ ، ثُمَّ أَنْشَأَ یَقُولُ: أَتَیْنَاکَ یَا خَیْرَ اَلْبَرِیَّهِ کُلِّهَالِتَرْحَمَنَا مِمَّا لَقِینَا مِنَ اَلْأَزْلِ أَتَیْنَاکَ وَ اَلْعَذْرَاءُ یَدْمَی لَبَانُهَا وَ قَدْ شُغِلَتْ أُمُّ اَلْبَنِینَ عَنِ اَلطِّفْلِ وَ أَلْقَی بِکَفَّیْهِ اَلْفَتَی اِسْتِکَانَهًمِنَ اَلْجُوعِ ضَعْفاً مَا یُمِرُّ وَ لاَ یُحْلِی وَ لاَ شَیْءَ مِمَّا یَأْکُلُ اَلنَّاسُ عِنْدَنَاسِوَی اَلْحَنْظَلِ اَلْعَامِیِّ وَ اَلْعِلْهِزِ اَلْفَسْلِ وَ لَیْسَ لَنَا إِلاَّ إِلَیْکَ فِرَارُنَاوَ أَیْنَ فِرَارُ اَلنَّاسِ إِلاَّ إِلَی اَلرُّسْلِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِلصَّحَابَهِ : إِنَّ هَذَا اَلْأَعْرَابِیَّ یَشْکُو قِلَّهَ اَلْمَطَرِ وَ قَحْطاً شَدِیداً. ثُمَّ قَامَ یَجُرُّ رِدَاءَهُ حَتَّی صَعِدَ اَلْمِنْبَرَ ، فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ، وَ کَانَ فِیمَا حَمِدَهُ بِهِ أَنْ قَالَ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی عَلاَ فِی اَلسَّمَاءِ وَ کَانَ عَالِیاً، وَ فِی اَلْأَرْضِ قَرِیباً دَانِیاً أَقْرَبُ إِلَیْنَا مِنْ حَبْلِ اَلْوَرِیدِ ، وَ رَفَعَ یَدَیْهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ قَالَ: اَللَّهُمَّ اِسْقِنَا غَیْثاً مُغِیثاً، وَ مَرِیئاً، مَرِیعاً، غَدَقاً، طَبَقاً، عَاجِلاً غَیْرَ رَائِثٍ ، نَافِعاً غَیْرَ ضَارٍّ، تَمْلَأُ بِهِ اَلزَّرْعَ، وَ تُنْبِتُ اَلزَّرْعَ، وَ تُحْیِی بِهِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها . فَمَا رَدَّ یَدَهُ إِلَی نَحْرِهِ حَتَّی أَحْدَقَ اَلسَّحَابُ بِالْمَدِینَهِ کَالْإِکْلِیلِ، وَ اِلْتَقَتِ اَلسَّمَاءُ بِأَرْوَاقِهَا ، وَ جَاءَ أَهْلُ اَلْبِطَاحِ یَضِجُّونَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، اَلْغَرَقَ اَلْغَرَقَ. فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : اَللَّهُمَّ حَوَالَیْنَا وَ لاَ عَلَیْنَا، فَانْجَابَ اَلسَّحَابُ عَنِ اَلسَّمَاءِ، فَضَحِکَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، وَ قَالَ: لِلَّهِ دَرُّ أَبِی طَالِبٍ لَوْ کَانَ حَیّاً لَقَرَّتْ عَیْنَاهُ، مَنْ یُنْشِدُنَا قَوْلَهُ فَقَامَ عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ ، فَقَالَ: عَسَی أَرَدْتَ، یَا رَسُولَ اَللَّهِ : وَ مَا حَمَلَتْ مِنْ نَاقَهٍ فَوْقَ ظَهْرِهَاأَبَرُّ وَ أَوْفَی ذِمَّهً مِنْ مُحَمَّدٍ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : لَیْسَ هَذَا مِنْ قَوْلِ أَبِی طَالِبٍ ، هَذَا مِنْ قَوْلِ حَسَّانَ بْنِ ثَابِتٍ . فَقَامَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ قَالَ: کَأَنَّکَ أَرَدْتَ، یَا رَسُولَ اَللَّهِ : وَ أَبْیَضُ یُسْتَسْقَی اَلْغَمَامُ بِوَجْهِهِرَبِیعُ اَلْیَتَامَی عِصْمَهٌ لِلْأَرَامِلِ تَلُوذُ بِهِ اَلْهُلاَّکُ مِنْ آلِ هَاشِمٍفَهُمْ عِنْدَهُ فِی نِعْمَهٍ وَ فَوَاضِلَ کَذَبْتُمْ وَ بَیْتِ اَللَّهِ یُبْزَی مُحَمَّدٌوَ لَمَّا نُمَاصِعْ دُونَهُ وَ نُقَاتِلُ وَ نُسْلِمُهُ حَتَّی نُصَرَّعَ حَوْلَهُوَ نَذْهَلُ عَنْ أَبْنَائِنَا وَ اَلْحَلاَئِلِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : أَجَلْ. فَقَامَ رَجُلٌ مِنْ بَنِی کِنَانَهَ ، فَقَالَ: لَکَ اَلْحَمْدُ وَ اَلْحَمْدُ مِمَّنْ شَکَرَسُقِینَا بِوَجْهِ اَلنَّبِیِّ اَلْمَطَرَ دَعَا اَللَّهَ خَالِقَهُ دَعْوَهًوَ أَشْخَصَ مِنْهُ إِلَیْهِ اَلْبَصَرَ فَلَمْ یَکُ إِلاَّ کَإِلْقَا اَلرِّدَاوَ أَسْرَعَ حَتَّی أَتَانَا اَلدُّرَرُ دُفَاقُ اَلْعَزَالَی جَمُّ اَلْبُعَاقِأَغَاثَ بِهِ اَللَّهُ عُلْیَا مُضَرَ فَکَانَ کَمَا قَالَهُ عَمُّهُ أَبُو طَالِبٍ ذَا رُوَاءٍ غزر [أَغَرَّ] بِهِ اَللَّهُ یَسْقِی صَیُوبَ اَلْغَمَامِفَهَذَا اَلْعِیَانُ وَ ذَاکَ اَلْخَبَرُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : یَا کِنَانِیُّ بَوَّأَکَ اَللَّهُ بِکُلِّ بَیْتٍ قُلْتَهُ بَیْتاً فِی اَلْجَنَّهِ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 74 )
[110]19-مسلم غلابی می گوید:عربی بادیه نشین نزد پیامبر صلّی اللّه علیه و اله آمد و عرضه داشت:ای رسول خدا!به خدا قسم به نزد تو آمده ایم درحالی که شتر و گوسفندی نداریم که صدایی از آنها به گوش رسد.سپس این شعر را سرود:
ای بهترین آفریدگان به نزد تو آمدیم تا از قحطی و خشکسالی که به ما روی آورده است بر ما ببخشایی/
به نزد تو آمدیم درحالی که از سینۀ دختران[به جای شیر]خون می چکد و مادران فرزندان از کودکان خود روی گردان شده اند/و جوانان به خاطر ضعف و ناتوانی از گرسنگی بر زمین افتاده اند و هیچ فایده و ضرری از آنان حاصل نمی شود[و قدرت کار از آنان سلب شده است]/چیزی در نزد ما نیست که مردم از آن بخورند جز حنظل خشک و علهز[نام گیاهی است]پست/و ما جز به سوی تو راه فرار و چاره ای نداریم و مردم جز به سوی پیامبر به کجا فرار کنند؟
پس پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله به یارانش فرمود:همانا این عرب بادیه نشین از کمی باران و خشکسالی فراوان شکایت می کند.پس پیامبر برخاست درحالی که عبایش بر زمین کشیده می شد تا از منبر بالا رفت پس سپاس خدا را به جا آورد و ستایش او را گفت و از کلماتی که با آن ستایش خدا را به جای آورد این بود:ستایش از آن خداوندی است که در آسمان بالا رفت پس بلند مرتبه بود و در زمین پایین آمد و نزدیک تر از رگ گردن گردید.و پیامبر دستانش را به سوی آسمان بلند کرد و فرمود:پروردگارا،با بارانی فراگیر و نیکو و طراوت بخش و گوارا و پوشاننده و به سرعت و نه کند،و سودبخش و نه ضرربخش[زمین های]ما را آبیاری کن تا مزرعه ها را از آن سرشار سازی و گیاهان را برویانی و زمین را پس از مرگش زنده کنی.پس هنوز دستش را پایین نیاورده بود که ابرها،مدینه را چون تاج در برگرفت و آسمان هر آنچه باران داشت بر زمین ریخت و ساکنین دشت ها می آمدند و فریاد می زدند:ای رسول خدا [خطر]غرق شدن[وجود دارد]پس پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله خندید و فرمود:خداوند ابو طالب را خیر دهد،اگر زنده بود چشم هایش روشن می شد.چه کسی سخن او را برایم می سراید.پس عمر بن خطّاب برخاست و گفت:ای رسول خدا!چه بسا این شعر را اراده کرده ای که:
«هیچ شتری بر دوشش نیکوتر و با وفاتر از محمد حمل نکرد».
پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:این سخن ابو طالب نیست بلکه سخن حسّان بن ثابت است.پس علی بن ابی طالب علیه السّلام برخاست و عرضه داشت:ای پیامبر خدا!شاید این شعر را اراده کرده ای:
سپید چهره ای که ابرها از چهره اش طلب سیراب شدن می نمایند،بهار یتیمان و حفظکنندۀ زنان شوهر از دست داده است/هلاک شوندگان بنی هاشم به او پناه می برند و آنان در نزد او در نعمت و احسان هستند/به خانه خدا سوگند!دروغ گفتید که محمد رها می شود و تسلیم می گردد درحالی که هنوز در رکاب او می جنگیم و جهاد می کنیم/از او حفاظت می کنیم تا[دشمنان]در اطراف او را بر زمین بیفکنیم و فرزندان و همسران خود را فراموش می کنیم.
پس پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:بله.پس مردی از بنی کنانه برخاست و گفت:ستایش از آن توست و ستایش از سوی کسی است که سپاس گزاری نمود،
به خاطر گل روی پیامبر از باران سیراب شدیم/آفریدگار خود را بسیار خواند و امیدوار به سوی او چشم دوخت/پس همانند کسی بود که عبا از دوش افکنده است و به سرعت می رود تا باران بارید/ بارش فراوان باران و فراوانی ابرها به گونه ای بود که خدا به وسیلۀ آن قسمت های بالای سرزمین مضر را نیز سیراب کرد/پس همان گونه که عمویش ابو طالب گفته بود بارانی با طراوت و فراوان بود/ خداوند به وسیلۀ باران ابرها[همه را]سیراب می سازد و این چیز آشکاری است و آن روایتی است که به ما رسیده است.
پس رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:ای کنانی!خداوند در مقابل هر بیت شعری که سرودی،خانه ای در بهشت برایت فراهم سازد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 163 )
ص : 2295
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَکُونُ لِبَعْضِ وُلْدِهِ جَارِیَهٌ وَ وُلْدُهُ صِغَارٌ هَلْ یَصْلُحُ أَنْ یَطَأَهَا فَقَالَ یُقَوِّمُهَا قِیمَهَ عَدْلٍ ثُمَّ یَأْخُذُهَا وَ یَکُونُ لِوَلَدِهِ عَلَیْهِ ثَمَنُهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 140 )
ص : 2296
فَمِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلْحُمَیْدِیُّ فِی اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ مِنَ اَلْمُتَّفَقِ عَلَیْهِ فِی اَلْحَدِیثِ اَلْحَادِی وَ اَلسَّبْعِینَ بَعْدَ اَلْمِائَتَیْنِ مِنْ مُسْنَدِ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : غَزَا نَبِیٌّ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ فَقَالَ لِقَوْمِهِ لاَ یَتَّبِعْنِی رَجُلٌ مَلَکَ بُضْعَ اِمْرَأَهٍ وَ هُوَ یُرِیدُ أَنْ یَبْنِیَ بِهَا وَ لَمَّا یَبْنِ بِهَا وَ لاَ أَحَدٌ بَنَی بُیُوتاً وَ لَمْ یَرْفَعْ سَقْفَهَا وَ لاَ أَحَدٌ اِشْتَرَی غَنَماً أَوْ خِلْفَاتٍ وَ هُوَ یَنْتَظِرُ أَوْلاَدَهَا فَغَزَا فَدَنَا مِنَ اَلْقَرْیَهِ صَلاَهَ اَلْعَصْرِ أَوْ قَرِیباً مِنْ ذَلِکَ فَقَالَ لِلشَّمْسِ إِنَّکَ مَأْمُورَهٌ وَ أَنَا مَأْمُورٌ اَللَّهُمَّ اِحْبِسْهَا عَلَیْنَا فَحُبِسَتْ حَتَّی فَتَحَ اَللَّهُ عَلَیْهِ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 85 )
ص : 2297
أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ اَلْحَذَّاءِ قَالَ: وَضَّأْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِجَمْعٍ وَ قَدْ بَالَ فَنَاوَلْتُهُ مَاءً فَاسْتَنْجَی ثُمَّ أَخَذَ کَفّاً فَغَسَلَ بِهِ وَجْهَهُ وَ کَفّاً غَسَلَ بِهِ ذِرَاعَهُ اَلْأَیْمَنِ وَ کَفّاً غَسَلَ بِهِ ذِرَاعَهُ اَلْأَیْسَرَ ثُمَّ مَسَحَ بِفَضْلَهِ اَلنَّدَی رَأْسَهُ وَ رِجْلَیْهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 69 )
قال رحمه اللّه باب عدد مرّات الوضوء اخبرنی الی آخره. امّا السّند فهو صحیح بما تقدّم امّا المتن فلأنّ ما یتضمّنه انّه علیه السّلام غسل وجهه بکف و کلا من ذراعیه بکف هذا علی تقدیر الاکتفاء بالکف الواحد و الا وجب ما یحصل به الاکتفاء و لو بکفّین امّا سند الخبر الثّانی فهو ضعیف بمیسر لاشتراکه بین المهملین فی الرّجال و امّا علیّ بن المغیره فهو ثقه کما فی النّجاشی امّا سند الخبر الثّالث فهو ضعیف أیضا ثمّ انّ محمّد بن الحسن هو الصّفّار کما قاله الفاضل الأسترآبادی فی الرّجال و امّا ابن محبوب فهو الحسن بقرینه ما قاله النّجاشی من انّ الحسن بن رباط له کتاب یروی عنه الحسن بن محبوب و الظّاهر من هذا أیضا انّ ابن رباط اسمه الحسن ثمّ انّه لم یوثق فی الرّجال و امّا یونس فهو مهمل فی رجال الشّیخ و ابن زیاد ضعیف أیضا امّا سند الرّابع فهو ضعیف أیضا بسهل و امّا عبد الکریم فهو ابن عمرو و هو واقفی و ان کان ثقه و الرّاوی عنه احمد بن محمّد بن ابی نصر فالظّاهر انّ احمد بن محمّد هنا هو هذا الاّ انّ روایه سهل عنه نادره و من هنالک ظهر سرّ ما افید انّ احمد بن محمّد هو ابن ابی نصر و ان کان ابن عیسی و ابن ابی عبد اللّه البرقی أیضا فی تلک الطّبقه امّا سند الخامس فهو صحیح و امّا معاویه بن وهب ینصرف باطلاقه الی ما هو المعروف المشهور و ان کان مشترکا بینه و بین غیره ممّا لا توثیق فیه امّا سند السّادس فقد افید انّه لا یبعد ان یکون احمد بن محمّد هو ابن ابی نصر لأنّ روایه ابن عیسی عن صفوان قد یظنّ استبعادها لکن ما سیأتی فی باب الجبائر ما یقرّبها ان کان هو صفوان بن یحیی و ان کان بن مهران فهو اقرب کما یظهر بالممارسه و الطّرق الی صفوان فی النّجاشی و الفهرست مثبته فالحدیث صحیح علی التّقادیر امّا المتن فلأنّ فیما یتضمّنه من قوله مثنی مثنی اقوالا الأوّل ما یظهر من کلام الشّیخ من انّ المراد به انّ غسل کلّ عضو من أعضاء الغسل مرّتین و یکون علی سبیل الاستحباب لدلاله الأخبار السّابقه علی المرّه و ما قاله الشّیخ من انّه لا خلاف بین المسلمین فی انّ الواحده هی الفریضه و ما زاد علیه سنّه ینافی ما وقع عن العلاّمه فی المختلف حیث قال و قال ابو جعفر یعنی ابن بابویه الثّانیه لا یوجر علیها و قال ابن ادریس انّ الثّانیه لا یجوز الاّ ان یقال انّ مراد الشّیخ من ذلک انعقاد الإجماع علی کون الواحده فریضه لا علی کون الثّانیه مستحبّه و من هنالک قال ولد الشّهید الثّانی من انّ حمل الشّیخ بعید جدّا لأنّ المرّه الثّانیه لو کانت مستحبّه لم یقتصر النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و امیر المؤمنین علیه السّلام علی المرّه فی وضوئهما خصوصا مع مداومتهما علی ذلک کما یدلّ علیه الأخبار المرویّه فی وصف وضوء رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و قول الصّادق علیه السّلام ما کان وضوء رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله الاّ مرّه و قول الشّیخ انّه لا خلاف بین المسلمین انّ الواحده هی الفریضه و ما زاد علیه سنّه غیر جیّد لأنّ الخلاف فی استحباب الثّانیه متحقّق و کذا قوله قدمنا من الأخبار ما یدلّ علی ذلک لا یخلو من نظر اذ لم یسبق منه ما یدلّ علی المرتین اعجب من ذلک کلّه حکایته لوضوء رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم مرّه مرّه یدلّ علی انّه اراد بقوله الوضوء مثنی مثنی السّنّه هذا کلامه و انّما قال اعجب من هذا کلّه انّ الظّاهر من مرّه مرّه انّه یکون واحده لا غیرها لأنّ الثّانیه تاکید للأولی کما هو الظّاهر من السیاق الثّانی ما یکون المراد منه انّه غسلتان و مسحتان کما حکاه الشّیخ فی التّهذیب و نقله الطّبرسی رحمه اللّه فی مجمع البیان نقلا عن ابن عبّاس و یدلّ علی ذلک موثقه یونس بن یعقوب قال قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام الوضوء الّذی قد افترضه اللّه علی العباد لمن جاء من الغائط او بال یغسل ذکره و یذهب الغائط ثمّ یتوضّأ مرّتین مرّتین فعلی هذا یکون الأخبار المتضمّنه لأن یکون الوضوء مرّه مرّه تبقی علی مقتضاها الثالث ما ذکره الصّدوق فی الفقیه انّ الأخبار الّتی رویت فی انّ الوضوء مرّتین مرّتین واحدها باسناد منقطع یرویه ابو جعفر الأحول عمّن رواه الی قوله و فی ذلک حدیث آخر باسناد منقطع رواه عمرو بن ابی المقدام قال حدثنی من سمع ابا عبد اللّه علیه السّلام یقول انّی لأعجب ممّن یرغب ان یتوضّأ اثنین اثنین و قد توضّأ رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم اثنین اثنین فانّ النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله کان یجدّد الوضوء لکلّ فریضه و کلّ صلاه فمعنی الحدیث هو انّی لأعجب لمن یرغب عن تجدید الوضوء قد جدّده النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم ثمّ قال و کذا ما روی انّ مرّتین افضل معناه التّجدید و کذلک ما روی مرّتین انّه اسباغ هذا کلامه و من الظّاهر حمل ما تضمّن المرّتین علی التجدید و الإسباغ الاّ انّ کلامه فی الأخبار انّها منقطعه مع روایه الشّیخ باسانید متّصله صحیحه الأسناد و الحمل علی التّجدید خلاف الظّاهر انتهی و من الظّاهر انّ ضروره الجمع بین الأخبار ینتج العدول عن الظّاهر ثمّ انّ ما ذکره الصّدوق من الإسباغ ربّما کان قابلا للتّوجیه الاّ انّه لیس ظاهرا من الأخبار المشهوره لأنّ فی الحدیث الّذی رواه زراره و بکیر عن الباقر علیه السّلام فقلنا اصلحک اللّه فالغرفه الواحده تجزی للوجه و غرفه للذّراع فقال نعم اذا بالعت فیها و الثنتان تأتیان علی ذلک کله و علی من الظّاهر انّ مفاد الحدیث کون الغرفتین اذا فعلها الإنسان تأتیان علی ذلک کلّه و لا یلزم منه استحباب الإسباغ بغسلتین و امّا العلاّمه فقد فهم الغسلتین من الغرفتین و لا یخفی ما فیه ثمّ انّ ما قاله العلاّمه نقلا عن ابن ادریس من عدم جواز الثّانیه یخالف ما نقل عن السّرائر بما هذا لفظه المرّتان فضیله باجماع المسلمین ثمّ قال و لا تلتفت الی خلاف من خالفه من اصحابنا بانّه لا یجوز المرّه الثّانیه لأنّه اذا تعیّن المخالف و عرف اسمه و نسبه فلا یعتد بخلافه فاذا تقرّرت المذاهب و لکن خیر الأمور اوسطها و لا یخفی الإجمال فیما وقع عن الکلینی فی الکافی بعد ان اورد روایه عبد الکریم السّابقه هذا دلیل علی انّ الوضوء انّما هو مرّه مرّه لأنّه صلّی اللّه علیه و آله کان اذا ورد علیه امران کلاهما طاعه للّه اخذ باحوطهما و اشدهما علی بدنه و انّ الّذی جاء عنهم انّه قال الوضوء مرّتان انّه لمن لم یقنعه مرّه فاستزاده فقال مرّتان ثمّ قال و من زاد علی مرّتین لم یوجر و هو اقصی غایه الحدّ فی الوضوء الّذی من تجاوزه اثم و لم یکن له وضوء أما سند السّابع فهو حسن بل صحیح امّا المتن فلأنّ ما یتضمّنه من الاکتفاء بالغرفه ظاهر الدّلاله علی الاکتفاء بالدّهن حقیقه و ادل منه صحیح زراره و محمّد بن مسلم عن ابی جعفر علیه السّلام قال انّما الوضوء حدّ من حدود اللّه لیعلم اللّه من یطیعه و من یعصیه و انّ المؤمن لا ینجّسه شیء انّما یکفیه مثل الدّهن فان قلت ظاهر روایه زراره و محمّد انّ الّذی یجری مثل الدّهن لا الدّهن و المطلوب هو الثّانی فلا یتمّ الدّلاله قلت من الظّاهر انّ الدّهن المشبّه به ما کان بغیر الماء من الأدهان و التّشبیه للماء به و بالجمله ان کونه مثل الدّهن لا ینافی ان یکون مقداره فی القلّه مساویا للدّهن و التّشبیه باعتبار کون احدهما هو الماء و الآخر الدّهن و من هاهنا ظهر ما یرد علی ما قاله الشّهید الثّانی من الحکم بکون مقدار الماء اکثر من الدّهن لیصحّ التّشبیه علی ما صرّح به فی شرحه علی الشّرائع من انّ التّشبیه بالدّهن الواقع فی کلام المحقّق فیه مبالغه فی الاجتزاء بالجریان القلیل علی جهه المجاز لا الحقیقه اما سند الثّامن فهو ضعیف بموسی بن إسماعیل لجهالته فی کتب الرّجال و المذکور فیها غیر معلوم انّه هو او غیره لعدم ذکر ابن زیاد فیها و کذا العبّاس بن سندی لعدم وجوده فیها أیضا و محمّد بن بشیر مشترک بین ثقه و غیر ثقه اما المتن فلأنّ فیه اشکالا حیث انّه جعل الثّالثه بدعه فیدلّ علی انّ فعل الأثنین لیس بدعه و من الظاهر علی اعتقاده انّه اذا اعتقد انّها فرض یکون بدعه و من لوازمها الاثم و بالجمله انّه یلزم الشّیخ علی اعتقاده ان یکون الثّانیه کالثّالثه فی کونها بدعه اذا اعتقد وجوبها مع انّه حکم بعدمها حیث جعلها مقابله للثّالثه فی کونها بدعه فلیتدبّر امّا سند التاسع فهو أیضا ضعیف بزیاد بن مروان لأنّه واقفیّ غیر موثّق امّا المتن فلان فیه اشکالا امّا سند العاشر فهو ضعیف بابن زربی و توثیق ابن عقده ایّاه لا یفید کما قال العلاّمه فی الخلاصه قال النّجاشی انّه ثقه ذکره ابن عقده و لکن لیس فی نسخ النّجاشی المشهوره اما المتن فظاهر الانطباق علی ما قاله الشّیخ غیر انّ الکشی روی روایه عن داود البرقی قال دخلت علی ابی عبد اللّه علیه السّلام فقلت له کم عدد الطّهاره فقال ما اوجبه اللّه فواحده و اضاف الیها رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم واحده لضعف النّاس و من توضّأ ثلثا فلا صلاه له انا معه فی ذا حتی جاء داود ابن زربی و اخذ زاویه من البیت فسأله عمّا سألت فی عدّه الطّهاره فقال له ثلثا ثلثا من نقص عنه فلا صلاه له قال فارتعدت فرایصی و کان ان یدخلنی الشّیطان فأبصر ابو عبد اللّه علیه السّلام إلیّ و قد تغیّر لونی فقال اسکن یا داود هذا هو الکفر او ضرب الأعناق قال فخرجنا من عنده و کان ابن زربی الی جوار بستان ابی جعفر المنصور و کان قد القی الی ابی جعفر امر داود بن زربی و انّه رافضیّ یختلف الی جعفر بن محمّد فقال ابو جعفر المنصور انی مطلع علی طهارته قال هو توضّأ وضوء جعفر بن محمّد فانّی لأعرف طهارته حقّقت علیه القول و قتلته فاطّلع داود بیتها للصّلاه من حیث لا یراه فاسبغ داود بن زربی الوضوء ثلثا ثلثا کما امر ابو عبد اللّه علیه السّلام فما تمّ وضوءه حتّی بعث الیه ابو جعفر المنصور فدعاه قال فقال داود فلمّا ان دخلت علیه رجب بی و قال یا داود قیل فیک شیء باطل و ما انت کذلک قد اطّلعت علی طهارتک و لیس طهارتک طهاره الرّفضه هذا ثمّ لا یخفی انّ فی سند هذا الخبر لما کان جهاله فلا بأس باشتماله علی مر خفیّ من زیاده الواحد لضعف النّاس و ربّما یخص الشّیخ الحدیث من هذا الوجه تقیّه و قد یظنّ من التّقیّه الّتی ذکر الشّیخ خلاف ما یفهم من هذه الرّوایه و دفعه ظاهر
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 95 )
قال: أخبرنی الشیخ رحمه الله عن أحمد بن محمّد،عن أبیه،عن الحسین ابن الحسن بن أبان،عن الحسین بن سعید،عن صفوان،و فضاله بن أیوب،عن فضیل بن عثمان،عن أبی عبیده الحذّاء قال:وضّأت أبا جعفر علیه السلام بجمع و قد بال:فناولته ماءً فاستنجی،ثم أخذ کفاً فغسل به وجهه،و کفاً غسل به ذراعه الأیمن،و کفاً غسل به ذراعه الأیسر،ثم مسح بفضله النَّدی رأسه و رجلیه. و بهذا الإسناد عن الحسین بن سعید،عن فضاله،عن حماد بن عثمان،عن علی بن أبی المغیره،عن میسره،عن أبی جعفر علیه السلام قال:« الوضوء واحده واحده،و وصف الکعب فی ظهر القدم». و أخبرنی الشیخ رحمه الله عن أبی القاسم جعفر بن محمّد،عن محمّد ابن یعقوب،عن محمّد بن الحسن،و غیره،عن سهل بن زیاد،عن ابن محبوب،عن ابن رباط،عن یونس بن عمار،قال:سألت أبا عبد اللّه علیه السلام عن الوضوء للصلاه فقال:« مرّه مرّه». و بهذا الإسناد عن سهل بن زیاد،عن أحمد بن محمّد،عن عبد الکریم قال:سألت أبا عبد اللّه علیه السلام عن الوضوء،فقال:« ما کان وضوء رسول اللّه صلی الله علیه و آله إلّا مرّه مرّه». السند: فی الأوّل: قد تقدم غیر بعید . و الطریق إلی الحسین بن سعید:ابن أبی جید،عن محمّد بن الحسن ابن الولید،عن الحسین بن الحسن بن أبان،و ذکرنا ما لا بُدّ منه فیه . و فی الثانی: علی بن المغیره و هو ثقه ذکره النجاشی فی ابنه الحسن ،و أمّا میسره فإنّه مشترک بین مهملین فی الرجال . و الثالث: حاله غیر خفیّه،و محمّد بن الحسن فیه:هو الصفار علی ما فهمته من شیخنا سلّمه اللّه تعالی و ابن محبوب:هو الحسن؛ و ابن رباط:هو الحسن،و لم یوثق فی الرجال ،و إنّما ذکرنا أنّ ابن محبوب هو الحسن لأنّ النجاشی ذکر أنّ الحسن بن رباط له کتاب یرویه عنه الحسن بن محبوب ،و أمّا یونس بن عمار:هو مهمل فی رجال الشیخ رحمه الله . و الرابع: فیه مع سهل بن زیاد عبد الکریم،و الظاهر أنّه ابن عمرو،و هو واقفی و إنّ کان ثقه،و الراوی عنه فی الفهرست أحمد بن محمّد ابن أبی نصر ،و الظاهر أنّ أحمد بن محمّد هنا هو ابن أبی نصر،إلّا أنّ روایه سهل عنه فی الظنّ أنها نادره،و الأمر فی الخبر سهل بوجود سهل. المتن: فی الجمیع ما عدا الأوّل ظاهره أنّ الوضوء مرّه مرّه ،و صریح الأوّل أنّه علیه السلام غسل وجهه بکف و کلاً من ذراعیه بکف،و حینئذ لا یبعد أنّ یکون(المراد بالإطلاق) فی غیره إراده الکف الواحد و الغسله الواحده،إلّا أنّ هذا علی تقدیر الاکتفاء بالکف الواحد،فلو لم یکف وجب ما یحصل الاکتفاء به،غیر أنّه ینبغی عدم الزیاده علی الاثنین للغسله،کما یأتی بیانه فی الخبر الآتی . و علی هذا لا یتوجه أنّ الأخبار الداله علی أنّ الوضوء مثنی مثنی یراد بها الغُرفتان لا الغسلتان. فإنّ قلت: ما ذکرته لا یدفع الاحتمال،لأنّ غیر الخبر الأوّل لا دلاله فیه علی غیر المرّه،فإذا أُرید بها الغسله لا ینفی الغرفتین،و الخبر الأوّل الدال علی الغرفه یدل علی أنّها أحد الأفراد،و حینئذٍ تحمل الأخبار الداله علی أنّ الوضوء مثنی مثنی علی الاستحباب فی الغرفات لا فی الغسل. قلت: إذا رجع الأمر إلی الاستحباب یقع ما یأتی ذکره من أنّ الإمام کیف یترک المستحب مع أنّ المعلوم منهم المواظبه علی المستحبات؟ فالإشکال الذی یذکر فی إراده الغسلات یأتی هنا،فلا ینفع الفرار بإراده الغرفات،فلیتأمّل. إذا عرفت هذا فاعلم أنّ العلّامه فی المختلف قال:إنّه لا خلاف فی وجوب غَسل الوجه و الیدین مستوعباً للجمیع،فلو لم یکف الکفّ الأوّل وجب الثانی،و لو لم یکفیا وجب الثالث،و هکذا،و لا یتقدّر الوجوب بقدر معیّن،و أمّا إذا حصل الوجوب بالکفّ الأوّل و المرّه الاُولی هل یستحب الثانیه فی غَسل الوجه و الیدین؟ أکثر علمائنا علی استحبابها إلی أنّ قال-:و قال أبو جعفر یعنی ابن بابویه-:الثانیه لا یؤجر علیها،و قال ابن إدریس:إنّ الثانیه لا تجوز،ثم أخذ فی الاستدلال لاستحباب الثانیه ،و سنذکر ما لا بُدّ منه بعد ذکر الأخبار الآتیه إن شاء اللّه تعالی .
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 1 , ص 449 )
قوله:(أخبرنی الشیخ)(الحدیث-209) صحیح بناء علی ما تقدّم من أنّ «الفضیل»مصغّرا و مکبّرا واحد،نصّ علیه الشیخ(ره)فی(الرجال)[1]. (و قد ناقش)بعضهم فی صحه هذا الحدیث مناقشه طویله لا معوّل علیها. و قد عدّه صاحب(المنتقی)ره من الصّحاح[2]،و هو النقّاد البصیر بمعرفه أحوال الأسانید،و قد سبق شرح هذا الحدیث[1]فارجع الیه.
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 469 )
ص : 2298
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلْمَرْأَهُ تُصَلِّی خَلْفَ زَوْجِهَا اَلْفَرِیضَهَ وَ اَلتَّطَوُّعَ وَ تَأْتَمُّ بِهِ فِی اَلصَّلاَهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 332 )
ص : 2299
کش، [رجال الکشی ] ، مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ سَهْلٍ قَالَ حَدَّثَنَا بَعْضُ أَصْحَابِنَا وَ سَأَلَنِی أَنْ أَکْتُمَ اِسْمَهُ قَالَ : کُنْتُ عِنْدَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَدَخَلَ عَلَیْهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی حَمْزَهَ وَ اِبْنُ اَلسَّرَّاجِ وَ اِبْنُ اَلْمُکَارِی فَقَالَ لَهُ اِبْنُ أَبِی حَمْزَهَ مَا فَعَلَ أَبُوکَ قَالَ مَضَی قَالَ مَضَی مَوْتاً قَالَ فَقَالَ نَعَمْ قَالَ فَقَالَ إِلَی مَنْ عَهِدَ قَالَ إِلَیَّ قَالَ فَأَنْتَ إِمَامٌ مُفْتَرَضُ اَلطَّاعَهِ مِنَ اَللَّهِ قَالَ نَعَمْ قَالَ اِبْنُ اَلسَّرَّاجِ وَ اِبْنُ اَلْمُکَارِی قَدْ وَ اَللَّهِ أَمْکَنَکَ مِنْ نَفْسِهِ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَیْلَکَ وَ بِمَا أُمْکِنْتُ أَ تُرِیدُ أَنْ آتِیَ بَغْدَادَ وَ أَقُولَ لِهَارُونَ إِنِّی إِمَامٌ مُفْتَرَضٌ طَاعَتِی وَ اَللَّهِ مَا ذَاکَ عَلَیَّ وَ إِنَّمَا قُلْتُ ذَلِکَ لَکُمْ عِنْدَ مَا بَلَغَنِی مِنِ اِخْتِلاَفِ کَلِمَتِکُمْ وَ تَشَتُّتِ أَمْرِکُمْ لِئَلاَّ یَصِیرَ سِرُّکُمْ فِی یَدِ عَدُوِّکُمْ قَالَ لَهُ اِبْنُ أَبِی حَمْزَهَ لَقَدْ أَظْهَرْتَ شَیْئاً مَا کَانَ یُظْهِرُهُ أَحَدٌ مِنْ آبَائِکَ وَ لاَ یَتَکَلَّمُ بِهِ قَالَ بَلَی وَ اَللَّهِ لَقَدْ تَکَلَّمَ بِهِ خَیْرُ آبَائِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أَمَرَهُ اَللَّهُ أَنْ یُنْذِرَ عَشِیرَتَهُ اَلْأَقْرَبِینَ جَمَعَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ أَرْبَعِینَ رَجُلاً وَ قَالَ لَهُمْ إِنِّی رَسُولُ اَللَّهِ إِلَیْکُمْ فَکَانَ أَشَدُّهُمْ تَکْذِیباً وَ تَأْلِیباً عَلَیْهِ عَمُّهُ أَبُو لَهَبٍ فَقَالَ لَهُمُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنْ خَدَشَنِی خَدْشٌ فَلَسْتُ بِنَبِیٍّ فَهَذَا أَوَّلُ مَا أُبْدِعُ لَکُمْ مِنْ آیَهِ اَلنُّبُوَّهِ وَ أَنَا أَقُولُ إِنْ خَدَشَنِی هَارُونُ خَدْشاً فَلَسْتُ بِإِمَامٍ فَهَذَا أَوَّلُ مَا أُبْدِعُ لَکُمْ مِنْ آیَهِ اَلْإِمَامَهِ قَالَ لَهُ عَلِیٌّ إِنَّا رَوَیْنَا عَنْ آبَائِکَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّ اَلْإِمَامَ لاَ یَلِی أَمْرَهُ إِلاَّ إِمَامٌ مِثْلُهُ فَقَالَ لَهُ أَبُو اَلْحَسَنِ فَأَخْبِرْنِی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ إِمَاماً أَوْ کَانَ غَیْرَ إِمَامٍ قَالَ کَانَ إِمَاماً قَالَ فَمَنْ وَلِیُّ أَمْرِهِ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ قَالَ وَ أَیْنَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ کَانَ مَحْبُوساً فِی یَدِ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ قَالَ خَرَجَ وَ هُمْ کَانُوا لاَ یَعْلَمُونَ حَتَّی وَلِیَ أَمْرَ أَبِیهِ ثُمَّ اِنْصَرَفَ فَقَالَ لَهُ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ هَذَا [اَلَّذِی] أَمْکَنَ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَنْ یَأْتِیَ کَرْبَلاَءَ فَیَلِیَ أَمْرَ أَبِیهِ فَهُوَ یُمْکِنُ صَاحِبَ اَلْأَمْرِ أَنْ یَأْتِیَ بَغْدَادَ فَیَلِیَ أَمْرَ أَبِیهِ ثُمَّ یَنْصَرِفَ وَ لَیْسَ فِی حَبْسٍ وَ لاَ فِی إِسَارٍ قَالَ لَهُ عَلِیٌّ إِنَّا رَوَیْنَا أَنَّ اَلْإِمَامَ لاَ یَمْضِی حَتَّی یَرَی عَقِبَهُ قَالَ فَقَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ مَا رَوَیْتُمْ فِی هَذَا غَیْرَ هَذَا اَلْحَدِیثِ قَالَ لاَ قَالَ بَلَی وَ اَللَّهِ لَقَدْ رَوَیْتُمْ إِلاَّ اَلْقَائِمَ وَ أَنْتُمْ لاَ تَدْرُونَ مَا مَعْنَاهُ وَ لِمَ قِیلَ قَالَ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ بَلَی وَ اَللَّهِ إِنَّ هَذَا لَفِی اَلْحَدِیثِ قَالَ لَهُ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَیْلَکَ کَیْفَ اِجْتَرَأْتَ عَلَی شَیْءٍ تَدَعُ بَعْضَهُ ثُمَّ قَالَ یَا شَیْخُ اِتَّقِ اَللَّهَ وَ لاَ تَکُنْ مِنَ اَلَّذِینَ یَصُدُّونَ عَنْ دِینِ اَللَّهِ تَعَالَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 48 , صفحه 269 )
رجال کشی:اسماعیل بن سهل گفت:یکی از اصحاب حدیث کرد مرا ولی تقاضا کرد اسمش را نبرم،گفت:خدمت حضرت رضا بودم علی بن ابی حمزه و ابن سراج و ابن مکاری وارد شدند.ابن ابی حمزه گفت:پدرت چه شد؟ حضرت رضا علیه السّلام فرمود:از دنیا رفت.گفت مرد؟فرمود:بلی گفت بچه کس وصیت کرد؟فرمود:به من گفت شما امام هستی و اطاعت از شما واجب است؟فرمود آری. ابن سراج و ابن مکاری گفتند:بخدا سوگند مثل اینکه خداوند بتو اطمینان داده که هارون زیانی بجانت نمیرساند فرمود:وای بر تو چه اطمینانی دارم تو مایلی بروم ببغداد بهارون بگویم من امام هستم و فرمانبرداری از من واجب است بخدا چنین تکلیفی ندارم.این حرف را هم که زدم بواسطه این بود که میدانستم بین شما اختلاف است و عقائد مختلفی پیدا کرده اید نخواهم راز شما پیش دشمنانتان فاش گردد.؟ ابن ابی حمزه گفت:مطلبی را آشکارا گفتی که هیچ یک از آباء کرامت چنین نمیگفتند و آشکارا ابراز نمی نمودند(مسأله امامت).فرمود چرا بخدا سوگند بهترین آباء گرامم حضرت پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله همین طور آشکارا فرمود،وقتی خداوند دستور داد که خویشاوندان نزدیک خود را دعوت کن.چهل نفر از بستگان و خویشاوندان خود را جمع کرده فرمود:من پیامبر خدایم که مأمور راهنمائی شما شده ام،از همه بیشتر عمویش ابو لهب تکذیب میکرد و مردم را علیه او میشورانید پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بآنها فرمود: اگر مرا خدشه و آسیبی نتوانستید برسانید من پیامبر هستم این اولین معجزه ایست که از نبوت خویش آشکار میکنم.منهم میگویم:اگر هارون مرا خدشه ای وارد کرد امام نیستم این اولین معجزه ی من باشد در باره امامت. علی گفت:ما از آباء کرامت روایت داریم که عهده دار غسل و کفن امام نمیشود مگر امامی مانند خودش،فرمود:بگو ببینم حسین بن علی امام بود یا نه؟ گفت:امام بود پرسید چه کسی عهده دار غسل و کفن او گردید؟گفت:علی بن الحسین فرمود:علی بن الحسین کجا بود او که در زندان ابن زیاد بسر می برد.گفت: بطوری که آنها متوجه نشدند خارج شد امر غسل و کفن و دفن پدر خویش را بپایان رسانید،آنگاه برگشت. حضرت رضا علیه السّلام فرمود:در صورتی که ممکن باشد برای علی بن الحسین علیه السّلام بیاید بکربلا و کار دفن و کفن پدر را انجام دهد برای امام وقت نیز امکان دارد که وارد بغداد شود و متصدی کفن و دفن پدر گردد باز بمحل خود مراجعت نماید با اینکه در زندان و اسارت هم بسر نمی برده. علی گفت:ما روایت داریم که امام تا از دنیا نرفته فرزند و جانشین خود را می بیند.فرمود:در این مورد حدیث دیگری نیز ندارید گفت:نه فرمود:چرا بخدا قسم روایت دارید که مگر قائم با اینکه شما معنی آن را نمیدانید که چرا گفته شده؟علی گفت:آری بخدا در آخر این حدیث هست.فرمود:وای بر تو چگونه جرأت پیدا کردی مقداری از حدیث را قطع کردی فرمود:پیرمرد از خدا بترس از آنها که مانع پیشرفت دین خدا هستند نباش.
( بحارالأنوار (جلد 48) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 247 )
ص : 2300
24358-6 ( الکافی 177:3) محمد ، عن ابن عیسی ، عن الحسین ، عن القاسم بن محمد ، عن علی ، عن ( الفقیه 165:1 رقم 474) أبی بصیر ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له: المرأه تموت من أحق بالصلاه علیها قال "زوجها "قلت: الزوج أحق من الأب و الولد و الأخ قال "نعم و یغسلها". 24359-7 (الکافی 177:3) علی، عن أبیه، عن ابن مرار، عن یونس، عن أبی بصیر: مثله بدون و یغسلها.
( الوافی , جلد 24 , صفحه 417 )
ص : 2301
وَ سَمِعَ ضَرِیرٌ دُعَاءَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا رَبَّ اَلْأَرْوَاحِ اَلْفَانِیَهِ وَ رَبَّ اَلْأَجْسَادِ اَلْبَالِیَهِ أَسْأَلُکَ بِطَاعَهِ اَلْأَرْوَاحِ اَلرَّاجِعَهِ إِلَی أَجْسَادِهَا وَ بِطَاعَهِ اَلْأَجْسَادِ اَلْمُلْتَئِمَهِ إِلَی أَعْضَائِهَا وَ بِانْشِقَاقِ اَلْقُبُورِ عَنْ أَهْلِهَا وَ بِدَعْوَتِکَ اَلصَّادِقَهِ فِیهِمْ وَ أَخْذِکَ بِالْحَقِّ بَیْنَهُمْ إِذَا بَرَزَ اَلْخَلاَئِقُ یَنْتَظِرُونَ قَضَاءَکَ وَ یَرَوْنَ سُلْطَانَکَ وَ یَخَافُونَ بَطْشَکَ وَ یَرْجُونَ رَحْمَتَکَ یَوْمَ لا یُغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیْئاً وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ `إِلاّ مَنْ رَحِمَ اَللّهُ إِنَّهُ هُوَ اَلْبَرُّ اَلرَّحِیمُ أَسْأَلُکَ یَا رَحْمَانُ أَنْ تَجْعَلَ اَلنُّورَ فِی بَصَرِی وَ اَلْیَقِینَ فِی قَلْبِی وَ ذِکْرَکَ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ عَلَی لِسَانِی أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ قَالَ فَسَمِعَهَا اَلْأَعْمَی وَ حَفِظَهَا وَ رَجَعَ إِلَی بَیْتِهِ اَلَّذِی یَأْوِیهِ فَتَطَهَّرَ لِلصَّلاَهِ وَ صَلَّی ثُمَّ دَعَا بِهَا فَلَمَّا بَلَغَ إِلَی قَوْلِهِ أَنْ تَجْعَلَ اَلنُّورَ فِی بَصَرِی اِرْتَدَّ اَلْأَعْمَی بَصِیراً بِإِذْنِ اَللَّهِ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 287 )
ص : 2302
أَخْبَرَنَا أَبُو سَعْدٍ اَلْمُعَاذِیُّ أَنْبَأَنَا أَبُو اَلْحُسَیْنِ اَلْکُهَیْلِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ اَلْحَضْرَمِیُّ حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْمَرْوَزِیُّ حَدَّثَنَا اَلْحَکَمُ بْنُ ظُهَیْرٍ عَنِ اَلسُّدِّیِّ : [فِی قَوْلِهِ تَعَالَی]: وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَهً قَالَ: اَلْمَوَدَّهُ لآِلِ مُحَمَّدٍ . قلت: هکذا قال: إسحاق ، و رواه غیره عن الحکم برفعه إلی ابن عباس .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 212 )
845-عن السّدیّ فی قوله تعالی:(و من یقترف حسنه) قال: الموده لآل محمد. سدّی دربارۀ سخن خداوند:«و من یقترف حسنه» گفت: دوستی آل محمد (صلّی الله علیه و آله)
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 294 )
حکیم بن ظهیر نقل کرد؛سدیّ در توضیح آیه شریفه«
وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَهً
»بیان کرد،هر کسی مودّت و محبّت آل محمد صلی اللّه علیه و آله را کسب کند،خداوند بزرگ بر حسناتش می افزاید .
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 253 )
ص : 2303
وَ عَنْهُ: عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلنَّوْفَلِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ، عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ، عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ، عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: یَوْمَ لا یُغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیْئاً وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ `إِلاّ مَنْ رَحِمَ اَللّهُ ، قَالَ: «نَحْنُ أَهْلُ اَلرَّحْمَهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 19 )
ص : 2304
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ یَقُولُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ إِلاَّ وَ جَمِیعُ اَلْجِنِّ وَ اَلشَّیَاطِینِ تَزُورُ أَئِمَّهَ اَلضَّلاَلِ، وَ یَزُورُ إِمَامُ اَلْهُدَی عَدَدَهُمْ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ، حَتَّی إِذَا أَتَتْ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ فَهَبَطَ فِیهَا مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ إِلَی وَلِیِّ اَلْأَمْرِ خَلَقَ اَللَّهُ، أَوْ قَالَ قَبَضَ اَللَّهُ، عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَلشَّیَاطِینِ بِعَدَدِهِمْ ثُمَّ زَارُوا وَلِیَّ اَلضَّلاَلَهِ فَأَتَوْهُ بِالْإِفْکِ وَ اَلْکَذِبِ حَتَّی لَعَلَّهُ یُصْبِحُ، فَیَقُولُ: رَأَیْتُ کَذَا وَ کَذَا فَلَوْ سَأَلَ وَلِیَّ اَلْأَمْرِ عَنْ ذَلِکَ لَقَالَ: رَأَیْتُ شَیْطَاناً أَخْبَرَکَ بِکَذَا وَ کَذَا حَتَّی یُفَسِّرَ لَهُ تَفْسِیراً، وَ یُعْلِمَهُ اَلضَّلاَلَهَ اَلَّتِی هُوَ عَلَیْهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 70 )
ص : 2305
اَلْکَرَاجُکِیُّ فِی کَنْزِ اَلْفَوَائِدِ ، حَدَّثَنِی اَلشَّرِیفُ طَاهِرُ بْنُ مُوسَی اَلْحُسَیْنِیُّ بِمِصْرَ سَنَهَ سَبْعٍ وَ أَرْبَعِمِائَهٍ عَنْ عَبْدِ اَلْوَهَّابِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْخَلاَّلِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلطِّهْرَانِیِّ وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عُبَیْدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی بَکْرٍ عَنْ أَبِی اَلْفَضْلِ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْحَسَنِ اَلتَّمَّارِ کِلاَهُمَا عَنْ أَبِی سَعِیدٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّزَّاقِ عَنْ مُعَمَّرٍ قَالَ: أَشْخَصَنِی هِشَامُ بْنُ عَبْدِ اَلْمَلِکِ عَنْ أَرْضِ اَلْحِجَازِ إِلَی اَلشَّامِ زَائِراً لَهُ فَسِرْتُ فَلَمَّا أَتَیْتُ أَرْضَ اَلْبَلْقَاءِ رَأَیْتُ جَبَلاً أَسْوَدَ وَ عَلَیْهِ مَکْتُوبٌ أَحْرُفاً لَمْ أَعْلَمْ مَا هِیَ فَعَجِبْتُ مِنْ ذَلِکَ ثُمَّ دَخَلْتُ عُمَانَ قَصَبَهَ اَلْبَلْقَاءِ فَسَأَلْتُ عَنْ رَجُلٍ یَقْرَأُ مَا عَلَی اَلْقُبُورِ وَ اَلْجِبَالِ فَأُرْشِدْتُ إِلَی شَیْخٍ کَبِیرٍ فَعَرَّفْتُهُ مَا رَأَیْتُ فَقَالَ اُطْلُبْ شَیْئاً أَرْکَبُهُ لِأَخْرُجَ مَعَکَ فَحَمَلْتُهُ مَعِی عَلَی رَاحِلَتِی وَ خَرَجْنَا إِلَی اَلْجَبَلِ وَ مَعِی مَحْبَرَهٌ وَ بَیَاضٌ فَلَمَّا قَرَأَهُ قَالَ لِی مَا أَعْجَبَ مَا عَلَیْهِ بِالْعِبْرَانِیَّهِ فَنَقَلْتُهُ بِالْعَرَبِیَّهِ فَإِذَا هُوَ بِاسْمِکَ اَللَّهُمَّ جَاءَ اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ وَ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِمَا وَ کَتَبَ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ بِیَدِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 9 )
کراجکی در کنز الفوائد از معمر نقل میکند که گفت: هشام مرا از سرزمین حجاز بشام خواست برای ملاقات با خودش براه افتادم وقتی رسیدم بسر زمین بلقاء کوهی را دیدم سیاه بر روی او حروفی نوشته شده بود که نفهمیدم آنها چیست اما در شگفت شدم. بعد وارد عمان که دهکده ای از بلقا است شدم از مردی که نوشته های قبرها و کوهها را میخواند جستجو کردم مرا راهنمائی به پیرمردی نمودند. آنچه دیده بودم باو گفتم. گفت من یک وسیله سواری پیدا کنم و با تو برویم بآنجا. او را سوار مال سواری خود نمودم و با هم بطرف کوه رفتیم من با خود کاغذ و مرکب داشتم، همین که کلمات را خواند گفت تعجب میکنم از این کلمات که بزبان عبرانی است آن کلمات را بعربی برگرداندم نوشته بود بار خدایا حق از جانب تو بزبان عربی آشکار آمد: لا اله الا اللّه. محمّد رسول اللّه و علی ولی اللّه صلّی اللّه علیهما موسی بن عمران این نوشته را بدست خود نوشت.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 8 )
ص : 2306
اَلْعِلَلُ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَنْ عَمِّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِأَیِّ عِلَّهٍ نُکَبِّرُ عَلَی اَلْمَیِّتِ خَمْسَ تَکْبِیرَاتٍ وَ یُکَبِّرُ مُخَالِفُونَا أَرْبَعَ تَکْبِیرَاتٍ قَالَ لِأَنَّ اَلدَّعَائِمَ اَلَّتِی بُنِیَ عَلَیْهَا اَلْإِسْلاَمُ خَمْسٌ اَلصَّلاَهُ وَ اَلزَّکَاهُ وَ اَلصَّوْمُ وَ اَلْحَجُّ وَ اَلْوَلاَیَهُ لَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ فَجَعَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ کُلِّ دِعَامَهٍ تَکْبِیرَهً وَ إِنَّکُمْ أَقْرَرْتُمْ بِالْخَمْسِ کُلِّهَا وَ أَقَرَّ مُخَالِفُوکُمْ بِأَرْبَعٍ وَ أَنْکَرُوا وَاحِدَهً فَمِنْ ذَاکَ یُکَبِّرُونَ عَلَی مَوْتَاهُمْ أَرْبَعَ تَکْبِیرَاتٍ وَ تُکَبِّرُونَ خَمْساً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 343 )
ص : 2307
جَانِبُوا اَلْکَذِبَ فَإِنَّهُ مُجَانِبُ اَلْإِیمَانِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 221 )
ص : 2308
قِصَصِ اَلرَّاوَنْدِیُّ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ عِیسَی بْنَ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ دَاوَیْتُ اَلْمَرْضَی فَشَفَیْتُهُمْ بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ أَبْرَأْتُ اَلْأَکْمَهَ وَ اَلْأَبْرَصَ بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ عَالَجْتُ اَلْمَوْتَی فَأَحْیَیْتُهُمْ بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ عَالَجْتُ اَلْأَحْمَقَ فَلَمْ أَقْدِرْ عَلَی إِصْلاَحِهِ فَقِیلَ یَا رُوحَ اَللَّهِ وَ مَا اَلْأَحْمَقُ قَالَ اَلْمُعْجَبُ بِرَأْیِهِ وَ نَفْسِهِ اَلَّذِی یَرَی اَلْفَضْلَ کُلَّهُ لَهُ لاَ عَلَیْهِ وَ یُوجِبُ اَلْحَقَّ کُلَّهُ لِنَفْسِهِ وَ لاَ یُوجِبُ عَلَیْهَا فَذَلِکَ اَلْأَحْمَقُ اَلَّذِی لاَ حِیلَهَ فِی مُدَاوَاتِهِ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 417 )
امام صادق علیه السّلام فرموده اند که عیسی می فرمود: من توانستم به اذن خداوند مردگان را زنده کنم و پیسی و کوری را شفا بخشم ولی نتوانستم حماقت و نادانی انسان ها را درمان کنم.
شخصی نیز از امام صادق علیه السّلام پرسید: احمق به چه کسی گویند؟ آن حضرت فرمود: کسی که به خود مغرور است و همۀ فضیلت ها و خوبی ها را برای خود و پیشبرد منافع خود می خواهد و همه حق را برای خود قائل است و دیگران را صاحب حقی نمی داند. چنین کسی هیچ دارویی ندارد.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 590 )
ص : 2309
کَمْ أُدَارِیکُمْ کَمَا تُدَارَی اَلْبِکَارُ اَلْعَمِدَهُ وَ اَلثِّیَابُ اَلْمُتَدَاعِیَهُ ! کُلَّمَا حِیصَتْ مِنْ جَانِبٍ تَهَتَّکَتْ مِنْ آخَرَ کُلَّمَا أَطَلَّ عَلَیْکُمْ مَنْسِرٌ مِنْ مَنَاسِرِ أَهْلِ اَلشَّامِ أَغْلَقَ کُلُّ رَجُلٍ مِنْکُمْ بَابَهُ وَ اِنْجَحَرَ اِنْجِحَارَ اَلضَّبَّهِ فِی جُحْرِهَا وَ اَلضَّبُعِ فِی وِجَارِهَا. اَلذَّلِیلُ وَ اَللَّهِ مَنْ نَصَرْتُمُوهُ وَ مَنْ رُمِیَ بِکُمْ فَقَدْ رُمِیَ بِأَفْوَقَ نَاصِلٍ. إِنَّکُمْ وَ اَللَّهِ لَکَثِیرٌ فِی اَلْبَاحَاتِ قَلِیلٌ تَحْتَ اَلرَّایَاتِ وَ إِنِّی لَعَالِمٌ بِمَا یُصْلِحُکُمْ وَ یُقِیمُ أَوَدَکُمْ وَ لَکِنِّی لاَ أَرَی إِصْلاَحَکُمْ بِإِفْسَادِ نَفْسِی أَضْرَعَ اَللَّهُ خُدُودَکُمْ وَ أَتْعَسَ جُدُودَکُمْ! لاَ تَعْرِفُونَ اَلْحَقَّ کَمَعْرِفَتِکُمُ اَلْبَاطِلَ وَ لاَ تُبْطِلُونَ اَلْبَاطِلَ کَإِبْطَالِکُمُ اَلْحَقَّ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 98 )
ص : 2310
أَحْسَنُ اَلْمَقَالِ مَا صَدَّقَهُ حُسْنُ اَلْفِعَالِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 212 )
ص : 2311
اَلنِّیَّهُ أَسَاسُ اَلْعَمَلِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 56 )
ص : 2312
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «اِتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اَللّهِ» فَقَالَ: أَمَا وَ اَللَّهِ مَا دَعَوْهُمْ إِلَی عِبَادَهِ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ دَعَوْهُمْ إِلَی عِبَادَهِ أَنْفُسِهِمْ لَمَا أَجَابُوهُمْ، وَ لَکِنْ أَحَلُّوا لَهُمْ حَرَاماً وَ حَرَّمُوا عَلَیْهِمْ حَلاَلاً، فَعَبَدُوهُمْ مِنْ حَیْثُ لاَ یَشْعُرُونَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 209 )
ص : 2313
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ حَدَّثَنِی رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ عُتَیْبَهَ قَالَ: بَیْنَا أَنَا مَعَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَلْبَیْتُ غَاصُّ بِأَهْلِهِ إِذْ أَقْبَلَ شَیْخٌ یَتَوَکَّأُ عَلَی عَنَزَهٍ لَهُ حَتَّی وَقَفَ عَلَی بَابِ اَلْبَیْتِ فَقَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ سَکَتَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمُ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ أَقْبَلَ اَلشَّیْخُ بِوَجْهِهِ عَلَی أَهْلِ اَلْبَیْتِ وَ قَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ ثُمَّ سَکَتَ حَتَّی أَجَابَهُ اَلْقَوْمُ جَمِیعاً وَ رَدُّوا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمَ ثُمَّ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ أَدْنِنِی مِنْکَ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ فَوَ اَللَّهِ إِنِّی لَأُحِبُّکُمْ وَ أُحِبُّ مَنْ یُحِبُّکُمْ وَ وَ اَللَّهِ مَا أُحِبُّکُمْ وَ أُحِبُّ مَنْ یُحِبُّکُمْ لِطَمَعٍ فِی دُنْیَا وَ [اَللَّهِ] إِنِّی لَأُبْغِضُ عَدُوَّکُمْ وَ أَبْرَأُ مِنْهُ وَ وَ اَللَّهِ مَا أُبْغِضُهُ وَ أَبْرَأُ مِنْهُ لِوَتْرٍ کَانَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ وَ اَللَّهِ إِنِّی لَأُحِلُّ حَلاَلَکُمْ وَ أُحَرِّمُ حَرَامَکُمْ وَ أَنْتَظِرُ أَمْرَکُمْ فَهَلْ تَرْجُو لِی جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَیَّ إِلَیَّ حَتَّی أَقْعَدَهُ إِلَی جَنْبِهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلشَّیْخُ إِنَّ أَبِی عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ أَتَاهُ رَجُلٌ فَسَأَلَهُ عَنْ مِثْلِ اَلَّذِی سَأَلْتَنِی عَنْهُ فَقَالَ لَهُ أَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنْ تَمُتْ تَرِدُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَی عَلِیٍّ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ وَ یَثْلَجُ قَلْبُکَ وَ یَبْرُدُ فُؤَادُکَ وَ تَقَرُّ عَیْنُکَ وَ تُسْتَقْبَلُ بِالرَّوْحِ وَ اَلرَّیْحَانِ مَعَ اَلْکِرَامِ اَلْکَاتِبِینَ لَوْ قَدْ بَلَغَتْ نَفْسُکَ هَاهُنَا وَ أَهْوَی بِیَدِهِ إِلَی حَلْقِهِ وَ إِنْ تَعِشْ تَرَی مَا یُقِرُّ اَللَّهُ بِهِ عَیْنَکَ وَ تَکُونُ مَعَنَا فِی اَلسَّنَامِ اَلْأَعْلَی فَقَالَ اَلشَّیْخُ کَیْفَ قُلْتَ یَا أَبَا جَعْفَرٍ فَأَعَادَ عَلَیْهِ اَلْکَلاَمَ فَقَالَ اَلشَّیْخُ اَللَّهُ أَکْبَرُ یَا أَبَا جَعْفَرٍ إِنْ أَنَا مِتُّ أَرِدُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَی عَلِیٍّ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ تَقَرُّ عَیْنِی وَ یَثْلَجُ قَلْبِی وَ یَبْرُدُ فُؤَادِی وَ أُسْتَقْبَلُ بِالرَّوْحِ وَ اَلرَّیْحَانِ مَعَ اَلْکِرَامِ اَلْکَاتِبِینَ لَوْ قَدْ بَلَغَتْ نَفْسِی إِلَی هَاهُنَا وَ إِنْ أَعِشْ أَرَی مَا یُقِرُّ اَللَّهُ بِهِ عَیْنِی فَأَکُونُ مَعَکُمْ فِی اَلسَّنَامِ اَلْأَعْلَی ثُمَّ أَقْبَلَ اَلشَّیْخُ یَنْتَحِبُ یَنْشِجُ هَا هَا هَا حَتَّی لَصِقَ بِالْأَرْضِ وَ أَقْبَلَ أَهْلُ اَلْبَیْتِ یَنْتَحِبُونَ وَ یَنْشِجُونَ لِمَا یَرَوْنَ مِنْ حَالِ اَلشَّیْخِ وَ أَقْبَلَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَمْسَحُ بِإِصْبَعِهِ اَلدُّمُوعَ مِنْ حَمَالِیقِ عَیْنَیْهِ وَ یَنْفُضُهَا ثُمَّ رَفَعَ اَلشَّیْخُ رَأْسَهُ فَقَالَ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ نَاوِلْنِی یَدَکَ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ فَنَاوَلَهُ یَدَهُ فَقَبَّلَهَا وَ وَضَعَهَا عَلَی عَیْنَیْهِ وَ خَدِّهِ ثُمَّ حَسَرَ عَنْ بَطْنِهِ وَ صَدْرِهِ ثُمَّ قَامَ فَقَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَ أَقْبَلَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَنْظُرُ فِی قَفَاهُ وَ هُوَ مُدْبِرٌ ثُمَّ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ عَلَی اَلْقَوْمِ فَقَالَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَنْظُرَ إِلَی رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ فَلْیَنْظُرْ إِلَی هَذَا فَقَالَ اَلْحَکَمُ بْنُ عُتَیْبَهَ لَمْ أَرَ مَأْتَماً قَطُّ یُشْبِهُ ذَلِکَ اَلْمَجْلِسَ .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 76 )
حکم بن عتیبه می گوید:در حالی که در خدمت امام باقر علیه السّلام بودم و اطاق آکنده از جمعیّت بودناگاه پیرمردی که بر عصای پیکانداری تکیه داشت،پیش آمد تا به در اطاق ایستاد و گفت:سلام بر تو ای فرزند رسول اللّه و رحمت و برکات الهی بر تو باد،و سپس خاموش شد.امام باقر علیه السّلام فرمود:و سلام بر تو و رحمت و برکات الهی نثارت.سپس پیرمرد به چهره رو به اهل بیت کرد و گفت:سلام بر شما،و سپس خاموش شد،و همگی سلامش را پاسخ گفتند. او سپس به چهره رو به امام باقر علیه السّلام کرد و گفت:ای فرزند رسول اللّه!مرا به خود نزدیک کن خداوند مرا قربان تو گرداند.بخدا سوگند من شما را و کسانی را که شما را دوست دارند دوست دارم،و بخدا سوگند من شما و هر که شما را دوست دارد به خاطر دنیا دوست ندارم.همانا من دشمن شما را دشمن می دارم و از او کناره می گیرم،و بخدا سوگند به خاطر خونی که میان ما ریخته شده،او را دشمن نمی دارم و از او کناره نمی گیرم.بخدا سوگند،همانا من حلال،شما را حلال و حرام شما را حرام می دانم و چشم براه امر شمایم، پس آیا برای من امیدی داری،خداوند مرا قربان تو گرداند؟امام باقر علیه السّلام فرمود:نزد من بیا نزد من بیا،تا او را در کنارش نشاند و فرمود:ای پیرمرد!مردی نزد پدرم امام زین العابدین علیه السّلام آمد و به او همان را گفت که تو به من،و پدرم به او فرمود:اگر بمیری بر رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی و حسن و حسین و علی بن الحسین علیهما السّلام وارد می شوی و دلت خنک می شود و درونت آرامش می پذیرد و چشمت روشن می شود و با کرام الکاتبین با روح و ریحان مورد استقبال قرار می گیری،اگر جانت به این جا برسد-و با دست خود اشاره به گلویش کرد-و اگر هم زنده بمانی آن بینی که چشمت را روشن کند و در والاترین مراتب بهشت با ما باشی.پیرمرد گفت:چه گفتی یا امام؟حضرت علیه السّلام همان سخن را برایش باز گفت،و پیرمرد گفت:«اللّه اکبر»اگر بمیرم به رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی و حسن و حسین و علی بن الحسین علیهم السّلام وارد می شوم و چشمم روشن می شود و دلم خنک تر می گردد و درونم آرامش می پذیرد و فرشته های کرام الکاتبین مرا با روح و ریحان استقبال می کنند،اگر جانم بدین جا[گلو]رسد،و اگر هم زنده بمانم به چشم خویش آن بینم که خدا بدان چشم مرا روشن کند و در والاترین مراتب بهشت با شما باشیم؟!سپس آن پیرمرد فریاد به گریه گشود و های های همی گریست تا به زمین افتاد و اهل آن خانه از حالی که بر آن پیرمرد رفت فریاد گریه سر دادند. امام باقر علیه السّلام رو به او کرد و با انگشت خود اشکهای مرد را از مژه هایش می زدود و آنها را پاک می کرد،سپس پیرمرد سر خود را بلند کرد و به امام علیه السّلام گفت:یا ابن رسول اللّه!خدا مرا قربانت گرداند دستت را به من بده،امام علیه السّلام دست خود را به او داد و او دست امام علیه السّلام را بوسید و بر دو دیده و گونۀ خود نهاد و سپس شکم و سینۀ خود را گشود و دست حضرت علیه السّلام را بر روی شکم و سینۀ خود گذاشت و سپس بپا خاست و گفت:السلام علیکم،و امام باقر علیه السّلام به دنبال او می نگریست در حالی که او در حال رفتن بود،سپس امام علیه السّلام رو به حاضران کرد و فرمود:هر که دوست دارد به مردی از اهل بهشت بنگرد به این پیرمرد بنگرد.عتیبه می گوید:من مجلس سوگواری را همانند این مجلس هرگز ندیدم.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 110 )
از حکم بن عتیبه گوید:در این میان که ما با امام باقر(علیه السّلام)بودیم و اتاق پر از جمعیت بود بناگاه پیرمردی که بر عصای پیکان داری تکیه میزد پیش آمد تا بدر اتاق ایستاد و گفت السلام علیک یا ابن رسول اللّه و رحمه اللّه و برکاته سپس دم فرو بست. و امام باقر در پاسخ او گفت و علیک السلام و رحمه اللّه برکاته سپس آن پیر مرد رو باهل مجلس کرد و گفت السلام علیکم و دم بست تا همه مردم پاسخ گفتند و سلام او را جواب دادند سپس روی بامام باقر(علیه السّلام)کرد و گفت یا ابن رسول اللّه مرا بخود نزدیک ساز خدا مرا قربانت کناد بخدا سوگند که من شماها را دوست دارم و دوستداران شما را هم دوست دارم و بخدا که این دوستی شما و دوستی دوستداران شما برای چشم داشت بدنیا نیست. و[بخدا]براستی من دشمن شما را بد دارم و از او بیزارم و بخدا سوگند او را بد ندارم و از او بیزار نیستم برای خونی که میان من و او است و بخدا سوگند من حلال شما را حلال میشمارم و حرام شما را حرام میشمارم و انتظار امر شما را دارم آیا قربانت تو برای من امیدوار هستی؟(یعنی امیدواری که من اهل سعادت و نجات باشم)پس امام باقر باو فرمود نزد من بیا نزد من بیا،تا او را پهلوی خود نشانید سپس باو فرمود ای پیره مرد راستی که مردی نزد پدرم علی بن الحسین(علیهما السّلام)آمد و همین خواهش تو را از او کرد و پدرم در پاسخش فرمود.اگر بمیری وارد میشوی برسول خدا(صلّی الله علیه و آله)و بر علی و حسن و حسین و علی بن الحسین(علیهما السّلام)و دلت خنک می شود و درونت آرام می گردد و چشمت روشن می شود و فرشته های کرام الکاتبین تو را با روح و ریحان استقبال میکنند اگر جانت باینجا برسد(و با دست خود اشاره بگلویش کرد)و اگر هم زنده بمانی آنچه چشمت را روشن کند ببینی و در بالاترین درجه های بهشت با ما باشی آن پیره مرد گفت ای أبا جعفر چه فرمودی؟آن حضرت همان سخن را برایش باز گفت آن پیره مرد گفت: «اللّه اکبر»اگر من بمیرم برسول خدا(صلّی الله علیه و آله)وارد میشوم و بر علی و حسن و حسین و علی بن الحسین و چشمم روشن می شود و دلم خنک می گردد و درونم آرام و خوش می شود و فرشته های کرام الکاتبین مرا با روح و ریحان استقبال میکنند اگر جانم بدین جا(گلو)رسد؟و اگر هم زنده بمانم بچشم خود به بینم آنچه را خدا بدان چشممرا روشن کند و در بالاترین درجه های بهشت با شما باشم؟ سپس آن پیره مرد فریاد گریه برداشت و نالید ها؛ها،ها،تا نقش بر زمین شد و اهل آن خانه هم فریاد گریه و ناله برداشتند از حالی که در آن پیره مرد دیدند و امام باقر(علیه السّلام)متوجه او شد و بانگشت خود اشگها را از دو پلک آن پیره مرد میسود و میپاشید. سپس آن پیره مرد سر برداشت و گفت بامام باقر(علیه السّلام)یا ابن رسول اللّه خدا مرا قربانت کند دستت را بمن بده و امام دستش را باو داد و پیره مرد دست امام را بوسید و بر دو دیده و گونه خود نهاد و سپس شکم و سینه خود را گشود و دستش را بر روی شکم و سینه خود گذاشت سپس بپا خاست و گفت السلام علیکم و امام باقر بدنبال او مینگریست و او پشت داده و میرفت،سپس امام روی بسوی مردمان کرد و فرمود: هر که دوست دارد بمردی از اهل بهشت نگرد باید باین پیره مرد نگرد،عتیبه گوید من هیچ مجلس سوگواری را بمانند این مجلس پر از شور و گریه ندیدم.
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 142 )
30 - حکم بن عتیبه گوید: روزی در محضر امام باقر علیه السّلام نشسته بودیم و اطاق نیز مملو از جمعیت بود که بناگاه پیرمردی که تکیه بر عصای بلندی کرده بود وارد شد و دم در ایستاد و گفت: سلام و رحمت خدا و برکاتش بر تو باد ای فرزند رسول خدا، و پس از آن ساکت شد، امام باقر جواب سلام او را داده فرمود: و علیک السّلام و رحمه اللّه و برکاته. پیرمرد رو بحاضرین اطاق کرده و بآنها نیز سلام کرد و هم چنان ایستاد تا همگی جواب سلامش را دادند، آنگاه روی خود را بامام باقر علیه السّلام کرده گفت: ای فرزند رسول خدا مرا نزدیک خود بنشان که بخدا سوگند من شما را دوست دارم و دوستدار شما را نیز دوست دارم، و بخدا سوگند دوستیم بشما و دوست داشتن دوستدارانتان نه بخاطر طمع دنیائی است، و بخدا من دشمن دارم دشمن شما را و از او بیزارم و بخدا این دشمنی داشتن و بیزاری من از او نه بخاطر (پدر کشتگی و) خونی است که میان من او برقرار باشد، بخدا سوگند من حلال شما را حلال دانم و حرامتان را حرام شمارم و چشم بفرمان شما دارم قربانت گردم آیا (با این ترتیب) در بارۀ من امید (سعادت و نجات) داری؟ امام باقر فرمود: پیش بیا، پیش بیا، تا او را پهلوی خود نشانید و سپس باو فرمود: ای پیرمرد همانا مردی بنزد پدرم علی بن الحسین علیهما السّلام شرفیاب شد و این پرسشی که تو از من کردی او از پدرم کرد، و پدرم باو فرمود: اگر (با این حال) بمیری به رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) و علی و حسن و حسین و علی بن الحسین وارد شوی و دلت خنک شود و قلبت آرام گیرد و دیده ات روشن گردد و با فرشتگان نویسندۀ گرامی با روح و ریحان از تو استقبال شود، و این در وقتی است که جان باینجای تو رسد - و با دست بگلویش اشاره فرمود - و اگر زنده بمانی آنچه را موجب چشم روشنیت هست ببینی و در بالاترین درجات بهشت با ما خواهی بود. پیرمرد گفت: چه فرمودی ای ابا جعفر؟ امام علیه السّلام همان سخنان را برای او تکرار کرد. پیرمرد گفت: اللّه اکبر! ای ابا جعفر اگر بمیرم به رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) و علی و حسن و حسین و علی ابن الحسین علیهم السّلام درآیم و دیده ام روشن گردد، و دلم خنک شود، و قلبم آرام گیرد، و با فرشتگان نویسندۀ گرامی بروح و ریحان استقبال شوم، هنگامی که جانم باینجا رسد! و اگر زنده بمانم ببینم آنچه را دیده ام بدان روشن گردد، و با شما باشم در بالاترین درجات بهشت؟ این جملات را گفت و صدای گریه اش بلند و های، های، شروع کرد بگریه کردن تا اینکه روی زمین افتاد، و حاضران در اطاق نیز که آن حال را از پیرمرد دیدند شروع کردند بگریه و زاری امام باقر علیه السّلام (که چنان دید) با انگشت خود شروع کرد بپاک کردن قطرات اشگ از گوشه های چشم آن پیرمرد. پیرمرد سر بلند کرد و بحضرت عرضکرد: دستت را بمن بده قربانت گردم، حضرت دستش را به پیرمرد داد، و او دست آن حضرت را میبوسید و بر دیده و رخ خود میگذارد سپس شکم و سینۀ خود را گشود و دست بر شکم و سینه اش گذارده برخاست، و خداحافظی کرده براه افتاد، امام باقر علیه السّلام نگاهی به پشت سر آن پیرمرد کرد، و رو بحاضرین کرده فرمود: هر که میخواهد مردی از اهل بهشت را ببیند باین مرد بنگرد. حکم بن عتیبه گوید: من مجلس ماتم و عزائی مثل آن روز ندیدم.
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 1 , ص 110 )
شرح السند ضعیف. قوله: (والبیت غاصّ بأهله) ؛فی
القاموس
:«منزل غاصّ بالقوم:ممتلئ» . و قوله: (یتوکّأ) أی یتّکئ. (علی عَنَزَه له) ؛هی بالتحریک:رُمَیح بین العصا،والرمح فیه زُجّ،وهو الحدیده التی فی أسفل الرمح. و قوله: (السلام علیک یابن رسول اللّه) إلی قوله: (ورَدّوا علیه السلام) . قیل:فیه شیء من الآداب؛إذ دلّ علی أنّه ینبغی أن یسلّم الداخل علی جماعه أوّلاً علی أفضلهم،ویخاطبه بخطاب شریف،وأن یضمّ مع السلام الرحمه والبرکه،ویصبر حتّی یسمع الجواب،ویسلّم علی الحاضرین بإسقاط الضمیمه . و قوله: (أدننی منک) ؛فی
القاموس
:«أدناه:قرّبه» . و قوله: (لوتَر) . قال الفیروزآبادی:«الوِتر،بالکسر ویُفتح:الذَّحل،أو الظُّلم فیه» . وقال:«الذَّحْل:الثأر،أو طلب مکافأه بجنایه جنیت علیک،أو عداوه اُتیت إلیک،أو هو العداوه والحِقد» . و قوله: (وأنتظر أمرکم) ؛یعنی ظهور دوله الحقّ. (فهل تَرجو لی) المغفره والرحمه ونجاه الآخره وأمثالها ممّا یصلح أن یکون متعلّق الرجاء هنا ومفعوله. ویفهم منه أنّه مع ما ذکر خائف من التقصیر فیه،وذلک من کمال الإیمان. و قوله: (إلیّ،إلیّ) متعلّق بمحذوف من نحو:«اُدنُ»،أو«أَقبِل»،أو«تحوّل».والتکریر للمبالغه،وتنشیط المخاطب. و قوله: (ویثلَج قلبُک،ویبرد فؤادک) . قال الفیروزآبادی:«ثَلَجَتْ نفسی-کنصر وفرح-ثلوجاً وثَلجاً:اطمأنّت» .وقال:«عیش بارد؛أی هَنیء» .وقال الجوهری:«البرد:نقیض الحرّ،والبروده:نقیض الحراره.وقد بَرُد الشیء-بالضمّ - وبَرَدْتُهُ أنا،وبرّدته تبریداً.ولا یقال:أبردته إلّافی لغهٍ ردیّه»انتهی .وبروده القلب هنا کنایه عن سکون حرقته،وزوال حزنه وغیظه. (وتقرّ عینُک) . قال الجوهری:«قرّت عینه تَقِرّ،وهو نقیض سَخُنَتْ عینه.وأقرّ اللّه عینه:أعطاه حتّی تقرّ،فلا تطمح إلی مَن هو فوقه» انتهی. وقرّه کنایه عن السرور،والأصل فیها أنّ دمعه الحزن حارّه،ودمعه السرور بارده. و قوله: (وتُستقبل) عملاً لبناء للمفعول. و قوله: (نفسُک) بسکون الفاء،أو فتحها.والأوّل فی أمثال هذا المقام أشهر وأنسب. و قوله: (تری ما یُقرّ اللّه به عینک) ؛یعنی فخر فی زمن ظهور دولتهم علیهم السلام. وقوله علیه السلام: (فی السنام الأعلی) . قال فی
النهایه
:«سنام کلّ شیء:أعلاه» . ولعلّ المراد هاهنا أعلی درجات الجنان .وقیل:استعار لفظ«السنام»لأشرف مرتبه من مراتب الإنسانیّه،وأرفع درجه من درجات الکرامه الربّانیّه،ثمّ وصفها بالأعلی ترشیحاً لها وتصریحاً بعلوّها . و قوله: (کیف قلتَ) . لیس السؤال محمولاً علی ظاهره،وهو الاستفهام،بل للتشوّق بسماعه ثانیاً. و قوله: (اُسْتَقْبَلُ) علی صیغه المتکلّم المجهول. و قوله: (ینتحب،ینشِج) . فی بعض النسخ:«وینشج»بالواو.وفی بعضها:«ینتحب ینشج». وعلی نسخه الأصل«ینشج»حال من فاعل«ینتحب».قال الجزری:«النحیب والنحب والانتحاب:البُکاء بصوت طویل» .وقال:«النشیج:صوت معه توجّع وبکاء،کما یردّد الصبیّ بکاءه فی صدره.وقد نشج یَنشج نشیجاً» . و قوله: (ها ها ها) حکایه عن صوت البکاء. و قوله: (حَمالیق عینیه) . الظاهر أنّ الضمیر راجع إلی الشیخ. فی
القاموس
: حملاق العین،بالکسر والضمّ،وکعصفور:باطن أجفانها الذی یسوّد بالکحله،أو ما غطّته الأجفان من بیاض المقله،أو باطن الجفن الأحمر الذی إذا قلب للکحل بدت حمرته،أو ما لزق بالعین من موضع الکحل من باطن.والجمع:الحمالیق . (ویَنفُضُها) . الضمیر للدموع.یُقال:نفض الثوب وغیره:حرّکه،لینتفض،ویذهب ما فیه من الغبار ونحوه. والظاهر أنّ الضمائر فی قوله: (ثمّ حسر) إلی قوله: (وصدره) للشیخ،إلّاالبارز فی«یده»؛ فإنّه راجع إلی أبی جعفر علیه السلام. وفیه احتمالان آخران؛یُقال:حسر کمّه عن ذراعیه،کنصر وضرب؛أی کشفه،یعنی کشف الشیخ الثوب عن بطنه وصدره،ووضع ید أبی جعفر علیه السلام علیهما للتیمّن والتبرّک والتشرّف والتخلّص من وسوسه الشیطان وعقوبه النیران . و قوله: (ثمّ قام،فقال:السلام علیکم) . قیل:دلَّ علی أنّه ینبغی للخارج من المجلس أن یسلّم علی أهله جمیعاً .وفیه تأمّل. و قوله: (لم أرَ مَأتماً) إلی آخره؛یعنی من أجل کثره البکاء. فی
القاموس
:«المأتَم،کمقعد:کلّ مجتمع فی حزن أو فرح،أو خاصّ بالنساء،أو بالشوابّ» .وقال الجوهری:«المأتم عند العرب:النساء یجتمعن فی الخیر والشرّ.والجمع:المآتم. وعند العامّه:المصیبه.تقول:کنّا فی مأتم فلان» .
( البضاعه المزجاه ؛ ج 2 , ص 35 )
ضعیف. قوله علیه السلام: و البیت غاص قال الجوهری: المنزل غاص بالقوم: أی ممتلئ بهم، قوله عنزه العنزه بالتحریک: أطول من العصا و أقصر من الرمح، قوله: لوتر الوتر: الجنایه التی یجنیها الرجل علی غیره من قتل أو نهب أو سبی. قوله: إلی إلی أی أقبل أو أقرب إلی. قوله علیه السلام: و یثلج قلبک أی یطمئن قلبک و تفرح فؤادک، و تسر عینک، و العرب تعبر عن الراحه، و الفرح و السرور بالبرد، قال الفیروزآبادی : ثلجت نفسی کنصر و فرح: اطمأنت کأثلجت، و قال : عیش بارد هنیء ، و قال الجزری : فیه ول حارها من تولی قارها جعل الحر کنایه عن الشر و الشده، و البرد کنایه عن الخیر و الهین، و قال الجوهری : قرت عینه : تقر و تقر نقیض سخنت، و أقر الله عینه: أی أعطاه حتی تقر فلا تطمح إلی من هو فوقه، و یقال: حتی تبرد و لا تسخن، فللسرور دمعه بارده، و للحزن دمعه حاره. قوله علیه السلام: و إن تعش تری ما تقر به عینک أی فی ظهور دولتهم علیهم السلام. قوله علیه السلام: و تکون معنا فی السنام الأعلی أی فی أعلی درجات الجنان، قال الجزری : سنام کل شیء أعلاه. قوله علیه السلام: ینتحب قال الجوهری: النحیب رفع الصوت بالبکاء، و الانتحاب مثله ، و قال: نشج الباکی ینشج نشجا إذا غص بالبکاء فی حلقه من غیر انتحاب . قوله علیه السلام: من حمالیق عینیه قال الفیروزآبادی : حملاق: العین بالضم و الکسر و کعصفور: باطن أجفانها الذی تسود بالکحل، أو ما غطته الأجفان من بیاض المقله، أو باطن الجفن الأحمر الذی إذا قلب للکحل بدت حمرته، أو ما لزم بالعین من موضع الکحل من باطن، جمعه حمالیق. قوله علیه السلام: ثم حسر أی کشف الشیخ الثوب عن بطنه و صدره، فوضع یده علیه السلام علیهما للتیمن و البرکه و التخلص من العذاب. قوله: لم أر مأتما أی لکثره بکاء الناس.
( مرآه العقول ؛ ج 25 , ص 178 )
ص : 2314
عَنْ زُرَارَهَ وَ حُمْرَانَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : عَنْ قَوْلِهِ: « « رَبَّنا لا تَجْعَلْنا فِتْنَهً لِلْقَوْمِ اَلظّالِمِینَ » » قَالَ: لاَ تُسَلِّطْهُمْ عَلَیْنَا فَتَفْتِنَهُمْ بِنَا .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 127 )
ص : 2315
قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أُتِیَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِأُسَارَی فَأَمَرَ بِقَتْلِهِمْ وَ خَلاَ رَجُلاً مِنْ بَیْنِهِمْ فَقَالَ اَلرَّجُلُ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ کَیْفَ أَطْلَقْتَ عَنِّی مِنْ بَیْنِهِمْ - فَقَالَ أَخْبَرَنِی جَبْرَئِیلُ عَنِ اَللَّهِ جَلَّ جَلاَلُهُ أَنَّ فِیکَ خَمْسَ خِصَالٍ یُحِبُّهَا اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ اَلْغَیْرَهُ اَلشَّدِیدَهُ عَلَی حَرَمِکَ وَ اَلسَّخَاءُ وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ وَ صِدْقُ اَللِّسَانِ وَ اَلشَّجَاعَهُ فَلَمَّا سَمِعَهَا اَلرَّجُلُ أَسْلَمَ وَ أَحْسَنَ إِسْلاَمَهُ وَ قَاتَلَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ قِتَالاً شَدِیداً حَتَّی اُسْتُشْهِدَ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 237 )
16-امام باقر علیه السّلام فرمود:چند اسیر نزد پیامبر صلّی اللّه علیه و آله آوردند،ایشان دستور داد همۀ آنها را به جز یک نفر کشتند،آن مرد گفت:ای رسول خدا،چرا مرا از بین آنان آزاد گذاشتی؟فرمود: جبرئیل از طرف خدا به من خبر داد که در تو پنج خصلت است که خدا و رسولش آن را دوست دارند:تعصب شدید در مورد خانواده ات،سخاوت،خوش اخلاقی، راستگویی،شجاعت،آن مرد چون این صفات را شنید مسلمان شد،و مسلمانی نیکو شد،و به همراه رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به جهاد رفت و خوب مبارزه کرد تا شهید شد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 503 )
ص : 2316
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ اَلصُّوفِیُّ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحَافِظُ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ یَحْیَی بْنِ أَحْمَدَ قَالَ: حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ عَمَّارٍ ، حَدَّثَنَا زَکَرِیَّا بْنُ یَحْیَی حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْمَسْعُودِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ هَاشِمٍ ، عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنْ عِکْرِمَهَ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: أَلْقِیا فِی جَهَنَّمَ کُلَّ کَفّارٍ عَنِیدٍ قَالَ: اَلنَّبِیُّ وَ عَلِیٌّ یُلْقِیَانِ.
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 265 )
898-عن عکرمه فی قوله تعالی:(ألقیا فی جهنّم کلّ کفّار عنید) قال: النبی و علیّ یلقیان. عکرمه دربارۀ سخن خداوند:«القیا فی جهنم کل کفار عنید» گفت: پیامبر و علی می افکنند.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 313 )
ص : 2317
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلنَّهْدِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ قَیْسِ بْنِ اَلرَّبِیعِ عَنْ عَمَّارِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حُرٍّ قَالَ سَمِعْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ إِحْدَی عَشْرَهَ مَرَّهً فِی دُبُرِ اَلْفَجْرِ لَمْ یَتْبَعْهُ فِی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ ذَنْبٌ وَ إِنْ رَغِمَ أَنْفُ اَلشَّیْطَانِ . وَ فِی نُسْخَهٍ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ اَلْجَهْمِ اَلزَّیَّاتِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حُرٍّ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 479 )
ص : 2318
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ یَعْقُوبَ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ بَأْسَ بِالْعَزْلِ فِی سِتَّهِ وُجُوهٍ اَلْمَرْأَهِ اَلَّتِی تَیَقَّنَتْ أَنَّهَا لاَ تَلِدُ وَ اَلْمُسِنَّهِ وَ اَلْمَرْأَهِ اَلسَّلِیطَهِ وَ اَلْبَذِیَّهِ وَ اَلْمَرْأَهِ اَلَّتِی لاَ تُرْضِعُ وَلَدَهَا وَ اَلْأَمَهِ. وَ رَوَاهُ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی وَ کَذَا فِی اَلْخِصَالِ ؛ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 152 )
ص : 2319
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ صَامَ ثُمَّ ظَنَّ أَنَّ اَلشَّمْسَ قَدْ غَابَتْ وَ فِی اَلسَّمَاءِ غَیْمٌ فَأَفْطَرَ ثُمَّ إِنَّ اَلسَّحَابَ اِنْجَلَی فَإِذَا اَلشَّمْسُ لَمْ تَغِبْ فَقَالَ قَدْ تَمَّ صَوْمُهُ وَ لاَ یَقْضِیهِ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 123 )
ص : 2320
14086-11 الکافی ،1/7/503/4 العده عن سهل عن التهذیب ،1/371/484/5 أحمد عن علی عن أبی بصیر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: علی الصروره أن یحلق رأسه و لا یقصر إنما التقصیر لمن حج حجه الإسلام.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1202 )
ص : 2321
وَ مِنْهَا: أَنَّ دَاوُدَ اَلرَّقِّیَّ قَالَ : حَجَجْتُ بِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَنَهَ سِتٍّ وَ أَرْبَعِینَ وَ مِائَهٍ فَمَرَرْنَا بِوَادٍ مِنْ أَوْدِیَهٍ تِهَامَهَ فَلَمَّا أَنَخْنَا صَاحَ یَا دَاوُدُ اِرْحَلْ اِرْحَلْ فَمَا اِنْتَقَلْنَا إِلاَّ وَ قَدْ جَاءَ سَیْلٌ فَذَهَبَ بِکُلِّ شَیْءٍ فِیهِ وَ قَالَ لَهُ تُؤْتَی بَیْنَ اَلصَّلاَتَیْنِ حَتَّی تُؤْخَذَ مِنْ مَنْزِلِکَ وَ قَالَ یَا دَاوُدُ إِنَّ أَعْمَالَکَ عُرِضَتْ عَلَیَّ یَوْمَ اَلْخَمِیسِ فَرَأَیْتُ فِیهَا صِلَتَکَ لاِبْنِ عَمِّکَ فَسَرَّنِی ذَلِکَ قَالَ دَاوُدُ وَ کَانَ لِی اِبْنُ عَمٍّ نَاصِبِیٌّ کَثِیرُ اَلْعِیَالِ مُحْتَاجٌ فَلَمَّا خَرَجْتُ إِلَی مَکَّهَ أَمَرْتُ لَهُ بِصِلَهٍ فَأَخْبَرَنِی بِهِ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 612 )
3-داود رقّی می گوید: سال 146 هجری با امام صادق-علیه السّلام-به حج رفتیم. وقتی از یکی از صحراهای تهامه می گذشتیم، شتران را خواباندیم. حضرت بانگ زد: ای داود! برو، برو! هنوز کمی از آن، فاصله نگرفته بودم که سیلی آمد و همه چیز را برد. باز به او گفت: بین الصلاتین می آیی و منزل می گیری. دوباره فرمود: ای داود! روز پنجشنبه، اعمالت بر من عرضه شد و در آن، بخشش تو را به پسر عمویت دیدم و مرا خوشحال کرد. داود می گوید: من پسر عموی ناصبی داشتم که اولاد زیاد داشت و نیازمند بود، وقتی که به مکه می آمدم گفتم به او صلۀ رحم کنند و چیزی بدهند که امام صادق-علیه السّلام-از آن خبر داد .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 440 )
ص : 2322
عن محمّد بن أحمد بن محمّد بن أبی نصر قال أبو الحسن - علیه السّلام : من علامات الفقه: الحلم، و العلم، و الصّمت. إنّ الصّمت باب من أبواب الحکمه. و إنّ الصّمت یکسب المحبّه. و إنّه دلیل علی کلّ خیر.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 444 )
ص : 2323
اَلشَّیْخُ اَلطُّوسِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِی مِصْبَاحِ اَلْمَتَهَجِّدِ ، " یُسْتَحَبُّ أَنْ یَقُولَ عِنْدَ اَلْغُسْلِ اَللَّهُمَّ طَهِّرْنِی وَ طَهِّرْ لِی قَلْبِی .. إِلَی آخِرِ اَلدُّعَاءِ اَلْأَوَّلِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 478 )
ص : 2324
یج، ، [الخرائج و الجرائح] : مِنْ مُعْجِزَاتِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّ اَلْأَشْعَثَ بْنَ قَیْسٍ اِسْتَأْذَنَ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَرَدَّهُ قنبرا [قَنْبَرٌ] فَأَدْمَی أَنْفَهُ فَخَرَجَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ مَا لِی وَ لَکَ یَا أَشْعَثُ أَمَا وَ اَللَّهِ لَوْ بِعَبْدِ ثَقِیفٍ تَمَرَّسْتَ لاَقْشَعَرَّتْ شُعَیْرَاتُ اِسْتِکَ قَالَ وَ مَنْ غُلاَمُ ثَقِیفٍ قَالَ غُلاَمٌ یَلِیهِمْ لاَ یُبْقِی مِنَ اَلْعَرَبِ إِلاَّ أَدْخَلَهُمُ اَلذُّلَّ قَالَ کَمْ یَلِی قَالَ عِشْرِینَ إِنْ بَلَغَهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 299 )
ص : 2325
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلْبَیْعِ یَقَعُ عَلَی اَلْمُشَاعِ وَ اَلْمَقْسُومِ صَفْقَهً وَاحِدَهً هَلْ لِشَفِیعِ اَلْمُشَاعِ أَنْ یَأْخُذَ اَلْمُشَاعَ بِقِیْمَتِهِ دُونَ اَلْمَقْسُومِ قَالَ لاَ إِنَّمَا لَهُ اَلصَّفْقَهُ بِکَمَالِهَا مَا کَانَ فِیهَا مِنْ مُشَاعٍ وَ مَقْسُومٍ فَإِنْ أَرَادَ أَخَذَهُمَا مَعاً وَ لاَ یُسَلِّمُهُمَا مَعاً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 107 )
ص : 2326
وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: أَوْصَی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِهَذِهِ اَلصَّدَقَهِ هَذَا مَا تَصَدَّقَ بِهِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ، تَصَدَّقَ بِأَرْضِهِ فِی مَکَانِ کَذَا وَ کَذَا کُلِّهَا وَ حَدُّ اَلْأَرْضِ کَذَا وَ کَذَا تَصَدَّقَ بِهَا کُلِّهَا وَ نَخْلِهَا وَ أَرْضِهَا وَ قَنَاتِهَا وَ مَائِهَا وَ أَرْحَابِهَا وَ حُقُوقِهَا وَ شِرْبِهَا مِنَ اَلْمَاءِ وَ کُلِّ حَقٍّ هُوَ لَهَا فِی مَرْفَعٍ أَوْ مَظْهَرٍ أَوْ عَرْضٍ أَوْ طُولٍ أَوْ مِرْفَقٍ أَوْ سَاحَهٍ أَوْ أَسْقِیَهٍ أَوْ مُتَشَعِّبٍ أَوْ مَسِیلٍ أَوْ عَامِرٍ أَوْ غَامِرٍ تَصَدَّقَ بِجَمِیعِ حُقُوقِهِ مِنْ ذَلِکَ عَلَی وُلْدِ صُلْبِهِ مِنَ اَلرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءِ یَقْسِمُ وَالِیهَا مَا أَخْرَجَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ غَلَّتِهَا بَعْدَ اَلَّذِی یَکْفِیهَا فِی عِمَارَتِهَا وَ مَرَافِقِهَا وَ بَعْدَ ثَلاَثِینَ عَذْقاً تُقْسَمُ فِی مَسَاکِینِ اَلْقَرْیَهِ بَیْنَ وُلْدِ مُوسَی لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَیَیْنِ فَإِنْ تَزَوَّجَتِ اِمْرَأَهٌ مِنْ بَنَاتِ مُوسَی ، فَلاَ حَقَّ لَهَا فِی هَذِهِ اَلصَّدَقَهِ حَتَّی تَرْجِعَ إِلَیْهَا بِغَیْرِ زَوْجٍ فَإِنْ رَجَعَتْ کَانَ لَهَا مِثْلُ حَظِّ اَلَّتِی لَمْ تَزَوَّجْ مِنْ بَنَاتِ مُوسَی وَ إِنَّ مَنْ تُوُفِّیَ مِنْ وُلْدِ مُوسَی وَ لَهُ وَلَدٌ فَوَلَدُهُ عَلَی سَهْمِ أَبِیهِ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَیَیْنِ مِثْلُ مَا شَرَطَ مُوسَی بَیْنَ وُلْدِهِ مِنْ صُلْبِهِ وَ إِنَّ مَنْ تُوُفِّیَ مِنْ وُلْدِ مُوسَی وَ لَمْ یَتْرُکْ وَلَداً رُدَّ حَقُّهُ عَلَی أَهْلِ اَلصَّدَقَهِ وَ إِنَّهُ لَیْسَ لِوُلْدِ بَنَاتِی فِی صَدَقَتِی هَذِهِ حَقٌّ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ آبَاؤُهُمْ مِنْ وُلْدِی وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ فِی صَدَقَتِی مَعَ وُلْدِی وَ وُلْدِ وُلْدِی وَ أَعْقَابِهِمْ مَا بَقِیَ مِنْهُمْ أَحَدٌ فَإِذَا اِنْقَرَضُوا فَلَمْ یَبْقَ مِنْهُمْ وَاحِدٌ فَصَدَقَتِی عَلَی وُلْدِ أَبِی مِنْ أُمِّی مَا بَقِیَ مِنْهُمْ أَحَدٌ عَلَی مِثْلِ مَا شَرَطْتُ بَیْنَ وُلْدِی وَ عَقِبِی فَإِذَا اِنْقَرَضَ وُلْدُ أَبِی مِنْ أُمِّی فَصَدَقَتِی عَلَی وُلْدِ أَبِی وَ أَعْقَابِهِمْ مَا بَقِیَ مِنْهُمْ أَحَدٌ عَلَی مِثْلِ مَا شَرَطْتُ بَیْنَ وُلْدِی وَ عَقِبِی فَإِذَا اِنْقَرَضَ وُلْدُ أَبِی وَ لَمْ یَبْقَ مِنْهُمْ أَحَدٌ فَصَدَقَتِی عَلَی اَلْأَوَّلِ فَالْأَوَّلِ حَتَّی یَرِثَهَا اَللَّهُ اَلَّذِی رَزَقَهَا وَ هُوَ خَیْرُ اَلْوَارِثِینَ تَصَدَّقَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ بِصَدَقَتِهِ هَذِهِ وَ هُوَ صَحِیحٌ صَدَقَهً حَبْساً بَتّاً بَتْلاً مَبْتُوتَهً لاَ رَجْعَهَ فِیهَا وَ لاَ رَدَّ اِبْتِغَاءَ وَجْهِ اَللَّهِ وَ اَلدَّارِ اَلْآخِرَهِ لاَ یَحِلُّ لِمُؤْمِنٍ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ أَنْ یَبِیعَهَا وَ لاَ یَبْتَاعَهَا وَ لاَ یَهَبَهَا وَ لاَ یَنْحَلَهَا وَ لاَ یُغَیِّرَ شَیْئاً مِمَّا وَصَفْتُهُ عَلَیْهَا حَتَّی یَرِثَ اَللَّهُ اَلْأَرْضَ وَ مَنْ عَلَیْهَا وَ جَعَلَ صَدَقَتَهُ هَذِهِ إِلَی عَلِیٍّ وَ إِبْرَاهِیمَ ، فَإِذَا اِنْقَرَضَ أَحَدُهُمَا دَخَلَ اَلْقَاسِمُ مَعَ اَلْبَاقِی فَإِذَا اِنْقَرَضَ أَحَدُهُمَا دَخَلَ إِسْمَاعِیلُ مَعَ اَلْبَاقِی مِنْهُمَا فَإِذَا اِنْقَرَضَ أَحَدُهُمَا دَخَلَ اَلْعَبَّاسُ مَعَ اَلْبَاقِی فَإِذَا اِنْقَرَضَ أَحَدُهُمَا دَخَلَ اَلْأَکْبَرُ مِنْ وُلْدِی مَعَ اَلْبَاقِی وَ إِنْ لَمْ یَبْقَ مِنْ وُلْدِی إِلاَّ وَاحِدٌ فَهُوَ اَلَّذِی یَلِیهِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ ؛ وَ رَوَاهُ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلصُّهْبَانِ عَنْ صَفْوَانَ : نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 202 )
ص : 2327
اِزْهَدْ فِی اَلدُّنْیَا تَنْزِلْ عَلَیْکَ اَلرَّحْمَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 2328
وَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عَالِمٌ یُنْتَفَعُ بِعِلْمِهِ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِینَ أَلْفَ عَابِدٍ.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 2329
سر، [السرائر] ، جَمِیلٌ عَنْ حُسَیْنٍ اَلْخُرَاسَانِیِّ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَنَّهُ سَمِعَهُ یَقُولُ: غُسْلُ یَوْمِکَ یُجْزِیکَ لِلَیْلَتِکَ وَ غُسْلُ لَیْلَتِکَ یُجْزِیکَ لِیَوْمِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 135 )
ص : 2330
وَ قِیلَ: اَلسَّعِیدُ مَنْ وُعِظَ بِغَیْرِهِ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 270 )
گویند:خوشبخت کسی است که از دیگران پند گیرد!بنا بر این چنین فکر و اندیشه با رفتن به قبرستان و دیدن بیماران باعث تجدید خاطرۀ مرگ می شود و این خاطره در دل به طوری مؤثر می افتد که همیشه مرگ جلو چشم است،و امید آمادگی برای مرگ و دوری از سرای فریب می رود،اگر نه تنها با ظاهر دل و لقلقۀ زبان،برای ترس و هشدار کم فایده است،و هر گاه دل به چیزی از دنیا خوش شد،سزاوار است که در همان حال به یاد آورد که ناگزیر از جدایی و ترک دنیاست!
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 489 )
ص : 2331
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ رَفَعَهُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: اَلْمُؤْمِنُونَ هَیْنُونَ لَیْنُونَ کَالْجَمَلِ اَلْأَنِفِ إِذَا قِیدَ اِنْقَادَ وَ إِنْ أُنِیخَ عَلَی صَخْرَهٍ اِسْتَنَاخَ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 234 )
امام علیه السّلام فرمود: مؤمنان با وقار و آرامشند، مانند شتر نری که مهار در بینی دارد، چون او را بکشند، براه افتد، و اگر بر صخره ئی بخوابانند، بخوابد (کنایه از اینکه در امور شرعی رام و منقاد است و سرکشی و امتناع ندارد، اگر چه ذاتا شتر نر است و نیرومند، ولی نیروی ایمان او را از سرپیچی جلوگیر است).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 330 )
14-از ابی البختری(وهب بن وهب قرشی است که از امام صادق(علیه السّلام) روایت کند،عامی و ضعیف است،و امام صادق(علیه السّلام)مادرش را بزنی گرفته،و ظاهراً ضمیر(سمعته)به امام صادق(علیه السّلام)برگردد)گوید:شنیدمش می فرمود: مؤمنان هموار و خوش پذیرایند مانند شتر مهار در بینی نشسته،هر وقت او را بکشند می رود و هر گاه بر سر سنگش بخوابانند همان جا بخوابد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 35 )
14-«ابی البختری»می گوید:امام صادق علیه السّلام فرمود:
مؤمنان هموار و خوش پذیرایند مانند شتر نر مهار در بینی دارند هر وقت او را بکشند می رود و هرگاه بر سر سنگش بخوابانند همان جا بخوابد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 649 )
: ضعیف. و أبو البختری وهب بن وهب القرشی عامی ضعیف، و هو راوی الصادق علیه السلام و تزوج علیه السلام بامه، فالظاهر کون ضمیر سمعته راجعا إلی الصادق علیه السلام فالمراد بالرفع نسبه الحدیث إلیه علیه السلام، و یحتمل أن یکون الرفع إلی أمیر المؤمنین علیه السلام و ضمیر سمعته للرسول صلی الله علیه و آله و سلم، فإن دأب هذا الراوی لکونه عامیا رفع الحدیث، یقول: عن جعفر عن أبیه عن آبائه عن علی علیه السلام و یؤیده أن الحدیث نبوی روته العامه أیضا عنه صلی الله علیه و آله و سلم، قال فی النهایه فیه: المسلمون هینون لینون ، هما تخفیف الهین و اللین، قال ابن الأعرابی: العرب ممدح بإلهین و اللین مخففین، و تذم بهما مثقلین، و هین فیعل من الهون و هی السکینه و الوقار و السهوله، فعینه و أو، و شیء هین و هین أی سهل. و قال فی أنف : فیه: المؤمنون هینون لینون کالجمل الأنف أی المأنوف و هو الذی عقر الخشاش أنفه، فهو لا یمتنع علی قائده للوجع الذی به، و قیل: الأنف الذلول یقال: أنف البعیر یأنف أنفا فهو أنف إذا اشتکی أنفه من الخشاش، و کان الأصل أن یقال: مأنوف لأنه مفعول به کما یقال مصدور و مبطون للذی یشتکی صدره و بطنه، و إنما جاء هذا شاذا و یروی کالجمل الأنف بالمد و هو بمعناه، انتهی. إن قید صفه للمشبه به أو المشبه و إن أنیخ علی صخره کنایه عن نهایه انقیاده فی الأمور المشروعه و عدم استصعابه فیها، قال الجوهری : أنخت الجمل فاستناخ أبرکته فبرک، انتهی. و قیل: إنما شبه بالجمل لا بالناقه إشاره إلی أن المؤمن قادر علی الامتناع، و لکن له مانع عظیم من الإیمان، و أحکامه تمنعه عن ذلک، أقول: و فی بعض النسخ الألف باللام من الألفه، و الأول أظهر.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 243 )
ص : 2332
وَ عَنْهُ ، أَنَّهُ قَالَ: إِذَا عَرَفَتِ اَلمَرْأَهُ رَبَّهَا وَ آمَنَتْ بِهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ عَرَفَتْ فَضْلَ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّهَا وَ صَلَّتْ خَمْساً وَ صَامَتْ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا وَ أَطَاعَتْ زَوْجَهَا دَخَلَتْ مِنْ أَیِّ أَبْوَابِ اَلْجَنَّهِ شَاءَتْ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 237 )
ص : 2333
عَنْهُ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنِ اَلْمُثَنَّی عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ یُوضَعُ اَلرَّغِیفُ تَحْتَ اَلْقَصْعَهِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 589 )
ص : 2334
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یُونُسَ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سُلَیْمَانَ اَلسَّمَوْأَلْ اَلْمَخْزُومِیُّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ بْنِ أَبِی رَوَّادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی عَمْرٍو عَنِ اَلْمُطَّلِبِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَنْطَبٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: خَطَبَنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ جُمُعَهٍ فَقَالَ یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ قَدِّمُوا قُرَیْشاً وَ لاَ تَتَقَدَّمُوهَا وَ تَعَلَّمُوا مِنْهَا وَ لاَ تُعَلِّمُوهَا وَ لَقُوَّهُ رَجُلٍ مِنْ قُرَیْشٍ تَعْدِلُ قُوَّهَ رَجُلَیْنِ مِنْ غَیْرِهِمْ وَ أَمَانَهُ رَجُلٍ مِنْ قُرَیْشٍ تَعْدِلُ أَمَانَهَ رَجُلَیْنِ مِنْ غَیْرِهِمْ - یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ أُوصِیکُمْ بِحُبِّ ذِی قُرْبَیْهَا أَخِی وَ اِبْنِ عَمِّی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَإِنَّهُ لاَ یُحِبُّهُ إِلاَّ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یُبْغِضُهُ إِلاَّ مُنَافِقٌ مَنْ أَحَبَّهُ فَقَدْ أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَبْغَضَهُ فَقَدْ أَبْغَضَنِی وَ مَنْ أَبْغَضَنِی فَقَدْ عَذَّبَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 271 )
ص : 2335
10451-8 الفقیه ،1809/87/2 یعقوب بن شعیب قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن صوم یوم عرفه قال إن شئت صمت و إن شئت لم تصم و ذکر أن رجلا أتی الحسن و الحسین علیهما السّلام فوجد أحدهما صائما و الآخر مفطرا فسألهما فقالا إن صمت فحسن و إن لم تصم فجائز.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 81 )
ص : 2336
مَنْ ضَیَّعَ أَمْرَهُ ضَیَّعَ کُلَّ أَمْرٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 458 )
ص : 2337
2897-21 الکافی ،1/23/221/2 القمیان عن ابن بزیع عن علی بن النعمان عن ابن مسکان عن ابن أبی یعفور قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: التقیه ترس المؤمن و التقیه حرز المؤمن و لا إیمان لمن لا تقیه له إن العبد لیقع إلیه الحدیث من حدیثنا فیدین اللّه تعالی به فیما بینه و بینه فیکون له عزا فی الدنیا و نورا فی الآخره و إن العبد لیقع إلیه الحدیث من حدیثنا فیذیعه فیکون له ذلا فی الدنیا و ینزع اللّه تعالی ذلک النور منه.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 694 )
ص : 2338
ثُمَّ قَالَ: وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «أَمَّا قَوْلُهُ تَعَالَی: إِنَّ لِلْمُتَّقِینَ مَفازاً فَهِیَ اَلْکَرَامَاتُ، وَ قَوْلُهُ تَعَالَی: وَ کَواعِبَ اَلْفَتَیَاتُ اَلنَّوَاهِدُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 569 )
ص : 2339
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا جَلَسْتَ فِی اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأَوَّلَتَیْنِ فَتَشَهَّدْتَ ثُمَّ قُمْتَ فَقُلْ بِحَوْلِ اَللَّهِ وَ قُوتِهِ أَقُومُ وَ أَقْعُدُ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 338 )
11 - محمّد بن مسلم گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: هرگاه در دو رکعت آغازین نماز نشستی و تشهّد گفتی، سپس برخاستی بگو:«بحول اللّه و قوته أقوم و أقعد».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 176 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 164 )
ص : 2340
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: شَرُّ اَلْمَعْذِرَهِ حِینَ یَحْضُرُ اَلْمَوْتُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 104 )
ص : 2341
اَلْکَافِی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُمَرَ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ: مَنِ اِسْتَنْجَی بِالسُّعْدِ بَعْدَ اَلْغَائِطِ وَ غَسَلَ بِهِ فَمَهُ بَعْدَ اَلطَّعَامِ لَمْ تُصِبْهُ عِلَّهٌ فِی فَمِهِ وَ لاَ یَخَافُ شَیْئاً مِنْ أَرْیَاحِ اَلْبَوَاسِیرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 160 )
3-در کافی(0 ص 377):بسندش از امام هفتم علیه السّلام که هر کس پس از غائط با سعد خود را بشوید،و پس از خوراک با آن دهنش را بشوید،دردی در دهنش نگیرد و از بادهای بواسیر نگرانی ندارد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 128 )
ص : 2342
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ اَلْمُسْتَعْجِلِ مَا اَلَّذِی یُجْزِیهِ فِی اَلنَّافِلَهِ قَالَ ثَلاَثُ تَسْبِیحَاتٍ فِی اَلْقِرَاءَهِ وَ تَسْبِیحَهٌ فِی اَلرُّکُوعِ وَ تَسْبِیحَهٌ فِی اَلسُّجُودِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 42 )
ص : 2343
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَرْبَعٌ یُفْسِدْنَ اَلْقَلْبَ وَ یُنْبِتْنَ اَلنِّفَاقَ فِی اَلْقَلْبِ کَمَا یُنْبِتُ اَلْمَاءُ اَلشَّجَرَ اِسْتِمَاعُ اَللَّهْوِ وَ اَلْبَذَاءُ وَ إِتْیَانُ بَابِ اَلسُّلْطَانِ وَ طَلَبُ اَلصَّیْدِ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 255 )
7-پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:چهار چیز قلب را فاسد و در آن نفاق را می رویاند،همان گونه که آب درخت را می رویاند:شنیدن لهو و سخنان بیهوده،یاوه سرایی،و رفتن به در خانۀ سلطان و دنبال شکار رفتن.8-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:چهار چیز قلب را فاسد و در آن نفاق به وجود می آورد،همان طور که آب درختان را می رویاند:گوش کردن به سخنان بیهوده،یاوه سرایی،رفتن به در خانه سلطان،به دنبال شکار رفتن.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 541 )
ص : 2344
اَلْوَاحِدِیُّ فِی أَسْبَابِ اَلنُّزُولِ وَ مُقَاتِلُ بْنُ سُلَیْمَانَ وَ أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْقُشَیْرِیُّ فِی تَفْسِیرٍ لَهُمَا-: أَنَّهُ نَزَلَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ اَلَّذِینَ یُؤْذُونَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِناتِ اَلْآیَهُ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ ذَلِکَ أَنَّ نَفَراً مِنَ اَلْمُنَافِقِینَ کَانُوا یُؤْذُونَهُ وَ یُسْمِعُونَهُ وَ یَکْذِبُونَ عَلَیْهِ وَ فِی رِوَایَهِ مُقَاتِلٍ : وَ اَلَّذِینَ یُؤْذُونَ اَلْمُؤْمِنِینَ یَعْنِی عَلِیّاً وَ اَلْمُؤْمِناتِ یَعْنِی فَاطِمَهَ فَقَدِ اِحْتَمَلُوا بُهْتاناً وَ إِثْماً مُبِیناً قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ وَ ذَلِکَ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی أَرْسَلَ عَلَیْهِمْ اَلْجَرَبَ فِی جَهَنَّمَ فَلاَ یَزَالُونَ یَحُکُّونَ حَتَّی تَقَطَّعَ أَظْفَارُهُمْ ثُمَّ یَحُکُّونَ حَتَّی تَنْسَلِخَ جُلُودُهُمْ ثُمَّ یَحُکُّونَ حَتَّی تَظْهَرَ عِظَامُهُمْ وَ یَقُولُونَ مَا هَذَا اَلْعَذَابُ اَلَّذِی نَزَلَ بِنَا فَیَقُولُونَ لَهُمْ مَعَاشِرَ اَلْأَشْقِیَاءِ هَذِهِ عُقُوبَهٌ لَکُمْ بِبُغْضِکُمْ أَهْلَ بَیْتِ مُحَمَّدٍ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 210 )
ص : 2345
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی لُبِّ اَللُّبَابِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: ثَلاَثَهٌ یَنْزِلُونَ اَلْجَنَّهَ حَیْثُ یَشَاءُونَ إِلَی أَنْ قَالَ وَ رَجُلٌ یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی إِحْدَاهُمَا فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَ قُلْ یَا أَیُّهَا اَلْکَافِرُونَ مَرَّهً وَ فِی اَلْأُخْرَی فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَ مِنْ سُورَهِ اَلْأَنْعَامِ ثَلاَثَ آیَاتٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 399 )
ص : 2346
12549-3 الفقیه ،2193/214/2 قال أبو جعفر علیه السّلام : إنما استحسنوا إشعار البدن لأن أول قطره تقطر من دمها یغفر اللّه له علی ذلک.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 558 )
ص : 2347
17328-7 التهذیب ،1/257/384/6 محمد بن أحمد عن أبی عبد اللّه عن الحسن بن ظریف عن ابن أبی عمیر عن البجلی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن الرجل یکون للرجل عنده المال إما بیع و إما قرض فیموت و لم یقضه إیاه فیترک أیتاما صغارا فیبقی لهم علیه لا یقضیهم أ یکون ممن یأکل أموال الیتامی ظلما - قال لا إذا کان نوی أن یؤدی إلیهم.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 309 )
ص : 2348
قَالَ وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لَیَنْتَهِیَنَّ أَقْوَامٌ عَنْ وَدْعِهِمُ اَلْجُمُعَاتِ أَوْ لَیُخْتَمَنَّ عَلَی قُلُوبِهِمْ ثُمَّ لَیَکُونُنَّ مِنَ اَلْغَافِلِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 302 )
ص : 2349
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ نُوحِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اَلدِّهْقَانِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّ أَوَّلَ مَا عُصِیَ اَللَّهُ بِهِ سِتٌّ: حُبُّ اَلدُّنْیَا، وَ حُبُّ اَلرِّیَاسَهِ، وَ حُبُّ اَلطَّعَامِ. وَ حُبُّ اَلنَّوْمِ وَ حُبُّ اَلرَّاحَهِ، وَ حُبُّ اَلنِّسَاءِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 320 )
ص : 2350
سلام عن عکرمه عن ابن عباس قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : صنفان من امتی لا سهم لهما فی الاسلام مرجی و قدری .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 119 )
ص : 2351
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَشِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیٍّ مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ اَلْإِسْکَافِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَمْزَهُ بْنُ أَبِی جُمَّهَ اَلْجَرْجَرَائِیُّ اَلْکَاتِبُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَارِثِ شُرَیْحٌ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْوَلِیدُ بْنُ مُسْلِمٍ ، عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ بْنِ سُلَیْمَانَ ، عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ حَبِیبٍ ، عَنْ أَبِی أُمَامَهَ اَلْبَاهِلِیِّ ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : لَتُنْقَضَنَّ عُرَی اَلْإِسْلاَمِ عُرْوَهً عُرْوَهً، کُلَّمَا نُقِضَتْ عُرْوَهٌ تَشَبَّثَ اَلنَّاسُ بِالَّتِی تَلِیهَا، فَأَوَّلُهُنَّ نَقْضُ اَلْحُکْمِ، وَ آخِرُهُنَّ اَلصَّلاَهُ.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 186 )
[311]13-رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:ریسمان های اسلام یکی پس از دیگری از هم گسسته خواهد شد.و هرگاه ریسمانی پاره گردد مردم به ریسمان پس از آن چنگ می زنند.پس اولین ریسمان پاره شده[ریسمان]حکومت[ما اهل بیت]است و آخرین آنها نماز.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 403 )
ص : 2352
عُدَّهُ اَلدَّاعِی، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: تَصَدَّقُوا عَلَی أَخِیکُمْ بِعِلْمٍ یُرْشِدُهُ وَ رَأْیٍ یُسَدِّدُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 105 )
40-عده الداعی:از پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)که فرمود:صدقه دهید به برادرتان دانشی که او را رهنما باشد و نظری که او را تقویت کند.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 71 )
ص : 2353
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلْإِیمَانُ مَا کَانَ فِی اَلْقَلْبِ وَ اَلْإِسْلاَمُ مَا عَلَیْهِ اَلتَّنَاکُحُ وَ اَلتَّوَارُثُ وَ حُقِنَتْ بِهِ اَلدِّمَاءُ وَ اَلْإِیمَانُ یَشْرَکُ اَلْإِسْلاَمَ وَ اَلْإِسْلاَمُ لاَ یَشْرَکُ اَلْإِیمَانَ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 297 )
48-ایمان آنچه است که در دل باشد،و اسلام آنچه که وسیله زناشوئی با یک دیگر و ارث بردن از همدیگر و حفظ جانست،ایمان با اسلام است،و اسلام ملازم ایمان نیست.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 307 )
ایمان آن چیزی است که در دل باشد(یعنی امری است باطنی)و اسلام[اعمالی ظاهری همچون]ازدواج،میراث،و حفظ جان است،ایمان اسلام را شریک سازد امّا اسلام باایمان شریک نیست(یعنی:هر فرد مؤمنی مسلمان است ولی هر مسلمانی ممکن است مؤمن نباشد)
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 278 )
48.ایمان آن است که در قلب باشد،و اسلام آن است که(به زبان جاری گردد و) احکام ظاهری اسلام چون ازدواج،میراث،و حفظ جان بر اساس آن اجرا شود،ایمان با اسلام شریک است و اسلام با ایمان شریک نیست.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 475 )
و امام علیه السّلام فرمود:ایمان چیزی است که در دل باشد و اسلام آن است که موجب زناشویی و ارث بری و حفظ جان است.ایمان،اسلام را در بر می گیرد و اسلام،ایمان را در بر نمی گیرد.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 529 )
ص : 2354
مُحَمَّدُ بْنُ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ أَخْبِرْنِی أَیُّ اَلْأَعْمَالِ أَفْضَلُ قَالَ تَوْحِیدُکَ لِرَبِّکَ قَالَ فَمَا أَعْظَمُ اَلذُّنُوبِ قَالَ تَشْبِیهُکَ بِخَالِقِکَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 91 )
ص : 2355
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی قَالَ حَدَّثَنَا اَلصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ : سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَبْلَ مَوْتِهِ بِثَلاَثٍ سَلاَمُ اَللَّهِ عَلَیْکَ یَا أَبَا اَلرَّیْحَانَتَیْنِ أُوصِیکَ ,3بِرَیْحَانَتَیَّ مِنَ اَلدُّنْیَا فَعَنْ قَلِیلٍ یَنْهَدُّ رُکْنَاکَ وَ اَللَّهُ خَلِیفَتِی عَلَیْکَ فَلَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَذَا أَحَدُ رُکْنَیَّ اَلَّذِی قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا مَاتَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَذَا اَلرُّکْنُ اَلثَّانِی اَلَّذِی قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 135 )
ص : 2356
وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ رَفَعَهُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ أُقَبِّلُ وَ أَنَا صَائِمٌ فَقَالَ أَعِفَّ صَوْمَکَ فَإِنَّ بَدْءَ اَلْقِتَالِ اَللِّطَامُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 99 )
ص : 2357
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ هَلْ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یَطُوفَ اَلطَّوَافَیْنِ وَ اَلثَّلاَثَهَ وَ لاَ یَفْرُقَ بَیْنَهُمَا بِالصَّلاَهِ حَتَّی یُصَلِّیَ لَهَا جَمِیعاً قَالَ لاَ بَأْسَ غَیْرَ أَنَّهُ یُسَلِّمُ فِی کُلِّ رَکْعَتَیْنِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 372 )
ص : 2358
وَ سَیَأْتِی فِی حَدِیثِ مِنْهَالٍ : عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْأَمْرُ بِنَزْحِ عَشْرِ دِلاَءٍ لِلْعَقْرَبِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 190 )
ص : 2359
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ إِنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یَقُولُ: إِنَّ اَلرَّجُلَ إِذَا شَرِبَ اَلْخَمْرَ سَکِرَ وَ إِذَا سَکِرَ هَذَی وَ إِذَا هَذَی اِفْتَرَی فَاجْلِدُوهُ حَدَّ اَلْمُفْتَرِی. وَ رَوَاهُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِرْشَادِ مُرْسَلاً: نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 222 )
ص : 2360
کنز، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ بْنِ أَبِی شَیْبَهَ عَنْ یَحْیَی بْنِ حَسَنِ بْنِ فُرَاتٍ عَنْ مُصَبِّحِ بْنِ اَلْهِلْقَامِ اَلْعِجْلِیِّ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ عَنِ اَلْمِنْهَالِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ زِرِّ بْنِ حُبَیْشٍ عَنْ حُذَیْفَهَ قَالَ: فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: فَإِمّا نَذْهَبَنَّ بِکَ فَإِنّا مِنْهُمْ مُنْتَقِمُونَ یَعْنِی بِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 312 )
ص : 2361
وَ رُوِیَ: أَنَّ رَجُلاً رَأَی رَجُلاً یُصَلِّی عَلَی بَابِ اَلْمَسْجِدِ فَقَالَ لِمَ لاَ تُصَلِّی فِیهِ فَقَالَ أَسْتَحِی مِنْهُ أَنْ أَدْخُلَ بَیْتَهُ وَ قَدْ عَصَیْتُ.
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 111 )
و روایت شده که مردی کسی را دید که بر در مسجد نماز میگذارد پرسید چرا در میان مسجد نماز نمیخوانی؟گفت:از خدا شرم دارم که وارد خانه اش کردم در صورتی که نافرمانیش را نمودم.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 268 )
شخصی را دیدند که بر درب مسجد نماز می گزارد،از او پرسیدند:چرا به داخل مسجد نمی روی؟ گفت:چون نافرمانی او را کرده ام،از رفتن به درون خانه اش شرم دارم. از نشانه های حیاکننده،این است که او را در کارهای شرم آور نبینند.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 287 )
و منقولست که مردی یک نفری را مشاهده کرد که درب مسجدی نماز میخواند،از او سؤال کرد چرا در داخل مسجد نماز نمیخوانی، گفت:حیا میکنم و شرم دارم که داخل خانه خدا شوم و حال آنکه معصیت و نافرمانی او را کرده ام.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 65 )
ص : 2362
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی مَوْلَی آلِ سَامٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مُبْتَدِئاً مَنْ ظَلَمَ سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِ مَنْ یَظْلِمُهُ [أَوْ عَلَی عَقِبِهِ] أَوْ عَلَی عَقِبِ عَقِبِهِ قُلْتُ هُوَ یَظْلِمُ فَیُسَلِّطُ اَللَّهُ عَلَی عَقِبِهِ أَوْ عَلَی عَقِبِ عَقِبِهِ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ «وَ لْیَخْشَ اَلَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّهً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اَللّهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلاً سَدِیداً » .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 332 )
عبد الاعلی مولی آل سام گوید: حضرت صادق علیه السّلام شروع بسخن کرده و فرمود: هر که ستم کند خداوند مسلط گرداند کسیرا که باو یا بفرزندان او یا بفرزند فرزندش ستم کند، گوید: عرضکردم: او ستم کند و خدا بفرزندش یا فرزند فرزندش کسی را مسلط سازد؟ فرمود: خدای عز و جل فرموده:«و باید بترسند آنان که اگر باز گذارند پس از خود فرزندان ناتوانی میترسند بر ایشان پس بترسند خدا را او بگویند سخنی استوار»(سورۀ نساء آیۀ 9).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 26 )
13-از عبد الأعلی مولی آل سام،گوید:امام صادق(علیه السّلام) آغاز سخن کرد و فرمود:هر که ستم کند،خدا بر او چیره کند کسی را که به او ستم کند یا به فرزند او و یا به فرزندِ فرزندش،من گفتم: او ستم کند و خدا ظالمی را به فرزندش یا فرزندِ فرزندش مسلّط سازد؟فرمود:خدا عز و جل فرماید(9 سوره نساء):«باید آن کسانی که اگر به جای خود گذارند نژادی ناتوان که بر آنها نگرانند(از ستم دیگران)و باید از خدا در پرهیز باشند و باید بگویند گفتار درست و محکم».
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 275 )
13-«عبد الاعلی مولی آل سام»گوید:امام صادق علیه السّلام شروع به سخن کرد و فرمود:هرکس ستم کند،خدا بر او کسی را چیره کند که به او ستم نماید یا به فرزند او یا به فرزند و فرزندش،من گفتم:او ستم کند و خدا ظالمی را به فرزندش یا فرزندش مسلط سازد؟فرمود:خدای عز و جل می فرماید:«و باید بندگان از مکافات عمل خود بترسند(و با یتیمان مردم رفتار نیک داشته باشند)کسانی که می ترسند بعد از خود کودکانی ناتوان برجای گذارند و زیردست مردم قرار گیرند باید از خدا بترسند و سخنان درست و استوار گویند(نساء/9)»
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 45 )
: مجهول. و لما کان استبعاد السائل عن إمکان وقوع مثل هذا لا عن أنه ینافی العدل فأجاب علیه السلام بوقوع مثله فی قصه الیتامی أو أنه لما لم یکن له قابلیه فهم ذلک و أنه لا ینافی العدل أجاب بما یؤکد الوقوع، أو یقال رفع علیه السلام الاستبعاد بالدلیل الإنی و ترک الدلیل اللمی و الکل متقاربه. و أما تفسیر الآیه فقال البیضاوی: أمر للأوصیاء بأن یخشوا الله و یتقوه فی أمر الیتامی فیفعلوا بهم ما یحبون أن یفعل بذراریهم الضعاف بعد وفاتهم، أو للحاضرین المریض عند الإیصاء بأن یخشوا ربهم أو یخشوا علی أولاد المریض و یشفقوا علیهم شفقتهم علی أولادهم، فلا یترکونهم أن یضر بهم بصرف المال عنهم، أو للورثه بالشفقه علی من حضر القسمه من ضعفاء الأقارب و الیتامی و المساکین متصورین أنهم لو کانوا أولادهم بقوا خلفهم ضعافا مثلهم هل یجوزون حرمانهم، أو للموصین بأن ینظروا للورثه فلا یسرفوا فی الوصیه، و لو بما فی حیزه جعل صله للذین علی معنی: و لیخش الذین حالهم و صفتهم أنهم لو شارفوا أن یخلفوا ذریه ضعافا خافوا علیهم الضیاع، و فی ترتیب الأمر علیه إشاره إلی المقصود منه و العله فیه، و بعث علی الترحم و أن یحب لأولاد غیره ما یحب لأولاده، و تهدید للمخالف بحال أولاده.
فَلْیَتَّقُوا اَللّهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلاً سَدِیداً
أمرهم بالتقوی الذی هو نهایه الخشیه بعد ما أمرهم بها مراعاه للمبتدإ و المنتهی، إذ لا ینفع الأول دون الثانی ثم أمرهم أن یقولوا للیتامی مثل ما یقولون لأولادهم بالشفقه و حسن الأدب أو للمریض ما یصده عن الإسراف فی الوصیه ما یؤدی إلی مجاوزه الثلث و تغییره الورثه، و یذکره التوبه و کلمه الشهاده، أو لحاضری القسمه عذرا جمیلا و وعدا حسنا، أو أن یقولوا فی الوصیه ما لا یؤدی إلی مجاوزه الثلث و تضییع الورثه، انتهی. و قال الطبرسی (ره) فی ذکر الوجوه فی تفسیر الآیه: و ثانیها: أن الأمر فی الآیه لولی مال الیتیم، یأمره بأداء الأمانه فیه و القیام بحفظه، کما لو خاف علی مخلفه إذا کانوا ضعافا و أحب أن یفعل بهم عن ابن عباس، و إلی هذا المعنی یؤول ما روی عن موسی بن جعفر علیه السلام قال: إن الله تعالی أوعد فی مال الیتیم عقوبتین ثنتین، أما إحداهما فعقوبه الدنیا قوله:
وَ لْیَخْشَ اَلَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا
الآیه قال: یعنی بذلک لیخش أن أخلفه فی ذریته کما صنع بهؤلاء الیتامی. و أقول: أما دفع توهم الظلم فی ذلک فهو أنه یجوز أن یکون فعل الألم بالغیر لطفا لآخرین، مع تعویض أضعاف ذلک الألم بالنسبه إلی من وقع علیه الألم بحیث إذا شاهد ذلک العوض رضی بذلک الألم، کأمراض الأطفال، فیمکن أن یکون الله تعالی أجری العاده بأن من ظلم أحدا أو أکل مال یتیم ظلما بأن یبتلی أولاده بمثل ذلک فهذا لطف بالنسبه إلی کل من شاهد ذلک أو سمع من مخبر علم صدقه، فیرتدع عن الظلم علی الیتیم و غیره و یعوض الله الأولاد بأضعاف ما وقع علیهم أو أخذ منهم فی الآخره، مع أنه یمکن أن یکون ذلک لطفا بالنسبه إلیهم أیضا فیصیر سببا لصلاحهم و ارتداعهم عن المعاصی فإنا نعلم أن أولاد الظلمه لو بقوا فی نعمه آبائهم لطغوا و بغوا و هلکوا کما کان آباؤهم، فصلاحهم أیضا فی ذلک و لیس فی شیء من ذلک ظلم علی أحد، و قد تقدم بعض القول منا فی ذلک سابقا.
( مرآه العقول ؛ ج 10 , ص 302 )
ص : 2363
وَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ : یَا عَلِیُّ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ أَقْعُدُ أَنَا وَ أَنْتَ وَ جَبْرَئِیلُ عَلَی اَلصِّرَاطِ فَلَمْ یَجُزْ أَحَدٌ إِلاَّ مَنْ کَانَ مَعَهُ کِتَابٌ فِیهِ بَرَاءَهٌ بِوَلاَیَتِکَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 22 )
ص : 2364
إِکْمَالِ اَلدِّینِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اِبْنِ أَبِی رَافِعٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَزَلَ عَلَیَّ بِکِتَابٍ فِیهِ خَبَرُ اَلْمُلُوکِ مُلُوکِ اَلْأَرْضِ قَبْلِی وَ خَبَرُ مَنْ بُعِثَ قَبْلِی مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ اَلرُّسُلِ وَ هُوَ حَدِیثٌ طَوِیلٌ أَخَذْنَا مِنْهُ مَوْضِعَ اَلْحَاجَهِ قَالَ لَمَّا مَلَکَ الأشیخُ بْنُ أشکان وَ کَانَ یُسَمَّی اَلْکَیِّسَ وَ مَلَکَ مِائَتَیْنِ وَ سِتّاً وَ سِتِّینَ سَنَهً فَفِی سَنَهِ إِحْدَی وَ خَمْسِینَ مِنْ مِلْکِهِ بَعَثَ اَللَّهُ عِیسَی بْنَ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اِسْتَوْدَعَهُ اَلنُّورَ وَ اَلْعِلْمَ وَ بَعَثَهُ إِلَی بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ إِلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ یَدْعُوهُمْ إِلَی اَلْإِیمَانِ بِاللَّهِ فَأَبَی أَکْثَرُهُمْ إِلاَّ طُغْیَاناً وَ کُفْراً فَلَمَّا لَمْ یُؤَمِّنُوا بِهِ دَعَا رَبَّهُ وَ عَزَمَ عَلَیْهِ فَمُسِخَ مِنْهُمْ شَیَاطِینَ لِیُرِیَهُمْ آیَاتِهِ فَلَمْ یَزِدْهُمْ إِلاَّ طُغْیَاناً وَ کُفْراً فَأَتَی بَیْتَ اَلْمَقْدِسِ یَدْعُوهُمْ إِلَی اَللَّهِ ثَلاَثاً وَ ثَلاَثِینَ سَنَهً حَتَّی طَلَبَتْهُ اَلْیَهُودُ وَ اِدَّعَتْ أَنَّهَا عَذَّبَتْهُ وَ دَفَنَتْهُ فِی اَلْأَرْضِ حَیّاً وَ اِدَّعَی بَعْضُهُمْ أَنَّهُمْ قَتَلُوهُ وَ صَلَبُوهُ وَ کَذَبُوا وَ إِنَّمَا شُبِّهَ لَهُمْ وَ لَمَّا أَرَادَ أَنْ یَرْفَعَهُ إِلَیْهِ أَوْحَی إِلَیْهِ أَنْ یَسْتَوْدِعَ نُورَ اَللَّهِ وَ حِکْمَتَهُ وَ عِلْمَ کِتَابِهِ شَمْعُونَ بْنَ حَمُّونَ اَلصَّفَا خَلِیفَتَهُ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ فَلَمْ یَزَلْ شَمْعُونُ یَقُومُ بِأَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِجَمِیعِ مَقَالِ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یُجَاهِدُ اَلْکُفَّارَ حَتَّی بَعَثَ اَللَّهُ یَحْیَی بْنَ زَکَرِیَّا فَمَضَی شَمْعُونُ وَ مَلَکَ عِنْدَ ذَلِکَ أَرْدَشِیرُ بْنُ أَسْکَانَ أَرْبَعَ عَشْرَهَ سَنَهً وَ عَشْرَهَ أَشْهُرٍ وَ فِی ثَمَانِیَهِ سِنِینَ مِنْ مِلْکِهِ قَتَلَتِ اَلْیَهُودُ یَحْیَی بْنَ زَکَرِیَّا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ یَقْبِضَهُ أَوْحَی إِلَیْهِ أَنْ یَجْعَلَ اَلْوَصِیَّهَ فِی وُلْدِ شَمْعُونَ وَ یَأْمُرُ اَلْحَوَارِیِّینَ وَ أَصْحَابَ عِیسَی بِالْقِیَامِ مَعَهُ فَفَعَلَ وَ عِنْدَهَا مَلَکَ سَابُورُ بْنُ أَرْدَشِیرَ ثَلاَثِینَ سَنَهً حَتَّی قَتَلَهُ اَللَّهُ وَ عَلَّمَ اَللَّهُ نُورَهُ وَ حِکْمَتَهُ فِی ذُرِّیَّهِ یَعْقُوبَ بْنِ شَمْعُونَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عِنْدَ ذَلِکَ مَلَکَ بُخْتُ نَصَّرَ مِائَهَ سَنَهٍ وَ سَبْعاً وَ ثَمَانِینَ وَ قَتَلَ مِنَ اَلْیَهُودِ سَبْعِینَ أَلْفَ مُقَاتِلٍ عَلَی دَمِ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا وَ خَرَّبَ بَیْتَ اَلْمَقْدِسِ وَ تَفَرَّقَتِ اَلْیَهُودُ فِی اَلْبُلْدَانِ وَ فِی سَنَهِ سَبْعٍ وَ أَرْبَعِینَ مِنْ مِلْکِهِ بَعَثَ اَللَّهُ اَلْعَزِیرَ نَبِیّاً عَلَی أَهْلِ اَلْقُرَی اَلَّتِی مَاتَ أَهْلُهَا ثُمَّ بَعَثَهُمْ لَهُ وَ کَانُوا مِنْ قُرًی شَتَّی فَهَرَبُوا خَوْفاً مِنَ اَلْمَوْتِ فَنَزَلُوا فِی جِوَارِ عُزَیْرٍ وَ کَانُوا مُؤْمِنِینَ وَ کَانَ عُزَیْرٌ یَخْتَلِفُ إِلَیْهِمْ وَ یَسْمَعُ کَلاَمَهُمْ وَ أَحَبَّهُمْ عَلَی ذَلِکَ فَغَابَ عَنْهُمْ یَوْماً وَاحِداً ثُمَّ أَتَاهُمْ فَوَجَدَهُمْ مَوْتَی صَرْعَی فَحَزِنَ عَلَیْهِمْ وَ قَالَ أَنّی یُحْیِی هذِهِ اَللّهُ بَعْدَ مَوْتِها تَعَجُّباً مِنْهُ حَیْثُ أَصَابَهُمْ وَ قَدْ مَاتُوا فِی یَوْمٍ وَاحِدٍ فَأَماتَهُ اَللّهُ عِنْدَ ذَلِکَ مِائَهَ سَنَهٍ ثُمَّ بَعَثَهُ اَللَّهُ وَ إِیَّاهُمْ وَ کَانُوا مِائَهَ مُقَاتِلٍ ثُمَّ قَتَلَهُمُ اَللَّهُ أَجْمَعِینَ عَلَی یَدِ بُخْتَ نَصَّرَ ثُمَّ مَلَکَ مَهْرَوَیْهِ بْنُ بُخْتَ نَصَّرَ عِنْدَ ذَلِکَ سِتَّ عَشْرَهَ سَنَهً وَ عِشْرِینَ یَوْماً فَأَخَذَ عِنْدَ ذَلِکَ دَانِیَالُ وَ خَدَّ لَهُ خَدّاً فِی اَلْأَرْضِ وَ طَرَحَ فِیهِ دَانِیَالُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَصْحَابُهُ مِنْ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أُلْقِیَ عَلَیْهِمْ اَلنِّیرَانُ فَلَمَّا رَأَی أَنَّ اَلنَّارَ لاَ تُعَذِّبُهُمْ وَ لاَ تُحْرِقُهُمْ اِسْتَوْدَعَهُمْ اَلْجُبَّ وَ اَلسِّبَاعَ وَ عَذَّبَهُمْ بِکُلِّ نَوْعٍ مِنَ اَلْعَذَابِ حَتَّی خَلَّصَهُمْ اَللَّهُ مِنْهُ وَ هُمُ اَلَّذِینَ ذَکَرَهُمُ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ قُتِلَ أَصْحابُ اَلْأُخْدُودِ `اَلنّارِ ذاتِ اَلْوَقُودِ فَلَمَّا أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ یَقْبِضَ دَانِیَالَ أَمَرَهُ أَنْ یَسْتَوْدِعَ عِلْمَهُ وَ حُکْمَهُ مکیخا بْنَ دَانِیَالُ فَفَعَلَ وَ عِنْدَ ذَلِکَ مَلَکَ هُرْمُزُ ثَلاَثاً وَ سِتِّینَ سَنَهً وَ ثَلاَثَهَ أَشْهُرٍ وَ أَرْبَعَهَ أَیَّامٍ وَ مَلَکَ بَعْدَهُ بَهْرَامُ سِتّاً وَ عِشْرِینَ سَنَهً وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ مکیخا بْنُ دَانِیَالَ وَ أَصْحَابُهُ اَلْمُؤْمِنُونَ غَیْرَ أَنَّهُمْ لاَ یَسْتَطِیعُونَ أَنْ یُظْهِرُوا اَلْإِیمَانَ فِی ذَلِکَ اَلزَّمَانِ وَ عِنْدَ ذَلِکَ مَلَکَ بَهْرَامُ بْنُ بَهْرَامَ سَبْعَ سِنِینَ وَ فِی زَمَانِهِ اِنْقَطَعَتِ اَلرُّسُلُ وَ کَانَتِ اَلْفَتْرَهً وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ یَوْمَئِذٍ مکیخا بْنُ دَانِیَالَ وَ أَصْحَابُهُ اَلْمُؤْمِنُونَ فَلَمَّا أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ یَقْبِضَهُ أَوْحَی إِلَیْهِ فِی مَنَامِهِ أَنْ یَسْتَوْدِعَ نُورَ اَللَّهِ وَ حِکْمَتَهُ أنشوا بْنَ مکیخا وَ مَلَکَ بَعْدَهُ وَ کَانَتِ اَلْفَتْرَهُ بَیْنَ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَرْبَعَمِائَهِ سَنَهٍ وَ ثَمَانِینَ سَنَهً وَ أَوْلِیَاءُ اَللَّهِ فِی اَلْأَرْضِ یَوْمَئِذٍ ذُرِّیَّهُ أَنْشُوا یَرِثُ ذَلِکَ مِنْهُمْ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ مِمَّنْ یَخْتَارُهُ اَلْجَبَّارُ عَزَّ وَ جَلَّ فَعِنْدَ ذَلِکَ مَلَکَ سَابُورُ بْنُ هُرْمُزَ اِثْنَتَیْنِ وَ سَبْعِینَ سَنَهً وَ هُوَ أَوَّلُ مَنْ عَقَدَ اَلتَّاجَ وَ لَبِسَهُ وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ یَوْمَئِذٍ أَنْشُوا بْنُ مکیخا وَ مَلَکَ بَعْدَهُ أَرْدَشِیرُ أَخُو سَابُورَ سَنَتَیْنِ وَ فِی زَمَانِهِ بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْفِتْیَهَ أَهْلَ اَلْکَهْفِ وَ اَلرَّقِیمِ وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ یَوْمَئِذٍ دسیخا بْنُ أنشوا بْنِ مکیخا وَ عِنْدَ ذَلِکَ مَلَکَ سَابُورُ بْنُ أَرْدَشِیرَ خَمْسِینَ سَنَهً وَ وَلِیَ یَوْمَئِذٍ دسیخا بْنُ أنشوا وَ مَلَکَ بَعْدَهُ یَزْدَجَرْدُ بْنُ سَابُورَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ سَنَهً وَ خَمْسَهَ أَشْهُرٍ وَ تِسْعَهَ أَیَّامٍ وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ یَوْمَئِذٍ فِی اَلْأَرْضِ دسیخا بْنُ أنشوا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا أَرَادَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْ یَقْبِضَ دسیخا أَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ فِی مَنَامِهِ أَنْ یَسْتَوْدِعَ عِلْمَ اَللَّهِ وَ نُورَهُ نسطورسَ بْنَ دسیخا وَ فَعَلَ وَ عِنْدَ ذَلِکَ مَلَکَ بَهْرَامُ جَوْرٍ سِتّاً وَ عِشْرِینَ سَنَهً وَ ثَلاَثَهَ أَشْهُرٍ وَ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ یَوْماً وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ فِی اَلْأَرْضِ نسطورسُ بْنُ دسیخا وَ عِنْدَ ذَلِکَ مَلَکَ فَیْرُوزُ بْنُ یَزْدَجَرْدَ بْنِ بَهْرَامَ سَبْعاً وَ عِشْرِینَ سَنَهً وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ نسطورسُ بْنُ دسیخا وَ أَصْحَابُهُ اَلْمُؤْمِنُونَ فَلَمَّا أَرَادَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَقْبِضَهُ أَوْحَی إِلَیْهِ فِی مَنَامِهِ أَنْ یَسْتَوْدِعَ عِلْمَ اَللَّهِ وَ نُورَهُ وَ حِکْمَتَهُ وَ کُتُبَهُ مرعیدا وَ عِنْدَ ذَلِکَ مَلَکَ فلاس بْنُ فَیْرُوزٍ أَرْبَعَ سِنِینَ وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ مرعیدا وَ مَلَکَ بَعْدَهُ قُبَادُ بْنُ فَیْرُوزٍ ثَلاَثاً وَ أَرْبَعِینَ سَنَهً وَ مَلَکَ بَعْدَهُ جَامَاسْبُ أَخُو قُبَادُ سِتّاً وَ سِتِّینَ سَنَهً وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ یَوْمَئِذٍ فِی مرعیدا وَ عِنْدَ ذَلِکَ مَلَکَ کِسْرَی بْنُ قُبَادَ سِتّاً وَ أَرْبَعِینَ سَنَهً وَ ثَمَانِیَهَ أَشْهُرٍ وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ مرعیدا وَ شِیعَتُهُ اَلْمُؤْمِنُونَ فَلَمَّا أَرَادَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَقْبِضَ مرعیدا أَوْحَی إِلَیْهِ فِی مَنَامِهِ أَنْ یَسْتَوْدِعَ نُورَ اَللَّهِ وَ حِکْمَتَهُ بَحِیرَا اَلرَّاهِبَ فَفَعَلَ وَ مَلَکَ عِنْدَ ذَلِکَ هُرْمُزُ بْنُ کِسْرَی ثَمَانَ وَ ثَلاَثِینَ سَنَهً وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ یَوْمَئِذٍ بَحِیرَا وَ أَصْحَابُهُ اَلْمُؤْمِنُونَ وَ شِیعَتُهُ اَلصِّدِّیقُونَ وَ عِنْدَ ذَلِکَ مَلَکَ کِسْرَی بْنُ هُرْمُزَ بْنِ أَبَرْوِیزَ وَ وَلِیَ أَمْرَ اَللَّهِ یَوْمَئِذٍ فِی اَلْأَرْضِ بَحِیرَا حَتَّی إِذَا طَالَتِ اَلْمُدَّهُ وَ دُرِسَ اَلدِّینُ وَ تُرِکَتِ اَلصَّلاَهُ وَ اِقْتَرَبَتْ اَلسَّاعَهُ وَ کَثُرَتْ اَلْفِرَقُ وَ صَارَ اَلنَّاسُ فِی حَیْرَهِ وَ ظُلْمَهٍ وَ أَدْیَانٍ مُخْتَلِفَهٍ وَ عِنْدَ ذَلِکَ اِسْتَخْلَصَ اَللَّهُ تَعَالَی لِنُبُوَّتِهِ وَ رِسَالَتِهِ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 473 )
ابن ابی رافع از پدرش نقل نموده است که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند: جبرئیل نوشته ای را برای من آورد که در آن نام همۀ پیامبران و پادشاهان پیشین نوشته شده است و هرگاه ما به آن نیاز پیدا کنیم از آن استفاده خواهیم کرد.
آنگاه پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم اینگونه فرمودند:«اشیخ بن اشکان» که «کیس» نامیده می شد. او 266 سال حکومت کرد و پنجاه و یکمین سال از پادشاهی اش، عیسی بن مریم برانگیخته شد. عیسی سی و سه سال در بیت المقدس، بنی اسرائیل را به یکتاپرستی فرا خواند و تنها اندکی از مردم به او ایمان آوردند و هرچند کافران را مسخ کرد ولی جز بر کفرشان افزوده نشد.
گروهی بر این باورند که او زنده در زمین دفن شده است.
و گروهی نیز می گویند او را به صلیب کشیدند ولی امر بر همۀ آنها مشتبه شده است (و عیسی به آسمان عروج کرد).
هنگامی که او به آسمان عروج می کرد نبوت را به «شمعون بن حمون الصفا» به امانت سپرد.
شمعون نیز پیوسته به اندرز مردم مشغول بود تا اینکه یحیی بن زکریا به پیامبری برانگیخته شد.
در آن روزگار «اردشیر بن اشکال» پادشاهی می کرد. او چهارده سال و ده ماه حکومت کرد و در هشتمین سال از حکومتش یهود، یحیی را به شهادت رساندند.
هنگامی که یحیی در آستانۀ شهادت بود به فرمان خداوند فرزند شمعون را جانشین خود قرار داد و به حواریون عیسی سفارش کرد که به کمک او شتابند.
در روزگار فرزند شمعون، شاپور بن اردشیر حکومت می کرد و پادشاهی اش سی سال به درازا کشید. پس از شمعون فرزندش یعقوب وصی پدر شد.
در روزگار یعقوب بخت، نصر 187 سال حکومت کرد و برای خونخواهی از خون یحیی، هفتاد هزار نفر از یهودیان را کشت و بیت المقدس را خراب کرد و یهودیان را در شهرها پراکند.
در چهل و هفتمین سال از پادشاهی بخت نصر،«عزیر» به پیامبری رسید.
خداوند عزیر را بر مردم روستایی برانگیخت که پیش از آن مرده بودند. ولی خداوند آنها را دوباره زنده کرد. آنان به عزیر پناه برده و به او ایمان آوردند و او را بسیار دوست داشتند.
روزی عزیر برای انجام کاری از میان آنها رفت و هنگامی که بازگشت دوباره آنان را مرده یافت. او از مرگ آنان بسیار اندوهگین شد و با تعجب گفت: خداوند چگونه می خواهد آنها را زنده کند؟ آنگاه خداوند جان عزیر را صد سال گرفت و پس آنگاه عزیر و اهل آن روستا را دوباره زنده کرد ولی دیری نپایید که بخت نصر همۀ آنان را دوباره کشت.
پس از بخت نصر فرزندش «مهرویه» شش سال و بیست روز پادشاهی کرد. او بود که دانیال پیامبر را در میان گودالی از آتش افکند و به شدت شکنجه اش نمود و درندگان را به جان او و یارانش انداخت ولی سرانجام خداوند آنان را نجات بخشید. همانگونه که خداوند در مورد آنان فرموده است:
«قُتِلَ أَصْحابُ اَلْأُخْدُودِ `اَلنّارِ ذاتِ اَلْوَقُودِ».
پس از دانیال فرزندش «مکیخا» به جانشینی پدر رسید. در روزگار او «هرمز» شصت و سه سال و سه ماه و چهار روز پادشاهی کرد و پس از او «بهرام» بیست و شش سال فرمانروایی نمود.
مکیخا و یارانش در روزگار بهرام در نهایت سختی زندگی می کردند و به ناچار ایمان خود را از پادشاهان پنهان می داشتند.
پس از بهرام، فرزندش که او نیز «بهرام» نام داشت، هفت سال حکومت کرد. سرانجام مکیخا نیز با دنیا وداع نمود و فرزندش «انشوا» به پیامبری رسید.
میان عیسی بن مریم و محمد مصطفی صلّی اللّه علیه و آله چهار صد و هشتاد سال فاصله افتاد.
روزگاری نیز شاپور بن هرمز هفتاد و دو سال بر اریکۀ قدرت تکیه زد. در آن زمان «انشوا» مردم را به خداپرستی فرا می خواند.
پس از شاپور «اردشیر» دو سال حکومت کرد و در روزگار او بود که داستان اصحاب «کهف» و «رقیم» به وقوع پیوست.
در آن روزگار فرزند انشوا که «دسیخا» نام داشت به پیامبری رسید. در آن روزگاران اردشیر پنجاه سال حکومت کرد و دسیخا همچنان در مقام پیامبری بود.
پس از شاپور،«یزدگرد» به پادشاهی رسید و بیست و یک سال و پنج ماه و نوزده روز پادشاهی کرد.
پس از چندی دسیخا نیز با دنیا وداع نمود و فرزندش «نسطورس» به پیامبری رسید، در روزگار او «بهرام گور» بیست و شش سال و سه ماه و هجده روز پادشاهی سرزمینش را بر عهده داشت.
پس از بهرام «فیروز» به پادشاهی رسید. در دوران پادشاهی او بود که نسطورس از دنیا رفت و «مرعیدا» به پیامبری رسیده در زمان پیامبری او «فلاس» فرزند فیروز چهار سال پادشاهی کرد و پس از او «قباد» چهل و سه سال و پس آنگاه «جاماسب» چهل و شش سال پادشاهی کردند.
در تمام این سال ها «مرعیدا» پیامبری مردم را بر عهده داشت.
پس از جاماسب «کسری» به پادشاهی رسید و چهل و شش سال و هشت ماه تاج پادشاهی را بر سر داشت.
در روزگار او بود که مرعیدا از دنیا رفت و پس از او بحیرای راهب پیامبر گردید.
در زمان او «هرمز» سی و هشت سال بر تخت پادشاهی تکیه زد و پس آنگاه فرزندش هرمز به پادشاهی رسید.
پس از بحیرا دیگر پیامبری نبود و مردم در سردرگمی به سر می بردند.
پایه های دین سست شده بود و مردم نماز را فراموش کرده بودند تا آنکه اسلام ظهور کرد.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 661 )
ص : 2365
کشف، [کشف الغمه] ، مِنْ مَنَاقِبِ اِبْنِ اَلْمَغَازِلِیِّ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ: فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ اَلسّابِقُونَ اَلسّابِقُونَ قَالَ سَبَقَ یُوشَعُ بْنُ نُونٍ إِلَی مُوسَی وَ سَبَقَ صَاحِبُ آلِ یَاسِینَ إِلَی عِیسَی وَ سَبَقَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ أَفْضَلُهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 239 )
ص : 2366
23349-4 ( الکافی 33:6) العده ، عن أحمد ، عن الحسین ، عن حماد بن عیسی ، عن عاصم الکوزی قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یذکر عن أبیه "أن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله عق عن الحسن علیه السّلام بکبش و عن الحسین علیه السّلام بکبش و أعطی القابله شیئا و حلق رءوسهما یوم سابعهما و وزن شعرهما فتصدق بوزنه فضه"، قال: فقلت له: أ یؤخذ الدم فیلطخ به رأس الصبی فقال "ذاک شرک"، فقلت: سبحان اللّه شرک! فقال "لو لم یکره ذلک [شرکا] فإنه کان یعمل فی الجاهلیه و نهی عنه فی الإسلام ".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1336 )
ص : 2367
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ کَرِهَ صَوْمَ اَلْأَبَدِ وَ کَرِهَ اَلْوِصَالَ فِی اَلصَّوْمِ وَ هُوَ أَنْ یَصِلَ یَوْمَیْنِ أَوْ أَکْثَرَ لاَ یُفْطِرُ مِنَ اَللَّیْلِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 269 )
ص : 2368
قَالَ حَدَّثَنِی إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ رَزِینٍ اَلْوَاسِطِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْهَیْثَمُ بْنُ عَدِیِّ ٍ اَلطَّائِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ عِیسَی قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ هَاشِمٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی هَاشِمُ بْنُ اَلْبَرِیدِ وَ اِبْنُ أُذَیْنَهَ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادَ بْنَ اَلْأَسْوَدِ وَ سَلْمَانَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمْ قَالُوا: کُنَّا قُعُوداً عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا مَعَنَا غَیْرُنَا إِذْ أَقْبَلَ ثَلاَثَهُ رَهْطٍ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ اَلْبَدْرِیِّینَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَفْتَرِقُ أُمَّتِی ثَلاَثَ فِرَقٍ فِرْقَهٌ أَهْلُ حَقٌٍّّ لاَ یَشُوبُونَ بِبَاطِلٍ مَثَلُهُمْ کَمَثَلِ اَلذَّهَبِ کُلَّمَا فَتَنْتَهُ بِالنَّارِ اِزْدَادَ حُسْناً وَ ثَنَاءً إِمَامُهُمْ هَذَا لَأَحَدُ اَلثَّلاَثَهِ وَ فِرْقَهٌ أَهْلُ بَاطِلٍ لاَ یَشُوبُونَ بِحَقِّ ٍ مَثَلُهُمْ کَمَثَلِ اَلْحَدِیدِ کُلَّمَا فَتَنْتَهُ بِالنَّارِ اِزْدَادَ خَبَثاً وَ نَتْناً وَ إِمَامُهُمْ هَذَا لَأَحَدُ اَلثَّلاَثَهِ وَ فِرْقَهٌ أَهْلُ ضَلاَلَهٍ مُذَبْذَبِینَ بَیْنَ ذلِکَ لا إِلی هؤُلاءِ وَ لا إِلی هؤُلاءِ إِمَامُهُمْ هَذَا لَأَحَدُ اَلثَّلاَثَهِ قَالَ فَسَأَلْتُهُ عَنْ أَهْلِ اَلْحَقِّ وَ إِمَامِهِمْ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ إِمَامُ اَلْمُتَّقِینَ وَ أَمْسَکَ عَنِ اَلاِثْنَیْنِ فَجَهَدْتُ أَنْ یَفْعَلَ فَلَمْ یَفْعَلْ .
( الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمره المؤمنین , جلد 1 , صفحه 475 )
ص : 2369
یَا مَنْ تَوَحَّدَ بِنَفْسِهِ عَنْ خَلْقِهِ یَا مَنْ غَنِیٌّ عَنْ خَلْقِهِ بِصُنْعِهِ یَا مَنْ عَرَّفَ نَفْسَهُ خَلْقَهُ بِلُطْفِهِ یَا مَنْ سَلَکَ بِأَهْلِ طَاعَتِهِ مَرْضَاتِهِ یَا مَنْ أَعَانَ أَهْلَ مَحَبَّتِهِ عَلَی شُکْرِهِ یَا مَنْ مَنَّ عَلَیْهِمْ بِدِینِهِ وَ لَطُفَ لَهُمْ بِنَائِلِهِ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ وَلِیِّکَ اَلْخَلَفِ اَلصَّالِحِ بَقِیَّتِکَ فِی أَرْضِکَ اَلْمُنْتَقِمِ لَکَ مِنْ أَعْدَائِکَ وَ أَعْدَاءِ رَسُولِکَ بَقِیَّهِ آبَائِهِ اَلصَّالِحِینَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ وَ أَتَضَرَّعُ بِهِ إِلَیْکَ وَ أُقَدِّمُهُ بَیْنَ یَدَیْ حَوَائِجِی وَ رَغْبَتِی إِلَیْکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُدَارِکَنِی بِهِ وَ تُنْجِیَنِی مِمَّا أَخَافُهُ وَ أَحْذَرُهُ وَ أَلْبِسْنِی بِهِ عَافِیَتَکَ وَ عَفْوَکَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ کُنْ لَهُ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ نَاصِراً وَ قَائِداً وَ کَالِئاً وَ سَاتِراً حَتَّی تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِیهَا طَوِیلاً یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ فَسَیَکْفِیکَهُمُ اَللّهُ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَلَّذِینَ أَمَرْتَ بِطَاعَتِهِمْ وَ أُولِی اَلْأَرْحَامِ اَلَّذِینَ أَمَرْتَ بِصِلَتِهِمْ وَ ذَوِی اَلْقُرْبَی اَلَّذِینَ أَمَرْتَ بِمَوَدَّتِهِمْ وَ اَلْمَوَالِی اَلَّذِینَ أَمَرْتَ بِعِرْفَانِ حَقِّهِمْ وَ أَهْلِ اَلْبَیْتِ اَلَّذِینَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرْتَهُمْ تَطْهِیراً أَسْأَلُکَ بِهِمْ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَغْفِرَ ذُنُوبِی کُلِّهَا یَا غَفَّارُ وَ تَتُوبَ عَلَیَّ یَا تَوَّابُ وَ تَرْحَمَنِی یَا رَحِیمُ یَا مَنْ لاَ یَتَعَاظَمُهُ ذَنْبٌ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
( البلد الأمین , جلد 1 , صفحه 145 )
ص : 2370
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَدْعُوَ فَمَجِّدِ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اِحْمَدْهُ وَ سَبِّحْهُ وَ هَلِّلْهُ وَ أَثْنِ عَلَیْهِ وَ صَلِّ عَلَی اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ ثُمَّ سَلْ تُعْطَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 313 )
ص : 2371
وَ رُوِّینَا بِإِسْنَادِنَا إِلَی جَدِّی أَبِی جَعْفَرٍ اَلطُّوسِیِّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ فِیمَا رَوَاهُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ غَیْرُ [عدل] ذِی اَلْأَعْیَادِ شَیْءٌ قَالَ نَعَمْ أَشْرَفُهَا وَ أَکْمَلُهَا اَلْیَوْمُ اَلَّذِی بُعِثَ فِیهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ قُلْتُ فَأَیُّ یَوْمٍ هُوَ قَالَ إِنَّ اَلْأَیَّامَ تَدُورُ وَ هُوَ یَوْمُ اَلسَّبْتِ لِسَبْعٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ رَجَبٍ قَالَ قُلْتُ فَمَا نَفْعَلُ فِیهِ قَالَ تَصُومُ وَ تُکْثِرُ اَلصَّلاَهَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ .
( إقبال الأعمال , جلد 2 , صفحه 673 )
ص : 2372
یَا هِشَامُ ثُمَّ بَیَّنَ أَنَّ اَلْعَقْلَ مَعَ اَلْعِلْمِ فَقَالَ: وَ تِلْکَ اَلْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنّاسِ وَ ما یَعْقِلُها إِلاَّ اَلْعالِمُونَ یَا هِشَامُ ثُمَّ ذَمَّ اَلَّذِینَ لاَ یَعْقِلُونَ فَقَالَ: وَ إِذا قِیلَ لَهُمُ اِتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اَللّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَیْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یَعْقِلُونَ شَیْئاً وَ لا یَهْتَدُونَ وَ قَالَ تَعَالَی إِنَّ شَرَّ اَلدَّوَابِّ عِنْدَ اَللّهِ اَلصُّمُّ اَلْبُکْمُ اَلَّذِینَ لا یَعْقِلُونَ وَ قَالَ: وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ لَیَقُولُنَّ اَللّهُ قُلِ اَلْحَمْدُ لِلّهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لاَ یَعْقِلُونَ ثُمَّ ذَمَّ اَلْکَثْرَهَ فَقَالَ: وَ إِنْ تُطِعْ أَکْثَرَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَنْ سَبِیلِ اَللّهِ وَ قَالَ: أَکْثَرَ اَلنّاسِ لا یَعْلَمُونَ وَ أَکْثَرُهُمْ لاَ یَشْعُرُونَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 134 )
ص : 2373
أحمد بن محمّد ، عن الحسین بن سعید ، عن النّضر بن سوید ، عن یحیی الحلبیّ ، عن ابن مسکان ، عن میسر ، عن سوره بن کلیب ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: فی هذه الآیه: ثُمَّ أَوْرَثْنَا اَلْکِتابَ اَلَّذِینَ اِصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا [إلی آخر] الآیه. قال: السابق بالخیرات الإمام. فهی فی ولد علیّ - علیه السّلام -. و فاطمه - علیها السّلام - .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 565 )
ص : 2374
قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فَرْقُ بَیْنِ اَلنِّکَاحِ وَ اَلسِّفَاحِ ضَرْبُ اَلدَّفِّ.
( النوادر (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 40 )
343-علی علیه السّلام فرمود:تفاوت میان ازدواج و عمل نامشروع دایره زدن است.
( النوادر (للراوندی) / ترجمه اردستانی ؛ ج 1 , ص 261 )
ص : 2375
الرواندی: عن [علی بن] أبی حمزه الثمالی، عن علیّ بن الحسین، عن أبیه - علیهما السلام - قال: کان علیّ - علیه السلام - ینادی: من کان له عند رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - عده أو دین فلیأتنی، فکان کلّ من أتاه یطلب دینا، أو عده یرفع مصلاّه، فیجد ذلک [کذلک] تحته فیدفعه إلیه. فقال الثانی للأوّل: ذهب هذا بشرف الدنیا [فی هذا] من دوننا، (فقال:) فما الحیله؟ فقال: لعلّک لو نادیت کما نادی هو کنت تجد [ذلک] کما یجد [هو] ، إذ کان إنّما یقضی عن رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-، فنادی أبو بکر [کذلک] ، فعرف أمیر المؤمنین - علیه السلام - الحال، فقال: أما إنّه سیندم علی ما فعل. فلمّا کان من الغد أتاه أعرابیّ و هو جالس فی جماعه من المهاجرین و الأنصار، فقال: أیّکم وصیّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-؟ فأشاروا إلی أبی بکر. فقال: أنت وصیّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و خلیفته؟ قال: نعم، فما تشاء؟ قال: فهلمّ الثمانین الناقه التی ضمن لی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-. قال: و ما هذه النوق؟ قال: ضمن لی [رسول اللّه] ثمانین ناقه حمراء، کحل العیون. فقال لعمر: کیف نصنع الآن؟ قال: إنّ الأعراب جهّال، فاسأله: أ لک شهود بما تقوله فتطلبهم منه؟ فقال [أبو بکر للأعرابی: أ لک شهود بما تقول؟ قال:] و مثلی یطلب منه الشهود علی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - بما یضمنه لی؟! و اللّه ما أنت بوصیّ رسول اللّه و (لا) خلیفته. فقام [إلیه] سلمان و قال: یا أعرابیّ اتّبعنی (حتی) أدلّک علی وصیّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فتبعه الأعرابیّ حتّی انتهی إلی علیّ - علیه السلام - فقال: أنت وصیّ رسول اللّه؟ قال: نعم، فما تشاء؟ قال: إنّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - ضمن لی ثمانین ناقه حمراء، کحل العیون فهاتها . فقال له علیّ - علیه السلام-: أسلمت أنت و أهل بیتک؟ فانکبّ الأعرابیّ علی یدیه یقبّلهما، و هو یقول: أشهد أنّک وصیّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و خلیفته، فبهذا وقع الشرط بینی و بینه و قد أسلمنا جمیعا. فقال علیّ - علیه السلام-: (یا حسن) انطلق أنت و سلمان و هذا الأعرابیّ إلی وادی فلان فناد: یا صالح [یا صالح] ، فإذا أجابک فقل: إنّ أمیر المؤمنین یقرأ علیک السلام و یقول لک: هلمّ الثمانین الناقه التی ضمنها رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - لهذا الأعرابیّ. قال سلمان: فمضینا إلی الوادی، فنادی الحسن: (یا صالح) فأجابه: لبّیک یا ابن رسول اللّه، فأدّی إلیه رساله أمیر المؤمنین - علیه السلام - فقال: السمع و الطاعه، فلم یلبث أن خرج إلینا زمام ناقه من الأرض، فأخذ الحسن زمامها ، فناوله الأعرابیّ و قال: خذ، فجعلت النوق تخرج حتی کملت الثمانون علی الصفه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 523 )
ص : 2376
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْعَبْدَ لَیُرْفَعُ لَهُ مِنْ صَلاَتِهِ نِصْفُهَا أَوْ ثُلُثُهَا أَوْ رُبُعُهَا أَوْ خُمُسُهَا فَمَا یُرْفَعُ لَهُ إِلاَّ مَا أَقْبَلَ عَلَیْهِ بِقَلْبِهِ وَ إِنَّمَا أَمَرْنَا بِالنَّافِلَهِ لِیَتِمَّ لَهُمْ بِهَا مَا نَقَصُوا مِنَ اَلْفَرِیضَهِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 363 )
2 - محمّد بن مسلم گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
از نماز بنده، نصف آن، یا یک سوم، یا یک چهارم و یا یک پنجم آن، قبول می شود. پس چیزی از آن قبول نمی شود مگر به اندازه ای که دل او به آن روی آورده، و ما به نماز نافله مأمور شده ایم تا نواقص نماز به واسطۀ آن، کامل گردد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 232 )
: صحیح. و أفاد الوالد العلامه (ره) أنه یمکن أن یکون الحکمه فی ذلک أن غالب الناس فی غالب أحوالهم لا یتمکنون من إیقاع أزید من ثلاث العباده مع حضور القلب فلذا جعلت النافله مثلی الفریضه لیخلص من جمیعها قدر الفریضه و یتم بها.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 234 )
ص : 2377
قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ هِنْدٍ [مَخْلَدٍ] اَلْجُعْفِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ سُلَیْمَانَ اَلْفرقسانی [اَلْفُرْقَانِیُّ] : قَالَ لَنَا اِبْنُ اَلْمُبَارَکِ اَلصُّورِیُّ لِمَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَبِی ذَرٍّ مَا أَقَلَّتِ اَلْغَبْرَاءُ وَ لاَ أَظَلَّتِ اَلْخَضْرَاءُ عَلَی ذِی لَهْجَهٍ أَصْدَقَ مِنْ أَبِی ذَرٍّ أَ لَمْ یَکُنِ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ [أَصْدَقَ] قَالَ بَلَی قَالَ فَمَا اَلْقِصَّهُ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ فِی ذَلِکَ قَالَ کَانَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی نَفَرٍ مِنْ قُرَیْشٍ إِذْ قَالَ یَطْلُعُ عَلَیْکُمْ مِنْ هَذَا اَلْفَجِّ رَجُلٌ یُشْبِهُ عِیسَی [بعیسی] اِبْنَ مَرْیَمَ فَاسْتَشْرَفَتْ [فاستشرق] قُرَیْشٌ لِلْمَوْضِعِ فَلَمْ یَطْلَعْ أَحَدٌ وَ قَامَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِبَعْضِ حَاجَتِهِ إِذْ طَلَعَ مِنْ ذَلِکَ اَلْفَجِّ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا رَأَوْهُ قَالُوا اَلاِرْتِدَادُ وَ عِبَادَهُ اَلْأَوْثَانِ أَیْسَرُ عَلَیْنَا مِمَّا یُشَبِّهُ اِبْنَ عَمِّهِ بِنَبِیٍّ فَقَالَ أَبُو ذَرٍّ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّهُمْ قَالُوا کَذَا وَ کَذَا فَقَالُوا بِأَجْمَعِهِمْ کَذَبَ وَ حَلَفُوا عَلَی ذَلِکَ فَوَجَدَ [فَوَجِلَ] رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی أَبِی ذَرٍّ فَمَا بَرِحَ حَتَّی نَزَلَ عَلَیْهِ اَلْوَحْیُ « وَ لَمّا ضُرِبَ اِبْنُ مَرْیَمَ مَثَلاً إِذا قَوْمُکَ مِنْهُ یَصِدُّونَ » قَالَ یَضِجُّونَ « وَ قالُوا أَ آلِهَتُنا خَیْرٌ أَمْ هُوَ ما ضَرَبُوهُ لَکَ إِلاّ جَدَلاً بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ. `إِنْ هُوَ إِلاّ عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ وَ جَعَلْناهُ مَثَلاً لِبَنِی إِسْرائِیلَ » فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا أَظَلَّتِ اَلْخَضْرَاءُ وَ لاَ أَقَلَّتِ اَلْغَبْرَاءُ عَلَی ذِی لَهْجَهٍ أَصْدَقَ مِنْ أَبِی ذَرٍّ .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 407 )
ص : 2378
وَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ بْنِ اَلصَّلْتِ قَالَ: أَخْبَرَنَا اِبْنُ عُقْدَهَ قَالَ: أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَارُونَ اَلْهَاشِمِیُّ قِرَاءَهً عَلَیْهِ قَالَ: أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَالِکِ بْنِ اَلْأَبْرَدِ اَلنَّخَعِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ فُضَیْلِ بْنِ غَزْوَانَ قَالَ: حَدَّثَنَا غَالِبٌ اَلْجُهَنِیُّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ ثُمَّ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلسَّمَاءِ ثُمَّ إِلَی سِدْرَهِ اَلْمُنْتَهَی وَقَفْتُ بَیْنَ یَدَیْ رَبِّی قَالَ: یَا مُحَمَّدُ، قُلْتُ: لَبَّیْکَ رَبِّی وَ سَعْدَیْکَ، قَالَ: قَدْ بَلَوْتَ خَلْقِی فَأَیُّهُمْ أَطْوَعُ لَکَ؟ قَالَ: قُلْتُ: رَبِّ عَلِیّاً ، قَالَ: صَدَقْتَ یَا مُحَمَّدُ ، فَهَلِ اِتَّخَذْتَ لِنَفْسِکَ خَلِیفَهً یُؤَدِّی عَنْکَ وَ یُعَلِّمُ عِبَادِی مِنْ کِتَابِی مَا لاَ یَعْلَمُونَ؟ قَالَ: قُلْتُ: رَبِّ اِخْتَرْ لِی فَإِنَّ خِیَرَتَکَ خِیَرَتِی، قَالَ: قَدِ اِخْتَرْتُ لَکَ خِیَرَتَکَ عَلِیّاً فَاتَّخِذْهُ لِنَفْسِکَ خَلِیفَهً وَ وَصِیّاً، وَ نَحَلْتُهُ عِلْمِی وَ حِلْمِی وَ هُوَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ حَقّاً لَمْ یَقُلْهَا أَحَدٌ قَبْلَهُ وَ لاَ أَحَدٌ بَعْدَهُ. یَا مُحَمَّدُ ، عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ رَایَهُ اَلْهُدَی، وَ إِمَامُ أَوْلِیَائِی، وَ نُورُ مَنْ أَطَاعَنِی، وَ هُوَ اَلْکَلِمَهُ اَلَّتِی أَلْزَمْتُهَا اَلْمُتَّقِینَ، مَنْ أَحَبَّهُ فَقَدْ أَحَبَّنِی، وَ مَنْ أَبْغَضَهُ فَقَدْ أَبْغَضَنِی، فَبَشِّرْهُ بِذَلِکَ یَا مُحَمَّدُ ، فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : رَبِّ قَدْ بَشَّرْتُهُ، فَقَالَ: أَنَا عَبْدُ اَللَّهِ وَ فِی قَبْضَتِهِ إِنْ یُعَذِّبْنِی فَبِذُنُوبِی لَمْ یَظْلِمْنِی شَیْئاً وَ إِنْ یُتِمَّ لِی مَا وَعَدَنِی فَاللَّهُ أَوْلَی بِی، فَقَالَ: اَللَّهُمَّ أَجْلِ قَلْبَهُ وَ اِجْعَلْ رَبِیعَهُ اَلْإِیمَانَ بِکَ، فَقَالَ اَللَّهُ: قَدْ فَعَلْتُ ذَلِکَ بِهِ غَیْرَ أَنِّی مُخْتَصُّهُ بِشَیْءٍ مِنَ اَلْبَلاَءِ لَمْ أَخْتَصَّ بِهِ أَحَداً مِنْ أَوْلِیَائِی. قَالَ: قُلْتُ یَا رَبِّ أَخِی وَ صَاحِبِی، قَالَ: قَدْ سَبَقَ فِی عِلْمِی أَنَّهُ مُبْتَلًی وَ مُبْتَلًی بِهِ، وَ لَوْلاَ عَلِیٌّ لَمْ یُعْرَفْ وَلاَءُ أَوْلِیَائِی وَ لاَ أَوْلِیَاءُ رُسُلِی.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 508 )
باز هم ابو علی حسن بن محمد بن حسن طوسی از پدرش از احمد بن محمد بن هارون بن صلت از ابن عقده از محمد بن هارون هاشمی از محمد بن مالک بن ابرد نخعی از محمد بن فضیل بن غزوان از غالب جهنی از امام باقر علیه السلام از پدرش از جدش از امیر المؤمنین علیهم السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده که حضرت فرمود: وقتی که من از آسمان اول به آسمان دوم و از آنجا به آسمان سوم در شب معراج سیر کردم تا رسیدم به سدره المنتهی، در آنجا در پیشگاه خداوند ایستادم. خداوند فرمود: ای محمد. گفتم: لبیک و سعدیک ای خدای من. بعد خداوند فرمود: مردم را آزمایش کردی، کدامشان به تو مطیع تر هستند؟ من گفتم: خدای من، علی از همه مطیع تر است. خطاب آمد: راست گفتی، ای محمد. پس آیا تو برای خود جانشین در نظر گرفته ای که بعد از تو مردم را هدایت کند و از کتاب من چیزهایی را بر آنان بیاموزد که آنها نمی دانند؟ من عرض کردم: خداوندا، تو برایم جانشین انتخاب کن چون انتخاب تو بهتر است. خداوند فرمود: من علی را برای تو جانشین انتخاب کردم. پس تو او را وصی خودت قرار بده و من علم و حلم خودم را به وی تلقین کرده ام، او حقا امیر مؤمنان است که این کلمه فقط مختص اوست. ای محمد، علی ابن ابی طالب پرچم هدایت و امام اولیای من و نور کسی است که بر من اطاعت کند و او کلمۀ حق می باشد که من برای متقیان آن را لازم کرده ام. هر کس او را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر کس با او دشمنی کند با من دشمنی کرده است. پس این مژده را به وی بده، ای محمد. سپس حضرت رسول صلی الله علیه و آله می فرماید: من این مژده را به علی دادم. او گفت: من بنده خدا هستم و در اختیار اوست که مرا به خاطر گناهانم عذاب ندهد و اگر این کار را بکند در بارۀ من ستمی نکرده است و حال که آن وعده را برایم مقرر داشته او اولی تر است بر من. سپس رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خداوندا، قلب او و بهار او را ایمان به خودت قرار بده. خداوند به حضرت وحی می کند که: من دعای تو را در بارۀ علی اجابت کردم. لکن او را به یک بلایی مخصوص گردانیدم که هیچ کدام از اولیای من آن بلا را نداشته اند. حضرت محمد صلی الله علیه و آله می گوید: من عرض کردم: خداوندا، او برادر و وصی من است او را از این بلا معاف بدار. خطاب آمد: ای محمد، در علم احاطی من نوشته شده که او باید به این بلا مبتلا شود. اگر علی در میان مردم نبود، دوست اولیای من شناخته نمی شد.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 510 )
ص : 2379
19949-7 الکافی ،1/4/282/6 الاثنان بإسناد ذکره عن أبی إبراهیم علیه السّلام قال: نهی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله عن طعام ولیمه یخص بها الأغنیاء و یترک الفقراء.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 530 )
ص : 2380
17958-9 التهذیب ،1/60/106/7 عنه عن صفوان عن ابن سنان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن الرجل یشتری الورق من الرجل و یزنها و یعلم وزنها ثم یقول أمسکها عندک کهیئتها - حتی أرجع إلیک و أنا بالخیار علیک فقال إن کان بالخیار فلا بأس به أن یشتریها منه و إلا فلا.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 608 )
ص : 2381
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : اَللَّحْمُ وَ اَللَّبَنُ یُنْبِتَانِ اَللَّحْمَ وَ یَشُدَّانِ اَلْعِظَامَ وَ اَللَّحْمُ یَزِیدُ فِی اَلسَّمْعِ وَ اَلْبَصَرِ وَ اَللَّحْمُ بِالْبَیْضِ یَزِیدُ فِی اَلْبَاءَهِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 145 )
ص : 2382
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ أُبَیُّ بْنُ کَعْبٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلْمَلاَئِکَهِ دَعَتْهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ثَلاَثَهُ أَبْوَابٍ مِنَ اَلْجَنَّهِ أَنِ اُدْخُلْ مِنْ أَیِّ اَلْأَبْوَابِ شِئْتَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 345 )
ص : 2383
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ (ره) قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ رِبْعِیٍّ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «وَسِعَ کُرْسِیُّهُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ» فَقَالَ یَا فُضَیْلُ اَلسَّمَوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ وَ کُلُّ شَیْءٍ فِی اَلْکُرْسِیِّ وَ فِی اَلْکَافِی مِثْلَهُ سَوَاءً .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 260 )
ص : 2384
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلاِحْتِبَاءُ فِی اَلْمَسَاجِدِ حِیطَانُ اَلْعَرَبِ وَ اَلاِتِّکَاءُ فِی اَلْمَسَاجِدِ رَهْبَانِیَّهُ اَلْعَرَبِ وَ اَلْمُؤْمِنُ مَجْلِسُهُ مَسْجِدُهُ وَ صَوْمَعَتُهُ بَیْتُهُ . وَ رَوَاهُ اَلسَّیِّدُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی نَوَادِرِهِ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 383 )
ص : 2385
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلصَّلاَهِ بِمَکَّهَ وَ اَلْمَدِینَهِ تَقْصِیرٌ أَوْ تَمَامٌ فَقَالَ قَصِّرْ مَا لَمْ تَعْزِمْ عَلَی مُقَامِ عَشَرَهِ أَیَّامٍ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ : نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ نُعَیْمِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 533 )
ص : 2386
وَ أَسْنَدَ اَلثَّعْلَبِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ إِلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : نَحْنُ حَبْلُ اَللَّهِ اَلَّذِی قَالَ فِیهِ وَ اِعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اَللّهِ وَ إِذَا أَمَرَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ بِالاِعْتِصَامِ بِهِ فَقَدْ هَلَکَ مَنْ لَمْ یَعْتَصِمْ بِهِ وَ مَنْ تَأَمَّرَ عَلَیْهِ لَمْ یَعْتَصِمْ بِهِ فَهَلَکَ مَنْ تَأَمَّرَ عَلَیْهِ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 286 )
ص : 2387
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعَلَوِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: تَارِکُ اَلزَّکَاهِ وَ قَدْ وَجَبَتْ لَهُ کَمَانِعِهَا وَ قَدْ وَجَبَتْ عَلَیْهِ.
( الکافی , جلد 3 , صفحه 563 )
2 - یکی از اصحاب ما گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
کسی که زکات حق اوست و نمی گیرد مانند کسی است که زکات بر او واجب است و نمی دهد (یعنی هردو گنهکارند).
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 666 )
: ضعیف علی المشهور. و قال فی المدارک: مقتضی الروایه استحباب الدفع إلی المترفع عنها علی هذا الوجه و به جزم العلامه فی التذکره. و قال: إنه لا یعرف فیه خلافا، لکن الروایه ضعیفه السند باشتراک الراوی بین الثقه و الضعیف، و مع ذلک فهی معارضه بحسنه محمد بن مسلم ، و یمکن حملها علی الکراهه و روی الکلینی بعده طرق عن أبی عبد الله علیه السلام أنه قال تارک الزکاه و قد وجبت له مثل مانعها و قد وجبت علیه . و قال فی الدروس: و یستحب التوصل بها إلی من یستحق قبولها هدیه و روی محمد بن مسلم أن من لم یقبلها علی وجه الزکاه فلا تعطه.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 114 )
ص : 2388
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا لِمَنْ زَارَ أَبَاکَ قَالَ اَلْجَنَّهُ وَ اَللَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 556 )
ص : 2389
قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ: وَ رُوِیَ عَنْ آمِنَهَ أُمِّ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَنَّهَا قَالَتْ: لَمَّا حَمَلْتُ بِرَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): لَمْ أَشْعُرْ بِالْحَمْلِ، وَ لَمْ یُصِبْنِی مَا یُصِیبُ اَلنِّسَاءَ مِنْ ثِقَلِ اَلْحَمْلِ، وَ رَأَیْتُ فِی نَوْمِی کَأَنَّ آتِیاً أَتَانِی، فَقَالَ لِی: قَدْ حَمَلْتِ بِخَیْرِ اَلْأَنَامِ. ثُمَّ وَضَعْتُهُ یَتَّقِی اَلْأَرْضَ بِیَدَیْهِ وَ رُکْبَتَیْهِ، وَ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ، وَ خَرَجَ مِنِّی نُورٌ، أَضَاءَ مَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ. وَ رُمِیَتِ اَلشَّیَاطِینُ بِالنُّجُومِ، وَ حُجِبُوا مِنَ اَلسَّمَاءِ، وَ رَأَتْ قُرَیْشٌ اَلشُّهُبَ تَتَحَرَّکُ وَ تَزُولُ وَ تَسِیرُ فِی اَلسَّمَاءِ فَفَزِعُوا، وَ قَالُوا: هَذَا قِیَامُ اَلسَّاعَهِ. وَ اِجْتَمَعُوا إِلَی اَلْوَلِیدِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ، وَ کَانَ شَیْخاً کَبِیراً مُجَرَّباً، فَسَأَلُوهُ عَنْ ذَلِکَ، فَقَالَ: اُنْظُرُوا إِلَی هَذِهِ اَلنُّجُومِ اَلَّتِی تَهْتَدُونَ بِهَا فِی ظُلُمَاتِ اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ، فَإِنْ کَانَتْ قَدْ زَالَتْ فَهِیَ اَلسَّاعَهُ، وَ إِنْ کَانَتْ ثَابِتَهً فَهُوَ لِأَمْرٍ قَدْ حَدَثَ. وَ کَانَ بِمَکَّهَ رَجُلٌ یَهُودِیٌّ یُقَالُ لَهُ: یُوسُفُ، فَلَمَّا رَأَی اَلنُّجُومَ تَتَحَرَّکُ وَ تَسِیرُ فِی اَلسَّمَاءِ، خَرَجَ إِلَی نَادِی قُرَیْشٍ وَ قَالَ: یَا مَعْشَرَ قُرَیْشٍ، هَلْ وُلِدَ اَللَّیْلَهَ فِیکُمْ مَوْلُودٌ؟ فَقَالُوا: لاَ، فَقَالَ: أَخْطَأْتُمْ وَ اَلتَّوْرَاهِ، قَدْ وُلِدَ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ آخِرُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ أَفْضَلُهُمْ، وَ هُوَ اَلَّذِی نَجِدُهُ فِی کُتُبِنَا، أَنَّهُ إِذَا وُلِدَ ذَلِکَ اَلنَّبِیُّ رُجِمَتِ اَلشَّیَاطِینُ، وَ حُجِبُوا مِنَ اَلسَّمَاءِ. فَرَجَعَ کُلُّ وَاحِدٍ إِلَی مَنْزِلِهِ یَسْأَلُ أَهْلَهُ، فَقَالُوا: قَدْ وُلِدَ لِعَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ اِبْنٌ. فَقَالَ اَلْیَهُودِیُّ: اِعْرِضُوهُ عَلَیَّ. فَمَشَوْا مَعَهُ إِلَی بَابِ آمِنَهَ، فَقَالُوا لَهَا: أَخْرِجِی اِبْنَکِ یَنْظُرْ إِلَیْهِ هَذَا اَلْیَهُودِیُّ، فَأَخْرَجَتْهُ فِی قِمَاطِهِ، فَنَظَرَ فِی عَیْنَیْهِ، وَ کَشَفَ عَنْ کَتِفِهِ، فَرَأَی شَامَهً سَوْدَاءَ عَلَیْهَا شَعَرَاتٌ، فَسَقَطَ إِلَی اَلْأَرْضِ مَغْشِیّاً عَلَیْهِ، فَضَحِکُوا مِنْهُ، فَقَالَ: أَ تَضْحَکُونَ، یَا مَعْشَرَ قُرَیْشٍ؟ هَذَا نَبِیُّ اَلسَّیْفِ، لَیُبِیدَنَّکُمْ، وَ ذَهَبَتِ اَلنُّبُوَّهُ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ إِلَی آخِرِ اَلْأَبَدِ. وَ تَفَرَّقَ اَلنَّاسُ یَتَحَدَّثُونَ بِخَبَرِ اَلْیَهُودِیِّ. فَلَمَّا رُمِیَتِ اَلشَّیَاطِینُ بِالنُّجُومِ أَنْکَرَتْ ذَلِکَ، وَ اِجْتَمَعُوا إِلَی إِبْلِیسَ، فَقَالُوا: قَدْ مُنِعْنَا مِنَ اَلسَّمَاءِ، وَ قَدْ رُمِینَا بِالشُّهُبِ! فَقَالَ: اُطْلُبُوا، فَإِنَّ أَمْراً قَدْ حَدَثَ فِی اَلدُّنْیَا. فَتَفَرَّقُوا، فَرَجَعُوا، وَ قَالُوا: لَمْ نَرَ شَیْئاً. فَقَالَ إِبْلِیسُ: أَنَا لَهَا بِنَفْسِی. فَجَالَ مَا بَیْنَ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ، حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی اَلْحَرَمِ فَرَآهُ مَحْفُوفاً بِالْمَلاَئِکَهِ، وَ جَبْرَئِیلُ عَلَی بَابِ اَلْحَرَمِ بِیَدِهِ حَرْبَهٌ، فَأَرَادَ إِبْلِیسُ أَنْ یَدْخُلَ، فَصَاحَ بِهِ جَبْرَئِیلُ، فَقَالَ: اِخْسَأْ یَا مَلْعُونُ. فَجَاءَ مِنْ قِبَلِ حِرَاءَ، فَصَارَ مِثْلَ اَلصِّرِّ ، ثُمَّ قَالَ: یَا جَبْرَئِیلُ حَرْفٌ أَسْأَلُکَ عَنْهُ. قَالَ: وَ مَا هُوَ؟ قَالَ: مَا هَذَا، وَ مَا اِجْتِمَاعُکُمْ فِی اَلدُّنْیَا؟ فَقَالَ: نَبِیُّ هَذِهِ اَلْأُمَّهَ قَدْ وُلِدَ، وَ هُوَ آخِرُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ أَفْضَلُهُمْ. قَالَ: هَلْ لِی فِیهِ نَصِیبٌ؟ قَالَ: لاَ. قَالَ: فَفِی أُمَّتِهِ؟ قَالَ: بَلَی. قَالَ: قَدْ رَضِیتُ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 333 )
ص : 2390
وَ مِنْهُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ یَشْرَبُ فِی قَدَحٍ مِنْ خَزَفٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 472 )
50-و از همان(..)بسندش از ابی المقدام که دیدم ابو جعفر علیه السّلام در کاسه سفالین آب نوشید.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 240 )
ص : 2391
لَنْ تَسْکُنَ حُرْقَهُ اَلْحِرْمَانِ حَتَّی یَتَحَقَّقَ اَلْوِجْدَانُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 408 )
ص : 2392
اَلْعُیُونُ ، عَنْ تَمِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقُرَشِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنْ رَجَاءِ بْنِ أَبِی اَلضَّحَّاکِ قَالَ: کَانَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی طَرِیقِ خُرَاسَانَ یُصَلِّی فَرَائِضَهُ رَکْعَتَیْنِ رَکْعَتَیْنِ إِلاَّ اَلْمَغْرِبَ فَإِنَّهُ کَانَ یُصَلِّیهَا ثَلاَثاً وَ لاَ یَدَعُ نَافِلَتَهَا وَ لاَ یَدَعُ صَلاَهَ اَللَّیْلِ وَ اَلشَّفْعَ وَ اَلْوَتْرَ وَ رَکْعَتَیِ اَلْفَجْرِ فِی سَفَرٍ وَ لاَ حَضَرٍ وَ کَانَ لاَ یُصَلِّی مِنْ نَوَافِلِ اَلنَّهَارِ فِی اَلسَّفَرِ شَیْئاً وَ کَانَ یَقُولُ بَعْدَ کُلِّ صَلاَهٍ یُقَصِّرُهَا سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ ثَلاَثِینَ مَرَّهً وَ یَقُولُ هَذَا لِتَمَامِ اَلصَّلاَهِ وَ مَا رَأَیْتُهُ صَلَّی اَلضُّحَی فِی سَفَرٍ وَ لاَ حَضَرٍ وَ کَانَ لاَ یَصُومُ فِی اَلسَّفَرِ شَیْئاً وَ کَانَ إِذَا أَقَامَ بِبَلْدَهٍ عَشَرَهَ أَیَّامٍ صَائِماً لاَ یُفْطِرُ فَإِذَا جَنَّ اَللَّیْلُ بَدَأَ بِالصَّلاَهِ قَبْلَ اَلْإِفْطَارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 59 )
ص : 2393
وَ عَنْ عُرْوَهَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ حِلْیَهِ اَلسُّیُوفِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ قَدْ حَلَّی أَبُو بَکْرٍ اَلصِّدِّیقُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ سَیْفَهُ قُلْتُ فَتَقُولُ اَلصِّدِّیقَ قَالَ فَوَثَبَ وَثْبَهً وَ اِسْتَقْبَلَ اَلْقِبْلَهَ وَ قَالَ نَعَمْ اَلصِّدِّیقُ نَعَمْ اَلصِّدِّیقُ نَعَمْ اَلصِّدِّیقُ فَمَنْ لَمْ یَقُلْ لَهُ اَلصِّدِّیقُ فَلاَ صَدَّقَ اَللَّهُ لَهُ قَوْلاً فِی اَلدُّنْیَا وَ لاَ فِی اَلْآخِرَهِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 147 )
ص : 2394
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ مُرَازِمٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مِنْ أَیْسَرِ مَا یُعْطَی مَنْ یَنْظُرُ إِلَی اَلْکَعْبَهِ ، أَنْ یُعْطِیَهُ اَللَّهُ بِکُلِّ نَظْرَهٍ حَسَنَهً وَ تُمْحَی عَنْهُ سَیِّئَهٌ وَ تُرْفَعُ لَهُ دَرَجَهٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 265 )
ص : 2395
وَ لَمَّا نَعَی رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیّاً بِحَالِ جَعْفَرٍ فِی أَرْضِ مَوْتِهِ قَالَ إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ فَأَنْزَلَ عَزَّ وَ جَلَّ اَلَّذِینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ قالُوا إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ `أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ اَلْآیَهَ.
( المناقب , جلد 2 , صفحه 120 )
ص : 2396
فی ثواب الأعمال ، بإسناده: عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: من مضی به یوم واحد فصلّی فیه خمس صلوات و لم یقرأ فیه بقل هو الله أحد ، قیل له: یا عبد اللّه، لست من المصلّین.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 497 )
ص : 2397
أَحْبِبْ حَبِیبَکَ هَوْناً مَا؛ عَسَی أَنْ یَکُونَ بَغِیضَکَ یَوْماً مَا.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 326 )
ص : 2398
مص، [مصباح الشریعه] ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْعِلْمُ أَصْلُ کُلِّ حَالٍ سَنِیٍّ وَ مُنْتَهَی کُلِّ مَنْزِلَهٍ رَفِیعَهٍ لِذَلِکَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ طَلَبُ اَلْعِلْمِ فَرِیضَهٌ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَهٍ أَیْ عِلْمِ اَلتَّقْوَی وَ اَلْیَقِینِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 31 )
ص : 2399
وَ مِنْهَا: أَنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ : بَعَثَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ فِی حَاجَهٍ فَجِئْتُ وَ إِذَا مُعَتِّبٌ عَلَی اَلْبَابِ فَقُلْتُ أَعْلِمْ مَوْلاَیَ بِمَکَانِی فَدَخَلَ مُعَتِّبٌ وَ مَرَّتْ بِی اِمْرَأَهٌ وَ قُلْتُ لَوْ لاَ أَنَّ مُعَتِّباً دَخَلَ فَأَعْلَمَ مَوْلاَیَ بِمَکَانِی لاَتَّبَعْتُ هَذِهِ اَلْمَرْأَهَ فَتَمَتَّعْتُ بِهَا فَخَرَجَ مُعَتِّبٌ فَقَالَ اُدْخُلْ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ وَ هُوَ عَلَی مُصَلًّی تَحْتَهُ مِرْفَقَهٌ فَمَدَّ یَدَهُ وَ أَخْرَجَ مِنْ تَحْتِ اَلْمِرْفَقَهِ صُرَّهً فَنَاوَلَنِیهَا وَ قَالَ اِلْحَقِ اَلْمَرْأَهَ فَإِنَّهَا عَلَی دُکَّانِ اَلْعَلاَّفِ بِالْبَقِیعِ تَنْتَظِرُکَ فَأَخَذْتُ اَلدَّرَاهِمَ وَ کُنْتُ إِذَا قَالَ لِی شَیْئاً لاَ أُرَاجِعُهُ فَأَتَیْتُ اَلْبَقِیعَ فَإِذَا اَلْمَرْأَهُ عَلَی دُکَّانِ اَلْعَلاَّفِ تَقُولُ یَا عَبْدَ اَللَّهِ قَدْ حَبَسْتَنِی قُلْتُ أَنَا قَالَتْ نَعَمْ فَذَهَبْتُ بِهَا وَ تَمَتَّعْتُ بِهَا .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 319 )
12-علی بن ابی حمزه می گوید: امام-علیه السّلام-مرا به دنبال کاری فرستاد. وقتی که برگشتم دیدم متعب دم درب ایستاده است. گفتم: بر امام بگو که من اینجا هستم. وقتی که او رفت زنی از کنارم گذشت. با خود گفتم، اگر به معتّب نگفته بودم، دنبال آن زن می رفتم و او را صیغه می کردم. در این هنگام معتّب بیرون آمد و گفت: بیا داخل. وارد شدم دیدم امام بر سجاده نشسته است. با دستش از زیر سجاده کیسه ای بیرون آورد و به من داد و فرمود: برو دنبال آن زن که الآن در دکان فلان کس در بقیع منتظر تو می باشد. من پولها را گرفتم و به طرف بقیع رفتم و آن زن را در همان جایی که امام فرموده بود، دیدم. به من گفت: ای بندۀ خدا! مرا معطل کردی. گفتم: من؟ گفت: آری، پس با او رفتیم و او را به عقد خود در آوردم .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 250 )
ص : 2400
وَ عَنْهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: صَلِّ لَیْلَهَ اَلْأَحَدِ رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ شَهِدَ اَللَّهُ مَرَّهً مَرَّهً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 358 )
ص : 2401
وَ مِنْهُ، عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ شَیْبَانَ بْنِ عَمْرٍو عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: کُنَّا فِی مَجْلِسِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَدَخَلَ عَلَیْنَا فَتَنَاوَلَ إِنَاءً فِیهِ مَاءٌ بِیَدِهِ اَلْیُسْرَی فَشَرِبَ بِنَفَسٍ وَاحِدٍ وَ هُوَ قَائِمٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 465 )
ص : 2402
وَ عَنْهُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ هَارُونَ بْنِ حُمَیْدِ بْنِ اَلْمُجَدَّرِ ، وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْبَغَوِیُّ ، قَالاَ: حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرِ بْنُ أَبِی شَیْبَهَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْأَحْوَصِ ، عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ ، عَنِ اَلْحَارِثِ ، عَنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : لِلْمُسْلِمِ عَلَی اَلْمُسْلِمِ سِتٌّ بِالْمَعْرُوفِ: یُسَلِّمُ عَلَیْهِ إِذَا لَقِیَهُ، وَ یُجِیبُهُ إِذَا دَعَاهُ، وَ یُسَمِّتُهُ إِذَا عَطَسَ، وَ یَعُودُهُ إِذَا مَرِضَ، وَ یَحْضُرُ جَنَازَتَهُ إِذَا مَاتَ، وَ یُحِبُّ لَهُ مَا یُحِبُّ لِنَفْسِهِ.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 634 )
[1309]11-حارث از علی علیه السّلام روایت کرده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمودند:به گردن هر مسلمانی شش نیکی نسبت به مسلمانان دیگر است:وقتی دیدارش می کند سلامش کند،وقتی او می خواندش پاسخش گوید، وقتی عطسه می کند دعایش کند،وقتی بیمار می شود عیادتش کند،وقتی می میرد در تشییع پیکرش حاضر شود و آنچه را برای خودش دوست می دارد برای او هم دوست بدارد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 561 )
ص : 2403
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْمُکَارِی عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَصْبَحَ عَدُوُّنَا « عَلی شَفا حُفْرَهٍ مِنَ اَلنّارِ » وَ کَانَ شَفَا حُفْرَهٍ قَدِ اِنْهَارَتْ « بِهِ فِی نارِ جَهَنَّمَ » فَتَعْساً لِأَهْلِ اَلنَّارِ مَثْوَاهُمْ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ « فَبِئْسَ مَثْوَی اَلْمُتَکَبِّرِینَ » وَ مَا مِنْ أَحَدٍ نَقَصَ عَنْ حُبِّنَا لِخَیْرٍ یَجْعَلُهُ اَللَّهُ عِنْدَهُ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 90 )
ص : 2404
رَوَاهُ اَلشَّیْخُ فِی اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ بَوْلِ اَلصَّبِیِّ قَالَ تُصَبُّ عَلَیْهِ اَلْمَاءُ فَإِنْ کَانَ قَدْ أَکَلَ فَاغْسِلْهُ غَسْلاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 101 )
ص : 2405
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّمَا فَرَضَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَلْجُمُعَهِ إِلَی اَلْجُمُعَهِ خَمْساً وَ ثَلاَثِینَ صَلاَهً فِیهَا صَلاَهٌ وَاحِدَهٌ فَرَضَهَا اَللَّهُ فِی جَمَاعَهٍ وَ هِیَ اَلْجُمُعَهُ وَ وَضَعَهَا عَنْ تِسْعَهٍ عَنِ اَلصَّغِیرِ وَ اَلْکَبِیرِ وَ اَلْمَجْنُونِ وَ اَلْمُسَافِرِ وَ اَلْعَبْدِ وَ اَلْمَرْأَهِ وَ اَلْمَرِیضِ وَ اَلْأَعْمَی وَ مَنْ کَانَ عَلَی رَأْسِ فَرْسَخَیْنِ وَ اَلْقِرَاءَهُ فِیهَا جِهَارٌ وَ اَلْغُسْلُ فِیهَا وَاجِبٌ وَ عَلَی اَلْإِمَامِ فِیهَا قُنُوتَانِ قُنُوتٌ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی قَبْلَ اَلرُّکُوعِ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ بَعْدَ اَلرُّکُوعِ .
( الخصال , جلد 2 , صفحه 422 )
امام پنجم(علیه السّلام)فرمود:همانا خدای عز و جل از جمعه تا جمعۀ دیگر سی و پنج نماز واجب کرده و یکی از آنها را بجماعت واجب؟؟؟و آن نماز جمعه است که از نه کس ساقط است:از غیر بالغ و از پیرمرد و دیوانه و مسافر و بنده و زن و بیمار و کور و کسی که دو فرسخ و بیشتر از محل نماز جمعه دور باشد،قرائت حمد و سوره در نماز جمعه بجهر است و غسل در جمعه واجب است و بر امام لازم است که در نماز جمعه دو قنوت بخواند یکی در رکعت اول پیش از رکوع و دیگری در رکعت دوم پس از رکوع.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 189 )
21-زراره بن اعین از امام باقر(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:همانا خداوند از این جمعه تا آن جمعه،سی و پنج نماز واجب کرده است و از میان آنها یک نماز را به صورت جماعت واجب کرده و آن نماز جمعه است و آن را از نه گروه ساقط نموده است:کودک و پیر و دیوانه و مسافر و برده و زن و مریض و نابینا و کسی که دو فرسخ دور است.قرائت این نماز به صورت بلند و غسل در آن واجب است و بر امام لازم است که دو قنوت بگیرد:قنوت اول در رکعت اول پیش از رکوع و قنوت دوم در رکعت دوم بعد از رکوع.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 135 )
21-امام باقر(علیه السّلام)فرمود:خدای عز و جل از هر جمعه تا جمعۀ دیگر سی و پنج نماز واجب فرموده است و در میان این سی و پنج نماز یک نماز هست که خداوند واجب فرموده است با جماعت خوانده شود و آن نماز جمعه است و از چند نفر ساقط است از طفل نابالغ و شخص سالخورده و دیوانه و مسافر و بنده و زن و بیمار و کور و آنکه اقلا در دو فرسخی از محل نماز جمعه باشد و در نماز جمعه حمد و سوره بایستی بلند خوانده شود و غسل هم در آن واجب است و بر امام است که در نماز جمعه دو قنوت بگیرد یکی در رکعت اول پیش از رکوع و دیگری در رکعت دوم پس از رکوع.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 2 , ص 490 )
-امام محمد باقر(علیه السّلام)گفته:«خدا از آدینه تا آدینۀ دیگر سی و پنج نماز واجب کرده و یکی از آنها را به جماعت واجب ساخته و آن نماز آدینه است و از نه تن ساقط است:از کودک یعنی نارسیده،از مرد پیر،دیوانه،مسافر،بنده،زن،بیمار،کور، آنگه دو فرسنگ و بیشتر از جای نماز آدینه دور باشد. قراءت حمد و سوره در نماز آدینه بلند خوانده شود،غسل در آدینه واجب است،بر پیشوا لازم است که در نماز آدینه دو قنوت بخواند،یکی در گانۀ نخستین پیش از رکوع و دیگری در گانۀ دومین پس از رکوع.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 2 , ص 19 )
ص : 2406
اِعْلَمْ أَنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَرَضَ عَلَی اَلْأَغْنِیَاءِ اَلزَّکَاهَ بِقَدَرٍ مَقْدُورٍ وَ حِسَابٍ مَحْسُوبٍ فَجَعَلَ عَدَدَ اَلْأَغْنِیَاءِ فِی مِائَتَیْنِ مِائَهً وَ خَمْسَهً وَ تِسْعِینَ وَ اَلْفُقَرَاءَ خَمْسَهً وَ قَسَّمَ اَلزَّکَاهَ عَلَی هَذَا اَلْحِسَابِ فَجَعَلَ عَلَی کُلِّ مِائَتَیْنِ خَمْسَهً حَقّاً لِلضُّعَفَاءِ وَ تَحْصِیناً لِأَمْوَالِهِمْ لاَ عُذْرَ لِصَاحِبِ اَلْمَالِ فِی تَرْکِ إِخْرَاجِهِ وَ قَدْ قَرَنَهَا اَللَّهُ بِالصَّلاَهِ وَ أَوْجَبَهَا مَرَّهً وَاحِدَهً فِی کُلِّ سَنَهٍ وَ وَضَعَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی تِسْعَهِ أَصْنَافٍ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ وَ اَلْحِنْطَهِ وَ اَلشَّعِیرِ وَ اَلتَّمْرِ وَ اَلزَّبِیبِ وَ اَلْإِبِلِ وَ اَلْبَقَرِ وَ اَلْغَنَمِ وَ رُوِیَ عَلَی اَلْجَوَاهِرِ وَ اَلطِّیبِ وَ مَا أَشْبَهَ هَذِهِ اَلصُّنُوفَ مِنَ اَلْأَمْوَالِ وَ فِی کُلِّ مَا دَخَلَ اَلْقَفِیزَ وَ اَلْمِیزَانَ رُبُعُ اَلْعُشْرِ إِذَا کَانَ سَبِیلُ هَذِهِ اَلْأَصْنَافِ سَبِیلَ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ فِی اَلتَّصَرُّفِ فِیهَا وَ اَلتِّجَارَهِ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ هَذِهِ سَبِیلَهَا فَلَیْسَ فِیهَا غَیْرُ اَلصَّدَقَهِ فِیمَا فِیهِ اَلصَّدَقَهُ وَ اَلْعُشْرُ وَ نِصْفُ اَلْعُشْرِ فِیمَا سِوَی ذَلِکَ فِی أَوْقَاتِهِ وَ قَدْ عَفَا اَللَّهُ عَمَّا سِوَاهَا وَ لَیْسَ فِیمَا دُونَ عِشْرِینَ دِینَاراً زَکَاهٌ فَفِیهَا نِصْفُ دِینَارٍ وَ کُلَّمَا زَادَ بَعْدَ اَلْعِشْرِینَ إِلَی أَنْ یَبْلُغَ أَرْبَعَهَ دَنَانِیرَ فَلاَ زَکَاهَ فِیهِ فَإِذَا بَلَغَ أَرْبَعَهَ دَنَانِیرَ فَفِیهِ عُشْرُ دِینَارٍ ثُمَّ عَلَی هَذَا اَلْحِسَابِ وَ لَیْسَ عَلَی اَلْمَالِ اَلْغَائِبِ زَکَاهٌ وَ لاَ فِی مَالِ اَلْیَتِیمِ زَکَاهٌ وَ أَوَّلُ أَوْقَاتِ اَلزَّکَاهِ بَعْدَ مَا مَضَی سِتَّهُ أَشْهُرٍ مِنَ اَلسَّنَهِ لِمَنْ أَرَادَ تَقْدِیمَ اَلزَّکَاهِ وَ لَیْسَ عَلَی اَلْغَنَمِ زَکَاهٌ حَتَّی تَبْلُغَ أَرْبَعِینَ شَاهً فَإِذَا زَادَتْ عَلَی أَرْبَعِینَ وَاحِدَهٌ فَفِیهَا شَاهٌ إِلَی عِشْرِینَ وَ مِائَهٍ فَإِذَا زَادَتْ وَاحِدَهٌ فَفِیهَا شَاتَانِ إِلَی مِائَتَیْنِ فَإِذَا زَادَتْ وَاحِدَهٌ فَفِیهَا ثَلاَثٌ إِلَی ثَلاَثِمِائَهٍ فَإِذَا کَثُرَ اَلْغَنَمُ سَقَطَ هَذَا کُلُّهُ وَ یُخْرِجُ فِی کُلِّ مِائَهٍ شَاهً وَ یَقْصِدُ اَلْمُصَدِّقُ اَلْمَوْضِعَ اَلَّذِی فِیهِ اَلْغَنَمُ فَیُنَادِی یَا مَعْشَرَ اَلْمُسْلِمِینَ هَلْ لِلَّهِ فِی أَمْوَالِکُمْ حَقٌّ فَإِنْ قَالُوا نَعَمْ أَمَرَ أَنْ یُخْرَجَ اَلْغَنَمُ وَ یُفَرِّقُهَا فِرْقَتَیْنِ وَ یُخَیِّرُ صَاحِبَ اَلْغَنَمِ فِی إِحْدَی اَلْفِرْقَتَیْنِ وَ یَأْخُذُ اَلْمُصَدِّقُ صَدَقَتَهَا مِنَ اَلْفِرْقَهِ اَلثَّانِیَهِ فَإِنْ أَحَبَّ صَاحِبُ اَلْغَنَمِ أَنْ یَتْرُکَ اَلْمُصَدِّقُ لَهُ هَذِهِ فَلَهُ ذَاکَ وَ یَأْخُذُ غَیْرَهَا وَ إِنْ لَمْ یُرِدْ صَاحِبُ اَلْغَنَمِ أَنْ یَأْخُذَهَا أَیْضاً فَلَیْسَ لَهُ ذَلِکَ وَ لاَ یُفَرِّقُ اَلْمُصَدِّقُ بَیْنَ غَنَمٍ مُجْتَمِعَهٍ وَ لاَ یَجْمَعُ بَیْنَ مُتَفَرِّقَهٍ وَ فِی اَلْبَقَرِ إِذَا بَلَغَتْ ثَلاَثِینَ بَقَرَهً فَفِیهَا تَبِیعٌ حَوْلِیٌّ وَ لَیْسَ فِیهَا إِذَا کَانَتْ دُونَ ثَلاَثِینَ شَیْءٌ فَإِذَا بَلَغَتْ أَرْبَعِینَ فَفِیهَا مُسِنَّهٌ إِلَی سِتِّینَ فَإِذَا بَلَغَتْ سِتِّینَ فَفِیهَا تَبِیعَانِ إِلَی سَبْعِینَ فَإِذَا بَلَغَتْ سَبْعِینَ فَفِیهَا تَبِیعَهٌ وَ مُسِنَّهٌ إِلَی ثَمَانِینَ فَإِذَا بَلَغَتْ ثَمَانِینَ فَفِیهَا مُسِنَّتَانِ إِلَی تِسْعِینَ فَإِذَا بَلَغَتْ تِسْعِینَ فَفِیهَا ثَلاَثُ تَبَایِعَ فَإِذَا کَثُرَ اَلْبَقَرُ سَقَطَ هَذَا کُلُّهُ وَ یُخْرِجُ مِنْ کُلِّ ثَلاَثِینَ بَقَرَهً تَبِیعاً وَ مِنْ کُلِّ أَرْبَعِینَ مُسِنَّهً وَ لَیْسَ فِی اَلْإِبِلِ شَیْءٌ حَتَّی یَبْلُغَ خَمْسَهً فَإِذَا بَلَغَتْ خَمْسَهً فَفِیهَا شَاهٌ وَ فِی عَشَرَهٍ شَاتَانِ وَ فِی خَمْسَهَ عَشَرَ ثَلاَثُ شِیَاهٍ وَ فِی عِشْرِینَ أَرْبَعُ شِیَاهٍ وَ فِی خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ خَمْسُ شِیَاهٍ فَإِذَا زَادَتْ وَاحِدَهٌ فَابْنَهُ مَخَاضٍ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ اِبْنَهُ مَخَاضٍ فَفِیهَا اِبْنُ لَبُونٍ ذَکَرٌ إِلَی خَمْسَهٍ وَ ثَلاَثِینَ فَإِنْ زَادَتْ فِیهَا وَاحِدَهٌ فَفِیهَا بِنْتُ لَبُونٍ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ وَ کَانَ عِنْدَهُ اِبْنَهُ مَخَاضٍ أَعْطَی اَلْمُصَدِّقَ اِبْنَهَ مَخَاضٍ وَ أَعْطَی مَعَهَا شَاهً وَ إِذَا وَجَبَتْ عَلَیْهَا اِبْنَهُ مَخَاضٍ وَ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ وَ کَانَ عِنْدَهُ اِبْنَهُ لَبُونٍ دَفَعَهَا وَ اِسْتَرْجَعَ مِنَ اَلْمُصَدِّقِ شَاهً فَإِذَا بَلَغَتْ خَمْسَهً وَ أَرْبَعِینَ وَ زَادَتْ وَاحِدَهٌ فَفِیهَا حِقَّهٌ وَ سُمِّیَتْ حِقَّهً لِأَنَّهُ اِسْتَحَقَّتْ أَنْ یُرْکَبَ ظَهْرُهَا إِلَی أَنْ یَبْلُغَ سِتِّینَ فَإِذَا زَادَتْ وَاحِدَهٌ فَفِیهَا جَذَعَهٌ إِلَی خَمْسَهٍ وَ سَبْعِینَ فَإِذَا زَادَتْ وَاحِدَهٌ فَفِیهَا بِنْتَا لَبُونٍ إِلَی تِسْعِینَ فَإِذَا کَثُرَ اَلْإِبِلُ فَفِی کُلِّ خَمْسِینَ حِقَّهٌ وَ لَیْسَ فِی اَلْحِنْطَهِ وَ اَلشَّعِیرِ شَیْءٌ إِلَی أَنْ یَبْلُغَ خَمْسَهَ أَوْسُقٍ وَ اَلْوَسْقُ سِتُّونَ صَاعاً وَ اَلصَّاعُ أَرْبَعَهُ أَمْدَادٍ وَ اَلْمُدُّ مِائَتَانِ وَ اِثْنَانِ وَ تِسْعُونَ دِرْهَماً وَ نِصْفٌ فَإِذَا بَلَغَ ذَلِکَ وَ حَصَلَ بِغَیْرِ خَرَاجِ اَلسُّلْطَانِ وَ مَئُونَهِ اَلْعِمَارَهِ لِلْقَرْیَهِ أُخْرِجَ مِنْهُ اَلْعُشْرُ إِنْ کَانَ سُقِیَ بِمَاءِ اَلْمَطَرِ أَوْ کَانَ بَعْلاً وَ إِنْ کَانَ سُقِیَ بِالدِّلاَءِ وَ اَلْغَرْبِ فَفِیهِ نِصْفُ اَلْعُشْرِ وَ فِی اَلتَّمْرِ وَ اَلزَّبِیبِ مِثْلُ مَا فِی اَلْحِنْطَهِ وَ اَلشَّعِیرِ فَإِنْ بَقِیَ اَلْحِنْطَهُ وَ اَلشَّعِیرُ بَعْدَ مَا أَخْرَجَ اَلزَّکَاهَ مَا بَقِیَ وَ حَالَتْ عَلَیْهَا اَلسَّنَهُ لَیْسَ عَلَیْهَا زَکَاهٌ حَتَّی تُبَاعَ وَ یَحُولَ عَلَی ثَمَنِهَا حَوْلٌ وَ نَرْوِی أَنَّهُ لَیْسَ عَلَی اَلذَّهَبِ زَکَاهٌ حَتَّی یَبْلُغَ أَرْبَعِینَ مِثْقَالاً فَإِذَا بَلَغَ أَرْبَعِینَ مِثْقَالاً فَفِیهِ مِثْقَالٌ وَ لَیْسَ فِی نَیِّفٍ شَیْءٌ حَتَّی یَبْلُغَ أَرْبَعِینَ وَ لاَ یَجُوزُ فِی اَلزَّکَاهِ أَنْ یُعْطَی أَقَلَّ مِنْ نِصْفِ دِینَارٍ وَ إِنِّی أَرْوِی عَنْ أَبِی اَلْعَالِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی تَقْدِیمِ اَلزَّکَاهِ وَ تَأْخِیرِهَا أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ أَوْ سِتَّهَ أَشْهُرٍ إِلاَّ أَنَّ اَلْمَقْصُودَ مِنْهَا أَنْ تَدْفَعَهَا إِذَا وَجَبَ عَلَیْکَ وَ لاَ یَجُوزُ لَکَ تَقْدِیمُهَا وَ تَأْخِیرُهَا لِأَنَّهَا مَقْرُونَهٌ بِالصَّلاَهِ وَ لاَ یَجُوزُ لَکَ تَقْدِیمُ اَلصَّلاَهِ قَبْلَ وَقْتِهَا وَ لاَ تَأْخِیرُهَا إِلاَّ أَنْ یَکُونَ قَضَاءً وَ کَذَلِکَ اَلزَّکَاهُ وَ إِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ تُقَدِّمَ مِنْ زَکَاهِ مَالِکَ شَیْئاً تُفَرِّجُ بِهِ عَنْ مُؤْمِنٍ فَاجْعَلْهَا دَیْناً عَلَیْهِ فَإِذَا دَخَلَ عَلَیْکَ وَقْتُ اَلزَّکَاهِ فَاحْسُبْهَا لَهُ زَکَاهً فَإِنَّهُ یُحْسَبُ لَکَ مِنْ زَکَاهِ مَالِکَ وَ یُکْتَبَ لَکَ أَجْرُ اَلْقَرْضِ وَ اَلزَّکَاهِ وَ إِنْ کَانَ لَکَ عَلَی رَجُلٍ مَالٌ وَ لَمْ یَتَهَیَّأْ لَکَ قَضَاؤُهُ فَاحْسُبْهَا مِنَ اَلزَّکَاهِ إِنْ شِئْتَ .
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 195 )
ص : 2407
وَ بِهِ قَالَ: حَدَّثَنَا سَعِیدٌ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُعَاوِیَهُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ ، عَنْ سُفْیَانَ ، عَنْ أَبِی هَاشِمٍ ، عَنْ قَیْسِ بْنِ عَبَّادٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا ذَرٍّ یُقْسِمُ بِاللَّهِ لَنَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ فِی عَلِیٍّ وَ حَمْزَهَ وَ عُبَیْدَهَ ، وَ فِی عُتْبَهَ وَ شَیْبَهَ اِبْنَیْ رَبِیعَهَ وَ اَلْوَلِیدِ بْنِ عُتْبَهَ وَ کَانُوا تَبَارَزُوا یَوْمَ بَدْرٍ : 22\19 هذانِ خَصْمانِ اِخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 505 )
قیس بن عباده می گوید: از ابو ذر شنیدم،سوگند یاد می کرد که آیۀ«
هذانِ خَصْمانِ اِخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ
»در تحسین علی علیه السّلام و همرزمانش از لشکر رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله که در مقابل عتبه و همراهانش از مخالفان رسول خدا صلی اللّه علیه و آله در جنگ بدر نبرد کردند نازل شد .
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 190 )
ص : 2408
8977-7 الکافی ،1/13/602/2 بهذا الإسناد عن الزهری قال قال علی بن الحسین علیهما السّلام : لو مات من بین المشرق و المغرب لما استوحشت بعد أن یکون القرآن معی و کان علیه السّلام إذا قرأ ملک [مالِکِ] یَوْمِ اَلدِّینِ یکررها حتی یکاد أن یموت.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1708 )
ص : 2409
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : دَعَا مُوسَی وَ أَمَّنَ هَارُونُ وَ أَمَّنَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اِسْتَقِیمَا فَقَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُمَا وَ مَنْ غَزَا فِی سَبِیلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اُسْتُجِیبَتْ لَهُ کَمَا اُسْتُجِیبَتْ لَکُمَا إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 255 )
ص : 2410
وَ عَنْهُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اَللّهِ نَحْنُ جَنْبُ اَللَّهِ.
( المناقب , جلد 4 , صفحه 283 )
ص : 2411
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلتَّهْذِیبِ وَ نَقَلْتُهُ مِنْ خَطِّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُبْدُونٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلزُّبَیْرِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ یُوسُفَ عَنْ زَکَرِیَّا بْنِ مُحَمَّدٍ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمُؤْمِنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی نُعَیْمٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ: اِبْنَ آدَمَ، تَطَوَّلْتُ عَلَیْکَ بِثَلاَثٍ: سَتَرْتُ عَلَیْکَ مَا لَوْ عَلِمَ بِهِ أَهْلُکَ مَا وَارَوْکَ، وَ أَوْسَعْتُ عَلَیْکَ فَاسْتَقْرَضْتُ مِنْکَ لَکَ فَلَمْ تُقَدِّمْ خَیْراً، وَ جَعَلْتُ لَکَ نَظِرَهً عِنْدَ مَوْتِکَ فِی ثُلُثِکَ فَلَمْ تُقَدِّمْ خَیْراً.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 679 )
محمد بن حسن طوسی در کتاب تهذیب از احمد بن عبدون از علی بن محمد بن زبیر از علی بن حسن ابن فضال از علی بن حسن بن یوسف از زکریا ابن محمد ابو عبد الله مؤمن از علی بن ابو نعیم از ابو حمزه از امام باقر یا امام صادق علیهما السلام از خداوند متعال، نقل کرده که حضرت حق فرموده: ای فرزند آدم، من با سه چیز به تو تفضل و احسان کرده ام: نخست، آن عیبها و کارهایت را مستور نمودم که اگر نزدیکترین خویشت به آنها آگاه می شدند آنها را پنهان نمی کردند. دوم آنکه، به تو وسعت رزق دادم بعد هم از تو قرض خواستم (یعنی از تو خواستم که به فقرا و مستمندان کمک کنی، من ده مقابل پاداش آن را به تو بدهم) ولی تو امر خیری را پیشقدم نشدی. سوم آنکه، هنگام مرگ به تو حق دادم که در ثلث مالت هر طور می خواهی عمل کنی، باز هم آن را در راه خیر انجام ندادی.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 679 )
ص : 2412
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ قَالَ وَ ذُکِرَ رَجَبٌ فَقَالَ مَنْ صَامَهُ عَاماً تَبَاعَدَتْ عَنْهُ اَلنَّارُ عَاماً فَإِنْ صَامَهُ عَامَیْنِ تَبَاعَدَتْ عَنْهُ اَلنَّارُ عَامَیْنِ کَذَلِکَ حَتَّی یَصُومَهُ سَبْعاً فَإِنْ صَامَهُ سَبْعاً غُلِّقَتْ عَنْهُ أَبْوَابُ اَلنِّیرَانِ اَلسَّبْعَهُ فَإِنْ صَامَهُ ثَمَانِیَهً فُتِّحَتْ لَهُ أَبْوَابُ اَلْجَنَّهِ اَلثَّمَانِیَهِ فَإِنْ صَامَهُ عَشَرَهً قِیلَ لَهُ اِسْتَأْنِفِ اَلْعَمَلَ وَ مَنْ زَادَ زَادَهُ اَللَّهُ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 2413
اَلْمُقْنِعُ : اَلْکُرُّ مَا یَکُونُ ثَلاَثَهَ أَشْبَارٍ طُولاً فِی عَرْضِ ثَلاَثَهِ أَشْبَارٍ فِی عُمْقِ ثَلاَثَهِ أَشْبَارٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 18 )
ص : 2414
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، بِالْإِسْنَادِ عَنِ اَلرَّقَاشِیِّ عَنْ وَهْبِ بْنِ حَرِیزٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عُلَیِّ بْنِ رَبَاحٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عُقْبَهَ بْنِ عَامِرٍ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: أَیُّکُمْ یُحِبُّ أَنْ یَغْدُوَ إِلَی اَلْعَقِیقِ أَوْ إِلَی بَطْحَاءِ مَکَّهَ فَیُؤْتَی بِنَاقَتَیْنِ کَوْمَاوَیْنِ حَسَنَتَیْنِ فیدعی [فَیَدْعُوَ] بِهِمَا إِلَی أَهْلِهِ مِنْ غَیْرِ مَأْثَمٍ وَ لاَ قَطِیعَهِ رَحِمٍ قَالُوا کُلُّنَا نُحِبُّ ذَاکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ لَأَنْ یَأْتِیَ أَحَدُکُمُ اَلْمَسْجِدَ فَیَتَعَلَّمَ آیَهً خَیْرٌ لَهُ مِنْ نَاقَهٍ وَ اِثْنَتَیْنِ خَیْرٌ لَهُ مِنْ نَاقَتَیْنِ وَ ثَلاَثٌ خَیْرٌ لَهُ مِنْ ثَلاَثٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 186 )
ص : 2415
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ اَلْبَقْبَاقِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ اِشْتَرَی جَارِیَهً فَأَعْتَقَهَا ثُمَّ تَزَوَّجَهَا وَ لَمْ یَسْتَبْرِئْ رَحِمَهَا قَالَ کَانَ نَوْلُهُ أَنْ یَفْعَلَ وَ إِنْ لَمْ یَفْعَلْ فَلاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 103 )
ص : 2416
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ: یَجُوزُ طَلاَقُ اَلْغُلاَمِ إِذَا بَلَغَ عَشْرَ سِنِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 78 )
ص : 2417
وَ مِنْهَا عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ قَدْ اِسْتَشَارَهُ عَلِیُّ بْنُ أَسْبَاطٍ فِی اَلْخُرُوجِ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ إِلَی مِصْرٍ فَقَالَ لَهُ اِئْتِ مَسْجِدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی غَیْرِ وَقْتِ صَلاَهٍ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ اِسْتَخِرِ اَللَّهَ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ اُنْظُرْ أَیُّ شَیْءٍ یَقَعُ فِی قَلْبِکَ فَاعْمَلْ بِهِ .
( البلد الأمین , جلد 1 , صفحه 159 )
ص : 2418
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ یَقُولُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: إِنَّ یُوشَعَ بْنَ نُونٍ وَصِیَّ مُوسَی عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ عَاشَ بَعْدَ مُوسَی ثَلاَثِینَ سَنَهً، وَ خَرَجَتْ عَلَیْهِ صَفِیرَا بِنْتُ شُعَیْبٍ زَوْجَهُ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَتْ: أَنَا أَحَقُّ مِنْکَ بِالْأَمْرِ فَقَاتَلَهَا فَقَتَلَ مُقَاتِلَتَهَا وَ أَحْسَنَ أَسْرَهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 125 )
ص : 2419
ع، [علل الشرائع] ، لی، [الأمالی] ، للصدوق اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْهَاشِمِیُّ عَنْ فُرَاتِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ نُوحٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی دَاوُدَ عَنْ مُعَاذِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ بِشْرِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنْ خَلِیفَهَ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْجُهَنِیِّ عَنْ أَبِی سَلَمَهَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ: غَزَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَزَاهً فَلَمَّا رَجَعَ إِلَی اَلْمَدِینَهِ وَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَخَلَّفَ عَلَی أَهْلِهِ فَقَسَمَ اَلْمَغْنَمَ فَدَفَعَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَهْمَیْنِ فَقَالَ اَلنَّاسُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ دَفَعْتَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ سَهْمَیْنِ وَ هُوَ بِالْمَدِینَهِ مُتَخَلِّفٌ فَقَالَ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ نَاشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ أَ لَمْ تَرَوْا إِلَی اَلْفَارِسِ اَلَّذِی حَمَلَ عَلَی اَلْمُشْرِکِینَ مِنْ یَمِینِ اَلْعَسْکَرِ فَهَزَمَهُمْ ثُمَّ رَجَعَ إِلَیَّ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ لِی مَعَکَ سَهْماً وَ قَدْ جَعَلْتُهُ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ هُوَ جَبْرَئِیلُ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ نَاشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ هَلْ رَأَیْتُمُ اَلْفَارِسَ اَلَّذِی حَمَلَ عَلَی اَلْمُشْرِکِینَ مِنْ یَسَارِ اَلْعَسْکَرِ ثُمَّ رَجَعَ فَکَلَّمَنِی وَ قَالَ لِی یَا مُحَمَّدُ إِنَّ لِی مَعَکَ سَهْماً وَ قَدْ جَعَلْتُهُ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ هُوَ مِیکَائِیلُ فَوَ اَللَّهِ مَا دَفَعْتُ إِلَی عَلِیٍّ إِلاَّ سَهْمَ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَکَبَّرَ اَلنَّاسُ بِأَجْمَعِهِمْ . ع، [علل الشرائع] ، القطان عن عبد الرحمن بن محمد الحسنی عن فرات : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 94 )
ص : 2420
ک، ، [إکمال الدین] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اِبْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی سَلاَّمٍ عَنْ سَوْرَهَ بْنِ کُلَیْبٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ جَعَلَها کَلِمَهً باقِیَهً فِی عَقِبِهِ إِنَّهَا فِی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَنْتَقِلُ مِنْ وَلَدٍ إِلَی وَلَدٍ وَ لاَ تَرْجِعُ إِلَی أَخٍ وَ لاَ عَمٍّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 253 )
اکمال الدین: ابو بصیر از حضرت باقر علیه السّلام در مورد آیه«
وَ جَعَلَها کَلِمَهً باقِیَهً فِی عَقِبِهِ
»نقل کرد که فرمود این امامت در حسین است که منتقل می شود از فرزند بفرزند دیگر ببرادر و عمو نخواهد رسید.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 3 , ص 184 )
ص : 2421
وَ اِعْلَمْ أَنَّ بَعْضَ اَلْعُلَمَاءِ سَمِعَ رَجُلاً یَدْعُو اَللَّهَ أَنْ یُغْنِیَهُ عَنِ اَلنَّاسِ فَقَالَ إِنَّ اَلنَّاسَ لاَ یَسْتَغْنُونَ عَنِ اَلنَّاسِ وَ لَکِنْ أَغْنَاکَ اَللَّهُ عَنْ دُنَآءِ اَلنَّاسِ.
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 367 )
ص : 2422
وَ ذَکَرَ اَلْوَاقِدِیُّ فِی کِتَابِ اَلدَّارِ ، قَالَ: دَخَلَ سَعْدُ بْنُ أَبِی وَقَّاصٍ وَ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ اِبْنُ عَوْفٍ وَ اَلزُّبَیْرُ وَ طَلْحَهُ وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی عُثْمَانَ فَکَلَّمُوهُ فِی بَعْضِ مَا رَأَوْا مِنْهُ، فَکَثُرَ اَلْکَلاَمُ بَیْنَهُمْ، وَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ أَعْظَمِهِمْ عَلَیْهِ، فَقَامَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مُغْضَباً فَأَخَذَ اَلزُّبَیْرُ بِثَوْبِهِ، فَقَالَ: اِجْلِسْ، فَأَبَی، فَقَالَ عُثْمَانُ : دَعْهُ فَوَ اَللَّهِ مَا عَلِمْتُ أَنَّهُ لَمَّا یکل ، وَ اَللَّهِ لَقَدْ عَلِمَ أَنَّهَا لاَ تَکُونُ فِیهِ وَ لاَ فِی وَاحِدٍ مِنْ وُلْدِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 268 )
ص : 2423
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ فُضَیْلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ فِی اَلسَّفَرِ جُمُعَهٌ وَ لاَ أَضْحًی وَ لاَ فِطْرٌ. وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ رِبْعِیٍّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 302 )
ص : 2424
و فی کتاب الخصال : عن علیّ بن جعفر قال: جاء رجل إلی أخی موسی بن جعفر - علیه السّلام - فقال له: جعلت فداک، أرید الخروج [إلی السّفر] فادع لی. قال - علیه السّلام-: و متی تخرج؟ إلی أن قال - علیه السّلام-: ألا أدلّک علی یوم سهل ألان اللّه فیه الحدید لداود - علیه السّلام؟ قال الرّجل: بلی، جعلت فداک. قال: اخرج یوم الثّلاثاء.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 467 )
ص : 2425
عنه : عن أحمد بن محمد ، عن الحسین بن سعید ، عن إبراهیم بن أبی البلاد ، عن علی بن المغیره قال: نزل أبو جعفر - علیه السلام - [بوادی] ضجنان فقال ثلاث مرات: لا غفر اللّه لک، ثم قال لاصحابه: أ تدرون لم قلت: [ما قلت] ؟ فقالوا: لم قلت جعلنا اللّه فداک؟ قال: مرّ معاویه یجر سلسله قد أدلی لسانه یسألنی أن أستغفر له و أنّه لیقال ان هذا واد من أودیه جهنم . و رواه المفید فی الاختصاص: عن أحمد بن محمد بن عیسی، عن الحسین بن سعید، عن إبراهیم بن أبی البلاد، عن علیّ بن المغیره قال: نزل أبو جعفر - علیه السلام - بضجنان و قال ثلاث مرات: لا غفر اللّه لک، و ساق الحدیث الی آخره .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 22 )
ص : 2426
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلسِّقْطِ إِذَا اِسْتَوَتْ خِلْقَتُهُ یَجِبُ عَلَیْهِ اَلْغُسْلُ وَ اَللَّحْدُ وَ اَلْکَفْنُ قَالَ نَعَمْ کُلُّ ذَلِکَ یَجِبُ عَلَیْهِ إِذَا اِسْتَوَی . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ: یَجِبُ عَلَیْهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 501 )
ص : 2427
یَسِّرُوا وَ لاَ تُعَسِّرُوا وَ خَفِّفُوا وَ لاَ تُثَقِّلُوا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 550 )
ص : 2428
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ حَدَّ فِی صِغَارِ اَلطَّیْرِ وَ اَلْعَصَافِیرِ وَ اَلْقَنَابِرِ وَ أَشْبَاهِ ذَلِکَ إِذَا أَصَابَ اَلْمُحْرِمُ مِنْهَا شَیْئاً فَفِیهِ مُدٌّ مِنْ طَعَامٍ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 309 )
ص : 2429
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : و فی روایه أبی الجارود، عن أبی جعفر - علیه السّلام-: فی هذه الآیه یقول: ننکّس قلوبهم، فیکون أسفل قلوبهم أعلاها. و نعمی أبصارهم، فلا یبصرون الهدی .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 425 )
ص : 2430
12148-9 الکافی ،1/5/286/4 الأربعه عن جعفر عن آبائه علیهم السّلام قال الفقیه ،2438/278/2 قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : لا تصحبن فی سفر [سفرک] من لا یری لک من الفضل علیه کما تری له علیک.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 386 )
ص : 2431
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ أَنَّ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: «قالَ بَلی وَ لکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی» أَ کَانَ فِی قَلْبِهِ شَکٌّ؟ قَالَ: لاَ وَ لَکِنَّهُ أَرَادَ مِنَ اَللَّهِ اَلزِّیَادَهَ فِی یَقِینِهِ، قَالَ: وَ اَلْجُزْءُ وَاحِدٌ مِنْ عَشَرَهٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 278 )
ص : 2432
ج، [الإحتجاج] : رُوِیَ: أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی أَثْنَاءِ خُطْبَهٍ خَطَبَهَا بَعْدَ فَتْحِ اَلْبَصْرَهِ بِأَیَّامٍ حَاکِیاً عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَوْلَهُ: یَا عَلِیُّ ! إِنَّکَ بَاقٍ بَعْدِی وَ مُبْتَلًی بِأُمَّتِی، وَ مُخَاصِمٌ بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ، فَأَعِدَّ لِلْخُصُومِ جَوَاباً. فَقُلْتُ: بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی بَیِّنْ لِی مَا هَذِهِ اَلْفِتْنَهُ اَلَّتِی أُبْتَلَی بِهَا؟ وَ عَلَی مَا أُجَاهِدُ بَعْدَکَ؟ فَقَالَ لِی: إِنَّکَ سَتُقَاتِلُ بَعْدِی اَلنَّاکِثَهَ وَ اَلْقَاسِطَهَ وَ اَلْمَارِقَهَ وَ حَلاَّهُمْ وَ سَمَّاهُمْ رَجُلاً رَجُلاً، وَ تُجَاهِدُ مِنْ أُمَّتِی کُلَّ مَنْ خَالَفَ اَلْقُرْآنَ وَ سُنَّتِی مِمَّنْ یَعْمَلُ فِی اَلدِّینِ بِالرَّأْیِ، فَلاَ رَأْیَ فِی اَلدَّیْنِ، إِنَّمَا هُوَ أَمْرُ اَلرَّبِّ وَ نَهْیُهُ. فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ! فَأَرْشِدْنِی إِلَی اَلْفَلْجِ عِنْدَ اَلْخُصُومَهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ؟. فَقَالَ: نَعَمْ، إِذَا کَانَ ذَلِکَ فَاقْتَصِرْ عَلَی اَلْهُدَی إِذَا قَوْمُکَ عَطَفُوا اَلْهُدَی عَلَی اَلْهَوَی، وَ عَطَفُوا اَلْقُرْآنَ عَلَی اَلرَّأْیِ فَیَتَأَوَّلُوهُ بِرَأْیِهِمْ بِتَتَبُّعِ اَلْحُجَجِ مِنَ اَلْقُرْآنِ بِمُشْتَبِهَاتِ اَلْأَشْیَاءِ اَلطَّارِئَهِ عِنْدَ اَلطُّمَأْنِینَهِ إِلَی اَلدُّنْیَا، فَاعْطِفْ أَنْتَ اَلرَّأْیَ عَلَی اَلْقُرْآنِ إِذَا قَوْمُکَ حَرَّفُوا اَلْکَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ عِنْدَ اَلْأَهْوَاءِ اَلنَّاهِیَهِ وَ اَلْآرَاءِ اَلطَّامِحَهِ، وَ اَلْقَادَهِ اَلنَّاکِثَهِ ، وَ اَلْفِرْقَهِ اَلْقَاسِطَهِ ، وَ اَلْأُخْرَی اَلْمَارِقَهِ أَهْلِ اَلْإِفْکِ اَلْمُرْدِی ، وَ اَلْهَوَی اَلْمُطْغِی، وَ اَلشُّبْهَهِ اَلْحَالِقَهِ ، فَلاَ تَنْکُلَنَّ عَنْ فَضْلِ اَلْعَاقِبَهِ، فَإِنَّ اَلْعَاقِبَهَ لِلْمُتَّقِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 422 )
ص : 2433
وَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ عَنِ اَلْمُثَنَّی بْنِ رَاشِدٍ اَلْخَیَّاطِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْمُسْلِمَ إِذَا خَرَجَ إِلَی هَذَا اَلْوَجْهِ یَحْفَظُ اَللَّهُ عَلَیْهِ نَفْسَهُ وَ أَهْلَهُ حَتَّی إِذَا اِنْتَهَی إِلَی اَلْمَکَانِ اَلَّذِی یُحْرِمُ فِیهِ وُکِّلَ مَلَکَانِ یَکْتُبَانِ لَهُ أَثَرَهُ وَ یَضْرِبَانِ عَلَی مَنْکِبِهِ وَ یَقُولاَنِ أَمَّا مَا قَدْ مَضَی فَقَدْ غُفِرَ لَکَ فَاسْتَأْنِفِ اَلْعَمَلَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 105 )
ص : 2434
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ حُذَیْفَهَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ شَیْءٌ یَقُولُهُ اَلنَّاسُ عَوْرَهُ اَلْمُؤْمِنِ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ حَرَامٌ فَقَالَ لَیْسَ حَیْثُ یَذْهَبُونَ إِنَّمَا عُنِیَ عَوْرَهُ اَلْمُؤْمِنِ أَنْ یَزِلَّ زَلَّهً أَوْ یَتَکَلَّمَ بِشَیْءٍ یُعَابُ عَلَیْهِ فَیَحْفَظَ عَلَیْهِ لِیُعَیِّرَهُ بِهِ یَوْماً مَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 37 )
ص : 2435
قَالَ: فَقَالَ اَلصَّادِقُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «اَلْمَحْسُورُ: اَلْعُرْیَانُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 524 )
ص : 2436
اَلْأَعْمَشُ : جَاءَ رَجُلٌ مَشْجُوجُ اَلرَّأْسِ یَسْتَعْدِی عُمَرَ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ عَلِیٌّ مَرَرْتُ بِهَذَا وَ هُوَ یُقَاوِمُ اِمْرَأَهً فَسَمِعْتُ مَا کَرِهْتُ فَقَالَ عُمَرُ إِنَّ لِلَّهِ عُیُوناً وَ إِنَّ عَلِیّاً مِنْ عُیُونِ اَللَّهِ فِی اَلْأَرْضِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 88 )
ص : 2437
قُلُوبُ اَلرَّعِیَّهِ خَزَائِنُ رَاعِیهَا فَمَا أَوْدَعَهَا مِنْ عَدْلٍ أَوْ جَوْرٍ وَجَدَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 505 )
ص : 2438
اَللُّؤْمُ یُوجِبُ اَلْغِشَّ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 47 )
ص : 2439
وَ عَنْهُ : عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ اَلْوَشَّاءِ ، عَنْ أَبَانٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اِعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی اَلْقُرْبی ، قَالَ: «هُمْ قَرَابَهُ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ اَلْخُمُسُ لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لَنَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 690 )
ص : 2440
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُسَافِرِ یَمْرَضُ وَ لاَ یَقْدِرُ أَنْ یُصَلِّیَ اَلْمَکْتُوبَهَ قَالَ یَقْضِی إِذَا قَامَ مِثْلَ صَلاَهِ اَلْمُسَافِرِ بِالتَّقْصِیرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 269 )
ص : 2441
وَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَرَقُوا أَکْرَمَ آیَهٍ فِی کِتَابِ اَللَّهِ « بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 19 )
ص : 2442
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبَانٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ زِیَادٍ اَلطَّائِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنِّی کُنْتُ رَجُلاً مَمْلُوکاً فَتَزَوَّجْتُ بِغَیْرِ إِذْنِ مَوْلاَیَ ثُمَّ أَعْتَقَنِی اَللَّهُ بَعْدُ فَأُجَدِّدُ اَلنِّکَاحَ قَالَ فَقَالَ عَلِمُوا أَنَّکَ تَزَوَّجْتَ قُلْتُ نَعَمْ قَدْ عَلِمُوا فَسَکَتُوا وَ لَمْ یَقُولُوا لِی شَیْئاً قَالَ ذَلِکَ إِقْرَارٌ مِنْهُمْ أَنْتَ عَلَی نِکَاحِکَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 118 )
ص : 2443
قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ بِلاَلٍ اَلْمُهَلَّبِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَسَدٍ اَلْأَصْفَهَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو إِسْحَاقَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیُّ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ سُفْیَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْجَهْضَمِ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ أَبِیهِ وَ کَانَ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ قَالَ: لَمَّا سَیَّرَ عُثْمَانُ أَبَا ذَرٍّ مِنَ اَلْمَدِینَهِ إِلَی اَلشَّامِ کَانَ یَقُصُّ عَلَیْنَا فَیَحْمَدُ اَللَّهَ فَیَشْهَدُ شَهَادَهَ اَلْحَقِّ وَ یُصَلِّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ یَقُولُ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّا کُنَّا فِی جَاهِلِیَّتِنَا قَبْلَ أَنْ یُنْزَلَ عَلَیْنَا اَلْکِتَابُ وَ یُبْعَثَ فِینَا اَلرَّسُولُ وَ نَحْنُ نُوفِی بِالْعَهْدِ وَ نَصْدُقُ اَلْحَدِیثَ وَ نُحْسِنُ اَلْجِوَارَ وَ نَقْرِی اَلضَّیْفَ وَ نُوَاسِی اَلْفَقِیرَ وَ نُبْغِضُ اَلْمُتَکَبِّرَ - فَلَمَّا بَعَثَ اَللَّهُ تَعَالَی فِینَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنْزَلَ عَلَیْنَا کِتَابَهُ کَانَتْ تِلْکَ اَلْأَخْلاَقُ یَرْضَاهَا اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ کَانَ أَحَقَّ بِهَا أَهْلُ اَلْإِسْلاَمِ وَ أَوْلَی أَنْ یَحْفَظُوهَا فَلَبِثُوا بِذَلِکَ مَا شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یَلْبَثُوا ثُمَّ إِنَّ اَلْوُلاَهَ قَدْ أَحْدَثُوا أَعْمَالاً قِبَاحاً مَا نَعْرِفُهَا مِنْ سُنَّهٍ تُطْفَی وَ بِدْعَهٍ تُحْیَا وَ قَائِلٍ بِحَقٍّ مُکَذَّبٍ وَ أَثَرَهٍ بِغَیْرِ تُقًی وَ أَمِینٍ مُسْتَأْثَرٍ عَلَیْهِ مِنَ اَلصَّالِحِینَ اَللَّهُمَّ إِنْ کَانَ مَا عِنْدَکَ خَیْراً لِی فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ غَیْرَ مُبَدِّلٍ وَ لاَ مُغَیِّرٍ - وَ کَانَ یُعِیدُ هَذَا اَلْکَلاَمَ وَ یُبْدِیهِ فَأَتَی حَبِیبُ بْنُ مَسْلَمَهَ مُعَاوِیَهَ بْنَ أَبِی سُفْیَانَ فَقَالَ إِنَّ أَبَا ذَرٍّ یُفْسِدُ عَلَیْکَ اَلنَّاسَ بِقَوْلِهِ کَیْتَ وَ کَیْتَ فَکَتَبَ مُعَاوِیَهُ إِلَی عُثْمَانَ بِذَلِکَ فَکَتَبَ عُثْمَانُ أَخْرِجْهُ إِلَیَّ فَلَمَّا صَارَ إِلَی اَلْمَدِینَهِ نَفَاهُ إِلَی اَلرَّبَذَهِ .
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 121 )
5-ابو جهضم ازدی از پدرش که از اهالی شام بود روایت کند که گفت:چون عثمان ابا ذر را از مدینه به شام تبعید نمود پیوسته ابو ذر برای ما سخنرانی میکرد،نخست حمد الهی بجای می آورد و شهادت حقّ بر زبان می راند و بر پیامبر(صلّی الله علیه و آله)درود می فرستاد و می گفت:«امّا بعد،ما در دوران جاهلیّت خود پیش از آنکه کتاب آسمانی بر ما نازل شود و پیامبر در میان ما بر انگیخته گردد، وفای به پیمان نموده،و سخن راست گفته،و به همسایگان نیکوئی و از میهمان پذیرائی و با تهیدستان همراهی و مواسات می کردیم[و با متکبّر دشمنی می ورزیدیم]. پس چون خدای متعال رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)را میان ما برانگیخت و کتابش را بر ما فرو فرستاد این اخلاق مورد رضایت خدا و رسولش قرار گرفت،و مسلمانان از دیگران شایسته تر و سزاوارتر بودند که این گونه اخلاقیّات را پاسداری کنند،آنان نیز مدّتی که خدا خواست بدین صورت ماندند تا اینکه والیان اعمال زشتی را که ما سابقۀ شناسائی بدانها نداشتیم احداث و پایه گذاری کردند از قبیل خاموش ساختن سنّتی،و زنده داشتن بدعتی،و سخنگوی بحقّی که دروغگو شمرده می شد،و ایثارهائی بدون رعایت مقام تقوا،و امینان صالحی که کنار زده شده و دیگران بر آنان ترجیح داده می شدند.خداوندا!اگر مرگ به خیر من است مرا مرگ بهره ساز و بسوی خویش ببر در حالی که سنّتی را تغییر و تبدیل نداده باشم». و پیوسته بی پرده این سخنان را تکرار می کرد.حبیب بن مسلمه به نزد معاویه رفت و گفت:ابو ذر با این سخنانش نظر مردم را در بارۀ تو خراب و تباه نموده و آنان را علیه تو می شوراند.معاویه این مطلب را به عثمان نوشت،عثمان در پاسخ نگاشت:او را بسوی من گسیل دار.و چون ابو ذر به مدینه رسید عثمان او را به ربذه تبعید نمود.
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 133 )
ص : 2444
وَ قَالَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ : إِنَّ عَلِیّاً حَمَلَ اَلْبَابَ یَوْمَ خَیْبَرَ حَتَّی صَعِدَ اَلْمُسْلِمُونَ عَلَیْهِ فَفَتَحُوهَا وَ إِنَّهُمْ جَرَّبُوهُ بَعْدَ ذَلِکَ فَلَمْ یَحْمِلْهُ إِلاَّ أَرْبَعُونَ رَجُلاً .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 127 )
جابر بن عبد الله می گوید:علی(علیه السّلام)در جنگ خیبر در را بدوش گرفت و کناری نهاد و مسلمانان از آن بالا رفتند و قلعه را گشودند.پس از آن خواستند آزمایش کنند،کمتر از چهل نفر نتوانستند آن را تکان دهند.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 213 )
ص : 2445
قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَاسْتَأْذَنَ عِیسَی بْنُ مَنْصُورٍ عَلَیْهِ، فَقَالَ: مَا لَکَ وَ لِفُلاَنٍ یَا عِیسَی أَ مَا إِنَّهُ مَا یُحِبُّکَ! فَقَالَ: بِأَبِی وَ أُمِّی یَقُولُ قَوْلَنَا وَ یَتَوَلَّی مَنْ نَتَوَلَّی، فَقَالَ: إِنَّ فِیهِ نَحْوَهَ إِبْلِیسَ، فَقَالَ: بِأَبِی وَ أُمِّی أَ لَیْسَ یَقُولُ إِبْلِیسُ : «خَلَقْتَنِی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ» ؟ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ یَقُولُ اَللَّهُ: «وَ شارِکْهُمْ فِی اَلْأَمْوالِ وَ اَلْأَوْلادِ» فَالشَّیْطَانُ یُبَاضِعُ اِبْنَ آدَمَ هَکَذَا، وَ قَرَنَ بَیْنَ إِصْبَعَیْهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 184 )
ص : 2446
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا : قَالَ فِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذْ رَأَی کَوْکَباً قَالَ: إِنَّمَا کَانَ طَالِباً لِرَبِّهِ وَ لَمْ یَبْلُغْ کُفْراً، وَ إِنَّهُ مَنْ فَکَّرَ مِنَ اَلنَّاسِ فِی مِثْلِ ذَلِکَ فَإِنَّهُ بِمَنْزِلَتِهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 364 )
ص : 2447
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ بْنِ حَسَّانَ اَلْبَغْدَادِیِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ: ذَکَرَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْبَصَلَ فَقَالَ یُطَیِّبُ اَلنَّکْهَهَ وَ یَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یَزِیدُ فِی اَلْجِمَاعِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 374 )
1 - عبد اللّه بن محمّد جعفی گوید: امام صادق علیه السّلام سخن از پیاز به میان آورد و فرمود:
پیاز بوی دهان را پاکیزه می کند ،بلغم را از بین می برد و بر نیروی آمیزش می افزاید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 238 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 220 )
ص : 2448
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْمَوْصِلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمَوْصِلِیِّ اَلْعَاصِمِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَلِیٍّ اَلشَّامِیِّ قَالَ سَمِعْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: کُلَّمَا أَحْدَثَ اَلْعِبَادُ مِنَ اَلذُّنُوبِ مَا لَمْ یَکُونُوا یَعْمَلُونَ أَحْدَثَ لَهُمْ مِنَ اَلْبَلاَءِ مَا لَمْ یَکُونُوا یَعْرِفُونَ . ع، [علل الشرائع] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَاصِمِیِّ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ اَلْعِجْلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 354 )
ص : 2449
عَنْ حَمْزَهَ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ « وَ اُذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسِیتَ » قَالَ إِذَا حَلَفْتَ نَاسِیاً ثُمَّ ذَکَرْتَ بَعْدُ فَاسْتَثْنِهِ حِینَ تَذْکُرُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 325 )
ص : 2450
اَلظَّنُّ اِرْتِیَابٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 60 )
ص : 2451
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنِ اَلْمُغِیرَهِ قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: فِی قَوْلِ اَللَّهِ: وَ لَوْ أَرادُوا اَلْخُرُوجَ لَأَعَدُّوا لَهُ عُدَّهً قَالَ: یَعْنِی بِالْعُدَّهِ اَلنِّیَّهَ، یَقُولُ: لَوْ کَانَ لَهُمْ نِیَّهٌ لَخَرَجُوا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 224 )
ص : 2452
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ وَجَدَ اَلتَّمْرَ فَلْیُفْطِرْ عَلَیْهِ وَ مَنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیُفْطِرْ عَلَی اَلْمَاءِ فَإِنَّهُ طَهُورٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 296 )
88-فرمود صلّی اللّه علیه و آله و سلم:هر که خرما دارد با آن افطار کند و هر که نیابد با آب که پاک کننده است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 235 )
ص : 2453
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ یَقُومُ فِی اَلصَّلاَهِ فَیَرَی اَلْقَمْلَهَ قَالَ فَلْیَدْفِنْهَا فِی اَلْحَصَی فَإِنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یَقُولُ إِذَا رَأَیْتَهَا فَادْفِنْهَا فِی اَلْبَطْحَاءِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 276 )
ص : 2454
عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «یَا عَبْدَ اَلرَّحْمَنِ ، شِیعَتُنَا - وَ اَللَّهِ - لاَ تَتَقَحَّمُ اَلذُّنُوبَ وَ اَلْخَطَایَا، هُمْ صَفْوَهُ اَللَّهِ اَلَّذِینَ اِخْتَارَهُمْ لِدِینِهِ، وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ: ما عَلَی اَلْمُحْسِنِینَ مِنْ سَبِیلٍ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 826 )
ص : 2455
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلْکِنَانِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ قَالَ لِطَعَامٍ هُوَ یُهْدِیهِ فَقَالَ لاَ یُهْدَی اَلطَّعَامُ وَ لَوْ أَنَّ رَجُلاً قَالَ لِجَزُورٍ بَعْدَ مَا نُحِرَتْ هُوَ یُهْدِیهَا لَمْ یَکُنْ یُهْدِیهَا حِینَ صَارَتْ لَحْماً إِنَّمَا اَلْهَدْیُ وَ هُنَّ أَحْیَاءٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 86 )
ص : 2456
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ سَلَمَهَ بْنِ اَلْخَطَّابِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ رَجُلٍ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَرَّ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِنَاسٍ مِنَ اَلْأَنْصَارِ وَ هُمْ یَحْرُثُونَ فَقَالَ لَهُمُ اُحْرُثُوا فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ یُنْبِتُ اَللَّهُ بِالرِّیحِ کَمَا یُنْبِتُ بِالْمَطَرِ قَالَ فَحَرَثُوا فَجَادَتْ زُرُوعُهُمْ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 262 )
1 - راوی گوید: امام صادق علیه السّلام از کنار گروهی از انصار گذشت که مشغول کشاورزی بودند، به آنان فرمود: کشت کنید، که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
همان گونه که خداوند به وسیلۀ باران گیاه را می رویاند، به وسیلۀ باد نیز می رویاند.
راوی گوید: آنان کشت کردند و زراعت خوبی داشتند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 607 )
: ضعیف. قوله علیه السلام: بالریح هذا مجرب فی کثیر من البلاد کقزوین و أمثالها مما یقرب فی البحر.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 335 )
ص : 2457
مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ نَوَادِرِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَقْرَأُ بِالسُّورَهِ فِیهَا اَلسَّجْدَهُ فَیَنْسَی فَیَرْکَعُ وَ یَسْجُدُ سَجْدَتَیْنِ ثُمَّ یَذْکُرُ بَعْدُ قَالَ یَسْجُدُ إِذَا کَانَتْ مِنَ اَلْعَزَائِمِ ، وَ اَلْعَزَائِمُ أَرْبَعٌ الم تَنْزِیلُ وَ حم اَلسَّجْدَهُ ، وَ اَلنَّجْمُ وَ اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ وَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ ، یُعْجِبُهُ أَنْ یَسْجُدَ فِی کُلِّ سُورَهٍ فِیهَا سَجْدَهٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 244 )
ص : 2458
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِی اَلرَّجُلِ یَشْتَرِی اَلْأَمَهَ مِنْ رَجُلٍ فَیَقُولُ إِنِّی لَمْ أَطَأْهَا فَقَالَ إِنْ وَثِقَ بِهِ فَلاَ بَأْسَ بِأَنْ یَأْتِیَهَا وَ قَالَ فِی رَجُلٍ یَبِیعُ اَلْأَمَهَ مِنْ رَجُلٍ فَقَالَ عَلَیْهِ أَنْ یَسْتَبْرِئَ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَبِیعَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 472 )
4 - حفص بن بختری گوید: به امام صادق علیه السّلام گفتم کسی کنیزی می خرد و فروشنده می گوید: من با این کنیز همبستر نشده ام.
فرمود: اگر فروشنده مورد اعتماد باشد، مانعی ندارد که با کنیز مزبور همبستر شود.
حضرتش در مورد کسی که بخواهد کنیز خود را بفروشد فرمود:
باید پیش از این که کنیز را بفروشد، عدّه او را به پایان برساند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 443 )
: حسن. و قال فی الروضه: و یجب علی البائع استبراء الأمه قبل بیعها إن کان قد وطئها، و إن عزل بحیضه أو مضی بخمسه و أربعین یوما إن کانت لا تحیض و هی فی سن من تحیض، و یجب علی المشتری أیضا استبراؤها إلا أن یخبره الثقه بالاستبراء، و المراد بالثقه العدل مع احتمال الاکتفاء بمن تسکن النفس إلی خبره، و فی حکم إخباره بعدم وطئها أن تکون لامرأه و إن أمکن تحلیلها لرجل، لإطلاق النص أو تکون یائسه أو صغیره أو حائضا إلا زمان حیضها و إن بقی منه لحظه.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 266 )
ص : 2459
الطب، [طب الأئمه علیهم السلام] ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ عَنِ اَلدَّوَاءِ اَلْخَبِیثِ أَنْ یُتَدَاوَی بِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 87 )
13-طب :بسندی که پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله نهی کرده از داروی بد برای مداوا.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 77 )
ص : 2460
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَتْ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَاقَهٌ لاَ تُسْبَقُ فَسَابَقَ أَعْرَابِیٌّ بِنَاقَتِهِ فَسَبَقَتْهَا فَاکْتَأَبَ لِذَلِکَ اَلْمُسْلِمُونَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّهَا تَرَفَّعَتْ فَحَقٌّ عَلَی اَللَّهِ أَنْ لاَ یَرْتَفِعَ شَیْءٌ إِلاَّ وَضَعَهُ اَللَّهُ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 122 )
ص : 2461
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ صِلَهَ اَلرَّحِمِ تُزَکِّی اَلْأَعْمَالَ وَ تُنْمِی اَلْأَمْوَالَ وَ تُیَسِّرُ اَلْحِسَابَ وَ تَدْفَعُ اَلْبَلْوَی وَ تَزِیدُ فِی اَلرِّزْقِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 197 )
ص : 2462
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْبَجَلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی «وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَهٍ وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ » قَالَ اَلْبِئْرُ اَلْمُعَطَّلَهُ اَلْإِمَامُ اَلصَّامِتُ وَ اَلْقَصْرُ اَلْمَشِیدُ اَلْإِمَامُ اَلنَّاطِقُ . وَ رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 427 )
موسی بن جعفر علیه السلام در باره قول خدای تعالی:«و چاه عاطل مانده و کاخ برافراشته -45 سوره 22-» فرمود: چاه عاطل مانده، امام ساکت است، و کاخ برافراشته امام گویاست.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 300 )
75-از علی بن جعفر از برادر خود موسی(علیه السّلام)در تفسیر قول خدا تعالی(45 سوره حج):«و چاه تعطیل شده و کاخ برافراشته» فرمود: چاه تعطیل شده امام خاموش(در حال)تقیه است و کاخ افراشته امام گویا(مبسوط الید)است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 207 )
75-از علی بن جعفر از برادر خود موسی علیه السّلام در تفسیر قول خدای متعال: «و چاه تعطیل شده و کاخ برافراشته(حج/45)».
فرمود:چاه تعطیل شده امام خاموش(در حال)تقیه است و کاخ افراشته امام گویا(مبسوط الید)است.
توضیح:مراد از چاه بی مصرف یعنی چاهی که آب دارد ولی مردم از او استفاده نمی کنند و امام ساکت و در حال تقیه،که نمی تواند حرفهای خود را بزند مانند همان آب چاه است که نمی تواند بهره برساند و تشبیه بسیار بجا و مناسب است بدینگونه همانطور که آب مایه حیات ظاهری است علم امام هم مایه حیات معنوی است که معطل می ماند و کسی از او بهره مند نمی شود.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 439 )
: ضعیف علی المشهور بسنده الأول صحیح بسنده الثانی. و هو و إن کان من غرائب التأویل فهو مروی بأسانید جمه، ففی تفسیر علی بن إبراهیم
وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ
مثل لآل محمد صلی الله علیه و آله و سلم
وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَهٍ
هو الذی لا یستقی منها و هو الإمام الذی قد غاب فلا یقتبس منه العلم إلی وقت ظهوره، و القصر المشید هو المرتفع، و هو مثل لأمیر المؤمنین و الأئمه منه علیهم السلام و هو قوله:
لِیُظْهِرَهُ عَلَی اَلدِّینِ
*
قال الشاعر فی ذلک:
بئر معطله و قصر مشرف-مثل لآل محمد مستطرف
فالقصر مجدهم الذی لا یرتقی-و البئر علمهم الذی لا ینزف
و روی الصدوق فی کتاب معانی الأخبار بإسناده عن إبراهیم بن زیاد قال: سألت أبا عبد الله علیه السلام عن قول الله عز و جل:
وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَهٍ وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ
قال: البئر المعطله الإمام الصامت، و القصر المشید الإمام الناطق. و روی أیضا فی الکتاب المذکور بإسناده عن صالح بن سهل أنه قال: أمیر المؤمنین علیه السلام هو القصر المشید، و البئر المعطله فاطمه و ولدها معطلین من الملک، ثم قال: و قال محمد بن الحسن بن أبی خالد الملقب بشینوله:
بئر معطله و قصر مشرف-مثل لآل محمد مستطرف فالناطق القصر المشید منهم-و الصامت البئر التی لا تنزف
و روی محمد بن العباس فی تفسیره أیضا مثله، و روی صاحب کتاب نخب المناقب بإسناده عن الصادق علیه السلام أن القصر المشید رسول الله، و البئر المعطله علی علیه السلام. و أقول: أول الآیه فی سوره الحج:
فَکَأَیِّنْ مِنْ قَرْیَهٍ أَهْلَکْناها وَ هِیَ ظالِمَهٌ فَهِیَ خاوِیَهٌ عَلی عُرُوشِها وَ بِئْرٍ مُعَطَّلَهٍ
و قال البیضاوی: عطف علی قریه أی و کم بئر عامره فی البوادی ترکت لا یسقی منها لهلاک أهلها
وَ قَصْرٍ مَشِیدٍ
أی مرفوع أو مجصص أخلیناه عن ساکنیه و قیل: المراد ببئر، بئر فی سفح جبل بحضر موت، و بقصر مشید قصر مشرف علی قلته فکانا لقوم حنظله بن صفوان من بقایا قوم صالح، فلما قتلوه أهلکهم الله و عطلهما، انتهی. و أقول: علی تأویلهم علیهم السلام یحتمل أن یکون المراد بهلاک أهل القریه هلاکهم المعنوی أی ضلالتهم فلا ینتفعون لا بإمام صامت و لا بإمام ناطق، و وجه التشبیه فیهما ظاهر تشبیها للحیاه المعنویه بالصوریه و الانتفاعات الروحانیه بالجسمانیه. و یحتمل علی بعد أن یکون الواو فیهما للقسم و الأول أصوب، و قد عرفت مرارا أن ما وقع فی الأمم السالفه یقع نظیرها فی تلک الأمه، فکلما وقع من العذاب و الهلاک البدنی و المسخ الصوری فی الأمم السالفه فنظیرها فی هذه الأمه هلاکهم المعنوی بضلالتهم و حرمانهم عن العلم و الکمالات، و موت قلوبهم و مسخها، فهم و إن کانوا فی صوره البشر فهم کالأنعام بل هم أضل، و هم و إن کانوا ظاهرین بین الأحیاء فهم أموات و لکن لا یشعرون، و لا یسمعون الحق و لا یبصرونه و لا ینطقون به، و لا یتأتی منهم أمر ینفعهم، فهم شر من الأموات إذ الأموات لا یأتون بما یضرهم و إن لم یأت منهم ما ینفعهم فعلی هذا التحقیق لا تنافی تلک التأویلات تفاسیر ظواهر تلک الآیات، و هذا الوجه یجری فی أکثر الروایات المشتمله علی غرائب التأویلات مما قد مضی و ما هو آت.
( مرآه العقول ؛ ج 5 , ص 92 )
ص : 2463
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لاَ یُزَهِّدُکَ فِی اَلْمَعْرُوفِ مَنْ لاَ یَشْکُرُهُ لَکَ فَقَدْ یَشْکُرُکَ عَلَیْهِ مَنْ لَمْ یَسْتَمْتِعْ بِشَیْءٍ مِنْهُ .
( خصائص الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 115 )
ص : 2464
إِنْ آمَنْتَ بِاللَّهِ أَمِنَ مُنْقَلَبُکَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 161 )
ص : 2465
کنز، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: یَوْمَ لا یُغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیْئاً وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ `إِلاّ مَنْ رَحِمَ اَللّهُ قَالَ نَحْنُ وَ اَللَّهِ اَلَّذِینَ رَحِمَ اَللَّهُ وَ اَلَّذِینَ اِسْتَثْنَی وَ اَلَّذِینَ تُغْنِی وَلاَیَتُنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 205 )
همین روایت در کنز الفوائد از شعیب نقل می شود که حضرت صادق فرمود ولایت ما بی نیاز می کند پیروان مان را.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 174 )
ص : 2466
رَوَیْنَا ذَلِکَ بِإِسْنَادِنَا إِلَی أَبِی مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَی اَلتَّلَّعُکْبَرِیِّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ یَا سَیِّدِی إِنَّا نَرْوِی عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ کَانَ إِذَا أَخَذَ فِی طَرِیقٍ لَمْ یَرْجِعْ فِیهِ وَ رَجَعَ [أَخَذَ] فِی غَیْرِهِ فَقَالَ هَکَذَا کَانَ نَبِیُّ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَفْعَلُ وَ هَکَذَا أَفْعَلُ أَنَا وَ هَکَذَا کَانَ أَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَفْعَلُ وَ هَکَذَا فَافْعَلْ فَإِنَّهُ أَرْزَقُ لَکَ وَ کَانَ نَبِیُّ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ هَذَا أَرْزَقُ لِلْعِبَادِ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 283 )
ص : 2467
وَ رَوَی اَلْحَسَنُ اَلسَّمَرْقَنْدِیُّ هَذَا عَنِ اِبْنِ اَلْوَشَّاءِ قَالَ: خَرَجْتُ مِنَ اَلْکُوفَهِ إِلَی خُرَاسَانَ فَقَالَتْ لِی اِبْنَتِی یَا أَبَتِ خُذْ هَذِهِ اَلْحُلَّهَ فَبِعْهَا وَ خُذْ لِی بِثَمَنِهَا فَیْرُوزَجاً فَلَمَّا نَزَلْتُ مَرْوَ فَإِذَا غِلْمَانُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ جَاءُوا وَ قَالُوا نُرِیدُ حُلَّهً نُکَفِّنُ بِهَا بَعْضَ غِلْمَانِنَا فَقُلْتُ مَا عِنْدِی فَمَضَوْا ثُمَّ عَادُوا وَ قَالُوا مَوْلاَنَا یَقْرَأُ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ لَکَ مَعَکَ حُلَّهٌ فِی اَلسَّفَطِ اَلْفُلاَنِیِّ دَفَعَتْهَا إِلَیْکَ اِبْنَتُکَ وَ قَالَتْ اِشْتَرِ لِی بِثَمَنِهَا فَیْرُوزَجاً وَ هَذَا ثَمَنُهَا .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 341 )
ص : 2468
اَلْعَاقِلُ مَنْ عَصَی هَوَاهُ فِی طَاعَهِ رَبِّهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 93 )
ص : 2469
لاَ غِنَی إِلاَّ بِالْقَنَاعَهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 780 )
ص : 2470
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا تَزَوَّجَ اَلرَّجُلُ اَلْمَرْأَهَ ثُمَّ خَلاَ بِهَا فَأَغْلَقَ عَلَیْهَا بَاباً أَوْ أَرْخَی سِتْراً ثُمَّ طَلَّقَهَا فَقَدْ وَجَبَ اَلصَّدَاقُ وَ خَلاَؤُهُ بِهَا دُخُولٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 322 )
ص : 2471
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَرِهَ أَنْ یُصَلِّیَ اَلرَّجُلُ وَ رَجُلٌ بَیْنَ یَدَیْهِ قَائِمٌ وَ لاَ یُصَلِّی اَلرَّجُلُ وَ بِحِذَائِهِ اِمْرَأَهٌ إِلاَّ أَنْ یَتَقَدَّمَهَا بِصَدْرِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 304 )
ص : 2472
قَالَ عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ " وَ رَأَیْتُ أَبِی عَبْدَ اَللَّهِ مُتَخَتِّماً فِی یَمِینِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 287 )
ص : 2473
حَدَّثَنِی أَبِی ره وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اَللَّهِ اِبْنَیْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ قَالَ : قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی زِیَارَهِ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لِی مَا تَقُولُ أَنْتَ فِیهِ فَقُلْتُ بَعْضُنَا یَقُولُ حِجَّهٌ وَ بَعْضُنَا یَقُولُ عُمْرَهٌ فَقَالَ هُوَ عُمْرَهٌ مَقْبُولَهٌ .
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 155 )
پدرم رحمه اللّه علیه و محمّد بن الحسن، از سعد بن عبد اللّه، از احمد و عبد اللّه پسران محمّد بن عیسی، از موسی بن قاسم، از حسن بن الجهم، وی گفت: محضر مبارک حضرت ابی الحسن علیه السّلام عرض کردم: چه می فرمائید در بارۀ زیارت قبر امام حسین علیه السّلام؟ حضرت فرمودند: تو در بارۀ آن چه می گوئی؟ عرض کردم: بعضی از ما معتقدند که ثواب آن به مقدار ثواب یک حج بوده و برخی دیگر می گویند ثوابش به اندازۀ ثواب یک عمره می باشد. حضرت فرمودند: ثوابش به مقدار عمره مقبول می باشد.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 508 )
ص : 2474
ب، [قرب الإسناد] ، عَلِیٌّ عَنْ أَخِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ دِیَهِ اَلْیَهُودِیِّ وَ اَلْمَجُوسِیِّ وَ اَلنَّصْرَانِیِّ کَمْ هِیَ سَوَاءٌ قَالَ ثَمَانُمِائَهٍ ثَمَانُمِائَهٍ کُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 429 )
ص : 2475
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ عَلَّمَ خَیْراً فَلَهُ أَجْرُهُ قُلْتُ فَإِنْ عَلَّمَ ذَلِکَ غَیْرَهُ قَالَ یَجْرِی لَهُ وَ إِنْ عَلَّمَهُ اَلنَّاسَ کُلَّهُمْ وَ زَادَ فِیهِ بَعْضُهُمْ قُلْتُ وَ إِنْ مَاتَ قَالَ وَ إِنْ مَاتَ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 5 )
ص : 2476
فس، [تفسیر القمی ] ، فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا اَلْحُسْنی وَ زِیادَهٌ فَأَمَّا اَلْحُسْنَی فَالْجَنَّهُ وَ أَمَّا اَلزِّیَادَهُ فَالدُّنْیَا مَا أَعْطَاهُمُ اَللَّهُ فِی اَلدُّنْیَا لَمْ یُحَاسِبْهُمْ بِهِ فِی اَلْآخِرَهِ وَ یَجْمَعُ لَهُمْ ثَوَابَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ یُثِیبُهُمْ بِأَحْسَنِ أَعْمَالِهِمْ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ یَقُولُ اَللَّهُ وَ لا یَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّهٌ أُولئِکَ أَصْحابُ اَلْجَنَّهِ هُمْ فِیها خالِدُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 260 )
ص : 2477
وَ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَوْحَی إِلَی مُوسَی أَنْ یَحْمِلَ عِظَامَ یُوسُفَ فَسَأَلَ عَنْ قَبْرِهِ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 311 )
ص : 2478
فس، [تفسیر القمی ] : وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَیْکَ نَفَراً مِنَ اَلْجِنِّ یَسْتَمِعُونَ اَلْقُرْآنَ إِلَی قَوْلِهِ: فَلَمّا قُضِیَ أَیْ فَرَغَ وَلَّوْا إِلی قَوْمِهِمْ مُنْذِرِینَ إِلَی قَوْلِهِ: أُولئِکَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ فَهَذَا کُلُّهُ حِکَایَهٌ عَنِ اَلْجِنِّ وَ کَانَ سَبَبُ نُزُولِ هَذِهِ اَلْآیَهِ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَرَجَ مِنْ مَکَّهَ إِلَی سُوقِ عُکَاظٍ وَ مَعَهُ زَیْدُ بْنُ حَارِثَهَ یَدْعُو اَلنَّاسَ إِلَی اَلْإِسْلاَمِ فَلَمْ یُجِبْهُ أَحَدٌ وَ لَمْ یَجِدْ مَنْ یَقْبَلُهُ ثُمَّ رَجَعَ إِلَی مَکَّهَ فَلَمَّا بَلَغَ مَوْضِعاً یُقَالُ لَهُ وَادِی مَجَنَّهَ تَهَجَّدَ بِالْقُرْآنِ فِی جَوْفِ اَللَّیْلِ فَمَرَّ بِهِ نَفَرٌ مِنَ اَلْجِنِّ فَلَمَّا سَمِعُوا قِرَاءَهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِسْتَمَعُوا لَهُ فَلَمَّا سَمِعُوا قِرَاءَتَهُ قَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ أَنْصِتُوا یَعْنِی اُسْکُتُوا فَلَمّا قُضِیَ أَیْ فَرَغَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلْقِرَاءَهِ وَلَّوْا إِلی قَوْمِهِمْ مُنْذِرِینَ `قالُوا یا قَوْمَنا إِنّا سَمِعْنا کِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسی مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ یَهْدِی إِلَی اَلْحَقِّ وَ إِلی طَرِیقٍ مُسْتَقِیمٍ `یا قَوْمَنا أَجِیبُوا داعِیَ اَللّهِ وَ آمِنُوا بِهِ إِلَی قَوْلِهِ: أُولئِکَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ فَجَاءُوا إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَسْلَمُوا وَ آمَنُوا وَ عَلَّمَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ شَرَائِعَ اَلْإِسْلاَمِ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی نَبِیِّهِ قُلْ أُوحِیَ إِلَیَّ أَنَّهُ اِسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ اَلْجِنِّ اَلسُّورَهَ کُلَّهَا فَحَکَی اَللَّهُ قَوْلَهُمْ وَ وَلَّی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَیْهِمْ مِنْهُمْ وَ کَانُوا یَعُودُونَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی کُلِّ وَقْتٍ فَأَمَرَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَنْ یُعَلِّمَهُمْ وَ یُفَقِّهَهُمْ فَمِنْهُمْ مُؤْمِنُونَ وَ کَافِرُونَ وَ نَاصِبُونَ وَ یَهُودُ وَ نَصَارَی وَ مَجُوسٌ وَ هُمْ وُلْدُ اَلْجَانِّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 89 )
ص : 2479
وَ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ أَیْضاً قَالَ: أَتَی اِبْنُ اَلْکَوَّاءِ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ وَ اَللَّهِ إِنَّ فِی کِتَابِ اَللَّهِ آیَهً اِشْتَدَّتْ عَلَی قَلْبِی- وَ لَقَدْ شَکَکْتُ فِی دِینِی فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ وَ عَدِمَتْکَ مَا هِیَ؟ قَالَ قَوْلُ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی- وَ اَلطَّیْرُ صَافّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِیحَهُ فَمَا هَذَا اَلصَّفُّ؟ وَ مَا هَذِهِ اَلطُّیُورُ؟ وَ مَا هَذِهِ اَلصَّلاَهُ؟ وَ مَا هَذَا اَلتَّسْبِیحُ؟ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَیْحَکَ یَا اِبْنَ اَلْکَوَّاءِ إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَ اَلْمَلاَئِکَهَ عَلَی صُوَرٍ شَتَّی أَلاَ وَ إِنَّ لِلَّهِ مَلَکاً فِی صُورَهِ دِیکٍ أَبَحَّ أَشْهَبَ بَرَاثِنُهُ فِی اَلْأَرَضِینَ اَلسُّفْلَی وَ عُرْفُهُ مُثَنًّی تَحْتَ عَرْشِ اَلرَّحْمَنِ لَهُ جَنَاحٌ بِالْمَشْرِقِ مِنْ نَارٍ وَ جَنَاحٌ بِالْمَغْرِبِ مِنْ ثَلْجٍ فَإِذَا حَضَرَ وَقْتُ کُلِّ صَلاَهٍ قَامَ عَلَی بَرَاثِنِهِ ثُمَّ رَفَعَ عُنُقَهُ مِنْ تَحْتِ اَلْعَرْشِ ثُمَّ صَفَقَ بِجَنَاحَیْهِ کَمَا تَصْفِقُ اَلدِّیَکَهُ فِی مَنَازِلِکُمْ فَلاَ اَلَّذِی مِنْ نَارٍ یُذِیبُ اَلثَّلْجَ وَ لاَ اَلَّذِی مِنَ اَلثَّلْجِ یُطْفِئُ اَلنَّارَ ثُمَّ یُنَادِی أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ سَیِّدُ اَلنَّبِیِّینَ وَ أَنَّ وَصِیَّهُ خَیْرُ اَلْوَصِیِّینَ سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ اَلرُّوحِ قَالَ فَتَصْفِقُ اَلدِّیَکَهُ بِأَجْنِحَتِهَا فِی مَنَازِلِکُمْ بِنَحْوٍ مِنْ قَوْلِهِ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَی کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِیحَهُ مِنَ اَلدِّیَکَهِ فِی اَلْأَرْضِ .
( الاحتجاج , جلد 1 , صفحه 228 )
ایضا از اصبغ بن نباته مروی و منقول است که من روزی در خدمت امیر المؤمنین علی(علیه السّلام)حاضر بودم که ابن الکواء به خدمت آن سرور حاضر شد و گفت یا امیر المؤمنین علی(علیه السّلام)و اللّه بخدای عالم مرا قسم است که در کتاب اللّه تعالی آیه ایست که در دل من به غایت سخت و گران است بلکه بواسطۀ آن مرا شک در دین رسول آخر الزمان بهم رسید.حضرت امیر المؤمنین علی(علیه السّلام)فرمود که:مادرت بمرگ تو نشیند و ترا کم بیند آن آیه کدام است ابن الکواء گفت قوله تعالی و تبارک ذکره
وَ اَلطَّیْرُ صَافّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ
صلاته و تسبیحه آن صف کدام و آن نماز و آن تسبیح کدام است علی(علیه السّلام)گفت: ویحک یا ابن الکواء که حضرت خالق الموجودات ملایکه سموات را بر صور مختلف موجود و متصف گردانید و خدای تعالی را فرشته ایست به صورت خروس سپید بلند آواز که چنگال او از زمین هفتم گذشته و تاج آن خروس مثنی بتحت عرش رحیم الرّحمن گشته و آن را دو بال است یکی جناح بمشرق که از آتش است و پر دیگر مغرب که از برفست چون وقت نماز دررسد آن فرشته بچنگال خود راست ایستد و گردن خود را از تحت العرش بر کشند و آنگاه بحکم حضرت اله هر دو جناح خود بهم زند چنان که خروس منازل شما پرهای خویش بهم زنند بامر خالق اکبر نه آتش برف راکد را گذارد و نه برف آتش را میراند و آوازی که از آن فرشته بی نیاز در اوقات نماز بلند گردد باین کلمات ندا کند که اشهد ان لا اله الاّ اللّه وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله سید النبیین و اشهد ان وصیه خیر الوصیین سبوح قدوس ربّ الملائکه و الروح و چون آن خروس این ندا کند صوت او به خروس منازل شما رسد آن خروسها نیز بمثل آن خروس پرهای خود بهم زنند و بهمان کلمات منادی گردند و تفسیر و معنی آیه وافی هدایت کلام ربّ العزّت
کُلٌّ قَدْ عَلِمَ
صلاته و تسبیحه اشارت بآنست یعنی از آواز خروس عرش ربّ العالمین تمامی خروس زمین عالم بصلاه و تسبیح حضرت ارحم الراحمین گردند زیرا که همگی موجودات بذریعه
وَ إِنْ مِنْ شَیْ ءٍ إِلاّ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لکِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ
بتسبیح خالق البریات رطب اللسان و عذب البیانند.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 2 , ص 395 )
130-و از اصبغ بن نباته نقل است که گفت: ابن کوّاء خدمت حضرت أمیر حاضر شده و گفت: بخدا سوگند که در قرآن آیه ای است که آنچنان بر قلب من سخت آمده که در دین خود به شکّ و تردید افتاده ام. حضرت فرمود: مادرت مرگ و فنایت را ببیند! کدام آیه را می گویی؟ گفت: این فرمایش خداوند که:«
وَ اَلطَّیْرُ صَافّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِیحَهُ
» مراد از صفّ چیست؟[و این طیور کدامند؟] و این نماز و تسبیح چیست؟ حضرت أمیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: وای بر تو ای ابن کوّاء! خداوند متعال فرشتگان را بر صورتهای گوناگون خلق کرده، این را بدان که خداوند را فرشته ای است به صورت خروس سپید بلندآواز که چنگال آن از زمینهای پائینی گذشته و تاج آن خروس به زیر عرش چسبیده و تا شده است، و آن را دو بال است که یکی در مشرق از آتش، و دیگری در مغرب از برف است، پس هنگام هر نمازی بر چنگالهای خود ایستاده؛ گردن خود را از زیر عرش بلند نموده و دو بال خود را همچون خروس در منازلتان به هم می زند، در این وقت نه آن بال آتشین برف را آب می کند، و نه بال برفی آتش را خاموش می سازد، سپس ندا سر می دهد:«شهادت می دهم که معبودی جز اللّه نیست، یکتا است و بی شریک ، و شهادت می دهم که محمّد بنده و رسول او و سرور انبیاء است، و اینکه وصیّ او بهترین اوصیاء است، سبّوح قدّوس ربّ الملائکه و الرّوح»، فرمود: در این حال صوت آن خروس به منازل شما رسیده و دو بال خود را مانند همان فرمایش الهی:«
کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِیحَهُ
»برهم می زند و در زمین تسبیح می کند.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 510 )
ص : 2480
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ مَنَعَ قِیرَاطاً مِنَ اَلزَّکَاهِ فَلَیْسَ هُوَ بِمُؤْمِنٍ وَ لاَ مُسْلِمٍ وَ لاَ کَرَامَهَ لَهُ.
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 88 )
ص : 2481
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَعِزَّ اَلْإِسْلاَمَ بِأَبِی جَهِلَ بْنِ هِشَامٍ أَوْ بِعُمَرَ بْنِ اَلْخَطَّابِ فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ قَدْ وَ اَللَّهِ قَالَ ذَلِکَ، وَ کَانَ عَلَیَّ أَشَدَّ مِنْ ضَرْبِ اَلْعُنُقِ، ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیَّ فَقَالَ: هَلْ تَدْرِی مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ یَا مُحَمَّدُ قُلْتُ: أَنْتَ أَعْلَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ، قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ کَانَ فِی دَارِ اَلْأَرْقَمِ فَقَالَ: اَللَّهُمَّ أَعِزَّ اَلْإِسْلاَمَ بِأَبِی جَهْلِ بْنِ هِشَامٍ أَوْ بِعُمَرَ بْنِ اَلْخَطَّابِ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ « ما أَشْهَدْتُهُمْ خَلْقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لا خَلْقَ أَنْفُسِهِمْ وَ ما کُنْتُ مُتَّخِذَ اَلْمُضِلِّینَ عَضُداً » یعنیهما .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 329 )
ص : 2482
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَحْیَی اَلْکَاهِلِیِّ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْقَصْدُ مِنَ اَلْکَافُورِ أَرْبَعَهُ مَثَاقِیلَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 13 )
ص : 2483
روی عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - قال: من ذکر اللّه مخلصا فی السّوق عند غفله النّاس و شغلهم بما هم فیه کتب اللّه له ألف حسنه، و یغفر اللّه له یوم القیامه مغفره لم یخطر علی قلب بشر.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 255 )
ص : 2484
928-22 الکافی ،1/22/341/1 عنه عن جعفر بن محمد عن موسی بن جعفر البغدادی عن وهب بن شاذان عن الحسن بن أبی الربیع عن محمد بن إسحاق عن أم هانی قالت: سألت أبا جعفر محمد بن علی علیهما السّلام عن قول اللّه تعالی فَلا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ `اَلْجَوارِ اَلْکُنَّسِ قالت فقال إمام یخنس سنه ستین و مائتین ثم یظهر کالشهاب یتوقد فی اللیل الظلماء - فإن أدرکت زمانه قرت عینک.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 417 )
ص : 2485
1684-9 الکافی ،1/3/38/2 القمیان عن صفوان أو غیره عن العلاء عن محمد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن الإیمان فقال شهاده أن لا إله إلا اللّه و الإقرار بما جاء من عند اللّه و ما استقر فی القلوب من التصدیق بذلک قال قلت الشهاده أ لیست عملا قال بلی قلت العمل من الإیمان قال نعم الإیمان لا یکون إلا بعمل و العمل منه و لا یثبت الإیمان إلا بعمل.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 81 )
ص : 2486
یر، [بصائر الدرجات] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنِ اِبْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَتَی یَعْرِفُ اَلْآخَرُ مَا عِنْدَ اَلْأَوَّلِ قَالَ فِی آخِرِ دَقِیقَهٍ تَبْقَی مِنْ رُوحِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 294 )
بصائر: حکم بن مسکین از یکی از اصحاب نقل کرد که بحضرت صادق علیه السّلام عرضکردم چه وقت امام بعد میفهمد چه چیز در نزد امام قبل است فرمود در آخرین دقیقه ای که از خارج شدن روح او باقیمانده.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 238 )
ص : 2487
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ جَعَلَ عَلَی نَفْسِهِ أَنْ یَصُومَ بِالْکُوفَهِ أَوْ بِالْمَدِینَهِ أَوْ بِمَکَّهَ شَهْراً فَصَامَ أَرْبَعَهَ عَشَرَ یَوْماً بِمَکَّهَ ، لَهُ أَنْ یَرْجِعَ إِلَی أَهْلِهِ فَیَصُومَ مَا عَلَیْهِ بِالْکُوفَهِ قَالَ نَعَمْ . وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 386 )
ص : 2488
یر، [بصائر الدرجات] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ شُرَیْحٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: وَ اَللَّهِ لَوْ لاَ أَنَّ اَللَّهَ فَرَضَ وَلاَیَتَنَا وَ مَوَدَّتَنَا وَ قَرَابَتَنَا مَا أَدْخَلْنَاکُمْ بُیُوتَنَا وَ لاَ أَوْقَفْنَاکُمْ عَلَی أَبْوَابِنَا وَ اَللَّهِ مَا نَقُولُ بِأَهْوَائِنَا وَ لاَ نَقُولُ بِرَأْیِنَا وَ لاَ نَقُولُ إِلاَّ مَا قَالَ رَبُّنَا. جا، [المجالس للمفید ] ، عمر بن محمد الصیرفی عن محمد بن همام الإسکافی عن أحمد بن إدریس عن أحمد بن محمد عن علی بن النعمان : مثله. یر، [بصائر الدرجات] ، محمد بن هارون عن أبی الحسن موسی عن موسی بن القاسم عن علی بن النعمان عن محمد بن شریح عنه علیه السلام: مثله. یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ شُرَیْحٍ : مِثْلَهُ وَ زَادَ فِی آخِرِهِ أُصُولٌ عِنْدَنَا نَکْنِزُهَا کَمَا یَکْنِزُ هَؤُلاَءِ ذَهَبَهُمْ وَ فِضَّتَهُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 173 )
ص : 2489
ید، [التوحید] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ قَالَ: فِی حَدِیثِ اَلزِّنْدِیقِ اَلَّذِی سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ لَهُ أَ تَقُولُ إِنَّهُ سَمِیعٌ بَصِیرٌ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هُوَ سَمِیعٌ بَصِیرٌ سَمِیعٌ بِغَیْرِ جَارِحَهٍ وَ بَصِیرٌ بِغَیْرِ آلَهٍ بَلْ یَسْمَعُ بِنَفْسِهِ وَ یُبْصِرُ بِنَفْسِهِ وَ لَیْسَ قَوْلِی إِنَّهُ یَسْمَعُ بِنَفْسِهِ أَنَّهُ شَیْءٌ وَ اَلنَّفْسُ شَیْءٌ آخَرُ وَ لَکِنِّی أَرَدْتُ عِبَارَهً عَنْ نَفْسِی إِذْ کُنْتُ مَسْئُولاً وَ إِفْهَاماً لَکَ إِذْ کُنْتَ سَائِلاً فَأَقُولُ یَسْمَعُ بِکُلِّهِ لاَ أَنَّ کُلَّهُ لَهُ بَعْضٌ وَ لَکِنِّی أَرَدْتُ إِفْهَامَکَ وَ اَلتَّعْبِیرُ عَنْ نَفْسِی وَ لَیْسَ مَرْجِعِی فِی ذَلِکَ إِلاَّ إِلَی أَنَّهُ اَلسَّمِیعُ اَلْبَصِیرُ اَلْعَالِمُ اَلْخَبِیرُ بِلاَ اِخْتِلاَفِ اَلذَّاتِ وَ لاَ اِخْتِلاَفِ مَعْنًی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 4 , صفحه 69 )
ص : 2490
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا أَفَضْتَ مِنْ عَرَفَاتٍ فَأَفِضْ وَ عَلَیْکَ اَلسَّکِینَهَ وَ اَلْوَقَارَ وَ أَفِضْ بِالاِسْتِغْفَارِ فَإِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ ثُمَّ أَفِیضُوا مِنْ حَیْثُ أَفاضَ اَلنّاسُ وَ اِسْتَغْفِرُوا اَللّهَ إِنَّ اَللّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ وَ اِقْصِدْ فِی اَلسَّیْرِ وَ عَلَیْکَ بِالدَّعَهِ وَ تَرْکِ اَلْوَجِیفِ اَلَّذِی یَصْنَعُهُ کَثِیرٌ مِنَ اَلنَّاسِ فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا دَفَعَ مِنْ عَرَفَهَ شَنَقَ اَلْقَصْوَاءَ بِالزِّمَامِ حَتَّی إِنَّ رَأْسَهَا لَیُصِیبُ رَحْلَهُ وَ هُوَ یَقُولُ وَ یُشِیرُ بِیَدِهِ اَلْیُمْنَی إِلَی اَلنَّاسِ أَیُّهَا اَلنَّاسُ اَلسَّکِینَهَ اَلسَّکِینَهَ وَ کُلَّمَا أَتَی جَبَلاً مِنَ اَلْجِبَالِ أَرْخَی لَهَا قَلِیلاً حَتَّی تَصَعَّدَ حَتَّی أَتَی اَلْمُزْدَلِفَهَ وَ سُنَّتُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تُتَّبَعُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 45 )
ص : 2491
أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْهُمَا قَالَ هُمَا مِنَ اَلسُّنَّهِ فَإِنْ نَسِیتَهُمَا لَمْ یَکُنْ عَلَیْکَ إِعَادَهٌ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 66 )
قال رحمه اللّه باب المضمضه و الاستنشاق اخبرنی الی آخره. امّا السّند فهو موثق بعثمان و سماعه و قد یظنّ ضعفه بالأوّل فلیتأمّل و ما یتلوه ضعیف بمالک بن اعین أیضا حیث قیل فیه انّه کان مخالفا و قیل کان مرجیا و فی الرّابع ابو بصیر و الثّالث معلوم الحال امّا المتن فلأنّ ما یتضمّنه الخبر ان الأوّلان فهو ظاهر و امّا ما یتضمّنه الثّالث فقد یقال انّ ما ذکره الشّیخ فی توجیهه فهو بعید بل الظّاهر انّ المضمضه و الاستنشاق مستحبّان خارجان عن الوضوء و یمکن ان یقال انّه لا بعد فیه و ما ایّده بخبر سماعه فهو وجیه ثمّ انّه لضعفه لا یمکن الاستدلال به علی وجوبه فتعیّن ان یکون المراد من السّنّه هو المندوب لا ما یقابل الفرض من الکتاب لیتناول الوجوب و من هاهنا اندفع ما قیل انّ ما قاله من انّ خبر سماعه یدلّ علی انّهما لیسا من الفرائض فهو صحیح غیر انّه مجمل لأنّ ما فی خبر سماعه من السّنه یحتمل ما یقابل الفرض فیشمل الواجب اذ المراد بالسّنه فی اخبار ناقد یکون ما ثبت بالسّنّه لا بالقرآن و قوله علیه السّلام فی خبر سمّاعه فان نسیتهما الخ لا یدلّ علی عدم الوجوب لأنّ الاعاده فیه ظاهره فی الوضوء و اذا لم یکونا من اجزاء الوضوء لا یلزم اعادتها بالإخلال بهما الاّ ان عدم القائل بالوجوب کما یظهر من المختلف یؤیّد کلام الشّیخ ثمّ زید فی توجیه استحبابهما انّ صفات الماء ثلاثه اللّون یدرک بالبصر و الطّعم یدرک بالذّوق و الرّیح یدرک بالشّم فقدمت هاتان السّنّتان لیختبر حال الماء قبل استعماله فی الفرض و لا بأس به اما سند الخبر الثّانی فهو ضعیف بالقسم بن عروه و مدحه غیر ظاهر بل یشعر قول بعضهم بذمّه امّا المتن فلأنّ ما یتضمّنه قد جعله العلاّمه فی المختلف من ادلّه ابن ابی عقیل حیث یقول انّ المضمضه و الاستنشاق لیسا بفرض و لا سنّه علی ما حکاه عنه ثمّ اجاب اوّلا بالمنع من صحّه السّند فانّ فی طریقه القسم بن عروه و ابن ابی بکیر و هو فطحی و مع ذلک فهو محتمل للتّأویل و ذکر کلام الشّیخ فی توجیهه و تأویله ثمّ قال و یؤیّده انّهما سنّه لا سنّه الوضوء لأنّ الوضوء فریضه و لکنّهما من الحنفیّه الّتی قال اللّه تعالی لنبیّه علیه السّلام
وَ اِتَّبَعَ مِلَّهَ إِبْراهِیمَ حَنِیفاً
هذا کلامه ثمّ انّ ما ذکر من التّأویل الّذی اشار الیه الشّیخ من انّهما لیسا من السّنّه الّتی لا یجوز ترکهما لا یخلو امّا ان یکون المراد من السّنّه الواجب فلا یلزم من نفی کونهما من الواجبات نفی کونهما من المستحبّات و امّا ان یکون المراد من السّنّه المستحبّ فلا یصحّ قوله لیسا من السّنّه الّتی لا یجوز ترکهما و من الظّاهر جواز ان یکون المراد من السّنّه ما یستنبط من الحدیث و هو بظاهره اعمّ من الواجب و المندوب ثمّ انّ فی قوله و یؤیّد هذا التّأویل انّهما سنّه لا سنّه الوضوء لأنّ الوضوء فریضه محلّ بحث بل الوضوء مرکّب من الواجبات و المندوبات ثمّ انّ ما وقع من الشّیخ انّ روایه عبد اللّه بن سنان تدلّ علی تأویله ففیه انّ الخبر یدلّ علی انّ الرّسول صلی اللّه علیه و آله و سلّم سنّ المضمضه و الاستنشاق و امّا کونهما من سنن الوضوء فلا یدلّ علیه ثمّ لا یخفی جواز ان یکون مراد ابن ابی عقیل من ذلک نفی کونهما من فرائض الوضوء و سننه الدّاخله فیه ان کان الاستدلال بالخبر منه لأنّ قوله علیه السّلام انّما علیک ان تغسل ما ظهر یدلّ علیه و یؤیّده ما فی الفقیه من انّ الحنفیّه عشر سنن خمس فی الرّأس و خمس فی الجسد فامّا الّتی فی الرّأس فالمضمضه و الاستنشاق و السّواک و قصّ الشّارب و ذکر الباقی و لم یعین المضمضه بالوضوء ثمّ لا یخفی جواز حمل ذلک علی المقیّد عملا بالأخبار و امّا هذه الرّوایه فلضعف سندها مع عدم دلالتها علی الاستحباب بل علی نفیه فلا یعمل بها امّا سند الخبر الثّالث فضعیف أیضا
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 91 )
قوله: أخبرنی الشیخ رحمه الله عن أحمد بن محمّد،عن أبیه،عن الحسین ابن الحسن بن أبان،عن الحسین بن سعید،عن عثمان بن عیسی،عن سماعه قال:سألته عنهما،قال:« هما من السنه فإنّ نسیتهما لم یکن علیک إعاده». و بهذا الإسناد عن عثمان بن عیسی،عن ابن مسکان،عن مالک بن أعین قال:سألت أبا عبد اللّه علیه السلام عمّن توضأ و نسی المضمضه و الاستنشاق،ثم ذکر بعد ما دخل فی صلاته،قال:« لا بأس». و بهذا الإسناد عن الحسین بن سعید،عن ابن أبی عمیر،عن جمیل،عن زراره،عن أبی جعفر علیه السلام قال:« المضمضه و الاستنشاق لیسا من الوضوء». قال محمّد بن الحسن:معنی قوله علیه السلام:« لیسا من الوضوء» أی لیسا من فرائض الوضوء و إنّ کانا من سننه،یدل علی ذلک الخبر الأوّل الذی رویناه عن سماعه،و یؤکد ذلک أیضاً: ما أخبرنی به الشیخ رحمه الله عن أحمد بن محمّد،عن أبیه،عن أحمد بن إدریس،عن أحمد بن محمّد بن عیسی،عن الحسین بن سعید،عن حماد،عن شعیب،عن أبی بصیر،عن أبی عبد اللّه علیه السلام قال:سألت أبا عبد اللّه علیه السلام عنهما،فقال:« هما من الوضوء،فإنّ نسیتهما فلا تعد». السند فیما عدا الثالث غیر سلیم،أمّا الأوّل:فواضح الضعف،و الثانی:فیه مالک بن أعین أیضاً،و قیل:إنّه کان مخالفاً .و قیل:کان مرجئاً. و فی الرابع:أبو بصیر،و الثالث معلوم الحال. المتن: ظاهر فی الأوّل و الثانی،و أمّا الثالث فما ذکره الشیخ فی توجیهه بعید،بل الظاهر فی التوجیه أنّهما مستحبّان خارجان عن حقیقته،بل هما من الحنیفیه،علی ما رواه ابن بابویه ،غایه الأمر استحباب فعلهما قبل الوضوء. و علی ظاهر قول الشیخ:إنّهما لیسا من الفرائض،بل من المستحبات الداخله فی ماهیته،و قد یمکن توجیه کلام الشیخ بما یرجع إلی ما قلناه،و الأمر سهل. أمّا ما قاله:من أنّ خبر سماعه یدل علی أنّهما لیسا من الفرائض.فهو صحیح،غیر أنّه مجمل،لأنّ خبر سماعه محتمل لأنّ یراد بالسنّه ما قابل الفرض،فیشمل الواجب،إذ المراد بالسنّه فی أخبارنا قد یکون ما ثبت بالسنّه لا بالقرآن. و قوله علیه السلام فی خبر سماعه:« فإنّ نسیتهما» إلی آخره.لا یدلّ علی عدم الوجوب،لأنّ الإعاده فیه ظاهره فی الوضوء،و إذا لم یکونا من أجزاء الوضوء لا یلزم إعادته بالإخلال بهما،إلّا أنّ عدم القائل بالوجوب علی ما یظهر من المختلف یؤیّد کلام الشیخ. اللغه: قال ابن الأثیر فی کتاب أحکام الأحکام فی المضمضه:إنّ أصل هذه اللفظه مشعر بالتحریک،و منه مضمض النعاس فی عینیه،و استعملت فی الوضوء لتحریک الماء فی الفم؛ و زاد فی توجیه استحباب المضمضه و الاستنشاق أنّ صفات الماء ثلاثه:اللون یدرک بالبصر،و الطعم یدرک بالذوق،و الریح یدرک بالشم،فقدّمت هاتان السنّتان لیختبر حال الماء قبل استعماله فی الفرض؛ و لا بأس به.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 1 , ص 436 )
قوله:(أخبرنی الشیخ(ره))(الحدیث-197) موثق[1]،و ضمیر التثنیه الظاهر أنّ مرجعه کان متقدما،إما فی حدیث سابق،أو فی صدر هذا الحدیث،فلما قطعه عما قبله و أخذ منه موضع الحاجه بقی الضمیر بلا مرجع،و یقع مثله کثیرا یظهر لمن تبتع الاصول التی أخذت هذه الاصول الأربعه منها. (و یعجبنی)کلام وقع لابن الأثیر فی کتاب(إحکام الأحکام)فی المضمضه قال: «أصل هذه اللفظه التحریک،و منه«مضمض النعاس فی عینیه»و استعمل فی الوضوء لتحریک الماء فی الفم-و زاد فی توجیه استحباب المضمضه،و الاستنشاق-«انّ صفات الماء ثلاثه:اللّون یدرک بالبصر،و الطعم یدرک بالذوق،و الریح یدرک بالشّم، فقدّمت هاتان السنتان،لیختبر حال الماء قبل استعماله فی الفم»(انتهی). و هو لا ینافی ما روی فی الأخبار أنّ العله فیه،تنظیف الأفواه،لأنها طرق القرآن و کذا تنظیف الخیاشیم من الفضلات[1].
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 449 )
ص : 2492
وَ عَنْهُ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ مُزَارَعَهِ أَهْلِ اَلْخَرَاجِ بِالرُّبُعِ وَ اَلنِّصْفِ وَ اَلثُّلُثِ قَالَ نَعَمْ لاَ بَأْسَ بِهِ قَدْ قَبَّلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَیْبَرَ ، أَعْطَاهَا اَلْیَهُودَ حِینَ فُتِحَتْ عَلَیْهِ بِالْخَبْرِ وَ اَلْخَبْرُ هُوَ اَلنِّصْفُ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادٍ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 42 )
ص : 2493
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : مَنْ أَتَی قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَارِفاً بِحَقِّهِ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 140 )
محمّد بن یعقوب، از احمد بن ادریس، از محمّد بن عبد الجبّار، از صفوان، از ابن مسکان، از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام، آن حضرت فرمودند: کسی که به زیارت امام حسین علیه السّلام برود و به حق آن حضرت عارف باشد خداوند متعال گناهان گذشته و آینده اش را می آمرزد.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 458 )
ص : 2494
لاَ نِعْمَهَ أَفْضَلُ مِنْ عَقْلٍ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 777 )
ص : 2495
وَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ صَلَّی نَافِلَهً وَ هُوَ جَالِسٌ مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ کَیْفَ یَحْتَسِبُ صَلاَتُهُ - قَالَ رَکْعَتَیْنِ بِرَکْعَهٍ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 249 )
ص : 2496
وَ مِنْ کَلاَمٍ لَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی صِفَهِ اَلدُّنْیَا: مَا أَصِفُ مِنْ دَارٍ أَوَّلُهَا عَنَاءٌ وَ آخِرُهَا فَنَاءٌ فِی حَلاَلِهَا حِسَابٌ وَ فِی حَرَامِهَا عِقَابٌ مَنِ اِسْتَغْنَی فِیهَا فُتِنَ وَ مَنِ اِفْتَقَرَ فِیهَا حَزِنَ وَ مَنْ سَاعَاهَا فَاتَتْهُ وَ مَنْ قَعَدَ عَنْهَا وَاتَتْهُ وَ مَنْ أَبْصَرَ بِهَا بَصَّرَتْهُ وَ مَنْ أَبْصَرَ إِلَیْهَا أَعْمَتْهُ .
( خصائص الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 118 )
ص : 2497
8786-13 الفقیه ،1351/469/1 التهذیب ،1/203/116/2 العلاء عن محمد قال قال أبو جعفر علیه السّلام : إذا توسد الرجل یمینه فلیقل بسم اللّه اللهم إنی أسلمت نفسی إلیک و وجهت وجهی إلیک - و فوضت أمری إلیک و ألجأت ظهری إلیک و توکلت علیک رهبه منک و رغبه إلیک لا ملجأ و لا منجا و لا مفر منک إلا إلیک آمنت بکتابک الذی أنزلت و برسولک الذی أرسلت ثم یسبح تسبیح فاطمه الزهراء علیها السّلام و من أصابه فزع عند منامه فلیقرأ إذا أوی إلی فراشه المعوذتین و آیه الکرسی .
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1582 )
ص : 2498
اَللَّجَاجُ شُؤْمٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 19 )
ص : 2499
وَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُمَا قَالاَ: إِذَا قَالَ اَلرَّجُلُ لاِمْرَأَتِهِ لَمْ أَجِدْکِ عَذْرَاءَ فَلاَ حَدَّ عَلَیْهِ إِنَّ اَلْعُذْرَهَ تَذْهَبُ مِنْ غَیْرِ اَلْوَطْءِ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُؤَدَّبُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 444 )
ص : 2500
سَهْلٌ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ یَدْخُلِ اَلرَّجُلُ مَعَ اِبْنِهِ اَلْحَمَّامَ فَیَنْظُرَ إِلَی عَوْرَتِهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 501 )
23 - سهل در روایت مرفوعه ای گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
مرد نباید با پسرش به حمام برود و پسرش به عورت او نگاه کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 542 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 403 )
ص : 2501
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ حَمَّادٍ اَللَّحَّامِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْمَمْلُوکَهِ تُقَنِّعُ رَأْسَهَا إِذَا صَلَّتْ قَالَ لاَ قَدْ کَانَ أَبِی إِذَا رَأَی اَلْخَادِمَ تُصَلِّی وَ هِیَ مُقَنِّعَهٌ ضَرَبَهَا لِتُعْرَفَ اَلْحُرَّهُ عَنِ اَلْمَمْلُوکَهِ . المحاسن ، عن أبیه عن یونس عن حماد : مثله. اَلذِّکْرَی ، مِنْ کِتَابِ اَلْبَزَنْطِیِّ بِإِسْنَادِهِ إِلَی حَمَّادٍ اَللَّحَّامِ : مِثْلَهُ وَ فِیهِ تُصَلِّی بِمِقْنَعَهٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 181 )
ص : 2502
کَأَنَّ اَلْمَعْنِیَّ سِوَاهَا وَ کَأَنَّ اَلْحَظَّ فِی إِحْرَازِ دُنْیَاهَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 397 )
ص : 2503
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : عن الباقر - علیه السّلام-: أمّا من یسجد من أهل السّماوات طوعا فالملائکه یسجدون للّه طوعا، و من یسجد من أهل الأرض فمن ولد فی الإسلام فهو یسجد له طوعا. و أمّا من یسجد له کرها، فمن اجبر علی الإسلام. و أمّا من لم یسجد، فظّله یسجد له بالغداه و العشیّ.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 427 )
ص : 2504
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِخْتِصَاصِ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ [عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ ] عَنْ زِیَادِ بْنِ سُوقَهَ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ عُتَیْبَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ إِنَّ بَعْضَ اَلنَّاسِ لَهُ فِی فَمِهِ اِثْنَتَانِ وَ ثَلاَثُونَ سِنّاً وَ بَعْضَهُمْ لَهُ ثَمَانِی وَ عِشْرُونَ فَعَلَی کَمْ تُقْسَمُ دِیَهُ اَلْأَسْنَانِ فَقَالَ اَلْخِلْقَهُ إِنَّمَا هِیَ ثَمَانِی وَ عِشْرُونَ سِنّاً اِثْنَتَا عَشْرَهَ فِی مَقَادِیمِ اَلْفَمِ وَ سِتَّ عَشْرَهَ سِنّاً فِی مَوَاخِیرِهِ فَعَلَی هَذَا قُسِمَتْ دِیَهُ اَلْأَسْنَانِ فَدِیَهُ کُلِّ سِنٍّ مِنَ اَلْمَقَادِیمِ إِذَا کُسِرَتْ حَتَّی تَذْهَبَ فَإِنَّ دِیَتَهَا خَمْسُمِائَهِ دِرْهَمٍ وَ هِیَ اِثْنَتَا عَشْرَهَ سِنّاً فَدِیَتُهَا کُلُّهَا سِتَّهُ آلاَفِ دِرْهَمٍ وَ دِیَهُ کُلِّ سِنٍّ مِنَ اَلْأَضْرَاسِ حَتَّی یَذْهَبَ عَلَی اَلنِّصْفِ مِنْ دِیَهِ اَلْمَقَادِیمِ فَفِی کُلِّ سِنٍّ کُسِرَ حَتَّی یَذْهَبَ فَإِنَّ دِیَتَهُ مِائَتَانِ وَ خَمْسُونَ دِرْهَماً وَ هِیَ سِتَّهَ عَشَرَ ضِرْساً فَدِیَتُهَا کُلُّهَا أَرْبَعَهُ آلاَفِ دِرْهَمٍ فَجَمِیعُ دِیَهِ اَلْمَقَادِیمِ وَ اَلْمَوَاخِیرِ مِنَ اَلْأَسْنَانِ عَشَرَهُ آلاَفِ دِرْهَمٍ وَ إِنَّمَا وُضِعَتِ اَلدِّیَهُ عَلَی هَذَا فَمَا زَادَ عَلَی ثَمَانِیَ وَ عِشْرِینَ سِنّاً فَلاَ دِیَهَ لَهُ وَ مَا نَقَصَ فَلاَ دِیَهَ لَهُ وَ هَکَذَا وَجَدْنَاهُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 377 )
ص : 2505
عَنْ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قَرَأَ هَذِهِ اَلْآیَهَ إِنَّ اَللّهَ اِشْتَری مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ اَلْجَنَّهَ . فَقَالَ: هَلْ تَدْرِی مَا یَعْنِی؟» فَقُلْتُ: یُقَاتِلُ اَلْمُؤْمِنُونَ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ. قَالَ: «مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلاَّ وَ لَهُ قَتْلَهٌ وَ مَیْتَهٌ: مَنْ مَاتَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ رُدَّ حَتَّی یُقْتَلَ، وَ مَنْ قُتِلَ رُدَّ حَتَّی یَمُوتَ، وَ تِلْکَ اَلْقُدْرَهُ فَلاَ تُنْکِرْهَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 858 )
ص : 2506
10936-8 التهذیب ،1/5/255/4 الحسین عن فضاله عن حسین عن سماعه عن أبی بصیر قال: سألته عن الرجل یقدم من سفر فی شهر رمضان فقال إن قدم قبل زوال الشمس فعلیه صیام ذلک الیوم و یعتد به.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 311 )
ص : 2507
فَعَنِ اَلْإِمَامِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ مَنْ زَارَهُ فِی أَوَّلِ لَیْلَهٍ مِنْ رَمَضَانَ أَوْ فِی لَیْلَهِ مُنْتَصَفِهِ أَوْ لَیْلَهِ آخِرِهِ سَقَطَتْ عَنْهُ ذُنُوبُهُ کَسُقُوطِ اَلْأَوْرَاقِ مِنَ اَلْأَشْجَارِ، وَ خَرَجَ مِنَ اَلذُّنُوبِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ، وَ أَعْطَاهُ اَللَّهُ ثَوَابَ اَلْحَجِّ وَ اَلْعُمْرَهِ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 80 )
و از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که هرکه در شب اوّل ماه رمضان یا شب میان یا شب آخر زیارت آن حضرت بکند،گناهان او بریزد مانند برگ از درختان و از گناه بیرون آید مانند روزی که از مادر متولّد شده است و ثواب حجّ و عمره خدا او را عطا کند.
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 147 )
ص : 2508
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ بَاتَ وَ فِی جَوْفِهِ سَبْعُ وَرَقَاتِ هِنْدَبَاءَ أَمِنَ مِنَ اَلْقُولَنْجِ فِی لَیْلَتِهِ تِلْکَ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 177 )
از امام صادق(علیه السّلام):هر که در شب که می خوابد هفت برگ کاسنی در شکمش باشد در آن شب از قولنج در امان بماند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 337 )
امام صادق علیه السّلام:هرکس درحالی که هفت برگ کاسنی در شکم او است بخوابد، در آن شب از قولنج در امان است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 372 )
ص : 2509
اَللَّهُمَّ إِنَّکَ شَرَّفْتَنِی بِالدِّلاَلَهِ عَلَی مَعْرِفَتِکَ وَ اَلْهِدَایَهِ إِلَی مَعْرِفَهِ رَسُولِکَ وَ خَاصَّتِکَ وَ جَعَلْتَنِی مِنَ اَلْمُصَدِّقِینَ لِقُرْآنِکَ وَ اَلْمَشْمُولِینَ بِإِحْسَانِکَ وَ قَدْ وَجَدْتُ فِی اَلْقُرْآنِ اَلْمَجِیدِ وَ جَعَلْنا مِنَ اَلْماءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ فَکَانَ اَلْمَاءُ مِنْ أَسْبَابِ اَلْحَیَاهِ وَ اَلْبَقَاءِ وَ قُلْتَ جَلَّ جَلاَلُکَ فِی اَلْعَسَلِ وَ اَلظَّفَرِ مِنْهُ بِالشِّفَاءِ یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فِیهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ وَ قَدْ جَمَعْتُ بَیْنَ اَلْمَاءِ اَلَّذِی هُوَ سَبَبُ اَلْحَیَاهِ وَ بَیْنَ اَلْعَسَلِ اَلَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْعَافِیَهِ وَ اَلنَّجَاهِ اَللَّهُمَّ فَعَجِّلْ رَحْمَتِی وَ إِجَابَتِی فِی عَافِیَتِی وَ تَصْدِیقَ مَا وَجَدْتُهُ فِی کِتَابِکَ اَلصَّادِقِ عَلَی لِسَانِ رَسُولِکَ اَلصَّادِقِ وَ اِجْعَلْنِی مِمَّنْ یَطْلُبُ اَلْبَقَاءَ وَ اَلشِّفَاءَ لِسَعَادَتِی بِعِبَادَتِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ اِجْعَلِ اَللَّهُمَّ ذَلِکَ دَاعِیاً لِلشَّاکِّینَ فِی رُبُوبِیَّتِکَ وَ اَلْمُخَالِفِینَ لِرِسَالَتِکَ إِلَی هِدَایَتِهِمْ وَ سَلاَمَتِهِمْ مِنْ ضَلاَلَتِهِمْ یَا أَکْرَمَ اَلْأَکْرَمِینَ .
( الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان , جلد 1 , صفحه 164 )
اگر(بیمار)می خواست،جهت شفا یافتن،اندکی عسل با آب بیاشامد، بگوید: اللّهمّ إنّک شرّفتنی بالدّلاله علی معرفتک و الهدایه إلی معرفه رسولک و خاصّتک و جعلتنی من المصدّقین لقرآنک و المشمولین بإحسانک و قد وجدت فی القرآن المجید«
وَ جَعَلْنا مِنَ اَلْماءِ کُلَّ شَیْ ءٍ حَیٍّ
» فکان الماء من أسباب الحیاه و البقاء،و قلت-جلّ جلالک- فی العسل و الظّفر منه بالشّفاء«
یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فِیهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ
» ،و قد جمعت بین الماء الّذی هو سبب الحیاه و بین العسل الّذی جعلته للعافیه و النّجاه.اللّهمّ فعجّل رحمتی و إجابتی فی عافیتی و تصدیق ما وجدته فی کتابک الصّادق علی لسان رسولک الصّادق و اجعلنی ممّن یطلب البقاء و الشّفاء لسعادتی بعبادتی فی دنیای و آخرتی؛برحمتک یا أرحم الرّاحمین،و اجعل اللّهمّ ذلک داعیا للشّاکّین فی ربوبیّتک و المخالفین لرسالتک إلی هدایتهم و سلامتهم من ضلالتهم؛یا أکرم الاکرمین. پروردگارا،با راه نمایی ام بر شناختن خودت و شناخت پیامبرت و خاصّان درگاهت،مرا مفتخر کردی و از جمله ی تصدیق کنندگان به قرآنت و آنان که احسانت آن ها را فرا گرفته است،قرارم دادی.این آیه را در قرآن مجید یافتم:(و ما زندگی همه چیز را از آب قرار دادیم.)بنا بر این آب از وسایل زندگی و ادامه ی حیات است و تو در باره ی عسل و شفا یافتن به آن فرموده ای:(از درون آن شربتی رنگارنگ بیرون می آید که در آن برای مردم شفا قرار داده شده است.)من آب را که مایه ی زندگانی و عسل را که باعث تن درستی و رهایی از دردمندی قرار داده ای با هم گرد آورده ام.پروردگارا،در مهرورزیدن به من و پذیرفتن دعایم در شفا دادنم،شتاب فرمای و آن چه را که در کتاب راست گویت،بر زبان پیامبر درست گفتارت،یافته ام،جامه ی عمل بپوشان و از کسانی قرارم ده که شفا و بقا را می خواهند تا بتوانم به سبب عبادت در دنیا و آخرت سعادتمند گردم؛به رحمتت،ای مهربان ترین مهربانان.خدایا،آن را برای آنان که در ربوبیّت تو تردید می کنند و با پیامبرت ستیز می کنند،برهان و دلیلی جهت راه نمایی و رهایی آنان از گمراهیشان گردان؛ای گرامی ترین بزرگواران.
( آداب سفر در فرهنگ نیایش ؛ ج 1 , ص 364 )
ص : 2510
وَ أَقَامَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُدَّهَ مُقَامِهِ بِسُرَّمَنْ رَأَی مُکَرَّماً فِی ظَاهِرِ حَالِهِ یَجْتَهِدُ اَلْمُتَوَکِّلُ فِی إِیقَاعِ حِیلَهٍ بِهِ فَلاَ یَتَمَکَّنُ مِنْ ذَلِکَ وَ لَهُ مَعَهُ أَحَادِیثُ یَطُولُ بِذِکْرِهَا اَلْکِتَابُ فِیهَا آیَاتٌ لَهُ وَ بَیِّنَاتٌ إِنْ قَصَدْنَا لِإِیرَادِ ذَلِکَ خَرَجْنَا عَنِ اَلْغَرَضِ فِیمَا نَحَوْنَاهُ. وَ تُوُفِّیَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی رَجَبٍ سَنَهَ أَرْبَعٍ وَ خَمْسِینَ وَ مِائَتَیْنِ وَ دُفِنَ فِی دَارِهِ بِسُرَّمَنْ رَأَی وَ خَلَّفَ مِنَ اَلْوُلْدِ أَبَا مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنَ اِبْنَهُ وَ هُوَ اَلْإِمَامُ مِنْ بَعْدِهِ وَ اَلْحُسَیْنَ وَ مُحَمَّداً وَ جَعْفَراً وَ اِبْنَتَهُ عَائِشَهَ . وَ کَانَ مُقَامُهُ بِسُرَّ مَنْ رَأَی إِلَی أَنْ قُبِضَ عَشْرَ سِنِینَ وَ أَشْهُراً وَ تُوُفِّیَ وَ سِنُّهُ یَوْمَئِذٍ عَلَی مَا قَدَّمْنَاهُ إِحْدَی وَ أَرْبَعُونَ سَنَهً .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 311 )
و حضرت هادی علیه السّلام در مدت اقامتش در سامرا مورد احترام بود و در ظاهر آن حضرت را گرامی و ارجمند میداشتند،و متوکل کوشش بسیار میکرد که نیرنگی بدان حضرت بزند ولی نتوانست،و برای آن جناب با متوکل داستانها و سخنانی است که نقل آنها موجب طولانی شدن کتاب گردد،و در آن داستانها معجزات و نشانه های آشکاری برای آن جناب میباشد که اگر بخواهیم همۀ آنها را در اینجا بیان کنیم از مقصود اصلی خود باز خواهیم ماند. امام هادی علیه السّلام در ماه رجب سال دویست و پنجاه و چهار در سامرا از دنیا برفت و در خانۀ خود آن حضرت او را دفن کردند،و فرزندانی که بجای گذارد یکی حضرت ابا محمد حسن بن علی است که پس از آن حضرت امام بوده،و دیگر حسین،و محمد،و جعفر،و یک دختر نیز بنام عایشه داشت. (مترجم گوید:حسین فرزند آن جناب در همان بقعۀ که قبر مطهر عسکریین است مدفون میباشد و محمد بن علی همان حضرت سید محمد معروف است که در نزدیکی بلد میان کاظمین و سامره گنبد و بارگاهی دارد،و جعفر همان جعفر کذاب است)و مدت توقف آن حضرت در سامراء تا وقتی که از دنیا رفت ده سال و چند ماه بود و عمر شریفش چنانچه پیش از این نیز گفتیم در آن روز چهل و یک سال بود.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 299 )
مدتی که حضرت ابو الحسن علیه السّلام در سامرا بسر میبرد ظاهرا نگرانی نداشت و محترما میزیست و متوکل در باطن، سعی میکرد شاید بتواند حیلۀ بدست آورد و آن حضرت را از بین ببرد لیکن بمقصود خود نائل نمیشد. گفتگوهائی که دلیل بر مقام امامت و خلافت آن حضرت است میانشان در این مدت بوده که هر گاه بخواهیم آنها را یاد کنیم از حوصلۀ کتاب ما خارج است. حضرت ابو الحسن در ماه رجب سال دویست و پنجاه و چهار رحلت فرمود و در سامرا در خانۀ خود مدفون گردید. و فرزندانی پس از آن حضرت باقی ماندند 1 ابو محمد حسن که پس از رحلت والد بزرگوارش بمنصب امامت برقرار شد 2 حسین 3 محمد 4 جعفر 5 عایشه. حضرت ابو الحسن مدت ده سال و اندی در سامرا میزیست و در روز رحلت بطوری که بیان کردیم چهل و یک ساله بود
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 649 )
ص : 2511
وَ: نَهَی صَلَّی اللِّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلْجَدَادِ بِاللَّیْلِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 345 )
ص : 2512
18040-11 الفقیه ،3830/223/3 البجلی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن رجل یشتری المبیع بالدرهم و هو ینقص الحبه و نحو ذلک أ یعطیه الذی یشتریه منه و لا یعلمه أنه ینقص قال لا إلا أن تکون مثل هذه الوضاحیه تجوز کما تجوز عندنا عددا.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 649 )
ص : 2513
جَامِعُ اَلْأَخْبَارِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: وَ اَلضِّیَافَهُ ثَلاَثَهُ أَیَّامٍ وَ لَیَالِیهِنَّ فَمَا فَوْقَ ذَلِکَ فَهُوَ صَدَقَهٌ وَ جَائِزَهٌ یَوْماً وَ لَیْلَهً وَ لاَ یَنْبَغِی لِلضَّیْفِ إِذَا نَزَلَ بِقَوْمٍ یُمِلُّهُمْ فَیُخْرِجَهُمْ أَوْ یُخْرِجُوهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 256 )
ص : 2514
فِی اَلْعُوذَهِ لِعِرْقِ اَلنَّسَاءِ بَعْدَ وَضْعِ اَلْیَدِ عَلَیْهِ: بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ أَعُوذُ بِسْمِ اَللَّهِ اَلْکَبِیرِ وَ أَعُوذُ بِسْمِ اَللَّهِ اَلْعَظِیمِ مِنْ شَرِّ کُلِّ عِرْقٍ نَعَّارٍ وَ مِنْ شَرِّ حَرِّ اَلنَّارِ.
( الصحیفه العلویّه , جلد 1 , صفحه 225 )
برای برطرف شدن بیماری «عرق النساء» که دست روی آن گذارند و بگویند بنام خدای بخشندۀ مهربان، بنام خدا، و بذات خدا، پناه میبرم بنام خدای بزرگ، و پناه میبرم بنام خدای عظیم از شر هر رگ نیش زن، و شر حرارت آتش.
( الصحیفه العلویّه ؛ ج 1 , ص 225 )
ص : 2515
لَکَ خَشَعْتُ وَ بِکَ آمَنْتُ وَ لَکَ أَسْلَمْتُ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ وَ أَنْتَ رَبِّی خَشَعَ لَکَ سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ مُخِّی وَ عَصَبِی وَ عِظَامِی وَ مَا أَقَلَّتْهُ قَدَمَایَ لِلَّهِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ .
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 109 )
«[اللّهمّ،]لک خشعت،و بک آمنت،و لک أسلمت،و علیک توکّلت،و أنت ربّی،خشع لک سمعی و بصری و مخّی و عصبی[و عظامی]و ما أقلّته قدمای،للّه ربّ العالمین.». -[خداوندا،]تنها برای تو خشوع نمودم،و فقط به تو ایمان آوردم،و تنها تسلیم توام،و فقط بر تو توکّل نمودم،و تویی پروردگارم،گوش و چشم و مغز و عصب و استخوانها و هر چه که قدمهایم آنها را حمل می نماید[یعنی تمام اعضای بدنم]،برای تو خشوع و فروتنی نموده است،برای خداوندی که پروردگار عالمیان است. توجّه داشته باشد که در این گفتار،صفات کسانی را ادّعا می کند که با تمام اعضای خویش حقیقتا و یقینا متوجّه خداوند گردیده و تسلیم و سرسپرده او گشته و بر او توکّل نموده اند.پس مبادا عضوی از اعضای تو خضوع و خشوع نداشته و تسلیم خداوند-جلّ جلاله-نباشد،یا در امری از امور دنیا و دین بر خدا توکّل ننموده،و در نتیجه در این سخن از دروغگویان باشی؛چرا که اگر نماز را با دروغ و بهتان بستن به خداوندی که مالک اوّلین و آخرین است بجا آوری،کدامین نماز برای تو باقی خواهد ماند؟ و نیز از جمله آداب رکوع که باید بنده رعایت کند آن است که پیش از ادای کامل انواع خاکساری بندگی برای مولای خود،در برداشتن سر از رکوع شتاب ننماید، چنان که از برخی از افرادی که در این زمینه الگو هستند مشاهده نموده ایم.
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 203 )
برای تو خشوع کردم و به تو ایمان آوردم،تسلیم تو هستم و بر تو توکّل کردم،تو پروردگار منی؛چشم،گوش،مغز،عصب و استخوانهایم و تمام اعضای بدنم برای تو،ای پروردگار جهانیان.
( سائل رستگار ؛ ج 1 , ص 125 )
ص : 2516
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامٍ وَ حَمَّادٍ وَ اِبْنِ أُذَیْنَهَ وَ اِبْنِ بُکَیْرٍ وَ غَیْرِهِمْ کُلِّهِمْ قَالُوا قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ صَدَقَهَ وَ لاَ عِتْقَ إِلاَّ مَا أُرِیدَ بِهِ وَجْهُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ. وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 210 )
ص : 2517
ثو، [ثواب الأعمال] ، بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ شُجَاعٍ عَنْ سَالِمٍ اَلْأَفْطَسِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ : مَا غَلاَ أَحَدٌ فِی اَلْقَدَرِ إِلاَّ خَرَجَ مِنَ اَلْإِیمَانِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 120 )
ص : 2518
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی دَعَوَاتِهِ ، قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَرْبَعٌ مِنْ کُنُوزِ اَلْجَنَّهِ کِتْمَانُ اَلْفَاقَهِ وَ کِتْمَانُ اَلصَّدَقَهِ وَ کِتْمَانُ اَلْمُصِیبَهِ وَ کِتْمَانُ اَلْوَجَعِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 68 )
ص : 2519
وَ فِی اَلْحَدِیثِ . 0 اَلْمَرْفُوعِ: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا بَارَزَ عَلِیٌّ عَمْراً مَا زَالَ رَافِعاً یَدَیْهِ مُقْمِحاً رَأْسَهُ قِبَلَ اَلسَّمَاءِ دَاعِیاً رَبَّهُ قَائِلاً اَللَّهُمَّ إِنَّکَ أَخَذْتَ مِنِّی عُبَیْدَهَ یَوْمَ بَدْرٍ وَ حَمْزَهَ یَوْمَ أُحُدٍ فَاحْفَظْ عَلَیَّ اَلْیَوْمَ عَلِیّاً رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْداً وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلْوارِثِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 3 )
ص : 2520
عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا سُئِلَ شَیْئاً فَإِذَا أَرَادَ أَنْ یَفْعَلَهُ قَالَ نَعَمْ وَ إِذَا أَرَادَ أَنْ لاَ یَفْعَلَ سَکَتَ وَ کَانَ لاَ یَقُولُ لِشَیْءٍ لاَ فَأَتَاهُ أَعْرَابِیٌّ فَسَأَلَهُ فَسَکَتَ ثُمَّ سَأَلَهُ فَسَکَتَ ثُمَّ سَأَلَهُ فَسَکَتَ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَهَیْئَهِ اَلْمُسْتَرْسِلِ مَا شِئْتَ [یَا أَعْرَابِیُّ] فَغَبَطْنَاهُ وَ قُلْنَا اَلْآنَ یَسْأَلُ اَلْجَنَّهَ - فَقَالَ اَلْأَعْرَابِیُّ أَسْأَلُکَ رَاحِلَهً [وَ] رَحْلَهَا وَ زَاداً قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَکَ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمْ بَیْنَ مَسْأَلَهِ اَلْأَعْرَابِیِّ وَ عَجُوزِ بَنِی إِسْرَائِیلَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا أُمِرَ أَنْ یَقْطَعَ اَلْبَحْرَ فَانْتَهَی إِلَیْهِ وَ ضُرِبَتْ وُجُوهُ اَلدَّوَابِّ فَرَجَعَتْ فَقَالَ مُوسَی یَا رَبِّ مَا لِی قَالَ یَا مُوسَی إِنَّکَ عِنْدَ قَبْرِ یُوسُفَ فَاحْمِلْ عِظَامَهُ وَ قَدِ اِسْتَوَی اَلْقَبْرُ بِالْأَرْضِ فَسَأَلَ مُوسَی قَوْمَهُ هَلْ یَدْرِی أَحَدٌ مِنْکُمْ أَیْنَ هُوَ قَالُوا عَجُوزُ بَنِی إِسْرَائِیلَ لَعَلَّهَا تَعْلَمُ فَقَالَ لَهَا هَلْ تَعْلَمِینَ قَالَتْ نَعَمْ قَالَ فَدُلِّینَا عَلَیْهِ قَالَتْ لاَ وَ اَللَّهِ حَتَّی تُعْطِیَنِی مَا أَسْأَلُکَ قَالَ ذَلِکِ [لَکِ] قَالَتْ فَإِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ أَکُونَ مَعَکَ فِی اَلدَّرَجَهِ [اَلَّتِی تَکُونُ فِی] اَلْجَنَّهِ [قَالَ سَلِی اَلْجَنَّهَ ] قَالَتْ لاَ وَ إِلاَّ أَنْ أَکُونَ مَعَکَ فَجَعَلَ مُوسَی یُرَادُّهَا فَأَوْحَی اَللَّهُ [إِلَیْهِ] أَنْ أَعْطِهَا ذَلِکَ فَإِنَّهُ لاَ یَنْقُصُکَ فَأَعْطَاهَا وَ دَلَّتْهُ عَلَی اَلْقَبْرِ فَأَخْرَجَ اَلْعِظَامَ وَ جَاوَزَ اَلْبَحْرَ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 40 )
ص : 2521
اَلْمُرُوَّهُ مِنْ کُلِّ خِیَانَهٍ عَرِیَّهٌ بَرِیَّهٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 63 )
ص : 2522
23234-1 ( الکافی 16:6) محمد و غیره ، عن ابن عیسی ، عن البزنطی ، عن إسماعیل بن عمرو ، عن العقرقوفی ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": إن للرحم أربعه سبل فی أی سبیل سلک فیه الماء کان منه الولد واحد أو اثنین و ثلاثه و أربعه و لا یکون إلی سبیل أکثر من واحد".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1289 )
ص : 2523
بَعْضُهُمْ: لَیْسَ أَحَدٌ مِنَ اَلْعِبَادِ إِلاَّ وَ لِلَّهِ اَلْحُجَّهُ عَلَیْهِ إِمَّا مُهْمِلٌ لِطَاعَتِهِ أَوْ مُرْتَکِبٌ لِمَعْصِیَتِهِ أَوْ مُقَصِّرٌ فِی شُکْرِهِ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 221 )
ص : 2524
1435-2 الکافی ،1/2/493/1 الحسین بن محمد عن شیخ من أصحابنا یقال له عبد اللّه بن رزین قال: کنت مجاورا بالمدینه مدینه الرسول صلّی اللّه علیه و آله و کان أبو جعفر علیه السّلام یجیء فی کل یوم مع الزوال إلی المسجد فینزل فی الصحن و یصیر إلی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و یسلم علیه و یرجع إلی بیت فاطمه علیها السّلام فیخلع نعلیه و یقوم فیصلی فوسوس إلی الشیطان فقال - إذا نزل فاذهب حتی تأخذ من التراب الذی یطأ علیه فجلست فی ذلک الیوم أنتظره لأفعل هذا فلما أن کان وقت الزوال أقبل علیه السّلام علی حمار له فلم ینزل فی الموضع الذی کان ینزل فیه - و جاء حتی نزل علی الصخره التی علی باب المسجد ثم دخل فسلم علی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله قال ثم رجع إلی المکان الذی کان یصلی فیه - ففعل هذا أیاما فقلت إذا خلع نعلیه جئت فأخذت الحصا الذی یطأ علیه بقدمیه فلما أن کان من الغد جاء عند الزوال فنزل علی الصخره ثم دخل فسلم علی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ثم جاء إلی الموضع الذی کان یصلی فیه فصلی فی نعلیه و لم یخلعهما حتی فعل ذلک أیاما فقلت فی نفسی لم یتهیأ لی هاهنا - و لکن أذهب إلی باب الحمام فإذا دخل الحمام أخذت من التراب الذی یطأ علیه - فسألت عن الحمام الذی یدخله فقیل لی إنه یدخل حماما بالبقیع لرجل من ولد طلحه فتعرفت الیوم الذی یدخل فیه الحمام و صرت إلی باب الحمام - و جلست إلی الطلحی أحدثه و أنا أنتظر مجیئه علیه السّلام فقال الطلحی إن أردت دخول الحمام فقم فادخل فإنه لا یتهیأ لک ذلک بعد ساعه قلت و لم - قال لأن ابن الرضا علیه السّلام یرید دخول الحمام - قال قلت و من ابن الرضا قال رجل من آل محمد له صلاح و ورع قلت له و لا یجوز أن یدخل معه الحمام غیره قال نخلی له الحمام إذا جاء قال فبینا أنا کذلک إذ أقبل علیه السّلام و معه غلمان له و بین یدیه غلام معه حصیر حتی أدخله المسلخ فبسطه و وافی فسلم و دخل الحجره علی حماره و دخل المسلخ و نزل علی الحصیر فقلت للطلحی هذا الذی وصفته بما وصفت من الصلاح و الورع - فقال یا هذا لا و اللّه ما فعل هذا قط إلا فی هذا الیوم - فقلت فی نفسی هذا من عملی أنا جنیته ثم قلت أنتظره حتی یخرج فلعلی أنال ما أردت إذا خرج فلما خرج و تلبس دعا بالحمار فادخل المسلخ و رکب من فوق الحصیر و خرج علیه السّلام فقلت فی نفسی قد و اللّه آذیته و لا أعود أروم ما رمت منه أبدا و صح عزمی علی ذلک فلما کان وقت الزوال من ذلک الیوم أقبل علی حماره حتی نزل فی الموضع الذی کان ینزل فیه فی الصحن فدخل و سلم علی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و جاء إلی الموضع الذی کان یصلی فیه فی بیت فاطمه علیها السّلام و خلع نعلیه و قام یصلی.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 826 )
ص : 2525
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلْمَرْأَهِ اَلْبِکْرِ إِذْنُهَا صُمَاتُهَا وَ اَلثَّیِّبِ أَمْرُهَا إِلَیْهَا .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 394 )
8 - احمد بن محمّد بن ابی نصر گوید: امام کاظم علیه السّلام فرمود:
سکوت دوشیزگان رخصت شفاهی تلقّی می شود، و زن بیوه، اختیار با خودش است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 259 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 130 )
ص : 2526
مَا أَحْسَنَ عَبْدٌ اَلصَّدَقَهَ إِلاَّ أَحْسَنَ اَللَّهُ اَلْخِلاَفَهَ عَلَی تَرِکَتِهِ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 333 )
ص : 2527
اَلسَّیِّدُ أَبُو حَامِدٍ اِبْنُ أَخِ اِبْنِ زُهْرَهَ فِی اَلْأَرْبَعِینَ ، عَنْ شَاذَانَ بْنِ جَبْرَئِیلَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی اَلْفَتْحِ اَلْکَرَاجُکِیِّ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ أَنَّهُ کَتَبَ إِلَی عَبْدِ اَللَّهِ اَلنَّجَاشِیِّ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ مَنْ زَوَّجَ أَخَاهُ اَلْمُؤْمِنَ اِمْرَأَهً یَأْنَسُ بِهَا وَ تَشُدُّ عَضُدَهُ وَ یَسْتَرِیحُ إِلَیْهَا زَوَّجَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ وَ آنَسَهُ بِمَنْ أَحَبَّ مِنَ اَلصِّدِّیقِینَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِخْوَانِهِ وَ آنَسَهُمْ بِهِ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 173 )
ص : 2528
مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا جَرَّدَ اَلرَّجُلُ اَلْجَارِیَهَ وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَیْهَا فَلاَ تَحِلُّ لاِبْنِهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 419 )
5 - محمّد بن مسلم گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرگاه انسان کنیز خود را لخت کند و به اندام او دست بکشد، دیگر آن کنیز برای فرزندش حلال نخواهد بود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 315 )
: مجهول کالصحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 173 )
ص : 2529
مَنْ طَلَبَ رِضَی اَللَّهِ بِسَخَطِ اَلنَّاسِ رَدَّ اَللَّهُ تَعَالَی ذَامَّهُ مِنَ اَلنَّاسِ حَامِداً .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 656 )
ص : 2530
5071-24 الکافی ،1/3/507/6 الخمسه التهذیب ،1/17/376/1 أحمد عن البرقی عن ابن أبی عمیر عن هشام بن الحکم و حفص : أن أبا عبد اللّه علیه السّلام کان یطلی إبطیه بالنوره فی الحمام .
( الوافی , جلد 6 , صفحه 619 )
ص : 2531
وَ فِی اَلْمَجَالِسِ وَ مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ نُوحِ بْنِ شُعَیْبٍ (عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عُرْوَهَ اِبْنِ أَخِی شُعَیْبٍ اَلْعَقَرْقُوفِیِّ ) عَنْ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ أَنَّ سَلْمَانَ رَوَی عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ بَاتَ عَلَی طُهْرٍ فَکَأَنَّمَا أَحْیَا اَللَّیْلَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 379 )
ص : 2532
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی لُبِّ اَللُّبَابِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: أَیُّمَا دَاعٍ دَعَا إِلَی اَلْهُدَی فَاتُّبِعَ فَلَهُ مِثْلُ أُجُورِ مَنْ تَبِعَهُ وَ أَیُّمَا دَاعٍ دَعَا إِلَی ضَلاَلَهٍ فَاتُّبِعَ فَلَهُ مِثْلُ أُجُورِ مَنْ تَبِعَهُ وَ أَیُّمَا دَاعٍ دَعَا إِلَی ضَلاَلَهٍ فَاتُّبِعَ فَعَلَیْهِ أَوْزَارُ مَنْ تَبِعَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 231 )
ص : 2533
اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: کُنْتُ قَاعِداً عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی بَابِ دَارِهِ بِالْمَدِینَهِ فَنَظَرَ إِلَی اَلنَّاسِ یَمُرُّونَ أَفْوَاجاً فَقَالَ لِبَعْضِ مَنْ عِنْدَهُ حَدَثَ بِالْمَدِینَهِ أَمْرٌ فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاکَ وُلِّیَ اَلْمَدِینَهَ وَالٍ فَغَدَا اَلنَّاسُ یُهَنِّئُونَهُ فَقَالَ إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیُغْدَی عَلَیْهِ بِالْأَمْرِ تَهَنَّأَ بِهِ وَ إِنَّهُ لَبَابٌ مِنْ أَبْوَابِ اَلنَّارِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 107 )
6 - محمّد بن مسلم گوید: در کنار درب خانه امام باقر علیه السّلام در مدینه در کنار آن حضرت نشسته بودم، و آن حضرت مردم را دید که گروه گروه می روند، به همین جهت از یکی از کسانی که در کنارش بود پرسید: آیا در مدینه اتفاق جدیدی افتاده است؟
گفت: جانم به فدای شما! والی جدیدی برای مدینه آمده است و مردم برای تبریک به نزدش می روند.
فرمود: به راستی که این فرد والی که مردم نزد او می روند تا تبریک بگویند به طور حتم یکی از درهای آتش (جهنّم) است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 249 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 63 )
ص : 2534
13839-2 الفقیه ،2822/404/2 ابن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: الکسیر یحمل فیرمی الجمار و المبطون یرمی عنه و یصلی عنه. 13840-3 الفقیه،2822/404/2 الفقیه،2823/404/2و قد روی ابن عمار عنه: رخصه فی الطواف و الرمی عنهما و قال فی الصبیان یطاف بهم و یرمی عنهم.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 1099 )
ص : 2535
وَ رَوَی یُونُسُ قَالَ: إِذَا أَسْلَمَ رَجُلٌ وَ لَهُ خَمْرٌ وَ خَنَازِیرُ ثُمَّ مَاتَ وَ هِیَ فِی مِلْکِهِ وَ عَلَیْهِ دَیْنٌ یَبِیعُ دُیَّانُهُ أَوْ وَلِیٌّ لَهُ غَیْرُ مُسْلِمٍ خَنَازِیرَهُ وَ خَمْرَهُ فَیَقْضِی دَیْنَهُ وَ لَیْسَ لَهُ أَنْ یَبِیعَهُ وَ هُوَ حَیٌّ وَ لاَ یُمْسِکَهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 232 )
ص : 2536
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَضَی فِی رَجُلٍ نَکَحَ أَمَهً ثُمَّ وَجَدَ بَعْدَ ذَلِکَ طَوْلاً لِحُرَّهٍ فَکَرِهَ أَنْ یُطَلِّقَ اَلْأَمَهَ وَ رَغِبَ فِیهَا فَقَضَی أَنَّ لَهُ أَنْ یَنْکِحَ اَلْحُرَّهَ عَلَی اَلْأَمَهِ إِذَا کَانَتِ اَلْأَمَهُ أَوْلاَهُمَا وَ یُقَسِّمَ بَیْنَهُمَا لِلْحُرَّهِ لَیْلَتَیْنِ وَ لِلْأَمَهِ لَیْلَهً وَ کَذَلِکَ یُفَضِّلُ اَلْحُرَّهَ فِی اَلنَّفَقَهِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یُضِرَّ بِالْأَمَهِ وَ لاَ یَنْقُصَهَا مِنَ اَلْکِفَایَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 104 )
ص : 2537
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: صَوْتَانِ یُبْغِضُهُمَا اَللَّهُ إِعْوَالٌ عِنْدَ مُصِیبَهٍ وَ مِزْمَارٌ عِنْدَ نِعْمَهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 143 )
35-فرمود:دو صدا است که خدا آن دو را دشمن دارد:ناله ی در وقت مصیبت و صدای مزمار در هنگام نعمت.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 163 )
ص : 2538
وَ عَنْهُ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُ اَلْعَبْدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْجُنُبِ وَ اَلْحَائِضِ أَ یَخْتَضِبَانِ قَالَ لاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 354 )
ص : 2539
کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ وَ اَلْعِدَّهُ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ وَ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا حَدَّثْتُکُمْ بِشَیْءٍ فَاسْأَلُونِی عَنْ کِتَابِ اَللَّهِ ثُمَّ قَالَ فِی حَدِیثِهِ إِنَّ اَللَّهَ نَهَی عَنِ اَلْقِیلِ وَ اَلْقَالِ وَ فَسَادِ اَلْمَالِ وَ کَثْرَهِ اَلسُّؤَالِ فَقَالُوا یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ أَیْنَ هَذَا مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ - لا خَیْرَ فِی کَثِیرٍ مِنْ نَجْواهُمْ اَلْآیَهَ وَ قَالَ: وَ لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ اَلَّتِی جَعَلَ اَللّهُ لَکُمْ قِیاماً وَ قَالَ: لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 303 )
کافی-ابو الجارود گفت حضرت باقر فرمود هر وقت حدیثی بشما گفتم مدرک آن را از قرآن بخوانید در ضمن حدیث فرمود خدا نهی کرده از پر حرفی و از بین بردن مال و زیاد سؤال کردن. عرضکردند آقا مدرک این فرمایش از قرآن چیست؟فرمود این آیه «
لا خَیْرَ فِی کَثِیرٍ مِنْ نَجْواهُمْ
» و فرموده«
وَ لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ اَلَّتِی جَعَلَ اَللّهُ لَکُمْ قِیاماً
» و میفرماید و«
لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ
» .
( بحارالأنوار (جلد 46) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 213 )
ص : 2540
عَنْهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ صَدَقَهِ اَلْأَمْوَالِ یَأْخُذُهَا اَلسُّلْطَانُ فَقَالَ لاَ آمُرُکَ أَنْ تُعِیدَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 27 )
ص : 2541
اَلْآمِدِیُّ فِی اَلْغُرَرِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلتَّوْبَهُ تَسْتَنْزِلُ اَلرَّحْمَهَ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 129 )
ص : 2542
ثُمَّ قَالَ نَصْرٌ وَ اِبْنُ أَبِی اَلْحَدِیدِ : وَ دَعَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ زِیَادَ بْنَ اَلنَّضْرِ وَ شُرَیْحَ بْنَ هَانِئٍ وَ کَانَا عَلَی مَذْحِجٍ وَ اَلْأَشْعَرِیِّینَ فَقَالَ یَا زِیَادُ اِتَّقِ اَللَّهَ فِی کُلِّ مُمْسًی وَ مُصْبَحٍ وَ خَفْ عَلَی نَفْسِکَ اَلدُّنْیَا اَلْغَرُورَ وَ لاَ تَأْمَنْهَا عَلَی حَالٍ مِنَ اَلْبَلاَءِ وَ اِعْلَمْ أَنَّکَ إِنْ لَمْ تَزَعْهَا عَنْ کَثِیرٍ مِمَّا تُحِبُّ مَخَافَهَ مَکْرُوهِهِ سَمَتْ بِکَ اَلْأَهْوَاءُ إِلَی کَثِیرٍ مِنَ اَلضَّرَرِ فَکُنْ لِنَفْسِکَ مَانِعاً وَازِعاً مِنَ اَلْبَغْیِ وَ اَلظُّلْمِ وَ اَلْعُدْوَانِ فَإِنِّی قَدْ وَلَّیْتُکَ هَذَا اَلْجُنْدَ فَلاَ تَسْتَطِیلَنَّ عَلَیْهِمْ إِنَّ خَیْرَکُمْ عِنْدَ اَللَّهِ أَتْقَاکُمْ وَ تَعَلَّمْ مِنْ عَالِمِهِمْ وَ عَلِّمْ جَاهِلَهُمْ وَ اُحْلُمْ عَنْ سَفِیهِهِمْ فَإِنَّکَ إِنَّمَا تُدْرِکُ اَلْخَیْرَ بِالْحِلْمِ وَ کَفِّ اَلْأَذَی وَ اَلْجَهْلِ فَقَالَ زِیَادٌ أَوْصَیْتَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ حَافِظاً لِوَصِیَّتِکَ مُؤَدَّباً بِأَدَبِکَ یَرَی اَلرُّشْدَ فِی نَفَاذِ أَمْرِکَ وَ اَلْغَیَّ فِی تَضْیِیعِ عَهْدِکَ فَأَمَرَهُمَا أَنْ یَأْخُذَا عَلَی طَرِیقٍ وَاحِدٍ وَ لاَ یَخْتَلِفَا وَ بَعَثَهُمَا فِی اِثْنَیْ عَشَرَ أَلْفاً عَلَی مُقَدِّمَتِهِ وَ کُلٌّ مِنْهُمَا عَلَی جَمَاعَهٍ مِنْ هَذَا اَلْجَیْشِ فَلَمَّا سَارَا اِخْتَلَفَا وَ کَتَبَ کُلٌّ مِنْهُمَا إِلَیْهِ یَشْکُو مِنْ صَاحِبِهِ فَکَتَبَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَیْهِمَا مِنْ عَبْدِ اَللَّهِ عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلَی زِیَادِ بْنِ اَلنَّضْرِ وَ شُرَیْحِ بْنِ هَانِئٍ سَلاَمٌ عَلَیْکُمَا فَإِنِّی أَحْمَدُ إِلَیْکُمَا اَللَّهَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّی وَلَّیْتُ زِیَادَ بْنَ اَلنَّضْرِ مُقَدِّمَتِی وَ أَمَّرْتُهُ عَلَیْهَا وَ شُرَیْحٌ عَلَی طَائِفَهٍ مِنْهَا أَمِیرٌ فَإِنْ جَمَعَکُمَا بَأْسٌ فَزِیَادٌ عَلَی اَلنَّاسِ کُلِّهِمْ وَ إِنِ اِفْتَرَقْتُمَا فَکُلُّ وَاحِدٍ مِنْکُمَا أَمِیرٌ عَلَی اَلطَّائِفَهِ اَلَّتِی وَلَّیْتُهُ عَلَیْهَا وَ اِعْلَمَا أَنَّ مُقَدِّمَهَ اَلْقَوْمِ عُیُونُهُمْ وَ عُیُونَ اَلْمُقَدِّمَهِ طَلاَئِعُهُمْ وَ إِذَا أَنْتُمَا خَرَجْتُمَا مِنْ بِلاَدِکُمَا وَ دَنَوْتُمَا مِنْ بِلاَدِ عَدُوِّکُمَا فَلاَ تَسْأَمَا مِنْ تَوْجِیهِ اَلطَّلاَئِعِ وَ مِنْ نَفْضِ اَلشِّعَابِ وَ اَلشَّجَرِ وَ اَلْخَمَرِ فِی کُلِّ جَانِبٍ کَیْلاَ یَعْتَرِیَکُمَا عَدُوٌّ أَوْ یَکُونَ لَهُمْ کَمِینٌ وَ لاَ تُسَیِّرَنَّ اَلْکَتَائِبَ مِنْ لَدُنِ اَلصَّبَاحِ إِلَی اَلْمَسَاءِ إِلاَّ عَلَی تَعْبِئَهٍ فَإِنْ دَهِمَکُمْ دَهْمٌ أَوْ غَشِیَکُمْ مَکْرُوهٌ کُنْتُمْ قَدْ تَقَدَّمْتُمْ فِی اَلتَّعْبِئَهِ فَإِذَا نَزَلْتُمْ بِعَدُوٍّ أَوْ نَزَلَ بِکُمْ عَدُوٌّ فَلْیَکُنْ مُعَسْکَرُکُمْ فِی قُبُلِ اَلْأَشْرَافِ أَوْ سِفَاحِ اَلْجِبَالِ أَوْ أَثْنَاءِ اَلْأَنْهَارِ کَیْمَا یَکُونَ لَکُمْ رِدْءاً وَ دُونَکُمْ مَرَدّاً وَ لْتَکُنْ مُقَاتَلَتُکُمْ مِنْ وَجْهٍ وَاحِدٍ أَوِ اِثْنَیْنِ وَ اِجْعَلُوا لَکُمْ رُقَبَاءَ فِی صَیَاصِی اَلْجِبَالِ وَ مَنَاکِبِ اَلْهِضَابِ لِئَلاَّ یَأْتِیَکُمُ اَلْعَدُوُّ مِنْ مَکَانِ مَخَافَهٍ أَوْ أَمْنٍ وَ إِیَّاکُمْ وَ اَلتَّفَرُّقَ فَإِذَا نَزَلْتُمْ فَانْزِلُوا جَمِیعاً وَ إِذَا رَحَلْتُمْ فَارْحَلُوا جَمِیعاً وَ إِذَا غَشِیَکُمُ اَللَّیْلُ فَنَزَلْتُمْ فَحُفُّوا عَسْکَرَکُمْ بِالرِّمَاحِ وَ اَلتِّرَسَهِ وَ لْتَکُنْ رُمَاتُکُمْ مِنْ وَرَاءِ تِرَسَتِکُمْ وَ رِمَاحُکُمْ یَلُونَهُمْ وَ مَا أَقَمْتُمْ فَکَذَلِکُمْ فَافْعَلُوا کَیْلاَ تُصَابَ لَکُمْ غَفْلَهٌ وَ لاَ تُلْفَی لَکُمْ غِرَّهٌ فَمَا مِنْ قَوْمٍ یَحُفُّونَ عَسْکَرَهُمْ بِرِمَاحِهِمْ وَ تِرَسَتِهِمْ مِنْ لَیْلٍ أَوْ نَهَارٍ إِلاَّ کَانُوا کَأَنَّهُمْ فِی حُصُونٍ وَ اُحْرُسَا عَسْکَرَکُمَا بِأَنْفُسِکُمَا وَ إِیَّاکُمَا أَنْ تَذُوقَا نَوْماً حَتَّی تُصْبِحَا إِلاَّ غِرَاراً أَوْ مَضْمَضَهً ثُمَّ لْیَکُنْ ذَلِکَ شَأْنَکُمَا وَ رَأْیَکُمَا إِلَی أَنْ تَنْتَهِیَا إِلَی عَدُوِّکُمَا وَ لْیَکُنْ عِنْدِی کُلَّ یَوْمٍ خَبَرُکُمَا وَ رَسُولٌ مِنْ قِبَلِکُمَا فَإِنَّنِی وَ لاَ شَیْءٌ إِلاَّ مَا شَاءَ اَللَّهُ حَثِیثُ اَلسَّیْرِ فِی آثَارِکُمَا وَ عَلَیْکُمَا فِی حَرْبِکُمَا بِالتَّوْأَدَهِ وَ إِیَّاکُمَا وَ اَلْعَجَلَهَ إِلاَّ أَنْ یُمْکِنَکُمَا فُرْصَهٌ بَعْدَ اَلْإِعْذَارِ وَ اَلْحُجَّهِ وَ إِیَّاکُمَا أَنْ تُقَاتِلاَ حَتَّی أَقْدَمَ عَلَیْکُمَا إِلاَّ أَنْ تُبْدَءَا أَوْ یَأْتِیَکُمَا أَمْرِی إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 410 )
ص : 2543
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِسْرَائِیلَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُثْمَانَ قَالَ حَدَّثَنَا زَکَرِیَّا بْنُ یَحْیَی اَلْکِسَائِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا یَحْیَی بْنُ سَالِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَشْعَثُ اِبْنُ عَمِّ اَلْحَسَنِ بْنِ صَالِحٍ وَ کَانَ یُفَضَّلُ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا مِسْعَرٌ عَنْ عَطِیَّهَ اَلْعَوْفِیِّ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَکْتُوبٌ عَلَی بَابِ اَلْجَنَّهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ أَخُو رَسُولِ اَللَّهِ قَبْلَ أَنْ تُخْلَقَ اَلسَّمَاوَاتُ بِأَلْفَیْ عَامٍ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 233 )
ص : 2544
لاَ فَضِیلَهَ کَالْحِلْمِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 531 )
ص : 2545
طِبُّ اَلنَّبِیِّ ، قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا خَلَقَ اَللَّهُ دَاءً إِلاَّ وَ خَلَقَ لَهُ دَوَاءً إِلاَّ اَلسَّامَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 72 )
27-طب النبی:فرمود:خدا دردی نیافریده جز که برایش درمانی آفریده جز مرگ دعائم الاسلام:از پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم و امامان راستگوی خاندانش روایاتی داریم در باره معالجه و مداوا و حلال و حرام آن،و آنچه از آنها رسیده برای کسی که بپذیرد و خوش باور است برکت است و درمان ان شاء اللّه نه برای ناباوری که خواهد آنها را بیازماید.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 65 )
ص : 2546
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ یَوْمٌ صَالِحٌ لِکُلِّ أَمْرٍ وَ اَلْمَوْلُودُ فِیهِ یَکُونُ حَسَناً جَمِیلاً طَوِیلَ اَلْعُمُرِ کَثِیرَ اَلْخَیْرِ قَرِیباً إِلَی اَلنَّاسِ مُحَبَّباً إِلَیْهِمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 178 )
ص : 2547
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ قَالَ حَدَّثَنَا حَجَّاجٌ قَالَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ عَلِیِّ بْنِ زَیْدٍ عَنْ عَدِیِّ بْنِ ثَابِتٍ عَنِ اَلْبَرَاءِ وَ هُوَ اِبْنُ عَازِبٍ قَالَ: أَقْبَلْنَا مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حِجَّهِ اَلْوَدَاعِ حَتَّی کُنَّا بِغَدِیرِ خُمٍّ فَنُودِیَ فِینَا اَلصَّلاَهَ جَامِعَهً وَ کُسِحَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَحْتَ شَجَرَتَیْنِ فَأَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ أَ لَسْتُ أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ أَ لَسْتُ أَوْلَی بِکُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ نَفْسِهِ قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ هَذَا مَوْلَی مَنْ أَنَا مَوْلاَهُ - اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ فَلَقِیَهُ عُمَرُ فَقَالَ هَنِیئاً لَکَ یَا اِبْنَ أَبِی طَالِبٍ أَصْبَحْتَ وَ أَمْسَیْتَ مَوْلَی کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 95 )
ص : 2548
وَ رَوَی عَنِ اَلسَّیِّدَیْنِ اَلْبَاقِرِ وَ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ: أَنَّ أَدْنَی مَا تُدْرَکُ بِهِ اَلذَّکَوهُ أَنْ یُدْرِکَهُ وَ هُوَ تَتَحَرَّکُ أُذُنُهُ أَوْ ذَنَبُهُ أَوْ تَطْرِفُ عَیْنُهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 587 )
ص : 2549
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا أَکَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُتَّکِئاً مُنْذُ بَعَثَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی أَنْ قَبَضَهُ تَوَاضُعاً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَا رَأَی رُکْبَتَیْهِ أَمَامَ جَلِیسِهِ فِی مَجْلِسٍ قَطُّ وَ لاَ صَافَحَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَجُلاً قَطُّ فَنَزَعَ یَدَهُ مِنْ یَدِهِ حَتَّی یَکُونَ اَلرَّجُلُ هُوَ اَلَّذِی یَنْزِعُ یَدَهُ وَ لاَ کَافَأَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِسَیِّئَهٍ قَطُّ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی لَهُ : «اِدْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ اَلسَّیِّئَهَ » فَفَعَلَ وَ مَا مَنَعَ سَائِلاً قَطُّ إِنْ کَانَ عِنْدَهُ أَعْطَی وَ إِلاَّ قَالَ یَأْتِی اَللَّهُ بِهِ وَ لاَ أَعْطَی عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شَیْئاً قَطُّ إِلاَّ أَجَازَهُ اَللَّهُ إِنْ کَانَ لَیُعْطِی اَلْجَنَّهَ فَیُجِیزُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ ذَلِکَ قَالَ وَ کَانَ أَخُوهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ اَلَّذِی ذَهَبَ بِنَفْسِهِ مَا أَکَلَ مِنَ اَلدُّنْیَا حَرَاماً قَطُّ حَتَّی خَرَجَ مِنْهَا وَ اَللَّهِ إِنْ کَانَ لَیَعْرِضُ لَهُ اَلْأَمْرَانِ کِلاَهُمَا لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ طَاعَهٌ فَیَأْخُذُ بِأَشَدِّهِمَا عَلَی بَدَنِهِ وَ اَللَّهِ لَقَدْ أَعْتَقَ أَلْفَ مَمْلُوکٍ لِوَجْهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ دَبِرَتْ فِیهِمْ یَدَاهُ وَ اَللَّهِ مَا أَطَاقَ عَمَلَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ بَعْدِهِ أَحَدٌ غَیْرُهُ وَ اَللَّهِ مَا نَزَلَتْ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَازِلَهٌ قَطُّ إِلاَّ قَدَّمَهُ فِیهَا ثِقَهً مِنْهُ بِهِ وَ إِنْ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَیَبْعَثُهُ بِرَایَتِهِ فَیُقَاتِلُ جَبْرَئِیلُ عَنْ یَمِینِهِ وَ مِیکَائِیلُ عَنْ یَسَارِهِ ثُمَّ مَا یَرْجِعُ حَتَّی یَفْتَحَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 164 )
معاویه بن وهب به نقل از امام صادق علیه السّلام می گوید که فرمود:از روزی که خداوند پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را به پیامبری برانگیخت تا هنگامی که جان او را ستاند برای فروتنی در برابر خدا هرگز تکیه زده چیزی نخورد،و هرگز در مجلسی همنشین او دو زانوی حضرت علیه السّلام را ندید،و هرگز با کسی دست نداد که دست خود را از دست او کشد مگر اینکه آن فرد خود مبادرت به دست کشیدن نماید،و هرگز بدی را با بدی جبران نکرد، چه،خداوند می فرماید:«
اِدْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ اَلسَّیِّئَهَ
»... ،و او نیز چنین می کرد، و هرگز سائلی را رد نکرد،اگر چیزی داشت می بخشید و گر نه می فرمود:خدا به تو بدهد، و هرگز به حساب خدا نبخشید و تعهّد نکرد مگر آنکه خداوند آن را پذیرفت و تأیید کرد، و اگر بهشت را هم به کسی می بخشید خداوند آن را می پذیرفت و تأیید می کرد.امام صادق علیه السّلام در ادامه فرمود:پس از او برادرش علی-سوگند به آنکه جان او را ستاند-تا هنگام خروج از دنیا هرگز حرام نخورد،و بخدا سوگند اگر دو مسأله برای او پیش می آمد که هر دو طاعت از خداوند عزّ و جلّ بود،او بدان یک روی می آورد که برای بدنش سخت تر بود. بخدا سوگند او در راه خدا هزار برده را آزاد کرد که پول آن را با کدّ یمین به دست آورده بود.بخدا سوگند،پس از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم هیچ کس جز علی،توان انجام کارهای پیامبر را نداشت.بخدا سوگند،برای پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم هیچ مشکلی پیش نیامد مگر آنکه از روی اطمینانی که به علی داشت او را برای حلّ آن پیش می فرستاد،و اگر پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم با پرچم خود او را به نبرد می فرستاد جبرئیل از راست و میکائیل از چپ به همراه او می جنگیدند و او از جنگی باز نمی گشت مگر آنکه خداوند عزّ و جلّ،گشایش را نصیب او می کرد.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 210 )
از معاویه بن وهب از امام صادق(علیه السّلام)فرمود از روزی که خداوند عز و جل رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) را مبعوث کرد تا جان او را گرفت از راه تواضع برای خدا عز و جل تکیه زده چیزی نخورد و در برابر همنشین خود هرگز دو زانو زمین نشسته دیده نشد و هرگز رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)با کسی دست نداد که دست خود را پس کشد تا طرف نخست دست خود را پس کشید و هرگز رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)بدی را با بدی پاسخ نداد،خدا تعالی باو فرمود(96-المؤمنون)با بهتر وجهی از بدی دفاع کن-و بکار بست و هرگز رد سائل نکرد.اگر داشت میداد و اگر هم نداشت میفرمود خدا می دهد و هرگز بحساب خدا نبخشید و تعهد نکرد جز آنکه خدا آن را امضاء کرد و گر چه بهشت هم بکسی میداد خدا عز و جل برایش امضا میکرد و برادرش علی(علیه السّلام)پس از وی سوگند بدان که جانش را گرفت هرگز لقمه حرامی از دنیا نخورد تا از آن بیرون شد بخدا که بسا دو کار جلو او می افتاد که هر دو طاعت خدا عز و جل بودند و آنکه بر تن او سختتر می نمود عمل میکرد. بخدا که هزار بنده برای خدا عز و جل آزاد کرد که در باره تحصیل پول آن دستش تاول زده بود و مجروح شده بود. بخدا که کسی پس از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)تاب و توان کردار او را نداشت جز او،بخدا هرگز پیش آمد ناگواری برای رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)رخ نداد مگر اینکه علی(علیه السّلام)را در برابر آن سپر کرد و پیش داشت برای اعتمادی که باو داشت و راستش اینست که رسول خدا با پرچم خود او را بنبرد میفرستاد و جبرئیل از سوی راستش بکمک او می جنگید و میکائیل از سوی چپش و برنمیگشت تا خدا عز و جل او او را پیروز میساخت.
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 312 )
175 - معاویه بن وهب از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که فرمود: هیچ گاه رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) از روزی که خدا او را به پیامبری برانگیخت تا وقتی که از این دنیا رفت در حال تکیه زدن خوراک نخورد و این بخاطر فروتنی و تواضع برای خدای عز و جل بود، و هیچ گاه دو زانوی او جلوتر از همنشین (بغلی) او دیده نشد (یعنی جلوتر از دیگران نمی نشست، و مجلسی (ره) احتمال دیگری نیز داده و گفته: یعنی هیچ گاه زانویش را گرچه مورد حاجت هم بود برفیقش که در مجلس نشسته بود نشان نمیداد بخاطر شرمی که از او داشت...) و هیچ گاه رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) با مردی دست نداد که پیش از رها کردن او دست خود را از دستش بکشد تا وقتی که آن مرد دستش را میکشید، و هیچ گاه بدی را ببدی مکافات نکرد، خدای تعالی بدو فرمود:«بدی را بآنچه نیکوتر است دفع کن»(سورۀ مؤمنون آیه 96) و او نیز این دستور را بکار بست. و هیچ گاه کسی چیزی از او نخواست که او را رد کند (بدین ترتیب که) اگر داشت باو میداد، و اگر نداشت میفرمود: خدا میدهد، و هرگز از طرف خدا چیزی نبخشید و تعهد نکرد جز آنکه خداوند آن را امضاء میفرمود، اگر بهشت را نیز بکسی می بخشید خدا باو میداد. و برادرش علی علیه السّلام نیز - سوگند بدان که جانش را گرفت - هرگز چیز حرامی از مال دنیا نخورد تا وقتی که از این جهان رفت، و بخدا سوگند هر گاه دو کار برای او پیش می آمد که هر دوی آنها مورد اطاعت و فرمانبرداری خدای عز و جل بود آنکه انجام آن بر تنش سخت تر بود آن را انتخاب میفرمود، و بخدا قسم هزار بنده در راه خدا آزاد کرد که برای پیدا کردن پول خرید آنها دستش تاول زده و مجروح شده بود، و بخدا سوگند کسی تاب عمل و کار رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) را پس از آن حضرت (صلّی الله علیه و آله) جز علی نداشت، و بخدا سوگند هیچ گاه برای رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) پیش آمد ناگواری رخ نداد جز آنکه علی علیه السّلام را روی اطمینان و اعتمادی که باو داشت برای انجام آن کار جلو می انداخت و روانه میکرد، و چنان بود که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) پرچم جنگ خود را بدست او میداد و جبرئیل از طرف راست و میکائیل از سمت چپش میجنگیدند، و از جنگ باز نمیگشت تا خدای عز و جل او را پیروز و فاتح سازد.
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 1 , ص 241 )
شرح السند صحیح علی الظاهر. قوله: (ما زَوی رکبتیه أمام جلیسه) ؛لعلّ المراد أنّه صلی الله علیه و آله لم یکن لیتقدّم صاحبه وجلیسه فی الجلوس،بأن یجلس مقدّماً علیه،أو قبله تعظیماً لجلیسه،وتبعیدَ نفسه عن التکبّر علیه. فی
القاموس
:«زواه زَیّاً وزَوْیاً:نحّاه.وسرّه عنه:طواه.والشیء:جمعه،وقبضه» .وفی بعض النسخ:«ما رأی»علی بناء الفاعل.ولعلّ المراد أنّه صلی الله علیه و آله لم یکن لیکشف رکبتیه عند جلیسه لیراهما،وإن احتاج إلی الکشف لعلّه،وذلک لکمال حیائه وتستّره. وفی بعضها:«ما أری»،والمآل واحد. ویحتمل أن یکون مآل تینک النسختین مع نسخه الأصل واحد. و قوله: (ولا کافأ) . قال الفیروزآبادی فی باب المهموز:«کافأه مکافأه وکِفاءً:جازاه.وفلاناً:راقبه» . (قال اللّه له) أی لرسول اللّه صلی الله علیه و آله:
«اِدْفَعْ بِالَّتِی»
أی بالخصله،أو بالطریقه التی
«هِیَ أَحْسَنُ»
الخصال والطرائق.أو أحسن من المقابله بالمثل،وإن کانت المقابله حسناً لقوله تعالی:
«وَ جَزاءُ سَیِّئَهٍ سَیِّئَهٌ مِثْلُها فَمَنْ عَفا وَ أَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَی اَللّهِ» .
«السیئه» نصب علی المفعولیّه. قال البیضاوی: «التی هی أحسن»:الصفح عن السیّئه،والإحسان فی مقابلتها،لکن بحیث لم یؤدّ إلی وَهْن فی الدِّین. وقیل:هی کلمه التوحید.والسیّئه:الشرک. وقیل:هی الأمر بالمعروف.والسیّئه:المنکر،وهی أبلغ من قوله:«بالحسنه السیّئه»؛لما فیه من التنصیص علی التفضیل . (ففعل) أی فعمل رسول اللّه صلی الله علیه و آله بما أمره اللّه به من مقابله السیّئه التی وقعت بالنسبه إلیه بالصفح والإحسان. و قوله: (أخوه من بعده) ؛یعنی أمیر المؤمنین علیه السلام. (والذی ذهب بنفسه) ؛الظاهر أنّ الواو للقسم،وأنّ الضمیر عائد إلی رسول اللّه صلی الله علیه و آله،وأنّ المقسم به قوله: (ما أکل من الدُّنیا حراماً) . و قوله: (دَبِرت فیهم یداه) بکسر الباء. قال فی
النهایه
:«الدَّبَر،بالتحریک:الجرح الذی یکون فی ظهر البعیر.یُقال:دَبَر یَدْبَر دَبَراً.وقیل:هو أن یقرح خفّ البعیر»انتهی .وکلمه«فی»للتعلیل؛أی لأجل تحصیل تلک الممالیک وتملّکهم. و قوله: (وإن کان) . کلمه«إن»مخفّفه من المثقّله. والباء فی قوله: (برایته) للمصاحبه،أو للتلبّس.والرایه:العَلَم.
( البضاعه المزجاه ؛ ج 2 , ص 497 )
: صحیح. قوله علیه السلام: و ما رأی رکبتیه أی إن احتاج لعله إلی کشف رکبتیه لیراه لم یفعل ذلک عند جلیسه حیاء منه، و فی بعض النسخ أری أی لم یکشفها عند جلیسه و علی النسختین یحتمل أن یکون المراد أنه لم یکن یتقدمهم فی الجلوس بأن تسبق رکبتاه صلی الله علیه و آله رکبهم. قوله علیه السلام: دبرت فیهم یداه أی جرحت فی تحصیلهم و تملکهم یداه. قال الجزری: الدبر بالتحریک: الجرح الذی یکون فی ظهر البعیر یقال دبر یدبر دبرا، و قیل: هو أن یقرح خف البعیر .
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 30 )
ص : 2550
فِی کِتَابِ اَلْإِحْتِجَاجِ لِلطَّبْرِسِیِّ (ره) عَنِ اَلزَّهْرَاءِ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ تَقُولُ فِیهِ: لِلْقَوْمِ وَ قَدْ مَنَعُوهَا مَا مَنَعُوهَا وَ قَالَ: «أُولُوا اَلْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اَللّهِ» وَ قَالَ: «یُوصِیکُمُ اَللّهُ فِی أَوْلادِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَیَیْنِ» وَ قَالَ «إِنْ تَرَکَ خَیْراً اَلْوَصِیَّهُ لِلْوالِدَیْنِ وَ اَلْأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَی اَلْمُتَّقِینَ» وَ زَعَمْتُمْ اَنْ لاَ حَظَّ لِی وَ لاَ أَرِثُ مِنْ أَبِی وَ لاَ رَحِمَ بَیْنَنَا أَ فَخَصَّکُمُ اَللَّهُ بِآیَهٍ أُخْرِجَ مِنْهَا أَبِی صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ؟
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 159 )
ص : 2551
وَ مِنْهُ، فِی خَبَرِ اَلْمَنَاهِی قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ صَلَّی عَلَی مَیِّتٍ صَلَّی عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ فَإِنْ أَقَامَ حَتَّی یُدْفَنَ وَ یُحْثَی عَلَیْهِ اَلتُّرَابُ کَانَ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ نَقَلَهَا قِیرَاطٌ مِنَ اَلْأَجْرِ وَ اَلْقِیرَاطُ مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 348 )
ص : 2552
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِرْشَادِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ: إِذَا قَامَ اَلْقَائِمُ لَمْ یَبْقَ مَسْجِدٌ عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ لَهُ شُرَفٌ إِلاَّ هَدَمَهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 216 )
ص : 2553
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ اَلْحَکَمِ اَلْحِبَرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَسَنُ بْنُ حُسَیْنٍ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ عَنْ عَلِیٍّ - عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ - قَالَ: «نَزَلَ اَلْقُرْآنُ أَرْبَعَهَ أَرْبَاعٍ: رُبُعٌ فِینَا وَ رُبُعٌ فِی عَدُوِّنَا وَ رُبُعٌ حَلاَلٌ وَ حَرَامٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْکَامٌ، وَ لَنَا کَرَائِمُ اَلْقُرْآنِ .».
( مناجات الهیات حضرت امیر علیه السلام , جلد 1 , صفحه 40 )
ص : 2554
تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ تُحْسِنُهُمَا وَ تَسْجُدُ وَ تَقُولُ یَا مَاجِدُ یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا کَرِیمُ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ نَبِیِّ اَلرَّحْمَهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی أَتَوَجَّهُ بِکَ إِلَی اَللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّکَ وَ رَبِّ کُلِّ شَیْءٍ أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَنْفَحَنِی نَفْحَهً مِنْ نَفَحَاتِکَ فَتْحاً یَسِیراً وَ رِزْقاً وَاسِعاً أَلُمُّ بِهِ شَعْثِی وَ أَقْضِی بِهِ دَیْنِی وَ أَسْتَعِینُ بِهِ عَلَی عِیَالِی .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 331 )
دو رکعت نماز نیکو بخوان و به سجده برو و بگو: (یا ماجد یا واحد یا احد یا کریم. بوسیله نبی تو نبی رحمت بتو توجّه میکنم،یا رسول الله من به وسیلۀ تو بخدا پروردگار من و تو و همه چیز توجه میکنم،یا الله از تو سؤال میکنم بحق محمد و آل محمد که نفحه ای از نفحات خود بر من بدمی که گشایشی زود و روزی وسیع بمن عنایت کنی،که پراکندگیهایم را بر طرف کنم،و قرضهایم را بپردازم و مخارج عیالم را تأمین کنم.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 139 )
دو رکعت نماز را به نیکویی بجا می آوری.سپس به سجده می روی و می گویی:«ای بزرگوار ای یگانه ای یکتا ای کریم به وسیله پیامبرت که پیامبر رحمت است به تو روی می آورم.ای رسول خدا با تو به خدا روی می کنم که پروردگار من و پروردگار تو و پروردگار همه چیز است.خداوندا از تو می خواهم که بر محمد و آل محمد درود فرستی و از تو درخواست می کنم که با نسیمی از نسیم های رحمت خود برای من گشایش حاصل کنی و رزق و روزی فراوان عنایت کنی که با آن گرفتاری خود را رفع کنم و بدهی خود را بپردازم و مخارج زندگی ام را تأمین کنم».
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 713 )
ص : 2555
اَلزُّهْدُ فِی اَلدُّنْیَا اَلرَّاحَهُ اَلْعُظْمَی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 70 )
ص : 2556
أَرْبَعِینُ اَلشَّهِیدِ ، عَنِ اَلسَّیِّدِ عَمِیدِ اَلدِّینِ عَنْ وَالِدِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنْ فَخَّارِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ فَضْلِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ اَلرَّاوَنْدِیِّ عَنْ ذِی اَلْفَقَارِ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلنَّجَاشِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ هَارُونَ وَ کَتَبَهُ لِی بِخَطِّهِ وَ مِنْهُ کَتَبْتُهُ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبِی عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُوسَی عَنْ شَرِیکٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ عَنِ اَلْحَارِثِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سَأَلَهُ عَنْ فَضْلِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ عَنْ فَضْلِ اَلصَّلاَهِ فِیهِ فَقَالَ مَنْ صَلَّی أَوَّلَ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ خَمْسَ عَشْرَهَ مَرَّهً قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ أَعْطَاهُ اَللَّهُ تَعَالَی ثَوَابَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَدَاءِ وَ غَفَرَ لَهُ جَمِیعَ ذُنُوبِهِ وَ کَانَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مِنَ اَلْفَائِزِینَ وَ مَنْ صَلَّی فِی اَللَّیْلَهِ اَلثَّانِیَهِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ عِشْرِینَ مَرَّهً غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ جَمِیعَ ذُنُوبِهِ وَ وَسَّعَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ وَ کَفَی سُوءَ سَنَتِهِ وَ مَنْ صَلَّی فِی اَللَّیْلَهِ اَلثَّالِثَهِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ عَشْرَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ خَمْسِینَ مَرَّهً قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ نَادَاهُ مُنَادٍ مِنْ قِبَلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَلاَ إِنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ عَتِیقُ اَللَّهِ مِنَ اَلنَّارِ وَ فُتِّحَتْ لَهُ أَبْوَابُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ مَنْ قَامَ تِلْکَ اَللَّیْلَهَ فَأَحْیَاهَا غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ مَنْ صَلَّی فِی اَللَّیْلَهِ اَلرَّابِعَهِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ عِشْرِینَ مَرَّهً وَ رَفَعَ اَللَّهُ عَمَلَهُ تِلْکَ اَللَّیْلَهَ کَعَمَلِ سَبْعَهِ أَنْبِیَاءَ مِمَّنْ بَلَّغَ رِسَالاَتِ رَبِّهِ وَ مَنْ صَلَّی فِی اَللَّیْلَهِ اَلْخَامِسَهِ رَکْعَتَیْنِ بِمِائَهِ مَرَّهٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ خَمْسِینَ مَرَّهً فِی کُلِّ رَکْعَهٍ وَ إِذَا فَرَغَ صَلَّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِائَهَ مَرَّهٍ زَاحَمَنِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَلَی بَابِ اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ صَلَّی فِی اَللَّیْلَهِ اَلسَّادِسَهِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ تَبَارَکَ اَلَّذِی بِیَدِهِ اَلْمُلْکُ فَکَأَنَّمَا صَادَفَ لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ وَ مَنْ صَلَّی فِی اَللَّیْلَهِ اَلسَّابِعَهِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ ثَلاَثَ عَشْرَهَ مَرَّهً بَنَی اَللَّهُ لَهُ فِی جَنَّهِ عَدْنٍ قَصْرَیْ ذَهَبٍ وَ کَانَ فِی أَمَانِ اَللَّهِ تَعَالَی إِلَی شَهْرِ رَمَضَانٍ مِثْلِهِ وَ مَنْ صَلَّی اَللَّیْلَهَ اَلثَّامِنَهَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ سَبَّحَ أَلْفَ تَسْبِیحَهٍ فُتِّحَتْ لَهُ أَبْوَابُ اَلْجِنَانِ اَلثَّمَانِیَهُ یَدْخُلُ مِنْ أَیِّهَا شَاءَ وَ مَنْ صَلَّی فِی اَللَّیْلَهِ اَلتَّاسِعَهِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ بَیْنَ اَلْعِشَاءَیْنِ سِتَّ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ صَلَّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَمْسِینَ مَرَّهً صَعِدَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ بِعَمَلِهِ کَعَمَلِ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَدَاءِ وَ اَلصَّالِحِینَ وَ مَنْ صَلَّی فِی اَللَّیْلَهِ اَلْعَاشِرَهِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ عِشْرِینَ رَکْعَهً یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ ثَلاَثِینَ مَرَّهً وَسَّعَ اَللَّهُ تَعَالَی عَلَیْهِ رِزْقَهُ وَ کَانَ مِنَ اَلْفَائِزِینَ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ إِحْدَی عَشْرَهَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ اَلْکَوْثَرَ عِشْرِینَ مَرَّهً لَمْ یَتْبَعْهُ ذَنْبٌ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ وَ إِنْ جَهَدَ إِبْلِیسُ جَهْدَهُ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ ثَمَانَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ ثَلاَثِینَ مَرَّهً أَعْطَاهُ اَللَّهُ تَعَالَی ثَوَابَ اَلشَّاکِرِینَ وَ کَانَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مِنَ اَلْفَائِزِینَ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ ثَلاَثَ عَشْرَهَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَ خَمْساً وَ عِشْرِینَ مَرَّهً قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَلَی اَلصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ اَلْخَاطِفِ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ أَرْبَعَ عَشْرَهَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ سِتَّ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ إِذَا زُلْزِلَتْ ثَلاَثِینَ مَرَّهً هَوَّنَ اَللَّهُ عَلَیْهِ سَکَرَاتِ اَلْمَوْتِ وَ مُنْکَراً وَ نَکِیراً وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اَلنِّصْفِ مِنْهُ مِائَهَ رَکْعَهٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ صَلَّی أَیْضاً أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَتَیْنِ مِنَ اَلْأُولَیَیْنِ مِائَهَ مَرَّهٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ اَلثِّنْتَیْنِ اَلْأُخْرَیَیْنِ خَمْسِینَ مَرَّهً قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ذَنْبَهُ وَ لَوْ کَانَ مِثْلَ زَبَدِ اَلْبَحْرِ وَ رَمْلِ عَالِجٍ وَ عَدَدِ نُجُومِ اَلسَّمَاءِ وَ وَرَقِ اَلشَّجَرِ فِی أَسْرَعَ مِنْ طَرْفَهِ اَلْعَیْنِ مَعَ مَا لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ مِنَ اَلْمَزِیدِ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ سِتَّ عَشْرَهَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ رَکْعَهً یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ أَلْهَاکُمُ اَلتَّکَاثُرُ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ مَرَّهً خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ وَ هُوَ رَیَّانُ یُنَادِی بِشَهَادَهِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ حَتَّی یَرِدَ اَلْقِیَامَهَ فَیُؤْمَرَ بِهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ بِغَیْرِ حِسَابٍ - وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ سَبْعَ عَشْرَهَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی اَلْأُولَی مَا تَیَسَّرَ بَعْدَ فَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ مِائَهَ مَرَّهٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مِائَهَ مَرَّهٍ أَعْطَاهُ اَللَّهُ ثَوَابَ أَلْفِ أَلْفِ حَجَّهٍ وَ أَلْفِ أَلْفِ عُمْرَهٍ وَ أَلْفِ غَزْوَهٍ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ ثَمَانِیَ عَشْرَهَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ بَعْدَ اَلْحَمْدِ إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ اَلْکَوْثَرَ خَمْساً وَ عِشْرِینَ مَرَّهً لَمْ یَخْرُجْ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یُبَشِّرَهُ مَلَکُ اَلْمَوْتِ بِأَنَّ اَللَّهَ رَاضٍ عَنْهُ غَیْرُ غَضْبَانَ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ تِسْعَ عَشْرَهَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ خَمْسِینَ رَکْعَهً یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً - وَ إِذَا زُلْزِلَتْ خَمْسِینَ مَرَّهً لَقِیَ اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ کَمَنْ حَجَّ مِائَهَ حَجَّهٍ وَ اِعْتَمَرَ مِائَهَ عُمْرَهٍ وَ قَبِلَ اَللَّهُ مِنْهُ سَائِرَ عَمَلِهِ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِیهَا مَا شَاءَ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ فُتِّحَتْ لَهُ سَبْعُ سَمَاوَاتٍ وَ اُسْتُجِیبَ لَهُ اَلدُّعَاءُ [مَعَ مَا لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ مِنَ اَلْمَزِیدِ] وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اِثْنَتَیْنِ وَ عِشْرِینَ مِنْهُ ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ فُتِّحَتْ لَهُ ثَمَانِیَهُ أَبْوَابِ اَلْجَنَّهِ یَدْخُلُ مِنْ أَیِّهَا شَاءَ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْهُ ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ فُتِّحَتْ لَهُ أَبْوَابُ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ اُسْتُجِیبَ دُعَاؤُهُ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ أَرْبَعٍ وَ عِشْرِینَ مِنْهُ ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِیهَا مَا یَشَاءُ کَانَ لَهُ مِنَ اَلثَّوَابِ کَمَنْ حَجَّ وَ اِعْتَمَرَ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ مِنْهُ ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِیهَا اَلْحَمْدَ وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ ثَوَابَ اَلْعَابِدِینَ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ سِتٍّ وَ عِشْرِینَ مِنْهُ ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ وَاحِدَهٍ بِالْحَمْدِ وَ مِائَهَ مَرَّهٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ فُتِّحَتْ لَهُ سَبْعُ سَمَاوَاتٍ مَعَ مَا لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ مِنَ اَلْمَزِیدِ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ سَبْعٍ وَ عِشْرِینَ مِنْهُ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ - بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَ تَبَارَکَ اَلَّذِی بِیَدِهِ اَلْمُلْکُ مَرَّهً فَإِنْ لَمْ یَحْفَظْ تَبَارَکَ فَبِخَمْسٍ وَ عِشْرِینَ مَرَّهً قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ لِوَالِدَیْهِ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ ثَمَانِیَ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ سِتَّ رَکَعَاتٍ - بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ اَلْکَوْثَرَ وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ یُصَلِّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ تِسْعٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ رَکْعَتَیْنِ - بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَ عِشْرِینَ مَرَّهً قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ کَانَ مِنَ اَلْمَرْحُومِینَ وَ رُفِعَ کِتَابُهُ فِی عِلِّیِّینَ وَ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اَلثَّلاَثِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ رَکْعَهً یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ عِشْرِینَ مَرَّهً قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ یُصَلِّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِائَهَ مَرَّهٍ خَتَمَ اَللَّهُ لَهُ بِالرَّحْمَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 381 )
ص : 2557
قَوْلُهُ: وَ لَوْ نَزَّلْناهُ عَلی بَعْضِ اَلْأَعْجَمِینَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَوْ نُزِّلَ اَلْقُرْآنُ عَلَی اَلْعَجَمِ مَا آمَنَتْ بِهِ اَلْعَرَبُ وَ قَدْ نُزِّلَ عَلَی اَلْعَرَبِ فَآمَنَتْ بِهِ اَلْعَجَمُ فَهَذِهِ فَضِیلَهُ اَلْعَجَمِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 9 , صفحه 228 )
آیه«
وَ لَوْ نَزَّلْناهُ عَلی بَعْضِ اَلْأَعْجَمِینَ
»حضرت صادق علیه السّلام) فرمود اگر قرآن بر عجم نازل می شد عرب به آن ایمان نمی آورد ولی بر عرب نازل شد عجم ایمان آورد این فضیلتی است برای عجم.
( بحارالأنوار (جلد 9و10) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 232 )
ص : 2558
فَإِذَا أَرَدْتَ زِیَارَتَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ (بِأَرْضِ طُوسَ فَاغْتَسِلْ وَ اِقْصِدْ مَشْهَدَهُ وَ قِفْ عَلَی بَابِ اَلْقُبَّهِ وَ اِسْتَأْذِنْ ثُمَّ اُدْخُلْ مُقَدِّماً رِجْلَکَ اَلْیُمْنَی) فَقِفْ عَلَی قَبْرِهِ اَلشَّرِیفِ فَصَلِّ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ اَلْأَئِمَّهِ وَاحِداً وَاحِداً إِلَی آخِرِهِمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ تَجْلِسُ عِنْدَ رَأْسِهِ وَ تَقُولُ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا نُورَ اَللَّهِ فِی ظُلُمَاتِ اَلْأَرْضِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا عَمُودَ اَلدِّینِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَهِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَلِیِّ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ سَیِّدَیْ شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ سَیِّدِ اَلْعَابِدِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ بَاقِرِ عِلْمِ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ اَلْبَارِّ اَلْأَمِینِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَبْدِ اَلصَّالِحِ اَلْأَمِینِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلشَّهِیدُ اَلصِّدِّیقُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلرَّضِیُّ اَلزَّکِیُّ اَلتَّقِیُّ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ اَلصَّلاَهَ وَ آتَیْتَ اَلزَّکَاهَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ عَبَدْتَ اَللَّهَ (مُخْلِصاً) حَتَّی أَتَاکَ اَلْیَقِینُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ ثُمَّ تَنْکَبُّ عَلَی اَلْقَبْرِ فَتُقَبِّلُهُ وَ تَضَعُ خَدَّکَ اَلْأَیْمَنَ عَلَیْهِ وَ تَقُولُ: اَللَّهُمَّ إِلَیْکَ صَمَدْتُ مِنْ أَرْضِی وَ قَطَعْتُ اَلْبِلاَدَ رَجَاءَ رَحْمَتِکَ فَلاَ تُخَیِّبْنِی وَ لاَ تَرُدَّنِی بِغَیْرِ قَضَاءِ حَوَائِجِی وَ اِرْحَمْ تَقَلُّبِی عَلَی قَبْرِ اِبْنِ رَسُولِکَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی أَتَیْتُکَ زَائِراً وَافِداً عَائِذاً مِمَّا جَنَیْتُ عَلَی نَفْسِی وَ اِحْتَطَبْتُ عَلَی ظَهْرِی فَکُنْ لِی شَفِیعاً شَافِعاً إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی یَوْمَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی فَلَکَ عِنْدَ اَللَّهِ مَقَامٌ مَحْمُودٌ وَ أَنْتَ عِنْدَهُ وَجِیهٌ ثُمَّ اِرْفَعْ یَدَکَ اَلْیُمْنَی وَ اُبْسُطِ اَلْیُسْرَی عَلَی اَلْقَبْرِ وَ قُلْ: اَللَّهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِحُبِّهِمْ وَ بِوَلاَیَتِهِمْ أَتَوَلَّی آخِرَهُمْ کَمَا تَوَلَّیْتُ أَوَّلَهُمْ وَ أَبْرَأُ مِنْ کُلِّ وَلِیجَهٍ دُونَهُمْ اَللَّهُمَّ اِلْعَنِ اَلَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَکَ وَ اِتَّهَمُوا نَبِیَّکَ وَ جَحَدُوا بِآیَاتِکَ (وَ سَخِرُوا بِإِمَامِکَ) وَ حَمَلُوا اَلنَّاسَ عَلَی أَکْتَافِ آلِ مُحَمَّدٍ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِاللَّعْنَهِ عَلَیْهِمْ وَ اَلْبَرَاءَهِ مِنْهُمْ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ یَا رَحْمَانُ ثُمَّ تَحَوَّلْ عِنْدَ رِجْلِهِ وَ قُلْ: صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ وَ لَعَنَ اَللَّهُ اَلظَّالِمِینَ لَکُمْ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ ثُمَّ اِرْجِعْ إِلَی عِنْدِ رَأْسِهِ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ صَلِّ بَعْدَهُمَا مَا بَدَا لَکَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فَإِذَا أَرَدْتَ اَلاِنْصِرَافَ فَقِفْ عِنْدَ قَبْرِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ وَدِّعْهُ وَ قُلْ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَوْلاَیَ وَ اِبْنَ مَوْلاَیَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَنْتَ لَنَا جُنَّهٌ مِنَ اَلْعَذَابِ وَ هَذَا أَوَانُ اِنْصِرَافِی غَیْرَ رَاغِبٍ عَنْکَ وَ لاَ مُسْتَبْدِلٍ بِکَ وَ لاَ مُؤْثِرٍ عَلَیْکَ غَیْرَکَ وَ لاَ زَاهِدٍ فِی قُرْبِکَ جُدْتُ بِنَفْسِی لِلْحَدَثَانِ وَ تَرَکْتُ اَلْأَهْلَ وَ اَلْأَوْطَانَ فَکُنْ لِی شَافِعاً یَوْمَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی یَوْمَ لاَ یُغْنِی عَنِّی حَمِیمٌ وَ لاَ قَرِیبٌ أَسْأَلُ اَللَّهَ اَلَّذِی قَدَّرَ رَحِیلِی إِلَیْکَ أَنْ یُنَفِّسَ بِکُمْ کَرْبِی وَ أَسْأَلُهُ أَلاَّ یَجْعَلَهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ مِنْ رُجُوعِی وَ أَسْأَلُهُ أَنْ یَجْعَلَ زِیَارَتِی لَکَ ذُخْراً عِنْدَهُ وَ أَسْأَلُ اَللَّهَ اَلَّذِی هَدَانِی لِلتَّسْلِیمِ عَلَیْکَ أَنْ یُورِدَنِی حَوْضَکُمْ وَ یَرْزُقَنِی مُرَافَقَتَکُمْ فِی اَلْجِنَانِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا صَفْوَهَ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ خَاتَمِ اَلنَّبِیِّینَ اَلسَّلاَمُ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ سَیِّدِ اَلْوَصِیِّینَ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ سَیِّدَیْ شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ مِنَ اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْأَئِمَّهِ اَلرَّاشِدِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ ثُمَّ تَدْعُو لِنَفْسِکَ وَ لِوَالِدَیْکَ وَ لِجَمِیعِ إِخْوَانِکَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ تَسْأَلُ اَللَّهَ أَنْ لاَ یَجْعَلَهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ مِنْکَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی. .
( المزار (للشهید الأوّل) , جلد 1 , صفحه 196 )
ص : 2559
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : جَهْدُ اَلْبَلاَءِ أَنْ یُقَدَّمَ اَلرَّجُلُ فَیُضْرَبَ عُنُقُهُ صَبْراً وَ اَلْأَسِیرُ مَا دَامَ فِی وَثَاقِ اَلْعَدُوِّ وَ اَلرَّجُلُ یَجِدُ عَلَی بَطْنِ اِمْرَأَتِهِ رَجُلاً .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 137 )
رسول خدا فرمود بلای طاقت فرسا و سخت اینست که مرد را دست و پا بسته پیش دارند و گردنش را بزنند و اسیر تا زیر زنجیر دشمن است و مردیکه دریابد مرد بیگانه را روی زنش.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 149 )
153-سکونی از امام صادق(علیه السّلام)از پدرانش از علی(علیه السّلام)نقل می کند که پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله) فرمود:بلای مشقت بار این است که مردی را بیاورند و با زجر گردن او را بزنند و اسیری که در قید و بند دشمن است و مردی که مرد دیگر را روی همسرش ببیند.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 209 )
153-رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود:آخرین درجۀ ابتلاء این است که مردی را دست و پای بسته پیش دارند و گردنش را بزنند،و اسیر مادامی که در بند دشمن است،و مرد بر روی سینۀ همسر خود مرد بیگانه ای را به بیند.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 155 )
-پیامبر گفته:«گرفتاری تاب فرسا،آن است که مرد را دست و پای بسته فرا پیش دارند تا گردن وی بزنند،دیگر اسیری که در زیر زنجیر دشمن است و مردی که مرد بیگانه را بر زبر همسر خویش بیند».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 110 )
ص : 2560
جَاءَ فِی حَدِیثِ اَلشِّیعَهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ اَلسِّرَّ اَلَّذِی کَانَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه إِلَی بَعْضِ أَزْوَاجِهِ إِخْبَارُهُ عَائِشَهَ أَنَّ اَللَّهَ أَوْحَی إِلَیْهِ أَنْ یَسْتَخْلِفَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَّهُ قَدْ ضَاقَ ذَرْعاً بِذَلِکَ لِعِلْمِهِ بِمَا فِی قُلُوبِ قُرَیْشٍ لَهُ مِنَ اَلْبَغْضَاءِ وَ اَلْحَسَدِ وَ اَلشَّنَئَانِ وَ أَنَّهُ خَائِفٌ مِنْهُ فِتْنَهً عَاجِلَهً تَضُرُّ بِالدِّینِ وَ عَاهَدَهَا أَنْ تَکْتُمَ ذَلِکَ وَ لاَ تُبْدِیَهُ وَ تَسْتُرَهُ وَ تُخْفِیَهُ. فَنَقَضَتْ عَهْدَ اَللَّهِ سُبْحَانَهُ عَلَیْهَا فِی ذَلِکَ وَ أَذَاعَتْ سِرَّهُ إِلَی حَفْصَهَ وَ أَمَرَتْهَا أَنْ تُعْلِمَ أَبَاهَا لِیُعْلِمَهُ صَاحِبَهُ فَیَأْخُذَ اَلْقَوْمُ لِأَنْفُسِهِمْ وَ یَحْتَالُوا فِی بَعْضِ مَا یُثْبِتُهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ لَهُ أَسْبَابٌ مَذْکُورَهٌ فَفَعَلَتْ ذَلِکَ حَفْصَهُ وَ اِتَّفَقَ اَلْقَوْمُ عَلَی عَقْدٍ بَیْنَهُمْ إِنْ مَاتَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه لَمْ یُوَرِّثُوا أَحَداً مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ لاَ یُؤْتُوهُمْ مَقَامَهُ وَ اِجْتَهَدُوا فِی تَأْخِیرِهِمْ وَ اَلتَّقَدُّمِ عَلَیْهِمْ. فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَی نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه بِذَلِکَ وَ أَعْلَمَهُ مَا صَنَعَ اَلْقَوْمُ وَ تَعَاهَدُوا عَلَیْهِ وَ أَنَّ اَلْأَمْرَ یَتِمُّ لَهُمْ مِحْنَهً مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی لِلْخَلْقِ بِهِمْ فَوَقَفَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه عَائِشَهَ عَلَی ذَلِکَ وَ عَرَّفَهَا مَا کَانَ مِنْهَا مِنْ إِذَاعَهِ اَلسِّرِّ وَ طَوَی عَنْهَا اَلْخَبَرَ بِمَا عَلَّمَهُ مِنْ تَمَامِ اَلْأَمْرِ لَهُمْ لِئَلاَّ تَتَعَجَّلَ اَلْمَسَرَّهَ بِهِ وَ تُلْقِیَهُ إِلَی أَبِیهَا فَیَتَأَکَّدَ طَمَعُ اَلْقَوْمِ فِیمَا عَزَمُوا عَلَیْهِ .
( المسائل العکبریه , جلد 1 , صفحه 77 )
ص : 2561
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ اَلنَّاسَ یَزْعُمُونَ أَنَّ اَلرِّبْحَ عَلَی اَلْمُضْطَرِّ حَرَامٌ وَ هُوَ مِنَ اَلرِّبَا قَالَ وَ هَلْ رَأَیْتَ أَحَداً یَشْتَرِی غَنِیّاً أَوْ فَقِیراً إِلاَّ مِنْ ضَرُورَهٍ یَا عُمَرُ قَدْ أَحَلَّ اَللَّهُ اَلْبَیْعَ وَ حَرَّمَ اَلرِّبَا فَارْبَحْ وَ لاَ تُرْبِهْ قُلْتُ وَ مَا اَلرِّبَا قَالَ دَرَاهِمَ بِدَرَاهِمَ مِثْلَیْنِ بِمِثْلٍ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 447 )
ص : 2562
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَدِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا سَدِیرُ اِلْزَمْ بَیْتَکَ وَ کُنْ حِلْساً مِنْ أَحْلاَسِهِ وَ اُسْکُنْ مَا سَکَنَ اَللَّیْلُ وَ اَلنَّهَارُ فَإِذَا بَلَغَکَ أَنَّ اَلسُّفْیَانِیَّ قَدْ خَرَجَ فَارْحَلْ إِلَیْنَا وَ لَوْ عَلَی رِجْلِکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 51 )
ص : 2563
لی، [الأمالی للصدوق ] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْمَوْصِلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ حِبْرٌ مِنَ اَلْأَحْبَارِ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَتَی کَانَ رَبُّکَ فَقَالَ لَهُ ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ وَ مَتَی لَمْ یَکُنْ حَتَّی یُقَالَ مَتَی کَانَ کَانَ رَبِّی قَبْلَ اَلْقَبْلِ بِلاَ قَبْلٍ وَ یَکُونُ بَعْدَ اَلْبَعْدِ بِلاَ بَعْدٍ وَ لاَ غَایَهَ وَ لاَ مُنْتَهَی لِغَایَتِهِ اِنْقَطَعَتِ اَلْغَایَاتُ عَنْهُ فَهُوَ مُنْتَهَی کُلِّ غَایَهٍ. ج، [الإحتجاج] ، مُرْسَلاً بِزِیَادَهِ قَوْلِهِ فَقَالَ: یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَ فَنَبِیٌّ أَنْتَ فَقَالَ وَیْلَکَ إِنَّمَا أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِیدِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ . - ید، [التوحید] ، بالإسناد المتقدم: مع تلک الزیاده.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 3 , صفحه 283 )
ص : 2564
مَعَ : مُحَمَّدُ بْنُ هَارُونَ اَلزَّنْجَانِیُّ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ ، عَنْ أَبِی عُبَیْدٍ اَلْقَاسِمِ بْنِ سَلاَّمٍ رَفَعَهُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: أَتَی عُمَرُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ: إِنَّا نَسْمَعُ أَحَادِیثَ مِنْ یَهُودَ تُعْجِبُنَا، فَتَرَی أَنْ نَکْتُبَ بَعْضَهَا؟. فَقَالَ: أَ مُتَهَوِّکُونَ أَنْتُمْ کَمَا تَهَوَّکَتِ اَلْیَهُودُ وَ اَلنَّصَارَی ؟! لَقَدْ جِئْتُکُمْ بِهَا بَیْضَاءَ نَقِیَّهً، وَ لَوْ کَانَ مُوسَی حَیّاً مَا وَسِعَهُ إِلاَّ اِتِّبَاعِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 178 )
ص : 2565
فی کتاب الاحتجاج للطّبرسی - رحمه اللّه-: روی، عن موسی بن جعفر، عن أبیه، عن آبائه، عن الحسین بن علیّ - علیهم السّلام - أنّ علیّا - علیه السّلام - قال: لبعض الیهود: إنّ الشّیاطین سخّرت لسلیمان و هی مقیمه علی کفرها، و قد سخّرت لنبوّه محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - الشّیاطین بالإیمان، فأقبل إلیه من الجنّ التّسعه من أشرافهم، واحد من جنّ نصیبین و الثّمان من بنی عمرو بن عامر من الأحجّه ، منهم شنطاه ، و مضاه و الهملکان و المرزبان و المازمان و نضاه و حاصب و حاضب و عمرو ، و هم الّذین یقول اللّه فیهم : وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَیْکَ نَفَراً مِنَ اَلْجِنِّ و هم التّسعه یَسْتَمِعُونَ اَلْقُرْآنَ . فأقبل إلیه الجنّ و النّبی ببطن النّخل، فاعتذروا بأنّهم ظَنُّوا کَما ظَنَنْتُمْ (الایه) و لقد أقبل إلیه أحد و سبعون ألفا منهم، فبایعوه علی الصّوم و الصّلاه و الزّکاه و الحجّ [و الجهاد] و نصح المسلمین، فاعتذروا بأنّهم قالوا علی اللّه شططا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 476 )
ص : 2566
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: خُلُقُ اَلسَّوْءِ یُفْسِدُ اَلْعَمَلَ کَمَا یُفْسِدُ اَلْخَلُّ اَلْعَسَلَ.
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 107 )
و فرمود پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)که خلق بد تباه میکند عمل را چنانچه تباه میکند سرکه عسل را
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 192 )
ص : 2567
وَ رُوِیَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لَیَرِدَنَّ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ أَقْوَامٌ ثُمَّ لَیَخْتَلِجَنَّ دُونِی فَأَقُولُ رَبِّ أَصْحَابِی أَصْحَابِی فَیَقُولُ إِنَّکَ لاَ تَدْرِی مَا أَحْدَثُوا بَعْدَکَ إِنَّهُمْ لَمْ یَزَالُوا مُرْتَدِّینَ عَلَی أَعْقَابِهِمْ مُنْذُ فَارَقْتَهُمْ فَأَقُولُ بُعْداً وَ سُحْقاً لِمَنْ بَدَّلَ بَعْدِی .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 58 )
ص : 2568
أَقُولُ رَوَی أَبُو اَلْفَرَجِ اَلْأَصْفَهَانِیُّ فِی اَلْمَقَاتِلِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: دَخَلَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَی رَجُلٍ مِنْ بَنِی أُمَیَّهَ فَأَرَادَ قَتْلَهُ فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اَللَّهِ لاَ تَقْتُلْنِی أَکُنْ لِلَّهِ عَلَیْکَ عَیْناً وَ لَکَ عَلَی اَللَّهِ عَوْناً فَقَالَ لَسْتَ هُنَاکَ وَ تَرَکَهُ سَاعَهً ثُمَّ سَقَاهُ سَمّاً فِی شَرَابٍ سَقَاهُ إِیَّاهُ فَقَتَلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 367 )
مؤلف گوید:ابو الفرج اصفهانی در(مقاتل الطالبیین)از ابو المقدام روایت کرده است که عبد الله بن محمد بن علی بن حسین بر یکی از امیران بنی امیه وارد شد امیر خواست او را بکشد عبد الله گفت مرا مکش بگذار من از جانب خداوند مراقب اعمال تو و نزد خدا شفیع و یا وارث باشم،امیر گفت یک چنین مقام و رتبه ای در تو نمی بینم و بعد از ساعتی او را سم خورانید و کشت.
( بحارالأنوار (جلد 46) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 264 )
ص : 2569
13102-13 الکافی ،1/3/389/4 العده عن أحمد و سهل عن البزنطی عن المفضل بن صالح عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا قتل المحرم قطاه فعلیه حمل قد فطم من اللبن و رعی من الشجر.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 760 )
ص : 2570
مِیزَهُ اَلرَّجُلِ عَقْلُهُ وَ جَمَالُهُ مُرُوَّتُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 704 )
ص : 2571
وَ قَدْ رَوَی هَذَیْنِ اَلْحَدِیثَیْنِ جَدِّی أَبُو جَعْفَرٍ اَلطُّوسِیُّ ره فِیمَا رَوَاهُ فِی کِتَابِ تَهْذِیبِ اَلْأَحْکَامِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَقْطِینٍ عَنِ اَلْعَبْدِ اَلصَّالِحِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلتَّطَوُّعِ فِی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ فَقَالَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَتَطَوَّعَ فِی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ فِی غَیْرِ سَفَرٍ صَلَّیْتَ سِتَّ رَکَعَاتٍ اِرْتِفَاعَ اَلنَّهَارِ وَ سِتَّ رَکَعَاتٍ قَبْلَ نِصْفِ اَلنَّهَارِ وَ رَکْعَتَیْنِ إِذَا زَالَتِ اَلشَّمْسُ قَبْلَ اَلْجُمُعَهِ وَ سِتَّ رَکَعَاتٍ بَعْدَ اَلْجُمُعَهِ .
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 394 )
ص : 2572
وَ رَوَی سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ إِذَا صَالَ اَلْفَحْلُ أَوَّلَ مَرَّهٍ لَمْ یُضَمِّنْ صَاحِبَهُ فَإِنْ ثَنَّی ضَمِنَهُ صَاحِبُهُ .
( نزهه الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر , جلد 1 , صفحه 159 )
ص : 2573
حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ اَلْفَقِیهُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی بْنِ بَابَوَیْهِ اَلْقُمِّیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ سَلَمَهَ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ مُوسَی اَلْعَبْسِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُهَلْهَلٌ اَلْعَبْدِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا کُرَیْزَهُ بْنُ صَالِحٍ اَلْهَجَرِیُّ عَنْ أَبِی ذَرٍّ جُنْدَبِ بْنِ جُنَادَهَ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَلِمَاتٍ ثَلاَثاً لَأَنْ تَکُونَ لِی وَاحِدَهٌ مِنْهُنَّ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا سَمِعْتُهُ یَقُولُ اَللَّهُمَّ أَعِنْهُ وَ اِسْتَعِنْ بِهِ اَللَّهُمَّ اُنْصُرْهُ وَ اِنْتَصِرْ بِهِ فَإِنَّهُ عَبْدُکَ وَ أَخُو رَسُولِکَ ثُمَّ قَالَ أَبُو ذَرٍّ رَحِمَهُ اَللَّهُ أَشْهَدُ لِعَلِیٍّ بِالْوَلاَءِ وَ اَلْإِخَاءِ وَ اَلْوَصِیَّهِ وَ قَالَ کُرَیْزَهُ بْنُ صَالِحٍ وَ کَانَ یَشْهَدُ لَهُ بِمِثْلِ ذَلِکَ سَلْمَانُ اَلْفَارِسِیُّ وَ اَلْمِقْدَادُ وَ عَمَّارٌ وَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیُّ وَ أَبُو اَلْهَیْثَمِ اَلتَّیِّهَانُ وَ خُزَیْمَهُ بْنُ ثَابِتٍ ذُو اَلشَّهَادَتَیْنِ وَ أَبُو أَیُّوبَ صَاحِبُ مَنْزِلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هَاشِمُ بْنُ عُتْبَهَ اَلْمِرْقَالُ کُلُّهُمْ مِنْ أَفَاضِلِ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 53 )
در این روز پس از جلسه حدیث دیگری است - از ابی ذر جندب بن جناده (رضی الله عنه) گفت شنیدم رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» بعلی «علیه السّلام» سه جمله فرمود که اگر یکی از آنها از من بود دوستتر بود برای من از دنیا و ما فیها شنیدم میفرمود بار خدایا کمکش کن و بکمکش خواه خدایا یاریش کن و یاریش خواه زیرا او بنده تو و رسول تو است سپس ابو ذر گفت گواهم برای علی «علیه السّلام» بولاء و اخوت و وصیت کریزه بن صالح راوی حدیث از ابو ذر گوید گواهی میدادند برای علی «علیه السّلام» بمانند همین سلمان فارسی، مقداد و عمار و جابر بن عبد اللّه انصاری، ابو الهیثم تیهان، خزیمه بن ثابت ذو الشهادتین و ابو ایوب میزبان پیغمبر «صلّی اللّه علیه و آله» و هاشم بن عتبه مرقال که همه از افاضل اصحاب رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» بودند «
وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ
».
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 53 )
3.ابو ذر غفاری می گوید:از رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله شنیدم که سه چیز به علی علیه السّلام می فرمود: اگر یکی از آنها برای من بود،دوست تر داشتم تا این که دنیا و آنچه در آن است،برای من باشد.پیامبر می فرمود:خدایا!علی را مدد رسان و از او مدد گیر.آنگاه ابو ذر گفت:گواهی می دهم برای علی علیه السّلام در ولایت و اخوت و وصیت.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 95 )
ص : 2574
اَلْکُلَیْنِیُّ فِی اَلْکَافِی أَنَّهُ جَاءَ فِی حَدِیثِ عُمَرَ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ اَلْحَسَنُ عَنِ اِمْرَأَهٍ جَامَعَهَا زَوْجُهَا فَقَامَتْ بِحَرَارَهِ جِمَاعِهِ فَسَاحَقَتْ جَارِیَهً بِکْراً وَ أَلْقَتِ اَلنُّطْفَهَ إِلَیْهَا فَحَمَلَتْ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَّا فِی اَلْعَاجِلِ فَتُؤْخَذُ اَلْمَرْأَهُ بِصَدَاقِ هَذِهِ اَلْبِکْرِ لِأَنَّ اَلْوَلَدَ لاَ یَخْرُجُ مِنْهَا حَتَّی یُذْهِبَ عُذْرَتَهَا ثُمَّ یُنْتَظَرُ بِهَا حَتَّی تَلِدَ فَیُقَامُ عَلَیْهَا اَلْحَدُّ وَ یُؤْخَذُ اَلْوَلَدُ فَیُرَدُّ إِلَی صَاحِبِ اَلنُّطْفَهِ وَ تُؤْخَذُ اَلْمَرْأَهُ ذَاتُ اَلزَّوْجِ فَتُرْجَمُ قَالَ فَاطَّلَعَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُمْ یَضْحَکُونَ فَقَصُّوا عَلَیْهِ اَلْقِصَّهَ فَقَالَ مَا أَحْکُمُ إِلاَّ مَا حَکَمَ بِهِ اَلْحَسَنُ وَ فِی رِوَایَهٍ: لَوْ أَنَّ أَبَا اَلْحَسَنِ لَقِیَهُمْ مَا کَانَ عِنْدَهُ إِلاَّ مَا قَالَ اَلْحَسَنُ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 10 )
ص : 2575
کَقَوْلِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تُفَضِّلُونِی عَلَی یُونُسَ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 295 )
ص : 2576
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ دُخُولِ اَلْبَیْتِ ، فَقَالَ أَمَّا اَلصَّرُورَهُ فَیَدْخُلُهُ وَ أَمَّا مَنْ قَدْ حَجَّ فَلاَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 285 )
ص : 2577
فی قوله: من أصبح و همه هم واحد کفاه الله هموم الدنیا و الآخره.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 172 )
ص : 2578
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : بَشِّرْ خَدِیجَهَ بِبَیْتٍ مِنْ قَصَبٍ لاَ صَخَبَ فِیهِ وَ لاَ نَصَبَ سَأَلَ شَرِیکٌ عَنِ اَلْقَصَبِ قَالَ قَصَبُ اَلذَّهَبِ: وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ یَعْنِی قَصَبَ اَللُّؤْلُؤِ .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 269 )
پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرموده اند:به خدیجه مژده دهید که خانه یی از قصب(زر، مروارید)خواهد داشت که نه هیاهویی در آن است و نه اندوهی.در بارۀ معنی قصب از شریک که یکی از راویان این روایت است پرسیدند،گفت:یعنی زر،و در حدیث دیگری مروارید معنی شده است .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 438 )
ص : 2579
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی بِإِسْنَادِ اَلْمُجَاشِعِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أُوصِیکُمْ بِأَصْحَابِ نَبِیِّکُمْ لاَ تَسُبُّوهُمُ اَلَّذِینَ لَمْ یُحْدِثُوا بَعْدَهُ حَدَثاً وَ لَمْ یُؤْوُوا مُحْدِثاً فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَوْصَی بِهِمْ اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 305 )
ص : 2580
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَهَ وَ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْغُسْلُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ عِنْدَ وُجُوبِ اَلشَّمْسِ قُبَیْلَهُ ثُمَّ تُصَلِّی وَ تُفْطِرُ. مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ وَ فُضَیْلٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 324 )
ص : 2581
وَ فِی اَلْعِلَلِ وَ عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِالسَّنَدِ اَلْآتِی عَنِ اَلْفَضْلِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: (إِنَّمَا) وَجَبَ اَلْوُضُوءُ مِمَّا خَرَجَ مِنَ اَلطَّرَفَیْنِ خَاصَّهً وَ مِنَ اَلنَّوْمِ دُونَ سَائِرِ اَلْأَشْیَاءِ ، لِأَنَّ اَلطَّرَفَیْنِ هُمَا طَرِیقُ اَلنَّجَاسَهِ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ أَمَّا اَلنَّوْمُ فَإِنَّ اَلنَّائِمَ إِذَا غَلَبَ عَلَیْهِ اَلنَّوْمُ یُفْتَحُ کُلُّ شَیْءٍ مِنْهُ وَ اِسْتَرْخَی فَکَانَ أَغْلَبُ اَلْأَشْیَاءِ عَلَیْهِ فِیمَا یَخْرُجُ مِنْهُ اَلرِّیحَ فَوَجَبَ عَلَیْهِ اَلْوُضُوءُ لِهَذِهِ اَلْعِلَّهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 255 )
ص : 2582
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ یُوصِیَ بِجَمِیعِ مَالِهِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ لاَ تَفْعَلْ ذَلِکَ فَنَهَاهُ عَنِ اَلصَّدَقَهِ بِجَمِیعِهِ فَقَالَ لَهُ فَالنِّصْفُ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ فَقَالَ فَالثُّلُثُ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلثُّلُثُ وَ اَلثُّلُثُ کَثِیرٌ ثُمَّ قَالَ لَئِنْ تَتْرُکْهُ لِعِیَالِکَ خَیْرٌ لَکَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 69 )
ص : 2583
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّهِ عَنْ آبَائِهِ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَتَّخِذُوا اَلْمَلْسَ فَإِنَّهُ حِذَاءُ فِرْعَوْنَ وَ هُوَ أَوَّلُ مَنْ أَخَذَ اَلْمَلْسَ .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 533 )
پدرم رحمه اللّه علیه از سعد بن عبد اللّه بن محمّد بن عیسی بن عبید،از قاسم بن یحیی،از جدّش حسن بن راشد از ابو بصیر،از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام نقل کرده که آن جناب فرمودند:پدرم از جدّش از پدرانش نقل فرمود که امیر المؤمنین علیه السّلام فرمودند: کفش نرم برای خود انتخاب مکنید زیرا آن کفش فرعون بوده و وی اوّلین کسی است که کفش نرم را برگزید.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 701 )
ص : 2584
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ اِعْلَمْ أَنَّهُ وَاسِعٌ لَکَ أَنْ تُحْرِمَ فِی دُبُرِ فَرِیضَهٍ أَوْ نَافِلَهٍ أَوْ لَیْلٍ أَوْ نَهَارٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 338 )
ص : 2585
10978-3 الکافی ،2/3/125/4 القمیان عن صفوان التهذیب ،1/2/245/4 الحسین عن الفقیه ،1931/129/2 صفوان عن العیص بن القاسم قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن قوم أسلموا فی شهر رمضان - و قد مضی منه أیام هل علیهم أن یقضوا ما مضی منه أو یومهم الذی أسلموا فیه فقال لیس علیهم قضاء و لا یومهم الذی أسلموا فیه إلا أن یکونوا أسلموا قبل طلوع الفجر.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 330 )
ص : 2586
عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا قَدِمَ عَدِیُّ بْنُ حَاتِمٍ عَلَی اَلنَّبِیِّ أَدْخَلَهُ اَلنَّبِیُّ بَیْتَهُ فَلَمْ یَکُنْ فِی بَیْتِهِ غَیْرُ خَصَفَهٍ وَ وِسَادَهٍ مِنْ أَدَمٍ فَطَرَحَهُمَا رَسُولُ اَللَّهِ لِعَدِیِّ بْنِ حَاتِمٍ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 176 )
5-علی علیه السّلام فرمود:چون عدی بن حاتم بر پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله وارد شد؛آن حضرت او را به خانۀ خود برد،و در خانه جز تکۀ حصیر و بالشی از چرم چیزی نبود،رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:آنها را برای عدی بن حاتم پهن کرد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 363 )
ص : 2587
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : خَیْرُ اَلْعِبَادَهِ قَوْلُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 211 )
ص : 2588
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ أَوْ غَیْرِهِ ، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْعَبْدِیِّ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: «مَنْ زَرَعَ حِنْطَهً فِی أَرْضٍ فَلَمْ یَزْکُ زَرْعُهُ، أَوْ خَرَجَ زَرْعُهُ کَثِیرَ اَلشَّعِیرِ، فَبِظُلْمٍ عَمِلَهُ فِی مِلْکِ رَقَبَهِ اَلْأَرْضِ، أَوْ بِظُلْمٍ لِمُزَارِعِیهِ وَ أَکَرَتِهِ، لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: فَبِظُلْمٍ مِنَ اَلَّذِینَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ طَیِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ یَعْنِی لُحُومَ اَلْإِبِلِ وَ اَلْبَقَرِ وَ اَلْغَنَمِ». وَ قَالَ: «إِنَّ إِسْرَائِیلَ کَانَ إِذَا أَکَلَ مِنْ لَحْمِ اَلْإِبِلِ هَیَّجَ عَلَیْهِ وَجَعَ اَلْخَاصِرَهِ، فَحَرَّمَ عَلَی نَفْسِهِ لَحْمَ اَلْإِبِلِ، وَ ذَلِکَ قَبْلَ أَنْ تُنَزَّلَ اَلتَّوْرَاهُ ، فَلَمَّا نَزَلَتِ اَلتَّوْرَاهُ لَمْ یُحَرِّمْهُ وَ لَمْ یَأْکُلْهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 199 )
ص : 2589
وَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْ أَحَبَّ اَلْمَکَارِمَ اِجْتَنَبَ اَلْمَحَارِمَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 419 )
کسی که خوبیها را دوست دارد از گناهان دوری میکند،
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 427 )
ص : 2590
وَ مِنْ غَیْرِ کِتَابِ اِبْنِ بَابَوَیْهِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَرِضَ آدَمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَرَضاً شَدِیداً أَصَابَتْهُ فِیهِ وَحْشَهٌ فَشَکَا ذَلِکَ إِلَی جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ اِقْطَعْ مِنْهَا وَاحِدَهً وَ ضُمَّهَا إِلَی صَدْرِکَ فَفَعَلَ ذَلِکَ فَأَذْهَبَ اَللَّهُ عَنْهُ اَلْوَحْشَهَ .
( الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان , جلد 1 , صفحه 46 )
هم چنین غیر از احادیث کتاب شیخ صدوق،روایتی به ما رسیده است که امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: «حضرت آدم علیه السّلام به بیماری سختی مبتلا گردید.به سبب آن اندوهگین و وحشت زده شد.حال خود را با جبرئیل علیه السّلام در میان گذاشت. جبرئیل به او گفت:قطعه چوبی از درخت بادام تلخ جدا کن و به سینه ات بچسبان.حضرت آدم این کار را انجام داد.[به این خاطر]خداوند دلهره را از او دور ساخت.»
( آداب سفر در فرهنگ نیایش ؛ ج 1 , ص 116 )
ص : 2591
رُوِیَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: کُنْتُ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَعَهُ فَجَعَلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقْرَأُ فَإِذَا بِعِفْرِیتٍ مِنْ مَرَدَهِ اَلْجِنِّ قَدْ أَقْبَلَ وَ فِی یَدِهِ شُعْلَهٌ مِنْ نَارٍ وَ هُوَ یَقْرُبُ مِنَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا مُحَمَّدُ أَ لاَ أُعَلِّمُکَ کَلِمَاتٍ تَقُولُهُنَّ فَیَنْکَبَّ اَلْعِفْرِیتُ لِوَجْهِهِ وَ تُطْفَأَ شُعْلَتُهُ قَالَ نَعَمْ یَا حَبِیبِی جَبْرَئِیلُ قَالَ قُلْ أَعُوذُ بِنُورِ وَجْهِ اَللَّهِ وَ کَلِمَاتِهِ اَلتَّامَّاتِ اَلَّتِی لاَ یُجَاوِزُهُنَّ بَرٌّ وَ لاَ فَاجِرٌ مِنْ شَرِّ مَا ذَرَأَ فِی اَلْأَرْضِ وَ ما یَخْرُجُ مِنْها وَ مِنْ شَرِّ ما یَنْزِلُ مِنَ اَلسَّماءِ وَ ما یَعْرُجُ فِیها وَ مِنْ شَرِّ فِتَنِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ مِنْ شَرِّ طَوَارِقِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ إِلاَّ طَارِقاً یَطْرُقُ بِخَیْرٍ یَا رَحْمَانُ فَقَالَهَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَانْکَبَّ اَلْعِفْرِیتُ لِوَجْهِهِ وَ طَفِئَتْ شُعْلَتُهُ . .
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 72 )
ص : 2592
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ أَخِیهِ اَلْحَسَنِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ نَشْدِ اَلشِّعْرِ هَلْ یَنْقُضُ اَلْوُضُوءَ أَوْ ظُلْمِ اَلرَّجُلِ صَاحِبَهُ أَوِ اَلْکَذِبِ فَقَالَ نَعَمْ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ شِعْراً یَصْدُقُ فِیهِ أَوْ یَکُونَ یَسِیراً مِنَ اَلشِّعْرِ اَلْأَبْیَاتَ اَلثَّلاَثَهَ وَ اَلْأَرْبَعَهَ فَأَمَّا أَنْ یُکْثِرَ مِنَ اَلشِّعْرِ اَلْبَاطِلِ فَهُوَ یَنْقُضُ اَلْوُضُوءَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 87 )
قوله:(الحسین)(الحدیث 276) موثّق[1].
( کشف الأسرار ؛ ج 3 , ص 71 )
ص : 2593
أَوَّلُ اَلزُّهْدِ اَلتَّزَهُّدُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 189 )
ص : 2594
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ ، عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ ، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ ، عَنْ مَرْوَانَ ، عَنْ أَیُّوبَ بْنِ اَلْحُرِّ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ : عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، قَالَ: نَزَلَ أَمْرُ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ مَعاً، فَتَقَدَّمَهُ اَلْحَسَنُ بِالْکِبَرِ .
( الإمامه و التبصره من الحیره , جلد 1 , صفحه 55 )
ص : 2595
مَجَالِسُ اَلْمُفِیدِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَالِکٍ اَلنَّحْوِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلْکَاتِبِ عَنْ عِیسَی بْنِ حُمَیْدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ اَلرَّبَعِیَّ یَقُولُ حَدَّثَنَا اَلْأَصْمَعِیُّ قَالَ: دَخَلْتُ اَلْبَصْرَهَ فَبَیْنَا أَنَا أَمْشِی بِشَارِعِهَا إِذْ أَبْصَرْتُ بِجَارِیَهٍ أَحْسَنِ اَلنَّاسِ وَجْهاً وَ إِذَا هِیَ کَالشَّنِّ اَلْبَالِی فَلَمْ أَزَلْ أَتْبَعُهَا وَ أَحْبِسُ نَفْسِی عَنْهَا حَتَّی اِنْتَهَتْ مِنَ اَلْمَقَابِرِ إِلَی قَبْرٍ فَجَلَسَتْ عِنْدَهُ ثُمَّ أَنْشَأَتْ تَقُولُ بِصَوْتٍ مَا یَکَادُ یُبِینُ هَذَا وَ اَللَّهِ اَلْمَسْکَنُ لاَ مَا بِهِ نَغُرُّ أَنْفُسَنَا هَذَا وَ اَللَّهِ اَلْمُفَرِّقُ بَیْنَ اَلْأَحْبَابِ وَ اَلْمُقَرِّبُ مِنَ اَلْحِسَابِ وَ بِهِ عِرْفَانُ اَلرَّحْمَهِ مِنَ اَلْعَذَابِ یَا أَبَهْ فَسَحَ اَللَّهُ فِی قَبْرِکَ وَ تَغَمَّدَکَ بِمَا تَغَمَّدَ بِهِ نَبِیَّکَ أَمَا إِنِّی لاَ أَقُولُ خِلاَفَ مَا أَعْلَمُ کُنْتُ عِلْمِی بِکَ جَوَاداً إِذَا أُتِیتَ أُتِیتَ وِسَاداً وَ إِذَا اُعْتُمِدْتَ وُجِدْتَ عِمَاداً ثُمَّ قَالَتْ یَا لَیْتَ شِعْرِی کَیْفَ غَیَّرَکَ اَلْبِلَیأَمْ کَیْفَ صَارَ جَمَالُ وَجْهِکَ فِی اَلثَّرَی لِلَّهِ دَرُّکَ أَیَّ کَهْلٍ غَیَّبُواتَحْتَ اَلْجَنَادِلِ لاَ تُحَسُّ وَ لاَ تُرَی لُبّاً وَ حِلْماً بَعْدَ حَزْمٍ زَانَهُبَأْسٌ وَ جُودٌ حِینَ یُطْرَقُ لِلْقِرَی لَمَّا نُقِلْتَ إِلَی اَلْمَقَابِرِ وَ اَلْبِلَیدَنَتِ اَلْهُمُومُ فَغَابَ عَنْ عَیْنِی اَلْکِرَی
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 177 )
ص : 2596
11861-18 التهذیب ،1/5/18/5 موسی عن الفقیه ،2934/447/2 ابن عمار قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل له مال و لم یحج قط قال هو ممن قال اللّه وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ أَعْمی قال قلت سبحان اللّه أعمی قال أعماه عن طریق الجنه [الخیر].
( الوافی , جلد 12 , صفحه 255 )
ص : 2597
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لَیَخْرُجُ إِلَی أَخِیهِ یَزُورُهُ فَیُوَکِّلُ اَللَّهُ بِهِ مَلَکاً فَیَضَعُ جَنَاحاً فِی اَلْأَرْضِ وَ جَنَاحاً فِی اَلسَّمَاءِ یُظِلُّهُ فَإِذَا دَخَلَ إِلَی مَنْزِلِهِ نَادَی اَلْجَبَّارُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَیُّهَا اَلْعَبْدُ اَلْمُعَظِّمُ لِحَقِّی اَلْمُتَّبِعُ لآِثَارِ نَبِیِّی حَقٌّ عَلَیَّ إِعْظَامُکَ سَلْنِی أُعْطِکَ اُدْعُنِی أُجِبْکَ اُسْکُتْ أَبْتَدِئْکَ فَإِذَا اِنْصَرَفَ شَیَّعَهُ اَلْمَلَکُ یُظِلُّهُ بِجَنَاحِهِ حَتَّی یَدْخُلَ إِلَی مَنْزِلِهِ ثُمَّ یُنَادِیهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَیُّهَا اَلْعَبْدُ اَلْمُعَظِّمُ لِحَقِّی حَقٌّ عَلَیَّ إِکْرَامُکَ قَدْ أَوْجَبْتُ لَکَ جَنَّتِی ، وَ شَفَّعْتُکَ فِی عِبَادِی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 589 )
ص : 2598
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْبَرَّانِیُّ وَ عُثْمَانُ بْنُ حَامِدٍ اَلْکَشْیَانُ، قَالاَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زِیَادٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمُزَخْرَفِ ، عَنْ أَبِی سُلَیْمَانَ اَلْحَمَّارِ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) یَقُولُ لِأَبِی اَلْجَارُودِ بِمِنًی فِی فُسْطَاطِهِ رَافِعاً صَوْتَهُ یَا أَبَا اَلْجَارُودِ وَ کَانَ وَ اَللَّهِ أَبِی إِمَامَ أَهْلِ اَلْأَرْضِ حَیْثُ مَاتَ لاَ یَجْهَلُهُ إِلاَّ ضَالٌّ، ثُمَّ رَأَیْتُهُ فِی اَلْعَامِ اَلْمُقْبِلِ قَالَ لَهُ مِثْلَ ذَلِکَ، قَالَ، فَلَقِیتُ أَبَا اَلْجَارُودِ بَعْدَ ذَلِکَ بِالْکُوفَهِ فَقُلْتُ لَهُ أَ لَیْسَ قَدْ سَمِعْتَ مَا قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) مَرَّتَیْنِ قَالَ إِنَّمَا یَعْنِی أَبَاهُ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 230 )
ص : 2599
3477-17 الکافی ،1/18/272/2 الحسین بن محمد عن محمد بن أحمد النهدی عن عمرو بن عثمان عن رجل عن أبی الحسن علیه السّلام قال: حق علی اللّه أن لا یعصی فی دار إلا أضحاها للشمس حتی تطهرها.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 1004 )
ص : 2600
فس، [تفسیر القمی ] ، : أَمَّنْ یُجِیبُ اَلْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ اَلسُّوءَ وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفاءَ اَلْأَرْضِ - فَإِنَّهُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: نَزَلَتْ فِی اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هُوَ وَ اَللَّهِ اَلْمُضْطَرُّ إِذَا صَلَّی فِی اَلْمَقَامِ رَکْعَتَیْنِ وَ دَعَا اَللَّهَ فَأَجَابَهُ وَ یَکْشِفُ اَلسُّوءَ وَ یَجْعَلُهُ خَلِیفَهً فِی اَلْأَرْضِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 48 )
ص : 2601
فَمِنْ ذَلِکَ خَبَرُ أُهْبَانَ بْنِ أَنَسٍ اَلْأَسْلَمِیَّ رُوِیَ: أَنَّ ذِئْباً شَدَّ عَلَی غَنَمٍ لِأُهْبَانَ بْنِ أَنَسٍ فَأَخَذَ مِنْهَا شَاهً فَصَاحَ بِهِ فَخَلاَّهَا ثُمَّ نَطَقَ اَلذِّئْبُ فَقَالَ أُهْبَانُ سُبْحَانَ اَللَّهِ ذِئْبٌ یَتَکَلَّمُ فَقَالَ اَلذِّئْبُ أَعْجَبُ مِنْ کَلاَمِی أَنَّ مُحَمَّداً یَدْعُو اَلنَّاسَ إِلَی اَلتَّوْحِیدِ بِیَثْرِبَ وَ لاَ یُجَابُ فَسَاقَ أُهْبَانُ غَنَمَهُ وَ أَتَی اَلْمَدِینَهَ فَأَخْبَرَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِمَا رَآهُ فَقَالَ خُذْ هَذِهِ غَنَمِی طُعْمَهً لِأَصْحَابِکَ فَقَالَ أَمْسِکْ عَلَیْکَ غَنَمَکَ فَقَالَ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أُسَرِّحُهَا أَبَداً بَعْدَ یَوْمِی هَذَا فَقَالَ اَللَّهُمَّ بَارِکْ عَلَیْهِ وَ بَارِکْ لَهُ فِی طُعْمَتِهِ فَأَخَذَهَا أَهْلُ اَلْمَدِینَهِ فَلَمْ یَبْقَ فِی اَلْمَدِینَهِ بَیْتٌ إِلاَّ أَنَالَهُ مِنْهَا .
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 206 )
1-اهبان بن انس اسلمی است که روایت است گرگی برمه اش جست و گوسفندی از او گرفت و وی بر او بنگ زد و گرگ گوسفند را رها کرد و بزبان آمد اهبان گفت سبحان اللّه گرگ بزبان آمده و سخن میگوید گرگ گفت:شگفت آورتر از سخن گفتن من اینست که محمد در یثرب مردم را به یگانه پرستی میخواند و از او پذیرفته نشود اهبان رمه گوسفند خود را بمدینه راند و به پیغمبر(صلّی الله علیه و آله) از آنچه دیده بود گزارشی داد و بعرض رسانید همه این گوسفندان مرا برگیر خوراک تو و یارانت باشند،فرمودش گوسفندان خود را داشته باش در پاسخ گفت:نه بخدا آنها را پس از امروز بچرا نبرم فرمودش بار خدا باو برکت بده و بطعمه ای که داده برکت بده و مردم مدینه گوسفندان او را بردند و هیچ خانه در مدینه نماند جز که از آن بهره یافت و سهمی گرفت،
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 251 )
ص : 2602
وَ بِالطَّرِیقِ اَلْمَذْکُورِ یَرْفَعُهُ إِلَی إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ یَعْنِی زَیْنَ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ إِنْظَارِ اَللَّهِ تَعَالَی إِبْلِیسَ وَقْتاً مَعْلُوماً ذَکَرَهُ فِی کِتَابِهِ قَالَ فَإِنَّکَ مِنَ اَلْمُنْظَرِینَ `إِلی یَوْمِ اَلْوَقْتِ اَلْمَعْلُومِ قَالَ اَلْوَقْتُ اَلْمَعْلُومُ یَوْمُ قِیَامِ اَلْقَائِمِ فَإِذَا بَعَثَهُ اَللَّهُ کَانَ فِی مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ وَ جَاءَ إِبْلِیسُ حَتَّی یَجْثُو عَلَی رُکْبَتَیْهِ فَیَقُولُ یَا وَیْلاَهْ مِنْ هَذَا اَلْیَوْمِ فَیَأْخُذُ بِنَاصِیَتِهِ فَیَضْرِبُ عُنُقَهُ فَذَلِکَ یَوْمُ اَلْوَقْتِ اَلْمَعْلُومِ مُنْتَهَی أَجَلِهِ .
( منتخب الأنوار المضیّه , جلد 1 , صفحه 203 )
ص : 2603
وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ: لَمَّا عُرِجَ بِالنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَرِقَ فَتَقَطَّرَ عَرَقُهُ إِلَی اَلْأَرْضِ فَأَنْبَتَتْ مِنَ اَلْعَرَقِ اَلْوَرْدَ اَلْأَحْمَرَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَشَمَّ رَائِحَتِی فَلْیَشَمَّ اَلْوَرْدَ اَلْأَحْمَرَ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 44 )
در روایت دیگر آمده:هنگامی که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به معراج برده شد،عرق کرد و قطرات عرق حضرت بر زمین چکیده و از آن گل سرخ رویید.پس رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:هرکس خواست که بوی مرا استشمام کند،گل سرخ را ببوید.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 92 )
ص : 2604
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ اَلسَّرَّادِ قَالَ: سَأَلَ أَبُو کَهْمَسٍ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ یُصَلِّی اَلرَّجُلُ نَوَافِلَهُ فِی مَوْضِعٍ أَوْ یُفَرِّقُهَا فَقَالَ لاَ بَلْ یُفَرِّقُهَا هَاهُنَا وَ هَاهُنَا فَإِنَّهَا تَشْهَدُ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 455 )
18 - عبد اللّه بن علی سرّاد گوید: ابو کهمس از امام صادق علیه السّلام پرسید و به حضرتش عرض کرد: آیا انسان می تواند نافله های خود را در یک مکان، یا در مکان های مختلف بخواند؟
فرمود: نه، بلکه در مکان های مختلف (بخواند)، در این جا و آن جا بخواند؛ زیرا هر مکانی برای او در روز رستاخیز گواهی خواهد داد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 423 )
: مجهول و یدل علی استحباب تفریق النوافل علی الأمکنه کما ذکره بعض الأصحاب.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 421 )
ص : 2605
8658-3 الکافی ،1/6/503/2 علی عن أبیه عن علی بن حسان عن بعض أصحابه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: کل دعاء لا یکون قبله تمجید فهو أبتر إنما التمجید ثم الثناء قلت ما أدری ما یجزی من التمجید قال تقول اللهم أنت الأول فلیس قبلک شیء و أنت الآخر فلیس بعدک شیء و أنت الظاهر فلیس فوقک شیء و أنت الباطن فلیس دونک شیء و أنت العزیز الحکیم.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1510 )
ص : 2606
حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ قَالَ حَدَّثَنِی مُسَافِرٌ قَالَ: کُنْتُ مَعَ أَبِی اَلْحَسَنِ بِمِنًی فَمَرَّ یَحْیَی بْنُ خَالِدٍ- فَغَطَّی أَنْفَهُ مِنَ اَلْغُبَارِ فَقَالَ مَسَاکِینُ لاَ یَدْرُونَ مَا یَحُلُّ لَهُمْ فِی هَذِهِ اَلسَّنَهِ ثُمَّ قَالَ وَ مَا أَعْجَبُ مِنْ هَذَا وَ أَنَا وَ هُوَ وَتْرٌ کَهَاتَیْنِ وَ ضَمَّ إِصْبَعَیْهِ قَالَ مُسَافِرٌ مَا عَرَفْتُ مَعْنَی حَدِیثِهِ حَتَّی دَفَنَّاهُ مَعَهُ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 484 )
ص : 2607
عَنْ أَبِی بَکْرِ بْنِ اَلْحَارِثِ اَلْبَصْرِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی مِنْ أَهْلِ بَیْتٍ قَدِ اِنْقَرَضُوا وَ لَیْسَ لِی وَلَدٌ قَالَ فَادْعُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ وَ قُلْ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً إِنَّکَ سَمِیعُ اَلدُّعاءِ رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْداً وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلْوارِثِینَ قَالَ فَقُلْتُهَا فَوُلِدَ لِی عَلِیٌّ وَ اَلْحُسَیْنُ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 225 )
از ابی بکر بصری:به حضرت صادق(علیه السّلام)گفتم:من از خانواده ای هستم که منقرض شده اند و من تنها باز ماندۀ آنها هستم و فرزندی ندارم،فرمود:در سجده این دعا (آیه)را بخوان:«خداوندا مرا ذریه ای پاک عنایت کن که تو شنوا و پاسخ گوی دعایی» (سوره آل عمران 33)و«بار خدایا مرا تنها(و بدون وارث)نگذار که تو بهترین وارثانی» (سوره انبیاء 89)من این دعا را خواندم و دو فرزندم علی و حسین بدنیا آمدند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 431 )
ابو بکر بن حدث بصری می گوید:به امام صادق علیه السّلام گفتم:من از خانواده ای هستم که همگی مرده اند و از میان رفته اند و فرزندی ندارم.حضرت فرمود: در حال سجده این دعا را بخوان:«پروردگارا از جانب خود به من خانواده ای پاک عنایت کن که تو شنوندۀ دعایی»،«پروردگارا مرا تنها مگذار که تو بهترین وارثانی».ابو بکر می گوید این دعا را خواندم و دو پسر به نام های علی و حسین به دنیا آمدند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 479 )
ص : 2608
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ ذِکْرُهُ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ زَیْنُ اَلْعَابِدِینَ جَالِساً فِی مَجْلِسِهِ فَقَالَ یَوْماً فِی مَجْلِسِهِ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أُمِرَ بِالْمَسِیرِ إِلَی تَبُوکَ أُمِرَ بِأَنْ یُخَلِّفَ عَلِیّاً بِالْمَدِینَهِ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا کُنْتُ أُحِبُّ أَنْ أَتَخَلَّفَ عَنْکَ فِی شَیْءٍ مِنْ أُمُورِکَ وَ أَنْ أَغِیبَ عَنْ مُشَاهَدَتِکَ وَ اَلنَّظَرِ إِلَی هَدْیِکَ وَ سَمْتِکَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ یَا عَلِیُّ أَ مَا تَرْضَی أَنْ تَکُونَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی - إِلاَّ أَنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی تُقِیمُ یَا عَلِیُّ وَ إِنَّ لَکَ فِی مَقَامِکَ مِنَ اَلْأَجْرِ مِثْلَ اَلَّذِی یَکُونُ لَکَ لَوْ خَرَجْتَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ لَکَ أُجُورُ کُلِّ مَنْ خَرَجَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُوقِناً طَائِعاً وَ إِنَّ لَکَ عَلَی اَللَّهِ یَا عَلِیُّ لِمَحَبَّتِکَ أَنْ تُشَاهِدَ مِنْ مُحَمَّدٍ سَمْتَهُ فِی سَائِرِ أَحْوَالِهِ بِأَنْ یَأْمُرَ جَبْرَئِیلَ فِی جَمِیعِ مَسِیرِنَا هَذَا أَنْ یَرْفَعَ اَلْأَرْضَ اَلَّتِی یَسِیرُ عَلَیْهَا وَ اَلْأَرْضَ اَلَّتِی تَکُونُ أَنْتَ عَلَیْهَا وَ یُقَوِّیَ بَصَرَکَ حَتَّی تُشَاهِدَ مُحَمَّداً وَ أَصْحَابَهُ فِی سَائِرِ أَحْوَالِکَ وَ أَحْوَالِهِمْ فَلاَ یَفُوتَکَ اَلْأُنْسُ مِنْ رُؤْیَتِهِ وَ رُؤْیَهِ أَصْحَابِهِ وَ یُغْنِیَکَ ذَلِکَ عَنِ اَلْمُکَاتَبَهِ وَ اَلْمُرَاسَلَهِ فَقَامَ رَجُلٌ مِنْ مَجْلِسِ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ لَمَّا ذَکَرَ هَذَا وَ قَالَ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَیْفَ یَکُونُ وَ هَذَا لِلْأَنْبِیَاءِ لاَ لِغَیْرِهِمْ؟ فَقَالَ زَیْنُ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَذَا هُوَ مُعْجِزَهٌ لِمُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ لاَ لِغَیْرِهِ لِأَنَّ اَللَّهَ إِنَّمَا رَفَعَهُ بِدُعَاءِ مُحَمَّدٍ وَ زَادَ فِی نُورِ بَصَرِهِ أَیْضاً بِدُعَاءِ مُحَمَّدٍ حَتَّی شَاهَدَ مَا شَاهَدَ وَ أَدْرَکَ مَا أَدْرَکَ ثُمَّ قَالَ لَهُ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا عَبْدَ اَللَّهِ مَا أَکْثَرَ ظُلْمَ کَثِیرٍ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَقَلَّ أَنْصَارَهُمْ أَمْ یَمْنَعُونَ عَلِیّاً مَا یُعْطُونَهُ سَائِرَ اَلصَّحَابَهِ وَ عَلِیٌّ أَفْضَلُهُمْ؟ فَکَیْفَ یُمْنَعُ مَنْزِلَهً یُعْطُونَهَا غَیْرَهُ؟ - قِیلَ وَ کَیْفَ ذَاکَ؟ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ -؟ قَالَ لِأَنَّکُمْ تَتَوَلَّوْنَ مُحِبِّی أَبِی بَکْرِ بْنِ أَبِی قُحَافَهَ وَ تَتَبَرَّءُونَ مِنْ أَعْدَائِهِ کَائِناً مَنْ کَانَ وَ کَذَلِکَ تَتَوَلَّوْنَ عُمَرَ بْنَ اَلْخَطَّابِ وَ تَتَبَرَّءُونَ مِنْ أَعْدَائِهِ کَائِناً مَنْ کَانَ وَ تَتَوَلَّوْنَ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ - وَ تَتَبَرَّءُونَ مِنْ أَعْدَائِهِ کَائِناً مَنْ کَانَ حَتَّی إِذَا صَارَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالُوا نَتَوَلَّی مُحِبِّیهِ وَ لاَ نَتَبَرَّأُ مِنْ أَعْدَائِهِ بَلْ نُحِبُّهُمْ فَکَیْفَ یَجُوزُ هَذَا لَهُمْ وَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ فِی عَلِیٍّ اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ اُنْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اُخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ؟ أَ فَتَرَوْنَهُ لاَ یُعَادِی مَنْ عَادَاهُ وَ لاَ یَخْذُلُ مَنْ خَذَلَهُ لَیْسَ هَذَا بِإِنْصَافٍ ثُمَّ أُخْرَی إِنَّهُمْ إِذَا ذُکِرَ لَهُمْ مَا أَخَصَّ اَللَّهُ بِهِ عَلِیّاً بِدُعَاءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَرَامَتِهِ عَلَی رَبِّهِ تَعَالَی جَحَدُوهُ وَ هُمْ یَقْبَلُونَ مَا یُذْکَرُ لَهُمْ فِی غَیْرِهِ مِنَ اَلصَّحَابَهِ فَمَا اَلَّذِی مَنَعَ عَلِیّاً مَا جَعَلَهُ لِسَائِرِ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ هَذَا عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ - إِذَا قِیلَ لَهُمْ إِنَّهُ کَانَ عَلَی اَلْمِنْبَرِ بِالْمَدِینَهِ یَخْطُبُ إِذْ نَادَی فِی خِلاَلِ خُطْبَتِهِ یَا سَارِیَهُ اَلْجَبَلَ وَ عَجِبَ اَلْقَوْمُ وَ قَالُوا مَا هَذَا اَلْکَلاَمُ اَلَّذِی فِی هَذِهِ اَلْخُطْبَهِ؟ فَلَمَّا قَضَی اَلْخُطْبَهَ وَ اَلصَّلاَهَ قَالُوا مَا قَوْلُکَ فِی خُطْبَتِکَ یَا سَارِیَهُ اَلْجَبَلَ؟ - فَقَالَ اِعْلَمُوا أَنِّی وَ أَنَا أَخْطُبُ إِذْ رَمَیْتُ بِبَصَرِی نَحْوَ اَلنَّاحِیَهِ اَلَّتِی خَرَجَ فِیهَا إِخْوَانُکُمْ إِلَی غَزْوَهِ اَلْکَافِرِینَ بِنَهَاوَنْدَ وَ عَلَیْهِمْ سَعْدُ بْنُ أَبِی وَقَّاصٍ فَفَتَحَ اَللَّهُ لِیَ اَلْأَسْتَارَ وَ اَلْحُجُبَ وَ قَوَّی بَصَرِی حَتَّی رَأَیْتُهُمْ وَ قَدِ اِصْطَفُّوا بَیْنَ یَدَیْ جَبَلٍ هُنَاکَ وَ قَدْ جَاءَ بَعْضُ اَلْکُفَّارِ لِیَدُورَ خَلْفَ سَارِیَهَ وَ سَائِرِ مَنْ مَعَهُ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَیُحِیطُوا بِهِمْ فَیَقْتُلُوهُمْ فَقُلْتُ یَا سَارِیَهُ اَلْجَبَلَ لِیَلْتَجِئَ إِلَیْهِ فَیَمْنَعَهُمْ ذَلِکَ مِنْ أَنْ یُحِیطُوا بِهِ ثُمَّ یُقَاتِلُوا وَ مَنَحَ اَللَّهُ إِخْوَانَکُمُ اَلْمُؤْمِنِینَ أَکْنَافَ اَلْکَافِرِینَ وَ فَتَحَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ بِلاَدَهُمْ فَاحْفَظُوا هَذَا اَلْوَقْتَ فَسَیَرِدُ عَلَیْکُمُ اَلْخَبَرُ بِذَلِکَ وَ کَانَ بَیْنَ اَلْمَدِینَهِ وَ نَهَاوَنْدَ مَسِیرَهُ أَکْثَرَ مِنْ خَمْسِینَ یَوْماً قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِذَا کَانَ مِثْلُ هَذَا لِعُمَرَ فَکَیْفَ لاَ یَکُونُ مِثْلُ هَذَا لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ؟ وَ لَکِنَّهُمْ قَوْمٌ لاَ یُنْصِفُونَ بَلْ یُکَابِرُونَ .
( الاحتجاج , جلد 2 , صفحه 330 )
و باسناد مقدّم از امام عسکری مروی است که:حضرت علیّ بن الحسین علیه السّلام روزی در مجلس بهشت قرین ارم تزئین خود فرمود که:حضرت سیّد المرسلین از ربّ العالمین چون مأمور بسیر غزوۀ تبوک و گذاشتن أمیر المؤمنین علیه السّلام در مدینه طیّبه گردید لیکن أمیر المؤمنین(علیه السّلام)بعد از استماع کلام سیّد الأنام گفت: یا رسول اللّه من هرگز دوست نداشتم که از شرف خدمت موفور السّرور شما دور و از مشاهدۀ جمال مسرّت آمال غایب و مهجور گردم و در أمر و کار شما پیوسته مترجّی و مستدعی انصرام و انجام بوده و خواهم بود تا یوم الموعود. رسول مجتبی(صلّی الله علیه و آله)فرمود که:یا علی آیا تو راضی نیستی در نزد منبمنزلۀ هرون در نزد موسی علیه السّلام باشی الاّ آنقدر هست که بعد از من پیغمبر نخواهد بود. یا علی چون در مدینه اقامت نمائی أجر و ثواب تو در نزد حضرت ایزد وهّاب برابر آنست که بقصد غزوۀ تبوک برفاقت ما برآئی و بی ریب و شبهت ترا در استقامت مدینۀ طیّبه أجر آن جماعتست که ایشان بطوع و رغبت و از روی یقین اطاعت سیّد المرسلین نمایند. یا علی علیه السّلام تو چون دوست داری که مشاهدۀ جمال با کمال نبیّ ایزد متعال نمائی و در سایر أحوال نظر از سمت محمّد بهیچ حال بر نداری بر خدای ذو الجلال بالغدوّ و الآصال واجب و لازم گردد که پیک وحی جلیل أمین الوحی جبرئیل(علیه السّلام)را أمر کند که در جمیع منازل مسیر ما به جانب تبوک زمینی که ما بر آن سیر مینمائیم،و زمینی که شما نیز بزیر آن سایر میگردید تمامی آن زمین را مرفوع گرداند و پرده از میان بردارد. و بصر شما را تیز گرداند تا آنکه تو مشاهدۀ جمال محمّد(صلّی الله علیه و آله)و نظر بر أحوال أصحاب آن برگزیدۀ ایزد أحد در تمامی أحوال خود و أحوال ایشان خواهی نمود. و انس رؤیت تو بحضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و رؤیت أصحاب آن نبیّ الرّحمه فوت نخواهد شد و همین شما را مستغنی از مکاتبات و مراسلات میگرداند و محتاج برسل و رسائل نمیگرداند. چون اما زین العابدین در آن مجلس و مقام کلام صدق التیام از لسان معجز نشان نبیّ الاکرام(صلّی الله علیه و آله)بانجام و انصرام رسانید شخصی هم از آن محفل جنّت مثل بر پای خاست و گفت:یا بن رسول اللّه این صفت از صفات أنبیای ذوی الاقتدار و پیغمبران ایزد غفّار است برای علی علیه السّلام و غیر او چون تواند بود؟ امام زین العابدین(علیه السّلام)فرمود که:این معجزه حضرت محمّد رسول ایزد معبود بود از برای علی(علیه السّلام)نه از برای غیر آن حضرت زیرا که خدای تعالی رفع پردۀ خفا بدعاء محمّد علیه الصّلوه و السّلام من اللّه تعالی نمود و نور بصر آن حضرت نیز بدعاء آن نبیّ المحمود افزود تا آنکه علی(علیه السّلام)در مدینه میدید و درک تمامی حقایق تبوک أصحاب حضرت نبیّ الرّحمه در آنجا درک و مشاهدت مینمودند حضرت ولیّ ایزد معبود همگی آن را در مدینه کما هی مشاهده مینمود. حضرت امام محمّد باقر(علیه السّلام)فرمود که:یا عبد اللّه بسیار کس از این امّت ظلم بیحدّ در حقّ علیّ بن أبی طالب(علیه السّلام)نمودند و با آن حضرت به انصاف سلوک ننمودند و أکثر صفات کمال که برای سایر أصحاب نبیّ متعال ثابت میگردانند با افضلیّت علیّ بن أبی طالب علیه السّلام در جمیع أحوال بر تمامی آن رجال از آن حضرت منع می نمایند. پس چگونه صنعتی که مخصوص غیر آن ولیّ ایزد علاّم باشد از آن حضرت منع آن منزلت بنمایند؟ شخصی گفت:یا بن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم آن چگونه چنین باشد؟ أبو جعفر علیه السّلام فرمود که:بواسطۀ آنکه شما موالات با محبّان أبی بکر بن أبی قحافه مینمائید و تبرّا از أعداء او هر که باشد لازم می دانید و أیضا تولاّ بعمر بن الخطّاب و تبرّا از دشمنان او واجب می شمرید هر که باشدو همچنان تولاّ بعثمان بن عفّان و تبرّا از أعداء آن هر که باشد لازم و عیان میدانید امّا چون أمر ولایت و امامت منتهی بعلی(علیه السّلام)گردید گفتند که:ما را تولاّ بمحبّان علی علیه السّلام است لیکن ما را تبرّا از أعدای علیّ در هیچ مکان و مأوی نیست بلکه ما دشمنان علی را نیز دوست میداریم. یا عبد اللّه فکر نمائید که چون آن جماعت را گفتن این مقال جایز و حلال باشد و حال آنکه رسول واهب متعال در حقّ علیّ علیه السّلام الملک الفعّال گوید که: اللّهمّ وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله. آیا شما می بینید آن کس را که او را أصلا معادات بأعداء و خاذل علی(علیه السّلام) نیست پس این عمل با آن وصیّ خاتم الرّسل از روی انصاف و عدل نیست دیگر آنکه هر گاه کسی برای آن جماعت ذکر صنعت که ایزد تعالی مخصوص به حضرت أمیر المؤمنین علیه السّلام نمود نمایند و گویند که این محمود بدعای حضرت رسول واجب الوجود از پروردگار معبود و کرامت آن حضرت برای علی بابت و موجود بود آن طایفه عنود و جحود منکر گردند و آنچه برای علی(علیه السّلام)و أولاد أمجاد ایشان است آن را در حقّ علی و آل قبول ننمایند و آن را در حقّ أصحاب رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم حضرت ذو الجلال قبول نمایند. پس چه چیز ایشان را ممنوع گرداند از آنکه صفات که برای جمیع- أصحاب اثبات و انتخاب مینمایند،آن صفات را در حقّ علی(علیه السّلام)و آل منع نمایند.ای عبد اللّه این عمر بن الخطّاب در مدینه سیّد البشر در بالای منبر خطبه در محضر أنصار و مهاجر میگفت در أثناء خطبه ندا فرمود که: یا ساریه الجبل. یعنی:ای عسکر اسلام طرف جبل را اهتمام تمام نمائید که مبادا کفرۀ لئام در سیر بر شما سبقت گیرند و آن مسکن و مقام بتصرّف أصحاب ظلام در آید زیرا که بعد از تسلّط و توطّن کفّار بر آن محلّ مبادا از عقب لشکر اسلام درآیند و بواسطۀ غفلت عساکر نصرت پا بر شکست دهند. خلاصه کلام آنکه أصحاب حضّار چون از عمر این گفتار استماع نمودند تعجّب بسیار کرده گفتند که:یا عمر این چه کلام است که در أثناء خطبه مذکور کردی که یا ساریه الجبل؟ عمر گفت:یا معشر أنصار و مهاجرین در أثناء خطبه بدانید که چون نظر بآنجانب که برادران شما بواسطۀ جهاد و غزای أعدا یعنی کفّار نهاوند بیرون رفته اند انداختم که سعد بن وقّاص با ایشان است. در آن دم حضرت ایزد واهب برای من فتح استار و حجب و تقویت بصرم بغیر خواهش و طلب من نمود تا آنکه تمامی لشکر اسلام را دیدم که میان کوه که در آنجاست صف بسته در برابر کفّار برای حرب و کارزار منتظر،و طیّارند و دیدم که بعضی کفّار آمده تا در عقب ساریه و سایر آن جماعت که با اوست از مسلمانان بگردد و أهل اسلام را در میان گیرند و قتل نمایند. پس من بواسطۀ همان ندا بمسلمانان نمودم که یا ساریه الجبل تا أهل اسلام ملتجی بآن جبل گردند و آن را پناه خود ساخته کفّار را از احاطۀ لشکر نصرت شعار ما مانع آیند و بعد از آن مسلمانان قتال و جدال با آن کفّار أشرار نمودند،حضرت ایزد جبّار برادران مؤمنین شما را نصرت و اقتدار و شوکت و وقار ارزانی داشته کفّار را از میان برداشته اند و مفتّح الأبواب فتح بلاد و تسخیر عباد برای أهل اسلام فرمود باید که حفظ این وقت نمائید. چون حضرت امام محمّد باقر(علیه السّلام)این خبر بآخر رسانید فرمود که:یا عبد اللّه این خبر بر شما وارد است زیرا که شما قائل باین کلام کذب التیامید و حال آنکه از مدینه تا نهاوند مسافت زیاده از پنجاه روز راهست بلا اشتباه و از مدینه تا تبوک مسافت اندک است. آنگاه حضرت امام محمّد باقر(علیه السّلام)فرمود که:خبر نهاوند اگر برای عمر بابت و مستمرّ خواهد بود پس چگونه آن خبر دیگر برای علی بن أبی طالب(علیه السّلام) معیّن و مستقرّ نباشد لیکن شما بی انصاف بلکه أصحاب مکابره و اعتسافید.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 3 , ص 247 )
211-و باسناد مذکور در قبل از امام حسن عسکریّ علیه السّلام نقل است که فرمود: روزی امام سجّاد علیه السّلام در جای خود نشسته بود که فرمود: وقتی رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله مأمور شد به تبوک رود، دستور یافت که علیّ را جانشین و خلیفۀ خود در مدینه سازد، در مقابل علیّ علیه السّلام گفت: ای رسول خدا، من هیچ میل ندارم که در هیچ موردی از رکاب شما تخلّف کنم، و محروم از دیدار مبارک شما گردم. رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: ای علیّ، آیا تو راضی و خشنود نمی شوی که منزلت و جایگاه هارون نسبت به موسی را نزد من داشته باشی جز آنکه پس از من پیامبری نخواهد بود؟! در مدینه بمان که اجر و پاداش آن برابر با همرکابی من است، و اجر تو برابر با اجر تمام افرادی است که از سر یقین و مطیع با رسول خدا خارج شده اند، و به جهت محبّتی که به من داری بر خداوند است که رخسار مرا در تمامی امور به مشاهدت تو در آورد، و جبرئیل را امر فرماید که موانع مشاهده را در تمام مسیر از پیش روی تو بردارد و دیده ات را تیز نماید تا بخوبی محمّد و أصحاب وی را ببینی، بنوعی که دلت برای اینان تنگ نشده و نیاز به مکاتبه و نامه نگاری نداشته باشی.در اینجا مردی در مجلس امام سجّاد علیه السّلام برخاسته و گفت: ای زادۀ رسول خدا، این برای علیّ چگونه بود؟ که آن مخصوص انبیاء است نه غیر ایشان. امام زین العابدین علیه السّلام فرمود: این معجزه ای برای محمّد رسول خدا بود نه دیگری، زیرا خداوند این کار را بنا به درخواست محمّد انجام داد، و ازدیاد نور دیدۀ علیّ نیز بنا به دعای محمّد بود، تا به آن مقام از مشاهده و ادراک رسید. سپس امام باقر علیه السّلام به او فرمود: ای بندۀ خدا، چقدر ظلم این امّت بر علیّ زیاد است و انصافشان در حقّ او کم؟! چیزی که به سایر صحابه دادند از علیّ منع می کنند با اینکه علیّ افضل ایشان است، چگونه منزلتی که برای دیگران قائل شده اند برای او ردّ می کنند؟یکی پرسید: این چگونه است ای زادۀ رسول خدا؟ فرمود: زیرا شما موالات محبّین أبو بکر را می کنید، و تا بوده و هست از دشمنان او اظهار برائت و بیزاری می نمایید، و همین رفتار را در بارۀ عمر دارید، و نیز عثمان، ولی تا نوبت به علیّ بن ابی طالب علیه السّلام می رسد می گویید: موالات محبّین او را می کنیم ولی از دشمنانش برائت و بیزاری نمی کنیم بلکه اینان را دوست می داریم؟! این چه توجیهی دارد، در حالی که رسول خدا در بارۀ علیّ فرموده:«خدایا دوستان او را دوست بدار و دشمنانش را دشمن، یاری دهندگانش را یاری فرما و آنان که از او دست کشیده اند را تنها و مخذول رها فرما!». فکر می کنید خدا با دشمنانش عداوت نمی کند؟! یا کسانی که از او دست کشیده اند را تنها و مخذول رها نمی فرماید؟! این منصفانه نیست!. مطلب دیگر اینکه: ایشان به محض برخورد با مطلبی که به دعای رسول خدا مختصّ علیّ شده و کرامتی که نزد خدا بدست آورده همه را انکار می کنند ولی همان مطالب را در بارۀ دیگر صحابه می پذیرند، چه چیزی علیّ را از دیگر صحابه ممنوع ساخته؟! مثلاً عمر بن خطّاب، اگر نقل شود: عمر در مدینه به منبر خطبه می خواند که ناگاه در خلال سخنرانی فریاد زد: ای ساریه؛ کوه!. اطرافیان به شگفت آمده و گفتند: این چه مطلبی در خطبه بود؟ پس در اتمام خطبه و نماز گفتند: منظورت از مطلب «ای ساریه، کوه!» چه بود؟!.گفت: بدانید که من در حال ایراد خطبه بودم ناگاه دیده ام به جایی افتاد که برادران شما در نهاوند در حال نبرد با کافرانند، و امیرشان سعد بن ابی وقّاص است، پس خداوند برای من تمام حجاب و پرده ها را گشوده و دیده ام را نیرو داده تا اینکه ایشان را مشاهده نمودم که همگی در مقابل کوهی در آنجا به صف شده اند، ناگاه گروهی از کافران آمدند تا ساریه و دیگران را از پشت محاصره کرده و همه را بکشند، پس فریاد کنان گفتم: ای ساریه، کوه! تا در پشت آن پناه گرفته و مانع محاصرۀ آنان شود، سپس به جنگ پرداخته و در آخر خداوند أهل ایمان را بر کافران چیره ساخت و سرزمینهایشان را برای آنان فتح فرمود. این ساعت را بخاطر بسپارید، که همین مطالب که گفتم به شما خواهد رسید. و میان مدینه و نهاوند بیش از پنجاه روز راه بود. امام باقر علیه السّلام فرمود: اگر چنین داستانی برای عمر باشد، چرا نمی شود برای علیّ نیز رخ داده باشد، ولی چه حاصل که اینان جماعتی بی انصاف بلکه أهل ستیزه اند !.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 184 )
ص : 2609
نی، [الغیبه] ، للنعمانی مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ عِیسَی اَلْقُوهِسْتَانِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ إِسْحَاقَ اَلْأَنْمَاطِیِّ وَ کَانَ شَیْخاً نَفِیساً مِنْ إِخْوَانِنَا اَلْفَاضِلِینَ عَنْ بَدْرٍ عَنْ زَیْدِ بْنِ عِیسَی بْنِ مُوسَی وَ کَانَ رَجُلاً مَهِیباً قُلْتُ لَهُ: مَنْ أَدْرَکْتَ مِنَ اَلتَّابِعِینَ فَقَالَ مَا أَدْرِی مَا تَقُولُ لِی وَ لَکِنِّی کُنْتُ بِالْکُوفَهِ فَسَمِعْتُ شَیْخاً فِی جَامِعِهَا یَتَحَدَّثُ عَنْ عَبْدِ خَیْرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ یَقُولُ قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ - اَلْأَئِمَّهُ اَلرَّاشِدُونَ اَلْمُهْتَدُونَ اَلْمَعْصُومُونَ مِنْ وُلْدِکَ أَحَدَ عَشَرَ إِمَاماً وَ أَنْتَ أَوَّلُهُمْ وَ آخِرُهُمْ اِسْمُهُ عَلَی اِسْمِی یَخْرُجُ فَیَمْلَأُ اَلْأَرْضَ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً یَأْتِیهِ اَلرَّجُلُ وَ اَلْمَالُ کُدْسٌ فَیَقُولُ یَا مَهْدِیُّ أَعْطِنِی فَیَقُولُ خُذْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 281 )
ص : 2610
11459-3 الکافی ،1/3/240/4 الثلاثه عن أبی عبد اللّه الخراز عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إن للکعبه للحظه فی کل یوم یغفر لمن طاف بها - أو حن قلبه إلیها أو حبسه عنها عذر.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 38 )
ص : 2611
وَ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ بِإِسْنَادٍ تَقَدَّمَ فِی عِیَادَهِ اَلْمَرِیضِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حَدِیثٍ قَالَ: مَنْ شَیَّعَ جَنَازَهً فَلَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ حَتَّی یَرْجِعَ مِائَهُ أَلْفِ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ یُمْحَی عَنْهُ مِائَهُ أَلْفِ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ مِائَهُ أَلْفِ أَلْفِ دَرَجَهٍ فَإِنْ صَلَّی عَلَیْهَا شَیَّعَهُ فِی جَنَازَتِهِ مِائَهُ أَلْفِ أَلْفِ مَلَکٍ کُلُّهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ حَتَّی یَرْجِعَ فَإِنْ شَهِدَ دَفْنَهَا وَکَّلَ اَللَّهُ بِهِ أَلْفَ مَلَکٍ کُلُّهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ حَتَّی یُبْعَثَ مِنْ قَبْرِهِ وَ مَنْ صَلَّی عَلَی مَیِّتٍ صَلَّی عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ ، وَ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ إِنْ أَقَامَ عَلَیْهِ حَتَّی یَدْفِنَهُ وَ حَثَا عَلَیْهِ مِنَ اَلتُّرَابِ اِنْقَلَبَ مِنَ اَلْجَنَازَهِ وَ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ مِنْ حَیْثُ شَیَّعَهَا حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی مَنْزِلِهِ قِیرَاطٌ مِنَ اَلْأَجْرِ وَ اَلْقِیرَاطُ مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ یَکُونُ فِی مِیزَانِهِ مِنَ اَلْأَجْرِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 143 )
ص : 2612
فِی کِتَابِ مَوَالِیدِ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : وُلِدَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِثَلاَثَ عَشْرَهَ بَقِیَتْ مِنْ شَهْرِ رَبِیعٍ اَلْأَوَّلِ فِی عَامِ اَلْفِیلِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ مَعَ اَلزَّوَالِ وَ رُوِیَ عِنْدَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ قَبْلَ اَلْمَبْعَثِ بِأَرْبَعِینَ سَنَهً وَ حَمَلَتْ بِهِ أُمُّهُ فِی أَیَّامِ اَلتَّشْرِیقِ عِنْدَ اَلْجَمْرَهِ اَلْوُسْطَی وَ کَانَتْ فِی مَنْزِلِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ وَ وَلَدَتْهُ فِی شِعْبِ أَبِی طَالِبٍ فِی دَارِ مُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ فِی اَلزَّاوِیَهِ اَلْقُصْوَی وَ قِیلَ وُلِدَ یَوْمَ اَلْإِثْنَیْنِ آخِرَ اَلنَّهَارِ ثَانِیَ عَشَرَ شَهْرَ رَبِیعٍ اَلْأَوَّلِ سَنَهَ ثَمَانٍ وَ تِسْعِمِائَهٍ لِلْإِسْکَنْدَرِ فِی شِعْبِ أَبِی طَالِبٍ فِی مُلْکِ أَنُوشِیرَوَانَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 15 , صفحه 250 )
ص : 2613
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ مِنَّا مَنْ غَشَّنَا .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 160 )
1 - هشام بن سالم گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
کسی که با ما غشّ (ناخالص و مخلوط کردن چیزی بی ارزش با چیز باارزش) کند از ما نیست.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 369 )
: صحیح. قوله علیه السلام: من غشنا ظاهره الغش معهم علیهم السلام فلا یناسب الباب، و یحتمل ما فهمه المصنف احتمالا غیر بعید.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 148 )
ص : 2614
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَا أَعَزَّ [اَللَّهُ] بِجَهْلٍ قَطُّ، وَ لاَ أَذَلَّ بِعِلْمٍ قَطُّ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 18 )
ص : 2615
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ« اِئْتُونِی بِکِتابٍ مِنْ قَبْلِ هذا أَوْ أَثارَهٍ مِنْ عِلْمٍ » إِنَّمَا عَنَی بِذَلِکَ عِلْمَ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ اَلْأَنْبِیَاءِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 516 )
ص : 2616
شَرَفُ اَلدِّینِ اَلنَّجَفِیُّ، قَالَ: رَوَی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی (تَفْسِیرِهِ): عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اِبْنِ مُسْکَانَ، عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ اَلشَّامِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اَلتِّینِ وَ اَلزَّیْتُونِ `وَ طُورِ سِینِینَ ، قَالَ: «اَلتِّینُ وَ اَلزَّیْتُونُ: اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ، وَ طُورُ سِینِینَ: عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)». وَ قَوْلُهُ: فَما یُکَذِّبُکَ بَعْدُ بِالدِّینِ ، قَالَ:« [اَلدِّینُ] أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 693 )
ص : 2617
وَ قَالَ کُمَیْلُ بْنُ زِیَادٍ : سَمِعَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ کَرَّمَ اَللَّهُ وَجْهَهُ قَائِلاً یُنْشِدُ أَبْیَاتِ اَلْأَسْوَدِ بْنِ یَعْفُرَ مَا ذَا أُؤَمِّلُ بَعْدَ آلِ مُحَرِّقٍتَرَکُوا مَنَازِلَهُمْ وَ بَعْدَ إِبَادٍ فَقَالَ هَلاَّ قَرَأْتُمْ - کَمْ تَرَکُوا مِنْ جَنّاتٍ وَ عُیُونٍ اَلْآیَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 72 )
36-کمیل بن زیاد گفت از امیر المؤمنین(علیه السّلام)شنیدم وقتی اشعار اسود بن یعفر را میخواند:
ما ذا أؤمل بعد آل محرق-ترکوا منازلهم و بعد إباد
فرمود چرا این آیه را نمیخوانید:؟«
کَمْ تَرَکُوا مِنْ جَنّاتٍ وَ عُیُونٍ
»...
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 66 )
ص : 2618
وَ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُعَلِّمُنَا یَقُولُ لاَ تُبَادِرُوا اَلْإِمَامَ إِذَا کَبَّرَ فَکَبِّرُوا وَ إِذَا قَالَ وَ لاَ اَلضَّالِّینَ فَقُولُوا آمِینَ وَ إِذَا رَکَعَ فَارْکَعُوا وَ إِذَا قَالَ سَمِعَ اَللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ فَقُولُوا رَبَّنَا لَکَ اَلْحَمْدُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 493 )
ص : 2619
وَ رَوَی اِبْنُ رِفَاعَهَ مُوسَی اَلنَّخَّاسُ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ طَلَّقَ اِمْرَأَتَهُ تَطْلِیقَهً وَاحِدَهً فَتَبِینُ مِنْهُ ثُمَّ یَتَزَوَّجُهَا آخَرُ فَیُطَلِّقُهَا عَلَی اَلسُّنَّهِ فَتَبِینُ مِنْهُ ثُمَّ یَتَزَوَّجُهَا اَلْأَوَّلُ عَلَی کَمْ هِیَ عِنْدَهُ قَالَ عَلَی غَیْرِ شَیْءٍ ثُمَّ قَالَ یَا رِفَاعَهُ کَیْفَ إِذَا طَلَّقَهَا ثَلاَثاً ثُمَّ تَزَوَّجَهَا ثَانِیاً اِسْتَقْبَلَ اَلطَّلاَقَ فَإِذَا طَلَّقَهَا وَاحِدَهً کَانَتْ عَلَی اِثْنَتَیْنِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 382 )
ص : 2620
وَ فِی خَبَرِ هِشَامٍ : عَنْهُ ، قَالَ: «یَحُولَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَنْ یَعْلَمَ أَنَّ اَلْبَاطِلَ حَقٌّ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 665 )
ص : 2621
قَعَدَ مَعَ جَمَاعَهٍ یَأْکُلُ فَأَتَی ظَبْیٌ وَ شَکَا إِلَیْهِ اَلْجُوعَ فَقَالَ لَهُ اُدْنُ فَکُلْ مَعَنَا فَوَضَعَ رَجُلٌ یَدَهُ عَلَی ظَهْرِهِ فَنَفَرَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ بَأْسَ عَلَیْکَ فَرَجَعَ وَ أَکَلَ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 180 )
ص : 2622
عدّه من أصحابنا ، عن سهل بن زیاد ، عن علیّ بن الحکم ، عن سیف بن عمیره ، عن ابن بکیر ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام -: فی قول اللّه - عزّ و جلّ-: وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ اِتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذریاتهم 21:52 قال: فقال: قصرت الأبناء عن عمل الآباء، فألحقوا الأبناء بالآباء لتقرّ بذلک أعینهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 451 )
ص : 2623
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ: نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلْأَدَبِ عِنْدَ اَلْغَضَبِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 260 )
3 - راوی گوید: امام علیه السّلام فرمود:
پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله از ادب کردن در حال خشم نهی فرمود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 94 )
: مرسل.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 404 )
ص : 2624
11592-10 التهذیب ،1/119/348/5 موسی عن صفوان عن الفقیه ،2367/262/2 ابن عمار قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن طائر أهلی أدخل الحرم حیا فقال لا یمس - لأن اللّه تعالی یقول وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً .
( الوافی , جلد 12 , صفحه 104 )
ص : 2625
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلطَّاطَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلَهُ رَجُلٌ قَالَ صَلَّیْتُ فَوْقَ أَبِی قُبَیْسٍ اَلْعَصْرَ فَهَلْ یُجْزِی ذَلِکَ وَ اَلْکَعْبَهُ تَحْتِی قَالَ نَعَمْ إِنَّهَا قِبْلَهٌ مِنْ مَوْضِعِهَا إِلَی اَلسَّمَاءِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 339 )
ص : 2626
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلرَّجُلِ یَفْجُرُ بِالْمَرْأَهِ أَ یَتَزَوَّجُ اِبْنَتَهَا قَالَ لاَ وَ لَکِنْ إِنْ کَانَتْ عِنْدَهُ اِمْرَأَهٌ ثُمَّ فَجَرَ بِأُمِّهَا أَوِ اِبْنَتِهَا أَوْ أُخْتِهَا لَمْ تَحْرُمْ عَلَیْهِ اِمْرَأَتُهُ إِنَّ اَلْحَرَامَ لاَ یُفْسِدُ اَلْحَلاَلَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 415 )
1 - محمّد بن مسلم گوید: از امام (باقر و یا امام صادق علیهما السّلام) پرسیدند: اگر کسی با زنی زنا کند آیا می تواند با دختر او ازدواج کند؟
نه، ولی اگر زنی داشته باشد سپس با مادر، یا دختر، یا خواهر آن زن زنا کند، زنش به او حرام نخواهد شد. زیرا حرام، حلال را فاسد نمی کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 306 )
: صحیح. و قال السید (ره): اتفق الأصحاب علی أن الزنا اللاحق للعقد الصحیح لا بنشر حرمه المصاهره، سواء فی ذلک الزنا بالعمه و الخاله و غیرهما، و الأخبار الوارده بذلک مستفیضه جدا و إطلاق النص و کلام الأصحاب یقتضی عدم الفرق لا أعلم بمضمونه قائلا، و اختلف فی أن الزنا المتقدم علی العقد هل ینشر حرمه لمصاهره کالصحیح بمعنی تحریم ما حرمه الصحیح من الأم و البنت و تحریم موطوءه الابن علی الأب و بالعکس، فذهب الأکثر إلی أنه ینشر الحرمه کالصحیح، قال المفید و المرتضی و ابن إدریس لا ینشر و اختاره المحقق، و المعتمد الأول، للأخبار المستفیضه. انتهی، و لعل مفهوم قوله علیه السلام: أو أختها غیر معتبر علی ما یفهم من کلام الأصحاب.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 168 )
ص : 2627
قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کَمْ مِنْ صَائِمٍ لَیْسَ لَهُ مِنْ صِیَامِهِ إِلاَّ اَلظَّمَأُ وَ کَمْ مِنْ قَائِمٍ لَیْسَ لَهُ مِنْ قِیَامِهِ إِلاَّ اَلْعَنَاءُ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 350 )
امیر المؤمنین علی(علیه السّلام)فرموده است،چه بسیار روزه گیری که از روزۀ خود بهره یی جز تشنگی ندارد و چه بسیار نمازگزاری که از آن بهره یی جز رنج برای او نیست .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 558 )
ص : 2628
7579-11 التهذیب ،1/70/195/2 ابن عیسی عن البرقی عن سعد بن سعد قال قال الرضا علیه السّلام : فی سجدتی السهو إذا نقصت قبل التسلیم و إذا زدت فبعده. 7580-12 الفقیه،995/341/1 صفوان بن مهران الجمال عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن سجدتی السهو فقال إذا نقصت الحدیث.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 994 )
ص : 2629
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ یَجُوزُ اَلْمُرَاجَعَهُ بِغَیْرِ شُهُودٍ کَمَا یَجُوزُ اَلتَّزْوِیجُ وَ إِنَّمَا تُکْرَهُ اَلْمُرَاجَعَهُ بِغَیْرِ شُهُودٍ مِنْ جِهَهِ اَلْحُدُودِ وَ اَلْمَوَارِیثِ وَ اَلسُّلْطَانِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 330 )
ص : 2630
ج، [الإحتجاج] ، اَلْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْحِمَّانِیُّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ هِشَامَ بْنَ اَلْحَکَمِ زَعَمَ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی جِسْمٌ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ عَالِمٌ سَمِیعٌ بَصِیرٌ قَادِرٌ مُتَکَلِّمٌ نَاطِقٌ وَ اَلْکَلاَمُ وَ اَلْقُدْرَهُ وَ اَلْعِلْمُ یَجْرِی مَجْرَی وَاحِدٍ لَیْسَ شَیْءٌ مِنْهَا مَخْلُوقاً فَقَالَ قَاتَلَهُ اَللَّهُ أَ مَا عَلِمَ أَنَّ اَلْجِسْمَ مَحْدُودٌ وَ اَلْکَلاَمَ غَیْرُ اَلْمُتَکَلِّمِ مَعَاذَ اَللَّهِ وَ أَبْرَأُ إِلَی اَللَّهِ مِنْ هَذَا اَلْقَوْلِ لاَ جِسْمٌ وَ لاَ صُورَهٌ وَ لاَ تَحْدِیدٌ وَ کُلُّ شَیْءٍ سِوَاهُ مَخْلُوقٌ وَ إِنَّمَا تَکُونُ اَلْأَشْیَاءُ بِإِرَادَتِهِ وَ مَشِیئَتِهِ مِنْ غَیْرِ کَلاَمٍ وَ لاَ تَرَدُّدٍ فِی نَفَسٍ وَ لاَ نُطْقٍ بِلِسَانٍ. ید، [التوحید] ، الدقاق عن محمد الأسدی عن البرمکی عن علی بن العباس عن الحسین بن عبد الرحمن الحمانی : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 3 , صفحه 295 )
ص : 2631
16593-1 الفقیه ،3351/69/3 قال الصادق علیه السّلام : إذا شهد رجل علی شهاده رجل فإن شهادته تقبل و هی نصف شهاده و إن شهد رجلان عدلان علی شهاده رجل فقد ثبت شهاده رجل واحد.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 1017 )
ص : 2632
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُقِیمُ اَلْبَیِّنَهَ عَلَی حَقِّهِ هَلْ عَلَیْهِ أَنْ یُسْتَحْلَفَ قَالَ لاَ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 417 )
1 - محمد بن مسلم گوید:
از امام باقر علیه السّلام پرسیدم: مردی برای حق خود دلیل و شاهدی اقامه می کند؛ آیا باید از او سوگند بخواهند؟
فرمود: نه.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 493 )
: مرسل.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 284 )
ص : 2633
وَ لَمَّا اِشْتَدَّ اَلْأَمْرُ بِالْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ - عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ - نَظَرَ إِلَیْهِ مَنْ کَانَ مَعَهُ فَإِذَا هُوَ بِخِلاَفِهِمْ، لِأَنَّهُمْ إِذَا اِشْتَدَّ بِهِمُ اَلْأَمْرُ تَغَیَّرَتْ أَلْوَانُهُمْ، وَ اِرْتَعَدَتْ فَرَائِصُهُمْ، وَ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ، وَ وَجَبَتْ جُنُوبُهُمْ. وَ کَانَ اَلْحُسَیْنُ - عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ - وَ بَعْضُ مَنْ مَعَهُ مِنْ خَوَاصِّهِ تُشْرِقُ أَلْوَانُهُمْ، وَ تَهْدَأُ جَوَارِحُهُمْ، وَ تَسْکُنُ نُفُوسُهُمْ. فَقَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ: اُنْظُرُوا إِلَیْهِ لاَ یُبَالِی بِالْمَوْتِ. فَقَالَ لَهُمُ اَلْحُسَیْنُ - عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ -: «صَبْراً بَنِی اَلْکِرَامِ، فَمَا اَلْمَوْتُ إِلاَّ قَنْطَرَهٌ تَعْبُرُ بِکُمْ عَنِ اَلْبُؤْسِ وَ اَلضُّرِّ إِلَی اَلْجِنَانِ اَلْوَاسِعَهِ وَ اَلنِّعَمِ اَلدَّائِمَهِ، فَأَیُّکُمْ یَکْرَهُ أَنْ یَنْتَقِلَ مِنْ سِجْنٍ إِلَی قَصْرٍ، وَ هَؤُلاَءِ أَعْدَاؤُکُمْ کَمَنْ یَنْتَقِلُ مِنْ قَصْرٍ إِلَی سِجْنٍ وَ عَذَابٍ أَلِیمٍ. إِنَّ أَبِی حَدَّثَنِی عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ : أَنَّ اَلدُّنْیَا سِجْنُ اَلْمُؤْمِنِ وَ جَنَّهُ اَلْکَافِرِ . وَ اَلْمَوْتَ جِسْرُ هَؤُلاَءِ إِلَی جَنَّاتِهِمْ، وَ جِسْرُ هَؤُلاَءِ إِلَی جَحِیمِهِمْ، مَا کَذَبْتُ وَ لاَ کُذِبْتُ» .
( الإعتقادات , جلد 1 , صفحه 52 )
ص : 2634
مَا ذَکَرَهُ إِسْمَاعِیلُ بْنُ دَاوُدَ - قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلصِّیَامِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثَلاَثَهُ أَیَّامٍ فِی اَلشَّهْرِ - اَلْأَرْبِعَاءُ وَ اَلْخَمِیسُ وَ اَلْجُمُعَهُ فَقُلْتُ إِنَّ أَصْحَابَنَا یَصُومُونَ أَرْبِعَاءَ بَیْنَ خَمِیسَیْنِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ بَأْسَ بِذَلِکَ وَ لاَ بَأْسَ بِخَمِیسٍ بَیْنَ أَرْبِعَاءَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 105 )
ص : 2635
نهج، [نهج البلاغه] ، وَ مِنْ وَصِیَّهٍ لَهُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ کَانَ یَکْتُبُهَا لِمَنْ یَسْتَعْمِلُهُ عَلَی اَلصَّدَقَاتِ وَ إِنَّمَا ذَکَرْنَا مِنْهَا جُمَلاً لِیُعْلَمَ أَنَّهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ یُقِیمُ عِمَادَ اَلْحَقِّ وَ یُشْرِعُ أَمْثِلَهَ اَلْعَدْلِ فِی صَغِیرِ اَلْأُمُورِ وَ کَبِیرِهَا وَ دَقِیقِهَا وَ جَلِیلِهَا: اِنْطَلِقْ عَلَی تَقْوَی اَللَّهِ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ لاَ تُرَوِّعَنَّ مُسْلِماً وَ لاَ تَجْتَازَنَّ عَلَیْهِ کَارِهاً وَ لاَ تَأْخُذَنَّ مِنْهُ أَکْثَرَ مِنْ حَقِّ اَللَّهِ فِی مَالِهِ فَإِذَا قَدِمْتَ عَلَی اَلْحَیِّ فَانْزِلْ بِمَائِهِمْ مِنْ غَیْرِ أَنْ تُخَالِطَ أَبْیَاتَهُمْ ثُمَّ اِمْضِ إِلَیْهِمْ بِالسَّکِینَهِ وَ اَلْوَقَارِ حَتَّی تَقُومَ بَیْنَهُمْ فَتُسَلِّمَ عَلَیْهِمْ وَ لاَ تُخْدِجْ بِالتَّحِیَّهِ لَهُمْ ثُمَّ تَقُولَ عِبَادَ اَللَّهِ أَرْسَلَنِی إِلَیْکُمْ وَلِیُّ اَللَّهِ وَ خَلِیفَتُهُ لِآخُذَ مِنْکُمْ حَقَّ اَللَّهِ فِی أَمْوَالِکُمْ فَهَلْ لِلَّهِ فِی أَمْوَالِکُمْ مِنْ حَقٍّ فَتُؤَدُّوهُ إِلَی وَلِیِّهِ فَإِنْ قَالَ قَائِلٌ لاَ فَلاَ تُرَاجِعْهُ وَ إِنْ أَنْعَمَ لَکَ مُنْعِمٌ فَانْطَلِقْ مَعَهُ مِنْ غَیْرِ أَنْ تُخِیفَهُ أَوْ تُوعِدَهُ أَوْ تَعْسِفَهُ أَوْ تُرْهِقَهُ فَخُذْ مَا أَعْطَاکَ مِنْ ذَهَبٍ أَوْ فِضَّهٍ وَ إِنْ کَانَتْ لَهُ مَاشِیَهٌ أَوْ إِبِلٌ فَلاَ تَدْخُلْهَا إِلاَّ بِإِذْنِهِ فَإِنَّ أَکْثَرَهَا لَهُ فَإِذَا أَتَیْتَهَا فَلاَ تَدْخُلْهَا دُخُولَ مُتَسَلِّطٍ عَلَیْهِ وَ لاَ عَنِیفٍ بِهِ وَ لاَ تُنَفِّرَنَّ بَهِیمَهً وَ لاَ تُفْزِعَنَّهَا وَ لاَ تَسُوأَنَّ صَاحِبَهَا فِیهَا وَ اِصْدَعِ اَلْمَالَ صَدْعَیْنِ ثُمَّ خَیِّرْهُ فَإِذَا اِخْتَارَ فَلاَ تَعْرِضَنَّ لِمَا اِخْتَارَ ثُمَّ اِصْدَعِ اَلْبَاقِیَ صَدْعَیْنِ ثُمَّ خَیِّرْهُ فَإِذَا اِخْتَارَ فَلاَ تَعْرِضْ لِمَا اِخْتَارَ فَلاَ تَزَالُ کَذَلِکَ حَتَّی یَبْقَی مَا فِیهِ وَفَاءٌ لِحَقِّ اَللَّهِ فِی مَالِهِ فَاقْبِضْ حَقَّ اَللَّهِ مِنْهُ فَإِنِ اِسْتَقَالَکَ فَأَقِلْهُ ثُمَّ اِخْلِطْهُمَا ثُمَّ اِصْنَعْ مِثْلَ اَلَّذِی صَنَعْتَ أَوَّلاً حَتَّی تَأْخُذَ حَقَّ اَللَّهِ فِی مَالِهِ وَ لاَ تَأْخُذَنَّ عَوْداً وَ لاَ هَرِمَهً وَ لاَ مَکْسُورَهً وَ لاَ مَهْلُوسَهً وَ لاَ ذَاتَ عَوَارٍ وَ لاَ تَأْمَنَنَّ عَلَیْهَا إِلاَّ مَنْ تَثِقُ بِدِینِهِ رَافِقاً بِمَالِ اَلْمُسْلِمِینَ حَتَّی یُوَصِّلَهُ إِلَی وَلِیِّهِمْ فَیَقْسِمَهُ بَیْنَهُمْ وَ لاَ تُوَکِّلْ بِهَا إِلاَّ نَاصِحاً شَفِیقاً وَ أَمِیناً حَفِیظاً غَیْرَ مُعْنِفٍ وَ لاَ مُجْحِفٍ وَ لاَ مُلْغِبٍ وَ لاَ مُتْعِبٍ ثُمَّ اُحْدُرْ إِلَیْنَا مَا اِجْتَمَعَ عِنْدَکَ نُصَیِّرْهُ حَیْثُ أَمَرَ اَللَّهُ بِهِ فَإِذَا أَخَذَهَا أَمِینُکَ فَأَوْعِزْ إِلَیْهِ أَنْ لاَ یَحُولَ بَیْنَ نَاقَهٍ وَ بَیْنَ فَصِیلِهَا وَ لاَ یَمْصُرَ لَبَنَهَا فَیُضِرَّ ذَلِکَ بِوَلَدِهَا وَ لاَ یَجْهَدَنَّهَا رُکُوباً وَ لْیَعْدِلْ بَیْنَ صَوَاحِبَاتِهَا فِی ذَلِکَ وَ بَیْنَهَا وَ لْیُرَفِّهْ عَلَی اَللاَّغِبِ وَ لْیَسْتَأْنِ بِالنَّقِبِ وَ اَلظَّالِعِ وَ لْیُورِدْهَا مَا تَمُرُّ بِهِ مِنَ اَلْغُدُرِ وَ لاَ یَعْدِلْ بِهَا عَنْ نَبْتِ اَلْأَرْضِ إِلَی جَوَادِّ اَلطُّرُقِ وَ لْیُرَوِّحْهَا فِی اَلسَّاعَاتِ وَ لْیُمْهِلْهَا عِنْدَ اَلنِّطَافِ وَ اَلْأَعْشَابِ حَتَّی یَأْتِیَنَا بِهَا بِإِذْنِ اَللَّهِ بُدَّناً مُنْقِیَاتٍ غَیْرَ مُتْعَبَاتٍ وَ لاَ مَجْهُودَاتٍ لِنَقْسِمَهَا عَلَی کِتَابِ اَللَّهِ وَ سُنَّهِ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّ ذَلِکَ أَعْظَمُ لِأَجْرِکَ وَ أَقْرَبُ لِرُشْدِکَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 524 )
ص : 2636
24540-13 ( الکافی 197:3) حمید ، عن ابن سماعه ، عن بعض أصحابه، عن أبان ، عن عبد الرحمن بن سیابه، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": تسل المیت سلا".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 512 )
ص : 2637
الراوندیّ: قال: روی عن محمد بن الفضل الهاشمیّ قال: لمّا توفّی الإمام موسی بن جعفر - علیهما السلام - أتیت المدینه فدخلت علی الرضا - علیه السلام-، فسلّمت علیه [بالأمر] و أوصلت إلیه ما کان معی و قلت: إنّی صائر إلی البصره، و قد عرفت کثره خلاف الناس، و قد نعی إلیهم موسی - علیه السلام-، و ما أشکّ أنهم سیسألونی عن براهین الإمام و لو أریتنی شیئا من ذلک؟ فقال الرضا - علیه السلام-: لم یخف علیّ هذا، فأبلغ أولیائنا بالبصره و غیرها أنّی قادم علیهم و لا قوّه إلاّ باللّه، ثمّ أخرج إلیّ جمیع ما کان للنبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - عند الأئمّه - علیهم السلام - من بردته و قضیبه و سلاحه و غیر ذلک. فقلت: و متی تقدم علیهم؟ قال: بعد ثلاثه أیّام من وصولک و دخولک البصره إن شاء اللّه تعالی، فلمّا قدمتها سألونی عن الحال. فقلت [لهم: إنّی] أتیت موسی بن جعفر - علیه السلام - قبل وفاته بیوم واحد، فقال: إنّی میّت لا محاله، فاذا واریتنی فی لحدی فلا تقیمنّ و توجّه إلی المدینه بودائعی هذه، و أوصلها إلی ابنی علیّ بن موسی الرضا - علیه السلام - فهو وصیّی و صاحب الأمر بعدی، ففعلت ما أمرنی به و أوصلت الودائع إلیه، و هو یوافیکم إلی ثلاثه أیّام من یومی هذا، فاسألوه عمّا شئتم. فابتدر للکلام عمرو بن هذّاب من القوم - و کان ناصبیّا ینحو نحو التزیّد و الاعتزال - فقال: یا محمّد إنّ الحسن بن محمّد رجل من أفاضل أهل [هذا] البیت فی ورعه و زهده و علمه [و سنّه] ، و لیس هو کشابّ مثل علیّ بن موسی، و لعلّه لو سئل عن شیء من معضلات الأحکام لحار فی ذلک. فقال الحسن بن محمد - و کان حاضرا فی المجلس-: لا تقل یا عمرو ذلک! فانّ علیّا علی ما وصف من الفضل، و هذا محمد بن الفضل یقول: إنّه یقدم إلی ثلاثه أیّام فکفاک دلیلا، و تفرّقوا. فلمّا کان فی الیوم الثالث من دخولی البصره إذا الرضا - علیه السلام - قد وافی، فقصد منزل الحسن بن محمد و أخلی له داره و قام بین یدیه یتصرّف بین أمره و نهیه، فقال: یا [حسن بن] محمد أحضر جمیع القوم الذین حضروا عند محمد بن الفضل و غیرهم من شیعتنا، و أحضر جاثلیق النصاری و رأس الجالوت، و مر القوم (أن) یسألوا عمّا بدا لهم. فجمعهم کلّهم و الزیدیّه و المعتزله، و هم لا یعلمون لما یدعوهم الحسن بن محمّد. فلمّا تکاملوا أثنی للرضا - علیه السلام - وساده فجلس علیها ثمّ قال: السلام علیکم و رحمه اللّه و برکاته، هل تدرون لم بدأتکم بالسلام؟ قالوا: لا. قال: لتطمئنّ أنفسکم، قالوا: من أنت یرحمک اللّه؟ قال: أنا علیّ بن موسی بن جعفر بن محمّد بن علیّ بن الحسین بن علیّ بن أبی طالب - علیهم السلام - و ابن رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-، صلّیت الیوم [صلاه] الفجر مع والی المدینه فی مسجد رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-، و أقرأنی - بعد أن صلّینا - کتاب صاحبه إلیه و استشارنی فی کثیر من اموره، فأشرت علیه بما فیه الحظّ له، و وعدته أن یصیر إلیّ بالعشیّ بعد العصر من هذا الیوم لیکتب عندی جواب [کتاب] صاحبه، و أنا واف له بما وعدته، و لا حول و لا قوّه إلاّ باللّه. فقالت الجماعه: یا بن رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - ما نرید مع هذا الدلیل برهانا [أکبر منه] و أنت عندنا الصادق القول، و قاموا لینصرفوا فقال لهم الرضا - علیه السلام-: لا تتفرّقوا، فانّی إنّما جمعتکم لتسألوا عمّا شئتم من آثار النبوّه و علامات الإمامه التی لا تجدونها إلاّ عندنا أهل البیت، فهلمّوا مسائلکم، فابتدأ عمرو بن هذّاب فقال: إنّ محمّد بن الفضل الهاشمیّ ذکر عنک أشیاء لا تقبلها القلوب. فقال الرضا - علیه السلام-: و ما تلک؟ قال: أخبرنا عنک انّک تعرف کلّ ما أنزله اللّه و أنّک تعرف کلّ لسان و لغه. فقال الرضا - علیه السلام-: صدق محمّد بن الفضل، فأنا أخبرته بذلک فهلمّوا فاسألوا. قال: فإنّا نختبرک قبل کلّ شیء بالألسن و اللغات، و هذا رومیّ و هذا هندیّ و (هذا) فارسیّ و (هذا) ترکیّ، فأحضرناهم. فقال - علیه السلام-: فلیتکلّموا بما أحبّوا، أجب کلّ واحد منهم بلسانه إن شاء اللّه تعالی. فسأل کلّ واحد منهم مسأله بلسانه و لغته، فأجابهم عمّا سألوا بألسنتهم و لغاتهم، فتحیّر الناس و تعجّبوا و أقرّوا جمیعا بأنه أفصح منهم بلغاتهم. ثمّ نظر الرضا - علیه السلام - إلی ابن هذّاب فقال: إن أنا أخبرتک إنّک ستبتلی فی هذه الأیّام بدم ذی رحم لک أ کنت مصدّقا لی؟ قال: لا فانّ الغیب لا یعلمه إلاّ اللّه تعالی. قال - علیه السلام-: أ و لیس اللّه یقول: عالِمُ اَلْغَیْبِ فَلا یُظْهِرُ عَلی غَیْبِهِ أَحَداً `إِلاّ مَنِ اِرْتَضی مِنْ رَسُولٍ فرسول اللّه عند اللّه مرتضی، و نحن ورثه ذلک الرسول الذی اطلعه اللّه علی ما شاء من غیبه، فعلّمنا ما کان و ما یکون إلی یوم القیامه، و إنّ الذی أخبرتک [به] یا ابن هذّاب لکائن إلی خمسه أیّام، فان لم یصح ما قلت [لک] فی هذه المدّه، و إلاّ فانّی کذّاب مفتر، و إن صحّ فتعلم انّک الرادّ علی اللّه و علی رسوله. و لک دلاله اخری: أما إنّک ستصاب ببصرک و تصیر مکفوفا [فلا تبصر سهلا و لا جبلا] و هذا کائن بعد أیّام. و لک عندی دلاله اخری: إنّک ستحلف یمینا کاذبه فتضرب بالبرص. قال محمد بن الفضل: تاللّه لقد نزل ذلک کلّه بابن هذّاب، فقیل له: أصدق الرضا - علیه السلام - أم کذب؟ قال: [و اللّه] لقد علمت فی الوقت الذی أخبرنی به أنّه کائن و لکنّی کنت أتجلّد. ثمّ إنّ الرضا - علیه السلام - التفت إلی الجاثلیق فقال: هل دلّ الإنجیل علی نبوّه محمد - صلّی اللّه علیه و آله-؟ قال: لو دلّ الإنجیل علی ذلک لما جحدناه. فقال - علیه السلام-: أخبرنی عن السکته التی لکم فی السفر الثالث. فقال الجاثلیق: اسم من أسماء اللّه تعالی لا یجوز لنا أن نظهره. قال الرضا - علیه السلام-: فان قرّرتک أنّه اسم محمد - صلّی اللّه علیه و آله - و ذکره و أقرّ عیسی - علیه السلام - به، و أنّه بشّر بنی إسرائیل بمحمد - صلّی اللّه علیه و آله - أ تقرّ به و لا تنکره؟ قال الجاثلیق: إن فعلت أقررت، فانّی لا أردّ الإنجیل و لا أجحده . قال الرضا - علیه السلام-: فخذ علیّ السفر الثالث الذی فیه ذکر محمّد و بشاره عیسی - علیه السلام - بمحمّد - صلّی اللّه علیه و آله-. قال الجاثلیق: هات! فأقبل الرضا - علیه السلام - یتلو ذلک السفر من الإنجیل حتی بلغ ذکر محمد - صلّی اللّه علیه و آله-. فقال: یا جاثلیق من هذا النبیّ الموصوف؟ قال الجاثلیق: صفه. قال: لا أصفه إلاّ بما وصفه اللّه: هو صاحب الناقه و العصا و الکساء، النبیّ الامّی الّذی یجدونه مکتوبا عندهم فی التوراه و الانجیل، یأمرهم بالمعروف و ینهاهم عن المنکر [و یحلّ لهم الطیّبات و یحرّم علیهم الخبائث] و یضع عنهم إصرهم و الأغلال التی کانت علیهم، یهدی [إلی] الطریق الأقصد و المنهاج الأعدل و الصراط الأقوم، سألتک یا جاثلیق بحقّ عیسی روح اللّه و کلمته هل تجد هذه الصفه فی الإنجیل لهذا النبیّ؟ فأطرق الجاثلیق ملیّا و علم أنّه إن جحد الإنجیل کفر، فقال: نعم هذه الصفه فی الإنجیل، و قد ذکر عیسی (فی الإنجیل) هذا النبیّ [و لم یصحّ عند النصاری أنّه صاحبکم. فقال الرضا - علیه السلام-: أمّا إذا لم تکفر بجحود] الإنجیل و أقررت بما فیه من صفه محمّد فخذ علیّ فی السفر الثانی، فانّی أوجدک ذکره و ذکر وصیّه و ذکر ابنته فاطمه - علیها السلام - و ذکر الحسن و الحسین - علیهما السلام-. فلمّا سمع الجاثلیق و رأس الجالوت ذلک علما أنّ الرضا - علیه السلام - عالم بالتوراه و الإنجیل، فقالا: و اللّه قد أتی بما لا یمکننا ردّه و لا دفعه إلاّ بجحود التوراه و الإنجیل و الزبور، و قد بشّر به موسی و عیسی - علیهما السلام - جمیعا، و لکن لم یتقرّر عندنا بالصحّه أنّه محمد [هذا] ، فأمّا اسمه محمّد فلا یجوز لنا أن نقرّ لکم بنبوّته، و نحن شاکّون أنّه محمدکم [أو غیره] . فقال الرضا - علیه السلام-: احتججتم بالشکّ، فهل بعث اللّه قبل أو بعد من [ولد] آدم إلی یومنا هذا نبیّا اسمه محمّد - صلّی اللّه علیه و آله-؟ أو تجدونه فی شیء من الکتب التی أنزلها اللّه علی جمیع الأنبیاء غیر محمّدنا - صلّی اللّه علیه و آله-؟ فأحجموا عن جوابه و قالوا: لا یجوز لنا أن نقرّ لکم بانّه محمّدکم - صلّی اللّه علیه و آله - لأنّا إن أقررنا لک بمحمّد و وصیّه و ابنته و ابنیها - علیهم السلام - علی ما ذکرتم - أدخلتمونا فی الإسلام کرها. فقال الرضا - علیه السلام-: أنت یا جاثلیق آمن فی ذمّه اللّه و ذمّه رسوله - صلّی اللّه علیه و آله - إنّه لا یبدؤک منّا شیء تکره ممّا تخافه و تحذره. قال: [أمّا] إذا قد آمنتنی، فانّ هذا النبیّ الّذی اسمه محمد - صلّی اللّه علیه و آله - و هذا الوصیّ الّذی اسمه علیّ - علیه السلام - و هذه البنت التی اسمها فاطمه - علیها السلام - و هذان السبطان اللذان اسمهما الحسن و الحسین - علیهما السلام - فی التوراه و الإنجیل و الزبور. [قال الرضا - علیه السلام-: فهذا الذی ذکرته فی التوراه و الإنجیل و الزبور] من اسم هذا النبیّ و هذا الوصیّ و هذه البنت و هذین السبطین صدق و عدل أم کذب و زور؟ قال: بل صدق و عدل، ما قال اللّه إلاّ الحقّ. فلمّا أخذ الرضا - علیه السلام - إقرار الجاثلیق بذلک قال لرأس الجالوت: فاستمع الآن [یا رأس الجالوت] السفر الفلانی من زبور داود. قال: [هات] بارک اللّه (فیک) و علیک و علی من ولدک. فتلا الرضا - علیه السلام - السفر الأوّل من الزبور حتّی انتهی إلی ذکر محمّد و علیّ و فاطمه و الحسن و الحسین - علیهم السلام - فقال: سألتک یا رأس الجالوت بحقّ اللّه أ هذا فی زبور داود؟ و لک من الأمان و الذمّه و العهد ما قد أعطیته الجاثلیق. فقال رأس الجالوت: نعم هذا بعینه فی الزبور بأسمائهم. قال الرضا - علیه السلام-: بحقّ العشر الآیات التی أنزلها اللّه تعالی علی موسی بن عمران - علیه السلام - فی التوراه، هل تجد صفه محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - و علیّ و فاطمه و الحسن و الحسین - علیهم السلام - [فی التوراه] منسوبین إلی العدل و الفضل؟ قال: نعم و من جحد هذا فهو کافر بربّه و أنبیائه. فقال له الرضا - علیه السلام-: فخذ الآن علیّ سفر کذا من التوراه. فأقبل الرضا - علیه السلام - یتلو التوراه و رأس الجالوت یتعجّب من تلاوته و بیانه و فصاحته و لسانه! حتّی إذا بلغ ذکر محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - قال رأس الجالوت: نعم هذا أحماد و بنت أحماد و إلیا و شبّر و شبیر، و تفسیره بالعربیّه محمّد و علیّ و فاطمه و الحسن و الحسین - علیهم السلام - فتلا الرضا - علیه السلام - [السفر] الی تمامه. فقال رأس الجالوت - لمّا فرغ من تلاوته - و اللّه یا ابن محمّد لو لا الرئاسه التی [قد] حصلت لی [علی] جمیع الیهود لآمنت بأحمد و اتّبعت أمرک، فو اللّه الّذی أنزل التوراه علی موسی و الزبور علی داود [و الإنجیل علی عیسی] ما رأیت أقرأ للتوراه و الإنجیل و الزبور منک، و لا رأیت [أحدا] أحسن [تبیانا و] تفسیرا و فصاحه لهذه الکتب منک. فلم یزل الرضا - علیه السلام - معهم فی ذلک إلی وقت الزوال، فقال لهم حین حضر وقت الزوال: أنا اصلّی و أصیر إلی المدینه للوعد الذی وعدت (به) والی المدینه لیکتب جواب کتابه، و أعود إلیکم بکره إن شاء اللّه تعالی. قال: فأذّن عبد اللّه بن سلیمان و أقام، و تقدّم الرضا - علیه السلام - فصلّی بالناس و خفّف القراءه و رکع تمام السنّه و انصرف، فلمّا کان من الغد عاد إلی مجلسه ذلک، فأتوه بجاریه رومیّه، فکلّمها بالرومیّه و الجاثلیق یسمع کلامهما بالرومیّه. فقال الرضا - علیه السلام-: [بالرومیّه] أیّما أحبّ إلیک محمّد أم عیسی؟ فقالت: کان فیما [مضی] عیسی أحبّ إلیّ حین لم أکن عرفت محمدا - صلّی اللّه علیه و آله-، فأمّا بعد أن عرفت محمدا فمحمّد - صلّی اللّه علیه و آله - الآن أحبّ إلیّ من عیسی - علیه السلام - و من کلّ نبیّ. فقال لها الجاثلیق: فاذا کنت دخلت فی دین محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - أ فتبغضین عیسی - علیه السلام-؟ قالت: معاذ اللّه بل احبّ عیسی - علیه السلام - و آمن به، و لکن محمّدا أحبّ إلیّ. فقال الرضا - علیه السلام - للجاثلیق: فسّر للجماعه ما تکلّمت به الجاریه و ما قلت أنت لها و ما أجابتک به، ففسّر لهم الجاثلیق [ذلک] کلّه. ثمّ قال الجاثلیق: یا ابن محمد - صلّی اللّه علیه و آله - هاهنا رجل سندیّ، و هو نصرانیّ صاحب احتجاج و کلام بالسندیّه. فقال [له] - علیه السلام-: أحضرنیه، فأحضره، فتکلّم معه بالسندیّه، ثمّ أقبل یحاجّه و ینقله من شیء إلی شیء بالسندیّه فی (دین) النصرانیّه، فسمعنا السندیّ یقول: ثبطی ثبطی ثبطله . فقال الرضا - علیه السلام-: قد وحّد اللّه بالسندیّه. ثمّ کلّمه فی عیسی و مریم - علیهما السلام - فلم یزل یدرجه من حال إلی حال إلی أن قال بالسندیّه: أشهد أن لا إله إلاّ اللّه و أنّ محمّدا رسول اللّه، ثمّ رفع منطقه کانت علیه، فظهر من تحتها زنّار فی وسطه، فقال: اقطعه أنت بیدک یا ابن رسول اللّه، فدعا الرضا - علیه السلام - بسکّین فقطعه. ثمّ قال لمحمد بن الفضل الهاشمیّ: خذ السندیّ إلی الحمّام و طهّره و اکسه و عیاله و احملهم جمیعا إلی المدینه، فلمّا فرغ من مخاطبه القوم [قال: قد صحّ عندکم صدق ما کان محمد بن الفضل یلقی علیکم عنّی؟] قالوا (بأجمعهم) : نعم و اللّه لقد بان لنا منک فوق ذلک أضعافا مضاعفه، و قد ذکر لنا محمد بن الفضل أنّک تحمل إلی خراسان! فقال: صدق محمّد إلاّ أنّی احمل مکرّما مبجّلا معظّما. قال محمّد بن الفضل: فشهد له الجماعه بالإمامه، و بات عندنا تلک اللیله، فلمّا أصبح ودّع الجماعه و أوصانی بما أراد و مضی، و تبعته [اشیّعه] حتی إذا صرنا فی وسط القریه عدل عن الطریق فصلّی أربع رکعات ثمّ قال: یا محمد انصرف فی حفظ اللّه غمّض طرفک، فغمّضته ثمّ قال: افتح عینیک ففتحتهما، فاذا أنا علی باب منزلی بالبصره و لم أر الرضا - علیه السلام-. قال: و حملت السندیّ و عیاله إلی المدینه [فی] وقت الموسم. و رواه صاحب ثاقب المناقب عن محمد بن الفضل الهاشمیّ .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 200 )
ص : 2638
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ أُبَیُّ بْنُ کَعْبٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ قَرَأَهَا أُعْطِیَ مِنَ اَلْأَجْرِ عَشْرَ حَسَنَاتٍ بِعَدَدِ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ اَلْمُسْتَهْزِئِینَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 2 )
ص : 2639
وَ رُوِیَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِذَا أَتَی أَحَدُکُمْ مَجْلِساً فَلْیَجْلِسْ حَیْثُ مَا اِنْتَهَی مَجْلِسُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 240 )
ص : 2640
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ جَارُودٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ لِی بَنَاتٍ فَقَالَ لَعَلَّکَ تَتَمَنَّی مَوْتَهُنَّ أَمَا إِنَّکَ إِنْ تَمَنَّیْتَ مَوْتَهُنَّ فَمِتْنَ لَمْ تُؤْجَرْ وَ لَقِیتَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ تَلْقَاهُ وَ أَنْتَ عَاصٍ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 5 )
4 - جارورد گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: من دخترانی دارم.
فرمود: گویا آرزوی مرگ آن ها را داری؟! آگاه باش! اگر تو آرزوی مرگ آنها را بنمایی و آن ها بمیرند، پاداشی نخواهی داشت و خداوند را در «روز ملاقات با او» در حالی گنه کاری ملاقات خواهی کرد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 30 )
: حسن کالصحیح. علی الظاهر أن الجارود هو ابن المنذر کما سیأتی، و یحتمل، أن یکونا مجهولین أیضا.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 12 )
ص : 2641
بِدَوَامِ اَلشَّکِّ یَحْدُثُ اَلشِّرْکُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 188 )
ص : 2642
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ رِفَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ یَزْنِی قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ بِأَهْلِهِ أَ یُرْجَمُ قَالَ لاَ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 179 )
8 - رفاعه گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی پیش از نزدیکی با همسرش مرتکب زنا می شود؛ آیا سنگسار می گردد؟
فرمود: نه.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 439 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 270 )
ص : 2643
وَ رُوِیَ فِیهِ أَیْضاً عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَیُّ بَعِیرٍ حُجَّ عَلَیْهِ ثَلاَثَ سِنِینَ یُجْعَلُ مِنْ نَعَمِ اَلْجَنَّهِ وَ رُوِیَ سَبْعَ سِنِینَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 276 )
ص : 2644
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ اَلْحُرِّ أَ یُحْصِنُ اَلْمَمْلُوکَهَ فَقَالَ لاَ یُحْصِنُ اَلْحُرُّ اَلْمَمْلُوکَهَ وَ لاَ تُحْصِنُ اَلْمَمْلُوکَهُ اَلْحُرَّ وَ اَلْیَهُودِیُّ یُحْصِنُ اَلنَّصْرَانِیَّهَ ، وَ اَلنَّصْرَانِیُّ یُحْصِنُ اَلْیَهُودِیَّهَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 70 )
ص : 2645
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: فَکَانَ إِذَا قَطَعَ اَلْیَدَ قَطَعَهَا دُونَ اَلْمَفْصِلِ وَ إِذَا قَطَعَ اَلرِّجْلَ قَطَعَهَا دُونَ اَلْکَعْبَیْنِ قَالَ وَ کَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ یُرَی أَنْ یَغْفُلَ عَنْ شَیْءٍ مِنَ اَلْحُدُودِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 124 )
ص : 2646
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، اَلْوَرَّاقُ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ سَهْلٍ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ فَاطِمَهُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَوَجَدْتُهُ یَبْکِی بُکَاءً شَدِیداً فَقُلْتُ فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا اَلَّذِی أَبْکَاکَ فَقَالَ یَا عَلِیُّ لَیْلَهَ أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ رَأَیْتُ نِسَاءً مِنْ أُمَّتِی فِی عَذَابٍ شَدِیدٍ فَأَنْکَرْتُ شَأْنَهُنَّ فَبَکَیْتُ لِمَا رَأَیْتُ مِنْ شِدَّهِ عَذَابِهِنَّ رَأَیْتُ اِمْرَأَهً مُعَلَّقَهً بِشَعْرِهَا یَغْلِی دِمَاغُ رَأْسِهَا وَ رَأَیْتُ اِمْرَأَهً مُعَلَّقَهً بِلِسَانِهَا وَ اَلْحَمِیمُ یُصَبُّ فِی حَلْقِهَا وَ رَأَیْتُ اِمْرَأَهً مُعَلَّقَهً بِثَدْیَیْهَا وَ رَأَیْتُ اِمْرَأَهً تَأْکُلُ لَحْمَ جَسَدِهَا وَ اَلنَّارُ تُوقَدُ مِنْ تَحْتِهَا وَ رَأَیْتُ اِمْرَأَهً قَدْ شُدَّ رِجْلاَهَا إِلَی یَدَیْهَا وَ قَدْ سُلِّطَ عَلَیْهَا اَلْحَیَّاتُ وَ اَلْعَقَارِبُ وَ رَأَیْتُ اِمْرَأَهً صَمَّاءَ عَمْیَاءَ خَرْسَاءَ فِی تَابُوتٍ مِنْ نَارٍ یَخْرُجُ دِمَاغُ رَأْسِهَا مِنْ مَنْخِرِهَا وَ بَدَنُهَا مُتَقَطِّعٌ مِنَ اَلْجُذَامِ وَ اَلْبَرَصِ وَ رَأَیْتُ اِمْرَأَهً مُعَلَّقَهً بِرِجْلَیْهَا فِی تَنُّورٍ مِنْ نَارٍ وَ رَأَیْتُ اِمْرَأَهً تُقَطَّعُ لَحْمُ جَسَدِهَا مِنْ مُقَدَّمِهَا وَ مُؤَخَّرِهَا بِمَقَارِیضَ مِنْ نَارٍ وَ رَأَیْتُ اِمْرَأَهً تُحْرَقُ وَجْهُهَا وَ یَدَاهَا وَ هِیَ تَأْکُلُ أَمْعَاءَهَا وَ رَأَیْتُ اِمْرَأَهً رَأْسُهَا رَأْسُ خِنْزِیرٍ وَ بَدَنُهَا بَدَنُ اَلْحِمَارِ وَ عَلَیْهَا أَلْفُ أَلْفِ لَوْنٍ مِنَ اَلْعَذَابِ وَ رَأَیْتُ اِمْرَأَهً عَلَی صُورَهِ اَلْکَلْبِ وَ اَلنَّارُ تَدْخُلُ فِی دُبُرِهَا وَ تَخْرُجُ مِنْ فِیهَا وَ اَلْمَلاَئِکَهُ یَضْرِبُونَ رَأْسَهَا وَ بَدَنَهَا بِمَقَامِعَ مِنْ نَارٍ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ حَبِیبِی وَ قُرَّهُ عَیْنِی أَخْبِرْنِی مَا کَانَ عَمَلُهُنَّ وَ سِیرَتُهُنَّ حَتَّی وَضَعَ اَللَّهُ عَلَیْهِنَّ هَذَا اَلْعَذَابَ فَقَالَ یَا بِنْتِی أَمَّا اَلْمُعَلَّقَهُ بِشَعْرِهَا فَإِنَّهَا کَانَتْ لاَ تُغَطِّی شَعْرَهَا مِنَ اَلرِّجَالِ وَ أَمَّا اَلْمُعَلَّقَهُ بِلِسَانِهَا فَإِنَّهَا کَانَتْ تُؤْذِی زَوْجَهَا وَ أَمَّا اَلْمُعَلَّقَهُ بِثَدْیَیْهَا فَإِنَّهَا کَانَتْ تَمْتَنِعُ مِنْ فِرَاشِ زَوْجِهَا وَ أَمَّا اَلْمُعَلَّقَهُ بِرِجْلَیْهَا فَإِنَّهَا کَانَتْ تَخْرُجُ مِنْ بَیْتِهَا بِغَیْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا وَ أَمَّا اَلَّتِی کَانَتْ تَأْکُلُ لَحْمَ جَسَدِهَا فَإِنَّهَا کَانَتْ تُزَیِّنُ بَدَنَهَا لِلنَّاسِ وَ أَمَّا اَلَّتِی شُدَّ یَدَاهَا إِلَی رِجْلَیْهَا وَ سُلِّطَ عَلَیْهَا اَلْحَیَّاتُ وَ اَلْعَقَارِبُ فَإِنَّهَا کَانَتْ قَذِرَهَ اَلْوَضُوءِ قَذِرَهَ اَلثِّیَابِ وَ کَانَتْ لاَ تَغْتَسِلُ مِنَ اَلْجَنَابَهِ وَ اَلْحَیْضِ وَ لاَ تَتَنَظَّفُ وَ کَانَتْ تَسْتَهِینُ بِالصَّلاَهِ وَ أَمَّا اَلْعَمْیَاءُ اَلصَّمَّاءُ اَلْخَرْسَاءُ فَإِنَّهَا کَانَتْ تَلِدُ مِنَ اَلزِّنَا فَتُعَلِّقُهُ فِی عُنُقِ زَوْجِهَا وَ أَمَّا اَلَّتِی کَانَ یُقْرَضُ لَحْمُهَا بِالْمَقَارِیضِ فَإِنَّهَا کَانَتْ تَعْرِضُ نَفْسَهَا عَلَی اَلرِّجَالِ وَ أَمَّا اَلَّتِی کَانَ یُحْرَقُ وَجْهُهَا وَ بَدَنُهَا وَ هِیَ تَأْکُلُ أَمْعَاءَهَا فَإِنَّهَا کَانَتْ قَوَّادَهً وَ أَمَّا اَلَّتِی کَانَ رَأْسُهَا رَأْسَ خِنْزِیرٍ وَ بَدَنُهَا بَدَنَ اَلْحِمَارِ فَإِنَّهَا کَانَتْ نَمَّامَهً کَذَّابَهً وَ أَمَّا اَلَّتِی کَانَتْ عَلَی صُورَهِ اَلْکَلْبِ وَ اَلنَّارُ تَدْخُلُ فِی دُبُرِهَا وَ تَخْرُجُ مِنْ فِیهَا فَإِنَّهَا کَانَتْ قَیْنَهً نَوَّاحَهً حَاسِدَهً ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: وَیْلٌ لاِمْرَأَهٍ أَغْضَبَتْ زَوْجَهَا وَ طُوبَی لاِمْرَأَهٍ رَضِیَ عَنْهَا زَوْجُهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 351 )
ص : 2647
أَبِی : اِمْرَأَهٌ جَهِلَتْ رَمْیَ اَلْجِمَارِ حَتَّی نَفَرَتْ إِلَی مَکَّهَ رَجَعَتْ لِرَمْیِ اَلْجِمَارِ کَمَا کَانَتْ تَرْمِی وَ کَذَلِکَ اَلرِّجْلُ وَ یَرْمِی اَلْجِمَارَ مِنْ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ إِلَی غُرُوبِهَا وَ لاَ یَطُوفُ اَلْمُعْتَمِرُ بِالْبَیْتِ بَعْدَ طَوَافِ اَلْفَرِیضَهِ حَتَّی یُقَصِّرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 358 )
ص : 2648
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ ظَرِیفِ بْنِ نَاصِحٍ عَنْ أَبِی اَلْحُصَیْنِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: سُئِلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلسَّاعَهِ فَقَالَ عِنْدَ إِیمَانٍ بِالنُّجُومِ وَ تَکْذِیبٍ بِالْقَدَرِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 62 )
سؤال شد رسول خدا از ساعت،فرمود وقتی مردم بنجوم ایمان آوردند و قضا و قدر را تکذیب کنند. شرح-مقصود از ساعت که در قرآن و اخبار وارد شده یک هنگامۀ بزرگی است که پیش بینی شده و تفسیر بظهور حضرت حجت و قیامت هر دو گردیده و شاید رجعت هم یکی از مصادیق ساعت باشد.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 99 )
87-ابو الحصین می گوید از امام صادق(علیه السّلام)شنیدم که فرمود:از پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله)از روز قیامت سؤال شد،فرمود:هنگامی که به نجوم ایمان آورند قضا و قدر را تکذیب کنند.(منظور این است که مردم به جای ایمان به قضا و قدر الهی،حوادث را به ستارگان نسبت دهند،و سحر و کهانت رواج پیدا می کند)
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 101 )
87-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:رسول خدا را پرسیدند از قیامت،فرمود:هنگامی است که مردم به پیشگوئی منجمین ایمان آورند و تقدیرات الهی را دروغ پندارند.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 72 )
-از پیامبر از زمان قیامت پرسیدند، گفت:«هنگامی که مردم به ستاره دانی ایمان آوردند و قضا و قدر را دروغ پندارند».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 50 )
ص : 2649
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ وَ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً فِی عِدَّتِهَا قَالَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا وَ إِنْ کَانَ دَخَلَ بِهَا فَلَهَا اَلْمَهْرُ بِمَا اِسْتَحَلَّ مِنْ فَرْجِهَا وَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا فَلاَ تَحِلُّ لَهُ أَبَداً وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ دَخَلَ بِهَا فَلاَ شَیْءَ لَهَا مِنْ مَهْرِهَا .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 427 )
6 - سلیمان بن خالد گوید: از امام علیه السّلام پرسیدم: اگر کسی با زنی که در حال عدّه ست، ازدواج کند،(تکلیف آنان چیست؟)
فرمود: باید آنان را از هم جدا کنند و اگر همبستر شده باشند، آن زن به جهت همبستری مهریه دارد و بعد از آن که آن دو را از هم دور کردند برای همیشه زن برای شوهر حلال نخواهند بود و چنانچه همبستر نشده باشند، زن حقّی به مهریّه ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 335 )
: موثق. قوله علیه السلام فلها المهر إنما یلزم المهر مع الجهل، و اختلف فی لزوم المسمی أو مهر المثل ذهب الشیخ و جماعه إلی الأول و الثانی أوفق بأصولهم.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 187 )
ص : 2650
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلنَّوْفَلِیِّ رَفَعَهُ قَالَ: مَا قُرِئَتِ اَلْفَاتِحَهُ عَلَی وَجَعٍ سَبْعِینَ مَرَّهً إِلاَّ سَکَنَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 231 )
ص : 2651
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی دَاوُدَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، إِنِّی ذُو عِیَالٍ وَ عَلَیَّ دَیْنٌ وَ قَدِ اِشْتَدَّتْ حَالِی فَعَلِّمْنِی دُعَاءً إِذَا دَعَوْتُ اَللَّهَ بِهِ رَزَقَنِیَ اَللَّهُ (مَا أَقْضِی بِهِ دَیْنِی وَ أَسْتَعِینُ بِهِ عَلَی عِیَالِی) فَقَالَ یَا عَبْدَ اَللَّهِ تَوَضَّأْ وَ أَسْبِغْ وُضُوءَکَ ثُمَّ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ تُتِمُّ اَلرُّکُوعَ وَ اَلسُّجُودَ فِیهِمَا ثُمَّ قُلْ یَا مَاجِدُ یَا وَاحِدُ یَا کَرِیمُ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ نَبِیِّ اَلرَّحْمَهِ یَا مُحَمَّدُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی أَتَوَجَّهُ بِکَ إِلَی اَللَّهِ رَبِّکَ وَ رَبِّ کُلِّ شَیْءٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ وَ أَسْأَلُکَ نَفْحَهً مِنْ نَفَحَاتِکَ وَ فَتْحاً یَسِیراً وَ رِزْقاً وَاسِعاً أَلُمُّ بِهِ شَعْثِی وَ أَقْضِی بِهِ دَیْنِی وَ أَسْتَعِینُ بِهِ عَلَی عِیَالِی . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 124 )
ص : 2652
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَوْصَانِی جَبْرَئِیلُ بِالسِّوَاکِ حَتَّی خِفْتُ عَلَی أَسْنَانِی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 9 )
ص : 2653
ثَوَابُ اَلْأَعْمَالِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ صَلاَهَ فِی اَلْعِیدَیْنِ إِلاَّ مَعَ إِمَامٍ فَإِنْ صَلَّیْتَ وَحْدَکَ فَلاَ بَأْسَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 87 , صفحه 354 )
ص : 2654
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: یَخْرُجُ اَلْقَائِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَوْمَ اَلسَّبْتِ یَوْمَ عَاشُورَاءَ اَلْیَوْمَ اَلَّذِی قُتِلَ فِیهِ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 65 )
ص : 2655
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی فِی کِتَابِهِ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ اِشْتَرَی شَاهً فَسُرِقَتْ مِنْهُ أَوْ هَلَکَتْ فَقَالَ إِنْ کَانَ أَوْثَقَهَا فِی رَحْلِهِ فَضَاعَتْ فَقَدْ أَجْزَأَتْ عَنْهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 140 )
ص : 2656
18429-5 الکافی ،1/22/237/5 التهذیب ،1/12/170/7 أحمد عن محمد بن عیسی عن منصور بن حازم عن هشام بن سالم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سئل عن رجل یکون له الدین علی الرجل و معه الرهن أ یشتری الرهن منه قال نعم. 18430-6 التهذیب،1/6/123/7 الحسین عن الثلاثه الفقیه ،3837/226/3 حماد عن الحلبی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته الحدیث بأدنی تفاوت.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 852 )
ص : 2657
رُوِیَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ: کَانَ اِبْنٌ لِأَبِی طَلْحَهَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ یَشْتَکِی فَخَرَجَ أَبُو طَلْحَهَ فَقُبِضَ اَلصَّبِیُّ فَلَمَّا رَجَعَ أَبُو طَلْحَهَ قَالَ مَا فَعَلَ اِبْنِی فَقَالَتْ أُمُّ سُلَیْمٍ وَ هِیَ کَانَتْ أُمَّ اَلصَّبِیِّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهَا هُوَ أَسْکَنُ مِمَّا کَانَ فَقَرَّبَتْ لَهُ اَلْعَشَاءَ فَتَعَشَّی ثُمَّ أَصَابَ مِنْهَا فَلَمَّا فَرَغَ قَالَ [قَالَتْ] فَارَقَ اَلصَّبِیُّ فَلَمَّا أَصْبَحَ أَبُو طَلْحَهَ أَتَی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَخْبَرَهُ فَقَالَ أَ غَرَسْتُمُ اَللَّیْلَهَ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ اَللَّهُمَّ بَارِکْ لَهُمَا فَوَلَدَتْ غُلاَماً قَالَتْ فَقُلْتُ لِأَبِی طَلْحَهَ اِحْمِلْهُ حَتَّی تَأْتِیَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بَعَثَتْ مَعَهُ بِتَمَرَاتٍ فَقَالَ أَ مَعَهُ شَیْءٌ قَالَ تَمَرَاتٌ فَأَخَذَهَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَمَضَغَهَا ثُمَّ أَخَذَهَا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ فِیهِ اَلْکَرِیمِ فَجَعَلَهَا فِی فِی اَلصَّبِیِّ ثُمَّ حَنَّکَهُ وَ سَمَّاهُ عَبْدَ اَللَّهِ قَالَ رَجُلٌ مِنَ اَلْأَنْصَارِ فَرَأَیْتُ تِسْعَهً کُلُّهُمْ قَدْ قَرَءُوا اَلْقُرْآنَ یَعْنِی مِنْ أَوْلاَدِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمَوْلُودِ .
( مسکّن الفؤاد عند فقد الأحبه و الأولاد , جلد 1 , صفحه 65 )
ابو طلحه انصاری یکی از یاران رسول خداست،زنی با ایمان داشت به نام«ام سلیم»،این زن و شوهر،پسری داشتند که مورد علاقه هر دو بود،ابو طلحه پسر را سخت دوست می داشت،پسر بیمار شد،بیماریش شدت یافت،به مرحله ای رسید که ام سلیم دانست که کار پسر تمام است. ام سلیم برای این که شوهرش در مرگ فرزندش بیتابی نکند او را به بهانه ای به خدمت رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرستاد و پس از چند لحظه طفل جان به جان آفرین تسلیم کرد. ام سلیم جنازه بچه را در پارچه ای پیچید و در یک اطاق مخفی کرد،به همه اهل خانه سپرد که حق ندارید ابو طلحه را از مرگ فرزند آگاه سازید.سپس رفت و غذایی آماده کرد و خود را نیز آراست و خوشبو نمود.ساعتی بعد که ابو طلحه آمد و وضع خانه را دگرگون یافت،پرسید:بچه چه شد؟ ام سلیم گفت:بچه آرام گرفت.ابو طلحه گرسنه بود،غذا خواست،ام سلیم غذایی که قبلا آماده کرده بود حاضر کرد و دو نفری غذا خوردند و هم بستر شدند،ابو طلحه آرام گرفت،ام سلیم گفت:مطلبی می خواهم از تو بپرسم،گفت:بپرس گفت:آیا اگر به تو اطلاع دهم که امانتی نزد ما بود و ما آن را به صاحبش رد کرده ایم ناراحت می شوی؟ ابو طلحه گفت:نه هرگز،ناراحتی ندارد،امانت مردم را باید پس داد. ام سلیم گفت:سبحان اللّه،باید به تو بگویم که خداوند فرزند ما را که امانت او بود از ما گرفت و برد.مطابق نقل انس بن مالک،وقتی خداوند متعال به ام سلیم فرزند عنایت کرد«یعنی همان فرزندی که پس از انعقاد نطفه او پیغمبر برایش دعا کرد و فرمود:خدا او را قرین برکت قرار دهد»ام سلیم فرزند را با مقداری از خرما به شوهرش ابو طلحه داد و گفت:این را نزد رسول خدا ببر،ابو طلحه بچه را نزد حضرت برد.حضرت فرمود: چیزی دیگر با بچه است؟ابو طلحه گفت:بلی مقداری خرما است. حضرت خرما را گرفت و دانه ای از آنها را جوید سپس آن را از دهن مبارک بیرون آورد و در دهان بچه گذاشت سپس او را حنک نمود و عبد اللّه نام نهاد.یکی از انصار گفت:من نه نفر از فرزندان همین عبد اللّه را دیدم که همه قاری قرآن بودند.) ).
( آرام بخش دل داغدیدگان ؛ ج 1 , ص 163 )
از انس بن مالک روایت شده است که ابو طلحۀ انصاری-رضی الله عنه-را پسری بود و مریض شد.ابو طلحه از خانه بیرون رفته و پسر وفات یافت.چون به خانه آمد پرسید:پسرم چگونه است؟ام سلیم که مادر پسر بود گفت:اینک آرام شد و خوابش ربوده است.آن گاه غذا خوردند و خفت و خیزی بسزا کردند و چون فراغت یافتند،ام سلیم با ابو طلحه گفت:فرزندت وفات یافته است.پس به تجهیز او پرداختند.و چون صبح شد ابو طلحه خدمت پیغمبر خدای-صلی الله علیه و آله-رسید و ماجرا را به عرض آن حضرت رساند.فرمود:آیا دیشب عروسی کردید؟عرض کرد:آری.فرمود: «اللهم بارک لهما». «خداوندا برای این مرد و زوجه اش برکت ارزانی دار»پس ام سلیم پسری زایید و به ابو طلحه گفت او را خدمت پیغمبر خدای-صلی الله علیه و آله و سلم- برد،و چند دانه خرما به او همراه کرد.پیغمبر خدای-صلی الله علیه و آله-فرمود:آیا چیزی با او هست؟ابو طلحه عرض کرد:خرما همراه دارم.آن حضرت گرفت و قدری را خایید و به دهان کودک نهاد و انگشتان مبارک به زیر گلوی او آشنا نمود و او را عبد الله نامید . مردی از انصار گفته است هفت پسر دیدم که قرآن تلاوت می نمودند یعنی همه اولاد عبد الله مولود بودند .
( تسلیه العباد ؛ ج 1 , ص 85 )
ص : 2658
ثُمَّ قَامَ عُبَیْدُ اَللَّهِ خَطِیباً وَ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أَظْهَرَ اَلْحَقَّ وَ أَهْلَهُ وَ نَصَرَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ حِزْبَهُ وَ قَتَلَ اَلْکَذَّابَ بْنَ اَلْکَذَّابِ وَ شِیعَتَهُ .
( مثیر الأحزان , جلد 2 , صفحه 92 )
جلاّد خون آشام اموی پس از روشنگریهای دلیرانه و هوشمندانۀ کاروان اسیران و پدیدار شدن جرقّه های بیداری و اعتراض در میان مردم، راه مسجد را در پیش گرفت تا با گرد آوردن ساده دلان، بر فراز منبر برود و ضمن گشودن عقدۀ حقارت خویش، هم پیروزی پنداری و رسوای دولت بیدادپیشۀ اموی را به رخ مردم کشد و هم با دجّالگری و عوام بازی و ارعاب و تهدید و نشان دادن چنگال و دندان، راه بیداری مردم را مسدود سازد. آری با این نقشۀ ابلیسی بود که بپا خاست و چنین گفت: «الحمد للّه اظهر الحق و أهله، و نصر أمیر المؤمنین و حزبه، و قتل الکذّاب بن الکذّاب و شیعته!!» ستایش از آن خداوندی است که حق را پیروز و نمایان ساخت و امیر مؤمنان، یزید، و حزب و گروه و سپاه او را یاری فرمود؛ و دروغگوی فرزند دروغ پرداز و پیروان شورشگر او را کشت!!
( در سوگ امیر آزادی ؛ ج 1 , ص 310 )
ص : 2659
وَ مِنْ کَلاَمِهِ فِی بَعْضِ مَوَاقِفِ صِفِّینَ : مَعَاشِرَ اَلْمُسْلِمِینَ اِسْتَشْعِرُوا اَلْخَشْیَهَ وَ تَجَلْبَبُوا اَلسَّکِینَهَ وَ عَضُّوا عَلَی اَلنَّوَاجِذِ فَإِنَّهُ أَنْبَی لِلسُّیُوفِ عَنِ اَلْهَامِ وَ أَکْمِلُوا اَللَّأْمَهَ وَ قَلْقِلُوا اَلسُّیُوفَ فِی أَغْمَادِهَا قَبْلَ سَلِّهَا وَ اِلْحَظُوا اَلْخَزْرَ وَ اُطْعُنُوا اَلشَّزْرَ وَ نَافِحُوا بِالظُّبَی وَ صِلُوا اَلسُّیُوفَ بِالْخُطَا وَ اِعْلَمُوا أَنَّکُمْ بِعَیْنِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ مَعَ اِبْنِ عَمِّ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَعَاوِدُوا اَلْکَرَّ وَ اِسْتَحْیُوا مِنَ اَلْفَرِّ فَإِنَّهُ عَارٌ فِی اَلْأَعْقَابِ وَ نَارٌ یَوْمَ اَلْحِسَابِ وَ طِیبُوا عَنْ أَنْفُسِکُمْ نَفْساً وَ اِمْشُوا إِلَی اَلْمَوْتِ مَشْیاً سُجُحاً وَ عَلَیْکُمْ بِهَذَا اَلسَّوَادِ اَلْأَعْظَمِ وَ اَلرِّوَاقِ اَلْمُطَنَّبِ فَاضْرِبُوا ثَبَجَهُ فَإِنَّ اَلشَّیْطَانَ کَامِنٌ فِی کِسْرِهِ قَدْ قَدَّمَ لِلْوَثْبَهِ یَداً وَ أَخَّرَ لِلنُّکُوصِ رِجْلاً فَصَمْداً صَمْداً حَتَّی یَنْجَلِیَ لَکُمْ عَمُودُ اَلْحَقِّ - وَ أَنْتُمُ اَلْأَعْلَوْنَ وَ اَللّهُ مَعَکُمْ وَ لَنْ یَتِرَکُمْ أَعْمالَکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 335 )
24-و از سخنان آن حضرت علیه السّلام) در بعضی ایستگاه های صفین-ای گروه مسلمانان ترس و بیم از خدا را شعار خود قرار دهید،جامه ی وقار را بپوشید دندانها را نگهدارید زیرا که کندکننده ی شمشیرهاست از سر،زره را کامل کنید شمشیرها را در غلاف نگه داری کنید پیش از بیرون آوردن و با دقت نظر کنید و از چپ و راست نیزه بزنید، دفع کنید با شمشیر،شمشیرهایتان را بدشمنان قرار دهید،بدانید بدیده ی خدا ملاحظه شده اید و با پسر عموی رسول خدائید حمله ی بدشمن را تکرار کنید و شرم کنید از فرار کردن زیرا که ننگی است برای فرزندان شما و آتش است در روز قیامت و پاک نفس باشید و بسوی مرگ روید رفتنی آسان،بر شما باد به نگهداری این شهر بزرگ و خیمه های محکم شده ی بطناب بوسط آن بزنید زیرا که شیطان در قسمت پائین آن کمین کرده،همانا برای حمله دستی پیش افتاده و بدنبال انداخته برای بد دل کردن مردی را پس شما بر قصدتان ثابت باشید تا اینکه برایتان ستون حق آشکار شود و شمائید بلند و خدا با شما است و کردارتان اندک نشود.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 342 )
ص : 2660
فقد قال: بل اندمجتُ علی مکنونِ علم لو بُحتُ به لاضطربتم اضطراب الأرشیه فی الطویِّ البعیده.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 4 )
ص : 2661
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : دُعَاءً یُدْعَی بِهِ فِی دُبُرِ کُلِّ صَلاَهٍ تُصَلِّیهَا فَإِنْ کَانَ بِکَ دَاءٌ مِنْ سَقَمٍ وَ وَجَعٍ فَإِذَا قَضَیْتَ صَلاَتَکَ فَامْسَحْ بِیَدِکَ عَلَی مَوْضِعِ سُجُودِکَ مِنَ اَلْأَرْضِ وَ اُدْعُ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ وَ أَمِرَّ بِیَدِکَ عَلَی مَوْضِعِ وَجَعِکَ سَبْعَ مَرَّاتٍ تَقُولُ یَا مَنْ کَبَسَ اَلْأَرْضَ عَلَی اَلْمَاءِ وَ سَدَّ اَلْهَوَاءَ بِالسَّمَاءِ وَ اِخْتَارَ لِنَفْسِهِ أَحْسَنَ اَلْأَسْمَاءِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِفْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا وَ اُرْزُقْنِی کَذَا وَ کَذَا وَ عَافِنِی مِنْ کَذَا وَ کَذَا .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 344 )
23 - احمد بن محمّد در روایت مرفوعه ای گوید: از امام صادق علیه السّلام دعایی روایت شده که پس از هرنماز خوانده می شود. هرگاه از بیماری و دردی شکوه ای داری، چون نماز خود را تمام کردی، دست خود را بر سجده گاهت بکش و این دعا را هفت بار بخوان:
«یا من کبس الأرض علی الماء و سدّ الهواء بالسّماء و اختار لنفسه أحسن الأسماء صلّ علی محمّد و آل محمّد و افعل بی کذا و کذا و ارزقنی کذا و کذا و عافنی من کذا و کذا».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 191 )
قوله فی مرفوعه أحمد بن محمّد: (سبع مرّات) إلخ [ ح 5136/23 ]، قید لمسح الید و الدعاء. و فی الصّحاح: کبست البئر: طممتها .
( شرح فروع الکافی ؛ ج 3 , ص 182 )
: مرفوع. قوله علیه السلام: کبس الأرض علی الماء أی أدخلها فیه فیکون علی بمعنی فی من قولهم کبس رأسه فی ثوبه أی أخفاه و أدخله فیه أو جمعها کائنه علی الماء مع أن المناسب لتلک الحاله التفرق. و منه إنا نکبس الزیت و السمن نطلب فیه التجاره أی نجمعه، و الکبس الطم أیضا یقال کبست النهر کبسا أی طممته بالتراب و سد الهواء بالسماء أی جعل منتهی الهواء. فیدل علی أن کره النار لیست موجوده أو هی منقلبه عن الهواء کما قیل، و احتمال کون السماء شامله لها بعید، نعم: یمکن أن یکون المراد الانتهاء إلیها حسا، و یحتمل أن یکون للسماء مدخل فی عدم تفرق الهواء بوجه، و اختار لنفسه فیه إشعار بأن أسماءه تعالی توقیفیه.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 179 )
ص : 2662
عن جابر ، عن أبی جعفر - علیه السّلام -: [فی قوله - تعالی-] : وَ فَضَّلْناهُمْ عَلی کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِیلاً قال: خلق کلّ شیء منکبّا، غیر الإنسان خلق منتصبا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 452 )
ص : 2663
1357-22 الکافی ،1/4/454/1 العده عن ابن عیسی عن البرقی عن أحمد بن زید النیسابوری عن عمر بن إبراهیم الهاشمی عن عبد الملک بن عمر عن أسید بن صفوان صاحب رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله قال": لما کان الیوم الذی قبض فیه أمیر المؤمنین علیه السّلام ارتج الموضع بالبکاء و دهش الناس کیوم قبض النّبی صلّی اللّه علیه و آله و جاء رجل باکیا و هو مسرع مسترجع و هو یقول الیوم انقطعت خلافه النبوه حتی وقف علی باب البیت الذی فیه أمیر المؤمنین صلوات اللّه علیه فقال رحمک اللّه یا أبا الحسن کنت أول القوم إسلاما و أخلصهم إیمانا و أشدهم یقینا و أخوفهم لله و أعظمهم عناء و أحوطهم علی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و آمنهم علی أصحابه و أفضلهم مناقب و أکرمهم سوابق و أرفعهم درجه و أقربهم من رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و أشبههم به هدیا و خلقا و سمتا و فعلا - و أشرفهم منزله و أکرمهم علیه فجزاک اللّه عن الإسلام و عن رسوله و عن المسلمین خیرا قویت حین ضعف أصحابه و برزت حین استکانوا و نهضت حین وهنوا و لزمت منهاج رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله إذ هم أصحابه - کنت خلیفته حقا لم تنازع و لم تضرع برغم المنافقین و غیظ الکافرین و کره الحاسدین و ضغن الفاسقین فقمت بالأمر حین فشلوا و نطقت حین تتعتعوا - و مضیت بنور اللّه إذ وقفوا و اتبعوک فهدوا و کنت أخفضهم صوتا و أعلاهم قنوتا [قدما] و أقلهم کلاما و أصوبهم نطقا و أکبرهم رأیا و أشجعهم قلبا و أشدهم یقینا و أحسنهم عملا و أعرفهم بالأمور کنت و اللّه یعسوبا للدین أولا حین تفرق الناس و آخرا حین فشلوا کنت بالمؤمنین أبا رحیما إذ صاروا علیک عیالا فحملت أثقال ما عنه ضعفوا و حفظت ما أضاعوا و رعیت ما أهملوا و شمرت إذا اجتمعوا و علوت إذا هلعوا - و صبرت إذ أسرعوا و أدرکت أوتار ما طلبوا و نالوا بک ما لم یحتسبوا کنت علی الکافرین عذابا صبا و نهبا و للمؤمنین غیثا و خصبا فطرت و اللّه بنعمائها و فزت بحبائها و أحرزت سوابغها و ذهبت بفضائلها لم تفلل حجتک و لم یزغ قلبک و لم تضعف بصیرتک و لم تجبن نفسک و لم تخن - کنت کالجبل لا تحرکه العواصف و کنت کما قال علیه السّلام أمن الناس فی صحبتک و ذات یدک و کنت کما قال ضعیفا فی بدنک قویا فی أمر اللّه متواضعا فی نفسک عظیما عند اللّه کبیرا فی الأرض جلیلا عند المؤمنین لم یکن لأحد فیک مهمز و لا لقائل فیک مغمز و لا لأحد فیک مطمع و لا لأحد عندک هواده الضعیف الذلیل عندک قوی عزیز حتی تأخذ له بحقه و القوی العزیز عندک ضعیف ذلیل حتی تأخذ منه الحق و القریب و البعید عندک فی ذلک سواء شأنک الحق و الصدق و الرفق - و قولک حکم و حتم و أمرک حلم و حزم و رأیک علم و عزم فیما فعلت و قد نهج السبیل و سهل العسیر و أطفیت النیران و اعتدل بک الدین و قوی بک الإسلام و ظهر أمر اللّه و لو کره الکافرون و ثبت بک الإسلام و المؤمنون - و سبقت سبقا بعیدا و أتعبت من بعدک تعبا شدیدا فجللت عن البکاء - و عظمت رزیتک فی السماء و هدت مصیبتک الأنام فإنا لله و إنا إلیه راجعون - رضینا عن اللّه قضاءه و سلمنا لله أمره فو الله لن یصاب المسلمون بمثلک أبدا کنت للمؤمنین کهفا و حصنا و علی الکافرین غلظه و غیظا - فألحقک اللّه بنبیه صلّی اللّه علیه و آله و لا حرمنا أجرک و لا أضلنا بعدک - و سکت القوم حتی انقضی کلامه و بکی و بکی أصحاب رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ثم طلبوه فلم یصادفوه.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 741 )
ص : 2664
حَمَّادُ بْنُ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَخْرَجَ اَلرَّجُلُ اَلزَّکَاهَ مِنْ مَالِهِ ثُمَّ سَمَّاهَا لِقَوْمٍ فَضَاعَتْ أَوْ أَرْسَلَ بِهَا إِلَیْهِمْ فَضَاعَتْ فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 553 )
2 - ابو بصیر گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
اگر کسی حق زکات را از اموالش جدا کند و به نام اشخاص معیّنی کنار بگذارد و یا برای آنان ارسال کند، و بعدا تلف شود، ضمانتی بر عهدۀ صاحب مال نخواهد بود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 643 )
: حسن. و قال فی الشرائع: و لو لم یوجد المستحق جاز نقلها إلی بلد آخر و لا ضمان مع التلف إلا أن یکون هناک تفریط. و قال فی المدارک: فی جواز النقل إذا عدم المستحق فی البلد. بل الظاهر وجوبه لتوقف الدفع الواجب علیه، و أما انتفاء الضمان فیدل علیه الأصل، و إباحه الفعل، و حسنتا زراره ، و محمد بن مسلم ، و أما الضمان مع التفریط. فمعلوم من قواعد الأمانات. و قال العلامه فی المنتهی: إنه لا خلاف فی ذلک کله.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 97 )
ص : 2665
نص، [کفایه الأثر] ، أَبُو عَلِیٍّ أَحْمَدُ بْنُ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی عَلِیِّ بْنِ هَمَّامٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ اَلْعَمِّیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ إِنَّ قَوْماً یَزْعُمُونَ أَنَّکَ صَاحِبُ هَذَا اَلْأَمْرِ قَالَ لاَ وَ لَکِنِّی مِنَ اَلْعِتْرَهِ قُلْتُ فَمَنْ یَلِی هَذَا اَلْأَمْرَ بَعْدَکُمْ قَالَ سَبْعَهٌ مِنَ اَلْخُلَفَاءِ وَ اَلْمَهْدِیُّ مِنْهُمْ قَالَ اِبْنُ مُسْلِمٍ ثُمَّ دَخَلْتُ عَلَی اَلْبَاقِرِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَخْبَرْتُهُ بِذَلِکَ فَقَالَ صَدَقَ أَخِی زَیْدٌ صَدَقَ أَخِی زَیْدٌ سَیَلِی هَذَا اَلْأَمْرَ بَعْدِی سَبْعَهٌ مِنَ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ اَلْمَهْدِیُّ مِنْهُمْ ثُمَّ بَکَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ کَأَنِّی بِهِ وَ قَدْ صُلِبَ فِی اَلْکُنَاسَهِ یَا اِبْنَ مُسْلِمٍ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ وَضَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَدَهُ عَلَی کَتِفِی وَ قَالَ یَا حُسَیْنُ یَخْرُجُ مِنْ صُلْبِکَ رَجُلٌ یُقَالُ لَهُ زَیْدٌ یُقْتَلُ مَظْلُوماً إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ حُشِرَ وَ أَصْحَابَهُ إِلَی اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 200 )
کفایه الاثر در ص 327 مینویسد:محمد بن مسلم گفت پیش زید بن علی رفتم گفتم گروهی چنان گمان دارند که تو امامی گفت نه من از عترت پیامبرم پرسیدم چند نفر بعد از شما متصدی امامت میشوند گفت هفت نفر که مهدی از آنها است. محمد بن مسلم گفت خدمت حضرت باقر رسیدم و جریان را عرضکردم فرمود راست گفته برادرم زید راست گفته پس از من متصدی امامت هفت نفر میشوند که مهدی از آنها است در این موقع اشک از دیده امام باقر ریخت فرمود گویا می بینم که زید را در کناسه کوفه بدار آویخته اند. فرمود پسر مسلم!پدرم از پدر خود حضرت حسین نقل کرد که پیامبر دست بر پشت من گذاشته فرمود حسین جان از نژاد تو فرزندی بنام زید خواهد آمد که او را مظلوم میکشند روز قیامت او و یارانش رهسپار بهشت برین میشوند.
( بحارالأنوار (جلد 46) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 139 )
ص : 2666
اَلْمِحْنَهُ مَقْرُونَهٌ بِحُبِّ اَلدُّنْیَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 43 )
ص : 2667
مُثَنًّی ، عَنْ یَزِیدَ بْنِ فَرْقَدٍ ، قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: صَلِّ اَلْعَصْرَ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ عَلَی قَدَمَیْنِ بَعْدَ اَلزَّوَالِ.
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 311 )
ص : 2668
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: أَلاَ إِنَّ اَلذُّلَّ فِی طَاعَهِ اَللَّهِ أَقْرَبُ إِلَی اَلْعِزِّ مِنَ اَلتَّعَاوُنِ بِمَعْصِیَهِ اَللَّهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 56 )
116-و فرمود بدانید خواری در راه بندگی و اطاعت خدا بعزت و شرافت نزدیک تر است از کمک بمعصیت خدا.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 52 )
ص : 2669
أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْفَحَّامُ ، قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْمَنْصُورِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی عَمُّ أَبِی أَبُو مُوسَی عِیسَی بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عِیسَی بْنِ اَلْمَنْصُورِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْإِمَامُ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی عَلِیُّ بْنُ مُوسَی اَلرِّضَا ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: قَالَ لِیَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : یَا عَلِیُّ ، خَلَقَنِی اَللَّهُ (تَعَالَی) وَ أَنْتَ مِنْ نُورِ اَللَّهِ حِینَ خَلَقَ آدَمَ ، وَ أَفْرَغَ ذَلِکَ اَلنُّورَ فِی صُلْبِهِ، فَأَفْضَی بِهِ إِلَی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ ، ثُمَّ افترقا [اِفْتَرَقْنَا] مِنْ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ ، أَنَا فِی عَبْدِ اَللَّهِ ، وَ أَنْتَ فِی أَبِی طَالِبٍ ، لاَ تَصْلُحُ اَلنُّبُوَّهُ إِلاَّ لِی، وَ لاَ تَصْلُحُ اَلْوَصِیَّهُ إِلاَّ لَکَ، فَمَنْ جَحَدَ وَصِیَّتَکَ جَحَدَ نُبُوَّتِی، وَ مَنْ جَحَدَ نُبُوَّتِی أَکَبَّهُ اَللَّهُ عَلَی مَنْخِرَیْهِ فِی اَلنَّارِ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 294 )
[577]24-امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه السّلام می فرماید:پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله به من فرمود:ای علی! خداوند والا من و تو را از نور خود هنگامی که آدم را خلق کرد و آن نور را در پشت آدم قرار داد و به عبد المطلب رساند آنگاه آن دو نور از عبد المطلب از هم جدا شدند من در عبد اللّه قرار داده شدم و تو در ابو طالب قرار گرفتی پیامبری جز برای من و جانشینی جز برای تو سزاوار نیست.پس هرکس جانشینی تو را انکار کند پیامبری مرا انکار کرده است و هرکس پیامبری مرا انکار کند خداوند او را با صورت در دوزخ می اندازد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 651 )
ص : 2670
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، رُوِّینَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: فِی اَلرَّجُلِ إِذَا تَرَکَ أَبَوَیْهِ فَلِأُمِّهِ اَلثُّلُثُ وَ لِلْأَبِ اَلثُّلُثَانِ فِی کِتَابِ اَللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ فَإِنْ کانَ لَهُ إِخْوَهٌ یَعْنِی لِلْمَیِّتِ إِخْوَهٌ لِأَبٍ وَ أُمٍّ وَ إِخْوَهٌ لِأَبٍ فَلِأُمِّهِ اَلسُّدُسُ وَ لِلْأَبِ خَمْسَهُ أَسْدَاسٍ وَ إِنَّمَا وُفِّرَ لِلْأَبِ مِنْ أَجْلِ عِیَالِهِ إِذَا أُورِثَهُ أَبَوَاهُ فَأَمَّا [إِخْوَهُ اَلْأَبِ] لَیْسُوا لِأَبٍ فَإِنَّهُمْ لاَ یَحْجُبُونَ اَلْأُمَّ عَنِ اَلثُّلُثِ وَ لاَ یَرِثُونَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 169 )
ص : 2671
ثُمَّ تُصَلِّی اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأَخِیرَتَیْنِ وَ تَقُولُ بَعْدَهُمَا یَا مَنْ أَظْهَرَ اَلْجَمِیلَ وَ سَتَرَ اَلْقَبِیحَ إِلَی آخِرِهِ.
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 197 )
ص : 2672
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : نُورُ اَلْحِکْمَهِ اَلْجُوعُ وَ اَلتَّبَاعُدُ مِنَ اَللَّهِ اَلشِّبَعُ وَ اَلْقُرْبَهُ إِلَی اَللَّهِ حُبُّ اَلْمَسَاکِینِ وَ اَلدُّنُوُّ مِنْهُمْ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 149 )
و پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:نور حکمت گرسنگی است،و دوری از خدا سیری است و قرب بخدا دوستی با فقیران و بینوایان و نزدیک شدن بآنهاست.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 283 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:نور حکمت،گرسنگی است و دوری از خداوند،سیری است و نزدیک شدن به خداوند دوست داشتن بینوایان و نزدیک شدن به آنهاست.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 316 )
ص : 2673
جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْقُمِّیُّ فِی کِتَابِ اَلْغَایَاتِ ، عَنْ رِفَاعَهَ اَلنَّخَّاسِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا رِفَاعَهُ أَ لاَ أُحَدِّثُکَ بِأَشَدِّ أَهْلِ اَلنَّارِ عَذَاباً قُلْتُ بَلَی قَالَ مَنْ أَعَانَ عَلَی مُؤْمِنٍ بِشَطْرِ کَلِمَهٍ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 214 )
ص : 2674
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَدْنَی اَلْعُقُوقِ أُفٍّ وَ لَوْ عَلِمَ اَللَّهُ شَیْئاً أَیْسَرَ مِنْهُ أَوْ أَهْوَنَ مِنْهُ لَنَهَی عَنْهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 151 )
ص : 2675
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: یَغُوصُ اَلْعَقْلُ عَلَی اَلْکَلاَمِ فَیَسْتَخْرِجُهُ مِنْ مَکْنُونِ اَلصَّدْرِ کَمَا یَغُوصُ اَلْغَائِصُ عَلَی اَللُّؤْلُؤِ اَلْمُسْتَکِنَّهِ فِی اَلْبَحْرِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 94 )
ص : 2676
اَلشَّیْخُ أَبُو اَلْفُتُوحِ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ قَیْسِ بْنِ أَبِی غَرَزَهَ اَلْغِفَارِیِّ قَالَ: کُنَّا نُسَمَّی فِی اَلْمَدِینَهِ فِی عَهْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سِمْسَاراً وَ جَاءَ اَلرَّسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَمَّانَا بِاسْمٍ أَحْسَنَ مِنْهُ وَ قَالَ یَا مَعْشَرَ اَلتُّجَّارِ هَذَا اَلْبَیْعُ یَحْضُرُهُ اَللَّغْوُ وَ اَلْکَذِبُ وَ اَلْیَمِینُ فَشُوبُوهُ بِالصَّدَقَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 251 )
ص : 2677
اَلتَّفْسِیرُ : وَ اَلْمَلَکُ عَلی أَرْجائِها وَ یَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّکَ فَوْقَهُمْ یَوْمَئِذٍ ثَمانِیَهٌ `یَوْمَئِذٍ تُعْرَضُونَ قَالَ حَمَلَهُ اَلْعَرْشِ ثَمَانِیَهٌ لِکُلِّ وَاحِدٍ ثَمَانِیَهُ أَعْیُنٍ کُلُّ عَیْنٍ طِبَاقُ اَلدُّنْیَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 55 , صفحه 27 )
43-تفسیر«فرشته بر کناره های آنست و برمیدارد عرش پروردگارت را بالای خود هشتا در آن روز عرضه میشوید»گفت:حاملان عرش هشتند و هر کدام را هشت چشم است،و هر چشمی باندازه دنیا است،
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 30 )
ص : 2678
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِهِ: «وَ إِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَ لِقَوْمِکَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ» قَالَ: إِیَّانَا عَنَی وَ نَحْنُ أَهْلُ اَلذِّکْرِ وَ نَحْنُ اَلْمَسْئُولُونَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 604 )
ص : 2679
اَلظُّلْمُ عِقَابٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 24 )
ص : 2680
وَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَجْلاَنَ عَنْهُ : نَحْنُ هُمْ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 42 )
ص : 2681
21673-17 ( الکافی 386:5) محمد ، عن ( التهذیب 376:7 رقم 1521) محمد بن أحمد، عن محمد بن عبد الحمید ، عن أبی جمیله ، عن الحسن بن زیاد (الکافی) عن أبی عبد اللّه علیه السّلام (ش) قال": إذا دخل الرجل بامرأته ثم ادعت المهر و قال الزوج: قد أعطیتک فعلیها البینه و علیه الیمین".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 537 )
ص : 2682
[وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ فِی اَلْحَدِیثِ اَلْأَوَّلِ مِنْ هَذِهِ اَلسُّورَهِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ ]: وَ قَوْلِهِ « تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا [وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اَللّهِ عَلَی اَلْکاذِبِینَ] » [إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ] نَزَلَتْ فِی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلِیِّ [بْنِ أَبِی طَالِبٍ] عَلَیْهِ السَّلاَمُ [نَفْسِهِ] « وَ نِساءَنا [وَ نِساءَکُمْ] » [فِی] فَاطِمَهَ [عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ] وَ « أَبْناءَنا [وَ أَبْناءَکُمْ] » [فِی] اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ [عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ] « وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ » اَلنَّبِیُّ وَ اَلْوَلِیُّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ وَ اَلدُّعَاءُ عَلَی اَلْکَاذِبِینَ [نَزَلَتْ فِی] اَلْعَاقِبِ وَ اَلسَّیِّدِ وَ عَبْدِ اَلْمَسِیحِ [وَ اَلْأُسْقُفِّ ] وَ أَصْحَابِهِمْ .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 89 )
ص : 2683
عُدَّهُ اَلدَّاعِی ، قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَعْدَی عَدُوِّکَ نَفْسُکَ اَلَّتِی بَیْنَ جَنْبَیْکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 64 )
1-عده الداعی رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمود:سرسخت ترین دشمن تو همان نفس تو است که در میان دو پهلویت قرار گرفته.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 64 )
ص : 2684
وَ مِنْ حَدِیثِ یَزِیدَ بْنِ سِنَانٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْحَمِیدِ بْنُ مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ عَمْرٍو عَنْ عَبْدِ اَلْمَلِکِ بْنِ عُمَیْرٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَهَ قَالَ: دَخَلْتُ مَعَ أَبِی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ لَنْ تَزَالَ اَلْأُمَّهُ عَلَی هَذَا مُتَمَسِّکِینَ حَتَّی یَقُومَ اِثْنَا عَشَرَ أَمِیراً أَوِ اِثْنَا عَشَرَ خَلِیفَهً قَالَ وَ خَافَتَ بِکَلِمَهٍ وَ کَانَ أَبِی أَدْنَی مِنِّی فَلَمَّا خَرَجْتُ قُلْتُ مَا اَلَّذِی خَافَتَ بِهِ قَالَ قَالَ کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ .
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 124 )
19-جابر بن سمره گوید:از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله شنیدم که فرمود:«پس از من در میان امّتم دوازده نفر به زمامداری بر خواهند خاست»راوی گوید:سپس چیزی گفت که من آن را نشنیدم،گفت:از حاضران پرسیدم و نیز از پدرم که نزدیکتر از من بود سؤال کردم،وی گفت:حضرت فرمود:«همگی آنان از قریش هستند».
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 172 )
18-(و از حدیث یزید بن سنان است که گفت:حدیث کرد ما را عبد الحمید ابن موسی او گفت:حدیث کرد ما را عبید اللّه بن عمرو از عبد الملک بن عمیر و او از جابر بن سمره که گفت): با پدرم بخدمت پیغمبر صلی اللّه علیه و آله رسیدم پس شنیدم که میفرمود: این امّت جاودانه این دین را از دست نخواهند داد تا آنکه دوازده زمامدار و دوازده خلیفه بپا خیزند گوید:کلمه ای را آهسته فرمود و پدرم از من نزدیکتر بود چون بیرون شدم گفتم:آنچه آهسته فرمود چه بود؟گفت:فرمود:(همگی آنان از قریشند).
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 134 )
ص : 2685
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَأْکُلُ مُتَّکِئاً قَالَ لاَ وَ لاَ مُنْبَطِحاً عَلَی بَطْنِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 252 )
ص : 2686
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یُزَوِّجُ جَارِیَتَهُ هَلْ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ تَرَی عَوْرَتَهُ قَالَ لاَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 148 )
ص : 2687
الراوندی: قال: إنّ صفوان بن یحیی قال: قال لی العبدی: قالت أهلی (لی) : قد طال عهدنا بالصادق - علیه السلام - فلو حججنا و جدّدنا به العهد. فقلت لها: و اللّه ما عندی شیء أحجّ به، فقالت: عندنا کسوه و حلیّ، فبع ذلک و تجهّز به. ففعلت، فلمّا صرنا بقرب المدینه مرضت مرضا شدیدا فأشرفت علی الموت فلمّا دخلنا المدینه خرجت من عندها و أنا آیس منها، فأتیت الصادق - علیه السلام - و علیه ثوبان ممصّران فسلّمت علیه، فأجابنی و سألنی عنها، فعرّفته خبرها و قلت: إنّی خرجت و قد آیست منها. فأطرق ملیّا. ثمّ قال : یا عبدی أنت حزین بسببها؟ قلت: نعم. قال: لا بأس علیها، فقد دعوت اللّه لها بالعافیه، فارجع [إلیها] فانّک تجدها (قد فاقت و هی) قاعده، و الخادمه تلقمها الطبرزد ، قال: فرجعت إلیها مبادرا، فوجدتها قد أفاقت و هی قاعده، و الخادمه تلقمها الطبرزد. فقلت: ما حالک؟ [قالت] قد صبّ اللّه علیّ العافیه صبّا و قد اشتهیت هذا السکر، فقلت: (قد) خرجت من عندک آیسا، فسألنی الصادق - علیه السلام - عنک فأخبرته بحالک، فقال: لا بأس علیها ارجع إلیها فهی تأکل السکر. قالت: خرجت من عندی و أنا أجود بنفسی، فدخل علیّ رجل علیه ثوبان ممصّران قال: مالک؟ قلت: أنا میّته، و هذا ملک الموت [قد] جاء یقبض روحی. فقال: یا ملک الموت. قال: لبّیک أیّها الامام. قال: أ لست امرت بالسمع و الطاعه لنا؟ قال: بلی. قال: فانّی آمرک أن تؤخّر أمرها عشرین سنه. قال: السمع و الطاعه. قالت: فخرج هو و ملک الموت (من عندی) فأفقت من ساعتی .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 389 )
ص : 2688
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ: کُنْتُ مَعَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی بَعْضِ اَلْحَاجَهِ فَأَرَدْتُ أَنْ أَنْصَرِفَ إِلَی مَنْزِلِی فَقَالَ لِیَ اِنْصَرِفْ مَعِی فَبِتْ عِنْدِیَ اَللَّیْلَهَ فَانْطَلَقْتُ مَعَهُ فَدَخَلَ إِلَی دَارِهِ مَعَ اَلْمَغِیبِ فَنَظَرَ إِلَی غِلْمَانِهِ یَعْمَلُونَ فِی اَلطِّینِ أَوَارِیَ اَلدَّوَابِّ وَ غَیْرَ ذَلِکَ وَ إِذَا مَعَهُمْ أَسْوَدُ لَیْسَ مِنْهُمْ فَقَالَ مَا هَذَا اَلرَّجُلُ مَعَکُمْ قَالُوا یُعَاوِنُنَا وَ نُعْطِیهِ شَیْئاً قَالَ قَاطَعْتُمُوهُ عَلَی أُجْرَتِهِ قَالُوا لاَ هُوَ یَرْضَی مِنَّا بِمَا نُعْطِیهِ فَأَقْبَلَ عَلَیْهِمْ یَضْرِبُهُمْ بِالسَّوْطِ وَ غَضِبَ لِذَلِکَ غَضَباً شَدِیداً فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لِمَ تُدْخِلُ عَلَی نَفْسِکَ فَقَالَ إِنِّی قَدْ نَهَیْتُهُمْ عَنْ مِثْلِ هَذَا غَیْرَ مَرَّهٍ أَنْ یَعْمَلَ مَعَهُمْ أَحَدٌ حَتَّی یُقَاطِعُوهُ عَلَی أُجْرَتِهِ وَ اِعْلَمْ أَنَّهُ مَا مِنْ أَحَدٍ یَعْمَلُ لَکَ شَیْئاً بِغَیْرِ مُقَاطَعَهٍ ثُمَّ زِدْتَهُ لِذَلِکَ اَلشَّیْءِ ثَلاَثَهَ أَضْعَافٍ عَلَی أُجْرَتِهِ إِلاَّ ظَنَّ أَنَّکَ قَدْ نَقَصْتَهُ أُجْرَتَهُ وَ إِذَا قَاطَعْتَهُ ثُمَّ أَعْطَیْتَهُ أُجْرَتَهُ حَمِدَکَ عَلَی اَلْوَفَاءِ فَإِنْ زِدْتَهُ حَبَّهً عَرَفَ ذَلِکَ لَکَ وَ رَأَی أَنَّکَ قَدْ زِدْتَهُ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 104 )
ص : 2689
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا قُمْتَ إِلَی اَلصَّلاَهِ فَقُلْ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ مِنَ اَللَّهِ وَ إِلَی اَللَّهِ وَ کَمَا شَاءَ اَللَّهُ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنِی مِنْ زُوَّارِکَ وَ عُمَّارِ مَسَاجِدِکَ وَ اِفْتَحْ لِی بَابَ رَحْمَتِکَ وَ أَغْلِقْ عَنِّی بَابَ مَعْصِیَتِکَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی جَعَلَنِی مِمَّنْ یُنَاجِیهِ اَللَّهُمَّ أَقْبِلْ عَلَیَّ بِرَحْمَتِکَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ ثُمَّ اِفْتَتِحِ اَلصَّلاَهَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 125 )
ص : 2690
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اَلسِّنَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی بَشِیرٍ [بِشْرٍ] قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ اَلْهَیْثَمِ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ اَلْمِنْقَرِیُّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ : أَنَّهُ کَانَ إِذَا حَدَّثَنَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ حَدَّثَنِی خَیْرُ اَلْجَعَافِرِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 243 )
14 - حفص بن غیاث در نقل حدیث از امام صادق میگفت بهترین جعفرها، جعفر بن محمد برایم باز گفت.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 243 )
14.حفص بن غیاث در نقل حدیث از امام صادق علیه السّلام چنین می گفت:نیکوترین جعفرها،جعفر بن محمد برایم این گونه فرمود.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 411 )
ص : 2691
الطب، [طب الأئمه علیهم السلام] ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَجَاءٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْحِمْیَهُ أَحَدَ عَشَرَ دینا فَلاَ حِمْیَهَ قَالَ مَعْنَی قَوْلِهِ دینا کَلِمَهٌ رُومِیَّهٌ یَعْنِی أَحَدَ عَشَرَ صَبَاحاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 142 )
8-در طب-59-بسندش از امام ششم علیه السّلام که پرهیز 11 دین است برومی یعنی 11 صبح.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 114 )
ص : 2692
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: ثَلاَثَهٌ لاَ تُرَدُّ اَلْوِسَادَهُ وَ اَللَّبَنُ وَ اَلدُّهْنُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 374 )
ص : 2693
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْعَزْلِ فَقَالَ ذَاکَ إِلَی اَلرَّجُلِ یَصْرِفُهُ حَیْثُ شَاءَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 504 )
3 - محمّد بن مسلم گوید: از امام صادق علیه السّلام در مورد عزل و بیرون ریختن نطفه پرسیدم.
فرمود: این، حق مرد است، نطفه اش را هرجا خواست می ریزد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 519 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 315 )
ص : 2694
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَی بْنُ إِسْمَاعِیلَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا اُحْتُضِرَ اَلْمَیِّتُ فَمَا کَانَ مِنِ اِمْرَأَهٍ حَائِضٍ أَوْ جُنُبٍ فَلْیَقُمْ لِمَوْضِعِ اَلْمَلاَئِکَهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 32 )
ص : 2695
ختص، [الإختصاص] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ عَبْدِ اَلسَّلاَمِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُیَسِّرِ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : حَدِیثٌ یَأْخُذُهُ صَادِقٌ عَنْ صَادِقٍ خَیْرٌ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 150 )
ص : 2696
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ کَفَّنَ مُؤْمِناً کَانَ کَمَنْ ضَمِنَ کِسْوَتَهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 48 )
ص : 2697
وَ: قُلْ حِینَ تَدْخُلُهَا: بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ، وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ. اَللَّهُمَّ أَنْزِلْنِی مُنْزَلاً مُبَارَکاً وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلْمُنْزِلِینَ . ثُمَّ اِمْشِ وَ أَنْتَ تُکَبِّرُ اَللَّهَ وَ تُهَلِّلُهُ وَ تَحْمَدُهُ وَ تُسَبِّحُهُ حَتَّی تَأْتِیَ بَابَ اَلْمَسْجِدِ، فَإِذَا أَتَیْتَهُ فَقِفْ عَلَی بَابِ اَلْفِیلِ وَ قُلْ: اَلسَّلاَمُ عَلَی سَیِّدِنَا رَسُولِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ، اَلسَّلاَمُ عَلَی مَوْلاَنَا أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ، وَ عَلَی مَجَالِسِهِ، وَ مَشَاهِدِهِ، وَ مَقَامِ حِکْمَتِهِ، وَ آثَارِ آبَائِهِ آدَمَ وَ نُوحٍ وَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ، وَ تِبْیَانِ بَیِّنَاتِهِ. اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ اَلْحَکِیمِ اَلْعَدْلِ، اَلصِّدِّیقِ اَلْأَکْبَرِ، اَلْفَارُوقِ بِالْقِسْطِ، اَلَّذِی فَرَّقَ اَللَّهُ بِهِ بَیْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ، وَ اَلْکُفْرِ وَ اَلْإِیمَانِ، وَ اَلشِّرْکِ وَ اَلتَّوْحِیدِ؛ لِیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَنْ بَیِّنَهٍ وَ یَحْیَی مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَهٍ. أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ، وَ خَاصَّهُ نَفْسِ اَلْمُنْتَجَبِینَ، وَ زَیْنُ اَلصِّدِّیقِینَ، وَ صَابِرُ اَلْمُمْتَحَنِینَ، وَ أَنَّکَ حَکَمُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ، وَ قَاضِی أَمْرِهِ، وَ بَابُ حِکْمَتِهِ، وَ عَاقِدُ عَهْدِهِ، وَ اَلنَّاطِقُ بِوَعْدِهِ، وَ اَلْحَبَلُ اَلْمَوْصُولُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عِبَادِهِ، وَ کَهْفُ اَلنَّجَاهِ، وَ مِنْهَاجُ اَلتُّقَی، وَ اَلدَّرَجَهُ اَلْعُلْیَا، وَ مُهَیْمِنُ اَلْقَاضِی اَلْأَعْلَی، یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ، بِکَ أَتَقَرَّبُ إِلَی اَللَّهِ زُلْفَی، أَنْتَ وَلِیِّی وَ سَیِّدِی وَ وَسِیلَتِی فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ. ثُمَّ تَدْخُلُ اَلْمَسْجِدَ، وَ تَقُولُ: اَللَّهُ أَکْبَرُ، اَللَّهُ أَکْبَرُ، اَللَّهُ أَکْبَرُ، هَذَا مَقَامُ اَلْعَائِذِ بِاللَّهِ، وَ بِمُحَمَّدٍ حَبِیبِ اَللَّهِ، وَ بِوَلاَیَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْأَئِمَّهِ اَلْمَهْدِیِّینَ اَلصَّادِقِینَ اَلنَّاطِقِینَ اَلرَّاشِدِینَ، اَلَّذِینَ أَذْهَبَ اَللَّهُ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً، رَضِیتُ بِهِمْ أَئِمَّهً وَ هُدَاهً وَ مَوَالِیَ، سَلَّمْتُ لِأَمْرِ اَللَّهِ لاَ أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً وَ لاَ أَتَّخِذُ مَعَ اَللَّهِ وَلِیّاً، کَذَبَ اَلْعَادِلُونَ بِاللَّهِ وَ ضَلُّوا ضَلاَلاً بَعِیداً، حَسْبِیَ اَللَّهُ وَ أَوْلِیَاءُ اَللَّهِ. أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ أَنَّ عَلِیّاً وَ اَلْأَئِمَّهَ اَلْمَهْدِیِّینَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَوْلِیَائِی وَ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ. ثُمَّ صِرْ إِلَی اَلْأُسْطُوَانَهِ اَلرَّابِعَهِ مِمَّا یَلِی بَابَ اَلْأَنْمَاطِ بِحِذَاءِ اَلْخَامِسَهِ، وَ هِیَ أُسْطُوَانَهُ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، فَصَلِّ عِنْدَهَا أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ: رَکْعَتَانِ بِالْحَمْدِ وَ اَلصَّمَدِ، وَ رَکْعَتَانِ بِالْحَمْدِ وَ اَلْقَدْرِ. فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْهَا تُسَبِّحُ تَسْبِیحَ اَلزَّهْرَاءِ عَلَیْهَااَلسَّلاَمُ، وَ قُلْ: اَلسَّلاَمُ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ اَلرَّاشِدِینَ، اَلَّذِینَ أَذْهَبَ اَللَّهُ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً، وَ جَعَلَهُمُ أَنْبِیَاءَ مُرْسَلِینَ، وَ حُجَّهً عَلَی اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ، وَ سَلاَمٌ عَلَی اَلْمُرْسَلِینَ، وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ، ذَلِکَ تَقْدِیرُ اَلْعَزِیزِ اَلْعَلِیمِ، سَلاَمٌ عَلَی نُوحٍ فِی اَلْعَالَمِینَ. سَبْعَ مَرَّاتٍ. ثُمَّ تَقُولُ: نَحْنُ عَلَی وَصِیَّتِکَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلَّتِی أَوْصَیْتَ بِهَا ذُرِّیَّتَکَ مِنَ اَلْمُرْسَلِینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ، نَحْنُ مِنْ شِیعَتِکَ وَ شِیعَهِ نَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ عَلَیْکَ وَ عَلَی جَمِیعِ اَلْمُرْسَلِینَ وَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ اَلصِّدِّیقِینَ، وَ نَحْنُ عَلَی مِلَّهِ إِبْرَاهِیمَ، وَ دِینِ مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ اَلْأُمِّیِّ، وَ اَلْأَئِمَّهِ اَلْمَهْدِیِّینَ، وَ وَلاَیَهِ مَوْلاَنَا عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ. اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْبَشِیرِ اَلنَّذِیرِ، صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ رَحْمَتُهُ وَ رِضْوَانُهُ وَ بَرَکَاتُهُ، وَ عَلَی وَصِیِّهِ وَ خَلِیفَتِهِ، اَلشَّاهِدِ لِلَّهِ مِنْ بَعْدِهِ عَلَی خَلْقِهِ عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ، اَلصِّدِّیقِ اَلْأَکْبَرِ، وَ اَلْفَارُوقِ اَلْمُبِینِ، اَلَّذِی أَخَذْتَ بَیْعَتَهُ عَلَی اَلْعَالَمِینَ. رَضِیتُ بِهِمْ أَوْلِیَاءَ وَ مَوَالِیَ وَ حُکَّاماً فِی نَفْسِی وَ وُلْدِی وَ أَهْلِی، وَ مَالِی وَ قِسْمِی، وَ حِلِّی وَ إِحْرَامِی، وَ إِسْلاَمِی وَ دِینِی، وَ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی، وَ مَحْیَایَ وَ مَمَاتِی. أَنْتُمُ اَلْأَئِمَّهُ فِی اَلْکِتَابِ، وَ فَصْلُ اَلْمَقَامِ وَ فَصْلُ اَلْخِطَابِ، وَ أَعْیُنُ اَلْحَیِّ اَلَّذِی لاَ یَنَامُ، وَ أَنْتُمْ حُکَمَاءُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ، وَ بِکُمْ حَکَمَ اَللَّهُ، وَ بِکُمْ عُرِفَ حَقُّ اَللَّهِ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ. أَنْتُمْ نُورُ اَللَّهِ مِنْ بَیْنِ أَیْدِینَا وَ مِنْ خَلْفِنَا، أَنْتُمْ سُنَّهُ اَللَّهِ اَلَّتِی بِهَا سَبَقَ اَلْقَضَاءُ، یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ، أَنَا لَکُمْ مُسَلِّمٌ تَسْلِیماً، لاَ أُشْرِکُ بِاللَّهِ شَیْئاً، وَ لاَ أَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ وَلِیّاً، اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی هَدَانِی بِکُمْ، وَ مَا کُنْتُ لِأَهْتَدِیَ لَوْ لاَ أَنْ هَدَانِی اَللَّهُ، اَللَّهُ أَکْبَرُ، اَللَّهُ أَکْبَرُ، اَللَّهُ أَکْبَرُ، اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا هَدَانَا .
( مصباح الزائر , جلد 1 , صفحه 77 )
ص : 2698
وَ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ عُمَرَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ کَامِلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ: شَکَا رَجُلٌ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَغْصاً کَادَ یَقْتُلُهُ وَ سَأَلَهُ أَنْ یَدْعُوَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ فَقَدْ أَعْیَاهُ کَثْرَهَ مَا یَتَّخِذُ لَهُ مِنَ اَلْأَدْوِیَهِ وَ لَیْسَ یَنْفَعُهُ ذَلِکَ بَلْ یَزْدَادُ [غَلَبَهً وَ شِدَّهً] فَتَبَسَّمَ وَ قَالَ وَیْحَکَ إِنَّ دُعَاءَنَا مِنَ اَللَّهِ بِمَکَانٍ وَ إِنِّی أَسْأَلُ اَللَّهَ أَنْ یُخَفِّفَ عَنْکَ بِحَوْلِهِ وَ قُوَّتِهِ فَإِذَا اِشْتَدَّ بِکَ اَلْأَمْرُ وَ اَلْتَوَیْتَ مِنْهُ فَخُذْ جَوْزَهً وَ اِطْرَحْهَا عَلَی اَلنَّارِ حَتَّی تَعْلَمَ أَنَّهَا قَدِ اِشْتَوَی مَا فِی جَوْفِهَا [وَ غَیَّرَتْهَا اَلنَّارُ قَشِّرْهَا وَ کُلْهَا] فَإِنَّهَا تُسَکِّنُ مِنْ سَاعَتِهَا قَالَ فَوَ اَللَّهِ مَا فَعَلْتُ ذَلِکَ إِلاَّ مَرَّهً وَاحِدَهً فَسَکَنَ عَنِّی اَلْمَغْصُ بِإِذْنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 444 )
ص : 2699
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلْمُطَلَّقَهِ اَلتَّطْلِیقَهَ اَلثَّالِثَهَ لاَ تَحِلُّ لَهُ حَتَّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ وَ یَذُوقَ عُسَیْلَتَهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 114 )
ص : 2700
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ، لِمَ سُمِّیَ اَلْحَجُّ حَجّاً؟ قَالَ حَجَّ فُلاَنٌ أَیْ أَفْلَحَ فُلاَنٌ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 182 )
ص : 2701
فِی کِتَابِ اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ فِی قَمِیصِ یُوسُفَ ثَلاَثُ آیَاتٍ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: «وَ جاؤُ عَلی قَمِیصِهِ بِدَمٍ کَذِبٍ» وَ قَوْلُهُ تَعَالَی: «إِنْ کانَ قَمِیصُهُ قُدَّ مِنْ قُبُلٍ» وَ قَوْلُهُ تَعَالَی: «اِذْهَبُوا بِقَمِیصِی هذا» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 418 )
ص : 2702
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «مَنْ کَتَبَهَا فِی صَحِیفَهٍ وَ غَسَلَهَا بِمَاءِ زَمْزَمَ، وَ شَرِبَهَا کَانَ عِنْدَ اَلنَّاسِ مَحْبُوباً، وَ کَلِمَتُهُ مَسْمُوعَهٌ، وَ لاَ یَسْمَعُ شَیْئاً إِلاَّ وَعَاهُ، وَ تَصْلُحُ لِجَمِیعِ اَلْأَغْرَاضِ، تُکْتَبُ وَ تُمْحَی وَ تُغْسَلُ بِهَا اَلْأَمْرَاضُ، یُسَکَّنُ بِهَا اَلْمَرَضُ بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 35 )
ص : 2703
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ جَبْرَئِیلَ قَالَ إِنَّا لاَ نَدْخُلُ بَیْتاً فِیهِ کَلْبٌ وَ لاَ صُورَهُ إِنْسَانٍ وَ لاَ بَیْتاً فِیهِ تِمْثَالٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 291 )
ص : 2704
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلْمُتَمَتِّعِ مَتَی یَقْطَعُ اَلتَّلْبِیَهَ قَالَ إِذَا نَظَرَ إِلَی عِرَاشِ مَکَّهَ عَقَبَهَ ذِی طُوًی قُلْتُ بُیُوتُ مَکَّهَ قَالَ نَعَمْ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 176 )
ص : 2705
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا سَلَّمَ مِنَ اَلْقَوْمِ وَاحِدٌ أَجْزَأَ عَنْهُمْ وَ إِذَا رَدَّ وَاحِدٌ أَجْزَأَ عَنْهُمْ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 75 )
2- امام صادق فرمود:اگر یک نفر از گروهی سلام کند برای همۀ آنها کافی است و نیز اگر یکی پاسخ دهد از دیگران ساقط است.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 66 )
ص : 2706
عَنْهُ عَنْ یَحْیَی بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لِی أَیَّ شَیْءٍ تُطْعِمُ عِیَالَکَ فِی اَلشِّتَاءِ قُلْتُ اَللَّحْمَ فَإِذَا لَمْ یَکُنِ اَللَّحْمُ فَالسَّمْنَ فَالزَّیْتَ قَالَ فَمَا یَمْنَعُکَ مِنْ هَذَا اَلْکَرْکُورِ فَإِنَّهُ أَصْوَنُ شَیْءٍ لِلْجَسَدِ کُلِّهِ یَعْنِی اَلْمُثَلَّثَهَ قَالَ أَخْبَرَنِی بَعْضُ أَصْحَابِنَا یَصِفُ اَلْمُثَلَّثَهَ قَالَ یُؤْخَذُ قَفِیزُ أَرُزٍّ وَ قَفِیزُ حِمَّصٍ وَ قَفِیزُ حِنْطَهٍ أَوْ بَاقِلَّی أَوْ غَیْرِهِ مِنَ اَلْحُبُوبِ ثُمَّ تُرَضُّ جَمِیعاً وَ تُطْبَخُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 404 )
ص : 2707
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ تَفْسِیرِ «بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» اَلْبَاءُ بَهَاءُ اَللَّهِ وَ اَلسِّینُ سَنَاءُ اَللَّهِ وَ اَلْمِیمُ مُلْکُ [اَللَّهِ] وَ اَللَّهُ إِلَهُ کُلِّ شَیْءٍ وَ اَلرَّحْمَنُ بِجَمِیعِ خَلْقِهِ وَ اَلرَّحِیمُ بِالْمُؤْمِنِینَ خَاصَّهً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 296 )
ص : 2708
بِحُسْنِ اَلصُّحْبَهِ تَکْثُرُ اَلرِّفَاقُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 188 )
ص : 2709
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ هِلاَلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا أَدْنَی مَا لِزَائِرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لِی یَا عَبْدَ اَللَّهِ إِنَّ أَدْنَی مَا یَکُونُ لَهُ أَنَّ اَللَّهَ یَحْفَظُهُ فِی نَفْسِهِ وَ مَالِهِ حَتَّی یَرُدَّهُ إِلَی أَهْلِهِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ کَانَ اَللَّهُ اَلْحَافِظَ لَهُ . حَدَّثَنِی أَبِی ره عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحٍ : مِثْلَ حَدِیثِهِ اَلْأَوَّلِ فِی اَلْبَابِ.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 183 )
این حدیث با ترجمه اش با سند دیگر در باب چهل و نهم ذیل حدیث شماره پنجم قبلا ذکر شد.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 604 )
ص : 2710
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ قَالَ سَمِعْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: إِنَّ عَلِیّاً وَ شِیعَتَهُ هُمُ اَلْفَائِزُونَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 143 )
*ام سلمه گفت شنیدم پیامبر اکرم می فرمود علی و شیعیانش در روز قیامت رستگارند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 119 )
ص : 2711
وَ لَقِیَهُ سُفْیَانُ اَلثَّوْرِیُّ فِی ثَوْبٍ خَزٍّ فَقَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ لَوْ لَبِسْتَ ثَوْباً أَدْنَی مِنْ هَذَا فَقَالَ هَاتِ یَدَکَ فَأَخَذَ بِیَدِهِ وَ أَدْخَلَ کُمَّهُ فَإِذَا تَحْتَ ذَلِکَ مِسْحٌ فَقَالَ یَا سُفْیَانُ اَلْخَزُّ لِلْخَلْقِ وَ اَلْمِسْحُ لِلْحَقِّ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 360 )
ص : 2712
20354-27 الکافی ،1/4/453/6 محمد عن بنان عن علی بن الحکم عن أبان عن إسماعیل بن الفضل عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا یصلح للرجل أن یلبس الحریر إلا فی الحرب.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 727 )
ص : 2713
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبَانٍ اَلْکَلْبِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ وَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولاَنِ: مَا عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ ثَمَرَهٌ کَانَتْ أَحَبَّ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلرُّمَّانِ وَ قَدْ کَانَ وَ اَللَّهِ إِذَا أَکَلَهَا أَحَبَّ أَنْ لاَ یَشْرَکَهُ فِیهَا أَحَدٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 158 )
ص : 2714
وَ عَنْهُ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلاَّدٍ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ فَارِسِیٌّ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ طَاعَتُکُمْ مُفْتَرَضَهٌ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ مِثْلُ طَاعَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ نَعَمْ .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 278 )
ص : 2715
و فی کتاب جعفر بن محمّد الدّوریستی ، بإسناده إلی أبی ذرّ: عن النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - أنّه قال: یا باذرّ، إیّاک و الغیبه فإنّ الغیبه أشدّ من الزّنا. قلت: یا رسول اللّه، و لم ذاک، فداک أبی و أمّی؟ قال: لأنّ الرّجل یزنی فیتوب فیقبل اللّه توبته، و الغیبه لا تغفر حتّی یغفرها صاحبها.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 347 )
ص : 2716
حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ حَامِدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا حَامِدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلرَّقَّاءُ اَلْهَرَوِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یُونُسَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ رَجَاءٍ قَالَ حَدَّثَنَا حَرِیزُ بْنُ أَیُّوبَ اَلْبَجَلِیُّ عَنِ اَلشَّعْبِیِّ عَنْ نَافِعِ بْنِ بُرْدَهَ عَنِ اِبْنِ مَسْعُودٍ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: وَ قَدْ أَهْلَّ رَمَضَانَ لَوْ یَعْلَمُ اَلْعِبَادُ مَا فِی رَمَضَانَ لَتَمَنَّتْ أَنْ یَکُونَ رَمَضَانُ سَنَهً فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ خُزَاعَهَ حَدِّثْنَا عَنْهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ إِنَّ اَلْجَنَّهَ تَزَیَّنُ مِنْ رَأْسِ اَلْحَوْلِ إِلَی اَلْحَوْلِ حَتَّی إِذَا کَانَ أَوَّلُ یَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ هَبَّتْ رِیحٌ مِنْ تَحْتِ اَلْعَرْشِ فَصَفَّقَتْ وَرَقَ اَلْجَنَّهِ فَیَنْظُرُ حُورُ اَلْعِینِ إِلَی ذَلِکَ فَیَقُلْنَ یَا رَبِّ اِجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ عِبَادَکَ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ أَزْوَاجاً تَقَرُّ أَعْیُنُنَا وَ تَقَرُّ أَعْیُنُهُمْ بِنَا فَمَا مِنْ عَبْدٍ یَصُومُ شَهْرَ رَمَضَانَ إِلاَّ زُوِّجَ زَوْجَهً مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ فِی خَیْمَهٍ مِنْ دُرٍّ مُجَوَّفٍ مِمَّا نَعَتَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ - حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِی اَلْخِیامِ عَلَی کُلِّ اِمْرَأَهٍ مِنْهُنَّ سَبْعُونَ حُلَّهً لَیْسَ مِنْهَا حُلَّهٌ عَلَی لَوْنِ اَلْأُخْرَی وَ سَبْعُونَ لَوْناً مِنَ اَلطِّیبِ لَیْسَ فِیهَا لَوْنٌ عَلَی رِیحِ اَلْآخَرِ لِکُلِّ اِمْرَأَهٍ مِنْهُنَّ سبعین [سَبْعُونَ] سَرِیراً مِنْ یَاقُوتَهٍ حَمْرَاءَ مَنْسُوجَهً بِالدُّرِّ عَلَی کُلِّ سَرِیرٍ سَبْعُونَ فِرَاشاً بَطائِنُها مِنْ إِسْتَبْرَقٍ وَ فَوْقَ اَلسَّبْعِینَ سَبْعُونَ أَرِیکَهً لِکُلِّ اِمْرَأَهٍ سَبْعُونَ أَلْفَ وَصِیفٍ وَ سَبْعُونَ أَلْفَ وَصِیفَهٍ مَعَ کُلِّ وَصِیفٍ صَحْفَهٌ مِنْ ذَهَبٍ فِیهَا لَوْنٌ مِنَ اَلطَّعَامِ یَجِدُ اَلْآخَرُ لُقْمَهً مِنْهَا لَذَّهً لاَ یَجِدُ لِأَوَّلِهَا وَ یُعْطَی زَوْجُهَا مِثْلَ ذَلِکَ عَلَی سَرِیرٍ مِنْ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ عَلَیْهِ سِوَارٌ مِنْ ذَهَبٍ مَنْسُوجٌ بِیَاقُوتٍ أَحْمَرَ هَذَا لِکُلِّ یَوْمٍ صَامَ مِنْ رَمَضَانَ سِوَی مَا عَمِلَ مِنَ اَلْحَسَنَاتِ .
( فضائل الأشهُر الثلاثه , جلد 1 , صفحه 140 )
ص : 2717
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلْحُمَیْدِیُّ فِی اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ فِی اَلْحَدِیثِ اَلثَّامِنِ مِنْ أَحَادِیثِ اَلْبُخَارِیِّ فِی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلزُّبَیْرِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: قَدِمَ رَکْبٌ مِنْ بَنِی تَیْمٍ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ أَمِّرِ اَلْقَعْقَاعَ بْنَ مَعْبَدِ بْنِ زُرَارَهَ فَقَالَ عُمَرُ بَلْ أَمِّرِ اَلْأَقْرَعَ بْنَ حَابِسٍ قَالَ أَبُو بَکْرٍ مَا أَرَدْتَ إِلاَّ خِلاَفِی وَ قَالَ عُمَرُ مَا أَرَدْتُ إِلاَّ خِلاَفَکَ قَالَ فَتَمَارَیَا حَتَّی اِرْتَفَعَتْ أَصْوَاتُهُمَا .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 403 )
ص : 2718
وَ عَنْهُ : عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ ، عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ ، عَنْ أُدَیْمٍ أَخِی أَیُّوبَ ، عَنْ حُمْرَانَ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : إِنَّهُمْ یَقُولُونَ: لاَ تَعْجَبُونَ مِنْ قَوْمٍ یَزْعُمُونَ أَنَّ اَللَّهَ یُخْرِجُ قَوْماً مِنَ اَلنَّارِ فَیَجْعَلُهُمْ مِنْ أَصْحَابِ اَلْجَنَّهِ مَعَ أَوْلِیَائِهِ. فَقَالَ: «أَ مَا یَقْرَءُونَ قَوْلَ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: وَ مِنْ دُونِهِما جَنَّتانِ إِنَّهَا جَنَّهٌ دُونَ جَنَّهٍ، وَ نَارٌ دُونَ نَارٍ، إِنَّهُمْ لاَ یُسَاکِنُونَ أَوْلِیَاءَ اَللَّهِ - وَ قَالَ - إِنَّ بَیْنَهُمَا وَ اَللَّهِ مَنْزِلَهً ، وَ لَکِنْ لاَ أَسْتَطِیعُ أَنْ أَتَکَلَّمَ، إِنَّ أَمْرَهُمْ لَأَضْیَقُ مِنَ اَلْحَلْقَهِ، إِنَّ اَلْقَائِمَ إِذَا قَامَ بَدَأَ بِهَؤُلاَءِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 133 )
ص : 2719
3441-1 الکافی ،1/1/365/2 العده عن البرقی و القمی عن محمد بن حسان عن محمد بن علی عن سعدان عن الحسین بن أمین عن أبی جعفر علیه السّلام قال: من بخل بمعونه أخیه المسلم و القیام له فی حاجته ابتلی بالقیام بمعونه من یأثم علیه و لا یؤجر.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 987 )
ص : 2720
10671-4 الکافی ،1/4/112/4 محمد عن محمد بن أحمد عن الفطحیه الفقیه ،1871/112/2 عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی الصائم ینزع ضرسه قال لا و لا یدمی فاه الکافی ، و لا یستاک بعود رطب.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 194 )
ص : 2721
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ اَلْحَکَمِ مُعَنْعَناً عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ: فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: أَ فَمَنْ کانَ مُؤْمِناً یَعْنِی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ کَمَنْ کانَ فاسِقاً یَعْنِی اَلْوَلِیدَ بْنَ عُقْبَهَ بْنِ أَبِی مُعَیْطٍ لَعَنَهُ اَللَّهُ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اَللَّهِ وَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: أَمَّا اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ فَلَهُمْ جَنّاتُ اَلْمَأْوی نُزُلاً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَمَّا اَلَّذِینَ فَسَقُوا فَمَأْواهُمُ اَلنّارُ نَزَلَتْ فِی اَلْوَلِیدِ بْنِ عُقْبَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 129 )
ص : 2722
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْیَقْطِینِیِّ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَدَغَتْ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَقْرَبٌ وَ هُوَ یُصَلِّی بِالنَّاسِ فَأَخَذَ اَلنَّعْلَ فَضَرَبَهَا ثُمَّ قَالَ بَعْدَ مَا اِنْصَرَفَ لَعَنَکِ اَللَّهُ فَمَا تَدَعِینَ بَرّاً وَ لاَ فَاجِراً إِلاَّ آذَیْتِیهِ قَالَ ثُمَّ دَعَا بِمِلْحٍ جَرِیشٍ فَدَلَکَ بِهِ مَوْضِعَ اَللَّدْغَهِ ثُمَّ قَالَ لَوْ عَلِمَ اَلنَّاسُ مَا فِی اَلْمِلْحِ اَلْجَرِیشِ مَا اِحْتَاجُوا مَعَهُ إِلَی تِرْیَاقٍ وَ لاَ إِلَی غَیْرِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 302 )
ص : 2723
اَلْعِلْمُ وِرَاثَهٌ کَرِیمَهٌ وَ نِعْمَهٌ عَمِیمَهٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 88 )
ص : 2724
وَ رُوِیَ: أَنَّهُمْ کَانُوا عَلَی تَبُوکَ فَقَالَ لِأَصْحَابِهِ اَللَّیْلَهَ تَهُبُّ رِیحٌ عَظِیمَهٌ شَدِیدَهٌ فَلاَ یَقُومَنَّ أَحَدُکُمُ اَللَّیْلَهَ فَهَاجَتِ اَلرِّیحُ فَقَامَ رَجُلٌ مِنَ اَلْقَوْمِ فَحَمَلَتْهُ اَلرِّیحُ فَأَلْقَتْهُ بِجَبَلِ طَیِّئٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 131 )
ص : 2725
غط، [الغیبه] ، للشیخ الطوسی جَمَاعَهٌ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنِ اَلْکُلَیْنِیِّ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی اَلْخَشَّابِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رِبَاطٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: اَلاِثْنَا عَشَرَ اَلْإِمَامُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ کُلُّهُمْ مُحَدَّثٌ وُلْدُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ وُلْدُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ - فَرَسُولُ اَللَّهِ وَ عَلِیٌّ هُمَا اَلْوَالِدَانِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 393 )
ص : 2726
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: شَرُّ اَلْأَشْیَاءِ اَلمَرْأَهُ اَلسَّوْءُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 240 )
ص : 2727
اَلْکَافِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ سَدِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ بَنِی إِسْرَائِیلَ أَتَوْا مُوسَی فَسَأَلُوهُ أَنْ یَسْأَلَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُمْطِرَ اَلسَّمَاءَ عَلَیْهِمْ إِذَا أَرَادُوا أَوْ یَحْبِسَهَا إِذَا أَرَادُوا فَسَأَلَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ لَهُمْ فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَلْیَحْرِثُوا أَفْعَلْ ذَلِکَ لَهُمْ یَا مُوسَی فَأَخْبَرَهُمْ مُوسَی فَحَرَثُوا وَ لَمْ یَتْرُکُوا شَیْئاً إِلاَّ وَ زَرَعُوهُ ثُمَّ اِسْتَنْزَلُوا اَلْمَطَرَ عَلَیْهِمْ عَلَی إِرَادَتِهِمْ وَ حَبَسُوهُ عَلَی إِرَادَتِهِمْ فَصَارَتْ زُرُوعُهُمْ کَأَنَّهَا اَلْجِبَالُ وَ اَلْآجَامُ فَحَصَدُوا وَ دَاسُوا وَ ذَرَّوْا فَلَمْ یَجِدُوا شَیْئاً فَضَجُّوا إِلَی مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالُوا إِنَّمَا سَأَلْنَاکَ أَنْ تَسْأَلَ اَللَّهَ أَنْ یُمْطِرَ اَلسَّمَاءَ عَلَیْنَا إِذَا أَرَدْنَا فَأَجَابَنَا ثُمَّ صَیَّرَهَا ضَرَراً فَقَالَ یَا رَبِّ إِنَّ بَنِی إِسْرَائِیلَ ضَجُّوا مِمَّا صَنَعْتَ بِهِمْ فَقَالَ وَ مِمَّ ذَاکَ یَا مُوسَی قَالَ سَأَلُونِی أَنْ أَسْأَلَکَ أَنْ تُمْطِرَ اَلسَّمَاءَ إِذَا أَرَادُوا فَأَجَبْتَهُمْ ثُمَّ صَیَّرْتَهَا عَلَیْهِمْ ضَرَراً فَقَالَ یَا مُوسَی أَنَا کُنْتُ اَلْمُقَدِّرَ لِبَنِی إِسْرَائِیلَ فَلَمْ یَرْضَوْا بِتَقْدِیرِی فَأَجَبْتُهُمْ إِلَی إِرَادَتِهِمْ فَکَانَ مَا رَأَیْتَ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 302 )
سدیر گوید که امام صادق علیه السّلام فرموده اند: بنی اسرائیل از موسی خواستند که نزول باران را به دست آنها سپارد [تا هرگاه خواستند باران ببارد.] موسی
نیز از خداوند چنین درخواست نمود و خداوند این نعمت را به بنی اسرائیل عطا نمود، پس از آن،[بنی اسرائیل آنقدر طلب باران کردند که] ساقه های گندم همچون درختی تناور و به بلندی کوه ها گردید [و در واقع] نتوانستند محصولی برداشت کنند. بنی اسرائیل که خسارت بسیاری داده بودند نزد موسی رفتند و به او اعتراض کردند که چرا با اینکه باران در دست آنان است اینگونه زیان کردند؟ خداوند به موسی وحی فرمود که قوم تو به تقدیر من قانع نشد. اینک که در قوانین طبیعت دست برده اند خسارت آن را نیز باید بپذیرند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 436 )
ص : 2728
عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ زُرَارَهَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً ثُمَّ طَلَّقَهَا فَبَانَتْ ثُمَّ تَزَوَّجَهَا رَجُلٌ آخَرُ مُتْعَهً هَلْ تَحِلُّ لِزَوْجِهَا اَلْأَوَّلِ قَالَ لاَ حَتَّی تَدْخُلَ فِیمَا خَرَجَتْ مِنْهُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 274 )
ص : 2729
لاَ شَفِیعَ أَنْجَحُ مِنَ اَلاِسْتِغْفَارِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 776 )
ص : 2730
اَلْمُتَهَجِّدُ ، عَنْ جَمَاعَهٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ اَلْحَسَنِیِّ : أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَتَبَ هَذِهِ اَلْعُوذَهَ لاِبْنِهِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ سَاقَ اَلدُّعَاءَ اَلطَّوِیلَ إِلَی قَوْلِهِ أَمْتَنِعُ مِنْ شَیَاطِینِ اَلْإِنْسِ وَ اَلْجِنِّ وَ مِنْ رَجِلِهِمْ وَ خَیْلِهِمْ وَ رَکْضِهِمْ وَ عَطْفِهِمْ وَ رَجْعَتِهِمْ وَ کَیْدِهِمْ وَ شَرِّهِمْ وَ شَرِّ مَا یَأْتُونَ بِهِ تَحْتَ اَللَّیْلِ وَ تَحْتَ اَلنَّهَارِ مِنَ اَلْبُعْدِ وَ اَلْقُرْبِ وَ مِنْ شَرِّ اَلْغَائِبِ وَ اَلْحَاضِرِ إِلَی قَوْلِهِ وَ مِنْ شَرِّ اَلدَّنَاهِشِ وَ اَلْحِسِّ وَ اَللَّمْسِ وَ اَللُّبْسِ وَ مِنْ عَیْنِ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ صُورَهٍ وَ خِیَالٍ أَوْ بَیَاضٍ أَوْ سَوَادٍ أَوْ مِثَالٍ أَوْ مُعَاهَدٍ أَوْ غَیْرِ مُعَاهَدٍ مِمَّنْ یَسْکُنُ اَلْهَوَاءَ وَ اَلسَّحَابَ وَ اَلظُّلُمَاتِ وَ اَلنُّورَ وَ اَلظِّلَّ وَ اَلْحَرُورَ وَ اَلْبَرَّ وَ اَلْبُحُورَ وَ اَلسَّهْلَ وَ اَلْوُعُورَ وَ اَلْخَرَابَ وَ اَلْعُمْرَانَ وَ اَلْآکَامَ وَ اَلْآجَامَ وَ اَلْمَغَایِضَ وَ اَلْکَنَائِسَ وَ اَلنَّوَاوِیسَ وَ اَلْفَلَوَاتِ وَ اَلْجَبَّانَاتِ مِنَ اَلصَّادِرِینَ وَ اَلْوَارِدِینَ مِمَّنْ یَبْدُو بِاللَّیْلِ وَ یَنْتَشِرُ بِالنَّهَارِ وَ بِالْعَشِیِّ وَ اَلْإِبْکَارِ وَ اَلْغُدُوِّ وَ اَلْآصَالِ وَ اَلْمُرِیبِینَ وَ اَلْأَسَامِرَهِ وَ اَلْأَفَاتِرَهِ وَ اِبْنِ فِطْرَهٍ وَ اَلْفَرَاعِنَهِ وَ اَلْأَبَالِسَهِ وَ مِنْ جُنُودِهِمْ وَ أَزْوَاجِهِمْ وَ عَشَائِرِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ وَ مِنْ هَمْزِهِمْ وَ لَمْزِهِمْ وَ نَفْثِهِمْ وَ وِقَاعِهِمْ وَ أَخْذِهِمْ وَ سِحْرِهِمْ وَ ضَرْبِهِمْ وَ عَیْنِهِمْ وَ لَمْحِهِمْ وَ اِحْتِیَالِهِمْ وَ إِحْلاَفِهِمْ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ ذِی شَرٍّ مِنَ اَلسَّحَرَهِ وَ اَلْغِیلاَنِ وَ أُمِّ اَلصِّبْیَانِ وَ مَا وَلَدُوا وَ مَا وَرَدُوا إِلَی آخِرِ اَلدُّعَاءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 266 )
151-در المتهجد در مصباح المتهجد 340 و 341 بسندی از عبد العظیم حسنی که امام نهم علیه السّلام برای پسرش امام رضا علیه السّلام نوشت و دعای طولانی کشانده تا گفته: باز گیرم از دیوان آدمی و پری و از پیاده و سواره شان و از دویدن و روآوردن و بازگشت آنان و از نیرنگ و شر خود آنها و شر آنچه بیاورند زیر پرده شب و روز از دور و نزدیک و از شرّ نهان و عیان تا آنکه گوید-و از شر دناهش(نوعی پری)و آهسته گوئی و بسیدن و پوشش و از چشم پری و آدمی و از شرّ هر صورت و خیال یا سفید و سیاه یا نمونه و هم پیمان و ناپیمان از آنان که جا دارند در هوا و ابر و ظلمات و نور و سایه و سوزان و دشت و دریا و هموار و درّه ها و ویران و آبادان و تپه ها و نیزارها و آبگیرها و معابد یهود و گورستان ترسایان،و بیابانها و میدانها از آینده و رونده از آنها که پدید شوند در شب و پراکنده شوند در روز و در شام و بام و چاشت و پسین و آنان که تهمت آورند و داستانگویان شب و ابلیسان و از ابن فطر که ماریست بد و از فرعونها،و ابلیسها و از لشکرهاشان و همسرهاشان و تیره و تبارشان و از بدگوئیشان و اشاره شان و دمشان و وقاعشان و گرفتن و جادو زدن و چشم زخم آنان و از چشمک و نیرنگ و سوگندشان،و از بدی هر بدکار از جادوگران و غولان و ام صبیان و آنچه زایند و آنچه آیند تا آخر دعاء
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 205 )
ص : 2731
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رُبَّمَا فَاتَنِی اَلْحَجُّ فَأُعَرِّفُ عِنْدَ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ أَحْسَنْتَ یَا بَشِیرُ أَیُّمَا مُؤْمِنٍ أَتَی قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَارِفاً بِحَقِّهِ فِی غَیْرِ یَوْمِ عِیدٍ کُتِبَتْ لَهُ عِشْرُونَ حِجَّهً وَ عِشْرُونَ عُمْرَهً مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلاَتٍ وَ عِشْرُونَ غَزْوَهً مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ أَوْ إِمَامٍ عَادِلٍ وَ مَنْ أَتَاهُ فِی یَوْمِ عِیدٍ کُتِبَتْ لَهُ مِائَهُ حِجَّهٍ وَ مِائَهُ عُمْرَهٍ وَ مِائَهُ غَزْوَهٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ أَوْ إِمَامٍ عَادِلٍ وَ مَنْ أَتَاهُ فِی یَوْمِ عَرَفَهَ عَارِفاً بِحَقِّهِ کُتِبَتْ لَهُ أَلْفُ حِجَّهٍ وَ أَلْفُ عُمْرَهٍ مُتَقَبَّلاَتٍ وَ أَلْفُ غَزْوَهٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ أَوْ إِمَامٍ عَادِلٍ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ وَ کَیْفَ لِی بِمِثْلِ اَلْمَوْقِفِ قَالَ فَنَظَرَ إِلَیَّ شِبْهَ اَلْمُغْضَبِ ثُمَّ قَالَ یَا بَشِیرُ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ إِذَا أَتَی قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَوْمَ عَرَفَهَ وَ اِغْتَسَلَ بِالْفُرَاتِ ثُمَّ تَوَجَّهَ إِلَیْهِ کُتِبَتْ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ حِجَّهٌ بِمَنَاسِکِهَا وَ لاَ أَعْلَمُهُ إِلاَّ قَالَ وَ عُمْرَهٌ وَ غَزْوَهٌ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 89 )
25-بشیر نیز گوید بامام صادق علیه السّلام عرض کردم:بسا می شود که توفیق حجّ نمی یابم و در روز عرفه در کنار قبر أبی عبد اللّه الحسین علیه السّلام بدعا و راز و نیاز روز را بپایان میرسانم همان طور که در عرفات روز را بسر می آورم،حضرت فرمود بسیار خوب میکنی ای بشیر هر مؤمنی که بزیارت حسین رود با معرفت و شناختن حقّ آن حضرت اگر این کار در غیر روز عید باشد برای اوست ثواب بیست حج و بیست عمره درست و صحیح و پذیرفته شده،و نیز ثواب بیست جهاد در راه خدا که در رکاب پیامبری مرسل یا امامی عادل و معصوم رفته باشد،و هر گاه در روز عید قربان زیارت کند(از روی معرفت و شناخت حقّ امام علیه السّلام)نوشته شود برای او ثواب یک صد حج و یک صد عمره و یک صد جهاد در رکاب پیامبری مرسل یا امامی عادل.و هر مؤمنی که زیارت کند آن حضرت را در روز عرفه و عارف باشد بحق او نوشته شود برای او هزار حج و هزار عمره قبول شده و هزار جهاد بهمراهی پیغمبری مرسل یا امامی عادل.بشیر گوید:عرض کردم این زیارت ثوابش چگونه بثواب وقوف در عرفات میرسد و کجا با آن برابری میکند؟!امام علیه السّلام با خشم نظری بمن افکند،سپس فرمود:ای بشیر براستی که مؤمن هر گاه در روز عرفه بزیارت قبر حسین علیه السّلام رود و نخست در فرات غسل کند آنگاه متوجّه قبر آن حضرت شود نوشته شود از برای او بهر گامی یک حج با جمیع اجزاء و شرائط و مناسکش،و گمانم اینست که حضرت یکعمره و یک غزوه نیز فرمودند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 202 )
25-و به همین سند از بشیر روایت شده است که به امام صادق علیه السّلام عرض کردم:چه بسا که برای انجام مناسک حج توفیق پیدا نمی کنم،ولی در روز عرفه به زیارت قبر امام حسین علیه السّلام می روم،حضرت فرمود:احسنت(بسیار خوب می کنی)ای بشیر! هر مؤمنی که در غیر از روز عید،قبر امام حسین علیه السّلام را زیارت کند و نسبت به حق آن حضرت شناخت و معرفت داشته باشد،ثواب بیست حج و بیست عمرۀ مقبول و صحیح و ثواب شرکت در بیست جنگ در رکاب پیامبری مرسل و یا امامی عادل در نامۀ اعمال او ثبت می شود. و هر کس در روز عید به زیارت آن حضرت برود،ثواب صد حج و صد عمره و ثواب شرکت در صد جنگ در رکاب پیامبر مرسل یا امام عادل در نامۀ اعمال او نوشته می شود.و اگر شخص با ایمانی مزار آن حضرت را در روز عرفه زیارت کند در حالی که معرفت به مقام و منزلت او داشته باشد،ثواب هزار حج و هزار عمرۀ مقبوله و هزار جنگ در رکاب پیامبری مرسل و یا امامی عادل(یکی از ائمّۀ اطهار علیهم السّلام)در نامۀ اعمال او نوشته می شود. راوی می گوید:به امام صادق علیه السّلام عرض کردم:ثواب این زیارت کجا با ثواب وقوف در عرفات برابری می کند؟!حضرت نگاهی آمیخته به خشم به من کرد و فرمود:ای بشیر!اگر مرد با ایمانی در روز عرفه به قصد زیارت قبر امام حسین علیه السّلام حرکت کند و در فرات غسل کند و سپس عازم زیارت قبر آن بزرگوار شود،به ازای هر قدمی که بر می دارد ثواب یک حج با تمام مناسک و شرایطی که دارد در نامۀ اعمال او ثبت می گردد.راوی می گوید:به گمان من حضرت(پس از یک حج)یک عمره و یک جنگ نیز فرموده باشند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 238 )
25. نیز بشیر می گوید: به امام صادق (علیه السّلام) گفتم: گاه حجّ از دست من می رود و روز عرفه را در کنار قبر حسین (علیه السّلام) به دعا به پایان می برم. امام فرمود: ای بشیر، کاری پسندیده انجام می دهی. هر مؤمنی در غیر روز عید به زیارت قبر حسین (علیه السّلام) برود و حق او را بشناسد، بیست حجّ و بیست عمرۀ صحیح و مقبول و بیست جهاد در رکاب پیامبری مرسل یا پیشوایی عادل برای او نوشته می شود، و هر کس در روز عید به زیارت قبر آن حضرت برود، یک صد حجّ و یک صد عمره و یک صد جهاد در رکاب پیامبری مرسل یا پیشوایی عادل برای او ثبت می گردد، و هر کس در روز عرفه به زیارت قبر آن حضرت برود و حق او را بشناسد، هزار حج و هزار عمرۀ مقبول و هزار جهاد در رکاب پیامبری مرسل یا پیشوایی عادل برای او نوشته می شود. راوی می گوید: گفتم: چگونه این عمل برای من مانند وقوف در عرفات خواهد بود؟ امام (علیه السّلام) با نگاهی خشم آلود به من نظر کرد و فرمود: ای بشیر، مؤمن هر گاه در روز عرفه به زیارت قبر حسین (علیه السّلام) برود و نخست در فرات غسل کند و آن گاه متوجه قبر آن حضرت شود، در برابر هر گامی که بر می دارد یک حجّ با تمام مناسک آن برای او نوشته می شود، و گمان می کنم امام (علیه السّلام) یک حج و یک جهاد را نیز بر آن افزودند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 175 )
[321]25-... بشیر دهّان گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: گاهی توفیق حج را از دست می دهم و روز عرفه را به زیارت مزار امام حسین علیه السّلام می روم. امام علیه السّلام فرمود: آفرین، ای بشیر! هر مؤمنی که در روزی غیر از عید حق شناسانه به زیارت مزار امام حسین علیه السّلام رود، برای او بیست حج و بیست عمرۀ پذیرفته شده و بیست جنگ همراه پیامبر فرستاده شده یا امام عدالت پیشه نوشته شود و هر که در روز عید به زیارتش رود، صد حج و صد عمره و صد جنگ همراه پیامبر فرستاده شده یا امام عدالت پیشه بر او نوشته شود و هر که در روز عرفه حق شناسانه به زیارت امام حسین علیه السّلام رود، هزار حج و هزار عمرۀ پذیرفته شده و هزار جنگ همراه پیامبر فرستاده شده یا امام عدالت پیشه بر او نوشته شود. عرض کردم: چگونه در زیارت مزار امام حسین علیه السّلام مرا پاداشی برابر با وقوف در روز عرفه است؟ امام علیه السّلام همانند خشمناکان بر من نگریست و پس آنگاه فرمود: ای بشیر! به راستی، آنگاه که مؤمن در روز عرفه بر مزار امام حسین علیه السّلام آید و با آب فرات غسل نماید و سپس رو به مزار آن حضرت علیه السّلام آورد، بر هر گامی که نهد حجّی با مناسکش بر او نوشته شود و گمان می کنم که امام علیه السّلام یک عمره و یک جنگ را نیز فرمود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 207 )
ص : 2732
شا، [الإرشاد] ، بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ : حَمَلَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ آبَهْ شَیْئاً یُوصِلُهُ وَ نَسِیَ سَیْفاً کَانَ أَرَادَ حَمْلَهُ فَلَمَّا وَصَلَ اَلشَّیْءُ کَتَبَ إِلَیْهِ بِوُصُولِهِ وَ قِیلَ فِی اَلْکِتَابِ مَا خَبَرُ اَلسَّیْفِ اَلَّذِی أَنْسَیْتَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 299 )
ص : 2733
أَبُو اَلْجَارُودِ ، عَنْهُ ، قَالَ: «اَلْجَهْرُ بِالسُّوءِ مِنَ اَلْقَوْلِ أَنْ یُذْکَرَ اَلرَّجُلُ بِمَا فِیهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 194 )
ص : 2734
اَلْمَکَارِمُ، عَنْ کِتَابِ اَلْبَصَائِرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْعَاصِمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: حَجَجْتُ وَ مَعِی جَمَاعَهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا فَأَتَیْتُ اَلْمَدِینَهَ فَقَصَدْنَا مَکَاناً نَنْزِلُهُ فَاسْتَقْبَلَنَا غُلاَمٌ لِأَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ عَلَی حِمَارٍ لَهُ أَخْضَرَ یَتْبَعُهُ اَلطَّعَامُ فَنَزَلْنَا بَیْنَ اَلنَّخْلَهِ فَجَاءَ هُوَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَنَزَلَ ثُمَّ قُدِّمَ اَلطَّعَامُ فَبَدَأَ بِالْمِلْحِ ثُمَّ قَالَ کُلُوا بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ ثُمَّ ثَنَّی بِالْخَلِّ ثُمَّ أُتِیَ بِکَتِفٍ مَشْوِیٍّ فَقَالَ کُلُوا بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَإِنَّ هَذَا طَعَامٌ کَانَ یُعْجِبُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ أُتِیَ بِالْخَلِّ وَ اَلزَّیْتِ فَقَالَ کُلُوا بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَإِنَّ هَذَا طَعَامٌ کَانَ یُعْجِبُ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ ثُمَّ أُتِیَ بِالسِّکْبَاجِ فَقَالَ کُلُوا بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ فَإِنَّ هَذَا طَعَامٌ کَانَ یُعْجِبُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ أُتِیَ بِلَحْمٍ مَقْلُوٍّ فِیهِ بَادَنْجَانٌ فَقَالَ کُلُوا- بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَإِنَّ هَذَا طَعَامٌ کَانَ یُعْجِبُ اَلْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ أُتِیَ بِلَبَنٍ حَامِضٍ قَدْ ثُرِدَ فَقَالَ کُلُوا بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَإِنَّ هَذَا طَعَامٌ کَانَ یُعْجِبُ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ أُتِیَ بِأَضْلاَعٍ بَارِدَهٍ فَقَالَ کُلُوا بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَإِنَّ هَذَا طَعَامٌ کَانَ یُعْجِبُ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ ثُمَّ أُتِیَ بِجَنْبٍ مُبَرِّزٍ فَقَالَ کُلُوا بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَإِنَّ هَذَا طَعَامٌ کَانَ یُعْجِبُ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ أُتِیَ بِتَوْرٍ فِیهِ بَیْضٌ کَالْعُجَّهِ فَقَالَ کُلُوا بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَإِنَّ هَذَا طَعَامٌ کَانَ یُعْجِبُ أَبِی جَعْفَراً عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ أُتِیَ بِحَلْوَاءَ فَقَالَ کُلُوا بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَإِنَّ هَذَا طَعَامٌ یُعْجِبُنِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 309 )
5-در مکارم بسندش از پدر جعفر عاصمی که با گروهی شیعه بحج رفتم و در مدینه دنبال منزل بودیم که غلام امام هفتم را بر خوردیم و آن حضرت آمد و فرود شد و خوراک آوردند و او با نمک آغاز کرد و فرمود:بخورید بنام خدای بخشنده مهربان و بار دوم سرکه برگرفت و شانه بریانی آوردند و فرمود:بخورید بنام خدای بخشنده مهربان این خوراکی است که پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله خوشش میداشت و آنگه سرکه با زیت آوردند و فرمود:بخورید بنام خدای بخشنده مهربان از این خوراک فاطمه علیها السّلام خوشش می آمد،و آنگه آبگوشت سرکه آوردند و فرمود بخورید این خوراک را امیر المؤمنین علیه السّلام خوش داشت،و آنگه خوراک گوشت و بادنجان آوردند و فرمود:بخورید بنام خدای بخشنده مهربان این خوراک پسند حسن بن علی علیه السّلام بود،و آنگه ماست رو به آوردند و فرمود:بخورید:حسین بن علی علیه السّلام آن را پسندیده:و آنگه دنده های گوشت سرد آوردند فرمود:بخورید بنام خدای بخشنده مهربان این خوراک پسند علی بن الحسین علیه السّلام بود،و آنگه جنب مبرّز آوردند و فرمود:بخورید بنام خدای بخشنده مهربان این خوراک پسند محمّد بن علی علیه السّلام بود آنگه یک بشقاب آوردند که خاگینه تخم مرغ داشت و فرمود بخورید بنام خدای بخشنده مهربان این خوراک پسند پدرم جعفر علیه السّلام بود،و آنگه حلواء آوردند و فرمود:بخورید بنام خدای بخشنده مهربان،این خوراک پسند من است. گویم همه این خبر در باب کلیات آداب خوردن بیاید ان شاء اللّه.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 114 )
ص : 2735
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: عَلَیْکُمْ بِالْبَرْنِیِّ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِالْإِعْیَاءِ وَ یُدْفِئُ مِنَ اَلْقُرِّ وَ یُشْبِعُ مِنَ اَلْجُوعِ وَ فِیهِ اِثْنَانِ وَ سَبْعُونَ بَاباً مِنَ اَلشِّفَاءِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 141 )
فرمود:علیه السّلام برنی را باشید که خستگی را برد و گرمی بتن آورد در برابر سرما و از گرسنگی سیر کند،و 72 نوع درمان دارد
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 299 )
ص : 2736
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ: إِذَا فَرَغْتَ مِنْ غُسْلِهِ حَنَّطْتَ بِثَلاَثَهَ عَشَرَ دِرْهَماً وَ ثُلُثِ دِرْهَمٍ کَافُوراً تَجْعَلُ فِی اَلْمَفَاصِلِ وَ لاَ تُقَرِّبُ اَلسَّمْعَ وَ اَلْبَصَرَ وَ تَجْعَلُ فِی مَوْضِعِ سُجُودِهِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ اَلْکَافُورَ یُجْعَلُ فِی فِیهِ وَ فِی مَسَامِعِهِ وَ بَصَرِهِ وَ رَأْسِهِ وَ لِحْیَتِهِ وَ کَذَلِکَ اَلْمِسْکُ وَ عَلَی صَدْرِهِ وَ فَرْجِهِ وَ قَالَ اَلرَّجُلُ وَ اَلمَرْأَهُ سَوَاءٌ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 220 )
ص : 2737
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، أَبُو أَحْمَدَ یَحْیَی بْنُ عُبَیْدِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْقَزْوِینِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِی وَقَّاصٍ قَالَ: صَلَّی بِنَا اَلنَّبِیُّ صَلاَهَ اَلْفَجْرِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیْنَا بِوَجْهِهِ اَلْکَرِیمِ اَلْحَسَنِ وَ أَثْنَی عَلَی اَللَّهِ تَعَالَی فَقَالَ أَخْرُجُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَامِی وَ بِیَدِهِ لِوَاءُ اَلْحَمْدِ وَ هُوَ یَوْمَئِذٍ شِقَّتَانِ شِقَّهٌ مِنَ اَلسُّنْدُسِ وَ شِقَّهٌ مِنَ اَلْإِسْتَبْرَقِ فَوَثَبَ إِلَیْهِ رَجُلٌ أَعْرَابِیٌّ مِنْ أَهْلِ نَجْدٍ مِنْ وُلْدِ جَعْفَرِ بْنِ کِلاَبِ بْنِ رَبِیعَهَ فَقَالَ قَدْ أَرْسَلُونِی إِلَیْکَ لِأَسْأَلَکَ فَقَالَ قُلْ یَا أَخَا اَلْبَادِیَهِ قَالَ مَا تَقُولُ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَقَدْ کَثُرَ اَلاِخْتِلاَفُ فِیهِ فَتَبَسَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ضَاحِکاً فَقَالَ یَا أَعْرَابِیُّ وَ لِمَ کَثُرَتِ اَلاِخْتِلاَفُ فِیهِ عَلِیٌّ مِنِّی کَرَأْسِی مِنْ بَدَنِی وَ زِرِّی مِنْ قَمِیصِی فَوَثَبَ اَلْأَعْرَابِیُّ مُغْضَباً ثُمَّ قَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنِّی أَشَدُّ مِنْ عَلِیٍّ بَطْشاً فَهَلْ یَسْتَطِیعُ عَلِیٌّ أَنْ یَحْمِلَ لِوَاءَ اَلْحَمْدِ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَهْلاً یَا أَعْرَابِیُّ فَقَدْ أَعْطَاهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ خِصَالاً شَتَّی حُسْنَ یُوسُفَ وَ زُهْدَ یَحْیَی وَ صَبْرَ أَیُّوبَ وَ طُولَ آدَمَ وَ قُوَّهَ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِمُ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ وَ بِیَدِهِ لِوَاءُ اَلْحَمْدِ وَ کُلُّ اَلْخَلاَئِقِ تَحْتَ اَللِّوَاءِ وَ تَحُفُّ بِهِ اَلْأَئِمَّهُ وَ اَلْمُؤَذِّنُونَ بِتِلاَوَهِ اَلْقُرْآنِ وَ اَلْأَذَانِ وَ هُمُ اَلَّذِینَ لاَ یتدودون [یَتَبَدَّدُونَ] فِی قُبُورِهِمْ فَوَثَبَ اَلْأَعْرَابِیُّ مُغْضَباً وَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنْ یَکُنْ مَا قَالَ مُحَمَّدٌ حَقّاً فَأَنْزِلْ عَلَیَّ حَجَراً فَأَنْزَلَ اَللَّهُ فِیهِ سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ `لِلْکافِرینَ لَیْسَ لَهُ دافِعٌ `مِنَ اَللّهِ ذِی اَلْمَعارِجِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 216 )
ص : 2738
وَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَا اِجْتَمَعَ اَلتَّیْمِیُّ وَ اَلْعَدَوِیُّ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ یَقْرَأُ إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ بِتَخَشُّعٍ وَ بَکَی إِلاَّ وَ یَقُولاَنِ مَا أَشَدَّ رِقَّتَکَ لِهَذِهِ اَلسُّورَهِ فَیَقُولُ لَهُمَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِمَا رَأَتْ عَیْنِی وَ وَعَاهُ قَلْبِی وَ لِمَا یَلْقَی قَلْبُ هَذَا مِنْ بَعْدِی فَیَقُولاَنِ وَ مَا اَلَّذِینَ رَأَیْتَ وَ مَا اَلَّذِی یَلْقَی قَالَ فَیَکْتُبُ لَهُمَا فِی اَلتُّرَابِ تَنَزَّلُ اَلْمَلائِکَهُ وَ اَلرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ 97\4 قَالَ ثُمَّ یَقُولُ لَهُمَا هَلْ بَقِیَ شَیْءٌ بَعْدَ قَوْلِهِ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ فَیَقُولاَنِ لاَ فَیَقُولُ فَهَلْ تَعْلَمَانِ مَنِ اَلْمُنْزَلُ إِلَیْهِ ذَلِکَ اَلْأَمْرِ فَیَقُولاَنِ أَنْتَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَیَقُولُ نَعَمْ فَیَقُولُ هَلْ یَکُونُ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ مِنْ بَعْدِی وَ هَلْ یَتَنَزَّلُ ذَلِکَ اَلْأَمْرُ فِیهَا فَیَقُولاَنِ نَعَمْ فَیَقُولُ فَإِلَی مَنْ فَیَقُولاَنِ لاَ نَدْرِی فَیَأْخُذُ رَسُولُ اَللَّهِ بِرَأْسِی وَ یَقُولُ إِنْ لَمْ تَدْرِیَا فَادْرِیَا هُوَ هَذَا مِنْ بَعْدِی قَالَ وَ إِنَّهُمَا کَانَا لَیَعْرِفَانِ تِلْکَ اَللَّیْلَهَ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ شِدَّهِ مَا تَدَاخَلَهُمَا مِنَ اَلرُّعْبِ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 795 )
ص : 2739
عَنْ أَبِی عَمْرٍو اَلْمَدَایِنِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ أَبِی کَانَ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ قَضَی قَضَاءً حَتْماً لاَ یُنْعِمُ عَلَی عَبْدِهِ نِعْمَهً فَیَسْلُبَهَا إِیَّاهُ قَبْلَ أَنْ یُحْدِثَ اَلْعَبْدُ ذَنْباً یَسْتَوْجِبُ بِذَلِکَ اَلذَّنْبِ سَلْبَ تِلْکَ اَلنِّعْمَهِ، وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ: «إِنَّ اَللّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّی یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 488 )
ص : 2740
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْهَیْثَمِ بْنِ أَبِی مَسْرُوقٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ بْنِ بَزِیعٍ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ اَلنَّاسَ رَوَوْا أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، کَانَ إِذَا أَخَذَ فِی طَرِیقٍ رَجَعَ فِی غَیْرِهِ فَهَکَذَا کَانَ یَفْعَلُ قَالَ فَقَالَ نَعَمْ فَأَنَا أَفْعَلُهُ کَثِیراً فَافْعَلْهُ ثُمَّ قَالَ لِی أَمَا إِنَّهُ أَرْزَقُ لَکَ . وَ رَوَاهُ اِبْنُ طَاوُسٍ فِی کِتَابِ اَلْإِقْبَالِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَی بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 479 )
ص : 2741
وَ عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ یَحْیَی بْنِ اَلْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَالُ اَلنَّاصِبِ وَ کُلُّ شَیْءٍ یَمْلِکُهُ حَلاَلٌ لَکَ إِلاَّ اِمْرَأَتَهُ فَإِنَّ نِکَاحَ أَهْلِ اَلشِّرْکِ جَائِزٌ وَ ذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لاَ تَسُبُّوا أَهْلَ اَلشِّرْکِ فَإِنَّ لِکُلِّ قَوْمٍ نِکَاحاً وَ لَوْ لاَ أَنَّا نَخَافُ عَلَیْکُمْ أَنْ یُقْتَلَ رَجُلٌ مِنْکُمْ بِرَجُلٍ مِنْهُمْ وَ رَجُلٌ مِنْکُمْ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ رَجُلٍ مِنْهُمْ وَ مِائَهِ أَلْفٍ مِنْهُمْ لَأَمَرْنَاکُمْ بِالْقَتْلِ لَهُمْ وَ لَکِنْ ذَلِکَ إِلَی اَلْإِمَامِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 299 )
ص : 2742
ک، [إکمال الدین] ، أَبِی عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ مَیْمُونٍ اَلْبَانِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : خَمْسٌ قَبْلَ قِیَامِ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْیَمَانِیُّ وَ اَلسُّفْیَانِیُّ وَ اَلْمُنَادِی یُنَادِی مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ خَسْفٌ بِالْبَیْدَاءِ وَ قَتْلُ اَلنَّفْسِ اَلزَّکِیَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 203 )
ص : 2743
لی، [الأمالی] ، للصدوق أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْعَبْدِیِّ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ عَبَایَهَ بْنِ رِبْعِیٍّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قَالَ أَبُو طَالِبٍ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا اِبْنَ أَخِ اَللَّهُ أَرْسَلَکَ قَالَ نَعَمْ قَالَ فَأَرِنِی آیَهً قَالَ اُدْعُ لِی تِلْکَ اَلشَّجَرَهَ فَدَعَاهَا فَأَقْبَلَتْ حَتَّی سَجَدَتْ بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ اِنْصَرَفَتْ فَقَالَ أَبُو طَالِبٍ أَشْهَدُ أَنَّکَ صَادِقٌ یَا عَلِیُّ صِلْ جَنَاحَ اِبْنِ عَمِّکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 370 )
ص : 2744
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ اِبْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ ضُرَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِهِ: هذا یَوْمُ یَنْفَعُ اَلصّادِقِینَ صِدْقُهُمْ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ وَ حُشِرَ اَلنَّاسُ لِلْحِسَابِ فَیَمُرُّونَ بِأَهْوَالِ یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ فَلاَ یَنْتَهُونَ إِلَی اَلْعَرْصَهِ حَتَّی یَجْهَدُوا جَهْداً شَدِیداً، قَالَ: فَیَقِفُونَ بِفِنَاءِ اَلْعَرْصَهِ وَ یُشْرِفُ اَلْجَبَّارُ عَلَیْهِمْ وَ هُوَ عَلَی عَرْشِهِ، فَأَوَّلُ مَنْ یُدْعَی بِنِدَاءٍ یَسْمَعُ اَلْخَلاَئِقُ أَجْمَعِینَ أَنْ یَهْتِفَ: بِاسْمِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلنَّبِیِّ اَلْقُرَشِیِّ اَلْعَرَبِیِّ قَالَ: فَیَتَقَدَّمُ حَتَّی یَقِفَ عَلَی یَمِینِ اَلْعَرْشِ قَالَ ثُمَّ یُدْعَی بِصَاحِبِکُمْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَیَتَقَدَّمُ حَتَّی یَقِفَ عَلَی یَسَارِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، ثُمَّ یُدْعَی بِأُمَّهِ مُحَمَّدٍ فَیَقِفُونَ عَلَی یَسَارِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ یُدْعَی بِنَبِیٍّ نَبِیٍّ وَ أُمَّتُهُ مَعَهُ مِنْ أَوَّلِ اَلنَّبِیِّینَ إِلَی آخِرِهِمْ وَ أُمَّتُهُمْ مَعَهُمْ، فَیَقِفُونَ عَنْ یَسَارِ اَلْعَرْشِ قَالَ ثُمَّ أَوَّلُ مَنْ یُدْعَی لِلْمُسَائَلَهِ اَلْقَلَمُ قَالَ: فَیَتَقَدَّمُ فَیَقِفُ بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ فِی صُورَهِ اَلْآدَمِیِّینَ فَیَقُولُ اَللَّهُ هَلْ سَطَرْتَ فِی اَللَّوْحِ مَا أَلْهَمْتُکَ وَ أَمَرْتُکَ بِهِ مِنَ اَلْوَحْیِ فَیَقُولُ اَلْقَلَمُ نَعَمْ یَا رَبِّ قَدْ عَلِمْتَ أَنِّی قَدْ سَطَرْتُ فِی اَللَّوْحِ مَا أَمَرْتَنِی وَ أَلْهَمْتَنِی بِهِ مِنْ وَحْیِکَ فَیَقُولُ اَللَّهُ فَمَنْ یَشْهَدُ لَکَ بِذَلِکَ؟ فَیَقُولُ. یَا رَبِّ وَ هَلْ اِطَّلَعَ عَلَی مَکْنُونِ سَرِّکَ خَلْقٌ غَیْرُکَ؟ قَالَ فَیَقُولُ اَللَّهُ: أَفْلَجْتَ حُجَّتَکَ، قَالَ، ثُمَّ یُدْعَی بِاللَّوْحِ فَیَتَقَدَّمُ فِی صُورَهِ اَلْآدَمِیِّینَ حَتَّی یَقِفَ مَعَ اَلْقَلَمِ، فَیَقُولَ لَهُ: هَلْ سَطَرَ فِیکَ اَلْقَلَمُ مَا أَلْهَمْتُهُ وَ أَمَرْتُهُ بِهِ مِنْ وَحْیِی فَیَقُولُ اَللَّوْحُ نَعَمْ یَا رَبِّ وَ بَلَّغْتُهُ إِسْرَافِیلَ فَیَتَقَدَّمُ إِسْرَافِیلُ مَعَ اَلْقَلَمِ وَ اَللَّوْحِ فِی صُورَهِ اَلْآدَمِیِّینَ فَیَقُولُ اَللَّهُ: هَلْ بَلَّغَکَ اَللَّوْحُ مَا سَطَرَ فِیهِ اَلْقَلَمُ مِنْ وَحْیِی فَیَقُولُ: نَعَمْ یَا رَبِّ وَ بَلَّغْتُهُ جَبْرَئِیلَ فَیُدْعَی لِجَبْرَئِیلَ فَیَتَقَدَّمُ حَتَّی یَقِفَ مَعَ إِسْرَافِیلَ فَیَقُولُ اَللَّهُ لَهُ هَلْ بَلَّغَکَ إِسْرَافِیلُ مَا بُلِّغَ؟ فَیَقُولُ: نَعَمْ یَا رَبِّ وَ بَلَّغْتُهُ جَمِیعَ أَنْبِیَائِکَ وَ أَنْفَذْتُ إِلَیْهِمْ جَمِیعَ مَا اِنْتَهَی إِلَیَّ مِنْ أَمْرِکَ وَ أَدَّیْتُ رِسَالاَتِکَ إِلَی نَبِیٍّ نَبِیٍّ وَ رَسُولٍ رَسُولٍ، وَ بَلَّغْتُهُمْ کُلَّ وَحْیِکَ وَ حِکْمَتِکَ وَ کُتُبِکَ، وَ أَنَّ آخِرَ مَنْ بَلَّغْتُهُ رِسَالَتَکَ وَ وَحْیَکَ وَ حِکْمَتَکَ وَ عِلْمَکَ وَ کِتَابَکَ وَ کَلاَمَکَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعَرَبِیُّ اَلْقُرَشِیُّ اَلْحَرَمِیُّ حَبِیبُکَ، قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَوَّلُ مَنْ یُدْعَی مِنْ وُلْدِ آدَمَ لِلْمُسَائَلَهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ، فَیُدْنِیهِ اَللَّهُ حَتَّی لاَ یَکُونَ خَلْقٌ أَقْرَبَ إِلَی اَللَّهِ یَوْمَئِذٍ مِنْهُ، فَیَقُولُ اَللَّهُ یَا مُحَمَّدُ هَلْ بَلَّغَکَ جَبْرَئِیلُ مَا أَوْحَیْتُ إِلَیْکَ وَ أَرْسَلْتُهُ بِهِ إِلَیْکَ مِنْ کِتَابِی وَ حِکْمَتِی وَ عِلْمِی، وَ هَلْ أَوْحَی ذَلِکَ إِلَیْکَ؟ فَیَقُولُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ نَعَمْ یَا رَبِّ قَدْ بَلَّغَنِی جَبْرَئِیلُ جَمِیعَ مَا أَوْحَیْتُهُ إِلَیْهِ وَ أَرْسَلْتُهُ بِهِ مِنْ کِتَابِکَ وَ حِکْمَتِکَ وَ عِلْمِکَ وَ أَوْحَاهُ إِلَیَّ فَیَقُولُ اَللَّهُ لِمُحَمَّدٍ هَلْ بَلَّغْتَ أُمَّتَکَ مَا بَلَّغَکَ جَبْرَئِیلُ مِنْ کِتَابِی وَ حِکْمَتِی وَ عِلْمِی فَیَقُولُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: نَعَمْ یَا رَبِّ قَدْ بَلَّغْتُ أُمَّتِی مَا أَوْحَیْتَ إِلَیَّ مِنْ کِتَابِکَ وَ حِکْمَتِکَ وَ عِلْمِکَ وَ جَاهَدْتُ فِی سَبِیلِکَ، فَیَقُولُ اَللَّهُ لِمُحَمَّدٍ فَمَنْ یَشْهَدُ لَکَ بِذَلِکَ؟ فَیَقُولُ مُحَمَّدٌ یَا رَبِّ أَنْتَ اَلشَّاهِدُ لِی بِتَبْلِیغِ اَلرِّسَالَهِ وَ مَلاَئِکَتُکَ وَ اَلْأَبْرَارُ مِنْ أُمَّتِی وَ کَفَی بِکَ شَهِیداً، فَیُدْعَی بِالْمَلَئِکَهِ فَیَشْهَدُونَ لِمُحَمَّدٍ بِتَبْلِیغِ اَلرِّسَالَهِ ثُمَّ یُدْعَی بِأُمَّهِ مُحَمَّدٍ فَیُسْأَلُونَ: هَلْ بَلَّغَکُمْ مُحَمَّدٌ رِسَالاَتِی وَ کِتَابِی وَ حِکْمَتِی وَ عِلْمِی وَ عَلَّمَکُمْ ذَلِکَ فَیَشْهَدُونَ لِمُحَمَّدٍ بِتَبْلِیغِ اَلرِّسَالَهِ وَ اَلْحِکْمَهِ وَ اَلْعِلْمِ، فَیَقُولُ اَللَّهُ لِمُحَمَّدٍ: فَهَلْ اِسْتَخْلَفْتَ فِی أُمَّتِکَ مِنْ بَعْدِکَ مَنْ یَقُومُ فِیهِمْ بِحِکْمَتِی وَ عِلْمِی وَ یُفَسِّرُ لَهُمْ کِتَابِی وَ یُبَیِّنُ لَهُمْ مَا یَخْتَلِفُونَ فِیهِ مِنْ بَعْدِکَ حُجَّهً لِی وَ خَلِیفَهً فِی اَلْأَرْضِ؟ فَیَقُولُ مُحَمَّدٌ: نَعَمْ یَا رَبِّ قَدْ خَلَّفْتُ فِیهِمْ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ أَخِی وَ وَزِیرِی وَ وَصِیِّی وَ خَیْرَ أُمَّتِی وَ نَصَبْتُهُ لَهُمْ عَلَماً فِی حَیَوتِی، وَ دَعَوْتُهُمْ إِلَی طَاعَتِهِ وَ جَعَلْتُهُ خَلِیفَتِی فِی أُمَّتِی إِمَاماً یَقْتَدِی بِهِ اَلْأُمَّهُ مِنْ بَعْدِی إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ، فَیُدْعَی بِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَیُقَالُ لَهُ هَلْ أَوْصَی إِلَیْکَ مُحَمَّدٌ وَ اِسْتَخْلَفَکَ فِی أُمَّتِهِ وَ نَصَبَکَ عَلَماً لِأُمَّتِهِ فِی حَیَوتِهِ وَ هَلْ قُمْتَ فِیهِمْ مِنْ بَعْدِهِ مَقَامَهُ؟ فَیَقُولُ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نَعَمْ یَا رَبِّ قَدْ أَوْصَی إِلَیَّ مُحَمَّدٌ وَ خَلَّفَنِی فِی أُمَّتِهِ وَ نَصَبَنِی لَهُمْ عَلَماً فِی حَیَوتِهِ، فَلَمَّا قَبَضْتَ مُحَمَّداً إِلَیْکَ جَحَدَتْنِی أُمَّتُهُ وَ مَکَرُوا بِی وَ اِسْتَضْعَفُونِی وَ کَادُوا یَقْتُلُونَنِی، وَ قَدَّمُوا قُدَّامِی مَنْ أَخَّرْتَ وَ أَخَّرُوا مَنْ قَدَّمْتَ، وَ لَمْ یَسْمَعُوا مِنِّی وَ لَمْ یُطِیعُوا أَمْرِی، فَقَاتَلْتُهُمْ فِی سَبِیلِکَ حَتَّی قَتَلُونِی، فَیُقَالُ لِعَلِیٍّ هَلْ خَلَّفْتَ مِنْ بَعْدِکَ فِی اُمَّهِ مُحَمَّدٍ حُجَّهً وَ خَلِیفَهً فِی اَلْأَرْضِ یَدْعُونَ عِبَادِی إِلَی دِینِی وَ إِلَی سَبِیلِی؟ فَیَقُولُ عَلِیٌّ نَعَمْ یَا رَبِّ قَدْ خَلَّفْتُ فِیهِمُ اَلْحَسَنَ اِبْنِی وَ اِبْنَ بِنْتِ نَبِیِّکَ، فَیُدْعَی بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ فَیُسْأَلُ عَمَّا سُئِلَ مِنْهُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، قَالَ، ثُمَّ یُدْعَی بِإِمَامٍ إِمَامٍ وَ بِأَهْلِ عَالَمِهِ فَیَحْتَجُّونَ بِحُجَّتِهِمْ، فَیَقْبَلُ اَللَّهُ عُذْرَهُمْ، وَ یُجِیزُ حُجَّتَهُمْ، قَالَ، ثُمَّ یَقُولُ اَللَّهُ، «هذا یَوْمُ یَنْفَعُ اَلصّادِقِینَ صِدْقُهُمْ» قَالَ، ثُمَّ اِنْقَطَعَ حَدِیثُ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ وَ عَلَی آبَائِهِ أَفْضَلُ اَلسَّلاَمِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 693 )
ص : 2745
سن، ، [المحاسن] ، اِبْنُ فَضَّالٍ عَنْ مَیْمُونٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلرِّزْقُ أَسْرَعُ إِلَی مَنْ یُطْعِمُ اَلطَّعَامَ مِنَ اَلسِّکِّینِ فِی اَلسَّنَامِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 362 )
16-همان:بسند دیگر مانندش را آورده.17-همان:بسندش تا رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)که فرمود:روزی شتابانتر است بسوی کسی که اطعام میکند از کارد که در کوهان شتر فرو میرود.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 233 )
ص : 2746
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ یُوسُفَ فِی کُلِّ یَوْمٍ أَوْ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ بَعَثَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ جَمَالُهُ عَلَی جَمَالِ یُوسُفَ وَ لاَ یُصِیبُهُ فَزَعٌ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ کَانَ مِنْ خِیَارِ عِبَادِ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 2 )
ص : 2747
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أُنَاسٍ صَامُوا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَغَشِیَهُمْ سَحَابٌ أَسْوَدُ عِنْدَ مَغْرِبِ اَلشَّمْسِ فَظَنُّوا أَنَّهُ اَللَّیْلُ فَأَفْطَرُوا أَوْ أَفْطَرَ بَعْضُهُمْ ثُمَّ إِنَّ اَلسَّحَابَ فَصَلَ عَنِ اَلسَّمَاءِ فَإِذَا اَلشَّمْسُ لَمْ تَغِبْ قَالَ عَلَی اَلَّذِی أَفْطَرَ قَضَاءُ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ ثُمَّ أَتِمُّوا اَلصِّیامَ إِلَی اَللَّیْلِ فَمَنْ أَکَلَ قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ اَللَّیْلُ فَعَلَیْهِ قَضَاؤُهُ لِأَنَّهُ أَکَلَ مُتَعَمِّداً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 278 )
ص : 2748
مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْکَشِّیُّ فِی کِتَابِ اَلرِّجَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ بُنْدَارَ جَمِیعاً عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ فِی حَدِیثٍ قَالَ: أَتَیْتُ اَلْعِرَاقَ ، فَوَجَدْتُ بِهَا قِطْعَهً مِنْ أَصْحَابِ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، وَ وَجَدْتُ أَصْحَابَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مُتَوَافِرِینَ فَسَمِعْتُ مِنْهُمْ (وَاحِداً وَاحِداً) وَ أَخَذْتُ کُتُبَهُمْ فَعَرَضْتُهَا بَعْدُ عَلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَنْکَرَ مِنْهَا أَحَادِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 99 )
ص : 2749
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْکَاهِلِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً وَ شَرَطَ لَهَا أَنْ لاَ یَتَزَوَّجَ عَلَیْهَا وَ رَضِیَتْ أَنَّ ذَلِکَ مَهْرُهَا قَالَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ هَذَا شَرْطٌ فَاسِدٌ لاَ یَکُونُ اَلنِّکَاحُ إِلاَّ عَلَی دِرْهَمٍ أَوْ دِرْهَمَیْنِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 231 )
ص : 2750
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ ، عَمَّنْ ذَکَرَهُ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنِ اَلْقُرْآنِ وَ اَلْفُرْقَانِ ، أَ هُمَا شَیْئَانِ، أَوْ شَیْءٌ وَاحِدٌ؟ فَقَالَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): « اَلْقُرْآنُ : جُمْلَهُ اَلْکِتَابِ ، وَ اَلْفُرْقَانُ : اَلْمُحْکَمُ اَلْوَاجِبُ اَلْعَمَلِ بِهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 111 )
ص : 2751
قَالَ اَلنَّبِیُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَللَّهُ أَکْبَرُ عَلَی إِکْمَالِ اَلدِّینِ وَ إِتْمَامِ اَلنِّعْمَهِ وَ رِضَی اَلرَّبِّ وَ اَلوَلاَیَهِ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 178 )
ص : 2752
قَالَ اَلْمَسْعُودِیُّ: لَمَّا قُتِلَ عُثْمَانُ بَایَعَتِ اَلنَّاسُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِالْخِلاَفَهِ، کَتَبَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی مُعَاوِیَهَ بْنِ أَبِی سُفْیَانَ بِالشَّامِ: «أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اَلنَّاسَ قَتَلُوا عُثْمَانَ مِنْ غَیْرِ مَشُورَهٍ مِنِّی، وَ بَایَعُونِی عَنْ مَشُورَهٍ مِنْهُمْ وَ اِجْتِمَاعٍ، فَإِذَا أَتَاکَ کِتَابِی هَذَا فَبَایِعْ لِی اَلنَّاسَ، وَ أَوْفِدْ إِلَیَّ أَشْرَافَ أَهْلِ اَلشَّامِ» . فَلَمْ یَکُنْ مِنْهُ لَهُ جَوَابٌ غَیْرُ أَنَّهُ کَتَبَ کِتَاباً إِلَی اَلزُّبَیْرِ بْنِ اَلْعَوَّامِ وَ بَعَثَهُ مَعَ رَجُلٍ مِنْ بَنِی عَبْسٍ فَمَضْمُونُهُ: بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ إِلَی اَلزُّبَیْرِ بْنِ اَلْعَوَّامِ مِنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ أَبِی سُفْیَانَ... سَلاَمُ اَللَّهِ عَلَیْکُمْ أَمَّا بَعْدُ، فَإِنِّی قَدْ بَایَعْتُ لَکَ أَهْلَ اَلشَّامِ فَأَجَابُونِی إِلَی بَیْعَتِکَ فَاسْتَوْثَقْتُهُمْ کَمَا اُسْتُوْثِقَ اَلْحَلْفُ ، فَدُونَکَ اَلْکُوفَهَ وَ اَلْبَصْرَهَ [لاَ یَسْبِقْکَ عَلَیْهِمَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ] فَإِنَّهُ لاَ شَیْءَ بَعْدَ هَذَیْنِ اَلْمِصْرَیْنِ وَ قَدْ بَایَعْتُهُمْ لِطَلْحَهَ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ مِنْ بَعْدِکَ، فَعَلَیْکُمَا بِالظُّهُورِ فِی طَلَبِ دَمِ عُثْمَانَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ، فَأَدْعُوا اَلنَّاسَ إِلَی ذَلِکَ بِالْجِدِّ وَ اَلتَّشْهِیرِ، ظَفَّرَکُمَا اَللَّهُ تَعَالَی وَ خَذَلَ مُنَاوِئِیکُمَا.
( وقعه الجمل , جلد 1 , صفحه 74 )
به گفته مسعودی وقتی عثمان کشته شد و مردم با امیر المؤمنین علی بن ابی طالب به خلافت بیعت کردند آن حضرت در نامه ای به معاویه بن ابی سفیان در شام چنین نوشت: «اما بعد، مردم عثمان را بدون مشورت با من کشتند و با مشورت و اتفاق نظر خودشان با من بیعت کردند پس وقتی نامه من به دست تو رسید از مردم برای من بیعت بگیرد و بزرگان شام را نزد من بفرست» . اما معاویه جوابی به نامه امیر المؤمنین علیه السّلام نداد بلکه نامه ای برای زبیر بن عوام نوشت و آن را همراه مردی از بنی عبس برای او فرستاد که مضمون آن چنین بود:« بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ به زبیر بن عوام از معاویه بن ابی سفیان... سلام خدا بر شما من از مردم شام برای تو بیعت گرفتم و آنها دعوت من به بیعت تو را پذیرفتند و از آنها پیمان گرفتم همان طور که سوگند موجب عهد و پیمان می شود. پس کوفه و بصره را بگیر پیش از آن که علی بن ابی طالب بر شما پیشی گیرد که بعد از این دو شهر دیگر چیزی نیست. من برای طلحه بن عبید اللّه نیز بعد از تو بیعت گرفتم شما باید به خونخواهی عثمان تظاهر کنید و با تلاش و رسواسازی، مردم را به این کار فرا خوانید. خدا شما را پیروز گرداند و بدخواهان شما را خوار کند». جد من حسن-طاب ثراه-می گفت: معاویه در نامه ای به زبیر چنین نوشت: «امّا بعد تو زبیر بن عوام خواهر زاده خدیجه دختر خویلد و پسر عمه رسول خدا و حواری و بازمانده او، و داماد ابو بکر و جنگجوی مسلمانان هستی، و کسی هستی که در مکّه به هنگام فریاد زدن شیطان، در راه خدا از خون خودت گذشتی پیامبر تو را فرستاد و تو همانند اژدهای دمان با شمشیری بر کشیده تاختی و همانند شتری که بر زمینش زنند و داغش نهند او را فرو کوفتی. این ها قوت ایمان و درستی یقین توست و رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلم پیشتر مژده بهشت رفتن تو را داده بود و سپس عمر تو را یکی از کسانی قرار داد که شایسته جانشینی او بر امت بودند. ای ابا عبد اللّه برخیز که مردم همانند گوسفندانی هستند که به سبب نبودن چوپان پراکنده شده اند خدا تو را رحمت کند در حفظ خون مسلمانان و متحّد ساختن آنها شتاب کن و پیش از آن که کارها از دست برود و امت پراکنده گردند برای اصلاح میان آنها به سخنانشان وحدت ببخش، مردم بر پرتگاهی در حال ریزش قرار دارند که اگر درست نشود به زودی فرو می ریزد پس برای گرد آوردن امت شتاب کن و به سوی پروردگارت راهی برگزین. من امر خلافت تو و دوستت را برای کسانی که اطراف من هستند محکم کرده ام به شرط این که خلافت برای کسی باشد که مقدم است و بعد از او برای دوستش باشد. خداوند شما را از امامان هدایت و در جایگاه خیر و تقوی قرار دهد و به منزلگاه هدایت یافتگان برساند و رشد و هدایت توفیق یافتگان ببخشد و السّلام» .
( نبرد جمل ؛ ج 1 , ص 69 )
ص : 2753
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْ شَکَا اَلْحَاجَهَ إِلَی مُؤْمِنٍ فَکَأَنَّهُ شَکَاهَا إِلَی اَللَّهِ وَ مَنْ شَکَاهَا إِلَی کَافِرٍ فَکَأَنَّمَا شَکَا اَللَّهَ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 551 )
ص : 2754
حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ قَوْلُ اَللَّهِ« بَلْ هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ فِی صُدُورِ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْعِلْمَ » قَالَ إِیَّانَا عَنَی .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 204 )
ص : 2755
12100-22 الفقیه ،2408/270/2 هارون بن خارجه عن محمد عن أبی جعفر علیه السّلام قال: کان علی بن الحسین علیهما السّلام إذا أراد الخروج إلی بعض أمواله اشتری السلامه من اللّه تعالی بما تیسر له - و یکون ذلک إذا وضع رجله فی الرکاب و إذا سلمه اللّه تعالی و انصرف - حمد اللّه تعالی و شکره و تصدق بما تیسر له.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 359 )
ص : 2756
عُدَّهُ اَلدَّاعِی ، عَنْ یُونُسَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ هَذَا اَلَّذِی قَدْ ظَهَرَ بِوَجْهِی یَزْعُمُ اَلنَّاسُ أَنَّ اَللَّهَ لَمْ یَبْتَلِ بِهِ عَبْداً لَهُ فِیهِ حَاجَهٌ فَقَالَ لِی لاَ قَدْ کَانَ مُؤْمِنُ آلِ یس مُکَنَّعَ اَلْأَصَابِعِ فَکَانَ یَقُولُ هَکَذَا وَ یَمُدُّ یَدَهُ یا قَوْمِ اِتَّبِعُوا اَلْمُرْسَلِینَ قَالَ ثُمَّ قَالَ لِی إِذَا کَانَ اَلثُّلُثُ اَلْأَخِیرُ مِنَ اَللَّیْلِ فِی أَوَّلِهِ فَتَوَضَّأْ وَ قُمْ إِلَی صَلاَتِکَ اَلَّتِی تُصَلِّیهَا فَإِذَا کُنْتَ فِی اَلسَّجْدَهِ اَلْأَخِیرَهِ مِنَ اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأُولَیَیْنِ فَقُلْ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ یَا عَلِیُّ یَا عَظِیمُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا سَامِعَ اَلدَّعَوَاتِ یَا مُعْطِیَ اَلْخَیْرَاتِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَعْطِنِی مِنْ خَیْرِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ اِصْرِفْ عَنِّی مِنْ شَرِّ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ أَذْهِبْ عَنِّی هَذَا اَلْوَجَعَ فَإِنَّهُ قَدْ أَغَاظَنِی وَ أَحْزَنَنِی وَ أَلِحَّ فِی اَلدُّعَاءِ قَالَ فَمَا وَصَلْتُ إِلَی اَلْکُوفَهِ حَتَّی أَذْهَبَ اَللَّهُ بِهِ عَنِّی کُلَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 80 )
ص : 2757
عِلَّهُ اَلْکَذِبِ شَرُّ عِلَّهٍ وَ زَلَّهُ اَلْمُتَوَقِّی أَشَدُّ زَلَّهٍ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 465 )
ص : 2758
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: وَ اِعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی اَلْقُرْبی قَالَ هُمْ أَهْلُ قَرَابَهِ نَبِیِّ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 201 )
ص : 2759
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : مَا نَزَلَ فِی أَحَدٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ مَا نَزَلَ فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَنْ مُجَاهِدٍ نَزَلَ فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَبْعُونَ آیَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 117 )
ص : 2760
فِی کِتَابِ ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَبَّادِ بْنِ کَثِیرٍ اَلنَّوَّا قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْکَبَائِرِ فَقَالَ: کُلُّ شَیْءٍ وَعَدَ اَللَّهُ عَلَیْهِ اَلنَّارَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 164 )
ص : 2761
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ رَأَی یَهُودِیّاً أَوْ نَصْرَانِیّاً أَوْ مَجُوسِیّاً أَوْ وَاحِداً عَلَی غَیْرِ مِلَّهِ اَلْإِسْلاَمِ فَقَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی فَضَّلَنِی عَلَیْکَ بِالْإِسْلاَمِ دِیناً وَ بِالْقُرْآنِ کِتَاباً وَ بِمُحَمَّدٍ نَبِیّاً وَ بِعَلِیٍّ إِمَاماً وَ بِالْمُؤْمِنِینَ إِخْوَاناً وَ بِالْکَعْبَهِ قِبْلَهً لَمْ یَجْمَعِ اَللَّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُ فِی اَلنَّارِ أَبَداً .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 26 )
1-مسعده بن صدقه گوید حضرت صادق از پدرانش علیهم السّلام از پیغمبر خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم نقل کرد که آن حضرت فرموده:هر کس یک یهودی و یا نصرانی و یا مجوسی و یا هر فردی که خارج از آئین اسلام باشد ببیند و بگوید: «الحمد للّه الّذی فضّلنی علیک بالإسلام دینا،و بالقرآن کتابا،و بمحمّد نبیّا و بعلیّ إماما،و بالمؤمنین إخوانا،و بالکعبه قبله». یعنی:ستایش میکنم خدائی را که مرا بر شما برتری داد به اسلام از نظر دین،و به قرآن از نظر کتاب،و به محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم از نظر پیامبر، و به علی علیه السّلام از نظر امام،و بمؤمنین از نظر برادران،و به کعبه از نظر قبله، خداوند هیچ گاه بین او و آن شخص خارج از دین در آتش دوزخ جمع نخواهد کرد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 63 )
1-مسعده بن صدقه از امام صادق علیه السّلام،و آن حضرت از پدران بزرگوارش نقل کرده است که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:اگر کسی یک یهودی و یا نصرانی و یا مجوسی و یا هر کسی را که در دین اسلام نباشد،ببیند و بگوید:خدائی را ستایش می کنم که مرا بر شما به اسلام از نظر دین،و به قرآن از جهت کتاب،و به محمد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم از لحاظ پیامبر،و به علی از جهت امام،و به مؤمنان از نظر برادران،و به کعبه از نظر قبله بودن،برتری داد،خداوند متعال هیچ گاه میان گویندۀ این کلام و آن شخص غیر مسلمان در جهنم جمع نخواهد کرد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 87 )
1. مسعده بن صدقه از جعفر بن محمّد (علیهما السّلام) از پدرش از پدرانش نقل کرده است که پیامبر (صلّی الله علیه و آله) فرمود: هر کس یهودی یا نصرانی یا مجوس یا فردی را ببیند که از آیین اسلام خارج است، و بگوید:«ستایش از آن خداوندی است که مرا بر تو برتری داده و اسلام را آیین من، و قرآن را کتاب من، و محمّد را پیامبرم و علی (علیه السّلام) را پیشوایم، و مؤمنان را برادرانم، و کعبه را قبله ام قرار داده است» خداوند هرگز میان او و آن شخص در آتش دوزخ جمع نخواهد کرد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 55 )
[102]1-... امام صادق علیه السّلام از پدرانش و او از پدرانش علیهم السّلام روایت نموده که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود: هر که یهودی یا مسیحی یا آتش پرست و یا شخص نامسلمانی را ببیند و بگوید:«الحمد للّه الّذی فضّلنی علیک بالإسلام دینا و بالقرآن کتابا و بمحمّد نبیّا و بعلیّ إماما و بالمؤمنین اخوانا و بالکعبه قبله»، خداوند هرگز او را با آن شخص نامسلمان در آتش گرد هم نیاورد
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 71 )
ص : 2762
محص، [التمحیص] ، عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ یَجِدُ رَجُلٌ طَعْمَ اَلْإِیمَانِ حَتَّی یَعْلَمَ أَنَّ مَا أَصَابَهُ لَمْ یَکُنْ لِیُخْطِئَهُ وَ مَا أَخْطَأَهُ لَمْ یَکُنْ لِیُصِیبَهُ. مشکاه الأنوار ، عن علی علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 180 )
47-تمحیص جابر جعفی از حضرت صادق علیه السّلام نقل کند که فرمود:انسان لذت و مزه ایمان را در صورتی میچشد که یقین داشته باشد آنچه باو رسیده نمیشود که باو نرسد و آنچه نرسیده ممکن نبوده و نیست که باو برسد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 180 )
ص : 2763
وَ سَأَلَ بَعْضُهُمْ أَیُّ شَیْءٍ أَقْرَبُ إِلَی اَلْکُفْرِ قَالَ ذُو فَاقَهٍ لاَ صَبْرَ لَهُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 40 )
از یکی از بزرگان پرسیدند:چه چیز به کفر نزدیکتر از همه چیز است؟ جواب داد:تنگدستی که شکیبا نباشد.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 93 )
ص : 2764
21786-10 ( التهذیب 462:7 رقم 1854) أحمد ، عن ( الفقیه 455:3 رقم 4575) ابن بزیع، عن أبی الحسن الرضا علیه السّلام: فی امرأه أحلت لزوجها جاریتها، فقال "ذاک له"، قال: فإن کانت تمزح فقال (التهذیب) "و کیف له بما فی قلبها (ش) فإن علم أنها تمزح فلا".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 595 )
ص : 2765
اَلْهَوَی صَبْوَهٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 23 )
ص : 2766
21541-8 ( الکافی 381:5) محمد ، عن أحمد ، عن علی بن الحکم ، عن علی بن أبی حمزه قال: سألت أبا إبراهیم علیه السّلام عن رجل زوج ابنته ابن أخیه فأمهرها بیتا و خادما ثم مات الرجل، قال "یؤخذ المهر من وسط المال". قال: قلت: فالبیت و الخادم قال "وسطا من البیوت، و الخادم وسطا من الخدم"، قلت: ثلاثین أربعین دینارا و البیت نحو ذلک فقال "هذا سبعین ثمانین دینارا مائه نحو ذلک".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 461 )
ص : 2767
الإمام أبو محمد العسکری - علیه السلام - فی تفسیره: عن الإمام علیّ بن محمد بن علیّ بن موسی، (عن أبیه) - علیهما السلام: - أنّ النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - قصده عشره من الیهود یریدون أن یتعنّتوه و یسألونه عن أشیاء یریدون أن یتعانتوه بها، فبینما هم کذلک إذ جاء أعرابیّ کأنّه یدفع فی قفاه، قد علّق علی عصا - علی عاتقه - جرابا مشدود الرأس، فیه شیء قد ملاه لا یدرون ما هو، فقال: یا محمد أجبنی عمّا أسألک. فقال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: یا أخا العرب قد سبقک الیهود لیسألوا أ فتأذن لهم حتی أبدأ بهم؟ فقال الأعرابیّ: لا فإنّی غریب مجتاز. فقال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: فأنت إذن أحقّ منهم لغربتک و اجتیازک. فقال الأعرابیّ: و لفظه اخری. قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: ما هی؟ قال: إنّ هؤلاء أهل کتاب یدّعونه یزعمونه حقّا، و لست آمن أن تقول شیئا یواطئونک علیه و یصدّقونک، لیفتنوا الناس عن دینهم، و أنا لا أقنع بمثل هذا، لا أقنع إلاّ بأمر بیّن. فقال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: أین علیّ بن أبی طالب - علیه السلام-؟ فدعا بعلیّ، فجاء حتی قرب من رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-، فقال الأعرابیّ: یا محمد و ما تصنع بهذا فی محاورتی إیّاک؟ قال: یا أعرابی سألت البیان، و هذا البیان الشافی، و صاحب العلم الکافی، أنا مدینه الحکمه و هذا بابها، فمن أراد الحکمه و العلم فلیأت الباب . فلمّا مثل بین یدی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - بأعلی صوته: یا عباد اللّه من أراد أن ینظر إلی آدم فی جلالته، و إلی شیث فی حکمته، و إلی إدریس فی نباهته، [و مهابته] و إلی نوح فی شکره لربّه و عبادته، و إلی إبراهیم فی وفائه و خلّته، و إلی موسی فی بغض کلّ عدوّ للّه و منابذته، و إلی عیسی فی حبّ کلّ مؤمن و [حسن] معاشرته، فلینظر إلی علیّ بن أبی طالب هذا . فأمّا المؤمنون فازدادوا بذلک إیمانا، و أمّا المنافقون فازداد نفاقهم، فقال الأعرابی: یا محمّد هکذا مدحک لابن عمّک، [إنّ] شرفه شرفک، و عزّه عزّک، و لست أقبل من هذا [شیئا] إلاّ بشهاده من لا یحتمل شهادته بطلانا و لا فسادا بشهاده هذا الضبّ. فقال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: یا أخا العرب فاخرجه من جرابک لتستشهده، فیشهد لی بالنبوّه و لأخی هذا بالفضیله. فقال الأعرابی: لقد تعبت فی اصطیاده و أنا خائف أن یطفر و یهرب. فقال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: لا تخف فإنّه لا یطفر، بل یقف و یشهد لنا بتصدیقنا و تفضیلنا، فقال الأعرابی: [إنّی] أخاف أن یطفر. فقال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: فإن طفر فقد کفاک به تکذیبا لنا و احتجاجا علینا، و لن یطفر، و لکنّه سیشهد لنا بشهاده الحقّ فإذا فعل ذلک فخلّ سبیله، فإنّ محمدا یعوّضک عنه ما هو خیر لک منه. فأخرجه الأعرابی من الجراب و وضعه علی الأرض، فوقف و استقبل رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و مرّغ خدّیه فی التراب، ثمّ رفع رأسه و أنطقه اللّه تعالی فقال: أشهد أن لا إله إلاّ اللّه وحده لا شریک له، و أشهد أنّ محمدا عبده و رسوله و صفیّه، و سیّد المرسلین، و أفضل الخلق أجمعین، و خاتم النبیّین، و قائد الغرّ المحجّلین، و أشهد أنّ أخاک علی بن أبی طالب علی الوصف الذی وصفته، و بالفضل الذی ذکرته، و أنّ أولیائه فی الجنان مکرمون، و أنّ أعدائه فی النار خالدون . فقال الأعرابی و هو یبکی: یا رسول اللّه و أنا أشهد بما شهد به هذا الضبّ فقد رأیت و شاهدت و سمعت ما لیس لی عنه معدّل و لا محیص، ثمّ أقبل الأعرابی إلی الیهود، فقال: ویلکم أیّ آیه بعده تریدون؟ و معجزه بعد هذه تقترحون؟ لیس إلاّ أن تؤمنوا أو تهلکوا أجمعین. فامن اولئک الیهود کلّهم، فقالوا: عظمت برکه ضبّک علینا یا أخا العرب .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 263 )
ص : 2768
وَ قَدْ تَقَدَّمَ حَدِیثٌ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ یَنْقُضُ اَلنِّکَاحَ إِلاَّ اَلْأَبُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 285 )
ص : 2769
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: لَعَنَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ أَحْدَثَ بِالْمَدِینَهِ حَدَثاً أَوْ آوَی مُحْدِثاً قُلْتُ مَا اَلْحَدَثُ قَالَ اَلْقَتْلُ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 275 )
6 - جمیل گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که می فرمود: رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
هرکس در مدینه، حادثه جویی کند، یا حادثه جویی را پناه دهد، لعنت خدا بر او باد.
پرسیدم: حادثه جویی چیست؟
فرمود: آدمکشی.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 133 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 12 )
ص : 2770
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَلْعَفَافُ زِینَهُ اَلْفَقْرِ وَ اَلشُّکْرُ زِینَهُ اَلْغِنَی.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 479 )
ص : 2771
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُمَا قَالاَ: اِبْنُ اَلْأَخِ وَ اَلْجَدُّ بِمَنْزِلَهٍ وَاحِدَهٍ اَلْمَالُ بَیْنَهُمَا نِصْفَانِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 179 )
ص : 2772
و روی عن المفضّل بن أبی قرّه السّمندی أنّه قال: قال لی أبو عبد اللّه - علیه السّلام -: أ تدری من الشّحیح؟ فقلت: هو البخیل. فقال: الشّحّ، أشدّ من البخل، إنّ البخیل یبخل بما فی یده، و الشّحیح یشحّ بما فی أیدی النّاس و علی ما فی یدیه حتّی لا یری فی أیدی النّاس شیئا إلاّ تمنّی أن یکون له بالحلّ و الحرام، و لا یقنع بما رزقه اللّه - عزّ و جلّ-.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 405 )
ص : 2773
تَأَمَّلْ یَا مُفَضَّلُ خَلْقَ اَلْوَرَقِ فَإِنَّکَ تَرَی فِی اَلْوَرَقَهِ شِبْهَ اَلْعُرُوقِ مَبْثُوثَهً فِیهَا أَجْمَعَ فَمِنْهَا غِلاَظٌ مُمْتَدَّهٌ فِی طُولِهَا وَ عَرْضِهَا وَ مِنْهَا دِقَاقٌ تَتَخَلَّلُ تِلْکَ اَلْغِلاَظَ مَنْسُوجَهً نَسْجاً دَقِیقاً مُعْجَماً لَوْ کَانَ مِمَّا یُصْنَعُ بِالْأَیْدِی کَصَنْعَهِ اَلْبَشَرِ لَمَا فُرِغَ مِنْ وَرَقِ شَجَرَهٍ وَاحِدَهٍ فِی عَامٍ کَامِلٍ وَ لاَحتِیجَ إِلَی آلاَتٍ وَ حَرَکَهٍ وَ عِلاَجٍ وَ کَلاَمٍ فَصَارَ یَأْتِی مِنْهُ فِی أَیَّامٍ قَلاَئِلَ مِنَ اَلرَّبِیعِ مَا یَمْلَأُ اَلْجِبَالَ وَ اَلسَّهْلَ وَ بِقَاعَ اَلْأَرْضِ کُلَّهَا بِلاَ حَرَکَهٍ وَ لاَ کَلاَمٍ إِلاَّ بِالْإِرَادَهِ اَلنَّافِذَهِ فِی کُلِّ شَیْءٍ وَ اَلْأَمْرِ اَلْمُطَاعِ وَ اِعْرِفْ مَعَ ذَلِکَ اَلْعِلَّهَ فِی تِلْکَ اَلْعُرُوقِ اَلدِّقَاقِ فَإِنَّهَا جُعِلَتْ تَتَخَلَّلُ اَلْوَرَقَهَ بِأَسْرِهَا لِتَسْقِیَهَا وَ تُوصِلَ اَلْمَاءَ إِلَیْهَا بِمَنْزِلَهِ اَلْعُرُوقِ اَلْمَبْثُوثَهِ فِی اَلْبَدَنِ لِتُوصِلَ اَلْغِذَاءَ إِلَی کُلِّ جُزْءٍ مِنْهُ-[وَ فِی]اَلْغِلاَظِ مِنْهَا مَعْنًی آخَرُ فَإِنَّهَا تُمْسِکُ اَلْوَرَقَهَ بِصَلاَبَتِهَا وَ مَتَانَتِهَا لِئَلاَّ تَنْهَتِکَ وَ تَتَمَزَّقَ فَتَرَی اَلْوَرَقَهَ شَبِیهَهً بِوَرَقَهٍ مَعْمُولَهٍ بِالصَّنْعَهِ مِنْ خِرَقٍ قَدْ جُعِلَتْ فِیهَا عِیدَانٌ مَمْدُودَهٌ فِی طُولِهَا وَ عَرْضِهَا لِتَتَمَاسَکَ فَلاَ تَضْطَرِبَ فَالصِّنَاعَهُ تَحْکِی اَلْخِلْقَهَ وَ إِنْ کَانَتْ لاَ تُدْرِکُهَا عَلَی اَلْحَقِیقَهِ
( توحید المفضل , جلد 1 , صفحه 157 )
اینک ای مفضّل!در آفرینش برگ بنگر و تأمل کن.چنان که می بینی سطح تمام برگ را چیزهایی چون رگ پوشانیده است،برخی بزرگترند که به صورت طولی و عرضی کشیده شده اند و برخی نازک و ظریف اند و گویی که در میان رگهای اصلی ماهرانه بافته شده اند. اگر بشر با دست خود چنین کاری می کرد یک ساله قادر به ساخت یکی از آنها نیز نبود.و در کار خود به ابزار،حرکت،کار و تلاش و سخن گفتن نیاز داشت، در حالی که تنها در چند روز از فصل بهار،دشت و دریا و کوه و صحرا سرشار و آکنده از این برگها می شود.در این کار جز نفوذ ارادۀ ردّ نپذیر الهی هیچ سخن، تلاش و حرکتی وجود ندارد. با این حال خوب است که راز این رگهای ظریف،دقیق و نازک را بدانی. این رگها که یکسره برگ را پوشانید برای آن است که به آن،آب و املاح برساند چنان که رگها در بدن پراکنده شدند تا غذا را به تمام اجزای بدن برسانند.اما در برگ،رگهای بزرگتر و اصلی[گذشته از هدف مذکور]کار دیگری نیز دارند.این رگهای بزرگتر برای آن است که با سختی و استحکام خود،برگ را نگاه دارند و برگ،سست،پژمرده و پاره پاره نگردد.از این رو گاه که انسانها می خواهند صفحه و برگی از پارچه یا...بسازند در طول و عرض آن از چوبهای محکمی بهره می گیرند تا سست و لرزان نگردد.پس بدان،اگر چه آدمی هیچ گاه به کنه و حقیقت تدابیر و حکمتهای نهفته در طبیعت نمی رسد،امّا کار و صنعت او بنوعی حکایتگر طبیعت است.
( توحید مفضل / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 144 )
تامل کن ای مفضل آفریدن برگ را که در برگی مانند رگهای بدن از هر جانب کشیده بعضی غلیظ و بزرگند که در طول و عرض برگ ممتد گردیده و بعضی باریکند که در میان رگهای گنده بافته شده و بیکدیگر متصل گردیده اگر بدست میساختند مانند صنعت آدمیان در عرض یک سال از ساختن یک برگ فارغ نمیتوانست شد و هر آینه محتاج بودند بآلات بسیار و حرکات بی شمار و گفتگوها و مشورتها در اندک وقتی از فصل ربیع نساج قدرت بصیر و سمیع از گلهای بدیع برگهای منیع و گیاه و درختان و سبزه و ریحان و شکوفه و شقایق نعمان آن قدر هویدا گردانیده که از و فورش صحرا و کوه و دشت بستوه آمده بدون حرکت و سخن بلکه بمحض قدرت کاملۀ حکیم ذو المنن و آمر مطلع و خالق زمین و زمن پس بدان علت این رگهای ریزه را که در میان جمیع برگ پهن شده است برای آنکه آب و غذا بتوسط آن رگها در جمیع درخت و برگ جاری گردد و در رگهای قوی حکمت دیگر هست که به صلابت و متانت خود برگ را نگاه دارد که پاره و پژمرده نشود پس هر برگی شبیه است ببرگها که بصنعت میسازند از جامه ها و در میانش چوبها در طول و عرض تعبیه میکنند که آن را نگاه دارد و از هم نپاشد پس صنعت حکیم حکایت از خلق مینماید اما کجا بآن میتواند رسید.
( توحید مفضل / ترجمه کاظمی ؛ ج 1 , ص 104 )
ص : 2774
قَالَ وَ حَدَّثَنَا مَرَّهً أُخْرَی فَقَالَ حَدَّثَنِی عَمِّی عَزِیزُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکَجِّیِّ عَنْ أَبِی عَاصِمٍ اَلنَّبِیلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَحَبَّ أَنْ لاَ یُرَدَّ دُعَاؤُهُ فَلْیُقَدِّمْ هَذَا اَلدُّعَاءَ أَمَامَ دُعَائِهِ وَ هُوَ مَا شَاءَ اَللَّهُ تَوَجُّهاً إِلَی اَللَّهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ تَعَبُّداً لِلَّهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ تَلَطُّفاً لِلَّهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ تَذَلُّلاً لِلَّهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ اِسْتِنْصَاراً بِاللَّهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ اِسْتِکَانَهً لِلَّهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ تَضَرُّعاً إِلَی اَللَّهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ اِسْتِغَاثَهً بِاللَّهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ اِسْتِعَانَهً بِاللَّهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ .
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 97 )
2-در روایت دیگر آمده که امام صادق علیه السّلام فرمود:«هر کس دوست داشته باشد که دعایش ردّ نشود،پیش از دعا بگوید: «ما شاء اللّه توجّها إلی اللّه،ما شاء اللّه تعبّدا للّه،ما شاء اللّه تلطّفا للّه،ما شاء اللّه تذلّلا للّه،ما شاء اللّه استنصارا باللّه،ما شاء اللّه استکانه اللّه،ما شاء اللّه تضرّعا إلی اللّه،ما شاء اللّه استغاثه باللّه، ما شاء اللّه استعانه باللّه،ما شاء اللّه لا حول و لا قوّه إلاّ باللّه العلیّ العظیم.». -ما شاء اللّه(یعنی هر چه خدا خواست همان می شود)از روی توجّه به سوی خدا،ما شاء اللّه از روی پرستش خداوند،ما شاء اللّه از روی اظهار فروتنی به درگاه الهی،ما شاء اللّه از روی اظهار ذلّت و افتادگی به درگاه الهی،ما شاء اللّه از روی یاری جویی از خداوند،ما شاء اللّه از روی خضوع و استکانت برای خداوند،ما شاء اللّه از روی تضرّع و زاری به درگاه الهی،ما شاء اللّه از روی کمک طلبی و پناهنده شدن به خداوند،ما شاء اللّه از روی یاوری جستن از خداوند،هر چه خدا بخواهد همان می شود،هیچ دگرگونی و نیرویی وجود ندارد مگر به وسیلۀ خداوند بلند مرتبه و بزرگ.
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 185 )
ص : 2775
کا، [الکافی] ، عَنِ اَلْعِدَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ رَفَعَهُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: اَلْمُؤْمِنُونَ هَیْنُونَ لَیْنُونَ کَالْجَمَلِ اَلْأَنِفِ إِنْ قِیدَ اِنْقَادَ وَ إِنْ أُنِیخَ عَلَی صَخْرَهٍ اِسْتَنَاخَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 64 , صفحه 355 )
58-کافی:بسندش که آن را برآورده تا گفته:شنیدمش می فرمود:مؤمنان آسان و نرمند چون نره شتری که از بینی مهار است و رام است اگر او را بکشند منقاد است و اگر بر سنگی بخوابانند بخوابد(و بعد از شرح لغت از نهایه گوید)و بقولی بنره شتر مانند کرده که ماده شتر برای اشاره باینکه مؤمن میتواند از خود دفاع کند ولی ایمان و مقرراتش جلوگیر او است. گویم:در یک نسخه نره شتر با الف آمده ولی یکمی روشنتر است.
( بحارالأنوار (جلد 64) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 282 )
ص : 2776
فِی کِتَابِ مَوَالِیدِ اَلْأَئِمَّهِ : وُلِدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ سَنَهَ اِثْنَتَیْنِ مِنَ اَلْهِجْرَهِ وَ فِی رِوَایَهٍ سَنَهَ ثَلاَثٍ وَ قِیلَ - یَوْمَ اَلثَّلاَثَاءِ اَلنِّصْفَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ سَنَهَ ثَلاَثٍ مِنَ اَلْهِجْرَهِ - بِالْمَدِینَهِ فِی مُلْکِ یَزْدَجَرْدَ بْنِ شَهْرِیَارَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 44 , صفحه 144 )
ص : 2777
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلصِّیَامِ فِی اَلشَّهْرِ کَیْفَ هُوَ قَالَ ثَلاَثٌ فِی اَلشَّهْرِ فِی کُلِّ عَشْرٍ یَوْمٌ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 425 )
ص : 2778
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلصَّبْرُ رَأْسُ اَلْإِیمَانِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 92 )
حضرت صادق علیه السّلام فرمود.صبر سر منشأ و راس ایمان است.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 98 )
ص : 2779
کا، [الکافی] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمِ بْنِ أَبِی سَلْمَهَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَاذَانَ اَلْوَاسِطِیِّ قَالَ : کَتَبْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَشْکُو جَفَاءَ أَهْلِ وَاسِطٍ وَ حَمْلَهُمْ عَلَیَّ وَ کَانَتْ عِصَابَهٌ مِنَ اَلْعُثْمَانِیَّهِ تُؤْذِینِی فَوَقَّعَ بِخَطِّهِ إِنَّ اَللَّهَ جَلَّ ذِکْرُهُ أَخَذَ مِیثَاقَ أَوْلِیَائِنَا عَلَی اَلصَّبْرِ فِی دَوْلَهِ اَلْبَاطِلِ فَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ فَلَوْ قَدْ قَامَ سَیِّدُ اَلْخَلْقِ لَقَالُوا یا وَیْلَنا مَنْ بَعَثَنا مِنْ مَرْقَدِنا هذا ما وَعَدَ اَلرَّحْمنُ وَ صَدَقَ اَلْمُرْسَلُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 89 )
ص : 2780
ل، [الخصال] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ عَامِرِ بْنِ رِیَاحٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ سَعْدٍ اَلْإِسْکَافِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: ثَلاَثٌ هُنَّ قَاصِمَاتُ اَلظَّهْرِ رَجُلٌ اِسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ وَ نَسِیَ ذُنُوبَهُ وَ أُعْجِبَ بِرَأْیِهِ . مع، [معانی الأخبار] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 314 )
ص : 2781
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یُحِیلُ اَلرَّجُلَ بِمَالٍ کَانَ لَهُ عَلَی رَجُلٍ آخَرَ فَیَقُولُ لَهُ اَلَّذِی اِحْتَالَ بَرِئْتَ مِمَّا لِی عَلَیْکَ قَالَ إِذَا أَبْرَأَهُ فَلَیْسَ لَهُ أَنْ یَرْجِعَ عَلَیْهِ وَ إِنْ لَمْ یُبْرِئْهُ فَلَهُ أَنْ یَرْجِعَ عَلَی اَلَّذِی أَحَالَهُ . مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 104 )
2 - زراره گوید: از امام (باقر علیه السّلام یا امام صادق علیه السّلام) در مورد مردی که شخص را بر بدهکار خود حواله می دهد و کسی که حواله کرده شده، به این شخص که او را حواله داده می گوید: من از تو دیگر طلبی ندارم. فرمود:
این شخص نمی تواند حق خود را از کسی که او را بر بدهکار خود حواله داده است، مطالبه کند. ولی اگر نگوید دیگر از تو طلبی ندارم، می تواند حق خود را از حواله دهنده طلب کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 242 )
: حسن و الثانی ضعیف. قوله علیه السلام: إذا أبرأه یدل علی عدم حصول البراءه بدون الإبراء و هو خلاف المشهور. قال الشهید الثانی (ره): المحیل یبرأ من حق المحتال بمجرد الحواله سواء أبرأه المحتال أم لا، و خالف فیه الشیخ و جماعه استنادا إلی حسنه زراره، و حملت علی ما إذا ظهر أعصار المحال علیه حال الحواله مع جهل المحتال بحاله، فإن له الرجوع علی المحیل إذا لم یبرأه، و علی ما إذا شرط المحیل البراءه، فإنه یستفید بذلک عدم الرجوع لو ظهر إفلاس المحال علیه، و هو حمل بعید، و علی أن الإبراء کنایه عن قبول المحتال الحواله، فمعنی قوله: برئت مما لی علیک ، أنی رضیت بالحواله الموجبه للتحویل، فبرئت أنت، فکنی عن الملزوم باللازم، و هکذا القول فی قوله: و لو لم یبرئه فله أن یرجع، لأن العقد بدون رضاه غیر لازم، فله أن یرجع فیه.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 58 )
ص : 2782
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ مِنْ أَجْمَلِ اَلْجَمَالِ اَلشَّعْرَ اَلْحَسَنَ وَ نَغْمَهَ اَلصَّوْتِ اَلْحَسَنِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 615 )
و نیز فرمود: علیه السّلام که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرموده: از جملۀ زیباترین زیبائیها موی زیبا و نغمۀ آواز خوش است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 420 )
8-پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)فرمود: زیباترین زیبائی،موی زیبا و نغمۀ آواز خوش است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 431 )
8-پیامبر صلّی اللّه علیه و اله فرمود:زیباترین زیبائی ها،؟موی زیبا و نغمۀ آواز خوش است.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 735 )
: مجهول. و فی الصحاح فلان حسن النغمه إذا کان حسن الصوت فی القراءه.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 502 )
ص : 2783
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَلْ رَأَی مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَلَکُوتَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ کَمَا رَأَی إِبْرَاهِیمُ قَالَ وَ صَاحِبُکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 146 )
ص : 2784
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی اَلْقَاسِمِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلصَّیْرَفِیِّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ ، عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ ، عَنِ اَلصَّادِقِ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: بَلَغَ أُمَّ سَلَمَهَ زَوْجَهَ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَنَّ مَوْلًی لَهَا یَنْتَقِصُ عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ یَتَنَاوَلُهُ، فَأَرْسَلَتْ إِلَیْهِ، فَلَمَّا صَارَ إِلَیْهَا قَالَتْ لَهُ: یَا بُنَیَّ، بَلَغَنِی أَنَّکَ تَنْتَقِصُ عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ تَتَنَاوَلُهُ. قَالَ: نَعَمْ یَا أُمَّاهْ. قَالَتْ لَهُ: اُقْعُدْ - ثَکِلَتْکَ أُمُّکَ - حَتَّی أُحَدِّثَکَ بِحَدِیثٍ سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ثُمَّ اِخْتَرْ لِنَفْسِکَ. إِنَّا کُنَّا عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لَیْلَهً تِسْعَ نِسْوَهٍ، وَ کَانَتْ لَیْلَتِی وَ یَوْمِی مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، فَأَتَیْتُ اَلْبَابَ فَقُلْتُ: أَدْخُلُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ عَلَیْکَ قَالَ: لاَ. قَالَتْ: فَکَبَوْتُ کَبْوَهً شَدِیدَهً مَخَافَهَ أَنْ یَکُونَ رَدَّنِی مِنْ سَخْطَهٍ أَوْ نَزَلَ فِیَّ شَیْءٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ، فَلَمْ أَلْبَثْ أَنْ أَتَیْتُ اَلْبَابَ اَلثَّانِیَهَ، فَقُلْتُ: أَدْخُلُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ: لاَ. فَکَبَوْتُ کَبْوَهً أَشَدَّ مِنَ اَلْأُولَی، ثُمَّ لَمْ أَلْبَثْ حَتَّی أَتَیْتُ اَلْبَابَ اَلثَّالِثَهَ فَقُلْتُ: أَدْخُلُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ: اُدْخُلِی یَا أُمَّ سَلَمَهَ فَدَخَلْتُ فَإِذَا عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) جَاثَ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ هُوَ یَقُولُ: فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، إِذَا کَانَ کَذَا وَ کَذَا فَمَا تَأْمُرُنِی بِهِ قَالَ: آمُرُکَ بِالصَّبْرِ، ثُمَّ أَعَادَ عَلَیْهِ اَلْقَوْلَ ثَانِیَهً فَأَمَرَهُ بِالصَّبْرِ، فَأَعَادَ عَلَیْهِ اَلْقَوْلَ ثَالِثَهً فَقَالَ لَهُ: یَا عَلِیُّ ، یَا أَخِی، إِذَا کَانَ لَکَ ذَلِکَ مِنْهُمْ فَسَلِّ سَیْفَکَ، وَ ضَعْهُ عَلَی عَاتِقِکَ، وَ اِضْرِبْ قُدُماً قُدُماً حَتَّی تَلْقَانِی وَ سَیْفُکَ شَاهِرٌ یَقْطُرُ مِنْ دِمَائِهِمْ. ثُمَّ اِلْتَفَتَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) إِلَیَّ وَ قَالَ: تَاللَّهِ مَا هَذِهِ اَلْکَآبَهُ، یَا أُمَّ سَلَمَهَ قُلْتُ: اَلَّذِی کَانَ مِنْ رَدِّکَ إِیَّایَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ . فَقَالَ لِی: وَ اَللَّهِ مَا رَدَدْتُکِ مِنْ مَوْجِدَهٍ، وَ إِنَّکِ لَعَلَی خَیْرٍ مِنْ اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ ، وَ لَکِنْ أَتَانِی جَبْرَئِیلُ یُخْبِرُنِی بِالْأَحْدَاثِ اَلَّتِی تَکُونُ بَعْدِی، وَ أَمَرَنِی أَنْ أُوصِیَ بِذَلِکِ عَلِیّاً ، یَا أُمَّ سَلَمَهَ ، اِسْمَعِی وَ اِشْهَدِی، هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ أَخِی فِی اَلدُّنْیَا وَ أَخِی فِی اَلْآخِرَهِ، یَا أُمَّ سَلَمَهَ ، اِسْمَعِی وَ اِشْهَدِی هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَزِیرِی فِی اَلدُّنْیَا وَ وَزِیرِی فِی اَلْآخِرَهِ، یَا أُمَّ سَلَمَهَ ، اِسْمَعِی وَ اِشْهَدِی هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ حَامِلُ لِوَائِی وَ حَامِلُ لِوَاءِ اَلْحَمْدِ غَداً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ، یَا أُمَّ سَلَمَهَ ، اِسْمَعِی وَ اِشْهَدِی هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی مِنْ بَعْدِی وَ قَاضِی عِدَاتِی وَ اَلذَّابُّ عَنْ حَوْضِی ، یَا أُمَّ سَلَمَهَ ، اِسْمَعِی وَ اِشْهَدِی هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ سَیِّدُ اَلْمُسْلِمِینَ وَ إِمَامُ اَلْمُتَّقِینَ وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ وَ قَاتِلُ اَلنَّاکِثِینَ وَ اَلْقَاسِطِینَ وَ اَلْمَارِقِینَ . قُلْتُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، مَنِ اَلنَّاکِثُونَ قَالَ: اَلَّذِی یُبَایِعُونَ بِالْمَدِینَهِ وَ یَنْکُثُونَ بِالْبَصْرَهِ . قُلْتُ: وَ مَنِ اَلْقَاسِطُونَ قَالَ: مُعَاوِیَهُ وَ أَصْحَابُهُ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ . قُلْتُ: وَ مَنِ اَلْمَارِقُونَ قَالَ: أَصْحَابُ اَلنَّهْرَوَانِ . فَقَالَ مَوْلَی أُمِّ سَلَمَهَ : فَرَّجْتِ عَنِّی فَرَّجَ اَللَّهُ عَنْکِ، وَ اَللَّهِ لاَ عُدْتُ إِلَی سَبِّ عَلِیٍّ أَبَداً .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 424 )
[952]9-مفضّل بن عمر از حضرت صادق به نقل از پدرشان از جدّشان علیهم السّلام روایت کرده که امّ سلمه همسر رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله شنید که غلامش قدر علی علیه السّلام را می کاهد و از او بد می گوید.به دنبالش فرستاد و چون او به نزدش آمد،گفت:
پسرم شنیده ام که تو از قدر علی می کاهی و از او بد می گویی.او گفت:بله مادر.امّ سلمه گفت: مادرت به عزایت بنشیند،بنشین تا حدیثی را که از رسول خدا شنیده ام برایت بگویم سپس راه خودت را برگزین.ما نه زن بودیم که هر کدام یک شب نزد رسول خدا بودیم.یک روز و شب که نوبت من بود به سوی رسول خدا رفتم و در زده،عرض کردم:ای رسول خدا آیا داخل شوم؟فرمودند:نه.من از ترس این که ایشان از روی خشم یا فرو فرستاده شدن آیه ای دربارۀ من مرا رد کرده باشد،رنگ باختم.اندکی نگذشت که بار دوم رفته و عرض کردم:ای رسول خدا آیا داخل شوم؟فرمودند:نه.من از بار قبل بیشتر تکان خوردم.امّا درنگ نکرده و بار سوم رفتم و گفتم:ای رسول خدا آیا داخل شوم؟فرمود:ای امّ سلمه داخل شو.داخل شدم و علی علیه السّلام را دیدم که برابر ایشان نیم خیز شده،دو دستش را تکیه گاه بدن کرده است و می گوید:پدر و مادرم به فدایت ای رسول خدا اگر چنین و چنان شد مرا چه فرمان می دهی؟ فرمودند:تو را به شکیبایی فرمان می دهم.سپس او بار دیگر آن سخن باز گفت و ایشان او را به شکیبایی فرمان داد.او بار سوم آن را تکرار کرد و ایشان فرمود:ای علی ای برادرم وقتی آنان با تو چنین کردند شمشیرت را بکش و بر شانه ات بگذار و مستقیم و قدم به قدم پیش رو تا مرا دیدار کنی درحالی که خون آنان از شمشیر آخته ات می چکد.سپس به من رو کرده و فرمود: ای امّ سلمه تو را به خدا سوگند این چه اندوهی است؟من عرض کردم:ای رسول خدا شما مرا از داخل شدن باز داشتید.فرمودند:به خدا سوگند سبب خاصی نداشت و تو در نزد خداوند و فرستاده اش در جایگاه نیکی هستی.جز اینکه جبرئیل به نزد من آمد و از رخدادهای پس از خودم آگاهم کرد و به من فرمان داد که آن ها را به علی سفارش کنم.ای امّ سلمه بشنو و شهادت بده؛این علی بن ابی طالب برادر من در دنیا و آخرت است؛ای امّ سلمه بشنو و شهادت بده
این علی بن ابی طالب وزیر من در دنیا و آخرت است؛ای امّ سلمه بشنو و شهادت بده این علی بن ابی طالب پرچمدار من و پرچمدار سپاس در فردای قیامت است؛ای امّ سلمه بشنو و شهادت بده این علی بن ابی طالب وصی و جانشین پس از من است؛او برآورندۀ وعده های من و دفاع کننده از حوض من است.ای امّ سلمه بشنو و شهادت بده این علی بن ابی طالب سرور مسلمین و پیشوای پرهیزگاران و راهبر سپیدرویان و پیکار کنندۀ با ناکثان و قاسطان و مارقان است.من عرض کردم:ای رسول خدا ناکثان چه کسانی اند؟فرمودند:کسانی که در مدینه بیعت می کنند و در بصره آن را می شکنند.من گفتم:و قاسطان چه کسانی اند؟فرمودند: معاویه و اصحاب شامی اویند.آنگاه عرض کردم:و مارقان چه کسانی هستند؟حضرت فرمودند:آنان اصحاب نهروان اند.آنگاه غلام امّ سلمه گفت:خدا در کارت گشایش دهد که کار مرا گشودی.به خدا سوگند هرگز به علی دشنام نخواهم گفت.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 85 )
ص : 2785
25220-10 ( الفقیه 316:4 رقم 5682 التهذیب 343:9 رقم 1234) یونس، عن عبد اللّه بن سنان ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته فقلت له: جعلت فداک کم دیه ولد الزنا قال "یعطی الذی أنفق علیه ما أنفق علیه "قلت: فإنه مات و له مال من یرثه قال "الإمام".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 890 )
ص : 2786
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ فَتْحِ مَکَّهَ: یَا اَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَللَّهَ قَدْ أَذْهَبَ عَنْکُمْ بِالْإِسْلاَمِ نَخْوَهَ اَلْجَاهِلِیَّهِ. وَ تَفَاخُرَهَا بِآبَائِهَا، إِنَّ اَلْعَرَبِیَّهَ لَیْسَتْ بِأَبٍ وَالِدٍ، وَ إِنَّمَا هُوَ لِسَانٌ نَاطِقٌ، فَمَنْ تَکَلَّمَ بِهِ فَهُوَ عَرَبِیٌّ، إِلاَّ أَنَّکُمْ مِنْ آدَمَ وَ آدَمُ مِنَ اَلتُّرَابِ، وَ إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اَللّهِ أَتْقاکُمْ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 96 )
ص : 2787
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَسْاَلُهُ عَنْ أَفْعَالِ اَلْعِبَادِ أَ مَخْلُوقَهٌ أَمْ غَیْرُ مَخْلُوقَهٍ؟ فَکَتَبَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَفْعَالُ اَلْعِبَادِ مُقَدَّرَهٌ فِی عِلْمِ اَللَّهِ قَبْلَ خَلْقِ اَلْعِبَادِ بِأَلْفَیْ عَامٍ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 2 )
ص : 2788
عَنْهُ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: بَعَثَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلْمَدِینَهِ فَقَالَ لاَ تَدَعْ صُورَهً إِلاَّ مَحَوْتَهَا وَ لاَ قَبْراً إِلاَّ سَوَّیْتَهُ وَ لاَ کَلْباً إِلاَّ قَتَلْتَهُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 613 )
ص : 2789
القمّی - عن الصّادق علیه السّلام: «انتهی رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم إلی أمیر المؤمنین علیه السّلام. و هو نائم فی المسجد قد جمع رملا و وضع رأسه علیه فحرّکه برجله. ثمّ قال: قم یا دابّه اللّه. فقال رجل من أصحابه: یا رسول اللّه أ یسمّی بعضنا بعضا بهذا الاسم؟ فقال: لا و اللّه ما هو إلا له خاصه و هو الدابه التی ذکرها اللّه فی کتابه: «وَ إِذا وَقَعَ اَلْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّهً مِنَ اَلْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ اَلنّاسَ کانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُونَ» . ثمّ قال: یا علی إذا کان آخر الزّمان أخرجک اللّه فی أحسن صوره و معک میسم تسم به أعداءک. فقال الرّجل: لأبی عبد اللّه علیه السّلام: إن العامّه یقولون هذه الدابه یکلّمهم . فقال علیه السّلام: کلّمهم اللّه فی نار جهنم إنّما هو تکلّمهم من الکلام و الدلیل علی أنّ هذا فی الرّجعه قوله: «وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّهٍ فَوْجاً مِمَّنْ یُکَذِّبُ بِآیاتِنا فَهُمْ یُوزَعُونَ `حَتّی إِذا جاؤُ قالَ أَ کَذَّبْتُمْ بِآیاتِی وَ لَمْ تُحِیطُوا بِها عِلْماً أَمّا ذا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» قال: الآیات أمیر المؤمنین و الأئمّه علیهم السلام.
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 291 )
ص : 2790
12915-17 الکافی ،1/6/372/4 محمد عن أحمد عن الحسین عن النضر عن عاصم بن حمید التهذیب ،1/249/383/5 موسی عن صفوان و ابن أبی عمیر عن الفقیه ،3713/362/2 عاصم عن أبی بصیر قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: المحرم یطلق و لا یتزوج.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 677 )
ص : 2791
وَ رَوَی زُرَارَهُ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَلنَّاسِ مِنَ اَلْجُمُعَهِ إِلَی اَلْجُمُعَهِ خَمْساً وَ ثَلاَثِینَ صَلاَهً مِنْهَا صَلاَهٌ وَاحِدَهٌ فَرَضَهَا اَللَّهُ فِی جَمَاعَهٍ وَ هِیَ اَلْجُمُعَهُ وَ وَضَعَهَا عَنْ تِسْعَهٍ اَلصَّغِیرِ وَ اَلْکَبِیرِ وَ اَلْمَجْنُونِ وَ اَلْمُسَافِرِ وَ اَلْعَبْدِ وَ اَلْمَرْأَهِ وَ اَلْمَرِیضِ وَ اَلْأَعْمَی وَ مَنْ کَانَ عَلَی رَأْسِ فَرْسَخَیْنِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 55 )
ص : 2792
ختص، [الإختصاص] ، اِبْنُ عِیسَی وَ اِبْنُ أَبِی اَلْخَطَّابِ وَ اِبْنُ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ بَزِیعٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: عَلَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیّاً کَلِمَهً یَفْتَحُ أَلْفَ کَلِمَهٍ وَ اَلْأَلْفُ کَلِمَهٍ یَفْتَحُ کُلُّ کَلِمَهٍ أَلْفَ کَلِمَهٍ . ختص، [الإختصاص] ، ابن یزید و ابن هاشم عن ابن أبی عمیر عن منصور : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 30 )
ص : 2793
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنِ اَلْبَزَوْفَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ زُرَارَهَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی عَاصِمٍ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ سَلَّمَ عَلَیَّ فِی شَیْءٍ مِنَ اَلْأَرْضِ أُبْلِغْتُهُ وَ مَنْ سَلَّمَ عَلَیَّ عِنْدَ اَلْقَبْرِ سَمِعْتُهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 338 )
ص : 2794
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ أَکْرَمَکَ فَأَکْرِمْهُ وَ مَنِ اِسْتَخَفَّ بِکَ فَأَکْرِمْ نَفْسَکَ عَنْهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 167 )
و امام صادق(علیه السّلام)فرمود:هر که تو را احترام کرد احترامش کن،و هر که تو را سبک گرفت خود را از او محترم بدار
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 107 )
ص : 2795
وَ بِسَنَدٍ عَالٍ عَنِ اَلْإِمَامِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ مَنْ صَامَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ شَعْبَانَ لِلَّهِ تَعَالَی دَخَلَ اَلْجَنَّهَ، وَ مَنِ اِسْتَغْفَرَ اَللَّهَ فِی یَوْمٍ مِنْ شَهْرِ شَعْبَانَ سَبْعِینَ مَرَّهً حُشِرَ فِی اَلْقِیَامَهِ فِی زُمْرَهِ اَلنَّبِیِّ اَلْأَکْرَمِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ وَجَبَتْ لَهُ کَرَامَهُ اَللَّهِ تَعَالَی. وَ مَنْ تَصَدَّقَ فِی شَعْبَانَ وَ لَوْ بِشِقَّهِ تَمْرَهٍ حَرَّمَ اَللَّهُ بَدَنَهُ عَلَی اَلنَّارِ، وَ مَنْ صَامَ آخِرَ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ وَ أَوْصَلَهَا بِشَهْرِ رَمَضَانَ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ ثَوَابَ مَنْ صَامَ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 44 )
و به سند عالی از حضرت امام رضا علیه السّلام منقول
است که هرکه یک روز شعبان را از برای خدا روزه بدارد،داخل بهشت شود و هرکه در یک روز شعبان هفتاد مرتبه استغفار کند،در قیامت در زمره ی حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله محشور گردد و گرامی داشتن خدا او را واجب گردد و هرکه در شعبان تصدّقی بکند،اگر به نصف دانه ی خرما باشد،بدن او را بر آتش جهنّم حرام گرداند و هرکه سه روز از آخر شعبان روزه بدارد و وصل کند به ماه رمضان،خدا ثواب روزه ی دو ماه متّصل برای او بنویسد.
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 76 )
ص : 2796
عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَللَّهُ لِیُوسُفَ : أَ لَسْتُ حَبَّبْتُکَ إِلَی أَبِیکَ وَ فَضَّلْتُکَ عَلَی اَلنَّاسِ بِالْحُسْنِ؟ أَ وَ لَسْتُ اَلَّذِی بَعَثْتُ إِلَیْکَ اَلسَّیَّارَهَ وَ أَنْقَذْتُکَ وَ أَخْرَجْتُکَ مِنَ اَلْجُبِّ ؟ أَ وَ لَسْتُ اَلَّذِی صَرَفْتُ عَنْکَ کَیْدَ اَلنِّسْوَهِ؟ فَمَا حَمَلَکَ عَلَی أَنْ تَرْفَعَ رَغْبَتَکَ أَوْ تَدْعُوَ مَخْلُوقاً دُونِی! فَالْبَثْ لِمَا قُلْتَ فِی اَلسِّجْنِ بِضْعَ سِنِینَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 427 )
ص : 2797
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: سَأَلَ نَافِعُ بْنُ اَلْأَزْرَقِ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ أَخْبِرْنِی عَنِ اَللَّهِ مَتَی کَانَ فَقَالَ مَتَی لَمْ یَکُنْ حَتَّی أُخْبِرَکَ مَتَی کَانَ سُبْحَانَ مَنْ لَمْ یَزَلْ وَ لاَ یَزَالُ فَرْداً صَمَداً لَمْ یَتَّخِذْ «صاحِبَهً وَ لا وَلَداً » .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 88 )
نافع بن ازرق بامام باقر (علیه السّلام) عرضکرد: بمن بفرمائید: خدا از چه زمانی بوده؟ فرمود: مگر چه زمانی نبوده تا بتو گویم از چه زمانی بوده، منزه باد آنکه همیشه بوده و همیشه باشد، یکتا و بی نیاز است، همسر و فرزند نگیرد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 118 )
1-نافع بن ازرق از امام باقر(علیه السّلام)پرسید و گفت:به من خبر بده از اینکه خدا از چه زمانی بوده است؟فرمود:از چه زمانی نبوده که من به تو خبر دهم از چه زمانی بوده،منزه باد آن که همیشه بوده و همیشه خواهد بود،تنها است بی نیاز است و همسر و فرزند نگیرد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 257 )
1-نافع بن ازرق از امام باقر علیه السّلام سئوال کرد و گفت:به من خبر ده از اینکه خدا از چه زمانی بوده است؟فرمود:از چه زمانی نبوده تا من به تو خبر دهم از چه زمانی بوده،پاک باد آن کس که همیشه بوده و خواهد بود، یکتا و بی نیاز است و هرگز همسر و فرزند نگیرد.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 229 )
متی سؤال عن نسبه الشیء الی الزمان کما ان این سؤال عن نسبته الی المکان،ثم اُستُعمِلا فی نفس النسبتین فیقال:متاه کذا و اینه کذا.و سبحان من التسبیح و هو التنزیه من النقائص یقال:سبحته تسبیحا و سبحانا،فمعنی سبحان اللّه تنزیه اللّه و هو نصب علی المصدر بفعل مضمر کأنه قال:أبرأ اللّه من السوء براءه. و أعلم ان متی نسبه المتغیرات الی مقدار تغیّرها،و التغیر هو الحرکه و الزمان مقدارها،فالواقع فی الزمان أولا و بالذات هو نفس الحرکه و الاستحاله،سواء من مکان الی مکان و یقال له النقله،او من وضع الی وضع کدوران الفلک و الفلکه،او من کم الی کم، فیقال له النموّ و الذبول،او من کیف الی کیف،فیقال له الاستحاله،و غیر الحرکه کالاجسام و ما یتبعها انما یقع فی الزمان بتبعیه الحرکه لا بحسب الماهیه و الذات،فکل ما لم یکن حرکه و لا متحرکا و لا لوجوده علاقه بالمتحرک فلیس بواقع فی الزمان فلا یصحّ السؤال عنه بمتی. و لذلک نبّه علیه السلام علی فساد السؤال بمتی عنه تعالی بقوله:متی لم یکن حتی اخبرک متی کان،فان من خاصیه المنسوب الی الزمان انه ما لم ینقطع نسبته عن بعض اجزاء الزمان لم ینسب الی بعض آخر،فالموجود فی هذا الیوم غیر موجود فی الغد و لا فی الامس، و لکن البارئ جل جلاله لکونه محیطا بجمیع الموجودات احاطه قیومیه فنسبه معیته تعالی الی الثابت و المتغیر و المجرد و المکانی نسبه واحده لم یزل و لا یزال من غیر ان یتصور فی حقه تغیر و تجدّد بوجه من الوجوه،لا فی ذاته و لا فی صفته و لا فی اضافته و نسبته،فصح القول بانه لا یخلو منه زمان و انّه تقدس و تعالی عن و صمه تغیر و انتقال و شائبه حدوث و زوال،و لذلک ذکر کلمه التسبیح و التقدیس و اردفها باثبات الفردانیه و الصمدیه و نفی اتخاذ الصاحبه و الولد، تعالی عن ذلک علوا کبیرا.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 3 , ص 84 )
قال علیه السلام:فرداً. [ص88 ح1] أقول: منصوباً بالمدح بتقدیر«أعنی»،أو حال عن ضمیرِ فاعلِ«لم یزل»و«لا یزال» أی أحد غیر ذی أجزاء،ولا شریک فی ذاته. قال علیه السلام:صاحبه. [ص88 ح1] أقول: یعنی زوجه ،والمراد بها ما یشارکه فی الحقیقه أو ما یأنس به ویخرج من الوحشه. قال علیه السلام:ولداً. [ص88 ح1] أقول: أی حاصلاً منه ما یشارکه فی الحقیقه.
( الحاشیه علی اصول الکافی ؛ ج 1 , ص 237 )
شرح: نَافِعُ بْنُ أَزْرَق (به فتح همزه و سکون زاء با نقطه و فتح راء بی نقطه) پیشوای جمعی از خوارج بوده و می گفته که:خوارجِ نهروان، به ظلم کشته شدند-چنانچه مذکور است در «کتابُ الرَّوْضَه» در عشرِ ششمِ رُبع چهارم-و ایشان را اَزارقه می نامند. مَتی:سؤال از وقت چیزی است و وقت مخصوص حوادث است.و وجه این ، این است که امتداد کَوْن، که آن را مکان می توان گفت، دو قسم است : قسم اوّل:آنچه انقطاع ندارد نه در جانب ماضی و نه در جانب مستقبل ؛ و آن را به اعتبارِ جانب اوّل، اَزَل می نامند و به اعتبار جانب دوم، اَبَد می نامند. قسم دوم:آنچه انقطاع دارد در جانب ماضی، خواه انقطاع در جانب مستقبل نیز داشته باشد و خواه نه ؛ و آن را وقت و اجل و حین و زمان می نامند و از این ظاهر می شود که وقت، حالتی است برای کَوْن ؛ و کَوْن، حالتی است برای کائن.و چون کَوْنِ هر حادث غیرِ کَوْن، حادثی دیگر است، پس وقت هر حادثِ غیر وقت، حادثی دیگر است و هر کدام مصاحبِ حادث خود است و مصاحب حادثی دیگر نیست، هر چند که آن دو حادث، مقارن یکدیگر باشند در ابتدا و انتها ؛ زیرا که مقارنت، اعمّ است از مصاحبت که مذکور شد، پس اللّه تعالی صاحب هیچ وقتی نیست، چنانچه در نهج البلاغه در خطبه ای که اوّلش «مَا وَحَّدَهُ مَنْ کَیَّفَهُ» است، مذکور است که:«لَا تَصْحَبُهُ الْأَوْقَاتُ، وَلَا تَرْفِدُهُ الْأَدَوَاتُ، سَبَقَ الْأَوْقَاتَ کَوْنُهُ، وَالْعَدَمَ وُجُودُهُ، وَالْاِبْتِدَاءَ أَزَلُهُ» . بیانش این است که:«لَا تصْحَبُهُ» به صاد بی نقطه و حاء بی نقطه و باء یک نقطه، به صیغۀ مضارع غایبۀ معلومِ باب «عَلِمَ» است.و«لَا تَرْفِدُهُ» به راء بی نقطه وفاء ودال بی نقطه، به صیغۀ مضارع غایبۀ معلومِ بابِ «إِفْعَال» است.الْإِرْفاد:اعانت.«الْأَدَوَاتُ» جمع «اَداه»:آلت های فعل، مثل دست و پا و تیشه و ارّه. و مراد این است که:فعل او به محض قولِ «کُنْ» است بی حاجت به حرکتی و تحریک آلتی و مانند آنها. جملۀ «سَبَقَ» تا آخر، استیناف بیانیِ دو جملۀ سابق است به عنوان لَفّ و نَشر مرتّب ؛ به این روش که «سَبَقَ الْأَوْقَاتَ کَوْنُهُ» برای بیان «لَا تَصْحَبُهُ الْأَوْقَاتُ» است. و کَوْن، به معنی هستی است.و «الْعَدَمَ وُجُودُهُ» برای بیان «لَا تَرْفِدُهُ الْأَدَوَاتُ» است.و عَدَم، به فتح عین و فتح دال و به ضمّ عین و سکون دال، مصدر باب «عَلِمَ» از متعدّی است، به معنی نداشتن.و مراد، نداشتن دیگران است قدرت به استقلال را. و وجود، مصدر باب «ضَرَبَ» از متعدّی است، به معنی داشتن.و مراد، داشتن اللّه تعالی است قدرت به استقلال را. و بعضی می گویند که:استعمال عدم در نیستی و استعمال وجود در هستی این جا شده و آن خوب نمی نماید.و «الاِبْتِدَاءَ أَزَلُهُ» برای بیان هر یک از دو جمله است:اوّل «لَا تَصْحَبُهُ الْأَوْقَاتُ».دوم «لَا تَرْفِدُهُ الْأَدَوَاتُ».و مراد به ابتدا، احداث اوّلِ حوادث است و آن، آب است.و مراد به اَزَل (به فتح همزه و فتح زاء بانقطه) دوامِ کون، در جانب ماضی است ؛ و مراد این است که:کسی که دوامِ کون داشته باشد پیش از ابتدای حادثِ اوّل، صاحب اوقات نمی باشد و محتاج به ادوات نمی باشد. و شبیه به این کلام می آید در حدیث چهارمِ باب بیست و دوم-که «بابُ جَوَامِعِ التَّوْحِید» است و آن سیاقتی دیگر و بیانی دیگر دارد. سُبْحَانَ منادای مضاف است به تقدیر حرف ندا، یا منصوب به اِغرا است به تقدیر «أَلْزِمْ سُبْحانَ» که به صیغۀ امر باب «عَلِمَ» است، یا مفعول مطلق فعل محذوف است به تقدیر «أَسْبَحُ سُبْحَانَ» که به صیغۀ مضارع متکلّمِ معلومِ باب «مَنَعَ» یا بابِ «تَفْعیل» است.و «سُبْحَانَ» مصدر باب «مَنَعَ» یا اسم مصدر باب «تَفْعِیل» است و بر هر تقدیر، به معنی تنزیه از هر نقصان و قبیح است. لَمْ یَزَلْ (به فتح زاء) از افعال ناقصه است.فَرْداً، خبر هر دو فعل است به عنوان تنازع.صَمَداً، مفعول فعل محذوف است به تقدیر «أَعْنی» ؛ و می تواند بود که خبر فعل دوم باشد بنابر این که «فَرْداً» خبر فعل اوّل باشد به عنوان لَفّ و نشر مرتّب. و معنی صمد می آید در «بابُ تَأْوِیلِ الصَّمَد» که باب هیجدهم است.و اگر «صَمَداً» این جا به معنی قادر یا به معنی غنی باشد، می تواند بود که خبرِ بعد از خبر هر دو فعل باشد. یعنی: پرسید نافع بن ازرق امام محمّد باقر علیه السّلام را به این روش که گفت: خبر ده مرا از اللّه تعالی که کی بود؟ پس امام گفت که: کی نبود، تا خبر دهم تو را که کی بود، ای تنزیهِ کسی که همیشه بوده و همیشه خواهد بود یکتای بی همتا، می خواهم مقصود در حاجت ها را که نگرفته هرگز برای خود جفتی و نه فرزندی.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 2 , ص 108 )
هدیّه: یعنی باب نفی حدوث المحدث وتحیّزه،أو باب إثبات الکون-بمعنی الوجود العینی-له تعالی ونفی التحیّز،کما قیل. (نافع بن الأزرق) ینسب إلی الأزارقه:صنف خرجوا علی بنی اُمیّه زمن عبد الملک بن مروان.فالحدیث قد علم بیانه فی الباب الأوّل. ولمّا کان (متی) سؤالاً عن زمان مخصوص بحدوث شیء فیه،وکان السؤال ب«متی»فیما لا خصوصیّه لزمان به،لقدمه،أجاب علیه السلام أوّلاً بعدم صحّه سؤاله،ثمّ بأزلیّته عزّ وجلّ وتفرّده فی ذلک،واحتیاج جمیع ما سواه إلیه،وتنزّهه سبحانه عن صفات النقص وخواصّ الخلق.
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 2 , ص 82 )
صحیح. قوله: علیه السلام أخبرنی عن الله متی لم یکن؟ الظاهر أن السائل کان غرضه السؤال عن ابتداء وجوده تعالی فنفی علیه السلام الابتداء بأنه یستلزم سبق العدم و هو أزلی یستحیل العدم علیه، و قیل: لما کان متی سؤالا عن الزمان المخصوص من بین الأزمنه لوجوده، و لا یصح فیما لا اختصاص لزمان به، أجابه علیه السلام بقوله: متی لم یکن حتی أخبرک متی کان، و نبه به علی بطلان الاختصاص الذی أخذ فی السؤال، ثم صرح بسرمدیته بقوله: سبحان من لم یزل و لا یزال، و بعدم مقارنته للمتغیرات و استحاله التغیر علیه بدخول شیء فیه و اتصافه به، أو خروج شیء منه حتی یصح الاختصاص بزمان باعتبار من الاعتبارات بقوله فردا صمدا لم یتخذ صاحبه و لا ولدا و تفصیله أن متی عند الحکماء نسبه المتغیرات إلی مقدار تغیرها و التغیر هو الحرکه و الزمان مقدارها، فالواقع فی الزمان أو لا و بالذات هو نفس الحرکه و الاستحاله، سواء کان من مکان إلی مکان و یقال له النقله، أو من وضع إلی وضع کدوران الفلک و الفلکه، أو من کم إلی کم یقال له النمو و الذیول، أو من کیف إلی کیف یقال له الاستحاله، و غیر الحرکه کالأجسام و ما یتبعها إنما یقع فی الزمان بتبعیه الحرکه لا بحسب المهیه و الذات، فکل ما لم یکن حرکه و لا متحرکا و لوجوده علاقه بالمتحرک فلیس بواقع فی الزمان فلا یصح السؤال عنه بمتی، و لذا نبه علیه السلام علی فساد السؤال عنه بمتی بقوله: متی لم یکن، فإن من خاصیه المنسوب إلی الزمان أنه ما لم ینقطع نسبته عن بعض أجزاء الزمان لم ینسب إلی بعض آخر، فالموجود فی هذا الیوم غیر موجود فی الغد و لا فی الأمس، و لکن الباری جل جلاله لا یتصور فی حقه تغیر و تجدد بوجه من الوجوه، لا فی ذاته و لا فی إضافته و نسبته.
( مرآه العقول ؛ ج 1 , ص 307 )
ص : 2798
عَنْهُ قَالَ: اَلْمُؤْمِنُ لاَ یَمْضِی عَلَیْهِ أَرْبَعُونَ لَیْلَهً إِلاَّ عَرَضَ لَهُ أَمْرٌ یَحْزُنُهُ وَ یَذَّکَّرُ بِهِ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 293 )
26-امام صادق علیه السّلام فرمود:چهل روز بر مؤمن نمی گذرد،جز آنکه برایش مشکلی پیش آید که غمگینش کند و متذکرش سازد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 625 )
ص : 2799
اَلْعِلَلُ ، وَ اَلْعُیُونُ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ جَبَلَهَ اَلْوَاعِظِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَامِرٍ اَلطَّائِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلَ اَلشَّامِیُّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اِسْمِ أَبِی اَلْجِنِّ فَقَالَ شُومَانُ وَ هُوَ اَلَّذِی خُلِقَ مِنْ مارِجٍ مِنْ نارٍ وَ سَأَلَهُ هَلْ بَعَثَ اَللَّهُ نَبِیّاً إِلَی اَلْجِنِّ فَقَالَ نَعَمْ بَعَثَ إِلَیْهِمْ نَبِیّاً یُقَالُ لَهُ یُوسُفُ فَدَعَاهُمْ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَتَلُوهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 78 )
34-در علل و عیون-134-بسندی که شامی نام پدر جن را از امیر المؤمنین علیه السّلام پرسید فرمود:شومان و همانست که از آتش زلال آفریده است،و پرسید آیا خدا پیغمبری بر پریان فرستاده؟فرمود:آری،پیغمبری بنام یوسف بر آنها فرستاد و آنها را بخدا عزّ و جلّ خواند و او را کشتند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 60 )
ص : 2800
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَاءُ نِیلِ مِصْرَ یُمِیتُ اَلْقُلُوبَ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 391 )
3 - یعقوب بن یزید در روایت مرفوعه ای گوید: امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود:
آب رود نیل در مصر، دل ها را می میراند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 277 )
: مرفوع.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 243 )
ص : 2801
وَ مِنْهُ عَنْ یَحْیَی بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ : إِنِّی لَأُحِبُّ لِلرَّجُلِ إِذَا قَامَ بِاللَّیْلِ أَنْ یَسْتَاکَ وَ أَنْ یَشَمَّ اَلطِّیبَ فَإِنَّ اَلْمَلَکَ یَأْتِی اَلرَّجُلَ إِذَا قَامَ بِاللَّیْلِ حَتَّی یَضَعَ فَاهُ عَلَی فِیهِ فَمَا خَرَجَ مِنَ اَلْقُرْآنِ مِنْ شَیْءٍ دَخَلَ جَوْفَ ذَلِکَ اَلْمَلَکِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 343 )
ص : 2802
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ فَأَخَذَ قَبْضَهً مِنْ حَصًی وَ قَبَضَهَا بِیَدِهِ قَالَ هَذَا اَلْإِقْتَارُ اَلَّذِی ذَکَرَ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ ثُمَّ قَبَضَ قَبْضَهً أُخْرَی فَأَرْخَی کَفَّهُ کُلَّهَا ثُمَّ قَالَ هَذَا اَلْإِسْرَافُ ثُمَّ أَخَذَ قَبْضَهً أُخْرَی فَأَرْخَی بَعْضَهَا وَ أَمْسَکَ بَعْضَهَا وَ قَالَ هَذَا اَلْقَوَامُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 261 )
ص : 2803
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ مَنْ یَکْفُرْ بِالْإِیمانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ» فَقَالَ: تَرْکُ اَلْعَمَلِ اَلَّذِی أَقْرَبُهُ، قُلْتُ: فَمَا مَوْضِعُ تَرْکِ اَلْعَمَلِ حَتَّی یَدَعَهُ أَجْمَعَ؟ قَالَ: مِنْهُ اَلَّذِی یَدَعُ اَلصَّلَوهَ مُتَعَمِّداً لاَ مِنْ سُکْرٍ وَ لاَ مِنْ عِلَّهٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 595 )
ص : 2804
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ إِسْمَعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ اَلْکُوفِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ فِی اَلْقُرْآنِ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِلاَّ وَ هِیَ فِی اَلتَّوْرَاهِ یَا أَیُّهَا اَلْمَسَاکِینُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 583 )
ص : 2805
عن جابر ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: قال أمیر المؤمنین - صلوات اللّه و سلامه علیه -: إنّ اللّه - جلّ ذکره و تقدّست أسماؤه - خلق الأرض قبل السّماء، ثمّ استوی علی العرش لتدبیر الأمور.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 28 )
ص : 2806
و فی أصول الکافی : الحسین بن محمّد، عن معلی بن محمّد، عن محمّد بن جمهور، عن یونس قال: أخبرنی من رفعه إلی أبی عبد اللّه - علیه السّلام-: فی قوله - تعالی-: وَ بَشِّرِ اَلَّذِینَ - إلی قوله- عِنْدَ رَبِّهِمْ . قال: ولایه أمیر المؤمنین - علیه السّلام-.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 27 )
ص : 2807
وَ رَوَی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سِنَانٍ فِی اَلصَّحِیحِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلتَّکْبِیرُ فِی اَلْعِیدَیْنِ فِی اَلْأُولَی سَبْعٌ قَبْلَ اَلْقِرَاءَهِ وَ فِی اَلْأَخِیرَهِ خَمْسٌ بَعْدَ اَلْقِرَاءَهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 101 )
ص : 2808
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَ عَبِیداً مِنْ خَلْقِهِ لِحَوَائِجِ اَلنَّاسِ یَرْغَبُونَ فِی اَلْمَعْرُوفِ وَ یَعُدُّونَ اَلْجُوْدَ مَجْداً وَ اَللَّهُ یُحِبُّ مَکَارِمَ اَلْأَخْلاَقِ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 52 )
133-فرمود:خداوند بندگانی آفریده در بنده هایش برای نیازهای مردم که شیفته احسانند و سخاوت را بزرگواری دانند و خدا اخلاق خوب را دوست دارد.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 52 )
133-خداوند از میان بندگانش گروهی را برای نیازهای مردم آفریده که مشتاق کار نیکند و سخاوت را بزرگواری دانند،و خداوند اخلاق و رفتار نیک را دوست می دارد.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 53 )
خداوند گروهی از بندگانش را برای رسیدن به نیازهای مردم آفریده،اینان به کار خیر مشتاقند،سخاوت را بزرگواری دانند و خداوند اخلاق نیک را دوست دارد.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 89 )
133-همانا خداوند در میان بنده هایش مردمی را برای نیازهای آنان آفریده که شیفته احسانند و سخاوت را بزرگواری شمارند.و خدا اخلاق نیک را دوست دارد.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 89 )
ص : 2809
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنِ اِجْتَنَبَ اَلْکَبَائِرَ کَفَّرَ اَللَّهُ عَنْهُ جَمِیعَ ذُنُوبِهِ وَ فِی ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَرِیماً» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 474 )
ص : 2810
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ سَعِیدٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ أَوْ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْإِمَامِ أَ یَعْلَمُ اَلْغَیْبَ قَالَ لاَ وَ لَکِنْ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَعْلَمَ اَلشَّیْءَ عَلَّمَهُ اَللَّهُ ذَلِکَ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 315 )
ص : 2811
وَ رَوَی اَلنَّوْفَلِیُّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَضَی فِی سِنِّ اَلصَّبِیِّ قَبْلَ أَنْ یُثْغِرَ بَعِیراً .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 639 )
ص : 2812
عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا تَمَضْمَضَ نَوَّرَ اَللَّهُ قَلْبَهُ وَ لِسَانَهُ بِالْحِکْمَهِ فَإِذَا اِسْتَنْشَقَ آمَنَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلنَّارِ وَ رَزَقَهُ رَائِحَهَ اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 332 )
ص : 2813
17000-1 الکافی ،1/1/91/5 محمد عن ابن عیسی عن معمر بن خلاد قال سمعت أبا الحسن علیه السّلام یقول: إن رجلا أتی جعفرا علیه السّلام شبیها بالمستنصح له فقال له یا أبا عبد اللّه کیف صرت اتخذت الأموال قطعا متفرقه و لو کانت فی موضع واحد کان أیسر لمئونتها و أعظم لمنفعتها فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام اتخذتها متفرقه - فإذا أصاب هذا المال شیء سلم هذا المال و الصره تجمع هذا کله.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 135 )
ص : 2814
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلرَّضِیُّ فِی اَلْمَجَازَاتِ اَلنَّبَوِیَّهِ عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلصَّوْمُ جُنَّهٌ وَ اَلصَّدَقَهُ تُطْفِئُ اَلْخَطِیئَهَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 406 )
ص : 2815
ابن بابویه قال: حدّثنا محمد بن الحسن بن احمد بن الولید - رضی اللّه عنه - قال: حدّثنا محمد بن الحسن الصفار، عن محمد بن عیسی، عن الحسن بن علیّ الوشاء قال: سألنی العبّاس بن جعفر بن محمد بن الأشعث أن أسأل الرضا - علیه السلام - أن یخرّق اذا قرأها مخافه ان تقع فی ید غیره. قال الوشّاء: فابتدأنی - علیه السلام - بکتاب قبل أن أسأله أن یخرّق کتبه فیه: أعلم صاحبک أنّی اذا قرأت کتبه [إلیّ] خرّقتها .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 84 )
ص : 2816
اَلْغَدْرُ یُعَظِّمُ اَلْوِزْرَ وَ یُزْرِی بِالْقَدْرِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 67 )
ص : 2817
وَ عَنْهُ: قُدَّامَ اَلْقَائِمِ عَلاَمَاتٌ تَکُونُ مِنَ اَللَّهِ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ هِیَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ اِبْتِلاَءُ اَلْمُؤْمِنِینَ قَبْلَ خُرُوجِ اَلْقَائِمِ بِشَیْءٍ مِنَ اَلْخَوْفِ بِالْخَوْفِ مِنْ مُلُوکِ بَنِی اَلْعَبَّاسِ فِی سُلْطَانِهِمْ وَ اَلْجُوعِ وَ بِغَلاَءِ اَلْأَسْعَارِ وَ نَقْصٍ مِنَ اَلْأَمْوالِ وَ فَسَادِ اَلتِّجَارَاتِ وَ قِلَّهِ اَلْفَضْلِ وَ اَلْأَنْفُسِ وَ مَوْتٍ ذَرِیعٍ وَ اَلثَّمَراتِ وَ قِلَّهِ زَکَاهِ مَا یُزْرَعُ وَ بَشِّرِ اَلصّابِرِینَ وَ اَلْبُشْرَی عِنْدَ ذَلِکَ لِمَنْ صَبَرَ بِتَعْجِیلِ خُرُوجِ اَلْقَائِمِ .
( منتخب الأنوار المضیّه , جلد 1 , صفحه 31 )
ص : 2818
وَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلسَّاعَهِ اَلَّتِی یُسْتَجَابُ فِیهَا اَلدُّعَاءُ - یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ قَالَ مَا بَیْنَ فَرَاغِ اَلْإِمَامِ مِنَ اَلْخُطْبَهِ إِلَی أَنْ تَسْتَوِیَ اَلصُّفُوفُ وَ سَاعَهٌ أُخْرَی مِنْ آخِرِ اَلنَّهَارِ إِلَی غُرُوبِ اَلشَّمْسِ وَ کَانَتْ فَاطِمَهُ تَدْعُو فِی ذَلِکَ اَلْوَقْتِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 348 )
ص : 2819
حَیْثُ قَالَ: تَعَلَّمُوا اَلْفَرَائِضَ وَ عَلِّمُوهَا فَإِنَّهَا نِصْفُ اَلْعِلْمِ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 131 )
ص : 2820
وَ عَنْ رُزَیْقٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا طَلَعَ اَلْفَجْرُ فَلاَ نَافِلَهَ وَ إِذَا زَالَتِ اَلشَّمْسُ (یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ) فَلاَ نَافِلَهَ وَ ذَلِکَ إِنَّ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ یَوْمٌ ضَیِّقٌ وَ کَانَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَتَجَهَّزُونَ لِلْجُمُعَهِ ، یَوْمَ اَلْخَمِیسِ لِضِیقِ اَلْوَقْتِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 329 )
ص : 2821
و عنه : عن حمّاد بن عیسی ، عن الحسین بن المختار ، عن أبی بصیر ، عن أبی عبد اللّه - علیه السلام - أنّه قال: إنّ المؤمن إذا مات رأی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و علیّا - علیه السلام - بحضرته .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 116 )
ص : 2822
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: سَأَلْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عُثْمَانَ اَلْعَمْرِیَّ رَحِمَهُ اَللَّهُ أَنْ یُوصِلَ لِی کِتَاباً قَدْ سَأَلْتُ فِیهِ عَنْ مَسَائِلَ أَشْکَلَتْ عَلَیَّ فَوَرَدَ اَلتَّوْقِیعُ بِخَطِّ مَوْلاَنَا صَاحِبِ اَلزَّمَانِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ - أَمَّا مَا سَأَلْتَ عَنْهُ أَرْشَدَکَ اَللَّهُ وَ ثَبَّتَکَ وَ وَقَاکَ مِنْ أَمْرِ اَلْمُنْکِرِینَ لِی مِنْ أَهْلِ بَیْتِنَا وَ بَنِی عَمِّنَا فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَیْسَ بَیْنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بَیْنَ أَحَدٍ قَرَابَهٌ وَ مَنْ أَنْکَرَنِی فَلَیْسَ مِنِّی وَ سَبِیلُهُ سَبِیلُ اِبْنِ نُوحٍ وَ أَمَّا سَبِیلُ اِبْنِ عَمِّی جَعْفَرٍ وَ وُلْدِهِ فَسَبِیلُ إِخْوَهِ یُوسُفَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَمَّا اَلْفُقَّاعُ فَشُرْبُهُ حَرَامٌ وَ لاَ بَأْسَ بِالشَّلْمَابِ وَ أَمَّا أَمْوَالُکُمْ فَلاَ نَقْبَلُهَا إِلاَّ لِتُطَهَّرُوا فَمَنْ شَاءَ فَلْیَصِلْ وَ مَنْ شَاءَ فَلْیَقْطَعْ وَ مَا آتَانَا اَللّهُ خَیْرٌ مِمّا آتاکُمْ وَ أَمَّا ظُهُورُ اَلْفَرَجِ فَإِنَّهُ إِلَی اَللَّهِ وَ کَذَبَ اَلْوَقَّاتُونَ - وَ أَمَّا قَوْلُ مَنْ زَعَمَ أَنَّ اَلْحُسَیْنَ لَمْ یُقْتَلْ فَکُفْرٌ وَ تَکْذِیبٌ وَ ضَلاَلٌ وَ أَمَّا اَلْحَوَادِثُ اَلْوَاقِعَهُ فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَی رُوَاهِ حَدِیثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّهُ اَللَّهِ وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ عُثْمَانَ اَلْعَمْرِیُّ فَرَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ وَ عَنْ أَبِیهِ مِنْ قَبْلُ فَإِنَّهُ ثِقَتِی وَ کِتَابُهُ کِتَابِی وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ اَلْأَهْوَازِیُّ فَسَیُصْلِحُ اَللَّهُ قَلْبَهُ وَ یُزِیلُ عَنْهُ شَکَّهُ وَ أَمَّا مَا وَصَلَنَا بِهِ فَلاَ قَبُولَ عِنْدَنَا إِلاَّ لِمَا طَابَ وَ طَهُرَ وَ ثَمَنُ اَلْمُغَنِّیَهِ حَرَامٌ وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ شَاذَانَ بْنِ نُعَیْمٍ فَإِنَّهُ رَجُلٌ مِنْ شِیعَتِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ أَمَّا أَبُو اَلْخَطَّابِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی زَیْنَبَ اَلْأَجْدَعُ مَلْعُونٌ وَ أَصْحَابُهُ مَلْعُونُونَ فَلاَ تُجَالِسْ أَهْلَ مَقَالَتِهِمْ فَإِنِّی مِنْهُمْ بَرِیءٌ وَ آبَائِی عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ مِنْهُمْ بِرَاءٌ - وَ أَمَّا اَلْمُتَلَبِّسُونَ بِأَمْوَالِنَا- فَمَنِ اِسْتَحَلَّ مِنْهَا شَیْئاً فَأَکَلَهُ فَإِنَّمَا یَأْکُلُ اَلنِّیرَانَ وَ أَمَّا اَلْخُمُسُ فَقَدْ أُبِیحَ لِشِیعَتِنَا وَ جُعِلُوا مِنْهُ فِی حِلٍّ إِلَی وَقْتِ ظُهُورِ أَمْرِنَا لِتَطِیبَ وِلاَدَتُهُمْ وَ لاَ تَخْبُثَ وَ أَمَّا نَدَامَهُ قَوْمٍ شَکُّوا فِی دِینِ اَللَّهِ عَلَی مَا وَصَلُونَا بِهِ فَقَدْ أَقَلْنَا مَنِ اِسْتَقَالَ فَلاَ حَاجَهَ إِلَی صِلَهِ اَلشَّاکِّینَ وَ أَمَّا عِلَّهُ مَا وَقَعَ مِنَ اَلْغَیْبَهِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ إِنَّهُ لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ مِنْ آبَائِی إِلاَّ وَ قَدْ وَقَعَتْ فِی عُنُقِهِ بَیْعَهٌ لِطَاغِیَهِ زَمَانِهِ وَ إِنِّی أَخْرُجُ حِینَ أَخْرُجُ وَ لاَ بَیْعَهَ لِأَحَدٍ مِنَ اَلطَّوَاغِیتِ فِی عُنُقِی وَ أَمَّا وَجْهُ اَلاِنْتِفَاعِ بِی فِی غَیْبَتِی فَکَالاِنْتِفَاعِ بِالشَّمْسِ إِذَا غَیَّبَهَا عَنِ اَلْأَبْصَارِ اَلسَّحَابُ وَ إِنِّی لَأَمَانٌ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ کَمَا أَنَّ اَلنُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ فَأَغْلِقُوا أَبْوَابَ اَلسُّؤَالِ عَمَّا لاَ یَعْنِیکُمْ وَ لاَ تَتَکَلَّفُوا عِلْمَ مَا قَدْ کُفِیتُمْ وَ أَکْثِرُوا اَلدُّعَاءَ بِتَعْجِیلِ اَلْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِکَ فَرَجُکُمْ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا إِسْحَاقَ بْنَ یَعْقُوبَ وَ عَلی مَنِ اِتَّبَعَ اَلْهُدی .
( الاحتجاج , جلد 2 , صفحه 469 )
محمّد بن یعقوب الکلینی از اسحق بن یعقوب روایت میکند که من سؤال کردم از محمّد بن عثمان العمری رحمه اللّه که مرا مسائل چند مشکل بود آن را بر کاغذی مکتوب گردانیدم باید که آن را بصاحب ما رسانی و جواب آن برای ما بستانی.آن مؤمن چون آن مسائل من بخدمت آن ولیّ ذو المنن رسانید جواب توقیع بخط مبارک مولای ما صاحب الزّمان صلوات اللّه علیه و علی آبائه الطّاهرین بدین مضمون بما رسانید که: امّا آنچه از آن سؤال کردی أرشدک اللّه و ثبّتک در أمر منکرین من از أهل بیت ما و از بنی أعمام ما که اقرار بولایت من نمی نمایند بلکه انکار در آن کار ظاهر میفرمایند. بدان که میان خدای عزّ و جلّ و میان هیچ أحدی فراق نیست و جمیع أفراد انسانی را بازگشت بحضرت قادر سبحانی است هر که منکر من گردد پس آن کس از من نیست و سبیل سلوک او مثل سبیل پسر نوح است علیه السّلام. و امّا عمّ من جعفر و پسرش سبیل ایشان همان طریق برادران یوسف علیه السّلام است. و امّا فقّاع شرب آن حرام است،و هیچ باک در أکل و شرب شلماب نیست. و امّا أموال شما را ما قبول نمی کنیم مگر آنکه شما پاک شوید پس هر که میخواهد طریق مواصلت ما اختیار کند و آنکه نخواهد از ما منقطع گردد. آنگاه آن ولیّ اللّه تلاوت این آیه کلام اللّه نمود که:
فَما آتانِیَ اَللّهُ خَیْرٌ مِمّا آتاکُمْ
. یعنی:هر چه ما اتیان بآن نمائیم برای خدای تعالی یقین آن بهتر از آنست که شما اتیان و اقدام بآن نمائید. و امّا آنچه در باب ظهور فرج قلمی نمودید آن در نزد خدای منّان استو جمعی که در آن باب وقت مقرّر میگردانند بی شبهه و ارتیاب آن طایفه کذّاب هستند. و امّا قول آن کسی که زعمش چنان باشد که حسن بن علیّ العسکری(علیه السّلام) مقتول نیست و برحمت حقّ عزّ و جلّ موصول نشد آن محض کفر و تکذیب و ضلال از طریق ایزد لا یزال است. و امّا در حوادث واقعه و امور و قضایای سانحه پس باید که رجوع در آن باب بسوی روات حدیث ما و أصحاب نمائید زیرا که آن أعیان حجّت ما بر شمااند و من حجّت خدای تبارک و تعالی بر جمیع برایایم. و امّا محمّد بن عثمان العمری پس خدای تعالی از او و از پدرش راضی باد که از او در پیش بود بدرستی که او ثقۀ من و کتاب او کتاب منست. و امّا محمّد بن علیّ بن مهزیار الأهوازی حضرت ایزد واهب قلب او را بصلاح آرد و شکّ از دلش زایل گردانیده بالتّمام بردارد. و امّا آنچه از شما بما رسانیدند ما آن را قبول نمیکنیم مگر آنچه پاک و طیّب بود و ثمن مغنّیه حرامست. و امّا محمّد بن شاذان بن نعیم بدرستی که او مردیست از شیعیان ما أهل بیت. و امّا أبو الخطّاب محمّد بن زینب الأجدع ملعون است و اصحابش نیز ملاعین و مأیوس از رحمت ربّ العالمین و محروم از شفاعت سیّد المرسلین و أئمّه المعصومینند. زنهار مجالست با أهل مقالات ایشان مکنید زیرا که من از آن جماعت بریئم و آبای عظام و أجداد کرامم نیز از أمثال این طایفه وخیم العاقبه بریء و بیزارندو امّا آن جماعت که متلبّس بأموال ما گشتند پس آن کس مال ما را حلال داند و از آن چیز أکل کند بدرستی که أکل النّیران و در دوزخ تابانست. و امّا خمس بدرستی که آن بر شیعۀ ما حلال است و آن را تا وقت ظهور أمر ما بر طایفۀ شیعه حلال گردانیدند بواسطۀ طیب ولادت ایشان و عدم خباثت آن. امّا ندامت قوم که در دین خدای تعالی داشتند چون از آن برگشتند و بما رسیدند و اقالت و رجعت نمودند ما نیز اقالۀ ایشان نمودیم و قبول شکّ و توبۀ قوم فرمودیم و ما را احتیاج نیست بصلۀ شاکرین. و امّا علّت غیبت که واقع گردد پس بدرستی که حضرت عزّ و جلّ ذکره فرماید که:
یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ
هیچ أحدی از آبای عظام و أجداد ذوی الاحترام نبود مگر آنکه بیعت طاغی باغی زمان آن حضرت تقیّه در گردن او بود و من بیرون می آیم در وقت و زمانی که بیعت هیچ از طاغیان در گردن من نخواهد بود. و وجه انتفاع امام در غیب من برای سکنۀ أقطاع زمین مثل انتفاع آفتاب است در هنگام غیبت آن از انغیاب سحاب اگر چه آفتاب در وقت که سحاب او را پوشاند و شعاع او را پنهان گرداند ظاهر نمینماید امّا نفع آن بجمیع أشیاء که محتاج الیها است میرساند و این ظاهر و بیّن است. و من برای أهل زمین امانم چنانچه ستارگان أمان أهل آسمان اند ای شیعیان و موالیان شما من بعد أبواب سؤال از ما لا یعنی در بندید و متکلّف نگردید الاّ بعلم که کفایت شما کند لیکن در دعاء بتعجیل فرج هر چند پیشتر کنید بهتر است زیرا که فرج تمامی شما در آنست و السّلام علیکم یا اسحق بن یعقوب و علی من اتّبع الهدی.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 4 , ص 292 )
344-اسحاق بن یعقوب گوید: من از محمّد بن عثمان رحمه اللّه درخواست نمودم نامۀ مرا که مشتمل بر پاره ای از مسائل مشکل است به ناحیۀ مقدّسه تقدیم کند، پس از ارسال آن جوابی در پاسخ به پرسشهای من به خطّ مبارک حضرت صاحب الزّمان علیه السّلام بدین مضمون بدستم رسید:خداوند تو را هدایت کند و بر اعتقاد حقّ ثابت بدارد، امّا اینکه پرسیده بودی که برخی از خاندان ما (سادات) و عموزادگان ما منکر وجود من هستند، پس این را بدان که بین خداوند و هیچ کسی قرابت و خویشی نیست، و هر کس منکر وجود من باشد از من نیست و راهی که او می رود راه پسر نوح است. و امّا راهی که عمویم جعفر و اولاد او نسبت به من پیش گرفته اند، راه برادران یوسف است. و امّا فقّاع (آبجو) نوشیدنش حرام است ولی نوشیدن شلماب اشکالی ندارد. و امّا اموالی که شما بما می رسانید ما آن را برای پاک شدن شما از گناهان قبول می کنیم، بنا بر این هر که می خواهد بما برساند و هر که نمی خواهد قطع کند، آنچه خداوند به ما داده است از آنچه شما می دهید بهتر است. و امّا ظهور فرج، بسته بخواست خداوند است، و تعیین کنندگان وقت دروغگویند.و امّا کسی که معتقد است که حسین کشته نشده، عقیدۀ وی کفر و تکذیب حقیقت است، و ضلالت و گمراهی می باشد. و امّا حوادث واقعه، در حلّ آنها به راویان احادیث ما مراجعه کنید، که اینان حجّت من بر شمایند و ما حجّت خدائیم. و امّا محمّد بن عثمان عمری، پس خداوند از او و از پدرش در قبل خشنود باشد، زیرا او فرد مورد اعتماد من است و نامه اش نامۀ من می باشد. و امّا محمّد بن علیّ بن مهزیار اهوازیّ، به همین زودی خداوند دل او را به صلاح می کشاند، و شکّ را از او برطرف می سازد، و امّا آن مالی را که برای ما فرستاده ای؛ نمی تواند مورد قبول ما واقع شود، مگر اینکه از حرام پاک و پاکیزه گردد، و پول زن خواننده هم حرام است، و امّا محمّد بن شاذان بن نعیم، او مردی از شیعیان ما أهل بیت است. و امّا أبو الخطّاب محمّد بن ابی زینب اجدع و اصحابش ملعون می باشند، با أهل مقالات ایشان همنشین مشو، که من از آنان بیزارم، و پدرانم نیز بیزارند. و امّا کسانی که اموال ما را می گیرند، اگر چیزی از آن را برای خود حلال بدانند و بخورند، مثل اینست که آتش خورده اند،و امّا خمس برای شیعیان ما مباح است و برای ایشان تا هنگام ظهور ما حلال گشته است، تا بواسطۀ آن ولادتشان پاک باشد و پلید نشوند. و امّا مردمی که از فرستادن آن اموال بنزد ما پشیمان شدند و در دین خدا شکّ کردند هر کس بخواهد آنچه بما داده به وی پس می دهیم ما احتیاجی به بخشش مردمی که در بارۀ ما شکّ دارند نداریم. و امّا علّت غیبت که واقع شده، خداوند عزّ و جلّ می فرماید:«ای کسانی که ایمان آورده اید، از چیزهایی مپرسید که اگر برای شما آشکار شود شما را بد آید-مائده:101»، این را بدانید که هر کدام از پدران من بیعت سلطان طاغی زمان خود را بگردن داشت، ولی من زمانی که ظهور می کنم، بیعت هیچ یک از طاغیان روزگار را بگردن ندارم، و امّا کیفیت انتفاعی که مردم در غیبتم از من می برند، مانند انتفاع از آفتاب پنهان در ابرها است، من امان مردم روی زمین هستم، همان طور که ستارگان امان أهل آسمان می باشند پس درهای سؤال را از اموری که مورد لزوم نیست، ببندید و خود را برای دانستن چیزهایی که از شما نخواسته اند، به مشقّت نیاندازید، و برای تعجیل در فرج بسیار دعا کنید، زیرا دعا کردن در تعجیل فرج خود فرج است. سلام بر تو ای اسحاق بن یعقوب و هر که طریق حقّ را پیروی کند باد!
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 591 )
ص : 2823
أَنَا اِبْنُ اَلْمُبَجَّلِ بِالْأَبْطَحَیْنِوَ بِالْبَیْتِ مِنْ سَلَفِی غَالِبٍ فَلاَ تْحَسَبَنِّی أَخَافُ اَلْوَلِیدَوَ لاَ أَنَّنِی عَنْهُ بِالَهَائِبِ فَیَا اِبْنَ مُغِیرَهَ إِنِّی اِمْرُؤٌسَمُوحُ اَلْأَنَامِلِ بِالْقَاضِبِ طَوِیلُ اَللِّسَانِ عَلَی الشَّانِئِینَقَصِیرُ اَللِّسَانِ عَلَی اَلصَّاحِبِ خَسِرْتُمْ بِتَکْذِیبِکُمْ لِلرَّسُولِتَعِیبُونَ مَا لَیْسَ بِالْعَائِبِ وَ کَذَّبْتُمُوهُ بِوَحْیِ اَلسَّمَاءِأَلاَ لَعْنَهُ اَللَّهِ عَلَی اَلْکَاذِبِ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 92 )
ص : 2824
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حُسَیْنِ بْنِ مُخْتَارٍ عَنِ اَلْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: صَحِبْتُهُ بَیْنَ مَکَّهَ وَ اَلْمَدِینَهِ فَجَاءَ سَائِلٌ فَأَمَرَ أَنْ یُعْطَی ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَأَمَرَ أَنْ یُعْطَی ثُمَّ جَاءَ آخَرُ فَأَمَرَ أَنْ یُعْطَی ثُمَّ جَاءَ اَلرَّابِعُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُشْبِعُکَ اَللَّهُ ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَیْنَا فَقَالَ أَمَا إِنَّ عِنْدَنَا مَا نُعْطِیهِ وَ لَکِنْ أَخْشَی أَنْ نَکُونَ کَأَحَدِ اَلثَّلاَثَهِ اَلَّذِینَ لاَ یُسْتَجَابُ لَهُمْ دَعْوَهٌ رَجُلٌ أَعْطَاهُ اَللَّهُ مَالاً فَأَنْفَقَهُ فِی غَیْرِ حَقِّهِ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ اُرْزُقْنِی فَلاَ یُسْتَجَابُ لَهُ وَ رَجُلٌ یَدْعُو عَلَی اِمْرَأَتِهِ أَنْ یُرِیحَهُ مِنْهَا وَ قَدْ جَعَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَمْرَهَا إِلَیْهِ وَ رَجُلٌ یَدْعُو عَلَی جَارِهِ وَ قَدْ جَعَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ اَلسَّبِیلَ إِلَی أَنْ یَتَحَوَّلَ عَنْ جِوَارِهِ وَ یَبِیعَ دَارَهُ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 510 )
ولید بن صبیح گوید: میان راه مکه و مدینه همراه حضرت صادق علیه السّلام بودم پس سائلی آمد (و چیزی درخواست کرد) حضرت دستور داد باو چیزی بدهند، سائل دیگری آمد آن حضرت دستور دادند چیزی باو نیز داده شود، سپس دیگری آمد دستور فرمود باو هم داده شود، تا اینکه سائل چهارمی آمد حضرت صادق علیه السّلام فرمود: خدا سیرت کند (و برای او دستوری نفرمود) سپس رو بما کرد و فرمود: آگاه باشید هر آینه نزد ما هست چیزی که باو بدهیم ولی میترسم مانند یکی از آن سه کس شویم که دعایشان مستجاب نشود:(یکی) آن مردی است که خداوند مالی باو بدهد و آن را در غیر مورد شایسته اش خرج کند، سپس بگوید: خدایا بمن بده (که چنین کسی) دعایش مستجاب نشود، و (دیگر) مردی که در بارۀ زن خود دعا کند که خدا او را از آن زن راحت کند با اینکه خدای عز و جل کار طلاق آن زن را باو واگذار کرده (و میتواند او را طلاق دهد و بدین وسیله راحت شود)، (سوم) مردی که بر همسایۀ خود نفرین کند (و از همسایه آزاری او بخدا شکایت کند) با اینکه خدای عز و جل برای او راهی قرار داده، و آن اینست که خانۀ خود را بفروشد و از همسایگی او بجای دیگر رود.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 274 )
1-از ولید بن صبیح،از امام صادق(علیه السّلام)،گوید:به آن حضرت در میان راه مکه و مدینه همراه بودم،یک سائلی آمد و فرمان داد به او چیزی داده شود و سپس دیگری آمد و فرمان داد به او چیزی داده شود و سپس دیگری آمد و فرمان داد به او هم چیزی داده شود،چهارمی آمد و آن حضرت فرمود:خدا سیرت کند و سپس به ما رو کرد و فرمود:هلا نزد ما هست آنچه به او بدهیم ولی می ترسیم یکی از آن سه کس باشم که خدا دعاء آنان را اجابت نکند: 1-مردی که خدا بدو مالی داده و آن را در غیر مورد شایسته بدان خرج کند و سپس گوید:بار خدایا!به من روزی بده و دعاء او اجابت نشود. 2-مردی که بر زن خود نفرین تا خدا او را از وی راحت کند با اینکه خدا عز و جل کار طلاقش را به دست او گذاشته. 3-و مردی که بر همسایۀ خود نفرین کند با اینکه خدا عز و جل برای آسایش او،راهی نهاده است و آن این است که خانۀ خود بفروشد و از همسایگی او به جای دیگر رود.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 135 )
1-«ولید بن صبیح»می گوید میان مکه و مدینه همراه امام صادق علیه السّلام بودم سائلی آمد و فرمان داد به او چیزی داده شود و سپس دیگری آمد و فرمان داد به او چیزی داده شود و سپس دیگری آمد و فرمان داد به او هم چیزی داده شود،چهارمی آمد و آن حضرت فرمود:خدا سیرت کند و سپس به ما رو کرد و فرمود:همانا نزد ما چیزی است که می توانیم به او بدهیم ولی می ترسیم یکی از آن سه کس باشم که خدا دعاء آنان را مستجاب نکند.
1-مردی که خدا به او مالی داده که آن را در راه شایسته ای خرج نکرده و سپس گوید:بار خدایا!به من روزی بده و دعاء او مستجاب نشود.
2-مردی که به زن خود نفرین کند تا خداوند او را از شر وی آسوده سازد با اینکه خداوند عزّ و جلّ کار طلاقش را به دست او گذاشته.
3-مردی که بر همسایۀ خود نفرین کند با اینکه خدای عزّ و جلّ برای آسایش او،راهی قرار داده و آن اینکه منزل خود را بفروشد و به جای دیگری برود.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 453 )
: حسن موثق. یشبعک الله علی بناء الأفعال جمله دعائیه فی غیر حقه أی ما یجب أو یستحب صرفه، فإن الإسراف فی الخیرات أیضا غیر محمود، و الظاهر أن السائلین کانوا من المخالفین، و المستضعفین، فلذا اکتفی علیه السلام بالثلاثه و منع الرابعه، و إلا فهم کانوا یؤثرون شیعتهم علی أنفسهم، أو کان هذا التعلیم الحکم، و بیان عدم لزوم أکثر من ذلک توسعه علی المؤمنین أن یریحه منها أی بالموت أو الأعم.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 175 )
ص : 2825
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ خَضِرٍ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَهَ اَلْعِجْلِیِّ قَالَ: سُئِلَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ قَتَلَ رَجُلاً عَمْداً فَلَمْ یُقَمْ عَلَیْهِ اَلْحَدُّ وَ لَمْ تَصِحَّ اَلشَّهَادَهُ عَلَیْهِ حَتَّی خُولِطَ وَ ذَهَبَ عَقْلُهُ ثُمَّ إِنَّ قَوْماً آخَرِینَ شَهِدُوا عَلَیْهِ بَعْدَ مَا خُولِطَ أَنَّهُ قَتَلَهُ فَقَالَ إِنْ شَهِدُوا عَلَیْهِ أَنَّهُ قَتَلَهُ حِینَ قَتَلَهُ وَ هُوَ صَحِیحٌ لَیْسَ بِهِ عِلَّهٌ مِنْ فَسَادِ عَقْلٍ قُتِلَ بِهِ وَ إِنْ لَمْ یَشْهَدُوا عَلَیْهِ بِذَلِکَ وَ کَانَ لَهُ مَالٌ یُعْرَفُ دُفِعَ إِلَی وَرَثَهِ اَلْمَقْتُولِ اَلدِّیَهُ مِنْ مَالِ اَلْقَاتِلِ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ مَالٌ أُعْطِیَ اَلدِّیَهُ مِنْ بَیْتِ اَلْمَالِ وَ لاَ یَبْطُلُ دَمُ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 72 )
ص : 2826
وَ فِی اَلْخِصَالِ ، عَنْ أَبِی أَحْمَدَ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی بَکْرٍ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی عَنْ سُفْیَانَ اَلثَّوْرِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ: فِیمَا وَعَظَهُ بِهِ وَ شَاوِرْ فِی أَمْرِکَ اَلَّذِینَ یَخْشَوْنَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 343 )
ص : 2827
وَ عَنْهُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ ، عَنْ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ ، قَالَ: قَالَ اَلصَّادِقُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : اِحْذَرُوا عَلَی شَبَابِکُمْ اَلْغُلاَهَ لاَ یُفْسِدُونَهُمْ، فَإِنَّ اَلْغُلاَهَ شَرُّ خَلْقِ اَللَّهِ، یُصَغِّرُونَ عَظَمَهَ اَللَّهِ، وَ یَدَّعُونَ اَلرُّبُوبِیَّهَ لِعِبَادِ اَللَّهِ، وَ اَللَّهِ إِنَّ اَلْغُلاَهَ شَرٌّ مِنَ اَلْیَهُودِ وَ اَلنَّصاری وَ اَلْمَجُوسَ وَ اَلَّذِینَ أَشْرَکُوا . ثُمَّ قَالَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): إِلَیْنَا یَرْجِعُ اَلْغَالِی فَلاَ نَقْبَلُهُ، وَ بِنَا یَلْحَقُ اَلْمُقَصِّرُ فَنَقْبَلُهُ. فَقِیلَ لَهُ: کَیْفَ ذَلِکَ، یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ: لِأَنَّ اَلْغَالِیَ قَدِ اِعْتَادَ تَرْکَ اَلصَّلاَهِ وَ اَلزَّکَاهِ وَ اَلصِّیَامِ وَ اَلْحَجِّ، فَلاَ یَقْدِرُ عَلَی تَرْکِ عَادَتِهِ، وَ عَلَی اَلرُّجُوعِ إِلَی طَاعَهِ اَللَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ) أَبَداً، وَ إِنَّ اَلْمُقَصِّرُ إِذَا عَرَفَ عَمِلَ وَ أَطَاعَ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 650 )
[1349]12-فضیل بن یسار گوید:امام صادق علیه السّلام فرمود:نسبت به جوانتان از نیرنگ غلات [گروهی افراطگر که بندۀ خدا را تا مقام خدایی بالا می برند]به هوش باشید که آنان را به فساد نکشانند زیرا غلات بدترین آفریدۀ خدا هستند که شکوه خداوندی را کوچک می سازند و برای بندگان خدا ادّعای پروردگاری می کنند،به خدا سوگند که غلات از یهودیان و مسیحیان و زرتشتیان و بت پرستان پلیدترند.
سپس حضرت علیه السّلام فرمود:افراطگر به ما بازمی گردد و ما او را نمی پذیریم و سهل انگاری به ما می پیوندند و ما او را می پذیریم،به حضرت عرض شد؟ای فرزند رسول خدا این چگونه است؟فرمود:زیرا افراطگر به رها کردن نماز و زکات و روزه و حجّ خو گرفته و هرگز توانایی فرونهادن عادتش و بازگشت به فرمانبری از خداوند(گرامی و بزرگ)را ندارد.ولی سهل انگار آنکه آگاه شود،انجام داده و فرمان می برد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 599 )
ص : 2828
بَعْضُ نُسَخِ اَلرَّضَوِیِّ ، وَ مَتَی أَصَابَ اَلْهَدْیَ بَعْدَ إِحْرَامِهِ مَرَضٌ أَوْ فَقْأُ عَیْنٍ أَوْ غَیْرُهُ أَجْزَأَ صَاحِبَهُ أَنْ یُضَحِّیَ بِهِ مَتَی سَاقَهُ صَحِیحاً قَالَ وَ إِنْ هَلَکَتِ اَلْبَدَنَهُ وَ هِیَ مَضْمُونَهٌ فَعَلَیْکَ مَکَانَهَا وَ إِنْ کَانَتْ غَیْرَ مَضْمُونَهٍ ثُمَّ عَطِبَتْ أَوْ هَلَکَتْ فَلَیْسَ عَلَیْکَ شَیْءٌ وَ عَلَی مَنْ یَجِدُهَا أَنْ یَنْحَرَهَا.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 99 )
ص : 2829
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ أَبُو جَعْفَرٍ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ خَالِدٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَمَّارٍ اَلدُّهْنِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرٍو ذِی فَرٍّ و تَغْلِبَهَ اَلْجَمَالِیِّ قَالاَ سَمِعْنَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: حُمَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حُمَّی شَدِیدَهٌ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ فَعَوَّذَهُ وَ قَالَ بِسْمِ اَللَّهِ أَرْقِیکَ بِسْمِ اَللَّهِ أَشْفِیکَ مِنْ کُلِّ دَاءٍ یُؤْذِیکَ بِسْمِ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ شَافِیکَ بِسْمِ اَللَّهِ خُذْهَا فَلْتَهْنِیکَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَلا أُقْسِمُ بِمَواقِعِ اَلنُّجُومِ `وَ إِنَّهُ لَقَسَمٌ لَوْ تَعْلَمُونَ عَظِیمٌ لَتَبْرَأَنَّ بِإِذْنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَأُطْلِقَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ عِقَالِهِ فَقَالَ یَا جَبْرَئِیلُ هَذِهِ عُوذَهٌ بَلِیغَهٌ قَالَ هِیَ مِنْ خِزَانَهٍ فِی اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ .
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 38 )
ص : 2830
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: « وَ لا یَأْبَ اَلشُّهَداءُ إِذا ما دُعُوا » قَالَ: إِذَا دَعَاکَ اَلرَّجُلُ تَشْهَدُ عَلَی دَیْنٍ أَوْ حَقٍّ لاَ یَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یَتَقَاعَسَ عَنْهَا .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 2831
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ اِعْتِکَافَ إِلاَّ بِصَوْمٍ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ أَیْضاً بِالْإِسْنَادِ اَلسَّابِقِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 536 )
ص : 2832
اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ یَعْقُوبَ اَلْأَحْمَرِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ عَلَیَّ دَیْناً کَثِیراً وَ قَدْ دَخَلَنِی مَا کَانَ اَلْقُرْآنُ یَنْفَلِتُ مِنِّی فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلْقُرْآنَ اَلْقُرْآنَ إِنَّ اَلْآیَهَ مِنَ اَلْقُرْآنِ وَ اَلسُّورَهَ لَتَجِیءُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ حَتَّی تُصَوَّرَ أَلْفَ دَرَجَهٍ یَعْنِی فِی اَلْجَنَّهِ فَتَقُولُ: لَوْ حَفِظْتَنِی لَبَلَغْتُ بِکَ هَاهُنَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 14 )
ص : 2833
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یَقُولُ: لاَ بَأْسَ بِسُؤْرِ اَلْفَأْرَهِ إِذَا شَرِبَتْ مِنَ اَلْإِنَاءِ أَنْ یُشْرَبَ مِنْهُ وَ یُتَوَضَّأَ مِنْهُ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ أَیْضاً بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 239 )
ص : 2834
وَ عَنْهُ : بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ أَبِی أَیُّوبَ إِبْرَاهِیمَ اِبْنِ عُثْمَانَ ، عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ اَلْحَذَّاءِ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: «أَیُّمَا ذِمِّیٍّ اِشْتَرَی مِنْ مُسْلِمٍ أَرْضاً فَإِنَّ عَلَیْهِ اَلْخُمُسَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 694 )
ص : 2835
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: أَوَّلُ مَا خَلَقَ اَللَّهُ اَلْقَلَمُ فَتَصَوَّرَ قَلَماً مِنْ نُورٍ فَقِیلَ لَهُ اِجْرِ فِی اَللَّوْحِ اَلْمَحْفُوظِ قَالَ یَا رَبِّ بِمَا ذَا قَالَ بِمَا یَکُونُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ فَلَمَّا خَلَقَ اَللَّهُ اَلْخَلْقَ وَکَّلَ بِالْخَلْقِ حَفَظَهً یَحْفَظُونَ عَلَیْهِمْ أَعْمَالَهُمْ فَلَمَّا قَامَتِ اَلْقِیَامَهُ عُرِضَتْ عَلَیْهِمْ أَعْمَالُهُمْ وَ قِیلَ هذا کِتابُنا یَنْطِقُ عَلَیْکُمْ بِالْحَقِّ إِنّا کُنّا نَسْتَنْسِخُ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ عُرِضَ بِالْکِتَابَیْنِ فَکَانَا سَوَاءً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 373 )
21-(در منثور ج 6 ص 37)از ابن عباس گفت نخست چیزی که خدا آفرید قلم بود.پیکره قلمی از نور ساختش و باو گفته شد:در لوح محفوظ جاری شو! گفت:پروردگارا چه نگارم؟فرمود:هر آنچه باشد تا روز قیامت و چون خدا خلق را آفرید بمردم گماشت فرشته هائی که کارهاشان را نگهبانی کنند،و چون روز قیامت شود نامه های عمل آنها بدانها عرضه شود،و گفته شود:اینست نوشته ما که بدرستی با شما گویا است البته که ما نسخه برداشتیم هر آنچه شما میکردید»دو کتاب با هم مقابله شوند و برابر باشند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 293 )
ص : 2836
وَ قَالَ: سِرْ مِیلاً عُدْ مَرِیضاً سِرْ مِیلَیْنِ شَیِّعْ جَنَازَهً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 224 )
ص : 2837
شَاوِرْ فِی أُمُورِکَ اَلَّذِینَ یَخْشَوْنَ اَللَّهَ تَرْشُدُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 413 )
ص : 2838
کَمَا رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ [أَنَّهُ قَالَ: ] لَوْ لَمْ یَبْقَ مِنَ اَلدُّنْیَا إِلاَّ یَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اَللَّهُ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ حَتَّی یَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِی فَیَمْلَأَ اَلْأَرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 425 )
410/1-از وجود مبارک رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله روایت شده است که حضرت فرمودند: اگر از عمر دنیا فقط یک روز باقی بماند،خداوند تبارک و تعالی همان روز را آن قدر طولانی می کند،تا این که مردی از فرزندان من قیام کرده و زمین را همچنان که پر از ظلم و تبعیض شده،مملو از عدل و قسط می کند.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 734 )
ص : 2839
مل، [کامل الزیارات] ، مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَطِیَّهَ بْنِ بَابٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْغُسْلِ إِذَا أَتَیْتُ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ لَیْسَ عَلَیْکَ غُسْلٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 98 , صفحه 145 )
ص : 2840
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ فِی یَدَیْهِ دَارٌ فَأَقَامَ فِیهَا خَمْسِینَ أَوْ سِتِّینَ سَنَهً فَقَامَ عَلَیْهِ رَجُلٌ فَادَّعَاهَا وَ ثَبَتَ اَلْأَصْلُ أَنَّهَا لَهُ وَ قَالَ اَلَّذِی هِیَ فِی یَدَیْهِ اِشْتَرَیْتُهَا مِنْ قَوْمٍ اِنْقَرَضُوا وَ اِنْقَرَضَتِ اَلْبَیِّنَهُ وَ جَاءَ بِقَوْمٍ فَشَهِدُوا عَلَی اَلسَّمَاعِ أَنَّهُ اِشْتَرَاهَا کَمَا ذَکَرَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ شَهِدُوا أَنَّهُ اِشْتَرَاهَا مِنْ أَهْلِ هَذَا اَلْمُدَّعِی اَلَّذِی یَدَّعِی اَلدَّارَ بِسَبَبِهِمْ سَقَطَتْ دَعْوَاهُ وَ إِلاَّ فَهُوَ عَلَی أَصْلِهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 517 )
ص : 2841
وَ یُؤَیِّدُهُ مَا رَوَاهُ فِی اَلطَّرَائِفِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُؤْمِنٍ اَلشِّیرَازِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ قَتَادَهَ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلْبَصْرِیِّ قَالَ: کَانَ یَقْرَأُ هَذَا اَلْحَرْفَ هَذَا صِرَاطُ عَلِیٍّ مُسْتَقِیمٌ 41:15 فَقُلْتُ لِلْحَسَنِ مَا مَعْنَاهُ قَالَ یَقُولُ هَذَا طَرِیقُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ دِینُهُ طَرِیقٌ وَ دِینٌ مُسْتَقِیمٌ فَاتَّبِعُوهُ وَ تَمَسَّکُوا بِهِ فَإِنَّهُ وَاضِحٌ لاَ عِوَجَ فِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 23 )
این مطلب را تأیید میکند آنچه در طرائف نقل کرده از محمّد بن مؤمن شیرازی باسناد خود از قتاده از حسن بصری که گفت آیه را این طور میخواند: «
هذا صِراطٌ عَلَیَّ مُسْتَقِیمٌ
»بحسن گفتم معنایش چیست گفت می گوید این راه علی بن ابی طالب و دینش راه و دین مستقیم است بآن چنگ بزنید که راهی آشکار و بدون انحراف است.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 20 )
ص : 2842
قَالَ اَلْإِمَامُ اَلْعَسْکَرِیُّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْیَهُودِ اَلَّذِینَ تَقَدَّمَ ذِکْرُهُمْ: وَ لَقَدْ جاءَکُمْ مُوسی بِالْبَیِّناتِ اَلدَّالاَّتِ عَلَی نُبُوَّتِهِ، وَ عَلَی مَا وَصَفَهُ مِنْ فَضْلِ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ شَرَفِهِ عَلَی اَلْخَلاَئِقِ، وَ أَبَانَ عَنْهُ مِنْ خِلاَفَهِ عَلِیٍّ وَ وَصِیَّتِهِ، وَ أَمْرِ خُلَفَائِهِ بَعْدَهُ ثُمَّ اِتَّخَذْتُمُ اَلْعِجْلَ إِلَهاً مِنْ بَعْدِهِ بَعْدَ اِنْطِلاَقِهِ إِلَی اَلْجَبَلِ، وَ خَالَفْتُمْ خَلِیفَتَهُ اَلَّذِی نَصَّ عَلَیْهِ وَ تَرَکَهُ عَلَیْکُمْ، وَ هُوَ هَارُونُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ أَنْتُمْ ظالِمُونَ کَافِرُونَ بِمَا فَعَلْتُمْ مِنْ ذَلِکَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 280 )
ص : 2843
اِبْنُ بَابَوَیْهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْعَسْکَرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْقُشَیْرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَرِیشِ أَحْمَدُ بْنُ عِیسَی اَلْکُوفِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُوسَی بْنُ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ): فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ اَلدُّنْیا ، قَالَ: «لاَ تَنْسَ صِحَّتَکَ وَ قُوَّتَکَ وَ فَرَاغَکَ وَ شَبَابَکَ وَ نَشَاطَکَ أَنْ تَطْلُبَ بِهَا اَلْآخِرَهَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 287 )
ص : 2844
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ وَ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَوْلُهُ: لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ اَلْمُسْتَقِیمَ `ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شاکِرِینَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا زُرَارَهُ إِنَّمَا صَمَدَ لَکَ وَ لِأَصْحَابِکَ فَأَمَّا اَلْآخَرِینَ فَقَدْ فَرَغَ مِنْهُمْ . العیاشی ، عن زراره : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 252 )
116-در محاسن-171-:بسندی از زراره که بامام پنجم علیه السّلام گفتم: «البته باز نشانم آنها را از راه راست تو و آنکه در آیم بر آنها از پیشرو پشت سر و از راست و چپ آنان و نیابی بیشترشان را شکرگزار 16 و 17 الاعراف»فرمود ای زراره قصد او تو و یاران تو بوده و اما دیگران را کارشان را تمام کرده. عیاشی در 9:3-تفسیرش مانندش را آورده
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 196 )
ص : 2845
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلرَّجُلِ یُقِیمُ بِالْبِلاَدِ اَلْأَشْهُرَ لَیْسَ فِیهَا مَاءٌ مِنْ أَجْلِ اَلْمَرَاعِی وَ صَلاَحِ اَلْإِبِلِ قَالَ لاَ . وَ رَوَاهُ اِبْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ ؛ وَ رَوَاهُ أَیْضاً نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلْمَشِیخَهِ لِلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ وَ أَبِی أَیُّوبَ وَ اِبْنِ بُکَیْرٍ کُلِّهِمْ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 391 )
ص : 2846
اَلْکَاذِبُ مُهَانٌ ذَلِیلٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 30 )
ص : 2847
عَنْهُ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: هُلْکٌ بِالْمَرْءِ اَلْمُسْلِمِ أَنْ یُخْرِجَ إِلَیْهِ أَخُوهُ مَا عِنْدَهُ فَیَسْتَقِلَّهُ وَ هُلْکٌ بِالْمَرْءِ اَلْمُسْلِمِ أَنْ یَسْتَقِلَّ مَا عِنْدَهُ لِلضَّیْفِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 415 )
ص : 2848
سن، [المحاسن] ، عَنِ اِبْنِ یَزِیدَ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ اَلَّذِی نَفْسُ أَبِی اَلْقَاسِمِ بِیَدِهِ مَا أَهَلَّ مُهَلِّلٌ وَ لاَ کَبَّرَ مُکَبِّرٌ عِنْدَ شَرَفٍ مِنَ اَلْأَشْرَافِ إِلاَّ أَهَلَّ مَا بَیْنَ یَدَیْهِ وَ کَبَّرَ مَا بَیْنَ یَدَیْهِ بِتَهْلِیلِهِ وَ تَکْبِیرِهِ حَتَّی یَقْطَعَ مُنْقَطَعَ اَلتُّرَابِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 246 )
33-همان:تا امام ششم(علیه السّلام)که رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:بدان که جان ابی القاسم بدست او است کسی لا اله الا الله و الله اکبر. نگوید نزد هر بر آمدی راه جز که هر چه جلو او است همان را گویند تا بآخر برآمدگی رسد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 155 )
ص : 2849
فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ: وَ سُئِلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَیْفَ یُحَاسِبُ اَللَّهُ اَلْخَلْقَ عَلَی کَثْرَتِهِمْ؟ قَالَ کَمَا یَرْزُقُهُمْ عَلَی کَثْرَتِهِمْ، قِیلَ: فَکَیْفَ یُحَاسِبُهُمْ وَ لاَ یَرَوْنَهُ؟ قَالَ: کَمَا یَرْزُقُهُمْ وَ لاَ یَرَوْنَهُ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 569 )
ص : 2850
عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ وَ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ جَمِیعاً عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَزَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: وُلِدَ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ غُلاَمَانِ جَمِیعاً فَأَمَرَ زَیْدَ بْنَ عَلِیٍّ أَنْ یَشْتَرِیَ لَهُ جَزُورَیْنِ لِلْعَقِیقَهِ وَ کَانَ زَمَنُ غَلاَءٍ فَاشْتَرَی لَهُ وَاحِدَهً وَ عَسُرَتْ عَلَیْهِ اَلْأُخْرَی فَقَالَ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَدْ عَسُرَتْ عَلَیَّ اَلْأُخْرَی فَتَصَدَّقْ بِثَمَنِهَا فَقَالَ لاَ اُطْلُبْهَا حَتَّی تَقْدِرَ عَلَیْهَا فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ إِهْرَاقَ اَلدِّمَاءِ وَ إِطْعَامَ اَلطَّعَامِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 25 )
8 - محمّد بن مسلم گوید: خداوند به امام باقر علیه السّلام دو پسر عطا کرده بود. آن حضرت به برادرش زید بن علی علیه السّلام فرمود تا دو شتر پرواری برای عقیقۀ فرزندانش تهیه کند و چون دورۀ گرانی و کمیابی بود، زید بن علی علیه السّلام موفّق شد که یک شتر خریداری کند و شتر دوم مقدور نشد.
به امام باقر علیه السّلام گفت: شتر دیگری نیافتم می توانم بهای آن را صدقه بدهم؟
امام باقر علیه السّلام فرمود: نه. جست وجو کن تا پیدا کنی؛ چرا که خداوند عز و جلّ دوست دارد که خون قربانی ریخته شود و به مردم غذا داده شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 73 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 46 )
ص : 2851
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْ أَحَدِهِمَا (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِهِ: فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْءٌ مَا ذَلِکَ؟ قَالَ: «هُوَ اَلرَّجُلُ یَقْبَلُ اَلدِّیَهَ ، فَأَمَرَ اَللَّهُ اَلَّذِی لَهُ اَلْحَقُّ أَنْ یُتْبِعَهُ بِمَعْرُوفٍ وَ لاَ یُعْسِرَهُ، وَ أَمَرَ اَللَّهُ اَلَّذِی عَلَیْهِ اَلدِّیَهُ أَنْ لاَ یَمْطُلَهُ، وَ أَنْ یُؤَدِّیَ إِلَیْهِ بِإِحْسَانٍ إِذَا أَیْسَرَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 378 )
ص : 2852
وَ قَالَ أَیْضاً حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ اَلْمُفَضَّلِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَیُذْبَحُنَّ عَلَی سَبِّی وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَی حَلْقِهِ ثُمَّ قَالَ فَإِنْ أَمَرُوکُمْ بَسَبِّی فَسُبُّونِی وَ إِنْ أَمَرُوکُمْ أَنْ تَتَبَرَّءُوا مِنِّی فَإِنِّی عَلَی دِینِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 326 )
ص : 2853
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اَلسَّیَّارِیِّ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ أَبِی قُرَّهَ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ عَنِ اَلْخَمْسِینَ وَ اَلْوَاحِدِ رَکْعَهً فَقَالَ إِنَّ سَاعَاتِ اَلنَّهَارِ اِثْنَتَا عَشْرَهَ سَاعَهً وَ سَاعَاتِ اَللَّیْلِ اِثْنَتَا عَشْرَهَ سَاعَهً وَ مِنْ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ اَلشَّمْسِ سَاعَهٌ وَ مِنْ غُرُوبِ اَلشَّمْسِ إِلَی غُرُوبِ اَلشَّفَقِ غَسَقٌ وَ لِکُلِّ سَاعَهٍ رَکْعَتَانِ وَ لِلْغَسَقِ رَکْعَهٌ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 487 )
5 - فضل بن ابی قرّه در روایت مرفوعه ای گوید: از امام صادق علیه السّلام دربارۀ علت پنجاه و یک رکعت شدن نمازها پرسیدند.
فرمود: ساعت های روز، دوازده ساعت و ساعت های شب نیز دوازده ساعت است، و از طلوع فجر صادق تا طلوع آفتاب یک ساعت، و از غروب آفتاب تا غروب سرخی مغرب، تاریکی اوّل شب است. پس برای هرساعتی، دو رکعت نماز است و برای تاریکی اوّل شب نیز یک رکعت نماز است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 496 )
: ضعیف و هذا الاصطلاح للیل و النهار غیر الاصطلاح الشرعی و العرفی معا و لعله من مصطلحات أهل الکتاب ذکر موافقا لما تقرر عندهم کما ورد فی جواب أهل الکتاب کثیرا عدم کون ما بین طلوع الفجر إلی طلوع الشمس داخلا فی اللیل و لا فی النهار و المراد بغروب الشفق إما ذهاب الحمره المغربیه کما هو ظاهر الغروب، أو ذهاب الحمره المشرقیه فیکون أول صلاه المغرب علی المشهور أول اللیل و هو أظهر معنی و قد حققنا اصطلاحات اللیل و النهار و ساعاتهما فی کتابنا الکبیر .
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 481 )
ص : 2854
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ بِنْتِ إِلْیَاسَ اَلْخَزَّازِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ سَاهَمَ بِالْعَقِیقِ کَانَ سَهْمُهُ اَلْأَوْفَرَ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 175 )
10-حسن بن علیّ وشّاء گوید:امام هشتم علیه السّلام فرمود:هر کس قرعه بانگشتری عقیق زند بهرۀ او کاملتر بیرون آید.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 388 )
10-حسن بن علی بن بنت الیاس خزّاز از امام رضا علیه السّلام روایت کرده است که فرمود: کسی که با عقیق در قرعه شرکت کند(قرعه را با دستی که انگشتری عقیق در آن است،درآورد)بهرۀ بیشتری نصیب او خواهد شد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 442 )
10-حسن بن علی وشّاء از امام رضا (علیه السّلام) نقل کرده است که فرمود: هر کس با انگشتر عقیق قرعه زند بهرۀ او کامل تر خواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 337 )
[666]10-... امام رضا علیه السّلام فرمود: هر که با عقیق قرعه کشی کند نصیبش کامل تر بیرون آید.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 401 )
ص : 2855
وَ قَالَ اَلْعَالِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کُلُّ عِلَّهٍ تُسَارِعُ فِی اَلْجِسْمِ یَنْتَظِرُ أَنْ یُؤْمَرَ فَیَأْخُذَ إِلاَّ اَلْحُمَّی فَإِنَّهَا تَرِدُ وُرُوداً .
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 341 )
ص : 2856
وَ أَسْنَدَ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْأَدَمِیُّ إِلَی وَهْبِ بْنِ مُنَبِّهٍ : أَنَّ مُوسَی نَظَرَ إِلَی شَجَرَهٍ فِی اَلطُّورِ وَجَدَهَا نَاطِقَهً بِاسْمِ مُحَمَّدٍ وَ اِثْنَیْ عَشَرَ وَصِیّاً قَالَ حُسَیْنُ بْنُ عُلْوَانَ فَذَکَرْتُ ذَلِکَ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ هُمْ اِثْنَا عَشَرَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ مَنْ شَاءَ اَللَّهُ قُلْتُ إِنَّمَا سَأَلْتُکَ لِتُفْتِیَنِی بِالْحَقِّ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَا وَ اِبْنِی هَذَا وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ اَلْخَامِسُ مِنْ وُلْدِهِ یَغِیبُ شَخْصُهُ وَ لاَ یَحِلُّ ذِکْرُهُ بِاسْمِهِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 134 )
ص : 2857
عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «إِنَّ اَللَّهَ عَلَّمَ نَبِیَّهُ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اَلتَّنْزِیلَ وَ اَلتَّأْوِیلَ، فَعَلَّمَهُ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)» .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 38 )
ص : 2858
و فی شرح الآیات الباهره : عن محمّد البرقیّ، عن ابن أبی عمیر، عن إبراهیم بن عبد الحمید، عن الحسن بن الحسین، عن أبی جعفر - علیه السّلام: - فی قوله - عزّ و جلّ-: ذلِکُمْ بِأَنَّهُ إِذا دُعِیَ اَللّهُ وَحْدَهُ کَفَرْتُمْ بأنّ لعلیّ ولایه وَ إِنْ یُشْرَکْ بِهِ من لیست له ولایه تُؤْمِنُوا فَالْحُکْمُ لِلّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْکَبِیرِ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 366 )
ص : 2859
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ کَانَ مِنْ شِیعَتِنَا عَالِماً بِشَرِیعَتِنَا فَأَخْرَجَ ضُعَفَاءَ شِیعَتِنَا مِنْ ظُلْمَهِ جَهْلِهِمْ إِلَی نُورِ اَلْعِلْمِ اَلَّذِی حَبَوْنَاهُ بِهِ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَلَی رَأْسِهِ تَاجٌ مِنْ نُورٍ یُضِیءُ لِجَمِیعِ أَهْلِ اَلْعَرَصَاتِ وَ حُلَّهٌ لاَ تَقُومُ لِأَقَلِّ سِلْکٍ مِنْهَا اَلدُّنْیَا بِحَذَافِیرِهَا ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ یَا عِبَادَ اَللَّهِ هَذَا عَالِمٌ مِنْ تَلاَمِذَهِ بَعْضِ عُلَمَاءِ آلِ مُحَمَّدٍ أَلاَ فَمَنْ أَخْرَجَهُ فِی اَلدُّنْیَا مِنْ حَیْرَهِ جَهْلِهِ فَلْیَتَشَبَّثْ بِنُورِهِ لِیُخْرِجَهُ مِنْ حَیْرَهِ ظُلْمَهِ هَذِهِ اَلْعَرَصَاتِ إِلَی نُزْهَهِ اَلْجِنَانِ فَیُخْرِجُ کُلَّ مَنْ کَانَ عَلَّمَهُ فِی اَلدُّنْیَا خَیْراً أَوْ فَتَحَ عَنْ قَلْبِهِ مِنَ اَلْجَهْلِ قُفْلاً أَوْ أَوْضَحَ لَهُ عَنْ شُبْهَهٍ.
( الاحتجاج , جلد 1 , صفحه 16 )
و نیز باسانید مذکوره از ابی محمد الحسن العسکری علیه السّلام مروی و منقولست که جد بزرگوارم حضرت امیر المؤمنین علی علیه السّلام روزی با خواص اصحاب سعادت انتساب خطاب مستطاب کرده از زبان معجز نشان بیان فرمودند که اگر عالم و عارف از شیعیان ما که دانا بمراتب شریعت و شناسا بمطالب طریقت ما باشد بعضی از جهلای احبه و ضعفای غیر مبغضه ما را که باقصی درج عالیه علم و کمال و اسنی مدارج معرفت و حال نرسیده باشند بلکه در تیه جهل و نادانی در کمال حیرت و سرگردانی مانند و اصلا مفر و محیص از آن ظلمتکده جهالت ندانند باعث هدایت و ارشاد و سبب ارائت طریق صواب و سداد گشته آنها را از حضیض مذلت جهل با شرف اوج محل معرفت و عقل رساند و از فیض معرفت و عرفان و باستحصال علمی که از ما بایشان از روی مرحمت و احسان رسیده بانوار علوم حقیقت رسوم مستنیر و مستضیء گرداند؛نتیجه آن در روز حساب و میزان دخول اعلی منازل فرادیس جنان و استقرار در ارفع اماکن آنست و او را ملبس گردانند باحسن البسه نفیسه و انفس اقمشه غیر رخیصه و در سر با زیب و فر او تاجی مرصع بجواهر بیشمار و لآلی آبدار باشد که خراج آن بمراتب زیاده از مال و باج تمامی این دنیا و ما یحتاج باشد که از اشعه نور آن اهل آن موطن منور و مزین گردند،و حله ای که در بدن آن بنده خاص الخاص ایزد مهیمن بود بیشک جمع ذخایر و دفاین دنیا و ما فیها بقیمت کمترین رشته از رشته های آن مساوی نبود؛و در هنگامی که عرصات را از ورود قدوم اضاءت لزوم خود مستضیء و مستنیر گرداند؛در آن حال بامر ایزد متعال منادی ندا کند کهای بنده های حضرت اله وای محتاجان رحمت و مشتاقان این درگاه بر جمیع افراد رجال شما واضح و هویدا باشد که این همه عزت و احترام و مرحمت و اهتمام که نسبت باین بنده ایزد علام بوضوح و انجام رسید بجهت آنست که این دانا یکی از دانایان تلامذه بعضی اهل معرفت و عرفان و شاگردان اصحاب اسلام و ایمان از علمای آل محمد صلی اللّه علیه و آله و سلم که وسیلۀ هدایت و ارشاد و سبب اهتداء و استرشاد بندگان حضرت خلاق العباد گشته و این طایفه محموده العاقبه را از خارستان تیه جهل و نادانی بگلستان فضل و دانائی رسانید،لهذا این شرف و اکرام و عزت و احترام یافت. پس هر احدی که مستدعی و مترقب این مرتبه کمال و مترصد این رتبه حال باشد باید که دست در دامن اطاعت و متابعت شخصی زند که او از تیه جهل و خذلان بیرون آمده بوسیله سعادت ادراک علم و عرفان تحصیل جمیع مراتب اسلام و ایمان نماید،و بنور هدایت و ارشاد آن مهتدی گشته از طریق تمرد و عصیان برگشته اقتداء به و اقتفاءا لاثره مستتبع همه اقوال و مستتم جمیع افعال او گردد تا از حیرت ظلمتکده جهل بر گردد و او را در عرصات حساب و میزان تا بوصول نزهت الجنان چیزی مانع ایشان نگردد،چه ظاهر و بین و واضح و روشن است که هر گاه شخصی در ایام حیات مستعار دنیوی متوجه تحصیل امور ضروریه اخروی گردد و در تتمیم و استکمال جمیع مراتب خیر و احسان سعی و اهتمام فراوان نموده مستنفر از شرور منکران باشد حضرت مفتح الابواب قفل جهل از ابواب عقل او بردارد و شبهات دل او بهدایت حضرت عز و جل مرتفع و زایل گردد و همگی مطالب حال و مقاصد و مآرب کمال او را حاصل شود و بنیل امانی و آمال سرافراز گشته از تحصیل مراتب رضای الهی غافل نشود.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 14 )
3-به سند مذکور در متن از أمیر المؤمنین علیه السّلام نقل است که فرموده: هر که پیرو و شیعۀ ما بوده و عالم به دستورات ما باشد، و پیروان ضعیف و ناتوان ما را از تاریکی جهل و نادانی به نور علم و دانشی که به او عطا نموده ایم خارج سازد، روز قیامت تاجی از نور بر سر دارد و تمامی اهل آن ساحت را روشن سازد، و نیز جامه ای دارد که تمام دنیا با ذرّه ای از رشته و نخ آن برابری نمی کند. سپس نداکننده ای فریاد برآورد: ای بندگان خدا این فرد دانشمند، یکی از شاگردان علمای آل محمّد است!!. و بدانید افرادی که در این سرا با توسّل به نور دانش او از حیرت جهل و نادانی برون رفته اند در آن سرا نیز به کمک نور او از تمام عرصه ها به بهشت های دور رهنمون شوند. پس به هر که در دنیا خیری آموخته، و قفل جهل و نادانی از قلبش گشوده، یا شبهه ای را برایش روشن و آشکار ساخته، همه و همه را از آن عرصه ها خارج می سازد.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 7 )
ص : 2860
وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا وَلَغَ اَلْکَلْبُ فِی اَلْإِنَاءِ فَصُبَّهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 415 )
ص : 2861
اَلْآمِدِیُّ فِی اَلْغُرَرِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّمَا اَلْمَرْأَهُ لُعْبَهٌ فَمَنِ اِتَّخَذَهَا فَلْیُغَطِّهَا :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 255 )
ص : 2862
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: إِنَّ قَوْماً مِنَ اَلْیَهُودِ سَأَلُوا اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ شَیْءٍ فَقَالَ اِلْقَوْنِی غَداً وَ لَمْ یَسْتَثْنِ حَتَّی أُخْبِرَکُمْ فَاحْتُبِسَ عَنْهُ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَرْبَعِینَ یَوْماً ثُمَّ أَتَاهُ وَ قَالَ وَ لا تَقُولَنَّ لِشَیْءٍ إِنِّی فاعِلٌ ذلِکَ غَداً `إِلاّ أَنْ یَشاءَ اَللّهُ وَ اُذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسِیتَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 61 )
ص : 2863
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ دَوَاءٍ عُجِنَ بِالْخَمْرِ فَقَالَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا أُحِبُّ أَنْ أَنْظُرَ إِلَیْهِ فَکَیْفَ أَتَدَاوَی بِهِ إِنَّهُ بِمَنْزِلَهِ شَحْمِ اَلْخِنْزِیرِ أَوْ لَحْمِ اَلْخِنْزِیرِ وَ إِنَّ أُنَاساً لَیَتَدَاوَوْنَ بِهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 414 )
4 - به امام صادق علیه السّلام گفتم: اگر دارویی با شراب انگوری خمیر شود، چه صورت دارد؟
فرمود: نه، به خدا سوگند! من دوست نمی دارم به آن نگاه کنم تا چه رسد که با آن مداوا کنم. این دارو به منزلۀ چربی خوک است. باوجود این گروهی از مردم با آن مداوا می کنند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 331 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 274 )
ص : 2864
وَ طَرِیقُ عَمْرِو بْنِ مُرَّهَ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: صَلَّیْتُ قَبْلَ اَلنَّاسِ بِسَبْعِ سِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 269 )
ص : 2865
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : سَأَلْتُهُ عَنْ رَجَبٍ قَالَ ذَلِکَ شَهْرٌ کَانَتِ اَلْجَاهِلِیَّهُ تُعَظِّمُهُ وَ کَانُوا یُسَمُّونَهُ اَلشَّهْرَ اَلْأَصَمَّ قُلْتُ شَعْبَانُ قَالَ تَشَعَّبَتْ فِیهِ اَلْأُمُورُ قُلْتُ رَمَضَانُ قَالَ شَهْرُ اَللَّهُ تَعَالَی وَ فِیهِ یُنَادَی بِاسْمِ صَاحِبِکُمْ وَ اِسْمِ أَبِیهِ قُلْتُ فَشَوَّالٌ قَالَ فِیهِ یَشُولُ أَمْرُ اَلْقَوْمِ قُلْتُ فَذُو اَلْقَعْدَهِ قَالَ یَقْعُدُونَ فِیهِ قُلْتُ فَذُو اَلْحِجَّهِ قَالَ ذَلِکَ شَهْرُ اَلدَّمِ قُلْتُ فَالْمُحَرَّمُ قَالَ یُحَرَّمُ فِیهِ اَلْحَلاَلُ وَ یُحَلُّ فِیهِ اَلْحَرَامُ قُلْتُ صَفَرٌ وَ رَبِیعٌ قَالَ فِیهَا خِزْیٌ فَظِیعٌ وَ أَمْرٌ عَظِیمٌ قُلْتُ جُمَادَی قَالَ فِیهَا اَلْفَتْحُ مِنْ أَوَّلِهَا إِلَی آخِرِهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 272 )
ص : 2866
لَوْ أَمَرْتُ بِهِ لَکُنْتُ قَاتِلاً أَوْ نَهَیْتُ عَنْهُ لَکُنْتُ نَاصِراً غَیْرَ أَنَّ مَنْ نَصَرَهُ لاَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَقُولَ خَذَلَهُ مَنْ أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ وَ مَنْ خَذَلَهُ لاَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَقُولَ نَصَرَهُ مَنْ هُوَ خَیْرٌ مِنِّی وَ أَنَا جَامِعٌ لَکُمْ أَمْرَهُ اِسْتَأْثَرَ فَأَسَاءَ اَلْأَثَرَهَ وَ جَزِعْتُمْ فَأَسَأْتُمُ اَلْجَزَعَ وَ لِلَّهِ حُکْمٌ وَاقِعٌ فِی اَلْمُسْتَأْثِرِ وَ اَلْجَازِعِ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 73 )
ص : 2867
17802-21 التهذیب ،1/26/90/7 ابن سماعه عن صالح بن خالد و عبیس عن ثابت عن ابن أبی یعفور عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن قریه فیها أرحاء و زرع و نخل و بساتین و أرطاب - أشتری غلتها قال لا بأس. 17803-22 التهذیب،1/38/202/7 الحسین عن النضر عن هشام بن سالم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: الحدیث بأدنی تفاوت.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 542 )
ص : 2868
لاَ بَلِیَّهَ أَعْظَمُ مِنَ اَلْحَسَدِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 780 )
ص : 2869
اِبْنُ عَبَّاسٍ : فِی قَوْلِهِ وَ یُرْسِلُ اَلصَّواعِقَ قَالَ قَالَ عَامِرُ بْنُ اَلطُّفَیْلِ لِأَرْبَدَ بْنِ قَیْسٍ قَدْ شَغَلْتُهُ عَنْکَ مِرَاراً فَأَلاَّ ضَرَبْتَهُ یَعْنِی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَرْبَدُ أَرَدْتُ ذَلِکَ مَرَّتَیْنِ فَاعْتَرَضَ لِی فِی أَحَدِهِمَا حَائِطٌ مِنْ حَدِیدٍ ثُمَّ رَأَیْتُکَ اَلثَّانِیَهَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ أَ فَأَقْتُلُکَ.
( المناقب , جلد 1 , صفحه 72 )
ص : 2870
وَ رُوِیَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا صَلَّیْتَ فَصَلِّ فِی نَعْلَیْکَ إِذَا کَانَتْ طَاهِرَهً فَإِنَّهُ یُقَالُ ذَلِکَ مِنَ اَلسُّنَّهِ.
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 36 )
ص : 2871
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ جِرَاحَاتِ اَلرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءِ فِی اَلدِّیَاتِ وَ اَلْقِصَاصِ سَوَاءً فَقَالَ اَلرِّجَالُ وَ اَلنِّسَاءُ فِی اَلْقِصَاصِ اَلسِّنُّ بِالسِّنِّ وَ اَلشَّجَّهُ بِالشَّجَّهِ وَ اَلْإِصْبَعُ بِالْإِصْبَعِ سَوَاءً حَتَّی تَبْلُغَ اَلْجِرَاحَاتُ ثُلُثَ اَلدِّیَهِ فَإِذَا جَازَتِ اَلثُّلُثَ صُیِّرَتْ دِیَهُ اَلرِّجَالِ فِی اَلْجِرَاحَاتِ ثُلُثَیِ اَلدِّیَهِ وَ دِیَهُ اَلنِّسَاءِ ثُلُثَ اَلدِّیَهِ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ وَ قَبْلَ سَابِقِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُمَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 165 )
ص : 2872
وَ فِی اَلْحَدِیثِ اَلْقُدْسِیِّ: مَا تَقَرَّبَ إِلَیَّ عَبْدِی بِمِثْلِ أَدَاءِ مَا اِفْتَرَضْتُ عَلَیْهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 408 )
ص : 2873
وَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ نَظَرَ إِلَی رَجُلٍ یَغْتَابُ رَجُلاً عِنْدَ اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِبْنِهِ فَقَالَ یَا بُنَیَّ نَزِّهْ سَمْعَکَ عَنْ مِثْلِ هَذَا فَإِنَّهُ نَظَرَ إِلَی أَخْبَثِ مَا فِی وِعَائِهِ فَأَفْرَغَهُ فِی وِعَائِکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 114 )
ص : 2874
19879-7 الکافی ،1/7/269/6 العده عن التهذیب ،1/134/93/9 البرقی عن العبیدی عن الدهقان عن درست عن عبد اللّه بن سنان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: الأکل علی الشبع یورث البرص.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 501 )
ص : 2875
وَ ذَکَرَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِهِ هَکَذَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ حُرَّهٍ زَوَّجْتُهَا عَبْداً لِی فَوَلَدَتْ مِنْهُ أَوْلاَداً ثُمَّ صَارَ اَلْعَبْدُ إِلَی غَیْرِی فَأَعْتَقَهُ إِلَی مَنْ وَلاَءُ وُلْدِهِ إِلَیَّ إِذَا کَانَتْ أُمُّهُمْ مَوْلاَتِی أَمْ إِلَی اَلَّذِی أَعْتَقَ أَبَاهُمْ فَکَتَبَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنْ کَانَتِ اَلْأُمُّ حُرَّهً جَرَّ اَلْأَبُ اَلْوَلاَءَ وَ إِنْ کُنْتَ أَنْتَ أَعْتَقْتَ فَلَیْسَ لِأَبِیهِ جَرُّ اَلْوَلاَءِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 21 )
ص : 2876
ل، [الخصال] ، ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، عَنِ اِبْنِ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ اَلرَّازِیِّ عَنْ أَبِی اَلصَّلْتِ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْإِیمَانِ فَقَالَ اَلْإِیمَانُ عَقْدٌ بِالْقَلْبِ وَ لَفْظٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْجَوَارِحِ لاَ یَکُونُ اَلْإِیمَانُ إِلاَّ هَکَذَا . مع، [معانی الأخبار] ، عن أبیه عن سعد عن ابن عیسی : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 65 )
ص : 2877
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی أَبُو عَمْرٍو عَنِ اِبْنِ عُقْدَهَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا عَنْ عَلِیِّ بْنِ قَادِمٍ عَنْ إِسْرَائِیلَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ شَرِیکٍ عَنْ سَهْمِ بْنِ حُصَیْنٍ اَلْأَسَدِیِّ قَالَ: قَدِمْتُ إِلَی مَکَّهَ أَنَا وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَلْقَمَهَ وَ کَانَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَلْقَمَهَ سَبَّابَهً لِعَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ دَهْراً قَالَ قُلْتُ لَهُ هَلْ لَکَ فِی هَذَا یَعْنِی أَبَا سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیَّ تُحْدِثُ بِهِ عَهْداً قَالَ نَعَمْ فَأَتَیْنَاهُ فَقَالَ هَلْ سَمِعْتَ لِعَلِیٍّ مَنْقَبَهً قَالَ نَعَمْ إِذاً حَدَّثْتُکَ تَسْأَلُ عَنْهَا اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارَ وَ قُرَیْشاً إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ فَأَبْلَغَ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ أَ لَسْتُ أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ قَالُوا بَلَی قَالَهَا ثَلاَثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ قَالَ اُدْنُ یَا عَلِیُّ فَرَفَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَدَیْهِ حَتَّی نَظَرْتُ إِلَی بَیَاضِ آبَاطِهِمَا قَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ قَالَ فَقَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَلْقَمَهَ أَنْتَ سَمِعْتَ هَذَا مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ أَبُو سَعِیدٍ نَعَمْ وَ أَشَارَ إِلَی أُذُنَیْهِ وَ صَدْرِهِ قَالَ سَمِعَتْهُ أُذُنَایَ وَ وَعَاهُ قَلْبِی قَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ شَرِیکٍ فَقَدِمَ عَلَیْنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَلْقَمَهَ وَ سَهْمُ بْنُ حُصَیْنٍ فَلَمَّا صَلَّیْنَا اَلْهَجِیرَ قَامَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَلْقَمَهَ فَقَالَ إِنِّی أَتُوبُ إِلَی اَللَّهِ وَ أَسْتَغْفِرُهُ مِنْ سَبِّ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 123 )
ص : 2878
عَنْ عَطَاءٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَیْهِ مَا أَلْقَی مِنْ ضِرْسِی وَ أَسْنَانِی وَ ضَرَبَانِهَا فَقَالَ تَقْرَأُ عَلَیْهِ سَبْعَ مَرَّاتٍ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ اُسْکُنْ بِقُدْرَهِ اَللَّهِ اَلَّذِی خَلَقَکَ فَإِنَّهُ قَادِرٌ مُقْتَدِرٌ عَلَیْکَ وَ عَلَی اَلْجِبَالِ أَثْبَتَهَا وَ أَثْبَتَکَ فَقِرَّ حَتَّی یَأْتِیَ فِیکَ أَمْرُهُ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 407 )
از عطاء از امام ششم(علیه السّلام):عطاء گوید:از گرفتاری دندانهایم به امام ششم(علیه السّلام)شکایت کردم،فرمود هفت بار بر آن بخوان: (باسم اللّه و باللّه. به قدرت خدائی که تو را آفرید آرام گیر که او بر تو و بر کوهها مسلط است،آرام گیر تا امر خدا در باره ات در رسد و درود بر محمد و آلش).
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 310 )
عطا می گوید:از درد دندان هایم و ضربان آن ها به امام صادق علیه السّلام شکایت کردم، حضرت فرمود:هفت بار بر آن می خوانی:
«به نام خدا و به یاری خدا،با قدرت خدایی که تو را آفریده آرام بگیر که او توانا است و بر تو و کوه ها قدرت دارد که آن ها را و تو را استوار کرده.پس تا رسیدن امر خدا آرام بگیر و درود خدا بر محمد و خاندان او».
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 877 )
ص : 2879
12286-48 الکافی ،1/1/535/4 العده عن سهل عن أحمد عن حماد بن عثمان عن الولید بن صبیح قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام بلغنا أن عمره فی شهر رمضان تعدل حجه فقال إنما کان ذلک فی امرأه وعدها رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فقال لها اعتمری فی شهر رمضان فهی لک حجه.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 445 )
ص : 2880
وَ مَا رَوَاهُ اَلْحَارِثُ بْنُ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا سَمِعْتَ مِنْ أَصْحَابِکَ اَلْحَدِیثَ وَ کُلُّهُمْ ثِقَهٌ فَمُوَسَّعٌ عَلَیْکَ حَتَّی تَرَی اَلْقَائِمَ عَجَّلَ اَللَّهُ تَعَالَی فَرَجَهُ فَتَرُدَّهُ إِلَیْهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 224 )
ص : 2881
وَ رَوَی اَلْأَصْبَغُ بْنُ نُبَاتَهَ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ وَ مَا فِیهِمَا مِنْ مَخْلُوقٍ فِی جَوْفِ اَلْکُرْسِیِّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 55 , صفحه 2 )
و اصبغ بن نباته روایت کرده که علی علیه السّلام فرمود:آسمانها و زمین و هر چه از آفریده در میان آنهاست همه درون کرسیند (ج 4 ص 362 مجمع البیان)و حدیث را تا آخر کشانده چنانچه در روایت علیّ ابن ابراهیم بیاید.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 8 )
ص : 2882
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ هَارُونَ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ فِی ذِکْرِ وَفَاهِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا قَالَ فَلَمَّا أَنْ صُلِّیَ عَلَیْهِ حُمِلَ فَأُدْخِلَ اَلْمَسْجِدَ فَلَمَّا أُوقِفَ عَلَی قَبْرِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَلَغَ عَائِشَهَ اَلْخَبَرُ وَ قِیلَ لَهَا إِنَّهُمْ قَدْ أَقْبَلُوا بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِیُدْفَنَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَخَرَجَتْ مُبَادِرَهً عَلَی بَغْلٍ بِسَرْجٍ فَکَانَتْ أَوَّلَ اِمْرَأَهٍ رَکِبَتْ فِی اَلْإِسْلاَمِ سَرْجاً فَوَقَفَتْ فَقَالَتْ نَحُّوا اِبْنَکُمْ عَنْ بَیْتِی فَإِنَّهُ لاَ یُدْفَنُ فِیهِ شَیْءٌ وَ لاَ یُهْتَکُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حِجَابُهُ فَقَالَ لَهَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدِیماً هَتَکْتِ أَنْتِ وَ أَبُوکِ حِجَابَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَدْخَلْتِ بَیْتَهُ مَنْ لاَ یُحِبُّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُرْبَهُ وَ إِنَّ اَللَّهَ سَائِلُکِ عَنْ ذَلِکِ یَا عَائِشَهُ إِنَّ أَخِی أَمَرَنِی أَنْ أُقَرِّبَهُ مِنْ أَبِیهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِیُحْدِثَ بِهِ عَهْداً وَ اِعْلَمِی أَنَّ أَخِی أَعْلَمُ اَلنَّاسِ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ أَعْلَمُ بِتَأْوِیلِ کِتَابِهِ مِنْ أَنْ یَهْتِکَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سِتْرَهُ لِأَنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُیُوتَ اَلنَّبِیِّ إِلاّ أَنْ یُؤْذَنَ لَکُمْ وَ قَدْ أَدْخَلْتِ أَنْتِ بَیْتَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلرِّجَالَ بِغَیْرِ إِذْنِهِ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ اَلنَّبِیِّ وَ لَعَمْرِی لَقَدْ ضَرَبْتِ أَنْتِ لِأَبِیکِ وَ فَارُوقِهِ عِنْدَ أُذُنِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمَعَاوِلَ وَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ اَلَّذِینَ یَغُضُّونَ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اَللّهِ أُولئِکَ اَلَّذِینَ اِمْتَحَنَ اَللّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوی وَ لَعَمْرِی لَقَدْ أَدْخَلَ أَبُوکِ وَ فَارُوقُهُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِقُرْبِهِمَا مِنْهُ اَلْأَذَی وَ مَا رَعَیَا مِنْ حَقِّهِ مَا أَمَرَهُمَا اَللَّهُ بِهِ عَلَی لِسَانِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَللَّهَ حَرَّمَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَمْوَاتاً مَا حَرَّمَ مِنْهُمْ أَحْیَاءً وَ تَاللَّهِ یَا عَائِشَهُ لَوْ کَانَ هَذَا اَلَّذِی کَرِهْتِیهِ مِنْ دَفْنِ اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عِنْدَ أَبِیهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا جَائِزاً فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَ اَللَّهِ لَعَلِمْتِ أَنَّهُ سَیُدْفَنُ وَ إِنْ رَغِمَ مَعْطِسُکِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 31 )
ص : 2883
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ حَبِیبٍ اَلسِّجِسْتَانِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ قَطَعَ یَدَیْنِ لِرَجُلَیْنِ اَلْیَمِینَیْنِ قَالَ فَقَالَ یَا حَبِیبُ تُقْطَعُ یَمِینُهُ لِلرَّجُلِ اَلَّذِی قَطَعَ یَمِینَهُ أَوَّلاً وَ تُقْطَعُ یَسَارُهُ لِلرَّجُلِ اَلَّذِی قَطَعَ یَمِینَهُ آخِراً لِأَنَّهُ إِنَّمَا قَطَعَ یَدَ اَلرَّجُلِ اَلْأَخِیرِ وَ یَمِینُهُ قِصَاصٌ لِلرَّجُلِ اَلْأَوَّلِ قَالَ فَقُلْتُ إِنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّمَا کَانَ یَقْطَعُ اَلْیَدَ اَلْیُمْنَی وَ اَلرِّجْلَ اَلْیُسْرَی قَالَ فَقَالَ إِنَّمَا کَانَ یَفْعَلُ ذَلِکَ فِیمَا یَجِبُ مِنْ حُقُوقِ اَللَّهِ فَأَمَّا یَا حَبِیبُ حُقُوقُ اَلْمُسْلِمِینَ فَإِنَّهُ یُؤْخَذُ لَهُمْ حُقُوقُهُمْ فِی اَلْقِصَاصِ اَلْیَدُ بِالْیَدِ إِذَا کَانَتْ لِلْقَاطِعِ یَدٌ وَ اَلرِّجْلُ بِالْیَدِ إِذَا لَمْ یَکُنْ لِلْقَاطِعِ یَدٌ فَقُلْتُ لَهُ أَ وَ مَا یَجِبُ عَلَیْهِ اَلدِّیَهُ وَ یُتْرَکُ لَهُ رِجْلُهُ فَقَالَ إِنَّمَا یَجِبُ عَلَیْهِ اَلدِّیَهُ إِذَا قَطَعَ یَدَ رَجُلٍ وَ لَیْسَ لِلْقَاطِعِ یَدَانِ وَ لاَ رِجْلاَنِ فَثَمَّ یَجِبُ عَلَیْهِ اَلدِّیَهُ لِأَنَّهُ لَیْسَ لَهُ جَارِحَهٌ یُقَاصُّ مِنْهَا .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 319 )
4 - حبیب سجستانی گوید: از امام باقر علیه السّلام پرسیدم: مردی دست راست دو نفر را می برد (چه حکمی دارد؟)
فرمود: ای حبیب! دست راستش به خاطر نفر اولی که دستش را بریده قطع می شود و دست چپش به خاطر نفر دوم قطع می شود؛ زیرا او دست راست نفر دوم را بریده است در حالی که دست راستش قصاص نفر اول شده است.
گفتم: امیر مؤمنان علی علیه السّلام دست راست و پای چپ را قطع می نمود.
فرمود: آن حضرت فقط در حقوق الهی چنین عمل می کرد، اما ای حبیب! حقوق مسلمانان در خصوص قصاص را بر آنان در نظر می گرفت. دست در مقابل دست، در صورتی که ضارب دارای دست بود و پا در مقابل دست، در صورتی که ضارب دست نداشت.
گفتم: آیا دیه بر او واجب نمی شود و نباید کاری به پایش داشته باشند؟
فرمود: دیه در هنگامی لازم می شود که دست مردی را قطع کرده باشد و خودش نه دست داشته باشد و نه پا. پس در این مورد باید دیه بپردازد؛ زیرا ضارب عضوی ندارد که قصاص شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 240 )
: حسن. و قال فی المسالک: المماثله فی الکل معتبره فی القصاص، و استثنی من ذلک ما إذا قطع یمینه، و لم یکن للقاطع یمین، فإنه یقطع یسراه، فإن لم یکن له یسار قطعت رجله، و مستند الحکم روایه حبیب السجستانی، و هی غیر صحیحه، و لکن عمل بمضمونها الشیخ و الأکثر، و ردها ابن إدریس، و حکم بالدیه بعد قطع الیدین لمن بقی، و هو أقوی لأن قطع الرجل بالید علی خلاف الأصل، فلا بد له من دلیل صالح و هو منفی، و فی الآیه ما یدل علی المماثله، و الرجل لیست مماثله للید. نعم یمکن تکلف مماثله الید و إن کانت یسری للیمین لتحقق أصل المماثله.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 104 )
ص : 2884
بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ مِنَ اَللَّهِ وَ إِلَی اَللَّهِ وَ مَا شَاءَ اَللَّهُ وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَیْرُ اَلْأَسْمَاءِ لِلَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَی أَنْبِیَاءِ اَللَّهِ وَ رُسُلِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْمُرْسَلِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 399 )
ص : 2885
اَلْمُفِیدُ فِی ( اَلْإِخْتِصَاصِ ): عَنِ اَلْمُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَصْرِیِّ ، عَنْ بِسْطَامَ بْنِ مُرَّهَ ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ حَسَّانَ ، عَنِ اَلْهَیْثَمِ بْنِ وَاقِدٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْعَبْدِیِّ ، عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ ، عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ ، قَالَ: أَمَرَنَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) بِالْمَسِیرِ إِلَی اَلْمَدَائِنِ مِنَ اَلْکُوفَهِ ، فَسِرْنَا یَوْمَ اَلْأَحَدِ ، وَ تَخَلَّفَ عَمْرُو بْنُ حُرَیْثٍ فِی سَبْعَهِ نَفَرٍ، فَخَرَجُوا إِلَی مَکَانٍ بِالْحِیرَهِ ، یُسَمَّی اَلْخَوَرْنَقَ ، فَقَالُوا: نَتَنَزَّهُ، فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْأَرْبِعَاءِ خَرَجْنَا وَ لَحِقْنَا عَلِیّاً قَبْلَ أَنْ یُجَمِّعَ، فَبَیْنَمَا هُمْ یَتَغَدَّوْنَ إِذْ خَرَجَ عَلَیْهِمْ ضَبٌّ فَضَرَبُوهُ ، فَأَخَذَهُ عَمْرُو بْنُ حُرَیْثٍ فَنَصَبَ کَفَّهُ، فَقَالَ: بَایِعُوا، هَذَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ؛ فَبَایَعَهُ اَلسَّبْعَهُ وَ عَمْرٌو ثَامِنُهُمْ، وَ اِرْتَحَلُوا لَیْلَهَ اَلْأَرْبِعَاءِ ، وَ نَزَلُوا اَلْمَدَائِنَ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ ، وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَخْطُبُ، وَ لَمْ یُفَارِقْ بَعْضُهُمْ بَعْضاً، کَانُوا جَمِیعاً حَتَّی نَزَلُوا عَلَی بَابِ اَلْمَسْجِدِ، فَلَمَّا دَخَلُوا، نَظَرَ إِلَیْهِمْ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، فَقَالَ: «یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ، إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَسَرَّ إِلَیَّ أَلْفَ حَدِیثٍ، فِی کُلِّ حَدِیثٍ أَلْفُ بَابٍ، فِی کُلِّ بَابٍ أَلْفُ مِفْتَاحٍ، وَ إِنِّی سَمِعْتُ اَللَّهَ یَقُولُ: یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ وَ إِنِّی أُقْسِمُ لَکُمْ بِاللَّهِ لَیُبْعَثَنَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ثَمَانِیَهُ نَفَرٍ بِإِمَامِهِمْ وَ هُوَ ضَبٌّ، وَ لَوْ شِئْتُ أَنْ أُسَمِّیَهُمْ لَفَعَلْتُ». قَالَ: فَلَوْ رَأَیْتَ عَمْرَو بْنَ حُرَیْثٍ یَتَنَفَّطُ مِثْلَ اَلسَّعَفَهِ رُعْباً .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 556 )
ص : 2886
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْحَدِیثِ اَلَّذِی قَالَتْهُ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ خَیْرُ اَلنِّسَاءِ أَنْ لاَ یَرَیْنَ اَلرِّجَالَ وَ لاَ یَرَاهُنَّ اَلرِّجَالُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّهَا مِنِّی .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 233 )
و از آن حضرت(علیه السّلام):چون فاطمه(علیها السّلام)در جواب پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)عرضه داشت که: بهترین زنان کسی است که مردی او را نبیند و او مردی را نبیند،پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)در مقام تعریف و تمجید او فرمود:فاطمه از منست.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 446 )
امام صادق علیه السّلام:رسول خدا در جواب فاطمه علیها السّلام که گفت:«بهترین زن ها کسانی هستند که مردان را نبینند و مردان آن ها را نبینند»فرمود:«فاطمه از من است».
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 495 )
ص : 2887
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنِ اَلْحَکَمِ اَلْحَنَّاطِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : صِلَهُ اَلرَّحِمِ وَ حُسْنُ اَلْجِوَارِ یَعْمُرَانِ اَلدِّیَارَ وَ یَزِیدَانِ فِی اَلْأَعْمَارِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 535 )
ص : 2888
فس، ، [تفسیر القمی ] ، أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ قَرَأْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خَیْرَ أُمَّهٍ تَقْتُلُونَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ اَلْقَارِی جُعِلْتُ فِدَاکَ کَیْفَ نَزَلَتْ فَقَالَ نَزَلَتْ أَنْتُمْ خَیْرُ أَئِمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ 110:3 أَ لاَ تَرَی مَدْحَ اَللَّهِ لَهُمْ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 154 )
تفسیر قمی: ابن سنان از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرد که این آیه را بر آن جناب خواندم:«
کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ
»فرمود بهترین امت بودید که امیر المؤمنین امام حسن و امام حسین علیهم السّلام را کشتید گفتم فدایت شوم چگونه نازل شده؟ فرمود: کنتم خیر ائمه اخرجت للناس مگر ملاحظه نمیکنی که خداوند آنها را با این امتیازها میستاید«
تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ
».
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 130 )
ص : 2889
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَفْضَلُ سَحُورِکُمُ اَلسَّوِیقُ وَ اَلتَّمْرُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 146 )
ص : 2890
وَ عَنْهُ عَنْ سَلَمَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی یُوسُفَ عَنْ عَبْدِ اَلْمَلِکِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا یَحِلُّ لِلرَّجُلِ مِنَ اَلْمَرْأَهِ وَ هِیَ حَائِضٌ قَالَ کُلُّ شَیْءٍ غَیْرَ اَلْفَرْجِ قَالَ ثُمَّ قَالَ إِنَّمَا اَلْمَرْأَهُ لُعْبَهُ اَلرَّجُلِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 322 )
ص : 2891
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ أَخْبَرَنَا اَلْقَاضِی أَبُو اَلْخَطَّابِ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْإِسْکَافِیُّ اَلشَّافِعِیُّ قَدِمَ عَلَیْنَا وَاسِطاً یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی مُوسَی قَالَ سَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَا رَمِدْتُ وَ لاَ صُدِعْتُ مُنْذُ مَسَحَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَجْهِی وَ تَفَلَ فِی عَیْنَیَّ یَوْمَ خَیْبَرَ وَ أَعْطَانِی اَلرَّایَهَ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 153 )
ص : 2892
کنز، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عِیسَی عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ سَمِعْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ یَقُولُ: قَالَ أَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَدْ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ وَ إِنَّهُ فِی أُمِّ اَلْکِتابِ لَدَیْنا لَعَلِیٌّ حَکِیمٌ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 210 )
ص : 2893
لَمَّا رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ بِسَنَدٍ فِیهِ ضَعْفٌ عَنِ سُلَیْمَانَ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: لاَ آکُلُ لُحُومَ اَلْبَخَاتِیِّ وَ لاَ آمُرُ أَحَداً بِأَکْلِهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 62 , صفحه 179 )
برای روایت کلینی بسندی ضعیف از سلیمان جعفری که شنیدم از ابی الحسن علیه السّلام که میفرمود:من از گوشت شتران بختی نخورم و بکسی هم نگویم بخورد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 73 )
ص : 2894
و من خواص تربته إسقاط عذاب القبر و ترک محاسبه منکر و نکیر للمدفون هناک کما وردت الأخبار الصحیحه عن أهل البیت علیهم السلام .
( إرشاد القلوب , جلد 2 , صفحه 439 )
و از ویژگیهای آن تربت است که عذاب برداشته شده در آنجا،محاسبۀ نکیر و منکر نیست برای کسی که در آن زمین دفن شود.در آنچه که روایات صحیح وارد شده از اهل بیت.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 2 , ص 434 )
ص : 2895
وَ رُوِیَ: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ إِذَا خَرَجَ مِنَ اَلْبَیْتِ فِی دُخُولِ اَلصَّیْفِ خَرَجَ یَوْمَ اَلْخَمِیسِ وَ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَدْخُلَ عِنْدَ دُخُولِ اَلشِّتَاءِ دَخَلَ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 273 )
ص : 2896
بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ مَنْصُورِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ قُتَیْبَهَ اَلْأَعْشَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: رَأَیْتُ عِنْدَهُ رَجُلاً یَسْأَلُهُ فَقَالَ إِنَّ لِی أَخاً فَیُسْلِفُ فِی اَلْغَنَمِ فِی اَلْجِبَالِ فَیُعْطِی اَلسِّنَّ مَکَانَ اَلسِّنِّ فَقَالَ أَ لَیْسَ بِطِیبَهِ نَفْسٍ مِنْ أَصْحَابِهِ قَالَ بَلَی قَالَ فَلاَ بَأْسَ قَالَ فَإِنَّهُ یَکُونُ لَهُ فِیهَا اَلْوَکِیلُ فَیَکُونُ یَهُودِیّاً أَوْ نَصْرَانِیّاً فَتَقَعُ فِیهَا اَلْعَارِضَهُ فَیَبِیعُهَا مَذْبُوحَهً وَ یَأْتِیهِ بِثَمَنِهَا وَ رُبَّمَا مَلَّحَهَا فَیَأْتِیهِ بِهَا مَمْلُوحَهً قَالَ فَقَالَ إِنْ أَتَاهُ بِثَمَنِهَا فَلاَ یُخَالِطْهُ بِمَالِهِ وَ لاَ یُحَرِّکْهُ وَ إِنْ أَتَاهُ بِهَا مَمْلُوحَهً فَلاَ یَأْکُلْهَا فَإِنَّمَا هُوَ اَلاِسْمُ وَ لَیْسَ یُؤْمَنُ عَلَی اَلاِسْمِ إِلاَّ مُسْلِمٌ فَقَالَ لَهُ بَعْضُ مَنْ فِی اَلْبَیْتِ فَأَیْنَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ طَعامُ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ حِلٌّ لَکُمْ وَ طَعامُکُمْ حِلٌّ لَهُمْ» فَقَالَ إِنَّ أَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یَقُولُ ذَلِکَ اَلْحُبُوبُ وَ مَا أَشْبَهَهَا .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 241 )
17 - قتیبه اعشی گوید: خدمت امام صادق علیه السّلام بودم، شخصی از آن حضرت پرسید: برادر من در کوهستان، گوسفندان را به معامله «سلف» خرید و فروش می کند. پس در مقابل دندان، دندان می دهد.
فرمود: مگر با رضایت طرف مقابلش نیست؟
گفت: آری.
فرمود: مانعی ندارد.
گفت: او در این کار، وکیلی یهودی یا نصرانی دارد. گاهی گوسفندان بیمار می شوند و وکیل آن را به صورت ذبح شده می فروشد و قیمت آن را برای برادرم می آورد و گاهی گوشت گوسفند را نمک سود می کند و آن را برای برادرم می آورد.
فرمود: اگر قیمت گوسفند را برای برادرت آورد، آن را با مال خود مخلوط نکند و به آن دست نزند و اگر آن را به صورت نمک سود آورد، از آن نخورد؛ زیرا ذبیحه فقط با نام خدا حلال می شود و دربارۀ اسم فقط به مسلمان می توان اعتماد کرد.
یکی از حاضران عرض کرد: پس گفتار خداوند که می فرماید:«و طعام اهل کتاب برای شما حلال است و طعام شما برای آنان حلال است» چه معنا دارد؟
فرمود: پدر بزرگوارم علیه السّلام فرمود: این آیه در حبوبات و نظایر آن نازل شده است.
کتاب احکام ذبح پایان یافت و کتاب احکام خوراکی ها آغاز می شود، و تمام حمدها و سپاس ها از آن خدایی که پرورش دهنده جهانیان است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 599 )
: ضعیف. قوله: فیعطی السن لعلهم کانوا یبیعون منهم الشاه ثم یشترون منهم بذلک الثمن مثل أسنان تلک الشیاه إلی أجل، أو کانوا یشترطون الضمان فی عقد لازم أو نحو ذلک.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 27 )
ص : 2897
اَللِّسَانُ تَرْجُمَانُ اَلْجَنَانِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 27 )
ص : 2898
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَعْتَقَ أَلْفَ نَسَمَهٍ مِنْ کَدِّ یَدِهِ جَمَاعَهً لاَ یُحْصَوْنَ کَثْرَهً وَ قَالَ لَهُ رَجُلٌ وَ رَأَی عِنْدَهُ وَسْقَ نَوًی مَا هَذَا یَا أَبَا اَلْحَسَنِ قَالَ مِائَهُ أَلْفِ نَخْلٍ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فَغَرَسَهُ فَلَمْ یُغَادَرْ مِنْهُ نَوَاهٌ وَاحِدَهٌ فَهُوَ مِنْ أَوْقَافِهِ وَ وَقَفَ مَالاً بِخَیْبَرَ وَ بِوَادِی اَلْقُرَی وَ وَقَفَ مَالَ أَبِی نیرز وَ اَلْبُغَیْبِغَهِ وَ أرباحا وَ أرینه وَ رغد وَ رزینا وَ ریاحا عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَمَرَ بِذَلِکَ أَکْثَرَ وُلْدِ فَاطِمَهَ مِنْ ذَوِی اَلْأَمَانَهِ وَ اَلصَّلاَحِ وَ أَخْرَجَ مِائَهَ عَیْنٍ بِیَنْبُعَ وَ جَعَلَهَا لِلْحَجِیجِ وَ هُوَ بَاقٍ إِلَی یَوْمِنَا هَذَا وَ حَفَرَ آبَاراً فِی طَرِیقِ مَکَّهَ وَ اَلْکُوفَهِ وَ هِیَ مَسْجِدُ اَلْفَتْحِ فِی اَلْمَدِینَهِ وَ عِنْدَ مُقَابِلِ قَبْرِ حَمْزَهَ وَ فِی اَلْمِیقَاتِ وَ فِی اَلْکُوفَهِ وَ جَامِعِ اَلْبَصْرَهِ وَ فِی عَبَّادَانَ وَ غَیْرِ ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 32 )
ص : 2899
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : حدّثنا جعفر، عن عبد اللّه بن موسی، عن الحسن بن علیّ، عن [ابن] أبی حمزه، عن أبی بصیر: فی قوله: فَما لَهُ مِنْ قُوَّهٍ وَ لا ناصِرٍ قال: ما له من قوّه یقوی بها علی خالقه، و لا ناصر من اللّه ینصره إن أراد به سوءا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 229 )
ص : 2900
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ وَ أَبِی قَتَادَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ تَوَضَّأَ وَ نَسِیَ غَسْلَ یَسَارِهِ فَقَالَ یَغْسِلُ یَسَارَهُ وَحْدَهَا وَ لاَ یُعِیدُ وُضُوءَ شَیْءٍ غَیْرِهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 73 )
قال: فأمّا ما رواه سعد بن عبد اللّه،عن أحمد بن محمّد،عن موسی ابن القاسم و أبی قتاده،عن علی بن جعفر،عن أخیه موسی بن جعفر علیهما السلام قال:سألته عن رجل توضّأ و نسی غَسل یساره؟ فقال:« یغسل یساره وحدها،و لا یعید وضوء شیء غیرها». فلا ینافی ما قدّمناه من الترتیب،لأنّ معنی قوله علیه السلام:« لا یعید شیئاً من وضوئه» أنّه لا یعید شیئاً ممّا تقدم من أعضائه قبل غسل یساره،و إنّما یجب علیه إتمام ما یلی هذا العضو. و الذی یدل علی ذلک: ما رواه محمّد بن یعقوب،عن عدّه من أصحابنا،عن أحمد بن محمّد،عن الحسین بن سعید،عن فضاله بن أیوب،عن الحسین بن عثمان،عن سماعه،عن أبی بصیر،عن أبی عبد اللّه علیه السلام قال:« إنّ نسیت فغسلت ذراعیک قبل وجهک فأعد غَسل وجهک ثم اغسل ذراعیک بعد الوجه،فإنّ بدأت بذراعک الأیسر فأعد علی الأیمن ثم اغسل الیسار،و إنّ نسیت مسح رأسک حتی تغسل رجلیک فامسح علی رأسک ثم اغسل رجلیک». و عنه،عن علی بن إبراهیم،عن أبیه،عن ابن أبی عمیر،عن حمّاد،عن الحلبی،عن أبی عبد اللّه علیه السلام قال:« إذا نسی الرجل أنّ یغسل یمینه فغسل شماله و مسح رأسه و رجلیه فذکر بعد ذلک غَسَل یمینَه و شماله و مسح رأسه و رجلیه،و إنّ کان إنّما نسی شماله فلیغسل الشمال و لا یعید علی ما کان توضّأ» و قال:« اتبع وضوءک بعضه بعضاً» . الحسین بن سعید ،عن القاسم بن عروه،عن بکیر ،عن زراره،عن أبی عبد اللّه علیه السلام،فی الرجل ینسی مسح رأسه حتی یدخل فی الصلاه،قال:« إنّ کان فی لحیته بلل بقدر ما یمسح رأسه و رجلیه فلیفعل ذلک و لیصلِّ» قال:« و إنّ نسی شیئاً من الوضوء المفروض فعلیه أنّ یبدأ بما نسی و یعید ما بقی لتمام الوضوء». عنه عن صفوان،عن منصور،قال:سألت أبا عبد اللّه علیه السلام عمّن نسی أنّ یمسح رأسه حتی قام فی الصلاه قال:« ینصرف فیمسح رأسه و رجلیه». السند فی الأوّل واضح؛ و فی الثانی فیه أبو بصیر،و سماعه قد تقدم فیه القول ،و الثالث حسن،و الرابع فیه القاسم بن عروه و لم أَرَ توثیقه و لا مدحه؛ و فی الخامس واضح. المتن: ما ذکره الشیخ فی الأوّل لا یخفی بُعده،و بتقدیر تمامه فالحکم بعدم إعاده ما تقدم مقیّد بما إذا لم یجفّ السابق،کما هو مقرّر عند الأصحاب الذین رأینا کلامهم . و ما تضمنه الثانی:من غسل الرِّجلین لم یتوجه الشیخ إلی بیان الوجه فیه،و لعلّ المراد به المسح،و إطلاق الغَسل علی المسح حینئذٍ یدل علی عدم التباین بینهما فی الجمله،و الحمل علی التقیّه مشکل،کما لا یخفی،إلّا أنّ یکون علی بعض مذاهب العامه من وجوب الترتیب . الثالث:واضح المتن. و الرابع:یراد بالصلاه المأمور بها الاستئناف،و لا بُدّ من تقیید الخبرین بما قدّمناه؛ و کذلک الخامس. إذا عرفت هذا فاعلم أنّ الحدیث الثالث استدل به العلّامه فی المختلف علی وجوب الموالاه،بمعنی المتابعه علی الوجه الذی یذکره العلّامه،حیث قال بعد الخبر:و المفهوم من المتابعه فعل کل واحد عقیب الآخر . و فیه نظر؛ إذ الظاهر من سیاق الخبر أنّ المراد بالاتباع الترتیب لا المتابعه. و نقل فی المختلف عن ابن إدریس أنّ الموالاه مراعاه الجفاف،و حکی عنه أنّه قال:یجوز تأخیر غَسل الید الیمنی عن الوجه ما دام الوجه رطباً،و لا یجوز تأخیره حتی تجفّ رطوبته،و أنّه یحتجّ بأنّ الأمر بالغَسل ورد مطلقاً،و الأصل براءه الذمّه من المبادره؛ لما ثبت أنّ الأمر لا یقتضی الفور. و أجاب العلّامه بأنّه قد بیّن وجوب المتابعه. و الذی قاله هو الاستدلال بالأمر فی الآیه و هو للفور؛ و بأنّه أحوط؛ و بقوله تعالی
« وَ سارِعُوا إِلی مَغْفِرَهٍ مِنْ رَبِّکُمْ»
و قوله تعالی
« فَاسْتَبِقُوا اَلْخَیْراتِ»
*
و بأنه تعالی أوجب غَسل الوجه و الیدین و المسح عقیب إراده القیام إلی الصلاه بلا فصل،و فعل الجمیع دفعه متعذّر،فتحمل علی الممکن،و هو المتابعه؛ و بروایه أبی بصیر المتقدمه المتضمّنه لقوله علیه السلام:« إنّ الوضوء لا یتبعّض» و هو صادق مع الجفاف و عدمه؛ و بالروایه المبحوث عنها هنا. و فی الجمیع نظر: أمّا الأوّل:فلمنع دلاله الأمر علی الفور کما حرّر فی الأُصول ،و دعوی بعض الإجماع علی أنّ الأمر للفور فی الآیه محل کلام. و أمّا الاحتیاط فلا یصلح دلیلاً للوجوب مطلقاً. و آیه المسارعه و الاستباق فیها کلام أنهیناه فی الأُصول. و إیجاب الجمیع عقیب الإراده أوّل المدعی. و روایه أبی بصیر قد تقدم القول فیها . و روایه الحلبی علمت حالها فی الدلاله. و فی المعتبر بعد أن حکم بوجوب المتابعه مع الاختیار و احتج علیها،قال:إذا أخلّ بالمتابعه اختیاراً لم یبطل الوضوء إلّا مع جفاف الأعضاء،لأنّه یتحقق الامتثال مع الإخلال بالمتابعه بغسل المغسول و مسح الممسوح فلا یکون قادحاً فی الصحه . و فیه نظر واضح،لأنّ المأمور به علی تقدیر ثبوت المتابعه لم یؤت به علی وجهه فیبقی فی العهده. إلّا أن یقال: إنّ الأخبار الداله علی أنّه لا بطلان إلّا مع الجفاف تدل علی الصحه مع عدمه. و فیه:أنّ الأخبار لا تصلح لإثبات الحکم کما تقدم،و علی تقدیر الاعتماد علیها إنما تقتضی البطلان مع الجفاف،و مع عدمه فالصحه لا تستفاد منها إلّا بتکلف غیر تام. و ما استدل به بعض علی وجوب المتابعه بأنّه علیه السلام تابع فی الوضوء البیانی تفسیراً للأمر الإجمالی فیجب التأسّی به . ففیه:عدم ثبوت الوضوء البیانی،و جواز کون المتابعه وقعت اتفاقاً،و قد بسطنا القول فی هذه المسأله فی محل آخر و المجمل ما ذکرناه هنا.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 1 , ص 477 )
قوله:(سعد بن عبد اللّه) (الحدیث-226) صحیح،و ظاهره سقوط الترتیب مع النسیان،و لم یقل به أحد فلا مندوحه عما ذکره(ره)من التأویل،و الحمل علی التقیّه جیّد،فان المشهور بین الجمهور عدم وجوب الترتیب.
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 500 )
ص : 2901
وَ عَنْهُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَعِیدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ شُرَحْبِیلَ أَبُو بَکْرٍ اَلتُّرْخُمِیُّ بِحِمْصٍ ، وَ عَبْدُ اَلرَّزَّاقِ بْنُ سُلَیْمَانَ بْنِ غَالِبٍ اَلْأَزْدِیُّ بِأَرْتَاحَ وَ اَللَّفْظُ لَهُ، قَالاَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَلْغَنِیِّ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْأَزْدِیُّ اَلْمَعَانِیُّ بِمَعَانَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّزَّاقِ بْنُ هَمَّامٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبِی ، عَنْ مِینَا بْنِ أَبِی مِینَا مَوْلَی عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ: أَنَا اَلشَّجَرَهُ، وَ فَاطِمَهُ فَرْعُهَا، وَ عَلِیٌّ لِقَاحُهَا، وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ ثَمَرُهَا. وَ زَادَ عَبْدُ اَلرَّزَّاقِ : وَ شِیعَتُنَا وَرَقُهَا، اَلشَّجَرَهُ أَصْلُهَا فِی جَنَّهِ عَدْنٍ، وَ اَلْفَرْعُ وَ اَلْوَرِقُ وَ اَلثَّمَرُ فِی اَلْجَنَّهِ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 610 )
[1262]10-مینا غلام عبد الرّحمان بن عوف گفته است:از رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله شنیدم که فرمودند:من درختی هستم که فاطمه شاخۀ آن،علی بذر آن و حسن و حسین میوه های آن هستند.و عبد الرزّاق[یکی از راویان این حدیث]افزوده است:و شیعیان ما برگ های آنند. ریشۀ آن درخت در بهشت عدن است و شاخه و برگ و میوه اش در بهشت.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 503 )
ص : 2902
822-8 الکافی،1/9/309/1 محمد و القمیان عن الحسن بن الحسین عن المیثمی عن فیض بن المختار فی حدیث طویل: فی أمر أبی الحسن علیه السّلام حتی قال له أبو عبد اللّه علیه السّلام هو صاحبک الذی سألت عنه فقم إلیه فأقر له بحقه فقمت حتی قبلت رأسه و یده و دعوت اللّه له - فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام أما إنه لم یؤذن لنا فی أول منک قال قلت جعلت فداک فأخبر به أحدا قال نعم أهلک و ولدک و کان معی أهلی و ولدی و رفقائی و کان یونس بن ظبیان من رفقائی فلما أخبرتهم حمدوا اللّه تعالی و قال یونس لا و اللّه حتی أسمع ذلک منه و کانت به عجله فخرج فاتبعته فلما انتهیت إلی الباب سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول له و قد سبقنی إلیه یا یونس الأمر کما قال لک فیض قال فقال سمعت و أطعت فقال لی أبو عبد اللّه علیه السّلام خذه إلیک یا فیض .
( الوافی , جلد 2 , صفحه 352 )
ص : 2903
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اِحْذَرُوا صَوْلَهَ اَلْکَرِیمِ إِذَا جَاعَ وَ اَللَّئِیمِ إِذَا شَبِعَ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 477 )
ص : 2904
اَلطَّبْرِسِیُّ: قَالَ اَلْبَاقِرُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «کَانَ ثَمَانِیَهٌ مِنْهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ، وَ أَرْبَعَهٌ مِنَ اَلْعَرَبِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 819 )
ص : 2905
رَوَی اَلشَّیْخُ اَلْجَلِیلُ ثِقَهُ اَلْإِسْلاَمِ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ حَبِیبٍ اَلسِّجِسْتَانِیِّ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَخْرَجَ ذُرِّیَّهَ آدَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ ظَهْرِهِ لِیَأْخُذَ عَلَیْهِمُ اَلْمِیثَاقَ بِالرُّبُوبِیَّهِ لَهُ وَ بِالنُّبُوَّهِ لِکُلِّ نَبِیٍّ فَکَانَ أَوَّلُ مَنْ أَخَذَ لَهُ عَلَیْهِمُ اَلْمِیثَاقَ بِنُبُوَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ . ثُمَّ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ لِآدَمَ : اُنْظُرْ مَا ذَا تَرَی؟ فَنَظَرَ آدَمُ إِلَی ذُرِّیَّتِهِ وَ هُمْ ذَرٌّ قَدْ مَلَئُوا اَلسَّمَاءَ. قَالَ آدَمُ : یَا رَبِّ، مَا أَکْثَرَ ذُرِّیَّتِی؟! وَ لِأَمْرِ مَا خَلَقْتَهُمْ؟ فَمَا تُرِیدُ مِنْهُمْ بِأَخْذِکَ اَلْمِیثَاقَ عَلَیْهِمْ؟ قَالَ اَللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ: یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً ، وَ یُؤْمِنُونَ بِرُسُلِی وَ یَتَّبِعُونَهُمْ. قَالَ آدَمُ : یَا رَبِّ، فَمَا لِی أَرَی بَعْضَ اَلذَّرِّ أَعْظَمَ مِنْ بَعْضٍ؟! وَ بَعْضُهُمْ لَهُ نُورٌ کَثِیرٌ؟! وَ بَعْضُهُمْ لَهُ نُورٌ قَلِیلٌ؟! وَ بَعْضُهُمْ لَیْسَ لَهُ نُورٌ؟! فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: لِذَلِکَ خَلَقْتُهُمْ لِأَبْلُوَهُمْ فِی کُلِّ حَالاَتِهِمْ. قَالَ آدَمُ : یَا رَبِّ، أَ تَأْذَنُ لِی بِالْکَلاَمِ فَأَتَکَلَّمَ؟ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: تَکَلَّمْ فَإِنَّ رُوحَکَ مِنْ رُوحِی وَ طَبِیعَتَکَ خِلاَفُ کَیْنُونَتِی. فَقَالَ آدَمُ : یَا رَبِّ، فَلَوْ کُنْتَ خَلَقْتَهُمْ عَلَی مِثَالٍ وَاحِدٍ وَ قَدْرٍ وَاحِدٍ وَ طَبِیعَهٍ وَاحِدَهٍ وَ جِبِلَّهٍ وَاحِدَهٍ وَ أَرْزَاقٍ وَاحِدَهٍ وَ أَعْمَارٍ سَوَاءٍ لَمْ یَبْغِ بَعْضُهُمْ عَلَی بَعْضٍ وَ لَمْ یَکُنْ بَیْنَهُمْ تَحَاسُدٌ وَ تَبَاغُضٌ وَ لاَ اِخْتِلاَفٌ فِی شَیْءٍ مِنَ اَلْأَشْیَاءِ. قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: یَا آدَمُ . بِرُوحِی نَطَقْتَ وَ بِضَعْفِ طَبِیعَتِکَ تَکَلَّفْتَ مَا لاَ عِلْمَ لَکَ بِهِ، وَ أَنَا اَللَّهُ اَلْخَلاَّقُ اَلْعَلِیمُ، بِعِلْمِی خَالَفْتُ بَیْنَ خَلْقِی، وَ بِمَشِیئَتِی یَمْضِی فِیهِمْ أَمْرِی، وَ إِلَی تَدْبِیرِی وَ تَقْدِیرِی صَائِرُونَ، لاَ تَبْدِیلَ لِخَلْقِی. إِنَّمَا خَلَقْتُ اَلْجِنَّ وَ اَلْإِنْسِ لِیَعْبُدُونِی، وَ خَلَقْتُ اَلْجَنَّهَ لِمَنْ عَبَدَنِی وَ أَطَاعَنِی مِنْهُمْ وَ اِتَّبَعَ رُسُلِی وَ لاَ أُبَالِی، وَ خَلَقْتُ اَلنَّارَ لِمَنْ کَفَرَنِی وَ عَصَانِی وَ لَمْ یَتَّبِعْ رُسُلِی وَ لاَ أُبَالِی، وَ خَلَقْتُکَ وَ خَلَقْتُ ذُرِّیَّتَکَ مِنْ غَیْرِ فَاقَهٍ بِی إِلَیْکَ وَ إِلَیْهِمْ. وَ إِنَّمَا خَلَقْتُکَ وَ خَلَقْتُهُمْ لِأَبْلُوَکَ وَ أَبْلُوَهُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً فِی دَارِ اَلدُّنْیَا فِی حَیَاتِکُمْ وَ قَبْلَ مَمَاتِکُمْ، وَ لِذَلِکَ خَلَقْتُ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهَ، وَ اَلْحَیَاهَ وَ اَلْمَوْتَ، وَ اَلطَّاعَهَ وَ اَلْمَعْصِیَهَ، وَ اَلْجَنَّهَ وَ اَلنَّارَ . وَ کَذَلِکَ أَرَدْتُ فِی تَدْبِیرِی وَ تَقْدِیرِی وَ بِعِلْمِیَ اَلنَّافِذِ فِیهِمْ، خَالَفْتُ بَیْنَ صُوَرِهِمْ وَ أَجْسَامِهِمْ وَ أَلْوَانِهِمْ وَ أَعْمَارِهِمْ وَ أَرْزَاقِهِمْ وَ طَاعَتِهِمْ وَ مَعْصِیَتِهِمْ، فَجَعَلْتُ مِنْهُمُ اَلشَّقِیَّ وَ اَلسَّعِیدَ، وَ اَلْبَصِیرَ وَ اَلْأَعْمَی، وَ اَلْقَصِیرَ وَ اَلطَّوِیلَ، وَ اَلْجَمِیلَ وَ اَلذَّمِیمَ، وَ اَلْعَالِمَ وَ اَلْجَاهِلَ، وَ اَلْغَنِیَّ وَ اَلْفَقِیرَ، وَ اَلْمُطِیعَ وَ اَلْعَاصِیَ، وَ اَلصَّحِیحَ وَ اَلسَّقِیمَ، وَ مَنْ بِهِ اَلزَّمَانَهُ وَ مَنْ لاَ عَاهَهَ بِهِ، فَیَنْظُرُ اَلصَّحِیحُ إِلَی مَنْ بِهِ اَلْعَاهَهُ فَیَحْمَدُنِی عَلَی عَافِیَتِهِ، وَ یَنْظُرُ اَلَّذِی بِهِ اَلْعَاهَهُ إِلَی اَلصَّحِیحِ فَیَدْعُونِی وَ یَسْأَلُنِی أَنْ أُعَافِیَهُ، وَ یَصْبِرُ عَلَی بَلاَئِی فَأُثِیبُهُ جَزِیلَ عَطَائِی، وَ یَنْظُرُ اَلْغَنِیُّ إِلَی اَلْفَقِیرِ فَیَحْمَدُنِی وَ یَشْکُرُنِی، وَ یَنْظُرُ اَلْفَقِیرُ إِلَی اَلْغَنِیِّ فَیَدْعُونِی وَ یَسْأَلُنِی، وَ یَنْظُرُ اَلْمُؤْمِنُ إِلَی اَلْکَافِرِ فَیَحْمَدُنِی عَلَی مَا هَدَیْتُهُ، فَلِذَلِکَ خَلَقْتُهُمْ لِأَبْلُوَهُمْ وَ کَلَّفْتُهُمْ فِی اَلسَّرّاءِ وَ اَلضَّرّاءِ وَ فِیمَا أُعَافِیهِمْ وَ فِیمَا اِبْتَلَیْتُهُمْ وَ فِیمَا أَعْطَیْتُهُمْ وَ فِیمَا أَمْنَعُهُمْ. وَ أَنَا اَللَّهُ اَلْمَلِکُ اَلْقَادِرُ، وَ لِی أَنْ أَمْضِیَ جَمِیعَ مَا قَدَّرْتُ عَلَی مَا دَبَّرْتُ، وَ لِی أَنْ أُغَیِّرَ مِنْ ذَلِکَ مَا شِئْتُ إِلَی مَا شِئْتُ، وَ أُقَدِّمَ مِنْ ذَلِکَ مَا أَخَّرْتُ وَ أُؤَخِّرَ مَا قَدَّمْتُ مِنْ ذَلِکَ. وَ أَنَا اَللَّهُ اَلْفَعَّالُ لِمَا أُرِیدُ، لاَ أُسْأَلُ عَمَّا أَفْعَلُ وَ أَنَا أَسْأَلُ خَلْقِی عَمَّا هُمْ فَاعِلُونَ. - وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ اَلصَّدُوقُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ فِی کِتَابِ اَلْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ ، وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ جَمِیعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 13 )
شیخ بزرگوار ثقه الاسلام ابو جعفر محمد بن یعقوب کلینی رضی اللّه عنه از محمد بن یحیی از احمد بن محمد از علی بن ابراهیم از پدرش و همه اینها از حسن بن محبوب از هشام بن سالم از حبیب سجستانی از ابو جعفر محمد بن علی باقر علیه السلام نقل کرده که حضرت فرمود: هنگامی که خداوند عز و جل اولاد آدم را از صلبش بیرون کرد تا از آنها برای ربوبیت خود و نبوت همه پیامبران عهد و میثاق بگیرد، نخستین پیامبری که برایش از آنها میثاق گرفت، نبوت محمد بن عبد اللّه صلی اللّه علیه و آله بود. و بعد هم خداوند خطاب به آدم چنین فرمود: ای آدم، نگاه کن ببین چه می بینی؟ آدم در جهان ملکوتی، همۀ اولادانش را از اول تا آخر مشاهده نمود و دید آنها مانند ذرات ریز آسمان را پر کرده اند. آدم عرض کرد: ای خداوند بزرگ، اولادان من چقدر زیادند! برای چه آنها را آفریده ای و منظورت از گرفتن این پیمان چیست؟ خداوند پاسخ داد: برای این که به من عبادت کنند و برایم شریکی در خداوندی قایل نشوند و به پیامبران من ایمان آورند و از آنها تبعیت کنند. آدم عرض کرد: خداوندا، علت آن امر چیست که من از این نقطه بعضی را بزرگ و بعضی دیگر را کوچک می بینم، در حالی که بعضی از آنها نورشان زیاد است و برخی دیگر کم و بعضی هم نور ندارند؟ خداوند فرمود: ما آنها را بر حسب لیاقت و استعدادشان آفریدیم که در همه حال آنها را مورد آزمایش قرار دهیم.آدم عرض کرد: خداوندا، آیا به من اجازه حرف زدن را می دهی؟ خداوند فرمود: حرف بزن. چون روحت از من است (لازمۀ روحت نطق و بیان است) منتها جسمت بر خلاف وجود من است. آدم عرض کرد: خداوندا، اگر آنها را یک جور خلق می کردی و به همۀ آنها یک طبیعت و ذات، و روزی و عمر یکسان می دادی بهتر نبود؟ چون در آن صورت آنها نسبت به هم تعدی نمی کردند و میان آنها حسد و کینه و بغض پدید نمی آمد. خلاصه هیچ گونه اختلاف با هم نداشتند؟ خداوند عز و جل فرمود: ای آدم، تو بوسیله روحی که از من داری حرف می زنی و درک می کنی. ولی بواسطه نقصی که جسمت دارد مطالبی را می گویی که عالم به حقیقت آنها نیستی. در حالی که می دانی من خداوند عالم و حکیم هستم و من بواسطه همان علم و حکمتی که دارم میان مخلوقاتم اختلاف به وجود آوردم و با مشیت خودم امور آنها را اداره می کنم و آنها در مسیر تقدیر و تدبیر من به حرکت وجودی خویش ادامه می دهند. در خلقت من تغییر نیست. من جن و انس را خلق کردم تا به من عبادت کنند (برای این که یگانه نیروی محرکه آنها در سیر مراحل وجودی همین شناخت و عبادت من است). و بهشت را برای کسانی خلق کردم که به من عبادت کنند و از اوامرم اطاعت نمایند و از پیامبرانم تبعیت کنند. جهنم را برای کسانی آفریدم که به من کافر شوند و عصیان کنند و به پیامبرانم تبعیت نکنند. من تو و فرزندانت را آفریدم، در حالی که به شما نیازی نداشتم. بلکه همۀ شما را برای این آفریدم که آزمایش خود را نشان دهید تا معلوم شود کدامیک از شما در دنیا کارهایتان خوب است و کدام از شما کارهایتان بد است. به همین خاطر بود که دنیا و آخرت، حیات و مرگ، اطاعت و معصیت و بهشت و جهنم را آفریدم.باز هم من با تدبیر و تقدیر و علم نافذم، میان صورتها و اجسام و رنگها و عمرهایشان اختلاف به وجود آوردم. و همچنین در میان روزیها و طاعت و معصیتشان تفاوت گذاردم. بعضی از آنها را شقی کردم و بعضی را سعید، بعضی را کور و بعضی را بینا، بعضی را کوتاه قد و برخی را بلند قد، بعضی را زیبا و بعضی را زشت، بعضی را عالم و برخی را جاهل، بعضی را فقیر و بعضی را غنی کردم، بعضی را مطیع و برخی را عاصی، برخی را بیمار و عده ای را سالم، بعضی را زمین گیر و برخی بدون عیب هستند. همه این کارها لازمه خلقت بود. برای این که آن شخص سالم و بی عیب به آن شخص معیوب نگاه کند و به خاطر سلامتی اش به من شکر و حمد بگوید. و یا آن که عیب دار است به شخص سالم نگاه کند به من متوسل شود تا به او هم سلامتی بدهم. و همچنین به بلای من صبر کند تا به او پاداش خوب بدهم. یا این که شخص غنی به فقیر نگاه کند به خاطر ثروتی که به وی داده ام به من حمد نماید، و یا شخص فقیر با دیدن شخص غنی از من ثروت بخواهد و یا این که مؤمن به کافر نگاه کند به خاطر هدایتی که داده ام به من حمد و سپاس گوید. پس با توجه به این حقایق فطرت است که من انسانها را آفریدم تا آزمایش کنم و آنها را بر حسب نیاز ذاتشان چنان کردم که در رفاه و سختی، آسانی و گرفتاری، به یاد من باشند و متوجه باشند که من چرا به بعضیها نعمت می دهم و به بعضی نمی دهم.پس همه بندگان من باید بدانند که من خداوند قادر و توانا هستم و می توانم همه تقدیر و تدبیرهای خود را عملی کنم. باز هم می توانم آنچه را که می خواهم از این تقدیر و تدبیر عوض کنم و من خداوند فعالی هستم که برای هر چیزی اراده کنم، هیچ کس قادر نیست جلو اراده ام را بگیرد و یا این که در بارۀ کارهایم از من استیضاح کند. ولی من می توانم دیگران را در بارۀ اعمالشان استیضاح کنم. شیخ صدوق ابو جعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه این حدیث را در کتاب علل خود از محمد بن حسن بن ولید از محمد بن حسن صفار از پدرش از سعد بن عبد اللّه و همه اینها از احمد بن محمد بن عیسی از حسن بن محبوب به همان مضمون نقل کرده است.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 18 )
ص : 2906
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ اَلْیَمَانِیِّ عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اُکْتُبْ مَا أُمْلِی عَلَیْکَ قَالَ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ أَ تَخَافُ عَلَیَّ اَلنِّسْیَانَ فَقَالَ لَسْتُ أَخَافُ عَلَیْکَ اَلنِّسْیَانَ وَ قَدْ دَعَوْتُ اَللَّهَ لَکَ أَنْ یُحَفِّظَکَ وَ لاَ یُنْسِیَکَ وَ لَکِنْ اُکْتُبْ لِشُرَکَائِکَ قَالَ قُلْتُ وَ مَنْ شُرَکَائِی یَا نَبِیَّ اَللَّهِ قَالَ اَلْأَئِمَّهُ مِنْ وُلْدِکَ بِهِمْ تُسْقَی أُمَّتِی اَلْغَیْثَ وَ بِهِمْ یُسْتَجَابُ دُعَاؤُهُمْ وَ بِهِمْ یَصْرِفُ اَللَّهُ عَنْهُمُ اَلْبَلاَءَ وَ بِهِمْ تَنْزِلُ اَلرَّحْمَهُ مِنَ اَلسَّمَاءِ - وَ هَذَا أَوَّلُهُمْ وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْأَئِمَّهُ مِنْ وُلْدِهِ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 206 )
امام پنجم فرمود که رسول خدا بامیر المؤمنین علیه السلام فرمود آنچه من بر تو املاء کنم بنویس گفت ای پیغمبر خدا آیا میترسی فراموش کنم؟فرمود من بر تو از فراموشی نمی- ترسم با اینکه از خدا خواستم تو را حافظه دهد و از نسیان نگهدارد ولی بنویس برای شریکان خود گوید عرضکردم شرکاء من کیانند یا نبی اللّه؟فرمود ائمه فرزندان تو که بخاطر آنها امتم از باران سیراب شوند و بخاطر آنها دعایشان مستجاب شود و خدا از آنها بدی و بلا را بگرداند و بدیشان رحمت فرو بارد،این(اشاره بحسن کرد)اول آنها است سپس اشاره بحسین علیه السلام کرد و فرمود امامان از اولاد اویند..
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 313 )
21-امام باقر علیه السّلام گوید که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به علی علیه السّلام فرمود:آنچه بر تو املا می کنم بنویس،گفت:ای پیامبر خدا آیا می ترسی فراموش کنم؟فرمود: بر تو از فراموشی نمی ترسم که از خدا خواسته ام تو را حفظ کرده و از نسیان نگاه دارد،ولی برای شریکانت بنویس،گوید:گفتم ای پیامبر خدا شریکان من چه کسانی هستند؟فرمود:ائمّۀ فرزندان تو که به واسطۀ آنها امّتم از باران سیراب شوند و دعایشان مستجاب شود و به خاطر آنها خداوند بلا را بگرداند و رحمت از آسمان فرو بارد،و با دست به امام حسن علیه السّلام اشاره فرمود و گفت:این اوّلین آنهاست سپس به امام حسین علیه السّلام اشاره فرمود و گفت:ائمّه از فرزند اویند.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 392 )
ص : 2907
ضا، [فقه الرضا علیه السلام ] : اِعْلَمْ أَنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ شَهْرٌ لَهُ حُرْمَهٌ وَ فَضْلٌ عِنْدَ اَللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ فَعَلَیْکَ مَا اِسْتَطَعْتَ فِیهِ بِحِفْظِ اَلْجَوَارِحِ کُلِّهَا وَ اِجْتِنَابِ مَا نَهَاکَ عَنْهُ فِی اَلسِّرِّ وَ اَلْعَلاَنِیَهِ فَإِنَّ اَلصَّوْمَ فِیهِ سِرٌّ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلْعَبْدِ فَمَنْ رَدَّهَا عَلَی مَا أَمَرَهُ اَللَّهُ فَقَدْ عَظُمَ أَجْرُهُ وَ ثَوَابُهُ وَ مَنْ تَهَاوَنَ فِیهِ فَقَدْ وَجَبَ اَلسَّخَطُ مِنْهُ وَ اِتَّقُوهُ حَقَّ تُقَاتِهِ فَ إِنَّ اَللّهَ مَعَ اَلَّذِینَ اِتَّقَوْا وَ اَلَّذِینَ هُمْ مُحْسِنُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 381 )
ص : 2908
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا وُضِعَ اَلْخِوَانُ فَقُلْ بِسْمِ اَللَّهِ وَ إِذَا أَکَلْتَ فَقُلْ بِسْمِ اَللَّهِ عَلَی أَوَّلِهِ وَ آخِرِهِ وَ إِذَا رُفِعَ فَقُلِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 292 )
2 - ابو بصیر گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هنگامی که سفره گسترده شد، بگو:«بسم اللّه الرحمن الرحیم» و هنگامی که غذا می خوری بگو:«بسم اللّه علی اوّله و آخره» و زمانی که سفره برداشته شد، بگو:«الحمد للّه».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 49 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 106 )
ص : 2909
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِی بَکْرٍ اَلْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکّی `وَ ذَکَرَ اِسْمَ رَبِّهِ فَصَلّی ، قَالَ یَرُوحُ إِلَی اَلْجَبَّانَهِ فَیُصَلِّی. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکّی قَالَ مَنْ أَخْرَجَ اَلْفِطْرَهَ وَ ذَکَرَ بَقِیَّهَ اَلْحَدِیثِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 355 )
ص : 2910
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ بِقَتْلِ اَلْبُرْغُوثِ وَ اَلْقَمْلَهِ وَ اَلْبَقَّهِ فِی اَلْحَرَمِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 551 )
ص : 2911
وَ رَوَی سَمَاعَهُ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْحُرُّ وَ اَلْحُرَّهُ إِذَا زَنَیَا جُلِدَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَهَ جَلْدَهٍ وَ أَمَّا اَلْمُحْصَنُ وَ اَلْمُحْصَنَهُ فَعَلَیْهِمَا اَلرَّجْمُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 553 )
ص : 2912
وَ مِنَ اَلْأَدْعِیَهِ فِی یَوْمِ عَرَفَهَ اَلْمَرْوِیَّاتِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ أَفْضَلُ اَلصَّلاَهِ: فَقَالَ تُکَبِّرُ اَللَّهَ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ تُهَلِّلُهُ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ تُسَبِّحُهُ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ تُقَدِّسُهُ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ تَقْرَأُ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ تُصَلِّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِائَهَ مَرَّهٍ ثُمَّ تَبْدَأُ بِالدُّعَاءِ فَتَقُولُ إِلَهِی وَ سَیِّدِی وَ عِزَّتِکَ وَ جَلاَلِکَ مَا أَرَدْتُ بِمَعْصِیَتِی لَکَ مُخَالَفَهَ أَمْرِکَ بَلْ عَصَیْتُ إِذْ عَصَیْتُکَ وَ مَا أَنَا بِنَکَالِکَ جَاهِلٌ وَ لاَ لِعُقُوبَتِکَ مُتَعَرِّضٌ وَ لَکِنْ سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی وَ غَلَبَتْ عَلَیَّ شِقْوَتِی وَ أَعَانَنِی عَلَیْهِ عَدُوُّکَ وَ عَدُوِّی وَ غَرَّنِی سَتْرُکَ اَلْمُسْبَلُ عَلَیَّ فَعَصَیْتُکَ بِجَهْلِی وَ خَالَفْتُکَ بِجُهْدِی فَالْآنَ مِنْ عَذَابِکَ مَنْ یُنْقِذُنِی وَ بِحَبْلِ مَنْ أَتَّصِلُ إِنْ أَنْتَ قَطَعْتَ حَبْلَکَ عَنِّی أَنَا اَلْغَرِیقُ اَلْمُبْتَلَی فَمَنْ سَمِعَ بِمِثْلِی أَوْ رَأَی مِثْلَ جَهْلِی لاَ رَبَّ لِی غَیْرُکَ یُنْجِینِی وَ لاَ عَشِیرَهَ تَکْفِینِی وَ لاَ مَالَ یُفْدِینِی [یفدینی] فَوَ عِزَّتِکَ یَا سَیِّدِی لَأَطْلُبَنَّ إِلَیْکَ وَ عِزَّتِکَ یَا مَوْلاَیَ لَأَتَضَرَّعَنَّ إِلَیْکَ وَ عِزَّتِکَ یَا إِلَهِی لَأُلِحَّنَّ عَلَیْکَ [إِلَیْکَ] وَ عِزَّتِکَ یَا إِلَهِی لَأَبْتَهِلَنَّ إِلَیْکَ وَ عِزَّتِکَ یَا رَجَائِی لَأَمُدَّنَّ یَدِی مَعَ جُرْمِهَا إِلَیْکَ إِلَهِی فَمَنْ لِی مَوْلاَیَ فَبِمَنْ أَلُوذُ سَیِّدِی فَبِمَنْ أَعُوذُ أَمَلِی فَمَنْ أَرْجُو أَنْتَ أَنْتَ اِنْقَطَعَ اَلرَّجَاءُ إِلاَّ مِنْکَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ یَا أَحَدَ مَنْ لاَ أَحَدَ لَهُ یَا أَکْرَمَ مَنْ أُقِرَّ لَهُ بِذَنْبٍ یَا أَعَزَّ مَنْ خُضِعَ لَهُ بِذُلٍَّ یَا أَرْحَمَ مَنِ اُعْتُرِفَ لَهُ بِجُرْمٍ لِکَرَمِکَ أَقْرَرْتُ بِذُنُوبِی وَ لِعِزَّتِکَ خَضَعْتُ بِذِلَّتِی فَمَا صَانِعٌ مَوْلاَیَ وَ لِرَحْمَتِکَ أَنْتَ اِعْتَرَفْتُ بِجُرْمِی فَمَا أَنْتَ فَاعِلٌ سَیِّدِی لِمُقِرٍّ لَکَ بِذَنْبِهِ خَاضِعٍ لَکَ بِذُلِّهِ مُعْتَرِفٍ لَکَ بِجُرْمِهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِسْمَعِ اَللَّهُمَّ دُعَائِی إِذَا دَعَوْتُکَ وَ نِدَائِی إِذَا نَادَیْتُکَ وَ أَقْبِلْ عَلَیَّ إِذَا نَاجَیْتُکَ فَإِنِّی أُقِرُّ لَکَ بِذُنُوبِی وَ أَعْتَرِفُ وَ أَشْکُو إِلَیْکَ مَسْکَنَتِی وَ فَاقَتِی وَ قَسَاوَهَ قَلْبِی وَ ضُرِّی وَ حَاجَتِی یَا خَیْرَ مَنْ آنَسْتُ بِهِ وَحْدَتِی وَ نَاجَیْتُهُ بِسِرِّی یَا أَکْرَمَ مَنْ بَسَطْتُ إِلَیْهِ یَدِی وَ یَا أَرْحَمَ مَنْ مَدَدْتُ إِلَیْهِ عُنُقِی صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِغْفِرْ لِی ذُنُوبِیَ اَلَّتِی نَظَرَتْ إِلَیْهَا عَیْنَایَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِغْفِرْ لِی ذُنُوبِی اَلَّتِی نَطَقَ بِهَا لِسَانِی اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِغْفِرْ لِی ذُنُوبِی اَلَّتِی اِکْتَسَبْتَهَا یَدَایَ وَ اِغْفِرْ لِی ذُنُوبِیَ اَلَّتِی بَاشَرَهَا جِلْدِی وَ اِغْفِرِ اَللَّهُمَّ اَلذُّنُوبَ [ذُنُوبِی] اَلَّتِی اِحْتَطَبْتُ بِهَا عَلَی بَدَنِی وَ اِغْفِرِ اَللَّهُمَّ اَلذُّنُوبَ [ذُنُوبِی] اَلَّتِی قَدَّمْتَهَا لَدَیَّ وَ اِغْفِرِ اَللَّهُمَّ ذُنُوبِیَ اَلَّتِی أَحْصَاهَا کِتَابُکَ وَ اِغْفِرِ اَللَّهُمَّ ذُنُوبِیَ اَلَّتِی سَتَرْتَهَا مِنَ اَلْمَخْلُوقِینَ وَ لَمْ أَسْتُرْهَا مِنْکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِغْفِرْ لِی ذُنُوبِی أَوَّلَهَا وَ آخِرَهَا وَ صَغِیرَهَا وَ کَبِیرَهَا دَقِیقَهَا وَ جَلِیلَهَا مَا عَرَفْتُ [أَعْرِفُ] مِنْهَا وَ مَا لاَ أَعْرِفُ مَوْلاَیَ عَظُمَتْ ذُنُوبِی وَ جَلَّتْ وَ هِیَ صَغِیرَهٌ فِی جَنْبِ عَفْوِکَ فَاعْفُ عَنِّی فَقَدْ قَیَّدَتْنِی وَ اِشْتَهَرَتْ عُیُوبِی وَ غَرَقَتْنِی خَطَایَایَ وَ أَسْلَمْتَنِی نَفْسِی إِلَیْکَ بَعْدَ مَا لَمْ أَجِدْ مَلْجَأً وَ لاَ مَنْجًی مِنْکَ إِلاَّ إِلَیْکَ مَوْلاَیَ اِسْتَوْجَبْتُ أَنْ أَکُونَ لِعُقُوبَتِکَ غَرَضاً [عَرْضاً] وَ لِنَقِمَتِکَ [لنقمتک] مُسْتَحِقّاً إِلَهِی قَدْ غُیِّرَ عَقْلِی فِیمَا وَجِلْتُ مِنْ مُبَاشَرَهِ عِصْیَانِکَ وَ بَقِیتُ حَیْرَانَ مُتَعَلِّقاً بِعَمُودِ عَفْوِکَ فَأَقِلْنِی یَا مَوْلاَیَ وَ إِلَهِی بِالاِعْتِرَافِ فَهَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ عَبْدٌ ذَلِیلٌ خَاضِعٌ صَاغِرٌ دَاخِرٌ رَاغِمٌ أَنْ تَرْحَمَنِی فَقَدِیماً شَمِلَنِی عَفْوُکَ وَ أَلْبَسْتَنِی عَافِیَتَکَ وَ إِنْ تُعَذِّبْنِی فَإِنِّی لِذَلِکَ أَهْلٌ وَ هُوَ یَا رَبِّ مِنْکَ [مِنْکَ یَا رَبِّ] عَدْلٌ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِالْمَخْزُونِ مِنْ أَسْمَائِکَ وَ مَا وَارَتْ [بِمَا وَارَتْهُ] اَلْحُجُبُ مِنْ بَهَائِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ تَرْحَمَ هَذِهِ اَلنَّفْسَ اَلْجَزُوعَهَ وَ هَذَا اَلْبَدَنَ اَلْهَلُوعَ وَ اَلْجِلْدَ اَلرَّقِیقَ وَ اَلْعَظْمَ اَلدَّقِیقَ مَوْلاَیَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ مِائَهَ مَرَّهٍ اَللَّهُمَّ قَدْ غَرَقَتْنِی اَلذُّنُوبُ وَ غَمَرَتْنِی اَلنِّعَمُ وَ قَلَّ شُکْرِی وَ ضَعُفَ عَمَلِی وَ لَیْسَ لِی مَا أَرْجُوهُ إِلاَّ رَحْمَتُکَ فَاعْفُ عَنِّی فَإِنِّی اِمْرُؤٌ حَقِیرٌ وَ خَطَرِی یَسِیرٌ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ إِنْ تَعْفُ عَنِّی فَإِنَّ عَفْوَکَ أَرْجَی لِی مِنْ عَمَلِی وَ إِنْ تَرْحَمْنِی فَإِنَّ رَحْمَتَکَ أَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبِی وَ أَنْتَ اَلَّذِی لاَ تُخَیِّبُ اَلسَّائِلَ وَ لاَ یَنْقُصُکَ اَلنَّائِلُ یَا خَیْرَ مَسْئُولٍ وَ أَکْرَمَ مَأْمُولٍ هَذَا مَقَامُ اَلْمُسْتَجِیرِ بِکَ مِنَ اَلنَّارِ مِائَهَ مَرَّهٍ هَذَا مَقَامُ اَلْعَائِذِ بِکَ مِنَ اَلنَّارِ مِائَهَ مَرَّهٍ هَذَا مَقَامُ اَلذَّلِیلِ هَذَا مَقَامُ اَلْبَائِسِ اَلْفَقِیرِ هَذَا مَقَامُ اَلْمُسْتَجِیرِ هَذَا مَقَامُ مَنْ لاَ أَمَلَ لَهُ سِوَاکَ هَذَا مَقَامُ مَنْ لاَ یُفَرِّجُ کَرْبَهُ سِوَاکَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اَللّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی مَا رَزَقْتَنِی وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی مَا مَنَحْتَنِی وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی مَا أَلْهَمْتَنِی وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی مَا وَفَّقْتَنِی وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی مَا شَفَیْتَنِی وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی مَا عَافَیْتَنِی وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی مَا هَدَیْتَنِی وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی اَلسَّرَّاءِ وَ اَلضَّرَّاءِ وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی کُلِّ نِعْمَهٍ أَنْعَمْتَ عَلَیَّ ظَاهِرَهً وَ بَاطِنَهً [ظاهره و باطنه] حَمْداً کَثِیراً سَرْمَداً دَائِماً [أَبَداً] لاَ یَنْقَطِعُ وَ لاَ یَفْنَی أَبَداً حَمْداً تَرْضَی بِحَمْدِکَ عَنَّا حَمْداً یَصْعَدُ أَوَّلُهُ وَ لاَ یَفْنَی آخِرُهُ حَمْداً یَزِیدُ وَ لاَ یَبِیدُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُکَ مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ قَوِیَ عَلَیْهِ بَدَنِی بِعَافِیَتِکَ أَوْ نَالَتْهُ قُدْرَتِی بِفَضْلِ نِعْمَتِکَ أَوْ بَسَطْتُ إِلَیْهِ یَدِیِ بِسَابِغِ رِزْقِکَ أَوِ اِتَّکَلْتُ عِنْدَ خَوْفِی مِنْهُ عَلَی أَنَاتِکَ أَوْ وَثِقْتُ فِیهِ بِحَوْلِکَ أَوْ عَوَّلْتُ فِیهِ عَلَی کَرِیمِ عَفْوِکَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُکَ مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ خُنْتُ فِیهِ أَمَانَتِی أَوْ نَحَّسْتُ بِفِعْلِهِ نَفْسِی أَوِ اِحْتَطَبْتُ بِهِ عَلَی بَدَنِی أَوْ قَدَّمْتُ فِیهِ لَذَّتِی أَوْ آثَرْتُ فِیهِ شَهَوَاتِی أَوْ سَعَیْتُ فِیهِ لِغَیْرِی أَوِ اِسْتَغْوَیْتُ فِیهِ مَنْ تَبِعَنِی أَوْ غَلَبْتُ عَلَیْهِ بِفَضْلِ حِیلَتِی أَوِ اِحْتَلْتُ عَلَیْکَ فِیهِ مَوْلاَیَ فَلَمْ تَغْلِبْنِی عَلَی فِعْلِی إِذْ کُنْتَ کَارِهاً لِمَعْصِیَتِی لَکِنْ سَبَقَ عِلْمُکَ فِی فِعْلِی فَحَلُمْتَ عَنِّی لَمْ تُدْخِلْنِی یَا رَبِّ فِیهِ جَبْراً وَ لَمْ تَحْمِلْنِی عَلَیْهِ قَهْراً وَ لَمْ تَظْلِمْنِی فِیهِ شَیْئاً أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ غَمَرَتْهُ مَسَاغِبُ اَلْإِسَاءَهِ فَأَیْقَنَ مِنْ إِلَهِهِ بِالْمُجَازَاتِ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ تَهَوَّرَ تَهَوُّراً فِی اَلْغَیَاهِبِ وَ تَدَاحَضَ لِلشِّقْوَهِ فِی أَوْدَاءِ اَلْمَذَاهِبِ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ أَوْرَطَهُ اَلْإِفْرَاطُ فِی مَآثِمِهِ وَ أَوْثَقَهُ اَلاِرْتِبَاکُ فِی لُجَجِ جَرَائِمِهِ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ أَنَافَ عَلَی اَلْمَهَالِکِ بِمَا اِجْتَرَمَ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ أَوْحَدَتْهُ اَلْمَنِیَّهُ فِی حُفْرَتِهِ فَأَوْحَشَ بِمَا اِقْتَرَفَ مِنْ ذَنْبٍ اِسْتَکْفَفَ فَاسْتَرْحَمَ هُنَالِکَ رَبَّهُ وَ اِسْتَعْطَفَ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ لَمْ یَتَزَوَّدْ لِبُعْدِ سَفَرِهِ زَاداً وَ لَمْ یُعِدَّ [لم یعد] لِمَظَاعِنِ [لطاعن] تَرْحَالِهِ إِعْدَاداً أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ شَسَعَتْ شُقَّتُهُ وَ قَلَّتْ عُدَّتُهُ فَغَشِیَتْهُ هُنَالِکَ کُرْبَتُهُ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ لاَ یَعْلَمُ عَلَی أَیِّ مَنْزِلَتِهِ هَاجِمٌ أَ فِی اَلنَّارِ یَصْلَی أَمْ فِی اَلْجَنَّهِ نَاعِمٌ یَحْیَا أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ غَرِقَ فِی لُجَجِ اَلْمَآثِمِ وَ تَقَلَّبَ فِی أَظَالِیلِ [أطالیل] مَقْتِ اَلْمَحَارِمِ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ عَنَدَ عَنْ لَوَائِحِ حَقِّ اَلْمَنْهَجِ وَ سَلَکَ سَوَادِفَ سُبُلِ اَلْمُرْتَتَجِ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ لَمْ یُهْمِلْ شُکْرِی وَ لَمْ یَضْرِبْ عَنْهُ صَفْحاً أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ لَمْ یُنْجِهِ [ینجه] اَلْمَفَرُّ مِنْ مُعَانَاهِ ضَنْکِ اَلْمُنْقَلَبِ وَ لَمْ یُجْزِهِ اَلْمَهْرَبُ مِنْ أَهَاوِیلِ عِبْءِ اَلْمَکْسَبِ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ تَمَرَّدَ فِی طُغْیَانِهِ عَدُوّاً وَ بَارَزَهُ بِالْخَطِیئَهِ عُتُوّاً أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ أَحْصَی عَلَیْهِ کُرُورَ لَوَافِظِ أَلْسِنَتِهِ وَ زِنَهَ مَخَانِقِ اَلْجَنَّهِ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ لاَ یَرْجُو سِوَاهُ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ مِمَّا أَحْصَاهُ اَلْعُقُولُ وَ اَلْقَلْبُ اَلْمَجْهُولُ وَ اِقْتَرَفَتْهُ اَلْجَوَارِحُ اَلْخَاطِئَهُ وَ اِکْتَسَبْتَهُ اَلْیَدُ اَلْبَاغِیَهُ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ بِمِقْدَارٍ وَ مِقْیَاسٍ وَ مِکْیَالٍ وَ مَبْلَغِ مَا أَحْصَی وَ عَدَدِ مَا خَلَقَ وَ مَا فَلَقَ وَ ذَرَأَ وَ بَرَأَ وَ أَنْشَأَ وَ صَوَّرَ وَ دَوَّنَ وَ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ أَضْعَافَ ذَلِکَ کُلِّهِ وَ أَضْعَافاً مُضَاعَفَهً وَ أَمْثَالاً مُمَثَّلَهً حَتَّی أَبْلُغَ رِضَا اَللَّهِ وَ أَفُوزَ بِعَفْوِهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی هَدَانَا [هَدَانِی] لِدِینِهِ اَلَّذِی لاَ یُقْبَلُ عَمَلٌ إِلاَّ بِهِ وَ لاَ یَغْفِرُ ذَنْباً إِلاَّ لِأَهْلِهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی جَعَلَنِیَ مُسَلِّماً لَهُ وَ لِرَسُولِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِیمَا أَمَرَ بِهِ وَ نَهَی عَنْهُ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لَمْ یَجْعَلْنِی أَعْبُدُ شَیْئاً غَیْرَهُ وَ لَمْ یُکْرِمْ بِهَوَانِی أَحَداً مِنْ خَلْقِهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا صَرَفَ عَنِّی أَنْوَاعَ اَلْبَلاَءِ فِی نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ أَهْلِ حُزَانَتِی وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ عَلَی کُلِّ حَالٍ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْمَلِکُ اَلرَّحْمَنُ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْمُفَضَّلُ اَلْمَنَّانُ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْأَوَّلُ وَ اَلْآخِرُ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ ذُو اَلطَّوْلِ وَ إِلَیْهِ اَلْمَصِیرُ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلظَّاهِرُ اَلْبَاطِنُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ مِدَادَ کَلِمَاتِهِ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ مِلْءَ عَرْشِهِ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ عَدَدَ مَا أَحْصَی کِتَابُهُ وَ سُبْحَانَ اَللَّهِ اَلْحَلِیمِ اَلْکَرِیمِ وَ سُبْحَانَ اَللَّهِ اَلْغَفُورِ اَلرَّحِیمِ وَ سُبْحَانَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ یَنْبَغِی اَلتَّسْبِیحُ إِلاَّ لَهُ وَ سُبْحانَ رَبِّکَ رَبِّ اَلْعِزَّهِ عَمّا یَصِفُونَ `وَ سَلامٌ عَلَی اَلْمُرْسَلِینَ `وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ اَلَّذِینَ أَذْهَبَ اَللَّهُ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ نَبِیِّکَ وَ صَفِیِّکَ وَ حَبِیبِکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ وَ اَلْمُبَلِّغِ رِسَالاَتِکَ فَإِنَّهُ قَدْ أَدَّی اَلْأَمَانَهَ وَ مَنَحَ اَلنَّصِیحَهَ وَ حَمَلَ عَلَی اَلْمَحَجَّهِ وَ کَابَدَ اَلْعُسْرَهَ اَللَّهُمَّ أَعْطِهِ بِکُلِّ مَنْقَبَهٍ مِنْ مَنَاقِبِهِ وَ مَنْزِلَهٍ مِنْ مَنَازِلِهِ وَ حَالٍ مِنْ أَحْوَالِهِ خَصَائِصَ [خصائصا] مِنْ عَطَائِکَ وَ فَضَائِلَ [فضائلا] مِنْ حِبَائِکَ تَسُرُّ بِهَا نَفْسَهُ وَ تُکْرِمُ [وَ تکرم] بِهَا وَجْهَهُ وَ تَرْفَعُ بِهَا مَقَامَهُ وَ تُعْلِی بِهَا شَرَفَهُ عَلَی اَلْقُوَّامِ بِقِسْطِکَ وَ اَلذَّابِّینَ عَنْ حَرِیمِکَ [حَرَمِکَ] اَللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْ عَلَیْهِ ذُرِّیَّتَهُ وَ أَزْوَاجَهُ وَ أَهْلَ بَیْتِهِ وَ أَصْحَابَهُ وَ أُمَّتَهُ مَا تَقَرُّ بِهِ عَیْنُهُ وَ اِجْعَلْنَا مِنْهُمْ وَ مِمَّنْ تَسْقِیهِ بِکَأْسِهِ وَ تُورِدُهُ حَوْضَهُ وَ تَحْشُرُنَا فِی زُمْرَتِهِ وَ تَحْتَ لِوَائِهِ وَ تُدْخِلُنَا فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنِی مَعَهُمْ فِی کُلِّ شِدَّهٍ وَ رَخَاءٍ وَ فِی کُلِّ عَافِیَهٍ وَ بَلاَءٍ وَ فِی کُلِّ أَمْنٍ وَ خَوْفٍ وَ فِی کُلِّ مَثْوًی وَ مُنْقَلَبٍ اَللَّهُمَّ أَحْیِنِی مَحْیَاهُمْ وَ أَمِتْنِی مَمَاتَهُمْ وَ اِجْعَلْنِی مَعَهُمْ فِی اَلْمَوَاطِنِ کُلِّهَا وَ لاَ تُفَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ أَبَداً إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ اَللَّهُمَّ أَفْنِنِی خَیْرَ اَلْفَنَاءِ إِذَا أَفْنَیْتَنِی عَلَی مُوَالاَتِکَ وَ مُوَالاَهِ أَوْلِیَائِکَ وَ مُعَادَاهِ أَعْدَائِکَ وَ اَلرَّغْبَهِ وَ اَلرَّهْبَهِ إِلَیْکَ وَ اَلْوَفَاءِ بِعَهْدِکَ وَ اَلتَّصْدِیقِ بِکِتَابِکَ وَ اَلاِتِّبَاعِ لِسُنَّهِ نَبِیِّکَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ تُدْخِلُنِی مَعَهُمْ فِی کُلِّ خَیْرٍ وَ تُنْجِینِی بِهِمْ مِنْ کُلِّ سُوءٍ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِغْفِرْ ذَنْبِی وَ وَسِّعْ خُلُقِی وَ طَیِّبْ کَسْبِی وَ قَنِّعْنِی بِمَا رَزَقْتَنِی وَ لاَ تُذْهِبْ نَفْسِی إِلَی شَیْءٍ صَرَفْتَهُ عَنِّی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلنِّسْیَانِ وَ اَلْکَسَلِ وَ اَلتَّوَانِی فِی طَاعَتِکَ وَ مِنْ عِقَابِکَ اَلْأَدْنَی وَ عَذَابِکَ اَلْأَکْبَرِ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ دُنْیًا تَمْنَعُ اَلْآخِرَهَ وَ مِنْ حَیَاهٍ تَمْنَعُ خَیْرَ اَلْمَمَاتِ وَ مِنْ أَمَلٍ یَمْنَعُ خَیْرَ اَلْعَمَلِ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَفْسٍ لاَ تَشْبَعُ وَ مِنْ قَلْبٍ لاَ یَخْشَعُ وَ مِنْ دُعَاءٍ لاَ یُرْفَعُ وَ مِنْ صَلاَهٍ لاَ تُقْبَلُ اَللَّهُمَّ اِفْتَحْ مَسَامِعَ قَلْبِی لِذِکْرِکَ حَتَّی أَتَّبِعَ کِتَابَکَ وَ أُصَدِّقَ رَسُولَکَ وَ آمَنَ بِوَعْدِکَ وَ أُوفِیَ بِعَهْدِکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ [وَ أَهْلِهِ] وَ أَسْأَلُکَ اَلصَّبْرَ عَلَی طَاعَتِکَ وَ اَلصَّبْرَ لِحُکْمِکَ وَ أَسْأَلُکَ اَللَّهُمَّ حَقَائِقَ اَلْإِیمَانِ وَ اَلصِّدْقَ فِی اَلْمَوَاطِنِ کُلِّهَا وَ اَلْعَفْوَ وَ اَلْمُعَافَاهَ وَ اَلْیَقِینَ وَ اَلْکَرَامَهَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ اَلشُّکْرَ وَ اَلنَّظَرَ إِلَی وَجْهِکَ اَلْکَرِیمِ فَإِنَّ بِنِعْمَتِکَ تَتِمُّ اَلصَّالِحَاتُ اَللَّهُمَّ أَنْتَ تُنْزِلُ اَلْغِنَی وَ اَلْبَرَکَهَ مِنَ اَلرَّفِیعِ اَلْأَعْلَی عَلَی اَلْعِبَادِ قَاهِراً مُقْتَدِراً أَحْصَیْتَ أَعْمَالَهُمْ وَ قَسَمْتَ أَرْزَاقَهُمْ وَ سَمَّیْتَ آجَالَهُمْ وَ کَتَبْتَ آثَارَهُمْ وَ جَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَهً أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَلْوَانُهُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ لاَ یَعْلَمُ اَلْعِبَادُ عِلْمَکَ وَ کُلُّنَا فُقَرَاءُ إِلَیْکَ فَلاَ تَصْرِفِ اَللَّهُمَّ عَنِّی وَجْهَکَ وَ لاَ تَمْنَعْنِی فَضْلَکَ وَ لاَ تَمْنَعْنِی [وَ لاَ تَحْرِمْنِی] طَوْلَکَ وَ عَفْوَکَ وَ اِجْعَلْنِی أُوَالِی أَوْلِیَاءَکَ وَ أُعَادِی أَعْدَاءَکَ وَ اُرْزُقْنِی اَلرَّغْبَهَ وَ اَلرَّهْبَهَ وَ اَلْخُشُوعَ وَ اَلْوَفَاءَ وَ اَلتَّسْلِیمَ وَ اَلتَّصْدِیقَ بِکِتَابِکَ وَ اِتِّبَاعَ سُنَّهِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِکْفِنِی مَا أَهَمَّنِی وَ غَمَّنِی وَ لاَ تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی وَ أَعِذْنِی مِنْ شَرِّ مَا خَلَقْتَ وَ ذَرَأْتَ وَ بَرَأْتَ وَ أَلْبِسْنِی دِرْعَکَ اَلْحَصِینَهَ مِنْ شَرِّ جَمِیعِ خَلْقِکَ وَ اِقْضِ عَنِّی دَیْنِی وَ وَفِّقْنِی لِمَا یُرْضِیکَ عَنِّی وَ اُحْرُسْنِی وَ ذُرِّیَّتِی وَ أَهْلِی وَ قَرَابَتِی وَ جَمِیعَ إِخْوَانِی فِیکَ وَ أَهْلَ حُزَانَتِی مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ وَ مِنْ شَرِّ فَسَقَهِ اَلْعَرَبِ وَ اَلْعَجَمِ وَ شَیَاطِینِ اَلْإِنْسِ وَ اَلْجِنِّ وَ اُنْصُرْنِی عَلَی مَنْ ظَلَمَنِی وَ تَوَفَّنِی مُسْلِماً وَ أَلْحِقْنِی بِالصّالِحِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِعَظِیمِ مَا سَأَلَکَ بِهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِکَ مِنْ کَرِیمِ أَسْمَائِکَ وَ جَمِیلِ ثَنَائِکَ وَ خَاصَّهِ دُعَائِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ عَشِیَّتِی هَذِهِ أَعْظَمَ عَشِیَّهٍ مَرَّتْ عَلَیَّ مُنْذُ أَخْرَجْتَنِی إِلَی اَلدُّنْیَا بَرَکَهً فِی عِصْمَهٍ مِنْ دِینِی وَ خَلاَصِ نَفْسِی وَ قَضَاءِ حَاجَتِی وَ تَشْفِیعِی فِی مَسْأَلَتِی وَ تَمَامِ [وَ إِتْمَامِ] اَلنِّعْمَهِ عَلَیَّ وَ صَرْفِ اَلسُّوءِ عَنِّی وَ لِبَاسِ اَلْعَافِیَهِ وَ أَنْ تَجْعَلَنِی مِمَّنْ نَظَرْتَ إِلَیْهِ فِی هَذِهِ اَلْعَشِیَّهِ بِرَحْمَتِکَ إِنَّکَ جَوَادٌ کَرِیمٌ اَللَّهُمَّ إِنْ کُنْتَ لَمْ تَکْتُبْنِی فِی حُجَّاجِ بَیْتِکَ اَلْحَرَامِ أَوْ أَحْرَمْتَنِی اَلْحُضُورَ مَعَهُمْ فِی هَذِهِ اَلْعَشِیَّهِ فَلاَ تَحْرِمْنِی مِنْ شِرْکَتِهِمْ فِی دُعَائِهِمْ وَ اُنْظُرْ إِلَیَّ بِنَظْرَتِکَ اَلرَّحِیمَهِ لَهُمْ وَ أَعْطِنِی مِنْ خَیْرِ مَا تُعْطِی أَوْلِیَاءَکَ وَ أَهْلَ طَاعَتِکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لاَ تَجْعَلْ هَذِهِ اَلْعَشِیَّهَ آخِرَ اَلْعَهْدِ مِنِّی حَتَّی تُبَلِّغَنِیهَا مِنْ قَابِلٍ مَعَ حُجَّاجِ بَیْتِکَ اَلْحَرَامِ وَ زُوَّارِ قَبْرِ نَبِیِّکَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی أَعْفَی عَافِیَتِکَ وَ أَعَمِّ نِعْمَتِکَ وَ أَوْسَعِ رَحْمَتِکَ وَ أَجْزَلِ قَسْمِکَ وَ أَسْبَغِ رِزْقِکَ وَ أَفْضَلِ رَجَائِکَ وَ أَتَمِّ رَأْفَتِکَ إِنَّکَ سَمِیعُ اَلدُّعاءِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِسْمَعْ دُعَائِی وَ اِرْحَمْ تَضَرُّعِی وَ تَذَلُّلِی وَ اِسْتِکَانَتِی وَ تَوَکُّلِی عَلَیْکَ فَأَنَا مُسَلِّمٌ لِأَمْرِکَ لاَ أَرْجُو نَجَاحاً وَ لاَ مُعَافَاهً وَ لاَ تَشْرِیفاً إِلاَّ بِکَ وَ مِنْکَ فَامْنُنْ عَلَیَّ بِتَبْلِیغِی هَذِهِ اَلْعَشِیَّهَ مِنْ قَابِلٍ وَ أَنَا مُعَافاً مِنْ کُلِّ مَکْرُوهٍ وَ مَحْذُورٍ وَ مِنْ جَمِیعِ اَلْبَوَائِقِ وَ مَحْذُورَاتِ اَلطَّوَارِقِ اَللَّهُمَّ أَعِنِّی عَلَی طَاعَتِکَ وَ طَاعَهِ أَوْلِیَائِکَ اَلَّذِینَ اِصْطَفَیْتَهُمْ مِنْ خَلْقِکَ لِخَلْقِکَ وَ اَلْقِیَامِ فِیهِمْ بِدِینِکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلِّمْ لِی دِینِی وَ زِدْ فِی أَجَلِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی وَ أَقِرَّ بِشُکْرِ نِعْمَتِکَ عَیْنِی وَ آمِنْ رَوْعَتِی وَ أَعْطِنِی سُؤْلِی إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ تَمِّمْ آلاَءَکَ عَلَیَّ فِیمَا بَقِیَ مِنْ عُمُرِی وَ تَوَفَّنِی إِذَا تَوَفَّیْتَنِی وَ أَنْتَ عَنِّی رَاضٍ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ثَبِّتْنِی عَلَی مِلَّهِ اَلْإِسْلاَمِ فَإِنِّی بِحَبْلِکَ اِعْتَصَمْتُ فَلاَ تَکِلْنِی فِی جَمِیعِ اَلْأُمُورِ إِلاَّ إِلَیْکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِمْلَأْ قَلْبِی رَهْبَهً مِنْکَ وَ رَغْبَهً إِلَیْکَ وَ خَشْیَهً مِنْکَ وَ غِنًی بِکَ وَ عَلِّمْنِی مَا یَنْفَعُنِی وَ اِسْتَعْمِلْنِی بِمَا عَلَّمْتَنِی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ مَسْأَلَهَ اَلْمُضْطَرِّ إِلَیْکَ اَلْمُشْفِقِ مِنْ عَذَابِکَ اَلْخَائِفِ مِنْ عُقُوبَتِکَ أَنْ تُغْنِیَنِی بِعَفْوِکَ وَ تُجِیرَنِی بِعِزَّتِکَ وَ تَحَنَّنَ عَلَیَّ بِرَحْمَتِکَ وَ تُؤَدِّیَ عَنِّی فَرَائِضَکَ [فَرِیضَتَکَ] وَ تَسْتَجِیبَ لِی فِیمَا سَأَلْتُکَ وَ تُغْنِیَنِی عَنْ شِرَارِ خَلْقِکَ وَ تُدْنِیَنِی فِیمَنْ کَادَنِی وَ تَقِیَنِی مِنَ اَلنَّارِ وَ مَا قَرَّبْتَ [قَرُبَ] إِلَیْهَا مِنْ قَوْلٍ أَوْ عَمَلٍ وَ تَغْفِرَ لِی وَ لِوَالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 385 )
ص : 2913
حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ قَالَ وَ أَخْبَرَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مَرْوَانَ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ أَبَانٍ قَالَ حَدَّثَنَا نَاصِحٌ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ وَ قَدْ وَثَّقَهُ أَصْحَابُنَا عَنْ سِمَاکِ بْنِ حَرْبٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَهَ قَالَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: أَ رَأَیْتُمْ لَوْ أَنَّ نَبِیَّ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُبِضَ مَنْ کَانَ یَکُونُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلاَّ أَنَا وَ رُبَّمَا قِیلَ لَهُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَنْظُرُ إِلَیْهِ وَ هُوَ یَتَبَسَّمُ .
( الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمره المؤمنین , جلد 1 , صفحه 201 )
ص : 2914
شا، [الإرشاد] ، فَصْلٌ وَ مِمَّا جَاءَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَعْنَی اَلْقَضَاءِ وَ صَوَابِ اَلرَّأْیِ وَ إِرْشَادِ اَلْقَوْمِ إِلَی مَصَالِحِهِمْ وَ تَدَارُکِهِ مَا کَانَ یُفْسِدُ بِهِمْ لَوْ لاَ تَنْبِیهُهُ عَلَی وَجْهِ اَلرَّأْیِ فِیهِ مَا حَدَّثَ بِهِ شَبَابَهُ بْنُ سَوَّارٍ عَنْ أَبِی بَکْرٍ اَلْهُذَلِیِّ قَالَ سَمِعْتُ رِجَالاً مِنْ عُلَمَائِنَا یَقُولُونَ: تَکَاتَبَتِ اَلْأَعَاجِمُ مِنْ أَهْلِ هَمَذَانَ وَ أَهْلِ اَلرَّیِّ وَ أَصْبَهَانَ وَ قُومَسَ وَ نَهَاوَنْدَ وَ أَرْسَلَ بَعْضُهُمْ إِلَی بَعْضٍ أَنَّ مَلِکَ اَلْعَرَبِ اَلَّذِی جَاءَهُمْ بِدِینِهِمْ وَ أَخْرَجَ کِتَابَهُمْ قَدْ هَلَکَ یَعْنُونَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنَّهُ مَلِکَهُمْ مِنْ بَعْدِهِ رَجُلٌ مُلْکاً یَسِیراً ثُمَّ هَلَکَ یَعْنُونَ أَبَا بَکْرٍ ثُمَّ قَامَ بَعْدَهُ آخَرُ قَدْ طَالَ عُمُرُهُ حَتَّی تَنَاوَلَکُمْ فِی بِلاَدِکُمْ وَ أَغْزَاکُمْ جُنُودُهُ یَعْنُونَ عُمَرَ بْنَ اَلْخَطَّابِ وَ أَنَّهُ غَیْرُ مُنْتَهٍ عَنْکُمْ حَتَّی تُخْرِجُوا مَنْ فِی بِلاَدِکُمْ مِنْ جُنُودِهِ وَ تَخْرُجُوا إِلَیْهِ فَتَغْزُوهُ فِی بِلاَدِهِ فَتَعَاقَدُوا عَلَی هَذَا وَ تَعَاهَدُوا عَلَیْهِ فَلَمَّا اِنْتَهَی اَلْخَبَرُ إِلَی مَنْ بِالْکُوفَهِ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ أَنْهَوْهُ إِلَی عُمَرَ بْنِ اَلْخَطَّابِ فَلَمَّا اِنْتَهَی إِلَیْهِ اَلْخَبَرُ فَزِعَ لِذَلِکَ فَزَعاً شَدِیداً ثُمَّ أَتَی مَسْجِدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَصَعِدَ اَلْمِنْبَرَ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ مَعَاشِرَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ إِنَّ اَلشَّیْطَانَ قَدْ جَمَعَ لَکُمْ جُمُوعاً وَ أَقْبَلَ بِهَا لِیُطْفِئَ بِهَا نُورَ اَللَّهِ إِلاَّ أَنَّ أَهْلَ هَمَذَانَ وَ أَهْلَ أَصْبَهَانَ وَ أَهْلَ اَلرَّیِّ وَ قُومَسَ وَ نَهَاوَنْدَ مُخْتَلِفَهٌ أَلْسِنَتُهَا وَ أَلْوَانُهَا وَ أَدْیَانُهَا قَدْ تَعَاهَدُوا وَ تَعَاقَدُوا أَنْ یُخْرِجُوا مِنْ بِلاَدِهِمْ إِخْوَانَکُمْ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ یَخْرُجُوا إِلَیْکُمْ فَیَغْزُوکُمْ فِی بِلاَدِکُمْ فَأَشِیرُوا عَلَیَّ وَ أَوْجِزُوا وَ لاَ تُطْنِبُوا فِی اَلْقَوْلِ فَإِنَّ هَذَا یَوْمٌ لَهُ مَا بَعْدَهُ مِنَ اَلْأَیَّامِ فَتَکَلَّمُوا فَقَامَ طَلْحَهُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ وَ کَانَ مِنْ خُطَبَاءِ قُرَیْشٍ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَدْ حَنَّکَتْکَ اَلْأُمُورُ وَ جَرَّسَتْکَ اَلدُّهُورُ وَ عَجَمَتْکَ اَلْبَلاَیَا وَ أَحْکَمَتْکَ اَلتَّجَارِبُ وَ أَنْتَ مُبَارَکُ اَلْأَمْرِ مَیْمُونُ اَلنَّقِیبَهِ وَ قَدْ وُلِّیتَ فَخَبُرْتَ وَ اِخْتَبَرْتَ وَ خُبِرْتَ فَلَمْ تَنْکَشِفْ مِنْ عَوَاقِبِ قَضَاءِ اَللَّهِ إِلاَّ عَنْ خِیَارٍ فَاحْفِرْ هَذَا اَلْأَمْرَ بِرَأْیِکَ وَ لاَ تَغِبْ عَنْهُ ثُمَّ جَلَسَ فَقَالَ عُمَرُ تَکَلَّمُوا فَقَامَ عُثْمَانُ بْنُ عَفَّانَ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَمَّا بَعْدُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَإِنِّی أَرَی أَنْ تَشْخَصَ أَهْلَ اَلشَّامِ مِنْ شَامِهِمْ وَ أَهْلَ اَلْیَمَنِ مِنْ یَمَنِهِمْ وَ تَسِیرَ أَنْتَ فِی أَهْلِ هَذَیْنِ اَلْحَرَمَیْنِ وَ أَهْلِ اَلْمِصْرَیْنِ اَلْکُوفَهِ وَ اَلْبَصْرَهِ فَتَلْقَی جَمِیعَ اَلْمُشْرِکِینَ بِجَمِیعِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَإِنَّکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ لاَ تَسْتَبْقِی مِنْ نَفْسِکَ بَعْدَ اَلْعَرَبِ بَاقِیَهً وَ لاَ تَمَتَّعُ مِنَ اَلدُّنْیَا بِعَزِیزٍ وَ لاَ تَلُوذُ مِنْهَا بِحَرِیزٍ فَاحْضُرْهُ بِرَأْیِکَ وَ لاَ تَغِبْ عَنْهُ ثُمَّ جَلَسَ فَقَالَ عُمَرُ تَکَلَّمُوا فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ حَتَّی تَمَّ اَلتَّحْمِیدُ وَ اَلثَّنَاءُ عَلَی اَللَّهِ وَ اَلصَّلاَهُ عَلَی رَسُولِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّکَ إِنْ أَشْخَصْتَ أَهْلَ اَلشَّامِ مِنْ شَامِهِمْ سَارَتْ أَهْلُ اَلرُّومِ إِلَی ذَرَارِیِّهِمْ وَ إِنْ أَشْخَصْتَ أَهْلَ اَلْیَمَنِ مِنْ یَمَنِهِمْ سَارَتِ اَلْحَبَشَهُ إِلَی ذَرَارِیِّهِمْ وَ إِنْ أَشْخَصْتَ مِنْ هَذَیْنِ اَلْحَرَمَیْنِ اِنْتَقَضَتْ عَلَیْکَ اَلْعَرَبُ مِنْ أَطْرَافِهَا وَ أَکْنَافِهَا حَتَّی تَکُونَ مَا تَدَعُ وَرَاءَ ظَهْرِکَ مِنْ عِیَالاَتِ اَلْعَرَبِ أَهَمَّ إِلَیْکَ مِمَّا بَیْنَ یَدَیْکَ فَأَمَّا ذِکْرُکَ کَثْرَهَ اَلْعَجَمِ وَ رَهْبَتُکَ عَنْ جُمُوعِهِمْ فَإِنَّا لَمْ نَکُنْ نُقَاتِلُ عَلَی عَهْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالْکَثْرَهِ وَ إِنَّمَا کُنَّا نُقَاتِلُ بِالْبَصِیرَهِ وَ أَمَّا مَا بَلَغَکَ مِنِ اِجْتِمَاعِهِمْ عَلَی اَلْمَسِیرِ إِلَی اَلْمُسْلِمِینَ فَإِنَّ اَللَّهَ لِمَسِیرِهِمْ أَکْرَهُ مِنْکَ لِذَلِکَ وَ هُوَ أَوْلَی بِتَغْیِیرِ مَا یَکْرَهُ وَ إِنَّ اَلْأَعَاجِمَ إِذَا نَظَرُوا إِلَیْکَ قَالُوا هَذَا رِجْلُ اَلْعَرَبِ فَإِنْ قَطَعْتُمُوهُ قَطَعْتُمُ اَلْعَرَبَ وَ کَانَ أَشَدَّ لِکَلَبِهِمْ وَ کُنْتَ قَدْ أَلَّبْتَهُمْ عَلَی نَفْسِکَ وَ أَمَدَّهُمْ مَنْ لَمْ یَکُنْ یُمِدُّهُمْ وَ لَکِنِّی أَرَی أَنْ تُقِرَّ هَؤُلاَءِ فِی أَمْصَارِهِمْ وَ تَکْتُبَ إِلَی أَهْلِ اَلْبَصْرَهِ فَلْیَتَفَرَّقُوا عَلَی ثَلاَثِ فِرَقٍ فَلْتَقُمْ فِرْقَهٌ عَلَی ذَرَارِیِّهِمْ حِرْساً لَهُمْ وَ لْتَقُمْ فِرْقَهٌ عَلَی أَهْلِ عَهْدِهِمْ لِئَلاَّ یَنْتَقِضُوا وَ لْتَسِرْ فِرْقَهٌ مِنْهُمْ إِلَی إِخْوَانِهِمْ مَدَداً لَهُمْ فَقَالَ أَجَلْ هَذَا اَلرَّأْیُ وَ قَدْ کُنْتُ أُحِبُّ أَنْ أُتَابِعَ عَلَیْهِ وَ جَعَلَ یُکَرِّرُ قَوْلَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یَنْسِقُهُ إِعْجَاباً بِهِ وَ اِخْتِیَاراً لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 253 )
ص : 2915
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ ، قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو عَلِیٍّ ، عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَمَّنْ حَدَّثَهُ ، قَالَ: سَأَلْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ اَلرِّضَا (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) عَنْ هَذِهِ اَلْآیَهِ - وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ خاشِعَهٌ `عامِلَهٌ ناصِبَهٌ قَالَ نَزَلَتْ فِی اَلنُّصَّابِ وَ اَلزَّیْدِیَّهِ وَ اَلْوَاقِفَهُ مِنَ اَلنُّصَّابِ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 229 )
ص : 2916
دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ، : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَجَدَ حَرَارَهً فَعَضَّ عَلَی رِجْلَهٍ فَوَجَدَ لِذَلِکَ رَاحَهً فَقَالَ اَللَّهُمَّ بَارِکْ فِیهَا إِنَّ فِیهَا شِفَاءً مِنْ تِسْعٍ وَ تِسْعِینَ دَاءً اُنْبُتِی حَیْثُ شِئْتِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 235 )
4-«در دعوات راوندی»:که پیغمبر سوزشی یافت:و خرفه را بدندان گرفت و آسوده شد و فرمود:بار خدایا بدان برکت ده که در آن درمان 99 درد است بروی هر جا خواهی،
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 60 )
ص : 2917
اِقْرَأِ اَلْقُرْآنَ مَا نَهَاکَ فَإِذَا لَمْ یَنْهَکَ فَلَسْتَ تَقْرَأُهُ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 326 )
ص : 2918
اَلدُّعَاءُ بَعْدَ اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأُولَیَیْنِ اَللَّهُمَّ إِنَّکَ تَرَی وَ لاَ تُرَی وَ أَنْتَ بِالْمَنْظَرِ اَلْأَعْلَی وَ إِنَّ إِلَیْکَ اَلرُّجْعَی وَ اَلْمُنْتَهَی وَ إِنَّ لَکَ اَلْمَمَاتَ وَ اَلْمَحْیَا وَ إِنَّ لَکَ اَلْآخِرَهَ وَ اَلْأُولَی اَللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ أَنْ نَذِلَّ وَ نَخْزی وَ أَنْ نَأْتِیَ مَا عَنْهُ تَنْهَی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَسْأَلُکَ اَلْجَنَّهَ بِرَحْمَتِکَ وَ أَسْتَعِیذُ بِکَ مِنَ اَلنَّارِ بِقُدْرَتِکَ وَ أَسْأَلُکَ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ بِعِزَّتِکَ وَ اِجْعَلْ أَوْسَعَ رِزْقِی عِنْدَ کِبَرِ سِنِّی وَ أَحْسَنَ عَمَلِی عِنْدَ اِقْتِرَابِ أَجَلِی وَ أَطِلْ فِی طَاعَتِکَ وَ مَا یُقَرِّبُ مِنْکَ وَ یُحْظِی عِنْدَکَ وَ یُزْلِفُ لَدَیْکَ عُمُرِی وَ أَحْسِنْ فِی جَمِیعِ أَحْوَالِی وَ أُمُورِی مَعُونَتِی وَ لاَ تَکِلْنِی إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ وَ تَفَضَّلْ عَلَیَّ بِقَضَاءِ جَمِیعِ حَوَائِجِی [فِی] اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ اِبْدَأْ بِوَالِدَیَّ وَ وُلْدِی وَ بِجَمِیعِ إِخْوَانِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی جَمِیعِ مَا سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 99 )
ص : 2919
وَ قَالَ : إِنَّمَا مِمَّا أَخَافُ عَلَی أُمَّتِی زَلاَّتُ اَلْعُلَمَاءِ.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 81 )
ص : 2920
کَمَا رُوِیَ عَنِ اَلْإِمَامِ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ اَلْعَبِیدَ اَلَّذِینَ کَانُوا یَحْصُلُونَ عِنْدَهُ طِیلَهَ اَلسَّنَهِ زُهَاءَ اَلْعِشْرِینَ کَانَ یُعْتِقُهُمْ فِی آخِرِ لَیْلَهٍ مِنْ لَیَالِی رَمَضَانَ وَ یَقُولُ: أُعْتِقُکُمْ أَمَلاً بِأَنْ یَتَجَاوَزَ اَللَّهُ اَلرَّحِیمُ عَنْ تَقْصِیرَاتِی وَ یُعْتِقَنِی مِنْ عَذَابِ جَهَنَّمَ، فَإِذَا صَارَ اَلْعِیدُ یَمْنَحُهُمْ جَوَائِزَ عَظِیمَهً لِیَسْتَغْنُوا بِهَا عَنِ سُؤَالِ اَلنَّاسِ، وَ کَانَ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یُعْتِقُ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ مِنْ لَیَالِی رَمَضَانَ حِینَ اَلْإِفْطَارِ سَبْعِینَ أَلْفَ نَسَمَهً مِمَّنْ یَسْتَوْجِبُونَ اَلنَّارَ، وَ یُعْتِقُ فِی اَللَّیْلَهِ اَلْأَخِیرَهِ مِنَ اَلشَّهْرِ مِثْلَ مَا أَعْتَقَ فِی جَمِیعِ اَلشَّهْرِ (أَیْ طِیلَهَ اَلشَّهْرِ کُلِّهِ). وَ لَمْ یَسْتَخْدِمِ اَلْإِمَامُ غُلاَماً وَ لاَ جَارِیَهً أَکْثَرَ مِنْ سَنَهٍ وَاحِدَهٍ، وَ کَانَ یُعْتِقُ عَبِیدَهُ فِی یَوْمِ عَرَفَهَ فِی عَرَفَاتٍ أَیْضاً.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 135 )
چنان چه منقول است که حضرت امام زین العابدین علیه السّلام بنده ها که در عرض سال تحصیل می نمود تا بیست نفر و زیاده و کم در شب آخر ماه رمضان آزاد می نمود و می فرمود که شماها را آزاد کردم به امید آن که خداوند رحیم از تقصیرات من درگذرد و مرا از عذاب جهنّم آزاد گرداند و چون روز عید می شد جایزه های عظیم به ایشان می بخشید که ایشان بی نیاز باشند از سؤال کردن از مردم و می گفت که حق تعالی در هرشب ماه مبارک رمضان در هنگام افطار هفتاد هزار هزار کس را آزاد می کند از آنها که مستوجب جهنّم شده باشند و در شب آخر مثل آنچه در جمیع ماه آزاد کرده است آزاد می کند و حضرت هیچ غلام و کنیزی زیاده از یک سال خدمت نفرمود و در روز عرفه در عرفات نیز بنده های خود را آزاد می فرمود.
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 275 )
ص : 2921
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ لَیْلَهَ اَلثَّالِثِ وَ اَلْعِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ هِیَ لَیْلَهُ اَلْجُهَنِیِّ فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ وَ فِیهَا تُثَبَّتُ اَلْبَلاَیَا وَ اَلْمَنَایَا وَ اَلْآجَالُ وَ اَلْأَرْزَاقُ وَ اَلْقَضَایَا وَ جَمِیعُ مَا یُحْدِثُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا إِلَی مِثْلِهَا مِنَ اَلْحَوْلِ فَطُوبَی لِعَبْدٍ أَحْیَاهَا رَاکِعاً وَ سَاجِداً وَ مَثَّلَ خَطَایَاهُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ یَبْکِی عَلَیْهَا فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ رَجَوْتُ أَنْ لاَ یَخِیبَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ قَالَ وَ یَأْمُرُ اَللَّهُ مَلَکاً یُنَادِی [فِی] کُلِّ یَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فِی اَلْهَوَاءِ أَبْشِرُوا عِبَادِی فَقَدْ وَهَبْتُ لَکُمْ ذُنُوبَکُمُ اَلسَّالِفَهَ وَ شَفَّعْتُ بَعْضَکُمْ فِی بَعْضٍ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ إِلاَّ مَنْ أَفْطَرَ عَلَی مُسْکِرٍ أَوْ حَقَدَ عَلَی أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 207 )
ص : 2922
وَ عَنْهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ اِقْرَأْ فِی دُبُرِ کُلِّ صَلاَهٍ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ فَإِنَّهُ لاَ یُحَافِظُ عَلَیْهَا إِلاَّ نَبِیٌّ أَوْ صِدِّیقٌ أَوْ شَهِیدٌ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 168 )
ص : 2923
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ قَالَ: جَاءَ جِبْرِیلُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ- عَلَیْکُمْ بِالْبَرْنِیِّ فَإِنَّهُ خَیْرُ تُمُورِکُمْ - یُقَرِّبُ مِنَ اَللَّهِ وَ یُبَاعِدُ عَنِ اَلنَّارِ .
( صحیفه الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 75 )
با اسناد نقل شده امام رضا(علیه السلام)از علی(علیه السلام)روایت فرمود که: جبرئیل بر پیامبر فرود آمد و گفت:بر شما باد خوردن خرمای برنی،چرا که آن بهترین خرمای شماست و انسان را به خدا نزدیک و از آتش دور می کند.
( صحیفه الرضا علیه السلام / ترجمه حجازی ؛ ج 1 , ص 85 )
ص : 2924
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبَّادِ بْنِ صُهَیْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ سَمَّی وَ رَمَی صَیْداً فَأَخْطَأَهُ وَ أَصَابَ آخَرَ قَالَ یَأْکُلُ مِنْهُ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 380 )
ص : 2925
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ کَانَ یَأْمُلُ أَنْ یَعِیشَ غَداً فَإِنَّهُ یَأْمُلُ أَنْ یَعِیشَ أَبَداً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 167 )
ص : 2926
وَ اِتَّقِ اَلْخُرُوجَ فِی یَوْمِ اَلْإِثْنَیْنِ ، فَإِنَّهُ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی قُبِضَ فِیهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ اِنْقَطَعَ اَلْوَحْیُ، وَ اُبْتُزَّ أَهْلُ بَیْتِهِ اَلْأَمْرَ، وَ قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ هُوَ یَوْمُ نَحْسٍ .
( المزار الکبیر , جلد 1 , صفحه 46 )
ص : 2927
ثَابِتٌ عَنْ أَنَسٍ : لَمَّا خَرَجَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی غَزْوَهِ اَلطَّائِفِ فَبَیْنَمَا نَحْنُ بِغَمَامَهٍ فَأَدْخَلَ یَدَهُ تَحْتَهَا فَأَخْرَجَ رُمَّاناً فَجَعَلَ یَأْکُلُ وَ یُطْعِمُ عَلِیّاً ثُمَّ قَالَ لِقَوْمٍ رَمَقُوهُ بِأَبْصَارِهِمْ هَکَذَا یَفْعَلُ کُلُّ نَبِیٍّ بِوَصِیِّهِ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 230 )
ص : 2928
اَلشَّیْخُ فِی ( اَلتَّهْذِیبِ ): بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ صَالِحٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: کَانَ یَقُولُ: «مَنْ فَرَّ مِنْ رَجُلَیْنِ فِی اَلْقِتَالِ مِنَ اَلزَّحْفِ فَقَدْ فَرَّ، وَ مَنْ فَرَّ مِنْ ثَلاَثَهٍ فِی اَلْقِتَالِ مِنَ اَلزَّحْفِ فَلَمْ یَفِرَّ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 710 )
ص : 2929
رَوَاهُ أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ قُولَوَیْهِ فِی ( کَامِلِ اَلزِّیَارَاتِ ) قَالَ: حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ ، عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ نَهِیکٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ آوَیْناهُما إِلی رَبْوَهٍ ذاتِ قَرارٍ وَ مَعِینٍ قَالَ: «اَلرَّبْوَهُ: نَجَفُ اَلْکُوفَهِ ، وَ اَلْمَعِینُ: اَلْفُرَاتُ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 23 )
ص : 2930
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْوَصَّافِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : عَظِّمُوا کُبَرَاءَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ. وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ مِثْلَهُ وَ زَادَ: وَ لَیْسَ تَصِلُونَهُمْ بِشَیْءٍ أَفْضَلَ مِنْ کَفِّ اَلْأَذَی عَنْهُمْ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 98 )
6- امام صادق(علیه السّلام)فرمود:بزرگان خویش را احترام کنید و صلۀ رحم نمایید.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 81 )
ص : 2931
وَ لَمَّا رَدَّ عَلَی اِبْنِ طَالُوتَ حَیْثُ قَالَ لَهُ إِلَی کَمْ تَدْرُسُونَ هَذَا اَلْبَیْدَرَ إِلَی آخِرِهِ فَأَجَابَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَانْقَطَعَ فَقَالَ لِأَصْحَابِهِ ظَنَنْتُمْ أَنَّکُمْ تُلْقُونِی عَلَی تَمْرَهٍ فَأَلْقَیْتُمُونِی عَلَی جَمْرَهٍ فَقَالُوا لَقَدْ فَضَحْتَنَا مَا رَأَیْنَا أَحْقَرَ مِنْکَ فِی مَجْلِسِهِ فَقَالَ أَ بِی تَقُولُونَ هَذَا فَإِنَّهُ اِبْنُ مَنْ حَلَقَ رُءُوسَ مَنْ تَرَوْنَ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 174 )
ص : 2932
قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّکَ لَذُو قَرْنَیْهَا.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 255 )
ص : 2933
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنِ اِغْتَابَ مُؤْمِناً غَازِیاً أَوْ آذَاهُ أَوْ خَلَفَهُ فِی أَهْلِهِ بِسُوءٍ نُصِبَ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَیَسْتَغْرِقُ حَسَنَاتِهِ ثُمَّ یُرْکَسُ فِی اَلنَّارِ إِذَا کَانَ اَلْغَازِی فِی طَاعَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 22 )
ص : 2934
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ رَجُلاً أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَجْعَلُ ثُلُثَ صَلاَتِی لَکَ - لاَ بَلْ أَجْعَلُ نِصْفَ صَلاَتِی لَکَ لاَ بَلْ أَجْعَلُ کُلَّهَا لَکَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذاً تُکْفَی مَئُونَهَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 316 )
ص : 2935
1911-6 الکافی ،1/4/56/2 محمد عن ابن عیسی عن السراد عن بعض أصحابه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إن اللّه تعالی ارتضی لکم الإسلام دینا فأحسنوا صحبته بالسخاء و حسن الخلق.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 265 )
ص : 2936
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالاَ: أَیُّمَا مُؤْمِنٍ خَرَجَ إِلَی أَخِیهِ یَزُورُهُ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ حَسَنَهً وَ مُحِیَتْ عَنْهُ سَیِّئَهٌ وَ رُفِعَتْ لَهُ دَرَجَهٌ فَإِذَا طَرَقَ اَلْبَابَ فُتِحَتْ لَهُ أَبْوَابُ اَلسَّمَاءِ فَإِذَا اِلْتَقَیَا وَ تَصَافَحَا وَ تَعَانَقَا أَقْبَلَ اَللَّهُ عَلَیْهِمَا بِوَجْهِهِ ثُمَّ بَاهَی بِهِمَا اَلْمَلاَئِکَهَ فَیَقُولُ اُنْظُرُوا إِلَی عَبْدَیَّ تَزَاوَرَا وَ تَحَابَّا فِیَّ حَقٌّ عَلَیَّ أَنْ لاَ أُعَذِّبَهُمَا بِالنَّارِ بَعْدَ ذَلِکَ اَلْمَوْقِفِ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 231 )
1- امام باقر و امام صادق(علیه السّلام)فرمودند:هر مؤمنی که برای دیدن برادرش بیرون رود و حقّ او را بشناسد،در برابر هر قدمی که بردارد خدا حسنه ای به او دهد گناهی را از وی بزداید،و یک درجه او را بالا برد،و چون در خانه اش را بکوبد، درهای آسمان برایش باز شود،و چون با هم دیدار و مصافحه و معانقه نمایند،خداوند به آنان توجّه فرماید و به وجود آنان نزد فرشتگانش فخر کند،و فرماید:دو بنده ام را بنگرید برای من یک دیگر ملاقات نمودند و با هم دوستی کردند،و بر من سزاست که پس از این دیدار و زیارت دیگر آنها را با آتش عذاب نکنم.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 170 )
ص : 2937
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْحَرِّ وَ اَلْبَرْدِ مِمَّا یَکُونَانِ فَقَالَ لِی یَا أَبَا أَیُّوبَ إِنَّ اَلْمِرِّیخَ کَوْکَبٌ حَارٌّ وَ زُحَلَ کَوْکَبٌ بَارِدٌ فَإِذَا بَدَأَ اَلْمِرِّیخُ فِی اَلاِرْتِفَاعِ اِنْحَطَّ زُحَلُ وَ ذَلِکَ فِی اَلرَّبِیعِ فَلاَ یَزَالاَنِ کَذَلِکَ کُلَّمَا اِرْتَفَعَ اَلْمِرِّیخُ دَرَجَهً اِنْحَطَّ زُحَلُ دَرَجَهً ثَلاَثَهَ أَشْهُرٍ حَتَّی یَنْتَهِیَ اَلْمِرِّیخُ فِی اَلاِرْتِفَاعِ وَ یَنْتَهِیَ زُحَلُ فِی اَلْهُبُوطِ فَیَجْلُوَ اَلْمِرِّیخُ فَلِذَلِکَ یَشْتَدُّ اَلْحَرُّ فَإِذَا کَانَ فِی آخِرِ اَلصَّیْفِ وَ أَوَّلِ اَلْخَرِیفِ بَدَأَ زُحَلُ فِی اَلاِرْتِفَاعِ وَ بَدَأَ اَلْمِرِّیخُ فِی اَلْهُبُوطِ فَلاَ یَزَالاَنِ کَذَلِکَ کُلَّمَا اِرْتَفَعَ زُحَلُ دَرَجَهً اِنْحَطَّ اَلْمِرِّیخُ دَرَجَهً حَتَّی یَنْتَهِیَ اَلْمِرِّیخُ فِی اَلْهُبُوطِ وَ یَنْتَهِیَ زُحَلُ فِی اَلاِرْتِفَاعِ فَیَجْلُوَ زُحَلُ وَ ذَلِکَ فِی أَوَّلِ اَلشِّتَاءِ وَ آخِرِ اَلْخَرِیفِ فَلِذَلِکَ یَشْتَدُّ اَلْبَرْدُ وَ کُلَّمَا اِرْتَفَعَ هَذَا هَبَطَ هَذَا وَ کُلَّمَا هَبَطَ هَذَا اِرْتَفَعَ هَذَا فَإِذَا کَانَ فِی اَلصَّیْفِ یَوْمٌ بَارِدٌ فَالْفِعْلُ فِی ذَلِکَ لِلْقَمَرِ وَ إِذَا کَانَ فِی اَلشِّتَاءِ یَوْمٌ حَارٌّ فَالْفِعْلُ فِی ذَلِکَ لِلشَّمْسِ هَذَا «تَقْدِیرُ اَلْعَزِیزِ اَلْعَلِیمِ » وَ أَنَا عَبْدُ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 306 )
سلیمان بن خالد می گوید:از امام صادق علیه السّلام پرسیدم که گرما و سرما از چه پدید می آید؟امام علیه السّلام فرمود:ای ابا ایوب!همانا مرّیخ ستاره ای است گرم و زحل ستاره ای است سرد،پس هر گاه مرّیخ اوج می گیرد زحل فرود می آید و این به گاه بهار باشد.این دو به همین وضع پیش می روند یعنی هر گاه مرّیخ یک درجه اوج گیرد زحل یک درجه فرود آید در طول سه ماه تا آنکه مرّیخ به حد اعلای ارتفاع خود می رسد و زحل آخرین درجۀ انحطاط خود را می پیماید،و در این هنگام است که مرّیخ بخوبی آشکار می گردد،و در این هنگام گرما شدت یابد،و چون آخر تابستان سپری شود و اول پاییز فرا رسد زحل ارتفاع گیرد و مرّیخ فرود خود را بیاغازد و همچنان پیش می روند یعنی هر درجه ای که زحل اوج می گیرد مرّیخ به همان درجه فرود می آید تا آنکه مرّیخ به حد اعلای فرود خود می رسد و زحل به نهایت اوج خود،و در این هنگام است که زحل آشکار می شود،و این روند در آغاز زمستان و پایان پاییز است،و از این رو سرما شدت گیرد،و هر قدر آن یک اوج گیرد این یک فرود آید و هر قدر آن فرود آید این یک اوج گیرد،پس اگر روزی از روزهای تابستان سرد باشد بدان که سبب آن ماه است،و روزی از روزهای زمستان گرم باشد سبب آن خورشید است.این است اندازه گیری خداوند عزیز دانا و منم بندۀ پروردگار جهانیان.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 355 )
از سلیمان بن خالد گوید از امام صادق(علیه السّلام)پرسیدم که گرما و سرما از چه پدید آیند؟ در پاسخ فرمود: ای أبا أیوب راستی که مریخ اختر گرمی است و زحل اختر سردی و هر گاه مریخ آغاز ارتفاع کند زحل شروع بانحطاط کند و این وضع در بهار باشد و پیوسته چنین باشند که هر آنچه مریخ یک درجه بالا رود زحل یک درجه فرو شود در سه ماه بهار تا مریخ بنهایت ارتفاع رسد و زحل بنهایت هبوط و مریخ بالا آید(برآید و آشکار شود خ)و از این راه گرما سخت گردد و چون آخر تابستان و اول پائیز شود زحل آغاز ارتفاع کند و مریخ شروع بهبوط نماید و پیوسته چنین باشند که هر آنچه زحل یک درجه بر آید مریخ یک درجه هبوط کند تا مریخ بنهایت هبوط رسد و زحل بنهایت ارتفاع و زحل آشکارا گردد و جلوه کند و این در آغاز زمستان است و آخر پائیز. و از این رو سرما سخت شود و هر آنچه این ارتفاع گیرد آن هبوط کند و هر آنچه آن هبوط کند این ارتفاع گیرد و هر گاه در تابستان روز سردی باشد از عملیه ماه است و هر گاه در زمستان روز گرمی باشد از عملیه آفتاب است این است تقدیر خداوند عزیز و دانا و منم بنده پروردگار جهانیان.
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 201 )
474 - سلیمان بن خالد گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم که گرما و سرما از چه پیدا شود؟ فرمود: ای ابا ایوب همانا مریخ ستاره ای است گرم، و زحل ستاره ای است سرد، پس هر گاه مریخ ارتفاع گیرد زحل پائین آید و این در وقت بهار است، و این دو بهمین وضع پیش روند یعنی هر گاه یک درجه مریخ بالا رود زحل یک درجه پائین آید در طول سه ماه تا اینکه مریخ بحد اعلای ارتفاع خود رسد و زحل آخرین درجۀ انحطاط خود را طی کند و در این وقت است که مریخ بخوبی آشکار گردد و از این رو گرما سخت شود، و چون آخر تابستان و اول پائیز شود زحل ارتفاع گیرد و مریخ شروع بهبوط کند و همچنان پیش روند یعنی بهر درجه که زحل ارتفاع گیرد مریخ بهمان درجه پائین آید تا اینکه مریخ بحد اعلای هبوط رسد و زحل بنهایت ارتفاع و در این وقت است که زحل آشکار شود و این جریان در اول زمستان و آخر پائیز است و از این رو سرما سخت شود، و بهر اندازه آن یک ارتفاع گیرد این دیگری پائین آید و بهر اندازه این پائین آید آن یک بالا رود، و هر گاه در تابستان روز سردی شود این کار مربوط بماه است و هر گاه در زمستان روزی گرم شود آن هم از کارهای خورشید است، این است اندازه گیری خدای عزیز دانا و منم بندۀ پروردگار جهانیان. شرح - فیض (ره) در شرح این حدیث گوید: این حدیث منافات با این مطلب ندارد که پیدایش حرارت در تابستان بواسطۀ ارتفاع خورشید است و سرمای در زمستان بخاطر دوری آن، زیرا ممکن است این هر دو در سرما و گرما دخالت داشته باشند و یکی سبب آشکار و جلی باشد و دیگری سبب پنهان و خفی، و امام علیه السّلام سبب خفی را بخاطر پنهان بودنش بیان فرموده و سبب جلی را بخاطر آشکار بودنش ذکر نفرموده. و مرحوم مجلسی (ره) گوید: ممکن است تأثیر مریخ و زحل در سرما و گرما از نظر خاصیت آنها باشد نه از جهت سرایت گرما و سرما از آنها مانند تأثیرات ستارگان در زمین هنگام تقارن با یک دیگر (و امثال آنها).... و برخی گفته اند این حدیث از آن احادیثی است که باید علم آن را بخود اهل بیت علیهم السّلام واگذاشت.
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 135 )
شرح السند حسن. قوله:(إنّ المرّیخ کوکب حارّ، وزحل کوکب بارد) ؛ لعل المراد ما ذهب إلیه أهل التنجیم من أنّ المرّیخ بالطبع حارّ یابس، وزحل بالطبع بارد یابس. ویحتمل أن یُراد أنّهما کذلک بالخاصّیه والتأثیر، لا بالذات. (فإذا بدأ المریّخ) أی ابتدأ وشرع. (فی الارتفاع انحطّ زحل) . یفهم من السیاق أن لیس المراد بالارتفاع کون الکوکب فی الاُفق الشرقی وطلوعه منه ومیله إلی دائره نصف النهار، بل وکونه فی البروج الشمالیّه وانتقاله من نقطه الاعتدال الربیعی إلی الانقلاب الصیفی، وهناک غایه ارتفاعه، وأمّا انتقاله من نقطه الانقلاب الصیفی إلی الاعتدال الخریفی ففی حکم الأوّل ومن توابعه، وکذا المراد بالانحطاط لیس باعتبار میله عن دائره نصف النهار إلی الاُفق الغربی، بل باعتبار کونه فی البروج الجنوبیّه وانتقاله من نقطه الاعتدال الخریفی إلی الانقلاب الشتوی، وهناک غایه انحطاطه، وأمّا انتقاله منه إلی الاعتدال الربیعی فعلی قیاس ما مرّ. هذا ما یتعلّق بالمقام بالنظر إلی ظاهر ما یفهم من الکلام، لکن یلزم منه مقارنه المرّیخ مع الشمس دائماً، ومقابلته زحل دائماً، ولیس کذلک، فلابدّ من ارتکاب أحد من التوجیهین؛ أحدهما أن یُراد بالارتفاع کون الکوکب فی ذروه التدویر أو قریباً منها، وبالانحطاط کونه فی حقیقته أو قریباً منه، والآخر ما قاله بعض الأفاضل من أنّ المراد بالارتفاع الترقّی فی مراتب التسخین والتبرید، وبالانحطاط التنزّل فی مراتب أحدهما . والثانی أقرب إلی التحقیق، وسیأتی لهذا زیاده تحقیق إن شاء اللّه تعالی. (وذلک) أی ما ذکر من ارتفاع المرّیخ وانحطاط زحل. (فی الربیع) یعنی بلوغ الشمس إلی الحمل، ومیلها إلی شمال المعدّل، وحینئذٍ یعیّن تسخین الشمس باعتبار مسامته سمت الرأس أو قربها منه تسخین المرّیخ. (فلا یزالان کذلک) . یرتقی المریخ فی ارتفاعه فی التسخین، ویتنزّل زحل فی انحطاطه فی التبرید. (کلّما ارتفع المرّیخ درجه) من الارتفاع. (انحطّ زحل درجه) من الانحطاط. (ثلاثه أشهر) شمسیّه، وهی أربعه وتسعون یوماً تقریباً. (حتّی ینتهی المرّیخ فی الارتفاع) فی التسخین، وهو أوان وصول الشمس إلی الانقلاب الصیفی، وبلوغ تسخینها حدّ الکمال. (وینتهی زحل) حینئذٍ (فی الهبوط) من التبرید، ویبلغ غایه النقصان فی ذلک. (فیجلو المریخ) أی ینکشف ویتّضح تسخینه کمال الانکشاف، أو یفارق عن مکانه فی الانحطاط، ویبلغ کمال الارتفاع. قال الجوهری: الجلاء - بالفتح والمدّ -:الأمر الجلیّ، تقول منه:جلا الأمر، أی وضح. والجلاء أیضاً:الخروج من البلد، وقد جلوا عن أوطانهم وجلوتهم أنا، یتعدّی ولا یتعدّی . (فلذلک یشتدّ الحرّ) ؛ لکمال سببه من غیر مانع. وکما بیَّن علیه السلام سبب الحراره أراد أن یبیّن سبب البرد، فقال: (فإذا کان آخر الصیف وأوّل الخریف) عند بلوغ الشمس أوّل المیزان، ومیلها إلی الجنوب من المعدّل. (بدأ زحل فی الارتفاع) والترقّی فی التبرید. (وبدأ المرّیخ فی الهبوط) والتنزّل فی التسخین. (فلا یزالان کذلک) یوماً فیوماً وساعهً فساعه. (کلّما ارتفع زحل درجه) فی التبرید. (انحطّ المرّیخ درجه) فی التسخین. (حتّی ینتهی المرّیخ فی الهبوط) ویصیر مغلوباً، ویبلغ تأثیره غایه النقصان. (وینتهی زحل فی الارتفاع) والترقّی فی التبرید. (فیجلو زحل) ؛ لأنّه حینئذٍ فی حدّ الکمال فی اقتضائه. وفی بعض النسخ:«فیعلو زحل». (وذلک فی أوّل الشتاء وآخر الخریف) حین بلوغ الشمس أوّل الجدی. (فلذلک یشتدّ البرد) لکمال سببه فی السببیّه من غیر مانع من الاقتضاء. (وکلّما ارتفع هذا هبط هذا، وکلّما هبط ارتفع هذا) . هذا تأکید لجمیع ما تقدّم. وهاهنا مظنّه سؤال، وهو أنّه یلزم علی هذا لأن یکون أیّام الصیف حارّاً دائماً، وأیّام الشتاء بارداً دائماً، ولیس کذلک؟! فأجاب علیه السلام بقوله: (فإذا کان فی الصیف یوم بارد، فالفعل فی ذلک للقمر) ؛ لأنّه بارد رطب کما مرّ، ولذا قالوا:إنّ قوّته وارتفاعه یوجب زیاده البرد والرطوبات، ولا یمکن استناد البروده حینئذٍ إلی الشمس، ولا إلی المرّیخ؛ لأنّهما حارّان یابسان، ولا إلی زحل نفسه؛ لکونه مغلوباً فی الصیف. (وإذا کان فی الشتاء یوم حارّ، فالفعل فی ذلک للشمس) لا لزحل؛ لکونه بارد کالقمر، ولا للمرّیخ لکونه مغلوباً حینئذٍ. وأمّا تأثیر الشمس فی هذا وتأثیر القمر فی ذاک دون سائرهما فلزوال المانع من تأثیرهما فیهما ووجوده فی غیرهما، هذا الذی ذکر من الجری علی هذا التقدیر. ([هذا] تقدیر العزیز) :الغالب بقدرته علی کلّ مقدور. (العلیم) :المحیط علمه بکلّ معلوم، وبأحوال العباد ومصالحهم، وبأوضاع البلاد وأهلها ومرافقهم. (وأنا عبد ربّ العالمین) . فیه إظهار للعجز والمسکنه، ودفع لما یتوهّم من استناد التأثیرات إلی الکواکب استقلالاً، من غیر استنادها إلی ربٍّ مدبّر لها. وقیل:لعلّه کان فی المجلس من یذهب مذهب الغلاه، أو علم علیه السلام أنّ فی قلب السامع شیئاً من ذلک، فنفاه، وأذعن بعبودیّته نفسه، وأنّ اللّه هو ربّ العالمین . واعلم أنّ لبعض الأفاضل هنا تحقیقاً دقیقاً هو کالتفصیل لما أجملناه سابقاً، قال:وإنّما حمل الارتفاع والانحطاط علی مراتب التسخین والتبرید ولم نحمله علی ظاهره الدالّ علی أنّ الحراره والبروده منهما فقط، لا من الشمس بسبب القُرب والبعد، وعلی تساویهما فی الحرکه وتقابلهما فی الوضع ودورهما فی سنه؛ لأنّ الکلّ مناف لما هو المقرّر عند الریاضیّین، أو حرکه التدویر للمرّیخ فی یوم ولیله سبعه وعشرون دقیقه تقریباً، ولزحل سبعه وخمسون دقیقه تقریباً، وحرکه الحامل للأوّل إحدی وثلاثون دقیقه تقریباً، وللثانی دقیقتان، فلا تساوی ولا تقابل، ولا دوره فی سنه فیهما، لا باعتبار حرکه التدویر، ولا باعتبار حرکه الحامل وزیاده تدویر، أو خارج مرکز لکلّ منهما مع اعتبار حرکه الزائد علی وجه توافق مجموع حرکته، وحرکه المزید علیه حرکه خارج مرکز الشمس، وهی فی کلّ یوم بلیله تسع وخمسون دقیقه بحیث یتحقّق المساواه فی الحرکه وتتمیم الدوره فی سنه مناف للمحسوس والمرصود، ومع ذلک لا یرفع الاختلاف بالکلّیه، فلیتأمّل فإنّه دقیق جدّاً، انتهی. ثمّ اعلم أنّ هذا الخبر لا ینافی حدوث الحراره فی الصیف بارتفاع الشمس وتأثیرها، والبروده فی الشتاء بانخفاضها؛ لجواز أن یکون لکلا الأمرین مدخلاً فی ذلک، بأن یکون أحدهما سبباً جلیّاً، والآخر سبباً خفیّاً. وتعرّضه علیه السلام بالخفی لخفائه دون الجلیّ لجلائه.
( البضاعه المزجاه ؛ ج 4 , ص 49 )
: حسن. قوله علیه السلام: إن المریخ کوکب حار یمکن تأثیر الکوکبین بالخاصیه لا بالکیفیه، من قبیل التأثیرات التی تنسب إلی المقارنات، و یکون لکل منهما تدویر، و یکون ارتفاع المریخ فی تدویره إما مؤثرا ناقصا أو علامه لزیاده الحراره و تکون ارتفاعه عند انحطاط زحل بحرکه تدویره و انحطاطه مؤثرا ناقصا أو علامه لضعف البروده، فلذا یصیر الهواء فی الصیف حارا و فی الشتاء بعکس ذلک، و لم یدل دلیل علی امتناع ذلک کما أن فی القمر یقولون أن قوته و ارتفاعه مؤثر و علامه لزیاده البرد و الرطوبات و قد أثبتوا أفلاکا جزئیه کثیره لکل من تلک الکواکب عند احتیاجهم إلیها، فلا ضیر فی أن نثبت فلکا آخر لتصحیح الخبر المنسوب إلی الإمام علیه السلام و سیأتی الکلام فی تعلم علم النجوم و القول بتأثیرها فیما بعد إن شاء الله تعالی. قوله: فیعلو زحل فی بعض النسخ [فیجلو] و هو إما من الجلاء بمعنی الخروج و المفارقه عن المکان، أی یأخذ فی الارتفاع، أو من الجلاء بمعنی الوضوح و الانکشاف. قوله علیه السلام: و أنا عبد رب العالمین لعله کان فی المجلس من یذهب مذهب الغلاه، أو علم علیه السلام أن فی قلب الراوی شیئا من ذلک، فنفاه و إذ عن بعبودیه نفسه و أن الله هو رب العالمین.
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 399 )
ص : 2938
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تُقْعِ بَیْنَ اَلسَّجْدَتَیْنِ إِقْعَاءً . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ جَمَاعَهٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 348 )
ص : 2939
حدّثنی أبی ، عن ابن أبی عمیر، عن عمر بن أذینه، عن برید بن معاویه ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: إنّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - أفضل الرّاسخین فی العلم، قد علم جمیع ما أنزل اللّه علیه من التّنزیل و التّأویل، و ما کان اللّه لینزل علیه شیئا لم یعلّمه تأویله ، و أوصیاؤه من بعده یعلمونه کلّه قال: قلت: جعلت فداک إنّ أبا الخطّاب کان یقول فیکم قولا عظیما. قال: و ما کان یقول؟ قلت: قال: إنّکم تعلمون علم الحلال و الحرام و القرآن. [قال: علم الحلال و الحرام و القرآن] یسیر فی جنب العلم الّذی یحدث فی اللّیل و النّهار .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 43 )
ص : 2940
فس، [تفسیر القمی ] : إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا إِلَی قَوْلِهِ: أَوْلِیاءُ بَعْضٍ فَإِنَّ اَلْحُکْمَ کَانَ فِی أَوَّلِ اَلنُّبُوَّهِ أَنَّ اَلْمَوَارِیثَ کَانَتْ عَلَی اَلْأُخُوَّهِ لاَ عَلَی اَلْوِلاَدَهِ فَلَمَّا هَاجَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلْمَدِینَهِ آخَی بَیْنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ بَیْنَ اَلْأَنْصَارِ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ آخَی بَیْنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ فَکَانَ إِذَا مَاتَ اَلرَّجُلُ یَرِثُهُ أَخُوهُ فِی اَلدِّینِ وَ یَأْخُذُ اَلْمَالَ وَ کَانَ مَا تَرَکَ لَهُ دُونَ وَرَثَتِهِ فَلَمَّا کَانَ بَعْدَ بَدْرٍ أَنْزَلَ اَللَّهُ اَلنَّبِیُّ أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُمْ وَ أُولُوا اَلْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اَللّهِ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُهاجِرِینَ إِلاّ أَنْ تَفْعَلُوا إِلی أَوْلِیائِکُمْ مَعْرُوفاً فَنَسَخَتْ آیَهَ اَلْأُخُوَّهِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ قَوْلُهُ: وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهاجِرُوا اَلْآیَهَ فَإِنَّهَا نَزَلَتْ فِی اَلْأَعْرَابِ وَ ذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَالَحَهُمْ عَلَی أَنْ یَدَعَهُمْ فِی دِیَارِهِمْ وَ لاَ یُهَاجِرُوا إِلَی اَلْمَدِینَهِ وَ عَلَی أَنَّهُ إِنْ أَرَادَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَزَا بِهِمْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ فِی اَلْغَنِیمَهِ شَیْءٌ وَ أَوْجَبُوا عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ إِنْ أَرَادَهُمُ اَلْأَعْرَابُ مِنْ غَیْرِهِمْ أَوْ دَهَاهُمْ دَهْمٌ مِنْ عَدُوِّهِمْ أَنْ یَنْصُرَهُمْ إِلاَّ عَلَی قَوْمٍ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اَلرَّسُولِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَهْدٌ وَ مِیثَاقٌ إِلَی مُدَّهٍ وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَعْنِی یُوَالِی بَعْضُهُمْ بَعْضاً ثُمَّ قَالَ: إِلاّ تَفْعَلُوهُ یَعْنِی إِنْ لَمْ تَفْعَلُوهُ فَوُضِعَ حَرْفٌ مَکَانَ حَرْفٍ تَکُنْ فِتْنَهٌ أَیْ کُفْرٌ فِی اَلْأَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ ثُمَّ قَالَ: وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا مِنْ بَعْدُ وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا مَعَکُمْ فَأُولئِکَ مِنْکُمْ وَ أُولُوا اَلْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اَللّهِ قَالَ نَسَخَتْ قَوْلَهُ: وَ اَلَّذِینَ عَقَدَتْ أَیْمانُکُمْ فَآتُوهُمْ نَصِیبَهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 19 , صفحه 37 )
ص : 2941
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لاَ قَطْعَ إِلاَّ فِی رُبُعِ دِینَارٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 122 )
ص : 2942
فِی اَلْکَافِی أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ اَلْمِسْمَعِیِّ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یُوصِی وُلْدَهُ إِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ فَاجْهَدُوا أَنْفُسَکُمْ فَإِنَّ فِیهِ تُقَسَّمُ اَلْأَرْزَاقُ وَ تُکْتَبُ اَلْآجَالُ، وَ فِیهِ یُکْتَبُ وَفْدُ اَللَّهِ اَلَّذِینَ یَفِدُونَ إِلَیْهِ. وَ فِیهِ لَیْلَهٌ، اَلْعَمَلُ فِیهَا خَیْرٌ مِنَ اَلْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 632 )
ص : 2943
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ غُسْلُ اَلْحَیْضِ وَاجِبٌ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ وَ اَلْکُلَیْنِیُّ کَمَا مَرَّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 271 )
ص : 2944
اَلْآمِدِیُّ فِی اَلْغُرَرِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: شَرُّ اَلنَّاسِ مَنْ یَتَّقِیهِ اَلنَّاسُ مَخَافَهَ شَرِّهِ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 79 )
ص : 2945
قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا سَلْمَانُ اِذْهَبْ إِلَی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَقُلْ لَهَا أَ تُتْحِفِینِّی مِنْ تُحَفِ اَلْجَنَّهِ فَذَهَبَ إِلَیْهَا سَلْمَانُ فَإِذَا بَیْنَ یَدَیْهَا ثَلاَثُ سِلاَلٍ فَقَالَ لَهَا یَا بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ أَ فَتُتْحِفِینِّی قَالَتْ هَذِهِ سِلاَلٌ جَاءَنِی بِهِنَّ ثَلاَثُ وَصَائِفَ فَسَأَلْتُهُنَّ عَنْ أَسْمَائِهِنَّ فَقَالَتْ وَاحِدَهٌ أَنَا سَلْمَی لِسَلْمَانَ وَ قَالَتِ اَلْأُخْرَی أَنَا ذَرَّهُ لِأَبِی ذَرٍّ وَ قَالَتِ اَلْأُخْرَی أَنَا مَقْدُودَهُ لِمِقْدَادَ ثُمَّ قَبَضَتْ قَبْضَهً فَنَاوَلَتْنِی فَمَا مَرَرْتُ بِمَلَإٍ إِلاَّ مُلِئُوا طِیباً لِرِیحِهَا .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 282 )
امام صادق فرموده است:امیر المؤمنین علی(علیه السّلام)به سلمان گفت؟پیش فاطمه(علیها السّلام) برو و بگو آیا چیزی از تحفه های بهشت به من لطف نمی کنی؟سلمان به حضور فاطمه(علیها السّلام)رفت.پیش آن حضرت سه سبد قرار داشت و گفت:ای دختر رسول خدا! آیا تحفه یی به من لطف نمی کنی؟فرمود:این سه سبد را سه دوشیزۀ بهشتی آوردند. چون نامهای ایشان را پرسیدم،یکی از ایشان گفت:من سلمی نام دارم و از آن سلمانم. دیگری گفت:نام من ذره است و از آن ابوذرم،و سومی گفت:من مقدوده و از آن مقدادم.آنگاه زهرا(علیها السّلام)مشتی از آن هدیۀ بهشتی به من عنایت فرمود.از کنار هیچ گروهی عبور نکردم،مگر اینکه از بوی خوش آن همگی عطرآگین شدند .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 457 )
ص : 2946
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا اِشْتَرَی اَلرَّجُلُ اَلْوَلِیدَهَ وَ هِیَ حَامِلٌ فَلاَ یَقْرَبْهَا حَتَّی تَضَعَ وَ کَذَا اَلسَّبَایَا لاَ یُقْرَبْنَ حَتَّی یَضَعْنَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 374 )
ص : 2947
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلصَّلْتِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلصَّلْتِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ وَ اَلْمَرْأَهِ یُصَلَّی عَلَیْهِمَا قَالَ یَکُونُ اَلرَّجُلُ بَیْنَ یَدَیِ اَلْمَرْأَهِ مِمَّا یَلِی اَلْقِبْلَهَ فَیَکُونُ رَأْسُ اَلْمَرْأَهِ عِنْدَ وَرِکِ اَلرَّجُلِ مِمَّا یَلِی یَسَارَهُ وَ یَکُونُ رَأْسُهَا أَیْضاً مِمَّا یَلِی یَسَارَ اَلْإِمَامِ وَ رَأْسُ اَلرَّجُلُ مِمَّا یَلِی یَمِینَ اَلْإِمَامِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 472 )
ص : 2948
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْیَقْطِینِیِّ عَنْ زُرْعَهَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ مَعاً عَنِ اَلْمُفَضَّلِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَلاَ إِنَّ شِیعَتَنَا قَدْ أَعَاذَهُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ سِتٍّ مِنْ أَنْ یَطْمَعُوا طَمَعَ اَلْغُرَابِ أَوْ یَهِرُّوا هَرِیرَ اَلْکَلْبِ أَوْ أَنْ یُنْکَحُوا فِی أَدْبَارِهِمْ أَوْ یُولَدُوا مِنَ اَلزِّنَا أَوْ یُولَدَ لَهُمْ مِنَ اَلزِّنَا أَوْ یَتَصَدَّقُوا عَلَی اَلْأَبْوَابِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 151 )
ص : 2949
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ أَنْ یَأْتِیَ اَلرَّجُلُ مَکَّهَ فَیَطُوفَ فِی أَیَّامِ مِنًی وَ لاَ یَبِیتُ بِهَا.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 295 )
قال رحمه اللّه باب اتیان مکّه ایّام التّشریق لطواف النّافله. امّا السند فهو صحیح اما سند الثّانی ففی التّهذیب عن رفاعه قال سألت ابا عبد اللّه علیه السّلام عن زیاره البیت الحدیث و الظّاهر ان ذلک سقط سهوا من قلم النّاسخ المتن قال سالت ابا عبد اللّه علیه السّلام عن زیاره البیت ایّام التّشریق فقال حسن اما سند الثّالث فهو أیضا صحیح و صورته هکذا محمّد بن یعقوب عن ابی علی الاشعری عن محمّد بن عبد الجبّار عن صفوان عن عیص بن القسم المتن قال سالت ابا عبد اللّه علیه السّلام عن الزّیاره بعد زیاره الحجّ فی ایّام التّشریق فقال لائم ان الشیخ قال انّ الوجه فیه حمله علی الفضل و الاستحباب دون الحظر و هو جید اما سند الرّابع فهو ضعیف بابن فضال و الصّدوق ذکره مرسلا عن لیث المرادی المتن قال سألت ابا عبد اللّه علیه السّلام عن الرّجل یأتی مکّه ایام منی بعد فراغه من زیاره البیت فیطوف بالبیت تطوّعا فقال المقام بمنی افضل و احبّ إلیّ و روایه الصّدوق عن لیث المرادی انّه یسئل ابو عبد اللّه علیه السّلام الحدیث و فی روایه الکلینی له المقام بمنی افضل و احبّ إلیّ تفریع ظهر استحباب اقامه الإنسان بمنی ایّام التّشریق و المراد بالایّام هنا بیاض النّهار لأنّ حکم المبیت قد سبق و مع ذلک یشکل الحکم بالاستحباب علی اطلاقه لأنّ الاقامه فی زمن الرّمی واجب الاّ ان یقال انّ وجوب ذلک لا ینافی الحکم باستحباب المجموع او یقال انّ فی الکلام مضافا محذوفا ای بقیّه ایّام التّشریق و المراد بها القدر الزائد علی الواجب و هو مجاز شایع و کیف کان فالامر فی العباره هیّن بعد وضوح الحکم فی نفسه
( مناهج الأخبار ؛ ج 3 , ص 621 )
ص : 2950
قال عبد الملک و حدثنی أبو لیلی عن أم سلمه مثل حدیث عطاء سواء قال عبد الملک و حدثنی داود بن أبی عوف الحجاف عن حوشب عن أم سلمه : بمثله سواء .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 33 )
ص : 2951
24162-5 ( الکافی 155:3) العده ، عن البرقی ، عن أبیه ، عن ابن وهب ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال "قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : إذا ماتت المرأه و فی بطنها ولد یتحرک یشق بطنها و یخرج الولد، و قال فی المرأه تموت و فی بطنها الولد فیتخوف علیها، قال: لا بأس أن یدخل الرجل یده فیقطعه و یخرجه" . 24163-6 (الکافی 206:3) العده، عن البرقی، عن وهب بن وهب: مثله إلا أنه قال فی المسأله الثانیه و قال فی المرأه یموت ولدها فی بطنها و فی بطنها ولد یتحرک فیتخوف علیه ، قال "لا بأس أن یدخل یده فیقطعه و یخرج إذا لم ترفق به النساء".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 340 )
ص : 2952
قال - أیضا- : حدّثنا أحمد بن هوذه، عن إسحاق بن إبراهیم ، عن عبد اللّه بن حمّاد، عن عمرو بن أبی المقدام، عن أبیه قال: سألت أبا جعفر - علیه السّلام - عن قول اللّه - عزّ و جلّ-: ما أَفاءَ اَللّهُ عَلی رَسُولِهِ (الآیه). فقال أبو جعفر - علیه السّلام-: هذه الآیه نزلت فینا خاصّه، فما کان للّه و للرّسول فهو لنا، و نحن ذو القربی ، و نحن المساکین لا تذهب مسکنتنا من رسول اللّه أبدا، و نحن أبناء السّبیل فلا یعرف سبیل إلاّ بناء ، و الأمر کلّه لنا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 165 )
ص : 2953
رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اَلْأَحَدِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ مَرَّهً وَ سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی مَرَّهً وَ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ مَرَّهً جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ وَجْهُهُ کَالْقَمَرِ لَیْلَهَ اَلْبَدْرِ وَ مَتَّعَهُ اَللَّهُ بِعَقْلِهِ حَتَّی یَمُوتَ .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 252 )
ص : 2954
قَدْ تَغْرُبُ اَلْآرَاءُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 492 )
ص : 2955
ثو، [ثواب الأعمال] ، بِالْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ عَبَسَ وَ تَوَلَّی وَ إِذَا اَلشَّمْسُ کُوِّرَتْ کَانَ تَحْتَ جَنَاحِ اَللَّهِ مِنَ اَلْجِنَانِ وَ فِی ظِلِّ اَللَّهِ وَ کَرَامَتِهِ وَ فِی جَنَابِهِ وَ لاَ یَعْظُمُ ذَلِکَ عَلَی اَللَّهِ رَبِّهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 320 )
ص : 2956
و فی کتاب الاحتجاج ، للطبرسیّ - رحمه اللّه: روی عن موسی بن جعفر، عن أبیه، عن آبائه، عن الحسین بن علیّ - علیه السّلام - عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام - فی حدیث طویل، یقول فیه-: و قد ذکر مناقب رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله: فدنی بالقلم . فتدلّی فدنی له من الجنّه رفرف أخضر. و غشی النّور بصره. فرأی عظمه ربّه - عزّ و جلّ - بفؤاده. و لم یرها بعینه. فکان کقاب قوسین بینها و بینه ، أو أدنی. فأوحی [اللّه] إلی عبده ما أوحی. و کان فی ما أوحی إلیه الآیه الّتی فی سوره البقره، قوله تعالی: لِلّهِ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ. وَ إِنْ تُبْدُوا ما فِی أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ یُحاسِبْکُمْ بِهِ اَللّهُ. فَیَغْفِرُ لِمَنْ یَشاءُ. وَ یُعَذِّبُ مَنْ یَشاءُ. وَ اَللّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ. و کانت الآیه قد عرضت علی الأنبیاء من لدن آدم - علیه السّلام - إلی أن بعث اللّه - تبارک و تعالی - محمّدا. و عرضت علی الأمم. فأبوا أن یقبلوا من ثقلها. و قبلها رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله. و عرضها علی أمّته. فقبلوها. فلمّا رأی اللّه - تبارک و تعالی - منهم القبول، علم أنهم لا یطیقونها. فلمّا أن سار إلی ساق العرش، کرّر علیه الکلام، لیفهمه. فقال: آمَنَ اَلرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ. فأجاب - صلّی اللّه علیه و آله - مجیبا عنه: و عن أمّته؟ فقال: وَ اَلْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ. لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ . فقال - جلّ ذکره: لهم الجنّه و المغفره علی أن فعلوا ذلک. فقال النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله: [أمّا] إذا فعلت ذلک ربّنا ، فغفرانک ربّنا. و إلیک المصیر، یعنی: المرجع فی الآخره. قال: فأجابه اللّه جلّ ثناؤه: و قد فعلت ذلک بک و بأمّتک؟ ثمّ قال - عزّ و جلّ: أمّا إذا قبلت الآیه بتشدیدها و عظم ما فیها و قد عرضتها علی الأمم فأبوا أن یقبلوها و قبلتها أمّتک، فحقّ علیّ أن أرفعها. عن أمّتک. و قال: لا یُکَلِّفُ اَللّهُ نَفْساً إِلاّ وُسْعَها. لَها ما کَسَبَتْ من خیر. وَ عَلَیْها مَا اِکْتَسَبَتْ من شرّ. فقال النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - لمّا سمع ذلک: أمّا إذا فعلت ذلک بی و بأمّتی، فزدنی. قال: سل. قال: رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا. قال اللّه - عزّ و جلّ: لست أؤاخذ أمّتک بالنّسیان أو الخطأ، لکرامتک علیّ. و کانت الأمم السّالفه إذا نسوا ما ذکّروا به، فتحت علیهم أبواب العذاب. و قد رفعت ذلک عن أمّتک. و کانت الأمّه السّالفه إذا أخطأوا، أخذوا بالخطإ و عوقبوا علیه . و قد رفعت ذلک عن أمّتک، لکرامتک علیّ. فقال النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله: [أللهمّ] إذا أعطیتنی ذلک، فزدنی. فقال اللّه تعالی له: سل. قال: رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً کَما حَمَلْتَهُ عَلَی اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا ، یعنی: بالإصر، الشّدائد الّتی کانت علی من کان قبلنا. فأجابه اللّه إلی ذلک. فقال - تبارک اسمه: قد رفعت عن أمّتک الآصار الّتی کانت علی الأمم السّالفه: کنت لا أقبل صلاتهم إلاّ فی بقاع من الأرض معلومه اخترتها لهم. و إن بعدت. و قد جعلت الأرض لأمّتک کلها مسجدا و طهورا. فهذه من الآصار الّتی کانت علی الأمم قبلک. فرفعتها عن أمّتک. و کانت الأمّه السّالفه إذا أصابهم أذی من نجاسه قرضوه من أجسادهم. و قد جعلت الماء لأمّتک طهورا. فهذه من الآصار الّتی کانت علیهم. فرفعتها عن أمّتک. و کانت الأمم السّالفه تحمل قرابینها علی أعناقها إلی بیت المقدس. فمن قبلت ذلک منه، أرسلت الیه نارا، فأکلته. فرجع مسرورا. و من لم أقبل ذلک ، رجع مثبورا. و قد جعلت قربان أمّتک فی بطون فقرائها و مساکینها. فمن قبلت ذلک منه، أضعفت له أضعافا مضاعفه. و من لم أقبل ذلک منه، رفعت عنه عقوبات الدّنیا. و قد رفعت ذلک عن أمّتک و هی من الآصار الّتی کانت علی الأمم قبلک . و کانت الأمم السّالفه صلاتها مفروضه علیها فی ظلم اللّیل و أنصاف النّهار. و هی من الشّدائد الّتی کانت علیهم. فرفعتها عن أمّتک. و فرضت علیهم صلاتهم فی أطراف اللیل و النهار، فی أوقات نشاطهم. و کانت الأمم السّالفه قد فرضت علیهم خمسین صلاه، فی خمسین وقتا. و هی من الآصار الّتی کانت علیهم. فرفعتها عن أمّتک. و جعلتها خمسا فی خمسه أوقات. و هی إحدی و خمسون رکعه. و جعلت لهم أجر خمسین صلاه. و کانت الأمم السّالفه حسنتهم بحسنه و سیّئتهم بسیّئه. و هی من الآصار الّتی کانت علیهم. فرفعتها من أمّتک. و جعلت الحسنه بعشر و السّیّئه بواحده. و کانت الأمم السّالفه إذا نوی أحدهم بحسنه ، ثمّ لم یعملها، لم تکتب له، و إن عملها کتبت له حسنه. و إنّ أمّتک إذا همّ أحدهم بحسنه، و لم یعملها کتبت له حسنه. و إن عملها کتبت له عشرا . و هی من الآصار الّتی کانت علیهم. فرفعتها عن أمّتک. و کانت الأمم السّالفه إذا همّ أحدهم بسیّئه، فلم یعملها، لم تکتب علیه. و إن عملها، کتبت علیه سیّئه. و إنّ أمّتک إذا همّ أحدهم بسیّئه، ثمّ لم یعملها، کتبت له حسنه. و هذه من الآصار الّتی کانت علیهم. فرفعت ذلک عن أمّتک. و کانت الأمم السّالفه إذا أذنبوا، کتبت ذنوبهم علی أبوابهم. و جعلت توبتهم من الذّنوب أن حرّمت علیهم بعد التّوبه أحبّ الطّعام إلیهم. و قد رفعت ذلک عن أمّتک. و جعلت ذنوبهم فیما بینی و بینهم. و جعلت علیهم ستورا کثیفه. و قبلت توبتهم بلا عقوبه. و لا أعاقبهم بأن أحرّم علیهم أحبّ الطّعام إلیهم. و کانت الأمم السّالفه یتوب أحدهم من الذّنب الواحد، مائه سنه و ثمانین سنه، أو خمسین سنه. ثمّ لا أقبل توبته دون أن أعاقبهم فی الدّنیا بعقوبه. و هی من الآصار الّتی کانت علیهم. فرفعتها عن أمّتک. و إنّ الرّجل من أمّتک لیذنب عشرین سنه، أو ثلاثین، أو أربعین سنه، أو مائه سنه، ثمّ یتوب و یندم طرفه عین، فأغفر ذلک کلّه. فقال النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله: إذا أعطیتنی ذلک کلّه، فزدنی. قال: سل. قال: رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَهَ لَنا بِهِ. قال - تبارک اسمه: قد فعلت ذلک بأمّتک. و قد رفعت عنهم عظم بلایا الأمم. و ذلک حکمی فی جمیع الأمم: ألاّ أکلّف خلقا فوق طاقتهم. قال - صلّی اللّه علیه و آله: وَ اُعْفُ عَنّا. وَ اِغْفِرْ لَنا. وَ اِرْحَمْنا. أَنْتَ مَوْلانا. قال اللّه - عزّ و جلّ: قد فعلت بتائبی أمّتک. ثم قال - صلّی اللّه علیه و آله: فَانْصُرْنا عَلَی اَلْقَوْمِ اَلْکافِرِینَ. قال اللّه - جلّ اسمه: إنّ أمّتک فی الأرض، کالشّامه البیضاء فی الثّور الأسود. هم القادرون، هم القاهرون ، یستخدمون، و لا یستخدمون لکرامتک علیّ. و حقّ علیّ أن أظهر دینک علی الأدیان، حتّی لا یبقی فی شرق الأرض و غربها دین إلاّ دینک، أو یؤدّون إلی أهل دینک الجزیه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 478 )
ص : 2957
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کَیْفَ یَدَّعِی حُبَّ اَللَّهِ مَنْ سَکَنَ قَلْبَهُ حُبُّ اَلدُّنْیَا: .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 41 )
ص : 2958
عَنْهُ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَهَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ بَشِیرٍ اَلْعَطَّارِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : « یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ » ثُمَّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَنَی إِمَامَکُمْ وَ کَمْ مِنْ إِمَامٍ یَجِیءُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یَلْعَنُ أَصْحَابَهُ وَ یَلْعَنُونَهُ نَحْنُ ذُرِّیَّهُ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أُمُّنَا فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ مَا آتَی اَللَّهُ أَحَداً مِنَ اَلْمُرْسَلِینَ شَیْئاً إِلاَّ وَ قَدْ آتَاهُ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا آتَی اَلْمُرْسَلِینَ مِنْ قَبْلِهِ ثُمَّ تَلاَ « وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلاً مِنْ قَبْلِکَ وَ جَعَلْنا لَهُمْ أَزْواجاً وَ ذُرِّیَّهً » .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 155 )
ص : 2959
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنْ عُبَیْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ صَالِحٍ اَلْحَذَّاءِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ کُشِفَ غِطَاءٌ مِنْ أَغْطِیَهِ اَلْجَنَّهِ فَوَجَدَ رِیحَهَا مَنْ کَانَ لَهُ رُوحٌ مِنْ مَسِیرَهِ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ إِلاَّ صِنْفٌ وَاحِدٌ قُلْتُ مَنْ هُمْ قَالَ اَلْعَاقُّ لِوَالِدَیْهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 501 )
ص : 2960
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : عَنِ اَلرَّجُلِ یَحِلُّ لَهُ أَنْ یُسْلِفَ دَنَانِیرَ بِکَذَا وَ کَذَا دِرْهَماً إِلَی أَجَلٍ قَالَ نَعَمْ لاَ بَأْسَ وَ عَنِ اَلرَّجُلِ یَحِلُّ لَهُ أَنْ یَشْتَرِیَ دَنَانِیرَ بِالنَّسِیئَهِ قَالَ نَعَمْ إِنَّمَا اَلذَّهَبُ وَ غَیْرُهُ فِی اَلْبَیْعِ وَ اَلشِّرَاءِ سَوَاءٌ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 94 )
ص : 2961
وَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: «مَا أَبْعَدَ عُقُولَ اَلرِّجَالِ مِنْ تَفْسِیرِ اَلْقُرْآنِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 5 )
ص : 2962
وَ قَالَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : وَ قَدْ قِیلَ لَهُ إِنَّ فُلاَناً کَانَ لَهُ أَلْفُ دِرْهَمٍ عُرِضَتْ عَلَیْهِ بِضَاعَتَانِ یَشْتَهِیهِمَا لاَ یَتَّسِعُ بِضَاعَتُهُ لَهُمَا فَقَالَ أَیُّهُمَا أَرْبَحُ لِی فَقِیلَ لَهُ هَذَا یَفْضُلُ رِبْحُهُ عَلَی هَذَا بِأَلْفِ ضِعْفٍ قَالَ أَ لَیْسَ یَلْزَمُهُ فِی عَقْلِهِ أَنْ یُؤْثِرَ اَلْأَفْضَلَ قَالُوا بَلَی قَالَ فَهَکَذَا إِیْثَارُ قَرَابَهِ أَبَوَیْ دِینِکَ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ أَفْضَلُ ثَوَاباً بِأَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ لِأَنَّ فَضْلَهُ عَلَی قَدْرِ فَضْلِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ عَلَی أَبَوَیْ نَسَبِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 262 )
موسی بن جعفر علیه السّلام در جواب کسی که توضیح داد شخصی هزار درهم داشت دو متاع برای خرید باو عرضه شد هر دو را مایل بود بخرد اما سرمایه اش برای هر دو کافی نبود پرسید کدام یک برایم سودمندتر است گفتند آن یکی سودش هزار برابر اینست. فرمود مگر عقل به او حکومت نمی کند که بهتر را برگزیند جواب دادند چرا. فرمود همین طور مقدم داشتی خویشاوندان پدران دینی محمّد و علی است ثوابش بیش از این است زیرا برتری آن معادل برتری محمّد و علی است بر پدر و مادر نژادیش.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 189 )
ص : 2963
قُوتُ اَلْقُلُوبِ : قَالَ اِبْنُ عُیَیْنَهَ أَزْهَدُ اَلصَّحَابَهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 320 )
ص : 2964
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: کَمَا لاَ یُقْدَرُ عَلَی صِفَهِ اَللَّهِ کَذَا لاَ یُقْدَرُ عَلَی صِفَتِنَا وَ کَمَا لاَ یُقْدَرُ عَلَی صِفَتِنَا لاَ یُقْدَرُ عَلَی صِفَهِ اَلْمُؤْمِنِ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ یَلْقَی اَلْمُؤْمِنَ فَیُصَافِحُهُ فَلاَ یَزَالُ اَللَّهُ یَنْظُرُ إِلَیْهِمَا وَ اَلذُّنُوبُ تَتَحَاتُّ عَنْ وُجُوهِهِمَا کَمَا تَتَحَاتُّ اَلْوَرَقُ عَنِ اَلشَّجَرِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 436 )
ص : 2965
وَ ذَکَرَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ مِرَاراً: أَنَا اَلصِّدِّیقُ اَلْأَکْبَرُ وَ اَلْفَارُوقُ اَلْأَعْظَمُ.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 90 )
ص : 2966
أَخْرَجَهُ اَلْبُخَارِیُّ فِی اَلصَّحِیحِ قَالَ وَ أَخْبَرَنَا اَلْحَافِظُ أَخْبَرَنَا أَبُو بَکْرٍ اَلْفَقِیهُ أَخْبَرَنَا بِشْرُ بْنُ مُوسَی حَدَّثَنَا اَلْحَمِیدِیُّ حَدَّثَنَا سُفْیَانُ حَدَّثَنَا بُنَانُ بْنُ بِشْرٍ وَ اِبْنُ أَبِی خَالِدٍ قَالاَ سَمِعْنَا قَیْساً یَقُولُ سَمِعْنَا خَبَّاباً یَقُولُ: أَتَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ مُتَوَسِّدٌ بُرْدَهُ فِی ظِلِّ اَلْکَعْبَهِ وَ قَدْ لَقِینَا مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ شِدَّهً شَدِیدَهً فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ لاَ تَدْعُو اَللَّهَ لَنَا فَقَعَدَ وَ هُوَ مُحْمَرٌّ وَجْهُهُ فَقَالَ إِنْ کَانَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ لَیُمْشَطُ أَحَدُهُمْ بِأَمْشَاطِ اَلْحَدِیدِ مَا دُونَ عَظْمِهِ مِنْ لَحْمٍ أَوْ عَصَبٍ مَا یَصْرِفُهُ ذَلِکَ عَنْ دِینِهِ وَ یُوضَعُ اَلْمِنْشَارُ عَلَی مَفْرِقِ رَأْسِهِ فَیُشَقُّ بِاثْنَیْنِ مَا یَصْرِفُهُ ذَلِکَ عَنْ دِینِهِ وَ لَیُتِمَّنَّ اَللَّهُ هَذَا اَلْأَمْرَ حَتَّی یَسِیرَ اَلرَّاکِبُ مِنْ صَنْعَاءَ إِلَی حَضْرَمَوْتَ لاَ یَخَافُ إِلاَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَلذِّئْبَ عَلَی غَنَمِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 210 )
ص : 2967
وَ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُبَیْرٍ اَلْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ هَلْ أَتَی عَلَی اَلْإِنْسَانِ فِی کُلِّ غَدَاهِ خَمِیسٍ ، زَوَّجَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ ثَمَانَ مِائَهِ عَذْرَاءَ وَ أَرْبَعَهَ آلاَفِ ثَیِّبٍ وَ حَوْرَاءَ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ وَ کَانَ مَعَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 122 )
ص : 2968
وَ عَنْهُ، قَالَ: وَ حَدَّثَنِی أَبِی، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ جَمِیلٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: «نَحْنُ صُبَّرٌ وَ شِیعَتُنَا أَصْبَرُ مِنَّا، لِأَنَّا صَبَرْنَا بِعِلْمٍ، وَ صَبَرُوا عَلَی مَا لاَ یَعْلَمُونَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 251 )
ص : 2969
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْعَبَّاسِ مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلطَّالَقَانِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ قَالَ: حَدَّثَنَا سَعِیدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْقَطَّانُ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُوسَی اَلرُّویَانِیُّ أَبُو تُرَابٍ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ زَیْدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ بَاقِرَ اَلْعِلْمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ جَمَعَ وُلْدَهُ وَ فِیهِمْ عَمُّهُمْ زَیْدُ بْنُ عَلِیٍّ ثُمَّ أَخْرَجَ کِتَاباً إِلَیْهِمْ بِخَطِّ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ إِمْلاَءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَکْتُوبٌ فِیهِ: هَذَا کِتَابٌ مِنَ اَللَّهِ اَلْعَزِیزِ اَلْحَکِیمِ حَدِیثُ اَللَّوْحِ إِلَی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی یَقُولُ فِیهِ أُولَئِکَ هُمُ اَلْمُهْتَدُونَ، ثُمَّ قَالَ فِی آخِرِهِ: قَالَ عَبْدُ اَلْعَظِیمِ : اَلْعَجَبُ کُلُّ اَلْعَجَبِ لِمُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ وَ خُرُوجِهِ إِذْ سَمِعَ أَبَاهُ یَقُولُ هَکَذَا وَ یَحْکِیهِ، ثُمَّ قَالَ: هَذَا سِرُّ اَللَّهِ وَ دِینُهُ وَ دِینُ مَلاَئِکَتِهِ فَصُنْهُ إِلاَّ عَنْ أَهْلِهِ وَ أَوْلِیَائِهِ . ▀
( الإنصاف فی النص علی الأئمه الإثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 326 )
ص : 2970
6013-35 الکافی ،1/21/447/3 القمیان عن صفوان عن ابن بکیر قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : ما کان یجهد الرجل أن یقوم من آخر اللیل فیصلی صلاته ضربه واحده ثم ینام و یذهب.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 320 )
ص : 2971
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ اَلْإِیمَانَ فَوْقَ اَلْإِسْلاَمِ بِدَرَجَهٍ وَ اَلتَّقْوَی فَوْقَ اَلْإِیمَانِ بِدَرَجَهٍ وَ بَعْضَهُ مِنْ بَعْضٍ فَقَدْ یَکُونُ اَلْمُؤْمِنُ فِی لِسَانِهِ بَعْضُ اَلشَّیْءِ اَلَّذِی لَمْ یَعِدِ اَللَّهُ عَلَیْهِ اَلنَّارَ وَ قَالَ اَللَّهُ إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَرِیماً وَ یَکُونُ اَلْآخَرُ وَ هُوَ اَلْفَهِمُ لِسَاناً وَ هُوَ أَشَدُّ لِقَاءً لِلذُّنُوبِ وَ کِلاَهُمَا مُؤْمِنٌ وَ اَلْیَقِینُ فَوْقَ اَلتَّقْوَی بِدَرَجَهٍ وَ لَمْ یُقْسَمْ بَیْنَ اَلنَّاسِ شَیْءٌ أَشَدُّ مِنَ اَلْیَقِینِ إِنَّ بَعْضَ اَلنَّاسِ أَشَدُّ یَقِیناً مِنْ بَعْضٍ وَ هُمْ مُؤْمِنُونَ وَ بَعْضَهُمْ أَصْبَرُ مِنْ بَعْضٍ عَلَی اَلْمُصِیبَهِ وَ عَلَی اَلْفَقْرِ وَ عَلَی اَلْمَرَضِ وَ عَلَی اَلْخَوْفِ وَ ذَلِکَ مِنَ اَلْیَقِینِ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 372 )
135-راستی ایمان یک درجه بالای اسلام است،و تقوی یک درجه بالای ایمان،و همه از یک دیگرند و بسا در زبان مؤمن یک چیزی باشد که خدا در برابر آن بدوزخ تهدید نکرده،و خدا فرموده(35- النساء)اگر از کبائر گناهان دوری کنید بدکرداریهای شما را جبران میکنیم،و شما را بجای ارجمندی وارد میکنیم-و دیگریست که زبان فهمیده تری دارد و بیشتر بگناهان بر میخورد،و این هر دو مؤمنند و یقین یک درجه بالای تقوی است،و چیزی میان مردم بر پا نشده که از یقین سخت تر باشد،راستی بعضی مردم از بعضی یقین محکمتری دارند و همه مؤمنند ولی برخی بر مصیبت و بر فقر و بر بیماری و بر خوف شکیباترند،و این از یقین است.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 392 )
135-بتحقیق ایمان یکدرجه بالاتر از اسلام است،و پرهیزگاری یکدرجه بالاتر از ایمان،و ایمان را مراتبی است.و بسا از زبان مؤمن گناهی سرزند(یعنی: گناه کوچک یا صغیره)که خدا برای آن تهدید به دوزخ نکرده،و خدا فرموده: «
إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَرِیماً
»،یعنی: «اگر از گناهان بزرگی که از آن بازتان می دارند دوری کنید بدیها و گناهان [کوچک]شما را جبران کنیم و شما را به جایگاهی گرامی درآوریم-نساء:31». و فردی دیگر که دارای فهم است و زبان فهمیده تری دارد و برخوردش با گناه بیشتر است ولی در هر حال هر دو مؤمنند.و یقین یکدرجه بالاتر از پرهیزگاری است،و هیچ چیز سخت تر یا کمیاب تر از یقین میان مردم قسمت نشده،بی شکّ برخی از مردم از برخی یقینشان محکم تر است،در حالی که مؤمنند،و برخی از برخی بر مصیبت و فقر و بیماری و ترس صبورترند،که همه ریشه اش یقین است. (یعنی:همۀ اینها از یقین است)
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 351 )
135.ایمان یک درجه از اسلام بالاتر است،تقوا یک درجه از ایمان بالاتر است، مراتب ایمان همه از همند(و با اختلافی که دارند در اساس ایمان مشترکند)ممکن است از زبان مؤمن گناهی سر زند که خدا وعدۀ آتش بر آن نداده و(از آنهاست که)خدا فرموده:«اگر از گناهان بزرگی که منع شده اید دوری کنید،گناهان کوچکتان را ببخشیم، و به مقامی ارجمندتان رسانیم.»(نساء:31)و ممکن است مؤمن دیگری که زباندارتر است بیشتر دچار گناه شود و در عین حال هر دو مؤمنند(با اختلاف مرتبه)و یقین از تقوا یک درجه بالاتر است،و هیچ چیز سخت تر(و کمتر)از یقین میان مردم قسمت نشده، مردم بعضی یقینشان استوارتر است.با اینکه همه مؤمنند،و بعضی صبرشان بر مصیبت، فقر،بیماری،و ناامنی بیشتر است و این از آثار یقین است.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 597 )
135-همانا ایمان یک مرتبه از اسلام بالاتر است و پارسایی مرتبه ای از ایمان بالاتر است و برخی مراتب ایمان از برخی دیگر بالاترند و گاهی مؤمن گناه صغیره ای بر زبان آورد که خداوند بر آن گناه صغیر،وعدۀ دوزخ نداده است و خدای می فرماید: «اگر از گناهان بزرگی که از آنها نهی شده اید دوری گزینید،بدی های شما را از شما می زداییم و شما را در جایگاهی ارجمند درمی آوریم».[نساء ،آیۀ 31]و مؤمنی دیگر باشد که نیک فهم تر است و با گناهان سخت تر برخورد می کند و هر دوی اینان مؤمن هستند،و یقین،مرتبه ای بالاتر از پارسایی است و هیچ چیزی کمیاب تر از یقین،میان مردم قسمت نشده است.به راستی برخی از مردم یقین مندتر از برخی دیگرند و آنان مؤمنان اند و برخی از مردم در گرفتاری و تنگدستی و بیماری و ترس شکیباتر از برخی دیگرند و همۀ این امور از یقین است.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 679 )
ص : 2972
وَ قَدْ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی حَدِّ دُخُولِ اَللَّیْلِ مَا ذَکَرْنَاهُ بِصِفَتِهِ وَ مَعْنَاهُ اَلَّذِی قَدَّمْنَاهُ فَرُوِیَ أَنَّهُ قَالَ إِنَّ اَلْمَشْرِقَ مُظِلٌّ عَلَی اَلْمَغْرِبِ هَکَذَا وَ رَفَعَ إِحْدَی یَدَیْهِ عَلَی اَلْأُخْرَی فَإِذَا غَرَبَتِ اَلشَّمْسُ مِنْ هَاهُنَا وَ أَوْمَی إِلَی یَدِهِ اَلَّتِی خَفَضَهَا عُدِمَتِ اَلْحُمْرَهُ مِنْ هَاهُنَا وَ أَوْمَی إِلَی یَدِهِ اَلَّتِی رَفَعَهَا .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 301 )
ص : 2973
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَرَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: دَخَلَ رَجُلٌ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ أَهْلِ خُرَاسَانَ ، قَدْ عَمِلَ بِالرِّبَا حَتَّی کَثُرَ مَالُهُ ثُمَّ إِنَّهُ سَأَلَ اَلْفُقَهَاءَ فَقَالُوا لَیْسَ یُقْبَلُ مِنْکَ شَیْءٌ إِلاَّ أَنْ تَرُدَّهُ إِلَی أَصْحَابِهِ فَجَاءَ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، فَقَصَّ عَلَیْهِ قِصَّتَهُ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَخْرَجُکَ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ فَمَنْ جاءَهُ مَوْعِظَهٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهی فَلَهُ ما سَلَفَ وَ أَمْرُهُ إِلَی اَللّهِ وَ اَلْمَوْعِظَهُ اَلتَّوْبَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 130 )
ص : 2974
عن إسماعیل بن رجاء الزّبیدیّ : أنّ علیّا علیه السّلام خطبهم بعد هذا الکلام فقال بعد أن حمد اللّه و أثنی علیه : أیّها النّاس المجتمعه أبدانهم المتفرّقه أهواؤهم ما عزّ من دعاکم و لا استراح من قاساکم، کلامکم یوهن الصّمّ الصّلاب، و فعلکم یطمع فیکم عدوّکم ،ان قلت لکم: سیروا الیهم فی الحرّ، قلتم: أمهلنا ینسلخ عنّا الحرّ، و ان قلت لکم: سیروا الیهم فی الشّتاء؛ قلتم:[أمهلنا] حتّی ینسلخ عنّا البرد، فعل ذی الدّین المطول، من فاز بکم فاز بالسّهم الأخیب، أصبحت لا أصدّق قولکم، و لا أطمع فی نصرکم، فرّق اللّه بینی و بینکم - أیّ دار بعد دارکم تمنعون؟! و مع أیّ امام بعدی تقاتلون؟! أما إنّکم ستلقون بعدی أثره یتّخذها علیکم الضّلاّل سنّه،[و ]فقرا یدخل بیوتکم، و سیفا قاطعا ،و تتمنّون عند ذلک أنّکم رأیتمونی و قاتلتم معی و قتلتم دونی، و کأن قد .
( الغارات , جلد 2 , صفحه 482 )
اسماعیل بن رجاء زبیدی گوید:علی(علیه السّلام)بعد از این گفتار برایشان سخن راند،و پس از حمد و ثنای باری تعالی فرمود:
«ای مردمی که به تن در یکجا گرد آمده اید و به رأی و عقیدت پراکنده اید.آنکه شما را به یاری فراخواند پیروز نشود و آنکه شما گریبانگیرش شوید روی آسودگی نبیند.سخن شما صخره های سخت را سست گرداند و اعمال شما دشمنانتان را به طمع دست یافتن بر شما اندازد.اگر گفتم که در گرما به سوی ایشان در حرکت آیید،گفتید:بگذار تا گرما دست از سر ما بر دارد و اگر گفتم که در زمستان به سوی ایشان در حرکت آیید،گفتید:بگذار تا زمستان سر آید،چون وامداری که پی درپی مهلت خواهد.آنکه از شما پیروزی جوید چونان کسی است که از تیر بی سوفار پیروزی می جوید.دیگر سخن شما باور نمی دارم و به یاری شما امید نمی بندم.خدا میان ما و شما جدایی افکند.اکنون که دیگر خانه ای ندارید از کدام خانه دفاع می کنید؟و بعد از من همراه کدام امام به جهاد می روید.بدانید که پس از من به استبدادی گرفتار آیید که گمراهان آن را شیوه و سیرت خویش خواهند ساخت.و فقر به خانه هایتان در آید و شمشیر برنده بر گردنهایتان جای گیرد.در آن هنگام تمنّای آن دارید که کاش مرا می دیدید و همراه من جنگ می کردید و کشته می شدید.آری آنچه شما را گفتم چنان خواهد شد.»
( الغارات / ترجمه آیتی ؛ ج 1 , ص 183 )
ص : 2975
و فی کتاب معانی الأخبار : حدّثنا محمّد بن إبراهیم بن إسحاق قال: حدّثنا [ محمّد بن] عبد العزیز بن یحیی قال: حدّثنی عبد اللّه بن محمّد الضّبیّ قال: حدّثنا محمد بن هلال قال: حدّثنا نائل بن نجیج قال: حدّثنا عمرو بن شمر ، عن جابر الجعفیّ قال: سألت أبا جعفر، محمّد بن علیّ الباقر عن قول اللّه - عزّ و جلّ-: کَشَجَرَهٍ طَیِّبَهٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی اَلسَّماءِ `تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها . قال: [أمّا] الشّجره فرسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -، و فرعها علیّ - علیه السّلام -، و غصن الشّجره فاطمه بنت رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -، و ثمرها أولادها - علیهم صلوات اللّه-، و ورقها شیعتنا . ثمّ قال: إنّ المؤمن من شیعتنا لیموت فتسقط من الشّجره ورقه، و أنّ المولود من شیعتنا لیولد فتورق الشّجره ورقه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 52 )
ص : 2976
اَلصَّدُوقُ فِی مُصَادَقَهِ اَلْإِخْوَانِ ، عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اِخْتَبِرْ شِیعَتَنَا فِی خَصْلَتَیْنِ فَإِنْ کَانَتَا فِیهِمْ وَ إِلاَّ فَاغْرُبْ ثُمَّ اُغْرُبْ قُلْتُ مَا هُمَا قَالَ اَلْمُحَافَظَهُ عَلَی اَلصَّلاَهِ وَ اَلْمُوَاسَاهُ لِلْإِخْوَانِ وَ إِنْ کَانَ اَلشَّیْءُ قَلِیلاً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 209 )
ص : 2977
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْیَمَانِیِّ عَنْ مِسْمَعِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ صَبَّاحٍ اَلْحَذَّاءِ عَنْ صَبَّاحٍ اَلْمُزَنِیِّ [عَنْ جَابِرٍ] عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا أَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِیَدِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَوْمَ اَلْغَدِیرِ صَرَخَ إِبْلِیسُ فِی جُنُودِهِ صَرْخَهً فَلَمْ یَبْقَ مِنْهُمْ فِی بَرٍّ وَ لاَ بَحْرٍ إِلاَّ أَتَاهُ فَقَالُوا: یَا سَیِّدَهُمْ وَ مَوْلاَهُمْ مَاذَا دَهَاکَ؟ فَمَا سَمِعْنَا لَکَ صَرْخَهً أَوْحَشَ مِنْ صَرْخَتِکَ هَذِهِ، فَقَالَ لَهُمْ: فَعَلَ هَذَا اَلنَّبِیُّ فِعْلاً إِنْ تَمَّ لَمْ یُعْصَ اَللَّهُ أَبَداً، فَقَالُوا: یَا سَیِّدَهُمْ أَنْتَ کُنْتَ لآِدَمَ، فَلَمَّا قَالَ اَلْمُنَافِقُونَ: إِنَّهُ یَنْطِقُ عَنِ اَلْهَوَی وَ قَالَ أَحَدُهُمَا لِصَاحِبِهِ: أَمَا تَرَی عَیْنَیْهِ تَدُورَانِ فِی رَأْسِهِ کَأَنَّهُ مَجْنُونٌ؟ - یَعْنُونَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ - صَرَخَ إِبْلِیسُ صَرْخَهً یَطْرَبُ فَجَمَعَ أَوْلِیَاءَهُ فَقَالَ لَهُمْ: أَمَا عَلِمْتُمْ أَنِّی کُنْتُ لآِدَمَ مِنْ قَبْلُ؟ قَالُوا: نَعَمْ قَالَ: آدَمُ نَقَضَ اَلْعَهْدَ وَ لَمْ یَکْفُرْ بِالرَّبِّ، وَ هَؤُلاَءِ نَقَضُوا اَلْعَهْدَ وَ کَفَرُوا بِالرَّسُولِ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 147 )
ص : 2978
وَ عَنْهُ : عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ ، عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ ، عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ ، وَ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا مِنْهُمْ عَبْدُ اَلْأَعْلَی ، وَ أَبُو عُبَیْدَهَ ، وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ بِشْرٍ اَلْخَثْعَمِیُّ ، سَمِعُوا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: «إِنِّی لَأَعْلَمُ مَا فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی اَلْأَرْضِ، وَ أَعْلَمُ مَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی اَلنَّارِ ، وَ أَعْلَمُ مَا کَانَ وَ مَا یَکُونُ». قَالَ: ثُمَّ مَکَثَ هُنَیْئَهً، فَرَأَی أَنَّ ذَلِکَ کَبُرَ عَلَی مَنْ سَمِعَهُ مِنْهُ، فَقَالَ: «عَلِمْتُ ذَلِکَ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: فِیهِ تِبْیَانُ کُلِّ شَیْءٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 443 )
ص : 2979
حَدِیثُ اَلزُّبَیْرِ بْنِ بَکَّارٍ وَ اِبْنِ عَوْنٍ عَنْ عُمَیْرِ بْنِ إِسْحَاقَ قَالَ: مَا تَکَلَّمَ أَحَدٌ أَحَبَّ إِلَیَّ أَنْ لاَ یَسْکُتَ مِنَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَا سَمِعْتُ مِنْهُ کَلِمَهَ فُحْشٍ قَطُّ فَإِنَّهُ کَانَ بَیْنَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ خُصُومَهٌ فِی أَرْضٍ فَعَرَضَ اَلْحُسَیْنُ أَمْراً لَمْ یَرْضَهُ عَمْروٌ فَقَالَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَیْسَ لَهُ عِنْدَنَا إِلاَّ مَا أَرْغَمَ أَنْفَهُ فَإِنَّ هَذِهِ أَشَدُّ کَلِمَهِ فُحْشٍ سَمِعْتُهَا مِنْهُ قَطُّ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 29 )
ص : 2980
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ وَ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ شَکَّ فِی اَلْمَغْرِبِ فَلَمْ یَدْرِ رَکْعَتَیْنِ صَلَّی أَمْ ثَلاَثاً فَقَالَ یُسَلِّمُ ثُمَّ یَقُومُ فَیُضِیفُ إِلَیْهَا رَکْعَهً ثُمَّ قَالَ هَذَا وَ اَللَّهِ مِمَّا لاَ یُقْضَی لِی أَبَداً .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 371 )
ص : 2981
اَلْمُخَاصَمَهُ تُبْدِی سَفَهَ اَلرَّجُلِ وَ لاَ تَزِیدُ فِی حَقِّهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 49 )
ص : 2982
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَنَسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: «یَا أَنَسُ أَوَّلُ مَنْ یَدْخُلُ اَلْیَوْمَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ، وَ سَیِّدُ اَلْمُسْلِمِینَ ، وَ خَاتَمُ اَلْوَصِیِّینَ، وَ إِمَامُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ، فَجَاءَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 168 )
ص : 2983
لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 187 )
ص : 2984
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْعِلَلِ وَ اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلسِّنَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی اَلْحَبَّالِ اَلطَّبَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْخَشَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مِحْصَنٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ قَالَ: قَالَ اَلصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ اَلنَّاسَ یَعْبُدُونَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی ثَلاَثَهِ أَوْجُهٍ فَطَبَقَهٌ یَعْبُدُونَهُ رَغْبَهً فِی ثَوَابِهِ فَتِلْکَ عِبَادَهُ اَلْحُرَصَاءِ وَ هُوَ اَلطَّمَعُ وَ آخَرُونَ یَعْبُدُونَهُ خَوْفاً مِنَ اَلنَّارِ فَتِلْکَ عِبَادَهُ اَلْعَبِیدِ وَ هِیَ رَهْبَهٌ وَ لَکِنِّی أَعْبُدُهُ حُبّاً لَهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَتِلْکَ عِبَادَهُ اَلْکِرَامِ وَ هُوَ اَلْأَمْنُ لِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ وَ لِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اَللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اَللّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ ، فَمَنْ أَحَبَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّهُ اَللَّهُ وَ مَنْ أَحَبَّهُ اَللَّهُ تَعَالَی کَانَ مِنَ اَلْآمِنِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 62 )
ص : 2985
قَالَ بَعْضُهُمْ لِلْمَهْدِیِّ اِعْلَمْ أَنَّ دَوَابَّکَ اَلَّتِی تَرْکَبُ تُمْسَحُ بِالْمَنَادِیلِ وَ یُبْرَدُ لَهَا اَلْمَاءُ وَ تُنْقَی لَهَا اَلْعَلَفُ لِیُعْجِبَکَ شُحُومُهَا وَ بَرِیقُهَا وَ حُسْنُ أَلْوَانِهَا وَ دِینُکَ أَعْجَفُ قَاتِمٌ أَغْبَرُ وَ اَللَّهِ لَوْ رَأَیْتَهُ لَسَاءَکَ مَنْظَرُهُ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 44 )
شخصی به مهدی(عباسی)گفت:چهارپایانی را که تو سوار می شوی با دستمال تیمار می کنند،و آب سرد می خورانند،و علوفه را آماده می سازند تا تو از فربهی و تمیزی و خوشرنگی آنها لذّت ببری،در صورتی که دینت،تیره و کدر است،بخدا قسم اگر ببینی از دیدنش ناراحت می شوی!
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 100 )
ص : 2986
و فی الکافی : علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن ابن أبی عمیر ، عن حمّاد ، عن محمّد بن مسلم قال: قلت لأبی جعفر - علیه السّلام -: قول اللّه - عزّ و جلّ-: وَ اَللَّیْلِ إِذا یَغْشی وَ اَلنَّجْمِ إِذا هَوی و ما أشبه ذلک. قال: إنّ للّه أن یقسم من خلقه بما شاء ، و لیس لخلقه أن یقسموا إلاّ به.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 303 )
ص : 2987
و فی تفسیر فرات بن إبراهیم الکوفیّ: [فرات] قال: حدّثنی محمد بن القاسم بن عبید معنعنا، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام-: قوله : مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها فإذا جاء بها مع الولایه، فله عشر أمثالها. وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَهِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فی نار جهنّم لا یخرج منها و لا یخفّف عنها العذاب. وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَهِ من غیرهم فَلا یُجْزی إِلاّ مِثْلَها . قوله:[ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ ] أمن من فزع یوم القیامه. قال: الحسنه ولایتنا و حبّنا. وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَهِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی اَلنّارِ و لم یقبل لهم عدلا و لا صرفا و لا عملا، فهو بغضنا أهل البیت. هل یجزون إلاّ ما کانوا یعملون»؟
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 499 )
ص : 2988
اَلْحَسَنُ بْنُ اَلْفَضْلِ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ قَالَ رَوَی إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیُّ : أَنَّ فَاطِمَهَ بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَتْ سُبْحَتُهَا مِنْ خُیُوطِ صُوفٍ مُفَتَّلٍ مَعْقُودٍ عَلَیْهِ عَدَدَ اَلتَّکْبِیرَاتِ فَکَانَتْ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ تُدِیرُهَا بِیَدِهَا تُکَبِّرُ وَ تُسَبِّحُ إِلَی أَنْ قُتِلَ حَمْزَهُ بْنُ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ ، رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ سَیِّدُ اَلشُّهَدَاءِ فَاسْتَعْمَلَتْ تُرْبَتَهُ وَ عَمِلَتِ اَلتَّسَابِیحَ فَاسْتَعْمَلَهَا اَلنَّاسُ فَلَمَّا قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، عُدِلَ إِلَیْهِ بِالْأَمْرِ فَاسْتَعْمَلُوا تُرْبَتَهُ لِمَا فِیهَا مِنَ اَلْفَضْلِ وَ اَلْمَزِیَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 455 )
ص : 2989
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَخْرَجَ إِلَیْنَا خَاتَمَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ خَاتَمَ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ کَانَ عَلَی خَاتَمِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنْتَ ثِقَتِی فَاعْصِمْنِی مِنَ اَلنَّاسِ وَ نَقْشُ خَاتَمِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : «حَسْبِیَ اَللّهُ» وَ فِیهِ وَرْدَهٌ وَ هِلاَلٌ فِی أَعْلاَهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 473 )
4 - احمد بن محمّد بن ابی نصر گوید: من در خدمت امام رضا علیه السّلام بودم. حضرت علیه السّلام انگشتر امام صادق علیه السّلام و انگشتر امام کاظم علیه السّلام را برای ما نشان داد، بر روی انگشتر امام صادق علیه السّلام نوشته شده بود:«أنت ثقتی فاعصمنی من الناس» و نقش انگشتر امام کاظم علیه السّلام چنین بود:«حسبی اللّه» و در آن نقش، یک گل و یک هلال ماه در قسمت بالای آن بود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 476 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 362 )
ص : 2990
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ : أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلسَّهْوِ فَقَالَ مَنْ حَفِظَ سَهْوَهُ فَأَتَمَّهُ فَلَیْسَ عَلَیْهِ سَجْدَتَا اَلسَّهْوِ وَ إِنَّمَا اَلسَّهْوُ عَلَی مَنْ لَمْ یَدْرِ أَ زَادَ فِی صَلاَتِهِ أَمْ نَقَصَ مِنْهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 238 )
ص : 2991
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلْحَجُّ عَلَی ثَلاَثَهِ أَوْجُهٍ فَحَجٌّ مُفْرَدٌ وَ عُمْرَهٌ مُفْرَدَهٌ أَیَّهُمَا شَاءَ قَدَّمَ وَ حَجٌّ وَ عُمْرَهٌ مَقْرُونَتَانِ لاَ فَصْلَ بَیْنَهُمَا وَ ذَلِکَ لِمَنْ سَاقَ اَلْهَدْیَ یَدْخُلُ مَکَّهَ فَیَعْتَمِرُ وَ یَبْقَی عَلَی إِحْرَامِهِ حَتَّی یَخْرُجَ إِلَی اَلْحَجِّ مِنْ مَکَّهَ فَیَحُجُّ وَ عُمْرَهٌ یَتَمَتَّعُ بِهَا إِلَی اَلْحَجِّ وَ ذَلِکَ أَفْضَلُ اَلْوُجُوهُ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 75 )
ص : 2992
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْغَرِیقُ یُغَسَّلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 308 )
ص : 2993
وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یُؤْتَی بِشَیْخٍ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَیُدْفَعُ إِلَیْهِ کِتَابُهُ ظَاهِرُهُ فِیمَا یَلِی اَلنَّاسَ لاَ یَرَی إِلاَّ اَلْمَسَاوِئَ فَیَطُولُ عَلَیْهِ ذَلِکَ فَیَقُولُ یَا رَبِّ أَ تَأْمُرُنِی إِلَی اَلنَّارِ فَیَقُولُ اَلْجَبَّارُ یَا شَیْخُ إِنِّی أَسْتَحْیِی أَنْ أُعَذِّبَکَ وَ قَدْ کُنْتَ تُصَلِّی فِی دَارِ اَلدُّنْیَا اِذْهَبُوا بِعَبْدِی إِلَی اَلْجَنَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 93 )
ص : 2994
ختص، [الإختصاص] ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ قَضَی حَقَّ مَنْ لاَ یَقْضِی حَقَّهُ فَکَأَنَّمَا عَبَدَهُ مِنْ دُونِ اَللَّهِ وَ قَالَ اُخْدُمْ أَخَاکَ فَإِنِ اِسْتَخْدَمَکَ فَلاَ وَ لاَ کَرَامَهَ قَالَ وَ قِیلَ اِعْرِفْ لِمَنْ لاَ یَعْرِفُ لِی فَقَالَ وَ لاَ کَرَامَهَ قَالَ وَ لاَ کَرَامَتَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 178 )
20-اختصاص:امام صادق(علیه السّلام)فرمود:هر که حق کسی را بدهد که حقش را نمیدهد گویا او را بجای خدا پرستیده. و فرمود:به برادرت خدمت کن و اگر تو را بخدمت گیرد،نه،و احترامی نیست،فرمود گفتند:حق کسی را بشناسم که حق مرا نمیشناسد؟فرمود:خوبی ندارد فرمود:دو بار خوبی ندارد(این تعبیرات درباره سلوک زیردستانست با حاکمان ظالم مترجم).
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 114 )
ص : 2995
أحمد بن محمّد ، رفعه عن محمّد بن حمران ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: إنّ اللّه - عزّ و جلّ - خلق للرّحم أربعه أوعیه: فما کان فی الأوّل، فللأب. و ما کان فی الثّانی، فللأمّ. و ما کان فی الثّالث، فللعمومه. و ما کان فی الرّابع فللخئوله.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 176 )
ص : 2996
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْخِصَالِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تَأْکُلُوا اَلطِّحَالَ فَإِنَّهُ بَیْتُ اَلدَّمِ اَلْفَاسِدِ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 197 )
ص : 2997
قَالَ وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکْثُرَ خَیْرُ بَیْتِهِ فَلْیَتَوَضَّأْ عِنْدَ حُضُورِ طَعَامِهِ. وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 337 )
ص : 2998
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَوَرَدَ عَلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ فَقَالَ إِنِّی رَجُلٌ صَاحِبُ کَلاَمٍ وَ فِقْهٍ وَ فَرَائِضَ وَ قَدْ جِئْتُ لِمُنَاظَرَهِ أَصْحَابِکَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَلاَمُکَ مِنْ کَلاَمِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَوْ مِنْ عِنْدِکَ فَقَالَ مِنْ کَلاَمِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مِنْ عِنْدِی فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَنْتَ إِذاً شَرِیکُ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ لاَ قَالَ فَسَمِعْتَ اَلْوَحْیَ عَنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یُخْبِرُکَ قَالَ لاَ قَالَ فَتَجِبُ طَاعَتُکَ کَمَا تَجِبُ طَاعَهُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لاَ فَالْتَفَتَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَیَّ فَقَالَ یَا یُونُسَ بْنَ یَعْقُوبَ هَذَا قَدْ خَصَمَ نَفْسَهُ قَبْلَ أَنْ یَتَکَلَّمَ ثُمَّ قَالَ یَا یُونُسُ لَوْ کُنْتَ تُحْسِنُ اَلْکَلاَمَ کَلَّمْتَهُ قَالَ یُونُسُ فَیَا لَهَا مِنْ حَسْرَهٍ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی سَمِعْتُکَ تَنْهَی عَنِ اَلْکَلاَمِ وَ تَقُولُ وَیْلٌ لِأَصْحَابِ اَلْکَلاَمِ یَقُولُونَ هَذَا یَنْقَادُ وَ هَذَا لاَ یَنْقَادُ وَ هَذَا یَنْسَاقُ وَ هَذَا لاَ یَنْسَاقُ وَ هَذَا نَعْقِلُهُ وَ هَذَا لاَ نَعْقِلُهُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّمَا قُلْتُ فَوَیْلٌ لَهُمْ إِنْ تَرَکُوا مَا أَقُولُ وَ ذَهَبُوا إِلَی مَا یُرِیدُونَ ثُمَّ قَالَ لِی اُخْرُجْ إِلَی اَلْبَابِ فَانْظُرْ مَنْ تَرَی مِنَ اَلْمُتَکَلِّمِینَ فَأَدْخِلْهُ قَالَ فَأَدْخَلْتُ حُمْرَانَ بْنَ أَعْیَنَ وَ کَانَ یُحْسِنُ اَلْکَلاَمَ وَ أَدْخَلْتُ اَلْأَحْوَلَ وَ کَانَ یُحْسِنُ اَلْکَلاَمَ وَ أَدْخَلْتُ هِشَامَ بْنَ سَالِمٍ وَ کَانَ یُحْسِنُ اَلْکَلاَمَ وَ أَدْخَلْتُ قَیْسَ بْنَ اَلْمَاصِرِ وَ کَانَ عِنْدِی أَحْسَنَهُمْ کَلاَماً وَ کَانَ قَدْ تَعَلَّمَ اَلْکَلاَمَ مِنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فَلَمَّا اِسْتَقَرَّ بِنَا اَلْمَجْلِسُ وَ کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَبْلَ اَلْحَجِّ یَسْتَقِرُّ أَیَّاماً فِی جَبَلٍ فِی طَرَفِ اَلْحَرَمِ فِی فَازَهٍ لَهُ مَضْرُوبَهٍ قَالَ فَأَخْرَجَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ رَأْسَهُ مِنْ فَازَتِهِ فَإِذَا هُوَ بِبَعِیرٍ یَخُبُّ فَقَالَ هِشَامٌ وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ قَالَ فَظَنَنَّا أَنَّ هِشَاماً رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ عَقِیلٍ کَانَ شَدِیدَ اَلْمَحَبَّهِ لَهُ قَالَ فَوَرَدَ هِشَامُ بْنُ اَلْحَکَمِ وَ هُوَ أَوَّلَ مَا اِخْتَطَّتْ لِحْیَتُهُ وَ لَیْسَ فِینَا إِلاَّ مَنْ هُوَ أَکْبَرُ سِنّاً مِنْهُ قَالَ فَوَسَّعَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَالَ نَاصِرُنَا بِقَلْبِهِ وَ لِسَانِهِ وَ یَدِهِ ثُمَّ قَالَ یَا حُمْرَانُ کَلِّمِ اَلرَّجُلَ فَکَلَّمَهُ فَظَهَرَ عَلَیْهِ حُمْرَانُ ثُمَّ قَالَ یَا طَاقِیُّ کَلِّمْهُ فَکَلَّمَهُ فَظَهَرَ عَلَیْهِ اَلْأَحْوَلُ ثُمَّ قَالَ یَا هِشَامَ بْنَ سَالِمٍ کَلِّمْهُ فَتَعَارَفَا ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِقَیْسٍ اَلْمَاصِرِ کَلِّمْهُ فَکَلَّمَهُ فَأَقْبَلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَضْحَکُ مِنْ کَلاَمِهِمَا مِمَّا قَدْ أَصَابَ اَلشَّامِیَّ فَقَالَ لِلشَّامِیِّ کَلِّمْ هَذَا اَلْغُلاَمَ یَعْنِی هِشَامَ بْنَ اَلْحَکَمِ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ لِهِشَامٍ یَا غُلاَمُ سَلْنِی فِی إِمَامَهِ هَذَا فَغَضِبَ هِشَامٌ حَتَّی اِرْتَعَدَ ثُمَّ قَالَ لِلشَّامِیِّ یَا هَذَا أَ رَبُّکَ أَنْظَرُ لِخَلْقِهِ أَمْ خَلْقُهُ لِأَنْفُسِهِمْ فَقَالَ اَلشَّامِیُّ بَلْ رَبِّی أَنْظَرُ لِخَلْقِهِ قَالَ فَفَعَلَ بِنَظَرِهِ لَهُمْ مَا ذَا قَالَ أَقَامَ لَهُمْ حُجَّهً وَ دَلِیلاً کَیْلاَ یَتَشَتَّتُوا أَوْ یَخْتَلِفُوا یَتَأَلَّفُهُمْ وَ یُقِیمُ أَوَدَهُمْ وَ یُخْبِرُهُمْ بِفَرْضِ رَبِّهِمْ قَالَ فَمَنْ هُوَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ هِشَامٌ فَبَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ اَلْکِتَابُ وَ اَلسُّنَّهُ قَالَ هِشَامٌ فَهَلْ نَفَعَنَا اَلْیَوْمَ اَلْکِتَابُ وَ اَلسُّنَّهُ فِی رَفْعِ اَلاِخْتِلاَفِ عَنَّا قَالَ اَلشَّامِیُّ نَعَمْ قَالَ فَلِمَ اِخْتَلَفْنَا أَنَا وَ أَنْتَ وَ صِرْتَ إِلَیْنَا مِنَ اَلشَّامِ فِی مُخَالَفَتِنَا إِیَّاکَ قَالَ فَسَکَتَ اَلشَّامِیُّ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِلشَّامِیِّ مَا لَکَ لاَ تَتَکَلَّمُ قَالَ اَلشَّامِیُّ إِنْ قُلْتُ لَمْ نَخْتَلِفْ کَذَبْتُ وَ إِنْ قُلْتُ إِنَّ اَلْکِتَابَ وَ اَلسُّنَّهَ یَرْفَعَانِ عَنَّا اَلاِخْتِلاَفَ أَبْطَلْتُ لِأَنَّهُمَا یَحْتَمِلاَنِ اَلْوُجُوهَ وَ إِنْ قُلْتُ قَدِ اِخْتَلَفْنَا وَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا یَدَّعِی اَلْحَقَّ فَلَمْ یَنْفَعْنَا إِذَنِ اَلْکِتَابُ وَ اَلسُّنَّهُ إِلاَّ أَنَّ لِی عَلَیْهِ هَذِهِ اَلْحُجَّهَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سَلْهُ تَجِدْهُ مَلِیّاً فَقَالَ اَلشَّامِیُّ یَا هَذَا مَنْ أَنْظَرُ لِلْخَلْقِ أَ رَبُّهُمْ أَوْ أَنْفُسُهُمْ فَقَالَ هِشَامٌ رَبُّهُمْ أَنْظَرُ لَهُمْ مِنْهُمْ لِأَنْفُسِهِمْ فَقَالَ اَلشَّامِیُّ فَهَلْ أَقَامَ لَهُمْ مَنْ یَجْمَعُ لَهُمْ کَلِمَتَهُمْ وَ یُقِیمُ أَوَدَهُمْ وَ یُخْبِرُهُمْ بِحَقِّهِمْ مِنْ بَاطِلِهِمْ قَالَ هِشَامٌ فِی وَقْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَوِ اَلسَّاعَهِ قَالَ اَلشَّامِیُّ فِی وَقْتِ رَسُولِ اَللَّهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلسَّاعَهِ مَنْ فَقَالَ هِشَامٌ هَذَا اَلْقَاعِدُ اَلَّذِی تُشَدُّ إِلَیْهِ اَلرِّحَالُ وَ یُخْبِرُنَا بِأَخْبَارِ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ وِرَاثَهً عَنْ أَبٍ عَنْ جَدٍّ قَالَ اَلشَّامِیُّ فَکَیْفَ لِی أَنْ أَعْلَمَ ذَلِکَ قَالَ هِشَامٌ سَلْهُ عَمَّا بَدَا لَکَ قَالَ اَلشَّامِیُّ قَطَعْتَ عُذْرِی فَعَلَیَّ اَلسُّؤَالُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا شَامِیُّ أُخْبِرُکَ کَیْفَ کَانَ سَفَرُکَ وَ کَیْفَ کَانَ طَرِیقُکَ کَانَ کَذَا وَ کَذَا فَأَقْبَلَ اَلشَّامِیُّ یَقُولُ صَدَقْتَ أَسْلَمْتُ لِلَّهِ اَلسَّاعَهَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَلْ آمَنْتَ بِاللَّهِ اَلسَّاعَهَ إِنَّ اَلْإِسْلاَمَ قَبْلَ اَلْإِیمَانِ وَ عَلَیْهِ یَتَوَارَثُونَ وَ یَتَنَاکَحُونَ وَ اَلْإِیمَانُ عَلَیْهِ یُثَابُونَ فَقَالَ اَلشَّامِیُّ صَدَقْتَ فَأَنَا اَلسَّاعَهَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنَّکَ وَصِیُّ اَلْأَوْصِیَاءِ ثُمَّ اِلْتَفَتَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی حُمْرَانَ فَقَالَ تُجْرِی اَلْکَلاَمَ عَلَی اَلْأَثَرِ فَتُصِیبُ وَ اِلْتَفَتَ إِلَی هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ فَقَالَ تُرِیدُ اَلْأَثَرَ وَ لاَ تَعْرِفُهُ ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَی اَلْأَحْوَلِ فَقَالَ قَیَّاسٌ رَوَّاغٌ تَکْسِرُ بَاطِلاً بِبَاطِلٍ إِلاَّ أَنَّ بَاطِلَکَ أَظْهَرُ ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَی قَیْسٍ اَلْمَاصِرِ فَقَالَ تَتَکَلَّمُ وَ أَقْرَبُ مَا تَکُونُ مِنَ اَلْخَبَرِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَبْعَدُ مَا تَکُونُ مِنْهُ تَمْزُجُ اَلْحَقَّ مَعَ اَلْبَاطِلِ وَ قَلِیلُ اَلْحَقِّ یَکْفِی عَنْ کَثِیرِ اَلْبَاطِلِ أَنْتَ وَ اَلْأَحْوَلُ قَفَّازَانِ حَاذِقَانِ قَالَ یُونُسُ فَظَنَنْتُ وَ اَللَّهِ أَنَّهُ یَقُولُ لِهِشَامٍ قَرِیباً مِمَّا قَالَ لَهُمَا ثُمَّ قَالَ یَا هِشَامُ لاَ تَکَادُ تَقَعُ تَلْوِی رِجْلَیْکَ إِذَا هَمَمْتَ بِالْأَرْضِ طِرْتَ مِثْلُکَ فَلْیُکَلِّمِ اَلنَّاسَ فَاتَّقِ اَلزَّلَّهَ وَ اَلشَّفَاعَهُ مِنْ وَرَائِهَا إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 171 )
یونس بن یعقوب گوید: خدمت امام صادق (علیه السّلام) بودم که مردی از اهل شام بر آن حضرت وارد شد و گفت: من علم کلام و فقه و فرائض میدانم و برای مباحثه با اصحاب شما آمده ام. امام صادق (علیه السّلام) فرمود سخن تو از گفتار پیغمبر است یا از پیش خودت؟ گفت: از گفته پیغمبر و هم از خودم، امام فرمود: پس تو شریک پیغمبری؟ گفت: نه: فرمود: از خدای عز و جل وحی شنیده ای که بتو خبر دهد؟ گفت: نه فرمود: چنان که اطاعت پیغمبر را واجب میدانی اطاعت خود ترا هم واجب میدانی؟ گفت: نه، حضرت بمن متوجه شد و فرمود، ای یونس پسر یعقوب! این مرد پیش از آنکه وارد بحث شود خودش را محکوم کرد (زیرا گفته خودش را حجت دانست بدون آنکه دلیلی بر حجیتش داشته باشد) سپس فرمود: ای یونس اگر علم کلام خوب. میدانستی با او سخن میگفتی، یونس گوید:(من گفتم) وای افسوس. سپس گفتم: قربانت من شنیدم که شما از علم کلام نهی مینمودی، و میفرمودی وای بر اصحاب علم کلام زیرا میگویند این درست می آید و این درست نمی آید (میگویند: سلمنا، لا نسلم) این بنتیجه نمیرسد، این را میفهمیم و این را نمیفهمیم. امام فرمود: من گفتم وای بر آنها اگر گفته مرا رها کنند و دنبال خواسته خود بروند، سپس بمن فرمود: برو بیرون و هر کس از متکلمین را دیدی بیاور، یونس گوید من حمران بن اعین و احول و هشام بن سالم را که علم کلام خوب میدانستند آوردم و نیز قیس بن ماصر که بعقیده من در کلام بهتر از آنها بود و علم کلام را از علی بن حسین (علیهما السّلام) آموخته بود آوردم: چون همگی در مجلس قرار گرفتیم، امام صادق (علیه السّلام) سر از خیمه بیرون کرد و آن خیمه ای بود که در کوه کنار حرم برای حضرت میزدند که چند روز قبل از حج آنجا تشریف داشت. چشم حضرت بشتری افتاد که به دو می آمد فرمود: بپروردگار کعبه که این هشام است. ما فکر میکردیم مقصود حضرت هشام از فرزندان عقیل است که او را بسیار دوست میداشت، که ناگاه هشام بن حکم وارد شد و او در آغاز روئیدن موی رخسار بود و همه ما از او بزرگسالتر بودیم، امام صادق برایش جا بازکرد و فرمود، هشام با دل و زبان و دستش یاور ماست سپس فرمود: ای حمران با مرد شامی سخن بگو. او وارد بحث شد و بر شامی غلبه کرد سپس فرمود: ای طاقی تو با او سخن بگو. او هم سخن گفت و غالب شد سپس فرمود: ای هشام بن سالم تو هم گفتگو کن او با شامی برابر شد [هر دو عرق کردند] سپس امام صادق (علیه السّلام) بقیس ماصر فرمود: تو با او سخن بگو او وارد بحث شد و حضرت از مباحثه آنها میخندید زیرا مرد شامی گیر افتاده بود پس بشامی فرمود با این جوان - یعنی هشام بن حکم - صحبت کن گفت حاضرم، سپس بهشام گفت: ای جوان در باره امامت این مرد از من بپرس، هشام (از سوء ادب او نسبت بساحت مقدس امام (علیه السّلام) خشمگین شد بطوری که میلرزید، سپس بشامی گفت: ای مرد آیا پروردگارت بمخلوقش خیر اندیش تر است یا مخلوق بخودشان، گفت بلکه پروردگارم نسبت بمخلوقش خیر اندیش تر است، هشام - در مقام خیراندیشی برای مردم چه کرده است؟ شامی - برای ایشان حجت و دلیلی بپا داشته تا متفرق و مختلف نشوند و او ایشان را با هم الفت دهد و ناهمواریهاشان را هموار سازد و ایشان را از قانون پروردگارشان آگاه سازد - هشام - او کیست؟ شامی رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) است. هشام - بعد از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) کیست؟ شامی - قرآن و سنت است. هشام - قرآن و سنت برای رفع اختلاف امروز ما سودمند است؟ شامی - آری. هشام پس چرا من و تو اختلاف کردیم و برای مخالفتی که با تو داریم از شام باینجا آمدی! شامی خاموش ماند، امام صادق علیه السلام باو گفت چرا سخن نمیگوئی، شامی گفت: اگر بگویم قرآن و سنت از ما رفع اختلاف میکنند باطل گفته ام زیرا عبارات کتاب و سنت معانی مختلفی را متحمل است (چند جور معنی می شود) و اگر بگویم اختلاف داریم و هر یک از ما مدعی حق میباشیم، قرآن و سنت بما سودی ندهند (زیرا که هر کدام از ما آن را بنفع خویش توجیه میکنیم) ولی همین استدلال بر له من و علیه هشام است، حضرت فرمود: از او بپرس تا بفهمی که سرشار است، شامی - ای مرد: کی بمخلوق خیراندیشتر است: پروردگارشان یا خودشان! هشام پروردگارشان از خودشان خیراندیشتر است. شامی - آیا پروردگار شخصی را بپا داشته است که ایشان را متحد کند و ناهمواریشان هموار سازد و حق و باطل را بایشان باز گوید؟ هشام - در زمان رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) یا امروز؟ شامی - در زمان رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) که خود آن حضرت بود، امروز کیست؟ هشام - همین شخصی که بر مسند نشسته (اشاره بامام صادق علیه السلام کرد) و از اطراف جهان بسویش رهسپار گردند. بمیراث علمی که از پدرانش دست بدست گرفته خبرهای آسمان و زمین را برای ما باز گوید: شامی - من چگونه میتوانم این را بفهمم؟ هشام - هر چه خواهی از او بپرس. شامی - عذری برایم باقی نگذاشتی، بر من است که بپرسم امام صادق (علیه السّلام) فرمود: ای شامی! میخواهی گزارش سفر و راهت را بخودت بدهم؟ چنین بود و چنان بود، شامی با سرور و خوشحالی میگفت: راست گفتی، اکنون بخدا اسلام آوردم، امام صادق (علیه السّلام) فرمود نه، بلکه اکنون بخدا ایمان آوردی، اسلام پیش از ایمان است، بوسیله اسلام از یک دیگر ارث برند و ازدواج کنند و بوسیله ایمان ثواب برند (تو که قبلا بخدا و پیغمبر ایمان داشتی مسلمانی بودی که ثواب عبادت نداشتی و اکنون که مرا بامامت شناختی خدا بر عباداتت هم بتو ثواب خواهد داد) شامی عرضکرد: درست فرمودی، گواهی دهم که شایسته عبادتی جز خدا نیست و محمد (صلّی الله علیه و آله) رسول خداست و تو جانشین اوصیاء هستی، سپس امام صادق (علیه السّلام) رو بحمران کرد و فرمود: تو سخنت را دنبال حدیث میبری [مربوط سخن میگوئی] و بحق میرسی و بهشام بن سالم متوجه شد و فرمود: در پی حدیث میگردی ولی تشخیص نمیدهی [می خواهی مربوط سخن بگوئی ولی نمیتوانی] و متوجه احول شد و فرمود: بسیار قیاس میکنی از موضوع خارج میشوی مطلب باطل را بباطلی رد میکنی و باطل تو روشنتر است. سپس متوجه قیس ماصر شد و فرمود: تو چنان سخن میگوئی که هر چه خواهی بحدیث پیغمبر (صلّی الله علیه و آله) نزدیکتر باشد دورتر شود حق را بباطل می آمیزی با آنکه حق اندک از باطل بسیار بی نیاز میکند تو و احول از شاخه ای بشاخه ای میپرید و با مهارتید. یونس گوید بخدا که من فکر میکردم نسبت بهشام هم نزدیک بآنچه در باره آن دو نفر فرمود، میفرماید ولی فرمود: ای هشام تو بهر دو پا بزمین نمیخوری (بطوری که هیچ گونه جوابی برایت نباشد) تا خواهی بزمین برسی پرواز میکنی (بمحض اینکه نشانه مغلوبیتت هویدا گردد خودت را نجات میدهی) مانند توئی باید با مردم سخن گوید. خود را از لغزش نگهدار، شفاعت ما دنبالش می آید ان شاء اللّه.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 244 )
4-یونس بن یعقوب گوید:من خدمت امام صادق(علیه السّلام) نشسته بودم که مردی از اهل شام بر آن حضرت وارد شد و گفت: من مردی هستم که در کلام و فقه و فرائض استادم و آمدم با شاگردان شما مناظره کنم،امام صادق(علیه السّلام)فرمود:سخن تو از رسول خدا است یا از پیش خودت؟گفت:از گفتار رسول خدا و از پیش خودم،امام صادق(علیه السّلام)فرمود:پس تو در این صورت شریک رسول خدائی؟گفت:نه،گفت:از خدای عز و جل به گوش خود وحی شنفتی؟گفت:نه. امام-طاعتت چون طاعت رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)واجب است؟ شامی-نه. امام رو به من کرد و فرمود:ای یونس بن یعقوب،این مرد به زبان خودش خود را محکوم کرد پیش از آنکه وارد بحثی شود، سپس فرمود:ای یونس،اگر تو خوب علم کلام می دانستی با او گفتگو می کردی.یونس گفت:چه بسیار افسوس می خورم و گفتم:قربانت،من خود از شما شنیدم که از علم کلام نهی می فرمودی و می گفتی:وای بر صاحبان علم کلام می گویند:این پذیرفتنی است و این پذیرفتنی نیست،این روا است و این روا نیست، این را تعقل می کنیم و این را تعقل نمی کنیم.امام صادق(علیه السّلام) فرمود:همانا من گفتم:وای بر آنها اگر گفتار مرا واگذارند و دنبال آنچه خواهند بروند،سپس به من فرمود:برو بیرون هر کدام از متکلمان شیعه را دیدی نزد من آور،گوید:من حمران بن اعین را آوردم که خوب علم کلام می دانست و احوال را آوردم که خوب سخن می توانست و هشام بن سالم را هم که خوب کلام می دانستآوردم و قیس بن ماصر که به عقیده من بهتر از همه وارد علم کلام بود و شاگرد علی بن الحسین(علیهما السّلام)بود در این فن حاضر کردم،امام صادق(علیه السّلام)را رسم این بود که پیش از موسم حج در یک چادر کوچکی که در کوه کنار حرم برپا می کردند چند روزی اقامت می کرد،چون همه در مجلس جا گرفتیم امام سر از چادر خود بیرون کرد و چشمش به شترانی افتاد که دو می زدند،فرمود:به پروردگار کعبه این هشام است،گوید:به گمان ما هشام نامی از خاندان عقیل را که بسیار دوست می داشت نامبرد،گوید:هشام بن حکم رسید و او در سنی بود که تازه خط عذارش روئیده بود و همه ماها از او سالخورده تر بودیم،امام صادق(علیه السّلام)او را نزد خود جا داد و فرمود: او به دل و زبان و دستش یاور ما است،سپس فرمود:ای حمران،با این مرد شامی سخن بگو،با او بحث کرد و حمران بر او غلبه کرد، سپس رو به احول کرد و فرمود:ای طاقی،تو هم با او بحث کن او هم با وی سخن کرد و به او غالب شد،سپس به هشام بن سالم فرمود:تو هم با او سخن کن،هشام با او گفتگو کرد و مساوی در آمدند(هر دو در دنباله سخن توقف کردند)سپس امام رو به قیس ماصر کرد و فرمود:با او سخن کن،با او مشغول گفتگو شد، امام(علیه السّلام)از صحبت آنها می خندید زیرا مرد شامی در تنگنا افتاده بود،و به شامی رو کرد و گفت:با این جوان نورس یعنی هشام بن حکم گفتگو کن،گفت:به چشم. شامی رو به هشام کرد و گفت:ای هشام،از من در بارۀ امامت این مرد پرستش کن،هشام خشمگین شد تا آنجا که بر خود لرزید و به شامی گفت:ای شامی،پروردگار تو برای خلق خود مصلحت بین تر است یا خلق برای خود مصلحت بین ترند.شامی-پروردگارم برای خلق مصلحت بین تر است. هشام-در مقام مصلحت بینی برای بندگانش چه کار کرده است؟ شامی-برای آنها حجت و دلیلی بر پا داشته تا از هم پراکنده نشوند و با هم اختلاف نکنند و آنها را با هم الفت داده و متحد ساخته و کجی آنها را به راستی و درستی باز آورده و قانون و مقررات پروردگارشان را به آنها گزارش دهد. هشام-او کیست؟ شامی-رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)است. هشام-بعد از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)کیست؟ شامی-کتاب و سنت است. هشام-امروزه کتاب و سنت در رفع اختلاف ما مسلمانان سودمند و قاطع است؟ شامی-آری. هشام-پس چرا من و تو با هم اختلاف داریم و تو روی این اختلاف از شام بر سر ما آمدی؟! شامی در اینجا خاموش ماند،امام صادق(علیه السّلام)به شامی گفت:چرا سخن نمی گوئی؟شامی گفت:اگر بگویم اختلاف نداریم دروغ گفته ام و اگر بگویم کتاب و سنت رفع اختلاف می کنند و ما را متحد می سازند بیهوده و باطل گفتم،زیرا آن دو از نظر مدلول و مفهوم توجیهات مختلفی دارند و اگر بگویم ما اختلاف داریم و هر کدام مدعی هستیم که حق با ما است،در این صورت کتاب و سنت به ما برای رفع اختلاف سودی ندهند جز اینکه برای من هم این دلیل و حجت باقی است.امام صادق(علیه السّلام)فرمود:اکنون تو از او بپرس تا بفهمی که سرشار است. شامی-ای فلانی،کیست که بر خلق مصلحت بین تر است؟ پروردگارشان یا خودشان؟ هشام-پروردگارشان برای آنها از خودشان مصلحت بین تر است. شامی-آیا برای آنها کسی را معین کرده که آنها را متحد کند و کجی آنها را راست نماید و گفتار حق آنها را از گفتار باطلشان برای آنها مشخص کند. هشام-در دوران حیات رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)یا امروزه. شامی-در دوران رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)خود رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) بود،امروزه کیست؟ هشام-همین بزرگواری که در اینجا نشسته و مردم از هر سوی به وی روی آورند و برای ادراک محضرش بار بندند و به ما از زمین و آسمان خبر دهد به دانشی که به او ارث رسیده است از پدرش از جدش. شامی-چطور برای من میسر است که این حقیقت را بدانم؟ هشام-هر چه خواهی از او بپرس. شامی-اکنون عذر مرا قطع کردی و بر من حجت آوردی و بر عهده من است که بپرسم. امام صادق(علیه السّلام)فرمود:ای شامی،به تو خبر دهم که سفرت چطور بوده است و راهت چطور بوده:چنین بوده و چنان بوده. شامی-راست فرمودی،من هم اکنون به خدا اسلام آوردم. امام-بلکه،اکنون به خدا ایمان آوردی،زیرا مسلمانی رتبهپیش از ایمان است،به رابطۀ اسلام از یک دیگر ارث برند و با هم زناشوئی کنند و به وسیلۀ ایمان،ثواب برند. شامی-راست گفتی،من هم اکنون گواهم که نیست شایستۀ پرستشی جز خدا و به راستی محمد رسول خدا است و تو وصی اوصیاء هستی. سپس امام صادق(علیه السّلام)رو به حمران کرد و فرمود:تو طبق آنچه رسیده سخن گوئی و درست گوئی،و رو به هشام بن سالم کرد و فرمود:تو دنبال اخبار وارده می گردی ولی به خوبی آنها را نمی شناسی،سپس رو به احول کرد و فرمود:تو بسیار در کلام خود قیاس به کار می بری و از شاخه ای به شاخه ای می پری و سخن باطل را به باطل در هم می شکنی و باطلی که تو می آوری روشن تر است،و به قیس ماصر رو کرد و فرمود:تو سخن را چنان ادا می کنی که هر چه به خبر وارد از رسول خدا نزدیکتر باشد از آن دورتر گردد حق را با باطل در هم می کنی با آنکه اندکی از حق از انبوهی ناحق کافی است،تو با احوال پر جست و خیز هستید و با مهارتید،یونس گوید:گمان بردم که نسبت به هشام هم وصفی در حدود آن دو خواهد فرمود،سپس به هشام فرمود: ای هشام،تو به هر دو پا روی زمین نمی افتی،چون خواهی به زمین خوری پرواز کنی،چون توئی باید با مردم سخن گوید و مذهب را تبلیغ کند،تو از لغزش خود را نگهدار که شفاعت دنبال آن است ان شاء الله.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 35 )
4-یونس بن یعقوب می گوید:من خدمت امام صادق علیه السّلام نشسته بودم که مردی از اهل شام بر آن حضرت وارد شد و گفت:من در علم کلام و فقه و واجبات واردم و آمده ام تا با شاگردان شما بحث کنم،امام صادق علیه السّلام فرمود:سخن تو از رسول خداست یا از پیش خودت؟
گفت:از گفتار رسول خدا و از پیش خود،
امام صادق علیه السّلام فرمود:پس تو در این صورت،شریک رسول خدائی؟
گفت:نه،گفت:از خدای عز و جل به گوش خود وحی شنیدی؟
گفت:نه.
امام-فرمانبری از تو مانند فرمانبری از رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله واجب است؟
شامی-نه.
امام رو به من کرد و فرمود:ای یونس بن یعقوب،این مرد خود را به زبان خویش محکوم کرد پیش از آنکه وارد بحث شود،سپس فرمود: ای یونس!اگر تو خوب علم کلام می دانستی با او گفتگو می کردی.
یونس گفت:قربانت گردم بسیار متأسفم من خود،از شما شنیدم که از علم کلام نهی می فرمودی و می گفتی:وای بر صاحبان علم کلام، می گویند:این پذیرفتنی است و این پذیرفتنی نیست،این رواست و این روا نیست،این را تعقل می کنیم و این را تعقل نمی کنیم.امام صادق علیه السّلام فرمود:همانا من گفتم:وای بر آنها اگر گفتار مرا واگذارند و دنبال آن چه خواهند بروند،سپس به من فرمود:برو و هرکدام از متکلمان شیعه را دیدی بیاور.
گوید:من حمران بن اعین و احول و هشام بن سالم را که علم کلام خوب می دانستند آوردم و نیز قیس بن ماصر بخاطر آنکه شاگرد علی بن الحسین بود بهتر از همه علم کلام را می دانست حاضر کردم وقتی همگی در مجلس حاضر شدند.
امام صادق علیه السّلام سر از خیمه بیرون آورد(خیمه ای که قبل از موسم حج در کنار حرم برای حضرت بر پا می کردند)ناگهان چشم حضرت به شتری افتاد که دوان دوان می آمد.
حضرت فرمود:به پروردگار کعبه که این هشام است ما خیال کردیم مقصود حضرت،هشامی است که از خاندان عقیل است و مورد علاقه حضرت ولی دیدیم هشام بن حکم است.او در سنی بود که تازه موی بر رخسارش روئیده بود و همه ماها از او سالخورده تر بودیم،
امام صادق علیه السّلام او را نزد خود جای داد و فرمود:
او به دل و زبان و دستش یاور ماست.
سپس فرمود:ای حمران،با این مرد شامی سخن بگو،با او بحث کرد و حمران بر او غلبه کرد،
سپس رو به احول کرد و فرمود:ای طاقی،(از یاران حضرت)تو هم با او بحث کن او هم با وی سخن گفت و بر او پیروز شد،سپس به هشام بن سالم فرمود:تو هم با او سخن بگو،هشام با او گفتگو کرد و مساوی درآمدند(هردو در دنباله سخن توقف کردند)سپس امام رو به قیس ماصر کرد و فرمود:با او بحث کن،با او مشغول گفتگو شد،امام علیه السّلام از صحبت آنها می خندید زیرا مرد شامی در تنگنا افتاده بود،و به شامی رو کرد و گفت:با این جوان نورس یعنی هشام بن حکم گفتگو کن،گفت:به چشم.
شامی رو به هشام کرد و گفت:ای هشام،از من دربارۀ امامت این مرد پرسش کن،هشام خشمگین شد تا آنجا که بر خود لرزید و به شامی گفت:ای شامی،آیا پروردگار تو برای مخلوق خود،مصلحت بین تر است یا مخلوقات برای خود،مصلحت بین ترند؟
شامی-پروردگارم برای مخلوقات مصلحت بین تر است.
هشام-در مقام مصلحت بینی برای بندگانش چه کار کرده است؟
شامی-برای آنها حجت و دلیلی بر پا داشته تا از هم پراکنده نشوند و با هم اختلاف نکنند و آن ها را با هم الفت داده و متحد ساخته و کجی آنها را به راستی و درستی تبدیل کرده تا قانون و مقررات پروردگارشان را به آنها گزارش دهد.
هشام-او کیست؟
شامی-رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله است.
هشام-بعد از رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله کیست؟
شامی-کتاب و سنت است.
هشام-امروزه کتاب و سنت در رفع اختلاف ما مسلمانان سودمند و قاطع است؟
شامی-آری.
هشام-پس چرا من و تو با هم اختلاف داریم و تو بخاطر این اختلاف از شام به سوی ما آمده ای؟!
شامی در اینجا خاموش ماند،امام صادق علیه السّلام به شامی گفت:چرا سخن نمی گویی؟شامی گفت:اگر بگویم اختلاف نداریم دروغ گفته ام و اگر بگویم کتاب و سنت رفع اختلاف می کنند و ما را متحد می سازند بیهوده و باطل گفته ام،زیرا آن دو،از نظر مدلول و مفهوم توجیهات مختلفی دارند و اگر بگویم ما اختلاف داریم و هرکدام مدعی هستیم که حق با ما است،در این صورت کتاب و سنت برای رفع اختلاف ما سودی ندهند جز اینکه این استدلال بنفع من و به ضرر هشام خواهد بود.
حضرت فرمود:اکنون تو از او بپرس تا بفهمی که سرشار است.
شامی-ای فلانی،کیست که بر مخلوقات مصلحت بین تر است؟
پروردگارشان یا خودشان؟
هشام-پروردگارشان برای آنها از خودشان مصلحت بین تر است.
شامی-آیا برای آنها کسی را معین کرده که آنها را متحد کند و کجی آنها را راست نماید و گفتار حق آنها را از گفتار باطلشان برای آنها مشخص کند؟
هشام-در دوران حیات رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله یا امروزه؟
شامی-در دوران حیات رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله خود رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله بود، امروزه کیست؟
هشام-همین بزرگواری که در اینجا نشسته و مردم از هر سوی به وی روی می آورند و برای درک محضرش بار می بندند و می آیند و به ما خبر می دهد از زمین و آسمان بخاطر دانشی که به او از پیامبر به ارث رسیده است.
شامی-چطور برای من میسر است که این حقیقت را بدانم؟
هشام-هرچه می خواهی از او بپرس.
شامی-اکنون عذری برایم باقی نگذاشتی و بر من حجت آوردی و بر عهده من است که بپرسم.
امام صادق علیه السّلام فرمود:ای شامی،به تو خبر دهم که سفرت چطور بوده است و راهت چطور بوده:چنین بوده و چنان بوده.
شامی-راست فرمودی،من هم اکنون به خدا اسلام آوردم.
امام-نه بلکه اکنون به خدا ایمان آوردی،زیرا اسلام پیش از ایمان است،به وسیلۀ اسلام از یکدیگر ارث برند و با هم زناشوئی کنند و به وسیلۀ ایمان،ثواب برند.
شامی-راست گفتی،من هم اکنون گواهی دهم که شایسته پرستش به جز خداوند نیست و به راستی محمد رسول خدا است و تو وصی او هستی.
سپس امام صادق علیه السّلام رو به حمران کرد و فرمود:تو طبق آنچه رسیده سخن گوئی و درست گوئی،و رو به هشام بن سالم کرد و فرمود:تو دنبال اخبار وارده می گردی ولی به خوبی آنها را نمی شناسی،سپس رو به احول کرد و فرمود:تو بسیار در کلام خود قیاس به کار می بری و از شاخه ای به شاخه ای دیگر می پری و سخن باطل را با باطل در هم می شکنی و باطلی که تو می آوری روشن تر است،و به قیس ماصر رو کرد و فرمود:تو سخن را چنان ادا می کنی که هرچه به خبر وارده از رسول خدا نزدیکتر باشد از آن دورتر گردد حق را با باطل در هم می آمیزی با آنکه اندکی از حق از انبوهی ناحق کافی است،تو با احول پرجست وخیز هستید و بامهارتید،یونس گوید:گمان بردم که نسبت به هشام هم وصفی در حدود آن دو خواهد فرمود،سپس به هشام فرمود:
ای هشام،تو به هردو پا،روی زمین نمی افتی،چون وقتی می خواهی به زمین برسی پرواز می کنی شخصی چون تو باید با مردم سخن گوید و مذهب را تبلیغ کند،تو از لغزش،خود را نگهدار که شفاعت دنبال آن است انشاء اللّه.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 453 )
«اخبرنا محمد بن یعقوب عن علی بن ابراهیم بن هاشم عن ابیه عن الحسن بن ابی الحسین الفارسی». ،لم اجد هذا الاسم فی کتب الرجال ، «عن عبد الرحمن بن زید». قد علمت ان الخوض فی علم الکلام مذموم،لان بنائه علی الجدل و لکن القدر الضروری منه من فروض الکفایه،و لاجل ذلک قال علیه السلام ویل لاصحاب الکلام، و هم الخائضون فیه الذین بناء اعتقاداتهم علیه،و لهذا علل کونهم من اهل النار بانهم یقولون:هذا ینقاد و هذا لا ینقاد. و المراد انهم یوزنون ما ورد فی الکتاب و السنه بمیزان عقولهم و قواعدهم الکلامیه فیؤمنون بالبعض و یکفرون بما ورائه و هو الحق،فانهم کثیرا ما یترکون ظواهر الکتاب و السنه لمناقضه آرائهم ایاها،و هذا معنی ما حکی من قولهم:هذا ینقاد لموافقه آرائهم و هذا لا ینقاد لمناقضته ایاها،و هذا ینساق،ای ینجر الی امر کذا من محال او تناقض او دور او تسلسل،و هذا لا ینساق،ای لا ینجر إلیه،فالاول غیر صحیح و الثانی صحیح،و کذا قولهم:هذا نعقله و هذا لا نعقله،لانهم یولون علی عقولهم فی- اکثر الاحکام الالهیه التی عجزت عقولهم عن ادراکها و لا یقنعون بتقلید الشارع فیقعون فی بدع و اهواء یضلون بها و یضلون. ثم اشار علیه السلام بقوله:انما قلت ویل...الی آخره،الی ان علم الکلام قد یجوز استعماله و ذلک اذا لم یؤد الی اهمال سنه او ترک قول معصوم،بل ربما یجب کما سبق وجهه.قوله:فی فازه له مضروبه،الفازه مظله بعمودین،و قوله:فاذا هو ببعیر یخب، الخب ضرب من العدو یقال:خب الفرس یخب بالضم خبا و خببا و خبیبا اذا راوح بین یدیه و رجلیه و أخیه صاحبه یقال:جاءوا مخبین. کأنه علیه السلام حین ما لاقاه الرجل الشامی و امر یونس باحضار جماعه من متکلمی اصحابه کان فی منزل اخر بعید عن منزل الفازه،فدخل الی تلک الفازه لشغله من عباده او صحبته مع اهله حتی اذا حضرت الجماعه و استقر بهم المجلس خرج علیه السلام من الفازه راکبا بعیره جائیا إلیهم مخبا،فقال هشام:و رب الکعبه،ای اقسم باللّه ان الّذی یجیء هو هو.و قوله:فظننا ان هشاما رجل من ولد عقیل ای لشده محبته علیه السلام ایاه،فعلل ذلک الظن بقوله:کان شدید المحبه له ای کما یحب قرابته من اولاد عقیل بن- ابی طالب،و المراد منه هشام بن سالم دون بن الحکم،لان وروده بعد ذلک و کلا الهشامین کانا محبوبین له وجیهین عنده علیه السلام بل الثانی احب إلیه و اوجه عنده لما ظهر من صنیعه علیه السلام لاجله من التوسیع له فی المجلس و القول بانه ناصرنا بقلبه و لسانه و یده،لانه کان مع صغر سنه متکلما ذکیا بحاثا محجاجا قوی البحث نشیط الذهن شدید الذب عن ائمه الهداه علیهم السلام.قوله:فی فازه له مضروبه،الفازه مظله بعمودین،و قوله:فاذا هو ببعیر یخب، الخب ضرب من العدو یقال:خب الفرس یخب بالضم خبا و خببا و خبیبا اذا راوح بین یدیه و رجلیه و أخیه صاحبه یقال:جاءوا مخبین. کأنه علیه السلام حین ما لاقاه الرجل الشامی و امر یونس باحضار جماعه من متکلمی اصحابه کان فی منزل اخر بعید عن منزل الفازه،فدخل الی تلک الفازه لشغله من عباده او صحبته مع اهله حتی اذا حضرت الجماعه و استقر بهم المجلس خرج علیه السلام من الفازه راکبا بعیره جائیا إلیهم مخبا،فقال هشام:و رب الکعبه،ای اقسم باللّه ان الّذی یجیء هو هو. «اخبرنا محمد بن یعقوب عن علی بن ابراهیم بن هاشم عن ابیه عن الحسن بن ابی الحسین الفارسی». ،لم اجد هذا الاسم فی کتب الرجال ، «عن عبد الرحمن بن زید». بن اسلم التنوخی المدنی من اصحاب الصادق علیه السّلام، «عن ابیه». لما فرغوا من المناظره و المکالمه التفت علیه السلام الی واحد منهم و نبه علی کیفیه حاله و اسلوب مقاله و بیان خصاله فی البحث و الکلام،فالذی خاطب به حمران انه کان یتکلم علی وفق الحدیث فیقع له الاصابه،و الّذی خاطب به هشام بن سالم انه کان یرید الاستدلال بالخبر فلا یجده،و الّذی ذکره فی حق الاحوال مخاطبا ایاه انه قیاس،ای کثیر العمل بالقیاس الفقهی او سریع الوضع و التألیف للقیاس المنطقی.و قوله:قیاس خبر مبتداء محذوف،ای انت قیاس و کذا قوله،رواغ ای خداع فی البحث بالغین المعجمه من الروغ و الروغان و هو فی الاصل ما یفعله الثعلب و هو ان یذهب هکذا و هکذا مکرا و خدیعه،و قوله:تکسر باطلا بباطل الا ان باطلک اظهر، ای کنت تدفع باطل الخصم بباطلک لکن باطلک اقوی و اقهر للخصم،و لیس المراد ان باطله کان اظهر فسادا و اوضح بطلانا من باطل خصمه لمنافاه قوله یکسر باطلا بباطل،و الّذی خاطب به قیس الماصر انه کان یتکلم و اقرب ما یکون فی کلامه علی ظنه من السنه ابعد ما یکون منها فی الحقیقه،و انه کان یمزج و یخلط الحق بالباطل و کأنه کان یدعی امرا حقا و لکن کان یستدل علیه بدلائل واهیه باطله،فنبهه علیه السلام ان الاکتفاء بقلیل من کلام الحق خیر من الاکثار فی الکلام من الباطل. و الظاهر انه کان الغالب علی الاولین اعنی حمران و هشاما الاستدلال بالسمعیات،و الغالب علی الاخیرین اعنی قیس و المؤمن صنعه الکلام و استعمال القیاسات الجدلیه،و لهذا خاطبهما بقوله:انت و الاحول قفازان حاذقان،و القفاز من القفیز و هو المکیال و کأنه اراد علم المیزان و انهما کانا حاذقین فی فن المیزان. و لما سمع یونس ما قاله علیه السلام لهؤلاء الاربعه و ما بین من احوال الاخیرین و اطوارهما من قدح و قصور ظن انه سیقول لهشام بن الحکم شبه ما قال للاخیرین،اذ الغالب علیه صنعه الکلام کما الغالب علیهما،الا انه قال له من التحسین و التصویب و انه لا یمیل بقدمه عن طریق الصواب و انه فی الذکاء و سرعه الفکر کالطیر و انه اذاهم بفکره نحو مقصد یصل إلیه فی اقل زمان،ثم اذن له فی إباحه المناظره و التکلم مع الناس بقوله:و مثلک فلیکلّم الناس،ثم امره باتقاء الزله لما علم من آفات الکلام و المباحثه، فان التجاوز فیه عن حد الضروره یؤدی الی مفاسد شتی کما اشیر إلیه ثم وعد بالشفاعه منهم علیهم السلام لشیعتهم و متابعیهم.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 2 , ص 412 )
: مرسل. و ذکر الفرائض بعد الفقه تخصیص بعد التعمیم لغموض مسائلها بالنسبه إلی سائر أبواب الفقه، و کون اختلاف الأمه فیها أکثر من غیرها، و شده اعتناء المخالفین بها، و مدخلیه علم الحساب فیها، و هو [غیر] مأخوذ من الشارع، و ربما یقال: المراد بالفرائض الواجبات و هو بعید لمناظره أصحابک إنما نسب المناظره إلی الأصحاب رعایه للأدب و من فی قوله: من کلام رسول الله صلی الله علیه و آله للابتداء أو للتعلیل أو للتبعیض. قوله علیه السلام: فأنت إذا شریک رسول الله صلی الله علیه و آله، یدل علی بطلان الکلام الذی لم یکن مأخوذا من الکتاب و السنه، و أنه لا یجوز الاعتماد فی أصول الدین علی الأدله العقلیه، و قیل: لما کان مناظرته فی الإمامه و المناط فیها قول الشارع قال له ذلک، لأنه إذا بنی أمرا لا بد فیه من الرجوع إلی الشارع علی قول الرسول و قوله معا، فیلزمه أن یجعل نفسه شریکه صلی الله علیه و آله و سلم فی رسالته و فی شرعه للدین، فلما نفی الشرکه قال علیه السلام فسمعت الوحی عن الله أی المبین لأصول الدین، علی الأول، أو للإمامه علی الثانی، إعلام الله بها أو بتبیین و تعیین ممن أوجب الله طاعته کطاعه رسول الله أو إعلام الله إما بوساطه الرسول أو بالوحی بلا واسطه، و ما بوساطه الرسول فهو من کلامه لا من عندک، فتعین علیک فی قولک من عندی أحد الأمرین إما الوحی إلیک بسماعک عن الله بلا واسطه، أو وجوب طاعتک کوجوب طاعه رسول الله صلی الله علیه و آله، فلما نفاهما بقوله لا فی کلیهما لزمه نفی ما قاله و من عندی، و لذا قال علیه السلام هذا خاصم نفسه قبل أن یتکلم، و قیل: مخاصمه نفسه من جهه أنه اعترف ببطلان ما یقوله من عنده، لأن شیئا لا یکون مستندا إلی الوحی و لا إلی الرسول، و لا یکون قائله فی نفسه واجب الإطاعه لا محاله، بل یکون باطلا. و أقول: یحتمل أن یکون الکلام الذی ردد علیه السلام الحال فیه بین الأمرین الکلام فی الفروع من الفقه و الفرائض، لأنه لا مدخل العقل فیها، و لا بد من استنادها إلی الوحی، فمن حکم فیها برأیه یکون شریکا للرسول فی تشریع الأحکام، و التعمیم أظهر. لو کنت تحسن الکلام أی تعلمه کما ورد: قیمه المرء ما یحسنه یا لها من حسره النداء للتعجب و المنادی محذوف، و لام التعجب متعلق باعجبوا، و من حسره تمیز من الضمیر المبهم بزیاده من، و الحسره أشد التلهف علی الشیء الفائت، و قوله: فقال یونس، إما علی الالتفات أو بتقدیر قلت بعده، أو قال ذلک عند الحکایه للراوی. و قوله: هذا ینقاد و هذا لا ینقاد أی إنهم یزنون ما ورد فی الکتاب و السنه بمیزان عقولهم و قواعدهم الکلامیه، فیؤمنون ببعض و یکفرون ببعض، فإنهم کثیرا ما یترکون ظواهر الکتاب و السنه لمناقضه آرائهم إیاها، فیقولون: هذا ینقاد لما وافق عقولهم، و هذا لا ینقاد لما خالفها، و هو المراد أیضا بقوله: هذا ینساق و هذا لا ینساق . و قیل: المعنی هذا ینجر إلی أمر کذا من محال أو تناقض أو دور أو تسلسل، و هذا لا ینساق، أی لا ینجر إلیه، و قیل: هذا ینقاد و هذا لا ینقاد، إشاره إلی ما یقوله أهل المناظره فی مجادلاتهم: سلمنا هذا و لکن لا نسلم ذلک، و هذا ینساق و هذا لا ینساق إلی قولهم للخصم: أن یقول کذا و لیس له أن یقول کذا. و هذا نعقله أی تقبله عقولنا إن ترکوا ما أقول أی ما ثبت من الشارع فی الدین فلما استقر بنا المجلس الباء إما بمعنی فی، و المعنی علی القلب، أی استقررنا فیه أو الإسناد علی المجاز، و إما للمصاحبه أو للتعدیه، و علی الوجوه: المعنی کنا لم ننتظر حضور غیرنا، و الفازه بالفاء و الزای مظله بعمودین، و الخبب: ضرب من العدو ذکرهما الجوهری هو شدید المحبه له أی هشام له علیه السلام أو بالعکس، قال الجوهری: اختط الغلام أی نبت عذاره فتعارفا فی أکثر النسخ بالعین و الراء المهملتین و الفاء، أی تکلما بما عرف کل منهما صاحبه و کلامه بلا غلبه لأحدهما علی الآخر، و فی بعضها بالواو و الفاء أی تعوق کل منهما عن الغلبه و فی بعضها بالفاء و الراء و القاف و هو ظاهر، و فی بعضها بالعین و الراء و القاف أی وقعا فی العرق کنایه عن طول المناظره مما قد أصاب الشامی بالنصب أی من المغلوبیه و الخجله، أو بالرفع فما مصدریه أی إصابه الشامی و خطیء قیس، فالضحک لعجز قیس فغضب هشام لسوء أدب الشامی بالنسبه إلی جنابه علیه السلام أ ربک أنظر یقال: نظر له کضرب و علم نظرا: أعانه، و النظره بالفتح الرحمه کیلا یتشتتوا أی لا یتفرقوا فی مذاهبهم و مسالکهم و آرائهم، و الأود: بالتحریک الاعوجاج، أی یزیل اعوجاجهم و انعطافهم عن الحق بإقامتهم. قوله: فلم اختلفت أنا و أنت؟ فإن عارض بأنه مع قولک أیضا الاختلاف واقع بیننا و بینک فلم ینفع وجود الإمام؟ یجاب بأنه لا بد فی لطف الله تعالی و حکمته أن یعین لهم حجه إذا رجعوا إلیه یرتفع الاختلاف عنهم، فإذا لم یرجعوا إلیه و حصل الاختلاف کان التقصیر منهم و لم یکن لهم علی الله حجه. قوله: و کل منا یدعی الحق، أی یدعی فی قوله إنه الحق دون قول مخالفیه، و لما لم یبق له سبیل إلی النقض التفصیلی و الدخل فی مقدمه من المقدمات أراد سلوک سبیل المعارضه بالمثل أو النقض الإجمالی و الأول أظهر، و فی النهایه: یقال : أبطل إذا جاء بالباطل، و قال : الملیء بالهمز: الثقه الغنی، و قد ملأ فهو ملیء و قد أولع الناس بترک الهمزه و تشدید الیاء انتهی و المراد هنا تجده غنیا بالعلم، مقتدرا علی المناظره، و قیل: فعیل بمعنی مفعول، أی حملوا علما أو بمعنی فاعل من ملیء کعلم و حسن أی امتلاء. قوله: قال الشامی فی وقت رسول الله صلی الله علیه و آله، أی ظاهرا و کان الرسول، و فی بعض النسخ بعد ذلک رسول الله صلی الله علیه و آله و هو أظهر، و لعله سقط من النساخ لتوهم التکرار. قوله: تشد إلیه الرحال، هو جمع الرحل و هو ما یستصحبه المسافر من الأثاث، و القتب للبعیر، و الظرف متعلق بتشد بتضمین معنی التوجه، أی یتوجه إلیه علماء کل بلد للاستفاده منه. قوله: وراثه عن أب عن جد، أی هذه الحاله و هی الإمامه المستلزمه للعلم بالمغیبات، و الأخبار بأخبار السماء و الأرض وراثه عن أب عن جد إذ کل منهم علیهم السلام وارث و وصی لمن تقدمه، أو الأخبار وراثه، و قوله: یخبرنا علی الأول بیان لطریق العلم بکونه وصیا و إماما، فإن الأخبار معجزه، و قوله: فکیف لی أن أعلم ذلک أی الإخبار بالمغیبات؟ فأجاب بأن طریقه السؤال عما لا طریق إلی علمه إلا من قبل الله، و علی الثانی: الأخبار إنما یکون طریقا إلی العلم لأنه إذا کان هو من بین الأمه عالما بما یخفی علی غیره و لا یخفی علیه ما یعلمه غیره فیکون أولی بالخلافه و الإمامه، و لهذا قال : سله عما بدا لک علی التعمیم فی المسؤول عنه تعمیما لا یحیط به النقل، و لا تحصره الروایه، و یمکن أن یکون ذلک إشاره إلی العلم بإمامته علیه السلام، أما علی الأول فبأن یحمل علی أنه لم یفهم مقصود هشام من قوله یخبرنا، و علی الثانی فبأن الإخبار وراثه لا یکون دلیلا علیها، و الجواب ما مر و الأول أظهر. قوله: إن الإسلام قبل الإیمان، سیأتی معانیهما فی کتاب الإیمان و الکفر، و یدل علی أن الإسلام هو الاعتقاد بالتوحید و الرساله و المعاد و ما یلزمها سوی الإمامه، و الإیمان هو الاعتقاد القلبی بجمیع العقائد الحقه التی عمدتها الإقرار بجمیع أئمه الحق علیهم السلام، و یدل علی أن الأحکام الدنیویه تترتب علی الإسلام، و أما الثواب الأخروی فلا یکون له إلا بالإیمان، فالمخالفون لا یدخلون الجنه أبدا، و علی أنه یجوز نکاح المخالفین و إنکاحهم، و یکون التوارث بینهم و بین المؤمنین، و علی عدم دخول الأعمال فی الإیمان، و سیأتی الکلام فی جمیع ذلک فی مظانها إنشاء الله تعالی، و قبلیه الإسلام بالنسبه إلی الإیمان إما ذاتی کتقدم الکلی علی الجزئی و الکل علی الجزء، أو المعنی أنه یمکن حصول الإسلام قبل الإیمان بالزمان و إن أمکن مقارنتهما، و الحاصل أن النسبه بینهما العموم و الخصوص المطلق. قوله علیه السلام: تجری الکلام علی الأثر، أی علی الأخبار المأثوره عن النبی و أئمه الهدی صلوات الله علیهم فتصیب الحق، و قیل: علی حیث ما یقتضی کلامک السابق، فلا یختلف کلامک بل یتعاضد. أقول: و یحتمل أن یکون المراد علی أثر کلام الخصم، أی جوابک مطابق للسؤال، و الأول أظهر. ترید الأثر أی ترید أن تبنی کلامک علی الخبر عن رسول الله صلی الله علیه و آله، و لا تعرفه، لعدم التتبع فی الأخبار، أو عدم القدره علی الاستنباط قیاس بالقیاس الفقهی أو المنطقی، رواغ أی میال عن الحق، أو ممیل کثیر المیل عما یوجب غلبه الخصم علیک، من قولهم راغ عن الشیء أی مال و حاد، و منه روغان الثعلب إلا أن باطلک أظهر أی أغلب علی الخصم، أو أوضح أو أشبه بالصواب و أقرب ما یکون أقرب مرفوع بالابتداء و مضاف إلی الموصول، و یکون تامه أو ناقصه بتقدیر الخبر، و الضمیر المستتر فیه لما و من صله لأقرب أو تبعیضیه، و أبعد خبر و ضمیر منه للخبر، و الجمله حال عن فاعل تتکلم، أو کلمه ما مصدریه أی أقرب أوقات کون کلامک من الخبر أبعدها. و یحتمل أن یکون أبعد منصوبا علی الحالیه سادا مسد الخبر کما فی قولهم: أخطب ما یکون الأمیر قائما، علی اختلافهم فی تقدیر مثله کما هو مذکور فی محله. قال الرضی رضی الله عنه فی شرحه علی الکافیه بعد نقل الأقوال فی ذلک: و اعلم أنه یجوز رفع الحال الساد مسد الخبر عن أفعل المضاف إلی ما المصدریه الموصوله بکان أو یکون، نحو أخطب ما یکون الأمیر قائم، هذا عند الأخفش و المبرد، و منعه سیبویه و الأولی جوازه، لأنک جعلت ذلک الکون أخطب مجازا فجاز جعله قائما أیضا، ثم قال: و یجوز أن یقدر فی أفعل المذکور زمان مضاف إلی ما یکون لکثره وقوع ما المصدریه مقام الظرف، نحو قولک: ما ذرّ شارق فیکون التقدیر أخطب ما یکون الأمیر قائم، أی أوقات کون الأمیر، فتکون قد جعلت الوقت أخطب و قائما کما یقال: نهاره صائم و لیله قائم، انتهی. و علی التقادیر: المراد بیان بعد کلامه عن الأثر و أن کلما یزعمه أقرب إلی الخبر فهو أبعد منه، و قال بعض الأفاضل: أی تتکلم و کلامک أقرب ما یکون من الخبر عن رسول الله صلی الله علیه و آله أبعد ما یکون منه، أی مشتمل علیهما تمزج الحق القریب منه من الخبر مع الباطل البعید عنه، و لو اکتفیت بالحق عن الباطل لأصبت، و قلیل الحق یکفی عن کثیر الباطل. و یحتمل وجهین آخرین أحدهما کون الضمیر فی قوله: أبعد ما یکون منه، راجعا إلی الکلام، و المعنی یتکلم و الحال أن أقرب ما یکون من الخبر عن رسول الله صلی الله علیه و آله أبعد ما یکون من کلامک و ثانیهما أن یکون راجعا إلی الخبر، و یکون المعنی و الحال أن أقرب ما تکون من الخبر عن رسول الله أبعد ما یکون من الخبر عنه فی کلامک و بحسب حملک و تنزیلک، و الأول أظهر، و فی بعض النسخ أقرب ما تکون بلفظ الخطاب، أی أقرب حالک التی تکون علیها من الخبر أبعد حالک عنها، و حاصله أنه إذا أردت القرب من الخبر و الموافقه له تقع فی المخالفه و البعد عنه. قفازان بالقاف و الفاء المشدده و الزای من القفز و هو الوثوب، أی وثابان من مقام إلی آخر غیر ثابتین علی أمر واحد، و قیل: هو من القفیز و هو المکیال، و المراد علم المیزان، و فی بعض النسخ بالراء المهمله من القفر و هو المتابعه و الاقتفاء و فی بعضها بتقدیم الفاء علی القاف من فقرت البئر أی حفرته، و الفقر أیضا: ثقب الخرز للنظم و مناسبتها ظاهره لا تکاد تقع أی لا یقرب وقوعک علی الأرض و مغلوبیتک تلوی رجلیک إذا هممت بالأرض أی قصدت الوقوع علی الأرض تنزلا لمماشاه الخصم، أو قربت من الوقوع مجازا، و لویت الحبل فتلته، و لوی الرجل رأسه: أمال، و الحاصل أنک کلما قربت من الأرض و خفت الوقوع علیها لویت رجلیک کما هو شأن الطیر عند إراده الطیران، ثم طرت و لم تقع، و الغرض أنک لا تغلب من خصمک قط، و إذا قرب أن یغلب إلیک و یعجزک تجد مفرا حسنا فتغلب علیه. و الزله هی ما وقع منه فی زمن الکاظم صلوات الله علیه من مخالفته علیه السلام حین أمره بترک الکلام تقیه و اتقاء و إبقاء علیه و علی نفسه صلوات الله علیه، کما روی الکشی عن أبی یحیی الواسطی عن عبد الرحمن بن حجاج قال: سمعته یؤدی إلی هشام بن الحکم رساله أبی الحسن علیه السلام قال: لا تتکلم فإنه قد أمرنی أن آمرک أن لا - تتکلم قال: فما بال هشام یتکلم و أنا لا أتکلم؟ قال: أمرنی أن آمرک أن لا تتکلم أنا رسوله إلیک، قال أبو یحیی: أمسک هشام بن الحکم عن الکلام شهرا ثم تکلم، فأتاه عبد الرحمن بن الحجاج فقال: سبحان الله یا أبا محمد تکلمت و قد نهیت عن الکلام؟ فقال: مثلی لا ینهی عن الکلام، قال أبو یحیی: فلما کان من قابل أتاه عبد الرحمن بن الحجاج فقال له یا هشام: قال لک أ یسرک أن تشرک فی دم امرئ مسلم؟ قال: لا، قال: فکیف تشرک فی دمی؟ فإن سکت و إلا فهو الذبح، فما سکت حتی کان من أمره ما کان صلی الله علیه، و ذکر نحوا من ذلک بأسانید، و له قصه طویله فی مناظرته فی بیت یحیی البرمکی و هارون خلف الستر، و أن ذلک صار سبب موته، لکن فیه مدائح کثیره تغلب ذمه، و لعل هذه الزلات التی کانت لشده حبهم و رسوخهم فی الدین مقرونه بالشفاعه و المغفره کما وعده علیه السلام، و قد أشبعت الکلام فی ذلک فی الکتاب الکبیر.
( مرآه العقول ؛ ج 2 , ص 276 )
ص : 2999
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فَاحْتُبِسْتُ فِی اَلدَّارِ سَاعَهً ثُمَّ دَخَلْتُ وَ هُوَ یَلْتَقِطُ شَیْئاً وَ أَدْخَلَ یَدَهُ فِی وَرَاءِ اَلسِّتْرِ فَنَاوَلَهُ مَنْ کَانَ فِی اَلْبَیْتِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ هَذَا اَلَّذِی أَرَاکَ تَلْتَقِطُ أَیُّ شَیْءٍ هُوَ قَالَ فَضْلَهٌ مِنْ زَغَبِ اَلْمَلاَئِکَهِ نَجْمَعُهُ إِذَا خَلَّوْنَا نَجْعَلُهُ سَیْحاً لِأَوْلاَدِنَا فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ إِنَّهُمْ لَیَأْتُونَکُمْ فَقَالَ یَا أَبَا حَمْزَهَ إِنَّهُمْ لَیُزَاحِمُونَّا عَلَی تُکَأَتِنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 47 )
ص : 3000
وَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْعَالِمُ کَمَنْ مَعَهُ شَمْعَهٌ تُضِیءُ لِلنَّاسِ فَکُلُّ مَنْ أَبْصَرَ بِشَمْعَتِهِ دَعَا لَهُ بِخَیْرٍ کَذَلِکَ اَلْعَالِمُ مَعَهُ شَمْعَهٌ یُزِیلُ بِهَا ظُلْمَهَ اَلْجَهْلِ وَ اَلْحَیْرَهِ فَکُلُّ مَنْ أَضَاءَتْ لَهُ فَخَرَجَ بِهَا مِنْ حَیْرَهٍ أَوْ نَجَا بِهَا مِنْ جَهْلٍ فَهُوَ مِنْ عُتَقَائِهِ مِنَ اَلنَّارِ وَ اَللَّهُ تَعَالَی یُعَوِّضُهُ عَنْ ذَلِکَ بِکُلِّ شَعْرَهٍ لِمَنْ أَعْتَقَهُ مَا هُوَ أَفْضَلُ لَهُ مِنَ اَلصَّدَقَهِ بِمِائَهِ أَلْفِ قِنْطَارٍ عَلَی غَیْرِ اَلْوَجْهِ اَلَّذِی أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ بَلْ تِلْکَ اَلصَّدَقَهُ وَبَالٌ عَلَی صَاحِبِهَا لَکِنْ یُعْطِیهِ اَللَّهُ مَا هُوَ أَفْضَلُ مِنْ مِائَهِ أَلْفِ رَکْعَهٍ بَیْنَ یَدَیِ اَلْکَعْبَهِ .
( منیه المرید فی أدب المفید و المستفید , جلد 1 , صفحه 117 )
ص : 3001
فِی اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی: «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّهَ مُبارَکاً وَ هُدیً لِلْعالَمِینَ `فِیهِ آیاتٌ بَیِّناتٌ» مَا هَذِهِ اَلْآیَاتُ اَلْبَیِّنَاتُ؟ قَالَ: مَقَامُ إِبْرَاهِیمَ حَیْثُ قَامَ عَلَی اَلْحَجَرِ فَأَثَّرَتْ فِیهِ قَدَمَاهُ، وَ اَلْحَجَرِ اَلْأَسْوَدِ ، وَ مَنْزِلُ إِسْمَاعِیْلَ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 367 )
ص : 3002
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ أَوْ غَیْرِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِجَعْفَرٍ یَا جَعْفَرُ کُلِ اَلسَّفَرْجَلَ فَإِنَّهُ یُقَوِّی اَلْقَلْبَ وَ یُشَجِّعُ اَلْجَبَانَ . وَ رَوَاهُ أَبُو سُمَیْنَهَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 549 )
ص : 3003
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: أَنَّهُ سَأَلَهُ عَنِ اَلرَّجُلِ أَصَابَهُ عَطَشٌ حَتَّی خَافَ عَلَی نَفْسِهِ فَأَصَابَ خَمْراً قَالَ یَشْرَبُ مِنْهُ قُوتَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 378 )
ص : 3004
أَبُو اَلطُّفَیْلِ اَلْکِنَانِیُّ : سَأَلْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ أَدْنَی اَلتَّوْحِیدِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ لاَ یُشْبِهُ شَیْئاً وَ لاَ یُشْبِهُهُ شَیْءٌ وَ کُلُّ مَا وَقَعَ فِی اَلْوَهْمِ فَهُوَ بِخِلاَفِهِ .
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 1 , صفحه 105 )
ص : 3005
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ رَجَعَ فِی هِبَتِهِ فَهُوَ کَالرَّاجِعِ فِی قَیْئِهِ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 109 )
ص : 3006
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یَزُولُ قَدَمَا عَبْدٍ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ حَتَّی یُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعَهٍ عَنْ عُمُرِهِ فِیمَ أَفْنَاهُ وَ شَبَابِهِ فِیمَ أَبْلاَهُ وَ عَنْ مَالِهِ مِنْ أَیْنَ اِکْتَسَبَهُ وَ فِیمَ أَنْفَقَهُ وَ عَنْ حُبِّنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 498 )
پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرموده اند:هیچ بنده یی به روز قیامت نمی تواند گام از گام بردارد تا آنکه در مورد چهار چیز از او پرسیده شود،از مدت عمرش که چگونه سپری ساخته است و از جوانیش که چگونه آن را گذرانیده است و از اموالش که چگونه به دست آورده و چگونه هزینه کرده است و از دوستی او با اهل البیت .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 782 )
ص : 3007
اِحْتَمِلْ أَخَاکَ عَلَی مَا فِیهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 79 )
ص : 3008
قلت: روی أبو جعفر محمد بن جریر الطبریّ فی کتابه: قال: أخبرنی أبو عبد اللّه قال: حدّثنا أبو محمد هارون بن موسی قال: حدّثنا أبو علیّ محمد بن همام قال: حدّثنا إبراهیم بن صالح النخعیّ، عن محمد بن عمران، عن مفضّل بن عمر قال: سمعت أبا عبد اللّه - علیه السلام - یقول: یکرّ مع القائم - علیه السلام - ثلاث عشره امرأه. قلت: و ما یصنع بهنّ؟ قال: یداوین الجرحی و یقمن علی المرضی کما کان مع رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-. قلت: فسمّهنّ لی، قال: القنواء بنت الرشید و أمّ أیمن و حبابه الوالبیّه و سمیّه أمّ عمار بن یاسر و زبیده و أمّ خالد الأحمسیّه و أمّ سعید الحنفیّه و صبانه الماشطه و أمّ خالد الجهنیّه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 251 )
ص : 3009
وَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ زَارَ أَخَاهُ لِلَّهِ لاَ لِشَیْءٍ غَیْرِهِ بَلِ اِلْتِمَاسَ مَوْعِدِ اَللَّهِ وَ تَنَجُّزَ مَا عِنْدَهُ وَکَّلَ اَللَّهُ بِهِ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکاً یُنَادُونَهُ أَلاَ طِبْتَ وَ طَابَتْ لَکَ اَلْجَنَّهُ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 115 )
ص : 3010
أبو القاسم جعفر بن محمد بن قولویه فی کامل الزیارات : قال: حدّثنی أبی - رحمه اللّه - و أخی ، عن أحمد بن إدریس ، و محمد بن یحیی (جمیعا) ، عن العمرکی بن علی البوفکی ، قال: حدّثنی یحیی و کان فی خدمه أبی جعفر [الثانی] - علیه السلام -، عن علی ، عن صفوان الجمّال ، عن أبی عبد اللّه - علیه السلام - قال: سألته فی طریق المدینه و نحن نرید مکّه ، فقلت: یا بن رسول اللّه ، ما لی أراک کئیبا [حزینا] منکسرا؟ فقال: لو تسمع ما أسمع لشغلک عن مساءلتی. فقلت: و ما الذی تسمع؟ قال: ابتهال الملائکه إلی اللّه عزّ و جلّ علی قتله أمیر المؤمنین - علیه السلام - و قتله الحسین - علیه السلام -، و نوح الجنّ، و بکاء الملائکه الذین حوله و شدّه جزعهم فمن یتهنّأ مع هذا بطعام أو شراب أو نوم .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 39 )
ص : 3011
اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ اَلْأَمَانَ یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ `إِلاّ مَنْ أَتَی اَللّهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ . وَ أَسْأَلُکَ اَلْأَمَانَ وَ یَوْمَ یَعَضُّ اَلظّالِمُ عَلی یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اِتَّخَذْتُ مَعَ اَلرَّسُولِ سَبِیلاً . وَ أَسْأَلُکَ اَلْأَمَانَ یَوْمَ یُعْرَفُ اَلْمُجْرِمُونَ بِسِیماهُمْ فَیُؤْخَذُ بِالنَّواصِی وَ اَلْأَقْدامِ . وَ أَسْأَلُکَ اَلْأَمَانَ یَوْمَ لا یَجْزِی والِدٌ عَنْ وَلَدِهِ وَ لا مَوْلُودٌ هُوَ جازٍ عَنْ والِدِهِ شَیْئاً إِنَّ وَعْدَ اَللّهِ حَقٌّ . وَ أَسْأَلُکَ اَلْأَمَانَ یَوْمَ لا یَنْفَعُ اَلظّالِمِینَ مَعْذِرَتُهُمْ وَ لَهُمُ اَللَّعْنَهُ وَ لَهُمْ سُوءُ اَلدّارِ . وَ أَسْأَلُکَ اَلْأَمَانَ یَوْمَ لا تَمْلِکُ نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَیْئاً وَ اَلْأَمْرُ یَوْمَئِذٍ لِلّهِ . وَ أَسْأَلُکَ اَلْأَمَانَ یَوْمَ یَفِرُّ اَلْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ `وَ أُمِّهِ وَ أَبِیهِ `وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِیهِ `لِکُلِّ اِمْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ . وَ أَسْأَلُکَ اَلْأَمَانَ یَوْمَ یَوَدُّ اَلْمُجْرِمُ لَوْ یَفْتَدِی مِنْ عَذابِ یَوْمِئِذٍ بِبَنِیهِ `وَ صاحِبَتِهِ وَ أَخِیهِ `وَ فَصِیلَتِهِ اَلَّتِی تُؤْوِیهِ `وَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ جَمِیعاً ثُمَّ یُنْجِیهِ `کَلاّ إِنَّها لَظی `نَزّاعَهً لِلشَّوی . مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْمَوْلَی وَ أَنَا اَلْعَبْدُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْعَبْدَ إِلاَّ اَلْمَوْلَی؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْمَالِکُ وَ أَنَا اَلْمَمْلُوکُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْمَمْلُوکَ إِلاَّ اَلْمَالِکُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْعَزِیزُ وَ أَنَا اَلذَّلِیلُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلذَّلِیلَ إِلاَّ اَلْعَزِیزُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْخَالِقُ وَ أَنَا اَلْمَخْلُوقُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْمَخْلُوقَ إِلاَّ اَلْخَالِقُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْعَظِیمُ وَ أَنَا اَلْحَقِیرُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْحَقِیرَ إِلاَّ اَلْعَظِیمُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْقَوِیُّ وَ أَنَا اَلضَّعِیفُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلضَّعِیفَ إِلاَّ اَلْقَوِیُّ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْغَنِیُّ وَ أَنَا اَلْفَقِیرُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْفَقِیرَ إِلاَّ اَلْغَنِیُّ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْمُعْطِی وَ أَنَا اَلسَّائِلُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلسَّائِلَ إِلاَّ اَلْمُعْطِی؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْحَیُّ وَ أَنَا اَلْمَیِّتُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْمَیِّتَ إِلاَّ اَلْحَیُّ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْبَاقِی وَ أَنَا اَلْفَانِی، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْفَانِیَ إِلاَّ اَلْبَاقِی؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلدَّائِمُ وَ أَنَا اَلزَّائِلُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلزَّائِلَ إِلاَّ اَلدَّائِمُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلرَّازِقُ وَ أَنَا اَلْمَرْزُوقُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْمَرْزُوقَ إِلاَّ اَلرَّازِقُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْجَوَادُ وَ أَنَا اَلْبَخِیلُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْبَخِیلَ إِلاَّ اَلْجَوَادُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْمُعَافِی وَ أَنَا اَلْمُبْتَلَی، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْمُبْتَلَی إِلاَّ اَلْمُعَافِی؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْکَبِیرُ وَ أَنَا اَلصَّغِیرُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلصَّغِیرَ إِلاَّ اَلْکَبِیرُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْهَادِی وَ أَنَا اَلضَّالُّ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلضَّالَّ إِلاَّ اَلْهَادِی؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلرَّحْمَنُ وَ أَنَا اَلْمَرْحُومُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْمَرْحُومَ إِلاَّ اَلرَّحْمَنُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلسُّلْطَانُ وَ أَنَا اَلْمُمْتَحَنُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْمُمْتَحَنَ إِلاَّ اَلسُّلْطَانُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلدَّلِیلُ وَ أَنَا اَلْمُتَحَیِّرُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْمُتَحَیِّرَ إِلاَّ اَلدَّلِیلُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْغَفُورُ وَ أَنَا اَلْمُذْنِبُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْمُذْنِبَ إِلاَّ اَلْغَفُورُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْغَالِبُ وَ أَنَا اَلْمَغْلُوبُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْمَغْلُوبَ إِلاَّ اَلْغَالِبُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلرَّبُّ وَ أَنَا اَلْمَرْبُوبُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْمَرْبُوبَ إِلاَّ اَلرَّبُّ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْمُتَکَبِّرُ وَ أَنَا اَلْخَاشِعُ، وَ هَلْ یَرْحَمُ اَلْخَاشِعَ إِلاَّ اَلْمُتَکَبِّرُ؟ مَوْلاَیَ یَا مَوْلاَیَ، اِرْحَمْنِی بِرَحْمَتِکَ، وَ اِرْضَ عَنِّی بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ فَضْلِکَ، یَا ذَا اَلْجُودِ وَ اَلْإِحْسَانِ وَ اَلطَّوْلِ وَ اَلاِمْتِنَانِ، بِرَحْمَتِکَ یَا اَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( مصباح الزائر , جلد 1 , صفحه 88 )
ص : 3012
حَدَّثَنَا حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ طَلْحَهَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْأَئِمَّهُ فِی کِتَابِ اَللَّهِ إِمَامَانِ إِمَامٌ عَدْلٌ وَ إِمَامٌ جَوْرٌ قَالَ اَللَّهُ «وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا» لاَ بِأَمْرِ اَلنَّاسِ یُقَدِّمُونَ أَمْرَ اَللَّهِ قَبْلَ أَمْرِهِمْ وَ حُکْمَ اَللَّهِ قَبْلَ حُکْمِهِمْ قَالَ «وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّهً یَدْعُونَ إِلَی اَلنّارِ » یُقَدِّمُونَ أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَمْرِ اَللَّهِ وَ حُکْمَهُمْ قَبْلَ حُکْمِ اَللَّهِ وَ یَأْخُذُونَ بِأَهْوَائِهِمْ خِلاَفاً لِمَا فِی کِتَابِ اَللَّهِ .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 170 )
ص : 3013
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلسُّکَّرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زَکَرِیَّا اَلْجَوْهَرِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا شُعَیْبُ بْنُ وَاقِدٍ قَالَ حَدَّثَنِی إِسْحَاقُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّمَا سُمِّیَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ مُحَدَّثَهً لِأَنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ کَانَتْ تَهْبِطُ مِنَ اَلسَّمَاءِ فَتُنَادِیهَا کَمَا تُنَادِی مَرْیَمَ بِنْتَ عِمْرَانَ فَتَقُولُ یَا فَاطِمَهُ اَللَّهُ اِصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اِصْطَفاکِ عَلی نِساءِ اَلْعالَمِینَ یَا فَاطِمَهُ اُقْنُتِی لِرَبِّکِ وَ اُسْجُدِی وَ اِرْکَعِی مَعَ اَلرّاکِعِینَ فَتُحَدِّثُهُمْ وَ یُحَدِّثُونَهَا فَقَالَتْ لَهُمْ ذَاتَ لَیْلَهٍ أَ لَیْسَتِ اَلْمُفَضَّلَهُ عَلَی نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ مَرْیَمَ بِنْتَ عِمْرَانَ فَقَالُوا إِنَّ مَرْیَمَ کَانَتْ سَیِّدَهَ نِسَاءِ عَالَمِهَا وَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَکِ سَیِّدَهَ نِسَاءِ عَالَمِکِ وَ عَالَمِهَا وَ سَیِّدَهَ نِسَاءِ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 182 )
احمد بن حسن قطان،از حسن بن علی سکری،از محمّد بن زکریّا جوهری از شعیب بن واقد از اسحاق بن جعفر بن محمّد بن عیسی بن زید بن علی علیه السّلام،وی می گوید: از حضرت ابا عبد اللّه علیه السّلام شنیدم که می فرمودند:فاطمه سلام اللّه علیها را به خاطر این محدّثه نامیدند که فرشتگان از آسمان فرود می آمدند و آن حضرت را می خواندند همان طوری که مریم دختر عمران را صدا می زدند،باری فرشتگان می گفتند:ای فاطمه خدا تو را برگزید و پاکیزه ات نمود و بر تمام زنان عالم اختیارت کرد،ای فاطمه پروردگارت را بخوان و سجده اش نما و با رکوع کنندگان رکوع کن و بدین ترتیب حضرتش با آنها سخن می گفت و آنها نیز با جنابش حدیث و سخن می گفتند،شبی فاطمه سلام اللّه علیها به فرشتگان فرمود:مگر مریم بنت عمران بر تمام زنان عالم برتری ندارد؟ فرشتگان عرضه داشتند:مریم بانو و سرور زنان عالم خودش بود و خداوند عزّ و جلّ تو را بانو و سرور زنان عالم خودت و عالم مریم قرار داده و بدین ترتیب تو سرور تمام زنان عالم هستی از اوّلین تا آخرین.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 595 )
ص : 3014
وَ أَسْنَدَ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ طُرُقٍ عَدِیدَهٍ: قَوْلَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَهُ إِذَا اِجْتَمَعَ اَلنَّاسُ فِی صَعِیدٍ وَ قَطَعَ اَلْعَطَشُ أَمْعَاءَهُمْ کَانَ أَوَّلَ مَنْ یُدْعَی إِبْرَاهِیمُ فَیُکْسَی وَ یُقَامُ عَنْ یَمِینِ اَلْعَرْشِ ثُمَّ یَنْفَجِرُ لِی شُعَبٌ مِنَ اَلْجَنَّهِ إِلَی حَوْضٍ أَعْرَضَ مِمَّا بَیْنَ بُصْرَی وَ صَنْعَاءَ فَأَشْرَبُ أَنَا وَ اَلْوَصِیُّ وَ أُکْسَی وَ أُقَامُ عَنْ یَمِینِ اَلْعَرْشِ ثُمَّ تُدْعَی وَ تَشْرَبُ وَ تَتَوَضَّأُ وَ تُکْسَی وَ تَقُومُ مَعِی فَلاَ أُدْعَی لِخَیْرٍ إِلاَّ وَ أَنْتَ مَعِی تُدْعَی لَهُ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 246 )
ص : 3015
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ ، " فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً اَلْآیَهَ قَالَ وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً عَلَی دِینِهِ لَمْ تُقْبَلْ تَوْبَتُهُ وَ مَنْ قَتَلَ نَبِیّاً أَوْ وَصِیَّ نَبِیٍّ فَلاَ تَوْبَهَ لَهُ لِأَنَّهُ لاَ یَکُونُ مِثْلَهُ فَیُقَادَ بِهِ وَ قَدْ یَکُونُ اَلرَّجُلُ بَیْنَ اَلْمُشْرِکِینَ وَ اَلْیَهُودِ وَ اَلنَّصَارَی یَقْتُلُ رَجُلاً مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ عَلَی أَنَّهُ مُسْلِمٌ فَإِذَا دَخَلَ فِی اَلْإِسْلاَمِ یَجُبُّ مَا کَانَ قَبْلَهُ أَیْ یَمْحُو لِأَنَّ أَعْظَمَ اَلذُّنُوبِ عِنْدَ اَللَّهِ هُوَ اَلشِّرْکُ بِاللَّهِ فَإِذَا قُبِلَتْ تَوْبَتُهُ فِی اَلشِّرْکِ قُبِلَتْ فِی مَا سِوَاهُ فَأَمَّا قَوْلُ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَیْسَتْ لَهُ تَوْبَهٌ فَإِنَّهُ عَنَی مَنْ قَتَلَ نَبِیّاً أَوْ وَصِیّاً فَلَیْسَتْ لَهُ تَوْبَهٌ لِأَنَّهُ لاَ یُقَادُ أَحَدٌ بِالْأَنْبِیَاءِ إِلاَّ اَلْأَنْبِیَاءُ وَ بِالْأَوْصِیَاءِ إِلاَّ اَلْأَوْصِیَاءُ وَ اَلْأَنْبِیَاءُ وَ اَلْأَوْصِیَاءُ لاَ یَقْتُلُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ غَیْرُ اَلنَّبِیِّ وَ اَلْوَصِیِّ فَیُقَادُ بِهِ وَ قَاتِلُ اَلنَّبِیِّ وَ اَلْوَصِیِّ فَیُقَادُ بِهِ وَ قَاتِلُ اَلنَّبِیِّ وَ اَلْوَصِیِّ لاَ یُوَفَّقُ لِلتَّوْبَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 365 )
ص : 3016
محمّد بن یحیی ، عن أحمد بن محمّد ، عن علیّ بن النّعمان ، عن عبد اللّه بن مسکان ، عن داود بن فرقد ، عن أبی سعید الزّهریّ ، عن أبی جعفر و أبی عبد اللّه - علیهما السّلام - قالا : ویل لقوم لا یدینون اللّه بالأمر بالمعروف و النّهی عن المنکر.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 254 )
ص : 3017
صَفْوَانُ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُحْرِمِ یَغْسِلُ یَدَهُ بِالْأُشْنَانِ قَالَ کَانَ أَبِی یَغْسِلُ یَدَهُ بِالْحُرُضِ اَلْأَبْیَضِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 355 )
13 - ابو المغراء گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: محرم می تواند دست خود را با اشنان بشوید؟
فرمود: پدرم همواره دستش را با اشنان سفید می شست.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 158 )
: صحیح. قوله علیه السلام: بالحرض الأبیض هو بالضم و بضمتین الأشنان و هو استشهاد بفعله علیه السلام للجواز.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 312 )
ص : 3018
نص، [کفایه الأثر] ، عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ متوله عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَهْرَوَیْهِ اَلْقَزْوِینِیِّ عَنْ حَامِدِ بْنِ أَبِی حَامِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ عَبَّاسِ بْنِ طَالِبٍ عَنْ عَبْدِ اَلْوَاحِدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَاصِمٍ اَلْأَحْوَلِ عَنْ حَفْصَهَ بِنْتِ سِیرِینَ قَالَتْ قَالَ لِی أَنَسُ بْنُ مَالِکٍ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: اَلْأَئِمَّهُ بَعْدِی اِثْنَا عَشَرَ ثُمَّ أَخْفَی صَوْتَهُ فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 312 )
ص : 3019
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر صَفْوَانُ بْنُ یَحْیَی : قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَوْلُ شُعَیْبٍ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أُنْکِحَکَ إِحْدَی اِبْنَتَیَّ هاتَیْنِ عَلی أَنْ تَأْجُرَنِی ثَمانِیَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْراً فَمِنْ عِنْدِکَ أَیَّ اَلْأَجَلَیْنِ قَضَی مُوسَی قَالَ أَوْفَی مِنْهُمَا أَبْعَدَهُمَا عَشْرَ سِنِینَ قُلْتُ فَدَخَلَ بِهَا قَبْلَ أَنْ یَمْضِیَ اَلشَّرْطُ أَوْ بَعْدَ اِنْقِضَائِهِ قَالَ قَبْلَ أَنْ یَنْقَضِیَ قُلْتُ فَالرَّجُلُ یَتَزَوَّجُ اَلْمَرْأَهَ وَ یَشْتَرِطُ لِأَبِیهَا إِجَارَهَ شَهْرَیْنِ أَ یَجُوزُ ذَلِکَ فَقَالَ إِنَّ مُوسَی قَدْ عَلِمَ أَنَّهُ سَیُتِمُّ اَلشَّرْطَ فَکَیْفَ لِهَذَا بِأَنْ یَعْلَمَ أَنَّهُ سَیَبْقَی حَتَّی یَفِیَ وَ قَدْ کَانَ اَلرَّجُلُ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَتَزَوَّجُ اَلْمَرْأَهَ عَلَی اَلسُّورَهِ مِنَ اَلْقُرْآنِ وَ عَلَی اَلدِّرْهَمِ وَ عَلَی اَلْقَبْضَهِ مِنَ اَلْحِنْطَهِ فَقُلْتُ لَهُ اَلرَّجُلُ یَتَزَوَّجُ اَلْمَرْأَهَ عَلَی اَلصَّدَاقِ اَلْمَعْلُومِ یَدْخُلُ بِهَا قَبْلَ أَنْ یُعْطِیَهَا شَیْئاً قَالَ یُقَدِّمُ إِلَیْهَا مَا قَلَّ أَوْ کَثُرَ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ لَهُ وَفَاءٌ مِنْ عَرَضٍ إِنْ حَدَثَ بِهِ حَدَثٌ أُدِّیَ عَنْهُ فَلاَ بَأْسَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 352 )
ص : 3020
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ سُئِلَ أَیِ اَلْعَالِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ یَقْرَأُ فِی اَلْمَکْتُوبَهِ نِصْفَ اَلسُّورَهِ ثُمَّ یَنْسَی فَیَأْخُذُ فِی اَلْأُخْرَی حَتَّی یَفْرُغَ مِنْهَا ثُمَّ یَذْکُرُ قَبْلَ أَنْ یَرْکَعَ قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 201 )
ص : 3021
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ: قَوْلُهُ: اِتَّقُوا اَللّهَ وَ اِبْتَغُوا إِلَیْهِ اَلْوَسِیلَهَ فَقَالَ: تَقَرَّبُوا إِلَیْهِ بِالْإِمَامِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 627 )
ص : 3022
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی وَ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَبُولُ وَ لاَ یَمَسُّ یَدَهُ اَلْیُمْنَی شَیْءٌ أَ یَغْمِسُهَا فِی اَلْمَاءِ قَالَ نَعَمْ وَ إِنْ کَانَ جُنُباً .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 50 )
قال رحمه اللّه فامّا ما رواه الحسین بن سعد الی آخره. امّا السّند فهو ضعیف بابن سنان لکونه محمّد الا عبد اللّه و امّا عبد الکریم فقد وثّقه الشّیخ فی رجال الکاظم علیه السّلام و قد یقال الظّاهر من یقید لیث بابی بصیر ان روایه ابن مسکان عنه دائما و فیه انّ ولدا الشّهید الثّانی حکی انّه رأی روایه ابن مسکان عن یحیی بن القسم ثمّ لا یخفی انّ هذه الرّوایه و تلک الرّوایه الّتی حکاها تدلاّن علی اشتراکه بینهما فلا یکون الحدیث بحسبه ضعیفا بل یحکم بانّه موثق جدّا علی انّه یصحّ ان یحکم بصحّته لأنّ روایته عن یحیی بن القسم نادره فتعیّن الحمل علی الأغلب ثمّ انّ ضعف هذا الخبر لا ینافی العمل به لکونه فی المستحبّات سیّما قیل انّه مذهب علمائنا امّا المتن فما یتضمّنه من التّعلیل یقتضی الاختصاص بالماء القلیل و الأخبار الوارده فی الإناء ظاهرها انّه اذا کان الاغتراف منه و اختصاصه بالقلیل غیر بعید لأنّه الغالب و الشّهید الثّانی جزم بالتّعمیم رعایه لجانب التّعبّد و لعلّ فیه بعدا اللغه الوضوء بالفتح ما یتوضّأ به کالوقود لما یتوقّد به فقول السّائل أ یدخلها فی وضوئه المراد به ذلک
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 76 )
قال: فأمّا ما رواه الحسین بن سعید،عن صفوان بن یحیی،و فضاله ابن أیوب،عن العلاء بن رزین،عن محمّد بن مسلم،عن أحدهما علیهما السلام قال:سألته عن الرجل یبول و لا تمس یده الیمنی شیئاً أ یغمسها فی الماء؟ قال:« نعم و إنّ کان جنباً». فالوجه فی هذا الخبر رفع الحظر عن ذلک،لأنّ ذلک من الآداب دون الواجبات،و إنما الواجب إذا کان علی یده نجاسه تفسد الماء. و الذی یدل علی ذلک: ما رواه الحسین بن سعید،عن أخیه الحسن،عن زرعه،عن سماعه،عن أبی عبد اللّه علیه السلام قال:« إنّ أصابت الرجل جنابه فأدخل یده فی الإناء فلا بأس إنّ لم یکن أصاب یده شیء من المنی». السند فی الأوّل واضح،و فی الثانی زرعه و سماعه فهو موثق عند المتأخرین،و فی سماعه نوع کلام تقدم . المتن: کأنّ الشیخ فهم من الأوّل ماء الوضوء،و ظاهره السؤال عن مباشره المحدث بالبول للماء هل تؤثّر شیئاً،فأجابه علیه السلام بأنّه و إنّ کان جنباً یغمسها فلا یؤثّر،و هو و إنّ اقتضی العموم یخصّ بغیر الوضوء فإنّ إناءه یؤثّر فیه فعل خلاف الأولی،و لو حمل علی عدم التنجیس أو عدم تغیره عن حاله جواز الوضوء به جاز،و کلام الشیخ فیه واضح،و الاستدلال علیه بالروایه لا یناسبه،بل یؤیّد ما قلناه،و الأمر سهل.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 1 , ص 356 )
قوله:(الحسین بن سعید)(الحدیث-143) صحیح. _ (و قوله(ره):«من الآداب دون الواجبات»
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 351 )
ص : 3023
و فی مجمع البیان : و روی محمّد بن مسلم، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: إنّ لرسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - اثنی عشر اسما. خمسه منها فی القرآن: محمّد، و احمد، و عبد اللّه، و یس، و ن.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 52 )
ص : 3024
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ عَزَّی حَزِیناً کُسِیَ فِی اَلْمَوْقِفِ حُلَّهً یُحَبَّرُ بِهَا . اَلْمُقْنِعُ ، مُرْسَلاً: مِثْلَهُ وَ فِیهِ مَنْ عَزَّی مُؤْمِناً. الهدایه ، روی: الخبرین معا مرسلا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 111 )
ص : 3025
کَمَا رَوَی اَلشَّیْخُ فِی اَلتَّهْذِیبِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ فِی وَصِیَّهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْ أَخْرِجُونِی إِلَی اَلظَّهْرِ فَإِذَا تَصَوَّبَتْ أَقْدَامُکُمْ وَ اِسْتَقْبَلَتْکُمْ رِیحٌ فَادْفِنُونِی وَ هُوَ أَوَّلُ طُورِ سَیْنَاءَ فَفَعَلُوا ذَلِکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 205 )
ص : 3026
حَدَّثَنِی أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ جَمِیعاً عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْحَارِثِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أُمِّ سَعِیدٍ اَلْأَحْمَسِیَّهِ قَالَتْ: دَخَلْتُ اَلْمَدِینَهَ فَاکْتَرَیْتُ اَلْبَغْلَ أَوِ اَلْبَغْلَهَ لِأَزُورَ عَلَیْهِ قُبُورَ اَلشُّهَدَاءِ قَالَتْ قُلْتُ مَا أَحَدٌ أَحَقَّ أَنْ أَبْدَأَ بِهِ مِنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَتْ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ فَأَبْطَأْتُ فَصَاحَ بِیَ اَلْمُکَارِی حَبَسْتِینَا عَافَاکِ اَللَّهُ فَقَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ کَأَنَّ إِنْسَاناً یَسْتَعْجِلُکِ یَا أُمَّ سَعِیدٍ قُلْتُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی اِکْتَرَیْتُ بَغْلاً لِأَزُورَ عَلَیْهِ قُبُورَ اَلشُّهَدَاءِ فَقُلْتُ مَا آتِی أَحَداً أَحَقَّ مِنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَتْ فَقَالَ یَا أُمَّ سَعِیدٍ فَمَا یَمْنَعُکِ مِنْ أَنْ تَأْتِی قَبْرَ سَیِّدِ اَلشُّهَدَاءِ قَالَتْ فَطَمِعْتُ أَنْ یَدُلَّنِی عَلَی قَبْرِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقُلْتُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ مَنْ سَیِّدُ اَلشُّهَدَاءِ - قَالَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ یَا أُمَّ سَعِیدٍ مَنْ أَتَاهُ بِبَصِیرَهٍ وَ رَغْبَهٍ فِیهِ کَانَ لَهُ حِجَّهً [حِجَّهً مَبْرُورَهً وَ عُمْرَهً مُتَقَبَّلَهً] - وَ عُمْرَهً مَبْرُورَهً وَ کَانَ لَهُ مِنَ اَلْفَضْلِ هَکَذَا وَ هَکَذَا .
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 110 )
پدرم و محمّد بن عبد اللّه بن جعفر حمیری جملگی از عبد اللّه بن جعفر حمیری، از احمد بن ابی عبد اللّه برقی، از پدرش، از عبد اللّه بن قاسم حارثی، از عبد اللّه بن سنان از امّ سعید احمسیّه نقل کرده اند که وی گفت: داخل مدینه شده پس قاطری کرایه کردم تا بر آن سوار شده و به زیارت قبور شهداء روم. وی می گوید: پیش خود گفتم: احدی شایسته تر از جعفر بن محمّد علیهما السّلام به این نیست که ابتداء زیارتش کرده و سپس به زیارت اهل قبور بروم لذا بر آن جناب داخل شدم پس چون توقّف و ماندنم نزد آن حضرت طول کشید مکاری فریاد زد و گفت: خدا سلامتت بدارد، ما را اینجا حبس کردی و نگاه داشتی! حضرت ابو عبد اللّه علیه السّلام به من فرمودند: گویا ای امّ سعید کسی انتظار تو را می کشد؟ عرض کردم: بلی فدایت شوم، من قاطری را کرایه کرده تا بر آن سوار شده و به زیارت قبور شهداء روم منتهی به خودم گفتم: ابتداء نزد کسی شایسته تر از جعفر محمّد علیهما السّلام نمی رویم. امّ سعید می گوید: امام علیه السّلام فرمودند: ای امّ سعید: چه چیز تو را بازداشت از زیارت قبر حضرت سیّد الشّهداء؟! ام سعید می گوید: انتظار داشتم آن حضرت من را بر قبر علی بن ابی طالب علیه السّلام راهنمائی کنند، پس محضرشان عرض کردم: پدر و مادرم فدایت باد سیّد الشّهداء کیست؟ حضرت فرمودند: حسین بن فاطمه علیهما السّلام، ای ام سعید کسی که با بصیرت و رغبت و میل به زیارتش رود برای او یک حج و یک عمره قبول شده منظور می کنند و فلان و فلان فضیلت برایش می باشد.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 362 )
ص : 3027
اَلصَّفَّارُ فِی اَلْبَصَائِرِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ سَهْلٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ فِی صَحِیفَهِ اَلْحُدُودِ ثُلُثَ جَلْدَهٍ مَنْ تَعَدَّی ذَلِکَ کَانَ عَلَیْهِ حَدُّ جَلْدَهٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 10 )
ص : 3028
عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْأَجَلُ اَلَّذِی یُسَمَّی فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ هُوَ اَلْأَجَلُ اَلَّذِی قَالَ اَللَّهُ « فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا یَسْتَأْخِرُونَ ساعَهً وَ لا یَسْتَقْدِمُونَ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 262 )
ص : 3029
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی مَنَّ عَلَیَّ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ فِیهَا مِنْ کَنْزِ اَلْجَنَّهِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ ، اَلْآیَهُ اَلَّتِی یَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی: «وَ إِذا ذَکَرْتَ رَبَّکَ فِی اَلْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْا عَلی أَدْبارِهِمْ نُفُوراً» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 172 )
ص : 3030
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ شَرِبَ مِنَ اَلْخَمْرِ شَرْبَهً لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ مِنْهُ صَلاَهً أَرْبَعِینَ یَوْماً .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 401 )
5 - محمّد بن مسلم نظیر این روایت را از امام (باقر علیه السّلام و یا امام صادق علیه السّلام) نقل می کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 300 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 257 )
ص : 3031
وَ رُوِیَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: کُنْتُ مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَسَارَ مَلِیّاً وَ هُوَ رَاکِبٌ وَ سَایَرْتُهُ مَاشِیاً فَالْتَفَتَ إِلَیَّ وَ قَالَ یَا عَلِیُّ اِرْکَبْ کَمَا رَکِبْتُ وَ أَمْشِی کَمَا مَشَیْتَ فَقُلْتُ بَلْ تَرْکَبُ وَ أَنَا أَمْشِی فَسَارَ ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَیَّ وَ قَالَ یَا عَلِیُّ اِرْکَبْ کَمَا رَکِبْتُ حَتَّی أَمْشِیَ کَمَا مَشَیْتَ فَأَنْتَ أَخِی وَ اِبْنُ عَمِّی وَ زَوْجُ اِبْنَتِی وَ أَبُو سِبْطَیَّ فَقُلْتُ بَلْ تَرْکَبُ وَ أَمْشِی فَسَارَ مَلِیّاً حَتَّی بَلَغْنَا إِلَی غَدِیرِ مَاءٍ فَثَنَی رِجْلَهُ مِنَ اَلرِّکَابِ وَ نَزَلَ وَ أَسْبَغَ اَلْوُضُوءَ وَ أَسْبَغْتُ اَلْوُضُوءَ مَعَهُ ثُمَّ صَفَّ قَدَمَیْهِ وَ صَلَّی وَ صَفَفْتُ قَدَمَیَّ وَ صَلَّیْتُ حِذَاءَهُ فَبَیْنَا أَنَا سَاجِدٌ إِذْ قَالَ یَا عَلِیُّ اِرْفَعْ رَأْسَکَ فَانْظُرْ إِلَی هَدِیَّهِ اَللَّهِ إِلَیْکَ فَرَفَعْتُ رَأْسِی فَإِذَا أَنَا بِنَشَزٍ مِنَ اَلْأَرْضِ وَ إِذَا عَلَیْهِ فَرَسٌ بِسَرْجِهِ وَ لِجَامِهِ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذَا هَدِیَّهُ اَللَّهِ إِلَیْکَ اِرْکَبْهُ فَرَکِبْتُهُ وَ سِرْتُ مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 541 )
1-علی-علیه السّلام-فرمود: بدان که امام شما از دنیا به دو لباس کهنه اکتفا کرده و شدت گرسنگی خود را با دو قرص نان برطرف نموده و در طول سال، گوشت نمی خورد مگر در عید قربان. و شما این کار را نمی توانید بکنید، پس مرا با ورع و اجتهاد کمک کنید. مثل اینکه کسی می گوید: اگر غذای علی بن ابی طالب-علیه السّلام-این گونه باشد پس از ضعف، نمی تواند با پهلوانان مبارزه کند و با شجاعان مقابله نماید! به خدا سوگند! من در خیبر را با قدرت جسمانی و تحرک غذایی، از جا نکندم. بلکه من به قوۀ ملکی و روحی که به نور پروردگارش، روشن است تأیید شدم .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 398 )
ص : 3032
عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَوْمَ « اَلْحَجِّ اَلْأَکْبَرِ » یَوْمُ اَلنَّحْرِ ، وَ اَلْحَجُّ اَلْأَصْغَرُ اَلْعُمْرَهُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 76 )
ص : 3033
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ: أَنَّ قَوْماً مِنَ اَلْعَرَبِ اِجْتَمَعُوا عِنْدَ صَنَمٍ لَهُمْ فَفَاجَأَهُمْ صَوْتٌ مِنْ جَوْفِهِ یُنَادِیهِمْ بِکَلاَمٍ فَصِیحٍ أَتَاکُمْ مُحَمَّدٌ یَدْعُوکُمْ إِلَی اَلْحَقِّ فَانْجَفَلُوا فَزِعِینَ وَ ذَلِکَ حِینَ بُعِثَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَسْلَمَ أَکْثَرُ مَنْ حَضَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 376 )
ص : 3034
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُضَارِبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ دَخَلَ فِی أَمْرٍ بِغَیْرِ اِسْتِخَارَهٍ ثُمَّ اُبْتُلِیَ لَمْ یُؤْجَرْ. وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ کَمَا مَرَّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 80 )
ص : 3035
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی فِی نَوَادِرِهِ ، عَنْ زَیْدٍ اَلْخَیَّاطِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اِمْرَأَتِی خَرَجَتْ بِغَیْرِ إِذْنِی فَقُلْتُ لَهَا إِنْ خَرَجْتِ بِغَیْرِ إِذْنِی فَأَنْتِ طَالِقٌ فَخَرَجَتْ فَلَمَّا أَنْ ذَکَرَتْ دَخَلَتْ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خَرَجَتْ سَبْعِینَ ذِرَاعاً قَالَ لاَ قَالَ وَ مَا أَشَدَّ مِنْ هَذَا یَجِیئُنِی مِثْلُ هَذَا مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ فَیَقُولُ لاِمْرَأَتِهِ اَلْقَوْلَ فَیَتَسَرَّعُ فَیَتَزَوَّجُ زَوْجاً آخَرَ وَ هِیَ اِمْرَأَتُهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 295 )
ص : 3036
اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعْبَهَ فِی تُحَفِ اَلْعُقُولِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی خُطْبَهِ اَلْوَسِیلَهِ: إِنَّ أَفْضَلَ اَلْفِعَالِ صِیَانَهُ اَلْعِرْضِ بِالْمَالِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 267 )
ص : 3037
فس، [تفسیر القمی ] ، أَبِی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ قَالَ: سَأَلَ نَافِعٌ مَوْلَی عُمَرَ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: یَوْمَ تُبَدَّلُ اَلْأَرْضُ غَیْرَ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّماواتُ أَیْ أَرْضٌ تُبَدَّلُ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِخُبْزَهٍ بَیْضَاءَ یَأْکُلُونَ مِنْهَا حَتَّی یَفْرُغَ اَللَّهُ مِنْ حِسَابِ اَلْخَلاَئِقِ فَقَالَ نَافِعٌ إِنَّهُمْ عَنِ اَلْأَکْلِ لَمَشْغُولُونَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ هُمْ حِینَئِذٍ أَشْغَلُ أَمْ وَ هُمْ فِی اَلنَّارِ فَقَالَ نَافِعٌ وَ هُمْ فِی اَلنَّارِ قَالَ فَقَدْ قَالَ اَللَّهُ وَ نادی أَصْحابُ اَلنّارِ أَصْحابَ اَلْجَنَّهِ أَنْ أَفِیضُوا عَلَیْنا مِنَ اَلْماءِ أَوْ مِمّا رَزَقَکُمُ اَللّهُ مَا شَغَلَهُمْ أَلِیمُ عَذَابِ اَلنَّارِ عَنْ أَنْ دُعُوا بِالطَّعَامِ فَأُطْعِمُوا اَلزَّقُّومَ وَ دُعُوا بِالشَّرَابِ فَسُقُوا اَلْحَمِیمَ فَقَالَ صَدَقْتَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ اَلْخَبَرَ . ج، [الإحتجاج] ، مرسلا: مثله. کا، [الکافی] ، العده عن البرقی عن ابن محبوب : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 100 )
ص : 3038
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ فِی خَلاَءٍ لاَ یَرَاهُ إِلاَّ اَللَّهُ کَانَتْ لَهُ بَرَاءَهً مِنَ اَلنَّارِ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 183 )
فرمود هر کس دو رکعت نماز در خلوت بخواند که جز خدا کسی او را نه بیند برائت آزادی دوزخ برایش باشد
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 431 )
و فرمود:هر کس دو رکعت نماز در خلوت بخواند و کسی او را نبیند،جز خدا،برائت از آتش را برایش می نویسد.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 477 )
و فرمود:هر که دو رکعت نماز بخواند در خلوت که کسی او را نه بیند مگر خداوند،نوشته می شود برایش برائت از جهنم.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 248 )
ص : 3039
6057-5 التهذیب ،1/252/338/2 ابن محبوب عن یعقوب بن یزید عن ابن أبی عمیر عن إبراهیم بن عبد الحمید عن بعض أصحابنا عن أبی عبد اللّه علیه السّلام و أظنه إسحاق بن غالب قال قال: إذا قام الرجل من اللیل فظن أن الصبح قد أضاء فأوتر ثم نظر فرأی أن علیه لیلا قال یضیف إلی الوتر رکعه ثم یستقبل صلاه اللیل ثم یوتر بعده.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 338 )
ص : 3040
وَ عَنْهُ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ کَمْ یُجْزِی فِیهِ مِنَ اَلتَّسْبِیحِ فَقَالَ ثَلاَثَهٌ وَ تُجْزِئُکَ وَاحِدَهٌ إِذَا أَمْکَنْتَ جَبْهَتَکَ مِنَ اَلْأَرْضِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 300 )
ص : 3041
وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُدْعَی فِیهِ أَیْضاً بِهَذَا اَلدُّعَاءِ - بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ اَللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی مَلاَئِکَتِکَ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ عَلَی جَمِیعِ أَنْبِیَائِکَ اَلْمُرْسَلِینَ اَللَّهُمَّ وَ هَذَا یَوْمٌ خَلَقْتَهُ بِقُدْرَتِکَ وَ کَوَّنْتَهُ بِکَیْنُونَتِکَ اِجْعَلْ ظَاهِرَهُ اَلسَّلاَمَهَ وَ بَاطِنَهُ اَلْخَیْرَ وَ اَلْکَرَامَهَ خَلَقْتَهُ کَمَا أَرَدْتَ وَ لَطُفْتَ فِیهِ کَمَا أَحْبَبْتَ وَ أَحْسَنْتَ فِیهِ وَ أَنْعَمْتَ وَ مَنَنْتَ فِیهِ وَ أَفْضَلْتَ وَ تَقَدَّسْتَ فِیهِ وَ تَعَزَّزْتَ فِیهِ وَ اِحْتَجَبْتَ وَ تَعَالَیْتَ وَ تَعَاظَمْتَ وَ أَغْنَیْتَ وَ أَفْقَرْتَ وَ مَلَکْتَ وَ قَهَرْتَ فَتَعَالَیْتَ یَا رَبَّنَا عَنْ ذَلِکَ عُلُوّاً کَبِیراً وَ تَعَالَیْتَ عَنْ ذَلِکِ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانٌ عَصَمْتَنَا بِنَبِیِّکَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلشِّرْکِ وَ اَلطُّغْیَانِ وَ اَلْمَعَاصِی وَ اَلْآثَامِ فَعَلَیْهِ مِنْکَ أَفْضَلُ تَحِیَّهٍ وَ سَلاَمٍ فَلَقَدْ أَکْرَمْتَنَا بِعِزِّ اَلْإِسْلاَمِ وَ بِدَعْوَهِ نَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ اَلَّذِی حَفِظْتَنَا مِنْ زَلاَزِلِ اَلْأَرْضِ وَ بَقِیَتِ اَلدُّنْیَا بِبَقِیَّهِ وُلْدِهِ اَلْأَئِمَّهِ اَلْأَطْهَارِ اَلْأَخْیَارِ- اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ هَذَا اَلْیَوْمَ شَاهِداً لَنَا نَعْمَلُ فِیهِ بِطَاعَتِکَ وَ سَهِّلْ لَنَا رِزْقَکَ وَ فَضْلَکَ وَ اُسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ وَ عَافِیَتِکَ وَ اِمْتِنَانِکَ وَ اِجْعَلْنَا مِنَ اَلَّذِینَ آثَرْتَهُمْ بِتَوْفِیقِکَ وَ رِعَایَتِکَ وَ سَامِحْنَا بِلُطْفِکَ وَ عَفْوِکَ اَللَّهُمَّ اِحْفَظْنَا مِنَ اَلْقَبَائِحِ وَ اَلْعُیُوبِ وَ فَرِّجْ عَنَّا کُلَّ مَکْرُوبٍ وَ اِجْعَلْ طَلِبَتَنَا لِلْحَقِّ فَأَنْتَ خَیْرُ مَطْلُوبٍ اَللَّهُمَّ أَطْلِقْ أَلْسِنَتَنَا بِذِکْرِکَ وَ لاَ تُنْسِنَا شُکْرَکَ وَ لاَ تَحْرِمْنَا أَجْرَکَ اَللَّهُمَّ وَ قِنَا جَمِیعَ اَلْمَخَاوِفِ وَ اَلشَّدَائِدِ وَ لاَ تُشْمِتْ بِنَا عَدُوّاً وَ لاَ حَاسِداً فَإِنِّی لِبَابِکَ قَاصِدٌ وَ عَلَیْکَ عَاقِدٌ وَ لَکَ رَاکِعٌ وَ سَاجِدٌ وَ لِمَا أَوْلَیْتَ وَ أَنْعَمْتَ مِنْ مَعْرُوفِکَ شَاکِرٌ یَا مَنْ یَعْلَمُ سِرِّی وَ عَلاَنِیَتِی اِرْحَمْ خَطِیئَتِی اَللَّهُمَّ اِرْحَمْ عَبْداً تَذَلَّلَ لَکَ وَ خَضَعَ لِعَظَمَتِکَ فَلاَ تَرُدَّهُ خَائِباً مِنْ لُطْفِکَ اَللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِی هَذَا اَلْیَوْمِ وَ أَوْسِعْ رِزْقِی وَ اِغْفِرْ لِی ذَنْبِی بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ وَ هَذَا اَلْیَوْمُ اَلْحَادِی وَ اَلْعِشْرُونَ مِنْ شَهْرِکَ اَلْعَظِیمِ اَلْجَلِیلِ اَلْکَرِیمِ خَلَقْتَهُ بِآلاَئِکَ وَ جَعَلْتَ اَلرَّغْبَهَ فِیهِ طَلَباً لِثَوَابِکَ فَتَوَحَّدْتَ فِیهِ بِالْوَحْدَانِیَّهِ وَ تَفَرَّدْتَ فِیهِ بِالصَّمَدَانِیَّهِ وَ تَقَدَّسْتَ فِیهِ بِالْأَسْمَاءِ اَلْعُلْیَا ذَلَّتْ فِیهِ لِعَظَمَتِکَ اَلرِّقَابُ وَ دَانَتْ بِقُدْرَتِکَ فِیهِ اَلْأُمُورُ اَلصِّعَابُ وَ تَاهَ فِی عِزِّ سُلْطَانِکَ أُولُو اَلْأَلْبَابِ إِلَهِی وَ سَیِّدِی وَ مَوْلاَیَ قَصَدْتُکَ لَمَّا ضَاقَتْ عَلَیَّ اَلْمَسَالِکُ وَ وَقَعْتُ فِی بَحْرِ اَلْمَهَالِکِ لِعِلْمِی بِأَنَّکَ تُجِیبُ اَلدَّاعِیَ وَ تَسْمَعُ سُؤَالَ اَلسَّائِلِینَ بَسَطْتُ إِلَیْکَ کَفّاً هِیَ ضَائِقَهٌ مِمَّا قَدْ جَنَیْتُهُ مِنَ اَلْخَطَایَا وَجِلَهٌ فَیَا مَنْ یَعْلَمُ سَرِیرَتِی وَ عَلاَنِیَتِی اِرْحَمْ ضَعْفِی وَ مَسْکَنَتِی وَ تَغَمَّدْنِی بِعَفْوِکَ وَ مَغْفِرَتِکَ فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی فَلاَ تَکِلْنِی إِلاَّ إِلَیْکَ فَإِنَّکَ رَجَائِی وَ أَمَلِی وَ عُدَّتِی وَ إِلَیْکَ مَفْزَعِی وَ أَنْتَ غِیَاثِی وَ بِکَ مَلاَذِی وَ بَابُکَ لِلطَّالِبِینَ مَفْتُوحٌ وَ أَنْتَ مَشْکُورٌ مَمْدُوحٌ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ وَفِّقْنِی لِلْأَعْمَالِ اَلصَّالِحَهِ وَ اَلتِّجَارَهِ اَلرَّابِحَهِ وَ سُلُوکِ اَلْمَحَجَّهِ اَلْوَاضِحَهِ وَ اِجْعَلْهُ أَفْضَلَ یَوْمٍ جَاءَ عَلَیْنَا بِالْخَیْرِ وَ اَلْبَرَکَهِ وَ لاَ تُشْمِتْ بِی عَدُوّاً وَ لاَ حَاسِداً أَنْتَ اَلْوَاحِدُ اَلْأَحَدُ اَلصَّمَدُ اَلسَّیِّدُ اَلسَّنَدُ إِلَهِی اُسْتُرْنِی یَوْمَ تُبْلَی اَلسَّرائِرُ وَ اِحْفَظْنِی مِمَّا مِنْهُ أُحَاذِرُ وَ کُنْ لِی سَاتِراً وَ رَاحِماً اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنِی مِنَ اَلصَّالِحِینَ اَلْأَخْیَارِ اَلْأَتْقِیَاءِ اَلْأَبْرَارِ وَ أَسْکِنِّی جِنَانَکَ فِی دَارِ اَلْقَرَارِ مَعَ اَلْمُصْطَفَیْنَ اَلْأَخْیَارِ وَ اِرْحَمْ ضَعْفِی وَ حَرِّمْ جَسَدِی عَلَی اَلنَّارِ یَا عَزِیزُ یَا جَبَّارُ یَا حَلِیمُ یَا غَفَّارُ اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی وَ اِرْحَمْنِی وَ اِهْدِنِی وَ اُرْزُقْنِی وَ عَافِنِی وَ اُجْبُرْنِی اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ هَذَا اَلْیَوْمُ خَلْقٌ جَدِیدٌ فَافْتَحْهُ عَلَیَّ بِطَاعَتِکَ وَ اِخْتِمْهُ عَلَیَّ بِمَغْفِرَتِکَ وَ رِضْوَانِکَ وَ اُرْزُقْنِی فِیهِ حَسَنَهً تَقَبَّلْهَا مِنِّی وَ زَکِّهَا وَ ضَاعِفْهَا لِی وَ مَا عَمِلْتُ فِیهِ مِنْ سَیِّئَهٍ فَاغْفِرْهَا لِی إِنَّکَ غَفُورٌ رَحِیمٌ جَوَادٌ کَرِیمٌ وَدُودٌ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَصْبَحْتُ لاَ أَسْتَطِیعُ دَفْعَ مَا أَکْرَهُ وَ لاَ أَمْلِکُ نَفْعَ مَا أَرْجُو وَ أَصْبَحَ اَلْأَمْرُ بِیَدِ غَیْرِی وَ أَصْبَحْتُ مُرْتَهَناً بِعَمَلِی فَلاَ فَقِیرَ أَفْقَرُ مِنِّی اَللَّهُمَّ لاَ تُشْمِتْ بِی عَدُوِّی وَ لاَ تُشَوِّهْ وَجْهِی عِنْدَ صَدِیقِی وَ لاَ تَجْعَلْ مُصِیبَتِی فِی دِینِی وَ لاَ تَجْعَلِ اَلدُّنْیَا أَکْبَرَ هَمِّی وَ لاَ تُسَلِّطْ عَلَیَّ مَنْ لاَ یَرْحَمُنِی حَسْبِیَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَسْبِیَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِدُنْیَایَ حَسْبِیَ اَللَّهُ اَلْکَرِیمُ اَللَّهُ اَلْقَوِیُّ اَلشَّدِیدُ لِمَنْ جَازَانِی بِسُوءٍ حَسْبِیَ اَللَّهُ اَلْکَرِیمُ عِنْدَ اَلْمَوْتِ حَسْبِیَ اَللَّهُ اَلرَّءُوفُ عِنْدَ اَلْمُسَاءَلَهِ فِی اَلْقَبْرِ حَسْبِیَ اَللَّهُ اَلْکَرِیمُ عِنْدَ اَلْحِسَابِ حَسْبِیَ اَللَّهُ اَللَّطِیفُ عِنْدَ اَلْمِیزَانِ حَسْبِیَ اَللَّهُ اَلْعَزِیزُ اَلْقَدِیرُ اَلْقُدُّوسُ عِنْدَ اَلصِّرَاطِ- حَسْبِیَ اَللّهُ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمُ اَللَّهُمَّ یَا عَالِمَ اَلْخَفِیَّاتِ رَفِیعَ اَلدَّرَجَاتِ ذُو اَلْعَرْشِ تُلْقِی اَلرُّوحَ مِنْ أَمْرِکَ عَلَی مَنْ تَشَاءُ مِنْ عِبَادِکَ یَا غَافِرَ اَلذَّنْبِ قَابِلَ اَلتَّوْبِ شَدِیدَ اَلْعِقَابِ ذِی اَلطَّوْلِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْمَلِکُ اَلْبَصِیرُ اَلْکَرِیمُ یَا هَادِیَ اَلْمُضِلِّینَ وَ رَاحِمَ اَلْمُذْنِبِینَ وَ مُقِیلَ عَثَرَاتِ اَلْعَاثِرِینَ اِرْحَمْ عَبْدَکَ یَا ذَا اَلْخَطَرِ اَلْعَظِیمِ وَ اَلْمُسْلِمِینَ کُلَّهُمْ أَجْمَعِینَ وَ اِجْعَلْنِی مَعَ اَلْأَحْیَاءِ اَلْمَرْزُوقِینَ اَلَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَداءِ وَ اَلصّالِحِینَ آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ یَا مَنْ لاَ یَشْغَلُهُ سَمْعٌ عَنْ سَمْعٍ یَا مَنْ لاَ تَشْتَبِهُ عَلَیْهِ اَلْأَصْوَاتُ وَ لاَ یُغَلِّطُهُ اَلسَّائِلُونَ وَ لاَ تَخْتَلِفُ عَلَیْهِ اَللُّغَاتُ یَا مَنْ لاَ یُبْرِمُهُ إِلْحَاحُ اَلْمُلِحِّینَ أَذِقْنَا بَرْدَ عَفْوِکَ وَ حَلاَوَهَ مَغْفِرَتِکَ وَ اَلْفَوْزَ بِالْجَنَّهِ وَ اَلنَّجَاهَ مِنَ اَلنَّارِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ یَا خَیْرَ اَلْغَافِرِینَ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 229 )
ص : 3042
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: ذُکِرَ أَنَّ بَرِیرَهَ مَوْلاَهَ عَائِشَهَ کَانَ لَهَا زَوْجٌ عَبْدٌ فَلَمَّا أُعْتِقَتْ قَالَ لَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، اِخْتَارِی إِنْ شِئْتِ أَقَمْتِ مَعَ زَوْجِکِ وَ إِنْ شِئْتِ لاَ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ وَ کَذَا حَدِیثُ اَلْحَلَبِیِّ وَ حَدِیثُ بُرَیْدٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 163 )
ص : 3043
اَلشَّیْخُ شَاذَانُ بْنُ جَبْرَئِیلَ اَلْقُمِّیُّ فِی کِتَابِ اَلْفَضَائِلِ ، بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ مَسْعُودٍ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ رَأَی لَیْلَهَ اَلْإِسْرَاءِ هَذِهِ اَلْکَلِمَاتِ مَکْتُوبَهً عَلَی اَلْبَابِ اَلثَّانِی مِنَ اَلْجَنَّهِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ لِکُلِّ شَیْءٍ حِیلَهٌ وَ حِیلَهُ اَلسُّرُورِ فِی اَلْآخِرَهِ أَرْبَعُ خِصَالٍ مَسْحُ رَأْسِ اَلْیَتَامَی وَ اَلتَّعَطُّفُ عَلَی اَلْأَرَامِلِ وَ اَلسَّعْیُ فِی حَوَائِجِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ تَعَهُّدُ اَلْفُقَرَاءِ وَ اَلْمَسَاکِینِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 474 )
ص : 3044
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ حَدَّدَ قَبْراً أَوْ مَثَّلَ مِثَالاً فَقَدْ خَرَجَ عَنِ اَلْإِسْلاَمِ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 208 )
ص : 3045
دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی قَالَ: شَکَا رَجُلٌ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ إِنَّ لِی زَحِیراً لاَ یَسْکُنُ فَقَالَ إِذَا فَرَغْتَ مِنْ صَلاَهِ اَللَّیْلِ فَقُلِ - اَللَّهُمَّ مَا عَمِلْتُ مِنْ خَیْرٍ فَهُوَ مِنْکَ لاَ حَمْدَ لِی فِیهِ وَ مَا عَمِلْتُ مِنْ سُوءٍ فَقَدْ حَذَّرْتَنِیهِ لاَ عُذْرَ لِی فِیهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَتَّکِلَ عَلَی مَا لاَ حَمْدَ لِی فِیهِ وَ آمَنَ مِمَّا لاَ عُذْرَ لِی فِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 221 )
ص : 3046
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا یَأْبَ اَلشُّهَداءُ إِذا ما دُعُوا ، فَقَالَ إِذَا دَعَاکَ اَلرَّجُلُ لِتَشْهَدَ لَهُ عَلَی دَیْنٍ أَوْ حَقٍّ لَمْ یَنْبَغِ لَکَ أَنْ تَقَاعَسَ عَنْهُ . مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 310 )
ص : 3047
وَ رَوَی مُسْلِمٌ فِی صَحِیحِهِ ، وَ اِبْنُ اَلْأَثِیرِ فِی جَامِعِ اَلْأُصُولِ ، عَنْ قَیْسٍ ، قَالَ: سَمِعْتُ عَبْدَ اَللَّهِ یَقُولُ: کُنَّا نَغْزُو مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ [وَ آلِهِ] لَیْسَ لَنَا نِسَاءٌ، فَقُلْنَا: أَ لاَ نَسْتَخْصِی ؟! فَنَهَانَا عَنْ ذَلِکَ، ثُمَّ رَخَّصَ لَنَا أَنْ نَسْتَمْتِعَ ، فَکَانَ أَحَدُنَا یَنْکِحُ اَلْمَرْأَهَ بِالثَّوْبِ إِلَی أَجَلٍ، ثُمَّ قَرَأَ عَبْدُ اَللَّهِ : یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَیِّباتِ ما أَحَلَّ اَللّهُ لَکُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اَللّهَ لا یُحِبُّ اَلْمُعْتَدِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 596 )
ص : 3048
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلصُّرَدُ کَانَ دَلِیلَ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ بِلاَدِ سَرَانْدِیبَ إِلَی بِلاَدِ جُدَّهَ شَهْراً اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 111 )
ص : 3049
سن، [المحاسن] ، أَبِی عَنِ اِبْنِ یَزِیدَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عُتَیْبَهَ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْجُهَنِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَمْسٌ مَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ لَمْ یَتَهَنَّأْ بِالعَیْشِ اَلصِّحَّهُ وَ اَلْأَمْنُ وَ اَلْغَنَاءُ وَ اَلْقَنَاعَهُ وَ اَلْأَنِیسُ اَلْمُوَافِقُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 390 )
ص : 3050
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: ذَرُوا اَلنَّاسَ فِی غَفَلاَتِهِمْ یَعِیشُ بَعْضُهُمْ مَعَ بَعْضٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 282 )
ص : 3051
ل، [الخصال] ، عَنِ اِبْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ عُقْبَهَ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَصُمْ فِی یَوْمِ اَلْإِثْنَیْنِ وَ لاَ تُسَافِرْ فِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 224 )
5-همان:تا امام باقر(علیه السّلام)که فرمود:دوشنبه روزه نگیر و در آن سفر مکن.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 141 )
ص : 3052
سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یُسَلِّمُ اَلرَّاکِبُ عَلَی اَلْمَاشِی وَ اَلْقَائِمُ عَلَی اَلْقَاعِدِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 647 )
و نیز آن حضرت علیه السلام فرمود: سواره بر پیاده و ایستاده بر نشسته سلام کند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 463 )
4-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:سواره بر رهگذرِ پیاده سلام دهد و آنکه ایستاده است بر آنکه نشسته.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 517 )
4-امام صادق علیه السّلام فرمود:سواره بر رهگذر و آنکه ایستاده بر آنکه نشسته است سلام دهد.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 817 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 543 )
ص : 3053
وَ سَأَلَهُ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْعَلَوِیُّ عَنْ آدَمَ حَیْثُ حَجَّ بِمَ حَلَقَ رَأْسَهُ وَ مَنْ حَلَقَهُ قَالَ نَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ بِیَاقُوتَهٍ مِنَ اَلْجَنَّهِ فَأَمَرَّهَا عَلَی رَأْسِهِ فَتَنَاثَرَ شَعْرُهُ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 204 )
ص : 3054
فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ أَضَافَ هَذِهِ اَلرَّحْمَهَ [اَلْوَاحِدَهَ] إِلَی تِسْعٍ وَ تِسْعِینَ رَحْمَهً فَیَرْحَمُ بِهَا أُمَّهَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، ثُمَّ یُشَفِّعُهُمْ فِیمَنْ یُحِبُّونَ لَهُ اَلشَّفَاعَهَ مِنْ أَهْلِ اَلْمِلَّهِ حَتَّی أَنَّ اَلْوَاحِدَ لَیَجِیءُ إِلَی مُؤْمِنٍ مِنَ اَلشِّیعَهِ ، فَیَقُولُ: اِشْفَعْ لِی. فَیَقُولُ: وَ أَیُّ حَقٍّ لَکَ عَلَیَّ فَیَقُولُ: سَقَیْتُکَ یَوْماً مَاءً. فَیَذْکُرُ ذَلِکَ، فَیَشْفَعُ لَهُ، فَیُشَفَّعُ فِیهِ، وَ یَجِیئُهُ آخَرُ فَیَقُولُ: إِنَّ لِی عَلَیْکَ حَقّاً، فَاشْفَعْ لِی. فَیَقُولُ: وَ مَا حَقُّکَ عَلَیَّ فَیَقُولُ: اِسْتَظْلَلْتَ بِظِلِّ جِدَارِی سَاعَهً فِی یَوْمٍ حَارٍّ. فَیَشْفَعُ لَهُ، فَیُشَفَّعُ فِیهِ، وَ لاَ یَزَالُ یَشْفَعُ حَتَّی یُشَفَّعَ فِی جِیرَانِهِ وَ خُلَطَائِهِ وَ مَعَارِفِهِ، فَإِنَّ اَلْمُؤْمِنَ أَکْرَمُ عَلَی اَللَّهِ مِمَّا تَظُنُّونَ .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 37 )
پس؛آنگاه که روز رستاخیز،فرا رسد[رحمت واحد]را به نود و نه بخش دیگر،بیفزاید!و با آن،به امّت (جلیل)محمّد(صلّی الله علیه و آله)رحمت آورد!آنگاه؛در بارۀ کسانی از أهل این ملّت-که برایشان خواهان شفاعت اند-شفیعشان گرداند.تا اینکه؛فردی پیش مؤمن شیعه می آید و میگوید: شفاعتم کن! و(او)گوید:چه حقّی بر من داری؟ میگوید:روزی،ترا آب دادم. -آنچه رخ داده،بیادش آورد- پس؛شفاعتش کند،و شفاعتش در او قبول افتد. و دیگری می آید و میگوید:براستی؛بر تو حقّی دارم!پس؛شفاعتم کن! میگوید:و حق تو،بر من چیست؟ جواب میدهد:ساعتی در روز گرم،بسایۀ دیوارم پناهنده شدی! پس؛شفاعتش کند،و شفاعت در بارۀ او،قبول افتد.و دائما؛شفاعت کند!حتّی شفاعت او،در بارۀ آشنایان و همنشینان و همسایگانش پذیرفته شود. و یقینا؛مؤمن،نزد خدا،از آنچه گمان ببرید،گرامی تر است!.
( التفسیر العسکری علیه السلام / ترجمه شاهمرادی ؛ ج 1 , ص 35 )
ص : 3055
وَ مِنْهُ قَالَ رَوَی إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیُّ فِی کِتَابِهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ تَحْبِسُوا اَلنِّسَاءَ عَنِ اَلْخُرُوجِ فِی اَلْعِیدَیْنِ فَهُوَ عَلَیْهِنَّ وَاجِبٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 87 , صفحه 353 )
ص : 3056
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَضْمَضَهِ وَ اَلاِسْتِنْشَاقِ قَالَ لَیْسَ بِوَاجِبٍ وَ إِنْ تَرَکَتْهُمَا لَمْ تُعَدْ بِهِمَا صَلاَهٌ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 206 )
ص : 3057
کا، [الکافی] ، عَنِ اَلْعِدَّهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ مِنَ اَلْعِرَاقِیِّینَ رَفَعَهُ قَالَ: خَطَبَ اَلنَّاسَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّمَا أُخْبِرُکُمْ عَنْ أَخٍ لِی کَانَ مِنْ أَعْظَمِ اَلنَّاسِ فِی عَیْنِی وَ کَانَ رَأْسُ مَا عَظُمَ بِهِ فِی عَیْنِی صِغَرَ اَلدُّنْیَا فِی عَیْنِهِ کَانَ خَارِجاً مِنْ سُلْطَانِ بَطْنِهِ فَلاَ یَشْتَهِی مَا لاَ یَجِدُ وَ لاَ یُکْثِرُ إِذَا وَجَدَ کَانَ خَارِجاً مِنْ سُلْطَانِ فَرْجِهِ فَلاَ یَسْتَخِفُّ لَهُ عَقْلَهُ وَ لاَ رَأْیَهُ کَانَ خَارِجاً مِنْ سُلْطَانِ اَلْجَهَالَهِ فَلاَ یَمُدُّ یَدَهُ إِلاَّ عَلَی ثِقَهٍ لِمَنْفَعَهٍ کَانَ لاَ یَتَشَهَّی وَ لاَ یَتَسَخَّطُ وَ لاَ یَتَبَرَّمُ کَانَ أَکْثَرَ دَهْرِهِ صَمَّاتاً فَإِذَا قَالَ بَذَّ اَلْقَائِلِینَ کَانَ لاَ یَدْخُلُ فِی مِرَاءٍ وَ لاَ یُشَارِکُ فِی دَعْوَی وَ لاَ یُدْلِی بِحُجَّهٍ حَتَّی یَرَی قَاضِیاً وَ کَانَ لاَ یَغْفُلُ عَنْ إِخْوَانِهِ وَ لاَ یَخُصُّ نَفْسَهُ بِشَیْءٍ دُونَهُمْ کَانَ ضَعِیفاً مُسْتَضْعَفاً فَإِذَا جَاءَ اَلْجِدُّ کَانَ لَیْثاً عَادِیاً کَانَ لاَ یَلُومُ أَحَداً فِیمَا یَقَعُ اَلْعُذْرُ فِی مِثْلِهِ حَتَّی یَرَی اِعْتِذَاراً کَانَ یَفْعَلُ مَا یَقُولُ وَ یَفْعَلُ مَا لاَ یَقُولُ کَانَ إِذَا اِبْتَزَّهُ أَمْرَانِ لاَ یَدْرِی أَیُّهُمَا أَفْضَلُ نَظَرَ إِلَی أَقْرَبِهِمَا إِلَی اَلْهَوَی فَخَالَفَهُ وَ کَانَ لاَ یَشْکُو وَجَعاً إِلاَّ عِنْدَ مَنْ یَرْجُو عِنْدَهُ اَلْبُرْءَ وَ لاَ یَسْتَشِیرُ إِلاَّ مَنْ یَرْجُو عِنْدَهُ اَلنَّصِیحَهَ کَانَ لاَ یَتَبَرَّمُ وَ لاَ یَتَسَخَّطُ وَ لاَ یَتَشَکَّی وَ لاَ یَتَشَهَّی وَ لاَ یَنْتَقِمُ وَ لاَ یَغْفُلُ عَنِ اَلْعَدُوِّ فَعَلَیْکُمْ بِمِثْلِ هَذِهِ اَلْأَخْلاَقِ اَلْکَرِیمَهِ إِنْ أَطَقْتُمُوهَا فَإِنْ لَمْ تُطِیقُوهَا کُلَّهَا فَأَخْذُ اَلْقَلِیلِ خَیْرٌ مِنْ تَرْکِ اَلْکَثِیرِ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 294 )
ص : 3058
عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُدْرِکُ تَکْبِیرَهً أَوْ ثِنْتَیْنِ عَلَی مَیِّتٍ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یُتِمُّ مَا بَقِیَ مِنْ تَکْبِیرِهِ وَ یُبَادِرُهُ بِرَفْعِهِ وَ یُخَفِّفُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 104 )
ص : 3059
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ نُعَیْمٍ اَلصَّحَّافِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لِمَ یَکُونُ اَلرَّجُلُ عِنْدَ اَللَّهِ مُؤْمِناً قَدْ ثَبَتَ لَهُ اَلْإِیمَانُ عِنْدَهُ ثُمَّ یَنْقُلُهُ اَللَّهُ بَعْدُ مِنَ اَلْإِیمَانِ إِلَی اَلْکُفْرِ؟ قَالَ: فَقَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ هُوَ اَلْعَدْلُ إِنَّمَا دَعَا اَلْعِبَادَ إِلَی اَلْإِیمَانِ بِهِ لاَ إِلَی اَلْکُفْرِ، وَ لاَ یَدْعُو أَحَداً إِلَی اَلْکُفْرِ فَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ ثُمَّ ثَبَتَ لَهُ اَلْإِیمَانُ عِنْدَ اَللَّهِ لَمْ یَنْقُلْهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَلْإِیمَانِ إِلَی اَلْکُفْرِ، قُلْتُ لَهُ: فَیَکُونُ اَلرَّجُلُ کَافِراً قَدْ ثَبَتَ لَهُ اَلْکُفْرُ عِنْدَ اَللَّهِ ثُمَّ یَنْقُلُهُ اَللَّهُ بَعْدَ ذَلِکَ مِنَ اَلْکُفْرِ إِلَی اَلْإِیمَانِ؟ قَالَ: فَقَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ اَلنَّاسَ کُلَّهُمْ عَلَی اَلْفِطْرَهِ اَلَّتِی فَطَرَهُمْ عَلَیْهَا لاَ یَعْرِفُونَ إِیمَاناً بِشَرِیعَهٍ وَ لاَ کُفْراً بِجُحُودٍ، ثُمَّ بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلرُّسُلَ یَدْعُو اَلْعِبَادَ إِلَی اَلْإِیمَانِ بِهِ، فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَی اَللَّهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ یَهْدِهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 183 )
ص : 3060
وَ اِسْتَدَلَّ عَلَی اَلتَّلْفِیقِ بِمَا رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلصَّحِیحِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ شَکَّ بَعْدَ مَا سَجَدَ أَنَّهُ لَمْ یَرْکَعْ قَالَ یَمْضِی فِی صَلاَتِهِ حَتَّی یَسْتَیْقِنَ أَنَّهُ لَمْ یَرْکَعْ فَإِنِ اِسْتَیْقَنَ أَنَّهُ لَمْ یَرْکَعْ فَلْیُلْقِ اَلسَّجْدَتَیْنِ اَللَّتَیْنِ لاَ رُکُوعَ لَهُمَا وَ یَبْنِی عَلَی صَلاَتِهِ عَلَی اَلتَّمَامِ وَ إِنْ کَانَ لَمْ یَسْتَیْقِنْ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ مَا فَرَغَ وَ اِنْصَرَفَ فَلْیَقُمْ وَ لْیُصَلِّ رَکْعَهً وَ سَجْدَتَیْنِ وَ لاَ شَیْءَ عَلَیْهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 140 )
ص : 3061
و فی کتاب علل الشّرائع ، بإسناده إلی ابن أبی عمیر، عمّن ذکره، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: لمّا منع أبو بکر فاطمه - علیها السّلام - فدکا و أخرج وکیلها، جاء أمیر المؤمنین - علیه السّلام - إلی المسجد - و أبو بکر جالس و حوله المهاجرون و الأنصار. فقال: یا أبا بکر، لم منعت فاطمه ما جعله رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - لها، و وکیلها فیه منذ سنین - إلی قوله - فقال أمیر المؤمنین - علیه السّلام - لأبی بکر: یا أبا بکر، تقرأ القرآن ؟ قال: بلی. قال: فأخبرنی عن قول اللّه - تعالی-: إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً . أ فینا أو فی غیرنا نزلت؟ قال: فیکم. قال: فأخبرنی، لو أنّ شاهدین من المسلمین شهدا علی فاطمه - علیها السلام - بفاحشه، ما کنت صانعا؟ قال: کنت أقیم علیها الحدّ، کما أقیم علی نساء المسلمین. قال: کنت إذا عند اللّه من الکافرین. قال: و لم؟ قال: لأنّک کنت تردّ شهاده اللّه و تقبل شهاده غیره، لأنّ اللّه - عزّ و جلّ - قد شهد لها بالطّهاره. فإذا رددت شهاده اللّه و قبلت شهاده غیره، کنت عند اللّه من الکافرین. قال: فبکی النّاس و تفرّقوا و دمدموا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 376 )
ص : 3062
اَلْعِلَلُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ جَمَاعَهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا اَلْعِلَّهُ اَلَّتِی مِنْ أَجْلِهَا لاَ یَحِلُّ لِلرَّجُلِ أَنْ یُصَلِّیَ وَ عَلَی شَارِبِهِ اَلْحِنَّاءُ قَالَ لِأَنَّهُ لاَ یَتَمَکَّنُ مِنَ اَلْقِرَاءَهِ وَ اَلدُّعَاءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 263 )
ص : 3063
قَالَ اَلْکُلَیْنِیُّ وَ فِی رِوَایَهِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی اَلسَّفَاتِجِ : وَ اِتَّقُوا اَللَّهَ رَبَّکُمْ فِیمَا اِفْتَرَضَ عَلَیْکُمْ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 259 )
3-کلینی رضوان اللّه علیه گوید:در روایت ابن محبوب از ابی سفاتج از معصوم علیه السّلام چنین آمده است:بپرهیزید پروردگارتان را در آنچه بر شما فرض کرده است.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 125 )
ص : 3064
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَفْضَلُ نِسَاءِ أُمَّتِی أَحْسَنُهُنَّ وَجْهاً وَ أَقَلُّهُنَّ مَهْراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 237 )
ص : 3065
تَنَفَّسُوا قَبْلَ ضِیقِ اَلْخُنَاقِ وَ اِنْقَادُوا قَبْلَ عُنْفِ اَلسِّیَاقِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 321 )
ص : 3066
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ فُضَیْلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ أَمْرَکُمْ هَذَا لاَ یَعْرِفُهُ وَ لاَ یُقِرُّ بِهِ إِلاَّ ثَلاَثَهٌ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ اِمْتَحَنَ اَللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 196 )
ص : 3067
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ قَالَ: «یَا عَلِیُّ إِنَّکَ سَیِّدُ اَلْمُسْلِمِینَ ، وَ إِمَامُ اَلْمُتَّقِینَ، وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ، وَ یَعْسُوبُ اَلْمُؤْمِنِینَ».
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 168 )
ص : 3068
و بإسناده : عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: الحوامیم ریاحین القرآن ، فإذا قرأتموها فاحمدوا اللّه و اشکروه کثیرا لحفظها و تلاوتها. إنّ العبد لیقوم و یقرأ الحوامیم فیخرج من فیه أطیب من المسک الأذفر و العنبر، و أنّ اللّه - عزّ و جلّ - لیرحم تالیها و قارئها، و یرحم جیرانه و أصدقائه و معارفه و کلّ حمیم و قریب له، و أنّه فی یوم القیامه یستغفر له العرش و الکرسیّ و ملائکه اللّه المقرّبون.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 353 )
ص : 3069
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلسَّرْجُ مَرْکَبٌ مَلْعُونٌ لِلنِّسَاءِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 496 )
ص : 3070
و فی تفسیر العیّاشی : عن حمّاد بن عیسی ، رفعه إلی أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: سألته عن قول اللّه: إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَی اَلَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَ اَلَّذِینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ . قال: لیس له أن یزیلهم عن الولایه. فأمّا الذّنوب و أشباه ذلک، فإنّه ینال منهم، کما ینال من غیرهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 272 )
ص : 3071
فَمِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلْبُخَارِیُّ فِی صَحِیحِهِ فِی اَلْجُزْءِ اَلثَّانِی مِنْ أَجْزَاءٍ ثَمَانِیَهٍ بِإِسْنَادِهِ إِلَی جَابِرِ بْنِ سَمُرَهَ قَالَ: سَمِعْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ یَکُونُ مِنْ بَعْدِی اِثْنَا عَشَرَ أَمِیراً فَقَالَ کَلِمَهً لَمْ أَسْمَعْهَا قَالَ أَبِی إِنَّهُ قَالَ کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 170 )
ص : 3072
مَجَالِسُ اِبْنِ اَلشَّیْخِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلصَّدُوقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ اَلْبَغْدَادِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ بُنْدَارَ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ فَضَالَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ أَوْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِذَا بَلَغَ اَلْغُلاَمُ ثَلاَثَ سِنِینَ یُقَالُ لَهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ قُلْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ ثُمَّ یُتْرَکُ حَتَّی تَتِمَّ لَهُ ثَلاَثُ سِنِینَ وَ سَبْعَهُ أَشْهُرٍ وَ عِشْرُونَ یَوْماً فَیُقَالَ لَهُ قُلْ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَبْعَ مَرَّاتٍ ثُمَّ یُتْرَکُ حَتَّی تَتِمَّ لَهُ أَرْبَعُ سِنِینَ ثُمَّ یُقَالُ لَهُ قُلْ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِهِ ثُمَّ یُتْرَکُ حَتَّی تَتِمَّ لَهُ خَمْسُ سِنِینَ ثُمَّ یُقَالُ لَهُ أَیُّهُمَا یَمِینُکَ وَ أَیُّهُمَا شِمَالُکَ فَإِنْ عَرَفَ ذَلِکَ حُوِّلَ وَجْهُهُ إِلَی اَلْقِبْلَهِ وَ یُقَالُ لَهُ اُسْجُدْ ثُمَّ یُتْرَکُ حَتَّی یَتِمَّ لَهُ سَبْعُ سِنِینَ فَإِذَا تَمَّ لَهُ سَبْعُ سِنِینَ قِیلَ لَهُ اِغْسِلْ وَجْهَکَ وَ کَفَّیْکَ فَإِذَا غَسَلَهُمَا قِیلَ لَهُ صَلِّ ثُمَّ یُتْرَکُ حَتَّی یَتِمَّ لَهُ تِسْعُ سِنِینَ فَإِذَا تَمَّ لَهُ تِسْعُ سِنِینَ عُلِّمَ اَلصَّوْمَ وَ ضُرِبَ عَلَیْهِ وَ أُمِرَ بِالصَّلاَهِ وَ ضُرِبَ عَلَیْهَا فَإِذَا تَعَلَّمَ اَلْوُضُوءَ وَ اَلصَّلاَهَ غَفَرَ اَللَّهُ لِوَالِدَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 131 )
ص : 3073
لسمعت أبا عبد الله علیه السلام یقول: و الله لا یموت عبد یحب الله و رسوله (و الرسول) و یتولی الأئمه فتمسه النار ثم أعاد الثانیه و الثالثه من غیر أن أسأله
( رجال النجاشی , جلد 1 , صفحه 39 )
ص : 3074
11645-63 الکافی ،1/29/238/4 الأربعه التهذیب ،1/260/386/5 محمد بن أحمد عن إبراهیم عن النوفلی عن السکونی عن جعفر عن أبیه عن علی علیه السّلام : أنه سئل عن شجره أصلها فی الحرم و أغصانها فی الحل علی غصن منها طیر رماه رجل فصرعه قال علیه جزاؤه إذا کان أصلها فی الحرم .
( الوافی , جلد 12 , صفحه 121 )
ص : 3075
مَوَدَّهُ ذَوِی اَلدِّینِ بَطِیئَهُ اَلاِنْقِطَاعِ دَائِمَهُ اَلْبَقَاءِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 489 )
ص : 3076
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: وَ ذَکَرَ مِصْرَ فَقَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ تَأْکُلُوا فِی فَخَّارِهَا وَ لاَ تَغْسِلُوا رُءُوسَکُمْ بِطِینِهَا فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِالْغَیْرَهِ وَ یُورِثُ اَلدِّیَاثَهَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 523 )
ص : 3077
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِی مَنْصُورٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: شَاءَ وَ أَرَادَ وَ لَمْ یُحِبَّ وَ لَمْ یَرْضَ شَاءَ أَنْ لاَ یَکُونَ شَیْءٌ إِلاَّ بِعِلْمِهِ وَ أَرَادَ مِثْلَ ذَلِکَ وَ لَمْ یُحِبَّ أَنْ یُقَالَ ثَالِثُ ثَلاَثَهٍ وَ لَمْ یَرْضَ «لِعِبادِهِ اَلْکُفْرَ» .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 151 )
امام صادق (علیه السّلام) فرمود: خدا خواسته و اراده کرده ولی دوست نداشته و نپسندیده، خواسته است که چیزی نباشد مگر اینکه او بداند و همچنین هم اراده کرده و دوست نداشته که او را سوم سه خدا گویند و کفر را برای بندگان خود نپسندیده است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 209 )
5-فضیل بن یسار گوید:از امام صادق(علیه السّلام)شنیدم می فرمود:خواست،و اراده کرد،و دوست نداشت و نپسندید،خدا خواست که چیزی نباشد جز آنکه آن را حق و واقع بداند و ارادۀ او هم چنین بود ولی دوست نداشت که بگویند:خدا سومین دو دیگر است و نمی پسندد برای بندگان خود که کافر باشند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 437 )
5-فضیل بن یسار می گوید:از امام صادق علیه السّلام شنیدم می فرمود:خدا خواسته و اراده کرده ولی دوست نداشته و نپسندیده خواسته است که چیزی نباشد جز آنکه آنرا حق و واقع بداند و اراده او هم چنین بود ولی دوست نداشته که گفته شود:خدا سومین آنهاست(قائل به تثلیث)زیرا کفر را برای بندگان خود نمی پسندد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 397 )
الشرح قد علمت ان المشیئه و الإراده قد تخالفان المحبه و الرضا،کما قد نرید نحن شیئا لا نستلذه کالحجامه و شرب الدواء الکریهه الطعم،فکذلک ربما انفکت مشیه الله و ارادته عن محبته و رضاه،فکل ما وقع او سیقع فی العالم سواء ان من الخیرات کالایمان و الطاعه او من الشرور کالکفر و المعصیه فالجمیع بمشیئه الله و ارادته غیر خارجه عن قضائه و قدره،لکن الخیرات کلها مقضیه منه مرضیه عنده تعالی و الشرور کلها مقضیه غیر مرضیه عنده،و انما دخل فی قضائه و قدره بالعرض لا بالقصد الاول لکونها لازمه للخیرات الکثیره،فالخیر برضائه و الشر بقضائه. و قوله:شاء ان لا یکون شیء الا بعلمه و اراد مثل ذلک، ای شاء و قضی بحسب علمه الازلی بکیفیه نظام الخیر فی الکل علی وجود الاشیاء علی الوجه الّذی هو کائن و ان کان متضمنا لبعض الشرور و الافات،فیکون وجود الاشیاء علی هذا الوجه الّذی هی علیه الآن و فی کل وقت مما سبق فی علمه و تعلقت به ارادته و مشیئته،و فی العالم شرور و خیرات و انوار و ظلمات و سعاده و شقاوه و صحه و سقم و ایمان و کفر و طاعه و معصیه و شکر و کفران و عدل و جور الی غیر ذلک من افراد الخیر و الشر و الکل بعلمه و قضائه،لکن المرضی المحبوب لیس الا الخیرات دون الشرور کما قال فی باب الخیرات:
إِنَّ اَللّهَ یُحِبُّ اَلَّذِینَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ
،و قوله:
اَللّهَ یُحِبُّ اَلتَّوّابِینَ وَ یُحِبُّ اَلْمُتَطَهِّرِینَ
،و قوله:
یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ
،و قال فی الشرور مثل قوله:
وَ لا یَرْضی لِعِبادِهِ اَلْکُفْرَ
،و قوله:
أَنَّ اَللّهَ بَرِیءٌ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ
،و قوله:
لا یُحِبُّ اَللّهُ اَلْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ اَلْقَوْلِ
.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 4 , ص 237 )
قال علیه السلام:إلّابعلمه. [ص152 ح5] أقول: الباء للملابسه أی إلاّ مع علمه یقول:فعلت کذا بعلم وعلی علم أی لا بإکراه ولا غفله.فی سوره فاطر:
«وَ ما تَحْمِلُ مِنْ أُنْثی وَ لا تَضَعُ إِلاّ بِعِلْمِهِ»
،وفی سوره الدخان:
«وَ لَقَدِ اِخْتَرْناهُمْ عَلی عِلْمٍ»
،وفی سوره الجاثیه:
«وَ أَضَلَّهُ اَللّهُ عَلی عِلْمٍ»
. قال علیه السلام:مثل ذلک. [ص152 ح5] أقول: أی مثل«شاء»فی أن لا یکون إلّابعلمه. قال علیه السلام:ولم یحبَّ. [ص151 ح5] أقول: لأنّ المحبّه أخصّ من الإراده؛لأنّ من أحبّ أحداً و کرمه،لم یرد منه ما یلائمه،واللّه سبحانه أحبّ عباده وکرمهم،فلا یرید منهم ما یحطّهم عن هذه المرتبه العظیمه. ثمّ إنّ نفی المحبّه لا ینافی المشیّه بالعرض،فلیتدبّر؛لأنّ نفی الأخصّ لا یستلزم نفی الأعمّ. قال علیه السلام:ولم یرض. [ص151 ح5] أقول: الرضا هو الإراده المتعلّقه بالاُمور الحسنه من حیث هی کذلک.
( الحاشیه علی اصول الکافی ؛ ج 1 , ص 362 )
شرح: شَاءَ در اوّل، به تقدیر «شَاءَ کُلَّ کائِنٍ» است.و بر این قیاس است أَرَادَ وَلَمْ یُحِبَّ وَلَمْ یَرْضَ، پس «لَمْ یُحِبَّ ولَمْ یَرْضَ» رفع ایجابِ کلّی است و راجع می شود به سلبِ جزیی. «شَاءَ» در «شَاءَ أَنْ لَایَکُونَ» مبتدا و محکی است.و «أَنْ لَایَکُونَ» خبر مبتداست. «أَنْ» مخفّفه از مثقّله است.و مفسّره می تواند بود نزد جمعی که شرط نکرده اند تقدّم جمله را و آن را در«وَ آخِرُ دَعْواهُمْ أَنِ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ»
»مفسّره گرفته اند.و بر هر تقدیر، «لَا یَکُونُ» مرفوع است. باء در بِعِلْمِهِ برای سببیّت است.و مراد به علم، چیزی است که صادر شده باشد از روی علم به مصالح و متفرّعات آن چیز، خواه فعل باشد و خواه ترک. وَ أَرَادَ نیز مبتداست.و مِثْل مرفوع و خبرِ مبتداست. یعنی: روایت است از فضیل بن یسار گفت که: شنیدم از امام جعفر صادق علیه السّلام می گفت که: اللّه تعالی مشیّت کرده هر واقع را و اراده کرده هر واقع را و دوست نداشته بعضی را و راضی نشده به آن بعض. معنی «شَاءَ» این است که:نمی شود چیزی مگر به دانستۀ او ؛ به این معنی که می توانست که کاری کند که آن چیز نشود، با وجود اختیار فاعلِ آن چیز.و دانسته نکرد. و معنی «أَرَادَ» نزدیکِ آن است که در معنی «شَاءَ» مذکور شد ؛ به این معنی که ثبوت بر مقتضای مشیّت است، چنانچه بیان شد در باب سابق.و دوست نداشته این را که گفته شود که:او ثالثِ ثَلَاثه است، چنانچه نصاری می گویند که:او ذاتی است که دو صفتِ کائِن فِی نَفْسِهِ دارد؛ یکی: علم.و دیگری: حیات.و راضی نشده برای بندگان خود کفر را.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 2 , ص 529 )
هدیّه: یعنی شاء اللّه تبارک وتعالی وجعل فی العبد قدرته علی الفعل والترک،وأراد ما علم أنّ هذا یفعل باختیاره فی وقت کذا إیّاه من الخیر والشرّ،وهذا کذلک بعکسه.وله البداء فی هذه الإراده قبل الإمضاء لحکمه،فیرید الخیر ویحبّ ویرضی.ویرید الشرّ ولا یحبّ ولا یرضی.فإرادته سبحانه علی الحتم لا یتعلّق إلّابما یعلم صدوره عن العبد باختیاره المتروک فی طرفیه،أو المغلوب المقلوب بغلبه إراده اللّه من أحدهما إلی الآخر لمصلحه علمها اللّه. وهذا معنی (شاء أن لا یکون شیء إلّابعلمه وأراد مثل ذلک) والإشکال الناشئ هنا من أنّ ما یطابق الحکمه یرضی به سبحانه البتّه؛ففی کون ما یرضی به وما لا یرضی به مطابقاً للحکمه تناقض لا محاله،مدفوع بأنّه لا شکّ لنا فی عدم المنافاه بین حکمه الصدور واللّا صدور،وبین عدم الرضا به لنصّ المعصوم العاقل عن اللّه سبحانه وإن لم یکن وجهه معلوماً لنا،علی أنّ العلم المحیط بجمیع الحِکَم والمصالح عِلْمُه حَسْبُ، وما اُوتی البشر من العلم إلّاقلیلاً . وخلاصه الکلام:أنّ جمیع المکالمات سؤالاً وجواباً ینتهی فی هذا الباب إلی هذا الإشکال ولا مدفع له إلّابما قلنا،وثبت اعتقادنا علیه بعون اللّه تعالی وحسن توفیقه. وتوضیح الجواب:أنّه لا منافاه بین رضائه تعالی باعتبار تعلّقه بحکمته و أفعاله،وبین عدم رضائه باعتبار تعلّقه بأفعال العباد.واللّه علیمٌ حکیم،وهو لا یُسأل عمّا یفعل وهم یُسألون . قال برهان الفضلاء: «شاء»فی«شاء أن لا یکون شیء»مبتدأ؛لأنّه محکیّ،و«أن لا یکون»خبر، و«أن»مخفّفه عن المثقّله،أو مفسّره عند من لم یشترط تقدّم الجمله،وذهب إلی أنّ«أن»فی و«آخر دعواهم أن الحمد للّه ربّ العالمین»مفسّره،و«لا یکون» علی التقدیرین مرفوع،و«الباء»فی«بعلمه»للسببیّه،وکذا«وأراد»مبتدأ و«مثل ذلک»مرفوع وخبره،فالمعنی معنی شاء أنّه لا یکون شیء إلّابعلمه مع قدرته علی الحیلوله بینه وبین فاعله المختار فی الفعل والترک،فقد یحول لحکمهٍ وقد لا یحول. «ولم یحبّ أن یُقال:ثالث ثلاثه»کما قالت النصاری:إنّه سبحانه ذات لها صفتان قائمتان علیها موجودتان فی نفسهما:إحداهما العلم،والاُخری الحیاه. وقال الفاضل الإسترابادی: «شاء أن لا یکون شیء إلّابعلمه وأراد مثل ذلک»المراد من العلم هنا نقوش اللّوح المحفوظ،والمشیّه والإراده والتقدیر والقضاء کلّها نقوش اللوح المحفوظ،والتفاوت بینها أنّ کلّ لاحق تفصیله أکثر من سابقه،وتوقّف أفعال العباد علی تلک الاُمور السبعه إمّا بالذات أو بجعل اللّه تعالی. وتحقیق المقام:أنّ تحرّک القوی البدنیّه بأمر النفس الناطقه المخصوصه المتعلّقه به لیس من مقتضیات الطبیعه،فیکون بجعل اللّه تعالی.وهنا احتمالان: أحدهما:أنّه جعل اللّه بدناً مخصوصاً مسخّراً لنفس مخصوصه بأن قال:کُن متحرّکاً بأمرها،ثمّ جعل ذلک موقوفاً علی الاُمور السبعه بأن قال:لا یکن شیء إلّابعد السبعه. وثانیهما:أنّ بهذه السبعه یجعل اللّه تعالی البدن مسخّراً لنفس مخصوصه کلّ یوم فی أفعال مخصوصه،وعلی التقدیرین ظهر معنی قولهم علیهم السلام:«لا جبر ولا تفویض،وبینهما منزله أوسع ممّا بین السماء والأرض» .وسیجیء أنّه تعالی خلق الأشیاء بالمشیئه، وخلق المشیئه بنفسها. والمراد أنّ هذه السبعه ومحلّها-أعنی اللّوح المحفوظ-لیست موقوفه علی مثلها وإلّا لزم التسلسل . وقال السیّد الأجلّ النائینی رحمه الله: «شاء أن لا یکون شیء إلّابعلمه»أی شاء بالمشیئه الحتمیّه أن لا یکون شیء إلّابعلمه وعلی طباق ما فی علمه بالنظام الأعلی وما هو الخیر والأصلح ولوازمها«وأراد» بالإراده الحتمیّه«مثل ذلک ولم یحبّ»الشرور اللّازمه التابعه للخیر والأصلح،ک«أن یقال:ثالث ثلاثه»وأن یکفر به ولم یرض بها .انتهی. کأنّ قصده من هذا البیان ما فصّلناه أوّلاً من عدم المنافاه بین رضائه سبحانه باعتبار تعلّقه بحکمه أفعاله،وبین عدم رضائه باعتبار تعلّقه بأفعال العباد.
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 2 , ص 416 )
: ضعیف. قوله علیه السلام: أن لا یکون شیء إلا بعلمه، قیل: أی شاء بالمشیه الحتمیه أن لا یکون شیء إلا بعلمه، و علی طباق ما فی علمه بالنظام الأعلی و ما هو الخیر و الأصلح و لوازمها، و أراد الإراده الحتمیه مثل ذلک و لم یحب الشرور اللازمه التابعه للخیر و الأصلح، کان یقال: ثالث ثلاثه، و أن یکفر به و لم یرض بهما و قیل: لم یحب و لم یرض أی لم یأمر بهما بل جعلهما منهیا عنهما، و لم یجعلهما بحیث یترتب علیهما النفع، بل بحیث یترتب علیهما الضرر، و تمام الکلام فی ذلک قد مر فی شرح الأخبار السابقه.
( مرآه العقول ؛ ج 2 , ص 162 )
ص : 3078
عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فِی کُلِّ شَیْءٍ إِسْرَافٌ إِلاَّ فِی اَلنِّسَاءِ، قَالَ اَللَّهُ: « فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ اَلنِّساءِ مَثْنی وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ » وَ قَالَ: «وَ أَحَلَّ لَکُمْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ» .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 218 )
ص : 3079
حَدَّثَنَا أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا قَالاَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یُبْعَثُ اَلْقَائِمُ وَ لَیْسَ فِی عُنُقِهِ بَیْعَهٌ لِأَحَدٍ.
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 479 )
جمیل بن صالح از امام صادق علیه السّلام روایت کند که فرمود:قائم مبعوث شود و بیعت هیچ کس بر گردنش نباشد.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 231 )
ص : 3080
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: یُجْزِی مِنَ اَلْغَائِطِ اَلْمَسْحُ بِالْأَحْجَارِ وَ لاَ یُجْزِی مِنَ اَلْبَوْلِ إِلاَّ اَلْمَاءُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 316 )
ص : 3081
و فی مجمع البیان : و روی: أنّ النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - کان یعلّم أهله هذه الآیه و ما قبلها... عن ابن عبّاس و مجاهد و سعید بن جبیر .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 544 )
ص : 3082
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَمَّا یَحِلُّ لِلْمَرْأَهِ أَنْ تَتَصَدَّقَ بِهِ مِنْ بَیْتِ زَوْجِهَا بِغَیْرِ إِذْنِهِ قَالَ اَلْمَأْدُومُ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 137 )
2 - ابن بکیر گوید: از امام صادق علیه السّلام در مورد مقدار مالی که زن می تواند بدون اجازۀ شوهرش از (اموال) خانه او صدقه بدهد، پرسیدم.
فرمود: در حدّ نان و خورشت.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 319 )
: موثق کالصحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 107 )
ص : 3083
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ رَجُلٌ کَانَ مُتَمَتِّعاً وَ أَهَلَّ بِالْحَجِّ قَالَ لاَ یَطُوفُ بِالْبَیْتِ حَتَّی یَأْتِیَ عَرَفَاتٍ فَإِذَا هُوَ طَافَ قَبْلَ أَنْ یَأْتِیَ مِنًی مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ فَلاَ یَعْتَدَّ بِذَلِکَ اَلطَّوَافِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 458 )
4 - ابو بصیر گوید: به امام صادق علیه السّلام گفتم: مردی حج تمتّع انجام می دهد و بعد از پایان عمره، به حج احرام می بندد (چگونه است؟)
فرمود: کعبه را طواف نمی کند تا به عرفات برود و چون او پیش از منا بدون علّت طواف نمود به طواف خود اعتنا نمی کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 384 )
: ضعیف علی المشهور. و هو مستند المشهور کما عرفت.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 113 )
ص : 3084
وَ مِنْهَا: أَنَّ أَبَا جَهْلٍ طَلَبَ غِرَّتَهُ فَلَمَّا رَآهُ سَاجِداً أَخَذَ صَخْرَهً لِیَطْرَحَهَا عَلَیْهِ فَأَلْصَقَهَا اَللَّهُ بِکَفِّهِ فَلَمَّا عَرَفَ أَنْ لاَ نَجَاهَ إِلاَّ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَأَلَهُ أَنْ یَدْعُوَ رَبَّهُ فَدَعَا اَللَّهَ فَأَطْلَقَ یَدَهُ وَ طَرَحَ صَخْرَتَهُ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 24 )
3-روزی ابو جهل به دنبال پیامبر-صلّی اللّه علیه و آله-می گشت تا آن حضرت را اذیّت کند. پیامبر را در حال سجده دید. سنگی را برداشت تا بر سر او بکوبد. سنگ به دستش چسبید! و تنها راه نجات را در یاری خواستن از پیامبر-صلّی اللّه علیه و آله-دید. و حضرت دعا کرد و سنگ از دستش جدا شد و افتاد .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 14 )
ص : 3085
مَنْ سَاءَ خُلْقُهُ ضَاقَ صَدْرُهُ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 454 )
ص : 3086
کش، [رجال الکشی ] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ خُرَّزَادَ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ عَنْ عَمَّارٍ اَلسِّجِسْتَانِیِّ قَالَ: زَامَلْتُ أَبَا بُجَیْرٍ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ اَلنَّجَاشِیِّ مِنْ سِجِسْتَانَ إِلَی مَکَّهَ وَ کَانَ یَرَی رَأْیَ اَلزَّیْدِیَّهِ فَدَخَلْتُ مَعَهُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ یَا أَبَا بُجَیْرٍ أَخْبِرْنِی حِینَ أَصَابَکَ اَلْمِیزَابُ وَ عَلَیْکَ المصدره [اَلصُّدْرَهُ] مِنْ فِرَاءٍ فَدَخَلْتَ اَلنَّهَرَ فَخَرَجْتَ وَ تَبِعَکَ اَلصِّبْیَانُ یُعَیِّطُونَ أَیُّ شَیْءٍ صَبَّرَکَ عَلَی هَذَا قَالَ عَمَّارٌ فَالْتَفَتَ إِلَیَّ أَبُو بُجَیْرٍ وَ قَالَ لِی أَیُّ شَیْءٍ کَانَ هَذَا مِنَ اَلْحَدِیثِ حَتَّی تُحَدِّثَهُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ فَقُلْتُ لاَ وَ اَللَّهِ مَا ذَکَرْتُ لَهُ وَ لاَ لِغَیْرِهِ وَ هَذَا هُوَ یَسْمَعُ کَلاَمِی فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمْ یُخْبِرْنِی بِشَیْءٍ یَا أَبَا بُجَیْرٍ فَلَمَّا خَرَجْنَا مِنْ عِنْدِهِ قَالَ لِی أَبُو بُجَیْرٍ یَا عَمَّارُ أَشْهَدُ أَنَّ هَذَا عَالِمُ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنَّ اَلَّذِی کُنْتَ عَلَیْهِ بَاطِلٌ وَ أَنَّ هَذَا صَاحِبُ اَلْأَمْرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 153 )
ص : 3087
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : سَیَأْتِی عَلَی اَلنَّاسِ زَمَانٌ تَخْبُثُ فِیهِ سَرَائِرُهُمْ وَ تَحْسُنُ فِیهِ عَلاَنِیَتُهُمْ طَمَعاً فِی اَلدُّنْیَا لاَ یُرِیدُونَ بِهِ مَا عِنْدَ رَبِّهِمْ فَیَکُونُ دِینُهُمْ رِیَاءً لاَ یُخَالِطُهُمْ خَوْفٌ یَعُمُّهُمُ اَللَّهُ بِعِقَابٍ فَیَدْعُونَهُ دُعَاءَ اَلْغَرِیقِ فَلاَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 205 )
ص : 3088
عَنْهُ عَنْ جَابِرِ بْنِ خَلِیلٍ اَلْقُرَشِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : نَظِّفُوا أَفْنِیَتَکُمْ مِنْ حَوْکِ اَلْعَنْکَبُوتِ فَإِنَّ تَرْکَهُ فِی اَلْبُیُوتِ یُورِثُ اَلْفَقْرَ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 624 )
ص : 3089
لا طاعه لمخلوق فی معصیه الخالق».
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 805 )
ص : 3090
إِنَّ لِکُلِّ عَابِدٍ شِرَّهً، وَ لِکُلِّ شِرَّهٍ فَتْرَهً.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 362 )
ص : 3091
وَ رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّی فِی اَلسَّفِینَهِ وَ هِیَ تَدُورُ فَلْیَتَوَجَّهْ إِلَی اَلْقِبْلَهِ فَإِنْ دَارَتْ بِهِ دَارَ إِلَی اَلْقِبْلَهِ بِوَجْهِهِ وَ إِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ أَنْ یُصَلِّیَ قَائِماً صَلَّی جَالِساً وَ یَسْجُدُ إِنْ شَاءَ عَلَی اَلزِّفْتِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 72 )
ص : 3092
فِی تَهْذِیبِ اَلْأَحْکَامِ فِی اَلْمُوَثَّقِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلرَّجُلُ إِذَا قَرَأَ وَ اَلشَّمْسِ وَ ضُحَاهَا فَخَتَمَهَا أَنْ یَقُولَ: صَدَقَ اَللَّهُ وَ صَدَقَ رَسُولُهُ، قُلْتُ: فَإِنْ لَمْ یَقُلِ اَلرَّجُلُ شَیْئاً مِنْ هَذَا إِذَا قَرَأَ؟ قَالَ: لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْءٌ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 585 )
ص : 3093
وَ مِنْهُ رَوَی عَلِیُّ بْنُ مَهْزِیَارَ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ مَاتَ لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ عَارِفاً بِحَقِّنَا أُعْتِقَ مِنَ اَلنَّارِ وَ کُتِبَ لَهُ بَرَاءَهٌ مِنْ عَذَابِ اَلْقَبْرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 279 )
ص : 3094
فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : و فی روایه أبی الجارود، عن أبی جعفر - علیه السّلام-: فی قوله: وَ هُوَ مَکْظُومٌ ، أی: مغموم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 393 )
ص : 3095
اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی فَلاَحِ اَلسَّائِلِ : وَ مِنْ صِفَاتِ مَوْلاَنَا عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی لَیْلِهِ مَا ذَکَرَهُ نَوْفٌ لِمُعَاوِیَهَ بْنِ أَبِی سُفْیَانَ وَ أَنَّهُ مَا فُرِشَ لَهُ فِرَاشٌ فِی لَیْلٍ قَطُّ وَ لاَ أَکَلَ طَعَاماً فِی هَجِیرٍ قَطُّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 505 )
ص : 3096
اَلْبَرَاثِیُّ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ رَجَا اَلْحَنَّاطِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : اَلْوَاقِفَهُ هُمْ حَمِیرُ اَلشِّیعَهِ ثُمَّ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ إِنْ هُمْ إِلاّ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 48 , صفحه 267 )
محمّد بن رجای آسیابان از حضرت جواد نقل کرد که فرمود:واقفی مذهبان در میان شیعه گروهی چون خرها هستند سپس این آیه را تلاوت نمود:«
أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ
» سبیلا.
( بحارالأنوار (جلد 48) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 245 )
ص : 3097
مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فَأَنْزَلَ اَللّهُ سَکِینَتَهُ عَلی رَسُولِهِ وَ أَیَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْها قُلْتُ: هَکَذَا؟ قَالَ: هَکَذَا نَقْرَأُهَا وَ هَکَذَا تَنْزِیلُهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 220 )
ص : 3098
اَلْعُیُونُ ، عَنْ حَمْزَهَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ یَاسِرٍ اَلْخَادِمِ قَالَ: کَانَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا خَلاَ جَمَعَ حَشَمَهُ کُلَّهُمْ عِنْدَهُ اَلصَّغِیرَ وَ اَلْکَبِیرَ فَیُحَدِّثُهُمْ وَ یَأْنَسُ فَیُؤْنِسُهُمْ وَ کَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا جَلَسَ عَلَی اَلْمَائِدَهِ لاَ یَدَعُ صَغِیراً وَ لاَ کَبِیراً حَتَّی اَلسَّائِسَ وَ اَلْحَجَّامَ إِلاَّ أَقْعَدَهُ عَلَی مَائِدَتِهِ قَالَ یَاسِرٌ فَبَیْنَمَا نَحْنُ عِنْدَهُ یَوْماً إِذْ سَمِعَ وَقْعَ اَلْقُفْلِ اَلَّذِی کَانَ عَلَی بَابِ اَلْمَأْمُونِ إِلَی دَارِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ قُومُوا تَفَرَّقُوا عَنِّی فَقُمْنَا عَنْهُ فَجَاءَ اَلْمَأْمُونُ اَلْخَبَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 350 )
1-در عیون(2 ر 159)بسندش از یاسر خادم که چون امام رضا علیه السّلام تنها بود همه خدمتکاران را از خرد و کلان گرد میکرد و با آنها گفتگو میکرد و انس میگرفت و چون بر سر سفره می نشست همه را تا برسد به کار پرداز و حجامت کن بر سر سفره خود می نشاند،یاسر گوید:در این میان که روزی ما نزدش بودیم آواز افتادن نعلی که بر در خانه او بود بخانه مأمون شنید و بما فرمود:برخیزید و پراکنده شوید و ما برخاستیم و مأمون آمد-الخبر.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 148 )
ص : 3099
16818-14 الکافی ،1/14/76/5 الثلاثه عن ابن أذینه عن زراره قال: إن رجلا أتی أبا عبد اللّه علیه السّلام فقال إننی لا أحسن أن أعمل عملا بیدی و لا أحسن أن أتجر و أنا محارف محتاج فقال اعمل و احمل علی رأسک و استغن عن الناس فإن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله قد حمل حجرا علی عاتقه فوضعه فی حائط له من حیطانه و إن الحجر لفی مکانه و لا یدری کم عمقه إلا أنه ثمه.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 35 )
ص : 3100
مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ زِیَادٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَتَزَوَّجُ اَلْحُرَّهَ عَلَی اَلْأَمَهِ وَ لاَ یَتَزَوَّجُ اَلْأَمَهَ عَلَی اَلْحُرَّهِ وَ لاَ اَلنَّصْرَانِیَّهَ وَ لاَ اَلْیَهُودِیَّهَ عَلَی اَلْمُسْلِمَهِ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ فَنِکَاحُهُ بَاطِلٌ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ لَهُ اَلاِمْرَأَتَانِ وَ إِحْدَاهُمَا أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ اَلْأُخْرَی أَ لَهُ أَنْ یُفَضِّلَهَا بِشَیْءٍ قَالَ نَعَمْ لَهُ أَنْ یَأْتِیَهَا ثَلاَثَ لَیَالٍ وَ اَلْأُخْرَی لَیْلَهً لِأَنَّ لَهُ أَنْ یَتَزَوَّجَ أَرْبَعَ نِسْوَهٍ فَلَیْلَتَیْهِ یَجْعَلُهُمَا حَیْثُ شَاءَ قُلْتُ فَتَکُونُ عِنْدَهُ اَلْمَرْأَهُ فَیَتَزَوَّجُ جَارِیَهً بِکْراً قَالَ فَلْیُفَضِّلْهَا حِینَ یَدْخُلُ بِهَا بِثَلاَثِ لَیَالٍ وَ لِلرَّجُلِ أَنْ یُفَضِّلَ نِسَاءَهُ بَعْضَهُنَّ عَلَی بَعْضٍ مَا لَمْ یَکُنَّ أَرْبَعاً .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 242 )
ص : 3101
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی وَصِیَّتِهِ لاِبْنِهِ اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اِحْمِلْ نَفْسَکَ مِنْ أَخِیکَ عِنْدَ صَرْمِهِ عَلَی اَلصِّلَهِ وَ عِنْدَ صُدُودِهِ عَلَی اَللُّطْفِ وَ اَلْمُقَارَبَهِ وَ عِنْدَ جُمُودِهِ عَلَی اَلْبَذْلِ وَ عِنْدَ تَبَاعُدِهِ عَلَی اَلدُّنُوِّ وَ عِنْدَ شِدَّتِهِ عَلَی اَللِّینِ وَ عِنْدَ جُرْمِهِ عَلَی اَلْعُذْرِ حَتَّی کَأَنَّکَ لَهُ عَبْدٌ وَ کَأَنَّهُ ذُو نِعْمَهٍ عَلَیْکَ وَ إِیَّاکَ أَنْ تَضَعَ ذَلِکَ فِی غَیْرِ مَوْضِعِهِ أَوْ أَنْ تَفْعَلَهُ بِغَیْرِ أَهْلِهِ - لاَ تَتَّخِذَنَّ عَدُوَّ صَدِیقِکَ صَدِیقاً فَتُعَادِیَ صَدِیقَکَ وَ اِمْحَضْ أَخَاکَ اَلنَّصِیحَهَ حَسَنَهً کَانَتْ أَمْ قَبِیحَهً وَ تَجَرَّعِ اَلْغَیْظَ فَإِنِّی لَمْ أَرَ جُرْعَهً أَحْلَی مِنْهَا عَاقِبَهً وَ لاَ أَلَذَّ مَغَبَّهً وَ لِنْ لِمَنْ غَالَظَکَ فَإِنَّهُ یُوشِکُ أَنْ یَلِینَ لَکَ وَ خُذْ عَلَی عَدُوِّکَ بِالْفَضْلِ فَإِنَّهُ أَحْلَی اَلظَّفَرَیْنِ وَ إِنْ أَرَدْتَ قَطِیعَهَ أَخِیکَ فَاسْتَبْقِ لَهُ مِنْ نَفْسِکَ بَقِیَّهً یَرْجِعُ إِلَیْهَا إِنْ بَدَا لَهُ ذَلِکَ یَوْماً مَا وَ مَنْ ظَنَّ بِکَ خَیْراً فَصَدِّقْ ظَنَّهُ وَ لاَ تُضِیعَنَّ حَقَّ أَخِیکَ اِتِّکَالاً عَلَی مَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ فَإِنَّهُ لَیْسَ لَکَ بِأَخٍ مَنْ أَضَعْتَ حَقَّهُ وَ لاَ یَکُنْ أَهْلُکَ أَشْقَی اَلْخَلْقِ بِکَ وَ لاَ تَرْغَبَنَّ فِیمَنْ زَهِدَ فِیکَ وَ لاَ یَکُونَنَّ أَخُوکَ أَقْوَی عَلَی قَطِیعَتِکَ مِنْکَ عَلَی صِلَتِهِ وَ لاَ یَکُونَنَّ عَلَی اَلْإِسَاءَهِ أَقْوَی مِنْکَ عَلَی اَلْإِحْسَانِ وَ لاَ یَکْبُرَنَّ عَلَیْکَ ظُلْمُ مَنْ ظَلَمَکَ فَإِنَّهُ یَسْعَی فِی مَضَرَّتِهِ وَ یَغْفُلُ وَ لَیْسَ جَزَاءُ مَنْ سَرَّکَ أَنْ تَسُوءَهُ. إِلَی قَوْلِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا أَقْبَحَ اَلْخُضُوعَ عِنْدَ اَلْحَاجَهِ وَ اَلْجَفَاءَ عِنْدَ اَلْغَنَاءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 168 )
و در وصیتش بفرزندش حسن فرمود(علیه السّلام):خود را به پیوند با دوستت وادار نزد قطع بصله او و نزد او گردانش بلطف و گرمی با او،و نزد دریغش به بخشش باو،و نزد دورشدنش بنزدیک شدن باو،و نزد سخت گیریش بنرمش با او،و نزد بدکرداریش با تو بعذرخواهی از او تا آنجا که گویا بنده او هستی و او ولی نعمت تو است،و مباد این روش را بیجا بکار بری و با کسی که شایسته آن نیست انجام دهی. با دشمن دوستت دوست مشو تا بدوستت دشمنی کنی،و حق نصیحت را به برادرت عرضه کن،خوب باشد یا بد،خشم فرو بر که من ندیدم نوششی شیرین تر باشد از آن در سر انجام و لذیذتر باشد در آینده در برابر سخت گیر نرمش کن که به نرمش کشانی،و بدشمنت بخشش کن که شیرین تر دو پیروزیست. اگر خواهی از دوستت ببری اندازه در دلت نگهدار شاید روزی بتو برگردد،هر که بتو خوشبین است گمانش را محترم شما و چنان باش،حق دوستت را نادیده نگیر باعتماد رابطه دوستی زیرا کسی که حقش را نادیده گیری دوستت نیست مبادا خاندانت بدبخت تر از مردم دیگر باشند نزد تو،رو مکن بکسی که از تو رو گرداند،و دوستت مبادا بر بریدن از تو قوی تر باشد از صله تو با او،و مبادا ببد کردن قوی تر باشد از تو باحسان تو بر او ستم ستمکار بر تو گران نیاید،زیرا او بخود بد کند و نداند،سزای کسی که شادت کند بدی کردن باو نباشد. تا فرماید:وه چه زشت است فروتنی نزد نیازمندی و جفا کردن هنگام بی نیازی.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 108 )
ص : 3102
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْفَرَّاءِ قَالَ: إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِنْقَلَعَ ضِرْسٌ مِنْ أَضْرَاسِهِ فَوَضَعَهُ فِی کَفِّهِ ثُمَّ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 247 )
ص : 3103
شا، [الإرشاد] ، مِنْ کَلاَمِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَمَّا عَمَدَ اَلْمَسِیرَ إِلَی اَلشَّامِ لِقِتَالِ مُعَاوِیَهَ بْنِ أَبِی سُفْیَانَ قَالَ بَعْدَ حَمْدِ اَللَّهِ وَ اَلثَّنَاءِ عَلَیْهِ وَ اَلصَّلاَهِ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِتَّقُوا اَللَّهَ عِبَادَ اَللَّهِ وَ أَطِیعُوهُ وَ أَطِیعُوا إِمَامَکُمْ فَإِنَّ اَلرَّعِیَّهَ اَلصَّالِحَهَ تَنْجُو بِالْإِمَامِ اَلْعَادِلِ أَلاَ وَ إِنَّ اَلرَّعِیَّهَ اَلْفَاجِرَهَ تُهْلَکُ بِالْإِمَامِ اَلْفَاجِرِ وَ قَدْ أَصْبَحَ مُعَاوِیَهُ غَاصِباً لِمَا فِی یَدَیْهِ مِنْ حَقِّی نَاکِثاً لِبَیْعَتِی طَاعِناً فِی دِینِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَدْ عَلِمْتُمْ أَیُّهَا اَلْمُسْلِمُونَ مَا فَعَلَ اَلنَّاسُ بِالْأَمْسِ وَ جِئْتُمُونِی رَاغِبِینَ إِلَیَّ فِی أَمْرِکُمْ حَتَّی اِسْتَخْرَجْتُمُونِی مِنْ مَنْزِلِی لِتُبَایِعُونِی فَالْتَوَیْتُ عَلَیْکُمْ لِأَبْلُوَ مَا عِنْدَکُمْ فَرَاوَدْتُمُونِی اَلْقَوْلَ مِرَاراً وَ رَاوَدْتُکُمْ وَ تَکَأْکَأْتُمْ عَلَیَّ تَکَأْکُؤَ اَلْإِبِلِ اَلْهِیمِ عَلَی حِیَاضِهَا حِرْصاً عَلَی بَیْعَتِی حَتَّی خِفْتُ أَنْ یَقْتُلَ بَعْضُکُمْ بَعْضاً فَلَمَّا رَأَیْتُ ذَلِکَ مِنْکُمْ رَوَّیْتُ فِی أَمْرِی وَ أَمْرِکُمْ وَ قُلْتُ إِنْ أَنَا لَمْ أُجِبْهُمْ إِلَی اَلْقِیَامِ بِأَمْرِهِمْ لَمْ یُصِیبُوا أَحَداً یَقُومُ فِیهِمْ مَقَامِی وَ یَعْدِلُ فِیهِمْ عَدْلِی وَ قُلْتُ وَ اَللَّهِ لَأَلِیَنَّهُمْ وَ هُمْ یَعْرِفُونَ حَقِّی وَ فَضْلِی أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ یَلُونِی وَ هُمْ لاَ یَعْرِفُونَ حَقِّی وَ فَضْلِی فَبَسَطْتُ لَکُمْ یَدِی فَبَایَعْتُمُونِی یَا مَعْشَرَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ فِیکُمُ اَلْمُهَاجِرُونَ وَ اَلْأَنْصَارُ وَ اَلتَّابِعُونَ بِإِحْسَانٍ فَأَخَذْتُ عَلَیْکُمْ عَهْدَ بَیْعَتِی وَ وَاجِبَ صَفْقَتِی مِنْ عَهْدِ اَللَّهِ وَ مِیثَاقِهِ وَ أَشَدِّ مَا أَخَذَ عَلَی اَلنَّبِیِّینَ مِنْ عَهْدٍ وَ مِیثَاقٍ لَتَفُنَّ لِی وَ لَتَسْمَعُنَّ لِأَمْرِی وَ لَتُطِیعُونِّی وَ تُنَاصِحُونِّی وَ تُقَاتِلُونَ مَعِی کُلَّ بَاغٍ أَوْ مَارِقٍ إِنْ مَرَقَ فَأَنْعَمْتُمْ لِی بِذَلِکَ جَمِیعاً فَأَخَذْتُ عَلَیْکُمْ عَهْدَ اَللَّهِ وَ مِیثَاقَهُ وَ ذِمَّهَ اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ فَأَجَبْتُمُونِی إِلَی ذَلِکَ وَ أَشْهَدْتُ اَللَّهَ عَلَیْکُمْ وَ أَشْهَدْتُ بَعْضَکُمْ عَلَی بَعْضٍ وَ قُمْتُ فِیکُمْ بِکِتَابِ اَللَّهِ وَ سُنَّهِ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَالْعَجَبُ مِنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ أَبِی سُفْیَانَ یُنَازِعُنِی اَلْخِلاَفَهَ وَ یَجْحَدُنِی اَلْإِمَامَهَ وَ یَزْعُمُ أَنَّهُ أَحَقُّ بِهَا مِنِّی جُرْأَهً مِنْهُ عَلَی اَللَّهِ وَ عَلَی رَسُولِهِ بِغَیْرِ حَقٍّ لَهُ فِیهَا وَ لاَ حُجَّهٍ وَ لَمْ یُبَایِعْهُ عَلَیْهَا اَلْمُهَاجِرُونَ وَ لاَ سَلَّمَ لَهُ اَلْأَنْصَارُ وَ اَلْمُسْلِمُونَ یَا مَعْشَرَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ جَمَاعَهِ مَنْ سَمِعَ کَلاَمِی أَ وَ مَا أَوْجَبْتُمْ لِی عَلَی أَنْفُسِکُمُ اَلطَّاعَهَ أَ مَا بَایَعْتُمُونِی عَلَی اَلرَّغْبَهِ أَ لَمْ آخُذْ عَلَیْکُمُ اَلْعَهْدَ بِالْقَبُولِ لِقَوْلِی أَ مَا بَیْعَتِی لَکُمْ یَوْمَئِذٍ أَوْکَدَ مِنْ بَیْعَهِ أَبِی بَکْرٍ وَ عُمَرَ فَمَا بَالُ مَنْ خَالَفَنِی لَمْ یَنْقُضْ عَلَیْهِمَا حَتَّی مَضَیَا وَ نَقَضَ عَلَیَّ وَ لَمْ یَفِ لِی أَ مَا یَجِبُ لِی عَلَیْکُمْ نُصْحِی وَ یَلْزَمُکُمْ أَمْرِی أَ مَا تَعْلَمُونَ أَنَّ بَیْعَتِی تَلْزَمُ اَلشَّاهِدَ عَنْکُمْ وَ اَلْغَائِبَ فَمَا بَالُ مُعَاوِیَهَ وَ أَصْحَابِهِ طَاعِنِینَ فِی بَیْعَتِی وَ لِمَ لَمْ یَفُوا بِهَا لِی وَ أَنَا فِی قَرَابَتِی وَ سَابِقَتِی وَ صِهْرِی أَوْلَی بِالْأَمْرِ مِمَّنْ تَقَدَّمَّنِی أَ مَا سَمِعْتُمْ قَوْلَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ اَلْغَدِیرِ فِی وَلاَیَتِی وَ مُوَالاَتِی فَاتَّقُوا اَللَّهَ أَیُّهَا اَلْمُسْلِمُونَ وَ تَحَاثُّوا عَلَی جِهَادِ مُعَاوِیَهَ اَلنَّاکِثِ اَلْقَاسِطِ وَ أَصْحَابِهِ اَلْقَاسِطِینَ وَ اِسْمَعُوا مَا أَتْلُو عَلَیْکُمْ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ اَلْمُنْزَلِ عَلَی نَبِیِّهِ اَلْمُرْسَلِ لِتَتَّعِظُوا فَإِنَّهُ عِظَهٌ لَکُمْ فَانْتَفِعُوا بِمَوَاعِظِ اَللَّهِ وَ اِزْدَجِرُوا عَنْ مَعَاصِی اَللَّهِ فَقَدْ وَعَظَکُمُ اَللَّهُ بِغَیْرِکُمْ فَقَالَ لِنَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ لَمْ تَرَ إِلَی اَلْمَلَإِ مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ مِنْ بَعْدِ مُوسی إِذْ قالُوا لِنَبِیٍّ لَهُمُ اِبْعَثْ لَنا مَلِکاً نُقاتِلْ فِی سَبِیلِ اَللّهِ قالَ هَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ اَلْقِتالُ أَلاّ تُقاتِلُوا قالُوا وَ ما لَنا أَلاّ نُقاتِلَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ وَ قَدْ أُخْرِجْنا مِنْ دِیارِنا وَ أَبْنائِنا فَلَمّا کُتِبَ عَلَیْهِمُ اَلْقِتالُ تَوَلَّوْا إِلاّ قَلِیلاً مِنْهُمْ وَ اَللّهُ عَلِیمٌ بِالظّالِمِینَ `وَ قالَ لَهُمْ نَبِیُّهُمْ إِنَّ اَللّهَ قَدْ بَعَثَ لَکُمْ طالُوتَ مَلِکاً قالُوا أَنّی یَکُونُ لَهُ اَلْمُلْکُ عَلَیْنا وَ نَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْکِ مِنْهُ وَ لَمْ یُؤْتَ سَعَهً مِنَ اَلْمالِ قالَ إِنَّ اَللّهَ اِصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَ زادَهُ بَسْطَهً فِی اَلْعِلْمِ وَ اَلْجِسْمِ وَ اَللّهُ یُؤْتِی مُلْکَهُ مَنْ یَشاءُ وَ اَللّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ لَکُمْ فِی هَذِهِ اَلْآیَاتِ عِبْرَهً لِتَعْلَمُوا أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی جَعَلَ اَلْخِلاَفَهَ وَ اَلْأَمْرَ مِنْ بَعْدِ اَلْأَنْبِیَاءِ فِی أَعْقَابِهِمْ وَ أَنَّهُ فَضَّلَ طَالُوتَ وَ قَدَّمَهُ عَلَی اَلْجَمَاعَهِ بِاصْطِفَائِهِ إِیَّاهُ وَ زِیَادَتِهِ بَسْطَهً فِی اَلْعِلْمِ وَ اَلْجِسْمِ فَهَلْ تَجِدُونَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اِصْطَفَی بَنِی أُمَیَّهَ عَلَی بَنِی هَاشِمٍ وَ زَادَ مُعَاوِیَهَ عَلَیَّ بَسْطَهً فِی اَلْعِلْمِ وَ اَلْجِسْمِ فَاتَّقُوا اَللَّهَ عِبَادَ اَللَّهِ وَ جَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ قَبْلَ أَنْ یَنَالَکُمْ سَخَطُهُ بِعِصْیَانِکُمْ لَهُ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: لُعِنَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ عَلی لِسانِ داوُدَ وَ عِیسَی اِبْنِ مَرْیَمَ ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ `کانُوا لا یَتَناهَوْنَ عَنْ مُنکَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ ما کانُوا یَفْعَلُونَ وَ قَالَ تَعَالَی: إِنَّمَا اَلْمُؤْمِنُونَ اَلَّذِینَ آمَنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اَللّهِ أُولئِکَ هُمُ اَلصّادِقُونَ وَ قَالَ تَعَالَی: یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلی تِجارَهٍ تُنْجِیکُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِیمٍ `تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ بِأَمْوالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ `یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ یُدْخِلْکُمْ جَنّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهارُ وَ مَساکِنَ طَیِّبَهً فِی جَنّاتِ عَدْنٍ ذلِکَ اَلْفَوْزُ اَلْعَظِیمُ اِتَّقُوا اَللَّهَ عِبَادَ اَللَّهِ وَ تَحَاثُّوا عَلَی اَلْجِهَادِ مَعَ إِمَامِکُمْ فَلَوْ کَانَ لِی مِنْکُمْ عِصَابَهٌ بِعَدَدِ أَهْلِ بَدْرٍ إِذَا أَمَرْتُهُمْ أَطَاعُونِی وَ إِذَا اِسْتَنْهَضْتُهُمْ نَهَضُوا مَعِی لاَسْتَغْنَیْتُ بِهِمْ عَنْ کَثِیرٍ مِنْکُمْ وَ أَسْرَعْتُ اَلنُّهُوضَ إِلَی حَرْبِ مُعَاوِیَهَ وَ أَصْحَابِهِ فَإِنَّهُ اَلْجِهَادُ اَلْمَفْرُوضُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 387 )
ص : 3104
اَللَّئِیمُ یَجْفُو إِذَا اُسْتُعْطِفَ وَ یَلِینُ إِذَا عُنِّفَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 98 )
ص : 3105
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ وَهْبِ بْنِ وَهْبٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنِ اِتَّخَذَ مِنَ اَلْإِمَاءِ أَکْثَرَ مِمَّا یَنْکِحُ أَوْ یُنْکِحُ فَالْإِثْمُ عَلَیْهِ إِنْ بَغَیْنَ. وَ رَوَاهُ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ وَهْبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 178 )
ص : 3106
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ : وَ رَوَی اَلسَّکُونِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ یُوصِی بِسَهْمٍ مِنْ مَالِهِ؟ فَقَالَ: اَلسَّهْمُ وَاحِدٌ مِنْ ثَمَانِیَهٍ لِقَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «إِنَّمَا اَلصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ اَلْمَساکِینِ وَ اَلْعامِلِینَ عَلَیْها وَ اَلْمُؤَلَّفَهِ قُلُوبُهُمْ وَ فِی اَلرِّقابِ وَ اَلْغارِمِینَ وَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِیلِ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 235 )
ص : 3107
وَ قَالَ اَلْکُلَیْنِیُّ رَحْمَهُ اَللَّهِ عَلَیْهِ: وُلِدَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ سَنَهَ بَدْرٍ سَنَهَ اِثْنَتَیْنِ بَعْدَ اَلْهِجْرَهِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 583 )
ص : 3108
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ عِشْرِینَ وَ مِائَهَ رَحْمَهٍ تَنْزِلُ عَلَی هَذَا اَلْبَیْتِ، سِتُّونَ مِنْهَا لِلطَّائِفِینَ، وَ أَرْبَعُونَ لِلْمُصَلِّینَ، وَ عِشْرُونَ لِلنَّاظِرِینَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 123 )
ص : 3109
ب، [قرب الإسناد] ، هَارُونُ عَنِ اِبْنِ صَدَقَهَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُبْغِضُ اَلشَّیْخَ اَلْجَاهِلَ وَ اَلْغَنِیَّ اَلظَّلُومَ وَ اَلْفَقِیرَ اَلْمُخْتَالَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 90 )
ص : 3110
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعُیُونِ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ نُعَیْمِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ اَلْعَبَّاسِ قَالَ: مَا رَأَیْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَفَا أَحَداً بِکَلاَمِهِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ لاَ مَدَّ رِجْلَیْهِ بَیْنَ یَدَیْ جَلِیسٍ لَهُ قَطُّ وَ لاَ اِتَّکَأَ بَیْنَ یَدَیْ جَلِیسٍ لَهُ قَطُّ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 439 )
ص : 3111
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ أَنَّهُ قَالَ-: رَأَیْتُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْدَ مُضِیِّ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِینَ أَیْفَعَ وَ قَبَّلْتُ رَأْسَهُ وَ یَدَهُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 450 )
و مرویست از أحمد بن ابراهیم بن ادریس که او روایت کرده از پدر خود که او گفت که من دیدم صاحب امر را (علیه السّلام) بعد از رحلت أبی محمد (علیه السّلام) در هنگامی که قریب ببلوغ شده بود و بوسیدم سر و دست مبارکش را.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 341 )
ص : 3112
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَعْبَثُ بِذَکَرِهِ فِی اَلصَّلاَهِ اَلْمَکْتُوبَهِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 88 )
قوله:(الحسین)(الحدیث 282) صحیح. و العبث بالذکر مطلق یشمل مسّ باطنه و ظاهره.
( کشف الأسرار ؛ ج 3 , ص 79 )
ص : 3113
إِیَّاکَ وَ اَلْغَضَبَ فَإِنَّ أَوَّلَهُ جُنُونٌ وَ آخِرَهُ نَدَمٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 96 )
ص : 3114
فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْفَزَارِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ حُمْرَانَ قَالَ : سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقْرَأُ هَذِهِ اَلْآیَهَ إِنَّ اَللَّهَ اِصْطَفَی آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْرَاهِیمَ وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَی اَلْعَالَمِینَ 33:3 قُلْتُ لَیْسَ یُقْرَأُ هَکَذَا [کَذَا] قَالَ [فَقَالَ] أُدْخِلَ حَرْفٌ مَکَانَ حَرْفٍ .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 78 )
ص : 3115
قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ وَضَّاحٍ اَللُّؤْلُؤِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ أَبَانٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ [شِمْرٍ عَنْ] جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ [عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ] قَالَ : إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ نَادَی مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَیْنَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ قَالَ فَأَقُومُ فَیُقَالُ لِی أَنْتَ عَلِیٌّ فَأَقُولُ أَنَا اِبْنُ عَمِّ اَلنَّبِیِّ [صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ] وَ وَصِیُّهُ وَ وَارِثُهُ فَیُقَالُ لِی صَدَقْتَ اُدْخُلِ اَلْجَنَّهَ فَقَدْ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ وَ لِشِیعَتِکَ وَ قَدْ آمَنَکَ اَللَّهُ وَ آمَنَهُمْ مَعَکَ مِنَ اَلْفَزَعِ اَلْأَکْبَرِ اُدْخُلُوا اَلْجَنَّهَ [آمِنِینَ] « لا خَوْفٌ عَلَیْکُمُ اَلْیَوْمَ وَ لا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ » .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 408 )
ص : 3116
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ جَمَاعَهً مِنْ بَنِی أُمَیَّهَ فِی إِمَارَهِ عُثْمَانَ اِجْتَمَعُوا فِی مَسْجِدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی یَوْمِ جُمُعَهٍ وَ هُمْ یُرِیدُونَ أَنْ یُزَوِّجُوا رَجُلاً مِنْهُمْ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَرِیبٌ مِنْهُمْ فَقَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ هَلْ لَکُمْ أَنْ نُخْجِلَ عَلِیّاً اَلسَّاعَهَ نَسْأَلُهُ أَنْ یَخْطُبَ بِنَا وَ نَتَکَلَّمُ فَإِنَّهُ یَخْجَلُ وَ یَعْیَا بِالْکَلاَمِ فَأَقْبَلُوا إِلَیْهِ فَقَالُوا یَا أَبَا اَلْحَسَنِ إِنَّا نُرِیدُ أَنْ نُزَوِّجَ فُلاَناً فُلاَنَهَ وَ نَحْنُ نُرِیدُ أَنْ تَخْطُبَ بِنَا فَقَالَ فَهَلْ تَنْتَظِرُونَ أَحَداً فَقَالُوا لاَ فَوَ اَللَّهِ مَا لَبِثَ حَتَّی قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْمُخْتَصِّ بِالتَّوْحِیدِ اَلْمُتَقَدِّمِ بِالْوَعِیدِ اَلْفَعَّالِ لِمَا یُرِیدُ اَلْمُحْتَجِبِ بِالنُّورِ دُونَ خَلْقِهِ ذِی اَلْأُفُقِ اَلطَّامِحِ وَ اَلْعِزِّ اَلشَّامِخِ وَ اَلْمُلْکِ اَلْبَاذِخِ اَلْمَعْبُودِ بِالْآلاَءِ رَبِّ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاءِ أَحْمَدُهُ عَلَی حُسْنِ اَلْبَلاَءِ وَ فَضْلِ اَلْعَطَاءِ وَ سَوَابِغِ اَلنَّعْمَاءِ وَ عَلَی مَا یَدْفَعُ رَبُّنَا مِنَ اَلْبَلاَءِ حَمْداً یَسْتَهِلُّ لَهُ اَلْعِبَادُ وَ یَنْمُو بِهِ اَلْبِلاَدُ وَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ لَمْ یَکُنْ شَیْءٌ قَبْلَهُ وَ لاَ یَکُونُ شَیْءٌ بَعْدَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اِصْطَفَاهُ بِالتَّفْضِیلِ وَ هَدَی بِهِ مِنَ اَلتَّضْلِیلِ اِخْتَصَّهُ لِنَفْسِهِ وَ بَعَثَهُ إِلَی خَلْقِهِ بِرِسَالاَتِهِ وَ بِکَلاَمِهِ یَدْعُوهُمْ إِلَی عِبَادَتِهِ وَ تَوْحِیدِهِ وَ اَلْإِقْرَارِ بِرُبُوبِیَّتِهِ وَ اَلتَّصْدِیقِ بِنَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعَثَهُ عَلَی حِینِ فَتْرَهٍ مِنَ اَلرُّسُلِ وَ صَدْفٍ عَنِ اَلْحَقِّ وَ جَهَالَهٍ بِالرَّبِّ وَ کُفْرٍ بِالْبَعْثِ وَ اَلْوَعِیدِ فَبَلَّغَ رِسَالاَتِهِ وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِهِ وَ نَصَحَ لِأُمَّتِهِ وَ عَبَدَهُ حَتَّی أَتَاهُ اَلْیَقِینُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ کَثِیراً أُوصِیکُمْ وَ نَفْسِی بِتَقْوَی اَللَّهِ اَلْعَظِیمِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ جَعَلَ لِلْمُتَّقِینَ اَلْمَخْرَجَ مِمَّا یَکْرَهُونَ وَ اَلرِّزْقَ مِنْ حَیْثُ لاَ یَحْتَسِبُونَ فَتَنَجَّزُوا مِنَ اَللَّهِ مَوْعُودَهُ وَ اُطْلُبُوا مَا عِنْدَهُ بِطَاعَتِهِ وَ اَلْعَمَلِ بِمَحَابِّهِ فَإِنَّهُ لاَ یُدْرَکُ اَلْخَیْرُ إِلاَّ بِهِ وَ لاَ یُنَالُ مَا عِنْدَهُ إِلاَّ بِطَاعَتِهِ وَ لاَ تُکْلاَنَ فِیمَا هُوَ کَائِنٌ إِلاَّ عَلَیْهِ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اَللَّهَ أَبْرَمَ اَلْأُمُورَ وَ أَمْضَاهَا عَلَی مَقَادِیرِهَا فَهِیَ غَیْرُ مُتَنَاهِیَهٍ عَنْ مَجَارِیهَا دُونَ بُلُوغِ غَایَاتِهَا فِیمَا قَدَّرَ وَ قَضَی مِنْ ذَلِکَ وَ قَدْ کَانَ فِیمَا قَدَّرَ وَ قَضَی مِنْ أَمْرِهِ اَلْمَحْتُومِ وَ قَضَایَاهُ اَلْمُبْرَمَهِ مَا قَدْ تَشَعَّبَتْ بِهِ اَلْأَخْلاَفُ وَ جَرَتْ بِهِ اَلْأَسْبَابُ وَ قَضَی مِنْ تَنَاهِی اَلْقَضَایَا بِنَا وَ بِکُمْ إِلَی حُضُورِ هَذَا اَلْمَجْلِسِ اَلَّذِی خَصَّنَا اَللَّهُ وَ إِیَّاکُمْ لِلَّذِی کَانَ مِنْ تَذَکُّرِنَا آلاَءَهُ وَ حُسْنَ بَلاَئِهِ وَ تَظَاهُرَ نَعْمَائِهِ فَنَسْأَلُ اَللَّهَ لَنَا وَ لَکُمْ بَرَکَهَ مَا جَمَعَنَا وَ إِیَّاکُمْ عَلَیْهِ وَ سَاقَنَا وَ إِیَّاکُمْ إِلَیْهِ ثُمَّ إِنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ ذَکَرَ فُلاَنَهَ بِنْتَ فُلاَنٍ وَ هُوَ فِی اَلْحَسَبِ مَنْ قَدْ عَرَفْتُمُوهُ وَ فِی اَلنَّسَبِ مَنْ لاَ تَجْهَلُونَهُ وَ قَدْ بَذَلَ لَهَا مِنَ اَلصَّدَاقِ مَا قَدْ عَرَفْتُمُوهُ فَرُدُّوا خَیْراً تُحْمَدُوا عَلَیْهِ وَ تُنْسَبُوا إِلَیْهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 369 )
1 - علی بن رئاب گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
در زمان خلافت عثمان گروهی در روز جمعه در مسجد پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله جمع شده بودند و قصد داشتند که یکی از افراد خود را به عقد زنی درآورند. امیر مؤمنان علی علیه السّلام نزدیک آنان بود.
یکی از آنان به دیگری گفت: آیا می خواهید همین الآن علی را شرمنده کنیم؟ از او بخواهیم برای ما خطبۀ عقد اجرا کند و با او سخن بگوییم، او خجالت زده می شود و از سخن گفتن بازمی ماند.
پس نزد حضرتش علیه السّلام رفتند و گفتند: ای ابا الحسن! ما می خواهیم فلان مرد را به عقد فلان زن دربیاوریم و می خواهیم شما برای ما خطبۀ عقد را اجرا کنی.
حضرت فرمود: آیا منتظر کسی بودید؟
گفتند: نه.
پس به خدا سوگند! حضرتش بدون درنگ فرمود:
«الحمد للّه المختصّ بالتّوحید المتقدّم بالوعید الفعّال لما یرید المحتجب بالنّور دون خلقه ذی الأفق الطّامح و العزّ الشّامخ و الملک الباذخ المعبود بالآلاء ربّ الأرض و السّماء أحمده علی حسن البلاء و فضل العطاء و سوابغ النّعماء و علی ما یدفع ربّنا من البلاء حمدا یستهلّ له العباد و ینمو به البلاد.
و أشهد أن لا إله إلاّ اللّه وحده لا شریک له لم یکن شیء قبله و لا یکون شیء بعده.
و أشهد أنّ محمّدا صلّی اللّه علیه و آله عبده و رسوله اصطفاه بالتّفضیل و هدی به من التّضلیل اختصّه لنفسه و بعثه إلی خلقه برسالاته و بکلامه یدعوهم إلی عبادته و توحیده و الإقرار بربوبیّته و التّصدیق بنبیّه صلّی اللّه علیه و آله، بعثه علی حین فتره من الرّسل و صدف عن الحقّ و جهاله بالرّبّ و کفر بالبعث و الوعید فبلّغ رسالاته و جاهد فی سبیله و نصح لأمّته و عبده حتّی أتاه الیقین صلّی اللّه علیه و آله و سلّم کثیرا».
شما و خودم را به تقوای خدای بزرگ سفارش می کنم، چرا که خداوند متعال برای پرهیزکاران راه خروجی از ناملایمات و رزق و روزی از جایی که به حساب نمی آورند، قرار داده است. پس به وعدۀ خدا وفا کنید و با فرمانبری از او و با عمل به مواردی که او دوست دارد از نعمت هایش درخواست کنید؛ زیرا که جز این راه خیر به دست نمی آید و جز با اطاعتش به آن چه نزد اوست نمی توان رسید و در آن چه واقع خواهد شد تکیه گاهی جز او نیست و هیچ توانایی و نیرویی جز خدا نیست.
اینک، به راستی خداوند کارها را محکم و به اندازه قرار داده؛ به گونه ای که بدون تکامل در این تقدیر و فرمان از مجرای خود نخواهد گذشت. از جمله امور حتمی و قضایای محکم شعبه های نژاد و جریان اسباب و گذر قضایا برای ما و شما حضور ما در این مجلس است که خداوند به ما و شما اختصاص داده؛ تا یادآور نعمت های او، نیکی بلایا و ظهور برکت های او باشیم. از این رو از خداوند برای خود و شما برکت موضوعی که شما و ما را در این محفل جمع کرد و ما و شما را بدان سوق داد، خواهانیم.
آن گاه فلانی پسر فلانی از فلانی دختر فلانی خواستگاری کرده با این که او را از نظر شخصیت و نسبت می شناسید و مهر مشخص را بذل کرده است. پس خیر را به او بگردانید تا مورد ستایش قرار گیرد و به او نسبت داده شود، درود و سلام خدا بر محمّد و خاندان او باد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 203 )
: صحیح. قوله علیه السلام: المختص بالتوحید أی بتوحید الناس له أو بتوحیده غیره المحتجب بالنور أی لیس له حجاب إلا الظهور، أو إکمال التام أو عرشه محتجب من الخلق بالأنوار الظاهره، ذی الأفق الطامح و فی بعض النسخ ذو الأفق بالرفع علی المدح، و الطامح: المرتفع، و لعله کنایه عن أنه تعالی مرتفع عن إدراک الحواس و العقول و الأوهام، أو عن یصل إلیه بسوء، و کذا الفقرتان الآتیتان، و یحتمل أن یکون المراد فی کل منها بعد ما ذکرنا لیکون تأسیسا. و الشامخ : العالی، و کذا الباذخ، أحمده عن حسن البلاء ، أی النعمه حمدا یستهل له العباد أی یرفعون بها أصواتهم أو یستبشرون بذکره. و قال الفیروزآبادی: استهل الصبی: رفع صوته بالبکاء، کأهل و کذا کل متکلم رفع صوته، أو خفض و ینمو به البلاد بزیاده النعمه علی أهالیها، کما قال تعالی
لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ
. اصطفاه بالتفضیل أی بأن فضله علی جمیع الخلق، و هدی به من التضلیل أی لئلا یضلهم الشیطان أو لئلا یجدهم ضالین أو لئلا یکونوا مضلین و صدف عن الحق أی میل و أعرض عنه حتی أتاه الیقین أی الموت قد جعل للمتقین إشاره إلی قوله تعالی:
وَ مَنْ یَتَّقِ اَللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً `وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ
. و قال الفیروزآبادی : استنجز حاجته و ینتجزها: طلب قضاؤها ممن وعدها إیاها، و قال: التوکل إظهار العجز و الاعتماد علی الغیر، و الاسم التکلان. و قال الجوهری : انتهی عنه و تناهی: أی کف، و قال : شعبت الشیء : فرقته و شعبته: جمعته و هو من الأضداد.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 90 )
ص : 3117
فَرُوِیَ: أَنَّهُ قَضَی أَتَمَّهُمَا لِأَنَّ اَلْأَنْبِیَاءَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ لاَ یَأْخُذُونَ إِلاَّ بِالْفَضْلِ وَ اَلتَّمَامِ فَلَمّا قَضی مُوسَی اَلْأَجَلَ وَ سارَ بِأَهْلِهِ نَحْوَ بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ أَخْطَأَ عَنِ اَلطَّرِیقِ لَیْلاً فَرَأَی نَاراً فَقالَ لِأَهْلِهِ اُمْکُثُوا إِنِّی آنَسْتُ ناراً لَعَلِّی آتِیکُمْ مِنْها بِقَبَسٍ أَوْ بِخَبَرٍ مِنَ اَلطَّرِیقِ فَلَمَّا اِنْتَهَی إِلَی اَلنَّارِ إِذَا شَجَرَهٌ تَضْطَرِمُ مِنْ أَسْفَلِهَا إِلَی أَعْلاَهَا فَلَمَّا دَنَا مِنْهَا تَأَخَّرَتْ عَنْهُ فَرَجَعَ وَ أَوْجَسَ فِی نَفْسِهِ خِیفَهً ثُمَّ دَنَتْ مِنْهُ اَلشَّجَرَهُ فَنُودِیَ مِنْ شاطِئِ اَلْوادِ اَلْأَیْمَنِ فِی اَلْبُقْعَهِ اَلْمُبارَکَهِ مِنَ اَلشَّجَرَهِ أَنْ یا مُوسی إِنِّی أَنَا اَللّهُ رَبُّ اَلْعالَمِینَ `وَ أَنْ أَلْقِ عَصاکَ فَلَمّا رَآها تَهْتَزُّ کَأَنَّها جَانٌّ وَلّی مُدْبِراً وَ لَمْ یُعَقِّبْ فَإِذَا حَیَّهٌ مِثْلُ اَلْجِذْعِ لِأَسْنَانِهَا صَرِیرٌ یَخْرُجُ مِنْهَا مِثْلُ لَهَبِ اَلنَّارِ فَوَلَّی مُوسَی مُدْبِراً فَقَالَ لَهُ رَبُّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اِرْجِعْ فَرَجَعَ وَ هُوَ یَرْتَعِدُ وَ رُکْبَتَاهُ تَصْطَکَّانِ فَقَالَ یَا إِلَهِی هَذَا اَلْکَلاَمُ اَلَّذِی أَسْمَعُ کَلاَمُکَ قَالَ نَعَمْ فَلاَ تَخَفْ فَوَقَعَ عَلَیْهِ اَلْأَمَانُ فَوَضَعَ رِجْلَهُ عَلَی ذَنَبِهَا ثُمَّ تَنَاوَلَ لَحْیَیْهَا فَإِذَا یَدُهُ فِی شُعْبَهِ اَلْعَصَا قَدْ عَادَتْ عَصًا وَ قِیلَ لَهُ فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوادِ اَلْمُقَدَّسِ طُویً .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 151 )
روایت شده که مأمور بکندن آنها شد زیرا از پوست خر مرده بودندو باو گفته شد نعلین خود را بکن زیرا تو در وادی مقدس راه می- روی،
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 256 )
و روایت است که موسی ده سال خدمت کرد،زیرا پیامبران به فضل و تمام عمل می کنند. چون موسی مدّت را به انجام رسانید و خانوادۀ خود را به جانب بیت المقدس می برد،شبی راه را گم کرد و به خانوادۀ خود گفت:همین جا بمانید که من آتشی می بینم،شاید بتوانم برای شما شعله ای و یا خبری از راه بیاورم،چون به آتش رسید درختی را دید که از شاخه تا بن شعله ور است،چون به آتش نزدیک شد آتش واپس رفت،موسی برگشت و در دل هراسان شد،سپس آن درخت بوی نزدیک شد و از جانب راست وادی که سرزمین مبارکی بود از آن درخت ندایی برخاست که ای موسی!من خدای ربّ العالمینم و عصایت را بیفکن و چون دید که آن عصا به حرکت در آمد و مانند مار جنّی است،روی برگردانید و رفت و آن را دنبال نکرد که ناگاه اژدهائی شد تنومند و برنا و از دندانهایش لهیب آتش زوزه کشان خارج می شد که موسی پا به فرار نهاد!خدای تعالی وحی فرمود: برگرد!و او نیز در حالی که می لرزید و زانوهایش بهم می خورد،برگشت و گفت:ای خدای من!آیا این کلامی که می شنوم کلام توست؟گفت:آری و نترس و او آسوده شد،آنگاه پایش را بر دم آن نهاد و زیر گلویش را گرفت که بناگاه دستش بر قبضۀ عصا بود و مار مبدّل به عصا گردید و به او گفته شد:نعلینت را بدر آر که تو در وادی مقدّس طوی گام می نهی!
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 301 )
ص : 3118
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلْحُمَیْدِیُّ فِی کِتَابِهِ أَیْضاً فِی مُسْنَدِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ فِی اَلْحَدِیثِ اَلثَّالِثِ مِنَ اَلْمُتَّفَقِ عَلَیْهِ قَالَ: أُتِیَ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بِطَعَامٍ وَ کَانَ صَائِماً فَقَالَ قُتِلَ مُصْعَبُ بْنُ عُمَیْرٍ وَ هُوَ خَیْرٌ مِنِّی کُفِّنَ فِی بُرْدَهٍ إِنْ غُطِّیَ رَأْسُهُ بَدَتْ رِجْلاَهُ وَ إِنْ غُطِّیَ رِجْلاَهُ بَدَا رَأْسُهُ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 547 )
ص : 3119
10982-2 الکافی ،1/2/120/4 أحمد عن عثمان عن سماعه قال: سألته عمن یقضی شهر رمضان منقطعا قال إذا حفظ أیامه فلا بأس.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 331 )
ص : 3120
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ أَنَّهُ قَالَ: خَرَجَ اَلتَّوْقِیعُ مِنَ اَلنَّاحِیَهِ اَلْمُقَدَّسَهِ حَرَسَهَا اَللَّهُ بَعْدَ اَلْمَسَائِلِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ لاَ لِأَمْرِهِ تَعْقِلُونَ حِکْمَهٌ بالِغَهٌ فَما تُغْنِ اَلنُّذُرُ ... عَنْ قَوْمٍ لا یُؤْمِنُونَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ- إِذَا أَرَدْتُمُ اَلتَّوَجُّهَ بِنَا إِلَی اَللَّهِ وَ إِلَیْنَا فَقُولُوا کَمَا قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی سَلاَمٌ عَلَی آلِ یس 130:37 اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا دَاعِیَ اَللَّهِ وَ رَبَّانِیَّ آیَاتِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا بَابَ اَللَّهِ وَ دَیَّانَ دِینِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خَلِیفَهَ اَللَّهِ وَ نَاصِرَ خَلْقِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ وَ دَلِیلَ إِرَادَتِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا تَالِیَ کِتَابِ اَللَّهِ وَ تَرْجُمَانَهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا بَقِیَّهَ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مِیثَاقَ اَللَّهِ اَلَّذِی أَخَذَهُ وَ وَکَّدَهُ - اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَعْدَ اَللَّهِ اَلَّذِی ضَمِنَهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْعَلَمُ اَلْمَنْصُوبُ وَ اَلْعِلْمُ اَلْمَصْبُوبُ وَ اَلْغَوْثُ وَ اَلرَّحْمَهُ اَلْوَاسِعَهُ وَعْداً غَیْرَ مَکْذُوبٍ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تَقْعُدُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تَقُومُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تَقْرَأُ وَ تُبَیِّنُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تُصَلِّی وَ تَقْنُتُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تَرْکَعُ وَ تَسْجُدُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تُکَبِّرُ وَ تُهَلِّلُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تَحْمَدُ وَ تَسْتَغْفِرُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تُمْسِی وَ تُصْبِحُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ فِی اَللَّیْلِ إِذا یَغْشی `وَ اَلنَّهارِ إِذا تَجَلّی اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْإِمَامُ اَلْمَأْمُونُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْمُقَدَّمُ اَلْمَأْمُولُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ بِجَوَامِعِ اَلسَّلاَمِ- أُشْهِدُکَ یَا مَوْلاَیَ أَنِّی أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ لاَ حَبِیبَ إِلاَّ هُوَ وَ أَهْلُهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ حُجَّتُهُ وَ اَلْحَسَنَ حُجَّتُهُ وَ اَلْحُسَیْنَ حُجَّتُهُ وَ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ حُجَّتُهُ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ حُجَّتُهُ وَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ حُجَّتُهُ وَ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ حُجَّتُهُ وَ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی حُجَّتُهُ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ حُجَّتُهُ وَ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ حُجَّتُهُ وَ اَلْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ حُجَّتُهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ حُجَّهُ اَللَّهِ أَنْتُمُ اَلْأَوَّلُ وَ اَلْآخِرُ وَ أَنَّ رَجْعَتَکُمْ حَقٌّ لاَ شَکَّ فِیهَا یَوْمَ لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمانِها خَیْراً وَ أَنَّ اَلْمَوْتَ حَقٌّ وَ أَنَّ نَاکِراً وَ نَکِیراً حَقٌّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلنَّشْرَ وَ اَلْبَعْثَ حَقٌّ وَ أَنَّ اَلصِّرَاطَ وَ اَلْمِرْصَادَ حَقٌّ وَ اَلْمِیزَانَ وَ اَلْحِسَابَ حَقٌّ وَ اَلْجَنَّهَ وَ اَلنَّارَ حَقٌّ وَ اَلْوَعْدَ وَ اَلْوَعِیدَ بِهِمَا حَقٌّ یَا مَوْلاَیَ شَقِیَ مَنْ خَالَفَکُمْ وَ سَعِدَ مَنْ أَطَاعَکُمْ فَاشْهَدْ عَلَی مَا أَشْهَدْتُکَ عَلَیْهِ وَ أَنَا وَلِیٌّ لَکَ بَرِیءٌ مِنْ عَدُوِّکَ فَالْحَقُّ مَا رَضِیتُمُوهُ وَ اَلْبَاطِلُ مَا سَخِطْتُمُوهُ وَ اَلْمَعْرُوفُ مَا أَمَرْتُمْ بِهِ وَ اَلْمُنْکَرُ مَا نَهَیْتُمْ عَنْهُ فَنَفْسِی مُؤْمِنَهٌ بِاللَّهِ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ بِرَسُولِهِ وَ بِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ بِأَئِمَّهِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ بِکُمْ یَا مَوْلاَیَ أَوَّلِکُمْ وَ آخِرِکُمْ وَ نُصْرَتِی مُعَدَّهٌ لَکُمْ وَ مَوَدَّتِی خَالِصَهٌ لَکُمْ آمِینَ آمِینَ اَلدُّعَاءُ عَقِیبَ هَذَا اَلْقَوْلِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّ رَحْمَتِکَ وَ کَلِمَهِ نُورِکَ وَ أَنْ تَمْلَأَ قَلْبِی نُورَ اَلْیَقِینِ وَ صَدْرِی نُورَ اَلْإِیمَانِ وَ فِکْرِی نُورَ اَلثَّبَاتِ وَ عَزْمِی نُورَ اَلْعِلْمِ وَ قُوَّتِی نُورَ اَلْعَمَلِ وَ لِسَانِی نُورَ اَلصِّدْقِ وَ دِینِی نُورَ اَلْبَصَائِرِ مِنْ عِنْدِکَ وَ بَصَرِی نُورَ اَلضِّیَاءِ وَ سَمْعِی نُورَ وَعْیِ اَلْحِکْمَهِ وَ مَوَدَّتِی نُورَ اَلْمُوَالاَهِ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ حَتَّی أَلْقَاکَ وَ قَدْ وَفَیْتُ بِعَهْدِکَ وَ مِیثَاقِکَ فَلْتَسَعْنِی رَحْمَتُکَ یَا وَلِیُّ یَا حَمِیدُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی حُجَّتِکَ فِی أَرْضِکَ وَ خَلِیفَتِکَ فِی بِلاَدِکَ وَ اَلدَّاعِی إِلَی سَبِیلِکَ وَ اَلْقَائِمِ بِقِسْطِکَ - وَ اَلثَّائِرِ بِأَمْرِکَ وَلِیِّ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ بَوَارِ اَلْکَافِرِینَ وَ مُجَلِّی اَلظُلْمَهِ وَ مُنِیرِ اَلْحَقِّ وَ اَلسَّاطِعِ بِالْحِکْمَهِ وَ اَلصِّدْقِ وَ کَلِمَتِکَ اَلتَّامَّهِ فِی أَرْضِکَ اَلْمُرْتَقِبِ اَلْخَائِفِ وَ اَلْوَلِیِّ اَلنَّاصِحِ سَفِینَهِ اَلنَّجَاهِ وَ عَلَمِ اَلْهُدَی وَ نُورِ أَبْصَارِ اَلْوَرَی وَ خَیْرِ مَنْ تَقَمَّصَ وَ اِرْتَدَی وَ مُجَلِّی اَلْعَمَی اَلَّذِی یَمْلَأُ اَلْأَرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ أَوْلِیَائِکَ اَلَّذِینَ فَرَضْتَ طَاعَتَهُمْ وَ أَوْجَبْتَ حَقَّهُمْ وَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرْتَهُمْ تَطْهِیراً اَللَّهُمَّ اُنْصُرْ وَ اِنْتَصِرْ بِهِ أَوْلِیَاءَکَ وَ أَوْلِیَاءَهُ وَ شِیعَتَهُ وَ أَنْصَارَهُ وَ اِجْعَلْنَا مِنْهُمْ- اَللَّهُمَّ أَعِذْهُ مِنْ کُلِّ بَاغٍ وَ طَاغٍ وَ مِنْ شَرِّ جَمِیعِ خَلْقِکَ وَ اِحْفَظْهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ اُحْرُسْهُ وَ اِمْنَعْهُ مِنْ أَنْ یُوصَلَ إِلَیْهِ بِسُوءٍ وَ اِحْفَظْ فِیهِ رَسُولَکَ وَ آلَ رَسُولِکَ وَ أَظْهِرْ بِهِ اَلْعَدْلَ وَ أَیِّدْهُ بِالنَّصْرِ وَ اُنْصُرْ نَاصِرِیهِ وَ اُخْذُلْ خَاذِلِیهِ وَ اِقْصِمْ بِهِ جَبَابِرَهَ اَلْکُفْرِ وَ اُقْتُلْ بِهِ اَلْکُفَّارَ وَ اَلْمُنَافِقِینَ وَ جَمِیعَ اَلْمُلْحِدِینَ حَیْثُ کَانُوا فِی مَشَارِقِ اَلْأَرْضِ وَ مَغَارِبِهَا بَرِّهَا وَ بَحْرِهَا وَ اِمْلَأْ بِهِ اَلْأَرْضَ عَدْلاً وَ أَظْهِرْ بِهِ دِینَ نَبِیِّکَ وَ اِجْعَلْنِی اَللَّهُمَّ مِنْ أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِهِ وَ أَتْبَاعِهِ وَ شِیعَتِهِ وَ أَرِنِی فِی آلِ مُحَمَّدٍ مَا یَأْمَلُونَ وَ فِی عَدُوِّهِمْ مَا یَحْذَرُونَ إِلَهَ اَلْحَقِّ آمِینَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( الاحتجاج , جلد 2 , صفحه 492 )
از محمّد بن عبد اللّه بن جعفر الحمیری رحمه اللّه منقول و مروی است توقیع دیگر سوای آن توقیع از ناحیۀ مقدّسه حرسها اللّه بعد از توقیع مسائل مذکوره بدین وجه بیرون آمد که: بسم اللّه الرّحمن الرّحیم: لا لأمر اللّه تعقلون و لا لأولیائه تقبلون حکمه بالغه فما تغنی الایات و النّذر عن قوم لا یؤمنون السّلام علینا و علی عباد اللّه الصّالحین. پس هر گاه شما ارادۀ توجّه بخدای تعالی و بسوی ما نمائید پس بگوئید چنانچه حضرت ربّ العالمین میفرماید که: و سلام علی الیاسین یعنی:شما نیز بگوئید که: السّلام علیک یا داعی اللّه و ربّانی آیاته. السّلام علیک یا باب اللّه و دیّان دینه. السّلام علیک یا خلیفه اللّه و ناصر حقّه. السّلام علیک یا حجّه اللّه و دلیل ارادته. السّلام علیک یا تالی کتاب اللّه و ترجمانه. السّلام علیک فی آناء لیلک و أطراف نهارک. السّلام علیک یا بقیه اللّه فی أرضه. السّلام علیک یا میثاق اللّه الّذی أخذه و وکّده. السّلام علیک یا وعد اللّه الّذی ضمنه. السّلام علیک أیّها العلم المنصوب و الغوث و الرّحمه الواسعه وعدا غیر مکذوب. السّلام علیک حین تقوم. السّلام علیک حین تقعد. السّلام علیک حین تقرأ و تبین. السّلام علیک حین تصلّی و تقنت. السّلام علیک حین ترکع و تسجد. السّلام علیک حین تهلّل و تکبّر. السّلام علیک حین تحمد و تستغفر. السّلام علیک حین تمسی و تصبح. السّلام علیک فی
اَللَّیْلِ إِذا یَغْشی
. السّلام علیک فی
اَلنَّهارِ إِذا تَجَلّی
. السّلام علیک أیّها المأمون. السّلام علیک أیّها المقدّم المأمول. السّلام علیک بجوامع السّلام. اشهدک یا مولای انّی أشهد أن لا اله الاّ اللّه وحده لا شریک له،و أشهد أنّ محمّدا عبده و رسوله لا حبیب الاّ هو و أهله. و أشهد أنّ علیّا أمیر المؤمنین حجّته و الحسن حجّته و الحسین حجّته و علیّ بن الحسین حجّته و محمّد بن علیّ حجّته و جعفر بن محمّد حجّته و موسی ابن جعفر حجّته و علیّ بن موسی حجّته و محمّد بن علیّ حجّته و علی بن محمّد حجّته و الحسن بن علیّ حجّته. و أشهد أنّک حجّه اللّه و أنتم الأوّل و الآخر و أنّ رجعتک حقّ لا شکّ فیها یوم
لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمانِها خَیْراً
،و أنّ الموت حقّ و أنّ ناکرا و نکیرا حقّ. و أشهد أنّ النّشر و البعث حقّ و انّ الصّراط و المرصاد حقّ و أنّ المیزان و الحساب حقّ و الجنّه و النّار و الوعد و الوعید بها حقّ یا مولای شقیّ من خالفکم و سعید من أطاعکم. فاشهد علی ما أشهدتک و أنا ولیّ لک و بریء من أعدائک فالحقّ ما رضیتموه و الباطل ما سخطتموه و المعروف ما أمرتم به و المنکر ما نهیتم عنه فنفسی مؤمنه باللّه وحده لا شریک له و برسوله صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و بأمیر المؤمنین(علیه السّلام)و بکم یا موی أوّلکم و آخرکم و نصرتی معدّه لکم و مودّتی خالصه لکم آمین آمین. جایی که آن سرور در عقب این قول مذکور گردانیده اینست: بسم اللّه الرّحمن الرّحیم:اللّهمّ انّی أسئلک أن تصلّی علی محمّد نبیّ رحمتک و کلمه نورک و أن تملئ قلبی نور الیقین و صدری نور الایمان و فکری نور البیان و عزمی نور العلم و قوّتی نور العمل و دینی نور البصائر من عندک و بصری نور الضّیاء و الرّحمه و جسمی نور الایمان و مودّتی نور الموالات لمحمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و مودّه آله علیهم السّلام حتّی ألقاک و قد وفیت بعهدک و میثاقک فلتسعنی رحمتک یا ولیّ یا حمید. اللّهمّ صلّ علی حجّتک فی أرضک و خلیفتک علی عبادک و الدّاعی الی سبیلک و القائم بقسطک و الثائر بأمرک ولیّ المؤمنین و بوار الکافرین و مجلی الظّلمه و منیر الحقّ و السّاطع بالحکمه و الصّدق و کلمتک التّامّه فی أرضک المرتقب الخائف و الولیّ النّاصح سفینه النّجاه و علم الهدی و نور أبصار الوری و خیر من تقمّص و ارتدی و مجلی لعمی الّذی یملأ الأرض عدلا و قسطا کما ملئت جورا و ظلما
إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ
. اللّهمّ صلّ علی ولیّک و ابن ولیّک الّذین فرضت طاعتهم و أوجبت حقّهم و ذهبت عنهم الرّجس و طهّرتهم تطهیرا. اللّهم انصره و انتصر به لدینک و انصر به أولیائک و أولیائه و شیعته،و أنصاره و اجعلنا منهم. اللّهمّ أعذه من شرّ کلّ باغ و طاغ و من شرّ جمیع خلقک و احفظه من بین یدیه و من خلفه و عن یمینه و عن شماله و احرسه و أمنعه من أن یوصل الیه سوء و احفظ فیه رسولک و آل رسولک و أظهر به العدل و أیّده بالنّصر و انصر ناصریه و اخذل خاذلیه و اقصم به جبابره الکفره و اقتل به الکفّار و المنافقین و جمیع الملحدین حیث کانوا فی
مَشارِقَ اَلْأَرْضِ وَ مَغارِبَهَا
برّها و بحرها و املاء به الأرض عدلا و أظهر به دین نبیّک علیه الصّلوه و السّلام و اجعلنی. اللّهمّ من أنصاره و أعوانه و أتباعه و أشیاعه و أرنی فی آل محمّد ما یأملون و فی عدوّهم ما یحذرون آله الحقّ آمین یا ذا الجلال و الاکرام و یا أرحم الرّاحمین
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 4 , ص 345 )
358-محمّد بن عبد اللّه بن جعفر حمیریّ گوید: این توقیع پس از سؤالاتی که شد از ناحیۀ مقدّسه-که خدای تعالی آن را حراست فرماید-خارج شد: بسم اللّه الرّحمن الرّحیم: نه به امر خداوند اندیشه می کنید، و نه از اولیای او می پذیرید، حکمت بالغه ای است، پس بیم دادنها (یا: بیم کنندگان) گروهی که ایمان نمی آورند را چه سود دهد؟ سلام بر ما و بر بندگان صالح خداوند باد. هر گاه قصد توجّه بخدای تعالی و ما را نمودید پس همان طور که خدا فرموده بگویید:«
سَلامٌ عَلی إِلْ یاسِینَ»
» . سلام بر تو باد! ای داعی خداوند و ربّانی آیات او. سلام بر تو باد! ای باب خداوند و دیّان دین او.سلام بر تو باد! ای خلیفۀ خدا و ناصر حقّ او. سلام بر تو باد! ای حجّت خدا و دلیل ارادت او. سلام بر تو باد! ای تالی قرآن و ترجمان آن. سلام بر تو باد! در ساعتهای شب و کناره های روز. سلام بر تو باد! ای بقیّه اللّه در زمین او. سلام بر تو باد! ای میثاق خداوند که از او اخذ کرده و تأکید فرموده. سلام بر تو باد! ای نشانۀ منصوب و ای علم مصبوب، و یاری و رحمت واسعه که وعدۀ دروغ نیستی. سلام بر تو باد! زمانی که قیام می کنی، سلام بر تو باد! هنگامی که می نشینی. سلام بر تو باد! هنگامی که قرائت می کنی و بیان می داری. سلام بر تو باد! وقتی نماز می گزاری و قنوت می خوانی.سلام بر تو باد! زمانی که به رکوع می روی و به سجده می افتی. سلام بر تو باد! آنگاه که تهلیل و تکبیر می گویی. سلام بر تو باد! وقتی حمدی می گویی و استغفار می کنی. سلام بر تو باد! زمانی که داخل صبح می شوی و به شب وارد می شوی. سلام بر تو باد! در شب آنگاه که فرو پوشد و در روز آنگاه که روشن و پدیدار شود. سلام بر تو باد! ای امام مأمون. سلام بر تو باد! ای مقدّم آرزو شده. سلام بر تو باد! به جوامع اسلام. مولای من! تو را به شهادت می گیرم که من معتقد به توحید و نبوّت هستم و اینکه أمیر المؤمنین حجّت خدا است و نیز حسن و حسین و علیّ بن حسین و محمّد بن علیّ، و جعفر بن محمّد، و موسی بن جعفر، و علیّ بن موسی، و محمّد بن علیّ، و علیّ بن محمّد، و حسن بن علیّ همگی حجّت او هستند، و شما نیز حجّت خدائید.شما ابتدا و آغازید و آخر و پایان، و اینکه رجعت شما حقّی بلا شکّ است، روزی که برخی از نشانه های پروردگار تو بیاید دیگر هیچ کس را که پیش از آن ایمان نیاورده یا در حال ایمانش کار نیکی نکرده ایمان آوردنش سود ندارد، و اینکه مرگ حقّ است و و ناکر و نکیر حقّ است، و شهادت می دهم که رستاخیز و بعث حقّ است، و اینکه صراط و مرصاد حقّ است، و میزان و حساب حقّ است، و بهشت حقّ است و جهنّم حقّ است، و وعد و وعید به آن دو نیز حقّ است. مولای من! مخالف شما بدبخت و شقی است و مطیع شما سعید و خوشبخت است. بر این شهاداتی که بر شما دادم بر من گواه باش، و من دوست شما و بیزار از دشمن شمایم، پس حقّ همان است که راضی و خشنودتان ساخته، و باطل همان است که شما را غضبناک نموده، و معروف همان است که شما امر بدان فرموده اید، و منکر نیز همان منهیّات شما است، پس نفس و جان من ایمان به خداوند یکتای بی شریک دارد، و اعتقاد به رسول او، و به أمیر المؤمنین، و به امامان أهل ایمان، و به شما ای مولای من! ابتدا و آخر شما دارد، و نصرت و یاری من مهیّای شما است، و محبّت من بطور خالص برای شما است، خدایا اجابت فرما! اجابت فرما!.دعایی که در تعقیب این کلام آمده این است: بسم اللّه الرّحمن الرّحیم: خداوند از تو درخواست می کنم که بر محمّد؛ پیامبر رحمت و کلمۀ نور خود درود فرستی، و اینکه قلب و دل مرا به نور یقین پر کنی، و سینه ام را به نور ایمان، و فکرم را به نور ثبات، و عزم و اراده ام را به نور علم، و نیرو و توانم را به نور عمل، و زبانم را به نور صدق و راستی و دین و عقیده ام را به نور بصائری که نزد خودت می باشد منوّر فرمایی، و دیدگانم را به نور ضیاء، و گوشم را به گرفتن حکمت، و مودّت و محبّتم را به نور دوستی و موالات محمّد و آل او مشحون و منوّر فرمایی، تا در حالی شما را ملاقات کنم که تماماً به عهد و میثاق شما وفا کرده باشم، و رحمت تو مرا فرا گرفته باشد، ای ولیّ و ای حمید. خداوندا بر حجّت خود در زمین درود فرست، همو که خلیفه ات در سرزمینهایت است، و خواننده به راه و قائم به قسط و عدل تو است، و به فرمان تو انتقامجو است، دوست أهل ایمان است، و موجب تباهی کافران است، ظلمت را جلا دهد و حقّ را روشن گرداند، و با حکمت و صدق پرتو افشانی می کند، و کلمۀ تامّۀ تو در زمین شما است، همو که مراقب و ترسان است و ولیّ ناصح، او کشتی نجات، و نشانۀ هدایت و نور دیدۀ اطرافیان است، و بهترین کسی است که قمیص بر تن داشته و ردا بر دوش انداخته، جلا دهندۀ دلتنگیها، همو که زمین را پس از آنکه پر از ظلم و جور شده؛ مشحون از عدل و داد می کند، همانا تو بر هر کاری قادر و توانائی.خداوند بر ولیّ و فرزند اولیایت درود فرستد؛ همانها که اطاعت و رعایت حقّشان را واجب ساختی و هر گونه رجس و پلیدی را از میانشان بردی و ایشان را بطور کامل پاک گرداندی. خداوندا دوستان او و اولیای خود و شیعه و یاران او را نصرت فرموده و پیروز کن، و ما را از جملۀ ایشان قرار بده. خداوندا او را از باغی و طاغی، و از شرّ تمام مخلوقاتت حفظ فرما، و آن حضرت را از مقابل و پشت و از راست و چپ حراست فرموده و از بروز هر پیش آمدی سوئی محفوظ دار، و در آن رسول و آلش را محافظت فرما، و عدل را بدو اظهار دار و او را با نصر یاری فرما، و یارانش را یاری فرما و خاذلین او را مخذول فرما، توسّط او زورگویان کافر را نابود کن و کافران و أهل نفاق و ملحدین را در جای جای شرق و غرب عالم و خشکی و دریا هلاک گردان، و توسّط او زمین را پر از عدل و داد فرما، و دین پیامبرت را آشکار فرما! خدایا مرا از انصار و اعوان و اتباع و شیعیانش قرار ده و در آل محمّد صلّی اللّه علیه و آله همان طور که می خواهند نشانم بده، و در دشمنانشان آنچنان که از من حذر کنند قرار ده، ای معبود حقّ! اجابت فرما، ای دارای جلال و اکرام ای مهربانترین مهربانان!
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 648 )
ص : 3121
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ حَسَدَ عَلِیّاً فَقَدْ حَسَدَنِی وَ مَنْ حَسَدَنِی دَخَلَ اَلنَّارَ وَ اَلْحَاسِدُ اَلَّذِی یَتَمَنَّی زَوَالَ اَلنِّعْمَهِ عَنْ صَاحِبِهَا وَ إِنْ لَمْ یُرِدْهَا لِنَفْسِهِ فَالْحَسَدُ مَذْمُومٌ وَ اَلْغِبْطَهُ مَحْمُودَهٌ وَ هُوَ أَنْ یُرِیدَ مِنَ اَلنِّعْمَهِ لِنَفْسِهِ مِثْلَ مَا لِصَاحِبِهَا وَ لَمْ یُرِدْ زَوَالَهَا عَنْهُ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 159 )
و فرمود پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)هر که حسد برد علی را حسد بمن برده است و هر که حسد برد مرا داخل شود دوزخ را و حسد آنست که آرزو کند زوال نعمت دیگری را اگر چه نخواهد از برای خود پس حسد مذموم است و غبطه نیکو است و این آنست که خواهد از برای خود آنچه دیگری راست و نخواهد زوال آن را از وی
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 188 )
ص : 3122
وَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ أَذَاعَ فَاحِشَهً کَانَ کَمُبْتَدِیهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 583 )
ص : 3123
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ مُرْسَلاً عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُتَخَطَّی اَلْقِطَارُ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ لِمَ قَالَ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ قِطَارٍ إِلاَّ وَ مَا بَیْنَ اَلْبَعِیرِ إِلَی اَلْبَعِیرِ شَیْطَانٌ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 639 )
ص : 3124
اَلْکَافِی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمْ یَعِشْ مَوْلُودٌ قَطُّ لِسِتَّهِ أَشْهُرٍ غَیْرُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عِیسَی اِبْنِ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 404 )
امام صادق علیه السّلام فرمودند: در میان پیامبران و جانشینان آنان، تنها عیسی بن مریم و حسین بن علی شش ماهه به دنیا آمدند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 571 )
ص : 3125
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ طَافَ بِالْبَیْتِ ثَمَانِیَهَ أَشْوَاطٍ نَاسِیاً ثُمَّ عَلِمَ بَعْدَ ذَلِکَ فَلْیُضِفْ إِلَیْهَا سِتَّهَ أَشْوَاطٍ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 450 )
ص : 3126
زَلَّهُ اَللِّسَانِ أَنْکَی مِنْ إِصَابَهِ اَلسِّنَانِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 275 )
ص : 3127
13120-4 الکافی ،1/3/395/4 محمد عن محمد بن الحسین عن ابن بزیع التهذیب ،1/205/371/5 الصفار عن التهذیب ،1/273/466/5 الزیات عن ابن بزیع عن صالح بن عقبه عن یزید بن عبد الملک عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی رجل محرم مر و هو فی الحرم فأخذ عنق ظبیه فاحتلبها و شرب من لبنها قال علیه دم و جزاؤه فی الحرم ثمن اللبن .
( الوافی , جلد 13 , صفحه 768 )
ص : 3128
رَوَی ثِقَهُ اَلْإِسْلاَمِ فِی اَلْکَافِی عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی إِنَّ قُرْآنَ اَلْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً قَالَ یَعْنِی صَلاَهَ اَلْفَجْرِ تَشْهَدُهَا مَلاَئِکَهُ اَللَّیْلِ وَ مَلاَئِکَهُ اَلنَّهَارِ فَإِذَا صَلَّی اَلْعَبْدُ اَلصُّبْحَ فِی [مَعَ] [مِنْ] طُلُوعِ اَلْفَجْرِ أُثْبِتَتْ لَهُ مَرَّتَیْنِ أَثْبَتَهَا مَلاَئِکَهُ اَللَّیْلِ وَ مَلاَئِکَهُ اَلنَّهَارِ.
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 10 )
ص : 3129
اَلصَّدُوقُ رَفَعَهُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ شِفَاءُ أُمَّتِی فِی ثَلاَثٍ آیَهٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ اَلْعَزِیزِ أَوْ لَعْقَهٍ مِنْ عَسَلٍ أَوْ شَرْطَهِ حَجَّامٍ.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 292 )
ب-«شیخ صدوق»از پیامبر اکرم-صلّی اللّه علیه و آله و سلّم-نقل کرده است که فرمود: «شفای امت من در سه چیز است:آیه ای از کتاب خداوند عزیز، لیسیدن عسل و نیشتر حجّام».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 500 )
ص : 3130
إِنَّ مَنْ فَارَقَ اَلتَّقْوَی أُغْرِیَ بِاللَّذَّاتِ وَ اَلشَّهَوَاتِ وَ وَقَعَ فِی تِیهِ اَلسَّیِّئَاتِ وَ لَزِمَهُ کَثِیرُ اَلتَّبِعَاتِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 154 )
ص : 3131
لِعُسْرِ اَلْوِلاَدَهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یُکْتَبُ لِلْمَرْأَهِ إِذَا عَسُرَ عَلَیْهَا وِلاَدَتُهَا فِی رَقٍّ أَوْ قِرْطَاسٍ اَللَّهُمَّ فَارِجَ اَلْهَمِّ وَ کَاشِفَ اَلْغَمِّ وَ رَحْمَانَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ رَحِیمَهُمَا اِرْحَمِ فُلاَنَهَ بِنْتَ فُلاَنَهَ رَحْمَهً تُغْنِیهَا بِهَا عَنْ رَحْمَهِ جَمِیعِ خَلْقِکَ تُفَرِّجُ بِهَا کُرْبَتَهَا وَ تَکْشِفُ بِهَا غَمَّهَا وَ تُیَسِّرُ وِلاَدَتَهَا وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ وَ قِیلَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ . وَ مِثْلُهُ: مَنْ عَسُرَتْ عَلَیْهَا اَلْوِلاَدَهُ مِنْ إِنْسَانٍ أَوْ دَابَّهٍ یُقْرَأُ عَلَیْهَا یَا خَالِقَ اَلنَّفْسِ مِنَ اَلنَّفْسِ وَ مُخْلِصَ اَلنَّفْسِ مِنَ اَلنَّفْسِ أَخْلِصْهُ بِحَوْلِکَ وَ قُوَّتِکَ . وَ مِثْلُهُ: یُکْتَبُ عَلَی خِرْقَتَیْنِ لاَ یَمَسُّهُمَا مَاءٌ وَ تُوضَعُ تَحْتَ رِجْلَیْهَا فَإِنَّهَا تَلِدُ فِی مَکَانِهَا إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 121 )
ص : 3132
عَبَّادٌ ، عَنْ عَمْرِو بْنِ یَزِیدَ بَیَّاعِ اَلسَّابِرِیِّ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ، قَالَ: إِنَّ أَرْضَ اَلْکَعْبَهِ قَالَتْ: مَنْ مِثْلِی وَ قَدْ جُعِلَ بَیْتُ اَللَّهِ عَلَی ظَهْرِی یَأْتِینِی اَلنَّاسُ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ ، وَ جُعِلْتُ حَرَمَ اَللَّهِ وَ أَمْنَهُ. فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهَا: أَنْ کُفِّی وَ قِرِّی، فَوَ عِزَّتِی مَا فَضْلُ مَا فُضِّلْتِ بِهِ[فِیمَا]أُعْطِیَتْ أَرْضُ کَرْبَلاَءَ إِلاَّ بِمَنْزِلَهِ إِبْرَهٍ غُمِسَتْ فِی اَلْبَحْرِ، فَحَمَلَتْ مِنْ مَاءِ اَلْبَحْرِ، وَ لَوْ لاَ تُرْبَهُ کَرْبَلاَءَ مَا فُضِّلْتِ، وَ لَوْ لاَ مَنْ تَضَمَّنَتْ أَرْضُ کَرْبَلاَءَ مَا خَلَقْتُکِ وَ لاَ خَلَقْتُ اَلْبَیْتَ اَلَّذِی بِهِ اِفْتَخَرْتِ ، فَقِرِّی وَ اِسْتَقِرِّی وَ کُونِی دُنْیَا مُتَوَاضِعاً ذَلِیلاً مَهِیناً، غَیْرَ مُسْتَنْکِفٍ وَ لاَ مُسْتَکْبِرٍ عَلَی أَرْضِ کَرْبَلاَءَ وَ إِلاَّ أَسَخْتُ بِکِ، فَهَوَیْتِ نَارَ جَهَنَّمَ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 140 )
ص : 3133
وَ رَوَی اَلْحَلَبِیُّ وَ اِبْنُ سِنَانٍ مَعاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اِمْرَأَهٍ أَرْضَعَتِ اِبْنَ جَارِیَتِهَا قَالَ تُعْتِقُهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 422 )
ص : 3134
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِرَجُلٍ هُنِّأَ بِوَلَدٍ: شَکَرْتَ اَلْوَاهِبَ وَ بُورِکَ لَکَ فِی اَلْمَوْهُوبِ وَ بَلَغَ رُشْدَهُ وَ رُزِقْتَ بِرَّهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 291 )
ص : 3135
مَنْ کَثُرَتْ طَاعَتُهُ کَثُرَتْ کَرَامَتُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 465 )
ص : 3136
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ عَالَ ثَلاَثَ بَنَاتٍ أَوْ ثَلاَثَ أَخَوَاتٍ وَجَبَتْ لَهُ اَلْجَنَّهُ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ اِثْنَتَیْنِ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: وَ اِثْنَتَیْنِ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ وَاحِدَهً قَالَ وَ وَاحِدَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 92 )
ص : 3137
عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ أَعَزُّ مِنَ اَلْجَبَلِ اَلْجَبَلُ یُسْتَفَلُّ بِالْمَعَاوِلِ وَ اَلْمُؤْمِنُ لاَ یُسْتَفَلُّ دِینُهُ بِشَیْءٍ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 125 )
ص : 3138
مع، [معانی الأخبار] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَزَّازِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ زِدْنِی فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ زِدْنِی فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: مَنْ ذَا اَلَّذِی یُقْرِضُ اَللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثِیرَهً فَعَلِمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّ اَلْکَثِیرَ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ یُحْصَی وَ لَیْسَ لَهُ مُنْتَهَی . شی، [تفسیر العیاشی ] ، عن علی بن عمار عنه علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 246 )
1-معانی الاخبار.ابن متوکل...از ابی ایوب خزاز که گفت شنیدم از حضرت صادق علیه السّلام که میفرمود هنگامی که آیۀ
مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها
برسول گرامی نازل شد عرض کرد خدایا بیشتر از این عنایت فرما خداوند این آیه را نازل فرمود
مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها
(ترجمه هر دو آیه گذشت)پیامبر عرض کرد خدایا بیش از این عنایت فرما خداوند این آیه را نازل کرد
مَنْ ذَا اَلَّذِی یُقْرِضُ اَللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثِیرَهً
چه کسی حاضر است که بخدا قرض حسن و وام خوب و صدقه در راه خدا و برای خدا)بدهد که خداوند باو پاداش مضاعف و اضافه های زیاد باو عنایت فرماید پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله متوجه شد که کثیر و زیاد از نظر خدا بقدری زیاد است که حد و نهایت نداشته و قابل احصاء نیست در تفسیر عیاشی از علی بن عمار از حضرت صادق نیز این طور روایت شده است.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 253 )
ص : 3139
ثُمَّ إِنِّی وَجَدْتُ اَلْخَبَرَ فِی مُسْنَدِ اِبْنِ حَنْبَلٍ ، وَ نَقَلَهُ اِبْنُ بِطْرِیقٍ فِی اَلْعُمْدَهِ ، هَکَذَا حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ حَکِیمٍ اَلْأَوْدِیُّ أَنْبَأَنَا شَرِیکٌ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ أَبِی زُرْعَهَ عَنْ زَیْدِ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: قَدِمَ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَوْمٌ مِنْ أَهْلِ اَلْبَصْرَهِ مِنَ اَلْخَوَارِجِ فِیهِمْ رَجُلٌ یُقَالُ لَهُ اَلْجَعْدَهُ بْنُ نَعْجَهَ فَقَالَ لَهُ اِتَّقِ اَللَّهَ یَا عَلِیُّ فَإِنَّکَ مَیِّتٌ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَلْ مَقْتُولٌ ضَرْبَهٌ عَلَی هَذَا یَخْضِبُ هَذِهِ یَعْنِی لِحْیَتَهُ مِنْ رَأْسِهِ عَهْدٌ مَعْهُودٌ وَ قَضَاءٌ مَقْضِیٌّ وَ قَدْ خابَ مَنِ اِفْتَری وَ عَاتَبَهُ فِی لِبَاسِهِ فَقَالَ مَا لَکَ وَ اَللِّبَاسَ هُوَ أَبْعَدُ مِنَ اَلْکِبْرِ وَ أَجْدَرُ أَنْ یَقْتَدِیَ بِهِ اَلْمُسْلِمُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 259 )
ص : 3140
منه الحدیث: لو صلیتم حتی تکونوا کالحنایا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 258 )
ص : 3141
وَ عَنْهُ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی رَجُلٍ مَاتَ وَ تَرَکَ اِمْرَأَتَهُ وَ مَعَهَا مِنْهُ وَلَدٌ، فَأَلْقَتْهُ عَلَی خَادِمٍ لَهَا، فَأَرْضَعَتْهُ، ثُمَّ جَاءَتْ تَطْلُبُ رَضَاعَ اَلْغُلاَمِ مِنَ اَلْوَصِیِّ. فَقَالَ: «لَهَا أَجْرُ مِثْلِهَا، وَ لَیْسَ لِلْوَصِیِّ أَنْ یُخْرِجَهُ مِنْ حَجْرِهَا حَتَّی یُدْرِکَ، وَ یَدْفَعَ إِلَیْهِ مَالَهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 484 )
ص : 3142
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ خَلَفٍ اَلْعَطَّارِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ: کُنَّا نَمُرُّ وَ نَحْنُ صِبْیَانٌ فَنَشْرَبُ مِنْ مَاءٍ فِی اَلْمَسْجِدِ مِنْ مَاءِ اَلصَّدَقَهِ فَدَعَانَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ یَا بَنِیَّ لاَ تَشْرَبُوا مِنْ هَذَا اَلْمَاءِ وَ اِشْرَبُوا مِنْ مَائِی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 272 )
ص : 3143
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ وَ أَرْسَلَ عَلَیْهِمْ طَیْراً أَبابِیلَ `تَرْمِیهِمْ بِحِجارَهٍ مِنْ سِجِّیلٍ فَقَالَ هَؤُلاَءِ أَهْلُ مَدِینَهٍ کَانَتْ عَلَی سَاحِلِ اَلْبَحْرِ إِلَی اَلْمَشْرِقِ فِیمَا بَیْنَ اَلْیَمَامَهِ وَ اَلْبَحْرَیْنِ یُخِیفُونَ اَلسَّبِیلَ وَ یَأْتُونَ اَلْمُنْکَرَ فَأَرْسَلَ عَلَیْهِمْ طَیْراً جَاءَتْهُمْ مِنْ قِبَلِ اَلْبَحْرِ رُءُوسُهَا کَأَمْثَالِ رُءُوسِ اَلسِّبَاعِ وَ أَبْصَارُهَا کَأَبْصَارِ اَلسِّبَاعِ مِنَ اَلطَّیْرِ مَعَ کُلِّ طَیْرٍ ثَلاَثَهُ أَحْجَارٍ حَجَرَانِ فِی مَخَالِبِهِ وَ حَجَرٌ فِی مِنْقَارِهِ فَجَعَلَتْ تَرْمِیهِمْ بِهَا حَتَّی جُدِّرَتْ أَجْسَادُهُمْ فَقَتَلَهُمُ اَللَّهُ تَعَالَی بِهَا وَ مَا کَانُوا قَبْلَ ذَلِکَ رَأَوْا شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ اَلطَّیْرِ وَ لاَ شَیْئاً مِنَ اَلْجُدَرِیِّ وَ مَنْ أَفْلَتَ مِنْهُمُ اِنْطَلَقُوا حَتَّی بَلَغُوا حَضْرَمَوْتَ وَادٍ بِالْیَمَنِ أَرْسَلَ اَللَّهُ تَعَالَی عَلَیْهِمْ سَیْلاً فَغَرَّقَهُمْ وَ لاَ رَأَوْا فِی ذَلِکَ اَلْوَادِی مَاءً قَبْلَ ذَلِکَ فَلِذَلِکَ سُمِّیَ حَضْرَمَوْتَ حِینَ مَاتُوا فِیهِ .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 521 )
و با همین اسناد از ابن محبوب،از جمیل بن صالح،از ابی مریم نقل شده که وی گفت: در ذیل فرموده حق تعالی:«
وَ أَرْسَلَ عَلَیْهِمْ طَیْراً أَبابِیلَ،`تَرْمِیهِمْ بِحِجارَهٍ مِنْ سِجِّیلٍ
» (و مرغان ابابیل را برای هلاکت ایشان فرستاد،آن مرغان آن قوم را با سنگ های سجّیل سنگباران کردند)حضرت ابی جعفر علیه السّلام فرمودند: این مرد از اهل مدینه بوده که در ساحل دریا به طرف مشرق بین یمامه و بحرین قرار داشتند،ایشان راهزنی کرده و به فعل منکرات مشغول بودند،حق تعالی پرندگانی را بر ایشان مسلّط کرد که از طرف دریا آمده و روی سر ایشان قرار گرفتند، سرهای این پرندگان همچون سر درندگان و چشمهایشان نظیر چشم های پرندگان درنده بود،با هر کدام سه سنگ بود،دو سنگ در دو چنگشان و یک سنگ در منقار آنها بود،این پرندگان آن مردم را سنگباران کرده تا جایی که اجساد و ابدانشان آبله دار گردید و بدین ترتیب حق تعالی آنها را به واسطه این پرندگان هلاک فرمود، قبل از آن این پرندگان را کسی ندیده و اثری از آبله در بینشان نبود و جماعتی از آن مردم که گریخته و از ترس جان فرار کرده بودند به حضر موت که وادی است در یمن رسیدند حق تعالی سیلی فرستاد و غرقشان نمود در حالی که قبل از این حادثه اصلا در آن وادی آب نبود و به همین خاطر آن وادی را حضر موت نام گذاردند یعنی وادی که آن گروه در آن مردند.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 663 )
ص : 3144
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَجُلٌ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنِّی أَحْمِلُ أَعْظَمَ مَا یَحْمِلُ اَلرِّجَالُ فَهَلْ یَصْلُحُ لِی أَنْ آتِیَ بَعْضَ مَا لِی مِنَ اَلْبَهَائِمِ نَاقَهً أَوْ حِمَارَهً فَإِنَّ اَلنِّسَاءَ لاَ یَقْوَیْنَ عَلَی مَا عِنْدِی فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمْ یَخْلُقْکَ حَتَّی خَلَقَ لَکَ مَا یَحْتَمِلُکَ مِنْ شَکْلِکَ فَانْصَرَفَ اَلرَّجُلُ فَلَمْ یَلْبَثْ أَنْ عَادَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَقَالَ لَهُ مِثْلَ مَقَالَتِهِ فِی أَوَّلِ مَرَّهٍ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، أَیْنَ أَنْتَ مِنَ اَلسَّوْدَاءِ اَلْعَنَطْنَطَهِ قَالَ فَانْصَرَفَ اَلرَّجُلُ فَلَمْ یَلْبَثْ أَنْ عَادَ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَقّاً إِنِّی طَلَبْتُ مَنْ أَمَرْتَنِی بِهِ فَوَقَعْتُ عَلَی شَکْلِی مِمَّا یَحْتَمِلُنِی (وَ قَدْ أَقْنَعَنِی) ذَلِکَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 60 )
ص : 3145
کا، [الکافی] ، عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنْ حَفْصِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا کَفَّارَهُ اَلاِغْتِیَابِ قَالَ تَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ لِمَنِ اِغْتَبْتَهُ کُلَّمَا ذَکَرْتَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 241 )
4-کافی:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)که پرسش شده پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)از کفاره غیبت؟ فرمود:آمرزش خواهی برای کسی که او را غیبت کردی هر آنگاه بیادش آوردی.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 151 )
ص : 3146
مل، [کامل الزیارات] ، عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ وَ جَمَاعَهٌ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی هَاشِمٍ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ مُحَمَّدُ بْنُ حَمْزَهَ عَلَیْهِ نَعُودُهُ وَ هُوَ عَلِیلٌ فَقَالَ لَنَا وَجِّهُوا قَوْماً إِلَی اَلْحَیْرِ مِنْ مَالِی فَلَمَّا خَرَجْنَا مِنْ عِنْدِهِ قَالَ لِی مُحَمَّدُ بْنُ حَمْزَهَ اَلْمُشِیرُ یُوَجِّهُنَا إِلَی اَلْحَیْرِ وَ هُوَ بِمَنْزِلَهِ مَنْ فِی اَلْحَیْرِ قَالَ فَعُدْتُ إِلَیْهِ فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ لِی لَیْسَ هُوَ هَکَذَا إِنَّ لِلَّهِ مَوَاضِعَ یُحِبُّ أَنْ یُعْبَدَ فِیهَا وَ حَائِرُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ تِلْکَ اَلْمَوَاضِعِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 98 , صفحه 113 )
ص : 3147
حَدَّثَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبَّاسٍ قَالَ: حَدَّثَنَا عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ مُوسَی قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْعَظِیمِ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ رُشَیْدٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «قُلْ لِلَّذِینَ آمَنُوا یَغْفِرُوا لِلَّذِینَ لا یَرْجُونَ أَیّامَ اَللّهِ» قَالَ قُلْ لِلَّذِینَ مَنَنَّا عَلَیْهِمْ بِمَعْرِفَتِنَا أَنْ یَغْفِرُوا لِلَّذِینَ لاَ یَعْلَمُونَ فَإِذَا عَرَّفُوهُمْ فَقَدْ غَفَرُوا لَهُمْ.
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 294 )
ص : 3148
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلْمُؤْمِنُ إِذَا غَضِبَ لَمْ یُخْرِجْهُ غَضَبُهُ مِنْ حَقٍّ وَ إِذَا رَضِیَ لَمْ یُدْخِلْهُ رِضَاهُ فِی بَاطِلٍ وَ اَلَّذِی إِذَا قَدَرَ لَمْ یَأْخُذْ أَکْثَرَ مِنْ مَالِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 277 )
و فرمود مؤمن وقتی خشم بگیرد از حق تجاوز نخواهد کرد و اگر خشنود باشد خشنودی او را در باطل وارد نمیکند و اگر قدرت بیابد بیش از حق خود نمیگیرد.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 244 )
ص : 3149
قال جابر و سمعته یقول: ان المتحابین فی اللّه یوم القیمه علی منابر من نور قد اضاء نور وجوههم و نور اجسادهم و نور منابرهم علی کل شیء حتی یعرفون به فیقال هؤلاء المتحابون فی اللّه.
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 65 )
ص : 3150
وَ عَنْهُ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ صَلاَهَ نِصْفَ اَلنَّهَارِ إِلاَّ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 317 )
ص : 3151
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَتْ بَنُو إِسْرَائِیلَ لِسُلَیْمَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِسْتَخْلِفْ عَلَیْنَا اِبْنَکَ فَقَالَ لاَ یَصْلُحُ لِذَلِکَ فَأَلَحُّوا عَلَیْهِ فَقَالَ إِنِّی أَسْأَلُهُ عَنْ مَسَائِلَ فَإِنْ أَحْسَنَ اَلْجَوَابَ فِیهَا أَسْتَخْلِفُهُ ثُمَّ سَأَلَهُ فَقَالَ یَا بُنَیَّ مَا طَعْمُ اَلْمَاءِ وَ طَعْمُ اَلْخُبْزِ وَ بِأَیِّ شَیْءٍ ضَعْفُ اَلصَّوْتِ وَ شِدَّتُهُ وَ أَیْنَ مَوْضِعُ اَلْعَقْلِ مِنَ اَلْبَدَنِ وَ مِنْ أَیِّ شَیْءٍ اَلْقَسَاوَهُ وَ اَلرِّقَّهُ وَ مِمَّ تَعَبُ اَلْبَدَنِ وَ دَعَتُهُ وَ مِمَّ تَکَسُّبُ اَلْبَدَنِ وَ حِرْمَانُهُ فَلَمْ یُجِبْهُ بِشَیْءٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ طَعْمُ اَلْمَاءِ اَلْحَیَاهُ وَ طَعْمُ اَلْخُبْزِ اَلْقُوَّهُ وَ ضَعْفُ اَلصَّوْتِ وَ شِدَّتُهُ مِنْ لَحْمِ اَلْکُلْیَتَیْنِ وَ مَوْضِعُ اَلْعَقْلِ اَلدِّمَاغُ أَ لاَ تَرَی أَنَّ اَلرَّجُلَ إِذَا کَانَ قَلِیلَ اَلْعَقْلِ قِیلَ لَهُ مَا أَخَفَّ دِمَاغَهُ وَ اَلْقَسْوَهُ وَ اَلرِّقَّهُ مِنَ اَلْقَلْبِ وَ هُوَ قَوْلُهُ فَوَیْلٌ لِلْقاسِیَهِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِکْرِ اَللّهِ وَ تَعَبُ اَلْبَدَنِ وَ دَعَتُهُ مِنَ اَلْقَدَمَیْنِ إِذَا تَعِبَا فِی اَلْمَشْیِ یَتْعَبُ اَلْبَدَنُ وَ إِذَا أَوْدَعَا أَوْدَعَ اَلْبَدَنُ وَ کَسْبُ اَلْبَدَنِ وَ حِرْمَانُهُ مِنَ اَلْیَدَیْنِ إِذَا عُمِلَ بِهِمَا رَدَّتَا عَلَی اَلْبَدَنِ وَ إِذَا لَمْ یُعْمَلْ بِهِمَا لَمْ یَرُدَّا عَلَی اَلْبَدَنِ شَیْئاً.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 385 )
در روایتی آمده است که مردم از سلیمان می خواستند که فرزندش را جانشین خود گرداند ولی او می گفت که فرزندم شایستگی این جایگاه را ندارد.
سرانجام او برای آزمایش فرزندش چند سؤال را از پرسید.
سؤال های سلیمان چنین بود: لذت خوردن آب و غذا چیست؟
2. چرا صدا فراز و فرود می یابد؟3. عقل در کجای بدن است؟4. ریشۀ سنگدلی و مهربانی کجاست؟5. بدن با چه چیزی خسته و یا آرام می شود؟6. جایگاه به دست آمدن روزی و یا از کف دادن آن در کدام عضو بدن است؟
فرزند سلیمان نتوانست به این پرسش ها پاسخی دهد.
امام صادق علیه السّلام این پرسش ها را چنین پاسخ فرموده اند، لذت و اثر خوردن آب، زندگی است و لذت و اثر غذا، توانمندی است.
فراز و فرود صدا از ماهیچه کلیه ها است. جایگاه عقل در مغز است.
سنگدلی و مهربانی در قلب است؛ همانگونه که خداوند نیز فرموده است:
«فَوَیْلٌ لِلْقاسِیَهِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِکْرِ اَللّهِ»
خستگی و آسایش بدن در پاها نهفته است؛ چرا که هنگامی که انسان می دود خسته می شود و آنگاه که آرام می گیرد آرامش می یابد.
جایگاه به دست آوردن و یا از دست دادن روزی، در دست هاست؛ چرا که انسان با دست هایش تلاش می کند و اگر تلاش نکند تنگدست می شود.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 541 )
ص : 3152
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ: إِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَأَی قَاصّاً فِی اَلْمَسْجِدِ فَضَرَبَهُ بِالدِّرَّهِ وَ طَرَدَهُ . اَلتَّهْذِیبُ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 265 )
ص : 3153
لی، [الأمالی للصدوق ] ، اَلْعَطَّارُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ یَزِیدَ عَنِ اَلْقَنْدِیِّ عَنْ أَبِی وَکِیعٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلسَّبِیعِیِّ عَنِ اَلْحَارِثِ اَلْأَعْوَرِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَصْلُحُ مِنَ اَلْکَذِبِ جِدٌّ وَ لاَ هَزْلٌ وَ لاَ أَنْ یَعِدَ أَحَدُکُمْ صبیته [صَبِیَّهُ] ثُمَّ لاَ یَفِیَ لَهُ إِنَّ اَلْکَذِبَ یَهْدِی إِلَی اَلْفُجُورِ وَ اَلْفُجُورَ یَهْدِی إِلَی اَلنَّارِ وَ مَا یَزَالُ أَحَدُکُمْ یَکْذِبُ حَتَّی یُقَالُ کَذَبَ وَ فَجَرَ وَ مَا یَزَالُ أَحَدُکُمْ یَکْذِبُ حَتَّی لاَ یَبْقَی فِی قَلْبِهِ مَوْضِعَ إِبْرَهٍ صِدْقٌ فَیُسَمَّی عِنْدَ اَللَّهِ کَذَّاباً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 259 )
ص : 3154
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنِ اَلْحَجَّالِ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَوْ یَعْلَمُ اَلنَّاسُ کُنْهَ حُمْلاَنِ اَللَّهِ لِلضَّعِیفِ مَا غَالَوْا بِبَهِیمَهٍ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 542 )
2 - صفوان جمّال گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
اگر مردم این حقیقت و مفهوم را می دانستند که خداوند وسیله سواری شخص ضعیف و بی مکنت را فراهم می کند، قیمت چارپا را گران نمی کردند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 642 )
: صحیح. قوله علیه السلام: حملان الله مصدر حمل یحمل، أی الله یحمل للضعیف، کنایه عن أنه تعالی یقویه علی الحمل.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 461 )
ص : 3155
اَلشَّیْخُ أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی کِتَابِ (عُدَّهِ اَلدَّاعِی)، قَالَ: رَوَی اَلشَّیْخُ أَبُو مُحَمَّدٍ جَعْفَرُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ اَلْقُمِّیُّ نَزِیلُ اَلرَّیِّ، فِی کِتَابِهِ (اَلْمُنْبِئِ عَنْ زُهْدِ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ ، عَمَّنْ حَدَّثَهُ، عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ، قَالَ: قُلْتُ: حَدِّثْنِی بِحَدِیثٍ سَمِعْتَهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ حَفِظْتَهُ مِنْ دِقَّهِ مَا حَدَّثَکَ بِهِ: . قَالَ: نَعَمْ؛ وَ بَکَی مُعَاذٌ، ثُمَّ قَالَ: بِأَبِی وَ أُمِّی، حَدَّثَنِی وَ أَنَا رَدِیفُهُ - قَالَ - بَیْنَا نَحْنُ نَسِیرُ، إِذْ رَفَعَ بَصَرَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ، فَقَالَ: «اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی یَقْضِی فِی خَلْقِهِ مَا أَحَبَّ» ثُمَّ قَالَ: «یَا مُعَاذُ» قُلْتُ: لَبَّیْکَ، یَا رَسُولَ اَللَّهِ، وَ سَیِّدَ اَلْمُؤْمِنِینَ. قَالَ: «یَا مُعَاذُ» قُلْتُ لَبَّیْکَ، یَا رَسُولَ اَللَّهِ، إِمَامَ اَلْخَیْرِ، وَ نَبِیَّ اَلرَّحْمَهِ، فَقَالَ: «أُحَدِّثُکَ شَیْئاً مَا حَدَّثَ بِهِ نَبِیُّ أُمَّتَهُ، إِنْ حَفِظْتَهُ نَفَعَکَ عَیْشُکَ، وَ إِنْ سَمِعْتَهُ وَ لَمْ تَحْفَظْهُ اِنْقَطَعَتْ حُجَّتُکَ عِنْدَ اَللَّهِ». ثُمَّ قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَ سَبْعَهَ أَمْلاَکٍ، قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اَلسَّمَاوَاتِ، فَجَعَلَ فِی کُلِّ سَمَاءٍ مَلَکاً قَدْ جَلَّلَهَا بِعَظَمَتِهِ، وَ جَعَلَ عَلَی کُلِّ بَابٍ مِنْ أَبْوَابِ اَلسَّمَاوَاتِ مَلَکاً بَوَّاباً، فَتَکْتُبُ اَلْحَفَظَهُ عَمَلَ اَلْعَبْدِ، مِنْ حِینِ یُصْبِحُ إِلَی حِینِ یُمْسِی، ثُمَّ تَرْتَفِعَ اَلْحَفَظَهُ بِعَمَلِهِ، وَ لَهُ نُورٌ کَنُورِ اَلشَّمْسِ، حَتَّی إِذَا بَلَغَ سَمَاءَ اَلدُّنْیَا، فَتُزَکِّیهِ، وَ تُکْثِرُهُ، فَیَقُولُ اَلْمَلَکُ: قِفُوا، وَ اِضْرِبُوا بِهَذَا اَلْعَمَلِ وَجْهَ صَاحِبِهِ، أَنَا مَلَکُ اَلْغِیبَهِ، فَمَنِ اِغْتَابَ فَلاَ أَدَعُ عَمَلَهُ یُجَاوِزُنِی إِلَی غَیْرِی، أَمَرَنِی بِذَلِکَ رَبِّی». قَالَ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): «ثُمَّ تَجِیءُ اَلْحَفَظَهُ مِنَ اَلْغَدِ، وَ مَعَهُمْ عَمَلٌ صَالِحٌ فَتَمُرُّ بِهِ، فَتُزَکِّیهِ، وَ تُکْثِرُهُ، حَتَّی یَبْلُغَ اَلسَّمَاءَ اَلثَّانِیَهَ، فَیَقُولُ اَلْمَلَکُ اَلَّذِی فِی اَلسَّمَاءِ اَلثَّانِیَهِ: قِفُوا، وَ اِضْرِبُوا بِهَذَا اَلْعَمَلِ وَجْهَ صَاحِبِهِ، إِنَّمَا أَرَادَ بِهَذَا عَرَضَ اَلدُّنْیَا، أَنَا صَاحِبُ اَلدُّنْیَا، لاَ أَدَعُ عَمَلَهُ یَتَجَاوَزُنِی إِلَی غَیْرِی». قَالَ: «ثُمَّ تَصْعَدُ اَلْحَفَظَهُ بِعَمَلِ اَلْعَبْدِ مُبْتَهِجاً بِصَدَقَهٍ، وَ صَلاَهٍ، فَتَعَجَّبُ بِهِ اَلْحَفَظَهُ، وَ تُجَاوِزُ بِهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلثَّالِثَهِ، فَیَقُولُ اَلْمَلَکُ: قِفُوا، وَ اِضْرِبُوا بِهَذَا اَلْعَمَلِ وَجْهَ صَاحِبِهِ وَ ظَهْرَهُ، أَنَا مَلَکُ صَاحِبِ اَلْکِبْرِ. فَیَقُولُ: إِنَّهُ عَمِلَ وَ تَکَبَّرَ عَلَی اَلنَّاسِ فِی مَجَالِسِهِمْ، أَمَرَنِی رَبِّی أَنْ لاَ أَدَعَ عَمَلَهُ یَتَجَاوَزُنِی إِلَی غَیْرِی». قَالَ: «وَ تَصْعَدُ اَلْحَفَظَهُ بِعَمَلِ اَلْعَبْدِ، یَزْهَرُ کَالْکَوَاکِبِ اَلدُّرِّیَّ فِی اَلسَّمَاءِ، لَهُ دَوِیٌّ بِالتَّسْبِیحِ، وَ اَلصَّوْمِ، وَ اَلْحَجِّ، فَتَمُرُّ بِهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ. فَیَقُولُ لَهُمُ اَلْمَلَکُ: قِفُوا، وَ اِضْرِبُوا بِهَذَا اَلْعَمَلِ وَجْهَ صَاحِبِهِ وَ بَطْنَهُ، أَنَا مَلَکُ اَلْعُجْبِ، إِنَّهُ کَانَ یُعْجَبُ بِنَفْسِهِ، وَ إِنَّهُ عَمِلَ وَ أَدْخَلَ نَفْسَهُ اَلْعُجْبَ، أَمَرَنِی رَبِّی أَنْ لاَ أَدَعَ عَمَلَهُ یَتَجَاوَزُنِی إِلَی غَیْرِی». قَالَ: «وَ تَصْعَدُ اَلْحَفَظَهُ بِعَمَلِ اَلْعَبْدِ، کَالْعَرُوسِ اَلْمَزْفُوفَهِ إِلَی أَهْلِهَا، فَتَمُرُّ بِهِ إِلَی مَلَکِ اَلسَّمَاءِ اَلْخَامِسَهِ، بِالْجِهَادِ، وَ اَلصَّلاَهِ مَا بَیْنَ اَلصَّلاَتَیْنِ، وَ لِذَلِکَ اَلْعَمَلِ رَنِینٌ کَرَنِینِ اَلْإِبِلِ، عَلَیْهِ ضَوْءٌ کَضَوْءِ اَلشَّمْسِ. فَیَقُولُ اَلْمَلَکُ: قِفُوا، أَنَا مَلَکُ اَلْحَسَدِ، وَ اِضْرِبُوا بِهَذَا اَلْعَمَلِ وَجْهَ صَاحِبِهِ، وَ اِحْمِلُوهُ عَلَی عَاتِقِهِ، إِنَّهُ کَانَ یَحْسُدُ مَنْ یَتَعَلَّمُ أَوْ یَعْمَلُ لِلَّهِ بِطَاعَتِهِ، وَ إِذَا رَأَی لِأَحَدٍ فَضْلاً فِی اَلْعَمَلِ وَ اَلْعِبَادَهِ حَسَدَهُ وَ وَقَعَ فِیهِ، فَیَحْمِلُهُ عَلَی عَاتِقِهِ، وَ یَلْعَنُهُ عَمَلُهُ». قَالَ: «وَ تَصْعَدُ اَلْحَفَظَهُ بِعَمَلِ اَلْعَبْدِ، مِنْ صَلاَهٍ، وَ زَکَاهٍ، وَ حَجٍّ، وَ عُمْرَهٍ، فَیَتَجَاوَزُونَ بِهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلسَّادِسَهِ، فَیَقُولُ اَلْمَلَکُ: قِفُوا، أَنَا صَاحِبُ اَلرَّحْمَهِ، اِضْرِبُوا بِهَذَا اَلْعَمَلِ وَجْهَ صَاحِبِهِ، وَ اِطْمِسُوا عَیْنَیْهِ، لِأَنَّ صَاحِبَهُ لَمْ یَرْحَمْ شَیْئاً، وَ إِذَا أَصَابَ عَبْداً مِنْ عِبَادِ اَللَّهِ ذَنْبٌ لِلْآخِرَهِ، أَوْ ضَرٌّ فِی اَلدُّنْیَا، شَمِتَ بِهِ، أَمَرَنِی رَبِّی أَنْ لاَ أَدَعَ عَمَلَهُ یَتَجَاوَزُنِی». قَالَ: «فَتَصْعَدُ اَلْحَفَظَهُ بِعَمَلِ اَلْعَبْدِ، بِفِقْهٍ، وَ اِجْتِهَادٍ، وَ وَ وَرَعٍ، وَ لَهُ صَوْتٌ کَصَوْتِ اَلرَّعْدِ، وَ ضَوْءٌ کَضَوْءِ اَلْبَرْقِ، وَ مَعَهُ ثَلاَثَهُ آلاَفِ مَلَکٍ، فَتَمُرُّ بِهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ، فَیَقُولُ اَلْمَلَکُ: قِفُوا، وَ اِضْرِبُوا بِهَذَا اَلْعَمَلِ وَجْهَ صَاحِبِهِ، أَنَا مَلَکُ اَلْحِجَابِ، أَحْجُبُ کُلَّ عَمَلٍ لَیْسَ لِلَّهِ، إِنَّهُ أَرَادَ رِفْعَهً عِنْدَ اَلنَّاسِ ، وَ ذِکْراً فِی اَلْمَجَالِسِ، وَ صِیتاً فِی اَلْمَدَائِنِ، أَمَرَنِی رَبِّی أَنْ لاَ أَدَعَ عَمَلَهُ یَتَجَاوَزُنِی إِلَی غَیْرِی مَا لَمْ یَکُنْ لِلَّهِ خَالِصاً». قَالَ: «وَ تَصْعَدُ اَلْحَفَظَهُ بِعَمَلِ اَلْعَبْدِ مُبْتَهِجاً بِهِ مِنْ صَلاَهٍ، وَ زَکَاهٍ، وَ صِیَامٍ، وَ حَجٍّ، وَ عُمْرَهٍ، وَ حُسْنِ خُلُقٍ، وَ صَمْتٍ، وَ ذِکْرٍ کَثِیرٍ، تُشَیِّعُهُ مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْمَلاَئِکَهُ اَلسَّبْعَهُ بِجَمَاعَتِهِمْ، فَیَطْوُونَ اَلْحُجُبَ کُلَّهَا، حَتَّی یَقُومُوا بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ سُبْحَانَهُ، فَیَشْهَدُوا لَهُ بِعَمَلٍ صَالِحٍ وَ دُعَاءٍ، فَیَقُولُ: أَنْتُمْ حَفَظَهُ عَمَلِ عَبْدِی، وَ أَنَا رَقِیبٌ عَلَی مَا فِی نَفْسِهِ، إِنَّهُ لَمْ یُرِدْنِی بِهَذَا اَلْعَمَلِ، عَلَیْهِ لَعْنَتِی. فَتَقُولُ اَلْمَلاَئِکَهُ: عَلَیْهِ لَعْنَتُکَ، وَ لَعْنَتُنَا» قَالَ: ثُمَّ بَکَی مُعَاذٌ، فَقَالَ: قُلْتُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ، مَا أَعْمَلُ وَ أُخْلِصُ فِیهِ؟ قَالَ: «اِقْتَدِ بِنَبِیِّکَ - یَا مُعَاذُ - فِی اَلْیَقِینِ». قَالَ: قُلْتُ أَنْتَ رَسُولُ اَللَّهِ، وَ أَنَا مُعَاذٌ! قَالَ: «وَ إِنْ کَانَ فِی عَمَلِکَ تَقْصِیرٌ - یَا مُعَاذُ - فَاقْطَعْ لِسَانَکَ عَنْ إِخْوَانِکَ، وَ عَنْ حَمَلَهِ اَلْقُرْآنِ، وَ لْتَکُنْ ذُنُوبُکَ عَلَیْکَ، لاَ تُحَمِّلْهَا عَلَی إِخْوَانِکَ، وَ لاَ تُزَکِّ نَفْسَکَ بِتَذْمِیمِ إِخْوَانِکَ، وَ لاَ تَرْفَعْ نَفْسَکَ بِوَضْعِ إِخْوَانَکَ، وَ لاَ تُرَاءِ بِعَمَلِکَ، وَ لاَ تُدْخِلْ مِنَ اَلدُّنْیَا فِی اَلْآخِرَهِ، وَ لاَ تَفْحَشْ فِی مَجْلِسِکَ لِکَیْ یَحْذَرُوکَ لِسُوءِ خَلْقِکَ، وَ لاَ تُنَاجِ مَعَ رَجُلٍ وَ أَنْتَ مَعَ آخَرَ، وَ لاَ تَتَعَظَّمْ عَلَی اَلنَّاسِ فَتَنْقَطِعَ عَنْکَ خَیْرَاتُ اَلدُّنْیَا، وَ لاَ تُمَزِّقِ اَلنَّاسَ فَتُمَزِّقَکَ کِلاَبُ أَهْلِ اَلنَّارِ، قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: وَ اَلنّاشِطاتِ نَشْطاً أَ فَتَدْرِی مَا اَلنَّاشِطَاتُ؟ هِیَ کِلاَبُ أَهْلِ اَلنَّارِ، تَنْشَطُ اَللَّحْمَ وَ اَلْعَظْمَ». قُلْتُ: وَ مَنْ یُطِیقُ هَذِهِ اَلْخِصَالَ؟ قَالَ: «یَا مُعَاذُ، أَمَا إِنَّهُ یَسِیرٌ عَلَی مَنْ یَسَّرَ اَللَّهُ تَعَالَی عَلَیْهِ». قَالَ: وَ مَا رَأَیْتُ مُعَاذاً یُکْثِرُ تِلاَوَهَ اَلْقُرْآنِ، کَمَا یُکْثِرُ تِلاَوَهَ هَذَا اَلْحَدِیثِ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 119 )
ص : 3156
وَ فِیهِ: أَنَّ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سَلَّمَ عَلَی رَجُلٍ فَقَالَ اَلرَّجُلُ: وَ عَلَیْکُمُ اَلسَّلاَمُ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ رِضْوَانُهُ، فَقَالَ: لاَ تُجَاوِزُوا بِنَا قَوْلَ اَلْمَلاَئِکَهِ لِأَبِینَا إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ «رَحْمَتُ اَللّهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 386 )
ص : 3157
روی عن ابن عباس أنه قال: فی هذه الآیه أی مقاما یحمدک فیه الأولون و الآخرون و تشرف علی جمیع الخلائق تسأل فتعطی و تشفع فتشفع لیس أحد إلا تحت لوائک.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 180 )
ص : 3158
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ کَسَا أَخَاهُ کِسْوَهَ شِتَاءٍ أَوْ صَیْفٍ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَکْسُوَهُ مِنْ ثِیَابِ اَلْجَنَّهِ وَ أَنْ یُهَوِّنَ عَلَیْهِ مِنْ سَکَرَاتِ اَلْمَوْتِ وَ أَنْ یُوَسِّعَ عَلَیْهِ فِی قَبْرِهِ وَ أَنْ یَلْقَی اَلْمَلاَئِکَهَ إِذَا خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ بِالْبُشْرَی وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ وَ تَتَلَقّاهُمُ اَلْمَلائِکَهُ هذا یَوْمُکُمُ اَلَّذِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 114 )
ص : 3159
و روی: أنّ جبرئیل - علیه السّلام - أتی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و علّمه الرّقیه. [و هی:] بسم اللّه. أرقیک من کلّ عین حاسد. اللّه یشفیک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 338 )
ص : 3160
6989-10 الکافی ،1/8/331/3 محمد بإسناده قال التهذیب ،1/134/235/2 قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : السجود علی الأرض فریضه و علی الخمره سنه .
( الوافی , جلد 8 , صفحه 733 )
ص : 3161
قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ مِهْرَانَ قَالَ حَدَّثَنِی عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ أَبِی اَلْحَرْثِ اَلْهَمْدَانِیُّ قَالَ : جَاءَ جَمَاعَهٌ مِنْ قُرَیْشٍ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالُوا لَهُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ لَوْ فَضَّلْتَ اَلْأَشْرَافَ کَانَ أَجْدَرَ أَنْ یُنَاصِحُوکَ قَالَ فَغَضِبَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ تَأْمُرُونِّی أَنْ أَطْلُبَ اَلْعَدْلَ بِالْجَوْرِ فِیمَنْ وُلِّیتُ عَلَیْهِ وَ اَللَّهِ لاَ یَکُونُ ذَلِکَ مَا سَمَرَ اَلسَّمِیرُ وَ مَا رَأَیْتُ فِی اَلسَّمَاءِ نَجْماً وَ اَللَّهِ لَوْ کَانَ مَالِی دُونَهُمْ لَسَوَّیْتُ بَیْنَهُمْ کَیْفَ وَ إِنَّمَا هُوَ مَالُهُمْ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ لَیْسَ لِوَاضِعِ اَلْمَعْرُوفِ فِی غَیْرِ أَهْلِهِ إِلاَّ مَحْمَدَهُ اَللِّئَامِ وَ ثَنَاءُ اَلْجُهَّالِ فَإِنْ زَلَّتْ بِصَاحِبِهِ اَلنَّعْلُ فَشَرُّ خَدِینٍ وَ شَرُّ خَلِیلٍ .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 564 )
ص : 3162
قَالَ وَ قَالُوا عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ مَنْ أَنْزَلَ فِی اَلْیَقَظَهِ مِنْ جِمَاعٍ أَوْ مِنْ غَیْرِ جِمَاعٍ مِنْ رَجُلٍ أَوِ اِمْرَأَهٍ فَعَلَیْهِ اَلْغُسْلُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 456 )
ص : 3163
عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَکْرَهُ أَنْ یُسَافِرَ اَلرَّجُلُ أَوْ یَتَزَوَّجَ فِی مُحَاقِ اَلشَّهْرِ وَ إِذَا کَانَ اَلْقَمَرُ فِی اَلْعَقْرَبِ.
( فرج المهموم , جلد 1 , صفحه 113 )
ص : 3164
عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ : فِی قَوْلِهِ « هَلْ یَسْتَطِیعُ رَبُّکَ » قَالَ قَرَأْتُهَا هَلْ تَسْتَطِیعُ رَبَّکَ 112:5 یَعْنِی هَلْ تَسْتَطِیعُ أَنْ تَدْعُو رَبَّکَ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 350 )
ص : 3165
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ عَدُوَّ أَعْدَی عَلَی اَلْمَرْءِ مِنْ نَفْسِهِ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 140 )
ص : 3166
بَعْضُهُمْ: إِذَا لَمْ یَکُنْ لِلْعَالِمِ حِرْفَهٌ وَ لاَ عَقَارٌ کَانَ شُرْطِیّاً لِهَؤُلاَءِ اَلظَّلَمَهِ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 42 )
بعضی گفته اند:اگر دانشمندی بدون حرفه و بی باغ و ملک باشد،مأمور ستمکاران خواهد شد!
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 97 )
ص : 3167
9399-6 الکافی ،1/10/552/3 القمی و غیره عن محمد بن أحمد عن بعض أصحابنا عن محمد بن جزک قال: سألت الصادق علیه السّلام أدفع عشر مالی إلی ولد ابنی فقال نعم لا بأس.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 185 )
ص : 3168
اَلْمُعْتَبَرُ ، رَوَی اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلسِّنَّوْرِ فَقَالَ أَرْبَعُونَ دَلْواً وَ لِلْکَلْبِ وَ شِبْهِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 29 )
ص : 3169
فِی اَلْکَافِی عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَمَّا نَزَلَتْ آیَهُ اَلزَّکَاهِ: «خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَهً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها» وَ أُنْزِلَتْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ ، فَأَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُنَادِیَهُ فَنَادَی فِی اَلنَّاسِ: أَنَّ اَللَّهَ فَرَضَ عَلَیْکُمُ اَلزَّکَاهَ کَمَا فَرَضَ عَلَیْکُمْ اَلصَّلَوهَ فَفَرَضَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ، وَ فَرَضَ عَلَیْهِمْ اَلصَّدَقَهَ مِنَ اَلْإِبِلِ وَ اَلْبَقَرِ وَ اَلْغَنَمِ وَ مِنَ اَلْحِنْطَهِ وَ اَلشَّعِیرِ وَ اَلتَّمْرِ وَ اَلزَّبِیبِ، فَنَادَی بِهِمْ بِذَلِکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ عَفَا لَهُمْ عَمَّا سِوَی ذَلِکَ، قَالَ: ثُمَّ لَمْ یَعْرِضْ بِشَیْءٍ مِنْ أَمْوَالِهِمْ حَتَّی حَالَ عَلَیْهِمُ اَلْحَوْلُ مِنْ قَابِلٍ، فَصَامُوا وَ أَفْطَرُوا فَأَمَرَ مُنَادِیَهُ فَنَادَی فِی اَلْمُسْلِمِینَ : اَیُّهَا اَلْمُسْلِمُونَ زَکُّوا أَمْوَالَکُمْ تُقْبَلْ صَلَوتُکُمْ، قَالَ: ثُمَّ وَجَّهَ عُمَّالَ اَلصَّدَقَهِ وَ عُمَّالَ اَلطَّسُوقِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 260 )
ص : 3170
وَ عَنْهُ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَمْ یُغَسِّلْ عَمَّارَ بْنَ یَاسِرٍ ، وَ لاَ هَاشِمَ بْنَ عُتْبَهَ وَ هُوَ اَلْمِرْقَالُ وَ دَفَنَهُمَا (فِی ثِیَابِهِمَا) وَ لَمْ یُصَلِّ عَلَیْهِمَا . وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ وَ عَنْهُ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ شَیْخٍ مِنْ وُلْدِ عَدِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَدِیِّ بْنِ حَاتِمٍ وَ کَانَ مَعَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً : ثُمَّ قَالَ هَکَذَا رُوِیَ لَکِنَّ اَلْأَصْلَ أَنْ لاَ یُتْرَکَ أَحَدٌ مِنَ اَلْأُمَّهِ بِغَیْرِ صَلاَهٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 507 )
ص : 3171
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیْضاً: کَثْرَهُ اَلنَّوْمِ مَذْهَبَهٌ لِلدِّینِ وَ اَلدُّنْیَا.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 287 )
و فرمود:خواب زیاد دین و دنیا را از دست میبرد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 45 )
امام صادق علیه السّلام:خوابیدن زیاد،دین و دنیا را از میان می برد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 615 )
ص : 3172
رُوِیَ: أَنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ إِذَا رَآهُ قَالَ: بَشِّرِ اَلْمُخْبِتِینَ ، مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَرَی رَجُلاً مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ فَلْیَنْظُرْ إِلَی هَذَا.
( الرجال (لابن داود) , جلد 1 , صفحه 274 )
ص : 3173
وَ قَالَ اَلْحَسَنُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسانَ فِی کَبَدٍ قَالَ یُکَابِدُ مَضَایِقَ اَلدُّنْیَا وَ شَدَائِدَ اَلْآخِرَهِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 219 )
ص : 3174
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ رِبْعِیٍّ قَالَ: قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ لِأَبِی جَعْفَرٍ فِی کَفَّارَهِ اَلْیَمِینِ قَالَ أَطْعَمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَشَرَهَ مَسَاکِینَ کل [لِکُلِّ] مِسْکِینٍ مُدٌّ مِنْ طَعَامٍ فِی أَمْرِ مَارِیَهَ وَ هُوَ قَوْلُهُ: یا أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اَللّهُ لَکَ إِلَی آخِرِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 242 )
ص : 3175
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلصَّائِغُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَیُّوبَ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلرَّبِیعِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمُسْلِیِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ یَقُولُ: وَ اَللَّهِ مَا عَبَدَ أَبِی وَ لاَ جَدِّی عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ وَ لاَ هَاشِمٌ وَ لاَ عَبْدُ مَنَافٍ صَنَماً قَطُّ قِیلَ لَهُ فَمَا کَانُوا یَعْبُدُونَ قَالَ کَانُوا یُصَلُّونَ إِلَی اَلْبَیْتِ عَلَی دِینِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُتَمَسِّکِینَ بِهِ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 174 )
اصبغ بن نباته گوید،شنیدم امیر المؤمنین(علیه السّلام)میفرمود بخدا پدرم و اجدادم عبد المطلب و هاشم و عبد مناف هرگز بت نپرستیدند،عرض شد چه پرستش می- کردند؟فرمود بپیروی کیش ابراهیم بسوی خانه کعبه نماز میخواندند و بدان متمسک بودند.
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 282 )
5-اصبغ بن نباته گوید:از امیر المؤمنین-صلوات اللّه علیه-شنیدم که می فرمود:به خدا سوگند که پدر و جدّم عبد المطّلب و هاشم و عبد مناف هیچ گاه بتی را نپرستیدند.گفتند:پس چه می پرستیدند؟فرمود:مطابق دین ابراهیم علیه السّلام به جانب خانۀ کعبه نماز می خواندند و بدان متمسّک بودند.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 343 )
ص : 3176
وَ أَمَّا یَوْمُ اَلثَّلاَثَاءِ فَإِنَّهُ رُوِیَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: سَافِرُوا فِی یَوْمِ اَلثَّلاَثَاءِ وَ اُطْلُبُوا اَلْحَوَائِجَ فِیهِ فَإِنَّهُ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی أَلاَنَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهِ اَلْحَدِیدَ لِدَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 104 )
ص : 3177
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْأَصَمِّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ قَالَ لِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اِتَّقِ اَلْمُرْتَقَی اَلسَّهْلَ إِذَا کَانَ مُنْحَدَرُهُ وَعْراً قَالَ وَ کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ لاَ تَدَعِ اَلنَّفْسَ وَ هَوَاهَا فَإِنَّ هَوَاهَا فِی رَدَاهَا وَ تَرْکُ اَلنَّفْسِ وَ مَا تَهْوَی أَذَاهَا وَ کَفُّ اَلنَّفْسِ عَمَّا تَهْوَی دَوَاهَا .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 336 )
عبد الرحمن بن الحجاج گوید: حضرت موسی بن جعفر علیه السلام بمن فرمود: بپرهیز از نردبانی که بالا رفتنش آسان و پائین آمدنش دشوار است. گوید و حضرت صادق علیه السلام میفرمود: نفس (سرکش) را بمیل و خواهش خود رها مکن، زیرا که نابودیش در خواهش آن است، رها کردن نفس بآنچه خواهد برای آن درد، و جلوگیری آن از آنچه خواهد درمان آن است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 32 )
4-از عبد الرحمن بن حجّاج،گوید:أبو الحسن(علیه السّلام)به من فرمود: از برآمدن نردبانی که بالا رفتنش آسان است بپرهیز هر گاه پرتگاه هلاکت باری دارد. گوید:امام صادق(علیه السّلام)می فرمود: خود را به دلخواه وامنه،که خواهش نفس نابودی خود است،دل به هوس دادن درد و آزاری است و خودداری از آنچه دلخواهد داروی آن است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 283 )
4-«عبد الرحمن بن حجّاج»گوید:ابوالحسن علیه السّلام به من فرمود:
بپرهیز از نردبانی که بالا رفتن از آن آسان و پائین آمدن از آن دشوار باشد.
توضیح:شاید مراد از نردبان دنبال قدرت و شهرت یافتن باشد که برای انسان بسیار خوش و لذت بخش است ولی رهائی از آن بسیار مشکل و دشوار خواهد بود.
امام صادق علیه السّلام می فرمود:خود را به خواسته دل مسپار،که خواهش نفس نابودی خویش است،دل به هوس دادن درد و آزاری است و خودداری از آنچه دل می خواهد داروی آن است.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 55 )
: ضعیف. اتق المرتقی السهل إلخ، المرقی و المرتقی و المرقاه موضع الرقی و الصعود من رقیت السلم و السطح و الجبل علوته، و المنحدر الموضع الذی ینحدر منه أی ینزل، من الانحدار و هو النزول، و الوعر ضد السهل، قال الجوهری: جبل وعر بالتسکین و مطلب وعر، قال الأصمعی: و لا تقل وعر. أقول: و لعل المراد به النهی عن طلب الجاه و الرئاسه و سائر شهوات الدنیا و مرتفعاتها فإنها و إن کانت مؤاتیه علی الیسر و الخفض إلا أن عاقبتها عاقبه سوء و التخلص من غوائلها و تبعاتها فی غایه الصعوبه، و الحاصل أن متابعه النفس فی أهوائها و الترقی من بعضها إلی بعض و إن کانت کل واحده منها فی نظره حقیره، و تحصل له بسهوله، لکن عند الموت یصعب علیه ترک جمیعها، و المحاسبه علیها، فهو کمن صعد جبلا بحیل شتی فإذا انتهی إلی ذروته تحیر فی تدبیر النزول عنها. و أیضا تلک المنازل الدنیه تحصل له فی الدنیا بالتدریج، و عند الموت لا بد من ترکها دفعه، و لذا تشق علیه سکرات الموت بقطع تلک العلائق، فهو کمن صعد سلما درجه درجه ثم سقط فی آخر درجه منه دفعه، فکلما کانت الدرجات فی الصعود أکثر کان السقوط منها أشد ضررا و أعظم خطرا فلا بد للعاقل أن یتفکر عند الصعود علی درجات الدنیا فی شده النزول عنها فلا یرقی کثیرا و یکتفی بقدر الضروره و الحاجه، فهذا التشبیه البلیغ علی کل من الوجهین من أبلغ الاستعارات و أحسن التشبیهات، و فی بعض النسخ: أتقی بالیاء و کأنه من تصحیف النساخ، و لذا قرأ بعض الشارحین أتقی بصیغه التفضیل علی البناء للمفعول و قرأ السهل مرفوعا لیکون خبرا للمبتدإ و هو أتقی، أو یکون أتقی بتشدید التاء بصیغه المتکلم من باب الافتعال فالسهل منصوب صفه للمرتقی، و کل منهما لا یخلو من بعد. لا تدع النفس و هواها أی لا تترکها مع هواها و ما تهواه و تحبه من الشهوات المردیه فإن هواها فی رداها أی هلاکها فی الآخره بالهلاک المعنوی، فی القاموس ردی فی البئر سقط کتردی و أرداه غیره و رداه و روی کرضی ردی هلک، و أرداه، و رجل ردها لک. قوله علیه السلام: أذاها، الأذی ما یؤذی الإنسان من مرض أو مکروه، و الشیء القذر، و فی بعض النسخ داؤها أی مرضها و هو أنسب بقوله: دواءها لفظا و معنی، فی القاموس الدواء مثلثه ما داویت به، و بالقصر المرض.
( مرآه العقول ؛ ج 10 , ص 317 )
ص : 3178
وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنِ اَلْخَلِیلِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اِبْنِ صَاعِدَهَ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ یَحْیَی بْنِ نَصْرٍ عَنْ وَرْقَاءَ بْنِ عُمَرَ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ یُبْغِضُ اَلْفَاحِشَ اَلْبَذِیءَ اَلسَّائِلَ اَلْمُلْحِفَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 442 )
ص : 3179
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی أَمَالِیهِ ، عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ اَلْإِسْکَافِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سَلاَمَهَ اَلْغَنَوِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْعَامِرِیِّ عَنْ مَعْمَرٍ عَنْ أَبِی بَکْرِ بْنِ عَیَّاشٍ عَنِ اَلْفُجَیْعِ اَلْعُقَیْلِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ : أَنَّهُ قَالَ لَهُ فِیمَا أَوْصَاهُ لَمَّا حَضَرَتْهُ اَلْوَفَاهُ ثُمَّ إِنِّی أُوصِیکَ یَا حَسَنُ وَ کَفَی بِکَ وَصِیّاً بِمَا أَوْصَانِی بِهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ یَا بُنَیَّ اِلْزَمْ بَیْتَکَ وَ اِبْکِ [عَلَی] خَطِیئَتِکَ وَ لاَ تَکُنِ اَلدُّنْیَا أَکْبَرَ هَمِّکَ اَلْخَبَرَ . وَ رَوَاهُ أَبُو عَلِیٍّ فِی أَمَالِیهِ ، عَنْ وَالِدِهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 383 )
ص : 3180
قَالَ وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : عَلَیْکُمْ بِالْقَرْعِ فَإِنَّهُ یَزِیدُ فِی اَلدِّمَاغِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 24 )
ص : 3181
ثُمَّ دَخَلَ زَیْنُ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ جَمَاعَتُهُ دَارَ اَلرَّسُولِ .
( مثیر الأحزان , جلد 2 , صفحه 114 )
ص : 3182
فِی کِتَابِ عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ نَامَ فِی اَللَّیْلَهِ اَلَّتِی یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ لَمْ یَحُجَّ تِلْکَ اَلسَّنَهَ وَ هِیَ لَیْلَهُ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ، لِأَنَّ فِیهَا یُکْتَبُ وَفْدُ اَلْحَاجِّ وَ فِیهَا تُکْتَبُ اَلْأَرْزَاقُ وَ اَلْآجَالُ وَ مَا یَکُونُ مِنَ اَلسَّنَهِ إِلَی اَلسَّنَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 626 )
ص : 3183
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِأَسَانِیدَ مُتَعَدِّدَهٍ: فِی قَوْلِ اَللَّهِ وَ نادی نُوحٌ اِبْنَهُ فَقَالَ لَیْسَ بِابْنِهِ إِنَّمَا هُوَ اِبْنُ زَوْجَتِهِ عَلَی لُغَهِ طَیْءٍ یَقُولُونَ لاِبْنِ اَلْمَرْأَهِ اِبْنُهُ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 80 )
آن حضرت دربارۀ آیۀ
«وَ نادی نُوحٌ اِبْنَهُ»
فرمودند: آن فرزند، در حقیقت پسرخواندۀ نوح و پسر همسر نوح بود.(و اینکه در آیه خداوند
«اِبْنَهُ»
فرموده و فرزند را به خود نوح نسبت داده است) براساس لهجۀ قوم طی است که در گفتگوهای روزمره خویش فرزند همسر را فرزند خود پدر می خوانند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 153 )
ص : 3184
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا یَحِلُّ لِلْمَرْأَهِ أَنْ تَصَدَّقَ مِنْ مَالِ زَوْجِهَا بِغَیْرِ إِذْنِهِ قَالَ اَلْمَأْدُومُ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 270 )
ص : 3185
فَلَمَّا جَاوَزُوا اَلنَّهَرَ وَ نَظَرُوا إِلَی جُنُودِ جَالُوتَ قَالَ اَلَّذِینَ شَرِبُوا مِنْهُ لا طاقَهَ لَنَا اَلْیَوْمَ بِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ وَ قَالَ اَلَّذِینَ لَمْ یَشْرَبُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا - وَ اُنْصُرْنا عَلَی اَلْقَوْمِ اَلْکافِرِینَ 2\250 فَجَاءَ دَاوُدُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّی وَقَفَ بِحِذَاءِ جَالُوتَ ، وَ کَانَ جَالُوتُ عَلَی اَلْفِیلِ وَ عَلَی رَأْسِهِ اَلتَّاجُ، وَ فِی جَبْهَتِهِ یَاقُوتٌ یَلْمَعُ نُورُهُ وَ جُنُودُهُ بَیْنَ یَدَیْهِ، فَأَخَذَ دَاوُدُ مِنْ تِلْکَ اَلْأَحْجَارِ حَجَراً، فَرَمَی بِهِ فِی مَیْمَنَهِ جَالُوتَ ، فَمَرَّ فِی اَلْهَوَاءِ وَ وَقَعَ عَلَیْهِمْ فَانْهَزَمُوا وَ أَخَذَ حَجَراً آخَرَ، فَرَمَی بِهِ فِی مَیْسَرَهِ جَالُوتَ فَوَقَعَ عَلَیْهِمْ فَانْهَزَمُوا وَ رَمَی جَالُوتُ بِحَجَرٍ ثَالِثٍ فَصَکَّ اَلْیَاقُوتَهَ فِی جَبْهَتِهِ، وَ وَصَلَ إِلَی دِمَاغِهِ وَ وَقَعَ إِلَی اَلْأَرْضِ مَیِّتاً 2\251 فَهُوَ قَوْلُهُ فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اَللّهِ وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اَللّهُ اَلْمُلْکَ وَ اَلْحِکْمَهَ وَ أَمَّا قَوْلُهُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اَللّهِ اَلنّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ - لَفَسَدَتِ اَلْأَرْضُ وَ لکِنَّ اَللّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَی اَلْعالَمِینَ .
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 3186
16046-1 الکافی ،2/1/326/7 العده عن التهذیب ،1/4/290/10 سهل عن الثلاثه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال أمیر المؤمنین صلوات اللّه علیه: قضی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فی المأمومه ثلث الدیه و فی المنقله خمسه عشر من الإبل و فی الموضحه خمسا من الإبل و فی الدامیه بعیرا - و قضی فی الباضعه ببعیرین و قضی فی المتلاحمه ثلاثه أبعره و قضی فی السمحاق أربعه من الإبل.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 719 )
ص : 3187
مَنْ لاَنَ عُودُهُ کَثُفَتْ أَغْصَانُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 448 )
ص : 3188
لی، [الأمالی للصدوق ] ، عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ: تُوُفِّیَ اِبْنٌ لِعُثْمَانَ بْنِ مَظْعُونٍ فَاشْتَدَّ حُزْنُهُ عَلَیْهِ حَتَّی اِتَّخَذَ مِنْ دَارِهِ مَسْجِداً یَتَعَبَّدُ فِیهِ فَبَلَغَ ذَلِکَ رَسُولَ اَللَّهِ فَأَتَاهُ فَقَالَ لَهُ یَا عُثْمَانُ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمْ یَکْتُبْ عَلَیْنَا اَلرَّهْبَانِیَّهَ إِنَّمَا رَهْبَانِیَّهُ أُمَّتِی اَلْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ یَا عُثْمَانَ بْنَ مَظْعُونٍ لِلْجَنَّهِ ثَمَانِیَهُ أَبْوَابٍ وَ لِلنَّارِ سَبْعَهُ أَبْوَابٍ فَمَا یَسُرُّکَ أَنْ لاَ تَأْتِیَ بَاباً مِنْهَا إِلاَّ وَجَدْتَ اِبْنَکَ إِلَی جَنْبِکَ آخِذاً بِحُجْزَتِکَ یَشْفَعُ لَکَ إِلَی رَبِّکَ قَالَ بَلَی ثُمَّ قَالَ یَا عُثْمَانُ مَنْ صَلَّی صَلاَهَ اَلْفَجْرِ فِی جَمَاعَهٍ ثُمَّ جَلَسَ یَذْکُرُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّی تَطْلُعَ اَلشَّمْسُ کَانَ لَهُ فِی اَلْفِرْدَوْسِ سَبْعُونَ دَرَجَهً مَا بَیْنَ دَرَجَتَیْنِ کَحُضْرِ اَلْفَرَسِ اَلْجَوَادِ اَلْمُضَمَّرِ سَبْعِینَ سَنَهً وَ مَنْ صَلَّی اَلظُّهْرَ فِی جَمَاعَهٍ کَانَ لَهُ فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ خَمْسُونَ دَرَجَهً بُعْدُ مَا بَیْنَ کُلِّ دَرَجَتَیْنِ کَحُضْرِ اَلْفَرَسِ اَلْجَوَادِ خَمْسِینَ سَنَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 170 )
ص : 3189
یَا سَالِخَ اَلنَّهَارِ مِنَ اَللَّیْلِ فَإِذَا نَحْنُ مُظْلِمُونَ وَ مُجْرِیَ اَلشَّمْسِ لِمُسْتَقَرٍّ لَها بِتَقْدِیرِکَ یَا عَزِیزُ یَا عَلِیمُ یَا مُقَدِّرَ اَلْقَمَرِ مَنازِلَ حَتّی عادَ کَالْعُرْجُونِ اَلْقَدِیمِ یَا نُورَ کُلِّ نُورٍ وَ مُنْتَهَی کُلِّ رَغْبَهٍ وَ وَلِیَّ کُلِّ نِعْمَهٍ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اَللَّهُ یَا قُدُّوسُ یَا اَللَّهُ یَا أَحَدُ یَا وَاحِدُ یَا فَرْدُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ لَکَ اَلْأَسْمَاءُ اَلْحُسْنَی کُلُّهَا وَ اَلْأَمْثَالُ اَلْعُلْیَا کُلُّهَا وَ اَلْکِبْرِیَاءُ وَ اَلْآلاَءُ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اِسْمِی فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ فِی اَلسُّعَدَاءِ إِلَی آخِرِ اَلدُّعَاءِ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 184 )
ص : 3190
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّی أَرْبَعاً فِی اَلسَّفَرِ أَعَادَ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ لَمْ یُقْرَأِ اَلْآیَهُ عَلَیْهِ وَ لَمْ یَعْلَمْهَا فَلاَ إِعَادَهَ عَلَیْهِ یَعْنِی بِالْآیَهِ آیَهَ اَلْقَصْرِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 539 )
ص : 3191
فِی رَوْضَهِ اَلْوَاعِظِینَ لِلْمُفِیدِ (ره) قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَا مِنْ شَیْءٍ أَفْسَدَ لِلْقَلْبِ مِنَ اَلْخَطِیئَهِ، إِنَّ اَلْقَلْبَ لَتُوَاقِعُ اَلْخَطِیئَهَ فَمَا تَزَالُ بِهِ حَتَّی تَغْلِبَ عَلَیْهِ فَیَصِیرَ أَسْفَلُهُ أَعْلاَهُ وَ أَعْلاَهُ أَسْفَلَهُ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ إِذَا أَذْنَبَ کَانَتْ نُکْتَهٌ سَوْدَاءُ فِی قَلْبِهِ، فَإِنْ تَابَ وَ نَزَعَ وَ اِسْتَغْفَرَ صُقِلَ قَلْبُهُ مِنْهُ وَ إِنِ اِزْدَادَ زَادَتْ فَذَلِکَ الران[اَلرَّیْنُ] اَلَّذِی ذَکَرَهُ اَللَّهُ تَعَالَی فِی کِتَابِهِ «کَلاّ بَلْ رانَ عَلی قُلُوبِهِمْ ما کانُوا یَکْسِبُونَ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 531 )
ص : 3192
خُذْ مِمَّا لاَ یَبْقَی لَکَ وَ لاَ تَبْقَی لَهُ لِمَا لاَ تُفَارِقُهُ وَ لاَ یُفَارِقُکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 365 )
ص : 3193
حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلزُّهْرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ: أَنَا کُنْتُ مَعَهُ یَوْمَ قَالَ یَأْتِی تِسْعُ نَفَرٍ مِنْ حَضْرَمَوْتَ فَیُسْلِمُ مِنْهُمْ سِتَّهٌ وَ لاَ یُسْلِمُ مِنْهُمْ ثَلاَثَهٌ فَوَقَعَ فِی قُلُوبِ کَثِیرٍ مِنْ کَلاَمِهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یَقَعَ فَقُلْتُ أَنَا صَدَقَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ هُوَ کَمَا قُلْتَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ أَنْتَ اَلصِّدِّیقُ اَلْأَکْبَرُ وَ یَعْسُوبُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ إِمَامُهُمْ وَ تَرَی مَا أَرَی وَ تَعْلَمُ مَا أَعْلَمُ وَ أَنْتَ أَوَّلُ اَلْمُؤْمِنِینَ إِیمَاناً وَ کَذَلِکَ خَلَقَکَ اَللَّهُ وَ نَزَعَ مِنْکَ اَلشَّکَّ وَ اَلضَّلاَلَ فَأَنْتَ اَلْهَادِی اَلثَّانِی وَ اَلْوَزِیرُ اَلصَّادِقُ فَلَمَّا أَصْبَحَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَعَدَ فِی مَجْلِسِهِ ذَلِکَ وَ أَنَا عَنْ یَمِینِهِ أَقْبَلَ اَلتِّسْعَهُ رَهْطٍ مِنْ حَضْرَمَوْتَ حَتَّی دَنَوْا مِنَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمُوا فَرَدَّ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمَ وَ قَالُوا یَا مُحَمَّدُ أَعْرِضْ عَلَیْنَا اَلْإِسْلاَمَ فَأَسْلَمَ مِنْهُمْ سِتَّهٌ وَ لَمْ یُسْلِمِ اَلثَّلاَثَهُ فَانْصَرَفُوا فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلثَّلاَثَهِ أَمَّا أَنْتَ یَا فُلاَنُ فَسَتَمُوتُ بِصَاعِقَهٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ أَنْتَ یَا فُلاَنُ فَسَیَضْرِبُکَ أَفْعًی فِی مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا وَ أَمَّا أَنْتَ یَا فُلاَنُ فَإِنَّکَ تَخْرُجُ فِی طَلَبِ مَاشِیَهٍ وَ إِبِلٍ لَکَ فَیَسْتَقْبِلُکَ نَاسٌ مِنْ کَذَا فَیَقْتُلُونَکَ فَوَقَعَ فِی قُلُوبِ اَلَّذِینَ أَسْلَمُوا فَرَجَعُوا إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُمْ مَا فَعَلَ أَصْحَابُکُمُ اَلثَّلاَثَهُ اَلَّذِینَ تَوَلَّوْا عَنِ اَلْإِسْلاَمِ وَ لَمْ یُسْلِمُوا فَقَالُوا وَ اَلَّذِی بَعَثَکَ بِالْحَقِّ نَبِیّاً مَا جَاوَزُوا مَا قُلْتَ وَ کُلٌّ مَاتَ بِمَا قُلْتَ وَ إِنَّا جِئْنَاکَ لِنُجَدِّدَ اَلْإِسْلاَمَ وَ نَشْهَدُ أَنَّکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ [وَ]أَنَّکَ اَلْأَمِینُ عَلَی اَلْأَحْیَاءِ وَ اَلْأَمْوَاتِ بَعْدَ هَذَا وَ هَذِهِ .
( الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمره المؤمنین , جلد 1 , صفحه 504 )
ص : 3194
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: دَبَّ إِلَیْکُمْ دَاءُ اَلْأُمَمِ قَبْلَکُمْ اَلْحَسَدُ وَ اَلْبَغْضَاءُ وَ هِیَ اَلْحَالِقَهُ لاَ أَقُولُ حَالِقَهَ اَلشَّعْرِ وَ لَکِنْ حَالِقَهَ اَلدِّینِ وَ اَلَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لاَ تَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ حَتَّی تُؤْمِنُوا وَ لَنْ تُؤْمِنُوا حَتَّی تَحَابُّوا .
( منیه المرید فی أدب المفید و المستفید , جلد 1 , صفحه 324 )
ص : 3195
قب، ، [المناقب] ، لابن شهرآشوب وَ فِی اَلْعُقَدِ : أَنَّ مَرْوَانَ بْنَ اَلْحَکَمِ قَالَ لِلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَیْنَ یَدَیْ مُعَاوِیَهَ أَسْرَعَ اَلشَّیْبُ إِلَی شَارِبِکَ یَا حَسَنُ وَ یُقَالُ إِنَّ ذَلِکَ مِنَ اَلْخُرْقِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَیْسَ کَمَا بَلَغَکَ وَ لَکِنَّا مَعْشَرَ بَنِی هَاشِمٍ طَیِّبَهٌ أَفْوَاهُنَا عَذْبَهٌ شِفَاهُنَا فَنِسَاؤُنَا یُقْبِلْنَ عَلَیْنَا بِأَنْفَاسِهِنَّ وَ أَنْتُمْ مَعْشَرَ بَنِی أُمَیَّهَ فِیکُمْ بَخَرٌ شَدِیدٌ فَنِسَاؤُکُمْ یَصْرِفْنَ أَفْوَاهَهُنَّ وَ أَنْفَاسَهُنَّ إِلَی أَصْدَاغِکُمْ فَإِنَّمَا یَشِیبُ مِنْکُمْ مَوْضِعُ اَلْعِذَارِ مِنْ أَجْلِ ذَلِکَ قَالَ مَرْوَانُ أَمَا إِنَّ فِیکُمْ یَا بَنِی هَاشِمٍ خَصْلَهَ سَوْءٍ قَالَ وَ مَا هِیَ قَالَ اَلْغُلْمَهُ قَالَ أَجَلْ نُزِعَتْ مِنْ نِسَائِنَا وَ وُضِعَتْ فِی رِجَالِنَا وَ نُزِعَتِ اَلْغُلْمَهُ مِنْ رِجَالِکُمْ وَ وُضِعَتْ فِی نِسَائِکُمْ فَمَا قَامَ لِأُمَوِیَّهٍ إِلاَّ هَاشِمِیٌّ ثُمَّ خَرَجَ یَقُولُ وَ مَارَسْتُ هَذَا اَلدَّهْرَ خَمْسِینَ حِجَّهًوَ خَمْساً أُرَجِّی قَابِلاً بَعْدَ قَابِلٍ فَمَا أَنَا فِی اَلدُّنْیَا بَلَغْتُ جَسِیمَهَاوَ لاَ فِی اَلَّذِی أَهْوَی کَدَحْتُ بِطَائِلٍ فَقَدْ أَشْرَعَتْنِی فِی اَلْمَنَایَا أَکُفُّهَا وَ أَیْقَنْتُ أَنِّی رَهْنُ مَوْتٍ مُعَاجَلٌ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 44 , صفحه 105 )
ص : 3196
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: أَطِیلُوا اَلسُّجُودَ فَمَا مِنْ عَمَلٍ أَشَدَّ عَلَی إِبْلِیسَ مِنْ أَنْ یَرَی اِبْنَ آدَمَ سَاجِداً لِأَنَّهُ أُمِرَ بِالسُّجُودِ فَعَصَی وَ هَذَا أُمِرَ بِالسُّجُودِ فَأَطَاعَ فِیمَا أُمِرَ .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 340 )
پدرم رحمه اللّه علیه از سعد بن عبد اللّه،از محمّد بن عیسی بن عبید،از قاسم بن یحیی،از جدّش حسن بن راشد از ابو بصیر،از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام نقل کرده که آن جناب فرمودند: پدرم،از جدّم،از آباء گرامش علیهم السلام نقل کردند که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلم فرمودند: سجود را طولانی کنید زیرا هیچ عملی سخت تر بر ابلیس نیست از این که ببیند فرزند آدم در حال سجده است چه آنکه خودش مأمور به سجده شد ولی عصیان کرد حال می بیند که این بنده امر به سجده شده و در آوردنش امتثال می کند.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 113 )
ص : 3197
حَدَّثَنَا اَلسِّنْدِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا نُبِّئَ نَبِیٌّ قَطُّ إِلاَّ بِمَعْرِفَهِ حَقِّنَا وَ بِفَضْلِنَا عَمَّنْ سِوَانَا.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 74 )
ص : 3198
قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ حُمَیْدٌ اَلْبَصْرِیُّ قَالَ بَلَغَنَا عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ نیشار [ نَیْسَابُورَ ]یُقَالُ لَهُ عَبْدُ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ أَدْهَمَ عَنْ مُوسَی اَلْفَرَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ دَعَا بِهَذِهِ اَلْأَسْمَاءِ اِسْتَجَابَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَوْ دُعِیَ بِهَذِهِ اَلْأَسْمَاءِ عَلَی صَفَائِحَ مِنْ حَدِیدٍ لَذَابَ اَلْحَدِیدُ بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً لَوْ أَنَّ رَجُلاً بَلَغَ بِهِ اَلْجُوعُ وَ اَلْعَطَشُ شِدَّهً ثُمَّ دَعَا بِهَذِهِ اَلْأَسْمَاءِ لَسَکَنَ عَنْهُ اَلْجُوعُ وَ اَلْعَطَشُ وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً لَوْ أَنَّ رَجُلاً دَعَا بِهَذِهِ اَلْأَسْمَاءِ عَلَی جَبَلٍ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی یُرِیدُهُ لَنَفَذَ اَلْجَبَلَ کَمَا یُرِیدُهُ حَتَّی یَسْلُکَهُ وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً لَوْ دَعَا بِهَذَا اَلدُّعَاءِ عِنْدَ مَجْنُونٍ لَأَفَاقَ مِنْ جُنُونِهِ وَ إِنْ دُعِیَ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ عِنْدَ اِمْرَأَهٍ قَدْ عَسُرَ عَلَیْهَا اَلْوِلاَدَهُ لَسَهَّلَ اَللَّهُ ذَلِکَ عَلَیْهَا وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَوْ دَعَا بِهَذَا اَلدُّعَاءِ رَجُلٌ وَ هُوَ فِی مَدِینَهٍ وَ اَلْمَدِینَهُ تَحْتَرِقُ وَ مَنْزِلُهُ فِی وَسَطِهَا لَنَجَا مَنْزِلُهُ وَ لَمْ یَحْتَرِقْ وَ لَوْ أَنَّ رَجُلاً دَعَا بِهَذَا اَلدُّعَاءِ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً مِنْ لَیَالِی اَلْجُمَعِ لَغَفَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ کُلَّ ذَنْبٍ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَللَّهِ تَعَالَی وَ لَوْ فَجَرَ بِأُمِّهِ لَغَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ذَلِکَ وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً مَا دَعَا بِهَذَا اَلدُّعَاءِ مَغْمُومٌ إِلاَّ صَرَفَ اَللَّهُ اَلْکَرِیمُ عَنْهُ غَمَّهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ بِرَحْمَتِهِ وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً مَا دَعَا بِهَذَا اَلدُّعَاءِ أَحَدٌ عِنْدَ سُلْطَانٍ جَائِرٍ قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ عَلَیْهِ وَ یَنْظُرَهُ إِلاَّ جَعَلَ اَللَّهُ لَهُ ذَلِکَ اَلسُّلْطَانَ طَوْعاً لَهُ وَ کَفَی شَرَّهُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی وَ هِیَ هَذِهِ اَلْأَسْمَاءُ تَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مَنِ اِحْتَجَبَ بِشُعَاعِ نُورِهِ عَنْ نَوَاظِرِ خَلْقِهِ یَا مَنْ تَسَرْبَلَ بِالْجَلاَلِ وَ اَلْعَظَمَهِ وَ اِشْتَهَرَ بِالتَّجَبُّرِ فِی قُدْسِهِ یَا مَنْ تَعَالَی بِالْجَلاَلِ وَ اَلْکِبْرِیَاءِ فِی تَفَرُّدِ مَجْدِهِ یَا مَنِ اِنْقَادَتِ اَلْأُمُورُ بِأَزِمَّتِهَا طَوْعاً لِأَمْرِهِ یَا مَنْ قَامَتِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرَضُونَ مُجِیبَاتٍ لِدَعْوَتِهِ یَا مَنْ زَیَّنَ اَلسَّمَاءَ بِالنُّجُومِ اَلطَّالِعَهِ وَ جَعَلَهَا هَادِیَهً لِخَلْقِهِ یَا مَنْ أَنَارَ اَلْقَمَرَ اَلْمُنِیرَ فِی سَوَادِ اَللَّیْلِ اَلْمُظْلِمِ بِلُطْفِهِ یَا مَنْ أَنَارَ اَلشَّمْسَ اَلْمُنِیرَهَ وَ جَعَلَهَا مَعَاشاً لِخَلْقِهِ وَ جَعَلَهَا مُفَرِّقَهً بَیْنَ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ بِعَظَمَتِهِ یَا مَنِ اِسْتَوْجَبَ اَلشُّکْرَ بِنَشْرِ سَحَائِبِ نِعَمِهِ أَسْأَلُکَ بِمَعَاقِدِ اَلْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهَی اَلرَّحْمَهِ مِنْ کِتَابِکَ وَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ سَمَّیْتَ بِهِ نَفْسَکَ أَوِ اِسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِی عِلْمِ اَلْغَیْبِ عِنْدَکَ وَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ أَنْزَلْتَهُ فِی کِتَابِکَ أَوْ أَثْبَتَّهُ فِی قُلُوبِ اَلصَّافِّینَ اَلْحَافِّینَ حَوْلَ عَرْشِکَ فَتَرَاجَعَتِ اَلْقُلُوبُ إِلَی اَلصُّدُورِ عَنِ اَلْبَیَانِ بِإِخْلاَصِ اَلْوَحْدَانِیَّهِ وَ تَحْقِیقِ اَلْفَرْدَانِیَّهِ مُقِرَّهً لَکَ بِالْمَعْبُودِیَّهِ وَ إِنَّکَ أَنْتَ اَللَّهُ أَنْتَ اَللَّهُ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَسْأَلُکَ بِالْأَسْمَاءِ اَلَّتِی تَجَلَّیْتَ بِهَا لِلْکَلِیمِ عَلَی اَلْجَبَلِ اَلْعَظِیمِ فَلَمَّا بَدَا شُعَاعُ نُورِ اَلْحُجُبِ مِنْ بَهَاءِ اَلْعَظَمَهِ خَرَّتِ اَلْجِبَالُ مُتَدَکْدِکَهً لِعَظَمَتِکَ وَ جَلاَلِکَ وَ هَیْبَتِکَ- وَ خَوْفاً مِنْ سَطْوَتِکَ رَاهِبَهً مِنْکَ فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَسْأَلُکَ بِالاِسْمِ اَلَّذِی فَتَقْتَ بِهِ رَتْقَ عَظِیمِ جُفُونِ عُیُونِ اَلنَّاظِرِینَ اَلَّذِی بِهِ تَدْبِیرُ حِکْمَتِکَ وَ شَوَاهِدُ حُجَجِ أَنْبِیَائِکَ یَعْرِفُونَکَ بِفِطَنِ اَلْقُلُوبِ وَ أَنْتَ فِی غَوَامِضِ مُسَرَّاتِ سَرِیرَاتِ اَلْغُیُوبِ أَسْأَلُکَ بِعِزَّهِ ذَلِکَ اَلاِسْمِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَصْرِفَ عَنِّی وَ عَنْ أَهْلِ حُزَانَتِی وَ جَمِیعِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ جَمِیعَ اَلْآفَاتِ وَ اَلْعَاهَاتِ وَ اَلْأَعْرَاضِ وَ اَلْأَمْرَاضِ وَ اَلْخَطَایَا وَ اَلذُّنُوبِ وَ اَلشَّکِّ وَ اَلشِّرْکِ وَ اَلْکُفْرِ وَ اَلشِّقَاقِ وَ اَلنِّفَاقِ وَ اَلضَّلاَلَهِ وَ اَلْجَهْلِ وَ اَلْمَقْتِ وَ اَلْغَضَبِ وَ اَلْعُسْرِ وَ اَلضِّیقِ وَ فَسَادِ اَلضَّمِیرِ وَ حُلُولِ اَلنَّقِمَهِ وَ شَمَاتَهِ اَلْأَعْدَاءِ وَ غَلَبَهِ اَلرِّجَالِ- إِنَّکَ سَمِیعُ اَلدُّعاءِ لَطِیفٌ لِمَا تَشَاءُ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ . .
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 75 )
ص : 3199
: وَ مَا رَوَاهُ أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَزْنِی وَ لَمْ یَدْخُلْ بِأَهْلِهِ یُحْصَنُ قَالَ لاَ وَ لاَ یُحْصَنُ بِالْأَمَهِ .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 511 )
2-پدرم رحمه اللّه علیه از سعد بن عبد اللّه،از احمد بن محمّد بن عیسی،از حسین بن سعید،از نضر بن سوید،از عاصم بن حمید،از محمّد بن مسلم نقل کرده که وی گفت:از حضرت ابا جعفر علیه السّلام پرسیدم:مردی مرتکب زنا شده و با همسرش هم بستر نشده آیا وی محصن می باشد؟ حضرت فرمودند:خیر و با داشتن کنیز نیز محصن محسوب نمی شود.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 637 )
ص : 3200
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلصَّبَّاحِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ أُمِّی تَصَدَّقَتْ عَلَیَّ بِنَصِیبٍ لَهَا فِی دَارٍ فَقُلْتُ لَهَا إِنَّ اَلْقُضَاهَ لاَ یُجِیزُونَ هَذَا وَ لَکِنِ اُکْتُبِیهِ شِرَاءً فَقَالَتْ اِصْنَعْ مِنْ ذَلِکَ مَا بَدَا لَکَ (وَ مَا) تَرَی أَنَّهُ یَسُوغُ لَکَ فَتَوَثَّقْتُ فَأَرَادَ بَعْضُ اَلْوَرَثَهِ أَنْ یَسْتَحْلِفَنِی أَنِّی نَقَدْتُهَا اَلثَّمَنَ وَ لَمْ أَنْقُدْهَا شَیْئاً فَمَا تَرَی قَالَ اِحْلِفْ لَهُ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلصَّبَّاحِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 281 )
ص : 3201
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلَهُ حُمْرَانُ فَقَالَ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ لَوْ حَدَّثْتَنَا مَتَی یَکُونُ هَذَا اَلْأَمْرُ فَسُرِرْنَا بِهِ قَالَ یَا حُمْرَانُ إِنَّ لَکَ أَصْدِقَاءَ وَ إِخْوَاناً وَ مَعَارِفَ إِنَّ رَجُلاً کَانَ فِیمَا مَضَی مِنَ اَلْعُلَمَاءِ وَ کَانَ لَهُ اِبْنٌ لَمْ یَکُنْ یَرْغَبُ فِی عِلْمِ أَبِیهِ وَ لاَ یَسْأَلُهُ عَنْ شَیْءٍ وَ کَانَ لَهُ جَارٌ یَأْتِیهِ وَ یَسْأَلُهُ وَ یَأْخُذُ عَنْهُ فَحَضَرَ اَلرَّجُلَ اَلْمَوْتُ فَدَعَا اِبْنَهُ فَقَالَ یَا بُنَیَّ إِنَّکَ قَدْ کُنْتَ تَزْهَدُ فِیمَا عِنْدِی وَ تَقِلُّ رَغْبَتُکَ فِیهِ وَ لَمْ تَکُنْ تَسْأَلُنِی عَنْ شَیْءٍ وَ لِی جَارٌ قَدْ کَانَ یَأْتِینِی وَ یَسْأَلُنِی وَ یَأْخُذُ مِنِّی وَ یَحْفَظُ عَنِّی فَإِنِ اِحْتَجْتَ إِلَی شَیْءٍ فَأْتِهِ وَ عَرَّفَهُ جَارَهُ فَهَلَکَ اَلرَّجُلُ وَ بَقِیَ اِبْنُهُ فَرَأَی مَلِکُ ذَلِکَ اَلزَّمَانِ رُؤْیَا فَسَأَلَ عَنِ اَلرَّجُلِ فَقِیلَ لَهُ قَدْ هَلَکَ فَقَالَ اَلْمَلِکُ هَلْ تَرَکَ وَلَداً فَقِیلَ لَهُ نَعَمْ تَرَکَ اِبْناً فَقَالَ اِیتُونِی بِهِ فَبُعِثَ إِلَیْهِ لِیَأْتِیَ اَلْمَلِکَ فَقَالَ اَلْغُلاَمُ وَ اَللَّهِ مَا أَدْرِی لِمَا یَدْعُونِی اَلْمَلِکُ وَ مَا عِنْدِی عِلْمٌ وَ لَئِنْ سَأَلَنِی عَنْ شَیْءٍ لَأَفْتَضِحَنَّ فَذَکَرَ مَا کَانَ أَوْصَاهُ أَبُوهُ بِهِ فَأَتَی اَلرَّجُلَ اَلَّذِی کَانَ یَأْخُذُ اَلْعِلْمَ مِنْ أَبِیهِ فَقَالَ لَهُ إِنَّ اَلْمَلِکَ قَدْ بَعَثَ إِلَیَّ یَسْأَلُنِی وَ لَسْتُ أَدْرِی فِیمَ بَعَثَ إِلَیَّ وَ قَدْ کَانَ أَبِی أَمَرَنِی أَنْ آتِیَکَ إِنِ اِحْتَجْتُ إِلَی شَیْءٍ فَقَالَ اَلرَّجُلُ وَ لَکِنِّی أَدْرِی فِیمَا بَعَثَ إِلَیْکَ فَإِنْ أَخْبَرْتُکَ فَمَا أَخْرَجَ اَللَّهُ لَکَ مِنْ شَیْءٍ فَهُوَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ فَقَالَ نَعَمْ فَاسْتَحْلَفَهُ وَ اِسْتَوْثَقَ مِنْهُ أَنْ یَفِیَ فَأَوْثَقَ لَهُ اَلْغُلاَمُ فَقَالَ إِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَسْأَلَکَ عَنْ رُؤْیَا رَآهَا أَیُّ زَمَانٍ هَذَا فَقُلْ لَهُ هَذَا زَمَانُ اَلذِّئْبِ فَأَتَاهُ اَلْغُلاَمُ فَقَالَ لَهُ اَلْمَلِکُ أَ تَدْرِی لِمَا أَرْسَلْتُ إِلَیْکَ فَقَالَ أَرْسَلْتَ إِلَیَّ تُرِیدُ أَنْ تَسْأَلَنِی عَنْ رُؤْیَا رَأَیْتَهَا أَیُّ زَمَانٍ هَذَا فَقَالَ لَهُ اَلْمَلِکُ صَدَقْتَ فَأَخْبِرْنِی أَیُّ زَمَانٍ هَذَا فَقَالَ لَهُ زَمَانُ اَلذِّئْبِ فَأَمَرَ لَهُ بِجَائِزَهٍ فَقَبَضَهَا اَلْغُلاَمُ وَ اِنْصَرَفَ إِلَی مَنْزِلِهِ وَ أَبَی أَنْ یَفِیَ لِصَاحِبِهِ وَ قَالَ لَعَلِّی لاَ أُنْفِدُ هَذَا اَلْمَالَ وَ لاَ آکُلُهُ حَتَّی أَهْلِکَ وَ لَعَلِّی لاَ أَحْتَاجُ وَ لاَ أُسْأَلُ عَنْ مِثْلِ هَذَا اَلَّذِی سُئِلْتُ عَنْهُ فَمَکَثَ مَا شَاءَ اَللَّهُ ثُمَّ إِنَّ اَلْمَلِکَ رَأَی رُؤْیَا فَبَعَثَ إِلَیْهِ یَدْعُوهُ فَنَدِمَ عَلَی مَا صَنَعَ وَ قَالَ وَ اَللَّهِ مَا عِنْدِی عِلْمٌ آتِیهِ بِهِ وَ مَا أَدْرِی کَیْفَ أَصْنَعُ بِصَاحِبِی وَ قَدْ غَدَرْتُ بِهِ وَ لَمْ أَفِ لَهُ ثُمَّ قَالَ لَآتِیَنَّهُ عَلَی کُلِّ حَالٍ وَ لَأَعْتَذِرَنَّ إِلَیْهِ وَ لَأَحْلِفَنَّ لَهُ فَلَعَلَّهُ یُخْبِرُنِی فَأَتَاهُ فَقَالَ إِنِّی قَدْ صَنَعْتُ اَلَّذِی صَنَعْتُ وَ لَمْ أَفِ لَکَ بِمَا کَانَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ وَ تَفَرَّقَ مَا کَانَ فِی یَدِی وَ قَدِ اِحْتَجْتُ إِلَیْکَ فَأَنْشُدُکَ اَللَّهَ أَنْ لاَ تَخْذُلَنِی أَنَا أُوثِقُ لَکَ أَنْ لاَ یَخْرُجَ لِی شَیْءٌ إِلاَّ کَانَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ وَ قَدْ بَعَثَ إِلَیَّ اَلْمَلِکُ وَ لَسْتُ أَدْرِی عَمَّا یَسْأَلُنِی فَقَالَ إِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَسْأَلَکَ عَنْ رُؤْیَا رَآهَا أَیُّ زَمَانٍ هَذَا فَقُلْ لَهُ إِنَّ هَذَا زَمَانُ اَلْکَبْشِ فَأَتَی اَلْمَلِکَ فَدَخَلَ عَلَیْهِ فَقَالَ لِمَا بَعَثْتُ إِلَیْکَ فَقَالَ إِنَّکَ رَأَیْتَ رُؤْیَا وَ إِنَّکَ تُرِیدُ أَنْ تَسْأَلَنِی أَیُّ زَمَانٍ هَذَا فَقَالَ لَهُ صَدَقْتَ فَأَخْبِرْنِی أَیُّ زَمَانٍ هَذَا فَقَالَ هَذَا زَمَانُ اَلْکَبْشِ فَأَمَرَ لَهُ بِصِلَهٍ فَقَبَضَهَا وَ اِنْصَرَفَ إِلَی مَنْزِلِهِ وَ تَدَبَّرَ رَأْیَهُ فِی أَنْ یَفِیَ لِصَاحِبِهِ أَوْ لاَ یَفِیَ فَهَمَّ مَرَّهً أَنْ یَفْعَلَ وَ مَرَّهً أَنْ لاَ یَفْعَلَ ثُمَّ قَالَ لَعَلِّی لاَ أَحْتَاجُ إِلَیْهِ بَعْدَ هَذِهِ اَلْمَرَّهِ أَبَداً وَ أَجْمَعَ رَأْیَهُ عَلَی اَلْغَدْرِ وَ تَرْکِ اَلْوَفَاءِ فَمَکَثَ مَا شَاءَ اَللَّهُ ثُمَّ إِنَّ اَلْمَلِکَ رَأَی رُؤْیَا فَبَعَثَ إِلَیْهِ فَنَدِمَ عَلَی مَا صَنَعَ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ صَاحِبِهِ وَ قَالَ بَعْدَ غَدْرٍ مَرَّتَیْنِ کَیْفَ أَصْنَعُ وَ لَیْسَ عِنْدِی عِلْمٌ ثُمَّ أَجْمَعَ رَأْیَهُ عَلَی إِتْیَانِ اَلرَّجُلِ فَأَتَاهُ فَنَاشَدَهُ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ سَأَلَهُ أَنْ یُعَلِّمَهُ وَ أَخْبَرَهُ أَنَّ هَذِهِ اَلْمَرَّهَ یَفِی لَهُ وَ أَوْثَقَ لَهُ وَ قَالَ لاَ تَدَعْنِی عَلَی هَذِهِ اَلْحَالِ فَإِنِّی لاَ أَعُودُ إِلَی اَلْغَدْرِ وَ سَأَفِی لَکَ فَاسْتَوْثَقَ مِنْهُ فَقَالَ إِنَّهُ یَدْعُوکَ یَسْأَلُکَ عَنْ رُؤْیَا رَآهَا أَیُّ زَمَانٍ هَذَا فَإِذَا سَأَلَکَ فَأَخْبِرْهُ أَنَّهُ زَمَانُ اَلْمِیزَانِ قَالَ فَأَتَی اَلْمَلِکَ فَدَخَلَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَهُ لِمَ بَعَثْتُ إِلَیْکَ فَقَالَ إِنَّکَ رَأَیْتَ رُؤْیَا وَ تُرِیدُ أَنْ تَسْأَلَنِی أَیُّ زَمَانٍ هَذَا فَقَالَ صَدَقْتَ فَأَخْبِرْنِی أَیُّ زَمَانٍ هَذَا قَالَ هَذَا زَمَانُ اَلْمِیزَانِ فَأَمَرَ لَهُ بِصِلَهٍ فَقَبَضَهَا وَ اِنْطَلَقَ بِهَا إِلَی اَلرَّجُلِ فَوَضَعَهَا بَیْنَ یَدَیْهِ وَ قَالَ قَدْ جِئْتُکَ بِمَا خَرَجَ لِی فَقَاسِمْنِیهِ فَقَالَ لَهُ اَلْعَالِمُ إِنَّ اَلزَّمَانَ اَلْأَوَّلَ کَانَ زَمَانَ اَلذِّئْبِ وَ إِنَّکَ کُنْتَ مِنَ اَلذِّئَابِ وَ إِنَّ اَلزَّمَانَ اَلثَّانِیَ کَانَ زَمَانَ اَلْکَبْشِ یَهُمُّ وَ لاَ یَفْعَلُ وَ کَذَلِکَ کُنْتَ أَنْتَ تَهُمُّ وَ لاَ تَفِی وَ کَانَ هَذَا زَمَانَ اَلْمِیزَانِ وَ کُنْتَ فِیهِ عَلَی اَلْوَفَاءِ فَاقْبِضْ مَالَکَ لاَ حَاجَهَ لِی فِیهِ وَ رَدَّهُ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 497 )
ص : 3202
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ ، عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ أَمَّا اَلْجِدارُ فَکانَ لِغُلامَیْنِ یَتِیمَیْنِ فِی اَلْمَدِینَهِ وَ کانَ تَحْتَهُ کَنْزٌ لَهُما . فَقَالَ: «أَمَا إِنَّهُ مَا کَانَ ذَهَباً وَ لاَ فِضَّهً، وَ إِنَّمَا کَانَ أَرْبَعَ کَلِمَاتٍ: لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَا، مَنْ أَیْقَنَ بِالْمَوْتِ لَمْ یَضْحَکْ، وَ مَنْ أَیْقَنَ بِالْحِسَابِ لَمْ یَفْرَحْ قَلْبُهُ، وَ مَنْ أَیْقَنَ بِالْقَدَرِ لَمْ یَخْشَ إِلاَّ اَللَّهَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 650 )
ص : 3203
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلْمَرْأَهِ إِذَا حَاضَتْ فَاغْتَسَلَتْ نَهَاراً قَالَ تَکُفُّ عَنِ اَلطَّعَامِ أَحَبُّ إِلَیَّ قَالَ وَ إِنْ هِیَ اِغْتَسَلَتْ مِنْ حَیْضَتِهَا وَ جَاءَ زَوْجُهَا مِنْ سَفَرٍ فَلْیَکُفَّ عَنْ مُجَامَعَتِهَا فَهُوَ أَحَبُّ إِلَیَّ إِذَا جَاءَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 35 )
ص : 3204
لی، [الأمالی للصدوق ] ، مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ مُوسَی بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهَا لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی اَلْمَرْأَهُ یَکُونُ لَهَا زَوْجَانِ فَیَمُوتُونَ وَ یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ لِأَیِّهِمَا تَکُونُ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا أُمَّ سَلَمَهَ تَخَیَّرُ أَحْسَنَهُمَا خُلُقاً وَ خَیْرَهُمَا لِأَهْلِهِ یَا أُمَّ سَلَمَهَ إِنَّ حُسْنَ اَلْخُلُقِ ذَهَبَ بِخَیْرِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 384 )
23-امالی.ماجیلویه...از موسی بن ابراهیم از موسی بن جعفر از پدر از جدش علیهم السّلام که ام سلمه برسول خدا صلّی اللّه علیه و آله عرض کرد پدر و مادرم فدای تو باد اگر مثلا زن دو شوهر کرده و هر دو از دنیا رفته اند و داخل بهشت شده اند زن که از دنیا رفت و اهل بهشت شد با کدام یک از این دو خواهد بود فرمود هر کدام که خوش خلق تر و بهتر باشد برای خاندان خود او را انتخاب خواهد کرد.ای ام سلمه حسن خلق خیر دنیا و آخرت را بهمراه خود
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 373 )
ص : 3205
مکا، [مکارم الأخلاق] ، عَنِ اِبْنِ إِسْحَاقَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلرَّغْبَهُ أَنْ تَسْتَقْبِلَ بِبَطْنِ کَفَّیْکَ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ اَلرَّهْبَهُ أَنْ تَجْعَلَ ظَهْرَ کَفَّیْکَ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ تَبَتَّلْ إِلَیْهِ تَبْتِیلاً قَالَ اَلدُّعَاءُ بِإِصْبَعٍ تُشِیرُ بِهَا وَ اَلتَّضَرُّعُ أَنْ تُشِیرَ بِإِصْبَعِکَ وَ تُحَرِّکَهَا وَ اَلاِبْتِهَالُ رَفْعُ اَلْیَدَیْنِ وَ مَدُّهُمَا وَ ذَلِکَ عِنْدَ اَلدَّمْعَهِ ثُمَّ اُدْعُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 338 )
ص : 3206
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ أَوْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، یَا بُنَیَّ إِیَّاکَ وَ مُصَاحَبَهَ اَلْقَاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإِنَّی وَجَدْتُهُ مَلْعُوناً فِی کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی ثَلَثِ مَوَاضِعَ قَالَ فِی اَلْبَقَرَهِ: اَلَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اَللّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اَللّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی اَلْأَرْضِ أُولئِکَ هُمُ اَلْخاسِرُونَ وَ اَلْحَدِیثُ طَوِیلٌ أَخَذْنَا مِنْهُ مَوْضِعَ اَلْحَاجَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 45 )
ص : 3207
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب اِبْنُ بُطَّهَ وَ شَرِیکٍ بِإِسْنَادِهِمَا عَنِ اِبْنِ أَبْجَرَ اَلْعِجْلِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ مُعَاوِیَهَ فَاخْتَصَمَ إِلَیْهِ رَجُلاَنِ فِی ثَوْبٍ فَقَالَ أَحَدُهُمَا ثَوْبِی وَ أَقَامَ اَلْبَیِّنَهَ وَ قَالَ اَلْآخَرُ ثَوْبِی اِشْتَرَیْتُهُ مِنَ اَلسُّوقِ مِنْ رَجُلٍ لاَ أَعْرِفُهُ فَقَالَ مُعَاوِیَهُ لَوْ کَانَ لَهَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ فَقَالَ اِبْنُ أَبْجَرَ فَقُلْتُ لَهُ قَدْ شَهِدْتُ عَلِیّاً قَضَی فِی مِثْلِ هَذَا وَ ذَلِکَ أَنَّهُ قَضَی بِالثَّوْبِ لِلَّذِی أَقَامَ اَلْبَیِّنَهَ وَ قَالَ لِلْآخَرِ اُطْلُبِ اَلْبَائِعَ فَقَضَی مُعَاوِیَهُ بِذَلِکَ بَیْنَ اَلرَّجُلَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 289 )
ص : 3208
فی کتاب الخصال ، فیما علّم علیّ - علیه السّلام-: أصحابه من الأربعمائه باب ممّا یصلح للمسلم فی دینه و دنیاه. أکثروا الاستغفار، تجلبوا الرّزق. و قدّموا ما استطعتم من عمل الخیر، تجدوه غدا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 509 )
ص : 3209
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: زَکَاهُ اَلْحُلِیِّ عَارِیَّتُهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 158 )
ص : 3210
عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلْمَائِدَهِ فِی کُلِّ یَوْمِ خَمِیسٍ لَمْ یَلْبِسْ إِیمَانَهُ بِظُلْمٍ وَ لَمْ یُشْرِکْ أَبَداً .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 288 )
ص : 3211
مع، [معانی الأخبار] ، لی، [الأمالی] ، للصدوق اَلْحَافِظُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ زَکَرِیَّا وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی اَلْأَسْوَدِ عَنْ أَبِی اَلْمُطَهَّرِ اَلْمَذَارِیِّ عَنْ سَلاَّمٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ عَنْ أَبِی بَرْزَهَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَهِدَ إِلَیَّ فِی عَلِیٍّ عَهْداً قُلْتُ یَا رَبِّ بَیِّنْهُ لِی قَالَ اِسْمَعْ قُلْتُ قَدْ سَمِعْتُ قَالَ إِنَّ عَلِیّاً رَایَهُ اَلْهُدَی وَ إِمَامُ أَوْلِیَائِی وَ نُورُ مَنْ أَطَاعَنِی وَ هُوَ اَلْکَلِمَهُ اَلَّتِی أَلْزَمْتُهَا اَلْمُتَّقِینَ مَنْ أَحَبَّهُ أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَطَاعَهُ أَطَاعَنِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 104 )
ص : 3212
وَ عَنْهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : إِذَا شَهِدَ شُهُودٌ عَلَی رَجُلٍ بِحَقٍّ فِی مَالٍ وَ لَمْ یَعْرِفِ اَلْقَاضِی عَدَالَتَهُمْ وَ کَانَ فِی بَلَدٍ آخَرَ قَاضٍ آخَرُ یَعْرِفُ ذَلِکَ فَإِنْ کَانَتِ اَلشَّهَادَهُ فِی طَلاَقٍ أَوْ حَدٍّ لَمْ یُقْبَلْ فِیهِ کِتَابُ قَاضٍ إِلَی اَلْقَاضِی وَ لاَ شَهَادَهٌ عَلَی شَهَادَهٍ وَ لاَ یُقْبَلُ کِتَابُ قَاضٍ إِلَی قَاضٍ فِی حَدٍّ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 539 )
ص : 3213
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ کَثِیرٍ اَلْخَزَّازِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَلَیْهِ قَمِیصٌ غَلِیظٌ خَشِنٌ تَحْتَ ثِیَابِهِ وَ فَوْقَهُ جُبَّهُ صُوفٍ وَ فَوْقَهَا قَمِیصٌ غَلِیظٌ فَمَسِسْتُهَا فَقُلْتُ إِنَّ اَلنَّاسَ یَکْرَهُونَ لِبَاسَ اَلصُّوفِ قَالَ کَلاَّ [کَانَ] أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَلْبَسُهَا وَ کَانَ جَدِّی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَلْبَسُهَا وَ کَانُوا یَلْبَسُونَ أَغْلَظَ ثِیَابِهِمْ إِذَا قَامُوا إِلَی اَلصَّلاَهِ وَ کَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا صَلَّی بَرَزَ إِلَی مَوْضِعٍ خَشِنٍ فَیُصَلِّی فِیهِ وَ یَسْجُدُ عَلَی اَلْأَرْضِ فَأَتَی اَلْجَبَّانَ وَ هُوَ جَبَلٌ بِالْمَدِینَهِ یَوْماً ثُمَّ قَامَ عَلَی حِجَارَهٍ خَشِنَهٍ مُحْرِقَهٍ فَأَقْبَلَ یُصَلِّی وَ کَانَ کَثِیرَ اَلْبُکَاءِ فَرَفَعَ رَأْسَهُ مِنَ اَلسُّجُودِ وَ کَأَنَّمَا غُمِسَ فِی اَلْمَاءِ مِنْ کَثْرَهِ دُمُوعِهِ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 32 )
ص : 3214
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ حُبِّ دُهْنٍ مَاتَتْ فِیهِ فَأْرَهٌ قَالَ لاَ تَدَّهِنْ بِهِ وَ لاَ تَبِعْهُ مِنْ مُسْلِمٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 100 )
ص : 3215
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی اَلْفَحَّامُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَاشِمٍ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زَکَرِیَّا اَلْجَوْهَرِیِّ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُثَنَّی عَنْ تَمَامَهَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ وَ نُصِبَ اَلصِّرَاطُ عَلَی جَهَنَّمَ لَمْ یَجُزْ عَلَیْهِ إِلاَّ مَنْ مَعَهُ جَوَازٌ فِیهِ وَلاَیَهُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ یَعْنِی عَنْ وَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 196 )
ص : 3216
وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلصَّلاَهِ بِاللَّیْلِ فِی اَلسَّفَرِ فِی اَلْمَحْمِلِ قَالَ إِذَا کُنْتَ عَلَی غَیْرِ اَلْقِبْلَهِ فَاسْتَقْبِلِ اَلْقِبْلَهَ ثُمَّ کَبِّرْ وَ صَلِّ حَیْثُ ذَهَبَ بِکَ بَعِیرُکَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فِی أَوَّلِ اَللَّیْلِ فَقَالَ إِذَا خِفْتَ اَلْفَوْتَ فِی آخِرِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 331 )
ص : 3217
عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ یَزِیدَ قَالَتْ: إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَرَّ بِنِسْوَهٍ فَسَلَّمَ عَلَیْهِنَّ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 16 )
از اسماء بنت یزید:پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)بجمعی از زنان گذشت و بایشان سلام کرد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 31 )
اسماء بنت یزید:پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بر جمعی از زنان گذر کرد و بر آنان سلام نمود.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 34 )
ص : 3218
وَ رَوَی اَلصَّقْرُ بْنُ أَبِی دُلَفَ فِی خَبَرٍ طَوِیلٍ قَالَ : قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا سَیِّدِی حَدِیثٌ یُرْوَی عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ أَعْرِفُ مَعْنَاهُ قَالَ وَ مَا هُوَ قَالَ قُلْتُ قَوْلُهُ لاَ تُعَادُوا اَلْأَیَّامَ فَتُعَادِیَکُمْ مَا مَعْنَاهُ فَقَالَ نَعَمْ اَلْأَیَّامُ نَحْنُ مَا قَامَتِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ فَالسَّبْتُ اِسْمُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْأَحَدُ کِنَایَهٌ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلْإِثْنَیْنِ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ اَلثَّلاَثَاءُ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ اَلْأَرْبِعَاءُ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ وَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ أَنَا وَ اَلْخَمِیسُ اِبْنِیَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ اَلْجُمُعَهُ اِبْنُ اِبْنِی وَ إِلَیْهِ یَجْتَمِعُ عِصَابَهُ اَلْحَقِّ وَ هُوَ اَلَّذِی یَمْلَؤُهَا قِسْطاً وَ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً فَهَذَا مَعْنَی اَلْأَیَّامِ فَلاَ تُعَادُوهُمْ فِی اَلدُّنْیَا یُعَادُوکُمْ فِی اَلْآخِرَهِ .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 392 )
صقر بن ابی دلف،ضمن خبری طولانی می گوید به حضرت ابو الحسن عسکری (امام هادی)گفتم:ای سرور من!حدیثی از پیامبر(صلّی الله علیه و آله)روایت می شود که معنی آن را نمی فهمم،فرمود:کدام حدیث است؟گفتم:این گفتار پیامبر که فرموده اند،با روزها ستیز مکنید که با شما ستیز کند.فرمود:آری،ایام یعنی آنچه که آسمانها و زمین را بر پا داشته است،شنبه کنایه از نام رسول خداست.یک شنبه کنایه از امیر المؤمنین علی و دوشنبه کنایه از حسن و حسین(علیهما السّلام)و سه شنبه از علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و چهارشنبه کنایه از موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و من است.پنجشنبه کنایه از پسر پسرم است که گروه و عصابۀ حق به سوی او جمع می شوند و اوست که زمین را آکنده از عدل و قسط می کند همچنان که آکنده از ستم و ظلم شده باشد و این است معنی ایام و در این جهان با آنان ستیز مکنید که در آن جهان با شما ستیز نکنند .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 623 )
ص : 3219
رُوِیَ: أَنَّ اَلْفَقِیهَ یَسْتَغْفِرُ لَهُ مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاءِ وَ أَهْلُ اَلْأَرْضِ وَ اَلْوَحْشُ وَ اَلطَّیْرُ وَ حِیتَانُ اَلْبَحْرِ - وَ عَلَیْکُمْ بِالْقَصْدِ فِی اَلْغِنَی وَ اَلْفَقْرِ وَ اَلْبِرُّ مِنَ اَلْقَلِیلِ وَ اَلْکَثِیرِ فَإِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُعْظِمُ شِقَّهَ اَلتَّمْرَهِ حَتَّی یَأْتِیَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ کَجَبَلِ أُحُدٍ إِیَّاکُمْ وَ اَلْحِرْصَ وَ اَلْحَسَدَ فَإِنَّهُمَا أَهْلَکَا اَلْأُمَمَ اَلسَّالِفَهَ وَ إِیَّاکُمْ وَ اَلْبُخْلَ فَإِنَّهَا عَاهَهٌ لاَ تَکُونُ فِی حُرٍّ وَ لاَ مُؤْمِنٍ إِنَّهَا خِلاَفُ اَلْإِیمَانِ عَلَیْکُمْ بِالتَّقِیَّهِ فَإِنَّهُ رُوِیَ مَنْ لاَ تَقِیَّهَ لَهُ لاَ دِینَ لَهُ وَ رُوِیَ تَارِکُ اَلتَّقِیَّهِ کَافِرٌ وَ رُوِیَ اِتَّقِ حَیْثُ لاَ یُتَّقَی اَلتَّقِیَّهُ دِینٌ مُنْذُ أَوَّلِ اَلدَّهْرِ إِلَی آخِرِهِ وَ رُوِیَ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ یَمْضِی یَوْماً فِی أَسْوَاقِ اَلْمَدِینَهِ وَ خَلْفَهُ أَبُو اَلْحَسَنِ مُوسَی فَجَذَبَ رَجُلٌ ثَوْبَ أَبِی اَلْحَسَنِ ثُمَّ قَالَ لَهُ مَنِ اَلشَّیْخُ فَقَالَ لاَ أَعْرِفُ تَزَاوَرُوا تَحَابُّوا وَ تَصَافَحُوا وَ لاَ تَحَاشَمُوا فَإِنَّهُ رُوِیَ اَلْمُحْتَشِمُ وَ اَلْمُحْتَشَمُ فِی اَلنَّارِ - لاَ تَأَکَّلُوا اَلنَّاسَ بِآلِ مُحَمَّدٍ فَإِنَّ اَلتَّأَکُّلَ بِهِمْ کُفْرٌ - لاَ تَسْتَقِلُّوا قَلِیلَ اَلرِّزْقِ فَتُحْرَمُوا کَثِیرَهُ - عَلَیْکُمْ فِی أُمُورِکُمْ بِالْکِتْمَانِ فِی أُمُورِ اَلدِّینِ وَ اَلدُّنْیَا فَإِنَّهُ رُوِیَ أَنَّ اَلْإِذَاعَهَ کُفْرٌ وَ رُوِیَ اَلْمُذِیعُ وَ اَلْقَاتِلُ شَرِیکَانِ وَ رُوِیَ مَا تَکْتُمُهُ مِنْ عَدُوِّکَ فَلاَ یَقِفْ عَلَیْهِ وَلِیُّکَ - لاَ تَغْضَبُوا مِنَ اَلْحَقِّ إِذَا صَدَعْتُمْ وَ لاَ تَغُرَّنَّکُمُ اَلدُّنْیَا فَإِنَّهَا لاَ تَصْلُحُ لَکُمْ کَمَا لاَ تَصْلُحُ لِمَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ مِمَّنِ اِطْمَأَنَّ إِلَیْهَا وَ رُوِیَ أَنَّ اَلدُّنْیَا سِجْنُ اَلْمُؤْمِنِ وَ اَلْقَبْرَ بَیْتُهُ وَ اَلْجَنَّهَ مَأْوَاهُ وَ اَلدُّنْیَا جَنَّهُ اَلْکَافِرِ وَ اَلْقَبْرَ سِجْنُهُ وَ اَلنَّارَ مَأْوَاهُ عَلَیْکُمْ بِالصِّدْقِ وَ إِیَّاکُمْ وَ اَلْکَذِبَ فَإِنَّهُ لاَ یَصْلُحُ إِلاَّ لِأَهْلِهِ أَکْثِرُوا مِنْ ذِکْرِ اَلْمَوْتِ - فَإِنَّهُ أَرْوِی أَنَّ ذِکْرَ اَلْمَوْتِ أَفْضَلُ اَلْعِبَادَهِ وَ أَکْثِرُوا مِنَ اَلصَّلَوَاتِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ اَلدُّعَاءَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ فِی آنَاءِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ فَإِنَّ اَلصَّلاَهَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَفْضَلُ أَعْمَالِ اَلْبِرِّ وَ اِحْرِصُوا عَلَی قَضَاءِ حَوَائِجِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ إِدْخَالِ اَلسُّرُورِ عَلَیْهِمْ وَ دَفْعِ اَلْمَکْرُوهِ عَنْهُمْ فَإِنَّهُ لَیْسَ شَیْءٌ مِنَ اَلْأَعْمَالِ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بَعْدَ اَلْفَرَائِضِ أَفْضَلَ مِنْ إِدْخَالِ اَلسُّرُورِ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ - لاَ تَدَعُوا اَلْعَمَلَ اَلصَّالِحَ وَ اَلاِجْتِهَادَ فِی اَلْعِبَادَهِ اِتِّکَالاً عَلَی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ لاَ تَدَعُوا حُبَّ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ اَلتَّسْلِیمَ لِأَمْرِهِمْ اِتِّکَالاً عَلَی اَلْعِبَادَهِ فَإِنَّهُ لاَ یُقْبَلُ أَحَدُهُمَا دُونَ اَلْآخَرِ وَ اِعْلَمُوا أَنَّ رَأْسَ طَاعَهِ اَللَّهِ سُبْحَانَهُ اَلتَّسْلِیمُ لِمَا عَقَلْنَاهُ وَ مَا لَمْ نَعْقِلْهُ فَإِنَّ رَأْسَ اَلْمَعَاصِی اَلرَّدُّ عَلَیْهِمْ وَ إِنَّمَا اِمْتَحَنَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلنَّاسَ بِطَاعَتِهِ لِمَا عَقَلُوهُ وَ مَا لَمْ یَعْقِلُوهُ إِیجَاباً لِلْحُجَّهِ وَ قَطْعاً لِلشُّبْهَهِ وَ اِتَّقُوا اَللّهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدِیداً `یُصْلِحْ لَکُمْ أَعْمالَکُمْ - وَ یُدْخِلْکُمْ جَنّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهارُ وَ مَساکِنَ طَیِّبَهً فِی جَنّاتِ عَدْنٍ وَ لاَ یَفُوتَنَّکُمْ خَیْرُ اَلدُّنْیَا فَإِنَّ اَلْآخِرَهَ لاَ تُلْحَقُ وَ لاَ تُنَالُ إِلاَّ بِالدُّنْیَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 346 )
و روایت شده که برای فقیه استغفار میکند ملائکه آسمان و اهل زمین و وحوش و طیور و ماهی های دریا.میانه روی را در فقر و ثروت از دست ندهید و نیکی را چه کم و زیاد فراموش ننمائید که خداوند تبارک و تعالی یک نصفه خرما را چنان بزرگ می نماید که روز قیامت مانند کوه احد می آید.از حرص و حسد بپرهیزید زیرا این دو صفت امتهای پیشین را نابود کرده از بخل بپرهیزید زیرا بخل بیماری است که در آزادمرد و مؤمن یافت نمیشد چون بخل خلاف ایمان است تقیه را از دست ندهید که روایت شده هر کس تقیه نداشته باشد دین ندارد و روایت شده که تارک تقیه کافر است و روایت شده:که تقیه کن حتی جایی که معمولا تقیه نمیکنند تقیه روش دینی بوده از ابتدای روزگار تا آخر آن و روایت شده که حضرت صادق(علیه السّلام)روزی در بازار راه می رفت پشت سر آن جناب حضرت موسی بن جعفر بود مردی جامه موسی بن جعفر(علیه السّلام)را کشید و پرسید این شخص کیست؟فرمود نمیدانم.بدیدن یک دیگر بروید و هم را دوست داشته باشید و دست یک دیگر را بفشارید و با هم خشم نگیرید و بهم سخن ناروا نگوئید که روایت شده دو نفر که با هم چنین باشند اهل جهنمند.مبادا مردم را بدوشید بوسیله آل محمد(صلّی اللّه علیه و آله)زیرا زندگی کردن بدین وسیله کفر است.روزی کم را کم نشمارید که از روزی زیاد محروم میشویدسعی کنید در کارهایتان کتمان داشته باشید در امور دین و دنیا روایت شده که افشاگری کفر است،و روایت شده کسی که افشای اسرار میکند با قاتل شریک است و روایت شده که هر چه از دشمن پنهان میداری دوست تو هم بر آن مطلع نشود.مبادا از حق خشمگین شوید وقتی بگوشتان رسید و مبادا دنیا شما را فریب دهد زیرا دنیا بصلاح شما رفتار نمیکند چنانچه خوب رفتار نکرد با پیشینیان که دل باو بسته بودند و روایت شده که دنیا زندان مؤمن و قبر خانه اوست و بهشت جایگاهش ولی دنیا برای کافر بهشت و قبر زندان و جهنم جایگاه اوست راستگوئی را از دست ندهید،مبادا دروغ گوئید که دروغ شایسته دروغگویان است،زیاد بیاد مرگ باشید.روایت شده که یاد مرگ بهترین عبادت است.زیاد صلوات بر محمد و آلش بفرستید و زیاد دعا کنید برای مؤمنین و مؤمنات در دل شبهای تار و روزها زیرا صلوات بر محمد و آل از بهترین اعمال خوب است شدت علاقه نشان دهید بر رفع نیازمندیهای مؤمنین و شادکردن آنها و برطرف نمودن ناراحتی از ایشان زیرا بعد از انجام واجبات هیچ عملی بهتر از مسرور کردن مؤمن نیست.مبادا اعمال نیک را باتکای حب و دوستی آل محمد صلّی اللّه علیه و آله رها کنید و مبادا دوستی آل محمد را باتکای اعمال صالح از دست بدهید زیرا هیچ کدام از این دو به تنهائی پذیرفته نمیشود.بدانید سرآمد بندگی و اطاعت خدا تسلیم در مقابل چیزهائی است که نمی فهمیم.چنانچه سرآمد گناهان رد بر آنها است.خداوند مردم را آزمایش میکند به اطاعت نمودن در چیزهائی که می فهمند و چیزهائی که نمی فهمند تا حجت لازم آید و شبهه برطرف شود از خدا بپرهیزید و سخن استوار بگوئید تا اعمال شما را اصلاح نماید و داخل بهشتی کند شما را که دارای نهرهای جاری و منزلهای عالی است در بهشت عدن،مبادا خیر دنیا از دست شما برود زیرا نمیتوان بآخرت رسید مگر بوسیله دنیا.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 295 )
ص : 3220
مل، ، [کامل الزیارات] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ جَبْرَئِیلَ أَتَی رَسُولَ اَللَّهِ وَ اَلْحُسَیْنُ یَلْعَبُ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَخْبَرَهُ أَنَّ أُمَّتَهُ سَتَقْتُلُهُ قَالَ فَجَزِعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَ لاَ أُرِیکَ اَلتُّرْبَهَ اَلَّتِی یُقْتَلُ فِیهَا قَالَ فَخَسَفَ مَا بَیْنَ مَجْلِسِ رَسُولِ اَللَّهِ إِلَی اَلْمَکَانِ اَلَّذِی قُتِلَ فِیهِ حَتَّی اِلْتَقَتِ اَلْقِطْعَتَانِ فَأَخَذَ مِنْهَا وَ دُحِیَتْ فِی أَسْرَعَ مِنْ طَرْفَهِ اَلْعَیْنِ فَخَرَجَ وَ هُوَ یَقُولُ طُوبَی لَکِ مِنْ تُرْبَهٍ وَ طُوبَی لِمَنْ یُقْتَلُ حَوْلَکِ قَالَ وَ کَذَلِکَ صَنَعَ صَاحِبُ سُلَیْمَانَ تَکَلَّمَ بِاسْمِ اَللَّهِ اَلْأَعْظَمِ فَخَسَفَ مَا بَیْنَ سَرِیرِ سُلَیْمَانَ وَ بَیْنَ اَلْعَرْشِ مِنْ سُهُولَهِ اَلْأَرْضِ وَ حُزُونَتِهَا حَتَّی اِلْتَقَتِ اَلْقِطْعَتَانِ فَاجْتَرَّ اَلْعَرْشُ قَالَ سُلَیْمَانُ یُخَیَّلُ إِلَیَّ أَنَّهُ خَرَجَ مِنْ تَحْتِ سَرِیرِی قَالَ وَ دُحِیَتْ فِی أَسْرَعَ مِنْ طَرْفَهِ اَلْعَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 44 , صفحه 235 )
ص : 3221
ع، [علل الشرائع] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ بِبُنْیَانِ اَلْبَیْتِ وَ تَمَّ بِنَاؤُهُ أَمَرَهُ أَنْ یَصْعَدَ رُکْناً ثُمَّ یُنَادِیَ فِی اَلنَّاسِ أَلاَ هَلُمَّ اَلْحَجَّ فَلَوْ نَادَی هَلُمُّوا إِلَی اَلْحَجِّ لَمْ یَحُجَّ إِلاَّ مَنْ کَانَ یَوْمَئِذٍ إِنْسِیّاً مَخْلُوقاً وَ لَکِنْ نَادَی هَلُمَّ اَلْحَجَّ فَلَبَّی اَلنَّاسُ فِی أَصْلاَبِ اَلرِّجَالِ لَبَّیْکَ دَاعِیَ اَللَّهِ لَبَّیْکَ دَاعِیَ اَللَّهِ فَمَنْ لَبَّی عَشْراً حَجَّ عَشْراً وَ مَنْ لَبَّی خَمْساً حَجَّ خَمْساً وَ مَنْ لَبَّی أَکْثَرَ فَبِعَدَدِ ذَلِکَ وَ مَنْ لَبَّی وَاحِداً حَجَّ وَاحِداً وَ مَنْ لَمْ یُلَبِّ لَمْ یَحُجَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 187 )
ص : 3222
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، بِالْإِسْنَادِ عَنِ اَلصَّدُوقِ عَنِ اِبْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عُمَرَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَرْسَلَ آدَمُ اِبْنَهُ إِلَی جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ قُلْ لَهُ یَقُولُ لَکَ أَبِی أَطْعِمْنِی مِنْ زَیْتِ اَلزَّیْتُونِ اَلَّتِی فِی مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا مِنَ اَلْجَنَّهِ فَلَقَّاهُ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ لَهُ اِرْجِعْ إِلَی أَبِیکَ فَقَدْ قُبِضَ وَ أُمِرْنَا بِإِجْهَازِهِ وَ اَلصَّلاَهِ عَلَیْهِ قَالَ فَلَمَّا جَهَّزُوهُ قَالَ جَبْرَئِیلُ تَقَدَّمْ یَا هِبَهَ اَللَّهِ فَصَلِّ عَلَی أَبِیکَ فَتَقَدَّمَ وَ کَبَّرَ عَلَیْهِ خَمْساً وَ سَبْعِینَ تَکْبِیرَهً سَبْعِینَ تَفْضِیلاً لِآدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ خَمْساً لِلسُّنَّهِ قَالَ وَ آدَمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمْ یَزَلْ یَعْبُدُ اَللَّهَ بِمَکَّهَ حَتَّی إِذَا أَرَادَ أَنْ یَقْبِضَهُ بَعَثَ إِلَیْهِ اَلْمَلاَئِکَهَ مَعَهُمْ سَرِیرٌ وَ حَنُوطٌ وَ کَفَنٌ مِنَ اَلْجَنَّهِ فَلَمَّا رَأَتْ حَوَّاءُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ اَلْمَلاَئِکَهَ ذَهَبَتْ لِتَدْخُلَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُمْ فَقَالَ لَهَا آدَمُ خَلِّی بَیْنِی وَ بَیْنَ رُسُلِ رَبِّی فَقُبِضَ فَغَسَّلُوهُ بِالسِّدْرِ وَ اَلْمَاءِ ثُمَّ لَحَدُوا قَبْرَهُ وَ قَالَ هَذَا سُنَّهُ وُلْدِهِ مِنْ بَعْدِهِ فَکَانَ عُمُرُهُ مُنْذُ خَلَقَهُ اَللَّهُ إِلَی أَنْ قَبَضَهُ تِسْعَمِائَهٍ وَ سِتّاً وَ ثَلاَثِینَ سَنَهً وَ دُفِنَ بِمَکَّهَ وَ کَانَ بَیْنَ آدَمَ وَ نُوحٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَلْفٌ وَ خَمْسُمِائَهِ سَنَهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 266 )
ص : 3223
اِبْنُ بَابَوَیْهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی (رَحِمَهُ اَللَّهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ اِبْنِ عِیسَی، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ، عَنْ حَبِیبٍ اَلسِّجِسْتَانِیِّ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، عَنْ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: ثُمَّ دَنا فَتَدَلّی `فَکانَ قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی `فَأَوْحی إِلی عَبْدِهِ ما أَوْحی ، فَقَالَ لِی: «یَا حَبِیبُ، لاَ تَقْرَأْهَا هَکَذَا، اِقْرَأْ: (ثُمَّ دَنَا فَتَدَانَی فَکَانَ قَابَ قَوْسَیْنِ) فِی اَلْقُرْبِ (أَوْ أَدْنَی فَأَوْحَی إِلَی عَبْدِهِ) یَعْنِی رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): (مَا أَوْحَی). یَا حَبِیبُ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لَمَّا اِفْتَتَحَ مَکَّهَ أَتْعَبَ نَفْسَهُ فِی عِبَادَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَلشُّکْرِ لِنِعَمِهِ فِی اَلطَّوَافِ بِالْبَیْتِ، وَ کَانَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) مَعَهُ، فَلَمَّا غَشِیَهُمَا اَللَّیْلُ اِنْطَلَقَا إِلَی اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ یُرِیدَانِ اَلسَّعْیَ، قَالَ: فَلَمَّا هَبَطَا مِنَ اَلصَّفَا إِلَی اَلْمَرْوَهِ، وَ صَارَا فِی اَلْوَادِی دُونَ اَلْعَلَمِ اَلَّذِی رَأَیْتَ، غَشِیَهُمَا مِنَ اَلسَّمَاءِ نُورٌ، فَأَضَاءَتْ لَهُمَا جِبَالُ مَکَّهَ، وَ خَشَعَتْ أَبْصَارُهُمَا، قَالَ: فَفَزِعَا لِذَلِکَ فَزَعاً شَدِیداً، قَالَ: فَمَضَی رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) حَتَّی اِرْتَفَعَ عَنِ اَلْوَادِی، وَ تَبِعَهُ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، فَرَفَعَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ، فَإِذَا هُوَ بِرُمَّانَتَیْنِ عَلَی رَأْسِهِ، قَالَ فَتَنَاوَلَهُمَا رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی مُحَمَّدٍ: یَا مُحَمَّدُ، إِنَّهُمَا مِنْ قُطُفِ اَلْجَنَّهِ، فَلاَ یَأْکُلْ مِنْهُمَا إِلاَّ أَنْتَ وَ وَصِیُّکَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ، قَالَ: فَأَکَلَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) إِحْدَاهُمَا، وَ أَکَلَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) اَلْأُخْرَی، ثُمَّ أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مَا أَوْحَی». قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «یَا حَبِیبُ، وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَهً أُخْری `عِنْدَ سِدْرَهِ اَلْمُنْتَهی `عِنْدَها جَنَّهُ اَلْمَأْوی ، یَعْنِی عِنْدَ مَا وَافَی جَبْرَئِیلُ حِینَ صَعِدَ إِلَی اَلسَّمَاءِ، قَالَ: فَلَمَّا اِنْتَهَی إِلَی مَحَلِّ اَلسِّدْرَهِ وَقَفَ جَبْرَئِیلُ دُونَهَا، وَ قَالَ: یَا مُحَمَّدُ، إِنَّ هَذَا مَوْقِفِی اَلَّذِی وَضَعَنِی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهِ، وَ لَنْ أَقْدِرَ عَلَی أَنْ أَتَقَدَّمَهُ، وَ لَکِنِ اِمْضِ أَنْتَ أَمَامَکَ إِلَی اَلسِّدْرَهِ، فَقِفْ عِنْدَهَا - قَالَ - فَتَقَدَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) إِلَی اَلسِّدْرَهِ، وَ تَخَلَّفَ جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)». قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «إِنَّمَا سُمِّیَتْ سِدْرَهُ اَلْمُنْتَهَی، لِأَنَّ أَعْمَالَ أَهْلِ اَلْأَرْضِ تَصْعَدُ بِهَا اَلْمَلاَئِکَهُ اَلْحَفَظَهُ إِلَی مَحَلِّ اَلسِّدْرَهِ، وَ اَلْحَفَظَهُ اَلْکِرَامُ اَلْبَرَرَهُ دُونَ اَلسِّدْرَهِ، یَکْتُبُونَ مَا تَرْفَعُ إِلَیْهِمْ اَلْمَلاَئِکَهُ مِنْ أَعْمَالِ اَلْعِبَادِ فِی اَلْأَرْضِ، قَالَ: فَیَنْتَهُونَ بِهِ إِلَی مَحَلِّ اَلسِّدْرَهِ». قَالَ: «فَنَظَرَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَرَأَی أَغْصَانَهَا تَحْتَ اَلْعَرْشِ وَ حَوْلَهُ، قَالَ: فَتَجَلَّی لِمُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) نُورُ اَلْجَبَّارِ عَزَّ وَ جَلَّ، فَلَمَّا غَشِیَ مُحَمَّداً (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اَلنُّورُ، شَخَصَ بِبَصَرِهِ وَ اِرْتَعَدَتْ فَرَائِصُهُ، قَالَ: فَشَدَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قَلْبَهُ، وَ قَوَّی لَهُ بَصَرَهُ، حَتَّی رَأَی مِنْ آیَاتِ رَبِّهِ مَا رَأَی، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَهً أُخْری `عِنْدَ سِدْرَهِ اَلْمُنْتَهی `عِنْدَها جَنَّهُ اَلْمَأْوی ، یَعْنِی اَلْمُوَافَاهَ، قَالَ: فَرَأَی مُحَمَّدٌ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِبَصَرِهِ مِنْ آیَاتِ رَبِّهِ اَلْکُبْرَی، یَعْنِی أَکْبَرَ اَلْآیَاتِ». قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «وَ إِنَّ غِلَظَ اَلسِّدْرَهِ لَمَسِیرَهُ مِائَهِ عَامٍ مِنْ أَیَّامِ اَلدُّنْیَا، وَ إِنَّ اَلْوَرَقَهَ مِنْهَا تُغَطِّی أَهْلَ اَلدُّنْیَا، وَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَلاَئِکَهً، وَ کُلُّهُمْ بِنَبَاتِ اَلْأَرْضِ مِنَ اَلشَّجَرِ وَ اَلنَّخْلِ، فَلَیْسَ مِنْ شَجَرَهٍ وَ لاَ نَخْلَهٍ إِلاَّ وَ مَعَهَا مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَلاَئِکَهٌ تَحْفَظُهَا وَ مَا کَانَ فِیهَا، وَ لَوْ لاَ أَنَّ مَعَهَا مَنْ یَمْنَعُهَا لَأَکَلَهَا اَلسِّبَاعُ وَ هَوَامُّ اَلْأَرْضِ، إِذَا کَانَ فِیهَا ثَمَرُهَا، قَالَ: وَ إِنَّمَا نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَنْ یَضْرِبَ أَحَدٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ خِبَاءَهُ تَحْتَ شَجَرَهٍ أَوْ نَخْلَهٍ قَدْ أَثْمَرَتْ، لِمَکَانِ اَلْمَلاَئِکَهِ اَلْمُوَکَّلِینَ بِهَا، قَالَ: وَ لِذَلِکَ یَکُونُ اَلشَّجَرُ وَ اَلنَّخْلُ أُنْساً إِذَا کَانَ فِیهِ حَمْلُهُ، لِأَنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ تَحْضُرُهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 195 )
ص : 3224
مع، [معانی الأخبار] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ غِیَاثٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ جَنَبَ وَ لاَ جَلَبَ وَ لاَ شِغَارَ فِی اَلْإِسْلاَمِ قَالَ اَلْجَلَبُ اَلَّذِی یَجْلِبُ مَعَ اَلْخَیْلِ یَرْکُضُ مَعَهَا وَ اَلْجَنَبُ اَلَّذِی یَقُومُ فِی أَعْرَاضِ اَلْخَیْلِ فَیَصِیحُ بِهَا وَ اَلشِّغَارُ کَانَ یُزَوِّجُ فِی اَلْجَاهِلِیَّهِ اِبْنَتَهُ بِأُخْتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 190 )
ص : 3225
22276-2 ( الکافی 524:5) العده ، عن ابن عیسی ، عن ( الفقیه 469:3 رقم 4636) السراد ، عن عباد بن صهیب قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول": لا بأس بالنظر إلی رءوس نساء أهل تهامه و الأعراب و أهل السواد و العلوج لأنهم إذا نهوا لا ینتهون"، قال "و المجنونه و المغلوبه علی عقلها و لا بأس بالنظر إلی شعرها و جسدها ما لم یتعمد ذلک".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 829 )
ص : 3226
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی کِتَابِ اَلتَّوْحِیدِ وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْهَمْدَانِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ هَارُونَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ آدَمَ عَنِ اِبْنِ أَبِی ذِئْبٍ عَنْ نَافِعٍ عَنِ اِبْنِ عُمَرَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تَضْرِبُوا أَطْفَالَکُمْ عَلَی بُکَائِهِمْ فَإِنَّ بُکَاءَهُمْ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ شَهَادَهُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ اَلصَّلاَهُ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ آلِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ ، وَ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ اَلدُّعَاءُ لِوَالِدَیْهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 447 )
ص : 3227
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ أَنَّ أَبَا خَدِیجَهَ رَوَی عَنْ رَجُلٍ مِنْ کِنْدَهَ وَ کَانَ سَیَّافَ بَنِی اَلْعَبَّاسِ قَالَ: لَمَّا جَاءَ أَبُو اَلدَّوَانِیقِ بِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِسْمَاعِیلَ أَمَرَ بِقَتْلِهِمَا وَ هُمَا مَحْبُوسَانِ فِی بَیْتٍ فَأَتَی عَلَیْهِ اَللَّعْنَهُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَیْلاً فَأَخْرَجَهُ وَ ضَرَبَهُ بِسَیْفِهِ حَتَّی قَتَلَهُ ثُمَّ أَخَذَ إِسْمَاعِیلَ لِیَقْتُلَهُ فَقَاتَلَهُ سَاعَهً ثُمَّ قَتَلَهُ ثُمَّ جَاءَ إِلَیْهِ فَقَالَ مَا صَنَعْتَ قَالَ لَقَدْ قَتَلْتُهُمَا وَ أَرَحْتُکَ مِنْهُمَا فَلَمَّا أَصْبَحَ إِذَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِسْمَاعِیلُ جَالِسَانِ فَاسْتَأْذَنَّا فَقَالَ أَبُو اَلدَّوَانِیقِ لِلرَّجُلِ أَ لَسْتَ زَعَمْتَ أَنَّکَ قَتَلْتَهُمَا قَالَ بَلَی لَقَدْ أَعْرِفُهُمَا کَمَا أَعْرِفُکَ قَالَ فَاذْهَبْ إِلَی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی قَتَلْتَهُمَا فِیهِ فَجَاءَ فَإِذَا بِجَزُورَیْنِ مَنْحُورَیْنِ قَالَ فَبُهِتَ وَ رَجَعَ فَنَکَسَ رَأْسَهُ وَ قَالَ لاَ یَسْمَعَنَّ مِنْکَ هَذَا أَحَدٌ فَکَانَ کَقَوْلِهِ تَعَالَی فِی عِیسَی - وَ ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لکِنْ شُبِّهَ لَهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 102 )
خرایج-ابو خدیجه از مردی از قبیله کنده که جلاّد بنی عباس بود نقل کرد که وقتی ابا عبد اللّه و اسماعیل را پیش منصور آوردند دستور داد آن دو را بکشند.آن دو را در اطاقی زندانی کرده بود. نیمه شب حضرت صادق را بیرون آورده گردن زد بعد اسماعیل را برای کشتن پیش آورد اسماعیل با او در آویخت بالاخره پس از ساعتی او را هم کشت. برگشت پیش منصور.پرسید چه کردی گفت هر دو را کشتم و ترا از دست آنها راحت کردم. فردا صبح مشاهده کردند هر دو زنده هستند اجازه ورود خواستند!منصور بجلاد گفت مگر تو نگفتی آنها را کشته ام گفت چرا من آنها را خوب میشناسم همان طوری که ترا می شناسم.منصور گفت برو بهمان محلی که دیشب آنها را کشتی.وقتی بآنجا رفت دید دو شتر کشته روی زمین افتاده اند با کمال تعجب برگشت سر بزیر انداخت.منصور باو گفت مبادا این جریان را کسی از تو بشنود این جریان شبیه این آیه شد که خداوند میفرماید: «
وَ ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لکِنْ شُبِّهَ لَهُمْ
»
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 81 )
ص : 3228
قَالَ وَ رُوِیَ: أَنَّ مَنْ قَالَ فِی سُجُودِهِ یَا اَللَّهُ یَا رَبَّاهْ یَا سَیِّدَاهْ ثَلاَثاً أُجِیبَ بِمِثْلِ ذَلِکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 88 )
ص : 3229
فِی حَدِیثِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ فَلْیُعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَاباً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 118 )
ص : 3230
18224-2 الکافی ،1/13/216/5 العده عن التهذیب ،1/20/64/7 ابن عیسی عن أبی عبد اللّه الفراء عن حریز عن زراره قال: قلت لأبی جعفر علیه السّلام الرجل یشتری الجاریه من السوق فیولدها ثم یجیء رجل فیقیم البینه علی أنها جاریته و لم یبع و لم یهب قال فقال ترد إلیه جاریته و یعوضه مما انتفع قال کان معناه قیمه الولد.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 749 )
ص : 3231
وُلِدَ لَهُ ثَمَانِیَهُ بَنِینَ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ أُنْثَی. أَسْمَاءُ وُلْدِهِ: مُحَمَّدٌ اَلْبَاقِرُ ، وَ زَیْدٌ اَلشَّهِیدُ بِالْکُوفَهِ ، وَ عَبْدُ اَللَّهِ ، وَ عُبَیْدُ اَللَّهِ ، وَ اَلْحَسَنُ ، وَ اَلْحُسَیْنُ ، وَ عَلِیٌّ ، وَ عُمَرُ .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 135 )
ص : 3232
مَنْ قَصَّرَ نَظَرَهُ عَلَی أَبْنَاءِ اَلدُّنْیَا عَمِیَ عَنْ سَبِیلِ اَلْهُدَی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 643 )
ص : 3233
َ رَوَی أَبُو نُعَیْمٍ فِی مَنْقَبَهِ اَلْمُطَهَّرِینَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حُذَیْفَهَ : إِنّا مُنْتَقِمُونَ یَعْنِی بِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 24 )
ص : 3234
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْعَبْدَ لَیَکُونُ لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَلدَّرَجَهُ لاَ یَبْلُغُهَا بِعَمَلِهِ فَیُبْتَلَی بِجَسَدِهِ أَوْ یُصَابُ فِی مَالِهِ أَوْ یُصَابُ فِی وُلْدِهِ - فَإِنْ هُوَ صَبَرَ ظَفَرَهُ اَللَّهُ إِیَّاهَا.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 127 )
14-امام صادق علیه السّلام فرمود:بنده نزد خدا درجه ای دارد که با عملش به آن نرسد،بنا بر این خداوند بدنش را بیمار می گرداند،یا در مال یا فرزندانش مصیبتی وارد می آورد،چنانچه صبر نماید خداوند او را بر آن مصیبت پیروز گرداند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 247 )
ص : 3235
و و مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: أَمْسَکْتُ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرِّکَابَ وَ هُوَ یُرِیدُ أَنْ یَرْکَبَ فَرَفَعَ رَأْسَهُ ثُمَّ تَبَسَّمَ فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ، رَأَیْتُکَ رَفَعْتَ رَأْسَکَ وَ تَبَسَّمْتَ فَقَالَ نَعَمْ یَا أَصْبَغُ ، أَمْسَکْتُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا أَمْسَکْتَ لِی فَرَفَعَ رَأْسَهُ وَ تَبَسَّمَ فَسَأَلْتُهُ کَمَا سَأَلْتَنِی وَ سَأُخْبِرُکَ کَمَا أَخْبَرَنِی أَمْسَکْتُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلشَّهْبَاءَ فَرَفَعَ رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ تَبَسَّمَ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ رَفَعْتَ رَأْسَکَ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ تَبَسَّمْتَ فَقَالَ یَا عَلِیُّ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَحَدٍ یَرْکَبُ اَلدَّابَّهَ فَیَذْکُرُ مَا أَنْعَمَ اَللَّهُ بِهِ عَلَیْهِ ثُمَّ یَقْرَأُ آیَهَ اَلسُّخْرَهِ ، ثُمَّ یَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی ذُنُوبِی إِنَّهُ لاَ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ إِلاَّ أَنْتَ ، إِلاَّ قَالَ اَلسَّیِّدُ اَلْکَرِیمُ یَا مَلاَئِکَتِی عَبْدِی یَعْلَمُ أَنَّهُ لاَ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ غَیْرِی اِشْهَدُوا أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَهُ ذُنُوبَهُ . وَ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: یَرْکَبُ اَلدَّابَّهَ فَیَقْرَأُ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ ، ثُمَّ یَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلْحَدِیثَ ، وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ ؛ وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: ثُمَّ یَقْرَأُ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 388 )
ص : 3236
ک، [إکمال الدین] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: هُدیً لِلْمُتَّقِینَ `اَلَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ قَالَ مَنْ أَقَرَّ بِقِیَامِ اَلْقَائِمِ أَنَّهُ حَقٌّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 124 )
ص : 3237
کَانَ أَبُو مُسْلِمٍ اَلْخَوْلاَنِیُّ یَقُولُ: کَانَ اَلنَّاسُ وَرَقاً لاَ شَوْکَ فِیهِ وَ أَنْتُمُ اَلْیَوْمَ شَوْکٌ لاَ وَرَقَ فِیهِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 72 )
ابو مسلم خولانی می گوید:مردم چون برگ نرم بی خاری بودند،در صورتی که شما امروز خاری بی برگید.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 146 )
ص : 3238
و قال ابو عبد الله : اتی رسول الله صلّی اللّه علیه و آله ، فی لیله ثلثون امرئه کلهن تشکو زوجها فقال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله ، اما ان اولئک لیسوا من خیارکم .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 84 )
ص : 3239
عَنْهُ : عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَاد ٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ صَفْوَانَ ، عَنْ یُونُسَ بْنِ إِبْرَاهِیم َ، قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، وَ عَلَیَّ جُبَّهُ خَزٍّ وَ طَیْلَسَانُ خَزٍّ، فَنَظَرَ إِلَیَّ، فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، عَلَیَّ جُبَّهُ خَزٍّ وَ طَیْلَسَانُ خَزٍّ، فَمَا تَقُولُ فِیهِ؟ فَقَالَ: «لاَ بَأْسَ بِالْخَزِّ» قُلْتُ: وَ سَدَاهُ إِبْرِیسَمٌ؟ فَقَالَ: «وَ مَا بَأْسٌ بِإِبْرِیسَمٍ، فَقَدْ أُصِیبَ اَلْحُسَیْنُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ عَلَیْهِ جُبَّهُ خَزٍّ». ثُمَّ قَالَ: «إِنَّ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ لَمَّا بَعَثَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) إِلَی اَلْخَوَارِجِ یُوَاقِفُهُمْ، لَبِسَ أَفْضَلَ ثِیَابِهِ، وَ تَطَیَّبَ بِأَفْضَلِ طِیبِهِ، وَ رَکِبَ أَفْضَلَ مَرَاکِبِهِ، فَخَرَجَ، فَوَاقَفَهُمْ، فَقَالُوا: یَا اِبْنَ عَبَّاسٍ ، بَیْنَا أَنْتَ أَفْضَلُ اَلنَّاسِ إِذْ أَتَیْتَنَا فِی لِبَاسِ اَلْجَبَابِرَهِ وَ مَرَاکِبِهِمْ! فَتَلاَ عَلَیْهِمْ هَذِهِ اَلْآیَهَ: قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَهَ اَللّهِ اَلَّتِی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ اَلطَّیِّباتِ مِنَ اَلرِّزْقِ فَأَلْبَسُ وَ أَتَجَمَّلُ، فَإِنَ اَللَّهَ جَمِیلٌ یُحِبُّ اَلْجَمَالَ، وَ لْیَکُنْ مِنْ حَلاَلٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 534 )
ص : 3240
نی، [الغیبه] ، للنعمانی اِبْنُ عُقْدَهَ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : مَا یَکُونُ هَذَا اَلْأَمْرُ حَتَّی لاَ یَبْقَی صِنْفٌ مِنَ اَلنَّاسِ إِلاَّ قَدْ وُلُّوا عَلَی اَلنَّاسِ حَتَّی لاَ یَقُولَ قَائِلٌ إِنَّا لَوْ وُلِّینَا لَعَدَلْنَا ثُمَّ یَقُومُ اَلْقَائِمُ بِالْحَقِّ وَ اَلْعَدْلِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 244 )
ص : 3241
أَفْضَلُ اَلطَّاعَاتِ اَلْعُزُوفُ عَنِ اَللَّذَّاتِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 112 )
ص : 3242
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ بِأَسَانِیدِهِ إِلَی کِتَابِ ظَرِیفٍ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَ فِی اَلْخَدِّ إِذَا کَانَتْ فِیهِ نَافِذَهٌ یُرَی مِنْهَا جَوْفُ اَلْفَمِ فَدِیَتُهَا مِائَتَا دِینَارٍ فَإِنْ دُووِیَ فَبَرَأَ وَ اِلْتَأَمَ وَ بِهِ أَثَرٌ بَیِّنٌ وَ شَتَرٌ فَاحِشٌ فَدِیَتُهُ خَمْسُونَ دِینَاراً فَإِنْ کَانَتْ نَافِذَهٌ فِی اَلْخَدَّیْنِ کِلَیْهِمَا فَدِیَتُهَا مِائَهُ دِینَارٍ وَ ذَلِکَ نِصْفُ اَلدِّیَهِ اَلَّتِی یُرَی مِنْهَا اَلْفَمُ فَإِنْ کَانَتْ رَمْیَهٌ بِنَصْلٍ یَثْبُتُ فِی اَلْعَظْمِ حَتَّی یَنْفُذَ إِلَی اَلْحَنَکِ فَدِیَتُهَا مِائَهٌ وَ خَمْسُونَ دِینَاراً جُعِلَ مِنْهَا خَمْسُونَ دِینَاراً لِمُوضِحَتِهَا فَإِنْ کَانَتْ ثَاقِبَهٌ وَ لَمْ تَنْفُذْ فِیهَا فَدِیَتُهَا مِائَهُ دِینَارٍ فَإِنْ کَانَتْ مُوضِحَهٌ فِی شَیْءٍ مِنَ اَلْوَجْهِ فَدِیَتُهَا خَمْسُونَ دِینَاراً فَإِنْ کَانَ لَهَا شَیْنٌ فَدِیَهُ شَیْنِهِ مَعَ دِیَهِ مُوضِحَتِهِ فَإِنْ کَانَ جُرْحاً وَ لَمْ یُوضِحْ ثُمَّ بَرَأَ وَ کَانَ فِی اَلْخَدَّیْنِ فَدِیَتُهُ عَشَرَهُ دَنَانِیرَ فَإِنْ کَانَ فِی اَلْوَجْهِ صَدْعٌ فَدِیَتُهُ ثَمَانُونَ دِینَاراً فَإِنْ سَقَطَتْ مِنْهُ جِذْمَهُ لَحْمٍ وَ لَمْ تُوضِحْ وَ کَانَ قَدْرَ اَلدِّرْهَمِ فَمَا فَوْقَ ذَلِکَ فَدِیَتُهُ ثَلاَثُونَ دِینَاراً وَ دِیَهُ اَلشَّجَّهِ إِذَا کَانَتْ تُوضِحُ أَرْبَعُونَ دِینَاراً إِذَا کَانَتْ فِی اَلْخَدِّ وَ فِی مُوضِحَهِ اَلرَّأْسِ خَمْسُونَ دِینَاراً فَإِنْ نُقِّلَ اَلْعِظَامُ فَدِیَتُهَا مِائَهُ دِینَارٍ وَ خَمْسُونَ دِینَاراً فَإِنْ کَانَتْ ثَاقِبَهً فِی اَلرَّأْسِ فَتِلْکَ اَلْمَأْمُومَهُ دِیَتُهَا ثَلاَثُمِائَهٍ وَ ثَلاَثَهٌ وَ ثَلاَثُونَ دِینَاراً وَ ثُلُثُ دِینَارٍ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ وَ اَلشَّیْخُ کَمَا مَرَّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 295 )
ص : 3243
و فی کتاب طبّ الأئمّه ، بإسناده إلی أبی حمزه الثّمالی ّ: عن أبی جعفر الباقر - علیه السّلام - قال: شکا رجل من همدان إلی أمیر المؤمنین - علیه السّلام - وجع الظّهر، و أنّه یسهر اللّیل. فقال: ضع یدک علی الموضع الّذی تشتکی منه و اقرأ ثلاثا: وَ ما کانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلاّ بِإِذْنِ اَللّهِ کِتاباً مُؤَجَّلاً وَ مَنْ یُرِدْ ثَوابَ اَلدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ مَنْ یُرِدْ ثَوابَ اَلْآخِرَهِ نُؤْتِهِ مِنْها وَ سَنَجْزِی اَلشّاکِرِینَ ، و اقرأ سبع مرّات إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ (إلی آخرها) فإنّک تعافی من العلّه إن شاء اللّه - تعالی-.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 354 )
ص : 3244
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ مَنْ صَلَّی یَوْمَ اَلثَّلاَثَاءِ رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ اَلتِّینِ وَ اَلزَّیْتُونِ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ مَرَّهً مَرَّهً وَ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ مَرَّهً مَرَّهً کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ بِکُلِّ قَطْرَهٍ مِنَ اَلْمَاءِ عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ بِکُلِّ شَیْطَانٍ مَرِیدٍ مَدِینَهً مِنْ ذَهَبٍ وَ أَغْلَقَ اَللَّهُ عَنْهُ سَبْعَهَ أَبْوَابِ جَهَنَّمَ وَ أَعْطَاهُ مِنَ اَلثَّوَابِ مِثْلَ مَا یُعْطِی آدَمَ وَ مُوسَی وَ هَارُونَ وَ أَیُّوبَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ فَتَحَ لَهُ ثَمَانِیَهَ أَبْوَابِ اَلْجَنَّهِ یَدْخُلُ مِنْ أَیِّهَا شَاءَ.
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 3245
وَ فِی اَلْحِلْیَهِ اَلْأَوْزَاعِیُّ عَنِ اَلزُّهْرِیِّ قَالَ: لَقَدْ طَحَنَتْ فَاطِمَهُ بِنْتُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی مَجِلَتْ یَدَاهَا وَ طَبَّ اَلرَّحَی فِی یَدِهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 84 )
و ابن شهر آشوب گوید:در حلیه الاولیاء آمده:اوزاعی از زهری روایت کرده است: فاطمه دختر رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم آنقدر با آسیا کار کرد که دستش تاول زد و لذا قطعه ای پوست را به دستۀ آسیا بسته بود و با دست آن را می گرفت و آسیا می کرد.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 388 )
ص : 3246
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: اَلتُّفَّاحُ یَنْفَعُ مِنْ خِصَالٍ مِنَ اَلسِّحْرِ وَ اَلسَّمِّ وَ اَللَّمَمِ یَعْرِضُ مِنْ أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ اَلْبَلْغَمِ اَلْغَالِبِ وَ لَیْسَ شَیْءٌ أَسْرَعَ مَنْفَعَهً مِنْهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 160 )
ص : 3247
عَنْهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا اِخْتَارَتْ نَفْسَهَا فَهِیَ تَطْلِیقَهٌ بَائِنَهٌ وَ هُوَ خَاطِبٌ مِنَ اَلْخُطَّابِ وَ إِنِ اِخْتَارَتْ زَوْجَهَا فَلاَ شَیْءَ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 313 )
ص : 3248
عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی اَلْخَشَّابِ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ یُرْفَعُ اَلْأَمْرُ وَ اَلْخِلاَفَهُ إِلَی آلِ أَبِی بَکْرٍ أَبَداً وَ لاَ إِلَی آلِ عُمَرَ وَ لاَ إِلَی آلِ بَنِی أُمَیَّهَ ، وَ لاَ فِی وُلْدِ طَلْحَهَ وَ اَلزُّبَیْرِ أَبَداً، وَ ذَلِکَ أَنَّهُمْ بَتَرُوا اَلْقُرْآنَ وَ أَبْطَلُوا اَلسُّنَنَ وَ عَطَّلُوا اَلْأَحْکَامَ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 5 )
ص : 3249
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یُبَاشِرُ رَجُلٌ رَجُلاً إِلاَّ وَ بَیْنَهُمَا ثَوْبٌ وَ لاَ تُبَاشِرُ اَلْمَرْأَهُ اَلْمَرْأَهَ إِلاَّ وَ بَیْنَهُمَا ثَوْبٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 50 )
ص : 3250
وَ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی اَلْعُقْبَهِ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: کَانَ نَقْشُ خَاتَمِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَرْفَیْنِ اِشْتَقَّهُمَا مِنَ اَلتَّوْرَاهِ: اِصْبِرْ تُؤْجَرْ، اُصْدُقْ تَنْجُ.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 123 )
شیخ صدوق در کتاب مجالس، از پدرش از سعد از برقی از محمد بن علی کوفی از حسن بن ابو العقبه صیرفی از حسین بن خالد صیرفی از امام رضا علیه السلام نقل کرده که حضرت ضمن بیان حدیثی فرمود: نقش نگین حضرت موسی دو کلمه بود که از تورات برداشته بود آن دو کلمه این بود: در سختیها صبر کن تا مزدت را بگیری، راستگو باش تا نجات یابی.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 123 )
ص : 3251
و عنه عن ابن مسکان و حدید رفعاه الی امیر المؤمنین صلی اللّه علیه: قال ان اللّه اوحی الی نبی فی نبوته اخبر قومک انهم قد استخفوا بطاعتی و انتهکوا معصیتی فمن کان منهم محسنا فلا یتکل علی احسانه فانی لو ناصبته الحساب کان لی علیه ما اعذبه و ان کان منهم مسیئا فلا یستسلم و لا یلقی بیدیه الی التهلکه فانه لن یتعاظمنی ذنب اغفره اذا تاب منه صاحبه و خبر قومک لیس من رجل و لا اهل قریه و لا اهل بیت یکونون علی ما اکره الا کنت لهم علی ما یکرهون فان تحولوا عما اکره الی ما احب تحولت لهم عما یکرهون الی ما یحبون و خبر قومک انه لیس من رجل و لا اهل بیت و لا اهل قریه یکونون علی ما احب الا کنت لهم علی ما یحبون فان تحولوا عما احب تحولت لهم عما یحبون و خبر قومک انه لیس منی من تکهن او تکهن له او سحرا و تسحر له و لیس منی الا من امن بی و توکل علی فمن عبد سوای و خلقی له.
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 167 )
ص : 3252
کِتَابِ (صِفَهَ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ): عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، قَالَ: حَدَّثَنِی سَعِیدُ بْنُ جَنَاحٍ، عَنْ عَوْفِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَزْدِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) - فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ - قَالَ: «فَإِذَا اِنْتَهَی - یَعْنِی اَلْمُؤْمِنَ - إِلَی بَابِ اَلْجَنَّهِ قِیلَ لَهُ: هَاتِ اَلْجَوَازَ، قَالَ: هَذَا جَوَازِی مَکْتُوبٌ فِیهِ: بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ، هَذَا جَوَازٌ جَائِزٌ مِنَ اَللَّهِ اَلْعَزِیزِ اَلْحَکِیمِ لِفُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ مِنْ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ، فَیُنَادِی مُنَادٍ یُسْمِعُ أَهْلَ اَلْجَمْعِ کُلَّهُمْ: أَلاَ إِنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ، قَدْ سَعِدَ سَعَادَهً لاَ یَشْقَی بَعْدَهَا أَبَداً؛ قَالَ: فَیَدْخُلُ فَإِذَا هُوَ بِشَجَرَهٍ ذَاتِ ظِلٍّ مَمْدُودٍ، وَ مَاءٍ مَسْکُوبٍ، وَ ثِمَارٍ مُهْدَلَهٍ تُسَمِّی رِضْوَانَ، یَخْرُجُ مِنْ سَاقِهَا عَیْنَانِ تَجْرِیَانِ، فَیَنْطَلِقُ إِلَی إِحْدَاهُمَا کَمَا أُمِرَ بِذَلِکَ، فَیَغْتَسِلُ مِنْهَا، فَیَخْرُجُ وَ عَلَیْهِ نَضْرَهُ اَلنَّعِیمِ، ثُمَّ یَشْرَبُ مِنَ اَلْأُخْرَی، فَلاَ یَکُونُ فِی بَطْنِهِ مَغْصٌ، وَ لاَ مَرَضٌ وَ لاَ دَاءٌ أَبَداً، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی: وَ سَقاهُمْ رَبُّهُمْ شَراباً طَهُوراً . ثُمَّ تَسْتَقْبِلُهُ اَلْمَلاَئِکَهُ وَ تَقُولُ: طِبْتَ فَادْخُلْهَا مَعَ اَلدَّاخِلِینَ؛ فَیَدْخُلُ فَإِذَا هُوَ بِسِمَاطَیْنِ مِنْ شَجَرٍ، أَغْصَانُهَا اَللُّؤْلُؤُ، وَ فُرُوعُهَا اَلْحُلِیُّ وَ اَلْحُلَلُ، ثِمَارُهَا مِثْلُ ثَدْیِ اَلْجَوَارِی اَلْأَبْکَارِ فَتَسْتَقْبِلُهُ اَلْمَلاَئِکَهُ مَعَهُمْ اَلنُّوقُ وَ اَلْبَرَاذِینُ وَ اَلْحُلِیُّ وَ اَلْحُلَلُ، فَیَقُولُونَ: یَا وَلِیَّ اَللَّهِ، اِرْکَبْ مَا شِئْتَ، [وَ الْبِسْ مَا شِئْتَ] وَ سَلْ مَا شِئْتَ، قَالَ: فَیَرْکَبُ مَا اِشْتَهَی، وَ یَلْبَسُ مَا اِشْتَهَی وَ هُوَ عَلَی نَاقَهٍ أَوْ بِرْذَوْنٍ مِنْ نُورٍ، وَ ثِیَابُهُ مِنْ نُورٍ وَ حِلْیَهٌ مِنْ نُورٍ، یَسِیرُ فِی دَارِ اَلنُّورِ مَعَهُ مَلاَئِکَهٌ مِنْ نُورٍ، وَ غِلْمَانٌ مِنْ نُورٍ، وَ وَصَائِفُ مِنْ نُورٍ حَتَّی تَهَابَهُ اَلْمَلاَئِکَهُ مِمَّا یَرَوْنَ مِنَ اَلنُّورِ، فَیَقُولُ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ: تَنَحَّوْا فَقَدْ جَاءَ وَفْدُ اَلْحَلِیمِ اَلْغَفُورِ. قَالَ: فَیَنْظُرُ إِلَی أَوَّلِ قَصْرٍ لَهُ مِنْ فِضَّهٍ، مُشْرِفاً بِالدُّرِّ وَ اَلْیَاقُوتِ، فَتُشْرِفُ عَلَیْهِ أَزْوَاجُهُ، فَیَقُلْنَ: مَرْحَباً مَرْحَباً، اِنْزِلْ بِنَا؛ فَیَهُمُّ أَنْ یَنْزِلَ بِقَصْرِهِ، قَالَ: فَتَقُولُ لَهُ اَلْمَلاَئِکَهُ: سِرْ - یَا وَلِیَّ اَللَّهِ - فَإِنَّ هَذَا لَکَ وَ غَیْرَهُ؛ حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَی قَصْرٍ مِنْ ذَهَبٍ، مُکَلَّلٍ بِالدُّرِّ وَ اَلْیَاقُوتِ، [فَتُشْرِفُ عَلَیْهِ أَزْوَاجُهُ، فَیَقُلْنَ: مَرْحَباً مَرْحَباً یَا وَلِیَّ اَللَّهِ. اِنْزِلْ بِنَا،] فَیَهُمُّ أَنْ یَنْزِلَ بِقَصْرِهِ، فَتَقُولُ لَهُ اَلْمَلاَئِکَهُ: سِرْ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ. قَالَ: ثُمَّ یَأْتِی قَصْراً مِنْ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ، مُکَلَّلاً بِالدُّرِّ وَ اَلْیَاقُوتِ، فِیهِمْ بِالنُّزُولِ بِقَصْرِهِ، فَتَقُولُ لَهُ اَلْمَلاَئِکَهُ سِرْ - یَا وَلِیَّ اَللَّهِ - فَإِنَّ هَذَا لَکَ وَ غَیْرَهُ، قَالَ: فَیَسِیرُ حَتَّی یَأْتِیَ تَمَامَ أَلْفِ قَصْرٍ، کُلَّ ذَلِکَ یَنْفُذُ فِیهِ بَصَرُهُ، وَ یَسِیرُ فِی مُلْکِهِ أَسْرَعَ مِنْ طَرْفَهِ اَلْعَیْنِ، فَإِذَا اِنْتَهَی إِلَی أَقْصَاهَا قَصْراً نَکَسَ رَأْسَهُ، فَتَقُولُ اَلْمَلاَئِکَهُ: مَا لَکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ؟ قَالَ: فَیَقُولُ: وَ اَللَّهِ لَقَدْ کَادَ بَصَرِی أَنْ یُخْتَطَفَ [فَیَقُولُونَ: یَا وَلِیَّ اَللَّهِ، أَبْشِرْ فَإِنَّ اَلْجَنَّهَ] لَیْسَ فِیهَا عَمًی وَ لاَ صَمَمٌ. فَیَأْتِی قَصْراً یُرَی ظَاهِرُهُ مِنْ بَاطِنِهِ، وَ بَاطِنُهُ مِنْ ظَاهِرِهِ لَبِنَهٌ مِنْ فِضَّهٍ، وَ لَبِنَهٌ مِنْ ذَهَبٍ وَ لَبِنَهٌ مِنْ یَاقُوتٍ وَ لَبِنَهٌ مِنْ دُرٍّ، مِلاَطُهُ اَلْمِسْکُ، قَدْ شُرِّفَ بِشُرَفٍ مِنْ نُورٍ یَتَلَأْلَأُ وَ یَرَی اَلرَّجُلُ وَجْهَهُ فِی اَلْحَائِطِ، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی: خِتامُهُ مِسْکٌ یَعْنِی خِتَامَ اَلشَّرَابِ. ثُمَّ ذَکَرَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اَلْحُورَ اَلْعِینَ، فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ: بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اَللَّهِ، أَ مَا لَنَا فَضْلٌ عَلَیْهِنَّ؟ قَالَ: بَلَی، بِصَلاَتِکُنَّ وَ صِیَامِکُنَّ وَ عِبَادَتِکُنَّ لِلَّهِ؛ بِمَنْزِلَهِ اَلظَّاهِرَهِ عَلَی اَلْبَاطِنَهِ». وَ تَقَدَّمَ صِفَهُ «حُورِ اَلْعَیْنِ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: فِیهِنَّ خَیْراتٌ حِسانٌ ، وَ قَوْلُهُ تَعَالَی: فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّهِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ ، فَلْیُؤْخَذْ مِنْ هُنَاکَ، وَ مَنْ أَرَادَ وَصْفَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ وَ وَصْفَ اَلْآدَمِیَّاتِ فَعَلَیْهِ بِکِتَابِ (مَعَالِمِ اَلزُّلْفَی) .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 261 )
ص : 3253
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : عَلَیْکُمْ بِأُمَّهَاتِ اَلْأَوْلاَدِ فَإِنَّ فِی أَرْحَامِهِنَّ اَلْبَرَکَهَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 81 )
ص : 3254
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لاَ تَمَلُّوا مِنْ قِرَاءَهِ سُورَهِ إِذَا زُلْزِلَتْ فَإِنَّ مَنْ کَانَتْ قِرَاءَتَهُ فِی نَوَافِلِهِ لَمْ یُصِبْهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِزَلْزَلَهٍ أَبَداً وَ لَمْ یَمُتْ بِهَا وَ لاَ بِصَاعِقَهٍ وَ لاَ بِآفَهٍ مِنَ اَلْآفَاتِ فَإِذَا مَاتَ أُمِرَ بِهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ فَیَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَبْدِی أَبَحْتُکَ جَنَّتِی فَاسْکُنْ مِنْهَا حَیْثُ شِئْتَ وَ هَوِیتَ لاَ مَمْنُوعٌ وَ لاَ مَدْفُوعٌ عَنْهَا .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 384 )
ص : 3255
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ مُوسَی بْنِ أُکَیْلٍ اَلنُّمَیْرِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا رَضِیَ صَاحِبُ اَلْحَقِّ بِیَمِینِ اَلْمُنْکِرِ لِحَقِّهِ فَاسْتَحْلَفَهُ فَحَلَفَ أَنْ لاَ حَقَّ لَهُ قِبَلَهُ ذَهَبَتِ اَلْیَمِینُ بِحَقِّ اَلْمُدَّعِی فَلاَ دَعْوَی لَهُ قُلْتُ لَهُ وَ إِنْ کَانَتْ عَلَیْهِ بَیِّنَهٌ عَادِلَهٌ قَالَ نَعَمْ وَ إِنْ أَقَامَ بَعْدَ مَا اِسْتَحْلَفَهُ بِاللَّهِ خَمْسِینَ قَسَامَهً مَا کَانَ لَهُ وَ کَانَتِ اَلْیَمِینُ قَدْ أَبْطَلَتْ کُلَّ مَا اِدَّعَاهُ قِبَلَهُ مِمَّا قَدِ اِسْتَحْلَفَهُ عَلَیْهِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 244 )
ص : 3256
وَ فِی اَلْحَدِیثِ: إِنَّ اَلشَّیْطَانَ وَاضِعٌ خَطْمَهُ عَلَی قَلْبِ اِبْنِ آدَمَ فَإِذَا ذَکَرَ اَللَّهَ خَنَسَ وَ إِنْ نَسِیَ اَللَّهَ اِلْتَقَمَ قَلْبَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 42 )
و در حدیث است که شیطان پوزش را بر دل آدمی میگذارد اگر در یاد خدا بود واپس رفته و پنهان می شود و اگر خدا را فراموش نماید این دل را همانند لقمه ای فرا میگیرد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 42 )
ص : 3257
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ اَلسُّعَدَاءَ بِالدُّنْیَا اَلْهَارِبُونَ مِنْهَا اَلْیَوْمَ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 19 )
و نیز فرمود:خوشبختان امروز از دنیا فرار میکنند.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 47 )
و فرمود:سعادتمندان در دنیا از آن می گریزند،
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 68 )
اهل سعادت در دنیا کسانی هستند که از دنیا فرار می کنند.
( إرشاد القلوب / ترجمه طباطبایی ؛ ج 1 , ص 77 )
و فرمود سعدا در دنیا کسانی هستند که از آن فرار نمایند،
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 47 )
ص : 3258
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلنَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ رَجُلٍ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنَّا نَکُونُ فِی طَرِیقِ مَکَّهَ نُرِیدُ اَلْإِحْرَامَ وَ لاَ یَکُونُ مَعَنَا نُخَالَهٌ نَتَدَلَّکُ بِهَا مِنَ اَلنُّورَهِ فَنَتَدَلَّکُ بِالدَّقِیقِ فَیَدْخُلُنِی مِنْ ذَلِکَ مَا اَللَّهُ بِهِ عَلِیمٌ قَالَ مَخَافَهَ اَلْإِسْرَافِ فَقُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ لَیْسَ فِیمَا أَصْلَحَ اَلْبَدَنَ إِسْرَافٌ أَنَا رُبَّمَا أَمَرْتُ بِالنَّقِیِّ یُلَتُّ بِالزَّیْتِ فَأَتَدَلَّکُ بِهِ وَ إِنَّمَا اَلْإِسْرَافُ فِیمَا أَتْلَفَ اَلْمَالَ وَ أَضَرَّ بِالْبَدَنِ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ کَمَا یَأْتِی فِی اَلنَّفَقَاتِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 79 )
ص : 3259
سَعْدُ بْنُ أَبِی وَقَّاصٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ : خَیْرُ اَلذِّکْرِ اَلْخَفِیُّ وَ خَیْرُ اَلرِّزْقِ مَا یَکْفِی .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 31 )
ص : 3260
و فی کتاب التّوحید : عن علیّ - علیه السّلام - حدیث طویل. یقول فیه - علیه السّلام-: و قد سأله رجل عمّا اشتبه علیه من الآیات: فأمّا قوله بَلْ هُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ کافِرُونَ ، یعنی: البعث. فسمّاه اللّه - عزّ و جلّ - لقاء. و أمّا قوله قُلْ یَتَوَفّاکُمْ مَلَکُ اَلْمَوْتِ اَلَّذِی وُکِّلَ بِکُمْ و قوله : اَللّهُ یَتَوَفَّی اَلْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها و قوله : تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا وَ هُمْ لا یُفَرِّطُونَ و قوله : اَلَّذِینَ تَتَوَفّاهُمُ اَلْمَلائِکَهُ ظالِمِی أَنْفُسِهِمْ و قوله : اَلَّذِینَ تَتَوَفّاهُمُ اَلْمَلائِکَهُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ فإنّ اللّه - تبارک و تعالی - یدبّر الأمور کیف یشاء، و یوکّل من خلقه من یشاء. و أمّا ملک الموت، فإنّ اللّه یوکّله بخاصّه من یشاء من خلقه، و یوکّل رسله من یشاء من خاصّته بمن یشاء من خلقه یدبّر الأمور کیف یشاء. و لیس کلّ العلم یستطیع صاحب العلم أن یفسّره لکلّ النّاس. لأنّ فیهم القویّ و الضّعیف. و لأنّ منه ما یطاق حمله و منه ما لا یطاق حمله، إلاّ أن یسهّل اللّه له حمله و أعانه علیه من خاصّه أولیائه. و إنّما تکفیک أن تعلم أنّ اللّه هو المحیی الممیت، و أنّه یتوفّی الأنفس علی یدی من یشاء من خلقه من ملائکه و غیرهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 287 )
ص : 3261
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: صَلَّی بِنَا أَبُو بَصِیرٍ فِی طَرِیقِ مَکَّهَ فَقَالَ وَ هُوَ سَاجِدٌ وَ قَدْ کَانَتْ ضَلَّتْ نَاقَهٌ لِجَمَّالِهِمْ اَللَّهُمَّ رُدَّ عَلَی فُلاَنٍ نَاقَتَهُ قَالَ مُحَمَّدٌ فَدَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَخْبَرْتُهُ قَالَ وَ فَعَلَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ وَ فَعَلَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَسَکَتَ قُلْتُ فَأُعِیدُ اَلصَّلاَهَ قَالَ لاَ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 323 )
8 - محمّد بن مسلم گوید: در راه مکّه ابو بصیر در نماز بر ما امامت کرد. شتری از ساربان گم شده بود. ابو بصیر در سجدۀ نماز گفت:«بار خدایا! شتر فلانی را به او بازگردان».
من خدمت امام صادق علیه السّلام شرف یاب شدم و جریان را بازگفتم.
فرمود: ابو بصیر چنین کرد؟!
گفتم: آری.
بازپرسید: و چنین کرد؟!
گفتم: آری.
آن حضرت ساکت شد، عرض کردم: آیا باید نماز را اعاده کنم؟
فرمود: نه.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 141 )
: صحیح. و یحتمل أن یکون سؤاله و تعجبه علیه السلام لترک التقیه أو لمرجوحیه الفعل. و علی أی حال لا یمکن الاستدلال علی عدم الجواز.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 130 )
ص : 3262
قَالَ اِبْنُ سَعْدٍ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ یُونُسَ عَنْ سُفْیَانَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: مَاتَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ وَ هُوَ اِبْنُ ثَمَانٍ وَ خَمْسِینَ سَنَهً قَالَ اِبْنُ عُمَرَ فَهَذَا یَدُلُّکَ عَلَی أَنَّ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ کَانَ مَعَ أَبِیهِ وَ هُوَ اِبْنُ ثَلاَثٍ أَوْ أَرْبَعٍ وَ عِشْرِینَ سَنَهً وَ لَیْسَ قَوْلُ مَنْ قَالَ إِنَّهُ کَانَ صَغِیراً بِشَیْءٍ وَ لَکِنَّهُ کَانَ مَرِیضاً وَ لَمْ یُقَاتِلْ وَ کَیْفَ یَکُونُ صَغِیراً وَ قَدْ وُلِدَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَدْ لَقِیَ أَبُو جَعْفَرٍ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ وَ رَوَی عَنْهُ وَ مَاتَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ سَنَهَ ثَمَانٍ وَ تِسْعِینَ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 91 )
و ابن سعد گوید که: خبر کرد ما را عبد الرحمن بن یونس که او روایت کرده از سفیان و او از جعفر بن محمد (علیه السّلام) که علی بن حسین (علیه السّلام) در وقت وفات پنجاه و هشت ساله بود، ابن عمر گوید که: این خبر دلالت میکند بر آنکه علی بن حسین (علیه السّلام) با پدر بزرگوار خود بیست و چهار سال بوده باشد، پس قول آن کس که میگوید کهدر وقت شهادت پدرش کوچک بوده صحت ندارد و لیکن در آن وقت بیمار بود و مقاتله ننمود، و چگونه کوچک بوده باشد و حال آنکه أبو جعفر محمد بن علی الباقر (علیه السّلام) از او بوجود آمده بود، و با جابر بن عبد اللّه ملاقات فرموده و از او روایت کرده، و وفات جابر در سال نود و هشتم از هجرت بود.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 286 )
ص : 3263
فی أصول الکافی : علیّ بن محمّد، عن بعض أصحابه، عن آدم بن إسحاق، عن عبد الرزاق بن مهران، عن الحسین بن میمون، عن محمّد بن سالم ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - حدیث طویل، یقول فیه: و أنزل فی الحاقّه: وَ أَمّا مَنْ أُوتِیَ - إلی قوله - اَلْعَظِیمِ فهذا مشرک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 419 )
ص : 3264
15649-7 الکافی ،2/1/255/7 محمد عن التهذیب ،83/10 ابن عیسی عن السراد عن هشام بن سالم عن عمار الساباطی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال سمعته یقول: إن الحد لا یورث کما تورث الدیه و المال و العقار و لکن من قام به من الورثه و طلبه فهو ولیه و من ترکه فلم یطلبه فلا حق له و ذلک مثل رجل قذف رجلا و للمقذوف أخ فإن عفا عنه أحدهما کان للآخر أن یطالبه بحقه لأنها أمهما جمیعا و العفو إلیهما جمیعا.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 543 )
ص : 3265
و عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - أنّه قال: بینا أبی - علیه السّلام - جالس و عنده نفر إذ استضحک ثمّ حتّی اغرورقت عیناه دموعا، ثمّ قال: هل تدرون ما أضحکنی؟ قال: فقالوا: لا. قال: زعم ابن عبّاس أنّه من الّذین قالوا ربّنا اللّه ثمّ استقاموا. فقلت له: هل رأیت الملائکه، یا ابن عبّاس، تخبرک بولایتها لک فی الدّنیا و الآخره مع الأمن من الخوف و الحزن؟ قال: فقال: إنّ اللّه - تبارک و تعالی - یقول : إِنَّمَا اَلْمُؤْمِنُونَ إِخْوَهٌ و قد دخل فی هذا جمیع الأمّه. فاستضحکت ثمّ قلت: صدقت، یا ابن عبّاس.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 447 )
ص : 3266
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنْ أَعْتَقَ رَجُلٌ عِنْدَ مَوْتِهِ خَادِماً لَهُ ثُمَّ أَوْصَی بِوَصِیَّهٍ أُخْرَی أُعْتِقَتِ اَلْخَادِمُ مِنْ ثُلُثِهِ وَ أُلْغِیَتِ اَلْوَصِیَّهُ إِلاَّ أَنْ یَفْضُلَ مِنَ اَلثُّلُثِ مَا یَبْلُغُ اَلْوَصِیَّهَ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 400 )
ص : 3267
جا، [المجالس] ، للمفید عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ مَعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلنَّصْرِ بْنِ مُزَاحِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَمِعْتُ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَرَامٍ اَلْأَنْصَارِیَّ یَقُولُ لَوْ نَشَرَ سَلْمَانُ وَ أَبُو ذَرٍّ رَحِمَهُمَا اَللَّهُ لِهَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ یَنْتَحِلُونَ مَوَدَّتَکُمْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ لَقَالُوا هَؤُلاَءِ کَذَّابُونَ وَ لَوْ رَأَی هَؤُلاَءِ أُولَئِکَ لَقَالُوا مَجَانِینُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 164 )
ص : 3268
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِیَّاکَ أَنْ تَقُولَ اُرْفُقُوا بِهِ وَ تَرَحَّمُوا عَلَیْهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 141 )
ص : 3269
وَ رُوِیَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: یَا أَبَا ذَرٍّ إِنِّی أُحِبُّ لَکَ مَا أُحِبُّ لِنَفْسِی وَ إِنِّی أَرَاکَ ضَعِیفاً مُسْتَضْعَفاً فَلاَ تَأَمَّرْ عَلَی اِثْنَیْنِ وَ عَلَیْکَ بِخَاصَّهِ نَفْسِکَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 516 )
ص : 3270
جا، [المجالس] ، للمفید ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی اَلْمُفِیدُ عَنِ اَلْمُظَفَّرِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْبَلْخِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی اَلثَّلْجِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عِیسَی بْنِ مِهْرَانَ عَنْ حَفْصِ بْنِ عُمَرَ اَلْفَرَّاءِ عَنْ أَبِی مُعَاذٍ اَلْخَزَّازِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلْوَارِثِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: بَیْنَا اِبْنُ عَبَّاسٍ ره یَخْطُبُ عِنْدَنَا عَلَی مِنْبَرِ اَلْبَصْرَهِ إِذْ أَقْبَلَ عَلَی اَلنَّاسِ بِوَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ أَیَّتُهَا اَلْأُمَّهُ اَلْمُتَحَیِّرَهُ فِی دِینِهَا أَمَ وَ اَللَّهِ لَوْ قَدَّمْتُمْ مَنْ قَدَّمَ اَللَّهُ وَ أَخَّرْتُمْ مَنْ أَخَّرَ اَللَّهُ وَ جَعَلْتُمُ اَلْوِرَاثَهَ وَ اَلْوَلاَیَهَ حَیْثُ جَعَلَهَا اَللَّهُ مَا عَالَ سَهْمٌ مِنْ فَرَائِضِ اَللَّهِ وَ لاَ عَالَ وَلِیُّ اَللَّهِ وَ لاَ اِخْتَلَفَ اِثْنَانِ فِی حُکْمِ اَللَّهِ وَ لاَ تَنَازَعَتِ اَلْأُمَّهُ فِی شَیْءٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ فَذُوقُوا وَبَالَ مَا فَرَّطْتُمْ فِیهِ بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیکُمْ - وَ سَیَعْلَمُ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 334 )
ص : 3271
وَ قَالَ اَلْعَلاَءُ بْنُ سَیَابَهَ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْمُخْرَجُونَ مِنْ جَهَنَّمَ یَکُونُونَ فِی اَلْجَنَّهِ مَعَ أَوْلِیَاءِ اَللَّهِ فَقَالَ یَا عَلاَء إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ- وَ مِنْ دُونِهِما جَنَّتانِ اَلْخَبَرَ .
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 2 , صفحه 88 )
ص : 3272
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا أَبَا اَلْمِقْدَامِ إِنَّمَا شِیعَهُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلشَّاحِبُونَ اَلنَّاحِلُونَ اَلذَّابِلُونَ ذَابِلَهٌ شِفَاهُهُمْ خَمِیصَهٌ بُطُونُهُمْ مُتَغَیِّرَهٌ أَلْوَانُهُمْ مُصْفَرَّهٌ وُجُوهُهُمْ إِذَا جَنَّهُمُ اَللَّیْلُ اِتَّخَذُوا اَلْأَرْضَ فِرَاشاً وَ اِسْتَقْبَلُوا اَلْأَرْضَ بِجِبَاهِهِمْ کَثِیرٌ سُجُودُهُمْ کَثِیرَهٌ دُمُوعُهُمْ کَثِیرٌ دُعَاؤُهُمْ کَثِیرٌ بُکَاؤُهُمْ یَفْرَحُ اَلنَّاسُ وَ هُمْ یَحْزَنُونَ .
( الخصال , جلد 2 , صفحه 444 )
عمرو بن ابی المقدام از پدرش باز گوید که امام پنجم(علیه السّلام) فرمود ای ابی المقدام همانا شیعیان علی کسانیند که از ریاضت رنگشان پریده و لاغر اندام و خشک لبانند لبانشان روزه و شکمشان بپشت چسبیده و رنگشان از ترس خدا دیگرگون است و چهره شان زرد است چون شب آن ها را فرو گیرد زمین را بستر کنند و پیشانی بر خاک نهند بسیار سجده کنند،بسیار اشک ریزند،بسیار دعا کنند،مردم شادند و آنها اندوهناک.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 211 )
40-عمرو بن ابی المقدام از پدرش نقل می کند که امام باقر(علیه السّلام)به من فرمود:ای ابو المقدام!همانا شیعیان علی(علیه السّلام)(از کثرت عبادت)رنگشان پریده و لاغر اندامند و پوست خشکی دارند و لبهایشان نیز خشکیده و شکمهایشان گرسنه است و رنگهایشان دگرگون است و چهره هایشان زرد است،هنگامی که شب فرا رسد زمین را فرش خود قرار می دهند و پیشانی ها بر آن می گذارند،سجدۀ آنان و اشک چشمانشان و دعا کردنشان و گریستنشان بسیار است،مردم شادمانند ولی آنان غمگین هستند.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 169 )
40-ابی مقدام گوید:امام باقر مرا فرمود:ای ابا مقدام شیعه علی(علیه السّلام)فقط افرادی هستند که رنگ رخسارشان دگرگون شده و اندامشان لاغر گشته و خشکیده و لبهایشان خشک و شکمهایشان خالی است و رنگشان پریده و صورتشان زرد است چون تاریکی شب آنان را فرا گیرد زمین را بستر گیرند و پیشانی بر زمین نهند سجده ها کنند و اشگها بریزند بسیار دعا کنند و بسیار بگریند مردم شادی کنند و آنان غمگینند.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 2 , ص 519 )
-عمرو پور ابی المفدام از پدر خود نقل کرده که امام محمد باقر گفت:ای ابا المقدام شیعۀ علی کسانی هستند که از سختی کشیدن رنگ ایشان پریده و لاغر اندام و خشک لب باشند،لب اینان روزه،شکم ایشان به پشت چسبیده و رنگ آنان از بیم خدا دیگرگون گشته و رخ ایشان زرد است.هر گاه شب اینان را فرا گیرد،زمین را فرش کنند و پیشانی بر خاک نهند،بسیار خدای را سجده کنند، سرشک ریزند،پیوسته خدای را خوانند،مردمان همیشه شادمان اند و ایشان اندوهناک؟!
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 2 , ص 42 )
ص : 3273
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اَللَّهُ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِیُّ عَنْ إِدْرِیسَ بْنِ زِیَادٍ اَلْحَنَّاطِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ زِیَادِ بْنِ سُوقَهَ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ عُیَیْنَهَ قَالَ: قَالَ لِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَا حَکَمُ هَلْ تَدْرِی مَا کَانَتْ اَلْآیَهُ اَلَّتِی کَانَ یَعْرِفُ بِهَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ صَاحِبَ قَتْلِهِ وَ یَعْرِفُ بِهَا اَلْأُمُورَ اَلْعِظَامَ اَلَّتِی کَانَ یُحَدِّثُ بِهَا اَلنَّاسَ قَالَ قُلْتُ لاَ وَ اَللَّهِ فَأَخْبِرْنِی بِهَا یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ هِیَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لاَ نَبِیٍّ وَ لاَ مُحَدَّثٍ 52:22 قُلْتُ فَکَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُحَدِّثاً قَالَ نَعَمْ وَ کُلُّ إِمَامٍ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَیْتِ مُحَدَّثٌ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 341 )
ص : 3274
قال النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله : قریش أئمه الناس أبرارها لأبرارها و فجارها لفجارها .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 213 )
اگر شخصی از اهل قریش با استناد بفرموده نبیّ اکرم صلّی اللّه علیه و آله که فرموده اند:قریش پیشوایان مردم هستند نیکانشان پیشوایان نیکان و فجّار آنها پیشوایان فجّار می باشند. معتقد باشد که معاویه امام و پیشوای او است و امامتش از جانب خدای عزّ و جلّ بوده لا جرم قبول اوامر و فرامینش بر وی واجب و لازم است. این اعتقاد لازمه اش این است که اعتقاد داشته باشد مال خدا را باید دول و بندگانش را خول و دینش را دخل قرار دهم چه آن که در حکومت معاویه این سه عملی می شد و اساسا خلافتش بر این استوار بود در حالی که چنین اعتقادی بدون شک باطل و فاسد است. از این گذشته معتقد مذکور در صورتی که مؤمن باشد امر و خطاب خداوند را ترک و مخالفت کرده،حقّ تعالی در قرآن شریف خطاب به مؤمنین فرموده: «
تَعاوَنُوا عَلَی اَلْبِرِّ وَ اَلتَّقْوی وَ لا تَعاوَنُوا عَلَی اَلْإِثْمِ وَ اَلْعُدْوانِ
» اگر معتقد مذکور قرار دادن مال اللّه را دول و بندگانش را خول و دینش را دخل از مصادیق برّ و تقوی بداند و لذا اظهار کند که مخالفت امر الهی را نکرده ام،لازمه این کلام آن است که امام قرار دادن معاویه و تأمیر او را بر نفس خویش جایز می داند. و کسی اعتقادش این باشد که:مقهور و مغلوب واقع شدن مال و دست به دست گشتنش در موارد غیر مناسب و مقهور گردیدن دین به بدترین وضع و قرار گرفتن اهل دین در موقعیتی نامناسب و بدحال شدنشان صرفا به چیره شدن و غالب گردیدن کسی است که ایشان را به خدمت وادار کرده است ولی در عین حال خداوند متعال مال را از این دست به دست گردیدن خلاص کرده و دین را از فساد و تباهی رها نموده و بندگان را از خدمتکاری و استخدام ظالمان نجات خواهد داد. می داند و قبول دارد و معتقد است که برّ و نیکی مقهور در دست فجّار و نیکان مغلوب در ایادی فسّاق می باشند و این به سبب تعاون ابرار و کمک کردنشان فجّار را بر اثم و عدوان است که این تعاون منهی و مزجور بوده و در مقابل امر به ضدّ و خلاف و منافی آن دارند.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 693 )
ص : 3275
مل، [کامل الزیارات] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ حَرِیزٍ عَنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَحَدِهِمَا قَالَ: إِنَّ عَلَی قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ أَرْبَعَهَ آلاَفِ مَلَکٍ شُعْثٌ غُبْرٌ یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ . قال محمد بن مسلم : یحرسونه.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 45 , صفحه 223 )
ص : 3276
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَنْصُورٍ اَلْخُزَاعِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلضُّعَفَاءِ فَکَتَبَ إِلَیَّ اَلضَّعِیفُ مَنْ لَمْ تُرْفَعْ إِلَیْهِ حُجَّهٌ وَ لَمْ یَعْرِفِ اَلاِخْتِلاَفَ فَإِذَا عَرَفَ اَلاِخْتِلاَفَ فَلَیْسَ بِمُسْتَضْعَفٍ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 406 )
علی بن سوید گوید از حضرت موسی بن جعفر علیه السّلام از ضعفاء (ناتوان در دین) پرسیدم؟ پس بمن نوشت: ضعیف آن کسی است که حجت باو نرسیده و اختلاف را نفهمیده است، و چون اختلاف را فهمید مستضعف نیست.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 130 )
11-از علی بن سوید،گوید:از امام کاظم(علیه السّلام)پرسیدم از ضعفا،در پاسخ من نوشت: ضعیف و ناتوان کسی است که حجت به او نرسیده و اختلاف را نفهمیده و هر گاه اختلاف را فهمید،مستضعف نیست.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 451 )
11-«علی بن سوید»گوید:از امام کاظم علیه السّلام پرسیدم از ضعفا،در پاسخ من نوشت:
ضعیف و ناتوان کسی است که حجت به او نرسیده و اختلاف را نفهمیده و هرگاه اختلاف را فهمید،مستضعف نیست.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 213 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 11 , ص 213 )
ص : 3277
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ صَلاَهِ اَلْمَغْرِبِ وَ اَلْعِشَاءِ بِجَمْعٍ فَقَالَ بِأَذَانٍ وَ إِقَامَتَیْنِ لاَ تُصَلِّ بَیْنَهُمَا شَیْئاً هَکَذَا صَلَّی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 225 )
ص : 3278
اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: إِنَّ إِلَیْنا إِیابَهُمْ إِنَّ إِلَیْنَا إِیَابَ هَذَا اَلْخَلْقِ وَ عَلَیْنا حِسابَهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 59 )
ص : 3279
قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ جَرِیرٍ اَلطَّبَرِیُّ فِی تَارِیخِهِ : إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعَثَ خَالِداً حِینَ بَعَثَ إِلَی مَا حَوْلَ مَکَّهَ دَاعِیاً وَ لَمْ یَبْعَثْهُ مُقَاتِلاً فَوَطِئَ بَنِی جُذَیْمَهَ وَ کَانُوا فِی اَلْجَاهِلِیَّهِ أَصَابُوا عَوْفَ بْنَ عَبْدِ عَوْفٍ أَبَا عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ وَ اَلْفَاکِهَ بْنَ اَلْمُغِیرَهِ وَ کَانَا أَقْبَلاَ تَاجِرَیْنِ مِنَ اَلْیَمَنِ فَنَزَلاَ بِهِمْ ثُمَّ قَتَلُوهُمَا وَ أَخَذُوا أَمْوَالَهُمَا فَلَمَّا جَاءَ اَلْإِسْلاَمُ وَ بَعَثَ اَلنَّبِیُّ خَالِداً وَ رَأَوْهُ حَمَلُوا اَلسِّلاَحَ فَقَالَ لَهُمْ خَالِدٌ ضَعُوا اَلسِّلاَحَ فَإِنَّ اَلنَّاسَ قَدْ أَسْلَمُوا فَقَالَ رَجُلٌ مِنْهُمْ وَیْلَکُمْ إِنَّهُ خَالِدٌ وَ اَللَّهِ مَا بَعْدَ وَضْعِ اَلسِّلاَحِ إِلاَّ اَلْإِسَارُ وَ مَا بَعْدَهُ إِلاَّ اَلْقَتْلُ وَ لاَ أَضَعُ سِلاَحِی فَقَالُوا إِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَسْفِکَ دِمَاءَنَا إِنَّ اَلنَّاسَ قَدْ أَسْلَمُوا وَ وَضَعَ اَلْحَرْبُ وَ أَمِنَ اَلنَّاسُ وَ مَا زَالُوا بِهِ حَتَّی وَضَعَ سِلاَحَهُ فَأَمَرَ بِهِمْ خَالِدٌ فَکَتَّفُوا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَی اَلسَّیْفِ فَقَتَلَ مَنْ قَتَلَ مِنْهُمْ فَلَمَّا اِنْتَهَی اَلْخَبَرُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَفَعَ یَدَیْهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِنْ فِعْلِ خَالِدٍ وَ مِمَّا صَنَعَ خَالِدُ بْنُ اَلْوَلِیدِ ثُمَّ دَعَا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ فَقَالَ یَا عَلِیُّ اِنْطَلِقْ إِلَی هَؤُلاَءِ اَلْقَوْمِ وَ اُنْظُرْ فِی أُمُورِهِمْ وَ اِجْعَلْ أَمْرَ اَلْجَاهِلِیَّهِ تَحْتَ قَدَمَیْکَ فَخَرَجَ حَتَّی جَاءَهُمْ وَ مَعَهُ مَالٌ قَدْ بَعَثَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَرَدَّ إِلَیْهِمُ اَلدِّمَاءَ وَ مَا أُصِیبَ مِنَ اَلْأَمْوَالِ حَتَّی إِنَّهُ لَیَدِی مِیلَغَهِ اَلْکَلْبِ حَتَّی إِذَا لَمْ یَبْقَ لَهُمْ شَیْءٌ مِنْ دَمٍ أَوْ مَالٍ إِلاَّ أَدَّاهُ بَقِیَتْ مَعَهُ بَقِیَّهٌ مِنَ اَلْمَالِ فَقَالَ لَهُمْ هَلْ بَقِیَ لَکُمْ شَیْءٌ مِنْ دَمٍ أَوْ مَالٍ قَالُوا لاَ قَالَ فَإِنِّی أُعْطِیکُمْ هَذِهِ اَلْبَقِیَّهَ اِحْتِیَاطاً لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِمَّا لاَ نَعْلَمُ وَ لاَ تَعْلَمُونَ فَفَعَلَ وَ رَجَعَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَخْبَرَهُ فَقَالَ أَصَبْتَ وَ أَحْسَنْتَ ثُمَّ قَامَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاسْتَقْبَلَ اَلْقِبْلَهَ قَائِماً شَاهِراً یَدَیْهِ حَتَّی إِنَّهُ لَیُرَی بَیَاضُ مَا تَحْتَ مَنْکِبَیْهِ وَ هُوَ یَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِمَّا صَنَعَ خَالِدُ بْنُ اَلْوَلِیدِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 220 )
آنگاه از ایشان پرسید که آیا از حقوق شما چیزی باقی ماند از خون و مال؟ گفتند: نه یا امیر المؤمنین (علیه السّلام) بقیه مالی که زیاده آمده بود آن را نیز بایشان داد از جهت احتیاط رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله از آنچه اینها و آنها نمی دانستند. بعد از آنکه آن امور باتمام رسید مراجعت فرموده نزد رسول اللّه آمد، و أحوال بذروۀ عرض رسانید فرمود که: خوب رفتی و نیک کردی، بعد از آن آن حضرت برخاسته روی مبارک بقبله آورد و دستها را برداشت چنانچه بیاض زیر دوشهای آن حضرت ظاهر شد و فرمود که: بارخدایا من بی زاری می جویم از آن فعلی که خالد بن ولید کرده و شکایت میکنم بتو، و این را سه نوبت اعاده کرد
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 294 )
ص : 3280
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی وَ أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْمِیثَمِیِّ عَنْ فَیْضِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ : فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ فِی أَمْرِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَتَّی قَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ هُوَ صَاحِبُکَ اَلَّذِی سَأَلْتَ عَنْهُ فَقُمْ إِلَیْهِ فَأَقِرَّ لَهُ بِحَقِّهِ فَقُمْتُ حَتَّی قَبَّلْتُ رَأْسَهُ وَ یَدَهُ وَ دَعَوْتُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَمَا إِنَّهُ لَمْ یُؤْذَنْ لَنَا فِی أَوَّلَ مِنْکَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَأُخْبِرُ بِهِ أَحَداً فَقَالَ نَعَمْ أَهْلَکَ وَ وُلْدَکَ وَ کَانَ مَعِی أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ رُفَقَائِی وَ کَانَ یُونُسُ بْنُ ظَبْیَانَ مِنْ رُفَقَائِی فَلَمَّا أَخْبَرْتُهُمْ حَمِدُوا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَالَ یُونُسُ لاَ وَ اَللَّهِ حَتَّی أَسْمَعَ ذَلِکَ مِنْهُ وَ کَانَتْ بِهِ عَجَلَهٌ فَخَرَجَ فَاتَّبَعْتُهُ فَلَمَّا اِنْتَهَیْتُ إِلَی اَلْبَابِ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ لَهُ وَ قَدْ سَبَقَنِی إِلَیْهِ یَا یُونُسُ اَلْأَمْرُ کَمَا قَالَ لَکَ فَیْضٌ قَالَ فَقَالَ سَمِعْتُ وَ أَطَعْتُ فَقَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ خُذْهُ إِلَیْکَ یَا فَیْضُ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 309 )
فیض بن مختار در ضمن حدیثی طولانی که راجع بامر امامت ابو الحسن علیه السلام است باینجا میرسد که: امام صادق علیه السلام باو فرمود: اینست همان صاحب اختیار تو که در باره او پرسیدی، نزد او برو و بحقش اعتراف کن، من برخاستم و سر و دستش بوسه دادم و بدرگاه خدای عز و جل برای او دعا کردم. امام صادق علیه السلام فرمود: آگاه باش که خدا اظهار این مطلب را بکسی پیش از تو بما اجازه نفرموده است، عرضکردم: قربانت گردم، من بدیگری این خبر را باز گویم؟ فرمود: آری، باهل و اولادت، و در آنجا اهل و اولاد و رفقایم همراه من بودند و یونس بن ظبیان از جمله رفقایم بود، چون من بآنها این خبر گفتم، ایشان خدای عز و جل را شکرگزاری کردند ولی یونس گفت: نه. بخدا، نمیپذیرم تا از خود امام بشنوم - و عجله هم داشت - از نزد ما بیرون رفت و من هم پشت سرش رفتم، وقتی بدر خانه حضرت صادق علیه السلام رسیدم، چون یونس پیش از من آنجا رسیده بود، شنیدم حضرت باو میفرماید: ای یونس! مطلب چنانست که فیض بتو گفت، یونس گفت: شنیدم و اطاعت کردم، و امام صادق علیه السلام بمن فرمود: ای فیض! یونس را همراه خود داشته باش.(زیرا چندان اعتمادی باو نیست).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 84 )
9-از فیض بن مختار در ضمن حدیثی طولانی در بارۀ ابو الحسن گوید:تا آنجا که امام صادق(علیه السّلام)فرمود:او است سرور و امامت که از او پرسیدی خدمت او برو و به حق او اعتراف کن،من برخاستم سر و دست او را بوسیدم و به درگاه خدا عز و جل برای او دعا کردم،امام صادق(علیه السّلام)فرمود:ولی بدان که خدا به ما اجازه نداد پیش از تو به دیگری اظهار کنیم،من گفتم:قربانت،اجازه می فرمائید به دیگری هم خبر دهم؟فرمود:آری به اهلت و اولادت و به همراه من اهل و اولاد و رفیقانی بودند که یونس بن ظبیان هم از رفقاء من بود،و چون به آنها خبر دادم خدای عز و جل را سپاس گفتند،یونس گفت:نه به خدا باید من از زبان خود امام بشنوم و بسیار شتاب داشت،از منزل بیرون آمد و من هم دنبالش بودم و چون به در خانه رسیدم و او زودتر از من رسیده بود شنیدم که امام صادق(علیه السّلام)به او می فرماید:ای یونس،مطلب همان است که فیض برای تو گفته است،گوید:یونس گفت:من شنیدم و اطاعت کردم، امام صادق(علیه السّلام)به من فرمود:ای فیض او را با خود ببر.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 467 )
9-از فیض بن مختار در ضمن حدیثی طولانی دربارۀ ابو الحسن گوید:که امام صادق علیه السّلام به او فرمود:اوست صاحب اختیار و امام تو که از او سئوال کردی خدمت او برو و به حق او اعتراف کن،من برخاستم سر و دست او را بوسیدم و به درگاه خدای عزّ و جل برای او دعا کردم،
امام صادق علیه السّلام فرمود:ولی بدان که خدا به ما اجازه نداد پیش از تو به دیگری اظهار کنیم،من گفتم:قربانت،اجازه می فرمائید به دیگری هم خبر دهم؟فرمود:آری به اهلت و اولادت و به همراه من اهل و اولاد و رفیقانی بودند که یونس بن ظبیان هم از آنها بود،و چون به آن ها خبر دادم خدای عز و جل را سپاس گفتند،یونس گفت:نه به خدا نمی پذیرم تا آنکه از زبان خود امام بشنوم و بسیار شتاب داشت،از منزل بیرون آمد و من هم دنبالش بودم و چون به در خانه رسیدم و او زودتر از من رسیده بود شنیدم که امام صادق علیه السّلام به او می فرماید:ای یونس،مطلب همان است که فیض برای تو گفته است،یونس گفت:من شنیدم و اطاعت کردم،امام صادق علیه السّلام به من فرمود:ای فیض او را با خود ببر.
توضیح:این جمله امام که فرمود او را با خود ببر نشانه بی اعتمادی امام نسبت به اوست.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 35 )
: موثق. فی أمر أبی الحسن أی فی شأنه أو فی إمامته فی أول منک هو أفعل التفضیل أی فی أسبق منک، و حاصله أنی ما أخبرت بإمامته أحدا قبلک، و ما قیل: أن الخطاب لأبی الحسن علیه السلام و المعنی أنه لم یأذن الله لنا فی إمامه من هو أسبق مولدا و أکبر سنا منک یعنی إسماعیل، فلا یخفی بعده. و فی البصائر أما إنه لم یؤذن له فی ذلک، أی فی أن تقبل رأسه و یده فیصیر سببا لظهور الأمر و ضرر المخالفین. و فی البصائر، بعد قوله: و ولدک، و رفقاءک، و هو أظهر و إلا لم یکن یجوز له أن یخبر یونس و ذکر الرفقاء بعد ذلک مکررا یؤیده لا و الله أی لا أقبل ذلک أو لا اکتفی به و کانت به أی فی یونس عجله بالتحریک أی تعجیل فی استکشاف الأمور و لم یکن له وقار و تثبیت و قد سبقنی أی یونس خذه إلیک أی لا تدع یونس یفشی هذا الأمر و أخبره أن فی إفشائه مفاسد، و فی البصائر کما قال لک فیض زرقه زرقه قال: فقلت قد فعلت، و الزرقه بالنبطیه أی خذه إلیک. أقول: و فیه ذم لیونس کما هو المذموم عند أصحابنا، و أقول: هذا خبر طویل اختصره الکلینی (ره) أوردته بتمامه فی الکتاب الکبیر.
( مرآه العقول ؛ ج 3 , ص 335 )
ص : 3281
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ : اَلسَّلاَمُ تَطَوُّعٌ وَ اَلرَّدُّ فَرِیضَهٌ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 525 )
ص : 3282
وَ قَالَ: إِنَّ إِبْلِیسَ کَانَ مَعَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ کَانَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ تَحْسَبُ أَنَّهُ مِنْهُمْ وَ کَانَ فِی عِلْمِ اَللَّهِ أَنَّهُ لَیْسَ مِنْهُمْ فَلَمَّا أُمِرَ بِالسُّجُودِ لآِدَمَ حَمِیَ وَ غَضِبَ فَأَخْرَجَ اَللَّهُ مَا کَانَ فِی نَفْسِهِ بِالْحَمِیَّهِ وَ اَلْغَضَبِ .
( الزهد , جلد 1 , صفحه 27 )
و فرمود: ابلیس همراه ملایکه بود (و عبادت خدا می کرد) و ایشان گمان می داشتند که او از جنس آنها است، ولی خدا می دانست که جزء آنها نیست؛ و چون خداوند سبحان، به ملائکه دستور سجده برای آدم داد، ابلیس سرپیچی و (از روی تکبّر) غضب کرد، پس خداوند آنچه را که در وجود آن ملعون بود به صورت خود خواهی و غضب خارج و آشکار نمود.
( زاهد کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 69 )
ص : 3283
لی، [الأمالی للصدوق ] ، فِی خَبَرِ اَلْمَنَاهِی قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ خَانَ جَارَهُ شِبْراً مِنَ اَلْأَرْضِ جَعَلَهَا اَللَّهُ طَوْقاً فِی عُنُقِهِ مِنْ تُخُومِ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّابِعَهِ حَتَّی یَلْقَی اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مُطَوَّقاً إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ وَ قَالَ مَنْ خَانَ أَمَانَهً فِی اَلدُّنْیَا وَ لَمْ یَرُدَّهَا إِلَی أَهْلِهَا ثُمَّ أَدْرَکَهُ اَلْمَوْتُ مَاتَ عَلَی غَیْرِ مِلَّتِی وَ یَلْقَی اَللَّهَ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ وَ قَالَ مَنِ اِشْتَرَی خِیَانَهً وَ هُوَ یَعْلَمُ فَهُوَ کَالَّذِی خَانَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 171 )
3-امالی صدوق:بسندش در حدیث مناهی پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)که فرمود:هر کسی در یک وجب زمین همسایه اش خیانت کند خدا آن را از عمق زمین هفتم طوق گردنش سازد تا با همان در روز قیامت خدا را ملاقات کند جز که توبه کند و برگردد. و فرمود:هر که در دنیا خیانت بامانت کند و آن را بصاحبش بر نگرداند و بمیرد بر غیر کیش من مرده و خدا را ملاقات کند و بر او خشمگین باشد،و فرمود(صلّی اللّه علیه و آله):هر که مال خیانت را دانسته بخرد چون خود خائن باشد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 110 )
ص : 3284
بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ اَللَّهُمَّ إِیمَاناً بِکَ وَ تَصْدِیقاً بِکِتَابِکَ هَذَا مَا وَعَدَ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ اَللَّهُمَّ زِدْنَا إِیماناً وَ تَسْلِیماً .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 20 )
ص : 3285
اَلْعَقْلُ أَغْنَی اَلْغِنَی وَ غَایَهُ اَلشَّرَفِ فِی اَلْآخِرَهِ وَ اَلدُّنْیَا .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 98 )
ص : 3286
ضه، [روضه الواعظین] : کَانَ مَوْلِدُهُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی یَوْمَ اَلْخَمِیسِ لِإِحْدَی عَشَرَهَ لَیْلَهً خَلَتْ مِنْ ذِی اَلْقَعْدَهِ سَنَهَ ثَمَانٍ وَ أَرْبَعِینَ وَ مِائَهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 10 )
روضه الواعظین:روز جمعه یا روز پنجشنبه یازدهم ذی قعده سال 148 مینویسد.
( بحارالأنوار (جلد 49) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 10 )
ص : 3287
وَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْفَامِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَدِمَ عَلَیْنَا اَلرَّیَّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْآجُرِّیُّ بِمَکَّهَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْبَلْخِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلْمُبَارَکِ عَنْ أَبِی حَفْصٍ عَنْ حُمَیْدٍ اَلطَّوِیلِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اَلْإِثْنَیْنِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ مَرَّهً وَاحِدَهً وَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمَا تَسْلِیمَهٌ فَإِذَا فَرَغَ یَقُولُ مِائَهَ مَرَّهٍ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مِائَهَ مَرَّهٍ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی جَبْرَئِیلَ أَعْطَاهُ اَللَّهُ تَعَالَی بِکُلِّ رَکْعَهٍ سَبْعِینَ قَصْراً فِی اَلْجَنَّهِ فِی کُلِّ قَصْرٍ سَبْعُونَ أَلْفَ دَارٍ فِی کُلِّ دَارٍ سَبْعُونَ أَلْفَ بَیْتٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ سَبْعُونَ أَلْفَ جَارِیَهٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 361 )
ص : 3288
اُذْکُرُوا هَادِمَ اَللَّذَّاتِ وَ مُنَغِّصَ اَلشَّهَوَاتِ وَ دَاعِیَ اَلشَّتَاتِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 158 )
ص : 3289
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: وَدَّعَ رَجُلاً فَقَالَ أَسْتَوْدِعُ اَللَّهَ نَفْسَکَ وَ أَمَانَتَکَ وَ دِینَکَ وَ زَوَّدَکَ زَادَ اَلتَّقْوَی وَ وَجَّهَکَ لِلْخَیْرِ حَیْثُ تَوَجَّهْتَ قَالَ ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَیْنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ هَذَا وَدَاعُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا وَجَّهَهُ فِی وَجْهٍ مِنَ اَلْوُجُوهِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 354 )
ص : 3290
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ ، عَنْ صَفْوَانَ ، عَنْ شُعَیْبِ بْنِ یَعْقُوبَ اَلْعَقَرْقُوفِیِّ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً وَ لَهَا زَوْجٌ وَ لَمْ یَعْلَمْ قَالَ تُرْجَمُ اَلْمَرْأَهُ وَ لَیْسَ عَلَی اَلرَّجُلِ شَیْءٌ إِذَا لَمْ یَعْلَمْ، فَذَکَرْتُ ذَلِکَ لِأَبِی بَصِیرٍ اَلْمُرَادِیِّ ، قَالَ: قَالَ لِی وَ اَللَّهِ جَعْفَرٌ تُرْجَمُ اَلْمَرْأَهُ وَ یُجْلَدُ اَلرَّجُلُ اَلْحَدَّ، وَ قَالَ بِیَدِهِ عَلَی صَدْرِهِ یَحُکُّهَا: أَظُنُّ صَاحِبَنَا مَا تَکَامَلَ عِلْمُهُ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 172 )
ص : 3291
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: تَلَوْتُ «اَلتّائِبُونَ اَلْعابِدُونَ » فَقَالَ لاَ اِقْرَأِ اَلتَّائِبِینَ اَلْعَابِدِینَ 112:9 إِلَی آخِرِهَا فَسُئِلَ عَنِ اَلْعِلَّهِ فِی ذَلِکَ فَقَالَ اِشْتَرَی مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلتَّائِبِینَ اَلْعَابِدِینَ .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 377 )
ابو بصیر از امام باقر علیه السّلام روایت کرد که:من عرض کردم آیه را این طور که معروف است قرائت می کنم:«
اَلتّائِبُونَ اَلْعابِدُونَ...
» .امام علیه السّلام فرمود:نه،بخوان التّائبین العابدین،و چون دلیل آن پرسش شد فرمود:خدا از مؤمنان که تائب و عابد بودند جان و مالشان را خرید[یعنی این جمله صفت مؤمنان است که در آیۀ پیش آمده و از نظر اعراب باید مطابق با موصوف خود باشد،و چون در آن جا«مؤمنین»آمده صفت آن هم باید با«یاء»باشد].
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 427 )
از أبی بصیر از امام باقر(علیه السّلام)گوید من قرائت کردم(112-التوبه)«
اَلتّائِبُونَ اَلْعابِدُونَ
» فرمود:نه،قرائت کن التائبین العابدین تا آخرش(یعنی همه را بیاء و نون بخوان)و پرسش شد از سبب آن در پاسخ فرمود«
اِشْتَری مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ
» التائبین العابدین(یعنی صفت همان المؤمنین است که در آیه پیش است).
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 340 )
569 - ابو بصیر از امام باقر علیه السّلام روایت کرده که فرمود: من این آیه را این طور که معروف است قرائت کردم:«
اَلتّائِبُونَ اَلْعابِدُونَ
»(سورۀ توبه آیۀ 112) فرمود: نه، بخوان التائبین العابدین. (به یاء) و چون از سبب آن پرسش شد فرمود: خدا از مؤمنین که تائب و عابد بودند جان و مالشان را خرید (یعنی این جمله صفت مؤمنان است که در آیه پیش است و از نظر اعراب باید مطابق با موصوف باشد و چون مؤمنین به یاء است صفت آن هم باید به یاء خوانده شود با توضیحی که در آخر حدیث 571 بیاید).
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 231 )
شرح السند ضعیف. قوله:(تلوت) أی قرأت.
«اَلتّائِبُونَ اَلْعابِدُونَ ».
قال اللّه - عزّ وجلّ - فی سوره التوبه:
«إِنَّ اَللّهَ اِشْتَری مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ
لَهُمُ اَلْجَنَّهَ
- إلی قوله - عزّ وجلّ:-
اَلتّائِبُونَ اَلْعابِدُونَ اَلْحامِدُونَ اَلسّائِحُونَ اَلرّاکِعُونَ اَلسّاجِدُونَ اَلْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنّاهُونَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ اَلْحافِظُونَ لِحُدُودِ اَللّهِ وَ بَشِّرِ اَلْمُؤْمِنِینَ »
، قال البیضاوی: «التائبون» رفع علی المدح، أی هم التائبون، والمراد بهم المؤمنون المذکورون، ویجوز أن یکون مبتدأ خبره محذور تقدیره:التائبون [من] أهل الجنّه وإن لم یجاهدوا، لقوله:
«وَ کُلاًّ وَعَدَ اَللّهُ اَلْحُسْنی »
، أو خبره ما بعده، أی التائبون عن الکفر علی الحقیقه هم الجامعون لهذه الخصال. وقرئ بالیاء نصباً علی المدح، أو جرّاً صفه للمؤمنین، انتهی. ونسب الشیخ الطبرسی رحمه الله وصاحب الکشّاف قراءه«التابئین العابدین» إلی آخرها بالیاء إلی عبد اللّه بن مسعود واُبیّ والأعمش. (فقال لا) أی لا تقرأها بالواو، بل (اقرأ:التائبین العابدین، إلی آخرها) بالیاء. (فسئل عن العلّه فی ذلک) أی عن سبب قراءتها بالیاء. (فقال علیه السلام:اشتری من المؤمنین التائبین العابدین) أی أنّها أوصاف للمؤمنین. وفیه دلاله علی جواز الفصل بین الصفه والموصوف بالاثنین.
( البضاعه المزجاه ؛ ج 4 , ص 336 )
: ضعیف علی المشهور. قوله علیه السلام: قرأ التائبین فعلی القطع و الاستئناف، أی هم التائبون و یکون علی المدح، و قیل: إنه رفع علی الابتداء و خبره محذوف بعد قوله:
وَ اَلْحافِظُونَ لِحُدُودِ اَللّهِ
أی لهم الجنه أیضا عن الزجاج و قیل: إنه رفع علی البدل من الضمیر فی یقاتلون، أی یقابل التائبون و أما التائبین العابدین فیحتمل أن یکون جرا و أن یکون نصبا أما الجر فعلی أن یکون وصفا للمؤمنین أی من المؤمنین التائبین، و أما النصب فعلی إضمار فعل بمعنی المدح، کأنه قال: أعنی أو امدح التائبین انتهی. أقول: الخبر یدل علی أنها أوصاف لقوله: المؤمنین . قال الشیخ الطبرسی (رحمه الله) فی قراءه أبی و عبد الله بن مسعود و الأعمش التائبین العابدین بالیاء إلی آخرها، و روی ذلک عن أبی جعفر و أبی عبد الله علیهما السلام (ثم قال) أما الرفع فی قوله
اَلتّائِبُونَ اَلْعابِدُونَ
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 565 )
ص : 3292
لاَ یُلْفَی اَلْعَاقِلُ مَغْرُوراً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 532 )
ص : 3293
مَضَی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ) وَ لَهُ سَبْعٌ وَ خَمْسُونَ سَنَهً مِثْلُ عُمُرِ أَبِیهِ وَ جَدِّهِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) فِی عَامِ مِائَهٍ وَ أَرْبَعَهَ عَشَرَ سَنَهً مِنَ اَلْهِجْرَهِ فِی شَهْرِ رَبِیعٍ اَلْآخَرِ . وَ کَانَ مَوْلِدُهُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَبْلَ مُضِیِّ اَلْحُسَیْنِ جَدِّهِ بِثَلاَثِ سِنِینَ وَ هِیَ سَنَهُ ثَمَانِیَهٍ وَ خَمْسِینَ مِنَ اَلْهِجْرَهِ . وَ أَقَامَ مَعَ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) خَمْسَهً وَ ثَلاَثِینَ سَنَهً غَیْرَ شَهْرَیْنِ. وَ کَانَ اِسْمُهُ مُحَمَّداً ، وَ کُنْیَتُهُ أَبُو جَعْفَرٍ لاَ غَیْرُ. وَ لَقَبُهُ بَاقِرُ اَلْعِلْمِ ، وَ اَلشَّاکِرُ لِلَّهِ ، وَ اَلْهَادِی ، وَ اَلْأَمِینُ .
( الهدایه الکبری , جلد 1 , صفحه 237 )
ص : 3294
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ کَثِیرِ بْنِ کُلْثُمَهَ عَنْ فَرْوَهَ اَلْآجُرِّیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ هُودٍ فِی کُلِّ جُمُعَهٍ ، بَعَثَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فِی زُمْرَهِ اَلنَّبِیِّینَ وَ لَمْ یُعْرَفْ لَهُ خَطِیئَهٌ عَمِلَهَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 410 )
ص : 3295
مکا، [مکارم الأخلاق] ، دُعَاءٌ لِوَجَعِ اَلرُّکْبَهِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: عَرَضَ لِی وَجَعٌ فِی رُکْبَتِی فَشَکَوْتُ ذَلِکَ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ إِذَا أَنْتَ صَلَّیْتَ فَقُلْ یَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَی یَا خَیْرَ مَنْ سُئِلَ وَ یَا أَرْحَمَ مَنِ اُسْتُرْحِمَ اِرْحَمْ ضَعْفِی وَ قِلَّهَ حِیَلِی وَ أَعْفِنِی مِنْ وَجَعِی قَالَ فَفَعَلْتُ فَعُوفِیتُ . دعوات الراوندی ، عنه علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 84 )
ص : 3296
5475-4 الفقیه ،602/197/1 قال الصادق علیه السّلام: إن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله لما أسری به أمره ربه بخمسین صلاه فمر علی النبیین نبی نبی لا یسألونه عن شیء حتی انتهی إلی موسی بن عمران علیه السّلام فقال له بأی شیء أمرک ربک فقال بخمسین صلاه فقال اسأل ربک التخفیف فإن أمتک لا تطیق ذلک فسأل ربه فحط عنه عشرا ثم مر بالنبیین نبی نبی لا یسألونه عن شیء حتی مر بموسی علیه السّلام فقال بأی شیء أمرک ربک فقال بأربعین صلاه فقال سل ربک التخفیف فإن أمتک لا تطیق ذلک فسأل ربه فحط عنه عشرا - ثم مر بالنبیین نبی نبی لا یسألونه عن شیء حتی مر بموسی علیه السّلام فقال بأی شیء أمرک ربک فقال بثلاثین صلاه فقال سل ربک التخفیف - فإن أمتک لا تطیق ذلک فسأل ربه عز و جل فحط عنه عشرا ثم مر بالنبیین نبی نبی لا یسألونه عن شیء حتی مر بموسی علیه السّلام فقال بأی شیء أمرک ربک - فقال بعشرین صلاه فقال اسأل ربک التخفیف فإن أمتک لا تطیق ذلک فسأل ربه فحط عنه عشرا ثم مر بالنبیین نبی نبی لا یسألونه عن شیء حتی مر بموسی علیه السّلام فقال بأی شیء أمرک ربک فقال بعشر صلوات - فقال سل ربک التخفیف فإن أمتک لا تطیق ذلک فإنی جئت إلی بنی إسرائیل بما افترض اللّه عز و جل علیهم فلم یأخذوا به و لم یقروا علیه فسأل النّبی صلّی اللّه علیه و آله ربه عز و جل فخفف عنه فجعلها خمسا - ثم مر بالنبیین نبی نبی لا یسألونه عن شیء حتی مر بموسی علیه السّلام فقال له بأی شیء أمرک ربک فقال بخمس صلوات فقال اسأل ربک التخفیف عن أمتک فإن أمتک لا تطیق ذلک فقال إنی لأستحیی أن أعود إلی ربی - فجاء رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله بخمس صلوات و قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله جزی اللّه موسی بن عمران عن أمتی خیرا و قال الصادق علیه السّلام جزی اللّه موسی علیه السّلام عنا خیرا.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 66 )
ص : 3297
العلل - عنه علیه السّلام: «انّما خلّد أهل النّار فی النّار لأنّ نیّاتهم کانت فی الدّنیا [أن] لو خلّدوا فیها أن یعصوا اللّه أبدا، و انّما خلّد أهل الجنّه فی الجنّه لأنّ نیّاتهم کانت فی الدّنیا لو بقوا أن یطیعوا اللّه أبدا ما بقوا، فالنیّات تخلّد هؤلاء و هؤلاء، ثمّ تلا قوله تعالی: «قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلی شاکِلَتِهِ » قال: نیّته» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 384 )
ص : 3298
وَ رَوَی عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ کَانَ مُسْتَمْتِعاً خَرَجَ إِلَی عَرَفَاتٍ وَ جَهِلَ أَنْ یُحْرِمَ یَوْمَ اَلتَّرْوِیَهِ بِالْحَجِّ حَتَّی رَجَعَ إِلَی بَلَدِهِ مَا حَالُهُ قَالَ إِذَا قَضَی اَلْمَنَاسِکَ کُلَّهَا فَقَدْ تَمَّ حَجُّهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 157 )
ص : 3299
وَ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلدَّقَّاقِ عَنْ أَبِی اَلْحُسَیْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلاَلٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلْمُؤْمِنِ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ قَوْماً یَرْوُونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ اِخْتِلاَفُ أُمَّتِی رَحْمَهٌ فَقَالَ صَدَقُوا فَقُلْتُ إِنْ کَانَ اِخْتِلاَفُهُمْ رَحْمَهً فَاجْتِمَاعُهُمْ عَذَابٌ قَالَ لَیْسَ حَیْثُ تَذْهَبُ وَ ذَهَبُوا إِنَّمَا أَرَادَ قَوْلَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی اَلدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ ، فَأَمَرَهُمْ أَنْ یَنْفِرُوا إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَیَتَعَلَّمُوا ثُمَّ یَرْجِعُوا إِلَی قَوْمِهِمْ فَیُعَلِّمُوهُمْ إِنَّمَا أَرَادَ اِخْتِلاَفَهُمْ مِنَ اَلْبُلْدَانِ لاَ اِخْتِلاَفاً فِی دِینِ اَللَّهِ إِنَّمَا اَلدِّینُ وَاحِدٌ إِنَّمَا اَلدِّینُ وَاحِدٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 140 )
ص : 3300
وَ عَنْهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : إِذَا حَضَرَ اَلسُّلْطَانُ اَلْجِنَازَهَ فَهُوَ أَحَقُّ بِالصَّلاَهِ عَلَیْهَا مِنْ وَلِیِّهَا.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 235 )
ص : 3301
عَنْهُ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ شَجَرَهَ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلاَّ وَ قَدْ جَعَلَ اَللَّهُ لَهُ مِنْ إِیمَانِهِ أُنْساً یَسْکُنُ إِلَیْهِ حَتَّی لَوْ کَانَ عَلَی قُلَّهِ جَبَلٍ یَسْتَوْحِشُ إِلَی مَنْ خَالَفَهُ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 159 )
ص : 3302
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ أَمَّا اَلظِّهَارُ [فَمَعْنَی اَلظِّهَارِ] أَنْ یَقُولَ اَلرَّجُلُ لاِمْرَأَتِهِ أَوْ مَا مَلَکَتْ یَمِینُهُ هِیَ عَلَیْهِ کَظَهْرِ أُمِّهِ أَوْ کَظَهْرِ أُخْتِهِ أَوْ خَالَتِهِ أَوْ عَمَّتِهِ أَوْ دَایَتِهِ فَإِنْ فَعَلَ ذَلِکَ وَجَبَ عَلَیْهِ لِلَفْظِ مَا فَسَّرْنَاهُ فِی بَابِ اَلظِّهَارِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 390 )
ص : 3303
أَقُولُ وَ رَوَی اَلْکَازِرُونِیُّ فِی اَلْمُنْتَقَی عَنْ رَبِیعَهَ بْنِ اَلْحَارِثِ قَالَ: أَعْطَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُصْعَبَ بْنَ عُمَیْرٍ اَللِّوَاءَ یَوْمَ أُحُدٍ فَقُتِلَ مُصْعَبٌ فَأَخَذَهُ مَلَکٌ فِی صُورَهِ مُصْعَبٍ فَجَعَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ فِی آخِرِ اَلنَّهَارِ تَقَدَّمْ یَا مُصْعَبُ فَالْتَفَتَ إِلَیْهِ اَلْمَلَکُ وَ قَالَ لَسْتُ بِمُصْعَبٍ فَعَرَفَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ مَلَکٌ أُیِّدَ بِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 20 , صفحه 143 )
ص : 3304
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ شِهَابِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: آکِلُ اَلرِّبَا لاَ یَخْرُجُ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَتَخَبَّطَهُ اَلشَّیْطَانُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 120 )
ص : 3305
وَ عَنْهُ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلرَّازِیِّ اَلْجَامُورَانِیِّ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَبِی بَکْرٍ اَلْحَضْرَمِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَوْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : قُلْتُ لَهُ: أَیُّ بِقَاعِ اَللَّهِ أَفْضَلُ بَعْدَ حَرَمِ اَللَّهِ وَ حَرَمِ رَسُولِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ؟ فَقَالَ:« اَلْکُوفَهُ ، یَا أَبَا بَکْرٍ هِیَ اَلزَّکِیَّهُ اَلطَّاهِرَهُ، فِیهَا قُبُورُ اَلنَّبِیِّینَ اَلْمُرْسَلِینَ (وَ غَیْرِ اَلْمُرْسَلِینَ) وَ اَلْأَوْصِیَاءِ اَلصَّادِقِینَ، وَ فِیهَا مَسْجِدُ سُهَیْلٍ ، اَلَّذِی لَمْ یَبْعَثِ اَللَّهُ نَبِیّاً إِلاَّ وَ قَدْ صَلَّی فِیهِ، وَ مِنْهَا یَظْهَرُ عَدْلُ اَللَّهِ، وَ فِیهَا یَکُونُ قَائِمُهُ ، وَ اَلْقُوَّامُ مِنْ بَعْدِهِ، وَ هِیَ مَنَازِلُ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ اَلصَّالِحِینَ» .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 432 )
ص : 3306
مَنْ حَسُنَ یَقِینُهُ یَرْجُو .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 577 )
ص : 3307
أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْفَحَّامُ ، قَالَ: حَدَّثَنِی عَمِّی ، قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَفَّانُ بْنُ مُسْلِمٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَهَ ، عَنِ اِبْنِ طَاوُسٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اِبْنِ عُمَرَ ، قَالَ: سَأَلَنِی عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ ، فَقَالَ لِی: یَا بُنَیَّ مَنْ أَخْیَرُ اَلنَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قَالَ: قُلْتُ: مَنْ أُحِلَّ لَهُ مَا حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَی اَلنَّاسِ، وَ حُرِّمَ عَلَیْهِ مَا أُحِلَّ لِلنَّاسِ فَقَالَ: وَ اَللَّهِ لَقَدْ قُلْتَ فَصَدَقْتَ، حُرِّمَ عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ اَلصَّدَقَهُ وَ أُحِلَّتْ لِلنَّاسِ، وَ حَرَّمَ عَلَیْهِمْ أَنْ یَدْخُلُوا اَلْمَسْجِدَ وَ هُمْ جُنُبٌ وَ أَحَلَّهُ لَهُ، وَ غُلِّقَتِ اَلْأَبْوَابُ وَ سُدَّتْ وَ لَمْ یُغْلَقْ لِعَلِیٍّ بَابٌ وَ لَمْ یُسَدَّ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 291 )
[565]12-ابن عمر می گوید:عمر بن خطاب از من پرسید:فرزندم چه کسی بهترین مردم پس از رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله است؟گفتم:هرکس که خداوند آنچه را برای مردم حرام ساخته بر او حلال کرده باشد و آنچه را برای مردم حلال ساخته بر او حرام کرده باشد.پس عمر گفت:به خدا سوگند گفتی و راست گفتی خداوند بر علی بن ابی طالب صدقه را حرام ساخت درحالی که برای مردم حلال گشته بود همچنین بر آنان حرام ساخت که در حال جنابت در مسجد داخل شوند و آن را بر علی حلال ساخت پس درها[به روی دیگر صحابه]بسته شد ولی برای علی هیچ دری بسته نشد و مسدود نگردید.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 643 )
ص : 3308
قَدْ رَوَتِ اَلْعَامَّهُ وَ اَلْخَاصَّهُ قَوْلَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَقْضَاکُمْ عَلِیٌّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 141 )
ص : 3309
3073-13 الکافی ،556/365/8 أحمد بن محمد بن أحمد عن علی بن الحسن التیمی عن محمد بن عبد اللّه عن زراره عن محمد بن الفضیل عن أبی حمزه قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: إذا قال المؤمن لأخیه أف خرج من ولایته و إذا قال أنت عدوی کفر أحدهما لأنه لا یقبل اللّه تعالی من أحد عملا فی تثریب علی مؤمن فضیحه [نصیحه] - و لا یقبل من مؤمن عملا و هو یضمر فی قلبه علی المؤمن سوء و لو کشف الغطاء عن الناس فنظروا إلی وصل ما بین اللّه و بین المؤمن - خضعت للمؤمنین رقابهم و تسهلت لهم أمورهم و لأنت لهم طاعتهم و لو نظروا إلی مردود الأعمال من اللّه تعالی لقالوا ما یتقبل اللّه تعالی من أحد عملا و سمعته یقول لرجل من الشیعه أنتم الطیبون و نساؤکم الطیبات - کل مؤمنه حوراء عیناء و کل مؤمن صدیق - قال و سمعته یقول شیعتنا أقرب الخلق من عرش اللّه یوم القیامه بعدنا و ما من شیعتنا أحد یقوم إلی الصلاه إلا اکتنفه فیها عدد من خالفه من الملائکه یصلون علیه جماعه حتی یفرغ من صلاته و إن الصائم منکم لیرتع فی ریاض الجنه تدعو له الملائکه حتی یفطر و سمعته یقول أنتم أهل تحیه اللّه بسلامه و أهل أثره اللّه برحمته و أهل توفیق اللّه بعصمته و أهل دعوه اللّه بطاعته لا حساب علیکم و لا خوف و لا حزن أنتم للجنه و الجنه لکم - أسماؤکم عندنا الصالحون و المصلحون و أنتم أهل الرضا عن اللّه تعالی برضاه عنکم و الملائکه إخوانکم فی الخیر فإذا اجتهدتم ادعوا و إذا غفلتم اجتهدوا و أنتم خیر البریه دیارکم لکم جنه و قبورکم لکم جنه للجنه خلقتم و فی الجنه نعیمکم و إلی الجنه تصیرون.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 808 )
ص : 3310
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَهَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ یَعْقُوبَ اَلْأَحْمَرِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ حَلَفَ عَلَی یَمِینٍ وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ کَاذِبٌ فَقَدْ بَارَزَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 435 )
1 - یعقوب احمر گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
کسی که بر صحت ادعای خود سوگند یاد می کند و می داند که ادعای او دروغ است، رودررو با خداوند عز و جل به جنگ برخاسته است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 544 )
: موثق. قوله علیه السلام: فقد بارز الله أی حارب الله علانیه.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 309 )
ص : 3311
وَ عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی ، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ اَلْمِنْقَرِیِّ ، عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَسِعَ کُرْسِیُّهُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ . قَالَ: «عِلْمُهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 517 )
ص : 3312
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ - « یَوْمَ تُبَدَّلُ اَلْأَرْضُ غَیْرَ اَلْأَرْضِ » قَالَ تُبَدَّلُ خُبْزَهَ نِقْیٍ یَأْکُلُ اَلنَّاسُ مِنْهَا حَتَّی یَفْرُغَ اَلنَّاسُ مِنَ اَلْحِسَابِ فَقَالَ لَهُ قَائِلٌ إِنَّهُمْ لَفِی شُغُلٍ یَوْمَئِذٍ عَنِ اَلْأَکْلِ وَ اَلشُّرْبِ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَ اِبْنَ آدَمَ أَجْوَفَ فَلاَ بُدَّ لَهُ مِنَ اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ أَ هُمْ أَشَدُّ شُغُلاً یَوْمَئِذٍ أَمْ مَنْ فِی اَلنَّارِ فَقَدِ اِسْتَغَاثُوا وَ اَللَّهُ یَقُولُ « وَ إِنْ یَسْتَغِیثُوا یُغاثُوا بِماءٍ کَالْمُهْلِ یَشْوِی اَلْوُجُوهَ بِئْسَ اَلشَّرابُ » .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 397 )
ص : 3313
وَ قِیلَ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا شَأْنُکَ جَاوَرْتَ اَلْمَقْبَرَهَ فَقَالَ إِنِّی أَجِدُهُمْ جِیرَانَ صِدْقٍ یَکُفُّونَ اَلسَّیِّئَهَ وَ یُذَکِّرُونَ اَلْآخِرَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 173 )
ص : 3314
عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَ نُوحاً أَنْ یَحْمِلَ فِی اَلسَّفِینَهِ مِنْ کُلٍّ زَوْجَیْنِ اِثْنَیْنِ فَحَمَلَ اَلْفَحْلَ وَ اَلْعَجْوَهَ فَکَانَا زَوْجاً
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 356 )
ص : 3315
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ قَذَفَ مُلاَعَنَهً قَالَ عَلَیْهِ اَلْحَدُّ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 206 )
8 - حلبی گوید: امام صادق علیه السّلام درباره مردی که به زن لعان شده ای تهمت زنا زد فرمود:
بر او حد جاری می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 510 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 316 )
ص : 3316
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ تَرَی اَلصُّفْرَهَ أَیَّامَ طَمْثِهَا کَیْفَ تَصْنَعُ قَالَ تَتْرُکُ لِذَلِکَ اَلصَّلاَهَ، بِعَدَدِ أَیَّامِهَا اَلَّتِی کَانَتْ تَقْعُدُ فِی طَمْثِهَا ثُمَّ تَغْتَسِلُ وَ تُصَلِّی فَإِنْ رَأَتْ صُفْرَهً بَعْدَ غُسْلِهَا فَلاَ غُسْلَ عَلَیْهَا یُجْزِیهَا اَلْوَضُوءُ عِنْدَ کُلِّ صَلاَهٍ تُصَلِّی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 280 )
ص : 3317
حُسَیْنٌ ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی رَجُلٍ أُعْطِیَ مَالاً یَقْسِمُهُ فِیمَنْ یَحِلُّ لَهُ، أَ لَهُ أَنْ یَأْخُذَ شَیْئاً مِنْهُ لِنَفْسِهِ وَ لَمْ یُسَمَّ لَهُ؟ قَالَ: یَأْخُذُ لِنَفْسِهِ مِثْلَ مَا أَعْطَی غَیْرَهُ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 318 )
ص : 3318
کنز، ، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِماءٍ مَعِینٍ قَالَ إِنْ غَابَ إِمَامُکُمْ فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِإِمَامٍ جَدِیدٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 100 )
از کنز جامع الفوائد: از یحیی حلبی از حضرت صادق همین روایت را نقل میکند که اگر امام شما غائب شد چه کسی امامی جدید برای شما می آورد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 89 )
ص : 3319
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ رِبْعِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ أَنْ یَحُجَّ اَلصَّرُورَهُ عَنِ اَلصَّرُورَهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 173 )
ص : 3320
وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ اَلْعَبْدَ لَیَقُولُ «اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی» وَ هُوَ مُعْرِضٌ عَنْهُ، ثُمَّ یَقُولُ «اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی» وَ هُوَ مُعْرِضٌ عَنْهُ، ثُمَّ یَقُولُ «اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی» فَیَقُولُ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ لِلْمَلاَئِکَهِ: أَلاَ تَرَوْنَ إِلَی عَبْدِی سَأَلَنِی اَلْمَغْفِرَهَ وَ أَنَا مُعْرِضٌ عَنْهُ؟ ثُمَّ سَأَلَنِی اَلْمَغْفِرَهَ وَ أَنَا مُعْرِضٌ عَنْهُ، ثُمَّ سَأَلَنِی اَلْمَغْفِرَهَ، عَلِمَ عَبْدِی أَنَّهُ لاَ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ إِلاَّ أَنَا، أُشْهِدُکُمْ أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَهُ.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 326 )
باز هم احمد بن فهد از حضرت رسول صلی الله علیه و آله نقل کرده که حضرت فرمود: وقتی که بنده می گوید: خداوندا، مرا ببخش. خدا از او رو گردان می شود و اگر دفعه دوم هم بگوید، باز خداوند به وی اعتنا نمی کند. اما در دفعه سوم، خداوند به ملائکه ها می فرماید: نمی بیند بنده مرا که از من مغفرت خواست و من به او اعتنا نکردم، باز هم دوباره خواست باز اعتنا نکردم، دفعه سوم هم خواست. پس این بنده ام معتقد است که کسی غیر از من نمی تواند گناهان را ببخشد. لذا من شما را شاهد می گیرم که گناهان این بنده ام را بخشیدم.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 326 )
ص : 3321
قب، ، [المناقب لابن شهرآشوب ] ، مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ قَالَ نَزَلَتْ فِینَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 221 )
مناقب: محمّد بن مسلم از حضرت باقر در مورد آیه«
اَلَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ
»کسانی که از شهر خود تبعید شده اند، فرمود: در باره ما نازل شده.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 189 )
ص : 3322
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمَذْیِ فَأَمَرَنِی بِالْوُضُوءِ مِنْهُ ثُمَّ أَعَدْتُ عَلَیْهِ فِی سَنَهٍ أُخْرَی فَأَمَرَنِی بِالْوُضُوءِ مِنْهُ وَ قَالَ إِنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَمَرَ اَلْمِقْدَادَ بْنَ اَلْأَسْوَدِ أَنْ یَسْأَلَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِسْتَحْیَا أَنْ یَسْأَلَهُ فَقَالَ فِیهِ اَلْوُضُوءُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 281 )
ص : 3323
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، عَنْ جَمَاعَهٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَحْیَی بْنِ سَالِمٍ اَلْفَرَّاءِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ دَخَلْتُ اَلْجَنَّهَ فَرَأَیْتُ فِیهَا قَصْراً مِنْ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ یُرَی بَاطِنُهُ مِنْ ظَاهِرِهِ لِضِیَائِهِ وَ نُورِهِ وَ فِیهِ قُبَّتَانِ مِنْ دُرٍّ وَ زَبَرْجَدٍ فَقُلْتُ یَا جَبْرَئِیلُ لِمَنْ هَذَا اَلْقَصْرُ قَالَ هُوَ لِمَنْ أَطَابَ اَلْکَلاَمَ وَ أَدَامَ اَلصِّیَامَ وَ أَطْعَمَ اَلطَّعَامَ وَ تَهَجَّدَ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّاسُ نِیَامٌ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ فِی أُمَّتِکَ مَنْ یُطِیقُ هَذَا فَقَالَ أَ تَدْرِی مَا إِطَابَهُ اَلْکَلاَمِ فَقُلْتُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ مَنْ قَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ أَ تَدْرِی مَا إِدَامَهُ اَلصِّیَامِ قُلْتُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ لَمْ یُفْطِرْ مِنْهُ یَوْماً أَ تَدْرِی مَا إِطْعَامُ اَلطَّعَامِ قُلْتُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ مَنْ طَلَبَ لِعِیَالِهِ مَا یَکُفُّ بِهِ وُجُوهَهُمْ عَنِ اَلنَّاسِ أَ تَدْرِی مَا اَلتَّهَجُّدُ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّاسُ نِیَامٌ قُلْتُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ مَنْ لَمْ یَنَمْ حَتَّی یُصَلِّیَ اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ وَ اَلنَّاسُ مِنَ اَلْیَهُودِ وَ اَلنَّصَارَی وَ غَیْرِهِمْ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ نِیَامٌ بَیْنَهُمَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 184 )
4-همان:تا پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:چون مرا بمعراج بردند و به آسمان در آوردند به بهشت در آمدم و در آن کاخی دیدم از یاقوت سرخ که درونش از برونش دیده میشد از بس روشن و تابنده بود،و در آن دو گنبد از در و زبرجد بود گفتم:ای جبرئیل این کاخ از کیست؟ گفت:برای آنکه سخن خوب گوید،و روزه را ادامه دهد،و اطعام کند،و در شب که مردم خوابند عبادت کند. علی(علیه السّلام)گوید:گفتم یا رسول الله در امتت کسی باشد که تاب این دستور را بیاورد؟ فرمود:میدانی مقصود از سخن خوب چیست؟خدا و رسولش داناترند،فرمود:هر که گوید: سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر. میدانی ادامه روزه چیست؟گفتم:خدا و رسولش داناترند فرمود:هر که ماه رمضان را روزه دارد و یک روزش را هم افطار نکند،میدانی اطعام چیست؟گفتم:خدا و رسولش داناترند فرمود هر که بجوید برای عیالش آنچه که آبروی آنها را در بر مردم نگهدارد،میدانی عبادت در شب چیست؟گفتم:خدا و رسولش داناترند،فرمود:هر که نخوابد تا نماز عشاء پسین را بخواند که مردم از یهود و ترسا و دیگران از مشرکان در آن وقت در خوابند.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 117 )
ص : 3324
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قُلْتُ أَ رَأَیْتَ إِنْ هُوَ طَلَّقَهَا بَعْدَ مَا خَلَعَهَا أَ یَجُوزُ عَلَیْهَا قَالَ وَ لِمَ یُطَلِّقُهَا وَ قَدْ کَفَاهُ اَلْخُلْعُ وَ لَوْ کَانَ اَلْأَمْرُ إِلَیْنَا لَمْ نُجِزْ طَلاَقاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 286 )
ص : 3325
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنِ اِسْتَطَعْتَ أَنْ لاَ تَبِیتَ لَیْلَهً حَتَّی تَعَوَّذَ بِأَحَدَ عَشَرَ حَرْفاً قُلْتُ أَخْبِرْنِی بِهَا قَالَ قُلْ أَعُوذُ بِعِزَّهِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِقُدْرَهِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِجَلاَلِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِسُلْطَانِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِجَمَالِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِدَفْعِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِمَنْعِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِجَمْعِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِمُلْکِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِوَجْهِ اَللَّهِ وَ أَعُوذُ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ وَ بَرَأَ وَ ذَرَأَ وَ تَعَوَّذْ بِهِ کُلَّ مَا شِئْتَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 42 )
ص : 3326
سُبْحَانَکَ رَبَّنَا وَ بِحَمْدِکَ أَنْتَ اَللَّهُ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ اَلْمَلِکُ اَلْحَقُّ اَلْمُبِینُ لاَ شَرِیکَ لَکَ وَ لاَ إِلَهَ مَعْبُودٌ مَعَکَ ذُو اَلسُّلْطَانِ اَلَّذِی لاَ یُضَامُ وَ اَلْعِزِّ اَلَّذِی لاَ یُرَامُ وَ اَلْکِبْرِیَاءِ وَ اَلْعَظَمَهِ وَ اَلْجُودِ وَ اَلرَّحْمَهِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ لَکَ اَلْأَسْمَاءُ اَلْحُسْنَی وَ اَلْکِبْرِیَاءُ وَ اَلْآلاَءُ سُبْحَانَکَ وَ بِحَمْدِکَ تَبَارَکْتَ رَبَّنَا وَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ خَاتَمِ اَلنَّبِیِّینَ وَ سَیِّدِ اَلْمُرْسَلِینَ وَ عَلَی آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ اَلطَّیِّبِینَ اَلْأَئِمَّهِ اَلْمَیَامِینِ اَللَّهُمَّ زِدْ مُحَمَّداً مَعَ کُلِّ فَضِیلَهٍ فَضِیلَهً وَ مَعَ کُلِّ کَرَامَهٍ کَرَامَهً حَتَّی یَرْقَی أَعْلَی اَلدَّرَجَاتِ عِنْدَکَ فِی دَارِ اَلْمُقَامَهِ اَللَّهُمَّ تَقَبَّلْ شَفَاعَتَهُ وَ آتِهِ فِی اَلْآخِرَهِ وَ اَلْأُولَی سُؤْلَهُ آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْأَکْبَرِ اَلْعَظِیمِ اَلَّذِی تَرْضَی بِهِ عَمَّنْ دَعَاکَ وَ لاَ تَحْرِمُ مَنْ سَأَلَکَ وَ رَجَاکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَرْزُقَنِی عَافِیَهَ اَلْآجِلَهِ وَ اَلسَّلاَمَهَ مِنْ مِحَنِهَا وَ نَعِیمَ اَلْآخِرَهِ وَ حُسْنَ ثَوَابِ أَهْلِهَا اَللَّهُمَّ لَکَ أَسْلَمْتُ نَفْسِی وَ إِلَیْکَ فَوَّضْتُ أَمْرِی وَ إِلَی کَرَمِکَ أَلْجَأْتُ ظَهْرِی وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ فِی سِرِّی وَ جَهْرِی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَدْعُوکَ دُعَاءَ ضَعِیفٍ وَ مُضْطَرٍّ وَ رَحْمَتُکَ یَا رَبِّ أَوْثَقُ عِنْدِی مِنْ دُعَائِی فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ مِنِّی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَضِلَّ هَذِهِ اَللَّیْلَهَ فَأَشْقَی وَ أَنْ أَغْوِیَ فَأَرْدَی وَ أَنْ أَعْمَلَ بِمَا لاَ یَرْضَی رَبُّ اَلسَّمَاوَاتِ اَلْعُلَی أَنْتَ تَرَی وَ لاَ تُرَی وَ أَنْتَ بِالْمَنْظَرِ اَلْأَعْلَی فَالِقُ اَلْحَبِّ وَ اَلنَّوَی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ اَللَّیْلَهَ أَفْضَلَ اَلنَّصِیبِ فِی اَلْأَنْصِبَاءِ وَ أَتَمَّ اَلنِّعْمَهِ فِی اَلنَّعْمَاءِ وَ أَفْضَلَ اَلشُّکْرِ فِی اَلسَّرَّاءِ وَ أَحْسَنَ اَلصَّبْرِ فِی اَلضَّرَّاءِ وَ أَکْرَمَ اَلرُّجُوعِ إِلَی نَعِیمِ دَارِ اَلْمَأْوَی أَسْأَلُکَ اَلْجَنَّهَ لِطَاعَتِکَ وَ اَلْعِصْمَهَ مِنْ مَحَارِمِکَ وَ اَلْوَجَلَ مِنْ خَشْیَتِکَ وَ اَلْخَشْیَهَ مِنْ عَذَابِکَ وَ اَلنَّجَاهَ مِنْ عِقَابِکَ وَ اَلْفَوْزَ بِحُسْنِ ثَوَابِکَ أَسْأَلُکَ اَلْفِقْهَ فِی دِینِکَ وَ اَلتَّصْدِیقَ لِوَعْدِکَ وَ اَلْوَفَاءَ بِعَهْدِکَ وَ اَلاِعْتِصَامَ بِحَبْلِکَ وَ اَلْوُقُوفَ عِنْدَ مَوْعِظَتِکَ وَ اَلصَّبْرَ عَلَی عِبَادَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ .
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 79 )
ص : 3327
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِی سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْخَزَّازِ عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلدَّارِمِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ ذَکَرَ اِسْمَ اَللَّهِ عَلَی طَعَامٍ لَمْ یُسْأَلْ عَنْ ذَلِکَ اَلطَّعَامِ أَبَداً .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 184 )
1-ابراهیم دارمیّ گوید:امام صادق از پدرانش علیهم السّلام روایت کرد که امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:هر کس هنگام خوردن غذا نام خدا برد حساب آن طعام را هرگز از وی نکشند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 408 )
1-ابراهیم دارمی از امام صادق علیه السّلام،و آن حضرت از قول پدران بزرگوارش از امیر مؤمنان علیهم السّلام روایت کرده است که فرمود:کسی که به هنگام صرف غذا نام خدا را بر زبان جاری سازد،هرگز در مورد آن غذا مورد بازخواست قرار نخواهد گرفت.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 465 )
1. ابراهیم دارمی از امام صادق (علیه السّلام) از پدرش از پدرانش از امیر مؤمنان (علیه السّلام) نقل کرده است که فرمود: هر کس هنگام غذا خوردن نام خدا را ببرد، در مورد آن غذا هرگز از او حساب نخواهند کشید.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 355 )
[710]1-... امام صادق از پدرانش علیهم السّلام روایت نموده که امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود: هر که هنگام غذا خوردن نام خدا را برد هرگز از نعمت آن غذا بازپرسی نشود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 423 )
ص : 3328
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ تَعَلَّمَ حَدِیثَیْنِ اِثْنَیْنِ یَنْفَعُ بِهِمَا نَفْسَهُ أَوْ یُعَلِّمُهُمَا غَیْرَهُ فَیَنْتَفِعُ بِهِمَا کَانَ خَیْراً مِنْ عِبَادَهِ سِتِّینَ سَنَهً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 152 )
ص : 3329
جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْقُمِّیُّ فِی کِتَابِ اَلْمَانِعَاتِ ، عَنْ جَابِرٍ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: أَ لاَ أُنَبِّئُکُمْ بِخَمْسٍ مَنْ کُنَّ فِیهِ فَلَیْسَ بِمُتَکَبِّرٍ اِعْتِقَالِ اَلشَّاهِ وَ لُبْسِ اَلصُّوفِ وَ مُجَالَسَهِ اَلْفُقَرَاءِ وَ أَنْ یَرْکَبَ اَلْحِمَارَ وَ أَنْ یَأْکُلَ اَلرَّجُلُ مَعَ عِیَالِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 254 )
ص : 3330
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِخْتِصَاصِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ رِبْعِیٍّ عَنْ بُرَیْدٍ اَلْعِجْلِیِّ قَالَ: قِیلَ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ أَصْحَابَنَا بِالْکُوفَهِ لَجَمَاعَهٌ کَثِیرَهٌ فَلَوْ أَمَرْتَهُمْ لَأَطَاعُوکَ وَ اِتَّبَعُوکَ قَالَ یَجِیءُ أَحَدُکُمْ إِلَی کِیسِ أَخِیهِ فَیَأْخُذُ مِنْهُ حَاجَتَهُ فَقَالَ لاَ فَقَالَ هُمْ بِدِمَائِهِمْ أَبْخَلُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَلنَّاسَ فِی هُدْنَهٍ نُنَاکِحُهُمْ وَ نُوَارِثُهُمْ حَتَّی إِذَا قَامَ اَلْقَائِمُ جَاءَتِ اَلْمُزَایَلَهُ وَ أَتَی اَلرَّجُلُ إِلَی کِیسِ أَخِیهِ فَیَأْخُذُ حَاجَتَهُ فَلاَ یَمْنَعُهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 120 )
ص : 3331
119 وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَیُّمَا مُؤْمِنٍ سَأَلَهُ أَخُوهُ اَلْمُؤْمِنُ حَاجَتَهُ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی قَضَائِهَا فَرَدَّهُ مِنْهَا سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِ شُجَاعاً فِی قَبْرِهِ یَنْهَشُ [مِنْ] أَصَابِعِهِ .
( المؤمن , جلد 1 , صفحه 49 )
119- از امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ (نقل شده است که) فرمود:
هر مؤمنی که دوست و برادرش درخواستی از او کند؛و او توان انجام آن را داشته باشد و دست ردّ بر سینه اش گذارد،خداوند در قبرش افعی بر او مسلّط می گرداند که از انگشتانش نیش می زند.
( مومن کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 105 )
ص : 3332
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ مُعَاوِیَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَقَدْ أَسْرَی رَبِّی بِی فَأَوْحَی إِلَیَّ مِنْ وَرَاءِ اَلْحِجَابِ مَا أَوْحَی وَ شَافَهَنِی إِلَی أَنْ قَالَ لِی یَا مُحَمَّدُ مَنْ أَذَلَّ لِی وَلِیّاً فَقَدْ أَرْصَدَنِی بِالْمُحَارَبَهِ وَ مَنْ حَارَبَنِی حَارَبْتُهُ قُلْتُ یَا رَبِّ وَ مَنْ وَلِیُّکَ هَذَا فَقَدْ عَلِمْتُ أَنَّ مَنْ حَارَبَکَ حَارَبْتَهُ قَالَ لِی ذَاکَ مَنْ أَخَذْتُ مِیثَاقَهُ لَکَ وَ لِوَصِیِّکَ وَ لِذُرِّیَّتِکُمَا بِالْوَلاَیَهِ.
( الکافی , جلد 2 , صفحه 353 )
و از آن حضرت روایت شده که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: همانا پروردگار من مرا بآسمان بالا برد، و از پس پردۀ حجاب بمن وحی کرد آنچه کرد، و بی واسطه با من سخن گفت تا آنکه بمن فرمود: ای محمد هر که دوستی از من خوار کند بجنگ با من کمین کرده، و آنکه با من جنگ کند با او بجنگم، گفتم: پروردگارا این دوست تو کیست؟ من دانستم که هر که با تو بجنگد تو با او بجنگی؟ بمن فرمود: او آن کسی است که من برای تو و وصیت و فرزندانت بولایت و دوستی از او پیمان گرفته ام.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 56 )
10-فرمود(علیه السّلام)که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرموده است: پروردگارم مرا به معراج شبانه برد و از پشت پرده به من وحی کرد آنچه را وحی کرد و با من بی واسطه سخن گفت تا آنکه به من فرمود: ای محمد!هر که دوستی از دوستان من خوار کند،محققاً به نبرد با من کمین گرفته است،و هر که با من بجنگد،من با او بجنگم، گفتم:پروردگارا!این دوست تو کیست؟من دانستم که هر که با تو بجنگد با او می جنگی،فرمود:آن کسی است که از او پیمان گرفتم به دوستی و پیروی از تو و از وصیّ تو و از ذریّۀ تو و نژاد تو.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 323 )
10-و از آن حضرت روایت شده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرموده است:
پروردگارم مرا به معراج برد و از پشت پرده به من وحی کرد آنچه را وحی کرد و با من بی واسطه سخن گفت تا آنکه به من فرمود:
ای محمد!هرکس دوستی از دوستان مرا خوار کند،بیقین به نبرد با من برخاسته و هرکس با من بجنگد،من با او بجنگم،گفتم:پروردگارا!این دوست تو کیست؟من دانستم که هرکس با تو بجنگد با او می جنگی، فرمود:آن کسی است که از او پیمان گرفتم به دوستی و پیروی از تو و از وصّی تو و از ذریّۀ تو و نژاد تو.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 95 )
: صحیح. من وراء الحجاب کان المراد بالحجاب الحجاب المعنوی، و هو إمکان العبد المانع لأن یصل العبد إلی حقیقه الربوبیه، أو کان خلق الصوت أولا من وراء حجاب ثم ظهر الصوت فی الجانب الذی هو صلی الله علیه فیه، و هو المراد بالمشافهه. و فی بعض النسخ : فشافهنی ، فیمکن أن یکون الفاء للتفسیر و للترتیب المعنوی فکلاهما کان بالمشافهه، و المراد بها عدم توسط الملک، و قیل: المراد بالحجاب الملک و بالمشافهه ما کان بدون توسط الملک، و فی القاموس: شافهه أدنی شفته من شفته، و فی الصحاح: المشافهه المخاطبه من فیک إلی فیه. قوله: إلی أن قال، فی بعض النسخ: فشافهنی أن قال، فکلمه أن مصدریه و التقدیر بأن قال فقد علمت الفاء للبیان من أخذت کان المراد به الأخذ مع القبول.
( مرآه العقول ؛ ج 10 , ص 398 )
ص : 3333
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ وَ مَنْ یُعْرِضْ إِلَی آخِرِهِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْمَدَائِنِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی هَارُونُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ غُرَابٍ عَنِ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ فِی قَوْلِهِ - وَ مَنْ یُعْرِضْ عَنْ ذِکْرِ رَبِّهِ قَالَ ذِکْرُ رَبِّهِ وَلاَیَهُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 90 )
ص : 3334
وَ فِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٍ وَ فِیهِ: کَانَ رَبّاً وَ لاَ مَرْبُوبَ: وَ إِلَهاً إِذْ لاَ مَأْلُوهَ، عَالِماً إِذْ لاَ مَعْلُومَ وَ سَمِیعاً إِذْ لاَ مَسْمُوعَ، سَمِیعٌ لاَ بِآلَهٍ، وَ بَصِیرٌ لاَ بِأَدَاهٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 134 )
ص : 3335
عَنْ یُوسُفَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ ، أَوْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ یَسْئَلُونَکَ ما ذا یُنْفِقُونَ قُلِ اَلْعَفْوَ . قَالَ: «اَلْکَفَافَ». وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی بَصِیرٍ : «اَلْقَصْدُ» .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 457 )
ص : 3336
قَالَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ زَیْنُ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ ذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ (لَمَّا آمَنَ بِهِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سَلاَمٍ بَعْدَ مَسَائِلِهِ اَلَّتِی سَأَلَهَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ جَوَابِهِ) إِیَّاهُ عَنْهَا قَالَ لَهُ: یَا مُحَمَّدُ بَقِیَتْ وَاحِدَهٌ، وَ هِیَ اَلْمَسْأَلَهُ اَلْکُبْرَی وَ اَلْغَرَضُ اَلْأَقْصَی: مَنِ اَلَّذِی یَخْلُفُکَ بَعْدَکَ، وَ یَقْضِی دُیُونَکَ، وَ یُنْجِزُ عِدَاتِکَ، وَ یُؤَدِّی أَمَانَاتِکَ وَ یُوضِحُ عَنْ آیَاتِکَ وَ بَیِّنَاتِکَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أُولَئِکَ أَصْحَابِی قُعُودٌ، فَامْضِ إِلَیْهِمْ فَسَیَدُلُّکَ اَلنُّورُ اَلسَّاطِعُ فِی دَائِرَهِ غُرَّهِ وَلِیِّ عَهْدِی وَ صَفْحَهِ خَدَّیْهِ، وَ سَیَنْطِقُ طُومَارُکَ بِأَنَّهُ هُوَ اَلْوَصِیُّ، وَ سَتَشْهَدُ جَوَارِحُکَ بِذَلِکَ فَصَارَ عَبْدُ اَللَّهِ إِلَی اَلْقَوْمِ فَرَأَی عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَسْطَعُ مِنْ وَجْهِهِ نُورٌ یَبْهَرُ نُورَ اَلشَّمْسِ وَ نَطَقَ طُومَارُهُ وَ أَعْضَاءُ بَدَنِهِ کُلٌّ یَقُولُ: یَا اِبْنَ سَلاَمٍ هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْمَالِئُ جِنَانَ اَللَّهِ بِمُحِبِّیهِ، وَ نِیرَانَهُ بِشَانِئِیهِ، اَلْبَاثُّ دِینَ اَللَّهِ فِی أَقْطَارِ اَلْأَرْضِ وَ آفَاقِهَا، وَ اَلنَّافِی لِلْکُفْرِ عَنْ نَوَاحِیهَا وَ أَرْجَائِهَا. فَتَمَسَّکْ بِوَلاَیَتِهِ تَکُنْ سَعِیداً، وَ اُثْبُتْ عَلَی اَلتَّسْلِیمِ لَهُ تَکُنْ رَشِیداً. فَقَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سَلاَمٍ : [یَا رَسُولَ اَللَّهِ هَذَا وَصِیُّکَ اَلَّذِی وُعِدَ فِی اَلتَّوْرَاهِ ] أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَلْمُصْطَفَی، وَ أَمِینُهُ اَلْمُرْتَضَی، وَ أَمِیرُهُ عَلَی جَمِیعِ اَلْوَرَی، وَ أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أَخُوهُ وَ صَفِیُّهُ، وَ وَصِیُّهُ اَلْقَائِمُ بِأَمْرِهِ اَلْمُنْجِزُ لِعِدَاتِهِ، اَلْمُؤَدِّی لِأَمَانَاتِهِ، اَلْمُوضِحُ لِآیَاتِهِ وَ بَیِّنَاتِهِ وَ اَلدَّافِعُ لِلْأَبَاطِیلِ بِدَلاَئِلِهِ وَ مُعْجِزَاتِهِ، وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمَا اَللَّذَانِ بَشَّرَ بِکُمَا مُوسَی وَ مَنْ قَبْلَهُ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ دَلَّ عَلَیْکُمَا اَلْمُخْتَارُونَ مِنَ اَلْأَصْفِیَاءِ. ثُمَّ قَالَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَدْ تَمَّتِ اَلْحُجَجُ، وَ اِنْزَاحَتِ اَلْعِلَلُ، وَ اِنْقَطَعَتِ اَلْمَعَاذِیرُ فَلاَ عُذْرَ لِی إِنْ تَأَخَّرْتُ عَنْکَ، وَ لاَ خَیْرَ فِیَّ إِنْ تَرَکْتُ اَلتَّعَصُّبَ لَکَ. ثُمَّ قَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ اَلْیَهُودَ قَوْمٌ بُهْتٌ وَ إِنَّهُمْ إِنْ سَمِعُوا بِإِسْلاَمِی (وَقَعُوا فِیَّ) فَاخْبَأْنِی عِنْدَکَ [فَاطْلُبْهُمْ فَإِذَا جَاءُوکَ فَاسْأَلْهُمْ عَنْ حَالِی وَ رُتْبَتِی بَیْنَهُمْ لِتَسْمَعَ قَوْلَهُمْ فِی قَبْلِ أَنْ یَعْلَمُوا بِإِسْلاَمِی، وَ بَعْدَهُ لِتَعْلَمَ أَحْوَالَهُمْ. فَخَبَأَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی بَیْتِهِ، ثُمَّ دَعَا قَوْماً مِنَ اَلْیَهُودِ ، فَحَضَرُوهُ وَ عَرَضَ عَلَیْهِمْ أَمْرَهُ فَأَبَوْا، فَقَالَ[ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ]: بِمَنْ تَرْضَوْنَ حَکَماً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ قَالُوا: بِعَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَلاَمٍ . قَالَ: وَ أَیُّ رَجُلٍ هُوَ قَالُوا: رَئِیسُنَا وَ اِبْنُ رَئِیسِنَا وَ سَیِّدُنَا وَ اِبْنُ سَیِّدِنَا، وَ عَالِمُنَا وَ اِبْنُ عَالِمِنَا، وَ وَرِعُنَا وَ اِبْنُ وَرِعِنَا، وَ زَاهِدُنَا وَ اِبْنُ زَاهِدِنَا. فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَ رَأَیْتُمْ إِنْ آمَنَ بِی أَ تُؤْمِنُونَ قَالُوا: قَدْ أَعَاذَهُ اَللَّهُ مِنْ ذَلِکَ ثُمَّ أَعَادَهَا فَأَعَادُوهَا، فَقَالَ: اُخْرُجْ عَلَیْهِمْ یَا عَبْدَ اَللَّهِ [بْنَ سَلاَمٍ] وَ أَظْهِرْ مَا قَدْ أَظْهَرَهُ اَللَّهُ لَکَ مِنْ أَمْرِ مُحَمَّدٍ . فَخَرَجَ عَلَیْهِمْ وَ هُوَ یَقُولُ: أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ، وَ [أَشْهَدُ] أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَلْمَذْکُورُ فِی اَلتَّوْرَاهِ وَ اَلْإِنْجِیلِ وَ اَلزَّبُورِ وَ صُحُفِ إِبْرَاهِیمَ وَ سَائِرِ کُتُبِ اَللَّهِ، اَلْمَدْلُولُ فِیهَا عَلَیْهِ وَ عَلَی أَخِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ . فَلَمَّا سَمِعُوهُ یَقُولُ ذَلِکَ قَالُوا: یَا مُحَمَّدُ ، سَفِیهُنَا وَ اِبْنُ سَفِیهِنَا، وَ شَرُّنَا وَ اِبْنُ شَرِّنَا وَ فَاسْقُنَا وَ اِبْنُ فَاسِقِنَا، وَ جَاهِلُنَا وَ اِبْنُ جَاهِلِنَا، کَانَ غَائِباً عَنَّا، فَکَرِهْنَا أَنْ نَغْتَابَهُ. فَقَالَ عَبْدُ اَللَّهِ : فَهَذَا اَلَّذِی کُنْتُ أَخَافُهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ . ثُمَّ إِنَّ عَبْدَ اَللَّهِ حَسُنَ إِسْلاَمُهُ وَ لَحِقَهُ اَلْقَصْدُ اَلشَّدِیدُ مِنْ جِیرَانِهِ مِنَ اَلْیَهُودِ ، وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حَمَارَّهِ اَلْقَیْظِ فِی مَسْجِدِهِ یَوْماً إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سَلاَمٍ . وَ [قَدْ] کَانَ بِلاَلٌ أَذَّنَ لِلصَّلاَهِ وَ اَلنَّاسُ بَیْنَ قَائِمٍ وَ قَاعِدٍ وَ رَاکِعٍ وَ سَاجِدٍ، فَنَظَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی وَجْهِ عَبْدِ اَللَّهِ فَرَآهُ مُتَغَیِّراً، وَ إِلَی عَیْنَیْهِ دَامِعَتَیْنِ، فَقَالَ: مَا لَکَ یَا عَبْدَ اَللَّهِ . فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَصَدَتْنِی اَلْیَهُودُ ، وَ أَسَاءَتْ جِوَارِی وَ کُلُّ مَاعُونٍ لِی اِسْتَعَارُوهُ مِنِّی کَسَرُوهُ وَ أَتْلَفُوهُ، وَ مَا اِسْتَعَرْتُ مِنْهُمْ مَنَعُونِیهِ، ثُمَّ زَادَ أَمْرُهُمْ بَعْدَ هَذَا، فَقَدِ اِجْتَمَعُوا وَ تَوَاطَئُوا وَ تَحَالَفُوا عَلَی أَنْ لاَ یُجَالِسَنِی أَحَدٌ مِنْهُمْ، وَ لاَ یُبَایِعَنِی وَ لاَ یُشَاوِرَنِی وَ لاَ یُکَلِّمَنِی وَ لاَ یُخَالِطَنِی، وَ قَدْ تَقَدَّمُوا بِذَلِکَ إِلَی مَنْ فِی مَنْزِلِی، فَلَیْسَ یُکَلِّمُنِی أَهْلِی وَ کُلُّ جِیرَانِنَا یَهُودُ ، وَ قَدِ اِسْتَوْحَشْتُ مِنْهُمْ، فَلَیْسَ لِی [مَنْ] أَنِسُ بِهِمْ، وَ اَلْمَسَافَهُ مَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَ مَسْجِدِکَ هَذَا وَ مَنْزِلِکَ بَعِیدَهٌ، فَلَیْسَ یُمْکِنُنِی فِی کُلِّ وَقْتٍ یَلْحَقُنِی ضِیقُ صَدْرٍ مِنْهُمْ أَنْ أَقْصِدَ مَسْجِدَکَ أَوْ مَنْزِلَکَ. فَلَمَّا سَمِعَ ذَلِکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَشِیَهُ مَا کَانَ یَغْشَاهُ عِنْدَ نُزُولِ اَلْوَحْیِ عَلَیْهِ مِنْ تَعْظِیمِ أَمْرِ اَللَّهِ تَعَالَی، ثُمَّ سُرِّیَ عَنْهُ وَ قَدْ أَنْزَلَ عَلَیْهِ: « إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ، `وَ مَنْ یَتَوَلَّ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اَللّهِ هُمُ اَلْغالِبُونَ » . قَالَ: یَا عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ سَلاَمٍ « إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ » نَاصِرُکُمُ اَللَّهُ عَلَی اَلْیَهُودِ اَلْقَاصِدِینَ بِالسُّوءِ لَکَ« وَ رَسُولُهُ » [إِنَّمَا] وَلِیُّکَ وَ نَاصِرُکَ« وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَ » صِفَتُهُمْ أَنَّهُمْ« یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ » أَیْ وَ هُمْ فِی رُکُوعِهِمْ. ثُمَّ قَالَ: یَا عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ سَلاَمٍ « وَ مَنْ یَتَوَلَّ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا » مَنْ یَتَوَلاَّهُمْ، وَ وَالَی أَوْلِیَاءَهُمْ، وَ عَادَی أَعْدَاءَهُمْ، وَ لَجَأَ عِنْدَ اَلْمُهِمَّاتِ إِلَی اَللَّهِ ثُمَّ إِلَیْهِمْ « فَإِنَّ حِزْبَ اَللّهِ » جُنْدَهُ« هُمُ اَلْغالِبُونَ » لِلْیَهُودِ وَ سَائِرِ اَلْکَافِرِینَ ، أَیْ فَلاَ یُهِمَّنَّکَ یَا اِبْنِ سَلاَمٍ ، فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی [هُوَ نَاصِرُکَ] وَ هَؤُلاَءِ أَنْصَارُکَ، وَ هُوَ کَافِیکَ شُرُورَ أَعْدَائِکَ وَ ذَائِدٌ عَنْکَ مَکَایِدَهُمْ. فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ سَلاَمٍ أَبْشِرْ، فَقَدْ جَعَلَ اَللَّهُ لَکَ أَوْلِیَاءَ خَیْراً مِنْهُمْ: « اَللّهُ، وَ رَسُولُهُ »، « وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ، وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکاهَ، وَ هُمْ راکِعُونَ » فَقَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سَلاَمٍ : [یَا رَسُولَ اَللَّهِ ] مَنْ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ آمَنُوا فَنَظَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی سَائِلٍ، فَقَالَ: هَلْ أَعْطَاکَ أَحَدٌ شَیْئاً اَلْآنَ قَالَ: نَعَمْ ذَلِکَ اَلْمُصَلِّی، أَشَارَ إِلَیَّ بِإِصْبَعِهِ: أَنْ خُذِ اَلْخَاتَمَ. فَأَخَذْتُهُ فَنَظَرْتُ إِلَیْهِ وَ إِلَی اَلْخَاتَمِ، فَإِذَا هُوَ خَاتَمُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ . فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَللَّهُ أَکْبَرُ، هَذَا وَلِیُّکُمْ [بَعْدِی] وَ أَوْلَی اَلنَّاسِ بِالنَّاسِ بَعْدِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ . قَالَ: ثُمَّ لَمْ یَلْبَثْ عَبْدُ اَللَّهِ إِلاَّ یَسِیراً حَتَّی مَرِضَ بَعْضُ جِیرَانِهِ، وَ اِفْتَقَرَ وَ بَاعَ دَارَهُ، فَلَمْ یَجِدْ لَهَا مُشْتَرِیاً غَیْرَ عَبْدِ اَللَّهِ ، وَ أُسِرَ آخَرُ مِنْ جِیرَانِهِ فَأُلْجِئَ إِلَی بَیْعِ دَارِهِ، فَلَمْ یَجِدْ [لَهَا] مُشْتَرِیاً غَیْرَ عَبْدِ اَللَّهِ ، ثُمَّ لَمْ یَبْقَ مِنْ جِیرَانِهِ مِنَ اَلْیَهُودِ أَحَدٌ إِلاَّ دَهَتْهُ دَاهِیَهٌ، وَ اِحْتَاجَ - مِنْ أَجْلِهَا - إِلَی بَیْعِ دَارِهِ، فَمَلَکَ عَبْدُ اَللَّهَ تِلْکَ اَلْمَحَلَّهَ، وَ قَلَعَ اَللَّهُ شَأْفَهَ اَلْیَهُودِ ، وَ حَوَّلَ عَبْدُ اَللَّهِ إِلَی تِلْکَ اَلدُّورِ قَوْماً مِنْ خِیَارِ اَلْمُهَاجِرِینَ ، وَ کَانُوا لَهُ أُنَّاساً وَ جُلاَّساً، وَ رَدَّ اَللَّهُ کَیْدَ اَلْیَهُودِ فِی نُحُورِهِمْ، وَ طَیَّبَ اَللَّهُ عَیْشَ عَبْدِ اَللَّهِ بِإِیمَانِهِ بِرَسُولِ اَللَّهِ وَ مُوَالاَتِهِ لِعَلِیٍّ وَلِیِّ اَللَّهِ، عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ . .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 460 )
ص : 3337
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : سِتَّهٌ مِنَ اَلْمُرُوءَهِ ثَلاَثَهٌ مِنْهَا فِی اَلْحَضَرِ وَ ثَلاَثَهٌ مِنْهَا فِی اَلسَّفَرِ فَأَمَّا اَلَّتِی فِی اَلْحَضَرِ فَتِلاَوَهُ کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِمَارَهُ مَسَاجِدِ اَللَّهِ وَ اِتِّخَاذُ اَلْإِخْوَانِ فِی اَللَّهِ وَ أَمَّا اَلَّتِی فِی اَلسَّفَرِ فَبَذْلُ اَلزَّادِ وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ وَ اَلْمِزَاحُ فِی غَیْرِ اَلْمَعَاصِی.
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 27 )
باین اسناد گوید رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود شش چیز است که از مروت است سه چیز آنها در حضر و سه چیز آنها در سفر اما آن سه چیز که در حضر است تلاوت کردن کلام خدا و تعمیر کردن مساجد خدا و معاشرت کردن با برادران دینی در راه خدا و اما آن سه چیز که در سفر است بخشیدن توشه است و نیکی خلق است و مزاح کردن در غیر نافرمانی و معصیت خدا است.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 266 )
13-و به همین اسناد از آن حضرت روایت شده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: شش چیز از مردانگی و انسانیّت است،سه چیز در حضر و سه چیز در سفر،امّا آن سه که در حضر است:اوّل تلاوت کتاب خدا(قرآن مجید)،دوم آباد کردن مساجد خدا(به پر کردن جمعیّت در آن جهت عبادت خدا)،و سوم،یافتن دوستانی در راه خدا،و امّا آن سه چیز که در سفر است(عبارتند از)اوّل انفاق از توشه،دوم نیک خلقی،و سوم بذله گوئی در غیر معاصی.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 11 )
و هم گفت که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:شش چیز از مروت است:سه در حضر و سه در سفر، امّا در حضر تلاوت کتاب خدای سبحانه و عمارت مساجد خدا و برادر قرار دادن مردمان در راه خدا و امّا در سفر:بذل زاد و حسن خلق و مزاح در غیر معاصی خدا.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 9 )
ص : 3338
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ یَسْتَحِبُّ اَلْوَصِیَّهَ بِالْخُمُسِ وَ یَقُولُ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی رَضِیَ لِنَفْسِهِ مِنَ اَلْغَنِیمَهِ بِالْخُمُسِ وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْخُمُسُ اِقْتِصَادٌ وَ اَلرُّبُعُ جَهْدٌ بِالْوَرَثَهِ وَ اَلثُّلُثُ حَیْفٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 94 )
ص : 3339
وَ رُوِیَ: أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی قَالَ لِمُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ مَاتَ تَائِباً مِنَ اَلْغِیبَهِ فَهُوَ آخِرُ مَنْ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ وَ مَنْ مَاتَ مُصِرّاً عَلَیْهَا فَهُوَ أَوَّلُ مَنْ یَدْخُلُ اَلنَّارَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 126 )
ص : 3340
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا بَعَثَ مُصَدِّقَهُ قَالَ لَهُ إِذَا أَتَیْتَ عَلَی رَبِّ اَلْمَالِ فَقُلْ تَصَدَّقْ رَحِمَکَ اَللَّهُ مِمَّا أَعْطَاکَ اَللَّهُ فَإِنْ وَلَّی عَنْکَ فَلاَ تُرَاجِعْهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 312 )
ص : 3341
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : لاَ یَجُوزُ بَیْعُ اَلْفِضَّهِ بِالذَّهَبِ وَ لاَ اَلذَّهَبِ بِالْفِضَّهِ إِلاَّ یَداً بِیَدٍ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 41 )
ص : 3342
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: کَأَنَّما أُغْشِیَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعاً مِنَ اَللَّیْلِ مُظْلِماً ، قَالَ: «أَ مَا تَرَی اَلْبَیْتَ إِذَا کَانَ اَللَّیْلُ کَانَ أَشَدَّ سَوَاداً مِنْ خَارِجٍ، فَکَذَلِکَ وُجُوهُهُمْ تَزْدَادُ سَوَاداً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 27 )
ص : 3343
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضْلٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ شَهْرٌ عَظِیمٌ یُضَاعِفُ اَللَّهُ فِیهِ اَلْحَسَنَاتِ وَ یَمْحُو فِیهِ اَلسَّیِّئَاتِ وَ یَرْفَعُ فِیهِ اَلدَّرَجَاتِ مَنْ تَصَدَّقَ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ بِصَدَقَهٍ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ مَنْ أَحْسَنَ فِیهِ إِلَی مَا مَلَکَتْ یَمِینُهُ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ مَنْ حَسَّنَ فِیهِ خُلُقَهُ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ مَنْ کَظَمَ فِیهِ غَیْظَهُ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ مَنْ وَصَلَ فِیهِ رَحِمَهُ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ شَهْرَکُمْ هَذَا لَیْسَ کَالشُّهُورِ إِنَّهُ إِذَا أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ أَقْبَلَ بِالْبَرَکَهِ وَ اَلرَّحْمَهِ وَ إِذَا أَدْبَرَ عَنْکُمْ أَدْبَرَ بِغُفْرَانِ اَلذُّنُوبِ هَذَا شَهْرٌ اَلْحَسَنَاتُ فِیهِ مُضَاعَفَهٌ وَ أَعْمَالُ اَلْخَیْرِ فِیهِ مَقْبُولَهٌ مَنْ صَلَّی مِنْکُمْ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ رَکْعَتَیْنِ یَتَطَوَّعُ بِهِمَا غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَلشَّقِیَّ حَقَّ اَلشَّقِیِّ مَنْ خَرَجَ مِنْهُ هَذَا اَلشَّهْرُ وَ لَمْ یُغْفَرْ ذُنُوبُهُ فَحِینَئِذٍ یَخْسَرُ حِینَ یَفُوزُ اَلْمُحْسِنُونَ بِجَوَائِزِ اَلرَّبِّ اَلْکَرِیمِ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 54 )
2 - رسول خدا فرمود ماه رمضان ماه بزرگی است خدا حسنات را در آن دو چندان کند و سیئات را در آن محو کند و درجات را بالا برد هر که در این ماه صدقه ای دهد خدا او را بیامرزد و هر که در آن احسان کند بمملوکان خود خدایش بیامرزد و هر که خوش خلقی کند خدایش بیامرزد و هر که خشم خود را فرو خورد خدایش بیامرزد و هر که صله رحم کند خدایش بیامرزد سپس فرمود براستی این ماه شما چون ماههای دیگر نیست براستی چون بشما رو کند با برکت و رحمت آید و چون از شما برود با آمرزش گناهان برود این ماهیست که حسنات در آن دو چندانست و اعمال خیر در آن قبول است هر که در این ماه برای خدای عز و جل دو رکعت نماز نافله بخواند خدا او را بیامرزد سپس فرمود بدبخت بحق کسی است که این ماه را طی کند و گناهانش آمرزیده نشود اینجا است که زیانکار باشد و خوشکرداران بجوائز پروردگار کریم کامیاب گردند.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 54 )
2.پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:ماه رمضان ماه بزرگی است که در آن خداوند حسنات را دو برابر می کند و سیئات را پاک می کند و درجات مؤمنان را بالا می برد.هرکس در رمضان صدقه دهد و هرکس که به زیردستان خود نیکی کند و به دیدن خویشان خود برود، آمرزیده می شود.بی گمان رمضان مانند ماه های دیگر سال نمی باشد؛زمانی که می آید با برکت و رحمت همراه است و هرگاه از میان شما می رود،همراه با آمرزیدن گناهان می رود.رمضان ماهی است که کارهای نیک در آن دو برابر شده و کارهای خیر شما در آن پذیرفته شده است.
هرکس دو رکعت نماز نافله در رمضان برای خدا بخواند،او را خواهد آمرزید. شوربخت کسی است که این ماه بر او درحالی که گناهان او آمرزیده نشده است او زیان کار بوده و نیکوکاران از پاداش پروردگار کریم تان برخوردار می شوند.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 97 )
ص : 3344
ک، [إکمال الدین] ، لی، [الأمالی للصدوق ] ، اَلْقَطَّانُ عَنِ اِبْنِ زَکَرِیَّا اَلْقَطَّانِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ مُسْلِمٍ مَوْلًی لِبَنِی مَخْزُومٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ أَبِی صَالِحٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبِی اَلْعَبَّاسَ یُحَدِّثُ قَالَ: وُلِدَ لِأَبِی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ عَبْدُ اَللَّهِ فَرَأَیْنَا فِی وَجْهِهِ نُوراً یَزْهَرُ کَنُورِ اَلشَّمْسِ فَقَالَ أَبِی إِنَّ لِهَذَا اَلْغُلاَمِ شَأْناً عَظِیماً قَالَ فَرَأَیْتُ فِی مَنَامِی أَنَّهُ خَرَجَ مِنْ مَنْخِرِهِ طَائِرٌ أَبْیَضُ فَطَارَ فَبَلَغَ اَلْمَشْرِقَ وَ اَلْمَغْرِبَ ثُمَّ رَجَعَ رَاجِعاً حَتَّی سَقَطَ عَلَی بَیْتِ اَلْکَعْبَهِ فَسَجَدَتْ لَهُ قُرَیْشٌ کُلُّهَا فَبَیْنَمَا اَلنَّاسُ یَتَأَمَّلُونَهُ إِذْ صَارَ نُوراً بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اِمْتَدَّ حَتَّی بَلَغَ اَلْمَشْرِقَ وَ اَلْمَغْرِبَ فَلَمَّا اِنْتَبَهْتُ سَأَلْتُ کَاهِنَهَ بَنِی مَخْزُومٍ فَقَالَتْ یَا عَبَّاسُ لَئِنْ صَدَقَتْ رُؤْیَاکَ لَیَخْرُجَنَّ مِنْ صُلْبِهِ وَلَدٌ یَصِیرُ أَهْلُ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ تَبَعاً لَهُ قَالَ أَبِی فَهَمَّنِی أَمْرُ عَبْدِ اَللَّهِ إِلَی أَنْ تَزَوَّجَ بِآمِنَهَ وَ کَانَتْ مِنْ أَجْمَلِ نِسَاءِ قُرَیْشٍ وَ أَتَمِّهَا خَلْقاً فَلَمَّا مَاتَ عَبْدُ اَللَّهِ وَ وَلَدَتْ آمِنَهُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَتَیْتُهُ فَرَأَیْتُ اَلنُّورَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ یَزْهَرُ فَحَمَلْتُهُ وَ تَفَرَّسْتُ فِی وَجْهِهِ فَوَجَدْتُ مِنْهُ رِیحَ اَلْمِسْکِ وَ صِرْتُ کَأَنِّی قِطْعَهُ مِسْکٍ مِنْ شِدَّهِ رِیحِی فَحَدَّثَتْنِی آمِنَهُ وَ قَالَتْ لِی إِنَّهُ لَمَّا أَخَذَنِی اَلطَّلْقُ وَ اِشْتَدَّ بِیَ اَلْأَمْرُ سَمِعْتُ جَلَبَهً وَ کَلاَماً لاَ یُشْبِهُ کَلاَمَ اَلْآدَمِیِّینَ وَ رَأَیْتُ عَلَماً مِنْ سُنْدُسٍ عَلَی قَضِیبٍ مِنْ یَاقُوتٍ قَدْ ضُرِبَ بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ وَ رَأَیْتُ نُوراً یَسْطَعُ مِنْ رَأْسِهِ حَتَّی بَلَغَ اَلسَّمَاءَ وَ رَأَیْتُ قُصُورَ اَلشَّامَاتِ کَأَنَّهَا شُعْلَهُ نَارٍ نُوراً وَ رَأَیْتُ حَوْلِی مِنَ اَلْقَطَاهِ أَمْراً عَظِیماً قَدْ نَشَرَتْ أَجْنِحَتَهَا حَوْلِی وَ رَأَیْتُ شَعِیرَهَ اَلْأَسَدِیَّهَ قَدْ مَرَّتْ وَ هِیَ تَقُولُ آمِنَهُ مَا لَقِیَتِ اَلْکُهَّانُ وَ اَلْأَصْنَامُ مِنْ وَلَدِکِ وَ رَأَیْتُ رَجُلاً شَابّاً مِنْ أَتَمِّ اَلنَّاسِ طُولاً وَ أَشَدِّهِمْ بَیَاضاً وَ أَحْسَنِهِمْ ثِیَاباً مَا ظَنَنْتُهُ إِلاَّ عَبْدَ اَلْمُطَّلِبِ قَدْ دَنَا مِنِّی فَأَخَذَ اَلْمَوْلُودَ فَتَفَلَ فِی فِیهِ وَ مَعَهُ طَسْتٌ مِنْ ذَهَبٍ مَضْرُوبٍ بِالزُّمُرُّدِ وَ مُشْطٌ مِنْ ذَهَبٍ فَشَقَّ بَطْنَهُ شَقّاً ثُمَّ أَخْرَجَ قَلْبَهُ فَشَقَّهُ فَأَخْرَجَ مِنْهُ نُکْتَهً سَوْدَاءَ فَرَمَی بِهَا ثُمَّ أَخْرَجَ صُرَّهً مِنْ حَرِیرَهٍ خَضْرَاءَ فَفَتَحَهَا فَإِذَا فِیهَا کَالذَّرِیرَهِ اَلْبَیْضَاءِ فَحَشَاهُ ثُمَّ رَدَّهُ إِلَی مَا کَانَ وَ مَسَحَ عَلَی بَطْنِهِ وَ اِسْتَنْطَقَهُ فَنَطَقَ فَلَمْ أَفْهَمْ مَا قَالَ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ فِی أَمَانِ اَللَّهِ وَ حِفْظِهِ وَ کِلاَءَتِهِ قَدْ حَشَوْتُ قَلْبَکَ إِیمَاناً وَ عِلْماً وَ حِلْماً وَ یَقِیناً وَ عَقْلاً وَ شَجَاعَهً أَنْتَ خَیْرُ اَلْبَشَرِ طُوبَی لِمَنْ اِتَّبَعَکَ وَ وَیْلٌ لِمَنْ تَخَلَّفَ عَنْکَ ثُمَّ أَخْرَجَ صُرَّهً أُخْرَی مِنْ حَرِیرَهٍ بَیْضَاءَ فَفَتَحَهَا فَإِذَا فِیهَا خَاتَمٌ فَضَرَبَ عَلَی کَتِفَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَمَرَنِی رَبِّی أَنْ أَنْفُخَ فِیکَ مِنْ رُوحِ اَلْقُدُسِ فَنَفَخَ فِیهِ وَ أَلْبَسَهُ قَمِیصاً وَ قَالَ هَذَا أَمَانُکَ مِنْ آفَاتِ اَلدُّنْیَا فَهَذَا مَا رَأَیْتُ یَا عَبَّاسُ بِعَیْنِی قَالَ اَلْعَبَّاسُ وَ أَنَا یَوْمَئِذٍ أَقْرَأُ فَکَشَفْتُ عَنْ ثَوْبِهِ فَإِذَا خَاتَمُ اَلنُّبُوَّهِ بَیْنَ کَتِفَیْهِ فَلَمْ أَزَلْ أَکْتُمُ شَأْنَهُ وَ أُنْسِیتُ اَلْحَدِیثَ فَلَمْ أَذْکُرْهُ إِلَی یَوْمِ إِسْلاَمِی حَتَّی ذَکَّرَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 15 , صفحه 256 )
ص : 3345
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْفَتَّالُ فِی رَوْضَهِ اَلْوَاعِظِینَ قَالَ: قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مِنْ حَقِّ اَلْوَلَدِ عَلَی وَالِدِهِ ثَلاَثَهٌ یُحَسِّنُ اِسْمَهُ وَ یُعَلِّمُهُ اَلْکِتَابَهَ وَ یُزَوِّجُهُ إِذَا بَلَغَ. وَ رَوَاهُ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 482 )
ص : 3346
[قَالَ حَدَّثَنَا] فُرَاتُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْکُوفِیُّ مُعَنْعَناً عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ: فِی قَوْلِهِ [تَعَالَی] « طُوبی لَهُمْ [وَ حُسْنُ مَآبٍ] » [قَالَ] قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أُسْرِیَ بِی [إِلَی اَلسَّمَاءِ] فَدَخَلْتُ اَلْجَنَّهَ فَإِذَا أَنَا بِشَجَرَهٍ کُلُّ وَرَقَهٍ مِنْهَا تُغَطِّی اَلدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا تَحْمِلُ اَلْحُلِیَّ وَ اَلْحُلَلَ وَ اَلطَّعَامَ مَا خَلاَ اَلشَّرَابَ وَ لَیْسَ فِی اَلْجَنَّهِ قَصْرٌ وَ لاَ دَارٌ وَ لاَ بَیْتٌ إِلاَّ فِیهِ غُصْنٌ مِنْ أَغْصَانِهَا وَ صَاحِبُ اَلْقَصْرِ وَ اَلدَّارِ وَ اَلْبَیْتِ حُلِیُّهُ وَ حُلَلُهُ وَ طَعَامُهُ فَهُوَ مِنْهَا فَقُلْتُ یَا جَبْرَئِیلُ مَا هَذِهِ اَلشَّجَرَهُ قَالَ هَذِهِ طُوبَی فَطُوبَی لَکَ وَ لَکَثِیرٍ مِنْ أُمَّتِکَ قُلْتُ فَأَیْنَ مُنْتَهَاهَا یَعْنِی أَصْلُهَا قَالَ فِی دَارِ عَلِیِّ [بْنِ أَبِی طَالِبٍ] اِبْنِ عَمِّکَ.
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 207 )
ص : 3347
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب تَکْمِلَهُ اَللَّطَائِفِ : أَنَّهُ کَانَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَبْنِی مَسْجِداً فِی اَلْمَدِینَهِ فَدَعَا شَجَرَهً مِنْ مَکَّهَ فَخَدَّتِ اَلْأَرْضَ حَتَّی وَقَفَتْ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ نَطَقَتْ بِالشَّهَادَهِ عَلَی نُبُوَّتِهِ أَبُو هُرَیْرَهَ قَالَ اِنْصَرَفَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَیْلَهً مِنَ اَلْعِشَاءِ فَأَضَاءَتْ لَهُ بَرْقَهٌ فَنَظَرَ إِلَی قَتَادَهَ بْنِ اَلنُّعْمَانِ فَعَرَفَهُ فَقَالَ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ کَانَتْ لَیْلَهً مَطِیرَهً فَأَحْبَبْتُ أَنْ أُصَلِّیَ مَعَکَ فَأَعْطَاهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عُرْجُوناً وَ قَالَ خُذْ هَذَا تَسْتَضِئُ بِهِ لَیْلَتَکَ اَلْخَبَرَ وَ أَعْطَی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ اَلطُّفَیْلِ اَلْأَزْدِیَّ نُوراً فِی جَبِینِهِ لِیَدْعُوَ بِهِ قَوْمَهُ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ هَذِهِ مُثْلَهٌ فَجَعَلَهُ رَسُولُ اَللَّهِ فِی سَوْطِهِ وَ اِهْتَدَی بِهِ أَبُو هُرَیْرَهَ وَ رَوَی أَبُو هُرَیْرَهَ أَنَّ اَلطُّفَیْلَ بْنَ عَمْرٍو نَهَتْهُ قُرَیْشٌ عَنْ قُرْبِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَدَخَلَ اَلْمَسْجِدَ فَحَشَا أُذُنَیْهِ بِکُرْسُفٍ لِکَیْلاَ یَسْمَعَ صَوْتَهُ فَکَانَ یَسْمَعُ فَأَسْلَمَ وَ قَالَ یُحَذِّرُنِی مُحَمَّدَهَا قُرَیْشٌوَ مَا أَنَا بِالْهَیُوبِ لَدَی اَلْخِصَامِ فَقَامَ إِلَی اَلْمَقَامِ وَ قُمْتُ مِنْهُبَعِیداً حَیْثُ أَنْجُو مِنْ مَلاَمٍ وَ أُسْمِعْتُ اَلْهُدَی وَ سَمِعْتُ قَوْلاًکَرِیماً لَیْسَ مِنْ سَجْعِ اَلْأَنَامِ وَ صَدَّقْتُ اَلرَّسُولَ وَ هَانَ قَوْمٌعَلَیَّ رَمَوْهُ بِالْبُهْتِ اَلْعِظَامِ ثُمَّ قَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی اِمْرُؤٌ مُطَاعٌ فِی قَوْمِی فَادْعُ اَللَّهَ أَنْ یَجْعَلَ لِی آیَهً تَکُونُ لِی عَوْناً عَلَی مَا أَدْعُوهُمْ إِلَی اَلْإِسْلاَمِ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ لَهُ آیَهً فَانْصَرَفَ إِلَی قَوْمِهِ إِذْ رَأَی نُوراً فِی طَرَفِ سَوْطِهِ کَالْقِنْدِیلِ فَأَنْشَأَ قَصِیدَهً مِنْهَا أَ لاَ أُبَلِّغُ لَدَیْکَ بَنِی لُوَیٍّعَلَی اَلشَّنَآنِ وَ اَلْغَضَبِ اَلْمَرَدِّ بِأَنَّ اَللَّهَ رَبَّ اَلنَّاسِ فَرْدٌتَعَالَی جَدُّهُ عَنْ کُلِّ جَدٍّ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدٌ رَسُولٌدَلِیلُ هُدًی وَ مُوضِحُ کُلِّ رُشْدٍ رَأَیْتُ لَهُ دَلاَئِلَ أَنْبَأَتْنِیبِأَنَّ سَبِیلَهُ یَهْدِی لِقَصْدٍ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَافِظُ قَالَ خَطَّ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَامَ اَلْأَحْزَابِ أَرْبَعِینَ ذِرَاعاً بَیْنَ کُلِّ عَشْرَهٍ فَکَانَ سَلْمَانُ وَ حُذَیْفَهُ یَقْطَعُونَ نَصِیبَهُمْ فَبَلَغُوا کُدْیاً عَجَزُوا عَنْهُ فَذَکَرَ سَلْمَانُ لِلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَلِکَ فَهَبَطَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَخَذَ مِعْوَلَهً وَ ضَرَبَ ثَلاَثَ ضَرَبَاتٍ فِی کُلِّ ضَرْبَهٍ لُمْعَهٌ وَ هُوَ یُکَبِّرُ وَ یُکَبِّرُ اَلنَّاسُ مَعَهُ فَقَالَ یَا أَصْحَابِی هَذَا مَا یُبَلِّغُ اَللَّهُ شَرِیعَتِی اَلْأُفُقَ وَ فِی خَبَرٍ بِالْأُولَی اَلْیَمَنَ وَ بِالثَّانِیَهِ اَلشَّامَ وَ اَلْمَغْرِبَ وَ بِالثَّالِثَهِ اَلْمَشْرِقَ فَنَزَلَ لِیُظْهِرَهُ عَلَی اَلدِّینِ کُلِّهِ اَلْآیَهَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اِشْتَدَّ عَلَیْنَا فِی حَفْرِ اَلْخَنْدَقِ کُدْیَهٌ فَشَکَوْا إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَدَعَا بِإِنَاءٍ مِنْ مَاءٍ فَتَفَلَ فِیهِ ثُمَّ دَعَا بِمَا شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یَدْعُوَ ثُمَّ نَضَحَ اَلْمَاءَ عَلَی تِلْکَ اَلْکُدْیَهِ فَعَادَتْ کَالْکُنْدُرِ وَ رُوِیَ أَنَّ عُکَّاشَهَ اِنْقَطَعَ سَیْفُهُ یَوْمَ بَدْرٍ فَنَاوَلَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَشَبَهً وَ قَالَ قَاتِلْ بِهَا اَلْکُفَّارَ فَصَارَتْ سَیْفاً قَاطِعاً یُقَاتِلُ بِهِ حَتَّی قَتَلَ بِهِ طُلَیْحَهَ فِی اَلرِّدَّهِ وَ أَعْطَی عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ جَحْشٍ یَوْمَ أُحُدٍ عَسِیباً مِنْ نَخْلٍ فَرَجَعَ فِی یَدِهِ سَیْفاً وَ رُوِیَ فِی ذِی اَلْفَقَارِ مِثْلُهُ رِوَایَهً وَ أَعْطَی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ أُحُدٍ لِأَبِی دُجَانَهَ سَعَفَهَ نَخْلٍ فَصَارَتْ سَیْفاً فَأَنْشَأَ أَبُو دُجَانَهَ نَصَرْنَا اَلنَّبِیَّ بِسَعَفِ اَلنَّخِیلِفَصَارَ اَلْجَرِیدُ حُسَاماً صَقِیلاً وَ ذَا عَجَبٌ مِنْ أُمُورِ اَلْإِلَهِوَ مِنْ عَجَبِ اَللَّهِ ثُمَّ اَلرَّسُولاَ غَیْرُهُ وَ مَنْ هَزَّ اَلْجَرِیدَهَ فَاسْتَحَالَتْرَهِیفَ اَلْحَدِّ لَمْ یَلْقَ اَلْفُتُونَا وَ رُوِیَ أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ أَعْطِنِی یَا عَلِیُّ کَفّاً مِنَ اَلْحَصَی فَرَمَاهَا وَ هُوَ یَقُولُ جاءَ اَلْحَقُّ وَ زَهَقَ اَلْباطِلُ قَالَ اَلْکَلْبِیُّ فَجَعَلَ اَلصَّنَمُ یَنْکَبُّ لِوَجْهِهِ إِذَا قَالَ ذَلِکَ وَ أَهْلُ مَکَّهَ یَقُولُونَ مَا رَأَیْنَا رَجُلاً أَسْحَرَ مِنْ مُحَمَّدٍ أَبُو هُرَیْرَهَ إِنَّ رَجُلاً أَهْدَی إِلَیْهِ قَوْساً عَلَیْهِ تِمْثَالُ عُقَابٍ فَوَضَعَ یَدَهُ عَلَیْهِ فَأَذْهَبَهُ اَللَّهُ وَ کَانَ خَبَّابُ بْنُ اَلْأَرَتِّ فِی سَفَرٍ فَأَتَتْ بُنَیَّتُهُ إِلَی اَلرَّسُولِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ شَکَتْ نَفَادَ اَلنَّفَقَهِ فَقَالَ اِیتِینِی بِشُوَیَّهٍ لَکُمْ فَمَسَحَ یَدَهُ عَلَی ضَرْعِهَا فَکَانَتْ تَدِرُّ إِلَی اِنْصِرَافِ خَبَّابٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 380 )
ص : 3348
عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِی حَفْصَهَ قَالَ: لَمَّا هَلَکَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْتُ لِأَصْحَابِیَ اِنْتَظِرُونِی حَتَّی أَدْخُلَ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ فَأُعَزِّیهِ بِهِ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ فَعَزَّیْتُهُ ثُمَّ قُلْتُ إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ذَهَبَ وَ اَللَّهِ مَنْ کَانَ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلاَ یُسْأَلُ عَمَّنْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَلاَ وَ اَللَّهِ وَ لاَ نَرَی مِثْلَهُ أَبَداً قَالَ فَسَکَتَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَاعَهً ثُمَّ قَالَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی مِنْ عِبَادِی مَنْ یَتَصَدَّقُ بِشِقِّ تَمْرَهٍ فَأُرَبِّیهَا لَهُ کَمَا یُرَبِّی أَحَدُکُمْ فَلُوَّهُ حَتَّی أَجْعَلَهَا لَهُ مِثْلَ أُحُدٍ فَخَرَجْتُ إِلَی أَصْحَابِی فَقُلْتُ مَا رَأَیْتُ أَعْجَبَ مِنْ هَذَا کُنَّا نَسْتَعْظِمُ قَوْلَ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ تَعَالَی بِلاَ وَاسِطَهٍ فَقَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی بِلاَ وَاسِطَهٍ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 265 )
ص : 3349
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ وَ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ وَ غَیْرِهِمَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی مُحْرِمٍ یُقَصِّرُ مِنْ بَعْضٍ وَ لاَ یُقَصِّرُ مِنْ بَعْضٍ قَالَ یُجْزِیهِ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَفْصٍ وَ جَمِیلٍ وَ غَیْرِهِمَا : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 507 )
ص : 3350
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر صَفْوَانُ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ ،5أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ اَلرَّجُلُ یُزَوِّجُ اِبْنَهُ وَ هُوَ صَغِیرٌ فَیَجُوزُ طَلاَقُ أَبِیهِ قَالَ لاَ قُلْتُ فَعَلَی مَنِ اَلصَّدَاقُ قَالَ عَلَی أَبِیهِ إِذَا کَانَ قَدْ ضَمِنَهُ لَهُمْ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ ضَمِنَهُ لَهُمْ فَعَلَی اَلْغُلاَمِ إِلاَّ أَنْ لاَ یَکُونَ لِلْغُلاَمِ مَالٌ فَعَلَی اَلْأَبِ ضَمِنَ أَوْ لَمْ یَضْمَنْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 330 )
ص : 3351
سَابِقُوا اَلْأَجَلَ فَإِنَّ اَلنَّاسَ یُوشِکُ أَنْ یَنْقَطِعَ بِهِمُ اَلْأَمَلُ فَیُرْهِقَهُمُ اَلْأَجَلُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 287 )
ص : 3352
بِالرِّفْقِ تُدْرَکُ الْمَقَاصِدُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 304 )
ص : 3353
وَ قِیلَ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا اَلدَّلِیلُ عَلَی أَنَّ لِلْعَالَمِ صَانِعاً قَالَ أَکْبَرُ اَلْأَدِلَّهِ فِی نَفْسِی لِأَنِّی وَجَدْتُهَا لاَ تَعْدُو أَحَدَ أَمْرَیْنِ إِمَّا أَنْ أَکُونَ خَلَقْتُهَا وَ أَنَا مَوْجُودٌ وَ إِیجَادُ اَلْمَوْجُودِ مُحَالٌ وَ إِمَّا أَنْ أَکُونَ خَلَقْتُهَا وَ أَنَا مَعْدُومٌ فَکَیْفَ یَخْلُقُ لاَ شَیْءَ فَلَمَّا رَأَیْتُهُمَا فَاسِدَیْنِ مِنَ اَلْجِهَتَیْنِ جَمِیعاً عَلِمْتُ أَنَّ لِی صَانِعاً وَ مُدَبِّراً .
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 1 , صفحه 46 )
ص : 3354
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلطَّالَقَانِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَلِیٍّ مُحَمَّدَ بْنَ هَمَّامٍ یَقُولُ سَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عُثْمَانَ اَلْعَمْرِیَّ قَدَّسَ اَللَّهُ رُوحَهُ یَقُولُ: خَرَجَ تَوْقِیعٌ بِخَطٍّ أَعْرِفُهُ مَنْ سَمَّانِی فِی مَجْمَعٍ مِنَ اَلنَّاسِ بِاسْمِی فَعَلَیْهِ لَعْنَهُ اَللَّهِ قَالَ أَبُو عَلِیٍّ مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ وَ کَتَبْتُ أَسْأَلُهُ عَنِ اَلْفَرَجِ مَتَی یَکُونُ فَخَرَجَ إِلَیَّ کَذَبَ اَلْوَقَّاتُونَ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 483 )
3-محمد بن عثمان عمری قدس اللّه روحه میگفت توقیعی بخط او که ما میشناختیم بیرون آمد که«هر کس در مجمع مردم مرا بنامم نامبرد بر او باد لعنت خدا ابو علی محمد بن همام راوی حدیث هم گفت من باو نوشتم و پرسیدم فرج چه وقت است؟برای من جواب بیرون آمد که وقت گذاران دروغ گویانند
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 160 )
ابو علیّ گوید از محمّد بن عثمان عمریّ شنیدم که می گفت:توقیعی به خطّی که می شناختم این چنین صادر شد:لعنت خدا بر کسی باد که مرا در مجمع مردم نام برد.ابو علیّ گوید:نامه ای نوشتم و پرسیدم که فرج کی خواهد بود؟پاسخ آمد:تعیین کنندگان وقت دروغ می گویند.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 236 )
ص : 3355
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی اَلْمُظَفَّرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَلْخِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیٍّ مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ اَلْإِسْکَافِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی دَاوُدُ بْنُ عُمَرَ اَلنَّهْدِیُّ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یُونُسَ ، عَنِ اَلْمِنْهَالِ بْنِ عَمْرٍو ، قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) مُنْصَرَفِی مِنْ مَکَّهَ فَقَالَ لِی: یَا مِنْهَالُ ، مَا صَنَعَ حَرْمَلَهُ بْنُ کَاهِلَهَ اَلْأَسَدِیُّ فَقُلْتُ: تَرَکْتُهُ حَیّاً بِالْکُوفَهِ ، قَالَ: فَرَفَعَ یَدَیْهِ جَمِیعاً، فَقَالَ: " اَللَّهُمَّ أَذِقْهُ حَرَّ اَلْحَدِیدِ، اَللَّهُمَّ أَذِقْهُ حَرَّ اَلْحَدِیدِ، اَللَّهُمَّ أَذِقْهُ حَرَّ اَلنَّارِ" . قَالَ اَلْمِنْهَالُ : فَقَدِمْتُ اَلْکُوفَهَ ، وَ قَدْ ظَهَرَ اَلْمُخْتَارُ بْنُ أَبِی عبید [عُبَیْدَهَ] ، وَ کَانَ لِی صَدِیقاً، قَالَ: فَکُنْتُ فِی مَنْزِلِی أَیَّاماً حَتَّی اِنْقَطَعَ اَلنَّاسُ عَنِّی، وَ رَکِبْتُ إِلَیْهِ فَلَقِیتُهُ خَارِجاً مِنْ دَارِهِ، فَقَالَ: یَا مِنْهَالُ ، لَمْ تَأْتِنَا فِی وِلاَیَتِنَا هَذِهِ، وَ لَمْ تُهَنِّنَا بِهَا، وَ لَمْ تَشْرَکْنَا فِیهَا فَأَعْلَمْتُهُ أَنِّی کُنْتُ بِمَکَّهَ ، وَ أَنِّی قَدْ جِئْتُکَ اَلْآنَ، وَ سَایَرْتُهُ وَ نَحْنُ نَتَحَدَّثُ حَتَّی أَتَی اَلْکُنَاسَ ، فَوَقَفَ وُقُوفاً کَأَنَّهُ یَنْتَظِرُ شَیْئاً، وَ قَدْ کَانَ أُخْبِرَ بِمَکَانِ حَرْمَلَهَ بْنِ کَاهِلَهَ ، فَوَجَّهَ فِی طَلَبِهِ، فَلَمْ نَلْبَثُ أَنْ جَاءَ قَوْمٌ یَرْکُضُونَ وَ قَوْمٌ یَشْتَدُّونَ حَتَّی قَالُوا: أَیُّهَا اَلْأَمِیرُ، اَلْبِشَارَهَ، قَدْ أُخِذَ حَرْمَلَهُ بْنُ کَاهِلَهَ ، فَمَا لَبِثْنَا أَنْ جِیءَ بِهِ، فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِ اَلْمُخْتَارُ قَالَ لِحَرْمَلَهَ : اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی مَکَّنَنِی مِنْکَ. ثُمَّ قَالَ: اَلْجَزَّارَ اَلْجَزَّارَ، فَأُتِیَ بِجَزَّارٍ، فَقَالَ لَهُ: اِقْطَعْ یَدَیْهِ، فَقُطِعَتَا، ثُمَّ قَالَ لَهُ: اِقْطَعْ رِجْلَیْهِ، فَقُطِعَتَا، ثُمَّ قَالَ: اَلنَّارَ اَلنَّارَ، فَأُتِیَ بِنَارٍ وَ قَصَبٍ فَأُلْقِیَ عَلَیْهِ وَ اِشْتَعَلَتْ فِیهِ اَلنَّارُ. فَقُلْتُ: سُبْحَانَ اَللَّهِ! فَقَالَ لِی: یَا مِنْهَالُ ، إِنَّ اَلتَّسْبِیحَ لَحَسَنٌ، فَفِیمَ سَبَّحْتَ فَقُلْتُ: أَیُّهَا اَلْأَمِیرُ، دَخَلْتُ فِی سَفْرَتِی هَذِهِ مُنْصَرَفِی مِنْ مَکَّهَ عَلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) فَقَالَ لِی: یَا مِنْهَالُ ، مَا فَعَلَ حَرْمَلَهُ بْنُ کَاهِلَهَ اَلْأَسَدِیُّ فَقُلْتُ: تَرَکْتُهُ حَیّاً بِالْکُوفَهِ ، فَرَفَعَ یَدَیْهِ جَمِیعاً فَقَالَ: "اَللَّهُمَّ أَذِقْهُ حَرَّ اَلْحَدِیدِ، اَللَّهُمَّ أَذِقْهُ حَرَّ اَلْحَدِیدِ، اَللَّهُمَّ أَذِقْهُ حَرَّ اَلنَّارِ". فَقَالَ لِی اَلْمُخْتَارُ : أَ سَمِعْتَ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ هَذَا فَقُلْتُ: وَ اَللَّهِ لَقَدْ سَمِعْتُهُ قَالَ، فَنَزَلَ عَنْ دَابَّتِهِ وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ فَأَطَالَ اَلسُّجُودَ، ثُمَّ قَامَ فَرَکِبَ، وَ قَدِ اِحْتَرَقَ حَرْمَلَهُ ، وَ رَکِبْتُ مَعَهُ وَ سِرْنَا، فَحَاذَیْتُ دَارِی، فَقُلْتُ: أَیُّهَا اَلْأَمِیرُ، إِنْ رَأَیْتَ أَنْ تُشَرِّفَنِی وَ تُکْرِمَنِی وَ تَنْزِلَ عِنْدِی وَ تَحَرَّمَ بِطَعَامِی. فَقَالَ: یَا مِنْهَالُ ، تُعْلِمُنِی أَنَّ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ دَعَا بِأَرْبَعِ دَعَوَاتٍ فَأَجَابَهُ اَللَّهُ عَلَی یَدَیَّ ثُمَّ تَأْمُرُنِی أَنْ آکُلَ! هَذَا یَوْمُ صَوْمٍ شُکْراً لِلَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ) عَلَی مَا فَعَلْتُهُ بِتَوْفِیقِهِ. حَرْمَلَهَ : هُوَ اَلَّذِی حَمَلَ رَأْسَ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ) .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 238 )
[423]15-منهال بن عمرو می گوید:در بازگشتم از مکه به دیدار علی بن حسین علیه السّلام رفتم.پس به من فرمود:ای منهال!حرمله بن کاهله چه می کرد؟پس عرضه داشتم:هنگامی که کوفه را ترک کردم زنده بود.پس امام دستانش را بلند کرد و فرمود:«خداوندا!حرارت آهن را به او بچشان،خداوندا!حرارت آهن را به او بچشان،خداوندا!حرارت آتش را به او بچشان)منهال می گوید:پس به کوفه آمدم درحالی که مختار بن ابی عبید قیام کرده بود و او دوست من بود. پس چند روزی در خانه ام بود تا مردم مرا رها کردند پس به سوی مختار رفتم و او را بیرون خانه اش ملاقات کردم.پس گفت:ای منهال!چرا تحت رهبری ما نیامده و ما را یاری ننموده و در این امر با ما مشارکت نمی کنی؟پس او را آگاه نمودم که در مکه بودم و اینک به نزد تو آمده ام.و همراه او حرکت کرده و باهم سخن گفتیم تا به«کناس»رسیدیم پس ایستاد گویی که در انتظار چیزی بود و او از مکان حرمله بن کاهله آگاه شد و گروهی را به دنبال او فرستاده بود پس اندکی نگذشت که گروهی دوان دوان و گروهی به سرعت روان آمده و گفتند:ای امیر!بشارت ده که حرمله بن کاهله دستگیر شد.پس اندکی نگذشت که حرمله را آوردند. هنگامی که مختار به او نگریست گفت:ستایش از آن خداوندی است که مرا بر تو مسلط کرد سپس گفت:جلاّد[را بیاورید]پس جلاّد را آوردند.گفت:دو دستش را قطع کن.پس این چنین کردند.سپس گفت:دو پایش را هم قطع کن.پس این چنین کردند.آنگاه گفت:آتش، آتش[بیاورید].پس آتش و هیزم آوردند و بر او ریختند و آتش برافروختند.پس گفتم: خداوند منزّه است.مختار گفت:ای منهال!همانا تسبیح همواره نیکو است اما برای چه تسبیح گفتی؟جواب دادم:ای امیر،در این سفرم به مکه هنگام بازگشت بر امام سجاد علیه السّلام داخل شدم پس به من فرمود:ای منهال!حرمله بن کاهله اسدی چه می کند؟عرضه داشتم: هنگامی که کوفه را ترک کردم زنده بود پس امام دستانش را بلند کرد و فرمود:خداوند گرمای آهن را به او بچشان،خداوندا گرمای آهن را به او بچشان خداوند گرمای آتش را به او بچشان. پس مختار به من گفت:آیا خود شنیدی که امام سجاد علیه السّلام این گونه بگوید؟پس گفتم:به خدا سوگند شنیدم.پس مختار از اسبش فرود آمد و دو رکعت نماز گزارد و سجده را طولانی کرد پس برخاست و سوار اسب شد درحالی که حرمله سوخته بود.من نیز به همراه او سوار شدم و حرکت کردیم.به کنار خانه ام که رسیدم گفتم:ای امیر اگر مشرّف گردانید و مرا گرامی بدارید و به نزد من فرود آئید و از غذایم استفاده کنید[خوشحال می گردم].پس گفت:ای منهال!به من می گویی که امام سجاد علیه السّلام چهار دعا فرمود که خداوند به دست من آن را اجابت کرد آنگاه از من می خواهی که غذا بخورم.امروز روزی است که برای شکرگزاری آنچه به توفیق خدا انجام دادم باید روزه بدارم.حرمله کسی است که سر امام حسین علیه السّلام را حمل نمود.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 523 )
ص : 3356
عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِنْ عَلِمَ وَ عَمِلَ وَ عَلَّمَ عُدَّ فِی اَلْمَلَکُوتِ اَلْأَعْظَمِ عَظِیماً .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 82 )
عیسی(علیه السّلام)فرمود:هر کس عالم باشد و عمل کند و به دیگران هم تعلیم دهد،در ملکوت آسمانها بسیار با عظمت یاد می شود.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 160 )
ص : 3357
حَدَّثَنَا حَمْزَهُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْعَلَوِیُّ ره قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ أَبِی حَاتِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا یَزِیدُ بْنُ سِنَانٍ اَلْبَصْرِیُّ نَزِیلُ مِصْرَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِیٍّ قَالَ حَدَّثَنَا ثَابِتُ بْنُ قَیْسٍ اَلْمَدَنِیُّ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو سَعِیدٍ اَلْمُقْرِی قَالَ حَدَّثَنَا أُسَامَهُ بْنُ زَیْدٍ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَصُومُ اَلْأَیَّامَ حَتَّی یُقَالَ لاَ یُفْطِرُ وَ یُفْطِرُ حَتَّی یُقَالَ لاَ یَصُومُ قُلْتُ رَأَیْتَهُ یَصُومُ مِنْ شَهْرٍ مَا لاَ یَصُومُ مِنْ شَیْءٍ مِنَ اَلشُّهُورِ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ أَیُّ اَلشُّهُورِ قَالَ شَعْبَانُ هُوَ شَهْرٌ یَغْفُلُ اَلنَّاسُ عَنْهُ بَیْنَ رَجَبٍ وَ رَمَضَانَ وَ هُوَ شَهْرٌ تُرْفَعُ فِیهِ اَلْأَعْمَالُ إِلَی رَبِّ اَلْعَالَمِینَ فَأُحِبُّ أَنْ یُرْفَعَ عَمَلِی وَ أَنَا صَائِمٌ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 61 )
13-اسامه بن زید گوید:پیغمبر خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم پی در پی روزه میگرفت تا آنکه مردم میگفتند:دیگر افطار نخواهد کرد،و روزه را ترک میکرد بقدری که مردم میگفتند دیگر روزه نخواهد گرفت،راوی گفت از اسامه بن زید پرسیدم آیا در ماهی دیدی که پیغمبر در آن بیشتر از ماههای دیگر روزه بگیرد؟گفت آری گفتم کدام ماه؟گفت ماه شعبان،آن ماهی است که در بین رجب و رمضان است،و مردم عموما از فضیلت آن غافلند،و آن ماهی است که عبادات بسوی پروردگار عالم بالا می رود،و من دوست دارم در حالی که روزه دار باشم عملم بسوی پروردگار بالا رود. شرح:در این حدیث دو جهت مورد بحث میباشد: 1-ادامۀ دادن روزه بجهت آنست که هر عمل خیری بشرط دوام و بقاء تأثیر کامل در روح انسان دارد و گر نه آثارش سطحی است از این جهت در روایات تأکید به ادامۀ عمل لا اقلّ تا یک سال وارد شده. و اما طولانی نمودن مدّت افطار و ترک روزه بجهت آنست که نفس خسته و ملول نشود و بعد از استراحت طولانی و آمادگی کامل جسمی و روحی،با اشتیاق تمام دوباره عمل عبادت را شروع کند. ب-بالا رفتن اعمال ظاهرا کنایه از قبولی عمل و پذیرفته شدن آن در درگاه احدیّت است که ببرکت ماه شعبان خداوند عمل بندگان را می پذیرد و مصداق«
إِنَّ کِتابَ اَلْأَبْرارِ لَفِی عِلِّیِّینَ
»میباشد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 141 )
13-اسامه بن زید روایت کرده است که:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم آنقدر پی در پی روزه می گرفت تا جایی که گفته می شد:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم افطار نخواهد کرد،و آنقدر افطار می کرد تا جایی که گفته می شد:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روزه نخواهد گرفت.راوی می گوید:از اسامه بن زید سؤال کردم:آیا متوجه شدی که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در چه ماهی از ماههای سال بیشتر روزه می گرفت؟گفت:آری،گفتم:کدام ماه؟گفت: شعبان،ماهی که در بین رجب و رمضان قرار دارد،و مردم از(فضیلت)آن غافلند، و آن ماهی است که اعمال در آن ماه بسوی پروردگار جهانیان بالا می رود،و من دوست دارم در حالی که روزه هستم،عمل من به(عالم)بالا برود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 171 )
13. اسامه بن زید می گوید: رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) پی در پی روزه می گرفت تا آنکه مردم می گفتند: دیگر افطار نخواهد کرد، و روزه را ترک می کرد تا آنکه مردم می گفتند: دیگر روزه نخواهد گرفت. راوی می گوید: به اسامه گفتم: آیا پیامبر را دیده ای که در ماهی بیش از ماههای دیگر روزه بگیرد؟ گفت: آری. گفتم: کدام ماه؟ گفت: ماه شعبان ماهی است که مردم از آن غافلند، و این ماه میان رجب و رمضان قرار دارد، و ماهی است که اعمال انسان در آن به سوی پروردگار جهانیان بالا می رود، از این رو دوست دارم در حالی که روزه دار هستم عملم بالا رود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 121 )
[239]13-... اسامه بن زید گوید: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله همواره روزه می گرفت تا جایی که [دیگران] می گفتند: پیوسته روزه خواهد گرفت و آنقدر روزه را رها می ساخت که می گفتند: دیگر روزه نخواهد گرفت. راوی گوید: از اسامه بن زید پرسیدم که آیا دیدی که پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله در ماهی، به گونه ای روزه بگیرد که در دیگر ماه ها آن گونه روزه نگیرد؟ گفت: آری. گفتم: در کدامین ماه؟ گفت: ماه شعبان که همان ماهی است که بین ماه رجب و ماه رمضان است و مردم از آن در غفلتند و آن ماهی است که در آن ماه، کردارها به پیشگاه پروردگار جهانیان بالا رود و دوست دارم در حالی کردارم بالا رود که من روزه دار باشم.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 149 )
ص : 3358
14834-1 الکافی ،1/1/43/5 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: بعث رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله جیشا إلی خثعم فلما غشیهم استعصموا بالسجود فقتل بعضهم فبلغ ذلک النّبی صلّی اللّه علیه و آله فقال أعطوا الورثه نصف العقل بصلاتهم و قال النّبی صلّی اللّه علیه و آله ألا إنی بریء من کل مسلم نزل مع مشرک فی دار الحرب .
( الوافی , جلد 15 , صفحه 157 )
ص : 3359
بِإِسْنَادِنَا اَلَّذِی قَدَّمْنَاهُ إِلَی اَلشَّیْخِ أَبِی عَلِیٍّ اَلْفَضْلِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلطَّبْرِسِیِّ فِیمَا رَوَاهُ عَنِ اَلْأَئِمَّهِ اَلْمَهْدِیَّهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ أَنَّهُمْ قَالُوا: تُسَافِرُ یَوْمَ اَلثَّلاَثَاءِ فَإِنَّهُ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی أَلاَنَ اَللَّهُ فِیهِ اَلْحَدِیدَ لِدَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 176 )
ص : 3360
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ کَرِهَ ذَبْحَ ذَاتِ اَلْجَنِینِ وَ ذَاتِ اَلدَّرِّ بِغَیْرِ عِلَّهٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 158 )
ص : 3361
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، فِی خَبَرِ رَجَاءِ بْنِ ضَحَّاکٍ: فِیمَا کَانَ یَعْمَلُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی طَرِیقِ خُرَاسَانَ قَالَ فَإِذَا کَانَ اَلثُّلُثُ اَلْأَخِیرُ مِنَ اَللَّیْلِ قَامَ عَنْ فِرَاشِهِ بِالتَّسْبِیحِ وَ اَلتَّحْمِیدِ وَ اَلتَّکْبِیرِ وَ اَلتَّهْلِیلِ وَ اَلاِسْتِغْفَارِ وَ قَالَ کَانَ یُکْثِرُ بِاللَّیْلِ فِی فِرَاشِهِ مِنْ تِلاَوَهِ اَلْقُرْآنِ فَإِذَا مَرَّ بِآیَهٍ فِیهَا ذِکْرُ جَنَّهٍ أَوْ نَارٍ بَکَی وَ سَأَلَ اَللَّهَ اَلْجَنَّهَ وَ تَعَوَّذَ بِهِ مِنَ اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 193 )
5-عیون:در گزارش رجاء بن ضحاک از آنچه امام رضا(علیه السّلام)در راه سفر بخراسان میکرد گفته:در یک سوم پایان شب از بسترش با ذکر تسبیح و حمد و تکبیر و تهلیل و استغفار بر خاستی،و شبها در بسترش بسیار قرآن میخواند و چون بآیه بهشت دار میرسید یا دوزخ گفتار گریه میکرد و از خدا بهشت میخواست و از دوزخ پناه طلبیدی.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 122 )
ص : 3362
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا أَخَذَ أَحَدُکُمْ مِنْ رَأْسِ أَخِیهِ شَیْئاً فَلْیَرُدَّهُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 30 )
و از سخنان او است:هر گاه کسی از شما چیزی از برادرش گرفت باید باز پس دهد.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 72 )
ص : 3363
إِذَا جَلَسَ أَحَدُکُمْ فِی اَلشَّمْسِ فَلْیَسْتَدْبِرْهَا فَإِنَّهَا تُظْهِرُ اَلدَّاءَ اَلدَّفِینَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 138 )
ص : 3364
مُسَافِرٌ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِمِنًی فَمَرَّ یَحْیَی بْنُ خَالِدٍ فَغَطَّی أَنْفَهُ مِنَ اَلْغُبَارِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَسَاکِینُ لاَ یَدْرُونَ مَا یَحُلُّ بِهِمْ فِی هَذِهِ اَلسَّنَهِ ثُمَّ قَالَ وَ أَعْجَبُ مِنْ هَذَا هَارُونُ وَ أَنَا کَهَاتَیْنِ وَ ضَمَّ بَیْنَ إِصْبَعَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 59 )
مسافر گفت:خدمت حضرت رضا علیه السّلام در منی بودم یحیی بن خالد از آنجا عبور کرد دماغش از غبار خاک آلوده شده بود امام علیه السّلام فرمود چقدر بیچاره هستند اینها نمیدانند امسال چه بر سر آنها خواهد آمد از اینها عجیب تر جریان هارون و من است که با او مثل این دو انگشت خواهم بود بعد دو انگشت خود را بهم چسبانید.
( بحارالأنوار (جلد 49) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 50 )
ص : 3365
10087-10 الفقیه ،5580/245/4 التهذیب ،1/28/138/9 ابن محبوب عن محمد بن الفرج عن علی بن معبد قال: کتب إلیه محمد بن أحمد بن إبراهیم بن محمد سنه ثلاث و ستین و مائتین یسأله عن رجل مات و خلف امرأه و بنین و بنات و خلف لهم غلاما أوقفه علیهم عشر سنین - ثم هو حر بعد العشر سنین فهل یجوز لهؤلاء الورثه بیع هذا الغلام و هم مضطرون إذا کان علی ما وصفته لک جعلنی اللّه فداک فکتب لا یبیعوه إلی میقات شرطه إلا أن یکونوا مضطرین إلی ذلک فهو جائز لهم.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 543 )
قوله:و هم مضطرّون إذا کان علی ما وصفته[لک] . إلی آخره. یمکن الحمل علی معنی المنفعه،أو علی أنّ العتق فاسد بسبب کونه معلّقا؛فإنّ الفقهاء یحکمون ببطلان العتق المعلّق علی الوقت مطلقا.
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 482 )
ص : 3366
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا دَخَلْتَ اَلْقَبْرَ فَاقْرَأْ أُمَّ اَلْکِتَابِ وَ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 57 )
ص : 3367
وَ رُوِّینَا عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ إِذَا دَخَلَ اَلْمَخْرَجَ لِقَضَاءِ اَلْحَاجَهِ قَالَ بِسْمِ اَللَّهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلرِّجْسِ اَلنِّجْسِ اَلْخَبِیثِ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ فَإِذَا خَرَجَ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی عَافَانِی فِی جَسَدِی وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أَمَاطَ عَنِّی اَلْأَذَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 193 )
ص : 3368
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُسَافِرِ یَنْزِلُ عَلَی بَعْضِ أَهْلِهِ یَوْماً وَ لَیْلَهً قَالَ یُقَصِّرُ اَلصَّلاَهَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 510 )
ص : 3369
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا دَخَلَ اَلْعَشْرُ اَلْأَوَاخِرُ شَدَّ اَلْمِئْزَرَ وَ اِجْتَنَبَ اَلنِّسَاءَ وَ أَحْیَا اَللَّیْلَ وَ تَفَرَّغَ لِلْعِبَادَهِ . مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَمَاعَهَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 352 )
ص : 3370
22709-13 ( التهذیب 46:8 رقم 143) ابن عیسی ، عن البرقی ، عن ابن المغیره ، عن شعیب الحداد أظنه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام أو عن المعلی بن خنیس ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی الرجل یطلق امرأته تطلیقه ثم یطلقها الثانیه قبل أن یراجع، فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام "لا یقع الطلاق الثانی حتی یراجع و یجامع".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1047 )
ص : 3371
مَنْ حَسُنَ ظَنُّهُ حَسُنَتْ نِیَّتُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 580 )
ص : 3372
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لَیْسَ لِمَنِ اِکْتَرَی دَاراً أَنْ یُدْخِلَ فِیهَا مَا یُضِرُّ بِالدَّارِ أَوْ بِالْجِیرَانِ فَإِنِ اِکْتَرَاهَا وَ لَمْ یُسَمِّ مَا یَعْمَلُ فِیهَا فَلَیْسَ لِصَاحِبِ اَلدَّارِ أَنْ یَمْنَعَهُ مِنْ عَمَلٍ یَعْمَلُ بِهِ مَا لَمْ یَکُنْ یُضِرُّ وَ کَذَلِکَ اَلْحَوَانِیتُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 39 )
ص : 3373
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَکَلَ وَ شَرِبَ بَعْدَ مَا طَلَعَ اَلْفَجْرُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ إِنْ کَانَ قَامَ فَنَظَرَ فَلَمْ یَرَ اَلْفَجْرَ فَأَکَلَ ثُمَّ عَادَ فَرَأَی اَلْفَجْرَ فَلْیُتِمَّ صَوْمَهُ وَ لاَ إِعَادَهَ عَلَیْهِ وَ إِنْ کَانَ قَامَ فَأَکَلَ وَ شَرِبَ ثُمَّ نَظَرَ إِلَی اَلْفَجْرِ فَرَأَی أَنَّهُ قَدْ طَلَعَ اَلْفَجْرُ فَلْیُتِمَّ صَوْمَهُ وَ یَقْضِی یَوْماً آخَرَ لِأَنَّهُ بَدَأَ بِالْأَکْلِ قَبْلَ اَلنَّظَرِ فَعَلَیْهِ اَلْإِعَادَهُ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 96 )
2 - سماعه بن مهران گوید:
از امام علیه السّلام پرسیدم: فردی در ماه رمضان پس از طلوع فجر خورد و آشامید؟
فرمود: اگر برخیزد و نگاه کند و فجر را نبیند و بخورد پس از آن بار دیگر نگاه کند و فجر را ببیند بایستی روزه اش را کامل نماید و اعادۀ آن بر او لازم نیست، ولی اگر (از خواب) برخیزد و بخورد و بیاشامد و بعد از آن به فجر بنگرد و ببیند که طلوع کرده است بایستی روزه اش را به پایان برساند و روزی دیگر قضای آن به جا آورد؛ زیرا او پیش از نگریستن خورده است. پس بر اوست که روزه را اعاده کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 222 )
: موثق و یدل علی التفصیل المتقدم.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 263 )
ص : 3374
وَ قَالَ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ وَ إِذَا فَاتَکَ مَعَ اَلْإِمَامِ اَلرَّکْعَهُ اَلْأُولَی اَلَّتِی فِیهَا اَلْقِرَاءَهُ فَأَنْصِتْ لِلْإِمَامِ فِی اَلثَّانِیَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 478 )
ص : 3375
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب صَفْوَانُ بْنُ یَحْیَی عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: وَ اَللَّهِ لَقَدْ أُعْطِینَا عِلْمَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَ عِنْدَکُمْ عِلْمُ اَلْغَیْبِ فَقَالَ لَهُ وَیْحَکَ إِنِّی لَأَعْلَمُ مَا فِی أَصْلاَبِ اَلرِّجَالِ وَ أَرْحَامِ اَلنِّسَاءِ وَیْحَکُمْ وَسِّعُوا صُدُورَکُمْ وَ لْتُبْصِرْ أَعْیُنُکُمْ وَ لْتَعِ قُلُوبُکُمْ فَنَحْنُ حُجَّهُ اَللَّهِ تَعَالَی فِی خَلْقِهِ وَ لَنْ یَسَعَ ذَلِکَ إِلاَّ صَدْرُ کُلِّ مُؤْمِنٍ قَوِیٍّ قُوَّتُهُ کَقُوَّهِ جِبَالِ تِهَامَهَ إِلاَّ بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ اَللَّهِ لَوْ أَرَدْتُ أَنْ أُحْصِیَ لَکُمْ کُلَّ حَصَاهٍ عَلَیْهَا لَأَخْبَرْتُکُمْ وَ مَا مِنْ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ إِلاَّ وَ اَلْحَصَی تَلِدُ إِیلاَداً کَمَا یَلِدُ هَذَا اَلْخَلْقُ وَ اَللَّهِ لَتَتَبَاغَضُونَ بَعْدِی حَتَّی یَأْکُلَ بَعْضُکُمْ بَعْضاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 27 )
مناقب: صفوان بن یحیی نقل از یکی از راویان خود نموده از حضرت صادق علیه السّلام فرمود: بخدا قسم بما علم گذشتگان و آیندگان داده شده. مردی از اصحاب امام عرضکرد فدایت شوم آیا شما از غیب اطلاع دارید؟ فرمود: وای بر تو من نطفه هائی که در صلب مردان و رحم زنان هست میدانم. گسترش دهید سینه های خود را و بینا باشید و بر دل بسپارید ما حجت خدای تعالی میان مردمیم و نمیتواند این معنی را تحمل نماید مگر سینه هر مؤمن قوی که نیرویش باندازه نیروی کوههای تهامه باشد جز با اجازه خدا. سوگند بخدا اگر بخواهم بشمارم بر سنگ ریزه ای که بر روی آن کوههااست میشمارم در هر روز و شب ریگها بوجود می آیند مثل زاد و ولد مردم بخدا قسم شما با یک دیگر بدشمنی میپردازید بعد از من تا آنجا که بجان یک دیگر می یافتید.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 27 )
ص : 3376
وَ مِمَّا أَوْحَی اَللَّهُ إِلَی آدَمَ أَنَا اَللَّهُ ذُو بَکَّهَ أَهْلُهَا جِیرَتِی وَ زُوَّارُهَا وَفْدِی وَ أَضْیَافِی أَعْمُرُهُ بِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ وَ أَهْلِ اَلْأَرْضِ یَأْتُونَهُ أَفْوَاجاً شُعْثاً غُبْراً یَعِجُّونَ بِالتَّکْبِیرِ وَ اَلتَّلْبِیَهِ فَمَنِ اِعْتَمَرَهُ لاَ یُرِیدُ غَیْرَهُ فَقَدْ زَارَنِی وَ هُوَ وَفْدٌ لِی وَ نَزَلَ بِی وَ حَقٌّ لِی أَنْ أُتْحِفَهُ بِکَرَامَاتِی أَجْعَلُ ذَلِکَ اَلْبَیْتَ وَ ذِکْرَهُ وَ شَرَفَهُ وَ مَجْدَهُ وَ سَنَاهُ لِنَبِیٍّ مِنْ وُلْدِکَ یُقَالُ لَهُ إِبْرَاهِیمُ أَبْنِی لَهُ قَوَاعِدَهُ وَ أُجْرِی عَلَی یَدَیْهِ عِمَارَتَهُ وَ أُنْبِطُ لَهُ سِقَایَتَهُ وَ أُرِیهِ حِلَّهُ وَ حَرَمَهُ أُعَلِّمُهُ مَشَاعِرَهُ ثُمَّ تَعْمُرُهُ اَلْأُمَمُ وَ اَلْقُرُونُ حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَی نَبِیٍّ مِنْ وُلْدِکَ یُقَالُ لَهُ مُحَمَّدٌ وَ هُوَ خَاتَمُ اَلنَّبِیِّینَ فَأَجْعَلُهُ مِنْ سُکَّانِهِ وَ وُلاَتِهِ. وَ مِنْ أَعْلاَمِهِ اِسْمُهُ لِأَنَّ اَللَّهَ حَفِظَ اِسْمَهُ حَتَّی لَمْ یُسَمَّ بِاسْمِهِ أَحَدٌ قَبْلَهُ صِیَانَهً مِنَ اَللَّهِ لاِسْمِهِ وَ مَنَعَ مِنْهُ کَمَا فَعَلَ بِیَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا لَمْ نَجْعَلْ لَهُ مِنْ قَبْلُ سَمِیًّا . وَ کَمَا فَعَلَ بِإِبْرَاهِیمَ وَ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ صَالِحٍ وَ أَنْبِیَاءَ کَثِیرَهٍ مَنَعَ مِنْ تَسْمِیَاتِهِمْ قَبْلَ مَبْعَثِهِمْ لِیُعْرَفُوا بِهِ إِذَا جَاءُوا وَ یَکُونَ ذَلِکَ أَحَدَ أَعْلاَمِهِمْ.
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 80 )
خداوند متعال به حضرت آدم وحی فرستاد:«من صاحب مکه هستم و اهلش همسایگان من هستند و زیارت کنندگانش گروه و مهمان من هستند، آن را در میان اهل آسمان و زمین، آباد می گردانم.گروه گروه به طرف او می آیند و صدایشان را به تکبیر و تلبیه بلند می کنند. و هر کس مکّه را زیارت کند و نیّتش من باشم، او مرا زیارت کرده و مهمان من است و بر من فرود آمده است. و بر من واجب است که از کراماتم به او تحفه بدهم. شرف، بزرگی و رفعت این خانه را به یکی از فرزندان تو «ابراهیم» قرار می دهم. و این خانه را به دست او آباد می گردانم. آبش را به دست او جاری می سازم. حل و حرمش را به او نشان می دهم. مشاعرش را به او یاد می دهم. ملتها او را زیارت می کنند تا اینکه این همه، نصیب پیامبری از اولاد تو می شود که او را «محمّد» می نامند. او خاتم پیامبران است، او را از ساکنین و والیان کعبه قرار می دهم» . از نشانه های پیامبری حضرت محمّد-صلّی اللّه علیه و آله-اسم مبارک اوست؛ چون خداوند کسی را قبل از او به این اسم نخوانده است، چنان که در مورد، یحیی، ابراهیم، اسحاق، یعقوب، صالح و دیگر انبیا همین قضیه، صادق است، یعنی: کسی قبل از آنها به این اسامی نامیده نمی شد .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 62 )
ص : 3377
ع، [علل الشرائع] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا أَرَادَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَخْلُقَ اَلْخَلْقَ خَلَقَهُمْ وَ نَشَرَهُمْ بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ قَالَ لَهُمْ مَنْ رَبُّکُمْ فَأَوَّلُ مَنْ نَطَقَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلْأَئِمَّهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ فَقَالُوا أَنْتَ رَبُّنَا فَحَمَّلَهُمُ اَلْعِلْمَ وَ اَلدِّینَ ثُمَّ قَالَ لِلْمَلاَئِکَهِ هَؤُلاَءِ حَمَلَهُ دِینِی وَ عِلْمِی وَ أُمَنَائِی فِی خَلْقِی وَ هُمُ اَلْمَسْئُولُونَ ثُمَّ قَالَ لِبَنِی آدَمَ أَقِرُّوا لِلَّهِ بِالرُّبُوبِیَّهِ وَ لِهَؤُلاَءِ اَلنَّفَرِ بِالطَّاعَهِ وَ اَلْوَلاَیَهِ فَقَالُوا نَعَمْ رَبَّنَا أَقْرَرْنَا فَقَالَ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ لِلْمَلاَئِکَهِ اِشْهَدُوا فَقَالَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ شَهِدْنَا عَلَی أَنْ لاَ یَقُولُوا غَداً إِنّا کُنّا عَنْ هذا غافِلِینَ أَوْ یَقُولُوا إِنَّما أَشْرَکَ آباؤُنا مِنْ قَبْلُ وَ کُنّا ذُرِّیَّهً مِنْ بَعْدِهِمْ أَ فَتُهْلِکُنا بِما فَعَلَ اَلْمُبْطِلُونَ یَا دَاوُدُ اَلْأَنْبِیَاءُ مُؤَکَّدَهٌ عَلَیْهِمْ فِی اَلْمِیثَاقِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 15 , صفحه 16 )
ص : 3378
عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلِیٌّ إِذَا أَرَادَ اَلْقِتَالَ قَالَ هَذِهِ اَلدَّعَوَاتِ «اَللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعْلَمْتَ سَبِیلاً مِنْ سُبُلِکَ جَعَلْتَ فِیهِ رِضَاکَ وَ نَدَبْتَ إِلَیْهِ أَوْلِیَاءَکَ وَ جَعَلْتَهُ أَشْرَفَ سُبُلِکَ عِنْدَکَ ثَوَاباً وَ أَکْرَمَهَا إِلَیْکَ مَآباً، وَ أَحَبَّهَا إِلَیْکَ مَسْلَکاً، ثُمَّ اِشْتَرَیْتَ فِیهِ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ « أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ اَلْجَنَّهَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقًّا » فَاجْعَلْنِی مِمَّنِ اِشْتَرَیْتَ فِیهِ مِنْکَ نَفْسَهُ، ثُمَّ وَفَی لَکَ بِبَیْعَتِهِ اَلَّتِی بَایَعَکَ عَلَیْهَا غَیْرَ نَاکِثٍ وَ لاَ نَاقِضٍ عَهْداً وَ لاَ مُبَدِّلٍ تَبْدِیلاً» مُخْتَصَرٌ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 113 )
ص : 3379
وَ قَدْ رُوِیَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَصَابَهُ ضَعْفٌ فِی بَصَرِهِ فَلْیَکْتَحِلْ سَبْعَ مَرَاوِدَ عِنْدَ مَنَامِهِ مِنَ اَلْإِثْمِدِ أَرْبَعٌ فِی اَلْیُمْنَی وَ ثَلاَثٌ فِی اَلْیُسْرَی.
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 285 )
ص : 3380
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ مِنَ اَلسَّمَاءِ کِتَاباً إِلاَّ وَ فَاتِحَتُهُ بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمُ ، وَ إِنَّمَا کَانَ یُعْرَفُ اِنْقِضَاءُ اَلسُّورَهِ بِنُزُولِ بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَانِ اَلرَّحِیمِ اِبْتِدَاءً لِلْأُخْرَی.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 238 )
ص : 3381
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : تُحْشَرُ اِبْنَتِی فَاطِمَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ - وَ مَعَهَا ثِیَابٌ مَصْبُوغَهٌ بِدَمِ اَلْحُسَیْنِ - فَتَتَعَلَّقُ بِقَائِمَهٍ مِنْ قَوَائِمِ اَلْعَرْشِ - فَتَقُولُ یَا رَبِّ اُحْکُمْ بَیْنِی وَ بَیْنَ قَاتِلِ وُلْدِی - [قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَیَحْکُمُ لاِبْنَتِی وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ ] .
( صحیفه الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 44 )
با اسناد نقل شده امام رضا(علیه السلام)فرموده که فرستادۀ خدا(صلی الله علیه و آله) فرموده: در روز قیامت دخترم فاطمه(علیها السلام)برانگیخته می شود،در حالی که همراه با او جامه هائی است آغشته و رنگین به خون حسین (علیه السلام)پس آن را به پایه ای از ارکان عرش بیاویزد و بگوید:ای خدا! میان من و کشندۀ فرزندم داوری کن.امام رضا(علیه السلام)فرمود که پیامبر خدا فرموده است:پس خدا در بارۀ درخواست دخترم حکم می دهد،به خدای کعبه قسم.
( صحیفه الرضا علیه السلام / ترجمه حجازی ؛ ج 1 , ص 32 )
ص : 3382
وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِأَصْحَابِهِ: إِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَکُونُوا أَصْحَابِی وَ إِخْوَانِی فَوَطِّنُوا أَنْفُسَکُمْ عَلَی اَلْعَدَاوَهِ وَ اَلْبَغْضَاءِ مِنَ اَلنَّاسِ وَ إِلاَّ فَلَسْتُمْ لِی بِأَصْحَابٍ وَ إِنَّ اَللَّهَ یُعْطِی اَلدُّنْیَا مَنْ یُحِبُّ وَ یُبْغِضُ وَ لاَ یُعْطِی اَلْآخِرَهَ إِلاَّ أَهْلَ صَفْوَتِهِ وَ إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ لاَ أَصْرِفُ عَبْدِیَ اَلْمُؤْمِنَ عَنْ شَیْءٍ إِلاَّ جَعَلْتُ ذَلِکَ خَیْراً لَهُ فَلْیَرْضَ بِقَضَائِی وَ لْیَصْبِرْ عَلَی بَلاَئِی وَ لْیَشْکُرْ نَعْمَائِی أَکْتُبْهُ فِی اَلصِّدِّیقِینَ عِنْدِی .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 436 )
ص : 3383
اِبْنُ بَابَوَیْهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَارُونَ بْنِ اَلْهِیتِیُّ بِمَدِینَهِ اَلسَّلاَمِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اِبْنِ أَبِی اَلثَّلْجِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ أَیُّوبَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ غَالِبٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَیُّوبَ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سُلَیْمَانَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ اَلذُّهْلِیِّ ، عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : اَللّهُ نُورُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ ؟ قَالَ: «کَذَلِکَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ». قَالَ: قُلْتُ: مَثَلُ نُورِهِ ؟ قَالَ: « مُحَمَّدٌ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قُلْتُ: کَمِشْکاهٍ ؟ قَالَ: «صَدْرُ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) . قُلْتُ: فِیها مِصْباحٌ ؟ قَالَ: «فِیهِ نُورُ اَلْعِلْمِ، یَعْنِی اَلنُّبُوَّهَ». قُلْتُ: اَلْمِصْباحُ فِی زُجاجَهٍ ؟ قَالَ: «عِلْمُ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) صَدَرَ إِلَی قَلْبِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ». قُلْتُ: کَأَنَّها ؟ قَالَ: «لِأَیِّ شَیْءٍ تَقْرَأُ کَأَنَّهَا؟» فَقُلْتُ: فَکَیْفَ، جُعِلْتُ فِدَاکَ؟ قَالَ: «کَأَنَّهُ کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ». قُلْتُ: یُوقَدُ مِنْ شَجَرَهٍ مُبارَکَهٍ زَیْتُونَهٍ لا شَرْقِیَّهٍ وَ لا غَرْبِیَّهٍ ؟ قَالَ: «ذَلِکَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، لاَ یَهُودِیٌّ وَ لاَ نَصْرَانِیٌّ ». قُلْتُ: یَکادُ زَیْتُها یُضِیءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ قَالَ: «یَکَادُ اَلْعِلْمُ یَخْرُجُ مِنْ فَمِ اَلْعَالِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) مِنْ قَبْلِ أَنْ یَنْطِقَ بِهِ». قُلْتُ: نُورٌ عَلی نُورٍ ؟ قَالَ: «اَلْإِمَامُ فِی أَثَرِ اَلْإِمَامِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 68 )
ص : 3384
وَ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ بِإِسْنَادِهِ، عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اَلسّابِقُونَ اَلسّابِقُونَ `أُولئِکَ اَلْمُقَرَّبُونَ ، قَالَ: «أَبِی أَسْبَقُ اَلسَّابِقِینَ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَی رَسُولِهِ، وَ أَقْرَبُ اَلْأَقْرَبِینَ إِلَی اَللَّهِ وَ إِلَی رَسُولِهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 256 )
ص : 3385
قَالَ اَلْکَشِّیُّ: وَ رَوَی عَبْدُ اَلرَّزَّاقِ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ اَلزُّهْرِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ زَیْدٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ اَلْمُسَیَّبِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: عَنْ جَبْرَئِیلَ عَنِ اَللَّهِ تَعَالَی أَنَّهُ قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ مِنْ عِبَادِی آمَنَ بِی وَ صَدَّقَ بِکَ وَ صَلَّی فِی مَسْجِدِکَ عَلَی خَلاَءٍ مِنَ اَلنَّاسِ إِلاَّ غَفَرْتُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 334 )
باز هم کشی در کتاب خود از عبد الرزاق از معمر از زهری از علی بن زید از سعید بن مسیب از علی بن الحسین از پدرش علیهما السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله از جبرئیل، نقل کرده که فرمود: خداوند می فرماید: هر کس از بندگان من به من ایمان آورند و تو را تصدیق کنند و در مسجد به تنهایی نماز بخوانند، من همه گناهان آنها را از گذشته و آینده می بخشم.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 334 )
ص : 3386
14992-4 الکافی ،1/6/178/7 علی عن العبیدی عن التهذیب ، یونس عن إسحاق بن عمار قال: قلت لأبی إبراهیم علیه السّلام الرجل تکون له الجاریه أ تحصنه قال فقال نعم إنما هو علی وجه الاستغناء قال قلت و المرأه المتعه قال فقال لا إنما ذاک علی الشیء الدائم قال قلت فإن زعم أنه لم یکن یطؤها - قال فقال لا یصدق و إنما أوجب ذلک علیه لأنه یملکها.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 250 )
ص : 3387
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنِ اَلْقَنْبَرِیِّ مِنْ وُلْدِ قَنْبَرٍ اَلْکَبِیرِ مَوْلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: جَرَی حَدِیثُ جَعْفَرٍ فَشَتَمَهُ فَقُلْتُ فَلَیْسَ غَیْرُهُ فَهَلْ رَأَیْتَهُ قَالَ لَمْ أَرَهُ وَ لَکِنْ رَآهُ غَیْرِی قُلْتُ وَ مَنْ رَآهُ قَالَ رَآهُ جَعْفَرٌ مَرَّتَیْنِ وَ لَهُ حَدِیثٌ. .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 248 )
217/23-احمد بن نضر از قنبریّ-از اولاد قنبر بزرگ-غلام امام رضا علیه السّلام نقل کرده و گفته:ماجرای جعفر[کذاب]به میان آمد و قنبریّ او را سرزنش کرد و علیه او صحبت کرد.من گفتم:برای امامت کسی غیر از او نیست،آیا شما دیگری را دیده ای؟ گفت:من ندیدم،لکن غیر از من کس دیگری او را زیارت کرده.گفتم:چه کسی دیده؟ گفت:جعفر دو بار او را دیده است.و خبری هم دارد.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 441 )
ص : 3388
اَلْإِحْتِجَاجُ ، عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ قَالَ قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِیمَا أَجَابَ بِهِ عَنْ مَسَائِلَ نَافِعٍ: لَمَّا أُسْرِیَ بِالنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ حَشَرَ اَللَّهُ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْمُرْسَلِینَ ثُمَّ أَمَرَ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَذَّنَ شَفْعاً وَ قَالَ فِی أَذَانِهِ حَیَّ عَلَی خَیْرِ اَلْعَمَلِ ثُمَّ تَقَدَّمَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ صَلَّی بِالْقَوْمِ . تَفْسِیرُ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ : مِثْلَهُ وَ فِیهِ فَأَذَّنَ شَفْعاً وَ أَقَامَ شَفْعاً ثُمَّ قَالَ فِی إِقَامَتِهِ حَیَّ عَلَی خَیْرِ اَلْعَمَلِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 136 )
ص : 3389
اِبْنُ بَابَوَیْهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ ، عَنْ سَلاَّمِ بْنِ اَلْمُسْتَنِیرِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسی تِسْعَ آیاتٍ بَیِّناتٍ ، قَالَ: «اَلطُّوفَانُ، وَ اَلْجَرَادُ، وَ اَلْقُمَّلُ، وَ اَلضَّفَادِعُ، وَ اَلدَّمُ، وَ اَلْحَجَرُ، وَ اَلْبَحْرُ، وَ اَلْعَصَا، وَ یَدُهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 597 )
ص : 3390
وَفْدُ اَلنَّارِ أَبَداً مُعَذَّبُونَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 729 )
ص : 3391
7675-18 التهذیب ،1/123/273/2 محمد بن أحمد عن الفطحیه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : عن الرجل یکون علیه صلاه لیالی کثیره - هل یجوز أن یقضی صلاه لیالی کثیره بأوتارها یتبع بعضها بعضا قال نعم کذلک له فی أول اللیل و أما إذا انتصف إلی أن یطلع الفجر فلیس للرجل و لا للمرأه أن یوتر إلا وتر صلاه تلک اللیله فإن أحب أن یقضی صلاه علیه صلی ثمانی رکعات من صلاه تلک اللیله و أخر الوتر ثم یقضی ما بدا له بلا وتر ثم یوتر الوتر الذی لتلک اللیله خاصه و عن الرجل یکون علیه صلاه فی الحضر هل یقضیها و هو مسافر قال نعم یقضیها باللیل علی الأرض فأما علی الظهر فلا و یصلی کما یصلی فی الحضر.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1036 )
ص : 3392
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَمَّنْ أَتَی قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ تُعَادِلُ حِجَّهً وَ عُمْرَهً .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 86 )
8-أحمد بن محمّد بن ابی نصر بزنطی(که از اصحاب بزرگوار حضرت رضا علیه السّلام است)گوید مردی از شیعیان از آن حضرت پرسید از ثواب کسی که بزیارت قبر حسین علیه السّلام رود،آن حضرت فرمود ثوابش معادل و برابر ثواب یک حج و یک عمره است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 195 )
8-احمد بن محمّد بن ابی نصر نقل کرده است که مردی از شیعیان از امام رضا علیه السّلام پرسید:چه ثوابی دارد شخصی که به زیارت قبر حسین علیه السّلام برود؟آن حضرت فرمود:(ثواب او)برابر با یک عمره است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 230 )
8. احمد بن محمد بن ابی نصر می گوید: یکی از یاران ما از حضرت امام رضا (علیه السّلام) در بارۀ کسی که به زیارت قبر امام حسین (علیه السّلام) برود سؤال کرد. امام فرمود: زیارت قبر او با یک حجّ و عمره برابر است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 167 )
[304]8-... یکی از یاران امام رضا علیه السّلام از پاداش زیارتگر مزار امام حسین علیه السّلام پرسید. امام علیه السّلام فرمود: با یک عمره[و یک حج]برابر آید.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 199 )
ص : 3393
و فی مجمع البیان : وَ اَلْعادِیاتِ ضَبْحاً قیل: هی الخیل فی الغزو تعدو فی سبیل اللّه - إلی قوله-: هی الإبل حین ذهبت إلی غزوه بدر تمدّ أعناقها فی السّیر، فهی تضبح، [أی تضبع ] روی ذلک عن علیّ - علیه السّلام- .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 398 )
ص : 3394
11289-51 التهذیب ،1/36/312/8 عنه عن الحسن بن علی عن الکنانی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لیس من شیء هو لله طاعه یجعله الرجل علیه إلا ینبغی له أن یفی به و لیس من رجل جعل لله علیه شیئا فی معصیه اللّه إلا أنه ینبغی أن یترکه إلی طاعه اللّه عز و جل.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 544 )
ص : 3395
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ وَ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ وَ ذُبْیَانَ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ مُوسَی بْنِ أُکَیْلٍ اَلنُّمَیْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلسُّنَّهُ فِی رَشِّ اَلْمَاءِ عَلَی اَلْقَبْرِ أَنْ تَسْتَقْبِلَ اَلْقِبْلَهَ وَ تَبْدَأَ مِنْ عِنْدِ اَلرَّأْسِ إِلَی عِنْدِ اَلرِّجْلِ ثُمَّ تَدُورَ عَلَی اَلْقَبْرِ مِنَ اَلْجَانِبِ اَلْآخَرِ ثُمَّ یُرَشَّ عَلَی وَسَطِ اَلْقَبْرِ فَکَذَلِکَ اَلسُّنَّهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 195 )
ص : 3396
و قال علیه السّلام: نقم بعلم و لا نبغی له بدلافالناس موتی و أهل العلم أحیاء .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 316 )
ص : 3397
18970-2 الکافی ،1/2/250/6 حمید عن عبید اللّه بن أحمد النهیکی عن ابن أبی عمیر عن بشیر [ بشر] بن مسلمه عن أبی الحسن علیه السّلام : فی جدی یرضع من خنزیره ثم ضرب فی الغنم - قال هو بمنزله الجبن فما عرفت بأنه ضربه فلا تأکله و ما لم تعرفه فکله .
( الوافی , جلد 19 , صفحه 76 )
ص : 3398
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ وَ اَلنَّضْرِ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ وَ حَمَّادٍ عَنِ اِبْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ لِلْمُحْرِمِ أَنْ یَتَزَوَّجَ وَ لاَ یُزَوِّجَ فَإِنْ تَزَوَّجَ أَوْ زَوَّجَ مُحِلاًّ فَتَزْوِیجُهُ بَاطِلٌ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 193 )
قال رحمه اللّه باب انّه لا یجوز للمحرم ان یتزوج. اما السند فهو صحیح و ابن سنان هو عبد اللّه لروایه النّضر عنه اما المتن فهو لیس للمحرم ان یتزوّج و لا یزوج فإن تزوّج او زوج محلاّ فتزویجه باطل و باسناده عن موسی بن القسم عن عبد الرّحمن عن عبد اللّه بن سنان عن ابی عبد اللّه علیه السّلام قال سمعته یقول لیس ینبغی للمحرم ان یتزوّج و لا یزوّج محلاّ فان تزوّج او زوّج فتزویجه باطل و انّ رجلا من الأنصار تزوّج و هو محرم فابطل رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله نکاحه و قد رواه الکلینی عن عدّه من اصحابنا عن احمد بن محمّد عن صفوان بن یحیی عن حریز عن عبد الرّحمن بن ابی عبد اللّه عن ابی عبد اللّه علیه السّلام قال انّ رجلا الحدیث و قد روی الشّیخ فی الصّحیح باسناده عن موسی بن القسم عن صفوان و ابن ابی عمیر عن عاصم بن حمید عن محمّد بن قیس هو ابو عبد اللّه البجلی عن ابی جعفر قال قضی امیر المؤمنین علیه السّلام فی رجل ملک بضع امرأه و هو محرم قبل ان یحل فقضی ان یخلّی سبیلها و لم یجعل نکاحه شیئا حتّی یحلّ فاذا حلّ خطبها ان شاء فان شاء اهلها زوجوه و ان شاءوا لم یزوجوه هو روی الکلینی فی الصّحیح عن ابی علی الأشعری عن محمّد بن عبد الجبّار عن صفوان بن یحیی عن عیص بن القسم قال سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل واقع اهله حین ضحی قبل ان یزور البیت قال یهریق دما و روی الشّیخ هذا الحدیث معلّقا عن محمّد بن یعقوب بطریقه فرع اذا اختلفا الزّوجان فی العقد فادعی احدهما وقوعه فی الأحرام و انکر الآخر فالقول قول من یدّعی الإخلال ترجیحا لجانب الصّحه اذا اتّفق الزّوجان علی انّ العقد وقع فی حال الأحرام بطل و سقط المهر قبل الدّخول سواء کانا جاهلین او عالمین او بالتّفریق لفساد العقد اجماعا و ان دخل بها و هی جاهله ثبت لها مهر المثل بما استحلّ من فرجها فرق بینهما مؤبّدا مع العلم علی ما قطع به الأصحاب و الی ان یحصل الإخلال مع الجهل و لو اختلفا فادّعی احدهما انّه وقع فی حال الإخلال و ادّعی الآخر وقوعه فی حال الاحرام فقد حکم المحقّق و غیره بانّ القول قول من یدّعی وقوعه حاله الإخلال حملا لفعل المسلم علی الصّحّه و التفاتا الی انّهما مختلفان فی وصف زائد علی ارکان العقد المتّفق علی حصولها یقتضی الفساد و هو وقوع العقد فی حاله الأحرام فالقول قول منکره و فی التوجهین نظر امّا الأوّل فلأنّه انّما یتمّ اذا کان لوقوع الفعل فی حال الأحرام عالما بفساد ذلک امّا مع اعترافهما بالجهل فلا وجه للحمل علی الصّحّه و امّا الثّانی فلان کلا منهما یدّعی وصفا ینکره الآخر فتقدیم احدهما یحتاج الی دلیل و کیف کان فینبغی القطع بتقدیم قول من یدّعی الإخلال مع اعتراف مدّعی الفساد بالعلم بالحکم و انّما یحصل التّردّد مع الجهل و معه یحتمل تقدیم قول من یدّعی تأخّر العقد مطلقا لاعتضاد اصله دعواه باصاله عدم التّقدیم و یحتمل تقدیم قول مدّعی الفساد لأصاله عدم تحقّق الزّوجیّه الی ان یثبت شرعا و المسأله محلّ تردّد اما سند الرّابع فهو أیضا صحیح و عمر بن ابان الکلینی فهو ابو حفص مولی کوفی ثقه روی عن ابی عبد اللّه علیه السّلام هکذا فی الخلاصه و علیها بخطّ الشّهید الثّانی صحیحه ابن داود الکلینی و جعل الکلبی تصحیفا و زاد علیها جش له کتاب یرویه جماعه منهم عبّاس بن عامر القصبانی اخبرنا ابن شاذان عن علیّ بن حاتم عن محمّد بن احمد بن ثابت قال حدّثنا محمّد بن بزیع قال حدّثنا عبّاس بن عامر عن عمر بن ابان بکتابه و فی فهرست عمر بن ابان الکلبی له کتاب اخبرنا به جماعه عن ابی المفضل عن حمید عن الحسن بن محمّد بن سماعه عنه و فی ق عمر بن ابان الکلبی مولی ابی حفص الکوفی اسند عنه انتهی و فی دعمر بن ابان ابو حفص مولی کوفی و من اصحابنا من اثبته الکلبی و هو تصحیف نوع اذا عقد المحرم لمحرم علی امرأه و دخل المحرم فعلی کلّ واحد منهما کفّاره و کذا لو کان العاقد محلاّ علی روایه ما رواها الشّیخ عن سماعه بن مهران عن ابی عبد اللّه علیه السّلام قال لا ینبغی للرّجل الحلال ان یزوج محرما و هو یعلم انّه لا یحلّ له قلت فان فعل فدخل بها المحرم قال ان کانا عالمین فان علی کلّ واحد منهما بدنه و علی المراه ان کانت محرمه بدنه و ان لم تکن محرمه فلا شیء علیها الا ان یکون قد علمت انّ الّذی تزوجها محرم فان کانت علمت ثمّ تزوّجت فعلیها بدنه و مقتضی هذا الخبر لزوم الکفّاره للمرأه المحلّه أیضا اذا کانت عالمه باحرام الزّوج و بمضمونها افتی الشّیخ و جماعه و هو اولی من العمل بها فی احد الحکمین و اطراحها فی الآخر کما فعل فی الدّروس و ان کان المطابق للأصل اطراحها مطلقا لنصّ الشّیخ علی انّ راویها و هو سمّاعه کان واقفیّا فلا تعویل علی روایته ثمّ انّ المحرم لو لم یدخل بها فانّه لا شیء علیهما سوی الإثم للأصل و عدم النّصّ و لم اقف علی روایه یتضمّن لزوم الکفّاره للفاقد المحرم لکن ظاهر الأصحاب الاتّفاق علیه امّا المحلّ فقد ورد به روایه سماعه کما علمته آنفا
( مناهج الأخبار ؛ ج 3 , ص 409 )
ص : 3399
عن زراره و حمران و محمّد بن مسلم ، عن أبی جعفر و أبی عبد اللّه - علیهما السّلام -: عن قوله: یا قَوْمِ اُدْخُلُوا اَلْأَرْضَ اَلْمُقَدَّسَهَ اَلَّتِی کَتَبَ اَللّهُ لَکُمْ . قال: کتبها لهم ثمّ محاها.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 467 )
ص : 3400
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَا مِنْ أَحَدٍ أَغْیَرَ مِنَ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ مَنْ أَغْیَرُ مِمَّنْ حَرَّمَ اَلْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 172 )
ص : 3401
6671-16 التهذیب ،1/21/53/2 سعد عن محمد بن الحسین عن الخشاب عن ابن کلوب عن إسحاق بن عمار عن أبی عبد اللّه عن أبیه علیهما السّلام الفقیه ،896/289/1 أن علیا صلوات اللّه علیه کان یقول: لا بأس أن یؤذن الغلام قبل أن یحتلم و لا بأس أن یؤذن المؤذن و هو جنب - و لا یقیم حتی یغتسل.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 595 )
ص : 3402
لِلشَّدَائِدِ تُدَّخَرُ اَلرِّجَالُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 544 )
ص : 3403
اَلْعَیَّاشِیُّ عَنْ أَبِی بَکْرٍ اَلْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ آدَمَ لَمَّا وُلِدَ لَهُ أَرْبَعَهُ ذُکُورٍ فَأَهْبَطَ اَللَّهُ إِلَیْهِمْ أَرْبَعَهً مِنَ اَلْحُورِ اَلْعَیْنِ فَزَوَّجَ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ وَاحِدَهً فَتَوَالَدُوا ثُمَّ إِنَّ اَللَّهَ رَفَعَهُنَّ وَ زَوَّجَ هَؤُلاَءِ اَلْأَرْبَعَهَ أَرْبَعَهً مِنَ اَلْجِنِّ فَصَارَ اَلنَّسْلُ فِیهِمْ فَمَا کَانَ مِنْ حِلْمٍ فَمِنْ آدَمَ وَ مَا کَانَ مِنْ جَمَالٍ فَمِنْ قِبَلِ اَلْحُورِ اَلْعِینِ وَ مَا کَانَ مِنْ قُبْحٍ أَوْ سُوءِ خُلُقٍ فَمِنَ اَلْجِنِّ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 58 )
در تفسیر عیاشی آمده است: ابو بکر حضرمی از امام باقر علیه السّلام روایت نموده است که هنگامی که آدم دارای چهار پسر گردید خداوند چهار حوری بهشتی را برای ازدواج با پسران آدم به سوی آنان فرستاد و از ازدواج پسران آدم با حوریان بهشتی فرزندانی به دنیا آمدند؛ پس آنگاه خداوند آن حوریان را دوباره به آسمان فراخواند و این بار آنان را به همسری چهار جن درآورد و فرزندانی از آنان به دنیا آمدند؛
پس هرصبری که در میان انسان است از جانب آدم علیه السّلام است و هر زیبایی ای، از جانب حواء است. و هرزشتی و زشت خویی از جانب جن است.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 117 )
ص : 3404
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْکُنَاسِیِّ قَالَ: حَدَّثَنَا مَنْ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «هَلْ أَتاکَ حَدِیثُ اَلْغاشِیَهِ» قَالَ: اَلَّذِینَ یَغْشَوْنَ اَلْإِمَامَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 563 )
ص : 3405
18138-1 الکافی ،2/1/199/5 العده عن أحمد عن صفوان التهذیب ،1/14/49/7 الحسین عن صفوان عن موسی بن بکر عن حدید بن حکیم الأزدی قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام یجیئنی الرجل یطلب منی متاعا بعشره آلاف درهم أو أقل من ذلک أو أکثر و لیس عندی إلا بألف درهم فأستعین من جاری و آخذ من هذا و آخذ من هذا فأبیعه منه ثم أشتریه منه أو آمر من یشتریه فأرده علی أصحابه قال لا بأس به.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 697 )
ص : 3406
محمد بن یعقوب : عن عدّه من أصحابنا ، عن أحمد ابن أبی عبد اللّه ، عن بعض أصحابه ، عن صفوان الجمّال ، قال: حملت أبا عبد اللّه - علیه السلام - الحمله الثانیه إلی الکوفه و أبو جعفر المنصور بها، فلمّا أشرف علی الهاشمیّه مدینه أبی جعفر أخرج رجله من غرز الرحل ، ثمّ نزل و دعا ببغله شهباء، و لبس ثیابا بیضا، و کمّه بیضاء، فلمّا دخل علیه قال له أبو جعفر : لقد تشبّهت بالأنبیاء. فقال أبو عبد اللّه - علیه السلام -: و أنّی تبعّدنی من أبناء الأنبیاء؟ قال: لقد هممت أن أبعث إلی المدینه من یعقر نخلها، و یسبی ذرّیّتها. فقال: و لم ذاک، یا أمیر المؤمنین؟ فقال: رفع إلیّ إنّ مولاک المعلّی بن خنیس یدعو إلیک، و یجمع لک الأموال. فقال: و اللّه ما کان. فقال: لست أرضی منک إلاّ بالطلاق و العتاق و الهدی و المشی. فقال: أ بالأنداد من دون اللّه تأمرنی أن أحلف أنّه من لم یرض باللّه فلیس من اللّه فی شیء. فقال: أ تتفقّه علیّ؟ فقال: و أنّی تبعّدنی من التفقّه و أنا ابن رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -! قال: فإنّی أجمع بینک و بین من سعی بک. قال: فافعل. [قال:] فجاء الرجل الذی سعی به، فقال له أبو عبد اللّه - علیه السلام -: یا هذا. [قال:] فقال: نعم، و اللّه الذی لا إله إلاّ هو عالم الغیب و الشهاده الرحمن الرحیم لقد فعلت. فقال له أبو عبد اللّه - علیه السلام -: ویحک تمجّد فیستحیی من تعذیبک ، و لکن قل: برئت من حول اللّه و قوّته، و ألجأت إلی حولی و قوّتی، فحلف بها الرجل فلم یستتمّها حتی وقع میّتا، فقال له أ بو جعفر : لا اصدّق بعدها علیک أحدا ، و أحسن جائزته، و ردّه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 63 )
ص : 3407
عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اُذْکُرُوا اَللّهَ ذِکْراً کَثِیراً ، قَالَ قُلْتُ: مَنْ ذَکَرَ اَللَّهَ مِائَتَیْ مَرَّهٍ کَثِیرٌ هُوَ قَالَ نَعَمْقَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلنَّوْمِ بَعْدَ اَلْغَدَاهِ قَالَ لاَ حَتَّی تَطْلُعَ اَلشَّمْسُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 498 )
ص : 3408
قَالَ اَلْإِمَامُ اَلْعَسْکَرِیُّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اُذْکُرُوا - یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ - إِذْ ظَلَّلْنا عَلَیْکُمُ اَلْغَمامَ لَمَّا کُنْتُمْ فِی اَلتِّیهِ، یُصِیبُکُمْ حَرُّ اَلشَّمْسِ وَ بَرْدُ اَلْقَمَرِ وَ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمُ اَلْمَنَّ اَلتَّرَنْجَبِینَ، کَانَ یَسْقُطُ عَلَی شَجَرِهِمْ فَیَتَنَاوَلُونَهُ وَ اَلسَّلْوی اَلسُّمَانَی طَیْرٌ، أَطْیَبُ طَیْرٍ لَحْماً، یُسْتَرْسَلُ لَهُمْ فَیَصْطَادُونَهُ. قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمْ: کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ اُشْکُرُوا نِعْمَتِی، وَ عَظِّمُوا مَنْ عَظَّمْتُهُ، وَ وَقِّرُوا مَنْ وَقَّرْتُهُ مِمَّنْ أَخَذْتُ عَلَیْکُمُ اَلْعُهُودَ وَ اَلْمَوَاثِیقَ لَهُمْ مُحَمَّداً وَ آلَهُ اَلطَّیِّبِینَ. قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ ما ظَلَمُونا لَمَّا بَدَّلُوا، وَ قَالُوا غَیْرَ مَا بِهِ أُمِرُوا، وَ لَمْ یَفُوا بِمَا عَلَیْهِ عَاهَدُوا، لِأَنَّ کُفْرَ اَلْکَافِرِ لاَ یَقْدَحُ فِی سُلْطَانِنَا وَ مَمَالِکِنَا، کَمَا أَنَّ إِیمَانَ اَلْمُؤْمِنِ لاَ یَزِیدُ فِی سُلْطَانِنَا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ یُصِرُّون بِهَا بِکُفْرِهِمْ وَ تَبْدِیلِهِمْ». ثُمَّ [قَالَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ):] «قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): عِبَادَ اَللَّهِ، عَلَیْکُمْ بِاعْتِقَادِ وَلاَیَتِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ، وَ أَنْ لاَ تُفَرِّقُوا بَیْنَنَا، وَ اُنْظُرُوا کَیْفَ وَسَّعَ اَللَّهُ عَلَیْکُمْ حَیْثُ أَوْضَحَ لَکُمُ اَلْحُجَّهَ لِیُسَهِّلَ عَلَیْکُمْ مَعْرِفَهَ اَلْحَقِّ، ثُمَّ وَسَّعَ لَکُمْ فِی اَلتَّقِیَّهِ لِتَسْلَمُوا مِنْ شُرُورِ اَلْخَلْقِ، ثُمَّ إِنْ بَدَّلْتُمْ وَ غَیَّرْتُمْ عَرَضَ عَلَیْکُمُ اَلتَّوْبَهَ وَ قَبِلَهَا مِنْکُمْ، فَکُونُوا لِنِعَمِ اَللَّهِ شَاکِرِینَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 222 )
ص : 3409
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَزَوَالُ اَلدُّنْیَا أَیْسَرُ عَلَی اَللَّهِ مِنْ قَتْلِ اَلْمُؤْمِنِ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 461 )
پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرموده اند:نابود شدن دنیا بر خداوند آسان تر از کشته شدن مؤمن است.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 726 )
ص : 3410
کُلُّ غَالِبٍ فِی اَلشَّرِّ مَغْلُوبٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 375 )
ص : 3411
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب : رَأَی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ - اَلْحَسَنَ اَلْبَصْرِیَّ عِنْدَ اَلْحَجَرِ اَلْأَسْوَدِ یَقُصُّ فَقَالَ یَا هَنَاهْ أَ تَرْضَی نَفْسَکَ لِلْمَوْتِ قَالَ لاَ قَالَ فَعَمَلَکَ لِلْحِسَابِ قَالَ لاَ قَالَ فَثَمَّ دَارُ اَلْعَمَلِ قَالَ لاَ قَالَ فَلِلَّهِ فِی اَلْأَرْضِ مَعَاذٌ غَیْرُ هَذَا اَلْبَیْتِ قَالَ لاَ قَالَ فَلِمَ تَشْغَلُ اَلنَّاسَ عَنِ اَلطَّوَافِ ثُمَّ مَضَی قَالَ اَلْحَسَنُ مَا دَخَلَ مَسَامِعِی مِثْلُ هَذِهِ اَلْکَلِمَاتِ مِنْ أَحَدٍ قَطُّ أَ تَعْرِفُونَ هَذَا اَلرَّجُلَ قَالُوا هَذَا زَیْنُ اَلْعَابِدِینَ فَقَالَ اَلْحَسَنُ ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 132 )
ص : 3412
عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَهَ اَلْعِجْلِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : « قُلْ کَفی بِاللّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلْکِتابِ » قَالَ: إِیَّانَا عَنَی وَ عَلِیٌّ أَفْضَلُنَا وَ أَوَّلُنَا وَ خَیْرُنَا بَعْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 220 )
ص : 3413
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنِ اَلْعَبْدِ اَلصَّالِحِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَوْ وَلِیتُ أَمْرَ اَلنَّاسِ لَعَلَّمْتُهُمُ اَلطَّلاَقَ ثُمَّ لَمْ أُوتَ بِأَحَدٍ خَالَفَ إِلاَّ أَوْجَعْتُهُ ضَرْباً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 14 )
ص : 3414
کش، ، [رجال الکشی ] ، حَمْدَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ سُوَیْدٍ اَلْفَرَّاءِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ مِیثَمٍ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ عَبَایَهُ اَلْأَسَدِیُّ عَلَی حَبَابَهَ اَلْوَالِبِیَّهِ فَقَالَ لَهَا هَذَا اِبْنُ أَخِیکِ مِیثَمٌ قَالَتْ اِبْنُ أَخِی وَ اَللَّهِ حَقّاً أَ لاَ أُحَدِّثُکُمْ بِحَدِیثٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ بَلَی قَالَتْ دَخَلْتُ عَلَیْهِ وَ سَلَّمْتُ فَرَدَّ اَلسَّلاَمَ وَ رَحَّبَ ثُمَّ قَالَ مَا بَطَّأَ بِکِ عَنْ زِیَارَتِنَا وَ اَلتَّسْلِیمِ عَلَیْنَا یَا حَبَابَهُ قُلْتُ مَا بَطَّأَنِی عَنْکَ إِلاَّ عِلَّهٌ عَرَضَتْ قَالَ وَ مَا هِیَ قَالَتْ فَکَشَفْتُ خِمَارِی عَنْ بَرَصٍ قَالَتْ فَوَضَعَ یَدَهُ عَلَی اَلْبَرَصِ وَ دَعَا فَلَمْ یَزَلْ یَدْعُو حَتَّی رَفَعَ یَدَهُ وَ قَدْ کَشَفَ اَللَّهُ ذَلِکَ اَلْبَرَصَ ثُمَّ قَالَ یَا حَبَابَهُ إِنَّهُ لَیْسَ أَحَدٌ عَلَی مِلَّهِ إِبْرَاهِیمَ فِی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ غَیْرُنَا وَ غَیْرُ شِیعَتِنَا وَ مَنْ سِوَاهُمْ مِنْهَا بِرَاءٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 44 , صفحه 186 )
ص : 3415
قِیلَ: شَکَا رَجُلٌ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْحَاجَهَ فَقَالَ لَهُ اِعْلَمْ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ تُصِیبُهُ مِنَ اَلدُّنْیَا فَوْقَ قُوتِکَ فَإِنَّمَا أَنْتَ فِیهِ خَازِنٌ لِغَیْرِکَ .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 427 )
گویند مردی از نیازمندی خود به امیر المؤمنین علی(علیه السّلام)شکایت کرد،فرمود: بدان آنچه بیش از روزی و قوت خود در دنیا بدست آری،همانا که در آن مورد گنجور دیگرانی .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 673 )
ص : 3416
علیّ بن موسی ، عن أحمد بن محمّد ، عن الحسین بن سعید ، عن محمد بن خالد البرقیّ ، عن النّضر بن سوید رفعه، عن سدیر ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: قلت له: جعلت فداک، ما أنتم؟ قال: نحن خزّان علم اللّه، و نحن تراجمه وحی الله. نحن الحجّه البالغه علی من دون السّماء و [من] فوق الأرض.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 475 )
ص : 3417
اَلْمَحَاسِنُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْمِیثَمِیِّ عَنْ مِسْکِینِ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ فُضَیْلٍ اَلرَّسَّانِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَوْحَی اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَی مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُرْ قَوْمَکَ یَفْتَتِحُوا بِالْمِلْحِ وَ یَخْتَتِمُوا بِهِ وَ إِلاَّ فَلاَ یَلُومُوا إِلاَّ أَنْفُسَهُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 396 )
8-در محاسن: بسندش از امام پنجم که خدا تبارک و تعالی بموسی بن عمران وحی کرد،بفرما قومت را آغاز کنند با نمک و پایان دهند با نمک و گر نه جز خود را سرزنش نکنند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 182 )
ص : 3418
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَحِلُّ خُلْعُهَا حَتَّی تَقُولَ لِزَوْجِهَا وَ اَللَّهِ لاَ أُبِرُّ لَکَ قَسَماً وَ لاَ أُطِیعُ لَکَ أَمْراً وَ لاَ أَغْتَسِلُ لَکَ مِنْ جَنَابَهٍ وَ لَأُوطِئَنَّ فِرَاشَکَ وَ لَأُوذِنَنَّ عَلَیْکَ بِغَیْرِ إِذْنِکَ وَ قَدْ کَانَ اَلنَّاسُ یُرَخِّصُونَ فِیمَا دُونَ هَذَا فَإِذَا قَالَتِ اَلْمَرْأَهُ ذَلِکَ لِزَوْجِهَا حَلَّ لَهُ مَا أَخَذَ مِنْهَا وَ کَانَتْ عِنْدَهُ عَلَی تَطْلِیقَتَیْنِ بَاقِیَتَیْنِ وَ کَانَ اَلْخُلْعُ تَطْلِیقَهً وَ قَالَ لاَ یَکُونُ اَلْکَلاَمُ مِنْ غَیْرِهَا وَ قَالَ لَوْ کَانَ اَلْأَمْرُ إِلَیْنَا لَمْ نُجِزْ طَلاَقاً إِلاَّ لِلْعِدَّهِ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 315 )
ص : 3419
وَ مِنْ جُمْلَهِ أَدْعِیَهِ اَلسَّحَرِ اَلْمَشْهُورَهِ، اَلدُّعَاءُ اَلَّذِی رَوَاهُ اَلشَّیْخُ اَلطُّوسِیُّ وَ آخَرُونَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ أَنَّ اَلْإِمَامَ زَیْنَ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یَقْضِی أَکْثَرَ لَیَالِی رَمَضَانَ بِالصَّلاَهِ، فَإِذَا صَارَ اَلسَّحَرُ قَرَأَ هَذَا اَلدُّعَاءَ: إِلَهِی لاَ تُؤَدِّبْنِی بِعُقُوبَتِکَ وَ لاَ تَمْکُرْ بِی فِی حِیلَتِکَ مِنْ أَیْنَ لِیَ اَلْخَیْرُ یَا رَبِّ وَ لاَ یُوجَدُ إِلاَّ مِنْ عِنْدِکَ وَ مِنْ أَیْنَ لِیَ اَلنَّجَاهُ وَ لاَ تُسْتَطَاعُ إِلاَّ بِکَ لاَ اَلَّذِی أَحْسَنَ اِسْتَغْنَی عَنْ عَوْنِکَ وَ رَحْمَتِکَ وَ لاَ اَلَّذِی أَسَاءَ وَ اِجْتَرَأَ عَلَیْکَ وَ لَمْ یُرْضِکَ خَرَجَ عَنْ قُدْرَتِکَ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ حَتَّی یَنْقَطِعَ اَلنَّفَسُ بِکَ عَرَفْتُکَ وَ أَنْتَ دَلَلْتَنِی عَلَیْکَ وَ دَعَوْتَنِی إِلَیْکَ وَ لَوْ لاَ أَنْتَ لَمْ أَدْرِ مَا أَنْتَ، اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أَدْعُوَهُ فِیُجِیبُنِی وَ إِنْ کُنْتُ بَطِیئاً حِینَ یَدْعُونِی وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أَسْأَلُهُ فَیُعْطِینِی وَ إِنْ کُنْتُ بَخِیلاً حِینَ یَسْتَقْرِضُنِی وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أُنَادِیهِ کُلَّمَا شِئْتُ لِحَاجَتِی وَ أَخْلُو بِهِ حَیْثُ شِئْتُ لِسِرِّی بِغَیْرِ شَفِیعٍ فَیَقْضِی لِی حَاجَتِی وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أَدْعُوهُ وَ لاَ أَدْعُو غَیْرَهُ وَ لَوْ دَعَوْتُ غَیْرَهُ لَمْ یَسْتَجِبْ لِی دُعَائِی وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أَرْجُوهُ وَ لاَ أَرْجُو غَیْرَهُ وَ لَوْ رَجَوْتُ غَیْرَهُ لَأَخْلَفَ رَجَائِی وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی وَکَلَنِی إِلَیْهِ فَأَکْرَمَنِی وَ لَمْ یَکِلْنِی إِلَی اَلنَّاسِ فَیُهِینُونِی وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی تَحَبَّبَ إِلَیَّ وَ هُوَ غَنِیٌّ عَنِّی وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی یَحْلُمُ عَنِّی حَتَّی کَأَنِّی لاَ ذَنْبَ لِی فَرَبِّی أَحْمَدُ شَیْءٍ عِنْدِی وَ أَحَقُّ بِحَمْدِی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَجِدُ سُبُلَ اَلْمَطَالِبِ إِلَیْکَ مُشْرَعَهً وَ مَنَاهِلَ اَلرَّجَاءِ إِلَیْکَ مُتْرَعَهً وَ اَلاِسْتِعَانَهَ بِفَضْلِکَ لِمَنْ أَمَّلَکَ مُبَاحَهً وَ أَبْوَابَ اَلدُّعَاءِ إِلَیْکَ لِلصَّارِخِینَ مَفْتُوحَهً وَ أَعْلَمُ أَنَّکَ لِلرَّاجِینَ بِمَوْضِعِ إِجَابَهٍ وَ لِلْمَلْهُوفِینَ بِمَرْصَدِ إِغَاثَهٍ وَ أَنَّ فِی اَللَّهْفِ إِلَی جُودِکَ وَ اَلرِّضَا بِقَضَائِکَ عِوَضاً مِنْ مَنْعِ اَلْبَاخِلِینَ وَ مَنْدُوحَهً عَمَّا فِی أَیْدِی اَلْمُسْتَأْثِرِینَ وَ أَنَّ اَلرَّاحِلَ إِلَیْکَ قَرِیبُ اَلْمَسَافَهِ وَ أَنَّکَ لاَ تَحْتَجِبُ عَنْ خَلْقِکَ إِلاَّ أَنْ تَحْجُبَهُمُ اَلْأَعْمَالُ دُونَکَ وَ قَدْ قَصَدْتُ إِلَیْکَ بِطَلِبَتِی وَ تَوَجَّهْتُ إِلَیْکَ بِحَاجَتِی وَ جَعَلْتُ بِکَ اِسْتِغَاثَتِی وَ بِدُعَائِکَ تَوَسُّلِی مِنْ غَیْرِ اِسْتِحْقَاقٍ لاِسْتِمَاعِکَ مِنِّی وَ لاَ اِسْتِیجَابٍ لِعَفْوِکَ عَنِّی بَلْ لِثِقَتِی بِکَرَمِکَ وَ سُکُونِی إِلَی صِدْقِ وَعْدِکَ وَ لَجَئِی إِلَی اَلْإِیمَانِ بِتَوْحِیدِکَ وَ یَقِینِی بِمَعْرِفَتِکَ مِنِّی أَنْ لاَ رَبَّ لِی غَیْرُکَ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْقَائِلُ وَ قَوْلُکَ حَقٌّ وَ وَعْدُکَ صِدْقٌ وَ اِسْأَلُوا اَللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اَللَّهَ کَانَ بِکُمْ رَحِیماً وَ لَیْسَ مِنْ صِفَاتِکَ یَا سَیِّدِی أَنْ تَأْمُرَ بِالسُّؤَالِ وَ تَمْنَعَ اَلْعَطِیَّهَ وَ أَنْتَ اَلْمَنَّانُ بِالْعَطِیَّاتِ عَلَی أَهْلِ مَمْلَکَتِکَ وَ اَلْعَائِدُ عَلَیْهِمْ بِتَحَنُّنِ رَأْفَتِکَ إِلَهِی رَبَّیْتَنِی فِی نِعَمِکَ وَ إِحْسَانِکَ صَغِیراً وَ نَوَّهْتَ بِاسْمِی کَبِیراً فَیَا مَنْ رَبَّانِی فِی اَلدُّنْیَا بِإِحْسَانِهِ وَ تَفَضُّلِهِ وَ نِعَمِهِ وَ أَشَارَ لِی فِی اَلْآخِرَهِ إِلَی عَفْوِهِ وَ کَرَمِهِ مَعْرِفَتِی یَا مَوْلاَیَ دَلِیلِی عَلَیْکَ وَ حُبِّی لَکَ شَفِیعِی إِلَیْکَ وَ أَنَا وَاثِقٌ مِنْ دَلِیلِی بِدَلاَلَتِکَ وَ سَاکِنٌ مِنْ شَفِیعِی إِلَی شَفَاعَتَکِ أَدْعُوکَ یَا سَیِّدِی بِلِسَانٍ قَدْ أَخْرَسَهُ ذَنْبُهُ رَبِّ أُنَاجِیکَ بِقَلْبٍ قَدْ أَوْبَقَهُ جُرْمُهُ أَدْعُوکَ یَا رَبِّ رَاهِباً رَاغِباً رَاجِیاً خَائِفاً إِذَا رَأَیْتُ مَوْلاَیَ ذُنُوبِی فَزِعْتُ وَ إِذَا رَأَیْتُ کَرَمَکَ طَمِعْتُ فَإِنْ عَفَوْتَ فَخَیْرُ رَاحِمٍ وَ إِنْ عَذَّبْتَ فَغَیْرُ ظَالِمٍ حُجَّتِی یَا اَللَّهُ فِی جُرْأَتِی عَلَی مَسْأَلَتِکَ مَعَ إِتْیَانِی مَا تَکْرَهُ جُودُکَ وَ کَرَمُکَ وَ عُدَّتِی فِی شِدَّتِی مَعَ قِلَّهِ حَیَائِی مِنْکَ رَأْفَتُکَ وَ رَحْمَتُکَ وَ قَدْ رَجَوْتُ أَنْ لاَ تُخَیِّبَ بَیْنَ ذَیْنِ وَ ذَیْنِ مُنْیَتِی فَحَقِّقْ رَجَائِی وَ اِسْمَعْ دُعَائِی یَا خَیْرَ مَنْ دَعَاهُ دَاعٍ وَ أَفْضَلَ مَنْ رَجَاهُ رَاجٍ عَظُمَ یَا سَیِّدِی أَمَلِی وَ سَاءَ عَمَلِی فَأَعْطِنِی مِنْ عَفْوِکَ بِمِقْدَارِ أَمَلِی وَ لاَ تُؤَاخِذْنِی بِأَسْوَإِ عَمَلِی فَإِنَّ کَرَمَکَ یَجِلُّ عَنْ مُجَازَاهِ اَلْمُذْنِبِینَ وَ حِلْمَکَ یَکْبُرُ عَنْ مُکَافَاهِ اَلْمُقَصِّرِینَ وَ أَنَا یَا سَیِّدِی عَائِذٌ بِفَضْلِکَ هَارِبٌ مِنْکَ إِلَیْکَ مُتَنَجِّزٌ مَا وَعَدْتَ مِنَ اَلصَّفْحِ عَمَّنْ أَحْسَنَ بِکَ ظَنّاً وَ مَا أَنَا یَا رَبِّ وَ مَا خَطَرِی هَبْنِی بِفَضْلِکَ وَ تَصَدَّقْ عَلَیَّ بِعَفْوِکَ أَیْ رَبِّ جَلِّلْنِی بِسِتْرِکَ وَ اُعْفُ عَنْ تَوْبِیخِی بِکَرَمِ وَجْهِکَ فَلَوْ اِطَّلَعَ اَلْیَوْمَ عَلَی ذَنْبِی غَیْرُکَ مَا فَعَلْتُهُ وَ لَوْ خِفْتُ تَعْجِیلَ اَلْعُقُوبَهِ لاَجْتَنَبْتُهُ لاَ لِأَنَّکَ أَهْوَنُ اَلنَّاظِرِینَ إِلَیَّ وَ أَخَفُّ اَلْمُطَّلِعِینَ عَلَیَّ بَلْ لِأَنَّکَ یَا رَبِّ خَیْرُ اَلسَّاتِرِینَ وَ أَحْکَمُ اَلْحَاکِمِینَ وَ أَکْرَمُ اَلْأَکْرَمِینَ سَتَّارُ اَلْعُیُوبِ غَفَّارُ اَلذُّنُوبِ عَلاَّمُ اَلْغُیُوبِ تَسْتُرُ اَلذَّنْبَ بِکَرَمِکَ وَ تُؤَخِّرُ اَلْعُقُوبَهَ بِحِلْمِکَ فَلَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی حِلْمِکَ بَعْدَ عِلْمِکَ وَ عَلَی عَفْوِکَ بَعْدَ قُدْرَتِکَ وَ یَحْمِلُنِی وَ یُجَرِّئُنِی عَلَی مَعْصِیَتِکَ حِلْمُکَ عَنِّی وَ یَدْعُونِی إِلَی قِلَّهِ اَلْحَیَاءِ سِتْرُکَ عَلَیَّ وَ یُسْرِعُنِی إِلَی اَلتَّوَثُّبِ عَلَی مَحَارِمِکَ مَعْرِفَتِی بِسَعَهِ رَحْمَتِکَ وَ عَظِیمِ عَفْوِکَ یَا حَلِیمُ یَا کَرِیمُ یَا حَیُّ یَا قَیُّومُ یَا غَافِرَ اَلذَّنْبِ یَا قَابِلَ اَلتَّوْبِ یَا عَظِیمَ اَلْمَنِّ یَا قَدِیمَ اَلْإِحْسَانِ أَیْنَ سَتْرُکَ اَلْجَمِیلُ أَیْنَ عَفْوُکَ اَلْجَلِیلُ أَیْنَ فَرَجُکَ اَلْقَرِیبُ أَیْنَ غِیَاثُکَ اَلسَّرِیعُ أَیْنَ رَحْمَتُکَ اَلْوَاسِعَهُ أَیْنَ عَطَایَاکَ اَلْفَاضِلَهُ أَیْنَ مَوَاهِبُکَ اَلْهَنِیئَهُ أَیْنَ صَنَائِعُکَ اَلسَّنِیَّهُ أَیْنَ فَضْلُکَ اَلْعَظِیمُ أَیْنَ مَنُّکَ اَلْجَسِیمُ أَیْنَ إِحْسَانُکَ اَلْقَدِیمُ أَیْنَ کَرَمُکَ یَا کَرِیمُ بِهِ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَاسْتَنْقِذْنِی وَ بِرَحْمَتِکَ فَخَلِّصْنِی یَا مُحْسِنُ یَا مُجْمِلُ یَا مُنْعِمُ یَا مُفْضِلُ لَسْتُ أَتَّکِلُ فِی اَلنَّجَاهِ مِنْ عِقَابِکَ عَلَی أَعْمَالِنَا بَلْ بِفَضْلِکَ عَلَیْنَا لِأَنَّکَ أَهْلُ اَلتَّقْوَی وَ أَهْلُ اَلْمَغْفِرَهِ تُبْدِئُ بِالْإِحْسَانِ نِعَماً وَ تَعْفُو عَنِ اَلذَّنْبِ کَرَماً فَمَا نَدْرِی مَا نَشْکُرُ أَ جَمِیلَ مَا تَنْشُرُ أَمْ قَبِیحَ مَا تَسْتُرُ أَمْ عَظِیمَ مَا أَبْلَیْتَ وَ أَوْلَیْتَ أَمْ کَثِیرَ مَا مِنْهُ نَجَّیْتَ وَ عَافَیْتَ یَا حَبِیبَ مَنْ تَحَبَّبَ إِلَیْکَ وَ یَا قُرَّهَ عَیْنِ مَنْ لاَذَ بِکَ وَ اِنْقَطَعَ إِلَیْکَ أَنْتَ اَلْمُحْسِنُ وَ نَحْنُ اَلْمُسِیئُونَ فَتَجَاوَزْ یَا رَبِّ عَنْ قَبِیحِ مَا عِنْدَنَا بِجَمِیلِ مَا عِنْدَکَ وَ أَیُّ جَهْلٍ یَا رَبِّ لاَ یَسَعُهُ جُودُکَ أَوْ أَیُّ زَمَانٍ أَطْوَلُ مِنْ أَنَاتِکَ وَ مَا قَدْرُ أَعْمَالِنَا فِی جَنْبِ نِعَمِکَ وَ کَیْفَ نَسْتَکْثِرُ أَعْمَالاً نُقَابِلُ بِهَا کَرَمَکَ بَلْ کَیْفَ یَضِیقُ عَلَی اَلْمُذْنِبِینَ مَا وَسِعَهُمْ مِنْ رَحْمَتِکَ یَا وَاسِعَ اَلْمَغْفِرَهِ یَا بَاسِطَ اَلْیَدَیْنِ بِالرَّحْمَهِ فَوَ عِزَّتِکَ یَا سَیِّدِی لَوْ نَهَرْتَنِی مَا بَرِحْتُ مِنْ بَابِکَ وَ لاَ کَفَفْتُ عَنْ تَمَلُّقِکَ لِمَا اِنْتَهَی إِلَیَّ مِنَ اَلْمَعْرِفَهِ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ أَنْتَ اَلْفَاعِلُ لِمَا تَشَاءُ تُعَذِّبُ مَنْ تَشَاءُ بِمَا تَشَاءُ کَیْفَ تَشَاءُ وَ تَرْحَمُ مَنْ تَشَاءُ بِمَا تَشَاءُ کَیْفَ تَشَاءُ وَ لاَ تُسْأَلُ عَنْ فِعْلِکَ وَ لاَ تُنَازَعُ فِی مُلْکِکَ وَ لاَ تُشَارَکُ فِی أَمْرِکَ وَ لاَ تُضَادُّ فِی حُکْمِکَ وَ لاَ یَعْتَرِضُ عَلَیْکَ أَحَدٌ فِی تَدْبِیرِکَ لَکَ اَلْخَلْقُ وَ اَلْأَمْرُ تَبَارَکَ اَللَّهُ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ یَا رَبِّ هَذَا مَقَامُ مَنْ لاَذَ بِکَ وَ اِسْتَجَارَ بِکَرَمِکَ وَ أَلِفَ إِحْسَانَکَ وَ نِعَمَکَ وَ أَنْتَ اَلْجَوَادُ اَلَّذِی لاَ یَضِیقُ عَفْوُکَ وَ لاَ یَنْقُصُ فَضْلُکَ وَ لاَ تَقِلُّ رَحْمَتُکَ وَ قَدْ تَوَثَّقْنَا مِنْکَ بِالصَّفْحِ اَلْقَدِیمِ وَ اَلْفَضْلِ اَلْعَظِیمِ وَ اَلرَّحْمَهِ اَلْوَاسِعَهِ أَ فَتُرَاکَ یَا رَبِّ تُخْلِفُ ظُنُونَنَا أَوْ تُخَیِّبُ آمَالَنَا کَلاَّ یَا کَرِیمُ فَلَیْسَ هَذَا ظَنُّنَا بِکَ وَ لاَ هَذَا طَمَعُنَا فِیکَ یَا رَبِّ إِنَّ لَنَا فِیکَ أَمَلاً طَوِیلاً کَثِیراً إِنَّ لَنَا فِیکَ رَجَاءً عَظِیماً عَصَیْنَاکَ وَ نَحْنُ نَرْجُو أَنْ تَسْتُرَ عَلَیْنَا وَ دَعَوْنَاکَ وَ نَحْنُ نَرْجُو أَنْ تَسْتَجِیبَ لَنَا فَحَقِّقْ رَجَاءَنَا یَا مَوْلاَنَا فَقَدْ عَلِمْنَا مَا نَسْتَوْجِبُ بِأَعْمَالِنَا وَ لَکِنْ عِلْمُکَ فِینَا وَ عِلْمُنَا بِأَنَّکَ لاَ تَصْرِفُنَا عَنْکَ حَثَّنَا عَلَی اَلرَّغْبَهِ إِلَیْکَ وَ إِنْ کُنَّا غَیْرَ مُسْتَوْجِبِینَ لِرَحْمَتِکَ فَأَنْتَ أَهْلٌ أَنْ تَجُودَ عَلَیْنَا وَ عَلَی اَلْمُذْنِبِینَ بِفَضْلِ سَعَتِکَ فَامْنُنْ عَلَیْنَا بِمَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ جُدْ عَلَیْنَا فَإِنَّا مُحْتَاجُونَ إِلَی نَیْلِکَ یَا غَفَّارُ بِنُورِکَ اِهْتَدَیْنَا وَ بِفَضْلِکَ اِسْتَغْنَیْنَا وَ بِنِعْمَتِکَ أَصْبَحْنَا وَ أَمْسَیْنَا ذُنُوبُنَا بَیْنَ یَدَیْکَ نَسْتَغْفِرُکَ اَللَّهُمَّ مِنْهَا وَ نَتُوبُ إِلَیْکَ، تَتَحَبَّبُ إِلَیْنَا بِالنِّعَمِ وَ نُعَارِضُکَ بِالذُّنُوبِ خَیْرُکَ إِلَیْنَا نَازِلٌ وَ شَرُّنَا إِلَیْکَ صَاعِدٌ وَ لَمْ یَزَلْ وَ لاَ یَزَالُ مَلَکٌ کَرِیمٌ یَأْتِیکَ عَنَّا بِعَمَلٍ قَبِیحٍ فَلاَ یَمْنَعُکَ ذَلِکَ مِنْ أَنْ تَحُوطَنَا بِنِعَمِکَ وَ تَتَفَضَّلْ عَلَیْنَا بِآلاَئِکَ فَسُبْحَانَکَ مَا أَحْلَمَکَ وَ أَعْظَمَکَ وَ أَکْرَمَکَ مُبْدِئاً وَ مُعِیداً تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُکَ وَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ وَ کَرُمَ صَنَائِعُکَ وَ فِعَالُکَ أَنْتَ إِلَهِی أَوْسَعُ فَضْلاً وَ أَعْظَمُ حِلْماً مِنْ أَنْ تُقَایِسَنِی بِفِعْلِی وَ خَطِیئَتِی فَالْعَفْوَ اَلْعَفْوَ اَلْعَفْوَ سَیِّدِی سَیِّدِی سَیِّدِی اَللَّهُمَّ اِشْغَلْنَا بِذِکْرِکَ وَ أَعِذْنَا مِنْ سَخَطِکَ وَ أَجِرْنَا مِنْ عَذَابِکَ وَ اُرْزُقْنَا مِنْ مَوَاهِبِکَ وَ أَنْعِمْ عَلَیْنَا مِنْ فَضْلِکَ وَ اُرْزُقْنَا حَجَّ بَیْتِکَ وَ زِیَارَهَ قَبْرِ نَبِیِّکَ صَلَوَاتُکَ وَ رَحْمَتُکَ وَ مَغْفِرَتُکَ وَ بَرَکَاتُکَ وَ رِضْوَانُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ إِنَّکَ قَرِیبٌ مُجِیبٌ وَ اُرْزُقْنَا عَمَلاً بِطَاعَتِکَ وَ تَوَفَّنَا عَلَی مِلَّتِکَ وَ سُنَّهِ نَبِیِّکَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ. اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی وَ لِوَالِدَیَّ وَ اِرْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیراً وَ اِجْزِهِمَا بِالْإِحْسَانِ إِحْسَاناً وَ بِالسَّیِّئَاتِ غُفْرَاناً اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ اَلْأَحْیَاءِ مِنْهُمْ وَ اَلْأَمْوَاتِ وَ تَابِعْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ بِالْخَیْرَاتِ اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِحَیِّنَا وَ مَیِّتِنَا وَ شَاهِدِنَا وَ غَائِبِنَا ذَکَرِنَا وَ أُنْثَانَا صَغِیرِنَا وَ کَبِیرِنَا حُرِّنَا وَ مَمْلُوکِنَا کَذَبَ اَلْعَادِلُونَ بِاللَّهِ وَ ضَلُّوا ضَلاَلاً بَعِیداً وَ خَسِرُوا خُسْرَاناً مُبِیناً، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِخْتِمْ لِی بِخَیْرٍ وَ اِکْفِنِی مَا أَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی وَ لاَ تُسَلِّطْ عَلَیَّ مَنْ لاَ یَرْحَمُنِی وَ اِجْعَلْ عَلَیَّ مِنْکَ جُنَّهً وَاقِیَهً بَاقِیَهً وَ لاَ تَسْلُبْنِی صَالِحَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ وَ اُرْزُقْنِی مِنْ فَضْلِکَ رِزْقاً وَاسِعاً حَلاَلاً طَیِّباً اَللَّهُمَّ اُحْرُسْنِی بِحِرَاسَتِکَ وَ اِحْفَظْنِی بِحِفْظِکَ وَ اِکْلَأْنِی بِکِلاَءَتِکَ وَ اُرْزُقْنِی حَجَّ بَیْتِکَ اَلْحَرَامِ فِی عَامِنَا هَذَا وَ فِی کُلِّ عَامٍ وَ زِیَارَهَ قَبْرِ نَبِیِّکَ وَ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ لاَ تُخْلِنِی یَا رَبِّ مِنْ تِلْکَ اَلْمَشَاهِدِ اَلشَّرِیفَهِ وَ اَلْمَوَاقِفِ اَلْکَرِیمَهِ اَللَّهُمَّ تُبْ عَلَیَّ حَتَّی لاَ أَعْصِیَکَ وَ أَلْهِمْنِی اَلْخَیْرَ وَ اَلْعَمَلَ بِهِ وَ خَشْیَتَکَ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ، اَللَّهُمَّ إِنِّی کُلَّمَا قُلْتُ قَدْ تَهَیَّأْتُ وَ تَعَبَّأْتُ وَ قُمْتُ لِلصَّلاَهِ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ نَاجَیْتُکَ أَلْقَیْتَ عَلَیَّ نُعَاساً إِذَا أَنَا صَلَّیْتُ وَ سَلَبْتَنِی مُنَاجَاتَکَ إِذَا أَنَا نَاجَیْتُ مَا لِی کُلَّمَا قُلْتُ قَدْ صَلُحَتْ سَرِیرَتِی وَ قَرُبَ مِنْ مَجَالِسِ اَلتَّوَّابِینَ مَجْلِسِی عَرَضَتْ لِی بَلِیَّهٌ أَزَالَتْ قَدَمَیَّ وَ حَالَتْ بَیْنِی وَ بَیْنَ خِدْمَتِکَ سَیِّدِی لَعَلَّکَ عَنْ بَابِکَ طَرَدْتَنِی وَ عَنْ خِدْمَتِکَ نَحَّیْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ رَأَیْتَنِی مُسْتَخِفّاً بِحَقِّکَ فَأَقْصَیْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ رَأَیْتَنِی مُعْرِضاً عَنْکَ فَقَلَیْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ وَجَدْتَنِی فِی مَقَامِ اَلْکَاذِبِینَ فَرَفَضْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ رَأَیْتَنِی غَیْرَ شَاکِرٍ لِنَعْمَائِکَ فَحَرَمْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ فَقَدْتَنِی مِنْ مَجَالِسِ اَلْعُلَمَاءِ فَخَذَلْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ رَأَیْتَنِی فِی اَلْغَافِلِینَ فَمِنْ رَحْمَتِکَ آیَسْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ رَأَیْتَنِی آلِفَ مَجَالِسَ اَلْبَطَّالِینَ فَبَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ خَلَّیْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ لَمْ تُحِبَّ أَنْ تَسْمَعَ دُعَائِی فَبَاعَدْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ بِجُرْمِی وَ جَرِیرَتِی کَافَیْتَنِی أَوْ لَعَلَّکَ بِقِلَّهِ حَیَائِی مِنْکَ جَازَیْتَنِی فَإِنْ عَفَوْتَ یَا رَبِّ فَطَالَمَا عَفَوْتَ عَنِ اَلْمُذْنِبِینَ قَبْلِی لِأَنَّ کَرَمَکَ أَیْ رَبِّ یَجِلُّ عَنْ مُجَازَاهِ اَلْمُذْنِبِینَ وَ حِلْمَکَ یَکْبُرُ عَنْ مُکَافَاهِ اَلْمُقَصِّرِینَ وَ أَنَا عَائِذٌ بِفَضْلِکَ هَارِبٌ مِنْکَ إِلَیْکَ مُتَنَجِّزٌ مَا وَعَدْتَ مِنَ اَلصَّفْحِ عَمَّنْ أَحْسَنَ بِکَ ظَنّاً إِلَهِی أَنْتَ أَوْسَعُ فَضْلاً وَ أَعْظَمُ حِلْماً مِنْ أَنْ تُقَایِسَنِی بِعَمَلِی أَوْ أَنْ تَسْتَزِلَّنِی بِخَطِیئَتِی وَ مَا أَنَا یَا سَیِّدِی وَ مَا خَطَرِی هَبْنِی بِفَضْلِکَ سَیِّدِی وَ تَصَدَّقْ عَلَیَّ بِعَفْوِکَ وَ جَلِّلْنِی بِسَتْرِکَ وَ اُعْفُ عَنْ تَوْبِیخِی بِکَرَمِ وَجْهِکَ، سَیِّدِی أَنَا اَلصَّغِیرُ اَلَّذِی رَبَّیْتَهُ وَ أَنَا اَلْجَاهِلُ اَلَّذِی عَلَّمْتَهُ وَ أَنَا اَلضَّالُّ اَلَّذِی هَدَیْتَهُ وَ أَنَا اَلْوَضِیعُ اَلَّذِی رَفَعْتَهُ وَ أَنَا اَلْخَائِفُ اَلَّذِی آمَنْتَهُ وَ أَنَا اَلْجَائِعُ اَلَّذِی أَشْبَعْتَهُ وَ اَلْعَطْشَانُ اَلَّذِی أَرْوَیْتَهُ وَ اَلْعَارِی اَلَّذِی کَسَوْتَهُ وَ اَلْفَقِیرُ اَلَّذِی أَغْنَیْتَهُ وَ اَلضَّعِیفُ اَلَّذِی قَوَّیْتَهُ وَ اَلذَّلِیلُ اَلَّذِی أَعْزَزْتَهُ وَ اَلسَّقِیمُ اَلَّذِی شَفَیْتَهُ وَ اَلسَّائِلُ اَلَّذِی أَعْطَیْتَهُ وَ اَلْمُذْنِبُ اَلَّذِی سَتَرْتَهُ وَ اَلْخَاطِئُ اَلَّذِی أَقَلْتَهُ وَ أَنَا اَلْقَلِیلُ اَلَّذِی کَثَّرْتَهُ وَ اَلْمُسْتَضْعَفُ اَلَّذِی نَصَرْتَهُ وَ أَنَا اَلطَّرِیدُ اَلَّذِی آوَیْتَهُ وَ أَنَا یَا رَبِّ اَلَّذِی لَمْ أَسْتَحْیِکَ فِی اَلْخَلاَءِ وَ لَمْ أُرَاقِبْکَ فِی اَلْمَلَإِ أَنَا صَاحِبُ اَلدَّوَاهِی اَلْعُظْمَی أَنَا اَلَّذِی عَلَی سَیِّدِهِ اِجْتَرَأَ أَنَا اَلَّذِی عَصَیْتُ جَبَّارَ اَلسَّمَاءِ أَنَا اَلَّذِی أَعْطَیْتُ عَلَی مَعَاصِی اَلْجَلِیلُ اَلرُّشَی أَنَا اَلَّذِی حِینَ بُشِّرْتُ بِهَا خَرَجْتُ إِلَیْهَا أَسْعَی أَنَا اَلَّذِی أَمْهَلْتَنِی فَمَا اِرْعَوَیْتُ وَ سَتَرْتَ عَلَیَّ فَمَا اِسْتَحْیَیْتُ وَ عَمِلْتُ بِالْمَعَاصِی فَتَعَدَّیْتُ وَ أَسْقَطْتَنِی مِنْ عَیْنِکَ فَمَا بَالَیْتُ فَبِحِلْمِکَ أَمْهَلْتَنِی وَ بِسِتْرِکَ سَتَرْتَنِی حَتَّی کَأَنَّکَ أَغْفَلْتَنِی وَ مِنْ عُقُوبَاتِ اَلْمَعَاصِی جَنَّبْتَنِی حَتَّی کَأَنَّکَ اِسْتَحْیَیْتَنِی، إِلَهِی لَمْ أَعْصِکَ حِینَ عَصَیْتُکَ وَ أَنَا بِرُبُوبِیَّتِکَ جَاحِدٌ وَ لاَ بِأَمْرِکَ مُسْتَخِفٌّ وَ لاَ لِعُقُوبَتِکَ مُتَعَرِّضٌ وَ لاَ لِوَعِیدِکَ مُتَهَاوِنٌ لَکِنْ خَطِیئَهٌ عَرَضَتْ وَ سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی وَ غَلَبَنِی هَوَایَ وَ أَعَانَنِی عَلَیْهَا شِقْوَتِی وَ غَرَّنِی سِتْرُکَ اَلْمُرْخَی عَلَیَّ فَقَدْ عَصَیْتُکَ وَ خَالَفْتُکَ بِجُهْدِی فَالْآنَ مِنْ عَذَابِکَ مَنْ یَسْتَنْقِذُنِی وَ مِنْ أَیْدِی اَلْخُصَمَاءِ غَداً مَنْ یُخَلِّصُنِی وَ بِحَبْلِ مَنْ أَتَّصِلُ إِنْ أَنْتَ قَطَعْتَ حَبْلَکَ عَنِّی فَوَا سَوْأَتَاهْ عَلَی مَا أَحْصَی کِتَابُکَ مِنْ عَمَلِیَ اَلَّذِی لَوْ لاَ مَا أَرْجُو مِنْ کَرَمِکَ وَ سَعَهِ رَحْمَتِکَ وَ نَهْیِکَ إِیَّایَ عَنِ اَلْقُنُوطِ لَقَنَطْتُ عِنْدَمَا أَتَذَکَّرُهَا یَا خَیْرَ مَنْ دَعَاهُ دَاعٍ وَ أَفْضَلَ مَنْ رَجَاهُ رَاجٍ اَللَّهُمَّ بِذِمَّهِ اَلْإِسْلاَمِ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ وَ بِحُرْمَهِ اَلْقُرْآنِ أَعْتَمِدُ عَلَیْکَ وَ بِحُبِّی اَلنَّبِیَّ اَلْأُمِّیَّ اَلْقُرَشِیَّ اَلْهَاشِمِیَّ اَلْعَرَبِیَّ اَلتِّهَامِیَّ اَلْمَکِّیَّ اَلْمَدَنِیَّ أَرْجُو اَلزُّلْفَهَ لَدَیْکَ فَلاَ تُوحِشِ اِسْتِئْنَاسَ إِیمَانِی وَ لاَ تَجْعَلْ ثَوَابِی ثَوَابَ مَنْ عَبَدَ سِوَاکَ فَإِنَّ قَوْماً آمَنُوا بِأَلْسِنَتِهِمْ لِیَحْقِنُوا بِهِ دِمَاءَهُمْ فَأَدْرَکُوا مَا أَمَّلُوا وَ إِنَّا آمَنَّا بِکَ بِأَلْسِنَتِنَا وَ قُلُوبِنَا لِتَعْفُوَ عَنَّا فَأَدْرِکْ بِنَا مَا أَمَّلْنَا وَ ثَبِّتْ رَجَاءَکَ فِی صُدُورِنَا وَ لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَ هَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً إِنَّکَ أَنْتَ اَلْوَهَّابُ، فَوَ عِزَّتِکَ لَوِ اِنْتَهَرْتَنِی مَا بَرِحْتُ مِنْ بَابِکَ وَ لاَ کَفَفْتُ عَنْ تَمَلُّقِکَ لِمَا أُلْهِمَ قَلْبِی مِنَ اَلْمَعْرِفَهِ بِکَرَمِکَ وَ سَعَهِ رَحْمَتِکَ إِلَی مَنْ یَذْهَبُ اَلْعَبْدُ إِلاَّ إِلَی مَوْلاَهُ وَ إِلَی مَنْ یَلْتَجِئُ اَلْمَخْلُوقُ إِلاَّ إِلَی خَالِقِهِ، إِلَهِی لَوْ قَرَنْتَنِی بِالْأَصْفَادِ وَ مَنَعْتَنِی سَیْبَکَ مِنْ بَیْنِ اَلْأَشْهَادِ وَ دَلَلْتَ عَلَی فَضَائِحِی عُیُونَ اَلْعِبَادِ وَ أَمَرْتَ بِی إِلَی اَلنَّارِ وَ حُلْتَ بَیْنِی وَ بَیْنَ اَلْأَبْرَارِ مَا قَطَعْتُ رَجَائِی مِنْکَ وَ مَا صَرَفْتُ وَجْهَ تَأْمِیلِی لِلْعَفْوِ عَنْکَ وَ لاَ خَرَجَ حُبُّکَ مِنْ قَلْبِی أَنَا لاَ أَنْسَی أَیَادِیَکَ عِنْدِی وَ سَتْرَکَ عَلَیَّ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا سَیِّدِی أَخْرِجْ حُبَّ اَلدُّنْیَا مِنْ قَلْبِی وَ اِجْمَعْ بَیْنِی وَ بَیْنَ اَلْمُصْطَفَی وَ آلِهِ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ وَ خَاتَمِ اَلنَّبِیِّینَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اُنْقُلْنِی إِلَی دَرَجَهِ اَلتَّوْبَهِ إِلَیْکَ وَ أَعِنِّی بِالْبُکَاءِ عَلَی نَفْسِی فَقَدْ أَفْنَیْتُ بِالتَّسْوِیفِ وَ اَلْآمَالِ عُمُرِی وَ قَدْ نَزَلْتُ مَنْزِلَهَ اَلْآیِسِینَ مِنْ خَیْرِی فَمَنْ یَکُونُ أَسْوَأَ حَالاً مِنِّی إِنْ أَنَا نُقِلْتُ عَلَی مِثْلِ حَالِی إِلَی قَبْرٍ لَمْ أُمَهِّدْهُ لِرَقْدَتِی وَ لَمْ أَفْرُشْهُ بِالْعَمَلِ اَلصَّالِحِ لِضَجْعَتِی وَ مَا لِی لاَ أَبْکِی وَ لاَ أَدْرِی إِلَی مَا یَکُونُ مَصِیرِی وَ أَرَی نَفْسِی تُخَادِعُنِی وَ أَیَّامِی تُخَاتِلُنِی وَ قَدْ خَفَقَتْ عِنْدَ رَأْسِی أَجْنِحَهُ اَلْمَوْتِ فَمَا لِی لاَ أَبْکِی أَبْکِی لِخُرُوجِ نَفْسِی أَبْکِی لِظُلْمَهِ قَبْرِی أَبْکِی لِضِیقِ لَحْدِی أَبْکِی لِسُؤالِ مُنْکَرٍ وَ نَکِیرٍ إِیَّایَ أَبْکِی لِخُرُوجِی مِنْ قَبْرِی عُرْیَاناً ذَلِیلاً حَامِلاً ثِقْلِی عَلَی ظَهْرِی أَنْظُرُ مَرَّهً عَنْ یَمِینِی وَ أُخْرَی عَنْ شِمَالِی إِذِ اَلْخَلاَئِقُ فِی شَأْنٍ غَیْرِ شَأْنِی لِکُلِّ اِمْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ مُسْفِرَهٌ ضَاحِکَهٌ مُسْتَبْشِرَهٌ وَ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ عَلَیْهَا غَبَرَهٌ تَرْهَقُهَا قَتَرَهٌ وَ ذِلَّهٌ، سَیِّدِی عَلَیْکَ مُعَوَّلِی وَ مُعْتَمَدِی وَ رَجَائِی وَ تَوَکُّلِی وَ بِرَحْمَتِکَ تَعَلُّقِی تُصِیبُ بِرَحْمَتِکَ مَنْ تَشَاءُ وَ تَهْدِی بِکَرَامَتِکَ مَنْ تُحِبُّ فَلَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی مَا نَقَّیْتَ مِنَ اَلشِّرْکِ قَلْبِی وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی بَسْطِ لِسَانِی أَ فَبِلِسَانِی هَذَا اَلْکَالِّ أَشْکُرُکَ أَمْ بِغَایَهِ جُهْدِی فِی عَمَلِی أُرْضِیکَ وَ مَا قَدْرُ لِسَانِی یَا رَبِّ فِی جَنْبِ شُکْرِکَ وَ مَا قَدْرُ عَمَلِی فِی جَنْبِ نِعَمِکَ وَ إِحْسَانِکَ إِلَیَّ إِلاَّ أَنَّ جُودَکَ بَسَطَ أَمَلِی وَ شُکْرَکَ قَبِلَ عَمَلِی سَیِّدِی إِلَیْکَ رَغْبَتِی وَ مِنْکَ رَهْبَتِی وَ إِلَیْکَ تَأْمِیلِی وَ قَدْ سَاقَنِی إِلَیْکَ أَمَلِی وَ عَلَیْکَ یَا وَاجِدِی عَکَفَتْ هِمَّتِی وَ فِیمَا عِنْدَکَ اِنْبَسَطَتْ رَغْبَتِی وَ لَکَ خَالِصُ رَجَائِی وَ خَوْفِی وَ بِکَ أَنِسَتْ مَحَبَّتِی وَ إِلَیْکَ أَلْقَیْتُ بِیَدِی وَ بِحَبْلِ طَاعَتِکَ مَدَدْتُ رَهْبَتِی یَا مَوْلاَیَ بِذِکْرِکَ عَاشَ قَلْبِی وَ بِمُنَاجَاتِکَ بَرَّدْتُ أَلَمَ اَلْخَوْفِ عَنِّی فَیَا مَوْلاَیَ وَ یَا مُؤَمَّلِی وَ یَا مُنْتَهَی سُؤْلِی صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ فَرِّقْ بَیْنِی وَ بَیْنَ ذَنْبِیَ اَلْمَانِعِ لِی مِنْ لُزُومِ طَاعَتِکَ فَإِنَّمَا أَسْأَلُکَ لِقَدِیمِ اَلرَّجَاءِ فِیکَ وَ خَوْفِی إِلَیْکَ وَ عَظِیمِ اَلطَّمَعِ مِنْکَ اَلَّذِی أَوْجَبْتَهُ عَلَی نَفْسِکَ مِنَ اَلرَّأْفَهِ وَ اَلرَّحْمَهِ فَالْأَمْرُ لَکَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ وَ اَلْخَلْقُ کُلُّهُمْ عِیَالُکَ وَ فِی قَبْضَتِکَ وَ کُلُّ شَیْءٍ خَاضِعٌ لَکَ تَبَارَکْتَ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ إِلَهِی اِرْحَمْنِی إِذَا اِنْقَطَعَتْ حُجَّتِی وَ کَلَّ عَنْ جَوَابِکَ لِسَانِی وَ طَاشَ عِنْدَ سُؤَالِکَ إِیَّایَ لُبِّی فَیَا عَظِیمَ رَجَائِی لاَ تُخَیِّبْنِی إِذَا اِشْتَدَّتْ فَاقَتِی إِلَیْکَ وَ لاَ تَرُدَّنِی لِجَهْلِی وَ لاَ تَمْنَعْنِی لِقِلَّهِ صَبْرِی وَ أَعْطِنِی لِفَقْرِی وَ اِرْحَمْنِی لِضَعْفِی سَیِّدِی عَلَیْکَ مُعْتَمَدِی وَ مُعَوَّلِی وَ رَجَائِی وَ تَوَکُّلِی وَ بِرَحْمَتِکَ تَعَلُّقِی وَ بِفِنَائِکَ أَحَطُّ رَحْلِی وَ بِجُودِکَ أَقْصِدُ طَلِبَتِی وَ بِکَرَمِکَ أَیْ رَبِّ أَسْتَفْتِحُ دُعَائِی وَ لَدَیْکَ أَرْجُو فَاقَتِی وَ بِغِنَاکَ أَجْبُرُ عَیْلَتِی وَ تَحْتَ ظِلِّ عَفْوِکَ قِیَامِی وَ إِلَی جُودِکَ وَ کَرَمِکَ أَرْفَعُ بَصَرِی وَ إِلَی مَعْرُوفِکَ أُدِیمُ نَظَرِی فَلاَ تُحْرِقْنِی بِالنَّارِ وَ أَنْتَ مَوْضِعُ أَمَلِی وَ لاَ تُسْکِنِّی اَلْهَاوِیَهَ فَإِنَّکَ قُرَّهُ عَیْنِی یَا سَیِّدِی لاَ تُکَذِّبْ ظَنِّی بِإِحْسَانِکَ وَ مَعْرُوفِکَ فَإِنَّکَ ثِقَتِی وَ لاَ تَحْرِمْنِی ثَوَابَکَ فَإِنَّکَ اَلْعَارِفُ بِفَقْرِی إِلَهِی إِنْ کَانَ قَدْ دَنَا أَجَلِی وَ لَمْ یُقَرِّبْنِی مِنْکَ عَمَلِی فَقَدْ جَعَلْتُ اَلاِعْتِرَافَ إِلَیْکَ بِذَنْبِی وَسَائِلَ عِلَلَیِ إِلَهِی إِنْ عَفَوْتَ فَمَنْ أَوْلَی مِنْکَ بِالْعَفْوِ وَ إِنْ عَذَّبْتَ فَمَنْ أَعْدَلُ مِنْکَ فِی اَلْحُکْمِ اِرْحَمْ فِی هَذِهِ اَلدُّنْیَا غُرْبَتِی وَ عِنْدَ اَلْمَوْتِ کُرْبَتِی وَ فِی اَلْقَبْرِ وَحْدَتِی وَ فِی اَللَّحْدِ وَحْشَتِی وَ إِذَا نُشِرْتُ لِلْحِسَابِ بَیْنَ یَدَیْکَ ذُلَّ مَوْقِفِی وَ اِغْفِرْ لِی مَا خَفِیَ عَلَی اَلْآدَمِیِّینَ مِنْ عَمَلِی وَ أَدِمْ لِی مَا بِهِ سَتَرْتَنِی وَ اِرْحَمْنِی صَرِیعاً عَلَی اَلْفِرَاشِ تُقَلِّبُنِی أَیْدِی أَحِبَّتِی وَ تَفَضَّلْ عَلَیَّ مَمْدُوداً عَلَی اَلْمُغْتَسَلِ یُغَسِّلُنِی صَالِحُ جِیرَتِی وَ تَحَنَّنْ عَلَیَّ مَحْمُولاً قَدْ تَنَاوَلَ اَلْأَقْرِبَاءُ أَطْرَافَ جَنَازَتِی وَ جُدْ عَلَیَّ مَنْقُولاً قَدْ نَزَلْتُ بِکَ وَحِیداً فِی حُفْرَتِی وَ اِرْحَمْ فِی ذَلِکَ اَلْبَیْتِ اَلْجَدِیدِ غُرْبَتِی حَتَّی لاَ أَسْتَأْنِسَ بِغَیْرِکَ، یَا سَیِّدِی فَإِنَّکَ إِنْ وَکَلْتَنِی إِلَی نَفْسِی هَلَکْتُ سَیِّدِی فَبِمَنْ أَسْتَغِیثُ إِنْ لَمْ تُقِلْنِی عَثْرَتِی وَ إِلَی مَنْ أَفْزَعُ إِنْ فَقَدْتُ عِنَایَتَکَ فِی ضَجْعَتِی وَ إِلَی مَنْ أَلْتَجِئُ إِنْ لَمْ تُنَفِّسْ کُرْبَتِی سَیِّدِی مَنْ لِی وَ مَنْ یَرْحَمُنِی إِنْ لَمْ تَرْحَمْنِی وَ فَضْلَ مَنْ أُؤَمِّلُ إِنْ عُدِمْتُ فَضْلَکَ یَوْمَ فَاقَتِی وَ إِلَی مَنِ اَلْفِرَارُ مِنَ اَلذُّنُوبِ إِذَا اِنْقَضَی أَجَلِی سَیِّدِی لاَ تُعَذِّبْنِی وَ أَنَا أَرْجُوکَ إِلَهِی حَقِّقْ رَجَائِی وَ آمِنْ خَوْفِی فَإِنَّ کَثْرَهَ ذُنُوبِی لاَ أَرْجُو فِیهَا إِلاَّ عَفْوَکَ سَیِّدِی أَنَا أَسْأَلُکَ مَا لاَ أَسْتَحِقُّ وَ أَنْتَ أَهْلُ اَلتَّقْوَی وَ أَهْلُ اَلْمَغْفِرَهِ فَاغْفِرْ لِی وَ أَلْبِسْنِی مِنْ نَظَرِکَ ثَوْباً یُغَطِّی عَلَیَّ اَلذُّنُوبَ وَ اَلتَّبِعَاتِ وَ تَغْفِرُهَا لِی وَ لاَ أُطَالَبُ بِهَا إِنَّکَ ذُو مَنٍّ قَدِیمٍ وَ صَفْحٍ عَظِیمٍ وَ تَجَاوُزٍ کَرِیمٍ، إِلَهِی أَنْتَ اَلَّذِی تُفِیضُ سَیْبَکَ عَلَی مَنْ لاَ یَسْأَلُکَ وَ عَلَی اَلْجَاحِدِینَ بِرُبُوبِیَّتِکَ فَکَیْفَ سَیِّدِی بِمَنْ سَأَلَکَ وَ أَیْقَنَ أَنَّ اَلْخَلْقَ لَکَ وَ اَلْأَمْرَ إِلَیْکَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ إِلَهِی وَ سَیِّدِی عَبْدُکَ بِبَابِکَ أَقَامَتْهُ اَلْخَصَاصَهُ بَیْنَ یَدَیْکَ یَقْرَعُ بَابَ إِحْسَانِکَ بِدُعَائِهِ وَ یَسْتَعْطِفُ جَمِیلَ نَظَرِکَ بِمَکْنُونِ رَجَائِهِ فَلاَ تُعْرِضْ بِوَجْهِکَ اَلْکَرِیمِ عَنِّی وَ اِقْبَلْ مِنِّی مَا أَقُولُ فَقَدْ دَعَوْتُ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ وَ أَنَا أَرْجُو أَنْ لاَ تَرُدَّنِی مَعْرِفَهً مِنِّی بِرَأْفَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ إِلَهِی أَنْتَ اَلَّذِی لاَ یُحْفِیکَ سَائِلٌ وَ لاَ یَنْقُصُکَ نَائِلٌ أَنْتَ کَمَا تَقُولُ وَ فَوْقَ مَا نَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ صَبْراً جَمِیلاً وَ فَرَجاً قَرِیباً وَ قَوْلاً صَادِقاً وَ أَجْراً عَظِیماً أَسْأَلُکَ یَا رَبِّ مِنَ اَلْخَیْرِ کُلِّهِ مَا عَلِمْتُ مِنْهُ وَ مَا لَمْ أَعْلَمْ أَسْأَلُکَ اَللَّهُمَّ مِنْ خَیْرِ مَا سَأَلَکَ مِنْهُ عِبَادُکَ اَلصَّالِحُونَ یَا خَیْرَ مَنْ سُئِلَ وَ أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَی أَعْطِنِی سُؤْلِی فِی نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ وَالِدَیَّ وَ وُلْدِی وَ أَهْلِ حُزَانَتِی وَ إِخْوَانِی فِیکَ وَ أَرْغِدْ عَیْشِی وَ أَظْهِرْ مُرُوَّتِی وَ أَصْلِحْ جَمِیعَ أَحْوَالِی وَ اِجْعَلْنِی مِمَّنْ أَطَلْتَ عُمُرَهُ وَ حَسَّنْتَ عَمَلَهُ وَ أَتْمَمْتَ عَلَیْهِ نِعْمَتَکَ وَ رَضِیتَ عَنْهُ وَ أَحْیَیْتَهُ حَیَاهً طَیِّبَهً فِی أَدْوَمِ اَلسُّرُورِ وَ أَسْبَغِ اَلْکَرَامَهِ وَ أَتَمِّ اَلْعَیْشِ إِنَّکَ تَفْعَلُ مَا تَشَاءُ وَ لاَ یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ غَیْرُکَ اَللَّهُمَّ وَ خُصَّنِی مِنْکَ بِخَاصَّهِ ذِکْرِکَ وَ لاَ تَجْعَلْ شَیْئاً مِمَّا أَتَقَرَّبُ بِهِ فِی آنَاءِ اَللَّیْلِ وَ أَطْرَافِ اَلنَّهَارِ رِیَاءً وَ لاَ سُمْعَهً وَ لاَ أَشَراً وَ لاَ بَطَراً وَ اِجْعَلْنِی لَکَ مِنَ اَلْخَاشِعِینَ اَللَّهُمَّ أَعْطِنِی اَلسَّعَهَ فِی اَلرِّزْقِ وَ اَلْأَمْنَ فِی اَلْوَطَنِ وَ قُرَّهَ اَلْعَیْنِ فِی اَلْأَهْلِ وَ اَلْمَالِ وَ اَلْوَلَدِ وَ اَلْمُقَامَ فِی نِعَمِکَ عِنْدِی وَ اَلصِّحَّهَ فِی اَلْجِسْمِ وَ اَلْقُوَّهَ فِی اَلْبَدَنِ وَ اَلسَّلاَمَهَ فِی اَلدِّینِ وَ اِسْتَعْمِلْنِی بِطَاعَتِکَ وَ طَاعَهِ رَسُولِکَ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَبَداً مَا اِسْتَعْمَرْتَنِی وَ اِجْعَلْنِی مِنْ أَوْفَرِ عِبَادِکَ عِنْدَکَ نَصِیباً فِی کُلِّ خَیْرٍ أَنْزَلْتَهُ وَ تُنْزِلُهُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ وَ مَا أَنْتَ مُنْزِلُهُ فِی کُلِّ سَنَهٍ مِنْ رَحْمَهٍ تَنْشُرُهَا وَ عَافِیَهٍ تُلْبِسُهَا وَ بَلِیَّهٍ تَدْفَعُهَا وَ حَسَنَاتٍ تَتَقَبَّلُهَا وَ سَیِّئَاتٍ تَتَجَاوَزُ عَنْهَا وَ اُرْزُقْنِی حَجَّ بَیْتِکَ اَلْحَرَامِ فِی عَامِنَا هَذَا وَ فِی کُلِّ عَامٍ وَ اُرْزُقْنِی رِزْقاً وَاسِعاً مِنْ فَضْلِکَ اَلْوَاسِعِ وَ اِصْرِفْ عَنِّی یَا سَیِّدِی اَلْأَسْوَاءَ وَ اِقْضِ عَنِّی اَلدَّیْنَ وَ اَلظُّلاَمَاتِ حَتَّی لاَ أَتَأَذَّی بِشَیْءٍ مِنْهُ وَ خُذْ عَنِّی بِأَسْمَاعِ وَ أَبْصَارِ أَعْدَائِی وَ حُسَّادِی وَ اَلْبَاغِینَ عَلَیَّ وَ اُنْصُرْنِی عَلَیْهِمْ وَ أَقِرَّ عَیْنِی وَ حَقِّقْ ظَنِّی وَ فَرِّحْ قَلْبِی وَ اِجْعَلْ لِی مِنْ هَمِّی وَ کَرْبِی فَرَجاً وَ مَخْرَجاً وَ اِجْعَلْ مَنْ أَرَادَنِی بِسُوءٍ مِنْ جَمِیعِ خَلْقِکَ تَحْتَ قَدَمَیَّ وَ اِکْفِنِی شَرَّ اَلشَّیْطَانِ وَ شَرَّ اَلسُّلْطَانِ وَ سَیِّئَاتِ عَمَلِی وَ طَهِّرْنِی مِنَ اَلذُّنُوبِ کُلِّهَا وَ أَجِرْنِی مِنَ اَلنَّارِ بِعَفْوِکَ وَ أَدْخِلْنِی اَلْجَنَّهَ بِرَحْمَتِکَ وَ زَوِّجْنِی مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ بِفَضْلِکَ وَ أَلْحِقْنِی بِأَوْلِیَائِکَ اَلصَّالِحِینَ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلْأَبْرَارِ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ اَلْأَخْیَارِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ إِلَهِی وَ سَیِّدِی وَ عِزَّتِکَ وَ جَلاَلِکَ لَئِنْ طَالَبْتَنِی بِذُنُوبِی لَأُطَالِبَنَّکَ بِعَفْوِکَ وَ لَئِنْ طَالَبْتَنِی بِلُؤْمِی لَأُطَالِبَنَّکَ بِکَرَمِکَ وَ لَئِنْ أَدْخَلْتَنِی اَلنَّارَ لَأُخْبِرَنَّ أَهْلَ اَلنَّارِ بِحُبِّی لَکَ، إِلَهِی وَ سَیِّدِی إِنْ کُنْتَ لاَ تَغْفِرُ إِلاَّ لِأَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ فَإِلَی مَنْ یَفْزَعُ اَلْمُذْنِبُونَ وَ إِنْ کُنْتَ لاَ تُکْرِمُ إِلاَّ أَهْلَ اَلْوَفَاءِ بِکَ فَبِمَنْ یَسْتَغِیثُ اَلْمُسِیئُونَ إِلَهِی إِنْ أَدْخَلْتَنِی اَلنَّارَ فَفِی ذَلِکَ سُرُورُ عَدُوِّکَ، وَ إِنْ أَدْخَلْتَنِی اَلْجَنَّهَ فَفِی ذَلِکَ سُرُورُ نَبِیِّکَ وَ أَنَا وَ اَللَّهِ أَعْلَمُ أَنَّ سُرُورَ نَبِیِّکَ أَحَبُّ إِلَیْکَ مِنْ سُرُورِ عَدُوِّکَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تَمْلَأَ قَلْبِی حُبّاً لَکَ وَ خَشْیَهً مِنْکَ وَ تَصْدِیقاً بِکِتَابِکَ وَ إِیمَاناً بِکَ وَ فَرَقاً مِنْکَ وَ شَوْقاً إِلَیْکَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ حَبِّبْ إِلَیَّ لِقَاءَکَ وَ أَحْبِبْ لِقَائِی وَ اِجْعَلْ لِی فِی لِقَائِکَ اَلرَّاحَهَ وَ اَلْفَرَجَ وَ اَلْکَرَامَهَ اَللَّهُمَّ أَلْحِقْنِی بِصَالِحِ مَنْ مَضَی وَ اِجْعَلْنِی مِنْ صَالِحِ مَنْ بَقِیَ وَ خُذْ بِی سَبِیلَ اَلصَّالِحِینَ وَ أَعِنِّی عَلَی نَفْسِی بِمَا تُعِینُ بِهِ اَلصَّالِحِینَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ وَ اِخْتِمْ عَمَلِی بِأَحْسَنِهِ وَ اِجْعَلْ ثَوَابِی مِنْهُ اَلْجَنَّهَ بِرَحْمَتِکَ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ وَ أَعِنِّی عَلَی صَالِحِ مَا أَعْطَیْتَنِی وَ ثَبِّتْنِی یَا رَبِّ وَ لاَ تَرُدَّنِی فِی سُوءٍ اِسْتَنْقَذْتَنِی مِنْهُ أَبَداً اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ إِیمَاناً لاَ أَجَلَ لَهُ دُونَ لِقَائِکَ أَحْیِنِی مَا أَحْیَیْتَنِی عَلَیْهِ وَ تَوَفَّنِی إِذَا تَوَفَّیْتَنِی عَلَیْهِ وَ اِبْعَثْنِی إِذَا بَعَثْتَنِی عَلَیْهِ وَ أَبْرِئْ قَلْبِی مِنَ اَلرِّیَاءِ وَ اَلشَّکِّ وَ اَلسُّمْعَهِ فِی دِینِکَ حَتَّی یَکُونَ عَمَلِی خَالِصاً لَکَ، اَللَّهُمَّ أَعْطِنِی بَصِیرَهً فِی دِینِکَ وَ فَهْماً فِی حُکْمِکَ وَ فِقْهاً فِی عِلْمِکَ وَ کِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِکَ وَ وَرَعاً یَحْجُزُنِی عَنْ مَعَاصِیکَ وَ بَیِّضْ وَجْهِی بِنُورِکَ وَ اِجْعَلْ رَغْبَتِی فِیمَا عِنْدَکَ وَ تَوَفَّنِی فِی سَبِیلِکَ وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِکَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلْکَسَلِ وَ اَلْفَشَلِ وَ اَلْهَمِّ وَ اَلْحُزْنِ وَ اَلْجُبْنِ وَ اَلْبُخْلِ وَ اَلْغَفْلَهِ وَ اَلْقَسْوَهِ وَ اَلذِّلَّهِ وَ اَلْمَسْکَنَهِ وَ اَلْفَقْرِ وَ اَلْفَاقَهِ وَ کُلِّ بَلِیَّهٍ وَ اَلْفَوَاحِشِ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَفْسٍ لاَ تَقْنَعُ وَ بَطْنٍ لاَ یَشْبَعُ وَ قَلْبٍ لاَ یَخْشَعُ وَ دُعَاءٍ لاَ یُسْمَعُ وَ عَمَلٍ لاَ یَنْفَعُ وَ صَلاَهٍ لاَ تُرْفَعُ وَ أَعُوذُ بِکَ یَا رَبِّ عَلَی نَفْسِی وَ وُلْدِی وَ دِینِی وَ مَالِی وَ عَلَی جَمِیعِ مَا رَزَقْتَنِی مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ إِنَّکَ أَنْتَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ اَللَّهُمَّ إِنَّهُ لاَ یُجِیرُنِی مِنْکَ أَحَدٌ وَ لاَ أَجِدُ مِنْ دُونِکَ مُلْتَحَداً فَلاَ تَجْعَلْ نَفْسِی فِی شَیْءٍ مِنْ عَذَابِکَ وَ لاَ تَرُدَّنِی بِهَلَکَهٍ وَ لاَ تَرُدَّنِی بِعَذَابٍ أَلِیمٍ اَللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّی وَ أَعْلِ ذِکْرِی وَ اِرْفَعْ دَرَجَتِی وَ حُطَّ وِزْرِی وَ لاَ تَذْکُرْنِی بِخَطِیئَتِی وَ اِجْعَلْ ثَوَابَ مَجْلِسِی وَ ثَوَابَ مَنْطِقِی وَ ثَوَابَ دُعَائِی رِضَاکَ وَ اَلْجَنَّهَ وَ أَعْطِنِی یَا رَبِّ جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ إِنِّی إِلَیْکَ رَاغِبٌ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ، اَللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَ فِی کِتَابِکَ اَلْعَفْوَ وَ أَمَرْتَنَا أَنْ نَعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَنَا وَ قَدْ ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا فَاعْفُ عَنَّا فَإِنَّکَ أَوْلَی بِذَلِکَ مِنَّا وَ أَمَرْتَنَا أَنْ لاَ نَرُدَّ سَائِلاً عَنْ أَبْوَابِنَا وَ قَدْ جِئْتُکَ سَائِلاً فَلاَ تَرُدَّنِی إِلاَّ بِقَضَاءِ حَاجَتِی وَ أَمَرْتَنَا بِالْإِحْسَانِ إِلَی مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُنَا وَ نَحْنُ أَرِقَّاؤُکَ فَأَعْتِقْ رِقَابَنَا مِنَ اَلنَّارِ یَا مَفْزَعِی عِنْدَ کُرْبَتِی وَ یَا غَوْثِی عِنْدَ شِدَّتِی إِلَیْکَ فَزِعْتُ وَ بِکَ اِسْتَغَثْتُ وَ لُذْتُ لاَ أَلُوذُ بِسِوَاکَ وَ لاَ أَطْلُبُ اَلْفَرَجَ إِلاَّ مِنْکَ فَأَغِثْنِی وَ فَرِّجْ عَنِّی یَا مَنْ یَقْبَلُ اَلْیَسِیرَ وَ یَعْفُو عَنِ اَلْکَثِیرِ اِقْبَلْ مِنِّی اَلْیَسِیرَ وَ اُعْفُ عَنِّی اَلْکَثِیرَ إِنَّکَ أَنْتَ اَلْغَفُورُ اَلرَّحِیمُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ إِیمَاناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ یَقِیناً صَادِقاً حَتَّی أَعْلَمَ أَنَّهُ لَنْ یُصِیبَنِی إِلاَّ مَا کَتَبْتَ لِی وَ رَضِّنِی مِنَ اَلْعَیْشِ بِمَا قَسَمْتَ لِی یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 92 )
از جمله ادعیّه ای مشهوره ای سحر دعایی است که شیخ طوسی(ره)و دیگران از ابو حمزه ثمالی روایت کرده اند که حضرت امام زین العابدین علیه السّلام در شب های ماه مبارک رمضان اکثر شب را نماز می کردند و چون سحر می شد این دعا می خواندند:
خدایا!مرا به عقاب خود ادب مفرما و به مجازات عملم به مکر و حیله ات به عقوبت ناگهانی ات غافل گیر مکن و مبتلا مگردان.ای خدا!کجا خیری توانم یافت در صورتی که خیر جز پیش تو نیست و از کجا راه نجاتی خواهم جست و حال آن که جز به لطف تو نجات میسر نیست.
ای خدا!نه آن کس که نیکوکار است از یاری تو و لطف و رحمتت مستغنی است و نه آن که بدکار است و بر حکم تو بی باکی کرده و به راه رضا و خوشنودی ات نرفته از قدرتت بیرون است.ای رب من،ای رب من،ای رب من!من تو را به تو شناختم و تو مرا بر وجود خود راهنمایی فرمودی و به سوی خود خواندی و اگر تو نبودی من نمی دانستم تو چیستی.
ستایش خدای را که من او را می خوانم و او اجابت می کند و هرچند وقتی او مرا می خواند کندی و کاهلی می کنم.
و ستایش خدای را که چون از او چیزی درخواست کنم به من عطا می کند و هرچند هنگامی که او از من قرض می خواهد من بخل می ورزم.
و ستایش خدای را که برای هرحاجتی هرگاه خواستم او را ندا خواهم کرد و هروقتی برای راز و نیاز با او خلوت توانم کرد و بدون هیچ واسطه و شفیعی حاجتم را روا می سازد.
سپاس خدای را که تنها او را به دعا می خوانم نه غیر او را و اگر از غیر او حاجت می خواستم دعایم را مستجاب نمی کرد.
و سپاس خدای را که به او چشم امید دارم نه به غیر او و اگر به غیرش امید می داشتم مرا ناامید می گردانید.
ستایش خدای را که کار مرا به حضرتش واگذاشت و گرامی ام داشت و به غیرش وانگذاشت تا خوارم گرداند.
ستایش خدای را که با من اظهار کمال دوستی فرمود با آن که از من بی نیاز بود.
و سپاس خدای را که بر خطا و گناهانم حلم و بردباری کرد چنان که گویی گناهی از من سر نزده است،پس خدای من محبوب ترین موجود نزد من است و سزاوارترین برای ستایش است.
ای خدا!من راه حوایج خلق را به سوی تو باز می بینم و چشم های امید بندگان را به درگاهت پرآب می یابم و یاری جستن به فضل و کرمت برای هرکس که به تو آرزومند است مباح و آسان است و درهای دعای فریادخواهان به سوی تو باز است و محققا می دانم که تو برای حاجت امیدواران اجابت کننده ای و به حال پریشان خاطران فریادرسی؛و می دانم که در نالیدن به درگاه جود و احسانت و در رضای به قضا و قدرتت بهترین عوض است از بخل مردم بخیل و بی نیازی است از اندوخته ی در دست دنیاطلبان؛و هرکه به سوی تو سفر کند راهش بسیار نزدیک است و تو از نظر بصیرت خلق پنهان نیستی،جز آن که آمال و آرزوهایی که به غیر تو دارند حجاب آنها از شهود جمالت گردیده است.
و من جویای توام و در حوایجم رو به تو آورده ام و به درگاه تو استغاثه می کنم و پناه می جویم و در دعا متوسل به لطف توام بدون آن که لایق آن باشم که دعای مرا مستجاب کنی یا مستوجب عفو و بخشایشت گردانی،بلکه توجهم به تو به صرف کرم و احسان توست و اطمینان خاطرم به صدق وعده ی(لطف)تو و پناهم بر ایمان به یکتایی توست و یقینم به معرفت حضرتت که می دانم مرا پروردگاری غیر تو نیست و جز تو خدایی نخواهد بود تو یکتا و بی شریکی.
ای خدا!تو خود فرمودی و سخن تو حق و وعدۀ تو حقیقت است.فرمودی هرچه می خواهید از فضل و کرم خدا بخواهید که خدا به شما بندگان همیشه مهربان است.
و ای مولای من!این از صفات تو نیست که بندگان را امر به دعا کنی و چون درخواست کنند عطای خود را از آنها دریغ داری و حال آن که تو را بر اهل مملکتت عطاهای بی شمار است و به واسطه ی رأفت و محبتت به خلق نعمتت به آن ها پی درپی خواهد بود.
ای خدا!تویی که در انواع نعم و احسان هنگامی که کودکی بودم مرا پرورانیدی و در بزرگی هم سربلندی و نام نیکو به من دادی،پس ای خدایی که مرا در دنیا به فضل و احسان و نعت های بی پایان پروراندی و در آخرت اشارت به عفو و کرمت فرمودی!معرفتم به تو ای مولای من دلیل و رهبر من به سوی توست و محبتم نزد حضرتت واسطه و شفیع من است و من از دلیل خود،چون تو راهنمای منی،مطمئنم و از شفیعم،چون تو می پذیری،دلم آرام است،ای سید من!تو را می خوانم به زبانی که از فرط گناه لال گردیده،ای پروردگار!با تو راز و نیاز می کنم با دلی که از کثرت جرم به وادی هلاکت درافتاده،ای خدا تو را میخوانم با دلی که از قهر تو هراسان و ترسان و به کرم تو امیدوار است.چون به گناهان خود ای مولای من! می نگرم زار می نالم و چون به کرم بی پایان تو نظر می کنم امیدوار می گردم،پس اگر مرا ببخشایی رواست که تو بهترین مهربانی و اگر عذابم کنی ستم نکرده ای.
حجت من بر جرأت درخواست حاجت از تو،با آن که کردارم همه ناپسند بوده،همانا کرم و بخشایش توست و پناه آوردنم در حال سختی به درگاه تو با بی حیایی و بی باکی ام به موجب رأفت و مهربانی توست و البته امیدم آن است که با این گونه قبایح و زشتی هایم باز از آرزوهایی که به تو دارم محرومم نگردانی،پس امیدم را برآور و دعایم را اجابت فرما،ای بهترین کسی که اهل دعا به درگاهش رو آورند و نیکوتر شخصی که امیدواران بر او عرض نیاز کنند.
آرزویم،ای سید من!بزرگ و کردارم زشت است،پس تو به عفو و بخشش خود به قدر آرزویم عطا کن و مرا به اعمال زشتم مؤاخذه مفرما،زیرا کرم و بزرگواری ات برتر از آن است که گناهکاران را مجازات کنی و حلمت بیش از آن است که مقصران را به کیفر برسانی.
و من،ای سید من!به فضل و کرمت پناه آورده و از قهر تو به سوی لطفت می گریزم. وعده ی عفو و بخشایشت از کسی که به تو حسن ظن دارد مسلم و قطعی است و من ذره ی ناچیز،ای خدا!کیستم،مرا به فضل و کرمت ببخشا و به عفو و رحمتت بر من منت گذار.
ای پروردگار من!کردار زشتم در پرده دار و از گناهانم به بزرگواری ذاتت درگذر،که اگر بر گناهم کسی غیر از تو آگاه می شد البته آن گنه نمی کردم و اگر از تعجیل می ترسیدم،هم از خطا اجتناب می نمودم،نه ازاین رو که تو از دیگران در نظرم بی قدر و اهمیت تری،بلکه بدین سبب که تو بهترین ستاران و پرده پوشان و نیکوترین حکم فرمایان و بزرگوارترین بزرگواران عالمی.
تویی که بر عیب های خلق پرده می پوشی و بر گناهانشان ببخشایی و بر اسرار غیب آگاهی،گناه بندگانت را به کرمت می پوشانی و کیفر آنها را از حلم و بردباری به تأخیر می افکنی.
پس تو را ستایش می کنم بر مقام حلمت بعد از علم ازلی ات و بر صفت عفوت پس از قدرت کاملت.
ای خدا!حلم بی پایانت مرا بر معصیت تو وامی دارد جرأت می دهد و پرده پوشی و ستاری ات به بی شرمی و بی حیایی می خواند و معرفتم به رحمت بی انتهایت و عفو بی حسابت مرا جسور کرده و به سرعت بر آنچه حرام کردی می گمارد.
ای خدای بردبار بزرگوار!ای زنده ی ابدی!ای بخشاینده ی گناه و ای پذیرنده ی توبه!ای بزرگ نعمت و منت!ای احسان کننده ی همیشگی!
کجاست پرده پوشی عظیم تو؟کجاست عفو بزرگوارانه ی تو؟کجاست گشایش نزدیک تو؟ کجاست فریادرسی سریع تو؟کجاست رحمت واسعه ی تو؟کجاست عطاهای نیکوی تو؟ کجاست موهبت های گوارا و مرحمت های پربهای تو؟کجاست فضل و کرم بی حد تو؟ کجاست نعمت بزرگ و احسان همیشگی تو؟کجاست کرم تو؟ای خدای کریم!
به حقّ آن کرم که مرا نجات ده و به حقّ رحمتت،که از ورطه ی هلاکتم خلاص کن،ای خدای بااحسان!ای نیکوکار!ای نعمت بخش!ای بافضل و کرم!
ما بر نجات از قهر و عقابت اعتماد بر اعمال خود نداریم،بلکه تمام نظر ما به فضل و احسان توست،زیرا تو شایسته ای که خلق از تو بترسند و هم به مغفرتت امیدوار باشند.
هم اول با خلق احسان می کنی هم به کرمت از گناهانشان می گذری
پس من نمی دانم شکر کدام را به جای آرم و آیا شکر نیکی هایی که از من معروف کردی، یا زشتی هایی که پرده پوشی نمودی،یا بلاها و امتحانات سختی که بر ما آسان ساختی و ما را بر آن فایق و مؤید داشتی،یا بلاهای بسیار که از آن نجات داده و عافیت بخشیدی.
ای دوست دار کسی که با تو محبت ورزد!ای شادی قلب کسی که رو به درگاه تو آرد و از همه بگسلد و با تو پیوندد!تو نیکوکاری و ما زشت کرداریم،پس تو ای پروردگار!به نیکویی خود از قبایح ما درگذر.
کدامین جهالت و بدکاری است که لطف و کرم تو آن را فرانمی گیرد،یا چه زمانی است که پیش از زمان حلم توست؟
و اعمال نیک ما در مقابل نعمت های تو چه ارزشی دارد و چگونه اعمال زشتمان را با وجود لطف و کرم بی انتهایت بسیار بدانیم؟
آری،چگونه مجال بر گناهکاران با وجود رحمت واسعۀ بی پایانت تنگ خواهد شد،ای صاحب آمرزش بی حساب!ای آن که دست تو به رحمت مبسوط است!
باری قسم به مقام عزت و بزرگی ات،ای سید من!که اگر مرا از درگاهت برانی،هرگز از این در به جایی نمی روم و از تملّق و التماس به حضرتت دست برنمی دارم،زیرا تو را به جود و کرم کامل شناخته ام و تو هرچه بخواهی به قدرت کامله می کنی،هرکه را بخواهی به هرقدر و هر گونه عذاب کنی و هرکه را بخواهی هرقدر و هرقسم ترحم فرمایی،خواهی کرد و کسی را نرسد که بر کار تو چون و چرا کند و در ملک هستی با تو گفت وگو آغازد و در هرامر و فرمان با ذات یکتایت مشارکت کند و در حکم مبرمت مخالفت برانگیزد و احدی را نرسد که بر نظم و تدبیرت خورده گیرد و اعتراض کند.خلق و آفرینش خاص تو و حکم و فرمان بر خلق مخصوص توست،بزرگوار خدایی که پروردگار عالم است.
ای خدا!این است مقام آن کس که به درگاه تو روی آورده و به لطف و کرمت پناه جسته و با نعم و احسانت الفت گرفته و تو آن ذات با جود و بخششی که جامه ی عفوت تنگ نیست و فضل و رحمتت نقصان نپذیرد و ما هم تمام وثوق و اطمینان خاطرمان به عفو همیشگی و فضل و کرم بی حد و رحمت نامنت های توست.
ای پروردگار!آیا چنین پنداریم که تو برخلاف حسن ظنی که به حضرتت داریم با ما رفتار می کنی یا ما را از امید و آرزوهایی که به تو داریم محروم می سازی؟!هرگز به تو،ای خدای کریم!چنین گمان نمی بریم و این گونه از کرمت انتظار نداریم.
ای خدا!ما را به حضرتت آمال و آرزوهای بسیار و امید بزرگ است.
تو را معصیت کردیم و امید پرده پوشی داریم،تو را در دعا خواندیم و امید اجابت داریم، پس ای مولای ما!ما را به امید و آرزویمان برسان که ما می دانیم که به اعمال زشت خود مستحق چیزی جز محرومی از رحمتت نیستیم لیکن این که تو به احوال ما دانایی و به فقر و بیچارگی ما آگاهی و می دانیم که از درگاه فیضت محروم بازنمی گردیم ما را راغب و امیدوار به درگاه کرمت آورد و با آن که ما مستوجب رحمت نیستیم،تو شایسته ی آنی که بر ما و گناهکاران به فضل و رحمت وسیعت جود و بخشش کنی،پس تو به آنچه لایق بزرگواری توست،به ما احسان فرما و بر ما کرم کن،که بسیار محتاج عطای توییم.
ای خدای بخشنده!ما را به نور معرفتت هدایت فرمودی و به فضل و رحمتت از غیر بی نیاز گردانیدی و به نعمتت شب وروز پرورش یافتیم،گناهان ما پیش تو هویداست،از تو ای خدا!از آن گناهان طلب عفو و آمرزش می کنیم و به درگاهت به توبه بازمی گردیم.
ای خدا!تو در حق ما به نعمت های گوناگون محبت و مهربانی می کنی و ما در مقابل به نافرمانی و گناه می پردازیم،خیر و برکات تو پیوسته بر ما نازل می شود و شر و بدکاری ما به سوی تو بالا می رود و تو همیشه از ازل تا ابد پادشاه باکرم و احسانی که اعمال زشت همیشگی ما مانع از آن نیست که ما را غرق نعمت های ظاهر و باطن،به فضل و احسان خود گردانی،پس منزهی تو و چقدر حلم و بزرگی لطف و کرمت در آغاز و انجام آفرینش بی پایان است.
ای خدا!نام های پاکت منزه و ثنا و ستایشت بزرگ و آثار و افعالت همه نیکوست.ای خدای!من فضل وسیع بی پایان و حلم عظیم بی انتهایت برتر از آن است که مرا با فعل و گناهم مقایسه نمایی.
از من درگذر،از من درگذر،از من درگذر،ای سید من!ای سید من!ای سید من!
خداوندا!ما را به یاد خود مشغول ساز و از قهر و غضبت امان بخش و از عذابت در جوار رحمتت پناه ده و از عطاهای بی حسابت روزی ما گردان و به فضل و کرم با ما نیکی و احسان فرما و حج بیت الحرامت را نصیب ما گردان و پیغمبرت که درود و رحمت و مغفرت و خوشنودی ات بر او و بر اهل بیتش باد،زیارت قبرش را روزی ما گردان که تو البته به خلق نزدیکی و دعایشان را از لطف اجابت می کنی.
ای خدا!طاعتت را عوض هرکار نصیب ما گردان و ما را بر آیین خود و بر سنت پیغمبرت، که درود بر او و بر آلش باد،بمیران.
خدایا!مرا و پدر و مادر مرا بیامرز و بر آنها رحمت فرست که آنان در خردسالی مربی من بودند و به پاداش احسان های آنها که به من کرده اند در حقشان احسان فرما و گناهانشان را ببخش.
خدایا!بر تمام مرد و زن اهل ایمان از زندگان و مردگان مغفرتت را شامل گردان و میان ما و آنها به خیر و احسانت پیوند ده.
بار الها!زنده و مرده ی ما مسلمانان و حاضر و غایب و مرد و زن و صغیر و کبیر و آزاد و بنده ی ما همه را ببخش و بیامرز.
آری آنان که از خدا برگشتند به دورترین وادی ضلالت و گمراهی درافتادند و آشکار به زیان سخت گرفتار شدند.
خدایا!درود فرست بر محمد و آل محمد و کارم را ختم به خیر گردان و مهمات امور دنیا و آخرتم را کفایت فرما و آن که به حالم رحم نکند بر من مسلط مگردان و بر من از جانب خود نگهبانی همیشه مقرر بدار و نعمت های شایسته ای که به من عطا کردی از من باز مگیر و از فضل و کرمت به من روزی وسیع حلال پاکیزه عطا فرما.
ای خدا!مرا در پناه مراقبتت نگه دار و در سایه ی محافظت و ظل حمایتت از هربلا محفوظ بدار و حج بیت الحرامت را در این سال و همه سال نصیبم گردان و زیارت قبر پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و ائمه ی هدی علیهم السّلام را روزی ام کن و از آن مشاهد مشرف و مواقف با کرامت دورم مگردان.
ای خدا حال توبه ای به من عطا کن که دیگر هرگز معصیت نکنم و تا هستم،ای پروردگار عالم!کار خیر را به قلبم الهام کن و در عمل به آن موفقم بدار و شب وروز مرا خداترس گردان.
ای خدا!من چندان که به عزم و جزم با خود گفتم و خویش را مهیا و آماده ی طاعتت ساختم و در پیشگاه تو به نماز ایستادم،آن هنگام مرا به خواب انداختی و حال راز و نیاز گاه مناجات از من بازگرفتی،
ای خدا!چه شد که هرچه با خود عهد کردم و گفتم که از این پس سریرتم نیکو خواهد شد و به مجامع اهل توبه و مقام توابین نزدیک می شوم،بلیه و حادثه ای پیش آمد که به عهد ثابت قدم نماندم و آن بلیه میان من و خدمتت حایل گردید.
ای سید من!شاید تو از درگاه لطفت مرا راندی و از خدمت بندگی ات دورم ساختی،یا شاید دیدی که من حقّ بندگی ات را خفیف شمردم و بدین جهت از درت مرا دور کردی،یا دیدی که من از تو روی گردانم و بدین سبب بر من غضب فرمودی یا آن که در مقام دروغ گویانم یافتی و ازاین رو از نظر عنایتت دور افکندی یا شاید دیدی که من شکرگزاری از نعمت هایت نمی کنم و مرا محروم ساختی،یا شاید مرا در مجالس اهل علم نیافتی و به خواری و خذلانم انداختی یا شاید مرا در میان اهل غفلت یافتی،بدین جرم از رحمتت نومیدم کردی یا شاید دیدی در مجالس اهل باطل الفت گرفته ام و مرا میان آنها واگذاشتی،یا شاید دوست نداشتی دعایم را بشنوی و از درگاهت دورم کردی یا شاید به جرم و گناهم مکافاتم کردی و یا شاید به بی شرم و حیایی با حضرتت مجازاتم نمودی.
به هرحال،اگر ای خدای من عفو کنی شایسته است که پیش از من چه بسیار از گنه کاران را عفو کرده ای،چرا که لطف و کرمت،ای خدا!برتر و بالاتر از آن است که بندگان مقصر را به کیفر برسانی،و من به فضل و رحمتت پناه آورده،از تو به سوی تو می گریزم که عفو و بخششت از کسی که به تو حسن ظن دارد وعدۀ قطعی است.
ای خدای من!فضل و رحمتت وسیع تر و حلم و بردباری ات بزرگ تر از آن است که با من به عملم مقایسه کنی یا مرا به گناهم خوار گردانی و من کیستم ای مولای من!و چه قابلیت دارم!
مرا به فضل و کرمت ببخش ای سید من!و به عفوت بر من منت گذار و به لطفت بر زشتی ام پرده بگذار و از توبیخ و تهدیدم به ذات بزرگوارت درگذر.
ای سید من!من آن طفل صغیرم که توام پرورانیدی و آن نادانم که توام دانش بخشیدی و آن گمراهم که توام هدایت کردی و آن خوار و ذلیلم که توام عزت و رفعت دادی و آن ترسانم که توام ایمن ساختی و آن گرسنه ام که توام سیر کردی و آن تشنه ام که توام سیراب کردی و برهنه ام که پوشانیدی و فقیری که بی نیازش کردی و ناتوانی که توانایی اش دادی و ذلیلی که عزیزش گردانیدی و مریضی که شفایش بخشیدی و درخواست کننده ای که به او عطا کردی
و گنهکاری که بر گنهش پرده پوشیدی و خطاکاری که عذرش پذیرفتی و اندکی که بسیارش نمودی و مغلوب و ناتوانی که یاری اش کردی و گریخته و آواره ای که جایگاهش دادی.
من،ای خدا!همان کسی هستم که نه در خلوت از تو شرم و حیا کردم و نه در جمعیت مراقب وظایف بندگی ات بودم،منم که مصایب و حوادث بزرگ بر من روی آور است،منم آن بنده ای که بر مولای خود جرأت و جسارت نموده،منم آن که خدای جبار آسمان را نافرمانی کرده،
من آنم که بر معصیت های بزرگ رشوه داده،من آنم که هنگامی که مژده ی پیش آمد گناهی به او دادند به سوی آن گناه شتابان می رفت.
منم آن که در عصیان برای توبه مهلتم دادی و من از گنه بازنگشتم و بر من پرده پوشیدی باز هم شرم و حیا نکردم و به معصیت پرداختم و از حد تجاوز کردم و مرا از نظر انداختی باز هم باک نداشتم و باز به حلم و بردباریت مهلتم دادی و از کرم زشتیم در پرده داشتی تا آنجا که گویی گناهانم را فراموش کرده ای و از کیفر گناهان معافم داشته ای که گویا از من شرم کرده ای.
ای خدا!من هنگامی که به معصیتت پرداختم عصیان از راه انکار خداوندی ات نکردم و فرمانت را خفیف نشمردم و سینه در مقابل عقابت سپر نکردم و وعدۀ مجازاتت را خوار و بی اهمیت ندانستم،بلکه عصیانم خطایی بود که عارض شد و نفس زشت بر من شبهه کاری کرد و هوا و هوس بر من غلبه کرد و بدبختی کمک نمود و ستاری و پرده پوشی ات مغرورم ساخت تا آن که به کوشش و اختیار به عصیان و مخالفت پرداختم.اکنون چه کسی از عذاب تو نجاتم خواهد داد و چه کسی فردا از دست دشمنان خلاصم تواند کرد و اگر تو رشته ی محبت را از من بریدی دیگر به رشته ی که چنگ زنم؟
پس وای به رسوایی ام در آن هنگام که کتاب تو تمام اعمالم را به شمار آورده که اگر امیدم کرم و رحمت بی انتهایت نبود و نهی تو از نومیدی گنه کاران،وقتی که متذکر اعمال زشت خود می شدم به کلی ناامید می گردیدم.ای بهترین کسی که او را به دعا بخوانند و نیکوترین کسی که به کرمش امیدوارند،
ای خدا!به عهد و پیمان اسلام به سوی تو توسل جسته و به حرمت قرآن و ایمان به آن از درگاهت اعتماد می طلبم و به دوستی ام نسبت به پیغمبر امی قرشی هاشمی عربی تهامی مکی مدنی نزد تو تقرب می جویم،پس تو لطفی کن و انس مرا به واسطه ی ایمانم به تو بدل به وحشت مگردان و پاداشم را پاداش آن که غیر تو را پرستیده قرار مده،زیرا قومی به زبان ایمان آوردند تا از شمشیر اسلام خونشان محفوظ بماند و به این آرزو رسیدند و ما هم با دل و زبان به تو ایمان آوردیم تا از گناهانمان درگذری؛ما را هم به آرزویمان برسان و امیدواری به کرم خود را بر ما ثابت و محقق گردان و دل های ما را پس از آن که هدایت یافتیم به تاریکی و گمراهی میفکن و از جانب خود بر ما رحمت فرست که همانا تویی بخشنده ی بی عوض.
باری به مقام عزتت قسم که اگر مرا از در لطف برانی هرگز از درگاهت به جایی نخواهم رفت و از تملق و التماس به حضرتت دست نخواهم کشید،چرا که قلبم شناسا و گواه کرم و رحمت بی پایان توست.
آری،بنده جز به درگاه مولایش کجا رود و مخلوق به که جز به خالقش پناهنده شود؟
ای خدا!اگر گردنم را به زنجیرهای قهرت بندی و عطایت را از میان همه ی خلق از من منع کنی و فضیحت و رسوایی هایم به چشم بندگانت عیان سازی و فرمان دهی که مرا به آتش دوزخ کشند و میان من و نیکان جدایی افکنی باز هرگز رشته ی امیدم از تو قطع نخواهد شد و از امیدی که به عفو و بخشایشت دارم منصرف نمی شوم و محبتت از دلم بیرون نخواهد رفت.
من،ای خدا!عطا و بخشاش ها و پرده پوشی هایت را بر من در دار دنیا هرگز فراموش نخواهم کرد،ای سید!من حب دنیا را از دلم بیرون بر و میان من و حضرت مصطفی منتخب از تمام خلق و خاتم پیغمبرانت محمد که درود خدا بر او و آلش باد جمع گردان و مرا به درجه و مقام اهل توبه و بازگشت به درگاهت برسان و مرا بر گریه ی به حال خود یاری کن که سخت عمرم را به تسویف و آرزوهای باطل از دست داده ام و اینک به جایی رسیده ام که از خوبی و اصلاح نفس خود به کلی ناامیدم،پس از من بدحال تر و تبه روزگارتر کیست؟
وای اگر من با چنین حال به جانب قبری منتقل شوم که برای خوابگاه خود مهیا نکرده و با عمل صالح در آن فرش نگستردم و چرا نگریم در صورتی که نمی دانم مصیرم تا کجاست و به کجا می روم و اکنون می بینم که نفس با من خدعه می کند و روزگار با من مکر می ورزد در حالی که عقاب مرگ بر سرم پروبال گشوده است پس چرا نگریم؟می گریم بر جان دادنم،می گریم بر تاریکی قبرم،می گریم بر تنگی جای ابدی خودم،می گریم برای سؤال منکر و نکیر از من، می گریم بر آن حالتی که از قبر برهنه و خوار و ذلیل بیرون آمده و بار سنگین اعمالم را بر پشت گرفته ام،گاهی به جانب راست خود می نگرم و گاهی به جانب چپ،در آن حال که خلایق هرکسی به کاری غیر کار من مشغول اند و هرشخص در آن روز محتاج کار خویش است و از توجه به غیر بی نیاز.
در آن روز گروهی روسفید و خندان لب و دل شادند و گروهی رخسارشان گردآلود عصیان و در غبار ذلت و خواری مستور است.
ای سید من!همه ی اطمینان و اعتماد من و تمام امید و توکلم به تو و علاقه ی خاطرم به رحمت و لطف توست.
تویی که هرکه را بخواهی به رحمتت نایل می سازی و هرکه را دوست داری به کرامتت هدایت می کنی.
پس تو را ستایش می کنم برای آن که قلب مرا از لوث شرک پاکیزه ساختی و تو را سپاس می گویم برای آن که زبانم را به ذکرت گشودی.آیا من بدین زبان لال شکر و سپاس تو توانم گفت یا با کمال جهد و کوشش در عمل رضا و خوشنودی ات به دست توانم آورد؟زبان من در قبال شکر تو بی قدر و عملم در جنب نعمت و احسانت ناچیز است.
ای خدا!همانا جود و کرم تو دست امید و آرزویم را دراز کرده و بخشش تو عمل(ناقابل) مرا پذیرفته،ای سید من!شوق و رغبتم همه به سوی توست و بیم و هراسم هم از توست. آرزویم به تو منتهی است و امیدم مرا به درگاه تو می کشد و بر درگاه تو ای یگانه!همتم معتکف شده و در آنچه به حضور توست شوقم گشاده است و تمام امید و هراسم از تو و انس و محبتم منحصر به توست و به سوی تو دو دست امید گشوده ام و به رشته ی طاعتت با هراس درآویخته ام.
ای مولای من!به یاد تو دلم زنده است و به مناجاتت الم ترس(فراق)را از خود تسکین می دهم.پس ای مولای من و ای آرزوی دل من و ای منت های مقصودم!تو میان من و گناهانم که مانع ملازمت طاعتت می شود جدایی افکن که من به امید همیشگی و آز و طمع بزرگ که به حضرتت داشته ام از تو درخواست حاجت می کنم که تو بر رأفت و رحمت به بندگان را ذات خویش لازم کرده ای.
پس ای خدا!فرمان در همه ی عالم با توست و تو را شریکی نیست و خلق همه عیال و ریزه خور خوان احسان تو و در قبضه ی قدرت تواند و همه ی موجودات عالم پیش حضرتت خاضع و فروتن اند،بزرگوار خدایی ای پروردگار عالمیان!
ای خدا!در آن هنگام که حجتم قطع می شود و زبانم از جوابت لال و عقل و هوشم مضطرب می گردد،در آن حال بر من ترحم فرما.
ای امید بزرگ من!گاه فقر و فاقه ی سخت مرا از کرمت محروم مساز و به واسطه ی جهل و نادانی ام از درگاهت مران و به کم صبری از لطفت منعم مکن و چون فقیرم عطایم بخش و چون ناتوانم به حالم ترحم کن.
ای سید من!تمام اعتماد و اطمینان خاطر و امید و توکل من به توست و به رحمت بی پایانت دل بسته ام و به درگاه احسانت بار افکنده ام و به جود و بخششت از تو مقصودم را می طلبم و به امید کرمت،ای پروردگار!دست دعا به سویت می گشایم و فقر و بی نوایی ام را نزد تو آورده و پریشانی و نداری ام را به غنا و بی نیازی تو جبران می کنم و زیر سایه ی عفوت ایستاده ام و به جود و کرمت چشم گشوده و به احسان قدیمت همیشه نظر دارم،پس مرا به آتش(قهرت)مسوزان که تو محل امیدواری منی و در هاویه ی دوزخم جای مده که تو روشنی چشم و نشاط قلب منی.
ای سید من!حسن ظنم را به عطا و احسانت ثابت گردان که تو محل وثوق منی و از ثواب خود محرومم مساز چرا که از فقر و پریشانی ام آگاهی.
ای خدا!اگر اجل من نزدیک شده و عملم مرا به مقام قرب تو نرسانید،من هم اعتراف به گناهم را اسباب عذر گردانیده ام.
ای خدا!اگر تو عفو کردی،که سزاوارتر از تو به عفو است و اگر عذاب کردی که از تو در حکم عادل تر است؟خدایا!در این دنیا به حال غربتم و هنگام مرگ بر غم و حسرتم و در لحد به تنهایی و وحشتم رحم کن و چون برای حساب نامه ی عملم گشوده شود به حال ذلتم در پیشگاه عظمتت ترحم فرما و گناهانی را که از چشم مردم پنهان است بر من ببخش و لطفی که به آن گناهم را مستور کرده ای برقرار دار،باز هم ترحم کن آنگاه که در بستر مرگ افتاده ام و قادر به حرکت نیستم و دست دوستان مرا حرکت می دهد
و تفضل فرما آنگاه که در وقت غسل دادن دست همسایگان صالح به راست و چپم می گرداند و لطف و مهربانی کن آنگاه که خویشانم اطراف جنازه ام را برگرفته اند و آنگاه که از این جهان رخت بربستم و در قبر غریب و تنها منعم وارد شدم مرا ببخشا و در آن منزل تازه بر غربتم ترحم فرما تا آنجا هم به غیر تو انس و الفت نگیرم.
ای سید من!اگر تو مرا به خود واگذاری هلاک خواهم شد.ای آقای من!اگر تو از لغزش هایم درنگذری پس من به سوی که پناه برم و به درگاه که زاری کنم و اگر عنایتت در خوابگاه مرگ شامل حالم نشود به کدام در پناهنده شوم؟اگر تو غم و اندوهم زایل نگردانی، ای آقای من!اگر تو به من رحم نکنی،من که را دارم و که به من رحم خواهد کرد و اگر فضل تو شاملم نگردد به فضل و کرم که در روز بیچارگی امیدوار باشم و به سوی که از گناهانم،آنگاه که اجلم فرارسد،توانم گریخت؟ای آقای من!مرا عذاب مکن چرا که به تو امیدوارم.
ای خدا!امیدم را به حضرت کریمت ثابت و محقق ساز و ترسم را به ایمنی مبدل گردان که از بسیاری گناهان جز به عفو و بخششت به جایی امید ندارم.
ای سید من!از تو چیزی می طلبم که استحقاق آن را ندارم،اما تو اهل تقوی و آمرزشی، پس تو از من درگذر و به نظر لطفت لباسی که زشتی هایم را بپوشاند بر من بپوشان و از آن اعمال زشت درگذر که دیگر مؤاخذه ام نفرمایی چرا که تو صاحب احسان همیشگی و بخشش عظیم و گذشت بزرگوارانه ای.
ای خدا!تو آن کریمی که احسانت بر آن کس هم که از تو درخواست نکند افاضه می شود بلکه بر منکران خدایی ات هم میرسد،پس چگونه بر آن کس که از تو مسئلت کرده و به یقین کامل می داند که خلق همه از تو و فرمان بر خلق مختص توست نخواهد رسید؟بزرگوار و بلندمرتبه ای،ای پروردگار عالم!
ای آقای من!بنده ی مسکین تو را فقر و بیچارگی به درگاه کرم تو بازداشته و به دعا حلقه بر در احسانت می زند،پس تو به بزرگواری و کرم روی از وی مگردان و تقاضاهایم را قبول فرما که من به این دعای(مفصل)تو را خواندم و امید آن دارم که دعایم را رد نفرمایی،چرا که من به رأفت و مهربانی تو آگاهم.
ای خدا!تو آن کریمی که سائل تو را خسته نمی کند و از عطا و بخشش تو را نقصانی نمی رسد،تو در اوصاف کمال به مقامی که خود ستایش خویش توانی کرد و برتری از آنچه ما بگوییم.
ای خدا!من از تو صبری نیکو و گشایشی نزدیک و زبانی گویای به صدق و حقیقت و پاداشی بزرگ درخواست می کنم.
ای پروردگار!از خیر و خوبی ها همه را آنچه دانسته و آنچه را ندانسته ام باز درخواست می کنم.
ای خدا!از بهترین آنچه بندگان صالحت از تو درخواست کردند،ای بهترین کسی که از او درخواست توان کرد و ای بهترین عطابخش!
درخواست من درباره ی شخص خود و اهل بیتم و والدینم و خاندانم و برادران خداپرستم همه را عطا فرما و عیشم را خوش و مروت و فتوتم را محکم و آشکار ساز و جمیع احوالم را اصلاح فرما و مرا از آنان قرار ده که عمرش طولانی و عملش نیکو و نعمتت را بر او کامل گردانیده ای و از او خوشنودی و حیات خوش با نشاط دایم ابدی با نیکوترین مکرمت و تمام ترین زندگانی به او مرحمت فرموده ای،که تو خدایی و هرچه بخواهی به قدرت کامل می کنی و غیر تو کسی هرچه بخواهد نتواند کرد.
ای خدای من!مرا به ذکر خاص خود مخصوص گردان و هرعمل که برای تقرب به حضرتت به جای آرم در ساعات شب و اطراف روز،ریاء و خودنمایی و بطالت و عیاشی قرار مده و مرا از بندگان خاشع خود بگردان.
خدایا!مرا روزی وسیع عطا کن و نعمت امنیت بخش و اهل و مال و فرزندم را مایۀ روشنی چشم و شادی خاطر گردان و نعمت هایی که به من عطا کرده ای پاینده ساز و تنم را سالم و نیرومند و دینم را(از دست شیطان)محفوظ دار و پیوسته عمرم را به کار طاعت خود و رسولت محمد صلّی اللّه علیه و آله بدار و مرا از آن بندگانی مقرر فرما که نزد تو نصیبشان از همه وافرتر است هم در خیر و برکتی که نازل کرده ای و می کنی در ماه مبارک رمضان در شب قدر و هم آنچه در هرسال نازل خواهی کرد و از رحمتت که منتشر بر خلق می گردانی نصیبم ده و هم لباس عافیتی که به بندگان می پوشانی بر من بپوشان و هربلیه و آلامی که برطرف می کنی و خوبی ها که می گردانی و گناهانی که از آن درمی گذری مرا بهره مند ساز و هم ای خدا!حج بیت الحرامت را در این سال و همه سال دیگر و رزق وسیع از فضل و کرم بی پایانت نصیبم فرما و شر و بدی ها را ای آقای من!از من دفع گردان و دین و مظالمم را به کرمت ادا ساز تا دیگر در اذیت و رنج و غم از قبل هیچ یک از آنها نباشم و چشم و گوش دشمنان و حسودان و بیدادگران را بر من ببند و مرا بر آنها منصور و غالب گردان و دیده ام روشن و دلم شاد فرما و از هر هم و غم و پریشانی گشایش و رهایی ام بخش و هرکه از قصد با من سوء قصدی کند زیر قدم قدرتم پایمالش ساز و شرّ شیطان و شرّ سلطان و شرّ اعمال بدم را از من کفایت فرما و مرا از تمام گناهان پاک گردان و به عفو و کرمت از آتش دوزخم نجات بخش و به لطف و رحمتت به بهشت ابدم داخل گردان و به فضلت با حور العینم قرین ساز و مرا با اولیای صالح خود،یعنی محمد و آلش محشور گردان که آنان نیکویان و پاکان و پاکیزگان و برگزیدگان عالم اند.
درود و رحمت و برکاتت بر آنها و بر جسم و جان آنان باد.
ای خدای من و سید من!به عزت و جلالت قسم که اگر تو از من به گناهانم بازخواست کنی،من هم به عفو و بخشایشت از تو بازخواست خواهم کرد و اگر از من به خواری ام بازخواست کنی،من هم به کرم و بزرگواری ات از تو بازخواست خواهم کرد و اگر به دوزخم داخل سازی اهل آتش را از محبتم به تو آگاه خواهم ساخت.
ای خدای من و سید من!اگر تو بر غیر اولیای خود و اهل طاعت خویش نبخشایی،پس گناهکاران به درگاه که تضرع و زاری کنند و اگر تو با غیر وفادارانت اکرام و احسان نفرمایی پس بدکاران به درگاه که پناهنده شوند؟
ای خدا!اگر مرا در آتش بری در این صورت دشمنت(شیطان)شاد می شود و اگر در بهشت بری پیغمبرت شاد خواهد شد و من قسم به خدا یقین دارم که تو سرور پیغمبرت را دوست تر داری از سرور دشمنت.
ای خدا!از تو درخواست می کنم که دلم را مملو از دوستی خود و سراسر قلبم را پرخوف و خشیت خود و تصدیق به کتاب خود و ایمان کامل به حضرتت گردانی و دلم را پرغم و اندوه خود و شوق لقای خویش سازی.
ای خدای صاحب جلال و بزرگواری!ملاقات خود را محبوب من و ملاقات مرا محبوب خود گردان و در هنگام لقای خویش برایم راحتی و گشایش و کرامت مقرر فرما.
ای خدا!مرا به صالحان گذشته در پیوند و از صالحان باقی قرار ده و به راه صالحانم رهوار ساز و مرا بر مخالفت هوای نفس خود به آنچه صالحان را یاری کردی مدد فرما و ختم کارم را نیکوترین عمل گردان و پاداشم را از آن عمل نیک به رحمتت بهشت ابد قرار ده و مرا یاری کن که هرنعمتی که به من عطا کرده ای به شایستگی و صلاح کار بندم و مرا ای خدا!ثابت قدم بدار و به سوی بلا و مهلکه ای که از آنم نجات داده ای برمگردان ای پروردگار عالم.
ای خدا از تو درخواست می کنم ایمان ثابتی که تا روز لقای تو باقی بماند و بر آن ایمان تا زنده ام مرا باقی دار و بر آن بمیران و مرا بر آن ایمان در قیامت برانگیز و دلم را از ریا و خودنمایی و شک و ظاهرسازی در دینت بیزار گردان تا عملم خالص برای تو باشد.
ای خدا!مرا بصیرتی در دین خود و فراستی در حکم خود و فهم و هوشی در علم کتاب خویش عطا فرما و کفلین از رحمتت بخش و مقام ورعی بخش که مانع از هرچه عصیان توست شود و به نور معرفتت روسفیدم کن و میل و رغبتم را به آنچه در جهان باقی نزد توست معطوف گردان و مرا به راه(رضای)خود و بر آیین پیغمبرت صلّی اللّه علیه و آله بمیران.
ای خدا پناه می برم به تو از صفات رذیله ی ترس و بددلی و کسالت و مهملی و اندوه و هراس و بخل و غفلت و قساوت قلب و فقر و بیچارگی و هربلیه و رنج و هرزشتی ظاهر و باطن و نیز پناه می برم به تو از نفسی که قناعت نکند و شکمی که از دنیا سیر نشود و دلی که از تو خاشع و ترسان نباشد و از دعایی که مستجاب نشود و عملی که سود نبخشد و نیز پناه می برم به تو ای خدا که جان و دین و مال و هرنعمتی روزی ام کردی همه را از دستبرد دیو رانده شده محفوظ داری که البته تو شنوای دانایی.
ای خدا هیچ کس مرا از قهر تو پناه نتواند داد و جز تو ملجأ و پناهی ندارم،پس مرا در دنیا و آخرت به هیچ یک از عقوبت هایت مبتلا مگردان و به هیچ مهلکه و عذاب دردناکی بازمیفکن.ای خدا!عملم را بپذیر و نامم بلند گردان و درجه ام را رفیع ساز و گناهم را بریز و خطایم را یاد آورم مساز و پاداش نشستن و سخن گفتن و دعا و تضرعم را رضا و خوشنودی ات و بهشت ابدت قرار ده و ای خدا!به کرمت هرچه درخواست کردم همه را عطا فرما و زیاده بر آن از فضل و رحمتت ببخش که دل من ای پروردگار عالم به سوی تو مایل و مشتاق است.
ای خدا!تو در کتابت آیاتی نازل فرمودی که ما از هرکس در حقمان ظلم و ستم کرده عفو می کنیم؛و ما در حق نفس خود ظلم کردیم،تو هم از ظلم ما عفو فرما که تو در این عفو و بخشش از ما سزاوارتری؛و باز به ما امر فرمودی که سائلی را از درگاه خود محروم برنگردانیم و من هم سائلم به درگاه کرمت پس مرا تا حاجتم روا نسازی بازمگردان؛و باز امر فرمودی که در حق هرکه در ملک و تصرف ماست نیکی و احسان کنیم و ما بندگان توییم تو هم در حق ما نیکی کن و از آتش قهرت آزادمان ساز.
ای آن که هنگام بلا و رنج ملجأ و پناه و در سختی ها فریادرس مایی!من به درگاه تو می نالم و تو را فریادرس می دانم و به تو پناه آورده ام نه به کسی دیگر جز تو و از دری جز درگاهت گشایشی نمی طلبم،پس تو ای خدا!بفریادم برس و عقده های قلبم را بگشا،ای آن که اسیران را آزاد می کنی و از گناهکاران بسیار درمی گذری!از من هم این عمل کم را بپذیر و از گناهان بسیارم درگذر که تو بسیار مهربان و آمرزنده ای.
ای خدا!من از تو ایمانی ثابت است درخواست می کنم که همیشه در قلبم برقرار باشد و یقینی کامل تا بدانم که به من جز آنچه قلم تقدیر تو نگاشته نخواهد رسید و مرا در زندگانی به هرچه قسمتم کردی راضی و خشنود ساز،ای مهربان ترین مهربانان عالم.
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 204 )
ص : 3420
وَ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَقْدَمَ اَلْعِرَاقَ بِسَنَهٍ وَ عَلِیٌّ اِبْنُهُ جَالِسٌ بَیْنَ یَدَیْهِ فَنَظَرَ إِلَیَّ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّهُ سَیَکُونُ فِی هَذِهِ اَلسَّنَهِ حَرَکَهٌ فَلاَ تَجْزَعْ لِذَلِکَ قَالَ فَقُلْتُ وَ مَا یَکُونُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَقَدْ أَقْلَقْتَنِی قَالَ أُصَیَّرُ إِلَی هَذَا اَلطَّاغِیَهِ أَمَا إِنَّهُ لاَ یَبْدَأُنِی مِنْهُ سُوءٌ وَ مِنَ اَلَّذِی بَعْدَهُ قَالَ قُلْتُ وَ مَا یَکُونُ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ قَالَ: یُضِلُّ اَللّهُ اَلظّالِمِینَ وَ یَفْعَلُ اَللّهُ ما یَشاءُ قَالَ قُلْتُ وَ مَا ذَا جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ مَنْ ظَلَمَ اِبْنِی هَذَا حَقَّهُ وَ جَحَدَهُ إِمَامَتُهُ مِنْ بَعْدِی کَانَ کَمَنْ ظَلَمَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِمَامَتَهُ وَ جَحَدَهُ حَقَّهُ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ قُلْتُ لَهُ وَ اَللَّهِ لَئِنْ مَدَّ اَللَّهُ لِی فِی اَلْعُمُرِ لَأُسَلِّمَنَّ لَهُ حَقَّهُ وَ لَأُقِرَّنَّ لَهُ بِالْإِمَامَهِ قَالَ صَدَقْتَ یَا مُحَمَّدُ یَمُدُّ اَللَّهُ فِی عُمُرِکَ وَ تُسَلِّمُ لَهُ حَقَّهُ وَ تُقِرُّ لَهُ بِإِمَامَتِهِ وَ إِمَامَهِ مَنْ یَکُونُ مِنْ بَعْدِهِ قَالَ قُلْتُ وَ مَنْ ذَاکَ قَالَ اِبْنُهُ مُحَمَّدٌ قَالَ قُلْتُ لَهُ اَلرِّضَا وَ اَلتَّسْلِیمُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 272 )
و از ابن سنان روایتست که رفتم بخدمت أبی الحسن موسی (علیه السّلام) پیش از آنکه بعراق رود بیک سال و علی پسر او در خدمت وی نشسته بود، پس نظر کرد بسوی من و فرمود که: یا محمد زود باشد که بشود در این سال حرکتی دیگر پس جزع مکن از برای آن، گفت: گفتم: چه نوع چیزی خواهد بود فدای تو گردم که مرا باضطراب آوردی؟ فرمود که: میروم بسوی این طاغیه أما آنست که ظاهر نخواهد شد مرا از او بدی و از آن کسی که بعد از او است، گفتم: چه خواهد شد که حق تعالی مرا فدای تو گرداناد؟ فرمود که: فرو میگذارد حق سبحانه و تعالی در گمراهی ظالمان را و میکند آنچه میخواهد، گفتم: چه چیز بظهور خواهد آمد؟ فرمود: هر که ظلم کند بر پسر من و حق او را بستاند و منکر شود امامت او را بعد از من باشد همچو آنکه ظلم کرد علی بن أبی طالب را بر امامت او و منکر شد حق او را بعد از رسول اللّه (صلّی اللّه علیه و آله) گفتم و اللّه اگر خدای تعالی عمر مرا دراز گرداند هر آینه تسلیم کنم مر او را حق او را، و هر آینه قرار دهم از برای او امامت او را، فرمود که: راست گفتی یا محمد خدای تعالی عمر ترا دراز کناد که تسلیم کنی از برای او حق او را، و مقرر داری از برای او امامت او را، و امامت کسی که بعد از او خواهد بود، گفتم: آن که خواهد بود؟ فرمود که: پسر او محمد، گفتم که مر او راست رضا و تسلیم.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 97 )
ص : 3421
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی بَشِیرٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: دَخَلَ عَلَیْهِ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ قَدِمْتَ حَاجّاً قَالَ نَعَمْ قَالَ وَ تَدْرِی مَا لِلْحَاجِّ مِنَ اَلثَّوَابِ قَالَ لاَ أَدْرِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ مَنْ قَدِمَ حَاجّاً حَتَّی إِذَا دَخَلَ مَکَّهَ دَخَلَ مُتَوَاضِعاً فَإِذَا دَخَلَ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ قَصَّرَ خُطَاهُ مِنْ مَخَافَهِ اَللَّهِ فَطَافَ بِالْبَیْتِ طَوَافاً وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ سَبْعِینَ أَلْفَ حَسَنَهٍ وَ حَطَّ عَنْهُ سَبْعِینَ أَلْفَ سَیِّئَهٍ وَ رَفَعَ لَهُ سَبْعِینَ أَلْفَ دَرَجَهٍ وَ شَفَّعَهُ فِی سَبْعِینَ أَلْفَ حَاجَهٍ وَ حَسَبَ لَهُ عِتْقَ سَبْعِینَ أَلْفَ رَقَبَهٍ قِیمَهُ کُلِّ رَقَبَهٍ عَشَرَهُ آلاَفِ دِرْهَمٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 121 )
ص : 3422
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلزَّیَّاتِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی بَیْتٍ مُنَجَّدٍ ثُمَّ عُدْتُ إِلَیْهِ مِنَ اَلْغَدِ وَ هُوَ فِی بَیْتٍ لَیْسَ فِیهِ إِلاَّ حَصِیرٌ وَ عَلَیْهِ قَمِیصٌ غَلِیظٌ فَقَالَ اَلَّذِی رَأَیْتَهُ لَیْسَ بَیْتِی إِنَّمَا هُوَ بَیْتُ اَلْمَرْأَهِ وَ کَانَ أَمْسِ یَوْمَهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 336 )
ص : 3423
12103-3 الکافی ،2/1/283/4 العده عن أحمد عن الفقیه ،2414/271/2 موسی بن القاسم عن صباح الحذاء قال سمعت موسی بن جعفر علیهما السّلام یقول: لو کان الرجل منکم إذا أراد السفر قام علی باب داره تلقاء وجهه الذی یتوجه إلیه فقرأ فاتحه الکتاب أمامه و عن یمینه و عن شماله و آیه الکرسی أمامه و عن یمینه و عن شماله ثم قال اللهم احفظنی و احفظ ما معی و سلمنی و سلم ما معی - و بلغنی و بلغ ما معی ببلاغک الحسن لحفظه اللّه و لحفظ ما معه و سلمه اللّه و سلم ما معه و بلغه اللّه و بلغ ما معه قال ثم قال یا صباح أ ما رأیت الرجل یحفظ و لا یحفظ ما معه و یسلم و لا یسلم ما معه و یبلغ و لا یبلغ ما معه قلت بلی جعلت فداک. 12104-4 الکافی،1/9/543/2 بهذا الإسناد قال قال أبو الحسن علیه السّلام: إذا أردت السفر فقف علی باب دارک و اقرأ فاتحه الکتاب أمامک و عن یمینک و عن شمالک و قل هو اللّه أحد أمامک و عن یمینک و عن شمالک و قل أعوذ برب الناس و قل أعوذ برب الفلق أمامک و عن یمینک و عن شمالک ثم قل اللهم احفظنی الحدیث إلی قوله ما معه أخیرا إلا أنه قال بلاغا حسنا مکان ببلاغک الحسن. 12105-5 الکافی،1/11/543/2 العده عن سهل عن موسی بن القاسم عن صباح الحذاء عن أبی الحسن علیه السّلام قال: یا صباح لو کان الرجل منکم إذا أراد سفرا قام علی باب داره تلقاء وجهه الذی یتوجه له - فقرأ الحمد أمامه و عن یمینه و عن شماله و المعوذتین أمامه و عن یمینه و عن شماله و قل هو اللّه أحد أمامه و عن یمینه و عن شماله و آیه الکرسی أمامه و عن یمینه و عن شماله ثم قال اللهم احفظنی الحدیث الأول إلی قوله ما معه أخیرا إلا أنه قال ببلاغک الحسن الجمیل.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 362 )
ص : 3424
18234-8 التهذیب ،1/19/64/7 ابن محبوب عن محمد بن عبد الحمید عن محمد بن علی قال سمعت الرضا علیه السّلام یقول: یرد المملوک من أحداث السنه من الجنون و البرص و القرن قال قلت و کیف یرد من أحداث السنه قال فقال هذا أول السنه یعنی المحرم فإذا اشتریت مملوکا فحدث فیه من هذه الخصال ما بینک و بین ذی الحجه رددته علی صاحبه.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 754 )
ص : 3425
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ نَصْرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ : یُنْکِرُونَ اَلْإِمَامَ اَلْمُفْتَرَضَ اَلطَّاعَهَ وَ یَجْحَدُونَ بِهِ وَ اَللَّهِ مَا فِی اَلْأَرْضِ مَنْزِلَهٌ أَعْظَمُ عِنْدَ اَللَّهِ مِنْ مُفْتَرَضِ اَلطَّاعَهِ وَ قَدْ کَانَ إِبْرَاهِیمُ دَهْراً یَنْزِلُ عَلَیْهِ اَلْأَمْرُ مِنَ اَللَّهِ وَ مَا کَانَ مُفْتَرَضَ اَلطَّاعَهِ حَتَّی بَدَا لِلَّهِ أَنْ یُکْرِمَهُ وَ یُعَظِّمَهُ فَقَالَ« إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً » فَعَرَفَ إِبْرَاهِیمُ مَا فِیهَا مِنَ اَلْفَضْلِ« قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی » فَقَالَ« لا یَنالُ عَهْدِی اَلظّالِمِینَ » قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ أَیْ إِنَّمَا هِیَ فِی ذُرِّیَّتِکَ لاَ یَکُونُ فِی غَیْرِهِمْ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 509 )
ص : 3426
اَلطَّاعَهُ عِزُّ اَلْمُعْسِرِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 43 )
ص : 3427
عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَزَّازِ قَالَ: أَرَدْنَا أَنْ نَخْرُجَ فَجِئْنَا نُسَلِّمُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ کَأَنَّکُمْ طَلَبْتُمْ بَرَکَهَ اَلْإِثْنَیْنِ قُلْنَا نَعَمْ قَالَ فَأَیُّ یَوْمٍ أَعْظَمُ شُؤْماً مِنْ یَوْمِ اَلْإِثْنَیْنِ فَقَدْنَا فِیهِ نَبِیَّنَا وَ اِرْتَفَعَ اَلْوَحْیُ عَنَّا لاَ تَخْرُجُوا یَوْمَ اَلْإِثْنَیْنِ وَ اُخْرُجُوا یَوْمَ اَلثَّلاَثَاءِ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 242 )
از ابو ایوب خزاز:خواستیم بسفر رویم بخدمت امام صادق(علیه السّلام)رفتیم،که سلامی عرض کنیم،فرمود:گویا می خواهید از برکت دوشنبه استفاده کنید؟گفتیم: آری.فرمود چه روزی شومتر از دوشنبه که در این روز وحی از ما قطع شد(نبی اکرم وفات یافت)...دوشنبه بیرون نروید بلکه سه شنبه بیرون روید.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 461 )
ابو ایوب خزاز می گوید:قصد سفر داشتیم و برای عرض سلام به امام صادق علیه السّلام نزد او رفتیم.حضرت فرمود:گویا شما درپی برکت روز دوشنبه هستید؟گفتیم:بله.فرمود:چه روزی شوم تر از دوشنبه،در این روز پیامبرمان را از دست دادیم و وحی از ما قطع شد.روز دوشنبه به سفر نروید و روز سه شنبه بروید.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 514 )
ص : 3428
اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی فَلاَحِ اَلسَّائِلِ ، رَوَی صَاحِبُ کِتَابِ زُهْدِ مَوْلاَنَا عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَبَّهَ اَلْعُرَنِیِّ قَالَ: بَیْنَا أَنَا وَ نَوْفٌ نَائِمَیْنِ فِی رَحْبَهِ اَلْقَصْرِ إِذْ نَحْنُ بِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی بَقِیَّهٍ مِنَ اَللَّیْلِ وَاضِعاً یَدَهُ عَلَی اَلْحَائِطِ شَبِیهَ اَلْوَالِهِ وَ هُوَ یَقُولُ إِنَّ فِی خَلْقِ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ قَالَ ثُمَّ جَعَلَ یَقْرَأُ هَذِهِ اَلْآیَاتِ وَ یَمُرُّ شِبْهَ اَلطَّائِرِ عَقْلُهُ فَقَالَ لِی أَ رَاقِدٌ أَنْتَ یَا حَبَّهُ أَمْ رَامِقٌ قَالَ قُلْتُ رَامِقٌ هَذَا أَنْتَ تَعْمَلُ هَذَا اَلْعَمَلَ فَکَیْفَ نَحْنُ قَالَ فَأَرْخَی عَیْنَیْهِ فَبَکَی ثُمَّ قَالَ لِی یَا حَبَّهُ إِنَّ لِلَّهِ مَوْقِفاً وَ لَنَا بَیْنَ یَدَیْهِ مَوْقِفٌ لاَ یَخْفَی عَلَیْهِ شَیْءٌ مِنْ أَعْمَالِنَا یَا حَبَّهُ إِنَّ اَللَّهَ أَقْرَبُ إِلَیَّ وَ إِلَیْکَ مِنْ حَبْلِ اَلْوَرِیدِ یَا حَبَّهُ إِنَّهُ لاَ یَحْجُبُنِی وَ لاَ إِیَّاکَ عَنِ اَللَّهِ شَیْءٌ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَ رَاقِدٌ أَنْتَ یَا نَوْفُ قَالَ لاَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا أَنَا بِرَاقِدٍ وَ لَقَدْ أَطَلْتُ بُکَائِی هَذِهِ اَللَّیْلَهَ فَقَالَ یَا نَوْفُ إِنْ طَالَ بُکَاؤُکَ فِی هَذَا اَللَّیْلِ مَخَافَهً مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَرَّتْ عَیْنَاکَ غَداً بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَا نَوْفُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ قَطْرَهٍ قَطَرَتْ مِنْ عَیْنِ رَجُلٍ مِنْ خَشْیَهِ اَللَّهِ إِلاَّ أَطْفَأَتْ بِحَاراً مِنَ اَلنِّیرَانِ یَا نَوْفُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ رَجُلٍ أَعْظَمَ مَنْزِلَهً عِنْدَ اَللَّهِ مِنْ رَجُلٍ بَکَی مِنْ خَشْیَهِ اَللَّهِ وَ أَحَبَّ فِی اَللَّهِ وَ أَبْغَضَ فِی اَللَّهِ یَا نَوْفُ إِنَّهُ مَنْ أَحَبَّ فِی اَللَّهِ لَمْ یَسْتَأْثِرْ عَلَی مَحَبَّتِهِ وَ مَنْ أَبْغَضَ فِی اَللَّهِ لَمْ یُنِلْ مُبْغَضِیهِ خَیْراً عِنْدَ ذَلِکَ اِسْتَکْمَلْتُمْ حَقَائِقَ اَلْإِیمَانِ ثُمَّ وَعَظَهُمَا وَ ذَکَّرَهُمَا وَ قَالَ فِی أَوَاخِرِهِ فَکُونُوا مِنَ اَللَّهِ عَلَی حَذَرٍ فَقَدْ أَنْذَرْتُکُمَا ثُمَّ جَعَلَ یَمُرُّ وَ هُوَ یَقُولُ لَیْتَ شِعْرِی فِی غَفَلاَتِی أَ مُعْرِضٌ أَنْتَ عَنِّی أَمْ نَاظِرٌ إِلَیَّ وَ لَیْتَ شِعْرِی فِی طُولِ مَنَامِی وَ قِلَّهِ شُکْرِی فِی نِعَمِکَ عَلَیَّ مَا حَالِی قَالَ فَوَ اَللَّهِ مَا زَالَ فِی هَذَا اَلْحَالِ حَتَّی طَلَعَ اَلْفَجْرُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 209 )
ص : 3429
أَخْبَرَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی اَلْعَلَوِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی- وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ اَلْخَوْفِ وَ اَلْجُوعِ اَلْآیَهَ فَقَالَ یَا جَابِرُ ذَلِکَ خَاصُّ وَ عَامٌّ فَأَمَّا اَلْخَاصُّ مِنَ اَلْجُوعِ فَبِالْکُوفَهِ وَ یَخُصُّ اَللَّهُ بِهِ أَعْدَاءَ آلِ مُحَمَّدٍ فَیُهْلِکُهُمْ وَ أَمَّا اَلْعَامُّ فَبِالشَّامِ یُصِیبُهُمْ خَوْفٌ وَ جُوعٌ مَا أَصَابَهُمْ مِثْلُهُ قَطُّ وَ أَمَّا اَلْجُوعُ فَقَبْلَ قِیَامِ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَمَّا اَلْخَوْفُ فَبَعْدَ قِیَامِ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 251 )
7-جابر جعفیّ گوید:«از امام باقر علیه السّلام سؤال کردم از معنی فرمایش خدای تعالی: «و ما شما را حتما خواهیم آزمود به چیزی از ترس و گرسنگی-تا آخر آیه»پس آن حضرت فرمود:«ای جابر آن دارای معنی خاصّ و معنی عامّ است،و امّا وجه خاصّ از گرسنگی در کوفه است که خداوند آن را به دشمنان آل محمّد علیهم السّلام اختصاص داده و آنان را بدان وسیله نابود می سازد،و امّا به معنی عامّ در شام واقع می شود که ترس و گرسنگی که[هرگز]نظیر آن گریبانگیرشان نشده آنان را فرا می گیرد،و امّا گرسنگی قبل از قیام قائم علیه السّلام روی می دهد و ترس پس از قیام قائم علیه السّلام واقع می شود».
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 355 )
7-(خبر داد ما را علیّ بن احمد از عبید اللّه بن موسی علویّ و او از علیّ بن ابراهیم بن هاشم و او از پدرش و او از محمّد بن حفص و او از عمرو بن حفص و او از عمر و بن شمر و او از جابر جعفی که گفت): از ابو جعفر محمّد بن علیّ(امام باقر)علیهما السّلام معنای آیۀ شریفۀ«
وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ
» «
بِشَیْ ءٍ مِنَ اَلْخَوْفِ وَ اَلْجُوعِ
»-الآیه)را پرسیدم فرمود:ای جابر این آیه یک معنای ویژه دارد و یک معنای همگانی اما گرسنگی ویژه در کوفه خواهد بود که خداوند آن را مخصوص دشمنان آل محمّد میکند و آنان را از گرسنگی میکشد و اما همگانی در شام خواهد بود و آنان را آنچنان ترس و گرسنگی فرا میگیرد که مانندش[هرگز] گریبانگیرشان نشده باشد گرسنگی اش پیش از قیام قائم است ولی ترس پس از قیام قائم خواهد بود.
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 293 )
ص : 3430
وَ مِنْ طَرِیقِ اَلْمُخَالِفِینَ: مَا رَوَاهُ أَبُو نُعَیْمٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنِ حُمَیْدٍ بِإِسْنَادِهِ، عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی، عَنْ جَدِّهِ، عَنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، أَنَّهُ قَالَ: «قَالَ سَلْمَانُ اَلْفَارِسِیُّ: یَا أَبَا اَلْحَسَنِ، مَا طَلَعْتَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) إِلاَّ وَ ضَرَبَ بَیْنَ کَتِفَیَّ، وَ قَالَ: یَا سَلْمَانُ، هَذَا وَ حِزْبُهُ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 330 )
ص : 3431
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَادَ یَهُودِیّاً فِی مَرَضِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 77 )
ص : 3432
18774-50 الکافی ،1/1/269/5 العده عن سهل و التهذیب ،1/28/200/7 أحمد عن السراد عن الکرخی قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل کانت له قریه عظیمه و له فیها علوج ذمیون یأخذ السلطان منهم الجزیه فیعطیهم - یؤخذ من أحدهم خمسون و من بعضهم ثلاثون و أقل و أکثر فیصالح عنهم صاحب القریه السلطان ثم یأخذ هو منهم أکثر مما یعطی السلطان فقال هذا حرام. 18775-51 التهذیب،1/231/379/6 السراد عن الکرخی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: مثله باختلاف فی ألفاظه.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 1034 )
ص : 3433
قَالُوا وَ حَدَّثَنَا اَلْبَرْمَکِیُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ دَاهِرٍ حَدَّثَنَا اَلْحِمَّانِیُّ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْفُضَیْلِ عَنْ ثَوْرِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ خَالِدِ بْنِ مَعْدَانَ عَنْ سَلْمَانَ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : کُنْتُ أَنَا وَ عَلِیٌّ نُوراً بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَ بِأَرْبَعَ عَشْرَهَ أَلْفَ سَنَهٍ فَلَمَّا خَلَقَ آدَمَ قَسَمَ ذَلِکَ اَلنُّورَ جُزْءَیْنِ فَرَکَّبَهُ فِی صُلْبِ آدَمَ وَ أَهْبَطَهُ إِلَی اَلْأَرْضِ ثُمَّ حَمَلَهُ فِی اَلسَّفِینَهِ فِی صُلْبِ نُوحٍ ثُمَّ قَذَفَهُ فِی صُلْبِ إِبْرَاهِیمَ فَجُزْءٌ أَنَا وَ جُزْءٌ عَلِیٌّ وَ اَلنُّورُ اَلْحَقُّ یَزُولُ مَعَنَا حَیْثُ زِلْنَا .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 838 )
36-از سلمان روایت شده است که پیامبر-صلّی اللّه علیه و آله-فرمود: من و علی، چهارده هزار سال قبل از خلقت آدم، نوری در پیش روی خداوند بودیم. وقتی خداوند آدم را آفرید، این نور را دو قسمت کرد و در صلب آدم آن را ترکیب نمود و به زمین آورد و در کشتی نوح، به صلب آن حضرت انداخت. و پس از او در صلب ابراهیم. پس یک قسمت آن نور، من هستم و قسمت دیگر آن علی. و آن نور، حق است که وقتی ما از بین برویم، با ما از بین می رود .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 571 )
ص : 3434
محمّد بن یعقوب: عن علیّ بن محمّد، عن أبی علیّ محمّد بن إسماعیل بن موسی بن جعفر، عن أحمد بن القاسم العجلی، عن أحمد بن یحیی المعروف بکرد، عن محمّد بن خداهی، عن عبد اللّه ابن أیّوب، عن عبد اللّه بن هاشم، عن عبد الکریم بن عمرو الخثعمی، عن حبابه الوالبیّه قالت: رأیت أمیر المؤمنین فی شرطه الخمیس، و معه درّه لها سبّابتان یضرب بها بیّاعی الجرّی و المارماهی و الزّمار [و الطافی] و یقول لهم: یا بیّاعی مسوخ بنی اسرائیل و جند بنی مروان، فقام إلیه فرات بن أحنف، فقال: یا أمیر المؤمنین و ما جند بنی مروان؟ قال: فقال له: أقوام حلقوا اللحی و فتلوا الشوارب، فمسخوا فلم أر ناطقا [أحسن نطقا] منه، ثمّ اتّبعته لم أزل أقفو أثره حتّی قعد فی رحبه المسجد، فقلت له: یا أمیر المؤمنین ما دلاله الإمامه - یرحمک اللّه-؟ قالت: فقال: ائتینی بتلک الحصاه، - و أشار بیده إلی حصاه-، فأتیته بها فطبع لی فیها بخاتمه، ثمّ قال لی: یا حبابه إذا ادّعی مدّع الإمامه، فقدر أن یطبع کما رأیت، فأعلمی أنّه إمام مفترض الطاعه، و الإمام لا یعزب عنه شیء یریده. قالت: ثمّ انصرفت حتّی قبض أمیر المؤمنین - علیه السلام - فجئت إلی الحسن - علیه السلام - و هو فی مجلس أمیر المؤمنین - علیه السلام - و الناس یسألونه، فقال: یا حبابه الوالبیّه! فقلت: نعم یا مولای! فقال: هاتی ما معک. قالت: فأعطیته [الحصاه] فطبع فیها کما طبع أمیر المؤمنین - علیه السلام-. قالت: ثمّ أتیت الحسین - علیه السلام - و هو فی مسجد رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله و سلّم-، فقرّب و رحّب، ثمّ قال لی: إنّ فی الدّلاله دلیلا علی ما تریدین، أ فتریدین دلاله الإمامه؟ فقلت: نعم یا سیّدی! فقال: هاتی ما معک فناولته الحصاه فطبع لی فیها. قالت: ثمّ أتیت علیّ بن الحسین - علیهما السلام - و قد بلغ بی الکبر إلی أن [أ] رعشت و أنا اعدّ یومئذ مائه و ثلاث عشره سنه، فرأیته راکعا و ساجدا و مشغولا بالعباده، فیئست من الدّلاله، فأومأ إلیّ بالسبّابه فعاد إلیّ شبابی. قالت: فقلت یا سیّدی! کم مضی من الدنیا و کم بقی (منها) ؟ فقال: أمّا ما مضی فنعم، و أمّا ما بقی فلا. قالت: ثمّ قال لی: هاتی ما معک، فأعطیته الحصاه، فطبع لی فیها. ثمّ أتیت أبا جعفر - علیه السلام - فطبع لی فیها. ثمّ أتیت أبا عبد اللّه - علیه السلام - فطبع لی فیها. ثمّ أتیت أبا الحسن موسی - علیه السلام - فطبع [لی] فیها ثمّ أتیت الرضا - علیه السلام - فطبع لی فیها. و عاشت حبابه بعد ذلک تسعه أشهر علی ما ذکره عبد اللّه بن هشام .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 4 , صفحه 304 )
ص : 3435
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: فِی اَلصَّدْرِ إِذَا رُضَّ فَانْثَنَی شِقَّاهُ جَمِیعاً فَدِیَتُهُ نِصْفُ اَلدِّیَهِ خَمْسُمِائَهِ دِینَارٍ وَ فِی کُلِّ شِقٍّ رُبُعُ اَلدِّیَهِ کَامِلَهً وَ إِنِ اِنْثَنَی اَلصَّدْرُ مَعَ اَلْکَتِفَیْنِ فَفِی ذَلِکَ اَلدِّیَهُ کَامِلَهً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 355 )
ص : 3436
شی، [تفسیر العیاشی ] : عَنْ سَلاَّمِ بْنِ اَلْمُسْتَنِیرِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِهِ: یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ اَلْأَذی . لِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ، هَذَا تَأْوِیلٌ، قَالَ : أُنْزِلَتْ فِی عُثْمَانَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 214 )
ص : 3437
عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ عَلَیْهِ اَلدَّیْنُ إِلَی أَجَلٍ مُسَمًّی فَیَأْتِیهِ غَرِیمُهُ فَیَقُولُ: أَنْقِدْنِی فَقَالَ. لاَ أَرَی بِهِ بَأْساً لِأَنَّهُ لَمْ یَزِدْ عَلَی رَأْسِ مَالِهِ، وَ قَالَ اَللَّهُ « فَلَکُمْ رُؤُسُ أَمْوالِکُمْ لا تَظْلِمُونَ وَ لا تُظْلَمُونَ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 153 )
ص : 3438
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یُسْلِفُ اَلدَّرَاهِمَ فِی اَلطَّعَامِ إِلَی أَجَلٍ فَیَحِلُّ اَلطَّعَامُ فَیَقُولُ لَیْسَ عِنْدِی طَعَامٌ وَ لَکِنِ اُنْظُرْ مَا قِیمَتُهُ فَخُذْ مِنِّی ثَمَنَهُ قَالَ لاَ بَأْسَ بِذَلِکَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 75 )
ص : 3439
و عن معمر قال: إن الصبیان قالوا لیحیی اذهب بنا نلعب فقال ما للعب خلقت فأنزل الله تعالی فیه وَ آتَیْناهُ اَلْحُکْمَ صَبِیًّا و روی ذلک عن أبی الحسن الرضا علیه السلام .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 177 )
ص : 3440
کِتَابُ اَلنَّوَادِرِ ، لِعَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَوْ عُدِلَ فِی اَلْفُرَاتِ لَسَقَی مَا عَلَی اَلْأَرْضِ کُلَّهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 45 )
18-در کتاب النوادر از علی بن اسباط:بسندی که فرمود:اگر در فرات رعایت عدالت شود همه زمین را سیراب کند
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 36 )
ص : 3441
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ ضُرَیْسٍ اَلْکُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَرَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِرَجُلٍ یَغْرِسُ غَرْساً فِی حَائِطٍ لَهُ فَوَقَفَ عَلَیْهِ فَقَالَ أَ لاَ أَدُلُّکَ عَلَی غَرْسٍ أَثْبَتَ أَصْلاً وَ أَسْرَعَ إِینَاعاً وَ أَطْیَبَ ثَمَراً وَ أَبْقَی قَالَ بَلَی فَدُلَّنِی یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ إِذَا أَصْبَحْتَ وَ أَمْسَیْتَ فَقُلْ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ فَإِنَّ لَکَ إِنْ قُلْتَهُ بِکُلِّ تَسْبِیحَهٍ عَشْرَ شَجَرَاتٍ فِی اَلْجَنَّهِ مِنْ أَنْوَاعِ اَلْفَاکِهَهِ وَ هُنَّ مِنَ اَلْبَاقِیَاتِ اَلصَّالِحَاتِ قَالَ فَقَالَ اَلرَّجُلُ فَإِنِّی أُشْهِدُکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَنَّ حَائِطِی هَذِهِ صَدَقَهٌ مَقْبُوضَهٌ عَلَی فُقَرَاءِ اَلْمُسْلِمِینَ أَهْلِ اَلصَّدَقَهِ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آیاً مِنَ اَلْقُرْآنِ فَأَمّا مَنْ أَعْطی وَ اِتَّقی `وَ صَدَّقَ بِالْحُسْنی `فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْری .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 122 )
ص : 3442
یَا هِشَامُ لاَ یَکُونُ اَلرَّجُلُ مُؤْمِناً حَتَّی یَکُونَ خَائِفاً رَاجِیاً وَ لاَ یَکُونُ خَائِفاً رَاجِیاً حَتَّی یَکُونَ عَامِلاً لِمَا یَخَافُ وَ یَرْجُو یَا هِشَامُ قَالَ اَللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی وَ عَظَمَتِی وَ قُدْرَتِی وَ بَهَائِی وَ عُلُوِّی فِی مَکَانِی لاَ یُؤْثِرُ عَبْدٌ هَوَایَ عَلَی هَوَاهُ إِلاَّ جَعَلْتُ اَلْغِنَی فِی نَفْسِهِ وَ هَمَّهُ فِی آخِرَتِهِ وَ کَفَفْتُ عَلَیْهِ ضَیْعَتَهُ وَ ضَمَّنْتُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ رِزْقَهُ وَ کُنْتُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ تِجَارَهِ کُلِّ تَاجِرٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 150 )
ص : 3443
سِنَانُ بْنُ ظَرِیفٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: یَنْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یَخَافَ اَللَّهَ خَوْفاً کَأَنَّهُ مُشْرِفٌ عَلَی اَلنَّارِ وَ یَرْجُو رَجَاءً کَأَنَّهُ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِهِ إِنْ خَیْراً فَخَیْراً وَ إِنْ شَرّاً فَشَرّاً.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 176 )
ص : 3444
قَالَ أَبُو إِسْحَاقَ اَلثَّعْلَبِیُّ : فِی تَفْسِیرِ سُورَهِ آلِ عِمْرَانَ عِنْدَ قَوْلِهِ تَعَالَی إِنْ یَمْسَسْکُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ اَلْقَوْمَ اَلْآیَهَ قَالَ أَنَسُ بْنُ مَالِکٍ أُتِیَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَئِذٍ بِعَلِیٍّ عَلَیهِ السَّلاَمُ وَ عَلَیْهِ نَیِّفٌ وَ سِتُّونَ جِرَاحَهً مِنْ طَعْنَهٍ وَ ضَرْبَهٍ وَ رَمْیَهٍ فَجَعَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْسَحُهَا وَ هِیَ تَلْتَئِمُ بِإِذْنِ اَللَّهِ کَأَنْ لَمْ تَکُنْ .
( عین العبره فی غبن العتره , جلد 1 , صفحه 36 )
ص : 3445
13437-6 الکافی ،1/2/425/4 الخمسه و صفوان عن ابن عمار التهذیب ،1/299/471/5 فضاله عن الفقیه ،2831/407/2 ابن عمار قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام رجل نسی الرکعتین خلف مقام إبراهیم فلم یذکر حتی ارتحل من مکه فقال فلیصلهما حیث ذکر فإن ذکرهما و هو بالبلد فلا یبرح حتی یقضیهما. 13438-7 الفقیه،2832/408/2 و فی روایه عمر بن یزید عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: إن کان قد مضی قلیلا فلیرجع فلیصلهما أو یأمر بعض الناس فلیصلهما عنه.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 914 )
ص : 3446
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْبُیُوتَ اَلَّتِی یُصَلَّی فِیهَا بِاللَّیْلِ بِتِلاَوَهِ اَلْقُرْآنِ تُضِیءُ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ کَمَا تُضِیءُ نُجُومُ اَلسَّمَاءِ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ. وَ رَوَاهُ أَیْضاً مُرْسَلاً وَ أَسْقَطَ قَوْلَهُ بِتِلاَوَهِ اَلْقُرْآنِ وَ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنِ اَلْفُضَیْلِ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْفُضَیْلِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 294 )
ص : 3447
علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه، عن ابن أبی عمیر، عن بعض أصحابنا، رفعه، قال: إنّ اللّه - عزّ و جلّ - أعطی التّائبین ثلاث خصال، لو أعطی خصله منها جمیع أهل السّماوات و الأرض لنجوا بها: قوله - عزّ و جلّ: إِنَّ اَللّهَ یُحِبُّ اَلتَّوّابِینَ وَ یُحِبُّ اَلْمُتَطَهِّرِینَ. فمن أحبّه اللّه لم یعذّبه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 333 )
ص : 3448
وَ رَوَی زُرَارَهُ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کُنْتُ جَالِساً یَوْماً عِنْدَ قَاضِ اَلْمَدِینَهِ إِذْ مَرَّ بِیَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَرَآنِی فِی ذَلِکَ اَلْمَجْلِسِ ثُمَّ غَدَوْتُ إِلَیْهِ مِنَ اَلْغَدِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا مَجْلِسٌ رَأَیْتُکَ فِیهِ بِالْأَمْسِ فَقُلْتُ یَا مَوْلاَیَ إِنَّهُ لِی مُکْرِمٌ وَ أَنَا أَقْضِی حَقَّهُ بِالْجُلُوسِ عِنْدَهُ سَاعَهً فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا زُرَارَهُ مَا یُؤْمِنُکَ أَنْ تَنْزِلَ اَللَّعْنَهُ فَتَعُمَّ مَنْ ثَمَّ فَقَالَ زُرَارَهُ فَمَا جَلَسْتُ بَعْدَهَا مَعَهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 68 )
ص : 3449
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلصَّبَّاحِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ (قَالَ: اَلْإِجْهَارُ) رَفْعُ اَلصَّوْتِ عَالِیاً وَ اَلْمُخَافَتَهُ مَا لَمْ تُسْمِعْ نَفْسَکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 199 )
ص : 3450
کا، [الکافی] ، أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اِبْنِ قِیَامَا اَلْوَاسِطِیِّ وَ کَانَ مِنَ اَلْوَاقِفَهِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ لَهُ یَکُونُ إِمَامَانِ قَالَ لاَ إِلاَّ وَ أَحَدُهُمَا صَامِتٌ فَقُلْتُ لَهُ هُوَ ذَا أَنْتَ لَیْسَ لَکَ صَامِتٌ وَ لَمْ یَکُنْ وُلِدَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْدُ فَقَالَ وَ اَللَّهِ لَیَجْعَلَنَّ اَللَّهُ مِنِّی مَا یُثْبِتُ بِهِ اَلْحَقَّ وَ أَهْلَهُ وَ یَمْحَقُ بِهِ اَلْبَاطِلَ وَ أَهْلَهُ فَوُلِدَ لَهُ بَعْدَ سَنَهٍ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقِیلَ لاِبْنِ قِیَامَا أَ لاَ تُقْنِعُکَ هَذِهِ اَلْآیَهُ فَقَالَ أَمَا وَ اَللَّهِ إِنَّهَا لَآیَهٌ عَظِیمَهٌ وَ لَکِنْ کَیْفَ أَصْنَعُ بِمَا قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اِبْنِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 68 )
کافی:ابن قیاما که واقفی مذهب بود گفت:خدمت حضرت رضا علیه السّلام رسیده گفتم:ممکن است دو امام وجود داشته باشد؟فرمود:نه مگر اینکه یکی از آنها ساکت باشد.گفتم:شما اکنون همان طور هستی که امام ساکتی برایت نیست«یعنی فرزند نداری»هنوز حضرت جواد متولد نشده بود حضرت رضا فرمود:بخدا قسم خداوند بمن فرزندی خواهد داد که بوسیله او حق را ثابت میکند و باطل را از میان میبرد پس از یک سال برایش حضرت جواد متولد شد. بابن قیاما گفتند همین دلیل ترا قانع نمیکند.گفت:بخدا قسم این دلیل بزرگی است ولی چه کنم آنچه حضرت صادق علیه السّلام در باره فرزندش فرموده.
( بحارالأنوار (جلد 49) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 59 )
ص : 3451
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ دَخَلْتُ اَلْجَنَّهَ فَرَأَیْتُ فِیهَا قَیْعَانَ تفق[یَقَقٍ]، وَ رَأَیْتُ فِیهَا مَلاَئِکَهً یَبْنُونَ لَبِنَهً مِنْ ذَهَبٍ وَ لَبِنَهً مِنْ فِضَّهٍ، وَ رُبَّمَا أَمْسَکُوا فَقُلْتُ لَهُمْ مَا لَکُمْ رُبَّمَا بَنَیْتُمْ وَ رُبَّمَا أَمْسَکْتُمْ، فَقَالُوا حَتَّی تَجِیئَنَا اَلنَّفَقَهُ، فَقُلْتُ وَ مَا نَفَقَتُکُمْ فَقَالُوا قَوْلُ اَلْمُؤْمِنِ فِی اَلدُّنْیَا سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ فَإِذَا قَالَ بَنَیْنَا وَ إِذَا أَمْسَکَ أَمْسَکْنَا.
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 21 )
ص : 3452
فَإِنَّهُ رُوِیَ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی أَنْزَلَ فِی بَعْضِ کُتُبِهِ: وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لاَ أَجْمَعُ لِعَبْدِیَ اَلْمُؤْمِنِ بَیْنَ خَوْفَیْنِ وَ أَمْنَیْنِ إِذَا خَافَنِی فِی اَلدُّنْیَا أَمَّنْتُهُ فِی اَلْآخِرَهِ وَ إِذَا أَمِنَنِی أَخَفْتُهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 11 )
زیرا که خدای تعالی در پاره ای از کتابهای آسمانی که فرو فرستاده فرموده:سوگند بعزت و جلالم که گرد نیاورم بندۀ مؤمن را میان دو ترس و دو ایمنی هر گاه در دنیا از من بهراسد در آخرت ایمن باشد و اگر در دنیا از من در امان باشد روز رستاخیز او را بیم و ترس دهم.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 27 )
در کتابهای نازلۀ خود سوگند یاد کرده که میان خوف و ایمنی در دنیا و آخرت را جمع نکرده،و اگر در دنیا از او بترسند،در آخرت ایمن شوند و اگر در دنیا نترسیدند و از فرمانش سرپیچیدند،در آخرت،آنها را ترسان گرداند، چنان که قرآن کریم در این باره،به طور متعدّد سخن گفته است،از جمله در آیات ذیل فرموده است:
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 46 )
در روایت است که خدا در بعض کتب منزلۀ خود فرموده،به عزت و جلال خودم جمع نخواهم کرد برای بندۀ مؤمن خود دو ترس و دو امان را.اگر در دنیا از من ترسید او را در آخرت ایمن قرار می دهم.و اگر در دنیا از عذاب من ایمن شد در آخرت و روز قیامت او را می ترسانم.
( إرشاد القلوب / ترجمه طباطبایی ؛ ج 1 , ص 38 )
همچنان که خداوند سبحان در بعضی از کتابهای نازل شده اش فرموده قسم بعزت و جلال خودم جمع نمیکنم برای بندۀ مؤمن خوف و ایمنی در دنیا را و خوف و ایمنی در آخرت را زیرا اگر بندۀ مؤمن ترسید از من در دنیا ایمن میگردانم او را در آخرت و هر گاه در دنیا نترسید (و نافرمانی کرد)بترسانم او را در قیامت.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 24 )
ص : 3453
وَ فِی اَلْهِدَایَهِ ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ أَسْمَاءَ بِنْتَ عُمَیْسٍ اَلْخَثْعَمِیَّهَ نَفِسَتْ بِمُحَمَّدِ بْنِ أَبِی بَکْرٍ فِی حَجَّهِ اَلْوَدَاعِ فَأَمَرَهَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ تَقْعُدَ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ یَوْماً فَأَیُّمَا اِمْرَأَهٍ طَهُرَتْ قَبْلَ ذَلِکَ فَلْتَغْتَسِلْ وَ لْتُصَلِّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 47 )
ص : 3454
اَلطَّاعَهُ هِمَّهُ اَلْأَکْیَاسِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 40 )
ص : 3455
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ تُعَانِقُ زَوْجَهَا مِنْ خَلْفِهِ فَتَحَرَّکُ عَلَی ظَهْرِهِ فَتَأْتِیهَا اَلشَّهْوَهُ فَتُنْزِلُ اَلْمَاءَ عَلَیْهَا اَلْغُسْلُ أَوْ لاَ یَجِبُ عَلَیْهَا اَلْغُسْلُ قَالَ إِذَا جَاءَتْهَا اَلشَّهْوَهُ فَأَنْزَلَتِ اَلْمَاءَ وَجَبَ عَلَیْهِ اَلْغُسْلُ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 47 )
7 - محمّد بن فضیل گوید: از امام رضا علیه السّلام پرسیدم: زنی که شوهر خود را از پشت در آغوش می گیرد و بر پشت او خود را به حرکت درمی آورد تا این که شهوت به سراغش می آید و انزال می کند، آیا غسل بر آن زن واجب می شود یا نه؟
فرمود: هرگاه شهوت سراغ او بیاید که انزال نماید، غسل بر او واجب است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 137 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 142 )
ص : 3456
مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ لَهُ أَنْ یَجْهَرَ بِالتَّشَهُّدِ وَ اَلْقَوْلِ فِی اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ وَ اَلْقُنُوتِ قَالَ إِنْ شَاءَ جَهَرَ وَ إِنْ شَاءَ لَمْ یَجْهَرْ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 237 )
ص : 3457
مَوْتُ اَلْوَلَدِ صَدْعٌ فِی اَلْکَبِدِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 708 )
ص : 3458
قَالَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فَضْلُ کَافِلِ یَتِیمِ آلِ مُحَمَّدٍ ، اَلْمُنْقَطِعِ عَنْ مَوَالِیهِ اَلنَّاشِبِ فِی تِیهِ اَلْجَهْلِ یُخْرِجُهُ مِنْ جَهْلِهِ، وَ یُوضِحُ لَهُ مَا اِشْتَبَهَ عَلَیْهِ عَلَی [فَضْلِ] کَافِلِ یَتِیمٍ یُطْعِمُهُ وَ یَسْقِیهِ کَفَضْلِ اَلشَّمْسِ عَلَی اَلسُّهَا .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 341 )
ص : 3459
اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تُقَرِّبُوا مَوْتَاکُمُ اَلنَّارَ یَعْنِی اَلدُّخْنَهَ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 209 )
ص : 3460
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ لَهُ عَلَی اَلْآخَرِ مِائَهُ کُرِّ تَمْرٍ وَ لَهُ نَخْلٌ فَیَأْتِیهِ فَیَقُولُ أَعْطِنِی نَخْلَکَ هَذَا بِمَا عَلَیْکَ فَکَأَنَّهُ کَرِهَهُ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلَیْنِ یَکُونُ بَیْنَهُمَا اَلنَّخْلُ فَیَقُولُ أَحَدُهُمَا لِصَاحِبِهِ إِمَّا أَنْ تَأْخُذَ هَذَا اَلنَّخْلَ بِکَذَا وَ کَذَا کَیْلاً مُسَمًّی أَوْ تُعْطِیَنِی نِصْفَ هَذَا اَلْکَیْلِ إِمَّا زَادَ أَوْ نَقَصَ وَ إِمَّا أَنْ آخُذَهُ أَنَا بِذَلِکَ قَالَ نَعَمْ لاَ بَأْسَ بِهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 193 )
2 - یعقوب بن شعیب گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی که تا پایان چیدن خرما یکصد کرّ(720 صاع) خرما به دستش می رسد، و او درختان خرمایی دارد؛ کسی نزد او می آید و می گوید: این درخت خرمایت را به من بده.
گویی حضرتش این نوع معامله را نپسندید.
و نیز در مورد دو مردی پرسیدم که یکی به دیگری گوید: این نخل را به این قیمت بگیر یا نیمی از پیمانه را به من بده.
فرمود: آری این اشکال ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 444 )
: صحیح. قوله: فکرهه لعله داخل فی المزابنه بالمعنی الأعم فیبنی علی القولین. قوله علیه السلام: لا بأس قال المحقق فی الشرائع: إذا کان بین اثنین نخل أو شجر فتقبل أحدهما بحصه صاحبه بشیء معلوم کان جائزا. و قال فی المسالک: هذه القباله عقد مخصوص مستثناه من المزابنه و المحاقله معا، و الأصل روایه ابن شعیب و لا دلاله فیها علی إیقاعها بلفظ التقبیل.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 206 )
ص : 3461
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی خَلَقَ اَلشُّهُورَ اِثْنَی عَشَرَ شَهْراً وَ هِیَ ثَلاَثُمِائَهٍ وَ سِتُّونَ یَوْماً، فَحَجَزَ مِنْهَا سِتَّهَ أَیَّامٍ خَلَقَ فِیهَا اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ فَمِنْ ثَمَّ تَقَاصَرَتِ اَلشُّهُورُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 216 )
ص : 3462
عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا وَ لَمْ یَدْخُلْ بِهَا فَقَالَ إِنْ کَانَ فَرَضَ لَهَا مَهْراً فَلَهَا مَهْرُهَا وَ عَلَیْهَا اَلْعِدَّهُ وَ لَهَا اَلْمِیرَاثُ وَ عِدَّتُهَا أَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ فَرَضَ لَهَا مَهْراً فَلَیْسَ لَهَا مَهْرٌ وَ لَهَا اَلْمِیرَاثُ وَ عَلَیْهَا اَلْعِدَّهُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 340 )
ص : 3463
طب، [طب الأئمه علیهم السلام] ، عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ یُونُسَ قَالَ: أَصَابَنِی بَیَاضٌ بَیْنَ عَیْنَیَّ فَدَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَشَکَوْتُ ذَلِکَ إِلَیْهِ فَقَالَ تَطَهَّرْ وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ قُلْ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا سَمِیعَ اَلدَّعَوَاتِ یَا مُعْطِیَ اَلْخَیْرَاتِ أَعْطِنِی خَیْرَ اَلدُّنْیَا وَ خَیْرَ اَلْآخِرَهِ وَ قِنِی شَرَّ اَلدُّنْیَا وَ شَرَّ اَلْآخِرَهِ وَ أَذْهِبْ عَنِّی مَا أَجِدُ فَقَدْ غَاظَنِی اَلْأَمْرُ وَ أَحْزَنَنِی قَالَ یُونُسُ فَفَعَلْتُ مَا أَمَرَنِی بِهِ فَأَذْهَبَ اَللَّهُ عَنِّی ذَلِکَ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 78 )
ص : 3464
جا، [المجالس للمفید ] ، عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی وَ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ مَعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ عَلَی نَبِیِّنَا وَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: إِلَهِی مَنْ أَصْفِیَاؤُکَ مِنْ خَلْقِکَ قَالَ اَلنَّدِیُّ اَلْکَفَّیْنِ اَلْبَرِیُّ اَلْقَدَمَیْنِ یَقُولُ صَادِقاً وَ یَمْشِی هَوْناً فَأُولَئِکَ یَزُولُ اَلْجِبَالُ وَ لاَ یَزُولُونَ قَالَ إِلَهِی فَمَنْ یَنْزِلُ دَارَ اَلْقُدْسِ عِنْدَکَ قَالَ اَلَّذِینَ لاَ یَنْظُرُ أَعْیُنُهُمْ إِلَی اَلدُّنْیَا وَ لاَ یُذِیعُونَ أَسْرَارَهُمْ فِی اَلدِّینِ وَ لاَ یَأْخُذُونَ عَلَی اَلْحُکُومَهِ اَلرِّشَا اَلْحَقُّ فِی قُلُوبِهِمْ وَ اَلصِّدْقُ عَلَی أَلْسِنَتِهِمْ فَأُولَئِکَ فِی سِتْرِی فِی اَلدُّنْیَا وَ فِی دَارِ القبس [اَلْقُدْسِ] عِنْدِی فِی اَلْآخِرَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 278 )
ص : 3465
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ وَ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُ أَحَدَهُمَا عَنِ اَلْمُطَلَّقَهِ مَا لَهَا مِنَ اَلْمُتْعَهِ قَالَ: عَلَی قَدْرِ مَالِ زَوْجِهَا .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 130 )
ص : 3466
اِحْذَرِ اَلْعَجَلَهَ فَإِنَّهَا تُثْمِرُ اَلنَّدَامَهَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 103 )
ص : 3467
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: صِلَهُ اَلرَّحِمِ تَزِیدُ فِی اَلْعُمُرِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 256 )
ص : 3468
ج، [الإحتجاج] ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لَوْ لاَ آیَهٌ فِی کِتَابِ اَللَّهِ لَأَخْبَرْتُکُمْ بِمَا کَانَ وَ بِمَا یَکُونُ وَ بِمَا هُوَ کَائِنٌ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ هِیَ هَذِهِ اَلْآیَهُ: یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتابِ . لی، [الأمالی للصدوق ] ، ید، [التوحید] ، القطان و الدقاق عن ابن زکریا القطان عن محمد بن العباس عن محمد بن أبی السری عن أحمد بن عبد الله بن یونس عن سعد عن الأصبغ : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 4 , صفحه 97 )
ص : 3469
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، اَلصَّدُوقُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اِبْنِ أَبَانٍ عَنِ اِبْنِ أُورَمَهَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ یُوسُفَ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا أُسْرِیَ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَیْنَا هُوَ عَلَی اَلْبُرَاقِ وَ جَبْرَئِیلُ مَعَهُ إِذْ نَفَخَتْهُ رَائِحَهُ مِسْکٍ فَقَالَ یَا جَبْرَئِیلُ مَا هَذَا فَقَالَ کَانَ فِی اَلزَّمَانِ اَلْأَوَّلِ مَلِکٌ لَهُ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ فِی أَهْلِ مَمْلَکَتِهِ وَ کَانَ لَهُ اِبْنٌ رَغِبَ عَمَّا هُوَ فِیهِ وَ تَخَلَّی فِی بَیْتٍ یَعْبُدُ اَللَّهَ فَلَمَّا کَبِرَ سِنُّ اَلْمَلِکِ مَشَی إِلَیْهِ خِیَرَهُ اَلنَّاسِ وَ قَالُوا أَحْسَنْتَ اَلْوَلاَیَهَ عَلَیْنَا وَ کَبِرَتْ سِنُّکَ وَ لاَ خَلَفَکَ إِلاَّ اِبْنُکَ وَ هُوَ رَاغِبٌ عَمَّا أَنْتَ فِیهِ وَ إِنَّهُ لَمْ یَنَلْ مِنَ اَلدُّنْیَا فَلَوْ حَمَلْتَهُ عَلَی اَلنِّسَاءِ حَتَّی یُصِیبَ لَذَّهَ اَلدُّنْیَا لَعَادَ فَاخْطُبْ کَرِیمَهً لَهُ فَزَوِّجْهُ جَارِیَهً لَهَا أَدَبٌ وَ عَقْلٌ فَلَمَّا أَتَوْا بِهَا وَ حَوَّلُوهَا إِلَی بَیْتِهِ أَجْلَسُوهَا وَ هُوَ فِی صَلاَتِهِ فَلَمَّا فَرَغَ قَالَ أَیَّتُهَا اَلْمَرْأَهُ لَیْسَ اَلنِّسَاءُ مِنْ شَأْنِی فَإِنْ کُنْتِ تُحِبِّینَ أَنْ تُقِیمِی مَعِی وَ تَصْنَعِینَ کَمَا أَصْنَعُ کَانَ لَکِ مِنَ اَلثَّوَابِ کَذَا وَ کَذَا قَالَتْ فَأَنَا أُقِیمُ عَلَی مَا تُرِیدُ ثُمَّ إِنَّ أَبَاهُ بَعَثَ إِلَیْهَا یُسَائِلُهَا هَلْ حَبِلَتْ فَقَالَتْ إِنَّ اِبْنَکَ مَا کَشَفَ لِی عَنْ ثَوْبٍ فَأَمَرَ بِرَدِّهَا إِلَی أَهْلِهَا وَ غَضِبَ عَلَی اِبْنِهِ وَ أَغْلَقَ اَلْبَابَ عَلَیْهِ وَ وَضَعَ عَلَیْهِ اَلْحَرَسَ فَمَکَثَ ثَلاَثاً ثُمَّ فَتَحَ عَنْهُ فَلَمْ یُوجَدْ فِی اَلْبَیْتِ أَحَدٌ فَهُوَ اَلْخَضِرُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 302 )
ص : 3470
قال علیّ - علیه السّلام-: من جاءته منیّته، و هو یطلب العلم، فبینه و بین الأنبیاء درجه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 138 )
ص : 3471
أَحْمَدُ بْنُ عُمَرَ : أَخْبَرْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ اِمْرَأَتِی حَامِلٌ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَتَلِدُ غُلاَماً فَسَمِّهِ عُمَرَ فَقُلْتُ أَوْصَیْتُ أَنْ یُسَمَّی عَلِیّاً فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ غَیِّرْ اِسْمَهُ فَقَدِمْتُ اَلْکُوفَهَ فَوَجَدْتُهُ فَغَیَّرْتُ اِسْمَهُ فَقَالَ جِیرَانِی لاَ نُصَدِّقُ بَعْدَ ذَلِکَ بِمَا کَانَ یُحْکَی عَنْکَ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 197 )
ص : 3472
مَنْ کَانَ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ یَقَظَهٌ کَانَ عَلَیْهِ مِنَ اَللَّهِ حَفَظَهٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 635 )
ص : 3473
5218-3 الکافی ،1/2/23/3 العده عن أحمد عن السراد عن یونس بن یعقوب عن الشحام عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: من سنن المرسلین السواک.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 671 )
ص : 3474
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ أَبِی کَهْمَسٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ نَسِیَ فَطَافَ ثَمَانِیَهَ أَشْوَاطٍ قَالَ إِنْ ذَکَرَ قَبْلَ أَنْ یَبْلُغَ اَلرُّکْنَ فَلْیَقْطَعْهُ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 418 )
10 - ابو کهمس گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی فراموش کرده و هشت شوط طواف نمود؟
فرمود: اگر پیش از رسیدن به رکن باشد آن را قطع نماید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 300 )
: مجهول. قوله علیه السلام: فلیقطعه أقول: رواه فی التهذیب بإسناده عن محمد بن یعقوب و زاد فی آخره و قد أجزأ عنه و إن لم یذکر حتی بلغه فلیتم أربعه عشر شوطا و لیصل أربع رکعات و المراد بالرکن رکن الحجر، و ما توهم من أن المراد به الرکن الذی بعد رکن الحجر فلا یخفی وهنه.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 41 )
ص : 3475
کا، [الکافی] ، عَنِ اَلْعِدَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْعَبْدَ اَلْمُؤْمِنَ اَلْفَقِیرَ لَیَقُولُ یَا رَبِّ اُرْزُقْنِی حَتَّی أَفْعَلَ کَذَا وَ کَذَا مِنَ اَلْبِرِّ وَ وُجُوهِ اَلْخَیْرِ فَإِذَا عَلِمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ مِنْهُ بِصِدْقِ نِیَّهٍ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ مِنَ اَلْأَجْرِ مِثْلَ مَا یَکْتُبُ لَهُ لَوْ عَمِلَهُ إِنَّ اَللَّهَ وَاسِعٌ کَرِیمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 199 )
4-کافی...ابی بصیر گوید حضرت صادق علیه السّلام فرمود:گاهی بنده مؤمن مستمند و تهی دست میگوید خدایا:بمن روزی فرما و یا تمکن مالی عنایت کن تا کارهای نیک انجام داده و از برنامه های خیرات و خدمات چنین و چنان کنم.و چون خداوند متعال راستی و صدق و حسن نیت او را میداند همان اجر و پاداشی که در صورت انجام عمل باو میداد خواهد داد انّ اللّه واسع کریم.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 203 )
ص : 3476
اَلْحُظْوَهُ فِیمَا عِنْدَ اَلْمَخْلُوقِ بِالرَّغْبَهِ عَمَّا فِی یَدَیْهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 63 )
ص : 3477
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُجْنِبُ فِی ثَوْبِهِ أَ یَتَجَفَّفُ فِیهِ مِنْ غُسْلِهِ فَقَالَ نَعَمْ لاَ بَأْسَ بِهِ إِلاَّ أَنْ تَکُونَ اَلنُّطْفَهُ فِیهِ رَطْبَهً فَإِنْ کَانَتْ جَافَّهً فَلاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 446 )
ص : 3478
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ جَهْمٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَنْ رَجُلٍ سَمِعَ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ قَرَأَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ عِنْدَ مَنَامِهِ لَمْ یَخَفِ اَلْفَالِجَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ مَنْ قَرَأَهَا فِی دُبُرِ کُلِّ فَرِیضَهٍ لَمْ یَضُرَّهُ ذُو حُمَهٍ وَ قَالَ مَنْ قَدَّمَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ جَبَّارٍ مَنَعَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ یَقْرَؤُهَا مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ رَزَقَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَیْرَهُ وَ مَنَعَهُ مِنْ شَرِّهِ وَ قَالَ إِذَا خِفْتَ أَمْراً فَاقْرَأْ مِائَهَ آیَهٍ مِنَ اَلْقُرْآنِ ، مِنْ حَیْثُ شِئْتَ ثُمَّ قُلِ اَللَّهُمَّ اِکْشِفْ عَنِّی اَلْبَلاَءَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ: لَمْ یَضُرَّهُ ذُو حُمَهٍ . وَ رَوَاهُ أَیْضاً عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ اِقْتَصَرَ عَلَی قَوْلِهِ مَنْ قَدَّمَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ إِلَی آخِرِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 468 )
ص : 3479
وَ قَالَ آخَرُ: مَنْ عَرَفَ اَلْأَیَّامَ لَمْ یَغْفُلْ عَنِ اَلاِسْتِعْدَادِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 253 )
ص : 3480
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَدَغَتْ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَقْرَبٌ فَنَفَضَهَا وَ قَالَ لَعَنَکِ اَللَّهُ فَمَا یَسْلَمُ مِنْکِ مُؤْمِنٌ وَ لاَ کَافِرٌ ثُمَّ دَعَا بِمِلْحٍ فَوَضَعَهُ عَلَی مَوْضِعِ اَللَّدْغَهِ ثُمَّ عَصَرَهُ بِإِبْهَامِهِ حَتَّی ذَابَ ثُمَّ قَالَ لَوْ یَعْلَمُ اَلنَّاسُ مَا فِی اَلْمِلْحِ مَا اِحْتَاجُوا مَعَهُ إِلَی تِرْیَاقٍ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 590 )
ص : 3481
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِی عَمِّی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَقْتَرِفُ فِی یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ أَرْبَعِینَ کَبِیرَهً فَیَقُولُ وَ هُوَ نَادِمٌ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ بَدِیعَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ وَ أَسْأَلُهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیَّ إِلاَّ غَفَرَهَا اَللَّهُ لَهُ ثُمَّ قَالَ وَ لاَ خَیْرَ فِیمَنْ یُقَارِفُ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ أَرْبَعِینَ کَبِیرَهً .
( الخصال , جلد 2 , صفحه 540 )
امام ششم(علیه السّلام)فرمود هر مؤمنی در شبانه روز چهل گناه کبیره مرتکب شود و با پشیمانی بگوید آمرزش میخواهم از خدائی که جز او معبود بر حقی نیست زنده و پاینده است آفریننده آسمانها و زمینها است صاحب جلال و اکرام است و از او میخواهیم که توبه مرا بپذیرد خدا او را می آمرزد. سپس فرمود کسی که در شبانه روز بیش از چهل گناه کبیره کند خیری در او نیست.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 318 )
12-هشام بن سالم از امام صادق(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:هر مؤمنی که در شبانه روز به چهل گناه بزرگ مرتکب شود و با پشیمانی گوید:«آمرزش می خواهم از خدایی که جز او معبودی نیست،زنده و پاینده است،پدید آورندۀ آسمان ها و زمین و دارای جلالت و بزرگواری است و از او می خواهم که توبۀ مرا بپذیرد».خداوند او را می آمرزد.آنگاه فرمود:و کسی که در شبانه روز چهل گناه کبیره مرتکب می شود، خیری در او نیست.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 319 )
12-امام صادق علیه السّلام فرمود:هر مؤمن که در شبانه روزی به چهل گناه بزرگ آلوده شود و با حالت پشیمانی بگوید استغفر اللّه الذی لا اله الا هو الحی القیوم بدیع السموات و الارض ذا الجلال و الاکرام و أسأله ان یتوب علی. ،خداوند او را می آمرزد سپس حضرت فرمود در کسی که شبانه روزی چهل گناه کبیره مرتکب شود خیری نیست.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 2 , ص 642 )
.امام صادق(علیه السّلام)گفته: هر مؤمنی که در شبانه روز چهل گناه بزرگ کرده باشد و با پشیمانی بگوید:آمرزش می خواهم از خدایی که جز او خدایی شایستۀ پرسش نیست زنده و پاینده است خدای آسمانها و زمین ها خداوند جلال و بزرگی ست و از او می خواهم که توبۀ مرا قبول کند خدا او را بیامرزاد.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 2 , ص 149 )
ص : 3482
10887-1 الکافی ،1/1/116/4 محمد عن محمد بن الحسین عن صفوان عن العلاء التهذیب ،1/2/237/4 الحسین عن فضاله عن العلاء عن محمد عن أبی جعفر علیه السّلام : فی قول اللّه تعالی وَ عَلَی اَلَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَهٌ طَعامُ مِسْکِینٍ قال الشیخ الکبیر و الذی یأخذه العطاش و عن قوله تعالی فَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَإِطْعامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً قال من مرض أو عطاش. 10888-2 التهذیب،1/22/325/8 الحسین عن صفوان عن العلاء عن محمد عن أبی جعفر علیه السّلام: فی قول اللّه تعالی عز و جل فَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ الحدیث.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 293 )
ص : 3483
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ فِی حَدِیثٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلَیْنِ یَکُونُ بَیْنَهُمَا اَلنَّخْلُ فَیَقُولُ أَحَدُهُمَا لِصَاحِبِهِ إِمَّا أَنْ تَأْخُذَ هَذَا اَلنَّخْلَ بِکَذَا وَ کَذَا کَیْلٌ مُسَمًّی وَ تُعْطِیَنِی نِصْفَ هَذَا اَلْکَیْلِ إِمَّا زَادَ أَوْ نَقَصَ وَ إِمَّا أَنْ آخُذَهُ أَنَا بِذَلِکَ قَالَ نَعَمْ لاَ بَأْسَ بِهِ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ وَ اَلشَّیْخُ کَمَا مَرَّ فِی بَیْعِ ثَمَرَهِ اَلنَّخْلِ عَلَی اَلشَّجَرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 231 )
ص : 3484
14531-10 التهذیب ،1/13/45/6 محمد بن یعقوب الکلینی عن محمد بن یحیی عن محمد بن الحسین عن ابن بزیع عن الخیبری عن الحسین بن محمد القمی عن أبی الحسن الرضا علیه السّلام قال: من زار قبر أبی عبد اللّه علیه السّلام بشط الفرات کمن زار اللّه فوق عرشه .
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1463 )
ص : 3485
21224-12 ( التهذیب 487:7 رقم 1958) السراد ، عن ابن رئاب، عن حمران قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام عن امرأه تزوجت فی عدتها بجهاله منها بذلک، قال: فقال "لا أری علیها شیئا و یفرق بینها و بین الذی تزوج بها، و لا تحل له أبدا"، قلت: فإن کانت قد عرفت أن ذلک محرم علیها، ثم تقدمت علی ذلک فقال "إن کانت تزوجت فی عده لزوجها الذی طلقها علیها فیها الرجعه فإنی أری أن علیها الرجم، و إن کانت تزوجت فی عده لیس لزوجها الذی طلقها علیها فیها الرجعه، فإنی أری علیها حد الزانی و یفرق بینهما و بین الذی تزوجها، و لا تحل له أبدا".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 280 )
ص : 3486
مَعَ اَلْإِنْصَافِ تَدُومُ اَلْأُخُوَّهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 486 )
ص : 3487
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، " وَ لاَ تَسْجُدْ عَلَی حُصُرِ اَلْمَدِینَهِ لِأَنَّ سُیُورَهَا مِنْ جِلْدٍ وَ لاَ بَأْسَ بِالسُّجُودِ عَلَی اَلطَّبَرِیِّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 10 )
ص : 3488
4088-8 التهذیب ،1/63/265/1 محمد بن أحمد عن السندی بن محمد عن یونس بن یعقوب عن عبد الأعلی بن أعین قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن أبوال الحمیر و البغال قال اغسل ثوبک قال قلت فأرواثها قال هو أکثر من ذلک.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 195 )
ص : 3489
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ أَکْثَرَ قِرَاءَهَ سُورَهِ اَلرَّعْدِ وَ کَانَ مُؤْمِناً دَخَلَ اَلْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسَابٍ وَ شُفِّعَ فِی جَمِیعِ مَنْ یَعْرِفُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ إِخْوَانِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 293 )
ص : 3490
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعَبَّاسِ وَ اَلْهَیْثَمِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ بَشِیرٍ اَلنَّبَّالِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً فِی عِدَّتِهَا وَ لَمْ یَعْلَمْ وَ کَانَتْ هِیَ قَدْ عَلِمَتْ أَنَّهُ قَدْ بَقِیَ مِنْ عِدَّتِهَا وَ أَنَّهُ قَذَفَهَا بَعْدَ عِلْمِهِ بِذَلِکَ فَقَالَ إِنْ کَانَتْ عَلِمَتْ أَنَّ اَلَّذِی صَنَعَتْ یَحْرُمُ عَلَیْهَا فَقَدِمَتْ عَلَی ذَلِکَ فَإِنَّ عَلَیْهَا اَلْحَدَّ حَدَّ اَلزَّانِی وَ لاَ أَرَی عَلَی زَوْجِهَا حِینَ قَذَفَهَا شَیْئاً وَ إِنْ فَعَلَتْ ذَلِکَ بِجَهَالَهٍ مِنْهَا ثُمَّ قَذَفَهَا بِالزِّنَا ضُرِبَ قَاذِفُهَا اَلْحَدَّ وَ فُرِّقَ بَیْنَهُمَا وَ تَعْتَدُّ مَا بَقِیَ مِنْ عِدَّتِهَا اَلْأُولَی وَ تَعْتَدُّ بَعْدَ ذَلِکَ عِدَّهً کَامِلَهً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 456 )
ص : 3491
وَ مِنْهَا: أَنَّهُ کَانَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَوْلًی یُقَالُ لَهُ مُسْلِمٌ وَ کَانَ لاَ یُحْسِنُ اَلْقُرْآنَ فَعَلَّمَهُ فِی لَیْلَهٍ (فَلَمَّا أَصْبَحَ أَصْبَحَ) وَ قَدْ أَحْکَمَ اَلْقُرْآنَ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 613 )
4-امام صادق-علیه السّلام-غلامی داشت به نام مسلم که نمی توانست قرآن را خوب بخواند. شبی قرآن خواندن را به او آموخت و صبح همان شب، آن غلام قرآن را به خوبی می خواند .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 441 )
ص : 3492
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، قَالَ: نَزَلَتْ فِی أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَانَ یَقُولُ: «یَا عَمِّ، قُلْ: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، أَنْفَعْکَ بِهَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ». فَیَقُولُ: یَا اِبْنَ أَخِی، أَنَا أَعْلَمُ بِنَفْسِی. فَلَمَّا مَاتَ، شَهِدَ اَلْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَنَّهُ تَکَلَّمَ بِهَا عِنْدَ اَلْمَوْتِ، فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، «أَمَّا أَنَا فَلَمْ أَسْمَعْهَا مِنْهُ، وَ أَرْجُو أَنْ تَنْفَعَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ». وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): «لَوْ قُمْتُ اَلْمَقَامَ اَلْمَحْمُودَ، لَشَفَعْتُ فِی أَبِی، وَ أُمِّی، وَ عَمِّی، وَ أَخٍ کَانَ لِی مُؤَاخِیاً فِی اَلْجَاهِلِیَّهِ» .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 274 )
ص : 3493
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ مِائَهَ مَرَّهٍ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ذُنُوبَ خَمْسِینَ سَنَهً .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 386 )
ص : 3494
وَ مِنْ مَسْمُوعَاتِ اَلسَّیِّدِ اَلْإِمَامِ نَاصِحِ اَلدِّینِ أَبِی اَلْبَرَکَاتِ اَلْمَشْهَدِیِّ رَحْمَهُ اَللَّهِ عَلَیْهِ مِنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ رَجُلٍ قَالَ: بَعَثَ إِلَیَّ أَبُو اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ خُرَاسَانَ ثِیَابَ رِزَمٍ وَ کَانَ بَیْنَ ذَلِکَ طِینٌ فَقُلْتُ لِلرَّسُولِ مَا هَذَا قَالَ طِینُ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا یَکَادُ یُوَجِّهُ شَیْئاً مِنَ اَلثِّیَابِ وَ لاَ غَیْرَهُ إِلاَّ وَ یَجْعَلُ فِیهِ اَلطِّینَ وَ کَانَ یَقُولُ أَمَانٌ بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 252 )
و بروایتی از ابی البرکات مشهدی تا مردی که گفت:امام رضا(علیه السّلام)از خراسان برایم یک بسته جامه ها فرستاد و میان آنها گلی بود و بفرستاده گفتم:این چیه؟گفت گل قبر حسین (علیه السّلام)و آن حضرت چیزی از جامه و جز آن نفرستد جز که از این گل در آن نهد و میفرماید سبب امان است باذن خدا عز و جل.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 159 )
ص : 3495
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: رَخَّصَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی خُرُوجِ اَلنِّسَاءِ اَلْعَوَاتِقِ لِلْعِیدَیْنِ لِلتَّعَرُّضِ لِلرِّزْقِ یَعْنِی اَلنِّکَاحَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 87 , صفحه 374 )
ص : 3496
قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : نِعْمَ اَلْوَلَدُ اَلْبَنَاتُ مُلْطِفَاتٌ مُجْهَدَاتٌ مُؤْنِسَاتٌ مقلیات[مُفَلِّیَاتٌ ]مُبَارَکَاتٌ.
( النوادر (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 6 )
46-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:دختران،فرزندان خوبی هستند،آنان گرم و مهربان،پر تلاش و کوشش،انس و الفت گیرنده ،پاکیزه و نظافت گر،و عناصر مبارک و پر برکتی هستند.
( النوادر (للراوندی) / ترجمه اردستانی ؛ ج 1 , ص 172 )
ص : 3497
و فی الکافی : عدّه من أصحابنا ، عن أحمد بن أبی عبد اللّه ، عن أبیه ، و محمّد بن یحیی ، عن أحمد بن محمّد بن عیسی ، عن الحسین بن سعید ، جمیعا عن النّضر بن سوید ، عن القاسم بن سلیمان ، عن جرّاح المدائنیّ ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: «لیستأذن الّذین ملکت أیمانکم و الذین لم یبلغوا الحلم منکم ثلاث مرّات»، کما أمرکم اللّه - عزّ و جلّ. و من بلغ الحلم، فلا یلج علی أمّه، و لا علی أخته، و لا علی خالته، و لا علی ما سوی ذلک، إلاّ بإذن. فلا تأذنوا، حتّی یسلّموا. و السّلام طاعه للّه - عزّ و جلّ. و قال أبو عبد اللّه - علیه السّلام -: لیستأذن علیک خادمک إذا بلغ الحلم فی ثلاث عورات: إذا دخل فی شیء منهنّ، و لو کان بیته فی بیتک. قال: و لیستأذن علیک بعد العشاء الّتی تسمّی العتمه، و حین تصبحون، و حین تضعون ثیابکم من الظّهیره. إنّما أمر اللّه - عزّ و جلّ - بذلک للخلوه، فإنّها ساعه غرّه و خلوه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 343 )
ص : 3498
قَالَ اَلْکَاظِمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَثَلُ اَلْمُؤْمِنِ کَمَثَلِ کِفَّتَیِ اَلْمِیزَانِ کُلَّمَا زِیدَ فِی إِیمَانِهِ زِیدَ فِی بَلاَئِهِ لِیَلْقَی اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لاَ خَطِیئَهَ لَهُ.
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 115 )
ص : 3499
بِالْإِسْنَادِ - یَرْفَعُهُ - إِلَی حَسَنِ بْنِ اَلسَّعِیدِ اَلسَّاعِدِیِّ ، أَنَّهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: إِنَّ اَللَّهَ یُبْغِضُ مِنْ عِبَادِهِ اَلْمَائِلِینَ عَنِ اَلْحَقِّ، وَ اَلْحَقُّ مَعَ عَلِیٍّ وَ عَلِیٌّ مَعَ اَلْحَقِّ، فَمَنِ اِسْتَبْدَلَ بِعَلِیٍّ غَیْرَهُ، هَلَکَ وَ فَاتَتْهُ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهُ .
( الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 178 )
ص : 3500
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ زَارَ قَبْرِی بَعْدَ مَوْتِی کَانَ کَمَنْ هَاجَرَ إِلَیَّ فِی حَیَاتِی فَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ زِیَارَهَ قَبْرِی فَلْیَبْعَثْ إِلَیَّ بِالسَّلاَمِ فَإِنَّهُ یَبْلُغُنِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 379 )
ص : 3501
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْهَمَذَانِیِّ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: عَلَیْکُمْ بِأَکْلِ بَقْلَتِنَا اَلْهِنْدَبَاءِ فَإِنَّهَا تَزِیدُ فِی اَلْمَالِ وَ اَلْوَلَدِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 181 )
ص : 3502
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: یَوْمَ غَزَاهِ اَلسِّلْسِلَهِ وَ اَللَّهِ لَوْ لاَ أَنْ تَقُولَ فِیکَ طَوَائِفُ مِنْ أُمَّتِی مَا قَالَتِ اَلنَّصَارَی فِی اَلْمَسِیحِ لَقُلْتُ اَلْیَوْمَ فِیکَ مَقَالاً لاَ تَمُرُّ بِمَلَإٍ مِنْهُمْ إِلاَّ أَخَذُوا اَلتُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیْکَ وَ أَخَذُوا فَضْلَ طَهُورِکَ یَتَبَرَّکُونَ بِهِ وَ لَکِنْ حَسْبُکَ یَا عَلِیُّ أَنْ تَکُونَ مِنِّی وَ أَنَا مِنْکَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 86 )
ص : 3503
عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَشْتَرِی مِنَ اَلرَّجُلِ اَلدَّرَاهِمَ بِالدَّنَانِیرِ فَیَزِنُهَا وَ یَنْقُدُهَا وَ یَحْسُبُ ثَمَنَهَا کَمْ هِیَ دِینَاراً ثُمَّ یَقُولُ أَرْسِلْ غُلاَمَکَ مَعِی حَتَّی أُعْطِیَهُ اَلدَّنَانِیرَ فَقَالَ مَا أُحِبُّ أَنْ یُفَارِقَهُ حَتَّی یَأْخُذَ اَلدَّنَانِیرَ فَقُلْتُ إِنَّمَا هُمْ فِی دَارٍ وَاحِدَهٍ وَ أَمْکِنَتُهُمْ قَرِیبَهٌ بَعْضُهَا مِنْ بَعْضٍ وَ هَذَا یَشُقُّ عَلَیْهِمْ فَقَالَ إِذَا فَرَغَ مِنْ وَزْنِهَا وَ اِنْتِقَادِهَا فَلْیَأْمُرِ اَلْغُلاَمَ اَلَّذِی یُرْسِلُهُ أَنْ یَکُونَ هُوَ اَلَّذِی یَبِیعُهُ وَ یَدْفَعُ إِلَیْهِ اَلْوَرِقَ وَ یَقْبِضُ مِنْهُ اَلدَّنَانِیرَ حَیْثُ یَدْفَعُ إِلَیْهِ اَلْوَرِقَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 94 )
ص : 3504
حَدَّثَنَا أَبُو اَلْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ اِبْنُ عُقْدَهَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمُحَمَّدِیُّ مِنْ کِتَابِهِ فِی رَجَبٍ سَنَهَ ثَمَانٍ وَ سِتِّینَ وَ مِائَتَیْنِ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ قَالَ حَدَّثَنَا صَفْوَانُ بْنُ یَحْیَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ اَلصَّیْرَفِیِّ قَالَ: وَصَفَ إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَمَّارٍ أَخِی لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ دِینَهُ وَ اِعْتِقَادَهُ فَقَالَ إِنِّی أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ أَنَّکُمْ وَ وَصَفَهُمْ یَعْنِی اَلْأَئِمَّهَ وَاحِداً وَاحِداً حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ وَ إِسْمَاعِیلُ مِنْ بَعْدِکَ قَالَ أَمَّا إِسْمَاعِیلُ فَلاَ .
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 324 )
1-اسحاق بن عمّار صیرفی گوید:«برادرم اسماعیل بن عمّار برای امام صادق علیه السّلام دین و اعتقاد خود را بیان کرده و گفت:من گواهی می دهم که هیچ معبودی جز خداوند نیست،و محمّد فرستادۀ اوست و نیز اینکه شما-و شروع کرد به توصیف آنان یعنی امامان-یکی یکی تا رسید به امام صادق علیه السّلام،سپس گفت:و پس از شما اسماعیل.آن حضرت فرمود:(آنچه گفتی درست است)امّا اسماعیل نه».
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 450 )
1-(حدیث کرد ما را ابو العبّاس احمد بن محمّد بن سعید ابن عقده او گفت حدیث کرد ما را ابو عبد اللّه جعفر بن عبد اللّه محمّدی از کتابش در رجب بسال دویست و شصت و هشت او گفت:حدیث کرد مرا حسن بن علیّ بن فضّال او گفت:حدیث کرد ما را صفوان بن یحیی از اسحاق بن عمّار صیرفیّ که گفت): برادرم اسماعیل بن عمّار برای ابی عبد اللّه(امام صادق)علیه السّلام دین و اعتقادش را توصیف کرد و گفت:من گواهی میدهم که خدائی بجز«اللّه»نیست و اینکه محمّد فرستاده اوست و اینکه شماها و امامان را یکی یکی توصیف کرد تا رسید بحضرت صادق علیه السّلام سپس گفت:و پس از شما اسماعیل حضرت فرمود:امّا اسماعیل،نه.
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 383 )
ص : 3505
أَقُولُ رَوَی بَعْضُ مُؤَلِّفِی أَصْحَابِنَا عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَهَ عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ أَنَّهَا قَالَتْ: رَأَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُلْبِسُ وَلَدَهُ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حُلَّهً لَیْسَتْ مِنْ ثِیَابِ اَلدُّنْیَا فَقُلْتُ لَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا هَذِهِ اَلْحُلَّهُ فَقَالَ هَذِهِ هَدِیَّهٌ أَهْدَاهَا إِلَیَّ رَبِّی لِلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِنَّ لُحْمَتَهَا مِنْ زَغَبِ جَنَاحِ جَبْرَئِیلَ وَ هَا أَنَا أُلْبِسُهُ إِیَّاهَا وَ أُزَیِّنُهُ بِهَا فَإِنَّ اَلْیَوْمَ یَوْمُ اَلزِّینَهِ وَ إِنِّی أُحِبُّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 271 )
ص : 3506
کا، ، [الکافی] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ کُلَیْبِ بْنِ مُعَاوِیَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَا یَنْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یَسْتَوْحِشَ إِلَی أَخِیهِ فَمَنْ دُونَهُ اَلْمُؤْمِنُ عَزِیزٌ فِی دِینِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 64 , صفحه 150 )
10-کافی(ج 1 ص 245)بسندش از کلیب بن معاویه که شنیدم امام صادق علیه السّلام میفرمود:نشاید مؤمن هراس کند و گرایش کند بهمدمی برادرش یا جز او،مؤمن در دین خود عزت دارد.
( بحارالأنوار (جلد 64) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 120 )
ص : 3507
وَ فِی کِتَابِ صِفَاتِ اَلشِّیعَهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ (أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ) عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَقَرَّ بِسَبْعَهِ أَشْیَاءَ فَهُوَ مُؤْمِنٌ اَلْبَرَاءَهِ مِنَ ( اَلْجِبْتِ وَ اَلطَّاغُوتِ ) ، وَ اَلْإِقْرَارِ بِالْوَلاَیَهِ وَ اَلْإِیمَانِ بِالرَّجْعَهِ وَ اَلاِسْتِحْلاَلِ لِلْمُتْعَهِ وَ تَحْرِیمِ اَلْجِرِّیِّ وَ [تَرْکِ] اَلْمَسْحِ عَلَی اَلْخُفَّیْنِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 132 )
ص : 3508
إِذَا اِسْتَوْلَی اَللِّئَامُ اُضْطُهِدَ اَلْکِرَامُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 3509
فِی کِتَابِ ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَمَلُّوا مِنْ قِرَاءَهِ « إِذا زُلْزِلَتِ اَلْأَرْضُ » فَإِنَّ مَنْ کَانَتْ قِرَاءَتُهُ فِی نَوَافِلِهِ لَمْ یُصِبْهُ اَللَّهُ بِزَلْزَلَهٍ أَبَداً وَ لَمْ یَمُتْ بِهَا، وَ لاَ بِصَاعِقَهٍ وَ لاَ بِآفَهٍ مِنْ آفَاتِ اَلدُّنْیَا، فَإِذَا مَاتَ أُمِرَ بِهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ ، فَیَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: عَبْدِی أَبَحْتُکَ جَنَّتِی فَاسْکُنْ مِنْهَا حَیْثُ شِئْتَ وَ هَوِیتَ، لاَ مَمْنُوعاً وَ لاَ مَدْفُوعاً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 647 )
ص : 3510
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ فِی جَهَنَّمَ وَادِیاً یُقَالُ لَهُ سَعِیراً إِذَا فُتِحَ ذَلِکَ اَلْوَادِی ضَجَّتِ اَلنِّیرَانُ مِنْهُ أَعَدَّهُ اَللَّهُ لِلْقَتَّالِینَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 207 )
ص : 3511
17594-13 الکافی ،1/21/154/5 العده عن سهل عن الحسین بن بشار [یسار] عن رجل رفعه: فی قول اللّه عز و جل رِجالٌ لا تُلْهِیهِمْ تِجارَهٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اَللّهِ قال هم التجار الذین لا تلهیهم تجاره و لا بیع عن ذکر اللّه عز و عجل إذا دخل مواقیت الصلاه أدوا إلی اللّه حقه فیها.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 440 )
ص : 3512
سعد بن عبد اللّه: عن أیّوب بن نوح، عن إبراهیم بن هاشم، عن إبراهیم بن أبی محمود، قال: قلت لأبی الحسن الرضا - علیه السلام-: الامام یعلم متی یموت؟ فقال: نعم. قلت: فأبوک حیث بعث إلیه یحیی بن خالد بالرطب و الریحان المسمومین علم به؟ قال: نعم. قلت: فأکله و هو یعلم فیکون معینا علی نفسه. فقال: لا، إنّه کان یعلم قبل ذلک لیتقدّم فیما یحتاج إلیه فإذا جاء الوقت ألقی اللّه عزّ و جلّ علی قلبه النسیان لیمضی فیه الحکم .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 378 )
ص : 3513
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ : عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: کُنْتُ عِنْدَهُ فَذَکَرُوا سُلَیْمَانَ وَ مَا أُعْطِیَ مِنَ اَلْعِلْمِ، وَ مَا أُوتِیَ مِنَ اَلْمُلْکِ، فَقَالَ لِی: «وَ مَا أُعْطِیَ سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ ؟ إِنَّمَا کَانَ عِنْدَهُ حَرْفٌ وَاحِدٌ مِنَ اَلاِسْمِ اَلْأَعْظَمِ، وَ صَاحِبُکُمُ اَلَّذِی قَالَ اَللَّهُ: قُلْ کَفی بِاللّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلْکِتابِ کَانَ وَ اَللَّهِ عِنْدَ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عِلْمُ اَلْکِتَابِ». فَقُلْتُ: صَدَقْتَ وَ اَللَّهِ، جُعِلْتُ فِدَاکَ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 273 )
ص : 3514
قَالَ وَ رُوِیَ: أَنَّهُ یَقْطَعُ اَلتَّلْبِیَهَ إِذَا دَخَلَ أَوَّلَ اَلْحَرَمِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 395 )
ص : 3515
و فی کتاب علل الشّرائع ، بإسناده إلی إسحاق بن عمّار قال: سألت أبا الحسن موسی بن جعفر - علیه السّلام-: کیف صارت الصّلاه رکعه و سجدتین؟ و کیف إذا صارت سجدتین، لم تکن رکعتین؟ فقال: إذا سألت عن شیء، ففرّغ قلبک، لتفهم. إنّ أوّل صلاه صلاّها رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - إنّما صلاّها فی السّماء بین یدی اللّه - تبارک و تعالی - قدّام عرشه - جلّ جلاله. و ذلک أنّه لمّا أسری به، و صار عند عرشه - تبارک و تعالی - [فتجلّی له عن وجهه، حتّی رآه بعینه،] قال: یا محمّد ادن من صاد، فاغسل مساجدک، و طهّرها. و صلّ لربّک. فدنا رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - إلی حیث أمره اللّه - تبارک و تعالی - فتوضّأ، و أسبغ وضوءه. قلت: جعلت فداک، و ما صاد الّذی أمره أن یغتسل منه؟ فقال: عین تنفجر من رکن من أرکان کالعرش یقال له: ماء الحیاه. و هو ما قال اللّه - عزّ و جلّ-: ص وَ اَلْقُرْآنِ ذِی اَلذِّکْرِ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 202 )
ص : 3516
7684-9 الفقیه ،1038/362/1 قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : دخل رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله علی رجل من الأنصار و قد شبکته الریح فقال یا رسول اللّه کیف أصلی فقال إن استطعتم أن تجلسوه فأجلسوه و إلا فوجهوه إلی القبله و مروه فلیوم برأسه إیماء و یجعل السجود أخفض من الرکوع و إن کان لا یستطیع أن یقرأ فاقرئوا عنده و أسمعوه .
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1042 )
ص : 3517
25692-4 (الکافی-197:8 رقم 235) علی ، عن أبیه ، عن ابن المغیره، عن عمرو بن حریث قال: قال أبو عبد اللّه علیه السّلام ": الطیره علی ما تجعلها إن هونتها تهونت، و إن شددتها تشددت، و إن لم تجعلها شیئا لم تکن شیئا".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 556 )
ص : 3518
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَسَدٍ اَلْأَسَدِیُّ بِالرَّیِّ فِی رَجَبٍ سَنَهَ سَبْعٍ وَ أَرْبَعِینَ وَ ثَلاَثِمِائَهٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سُلَیْمَانَ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْوَهْبِیُّ وَ أَحْمَدُ بْنُ عُمَیْرٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی أَیُّوبَ قَالُوا حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ هَانِی بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ عَمِّهِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أُمِّ اَلدَّرْدَاءِ عَنْ أَبِی اَلدَّرْدَاءِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَصْبَحَ مُعَافًی فِی جَسَدِهِ آمِناً فِی سَرْبِهِ عِنْدَهُ قُوتُ یَوْمِهِ فَکَأَنَّمَا خِیرَتْ لَهُ اَلدُّنْیَا یَا اِبْنَ جُعْشُمٍ یَکْفِیکَ مِنْهَا مَا سَدَّ جَوْعَتَکَ وَ وَارَی عَوْرَتَکَ فَإِنْ یَکُنْ بَیْتٌ یَکُنُّکَ فَذَاکَ وَ إِنْ تَکُنْ دَابَّهٌ تَرْکَبُهَا فَبَخْ بَخْ وَ إِلاَّ فَالْخُبْزُ وَ مَاءُ اَلْجَرِّ وَ مَا بَعْدَ ذَلِکَ حِسَابٌ عَلَیْکَ أَوْ عَذَابٌ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 385 )
3 - رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) بابی درداء فرمود هر که صبح کند تندرست و آسوده و خوراک آن روز را دارد گویا همه دنیا را باو دادند، ای پسر جعشم بس است از دنیا تو را آنچه رفع گرسنگی تو کند و عورتت را بپوشد و اگر خانه هم داشته باشی که در آن جا کنی چه خوب است و اگر مرکب سواری هم داشته باشی به به و گر نه همان نان و کوزه ای آب و بیش از آن حسابش بر تو است یا عذابش.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 385 )
3.پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله به ابو درداء فرمود:هرکس شب را به صبح آورد،درحالی که سلامت و امنیت و خوراکی آن روز خود را دارد،انگار تمام دنیا برای اوست.ای پسر جعشم از دنیا تو را همان مقدار که گرسنگی ات را برطرف کند و شرمگاهت بپوشاند، کفایت می کند.اگر آشیانه ای برای تو سکونت و مرکبی برای سوار داشته باشی،چه نیکوست.وگرنه همان نیکوست که با نان و کوزه آب خویش سازگار باشی.زیرا بیشتر از این یا حساب دارد یا عقاب.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 89 )
ص : 3519
ل، [الخصال] ، عَنِ اِبْنِ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنِ اَلْجَازِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: لاَ یُؤْمِنُ رَجُلٌ فِیهِ اَلشُّحُّ وَ اَلْحَسَدُ وَ اَلْجُبْنُ وَ لاَ یَکُونُ اَلْمُؤْمِنُ جَبَاناً وَ لاَ حَرِیصاً وَ لاَ شَحِیحاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 302 )
ص : 3520
و بإسناده ، الی أبی عبد اللّه - علیه السلام - قال: و اللّه! نحن الصراط المستقیم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 68 )
ص : 3521
عن النّعمان بن سعد قال: رأیت علیّا علیه السّلام علی المنبر یقول: أین الثّمودیّ؟- فطلع الأشعث، فأخذ کفّا من الحصی و ضرب وجهه فأدماه و انجفل و انجفل النّاس معه و یقول: ترحا لهذا الوجه، ترحا لهذا الوجه .
( الغارات , جلد 2 , صفحه 500 )
نعمان بن سعد گوید:علی(علیه السّلام)را دیدم که بر منبر سخن می راند و می گفت:ثمودی کجاست؟اشعث سر کشید.پس مشتی سنگریزه برداشت و بر صورت او زد چنانکه خونین شد و او بگریخت و مردم نیز با او گریختند و علی(علیه السّلام)می گفت:هلاک باد صاحب این چهره،هلاک باد صاحب این چهره.
( الغارات / ترجمه آیتی ؛ ج 1 , ص 187 )
ص : 3522
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَامِدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ اَلثَّلاَّجِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی اَلْمَعْرُوفِ بِالسَّلاَمِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ شُجَاعٍ اَلْمُؤَدِّبِ قَالَ سَمِعْتُ اَلْفَضْلَ بْنَ اَلْجَرَّاحِ اَلْکُوفِیَّ یَحْکِی عَنْ أَبِیهِ : عَنْ خَادِمِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ لَهُ دَعَوَاتٌ یَدْعُو بِهِنَّ فِی عَقِیبِ کُلِّ صَلاَهٍ مَفْرُوضَهٍ فَقُلْتُ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ عَلِّمْنِی دَعَوَاتِکَ هَذِهِ اَلَّتِی تَدْعُو بِهَا فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا صَلَّیْتَ اَلظُّهْرَ فَقُلْ - بِاللَّهِ اِعْتَصَمْتُ وَ بِاللَّهِ أَثِقُ (وَ عَلَی اَللَّهِ) أَتَوَکَّلُ عَشْرَ مَرَّاتٍ ثُمَّ قُلِ - اَللَّهُمَّ إِنْ عَظُمَتْ ذُنُوبِی فَأَنْتَ أَعْظَمُ وَ إِنْ کَبُرَ تَفْرِیطِی فَأَنْتَ أَکْبَرُ وَ إِنْ دَامَ بُخْلِی فَأَنْتَ أَجْوَدُ اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی عَظِیمَ ذُنُوبِی بِعَظِیمِ عَفْوِکَ وَ کَبِیرَ تَفْرِیطِی بِظَاهِرِ کَرَمِکَ وَ اِقْمَعْ بُخْلِی بِفَضْلِ جُودِکَ اَللَّهُمَّ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَهٍ فَمِنْکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 95 )
ص : 3523
عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ لِلرَّجُلِ عِنْدَهُ اَلْمَالُ إِمَّا بِبَیْعِ أَوْ بِقَرْضٍ فَیَمُوتُ وَ لَمْ یَقْضِهِ إِیَّاهُ فَیَتْرُکُ أَیْتَاماً صِغَاراً فَیَبْقَی لَهُمْ عَلَیْهِ فَلاَ یَقْضِیهِمْ، أَ یَکُونُ مِمَّنْ یَأْکُلُ مَالَ اَلْیَتِیمِ ظُلْماً قَالَ: إِذَا کَانَ یَنْوِی أَنْ یُؤَدِّیَ إِلَیْهِمْ فَلاَ، فَقَالَ اَلْأَحْوَلُ : سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّمَا هُوَ اَلَّذِی یَأْکُلُهُ وَ لاَ یُرِیدُ أَدَاءَهُ مِنَ « اَلَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ اَلْیَتامی » قَالَ: نَعَمْ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 225 )
ص : 3524
قَالَ وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا وَدَّعَ مُسَافِراً أَخَذَ بِیَدِهِ ثُمَّ قَالَ أَحْسَنَ اَللَّهُ لَکَ اَلصِّحَابَهَ وَ أَکْمَلَ لَکَ اَلْمَعُونَهَ وَ سَهَّلَ لَکَ اَلْحُزُونَهَ وَ قَرَّبَ لَکَ اَلْبَعِیدَ وَ کَفَاکَ اَلْمُهِمَّ وَ حَفِظَ لَکَ دِینَکَ وَ أَمَانَتَکَ وَ خَوَاتِیمَ عَمَلِکَ وَ وَجَّهَکَ لِکُلِّ خَیْرٍ عَلَیْکَ بِتَقْوَی اَللَّهِ اِسْتَوْدِعِ اَللَّهَ نَفْسَکَ سِرْ عَلَی بَرَکَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ . أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ وَ غَیْرِهِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 406 )
ص : 3525
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَخْتَضِبُ بِالْحِنَّاءِ خِضَاباً قَانِیاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 94 )
ص : 3526
و فی کتاب الخصال : عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: رنّ إبلیس أربع رنّات: أوّلهنّ یوم لعن، و حین اهبط إلی الأرض.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 128 )
ص : 3527
نَصْرٌ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: سَمِعْتُ اَلشَّعْبِیَّ یَذْکُرُ [أَنَّ] صَعْصَعَهَ قَالَ: عَبَّأَ لِمَذْحِجٍ وَ لِبَکْرِ بْنِ وَائِلٍ ذُو اَلْکَلاَعِ وَ عُبَیْدُ اَللَّهِ فَأَصَابُوا ذَا اَلْکَلاَعِ وَ عُبَیْدَ اَللَّهِ فَاقْتَتَلُوا قِتَالاً شَدِیداً قَالَ وَ شَدَّتْ عُکٌّ وَ لَخْمٌ وَ جُذَامٌ وَ اَلْأَشْعَرُونَ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ عَلَی مَذْحِجٍ وَ بَکْرِ بْنِ وَائِلٍ فَقَالَ اَلْعُکِّیُّ فِی ذَلِکَ وَیْلٌ لِأُمِّ مَذْحِجٍ مِنْ عُکِّلَنَتْرُکَنَّ أُمَّهُمُ تُبَکِّی نَقْتُلُهُمْ بِالطَّعْنِ ثُمَّ اَلصَّکِّفَلاَ رِجَالَ کَرِجَالِ عُکٍّ لِکُلِّ قِرْنٍ بَاسِلٍ مِصَکِّ. قَالَ وَ نَادَی مُنَادِی مَذْحِجٍ یَا لَمَذْحِجٍ خَدِّمُوا فَاعْتَرَضَتْ مَذْحِجٌ لِسَوْقِ اَلْقَوْمِ فَکَانَ بَوَارَ عَامَّهِ اَلْقَوْمِ وَ ذَلِکَ أَنَّ مَذْحِجَ حَمِیَتْ مِنْ قَوْلِ اَلْعُکِّیِّ وَ قَالَ اَلْعُکِّیُّ حِینَ طَحَنَتْ رَحَی اَلْقَوْمِ وَ خَاضَتِ اَلْخَیْلُ وَ اَلرِّجَالُ فِی اَلدِّمَاءِ قَالَ: فَنَادَی یَا لَمَذْحِجُ اَللَّهَ اَللَّهَ فِی عُکٍّ وَ جُذَامٍ ، أَ لاَ تَذْکُرُونَ اَلْأَرْحَامَ أَفْنَیْتُمْ لَخْمَ اَلْکِرَامِ وَ اَلْأَشْعَرِینَ وَ آلَ ذِی حِمَامٍ أَیْنَ اَلنُّهَی وَ اَلْأَحْلاَمُ هَذِهِ اَلنِّسَاءُ تَبْکِی اَلْأَعْلاَمَ. وَ قَالَ اَلْعُکِّیُّ یَا عُکُّ أَیْنَ اَلْمَفَرُّاَلْیَوْمَ تَعْلَمُ مَا اَلْخَبَرْ إِنَّکُمْ قَوْمٌ صُبَرْکُونُوا کَمُجْتَمَعِ اَلْمَدَرْ لاَ تُشْمَتَنَّ بِکُمْ مُضَرْحَتَّی یُحَوَّلَ اَلْحَکَرُ فَیَرَی عَدُوُّکُمُ اَلْغِیَرْ. وَ قَالَ اَلْأَشْعَرِیُّ یَا لَمَذْحِجٍ مَنْ لِلنِّسَاءِ غَداً إِذَا أَفْنَاکُمُ اَلرَّدَی اَللَّهَ اَللَّهَ فِی اَلْحُرُمَاتِ أَ مَا تَذْکُرُونَ نِسَاءَکُمْ وَ اَلْبَنَاتِ أَ مَا تَذْکُرُونَ أَهْلَ فَارِسَ وَ اَلرُّومَ وَ اَلْأَتْرَاکَ لَقَدْ أَذِنَ اَللَّهُ فِیکُمْ بِالْهَلاَکِ وَ اَلْقَوْمُ یَنْحَرُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ یَتَکَادَمُونَ بِالْأَفْوَاهِ وَ قَالَ: نَادَی أَبُو شُجَاعٍ اَلْحِمْیَرِیُّ وَ کَانَ مِنْ ذَوِی اَلْبَصَائِرِ مَعَ عَلِیٍّ فَقَالَ: یَا مَعْشَرَ حِمْیَرٍ تَبَّتْ أَیْدِیکُمْ أَ تَرَوْنَ مُعَاوِیَهَ خَیْراً مِنْ عَلِیٍّ أَضَلَّ اَللَّهُ سَعْیَکُمْ ثُمَّ أَنْتَ یَا ذَا اَلْکَلاَعِ فَوَ اَللَّهِ إِنْ کُنَّا نَرَی أَنَّ لَکَ نِیَّهً فِی اَلدِّینِ فَقَالَ ذُو اَلْکَلاَعِ : إِیهاً یَا أَبَا شُجَاعٍ وَ اَللَّهِ فَاعْلَمَنْ مَا مُعَاوِیَهُ بِأَفْضَلَ مِنْ عَلِیٍّ وَ لَکِنْ إِنَّمَا أُقَاتِلُ عَلَی دَمِ عُثْمَانَ قَالَ وَ أُصِیبَ ذُو اَلْکَلاَعِ بَعْدَهُ قَتَلَهُ خِنْدِفُ بْنُ بَکْرٍ اَلْبَکْرِیُّ فِی اَلْمَعْرَکَهِ.
( وقعه صفین , جلد 1 , صفحه 301 )
ص : 3528
وَ رَوَی اَلْکَفْعَمِیُّ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی تَفْسِیرِ هَذَا اَلْکَلاَمِ أَنَّهُ قَالَ: مَعْنَاهُ أَنَّهُ لَیْسَ شَیْءٌ أَقْرَبَ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی مِنْ رَسُولِهِ وَ لاَ أَقْرَبَ إِلَی رَسُولِهِ مِنْ وَصِیِّهِ فَهُوَ فِی اَلْقُرْبِ کَالْجَنْبِ وَ قَدْ بَیَّنَ اَللَّهُ تَعَالَی ذَلِکَ فِی قَوْلِهِ: أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اَللّهِ یَعْنِی فِی وَلاَیَهِ أَوْلِیَائِهِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی قَوْلِهِمْ بَابُ اَللَّهِ مَعْنَاهُ أَنَّ اَللَّهَ اِحْتَجَبَ عَنْ خَلْقِهِ بِنَبِیِّهِ وَ اَلْأَوْصِیَاءِ مِنْ بَعْدِهِ وَ فَوَّضَ إِلَیْهِمْ مِنَ اَلْعِلْمِ مَا عَلِمَ اِحْتِیَاجَ اَلْخَلْقِ إِلَیْهِ وَ لَمَّا اِسْتَوْفَی اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْعُلُومَ وَ اَلْحِکْمَهَ قَالَ أَنَا مَدِینَهُ اَلْعِلْمِ وَ عَلِیٌّ بَابُهَا وَ قَدْ أَوْجَبَ اَللَّهُ عَلَی خَلْقِهِ اَلاِسْتِکَانَهَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِقَوْلِهِ: اُدْخُلُوا اَلْبابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّهٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطایاکُمْ وَ سَنَزِیدُ اَلْمُحْسِنِینَ أَیِ اَلَّذِینَ لاَ یَرْتَابُونَ فِی فَضْلِ اَلْبَابِ وَ عُلُوِّ قَدْرِهِ وَ قَالَ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ وَ أْتُوا اَلْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها یَعْنِی اَلْأَئِمَّهَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ اَلَّذِینَ هُمْ بُیُوتُ اَلْعِلْمِ وَ مَعَادِنُهُ وَ هُمْ أَبْوَابُ اَللَّهِ وَ وَسِیلَتُهُ وَ اَلدُّعَاهُ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ اَلْأَدِلاَّءُ عَلَیْهَا إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 202 )
کفعمی از حضرت باقر علیه السّلام در تفسیر این کلام نقل کرده که معنای آن اینست که چیزی بخدا نزدیکتر از پیامبر نیست و چیزی بپیامبر نزدیکتر از وصیش نیست پس او در قرب و نزدیکی مانند پهلو است خداوند در این آیه بیان می کند: «
أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اَللّهِ
»یعنی در ولایت اولیای خدا. امام علیه السّلام در معنی باب اللّه فرمود: معنایش اینست که خداوند از دیدگاه مردم پنهان است پیامبر و وصی خود را در میان ایشان قرار داده و بایشان واگذار نموده است احتیاجهای علمی مردم را وقتی پیامبر اکرم بعلی آموخت علوم و حکمت را فرمود: «انا مدینه العلم و علی بابها». خداوند واجب کرده بر مردم توجه بجانب علی را در این آیه:«
اُدْخُلُوا اَلْبابَ سُجَّداً وَ قُولُوا حِطَّهٌ نَغْفِرْ لَکُمْ خَطایاکُمْ وَ سَنَزِیدُ اَلْمُحْسِنِینَ
»و در آیه دیگر می فرماید:«
وَ أْتُوا اَلْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها
»یعنی ائمه علیهم السّلام که بیوت علم خدا و گنجینه دانش اویند ابواب اللّه و داعیان به بهشت و راهنمایان برستگاری هستند تا روز قیامت.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 172 )
ص : 3529
إِنَّ اَلدُّنْیَا تُعْطِی وَ تَرْجَعُ وَ تَنْقَادُ وَ تَمْتَنِعُ وَ تُوحِشُ وَ تُؤْنِسُ وَ تُطْمِعُ وَ تُؤْیِسُ یُعْرِضُ عَنْهَا اَلسُّعَدَاءُ وَ یَرْغَبُ فِیهَا اَلْأَشْقِیَاءُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 249 )
ص : 3530
عِیسَی بْنُ اَلصَّلْتِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی خَبَرٍ: فَأَتَوْا جَبَلَ ذُبَابٍ فَجَلَسُوا عَلَیْهِ فَرَفَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَأْسَهُ فَإِذَا رُمَّانَهٌ مُدْلاَهٌ فَتَنَاوَلَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَفَلَقَهَا فَأَکَلَ وَ أَطْعَمَ عَلِیّاً مِنْهَا ثُمَّ قَالَ یَا أَبَا بِکْرٍ هَذِهِ رُمَّانَهٌ مِنْ رُمَّانِ اَلْجَنَّهِ لاَ یَأْکُلُهَا فِی اَلدُّنْیَا إِلاَّ نَبِیٌّ أَوْ وَصِیُّ نَبِیٍّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 119 )
ص : 3531
ع ، [علل الشرائع] ، ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] ، اَلْوَرَّاقُ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ رَبِیعِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ قَالَ : کَانَ وَ اَللَّهِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ مِنَ اَلْمُتَوَسِّمِینَ یَعْلَمُ مَنْ یَقِفُ عَلَیْهِ بَعْدَ مَوْتِهِ وَ یَجْحَدُ اَلْإِمَامَ بَعْدَهُ إِمَامَتَهُ فَکَانَ یَکْظِمُ غَیْظَهُ عَلَیْهِمْ وَ لاَ یُبْدِی لَهُمْ مَا یَعْرِفُهُ مِنْهُمْ فَسُمِّیَ اَلْکَاظِمَ لِذَلِکَ . مع، [معانی الأخبار] ، مُرْسَلاً: مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 48 , صفحه 10 )
عیون اخبار الرضا-ج 1 ص 112-ربیع بن عبد الرحمن گفت:بخدا قسم موسی بن جعفر علیه السّلام از کسانی بود که آثار جلالت و کمال دانش و اطلاع از حقایق عالم در چهره اش دیده می شود،و میدانست چه کسی ادعای مقامش را خواهد کرد و منکر امامت و جانشینش میگردد ولی این خشم را فرو میخورد و آنچه میدانست اظهار نمیکرد از همین جهت لقب کاظم یافت.
( بحارالأنوار (جلد 48) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 10 )
ص : 3532
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَجِبُ لِلْمُؤْمِنِ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ اَلنَّصِیحَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 381 )
ص : 3533
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُقْبَهَ قَالَ : کَتَبْتُ إِلَی اَلْعَبْدِ اَلصَّالِحِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنْ رَأَی سَیِّدُنَا أَنْ یُخْبِرَنِی بِأَفْضَلِ مَا جَاءَ بِهِ فِی زِیَارَهِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هَلْ تَعْدِلُ ثَوَابَ اَلْحَجِّ لِمَنْ فَاتَهُ فَکَتَبَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ تَعْدِلُ اَلْحَجَّ لِمَنْ فَاتَهُ اَلْحَجُّ .
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 157 )
محمّد بن جعفر، از محمّد بن الحسین، از محمّد بن سنان، از ابراهیم بن عقبه، وی گفت: نامه ای محضر مبارک عبد صالح علیه السّلام نوشته و در آن عرض کردم: اگر آقا و سرور ما مصلحت دیدند به ما خبر دهند از افضل و برترین ثوابی که در زیارت حضرت امام حسین علیه السّلام وارد شده است و آیا ثواب آن معادل ثواب حجّ هست از کسی که نتوانسته عمل حجّ را بجا آورد؟ امام علیه السّلام در جوابش مرقوم فرمودند: ثواب زیارت امام حسین علیه السّلام معادل ثواب حجّ است برای کسی که حجّ از دستش رفته است.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 519 )
ص : 3534
وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَبِی مَیَّاحٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ أَرَادَ اَلرِّئَاسَهَ هَلَکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 351 )
7-امام صادق علیه السّلام فرمود:هر که قصد ریاست داشته باشد هلاک(و گمراه) شود.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 238 )
ص : 3535
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحَجَّالِ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ أَ مَا لَکُمْ مِنْ مَفْزَعٍ أَ مَا لَکُمْ مِنْ مُسْتَرَاحٍ تَسْتَرِیحُونَ إِلَیْهِ مَا یَمْنَعُکُمْ مِنَ اَلْحَارِثِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ اَلنَّصْرِیِّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 145 )
ص : 3536
اِبْنُ اَلشَّیْخِ فِی أَمَالِیهِ، عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْفَحَّامِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْهَاشِمِیِّ اَلْمَنْصُورِیِّ عَنْ عَمِّ أَبِیهِ أَبِی مُوسَی عِیسَی بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلثَّالِثِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: دَخَلَ أَشْجَعُ اَلسُّلَمِیُّ عَلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ یَا سَیِّدِی أَنَا کَثِیرُ اَلْأَسْفَارِ وَ أَحْصُلُ فِی اَلْمَوَاضِعِ اَلْمُفْزِعَهِ فَتُعَلِّمُنِی مَا آمَنُ بِهِ عَلَی نَفْسِی قَالَ فَإِذَا خِفْتَ أَمْراً فَاتْرُکْ یَمِینَکَ عَلَی أُمِّ رَأْسِکَ وَ اِقْرَأْ بِرَفِیعِ صَوْتِکَ أَ فَغَیْرَ دِینِ اَللّهِ یَبْغُونَ وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِی اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ طَوْعاً وَ کَرْهاً وَ إِلَیْهِ یُرْجَعُونَ قَالَ أَشْجَعُ فَحَصَلْتُ فِی وَادٍ تَعْبَثُ فِیهِ اَلْجِنُّ فَسَمِعْتُ قَائِلاً یَقُولُ خُذُوهُ فَقَرَأْتُهَا فَقَالَ قَائِلٌ کَیْفَ نَأْخُذُهُ وَ قَدِ اِحْتَجَزَ بِآیَهٍ طَیِّبَهٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 145 )
ص : 3537
أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سَمِعْتُ هِشَامَ بْنَ اَلْحَکَمِ یَرْوِی عَنْکُمْ أَنَّ اَللَّهَ جِسْمٌ صَمَدِیٌّ نُورِیٌّ مَعْرِفَتُهُ ضَرُورَهٌ یَمُنُّ بِهَا عَلَی مَنْ یَشَاءُ مِنْ خَلْقِهِ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سُبْحَانَ مَنْ لاَ یَعْلَمُ أَحَدٌ کَیْفَ هُوَ إِلاَّ هُوَ «لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْبَصِیرُ» لاَ یُحَدُّ وَ لاَ یُحَسُّ وَ لاَ یُجَسُّ وَ «لا تُدْرِکُهُ اَلْأَبْصارُ» وَ لاَ اَلْحَوَاسُّ وَ لاَ یُحِیطُ بِهِ شَیْءٌ وَ لاَ جِسْمٌ وَ لاَ صُورَهٌ وَ لاَ تَخْطِیطٌ وَ لاَ تَحْدِیدٌ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 104 )
ابن ابی حمزه گوید: بامام صادق علیه السلام عرضکردم: من از هشام بن حکم شنیدم که از شما روایت میکرد که: خدا جسمی است، توپر، نورانی شناختنش ضروری، بهر کس از مخلوقش که خواهد منت نهد، حضرت فرمود: منزه باد، آنکه کسی جز او نداند که او چگونه است، چیزی مانندش نیست و او شنوا و بیناست. محدود نگردد، بحس در نیاید، سوده نشود، حواس درکش نکنند، چیزی بر او احاطه نکند نه جسم است و نه صورت و نه ترسیم و نه محدود.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 140 )
1-علی بن أبی حمزه گوید:به امام صادق(علیه السّلام)گفتم:من از هشام بن حکم شنیدم که از شما روایت کرده است،خدا جسمی است،تو پر و نورانی،و شناختن او بدیهی و ذوقی است و خدا به هر کدام بندگانش که بخواهد بدان منت می نهد،فرمود:منزه باد کسی که هیچ کس نداند او چگونه است جز ذات او،نیست به مانندش چیزی و او است شنوا و آگاه،نه حدی دارد و نه محسوس گردد و نه بسیده شود و نه(دیده ها و نه)حواس او را دریابند،نه در چیزی گنجد و نه جسم است و نه صورت،نه در معرض نقشه بندی است و نه محدودیت.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 301 )
1-علی بن أبی حمزه می گوید:به امام صادق علیه السّلام گفتم:من از هشام بن حکم شنیدم که از شما روایت کرده است،خدا جسمی است،توپر و نورانی، و شناختن او ضروری است و به هرکدام از بندگانش که بخواهد منت می نهد،فرمود:منزه باد کسی که جز خود او نداند چگونه است چیزی همانند او نیست و اوست شنوا و آگاه،نه حدی دارد و نه به حس درآید سوده نشود،حواس درکش نکنند و چیزی به او احاطه نکند نه جسم است و نه صورت،و نه ترسیم شود و نه محدود است.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 271 )
،ای جسم لا کالاجسام المخلوقه مادیه ظلمانیه، لاشتمالها علی الاعدام و الامکانات و النقائص و الاستعدادات،و اما الجسم العقلی کالانسان العقلی الذی اثبته افلاطن و شیعته الذی هذا الانسان الطبیعی ظله و مثاله،فوجوده وجود صمدی،لانه مفارق عن معنی القوه و الاستعداد،و انه نوری لانه ظاهر بذاته لذاته غیر محتجب عن ذاته کهذه الاجسام المظلمه ذوات الایون و الاوضاع و الجهات و الحرکات و إلیه الاشاره بقوله:معرفته ضروره،و فی بعض النسخ:ضروری.و هذا الانسان العقلی الذی اثبته افاضل الحکماء المتقدمون کافلاطن الالهی و شیعته مثال للبارئ تقدست اسمائه یتجلی به علی من یشاء من عباده،و اللّه تعالی منزه عن المثل لا عن المثال.
وَ لَهُ اَلْمَثَلُ اَلْأَعْلی فِی اَلسَّماواتِ
. ثم ان الذی اکتحلت عین بصیرته بنور الحق یعلم ان العالم العقلی کله مثال للحق و هذا العالم الطبیعی بسمائه و ارضه و ما فیهما و ما بینهما مثال مثاله،و ان الغیب بما فیه کان کأنه یحوی علی صوره مطابقه لعالم الشهاده،اذ کان علمه سبحانه بذاته هو علمه بالعالم، فبرز العالم علی صوره العالم به من کونه عالما به. فصورته من الجواهر او الجسم هی ذاته،و من حیث الکم المتصل القار شده وجوده،و من حیث الکم المتصل الغیر القار و هو الزمان سرمدیته،و من حیث الکم العددی هی عدد اسمائه،و من حیث الکیف کونه سمیعا بصیرا،و من حیث الاین کونه مستویا علی العرش،و من حیث المتی کان اللّه فی الازل،و من حیث الوضع وضعه للشرائع و انه باسط الیدین بالرحمه،و من حیث الاضافه کونه خالق الخلق،و الجده:مالک الملک، و من ان یفعل:کل یوم هو فی شأن،سنفرغ لکم ایها الثقلان .و من ان ینفعل:هو الذی یقبل التوبه عن عباده و یأخذ الصدقات ،و یسمع الدعاء. فهذه کلها صوره العالم علی وجه اعلی و اشرف مما یوجد فی کون او یتوهم او یتصور فی عقل او وهم او حسّ،فکلّ ما سوی اللّه ظهر علی صوره موجدها،فما اظهر الا نفسه، و العالم مظهر الحق علی الکمال فلیس فی الامکان ابدع من هذا العالم فی رتبه وجوده الکونی، اذ لیس اکمل من موجده الحق تعالی،و لو کان فی الامکان اکمل من هذا العالم لکان ثم من هو اکمل من موجده و ما ثم الا اللّه،فلیس فی الامکان الا ما ظهر فی الکون لا اکمل منه.فتدبر فانه لباب المعرفه اشار إلیه بعض الکاملین فی العرفان. ثم ان اللّه اختصر من هذا العالم مختصرا مجموعا و کتابا وجیز النظم جامعا یحوی علی معانیه کلها من اکمل الوجوه سمّاه آدم و قال کما هو المروی انه خلقه علی صورته،فالانسان خلیفه اللّه و انه مجموع العالم و هو الانسان الصغیر و العالم الانسان الکبیر،و ان شئت سم الانسان العالم الصغیر. اذا عرفت الامر کما هو ثم انظر الی قوله تعالی:
أَ لَمْ تَرَ إِلی رَبِّکَ کَیْفَ مَدَّ اَلظِّلَّ
، لتعلم ان العالم الجسمانی ظل الرب الممدود و مثاله الموجود و سینقبض الظل و یرجع بالحرکه الذاتیه من الشهاده الی الغیب کما دل علیه قوله تعالی:
وَ لَوْ شاءَ لَجَعَلَهُ ساکِناً
، و قوله:
ثُمَّ قَبَضْناهُ إِلَیْنا قَبْضاً یَسِیراً
. و بالجمله هذا الرجل اعنی هشام بن الحکم اجل رتبه من ان یجهل ما یعرفه اکثر الناس فی حقه تعالی من سلب الجسمیه و الصوره عنه سبحانه او یفتری مثل هذا الافتراء علی الائمه الاولیاء علیهم السلام،فبقی ان لکلامه وجها صحیحا و مسلکا دقیقا و معنی عمیقا سواء انکشف ذلک له و انفتح علی قلبه بابه أم لا و العلم عند اللّه،لکن لما کان فهم هذه المعانی فی غایه الصعوبه و الغموض و رأی علیه السلام اذهان الناس قاصره عن درکها و انهم لا یعلمون من الجسم الا المحسوس،اضرب عنها الی تنزیه اللّه تعالی عما یصفونه من التجسیم و التحدید و تقدیسه عن صفات النقص و لوازم الامکان و احوال الحدثان فقال:سبحان من لا یعلم کیف هو الا هو،تنبیها علی ان کل ما یدرکه احد غیره فی نعته فهو مخلوق مصنوع و هو تعالی مجرد عنه،و ان کل ما یتصوره احد فهو من باب الکیفیه النفسانیه،فله مثل و انه لیس کمثله شیء. ثم اشار الی نفی الجسمیه عنه تعالی علی صوره قیاس مضمر من الشکل الثانی و هو: ان اللّه تعالی لیس بمحدود و لا محسوس،و کل جسم فهو محدود و محسوس،فلیس اللّه بجسم. و قوله:لا یدرکه الابصار و لا الحواس،تفسیر لقوله لا یحس،و قوله:و لا یحیط به شیء،تفسیر لقوله لا یحد، و قوله:و لا جسم و لا صوره و لا تخطیط و لا تحدید،قوله:ان اللّه جسم صمدی نوریکالنتیجه لما سبق و هی نفی الجسمیه و الصوره بزیاده نفی التخطیط و التحدید العارضین لهما.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 3 , ص 195 )
الحدیث الاول قوله علیه السلام:معرفته ضروره أی ادراک احساسی ابصاری،فان الاحساسات ادراکات ضروریه.
( التعلیقه علی کتاب الکافی ؛ ج 1 , ص 234 )
شرح: ضَرُورَه در مقابل اکتساب است-چنانچه بیان شد در شرح حدیث سوّمِ باب نهم-و منصوب است به نیابت مفعولِ مطلق برای نوع به تقدیر «مَعْرِفَتُهُ مَعْرِفَهٌ ضَرُورَهٌ» به اضافۀ «مَعْرِفَه» به «ضَرُورَه» نظیرِ «الضَّرْبُ قِیاماً شَدیدٌ» که به تقدیر «الضَّرْبُ ضَرْبُ قیامٍ شَدِیدٍ» است، یا مرفوع و خبر مبتداست و افادۀ این می کند که معرفت اکتسابی مانند جهل است. لَایُحَدُّ (به حاء بی نقطه و تشدید دال بی نقطه، به صیغۀ مضارع غایبِ مجهولِ باب «نَصَرَ»-ناظر است به:«لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ».
» الْمَحْدُود: محصور به مقداری معیّن که از آن تجاوز نکرده باشد، پس یک سطح یا چند سطح احاطه به آن کرده باشد و در این، اشارت است به این که هر چه غیرِ اللّه تعالی است محدود است، پس تجرّد نفوس و عقول، نامعقول است. لَایُحَسُّ (به حاء بی نقطه و تشدید سین بی نقطه، به صیغۀ مضارع غایبِ معلومِ باب «نَصَرَ»-ناظر است به «السَّمِیعُ». الْحِسّ (به فتح حاء): گوش به آواز انداختن تا خوب شنیده شود. لَایُجَسُّ (به جیم و تشدید سین بی نقطه، به صیغۀ مضارع غایبِ معلومِ باب «نَصَرَ») ناظر است به «الْبَصِیرُ». الْجَسّ (به فتح جیم): چشم به چیزی دوختن تا خوب دیده شود؛ صاحب قاموس گفته: «جسه بعینه: أحد النظر إلیه لیستثبت» . الْحَوَاسّ (به حاء بی نقطه و به جیم و تشدید سین بی نقطه): سمع وبَصَر و شَمّ و ذوق و لمس. «لَا» در وَلَا جِسْمٌ تا آخر، برای نفیِ جنس است. یعنی: روایت است از علی بن اَبی حمزه گفت که: گفتم امام جعفر صادق علیه السّلام را که: شنیدم از هشام بن حکم، نقل می کرد از شما که: اللّه تعالی جسمِ میان پرِ نورانی است، شناختن او به عنوان ضرورت است، بخشش می کند اللّه تعالی به آن بر اولیائی که می خواهد از جملۀ مخلوقین خود. پس امام علیه السّلام گفت که: ای تنزیه کسی که، نمی داند کسی که چگونه است خصوصیّت ذات او مگر خودش؛ به معنی این که معرفت او به اسم جامدِ محضْ کسی را ممکن نیست، هر چند که پیغمبر باشد؛ چه جای دیگران نیست مانند آن قسمْ کسی هیچ چیز و اوست و بس شنوای هر آوازِ بینای هر چیز. بیانِ این آن که: محصور نمی شود به مقداری و گوش نمی اندازد به آوازی و چشم نمی دوزد بر چیزی و درنمی یابد او را حواسّ خمس و فرو نمی گیرد او را چیزی به علم به ذات او، یا شخص او، یا به تصرّف در او، یا مثل احاطۀ سطح به جسم. و در مقامِ معرفت او به صفات ربوبیّت، نیست جسمِ میان پر و نیست پیکر مَجوف و نیست تمیز اعضا و نیست قرار دادن حدّ و مقدار معیّن. بدان که امام علیه السّلام نگفت که: هشام دروغ می گوید در این نقل؛ برای اشارت به این که این گفتگوها از برای تقیّه، اگر از ما یا شیعۀ ما سرزند، قصوری ندارد، چنانچه بیان شد در شرح حدیث سوّمِ باب سابق.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 2 , ص 210 )
هدیّه: (علیّ بن أبی حمزه) البطائنی قائد أبی بصیر یحیی بن أبی القاسم،واقفیّ کذّاب. قال الکشّی:قال له أبو الحسن علیه السلام:أنت وأصحابک أشباه الحمیر .وقال الرضا علیه السلام: سئل علیّ بن أبی حمزه فی قبره عنّی فوقف فضرب علی رأسه ضربهً فامتلأ قبره ناراً . وقال الغضائری:هو لعنه اللّه أشدّ الخلق عداوهً للولیّ بعد أبی إبراهیم علیه السلام .فما سمعه من هشام علی تقدیر الصحّه تقیّه منه؛إذ لا قدح فیه لأحد من العصابه،وعدم تکذیبه علیه السلام إیّاه مؤیّد. (ضروره) علی الرفع بالخبریّه عن«المعرفه».واحتمل برهان الفضلاء النصب علی الحالیّه علی جوازها عن المبتدأ.وفی نسخه الفاضل الإسترابادی اُعربتْ بالرّفع، وکتب بخطّه:معرفه اللّه اضطراریّ علی کلّ نفس لا کلّ مخلوق؛لشموله الجمادات. (ولا جسم) بلا موادّ قدیمه وماهیّات ثابته،فنفی للجعل المرکّب. (ابتداءً) إلی آخر الحدیث،یحتمل النصب،ف«لا»لنفی الجنس. (ولا یجسّ) أی لا یمسّ.
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 2 , ص 158 )
: موثق. قوله: معرفته ضروره: أی تقذف فی القلب من غیر اکتساب أو تحصل بالرؤیه تعالی الله عن ذلک، و قد یؤول کلامه بأن مراده بالجسم الحقیقه العینیه القائمه بذاتها لا بغیرها و بالصمدی ما لا یکون خالیا فی ذاته عن شیء فیستعد أن یدخل هو فیه، أو مشتملا علی شیء یصح علیه خروجه عنه، و بالنوری ما یکون صافیا عن ظلم المواد و قابلیاتها، بل عن المهیه المغایره للوجود و قابلیتها. قیل: و لما کان السائل فهم من هذا الکلام ما هو الظاهر و لم یحمله علی ما ذکر، أجاب علیه السلام لا بتخطئه إطلاق الجسم بل بنفی ما فهمه عنه سبحانه، فقال: سبحان من لا یعلم أحد کیف هو إلا هو، أی لیس لأحد أن یصفه بصفه یعرفها من صفات ذاته الفانیه و صفات أشباهه من الممکنات، فإنه لا یکون معرفه شیء منها معرفه
لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْبَصِیرُ
أی لا بآله و قوه و هو لا یحد و کل جسم محدود متناه و لا یجس أی لا یمس و کل جسم یصح علیه أن یمس و
لا تُدْرِکُهُ اَلْأَبْصارُ
أی الأوهام، و لا الحواس الظاهره و الجسم یدرک بالحواس الباطنه و الظاهره و لا یحیط به شیء إحاطه عقلیه أو وهمیه أو حسیه و لا جسم لأن معناه حقیقه مقتدر محدود و لا صوره و لا تخطیط أی تشکل کیف، و الصوره و التشکل لا ینفک عن التحدید و لا تحدید.
( مرآه العقول ؛ ج 2 , ص 2 )
ص : 3538
وَ رَوَی زُرَارَهُ فِی اَلصَّحِیحِ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ مَا عِدَّهُ اَلْمُتَمَتِّعَهِ إِذَا مَاتَ عَنْهَا اَلَّذِی تَمَتَّعَ بِهَا قَالَ أَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً ثُمَّ قَالَ یَا زُرَارَهُ کُلُّ اَلنِّکَاحِ إِذَا مَاتَ اَلزَّوْجُ فَعَلَی اَلْمَرْأَهِ حُرَّهً کَانَتْ أَوْ أَمَهً أَوْ عَلَی أَیِّ وَجْهٍ کَانَ اَلنِّکَاحُ مِنْ مُتْعَهٍ أَوْ تَزْوِیجٍ أَوْ مِلْکِ یَمِینٍ فَالْعِدَّهُ أَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً وَ عِدَّهُ اَلْمُطَلَّقَهِ ثَلاَثَهُ أَشْهُرٍ وَ اَلْأَمَهُ اَلْمُطَلَّقَهُ عَلَیْهَا نِصْفُ مَا عَلَی اَلْحُرَّهِ وَ کَذَلِکَ اَلْمُتَمَتِّعَهُ عَلَیْهَا مَا عَلَی اَلْأَمَهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 345 )
ص : 3539
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: وَ لکِنْ لا تُواعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلاّ أَنْ تَقُولُوا قَوْلاً مَعْرُوفاً قَالَ اَلْمَرْأَهُ فِی عِدَّتِهَا تَقُولُ لَهَا قَوْلاً جَمِیلاً تُرَغِّبُهَا فِی نَفْسِکَ وَ لاَ تَقُولُ إِنِّی أَصْنَعُ کَذَا وَ أَصْنَعُ کَذَا اَلْقَبِیحَ مِنَ اَلْأَمْرِ فِی اَلْبُضْعِ وَ کُلَّ أَمْرٍ قَبِیحٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 190 )
ص : 3540
مِنْ کِتَابِ اَلذَّخِیرَهِ : کَانَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ غَزِیرَ اَلْفَضْلِ وَاسِعَ اَلرِّوَایَهِ وَافِرَ اَلْأَدَبِ مُتْقَنَ اَلدِّرَایَهِ إذا[ذَا] عَمَلٍ وَ عِلْمٍ وَ زُهْدٍ وَ وَرَعٍ وَ حِلْمٍ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 292 )
ص : 3541
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ مِسْمَعٍ کِرْدِینٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : دَخَلْتُ عَلَیْهِ وَ عِنْدَهُ إِسْمَاعِیلُ قَالَ وَ نَحْنُ إِذْ ذَاکَ نَأْتَمُّ بِهِ بَعْدَ أَبِیهِ فَذَکَرَ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ أَنَّهُ سَمِعَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خِلاَفَ مَا ظَنَّ فِیهِ قَالَ فَأَتَیْتُ رَجُلَیْنِ مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ کَانَا یَقُولاَنِ بِهِ فَأَخْبَرْتُهُمَا فَقَالَ وَاحِدٌ مِنْهُمَا سَمِعْتُ وَ أَطَعْتُ وَ رَضِیتُ وَ سَلَّمْتُ وَ قَالَ اَلْآخَرُ وَ أَهْوَی بِیَدِهِ إِلَی جَیْبِهِ فَشَقَّهُ ثُمَّ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ سَمِعْتُ وَ لاَ أَطَعْتُ وَ لاَ رَضِیتُ حَتَّی أَسْمَعَهُ مِنْهُ قَالَ ثُمَّ خَرَجَ مُتَوَجِّهاً إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ وَ تَبِعْتُهُ فَلَمَّا کُنَّا بِالْبَابِ فَاسْتَأْذَنَّا فَأَذِنَ لِی فَدَخَلْتُ قَبْلَهُ ثُمَّ أَذِنَ لَهُ فَدَخَلَ فَلَمَّا دَخَلَ قَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا فُلاَنُ أَ یُرِیدُ کُلُّ اِمْرِئٍ مِنْکُمْ أَنْ یُؤْتی صُحُفاً مُنَشَّرَهً إِنَّ اَلَّذِی أَخْبَرَکَ بِهِ فُلاَنٌ اَلْحَقُّ قَالَ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی أَشْتَهِی أَنْ أَسْمَعَهُ مِنْکَ قَالَ إِنَّ فُلاَناً إِمَامُکَ وَ صَاحِبُکَ مِنْ بَعْدِی یَعْنِی أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلاَ یَدَّعِیهَا فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَهُ إِلاَّ کَالِبٌ مُفْتَرٍ فَالْتَفَتَ إِلَیَّ اَلْکُوفِیُّ وَ کَانَ یُحْسِنُ کَلاَمَ اَلنَّبَطِیَّهِ وَ کَانَ صَاحِبَ قَبَالاَتٍ فَقَالَ لِی درفه فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ درفه بِالنَّبَطِیَّهِ خُذْهَا أَجَلْ فَخُذْهَا فَخَرَجْنَا مِنْ عِنْدِهِ . ختص، [الإختصاص] ، اِبْنُ عِیسَی وَ اِبْنُ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 48 , صفحه 24 )
بصائر:مسمع کردین گفت:خدمت حضرت صادق رسیدم اسماعیل آنجا بود ما آن وقت معتقد بودیم اسماعیل امام است پس از حضرت صادق،گفت در ضمن یک خبر طولانی که مردی از حضرت صادق خلاف این مطلب را شنیده بود من در کوفه بدو نفر که معتقد بامامت اسماعیل بودند جریان را گفتم یکی از آنها گفت: شنیدم اطاعت میکنم تسلیم هستم و راضی. دیگری دست برد و گریبان خود را چاک زده گفت:نه بخدا نه شنیدم و نه اطاعت میکنم و نه راضیم مگر اینکه از خودش بشنوم سپس بطرف حضرت صادق رفت من نیز از پی او رفتم وقتی بدر خانه امام رسیدم اجازه خواستم بمن قبل از او اجازه داد بعد او را اجازه داد. وقتی وارد شد حضرت صادق فرمود:شما میل دارید برای هر کدامتان یک نامه جداگانه بفرستم جریانی که فلانی گفت مطلب همان است.عرضکرد: آقا فدایت شوم من دلم میخواست از خودتان بشنوم.فرمود فلانی امام تو است و پیشوای بعد از من است،منظورش موسی بن جعفر بود هر کس غیر او ادعا کند دیوانه و دروغگو است. در این موقع رفیق کوفی نگاهی بمن نموده با زبان نبطی که خوب وارد بود گفت:تحویل بگیر حضرت صادق علیه السّلام نیز فرمود راست میگوید تحویل بگیر از خدمت آن جناب خارج شدیم.
( بحارالأنوار (جلد 48) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 21 )
ص : 3542
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ ضَمِنَ لِی وَاحِدَهً ضَمِنْتُ لَهُ أَرْبَعَهً یَصِلُ رَحِمَهُ فَیُحِبُّهُ اَللَّهُ وَ یُوَسِّعُ عَلَیْهِ فِی رِزْقِهِ وَ یَزِیدُ فِی عُمُرِهِ وَ یُدْخِلُهُ اَلْجَنَّهَ اَلَّتِی وَعَدَهُ.
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 37 )
باین اسناد گوید رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود کسی که از برای من یک چیز ضامن شود من از برای او چهار چیز ضامن شوم اگر صلۀ رحم کند خدا او را دوست دارد و در رزق او وسعت دهد و عمر او را زیاد کند و او را داخل بهشت کند که او را ببهشت وعده داده است.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 274 )
93-و بهمین اسناد از آن حضرت علیه السّلام روایت کرده که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله فرمود:هر کس از برای من یک چیز را تعهّد کند من برای او چهار چیز را ضامن میشوم،اگر صلۀ رحم کند من ضامنم که خداوند او را دوست می دارد،و در روزیش وسعت می دهد،و عمرش را افزون می نماید،و به بهشت که وعده اش داده است داخل می گرداند.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 37 )
نیز رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:هرکه برای من یک خیر ضامن شود من برای او چهار خیر ضامن می شوم:چنانچه با رحم خود صله کند پس خدای عزّ و جلّ او را دوست دارد،رزق بر او وسیع سازد،عمر او بیفزاید و او را داخل جنّتی که به او وعده داده است،بگرداند.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 32 )
ص : 3543
اَلشَّیْخُ : بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی ، عَنْ سَمَاعَهَ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُکُمْ . قَالَ: «یَعْنِی اَلْیَتَامَی، إِذَا کَانَ اَلرَّجُلُ یَلِی اَلْأَیْتَامَ فِی حَجْرِهِ فَلْیُخْرِجْ مِنْ مَالِهِ عَلَی قَدْرِ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ، عَلَی قَدْرِ مَا یُخْرِجُهُ لِکُلِّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ، فَیُخَالِطُوهُمْ، وَ یَأْکُلُونَ جَمِیعاً، وَ لاَ یَرْزَأَنَّ مِنْ أَمْوَالِهِمْ شَیْئاً، إِنَّمَا هِیَ اَلنَّارُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 458 )
ص : 3544
مِنْ کِتَابِ کِفَایَهِ اَلطَّالِبِ عَنِ اَلدَّارَقُطْنِیِّ عَنْ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی هَارُونَ اَلْعَبْدِیِّ قَالَ: أَتَیْتُ أَبَا سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیَّ فَقُلْتُ لَهُ هَلْ شَهِدْتَ بَدْراً فَقَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ أَ لاَ تُحَدِّثُنِی بِشَیْءٍ مِمَّا سَمِعْتَهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی عَلِیٍّ وَ فَضْلِهِ فَقَالَ بَلَی أُخْبِرُکَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَرِضَ مَرْضَهً نَقَهَ مِنْهَا فَدَخَلَتْ عَلَیْهِ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ تَعُودُهُ وَ أَنَا جَالِسٌ عَنْ یَمِینِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا رَأَتْ مَا بِرَسُولِ اَللَّهِ مِنَ اَلضَّعْفِ خَنَقَتْهَا اَلْعَبْرَهُ حَتَّی بَدَتْ دُمُوعُهَا عَلَی خَدِّهَا فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا یُبْکِیکِ یَا فَاطِمَهُ قَالَتْ أَخْشَی اَلضَّیْعَهَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ یَا فَاطِمَهُ أَ مَا عَلِمْتِ أَنَّ اَللَّهَ اِطَّلَعَ إِلَی اَلْأَرْضِ اِطِّلاَعَهً فَاخْتَارَ مِنْهَا أَبَاکِ فَبَعَثَهُ نَبِیّاً ثُمَّ اِطَّلَعَ ثَانِیَهً فَاخْتَارَ مِنْهُمْ بَعْلَکِ فَأَوْحَی إِلَیَّ فَأَنْکَحْتُهُ وَ اِتَّخَذْتُهُ وَصِیّاً أَ مَا عَلِمْتِ أَنَّکِ بِکَرَامَهِ اَللَّهِ إِیَّاکِ زَوَّجَکِ أَعْلَمَهُمْ عِلْماً وَ أَکْثَرَهُمْ حِلْماً وَ أَقْدَمَهُمْ سِلْماً فَضَحِکَتْ وَ اِسْتَبْشَرَتْ فَأَرَادَ رَسُولُ اَللَّهِ أَنْ یَزِیدَهَا مَزْیَدَ اَلْخَیْرِ کُلِّهِ اَلَّذِی قَسَمَهُ اَللَّهُ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَقَالَ لَهَا یَا فَاطِمَهُ وَ لِعَلِیٍّ ثَمَانِیَهُ أَضْرَاسٍ یَعْنِی مَنَاقِبَ إِیمَانٌ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ حِکْمَتُهُ وَ زَوْجَتُهُ وَ سِبْطَاهُ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ أَمْرُهُ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیُ عَنِ اَلْمُنْکَرِ یَا فَاطِمَهُ إِنَّا أَهْلَ اَلْبَیْتِ أُعْطِینَا سِتَّ خِصَالٍ لَمْ یُعْطَهَا أَحَدٌ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ لَمْ یُدْرِکْهَا أَحَدٌ مِنَ اَلْآخِرِینَ غَیْرَنَا نَبِیُّنَا خَیْرُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ هُوَ أَبُوکِ وَ وَصِیُّنَا خَیْرُ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ هُوَ بَعْلُکِ وَ شَهِیدُنَا خَیْرُ اَلشُّهَدَاءِ وَ هُوَ حَمْزَهُ عَمُّ أَبِیکِ وَ مِنَّا سِبْطَا هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ هُمَا اِبْنَاکِ وَ مِنَّا مَهْدِیُّ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ اَلَّذِی یُصَلِّی خَلْفَهُ عِیسَی ثُمَّ ضَرَبَ عَلَی مَنْکِبِ اَلْحُسَیْنِ فَقَالَ مِنْ هَذَا مَهْدِیُّ اَلْأُمَّهِ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ یُوسُفَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْکَنْجِیُّ اَلشَّافِعِیُّ هَکَذَا أَخْرَجَهُ اَلدَّارَقُطْنِیُّ صَاحِبُ اَلْجَرْحِ وَ اَلتَّعْدِیلِ : .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 153 )
در کتاب کفایه الطالب از دارقطنی روایت میکند و او از رجال خود از أبی هارون العبدی که گفت: من رفتم نزد أبی سعید خدری و گفتم که در بدر حاضر بودی؟ گفت: نعم، گفتم آیا هیچ حدیث نمیکنی از برای من بچیزی که از رسول اللّه شنیدۀ در باب علی و فضل او؟ گفت: بلی خبر کنم ترا، و خبر آنست که حضرت رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله بعد از مرض در أیام نقاهت بود فاطمه (علیها السّلام) بعیادت آن حضرت آمد و من نشسته بودم بر یمن رسول اللّه (صلّی اللّه علیه و آله) چون حضرت فاطمه ضعف آن حضرت را مشاهده فرمود گریه در گلوی وی گرفته شد و اشک بر رخسار مبارک فرو میبارید، آن حضرت فرمود که: ای فاطمه سبب گریه چیست؟ گفت می ترسم از ضیعه یا رسول اللّه، فرمود که: ای فاطمه آیا میدانی که حق جل و علا نظر انداخت بر زمین پدرت را از آنجا اختیار کرد، بار دوم باز نظر کرد شوهر ترا از اهل زمین اختیار فرمودو وحی فرستاد بسوی من که من نکاح او بستم بفاطمه و او را فرا گرفتم که وصی تو باشد، و هیچ دانستۀ کرامتی که حقتعالی با تو کرده که ترا بکسی داده که أعلم روی زمین است از روی علم، و اکثر ایشانست بحلم، و أقدم ایشان است بسلم، حضرت فاطمه استبشار نموده از این خندید. پس آن حضرت خواست که زیاد فرماید این خبر را و خیر و مزیتی که حضرت حق جل و علا قسمت فرموده میان محمد و آل محمد صلوات اللّه علیهم فرمود که: ای فاطمه علی را هشت دندان است یعنی مناقب مختصه بوی: یکی ایمان بخدای و رسول او و تصدیق بحکمت محکمه او، و زوجۀ که بأو کرامت فرموده و دو سبط که حسن و حسین است بوی داده، و دیگر أمر بمعروف، و نهی از منکر بجای می آورد. ای فاطمه ما جماعت اهل بیتیم که حقتعالی شش خصلت بما کرامت کرده که نداده بهیچ یک از اولین و درک نکرده هیچ کدام از آخرین غیر ما: پیغمبر ما بهترین پیغمبرانست که پدر تست، و وصی ما بهترین اوصیاست که شوهر تست، و شهید ما بهترین شهداست حمزه که عم تست، و از ما است دو سبط این امت که دو پسر تست، و از ما است مهدی این امت که عیسی نبی در خلف او نماز گزارد. و بعد از آن دست مبارک بر دوش امام حسین (علیه السّلام) زد و فرمود که: از این خواهد بود مهدی این امت.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 206 )
ص : 3545
و فی کتاب علل الشّرائع بإسناده إلی أبی بصیر ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: إنّما کانت بلیّه أیّوب الّتی ابتلی بها فی الدّنیا، لنعمه أنعم اللّه بها علیه، فأدّی شکرها. و کان إبلیس فی ذلک الزّمان لا یحجب دون العرش . فلمّا صعد عمل أیّوب بأداء شکر النّعمه، حسده إبلیس . فقال: یا ربّ، إنّ أیّوب لم یؤدّ شکر هذه النّعمه، إلاّ بما أعطیته من الدّنیا. فلو حلت بینه و بین دنیاه، ما أدّی إلیک شکر نعمه. [فسلّطنی علی دنیاه حتّی تعلم أنّه لا یؤدّی شکر نعمه] . فقال: قد سلّطتک علی دنیاه. فلم یدع له دنیا و لا ولدا إلاّ أهلکه کلّ ذلک ، و هو یحمد اللّه - عزّ و جلّ. ثمّ رجع إلیه فقال: یا ربّ، إنّ أیّوب یعلم أنّک ستردّ إلیه دنیاه الّتی أخذتها منه. فسلّطنی علی بدنه [حتّی] تعلم أنّه لا یؤدّی شکر نعمه. قال اللّه - عزّ و جلّ-: قد سلّطتک علی بدنه، ما عدا عینیه و قلبه و لسانه و سمعه. فقال أبو بصیر : قال أبو عبد اللّه - علیه السّلام -: فانقضّ مبادرا خشیه أن تدرکه رحمه اللّه - عزّ و جلّ - فتحول بینه و بینه. فنفخ فی منخریه من نار السّموم. فصار جسده نقطا نقطا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 452 )
ص : 3546
ظَرِیفُ بْنُ نَاصِحٍ فِی کِتَابِ اَلدِّیَاتِ ، بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: وَ فِی اَلرُّکْبَهِ إِذَا کُسِرَتْ فَجُبِرَتْ عَلَی غَیْرِ عَثْمٍ وَ لاَ عَیْبٍ خُمُسُ دِیَهِ اَلرِّجْلَیْنِ مِائَتَا دِینَارٍ فَإِنْ تَصَدَّعَتْ فَدِیَتُهَا أَرْبَعَهُ أَخْمَاسِ دِیَهِ کَسْرِهَا مِائَهٌ وَ سِتُّونَ دِینَاراً وَ دِیَهُ مُوضِحَتِهَا رُبُعُ دِیَهِ کَسْرِهَا خَمْسُونَ دِینَاراً وَ دِیَهُ نَقْلِ عِظَامِهَا مِائَهُ دِینَارٍ وَ خَمْسَهٌ وَ سَبْعُونَ دِینَاراً مِنْهَا فِی دِیَهِ کَسْرِهَا مِائَهُ دِینَارٍ وَ فِی نَقْلِ عِظَامِهَا خَمْسُونَ دِینَاراً وَ فِی مُوضِحَتِهَا خَمْسَهٌ وَ عِشْرُونَ دِینَاراً وَ دِیَهُ نَقْبِهَا رُبُعُ دِیَهِ کَسْرِهَا خَمْسُونَ دِینَاراً فَإِذَا رُضَّتْ فَعَثَمَتْ فَفِیهَا ثُلُثُ دِیَهِ اَلنَّفْسِ ثَلاَثُمِائَهٍ وَ ثَلاَثَهٌ وَ ثَلاَثُونَ دِینَاراً وَ ثُلُثُ دِینَارٍ فَإِنْ فُکَّتْ فَفِیهَا ثَلاَثَهُ أَجْزَاءٍ مِنْ دِیَهِ اَلْکَسْرِ ثَلاَثُونَ دِینَاراً وَ فِی اَلسَّاقِ إِذَا کُسِرَتْ فَجُبِرَتْ عَلَی غَیْرِ عَثْمٍ وَ لاَ عَیْبٍ خُمُسُ دِیَهِ اَلرِّجْلَیْنِ مِائَتَا دِینَارٍ وَ دِیَهُ صَدْعِهَا أَرْبَعَهُ أَخْمَاسِ دِیَهِ کَسْرِهَا مِائَهٌ وَ سِتُّونَ دِینَاراً وَ فِی مُوضِحَتِهَا رُبُعُ دِیَهِ کَسْرِهَا خَمْسُونَ دِینَاراً وَ فِی نَقْبِهَا نِصْفُ دِیَهِ مُوضِحَتِهَا خَمْسَهٌ وَ عِشْرُونَ دِینَاراً وَ فِی نُفُوذِهَا رُبُعُ دِیَهِ کَسْرِهَا خَمْسُونَ دِینَاراً وَ فِی قَرْحَهٍ فِیهَا لاَ تَبْرَأُ ثَلاَثَهٌ وَ ثَلاَثُونَ دِینَاراً وَ ثُلُثُ دِینَارٍ فَإِنْ عَثَمَتِ اَلسَّاقُ فَدِیَتُهَا ثُلُثُ دِیَهِ اَلنَّفْسِ ثَلاَثُمِائَهٍ وَ ثَلاَثَهٌ وَ ثَلاَثُونَ دِینَاراً وَ ثُلُثُ دِینَارٍ وَ فِی اَلْکَعْبِ إِذَا رُضَّ فَجُبِرَ عَلَی غَیْرِ عَثْمٍ وَ لاَ عَیْبٍ ثُلُثُ دِیَهِ اَلرِّجْلَیْنِ ثَلاَثُمِائَهٍ وَ ثَلاَثَهٌ وَ ثَلاَثُونَ دِینَاراً وَ ثُلُثُ دِینَارٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 357 )
ص : 3547
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیِّ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: فِی أَثْنَاءِ کَلاَمٍ لَهُ فِی جَمْعٍ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ فِی اَلْمَسْجِدِ أَیَّامَ خِلاَفَهِ عُثْمَانَ، فَأَنْشُدُکُمْ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَ تَعْلَمُونَ حَیْثُ نَزَلَتْ: «یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ» وَ حَیْثُ نَزَلَتْ: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ» وَ حَیْثُ نَزَلَتْ «وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اَللّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لاَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَهً قَالَ اَلنَّاسُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ هَذِهِ خَاصَّهٌ لِبَعْضِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَمْ عَامَّهٌ لِجَمِیعِهِمْ؟ فَأَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِیَّهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُعْلِمَهُمْ وُلاَهَ أَمْرِهِمْ، وَ أَنْ یُفَسِّرَ لَهُمْ مِنَ اَلْوَلاَیَهِ مَا فَسَّرَ لَهُمْ مِنْ صَلَوتِهِمْ وَ زَکَوتِهِمْ وَ صَوْمِهِمْ وَ حَجِّهِمْ فَنَصَبَنِی لِلنَّاسِ بِغَدِیرِ خُمٍّ إِلَی قَوْلِهِ: فَقَامَ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ فَقَالاَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذِهِ اَلْآیَاتُ خَاصَّهٌ لِعَلِیٍّ؟ قَالَ: بَلَی فِیهِ وَ فِی أَوْصِیَائِی إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ، قَالاَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ بَیِّنْهُمْ لَنَا: قَالَ: عَلِیٌّ أَخِی وَ وَزِیرِی وَ وَارِثِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فِی أُمَّتِی وَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی ثُمَّ اِبْنِیَ اَلْحَسَنُ ثُمَّ اِبْنِیَ اَلْحُسَیْنُ، ثُمَّ تِسْعَهٌ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ اَلْقُرْآنُ مَعَهُمْ وَ هُمْ مَعَ اَلْقُرْآنِ، لاَ یُفَارِقُونَهُ وَ لاَ یُفَارِقُهُمْ حَتَّی یَرِدُوا عَلَیَّ حَوْضِی؟ قَالُوا: اَللَّهُمَّ نَعَمْ قَدْ سَمِعْنَا ذَلِکَ وَ شَهِدْنَا کَمَا قُلْتَ سَوَاءً
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 191 )
ص : 3548
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلطَّیَالِسِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ اَلْخَالِقِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: طَلَّقَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عُمَرَ اِمْرَأَتَهُ ثَلاَثاً فَجَعَلَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَاحِدَهً وَ رَدَّهُ إِلَی اَلْکِتَابِ وَ اَلسُّنَّهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 70 )
ص : 3549
3129-5 الکافی ،1/5/300/2 محمد عن ابن عیسی عن ابن أبی عمیر عن علی بن عطیه عن خیثمه قال: قال لی أبو جعفر علیه السّلام أبلغ شیعتنا أنه لن ینال ما عند اللّه إلا بعمل و أبلغ شیعتنا أن أعظم الناس حسره یوم القیامه من وصف عدلا ثم یخالفه إلی غیره.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 850 )
ص : 3550
اَلْعِلَلُ ، وَ اَلْعُیُونُ ، عَنْ عَبْدِ اَلْوَاحِدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَهَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ فِیمَا رَوَاهُ مِنَ اَلْعِلَلِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فَإِنْ قَالَ أَخْبِرْنِی عَنِ اَلْأَذَانِ لِمَ أُمِرُوا بِهِ قِیلَ لِعِلَلٍ کَثِیرَهٍ مِنْهَا أَنْ یَکُونَ تَذْکِیراً لِلسَّاهِی وَ تَنْبِیهاً لِلْغَافِلِ وَ تَعْرِیفاً لِمَنْ جَهِلَ اَلْوَقْتَ وَ اِشْتَغَلَ عَنِ اَلصَّلاَهِ وَ لِیَکُونَ ذَلِکَ دَاعِیاً إِلَی عِبَادَهِ اَلْخَالِقِ مُرَغِّباً فِیهَا مُقِرّاً لَهُ بِالتَّوْحِیدِ مُجَاهِراً بِالْإِیمَانِ مُعْلِناً بِالْإِسْلاَمِ مُؤَذِّناً لِمَنْ یَنْسَاهَا وَ إِنَّمَا یُقَالُ مُؤَذِّنٌ لِأَنَّهُ یُؤَذِّنُ بِالصَّلاَهِ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ بَدَأَ فِیهِ بِالتَّکْبِیرِ قَبْلَ اَلتَّهْلِیلِ قِیلَ لِأَنَّهُ أَرَادَ أَنْ یَبْدَأَ بِذِکْرِهِ وَ اِسْمِهِ لِأَنَّ اِسْمَ اَللَّهِ تَعَالَی فِی اَلتَّکْبِیرِ فِی أَوَّلِ اَلْحَرْفِ وَ فِی اَلتَّهْلِیلِ اِسْمُ اَللَّهِ فِی آخِرِ اَلْحَرْفِ فَبَدَأَ بِالْحَرْفِ اَلَّذِی اِسْمُ اَللَّهِ فِی أَوَّلِهِ لاَ فِی آخِرِهِ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَ مَثْنَی مَثْنَی قِیلَ لِأَنْ یَکُونَ مُکَرَّراً فِی آذَانِ اَلْمُسْتَمِعِینَ مُؤَکَّداً عَلَیْهِمْ إِنْ سَهَا أَحَدٌ عَنِ اَلْأَوَّلِ لَمْ یَسْهُ عَنِ اَلثَّانِی وَ لِأَنَّ اَلصَّلاَهَ رَکْعَتَانِ رَکْعَتَانِ فَلِذَلِکَ جُعِلَ اَلْأَذَانُ مَثْنَی مَثْنَی فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَ اَلتَّکْبِیرُ فِی أَوَّلِ اَلْأَذَانِ أَرْبَعاً قِیلَ لِأَنَّ أَوَّلَ اَلْأَذَانِ إِنَّمَا یَبْدُو غَفْلَهً وَ لَیْسَ قَبْلَهُ کَلاَمٌ یَتَنَبَّهُ اَلْمُسْتَمِعُ لَهُ فَجُعِلَ ذَلِکَ تَنْبِیهاً لِلْمُسْتَمِعِینَ لِمَا بَعْدَهُ فِی اَلْأَذَانِ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَ بَعْدَ اَلتَّکْبِیرِ شَهَادَتَیْنِ قِیلَ لِأَنَّ أَوَّلَ اَلْإِیمَانِ إِنَّمَا هُوَ اَلتَّوْحِیدُ وَ اَلْإِقْرَارُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِالْوَحْدَانِیَّهِ وَ اَلثَّانِیَ اَلْإِقْرَارُ لِلرَّسُولِ بِالرِّسَالَهِ وَ أَنَّ طَاعَتَهُمَا وَ مَعْرِفَتَهُمَا مَقْرُونَتَانِ وَ لِأَنَّ أَصْلَ اَلْإِیمَانِ إِنَّمَا هُوَ اَلشَّهَادَهُ فَجُعِلَ شَهَادَتَیْنِ شَهَادَتَیْنِ فِی اَلْأَذَانِ کَمَا جُعِلَ فِی سَائِرِ اَلْحُقُوقِ شَهَادَتَیْنِ فَإِذَا أَقَرَّ لِلَّهِ بِالْوَحْدَانِیَّهِ وَ أَقَرَّ لِلرَّسُولِ بِالرِّسَالَهِ فَقَدْ أَقَرَّ بِجُمْلَهِ اَلْإِیمَانِ لِأَنَّ أَصْلَ اَلْإِیمَانِ إِنَّمَا هُوَ اَلْإِقْرَارُ بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَ بَعْدَ اَلشَّهَادَتَیْنِ اَلدُّعَاءُ إِلَی اَلصَّلاَهِ قِیلَ لِأَنَّ اَلْأَذَانَ إِنَّمَا وُضِعَ لِمَوْضِعِ اَلصَّلاَهِ وَ إِنَّمَا هُوَ نِدَاءٌ إِلَی اَلصَّلاَهِ فَجُعِلَ اَلنِّدَاءُ إِلَی اَلصَّلاَهِ فِی وَسَطِ اَلْأَذَانِ فَقَدَّمَ اَلْمُؤَذِّنُ قَبْلَهَا أَرْبَعاً اَلتَّکْبِیرَتَیْنِ وَ اَلشَّهَادَتَیْنِ وَ أَخَّرَ بَعْدَهَا أَرْبَعاً یَدْعُو إِلَی اَلْفَلاَحِ حَثّاً عَلَی اَلْبِرِّ وَ اَلصَّلاَهِ ثُمَّ دَعَا إِلَی خَیْرِ اَلْعَمَلِ مُرَغِّباً فِیهَا وَ فِی عَمَلِهَا وَ فِی أَدَائِهَا ثُمَّ نَادَی بِالتَّکْبِیرِ وَ اَلتَّهْلِیلِ لِیُتِمَّ بَعْدَهَا أَرْبَعاً کَمَا أَتَمَّ قَبْلَهَا أَرْبَعاً وَ لِیَخْتِمَ کَلاَمَهُ بِذِکْرِ اَللَّهِ کَمَا فَتَحَهُ بِذِکْرِ اَللَّهِ تَعَالَی فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَ آخِرُهَا اَلتَّهْلِیلَ وَ لَمْ یُجْعَلْ آخِرُهَا اَلتَّکْبِیرَ کَمَا جُعِلَ فِی أَوَّلِهَا اَلتَّکْبِیرُ قِیلَ لِأَنَّ اَلتَّهْلِیلَ اِسْمُ اَللَّهِ فِی آخِرِهِ فَأَحَبَّ اَللَّهُ تَعَالَی أَنْ یَخْتِمَ اَلْکَلاَمَ بِاسْمِهِ کَمَا فَتَحَهُ بِاسْمِهِ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ لَمْ یُجْعَلْ بَدَلَ اَلتَّهْلِیلِ اَلتَّسْبِیحُ أَوِ اَلتَّحْمِیدُ وَ اِسْمُ اَللَّهِ فِی آخِرِهِمَا قِیلَ لِأَنَّ اَلتَّهْلِیلَ هُوَ إِقْرَارٌ لِلَّهِ تَعَالَی بِالتَّوْحِیدِ وَ خَلْعُ اَلْأَنْدَادِ مِنْ دُونِ اَللَّهِ وَ هُوَ أَوَّلُ اَلْإِیمَانِ وَ أَعْظَمُ مِنَ اَلتَّسْبِیحِ وَ اَلتَّحْمِیدِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 143 )
ص : 3551
فَرُوِیَ عَنْهُ فِی حَدِیثٍ آخَرَ أَنَّهُ قَالَ: أَتَیْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِمَاءٍ یُقَالُ لَهُ عُکَاظُ فَقُلْتُ لَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَنْ تَابَعَکَ عَلَی هَذَا اَلْأَمْرِ فَقَالَ مِنْ بَیْنِ حُرٍّ وَ عَبْدٍ فَأُقِیمَتِ اَلصَّلاَهُ فَصَلَّیْتُ خَلْفَهُ أَنَا وَ أَبُو بَکْرٍ وَ بِلاَلٌ وَ أَنَا یَوْمَئِذٍ رَابِعُ اَلْإِسْلاَمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 265 )
ص : 3552
وَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ مِنْ أَحَبِّ اَلْأَعْمَالِ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی إِشْبَاعُ جَوْعَهِ مُؤْمِنٍ وَ تَنْفِیسُ کُرْبَتِهِ وَ قَضَاءُ دَیْنِهِ وَ إِنَّ مَنْ یَفْعَلُ ذَلِکَ لَقَلِیلٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 369 )
و از ابی عبیده حذاء از امام پنجم(علیه السّلام)که فرمود دوستتر اعمال بدرگاه خدای تعالی سیر کردن مؤمن و گرهگشائی از گرفتاری او و پرداخت وام او است و راستی کسی که این کارها را بکند کم است.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 239 )
ص : 3553
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ أَنَّهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : نَحْنُ بَنُو عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ سَادَاتُ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ أَنَا وَ أَخِی عَلِیٌّ وَ عَمِّی حَمْزَهُ وَ جَعْفَرٌ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ اَلْمَهْدِیُّ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 473 )
الثلاثون باین اسناد انس بن مالک روایت کند که پیغمبر صلی اللّه علیه و آله فرمود که ما بنو عبد المطلبیم سادات جنت، منم و برادر من علی و عم من حمزه و جعفر و حسن و حسین و مهدی (علیهم السّلام)
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 376 )
ص : 3554
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا حَضَرَتْ فَاطِمَهَ اَلْوَفَاهُ بَکَتْ فَقَالَ لَهَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا سَیِّدَتِی مَا یُبْکِیکِ قَالَتْ أَبْکِی لِمَا تَلْقَی بَعْدِی فَقَالَ لَهَا لاَ تَبْکِی فَوَ اَللَّهِ إِنَّ ذَلِکِ لَصَغِیرٌ عِنْدِی فِی ذَاتِ اَللَّهِ قَالَ وَ أَوْصَتْهُ أَنْ لاَ یُؤْذِنَ بِهَا اَلشَّیْخَیْنِ فَفَعَلَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 218 )
حضرت امام جعفر صادق از پدران بزرگوارش علیهم السّلام روایت می کند که فرمودند:هنگامی که فوت حضرت زهرا نزدیک شد گریه کرد،حضرت علی علیه السّلام از وی سؤال کرد:ای بانوی من!چرا گریه می کنی؟فرمود:برای آن مصیبتهایی که تو بعد از من خواهی دید. امیر المؤمنین فرمود:گریان مباش،به خداوند سوگند آن مصائب نزد من برای رضای خداوند کوچک و ناچیزند،آنگاه فاطمه به علی وصیّت کرد که به ابو بکر و عمر اجازۀ تشییع جنازه و نماز ندهد،و حضرت علی وصیّت آن بانو را اجرا نمود.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 686 )
ص : 3555
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَجَّالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ کَانَ خَتَنَ بُرَیْدٍ اَلْعِجْلِیِّ : قَالَ بُرَیْدٌ لِمُحَمَّدٍ سَلْ لِی أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ شَیْءٍ أُرِیدُ أَنْ أَصْنَعَهُ إِنَّ لِلنَّاسِ فِی یَدِی وَدَائِعَ وَ أَمْوَالاً أَتَقَلَّبُ فِیهَا وَ قَدْ أَرَدْتُ أَنْ أَتَخَلَّی مِنَ اَلدُّنْیَا وَ أَدْفَعَ إِلَی کُلِّ ذِی حَقٍّ حَقَّهُ قَالَ فَسَأَلَ مُحَمَّدٌ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ ذَلِکَ وَ خَبَّرَهُ بِالْقِصَّهِ وَ قَالَ مَا تَرَی لَهُ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ أَ یَبْدَأُ نَفْسَهُ بِالْحَرَبِ لاَ وَ لَکِنْ یَأْخُذُ وَ یُعْطِی عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 16 )
ص : 3556
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ ثُمَّ قَالَ فِی بَعْضِ کِتَابِهِ: «وَ اِتَّقُوا فِتْنَهً لا تُصِیبَنَّ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْکُمْ خَاصَّهً» فِی إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ یَقُولُ: إِنَّ مُحَمَّداً حِینَ یَمُوتُ یَقُولُ أَهْلُ اَلْخِلاَفِ لِأَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: مَضَتْ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَهَذِهِ فِتْنَهٌ أَصَابَتْهُمْ خَاصَّهً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 142 )
ص : 3557
وَ فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ ، عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَأَنِّی بِکِ یَا کُوفَهُ تُمَدِّینَ مَدَّ اَلْأَدِیمِ اَلْعُکَاظِیِّ تُعْرَکِینَ بِالنَّوَازِلِ وَ تُرْکَبِینَ اَلزَّلاَزِلَ وَ إِنِّی لَأَعْلَمُ أَنَّهُ مَا أَرَادَ بِکِ جَبَّارٌ سُوءاً إِلاَّ اِبْتَلاَهُ اَللَّهُ بِشَاغِلٍ وَ رَمَاهُ بِقَاتِلٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 203 )
ص : 3558
أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّهِ اَلدَّاعِی قَالَ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما یُؤْمِنُ أَکْثَرُهُمْ بِاللّهِ إِلاّ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ قَالَ هُوَ قَوْلُ اَلرَّجُلِ لَوْ لاَ فُلاَنٌ لَهَلَکْتُ وَ لَوْ لاَ فُلاَنٌ مَا أَصَبْتُ کَذَا وَ کَذَا وَ لَوْ لاَ فُلاَنٌ لَضَاعَ عِیَالِی أَ لاَ تَرَی أَنَّهُ قَدْ جَعَلَ لِلَّهِ شَرِیکاً فِی مُلْکِهِ یَرْزُقُهُ وَ یَدْفَعُ عَنْهُ قُلْتُ فَیَقُولُ مَا ذَا یَقُولُ لَوْ لاَ أَنْ مَنَّ اَللَّهُ عَلَیَّ بِفُلاَنٍ لَهَلَکْتُ قَالَ نَعَمْ لاَ بَأْسَ بِهَذَا أَوْ نَحْوِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 215 )
2-امام صادق علیه السّلام در باره فرمایش خداوند که می فرماید:«ایمان نیاورند بسیارشان مگر که آنان مشرکانند(سوره یوسف/106)»،فرمود:منظور این است که شخص گوید:اگر فلانی نبود من از بین رفته بودم،اگر فلانی نبود به من فلان چیز نمی رسید،اگر فلانی نبود عیالم از میان می رفت،آیا نمی بینی که این شخص برای خدا در ملکش شریک قرار داده(که می پندارد)روزیش می دهد و از او(بلاء را)دفع می گرداند.راوی گوید: گفتم:اگر این گونه بگوید چگونه است:اگر خدا بواسطه فلانی به من منت نمی گذارد هلاک می شدم؟فرمود:اشکالی ندارد
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 73 )
ص : 3559
عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ هَلْ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یُصَلِّیَ فِی قَمِیصٍ وَاحِدٍ أَوْ قَبَاءٍ وَحْدَهُ قَالَ لِیَطْرَحْ عَلَی ظَهْرِهِ شَیْئاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 392 )
ص : 3560
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ] یَقُولُ فِی اَلدَّیْنِ وَ اَلْوَصِیَّهِ، فَقَالَ: «إِنَّ اَلدَّیْنَ قَبْلَ اَلْوَصِیَّهِ، ثُمَّ اَلْوَصِیَّهُ عَلَی أَثَرِ اَلدَّیْنِ، ثُمَّ اَلْمِیرَاثُ، وَ لاَ وَصِیَّهَ لِوَارِثٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 38 )
ص : 3561
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ حَکَی مَنْ صَحِبَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی خُرَاسَانَ : أَنَّهُ کَانَ یَقْرَأُ فِی اَلصَّلَوَاتِ فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَهِ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی اَلْحَمْدَ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ ، وَ فِی اَلثَّانِیَهِ اَلْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ اَلْحَدِیثَ . وَ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادٍ تَقَدَّمَ عَنْ رَجَاءِ بْنِ أَبِی اَلضَّحَّاکِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 79 )
ص : 3562
عن ابن مسعود قال: دخلت علی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فقال: یا ابن مسعود، اختلف من کان قبلکم علی اثنتین و سبعین فرقه، نجا منها ثنتان و هلک سائرهن، فرقه قاتلوا الملوک علی دین عیسی فقتلوهم، و فرقه لم یکن لهم طاقه لموازاه الملوک، و لا أنّ یقیموا بین ظهرانیهم یدعونهم إلی دین اللّه و دین عیسی، فساحوا فی البلاد و ترهبوا، و هم الّذین قال اللّه: وَ رَهْبانِیَّهً اِبْتَدَعُوها ما کَتَبْناها عَلَیْهِمْ . ثمّ قال النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله-: من آمن بی و صدّقنی و اتّبعنی فقد رعاها حقّ رعایتها، و من لم یؤمن بی فأولئک هم الهالکون.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 112 )
ص : 3563
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ وَهْبَانَ عَنْ عَمِّهِ هَارُونَ بْنِ عِیسَی قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِمُحَمَّدٍ اِبْنِهِ یَا بُنَیَّ کَمْ فَضَلَ مَعَکَ مِنْ تِلْکَ اَلنَّفَقَهِ قَالَ أَرْبَعُونَ دِینَاراً قَالَ اُخْرُجْ فَتَصَدَّقْ بِهَا قَالَ إِنَّهُ لَمْ یَبْقَ مَعِی غَیْرُهَا قَالَ تَصَدَّقْ بِهَا فَإِنَّ اَللَّهَ یُخْلِفُهَا أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ لِکُلِّ شَیْءٍ مِفْتَاحاً وَ مِفْتَاحَ اَلرِّزْقِ اَلصَّدَقَهُ فَتَصَدَّقْ بِهَا فَفَعَلَ فَمَا لَبِثَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَشَرَهَ أَیَّامٍ حَتَّی جَاءَهُ مِنْ مَوْضِعٍ أَرْبَعَهُ آلاَفِ دِینَارٍ فَقَالَ یَا بُنَیَّ أَعْطَیْنَا لِلَّهِ أَرْبَعِینَ دِینَاراً فَأَعْطَانَا اَللَّهُ أَرْبَعَهَ آلاَفِ دِینَارٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 369 )
ص : 3564
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ مَوْلًی لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَکْعَتَا اَلْوَتْرِ إِنْ شَاءَ تَکَلَّمَ بَیْنَهُمَا وَ بَیْنَ اَلثَّالِثَهِ وَ إِنْ شَاءَ لَمْ یَفْعَلْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 65 )
ص : 3565
عَلَیْکَ بِالْآخِرَهِ تَأْتِکَ اَلدُّنْیَا صَاغِرَهً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 335 )
ص : 3566
وَ مِنْ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ: «لاَ تَعْضِیَهَ فِی مِیرَاثٍ، إِلاَّ فِیمَا حَمَلَ اَلْقَسْمَ» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 164 )
ص : 3567
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ سَارِقٍ دَخَلَ عَلَی اِمْرَأَهٍ لِیَسْرِقَ مَتَاعَهَا فَلَمَّا جَمَعَ اَلثِّیَابَ تَبِعَتْهَا نَفْسُهُ فَوَاقَعَهَا فَتَحَرَّکَ اِبْنُهَا فَقَامَ فَقَتَلَهُ بِفَأْسٍ کَانَ مَعَهُ فَلَمَّا فَرَغَ حَمَلَ اَلثِّیَابَ وَ ذَهَبَ لِیَخْرُجَ حَمَلَتْ عَلَیْهِ بِالْفَأْسِ فَقَتَلَتْهُ فَجَاءَ أَهْلُهُ یَطْلُبُونَ بِدَمِهِ مِنَ اَلْغَدِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَضْمَنُ مَوَالِیهِ اَلَّذِینَ طَلَبُوا بِدَمِهِ دِیَهَ اَلْغُلاَمِ وَ یَضْمَنُ اَلسَّارِقُ فِیمَا تَرَکَ أَرْبَعَهَ آلاَفِ دِرْهَمٍ بِمَا کَابَرَهَا عَلَی فَرْجِهَا لِأَنَّهُ زَانٍ وَ هُوَ فِی مَالِهِ یَغْرَمُهُ وَ لَیْسَ عَلَیْهَا فِی قَتْلِهَا إِیَّاهُ شَیْءٌ لِأَنَّهُ سَارِقٌ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ وَ اَلشَّیْخُ کَمَا یَأْتِی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 60 )
ص : 3568
اَلشَّیْخُ وَرَّامُ بْنُ أَبِی فِرَاسٍ فِی تَنْبِیهِ اَلْخَاطِرِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لاَ تَحَاسَدُوا وَ لاَ تَبَاغَضُوا وَ لاَ یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً وَ کُونُوا عِبَادَ اَللَّهِ إِخْوَاناً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 118 )
ص : 3569
اَلْحَافِظُ اَلشَّیْخُ رَجَبٌ اَلْبُرْسِیُّ فِی مَشَارِقِ اَلْأَنْوَارِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: عَادَانَا مِنْ کُلٍّ شَیْءٌ حَتَّی مِنَ اَلطُّیُورِ اَلْفَاخِتَهُ وَ مِنَ اَلْأَیَّامِ اَلْأَرْبِعَاءُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 118 )
ص : 3570
إِسْحَاقُ بْنُ عَمَّارٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْمُفَضَّلِ اَلشَّیْبَانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ أَحْمَدُ بْنُ عَامِرٍ عَنْ سُلَیْمَانَ اَلطَّائِیُّ بِبَغْدَادَ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِمْرَانَ اَلْکُوفِیُّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَانِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَخِیهِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْأَئِمَّهُ بَعْدِی عَدَدَ نُقَبَاءِ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ حَوَارِیِّ عِیسَی، مَنْ أَحَبَّهُمْ فَهُوَ ▀ مُؤْمِنٌ، وَ مَنْ أَبْغَضَهُمْ فَهُوَ کَافِرٌ مُنَافِقٌ هُمْ حُجَجُ اَللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ أَعْلاَمُهُ فِی بَرِیَّتِهِ.
( الإنصاف فی النص علی الأئمه الإثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 153 )
ص : 3571
اَلصَّفَّارُ فِی بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: نَحْنُ عِنْدَهُ ثَمَانِیَهُ رِجَالٍ فَذَکَرْنَا رَمَضَانَ فَقَالَ لاَ تَقُولُوا هَذَا رَمَضَانُ وَ لاَ ذَهَبَ رَمَضَانُ وَ لاَ جَاءَ رَمَضَانُ فَإِنَّ رَمَضَانَ اِسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اَللَّهِ تَعَالَی لاَ یَجِیءُ وَ لاَ یَذْهَبُ وَ إِنَّمَا یَجِیءُ وَ یَذْهَبُ اَلزَّائِلُ وَ لَکِنْ قُولُوا شَهْرُ رَمَضَانَ فَالشَّهْرُ مُضَافٌ إِلَی اَلاِسْمِ وَ اَلاِسْمُ اِسْمُ اَللَّهِ وَ هُوَ اَلشَّهْرُ اَلَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ اَلْقُرْآنُ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 438 )
ص : 3572
أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ لِأُمِّ هَانِی : مَنْ سَبَّحَ اَللَّهَ مِائَهَ مَرَّهٍ کُلَّ یَوْمٍ کَانَ أَفْضَلَ مِمَّنْ سَاقَ مِائَهَ بَدَنَهٍ إِلَی بَیْتِ اَللَّهِ اَلْحَرَامِ ، وَ مَنْ حَمَّدَ اَللَّهَ مِائَهَ تَحْمِیدَهٍ کَانَ أَفْضَلَ مِمَّنْ أَعْتَقَ مِائَهَ رَقَبَهٍ وَ مَنْ کَبَّرَ اَللَّهَ مِائَهَ تَکْبِیرَهٍ کَانَ أَفْضَلَ مِمَّنْ حَمَلَ عَلَی مِائَهِ فَرَسٍ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ بِسُرُجِهَا وَ لُجُمِهَا وَ مَنْ هَلَّلَ اَللَّهَ مِائَهَ تَهْلِیلَهٍ کَانَ أَفْضَلَ اَلنَّاسِ عَمَلاً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ، إِلاَّ مَنْ قَالَ أَفْضَلَ مِنْ هَذَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 184 )
ص : 3573
2692-13 الکافی ،1/11/181/2 عنه عن محمد بن علی عن ابن بقاح عن سیف بن عمیره عن عمرو بن شمر عن جابر عن أبی جعفر علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : إذا التقیتم فتلاقوا بالتسلیم و التصافح و إذا تفرقتم فتفرقوا بالاستغفار.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 610 )
ص : 3574
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رِفَاعَهَ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُ عَنِ اَلْأَمَهِ اَلْحُبْلَی یَشْتَرِیهَا اَلرَّجُلُ قَالَ سُئِلَ أَبِی عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ أَحَلَّتْهَا آیَهٌ وَ حَرَّمَتْهَا أُخْرَی وَ أَنَا نَاهٍ عَنْهَا نَفْسِی وَ وُلْدِی فَقَالَ اَلرَّجُلُ وَ أَنَا أَرْجُو أَنْ أَنْتَهِیَ إِذَا نَهَیْتَ نَفْسَکَ وَ وُلْدَکَ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 92 )
ص : 3575
24936-6 ( الکافی 98:7) حمید ، عن ( التهذیب 285:9 رقم 1032) ابن سماعه ، عن ابن رباط، عن عبد اللّه بن وضاح ، عن أبی بصیر ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی امرأه توفیت و ترکت زوجها و أمها و أباها، قال "هی من سته أسهم للزوج النصف ثلاثه أسهم و للأم الثلث سهمان و للأب السدس سهم".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 761 )
ص : 3576
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ زُرْعَهَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اِمْرَأَهٍ أَعْتَقَتْ عِنْدَ اَلْمَوْتِ ثُلُثَ خَادِمِهَا هَلْ عَلَی أَهْلِهَا أَنْ یُکَاتِبُوهَا قَالَ لَیْسَ ذَلِکَ لَهَا وَ لَکِنْ لَهَا ثُلُثُهَا فَلْتُخْدَمْ بِحِسَابِ مَا عَتَقَ مِنْهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 102 )
ص : 3577
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَلْمُنَافِقَ لاَ یَرْغَبُ فِیمَا قَدْ سَعِدَ بِهِ اَلْمُؤْمِنُونَ وَ اَلسَّعِیدُ یَتَّعِظُ بِمَوْعِظَهِ اَلتَّقْوَی وَ إِنْ کَانَ یُرَادُ بِالْمَوْعِظَهِ غَیْرُهُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 146 )
ص : 3578
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّمَا شِیعَهُ عَلِیٍّ مَنْ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ وَ اِشْتَدَّ جِهَادُهُ وَ عَمِلَ لِخَالِقِهِ وَ رَجَا ثَوَابَهُ وَ خَافَ عِقَابَهُ فَإِذَا رَأَیْتَ أُولَئِکَ فَأُولَئِکَ شِیعَهُ جَعْفَرٍ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 58 )
2-امام صادق علیه السّلام فرمود:شیعه علی کسی است که شکم و دامن خود را حفظ نماید،و سخت کوش باشد،و کارش برای خالقش باشد،و امید ثواب از او داشته باشد،و از کیفر او بترسد،هر گاه چنین کسانی را دیدی آنها شیعه جعفر هستند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 105 )
ص : 3579
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ ، عَنْ أَبِی حَمْزَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «حَمَلَهُ اَلْعَرْشِ - وَ اَلْعَرْشُ: اَلعلِمُ - [ثَمَانِیَهٌ] أَرْبَعَهٌ مِنَّا، وَ أَرْبَعَهٌ مِمَّنْ شَاءَ اَللَّهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 473 )
ص : 3580
حَدِیثُ کُلِّ مَجْلِسٍ یُطْوَی مَعَ بِسَاطِهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 234 )
ص : 3581
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلاَّدٍ قَالَ: أَمَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَعَمِلْتُ لَهُ دُهْناً فِیهِ مِسْکٌ وَ عَنْبَرٌ فَأَمَرَنِی أَنْ أَکْتُبَ فِی قِرْطَاسٍ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ أُمَّ اَلْکِتَابِ وَ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ قَوَارِعَ مِنَ اَلْقُرْآنِ وَ أَجْعَلَهُ بَیْنَ اَلْغِلاَفِ وَ اَلْقَارُورَهِ فَفَعَلْتُ ثُمَّ أَتَیْتُهُ بِهِ فَتَغَلَّفَ بِهِ وَ أَنَا أَنْظُرُ إِلَیْهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 516 )
2 - معمّر بن خلاّد گوید:
امام رضا علیه السّلام به من دستور داد که من برای ایشان روغنی مشک و عنبر بسازم. آن گاه به من دستور فرمود که در کاغذی آیه الکرسی، سوره فاتحه، فلق، ناس و «قوارع قرآن» را بنویسم و آن را بین روکش و ظرف قرار دهم.
من چنین نمودم. سپس آن را نزد ایشان آوردم. امام رضا علیه السّلام آن را به محاسن خود مالید و من به ایشان نگاه می کردم.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 578 )
: صحیح. و فی النهایه: فی حدیث ذکر قوارع القرآن : و هی الآیات التی من قرأها أمن من شر الشیطان کآیه الکرسی و نحوها، کأنها تدهاه و تهلکه، و فی الصحاح: تغلف الرجل بالغالیه و غلف بها لحیته غلفا.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 423 )
ص : 3582
وَ قَالَ بَعْضُهُمْ: صَاحَبَ رَجُلٌ سَیِّئَ اَلْخُلُقِ فِی سَفَرِهِ فَکَانَ یَحْمِلُ مِنْهُ وَ یُدَارِیهِ فَلَمَّا أَنْ فَارَقَهُ بَکَی فَقِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ فَقَالَ أَتَرَحَّمُ عَلَیْهِ فَارَقْتُهُ وَ خُلُقُهُ مَعَهُ لَمْ یُفَارِقْهُ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 90 )
یکی از بزرگان می گوید:همراه مرد بدخویی در سفرش بوده،و هر چه از او می دید تحمّل می کرد و با او مدارا می نمود،اما وقتی که از او جدا شد می گریست،علّت گریه را از او پرسیدند.گفت:من دلم می سوزد که از او جدا می شوم در حالی که اخلاق او با وی هست و جدا نشده است!
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 171 )
ص : 3583
دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ، قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَأْکُلُ اَلرُّطَبَ بِیَمِینِهِ فَیَطْرَحُ اَلنَّوَی فِی یَسَارِهِ وَ لاَ یُلْقِیهِ فِی اَلْأَرْضِ فَمَرَّتْ شَاهٌ فَأَشَارَ إِلَیْهَا بِالنَّوَی فَدَنَتْ مِنْهُ فَجَعَلَتْ تَأْکُلُ مِنْ کَفِّهِ اَلْیُسْرَی وَ یَأْکُلُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِیَمِینِهِ حَتَّی فَرَغَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 141 )
60-در دعوات راوندی:که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله رطب را با دست راستش میخورد و هسته اش را بدست چپ میگرفت و آن را بزمین نمیانداخت تا بگوسفندی رسید و هسته ها را بدو نشان داد و آنهم آمد و هسته ها را از میان کف چپش میخورد و آن حضرت با دست راست میخورد تا پایان داد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 299 )
ص : 3584
عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ « ثُمَّ أَفِیضُوا مِنْ حَیْثُ أَفاضَ اَلنّاسُ » قَالَ: یَعْنِی إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 97 )
ص : 3585
کَیْفَ تَفْرَحُ بِعُمُرٍ تَنْقُصُهُ اَلسَّاعَاتُ؟.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 384 )
ص : 3586
فمن ذلک حدیث رواه محمد بن الحسین بن أبی الخطاب عن محمد بن سنان عن حذیفه بن منصور عن أبی عبد الله علیه السّلام قال: شهر رمضان ثلاثون یوما لا ینقص أبدا .
( جوابات أهل الموصل فی العدد و الرؤیه , جلد 1 , صفحه 19 )
ص : 3587
فَقَدْ رُوِّینَا عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ أَنَّهُ قَالَ : بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی سَبْعِ دَعَائِمَ اَلْوَلاَیَهِ وَ هِیَ أَفْضَلُهَا وَ بِهَا وَ بِالْوَلِیِّ یُوصَلُ إِلَی مَعْرِفَتِهَا وَ اَلطَّهَارَهِ وَ اَلصَّلاَهِ وَ اَلزَّکَاهِ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْحَجِّ وَ اَلْجِهَادِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 2 )
ص : 3588
مع، [معانی الأخبار] ، أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ نافِلَهً قَالَ وَلَدُ اَلْوَلَدِ نَافِلَهٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 12 , صفحه 284 )
ص : 3589
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ وَاقِدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حَدِیثِ اَلْمَنَاهِی قَالَ: وَ مَنْ فَرَّجَ عَنْ مُؤْمِنٍ کُرْبَهً فَرَّجَ اَللَّهُ عَنْهُ اِثْنَتَیْنِ وَ سَبْعِینَ کُرْبَهً مِنْ کُرَبِ اَلْآخِرَهِ وَ اِثْنَتَیْنِ وَ سَبْعِینَ کُرْبَهً مِنْ کُرَبِ اَلدُّنْیَا أَهْوَنُهَا اَلْمَغْصُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 372 )
ص : 3590
و فی شرح الآیات الباهره : قال محمّد بن العبّاس - رحمه اللّه-: حدّثنا الحسن بن محمّد بن یحیی الحسینیّ ، عن جدّه یحیی بن الحسن، عن أحمد بن یحیی الأزدیّ، عن عمر بن حامد بن طلحه، عن عبید اللّه بن المهلّب البصریّ، عن المنذر بن زیاد الضّبّیّ، عن أبان، عن أنس بن مالک قال: بعث رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - مصدّقا إلی قوم. فعدوا علی المصدّق، فقتلوه. فبلغ ذلک النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - فبعث إلیهم علیّا - علیه السّلام - فقتل المقاتله و سبی الذّرّیّه. فلمّا بلغ علیّ - علیه السّلام - أدنی المدینه، تلقّاه رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و التزمه و قبّل بین عینیه، و قال: بأبی و أمّی من شدّ اللّه به عضدی، کما شدّ عضد موسی بهارون.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 69 )
ص : 3591
13135-8 التهذیب ،1/358/481/5 صفوان عن إسحاق بن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له الرجل یخرج من حجه - و علیه شیء یلزمه فیه دم یجزیه أن یذبحه إذا رجع إلی أهله فقال نعم - و قال فیما أعلم یتصدق به.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 774 )
ص : 3592
و فی عیون الأخبار ، فی باب ما جاء عن الرّضا - علیه السّلام - فی قول النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله -: «أنا ابن الذّبیحین» حدیث طویل. و فی آخره: و کانت لعبد المطلّب خمس سنن أجراها اللّه - تعالی - فی الإسلام: حرّم نساء الآباء علی الأبناء - إلی قوله: - و کان یطوف بالبیت سبعه أشواط.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 87 )
ص : 3593
قَالَ سَعْدَانُ بْنُ مُسْلِمٍ وَ زَادَ فِی اَلْحَدِیثِ عَیْثَمَ بْنَ أَسْلَمَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ اَللَّهِ لَوْلاَکُمْ مَا زُخْرِفَتِ اَلْجَنَّهُ وَ اَللَّهِ لَوْلاَکُمْ مَا نَبَتَتْ حَبَّهٌ وَ اَللَّهِ لَوْلاَکُمْ مَا قَرَّتْ عَیْنٌ وَ اَللَّهِ لَلَّهُ أَشَدُّ حُبّاً لَکُمْ مِنِّی فَأَعِینُونَا عَلَی ذَلِکَ بِالْوَرَعِ وَ اَلاِجْتِهَادِ وَ اَلْعَمَلِ بِطَاعَتِهِ . أقول روی الصدوق رحمه الله فی کتاب فضائل الشیعه : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 205 )
ص : 3594
یل، ، [الفضائل لابن شاذان ] ، فض، [کتاب الروضه] ، بِالْإِسْنَادِ یَرْفَعُهُ إِلَی اِبْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ قَالَ: لَمَّا رَجَعْنَا مِنْ حَجَّهِ اَلْوَدَاعِ جَلَسْنَا مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی مَسْجِدِهِ فَقَالَ أَ تَدْرُونَ مَا أَقُولُ لَکُمْ قَالُوا اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مَنَّ عَلَی أَهْلِ اَلدِّینِ إِذْ هَدَاهُمْ بِی وَ أَنَا أَمُنُّ عَلَی أَهْلِ اَلدِّینِ إِذْ أَهْدِیهِمْ بِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ اِبْنِ عَمِّی وَ أَبِی ذُرِّیَّتِی أَلاَ وَ مَنِ اِهْتَدَی بِهِمْ نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُمْ ضَلَّ وَ غَوَی أَیُّهَا اَلنَّاسُ اَللَّهَ اَللَّهَ فِی عِتْرَتِی وَ أَهْلِ بَیْتِی فَإِنَّ فَاطِمَهَ بَضْعَهٌ مِنِّی وَ وَلَدَیْهَا عَضُدَایَ وَ أَنَا وَ بَعْلُهَا کَالضَّوْءِ اَللَّهُمَّ اِرْحَمْ مَنْ رَحِمَهُمْ وَ لاَ تَغْفِرْ لِمَنْ ظَلَمَهُمْ ثُمَّ دَمَعَتْ عَیْنَاهُ وَ قَالَ کَأَنِّی أَنْظُرُ اَلْحَالَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 143 )
فضایل و روضه: ص 146-ابن عباس گفت وقتی از حجه الوداع برگشتیم در مسجد پیامبر خدمت آن جناب نشسته بودیم فرمود: می دانید می خواهم چه بگویم بشما. گفتیم: خدا و پیامبرش می دانند فرمود بدانید که خداوند منت بر اهل دین گذاشت زیرا ایشان را بوسیله من هدایت نمود و من منت میگذارم بر اهل دین چون آنها را بوسیله علی بن ابی طالب علیه السّلام هدایت کردم پسر عمو و پدر فرزندانم هر که بوسیله ایشان هدایت یافت رستگار است و کسی که از آنها تخلف جست گمراه و سرگردان. مردم! خدا خدا را در نظر داشته باشید در مورد عترت و اهل بیتم فاطمه پاره تن من و دو فرزندش بازوان منند و من و شوهرش چون نور درخشنده هستیم خدایا رحم کن بر کسی که بآنها رحم نماید و کسی که بر آنها ستم ورزد او را میامرز، در این موقع چشمان پیامبر پر از اشک شده فرمود گویا هم اکنون میبینم چه خواهند کرد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 92 )
ص : 3595
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلدَّقَّاقُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ الفراری[اَلْفَزَارِیِّ] قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمَدَائِنِیُّ عَنْ أَبِی غَانِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: فِی سَنَهِ مِائَتَیْ وَ سِتِّینَ یَفْتَرِقُ شِیعَتِی .
( کفایه الأثر فی النص علی الأئمه الإثنی عشر , جلد 1 , صفحه 294 )
ص : 3596
بِکَثْرَهِ اَلْإِفْضَالِ یُعْرَفُ اَلْکَرِیمُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 304 )
ص : 3597
3824-16 الفقیه ،35/22/1 التهذیب ،1/19/413/1 الحسین عن ابن أبی عمیر عن الفقیه ،35/22/1 کردویه قال: سألت أبا الحسن موسی بن جعفر علیهما السّلام عن بئر یدخلها ماء المطر فیه البول و العذره - و أبوال الدواب و أرواثها و خرء الکلاب قال ینزح منها ثلاثون دلوا و إن کانت مبخره.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 87 )
ص : 3598
سن، [المحاسن] ، أَبِی وَ مُوسَی بْنُ اَلْقَاسِمِ عَنْ یُونُسَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ: سُئِلَ أَبُو اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ هَلْ یَسَعُ اَلنَّاسَ تَرْکُ اَلْمَسْأَلَهِ عَمَّا یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ قَالَ لاَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 176 )
ص : 3599
4428-1 الکافی ،1/5/34/3 الأربعه و النیسابوریان عن حماد التهذیب ،1/100/97/1 المشایخ عن القمی و سعد عن أحمد عن الحسین عن حماد عن حریز عن زراره قال الفقیه ،89/45/1 قال أبو جعفر علیه السّلام : تابع بین الوضوء کما قال اللّه ابدأ بالوجه ثم بالیدین ثم امسح الرأس و الرجلین و لا تقدمن شیئا بین یدی شیء تخالف ما أمرت به و إن غسلت الذراع قبل الوجه فابدأ بالوجه و أعد علی الذراع و إن مسحت الرجل قبل الرأس فامسح علی الرأس ثم أعد علی الرجل ابدأ بما بدأ اللّه به.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 343 )
ص : 3600
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ بُرَیْدٍ اَلْعِجْلِیِّ ، قَالَ: سَمِعَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ أَنَا أَقْرَأُ لَهُ مُعَقِّباتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اَللّهِ فَقَالَ: «مَهْ، وَ کَیْفَ تَکُونُ اَلْمُعَقِّبَاتُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ؟ إِنَّمَا تَکُونُ اَلْمُعَقِّبَاتُ مِنْ خَلْفِهِ إِنَّمَا أَنْزَلَهَا اَللَّهُ (لَهُ رَقِیبٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ خَلْفِهِ. یَحْفَظُونَهُ بِأَمْرِ اَللَّهِ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 235 )
ص : 3601
وَ رُوِیَ: أَنَّهُ لَمَّا حَضَرَتْ فَاطِمَهَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهَا اَلْوَفَاهُ دَعَتْ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَتْ أَ مُنْفِذٌ أَنْتَ وَصِیَّتِی وَ عَهْدِی أَوْ وَ اَللَّهِ لَأَعْهِدَنَّ إِلَی غَیْرِکَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَلَی أُنْفِذُهَا فَقَالَتْ عَلَیْهَا السَّلاَمُ إِذَا أَنَا مِتُّ فَادْفِنِّی لَیْلاً وَ لاَ تُؤْذِنَنَّ بِی أَبَا بَکْرٍ وَ عُمَرَ قَالَ فَلَمَّا اِشْتَدَّتْ عَلَیْهَا اِجْتَمَعَ إِلَیْهَا نِسَاءٌ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ فَقُلْنَ کَیْفَ أَصْبَحْتِ یَا اِبْنَهَ رَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَتْ أَصْبَحْتُ وَ اَللَّهِ عَائِفَهً لِدُنْیَاکُمْ وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ نَحْوَهُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 494 )
و مرویست که چون وفات حضرت فاطمه نزدیک شد حضرت امیر المؤمنین را طلب فرموده گفت آیا انفاذ وصیت من می کنی و عهد مرا بجای می آری که من غیر از تو کسی ندارم؟ فرمود: بلی یا بنت رسول اللّه گفت: وقتی که من وفات یابم مرا بشب دفن کن و اعلام مکن أبو بکر و عمر را که بجنازۀ من حاضر شوند.چون وجع بر او مشتد گشت و بیماری روی در تزاید نهاد زنان مهاجر و أنصار نزد وی جمع گشته گفتند: یا بنت رسول اللّه امشب حال تو چون گذشت؟ فرمود که: آنچنان گذشت که من کاره بودم و ناخواهنده دنیای شما را؛ و دشمن یافتم مردم شما را، آنچه ایشان اندوخته اند و پیش فرستاده غضب الهی بر ایشان ورود خواهد یافت، و عذاب ایشان بخلود خواهد کشید:«
لَبِئْسَ ما قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنْفُسُهُمْ أَنْ سَخِطَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ وَ فِی اَلْعَذابِ هُمْ خالِدُونَ
».
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 52 )
ص : 3602
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: ثَلاَثَهٌ مُجَالَسَتُهُمْ تُمِیتُ اَلْقَلْبَ اَلْجُلُوسُ مَعَ اَلْأَنْذَالِ وَ اَلْحَدِیثُ مَعَ اَلنِّسَاءِ وَ اَلْجُلُوسُ مَعَ اَلْأَغْنِیَاءِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 155 )
127-فرمود:هم نشینی با سه طایفه دل را میمیراند:نشستن با خسیسان سخن گفتن با زنان،نشستن با ثروتمندان.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 174 )
ص : 3603
وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَمْرِو بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ إِنَّهُمْ یَرْوُونَ أَنَّ اَلْفَرْقَ مِنَ اَلسُّنَّهِ وَ قُلْتُ یَزْعُمُونَ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَرَقَ قَالَ مَا فَرَقَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لاَ کَانَتِ اَلْأَنْبِیَاءُ تُمْسِکُ اَلشَّعْرَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 109 )
ص : 3604
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مِنْ دَلاَئِلِ عَلاَمَاتِ اَلْقَبُولِ اَلْجُلُوسُ إِلَی أَهْلِ اَلْعُقُولِ وَ مِنْ عَلاَمَاتِ أَسْبَابِ اَلْجَهْلِ اَلْمُمَارَاهُ لِغَیْرِ أَهْلِ اَلْکُفْرِ وَ مِنْ دَلاَئِلِ اَلْعَالِمِ اِنْتِقَادُهُ لِحَدِیثِهِ وَ عِلْمُهُ بِحَقَائِقِ فُنُونِ اَلنَّظَرِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 119 )
15-و فرمود از دلائل علامات قبول و شایستگی نشستن با خردمندان است و از علامات اسباب جهل منازعه با غیر اهل کفر است و از نشانه های عالم انتقاد نمودن او برای حدیث و گفتار و اطلاعش از فن و فوت واقعی بینش است.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 112 )
ص : 3605
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ أَبِی اَلْوَرْقَاءِ قَالَ: قُلْتُ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَوَّلُ شَیْءٍ نَزَلَ مِنَ اَلسَّمَاءِ مَا هُوَ قَالَ أَوَّلُ شَیْءٍ نَزَلَ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ فَهُوَ اَلْبَیْتُ اَلَّذِی بِمَکَّهَ أَنْزَلَهُ اَللَّهُ یَاقُوتَهً حَمْرَاءَ فَفَسَقَ قَوْمُ نُوحٍ فَرَفَعَهُ حَیْثُ یَقُولُ وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ اَلْقَواعِدَ مِنَ اَلْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 64 )
ص : 3606
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ وَصِیَّهَ لِلْمَمْلُوکِ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 134 )
ص : 3607
إِذَا مَلَکَ اَلْأَرَاذِلُ هَلَکَ اَلْأَفَاضِلُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 3608
فس، [تفسیر القمی ] : قَوْلُهُ: وَ أَعانَهُ عَلَیْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ قَالُوا إِنَّ هَذَا اَلَّذِی یَقْرَؤُهُ مُحَمَّدٌ وَ یُخْبِرُنَا بِهِ إِنَّمَا یَتَعَلَّمُهُ مِنَ اَلْیَهُودِ وَ یَسْتَکْتُبُهُ مِنْ عُلَمَاءِ اَلنَّصَارَی وَ یَکْتُبُ عَنْ رَجُلٍ یُقَالُ لَهُ اِبْنُ قبطَهَ یَنْقُلُهُ عَنْهُ بِالْغَدَاهِ وَ اَلْعَشِیِّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 9 , صفحه 227 )
115-تفسیر قمی-آیه«
وَ أَعانَهُ عَلَیْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ
»گفتند آنچه حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله می خواند و به ما خبر می دهد از یهود یاد می گیرد و علمای نصاری برایش می نویسند و مردی به نام ابن قبیطه هر صبح و شام برایش نقل می کند.
( بحارالأنوار (جلد 9و10) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 231 )
ص : 3609
حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَقَرَّ بِجَمِیعِ اَلْأَئِمَّهِ وَ جَحَدَ اَلْمَهْدِیَّ کَانَ کَمَنْ أَقَرَّ بِجَمِیعِ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ جَحَدَ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نُبُوَّتَهُ فَقِیلَ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَمَنِ اَلْمَهْدِیُّ مِنْ وُلْدِکَ قَالَ اَلْخَامِسُ مِنْ وُلْدِ اَلسَّابِعِ یَغِیبُ عَنْکُمْ شَخْصُهُ وَ لاَ یَحِلُّ لَکُمْ تَسْمِیَتُهُ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 411 )
5-صفوان بن مهران همین مضمون را از امام ششم روایت کرده است
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 82 )
صفوان بن مهران از امام صادق علیه السّلام روایت کند که فرمود:کسی که به جمیع ائمّه اقرار کند امّا مهدی را انکار نماید مانند کسی است که به جمیع انبیاء اقرار کند امّا نبوّت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را انکار نماید.بدو گفتند:ای فرزند رسول خدا!مهدی از فرزندان شما کیست؟فرمود:پنجمین امام از فرزندان امام هفتم که شخص او از دیدگان مردم نهان شود و نام بردنش روا نباشد.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 122 )
ص : 3610
ابن شهر آشوب و غیره - و اللفظ لابن شهر آشوب-: عن أبی سعید الخدری و جابر الأنصاری و عبد اللّه بن عبّاس - فی خبر طویل - أنّه قال خالد بن الولید: أتی الأصلع یعنی علیّا - علیه السلام - عند منصرفی من قتال أهل الردّه فی عسکری و هو فی أرض له، و قد ازدحم الکلام فی حلقه کهمهمه الأسد و قعقعه الرعد، فقال لی : ویلک أ و کنت فاعلا؟ فقلت: أجل.، فاحمرّت عیناه، و قال: یا ابن اللخناء أمثلک یقدم علی مثلی، أو یجسر أن یدیر اسمی فی لهواته؟ - فی کلام له-. ثمّ قال: فنکسنی و اللّه عن فرسی و لا یمکننی الامتناع منه، فجعل یسوقنی إلی رحی للحارث بن کلده، ثمّ عمد إلی قطب الرحا - الحدید الغلیظ الذی علیه مدار الرحا - فمدّه فی عنقی بکلتی یدیه و لوّاه فی عنقی (کما) یتفتّل الأدیم، و أصحابی کأنّهم نظروا إلی ملک الموت، فأقسمت له بحقّ اللّه و رسوله، فاستحیا و خلّی سبیلی. [قالوا:] فدعا أبو بکر جماعه [من] الحدّادین، فقالوا: إنّ فتح هذا القطب لا یمکننا إلاّ أن نحمّیه بالنار، فبقی فی ذلک أیّاما و الناس یضحکون منه. (قال:) فقیل: إنّ علیّا - علیه السلام - جاء من سفره، فأتی به أبو بکر إلی علیّ - علیه السلام - یتشفّعه فی فکّه. فقال علیّ - علیه السلام-: إنّه لمّا رأی تکاثف جنوده و کثره جموعه أراد أن یضع منّی فی موضعی فوضعت منه عند ما خطر بباله و همّت به نفسه. ثمّ قال: و أمّا الحدید الذی فی عنقه فلعلّه لا یمکننی فی هذا الوقت فکّه، فنهضوا بأجمعهم، فأقسموا علیه، فقبض علی رأس الحدید من القطب، فجعل یفتل منه بیمینه شبرا شبرا فیرمی به .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 518 )
ص : 3611
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ لَهُ اَلدَّیْنُ عَلَی اَلنَّاسِ یَحْتَبِسُ فِیهِ اَلزَّکَاهَ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ فِیهِ زَکَاهٌ حَتَّی یَقْبِضَهُ فَإِذَا قَبَضَهُ فَعَلَیْهِ اَلزَّکَاهُ وَ إِنْ هُوَ طَالَ حَبْسُهُ عَلَی اَلنَّاسِ حَتَّی یَتِمَّ لِذَلِکَ سِنُونَ فَلَیْسَ عَلَیْهِ زَکَاهٌ حَتَّی یَخْرُجَ فَإِذَا هُوَ خَرَجَ زَکَّاهُ لِعَامِهِ ذَلِکَ وَ إِنْ هُوَ کَانَ یَأْخُذُ مِنْهُ قَلِیلاً قَلِیلاً فَلْیُزَکِّ مَا خَرَجَ مِنْهُ أَوَّلاً فَأَوَّلاً فَإِنْ کَانَ مَتَاعُهُ وَ دَیْنُهُ وَ مَالُهُ فِی تِجَارَتِهِ اَلَّتِی یَتَقَلَّبُ فِیهَا یَوْماً بِیَوْمٍ یَأْخُذُ وَ یُعْطِی وَ یَبِیعُ وَ یَشْتَرِی فَهُوَ یُشْبِهُ اَلْعَیْنَ فِی یَدِهِ فَعَلَیْهِ اَلزَّکَاهُ وَ لاَ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یُغَیِّرَ ذَلِکَ إِذَا کَانَ حَالُ مَتَاعِهِ وَ مَالِهِ عَلَی مَا وَصَفْتُ لَکَ فَیُؤَخِّرَ اَلزَّکَاهَ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 519 )
4 - سماعه گوید: از حضرتش پرسیدم: مردی که به مردم بدهکار است درعین حال از پرداخت زکات آن خودداری می کند چه حکمی دارد؟
فرمود: در آن مال بر عهده او زکاتی نیست تا این که آن مال را به دست آورد، وقتی به دست آورد، بایستی زکات آن را بپردازد. و اگر مدّت طولانی در دست مردم باشد و چند سال بگذرد، زکاتی بر او نیست تا این که به دست آورد، وقتی به دست آورد برای همان سال زکات آن را می پردازد و اگر اندک اندک از مردم بگیرد، بایستی همان اندازه که به دست می آورد، زکاتش را بپردازد و اگر کالا، بدهی و دارایی او سرمایۀ تجارتی باشد که روزبه روز در گردش است که روزانه می گیرد، می فروشد و می خرد، این همانند عین مالی است که در اختیار دارد، بایستی زکات آن را بپردازد و شایسته نیست این کالا و مال را از حالی که ذکر شد، تغییر دهد تا زکاتش را به تأخیر اندازد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 566 )
قوله فی خبر سماعه : (و إن هو کان یأخذ منه قلیلاً قلیلاً فلیزکّ ما خرج منه أوّلاً فأوّلاً). [ح5811/4 ] یشمل قوله:«قلیلاً قلیلاً» ما إذا کان المأخوذ أقلّ من النصاب، و لا بُعد فی استحباب إخراج الزکاه عنه إذا کان مجموع الدَّین نصاباً أو أزید، و لم أرَ تصریحاً بذلک فی کلام أحد، و لعلّه مبنی علی وجوب الزکاه فی الدین، فلیخصّ بما سبق. و الغرض من قوله:«و إن کان متاعه و دینه و ماله فی تجارته» إلی آخره، بیان حکم زکاه التجاره و التنبیه علی علّتها، و هی: أنّ المال إذا کان منقلباً بیده یصیر یوماً عرضاً، و یوماً نقداً، یشبه النفقه الباقی فی یده تمام الحول. و قوله علیه السلام:«و لا ینبغی له أن یعیّن ذلک» بالعین المهمله و النون من العینه، و هو بیع الشیء نسیئه، یعنی لا ینبغی أن یبیعه بعد الحول قبل إخراج الزکاه منه إلی أجل إذا انتظر حلول ذلک الأجل لإخراجها؛ للزوم تأخیر أدائها عن وقتها. نعم، یجوز ذلک إن أدّاها من غیر ذلک المال. و فی بعض النسخ:«تغیّر» بالمعجمه و الراء المهمله، و لعلّه من تغییر النسّاخ، إلّا أن یجعل قوله:«فیؤخّر الزکاه» مفسّراً للتغییر، و لا یبعد أن یقرأ: یعیر من الإعاره، کما سیجیء فی صحیحه أبی الصباح فی الرجل ینسئ أو یعیر ، فالمعنی لا ینبغی أن یعیر مال التجاره قبل أداء الزکاه، فینتظر هذه تبقی فی ید المستعیر لاستتباع ذلک لتأخیر الزکاه عن وقتها.
( شرح فروع الکافی ؛ ج 3 , ص 386 )
: موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 38 )
ص : 3612
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلدُّعَاءُ مَفَاتِیحُ اَلنَّجَاحِ وَ مَقَالِیدُ اَلْفَلاَحِ وَ خَیْرُ اَلدُّعَاءِ مَا صَدَرَ عَنْ صَدْرٍ نَقِیٍّ وَ قَلْبٍ تَقِیٍّ وَ فِی اَلْمُنَاجَاهِ سَبَبُ اَلنَّجَاهِ وَ بِالْإِخْلاَصِ یَکُونُ اَلْخَلاَصُ فَإِذَا اِشْتَدَّ اَلْفَزَعُ فَإِلَی اَللَّهِ اَلْمَفْزَعُ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 468 )
و نیز فرمود: امیر المؤمنین علیه السلام فرموده: دعاء کلیدهای نجات و گنجینه های رستگاریست، و بهترین دعاء آن دعائیست که از سینۀ پاک و دلی پرهیزکار برآید، و وسیلۀ نجات در مناجات است، و خلاصی با خلاص آید، و چون فزع و بی تابی سخت شود مفزع و پناه گاه خدا است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 213 )
2-امیر المؤمنین(علیه السّلام)فرمود: دعاء،کلیدهای نجات و کامیابی و گنجینه های رستگاری است و بهترین دعاء آن دعاء است که از سینه ای پاک و دلی پرهیزکار بر آید،در مناجات سبب نجات است و با اخلاص خلاصی آید و چون بی تابی سخت گردد،پناه جوئی به درگاه خدا است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 21 )
2-امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:
دعاء،کلیدهای نجات و کامیابی و گنجینه های رستگاری است و بهترین دعاء آن دعاء است که از سینه ای پاک و دلی پرهیزکار برآید،در مناجات سبب نجات است و بااخلاص خلاصی آید و چون بی تابی سخت گردد،پناه جوئی به درگاه خداست.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 345 )
: کالسابق. و فی المصباح أنجحت الحاجه إنجاحا و أنجح الرجل أیضا إذا قضیت له الحاجه و الاسم النجاح بالفتح، و قال: الإقلید: المفتاح لغه یمانیه و أصله بالرومیه أقلیدس و الجمع أقالید و المقالید الخزائن، و فی القاموس الإقلید المفتاح کالمقلاد و المقلد و کسکیت و مصباح الخزانه، و ضاقت مقالیده ضاقت علیه أموره، و کمبر مفتاح کالمنجل، و قال : الفلاح الفوز و النجاه و البقاء فی الخیر و حمل الجمع علی المفرد باعتبار اشتماله علی أنواع کثیره بحسب مراتبها و ما یتعلق بها من المطالب. و فیه إشعار بأن الدعاء مفتاح لجمیع المقاصد الأخرویه و الدنیویه عن صدر نقی أی عن الحسد و الغل و الکبر و سائر الصفات الذمیمه و قلب تقی أی متق عن الشهوات المهلکه و إراده المحرمات، و إنما نسب التقوی إلی القلب للإشعار بأن التقوی الکامل ما صدر عن القلب لا عن الجوارح فقط کما قال تعالی:
وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اَللّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی اَلْقُلُوبِ
و فیه إشاره إلی بعض شرائط الدعاء. سبب النجاه أی من مکاره الدنیا و شدائد الآخره، و بالإخلاص فی الدعاء أو فی جمیع العبادات بخلوصها عن شوائب الریاء و الأغراض الدنیه یکون الخلاص من المهالک الدنیویه و الأخرویه، و قیل: الوصول إلی الله تعالی أو إلی المطلوب. قال فی النهایه: خلص فلان إلی فلان وصل إلیه، و خلص أیضا سلم و نجا فإذا اشتد الفزع أی الخوف من البلایا و الأعداء و شدائد الدنیا و الآخره فإلی الله المفزع مصدر میمی بمعنی الاستغاثه و الاستعانه.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 11 )
ص : 3613
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْیَمِینُ اَلْفَاجِرَهُ تُخَرِّبُ اَلدِّیَارَ وَ تُقَصِّرُ اَلْأَعْمَارَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 262 )
ص : 3614
جا، [المجالس للمفید ] ، اَلتَّمَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِی نُعَیْمٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ هِشَامٍ عَنْ أَبِی مِخْنَفٍ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلسَّبِیعِیِّ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: إِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خَطَبَ ذَاتَ یَوْمٍ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ صَلَّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ اِسْمَعُوا مَقَالَتِی وَ عُوا کَلاَمِی إِنَّ اَلْخُیَلاَءَ مِنَ اَلتَّجَبُّرِ وَ اَلنَّخْوَهَ مِنَ اَلتَّکَبُّرِ وَ إِنَّ اَلشَّیْطَانَ عَدُوٌّ حَاضِرٌ یَعِدُکُمُ اَلْبَاطِلَ أَلاَ إِنَّ اَلْمُسْلِمَ أَخُو اَلْمُسْلِمِ فَلاَ تَنَابَزُوا وَ لاَ تَخَاذَلُوا فَإِنَّ شَرَائِعَ اَلدِّینِ وَاحِدَهٌ وَ سُبُلَهُ قَاصِدَهٌ مَنْ أَخَذَ بِهَا لَحِقَ وَ مَنْ تَرَکَهَا مَرَقَ وَ مَنْ فَارَقَهَا مُحِقَ لَیْسَ اَلْمُسْلِمُ بِالْخَائِنِ إِذَا اُئْتُمِنَ وَ لاَ بِالْمُخْلِفِ إِذَا وَعَدَ وَ لاَ بِالْکَذُوبِ إِذَا نَطَقَ نَحْنُ أَهْلُ بَیْتِ اَلرَّحْمَهِ وَ قَوْلُنَا اَلْحَقُّ وَ فِعْلُنَا اَلْقِسْطُ وَ مِنَّا خَاتَمُ اَلنَّبِیِّینَ وَ فِینَا قَادَهُ اَلْإِسْلاَمِ وَ أُمَنَاءُ اَلْکِتَابِ نَدْعُوکُمْ إِلَی اَللَّهِ وَ إِلَی رَسُولِهِ وَ إِلَی جِهَادِ عَدُوِّهِ وَ اَلشِّدَّهِ فِی أَمْرِهِ وَ اِبْتِغَاءِ مَرْضَاتِهِ وَ إِلَی إِقَامِ اَلصَّلاَهِ وَ إِیتَاءِ اَلزَّکَاهِ وَ حَجِّ اَلْبَیْتِ وَ صِیَامِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ تَوْفِیرِ اَلْفَیْءِ لِأَهْلِهِ أَلاَ وَ إِنَّ مِنْ أَعْجَبِ اَلْعَجَبِ أَنَّ مُعَاوِیَهَ بْنَ أَبِی سُفْیَانَ اَلْأُمَوِیَّ وَ عَمْرَو بْنَ اَلْعَاصِ اَلسَّهْمِیَّ یُحَرِّضَانِ اَلنَّاسَ عَلَی طَلَبِ دَمِ اِبْنِ عَمِّهِمَا وَ قَدْ عَلِمْتُمْ أَنِّی وَ اَللَّهِ لَمْ أُخَالِفْ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَطُّ وَ لَمْ أَعْصِهِ فِی أَمْرِهِ قَطُّ أَقِیهِ بِنَفْسِی فِی اَلْمَوَاطِنِ اَلَّتِی تَنْکُصُ فِیهَا اَلْأَبْطَالُ وَ تُرْعَدُ مِنْهَا اَلْفَرَائِصُ بِقُوَّهٍ أَکْرَمَنِیَ اَللَّهُ بِهَا فَلَهُ اَلْحَمْدُ وَ لَقَدْ قُبِضَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِنَّ رَأْسَهُ لَفِی حَجْرِی وَ لَقَدْ وُلِّیتُ غُسْلَهُ بِیَدِی تُقَلِّبُهُ اَلْمَلاَئِکَهُ اَلْمُقَرَّبُونَ مَعِی وَ اَیْمُ اَللَّهِ مَا اِخْتَلَفَتْ أُمَّهٌ بَعْدَ نَبِیِّهَا إِلاَّ ظَهَرَ بَاطِلُهَا عَلَی حَقِّهَا إِلاَّ مَا شَاءَ اَللَّهُ قَالَ فَقَامَ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ فَقَالَ أَمَّا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَدْ أَعْلَمَکُمْ أَنَّ اَلْأُمَّهَ لَمْ یَسْتَقِمْ عَلَیْهِ قَالَ فَتَفَرَّقَ اَلنَّاسُ وَ قَدْ نَفَذَتْ بَصَائِرُهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 595 )
ص : 3615
وَ رُوِیَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قِرَاءَهُ اَلْقُرْآنِ فِی اَلصَّلاَهِ أَفْضَلُ مِنْ قِرَاءَهِ اَلْقُرْآنِ فِی غَیْرِ اَلصَّلاَهِ وَ قِرَاءَهُ اَلْقُرْآنِ فِی غَیْرِ اَلصَّلاَهِ أَفْضَلُ مِنْ ذِکْرِ اَللَّهِ وَ ذَکْرُ اَللَّهِ تَعَالَی أَفْضَلُ مِنَ اَلصَّدَقَهِ وَ اَلصَّدَقَهُ أَفْضَلُ مِنَ اَلصِّیَامِ وَ اَلصِّیَامُ جُنَّهٌ مِنَ اَلنَّارِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 259 )
ص : 3616
وَ عَنْهُ ، قَالَ: إِنَّ اَلدَّمَ یَجْتَمِعُ فِی مَوْضِعِ اَلْحِجَامَهِ یَوْمَ اَلْخَمِیسِ فَإِذَا زَالَتِ اَلشَّمْسُ تَفَرَّقَ فَخُذْ حَظَّکَ مِنَ اَلْحِجَامَهِ قَبْلَ اَلزَّوَالِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 125 )
72-و از او علیه السّلام که خون روز پنجشنبه در جای حجامت فراهم شود،و چون ظهر شود پراکنده گردد و تو بهره خود را از حجامت پیش از ظهر برگیر.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 103 )
ص : 3617
وَ قَالَ عَمْرُو بْنُ اَلْعَاصِ فِی اَلْوَفَاهِ وَ قَدْ نَظَرَ إِلَی صَنَادِیقَ فِی بَیْتِهِ فِیهَا مَالُهُ مَنْ یَأْخُذُهَا بِمَا فِیهَا وَ لَیْتَنِی کُنْتُ أَبْرَأُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 282 )
عمرو بن عاص موقع مردن به صندوقهای گوشۀ خانه که اموالش میان آنها بود نگاه می کرد و می گفت:چه کسی آنها را صاحب می شود،شاید من بهبودی یافتم!
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 513 )
ص : 3618
نهج، [نهج البلاغه] ، قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی خُطْبَهٍ: حَتَّی إِذَا اِنْصَرَفَ اَلْمُشَیِّعُ وَ رَجَعَ اَلْمُتَفَجِّعُ أُقْعِدَ فِی حُفْرَتِهِ نَجِیّاً لِبَهْتَهِ اَلسُّؤَالِ وَ عَثْرَهِ اَلاِمْتِحَانِ وَ أَعْظَمُ مَا هُنَالِکَ بَلِیَّهً نُزُلُ اَلْحَمِیمِ وَ تَصْلِیَهُ اَلْجَحِیمِ وَ فَوْرَاتُ اَلسَّعِیرِ لاَ فَتْرَهٌ مُرِیحَهٌ وَ لاَ دَعَهٌ مُزِیحَهٌ وَ لاَ قُوَّهٌ حَاجِزَهٌ وَ لاَ مَوْتَهٌ نَاجِزَهٌ وَ لاَ سِنَهٌ مُسَلِّیَهٌ بَیْنَ أَطْوَارِ اَلْمَوْتَاتِ وَ عَذَابِ اَلسَّاعَاتِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 243 )
ص : 3619
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو اَلْکُوفِیِّ أَخِی یَحْیَی عَنْ مُرَازِمِ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَا تَنَبَّأَ نَبِیٌّ قَطُّ حَتَّی یُقِرَّ لِلَّهِ بِخَمْسِ خِصَالٍ بِالْبَدَاءِ وَ اَلْمَشِیئَهِ وَ اَلسُّجُودِ وَ اَلْعُبُودِیَّهِ وَ اَلطَّاعَهِ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 148 )
و فرمود: هرگز هیچ کس پیغمبر نشد تا به پنج خصلت برای خدا اقرار کرد: بدا، مشیت سجود، بندگی، اطاعت.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 204 )
13-مرازم بن حکیم گوید:از امام صادق(علیه السّلام)شنیدم می فرمود: هرگز هیچ کس به پیغمبری نرسیده است تا برای خدا به پنج خصلت اعتراف کرده:بداء،مشیت،سجود،بندگی،فرمانبری.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 427 )
13-مرازم بن حکیم گوید:از امام صادق علیه السّلام شنیدم که فرمود:
هرگز هیچ کس را به پیامبری نرسید تا آنکه برای خدا به پنج خصلت اعتراف کرده:
1-بداء،2-مشیت،3-سجود،4-بندگی،5-فرمانبری.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 389 )
الشرح تنبأ علی صیغه«تفعل»ای صار نبیا و لیس من شرط تفعل ان یکون فعله اختلاقا و المراد ما صار نبی نبیا قط حتی یقر لله ای یثبت لاجله بخمس خصال: اما البداء و المشیئه: فقد علمت ان مبنی الاحکام الشرعیه و الخطابات التکلیفیه علی المشیئه الزائده و علی البداء و النسخ و امثالهما،و اما السجود: فلما فیه من هیئه الخضوع و التواضع،فان بناء الانقیاد و العبودیه علی المذله و التواضع للمعبود علی حسب الممکن المقدور للعبد ظاهرا و باطنا قالبا و قلبا،و لا شک ان هیئه السجود اعلی درجات هیئه الاستکانه و صوره التواضع و الخضوع و التذلل،حیث وضع اشرف مواضع البدن و هو الجبهه و الوجه الی اذل الاشیاء و هو التراب،و لهذا ابی ابلیس اللعین رئیس المتکبرین ان یسجد. و قد ورد فی ثواب السجده و فضلها ما ورد،و جعلت رکنا لاعظم العبادات البدنیه التی یدور علیها رحی الاسلام،اعنی الصلاه فی کل رکعه منها مرتین تأکیدا لهیئه الخضوع و الهوان: و عن النبی صلی الله علیه و آله:اذا قرأ ابن آدم آیه السجده فسجد اعتزل الشیطان عنه یبکی فیقول:یا ویلتا امر هذا بالسجود فسجد فله الجنه و امرت بالسجود فعصیت فلی النار. و اما العبودیه: فلانها عباره عن التواضع و التذلل فی الباطن و التبری عن حول العبد و قوته الا بالله،و نسبتها الی سائر الاعمال الحسنه و الخیرات نسبه الروح الی البدن فانها غایتها و الغرض المترتب علیها. و اما الطاعه: و هی الانقیاد و امتثال الاوامر و النواهی و قبول التکالیف النفسیه و البدنیه و المالیه،فمعلوم ان مدار العبودیه و التسلیم علی وجوب الطاعه.فقد ظهر و تبین ان هذه الامور الخمسه من اصول النبوه و ارکان البعثه. الشرح و قد علمت کما یستفاد من الحدیث السابع من هذا الباب ان العلم الّذی علمه الله ملائکته و رسله هو الضوابط الکلیه التی یتکرر وقوع مقتضاها منذ ابتداء الدنیا الی انتهائها،فهذا هو المراد باخبار الله تعالی محمدا صلی الله علیه و آله بما کان من ابتداء الدنیا و بما یکون الی انقضائها،و لهذا وصفه بالمحتوم ای واجب الوقوع بایجاب الله تعالی بتأدیه الاسباب النازله من عنده إلیه و علی حسب موافاه الاسباب الفاعلیه و الشرائط و المعدات القابلیه معا من غیر معاون. و اما الّذی لیس کذلک من الامور النادره الوقوع و الاتفاقیات،فعلمه مخزون عند الله لا یطلع علیه احد غیره الا عند وقوعه و هو المشار إلیه بقوله:و استثنی علیه فیما سواه،ای فی ما سوی المحتوم من القضاء الّذی لا یرد و لا یبدل.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 4 , ص 216 )
قال علیه السلام:ما تنبّأ. [ص148 ح13] أقول: بالهمز أی صار نبیّاً .ویقال:تنبّأ مسیلمه أی تکلَّفَ النبوّه. قال علیه السلام:نبیّ. [ص148 ح13] أقول: الهمز لغه أهل مکّه وبتشدید الیاء لغه سائر العرب. قال علیه السلام:قطّ. [ص148 ح13] أقول: بفتح القاف وتشدید الطاء،مبنیّه علی الضمّ ظرف زمان لاستغراق ما مضی بالنفی،وبنیت لتضمّنها معنی مذ ،وإذاً المعنی:مذ خلق العالم إلی الآن.وبناؤها علی حرکه لئلا یلتقی الساکنان،وکانت الضمّه تشبیهاً بالغایات،وقد یکسر علی التقاء الساکنین،وقد یتبع قافه طاء فی الضمّ،وقد تخفّف طاؤه مع ضمّها وإسکانها. واشتقاقها من قططته،أی قطعته؛لأنّ الماضی منقطع عن الحال والاستقبال. قال علیه السلام:والسجود. [ص148 ح13] أقول: أی وبأنّه یسجد له من فی السماوات والأرض. قال علیه السلام:والعبودیّه. [ص148 ح13] أقول: ردّ علی النصاری حیث قالوا فی المسیح علیه السلام:إنّه ابن اللّه،فقال تعالی:
«لَنْ یَسْتَنْکِفَ اَلْمَسِیحُ أَنْ یَکُونَ عَبْداً لِلّهِ»
. قال علیه السلام:والطاعه. [ص148 ح13] أقول: أی لا یسقط التکلیف عن أحد لکماله بل تکلیف الأنبیاء بالطاعه ویحملهم إعیاء النبوّه کان أعظم،ثمّ الأوصیاء،ثمّ الأمثل فالأمثل. هذا ردّ علی بعض المتصوّفه الذاهبین إلی أنّ الأعمال الشرعیّه ساقط عن الکاملین حیث إنّها بمنزله أعمال أهل الکیمیاء إنّما یحتاج إلیها النحاس ما لم تصر ذهباً،وبمنزله معالجات الأطبّاء للمرضی إنّما یحتاج إلیها المرضی تبرئهً من المرض،وبعد برئه وصحّته لا یحتاج إلیها،وأنت تعلم أنّ أمثال هذه الکلمات هذیانات.
( الحاشیه علی اصول الکافی ؛ ج 1 , ص 345 )
شرح: روایت است از مُرازم (به ضمّ میم و راء بی نقطه و کسر زاء با نقطه) ابن حکیم (به فتح حاء و کسر کاف) گفت که: شنیدم از امام جعفر صادق علیه السّلام می گفت که: پیغمبر نشده هیچ پیغمبری هرگز، مگر به شرطی که اقرار کرده باشد برای اللّه تعالی به پنج چیز؛ پس پنج اقرار شرط است: اوّل: اقرار به بَدا؛ که بیان شد در شرح عنوان باب. دوم: اقرار به مَشِئَت (به فتح میم و کسر شین با نقطه و سکون یاء دو نقطه در پایین و همزه؛ و جایز است قلب همزه به یاء و تشدید) به معنی اقرار به این که هر چه در عالم می شود از افعالِ خلایق، با خواهش اللّه تعالی است و هر چه نمی شود، بی خواهش اوست، بی آن که بندگان، مجبور در افعال خود باشند. و این، ردّ است بر معتزله و مجوس، چنانچه بیان می شود در اوّلِ باب آینده. سوم: اقرار به سجودِ هر کائن، اللّه تعالی را؛ به معنی اقرار به این که اللّه تعالی، پادشاه آسمان ها و زمین است و قدرت او گذراست در هر چیز، چنانچه گفته در سورۀ آل عمران و سورۀ نور:«وَ لِلّهِ مُلْکُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ»
»و در سورۀ نحل:«وَ لِلّهِ یَسْجُدُ ما فِی
» «اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ»
»و این، ردّ است بر فلاسفه که می گویند که: هر جسمی مکان طبیعی دارد و سکون ارض در این جا و حرکت فلکیّات به تدبیرِ اللّه تعالی نیست، بلکه سکون ارض، طبیعیِ آن است و حرکت فلکیّات، ارادی خودشان است؛ و انواع این مزخرفات در میان ایشان بسیار است. و أیضاً ردّ است بر معتزله که: می گویند که بندگان مستقلّ اند در قدرت خود و فعل ایشان، موقوف بر اذن الهی نیست؛ و بیان می شود در اوّلِ باب آینده. چهارم: اقرار به عبودیّت به معنی اقرار به این که کلّ مخلوقین، بندگان اللّه تعالی اند، نه چنانچه فلاسفه می گویند که: او فاعل موجِب است. و نه چنانچه بعض نصاری می گویند که: عیسی پسر اوست. و بعضی دیگر می گویند: اوست. و بعضِ مشرکین می گویند: ملائکه، دختران اویند. پنجم: اقرار به طاعت به معنی اقرار به این که بر هر کس واجب است فرمان برداری و عبادت اللّه تعالی، هر چند که مرتبۀ انبیا و اوصیا و اولیا داشته باشد. و این ردّ است بر صوفیّۀ بی قید، چنانچه در خطبۀ دفتر پنجم از مثنوی رومی گفته اند که: «إِذَا ظَهُرَتِ الْحَقَائِقُ بَطَلَتِ الشَّرائِعُ» و تفسیر کرده اند که اعمال شرعیّه مانند معالجات اَطبّا است، مادام که شخصی مریض است احتیاج به آنها دارد و بعد از صحّت، مستغنی می شود از آنها؛ و مانندِ افعال اهل کیمیا است، مادام که مس طلا یا نقره نشده، احتیاج به آنها هست. و انواع نامعقولاتِ ایشان، در هیچ جوال نمی گنجد.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 2 , ص 501 )
هدیّه: لعلّ التفعّل هنا للمطاوعه لا للتکلّف،ویحتمل مجیء«المتنبّئ»بمعنی صاحب النبوّه کالمتطبّب بمعنی صاحب الطبابه. (بالبداء) أی بأنّه حقّ فی حقّه تعالی علی ما فصّل،وبأنّ جمیع أفعال الخلائق لا یصدر عنهم إلّابمشیّه اللّه تعالی ولا جبر؛لما سبق من تفصیل معنی المشیئه،وبحقّیّه ما جری فی أوّل الأمر من الأمر بسجود الملائکه لآدم علیه السلام؛لما فی صلبه من طینه خاتم الأنبیاء وآله،وما قدّر فی الآخر للتکلیف بعبودیّه من المعاد للمکافأه وبالولایه لأهل البیت علیهم السلام. وقال برهان الفضلاء: أی بالإقرار بالبداء علی ما سبق.وبالإقرار بأنّ کلّ ما یقع من أفعال الخلائق إنّما هو بمشیئه اللّه من دون أن یکونوا مجبورین فی أفعالهم.وهذا ردّ علی المعتزله والمجوس کما سنبیّن فی أوّل الباب الخامس والعشرین. وبالإقرار بأنّ له تعالی جمیع السماوات والأرض وما فیهما وهو علی کلّ شیء قدیر. قال اللّه تعالی فی سوره آل عمران وسوره النور:
«وَ لِلّهِ مُلْکُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ»،
وفی سوره النحل:
«وَ لِلّهِ یَسْجُدُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ» .
وهذا ردّ علی الفلاسفه؛حیث قالوا:إنّ لکلّ جسم مکاناً طبیعیّاً،وسکون الأرض طبیعیّ وحرکه الأفلاک إرادیّه لا أنّهما بتدبیر الفاعل،والفاعل عندهم مُوجَب.وردّ علی المعتزله أیضاً؛ حیث قالوا:إنّ العباد مستقلّون فی القدره علی الفعل والترک من دون التوقّف علی إذنه تعالی. وبالإقرار بأنّ جمیع المخلوقین عباد اللّه؛ردّاً علی الفلاسفه القائلین بالإیجاب،وعلی الذین یقولون إنّ عیسی علیه السلام ابن اللّه،وعلی القائلین من المشرکین بأنّ الملائکه بنات اللّه. وبالإقرار بوجوب الطاعه للّه سبحانه علی کلّ مکلّف وإن کان نبیّاً أو وصیّاً،وهذا ردّ علی الصوفیّه؛حیث قالوا بما قال رومیّهم-فی الدفتر الخامس من کتابه المشهور بالمثنوی فی بیان قولهم الباطل:إذا ظهرت الحقائق بطلت الشرائع-:من أنّ السالک یصل بالریاضه الکامله من مرتبه العبودیّه إلی منزله المعبودیّه،ثمّ مثّل بأنّ الشریعه بمنزله الدواء للمریض والإکسیر للکیمیاء،فلا الصحیح محتاج إلی الدواء ولا الذهب إلی الکیمیاء .غلطوا وضلّوا وهلکوا،أولم یتفکّروا هؤلاء الضالّون المتخبّطون من المسّ أنّه لو کان کما قالوا لکان الحکم بکفر قائله،وبأنّه مرتدّ نجس مخلّد فی النار أسخف من قولهم؟! هل الشرع بهذه الجلاله والمتانه والحسب والنسب سخیف أم قولهم؟!. وقال السیّد الأجلّ النائینی: «بالبداء»أی أوّل الخمس البداء،والثانی أنّ کلّ شیء بمشیّه اللّه،وإنّما یقع الأشیاء بالمشیئه منه سبحانه.والثلاثه الاُخر:السجود للّه،والعبودیّه له،والطاعه له والانقیاد لأوامره ونواهیه.وهی اُصول کلّ الشرائع بعد المعرفه والتوحید .
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 2 , ص 392 )
: مرسل ما تنبأ نبی أی لم یصر نبیا و المشیه أی أن الأشیاء تحصل بمشیته و السجود أی استحقاقه للعباده، و اختصاصه بها، أو أنه یسجد له ما فی السماوات و الأرض و ینقاد له، و قدرته نافذه فی الجمیع و العبودیه أی بأن لا یدعی ما ینافی العبودیه، أو باختصاص العبودیه و العباده له، فیکون تعمیما بعد التخصیص، أو التوحید و نفی الشریک و الطاعه أی فی جمیع الأوامر و النواهی و هو ناظر إلی العصمه.
( مرآه العقول ؛ ج 2 , ص 141 )
ص : 3620
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَغِیرٍ عَنْ جَدِّهِ شُعَیْبٍ عَنْ مُفَضَّلٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَوْ لاَ إِلْحَاحُ هَذِهِ اَلشِّیعَهِ عَلَی اَللَّهِ فِی طَلَبِ اَلرِّزْقِ لَنَقَلَهُمْ مِنَ اَلْحَالِ اَلَّتِی هُمْ فِیهَا إِلَی مَا هُوَ أَضْیَقُ مِنْهَا .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 264 )
امام صادق علیه السّلام فرمود: اگر اصرار این مردم شیعه بدرگاه خدا برای طلب روزی نبود، خدا آنها را از حالی که داشتند به تنگدستی بیشتری منتقل میفرمود.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 363 )
16-از مفضل که امام صادق(علیه السّلام)فرمود: اگر اصرار شیعه نبود به درگاه خدا برای طلب روزی،از همین حالی هم که دارند خدا آنها را به حالی بر می گردانید که تنگ دست تر باشند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 107 )
16-امام صادق علیه السّلام فرمود:اگر اصرار شیعه نبود به درگاه خدا برای طلب روزی،از همین حالی هم که دارد خدا آنها را به حالی برمی گردانید که تنگ دست تر باشند.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 715 )
: ضعیف. هذه الشیعه أی الإمامیه فإن الشیعه أعم منهم أو إشاره إلی غیر الخلص منهم، فإنهم لا یلحون، و کان الإشاره علی الأول لبیان الاختصاص، و علی الثانی للتحقیر.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 369 )
ص : 3621
وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَبْرُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُحَصَّبٌ حَصْبَاءَ حَمْرَاءَ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 273 )
ص : 3622
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هَارُونَ اَلْفَامِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ جَامِعٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ اَلرَّبَعِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: خَطَبَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی أَوَّلِ یَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فِی مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ فَحَمِدَ اَللَّهَ بِأَفْضَلِ اَلْحَمْدِ وَ أَشْرَفِهَا وَ أَبْلَغِهَا وَ أَثْنَی عَلَیْهِ بِأَحْسَنِ اَلثَّنَاءِ وَ صَلَّی عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ هَذَا اَلشَّهْرَ شَهْرٌ فَضَّلَهُ اَللَّهُ عَلَی سَائِرِ اَلشُّهُورِ کَفَضْلِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ عَلَی سَائِرِ اَلنَّاسِ وَ هُوَ شَهْرٌ یُفْتَحُ فِیهِ أَبْوَابُ اَلسَّمَاءِ وَ أَبْوَابُ اَلرَّحْمَهِ وَ یُغْلَقُ فِیهِ أَبْوَابُ اَلنِّیرَانِ وَ هُوَ شَهْرٌ یُسْمَعُ فِیهِ اَلنِّدَاءُ وَ یُسْتَجَابُ فِیهِ اَلدُّعَاءُ وَ یُرْحَمُ فِیهِ اَلْبُکَاءُ وَ هُوَ شَهْرٌ فِیهِ لَیْلَهٌ نَزَلَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ فِیهَا مِنَ اَلسَّمَاءِ فَتُسَلِّمُ عَلَی اَلصَّائِمِینَ وَ اَلصَّائِمَاتِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَی مَطْلَعِ اَلْفَجْرِ وَ هِیَ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ قُدِّرَ فِیهَا وَلاَیَتِی قَبْلَ أَنْ خُلِقَ آدَمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِأَلْفَیْ عَامٍ صِیَامُ یَوْمِهَا أَفْضَلُ مِنْ صِیَامِ أَلْفِ شَهْرٍ وَ اَلْعَمَلُ فِیهَا أَفْضَلُ مِنَ اَلْعَمَلِ فِی أَلْفِ شَهْرٍ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ شُمُوسَ شَهْرِ رَمَضَانَ لَتَطْلَعُ عَلَی اَلصَّائِمِینَ وَ اَلصَّائِمَاتِ وَ إِنَّ أَقْمَارَهُ لَیَطْلَعُ عَلَیْهِمْ بِالرَّحْمَهِ وَ مَا مِنْ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ مِنَ اَلشَّهْرِ إِلاَّ وَ اَلْبِرُّ مِنْ اَللَّهِ تَعَالَی یَتَنَاثَرُ مِنَ اَلسَّمَاءِ عَلَی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ فَمَنْ ظَفِرَ مِنْ نِثَارِ اَللَّهِ بَدْرَهً کَرُمَ عَلَی اَللَّهِ یَوْمَ یَلْقَاهَا وَ مَا کَرُمَ عَبْدٌ عَلَی اَللَّهِ إِلاَّ جَعَلَ اَلْجَنَّهَ مَثْوَاهُ عِبَادَ اَللَّهِ إِنَّ شَهْرَکُمْ لَیْسَ کَالشُّهُورِ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ اَلْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اَللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ اَلسَّاعَاتِ هُوَ شَهْرٌ اَلشَّیَاطِینُ فِیهِ مَغْلُولَهٌ مَحْبُوسَهٌ هُوَ شَهْرٌ یَزِیدُ اَللَّهُ فِیهِ اَلْأَرْزَاقَ وَ اَلْآجَالَ وَ یُکْتَبُ فِیهِ وَفْدُ بَیْتِهِ وَ هُوَ شَهْرٌ یُقْبَلُ أَهْلُ اَلْإِیمَانِ بِالْمَغْفِرَهِ وَ اَلرِّضْوَانِ وَ اَلرَّوْحِ وَ اَلرَّیْحَانِ وَ مَرْضَاهِ اَلْمَلِکِ اَلدَّیَّانِ أَیُّهَا اَلصَّائِمُ تَدَبَّرْ أَمْرَکَ فَإِنَّکَ فِی شَهْرِکَ هَذَا ضَیْفُ رَبِّکَ اُنْظُرْ کَیْفَ تَکُونُ فِی لَیْلِکَ وَ نَهَارِکَ وَ کَیْفَ تَحْفَظُ جَوَارِحَکَ عَنْ مَعَاصِی رَبِّکَ اُنْظُرْ أَنْ لاَ تَکُونَ بِاللَّیْلِ نَائِماً وَ بِالنَّهَارِ غَافِلاً فَیَنْقَضِیَ شَهْرُکَ وَ قَدْ بَقِیَ عَلَیْکَ وِزْرُکَ فَتَکُونَ عِنْدَ اِسْتِیفَاءِ اَلصَّائِمِینَ أُجُورَهُمْ مِنَ اَلْخَاسِرِینَ وَ عِنْدَ فَوْزِهِمْ بِکَرَامَهِ مَلِیکِهِمْ مِنَ اَلْمَحْرُومِینَ وَ عِنْدَ سَعَادَتِهِمْ بِمُجَاوَرَهِ رَبِّهِمْ مِنَ اَلْمَطْرُودِینَ أَیُّهَا اَلصَّائِمُ إِنْ طُرِدْتَ عَنْ بَابِ مَلِیکِکَ فَأَیَّ بَابٍ تَقْصِدُ وَ إِنْ حَرَمَکَ رَبُّکَ فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یَرْزُقُکَ وَ إِنْ أَهَانَکَ فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یُکْرِمُکَ وَ إِنْ أَذَلَّکَ فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یُعِزُّکَ وَ إِنْ خَذَلَکَ فَمَنْ ذَا اَلَّذِی یَنْصُرُکَ وَ إِنْ لَمْ یَقْبَلْکَ فِی زُمْرَهِ عَبِیدِهِ فَإِلَی مَنْ تُرْجَعُ بِعُبُودِیَّتِکَ وَ إِنْ لَمْ یُقِلْکَ عَثْرَتُکَ فَمَنْ تَرْجُو لِغُفْرَانِ ذُنُوبِکَ وَ إِنْ طَالَبَکَ بِحَقِّهِ فَمَا ذَا یَکُونُ حُجَّتُکَ أَیُّهَا اَلصَّائِمُ تَقَرَّبْ إِلَی اَللَّهِ بِتِلاَوَهِ کِتَابِهِ فِی لَیْلِکَ وَ نَهَارِکَ فَإِنَّ کِتَابَ اَللَّهِ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ یَشْفَعُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ لِأَهْلِ تِلاَوَتِهِ فَیَعْلُونَ دَرَجَاتِ اَلْجَنَّهِ بِقِرَاءَهِ آیَاتِهِ بَشِّرْ أَیُّهَا اَلصَّائِمُ فَإِنَّکَ فِی شَهْرٍ صِیَامُکَ فِیهِ مَفْرُوضٌ وَ نَفَسُکَ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکَ فِیهِ عِبَادَهٌ وَ طَاعَتُکَ فِیهِ مَقْبُولَهٌ وَ ذُنُوبُکَ فِیهِ مَغْفُورَهٌ وَ أَصْوَاتُکَ فِیهِ مَسْمُوعَهٌ وَ مُنَاجَاتُکَ فِیهِ مَرْحُومَهٌ وَ لَقَدْ سَمِعْتُ حَبِیبِی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عِنْدَ فِطْرِ کُلِّ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ عُتَقَاءَ مِنَ اَلنَّارِ لاَ یَعْلَمُ عَدَدَهُمْ إِلاَّ اَللَّهُ هُوَ فِی عِلْمِ اَلْغَیْبِ عِنْدَهُ فَإِذَا کَانَ آخِرُ لَیْلَهٍ مِنْهُ أُعْتِقَ فِیهَا مِثْلُ مَا أُعْتِقَ فِی جَمِیعِهِ فَقَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ هَمْدَانَ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ زِدْنَا مِمَّا حَدَّثَکَ بِهِ حَبِیبُکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ نَعَمْ سَمِعْتُ أَخِی وَ اِبْنَ عَمِّی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ فَحَفِظَ فِیهِ نَفْسَهُ مِنَ اَلْمَحَارِمِ دَخَلَ اَلْجَنَّهَ قَالَ اَلْهَمْدَانِیُّ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ زِدْنَا مِمَّا حَدَّثَکَ بِهِ أَخُوکَ وَ اِبْنُ عَمِّکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ قَالَ نَعَمْ سَمِعْتُ خَلِیلِی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ مَنْ صَامَ رَمَضَانَ إِیمَاناً وَ اِحْتِسَاباً دَخَلَ اَلْجَنَّهَ قَالَ اَلْهَمْدَانِیُّ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ زِدْنَا مِمَّا حَدَّثَکَ بِهِ خَلِیلُکَ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ فَقَالَ نَعَمْ سَمِعْتُ سَیِّدَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ مَنْ صَامَ رَمَضَانَ فَلَمْ یُفْطِرْ فِی شَیْءٍ مِنْ لَیَالِیهِ عَلَی حَرَامٍ دَخَلَ اَلْجَنَّهَ فَقَالَ اَلْهَمْدَانِیُّ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ زِدْنَا مِمَّا حَدَّثَکَ بِهِ سَیِّدُ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ فَقَالَ نَعَمْ سَمِعْتُ أَفْضَلَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ اَلْمُرْسَلِینَ وَ اَلْمَلاَئِکَهِ اَلْمُقَرَّبِینَ یَقُولُ إِنَّ سَیِّدَ اَلْوَصِیِّینَ یُقْتَلُ فِی سَیِّدِ اَلشُّهُورِ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَا سَیِّدُ اَلشُّهُورِ وَ مَنْ سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ قَالَ أَمَّا سَیِّدُ اَلشُّهُورِ فَشَهْرُ رَمَضَانَ وَ أَمَّا سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ فَأَنْتَ یَا عَلِیُّ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَإِنَّ ذَلِکَ لَکَائِنٌ قَالَ إِی وَ رَبِّی إِنَّهُ یَنْبَعِثُ أَشْقَی أُمَّتِی شَقِیقُ عَاقِرِ نَاقَهِ ثَمُودَ ثُمَّ یَضْرِبُکَ ضَرْبَهً عَلَی فَرْقِکَ تُخْضَبُ مِنْهَا لِحْیَتُکَ فَأَخَذَ اَلنَّاسُ بِالْبُکَاءِ وَ اَلنَّحِیبِ فَقَطَعَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ خُطْبَتَهُ وَ نَزَلَ .
( فضائل الأشهُر الثلاثه , جلد 1 , صفحه 107 )
ص : 3623
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: یَخْرُجُ اَلنَّاسُ إِلَی مِنًی مِنْ مَکَّهَ یَوْمَ اَلتَّرْوِیَهِ وَ هُوَ اَلْیَوْمُ اَلثَّامِنُ مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ وَ أَفْضَلُ ذَلِکَ بَعْدَ صَلاَهِ اَلظُّهْرِ وَ لَهُمْ أَنْ یَخْرُجُوا غُدْوَهً وَ عَشِیَّهً إِلَی اَللَّیْلِ وَ لاَ بَأْسَ أَنْ یَخْرُجُوا قَبْلَ یَوْمِ اَلتَّرْوِیَهِ وَ اَلْمَشْیُ لِمَنْ قَدَرَ عَلَیْهِ فِی اَلْحَجِّ فِیهِ فَضْلٌ وَ اَلرُّکُوبُ لِمَنْ وَجَدَ مَرْکَباً فِیهِ فَضْلٌ أَیْضاً وَ قَدْ رَکِبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 14 )
ص : 3624
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ: عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلی أَنْفُسِهِمْ . قَالَ: «أَخْرَجَ اَللَّهُ مِنْ ظَهْرِ آدَمَ ذُرِّیَّتَهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ [فَخَرَجُوا] وَ هُمْ کَالذَّرِّ فَعَرَّفَهُمْ نَفْسَهُ، وَ لَوْلاَ ذَلِکَ لَمْ یَعْرِفْ أَحَدٌ رَبَّهُ، ثُمَّ قَالَ: أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلی وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولِی وَ عَلِیّاً أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ خَلِیفَتِی وَ أَمِینِی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 610 )
ص : 3625
وَ عَنْهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : مَنْ صَلَّی جَالِساً تَرَبَّعَ فِی حَالِ اَلْقِیَامِ وَ ثَنَّی رِجْلَهُ فِی حَالِ اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ وَ اَلْجُلُوسِ إِنْ قَدَرَ عَلَی ذَلِکَ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 198 )
ص : 3626
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم] ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْفَزَارِیِّ مُعَنْعَناً عَنْ خَیْثَمَهَ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لِی یَا خَیْثَمَهُ - أَبْلِغْ مَوَالِیَنَا مِنَّا اَلسَّلاَمَ وَ أَعْلِمْهُمْ أَنَّهُمْ لَمْ یَنَالُوا مَا عِنْدَ اَللَّهِ إِلاَّ بِالْعَمَلِ وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ سَلْمَانُ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَیْتِ إِنَّمَا عَنَی بِمَعْرِفَتِنَا وَ إِقْرَارِهِ بِوَلاَیَتِنَا وَ هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی: خَلَطُوا عَمَلاً صالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً عَسَی اَللّهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ وَ عَسَی مِنَ اَللَّهِ وَاجِبٌ وَ إِنَّمَا نَزَلَتْ فِی شِیعَتِنَا اَلْمُذْنِبِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 55 )
ص : 3627
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لَمْ یُصْبِحْ بِی مَیِّتاً وَ لاَ سَقِیماً وَ لاَ مَضْرُوباً عَلَی عُرُوقِی بِسُوءٍ وَ لاَ مَأْخُوذاً بِأَسْوَإِ عَمَلِی وَ لاَ مَقْطُوعاً دَابِرِی وَ لاَ مُرْتَدّاً عَنْ دِینِی وَ لاَ مُنْکِراً لِرَبِّی وَ لاَ مُسْتَوْحِشاً مِنْ إِیمَانِی وَ لاَ مُلْتَبِساً عَقْلِی وَ لاَ مُعَذَّباً بِعَذَابِ اَلْأُمَمِ مِنْ قَبْلِی أَصْبَحْتُ عَبْداً مَمْلُوکاً ظَالِماً لِنَفْسِی لَکَ اَلْحُجَّهُ عَلَیَّ وَ لاَ حُجَّهَ لِی وَ لاَ أَسْتَطِیعُ أَنْ آخُذَ إِلاَّ مَا أَعْطَیْتَنِی وَ لاَ أَتَّقِیَ إِلاَّ مَا وَقَیْتَنِی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَفْتَقِرَ فِی غِنَاکَ أَوْ أَضِلَّ فِی هُدَاکَ أَوْ أُضَامَ فِی سُلْطَانِکَ أَوْ أُضْطَهَدَ وَ اَلْأَمْرُ لَکَ! اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ نَفْسِی أَوَّلَ کَرِیمَهٍ تَنْتَزِعُهَا مِنْ کَرَائِمِی وَ أَوَّلَ وَدِیعَهٍ تَرْتَجِعُهَا مِنْ وَدَائِعِ نِعَمِکَ عِنْدِی! اَللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ أَنْ نَذْهَبَ عَنْ قَوْلِکَ أَوْ أَنْ نُفْتَتَنَ عَنْ دِینِکَ أَوْ تَتَابَعَ بِنَا أَهْوَاؤُنَا دُونَ اَلْهُدَی اَلَّذِی جَاءَ مِنْ عِنْدِکَ !.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 332 )
ص : 3628
12434-6 التهذیب ،1/76/165/5 عنه عن ابن عیسی عن التمیمی عن عاصم بن حمید التهذیب ،1/210/448/5 الحسین عن النضر عن عاصم عن الفقیه ،2753/379/2 محمد قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام هل یدخل الرجل مکه بغیر إحرام فقال لا إلا أن یکون مریضا أو به بطن.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 508 )
ص : 3629
رِوَایَهُ أَبِی رَافِعٍ مَوْلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلشِّیرَازِیُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو بَکْرٍ اَلْجَرْجَرَائِیُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو أَحْمَدَ اَلْبَصْرِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ حُمَیْدٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا [یَحْیَی بْنُ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ] اَلْحِمَّانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ [بْنِ] عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی رَافِعٍ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ قُلْ: اَللَّهُمَّ ثَبِّتْ لِیَ اَلْوُدَّ فِی قُلُوبِ اَلْمُؤْمِنِینَ، وَ اِجْعَلْ لِی عِنْدَکَ وُدّاً وَ عَهْداً. فَقَالَهَا عَلِیٌّ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : ثَبَتَتْ وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ . ثُمَّ نَزَلَتْ: إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ إِلَی قَوْلِهِ قَوْماً لُدًّا 19\97 . فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَدْ نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ فِیمَنْ کَانَ مُخَالِفاً لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لِعَلِیٍّ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 468 )
496-عن محمد بن عبید اللّه بن أبی رافع، عن أبیه عن جدّه قال: قال رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله: یا علی قل: اللهم ثبّت لی الودّ فی قلوب المؤمنین، و اجعل لی عندک ودّا و عهدا. فقالها علیّ فقال رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم: ثبتت و ربّ الکعبه. ثمّ نزلت:(إنّ الذین آمنوا و عملوا الصالحات-إلی قوله-قوما لدّا). فقال رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم: قد نزلت هذه الآیه فیمن کان محالفا لرسول الله و لعلیّ. ابو رافع گفت: پیامبر خدا فرمود: یا علی بگو: خدایا محبتی برای من در دل های مؤمنان ثابت کن و مرا نزد خود پیمان و محبتی قرار بده؛ و علی این ها را گفت: پیامبر فرمود: سوگند به پروردگار کعبه که چنین شد، آنگاه این آیه نازل شد:«ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات سیجعل لهم الرحمن ودّا» پیامبر فرمود: این آیه دربارۀ کسی که هم پیمان با محمد و علی است نازل شده است.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 195 )
محمّد بن عبید اللّه بن ابی رافع از پدر و جدّش نقل کرد که رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله به علی علیه السّلام فرمود: یا علی علیه السّلام!بگو: «اللّهم ثبّت لی الودّ فی قلوب المؤمنین و اجعل لی عندک ودّاً و عهداً». چون علی علیه السّلام بر طبق دستور مصطفی صلی اللّه علیه و آله دعا کرد.نبی صلی اللّه علیه و آله فرمود:به خدای کعبه آنچه علی خواسته بود تثبیت شد. سپس آیه شریفه«
إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ
»نازل شد. و رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله فرمود:این آیه برای کسانی که هم قسم با رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و علی علیه السّلام هستند نازل شد.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 180 )
ص : 3630
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ إِنْ حَاضَتْ وَ قَدْ بَقِیَ عَلَیْهَا بَقِیَّهُ یَوْمٍ أَفْطَرَتْ وَ عَلَیْهَا اَلْقَضَاءُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 392 )
ص : 3631
وَ سُئِلَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَفْعَالِ اَلْعِبَادِ فَقَالَ کُلُّ مَا وَعَدَ اَللَّهُ وَ تَوَعَّدَ عَلَیْهِ فَهُوَ مِنْ أَفْعَالِ اَلْعِبَادِ .
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 1 , صفحه 118 )
ص : 3632
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ زُرَارَهَ وَ حُمْرَانَ اِبْنَیْ أَعْیَنَ ، وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) : قَالُوا: سَأَلْنَاهُمَا عَنْ قَوْلِهِ: وَ لا تُمْسِکُوهُنَّ ضِراراً لِتَعْتَدُوا . فَقَالاَ: «هُوَ اَلرَّجُلُ یُطَلِّقُ اَلْمَرْأَهَ تَطْلِیقَهً وَاحِدَهً، ثُمَّ یَدَعُهَا حَتَّی إِذَا کَانَ آخِرُ عِدَّتِهَا رَاجَعَهَا، ثُمَّ یُطَلِّقُهَا أُخْرَی، فَیَتْرُکُهَا مِثْلَ ذَلِکَ، فَنَهَی عَنْ ذَلِکَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 482 )
ص : 3633
13423-17 التهذیب ،1/126/138/5 عنه عن محمد بن سنان عن ابن مسکان عن أبی عبد اللّه الأبزاری قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل نسی فصلی رکعتی طواف الفریضه فی الحجر قال یعیدهما خلف المقام لأن اللّه تعالی یقول وَ اِتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِیمَ مُصَلًّی - یعنی بذلک رکعتی طواف الفریضه.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 909 )
ص : 3634
مَنْ رَکِبَ اَلْهَوَی أَدْرَکَ اَلْعَمَی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 611 )
ص : 3635
وَ عَنِ اِبْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا وُضِعَتِ اَلْمَائِدَهُ بَیْنَ یَدَیِ اَلرَّجُلِ فَلْیَأْکُلْ مِمَّا یَلِیهِ وَ لاَ یَتَنَاوَلْ مِمَّا بَیْنَ یَدَیْ جَلِیسِهِ وَ لاَ یَأْکُلْ مِنْ ذِرْوَهِ اَلْقَصْعَهِ فَإِنَّ مِنْ أَعْلاَهَا تَأْتِی اَلْبَرَکَهُ وَ لاَ یَرْفَعُ یَدَهُ وَ إِنْ شَبِعَ فَإِنَّهُ إِذَا فَعَلَ ذَلِکَ خَجِلَ جَلِیسُهُ وَ عَسَی أَنْ یَکُونَ لَهُ فِی اَلطَّعَامِ حَاجَهٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 424 )
از ابن عمر که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود چون سفره برابر کسی گسترند باید از جلو خودش بخورد و از جلو همنشینش بر نگیرد و از سر کاسه نخورد که برکت از آنجا آید،و سیر هم که شد دست نکشد تا همخورش شرمنده شود با اینکه هنوز سیر نشده
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 202 )
ص : 3636
م، [تفسیر الإمام علیه السلام ] : قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: صِراطَ اَلَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ قَالَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ صِراطَ اَلَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ أَیْ قُولُوا اِهْدِنَا صِرَاطَ اَلَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ بِالتَّوْفِیقِ لِدِینِکَ وَ طَاعَتِکَ وَ هُمُ اَلَّذِینَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: وَ مَنْ یُطِعِ اَللّهَ وَ اَلرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَداءِ وَ اَلصّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً ثُمَّ قَالَ لَیْسَ هَؤُلاَءِ اَلْمُنْعَمَ عَلَیْهِمْ بِالْمَالِ وَ صِحَّهِ اَلْبَدَنِ وَ إِنْ کَانَ کُلُّ هَذَا نِعْمَهً مِنَ اَللَّهِ ظَاهِرَهً أَ لاَ تَرَوْنَ أَنَّ هَؤُلاَءِ قَدْ یَکُونُونَ کُفَّاراً أَوْ فُسَّاقاً فَمَا نُدِبْتُمْ بِأَنْ تَدْعُوا بِأَنْ تُرْشَدُوا إِلَی صِرَاطِهِمْ وَ إِنَّمَا أُمِرْتُمْ بِالدُّعَاءِ لِأَنْ تُرْشَدُوا إِلَی صِرَاطِ اَلَّذِینَ أُنْعِمَ عَلَیْهِمْ بِالْإِیمَانِ بِاللَّهِ وَ تَصْدِیقِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بِالْوَلاَیَهِ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ وَ بِالتَّقِیَّهِ اَلْحَسَنَهِ اَلَّتِی بِهَا یُسَلَّمُ مِنْ شَرِّ عِبَادِ اَللَّهِ وَ مِنَ اَلزِّیَادَهِ فِی آثَامِ أَعْدَاءِ اَللَّهِ وَ کُفْرِهِمْ بِأَنْ تُدَارِیَهُمْ وَ لاَ تُغْرِیَهُمْ بِأَذَاکَ وَ أَذَی اَلْمُؤْمِنِینَ وَ بِالْمَعْرِفَهِ بِحُقُوقِ اَلْإِخْوَانِ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَإِنَّهُ مَا مِنْ عَبْدٍ وَ لاَ أَمَهٍ وَالَی مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ عَادَی مَنْ عَادَاهُمْ إِلاَّ کَانَ قَدِ اِتَّخَذَ مِنْ عَذَابِ اَللَّهِ حِصْناً مَنِیعاً وَ جُنَّهً حَصِینَهً وَ لاَ مِنْ عَبْدٍ وَ لاَ أَمَهٍ دَارَی عِبَادَ اَللَّهِ بِأَحْسَنِ اَلْمُدَارَاهِ وَ لَمْ یَدْخُلْ بِهَا فِی بَاطِلٍ وَ لَمْ یَخْرُجْ بِهَا مِنْ حَقٍّ إِلاَّ جَعَلَ اَللَّهُ نَفَسَهُ تَسْبِیحاً وَ زَکَّی عَمَلَهُ وَ أَعْطَاهُ لِصَبْرِهِ عَلَی کِتْمَانِ سِرِّنَا وَ اِحْتِمَالِ اَلْغَیْظِ لِمَا یَسْمَعُهُ مِنْ أَعْدَائِنَا ثَوَابَ اَلْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ مَا مِنْ عَبْدٍ أَخَذَ نَفْسَهُ بِحُقُوقِ إِخْوَانِهِ فَوَفَّاهُمْ حُقُوقَهُمْ جُهْدَهُ وَ أَعْطَاهُمْ مُمْکِنَهُ وَ رَضِیَ مِنْهُمْ بِعَفْوِهِمْ وَ تَرَکَ اَلاِسْتِقْصَاءَ عَلَیْهِمْ فَمَا یَکُونُ مِنْ زَلَلِهِمْ غَفَرَهَا لَهُمْ إِلاَّ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یَا عَبْدِی قَضَیْتَ حُقُوقَ إِخْوَانِکَ وَ لَمْ تَسْتَقْصِ عَلَیْهِمْ فِیمَا لَکَ عَلَیْهِمْ فَأَنَا أَجْوَدُ وَ أَکْرَمُ وَ أَوْلَی بِمِثْلِ مَا فَعَلْتَهُ مِنَ اَلْمُسَامَحَهِ وَ اَلتَّکَرُّمِ فَأَنَا أَقْضِیکَ اَلْیَوْمَ عَلَی حَقٍّ وَعَدْتُکَ بِهِ وَ أَزِیدُکَ مِنْ فَضْلِیَ اَلْوَاسِعِ وَ لاَ أَسْتَقْصِی عَلَیْکَ فِی تَقْصِیرِکَ فِی بَعْضِ حُقُوقِی قَالَ فَیُلْحِقُهُ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَصْحَابِهِ وَ یَجْعَلُونَهُ مِنْ خِیَارِ شِیعَتِهِمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 227 )
22-تفسیر امام:قول خدا عز و جل
صِراطَ اَلَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ
فرمود:و راه آنها که نعمت دادی بر آنها بتوفیق در دین و طاعت خود،و آنها کسانیند که خدای تعالی فرموده(69:سوره النساء)و هر که فرمانبرد از خدا و رسولش هم آنانند که خدا بر آنها نعمت داده از پیغمبران و صدیقان و شهیدان و نیکان،و چه خوب رفیقانی باشند،سپس فرمود:مقصود از نعمت یافته،آنها نباشند که نعمت مال و تندرستی دارند و گر چه همه اینها نعمت ظاهره خدا باشند مگر نبینی که اینان گاهی کافران و فاسقان باشند و مامور نشدید دعا کنید تا خدا شما را براهشان ارشاد کند،و همانا مامور شدید. که دعا کنید خدا شما را براه آنان ارشاد کند که خدا بآنها نعمت داده بایمان بخدا و تصدیق رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)و بولایت محمد و خاندان پاکش و به تقیه که سالم مانید از شر بندگان خدا و از فزونی گناه دشمنان خدا و کفرشان و باینکه با آنها مدارا کنی و آنها را وانداری به آزار کردن خود و مؤمنان دیگر،و یا شناخت حقوق برادران مؤمن زیرا هیچ مرد و زنی نباشد که دوستدار و پیرو محمد و خاندانش باشد و دشمن دشمنانشان جز که خدا او را از عذاب خود در دژ استوار و زیر سپر نگهداری برگیرد،و هیچ مرد و زنی نباشد که با بندگان خدا بهترین مدارا را داشته باشد،و در باطل آنها در نیاید و از حق بدر نشود جز که خدا نفس او را تسبیح سازد،و کردارش را پاکیزه کند و باو صبر دهد در رازداری ما و تحمل خشم آنچه از دشمنان ما شنود،و ثواب کسی دارد که در راه خدای تعالی در خون خود بغلطد. و هیچ بنده خدا نیست که خود را وادارد بادای حقوق برادرانش و تا تواند آنها را بپردازد،و هر چه در امکان دارد بآنها بدهد و از آنها راضی باشد که از او درگذرند،و خرده بر آنها نگیرد،و از لغزشهای آنان درباره خود چشم پوشد جز که خدا عز و جل روز قیامت باو فرماید:ای بنده من حقوق برادرانت را پرداختی و بر آنها خرده نگرفتی در آنچه از آنها بستانکار بودی و من بخشنده تر و کریم تر و سزاوارترم باینکه مانند کار تو را از مسامحه و بزرگ منشی انجام دهم،و من امروز حقی را که بتو وعده دادم بپردازم،و از فضل واسع خود بر آن افزایم،و خرده نگیرم بر تو در تقصیر پاره ای از حقوق خودم،و او را بمحمد و خاندانش رساند و آنها هم او را در شیعه خوب خود درآورند.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 146 )
ص : 3637
اَلْحُسَیْنُ بْنُ بِسْطَامَ فِی طِبِّ اَلْأَئِمَّهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: دَهْنُ اَللَّیْلِ یَجْرِی فِی اَلْعُرُوقِ وَ یُرَبِّی اَلْبَشَرَهَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 158 )
ص : 3638
بِالْإِسْنَادِ - یَرْفَعُهُ - إِلَی اِبْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: لَمَّا خَلَقَ اَللَّهُ تَعَالَی آدَمَ ، وَ نَفَخَ فِیهِ مِنْ رُوحِهِ ، عَطَسَ فَقَالَ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ. فَأَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی حَمِدَنِی عَبْدِی، وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لَوْ لاَ عَبْدَانَ أُرِیدُ أَنْ أَخْلُقَهُمَا مِنْ ظَهْرِکَ، لَمَا خَلَقْتُکَ، فَارْفَعْ رَأْسَکَ یَا آدَمُ ، فَرَفَعَ رَأْسَهُ، وَ نَظَرَ فَرَأَی عَلَی اَلْعَرْشِ مَکْتُوباً: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، مُحَمَّدٌ نَبِیُّ اَلرَّحْمَهِ، وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ مُقِیمُ اَلْحُجَّهِ مَنْ عَرَفَ حَقَّهُ زَکَا وَ طَابَ، وَ مَنْ أَنْکَرَ حَقَّهُ کَفَرَ وَ خَابَ أَقْسَمْتُ عَلَی نَفْسِی بِنَفْسِی أَنْ أُدْخِلَ اَلْجَنَّهَ مَنْ أَطَاعَهُ وَ إِنْ عَصَانِی، وَ أُدْخِلَ اَلنَّارَ مَنْ عَصَاهُ وَ إِنْ أَطَاعَنِی .
( الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 173 )
ص : 3639
وَ عَنْهُ عَنِ اِبْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ مُحْرِمٍ یَتَزَوَّجُ قَالَ نِکَاحُهُ بَاطِلٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 437 )
ص : 3640
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْفَزَارِیِّ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ حِینَ أَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی - اَلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی قَالَ فَکَانَ کَمَالُ اَلدِّینِ بِوَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 131 )
ص : 3641
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَتْ أَیَّامُ اَلْمَرْأَهِ عَشَرَهَ أَیَّامٍ لَمْ تَسْتَظْهِرْ فَإِذَا کَانَتْ أَقَلَّ اِسْتَظْهَرَتْ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 295 )
ص : 3642
وَ فِیهِ : قَالَ اَلْإِمَامُ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ لِی یَا مُحَمَّدُ وَ لَقَدْ آتَیْنَاکَ سَبْعاً مِنَ اَلْمَثَانِی وَ اَلْقُرْآنَ اَلْعَظِیمَ فَأَفْرَدَ اَلاِمْتِنَانَ عَلَیَّ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَ جَعَلَهَا بِإِزَاءِ اَلْقُرْآنِ اَلْعَظِیمِ وَ إِنَّ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ [أَعْظَمُ وَ] أَشْرَفُ مَا فِی کُنُوزِ اَلْعَرْشِ وَ إِنَّ اَللَّهَ خَصَّ بِهَا مُحَمَّداً وَ شَرَّفَهُ وَ لَمْ یُشْرِکْ مَعَهُ فِیهَا أَحَداً مِنْ أَنْبِیَائِهِ مَا خَلاَ سُلَیْمَانَ فَإِنَّهُ أَعْطَاهُ مِنْهَا بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ أَ لاَ تَرَاهُ یَحْکِی عَنْ بِلْقِیسَ حِینَ قَالَتْ إِنِّی أُلْقِیَ إِلَیَّ کِتابٌ کَرِیمٌ `إِنَّهُ مِنْ سُلَیْمانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ أَلاَ فَمَنْ قَرَأَهَا مُعْتَقِداً لِمُوَالاَهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ مُنْقَاداً لِأَمْرِهِمْ مُؤْمِناً بِظَاهِرِهِمْ وَ بَاطِنِهِمْ أَعْطَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِکُلِّ حَرْفٍ مِنْهَا حَسَنَهً کُلُّ حَسَنَهٍ مِنْهَا أَفْضَلُ لَهُ مِنَ اَلدُّنْیَا بِمَا فِیهَا مِنْ أَصْنَافِ أَمْوَالِهَا وَ خَیْرَاتِهَا وَ مَنِ اِسْتَمَعَ إِلَی قَارِئٍ یَقْرَأُهَا کَانَ لَهُ قَدْرُ ثُلُثِ مَا لِلْقَارِئِ فَلْیَسْتَکْثِرْ أَحَدُکُمْ مِنْ هَذَا اَلْخَیْرِ اَلْمُعْرَضِ لَکُمْ فَإِنَّهُ غَنِیمَهٌ لاَ یَذْهَبَنَّ أَوَانُهُ فَتَبْقَی فِی قُلُوبِکُمُ اَلْحَسْرَهُ . اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعُیُونِ وَ اَلْأَمَالِی : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 328 )
ص : 3643
4960-37 التهذیب ،1/3/404/1 ابن محبوب عن العباس عن ابن المغیره عن ابن بکیر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له رجل أم قوما و هو جنب و قد تیمم و هم علی طهور قال لا بأس فإذا تیمم الرجل فلیکن ذلک فی آخر الوقت فإن فاته الماء فلن تفوته الأرض.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 571 )
قوله:عن ابن بکیر،عن أبی عبد اللّه علیه السّلام،قال:«قلت له:رجل أمّ قوما و هو جنب و قد تیمّم،و هم علی طهور،قال:لا بأس» . إلی آخره. هذا و أمثاله یدلّ علی أنّ التیمّم لا یرفع الحدث،بل یحصل الإباحه،کما هو المفتی به فی المشهور بین الفقهاء فیلزم الجنب التیمّم لإباحه صلاته،و إن تیمّم ثمّ أحدث حدثا أصغر،فلا یجوز له الوضوء،سیّما و أن یدخل به فی الصلاه و تحصل الإباحه فی دخول الصلاه به،فتأمّل جدّا!!
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 328 )
ص : 3644
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی وَلَدِ اَلْمُلاَعَنَهِ إِذَا قُذِفَ جُلِدَ قَاذِفُهُ اَلْحَدَّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 96 )
ص : 3645
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «أَنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ یُدْعَی کُلٌّ بِإِمَامِهِ اَلَّذِی مَاتَ فِی عَصْرِهِ، فَإِنْ أَثْبَتَهُ أُعْطِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ، لِقَوْلِهِ: یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ فَأُولئِکَ یَقْرَؤُنَ کِتابَهُمْ وَ اَلْیَمِینُ إِثْبَاتُ اَلْإِمَامِ، لِأَنَّهُ کِتَابٌ یَقْرَؤُهُ، إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ: فَأَمّا مَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ فَیَقُولُ هاؤُمُ اِقْرَؤُا کِتابِیَهْ `إِنِّی ظَنَنْتُ أَنِّی مُلاقٍ حِسابِیَهْ اَلْآیَهَ، وَ اَلْکِتَابُ: اَلْإِمَامُ، فَمَنْ نَبَذَهُ وَرَاءَ ظَهْرِهِ کَمَا قَالَ: فَنَبَذُوهُ وَراءَ ظُهُورِهِمْ وَ مَنْ أَنْکَرَهُ کَانَ مِنْ أَصْحَابِ اَلشِّمَالِ اَلَّذِینَ قَالَ اَللَّهُ: وَ أَصْحابُ اَلشِّمالِ ما أَصْحابُ اَلشِّمالِ `فِی سَمُومٍ وَ حَمِیمٍ `وَ ظِلٍّ مِنْ یَحْمُومٍ إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 476 )
ص : 3646
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ أَحَبَّ کَافِراً فَهُوَ کَافِرٌ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 3 , صفحه 74 )
ص : 3647
وَ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلطَّالَقَانِیُّ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ اِبْنِ سَعِیدٍ مَوْلَی بَنِی هَاشِمٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْمُنْذِرُ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِسْمَاعِیلَ اَلْمِیثَمِیُّ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ اِبْنِ اَلْفَضْلِ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی هَلْ یُرَی فِی اَلْمَعَادِ؟ فَقَالَ: «سُبْحَانَ اَللَّهِ، وَ تَعَالَی عَنْ ذَلِکَ عُلُوّاً کَبِیراً - یَا اِبْنَ اَلْفَضْلِ - إِنَّ اَلْأَبْصَارَ لاَ تُدْرِکُ إِلاَّ مَا لَهُ لَوْنٌ وَ کَیْفِیَّهٌ، وَ اَللَّهُ خَالِقُ اَلْأَلْوَانِ وَ اَلْکَیْفِیَّاتِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 465 )
ص : 3648
3727-4 الکافی ،1/4/13/3 محمد عن التهذیب ،1/70/267/1 أحمد عن محمد بن إسماعیل عن بعض أصحابنا عن الفقیه ،163/70/1 أبی الحسن موسی بن جعفر علیهما السّلام : فی طین المطر أنه لا بأس به أن یصیب الثوب ثلاثه أیام إلا أن یعلم أنه قد نجسه شیء بعد المطر فإن أصابه بعد ثلاثه أیام فاغسله و إن کان الطریق نظیفا فلا تغسله .
( الوافی , جلد 6 , صفحه 46 )
قوله:«أبی الحسن موسی بن جعفر علیه السّلام فی طین المطر أنّه لا بأس به أن یصیب الثوب ثلاثه أیّام إلاّ أن یعلم أنّه قد نجّسه شیء بعد المطر فإن أصابه بعد ثلاثه أیّام فاغسله و إن کان الطریق نظیفا فلا تغسله» . محمول علی الاستحباب للإجماع و لقوله علیه السّلام:«کلّ شیء نظیف حتّی تعلم أنّه قذر» و للاستصحاب و للخبر الآتی و غیر ذلک مع ضعف السند.
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 144 )
ص : 3649
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ یَقُولُ: نَحْنُ أَهْلُ اَلرَّحْمَهِ وَ بَیْتُ اَلنِّعْمَهِ وَ بَیْتُ اَلْبَرَکَهِ، نَحْنُ فِی اَلْأَرْضِ بُنْیَانٌ وَ شِیعَتُنَا عُرَی اَلْإِسْلاَمِ وَ مَا کَانَتْ دَعْوَهُ إِبْرَاهِیمَ إِلاَّ لَنَا وَ لِشِیعَتِنَا ، وَ لَقَدِ اِسْتَثْنَی اَللَّهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیمَهِ عَلَی إِبْلِیسَ ، فَقَالَ: «إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ»
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 16 )
ص : 3650
حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ أَبِی إِسْمَاعِیلَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لَیْسَ مِنْ إِمَامٍ إِلاَّ أُوتِیَ اَلَّذِی یَکُونُ مِنْ بَعْدِهِ مِثْلَ مَا أُوتِیَ اَلْأَوَّلَ وَ یَزِیدُ خَمْسَهَ أَجْزَاءٍ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 423 )
ص : 3651
لَیْسَ کُلُّ غَائِبٍ یَؤُبُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 557 )
ص : 3652
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلدُّعَاءُ تُرْسُ اَلْمُؤْمِنِ وَ مَتَی تُکْثِرْ قَرْعَ اَلْبَابِ یُفْتَحْ لَکَ
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 16 )
امام علی-علیه السّلام-می فرماید: «دعا،سپر مؤمن است،اگر باب رحمت الهی را زیاد بکوبی(و ناامید نشوی،عاقبت)آن در،به رویت گشوده خواهد شد»
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 25 )
و امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:دعا سپر مؤمن است و هر گاه در خانه ای را زیاد بکوبی آن در باز می گردد.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 22 )
ص : 3653
تَفْسِیرُ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ ، بِرِوَایَهِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ کَانَ مُقِیماً عَلَی اَلْإِقْرَارِ بِالْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ کُلِّهِمْ وَ بِإِمَامِ زَمَانِهِ وَ وَلاَیَتِهِ وَ أَنَّهُ قَائِمُ اَلْعَیْنِ وَ مَسْتُورٌ مِنْ عَقِبِ اَلْمَاضِی قَبْلَهُ وَ قَدْ خَفِیَ عَلَیْهِ اِسْمُ اَلْحُجَّهِ وَ مَوْضِعُهُ فِی هَذَا اَلْوَقْتِ فَمَعْذُورٌ فِی إِدْرَاکِ اَلاِسْمِ وَ اَلْمَوْضِعِ حَتَّی یَأْتِیَهُ اَلْخَبَرُ اَلَّذِی بِمِثْلِهِ تَصِحُّ اَلْأَخْبَارُ وَ یَثْبُتُ اَلاِسْمُ وَ اَلْمَکَانُ وَ مِثْلُ ذَلِکَ إِذَا حَجَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنِ اَلْعِبَادِ عَیْنَ اَلشَّمْسِ اَلَّتِی جَعَلَهَا دَلِیلَ اَلصَّلاَهِ فَمُوَسَّعٌ عَلَیْهِمْ تَأْخِیرُهَا حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَوْ یَصِحَّ لَهُمْ دُخُولُ اَلْوَقْتِ وَ هُمْ عَلَی یَقِینِ أَنَّ عَیْنَهَا لَمْ تَبْطُلْ وَ قَدْ خَفِیَ عَلَیْهِمْ مَوْضِعُهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 47 )
ص : 3654
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: وَ إِنْ طَلَّقَهَا بِغَیْرِ شَاهِدَیْنِ عَدْلَیْنِ فَلَیْسَ طَلاَقُهُ بِطَلاَقٍ وَ لاَ تَجُوزُ شَهَادَهُ اَلنِّسَاءِ فِی اَلطَّلاَقِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 289 )
ص : 3655
شَرَفُ اَلدِّینِ اَلنَّجَفِیُّ: قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ (رَحِمَهُ اَللَّهُ): رُوِیَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) أَنَّهُ قَالَ: «لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ اَلشَّفَاعَهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ لِأَحَدٍ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ اَلرُّسُلِ حَتَّی یَأْذَنَ لَهُ فِی اَلشَّفَاعَهِ إِلاَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَإِنَّ اَللَّهَ قَدْ أَذِنَ لَهُ فِی اَلشَّفَاعَهِ مِنْ قَبْلِ یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ، فَالشَّفَاعَهُ لَهُ، وَ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، وَ لِلْأَئِمَّهِ مِنْ وُلْدِهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ)، ثُمَّ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ لِلْأَنْبِیَاءِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 520 )
ص : 3656
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ سَهْلِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ خَلَفٍ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ کَعْبَ اَلْأَحْبَارِ فَقَالَ یَا کَعْبُ إِنِّی سَمِعْتُ رَجُلاً یَقُولُ مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ مِائَهَ مَرَّهٍ فِی کُلِّ یَوْمٍ مِنْ رَجَبٍ بَنَی اَللَّهُ لَهُ عِشْرِینَ أَلْفَ قَصْرٍ فِی اَلْجَنَّهِ مِنْ دُرٍّ وَ یَاقُوتٍ أَ تُصَدِّقُ ذَلِکَ فَقَالَ کَعْبٌ نَعَمْ أَ وَ عَجِبْتَ مِنْ ذَلِکَ وَ عِشْرِینَ أَلْفَ أَلْفٍ وَ مَا لاَ یُحْصَی مِنْ ذَلِکَ ثُمَّ قَرَأَ کَعْبٌ مَنْ ذَا اَلَّذِی یُقْرِضُ اَللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثِیرَهً فَالْکَثِیرُ مِنَ اَللَّهِ مَنْ یُحْصِیهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 48 )
ص : 3657
عَنْ سُلَیْمَانَ اَلْأَعْمَشِ قَالَ: کُنْتُ مَعَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی بَابِ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْمَنْصُورِ فَخَرَجَ مِنْ عِنْدِهِ رَجُلٌ مَجْلُودٌ بِالسَّوْطِ فَقَالَ لِی یَا سُلَیْمَانُ فَانْظُرْ مَا فَصُّ خَاتَمِهِ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَصُّهُ غَیْرُ عَقِیقٍ فَقَالَ یَا سُلَیْمَانُ أَمَا إِنَّهُ لَوْ کَانَ عَقِیقاً لَمَا جُلِدَ بِالسَّوْطِ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ زِدْنِی قَالَ یَا سُلَیْمَانُ هُوَ أَمَانٌ مِنْ قَطْعِ اَلْیَدِ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ زِدْنِی قَالَ یَا سُلَیْمَانُ هُوَ أَمَانٌ مِنَ اَلدَّمِ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ زِدْنِی قَالَ یَا سُلَیْمَانُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ أَنْ تُرْفَعَ إِلَیْهِ فِی اَلدُّعَاءِ یَدٌ فِیهَا فَصُّ عَقِیقٍ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ زِدْنِی قَالَ اَلْعَجَبُ کُلُّ اَلْعَجَبِ مِنْ یَدٍ فِیهَا فَصُّ عَقِیقٍ کَیْفَ تَخْلُو مِنَ اَلدَّنَانِیرِ وَ اَلدَّرَاهِمِ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ زِدْنِی قَالَ یَا سُلَیْمَانُ إِنَّهُ حِرْزٌ مِنْ کُلِّ بَلاَءٍ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ زِدْنِی قَالَ یَا سُلَیْمَانُ هُوَ أَمَانٌ مِنَ اَلْفَقْرِ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ أُحَدِّثُ بِهَا عَنْ جَدِّکَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ نَعَمْ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 88 )
سلیمان اعمش گوید:با حضرت صادق(علیه السّلام)بر در خانۀ منصور بودیم،مردی شلاق خورده از در بیرون آمد.حضرت فرمود:یا سلیمان به نگین انگشترش نگاه کن،گفتم یا ابن رسول اللّه نگین غیر عقیق است.فرمود:سلیمان اگر عقیق بود تازیانه نمی خورد، گفتم یا ابن رسول اللّه بیشتر توضیح دهید،فرمود:عقیق امان است از بریده شدن دست، گفتم بیشتر بفرمایید،فرمود:امان است از کشته شدن،گفتم:بیشتر بفرمایید؟فرمود: خداوند دوست دارد که بهنگام دعا دستی بسوی او بالا رود که انگشتر عقیق داشته باشد،گفتم:بیشتر بفرمایید،فرمود:خیلی جای شگفت است که دستی انگشتر عقیق داشته باشد و از پول خالی بماند،عرض کردم بیشتر؟فرمود:عقیق حرز و نگهدار از هر بلا است.عرض کردم بیشتر؟فرمود:امان از فقر است،گفتم یا ابن رسول اللّه(صلّی اللّه علیه و آله)اجازه میفرمایید که این حدیث را از قول جد شما حسین(علیه السّلام)از امیر مؤمنان(علیه السّلام)نقل کنم؟ فرمود:آری.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 166 )
سلیمان اعمش می گوید:همراه امام صادق علیه السّلام بر در خانه(کاخ)منصور (خلیفه عباسی)بودیم که مردی شلاق خورده خارج شد،حضرت به من فرمود:ای سلیمان!ببین نگین انگشترش چیست؟عرض کردم:ای پسر رسول خدا!نگینش چیزی غیر از عقیق است.حضرت فرمود:ای سلیمان! اگر عقیق بود شلاق نمی خورد.عرض کردم:ای پسر رسول خدا:بیشتر بفرمایید،فرمود:ای سلیمان!عقیق،امان است از بریده شدن دست.گفتم:ای پسر رسول خدا بیشتر بفرما،فرمود:ای سلیمان!عقیق،امان است از ریخته شدن خون.عرض کردم:ای پسر رسول خدا باز هم بگو،فرمود:ای سلیمان! خدای عز و جل دوست دارد هنگام دعا دستی به سوی او بلند شود که در آن نگین عقیق باشد.عرض کردم:ای پسر رسول خدا بیشتر بفرما،فرمود:جای تعجب است که دستی که در آن نگین عقیق است چگونه می شود از درهم و دینار خالی باشد؟عرض کردم:ای پسر رسول خدا باز هم بگو،فرمود:ای سلیمان!عقیق موجب محفوظ بودن از هربلایی است.عرض کردم:ای پسر رسول خدا بیشتر بفرما،فرمود:ای سلیمان!عقیق امان از فقر است.عرض کردم:ای پسر رسول خدا آیا اجازه می دهی که این روایت را از جدت حسین بن علی علیه السّلام از امیر المؤمنین علیه السّلام روایت کنم؟فرمود:آری.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 186 )
ص : 3658
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ لاَ یَجُوزُ اَلْإِحْرَامُ قَبْلَ بُلُوغِ اَلْمِیقَاتِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 106 )
ص : 3659
لاَ شَفِیقَ کَالْوَدُودِ اَلنَّاصِحِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 771 )
ص : 3660
مُحَمَّدٌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ سَدِیرٍ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «فَقالُوا رَبَّنا باعِدْ بَیْنَ أَسْفارِنا وَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ » فَقَالَ هَؤُلاَءِ قَوْمٌ کَانَ لَهُمْ قُرًی مُتَّصِلَهٌ یَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلَی بَعْضٍ وَ أَنْهَارٌ جَارِیَهٌ وَ أَمْوَالٌ ظَاهِرَهٌ فَکَفَرُوا «بِأَنْعُمِ اَللّهِ» وَ غَیَّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ فَأَرْسَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «عَلَیْهِمْ سَیْلَ اَلْعَرِمِ » فَغَرَّقَ قُرَاهُمْ وَ أَخْرَبَ دِیَارَهُمْ وَ أَذْهَبَ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَبْدَلَهُمْ مَکَانَ جَنَّاتِهِمْ «جَنَّتَیْنِ ذَواتَیْ أُکُلٍ خَمْطٍ وَ أَثْلٍ وَ شَیْءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِیلٍ » ثُمَّ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «ذلِکَ جَزَیْناهُمْ بِما کَفَرُوا وَ هَلْ نُجازِی إِلاَّ اَلْکَفُورَ » .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 395 )
سدیر می گوید:مردی از امام باقر علیه السّلام پیرامون این آیۀ شریفه:«
فَقالُوا رَبَّنا باعِدْ بَیْنَ أَسْفارِنا وَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ
»... پرسش کرد.امام علیه السّلام فرمود:آنها مردمی بودند صاحب آبادیهای به هم پیوسته،به گونه ای که یک دیگر را می دیدند،و جویهای روان و مالهای فراوانی داشتند،پس نعمتهای خدا را ناسپاسی کردند و خود را دگرگون نمودند،خدای عزّ و جل سیل عرم را بر آنها جاری فرمود که آبادیهای آنها را غرق و خانه هاشان را خراب کرد و اموالشان را از میان برد و باغستانهای آنها را به دو باغ تبدیل کرد که دارای میوۀ تلخ و درخت گز و اندکی از سدر بود،و خداوند در حقّ آنها فرموده است:«
ذلِکَ جَزَیْناهُمْ بِما کَفَرُوا وَ هَلْ نُجازِی إِلاَّ اَلْکَفُورَ
» .
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 447 )
از سدیر مردی از امام باقر(علیه السّلام)پرسید از تفسیر قول خدا عز و جل(19-السبأ)پس گفتند پروردگارا میان سفرهای ما دوری انداز و ستم کردند بخودشان-در پاسخ فرمود اینان مردمی بودند که آبادانیهای پیوستی داشتند که بهم چشم انداز بودند در آن ها جویهای روان بود و اموال فراوان و بنعمت خدا ناسپاسی کردند و خود را دیگر گونه ساختند و خدای عز و جل سیلاب عرم را بر آن ها روانه کرد که آبادانیهای آن ها را غرقه نمود و خانمان شان را ویران ساخت و اموالشان را برد و باغهایشان را بدل کرد به دو باغ وحشی و جنگلی که دارای میوه های تلخ بود و درختهای گز و اندکی از سدر. سپس خدا عز و جل فرماید اینست که بدان ها سزا دادیم در برابر کفر و ناسپاسی آنان و آیا سزا دهیم جز مردمان بسیار ناسپاس کافر را.
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 372 )
596 - سدیر گوید: مردی از امام باقر (علیه السّلام) از تفسیر گفتار خدای عز و جل پرسید که فرماید: گفتند پروردگارا میان منزلگاههای (سفر) ما فاصله و دوری انداز و بخودشان ستم کردند»(سورۀ سبأ آیۀ 19) فرمود: آنها مردمی بودند که آبادیهای پیوست و متصل بهم داشتند بطوری که همدیگر را میدیدند، و جویهائی روان و مالهای فراوانی داشتند، پس نعمتهای خدا را ناسپاسی کردند و خود را دگرگون ساختند: و خدای عز و جل سیل عرم (سیل سخت و شدیدی) را بر آنها روان کرد که آبادیهای آنها را غرق کرد و خانه هاشان را ویران ساخت و اموالشان را از بین برد و باغستانهای آنها را بدو باغ بدل کرد که دارای میوۀ تلخ و درخت گز و اندکی از سدر بود. و در بارۀ آن خدای عز و جل فرماید: «چنین سرایشان دادیم برای کفران و ناسپاسی که کردند، و آیا ما جز کفران پیشه را مجازات میکنیم»(سورۀ سبأ آیۀ 17).
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 259 )
شرح السند حسن علی الأصحّ. قوله تعالی:
«فَقالُوا رَبَّنا باعِدْ بَیْنَ أَسْفارِنا».
روی أنّه کان سفر أهل سبأ إلی الشام، وکان بین بلدهم وبین الشام قری متواصله، فآثروا الأغنیاء النعمه وملّوا العافیه، وسألوا اللّه أن یجعل بینهم وبین الشام مفاوزاً؛ لیتفاخروا علی الضعفاء، ویتطاولوا علی الفقراء برکوب الرواحل وتزوّد الأزواد .
«وَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ »
حیث بطروا النعمه ولم یعتدّوا بها. (فقال علیه السلام:هؤلاء) القائلین (قومٌ کانت لهم قری متّصله) بعضها ببعض بحیث (ینظر بعضهم إلی بعض) . (وأنهار جاریه) فی قراهم وبساتینهم ومنازلهم. (وأموال ظاهره) من الأنعام والمواضی وغیرها. (فکفروا بأنعم اللّه) بترک الشکر علیها. (وغیّروا ما بأنفسهم) من العزم والقصد إلی طاعه اللّه وتصدیق نبیّهم. (فأرسل اللّه علیهم سیل العرم) . قال البیضاوی: أی الصعب، من عرم الرجل فهو عارم، وعرم:إذا شرس خلقه [وصعب]، أو المطر الشدید، أو الجرذ أضاف إلیه السیل؛ لأنّه نقب علیهم سکراً ضربته لهم بلقیس. أو المسناه التی عقدت سِکراً - علی أنّه جمع عرمه وهی الحجاره المرکومه -. وقیل: اسم واد جاء السیل من قِبله، وکان ذلک بین عیسی ومحمّد صلّی اللّه علیهما ، انتهی. وقال الجوهری:«العرم:المسناه، لا واحد لها من لفظها، ویقال:واحدها عرمه» . وفی القاموس: العرمه - کفرحه -:سدّ یعترض به الوادی، الجمع:عرم، أو هو جمع بلا واحد، أو هو الأحباس تبنی فی الأودیه. والجرذ. الذکر، والمطر الشدید، وواد، وبکلّ فسّر قوله تعالی:
«سَیْلَ اَلْعَرِمِ » .
(وأبدلهم مکان جنّاتهم) . قیل:کانت لهم جنّات کثیره عن الیمین والشمال، وکانت من حیث الاتّصال بمنزله جنّتین، فلا تنافی بین قوله علیه السلام:«جنّاتهم» وبین قوله تعالی:
«بِجَنَّتَیْهِمْ جَنَّتَیْنِ ذَواتَیْ أُکُلٍ
خَمْطٍ»
أی مرّ بشع. وقال الفیروزآبادی: الخمط:الحامض، أو المرّ من کلّ شیء، وکلّ نبت أخذ طعماً من مراره، والحمل القلیل من کلّ شجر، وشجر کالسدر، وشجر قاتل، أو کلّ شجر لا شوک له، وثمر الأراک . وقال:«الاُکل - بالضمّ وبضمّتین -:الثمر، والرزق، والحظّ من الدُّنیا» .
«وَ أَثْلٍ وَ شَیْ ءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِیلٍ » .
قال البیضاوی:«هما معطوفان علی الاُکل، لا علی«خمط» فإنّ الأثل هو الطرفاء و لا ثمر له» . وقال الرازی:«قلّل السدر؛ لأنّه أکرم ما بدّلوا به» . والأثل والسدر معطوفان علی«اُکل» لا علی خمط؛ لأنّ الأثل لا أکل له، وکذا السّدر.
«ذلِکَ جَزَیْناهُمْ بِما کَفَرُوا»
أی بکفرانهم النعمه، أو بکفرهم بالرُّسل؛ إذ روی أنّه بعث إلیهم ثلاثه عشر نبیّاً فکذّبوهم، وتقدیم المفعول للتعظیم لا للتخصیص.
«وَ هَلْ نُجازِی إِلاَّ اَلْکَفُورَ»
؛ أی هل نجازی بذلک الجزاء، أو مطلقاً إلّاالبلیغ فی الکفران، أو فی الکفر المنهمک فیهما؟! قیل:إنّما یفهم من ظاهر هذا الخبر أنّ تخریب قراهم بسبب کفرهم أو کفرانهم، وصرّح بعض المفسّرین بأنّ بلادهم خرّبت أوّلاً بسبب کفرهم، ثمّ بعد ذلک خرّبت القری المتوسّطه بینهم وبین الشام بسبب کفرهم وطلب البُعد .
( البضاعه المزجاه ؛ ج 4 , ص 428 )
: حسن. قد مضی تفسیر الخبر فی الثانی و العشرین و أوردنا القصه فی کتاب البحار قال الفیروزآبادی : العرم : الجرذ الذکر، و المطر الشدید، و واد، و بکل فسر قوله تعالی:
سَیْلَ اَلْعَرِمِ
. و قال الرازی : الأکل الثمره و أکل خمط أی مربشع، و قیل: الخمط کل شجر له شوک و قیل: الأراک، و الأثل الطرفاء، و قیل السدر لأنه أکرم ما بدلوا به، و الأثل و السدر معطوفان علی أکل لا علی خمط، لأن الأثل لا أکل له و کذا السدر .
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 607 )
ص : 3661
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، فِیمَا أَوْصَی بِهِ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اِبْنِهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا بُنَیَّ إِنَّهُ لاَ بُدَّ لِلْعَاقِلِ مِنْ أَنْ یَنْظُرَ فِی شَأْنِهِ فَلْیَحْفَظْ لِسَانَهُ وَ لْیَعْرِفْ أَهْلَ زَمَانِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 281 )
29-امالی طوسی در جزء وصایای امیر مؤمنان علیه السّلام بفرزندش علیه السّلام آمده است که ای فرزند.عاقل و خردمند لازم است که در کارهای خود تامل و دقت نماید بنا بر این باید زبانش را حفظ نموده و مردم زمانش را خوب بشناسد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 282 )
ص : 3662
فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ کَلاَمٌ یُؤْمِی بِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی وَصْفِ اَلْأَتْرَاکِ: کَأَنِّی أَرَاهُمْ قَوْماً کَأَنَّ وُجُوهَهُمُ اَلْمَجَانُّ اَلْمُطْرَقَهُ یَلْبَسُونَ اَلسَّرَقَ وَ اَلدِّیبَاجَ وَ یَعْتَقِبُونَ اَلْخَیْلَ اَلْعِتَاقَ وَ یَکُونُ هُنَاکَ اِسْتِحْرَارُ قَتْلٍ حَتَّی یَمْشِیَ اَلْمَجْرُوحُ عَلَی اَلْمَقْتُولِ وَ یَکُونَ اَلْمُفْلِتُ أَقَلَّ مِنَ اَلْمَأْسُورِ فَقَالَ لَهُ بَعْضُ أَصْحَابِهِ: لَقَدْ أُعْطِیتَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عِلْمَ اَلْغَیْبِ؟ فَضَحِکَ؟ وَ قَالَ لِلرَّجُلِ وَ کَانَ کَلْبِیّاً: یَا أَخَا کَلْبٍ لَیْسَ هُوَ بِعِلْمِ غَیْبٍ، وَ إِنَّمَا هُوَ تَعَلُّمٌ مِنْ ذِی عِلْمٍ، وَ إِنَّمَا عِلْمُ اَلْغَیْبِ عِلْمُ اَلسَّاعَهِ وَ مَا عَدَّدَهُ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ بِقَوْلِهِ: «إِنَّ اَللّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلسّاعَهِ» اَلْآیَهَ فَیَعْلَمُ سُبْحَانَهُ مَا فِی اَلْأَرْحَامِ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثًی، وَ قَبِیحٍ أَوْ جَمِیلٍ، وَ سَخِیٍّ أَوْ بَخِیلٍ، وَ شَقِیٍّ أَوْ سَعِیدٍ. وَ مَنْ یَکُونُ لِلنَّارِ حَطَباً، وَ فِی اَلْجِنَانِ لِلنَّبِیِّینَ مُرَافِقاً، فَهَذَا عِلْمُ اَلْغَیْبِ اَلَّذِی لاَ یَعْلَمُهُ إِلاَّ اَللَّهُ، وَ مَا سِوَی ذَلِکَ فَعِلْمٌ عَلَّمَهُ اَللَّهُ نَبِیَّهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَعَلَّمَنِیهِ، وَ دَعَا لِی أَنْ یَعِیَهُ صَدْرِی وَ تَضْطَمَّ عَلَیْهِ جَوَارِحِی.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 95 )
ص : 3663
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اِرْفَعُوا أَصْوَاتَکُمْ بِالصَّلاَهِ عَلَیَّ فَإِنَّهَا تَذْهَبُ بِالنِّفَاقِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 200 )
ص : 3664
مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ اَلْجُعْفِیِّ وَ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو وَ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ أَبِی اَلدَّیْلَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: حَمَلَ نُوحٌ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلسَّفِینَهِ اَلْأَزْوَاجَ اَلثَّمَانِیَهَ اَلَّتِی قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «ثَمانِیَهَ أَزْواجٍ مِنَ اَلضَّأْنِ اِثْنَیْنِ وَ مِنَ اَلْمَعْزِ اِثْنَیْنِ» «وَ مِنَ اَلْإِبِلِ اِثْنَیْنِ وَ مِنَ اَلْبَقَرِ اِثْنَیْنِ » فَکَانَ مِنَ اَلضَّأْنِ اِثْنَیْنِ زَوْجٌ دَاجِنَهٌ یُرَبِّیهَا اَلنَّاسُ وَ اَلزَّوْجُ اَلْآخَرُ اَلضَّأْنُ اَلَّتِی تَکُونُ فِی اَلْجِبَالِ اَلْوَحْشِیَّهُ أُحِلَّ لَهُمْ صَیْدُهَا وَ مِنَ اَلْمَعْزِ اِثْنَیْنِ زَوْجٌ دَاجِنَهٌ یُرَبِّیهَا اَلنَّاسُ وَ اَلزَّوْجُ اَلْآخَرُ اَلظَّبْیُ اَلَّتِی تَکُونُ فِی اَلْمَفَاوِزِ وَ مِنَ اَلْإِبِلِ اِثْنَیْنِ اَلْبَخَاتِیُّ وَ اَلْعِرَابُ وَ مِنَ اَلْبَقَرِ اِثْنَیْنِ زَوْجٌ دَاجِنَهٌ لِلنَّاسِ وَ اَلزَّوْجُ اَلْآخَرُ اَلْبَقَرُ اَلْوَحْشِیَّهُ وَ کُلُّ طَیْرٍ طَیِّبٍ وَحْشِیٍّ أَوْ إِنْسِیٍّ ثُمَّ غَرِقَتِ اَلْأَرْضُ .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 283 )
عبد الحمید بن ابی الدیلم از امام صادق علیه السّلام روایت می کند که فرمود:نوح در این کشتی هشت جفت از جانورانی را حمل کرد که خداوند عزّ و جلّ فرموده بود:«
ثَمانِیَهَ أَزْواجٍ مِنَ اَلضَّأْنِ اِثْنَیْنِ وَ مِنَ اَلْمَعْزِ اِثْنَیْنِ
»... «
وَ مِنَ اَلْإِبِلِ اِثْنَیْنِ وَ مِنَ اَلْبَقَرِ اِثْنَیْنِ
»... پس از میش یک جفت یکی میش اهلی که مردم تربیت می کنند و دیگر میش کوهی که شکار آن برای مردم رواست،و از بز هم دو تا،یکی اهلی که مردم تربیت می کنند و یکی بزی که در دشت و بیابان است،و از شتر هم دو تا،یکی شتر بخاتی[که در خراسان پرورش می یافت]و دیگر شتر عربی،و از گاو هم دو تا،یکی گاو اهلی و دیگر گاو وحشی،و از هر پرنده یکی اهلی و دیگر وحشی را برگزید و آن گاه زمین غرق شد.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 333 )
از امام صادق(علیه السّلام)فرمود نوح(علیه السّلام)در کشتی خود هشت جفت از جان داران را حمل داد که خداوند عز و جل فرموده است(143-الانعام)هشت جفت از گوسفند میش دو رأس و از بز دو رأس و از شتر دو نفر و از گاو دو رأس-از گوسفند میش دو جفت بودند یک جفت اهلی که مردم پرورند و یک جفت وحشی که در کوهستان باشد و شکار آن حلالست و از بز هم دو جفت یک جفت اهلی که مردم پرورند و یک جفت دیگر آهوی بیابانی که در دشت ها باشند و از شتر هم دو جفت شتر بختی که (در خراسان پرورش یابد)و شتر عربی(که در عربستان و دیگر جاها باشد)و از گاو هم دو جفت یک جفت اهلی که مردم دارند و یک جفت وحشی(که در کوه و جنگل باشند)و هر پرنده وحشی و اهلی را با خود برد و سپس زمین غرق شد.
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 159 )
427 - عبد الحمید بن أبی الدیلم از امام صادق علیه السّلام روایت کند که فرمود: نوح علیه السّلام هشت جفت از جانداران را در کشتی حمل کرد همانهائی را که خدای عز و جل فرموده است:«هشت جفت (از حیوانات) دو میش، دو بز،... و از شتر دو رأس، و از گاو دو رأس»(سورۀ انعام آیه 144-145) و از میش دو جفت بود یکی میش اهلی که مردم تربیت کنند، و جفت دیگر میش کوهی بود که شکار آن برای مردم حلال است، و از بز هم دو جفت بود یک جفت اهلی که مردم تربیت کنند و جفت دیگر آن بزهائی بودند که در دشت و بیابان هستند، و از شتر هم دو جفت بود یکی شتر بخاتی (که در سمت خراسان پرورش یابد) و جفت دیگر شتر عربی بود، و از گاو دو جفت بود یک جفت گاو اهلی و یک جفت گاو وحشی، و هر پرنده اهلی و وحشی را هم با خود برداشت آنگاه زمین غرق شد.
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 107 )
: ضعیف علی المشهور، و محمد بن أبی عبد الله هو محمد بن جعفر الأسدی کما ذکرنا مرارا. قوله: الأزواج الثمانیه قال الله تعالی:
قُلْنَا اِحْمِلْ فِیها مِنْ کُلٍّ زَوْجَیْنِ اِثْنَیْنِ
و قرأ حفص - من کل - بالتنوین، و الباقون أضافوا، و فسرهما المفسرون بالذکر و الأنثی و قالوا علی القراءه الثانیه معناه احمل اثنین من کل زوجین أی کل صنف ذکر، و صنف أنثی، و لا یخفی أن تفسیره علیه السلام ینطبق علی القراءتین من غیر تکلف. قوله علیه السلام: داجنه أی مقیمه عند الناس أهلیه. قال الجزری: الدجن الشاه التی یعلفها الناس فی منازلهم، یقال: شاه داجن و قال الجوهری: دجن بالمکان دجونا أقام به قوله علیه السلام: البخاتی أی الإبل الخراسانی.
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 303 )
ص : 3665
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ آذَی وَالِدَیْهِ فَقَدْ آذَانِی وَ مَنْ آذَانِی فَقَدْ آذَی اَللَّهَ وَ مَنْ آذَی اَللَّهَ فَهُوَ مَلْعُونٌ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 193 )
ص : 3666
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: صُوَاعُ اَلْمَلِکِ طَاسُهُ اَلَّذِی یَشْرَبُ فِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 12 , صفحه 308 )
ص : 3667
وَ رَوَی اَلطَّبَرَانِیُّ عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ قَالَتْ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلصَّحْرَاءِ فَإِذَا مُنَادٍ یُنَادِی یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَالْتَفَتَ فَلَمْ یَرَ أَحَداً ثُمَّ اِلْتَفَتَ فَإِذَا ظَبْیَهٌ مَوْثُوقَهٌ فَقَالَتْ اُدْنُ مِنِّی یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَدَنَا مِنْهَا فَقَالَ مَا حَاجَتُکَ فَقَالَتْ إِنَّ لِی خِشْفَتْیِن فِی هَذَا اَلْجَبَلِ فَخَلِّنِی حَتَّی أَذْهَبَ إِلَیْهِمَا فَأُرْضِعَهُمَا ثُمَّ أَرْجِعَ إِلَیْکَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ تَفْعَلِینَ فَقَالَتْ عَذَّبَنِیَ اَللَّهُ عَذَابَ اَلْعَشَّارِ إِنْ لَمْ أَفْعَلْ فَأَطْلَقَهَا فَذَهَبَتْ فَأَرْضَعَتْ خِشْفَیْهَا ثُمَّ رَجَعَتْ فَأَوْثَقَهَا وَ اِنْتَبَهَ اَلْأَعْرَابِیُّ فَقَالَ أَ لَکَ حَاجَهٌ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ نَعَمْ تُطْلِقُ هَذِهِ فَأَطْلَقَهَا فَخَرَجَتْ تَعْدُو وَ تَقُولُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّکَ رَسُولُ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 62 , صفحه 89 )
ص : 3668
عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا اِجْتَمَعَ اَلْعِدَّهُ عَلَی قَتْلِ رَجُلٍ حَکَمَ اَلْوَالِی بِقَتْلِ أَیِّهِمْ شَاءَ وَ لَیْسَ لَهُ أَنْ یَقْتُلَ بِأَکْثَرَ مِنْ وَاحِدٍ إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ: « وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطاناً فَلا یُسْرِفْ فِی اَلْقَتْلِ إِنَّهُ کانَ مَنْصُوراً » وَ إِذَا قَتَلَ وَاحِداً ثَلاَثَهٌ خُیِّرَ اَلْوَالِی أَیَّ اَلثَّلاَثَهِ شَاءَ أَنْ یَقْتُلَ، وَ یَضْمَنُ اَلْآخَرُ إِنْ ثُلُثَیْ اَلدِّیَهِ لِوَرَثَهِ اَلْمَقْتُولِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 290 )
ص : 3669
کَشَّافِ اَلثَّعْلَبِیِّ وَ أَرْبَعِینِ اَلْخَطِیبِ وَ مُوَطَّأِ مَالِکٍ بِأَسَانِیدِهِمْ عَنْ بَعْجَهَ بْنِ بَدْرٍ اَلْجُهَنِیِّ : أَنَّهُ أُتِیَ بِامْرَأَهٍ قَدْ وَلَدَتْ لِسِتَّهِ أَشْهُرٍ فَهَمَّ بِرَجْمِهَا فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ خَاصَمَتْکَ بِکِتَابِ اَللَّهِ خَصَمَتْکَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً ثُمَّ قَالَ وَ اَلْوالِداتُ یُرْضِعْنَ أَوْلادَهُنَّ حَوْلَیْنِ کامِلَیْنِ لِمَنْ أَرادَ أَنْ یُتِمَّ اَلرَّضاعَهَ فَحَوْلَیْنِ مُدَّهُ اَلرَّضَاعِ وَ سِتَّهُ أَشْهُرٍ مُدَّهُ اَلْحَمْلِ فَقَالَ عُثْمَانُ رُدُّوهَا ثُمَّ قَالَ مَا عِنْدَ عُثْمَانَ بَعْدَ أَنْ بَعَثَ إِلَیْهَا تُرَدُّ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 371 )
ص : 3670
وَ رُوِیَ: أَنَّ مَنْ سَقَی صَبِیّاً جُرْعَهً مِنْ مُسْکِرٍ سَقَاهُ اَللَّهُ مِنْ طِینَهِ خَبَالٍ حَتَّی یَأْتِیَ بِعُذْرٍ مِمَّا أَتَی وَ إِنْ لاَ یَأْتِی أَبَداً یَفْعَلُ بِهِ ذَلِکَ مَغْفُوراً لَهُ أَوْ مُعَذَّباً وَ عَلَی شَارِبِ کُلِّ مُسْکِرٍ مِثْلُ مَا عَلَی شَارِبِ اَلْخَمْرِ مِنَ اَلْحَدِّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 143 )
ص : 3671
قَدْ یَتَزَیَّا بِالْحِلْمِ غَیْرُ اَلْحَکِیمِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 492 )
ص : 3672
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تَنْزِلُوا عَلَی أَهْلِ اَلشِّرْکِ فِی کَنَائِسِهِمْ وَ فِی یَوْمِ عِیدِهِمْ فَإِنَّ اَلسَّخْطَهَ تَنْزِلُ عَلَیْهِمْ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 126 )
ص : 3673
وَ فِی رِوَایَهٍ: لَوْ لاَعَنُونِی لَقَلَعْتُ دَارَ کُلِّ نَصْرَانِیٍّ فِی اَلدُّنْیَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 21 , صفحه 345 )
ص : 3674
وَ قَالَ اَلْحَوَارِیُّونَ لِعِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِمَنْ نُجَالِسُ فَقَالَ مَنْ یُذَکِّرُکُمُ اَللَّهَ رُؤْیَتُهُ وَ یُرَغِّبُکُمْ فِی اَلْآخِرَهِ عَمَلُهُ وَ یَزِیدُ فِی مَنْطِقِکُمْ عِلْمُهُ وَ قَالَ لَهُمْ تَقَرَّبُوا إِلَی اَللَّهِ بِالْبُعْدِ مِنْ أَهْلِ اَلْمَعَاصِی وَ تَحَبَّبُوا إِلَیْهِ بِبُغْضِهِمْ وَ اِلْتَمِسُوا رِضَاهُ بِسَخَطِهِمْ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 272 )
ص : 3675
فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جَعَلَ رَکْعَهً وَ سَجْدَتَیْنِ قِیلَ لِأَنَّ اَلرُّکُوعَ مِنْ فِعْلِ اَلْقِیَامِ وَ اَلسُّجُودَ مِنْ فِعْلِ اَلْقُعُودِ وَ صَلاَهَ اَلْقَاعِدِ عَلَی اَلنِّصْفِ مِنْ صَلاَهِ اَلْقِیَامِ فَضُوعِفَ اَلسُّجُودُ لِیَسْتَوِیَ بِالرُّکُوعِ فَلاَ یَکُونَ بَیْنَهُمَا تَفَاوُتٌ لِأَنَّ اَلصَّلاَهَ إِنَّمَا هِیَ رُکُوعٌ وَ سُجُودٌ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَ اَلتَّشَهُّدُ بَعْدَ اَلرَّکْعَتَیْنِ قِیلَ لِأَنَّهُ کَمَا قُدِّمَ قَبْلَ اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ اَلْأَذَانُ وَ اَلدُّعَاءُ وَ اَلْقِرَاءَهُ فَکَذَلِکَ أَیْضاً أُمِرَ بَعْدَهَا بِالتَّشَهُّدِ وَ اَلتَّحْمِیدِ وَ اَلدُّعَاءِ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَ اَلتَّسْلِیمُ تَحْلِیلَ اَلصَّلاَهِ وَ لَمْ یُجْعَلْ بَدَلُهُ تَکْبِیراً أَوْ تَسْبِیحاً أَوْ ضَرْباً آخَرَ قِیلَ لِأَنَّهُ لَمَّا کَانَ فِی اَلدُّخُولِ فِی اَلصَّلاَهِ تَحْرِیمُ اَلْکَلاَمِ لِلْمَخْلُوقِینَ وَ اَلتَّوَجُّهُ إِلَی اَلْخَالِقِ کَانَ تَحْلِیلُهَا کَلاَمَ اَلْمَخْلُوقِینَ وَ اَلاِنْتِقَالَ عَنْهَا وَ اِبْتِدَاءُ اَلْمَخْلُوقِینَ بِالْکَلاَمِ إِنَّمَا هُوَ بِالتَّسْلِیمِ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَ اَلْقِرَاءَهُ فِی اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأُولَیَیْنِ وَ اَلتَّسْبِیحُ فِی اَلْأُخْرَیَیْنِ قِیلَ لِلْفَرْقِ بَیْنَ مَا فَرَضَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عِنْدِهِ وَ مَا فَرَضَهُ مِنْ عِنْدِ رَسُولِهِ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَتِ اَلْجَمَاعَهُ قِیلَ لِأَنْ لاَ یَکُونَ اَلْإِخْلاَصُ وَ اَلتَّوْحِیدُ وَ اَلْإِسْلاَمُ وَ اَلْعِبَادَهُ لِلَّهِ إِلاَّ ظَاهِراً مَکْشُوفاً مَشْهُوداً لِأَنَّ فِی إِظْهَارِهِ حُجَّهً عَلَی أَهْلِ اَلشَّرْقِ وَ اَلْغَرْبِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لِیَکُونَ اَلْمُنَافِقُ اَلْمُسْتَخِفُّ مُؤَدِّیاً لِمَا أَقَرَّ بِهِ یُظْهِرُ اَلْإِسْلاَمَ وَ اَلْمُرَاقَبَهَ وَ لِتَکُونَ شَهَادَاتُ اَلنَّاسِ بِالْإِسْلاَمِ بَعْضِهِمْ لِبَعْضٍ جَائِزَهً مُمْکِنَهً مَعَ مَا فِیهِ مِنَ اَلْمُسَاعَدَهِ عَلَی اَلْبِرِّ وَ اَلتَّقْوَی وَ اَلزَّجْرِ عَنْ کَثِیرٍ مِنْ مَعَاصِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَ اَلْجَهْرُ فِی بَعْضِ اَلصَّلاَهِ وَ لَمْ یُجْعَلْ فِی بَعْضٍ قِیلَ لِأَنَّ اَلصَّلَوَاتِ اَلَّتِی یُجْهَرُ فِیهَا إِنَّمَا هِیَ صَلَوَاتٌ تُصَلَّی فِی أَوْقَاتٍ مُظْلِمَهٍ فَوَجَبَ أَنْ یُجْهَرَ فِیهَا لِأَنْ یَمُرَّ اَلْمَارُّ فَیَعْلَمَ أَنَّ هَاهُنَا جَمَاعَهً فَإِنْ أَرَادَ أَنْ یُصَلِّیَ صَلَّی وَ لِأَنَّهُ إِنْ لَمْ یَرَ جَمَاعَهً تُصَلِّی سَمِعَ وَ عَلِمَ ذَلِکَ مِنْ جِهَهِ اَلسَّمَاعِ وَ اَلصَّلاَتَانِ اَللَّتَانِ لاَ یُجْهَرُ فِیهِمَا فَإِنَّهُمَا بِالنَّهَارِ وَ فِی أَوْقَاتٍ مُضِیئَهٍ فَهِیَ تُدْرَکُ مِنْ جِهَهِ اَلرُّؤْیَهِ فَلاَ یَحْتَاجُ فِیهَا إِلَی اَلسَّمَاعِ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ جُعِلَتِ اَلصَّلَوَاتُ فِی هَذِهِ اَلْأَوْقَاتِ وَ لَمْ تُقَدَّمْ وَ لَمْ تُؤَخَّرْ قِیلَ لِأَنَّ اَلْأَوْقَاتَ اَلْمَشْهُورَهَ اَلْمَعْلُومَهَ اَلَّتِی تَعُمُّ أَهْلَ اَلْأَرْضِ فَیَعْرِفُهَا اَلْجَاهِلُ وَ اَلْعَالِمُ أَرْبَعَهٌ غُرُوبُ اَلشَّمْسِ مَعْرُوفٌ تَجِبُ عِنْدَهُ اَلْمَغْرِبُ وَ سُقُوطُ اَلشَّفَقِ مَشْهُورٌ تَجِبُ عِنْدَهُ اَلْعِشَاءُ اَلْآخِرَهُ وَ طُلُوعُ اَلْفَجْرِ مَشْهُورٌ مَعْلُومٌ تَجِبُ عِنْدَهُ اَلْغَدَاهُ وَ زَوَالُ اَلشَّمْسِ مَشْهُورٌ مَعْلُومٌ تَجِبُ عِنْدَهُ اَلظُّهْرُ وَ لَمْ یَکُنْ لِلْعَصْرِ وَقْتٌ مَعْرُوفٌ مَشْهُورٌ مِثْلُ هَذِهِ اَلْأَوْقَاتِ اَلْأَرْبَعَهِ فَجُعِلَ وَقْتُهَا عِنْدَ اَلْفَرَاغِ مِنَ اَلصَّلاَهِ اَلَّتِی قَبْلَهَا وَ عِلَّهٌ أُخْرَی أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّ أَنْ یَبْدَأَ اَلنَّاسُ فِی کُلِّ عَمَلٍ أَوَّلاً بِطَاعَتِهِ وَ عِبَادَتِهِ فَأَمَرَهُمْ أَوَّلَ اَلنَّهَارِ أَنْ یَبْدَءُوا بِعِبَادَتِهِ ثُمَّ یَنْتَشِرُوا فِیمَا أَحَبُّوا مِنْ مَرَمَّهِ دُنْیَاهُمْ فَأَوْجَبَ صَلاَهَ اَلْغَدَاهِ عَلَیْهِمْ فَإِذَا کَانَ نِصْفُ اَلنَّهَارِ وَ تَرَکُوا مَا کَانُوا فِیهِ مِنَ اَلشُّغُلِ وَ هُوَ وَقْتٌ یَضَعُ اَلنَّاسُ فِیهِ ثِیَابَهُمْ وَ یَسْتَرِیحُونَ وَ یَشْتَغِلُونَ بِطَعَامِهِمْ وَ قَیْلُولَتِهِمْ فَأَمَرَهُمْ أَنْ یَبْدَءُوا أَوَّلاً بِذِکْرِهِ وَ عِبَادَتِهِ فَأَوْجَبَ عَلَیْهِمُ اَلظُّهْرَ ثُمَّ یَتَفَرَّغُوا لِمَا أَحَبُّوا مِنْ ذَلِکَ فَإِذَا قَضَوْا وَطَرَهُمْ وَ أَرَادُوا اَلاِنْتِشَارَ فِی اَلْعَمَلِ لِآخِرِ اَلنَّهَارِ بَدَءُوا أَیْضاً بِعِبَادَتِهِ ثُمَّ صَارُوا إِلَی مَا أَحَبُّوا مِنْ ذَلِکَ فَأَوْجَبَ عَلَیْهِمُ اَلْعَصْرَ ثُمَّ یَنْتَشِرُونَ فِیمَا شَاءُوا مِنْ مَرَمَّهِ دُنْیَاهُمْ فَإِذَا جَاءَ اَللَّیْلُ وَ وَضَعُوا زِینَتَهُمْ وَ عَادُوا إِلَی أَوْطَانِهِمْ اِبْتَدَءُوا أَوَّلاً بِعِبَادَهِ رَبِّهِمْ ثُمَّ یَتَفَرَّغُونَ لِمَا أَحَبُّوا مِنْ ذَلِکَ فَأَوْجَبَ عَلَیْهِمُ اَلْمَغْرِبَ فَإِذَا جَاءَ وَقْتُ اَلنَّوْمِ وَ فَرَغُوا مِمَّا کَانُوا بِهِ مُشْتَغِلِینَ أَحَبَّ أَنْ یَبْدَءُوا أَوَّلاً بِعِبَادَتِهِ وَ طَاعَتِهِ ثُمَّ یَصِیرُونَ إِلَی مَا شَاءُوا أَنْ یَصِیرُوا إِلَیْهِ مِنْ ذَلِکَ فَیَکُونُوا قَدْ بَدَءُوا فِی کُلِّ عَمَلٍ بِطَاعَتِهِ وَ عِبَادَتِهِ فَأَوْجَبَ عَلَیْهِمُ اَلْعَتَمَهَ فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ لَمْ یَنْسَوْهُ وَ لَمْ یَغْفُلُوا عَنْهُ وَ لَمْ تَقْسُ قُلُوبُهُمْ وَ لَمْ تَقِلَّ رَغْبَتُهُمْ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ إِذَا لَمْ یَکُنْ لِلْعَصْرِ وَقْتٌ مَشْهُورٌ مِثْلُ تِلْکَ اَلْأَوْقَاتِ أَوْجَبَهَا بَیْنَ اَلظُّهْرِ وَ اَلْمَغْرِبِ وَ لَمْ یُوجِبْهَا بَیْنَ اَلْعَتَمَهِ وَ اَلْغَدَاهِ أَوْ بَیْنَ اَلْغَدَاهِ وَ اَلظُّهْرِ قِیلَ لِأَنَّهُ لَیْسَ وَقْتٌ عَلَی اَلنَّاسِ أَخَفَّ وَ لاَ أَیْسَرَ وَ لاَ أَحْرَی أَنْ یَعُمَّ فِیهِ اَلضَّعِیفَ وَ اَلْقَوِیَّ بِهَذِهِ اَلصَّلاَهِ مِنْ هَذَا اَلْوَقْتِ وَ ذَلِکَ أَنَّ اَلنَّاسَ عَامَّتَهُمْ یَشْتَغِلُونَ فِی أَوَّلِ اَلنَّهَارِ بِالتِّجَارَاتِ وَ اَلْمُعَامَلاَتِ وَ اَلذَّهَابِ فِی اَلْحَوَائِجِ وَ إِقَامَهِ اَلْأَسْوَاقِ فَأَرَادَ أَنْ لاَ یَشْغَلَهُمْ عَنْ طَلَبِ مَعَاشِهِمْ وَ مَصْلَحَهِ دُنْیَاهُمْ وَ لَیْسَ یَقْدِرُ اَلْخَلْقُ کُلُّهُمْ عَلَی قِیَامِ اَللَّیْلِ وَ لاَ یَشْعُرُونَ بِهِ وَ لاَ یَنْتَبِهُونَ لِوَقْتِهِ لَوْ کَانَ وَاجِباً وَ لاَ یُمْکِنُهُمْ ذَلِکَ فَخَفَّفَ اَللَّهُ تَعَالَی عَنْهُمْ وَ لَمْ یَجْعَلْهَا فِی أَشَدِّ اَلْأَوْقَاتِ عَلَیْهِمْ وَ لَکِنْ جَعَلَهَا فِی أَخَفِّ اَلْأَوْقَاتِ عَلَیْهِمْ کَمَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: یُرِیدُ اَللّهُ بِکُمُ اَلْیُسْرَ وَ لا یُرِیدُ بِکُمُ اَلْعُسْرَ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ یُرْفَعُ اَلْیَدَانِ فِی اَلتَّکْبِیرِ قِیلَ لِأَنَّ رَفْعَ اَلْیَدَیْنِ هُوَ ضَرْبٌ مِنَ اَلاِبْتِهَالِ وَ اَلتَّبَتُّلِ وَ اَلتَّضَرُّعِ فَأَوْجَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَکُونَ اَلْعَبْدُ فِی وَقْتِ ذِکْرِهِ مُتَبَتِّلاً مُتَضَرِّعاً مُبْتَهِلاً وَ لِأَنَّ فِی وَقْتِ رَفْعِ اَلْیَدَیْنِ إِحْضَارَ اَلنِّیَّهِ وَ إِقْبَالَ اَلْقَلْبِ عَلَی مَا قَالَ وَ قَصَدَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 70 )
ص : 3676
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ إِتْیَانِ اَلرَّجُلِ اَلمَرْأَهَ مِنْ خَلْفِهَا قَالَ أَحَلَّتْهَا آیَهٌ فِی کِتَابِ اَللَّهِ قَوْلُ لُوطٍ هؤُلاءِ بَناتِی هُنَّ أَطْهَرُ لَکُمْ وَ قَدْ عَلِمَ أَنَّهُمْ لَیْسَ اَلْفَرْجَ یُرِیدُونَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 232 )
ص : 3677
کا، [الکافی] ، عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِعَبَّادِ بْنِ کَثِیرٍ اَلْبَصْرِیِّ فِی اَلْمَسْجِدِ وَیْلَکَ یَا عَبَّادُ إِیَّاکَ وَ اَلرِّیَاءَ فَإِنَّهُ مَنْ عَمِلَ لِغَیْرِ اَللَّهِ وَکَلَهُ اَللَّهُ إِلَی مَنْ عَمِلَ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 266 )
ص : 3678
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی : کُلُّ عَمَلِ اِبْنِ آدَمَ لَهُ إِلاَّ اَلصَّوْمَ فَإِنَّهُ لِی وَ أَنَا أَجْزِی بِهِ یَدَعُ طَعَامَهُ وَ شَرَابَهُ مِنْ أَجْلِی .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 233 )
ص : 3679
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا مِنْ مُسْلِمٍ یَمُوتُ لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ إِلاَّ وَقَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِتْنَهَ اَلْقَبْرِ وَ فِی لَفْظٍ آخَرَ إِلاَّ یَرَی مِنْ فِتْنَهِ اَلْقَبْرِ وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ إِلاَّ وُقِیَ اَلْفَتَّانَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 276 )
ص : 3680
ل، [الخصال] ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلصِّدْقُ أَمَانَهٌ وَ اَلْکَذِبُ خِیَانَهٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 261 )
ص : 3681
أَیُّهَا اَلنَّاسُ لَوْ لَمْ تَتَخَاذَلُوا عَنْ نَصْرِ اَلْحَقِّ وَ لَمْ تَهِنُوا عَنْ تَوْهِینِ اَلْبَاطِلِ لَمْ یَطْمَعْ فِیکُمْ مَنْ لَیْسَ مِثْلَکُمْ وَ لَمْ یَقْوَ مَنْ قَوِیَ عَلَیْکُمْ لَکِنَّکُمْ تِهْتُمْ مَتَاهَ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ لَعَمْرِی لَیُضَعَّفَنَّ لَکُمُ اَلتِّیهُ مِنْ بَعْدِی أَضْعَافاً بِمَا خَلَّفْتُمُ اَلْحَقَّ وَرَاءَ ظُهُورِکُمْ وَ قَطَعْتُمُ اَلْأَدْنَی وَ وَصَلْتُمُ اَلْأَبْعَدَ وَ اِعْلَمُوا أَنَّکُمْ إِنِ اِتَّبَعْتُمُ اَلدَّاعِیَ لَکُمْ سَلَکَ بِکُمْ مِنْهَاجَ اَلرَّسُولِ وَ کُفِیتُمْ مَئُونَهَ اَلاِعْتِسَافِ وَ نَبَذْتُمُ اَلثِّقْلَ اَلْفَادِحَ عَنِ اَلْأَعْنَاقِ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 241 )
ص : 3682
وَ رُوِیَ أَیْضاً عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ اَلْحِجَامَهَ یَوْمَ اَلثَّلاَثَاءِ لِسَبْعَهَ عَشَرَ مِنَ اَلْهِلاَلِ مُصِحَّهٌ سَنَهً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 80 )
ص : 3683
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: حَمَلَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ آبَهَ شَیْئاً یُوصِلُهُ وَ نَسِیَ سَیْفاً کَانَ أَرَادَ حَمْلَهُ فَلَمَّا وَصَلَ اَلشَّیْءُ کُتِبَ إِلَیْهِ بِوُصُولِهِ وَ قِیلَ فِی اَلْکِتَابِ مَا خَبَرُ اَلسَّیْفِ اَلَّذِی أُنْسِیتَهُ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 365 )
16-و نیز علی بن محمد گوید:مردی از اهل آبه(که نام شهری است نزدیکی ساوه)چیزی با خود برای حضرت صاحب علیه السّلام آورده بود که برساند،و شمشیری را در آبه جا گذارد و فراموش کرد همراه بیاورد،آنچه همراه آورده بود فرستاد و ضمن رسید کتبی در جواب بدو گفته شده بود:از شمشیری که فراموش کردی بیاوری چه خبر؟!
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 342 )
ص : 3684
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اَلْمُعَافَی بْنِ زَکَرِیَّا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هَوْذَهَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلدَّیْلَمِیِّ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِمَ سُمِّیَتِ اَلْجُمُعَهُ جُمُعَهً قَالَ لِأَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی جَمَعَ فِیهَا خَلْقَهُ لِوَلاَیَهِ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 309 )
امالی ابن شیخ: سلیمان دیلمی از پدرش نقل کرد گفت از جعفر بن محمّد علیه السّلام پرسیدم جمعه را بچه جهت جمعه نامیده اند فرمود چون خداوند خلق را برای ولایت محمّد و اهل بیت او در آن روز جمع کرد:
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 235 )
ص : 3685
وَ فِی ثَالِثِهِ کَانَتْ وَفَاهُ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 511 )
ص : 3686
نهج، [نهج البلاغه] ، فِی صِفَهِ خَلْقِ آدَمَ : ثُمَّ جَمَعَ سُبْحَانَهُ مِنْ حَزْنِ اَلْأَرْضِ وَ سَهْلِهَا وَ عَذْبِهَا وَ سَبَخِهَا تُرْبَهً سَنَّهَا بِالْمَاءِ حَتَّی خَلَصَتْ وَ لاَطَهَا بِالْبِلَّهِ حَتَّی لَزَبَتْ فَجَبَلَ مِنْهَا صُورَهً ذَاتَ أَحْنَاءٍ وَ وُصُولٍ وَ أَعْضَاءٍ وَ فُضُولٍ - أَجْمَدَهَا حَتَّی اِسْتَمْسَکَتْ وَ أَصْلَدَهَا حَتَّی صَلْصَلَتْ لِوَقْتٍ مَعْدُودٍ وَ أَجَلٍ مَعْلُومٍ ثُمَّ نَفَخَ فِیهَا مِنْ رُوحِهِ فَمَثُلَتْ إِنْسَاناً ذَا أَذْهَانٍ یُجِیلُهَا وَ فِکَرٍ یَتَصَرَّفُ بِهَا وَ جَوَارِحَ یَخْتَدِمُهَا وَ أَدَوَاتٍ یُقَلِّبُهَا وَ مَعْرِفَهٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ وَ اَلْأَذْوَاقِ وَ اَلْمَشَامِّ وَ اَلْأَلْوَانِ وَ اَلْأَجْنَاسِ مَعْجُوناً بِطِینَهِ اَلْأَلْوَانِ اَلْمُخْتَلِفَهِ وَ اَلْأَشْبَاهِ اَلْمُؤْتَلِفَهِ وَ اَلْأَضْدَادِ اَلْمُتَعَادِیَهِ وَ اَلْأَخْلاَطِ اَلْمُتَبَایِنَهِ مِنَ اَلْحَرِّ وَ اَلْبَرْدِ وَ اَلْبِلَّهِ وَ اَلْجُمُودِ وَ اَلْمَسَاءَهِ وَ اَلسُّرُورِ وَ اِسْتَأْدَی اَللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی اَلْمَلاَئِکَهَ وَدِیعَتَهُ لَدَیْهِمْ وَ عَهْدَ وَصِیَّتِهِ إِلَیْهِمْ فِی اَلْإِذْعَانِ بِالسُّجُودِ لَهُ وَ اَلْخُنُوعِ لِتَکْرِمَتِهِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی اُسْجُدُوا لآِدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْلِیسَ وَ قَبِیلَهُ اِعْتَرَتْهُمُ اَلْحَمِیَّهُ وَ غَلَبَتْ عَلَیْهِمُ اَلشِّقْوَهُ وَ تَعَزَّزُوا بِخِلْقَهِ اَلنَّارِ وَ اِسْتَوْهَنُوا خَلْقَ اَلصَّلْصَالِ فَأَعْطَاهُ اَللَّهُ اَلنَّظِرَهَ اِسْتِحْقَاقاً لِلسُّخْطَهِ وَ اِسْتِتْمَاماً لِلْبَلِیَّهِ وَ إِنْجَازاً لِلْعِدَهِ فَقَالَ: فَإِنَّکَ مِنَ اَلْمُنْظَرِینَ `إِلی یَوْمِ اَلْوَقْتِ اَلْمَعْلُومِ ثُمَّ أَسْکَنَ سُبْحَانَهُ آدَمَ دَاراً أَرْغَدَ فِیهَا عَیْشَهُ وَ آمَنَ فِیهَا مَحَلَّتَهُ وَ حَذَّرَهُ إِبْلِیسَ وَ عَدَاوَتَهُ فَاغْتَرَّهُ عَدُوُّهُ نَفَاسَهً عَلَیْهِ بِدَارِ اَلْمُقَامِ وَ مُرَافَقَهِ اَلْأَبْرَارِ فَبَاعَ اَلْیَقِینَ بِشَکِّهِ وَ اَلْعَزِیمَهَ بِوَهْنِهِ وَ اِسْتَبْدَلَ بِالْجَدَلِ وَجَلاً وَ بِالاِغْتِرَارِ نَدَماً ثُمَّ بَسَطَ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ لَهُ فِی تَوْبَتِهِ وَ لَقَّاهُ کَلِمَهَ رَحْمَتِهِ وَ وَعَدَهُ اَلْمَرَدَّ إِلَی جَنَّتِهِ فَأَهْبَطَهُ إِلَی دَارِ اَلْبَلِیَّهِ وَ تَنَاسُلِ اَلذُّرِّیَّهِ إِلَی آخِرِ اَلْخُطْبَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 122 )
ص : 3687
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قُلُوبُ اَلرِّجَالِ وَحْشِیَّهٌ فَمَنْ تَأَلَّفَهَا أَقْبَلَتْ إِلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 178 )
و فرمود(علیه السّلام):دلهای مردم در هراسند و هر که آنها را مهرورزی کند بدو رو آورند.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 114 )
ص : 3688
وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ: مَنْ قَالَهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ أَرْبَعِینَ کَبِیرَهً.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 315 )
و در روایت، دیگر است که:خداوند 40 گناه کبیره اش را ببخشد اگر آن را هر روز بگوید.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 107 )
و در روایت دیگر آمده که هرکس این ذکر را در هرروز بگوید خداوند چهل گناه کبیره او را می آمرزد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 678 )
ص : 3689
قَالَ اِبْنُ أَبِی اَلْحَدِیدِ مُوَافِقاً لِمَا وَجَدْتُهُ فِی أَصْلِ کِتَابِ صِفِّینَ لِنَصْرِ بْنِ اَلْمُزَاحِمِ : لَمَّا مَلَکَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْمَاءَ بِصِفِّینَ ثُمَّ سَمَحَ لِأَهْلِ اَلشَّامِ بِالْمُشَارَکَهِ فِیهِ وَ اَلْمُسَاهَمَهِ اِسْتِمَالَهً لِقُلُوبِهِمْ مَکَثَ أَیَّاماً لاَ یُرْسِلُ إِلَی مُعَاوِیَهَ أَحَداً وَ لاَ یَأْتِیهِ مِنْ عِنْدِ مُعَاوِیَهَ أَحَدٌ وَ اِسْتَبْطَأَ أَهْلُ اَلْعِرَاقِ إِذْنَهُ لَهُمْ فِی اَلْقِتَالِ وَ قَالُوا یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ خَلَّفْنَا ذَرَارِیَّنَا وَ نِسَاءَنَا بِالْکُوفَهِ اِئْذَنْ لَنَا فِی قِتَالِ اَلْقَوْمِ فَإِنَّ اَلنَّاسَ قَدْ قَالُوا قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا قَالُوا؟ فَقَالَ مِنْهُمْ قَائِلٌ إِنَّهُمْ یَظُنُّونَ أَنَّکَ تَکْرَهُ اَلْحَرْبَ کَرَاهِیَهً لِلْمَوْتِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَظُنُّ أَنَّکَ فِی شَکٍّ فِی قِتَالِ أَهْلِ اَلشَّامِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَتَی کُنْتُ کَارِهاً لِلْحَرْبِ قَطُّ إِنَّ مِنَ اَلْعَجَبِ حُبِّی لَهَا غُلاَماً وَ یَفَعاً وَ کَرَاهِیَتِی لَهَا شَیْخاً بَعْدَ نَفَادِ اَلْعُمُرِ وَ قُرْبِ اَلْوَقْتِ وَ أَمَّا شَکِّی فِی اَلْقَوْمِ فَلَوْ شَکَکْتُ فِیهِمْ لَشَکَکْتُ فِی أَهْلِ اَلْبَصْرَهِ فَوَ اَللَّهِ لَقَدْ ضَرَبْتُ هَذَا اَلْأَمْرَ ظَهْراً وَ بَطْناً فَمَا وَجَدْتُ یَسَعُنِی إِلاَّ اَلْقِتَالُ أَوْ أَنْ أَعْصِیَ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَکِنِّی أَسْتَأْنِی بِالْقَوْمِ عَسَی أَنْ یَهْتَدُوا أَوْ یَهْتَدِیَ فِیهِمْ طَائِفَهٌ فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لِی یَوْمَ اَلْخَیْبَرِ لَأَنْ یَهْدِیَ اَللَّهُ بِکَ رَجُلاً وَاحِداً خَیْرٌ لَکَ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ اَلشَّمْسُ قَالَ نَصْرُ بْنُ مُزَاحِمٍ فَبَعَثَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی مُعَاوِیَهَ بِشْرَ بْنَ عَمْرٍو وَ سَعِیدَ بْنَ قَیْسٍ وَ شَبَثَ بْنَ رِبْعِیٍّ فَقَالَ اِئْتُوا هَذَا اَلرَّجُلَ فَادْعُوهُ إِلَی اَلطَّاعَهِ وَ اَلْجَمَاعَهِ وَ إِلَی اِتِّبَاعِ أَمْرِ اَللَّهِ سُبْحَانَهُ فَقَالَ شَبَثٌ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَ لاَ نُطْمِعُهُ فِی سُلْطَانٍ تُوَلِّیهِ إِیَّاهُ وَ مَنْزِلَهٍ یَکُونُ لَهُ بِهَا أَثَرَهٌ عِنْدَکَ إِنْ هُوَ بَایَعَکَ قَالَ اِئْتُوهُ اَلْآنَ وَ اِلْقَوْهُ وَ اِحْتَجُّوا عَلَیْهِ وَ اُنْظُرُوا مَا رَأْیُهُ فِی هَذَا فَدَخَلُوا عَلَیْهِ فَابْتَدَأَ بِشْرُ بْنُ عَمْرِو بْنِ مِحْصَنٍ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ قَالَ أَمَّا بَعْدُ یَا مُعَاوِیَهُ فَإِنَّ اَلدُّنْیَا عَنْکَ زَائِلَهٌ وَ إِنَّکَ رَاجِعٌ إِلَی اَلْآخِرَهِ وَ إِنَّ اَللَّهَ مُجَازِیکَ بِعَمَلِکَ وَ مُحَاسِبُکَ بِمَا قَدَّمَتْ یَدَاکَ وَ إِنَّنِی أَنْشُدُکَ اَللَّهَ أَنْ تُفَرِّقَ جَمَاعَهَ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ أَنْ تَسْفِکَ دِمَاءَهَا بَیْنَهَا فَقَطَعَ مُعَاوِیَهُ عَلَیْهِ اَلْکَلاَمَ فَقَالَ فَهَلاَّ أَوْصَیْتَ صَاحِبَکَ فَقَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ إِنَّ صَاحِبِی لاَ یُوصَی إِنَّ صَاحِبِی لَیْسَ مِثْلَکَ صَاحِبِی أَحَقُّ اَلنَّاسِ بِهَذَا اَلْأَمْرِ فِی اَلْفَضْلِ وَ اَلدِّینِ وَ اَلسَّابِقَهِ فِی اَلْإِسْلاَمِ وَ اَلْقَرَابَهِ مِنَ اَلرَّسُولِ قَالَ مُعَاوِیَهُ فَتَقُولُ مَا ذَا قَالَ أَدْعُوکَ إِلَی تَقْوَی رَبِّکَ وَ إِجَابَهِ اِبْنِ عَمِّکَ إِلَی مَا یَدْعُوکَ إِلَیْهِ مِنَ اَلْحَقِّ فَإِنَّهُ أَسْلَمُ لَکَ فِی دِینِکَ وَ خَیْرٌ لَکَ فِی عَاقِبَهِ أَمْرِکَ قَالَ وَ یُطَلُّ دَمُ عُثْمَانَ لاَ وَ اَلرَّحْمَنِ لاَ أَفْعَلُ ذَلِکَ أَبَداً فَذَهَبَ سَعِیدُ بْنُ قَیْسٍ لِیَتَکَلَّمَ فَبَدَرَهُ شَبَثُ بْنُ رِبْعِیٍّ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ یَا مُعَاوِیَهُ قَدْ فَهِمْتُ مَا رَدَدْتَ عَلَی اِبْنِ مِحْصَنٍ إِنَّهُ لاَ یَخْفَی عَلَیْنَا مَا تَطْلُبُ إِنَّکَ لاَ تَجِدُ شَیْئاً تَسْتَغْوِی بِهِ اَلنَّاسَ وَ تَسْتَمِیلُ بِهِ أَهْوَاءَهُمْ إِلاَّ أَنْ قُلْتَ لَهُمْ قُتِلَ إِمَامُکُمْ مَظْلُوماً فَهَلُمُّوا نَطْلُبْ بِدَمِهِ فَاسْتَجَابَ لَکَ سَفِلَهٌ طَغَامٌ رُذَالٌ وَ قَدْ عَلِمْنَا أَنَّکَ أَبْطَأْتَ عَنْهُ بِالنَّصْرِ وَ أَحْبَبْتَ لَهُ اَلْقَتْلَ لِهَذِهِ اَلْمَنْزِلَهِ اَلَّتِی تَطْلُبُ وَ رُبَّ مبتغی [مُبْتَغٍ] أَمْراً وَ طَالِبٍ لَهُ یَحُولُ اَللَّهُ دُونَهُ وَ رُبَّمَا أُوتِیَ اَلْمُتَمَنِّی أُمْنِیَّتَهُ وَ رُبَّمَا لَمْ یُؤْتَهَا وَ وَ اَللَّهِ مَا لَکَ فِی وَاحِدَهٍ مِنْهُمَا خَیْرٌ وَ اَللَّهِ إِنْ أَخْطَأَکَ مَا تَرْجُو إِنَّکَ لَشَرُّ اَلْعَرَبِ حَالاً وَ لَئِنْ أَصَبْتَ مَا تَتَمَنَّاهُ لاَ تُصِیبُهُ حَتَّی تَسْتَحِقَّ صَلَی اَلنَّارِ فَاتَّقِ اَللَّهَ یَا مُعَاوِیَهُ وَ دَعْ مَا أَنْتَ عَلَیْهِ وَ لاَ تُنَازِعِ اَلْأَمْرَ أَهْلَهُ فَحَمِدَ مُعَاوِیَهُ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ قَالَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ أَوَّلَ مَا عَرَفْتُ بِهِ سَفَهَکَ وَ خِفَّهَ حِلْمِکَ قَطْعُکَ عَلَی هَذَا اَلْحَسِیبِ اَلشَّرِیفِ سَیِّدِ قَوْمِهِ مَنْطِقَهُ ثُمَّ عَنَّفْتَ بَعْدُ فِیمَا لاَ عِلْمَ لَکَ بِهِ وَ لَقَدْ کَذَبْتَ وَ لَوَّمْتَ أَیُّهَا اَلْأَعْرَابِیُّ اَلْجِلْفُ اَلْجَافِی فِی کُلِّ مَا وَصَفْتَ اِنْصَرِفُوا مِنْ عِنْدِی فَإِنَّهُ لَیْسَ بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ إِلاَّ اَلسَّیْفُ وَ غَضِبَ فَخَرَجَ اَلْقَوْمُ وَ شَبَثٌ یَقُولُ أَ عَلَیْنَا تُهَوِّلُ بِالسَّیْفِ أَمَا وَ اَللَّهِ لَنُعَجِّلَنَّهُ إِلَیْکَ قَالَ نَصْرٌ وَ خَرَجَ قُرَّاءُ أَهْلِ اَلْعِرَاقِ وَ قُرَّاءُ أَهْلِ اَلشَّامِ فَعَسْکَرُوا فِی نَاحِیَهِ صِفِّینَ فِی ثَلاَثِینَ أَلْفاً قَالَ وَ عَسْکَرُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی اَلْمَاءِ وَ عَسْکَرُ مُعَاوِیَهَ فَوْقَهُ عَلَی اَلْمَاءِ أَیْضاً وَ مَشَتِ اَلْقُرَّاءُ بَیْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مُعَاوِیَهَ مِنْهُمْ عُبَیْدَهُ اَلسَّلْمَانِیُّ وَ عَلْقَمَهُ بْنُ قَیْسٍ اَلنَّخَعِیُّ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عُتْبَهَ وَ عَمَّارُ بْنُ عَبْدِ اَلْقَیْسِ فَدَخَلُوا عَلَی مُعَاوِیَهَ فَقَالُوا یَا مُعَاوِیَهُ مَا اَلَّذِی تَطْلُبُ قَالَ أَطْلُبُ بِدَمِ عُثْمَانَ قَالُوا مِمَّنْ تَطْلُبُ بِدَمِ عُثْمَانَ قَالَ أَطْلُبُهُ مِنْ عَلِیٍّ قَالُوا أَ وَ عَلِیٌّ قَتَلَهُ قَالَ نَعَمْ هُوَ قَتَلَهُ وَ آوَی قَتَلَتَهُ فَانْصَرَفُوا مِنْ عِنْدِهِ فَدَخَلُوا عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالُوا إِنَّ مُعَاوِیَهَ زَعَمَ أَنَّکَ قَتَلْتَ عُثْمَانَ قَالَ اَللَّهُمَّ لَکَذَبَ عَلَیَّ لَمْ أَقْتُلْهُ فَرَجَعُوا إِلَی مُعَاوِیَهَ فَأَخْبَرُوهُ فَقَالَ إِنْ لَمْ یَکُنْ قَتَلَهُ بِیَدِهِ فَقَدْ أَمَرَ وَ مَالَأَ فَرَجَعُوا إِلَیْهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالُوا یَزْعُمُ أَنَّکَ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَتَلْتَ بِیَدِکَ فَقَدْ أَمَرْتَ وَ مَالَأْتَ عَلَی قَتْلِ عُثْمَانَ فَقَالَ اَللَّهُمَّ لَکَذَبَ فِیمَا قَالَ فَرَجَعُوا إِلَی مُعَاوِیَهَ فَقَالُوا إِنَّ عَلِیّاً یَزْعُمُ أَنَّهُ لَمْ یَفْعَلْ فَقَالَ مُعَاوِیَهُ إِنْ کَانَ صَادِقاً فَلْیُقِدْنَا مِنْ قَتَلَهِ عُثْمَانَ فَإِنَّهُمْ فِی عَسْکَرِهِ وَ جُنْدِهِ وَ أَصْحَابُهُ وَ عَضُدُهُ فَرَجَعُوا إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالُوا إِنَّ مُعَاوِیَهَ یَقُولُ لَکَ إِنْ کُنْتَ صَادِقاً فَادْفَعْ إِلَیْنَا قَتَلَهَ عُثْمَانَ أَوْ مَکِّنَّا مِنْهُمْ فَقَالَ لَهُمْ إِنَّ اَلْقَوْمَ تَأَوَّلُوا عَلَیْهِ اَلْقُرْآنَ وَ وَقَعَتِ اَلْفُرْقَهُ وَ قَتَلُوهُ فِی سُلْطَانِهِ وَ لَیْسَ عَلَی ضَرْبِهِمْ قَوَدٌ فَخَصَمَ عَلِیٌّ مُعَاوِیَهَ فَقَالَ لَهُمْ مُعَاوِیَهُ إِنْ کَانَ اَلْأَمْرُ کَمَا تَزْعُمُونَ فَلِمَ اِبْتَزَّ اَلْأَمْرَ دُونَنَا عَلَی غَیْرِ مَشُورَهٍ مِنَّا وَ لاَ مِمَّنْ هَاهُنَا مَعَنَا فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلنَّاسَ تَبَعُ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ هُمْ شُهُودٌ لِلْمُسْلِمِینَ فِی اَلْبِلاَدِ عَلَی وُلاَتِهِمْ وَ أُمَرَاءِ دِینِهِمْ فَرَضُوا بِی وَ بَایَعُونِی وَ لَسْتُ أَسْتَحِلُّ أَنْ أَدَعَ ضَرْبَ مُعَاوِیَهَ یَحْکُمُ عَلَی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ یَرْکَبُهُمْ وَ یَشُقُّ عَصَاهُمْ فَرَجَعُوا إِلَی مُعَاوِیَهَ فَأَخْبَرُوهُ بِذَلِکَ فَقَالَ لَیْسَ کَمَا یَقُولُ فَمَا بَالُ مَنْ هَاهُنَا مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ لَمْ یَدْخُلُوا فِی هَذَا اَلْأَمْرِ فَانْصَرَفُوا إِلَیْهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَخْبَرُوهُ بِقَوْلِهِ: فَقَالَ: وَیْحَکُمْ هَذَا لِلْبَدْرِیِّینَ دُونَ اَلصَّحَابَهِ وَ لَیْسَ فِی اَلْأَرْضِ بَدْرِیٌّ إِلاَّ وَ قَدْ بَایَعَنِی وَ هُوَ مَعِی أَوْ قَدْ أَقَامَ وَ رَضِیَ فَلاَ یَغُرَّنَّکُمْ مُعَاوِیَهُ مِنْ أَنْفُسِکُمْ وَ دِینِکُمْ قال نصر : فتراسلوا بذلک ثلاثه أشهر ربیع الآخر و جمادیین و هم مع ذلک یفزعون الفزعه فیما بینها و یزحف بعضهم إلی بعض و یحجز القراء بینهم قال ففزعوا فی ثلاثه أشهر خمسا و ثلاثین فزعه یزحف بعضهم إلی بعض و یحجز القراء بینهم قَالَ نَصْرٌ وَ خَرَجَ أَبُو أُمَامَهَ اَلْبَاهِلِیُّ وَ أَبُو اَلدَّرْدَاءِ فَدَخَلاَ عَلَی مُعَاوِیَهَ فَقَالاَ یَا مُعَاوِیَهُ عَلاَمَ تُقَاتِلُ هَذَا اَلرَّجُلَ فَوَ اَللَّهِ لَهُوَ أَقْدَمُ مِنْکَ سِلْماً وَ أَحَقُّ مِنْکَ بِهَذَا اَلْأَمْرِ وَ أَقْرَبُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَعَلاَمَ تُقَاتِلُهُ قَالَ أُقَاتِلُهُ عَلَی دَمِ عُثْمَانَ فَإِنَّهُ آوَی قَتَلَتَهُ فَقُولُوا لَهُ فَلْیُقِدْنَا مِنْ قَتَلَتِهِ وَ أَنَا أَوَّلُ مَنْ بَایَعَهُ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ فَانْطَلَقُوا إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَخْبَرُوهُ فَقَالَ إِنَّمَا یَطْلُبُ اَلَّذِینَ تَرَوْنَ فَخَرَجَ عِشْرُونَ أَلْفاً وَ أَکْثَرُ مُتَسَرْبِلِینَ فِی اَلْحَدِیدِ لاَ یُرَی مِنْهُمْ إِلاَّ اَلْحَدَقُ فَقَالُوا کُلُّنَا قَتَلَهُ فَإِنْ شَاءُوا فَلْیَرُومُوا ذَلِکَ مِنَّا فَرَجَعَ أَبُو أُمَامَهَ وَ أَبُو اَلدَّرْدَاءِ فَلَمْ یَشْهَدَا شَیْئاً مِنَ اَلْقِتَالِ حَتَّی إِذَا کَانَ فِی رَجَبٍ وَ خَشِیَ مُعَاوِیَهُ أَنْ یُبَایِعَ اَلْقُرَّاءُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَدَّ فِی اَلْمَکْرِ وَ کَتَبَ فِی سَهْمٍ مِنْ عَبْدِ اَللَّهِ اَلنَّاصِحِ أَنِّی أُخْبِرُکُمْ أَنَّ مُعَاوِیَهَ یُرِیدُ أَنْ یَفْجُرَ عَلَیْکُمُ اَلْفُرَاتَ فَیُغْرِقَکُم فَخُذُوا حِذْرَکُمْ ثُمَّ رَمَی اَلسَّهْمَ فِی عَسْکَرِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَوَقَعَ اَلسَّهْمُ فِی یَدِ رَجُلٍ فَقَرَأَهُ ثُمَّ أَقْرَأَ صَاحِبَهُ فَلَمَّا قَرَأَهُ مَنْ أَقْبَلَ وَ أَدْبَرَ قَالُوا هَذَا أَخٌ لَنَا نَاصِحٌ کَتَبَ إِلَیْکُمْ یُخْبِرُکُمْ بِمَا أَرَادَ مُعَاوِیَهُ فَلَمْ یَزَلِ اَلسَّهْمُ یُقْرَأُ وَ یُرْتَفَعُ حَتَّی رُفِعَ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ بَعَثَ مُعَاوِیَهُ فَأَتَی رِجَالٌ مِنَ اَلْعَمَلَهِ إِلَی عَاقُولٍ مِنَ اَلنَّهَرِ بِأَیْدِیهِمُ اَلْمُرُورُ وَ اَلزُّبُلُ یَحْفِرُونَ فِیهَا بِحِیَالِ عَسْکَرِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَیْحَکُمْ إِنَّ اَلَّذِی یُعَالِجُ مُعَاوِیَهُ لاَ یَسْتَقِیمُ لَهُ وَ لاَ یَقْوَی عَلَیْهِ إِنَّمَا یُرِیدُ أَنْ یُزِیلَکُمْ عَنِ مَکَانِکُمْ فَانْتَهُوا عَنِ ذَلِکَ وَ دَعُوهُ فَقَالُوا لَهُ هُمْ وَ اَللَّهِ یَحْفِرُونَ وَ اَللَّهِ لَنَرْتَحِلَنَّ وَ إِنْ شِئْتَ فَأَقِمْ فَارْتَحَلُوا وَ صَعِدُوا بِعَسْکَرِهِمْ مَلِیّاً وَ اِرْتَحَلَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی أُخْرَیَاتِ اَلنَّاسِ وَ هُوَ یَقُولُ فَلَوْ أَنِّی أُطِعْتُ عَصَبْتُ قُومِیإِلَی رُکْنِ اَلْیَمَامَهِ أَوْ شَمَامٍ وَ لَکِنِّی مَتَی أَبْرَمْتُ أَمْراًمُنِیتُ بِخُلْفِ آرَاءِ اَلطَّغَامِ قَالَ فَارْتَحَلَ مُعَاوِیَهُ حَتَّی نَزَلَ بِمُعَسْکَرِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلَّذِی کَانَ فِیهِ: فَدَعَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْأَشْتَرَ فَقَالَ: أَ لَمْ تَغْلِبْنِی عَلَی رَأْیِی أَنْتَ وَ اَلْأَشْعَثُ بِرَأْیِکُمَا فَقَالَ اَلْأَشْعَثُ أَنَا أَکْفِیکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ سَأُدَاوِی مَا أَفْسَدْتُ اَلْیَوْمَ مِنْ ذَلِکَ فَجَمَعَ کِنْدَهَ فَقَالَ لَهُمْ یَا مَعْشَرَ کِنْدَهَ لاَ تَفْضَحُونِی اَلْیَوْمَ وَ لاَ تُخْزُونِی فَإِنَّمَا أَنَا أُقَارِعُ بِکُمْ أَهْلَ اَلشَّامِ فَخَرَجُوا مَعَهُ رَجَّالَهٌ یَمْشُونَ وَ بِیَدِهِ رُمْحٌ لَهُ یُلْقِیهِ عَلَی اَلْأَرْضِ وَ یَقُولُ اِمْشُوا قِیسَ رُمْحِی هَذَا فَیَمْشُونَ فَلَمْ یَزَلْ یَقِیسُ لَهُمُ اَلْأَرْضَ بِرُمْحِهِ وَ یَمْشُونَ مَعَهُ حَتَّی أَتَی مُعَاوِیَهَ وَسَطَ بَنِی سُلَیْمٍ وَاقِفاً عَلَی اَلْمَاءِ وَ قَدْ جَاءَهُ أَدَانِی عَسْکَرِهِ فَاقْتَتَلُوا قِتَالاً شَدِیداً عَلَی اَلْمَاءِ سَاعَهً وَ اِنْتَهَی أَوَائِلَ أَهْلِ اَلْعِرَاقِ فَنَزَلُوا وَ أَقْبَلَ اَلْأَشْتَرُ فِی جُنْدٍ مِنْ أَهْلِ اَلْعِرَاقِ فَحَمَلَ عَلَی مُعَاوِیَهَ وَ اَلْأَشْعَثُ یُحَارِبُ فِی نَاحِیَهٍ أُخْرَی فَانْحَازَ مُعَاوِیَهُ فِی بَنِی سُلَیْمٍ فَرَدُّوا وُجُوهَ إِبِلِهِ قَدْرَ ثَلاَثَهِ فَرَاسِخَ ثُمَّ نَزَلَ وَ وَضَعَ أَهْلُ اَلشَّامِ أَثْقَالَهُمْ وَ اَلْأَشْعَثُ یَهْدِرُ وَ یَقُولُ أَرْضَیْتُکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ قَالَ اَلْأَشْتَرُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَدْ غَلَبَ اَللَّهُ لَکَ عَلَی اَلْمَاءِ قال نصر : و کان کل واحد من علی و معاویه یخرج الرجل الشریف فی جماعه و یقاتل مثله و کانوا یکرهون أن یزاحفوا بجمیع الفیلق مخافه الاستیصال و الهلاک فاقتتل الناس ذا الحجه کله فلما انقضی تداعوا إلی أن یکف بعضهم عن بعض إلی أن ینقضی المحرم لعل الله أن یجری صلحا أو اجتماعا فکف الناس فی المحرم بعضهم عن بعض - قال نصر حدثنا عمر بن سعد عن أبی المجاهد عن المحل بن خلیفه : قال لما توادعوا فی المحرم اختلف الرسل فیما بین الرجلین رجاء الصلح فأرسل علی علیه السلام إلی معاویه عدی بن حاتم و شبث بن ربعی و یزید بن قیس و زیاد بن خصفه فلما دخلوا علیه حمد الله تعالی عدی بن حاتم و أثنی علیه و قال أما بعد فقد أتیناک لندعوک إلی أمر یجمع الله به کلمتنا و أمتنا و یحقن دماء المسلمین ندعوک إلی أفضل الناس سابقه و أحسنهم فی الإسلام آثارا و قد اجتمع له الناس و قد أرشدهم الله بالذی رأوا و أتوا فلم یبق أحد غیرک و غیر من معک فانته یا معاویه من قبل أن یصیبک الله و أصحابک بمثل یوم الجمل فقال له معاویه کأنک إنما جئت متهددا و لم تأت مصلحا هیهات یا عدی إنی لابن حرب ما یقعقع لی بالشنان أما و الله إنک من المجلبین علی عثمان و إنک لمن قتلته و إنی لأرجو أن تکون ممن یقتله الله فقال له شبث بن ربعی و زیاد بن خصفه و تنازعا کلاما واحدا أتیناک فیما یصلحنا و إیاک فأقبلت تضرب لنا الأمثال دع ما لا ینفع من القول و الفعل و أجبنا فیما یعمنا و إیاک نفعه و تکلم یزید بن قیس فقال إنا لم نأتک إلا لنبلغک الذی بعثنا به إلیک و لنؤدی عنک ما سمعنا منک و لم ندع أن ننصح لک و أن نذکر ما ظننا أن فیه علیک حجه أو أنه راجع بک إلی الأمه و الجماعه إن صاحبنا من قد عرفت و عرف المسلمون فضله و لا أظنه یخفی علیک إن أهل الدین و الفضل لا یعدلونک بعلی و لا یساوون بینک و بینه فاتق الله یا معاویه و لا تخالف علیا فإنا و الله ما رأینا رجلا قط أعلم بالتقوی و لا أزهد فی الدنیا و لا أجمع لخصال الخیر کلها منه فحمد معاویه الله و أثنی علیه و قال أما بعد فإنکم دعوتم إلی الجماعه و الطاعه فأما التی دعوتهم إلیها فنعما هی و أما الطاعه لصاحبکم فإنه لا نرضی به إن صاحبکم قتل خلیفتنا و فرق جماعتنا و آوی ثارنا و قتلتنا و صاحبکم یزعم أنه لم یقتله فنحن لا نرد ذلک علیه أ رأیتم قتله صاحبنا أ لستم تعلمون أنهم أصحاب صاحبکم فلیدفعهم إلینا فلنقتلنهم به و نحن نجیبکم إلی الطاعه و الجماعه فقال له شبث أ یسرک یا معاویه إن أمکنت من عمار بن یاسر فقتلته قال و ما یمنعنی من ذلک و الله لو أمکننی صاحبکم من ابن سمیه ما أقتله بعثمان و لکن کنت أقتله بنائل مولی عثمان فقال شبث و إله السماء ما عدلت معدلا و لا و الذی لا إله إلا هو لا تصل إلی قتل ابن یاسر حتی تندر الهام عن کواهل الرجال و تضیق الأرض الفضاء علیک برحبها فقال معاویه إذا کان ذلک کانت علیک أضیق ثم رجع القوم عن معاویه فبعث إلی زیاد بن خصفه من بینهم فأدخل علیه فحمد معاویه الله و أثنی علیه ثم قال أما بعد یا أخا ربیعه فإن علیا قطع أرحامنا و قتل إمامنا و آوی قتله صاحبنا و إنی أسألک النصره علیه بأسرتک و عشیرتک و لک علی عهد الله و میثاقه إذا ظهرت أن أولیک أی المصرین أحببت قال زیاد فلما قضی معاویه کلامه حمدت الله و أثنیت علیه ثم قلت أما بعد فإنی لعلی بینه من ربی و بما أنعم الله علی فَلَنْ أَکُونَ ظَهِیراً لِلْمُجْرِمِینَ ثم قمت فقال معاویه لعمرو بن العاص و کان إلی جانبه ما لهم عضبهم الله ما قلبهم إلا قلب رجل واحد قال نصر و بعث معاویه حبیب بن مسلمه الفهری إلی علی علیه السلام و بعث معه شرحبیل بن السمط و معن بن یزید فدخلوا علیه علیه السلام فتکلم حبیب و حمد الله و أثنی علیه و قال أما بعد فإن عثمان بن عفان کان خلیفه مهدیا یعمل بکتاب الله و ینیب إلی أمر الله فاستثقلتم حیاته و استبطأتم وفاته فعدوتم علیه فقتلتموه فادفع إلینا قتله عثمان لنقتلهم به فإن قلت إنک لم تقتله فاعتزل أمر الناس فیکون أَمْرُهُمْ شُوری بَیْنَهُمْ یولی الناس أمرهم من أجمع علیه رأیهم فقال له علی علیه السلام : و من أنت لا أم لک و الولایه و العزل و الدخول فی هذا الأمر اسکت فإنک لست هناک و لا بأهل لذاک فقام حبیب بن مسلمه و قال و الله لترینی حیث تکره فقال له علی علیه السلام و ما أنت و لو أجلبت بخیلک و رجلک اذهب فصوب و صعد ما بدا لک فلا أبقی الله علیک إن أبقیت فقال شرحبیل بن السمط إن کلمتک فلعمری ما کلامی لک إلا نحو کلام صاحبی فهل عندک جواب غیر الذی أجبته قال نعم قال فقله فحمد الله علی علیه السلام و أثنی علیه ثم قال أما بعد فإن الله سبحانه بعث محمدا صلّی اللّه علیه و آله فأنقذ به من الضلاله و نعش به من الهلکه و جمع به بعد الفرقه ثم قبضه الله إلیه و قد أدی ما علیه فاستخلف الناس أبا بکر ثم استخلف أبو بکر عمر فأحسنا السیره و عدلا فی الأمه و قد وجدنا علیهما أن تولیا الأمر دوننا و نحن آل الرسول و أحق بالأمر فغفرنا ذلک لهما ثم ولی أمر الناس عثمان فعمل بأشیاء عابها الناس علیه فسار إلیه ناس فقتلوه ثم أتانی الناس و أنا معتزل أمرهم فقالوا لی بایع فأبیت علیهم فقالوا لی بایع فإن الأمه لن ترضی إلا بک و إنا نخاف إن لم تفعل أن یفترق الناس فبایعتهم فلم یرعنی إلا شقاق رجلین قد بایعانی و خلاف معاویه إیای الذی لم یجعل الله له سابقه فی الدین و لا سلف صدق فی الإسلام طلیق ابن طلیق و حزب من الأحزاب لم یزل لله و لرسوله عدوا هو و أبوه حتی دخلا فی الإسلام کارهین مکرهین فیا عجبا لکم و لانقیادکم له و تدعون آل نبیکم الذی لا ینبغی لکم شقاقهم و لا خلافهم و لا أن تعدلوا بهم أحدا من الناس إنی أدعوکم إلی کتاب الله عز و جل و سنه نبیکم صلّی اللّه علیه و آله و إماته الباطل و إحیاء معالم الدین أقول قولی هذا و أستغفر الله لنا و لکل مؤمن و مؤمنه و مسلم و مسلمه فقال له شرحبیل و معن بن یزید أ تشهد أن عثمان قتل مظلوما فقال لهما إنی لا أقول ذلک قالا فمن لا یشهد أن عثمان قتل مظلوما فنحن برآء منه ثم قاما فانصرفا فقال علی علیه السلام إِنَّکَ لا تُسْمِعُ اَلْمَوْتی وَ لا تُسْمِعُ اَلصُّمَّ اَلدُّعاءَ إِذا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ `وَ ما أَنْتَ بِهادِی اَلْعُمْیِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلاّ مَنْ یُؤْمِنُ بِآیاتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ ثم أقبل علی أصحابه فقال لا یکن هؤلاء فی ضلالتهم بأولی بالجد منکم فی حقکم و طاعه إمامکم ثم مکث الناس متوادعین إلی انسلاخ المحرم فلما انسلخ شهر المحرم و استقبل الناس صفر من سنه سبع و ثلاثین من هجره النبی بعث علی علیه السلام نفرا من أصحابه حتی إذا کانوا من عسکر معاویه حیث یسمعونهم الصوت قام یزید بن الحارث فنادی عند غروب الشمس یا أهل الشام إن أمیر المؤمنین علیا علیه السلام و أصحاب رسول الله صلّی اللّه علیه و آله یقولون لکم إنا و الله لم نکف عنکم شکا فی أمرکم و لا بقیا علیکم و إنما کففنا عنکم لخروج المحرم و قد انسلخ و إنا قد نبذنا إلیکم علی سواء ف إِنَّ اَللّهَ لا یُحِبُّ اَلْخائِنِینَ قال فسار الناس إلی رؤسائهم و أمرائهم 395 قال نصر : و أما - روایه عمرو بن شمر عن جابر عن أبی الزبیر : أن نداء ابن مرثد الخثعمی کانت صورته یا أهل الشام ألا إن أمیر المؤمنین علیه السلام یقول لکم إنی قد استأنیت بکم لتراجعوا الحق و تنیبوا إلیه و احتججت علیکم بکتاب الله و دعوتکم إلیه فلم تتناهوا عن طغیان و لم تجیبوا إلی حق فإنی قد نبذت إلیکم عَلی سَواءٍ إِنَّ اَللّهَ لا یُحِبُّ اَلْخائِنِینَ قال فسار الناس إلی رؤسائهم و خرج معاویه و عمرو بن العاص یکتبان الکتائب و یعبئان العساکر و أوقدوا النیران و جاءوا بالشموع و بات علی علیه السلام لیلته تلک کلها یعبئ الناس و یکتب الکتائب و یدور فی الناس و یحرضهم قال نصر فخرجوا أول یوم من صفر سنه سبع و ثلاثین و هو یوم الأربعاء فاقتتلوا قتالا شدیدا جل النهار ثم تراجعوا و قد انتصف بعضهم من بعض ثم خرج فی الیوم الثانی هاشم بن عتبه فی خیل و رجال حسن عددها و عدتها فخرج إلیه من أهل الشام أبو الأعور السلمی فاقتتلوا یومهم ذلک تحمل الخیل علی الخیل و الرجال علی الرجال ثم انصرفوا و قد صبر القوم بعضهم لبعض و خرج فی الیوم الثالث عمار بن یاسر و خرج إلیه عمرو بن العاص فاقتتل الناس کأشد قتال کان و جعل عمار یقول یا أهل الإسلام أ تریدون أن تنظروا إلی من عادی الله و رسوله و جاهدهما و بغی علی المسلمین و ظاهر المشرکین فلما أراد الله أن یظهر دینه و ینصر رسوله أتی إلی النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله فأسلم و هو و الله فیما یری راهب غیر راغب ثم قبض الله رسوله و إنا و الله لنعرفه بعداوه المسلم و موده المجرم ألا و إنه معاویه فقاتلوه و العنوه فإنه ممن یطفی نور الله و یظاهر أعداء الله قال و کان مع عمار زیاد بن النضر علی الخیل فأمره أن یحمل فی الخیل فحمل فصبروا له و شد عمار فی الرجاله فأزال عمرو بن العاص عن موقفه و رجع الناس یومهم ذلک .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 447 )
ص : 3690
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اِسْتَأْذَنَتْ زَلِیخَا عَلَی یُوسُفَ فَقِیلَ لَهَا یَا زَلِیخَا إِنَّا نَکْرَهُ أَنْ نُقَدِّمَ بِکِ عَلَیْهِ لِمَا کَانَ مِنْکِ إِلَیْهِ قَالَتْ إِنِّی لاَ أَخَافُ مِمَّنْ یَخَافُ اَللَّهَ فَلَمَّا دَخَلَتْ قَالَ لَهَا یَا زَلِیخَا مَا لِی أَرَاکِ قَدْ تَغَیَّرَ لَوْنُکِ قَالَتْ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی جَعَلَ اَلْمُلُوکَ بِمَعْصِیَتِهِمْ عَبِیداً وَ جَعَلَ اَلْعَبِیدَ بِطَاعَتِهِمْ مُلُوکاً قَالَ لَهَا یَا زَلِیخَا مَا اَلَّذِی دَعَاکِ إِلَی مَا کَانَ مِنْکِ قَالَتْ حُسْنُ وَجْهِکَ یَا یُوسُفُ فَقَالَ کَیْفَ لَوْ رَأَیْتِ نَبِیّاً یُقَالُ لَهُ مُحَمَّدٌ یَکُونُ فِی آخِرِ اَلزَّمَانِ أَحْسَنَ مِنِّی خُلُقاً وَ أَسْمَحَ مِنِّی کَفّاً قَالَتْ[صَدَقْتَ قَالَ فَکَیْفَ] عَلِمْتِ أَنِّی صَدَقْتُ قَالَتْ لِأَنَّکَ حِینَ ذَکَرْتَهُ وَقَعَ حُبُّهُ فِی قَلْبِی فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی یُوسُفَ أَنَّهَا قَدْ صَدَقَتْ وَ أَنِّی أَحْبَبْتُهَا لِحُبِّهَا مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَمَرَهُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْ یَتَزَوَّجَهَا .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 180 )
امام باقر علیه السّلام در روایتی دیگر فرموده اند: هنگامی که یوسف به پادشاهی مصر رسید روزی زلیخا به دربار یوسف آمد ولی نگهبانان نگذاشتند که او نزد یوسف رود ولی زلیخا گفت: من از کسی که خوف الهی در دلش جای گرفته هراسی ندارم. آنگاه به دیدار یوسف شتافت. یوسف با دیدن زلیخا گفت: چرا خود را به رسوایی و پستی کشاندی؟ یوسف گفت: اگر به خاطر زیبایی من اینگونه کردی پس با دیدن پیامبر آخرالزمان که حضرت محمد نام دارد چه خواهی کرد؟ زلیخا با شنیدن این سخنان گفت: هم اینک محبت آن پیامبر در دلم جای گرفت. در همین گیرودار خداوند به یوسف وحی فرمود که زلیخا
راست می گوید و هرکه محبت پیامبرم را در دلش جای دهد او را دوست خواهم داشت پس از چندی یوسف به فرمان خداوند با زلیخا ازدواج کرد.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 308 )
ص : 3691
15719-9 الکافی ،1/3/296/7 التهذیب ،1/32/163/10 الثلاثه عن هشام بن سالم و ابن بکیر و غیر واحد قال: کان علی بن الحسین علیهما السّلام فی الطواف فنظر فی ناحیه المسجد إلی جماعه فقال ما هذه الجماعه فقالوا هذا محمّد بن شهاب الزهری اختلط عقله فلیس یتکلم فأخرجه أهله لعله إذا رأی الناس أن یتکلم - فلما قضی علی بن الحسین علیهما السّلام طوافه خرج حتّی دنا منه فلما رآه محمّد بن شهاب عرفه فقال له علی بن الحسین علیهما السّلام ما لک قال [فقال] ولیت ولایه فأصبت دما قتلت رجلا فدخلنی ما تری فقال له علی بن الحسین علیهما السّلام لأنا علیک من یأسک من رحمه اللّه أشدّ خوفا منی علیک ممّا أتیت ثمّ قال له علیه السّلام أعطهم الدیه قال قد فعلت فأبوا قال اجعلها صررا ثمّ انظر مواقیت الصلاه فألقها فی دارهم.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 578 )
ص : 3692
وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: جَرَتِ اَلسُّنَّهُ فِی أَثَرِ اَلْغَائِطِ بِثَلاَثَهِ أَحْجَارٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 185 )
ص : 3693
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ فِی اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْأَخْبَارِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَتَّوَیْهِ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: جَازَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِالْقَائِمِ اَلْمَائِلِ فِی طَرِیقِ اَلْغَرِیِّ فَصَلَّی عِنْدَهُ رَکْعَتَیْنِ فَقِیلَ لَهُ مَا هَذِهِ اَلصَّلاَهُ فَقَالَ هَذَا مَوْضِعُ رَأْسِ جَدِّیَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَضَعُوهُ هَاهُنَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 401 )
ص : 3694
أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْکُوفِیُّ فِی کِتَابِ اَلْأَخْلاَقِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ کَفَّ لِسَانَهُ عَنْ أَعْرَاضِ اَلْمُسْلِمِینَ فِی مَغِیبِهِمْ وَ فِی مَشْهَدِهِمْ أَقَالَهُ اَللَّهُ عَثْرَتَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 113 )
ص : 3695
وَ قَالَ اَلْغَلاَبِیُّ : وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْحِلْمِ؟ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: هُوَ أَنْ تَمْلِکَ نَفْسَکَ وَ تَکْظِمَ غَیْظَکَ، وَ لاَ یَکُونُ ذَلِکَ إِلاَّ مَعَ اَلْقُدْرَهِ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 138 )
ص : 3696
وَ قَوْلِهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِیناً-: اَللَّهُ قَتَلَ عُثْمَانَ وَ أَنَا مَعَهُ .
( الجمل و النصره لسید العتره فی حرب البصره , جلد 1 , صفحه 202 )
و این گفتار ایشان که «خداوند عثمان را کشت.»
( نبرد جمل ؛ ج 1 , ص 121 )
ص : 3697
مِصْبَاحُ اَلشَّیْخِ ، وَ سَائِرُ اَلْکُتُبِ : ثُمَّ تَقُولُ عَشْرَ مَرَّاتٍ اَللَّهُمَّ اِقْذِفْ فِی قُلُوبِ اَلْعِبَادِ مَحَبَّتِی وَ ضَمِّنِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ رِزْقِی وَ أَلْقِ اَلرُّعْبَ فِی قُلُوبِ أَعْدَائِکَ مِنِّی وَ اُنْشُرْ رَحْمَتَکَ لِی وَ أَتْمِمْ نِعْمَتَکَ عَلَیَّ وَ اِجْعَلْهَا مَوْصُولَهً بِکَرَامَتِکَ إِیَّایَ وَ أَوْزِعْنِی شُکْرَکَ وَ أَوْجِبْ لِیَ اَلْمَزِیدَ مِنْ لَدُنْکَ وَ لاَ تُنْسِنِی ذِکْرَکَ وَ لاَ تَجْعَلْنِی مِنَ اَلْغَافِلِینَ ثُمَّ یَقُولُ عَشْرَ مَرَّاتٍ اَللَّهُمَّ یَسِّرْ لَنَا مَا نَخَافُ عُسْرَتَهُ وَ سَهِّلْ لَنَا مَا نَخَافُ حُزُونَتَهُ وَ نَفِّسْ عَنَّا مَا نَخَافُ کُرْبَتَهُ وَ اِکْشِفْ عَنَّا مَا نَخَافُ غَمَّهُ وَ اِصْرِفْ عَنَّا مَا نَخَافُ بَلِیَّتَهُ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ ثُمَّ یَقُولُ عَشْرَ مَرَّاتٍ اَللَّهُمَّ لاَ تَنْزِعْ مِنِّی صَالِحاً أَعْطَیْتَهُ أَبَداً وَ لاَ تَرُدَّنِی فِی سُوءٍ اِسْتَنْقَذْتَنِی مِنْهُ أَبَداً وَ لاَ تُشْمِتْ بِی عَدُوّاً وَ لاَ حَاسِداً أَبَداً وَ لاَ تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَهَ عَیْنٍ أَبَداً وَ یَقُولُ عَشْرَ مَرَّاتٍ اَللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِیمَا أَعْطَیْتَنِی وَ بَارِکْ لِی فِیمَا رَزَقْتَنِی وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ وَ اِجْعَلْ لِیَ اَلْمَزِیدَ مِنْ کَرَامَتِکَ وَ اِقْرَأْ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ قُلْ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ إِلَهاً وَاحِداً أَحَداً صَمَداً لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَهً وَ لاَ وَلَداً عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ تَقْرَأُ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ ثُمَّ تَقُولُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ أَحَداً صَمَداً - لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ `وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ - إِلهاً واحِداً لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَهً وَ لاَ وَلَداً عَشْرَ مَرَّاتٍ ثُمَّ یَقُولُ عَشْرَ مَرَّاتٍ اَللَّهُمَّ مَا أَصْبَحَتْ بِی مِنْ نِعْمَهٍ أَوْ عَافِیَهٍ فِی دِینٍ أَوْ دُنْیَا فَمِنْکَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ لَکَ اَلْحَمْدُ وَ لَکَ اَلشُّکْرُ بِهَا عَلَیَّ یَا رَبِّ حَتَّی تَرْضَی وَ بَعْدَ اَلرِّضَا ثُمَّ یَقُولُ عَشْرَ مَرَّاتٍ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ لَهُ اَلْمُلْکُ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ بِیَدِهِ اَلْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ثُمَّ یَقُولُ عَشْرَ مَرَّاتٍ عِنْدَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ وَ غُرُوبِهَا أَعُوذُ بِاللَّهِ اَلسَّمِیعِ اَلْعَلِیمِ مِنْ هَمَزَاتِ اَلشَّیَاطِینِ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ یَحْضُرُونِ إِنَّ اَللَّهَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ ثُمَّ یَقُولُ مِائَهَ مَرَّهٍ بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ ثُمَّ یَقُولُ اَللَّهُمَّ مُقَلِّبَ اَلْقُلُوبِ وَ اَلْأَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی دِینِکَ وَ لاَ تُزِغْ قَلْبِی بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنِی وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً إِنَّکَ أَنْتَ اَلْوَهّابُ وَ أَجِرْنِی مِنَ اَلنَّارِ بِرَحْمَتِکَ اَللَّهُمَّ اُمْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ اُنْشُرْ عَلَیَّ رَحْمَتَکَ وَ إِنْ کُنْتُ عِنْدَکَ فِی أُمِّ اَلْکِتَابِ شَقِیّاً فَاجْعَلْنِی سَعِیداً فَإِنَّکَ تَمْحُو مَا تَشَاءُ وَ تُثْبِتُ وَ عِنْدَکَ أُمُّ اَلْکِتَابِ ثُمَّ قُلْ أَحَطْتُ عَلَی نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی مِنْ شَاهِدٍ وَ غَائِبٍ بِاللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَالِمُ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهَادَهِ اَلرَّحْمَنُ اَلرَّحِیمُ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَ لا نَوْمٌ لَهُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ مَنْ ذَا اَلَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاّ بِما شاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 146 )
ص : 3698
اِبْنُ بَابَوَیْهِ: عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَهَ، عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ، عَنْ نُوحِ بْنِ شُعَیْبٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ، عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ، عَنْ عَلْقَمَهَ، عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِیهِ: «أَ لَمْ یَنْسُبُوا نَبِیَّنَا مُحَمَّداً (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) إِلَی أَنَّهُ یَوْمَ بَدْرٍ أَخَذَ [لِنَفْسِهِ] مِنَ اَلْمَغْنَمِ قَطِیفَهً حَمْرَاءَ، حَتَّی أَظْهَرَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی اَلْقَطِیفَهِ، وَ بَرَّأَ نَبِیَّهُ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مِنَ اَلْخِیَانَهِ، وَ أَنْزَلَ فِی کِتَابِهِ: وَ ما کانَ لِنَبِیٍّ أَنْ یَغُلَّ وَ مَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِما غَلَّ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ ؟!».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 709 )
ص : 3699
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَقَامٍ آخَرَ، لَمَّا وَلِیَ اَلْأَمْرَ: أَهْلَکَ اَللَّهُ فِرْعَوْنَ وَ هَامَانَ وَ قَارُونَ ، وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ، لَتُخَلْخَلُنَّ خَلْخَلَهً وَ لَتُبَلْبَلُنَّ بَلْبَلَهً، وَ لَتُغَرْبَلُنَّ غَرْبَلَهً، وَ لَتُسَاطُنَّ سَوْطَهَ اَلْقِدْرِ حَتَّی یَعُودَ أَسْفَلُکُمْ أَعْلاَکُمْ، وَ لَقَدْ عُدْتُمْ کَهَیْئَتِکُمْ یَوْمَ بُعِثَ فِیکُمْ نَبِیُّکُمْ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ لَقَدْ تَبَیَّنْتُ بِهَذَا اَلْمَوْقِفِ وَ بِهَذَا اَلْأَمْرِ، وَ مَا کَتَمْتُ رَحْمَهً وَ لاَ سَقَطْتُ وَسْمَهً، هَلَکَ مَنِ اِدَّعَی، وَ« خابَ مَنِ اِفْتَری »، اَلْیَمِینُ وَ اَلشِّمَالُ مَضَلَّهُ اَلطَّرِیقِ، وَ اَلْمَنْهَجُ مَا فِی کِتَابِ اَللَّهِ وَ آثَارِ اَلنُّبُوَّهِ . أَلاَ إِنَّ أَبْغَضَ عَبْدٍ خَلَقَهُ اَللَّهُ لَعَبْدٌ وَکَلَهُ إِلَی نَفْسِهِ، وَ رَجُلٌ قَمَشَ فِی أَشْبَاهِ اَلنَّاسِ عِلْماً فَسَمَّاهُ اَلنَّاسُ عَالِماً، حَتَّی إِذَا وَرَدَ مِنْ آجِنٍ، وَ اِرْتَوَی مِنْ غَیْرِ طَائِلٍ، قَعَدَ قَاضِیاً لِلنَّاسِ لِتَخْلِیصِ مَا اِشْتَبَهَ مِنْ غَیْرِهِ، فَإِنْ قَاسَ شَیْئاً بِشَیْءٍ لَمْ یُکَذِّبْ بَصَرَهُ، وَ إِنْ أَظْلَمَ عَلَیْهِ شَیْءٌ کَتَمَ مَا یَعْرِفُ مِنْ نَفْسِهِ، لِکَیْلاَ یُقَالَ: خَبَّاطُ عَشَوَاتٍ، وَ مِفْتَاحُ جَهَالاَتٍ لاَ یَسْأَلُ عَمَّا لاَ یَعْلَمُ، فیسأل[فَیَسْلَمَ]وَ لاَ یَنْهَضُ بِعِلْمٍ قَاطِعٍ[فَیَغْنَمَ]یُذْرِی اَلرِّوَایَهَ إِذْرَاءَ اَلرِّیحِ اَلْهَشِیمَ، تَصْرُخُ مِنْهُ اَلْمَوَارِیثُ، یُحَلُّ بِقَضَائِهِ اَلْفَرْجُ اَلْحَرَامُ، وَ یُحَرَّمُ بِقَضَائِهِ اَلْفَرْجُ اَلْحَلاَلُ لاَ یلی[مَلِیٌّ] بِتَصْدِیرِ مَا وَرَدَ عَلَیْهِ، وَ لاَ ذَاهِلٌ عَمَّا فَرَّطَ عَنْهُ؛ أَلاَ إِنَّ عِلْمَ اَلَّذِی هَبَطَ بِهِ آدَمُ وَ جَمِیعَ مَا فُضِّلَتْ بِهِ اَلْأَنْبِیَاءُ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فی عِتْرَهِ نَبِیِّکُمْ ، فَأَیْنَ یُتَاهُ بِکُمْ وَ أَیْنَ تَذْهَبُونَ؟، یَا مَعْشَرَ مَنْ نَجَا مِنْ أَصْحَابِ اَلسَّفِینَهِ، هَذَا مَثَلُهَا فِیکُمْ کَمَا نَجَا فِی هَاتِیکَ مَنْ، فَکَذَلِکَ مَنْ یَنْجُو فِی هَذِهِ مِنْکُمْ مَنْ یَنْجُو، وَیْلٌ لِمَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُمْ، إِنَّهُمْ لَکُمْ کَالْکَهْفِ لِأَصْحَابِ اَلْکَهْفِ سَمُّوهُمْ بِأَحْسَنِ أَسْمَائِهِمْ، وَ مِمَّا سُمُّوا بِهِ فِی اَلْقُرْآنِ، « هذا عَذْبٌ فُراتٌ سائِغٌ شَرابُهُ » فَاشْرَبُوا« وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ » فَاحْذَرُوا، إِنَّهُمْ بَابُ حِطَّهٍ فَادْخُلُوا؛ أَلاَ إِنَّ اَلْأَبْرَارَ مِنْ عِتْرَتِی وَ أَطَایِبِ أَرُومَتِی، أَعْلَمُ اَلنَّاسِ صِغَاراً وَ أَعْلَمُهُمْ کِبَاراً، مِنْ عِلْمِ اَللَّهِ عَلِمْنَا، وَ مِنْ قَوْلِ صَادِقٍ سَمِعْنَا، فَإِنْ تَتَّبِعُوا آثَارَنَا تَهْتَدُوا بِبَصَائِرِنَا، وَ إِنْ تُدْبِرُوا عَنَّا یُهْلِکْکُمُ اَللَّهُ بِأَیْدِینَا، أَوْ بِمَا شَاءَ، مَعَنَا رَایَهُ اَلْحَقِّ، مَنْ تَبِعَهَا لَحِقَ، وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا مُحِقَ، وَ بِنَا یُنِیرُ اَللَّهُ اَلزَّمَانَ اَلْکَلِفَ، وَ بِنَا یُدْرِکُ اَللَّهُ تِرَهَ کُلِّ مُؤْمِنٍ، وَ بِنَا یَفُکُّ اَللَّهُ رِبْقَهَ اَلذُّلِّ عَنْ أَعْنَاقِکُمْ، وَ بِنَا یَخْتِمُ اَللَّهُ لاَ بِکُمْ .
( المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام , جلد 1 , صفحه 404 )
ص : 3700
و عبد الرحمن بن الحسن رضی الله عنه خرج مع عمه الحسین علیه السّلام إلی الحج فتوفی بالأبواء و هو محرم .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 26 )
و اما عبد الرحمن بن حسن رضی اللّه عنه با عمویش حسین علیه السّلام برای زیارت حج بیرون رفت،و در ابواء(که نام جایی است در راه مکه و مدینه و قبر آمنه مادر رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نیز در آنجا است)در حال احرام از دنیا برفت،رحمه اللّه علیه.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 23 )
عبد الرحمن همراه عمویش به حج بیت اللّه مشرف شد و در ابواء همچنان که در لباس احرام بود درگذشت.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 367 )
ص : 3701
ذَکَرَ اَلشَّیْخُ أَبُو جَعْفَرِ بْنُ بَابَوَیْهِ فِی کِتَابِهِ عُیُونِ أَخْبَارِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَجُلاً جَاءَ إِلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَشَکَا إِلَیْهِ رَجُلاً یَظْلِمُهُ فَقَالَ لَهُ أَیْنَ أَنْتَ عَنْ دَعْوَهِ اَلْمَظْلُومِ اَلَّتِی عَلَّمَهَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا دَعَا بِهَا مَظْلُومٌ عَلَی ظَالِمِهِ إِلاَّ نَصَرَهُ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ کَفَاهُ إِیَّاهُ وَ هِیَ اَللَّهُمَّ طُمَّهُ بِالْبَلاَءِ طَمّاً [وَ غُمَّهُ بِالْبَلاَءِ غَمّاً] وَ عُمَّهُ بِالْبَلاَءِ عَمّاً وَ قُمَّهُ بِالْأَذَی قَمّاً وَ اِرْمِهِ بِیَوْمٍ لاَ مَعَاذَ لَهُ وَ سَاعَهٍ لاَ مَرَدَّ لَهَا وَ أَبِحْ حَرِیمَهُ وَ اُطْرُقْهُ بِبَلِیَّهٍ لاَ أُخْتَ لَهَا وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ اِکْفِنِی أَمْرَهُ وَ قِنِی شَرَّهُ وَ اِصْرِفْ عَنِّی کَیْدَهُ وَ أَخْرِجْ [وَ اِجْرَحْ] [وَ أَحْرِجْ] قَلْبَهُ وَ سُدَّ فَاهُ عَنِّی وَ خَشَعَتِ اَلْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلاّ هَمْساً وَ عَنَتِ اَلْوُجُوهُ لِلْحَیِّ اَلْقَیُّومِ وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً اِخْسَؤُا فِیها وَ لا تُکَلِّمُونِ صَهٍ صَهٍ صَهٍ صَهٍ صَهٍ صَهٍ صَهٍ فَإِنَّکَ تُکْفَاهُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 203 )
ص : 3702
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ أَبِی اَلْأَحْوَصِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلسَّائِبَهِ فَقَالَ اُنْظُرْ فِی اَلْقُرْآنِ فَمَا کَانَ فِیهِ فَتَحْرِیرُ رَقَبَهٍ ، فَتِلْکَ یَا عَمَّارُ اَلسَّائِبَهُ اَلَّتِی لاَ وَلاَءَ لِأَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ عَلَیْهَا إِلاَّ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا کَانَ وَلاَؤُهُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَهُوَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ مَا کَانَ وَلاَؤُهُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّ وَلاَءَهُ لِلْإِمَامِ وَ جِنَایَتَهُ عَلَی اَلْإِمَامِ وَ مِیرَاثَهُ لَهُ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 77 )
ص : 3703
جَمَالُ اَلْأُسْبُوعِ : اَلصَّلاَهُ فِی لَیْلَهِ اَلْجُمُعَهِ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ مَنْ قَرَأَ فِی لَیْلَهِ اَلْجُمُعَهِ أَوْ یَوْمِهَا قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ مِائَتَیْ مَرَّهٍ فِی أَرْبَعِ رَکَعَاتٍ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ خَمْسِینَ مَرَّهً غُفِرَتْ ذُنُوبُهُ وَ لَوْ کَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ اَلْبَحْرِ وَ یُسَبِّحُ عَقِیبَهَا فَیَقُولُ سُبْحَانَ ذِی اَلْعِزِّ اَلشَّامِخِ اَلْمُنِیفِ سُبْحَانَ ذِی اَلْجَلاَلِ اَلْبَاذِخِ اَلْعَظِیمِ سُبْحَانَ ذِی اَلْمُلْکِ اَلْفَاخِرِ اَلْقَدِیمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ اَلْبَهْجَهَ وَ اَلْجَمَالَ سُبْحَانَ مَنْ تَرَدَّی بِالنُّورِ وَ اَلْوَقَارِ سُبْحَانَ مَنْ یَرَی أَثَرَ اَلنَّمْلِ فِی اَلصَّفَا سُبْحَانَ مَنْ یَرَی وَقْعَ اَلطَّیْرِ فِی اَلْهَوَاءِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لاَ هَکَذَا غَیْرُهُ ثُمَّ یَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِهِمْ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْعَظِیمِ اَلَّذِی أَمَرْتَ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْ یَدْعُوَ بِهِ اَلطَّیْرَ فَأَجَابَتْهُ وَ بِاسْمِکَ اَلْعَظِیمِ اَلَّذِی قُلْتَ لِلنَّارِ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْراهِیمَ فَکَانَتْ وَ بِحَقِّ أَحَبِّ أَسْمَائِکَ إِلَیْکَ وَ أَشْرَفِهَا وَ أَعْظَمِهَا إِجَابَهً وَ أَنْجَحِهَا طَلِبَهً وَ بِمَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ مُسْتَحِقُّهُ وَ مُسْتَوْجِبُهُ وَ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ وَ أَرْغَبُ إِلَیْکَ وَ أَتَصَدَّقُ مِنْکَ وَ أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَسْتَمْنِحُکَ وَ أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ وَ أَخْضَعُ لَکَ وَ أُقِرُّ بِسُوءِ صَنِیعِی وَ أَتَمَلَّقُکَ وَ أُلِحُّ عَلَیْکَ وَ بِکُتُبِکَ اَلَّتِی أَنْزَلْتَهَا عَلَی أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلتَّوْرَاهِ وَ اَلْإِنْجِیلِ وَ اَلزَّبُورِ وَ اَلْقُرْآنِ اَلْعَظِیمِ مِنْ أَوَّلِهَا إِلَی آخِرِهَا فَإِنَّ فِیهَا اِسْمَکَ اَلْأَعْظَمَ وَ بِمَا فِیهَا مِنْ أَسْمَائِکَ اَلْعُظْمَی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُفَرِّجَ عَنْ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تُقَدِّمَ بِهِمْ إِلَی کُلِّ خَیْرٍ وَ تَبْدَأَ بِهِمْ فِیهِ وَ تُفَتِّحَ أَبْوَابَ اَلسَّمَاءِ لِدُعَائِی وَ تَرْفَعَ عَمَلِی فِی عِلِّیِّینَ وَ تُعَجِّلَ فِی هَذِهِ اَلسَّاعَهِ وَ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ فَرَجِی وَ تُعْطِیَنِی سُؤْلِی فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ یَا مَنْ لاَ یَعْلَمُ کَیْفَ هُوَ وَ حَیْثُ هُوَ وَ قُدْرَتَهُ إِلاَّ هُوَ یَا مَنْ سَدَّ اَلسَّمَاءَ بِالْهَوَاءِ وَ دَحَی اَلْأَرْضَ عَلَی اَلْمَاءِ وَ اِخْتَارَ لِنَفْسِهِ خَیْرَ اَلْأَسْمَاءِ اَلْحُسْنَی یَا مَنْ سَمَّی نَفْسَهُ بِالاِسْمِ اَلَّذِی یَقْضِی بِهِ حَاجَهَ مَنْ یَدْعُوهُ أَسْأَلُکَ بِهَذَا اَلاِسْمِ فَلاَ شَفِیعَ أَقْوَی مِنْهُ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْضِیَ حَاجَتِی وَ تَسْمَعَ دَعَوَاتِی وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ أَوْصِیَائِهِمْ صَلَوَاتُکَ وَ سَلاَمُکَ عَلَیْهِمْ فَیَشْفَعُوا لِی إِلَیْکَ فَشَفِّعْهُمْ فِیَّ وَ لاَ تَرُدَّنِی خَائِباً لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ - ثُمَّ سَلْ حَاجَتَکَ وَ قَدْ رُوِیَ أَنَّهَا صَلاَهُ فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 319 )
ترجمه:از رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده که ایشان فرمودند: هر کس در شب جمعه یا روز آن چهار رکعت نماز بخواند و در هر رکعت آن یک مرتبه سورۀ حمد و پنجاه مرتبه سورۀ قل هو اللّه احد را قرائت کند گناهان او بخشوده می شود هر چند که بسیار باشد،سپس در خاتمۀ نماز این تسبیح را می گوید: پاک و منزّۀ است او که دارندۀ عزّت،بلندی مرتبه و مقام رفیع است؛پاک و منزّه است او که دارندۀ عظمت و بزرگی می باشد؛پاک و منزّه است او که حکومت مطلق جاوید برای اوست؛پاک و منزّه است او که لباس بهجت و زیبایی بر تن کرده؛پاک و منزّه است او که جامۀ نور و وقار بر تن پوشیده است؛پاک و منزّه است کسی که اثر پای مورچه را بر سنگ صاف می بیند؛پاک و منزّه است خدایی که چگونگی پرواز پرنده را در هوا می داند؛پاک و منزّه است خداوندی که این چنین است و کسی چون او نمی باشد. و سپس این دعا را می خواند: خداوندا،من به وسیلۀ آنان به تو روی آوردم،و از تو می خواهم به آن اسم عظیمت که به ابراهیم علیه السّلام آموختی تا پرنده را به وسیلۀ آن صدا کند و پرنده او را اجابت کرد،و به آن اسم عظیمی که به سبب آن به آتش گفتی:«بر ابراهیم سرد،و او را سالم بدار»و اجابت نمود،و به حقّ محبوبترین نامهایی که داری و شریف ترین و برترین آنها که اگر تو را به آنها بخوانند اجابت می کنی و نجات می بخشی،و به هر اسمی که اهل،سزاوار و شایستۀ آنی و به تو توسّل می جویم،و به تو روی می آورم،و آنچه را که از تو باشد تصدیق می کنم،و از تو آمرزش می طلبم،و از تو بخشش می جویم،و به پیشگاه تو ناله و زاری می کنم،و دست تضرّع به درگاهت دراز می کنم،و در برابر تو سر تواضع و تسلیم فرود می آورم،و فقط از تو می ترسم،و در نزد تو به بد عملی خود اعتراف می کنم،و تو را تملّق می گویم و فقط تو را بزرگ می دارم و از تو تمنّا دارم.و به حقّ کتابهایی که بر پیامبرانت نازل فرمودی،به حقّ تورات،انجیل،زبور و تمام قرآن عظیم از اوّل تا آخر آن،که در آنها نامهای اعظم خود را قرار داده ای و به حقّ هر چه که نامهای اعظم تو در آن قرار دارد،به تو تقرّب می جویم.و از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی،و مشکلات و سختی ها را از راه ایشان برداری،و گشایش در کار مرا با گشایش در کار آنان همراه سازی،و در هر خیری آنان را مقدّم داشته و از ایشان آغاز کنی،و از تو می خواهم که درهای آسمان را برای دعای من بگشایی،و اعمال شایسته و صالح مرا در آسمانها بالا بری،و در رهایی من در این ساعت و در این شب تعجیل فرمایی،و گشایش و بخشش مرا در دنیا و آخرت امضا نمایی. ای خدایی که،کس نمی داند چگونه ای،کجایی و قدرتت به چه اندازه است،ای کسی که هوا را به واسطۀ آسمان مسدود نموده ای،و زمین را بر روی آب گسترده ای،و برای خود بهترین و برترین نامها را برگزیده ای،ای خدایی که خود را به اسمی نامیده ای که هر که تو را به آن نام خواند اجابت می کنی،من از تو به حقّ آن اسم که شفیعی برتر و بالاتر از آن ندارم تقاضا دارم که بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستی،و حوایج مرا برآورده سازی، و دعاهای مرا اجابت نمایی،و به حقّ محمّد،علی،فاطمه،حسن،حسین،و جانشینان آنها-که صلوات و سلام تو بر آنها باد-تقاضا دارم که چنان کنی که تا آنها مرا در نزد تو شفاعت کنند و تو نیز شفاعت آنان را در حقّ من بپذیری و مرا ناامید برنگردانی،ای خدایی که معبودی غیر از تو نیست. و پس از این دعا،نیازها و حاجتهای خود را از خداوند تبارک و تعالی می خواهی.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 952 )
ص : 3704
اَللَّهُمَّ اُرْزُقْنِی فِیهِ رَحْمَهَ اَلْأَیْتَامِ وَ إِطْعَامَ اَلطَّعَامِ وَ إِفْشَاءَ اَلسَّلاَمِ وَ مُجَانَبَهَ [وَ جَنِّبْنِی فِیهِ صُحْبَهَ] اَللِّئَامِ وَ اُرْزُقْنِی فِیهِ صُحْبَهَ اَلْکِرَامِ بِطَوْلِکَ [بِعِزَّتِکَ] یَا مَلْجَأَ أَمَلِ اَلْآمِلِینَ [بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ] .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 134 )
ص : 3705
مَجَالِسُ اِبْنِ اَلشَّیْخِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْفَحَّامِ عَنْ عَمِّهِ عُمَیْرِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ أَحْمَدَ بْنِ عَامِرٍ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَالَ فِی کُلِّ یَوْمٍ مِائَهَ مَرَّهٍ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْحَقُّ اَلْمُبِینُ اِسْتَجْلَبَ بِهِ اَلْغِنَی وَ اِسْتَدْفَعَ بِهِ اَلْفَقْرَ وَ سَدَّ عَنْهُ بَابَ اَلنَّارِ وَ اِسْتَفْتَحَ بِهِ بَابَ اَلْجَنَّهِ . ثَوَابُ اَلْأَعْمَالِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِی یُوسُفَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ وَ لَیْسَ فِیهِ فِی کُلِّ یَوْمٍ. دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُرْسَلاً: مِثْلَهُ وَ فِیهِ اَلْمَلِکُ اَلْحَقُّ اَلْمُبِینُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 8 )
ص : 3706
و فی من لا یحضره الفقیه قال النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - لعلیّ - علیه السّلام -: یا علیّ ، إذا نزلت منزلا، فقل: اللّهمّ أَنْزِلْنِی مُنْزَلاً مُبارَکاً، وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلْمُنْزِلِینَ . ترزق خیره، و یدفع عنک شرّه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 185 )
ص : 3707
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلرَّفِیقَ ثُمَّ اَلسَّفَرَ وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ لاَ تَصْحَبَنَّ فِی سَفَرِکَ مَنْ لاَ یَرَی لَکَ مِنَ اَلْفَضْلِ عَلَیْهِ کَمَا تَرَی لَهُ عَلَیْکَ.
( الکافی , جلد 4 , صفحه 286 )
5 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام از نیاکان بزرگوارش علیهم السّلام نقل می کند که حضرتش فرمود: نخست همسفر و رفیق برگزین آن گاه رهسپار سفر شو.
امیر مؤمنان علی علیه السّلام می فرماید: با کسی که به تو ارزش قائل نیست آن سان که تو به او ارزش قائلی همسفر نشو.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 643 )
: ضعیف علی المشهور. قوله علیه السلام: من لا یری قال الوالد العلامه أی أصحب من یعتقد أنک أفضل منه کما تعتقد أنه أفضل منک، و هذا من صفات المؤمنین. أقول: و یحتمل أن یکون الفضل بمعنی التفضل و الإحسان و ما ذکره (ره) أظهر.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 180 )
ص : 3708
وَ رَوَی أَیْضاً حَدِیثاً مُسْنَداً عَنْ بُرَیْدَهَ بْنِ اَلْحَصِیبِ اَلْأَسْلَمِیِّ وَ هُوَ مَشْهُورٌ بَیْنَ اَلْعُلَمَاءِ قَالَ قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَرَنِی سَابِعَ سَبْعَهٍ فِیهِمْ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ وَ طَلْحَهُ وَ اَلزُّبَیْرُ فَقَالَ سَلِّمُوا عَلَی عَلِیٍّ بِإِمْرَهِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَسَلَّمْنَا عَلَیْهِ بِذَلِکَ وَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَیٌّ بَیْنَ أَظْهُرِنَا .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 188 )
ص : 3709
فِی کِتَابِ اَلتَّوْحِیدِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ: وَ قَدْ سَأَلَهُ بَعْضُ اَلزَّنَادِقَهُ عَنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ فِیهِ قَالَ اَلسَّائِلُ: فَمَا هُوَ؟ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: هُوَ اَلرَّبُّ وَ هُوَ اَلْمَعْبُودُ وَ هُوَ اَللَّهُ وَ لَیْسَ قَوْلِی اَللَّهُ، إِثْبَاتُ هَذِهِ اَلْحُرُوفِ أَلِفٌ، لاَمٌ، لاَمٌ، هَا، وَ لَکِنْ اِرْجِعْ إِلَی مَعْنًی هُوَ شَیْءٌ خَالِقُ اَلْأَشْیَاءِ وَ صَانِعُهَا وَقَعَتْ عَلَیْهِ هَذِهِ اَلْحُرُوفُ وَ هُوَ اَلْمَعْنَی اَلَّذِی یُسَمَّی بِهِ اَللَّهُ وَ اَلرَّحْمَنُ وَ اَلرَّحِیمُ وَ اَلْعَزِیزُ وَ أَشْبَاهُ ذَلِکَ مِنْ أَسْمَائِهِ وَ هُوَ اَلْمَعْبُودُ جَلَّ وَ عَزَّ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 11 )
ص : 3710
محمّد بن یحیی ، عن أحمد بن محمّد ، عن علیّ بن الحکم ، عن معاویه بن وهب قال: سألت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - عن رجل تزوّج امرأه، فعلم بعد ما تزوّجها أنّها کانت زنت. قال: إن شاء زوجها أن یأخذ الصّداق ممّن زوجها، و لها الصّداق بما استحلّ من فرجها. و إن شاء ترکها.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 245 )
ص : 3711
اَلنَّضْرُ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ تَکُونُ لَهُ اَلْجَارِیَهُ یُصِیبُ مِنْهَا أَ لَهُ أَنْ یَنْکِحَ اِبْنَتَهَا قَالَ لاَ هِیَ مِثْلُ قَوْلِهِ وَ رَبائِبُکُمُ اَللاّتِی فِی حُجُورِکُمْ .
( النوادر (للأشعری) , جلد 1 , صفحه 125 )
ص : 3712
21146-15 ( التهذیب 315:7 رقم 1304) محمد بن أحمد، عن أحمد، عن السراد ، عن هشام بن سالم ، عن عمار الساباطی، عن جمیل بن صالح ، عن زیاد بن سوقه قال: قلت لأبی جعفر علیه السّلام : هل للرضاع حد یؤخذ به فقال "لا یحرم الرضاع أقل من رضاع یوم و لیله أو خمس عشره رضعه متوالیات من امرأه واحده من لبن فحل واحد لم یفصل بینهما رضعه امرأه غیرها، فلو أن امرأه أرضعت غلاما أو جاریه عشر رضعات من لبن فحل واحد و أرضعتها امرأه أخری من لبن فحل آخر عشر رضعات لم یحرم نکاحهما".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 236 )
قوله:عن زیاد بن سوقه،قال:قلت لأبی جعفر علیه السّلام:هل للرضاع[حدّ] یؤخذ به؟فقال:«لا یحرم الرضاع أقلّ من رضاع یوم و لیله» . إلی آخره. لا یخفی أنّ العمل بهذه الروایه أقوی،من جهه خلوصها عن مفاسد روایات العشر،من ظهور ورودها علی التقیّه،و مخالفتها للأخبار الصحیحه و کالصحیحه الصریحه فی أنّ العشر لا یحرّم،و بعدها عن مضمون الأخبار الدالّه علی أنّه لا یحرم من الرضاع إلاّ ما شدّ العظم و أنبت اللحم،علی حسب ما عرفت و سیجیء أیضا بعض[ما]یضعّفها،و لخلوصها أیضا عن المفاسد التی سنذکرها فی الأخبار الدالّه علی أنّه لا یحرّم الرضاع إلاّ ما کان سنه أو سنتین،مع شذوذ القائل،و عدم صراحه القول بها،و لخلوصها أیضا عن مفاسد یظهر من تحریم الرضعه الواحده ،و هی کثیره ظاهره،بل مخالف للأخبار المتواتره. و أیضا مفاسد روایات العشر مفاسد روایات الواحده بطریق أولی بمراتب شتّی،مع شذوذ القائل بها،و ربّما یحصل العلم بکونها علی التقیّه،إن لم تکن مؤوّله. و یؤیّد هذه الروایه الشهره العظیمه،و إن کانت ممّن تأخّر عن المفید،بل انحصر العمل بها؛لما عرفت ممّا هو فی الأخبار الدالّه علی أنّه لا یحرم من الرضاع إلاّ ما أنبت اللحم،و شدّ العظم .مع أنّه لیس فی طریق هذه الروایه من یتوقّف فی شأنه،سوی عمّار،مع أنّ الشیخ قال فی«العدّه»:إنّ الشیعه أجمعوا علی العمل بروایات عمّار ،مضافا إلی ما حقّق فی محلّه من أنّ الموثّق حجّه مطلقا . مع أنّ[فیها]ممّن اجتمعت العصابه علی قوله،و روایه أحمد بن محمّد بن عیسی،مؤیّد أیضا،مع ما فی متنها من الأحکام المتینه،المعمول بها عند الفقهاء.
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 540 )
ص : 3713
وَ قَالَ: اَلْغِیبَهُ أَسْرَعُ فِی جَسَدِ اَلْمُؤْمِنِ مِنَ اَلْأَکِلَهِ فِی لَحْمِهِ .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 228 )
ص : 3714
نبه، [تنبیه الخاطر] ، اِبْنُ فَضَالَهَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لِیَکُنْ طَلَبُکَ اَلْمَعِیشَهَ فَوْقَ کَسْبِ اَلْمُضَیِّعِ دُونَ طَلَبِ اَلْحَرِیصِ اَلرَّاضِی بِالدُّنْیَا اَلْمُطْمَئِنِّ إِلَیْهَا وَ لَکِنْ أَنْزِلْ نَفْسَکَ مِنْ ذَلِکَ بِمَنْزِلَهِ اَلْمُنْصِفِ اَلْمُتَعَفِّفِ تَرْفَعْ نَفْسَکَ عَنْ مَنْزِلَهِ اَلْوَاهِی اَلضَّعِیفِ وَ تَکْتَسِبْ مَا لاَ بُدَّ لِلْمُؤْمِنِ مِنْهُ إِنَّ اَلَّذِینَ أُعْطُوا اَلْمَالَ ثُمَّ لَمْ یَشْکُرُوا لاَ مَالَ لَهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 33 )
ص : 3715
قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ : فِی قَوْلِهِ هُوَ اَلَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ اَلْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی اَلدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْمُشْرِکُونَ فَإِنَّهَا نَزَلَتْ فِی اَلْقَائِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ .
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 289 )
ص : 3716
اَلْعِلَلُ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا قُمْتَ إِلَی اَلصَّلاَهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی فَأْتِهَا سَعْیاً وَ لْیَکُنْ عَلَیْکَ اَلسَّکِینَهُ وَ اَلْوَقَارُ فَمَا أَدْرَکْتَ فَصَلِّ وَ مَا سُبِقْتَ بِهِ فَأَتِمَّهُ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ - یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذا نُودِیَ لِلصَّلاهِ مِنْ یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ فَاسْعَوْا إِلی ذِکْرِ اَللّهِ وَ مَعْنَی قَوْلِهِ: فَاسْعَوْا هُوَ اَلاِنْکِفَاتُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 175 )
ص : 3717
عُدَّهُ اَلدَّاعِی ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ عَمِلَ حَسَنَهً سِرّاً کُتِبَتْ لَهُ سِرّاً فَإِذَا أَقَرَّ بِهَا مُحِیَتْ وَ کُتِبَتْ جَهْراً فَإِذَا أَقَرَّ بِهَا ثَانِیاً مُحِیَتْ وَ کُتِبَتْ رِیَاءً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 114 )
ص : 3718
نَصْرٌ عُمَرُ عَنْ رَجُلٍ یَعْنِی أَبَا مِخْنَفٍ عَنْ عَمِّهِ اِبْنِ مِخْنَفٍ قَالَ: إِنِّی لَأَنْظُرُ إِلَی أَبِی مِخْنَفِ بْنِ سُلَیْمٍ وَ هُوَ یُسَایِرُ عَلِیّاً بِبَابِلَ وَ هُوَ یَقُولُ إِنَّ بِبَابِلَ أَرْضاً قَدْ خُسِفَ بِهَا فَحَرِّکْ دَابَّتَکَ لَعَلَّنَا أَنْ نُصَلِّیَ اَلْعَصْرَ خَارِجاً مِنْهَا قَالَ فَحَرَّکَ دَابَّتَهُ وَ حَرَّکَ اَلنَّاسُ دَوَابَّهُمْ فِی أَثَرِهِ فَلَمَّا جَازَ جِسْرَ اَلصَّرَاهِ نَزَلَ فَصَلَّی بِالنَّاسِ اَلْعَصْرَ. .
( وقعه صفین , جلد 1 , صفحه 135 )
ص : 3719
اَلشَّیْخُ أَبُو اَلْفُتُوحِ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لاَ تَنْتَفِعُوا مِنَ اَلْمَیْتَهِ بِإِهَابٍ وَ لاَ عَصَبٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 71 )
ص : 3720
مَا ذَکَرَهُ أَبُو عَلِیٍّ اَلطَّبْرِسِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِی تَفْسِیرِهِ قَالَ وَ قِیلَ: إِنَّهُمْ اَلْقُصَّاصُ اَلَّذِینَ یُغَیِّرُونَ دِینَ اَللَّهِ تَعَالَی وَ یُخَالِفُونَ أَمْرَهُ وَ لَکِنْ هَلْ رَأَیْتُمْ شَاعِراً یَتَّبِعُهُ أَحَدٌ إِنَّمَا عَنَی بِذَلِکَ اَلَّذِینَ وَضَعُوا دِیناً بِآرَائِهِمْ فَتَبِعَهُمُ اَلنَّاسُ عَلَی ذَلِکَ.
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 395 )
ص : 3721
اَلْآمِدِیُّ فِی اَلْغُرَرِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلصَّبْرُ صَبْرَانِ صَبْرٌ فِی اَلْبَلاَءِ حَسَنٌ جَمِیلٌ وَ أَحْسَنُ مِنْهُ اَلصَّبْرُ مِنَ اَلْمَحَارِمِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 263 )
ص : 3722
وَ مِثْلُهُ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَیْهِ مَا أَلْقَی مِنْ ضِرْسِی وَ أَسْنَانِی وَ ضَرَبَانِهَا فَقَالَ تَقْرَأُ عَلَیْهِ سَبْعَ مَرَّاتٍ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ اُسْکُنْ بِقُدْرَهِ اَللَّهِ اَلَّذِی خَلَقَکَ فَإِنَّهُ قَادِرٌ مُقْتَدِرٌ عَلَیْکَ وَ عَلَی اَلْجِبَالِ أَثْبَتَهَا وَ أَثْبَتَکَ فَقِرَّ حَتَّی یَأْتِیَ فِیکَ أَمْرُهُ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ لِلضِّرْسِ اِقْرَأْ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ قُلْ یَا ضِرْسُ أَ بِالْحَارِّ تَسْکُنِینَ أَمْ بِالْبَارِدِ تَسْکُنِینَ أَمْ بِاسْمِ اَللَّهِ تَسْکُنِینَ اُسْکُنْ سَکَّنْتُکَ بِالَّذِی سَکَنَ لَهُ مَا فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی اَلْأَرْضِ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ قالَ مَنْ یُحْیِ اَلْعِظامَ وَ هِیَ رَمِیمٌ إِلَی قَوْلِهِ: بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ فَاخْرُجْ مِنْها فَإِنَّکَ رَجِیمٌ وَ لَنُخْرِجَنَّهُمْ مِنْها اَلْآیَهَ فَخَرَجَ مِنْها خائِفاً یَتَرَقَّبُ لِوَجَعِ اَلضِّرْسِ یَکْتُبُ عَلَی اَلْخُبْزِ اَلرَّقِیقِ وَ یَضَعُ عَلَی اَلسِّنِّ اَلَّذِی فِیهِ اَلْوَجَعُ بِسْمِ اَللَّهِ: لِکُلِّ نَبَإٍ مُسْتَقَرٌّ وَ سَوْفَ تَعْلَمُونَ أَتی أَمْرُ اَللّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا یُشْرِکُونَ فَقُلْنا اِضْرِبُوهُ بِبَعْضِها إِلَی قَوْلِهِ: لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ قالَ مَنْ یُحْیِ اَلْعِظامَ وَ هِیَ رَمِیمٌ إِلَی قَوْلِهِ: عَلِیمٌ لعقده یَأْخُذُ مِسْمَاراً وَ یَقْرَأُ عَلَیْهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ ثُمَّ یَقْرَأُ مَنْ یُحْیِ اَلْعِظامَ وَ هِیَ رَمِیمٌ اَلْآیَهَ ثُمَّ یَقُولُ یَا ضِرْسَ فُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ أَکَلْتِ اَلْحَارَّ وَ اَلْبَارِدَ أَ فَبِالْحَارِّ تَسْکُنِینَ أَمْ بِالْبَارِدِ تَسْکُنِینَ ثُمَّ یَقْرَأُ وَ لَهُ ما سَکَنَ فِی اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهارِ اَلْآیَهَ شَدَّدْتُ دَاءَ هَذَا اَلضِّرْسِ مِنْ فُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ بِسْمِ اَللَّهِ اَلْعَظِیمِ ثُمَّ یَضْرِبُهُ فِی حَائِطٍ وَ یَقُولُ اَللَّهُ اَللَّهُ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 95 )
ص : 3723
فِی تَهْذِیبِ اَلْأَحْکَامِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُصَافِحَهُ مِائَتَا أَلْفِ نَبِیٍّ وَ عِشْرُونَ أَلْفَ نَبِیٍّ فَلْیَزُرْ قَبْرَ حُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فِی اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ، فَإِنَّ أَرْوَاحَ اَلنَّبِیِّینَ تَسْتَأْذِنُ اَللَّهَ فِی زِیَارَهِ قَبْرِهِ فَیُؤْذَنُ لَهُمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 513 )
ص : 3724
کِتَابُ اَلْمُسَلْسَلاَتِ ، لِلشَّیْخِ جَعْفَرِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْقُمِّیِّ رَحِمَهُ اَللَّهُ حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَرَجِ اَلْقَاضِی وَ هُوَ آخِذٌ بِشَعْرِهِ قَالَ حَدَّثَنِی إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ رَزِینٍ وَ هُوَ آخِذٌ بِشَعْرِهِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْخَثْعَمِیُّ وَ هُوَ آخِذٌ بِشَعْرِهِ قَالَ قَالَ عَبَّادُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْأَسَدِیُّ وَ هُوَ آخِذٌ بِشَعْرِهِ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ زَیْدٍ وَ هُوَ آخِذٌ بِشَعْرِهِ قَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ آخِذٌ بِشَعْرِهِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ هُوَ آخِذٌ بِشَعْرِهِ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ هُوَ آخِذٌ بِشَعْرِهِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِیَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ آخِذٌ بِشَعْرِهِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ آخِذٌ بِشَعْرِهِ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ وَ هُوَ آخِذٌ بِشَعْرِهِ مَنْ آذَی شَعْرِی فَالْجَنَّهُ عَلَیْهِ حَرَامٌ . قال و حدثنا هارون بن موسی و محمد بن عبد الله الکوفی قالا حدثنا محمد بن الحسین الخثعمی بإسناده و سلسل إلی آخره .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 233 )
ص : 3725
لاَ تَلْتَمِسِ اَلدُّنْیَا بِعَمَلِ اَلْآخِرَهِ وَ لاَ تُؤْثِرِ اَلْعَاجِلَهَ عَلَی اَلْآجِلَهِ فَإِنَّ ذَلِکَ شِیمَهُ اَلْمُنَافِقِینَ وَ سَجِیَّهُ اَلْمَارِقِینَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 527 )
ص : 3726
قَدْ یُخْدَعُ اَلْأَعْدَاءُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 492 )
ص : 3727
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ: بَعَثَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَشَرَهَ عَیْناً وَ أَمَّرَ عَلَیْهِمْ عَاصِمَ بْنَ ثَابِتٍ حَتَّی إِذَا کَانُوا بِالْهَدَهِ بَیْنَ عُسْفَانَ وَ مَکَّهَ ذُکِرُوا لِحَیٍّ مِنْ هُذَیْلٍ یُقَالُ لَهُمْ بَنُو لِحْیَانَ فَنَفَرُوا إِلَیْهِمْ بِقَرِیبٍ مِنْ مِائَهِ رَجُلٍ رَامٍ فَاقْتَصُّوا آثَارَهُمْ فَلَمَّا أَحَسَّ بِهِمْ عَاصِمٌ وَ أَصْحَابُهُ لَجَئُوا إِلَی مَوْضِعٍ فَأَحَاطَ بِهِمُ اَلْقَوْمُ فَقَالُوا لَهُمُ اِنْزِلُوا فَأَعْطُوا بِأَیْدِیکُمْ وَ لَکُمُ اَلْعَهْدُ وَ اَلْمِیثَاقُ أَنْ لاَ نَقْتُلَ مِنْکُمْ أَحَداً فَقَالَ عَاصِمٌ أَیُّهَا اَلْقَوْمُ أَمَّا أَنَا فَلاَ أَنْزِلُ فِی ذِمَّهِ کَافِرٍ اَللَّهُمَّ أَخْبِرْ عَنَّا نَبِیَّکَ فَرَمَوْهُمْ بِالنَّبْلِ فَقَتَلُوا عَاصِماً فَنَزَلَ مِنْهُمْ ثَلاَثَهٌ عَلَی اَلْعَهْدِ مِنْهُمْ خُبَیْبٌ وَ زَیْدُ بْنُ اَلدَّثِنَهِ وَ رَجُلٌ آخَرُ فَلَمَّا اِسْتَمْکَنُوا مِنْهُمْ أَطْلَقُوا أَوْتَارَ قِسِیِّهِمْ فَرَبَطُوهُمْ بِهَا قَالَ اَلرَّجُلُ اَلثَّالِثُ هَذَا وَ اَللَّهِ أَوَّلُ اَلْغَدْرِ وَ اَللَّهِ لاَ أَصْحَبُکُمْ إِنَّ لِی بِهَؤُلاَءِ أُسْوَهً یُرِیدُ اَلْقَتْلَی فَجَرُّوهُ وَ عَالَجُوهُ فَأَبَی أَنْ یَصْحَبَهُمْ فَقَتَلُوهُ وَ اِنْطَلَقُوا بِخُبَیْبٍ وَ زَیْدٍ حَتَّی بَاعُوهُمَا بِمَکَّهَ بَعْدَ وَقْعَهِ بَدْرٍ فَلَبِثَ خُبَیْبٌ عِنْدَهُمْ أَسِیراً حَتَّی أَجْمَعُوا عَلَی قَتْلِهِ فَاسْتَعَارَ مِنْ بَعْضِ بَنَاتِ اَلْحَارِثِ مُوسَی یَسْتَحِدُّ بِهَا فَأَعَارَتْهُ فَدَرَجَ بُنَیٌّ لَهَا وَ هِیَ غَافِلَهٌ حَتَّی أَتَاهُ فَوَجَدَتْهُ جَالِساً عَلَی فَخِذِهِ وَ اَلْمُوسَی بِیَدِهِ قَالَ فَفَزِعَتْ فَزْعَهً عَرَفَهَا خُبَیْبٌ فَقَالَ أَ تَخْشَیْنَ أَنْ أَقْتُلَهُ مَا کُنْتُ لِأَفْعَلَ ذَلِکَ إِنَّ اَلْغَدْرَ لَیْسَ مِنْ شَأْنِنَا قَالَتْ وَ اَللَّهِ مَا رَأَیْتُ أَسِیراً قَطُّ خَیْراً مِنْ خُبَیْبٍ وَ اَللَّهِ لَقَدْ وَجَدْتُهُ یَوْماً یَأْکُلُ قِطْفاً مِنْ عِنَبٍ فِی یَدِهِ وَ إِنَّهُ لَمُوثَقٌ بِالْحَدِیدِ وَ مَا بِمَکَّهَ مِنْ ثَمَرَهٍ وَ کَانَتْ تَقُولُ إِنَّهُ لَرِزْقٌ رَزَقَهُ اَللَّهُ خُبَیْباً فَلَمَّا أَخْرَجُوهُ مِنَ اَلْحَرَمِ لِیَقْتُلُوهُ فِی اَلْحِلِّ قَالَ لَهُمْ خُبَیْبٌ دَعُونِی أصلی [أُصَلِّ] رَکْعَتَیْنِ فَتَرَکُوهُ فَرَکَعَ رَکْعَتَیْنِ فَقَالَ وَ اَللَّهِ لَوْ لاَ أَنْ تَحْسَبُوا أَنَّ مَا بِی جَزَعٌ لَزِدْتُ اَللَّهُمَّ أَحْصِهِمْ عَدَداً وَ اُقْتُلْهُمْ بَدَداً وَ لاَ تُبْقِ مِنْهُمْ أَحَداًوَ قَالَ فَلَسْتُ أُبَالِی حِینَ أُقْتَلُ مُسْلِماً عَلَی أَیِّ جَنْبٍ کَانَ فِی اَللَّهِ مَصْرَعِی وَ ذَلِکَ فِی ذَاتِ اَلْإِلَهِ وَ إِنْ یَشَأْ یُبَارِکْ عَلَی أَوْصَالِ شِلْوٍ مُمَزَّعٍ فَصَلَبُوهُ حَیّاً فَقَالَ اَللَّهُمَّ إِنَّکَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَیْسَ لِی أَحَدٌ حَوَالَیَّ یُبْلِغُ سَلاَمِی رَسُولَکَ فَأَبْلِغْهُ سَلاَمِی ثُمَّ قَامَ إِلَیْهِ أَبُو عُقْبَهَ بْنُ اَلْحَارِثِ فَقَتَلَهُ فَکَانَ خُبَیْبٌ هُوَ سَنَّ اَلصَّلاَهَ لِکُلِّ مُسْلِمٍ قُتِلَ صَبْراً قَالَ مُعَاوِیَهُ بْنُ أَبِی سُفْیَانَ وَ لَقَدْ رَأَیْتُ أَبَا سُفْیَانَ یُلْقِینِی إِلَی اَلْأَرْضِ فَرَقاً مِنْ دَعْوَهِ خُبَیْبٍ وَ کَانُوا یَقُولُونَ إِنَّ اَلرَّجُلَ إِذَا دُعِیَ عَلَیْهِ فَاضْطَجَعَ زَلَّتْ عَنْهُ اَلدَّعْوَهُ فَلَمَّا بَلَغَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذَا اَلْخَبَرُ قَالَ لِأَصْحَابِهِ أَیُّکُمْ یَخْتَزِلُ خُبَیْباً عَنْ خَشَبَتِهِ فَقَالَ اَلزُّبَیْرُ أَنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ صَاحِبِی اَلْمِقْدَادُ بْنُ اَلْأَسْوَدِ فَخَرَجَا یَمْشِیَانِ بِاللَّیْلِ وَ یَکْمُنَانِ بِالنَّهَارِ حَتَّی أَتَیَا اَلتَّنْعِیمَ لَیْلاً وَ إِذَا حَوْلَ اَلْخَشَبَهِ أَرْبَعُونَ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ نِیَامٌ نَشَاوَی فَأَنْزَلاَهُ فَإِذَا هُوَ رَطْبٌ یَتَثَنَّی لَمْ یُنْتِنْ مِنْهُ شَیْءٌ بَعْدَ أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ یَدُهُ عَلَی جِرَاحَتِهِ وَ هِیَ تَبِضُّ دَماً اَللَّوْنُ لَوْنُ اَلدَّمِ وَ اَلرِّیحُ رِیحُ اَلْمِسْکِ فَحَمَلَهُ اَلزُّبَیْرُ عَلَی فَرَسِهِ وَ سَارُوا فَانْتَبَهَ اَلْکُفَّارُ وَ قَدْ فَقَدُوا خُبَیْباً فَأَخْبَرُوا قُرَیْشاً فَرَکِبَ مِنْهُمْ سَبْعُونَ فَلَمَّا لَحِقُوهُمْ قَذَفَ اَلزُّبَیْرُ خُبَیْباً فَابْتَلَعَتْهُ اَلْأَرْضُ فَسُمِّیَ بَلِیعَ اَلْأَرْضِ فَقَالَ اَلزُّبَیْرُ مَا جَرَّأَکُمْ عَلَیْنَا یَا مَعْشَرَ قُرَیْشٍ ثُمَّ رَفَعَ اَلْعِمَامَهَ عَنْ رَأْسِهِ فَقَالَ أَنَا اَلزُّبَیْرُ بْنُ عَوَّامٍ وَ أُمِّی صَفِیَّهُ بِنْتُ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ وَ صَاحِبِی اَلْمِقْدَادُ بْنُ اَلْأَسْوَدِ أَسَدَانِ رَابِضَانِ یَدْفَعَانِ عَنْ أَشْبَالِهِمَا فَإِنْ شِئْتُمْ نَاضَلْتُکُمْ وَ إِنْ شِئْتُمْ نَازَلْتُکُمْ وَ إِنْ شِئْتُمُ اِنْصَرَفْتُمْ فَانْصَرَفُوا إِلَی مَکَّهَ وَ قَدِمَا عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 20 , صفحه 152 )
ص : 3728
وَ رَوَی اَلْوَاقِدِیُّ ، عَنْ مَالِکِ بْنِ أَبِی اَلرِّجَالِ ، عَنْ مُوسَی بْنِ مَیْسَرَهَ أَنَّ أَبَا اَلْأَسْوَدِ اَلدُّؤَلِیَّ قَالَ: کُنْتُ أُحِبُّ لِقَاءَ أَبِی ذَرٍّ لِأَسْأَلَهُ عَنْ سَبَبِ خُرُوجِهِ، فَنَزَلْتُ اَلرَّبَذَهَ ، فَقُلْتُ لَهُ: أَ لاَ تُخْبِرُنِی! خَرَجْتَ مِنَ اَلْمَدِینَهِ طَائِعاً أَوْ أُخْرِجْتَ؟. قَالَ: أَمَا إِنِّی کُنْتُ فِی ثَغْرٍ مِنَ اَلثُّغُورِ أُغْنِی عَنْهُمْ، فَأُخْرِجْتُ إِلَی مَدِینَهِ اَلرَّسُولِ ، فَقُلْتُ: دَارُ هِجْرَتِی وَ أَصْحَابِی، فَأُخْرِجْتُ مِنْهَا إِلَی مَا تَرَی، ثُمَّ قَالَ: بَیْنَا أَنَا ذَاتَ لَیْلَهٍ نَائِمٌ فِی اَلْمَسْجِدِ إِذْ مَرَّ بِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، فَقَالَ: فَضَرَبَنِی بِرِجْلَیْهِ ، فَقَالَ: لاَ أَرَاکَ نَائِماً فِی اَلْمَسْجِدِ . فَقُلْتُ: بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی! غَلَبَتْنِی عَیْنِی فَنِمْتُ فِیهِ. فَقَالَ: کَیْفَ تَصْنَعُ إِذَا أَخْرَجُوکَ مِنْهُ؟. فَقُلْتُ: إِذَنْ أَلْحَقُ بِالشَّامِ ، فَإِنَّهَا أَرْضٌ مُقَدَّسَهٌ، وَ أَرْضُ تَقِیَّهِ اَلْإِسْلاَمِ ، وَ أَرْضُ اَلْجِهَادِ. فَقَالَ: کَیْفَ بِکَ إِذَا أَخْرَجُوکَ مِنْهَا؟. قَالَ: فَقُلْتُ لَهُ : أَرْجِعُ إِلَی اَلْمَسْجِدِ . قَالَ: کَیْفَ تَصْنَعُ إِذَا أَخْرَجُوکَ مِنْهُ؟. قُلْتُ: آخُذُ سَیَفِی فَأَضْرِبُ بِهِ. فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَ لاَ أَدُلُّکَ عَلَی خَیْرٍ مِنْ ذَلِکَ، اِسْتَقِ مَعَهُمْ حَیْثُ سَاقُوکَ، وَ تَسْمَعُ وَ تُطِیعُ، فَسَمِعْتُ وَ أَطَعْتُ وَ أَنَا أَسْمَعُ وَ أُطِیعُ، وَ اَللَّهِ لَیَلْقَیَنَّ اَللَّهَ عُثْمَانُ وَ هُوَ آثِمٌ فِی جَنْبِی. وَ کَانَ یَقُولُ بِالرَّبَذَهِ : مَا تَرَکَ اَلْحَقُّ لِی صَدِیقاً. وَ کَانَ یَقُولُ فِیهَا: رَدَّنِی عُثْمَانُ بَعْدَ اَلْهِجْرَهِ أَعْرَابِیّاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 179 )
ص : 3729
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَقَعُ اَللِّعَانُ حَتَّی یَدْخُلَ اَلرَّجُلُ بِامْرَأَتِهِ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 413 )
ص : 3730
اَلْعِرْبَاضُ بْنُ سَارِیَهَ اَلسُّلَمِیُّ ، وَ هُوَ مِنْ مُخْتَصِّی اَلصَّحَابَهِ ، رُوِیَ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ: «مَنْ قَالَ: إِنَّ مُحَمَّداً رَأَی رَبَّهُ، فَقَدْ کَذَبَ» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 62 )
ص : 3731
وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَقِّنُوا مَوْتَاکُمْ بِلاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ فَإِنَّهَا تَهْدِمُ اَلذُّنُوبَ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَمَنْ قَالَ فِی صِحَّتِهِ فَقَالَ فَذَاکَ أَهْدَمُ وَ أَهْدَمُ إِنَّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ أَمْنُ اَلْمُؤْمِنِ فِی حَیَاتِهِ وَ عِنْدَ مَوْتِهِ وَ حِینَ یُبْعَثُ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 50 )
ص : 3732
الراوندی: انّ المفضّل بن عمر قال: لمّا مضی الصادق - علیه السلام - کانت وصیّته فی الامامه لموسی - علیه السلام- فادّعی عبد اللّه أخوه الامامه، و کان أکبر ولد جعفر - علیه السلام - فی وقته ذلک، و هو المعروف بالأفطح، فأمر موسی - علیه السلام - بجمع حطب کثیر فی وسط داره، فأرسل إلی [أخیه] عبد اللّه یسأله أن یصیر إلیه، فلمّا صار عنده و مع موسی - علیه السلام - جماعه من وجوه الامامیّه، فلمّا جلس إلیه أخوه عبد اللّه أمر موسی - علیه السلام - أن تضرم النار فی ذلک الحطب فاضرمت ، و لا یعلم الناس ما سبب ذلک ، حتّی صار الحطب کلّه جمرا، ثمّ قام موسی - علیه السلام - و جلس بثیابه فی وسط النار و أقبل یحدّث الناس ساعه، ثمّ قام فنفض ثوبه و رجع إلی المجلس فقال لأخیه عبد اللّه: إنّک کنت تزعم أنّک الامام بعد أبیک، فاجلس فی ذلک المجلس. قالوا: فرأینا عبد اللّه [قد] تغیّر لونه، ثمّ قام یجرّ رداءه حتّی خرج من دار موسی - علیه السلام- .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 386 )
ص : 3733
مَنْ قَرَأَهَا إِحْدَی عَشْرَهَ مَرَّهً عَلَی ذَکَرِهِ ثُمَّ جَامَعَ رُزِقَ وَلَداً تَقَرُّ عَیْنُهُ بِهِ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 460 )
ص : 3734
وَ عَنْهُ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ قَالَ إِنْ حَدَثَ بِی حَدَثٌ فِی مَرَضِی هَذَا فَغُلاَمِی فُلاَنٌ حُرٌّ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، یَرُدُّ مِنْ وَصِیَّتِهِ مَا یَشَاءُ وَ یُجِیزُ مَا یَشَاءُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 305 )
ص : 3735
و فی عیون الأخبار ، فی باب مجلس الرّضا - علیه السّلام - مع المأمون، فی الفرق بین العتره و الأمّه، له - علیه السّلام - حدیث طویل، و فیه یقول - علیه السّلام-: فی شأن ذی القربی: فما رضیه لنفسه و لرسوله رضیه لهم، و کذلک الفیء ما رضیه منه لنفسه و لنبیّه رضیه لذی القربی، کما أجراهم فی الغنیمه فبدأ بنفسه - جلّ جلاله - ثمّ برسوله ثمّ بهم، و قرن سهمهم بسهم اللّه و سهم رسوله، و کذلک فی الطّاعه فقال : یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ فبدأ بنفسه ثمّ برسوله ثمّ بأهل بیته. و کذلک آیه الولایه إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا [اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ ] فجعل طاعتهم مع طاعه الرّسول مقرونه بطاعته [کذلک ولایتهم مع ولایه رسول اللّه مقرونه بطاعته] کما جعل سهمهم مع سهم الرّسول بسهمه فی الغنیمه و الفیء، فتبارک اللّه و تعالی ما أعظم نعمته علی أهل هذا البیت.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 147 )
ص : 3736
مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلرَّجُلُ إِذَا خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ إِلَی اَلسَّفَرِ فَلَیْسَ لَهُ أَنْ یُطَلِّقَ حَتَّی تَمْضِیَ ثَلاَثَهُ أَشْهُرٍ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 295 )
ص : 3737
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْهَیْثَمِ بْنِ أَبِی مَسْرُوقٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ حِلٍّ رَمَی صَیْداً فِی اَلْحِلِّ ، فَتَحَامَلَ اَلصَّیْدُ حَتَّی دَخَلَ اَلْحَرَمَ ، فَقَالَ لَحْمُهُ حَرَامٌ مِثْلُ اَلْمَیْتَهِ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 65 )
ص : 3738
[348] وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی ذَرٍّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: نَظَرَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ: هَذَا خَیْرُ اَلْأَوَّلِینَ وَ خَیْرُ اَلْآخِرِینَ مِنْ أَهْلِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ أَهْلِ اَلْأَرَضِینَ، هَذَا سَیِّدُ اَلصِّدِّیقِینَ وَ سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ، هَذَا إِمَامُ اَلْمُتَّقِینَ وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ، إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ جَاءَ عَلَی نَاقَهٍ مِنْ نُوقِ اَلْجَنَّهِ وَ قَدْ أَضَاءَتِ اَلْقِیَامَهُ مِنْ نُورِ وَجْهِهِ، عَلَی رَأْسِهِ تَاجٌ مُرَصَّعٌ بِالزَّبَرْجَدِ وَ اَلْیَاقُوتِ. فَتَقُولُ اَلْمَلاَئِکَهُ: هَذَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ. وَ تَقُولُ اَلْأَنْبِیَاءُ: هَذَا مَلَکٌ مُقَرَّبٌ. فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنْ بُطْنَانِ اَلْعَرْشِ : هَذَا اَلصِّدِّیقُ اَلْأَکْبَرُ، هَذَا وَصِیُّ رَسُولِ اَللَّهِ ، هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ . فَیَقِفُ عَلَی مَتْنِ جَهَنَّمَ فَیُخْرِجُ مِنْهَا مَنْ یُحِبُّ وَ یُدْخِلُ فِیهَا مَنْ یُبْغِضُ، ثُمَّ یَأْتِی أَبْوَابَ اَلْجَنَّهِ فَیُدْخِلُ فِیهَا مَنْ یَشَاءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ .
( المحتضر , جلد 1 , صفحه 264 )
ص : 3739
ب، [قرب الإسناد] ، عَلِیٌّ عَنْ أَخِیهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَعْطَی رَجُلاً مِائَهَ دِرْهَمٍ عَلَی أَنْ یُعْطِیَهُ خَمْسَهَ دَرَاهِمَ أَوْ أَکْثَرَ أَوْ أَقَلَّ قَالَ هَذَا اَلرِّبَا اَلْمَحْضُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 157 )
ص : 3740
اَلْحُسَیْنُ بْنُ حَمْدَانَ اَلْحُضَیْنِیُّ فِی اَلْهِدَایَهِ ، عَنْ عِیسَی بْنِ مَهْدِیٍّ وَ عَسْکَرٍ مَوْلَی أَبِی جَعْفَرٍ وَ اَلرَّیَّانِ مَوْلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ جَمَاعَهٍ کَثِیرَهٍعَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ: وَ أَمَرَ اَللَّهُ أَنْ یُکَبِّرَ عَلَیْهِ أَیْ عَلَی حَمْزَهَ سَبْعِینَ تَکْبِیرَهً وَ یَسْتَغْفِرَ لَهُ مَا بَیْنَ کُلِّ تَکْبِیرَتَیْنِ مِنْهَا فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنِّی قَدْ فَضَّلْتُ عَمَّکَ حَمْزَهَ بِسَبْعِینَ تَکْبِیرَهً لِعَظَمَتِهِ عِنْدِی وَ کَرَامَتِهِ عَلَیَّ وَ کَبِّرْ خَمْساً عَلَی کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 265 )
ص : 3741
قال جابر سمعته یقول: ان اللّه تبارک و تعالی ینزل فی الثلث الباقی من اللیل الی سماء الدنیا فینادی هل من تائب یتوب فاتوب علیه او هل من مستغفر یستغفر فاغفر له او هل من داع یدعونی فافک عنه او هل من مقتور علیه یدعونی فابسط له او هل من مظلوم یستنصرنی فانصره.
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 69 )
ص : 3742
وَ عَنْهُ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَزَّازِ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: یَسْئَلُونَکَ عَنِ اَلرُّوحِ قُلِ اَلرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی ، قَالَ: «خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ ، لَمْ یَکُنْ مَعَ أَحَدٍ مِمَّنْ مَضَی غَیْرِ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ هُوَ مَعَ اَلْأَئِمَّهِ ( عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) یُسَدِّدُهُمْ، وَ لَیْسَ کُلَّمَا طُلِبَ وُجِدَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 583 )
ص : 3743
مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ اَلْخَالِقِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ بَأْسَ أَنْ یُعَجِّلَ اَلشَّیْخُ اَلْکَبِیرُ وَ اَلْمَرِیضُ وَ اَلْمَرْأَهُ وَ اَلْمَعْلُولُ طَوَافَ اَلْحَجِّ قَبْلَ أَنْ یَخْرُجُوا إِلَی مِنًی .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 230 )
ص : 3744
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ ، عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ ، عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ زِیَادٍ ، عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ (تَعَالَی) إِذَا غَضِبَ عَلَی أُمَّهٍ ثُمَّ لَمْ یُنْزِلْ بِهَا اَلْعَذَابَ، أَغْلَی أَسْعَارَهَا، وَ قَصَّرَ أَعْمَارَهَا، وَ لَمْ یَرْبَحْ تُجَّارُهَا، وَ لَمْ تَغْزُرْ أَنْهَارُهَا، وَ لَمْ تَزْکُ ثِمَارُهَا، وَ سُلِّطَ عَلَیْهَا شِرَارُهَا، وَ حُبِسَ عَلَیْهَا أَمْطَارُهَا.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 201 )
[343]45-امام صادق علیه السّلام فرمود:هنگامی که خداوند بر امتی خشمناک شود آنگاه عذاب را بر آنان فرو نفرستد[در عوض]قیمت های[اجناس]آن امت را گران می سازد و عمرهایشان را کوتاه می گرداند.تاجران آن امت سود نمی کنند و چشمه هایشان نمی جوشد و میوه های درختانشان نیکو و گوارا نمی شود و بدان آن امت بر آنان مسلط می گردند و باران بر آنان نمی بارد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 435 )
ص : 3745
و عنه علیه السّلام: «اذا مات المؤمن شیّعه سبعون ألف ملک الی قبره، فاذا أدخل قبره أتاه منکر و نکیر، فیقعدانه و یقولان له من ربّک و ما دینک و من نبیّک؟ فیقول: ربّی اللّه و محمّد نبیّی و الاسلام دینی، فیفسحان له فی قبره مدّ بصره و یأتیانه بالطعام من الجنه و یدخلان علیه الرّوح و الریحان، و ذلک قوله عزّ و جلّ: «فَأَمّا إِنْ کانَ مِنَ اَلْمُقَرَّبِینَ `فَرَوْحٌ وَ رَیْحانٌ» یعنی فی قبره و جنه نعیم یعنی فی الآخره. ثمّ قال علیه السّلام: إذا مات الکافر شیّعه سبعون ألفا من الزبانیه الی قبره، و إنّه لیناشد حاملیه بصوت یسمعه کلّ شیء إلاّ الثقلان و یقول: لو أنّ لی کره فأکون من المؤمنین و یقول: «اِرْجِعُونِ `لَعَلِّی أَعْمَلُ صالِحاً فِیما تَرَکْتُ» فتجیبه الزبانیه: «کَلاّ إِنَّها کَلِمَهٌ هُوَ قائِلُها» و ینادیهم ملک لو ردّ لعاد لما نهی عنه، فاذا أدخل قبره و فارقه النّاس أتاه منکر و نکیر فی أهول صوره فیقیمانه. ثمّ یقولان له: من ربّک؟ و ما دینک؟ و من نبیّک؟ فیقول: لا أدری، فیقولان له، لا دریت و لا هدیت و لا أفلحت. ثمّ یفتحان له بابا الی النّار و ینزلان إلیه الحمیم من جهنم و ذلک قول اللّه عزّ و جلّ: «وَ أَمّا إِنْ کانَ مِنَ اَلْمُکَذِّبِینَ اَلضّالِّینَ `فَنُزُلٌ مِنْ حَمِیمٍ» یعنی فی القبر «وَ تَصْلِیَهُ جَحِیمٍ» یعنی فی الآخره» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 319 )
ص : 3746
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ شُرَیْحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِذَا قَالَ اَلْمُؤَذِّنُ قَدْ قَامَتِ اَلصَّلاَهُ یَنْبَغِی لِمَنْ فِی اَلْمَسْجِدِ أَنْ یَقُومُوا عَلَی أَرْجُلِهِمْ وَ یُقَدِّمُوا بَعْضَهُمْ وَ لاَ یَنْتَظِرُوا اَلْإِمَامَ قَالَ قُلْتُ: وَ إِنْ کَانَ اَلْإِمَامُ هُوَ اَلْمُؤَذِّنَ قَالَ وَ إِنْ کَانَ فَلاَ یَنْتَظِرُونَهُ وَ یُقَدِّمُوا بَعْضَهُمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 380 )
ص : 3747
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْمُقْنِعَهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: تَحْرُمُ اَلزَّکَاهُ عَلَی مَنْ عِنْدَهُ قُوتُ اَلسَّنَهِ وَ تَجِبُ اَلْفِطْرَهُ عَلَی مَنْ عِنْدَهُ قُوتُ اَلسَّنَهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 323 )
ص : 3748
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَفْصٍ اَلْأَعْشَی عَنْ عُمَرَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: خَرَجْتُ حَتَّی اِنْتَهَیْتُ إِلَی هَذَا اَلْحَائِطِ فَاتَّکَأْتُ عَلَیْهِ فَإِذاً رَجُلٌ عَلَیْهِ ثَوْبَانِ أَبْیَضَانِ یَنْظُرُ فِی تُجَاهِ وَجْهِی ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ مَا لِی أَرَاکَ کَئِیباً حَزِیناً إِلَی أَنْ قَالَ: ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ هَلْ رَأَیْتَ أَحَداً دَعَا اَللَّهَ فَلَمْ یُجِبْهُ قُلْتُ لاَ قَالَ فَهَلْ رَأَیْتَ أَحَداً تَوَکَّلَ عَلَی اَللَّهِ فَلَمْ یَکْفِهِ قُلْتُ لاَ قَالَ فَهَلْ رَأَیْتَ أَحَداً سَأَلَ اَللَّهَ فَلَمْ یُعْطِهِ قُلْتُ لاَ ثُمَّ غَابَ عَنِّی . وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 212 )
1-علی بن الحسین امام زین العابدین علیه السّلام فرمود:بیرون رفتم تا رسیدم به این دیوار و تکیه به آن کردم در این حال مردی را دیدم که دو جامه سپید به تن کرده و چشم به روی من دوخته بود،سپس به من گفت:ای علی بن الحسین! چه شده که تو را اندوهگین و غمگین می بینم...تا اینکه فرمود:سپس آن مرد گفت:ای علی بن الحسین آیا دیده ای کسی را که خدا را بخواند و جواب نشنود؟گفتم:نه،گفت: آیا کسی را دیده ای که بر خدا توکل کند و خدا کفایتش نکند؟گفتم:نه گفت:آیا کسی را دیده ای که از خدا مسألت کند و خدا عطایش نکند؟گفتم:نه،سپس از جلوی من ناپدید شد.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 69 )
ص : 3749
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَصْرِیِّ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ إِنَّ اَللَّهَ جَعَلَ اَلْفَقْرَ أَمَانَهً عِنْدَ خَلْقِهِ فَمَنْ سَتَرَهُ کَانَ کَالصَّائِمِ وَ مَنْ أَفْشَاهُ إِلَی مَنْ یَقْدِرُ عَلَی قَضَاءِ حَاجَتِهِ فَلَمْ یَفْعَلْ قَتَلَهُ أَمَا إِنَّهُ مَا قَتَلَهُ بِسَیْفِهِ وَ لاَ رُمْحِهِ وَ لَکِنْ بِمَا أَنْکَرَ مِنْ قَلْبِهِ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 183 )
1-عبد اللّه بصری بسند مرفوع از امام صادق علیه السّلام روایت کرد که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم بامیر مؤمنان علیه السّلام فرمود:یا علیّ خداوند فقر و ناداری را چون امانتی نزد خلق خود ودیعه نهاده،و هر کس آن امانت الهی را از غیر خدا مستور و پنهان دارد اجر و پاداشش مانند اجر روزه گیر شب زنده دار است،و هر کس آن را نزد ثروتمندی فاش سازد و وی بدو کمک ننماید گوئی او را کشته است،أمّا نه کشتن با شمشیر و نیزه بلکه بدان زخمی که بر قلب و روان او وارد آورده است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 405 )
1-عبد اللّه بصری-بی آنکه از راویان پیش از خود نام ببرد-از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت کرده است که فرمود:یا علی!خداوند،فقر و تنگدستی را در نزد مردم به امانت نهاد،و اجر کسی که آن را(از دیگران)پنهان کند،برابر با پاداش انسان روزه دار شب زنده دار است،و اگر کسی فقر و تنگدستی خود را با کسی در میان بگذارد که توانایی برآوردن نیاز او را دارد ولی کاری برای او انجام ندهد،محققا که او را کشته است،البته نه کشتن با شمشیر و یا نیزه،بلکه با زخمی که بر قلب او وارد کرده است .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 462 )
1. عبد اللّه بصری در حدیثی مرفوعه از امام صادق (علیه السّلام) نقل کرده است که فرمود: رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) به امیر مؤمنان (علیه السّلام) فرمود: ای علی، خداوند فقر را به عنوان امانتی به مردم سپرده است، هر کس آن را پنهان دارد، پاداشش همچون پاداش روزه داری است که شب را در عبادت خدا به سر برده است، و هر کس آن را نزد ثروتمندی فاش سازد و او به وی کمک نکند گویی او را کشته است. آگاه باشید که او را با نیزه و شمشیر نکشته بلکه با زخمی که بر قلب او وارد ساخته وی را به قتل رسانده است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 353 )
[705]1-... امام صادق علیه السّلام روایت نموده که پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: ای علی! به راستی، خداوند تهیدستی را امانتی نزد بندگانش نهاد؛ پس هر که آن را پنهان دارد همچون روزه دار شب زنده دار باشد و هر که نیازمندی اش را نزد کسی که می تواند نیازش را برآورد آشکار سازد ولی او نیازش را برآورده نسازد بی گمان آن نیازمند را کشته است؛ آگاه باش که او را با شمشیر و نیزه نکشته بلکه با زخمی که بر دلش نشانده او را کشته است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 419 )
ص : 3750
3222-1 الکافی ،1/1/321/2 العده عن البرقی عن أبیه عمن حدثه عن محمد بن عبد الرحمن بن أبی لیلی عن أبی جعفر علیه السّلام قال: من قسم له الخرق حجب عنه الإیمان.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 887 )
ص : 3751
عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ تَابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِسَنَهٍ قَبِلَ اَللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ سَنَهً لَکَثِیرٌ مَنْ تَابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِشَهْرٍ قَبِلَ اَللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَلشَّهْرَ لَکَثِیرٌ مَنْ تَابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِجُمْعَهٍ قَبِلَ اَللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ جُمْعَهً لَکَثِیرٌ مَنْ تَابَ قَبْلَ مَوْتِهِ بِیَوْمٍ قَبِلَ اَللَّهُ تَوْبَتَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ یَوْماً لَکَثِیرٌ مَنْ تَابَ قَبْلَ أَنْ یُعَایِنَ قَبِلَ اَللَّهُ تَوْبَتَهُ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 110 )
5-امام صادق علیه السّلام از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نقل می کند که فرمود:هر که یک سال قبل از مرگش توبه کند خداوند توبه اش را بپذیرد،سپس فرمود:یک سال زیاد است هر که یک ماه قبل از مرگش توبه کند خدا توبه اش را بپذیرد،سپس فرمود:یک ماه زیاد است،هر که یک هفته قبل از مرگش توبه نماید خدا توبه اش را بپذیرد،سپس فرمود:یک هفته زیاد است،هر که یک روز قبل از مرگش توبه نماید خدا توبه اش را بپذیرد،سپس فرمود:یک روز زیاد است،هر که پیش از دیدار مرگ توبه کند خدا توبه اش را بپذیرد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 209 )
ص : 3752
أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلطَّیِّبِ اَلنُّعْمَانُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ نُعَیْمٍ اَلْقَاضِی اَلْوَاسِطِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ شُعْبَهَ بْنِ خِوَانٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ بْنِ مَیْمُونٍ اَلْقُرَشِیُّ اَلْأُبُلِّیُّ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ، عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ: مَنْ کَثُرَ هَمُّهُ سَقُمَ بَدَنُهُ، وَ مَنْ سَاءَ خُلُقُهُ عَذَّبَ نَفْسَهُ، وَ مَنْ لاَحَی اَلرِّجَالَ سَقَطَتْ مُرُوءَتُهُ وَ ذَهَبَتْ کَرَامَتُهُ. ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : لَمْ یَزَلْ جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَنْهَانِی عَنْ مُلاَحَاهِ اَلرِّجَالِ کَمَا یَنْهَانِی عَنْ شُرْبِ اَلْخَمْرِ وَ عِبَادَهِ اَلْأَوْثَانِ.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 512 )
[1119]26-عبد اللّه بن محمد گفت:حضرت باقر علیه السّلام از پدرانش روایت کرد که علی بن ابی طالب علیه السّلام فرمود:از رسول خدا شنیدم که فرمود:هر که اندوهش بسیار باشد تنش بیمار می شود و هرکه اخلاقش بد باشد خودش را عذاب می دهد و هرکس با مردان ناسزاگویی کند مردانگی و کرامتش فرو می ریزد.سپس فرمودند:جبرئیل علیه السّلام پیوسته مرا از ناسزاگویی با مردان نهی می کرد چنان که از شراب نوشیدن و عبادت بت ها نهی می کرد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 285 )
ص : 3753
حَدَّثَنِی حَمْدَوَیْهِ ، قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ ، قَالَ : کَانَ اِبْنُ أَبِی سَعِیدٍ اَلْمُکَارِی وَاقِفِیّاً .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 465 )
ص : 3754
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَسْجِدُ اَلسَّهْلَهِ مُنَاخُ اَلرَّاکِبِ قِیلَ وَ مَنِ اَلرَّاکِبُ قَالَ اَلْخَضِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 299 )
امام صادق علیه السّلام فرموده اند: مسجد سهله اقامت گاه خضر است.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 431 )
ص : 3755
مَجَالِسُ اَلصَّدُوقِ ، بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لِلدَّابَّهِ عَلَی صَاحِبِهَا سَبْعَهُ حُقُوقٍ لاَ یُحَمِّلُهَا فَوْقَ طَاقَتِهَا وَ لاَ یَتَّخِذُ ظَهْرَهَا مَجْلِساً یَتَحَدَّثُ عَلَیْهِ وَ یَبْدَأُ بِعَلْفِهَا إِذَا نَزَلَ وَ لاَ یَسِمُهَا فِی وَجْهِهَا وَ لاَ یَضْرِبُهَا فِی وَجْهِهَا فَإِنَّهَا تُسَبِّحُ وَ یَعْرِضُ عَلَیْهَا اَلْمَاءَ إِذَا مَرَّ بِهِ وَ لاَ یَضْرِبُهَا عَلَی اَلنِّفَارِ وَ یَضْرِبُهَا عَلَی اَلْعِثَارِ لِأَنَّهَا تَرَی مَا لاَ تَرَوْنَ . اَلْکَافِی ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لِلدَّابَّهِ عَلَی صَاحِبِهَا سِتَّهُ حُقُوقٍ إِلَی قَوْلِهِ إِذَا مَرَّ بِهِ ثم قال بعد أخبار : وَ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اِضْرِبُوهَا عَلَی اَلْعِثَارِ وَ لاَ تَضْرِبُوهَا عَلَی اَلنِّفَارِ. اَلْمَحَاسِنُ ، عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ : مِثْلَهُ وَ فِیهِ سِتَّهُ حُقُوقٍ إِلَی قَوْلِهِ إِذَا مَرَّ بِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 202 )
2-در مجالس صدوق-202-بسند پیش،از امام صادق علیه السّلام(همین حقوق دابه را نقل کرده با اختلاف در ترتیب و تعبیر و بر آن افزوده که) چهره اش را داغ نزند،و برم کردن آن را نزند و بلغزیدن بزند زیرا دابه بیند آنچه شما نبینید و در کافی-ج 6 ص 538-بسندش از امام ششم علیه السّلام شش حق دابه را نقل کرده و افزوده که از پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله روایت شده:بزنیدش بلغزیدن و نزنیدش برمیدن در محاسن-637-مانند آن را از نوفلی آورده که شش حق دارد تا گفته او چون گذرد بدان.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 146 )
ص : 3756
اَلْخِصَالُ ، عَنْ سِتَّهٍ مِنْ مَشَایِخِهِ مِنْهُمْ عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلوَرَّاقُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ زَکَرِیَّا عَنْ بَکْرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَبِیبٍ عَنْ تَمِیمِ بْنِ بُهْلُولٍ عَنْ أَبِی مُعَاوِیَهَ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ یُقَالُ فِی اَلتَّشَهُّدِ اَلْأَوَّلِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ لِأَنَّ تَحْلِیلَ اَلصَّلاَهِ هُوَ اَلتَّسْلِیمُ وَ إِذَا قُلْتَ هَذَا فَقَدْ سَلَّمْتَ . العیون ، عن عبد الواحد بن عبدوس عن علی بن محمد بن قتیبه عن الفضل بن شاذان عن الرضا علیه السلام : فیما کتب للمأمون مثله إلا أن فیه لا یجوز أن تقول.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 300 )
ص : 3757
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِی مَنْصُورٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: ثَلاَثَهٌ لاَ یَنْظُرُ اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهِمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَحَدُهُمْ رَجُلٌ اِتَّخَذَ اَللَّهَ بِضَاعَهً لاَ یَشْتَرِی إِلاَّ بِیَمِینٍ وَ لاَ یَبِیعُ إِلاَّ بِیَمِینٍ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 162 )
3 - ابراهیم بن عبد الحمید گوید: امام کاظم علیه السّلام می فرماید:
خداوند تعالی در روز قیامت به سه نفر نگاه رحمت نمی کند: یکی از آنها مردی است که خدا را کالای خود قرار داده است و برای خریدن سوگند یاد می کند و برای فروش نیز چنین می کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 374 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 151 )
ص : 3758
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: اَلْکَذِبُ مُجَانِبُ اَلْإِیمَانِ وَ لاَ رَأْیَ لِکَذُوبٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 88 )
ص : 3759
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: إِنَّمَا أَصْحَابِی مَنِ اِشْتَدَّ وَرَعُهُ وَ عَمِلَ لِخَالِقِهِ وَ رَجَا ثَوَابَهُ هَؤُلاَءِ أَصْحَابِی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 244 )
8-حنان بن سدیر گوید:امام صادق علیه السّلام در حدیثی فرمود:اصحاب و یاران من کسانی هستند که دارای ورع شدید باشند و عملشان برای پروردگارشان باشد و امید به ثواب خداوند داشته باشند،اینان اصحاب منند.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 108 )
ص : 3760
یَا مُکَوِّرَ اَللَّیْلِ عَلَی اَلنَّهَارِ وَ مُکَوِّرَ اَلنَّهَارِ عَلَی اَللَّیْلِ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ یَا رَبَّ اَلْأَرْبَابِ وَ سَیِّدَ اَلسَّادَاتِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ یَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَیَّ مِنْ حَبْلِ اَلْوَرِیدِ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ لَکَ اَلْأَسْمَاءُ اَلْحُسْنَی وَ اَلْأَمْثَالُ اَلْعُلْیَا وَ اَلْکِبْرِیَاءُ وَ اَلْآلاَءُ وَ اَلنَّعْمَاءُ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ إِنْ کُنْتَ قَضَیْتَ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ تَنَزُّلَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ اَلرُّوحِ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ حَکِیمٍ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِجْعَلِ اِسْمِی فِی اَلسُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ اَلشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَهً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِیناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَاناً یَذْهَبُ بِالشَّکِّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنِی فِی اَلدُّنْیا حَسَنَهً وَ فِی اَلْآخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنِی عَذَابَ اَلنَّارِ وَ اُرْزُقْنِی یَا رَبِّ فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ اَلرَّغْبَهَ وَ اَلْإِنَابَهَ إِلَیْکَ وَ اَلتَّوْبَهَ وَ اَلتَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ شِیعَهَ آلِ مُحَمَّدٍ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ لاَ تَفْتِنِّی بِطَلَبِ مَا زَوَیْتَ عَنِّی بِحَوْلِکَ وَ قُوَّتِکَ وَ أَغْنِنِی یَا رَبِّ بِرِزْقٍ مِنْکَ وَاسِعٍ بِحَلاَلِکَ عَنْ حَرَامِکَ وَ اُرْزُقْنِی اَلْعِفَّهَ فِی بَطْنِی وَ فَرْجِی وَ فَرِّجْ عَنِّی کُلَّ هَمٍّ وَ غَمٍّ وَ لاَ تُشْمِتْ بِی عَدُوِّی وَ وَفِّقْ لِی لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ عَلَی أَفْضَلِ مَا رَآهَا أَحَدٌ وَ وَفِّقْنِی لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ اِفْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا اَلسَّاعَهَ اَلسَّاعَهَ حَتَّی یَنْقَطِعَ اَلنَّفَسُ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 234 )
ص : 3761
فِی اِعْتِقَادَاتِ اَلْإِمَامِیَّهِ لِلصَّدُوقِ رَحِمَهُ اَللَّهُ وَ سُئِلَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ اَلشُّعَراءُ یَتَّبِعُهُمُ اَلْغاوُونَ» قَالَ: هُمْ اَلْقُصَّاصُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 71 )
ص : 3762
ب، [قرب الإسناد] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: عَشْرُ رَضَعَاتٍ لاَ تُحَرِّمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 322 )
ص : 3763
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ مِسْمَعٍ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا أَبَا سَیَّارٍ إِذَا أَرَادَتِ اَلْخَادِمَهُ أَنْ تَعْمَلَ اَلطَّعَامَ فَمُرْهَا فَلْتَکِلْهُ فَإِنَّ اَلْبَرَکَهَ فِیمَا کِیلَ.
( الکافی , جلد 5 , صفحه 167 )
3 - مسمع گوید: امام صادق علیه السّلام به من فرمود:
ای ابا السیّار! اگر کنیز خواست آرد را درست کند به او بگو پیمانه کند، چون برکت در چیزی است که پیمانه شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 385 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 159 )
ص : 3764
و فیه: «فلو رمیت ببصر قلبک نحو ما یوصف لک منها لعزفت نفسک عن بدائع ما أخرج الی الدّنیا من شهواتها، و لذّاتها، و زخارف مناظرها، و لذهلت بالفکر فی اصطفاق أشجار غیّبت عروقها، فی کثبان المسک علی سواحل أنهارها، و فی تعلیق کبائس اللؤلؤ الرطب فی عسالیجها و أفنانها، و طلوع تلک الثّمار مختلفه فی غلف أکمامها، تجنی من غیر تکلّف، فتأتی علی منیه مجتنیها، و یطأن علی نزالها فی أفنیه قصورها بالأعسال المصفّقه، و الخصور المروقه قوم لم تزل الکرامه تتمادی بها حتّی حلّوا دار القرار، و أمنوا نقله الأسفار. فلو شغلت قلبک أیّها المستمع بالوصول الی ما یهجم علیک من تلک المناظر المونقه، لزهقت نفسک شوقا إلیها، و لتحمّلت فی مجلسی هذا الی مجاوره أهل القبور استعجالا بها جعلنا اللّه و ایّاکم ممّن سعی بقلبه الی منازل الأبرار برحمته» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 380 )
ص : 3765
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اَللَّهِ اِبْنَیْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ دَاوُدَ اَلصَّرْمِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلثَّالِثِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَوْماً فَجَلَسَ یُحَدِّثُ حَتَّی غَابَتِ اَلشَّمْسُ ثُمَّ دَعَا بِشَمْعٍ وَ هُوَ جَالِسٌ یَتَحَدَّثُ فَلَمَّا خَرَجْتُ مِنَ اَلْبَیْتِ نَظَرْتُ وَ قَدْ غَابَ اَلشَّفَقُ قَبْلَ أَنْ یُصَلِّیَ اَلْمَغْرِبَ ثُمَّ دَعَا بِالْمَاءِ فَتَوَضَّأَ وَ صَلَّی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 196 )
ص : 3766
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: أَعْطَانِی اَللَّهُ خَمْساً وَ أَعْطَی عَلِیّاً خَمْساً أَعْطَانِی جَوَامِعَ اَلْکَلِمِ وَ أَعْطَی عَلِیّاً جَوَامِعَ اَلْعِلْمِ وَ جَعَلَنِی نَبِیّاً وَ جَعَلَهُ وَصِیّاً وَ أَعْطَانِی اَلْکَوْثَرَ وَ أَعْطَی عَلِیّاً اَلسَّلْسَبِیلَ وَ أَعْطَانِی اَلْوَحْیَ وَ أَعْطَی عَلِیّاً اَلْإِلْهَامَ وَ أَسْرَی بِی إِلَیْهِ وَ فَتَحَ لَهُ أَبْوَابَ اَلسَّمَاءِ حَتَّی رَأَی مَا رَأَیْتُ وَ نَظَرَ إِلَی مَا نَظَرْتُ ثُمَّ قَالَ یَا اِبْنَ عَبَّاسٍ مَنْ خَالَفَ عَلِیّاً فَلاَ تَکُونَنَّ ظَهِیراً لَهُ وَ لاَ وَلِیّاً فَوَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً مَا یُخَالِفُهُ أَحَدٌ إِلاَّ غَیَّرَ اَللَّهُ مَا بِهِ مِنْ نِعْمَهٍ وَ شَوَّهَ خَلْقَهُ قَبْلَ إِدْخَالِهِ اَلنَّارَ یَا اِبْنَ عَبَّاسٍ لاَ تَشُکَّ فِی عَلِیٍّ فَإِنَّ اَلشَّکَّ فِیهِ کُفْرٌ یُخْرِجُ عَنِ اَلْإِیمَانِ وَ یُوجِبُ اَلْخُلُودَ فِی اَلنَّارِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 390 )
ص : 3767
ب، [قرب الإسناد] ، اِبْنُ طَرِیفٍ عَنِ اِبْنِ عُلْوَانَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لِلْحَاجِّ وَ اَلْمُعْتَمِرِ إِحْدَی ثَلاَثِ خِصَالٍ إِمَّا یُقَالُ لَهُ قَدْ غُفِرَ لَکَ مَا مَضَی وَ مَا بَقِیَ وَ إِمَّا أَنْ یُقَالَ لَهُ قَدْ غُفِرَ لَکَ مَا مَضَی فَاسْتَأْنِفِ اَلْعَمَلَ وَ إِمَّا أَنْ یُقَالَ لَهُ قَدْ حُفِظْتَ فِی أَهْلِکَ وَ وُلْدِکَ وَ هِیَ أَحْسَنُهُنَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 6 )
ص : 3768
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، عَنِ اَلْبَیْهَقِیِّ عَنِ اَلصَّوْلِیِّ عَنْ عَوْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ قَاسِمٍ قَالَ: سَمِعَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْضَ أَصْحَابِهِ یَقُولُ لَعَنَ اَللَّهُ مَنْ حَارَبَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ قُلْ إِلاَّ مَنْ تَابَ وَ أَصْلَحَ ثُمَّ قَالَ ذَنْبُ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُ وَ لَمْ یَتُبْ أَعْظَمُ مِنْ ذَنْبِ مَنْ قَاتَلَهُ ثُمَّ تَابَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 221 )
ص : 3769
وَ رَوَی عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ، عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): قَالَ: «قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: فَإِذا نُقِرَ فِی اَلنّاقُورِ ، قَالَ: اَلنَّاقُورُ هُوَ اَلنِّدَاءُ مِنَ اَلسَّمَاءِ، أَلاَ إِنَّ وَلِیَّکُمْ اَللَّهُ وَ فُلاَنُ بْنُ فُلاَنٍ اَلْقَائِمُ بِالْحَقِّ، یُنَادِی بِهِ جَبْرَئِیلُ فِی ثَلاَثِ سَاعَاتٍ مِنْ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ، فَذَلِکَ یَوْمُ عَسِیرٌ عَلَی اَلْکَافِرِینَ غَیْرُ یَسِیرٍ، یَعْنِی بِالْکَافِرِینَ اَلْمُرْجِئَهَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بِنِعْمَهِ اَللَّهِ وَ بِوَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی اَلطَّالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 525 )
ص : 3770
وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی اَلسَّفَاتِجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اِصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا ، قَالَ اِصْبِرُوا عَلَی اَلْفَرَائِضِ وَ صَابِرُوا عَلَی اَلْمَصَائِبِ وَ رَابِطُوا عَلَی اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 259 )
2-امام صادق علیه السّلام در بارۀ این آیه:«شکیبائی کنید و صابر باشید و مرابطه کنید(آل عمران/298)» فرمود:یعنی،صبر کنید بر انجام فریضه ها،و غلبه کنید با صبر بر مصیبتها،و مرتبط باشید با امامان معصوم علیهم السّلام.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 125 )
ص : 3771
وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْمُخْتَارِ قَالَ: دَخَلَ أَبُو حَنِیفَهَ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی بَیْتٍ سَقَطَ عَلَی قَوْمٍ فَبَقِیَ مِنْهُمْ صَبِیَّانِ أَحَدُهُمَا حُرٌّ وَ اَلْآخَرُ مَمْلُوکٌ لِصَاحِبِهِ فَلَمْ یُعْرَفِ اَلْحُرُّ مِنَ اَلْعَبْدِ فَقَالَ أَبُو حَنِیفَهَ یُعْتَقُ نِصْفُ هَذَا وَ نِصْفُ هَذَا فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَیْسَ کَذَلِکَ وَ لَکِنَّهُ یُقْرَعُ بَیْنَهُمَا فَمَنْ أَصَابَتْهُ اَلْقُرْعَهُ فَهُوَ اَلْحُرُّ وَ یُعْتَقُ هَذَا فَیُجْعَلُ مَوْلًی لِهَذَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 258 )
ص : 3772
و فی نهج البلاغه : فاقتدوا بهدی نبیّکم، فإنّه أفضل الهدی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 389 )
ص : 3773
اَلْوَاعِظُ فِی شَرَفِ اَلنَّبِیِّ وَ اَلسَّمْعَانِیُّ فِی فَضَائِلِ اَلصَّحَابَهِ وَ جَمَاعَهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا فِی کُتُبِهِمْ عَنْ هَانِی بْنِ هَانِی عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ وَ عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ وَ اَللَّفْظُ لَهَا قَالَتْ: لَمَّا وَلَدَتْ فَاطِمَهُ اَلْحَسَنَ جَاءَنِی اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا أَسْمَاءُ هَاتِی اِبْنِی فَدَفَعْتُهُ إِلَیْهِ فِی خِرْقَهٍ صَفْرَاءَ فَرَمَی بِهَا وَ قَالَ یَا أَسْمَاءُ أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ أَنْ لاَ تَلُفُّوا اَلْمَوْلُودَ فِی خِرْقَهٍ صَفْرَاءَ فَلَفَّفْتُهُ فِی خِرْقَهٍ بَیْضَاءَ وَ دَفَعْتُهُ إِلَیْهِ فَأَذَّنَ فِی أُذُنِهِ اَلْیُمْنَی وَ أَقَامَ فِی اَلْیُسْرَی ثُمَّ قَالَ لِعَلِیٍّ أَیَّ شَیْءٍ سَمَّیْتَ اِبْنِی هَذَا قَالَ مَا کُنْتُ لِأَسْبِقَکَ بِاسْمِهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ قَدْ کُنْتُ أُحِبُّ أَنْ أُسَمِّیَهُ حَرْباً فَقَالَ أَنَا لاَ أَسْبِقُ بِاسْمِهِ رَبِّی ثُمَّ هَبَطَ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ اَلْعَلِیُّ اَلْأَعْلَی یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولَ عَلِیٌّ مِنْکَ بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی وَ لاَ نَبِیَّ بَعْدَکَ سَمِّ اِبْنَکَ هَذَا بِاسْمِ اِبْنِ هَارُونَ قَالَ وَ مَا اِسْمُ اِبْنِ هَارُونَ یَا جَبْرَئِیلُ قَالَ شَبَّرَ قَالَ لِسَانِی عَرَبِیٌّ قَالَ سَمِّهِ اَلْحَسَنَ فَسَمَّاهُ اَلْحَسَنَ فَلَمَّا کَانَ یَوْمُ سَابِعِهِ عَقَّ عَنْهُ بِکَبْشَیْنِ أَمْلَحَیْنِ وَ أَعْطَی اَلْقَابِلَهَ فَخِذاً وَ حَلَقَ رَأْسَهُ وَ تَصَدَّقَ بِوَزْنِ اَلشَّعْرِ وَرِقاً وَ طَلَی رَأْسَهُ بِالْخَلُوقِ ثُمَّ قَالَ یَا أَسْمَاءُ اَلدَّمُ فِعْلُ اَلْجَاهِلِیَّهِ قَالَتْ فَلَمَّا وُلِدَ اَلْحُسَیْنُ فَعَلَ مِثْلَ ذَلِکَ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 25 )
ص : 3774
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: صِلَهُ اَلرَّحِمِ وَ بِرُّ اَلْوَالِدَیْنِ یَمُدُّ اَللَّهُ بِهِمَا فِی اَلْعُمُرِ وَ یَزِیدُ فِی اَلْمَعِیشَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 237 )
ص : 3775
17843-20 التهذیب ،1/17/30/7 محمد بن أحمد عن بنان عن موسی بن القاسم عن علی بن جعفر قال: سألته عن رجل له علی آخر تمر أو شعیر أو حنطه أ یأخذ بقیمته دراهم قال إذا قومه دراهم فسد لأن الأصل الذی یشتری دراهم فلا تصلح دراهم بدراهم .
( الوافی , جلد 18 , صفحه 561 )
ص : 3776
15837-31 الکافی ،1/3/285/7 التهذیب ،1/13/220/10 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال الفقیه ،5238/118/4 قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : فی رجل أمر عبده أن یقتل رجلا فقتله فقال أمیر المؤمنین علیه السّلام و هل عبد الرجل إلاّ کسوطه أو کسیفه یقتل السیّد به و یستودع العبد السجن. 15838-32 الفقیه،3262/29/3 السکونی بإسناده قال قال أمیر المؤمنین علیه السّلام: الحدیث.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 627 )
ص : 3777
وَ مِنْهُ، بِسَنَدٍ صَحِیحٍ عَنْ ضُرَیْسٍ اَلْکُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ جَنَّهً خَلَقَهَا اَللَّهُ فِی اَلْمَغْرِبِ وَ مَاءُ فُرَاتِکُمْ هَذِهِ یَخْرُجُ مِنْهَا وَ إِلَیْهَا تَخْرُجُ أَرْوَاحُ اَلْمُؤْمِنِینَ مِنْ حُفَرِهِمْ عِنْدَ کُلِّ مَسَاءٍ فَتَسْقُطُ عَلَی ثِمَارِهَا وَ تَأْکُلُ مِنْهَا وَ تَتَنَعَّمُ فِیهَا وَ تَتَلاَقَی وَ تَتَعَارَفُ فَإِذَا طَلَعَ اَلْفَجْرُ هَاجَتْ مِنَ اَلْجَنَّهِ فَکَانَتْ فِی اَلْهَوَاءِ فِیمَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ تَطِیرُ ذَاهِبَهً وَ جَائِیَهً وَ تَعْهَدُ حُفَرَهَا إِذَا طَلَعَتِ اَلشَّمْسُ وَ تَتَلاَقَی فِی اَلْهَوَاءِ وَ تَتَعَارَفُ قَالَ وَ إِنَّ لِلَّهِ نَاراً فِی اَلْمَشْرِقِ خَلَقَهَا لِیُسْکِنَهَا أَرْوَاحَ اَلْکُفَّارِ وَ یَأْکُلُونَ مِنْ زَقُّومِهَا وَ یَشْرَبُونَ مِنْ حَمِیمِهَا لَیْلَهُمْ فَإِذَا طَلَعَتِ اَلْفَجْرُ هَاجَتْ إِلَی وَادٍ بِالْیَمَنِ یُقَالُ لَهُ بَرَهُوتُ أَشَدَّ حَرّاً مِنْ نِیرَانِ اَلدُّنْیَا کَانُوا فِیهَا یَتَلاَقَوْنَ وَ یَتَعَارَفُونَ فَإِذَا کَانَ اَلْمَسَاءُ عَادُوا إِلَی اَلنَّارِ فَهُمْ کَذَلِکَ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ اَلْحَدِیثَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 58 , صفحه 51 )
33-و از همان(.ص 247):از امام پنجم علیه السّلام که خدا بهشتی در مغرب آفریده و آب فرات شما از آن آید،و ارواح مؤمنان هر شب از گورهاشان بدان گرایند،و از میوه هاش برای آنها افتد و از آن بخورند و در آن نعمت داده باشند و بهم برخورند و هم را بشناسند،و چون سپیده بدمد از بهشت بجهند و در هوا میان آسمان و زمین بپرند و رفت و آمد کنند و چون خورشید برآید گور خود را وارسند و در هوا بهم برخورند و تعارف کنند. فرمود:و خدا را دوزخی است در خاور آن را برای جایگاه کفار آفریده، در آن از زقوم بخورند و از حمیم بنوشند شبانه و چون سپیده بدمد بوادی در یمن بجهند بنام برهوت که از همه دنیا گرمتر است و در آن بهم خورند و تعارف کنند و چون شب شود بدوزخ بازگردند،و پیوسته چنین باشند تا روز قیامت-الحدیث
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 43 )
ص : 3778
حَدَّثَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ رِجَالِهِ قَالَ: [أَتَی]أتوا أَبُو جُحَیْفَهَ وَهْبٌ رأیت[بَیْتَ ] اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَانَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُشْبِهُهُ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 36 )
ص : 3779
وَ عَنْهُ: عَنْ فَضَالَهَ، عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ، قَالَ: سَمِعْتُ عَبْداً صَالِحاً یَقُولُ فِی اَلْجَهَنَّمِیِّینَ: «إِنَّهُمْ یَدْخُلُونَ اَلنَّارَ بِذُنُوبِهِمْ، وَ یَخْرُجُونَ بِعَفْوِ اَللَّهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 133 )
ص : 3780
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ اَلرَّجُلُ یَعْبَثُ بِذَکَرِهِ فِی صَلاَهِ اَلْمَکْتُوبَهِ قَالَ وَ مَا لَهُ فِعْلٌ قُلْتُ عَبِثَ بِهِ حَتَّی مَسَّهُ بِیَدِهِ قَالَ لاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 283 )
ص : 3781
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، وَ مِمَّا رُوِّینَاهُ مِمَّا یُقَالُ فِی اَلرُّکُوعِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَللَّهُمَّ لَکَ رَکَعْتُ وَ لَکَ خَشَعْتُ وَ بِکَ آمَنْتُ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ وَ أَنْتَ رَبِّی خَشَعَ لَکَ سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ شَعْرِی وَ بَشَرِی وَ لَحْمِی وَ دَمِی وَ مُخِّی وَ عَصَبِی وَ عِظَامِی وَ مَا أَقَلَّتْ قَدَمَایَ غَیْرَ مُسْتَنْکِفٍ وَ لاَ مُسْتَکْبِرٍ وَ لاَ مُسْتَحْسِرٍ عَنْ عِبَادَتِکَ وَ اَلْخُشُوعِ لَکَ وَ اَلتَّذَلُّلِ لِطَاعَتِکَ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 440 )
ص : 3782
وَ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ : قَالَ یَهْدِی إِلَی اَلْإِمَامِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 145 )
ص : 3783
اَلشَّیْخُ اَلْکَفْعَمِیُّ فِی اَلْبَلَدِ اَلْأَمِینِ ، عَنْ کِتَابِ نُزْهَهِ اَلْخَاطِرِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَرَأَ اَلتَّوْحِیدَ دُبُرَ کُلِّ فَرِیضَهٍ عَشْراً زَوَّجَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 105 )
ص : 3784
مُنْیَهُ اَلْمُرِیدِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ قَالَ فِی اَلْقُرْآنِ بِغَیْرِ عِلْمٍ فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ اَلنَّارِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ تَکَلَّمَ فِی اَلْقُرْآنِ بِرَأْیِهِ فَأَصَابَ فَقَدْ أَخْطَأَ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ قَالَ فِی اَلْقُرْآنِ بِغَیْرِ مَا عَلِمَ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مُلْجَماً بِلِجَامٍ مِنْ نَارٍ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَکْثَرَ مَا أَخَافُ عَلَی أُمَّتِی مِنْ بَعْدِی رَجُلٌ یُنَاوِلُ اَلْقُرْآنَ یَضَعُهُ عَلَی غَیْرِ مَوَاضِعِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 111 )
ص : 3785
ما روی (فی التفسیر المنسوب الی الحسن العسکری - علیه السلام:): أنه قد حضر رجل عند علی بن الحسین - علیهما السلام - فقال: ما تقول فی رجل یؤمن بما أنزل علی محمد. و ما أنزل [علی] من قبل. و یؤمن بالاخره و یصلی و یزکی. و یصل الرحم. و یعمل الصالحات. لکنه «یقول مع ذلک» : لا أدری الحق لعلی أو لفلان؟ فقال [له] علی بن الحسین - علیهما السلام-: ما تقول أنت فی رجل یفعل هذه الخیرات کلها الا أنه یقول: لا أدری النبی محمد أو مسیلمه؟ هل ینتفع بشیء من هذه الافعال؟ فقال: لا. فقال : فکذلک صاحبک هذا. کیف یکون مؤمنا بهذه الکتب (و بالاخره؟ أو منتفعا بشیء) لا یدری أ محمد النبی أو مسیلمه [الکذاب] ؟ فکذلک کیف یکون مؤمنا بهذه الکتب و بالاخره أو منتفعا بشیء (من أفعاله) من لا یدری أعلی المحق أم فلان؟
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 127 )
ص : 3786
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنِّی مُخَلِّفٌ فِیکُمْ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا کِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی .
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 324 )
و پیغمبر(صلّی الله علیه و آله) هم فرمود: راستش من بجا مینهم در میان شماها آنچه که اگر بدانها تمسک کنید هرگز گمراه نشوید قرآن خدا و عترت خودم،خاندانم.
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 372 )
ص : 3787
حَدِیثُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کَلِمَاتٌ لَوْ رحمتم [رَحَلْتُمْ] فِیهِنَّ اَلْمَطِیَّ لَأَنْضَیْتُمُوهُنَّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 115 )
ص : 3788
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ بْنِ أَحْمَدَ فِی تَفْسِیرِهِ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْفَقِیهُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ خَلَفِ بْنِ عَمَّارٍ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْعَبْدِیِّ عَنِ اَلْأَعْمَشِ ، عَنْ عَبَایَهَ بْنِ رِبْعِیٍّ : عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : [وَ سَاقَ] حَدِیثَ اَلْمِعْرَاجِ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ إِنِّی لَمْ أَبْعَثْ نَبِیّاً إِلاَّ جَعَلْتُ لَهُ وَزِیراً، وَ إِنَّکَ رَسُولُ اَللَّهِ وَ إِنَّ عَلِیّاً وَزِیرُکَ. قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : فَهَبَطَ رَسُولُ اَللَّهِ فَکَرِهَ أَنْ یُحَدِّثَ اَلنَّاسَ بِشَیْءٍ مِنْهَا - إِذْ کَانُوا حَدِیثِی عَهْدٍ بِالْجَاهِلِیَّهِ حَتَّی مَضَی [مِنْ] ذَلِکَ سِتَّهُ أَیَّامٍ، فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی: فَلَعَلَّکَ تارِکٌ بَعْضَ ما یُوحی إِلَیْکَ فَاحْتَمَلَ رَسُولُ اَللَّهِ [صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ] حَتَّی کَانَ یَوْمُ اَلثَّامِنَ عَشَرَ ، أَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَیْهِ یا أَیُّهَا اَلرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ ثُمَّ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَرَ بِلاَلاً حَتَّی یُؤَذِّنَ فِی اَلنَّاسِ - أَنْ لاَ یَبْقَی غَداً أَحَدٌ إِلاَّ خَرَجَ إِلَی غَدِیرِ خُمٍّ ، فَخَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلنَّاسُ مِنَ اَلْغَدِ، فَقَالَ: یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَللَّهَ أَرْسَلَنِی إِلَیْکُمْ بِرِسَالَهٍ - وَ إِنِّی ضِقْتُ بِهَا ذَرْعاً مَخَافَهَ أَنْ تَتَّهِمُونِی وَ تُکَذِّبُونِی - حَتَّی عَاتَبَنِی رَبِّی فِیهَا بِوَعِیدٍ أَنْزَلَهُ عَلَیَّ بَعْدَ وَعِیدٍ، ثُمَّ أَخَذَ بِیَدِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَرَفَعَهَا حَتَّی رَأَی اَلنَّاسُ بَیَاضَ إِبْطَیْهِمَا [إِبْطِهِمَا] ثُمَّ قَالَ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ اَللَّهُ مَوْلاَیَ وَ أَنَا مَوْلاَکُمْ - فَمَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ - اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ - وَ اُنْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اُخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ. وَ أَنْزَلَ اَللَّهُ: اَلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 256 )
250-عن عبد اللّه بن عباس عن النبی صلی اللّه علیه و آله و سلم و ساق حدیث المعراج إلی أن قال: و إنّی لم أبعث نبیّا إلاّ جعلت له وزیرا، و إنّک رسول اللّه و إنّ علیّا وزیرک. قال ابن عباس: فهبط رسول اللّه فکره أن یحدث الناس بشیء منها إذ کانوا حدیثی عهد بالجاهلیّه حتّی مضی من ذلک ستّه أیّام، فأنزل اللّه تعالی:(فلعلّک تارک بعض ما یوحی إلیک) فاحتمل رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم حتی کان یوم الثامن عشر، أنزل اللّه علیه (یا أیّها الرّسول بلّغ ما أنزل إلیک من ربّک) ثمّ إنّ رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم أمر بلالا حتی یؤذّن فی الناس أن لا یبقی غدا أحدا إلا خرج إلی غدیر خمّ، فخرج رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم و الناس من الغد؛ فقال: یا أیها الناس إنّ اللّه أرسلنی إلیکم برساله و إنّی ضقت بها ذرعا مخافه أن تتهمونی و تکذبونی حتی عاتبنی ربّی فیها بوعید أنزله علیّ بعد وعید، ثمّ أخذ بید علیّ بن ابی طالب فرفعها حتی رأی الناس بیاض إبطیهما ثمّ قال: أیها الناس اللّه مولای و أنا مولاکم فمن کنت مولاه فعلیّ مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله. و أنزل اللّه:(الیوم أکملت لکم دینکم). عبد اللّه بن عباس حدیث معراج را از پیامبر نقل می کند تا آنجا که خداوند فرمود: من پیامبری را مبعوث نکردم مگر اینکه برای او وزیری قرار دادم و تو رسول خدا هستی و علی وزیر توست. ابن عباس گفت: پیامبر خدا فرود آمد و دوست نداشت از این موضوع به مردم سخن بگوید، چون آنان به عصر جاهلیت نزدیک بودند تا اینکه شش روز گذشت و خداوند این آیه را نازل کرد:«فلعلک تارک بعض ما یوحی الیک شاید تو ترک کنندۀ قسمتی از آنچه بر تو وحی شده است باشی» پس پیامبر خدا تحمل کرد تا اینکه روز هیجدهم شد و این آیه نازل گردید:«یا ایها الرسول بلّغ ما انزل الیک من ربک» آنگاه پیامبر خدا به بلال دستور داد که در میان مردم اعلام کند که فردا کسی نماند مگر اینکه به غدیر خم برود، پیامبر خدا و مردم فردا (به آنجا) رفتند، پیامبر گفت: ای مردم خداوند مرا با پیامی به سوی شما فرستاده است و من در آن درنگ می کردم از بیم آنکه مرا متهم و تکذیب کنید تا اینکه پروردگارم با وعیدی پس از وعیدی مرا دربارۀ آن مورد عتاب قرار داد، آنگاه دست علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) را گرفت و او را بلند کرد تا جایی که مردم سفیدی بغل آنها را دیدند سپس گفت: ای مردم! خدا مولای من است و من مولای شمایم، پس هر کس که من مولای اویم علی مولای اوست، خداوندا هر کس را که او را دوست بدارد دوست بدار و هر کس را که او را دشمن بدارد دشمن بدار و هر کس را که او را یاری کند یاری کن و هر کس را که او را خوار سازد خوار کن و این آیه نازل شد:«الیوم اکملت لکم دینکم»
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 110 )
عبد اللّه بن عباس پسر عموی پیامبر صلی اللّه علیه و آله و از مفسرین قرآن کریم از زبان آن حضرت نقل می کند که رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله داستان معراج را بیان می کرد تا رسید به این که خداوند در شب معراج فرمود: ای برگزیده من!من هیچ نبیّ ای را مبعوث نکردم مگر این که برایش وزیری قرار دادم.تو ای محمد صلی اللّه علیه و آله!رسول من هستی و علی علیه السّلام وزیر توست.ابن عباس بیان می کند:چون رسول اللّه از آسمان فرود آمد،اکراه داشت برای مردم چیزی از این حدیث را نقل کند؛چون مسلمانان را قریب العهد به زمان جاهلیت می دانست و شرایط را مناسب نمی دید.تا این که آیۀ شریفه«
فَلَعَلَّکَ تارِکٌ بَعْضَ ما یُوحی إِلَیْکَ
»...بر آن حضرت نازل شد. باز هم پیامبر صلی اللّه علیه و آله تحمّل کرد و چیزی آشکار نکرد تا آیۀ شریفه«
یا أَیُّهَا اَلرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ
»...نازل شد و تکلیف را نهایی کرد. در این زمان رسول خدا صلی اللّه علیه و آله به بلال حبشی،موذّن اختصاصی،امر فرمود اذان بگوید تا همۀ مردم در غدیرخم جمع شوند.چون همه جمع شدند.رسول خدا صلی اللّه علیه و آله بر بلندی ایستاد و فرمود: ای مردم!خدای سبحان مرا به رسالت برگزید و فرمان داد تا علی علیه السّلام را به ولایت معرّفی کنم. امّا در این کار درنگ کردم،چون خوف داشتم مرا متهم کنید و ترسیدم در ابلاغ ولایت پسر عمّ خود مرا تکذیب کنید. تا این که خدای رحمان مرا مورد عتاب قرار داد و ابلاغ ولایت علی علیه السّلام را بر من فرمان داد. و فرمود:«
یا أَیُّهَا اَلرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ
» سپس دست علی علیه السّلام را گرفت در میان جمعیت حاضر،بلند کرد به گونه ای که زیر بغل های او مکشوف شد.آن گاه فرمود: «ایّها النّاس!اللّه مولای و انا مولاکم فمن کنت مولاه فعلی مولاه اللّهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصر و اخذل من خذله». در پایان مراسم معارفه،بر رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله،آیۀ شریفۀ«
اَلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ
»نازل شد.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 101 )
ص : 3789
وَ أَخْبَرَنِی شَیْخِیَ اَلْفَقِیهُ مُحَمَّدُ بْنُ نَمَا ل وَ اَلشَّیْخُ أَسْعَدُ بْنُ عَبْدِ اَلْقَاهِرِ اَلْأَصْفَهَانِیُّ بِإِسْنَادِهِمَا إِلَی جَدِّی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیِّ قَالَ أَخْبَرَنَا اِبْنُ أَبِی جِیدٍ اَلْقُمِّیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلصَّلاَهِ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَهَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: اَلاِسْتِخَارَهُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ مِنَ اَلزَّوَالِ .
( فتح الأبواب بین ذوی الألباب و بین رب الأرباب فی الإستخارات , جلد 1 , صفحه 260 )
ص : 3790
عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَقِّتْ لَنَا وَقْتاً فِیهِمْ فَقَالَ: إِنَّ اَللَّهَ خَالَفَ عِلْمُهُ عِلْمَ اَلْمُوَقِّتِینَ أَ مَا سَمِعْتَ اَللَّهَ یَقُولُ: « وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثِینَ لَیْلَهً » إِلَی « أَرْبَعِینَ لَیْلَهً » أَمَا إِنَّ مُوسَی لَمْ یَکُنْ یَعْلَمُ بِتِلْکَ اَلْعَشْرِ وَ لاَ بَنُو إِسْرَائِیلَ ، فَلَمَّا حَدَّثَهُمْ قَالُوا: کَذَبَ مُوسَی وَ أَخْلَفَنَا مُوسَی ، فَإِنْ حَدَّثْتُمْ بِهِ فَقَالُوا: صَدَقَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ ، تُؤْجَرُوا مَرَّتَیْنِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 26 )
ص : 3791
وَ عَنْهُ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرُّعَافِ أَ یَنْقُضُ اَلْوُضُوءَ قَالَ لَوْ أَنَّ رَجُلاً رَعَفَ فِی صَلاَتِهِ وَ کَانَ عِنْدَهُ مَاءٌ أَوْ مَنْ یُشِیرُ إِلَیْهِ بِمَاءٍ فَتَنَاوَلَهُ فَقَالَ بِرَأْسِهِ فَغَسَلَهُ فَلْیَبْنِ عَلَی صَلاَتِهِ وَ لاَ یَقْطَعْهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 241 )
ص : 3792
عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قَدْ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَیْراً نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَهٌ بَیْضَاءَ، وَ فَتَحَ مَسَامِعَ قَلْبِهِ، وَ وَکَّلَ بِهِ مَلَکاً یُسَدِّدُهُ، وَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ سُوءاً نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَهً سَوْدَاءَ وَ شَدَّ عَلَیْهِ مَسَامِعَ قَلْبِهِ، وَ وَکَّلَ بِهِ شَیْطَاناً یُضِلُّهُ ثُمَّ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ « فَمَنْ یُرِدِ اَللّهُ أَنْ یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً » اَلْآیَهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 376 )
ص : 3793
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی دَاوُدَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: دَخَلَ رَجُلاَنِ اَلْمَسْجِدَ أَحَدُهُمَا عَابِدٌ وَ اَلْآخَرُ فَاسِقٌ فَخَرَجَا مِنَ اَلْمَسْجِدِ وَ اَلْفَاسِقُ صِدِّیقٌ وَ اَلْعَابِدُ فَاسِقٌ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ یَدْخُلُ اَلْعَابِدُ اَلْمَسْجِدَ مُدِلاًّ بِعِبَادَتِهِ یُدِلُّ بِهَا فَتَکُونُ فِکْرَتُهُ فِی ذَلِکَ وَ تَکُونُ فِکْرَهُ اَلْفَاسِقِ فِی اَلتَّنَدُّمِ عَلَی فِسْقِهِ وَ یَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّا صَنَعَ مِنَ اَلذُّنُوبِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 101 )
ص : 3794
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَتِّیلٍ عَنْ عَمِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَتِّیلٍ قَالَ: لَمَّا حَضَرَتْ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عُثْمَانَ اَلْعَمْرِیَّ اَلسَّمَّانَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ اَلْوَفَاهُ کُنْتُ جَالِساً عِنْدَ رَأْسِهِ أُسَائِلُهُ وَ أُحَدِّثُهُ وَ أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ رُوحٍ فَالْتَفَتَ إِلَیَّ ثُمَّ قَالَ لِی قَدْ أُمِرْتُ أَنْ أُوصِیَ إِلَی أَبِی اَلْقَاسِمِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ رَوْحٍ قَالَ فَقُمْتُ مِنْ عِنْدِ رَأْسِهِ وَ أَخَذْتُ بِیَدِ أَبِی اَلْقَاسِمِ وَ أَجْلَسْتُهُ فِی مَکَانِی وَ تَحَوَّلْتُ عِنْدَ رِجْلَیْهِ.
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 503 )
31-جعفر بن احمد بن متیل گوید در حال احتضار ابو جعفر محمد بن عثمان عمری من بالای سرش نشسته بودم با او سؤال و جواب میکردم و با او صحبت میداشتم و ابو القاسم حسین بن روح(رضی الله عنه)پائین پایش نشسته بود پس بمن متوجه شد و گفت من دستور دادم که به ابو القاسم حسین بن روح وصیت کنم گوید من از بالای سرش برخاستم و دست ابو القاسم را گرفتم و بجای خود نشانیدم و خودم پائین پای او رفتم محمد بن متیل بما گزارش داد و گفت زنی بود زینب نام از اهل آبه و همسر محمد بن عبدیل آبی بود و سیصد اشرفی همراه داشت و نزد عمویم جعفر بن احمد بن متیل رفت و گفت من میخواهم این مال از دست خودم بدست ابی القاسم بن روح برسد،گوید مرا با او فرستاد تا ترجمان او باشم؛چون خدمت ابی القاسم(رضی الله عنه)رفتیم با زبان فصیح باو خوش آمد گفت و زینب باو گفت چونی چونا چویدا اگواندا چون هسته و معنایش اینست که حالت چطور است و چگونه هستی و دخترانت چطورند؟گوید من این عبارت را ترجمه نکردم و مال را تحویل داد و برگشت
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 181 )
جعفر بن محمّد بن متّیل گوید:در حال احتضار ابو جعفر محمّد بن عثمان عمری رضی اللّه عنه بالای سرش نشسته بودم و از او سؤال می کردم و با وی سخن می گفتم و حسین بن روح پائین پایش نشسته بود آنگاه به من التفات کرد و گفت: به من دستور داده اند که به ابو القاسم حسین بن روح وصیّت کنم.گوید:من از بالای سر او برخاستم و دست ابو القاسم را گرفتم و در مکان خود نشانیدم و خود به پائین پای وی آمدم.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 271 )
ص : 3795
عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْمَسْعُودِیُّ فِی إِثْبَاتِ اَلْوَصِیَّهِ ، عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی هِشَامٍ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ إِذَا خَرَجَ اَلْقَائِمُ أَمَرَ بِهَدْمِ اَلْمَنَارَهِ وَ اَلْمَقَاصِیرِ اَلَّتِی فِی اَلْمَسْجِدِ اَلْخَبَرَ . وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ عِیسَی فِی کَشْفِ اَلْغُمَّهِ ، نَقْلاً عَنْ دَلاَئِلِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 498 )
ص : 3796
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ وَ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: اَلْحَمَامُ مِنْ طُیُورِ اَلْأَنْبِیَاءِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 514 )
ص : 3797
17806-3 الکافی ،1/9/275/5 التهذیب ،1/19/143/7 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: رخص رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فی العرایا أن یشتریها بخرصها تمرا قال و العرایا جمع عریه و هی النخله تکون للرجل فی دار رجل آخر فیجوز له أن یبیعها بخرصها تمرا و لا یجوز ذلک فی غیره.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 544 )
ص : 3798
وَ مِنْهَا: أَنَّهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ تَلَکَّأَتْ عَلَیْهِ نَاقَهٌ بَیْنَ جِبَالِ رَضْوَی فَأَتَاهَا ثُمَّ أَرَاهَا اَلسَّوْطَ وَ اَلْقَضِیبَ ثُمَّ قَالَ لَتَنْطَلِقَنَّ أَوْ لَأَفْعَلَنَّ فَانْطَلَقَتْ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 585 )
4-در میان کوههای رضوی، شتر امام سجاد-علیه السّلام-تنبلی کرد و راه نرفت. حضرت، بالای سر او آمد و چوب دستی خود را به او نشان داد و فرمود: یا می روی یا می زنم، پس شتر به راه افتاد .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 430 )
ص : 3799
وَ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا تَمِیمُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ تَمِیمٍ اَلْقُرَشِیُّ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی، عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلنَّیْسَابُورِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْجَهْمِ، قَالَ: حَضَرْتُ مَجْلِسَ اَلْمَأْمُونِ وَ عِنْدَهُ اَلرِّضَا عَلِیُّ بْنُ مُوسَی (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ)، فَقَالَ لَهُ اَلْمَأْمُونُ: یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ، أَ لَیْسَ مِنْ قَوْلِکَ أَنَّ اَلْأَنْبِیَاءَ مَعْصُومُونَ؟ قَالَ: «بَلَی». قَالَ: فَمَا تَقُولُ فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ عَصی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوی ؟ قَالَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی قَالَ لِآدَمَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): اُسْکُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُکَ اَلْجَنَّهَ وَ کُلا مِنْها رَغَداً حَیْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ اَلشَّجَرَهَ وَ أَشَارَ لَهُمَا إِلَی شَجَرَهِ اَلْحِنْطَهِ فَتَکُونا مِنَ اَلظّالِمِینَ ، وَ لَمْ یَقُلْ لَهُمَا لاَ تَأْکُلاَ مِنْ هَذِهِ اَلشَّجَرَهِ وَ لاَ مِمَّا کَانَ مِنْ جِنْسِهَا، فَلَمْ یَقْرَبَا تِلْکَ اَلشَّجَرَهَ، وَ لَمْ یَأْکُلاَ مِنْهَا، وَ إِنَّمَا أَکَلاَ مِنْ غَیْرِهَا لَمَّا أَنْ وَسْوَسَ اَلشَّیْطَانُ إِلَیْهِمَا، وَ قَالَ: ما نَهاکُما رَبُّکُما عَنْ هذِهِ اَلشَّجَرَهِ ، وَ إِنَّمَا نَهَاکُمَا عَنْ أَنْ تَقْرَبَا غَیْرَهَا، وَ لَمْ یَنْهَکُمَا عَنِ اَلْأَکْلِ مِنْهَا إِلاّ أَنْ تَکُونا مَلَکَیْنِ أَوْ تَکُونا مِنَ اَلْخالِدِینَ `وَ قاسَمَهُما إِنِّی لَکُما لَمِنَ اَلنّاصِحِینَ ، وَ لَمْ یَکُنْ آدَمُ وَ حَوَّاءُ شَاهَدَا قَبْلَ ذَلِکَ مَنْ یَحْلِفُ بِاللَّهِ کَاذِباً فَدَلاّهُما بِغُرُورٍ ، فَأَکَلاَ مِنْهَا ثِقَهً بِیَمِینِهِ بِاللَّهِ، وَ کَانَ ذَلِکَ مِنْ آدَمَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَبْلَ اَلنُّبُوَّهِ، وَ لَمْ یَکُنْ ذَلِکَ بِذَنْبٍ کَبِیرٍ یَسْتَحِقُّ بِهِ دُخُولَ اَلنَّارِ، وَ إِنَّمَا کَانَ مِنَ اَلصَّغَائِرِ اَلْمَوْهُوبَهِ اَلَّتِی تَجُوزُ عَلَی اَلْأَنْبِیَاءِ قَبْلَ نُزُولِ اَلْوَحْیِ عَلَیْهِمْ، فَلَمَّا اِجْتَبَاهُ اَللَّهُ تَعَالَی وَ جَعَلَهُ نَبِیّاً کَانَ مَعْصُوماً لاَ یُذْنِبُ صَغِیرَهً وَ لاَ کَبِیرَهً، قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ عَصی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوی `ثُمَّ اِجْتَباهُ رَبُّهُ فَتابَ عَلَیْهِ وَ هَدی وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ اَللّهَ اِصْطَفی آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَی اَلْعالَمِینَ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 783 )
ص : 3800
کَمَا قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: یَحْمِلُ هَذَا اَلْعِلْمَ مِنْ کُلِّ خَلَفٍ عُدُولٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 279 )
ص : 3801
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ، عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ اِبْنِ یَعْقُوبَ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِدْرِیسَ ، عَنْ أَبِیهِ أَنَّهُ قَالَ: رَأَیْتُهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَعْدَ مُضِیِّ أَبِی مُحَمَّدٍ حِینَ أَیْفَعَ وَ قَبَّلْتُ یَدَهُ وَ رَأْسَهُ .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 340 )
ص : 3802
وَ قِیلَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی فَنَبَذُوهُ وَراءَ ظُهُورِهِمْ قَالَ تَرَکُوا اَلْعَمَلَ بِهِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 214 )
ص : 3803
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا مِنْ حَافِظَیْنِ یَرْفَعَانِ إِلَی اَللَّهِ مَا حَفِظَا فَیَرَی اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی أَوَّلِ اَلصَّحِیفَهِ خَیْراً وَ فِی آخِرِهَا خَیْراً إِلاَّ قَالَ لِمَلاَئِکَتِهِ اِشْهَدُوا أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لِعَبْدِی مَا بَیْنَ طَرْفَیِ اَلصَّحِیفَهِ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 100 )
ص : 3804
7619-14 التهذیب ،1/9/343/2 محمد بن أحمد عن الفطحیه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی الرجل یرید أن یصلی ثمانی رکعات - فیصلی عشر رکعات أ یحتسب بالرکعتین من صلاه علیه قال لا إلا أن یصلیها عمدا فإن لم ینو ذلک فلا.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1010 )
ص : 3805
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : یَفْتَرِقَانِ بِالْأَبْدَانِ مِنَ اَلْمَکَانِ اَلَّذِی عَقَدَا فِیهِ اَلْبَیْعَ لَقَدْ بَاعَ أَبِی رض أَرْضاً یُقَالُ لَهَا اَلْعُرَیْضُ فَلَمَّا اِتَّفَقَ مَعَ اَلْمُشْتَرِی وَ عَقَدَ اَلْبَیْعَ قَامَ أَبِی فَمَشَی فَتَبِعْتُهُ وَ قُلْتُ لَهُ لِمَ قُمْتَ سَرِیعاً قَالَ أَرَدْتُ أَنْ یَجِبَ اَلْبَیْعُ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 44 )
ص : 3806
و فی شرح الآیات الباهره : قال [أبو جعفر محمّد] بن بابویه: حدثنا سعد بن عبد اللّه، عن محمّد بن عیسی، عن علی بن مهران، عن علیّ بن عبد الغفّار، عن صالح بن حمزه و یکنّی بأبی شعیب، عن محمّد بن سعید المروزیّ قال: قلت لرجل: أذنب محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - قطّ؟ قال: لا. قلت: فقول اللّه: لِیَغْفِرَ لَکَ اَللّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ ما معناه؟ قال: إنّ اللّه - سبحانه - حمّل محمّدا ذنوب شیعه علیّ - علیه السّلام - ثمّ غفر له ما تقدّم منها و ما تأخّر.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 269 )
ص : 3807
و فی محاسن البرقیّ : عنه، عن محمّد بن علیّ، عن محمّد بن مسلم، عن الخطّاب الکوفیّ و مصعب الکوفیّ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - أنّه قال لسدیر: و الّذی بعث محمّدا بالنّبوّه و عجّل روحه إلی الجنّه، ما بین أحدکم و بین أن یغتبط و یری السّرور أو تبین له النّدامه [و الحسره] إلاّ أن یعاین ما قال اللّه فی کتابه: عَنِ اَلْیَمِینِ وَ عَنِ اَلشِّمالِ قَعِیدٌ و أتاه ملک الموت یقبض روحه، [فینادی روحه] فتخرج من جسده. فأمّا المؤمن فلا یحسّ بخروجها، و ذلک قول اللّه - تبارک و تعالی-: یا أَیَّتُهَا اَلنَّفْسُ اَلْمُطْمَئِنَّهُ `اِرْجِعِی إِلی رَبِّکِ راضِیَهً مَرْضِیَّهً `فَادْخُلِی فِی عِبادِی `وَ اُدْخُلِی جَنَّتِی . ثمّ قال: ذلک لمن کان ورعا مواسیا لإخوانه وصولا لهم، و إن کان غیر ورع و لا وصول لإخوانه قیل له: ما منعک عن الورع و المواساه لإخوانک؟ أنت ممّن انتحل المحبّه بلسانه و لم یصدّق ذلک بفعله. و إذا لقی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و أمیر المؤمنین - علیه السّلام - لقیهما معرضین مغضبین فی وجهه غیر شافعین له. قال سدیر: من جدع [اللّه] أنفه . قال أبو عبد اللّه - علیه السّلام-: فهو ذلک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 279 )
ص : 3808
قَالَ بَعْضُهُمْ: عُجْبُ اَلْمَرْءِ بِنَفْسِهِ أَحَدُ أَعْدَاءِ عَقْلِهِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 16 )
ص : 3809
وَ رُوِیَ عَنْ أَحَدِ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ فِی اَلرِّزْقِ اَلْمَقْسُومِ بِالْحَرَکَهِ إِنَّ مَنْ طَلَبَهُ مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ فَوَصَلَ إِلَیْهِ حُوسِبَ بِهِ مِنْ حِلِّهِ وَ بَقِیَ عَلَیْهِ وِزْرُهُ فَالْوَاجِبُ أَنْ لاَ یُطْلَبَ إِلاَّ مِنَ اَلْوَجْهِ اَلْمُبَاحِ دُونَ اَلْمَحْظُورِ.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 161 )
ص : 3810
مَنْعُ أَذَاکَ یُصْلِحُ لَکَ قُلُوبَ أَعْدَاکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 706 )
ص : 3811
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ وَ غَیْرِهِمَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْعَبْدَ إِذَا عَجِلَ فَقَامَ لِحَاجَتِهِ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَ مَا یَعْلَمُ عَبْدِی أَنِّی أَنَا اَللَّهُ اَلَّذِی أَقْضِی اَلْحَوَائِجَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 55 )
ص : 3812
وَ کَانَ لِلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سِتَّهُ أَوْلاَدٍ: عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْأَکْبَرُ ، کُنْیَتُهُ أَبُو مُحَمَّدٍ ، وَ أُمُّهُ شَاهْ زَنَانَ بِنْتُ کِسْرَی یَزْدَجَرْدَ ، وَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْأَصْغَرُ ، قُتِلَ مَعَ أَبِیهِ بِالطَّفِّ ، وَ قَدْ تَقَدَّمَ ذِکْرُهُ فِیمَا سَلَفَ، وَ أُمُّهُ لَیْلَی بِنْتُ أَبِی قُرَّهَ بْنِ عُرْوَهَ بْنِ مَسْعُودٍ اَلثَّقَفِیَّهُ ، وَ جَعْفَرُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ لاَ بَقِیَّهَ لَهُ، وَ أُمُّهُ قُضَاعِیَّهٌ، وَ کَانَتْ وَفَاتُهُ فِی حَیَاهِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ عَبْدُ اَللَّهِ قُتِلَ مَعَ أَبِیهِ صَغِیراً بِالطَّفِّ ، جَاءَهُ سَهْمٌ وَ هُوَ فِی حَجْرِ أَبِیهِ فَذَبَحَهُ وَ سُکَیْنَهُ بِنْتُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أُمُّهَا اَلرَّبَابُ بِنْتُ اِمْرِئِ اَلْقَیْسِ بْنِ عَدِیٍّ کَلْبِیَّهٌ، وَ فَاطِمَهُ أُمُّهَا أُمُّ إِسْحَاقَ بِنْتُ طَلْحَهَ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ تَیْمِیَّهٌ .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 290 )
ص : 3813
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «إِنَّ لِکُلِّ شَیْءٍ ذِرْوَهً، وَ ذِرْوَهُ اَلْقُرْآنِ آیَهُ اَلْکُرْسِیِّ ؛ مَنْ قَرَأَهَا مَرَّهً صَرَفَ اَللَّهُ عَنْهُ أَلْفَ مَکْرُوهٍ مِنْ مَکَارِهِ اَلدُّنْیَا، وَ أَلْفَ مَکْرُوهٍ مِنْ مَکَارِهِ اَلْآخِرَهِ، أَیْسَرُ مَکْرُوهِ اَلدُّنْیَا اَلْفَقْرُ، وَ أَیْسَرُ مَکْرُوهِ اَلْآخِرَهِ عَذَابُ اَلْقَبْرِ، وَ إِنِّی لَأَسْتَعِینُ بِهَا عَلَی صُعُودِ اَلدَّرَجَهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 527 )
ص : 3814
سُوءُ اَلتَّدْبِیرِ سَبَبُ اَلتَّدْمِیرِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 399 )
ص : 3815
وَ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ، بْنِ حَاتِمٍ اَلنَّوْفَلِیُّ اَلْمَعْرُوفُ بِالْکِرْمَانِیِّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ عِیسَی اَلْوَشَّاءِ اَلْبَغْدَادِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ طَاهِرٍ اَلْقُمِّیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَحْرِ بْنِ سَهْلٍ اَلشَّیْبَانِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مَسْرُورٍ، عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقُمِّیِّ، فِی حَدِیثٍ لَهُ مَعَ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْعَسْکَرِیِّ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ): قَالَ لَهُ: «مَا جَاءَ بِکَ، یَا سَعْدُ؟» فَقُلْتُ: شَوَّقَنِی أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ إِلَی لِقَاءِ مَوْلاَنَا. قَالَ: «وَ اَلْمَسَائِلُ اَلَّتِی أَرَدْتَ أَنْ تَسْأَلَ عَنْهَا؟». قُلْتُ: عَلَی حَالِهَا، یَا مَوْلاَیَ. قَالَ: «فَسَلْ قُرَّهَ عَیْنِی عَنْهَا». وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی اَلْغُلاَمِ - یَعْنِی اِبْنَهُ اَلْقَائِمَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) - فَقَالَ لِیَ اَلْغُلاَمُ: «سَلْ عَمَّا بَدَا لَکَ». وَ ذَکَرَ اَلْمَسَائِلَ إِلَی أَنْ قَالَ: قُلْتُ: فَأَخْبِرْنِی - یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ - عَنْ تَأْوِیلِ کهیعص ؟ قَالَ: «هَذِهِ اَلْحُرُوفُ مِنْ أَنْبَاءِ اَلْغَیْبِ، أَطْلَعَ اَللَّهُ عَلَیْهَا عَبْدَهُ زَکَرِیَّا، ثُمَّ قَصَّهَا عَلَی مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ ذَلِکَ أَنَّ زَکَرِیَّا (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) سَأَلَ رَبَّهُ أَنْ یُعَلِّمَهُ أَسْمَاءَ اَلْخَمْسَهِ، فَأَهْبَطَ اَللَّهُ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَعَلَّمَهُ إِیَّاهَا، فَکَانَ زَکَرِیَّا إِذَا ذَکَرَ مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنَ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ)، سُرِّیَ عَنْهُ هَمُّهُ وَ اِنْجَلَی کَرْبُهُ، وَ إِذَا ذَکَرَ اَلْحُسَیْنَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) خَنَقَتْهُ اَلْعَبْرَهُ، وَ وَقَعَتْ عَلَیْهِ اَلْبُهْرَهُ. فَقَالَ ذَاتَ یَوْمٍ: إِلَهِی، مَا لِی إِذَا ذَکَرْتُ أَرْبَعاً مِنْهُمْ تَسَلَّیْتُ بِأَسْمَائِهِمْ مِنْ هُمُومِی، وَ إِذَا ذَکَرْتُ اَلْحُسَیْنَ تَدْمَعُ عَیْنِی وَ تَثُورُ زَفْرَتِی؟ فَأَنْبَأَهُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَنْ قِصَّتِهِ، فَقَالَ: کهیعص فَالْکَافُ: اِسْمُ کَرْبَلاَءَ، وَ اَلْهَاءُ: هَلاَکُ اَلْعِتْرَهِ، وَ اَلْیَاءُ: یَزِیدُ (لَعَنَهُ اَللَّهُ)، وَ هُوَ ظَالِمُ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، وَ اَلْعَیْنُ: عَطَشُهُ، وَ اَلصَّادُ: صَبْرُهُ. فَلَمَّا سَمِعَ بِذَلِکَ زَکَرِیَّا (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) لَمْ یُفَارِقْ مَسْجِدَهُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ، وَ مَنَعَ فِیهَا اَلنَّاسَ مِنَ اَلدُّخُولِ عَلَیْهِ، وَ أَقْبَلَ عَلَی اَلْبُکَاءِ وَ اَلنَّحِیبِ، وَ کَانَتْ نُدْبَتُهُ: إِلَهِی، أَ تُفَجِّعُ خَیْرَ خَلْقِکَ بِوَلَدِهِ. إِلَهِی أَ تُنْزِلُ بَلْوَی هَذِهِ اَلرَّزِیَّهِ بِفِنَائِهِ، إِلَهِی، أَ تُلْبِسُ عَلِیّاً وَ فَاطِمَهَ ثِیَابَ هَذِهِ اَلْمُصِیبَهِ، إِلَهِی أَ تُحِلُّ کُرْبَهَ هَذِهِ اَلْفَجِیعَهِ بِسَاحَتِهِمَا. ثُمَّ کَانَ یَقُولُ: إِلَهِی، اُرْزُقْنِی وَلَداً تَقَرُّ بِهِ عَیْنِی عَلَی اَلْکِبَرِ، وَ اِجْعَلْهُ وَارِثاً وَصِیّاً، وَ اِجْعَلْ مَحَلَّهُ مِنِّی مَحَلَّ اَلْحُسَیْنِ، فَإِذَا رَزَقْتَنِیهِ فَافْتِنِّی بِحُبِّهِ، ثُمَّ اِفْجَعْنِی بِهِ کَمَا تَفْجَعُ مُحَمَّداً حَبِیبَکَ بِوَلَدِهِ، فَرَزَقَهُ اَللَّهُ یَحْیَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ فَجَعَهُ بِهِ، وَ کَانَ حَمْلُ یَحْیَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) سِتَّهَ أَشْهُرٍ، وَ حَمْلُ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) کَذَلِکَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 697 )
ص : 3816
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَهَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ یَکُونُ اَلْإِمَامُ یُسْأَلُ عَنِ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ وَ لاَ یَکُونُ عِنْدَهُ فِیهِ شَیْءٌ قَالَ لاَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی « فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ » هُمُ اَلْأَئِمَّهُ « إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ » قُلْتُ مَنْ هُمْ قَالَ نَحْنُ قُلْتُ فَمَنِ اَلْمَأْمُورُ بِالْمَسْأَلَهِ قَالَ أَنْتُمْ قُلْتُ فَإِنَّا نَسْأَلُکَ وَ قَدْ رُمْتُ أَنَّهُ لاَ یَمْنَعُ مِنِّی إِذَا أَتَیْتُهُ مِنْ هَذَا اَلْوَجْهِ فَقَالَ إِنَّمَا أُمِرْتُمْ أَنْ تَسْأَلُوا وَ لَیْسَ عَلَیْنَا اَلْجَوَابُ إِنَّمَا ذَلِکَ إِلَیْنَا .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 39 )
ص : 3817
لاَ تُوَادُّوا اَلْکَافِرَ وَ لاَ تُصَاحِبُوا اَلْجَاهِلَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 521 )
ص : 3818
قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَا صِرَاطُ اَللَّهِ اَلْمُسْتَقِیمُ وَ عُرْوَتُهُ اَلْوُثْقَی اَلَّتِی لاَ اِنْفِصامَ لَها .
( تصحیح إعتقادات الإمامیه , جلد 1 , صفحه 108 )
ص : 3819
ج، [الإحتجاج] ، م، [تفسیر الإمام علیه السلام] ، بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَوْ لاَ مَنْ یَبْقَی بَعْدَ غَیْبَهِ قَائِمِنَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلْعُلَمَاءِ اَلدَّاعِینَ إِلَیْهِ وَ اَلدَّالِّینَ عَلَیْهِ وَ اَلذَّابِّینَ عَنْ دِینِهِ بِحُجَجِ اَللَّهِ وَ اَلْمُنْقِذِینَ لِضُعَفَاءِ عِبَادِ اَللَّهِ مِنْ شِبَاکِ إِبْلِیسَ وَ مَرَدَتِهِ وَ مِنْ فِخَاخِ اَلنَّوَاصِبِ لَمَا بَقِیَ أَحَدٌ إِلاَّ اِرْتَدَّ عَنْ دِینِ اَللَّهِ وَ لَکِنَّهُمُ اَلَّذِینَ یُمْسِکُونَ أَزِمَّهَ قُلُوبِ ضُعَفَاءِ اَلشِّیعَهِ کَمَا یُمْسِکُ صَاحِبُ اَلسَّفِینَهِ سُکَّانَهَا أُولَئِکَ هُمُ اَلْأَفْضَلُونَ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 6 )
ص : 3820
مِنْ کِتَابِ اَلدُّرِّ ذَکَرَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ حَدِیثاً عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ قَالَ لِلْحَسَنِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُحِبُّهُ فَأَحِبَّ مَنْ یُحِبُّهُ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 41 )
ص : 3821
مَنْ صَبَرَ عَلَی اَلنِّکْبَهِ کَأَنْ لَمْ یَنْکُبْ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 444 )
ص : 3822
اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی کِتَابِ اَلْإِسْتِخَارَهِ ، قَالَ ذَکَرَ اَلشَّیْخُ اَلْفَاضِلُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ فِی کِتَابٍ لَهُ فِی اَلْعَمَلِ مَا هَذَا لَفْظُهُ: دُعَاءَ اَلاِسْتِخَارَهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَقُولُهُ بَعْدَ فَرَاغِکَ مِنْ صَلاَهِ اَلاِسْتِخَارَهِ تَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنَّکَ خَلَقْتَ أَقْوَاماً یَلْجَئُونَ إِلَی مَطَالِعِ اَلنُّجُومِ لِأَوْقَاتِ حَرَکَاتِهِمْ وَ سُکُونِهِمْ وَ تَصَرُّفِهِمْ وَ عَقْدِهِمْ وَ خَلَقْتَنِی أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِنَ اَللَّجَإِ إِلَیْهَا وَ مِنْ طَلَبِ اَلاِخْتِیَارَاتِ بِهَا وَ أَتَیَقَّنُ أَنَّکَ لَمْ تُطْلِعْ أَحَداً عَلَی غَیْبِکَ فِی مَوَاقِعَهَا وَ لَمْ تُسَهِّلْ لَهُ اَلسَّبِیلَ إِلَی تَحْصِیلِ أَفَاعِیلِهَا وَ أَنَّکَ قَادِرٌ عَلَی نَقْلِهَا فِی مَدَارَاتِهَا فِی مَسِیرِهَا عَنِ اَلسُّعُودِ اَلْعَامَّهِ وَ اَلْخَاصَّهِ إِلَی اَلنُّحُوسِ وَ مِنَ اَلنُّحُوسِ اَلشَّامِلَهِ وَ اَلْمُفْرَدَهِ إِلَی اَلسُّعُودِ لِأَنَّکَ تَمْحُو مَا تَشَاءُ وَ تُثْبِتُ وَ عِنْدَکَ أُمُّ اَلْکِتَابِ وَ لِأَنَّهَا خَلْقٌ مِنْ خَلْقِکَ وَ صَنْعَهٌ مِنْ صَنِیعِکَ وَ مَا أَسْعَدَتْ مَنِ اِعْتَمَدَ عَلَی مَخْلُوقٍ مِثْلِهِ وَ اِسْتَمَدَّ اَلاِخْتِیَارَ لِنَفْسِهِ وَ هُمْ أُولَئِکَ وَ لاَ أَشْقَیْتَ مَنِ اِعْتَمَدَ عَلَی اَلْخَالِقِ اَلَّذِی أَنْتَ هُوَ إِلَی آخِرِ اَلدُّعَاءِ وَ قَدْ مَرَّ فِی کِتَابِ اَلصَّلاَهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 124 )
ص : 3823
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: ذُکِرَ اَلْحَائِکُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ مَلْعُونٌ فَقَالَ إِنَّمَا ذَلِکَ اَلَّذِی یَحُوکُ اَلْکَذِبَ عَلَی اَللَّهِ وَ عَلَی رَسُولِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 140 )
ص : 3824
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی شُعَیْبٍ اَلْمَحَامِلِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِی اَلدِّیکِ خَمْسُ خِصَالٍ مِنْ خِصَالِ اَلْأَنْبِیَاءِ اَلسَّخَاءُ وَ اَلْقَنَاعَهُ وَ اَلْمَعْرِفَهُ بِأَوْقَاتِ اَلصَّلاَهِ وَ کَثْرَهُ اَلطَّرُوقَهِ وَ اَلْغَیْرَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 524 )
ص : 3825
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَجُوزُ شَهَادَهُ اَلنِّسَاءِ فِی اَلْحُدُودِ وَ لاَ فِی اَلْقَوَدِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 140 )
ص : 3826
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی اَلسَّابَاطِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عَنْ رَجُلٍ جَاءَ مُبَادِراً وَ اَلْإِمَامُ رَاکِعٌ فَرَکَعَ قَالَ أَجْزَأَتْهُ تَکْبِیرَهٌ وَاحِدَهٌ لِدُخُولِهِ فِی اَلصَّلاَهِ وَ لِلرُّکُوعِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 374 )
ص : 3827
وَ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ عَنْ عَبْدِ اَلْوَاحِدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَهَ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَلسَّلاَمِ اَلْهَرَوِیِّ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: رَحِمَ اَللَّهُ عَبْداً أَحْیَا أَمْرَنَا قُلْتُ کَیْفَ یُحْیِی أَمْرَکُمْ قَالَ یَتَعَلَّمُ عُلُومَنَا وَ یُعَلِّمُهَا اَلنَّاسَ فَإِنَّ اَلنَّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ کَلاَمِنَا لاَتَّبَعُونَا اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 92 )
ص : 3828
ل، [الخصال] ، اِبْنُ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلرَّازِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُثْمَانَ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ اِخْتَارَ مِنَ اَلنِّسَاءِ أَرْبَعاً مَرْیَمَ وَ آسِیَهَ وَ خَدِیجَهَ وَ فَاطِمَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 2 )
ص : 3829
وَ مِنْهَا: أَنَّهُ أَتَی یَهُودَ اَلنَّضِیرِ مَعَ جَمَاعَهٍ مِنْ أَصْحَابِهِ فَانْدَسَّ لَهُ رَجُلٌ مِنْهُمْ وَ لَمْ یُخْبِرْ أَحَداً وَ لَمْ یُؤَامِرْ بَشَراً إِلاَّ مَا أَضْمَرَهُ عَلَیْهِ وَ هُوَ یُرِیدُ أَنْ یَطْرَحَ عَلَیْهِ صَخْرَهً وَ کَانَ قَاعِداً فِی ظِلِّ أُطُمٍ مِنْ آطَامِهِمْ فَنَذَرَتْهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَذَارَهُ اَللَّهِ فَقَامَ رَاجِعاً إِلَی اَلْمَدِینَهِ وَ أَنْبَأَ اَلْقَوْمَ بِمَا أَرَادَ صَاحِبُهُمْ فَسَأَلُوهُ فَصَدَّقَهُمْ وَ صَدَّقُوهُ وَ بَعَثَ اَللَّهُ عَلَی اَلَّذِی أَرَادَ کَیْدَهُ أَمَسَّ اَلْخَلْقِ بِهِ رَحِماً فَقَتَلَهُ فَنَفَلَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِمَالِهِ کُلِّهِ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 33 )
31-پیامبر برای مذاکره در مورد پرداخت دیۀ شخصی، به کنار قلعۀ یهودیان بنی نضیر رفته بود، در سایۀ دیواری به استراحت پرداخت. شخصی از این موقعیت استفاده کرد و خواست از بالای دیوار سنگی بر سر حضرت بیندازد و ایشان را از بین ببرد! ولی خداوند متعال او را از این توطئۀ یهود، آگاه کرد و حضرت، بی آنکه عکس العملی نشان دهد یا همراهان خود را خبر کند، راهی مدینه شد. یهود از ماجرا اطلاع یافتند. و قضیه را از آن شخص یهودی پرسیدند، او هم تصدیق کرد. مدتی گذشت و همان شخص به وسیلۀ یکی از نزدیکان خود، کشته شد .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 24 )
ص : 3830
تَفْسِیرُ اَلثَّعْلَبِیِّ : أَ لاَ أُنَبِّئُکَ بِالْحَسَنَهِ اَلَّتِی مَنْ جَاءَ بِهَا دَخَلَ اَلْجَنَّهَ وَ اَلسَّیِّئَهِ اَلَّتِی مَنْ جَاءَ بِهَا أَکَبَّهُ اَللَّهُ فِی اَلنَّارِ وَ لَمْ یَقْبَلْ مَعَهَا عَمَلاً قُلْتُ بَلَی قَالَ اَلْحَسَنَهُ حُبُّنَا وَ اَلسَّیِّئَهُ بُغْضُنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 102 )
ص : 3831
ید، [التوحید] ، اِبْنُ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اِبْنِ حُمَیْدٍ قَالَ: ذَاکَرْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِیمَا یَرْوُونَ مِنَ اَلرُّؤْیَهِ فَقَالَ اَلشَّمْسُ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِینَ جُزْءاً مِنْ نُورِ اَلْکُرْسِیِّ وَ اَلْکُرْسِیُّ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِینَ جُزْءاً مِنْ نُورِ اَلْعَرْشِ وَ اَلْعَرْشُ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِینَ جُزْءاً مِنْ نُورِ اَلْحِجَابِ وَ اَلْحِجَابُ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِینَ جُزْءاً مِنْ نُورِ اَلسِّرِّ فَإِنْ کَانُوا صَادِقِینَ فَلْیَمْلَئُوا أَعْیُنَهُمْ مِنَ اَلشَّمْسِ لَیْسَ دُونَهَا سَحَابٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 4 , صفحه 44 )
ص : 3832
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ قُلْ فِی قُنُوتِکَ بَعْدَ فَرَاغِکَ مِنَ اَلْقِرَاءَهِ قَبْلَ اَلرُّکُوعِ- اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْحَلِیمُ اَلْکَرِیمُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ سُبْحَانَکَ رَبِّ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ رَبِّ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ رَبِّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ یَا اَللَّهُ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِغْفِرْ لِی وَ لِوَالِدَیَّ وَ لِجَمِیعِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ثُمَّ اِرْکَعْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 403 )
ص : 3833
لی، [الأمالی للصدوق ] ، مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْقُرَشِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَتَخَلَّصَ مِنْ هَوْلِ اَلْقِیَامَهِ فَلْیَتَوَلَّ وَلِیِّی وَ لْیَتَّبِعْ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی مِنْ بَعْدِی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ فَإِنَّهُ صَاحِبُ حَوْضِی یَذُودُ عَنْهُ أَعْدَاءَهُ یَسْقِی أَوْلِیَاءَهُ فَمَنْ لَمْ یُسْقَ مِنْهُ لَمْ یَزَلْ عَطْشَاناً وَ لَمْ یَرْوِ أَبَداً وَ مَنْ سُقِیَ مِنْهُ شَرْبَهً لَمْ یَشْقَ وَ لَمْ یَظْمَأْ أَبَداً اَلْخَبَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 19 )
ص : 3834
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالاَ: سَأَلْنَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَمْ أُحِلَّ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلنِّسَاءِ قَالَ مَا شَاءَ یَقُولُ بِیَدِهِ هَکَذَا وَ هِیَ لَهُ حَلاَلٌ یَعْنِی یَقْبِضُ یَدَهُ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 389 )
3 - جمیل بن درّاج و محمد بن حمران گویند: از امام صادق علیه السّلام پرسیدیم: چه تعداد از زنان برای پیامبر حلال شد؟
امام علیه السّلام با انگشتانش اشاره نمود و فرمود: هرچه که بخواهد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 248 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 123 )
ص : 3835
و عن جبیر بن مطعم ، قال: قال لی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: أ تحبّ، یا جبیر، [أن تکون] إذا خرجت فی سفر من أمثل أصحابک هیبه و أکثرهم زادا؟ قلت: نعم، بأبی أنت و أمّی یا رسول اللّه. قال: فاقرأ هذه السّور الخمس: قُلْ یا أَیُّهَا اَلْکافِرُونَ و إِذا جاءَ نَصْرُ اَللّهِ وَ اَلْفَتْحُ و قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ و قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ اَلْفَلَقِ و قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ اَلنّاسِ . و افتتح قراءتک ب بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ . قال جبیر: و کنت غیر کثیر المال، و کنت أخرج مع من شاء اللّه أن أخرج، فأکون أکثرهم همّه و أمثلهم زادا حتّی أرجع من سفری ذلک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 470 )
ص : 3836
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْحَائِضُ مَا بَلَغَ بَلَلُ اَلْمَاءِ مِنْ شَعْرِهَا أَجْزَأَهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 241 )
ص : 3837
و فی مصباح الشّریعه : قال الصّادق - علیه السّلام - فی کلام طویل: فإذا أردت أن تعلم أ صادق أنت أم کاذب، فانظر فی قصد معناک و غور دعواک و عیّرهما بقسطاس من اللّه - عزّ و جلّ-، کأنّک فی القیامه. قال اللّه - تعالی-: وَ اَلْوَزْنُ یَوْمَئِذٍ اَلْحَقُّ . فإذا اعتدل معناک بدعواک، ثبت لک الصّدق.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 41 )
ص : 3838
قِیلَ: خَطَبَ اَلْمَأْمُونُ فِی بَعْضِ اَلْجِهَاتِ فَوَقَعَتْ ذُبَابَهٌ عَلَی مُوقِ عَیْنِهِ فَطَرَدَهَا ثُمَّ عَادَتْ فَطَرَدَهَا حَتَّی قَطَعَتْ عَلَیْهِ خُطْبَتَهُ فَلَمَّا فَرَغَ مِنَ اَلصَّلاَهِ بَعَثَ إِلَی بَعْضِ اَلْعُلَمَاءِ فَقَالَ لِمَ خَلَقَ اَللَّهُ اَلذُّبَابَ قَالَ لِیُذِلَّ بِهِ اَلْجَبَابِرَهَ قَالَ صَدَقْتَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 221 )
ص : 3839
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ اَلْخَفَّافِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا اِنْهَزَمَ اَلنَّاسُ یَوْمَ أُحُدٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِنْصَرَفَ إِلَیْهِمْ بِوَجْهِهِ وَ هُوَ یَقُولُ أَنَا مُحَمَّدٌ أَنَا رَسُولُ اَللَّهِ لَمْ أُقْتَلْ وَ لَمْ أَمُتْ فَالْتَفَتَ إِلَیْهِ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ فَقَالاَ اَلْآنَ یَسْخَرُ بِنَا أَیْضاً وَ قَدْ هُزِمْنَا وَ بَقِیَ مَعَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ سِمَاکُ بْنُ خَرَشَهَ أَبُو دُجَانَهَ رَحِمَهُ اَللَّهُ فَدَعَاهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا بَا دُجَانَهَ اِنْصَرِفْ وَ أَنْتَ فِی حِلٍّ مِنْ بَیْعَتِکَ فَأَمَّا عَلِیٌّ فَهُوَ أَنَا وَ أَنَا هُوَ فَتَحَوَّلَ وَ جَلَسَ بَیْنَ یَدَیِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بَکَی وَ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ وَ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ جَعَلْتُ نَفْسِی فِی حِلٍّ مِنْ بَیْعَتِی إِنِّی بَایَعْتُکَ فَإِلَی مَنْ أَنْصَرِفُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِلَی زَوْجَهٍ تَمُوتُ أَوْ وَلَدٍ یَمُوتُ أَوْ دَارٍ تَخْرَبُ وَ مَالٍ یَفْنَی وَ أَجَلٍ قَدِ اِقْتَرَبَ فَرَقَّ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمْ یَزَلْ یُقَاتِلُ حَتَّی أَثْخَنَتْهُ اَلْجِرَاحَهُ وَ هُوَ فِی وَجْهٍ وَ عَلِیٌّ فِی وَجْهٍ فَلَمَّا أُسْقِطَ اِحْتَمَلَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَجَاءَ بِهِ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَوَضَعَهُ عِنْدَهُ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ وَفَیْتُ بِبَیْعَتِی قَالَ نَعَمْ وَ قَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَیْراً وَ کَانَ اَلنَّاسُ یَحْمِلُونَ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمَیْمَنَهَ فَیَکْشِفُهُمْ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَإِذَا کَشَفَهُمْ أَقْبَلَتِ اَلْمَیْسَرَهُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمْ یَزَلْ کَذَلِکَ حَتَّی تَقَطَّعَ سَیْفُهُ بِثَلاَثِ قِطَعٍ فَجَاءَ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَطَرَحَهُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ قَالَ هَذَا سَیْفِی قَدْ تَقَطَّعَ فَیَوْمَئِذٍ أَعْطَاهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَا اَلْفَقَارِ فَلَمَّا رَأَی اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِخْتِلاَجَ سَاقَیْهِ مِنْ کَثْرَهِ اَلْقِتَالِ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ هُوَ یَبْکِی وَ قَالَ یَا رَبِّ وَعَدْتَنِی أَنْ تُظْهِرَ دِینَکَ وَ إِنْ شِئْتَ لَمْ یُعْیِکَ فَأَقْبَلَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَسْمَعُ دَوِیّاً شَدِیداً وَ أَسْمَعُ أَقْدِمْ حَیْزُومُ وَ مَا أَهُمُّ أَضْرِبُ أَحَداً إِلاَّ سَقَطَ مَیِّتاً قَبْلَ أَنْ أَضْرِبَهُ فَقَالَ هَذَا جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ وَ إِسْرَافِیلُ وَ اَلْمَلاَئِکَهُ ثُمَّ جَاءَ جَبْرَئِیلُ فَوَقَفَ إِلَی جَنْبِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ هَذِهِ هِیَ اَلْمُوَاسَاهُ فَقَالَ إِنَّ عَلِیّاً مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا مِنْکُمَا ثُمَّ اِنْهَزَمَ اَلنَّاسُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا عَلِیُّ اِمْضِ بِسَیْفِکَ حَتَّی تُعَارِضَهُمْ فَإِنْ رَأَیْتَهُمْ قَدْ رَکِبُوا اَلْقِلاَصَ وَ جَنَبُوا اَلْخَیْلَ فَإِنَّهُمْ یُرِیدُونَ مَکَّهَ وَ إِنْ رَأَیْتَهُمْ قَدْ رَکِبُوا اَلْخَیْلَ وَ هُمْ یَجْنُبُونَ اَلْقِلاَصَ فَإِنَّهُمْ یُرِیدُونَ اَلْمَدِینَهَ فَأَتَاهُمْ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَکَانُوا عَلَی اَلْقِلاَصِ فَقَالَ أَبُو سُفْیَانَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا عَلِیُّ مَا تُرِیدُ هُوَ ذَا نَحْنُ ذَاهِبُونَ إِلَی مَکَّهَ فَانْصَرِفْ إِلَی صَاحِبِکَ فَأَتْبَعَهُمْ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَکُلَّمَا سَمِعُوا. وَقْعَ حَوَافِرِ فَرَسِهِ جَدُّوا فِی اَلسَّیْرِ وَ کَانَ یَتْلُوهُمْ فَإِذَا اِرْتَحَلُوا قَالَ هُوَ ذَا عَسْکَرُ مُحَمَّدٍ قَدْ أَقْبَلَ فَدَخَلَ أَبُو سُفْیَانَ مَکَّهَ فَأَخْبَرَهُمُ اَلْخَبَرَ وَ جَاءَ اَلرُّعَاهُ وَ اَلْحَطَّابُونَ فَدَخَلُوا مَکَّهَ فَقَالُوا رَأَیْنَا عَسْکَرَ مُحَمَّدٍ کُلَّمَا رَحَلَ أَبُو سُفْیَانَ نَزَلُوا یَقْدُمُهُمْ فَارِسٌ عَلَی أَشْقَرَ یَطْلُبُ آثَارَهُمْ فَأَقْبَلَ أَهْلُ مَکَّهَ عَلَی أَبِی سُفْیَانَ یُوَبِّخُونَهُ وَ رَحَلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلرَّایَهُ مَعَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ بَیْنَ یَدَیْهِ فَلَمَّا أَنْ أَشْرَفَ بِالرَّایَهِ مِنَ اَلْعَقَبَهِ وَ رَآهُ اَلنَّاسُ نَادَی عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَیُّهَا اَلنَّاسُ هَذَا مُحَمَّدٌ لَمْ یَمُتْ وَ لَمْ یُقْتَلْ فَقَالَ صَاحِبُ اَلْکَلاَمِ اَلَّذِی قَالَ اَلْآنَ یَسْخَرُ بِنَا وَ قَدْ هُزِمْنَا هَذَا عَلِیٌّ وَ اَلرَّایَهُ بِیَدِهِ حَتَّی هَجَمَ عَلَیْهِمُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نِسَاءُ اَلْأَنْصَارِ فِی أَفْنِیَتِهِمْ عَلَی أَبْوَابِ دُورِهِمْ وَ خَرَجَ اَلرِّجَالُ إِلَیْهِ یَلُوذُونَ بِهِ وَ یَثُوبُونَ إِلَیْهِ وَ اَلنِّسَاءُ نِسَاءُ اَلْأَنْصَارِ قَدْ خَدَشْنَ اَلْوُجُوهَ وَ نَشَرْنَ اَلشُّعُورَ وَ جَزَزْنَ اَلنَّوَاصِیَ وَ خَرَقْنَ اَلْجُیُوبَ وَ حَزَمْنَ اَلْبُطُونَ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا رَأَیْنَهُ قَالَ لَهُنَّ خَیْراً وَ أَمَرَهُنَّ أَنْ یَتَسَتَّرْنَ وَ یَدْخُلْنَ مَنَازِلَهُنَّ وَ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَعَدَنِی أَنْ یُظْهِرَ دِینَهُ عَلَی اَلْأَدْیَانِ کُلِّهَا وَ أَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ ما مُحَمَّدٌ إِلاّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ اَلرُّسُلُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ اِنْقَلَبْتُمْ عَلی أَعْقابِکُمْ وَ مَنْ یَنْقَلِبْ عَلی عَقِبَیْهِ فَلَنْ یَضُرَّ اَللّهَ شَیْئاً اَلْآیَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 20 , صفحه 107 )
ص : 3840
اِبْنُ بَابَوَیْهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اَلسِّنَانِیُّ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیُّ، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ اَلْآدَمِیِّ، عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِیِّ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی مَحْمُودٍ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی: وَ تَرَکَهُمْ فِی ظُلُماتٍ لا یُبْصِرُونَ فَقَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لاَ یُوصَفُ بِالتَّرْکِ کَمَا یُوصَفُ خَلْقُهُ، وَ لَکِنَّهُ مَتَی عَلِمَ أَنَّهُمْ لاَ یَرْجِعُونَ عَنِ اَلْکُفْرِ وَ اَلضَّلاَلَهِ مَنَعَهُمُ اَلْمُعَاوَنَهَ وَ اَللُّطْفَ، وَ خَلَّی بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اِخْتِیَارِهِمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 149 )
ص : 3841
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ فَمَنِ اُبْتُلِیَ بِالْجِدَالِ مَا عَلَیْهِ قَالَ إِذَا جَادَلَ فَوْقَ مَرَّتَیْنِ فَعَلَی اَلْمُصِیبِ دَمٌ یُهَرِیقُهُ وَ عَلَی اَلْمُخْطِئِ بَقَرَهٌ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ اَلْحَلَبِیِّ جَمِیعاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: دَمٌ یُهَرِیقُهُ شَاهٌ . وَ رَوَاهُ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ رَوَاهُ اِبْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ نَوَادِرِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 145 )
ص : 3842
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ فِی بَابِ مَا کَتَبَ بِهِ اَلرِّضَا (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ فِی جَوَابِ مَسَائِلِهِ فِی اَلْعِلَلِ: وَ عِلَّهُ اَلْمَرْأَهِ أَنَّهَا لاَ تَرِثُ مِنَ اَلْعَقَارِ شَیْئاً إِلاَّ قِیمَهَ اَلطُّوبِ وَ اَلنِّقْضِ لِأَنَّ اَلْعَقَارَ لاَ یُمْکِنُ تَغْیِیرُهُ وَ قَلْبُهُ وَ اَلْمَرْأَهُ یَجُوزُ أَنْ یَنْقَطِعَ مَا بَیْنَهَا وَ بَیْنَهُ مِنَ اَلْعِصْمَهِ وَ یَجُوزُ تَغْیِیرُهَا وَ تَبْدِیلُهَا، وَ لَیْسَ اَلْوَلَدُ وَ اَلْوَالِدُ کَذَلِکَ لِأَنَّهُ لاَ یُمْکِنُ اَلنَّقْضُ مِنْهُمَا وَ اَلْمَرْأَهُ یُمْکِنُ اَلاِسْتِبْدَالُ بِهَا فَمَا یَجُوزُ أَنْ یَجِیءَ وَ یَذْهَبَ کَانَ مِیرَاثُهُ فِیمَا یَجُوزُ تَبْدِیلُهُ وَ تَغْیِیرُهُ إِذَ أَشْبَهَهُ وَ کَانَ اَلثَّابِتُ اَلْمُقِیمُ حَالُهُ کَمَنْ کَانَ مِثْلَهُ فِی اَلثَّبَاتِ وَ اَلْقِیَامِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 454 )
ص : 3843
عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَبِیهِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : إِنَّ اَلْمَرْءَ لَیَصِلُ رَحِمَهُ وَ مَا بَقِیَ مِنْ عُمُرِهِ إِلاَّ ثَلاَثُ سِنِینَ فَیَمُدُّهَا اَللَّهُ إِلَی ثَلاَثٍ وَ ثَلاَثِینَ سَنَهً، وَ إِنَّ اَلْمَرْءَ لَیَقْطَعُ رَحِمَهُ وَ قَدْ بَقِیَ مِنْ عُمُرِهِ ثَلاَثٌ وَ ثَلاَثُونَ سَنَهً، فَیَقْصُرُهَا اَللَّهُ ثَلاَثَ سِنِینَ أَوْ أَدْنَی» قَالَ اَلْحُسَیْنُ : وَ کَانَ جَعْفَرٌ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَتْلُو هَذِهِ اَلْآیَهَ یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتابِ .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 271 )
ص : 3844
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَمْرٍو اَلزُّبَیْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ فَرَضَ اَلْإِیمَانَ عَلَی جَوَارِحِ اِبْنِ آدَمَ وَ قَسَمَهُ عَلَیْهَا وَ فَرَّقَهُ فِیهَا فَلَیْسَ مِنْ جَوَارِحِهِ جَارِحَهٌ إِلاَّ وَ قَدْ وُکِّلَتْ مِنَ اَلْإِیمَانِ بِغَیْرِ مَا وُکِّلَتْ بِهِ أُخْتُهَا إِلَی أَنْ قَالَ: فَأَمَّا مَا فُرِضَ عَلَی اَلْقَلْبِ مِنَ اَلْإِیمَانِ فَالْإِقْرَارُ وَ اَلْمَعْرِفَهُ وَ اَلْعَقْدُ وَ اَلرِّضَا وَ اَلتَّسْلِیمُ بِأَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ إِلَهاً وَاحِداً لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَهً وَ لاَ وَلَداً وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْإِقْرَارُ بِمَا جَاءَ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ مِنْ نَبِیٍّ أَوْ کِتَابٍ فَذَلِکَ مَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَلْقَلْبِ مِنَ اَلْإِقْرَارِ وَ اَلْمَعْرِفَهِ وَ هُوَ عَمَلُهُ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلاّ مَنْ أُکْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمانِ ، وَ قَالَ أَلا بِذِکْرِ اَللّهِ تَطْمَئِنُّ اَلْقُلُوبُ وَ قَالَ اَلَّذِینَ قالُوا آمَنّا بِأَفْواهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ ، وَ قَالَ وَ إِنْ تُبْدُوا ما فِی أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ یُحاسِبْکُمْ بِهِ اَللّهُ فَیَغْفِرُ لِمَنْ یَشاءُ وَ یُعَذِّبُ مَنْ یَشاءُ ، فَذَلِکَ مَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَلْقَلْبِ مِنَ اَلْإِقْرَارِ وَ اَلْمَعْرِفَهِ وَ هُوَ عَمَلُهُ وَ هُوَ رَأْسُ اَلْإِیمَانِ وَ فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَللِّسَانِ اَلْقَوْلَ وَ اَلتَّعْبِیرَ عَنِ اَلْقَلْبِ بِمَا عُقِدَ عَلَیْهِ وَ أَقَرَّ بِهِ قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اِسْمُهُ وَ قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً ، وَ قَالَ قُولُوا آمَنّا بِالَّذِی أُنْزِلَ إِلَیْنا وَ أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ وَ إِلهُنا وَ إِلهُکُمْ واحِدٌ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ ، فَهَذَا مَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَللِّسَانِ وَ هُوَ عَمَلُهُ ، وَ فَرَضَ عَلَی اَلسَّمْعِ أَنْ یَتَنَزَّهَ عَنِ اَلاِسْتِمَاعِ إِلَی مَا حَرَّمَ اَللَّهُ وَ أَنْ یُعْرِضَ عَمَّا لاَ یَحِلُّ لَهُ مِمَّا نَهَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ وَ اَلْإِصْغَاءِ إِلَی مَا أَسْخَطَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی ذَلِکَ وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی اَلْکِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آیاتِ اَللّهِ یُکْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ ، ثُمَّ اِسْتَثْنَی مَوْضِعَ اَلنِّسْیَانِ فَقَالَ وَ إِمّا یُنْسِیَنَّکَ اَلشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ اَلذِّکْری مَعَ اَلْقَوْمِ اَلظّالِمِینَ ، وَ قَالَ فَبَشِّرْ عِبادِ `اَلَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ اَلْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِکَ اَلَّذِینَ هَداهُمُ اَللّهُ وَ أُولئِکَ هُمْ أُولُوا اَلْأَلْبابِ وَ قَالَ تَعَالَی قَدْ أَفْلَحَ اَلْمُؤْمِنُونَ `اَلَّذِینَ هُمْ فِی صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ `وَ اَلَّذِینَ هُمْ عَنِ اَللَّغْوِ مُعْرِضُونَ `وَ اَلَّذِینَ هُمْ لِلزَّکاهِ فاعِلُونَ ، وَ قَالَ وَ إِذا سَمِعُوا اَللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ ، وَ قَالَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً ، فَهَذَا مَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَلسَّمْعِ مِنَ اَلْإِیمَانِ أَنْ لاَ یُصْغِیَ إِلَی مَا لاَ یَحِلُّ لَهُ وَ هُوَ عَمَلُهُ وَ هُوَ مِنَ اَلْإِیمَانِ وَ فَرَضَ عَلَی اَلْبَصَرِ أَنْ لاَ یَنْظُرَ إِلَی مَا حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَنْ یُعْرِضَ عَمَّا نَهَی اَللَّهُ عَنْهُ مِمَّا لاَ یَحِلُّ لَهُ وَ هُوَ عَمَلُهُ وَ هُوَ مِنَ اَلْإِیمَانِ فَقَالَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ، أَنْ یَنْظُرُوا إِلَی عَوْرَاتِهِمْ وَ أَنْ یَنْظُرَ اَلْمَرْءُ إِلَی فَرْجِ أَخِیهِ وَ یَحْفَظَ فَرْجَهُ أَنْ یُنْظَرَ إِلَیْهِ وَ قَالَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ مِنْ أَنْ تَنْظُرَ إِحْدَاهُنَّ إِلَی فَرْجِ أُخْتِهَا وَ تَحْفَظَ فَرْجَهَا مِنْ أَنْ یُنْظَرَ إِلَیْهَا وَ قَالَ کُلُّ شَیْءٍ فِی اَلْقُرْآنِ مِنْ حِفْظِ اَلْفَرْجِ فَهُوَ مِنَ اَلزِّنَا إِلاَّ هَذِهِ اَلْآیَهَ فَإِنَّهَا مِنَ اَلنَّظَرِ ثُمَّ نَظَمَ مَا فَرَضَ عَلَی اَلْقَلْبِ وَ اَلْبَصَرِ وَ اَللِّسَانِ فِی آیَهٍ أُخْرَی فَقَالَ وَ ما کُنْتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَنْ یَشْهَدَ عَلَیْکُمْ سَمْعُکُمْ وَ لا أَبْصارُکُمْ وَ لا جُلُودُکُمْ ، یَعْنِی بِالْجُلُودِ اَلْفُرُوجَ وَ اَلْأَفْخَاذَ وَ قَالَ وَ لا تَقْفُ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ اَلسَّمْعَ وَ اَلْبَصَرَ وَ اَلْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً ، فَهَذَا مَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَلْعَیْنَیْنِ مِنْ غَضِّ اَلْبَصَرِ وَ هُوَ عَمَلُهُمَا وَ هُوَ مِنَ اَلْإِیمَانِ ، وَ فَرَضَ عَلَی اَلْیَدَیْنِ أَنْ لاَ یُبْطَشَ بِهِمَا إِلَی مَا حَرَّمَ اَللَّهُ وَ أَنْ یُبْطَشَ بِهِمَا إِلَی مَا أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ فَرَضَ عَلَیْهِمَا مِنَ اَلصَّدَقَهِ وَ صِلَهِ اَلرَّحِمِ وَ اَلْجِهَادِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ اَلطَّهُورِ لِلصَّلَوَاتِ فَقَالَ تَعَالَی یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَی اَلصَّلاهِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَی اَلْمَرافِقِ وَ اِمْسَحُوا بِرُؤُسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَی اَلْکَعْبَیْنِ ، وَ قَالَ فَإِذا لَقِیتُمُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا فَضَرْبَ اَلرِّقابِ حَتّی إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا اَلْوَثاقَ فَإِمّا مَنًّا بَعْدُ وَ إِمّا فِداءً حَتّی تَضَعَ اَلْحَرْبُ أَوْزارَها ، فَهَذَا مَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَلْیَدَیْنِ لِأَنَّ اَلضَّرْبَ مِنْ عِلاَجِهِمَا وَ فَرَضَ عَلَی اَلرِّجْلَیْنِ أَنْ لاَ یُمْشَی بِهِمَا إِلَی شَیْءٍ مِنْ مَعَاصِی اَللَّهِ وَ فَرَضَ عَلَیْهِمَا اَلْمَشْیَ إِلَی مَا یَرْضَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ وَ لا تَمْشِ فِی اَلْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّکَ لَنْ تَخْرِقَ اَلْأَرْضَ وَ لَنْ تَبْلُغَ اَلْجِبالَ طُولاً ، وَ قَالَ وَ اِقْصِدْ فِی مَشْیِکَ وَ اُغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ اَلْأَصْواتِ لَصَوْتُ اَلْحَمِیرِ وَ قَالَ فِیمَا شَهِدَتْ بِهِ اَلْأَیْدِی وَ اَلْأَرْجُلُ عَلَی أَنْفُسِهَا وَ عَلَی أَرْبَابِهَا مِنْ تَضْیِیعِهَا لِمَا أَمَرَ اَللَّهُ بِهِ وَ فَرَضَهُ عَلَیْهَا اَلْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلی أَفْواهِهِمْ وَ تُکَلِّمُنا أَیْدِیهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ ، فَهَذَا أَیْضاً مِمَّا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَلْیَدَیْنِ وَ عَلَی اَلرِّجْلَیْنِ وَ هُوَ عَمَلُهَا وَ هُوَ مِنَ اَلْإِیمَانِ وَ فَرَضَ عَلَی اَلْوَجْهِ اَلسُّجُودَ لَهُ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ فِی مَوَاقِیتِ اَلصَّلاَهِ فَقَالَ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِرْکَعُوا وَ اُسْجُدُوا وَ اُعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ اِفْعَلُوا اَلْخَیْرَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ ، فَهَذِهِ فَرِیضَهٌ جَامِعَهٌ عَلَی اَلْوَجْهِ وَ اَلْیَدَیْنِ وَ اَلرِّجْلَیْنِ وَ قَالَ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ وَ أَنَّ اَلْمَساجِدَ لِلّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اَللّهِ أَحَداً ، إِلَی أَنْ قَالَ: فَمَنْ لَقِیَ اَللَّهَ حَافِظاً لِجَوَارِحِهِ مُوفِیاً کُلَّ جَارِحَهٍ مِنْ جَوَارِحِهِ مَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَیْهَا لَقِیَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مُسْتَکْمِلاً لِإِیمَانِهِ وَ هُوَ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ خَانَ فِی شَیْءٍ مِنْهَا أَوْ تَعَدَّی مِمَّا أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا لَقِیَ اَللَّهَ نَاقِصَ اَلْإِیمَانِ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ بِتَمَامِ اَلْإِیمَانِ دَخَلَ اَلْمُؤْمِنُونَ اَلْجَنَّهَ وَ بِالنُّقْصَانِ دَخَلَ اَلْمُفَرِّطُونَ اَلنَّارَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 164 )
1-امام صادق(علیه السّلام)در حدیث بلندی فرمود:خداوند واجب کرده است ایمان را بر اعضاء بدن فرزندان آدم و قسمت و پخش کرده ایمان را بر آنها،پس وظیفه ایمانی هر عضوی بغیر از وظیفه ایمانی عضو دیگر است. تا اینکه حضرت فرمود:آن چه از ایمان بر قلب وظیفه و فرض بوده عبارت است از معرفت و اقرار و تصمیم و رضایت و تسلیم به اینکه نیست الهی مگر الله،یکتاست و شریکی ندارد،اله واحدی که برای خود یار و فرزندی نگرفته،و اینکه محمد(صلّی اللّه علیه و آله)بنده و رسول خداست،و اقرار به آنچه از کتاب و پیامبر از جانب خداوند آمده است،اینها آن چیزی است که از معرفت و اقرار که عمل قلب است بر قلب فرض و واجب کرده است،و این همان قول خداوند است که می فرماید:«همانا به یاد خدا قلبها اطمینان پیدا می کنند.(سوره رعد 28)و می فرماید:«مگر آنکه اجبار شود(به گناهی)در حالی که قلب او به ایمان مطمئن است(برای او باکی نیست).(سوره نحل/106)»و می فرماید:«آنانی که گویند ایمان آوردیم به زبانهایشان و ایمان نیاورده قلبهایشان(سوره مائده/41)»و می فرماید: «اگر آشکار کنید(از اعمال و نیات)آن چه در نفسهایتان است یا پنهان دارید به آن خداوند حساب می کند،پس آن که را بخواهد می آمرزد،و عذاب می کند آنکه را بخواهد. (سوره بقره/284)«پس اینها چیزی است که خداوند از اقرار و معرفت بر قلب واجب کرده و آن عمل قلب است و آن سر ایمان است و خداوند فرض و واجب کرده بر زبان،بیان آنچه را که قلب بر آن اقرار کرده است.چنان که خداوند متعال می فرماید:«و بگوئید بر مردم به نیکوئی(سوره بقره/83)»و می فرماید:«بگوئید ایمان آوردیم به آنچه نازل شده است بسوی شما و ما،و پروردگار ما و پروردگار شما یک تاست و ما بر او تسلیم شده گانیم.(سوره عنکبوت/46)و این چیزی است که خداوند بر زبان واجب و فرض کرده که آن عمل زبان است.و خداوند فرض و واجب کرده بر گوش که منزه باشد از شنیدن آنچه خداوند حرام کرده است و اعراض کند از آنچه بر او حلال نیست و خداوند نهی کرده از آن،پرهیز کند از گوش دادن به آنچه سخط و خشم خداوند را باعث می شود خداوند در این باره گوید: «و همانا نازل کرد بسوی شما در کتاب اینکه چون شنیدید آیات خدا مورد کفر قرار گرفته و مسخره می شود پس ننشینید با آنان تا فرو روند در گفتاری غیر از آن(سوره نساء/140) و سپس خداوند حالت فراموشی را از نشستن در مجالس یاد شده استثناء کرده و فرمود: «و اگر به فراموشاند تو را شیطان پس منشین بعد از یاد آوردن با مردم ستمکار(سوره انعام /68)»و باز خدا می فرماید:«پس بشارت بده بندگانم را آنان که می شنوند گفتار را پس پیروی می کنند نیکوترین آن را،آنان کسانی هستند که خداوند هدایتشان کرده و هم ایشان صاحبان خرد باشند(سوره زمر/18)»و فرماید:همانا رستگار شدند مؤمنان،آنان که در نمازشان خشوع کنندگانند و آنان که از لغو اعراض کنندگانند،و آنان که زکات را پرداخت کنندگانند .(سوره مؤمنون/104)».«و چون بشنوند لغو را از آن اعراض کنند(سوره قصص/55)».«و چون بگذرند بر لغو با کرامت می گذرند(سوره فرقان/77)»اینها چیزهائی است که خداوند بر گوش واجب و فرض کرده تا انسان گوش ندهد به آنچه که برایش حلال نیست و این عمل گوش است و از ایمان اوست.و خداوند فرض کرده بر چشم که نگاه نکند به آنچه خداوند بر آن حرام کرده است و اعراض کند از آنچه خدا نهی کرده و بر او حلال نمی باشد که این عمل چشم بوده و از ایمان چشم است،خداوند متعال می فرماید:«بگو به مؤمنان بپوشانند چشمهایشان را و حفظ کنند فرجهایشان را(سوره نور/30)»و نگاه نکنند به عورتهای خودشان،نگاه نکند مرد به فرج برادرش و نیز فرج خود را حفظ کند از نگاه کردن به آن»و باز می فرماید:«بگو بر زنان مؤمن فرو پوشند چشمهایشان را و حفظ کنند فرجهایشان را(سوره نساء/31)»به اینکه نگاه نکند یکی از ایشان به عورت خواهرش و عورت خود را حفظ کند از اینکه نظر گردیده شود،پس فرمود:هر چه در قرآن راجع به حفظ فرج (عورت)وارد شده است در مورد عمل زنا است بغیر از این آیه که در باره نظر و نگاه وارد شده است،سپس خداوند به نظم در آورده است آنچه فرض است بر قلب و چشم و زبان در یک آیه و فرموده:«و نبودید پنهان دارید که گواهی دهد بر شما گوشتان و نه چشمهایتان و نه پوستهایتان(سوره فصلت/22)»که منظور از پوستها،عورتها و رانها است.و خدا می فرماید:«و پیروی مکن از آنچه بدان عالم نیستی که همانا گوش و چشم و دل هر یک از آنها مسئول است.(سوره اسراء/36)»پس اینها چیزی است که بر چشم فرض شده و اینها عمل چشم و از ایمان آن است و باز فرض کرده بر دستهای انسان که بکار نبرد در آنچه خداوند حرام گردانیده و در آنچه خدا فرمان داده است بکار برد،و فرض کرده خدا بر آنها صدقه و احسان و صله رحم و جهاد در راه خدا و پاکیزگی برای نمازها را،و می گوید:«ای کسانی که ایمان آورده اید هنگامی که بپا می گردید برای نماز پس بشوئید صورتهایتان و دستهایتان را تا به آرنجها،و مسخ کنید بر سرتان و پاهایتان تا دو قاب پا(سوره مائده/6)» و می گوید:«پس چون بر خوردید با آنان که کافر شده اند پس زدن گردنها است تا گاهی که بشدت به مرگشان رسانید،پس شدید کنید پیمان را،یا منت گذارید.(در می گذرید)و یا فدیه می گیرید.تا جنگ بارهای خود را فرو گذارد(سوره محمد/4)»پس اینها وظائفی است که خداوند بر دستها فرض کرده است زیرا زدن از کارهای دست است.و نیز خداوند بر پاها فرض کرده که انسان بواسطه آنها در معصیت خدا راه نرود بلکه بر آنها فرض کرده که در رضایت خداوند مورد استفاده قرار گیرد،و لذا می گوید:به خرامانی روی زمین راه مرو که تو(نتوانی)هرگز بشکافی زمین را و به بلندی کوهها نرسی(سوره اسراء/37)»و فرمود: «و در رفتنت میانه رو باش و فرو کش صدایت را که زشت ترین صداها صدای خران است(سوره لقمان/19)». خداوند در باره شهادت دست و پا بر خودشان و صاحبشان در آنچه از فرمانهای و وظائف ضایع کرده اند می گوید:«آن روز مهر می زنیم بر دهنهایشان و سخن می گویند با ما دستهایشان و گواهی می دهند پاهایشان به آنچه بودند فراهم می کردند(سوره یس/65)» پس اینها از چیزهائی است که خداوند فرض کرده است بر دستها و پاها و همینها عمل آنها بوده و از ایمان آنهاست. و نیز خداوند قرض و واجب کرده بر صورت،سجده کردن را در شب و روز به هنگام نمازها،و فرموده است:«ای کسانی که ایمان آورده اید رکوع کنید و سجده کنید و پروردگارتان را عبادت کنید و نیکوئی را انجام دهید،باشد که رستگار گردید(سوره حج/77)پس اینها فریضه و وظیفه جامعی است بر صورت و دستها و پاها،چنان که خداوند در جای دیگری می فرماید:«و همانا سجده گاهها برای خداست پس نخوانید با خداوند کسی را(سوره جن /18)». تا اینکه حضرت فرمود:پس هر که خدا را ملاقات کند در حالی که اعضاء بدن خود را(از نافرمانی حق)حفظ کرده و با هر یک از اعضاء بدنش آنچه را خدا فرض نموده انجام داده باشد،پس خدا را ملاقات کند در حالی که ایمان خود را کامل ساخته و از اهل بهشت قرار گرفته است،و هر که در چیزی از وظائف این اعضاء کوتاهی کند و تجاوز نماید از آنچه خدا فرمان داده است خدا را در حالی ملاقات خواهد کرد که ایمانش ناقص است. تا اینکه امام(علیه السّلام)فرمود:و با تمام بودن ایمان مؤمنان وارد بهشت شده و با ناقص بودن آن، کوتاهی کنندگان وارد دوزخ می گردند.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 10 )
ص : 3845
نَهْجُ اَلْبَلاَغَهِ ، قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ لَقَدْ کَانَ فِی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَافٍ لَکَ فِی اَلْأُسْوَهِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ إِنْ شِئْتَ ثَلَّثْتَ بِدَاوُدَ صَاحِبِ اَلْمَزَامِیرِ وَ قَارِئِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ فَلَقَدْ کَانَ یَعْمَلُ سَفَائِفَ اَلْخُوصِ بِیَدِهِ وَ یَقُولُ لِجُلَسَائِهِ أَیُّکُمْ یَکْفِینِی بَیْعَهَا وَ یَأْکُلُ قُرْصَ اَلشَّعِیرِ مِنْ ثَمَنِهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 23 )
ص : 3846
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنِ اِشْتَرَی شَاهً مُصَرَّاهً فَهُوَ بِالْخِیَارِ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ إِنْ شَاءَ أَمْسَکَهَا وَ إِنْ شَاءَ رَدَّهَا وَ صَاعاً مِنَ اَلتَّمْرِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 305 )
ص : 3847
6048-30 التهذیب ،1/259/339/2 أحمد عن البرقی عن صفوان عن الخراز عن سلیمان بن خالد قال: قال لی أبو عبد اللّه علیه السّلام ربما قمت و قد طلع الفجر فأصلی صلاه اللیل و الوتر و الرکعتین قبل الفجر ثم أصلی الفجر قال قلت أفعل أنا ذا قال نعم و لا یکون منک عاده.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 335 )
ص : 3848
ب، [قرب الإسناد] ، اِبْنُ عِیسَی عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ : فِیمَا کَتَبَ إِلَیْهِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْوَقْفِ عَلَی أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَّا اِبْنُ أَبِی حَمْزَهَ فَإِنَّهُ رَجُلٌ تَأَوَّلَ تَأْوِیلاً لَمْ یُحْسِنْهُ وَ لَمْ یُؤْتَ عِلْمَهُ فَأَلْقَاهُ إِلَی اَلنَّاسِ فَلَجَّ فِیهِ وَ کَرِهَ إِکْذَابَ نَفْسِهِ فِی إِبْطَالِ قَوْلِهِ بِأَحَادِیثَ تَأَوَّلَهَا وَ لَمْ یُحْسِنْ تَأْوِیلَهَا وَ لَمْ یُؤْتَ عِلْمَهَا وَ رَأَی أَنَّهُ إِذَا لَمْ یُصَدِّقْ آبَائِی بِذَلِکَ لَمْ یَدْرِ لَعَلَّهُ مَا خُبِّرَ عَنْهُ مِثْلُ اَلسُّفْیَانِیِّ وَ غَیْرِهِ أَنَّهُ کَانَ لاَ یَکُونُ مِنْهُ شَیْءٌ وَ قَالَ لَهُمْ لَیْسَ یُسْقِطُ قَوْلَ آبَائِهِ شَیْءٌ وَ لَعَمْرِی مَا یُسْقِطُ قَوْلَ آبَائِی شَیْءٌ وَ لَکِنْ قَصُرَ عِلْمُهُ عَنْ غَایَاتِ ذَلِکَ وَ حَقَائِقِهِ فَصَارَتْ فِتْنَهً لَهُ وَ شُبْهَهً عَلَیْهِ وَ فَرَّ مِنْ أَمْرٍ فَوَقَعَ فِیهِ وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ قَدْ فَرَغَ مِنَ اَلْأَمْرِ فَقَدْ کَذَبَ لِأَنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْمَشِیَّهَ فِی خَلْقِهِ یُحْدِثُ مَا یَشَاءُ وَ یَفْعَلُ مَا یُرِیدُ وَ قَالَ: ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ فَآخِرُهَا مِنْ أَوَّلِهَا وَ أَوَّلُهَا مِنْ آخِرِهَا فَإِذَا خُبِّرَ عَنْهَا بِشَیْءٍ مِنْهَا بِعَیْنِهِ أَنَّهُ کَائِنٌ فَکَانَ فِی غَیْرِهِ مِنْهُ فَقَدْ وَقَعَ اَلْخَبَرُ عَلَی مَا أَخْبَرُوا أَ لَیْسَتْ فِی أَیْدِیهِمْ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ إِذْ قِیلَ فِی اَلْمَرْءِ شَیْءٌ فَلَمْ یَکُنْ فِیهِ ثُمَّ کَانَ فِی وُلْدِهِ مِنْ بَعْدِهِ فَقَدْ کَانَ فِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 223 )
قرب الاسناد: بزنطی ضمن نامه ای که حضرت رضا علیه السّلام باو نوشت راجع به واقفی ها (که معتقد بودند حضرت رضا امام نیست و در موسی بن جعفر توقف کردند) مضمون نامه اما پسر ابی حمزه مردی بود که تاویلی نمود نادرست و اطلاعی راجع بآن نداشت بمردم القا نمود و لجاجت کرد و نخواست خود را تکذیب کند با احادیثی که تاویل نموده بود و اطلاع در آن مورد نداشت و خیال میکرد وقتی آباء گرام مرا تصدیق نکند با آن حدیث نمیداند شاید او چنین چیزی نفرموده مثل جریان سفیانی و غیره که چیزی از آن بوجود نیامده و اینکه میگوید حرف پدرانش را هیچ چیز نمیتواند از بین ببرد بجان خودم قسم حرف آباء من از بین نمیرود ولی او منظور از فرمایش آنها را نمیفهمد و حقیقت مطلب را درک نمیکند این وضع برای او فتنه و شبهه بوجود آورد فرار کرد از اینکه فرمایش ائمه را تاویل نماید (که حضرت صادق فرموده فرزندم قائم است یا از فرزندان من قائم هستند تاویل کند که منظور فرزند چندم است چون نتوانست تاویل کند بناچار نصوص متواتره بر اینکه امامها دوازده نفرند تکذیب کرد) دچار تکذیب ائمه شد.حضرت باقر علیه السّلام فرمود هر کس خیال کند که کار تمام شده دروغ گفته زیرا خداوند دارای اراده است در باره مخلوقات خود هر چه بخواهد و هر چه مایل باشد انجام میدهد و فرموده است«
ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ
»پس آخرین ما از اولی است و اولی از آخری است وقتی خبر دادند که جریانی در مورد فلان شخص ما است آن جریان در یکی دیگر از ما بوقوع پیوست آن خبری که داده اند درست مطابق واقع پیش آمده مگر خودشان این روایت را از حضرت صادق علیه السّلام نقل نمیکنند که فرمود اگر در باره شخصی چیزی گفته شد ولی در او نبود بعد در فرزندش پیدا شد در خود او بوده.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 158 )
ص : 3849
رُوِیَ أَنَّ رَجُلاً کَتَبَ إِلَی رَجُلٍ مِنْ وُلاَهِ اَلْعِرَاقِ یَشْفَعُ فِی اَلْفَرَزْدَقِ وَ قَدْ طَلَبَهُ فَهَرَبَ مِنْهُ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ هَذَا اَلْبَطْنَ مِنْ قُرَیْشٍ قَدْ غَرَسُوا شَجَرَهَ اَلْحِلْمِ فَتَفَرَّعَتْ أَغْصَانُهَا عَنِ اَلْکَرَمِ وَ اَلْعِلْمِ وَ اَلصِّدْقِ وَ اَلْوَفَاءِ ثُمَّ اِجْتَنَی کُلٌّ مِنْهُمْ مِنْ ذَلِکَ عَلَی عِظَمِ قَدْرِهِ وَ عُلُوِّ هِمَّتِهِ وَ إِنَّکَ أَطْوَلُهُمْ بَاعاً وَ أَحْسَنُهُمْ عَمُوداً وَ أَجْزَلُهُمْ وُفُوداً وَ لَوْ قُلْتُ إِنَّ لَکَ ثُلُثَیْ ذَلِکَ اَلْفَضْلِ لَکَانَ بَلْ لَکَ ذَلِکَ کُلُّهُ لِأَنَّکَ أَهْلُهُ وَ مَعْدِنُهُ وَ فِیهِ غُرِسَ أَصْلُکَ وَ عَلَیْهِ تَفَرَّعَ فَرْعُکَ وَ عَلَیْهِ تَهَدَّلَتْ غُصُونُهُ وَ بَعْدُ فَلَوْ لاَ عِظَمُ جُرْمِ اَلْفَرَزْدَقِ لَمْ یَضِقْ عَنْهُ حِلْمُکَ عَلَی عِظَمِهِ وَ سَعَهِ صَدْرِکَ وَ کِبَرِ صَبْرِکَ وَ کَظْمِ غَیْظِکَ لَکِنِّی أَحْسَبُکَ أَرَدْتَ بِإِخَافَتِهِ تَأْدِیبَ رَعِیَّتِکَ کَیْمَا لاَ یَجْتَرُّوا عَلَی اِرْتِکَابِ ذَنْبٍ طَمَعاً فِی اَلْعَفْوِ وَ لَنِعْمَ مُؤَدِّبُ اَلرَّعِیَّهِ وَ سَائِسُهَا أَنْتَ وَ إِنَّمَا یَذْهَبُ اَلْغَیْظَ اَلظَّفَرُ وَ اَلْحِقْدَ اَلْحِلْمُ وَ یُطَیِّبُ اَلنَّفْسَ اَلرَّغْبَهُ فِی ثَوَابِ ذَلِکَ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ لْیَعْفُوا وَ لْیَصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ یَغْفِرَ اَللّهُ لَکُمْ وَ اَللّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ وَ قَالَ سُبْحَانَهُ وَ اَلْکاظِمِینَ اَلْغَیْظَ وَ اَلْعافِینَ عَنِ اَلنّاسِ وَ اَللّهُ یُحِبُّ اَلْمُحْسِنِینَ وَ قَدْ ظَفِرْتَ بِهِ وَ ذَلَّ لَکَ مَطْلَبُهُ وَ اِسْتَخْذَی إِلَیْکَ طَمَعاً فِی عَفْوِکَ وَ رَجَاءً لِحِلْمِکَ وَ اَلْحِلْمُ وَ اَلْکَرَمُ وَ اَلْعَفْوُ وَ اَلصَّفْحُ خُلُقٌ قُرَشِیٌّ وَ سِجَالٌ هَاشِمِیٌّ وَ حُلَّهٌ یَلْبَسُهَا اَلْبَرُّ اَلْکَرِیمُ جَمِیلَهٌ وَ قَدْ أَوْطَأْتَهُ رَبْعَکَ اَلْفَسِیحَ وَ جَنَابَکَ اَلسَّمِیحَ وَ ضَمِنْتَ لَهُ عَلَیْکَ اَلْوَفَاءَ حَتَّی یَرِدَ کِتَابُکَ بِذَلِکَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی فَلَمَّا قَرَأَهُ کَتَبَ إِلَیْهِ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ حُسْنٍ وَ خَیْرٍ وَ جَمِیلٍ وَ وَصَفْتَ مِنْ کَرَمٍ فَأَنْتَ اَلْمُقَدَّمُ فِیهِ وَ اَلسَّابِقُ إِلَیْهِ بَلْ أَنْتَ أَصْلُهُ وَ بِکَ یَصِحُّ مَعْنَاهُ وَ مَا ذَکَرْتَ مِنْ أَمْرِ اَلرَّعِیَّهِ فَإِنَّهُ کَذَلِکَ لِأَنَّ اَللَّیْثَ لاَ یَفْرُقُ إِنْ لَمْ یَفْتَرِسْ وَ بِالْمَهَابَهِ یُمَکِّنُ اَلْجَمُوحُ مِنْ عِنَانِهِ وَ لَقَدْ أَحْسَنَ لِنَفْسِهِ اَلصَّنِیعَهَ إِذْ لَجَأَ إِلَیْکَ وَ إِنَّمَا هَرَبَ لِیُعْلِمَ أَنَّهُ خَطَرَ بِالْبَالِ وَ قَدْ أَرَدْتُ أَنْ یَبِینَ طَرِیداً شَرِیداً لاَ یُطْعَمُ اَلْغُمْضَ وَ لاَ یَأْمَنُ مِنَ اَلْخَوْفِ حَتَّی وَرَدَ کِتَابُکَ شَافِعاً فِیهِ فَأَمَانُکَ أَمَانِی وَ عَفْوُکَ عَفْوِی وَ أَمْرُکَ أَمْرِی فَإِنِّی لاَ أُخِیفُ مَنْ آمَنْتَهُ وَ لاَ أُرْهِبُ مَنْ آجَرْتَهُ وَ مِنَّتُکَ فِی اَلطَّلَبِ إِلَیْنَا اَلْعَفْوَ عَنْهُ أَفْضَلُ وَ أَعْظَمُ مِنْ مِنَّتِنَا بِإِسْعَافِکَ بِالْإِجَابَهِ إِلَی مَا سَأَلْتَ أَدَامَ اَللَّهُ نِعْمَتَکَ وَ سَلاَمَتَکَ.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 290 )
ص : 3850
عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ ذَکَرَ قَوْلَ اَللَّهِ « هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اَللّهِ » قَالَ: اَلدَّرَجَهُ مَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 205 )
ص : 3851
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا شَرِبْتُمُ اَللَّبَنَ فَتَمَضْمَضُوا فَإِنَّ لَهُ دَسَماً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 294 )
66-فرمود صلّی اللّه علیه و آله:چون شیر نوشید دهن را شوئید که چربی دارد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 234 )
ص : 3852
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ بَکْرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَبِیبٍ قَالَ حَدَّثَنَا تَمِیمُ بْنُ بُهْلُولٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبَانٍ عَنْ سَلاَّمِ بْنِ أَبِی عَمْرَهَ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: أَنَا سَیِّدُ اَلنَّبِیِّینَ وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ اَلْأَئِمَّهُ بَعْدَهُمَا سَادَاتُ اَلْمُتَّقِینَ وَلِیُّنَا وَلِیُّ اَللَّهِ وَ عَدُوُّنَا عَدُوُّ اَللَّهِ وَ طَاعَتُنَا طَاعَهُ اَللَّهِ وَ مَعْصِیَتُنَا مَعْصِیَهُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ « حَسْبُنَا اَللّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ » .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 558 )
16 - رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود من سید پیغمبرانم و علی بن ابی طالب سید اوصیاء است و حسن و حسین دو سید جوانان اهل بهشت و امامان بعد از آنها سادات متقیان ولی ما ولی خدا است و دشمن ما دشمن خدا طاعت ما طاعت خدا است و نافرمانی ما نافرمانی خدای عز و جل و«
حَسْبُنَا اَللّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ
».
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 558 )
16.پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمود:من سرور پیامبران هستم و علی بن ابی طالب سرور اوصیاست و حسن و حسین سرور جوانان بهشتی هستند و پیشوایان معصوم پس از آنان سرور پارسایان می باشند.دوست ما دوست خداوند است و دشمن ما دشمن خداوند است.فرمان بردن از ما فرمان بردن از خداست و نافرمانی ما،نافرمانی اوست.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 363 )
ص : 3853
یج، [الخرائج و الجرائح] ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَلنَّاسُ فِی غَزَاهِ تَبُوکَ تَخَلَّفَ أَبُو ذَرٍّ فَنَزَلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمْ یَبْرَحْ مَکَانَهُ حَتَّی أَصْبَحَ ثُمَّ جَعَلَ یَرْمَقُ اَلطَّرِیقَ حَتَّی طَلَعَ أَبُو ذَرٍّ یَحْمِلُ أَشْیَاءَهُ عَلَی عَاتِقِهِ قَالَ وَ قَدْ تَخَلَّفَ عَنْهُ بَعِیرُهُ فَتَلَوَّمَ عَلَیْهِ فَلَمَّا أَبْطَأَ عَلَیْهِ أَخَذَ مَتَاعَهُ وَ مَضَی قَالَ هَذَا أَبُو ذَرٍّ ثُمَّ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَبُو ذَرٍّ یَمْشِی وَحْدَهُ وَ یُحْیَا وَحْدَهُ وَ یَمُوتُ وَحْدَهُ وَ یُبْعَثُ وَحْدَهُ اِسْقُوهُ فَإِنَّهُ عَطْشَانُ فَقُلْنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ هَذِهِ إِدَاوَهٌ مُعَلَّقَهٌ مَعَهُ بِعَصاً مَمْلُوَّهٌ مَاءً قَالَ فَالْتَفَتَ وَ قَالَ وَ إِیَّاکُمْ أَنْ تَقْتُلُوهُ عَطَشاً اِسْقُوهُ فَإِنَّهُ عَطْشَانُ قَالَ أَبُو قَتَادَهَ فَأَخَذْتُ قَدَحِی فَمَلَأْتُهُ ثُمَّ سَعَیْتُ بِهِ نَحْوَهُ حَتَّی لَقِیتُهُ فَبَرَکَ عَلَی رُکْبَتَیْهِ ثُمَّ شَرِبَ حَتَّی أَتَی عَلَیْهِ فَقُلْتُ رَحِمَکَ اَللَّهُ أَ بَلَغَ مِنْکَ اَلْعَطَشُ مَا أَرَی وَ هَذِهِ إِدَاوَهٌ مَعَکَ مَمْلُوَّهٌ مَاءً قَالَ إِنِّی مَرَرْتُ عَلَی نَضْحَهٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ فَأَوْدَعْتُهَا إِدَاوَتِی وَ قُلْتُ أَسْقِیهَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 433 )
ص : 3854
قَالَ وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْ أَتَی اَلْغَائِطَ فَلْیَسْتَتِرْ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 306 )
ص : 3855
مَنْ کَذَّبَ سُوءَ اَلظَّنِّ بِأَخِیهِ کَانَ ذَا عَقْلٍ صَحِیحٍ وَ قَلْبٍ مُسْتَرِیحٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 461 )
ص : 3856
اَلاِسْتِطَالَهُ لِسَانُ اَلْغَوَایَهِ وَ اَلْجَهَالَهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 128 )
ص : 3857
خص، ، [منتخب البصائر] ، یر، [بصائر الدرجات] ، اِبْنُ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: یَسْئَلُونَکَ عَنِ اَلرُّوحِ قُلِ اَلرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی قَالَ خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنْ خَلْقِ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ لَمْ یَکُنْ مَعَ أَحَدٍ مِمَّنْ مَضَی غَیْرِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ مَعَ اَلْأَئِمَّهِ یُوَفِّقُهُمْ وَ یُسَدِّدُهُمْ وَ لَیْسَ کُلُّ مَا طُلِبَ وُجِدَ . یر، [بصائر الدرجات] ، إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَزَّازِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 67 )
بصائر: هشام بن سالم گفت از حضرت صادق علیه السّلام شنیدم می فرمود: «
یَسْئَلُونَکَ عَنِ اَلرُّوحِ قُلِ اَلرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی
»فرمود آفریده ایست بزرگتر از جبرئیل و میکائیل که با هیچ یک از پیامبران گذشته نبود جز پیامبر اسلام او با ائمه علیهم السّلام است آنها را تقویت میکند و توفیق میدهد نه چنان است که هر چه بجوید بیابد (و این مقام نه آنست که هر کس بخواهد می تواند بدست آورد که در تأیید روح القدس باشد بلکه فضل خدا است بهر کس بخواهد میدهد).
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 3 , ص 50 )
ص : 3858
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَمِینَ فِی مَعْصِیَهِ اَللَّهِ أَوْ فِی قَطِیعَهِ رَحِمٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 222 )
ص : 3859
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، اَلصَّدُوقُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: فَبَدَتْ لَهُما سَوْآتُهُما کَانَتْ سَوْآتُهُمَا لاَ تُرَی فَصَارَتْ تُرَی بَارِزَهً وَ قَالَ اَلشَّجَرَهُ اَلَّتِی نُهِیَ عَنْهَا آدَمُ هِیَ اَلسُّنْبُلَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 179 )
ص : 3860
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ فِی بَابِ ذِکْرِ مَا کَتَبَ بِهِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ فِی جَوَابِ مَسَائِلِهِ فِی اَلْعِلَلِ: وَ عِلَّهِ تَحْلِیلِ مَالِ اَلْوَلِیدِ لِوَالِدِهِ بِغَیْرِ إِذْنِهِ وَ لَیْسَ ذَلِکَ لِلْوَلَدِ لِأَنَّ اَلْوَلَدَ مَوْهُوبٌ لِلْوَالِدِ فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی: «یَهَبُ لِمَنْ یَشاءُ إِناثاً وَ یَهَبُ لِمَنْ یَشاءُ اَلذُّکُورَ» مَعَ أَنَّهُ اَلْمَوْجُودُ بِمَئُونَتِهِ صَغِیراً أَوْ کَبِیراً وَ اَلْمَنْسُوبُ إِلَیْهِ وَ اَلْمَدْعُوُّ لَهُ لِقَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: اُدْعُوهُمْ لِآبَائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِنْدَ اَللَّهِ وَ قَوْلِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ وَ مَالُکَ لِأَبِیکَ وَ لَیْسَ اَلْوَالِدَهُ کَذَلِکَ لاَ تَأْخُذُ مِنْ مَالِهِ إِلاَّ بِإِذْنِهِ أَوْ بِإِذْنِ اَلْأَبِ، لِأَنَّهُ مَأْخُوذٌ بِنَفَقَهِ اَلْوَلَدِ وَ لاَ تُؤْخَذُ اَلْمَرْأَهُ بِنَفَقَهِ وَلَدِهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 236 )
ص : 3861
مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ مَسَائِلِ اَلرِّجَالِ رِوَایَهَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَیَّاشٍ اَلْجَوْهَرِیِّ وَ رِوَایَهَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ وَ مُوسَی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عِیسَی قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی اَلشَّیْخِ یَعْنِی اَلْهَادِیَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَسْأَلُهُ عَنِ اَلصَّلاَهِ فِی اَلْوَبَرِ أَیُّ أَصْنَافِهِ أَصْلَحُ فَأَجَابَ لاَ أُحِبُّ اَلصَّلاَهَ فِی شَیْءٍ مِنْهُ قَالَ فَرَدَدْتُ اَلْجَوَابَ إِنَّا مَعَ قَوْمٍ فِی تَقِیَّهٍ وَ بِلاَدُنَا بِلاَدٌ لاَ یُمْکِنُ أَحَداً أَنْ یُسَافِرَ فِیهَا بِلاَ وَبَرٍ وَ لاَ یَأْمَنُ عَلَی نَفْسِهِ إِنْ هُوَ نَزَعَ وَبَرَهُ وَ لَیْسَ یُمْکِنُ لِلنَّاسِ مَا یُمْکِنُ لِلْأَئِمَّهِ ، فَمَا اَلَّذِی تَرَی أَنْ نَعْمَلَ بِهِ فِی هَذَا اَلْبَابِ قَالَ فَرَجَعَ اَلْجَوَابُ إِلَیَّ تَلْبَسُ اَلْفَنَکَ وَ اَلسَّمُّورَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 351 )
ص : 3862
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ: وَ قَوْلُهُ: «وَ لَوْ نَزَّلْناهُ عَلی بَعْضِ اَلْأَعْجَمِینَ `فَقَرَأَهُ عَلَیْهِمْ ما کانُوا بِهِ مُؤْمِنِینَ» قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لَوْ نَزَّلْنَا اَلْقُرْآنَ عَلَی اَلْعَجَمِ مَا آمَنَتْ بِهِ اَلْعَرَبُ وَ قَدْ نُزِّلَ عَلَی اَلْعَرَبِ فَآمَنَتْ بِهِ اَلْعَجَمُ فَهَذِهِ فَضِیلَهُ اَلْعَجَمِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 65 )
ص : 3863
عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی طَلْحَهَ ، قَالَ: سَأَلْتُ عَبْداً صَالِحاً فِی قَوْلِهِ: أَوْ لامَسْتُمُ اَلنِّساءَ فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً مَا حَدُّ ذَلِکَ، فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا بِشِرَاءٍ أَوْ بِغَیْرِ شِرَاءٍ، إِنْ وُجِدَ قَدْرَ وُضُوئِهِ بِمِائَهِ أَلْفٍ أَوْ بِأَلْفٍ وَ کَمْ بَلَغَ؟ قَالَ: «ذَلِکَ عَلَی قَدْرِ جِدَتِهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 85 )
ص : 3864
وَ قَالَ أَیْضاً فِی اَلْمَزَارِ اَلْکَبِیرِ وَ رُوِیَ: أَنَّ اَلْحُورَ اَلْعِینَ إِذَا أَبْصَرْنَ بِوَاحِدٍ مِنَ اَلْأَمْلاَکِ یَهْبِطُ إِلَی اَلْأَرْضِ لِأَمْرٍ مَا یَسْتَهْدِینَ مِنْهُ اَلسُّبَحَ وَ اَلتُّرْبَهَ مِنْ طِینِ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 98 , صفحه 134 )
ص : 3865
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ اَلْیَمَانِیِّ عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فَقَالَ لَهُ: إِنَّ اِبْنَ عَبَّاسٍ یَزْعُمُ أَنَّهُ یَعْلَمُ کُلَّ آیَهٍ نَزَلَتْ فِی اَلْقُرْآنِ فِی أَیِّ یَوْمٍ نَزَلَتْ وَ فِیمَنْ نَزَلَتْ، فَقَالَ أَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: سَلْهُ فِیمَنْ نَزَلَتْ: «وَ مَنْ کانَ فِی هذِهِ أَعْمی فَهُوَ فِی اَلْآخِرَهِ أَعْمی وَ أَضَلُّ سَبِیلاً» وَ فِیمَنْ نَزَلَتْ: «وَ لا یَنْفَعُکُمْ نُصْحِی إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَکُمْ إِنْ کانَ اَللّهُ یُرِیدُ أَنْ یُغْوِیَکُمْ» وَ فِیمَنْ نَزَلَتْ: «یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» فَأَتَاهُ اَلرَّجُلُ فَسَأَلَهُ فَقَالَ: وَدِدْتُ أَنَّ اَلَّذِی أَمَرَکَ بِهَذَا وَاجَهَنِی بِهِ فَأَسْأَلَهُ عَنِ اَلْعَرْشِ مِمَّ خَلَقَهُ اَللَّهُ وَ مَتَی خَلَقَهُ وَ کَمْ هُوَ وَ کَیْفَ هُوَ؟ فَانْصَرَفَ اَلرَّجُلُ إِلَی أَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ أَبِی: فَهَلْ أَجَابَکَ بِالْآیَاتِ؟ قَالَ: لاَ، قَالَ أَبِی: لَکِنْ أُجِیبُکَ فِیهَا بِعِلْمٍ وَ نُورٍ غَیْرِ اَلْمُدَّعَی وَ لاَ اَلْمُنْتَحَلِ، وَ أَمَّا قَوْلُهُ: «وَ مَنْ کانَ فِی هذِهِ أَعْمی فَهُوَ فِی اَلْآخِرَهِ أَعْمی وَ أَضَلُّ سَبِیلاً» فَفِیهِ نَزَلَ وَ فِی أَبِیهِ، وَ أَمَّا قَوْلُهُ: «وَ لا یَنْفَعُکُمْ نُصْحِی إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَکُمْ» فَفِی أَبِیهِ نَزَلَتْ، وَ أَمَّا قَوْلُهُ: «یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا» اَلْآیَهَ فَفِی أَبِیهِ نَزَلَتْ وَ فِینَا وَ لَمْ یَکُنِ اَلرِّبَاطَ اَلَّذِی أُمِرْنَا بِهِ وَ سَیَکُونُ ذَلِکَ مِنْ نَسْلِنَا اَلْمُرَابِطُ وَ مِنْ نَسْلِهِ اَلْمُرَابِطُ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 196 )
ص : 3866
عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّهُ لَیْسَ شَیْءٌ إِلاَّ وَ قَدْ وُکِّلَ بِهِ مَلَکٌ غَیْرَ اَلصَّدَقَهِ، فَإِنَّ اَللَّهَ یَأْخُذُ بِیَدِهِ وَ یُرَبِّیهِ کَمَا یُرَبِّی أَحَدُکُمْ وَلَدَهُ حَتَّی تَلْقَاهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ هِیَ مِثْلُ أُحُدٍ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 294 )
ص : 3867
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : أَنَّهُ مَرَّ بِهَذِهِ اَلْآیَهِ: أَ لَیْسَ ذلِکَ بِقادِرٍ عَلی أَنْ یُحْیِیَ اَلْمَوْتی قَالَ سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ وَ بَلَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 219 )
ص : 3868
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی وَصِیَّتِهِ لاِبْنِهِ اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ظُلْمُ اَلضَّعِیفِ أَفْحَشُ اَلظُّلْمِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 97 )
ص : 3869
إِذَا جُنِیَ عَلَیْکَ فَاغْتَفِرْ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 282 )
ص : 3870
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ فِی بَعْضِ مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ مِنْ کُتُبِهِ أَنِّی «أَنَا اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ أَنَا» خَلَقْتُ اَلْخَیْرَ وَ خَلَقْتُ اَلشَّرَّ فَطُوبَی لِمَنْ أَجْرَیْتُ عَلَی یَدَیْهِ اَلْخَیْرَ وَ وَیْلٌ لِمَنْ أَجْرَیْتُ عَلَی یَدَیْهِ اَلشَّرَّ وَ وَیْلٌ لِمَنْ یَقُولُ کَیْفَ ذَا وَ کَیْفَ ذَا .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 154 )
امام باقر (علیه السّلام) فرمود: در یکی از کتابهائی که خدا نازل کرده اینست که: منم خدا که شایسته پرستشی جز من نیست، نیکی را آفریدم و بدی را آفریدم، خوشا بحال آنکه نیکی را بدستش جاری ساختم، وای بر کسی که بدی را بدستش جاری ساختم و وای بر کسی که بگوید چرا این طور و چرا آن طور (چرا نیکی بدست این و بدی بدست آن جاری شد).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 214 )
2-محمد بن مسلم گوید:از امام باقر(علیه السّلام)شنیدم می فرمود: خدا در یکی از کتب خود نازل کرده است که: منم،من خدائی که شایستۀ پرستشی نیست جز من،خیر را آفریدم،و شر را،خوشا بر کسی که به دستش خیر را مجری کنم و بدا بر کسی که به دستش بد را مجری کنم،و وای بر کسی که بگوید:چطور شده،چطور شده؟
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 443 )
2-امام باقر علیه السّلام فرمود:خدا در یکی از کتب خود نازل کرده است که:منم، خدائی که جز من شایسته پرستش نیست خیر و شر را آفریدم خوشا بحال کسی که نیکی را به دستش جاری ساختم و بدا بحال کسی که به دستش بدی را اجرا کردم و وای بر کسی که بگوید:چرا این شد و چرا آن شد؟
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 405 )
الشرح قد شرح ما سبق منه فی الحدیث.و اما شرح هذه التسمیه الواقعه فیه:فالمراد ان الویل لمن یقول:لم صار ذا خیرا و ذا شرا و لم صار ذا ممن جری الخیر علی یدیه و ذا ممن جری الشر علی یدیه؟و قد یطلق حروف الاستفهام بعضها بمعنی البعض فقد یقال:کیف و این بمعنی«لم»و الغرض ذم الاعتراض علی فعل الله و خلقه کما قیل: لما ذا هذا التقسیم؟و لما ذا صار السعید سعیدا جری الخیر علی یدیه حتی صار له طوبی و حسن مآب و لما ذا صار الشقی شقیا جری الشر علی یدیه حتی صار له الویل و العقاب و شر مآب؟ و بالجمله:اذا کانت الخیرات و الشرور کلها بإراده الله و قضائه و تقدیره مکتوبه علینا فی الازل قبل وجودنا،و معجونه فینا و قبل صدور افعالنا منا،فما بالنا لا نتساوی و لا نعادل فیها؟و کیف نحترز عما لا یمکن الاحتراز و کیف نسعی فیما لا تأثیر للسعی؟ و بای شیء یفضل السعید علی الشقی و قد تساویا فیما قدر لهما؟ان القسمه لما اقتضت هذا التفضیل و کیف انتظم عدل الله فینا مع هذا التفاوت الواقع فی التفضیل و قد قال تعالی:
وَ ما أَنَا بِظَلاّمٍ لِلْعَبِیدِ
،
وَ ما ظَلَمْناهُمْ وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ؟
فهذا القائل ان کان غرضه الالتزام و الاعتراض و تمهید العذر فیما هو یصدده من الشرور و المعاصی فلا دواء له الا النار و هو المراد بقوله:ویل لمن یقول کیف ذا و کیف ذا؟فان کان غرضه الاطلاع علی کیفیه صنع الله و معرفه حکمته فی خلق الاشیاء و ربط اسبابها الی مسبباتها،فان لم یکن من اهل هذا الاطلاع و لا له استحقاقیه ان یرتقی طائر فهمه الی هذا البقاع یقال له:اسکت فما لهذا خلقت،
لا یُسْئَلُ عَمّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ
. و لو القی إلیه شیء من هذا العلم لزاده حیره و دهشه و شرا و وبالا و آفه و ضلالا، بل الصلاح و الخیر فیه ان یلجم بلجام المنع عما لا یطیق الخوض فی غمرته.و ان کان ممن یکون زیت قلبه صافیا و نفسه زکیه و طبعه لطیفا و ذهنه مستقیما فیجاب له او لا بمثل ما قال الشاعر.
هون علی بصری ما شق منظره-فانما یقظات العین کالحلم
اصبر صبرا جمیلا و کن متعرضا لنفحه من نفحات رحمه الله مترصدا لفتح باب من ابواب فضله و حکمته،
وَ لا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُقْضی إِلَیْکَ وَحْیُهُ
،اقرع باب الرحمه بالدعاء و لا تیأس من روح الله اذا تأخرت الاجابه،فلست اوّل من زل فی هذا المقام و ارتاب،و استغفر من هذا الکلام ثم فهم فرجع و تاب،أ و لا تعتبر بحال موسی علیه السلام مع الخضر و اعتراضه علیه و انکاره بقتل الغلام او تتذکر قوله:
لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً إِمْراً،
لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً نُکْراً
،و جوابه:
أَ لَمْ أَقُلْ لَکَ إِنَّکَ لَنْ تَسْتَطِیعَ مَعِیَ صَبْراً
، و ثانیا و ذلک بعد سکون قلبه و قراره و رجوع سکینته و وقاره. اعلم ایها السالک سبیل الهدی المعرض عن اغراض النفس و الهوی جعل الله عین بصیرتک مکحله بنور العلم و العرفان و کشف عنها غشاوه العمی و الحرمان اسمع ما یشفیک و یکفیک فی ازاله الریب و یهدیک:ان حقائق الارواح متنوعه و جواهر النفوس مختلفه و الاستعدادات أیضا فی مواد الجسمانیه و القوابل السفلیه متفننه. فالارواح الانسیه بحسب الفطره الاولی مختلفه فی الصفاء و الکدوره و الضعف و القوه مترتبه فی درجات القرب و البعد من الله تعالی،و المواد السفلیه بإزائها بحسب الخلقه متباعده فی اللطافه و الکثافه و مزاجاتها مختلفه فی القرب و البعد من الاعتدال الحقیقی و قابلیتها لما یتعلق بها من الارواح متفاوته. و قد قدر فی عالم التقدیر بإزاء کل روح ما یناسبها من المواد،فحصل من مجموعها استعدادات لبعض العلوم و الادراکات دون بعض موافق لبعض الاعمال و الصناعات دون بعض علی حسب ما قدره الله فی العنایه الاولی و القضاء السابق کما قال صلی الله علیه و آله:الناس معادن کمعادن الذهب و الفضه،ای ذوو معادن و هی ما فی خزائن علم الله قبل ایجاد النفوس و ابدانها. فلا یرد علینا انه یلزم مما ذکرت قدم النفوس و الارواح.لانا نقول:کینونه حقائق الاشیاء فی خزائن علم الله و قضائه کینونه اعلی و اشرف مما علیه وجودها فی عالم الامکان و دار الاکوان. و بالجمله یتفاوت العقول و الادراکات و الاشواق و الارادات بحسب اختلاف الطبائع و القوی و الغرائز و الجبلات،فینزع بعضهم بطبعه الی ما ینفر عنه الاخر و یستحسن احدهم بهواه ما یستقبحه الثانی. و العنایه الالهیه اقتضت نظام الوجود علی احسن ما یتصور و اجود ما یمکن من التمام،فلو امکن ان یکون احسن مما هو علیه لوجد،و لو تساوت الاستعدادات لفات الحسن و الفضل فی ترتیب النظام و ارتفع الصلاح و الخیر و التمام و لبقی الناس کلهم علی طبقه واحده و حاله واحده لا یتمشی امورهم و لا ینتظم معیشتهم فهلکوا فی ایسر زمان،و لو بقوا فرضا لبقیت المراتب الباقیه فی کتم العدم مع امکان وجودها فکان حیفا علیها و جورا لا عدلا و قسطا و بقی الاحتیاج الی تلک الطبقات فی العالم مع عدمها. و لو کان البصل زعفرانا و الدفلی اقحوانا و لم یوجد البصل و الدفلی اصلا لحرم الناس من منافعهما و تضرروا فی مناجحهم بفقدهما مع امکان وجودهما. و لو صارت الارض کلها ذهبا خالصا لهلک الناس جمیعا و لو کان الحدید کله فضه لتضرروا. و کما لا یختلج فی صدرک ان البصل لم لم یکن زعفرانا و القیصوم زعفرانا و الارض ذهبا و الحدید فضه،فلا ینقدحن فی بالک ان الباقل لما ذا لم یکن سحبانا و الفقیر سلطانا و الشقی سعیدا و الجاهل حکیما و الوهم عقلا؟ اذ لو کان کذلک لاضطر السلطان الی صنعه الکنس و الحکیم المتأله الی مباشره الرجس فابقی التناسل علی تقدیر التماثل و لم یبق السلطان سلطانا و القهرمان قهرمانا و لاختل النّظام و ظهر الهرج و المرج فلم یکن ذلک عدلا بل کان ظلما و جورا. فالعدل هو تسویه المواد و الاشباح بحسب الارواح و تعدیل الامزجه بحسب الانواع و توزیعها علی الاصناف و الاشخاص و توجیه الافراد من کل نوع الی ما یناسبها من الغایات،فمن اساء عمله و اخطأ فی اعتقاده فانما ظلم نفسه بظلمه جوهره و سوء استعداده و کان اهلا للشقاوه فی معاده و ینادی فی لسان المالک:مهلا، فیداک اوکتا و فوک نفخ .و انما قصر استعداده و اظلم جوهره لعدم امکان کونه احسن مما وجد،کما لا یمکن ان یلد القرد انسانا مثلا فی احسن صوره و اکمل سیره،و إلیه الاشاره فی قوله:
وَ لا یَزالُونَ مُخْتَلِفِینَ `إِلاّ مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ وَ تَمَّتْ کَلِمَهُ رَبِّکَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ اَلْجِنَّهِ وَ اَلنّاسِ أَجْمَعِینَ
.و قوله:
لَقَدْ حَقَّ اَلْقَوْلُ عَلی أَکْثَرِهِمْ فَهُمْ لا یُؤْمِنُونَ...
وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا
...الآیه،و قوله:
وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثِیراً مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ
...الآیه،و قوله:
مَنْ یَهْدِ اَللّهُ فَهُوَ اَلْمُهْتَدِ
...الآیه. و کما لا تعترض علی اقبح الناس انه لم لا یکون مثل یوسف فی الحسن،فکذلک لا تعترض علی شر الناس کابی جهل لم لا یکون مثل خیر الناس کمحمد صلی الله علیه و آله و اعذرهم،فان اختلاف الغرائز و الشمائل کاختلاف الاشکال و الطبائع و حسن الخلق و قبحه فی النفوس کحسن الخلق و قبحه فی الابدان. و اما کیف السبیل الی احتراز عما یجب الاحتراز عنه؟فان شریف النفس نجیب الجوهر طیب الاصل لطیف القریحه قلّما یهم بشیء مما لیس فی فطرته و لم یقدر له من الفواحش و الرذائل لعدم المناسبه،و اذا هم نادرا بشیء منها لغلبه صفه من صفات نفسه و قواه و استیلاء داعیه من دواعی وهمه و هواه او هیجان من شهوته و غضبه زجره زاجر من عقله و هداه کما قال تعالی فی یوسف علیه السلام:
وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها لَوْ لا أَنْ رَأی بُرْهانَ رَبِّهِ
،و اذا کان دون ذلک فی صفاء الجوهر و حسن الاستعداد فلا ینزجر الا بزجر زاجر خارج من الشرع و السیاسه و الناصح و الادیب و غیر ذلک و یستحی منه،فاذا هم بشیء مما فطر به من المحاسن وجد باعثا من عقله و درایته و ناصرا من توفیقه و هدایته فیقدم علیه بشوقه و شعفه لمناسبته ایاه لا ینتهی عنه بدفع دافع و لومه لائم و لا یمنعه منع مانع و ان کان دون ذلک احتاج الی محرض و باعث و شوق من خارج. و الخسیس النفس الخبیث الجوهر الردیء الاصل بالعکس فی جمیع ما ذکر،و کل واحد منهما یشتاق الی ما یفعله بطبعه و یحبه و یستحسنه،و لهذا یحشر به و معه الی ما یئول إلیه و ان کان یعلم ان ضده اجود و احسن،کمحبه الزنجی ولده مع قبحه دون الغلام الترکی مع علمه بحسنه. فهذا ما قصدنا ایراده فی شرح هذا الحدیث بعباره محرره ذکرها بعض الا ماثل فی مثل هذا المقام فاوردناها بلا تبدیل فی اکثرها لضیق الوقت عن اختیار الفاظ حسنه فی کل مطلب،اذ الغرض الاصلی لیس الا اظهار الحق و اعلام العلم و تبیین الحکمه، فأی عباره اتفقت لذلک کفت فی هذا الغرض.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 4 , ص 268 )
الحدیث الثانی قوله رحمه اللّه:عده من أصحابنا عن أحمد بن محمد الطریق حسن من جهه محمد بن حکیم.
( التعلیقه علی کتاب الکافی ؛ ج 1 , ص 375 )
شرح: روایت است از محمّد بن مسلم گفت که: شنیدم از امام محمّد باقر علیه السّلام می گفت که: به درستی که در بعض آنچه فرو فرستاده اللّه تعالی از کتاب های خود این است که:به درستی که من که منم آن مستحقّ عبادت معروفم، نیست مستحقّ عبادتی مگر من ؛ تدبیر کردم خیر را و تدبیر کردم شرّ را، پس خوشی برای کسی که جاری ساختم بر دو دستِ او خیر را و وای برای کسی که جاری ساختم بر دو دستِ او شرّ را و وای برای کسی که به قصد انکار گوید که:چگونه است این و چگونه است این ؟ بیانِ این می آید الْحَال.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 2 , ص 543 )
هدیّه: (کیف ذا؟وکیف ذا؟) کنایه عن السؤال عن الوجه المخزون عند العدل الحکیم،أو الحکم بوجههما رأیاً وقیاساً،أو الإنکار لحقّیّه حکم الحدیث.
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 2 , ص 436 )
: حسن علی الظاهر.
( مرآه العقول ؛ ج 2 , ص 172 )
ص : 3871
فِی کِتَابِ ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَکْثَرَ قِرَاءَهَ «وَ اَلشَّمْسِ، وَ اَللَّیْلِ إِذَا یَغْشَی، وَ اَلضُّحَی، وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ»
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 602 )
ص : 3872
إِذَا رَأَیْتَ اَللَّهَ یُؤْنِسُکَ بِخَلْقِهِ وَ یُوحِشُکَ مِنْ ذِکْرِهِ فَقَدْ أَبْغَضَکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 817 )
ص : 3873
1266-4 الکافی ،1/6/381/1 علی عن محمد بن عیسی عن مسافر قال: أمر أبو إبراهیم علیه السّلام حین أخرج به أبا الحسن أن ینام علی بابه فی کل لیله أبدا ما کان حیا إلی أن یأتیه خبره قال فکنا فی کل لیله نفرش لأبی الحسن فی الدهلیز ثم یأتی بعد العشاء فینام فإذا أصبح انصرف إلی منزله قال فمکث علی هذه الحال أربع سنین فلما کان لیله من اللیالی أبطأ عنا و فرش له فلم یأت کما کان یأتی فاستوحش العیال و ذعروا و دخلنا أمر عظیم من إبطائه فلما کان من الغد أتی الدار و دخل إلی العیال و قصد إلی أم أحمد فقال لها هات الذی أودعک أبی فصرخت و لطمت وجهها و شقت جیبها و قالت مات و اللّه سیدی فکفها و قال لها لا تکلمی بشیء و لا تظهریه حتی یجیء الخبر إلی الوالی فأخرجت إلیه سفطا و ألفی دینار أو أربعه آلاف دینار فدفعت ذلک أجمع إلیه دون غیره و قالت إنه قال لی فیما بینی و بینه و کانت أثیره عنده احتفظی بهذه الودیعه عندک لا تطلعی علیها أحدا حتی أموت فإذا مضیت فمن أتاک من ولدی فطلبها منک فادفعیها إلیه و اعلمی أنی قد مت و قد جاءتنی و اللّه علامه سیدی فقبض ذلک منها و أمرهم بالإمساک جمیعا إلی أن ورد الخبر و انصرف فلم یعد لشیء من المبیت کما کان یفعل فما لبثنا إلا أیاما یسیره حتی جاءت الخریطه بنعیه - فعددنا الأیام و تفقدنا الوقت فإذا هو قد مات فی الوقت الذی فعل أبو الحسن علیه السّلام ما فعل من تخلفه عن المبیت و قبضه لما قبض.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 663 )
ص : 3874
وَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: لَیْسَ نَبِیٌّ فِی اَلسَّمَوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ إِلاَّ یَسْأَلُونَ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْ یُؤْذَنَ لَهُمْ فِی زِیَارَهِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَفَوْجٌ یَنْزِلُ وَ فَوْجٌ یَعْرُجُ: وَ رَوَاهُ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ بِهَذَا اَلسَّنَدِ وَ فِیهِ: لَیْسَ مِنْ مَلَکٍ فِی اَلسَّمَوَاتِ إِلاَّ وَ هُمْ یَسْأَلُونَ إِلَی آخِرِهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 244 )
ص : 3875
تَفْسِیرُ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، فِی خَبَرِ اَلْمِعْرَاجِ : قَالَ جَبْرَئِیلُ أَقْرَبُ اَلْخَلْقِ إِلَی اَللَّهِ أَنَا وَ إِسْرَافِیلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 249 )
2-در تفسیر علی بن ابراهیم در خبر معراج جبرئیل گفت نزدیکتر خلق بخدا منم و اسرافیل.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 207 )
ص : 3876
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ رَخَّصَ فِی اِقْتِضَاءِ اَلدَّرَاهِمِ مِنَ اَلدَّنَانِیرِ وَ اَلدَّنَانِیرِ مِنَ اَلدَّرَاهِمِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 349 )
ص : 3877
اَلْعَدَدُ ، قَالَ مَوْلاَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّهُ یَوْمٌ مُخْتَارٌ جَیِّدٌ مُبَارَکٌ سَعِیدٌ یَصْلُحُ لِلتَّزْوِیجِ وَ اَلسَّفَرِ وَ مَنْ سَافَرَ فِیهِ قُضِیَتْ حَاجَتُهُ مُبَارَکٌ لِکُلِّ مَا تُرِیدُ عَمَلَهُ وَ لِطَلَبِ اَلْحَوَائِجِ صَالِحٌ لِکُلِّ حَاجَهٍ مِنْ بَیْعٍ وَ شِرَاءٍ وَ زَرْعٍ فَإِنَّکَ تَرْبَحُ وَ اِسْعَ فِی جَمِیعِ حَوَائِجِکَ فَإِنَّهَا تُقْضَی وَ اِطْلُبْ فِیهِ مَا شِئْتَ فَإِنَّکَ تَظْفَرُ وَ یَصْلُحُ لِلدُّخُولِ عَلَی اَلسُّلْطَانِ وَ اَلْقُضَاهِ وَ اَلْعُمَّالِ وَ مَنْ خَاصَمَ فِیهِ عَدُوَّهُ ظَفِرَ بِهِ بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ غَلَبَهُ وَ مَنْ تَزَوَّجَ فِیهِ یَرَی خَیْراً وَ مَنِ اِقْتَرَضَ قَرْضاً رَدَّهُ إِلَی مَنِ اِقْتَرَضَ مِنْهُ وَ مَنْ مَرِضَ فِیهِ یُوشِکُ أَنْ یَبْرَأَ وَ اَلْمَوْلُودُ یَصْلُحُ حَالُهُ وَ یَکُونُ عَیْشُهُ طَیِّباً وَ لاَ یَرَی فَقْراً وَ لاَ یَمُوتُ إِلاَّ عَنْ تَوْبَهٍ وَ قَالَ اَلْفُرْسُ إِنَّهُ یَوْمٌ خَفِیفٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 72 )
،106-در عدد:امام صادق علیه السّلام فرمود:پسندیده و نیک مبارک و مسعود است تزویج و سفر را شاید،هر که سفر کند حاجت روا شود،برای هر کار و طلب حوائج مبارک است فروش،خرید،زراعتش سود بخشد،بکوش برای هر حاجت که رواست،هر چه خواهی بجو که پیروزی،رفتن نزد سلطان و قضات و کارمندان را شاید،هر که با دشمن در آن خصومت ورزد باذن خدا بر او پیروز گردد و چیره شود،هر که تزویج کند در آن خیر بیند،هر که وام گیرد بپرداز بیمارش در معرض بهی است،نوزادش نیک است،و خوش زندگی،مستمندی نبیند،بی توبه نمیرد فارسیان گویند:روزیست سبک.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 63 )
ص : 3878
وَ مِنْهَا: مَا رَوَی سَعْدٌ اَلْخَفَّافُ عَنْ زَاذَانَ أَبِی عَمْرٍو : قُلْتُ یَا زَاذَانُ إِنَّکَ لَتَقْرَأُ اَلْقُرْآنَ فَتُحْسِنُ قِرَاءَتَهُ فَعَلَی مَنْ قَرَأْتَ فَتَبَسَّمَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَرَّ بِی وَ أَنَا أُنْشِدُ اَلشِّعْرَ وَ کَانَ لِی خُلُقٌ حَسَنٌ فَأَعْجَبَهُ صَوْتِی فَقَالَ یَا زَاذَانُ هَلاَّ بِالْقُرْآنِ قُلْتُ وَ کَیْفَ لِی بِالْقُرْآنِ فَوَ اَللَّهِ مَا أَقْرَأُ مِنْهُ إِلاَّ بِقَدْرِ مَا أُصَلِّی بِهِ قَالَ فَادْنُ مِنِّی فَدَنَوْتُ مِنْهُ فَتَکَلَّمَ فِی أُذُنِی بِکَلاَمٍ مَا عَرَفْتُهُ وَ لاَ عَلِمْتُ مَا یَقُولُ ثُمَّ قَالَ لِی اِفْتَحْ فَاکَ فَتَفَلَ فِی فِیَّ فَوَ اَللَّهِ مَا زَالَتْ قَدَمِی مِنْ عِنْدِهِ حَتَّی حَفِظْتُ اَلْقُرْآنَ بِإِعْرَابِهِ وَ هَمْزِهِ وَ مَا اِحْتَجْتُ أَنْ أَسْأَلَ عَنْهُ أَحَداً بَعْدَ مَوْقِفِی ذَلِکَ قَالَ سَعْدٌ فَقَصَصْتُ قِصَّهَ زَاذَانَ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ صَدَقَ زَاذَانُ إِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ دَعَا لِزَاذَانَ بِالاِسْمِ اَلْأَعْظَمِ اَلَّذِی لاَ یُرَدُّ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 195 )
17-سعد خفّاف می گوید: به زاذان گفتم: تو قرآن را خوب تلاوت می کنی، چگونه یاد گرفتی؟ تبسمی کرد و گفت: روزی امیر المؤمنین-علیه السّلام-از کنار من گذشت و من شعر می خواندم و اخلاق خوبی داشتم. از صدایم خوشش آمد. فرمود: ای زاذان! چرا قرآن حفظ نکرده ای؟ گفتم: بیش از دو سوره که در نماز می خوانم، از قرآن چیزی نمی دانم. فرمود: نزدیک بیا. پس نزدیک او رفتم. در گوشم چیزهایی گفت که نفهمیدم چیست. سپس فرمود:«دهانت را باز کن، از آب دهان مبارک خود در دهان من انداخت» به خدا سوگند وقتی که از کنار او برخاستم تمام قرآن را با اعرابش حفظ بودم، بعد از آن هیچ مشکلی نداشتم که از آن بپرسم. سعد می گوید: داستان زاذان را برای امام باقر-علیه السّلام-نقل کردم فرمود: زاذان راست می گوید: علی-علیه السّلام-با اسم اعظمی که هیچ وقت رد نمی شود، برای زاذان دعا نمود .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 161 )
ص : 3879
اَلصَّبْرُ مِلاَکٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 19 )
ص : 3880
757 وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِذَا تَنَاوَلْتَ اَلْمَیِّتَ فَقُلْ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ إِلَی رَحْمَتِکَ لاَ إِلَی عَذَابِکَ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 264 )
ص : 3881
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : خَطَبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی مَسْجِدِ اَلْخَیْفِ فَقَالَ رَحِمَ اَللَّهُ اِمْرَأً سَمِعَ مَقَالَتِی فَوَعَاهَا وَ بَلَّغَهَا إِلَی مَنْ لَمْ یَسْمَعْهَا فَرُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ وَ لَیْسَ بِفَقِیهٍ وَ رُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ إِلَی مَنْ هُوَ أَفْقَهُ مِنْهُ وَ قَالَ ثَلاَثٌ لاَ یُغِلُّ عَلَیْهِنَّ قَلْبُ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ إِخْلاَصُ اَلْعَمَلِ وَ اَلنَّصِیحَهُ لِأَئِمَّهِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ لِجَمَاعَتِهِمْ فَإِنَّ دَعْوَتَهُمْ مُحِیطَهٌ مِنْ وَرَائِهِمْ وَ اَلْمُسْلِمُونَ إِخْوَهٌ تَکَافَأُ دِمَاؤُهُمْ وَ یَسْعَی بِذِمَّتِهِمْ أَدْنَاهُمْ فَإِذَا آمَنَ أَحَدٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ أَحَداً مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ لَمْ یَجِبْ أَنْ تُخْفَرَ ذِمَّتُهُ وَ تُعْرَضُ عَلَیْهِمْ شَرَائِطُ اَلْإِسْلاَمِ فَإِنْ قَبِلُوا أَنْ یُسْلِمُوا أَوْ یَکُونُوا ذِمَّهً وَ إِلاَّ رُدُّوا إِلَی مَأْمَنِهِمْ وَ قُوتِلُوا وَ إِنْ قُتِلَ أَحَدٌ مِنْهُمْ دُونَ ذَلِکَ فَعَلَی مَنْ قَتَلَهُ مَا قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی- فَتَحْرِیرُ رَقَبَهٍ مُؤْمِنَهٍ وَ دِیَهٌ مُسَلَّمَهٌ إِلی أَهْلِهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 378 )
ص : 3882
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِنْ سَقَطَتْ مِنْکَ حَصَاهٌ فَخُذْ مِنْ حَیْثُ شِئْتَ مِنَ اَلْحَرَمِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 70 )
ص : 3883
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ: أَنَّ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ مَوْلًی یُقَالُ لَهُ مُسْلِمٌ وَ کَانَ لاَ یُحْسِنُ اَلْقُرْآنَ فَعَلَّمَهُ فِی لَیْلَهٍ فَأَصْبَحَ وَ قَدْ أَحْکَمَ اَلْقُرْآنَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 101 )
خرایج-روایت شد که حضرت صادق غلامی بنام مسلم داشت نمیتوانست قرآن بخواند در یک شب امام باو آموخت بطوری که صبح بسیار عالی قرآن میخواند.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 80 )
ص : 3884
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِیَّاکَ وَ اَلْکِبْرَ فَإِنَّهُ أَعْظَمُ اَلذُّنُوبِ وَ أَلْأَمُ اَلْعُیُوبِ وَ هُوَ حِلْیَهُ إِبْلِیسَ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 29 )
ص : 3885
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ : مَثَلُ أَمْرِنَا فِی کِتَابِ اَللَّهِ تَعَالَی مَثَلُ صَاحِبِ اَلْحِمَارِ أَمَاتَهُ اَللّهُ مِائَهَ عامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 224 )
ص : 3886
فس، [تفسیر القمی ] : أَبِی ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، قَالَ: مَا بَعَثَ اَللَّهُ رَسُولاً إِلاَّ وَ فِی وَقْتِهِ شَیْطَانَانِ یُؤْذِیَانِهِ وَ یَفْتِنَانِهِ وَ یُضِلاَّنِ اَلنَّاسَ بَعْدَهُ ، فَأَمَّا اَلْخَمْسَهُ أُولُوا اَلْعَزْمِ مِنَ اَلرُّسُلِ ، نُوحٌ ، وَ إِبْرَاهِیمُ ، وَ مُوسَی ، وَ عِیسَی ، وَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِمْ ، وَ أَمَّا صَاحِبَا نُوحٍ ، فقیطیفوس وَ خرام ، وَ أَمَّا صَاحِبَا إِبْرَاهِیمَ ، فمکیل وَ رذام ، وَ أَمَّا صَاحِبَا مُوسَی ، فَالسَّامِرِیُّ وَ مرعقیبا ، وَ أَمَّا صَاحِبَا عِیسَی ، فمولس وَ مریسان ، وَ أَمَّا صَاحِبَا مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَحَبْتَرٌ وَ زُرَیْقٌ . وَ رَوَاهُ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ ، عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 186 )
ص : 3887
اَلْبِحَارُ ، عَنْ أَعْلاَمِ اَلدِّینِ لِلدَّیْلَمِیِّ عَنْ طَاوُسٍ اَلْیَمَانِیِّ قَالَ: رَأَیْتُ فِی جَوْفِ اَللَّیْلِ رَجُلاً مُتَعَلِّقاً بِأَسْتَارِ اَلْکَعْبَهِ وَ هُوَ یَقُولُ أَلاَ أَیُّهَا اَلْمَأْمُولُ فِی کُلِّ حَاجَهٍ شَکَوْتُ إِلَیْکَ اَلضُّرَّ فَاسْمَعْ شِکَایَتِی - أَلاَ یَا رَجَائِی أَنْتَ تَکْشِفُ کُرْبَتِی فَهَبْ لِی ذُنُوبِی کُلَّهَا وَ اِقْضِ حَاجَتِی فَزَادِی قَلِیلٌ لاَ أَرَاهُ مُبَلِّغِی أَ لِلزَّادِ أَبْکِی أَمْ لِطُولِ مَسَافَتِی أَتَیْتُ بِأَعْمَالٍ قِبَاحٍ رَدِیَّهٍ فَمَا فِی اَلْوَرَی عَبْدٌ جَنَی کَجِنَایَتِی أَ تُحْرِقُنِی فِی اَلنَّارِ یَا غَایَهَ اَلْمُنَی فَأَیْنَ رَجَائِی ثُمَّ أَیْنَ مَخَافَتِی قَالَ فَتَأَمَّلْتُهُ فَإِذَا هُوَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ . .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 352 )
ص : 3888
ضا، [فقه الرضا علیه السلام] : اِجْتَنِبُوا اَلْغِیبَهَ غِیبَهَ اَلْمُؤْمِنِ وَ اِحْذَرُوا اَلنَّمِیمَهَ فَإِنَّهُمَا یُفَطِّرَانِ اَلصَّائِمَ وَ لاَ غِیبَهَ لِلْفَاجِرِ وَ شَارِبِ اَلْخَمْرِ وَ اَللاَّعِبِ بِالشِّطْرَنْجِ وَ اَلْقِمَارِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 257 )
47-فقه الرضا:دوری کنید از غیبت مؤمن،و حذر کنید از سخن چینی که آن دو افطارند برای روزه دار،برای نابکار و میخوار و شطرنج باز و قمار باز غیبتی نباشد
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 160 )
ص : 3889
ب، [قرب الإسناد] ، بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ یَحِلُّ مَنْعُ اَلْمِلْحِ وَ اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 253 )
ص : 3890
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلَی خَاتَمِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، خَزِیَ وَ شَقِیَ قَاتِلُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ . مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ مُرْسَلاً: مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 101 )
ص : 3891
وَ مِنْ ذَلِکَ: أَنَّ رَجُلاً جَاءَ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنِّی مَرَرْتُ بِوَادِی اَلْقُرَی فَرَأَیْتُ خَالِدَ بْنَ عُرْفُطَهَ قَدْ مَاتَ بِهَا فَاسْتَغْفِرْ لَهُ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّهُ لَمْ یَمُتْ وَ لاَ یَمُوتُ حَتَّی یَقُودَ جَیْشَ ضَلاَلَهٍ صَاحِبُ لِوَائِهِ حَبِیبُ بْنُ حِمَارٍ فَقَامَ رَجُلٌ مِنْ تَحْتِ اَلْمِنْبَرِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنِّی لَکَ شِیعَهٌ وَ إِنِّی لَکَ مُحِبٌّ فَقَالَ وَ مَنْ أَنْتَ قَالَ أَنَا حَبِیبُ بْنُ حَمَّارٍ قَالَ إِیَّاکَ أَنْ تَحْمِلَهَا وَ لَتَحْمِلَنَّهَا فَتَدْخُلُ بِهَا مِنْ هَذَا اَلْبَابِ وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی بَابِ اَلْفِیلِ . فَلَمَّا مَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَضَی اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ بَعْدِهِ وَ کَانَ مِنْ أَمْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا کَانَ بَعَثَ اِبْنُ زِیَادٍ بِعُمَرَ بْنِ سَعْدٍ عَلَیْهِمُ اَللَّعْنَهُ إِلَی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ جَعَلَ خَالِدَ بْنَ عُرْفُطَهَ عَلَی مُقَدِّمَتِهِ وَ حَبِیبُ بْنُ حَمَّارٍ صَاحِبُ رَایَتِهِ فَسَارَ بِهَا حَتَّی دَخَلَ اَلْمَسْجِدَ مِنْ بَابِ اَلْفِیلِ .
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 79 )
از آن جمله است که مردی نزد امیر المؤمنین (علیه السّلام) آمد و عرض کرد: ای امیر المؤمنین! من از وادی القری گذر می کردم که دیدم خالد بن عرفطه در آن جا مرده است. برای او طلب آمرزش کن. امیر المؤمنین (علیه السّلام) فرمود: او نمرده و نخواهد مرد تا آن که لشکر گمراهی را فرماندهی کند در حالی که حبیب بن حمار پرچمدار اوست .- مردی از پای منبر برخاست و گفت: ای امیر المؤمنین! من شیعه و دوستدار تو هستم. حضرت (علیه السّلام) فرمود: تو کیستی؟ گفت: من حبیب بن حمارم. حضرت (علیه السّلام) فرمود: مباد که بر او حمله کنی، ولی بر او حمله خواهی کرد و از این در وارد خواهی شد و با دست به «باب الفیل» اشاره کرد. چون امیر المؤمنین (علیه السّلام) و به دنبال او امام حسن (علیه السّلام) دار فانی را وداع گفتند و کار حسین (علیه السّلام) آن شد که شد ابن زیاد، عمر بن سعد - نفرینشان باد - را به سوی حسین (علیه السّلام) فرستاد و خالد بن عرفطه را فرمانده و حبیب بن حمار را پرچمدار قرار داد، پس به سوی او شتافت تا آن که از «باب الفیل» وارد مسجد شد .
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 108 )
یکی دیگر از اخبار غیبی آن حضرت این است که مردی به حضور وی آمد و عرض کرد: من به وادی القری می گذشتم، دیدم خالد بن عرفطه از دنیا رفت و در آنجا دفن گردید. شما یا امیر المؤمنین علیه السّلام برای او استغفار کنید، علی علیه السّلام فرمود: او نمرده و نمی میمرد تا گروه گمراهان را رهبری کند و پرچم دار آن گروه حبیب بن حمار خواهد بود! در آن هنگام مردی که در مجلس نشسته بود برخاست و گفت: یا امیر المؤمنین، من شیعۀ شما و دوست شما هستم، فرمود: تو کیستی گفت: من حبیب بن حمارم! فرمود: به هوش باش که پرچمدار آن لشکر نباشی، با این که بی تردید خواهی بود! و از این در وارد مسجد خواهی شد و با انگشت به آن درب که باب الفیل نام داشت، اشاره کرد. آنگاه که علی علیه السّلام به شهادت رسید و امام مجتبی علیه السّلام نیز مسموم گردید و از دنیا رخت بربست و قیام حسین بن علی علیه السّلام پیش آمد و حادثۀ کربلا به وقوع پیوست و عمر بن سعد از جانب عبید اللّه بن زیاد فرمانده سپاه گردید و به تجهیز سپاه کوفه برای جنگ با امام حسین پرداخت، فرماندهی سپاه را به خالد بن عرفطه سپرد و پرچمدار آن را حبیب بن حمار قرار داد او از همان درب (باب الفیل) وارد مسجد شد و از آنجا راهی کربلا گردید و در جنگ با فرزند پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم شرکت نمود.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 98 )
ص : 3892
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ لاَ یَقْبِضُ اَلْعِلْمَ اِنْتِزَاعاً یَنْتَزِعُهُ مِنَ اَلنَّاسِ وَ لَکِنْ یَقْبِضُ اَلْعِلْمَ بِقَبْضِ اَلْعُلَمَاءِ حَتَّی إِذَا لَمْ یَبْقَ عَالِماً اِتَّخَذَ اَلنَّاسُ رُؤَسَاءَ جُهَّالاً فَسُئِلُوا فَأَفْتَوْا بِغَیْرِ عِلْمٍ فَضَلُّوا وَ أَضَلُّوا .
( منیه المرید فی أدب المفید و المستفید , جلد 1 , صفحه 281 )
ص : 3893
سَعْدٌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أَجْنَبَ ثُمَّ تَیَمَّمَ فَأَمَّنَا وَ نَحْنُ عَلَی طَهُورٍ فَقَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 424 )
ص : 3894
عن عبد اللّه بن سنان ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: سألته عن الأنفال. قال: هی القری الّتی قد جلا أهلها و هلکوا، فخربت. فهی للّه و للرّسول .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 280 )
ص : 3895
فِی کِتَابِ اَلْخِصَالِ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: عَجِبْتُ لِمَنْ یَفْزَعُ مِنْ أَرْبَعٍ کَیْفَ لاَ یَفْزَعُ إِلَی أَرْبَعٍ، إِلَی قَوْلِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ عَجِبْتُ لِمَنِ اِغْتَمَّ کَیْفَ لاَ یَفْزَعُ إِلَی قَوْلِهِ تَعَالَی: «لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ اَلظّالِمِینَ» فَإِنِّی سَمِعْتُ اَللَّهَ یَقُولُ بِعَقِبِهَا: فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّیْناهُ مِنَ اَلْغَمِّ وَ کَذلِکَ نُنْجِی اَلْمُؤْمِنِینَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 455 )
ص : 3896
24591-29 ( الکافی 201:3) محمد ، عن بعض أصحابنا ، عن البزنطی ( التهذیب 321:1 رقم 935) المفید ، عن أبی الحسن محمد بن أحمد بن داود ، عن أبیه ، عن أبی الحسن علی بن الحسین ، عن محمد بن یحیی ، عن محمد بن أحمد، عن الرازی، عن البزنطی ، عن إسماعیل قال: حدثنی أبو الحسن الدلال ، عن ( الفقیه 173:1 رقم 501) یحیی بن عبد اللّه قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول": ما علی أهل المیت منکم أن یدرءوا عن میتهم لقاء منکر و نکیر "قلت: کیف یصنع قال "إذا أفرد المیت فلیتخلف عنده أولی الناس به، فیضع فمه عند رأسه ثم ینادی بأعلی صوته: یا فلان بن فلان أو یا فلانه بنت فلان هل أنت علی العهد الذی فارقتنا علیه من شهاده أن لا إله إلا اللّه وحده لا شریک له، و أن محمدا عبده و رسوله سید النبیین، و أن علیا أمیر المؤمنین و سید الوصیین، و أن ما جاء به محمد صلّی اللّه علیه و آله حق، و أن الموت حق، و أن البعث حق [و أن الساعه آتیه لا ریب فیها] ، و أن اللّه یبعث من فی القبور، قال: فیقول منکر لنکیر : انصرف بنا عن هذا فقد لقن حجته".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 531 )
ص : 3897
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: أَنَّ مِنَّا بَعْدَ اَلْقَائِمِ اِثْنَیْ عَشَرَ مَهْدِیّاً مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( منتخب الأنوار المضیّه , جلد 1 , صفحه 201 )
ص : 3898
مِشْکَاهُ اَلْأَنْوَارِ ، نَقْلاً مِنَ اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اَللّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی اَلنَّبِیِّ اَلْآیَهَ قَالَ أَثْنَوْا عَلَیْهِ وَ سَلَّمُوا عَلَیْهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُلْتُ فَکَیْفَ عِلْمُ اَلرَّسُولِ أَنَّهَا کَذَلِکَ قَالَ کَشَفَ لَهُ اَلْغِطَاءَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 282 )
ص : 3899
هَلْ تَدْفَعُ عَنْکُمُ اَلْأَقَارِبُ أَوْ تَنْفَعُکُمُ اَلنَّوَاجِبُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 737 )
ص : 3900
ل، [الخصال] ، قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ یُعَذِّبُ سِتَّهً بِسِتَّهٍ إِلَی أَنْ قَالَ وَ اَلتُّجَّارَ بِالْخِیَانَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 171 )
7-همان:که امیر مؤمنان(علیه السّلام)که فرمود:راستش خدا عذاب کند شش کس را به شش عمل تا فرمود:بازرگانان را به خیانت.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 110 )
ص : 3901
وَ یَلِیهِ بِلاَ فَاصِلَهٍ بَیْنَهُمَا مِنَ اَلْکِتَابِ اَلْمَذْکُورِ مِنْ مُوطَإِ مَالِکٍ وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ أَیْضاً قَالَ عَنْ أَبِی وَائِلٍ قَالَ: دَخَلَ أَبُو مُوسَی وَ أَبُو مَسْعُودٍ عَلَی عَمَّارٍ حِینَ بَعَثَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اَلْکُوفَهِ یَسْتَنْفِرُهُمْ فَقَالاَ لَهُ مَا رَأَیْنَاکَ أَتَیْتَ أَمْراً أَکْرَهَ عِنْدَنَا مِنْ إِسْرَاعِکَ فِی هَذَا اَلْأَمْرِ مُنْذُ أَسْلَمْتَ فَقَالَ لَهُمَا عَمَّارٌ مَا رَأَیْتُ مِنْکُمَا مُنْذُ أَسْلَمْتُمَا أَمْراً أَکْرَهَ عِنْدِی مِنْ إِبْطَائِکُمَا عَنْ هَذَا اَلْأَمْرِ وَ کَسَاهُمَا أَبُو مَسْعُودٍ حُلَّهً حُلَّهً رَاحَا فِیهِمَا إِلَی اَلْجُمُعَهِ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 470 )
ص : 3902
وَ رُوِیَ عَنْ جَمِیلٍ : أَنَّهُ سَأَلَ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلصَّیْدِ یَکُونُ عِنْدَ اَلرَّجُلِ مِنَ اَلْوَحْشِ فِی أَهْلِهِ أَوْ مِنَ اَلطَّیْرِ فَیُحْرِمُ وَ هُوَ فِی مَنْزِلِهِ قَالَ لاَ بَأْسَ لاَ یَضُرُّهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 177 )
ص : 3903
وَ رَوَی أَبُو هُرَیْرَهَ : أَنَّ اَلطُّفَیْلَ بْنَ عَمْرٍو نَهَتْهُ قُرَیْشٌ عَنْ قُرْبِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَدَخَلَ اَلْمَسْجِدَ مَحْشُوّاً أُذُنَیْهِ بِکُرْسُفٍ لِکَیْلاَ یَسْمَعَ صَوْتَهُ فَکَانَ یَسْمَعُ فَأَسْلَمَ وَ قَالَ یُحَذِّرِنُیِ مُحَمَّدَهَا قُرَیْشٌوَ مَا أَنَا بِالْهَیُوبِ لَدَی اَلْخِصَامِ فَقَامَ إِلَی اَلْمَقَامِ وَ قُمْتُ مِنْهُبَعِیداً حَیْثُ أَنْجُو مِنْ مَلاَمٍ وَ أُسْمِعْتُ اَلْهُدَی وَ سَمِعْتُ قَوْلاًکَرِیماً لَیْسَ مِنْ سَجْعِ اَلْأَنَامِ وَ صَدَّقْتُ اَلرَّسُولَ وَ هَانَ قَوْمٌعَلَیَّ رَمَوْهُ بِالْبُهْتِ اَلْعِظَامِ ثُمَّ قَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی اِمْرُؤٌ مُطَاعٌ فِی قَوْمِی فَادْعُ اَللَّهَ أَنْ یَجْعَلَ لِی آیَهً تَکُونُ لِی عَوْناً عَلَی مَا أَدْعُوهُمْ إِلَی اَلْإِسْلاَمِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ لَهُ آیَهً فَانْصَرَفَ إِلَی قَوْمِهِ إِذْ رَأَی نُوراً فِی طَرَفِ سَوْطِهِ کَالْقِنْدِیلِ فَأَنْشَأَ قَصِیدَهً مِنْهَا أَلاَ أَبْلِغْ لَدَیْکَ بَنِی لُوَیٍّعَلَی اَلشَّنَئَانِ وَ اَلْغَضَبِ اَلْمَرَدِّ بِأَنَّ اَللَّهَ رَبُّ اَلنَّاسِ فَرْداًتَعَالَی جَدُّهُ عَنْ کُلِّ جَدٍّ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدٌ رَسُولٌدَلِیلُ هُدًی وَ مُوضِحُ کُلِّ رُشْدٍ رَأَیْتُ لَهُ دَلاَئِلَ أَنْبَأَتْنِیبِأَنَّ سَبِیلَهُ لِلْفَضْلِ یَهْدِی .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 118 )
ص : 3904
رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ قَالَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا وَقَعْتَ فِی وَرْطَهٍ فَقُلْ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ اَللَّهُمَّ إِیّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیّاکَ نَسْتَعِینُ فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَدْفَعُ بِهَا اَلْبَلاَءَ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 352 )
روایت است که نبی اکرم(صلّی اللّه علیه و آله)به علی(علیه السّلام)فرمود:(چون در ورطه ای هولناک افتی بگو: (بسم الله الرحمن الرحیم لا حول و لا قوه الاّ بالله العلیّ العظیم. خداوندا فقط ترا میپرستم و از تو یاری میخواهم)که خداوند باین دعا بلا از او بگرداند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 187 )
از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده که به علی علیه السّلام فرمود:هرگاه در گرفتاری هولناکی افتادی بگو:«بسم اللّه الرّحمن الرّحیم لا حول و لا قوّه الاّ باللّه العلیّ العظیم،اللهمّ ایّاک نعبد و ایّاک نستعین»که خداوند متعال به وسیلۀ آن بلا را دور می کند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 760 )
ص : 3905
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَا مِنْ شَیْءٍ أَعْظَمَ مِنْ شَهَادَهِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ لِأَنَّ اَللَّهَ لَمْ یَعْدِلْهُ شَیْءٌ وَ لاَ یَشْرَکُهُ فِی اَلْأُمُورِ أَحَدٌ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 30 )
ص : 3906
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَرَجِ قَالَ: قَالَ لِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَسْأَلَ مَسْأَلَهً فَاکْتُبْهَا وَ ضَعِ اَلْکِتَابَ تَحْتَ مُصَلاَّکَ وَ دَعْهُ سَاعَهً ثُمَّ أَخْرِجْهُ وَ اُنْظُرْ قَالَ فَفَعَلْتُ فَوَجَدْتُ جَوَابَ مَا سَأَلْتُ عَنْهُ مُوَقَّعاً فِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 155 )
خرایج-محمّد بن فرج گفت،حضرت هادی بمن فرمود هر وقت مسأله ای داشتی آن را در نامه ای بنویس و نامه را زیر جانماز خود بگذار پس از یک ساعت بردار جواب مسأله را خواهی دید،گفت همین کار را کردم دیدم جواب سؤالم در همان نامه نوشته است.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 136 )
ص : 3907
قَالَ اَلْکُلَیْنِیُّ وَ اَلصَّدُوقُ وَ رُوِیَ: أَنَّ اَلْمُقَامَ بِمَکَّهَ یُقْسِی اَلْقُلُوبَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 234 )
ص : 3908
12866-5 التهذیب ،1/77/313/5 الحسین عن صفوان عن الفقیه ،2706/360/2 یعقوب بن شعیب قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن المحرم یغتسل فقال نعم یفیض الماء علی رأسه و لا یدلکه.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 660 )
ص : 3909
عَنْهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : تَخَلَّلُوا فَإِنَّهَا مَصْلَحَهٌ لِلنَّابِ وَ اَلنَّوَاجِذِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 559 )
ص : 3910
قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَشْتَرِی اَلْجَارِیَهَ فَیَقَعُ عَلَیْهَا أَ یَصْلُحُ بَیْعُهَا مِنَ اَلْجَدِّ قَالَ لاَ بَأْسَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 332 )
ص : 3911
عَنْهُ: بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ، عَنْ یَحْیَی بْنِ اَلْمُبَارَکِ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، اَلرَّجُلُ مِنْ إِخْوَانِی یَبْلُغُنِی عَنْهُ اَلشَّیْءُ اَلَّذِی أَکْرَهُهُ، فَأَسْأَلُهُ عَنْ ذَلِکَ، فَیُنْکِرُ ذَلِکَ، وَ قَدْ أَخْبَرَنِی عَنْهُ قَوْمٌ ثِقَاتٌ؟ فَقَالَ لِی: «یَا مُحَمَّدُ، کَذِّبْ سَمْعَکَ وَ بَصَرَکَ عَنْ أَخِیکَ، فَإِنْ شَهِدَ عِنْدَکَ خَمْسُونَ قَسَامَهً، وَ قَالُوا لَکَ قَوْلاً، فَصَدِّقْهُ وَ کَذِّبْهُمْ، لاَ تُذِیعَنَّ عَلَیْهِ شَیْئاً تَشِینُهُ بِهِ، وَ تَهْدِمُ بِهِ مُرُوءَتَهُ، فَتَکُونَ مِنَ اَلَّذِینَ قَالَ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ: إِنَّ اَلَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ اَلْفاحِشَهُ فِی اَلَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ فِی اَلدُّنْیا وَ اَلْآخِرَهِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 55 )
ص : 3912
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ لاَ یَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یَرْفَعَ بِنَاءً فَوْقَ اَلْکَعْبَهِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ کَمَا مَرَّ فِی اَلْبَابِ اَلسَّابِقِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْعَلاَءِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 235 )
ص : 3913
ع، [علل الشرائع] ، أَبِی عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلسَّیَّارِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ: سَمِعْتُ رَجُلاً سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ قَالَ أَخْبِرْنِی عَنْ لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ کَانَتْ أَوْ تَکُونُ فِی کُلِّ عَامٍ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَوْ رُفِعَتْ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ لَرُفِعَ اَلْقُرْآنُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 17 )
ص : 3914
و بإسناده : عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: من کان یؤمن باللّه و الیوم الآخر، فلا یدع أن یقرأ فی دبر الفریضه بقل هو الله أحد . فإنّه من قرأها، جمع اللّه له خیر الدّنیا و الآخره و غفر اللّه له و لوالدیه و ما ولد.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 499 )
ص : 3915
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ اَلْجَبَلِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ سَالِمٍ اَلْأَشَلِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَ یُکْرَهُ اَلْجِمَاعُ فِی وَقْتٍ مِنَ اَلْأَوْقَاتِ وَ إِنْ کَانَ حَلاَلاً قَالَ نَعَمْ مَا بَیْنَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ إِلَی طُلُوعِ اَلشَّمْسِ وَ مِنْ مَغِیبِ اَلشَّمْسِ إِلَی مَغِیبِ اَلشَّفَقِ وَ فِی اَلْیَوْمِ اَلَّذِی تَنْکَسِفُ فِیهِ اَلشَّمْسُ وَ فِی اَللَّیْلَهِ اَلَّتِی یَنْکَسِفُ فِیهَا اَلْقَمَرُ وَ فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَهِ اَللَّذَیْنِ یَکُونُ فِیهِمَا اَلرِّیحُ اَلسَّوْدَاءُ أَوِ اَلرِّیحُ اَلْحَمْرَاءُ أَوِ اَلرِّیحُ اَلصَّفْرَاءُ وَ اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَهِ اَللَّذَیْنِ یَکُونُ فِیهِمَا اَلزَّلْزَلَهُ وَ لَقَدْ بَاتَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عِنْدَ بَعْضِ أَزْوَاجِهِ فِی لَیْلَهٍ اِنْکَسَفَ فِیهَا اَلْقَمَرُ وَ لَمْ یَکُنْ مِنْهُ فِی تِلْکَ اَللَّیْلَهِ مَا کَانَ یَکُونُ مِنْهُ فِی غَیْرِهَا حَتَّی أَصْبَحَ فَقَالَتْ لَهُ بَعْضُ نِسَائِهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ لِبُغْضٍ کَانَ هَذَا مِنْکَ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ قَالَ لاَ وَ لَکِنْ هَذِهِ اَلْآیَهُ ظَهَرَتْ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ فَکَرِهْتُ أَنْ أَتَلَذَّذَ وَ أَلْهُوَ فِیهَا وَ قَدْ عَیَّرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَقْوَاماً فَقَالَ فِی کِتَابِهِ وَ إِنْ یَرَوْا کِسْفاً مِنَ اَلسَّماءِ ساقِطاً یَقُولُوا سَحابٌ مَرْکُومٌ `فَذَرْهُمْ حَتّی یُلاقُوا یَوْمَهُمُ اَلَّذِی فِیهِ یُصْعَقُونَ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَیْمُ اَللَّهِ لاَ یُجَامِعُ أَحَدٌ فَیُرْزَقُ وَلَداً فِی شَیْءٍ مِنْ هَذِهِ اَلْأَوْقَاتِ اَلَّتِی نَهَی عَنْهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَدِ اِنْتَهَی إِلَیْهِ اَلْخَبَرُ فَیَرَی فِی وَلَدِهِ ذَلِکَ مَا یُحِبُّ .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 218 )
ص : 3916
فَأَمَرَ اَللَّهُ تَعَالَی جَبْرَئِیلَ ، فَقَطَعَ بِجَنَاحٍ مِنْ أَجْنِحَتِهِ مِنْ جَبَلٍ مِنْ جِبَالِ فِلَسْطِینَ عَلَی قَدْرِ مُعَسْکَرِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَ طُولُهُ فِی عَرْضِهِ فَرْسَخاً فِی فَرْسَخٍ. ثُمَّ جَاءَ بِهِ فَوْقَهُ عَلَی رُءُوسِهِمْ، وَ قَالَ: إِمَّا أَنْ تَقْبَلُوا مَا أَتَاکُمْ بِهِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ ، وَ إِمَّا وَضَعْتُ عَلَیْکُمُ اَلْجَبَلَ فَطَحْطَحْتُکُمْ تَحْتَهُ. فَلَحِقَهُمْ مِنَ اَلْجَزَعِ وَ اَلْهَلَعِ مَا یَلْحَقُ أَمْثَالَهُمْ مِمَّنْ قُوبِلَ هَذِهِ اَلْمُقَابَلَهَ، فَقَالُوا: یَا مُوسَی کَیْفَ نَصْنَعُ قَالَ مُوسَی : اُسْجُدُوا لِلَّهِ عَلَی جِبَاهِکُمْ، ثُمَّ عَفِّرُوا خُدُودَکُمُ اَلْیُمْنَی ثُمَّ اَلْیُسْرَی فِی اَلتُّرَابِ، وَ قُولُوا: «یَا رَبَّنَا سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا وَ قَبِلْنَا وَ اِعْتَرَفْنَا وَ سَلَّمْنَا وَ رَضِینَا». قَالَ: فَفَعَلُوا هَذَا اَلَّذِی قَالَ لَهُمْ مُوسَی قَوْلاً وَ فِعْلاً، غَیْرَ أَنَّ کَثِیراً مِنْهُمْ خَالَفَ قَلْبُهُ ظَاهِرَ أَفْعَالِهِ وَ قَالَ بِقَلْبِهِ «سَمِعْنَا وَ عَصَیْنَا» مُخَالِفاً لِمَا قَالَهُ بِلِسَانِهِ، وَ عَفَّرُوا خُدُودَهُمُ اَلْیُمْنَی [بِالتُّرَابِ] وَ لَیْسَ قَصْدُهُمُ اَلتَّذَلُّلَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ اَلنَّدَمَ عَلَی مَا کَانَ مِنْهُمْ مِنَ اَلْخِلاَفِ وَ لَکِنَّهُمْ فَعَلُوا ذَلِکَ یَنْظُرُونَ هَلْ یَقَعُ عَلَیْهِمُ اَلْجَبَلُ أَمْ لاَ، ثُمَّ عَفَّرُوا خُدُودَهُمُ اَلْیُسْرَی یَنْظُرُونَ کَذَلِکَ، وَ لَمْ یَفْعَلُوا ذَلِکَ کَمَا أُمِرُوا. فَقَالَ جَبْرَئِیلُ لِمُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَمَا إِنَّ أَکْثَرَهُمْ لِلَّهِ تَعَالَی عَاصُونَ، وَ لَکِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی أَنْ أُزِیلَ عَنْهُمْ هَذَا اَلْجَبَلَ عِنْدَ ظَاهِرِ اِعْتِرَافِهِمْ فِی اَلدُّنْیَا، فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی إِنَّمَا یُطَالِبُهُمْ فِی اَلدُّنْیَا بِظَوَاهِرِهِمْ لِحِقْنِ دِمَائِهِمْ، وَ إِبْقَاءِ اَلذِّمَّهِ لَهُمْ، وَ إِنَّمَا أَمْرُهُمْ إِلَی اَللَّهِ فِی اَلْآخِرَهِ یُعَذِّبُهُمْ عَلَی عُقُودِهِمْ وَ ضَمَائِرِهِمْ. فَنَظَرَ اَلْقَوْمُ إِلَی اَلْجَبَلِ وَ قَدْ صَارَ قِطْعَتَیْنِ: قِطْعَهٌ مِنْهُ صَارَتْ لُؤْلُؤَهً بَیْضَاءَ فَجَعَلَتْ تَصْعَدُ وَ تَرْقَی حَتَّی خَرَقَتِ اَلسَّمَاوَاتِ، وَ هُمْ یَنْظُرُونَ إِلَیْهَا إِلَی أَنْ صَارَتْ إِلَی حَیْثُ لاَ تَلْحَقُهَا أَبْصَارُهُمْ، وَ قِطْعَهٌ صَارَتْ نَاراً وَ وَقَعَتْ عَلَی اَلْأَرْضِ بِحَضْرَتِهِمْ، فَخَرَقَتْهَا وَ دَخَلَتْهَا وَ غَابَتْ عَنْ عُیُونِهِمْ. فَقَالُوا: مَا هَذَانِ اَلْمُفْتَرِقَاِن مِنَ اَلْجَبَلِ فِرْقٌ صَعِدَ لُؤْلُؤاً وَ فِرْقٌ اِنْحَطَّ نَاراً قَالَ لَهُمْ مُوسَی : أَمَّا اَلْقِطْعَهُ اَلَّتِی صَعِدَتْ فِی اَلْهَوَاءِ فَإِنَّهَا وَصَلَتْ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ خَرَقَتْهَا إِلَی أَنْ لَحِقَتْ بِالْجَنَّهِ . فَأُضْعِفَتْ أَضْعَافاً کَثِیرَهً لاَ یَعْلَمُ عَدَدَهَا إِلاَّ اَللَّهُ، وَ أَمَرَ اَللَّهُ أَنْ تُبْنَی مِنْهَا لِلْمُؤْمِنِینَ بِمَا فِی هَذَا اَلْکِتَابِ قُصُورٌ وَ دُورٌ وَ مَنَازِلُ وَ مَسَاکِنُ مُشْتَمِلَهٌ عَلَی أَنْوَاعِ اَلنِّعَمِ اَلَّتِی وَعَدَ بِهَا اَلْمُتَّقِینَ مِنْ عِبَادِهِ، مِنَ اَلْأَشْجَارِ وَ اَلْبَسَاتِینِ وَ اَلثِّمَارِ، وَ اَلْحُورِ اَلْحِسَانِ، وَ اَلْمُخَلَّدِینَ مِنَ اَلْوِلْدَانِ کَاللَّآلِی اَلْمَنُثُورَهِ وَ سَائِرِ نَعِیمِ اَلْجَنَّهِ وَ خَیْرَاتِهَا. وَ أَمَّا اَلْقِطْعَهُ اَلَّتِی اِنْحَطَّتْ إِلَی اَلْأَرْضِ فَخَرَقَتْهَا ثُمَّ اَلَّتِی تَلِیهَا إِلَی أَنْ لَحِقَتْ بِجَهَنَّمَ فَأُضْعِفَتْ أَضْعَافاً کَثِیرَهً، وَ أَمَرَ اَللَّهُ تَعَالَی أَنْ تُبْنَی مِنْهَا لِلْکَافِرِینَ بِمَا فِی هَذَا اَلْکِتَابِ، قُصُورٌ وَ دُورٌ وَ مَسَاکِنُ وَ مَنَازِلُ مُشْتَمِلَهٌ عَلَی أَنْوَاعِ اَلْعَذَابِ اَلَّتِی وَعَدَهَا لِلْکَافِرِینَ مِنْ عِبَادِهِ مِنْ بِحَارِ نِیرَانِهَا، وَ حِیَاضِ غِسْلِینِهَا وَ غَسَّاقِهَا، وَ أَوْدِیَهِ قَیْحِهَا وَ دِمَائِهَا وَ صَدِیدِهَا، وَ زَبَانِیَتِهَا بِمَرْزِبَاتِهَا، وَ أَشْجَارِ زَقُّومِهَا، وَ ضَرِیعِهَا وَ حَیَّاتِهَا [وَ عَقَارِبِهَا] وَ أَفَاعِیهَا، وَ قُیُودِهَا وَ أَغْلاَلهِاَ وَ سَلاَسِلِهَا وَ أَنْکَالِهَا وَ سَائِرِ أَنْوَاعِ اَلْبَلاَیَا وَ اَلْعَذَابِ اَلْمُعَدِّ فِیهَا. ثُمَّ قَالَ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِبَنِی إِسْرَائِیلَ : أَ فَلاَ تَخَافُونَ عِقَابَ رَبِّکُمْ فِی جَحْدِکُمْ لِهَذِهِ اَلْفَضَائِلِ اَلَّتِی اِخْتَصَّ بِهَا مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً وَ آلَهُمَا اَلطَّیِّبِینَ .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 427 )
ص : 3917
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ نَهَی اَلْبَاعَهَ أَنْ یُظْهِرُوا فَضْلَ مَا یَبِیعُونَهُ وَ یُخْفُونَ شَرَّهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 327 )
ص : 3918
وَ قَالَ اَلْمُصْطَفَی : مَا أُوذِیَ نَبِیٌّ مِثْلَ مَا أُوذِیتُ.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 247 )
ص : 3919
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، بِالْإِسْنَادِ إِلَی عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی عَنْ زَکَرِیَّا عَنْ فِرَاسٍ عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَائِشَهَ قَالَتْ: أَقْبَلَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ تَمْشِی لاَ وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ مَا مَشْیُهَا یَخْرِمُ مِنْ مِشْیَهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا رَآهَا قَالَ مَرْحَباً بِابْنَتِی مَرَّتَیْنِ قَالَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَقَالَ لِی أَ مَا تَرْضَیْنَ أَنْ تَأْتِیَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ سَیِّدَهَ نِسَاءِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَوْ سَیِّدَهَ نِسَاءِ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 23 )
:عایشه گفته است: سوگند به خدایی که شریک ندارد،هر گاه فاطمه علیها السّلام راه می رفت،راه رفتن وی با راه رفتن رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم تفاوتی نداشت،و هر گاه پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم او را می دید دو بار به او می گفت: مرحبا به دخترم. فاطمۀ زهرا علیها السّلام گوید:پدرم به من می فرمود:آیا راضی نیستی که در قیامت بزرگ و سرور زنان مؤمن،یا سرور زنان این امّت باشی؟
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 209 )
ص : 3920
عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ لَهُ وَلَدٌ طِفْلٌ وَ لِلْوَلَدِ جَارِیَهٌ مَمْلُوکَهٌ هَلْ لِلْأَبِ أَنْ یَطَأَهَا قَالَ لَیْسَ لَهُ ذَلِکَ إِلاَّ أَنْ یُقَوِّمَهَا عَلَی نَفْسِهِ قِیمَهَ عَدْلٍ ثُمَّ یَأْخُذَهَا وَ یَکُونُ لِوَلَدِهِ عَلَیْهِ ثَمَنُهَا وَ قَالَ لاَ یَحِلُّ لِرَجُلٍ مِنْ مَالِ وَلَدِهِ شَیْءٌ إِلاَّ بِطِیبِ نَفْسِهِ إِلاَّ أَنْ یُضْطَرَّ إِلَیْهِ فَیَأْکُلَ بِالْمَعْرُوفِ قُوتَهُ وَ لاَ یَتَلَذَّذَ فِیهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 246 )
ص : 3921
عَنْ دَاوُدَ بْنِ سِرْحَانَ اَلْعَطَّارِ ، قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَدَعَا بِالْخِوَانِ فَتَغَدَّیْنَا، ثُمَّ جَاءُوا بِالطَّسْتِ وَ اَلدَّسْتِ سِنَانَهْ ، فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، قَوْلُهُ: وَ عَلَّمَ آدَمَ اَلْأَسْماءَ کُلَّها اَلطَّسْتُ وَ اَلدَّسْتِ سِنَانَهْ مِنْهُ؟ فَقَالَ: «اَلْفِجَاجُ وَ اَلْأَوْدِیَهُ» وَ أَهْوَی بِیَدِهِ، کَذَا وَ کَذَا.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 168 )
ص : 3922
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْعَلَوِیُّ اَلْحُسَیْنِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَسْبَاطٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلطَّیِّبِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِی عِیسَی بْنُ جَعْفَرٍ اَلْعَلَوِیُّ اَلْعُمَرِیُّ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سُئِلَ مِمَّا خَلَقَ اَللَّهُ تَعَالَی اَلْکَلْبَ قَالَ خَلَقَهُ مِنْ بُزَاقِ إِبْلِیسَ قِیلَ وَ کَیْفَ ذَاکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ لَمَّا أَهْبَطَ اَللَّهُ تَعَالَی آدَمَ وَ حَوَّاءَ إِلَی اَلْأَرْضِ أَهْبَطَهُمَا کَالْفَرْخَیْنِ اَلْمُرْتَعِشَیْنِ فَعَدَا إِبْلِیسُ اَلْمَلْعُونُ إِلَی اَلسِّبَاعِ وَ کَانُوا قَبْلَ آدَمَ فِی اَلْأَرْضِ فَقَالَ لَهُمْ إِنَّ طَیْرَیْنِ قَدْ وَقَعَا مِنَ اَلسَّمَاءِ لَمْ یَرَ اَلرَّاءُونَ أَعْظَمَ مِنْهُمَا تَعَالَوْا فَکُلُوهُمَا فَتَعَادَتِ اَلسِّبَاعُ مَعَهُ وَ جَعَلَ إِبْلِیسُ یَحُثُّهُمْ وَ یَصِیحُ وَ یَعِدُهُمْ بِقُرْبِ اَلْمَسَافَهِ فَوَقَعَ مِنْ فِیهِ مِنْ عَجَلَهِ کَلاَمِهِ بُزَاقٌ فَخَلَقَ اَللَّهُ تَعَالَی مِنْ ذَلِکَ اَلْبُزَاقِ کَلْبَیْنِ أَحَدُهُمَا ذَکَرٌ وَ اَلْآخَرُ أُنْثَی فَقَامَا حَوْلَ آدَمَ وَ حَوَّاءَ اَلْکَلْبَهُ بِجُدَّهَ وَ اَلْکَلْبُ بِالْهِنْدِ فَلَمْ یَتْرُکُوا اَلسِّبَاعَ أَنْ یَقْرَبُوهُمَا وَ مِنْ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ اَلْکَلْبُ عَدُوُّ اَلسَّبُعِ وَ اَلسَّبُعُ عَدُوُّ اَلْکَلْبِ .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 496 )
احمد بن محمّد بن محمّد بن عیسی علوی حسینی رضی اللّه عنه،از محمّد بن ابراهیم بن اسباط،از احمد بن محمّد بن زیاد قطان،از ابو الطیّب احمد بن محمّد بن عبد اللّه،از عیسی بن جعفر علوی عمری،از پدرانش،از عمر بن علی،از پدرش حضرت علی بن ابی طالب علیه السّلام نقل کرده که آن حضرت فرمودند:از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله سؤال شد:خداوند سگ را از چه آفرید؟ حضرت فرمودند:حق تعالی آن را از آب دهان ابلیس آفرید. محضر مبارکش عرض شد:یا رسول اللّه چگونه؟ حضرت فرمودند:هنگامی که خداوند متعال آدم و حوّا را به زمین هبوط داد،آن دو همچون دو جوجه لرزان می لرزیدند،ابلیس نزد درندگانی که پیش از آدم در زمین بودند رفت و به آنها گفت:دو پرنده از آسمان به زمین آمده اند که تا به حال بزرگتر از آنها دیده نشده،برویم و آنها را بخورید. درندگان به طرف ایشان حرکت کردند و ابلیس پیوسته ایشان را تحریص و ترغیب می کرد و فریاد می زد و درندگان را به مسافتی نزدیک آدم و حوّا آورده بود، از سرعت و شتاب در کلامش آب دهان او بیرون ریخت و خداوند متعال از آن آب دو سگ آفرید،یکی نر و دیگری ماده،این دو سگ در اطراف آدم و حوّا ایستادند سگ ماده در جدّه و سگ نر در هند و نگذاردند که درندگان نزدیک آن دو شوند و از همان روز سگ دشمن درندگان و درندگان نیز دشمن سگ گردیدند.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 587 )
ص : 3923
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ غَیْرِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ عَنْ أَبِی بِلاَلٍ اَلْمَکِّیِّ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ طَافَ بِالْبَیْتِ ، ثُمَّ صَلَّی فِیمَا بَیْنَ اَلْبَابِ وَ اَلْحَجَرِ اَلْأَسْوَدِ رَکْعَتَیْنِ فَقُلْتُ لَهُ مَا رَأَیْتُ أَحَداً مِنْکُمْ صَلَّی فِی هَذَا اَلْمَوْضِعِ فَقَالَ هَذَا اَلْمَکَانُ اَلَّذِی تِیبَ عَلَی آدَمَ فِیهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 273 )
ص : 3924
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْقُنُوتِ فِی أَیِّ صَلاَهٍ هُوَ فَقَالَ کُلُّ شَیْءٍ یُجْهَرُ فِیهِ بِالْقِرَاءَهِ فَفِیهِ قُنُوتٌ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 264 )
ص : 3925
عَنْهُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْعَرْزَمِیُّ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ عَمَّارٍ أَبِی اَلْیَقْظَانِ ، عَنْ أَبِی عُمَرَ زَاذَانَ ، قَالَ: لَمَّا وَادَعَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) مُعَاوِیَهَ صَعِدَ مُعَاوِیَهُ اَلْمِنْبَرَ، وَ جَمَعَ اَلنَّاسَ، فَخَطَبَهُمْ، وَ قَالَ: إِنَّ اَلْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ رَآنِی لِلْخِلاَفَهِ أَهْلاً، وَ لَمْ یَرَ نَفْسَهُ لَهَا أَهْلاً. وَ کَانَ اَلْحَسَنُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) أَسْفَلَ مِنْهُ بِمِرْقَاهٍ، فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ کَلاَمِهِ قَامَ اَلْحَسَنُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، فَحَمِدَ اَللَّهَ تَعَالَی بِمَا هُوَ أَهْلُهُ، ثُمَّ ذَکَرَ اَلْمُبَاهَلَهَ ، فَقَالَ: «فَجَاءَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مِنَ اَلْأَنْفُسِ بِأَبِی، وَ مِنَ اَلْأَبْنَاءِ بِی، وَ بِأَخِی، وَ مِنَ اَلنِّسَاءِ بِأُمِّی، وَ کُنَّا أَهْلَهُ، وَ نَحْنُ آلُهُ ، وَ هُوَ مِنَّا وَ نَحْنُ مِنْهُ. وَ لَمَّا نَزَلَتْ آیَهُ اَلتَّطْهِیرِ جَمَعَنَا رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی کِسَاءٍ لِأُمِّ سَلَمَهَ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهَا) خَیْبَرِیٍّ، ثُمَّ قَالَ: اَللَّهُمَّ، هَؤُلاَءِ أَهْلُ بَیْتِی وَ عِتْرَتِی ، فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ، وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً، فَلَمْ یَکُنْ أَحَدٌ فِی اَلْکِسَاءِ غَیْرِی وَ أَخِی وَ أَبِی وَ أُمِّی . وَ لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ یُجْنِبُ فِی اَلْمَسْجِدِ ، وَ یُولَدُ لَهُ فِیهِ إِلاَّ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ أَبِی، تَکْرِمَهً مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی لَنَا، وَ تَفْضِیلاً مِنْهُ لَنَا، وَ قَدْ رَأَیْتُمْ مَکَانَ مَنْزِلِنَا مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، وَ أُمِرَ بِسَدِّ اَلْأَبْوَابِ، فَسَدَّهَا وَ تَرَکَ بَابَنَا، فَقِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ، فَقَالَ: أَمَا إِنِّی لَمْ أَسُدَّهَا وَ أَفْتَحَ بَابَهُ، وَ لَکِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی أَنْ أَسُدَّهَا وَ أَفْتَحَ بَابَهُ. وَ إِنَّ مُعَاوِیَهَ زَعَمَ لَکُمْ أَنِّی رَأَیْتُهُ لِلْخِلاَفَهِ أَهْلاً، وَ لَمْ أَرَ نَفْسِی لَهَا أَهْلاً، فَکَذَبَ مُعَاوِیَهُ ، نَحْنُ أَوْلَی اَلنَّاسِ بِالنَّاسِ فِی کِتَابِ اَللَّهِ ، وَ عَلَی لِسَانِ نَبِیِّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، وَ لَمْ نَزَلْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ مَظْلُومِینَ مُنْذُ قَبَضَ اَللَّهُ تَعَالَی نَبِیَّهُ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، فَاللَّهُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ مَنْ ظَلَمَنَا حَقَّنَا، وَ تَوَثَّبَ عَلَی رِقَابِنَا، وَ حَمَلَ اَلنَّاسَ عَلَیْنَا، وَ مَنَعَنَا سَهْمَنَا مِنَ اَلْفَیْءِ، وَ مَنَعَ أُمَّنَاً مَا جَعَلَ لَهَا رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) . وَ أُقْسِمُ بِاللَّهِ لَوْ أَنَّ اَلنَّاسَ بَایَعُوا أَبِی حِینَ فَارَقَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لَأَعْطَتْهُمُ اَلسَّمَاءُ قَطْرَهَا، وَ اَلْأَرْضُ بَرَکَتَهَا، وَ مَا طَمِعْتَ فِیهَا یَا مُعَاوِیَهُ ، فَلَمَّا خَرَجَتْ مِنْ مَعْدِنِهَا تَنَازَعَتْهَا قُرَیْشٌ بَیْنَهَا، فَطَمِعَتْ فِیهَا اَلطُّلَقَاءُ وَ أَبْنَاءُ اَلطُّلَقَاءِ، أَنْتَ وَ أَصْحَابُکَ، وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : مَا وَلَّتْ أُمَّهٌ أَمْرَهَا رَجُلاً وَ فِیهِمْ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ إِلاَّ لَمْ یَزَلْ أَمْرُهُمْ یَذْهَبُ سَفَالاً، حَتَّی یَرْجِعُوا إِلَی مَا تَرَکُوا. وَ قَدْ تَرَکَتْ بَنُو إِسْرَائِیلَ هَارُونَ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ أَنَّهُ خَلِیفَهُ مُوسَی فِیهِمْ، وَ اِتَّبَعُوا اَلسَّامِرِیَّ ، وَ قَدْ تَرَکَتْ هَذِهِ اَلْأُمَّهُ أَبِی وَ بَایَعُوا غَیْرَهُ، وَ قَدْ سَمِعُوا رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ: أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی إِلاَّ اَلنُّبُوَّهَ. وَ قَدْ رَأَوْا رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) نَصَبَ أَبِی یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ ، وَ أَمَرَهُمْ أَنْ یُبَلِّغَ اَلشَّاهِدُ مِنْهُمُ اَلْغَائِبَ، وَ قَدْ هَرَبَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مِنْ قَوْمِهِ وَ هُوَ یَدْعُوهُمْ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی، حَتَّی دَخَلَ اَلْغَارَ ، وَ لَوْ وَجَدَ أَعْوَاناً مَا هَرَبَ، وَ قَدْ کَفَّ أَبِی یَدَهُ حِینَ نَاشَدَهُمْ وَ اِسْتَغَاثَ فَلَمْ یُغَثْ، فَجَعَلَ اَللَّهُ هَارُونَ فِی سَعَهٍ حِینَ اِسْتَضْعَفُوهُ وَ کَادُوا یَقْتُلُونَهُ، وَ جَعَلَ اَللَّهُ اَلنَّبِیَّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی سَعَهٍ حِینَ دَخَلَ اَلْغَارَ وَ لَمْ یَجِدْ أَعْوَاناً، وَ کَذَلِکَ أَبِی وَ أَنَا فِی سَعَهٍ مِنَ اَللَّهِ حِینَ خَذَلَتْنَا هَذِهِ اَلْأُمَّهُ وَ بَایَعُوکَ یَا مُعَاوِیَهُ ، وَ إِنَّمَا هِیَ اَلسُّنَنُ وَ اَلْأَمْثَالُ یَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضاً. أَیُّهَا اَلنَّاسُ، إِنَّکُمْ لَوِ اِلْتَمَسْتُمْ فِیمَا بَیْنَ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ أَنْ تَجِدُوا رَجُلاً وَلَدَهُ نَبِیٌّ غَیْرِی وَ أَخِی لَمْ تَجِدُوا، وَ إِنِّی قَدْ بَایَعْتُ هَذَا وَ إِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَهٌ لَکُمْ وَ مَتاعٌ إِلی حِینٍ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 458 )
ص : 3926
اَلْخِصَالُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَلصَّمَدِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی عُثْمَانَ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْعِبَادِیُّ بْنُ عَبْدِ اَلْخَالِقِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اِثْنَیْ عَشَرَ أَلْفَ عَالَمٍ کُلُّ عَالَمٍ مِنْهُمْ أَکْبَرُ مِنْ سَبْعِ سَمَاوَاتٍ وَ سَبْعِ أَرَضِینَ مَا یَرَی عَالَمٌ مِنْهُمْ أَنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَالَماً غَیْرَهُمْ وَ إِنِّی اَلْحُجَّهُ عَلَیْهِمُ . منتخب البصائر ، لسعد بن عبد الله عن الحسن بن عبد الصمد إلی آخر السند و عن محمد بن سنان عن المفضل عنه علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 320 )
2-در خصال بسندش از امام ششم علیه السّلام که فرمود:راستی برای خدا عز و جل 12000 عالم است که هر کدام بزرگترند از هفت آسمان و هفت زمین، و هیچ کدامشان نمیدانند که خدا عز و جل عالم دیگری دارد،و من حجت بر همه آنها هستم .
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 243 )
ص : 3927
أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ أَدَامَ اَللَّهُ عِزَّهُ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ خَیْثَمَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : دَخَلْتُ عَلَیْهِ أُوَدِّعُهُ وَ أَنَا أُرِیدُ اَلشُّخُوصَ عَنِ اَلْمَدِینَهِ فَقَالَ أَبْلِغْ مَوَالِیَنَا اَلسَّلاَمَ وَ أَوْصِهِمْ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ اَلْعَمَلِ اَلصَّالِحِ وَ أَنْ یَعُودَ صَحِیحُهُمْ مَرِیضَهُمْ وَ لْیَعُدْ غَنِیُّهُمْ عَلَی فَقِیرِهِمْ وَ أَنْ یَشْهَدَ حَیُّهُمْ جَنَازَهَ مَیِّتِهِمْ وَ أَنْ یَتَلاَقَوْا فِی بُیُوتِهِمْ وَ أَنْ یَتَفَاوَضُوا عِلْمَ اَلدِّینِ فَإِنَّ فِی ذَلِکَ حَیَاهٌ لِأَمْرِنَا رَحِمَ اَللَّهُ عَبْداً أَحْیَا أَمْرَنَا وَ أَعْلِمْهُمْ یَا خَیْثَمَهُ أَنَّا لاَ نُغْنِی عَنْهُمْ مِنَ اَللَّهِ شَیْئاً إِلاَّ بِالْعَمَلِ اَلصَّالِحِ فَإِنَّ وَلاَیَتَنَا لاَ تُنَالُ إِلاَّ بِالْوَرَعِ وَ إِنَّ أَشَدَّ اَلنَّاسِ عَذَاباً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَنْ وَصَفَ عَدْلاً ثُمَّ خَالَفَهُ إِلَی غَیْرِهِ .
( الحکایات فی مخالفات المعتزله من العدلیه و الفرق بینهم و بین الشیعه الإمامیه , جلد 1 , صفحه 91 )
در حدیث و حکایات از شیخ. خبر داد مرا شیخ مفید ابو عبد اللّه-ادام اللّه عزّه- گفت خبر داد مرا ابو الحسن احمد بن محمد بن الحسن بن الولید، از پدر خود، از سعد بن عبد اللّه، از احمد بن محمد بن عیسی، از یونس بن عبد الرحمن، از بعض اصحاب خود، از خیثمه، از ابو عبد اللّه جعفر بن محمد علیه السّلام گفت: داخل شدم به خدمت آن حضرت علیه السّلام که وداع کنم او را علیه السّلام و من اراده سفر داشتم به جانب مدینه. پس آن حضرت علیه السّلام فرمود: «ابلغ موالینا السّلام و اوصهم بتقوی اللّه و العمل الصّالح، و أن یعود صحیحهم مریضهم و لیعد غنیّهم علی فقیرهم، و ان یشهد حیّهم جنازه میّتهم، و ان یتلاقوا فی بیوتهم. و ان یتفاوضوا علم الدّین فانّ فی ذلک حیاه لامرنا. رحم اللّه عبدا احیی امرنا و اعلمهم یا خیثمه انّه لا یغنی عنهم من اللّه شیئا الاّ العمل الصّالح فانّ ولایتنا لا تنال الاّ بالورع. و انّ اشدّ النّاس عذابا یوم القیامه من وصف عدلا ثمّ خالفه الی غیره». ؛ یعنی برسان دوستان ما را سلام و وصیت کن ایشان را به پرهیزکاری خدای تعالی و به عمل نیکو و اینکه عیادت کند صحیح ایشان مریض ایشان را، غنی ایشان فقیر ایشان را و اینکه حاضر شود زندۀ ایشان جنازه مرده ایشان را و اینکه با یک دیگر ملاقات کنند در خانه های خودشان و اینکه از یک دیگر فراگیرند علم دین را. به درستی که در اینکه گفتم حیات کار ماست. رحم کند اللّه تعالی بنده ای را که او زنده گرداند کار ما را و بیاموزد ایشان را ای خیثمه که دفع نمی کند از ایشان از جانب خدا هیچ چیز را مگر عمل صالح پس به درستی که دوستی ما رسیده نمی شود مگر به پرهیزکاری. و به درستی که سخت ترین مردمان به حسب عذاب در روز قیامت آن کسی است که نصیحتی کند کسی را بعد از آن خود مخالفت کند به سوی غیر آن نصیحت.
( دفاع از تشیع ؛ ج 1 , ص 634 )
ص : 3928
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ بُنَانِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ : (أَنَّهُ سَأَلَهُ) عَنْ رَجُلٍ آلَی مِنِ اِمْرَأَتِهِ قَالَ یُوقَفُ قَبْلَ اَلْأَرْبَعَهِ أَشْهُرٍ وَ بَعْدَهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 348 )
ص : 3929
فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ اَلثَّقَفِیُّ مُعَنْعَناً عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَوَ اَللَّهِ [وَ اَللَّهِ] « إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً » فَأَنَا وَ أَهْلُ بَیْتِی مُطَهَّرُونَ مِنَ اَلْآفَاتِ وَ اَلذُّنُوبِ أَلاَ وَ إِنَّ إِلَهِی اِخْتَارَنِی فِی ثَلاَثَهٍ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی عَلَی جَمِیعِ أُمَّتِی أَنَا سَیِّدُ اَلثَّلاَثَهِ وَ سَیِّدُ وُلْدِ آدَمَ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ لاَ فَخْرَ فَقَالَ أَهْلُ اَلسُّدَّهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ ضَمِنَّا أَنْ نُبَلِّغَ فَسَمِّ لَنَا اَلثَّلاَثَهَ نَعْرِفْهُمْ فَبَسَطَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَفَّهُ اَلْمُبَارَکَهَ اَلطَّیِّبَهَ ثُمَّ حَلَقَ بِیَدِهِ ثُمَّ قَالَ اِخْتَارَنِی وَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ حَمْزَهَ وَ جَعْفَرَ کُنَّا رُقُوداً لَیْسَ مِنَّا إِلاَّ مُسَجًّی بِثَوْبِهِ عَلِیٌّ عَنْ یَمِینِی وَ جَعْفَرٌ عَنْ یَسَارِی وَ حَمْزَهُ عِنْدَ رِجْلِی فَمَا نَبَّهَنِی عَنْ رَقْدَتِی غَیْرُ خَفِیقِ أَجْنِحَهِ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ تردد[بَرْدِ] ذِرَاعِی تَحْتَ خَدِّی فَانْتَبَهْتُ مِنْ رَقْدَتِی وَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی ثَلاَثَهِ أَمْلاَکٍ فَقَالَ لَهُ بَعْضُ اَلثَّلاَثَهِ أَمْلاَکٍ أَخْبِرْنَا إِلَی أَیِّهِمْ أُرْسِلْتَ فَضَرَبَنِی بِرِجْلِهِ فَقَالَ إِلَی هَذَا وَ هُوَ سَیِّدُ وُلْدِ آدَمَ ثُمَّ قَالُوا مَنْ هَذَا یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ [صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ] وَ حَمْزَهُ سَیِّدُ اَلشُّهَدَاءِ وَ جَعْفَرٌ لَهُ جَنَاحَانِ خَضِیبَانِ یَطِیرُ بِهِمَا فِی اَلْجَنَّهِ حَیْثُ یَشَاءُ وَ هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 340 )
ص : 3930
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْعِیَادَهُ قَدْرُ فُوَاقِ نَاقَهٍ أَوْ حَلْبِ نَاقَهٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 425 )
ص : 3931
ختص، [الإختصاص] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ وُهَیْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ سَلْمَانَ عَلِمَ اَلاِسْمَ اَلْأَعْظَمَ . کش، [رجال الکشی ] ، جبرئیل بن أحمد عن الحسن بن خرزاد عن ابن مهران عن البطائنی عن أبی بصیر : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 346 )
ص : 3932
مَنْ عَکَفَ عَلَیْهِ اَللَّیْلُ وَ اَلنَّهَارُ فَقَدْ أَدَّبَاهُ وَ أَبْلَیَاهُ وَ إِلَی اَلْمَنَایَا أَدْنَیَاهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 669 )
ص : 3933
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِیَادٍ اَلْهَمَدَانِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سُلَیْمَانَ اَلْبَصْرِیُّ [اَلْمِصْرِیُّ] عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی حُجْرٍ اَلْأَسْلَمِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا قَبِیصَهُ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ وَصِیَّ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ وَارِثَ عِلْمِ اَلْأَنْبِیَاءِ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ حَدَّثَنِی سَیِّدُ اَلْعَابِدِینَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ سَیِّدِ اَلشُّهَدَاءِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ سَیِّدِ اَلْأَوْصِیَاءِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : سَتُدْفَنُ بَضْعَهٌ مِنِّی بِخُرَاسَانَ مَا زَارَهَا مَکْرُوبٌ إِلاَّ نَفَّسَ اَللَّهُ کُرْبَتَهُ وَ لاَ مُذْنِبٌ إِلاَّ غَفَرَ اَللَّهُ ذُنُوبَهُ .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 119 )
2 - رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» فرمود محققا پاره ای از تن من در خراسان دفن می شود زیارتش نکند گرفتاری جز آنکه خدا گرفتاریش را بر طرف کند و نه گنهکاری جز آنکه خدا گناهانش بیامرزد.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 119 )
2.پیامبر اکرم فرمود:بی گمان پاره ای از تن من در خراسان مدفون می گردد. کسی او را زیارت نکند،مگر این که خداوند او را از گرفتاری برهاند یا گناهان او را بیامرزد.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 205 )
ص : 3934
قَالَ اَلطَّبْرِسِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قِیلَ: نَزَلَتْ فِی ثَعْلَبَهَ بْنِ حَاطِبٍ وَ کَانَ مِنَ اَلْأَنْصَارِ قَالَ لِلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اُدْعُ اَللَّهَ أَنْ یَرْزُقَنِی مَالاً فَقَالَ یَا ثَعْلَبَهُ قَلِیلٌ تُؤَدِّی شُکْرَهُ خَیْرٌ مِنْ کَثِیرٍ لاَ تُطِیقُهُ أَ مَا لَکَ فِی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أُسْوَهٌ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوْ أَرَدْتُ أَنْ تَسِیرَ اَلْجِبَالُ مَعِی ذَهَباً وَ فِضَّهً لَسَارَتْ ثُمَّ أَتَاهُ بَعْدَ ذَلِکَ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اُدْعُ اَللَّهَ أَنْ یَرْزُقَنِی مَالاً وَ اَلَّذِی بَعَثَکَ بِالْحَقِّ لَئِنْ رَزَقَنِیَ اَللَّهُ مَالاً لَأُعْطِیَنَّ کُلَّ ذِی حَقٍّ حَقَّهُ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ اُرْزُقْ ثَعْلَبَهَ مَالاً قَالَ فَاتَّخَذَ غَنَماً فَنَمَتْ کَمَا یَنْمِی اَلدُّودُ فَضَاقَتْ عَلَیْهِ اَلْمَدِینَهُ فَتَنَحَّی عَنْهَا فَنَزَلَ وَادِیاً مِنْ أَوْدِیَتِهَا ثُمَّ کَثُرَتْ نُمُوّاً حَتَّی تَبَاعَدَ مِنَ اَلْمَدِینَهِ فَاشْتَغَلَ بِذَلِکَ عَنِ اَلْجُمُعَهِ وَ اَلْجَمَاعَهِ وَ بَعَثَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمُصَدِّقَ لِیَأْخُذَ اَلصَّدَقَهَ فَأَبَی وَ بَخِلَ وَ قَالَ مَا هَذِهِ إِلاَّ أُخْتُ اَلْجِزْیَهِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا وَیْحَ ثَعْلَبَهَ یَا وَیْحَ ثَعْلَبَهَ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ اَلْآیَاتِ - عن أبی أمامه الباهلی و روی ذلک مرفوعا: .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 40 )
ص : 3935
وَ رُوِّینَا عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : مَنْ تَکَلَّمَ فِی صَلاَتِهِ أَعَادَ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 172 )
ص : 3936
و: قال أبو جعفر محمّد بن علیّ علیهما السلام لکثیّر: امتدحت عبد الملک بن مروان؟ فقال: لم أقل له یا إمام الهدی، إنّما قلت: یا شجاع، و الشجاع حیّه، و یا أسد، و الأسد کلب، و یا غیث، و الغیث موات! فتبسم أبو جعفر علیه السلام.
( أمالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد) , جلد 1 , صفحه 287 )
ص : 3937
علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن ابن أبی عمیر ، عن حمّاد ، عن الحلبیّ ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: إذا قذف الرّجل امرأته، فإنّه لا یلاعنها حتّی یقول: رأیت بین رجلیها رجلا یزنی بها. قال: و سئل عن الرّجل یقذف امرأته. قال: یلاعنها ثمّ یفرّق بینهما، فلا تحلّ له أبدا. فإذا أقرّ علی نفسه قبل الملاعنه، جلد حدّا و هی امرأته. قال: و سألته عن المرأه الحرّه، یقذفها زوجها و هو مملوک. قال: یلاعنها، [ثم یفرّق بینهما، فلا تحلّ له ابدا. فإن أقرّ علی نفسه بعد الملاعنه، جلد حدّا و هی امرأته] . قال: و سألته عن الحرّ تحته أمه، فیقذفها. قال: یلاعنها. قال: و سألته عن المرأه الّتی یرمیها زوجها و ینتفی من ولدها و یلاعنها و یفارقها، ثمّ یقول بعد ذلک: «الولد ولدی» و یکذّب نفسه. فقال: أمّا المرأه، فلا ترجع إلیه أبدا. و أمّا الولد، فإنّی أردّه إلیه إذا ادّعاه و لا أدعّ ولده. و لیس له میراث. و یرث الابن الأب، و لا یرث الأب الابن. و یکون میراثه لأخواله. فإن لم یدّعه أبوه، فإنّ أخواله یرثونه و لا یرثهم. و إن دعاه أحد ابن الزّانیه، جلد الحدّ.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 256 )
ص : 3938
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنِّی قَدْ کَفَفْتُ عَنِ اَلتِّجَارَهِ وَ أَمْسَکْتُ عَنْهَا قَالَ وَ لِمَ ذَلِکَ أَ عَجْزٌ بِکَ کَذَلِکَ تَذْهَبُ أَمْوَالُکُمْ لاَ تَکُفُّوا عَنِ اَلتِّجَارَهِ وَ اِلْتَمِسُوا مِنْ فَضْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 149 )
11 - فضیل بن یسار گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: من از تجارت کردن دست برداشته ام و خودداری می کنم.
فرمود: چرا تجارت تو را ناتوان کرده است؟ این گونه اموالتان از دست می رود؛ از تجارت دست برندارید و (پیوسته) از فضل خداوند عزّ و جلّ درخواست کنید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 347 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 131 )
ص : 3939
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَوْ کَانَ یَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یُرْجَمَ مَرَّتَیْنِ لَرُجِمَ اَللُّوطِیُّ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 219 )
ص : 3940
5439-5 التهذیب ،1/3/140/2 بهذا الإسناد عن الفقیه ،129/58/1 أبی جعفر علیه السّلام قال: لا صلاه إلا بطهور.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 43 )
ص : 3941
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، رُوِّینَا: أَنَّ رَجُلاً مِنْ أَصْحَابِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَقَفَ عَلَی أَبِی حَنِیفَهَ وَ هُوَ فِی حَلْقَتِهِ یُفْتِی اَلنَّاسَ وَ حَوْلَهُ أَصْحَابُهُ فَقَالَ یَا أَبَا حَنِیفَهَ مَا تَقُولُ فِی مُحْرِمٍ أَصَابَ صَیْداً قَالَ عَلَیْهِ اَلْکَفَّارَهُ قَالَ وَ مَنْ یَحْکُمُ بِهِ عَلَیْهِ قَالَ أَبُو حَنِیفَهَ ذَوَا عَدْلٍ کَمَا قَالَ اَللَّهُ قَالَ اَلرَّجُلُ فَإِنِ اِخْتَلَفَا قَالَ أَبُو حَنِیفَهَ یُتَوَقَّفُ عَنِ اَلْحُکْمِ حَتَّی یَتَّفِقَا قَالَ اَلرَّجُلُ فَأَنْتَ لاَ تَرَی أَنْ تَحْکُمَ فِی صَیْدٍ قِیمَتُهُ دِرْهَمٌ وَحْدَکَ حَتَّی یَتَّفِقَ مَعَکَ آخَرُ وَ تَحْکُمَ فِی اَلدِّمَاءِ وَ اَلْفُرُوجِ وَ اَلْأَمْوَالِ بِرَأْیِکَ فَلَمْ یَجِدْ أَبُو حَنِیفَهَ جَوَاباً غَیْرَ أَنْ نَظَرَ إِلَی أَصْحَابِهِ فَقَالَ مَسْأَلَهُ رَافِضِیٍّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 160 )
ص : 3942
یؤیّده : ما ذکره الشیخ أبو جعفر الطّوسی - رحمه اللّه - بإسناده یرفعه إلی محمّد بن عمّار بن ثابت، عن أبیه قال: سمعت رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - یقول: إنّ حافظی علیّ بن أبی طالب - علیه السّلام - لیفتخران علی سائر الحفظه لکونهما مع علیّ - علیه السّلام - و [ذلک] لأنّهما لا یصعدان إلی اللّه بشیء [منه] یسخطه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 418 )
ص : 3943
فَلَوْ کَانَتِ اَلدُّنْیَا تُنَالُ بِفِطْنَهٍوَ فَضْلٍ وَ عَقْلٍ نِلْتُ أَعْلَی اَلْمَرَاتِبِ وَ لَکِنَّمَا اَلْأَرْزَاقُ حَظٌّ وَ قِسْمَهٌبِفَضْلِ مَلِیکٍ لاَ بِحِیلَهِ طَالِبٍ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 66 )
ص : 3944
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: دُخُولُ اَلرَّجُلِ عَلَی اَلْمَرْأَهِ یَهْدِمُ اَلْعَاجِلَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 256 )
ص : 3945
حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ اَلْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلسَّرَّاجُ اَلْهَمْدَانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلسَّرَنْدِیبِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ هَارُونَ اَلرَّشِیدِ بِحَلَبَ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ آدَمَ بْنِ أَبِی إِیَاسٍ قَالَ اِبْنُ أَبِی أَدِیبٍ[ذِئْبٍ] عَنِ اِبْنِ عُمَرَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تَضْرِبُوا أَطْفَالَکُمْ عَلَی بُکَائِهِمْ فَإِنَّ بُکَاءَهُمْ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ شَهَادَهُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، وَ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ اَلصَّلاَهُ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ أَرْبَعَهً اَلدُّعَاءُ لِوَالِدَیْهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 184 )
ص : 3946
فَمِنْ ذَلِکَ مَا رَوَیْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَی زُرَارَهَ عَنْ حُمْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُ - أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ قَالَ هِیَ فِی إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 149 )
ص : 3947
حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ اَلْفَقِیهُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی بْنِ بَابَوَیْهِ اَلْقُمِّیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ وَهْبِ بْنِ وَهْبٍ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ : عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهَا أَنَّهَا أَصْبَحَتْ یَوْماً تَبْکِی فَقِیلَ لَهَا مَا لَکِ فَقَالَ لَقَدْ قُتِلَ اِبْنِیَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَا رَأَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُنْذُ مَاتَ إِلاَّ اَللَّیْلَهَ فَقُلْتُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی مَا لِی أَرَاکَ شَاحِباً فَقَالَ لَمْ أَزَلْ مُنْذُ اَللَّیْلَهِ أَحْفِرُ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ وَ قُبُورَ أَصْحَابِهِ .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 139 )
جمعه 8 محرم 3681 - ام سلمه یک روز شروع بگریه کرد باو گفتند چه شده است ثورا؟ گفت فرزندم حسین (علیه السّلام) کشته شد من از وقتی رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) وفات کرده تا امشب او را بخواب ندیده بودم امشب بخوابش دیدم و گفتم پدر و مادرم قربانت چرا شما را رنگ پریده مینگرم؟ فرمود از اول شب تا کنون قبر حسین و یارانش را میکندم.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 139 )
1.ام سلمه یک روز صبح گریه می کرد.از او پرسیدند:چرا گریه می کنی؟گفت:فرزندم حسین علیه السّلام شهید شد.از هنگامی که پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله وفات کرده بود تا امشب آن حضرت را در خواب ندیده بودم.امشب به خوابم آمدند.گفتم:پدر و مادرم فدایت شوند.چرا شما را رنگ پریده بینم؟فرمود:از آغاز شب تا الان قبر حسین و همراهان او را حفر می کردم.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 239 )
ص : 3948
قَالَ وَ قَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَیْلَهَ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ ذِی اَلْقَعْدَهِ ، دُحِیَتِ اَلْأَرْضُ مِنْ تَحْتِ اَلْکَعْبَهِ ، فَمَنْ صَامَ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ کَانَ کَمَنْ صَامَ سِتِّینَ شَهْراً. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ فِی اَلْمِصْبَاحِ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 450 )
ص : 3949
سن، [المحاسن] ، فِی رِوَایَهِ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: عَرَضَ إِبْلِیسُ لِنُوحٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ قَائِمٌ یُصَلِّی فَحَسَدَهُ عَلَی حُسْنِ صَلاَتِهِ فَقَالَ یَا نُوحُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ جَنَّهَ عَدْنٍ وَ غَرَسَ أَشْجَارَهَا وَ اِتَّخَذَ قُصُورَهَا وَ شَقَّ أَنْهَارَهَا ثُمَّ اِطَّلَعَ عَلَیْهَا فَقَالَ: قَدْ أَفْلَحَ اَلْمُؤْمِنُونَ أَلاَ وَ عِزَّتِی لاَ یَسْکُنُهَا دَیُّوثٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 115 )
ص : 3950
وَ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ ، قَالَ: سُئِلَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْهُمَا وَ أَنَا جَالِسٌ؟ فَقَالَ: هُمَا أَوَّلُ مَنْ ظَلَمَنَا حَقَّنَا، وَ حَمَلاَ اَلنَّاسَ عَلَی رِقَابِنَا، وَ أَخَذَا مِنْ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ عَطِیَّهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَدَکَ بِنَوَاضِحِهَا. فَقَامَ مُیَسِّرٌ ، فَقَالَ: اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ مِنْهُمَا بَرِیئَانِ. فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لِذِی اَلْحِلْمِ قَبْلَ اَلْیَوْمِ مَا تَقْرَعُ اَلْعَصَاوَ مَا عُلِّمَ اَلْإِنْسَانُ إِلاَّ لِیَعْلَمَا
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 382 )
ص : 3951
وَ رُوِیَ: أَنَّهُ جَهَّزَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فِی حَبْلٍ وَ قِرْبَهٍ وَ وِسَادَهٍ حَشْوُهَا إِذْخِرٌ .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 146 )
و روایت شده است که پیامبر(صلّی الله علیه و آله)از جمله چیزها که به فاطمه جهاز داده بود، ریسمانی و مشکی و تشکی بود که از اذخر(گیاهی خوشبو،کندر و سپنج)انباشته بود.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 245 )
ص : 3952
اَلشَّیْخُ فِی (اَلتَّهْذِیبِ) : بِإِسْنَادِهِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ ، عَنْ ثَعْلَبَهَ بْنِ مَیْمُونٍ ، عَنْ مُیَسِّرٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «شَیْئَانِ یُفْسِدُ اَلنَّاسُ بِهِمَا صَلاَتَهُمْ: قَوْلُ اَلرَّجُلِ: تَبَارَکَ اِسْمُکَ، وَ تَعَالَی جَدُّکَ، وَ لاَ إِلَهَ غَیْرُکَ، وَ إِنَّمَا هُوَ شَیْءٌ قَالَتْهُ اَلْجِنُّ بِجَهَالَهٍ، فَحَکَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُمْ. وَ قَوْلُ اَلرَّجُلِ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 506 )
ص : 3953
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اِمْرَأَهٍ زَعَمَتْ أَنَّهَا أَرْضَعَتْ غُلاَماً وَ جَارِیَهً ثُمَّ أَنْکَرَتْ قَالَ تُصَدَّقُ إِذَا أَنْکَرَتْ قِیلَ فَإِنْ عَادَتْ فَقَالَتْ قَدْ أَرْضَعْتُهُمَا قَالَ لاَ تُصَدَّقُ فَشَهَادَهُ اَلْمَرْأَهِ اَلْوَاحِدَهِ اَلْجَائِزَهِ اَلشَّهَادَهِ اَلْمَأْمُونَهِ غَیْرِ اَلْمُتَّهَمَهِ فِی اَلرَّضَاعِ جَائِزَهٌ فَإِنْ لَمْ تَکُنْ مَأْمُونَهً أَوْ کَانَتْ تُتَّهَمُ لَمْ تَجُزْ شَهَادَتُهَا .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 242 )
ص : 3954
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلنَّیْسَابُورِیِّ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنِ اَلْجُبُنِّ فَقَالَ دَاءٌ لاَ دَوَاءَ فِیهِ فَلَمَّا کَانَ بِالْعَشِیِّ دَخَلَ اَلرَّجُلُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَنَظَرَ إِلَی اَلْجُبُنِّ عَلَی اَلْخِوَانِ فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاکَ سَأَلْتُکَ بِالْغَدَاهِ عَنِ اَلْجُبُنِّ فَقُلْتَ لِی إِنَّهُ هُوَ اَلدَّاءُ اَلَّذِی لاَ دَوَاءَ لَهُ وَ اَلسَّاعَهَ أَرَاهُ عَلَی اَلْخِوَانِ قَالَ فَقَالَ لِی هُوَ ضَارٌّ بِالْغَدَاهِ نَافِعٌ بِالْعَشِیِّ وَ یَزِیدُ فِی مَاءِ اَلظَّهْرِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 340 )
3 - راوی گوید: شخصی از امام صادق علیه السّلام دربارۀ پنیر سؤال کرد.
فرمود: نوعی بیماری است که دارویی در آن وجود ندارد.
وقت شام فرا رسید، آن شخص نزد امام علیه السّلام وارد شد و نگاهش به پنیری که روی سفره بود، افتاد، آن گاه عرضه داشت: فدایت شوم! صبح از شما دربارۀ پنیر پرسیدم، شما به من فرمودید:«پنیر مرضی است که دوایی ندارد» اکنون آن را روی سفره مشاهده می کنم!
حضرت فرمود: هنگام صبحانه پنیر ضرر می رساند و هنگام شام، سودمند است و آب کمر را زیاد می کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 161 )
: مجهول و آخره مرسل. الحدیث الأول
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 173 )
ص : 3955
12458-20 الکافی ،1/6/328/4 الثلاثه عن جمیل بن دراج عن بعض أصحابه عن الفقیه ،2543/310/2 أبی جعفر علیه السّلام : فی رجل اغتسل للإحرام ثم قلم أظفاره قال یمسحها بالماء و لا یعید الغسل.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 516 )
ص : 3956
وَ رُوِیَ : أَنَّ أَصْحَابَهُ کَانُوا مُجْتَمِعِینَ عِنْدَهُ إِذْ سَقَطَ بَیْنَ یَدَیْهِ وَرَشَانٌ وَ مَعَهُ أُنْثَاهُ فَرَقَنَ لَهُمَا فَرَقَنَا سَاعَهً ثُمَّ طَارَا فَقَالَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) «عُلِّمْنا مَنْطِقَ اَلطَّیْرِ وَ أُوتِینا مِنْ کُلِّ شَیْءٍ إِنَّ هذا لَهُوَ اَلْفَضْلُ اَلْمُبِینُ» کُلُّ شَیْءٍ أَسْمَعُ وَ أَطْوَعُ لَنَا وَ أَعْرَفُ بِحَقِّنَا مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ إِنَّ هَذَا اَلْوَرَشَانَ ظَنَّ بِزَوْجَتِهِ ظَنَّ سَوْءٍ فَأَتَی مُشْتَکِیاً عَلَیْهَا وَ هِیَ مَعَهُ فَحَاکَمَهَا فَحَلَفَتْ لَهُ بِالْوَلاَیَهِ أَنَّهَا مَا خَانَتْهُ فَأَخْبَرَتْهُ أَنَّهَا صَادِقَهٌ وَ نَهَیْتُهُ عَنْ ظُلْمِهَا لِأَنَّ لَیْسَ مِنْ بَهِیمَهٍ وَ لاَ طَیْرٍ یَحْلِفُ بِوَلاَیَتِنَا کَاذِباً وَ لاَ یَحْلِفُ بِهَا کَاذِباً إِلاَّ اِبْنُ آدَمَ فَاصْطَلَحَا وَ طَارَا .
( الهدایه الکبری , جلد 1 , صفحه 241 )
ص : 3957
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ: قَوْلُهُ: یَوْمَئِذٍ یَوَدُّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ عَصَوُا اَلرَّسُولَ لَوْ تُسَوّی بِهِمُ اَلْأَرْضُ وَ لا یَکْتُمُونَ اَللّهَ حَدِیثاً قَالَ یَتَمَنَّی اَلَّذِینَ عَصَوْا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنْ تَکُونَ اَلْأَرْضُ اِبْتَلَعَتْهُمْ فِی اَلْیَوْمِ اَلَّذِی اِجْتَمَعُوا فِیهِ عَلَی غَصْبِهِ وَ أَنْ لَمْ یَکْتُمُوا مَا قَالَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِیهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 482 )
ص : 3958
کَأَنَّ اَلْحَقَّ فِیهَا عَلَی غَیْرِنَا وَجَبَ، وَ کَأَنَّ اَلْمَوْتَ فِیهَا عَلَی غَیْرِنَا کُتِبَ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 305 )
ص : 3959
أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ اَلْعَبْدَانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلطَّبَرَانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلَوِیَّهَ اَلْقَطَّانُ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلسَّلاَمِ بْنُ صَالِحٍ أَبُو اَلصَّلْتِ اَلْهَرَوِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ نُمَیْرٍ عَنْ سُفْیَانَ اَلثَّوْرِیِّ عَنْ شَرِیکٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ ، عَنْ زَیْدِ بْنِ یُثَیْعٍ عَنْ حُذَیْفَهَ قَالَ: ذُکِرَتِ اَلْخِلاَفَهُ أَوِ اَلْإِمَارَهُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ: [إِنْ تُؤَمِّرُوا أَبَا بَکْرٍ تَجِدُوهُ ضَعِیفاً فِی بَدَنِهِ قَوِیّاً فِی أَمْرِ اَللَّهِ، وَ إِنْ تُؤَمِّرُوا عُمَرَ ، تَجِدُوهُ قَوِیّاً فِی أَمْرِ اَللَّهِ قَوِیّاً فِی بَدَنِهِ، وَ إِنْ تُؤَمِّرُوا] عَلِیّاً تَجِدُوهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً - یَسْلُکُ بِکُمُ اَلطَّرِیقَ اَلْمُسْتَقِیمَ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 81 )
98-همین مضمون با سند دیگری نیز نقل شده است.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 36 )
ص : 3960
رواه السیوطی فی الدر المنثور عن عکرمه قال سأل رجل ابن عباس ما هؤلاء الآیات فِی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَهٍ و یُدَبِّرُ اَلْأَمْرَ مِنَ اَلسَّماءِ إِلَی اَلْأَرْضِ ثُمَّ یَعْرُجُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ أَلْفَ سَنَهٍ و یَسْتَعْجِلُونَکَ بِالْعَذابِ وَ لَنْ یُخْلِفَ اَللّهُ وَعْدَهُ وَ إِنَّ یَوْماً عِنْدَ رَبِّکَ کَأَلْفِ سَنَهٍ مِمّا تَعُدُّونَ قال یوم القیامه حساب خمسین ألف سنه و خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ فِی سِتَّهِ أَیّامٍ کل یوم ألف سنه و یُدَبِّرُ اَلْأَمْرَ مِنَ اَلسَّماءِ إِلَی اَلْأَرْضِ ثُمَّ یَعْرُجُ إِلَیْهِ فِی یَوْمٍ کانَ مِقْدارُهُ أَلْفَ سَنَهٍ و ذلک مقدار السیر.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 223 )
و تأیید می شود بدان چه سیوطی در الدر المنثور از عکرمه روایت کرده که گفت مردی از ابن عباس پرسید چه معنی دارند این آیه ها«در روزی که پنجاه هزار سال اندازه دارد 4-السجده»و«تدبیر میکند کار را از آسمان بسوی زمین سپس بر می آید بسوی آن در روزی که هزار سال اندازه دارد،5-السجده»و«شتاب میکنند بعذاب و هرگز خدا خلف وعده نکند و راستی یک روز نزد پروردگارت چون هزار سال است که شماره میکنید،47 الحج»در پاسخ گفت:روز قیامت بحساب پنجاه هزار سال است،و آفرینش آسمانها و زمین در شش روز است که هر روزی هزار سال است،و تدبیر میکند کار را از آسمان بسوی زمین سپس بسوی او بالا میرود در روز که اندازه اش هزار سال است این اندازه مسافت و سیر است،
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 158 )
ص : 3961
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِیَّاکُمْ وَ اَلْحَسَدَ فَإِنَّهُ یَأْکُلُ اَلْحَسَنَاتِ کَمَا تَأْکُلُ اَلنَّارُ اَلْحَطَبَ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 159 )
و فرمود پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)که حذر کنید از حسد بدرستی که میخورد نیکوئیها را چنانچه میخورد آتش هیمه را
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 188 )
ص : 3962
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعُیُونِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلوَرَّاقِ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْمُکَتِّبِ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ نَاتَانَهَ وَ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی اَلْمُتَوَکِّلِ جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سُفْیَانَ بْنِ نِزَارٍ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ هَارُونُ لِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَهَلْ عَلَیْکَ دَیْنٌ قَالَ نَعَمْ قَالَ کَمْ قَالَ نَحْوٌ مِنْ عَشَرَهِ آلاَفِ دِینَارٍ فَقَالَ اَلرَّشِیدُ یَا اِبْنَ عَمِّ إِنَّمَا أُعْطِیکَ مِنَ اَلْمَالِ مَا تُزَوِّجُ بِهِ اَلذُّکْرَانَ وَ اَلنِّسْوَانَ وَ تَقْضِی اَلدَّیْنَ وَ تَعْمُرُ اَلضِّیَاعَ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 389 )
ص : 3963
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ أَشْیَمَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَنْوِی اَلسَّفَرَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَیَخْرُجُ مِنْ أَهْلِهِ بَعْدَ مَا یُصْبِحُ قَالَ إِذَا أَصْبَحَ فِی أَهْلِهِ فَقَدْ وَجَبَ عَلَیْهِ صِیَامُ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ إِلاَّ أَنْ یُدْلِجَ دَلْجَهً .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 98 )
قال رحمه اللّه باب احکام المسافرین باب من خرج الی السّفر بعد طلوع الفجر لم یکن تبیت بنیّه السّفر. امّا السند ففیه علیّ بن احمد بن اشیم فهو بفتح الهمزه و سکون الشّین المعجمه و فتح الباء المنقّطه تحتها نقطتین من اصحاب الرّضا علیه السّلام مجهول صه و فی ضا علی بن احمد بن اشیم مجهول و فی د علی بن احمد بن اشیم بالهمزه المفتوحه و السّین المعجمه السّاکنه و الیاء المثنّاه من تحت و فی نسخه بضمّ الهمزه و فتح الشین و سکون الیاء المثنّاه من تحت حج مجهول و امّا سلیمان بن جعفر الجعفری فهو بن جعفر بن ابراهیم بن محمّد بن علیّ بن عبد اللّه بن جعفر الطّیّار ابو محمّد الطّالبی الجعفری روی عن الرّضا علیه السّلام و روی ابوه عن ابی عبد اللّه علیه السّلام و ابی الحسن علیه السّلام فکانا ثقتین امّا المتن فلأنّه یتضمّن ان یدلج دلجه افید یدلج بضمّ المثنّاه من تحت و اسکان المهمله و کسر اللاّم علی المضارع المعلوم من باب الافعال و الإدلاج هو السّیر من اوّل اللّیل او بفتح حرف المضارعه و تشدید الدّال المفتوحه من الإدلاج و هو السّیر من آخر اللّیل و الاسم منهما الدّلجه بالضمّ و الدّلجه أیضا بالفتح و الأدّلاج بالتّشدید افتعال علی التّحقیق لا افعال کما قالوا الادّفان افتعال من الدّفن لا افّعال و للفقهاء بحث فی انّه عیب مسوّغ للرد کالإباق او لا و المراد بالادلاج او الإدلاج فی هذا الحدیث تبیت بنیّه السّفر الواقع إنشاؤه فی النّهار باللّیل فیکون الاستثناء علی هذا متّصلا و مضمون الحدیث علی مرام الشّیخ منطبقا و لیس المراد ایقاع السّفر فی اللّیل فیصیر الاستثناء منقطعا و المضمون عن مقصود الشّیخ منصرفا فلیفقه و لیتعرّض عن سبیل اوهام القاصرین انتهی ما افید ثمّ انّ ما یتضمّنه هذا الخبر یدلّ علی مطلوب الشّیخ فاندفع ما قیل من عدم دلالته علی مطلوبه من خروج المسافر قبل طلوع الفجر ثمّ انّ العلاّمه فی المختلف قال اختلف علماؤنا فی الوقت الموجب للقصر فی حقّ المسافر فقال المفید ان خرج من منزله قبل الزّوال وجب علیه الافطار و القصر فی الصّلاه و ان خرج بعد الزّوال وجب علیه التّمام فی الصّیام و القصر فی الصّلاه فاعتبر الخروج قبل الزّوال و لم یعتبر تبییت النیّه للسّفر هو اختیار ابن الجنید و قال الشیخ فی النّهایه اذا اخرج الی السّفر بعد طلوع الفجر ای وقت کان من النّهار و کان تبییت نیّته اللّیل للسّفر وجب علیه الإفطار و ان لم یکن قد یبیّت بنیّته من اللّیل ثمّ خرج بعد طلوع الفجر کان علیه اتمام ذلک الیوم و لیس علیه قضاؤه و ان خرج قبل طلوع الفجر وجب علیه الإفطار علی کلّ حال و کان علیه القضاء ثمّ قال العلامه و قال علی بن بابویه اذا خرجت فی سفر و علیک بقیّه یوم فافطر و قال ابنه فی المقنع اذا سافر قبل الزّوال فلیفطر و ان خرج بعد الزّوال فلیقصر و لیقض ذلک الیوم و قال السّیّد المرتضی شروط السّفر الّتی توجب الافطار و لا یجوز معها صوم شهر رمضان هی الشّروط الّتی ذکرناها فی کتاب الصّلاه الموجبه لقصرها ثمّ قال و قال ابو الصّلاح اذا عزم علی السّفر قبل طلوع الفجر و اصبح حاضرا فان خرج قبل الزّوال افطر و ان تأخّر الی ان یزول الشّمس امسک بقیّه یومه و قضاه انتهی فاذا تقرّر هذا فنقول انّه علی ما افید یصحّ ان یکون دلیلا علی ما فی النّهایه امّا سند الثّانی فهو موثّق و امّا رفاعه بکسر الرّاء و بعدها الفاء و العین المهمله بعد الالف ابن موسی النّحاس بالنّون و الخاء المعجمه و السّین المهمله روی عن ابی عبد اللّه و ابی الحسن علیهما السّلام کان ثقه فی حدیثه مسکوتا؟ الی روایته کما تقدّم غیر مرّه و رواه الصّدوق فی الفقیه حیث قال و فی روایه رفاعه بن موسی عن ابی عبد اللّه علیه السّلام ثمّ انّ طریقه الیه عن ابیه رضی اللّه عنه عن سعد بن عبد اللّه عن یعقوب بن یزید عن محمّد بن ابی عمیر عن رفاعه فهو صحیح ثمّ انّه لا یدلّ علی ما قاله الصّدوق و امّا صوم التّطوّع فی السّفر فقد قال الصّادق علیه السّلام لیس من البرّ الصّوم فی السّفر و روی الکلینی هذا الخبر باسناد من الحسن رجاله علیّ بن ابراهیم عن ابیه عن ابن ابی عمیر عن رفاعه بن موسی و فی متنه مخالفه لفظیّه و هذه صورته قال سألت ابا عبد اللّه علیه السّلام عن الرّجل یقدم فی شهر رمضان من سفر و ساق الحدیث الی ان کذا فقال اذا طلع الفجر و هو خارج و لم یدخل اهله الحدیث و رواه الشّیخ معلّقا عن محمّد بن یعقوب بطریقه و المتن موافق لروایه الصّدوق محمّد بن الحسن باسناده عن محمّد بن علیّ بن محبوب عن یعقوب بن یزید عن ابن ابی عمیر عن رفاعه بن موسی قال سألت ابا عبد اللّه علیه السّلام عن الرّجل یرید السّفر فی رمضان قال اذا اصبح فی بلده ثمّ خرج فان شاء صام و ان شاء افطر انتهی و لا یخفی انّ هذا الحدیث اورده الشّیخ فی التّهذیب بعد حدیث معلّق عن الحسین بن سعید و صوره ذکره لسنده هکذا عنه عن یعقوب بن یزید الی آخره و کان الظّاهر عود ضمیر عنه الی الحسین بن سعید و لیس کذلک فانّه لا یروی عن یعقوب بن یزید کما هو واضح و طریق الخبر السّابق بیّنه؟ علی ذلک أیضا و قیل حدیث الحسین بن سعید خبران معلّقان عن محمّد بن علی بن محبوب و الضّمیر له و ان بعد فقد کثرت نظائره و تقدّمت اشباهه و روی علی اثره خبرا آخر بصورته و عود الضّمیر فیه علی ابن محبوب اظهر فیزید به الأمر هاهنا وضوحا و من الأصحاب من قال و وجه الجمع بین ما تضمّنه هذا الحدیث و غیره من الأحادیث الصّحاح من التّخیر لمن خرج بعد ان اصبح و بین ما یفیده سایر الأخبار من تعین الإفطار لا یخلو من فطر فانّ الشّیخ حمل ما تضمّن وجوب الإفطار علی نیّه السّفر لیلا و عول فی ذلک علی روایات طرقها غیر نقیّه و الا وجه الحمل علی ارجحیّه علی الصّوم و ان کان المسافر مخیرا بینهما حیث یکون خروجه فی اوّل النّهار و بالجمله فاشار؟ الافطار و الحال هذه و اعتماده هو الاولی کما لا یخفی فیعود الی الرّأس فیقول انّ ما یتضمّنه الخبران فی اصل الکتاب امّا سند الثّالث فهو أیضا موثّق امّا سند الرّابع فلأنّ فیه عبد اللّه بن عامر و لعلّه عبد اللّه بن عامر هو بن عتیک بن عازب ی فهو غیر ممدوح فی الرّجال فضلا عن التّوثیق و کونه عبد اللّه بن عامر بن عمران ابی عمر الأشعری ابو محمّد شیخ من وجوه اصحابنا ثقه صه یأباه المرتبه و ان احتمله احتمالا مع کونه مرسلا أیضا و ابو بصیر مشترک فالحدیث غیر موثّق فضلا عن الصّحیح امّا المتن فلأنّه تضمّن یخرج من بیته و هو یرید السّفر ثمّ انّ الکلینی رواه فی الحسن و الطّریق علیّ بن ابراهیم عن ابیه عن ابن ابی عمیر عن حماد عن الحلبی و فی المتن یخرج من بیته یرید السّفر و هو احسن و فیه قال ان خرج من قبل و رواه الشّیخ معلّقا عن محمّد بن یعقوب بطریقه و متنه فی التّهذیب مخالف لما فی الکافی فی عدّه الفاظ الأمر فیها سهل و موافق لروایه الصّدوق فی قوله و هو یرید ثمّ انّ الصّدوق قال و روی الحلبی و طریقه الیه قد تقدّم امّا سند السّادس فهو صحیح و ذکر الصّدوق و روی العلاء عن محمّد بن مسلم عن ابی عبد اللّه علیه السّلام و طریقه الیه و قد تقدّم و فی المتن اذا دخل ارضا ثمّ قال و ان دخل و هو حسن و روی الشّیخ فی هذا الکتاب و التّهذیب معلّقا عن محمّد بن یعقوب بطریقه و فی المتن اختلاف فیهما و مخالفه لما فی الکافی ففی التّهذیب علیه صیام ذلک الیوم و یعتدّ به من شهر رمضان فاذا دخل الی بلد ثمّ قال فان دخل بعد طلوع الفجر فلا صیام علیه فان شاء صیام و فی الإستبصار کالتّهذیب ثمّ قال و اذا دخل ارضا و الباقی کالتّهذیب ثمّ انّه لا مدخل للصّوم تطوّعا کما ذکره الصّدوق کما نقلنا یدلاّن علی ما اختاره المفید و ابن الجنید کما مرّ آنفا امّا الأوّل فهو ظاهر ثمّ انّ ما تضمّنه من قوله انّ الداخل الی محلّ الإقامه بعد طلوع الفجر لا صیام علیه و ان شاء صام فانّ المعروف بین متأخّری الأصحاب انّ من هذا شانه اذا لم یکن تناول؟ و دخل قبل الزّوال امسک وجوبا و رووا فیه بعض روایات رواها الشّیخ الاّ انّها غیر سلیمه سندا و یمکن حمل الخبر علی انّه ان شاء نوی الإقامه فصام و ان شاء لم ینو فلم یصم و یشکل بانّ قوله علیه السّلام فی الرّوایه فاذا دخل ارضا قبل طلوع الفجر و هو یرید الإقامه بها فعلیه صوم ذلک الیوم یأبی؟ الحمل و لعلّ العمل بظاهره من التّخییر ان لم یثبت الاجماع او غیره من الأخبار المعتبره الدّالّه علی ما یوجب تخصیصه او تقییده له و امّا دلاله ما یتضمّنه الخبر الثّانی علی مطلوب الشّیخ فبیانه بمفهومه یدلّ علی انتفاء الحکم قبله حیث یدلّ علی انّ من خرج بعد نصف النّهار الحدیث ثمّ انّ ما یؤیّد هذین الخبرین مثل ما رواه الکلینی رحمه اللّه فی الحسن عن عبید بن زراره عن ابی عبد اللّه علیه السّلام فی الرّجل یسافر فی شهر رمضان یصوم او یفطر قال ان خرج قبل الزّوال فلیفطر و ان خرج بعد الزّوال فلیصم و فی الموثّق عنه أیضا عن ابی عبد اللّه علیه السّلام فی الرّجل یسافر قال اذا خرج الرّجل فی شهر رمضان بعد الزّوال اتمّ الصّیام فاذا خرج قبل الزّوال افطر ثمّ انّ العلاّمه فی المختلف بعد نقل الخبرین فی الأصل قال انّ الوجه فی هذین الخبرین و ما یجری مجراهما اذا خرج قبل الزّوال وجب علیه الإفطار اذا کان قد نوی من اللّیل و اذا خرج بعد الزّوال فانّه یستحبّ له ان یتمّ صومه ذلک الیوم فان افطر فلیس علیه شیء و ان لم یکن قد نوی السّفر من اللّیل فلا یجوز له الإفطار ثمّ انّ من الأصحاب من قال ان اوضح ما فی الباب سندا روایتا الحلبی و ابن مسلم و مقتضاهما وجوب الصّیام اذا خرج المسافر بعد الزّوال مطلقا و مقتضی روایه الحلبی وجوب الإفطار اذا خرج قبل الزّوال و العمل بهما متّجه کما هو مختار المفید رحمه اللّه و جماعه من الأصحاب لکن روی الشّیخ فی زیادات التّهذیب عن الحسین بن سعید عن یعقوب بن یزید عن ابن ابی عمیر عن رفاعه بن موسی قال سألت ابا عبد اللّه علیه السّلام عن الرّجل یرید السّفر فی رمضان قال اذا اصبح فی بلده ثمّ خرج فان شاء صام و ان شاء افطر و استقرب العلامه فی المختلف العمل بهذه الرّوایه لکنّه قیّدها بما اذا وقع السّفر بعد الزّوال لروایه رفاعه بن موسی الصّحیحه ثمّ قال و انّما قیّدنا ذلک بالخروج بعد الزّوال جمعا بین الأخبار ثمّ قال و انّما قیّدنا ذلک بالخروج من الأصحاب و هو بعید و لو قیل بالتّخییر مطلقا اذا خرج المسافر بعد ان اصبح کان وجها قویا و به یحصل الجمع بین الرّوایات المختلفه فان کلّ ما ورد به الأمر من صوم او فطر یکون احد الفردین المخیر فیهما انتهی و هذا کما تری یعید أیضا لدلاله الخبر بصراحته علی الصّوم بعد الزّوال فی اللّزوم و الحمل علی المخیّر بسبب الرّوایه انّما یتمّ اذا لم یکن حملها علی معنی یوافقه بظاهره و من البین انّه یمکن ان یقال انّ المراد التّخییر فی الرّوایه بین العزم علی السّفر و الإفطار و بین ترکه و الصّوم هذا اذا کان قبل الزّوال بقرینه قوله علیه السّلام اذا اصبح و لعلّ فائده هذا التّخییر التّنبیه علی انّ السّائل یحتمل ان یکون ممّن علم جواز السّفر فی شهر رمضان لا عن غیره و ح یمکن ان یکون الإمام علیه السّلام اراد بیان الجواز باوصح جواب و وجه الوضوح ان احتمال المنع انّما هو لمن اصبح فی بلده امّا المسافر فلا اشکال فمفاد الجواب ح ان من وجب علیه شهر رمضان ان شاء صام و ان شاء افطر بالسّفر و من الأصحاب من قال انّه یحتمل ان یراد ان شاء صام بان بقی ما بعد الزّوال و ان شاء افطر بالسّفر قبله اذا عرفت هذا کلّه فاعلم انّ العلاّمه فی المختلف و المحقّق فی المعتبر نقلا الاستدلال علی اعتبار تبییت النّیّه بان من عزم علی السّفر من اللّیل لم ینو الصّوم فلا یکون صومه تامّا انت خبیر بمنع منافاه العزم علی السّفر لنیّه الصّوم و ربّما یفهم من المختلف الرّجوع بمثل ذلک الدّلیل عن مذهب المفید اما سند الثّامن فهو ضعیف امّا سند التّاسع ففیه عبد الأعلی مولی آل سام بن لو بن غالب و سامه یظنّ منهم ذکره الحازمی فی العجاله ق کش ممدوح د و فی خلاصه عبد الأعلی مولی آل سام نقل الکشی انّ الصّادق علیه السّلام اذن له فی الکلام لأنّه یقع و یطیر و فی ق عبد الأعلی مولی آل سام الکوفی و فی کش ما روی عبد الأعلی اولاد سام حمدویه قال حدّثنا محمّد بن عیسی بن عبید عن علی بن اسباط عن سیف بن عمیره عن عبد الاعلی قال قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام انّ الناس الخ ثمّ انّ هذا الخبر حسن ان رجّحنا الموثّق و موثق ان رجّحنا الحسن کما هو الظّاهر فالحدیث موثّق امّا المتن فلأنّ العلاّمه فی المختلف نقل احتجاج علی بن بابویه علی عدم جواز الصّوم لمن یسافر من البلد بانّه سافر فوجب علیه التّقصیر مطلقا لعموم الآیه و لأنّ السّفر مناف للصّوم و الصّوم عباده لا یقبل التّجزی و قد حصل الباقی فی جزء بعینه فابطله اذ یمتنع اجتماع المتنافیین فبطل الیوم اجمع ببطلان جزئه و بما یتضمّنه هذا الخبر ثمّ اجاب عن الأوّل بالمنع من الملازمه لأنّ المسافر الّذی یجب علیه القصر فی الصّلاه و هذا الخارج حیث خرج بعد الزّوال وجب علیه اتمام الصّلاه فلا یجوز له القصر فی الصّوم و الرّوایه فی طریقها ضعف و من الاصحاب من قال انّ الآیه مطلقه و الاخبار مفصّله فالعمل بها اولی علی انّ بعض المفسّرین ذکر انّ العدول من قوله مسافرین الی قوله علی سفرا بماء الی انّ من سافر فی بعض الیوم لم یفطر لأنّ لفظه علی یدلّ علی الاستعلاء و الاستیلاء فیکون المراد ان کنتم علی سفر یعتدّ به سفرا هذا ثمّ انّ غایه ما یمکن ان یقال فی عدم اطلاق الآیه بانّ ظاهر فمن شهد منکم الشّهر فلیصمه انّ الحاضر فی بعض الیوم یجب علیه الصّوم و المسافر کأنّه فی قوّه ممّن لم یشهده و ح فالقضاء لا یتناول من شهره فالایه لیست مطلقه من کلّ وجه ثمّ لا یخفی انّ ما رواه الصّدوق بطریقه عن العیص بن القسم عن ابی عبد اللّه علیه السّلام قال اذا خرج الرّجل فی شهر رمضان مسافرا افطر و قال انّ رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله خرج من المدینه الی مکّه فی شهر رمضان و معه النّاس و فیهم المشاه قلّما انتهی الی کراع الغمیم دعا بقدح من ماء فیما بین الظّهر و العصر فشربه و افطر ثمّ افطر النّاس معه و تمّ ناس علی صومهم فسماهم العصاه و انّما یأخذ باحرام رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و من الأصحاب من قال و ذلک فی عدّه نسخ عندی لکتاب من لا یحضره الفقیه ثمّ لما رأی انّ الصّدوق ذهب الی عدم جواز الصّوم لمن سافر علی ما قرّرنا آنفا حکم بانّ قوله و انّما یأخذ الی آخره من اغلاط النّاسخین فانّ الغرض من هذا الکلام التّنبیه علی انّ الحکم لم یکن هکذا من قبل و لکنّه نسخ الی ما فی حکی من فعل رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و انّ هذا شان اکثر ما وقع فیه الخلاف من اهله حیث جهلوا ما استقر علیه الحکم فی آخر الامر ایّام حیوه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و اصغوا الی روایه خلاف ذلک قبل النّسخ فتمسّکوا بها و لم یرجعوا الی خزان العلم و حفاظ الشّرع لیعرفوا حقیقه الامر و یستکشفوا بنور علیهم ظلم الجهل و فی القاموس کراع العمیم موضع علی ثلاثه امیال من عسفان ثمّ لا یخفی انّ من صام فی السّفر بجهاله لم یقضه و تدل علیه احادیث صحاح منها ما رواه عن ابی علی الأشعری عن محمّد بن عبد الجبّار عن صفوان بن یحیی عن عبد اللّه بن مسکان عن لیث المرادی عن ابی عبد اللّه علیه السّلام قال اذا سافر الرّجل فی شهر رمضان افطر و ان صامه بجهاله لم یقضه و بهذا الأسناد عن صفوان بن یحیی عن عیص بن القسم قال من صام فی السّفر بجهاله لم یقضه و الشّیخ باسناده عن سعد بن عبد اللّه عن محمّد بن عبد الجبّار عن عبد الرّحمن بن ابی نجران عن حماد بن عیسی بن ابی عبد اللّه عن ابی عبد اللّه علیه السّلام قال سألته عن رجل صام شهر رمضان فی السّفر فقال ان کان لم یبلغه انّ رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله نهی عن ذاکر فلیس علیه القضاء فقد اجزأ عنه الصّوم و رواه فی موضع آخر من التّهذیب باسناده عن محمّد بن علیّ بن محبوب عن عبد الرّحمن بن ابی نجران عن حماد بن عیسی عن عبد الرّحمن ابن ابی عبد اللّه قال سألته و ذکر المتن و فیه و قد اجزأ و لا یخفی انّه المناسب و امّا اثبات الفاء فی قوله فقد واقع فی عدّه نسخ للتّهذیب و لا یخفی حزازته و لکن فیه شهاده بانّ التّعویل فی اثبات حکم تفرق فیه بین الواو و الفاء علی ما یوجد فی نسخ کتب الحدیث غیر متّجه لعدم الوثوق بالصّحه فی مثله بعد ظهور انتفاء الضّبط فیه
( مناهج الأخبار ؛ ج 2 , ص 199 )
ص : 3964
وَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا أَطَالَ عَبْدٌ اَلْأَمَلَ إِلاَّ أَسَاءَ اَلْعَمَلَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 166 )
ص : 3965
قل، [إقبال الأعمال] ، وَجَدْنَا فِی کِتَابِ مُخْتَصَرِ اَلْمُنْتَخَبِ اَلدُّعَاءَ فِی غُرَّهِ شَهْرِ رَبِیعٍ اَلْآخِرِ تَقُولُ: اَللَّهُمَّ أَنْتَ إِلَهُ کُلِّ شَیْءٍ وَ خَالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَ رَبُّ کُلِّ شَیْءٍ أَسْأَلُکَ بِالْعُرْوَهِ اَلْوُثْقَی وَ اَلْغَایَهِ وَ اَلْمُنْتَهَی وَ بِمَا خَالَفْتَ بِهِ بَیْنَ اَلْأَنْوَارِ وَ اَلظُّلُمَاتِ وَ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ وَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ بِأَعْظَمِ أَسْمَائِکَ فِی اَللَّوْحِ اَلْمَحْفُوظِ وَ أَتَمِّ أَسْمَائِکَ فِی اَلتَّوْرَاهِ نُبْلاً وَ أَزْهَرِ أَسْمَائِکَ فِی اَلزَّبُورِ عِزّاً وَ أَجَلِّ أَسْمَائِکَ فِی اَلْإِنْجِیلِ قَدْراً وَ أَرْفَعِ أَسْمَائِکَ فِی اَلْقُرْآنِ ذِکْراً وَ أَعْظَمِ أَسْمَائِکَ فِی اَلْکُتُبِ اَلْمُنَزَّلَهِ وَ أَفْضَلِهَا وَ أَسَرِّ أَسْمَائِکَ فِی نَفْسِکَ اَلَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ أَسْأَلُکَ بِعِزَّتِکَ وَ قُدْرَتِکَ وَ بِالْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ وَ مَا حَمَلَ وَ بِالْکُرْسِیِّ اَلْکَرِیمِ وَ مَا وَسِعَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تُبِیحَ لِی مِنْ عِنْدِکَ فَرَجَکَ اَلْقَرِیبَ اَلْعَظِیمَ اَلْأَعْظَمَ اَللَّهُمَّ أَتْمِمْ عَلَیَّ إِحْسَانَکَ اَلْقَدِیمَ اَلْأَقْدَمَ وَ تَابِعْ إِلَیَّ مَعْرُوفَکَ اَلدَّائِمَ اَلْأَدْوَمَ وَ أَنْعِشْنِی بِعِزِّ جَلاَلِکَ اَلْکَرِیمِ اَلْأَکْرَمِ ثُمَّ تَقْرَأُ وَ إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ - لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلرَّحْمنُ اَلرَّحِیمُ - اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَ لا نَوْمٌ - الم `اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ - هُوَ اَلَّذِی یُصَوِّرُکُمْ فِی اَلْأَرْحامِ کَیْفَ یَشاءُ - لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ - شَهِدَ اَللّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ اَلْمَلائِکَهُ وَ أُولُوا اَلْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ - اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ لَیَجْمَعَنَّکُمْ إِلی یَوْمِ اَلْقِیامَهِ لا رَیْبَ فِیهِ - ذلِکُمُ اَللّهُ رَبُّکُمْ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ - فَاعْبُدُوهُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ وَکِیلٌ - اِتَّبِعْ ما أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ أَعْرِضْ عَنِ اَلْمُشْرِکِینَ - قُلْ یا أَیُّهَا اَلنّاسُ إِنِّی رَسُولُ اَللّهِ إِلَیْکُمْ جَمِیعاً اَلَّذِی لَهُ مُلْکُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ - لا إِلهَ إِلاّ هُوَ یُحیِی وَ یُمِیتُ فَآمِنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ اَلنَّبِیِّ اَلْأُمِّیِّ اَلَّذِی یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ کَلِماتِهِ وَ اِتَّبِعُوهُ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ - وَ ما أُمِرُوا إِلاّ لِیَعْبُدُوا إِلهاً واحِداً لا إِلهَ إِلاّ هُوَ سُبْحانَهُ عَمّا یُشْرِکُونَ - فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ - حَتّی إِذا أَدْرَکَهُ اَلْغَرَقُ قالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اَلَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُوا إِسْرائِیلَ وَ أَنَا مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ - قُلْ هُوَ رَبِّی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْهِ مَتابِ - یُنَزِّلُ اَلْمَلائِکَهَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلی مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ أَنْ أَنْذِرُوا أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ أَنَا فَاتَّقُونِ - وَ إِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ یَعْلَمُ اَلسِّرَّ وَ أَخْفی - `اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ لَهُ اَلْأَسْماءُ اَلْحُسْنی - وَ أَنَا اِخْتَرْتُکَ فَاسْتَمِعْ لِما یُوحی - `إِنَّنِی أَنَا اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ أَنَا فَاعْبُدْنِی وَ أَقِمِ اَلصَّلاهَ لِذِکْرِی - إِنَّما إِلهُکُمُ اَللّهُ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَسِعَ کُلَّ شَیْءٍ عِلْماً - وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ إِلاّ رِجالاً - نُوحِی إِلَیْهِ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ أَنَا فَاعْبُدُونِ - وَ ذَا اَلنُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادی فِی اَلظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ اَلظّالِمِینَ - فَتَعالَی اَللّهُ اَلْمَلِکُ اَلْحَقُّ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْکَرِیمِ - اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ - وَ هُوَ اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ لَهُ اَلْحَمْدُ فِی اَلْأُولی وَ اَلْآخِرَهِ وَ لَهُ اَلْحُکْمُ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ - وَ لا تَدْعُ مَعَ اَللّهِ إِلهاً آخَرَ - لا إِلهَ إِلاّ هُوَ کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ لَهُ اَلْحُکْمُ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ - یا أَیُّهَا اَلنّاسُ اُذْکُرُوا نِعْمَتَ اَللّهِ عَلَیْکُمْ هَلْ مِنْ خالِقٍ غَیْرُ اَللّهِ یَرْزُقُکُمْ مِنَ اَلسَّماءِ وَ اَلْأَرْضِ - لا إِلهَ إِلاّ هُوَ فَأَنّی تُؤْفَکُونَ - ذلِکُمُ اَللّهُ رَبُّکُمْ لَهُ اَلْمُلْکُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ فَأَنّی تُصْرَفُونَ - غافِرِ اَلذَّنْبِ وَ قابِلِ اَلتَّوْبِ شَدِیدِ اَلْعِقابِ ذِی اَلطَّوْلِ - لا إِلهَ إِلاّ هُوَ إِلَیْهِ اَلْمَصِیرُ - ذلِکُمُ اَللّهُ رَبُّکُمْ ... لا إِلهَ إِلاّ هُوَ فَأَنّی تُؤْفَکُونَ - ذلِکُمُ اَللّهُ رَبُّکُمْ فَتَبارَکَ اَللّهُ رَبُّ اَلْعالَمِینَ - `هُوَ اَلْحَیُّ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِصِینَ لَهُ اَلدِّینَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ رَبِّ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُما إِنْ کُنْتُمْ مُوقِنِینَ - لا إِلهَ إِلاّ هُوَ یُحْیِی وَ یُمِیتُ رَبُّکُمْ وَ رَبُّ آبائِکُمُ اَلْأَوَّلِینَ - فَأَنّی لَهُمْ إِذا جاءَتْهُمْ ذِکْراهُمْ - `فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ وَ اِسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِناتِ وَ هُوَ اَللّهُ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عالِمُ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَهِ هُوَ اَلرَّحْمنُ اَلرَّحِیمُ `هُوَ اَللّهُ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْمَلِکُ اَلْقُدُّوسُ اَلسَّلامُ اَلْمُؤْمِنُ اَلْمُهَیْمِنُ اَلْعَزِیزُ اَلْجَبّارُ اَلْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اَللّهِ عَمّا یُشْرِکُونَ - اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ عَلَی اَللّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ اَلْمُؤْمِنُونَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ عَفْواً لَیْسَ بَعْدَهُ عُقُوبَهٌ وَ رِضًی لَیْسَ بَعْدَهُ سَخَطٌ وَ عَافِیَهً لَیْسَ بَعْدَهَا بَلاَءٌ وَ سَعَادَهً لَیْسَ بَعْدَهَا شَقَاءٌ وَ هُدًی لاَ یَکُونُ بَعْدَهُ ضَلاَلَهٌ وَ إِیمَاناً لاَ یُدَاخِلُهُ کُفْرٌ وَ قَلْباً لاَ یُدَاخِلُهُ فِتْنَهٌ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ اَلسَّعَهَ فِی اَلْقَبْرِ وَ اَلْحُجَّهَ اَلْبَالِغَهَ وَ اَلْقَوْلَ اَلثَّابِتَ وَ أَنْ تُنْزِلَ عَلَیَّ اَلْأَمَانَ وَ اَلْفَرَجَ وَ اَلسُّرُورَ وَ نَضْرَهَ اَلنَّعِیمِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَرِّفْنِی بَرَکَهَ هَذَا اَلشَّهْرِ وَ یُمْنَهُ وَ اُرْزُقْنِی خَیْرَهُ وَ اِصْرِفْ عَنِّی شَرَّهُ وَ اِجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ اَلْفَائِزِینَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ وَهَّابُ اَلْخَیْرِ فَهَبْ لِی شَوْقاً إِلَی لِقَائِکَ وَ إِشْفَاقاً مِنْ عَذَابِکَ وَ حَیَاءً مِنْکَ وَ تَوْقِیراً وَ إِجْلاَلاً حَتَّی یَوْجَلَ مِنْ ذَلِکَ قَلْبِی وَ یَقْشَعِرَّ مِنْهُ جِلْدِی وَ یَتَجَافَی لَهُ جَنْبِی وَ تَدْمَعُ مِنْهُ عَیْنِی وَ لاَ أَخْلُو مِنْ ذِکْرِکَ فِی لَیْلِی وَ نَهَارِی یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُثْنِی عَلَیْکَ وَ مَا عَسَی أَنْ یَبْلُغَ مَدْحِی وَ ثَنَائِی مَعَ قِلَّهِ عَمَلِی وَ قِصَرِ رَأْیِی وَ أَنْتَ اَلْخَالِقُ وَ أَنَا اَلْمَخْلُوقُ وَ أَنْتَ اَلْمَالِکُ وَ أَنَا اَلْمَمْلُوکُ وَ أَنْتَ اَلرَّبُّ وَ أَنَا اَلْعَبْدُ وَ أَنْتَ اَلْعَزِیزُ وَ أَنَا اَلذَّلِیلُ وَ أَنْتَ اَلْقَوِیُّ وَ أَنَا اَلضَّعِیفُ وَ أَنْتَ اَلْغَنِیُّ وَ أَنَا اَلْفَقِیرُ وَ أَنْتَ اَلْمُعْطِی وَ أَنَا اَلسَّائِلُ وَ أَنْتَ اَلْحَیُّ اَلَّذِی لاَ یَمُوتُ وَ أَنَا خَلْقٌ أَمُوتُ فَاغْفِرْ لِی وَ اِرْحَمْنِی وَ أَعْطِنِی سُؤْلِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی وَ تَجَاوَزْ عَنِّی وَ عَنْ جَمِیعِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ وَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْمُسْلِمَاتِ اَلْأَحْیَاءِ مِنْهُمْ وَ اَلْأَمْوَاتِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ نَبِیِّکَ وَ صَفِیِّکَ وَ خِیَرَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ اَللَّهُمَّ اِرْفَعْ دَرَجَتَهُ وَ کَرِّمْ مَقَامَهُ وَ أَجْزِلْ ثَوَابَهُ وَ أَفْلِحْ حُجَّتَهُ وَ أَظْهِرْ عُذْرَهُ وَ عَظِّمْ نُورَهُ وَ أَدِمْ کَرَامَتَهُ وَ أَلْحِقْ بِهِ أُمَّتَهُ وَ ذُرِّیَّتَهُ وَ أَقِرَّ بِذَلِکَ عَیْنَهُ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ مُحَمَّداً أَکْرَمَ اَلنَّبِیِّینَ تَبَعاً وَ أَعْظَمَهُمْ مَنْزِلَهً وَ أَشْرَفَهُمْ کَرَامَهً وَ أَعْلاَهُمْ دَرَجَهً وَ أَفْسَحَهُمْ فِی اَلْجَنَّهِ مَنْزِلاً اَللَّهُمَّ بَلِّغْ مُحَمَّداً دَرَجَهَ اَلْوَسِیلَهِ وَ شَرِّفْ بُنْیَانَهُ وَ عَظِّمْ نُورَهُ وَ بُرْهَانَهُ وَ تَقَبَّلْ شَفَاعَتَهُ فِی أُمَّتِهِ وَ تَقَبَّلْ صَلاَهَ أُمَّتِهِ عَلَیْهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ کَمَا بَلَّغَ رِسَالاَتِکَ وَ تَلاَ آیَاتِکَ وَ نَصَحَ لِعِبَادِکَ وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِکَ حَتَّی أَتَاهُ اَلْیَقِینُ اَللَّهُمَّ زِدْ مُحَمَّداً مَعَ کُلِّ شَرَفٍ شَرَفاً وَ مَعَ کُلِّ فَضْلٍ فَضْلاً وَ مَعَ کُلِّ کَرَامَهٍ وَ مَعَ کُلِّ سَعَادَهٍ سَعَادَهً حَتَّی تَجْعَلَ مُحَمَّداً فِی اَلشَّرَفِ اَلْأَعْلَی مِنَ اَلدَّرَجَاتِ اَلْعُلَی اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ وَ سَهِّلْ لِی مَحَبَّتِی وَ بَلِّغْنِی أُمْنِیَّتِی وَ وَسِّعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ اِقْضِ عَنِّی دَیْنِی وَ فَرِّجْ عَنِّی غَمِّی وَ هَمِّی وَ کَرْبِی وَ یَسِّرْ لِی إِرَادَتِی وَ أَوْصِلْنِی إِلَی بُغْیَتِی سَرِیعاً عَاجِلاً یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 364 )
ص : 3966
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: کُتِبَ عَلَیْکُمُ اَلْقِتالُ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ اَلصِّیامُ قَالَ فَقَالَ هَذِهِ کُلُّهَا تَجْمَعُ اَلضُّلاَّلَ وَ اَلْمُنَافِقِینَ وَ کُلَّ مَنْ أَقَرَّ بِالدَّعْوَهِ اَلظَّاهِرَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 318 )
ص : 3967
یر، [بصائر الدرجات] ، إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ قَالَ أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ مِهْرَانَ قَالَ: کَتَبَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَبَّاسٍ اَلْمَعْرُوفِیُّ إِلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَخْبِرْنِی مَا اَلْفَرْقُ بَیْنَ اَلرَّسُولِ وَ اَلنَّبِیِّ وَ اَلْإِمَامِ قَالَ فَکَتَبَ أَوْ قَالَ اَلْفَرْقُ بَیْنَ اَلرَّسُولِ وَ اَلْإِمَامِ هُوَ أَنَّ اَلرَّسُولَ اَلَّذِی یَنْزِلُ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ فَیَرَاهُ وَ یَسْمَعُ کَلاَمَهُ وَ اَلنَّبِیَّ یَنْزِلُ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ وَ رُبَّمَا نُبِّئَ فِی مَنَامِهِ نَحْوَ رُؤْیَا إِبْرَاهِیمَ وَ اَلنَّبِیَّ رُبَّمَا یَسْمَعُ اَلْکَلاَمَ وَ رُبَّمَا یَرَی اَلشَّخْصَ وَ لَمْ یَسْمَعِ اَلْکَلاَمَ وَ اَلْإِمَامَ هُوَ اَلَّذِی یَسْمَعُ اَلْکَلاَمَ وَ لاَ یَرَی اَلشَّخْصَ . ختص، [الإختصاص] ، النهدی و ابن هاشم عن ابن مهران : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 75 )
بصائر: حسن بن عباس معروفی نامه ای بحضرت رضا علیه السّلام نوشت: فدایت شوم فرق بین رسول و نبی و امام چیست؟ گفت: امام نوشت یا فرمود: فرق بین آنها چنین است که رسول بر او جبرئیل نازل می شود او را می بیند و صدایش را میشنود نبی بر او جبرئیل نازل می شود اما بسا اوقات در خواب باو خبر میدهند مانند خواب ابراهیم نبی صدا را میشنود و بسا شخص را می بیند و کلام را نمیشنود اما امام کلام را میشنود شخص را نمی بیند. چند روایت دیگر در همین مورد نقل می شود با اختلاف مختصری در الفاظ که ترجمه نشد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 56 )
ص : 3968
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ تَرَکَ زِیَارَهَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمْ یَنْظُرِ اَللَّهُ إِلَیْهِ أَ لاَ تَزُورُونَ مَنْ تَزُورُهُ اَلْمَلاَئِکَهُ وَ اَلنَّبِیُّونَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ إِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَفْضَلُ مِنْ کُلِّ اَلْأَئِمَّهِ وَ لَهُ مِثْلُ ثَوَابِ أَعْمَالِهِمْ وَ عَلَی قَدْرِ أَعْمَالِهِمْ فُضِّلُوا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 212 )
ص : 3969
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: جَاءَ أَعْرَابِیٌّ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ عَلِّمْنِی مِنْ غَرَائِبِ اَلْعِلْمِ قَالَ مَا صَنَعْتَ فِی رَأْسِ اَلْعِلْمِ حَتَّی تَسْأَلَ عَنْ غَرَائِبِهِ قَالَ اَلرَّجُلُ مَا رَأْسُ اَلْعِلْمِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ مَعْرِفَهُ اَللَّهِ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ قَالَ اَلْأَعْرَابِیُّ وَ مَا مَعْرِفَهُ اَللَّهِ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ قَالَ تَعْرِفُهُ بِلاَ مِثْلٍ وَ لاَ شِبْهٍ وَ لاَ نِدٍَّّ وَ أَنَّهُ وَاحِدٌ أَحَدٌ ظَاهِرٌ بَاطِنٌ أَوَّلٌ آخِرٌ لاَ کُفْوَ لَهُ وَ لاَ نَظِیرَ فَذَلِکَ حَقُّ مَعْرِفَتِهِ .
( منیه المرید فی أدب المفید و المستفید , جلد 1 , صفحه 366 )
ص : 3970
وَ قَالَ سَیِّدُ اَلْعَابِدِینَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : لَیْسَ اَلْخَوْفُ خَوْفَ مَنْ بَکَی وَ جَرَتْ دُمُوعُهُ مَا لَمْ یَکُنْ لَهُ وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعَاصِی اَللَّهِ وَ إِنَّمَا ذَلِکَ خَوْفٌ کَاذِبٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 335 )
ص : 3971
یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ یَقْرَأُ بَعْدَ اَلْحَمْدِ مِنْ أَوَّلِ سُورَهِ اَلْحَدِیدِ أَرْبَعَ آیَاتٍ وَ آخِرَ سُورَهِ اَلْحَشْرِ لَوْ أَنْزَلْنا هذَا اَلْقُرْآنَ إِلَی آخِرِ اَلسُّورَهِ وَ یَقُولُ یَا مَنْ هَکَذَا وَ لاَ هَکَذَا غَیْرُهُ اِجْعَلِ اَلدُّنْیَا عَلَی فُلاَنٍ أَضْیَقَ مِنْ مَسْکِ جَمَلٍ حَتَّی تَرُدَّهُ عَلَیَّ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 397 )
دو رکعت نماز در هر رکعت بعد از حمد 4 آیه از اول سوره حدید و آخر سوره حشر:(«
لَوْ أَنْزَلْنا هذَا اَلْقُرْآنَ
»...)و بعد میگوئی: (یا من هکذا و لا هکذا غیره اجعل الدنیا علی فلان اضیق من مسک جمل حتّی تردّه علیّ).
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 289 )
دو رکعت نماز بگزارد و بعد از سورۀ حمد،چهار آیۀ اول سورۀ حدید و آخر سورۀ حشر:
لَوْ أَنْزَلْنا هذَا اَلْقُرْآنَ
تا آخر سوره را بخواند.و بگوید:«یا من هو هکذا و لا هکذا غیره اجعل الدّنیا علی فلان أضیق من مسک جمل حتّی تردّه علیّ».
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 856 )
ص : 3972
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر فَضَالَهُ بْنُ أَیُّوبَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَتَزَوَّجُ اَلرَّجُلُ بِالْجَارِیَهِ مُتْعَهً فَقَالَ نَعَمْ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ لَهَا أَبٌ وَ اَلْجَارِیَهُ تستأمرها [یَسْتَأْمِرُهَا] کُلُّ أَحَدٍ إِلاَّ أَبُوهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 316 )
ص : 3973
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلنُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ وَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَانٌ لِأُمَّتِی.
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 27 )
باین اسناد گوید رسول خدا فرمود ستارگان امان اهل آسمان زمین باشند و اهل بیت من امان امت من باشند.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 266 )
14-و به همین اسناد از آن حضرت روایت شده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: ستارگان ثوابت و سیّارات امان اهل آسمانند،و اهل بیت من امان امّتم می باشند. شرح:«مراد آن است که خداوند به واسطه بودن اهل بیت من در میان امّتم بر آنها رحمت می کند،و در صورت نافرمانی و ارتکاب معاصی عذاب بر ایشان نازل نمی فرماید،چنان که نفس شریف پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله تا در میان امّت بود عذاب نازل نمی شد،خداوند می فرماید:«
وَ ما کانَ اَللّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ
»(تا تو در میان اینان هستی خداوند عذاب نازل نخواهد کرد-سورۀ انفال:آیۀ 33).
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 11 )
و گفت رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله:ستارگان امانند اهل آسمان را و اهل بیت من امانند امّت مرا.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 9 )
ص : 3974
اَلْأَدَبُ أَفْضَلُ حَسَبٍ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 28 )
ص : 3975
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَتَی وَجَبَ عَلَی اَلْإِنْسَانِ صَوْمُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ فَصَامَ شَهْراً وَ صَامَ مِنَ اَلشَّهْرِ اَلثَّانِی أَیَّاماً ثُمَّ أَفْطَرَ فَعَلَیْهِ أَنْ یَبْنِیَ عَلَیْهِ وَ لاَ بَأْسَ وَ إِنْ صَامَ شَهْراً أَوْ أَقَلَّ مِنْهُ وَ لَمْ یَصُمْ مِنَ اَلشَّهْرِ اَلثَّانِی شَیْئاً عَلَیْهِ أَنْ یُعِیدَ صَوْمَهُ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ قَدْ أَفْطَرَ لِمَرَضٍ فَلَهُ أَنْ یَبْنِیَ عَلَی مَا صَامَ لِأَنَّ اَللَّهَ حَبَسَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 489 )
ص : 3976
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ ، عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : رَحِمَ اَللَّهُ عَبْداً طَلَبَ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجَهً فَأَلَحَّ فِی اَلدُّعَاءِ، اُسْتُجِیبَ لَهُ أَوْ لَمْ یُسْتَجَبْ» وَ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ: وَ أَدْعُوا رَبِّی عَسی أَلاّ أَکُونَ بِدُعاءِ رَبِّی شَقِیًّا .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 717 )
ص : 3977
کش، [رجال الکشی ] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْفَارِسِیِّ قَالَ حَکَی مَنْصُورٌ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلزَّیْدِیَّهَ وَ اَلْوَاقِفِیَّهَ وَ اَلنُّصَّابَ بِمَنْزِلَهٍ عِنْدَهُ سَوَاءٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 179 )
ص : 3978
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ: عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَامِرٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ، عَنْ أَبِی حَمْزَهَ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «قَوْلُهُ تَعَالَی: إِنَّکَ لَتَهْدِی إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ ، إِنَّکَ لَتَأْمُرُ بِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ تَدْعُو إِلَیْهَا، وَ هُوَ اَلصِّرَاطُ اَلْمُسْتَقِیمُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 837 )
ص : 3979
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی - جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: «إِنَّ اَلَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ» قَالَ: هُوَ اَلدُّعَاءُ وَ أَفْضَلُ اَلْعِبَادَهِ اَلدُّعَاءُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 528 )
ص : 3980
وَ سَأَلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَیْفَ صَارَتِ اَلْأَشْجَارُ بَعْضُهَا تَحْمِلُ وَ بَعْضُهَا لاَ تَحْمِلُ فَقَالَ کُلَّمَا سَبَّحَ آدَمَ تَسْبِیحاً صَارَتْ لَهُ فِی اَلدُّنْیَا شَجَرَهً مَعَ حَمْلٍ وَ کُلَّمَا سَبَّحَتْ حَوَّاءُ تَسْبِیحَهً صَارَتْ لَهَا فِی اَلدُّنْیَا شَجَرَهً مِنْ غَیْرِ حَمْلٍ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 27 )
امیر مؤمنان از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم پرسید: چرا بعضی از درختان به بار می نشیند و برخی دیگر به بار نمی نشینند؟ آن حضرت پاسخ فرمود هرکه آدم را تسبیح گفت خداوند برایش در دنیا درختی آفرید که به بار نشست و هرکه حواء را تسبیح گفت خداوند در دنیا درختی را برای او آفرید که به بار نمی نشیند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 60 )
ص : 3981
إِبْرَاهِیمُ اَلنَّخَعِیُّ عَنْ عَلْقَمَهَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ فِی خَبَرٍ: أَنَّهُ أُتِیَ بِرَاهِبِ قِرقِیسِیَاءَ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا رَآهُ قَالَ مَرْحَباً بِبَحِیرَاءَ اَلْأَصْغَرِ أَیْنَ کِتَابُ شَمْعُونَ اَلصَّفَا قَالَ وَ مَا یُدْرِیکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ إِنَّ عِنْدَنَا عِلْمَ جَمِیعِ اَلْأَشْیَاءِ وَ عِلْمَ جَمِیعِ تَفْسِیرِ اَلْمَعَانِی فَأَخْرَجَ اَلْکِتَابَ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَاقِفٌ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمْسِکِ اَلْکِتَابَ مَعَکَ ثُمَّ قَرَأَ بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ قَضَی فِیمَا قَضَی وَ سَطَرَ فِیمَا کَتَبَ أَنَّهُ بَاعِثٌ فِی اَلْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یُعَلِّمُهُمُ اَلْکِتَابَ وَ اَلْحِکْمَهَ وَ یَدُلُّهُمْ عَلَی سَبِیلِ اَللَّهِ لاَ فَظٌّ وَ لاَ غَلِیظٌ وَ ذَکَرَ مِنْ صِفَاتِهِ وَ اِخْتِلاَفِ أُمَّتِهِ بَعْدَهُ إِلَی أَنْ قَالَ ثُمَّ یَظْهَرُ رَجُلٌ مِنْ أُمَّتِهِ بِشَاطِئِ اَلْفُرَاتِ یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَی عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ یَقْضِی بِالْحَقِّ وَ ذَکَرَ مِنْ سِیرَتِهِ ثُمَّ قَالَ وَ مَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ اَلْعَبْدَ اَلصَّالِحَ فَلْیَنْصُرْهُ فَإِنَّ نُصْرَتَهُ عِبَادَهٌ وَ اَلْقَتْلَ مَعَهُ شَهَادَهٌ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لَمْ یَجْعَلْنِی عِنْدَهُ مَنْسِیّاً اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی ذَکَرَ عَبْدَهُ فِی کُتُبِ اَلْأَبْرَارِ فَقُتِلَ اَلرَّجُلُ فِی صِفِّینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 48 )
ص : 3982
اَلْعَیَّاشِیُّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ صَالِحٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ کَانَ عَلِیٌّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ یَقُولُ: مَنْ فَرَّ مِنْ رَجُلَیْنِ فِی اَلْقِتَالِ مِنَ اَلزَّحْفِ فَقَدْ فَرَّ مِنَ اَلزَّحْفِ وَ مَنْ فَرَّ مِنْ ثَلاَثَهِ رِجَالٍ فِی اَلْقِتَالِ مِنَ اَلزَّحْفِ فَلَمْ یَفِرَّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 69 )
ص : 3983
86-7 الکافی ،1/4/36/1 محمد عن ابن عیسی و النیسابوریان جمیعا عن صفوان عن أبی الحسن الرضا علیه السّلام قال: إن من علامات الفقه الحلم و الصمت .
( الوافی , جلد 1 , صفحه 164 )
ص : 3984
مع، [معانی الأخبار] ، اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْهَاشِمِیُّ عَنْ فُرَاتِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَعْمَرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلرَّمْلِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْمَرْوَزِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبَانٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی کَثِیرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی هَارُونَ اَلْعَبْدِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیَّ عَنْ مَعْنَی قَوْلِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی إِلاَّ أَنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی قَالَ اِسْتَخْلَفَهُ بِذَلِکَ وَ اَللَّهِ عَلَی أُمَّتِهِ فِی حَیَاتِهِ وَ بَعْدَ وَفَاتِهِ وَ فَرَضَ عَلَیْهِمْ طَاعَتَهُ فَمَنْ لَمْ یَشْهَدْ لَهُ بَعْدَ هَذَا اَلْقَوْلِ بِالْخِلاَفَهِ فَهُوَ مِنَ اَلظَّالِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 273 )
ص : 3985
وَ عَنْهُمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ: أُمِرُوا بِمَعْرِفَتِنَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 230 )
ص : 3986
عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: بَلَغَهُ أَنَّ أُنَاساً یَنْزِعُونَ « بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ » فَقَالَ: هِیَ آیَهٌ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ أَنْسَاهُمْ إِیَّاهَا اَلشَّیْطَانُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 21 )
ص : 3987
و عنه عن محمد بن مسلم قال: سئلت ابا عبد اللّه علیه السلام عن المحرم ایلبس الخفین و الجوربین اذ اضطر الیهما قال فقال نعم .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 32 )
ص : 3988
عَنْهُ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : حَطَبُ اَلرُّمَّانِ یَنْفِی اَلْهَوَامَّ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 545 )
ص : 3989
کا، ، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ خَرَجَ مُعْتَمِراً فَمَرِضَ فِی اَلطَّرِیقِ فَبَلَغَ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ ذَلِکَ وَ هُوَ فِی اَلْمَدِینَهِ فَخَرَجَ فِی طَلَبِهِ فَأَدْرَکَهُ بِالسُّقْیَا وَ هُوَ مَرِیضٌ بِهَا فَقَالَ یَا بُنَیَّ مَا تَشْتَکِی فَقَالَ أَشْتَکِی رَأْسِی فَدَعَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِبَدَنَهٍ فَنَحَرَهَا وَ حَلَقَ رَأْسَهُ وَ رَدَّهُ إِلَی اَلْمَدِینَهِ فَلَمَّا بَرَأَ مِنْ وَجَعِهِ اِعْتَمَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 44 , صفحه 203 )
ص : 3990
21712-14 ( التهذیب 424:7 رقم 1693) الحسین ، عن علی بن إسماعیل، عن ابن أبی عمیر ، عن حماد ، عن الحلبی ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": إنما یرد النکاح من البرص و الجذام و الجنون و العفل".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 560 )
ص : 3991
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلصُّلْحُ جَائِزٌ بَیْنَ اَلْمُسْلِمِینَ إِلاَّ مَا حَلَّلَ حَرَاماً أَوْ حَرَّمَ حَلاَلاً .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 257 )
ص : 3992
رُبَّ مَخُوفٍ لاَ تَحْذَرُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 382 )
ص : 3993
1449-4 الکافی ،1/4/499/1 علی بن محمد عن إبراهیم بن محمد الطاهری قال: مرض المتوکل من خراج خرج به و أشرف منه علی الهلاک فلم یجسر أحد أن یمسه بحدیده فنذرت أمه إن عوفی أن تحمل إلی أبی الحسن علی بن محمد مالا جلیلا من مالها و قال له الفتح بن خاقان لو بعثت إلی هذا الرجل فسألته فإنه لا یخلو أن تکون عنده صفه یفرج بها عنک فبعث إلیه و وصف له علته فرد إلیه الرسول بأن یؤخذ کسب الشاه فیداف بماء ورد فیوضع علیه فلما رجع الرسول و أخبرهم أقبلوا یهزءون من قوله - فقال له الفتح هو و اللّه أعلم بما قال و أحضر الکسب و عمل کما قال و وضع علیه فغلبه النوم و سکن ثم انفتح و خرج منه ما کان فیه و بشرت أمه بعافیته - فحملت إلیه عشره آلاف دینار تحت خاتمها ثم استقل من علته فسعی إلیه البطحائی العلوی بأن أموالا تحمل إلیه و سلاحا فقال لسعید الحاجب اهجم علیه باللیل و خذ ما تجد عنده من الأموال و السلاح و أحمله إلی - قال إبراهیم بن محمد فقال لی سعید الحاجب صرت إلی داره باللیل و معی سلم فصعدت السطح فلما نزلت علی بعض الدرج فی الظلمه لم أدر کیف أصل إلی الدار فنادانی یا سعید مکانک حتی یأتوک بشمعه فلم ألبث أن أتونی بشمعه فنزلت فوجدته علیه جبه صوف و قلنسوه منها و سجاده علی حصیر بین یدیه فلم أشک أنه کان یصلی فقال لی دونک البیوت فدخلتها و فتشتها فلم أجد فیها شیئا فوجدت البدره فی بیته مختومه بخاتم أم المتوکل و کیسا مختوما و قال لی دونک المصلی فرفعته فوجدت سیفا فی جفن غیر ملبوس فأخذت ذلک و صرت إلیه فلما نظر إلی خاتم أمه علی البدره بعث إلیها فخرجت إلیه فأخبرنی بعض خدم الخاصه أنها قالت له کنت قد نذرت فی علتک لما آیست منک إن عوفیت حملت إلیه من مالی عشره آلاف دینار فحملتها إلیه و هذا خاتمی علی الکیس و فتح الکیس الآخر فإذا فیه أربعمائه دینار فضم إلی البدره بدره أخری و أمرنی بحمل ذلک إلیه فحملته و رددت السیف و الکیسین و قلت له یا سیدی عز علی فقال لی سَیَعْلَمُ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ .
( الوافی , جلد 3 , صفحه 836 )
ص : 3994
حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعَلَوِیُّ اَلطَّبَرِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ [بْنُ مُحَمَّدِ] بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِی جَدِّی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ حَدَّثَنِی حَمَّادُ بْنُ عِیسَی قَالَ حَدَّثَنِی عُمَرُ بْنُ أُذَیْنَهَ قَالَ حَدَّثَنِی أَبَانُ بْنُ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیِّ عَنْ سَلْمَانَ اَلْمُحَمَّدِیِّ قَالَ : دَخَلْتُ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِذَا اَلْحُسَیْنُ عَلَی فَخِذِهِ وَ یُقَبِّلُ [بَیْنَ] عَیْنَیْهِ وَ یَلْثِمَ فَاهُ وَ هُوَ یَقُولُ أَنْتَ سَیِّدٌ اِبْنُ اَلسَّیِّدِ أَبُو اَلسَّادَهِ أَنْتَ اَلْإِمَامُ اِبْنُ اَلْإِمَامِ أَبُو اَلْأَئِمَّهِ أَنْتَ اَلْحُجَّهُ اِبْنُ اَلْحُجَّهِ أَبُو اَلْحُجَجِ اَلتِّسْعَهِ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ .
( مائه منقبه من مناقب أمیر المؤمنین علی بن ابی طالب و الأئمه من ولده علیهم السلام من طریق العامه , جلد 1 , صفحه 124 )
ص : 3995
وَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: ذِمَّهُ اَلْمُسْلِمِینَ وَاحِدَهٌ یَسْعَی بِهَا أَدْنَاهُمْ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 45 )
ص : 3996
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ طَلْحَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلصَّائِمُ فِی عِبَادَهٍ وَ إِنْ کَانَ نَائِماً عَلَی فِرَاشِهِ مَا لَمْ یَغْتَبْ مُسْلِماً . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً ؛ وَ رَوَاهُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ وَ اَلْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: وَ إِنْ کَانَ نَائِماً عَلَی فِرَاشِهِ، وَ کَذَا فِی بَعْضِ نُسَخِ اَلْکَافِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ وَ کَذَا حَدِیثُ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ وَ حَدِیثُ مَسْعَدَهَ اَلثَّانِی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 399 )
ص : 3997
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّا شَکَکْنَا سَنَهً فِی عَامٍ مِنْ تِلْکَ اَلْأَعْوَامِ فِی اَلْأَضْحَی ، فَلَمَّا دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، وَ کَانَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا یُضَحِّی فَقَالَ اَلْفِطْرُ یَوْمُ یُفْطِرُ اَلنَّاسُ وَ اَلْأَضْحَی یَوْمُ یُضَحِّی اَلنَّاسُ وَ اَلصَّوْمُ یَوْمُ یَصُومُ اَلنَّاسُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 133 )
ص : 3998
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ عَنْ بِسْطَامَ اَلزَّیَّاتِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا قَدِمَ جَعْفَرُ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلْحَبَشَهِ قَالَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أُحَدِّثُکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ دَخَلْتُ عَلَی اَلنَّجَاشِیِّ یَوْماً مِنَ اَلْأَیَّامِ وَ هُوَ فِی غَیْرِ مَجْلِسِ اَلْمُلْکِ وَ فِی غَیْرِ رِیَاشِهِ وَ فِی غَیْرِ زِیِّهِ قَالَ فَحَیَّیْتُهُ بِتَحِیَّهِ اَلْمَلِکِ وَ قُلْتُ لَهُ یَا أَیُّهَا اَلْمَلِکُ مَا لِی أَرَاکَ فِی غَیْرِ مَجْلِسِ اَلْمُلْکِ وَ فِی غَیْرِ رِیَاشِهِ وَ فِی غَیْرِ زِیِّهِ فَقَالَ إِنَّا نَجِدُ فِی اَلْإِنْجِیلِ مَنْ أَنْعَمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ بِنِعْمَهٍ فَلْیَشْکُرِ اَللَّهَ وَ نَجِدُ فِی اَلْإِنْجِیلِ أَنْ لَیْسَ مِنَ اَلشُّکْرِ لِلَّهِ شَیْءٌ یَعْدِلُهُ مِثْلُ اَلتَّوَاضُعِ وَ أَنَّهُ وَرَدَ عَلَیَّ فِی لَیْلَتِی هَذِهِ أَنَّ اِبْنَ عَمِّکَ مُحَمَّداً قَدْ أَظْفَرَهُ اَللَّهُ بِمُشْرِکِی أَهْلِ بَدْرٍ فَأَحْبَبْتُ أَنْ أَشْکُرَ اَللَّهَ بِمَا تَرَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 122 )
15-همان:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)که چون جعفر بن ابی طالب از حبشه باز آمد برسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)گفت:یا رسول الله حدیثی برایت گویم:یک روز نزد نجاشی رفتم و در مجلس شاهی نبود و جامه و وضع شاهی نداشت باو درود شاهانه دادم و گفتم:چه شده که تو را در وضع شاهانه و جامه شاهانه نبینم؟گفت ما در انجیل یافتیم که هر که را خدا نعمتی داد باید او را شکر کند،و باز در انجیل است که شکری برای خدا برابر تواضع نیست و راستش امشب بمن خبر رسید که عموزاده ات محمد را خدا بمشرکان اهل بدر پیروز ساخته،و خواستم که بدین وضع که بینی خدا را شکر کنم.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 82 )
ص : 3999
دُعَاؤُهُ إِذَا نَظَرَ إِلَی اَلْهِلاَلِ: أَیُّهَا اَلْخَلْقُ اَلْمُطِیعُ اَلدَّائِبُ اَلسَّرِیعُ اَلْمُتَرَدِّدُ فِی فَلَکِ اَلتَّدْبِیرِ اَلْمُتَصَرِّفُ فِی مَنَازِلِ اَلتَّقْدِیرِ آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ اَلظُّلَمَ وَ أَوْضَحَ بِکَ اَلْبُهَمَ وَ جَعَلَکَ آیَهً مِنْ آیَاتِ مُلْکِهِ وَ عَلاَمَهً مِنْ عَلاَمَاتِ سُلْطَانِهِ وَ اِمْتَحَنَکَ بِالزِّیَادَهِ وَ اَلنُّقْصَانِ وَ اَلطُّلُوعِ وَ اَلْأُفُولِ وَ اَلْإِنَارَهِ وَ اَلْکُسُوفِ فِی کُلِّ ذَلِکَ أَنْتَ لَهُ مُطِیعٌ وَ إِلَی إِرَادَتِهِ سَرِیعٌ سُبْحَانَهُ مَا أَحْسَنَ مَا دَبَّرَ وَ أَتْقَنَ مَا صَنَعَ فِی مُلْکِهِ وَ جَعَلَکَ اَللَّهُ هِلاَلَ شَهْرٍ حَادِثٍ لِأَمْرٍ حَادِثٍ جَعَلَکَ اَللَّهُ هِلاَلَ أَمْنٍ وَ إِیمَانٍ وَ سَلاَمَهٍ وَ إِسْلاَمٍ هِلاَلَ أَمَنَهٍ مِنَ اَلْعَاهَاتِ وَ سَلاَمَهٍ مِنَ اَلسَّیِّئَاتِ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنَا أَهْدَی مَنْ طَلَعَ عَلَیْهِ وَ أَزْکَی مَنْ نَظَرَ إِلَیْهِ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِفْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
( الصحیفه العلویّه , جلد 1 , صفحه 215 )
دعای آن حضرت هنگام دیدن ماه ای آفریدۀ فرمانبردار پیوسته (در حرکت) و شتابان، رفت و آمدکنندۀ در مدار تدبیر، و گردش کنندۀ در منزلهای معین و ورودگاههای تقدیر، ایمان دارم بدان که تاریکها را بتو روشن کرد، و بوسیلۀ راههای پیدا و مهم را آشکار ساخت، و تو را نشانه های فرمانروائی و علامتی از علامتهای سلطنت خود قرار داد، و تو را به افزایش و کاهش و برآمدن و فرورفتن و نور افشاندن و تاریک کردن (گرفتن) آزمایش فرمود، و در همۀ آنها تو فرمانبردارش بودی، و بدنبال اراده اش شتابان. منزه است که براستی که چه نیکو تدبیر کرده، و در محیط سلطنتش چه محکم کار کرده! تو را خداوند ماهی نو برای کاری نو قرار داده، و خداوند تو را ماهی نو برای امنیت و ایمان و تندرستی و إسلام، و ماهی نو برای ایمنی از بیماریها و سلامت از گناهان قرارت دهد. خدایا ما را راهبرترین کسانی که ماه بر أو طلوع کند و پاکترین مردمانی که بدان بنگرد قرارمان ده، و درود خدا بر محمّد و خاندانش باد، و با من چنین و چنان کن (حاجات خود را ذکر کند) أی مهربانترین مهربانان.
( الصحیفه العلویّه ؛ ج 1 , ص 216 )
ص : 4000
ختص ، [الإختصاص] ، قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَشْکُو إِلَیْهِ حَالَهُ فَقَالَ مِسْکِینٌ اِبْنُ آدَمَ لَهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ ثَلاَثُ مَصَائِبَ - لاَ یَعْتَبِرُ بِوَاحِدَهٍ مِنْهُنَّ وَ لَوِ اِعْتَبَرَ لَهَانَتْ عَلَیْهِ اَلْمَصَائِبُ وَ أَمْرُ اَلدُّنْیَا فَأَمَّا اَلْمُصِیبَهُ اَلْأُولَی فَالْیَوْمُ اَلَّذِی یَنْقُصُ مِنْ عُمُرِهِ قَالَ وَ إِنْ نَالَهُ نُقْصَانٌ فِی مَالِهِ اِغْتَمَّ بِهِ وَ اَلدِّرْهَمُ یَخْلُفُ عَنْهُ وَ اَلْعُمُرُ لاَ یَرُدُّهُ شَیْءٌ وَ اَلثَّانِیَهُ أَنَّهُ یَسْتَوْفِی رِزْقَهُ فَإِنْ کَانَ حَلاَلاً حُوسِبَ عَلَیْهِ وَ إِنْ کَانَ حَرَاماً عُوقِبَ عَلَیْهِ قَالَ وَ اَلثَّالِثَهُ أَعْظَمُ مِنْ ذَلِکَ قِیلَ وَ مَا هِیَ قَالَ مَا مِنْ یَوْمٍ یُمْسِی إِلاَّ وَ قَدْ دَنَا مِنَ اَلْآخِرَهِ مَرْحَلَهً - لاَ یَدْرِی عَلَی اَلْجَنَّهِ أَمْ عَلَی اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 160 )
21-اختصاص:مردی خدمت زین العابدین(علیه السّلام)رسید و از حال خود شکایت نمود امام(علیه السّلام)فرمود:بیچاره فرزند آدم هر روز گرفتار سه مصیبت است که از یکی آنها پند و عبرت نمیگیرد اگر عبرت بگیرد دنیا و گرفتاریهای آن برایش ساده می شود.مصیبت اول یک روز که از عمرش کاسته شده فرمود اگر زیان و نقصانی در مالش پیدا شود غمگین میگردد با اینکه پول ممکن است بازگردد ولی عمر قابل برگشت نیست. دوم روزی خود را در آن روز گرفته اگر حلال باشد باید حساب آن پس بدهد و اگر حرام باشد بر آن کیفر می شود.فرمود سومی بزرگتر از این است عرض کرد چیست؟فرمود:هر روز را که بشام میرساند یک قدم نزدیک بآخرت شده نمیداند بجانب بهشت میرود یا بطرف جهنم.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 144 )
ص : 4001
قَالَ: وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): قَوْلُهُ: کَذَّبَ أَصْحابُ اَلْأَیْکَهِ قَالَ: «اَلْأَیْکَهُ: اَلْغَیْضَهُ مِنَ اَلشَّجَرِ». وَ أَمَّا قَوْلُهُ: عَذابُ یَوْمِ اَلظُّلَّهِ إِنَّهُ کانَ عَذابَ یَوْمٍ عَظِیمٍ فَبَلَغَنَا - وَ اَللَّهُ أَعْلَمُ - أَنَّهُ أَصَابَهُمْ حُرٌّ وَ هُمْ فِی بُیُوتِهِمْ، فَخَرَجُوا یَلْتَمِسُونَ اَلرُّوحِ مِنْ قَبْلَ اَلسَّحَابَهِ اَلَّتِی بَعَثَ اَللَّهُ فِیهَا اَلْعَذَابُ، فَلَمَّا غَشِیَتْهُمُ أَخَذَتْهُمُ اَلصَّیْحَهُ فَأَصْبَحُوا فِی دِیَارِهِمْ جَاثِمِینَ، وَ هُمْ قَوْمُ شُعَیْبٍ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 182 )
ص : 4002
أَلْجِئْ نَفْسَکَ فِی اَلْأُمُورِ کُلِّهَا إِلَی إِلَهِکَ فَإِنَّکَ تُلْجِئُهَا إِلَی کَهْفٍ حَرِیزٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 85 )
ص : 4003
وَ عَنِ اَلشَّعْبِیِّ عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَائِشَهَ قَالَتْ: أَسَرَّ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی فَاطِمَهَ شَیْئاً فَضَحِکَتْ فَسَأَلْتُهَا قَالَتْ قَالَ لِی أَ لاَ تَرْضَیْنَ أَنْ تَکُونِی سَیِّدَهَ نِسَاءِ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ أَوْ نِسَاءِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَضَحِکْتُ لِذَلِکِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 21 , صفحه 279 )
ص : 4004
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: طَلَبَهُ اَلْعِلْمِ ثَلاَثَهٌ فَاعْرِفُوهُمْ بِأَعْیَانِهِمْ وَ صِفَاتِهِمْ صِنْفٌ یَطْلُبُهُ لِلْجَهْلِ وَ اَلْمِرَاءِ وَ صِنْفٌ یَطْلُبُهُ لِلاِسْتِطَالَهِ وَ اَلْخَتْلِ - وَ صِنْفٌ یَطْلُبُهُ لِلْفِقْهِ وَ اَلْعَقْلِ فَصَاحِبُ اَلْجَهْلِ وَ اَلْمِرَاءِ مُؤْذٍ مُمَارٍ مُتَعَرِّضٌ لِلْمَقَالِ فِی أَنْدِیَهِ اَلرِّجَالِ بِتَذَاکُرِ اَلْعِلْمِ وَ صِفَهِ اَلْحِلْمِ قَدْ تَسَرْبَلَ بِالْخُشُوعِ وَ تَخَلَّی مِنَ اَلْوَرَعِ فَدَقَّ اَللَّهُ خَیْشُومَهُ وَ قَطَعَ مِنْهُ حَیْزُومَهُ وَ صَاحِبُ اَلاِسْتِطَالَهِ وَ اَلْخَتْلِ ذُو خِبٍّ وَ مَلَقٍ یَسْتَطِیلُ عَلَی مِثْلِهِ مِنْ أَشْبَاهِهِ وَ یَتَوَاضَعُ لِلْأَغْنِیَاءِ مِمَّنْ هُوَ دُونَهُ - فَهُوَ لِحَلاَوَتِهِمْ هَاضِمٌ وَ لِدِینِهِ حَاطِمٌ فَأَعْمَی اَللَّهُ عَلَی هَذَا بَصَرَهُ وَ قَطَعَ مِنْ آثَارِ اَلْعُلَمَاءِ أَثَرَهُ وَ صَاحِبُ اَلْفِقْهِ وَ اَلْعَقْلِ ذُو کَآبَهٍ وَ حَزَنٍ وَ سَهَرٍ قَدِ اِنْحَنَی فِی بُرْنُسِهِ وَ قَامَ اَللَّیْلَ فِی حِنْدِسِهِ یَعْمَلُ وَ یَخْشَی وَجِلاً دَاعِیاً مُشْفِقاً مُقْبِلاً عَلَی شَأْنِهِ عَارِفاً بِأَهْلِ زَمَانِهِ مُسْتَوْحِشاً مِنْ أَوْثَقِ إِخْوَانِهِ فَشَدَّ اَللَّهُ مِنْ هَذَا أَرْکَانَهُ وَ أَعْطَاهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَمَانَهُ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 140 )
47-امام صادق علیه السّلام فرمود:دانشجویان سه دسته اند؛آنان را با نشانه ها و صفاتشان بشناسید: دسته ای دانش را برای حربۀ نادانی و جدال می جویند،و دسته ای برای برتری جستن و فریفتن آن را می آموزند،و دسته ای برای خودورزیدن و فهمیدن یاد گیرند،یار نادانی و ستیزه،مردم آزار و ستیزه گر است،و در مجالس مردان به سخنگوئی متوسل می شود،از علم یاد می کند و حلم را می ستاید،به فروتنی تظاهر می کند ولی از پرهیزگاری تهی است،خدا بینیش را کوبیده و کمرش را جدا کرده. و یار برتری جستن و فریفتن،نیرنگ باز و چاپلوس است،و بر همگنان خود گردن فرازی کند،و برای ثروتمندان پست تر از خود کوچکی نماید،شیرینیهای آنان را بخورد و دین خود را بشکند،بنا بر این خدا چشمش را کور گردانیده و اثرش را از میان آثار علماء قطع نمود. و یار فهم و خرد افسرده و غمگین و شب زنده دار است،تحت الحنک خویش انداخته و در تاریکی شب بپا ایستاده است،ترسان و خواهان و هراسان عمل کند،به خود مشغول و مردم زمانش را خوب می شناسد،و از مطمئن ترین برادرانش دهشتناک است،از این جهت خداوند پایه های وجودش را محکم خواهد کرد و روز قیامت او را امان خواهد داد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 275 )
ص : 4005
وَ رَوَی مَنْصُورٌ اَلصَّیْقَلُ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یُطَلِّقُ اِمْرَأَتَهُ وَ هِیَ حُبْلَی قَالَ یُطَلِّقُهَا قُلْتُ فَیُرَاجِعُهَا قَالَ نَعَمْ یُرَاجِعُهَا قُلْتُ فَإِنْ بَدَا لَهُ بَعْدَ مَا رَاجَعَهَا أَنْ یُطَلِّقَهَا قَالَ حَتَّی تَضَعَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 380 )
ص : 4006
قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فَوَ اَللَّهِ لاَ تَسْأَلُونِّی عَنْ آیَهٍ فِی کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ نَزَلَتْ فِی لَیْلٍ أَوْ نَهَارٍ أَوْ سَهْلٍ أَوْ جَبَلٍ إِلاَّ أَخْبَرْتُکُمْ.
( عین العبره فی غبن العتره , جلد 1 , صفحه 10 )
ص : 4007
عبد الله بن مسعود من طریق عثمان بن المغیره عن وهب عنه قال: إن أول شیء علمته من أمر رسول الله صلّی اللّه علیه و آله أنی قدمت مکه فأرشدونا إلی العباس بن عبد المطلب فانتهینا إلیه و هو جالس إلی زمزم فبینا نحن جلوس إذ أقبل رجل من باب الصفا علیه ثوبان أبیضان علی یمینه غلام مراهق أو محتلم تتبعه امرأه قد سترت محاسنها حتی قصدوا الحجر فاستلمه و الغلام و المرأه ثم طاف بالبیت سبعا و الغلام و المرأه یطوفان معه ثم استقبل الکعبه و قام فرفع یدیه و کبر و قام الغلام علی یمینه و کبر و قامت المرأه خلفهما فرفعت یدیها فکبرت فأطال القنوت ثم رکع فرکع الغلام و المرأه معه ثم رفع رأسه فأطال القنوت ثم سجد و یصنعان ما صنع فلما رأینا شیئا ننکره لا نعرف بمکه أقبلنا علی العباس فقلنا یا أبا الفضل إن هذا الدین ما کنا نعرفه قال أجل و الله ما تعرفون هذا قلنا ما نعرف قال هذا ابن أخی محمد بن عبد الله و هذا علی بن أبی طالب و هذه المرأه خدیجه بنت خویلد و الله ما علی وجه الأرض أحد یعبد الله بهذا الدین إلا هؤلاء الثلاثه .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 280 )
ص : 4008
أَبُو هَاشِمٍ اَلْجَعْفَرِیُّ قَالَ: صَلَّیْتُ مَعَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَسْجِدِ اَلْمُسَیَّبِ وَ صَلَّی بِنَا فِی مَوْضِعِ اَلْقِبْلَهِ سَوَاءً وَ ذَکَرَ أَنَّ اَلسِّدْرَهَ اَلَّتِی فِی اَلْمَسْجِدِ کَانَتْ یَابِسَهً لَیْسَ عَلَیْهَا وَرَقٌ فَدَعَا بِمَاءٍ وَ تَهَیَّأَ تَحْتَ اَلسِّدْرَهِ فَعَاشَتِ اَلسِّدْرَهُ وَ أَوْرَقَتْ وَ حَمَلَتْ مِنْ عَامِهَا .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 396 )
ص : 4009
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا رَمَی جَمْرَهَ اَلْعَقَبَهِ یَوْمَ اَلنَّحْرِ أَتَی إِلَی اَلْمَنْحَرِ بِمِنًی فَقَالَ هَذَا اَلْمَنْحَرُ وَ کُلُّ مِنًی مَنْحَرٌ وَ نَحَرَ هَدْیَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَحَرَ اَلنَّاسُ فِی رِحَالِهِمْ بِمِنًی .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 324 )
ص : 4010
3235-7 الکافی ،1/6/316/2 العده عن البرقی عن یعقوب بن یزید عن زیاد القندی عن أبی وکیع عن أبی إسحاق السبیعی عن الحارث الأعور عن أمیر المؤمنین علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : إن الدینار و الدرهم أهلکا من کان قبلکم - و هما مهلکاکم.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 891 )
ص : 4011
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : سَأَلْتُهُ عَنْ زِیَارَهِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی اَلسَّنَهِ مَرَّهً إِنِّی أَخَافُ اَلشُّهْرَهَ.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 294 )
محمد بن الحسن، از محمد بن الحسن الصّفار، از احمد بن محمّد بن عیسی، از حسین بن سعید، از ابن ابی عمیر، از حمّاد بن عثمان، از حلبی، از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام، وی می گوید: راجع به زیارت حضرت امام حسین علیه السّلام از آن حضرت پرسیدم؟ حضرت فرمودند: سالی یک مرتبه به زیارتش روند زیرا، در بیشتر از آن خوف شهرت دارم.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 892 )
ص : 4012
حُسْنُ اَلاِعْتِرَافِ یَهْدِمُ اَلاِقْتِرَافَ.
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 182 )
اعتراف نیکو، ارتکاب به گناه را از میان می برد.
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 198 )
اعتراف به جا و حقیقت پذیری نیکو و بمورد بنیان گنهکاری را منهدم می سازد.[به این علّت که معمولا گناهکار برای سرپوش گذاردن به گناهش از اعتراف خودداری می کند و همین موجب می شود که همیشه دست اندرکار گناه باشد].
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 217 )
ص : 4013
وَ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی کَفَّارَهِ اَلْیَمِینِ ثَوْبَیْنِ لِکُلِّ رَجُلٍ وَ اَلرَّقَبَهُ یُعْتَقُ مِنَ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ فِی اَلَّذِی یَجِبُ عَلَیْکَ فِیهِ رَقَبَهٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 378 )
ص : 4014
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ وَ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رِفَاعَهَ بْنِ مُوسَی قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ نَذَرَ أَنْ یَمْشِیَ إِلَی بَیْتِ اَللَّهِ اَلْحَرَامِ فَمَشَی هَلْ یُجْزِیهِ عَنْ حَجَّهِ اَلْإِسْلاَمِ قَالَ نَعَمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 70 )
ص : 4015
عَنْهُ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: دَخَلَ عَلَیَّ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْمَدِینَهِ فَقَدَّمْتُ إِلَیْهِ تَمْرَ نِرْسِیَانٍ وَ زَبَداً فَأَکَلَ ثُمَّ قَالَ مَا أَطْیَبَ هَذَا أَیُّ شَیْءٍ هُوَ عِنْدَکُمْ قُلْتُ اَلنِّرْسِیَانُ فَقَالَ أَهْدِ إِلَیَّ مِنْ نَوَاهُ حَتَّی أَغْرِسَهُ فِی أَرْضِی .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 538 )
ص : 4016
عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: شَکَا رَجُلٌ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَجَعاً فِی صَدْرِهِ، فَقَالَ: اِسْتَشْفِ بِالْقُرْآنِ لِأَنَّ اَللَّهَ یَقُولُ: « وَ شِفاءٌ لِما فِی اَلصُّدُورِ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 124 )
ص : 4017
لِدَفْعِ آفَاتِ اَلزَّرْعِ کَالْجَرَادِ وَ اَلدِّیدَانِ وَ غَیْرِهَا مِنَ اَلزُّرُوعِ وَ اَلْبَسَاتِینِ، یَکْتُبُ مَا یَلِی عَلَی أَرْبَعِ رِقَاعٍ أَوْ أَرْبَعَهِ أَلْوَاحٍ وَ یَدْفِنُهَا فِی أَرْبَعَهِ أَطْرَافِ اَلْمَزْرَعَهِ دَاخِلَ اَلزَّرْعِ تَدْفَعُ اَلْآفَاتِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ: اَلْأُولَی: بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ فَسَیَکْفِیکَهُمُ اَللَّهُ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ کَاشِفُ اَلْکَرْبِ وَ مُنَجِّ نُوحٍ مِنَ اَلْهَمِّ وَ مَنْزِلُ اَلتَّوْرَاهِ وَ اَلْإِنْجِیلِ وَ اَلزَّبُورِ وَ اَلْقُرْآنِ وَ خَالِقُ اَلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ الم `ذلِکَ اَلْکِتابُ لا رَیْبَ فِیهِ هُدیً لِلْمُتَّقِینَ `اَلَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ وَ مَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَإِنَّ اَللَّهَ یُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَیْرُ اَلرَّازِقِینَ. اَلثَّانِیَهُ: بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ اَلْجَحِیمَ صَلُّوهُ ثُمَّ فِی سِلْسِلَهٍ ذَرْعُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً فَاسْلُکُوهُ إِنَّهُ کَانَ لاَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ اَلْعَظِیمِ وَ لاَ یَحُضُّ عَلَی طَعَامِ اَلْمِسْکِینِ فَلَیْسَ لَهُ اَلْیَوْمَ هَاهُنَا حَمِیمٌ وَ لاَ طَعَامٌ إِلاَّ مِنْ غِسْلِینٍ اِغْسِلِ اَلْجَرَادَ وَ اَلْقُمَّلَ وَ اَلتراس وَ اَلضَّفَادِعَ وَ اَلتَّارِیعَ وَ اَلسُّودَ وَ کُلَّ آفَهٍ عَنْ زَرْعِ فُلاَنِ اِبْنِ فُلاَنٍ. اَلثَّالِثَهُ: بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ کهیعص اُذْکُرُوا نِعْمَهَ رَبِّکُمْ وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ وَ اِتَّقُوا سُلْطَانَهُ وَ اِتَّبِعُوا فِی اَلْأَرْضِ مَنْهَجاً وَ إِلَی اَلسَّمَاءِ مَصْعَداً وَ اِنْتَهَوْا بِنَهْیِهِ وَ اِتَّقُوا اَلَّذِی خَلَقَکُمُ وَ اَلْجِبِلَّهَ اَلْأَوَّلِینَ. اَلرَّابِعَهُ: بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ اَللَّهُ رَبُّکُمْ أَنْ یَجْعَلَ لَکُمُ اِبْنَ آدَمَ آدَمَ آدَمَ هُوَ اَلَّذِی أَحْیَاکُمْ ثُمَّ یُمیتُکُمْ ثُمَّ یُسَلِّطَکُمْ ثُمَّ یُفْنِیکُمْ وَ هُوَ اَلْوَلِیُّ اَلْحَمِیدُ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 561 )
ص : 4018
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ بِأَنْ تَشْتَرِیَ زَرْعاً أَخْضَرَ فَإِنْ شِئْتَ تَرَکْتَهُ حَتَّی تَحْصُدَهُ وَ إِنْ شِئْتَ فَبِعْهُ حَشِیشاً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 235 )
ص : 4019
وَ عَنْ أَبِی اَلصَّامِتِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا أَبَا اَلصَّامِتِ أَبْشِرْ ثُمَّ أَبْشِرْ ثُمَّ أَبْشِرْ ثُمَّ قَالَ لِی یَا أَبَا اَلصَّامِتِ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَغْفِرُ لِلْمُؤْمِنِ وَ إِنْ جَاءَ بِمِثْلِ ذَا وَ مِثْلِ ذَا وَ أَوْمَأَ إِلَی اَلْقِبَابِ قُلْتُ وَ إِنْ جَاءَ بِمِثْلِ تِلْکَ اَلْقِبَابِ فَقَالَ إِی وَ اَللَّهِ وَ لَوْ کَانَ بِمِثْلِ تِلْکَ اَلْقِبَابِ إِی وَ اَللَّهِ مَرَّتَیْنِ .
( المؤمن , جلد 1 , صفحه 33 )
66- ابو صامت گفت:
بر امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ وارد شدم،حضرت سه بار فرمود:ای ابا صامت! بشارت باد؛بعد از آن به من خطاب نمود:ای ابا صامت! همانا خداوند عزّ و جلّ برای مؤمن می آمرزد اگر چه (گناهانش) به مقدار آن و آن باشد- و اشاره نمود به گنبدها-.
عرضه داشتم:اگر چه به مقدار آن گنبدها باشد؟!
فرمود:آری،به خدا سوگند! اگر چه به مقدار آن گنبدها باشد،آری به خدا سوگند، آری به خدا سوگند.
( مومن کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 65 )
ص : 4020
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنِ اَلْخَیْبَرِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَصَابَتْکُمْ مَجَاعَهٌ فَاعْبَثُوا بِالزَّبِیبِ.
( الکافی , جلد 5 , صفحه 308 )
18 - حسین بن ثویر گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: اگر دچار گرسنگی شدید، آن را با خوردن کشمش، برطرف کنید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 57 )
: مجهول. قوله علیه السلام: فاعبثوا العبث کنایه عن الأکل قلیلا قلیلا فإنه یسد شده الجوع بقلیل منه، و فی بعض النسخ فاعتنوا من الاعتناء بمعنی الاهتمام، و منهم من قرأ: فاعتبئوا بالباء و الهمزه بعدها بمعناه.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 423 )
ص : 4021
وَ رُوِیَ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی تَفْسِیرِ قَوْلِهِ تَعَالَی لا یَمَسُّهُ إِلاَّ اَلْمُطَهَّرُونَ أَیْ مِنَ اَلْأَحْدَاثِ وَ اَلْجَنَابَاتِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 11 )
ص : 4022
کا، [الکافی] ، أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ اَلْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : سَیَأْتِی عَلَی اَلنَّاسِ زَمَانٌ لاَ یُنَالُ اَلْمُلْکُ فِیهِ إِلاَّ بِالْقَتْلِ وَ اَلتَّجَبُّرِ وَ لاَ اَلْغِنَی إِلاَّ بِالْغَصْبِ وَ اَلْبُخْلِ وَ لاَ اَلْمَحَبَّهُ إِلاَّ بِاسْتِخْرَاجِ اَلدِّینِ وَ اِتِّبَاعِ اَلْهَوَی فَمَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ اَلزَّمَانَ فَصَبَرَ عَلَی اَلْفَقْرِ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی اَلْغِنَی وَ صَبَرَ عَلَی اَلْبِغْضَهِ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی اَلْمَحَبَّهِ وَ صَبَرَ عَلَی اَلذُّلِّ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی اَلْعِزِّ آتَاهُ اَللَّهُ ثَوَابَ خَمْسِینَ صِدِّیقاً مِمَّنْ صَدَّقَ بِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 146 )
ص : 4023
و روی غیره : أنّ أَزْواجِنا خدیجه. و ذُرِّیّاتِنا فاطمه - علیها السّلام-. و قُرَّهَ أَعْیُنٍ الحسن و الحسین - علیهما السلام-. وَ اِجْعَلْنا لِلْمُتَّقِینَ إِماماً علیّ بن أبی طالب و الأئمّه - صلوات اللّه علیهم. انتهی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 446 )
ص : 4024
قَالَ اَلْمُفَضَّلُ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا مَوْلاَیَ فَالْمُتْعَهُ قَالَ اَلْمُتْعَهُ حَلاَلٌ طِلْقٌ وَ اَلشَّاهِدُ بِهَا قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما عَرَّضْتُمْ بِهِ مِنْ خِطْبَهِ اَلنِّساءِ أَوْ أَکْنَنْتُمْ ... عَلِمَ اَللّهُ أَنَّکُمْ سَتَذْکُرُونَهُنَّ وَ لکِنْ لا تُواعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلاّ أَنْ تَقُولُوا قَوْلاً مَعْرُوفاً أَیْ مَشْهُوداً وَ اَلْقَوْلُ اَلْمَعْرُوفُ هُوَ اَلْمُشْتَهَرُ بِالْوَلِیِّ وَ اَلشُّهُودِ وَ إِنَّمَا اُحْتِیجَ إِلَی اَلْوَلِیِّ وَ اَلشُّهُودِ فِی اَلنِّکَاحِ لِیَثْبُتَ اَلنَّسْلُ وَ یُسْتَحَقَّ اَلْمِیرَاثُ وَ قَوْلُهُ: وَ آتُوا اَلنِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَهً فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ نَفْساً فَکُلُوهُ هَنِیئاً مَرِیئاً وَ جَعَلَ اَلطَّلاَقَ فِی اَلنِّسَاءِ اَلْمُزَوَّجَاتِ غَیْرَ جَائِزٍ إِلاَّ بِشَاهِدَیْنِ ذَوَیْ عَدْلٍ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ قَالَ فِی سَائِرِ اَلشَّهَادَاتِ عَلَی اَلدِّمَاءِ وَ اَلْفُرُوجِ وَ اَلْأَمْوَالِ وَ اَلْأَمْلاَکِ وَ اِسْتَشْهِدُوا شَهِیدَیْنِ مِنْ رِجالِکُمْ فَإِنْ لَمْ یَکُونا رَجُلَیْنِ فَرَجُلٌ وَ اِمْرَأَتانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ اَلشُّهَداءِ وَ بَیَّنَ اَلطَّلاَقَ عَزَّ ذِکْرُهُ فَقَالَ: یا أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ إِذا طَلَّقْتُمُ اَلنِّساءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَ أَحْصُوا اَلْعِدَّهَ وَ اِتَّقُوا اَللّهَ رَبَّکُمْ وَ لَوْ کَانَتِ اَلْمُطَلَّقَهُ تَبِینُ بِثَلاَثِ تَطْلِیقَاتٍ تَجْمَعُهَا کَلِمَهٌ وَاحِدَهٌ أَوْ أَکْثَرَ مِنْهَا أَوْ أَقَلَّ لَمَا قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: وَ أَحْصُوا اَلْعِدَّهَ وَ اِتَّقُوا اَللّهَ رَبَّکُمْ إِلَی قَوْلِهِ: تِلْکَ حُدُودُ اَللّهِ وَ مَنْ یَتَعَدَّ حُدُودَ اَللّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ لا تَدْرِی لَعَلَّ اَللّهَ یُحْدِثُ بَعْدَ ذلِکَ أَمْراً `فَإِذا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَ أَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْلٍ مِنْکُمْ وَ أَقِیمُوا اَلشَّهادَهَ لِلّهِ ذلِکُمْ یُوعَظُ بِهِ مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ قَوْلِهِ: لا تَدْرِی لَعَلَّ اَللّهَ یُحْدِثُ بَعْدَ ذلِکَ أَمْراً هُوَ نُکْرٌ یَقَعُ بَیْنَ اَلزَّوْجِ وَ زَوْجَتِهِ فَیُطَلِّقُ اَلتَّطْلِیقَهَ اَلْأُولَی بِشَهَادَهِ ذَوَیْ عَدْلٍ وَ حَدُّ وَقْتِ اَلتَّطْلِیقِ هُوَ آخِرُ اَلْقُرُوءِ وَ اَلْقُرْءُ هُوَ اَلْحَیْضُ وَ اَلطَّلاَقُ یَجِبُ عِنْدَ آخِرِ نُقْطَهٍ بَیْضَاءَ تَنْزِلُ بَعْدَ اَلصُّفْرَهِ وَ اَلْحُمْرَهِ وَ إِلَی اَلتَّطْلِیقَهِ اَلثَّانِیَهِ وَ اَلثَّالِثَهِ مَا یُحْدِثُ اَللَّهُ بَیْنَهُمَا عَطْفاً أَوْ زَوَالِ مَا کَرِهَاهُ وَ هُوَ قَوْلُهُ: وَ اَلْمُطَلَّقاتُ یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلاثَهَ قُرُوءٍ وَ لا یَحِلُّ لَهُنَّ أَنْ یَکْتُمْنَ ما خَلَقَ اَللّهُ فِی أَرْحامِهِنَّ إِنْ کُنَّ یُؤْمِنَّ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ بُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِی ذلِکَ إِنْ أَرادُوا إِصْلاحاً وَ لَهُنَّ مِثْلُ اَلَّذِی عَلَیْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لِلرِّجالِ عَلَیْهِنَّ دَرَجَهٌ وَ اَللّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ هَذَا یَقُولُهُ فِی أَنَّ لِلْبُعُولَهِ مُرَاجَعَهَ اَلنِّسَاءِ مِنْ تَطْلِیقَهٍ إِلَی تَطْلِیقَهٍ إِنْ أَرَادُوا إِصْلاَحاً وَ لِلنِّسَاءِ مُرَاجَعَهَ اَلرِّجَالِ فِی مِثْلِ ذَلِکَ ثُمَّ بَیَّنَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَقَالَ: اَلطَّلاقُ مَرَّتانِ فَإِمْساکٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسانٍ وَ فِی اَلثَّالِثَهِ فَإِنْ طَلَّقَ اَلثَّالِثَهَ وَ بَانَتْ فَهُوَ قَوْلُهُ: فَإِنْ طَلَّقَها فَلا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ ثُمَّ یَکُونُ کَسَائِرِ اَلْخُطَّابِ لَهَا وَ اَلْمُتْعَهُ اَلَّتِی أَحَلَّهَا اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ أَطْلَقَهَا اَلرَّسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَللَّهِ لِسَائِرِ اَلْمُسْلِمِینَ فَهِیَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اَلْمُحْصَناتُ مِنَ اَلنِّساءِ إِلاّ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ کِتابَ اَللّهِ عَلَیْکُمْ وَ أُحِلَّ لَکُمْ ما وَراءَ ذلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوالِکُمْ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسافِحِینَ فَمَا اِسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَهً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ اَلْفَرِیضَهِ إِنَّ اَللّهَ کانَ عَلِیماً حَکِیماً وَ اَلْفَرْقُ بَیْنَ اَلْمُزَوَّجَهِ وَ اَلْمُتْعَهِ أَنَّ لِلزَّوْجَهِ صَدَاقاً وَ لِلْمُتْعَهِ أُجْرَهً فَتَمَتَّعَ سَائِرُ اَلْمُسْلِمِینَ عَلَی عَهْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْحَجِّ وَ غَیْرِهِ وَ أَیَّامِ أَبِی بَکْرٍ وَ أَرْبَعِ سِنِینَ فِی أَیَّامِ عُمَرَ حَتَّی دَخَلَ عَلَی أُخْتِهِ عَفْرَاءَ فَوَجَدَ فِی حَجْرِهَا طِفْلاً یَرْضَعُ مِنْ ثَدْیِهَا فَنَظَرَ إِلَی دِرَّهِ اَللَّبَنِ فِی فَمِ اَلطِّفْلِ فَأُغْضِبَ وَ أُرْعِدَ وَ أزبد [اِرْبَدَّ] وَ أَخَذَ اَلطِّفْلَ مِنْ یَدِهَا وَ خَرَجَ حَتَّی أَتَی اَلْمَسْجِدَ وَ رَقِیَ اَلْمِنْبَرَ قَالَ نَادُوا فِی اَلنَّاسِ أَنِ اَلصَّلاَهَ جَامِعَهً وَ کَانَ غَیْرُ وَقْتِ صَلاَهٍ فَعَلِمَ اَلنَّاسُ أَنَّهُ لِأَمْرٍ یُرِیدُهُ عُمَرُ فَحَضَرُوا فَقَالَ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ أَوْلاَدِ قَحْطَانَ مَنْ مِنْکُمْ یُحِبُّ أَنْ یَرَی اَلْمُحَرَّمَاتِ عَلَیْهِ مِنَ اَلنِّسَاءِ وَ لَهَا مِثْلُ هَذَا اَلطِّفْلِ قَدْ خَرَجَ مِنْ أَحْشَائِهَا وَ هُوَ یَرْضِعُ عَلَی ثَدْیِهَا وَ هِیَ غَیْرُ مُتَبَعِّلَهٍ فَقَالَ بَعْضُ اَلْقَوْمِ مَا نُحِبُّ هَذَا فَقَالَ أَ لَسْتُمْ تَعْلَمُونَ أَنَّ أُخْتِی عَفْرَاءَ بِنْتَ حَنْتَمَهَ أُمِّی وَ أَبِی اَلْخَطَّابِ غَیْرُ مُتَبَعِّلَهٍ قَالُوا بَلَی قَالَ فَإِنِّی دَخَلْتُ عَلَیْهَا فِی هَذِهِ اَلسَّاعَهِ فَوَجَدْتُ هَذَا اَلطِّفْلَ فِی حَجْرِهَا فَنَاشَدْتُهَا أَنَّی لَکِ هَذَا فَقَالَتْ تَمَتَّعْتُ فَأَعْلِمُوا سَائِرَ اَلنَّاسِ أَنَّ هَذِهِ اَلْمُتْعَهَ اَلَّتِی کَانَتْ حَلاَلاً لِلْمُسْلِمِینَ فِی عَهْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ رَأَیْتُ تَحْرِیمَهَا فَمَنْ أَبَی ضَرَبْتُ جَنْبَیْهِ بِالسَّوْطِ فَلَمْ یَکُنْ فِی اَلْقَوْمِ مُنْکِرٌ قَوْلَهُ وَ لاَ رَادٌّ عَلَیْهِ وَ لاَ قَائِلٌ لاَ یَأْتِی رَسُولٌ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ أَوْ کِتَابٌ بَعْدَ کِتَابِ اَللَّهِ لاَ نَقْبَلُ خِلاَفَکَ عَلَی اَللَّهِ وَ عَلَی رَسُولِهِ وَ کِتَابِهِ بَلْ سَلَّمُوا وَ رَضُوا قَالَ اَلْمُفَضَّلُ یَا مَوْلاَیَ فَمَا شَرَائِطُ اَلْمُتْعَهِ قَالَ یَا مُفَضَّلُ لَهَا سَبْعُونَ شَرْطاً مَنْ خَالَفَ مِنْهَا شَرْطاً وَاحِداً ظَلَمَ نَفْسَهُ قَالَ قُلْتُ یَا سَیِّدِی قَدْ أَمَرْتُمُونَا أَنْ لاَ نَتَمَتَّعَ بِبَغِیَّهٍ وَ لاَ مَشْهُورَهٍ بِفَسَادٍ وَ لاَ مَجْنُونَهٍ وَ أَنْ نَدْعُوَ اَلْمُتْعَهَ إِلَی اَلْفَاحِشَهِ فَإِنْ أَجَابَتْ فَقَدْ حَرُمَ اَلاِسْتِمْتَاعُ بِهَا وَ أَنْ تُسْأَلَ أَ فَارِغَهٌ أَمْ مَشْغُولَهٌ بِبَعْلٍ أَوْ حَمْلٍ أَوْ بِعِدَّهٍ فَإِنْ شُغِلَتْ بِوَاحِدَهٍ مِنَ اَلثَّلاَثِ فَلاَ تَحِلُّ وَ إِنْ خَلَتْ فَیَقُولُ لَهَا مَتِّعْنِی نَفْسَکِ عَلَی کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سُنَّهِ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نِکَاحاً غَیْرَ سِفَاحٍ أَجَلاً مَعْلُوماً بِأُجْرَهٍ مَعْلُومَهٍ وَ هِیَ سَاعَهٌ أَوْ یَوْمٌ أَوْ یَوْمَانِ أَوْ شَهْرٌ أَوْ سَنَهٌ أَوْ مَا دُونَ ذَلِکَ أَوْ أَکْثَرَ وَ اَلْأُجْرَهُ مَا تَرَاضَیْنَا عَلَیْهِ مِنْ حَلْقَهِ خَاتَمٍ أَوْ شِسْعِ نَعْلٍ أَوْ شِقِّ تَمْرَهٍ إِلَی فَوْقِ ذَلِکَ مِنَ اَلدَّرَاهِمِ وَ اَلدَّنَانِیرِ أَوْ عَرَضٍ تَرْضَی بِهِ فَإِنْ وَهَبَتْ لَهُ حَلَّ لَهُ کَالصَّدَاقِ اَلْمَوْهُوبِ مِنَ اَلنِّسَاءِ اَلْمُزَوَّجَاتِ اَلَّذِینَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی عَنْهُنَّ فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ نَفْساً فَکُلُوهُ هَنِیئاً مَرِیئاً ثُمَّ یَقُولُ لَهَا عَلَی أَلاَّ تَرِثِینِی وَ لاَ أَرِثَکِ وَ عَلَی أَنَّ اَلْمَاءَ لِی أَضَعُهُ مِنْکِ حَیْثُ أَشَاءُ وَ عَلَیْکِ اَلاِسْتِبْرَاءُ خَمْسَهً وَ أَرْبَعِینَ یَوْماً أَوْ مَحِیضاً وَاحِداً فَإِذَا قَالَتْ نَعَمْ أَعَدْتَ اَلْقَوْلَ ثَانِیَهً وَ عَقَدْتَ اَلنِّکَاحَ فَإِنْ أَحْبَبْتَ وَ أَحَبَّتْ هِیَ اَلاِسْتِزَادَهَ فِی اَلْأَجَلِ زِدْتُمَا وَ فِیهِ مَا رَوَیْنَاهُ فَإِنْ کَانَتْ تَفْعَلُ فَعَلَیْهَا مَا تَوَلَّتْ مِنَ اَلْإِخْبَارِ عَنْ نَفْسِهَا وَ لاَ جُنَاحَ عَلَیْکَ وَ قَوْلُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَعَنَ اَللَّهُ اِبْنَ اَلْخَطَّابِ فَلَوْلاَهُ مَا زَنَی إِلاَّ شَقِیٌّ أَوْ شَقِیَّهٌ لِأَنَّهُ کَانَ یَکُونُ لِلْمُسْلِمِینَ غَنَاءٌ فِی اَلْمُتْعَهِ عَنِ اَلزِّنَا ثُمَّ تَلاَ وَ مِنَ اَلنّاسِ مَنْ یُعْجِبُکَ قَوْلُهُ فِی اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا وَ یُشْهِدُ اَللّهَ عَلی ما فِی قَلْبِهِ وَ هُوَ أَلَدُّ اَلْخِصامِ `وَ إِذا تَوَلّی سَعی فِی اَلْأَرْضِ لِیُفْسِدَ فِیها وَ یُهْلِکَ اَلْحَرْثَ وَ اَلنَّسْلَ وَ اَللّهُ لا یُحِبُّ اَلْفَسادَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ مَنْ عَزَلَ بِنُطْفَتِهِ عَنْ زَوْجَتِهِ فَدِیَهُ اَلنُّطْفَهِ عَشَرَهُ دَنَانِیرَ کَفَّارَهً وَ إِنَّ مِنْ شَرْطِ اَلْمُتْعَهِ أَنَّ مَاءَ اَلرَّجُلِ یَضَعُهُ حَیْثُ یَشَاءُ مِنَ اَلْمُتَمَتَّعِ بِهَا فَإِذَا وَضَعَهُ فِی اَلرَّحِمِ فَخُلِقَ مِنْهُ وَلَدٌ کَانَ لاَحِقاً بِأَبِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 301 )
ص : 4025
فِی اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ إِذَا قُمْتَ لِلصَّلَوهِ اِقْرَأْ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فِی فَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ؟ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ: فَإِذَا قَرَأْتَ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ اِقْرَأْ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ مَعَ اَلسُّورَهِ؟ قَالَ: نَعَمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 9 )
ص : 4026
اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی اَلْإِقْبَالِ، قَالَ رَوَی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ بْنُ حَمَّادٍ اَلْأَنْصَارِیُّ فِی کِتَابِ أَصْلِهِ فِی فَضْلِ زِیَارَهِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ مَا لَفْظُهُ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: " خَرَجْتُ فِی آخِرِ زَمَانِ بَنِی أُمَیَّهَ وَ أَنَا أُرِیدُ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَانْتَهَیْتُ إِلَی اَلْغَاضِرِیَّهِ حَتَّی إِذَا نَامَ اَلنَّاسُ اِغْتَسَلْتُ ثُمَّ أَقْبَلْتُ أُرِیدُ اَلْقَبْرَ حَتَّی إِذَا کُنْتُ عَلَی بَابِ اَلْحَیْرِ خَرَجَ إِلَیَّ رَجُلٌ جَمِیلُ اَلْوَجْهِ طَیِّبُ اَلرِّیحِ شَدِیدُ بَیَاضِ اَلثِّیَابِ فَقَالَ اِنْصَرِفْ فَإِنَّکَ لاَ تَصِلُ فَانْصَرَفْتُ إِلَی شَاطِئِ اَلْفُرَاتِ فَآنَسْتُ بِهِ حَتَّی إِذَا کَانَ نِصْفُ اَللَّیْلِ اِغْتَسَلْتُ ثُمَّ أَقْبَلْتُ أُرِیدُ اَلْقَبْرَ فَلَمَّا اِنْتَهَیْتُ إِلَی بَابِ اَلْحَائِرِ خَرَجَ إِلَیَّ اَلرَّجُلُ بِعَیْنِهِ فَقَالَ یَا هَذَا اِنْصَرِفْ فَإِنَّکَ لاَ تَصِلُ فَانْصَرَفْتُ فَلَمَّا کَانَ آخِرُ اَللَّیْلِ اِغْتَسَلْتُ ثُمَّ أَقْبَلْتُ أُرِیدُ اَلْقَبْرَ فَلَمَّا اِنْتَهَیْتُ إِلَی بَابِ اَلْحَائِرِ خَرَجَ إِلَیَّ ذَلِکَ اَلرَّجُلُ فَقَالَ یَا هَذَا إِنَّکَ لاَ تَصِلُ فَقُلْتُ فَلِمَ لاَ أَصِلُ إِلَی اِبْنِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَیِّدِ شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ قَدْ جِئْتُ أَمْشِی مِنَ اَلْکُوفَهِ وَ هِیَ لَیْلَهُ اَلْجُمُعَهِ وَ أَخَافُ أَنْ أُصْبِحَ هَاهُنَا وَ تَقْتُلَنِی مَسْلَحَهُ بَنِی أُمَیَّهَ فَقَالَ اِنْصَرِفْ فَإِنَّکَ لاَ تَصِلُ فَقُلْتُ وَ لِمَ لاَ أَصِلُ فَقَالَ إِنَّ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ اِسْتَأْذَنَ رَبَّهُ فِی زِیَارَهِ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَذِنَ لَهُ فَأَتَاهُ وَ هُوَ فِی سَبْعِینَ أَلْفٍ فَانْصَرِفْ فَإِذَا عَرَجُوا إِلَی اَلسَّمَاءِ فَتَعَالَ فَانْصَرَفْتُ وَ جِئْتُ إِلَی شَاطِئِ اَلْفُرَاتِ حَتَّی إِذَا طَلَعَ اَلْفَجْرُ اِغْتَسَلْتُ وَ جِئْتُ وَ دَخَلْتُ فَلَمْ أَرَ عِنْدَهُ أَحَداً فَصَلَّیْتُ عِنْدَهُ اَلْفَجْرَ وَ خَرَجْتُ إِلَی اَلْکُوفَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 294 )
ص : 4027
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی حَفْصٍ اَلْأَبَّارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَمْنُ اَلْبَقَرِ دَوَاءٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 88 )
5-و از همان(..)بسندش تا علی علیه السّلام که روغن گاو دارو است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 259 )
ص : 4028
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلنَّهْدِیِّ رَفَعَهُ قَالَ: کَانَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا رَأَی جَنَازَهً قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لَمْ یَجْعَلْنِی مِنَ اَلسَّوَادِ اَلْمُخْتَرَمِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 167 )
2 - ابو الحسن نهدی در روایت مرفوعه ای گوید: امام ابو جعفر علیه السّلام همواره آن گاه که جنازه ای را می دید، می فرمود:
«حمد و سپاس از آن خدایی است که مرا در شمار مردگان قرار نداد».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 384 )
: مرفوع.
( مرآه العقول ؛ ج 14 , ص 6 )
ص : 4029
20413-8 الکافی ،1/6/463/6 محمد عن أحمد عن محمد بن إسماعیل عن عبد اللّه بن عثمان عن رجل عن منهال قال: کنت عند أبی عبد اللّه علیه السّلام و علی نعل ممسوحه فقال هذا حذاء الیهود فانصرف منهال فأخذ سکینا فخصرها بها.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 751 )
ص : 4030
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ نَسِیَ اَلْأَذَانَ حَتَّی صَلَّی قَالَ لاَ یُعِیدُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 433 )
ص : 4031
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ أَصْبَحَ وَ لاَ یَهُمُّ بِظُلْمِ أَحَدٍ غُفِرَ لَهُ مَا اِجْتَرَمَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 352 )
و فرمود(صلّی اللّه علیه و آله):هر که صبح کند و قصد ستم بکسی ندارد جرمش آمرزیده است
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 221 )
ص : 4032
سَبَبُ صَلاَحِ اَلدِّینِ اَلْوَرَعُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 281 )
ص : 4033
ثِقَهُ اَلْإِسْلاَمِ فِی اَلْکَافِی ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ سَمَاعَهَ عَنِ اَلْکَلْبِیِّ اَلنَّسَّابَهِ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ أَنَّهُ دَخَلَ اَلْمَدِینَهَ فَسَأَلَ عَنْ عَالِمِ أَهْلِ اَلْبَیْتِ فَدُلَّ عَلَی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ فَدَخَلَ عَلَیْهِ فَسَأَلَهُ مَسَائِلَ فَأَجَابَ عَنْهَا بِخِلاَفِ اَلْحَقِّ ثُمَّ أَرْشَدُوهُ إِلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَدَخَلَ عَلَیْهِ فَسَأَلَهُ عَنْ تِلْکَ اَلْمَسَائِلِ وَ کَانَ مِنْهَا فَقُلْتُ مَا تَقُولُ فِی اَلْمَسْحِ عَلَی اَلْخُفَّیْنِ فَتَبَسَّمَ ثُمَّ قَالَ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ وَ رَدَّ اَللَّهُ کُلَّ شَیْءٍ إِلَی شَیْئِهِ و رَدَّ اَلْجِلْدَ إِلَی اَلْغَنَمِ فَتَرَی أَصْحَابَ اَلْمَسْحِ أَیْنَ یَذْهَبُ وُضُوؤُهُمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 336 )
ص : 4034
اَلْعُیُونُ ، عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارِ وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ مَعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: قَلِّمُوا أَظْفَارَکُمْ یَوْمَ اَلثَّلاَثَاءِ وَ اِسْتَحِمُّوا یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ وَ أَصِیبُوا مِنَ اَلْحَجَّامِ حَاجَتَکُمْ یَوْمَ اَلْخَمِیسِ وَ تَطَیَّبُوا بِأَطْیَبِ طِیبِکُمْ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ . الخصال ، عن أبیه عن محمد العطار عن الأشعری عن البرقی : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 23 )
5-در عیون(ج 1 ص 279):بسندش از بکر بن صالح جعفری گفت از أبو الحسن علیه السّلام شنیدم میفرمود:روز سه شنبه ناخن بگیرید،روز چهارشنبه حمام بروید و حجامت کنید،روز پنجشنبه برای حاجت است و روز جمعه برای استعمال بهترین عطر. در خصال مانندش را آورده.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 21 )
ص : 4035
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : خَفْ رَبَّکَ خَوْفاً یَشْغَلُکَ عَنْ رَجَائِهِ وَ اُرْجُهْ رَجَاءَ مَنْ لاَ یَأْمَنُ خَوْفَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 228 )
ص : 4036
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْمُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ: رَآنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَدْ تَأَخَّرْتُ عَنِ اَلسُّوقِ فَقَالَ اُغْدُ إِلَی عِزِّکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 10 )
ص : 4037
یر، [بصائر الدرجات] ، أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ عِیسَی اَلْفَرَّاءِ عَنْ أَبِی اَلصَّامِتِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ مِنْ حَدِیثِنَا مَا لاَ یَحْتَمِلُهُ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لاَ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ لاَ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ قُلْتُ فَمَنْ یَحْتَمِلُهُ قَالَ نَحْنُ نَحْتَمِلُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 193 )
ص : 4038
قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یُحْشَرُ اَلنَّاسُ عَلَی نِیَّاتِهِمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 147 )
17-امام باقر علیه السّلام فرمود:مردم در روز قیامت بر طبق نیّتهایشان محشور می شوند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 293 )
ص : 4039
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ قَالَ: إِنِّی کُنْتُ أَسْمَعُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَکْثَرَ مَا یُلِحُّ بِهِ فِی اَلدُّعَاءِ عَلَی اَللَّهِ بِحَقِّ اَلْخَمْسَهِ یَعْنِی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 580 )
داود رقی گوید: من شنیدم که حضرت صادق علیه السّلام بیشتر چیزی که در هنگام دعا بر آن اصرار داشت این بود که خدا را بحق پنج تن میخواند، یعنی رسول خدا و امیر المؤمنین و فاطمه و حسن و حسین صلوات اللّه علیهم اجمعین.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 372 )
11-از داود رقّی،گوید: من شنیدم که امام صادق(علیه السّلام)بیشتر اصرارش در حال دعا به حق پنج تن بود،یعنی رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)و أمیر مؤمنان و فاطمه و حسن و حسین(علیهم السّلام).
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 329 )
11-«داود رقّی»،گوید:شنیدم که امام صادق علیه السّلام بیشتر اصرارش در حال دعا به حق پنج تن بود،یعنی رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و أمیر مؤمنان و فاطمه و حسن و حسین علیه السّلام.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 639 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 452 )
ص : 4040
مَا رَوَیْتُهُ بِعِدَّهِ طُرُقِ أَیْضاً إِلَی جَدِّی أَبِی جَعْفَرٍ اَلطُّوسِیِّ فِیمَا ذَکَرَهُ فِی کِتَابِ اَلنِّهَایَهِ فَقَالَ رُوِیَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَنْ غَیْرِهِ مِنْ آبَائِهِ وَ أَبْنَائِهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ مِنْ قَوْلِهِمْ: کُلُّ مَجْهُولٍ فَفِیهِ اَلْقُرْعَهُ قُلْتُ لَهُ إِنَّ اَلْقُرْعَهَ تُخْطِئُ وَ تُصِیبُ فَقَالَ کُلُّ مَا حَکَمَ اَللَّهُ بِهِ فَلَیْسَ بِمُخْطِئٍ. .
( الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان , جلد 1 , صفحه 95 )
ص : 4041
وَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ: وَ زَادَ فِیهِ فَمَا یُقَدِّرُ مِنْ شَیْءٍ وَ یَقْضِیهِ فِی عِلْمِهِ أَنْ یَخْلُقَهُ وَ قَبْلَ أَنْ یُفْضِیَهُ إِلَی مَلاَئِکَتِهِ فَذَلِکَ یَا حُمْرَانُ عِلْمٌ مَوْقُوفٌ عِنْدَهُ غَیْرُ مَقْضِیٍّ لاَ یَعْلَمُهُ غَیْرُهُ إِلَیْهِ فِیهِ اَلْمَشِیَّهُ فَیَقْضِیهِ إِذَا أَرَادَ إِلَی آخِرِ اَلْحَدِیثِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 166 )
عبد اللّه بن محمّد از ابن محبوب با همین اسناد نقل میکند و اضافه مینماید: آنچه مقدر میکند و در علم خود میگذراند که خلق کند قبل از اینکه بملائکه بدهد ای حمران همان علمی است که در نزد خود اوست بکسی داده نشد و جز او کسی نمیداند خدا را در این علم اگر خواست انجام میدهد....
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 119 )
ص : 4042
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: مَا تَحَبَّبَ إِلَیَّ عَبْدِی بِأَحَبَّ مِمَّا اِفْتَرَضْتُ عَلَیْهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 259 )
4-امام صادق علیه السّلام فرمود:محبوب نمی شود بنده ام نزد من به چیزی بهتر از انجام آنچه بر او فرض کرده ام.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 125 )
ص : 4043
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَدِ اِخْتَضَبَ بِالسَّوَادِ فَقُلْتُ أَرَاکَ اِخْتَضَبْتَ بِالسَّوَادِ فَقَالَ إِنَّ فِی اَلْخِضَابِ أَجْراً وَ اَلْخِضَابُ وَ اَلتَّهْیِئَهُ مِمَّا یَزِیدُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی عِفَّهِ اَلنِّسَاءِ وَ لَقَدْ تَرَکَ اَلنِّسَاءُ اَلْعِفَّهَ بِتَرْکِ أَزْوَاجِهِنَّ لَهُنَّ اَلتَّهْیِئَهَ قَالَ قُلْتُ: بَلَغَنَا أَنَّ اَلْحِنَّاءَ یَزِیدُ فِی اَلشَّیْبِ قَالَ أَیُّ شَیْءٍ یَزِیدُ فِی اَلشَّیْبِ اَلشَّیْبُ یَزِیدُ فِی کُلِّ یَوْمٍ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 88 )
ص : 4044
أَبُو اَلْفَتْحِ اَلْکَرَاجُکِیُّ فِی کَنْزِهِ ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: ثَلاَثَهٌ یَدْعُونَ فَلاَ یُسْتَجَابُ لَهُمْ رَجُلٌ جَلَسَ عَنْ طَلَبِ اَلرِّزْقِ ثُمَّ یَقُولُ اَللَّهُمَّ اِرْزُقْنِی یَقُولُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَ لَمْ أَجْعَلْ لَکَ طَرِیقاً فِی اَلطَّلَبِ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 14 )
ص : 4045
مِنَ اَلرَّوْضَهِ قَالَ مَالِکٌ اَلْجُهَنِیُّ : نَاوَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ شَیْئاً مِنَ اَلرَّیَاحِینِ فَأَخَذَهُ فَشَمَّهُ وَ وَضَعَهُ عَلَی عَیْنَیْهِ ثُمَّ قَالَ مَنْ تَنَاوَلَ رَیْحَانَهً فَشَمَّهَا وَ وَضَعَهَا عَلَی عَیْنَیْهِ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ لَمْ تَقَعْ عَلَی اَلْأَرْضِ حَتَّی یُغْفَرَ لَهُ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 41 )
مالک جهنی گوید:مقداری گل خدمت حضرت صادق(علیه السّلام)بردم،آنها را گرفت و بویید و بر دیده نهاد و فرمود:هر کس گلی بدستش رسید ببوید و بر دیدگان نهد و بگوید:(خداوندا بر محمد و آل محمد درود بفرست)،قبل از آنکه گل را بیافکند آمرزیده خواهد شد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 81 )
مالک جهنی گوید:مقداری گل به امام صادق علیه السّلام دادم.حضرت آن را گرفت و بویید و بر دیدگان خود نهاد.سپس فرمود:هرکس گلی بگیرد،آن را ببوید و بر دیدگان خود بگذارد و سپس بگوید:«اللّهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد»، قبل از اینکه آن گل بر زمین بیفتد،آمرزیده خواهد شد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 87 )
ص : 4046
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ سَبَّابَهٍ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فَقَالَ لِی حَلاَلُ اَلدَّمِ وَ اَللَّهِ لَوْ لاَ أَنْ تَعُمَّ بِهِ بَرِیئاً قَالَ فَقُلْتُ فَمَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ مُؤْذٍ لَنَا قَالَ فَقَالَ فِیمَا ذَا قُلْتُ مُؤْذِینَا فِیکَ بِذِکْرِکَ قَالَ فَقَالَ لِی لَهُ فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نَصِیبٌ قُلْتُ إِنَّهُ لَیَقُولُ ذَاکَ وَ یُظْهِرُهُ قَالَ لاَ تَعَرَّضْ لَهُ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 269 )
44 - هشام بن سالم گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: در مورد مردی که به حضرت علی علیه السّلام ناسزا می گوید، چه می فرمایید؟
فرمود: به خدا سوگند! خونش حلال است؛ مگر این که کشتن او، باعث ریختن خون بی گناهان شود.
عرض کردم: درباره کسی که به ما آزار می رساند، چه می فرمایید؟
فرمود: در چه موردی شما را اذیت می کند؟
عرض کردم: با ناسزا گفتن به شما، ما را اذیت می کند.
فرمود: آیا به حضرت علی علیه السّلام علاقه ای دارد؟
عرض کردم: او ادعا می کند به آن حضرت علاقه مند است و علاقه اش را آشکار می کند.
فرمود: به او کاری نداشته باش.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 119 )
: مرسل. قوله علیه السلام: لو لا أن تعم أی أنت أو البلیه بسبب القتل من هو بریء منه قوله علیه السلام: له فی علی نصیب یحتمل أن یکون المراد أنه هل یتولی علیا و یقول بإمامته فقال الراوی: نعم، هو یظهر ولایته علیه السلام فقال علیه السلام لا تعرض له أی لأجل أنه یتولی علیا علیه السلام فیکون هذا إبداء عذر ظاهرا لئلا یتعرض السائل لقتله فیورث فتنه، و إلا فهو حلال الدم إلا أن یحمل علی ما لم ینته إلی الشتم، بل نفی إمامته علیه السلام و یحتمل أن یکون استفهاما إنکاریا أی من یذکرنا بسوء کیف یزعم أن له فی علی علیه السلام نصیبا، فتولی السائل تکررا لما قال أولا، و یمکن أن یکون الضمیر فی قوله له راجعا إلی الذکر أی قوله یسری إلیه علیه السلام أیضا، و منهم من قال: هو تصحیف نصب بدون الیاء.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 419 )
ص : 4047
أَقُولُ قَالَ صَاحِبُ اَلْمُنْتَقَی وَ غَیْرُهُ وَ رُوِیَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ وَ غَیْرِ وَاحِدٍ قَالُوا: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَعَ أُمِّهِ آمِنَهَ بِنْتِ وَهْبٍ فَلَمَّا بَلَغَ سِتَّ سِنِینَ خَرَجَتْ بِهِ إِلَی أَخْوَالِهِ بَنِی عَدِیِّ بْنِ اَلنَّجَّارِ بِالْمَدِینَهِ تَزُورُهُمْ بِهِ وَ مَعَهُ أُمُّ أَیْمَنَ تَحْضُنُهُ وَ هُمْ عَلَی بَعِیرَیْنِ فَنَزَلَتْ بِهِ فِی دَارِ اَلنَّابِغَهِ فَأَقَامَتْ بِهِ عِنْدَهُمْ شَهْراً وَ کَانَ قَوْمٌ مِنَ اَلْیَهُودِ یَخْتَلِفُونَ وَ یَنْظُرُونَ قَالَتْ أُمُّ أَیْمَنَ فَسَمِعْتُ أَحَدَهُمْ یَقُولُ هُوَ نَبِیُّ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ هَذِهِ دَارُ هِجْرَتِهِ ثُمَّ رَجَعَتْ بِهِ أُمُّهُ إِلَی مَکَّهَ فَلَمَّا کَانُوا بِالْأَبْوَاءِ تُوُفِّیَتْ أُمُّهُ آمِنَهُ فَقَبَرَهَا هُنَاکَ فَرَجَعَتْ بِهِ أُمُّ أَیْمَنَ إِلَی مَکَّهَ ثُمَّ لَمَّا مَرَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی عُمْرَهِ اَلْحُدَیْبِیَهِ بِالْأَبْوَاءِ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ قَدْ أَذِنَ لِی فِی زِیَارَهِ قَبْرِ أُمِّی فَأَتَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَصْلَحَهُ وَ بَکَی عِنْدَهُ وَ بَکَی اَلْمُسْلِمُونَ لِبُکَاءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقِیلَ لَهُ فَقَالَ أَدْرَکَتْنِی رَحْمَهُ رَحْمَتِهَا فَبَکَیْتُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 15 , صفحه 162 )
ص : 4048
مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَغْتَسِلُ اَلَّذِی غَسَّلَ اَلْمَیِّتَ وَ کُلُّ مَنْ مَسَّ مَیِّتاً فَعَلَیْهِ اَلْغُسْلُ وَ إِنْ کَانَ اَلْمَیِّتُ قَدْ غُسِّلَ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 100 )
قوله:(محمّد بن أحمد)(الحدیث 328) موثّق.[1] و حمله علی الاستحباب لا یخلو من وجه،و ربما کان فی بعض أخبار«التّهذیب» دلاله علیه.[2]
( کشف الأسرار ؛ ج 3 , ص 128 )
ص : 4049
6307-2 الکافی ،1/13/390/3 محمد عن التهذیب ،1/94/376/2 محمد بن أحمد التهذیب ،1/123/312/2 و ابن محبوب ش عن الفطحیه الفقیه ،1300/447/1 عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن حد الطین الذی لا یسجد فیه ما هو قال إذا غرق الجبهه و لم تثبت علی الأرض و عن الرجل یصلی بین القبور قال لا یجوز ذلک إلا أن یجعل بینه و بین القبور إذا صلی عشره أذرع من بین یدیه و عشره أذرع من خلفه و عشره أذرع عن یمینه و عشره أذرع عن یساره ثم یصلی إن شاء.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 446 )
ص : 4050
رَوَی اَلشَّهِیدُ اَلثَّانِی اَلشَّیْخُ زَیْنُ اَلدِّینِ فِی رِسَالَهِ اَلْغِیبَهِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلشَّیْخِ اَلطُّوسِیِّ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلنَّوْفَلِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَإِذَا بِمَوْلًی لِعَبْدِ اَللَّهِ اَلنَّجَاشِیِّ ، قَدْ وَرَدَ عَلَیْهِ فَسَلَّمَ وَ أَوْصَلَ إِلَیْهِ کِتَابَهُ فَفَضَّهُ وَ قَرَأَهُ وَ إِذَا أَوَّلُ سَطْرٍ فِیهِ بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ إِلَی أَنْ قَالَ: إِنِّی بُلِیتُ بِوِلاَیَهِ اَلْأَهْوَازِ ، فَإِنْ رَأَی سَیِّدِی وَ مَوْلاَیَ أَنْ یَحُدَّ لِیَ حَدّاً أَوْ یُمَثِّلَ لِی مِثَالاً لِأَسْتَدِلَّ بِهِ عَلَی مَا یُقَرِّبُنِی إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَی رَسُولِهِ ، وَ یُلَخِّصَ لِی فِی کِتَابِهِ مَا یَرَی لِیَ اَلْعَمَلَ بِهِ وَ فِیمَا أَبْتَذِلُهُ وَ أَیْنَ أَضَعُ زَکَاتِی وَ فِیمَنْ أَصْرِفُهَا وَ بِمَنْ آنَسُ وَ إِلَی مَنْ أَسْتَرِیحُ وَ بِمَنْ أَثِقُ وَ آمَنُ وَ أَلْجَأُ إِلَیْهِ فِی سِرِّی فَعَسَی أَنْ یُخَلِّصَنِی اَللَّهُ بِهِدَایَتِکَ فَإِنَّکَ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ أَمِینُهُ فِی بِلاَدِهِ لاَ زَالَتْ نِعْمَتُهُ عَلَیْکَ قَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سُلَیْمَانَ فَأَجَابَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ حَاطَکَ اَللَّهُ بِصُنْعِهِ وَ لَطَفَ بِکَ بِمَنِّهِ وَ کَلَأَکَ بِرِعَایَتِهِ فَإِنَّهُ وَلِیُّ ذَلِکَ أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ جَاءَنِی رَسُولُکَ بِکِتَابِکَ فَقَرَأْتُهُ وَ فَهِمْتُ جَمِیعَ مَا ذَکَرْتَ وَ سَأَلْتَهُ عَنْهُ وَ زَعَمْتَ أَنَّکَ بُلِیتَ بِوِلاَیَهِ اَلْأَهْوَازِ ، فَسَرَّنِی ذَلِکَ وَ سَاءَنِی وَ سَأُخْبِرُکَ بِمَا سَاءَنِی مِنْ ذَلِکَ وَ مَا سَرَّنِی إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فَأَمَّا سُرُورِی بِوِلاَیَتِکَ فَقُلْتُ عَسَی أَنْ یُغِیثَ اَللَّهُ بِکَ مَلْهُوفاً خَائِفاً مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ ، وَ یُعِزَّ بِکَ ذَلِیلَهُمْ وَ یَکْسُوَ بِکَ عَارِیَهُمْ وَ یُقَوِّیَ بِکَ ضَعِیفَهُمْ وَ یُطْفِئَ بِکَ نَارَ اَلْمُخَالِفِینَ عَنْهُمْ وَ أَمَّا اَلَّذِی سَاءَنِی مِنْ ذَلِکَ فَإِنَّ أَدْنَی مَا أَخَافُ عَلَیْکَ أَنْ تَعْثُرَ بِوَلِیٍّ لَنَا فَلاَ تَشَمَّ حَظِیرَهَ اَلْقُدْسِ ، فَإِنِّی مُلَخِّصٌ لَکَ جَمِیعَ مَا سَأَلْتَ عَنْهُ إِنْ أَنْتَ عَمِلْتَ بِهِ وَ لَمْ تُجَاوِزْهُ رَجَوْتُ أَنْ تَسْلَمَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ أَخْبَرَنِی یَا عَبْدَ اَللَّهِ أَبِی عَنْ آبَائِهِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، أَنَّهُ قَالَ مَنِ اِسْتَشَارَهُ أَخُوهُ اَلْمُؤْمِنُ فَلَمْ یَمْحَضْهُ اَلنَّصِیحَهَ سَلَبَهُ اَللَّهُ لُبَّهُ وَ اِعْلَمْ أَنِّی سَأُشِیرُ عَلَیْکَ بِرَأْیٍ إِنْ أَنْتَ عَمِلْتَ بِهِ تَخَلَّصْتَ مِمَّا أَنْتَ مُتَخَوِّفُهُ وَ اِعْلَمْ أَنَّ خَلاَصَکَ مِمَّا بِکَ مِنْ حَقْنِ اَلدِّمَاءِ وَ کَفِّ اَلْأَذَی عَنْ أَوْلِیَاءِ اَللَّهِ وَ اَلرِّفْقِ بِالرَّعِیَّهِ وَ اَلتَّأَنِّی وَ حُسْنِ اَلْمُعَاشَرَهِ مَعَ لِینٍ فِی غَیْرِ ضَعْفٍ وَ شِدَّهٍ فِی غَیْرِ عُنْفٍ وَ مُدَارَاهِ صَاحِبِکَ وَ مَنْ یَرِدُ عَلَیْکَ مِنْ رُسُلِهِ وَ اُرْتُقْ فَتْقَ رَعِیَّتِکَ بِأَنْ تُوقِفَهُمْ عَلَی مَا وَافَقَ اَلْحَقَّ وَ اَلْعَدْلَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ إِیَّاکَ وَ اَلسُّعَاهَ وَ أَهْلَ اَلنَّمَائِمِ فَلاَ یَلْتَزِقَنَّ بِکَ أَحَدٌ مِنْهُمْ وَ لاَ یَرَاکَ اَللَّهُ یَوْماً وَ لَیْلَهً وَ أَنْتَ تَقْبَلُ مِنْهُمْ صَرْفاً وَ لاَ عَدْلاً فَیَسْخَطَ اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ یَهْتِکَ سِتْرَکَ وَ اِحْذَرْ مَکْرَ خُوزِ اَلْأَهْوَازِ فَإِنَّ أَبِی أَخْبَرَنِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، أَنَّهُ قَالَ إِنَّ اَلْإِیمَانَ لاَ یَثْبُتُ فِی قَلْبِ یَهُودِیٍّ ، وَ لاَ خُوزِیٍّ أَبَداً فَأَمَّا مَنْ تَأْنَسُ بِهِ وَ تَسْتَرِیحُ إِلَیْهِ وَ تُلْجِئُ أُمُورَکَ إِلَیْهِ فَذَلِکَ اَلرَّجُلُ اَلْمُمْتَحَنُ اَلْمُسْتَبْصِرُ اَلْأَمِینُ اَلْمُوَافِقُ لَکَ عَلَی دِینِکَ وَ مَیِّزْ عَوَامَّکَ وَ جَرِّبِ اَلْفَرِیقَیْنِ فَإِنْ رَأَیْتَ هُنَاکَ رُشْداً فَشَأْنَکَ وَ إِیَّاهُ وَ إِیَّاکَ أَنْ تُعْطِیَ دِرْهَماً أَوْ تَخْلَعَ ثَوْباً أَوْ تَحْمِلَ عَلَی دَابَّهٍ فِی غَیْرِ ذَاتِ اَللَّهِ لِشَاعِرٍ أَوْ مُضْحِکٍ أَوْ مُمْتَزِحٍ إِلاَّ أَعْطَیْتَ مِثْلَهُ فِی ذَاتِ اَللَّهِ وَ لْتَکُنْ جَوَائِزُکَ وَ عَطَایَاکَ وَ خِلَعُکَ لِلْقُوَّادِ وَ اَلرُّسُلِ وَ اَلْأَجْنَادِ وَ أَصْحَابِ اَلرَّسَائِلِ وَ أَصْحَابِ اَلشُّرَطِ وَ اَلْأَخْمَاسِ وَ مَا أَرَدْتَ أَنْ تَصْرِفَهُ فِی وُجُوهِ اَلْبِرِّ وَ اَلنَّجَاحِ وَ اَلْفُتُوَّهِ وَ اَلصَّدَقَهِ وَ اَلْحَجِّ وَ اَلْمَشْرَبِ وَ اَلْکِسْوَهِ اَلَّتِی تُصَلِّی فِیهَا وَ تَصِلُ بِهَا وَ اَلْهَدِیَّهِ اَلَّتِی تُهْدِیهَا إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَی رَسُولِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ أَطْیَبِ کَسْبِکَ یَا عَبْدَ اَللَّهِ اِجْهَدْ أَنْ لاَ تَکْنِزَ ذَهَباً وَ لاَ فِضَّهً فَتَکُونَ مِنْ أَهْلِ هَذِهِ اَلْآیَهِ اَلَّذِینَ یَکْنِزُونَ اَلذَّهَبَ وَ اَلْفِضَّهَ وَ لا یُنْفِقُونَها فِی سَبِیلِ اَللّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَلِیمٍ ، وَ لاَ تَسْتَصْغِرَنَّ مِنْ حُلْوٍ وَ لاَ مِنْ فَضْلِ طَعَامٍ تَصْرِفُهُ فِی بُطُونٍ خَالِیَهٍ تُسَکِّنُ بِهَا غَضَبَ اَلرَّبِّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ اِعْلَمْ أَنِّی سَمِعْتُ أَبِی یُحَدِّثُ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، أَنَّهُ سَمِعَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، یَقُولُ لِأَصْحَابِهِ یَوْماً مَا آمَنَ بِاللَّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ مَنْ بَاتَ شَبْعَاناً [شَبْعَانَ] وَ جَارُهُ جَائِعٌ فَقُلْنَا هَلَکْنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ مِنْ فَضْلِ طَعَامِکُمْ وَ مِنْ فَضْلِ تَمْرِکُمْ وَ رِزْقِکُمْ وَ خَلَقِکُمْ وَ خِرَقِکُمْ تُطْفِئُونَ بِهَا غَضَبَ اَلرَّبِّ وَ سَأُنَبِّئُکَ بِهَوَانِ اَلدُّنْیَا وَ هَوَانِ شَرَفِهَا عَلَی مَنْ مَضَی مِنَ اَلسَّلَفِ وَ اَلتَّابِعِینَ ثُمَّ ذَکَرَ حَدِیثَ زُهْدِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلدُّنْیَا وَ طَلاَقِهِ لَهَا إِلَی أَنْ قَالَ: وَ قَدْ وَجَّهْتُ إِلَیْکَ بِمَکَارِمِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ عَنِ اَلصَّادِقِ اَلْمُصَدَّقِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَإِنْ أَنْتَ عَمِلْتَ بِمَا نَصَحْتُ لَکَ فِی کِتَابِی هَذَا ثُمَّ کَانَتْ عَلَیْکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ وَ اَلْخَطَایَا کَمِثْلِ أَوْزَانِ اَلْجِبَالِ وَ أَمْوَاجِ اَلْبِحَارِ رَجَوْتُ اَللَّهَ أَنْ یَتَجَافَی عَنْکَ جَلَّ وَ عَزَّ بِقُدْرَتِهِ، یَا عَبْدَ اَللَّهِ إِیَّاکَ أَنْ تُخِیفَ مُؤْمِناً فَإِنَّ أَبِی مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ حَدَّثَنِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ مَنْ نَظَرَ إِلَی مُؤْمِنٍ نَظْرَهً لِیُخِیفَهُ بِهَا أَخَافَهُ اَللَّهُ یَوْمَ لاَ ظِلِّ إِلاَّ ظِلُّهُ وَ حَشَرَهُ فِی صُورَهِ اَلذَّرِّ لَحْمَهُ وَ جَسَدَهُ وَ جَمِیعَ أَعْضَائِهِ حَتَّی یُورِدَهُ مَوْرِدَهُ وَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ مَنْ أَغَاثَ لَهْفَاناً مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَغَاثَهُ اَللَّهُ یَوْمَ لاَ ظِلَّ إِلاَّ ظِلُّهُ، وَ آمَنَهُ یَوْمَ اَلْفَزَعِ اَلْأَکْبَرِ وَ آمَنَهُ مِنْ سُوءِ اَلْمُنْقَلَبِ وَ مَنْ قَضَی لِأَخِیهِ اَلْمُؤْمِنِ حَاجَهً قَضَی اَللَّهُ لَهُ حَوَائِجَ کَثِیرَهً مِنْ إِحْدَاهَا اَلْجَنَّهُ ، وَ مَنْ کَسَا أَخَاهُ اَلْمُؤْمِنَ مِنْ عُرْیٍ کَسَاهُ اَللَّهُ مِنْ سُنْدُسِ اَلْجَنَّهِ ، وَ إِسْتَبْرَقِهَا وَ حَرِیرِهَا وَ لَمْ یَزَلْ یَخُوضُ فِی رِضْوَانِ اَللَّهِ مَا دَامَ عَلَی اَلْمَکْسُوِّ مِنْهُ سِلْکٌ وَ مَنْ أَطْعَمَ أَخَاهُ مِنْ جُوعٍ أَطْعَمَهُ اَللَّهُ مِنْ طَیِّبَاتِ اَلْجَنَّهِ ، وَ مَنْ سَقَاهُ مِنْ ظَمَإٍ سَقَاهُ اَللَّهُ مِنَ اَلرَّحِیقِ اَلْمَخْتُومِ رَیَّهُ وَ مَنْ أَخْدَمَ أَخَاهُ أَخْدَمَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْوِلْدَانِ اَلْمُخَلَّدِینَ وَ أَسْکَنَهُ مَعَ أَوْلِیَائِهِ اَلطَّاهِرِینَ وَ مَنْ حَمَلَ أَخَاهُ اَلْمُؤْمِنَ مِنْ رُجْلَهٍ حَمَلَهُ اَللَّهُ عَلَی نَاقَهٍ مِنْ نُوقِ اَلْجَنَّهِ ، وَ بَاهَی بِهِ اَلْمَلاَئِکَهَ اَلْمُقَرَّبِینَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ، وَ مَنْ زَوَّجَ أَخَاهُ اَلْمُؤْمِنَ اِمْرَأَهً یَأْنَسُ بِهَا وَ تَشُدُّ عَضُدَهُ وَ یَسْتَرِیحُ إِلَیْهَا زَوَّجَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ وَ آنَسَهُ بِمَنْ أَحَبَّهُ مِنَ اَلصِّدِّیقِینَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّهِ وَ إِخْوَانِهِ وَ آنَسَهُمْ بِهِ وَ مَنْ أَعَانَ أَخَاهُ اَلْمُؤْمِنَ عَلَی سُلْطَانٍ جَائِرٍ أَعَانَهُ اَللَّهُ عَلَی إِجَازَهِ اَلصِّرَاطِ عِنْدَ زَلَّهِ اَلْأَقْدَامِ وَ مَنْ زَارَ أَخَاهُ إِلَی مَنْزِلِهِ لاَ لِحَاجَهٍ مِنْهُ إِلَیْهِ کُتِبَ مِنْ زُوَّارِ اَللَّهِ وَ کَانَ حَقِیقاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُکْرِمَ زَائِرَهُ یَا عَبْدَ اَللَّهِ وَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ لِأَصْحَابِهِ یَوْماً مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ إِنَّهُ لَیْسَ بِمُؤْمِنٍ مَنْ آمَنَ بِلِسَانِهِ وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِقَلْبِهِ فَلاَ تَتَبَّعُوا عَثَرَاتِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَإِنَّهُ مَنْ تَتَبَّعَ عَثْرَهَ مُؤْمِنٍ اِتَّبَّعَ اَللَّهُ عَثَرَاتِهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ، وَ فَضَحَهُ فِی جَوْفِ بَیْتِهِ وَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ أَخَذَ اَللَّهُ مِیثَاقَ اَلْمُؤْمِنِ أَنْ لاَ یُصَدَّقَ فِی مَقَالَتِهِ وَ لاَ یُنْتَصَفَ مِنْ عَدُوِّهِ وَ عَلَی أَنْ لاَ یَشْفِیَ غَیْظَهُ إِلاَّ بِفَضِیحَهِ نَفْسِهِ لِأَنَّ کُلَّ مُؤْمِنٍ مُلْجَمٌ وَ ذَلِکَ لِغَایَهٍ قَصِیرَهٍ وَ رَاحَهٍ طَوِیلَهٍ وَ أَخَذَ اَللَّهُ مِیثَاقَ اَلْمُؤْمِنِ عَلَی أَشْیَاءَ أَیْسَرُهَا عَلَیْهِ مُؤْمِنٌ مِثْلُهُ یَقُولُ بِمَقَالَتِهِ یَبْغِیهِ وَ یَحْسُدُهُ وَ اَلشَّیْطَانُ یُغْوِیهِ وَ یُضِلُّهُ وَ اَلسُّلْطَانُ یَقْفُو أَثَرَهُ وَ یَتَّبَّعُ عَثَرَاتِهِ وَ کَافِرٌ بِاللَّهِ اَلَّذِی هُوَ مُؤْمِنٌ بِهِ یَرَی سَفْکَ دَمِهِ دِیناً وَ إِبَاحَهَ حَرِیمِهِ غُنْماً فَمَا بَقَاءُ اَلْمُؤْمِنِ بَعْدَ هَذَا، یَا عَبْدَ اَللَّهِ وَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ نَزَلَ عَلَیَّ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اَللَّهَ یَقْرَأُ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ اِشْتَقَقْتُ لِلْمُؤْمِنِ اِسْماً مِنْ أَسْمَائِی سَمَّیْتُهُ مُؤْمِناً فَالْمُؤْمِنُ مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُ مَنِ اِسْتَهَانَ مُؤْمِناً فَقَدِ اِسْتَقْبَلَنِی بِالْمُحَارَبَهِ یَا عَبْدَ اَللَّهِ وَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ یَوْماً یَا عَلِیُّ لاَ تُنَاظِرْ رَجُلاً حَتَّی تَنْظُرَ فِی سَرِیرَتِهِ فَإِنْ کَانَتْ سَرِیرَتُهُ حَسَنَهً فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَکُنْ لِیَخْذُلَ وَلِیَّهُ فَإِنْ تَکُنْ سَرِیرَتُهُ رَدِیَّهً فَقَدْ یَکْفِیهِ مَسَاوِیهِ فَلَوْ جَهَدْتَ أَنْ تَعْمَلَ بِهِ أَکْثَرَ مِمَّا عَمِلَ مِنْ مَعَاصِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا قَدَرْتَ عَلَیْهِ یَا عَبْدَ اَللَّهِ وَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ أَدْنَی اَلْکُفْرِ أَنْ یَسْمَعَ اَلرَّجُلُ مِنْ أَخِیهِ اَلْکَلِمَهَ فَیَحْفَظَهَا عَلَیْهِ یُرِیدُ أَنْ یَفْضَحَهُ بِهَا أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُمْ ، یَا عَبْدَ اَللَّهِ وَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ مَنْ قَالَ فِی مُؤْمِنٍ مَا رَأَتْ عَیْنَاهُ وَ سَمِعَتْ أُذُنَاهُ مَا یَشِینُهُ وَ یَهْدِمُ مُرُوءَتَهُ فَهُوَ مِنَ اَلَّذِینَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ اَلَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ اَلْفاحِشَهُ فِی اَلَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ ، یَا عَبْدَ اَللَّهِ وَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ مَنْ رَوَی عَنْ أَخِیهِ اَلْمُؤْمِنِ رِوَایَهً یُرِیدُ بِهَا هَدْمَ مُرُوءَتِهِ وَ ثَلْبَهُ أَوْبَقَهُ اَللَّهُ بِخَطِیئَتِهِ حَتَّی یَأْتِیَ بِمَخْرَجٍ مِمَّا قَالَ وَ لَنْ یَأْتِیَ بِالْمَخْرَجِ مِنْهُ أَبَداً وَ مَنْ أَدْخَلَ عَلَی أَخِیهِ اَلْمُؤْمِنِ سُرُوراً فَقَدْ أَدْخَلَ عَلَی أَهْلِ اَلْبَیْتِ سُرُوراً وَ مَنْ أَدْخَلَ عَلَی أَهْلِ اَلْبَیْتِ سُرُوراً فَقَدْ أَدْخَلَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سُرُوراً وَ مَنْ أَدْخَلَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سُرُوراً فَقَدْ سَرَّ اَللَّهَ وَ مَنْ سَرَّ اَللَّهَ فَحَقِیقٌ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُدْخِلَهُ جَنَّتَهُ ، ثُمَّ إِنِّی أُوصِیکَ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ إِیثَارِ طَاعَتِهِ وَ اَلاِعْتِصَامِ بِحَبْلِهِ فَإِنَّهُ مَنِ اِعْتَصَمَ بِحَبْلِ اَللَّهِ فَقَدْ هُدِیَ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ فَاتَّقِ اَللَّهَ وَ لاَ تُؤْثِرْ أَحَداً عَلَی رِضَاهُ وَ هَوَاهُ فَإِنَّهُ وَصِیَّهُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی خَلْقِهِ لاَ یَقْبَلُ مِنْهُمْ غَیْرَهَا وَ لاَ یُعَظِّمُ سِوَاهَا وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَلْخَلاَئِقَ لَمْ یُوَکَّلُوا بِشَیْءٍ أَعْظَمَ مِنَ اَلتَّقْوَی فَإِنَّهُ وَصِیَّتُنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ ، فَإِنِ اِسْتَطَعْتَ أَنْ لاَ تَنَالَ مِنَ اَلدُّنْیَا شَیْئاً تُسْأَلُ عَنْهُ غَداً فَافْعَلْ، قَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سُلَیْمَانَ فَلَمَّا وَصَلَ کِتَابُ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، إِلَی اَلنَّجَاشِیِّ نَظَرَ فِیهِ وَ قَالَ صَدَقَ وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ مَوْلاَیَ فَمَا عَمِلَ أَحَدٌ بِمَا فِی هَذَا اَلْکِتَابِ إِلاَّ نَجَا فَلَمْ یَزَلْ عَبْدُ اَللَّهِ یَعْمَلُ بِهِ أَیَّامَ حَیَاتِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 207 )
ص : 4051
9763-30 الکافی ،1/5/10/4 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: ما أحسن عبد الصدقه فی الدنیا إلا أحسن اللّه الخلافه علی ولده من بعده و قال حسن الصدقه یقضی الدین و یخلف علی البرکه.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 397 )
ص : 4052
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: جِرَاحَاتُ اَلرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءِ سَوَاءٌ سِنُّ اَلْمَرْأَهِ بِسِنِّ اَلرَّجُلِ وَ مُوضِحَهُ اَلْمَرْأَهِ بِمُوضِحَهِ اَلرَّجُلِ وَ إِصْبَعُ اَلْمَرْأَهِ بِإِصْبَعِ اَلرَّجُلِ حَتَّی تَبْلُغَ اَلْجِرَاحَهُ ثُلُثَ اَلدِّیَهِ فَإِذَا بَلَغَتْ ثُلُثَ اَلدِّیَهِ ضُعِّفَتْ دِیَهُ اَلرَّجُلِ عَلَی دِیَهِ اَلْمَرْأَهِ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 163 )
ص : 4053
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی مَخْلَدٍ اَلسَّرَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی رَجُلٍ دَعَا آخَرَ اِبْنَ اَلْمَجْنُونِ فَقَالَ لَهُ اَلْآخَرُ أَنْتَ اِبْنُ اَلْمَجْنُونِ فَأَمَرَ اَلْأَوَّلَ أَنْ یَجْلِدَ صَاحِبَهُ عِشْرِینَ جَلْدَهً وَ قَالَ اِعْلَمْ أَنَّهُ مُسْتَعْقِبٌ مِثْلَهَا عِشْرِینَ فَلَمَّا جَلَدَهُ أَعْطَی اَلْمَجْلُودَ اَلسَّوْطَ فَجَلَدَهُ نَکَالاً یُنَکِّلُ بِهِمَا . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 203 )
ص : 4054
قَوْلُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِلاَّ أَنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی وَ لَوْ کَانَ لَکُنْتُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 232 )
ص : 4055
اَلشَّیْخُ فِی ( اَلتَّهْذِیبِ ): بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ ، عَنِ اَلضَّحَّاکِ بْنِ یَزِیدَ ، عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: أَقِمِ اَلصَّلاهَ لِدُلُوکِ اَلشَّمْسِ إِلی غَسَقِ اَللَّیْلِ . قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی اِفْتَرَضَ أَرْبَعَ صَلَوَاتٍ: أَوَّلُ وَقْتِهَا مِنْ زَوَالِ اَلشَّمْسِ إِلَی اِنْتِصَافِ اَللَّیْلِ، مِنْهَا صَلاَتَانِ، أَوَّلُ وَقْتِهِمَا عِنْدَ زَوَالِ اَلشَّمْسِ إِلَی غُرُوبِ اَلشَّمْسِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 567 )
ص : 4056
کا، [الکافی] ، اَلْحُسَیْنُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلاَلٍ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: تَعَرَّضَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ عُمَرَ بْنِ اَلْخَطَّابِ بِجَارِیَهِ رَجُلٍ عَقِیلِیٍّ فَقَالَتْ لَهُ إِنَّ هَذَا اَلْعُمَرِیَّ قَدْ آذَانِی فَقَالَ لَهَا عِدِیهِ وَ أَدْخِلِیهِ اَلدِّهْلِیزَ فَأَدْخَلَتْهُ فَشَدَّ عَلَیْهِ فَقَتَلَهُ وَ أَلْقَاهُ فِی اَلطَّرِیقِ فَاجْتَمَعَ اَلْبَکْرِیُّونَ وَ اَلْعُمَرِیُّونَ وَ اَلْعُثْمَانِیُّونَ وَ قَالُوا مَا لِصَاحِبِنَا کُفْوٌ لَنْ نَقْتُلَ بِهِ إِلاَّ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ مَا قَتَلَ صَاحِبَنَا غَیْرُهُ وَ کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ مَضَی نَحْوَ قُبَاءَ فَلَقِیتُهُ بِمَا اِجْتَمَعَ اَلْقَوْمُ عَلَیْهِ فَقَالَ دَعْهُمْ قَالَ فَلَمَّا جَاءَ وَ رَأَوْهُ وَثَبُوا عَلَیْهِ وَ قَالُوا مَا قَتَلَ صَاحِبَنَا أَحَدٌ غَیْرُکَ وَ مَا نَقْتُلُ بِهِ أَحَداً غَیْرَکَ فَقَالَ لِتُکَلِّمْنِی مِنْکُمْ جَمَاعَهٌ فَاعْتَزَلَ قَوْمٌ مِنْهُمْ فَأَخَذَ بِأَیْدِیهِمْ فَأَدْخَلَهُمُ اَلْمَسْجِدَ فَخَرَجُوا وَ هُمْ یَقُولُونَ شَیْخُنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ مَعَاذَ اَللَّهِ أَنْ یَکُونَ مِثْلُهُ یَفْعَلُ هَذَا وَ لاَ یَأْمُرُ بِهِ اِنْصَرِفُوا قَالَ فَمَضَیْتُ مَعَهُ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا کَانَ أَقْرَبَ رِضَاهُمْ مِنْ سَخَطٍ قَالَ نَعَمْ دَعَوْتُهُمْ فَقُلْتُ أَمْسِکُوا وَ إِلاَّ أَخْرَجْتُ اَلصَّحِیفَهَ فَقُلْتُ وَ مَا هَذِهِ اَلصَّحِیفَهُ جَعَلَنِی اَللَّهُ فِدَاکَ فَقَالَ أُمُّ اَلْخَطَّابِ کَانَتْ أَمَهً لِلزُّبَیْرِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ فَسَطَّرَ بِهَا نُفَیْلٌ فَأَحْبَلَهَا فَطَلَبَهُ اَلزُّبَیْرُ فَخَرَجَ هَارِباً إِلَی اَلطَّائِفِ فَخَرَجَ اَلزُّبَیْرُ خَلْفَهُ فَبَصُرَتْ بِهِ ثَقِیفٌ فَقَالُوا یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ مَا تَعْمَلُ هَاهُنَا قَالَ جَارِیَتِی سَطَّرَ بِهَا نُفَیْلُکُمْ فَخَرَجَ مِنْهُ إِلَی اَلشَّامِ وَ خَرَجَ اَلزُّبَیْرُ فِی تِجَارَهٍ لَهُ إِلَی اَلشَّامِ فَدَخَلَ عَلَی مَلِکِ اَلدُّومَهِ فَقَالَ لَهُ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ لِی إِلَیْکَ حَاجَهٌ قَالَ وَ مَا حَاجَتُکَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِکَ قَدْ أَخَذْتَ وَلَدَهُ فَأُحِبُّ أَنْ تَرُدَّهُ عَلَیْهِ قَالَ لِیَظْهَرْ لِی حَتَّی أَعْرِفَهُ فَلَمَّا أَنْ کَانَ مِنَ اَلْغَدِ دَخَلَ إِلَی اَلْمَلِکِ فَلَمَّا رَآهُ اَلْمَلِکُ ضَحِکَ فَقَالَ مَا یُضْحِکُکَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ قَالَ مَا أَظُنُّ هَذَا اَلرَّجُلَ وَلَدَتْهُ عَرَبِیَّهٌ لَمَّا رَآکَ قَدْ دَخَلْتَ لَمْ یَمْلِکِ اِسْتَهُ أَنْ جَعَلَ یَضْرِطُ فَقَالَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ إِذَا صِرْتُ إِلَی مَکَّهَ قَضَیْتُ حَاجَتَکَ فَلَمَّا قَدِمَ اَلزُّبَیْرُ تَحَمَّلَ [عَلَیْهِ] بِبُطُونِ قُرَیْشٍ کُلِّهَا أَنْ یَدْفَعَ إِلَیْهِ اِبْنَهُ فَأَبَی ثُمَّ تَحَمَّلَ عَلَیْهِ بِعَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ فَقَالَ مَا بَیْنِی وَ بَیْنَهُ عَمَلٌ أَ مَا عَلِمْتُمْ مَا فَعَلَ فِی اِبْنِی فُلاَنٍ وَ لَکِنِ اِمْضُوا أَنْتُمْ إِلَیْهِ فَقَصَدُوهُ وَ کَلَّمُوهُ فَقَالَ لَهُمُ اَلزُّبَیْرُ إِنَّ اَلشَّیْطَانَ لَهُ دَوْلَهٌ وَ إِنَّ اِبْنَ هَذَا اِبْنُ اَلشَّیْطَانِ وَ لَسْتُ آمَنُ أَنْ یَتَرَأَّسَ عَلَیْنَا وَ لَکِنْ أَدْخِلُوهُ مِنْ بَابِ اَلْمَسْجِدِ عَلَیَّ عَلَی أَنْ أَحْمِیَ لَهُ حَدِیدَهً وَ أَخُطَّ فِی وَجْهِهِ خُطُوطاً وَ أَکْتُبَ عَلَیْهِ وَ عَلَی اِبْنِهِ أَنْ لاَ یَتَصَدَّرَ فِی مَجْلِسٍ وَ لاَ یَتَأَمَّرَ عَلَی أَوْلاَدِنَا وَ لاَ یَضْرِبَ مَعَنَا بِسَهْمٍ قَالَ فَفَعَلُوا وَ خَطَّ وَجْهَهُ بِالْحَدِیدَهِ وَ کَتَبَ عَلَیْهِ اَلْکِتَابَ وَ ذَلِکَ اَلْکِتَابُ عِنْدَنَا فَقُلْتُ لَهُمْ إِنْ أَمْسَکْتُمْ وَ إِلاَّ أَخْرَجْتُ اَلْکِتَابَ فَفِیهِ فَضِیحَتُکُمْ فَأَمْسَکُوا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 386 )
کافی-سماعه گفت:مردی از فرزندان عمر بن خطاب مزاحم دختری از فرزندان عقیل شد بپدرش گفت:این عمری مرا اذیت میکند.پدرش گفت:برو او را داخل خانه کن.دخترک برگشت آن مرد را بداخل خانه دعوت کرد پدرش بر او حمله نمود و او را کشت بدنش را در میان راه انداخت. هواداران ابا بکر و عمر و عثمان اجتماع کرده گفتند:ما کسی را در مقابل دوست مان نخواهیم کشت مگر جعفر بن محمّد.کسی جز او این شخص را نکشته. حضرت صادق علیه السّلام بطرف قبا رفته بود.من خدمت آن جناب رسیدم و جریان را عرض کردم.فرمود:ناراحت نباش همین که امام آمد جلو آن جناب را گرفته گفتند این شخص را غیر از تو کسی نکشته و ما از دیگری قصاص نخواهیم کرد. فرمود:از میان خود چند نفر را انتخاب کنید با من صحبت کنند.چند نفر جلو آمدند دست آنها را گرفت و داخل مسجد نمود از مسجد بیرون آمدند میگفتند ابو عبد اللّه جعفر بن محمّد سرور ما است هرگز او چنین کاری نمیکند و نه دستور میدهد بروید بخانه های خود. من در خدمت امام علیه السّلام رفتم گفتم:فدایت شوم چه زود خشم آنها فرو نشست. فرمود:بلی.به آنها گفتم دست بردارید اگر نه آن نامه را بیرون می آورم.عرض کردم:نامه چه بود.فرمود:مادر خطاب کنیز زبیر بن عبد المطلب بود نفیل با او همبستر شد حامله گردید.زبیر خواست او را کیفر کند فرار کرد بطرف طائف زبیر در پی او بطائف رفت قبیله ثقیف او را دیدند سؤال کردند اینجا چرا آمده ای؟ گفت:کنیزی داشتم که نفیل شما با او درآمیخته.نفیل از طائف بشام فرار کرد- زبیر برای تجارت بشام رفت وارد بر پادشاه شام شد.پادشاه باو گفت من یک حاجت از تو میخواهم.گفت:حاجت شما چیست.گفت مردی از بستگان شما مدعی است فرزندش را شما گرفته اید من مایلم فرزند او را برگردانی.گفت:او را بیاورید من او را به بینم کیست؟ فردا پیش پادشاه رفت همین که چشم پادشاه باو افتاد خنده اش گرفت زبیر پرسید چرا می خندی؟گفت:خیال نمی کنم این مرد از نژاد عرب باشد همین که چشمش بتو افتاد که وارد شدی از ترس نتوانست خود را نگه دارد مرتب میگوزید. زبیر گفت:وقتی بمکه رفتم حاجت شما را بر می آورم.وارد مکه که شد از سران قریش خواست که بچه او را بدهند آنها قبول نکردند.عبد المطلب را وادار نمود او گفت:من باو کاری ندارم ندیدید با فلان بچه من چه کرد خودتان بروید پیش او.رفتند و با او صحبت کردند،بالاخره زبیر گفت:شیطان قدرتی پیدا خواهد کرد پسر او نیز پسر شیطان است من مطمئن نیستم که روزی بر ما ریاست نکند بروید آن پسر بچه را بیاورید از درب مسجد من با آهن تفتیده بر پیشانی او داغ بگذارم و چند خط روی صورتش باقی بگذارم و صورت مجلسی تهیه کنم که او و پسرش بالای مجلس بنشینند و بر ما و اولادمان حکومت نکنند و نه با ما تیراندازی نمایند. این کار را کردند با آهن روی صورتش علامت گذاشت و صورت مجلس را نوشتند همان نامه پیش من است به آنها گفتم اگر دست برندارید آن نامه را بیرون می آورم که آبرویتان میرود بهمین جهت خودداری کردند.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 322 )
ص : 4057
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ إِدْرِیسَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ غِیَاثٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَشْهَدَنَّ بِشَهَادَهٍ حَتَّی تَعْرِفَهَا کَمَا تَعْرِفُ کَفَّکَ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 383 )
3 - علی بن غیاث گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرگز در موردی شهادت نده، تا این که به سان کف دست خود از آن مطلب آگاه گردی.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 404 )
: ضعیف. قوله علیه السلام: کفک إنما ذکر الکف لأنه أظهر أعضاء الإنسان عنده.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 225 )
ص : 4058
وَ مِنَ اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصِّحَاحِ اَلسِّتَّهِ لِرَزِینٍ اَلْعَبْدَرِیِّ مِنَ اَلْجُزْءِ اَلثَّانِی مِنْ أَجْزَاءٍ ثَلاَثَهٍ: فِی تَفْسِیرِ سُورَهِ اَلْکَهْفِ مِنْ صَحِیحِ اَلنَّسَائِیِّ قَوْلِهِ تَعَالَی قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمالاً هُمُ اَلْحَرُورِیَّهُ قَالَ لَیْسَ هُمُ اَلْیَهُودَ وَ لاَ اَلنَّصَارَی أَمَّا اَلْیَهُودُ فَکَذَّبُوا مُحَمَّداً وَ أَمَّا اَلنَّصَارَی فَکَفَرُوا بِالْجَنَّهِ وَ قَالُوا لاَ طَعَامَ فِیهَا وَ لاَ شَرَابَ وَ اَلْحَرُورِیَّهُ اَلَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اَللّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثاقِهِ قَالَ وَ کَانَ سَعِیدٌ یُسَمِّیهِمُ اَلْفَاسِقِینَ- أُولئِکَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بِآیاتِ رَبِّهِمْ وَ لِقائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فَلا نُقِیمُ لَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَزْناً .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 465 )
ص : 4059
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْهِدَایَهِ ،: رُوِیَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ یَا اِبْنَ آدَمَ اُذْکُرْنِی بَعْدَ اَلْغَدَاهِ سَاعَهً وَ بَعْدَ اَلْعَصْرِ سَاعَهً أَکْفِکَ مَا أَهَمَّکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 29 )
ص : 4060
اَلصَّفْوَانِیُّ فِی کِتَابِ اَلتَّعْرِیفِ ، رُوِیَ : أَفْضَلُ اَللِّبَاسِ اَلْقُطْنُ وَ مِنْهُ کَانَ لِبَاسُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 248 )
ص : 4061
فِرْدَوْسُ اَلدَّیْلَمِیِّ قَالَ سَلْمَانُ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ یُنْجِزُ عِدَاتِی وَ یَقْضِی دَیْنِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 74 )
ص : 4062
ذَکَرَ اَلثَّقَفِیُّ فِی تَارِیخِهِ ، عَنِ اَلْأَعْمَشِ ، عَنْ شَقِیقٍ قَالَ : قُلْنَا لِعَبْدِ اَللَّهِ : فِیمَ طَعَنْتُمْ عَلَی عُثْمَانَ قَالَ: أَهْلَکَهُ اَلشُّحُّ، وَ بِطَانَهُ اَلسَّوْءِ.
( تقریب المعارف , جلد 1 , صفحه 274 )
ص : 4063
أَقُولُ وَ رَوَاهُ أَیْضاً اَلرَّبِیعُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُسْلِیُّ فِی کِتَابِ أَصْلِهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ طَلْحَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ بِحَمْدِهِ سُبْحَانَ اَللَّهِ اَلْعَظِیمِ مِنْ غَیْرِ عَجَبٍ مَحَا اَللَّهُ عَنْهُ أَلْفَ سَیِّئَهٍ وَ أَثْبَتَ لَهُ أَلْفَ حَسَنَهٍ وَ کَتَبَ لَهُ أَلْفَ شَفَاعَهٍ وَ رَفَعَ لَهُ أَلْفَ دَرَجَهٍ وَ خَلَقَ اَللَّهُ مِنْ تِلْکَ اَلْکَلِمَهِ طَائِراً أَبْیَضَ یَطِیرُ وَ یَقُولُ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ بِحَمْدِهِ سُبْحَانَ اَللَّهِ اَلْعَظِیمِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ تُکْتَبُ لِقَائِلِهَا.
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 224 )
و نیز در روایت آمده که امام صادق علیه السّلام فرمود:«هر کس بدون شگفت بگوید: «سبحان اللّه و بحمده،سبحان اللّه العظیم». خداوند،هزار گناه او را محو نموده،و هزار کار نیک برای او ثبت کرده،و شفاعت هزار نفر را برای او می نویسد،و هزار درجه ایمانی او را بالا می برد،و از آن کلمه،پرندۀ سفیدی می آفریند که پرواز می کند و تا روز قیامت می گوید: «سبحان اللّه و بحمده،سبحان اللّه العظیم». و ثواب آن برای گویندۀ نوشته می شود.»
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 389 )
از امام صادق علیه السّلام روایت شده است که فرمود:«هرکس بدون خودپسندی بگوید:سبحان اللّه و بحمده و سبحان اللّه العظیم،خداوند هزار بدی را از او محو می کند و هزار حسنه برایش ثبت می کند و هزار شفاعت برایش می نویسد و هزار درجه برمی کشد و از آن کلمه پرندۀ سفیدی می آفریند که به پرواز درآمده،تا روز قیامت می گوید:سبحان اللّه و بحمده،سبحان اللّه العظیم و ثواب آن را برای گویندۀ آن کلمه می نویسد».
( سائل رستگار ؛ ج 1 , ص 288 )
ص : 4064
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: یَرْحَمُ اَللَّهُ اَلْمُحَلِّقِینَ مَرَّتَیْنِ ثُمَّ قَالَ وَ اَلْمُقَصِّرِینَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 133 )
ص : 4065
وَ قَالَ: ثَلاَثٌ مُهْلِکَاتٌ اَلشَّیْخُ اَلزَّانِی وَ اَلْبَخِیلُ اَلْمَنَّانُ وَ اَلْمُعِیلُ اَلْمُخْتَالُ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 172 )
و آن بزرگوار فرمود:سه کس در هلاکتند:پیری که مرتکب زنا شود، بخیلی که اگر چیزی به کسی داد زیاد منّت گذارد،و عائله مند محتاجی که از اقدام برای تأمین عائله اش تکبّر ورزد !
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 321 )
ص : 4066
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی قَالَ: أَکَلْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأُتِیَ بِدَجَاجَهٍ مَحْشُوَّهٍ خَبِیصاً فَفَکَکْنَاهَا فَأَکَلْنَاهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 286 )
9-در محاسن:بسندش از عبد الاعلی که با امام ششم مرغی پر از تو دلی خبیص خوردیم آن را شکافتیم و خوردیم.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 96 )
ص : 4067
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : تَقْلِیمُ اَلْأَظْفَارِ یَمْنَعُ اَلدَّاءَ اَلْأَعْظَمَ وَ یَزِیدُ فِی اَلرِّزْقِ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 23 )
4-ابو بصیر گوید امام صادق علیه السّلام از پدرانش علیهم السّلام روایت کرد که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم فرمود:چیدن ناخنها از درد بزرگ جلوگیر شود و روزی را فراوان کند. شرح:شاید مراد از درد بزرگ جذام و خوره باشد،و دور نیست مراد علّت ملعونه باشد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 58 )
4-ابو بصیر از امام صادق علیه السّلام،و آن حضرت از پدران بزرگوارش نقل کرده است که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:گرفتن ناخنها،آدمی را از دچار شدن به درد بزرگ(شاید خوره،جذام و پیسی و...)دور می کند و روزی او را افزون می نماید.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 82 )
4. ابو بصیر از امام صادق (علیه السّلام) از پدرانش نقل کرده است که پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: ناخن گرفتن از آن درد بزرگ جلوگیری می کند و بر روزی می افزاید. توضیح: به قرینۀ روایات دیگر ممکن است مراد از «درد بزرگ» جذام باشد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 51 )
4-... امام صادق علیه السّلام از پدرانش علیهم السّلام روایت نموده که پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: کوتاه کردن ناخن ها از دردهای بزرگ باز دارد و روزی را بیفزاید.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 67 )
ص : 4068
مَنْ فَارَقَ اَلْجَمَاعَهَ شِبْراً خَلَعَ رِبْقَهَ اَلْإِسْلاَمِ مِنْ عُنُقِهِ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 184 )
ص : 4069
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَمَرَ سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ اَلْجِنَّ فَصَنَعُوا لَهُ قُبَّهً مِنْ قَوَارِیرَ، فَبَیْنَا هُوَ مُتَّکِئٌ عَلَی عَصَاهُ فِی اَلْقُبَّهِ یَنْظُرُ إِلَی اَلْجِنِّ کَیْفَ یَنْظُرُونَ إِلَیْهِ إِذْ حَانَتْ مِنْهُ اِلْتِفَاتَهٌ فَإِذَا رَجُلٌ مَعَهُ فِی اَلْقُبَّهِ، قَالَ لَهُ: مَنْ أَنْتَ؟ قَالَ: أَنَا اَلَّذِی لاَ أَقْبَلُ اَلرِّشَا وَ لاَ أَهَابُ اَلْمُلُوکَ، أَنَا مَلَکُ اَلْمَوْتِ فَقَبَضَهُ وَ هُوَ قَائِمٌ مُتَّکِئٌ عَلَی عَصَاهُ فِی اَلْقُبَّهِ وَ اَلْجِنُّ یَنْظُرُونَ إِلَیْهِ، قَالَ: فَمَکَثُوا سَنَهً یَدْأَبُونَ لَهُ حَتَّی بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْأَرَضَهَ فَأَکَلَتْ مِنْسَأَتَهُ وَ هِیَ اَلْعَصَا، «فَلَمّا خَرَّ تَبَیَّنَتِ اَلْجِنُّ أَنْ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ اَلْغَیْبَ ما لَبِثُوا فِی اَلْعَذابِ اَلْمُهِینِ» قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ اَلْجِنَّ یَشْکُرُونَ اَلْأَرَضَهَ مَا صَنَعَتْ بِعَصَا سُلَیْمَانَ ، فَمَا تَکَادُ تَرَاهَا فِی مَکَانٍ إِلاَّ وَ عِنْدَهَا مَاءٌ وَ طِینٌ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 325 )
ص : 4070
حَدَّثَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلدِّینَوَرِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ صِقْلاَبٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْفَیْضِ بْنِ مُحَمَّدٍ بِدِمَشْقَ قَالَ: حَدَّثَنَا مُؤَمِّلُ بْنُ یَهَابَ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّزَّاقِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ مِینَا مَوْلَی عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَمِعْتُ عَبْدَ اَلرَّحْمَنِ بْنَ عَوْفٍ یَقُولُ: خُذُوا مِنِّی حَدِیثاً قَبْلَ أَنْ تُشَابَ اَلْأَحَادِیثُ بِالْأَبَاطِیلِ، سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: أَنَا اَلشَّجَرَهُ وَ فَاطِمَهُ فَرْعُهَا، وَ عَلِیٌّ لِقَاحُهَا وَ حَسَنٌ وَ حُسَیْنٌ ثَمَرُهَا، وَ شِیعَتُنَا وَرَقُهَا، وَ أَصْلُ اَلشَّجَرَهِ فِی جَنَّهِ عَدْنٍ وَ سَائِرُ ذَلِکَ فِی سَائِرِ اَلْجَنَّهِ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 407 )
430-432-همین مضمون با سه سند دیگر نیز نقل شده است.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 171 )
از روات دیگری از قول مینا،غلام عبد الرّحمان بن عوف چنین روایت شد که عبد الرّحمان بن عوف به غلامش مینا گفت: از مصطفی صلی اللّه علیه و آله شنیدم فرمود:من آن شجره ام که در آیه«
کَشَجَرَهٍ طَیِّبَهٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی اَلسَّماءِ
»...ذکر شده است و فاطمه فرع و تنه آن شجره است،دو فرزندم حسن و حسین علیه السّلام میوه های آن هستند،شیعیان ما برگ های آن درخت هستند.اصل و ریشه درخت در بهشت عدن است و سایر قسمت های درخت در سایر بهشت هاست .
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 157 )
ص : 4071
نَصْرٌ رَوَی سَعْدٌ أَنَّ عَلِیّاً قَالَ: «ذَلِکَ اَلْیَوْمَ هَذَا یَوْمُ نُصِرْتُمْ فِیهِ بِالْحَمِیَّهِ» . ثُمَّ إِنَّ عَلِیّاً عَسْکَرَ هُنَاکَ وَ قَبْلَ ذَاکَ قَالَ شَاعِرُ أَهْلِ اَلْعِرَاقِ ، أَ لاَ یَتَّقُونَ اَللَّهَ أَنْ یَمْنَعُونَنَا اَلْفُرَاتَوَ قَدْ یُرْوِی اَلْفُرَاتُ اَلثَّعَالِبَ وَ قَدْ وَعَدُونَا اَلْأَحْمَرَیْنِ فَلَمْ نَجِدْلَهُمُ أَحْمَراً إِلاَّ قِرَاعَ اَلْکَتَائِبِ إِذَا خَفَقَتْ رَایَاتُنَا طَحَنَتْ لَهَارَحًی تَطْحَنُ اَلْأَرْحَاءَ وَ اَلْمَوْتُ طَالِبُ فَتُعْطِی إِلَهَ اَلنَّاسِ عَهْداً نَفْیِ بِهِلِصِهْرِ رَسُولِ اَللَّهِ حَتَّی نُضَارِبَ. وَ کَانَ بَلَغَ أَهْلَ اَلشَّامِ أَنَّ عَلِیّاً جَعَلَ لِلنَّاسِ إِنْ فُتِحَتِ اَلشَّامُ أَنْ یَقْسِمَ بَیْنَهُمْ اَلْبُرَّ وَ اَلذَّهَبَ وَ هُمَا اَلْأَحْمَرَانِ وَ أَنْ یُعْطِیَهُمْ خَمْسَمِائَهٍ کَمَا أَعْطَاهُمْ بِالْبَصْرَهِ فَنَادَی مُنَادِی أَهْلِ اَلشَّامِ : یَا أَهْلَ اَلْعِرَاقِ لِمَا ذَا نَزَلْتُمْ بِعَجَاجٍ مِنَ اَلْأَرْضِ؟ نَحْنُ أَزْدُ شَنُوءَهَ لاَ أَزْدُ عُمَانَ یَا أَهْلَ اَلْعِرَاقِ ، لاَ خَمْسَ إِلاَّ جَنْدَلُ اَلْإِحَرِّینْ وَ اَلْخَمْسُ قَدْ یُحَمِّلُ اَلْأَمَرَّینْ جَمْزاً إِلَی اَلْکُوفَهِ مِنْ قِنَّسْرِینْ . .
( وقعه صفین , جلد 1 , صفحه 167 )
ص : 4072
عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ ، قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، أَسْأَلُهُ عَنِ تَفْسِیرِ هَذِهِ اَلْآیَهِ، فَکَتَبَ إِلَیَّ اَلْجَوَابَ: «أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ مُحَمَّداً (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَانَ أَمِینَ اَللَّهِ فِی خَلْقِهِ، فَلَمَّا قُبِضَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، کُنَّا أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَرَثَتَهُ، فَنَحْنُ أُمَنَاءُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ، عِنْدَنَا عِلْمُ اَلْمَنَایَا، وَ اَلْبَلاَیَا، وَ أَنْسَابُ اَلْعَرَبِ ، وَ مَوْلِدُ اَلْإِسْلاَمِ ، وَ مَا مِنْ فِئَهٍ تُضِلُّ مِائَهً وَ تَهْدِی مِائَهً إِلاَّ وَ نَحْنُ نَعْرِفُ سَائِقَهَا وَ قَائِدَهَا وَ نَاعِقَهَا، وَ إِنَّا لَنَعْرِفُ اَلرَّجُلَ إِذَا رَأَیْنَاهُ بِحَقِیقَهِ اَلْإِیمَانِ، وَ حَقِیقَهِ اَلنِّفَاقِ، وَ إِنَّ شِیعَتَنَا لَمَکْتُوبُونَ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ، أَخَذَ اَللَّهُ عَلَیْنَا وَ عَلَیْهِمُ اَلْمِیثَاقَ، یَرِدُونَ مَوْرِدَنَا، وَ یَدْخُلُونَ مَدْخَلَنَا، لَیْسَ عَلَی مِلَّهِ اَلْإِسْلاَمِ غَیْرُنَا وَ غَیْرُهُمْ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ، نَحْنُ اَلْآخِذُونَ بِحُجْزَهِ نَبِیِّنَا (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ نَبِیُّنَا آخِذٌ بِحُجْزَهِ رَبِّنَا، وَ اَلْحُجْزَهُ: اَلنُّورُ، وَ شِیعَتُنَا آخِذُونَ بِحُجْزَتِنَا، مَنْ فَارَقَنَا هَلَکَ، وَ مَنْ تَبِعَنَا نَجَا، وَ اَلْمُفَارِقُ لَنَا، وَ اَلْجَاحِدُ لِوَلاَیَتِنَا کَافِرٌ، وَ مُتَّبِعُنَا وَ تَابِعُ أَوْلِیَائِنَا مُؤْمِنٌ، لاَ یُحِبُّنَا کَافِرٌ، وَ لاَ یُبْغِضُنَا مُؤْمِنٌ، وَ مَنْ مَاتَ وَ هُوَ یُحِبُّنَا کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَبْعَثَهُ مَعَنَا، نَحْنُ نُورٌ لِمَنْ تَبِعَنَا، وَ هُدًی لِمَنِ اِهْتَدَی بِنَا، وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ مِنَّا فَلَیْسَ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ فِی شَیْءٍ، وَ بِنَا فَتَحَ اَللَّهُ اَلدِّینَ، وَ بِنَا یَخْتِمُهُ، وَ بِنَا أَطْعَمَکُمُ اَللَّهُ عُشْبَ اَلْأَرْضِ، وَ بِنَا أَنْزَلَ اَللَّهُ قَطْرَ اَلسَّمَاءِ، وَ بِنَا آمَنَکُمُ اَللَّهُ مِنَ اَلْغَرَقِ فِی بَحْرِکُمْ، وَ مِنَ اَلْخَسْفِ فِی بَرِّکُمْ، وَ بِنَا نَفَعَکُمُ اَللَّهُ فِی حَیَاتِکُمْ، وَ فِی قُبُورِکُمْ، وَ فِی مَحْشَرِکُمْ، وَ عِنْدَ اَلصِّرَاطِ، وَ عِنْدَ اَلْمِیزَانِ، وَ عِنْدَ دُخُولِ اَلْجَنَّهِ. مَثَلُنَا فِی کِتَابِ اَللَّهِ کَمَثَلِ مِشْکَاهٍ، وَ اَلْمِشْکَاهُ فِی اَلْقِنْدِیلِ، فَنَحْنُ اَلْمِشْکَاهُ فِیهَا مِصْبَاحٌ، اَلْمِصْبَاحُ: مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): اَلْمِصْباحُ فِی زُجاجَهٍ مِنْ عُنْصُرِهِ اَلطَّاهِرِ اَلزُّجاجَهُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَهٍ مُبارَکَهٍ زَیْتُونَهٍ لا شَرْقِیَّهٍ وَ لا غَرْبِیَّهٍ لاَ دَعِیَّهٍ، وَ لاَ مُنْکِرَهٍ، یَکادُ زَیْتُها یُضِیءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ اَلْقُرْآنُ نُورٌ عَلی نُورٍ إِمَامٌ بَعْدَ إِمَامٍ، یَهْدِی اَللّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَضْرِبُ اَللّهُ اَلْأَمْثالَ لِلنّاسِ وَ اَللّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ فَالنُّورُ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، یَهْدِی اَللَّهُ لِوَلاَیَتِنَا مَنْ أَحَبَّ، وَ حَقٌّ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَبْعَثَ وَلِیَّنَا مُشْرِقاً وَجْهُهُ، مُنِیراً بُرْهَانُهُ، ظَاهِرَهً عِنْدَ اَللَّهِ حُجَّتُهُ حَقٌّ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَجْعَلَ أَوْلِیَاءَنَا اَلْمُتَّقِینَ مَعَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَدَاءِ وَ اَلصَّالِحِینَ، وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً، فَشُهَدَاؤُنَا لَهُمْ فَضْلٌ عَلَی اَلشُّهَدَاءِ بِعَشْرِ دَرَجَاتٍ، وَ لِشَهِیدِ شِیعَتِنَا فَضْلٌ عَلَی کُلِّ شَهِیدِ غَیْرِنَا بِتِسْعِ دَرَجَاتِ. فَنَحْنُ اَلنُّجَبَاءُ، وَ نَحْنُ أَفْرَاطُ اَلْأَنْبِیَاءِ، وَ نَحْنُ أَوْلاَدُ اَلْأَوْصِیَاءِ، وَ نَحْنُ اَلْمَخْصُوصُونَ فِی کِتَابِ اَللَّهِ ، وَ نَحْنُ أَوْلَی اَلنَّاسِ بِرَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، وَ نَحْنُ اَلَّذِینَ شَرَعَ اَللَّهُ لَنَا دِینَهُ، فَقَالَ فِی کِتَابِهِ : شَرَعَ لَکُمْ مِنَ اَلدِّینِ ما وَصّی بِهِ نُوحاً وَ اَلَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی وَ عِیسی قَدْ عَلَّمَنَا وَ بَلَّغَنَا مَا عَلِمْنَا، وَ اِسْتَوْدَعَنَا عِلْمَهُمْ، وَ نَحْنُ وَرَثَهُ اَلْأَنْبِیَاءِ، وَ نَحْنُ وَرَثَهُ اُولِی اَلْعِلْمِ، وَ أُولِی اَلْعَزْمِ مِنَ اَلرُّسُلِ، أَنْ أَقِیمُوا اَلدِّینَ کَمَا قَالَ اَللَّهُ: وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ کَبُرَ عَلَی اَلْمُشْرِکِینَ مَنْ أَشْرَکَ بِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ مِنْ وَلاَیَهِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَا مُحَمَّدُ ، یَهْدِی إِلَیْهِ مَنْ یُنِیبُ مَنْ یُجِیبُکَ إِلَی وَلاَیَهِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، وَ قَدْ بَعَثْتُ بِکِتَابٍ فِیهِ هُدًی، فَتَدَبَّرْهُ وَ اِفْهَمْهُ، فَإِنَّهُ شِفَاءٌ لِمَا فِی اَلصُّدُورِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 70 )
ص : 4073
مُسْنَدَیْ أَحْمَدَ وَ أَبِی یَعْلَی قَالَ حَبَّهُ اَلْعُرَنِیُّ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : صَلَّیْتُ قَبْلَ أَنْ یُصَلِّیَ اَلنَّاسُ سَبْعاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 205 )
ص : 4074
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ : مَنِ اِکْتَحَلَ فَلْیُوتِرْ وَ مَنْ فَعَلَ فَقَدْ أَحْسَنَ وَ مَنْ لَمْ یَفْعَلْ فَلاَ بَأْسَ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 495 )
11 - ابن قدّاح گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود:
هرکس سرمه می کشد، باید تعداد دفعات به صورت فرد باشد و هرکس چنین کند، این کار را به خوبی انجام داده است و هرکس چنین نکند، ایرادی ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 526 )
: موثق. قوله علیه السلام: و من فعل أی الاکتحال وترا.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 394 )
ص : 4075
قَالَ اَلْإِمَامُ اَلْعَالِمُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): « أُولئِکَ اَلَّذِینَ اِشْتَرَوُا اَلضَّلالَهَ بَاعُوا دِینَ اَللَّهِ وَ اِعْتَاضُوا مِنْهُ اَلْکُفْرَ بِاللَّهِ فَما رَبِحَتْ تِجارَتُهُمْ أَیْ مَا رَبِحُوا فِی تِجَارَتِهِمْ فِی اَلْآخِرَهِ، لِأَنَّهُمُ اِشْتَرَوُا اَلنَّارَ وَ أَصْنَافَ عَذَابِهَا بِالْجَنَّهِ اَلَّتِی کَانَتْ مُعَدَّهً لَهُمْ، لَوْ آمَنُوا وَ ما کانُوا مُهْتَدِینَ إِلَی اَلْحَقِّ وَ اَلصَّوَابِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 146 )
ص : 4076
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ جَمَاعَهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلاَلٍ ، عَنْ أُمَیَّهَ بْنِ عَلِیٍّ اَلْقَیْسِیِّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی دُرُسْتُ بْنُ أَبِی مَنْصُورٍ : أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : أَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مَحْجُوجاً بِأَبِی طَالِبٍ ؟ فَقَالَ: «لاَ، وَ لَکِنَّهُ کَانَ مُسْتَوْدَعاً لِلْوَصَایَا، فَدَفَعَهَا إِلَیْهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)». قَالَ: قُلْتُ: فَدَفَعَ إِلَیْهِ اَلْوَصَایَا عَلَی أَنَّهُ کَانَ مَحْجُوجاً بِهِ؟ فَقَالَ: «لَوْ کَانَ مَحْجُوجاً بِهِ مَا دَفَعَ إِلَیْهِ اَلْوَصِیَّهَ». قَالَ: فَقُلْتُ: فَمَا کَانَ حَالُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)؟ قَالَ: «أَقَرَّ بِالنَّبِیِّ وَ بِمَا جَاءَ بِهِ، وَ دَفَعَ إِلَیْهِ اَلْوَصَایَا، وَ مَاتَ مِنْ یَوْمِهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 277 )
ص : 4077
بِتَرْکِ مَا لاَ یَعْنِیکَ یَتِمُّ لَکَ اَلْعَقْلُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 302 )
ص : 4078
وَ فِی رِوَایَهِ اِبْنِ أَبِی اَلْحَدِیدِ فِی (شَرْحِ نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ) فِی هَذَا اَلْحَدِیثِ: «وَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَلْمَعِیشَهَ اَلضَّنْکَ اَلَّتِی قَالَهَا تَعَالَی: فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنْکاً هِیَ عَذَابُ اَلْقَبْرِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 786 )
ص : 4079
زَیْدٌ اَلنَّرْسِیُّ فِی أَصْلِهِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ قَوْماً جَلَسُوا عَنْ حُضُورِ اَلْجَمَاعَهِ فَهَمَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُشْعِلَ اَلنَّارَ فِی دُورِهِمْ حَتَّی خَرَجُوا وَ حَضَرُوا اَلْجَمَاعَهَ مَعَ اَلْمُسْلِمِینَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 450 )
ص : 4080
قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ اَلنَّخَعِیُّ عَنْ عَمِّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ جَالِساً ذَاتَ یَوْمٍ إِذْ أَقْبَلَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا رَآهُ بَکَی ثُمَّ قَالَ إِلَیَّ إِلَیَّ بُنَیَّ فَمَا زَالَ یُدْنِیهِ حَتَّی أَجْلَسَهُ عَلَی فَخِذِهِ اَلْأَیْمَنِ ثُمَّ أَقْبَلَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا رَآهُ بَکَی قَالَ إِلَیَّ إِلَیَّ یَا بُنَیَّ وَ أَجْلَسَهُ عَلَی فَخِذِهِ اَلْأَیْسَرِ ثُمَّ أَقْبَلَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَلَمَّا رَآهَا بَکَی ثُمَّ قَالَ إِلَیَّ إِلَیَّ یَا بُنَیَّهِ وَ أَجْلَسَهَا بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ أَقْبَلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا رَآهُ بَکَی ثُمَّ قَالَ إِلَیَّ إِلَیَّ یَا أَخِی فَمَا زَالَ یُدْنِیهِ حَتَّی أَجْلَسَهُ إِلَی جَنْبِهِ اَلْأَیْمَنِ فَقَالَ لَهُ أَصْحَابُهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا تَرَی وَاحِداً مِنْ هَؤُلاَءِ إِلاَّ بَکَیْتَ أَ وَ مَا فِیهِمْ مَنْ تُسَرُّ بِرُؤْیَتِهِ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالنُّبُوَّهِ وَ اِصْطَفَانِی عَلَی جَمِیعِ اَلْبَرِیَّهِ إِنِّی وَ إِیَّاهُمْ لَأَکْرَمُ اَلْخَلْقِ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَا عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ نَسَمَهٌ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْهُمْ أَمَّا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنَّهُ أَخِی وَ شَفِیقِی وَ صَاحِبُ اَلْأَمْرِ بَعْدِی وَ صَاحِبُ لِوَایَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ صَاحِبُ حَوْضِی وَ شَفَاعَتِی وَ هُوَ مَوْلَی کُلِّ مُسْلِمٍ وَ إِمَامُ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ قَائِدُ کُلِّ تَقِیٍّ وَ هُوَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی عَلَی أَهْلِی وَ أُمَّتِی فِی حَیَاتِی وَ بَعْدَ مَوْتِی مُحِبُّهُ مُحِبِّی وَ مُبْغِضُهُ مُبْغِضِی وَ بِوَلاَیَتِهِ صَارَتْ أُمَّتِی مَرْحُومَهً وَ بِعَدَاوَتِهِ صَارَ اَلْمُخَالِفَهُ لَهُ مِنْهَا مَلْعُونَهً وَ إِنِّی بَکَیْتُ حِینَ أَقْبَلَ لِأَنِّی ذَکَرْتُ غَدْرَ اَلْأُمَّهِ بِهِ بَعْدِی حَتَّی[إِنَّهُ]لَیُزَالُ عَنْ مَقْعَدِی وَ قَدْ جَعَلَهُ اَللَّهُ لَهُ بَعْدِی ثُمَّ لاَ یَزَالُ اَلْأَمْرُ بِهِ حَتَّی یُضْرَبَ عَلَی قَرْنِهِ تُخْضَبُ مِنْهَا لِحْیَتُهُ فِی أَفْضَلِ اَلشُّهُورِ شَهْرُ رَمَضانَ اَلَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ اَلْقُرْآنُ هُدیً لِلنّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ اَلْهُدی وَ اَلْفُرْقانِ وَ أَمَّا اِبْنَتِی فَاطِمَهُ فَإِنَّهَا سَیِّدَهُ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ وَ هِیَ بَضْعَهٌ مِنِّی وَ هِیَ نُورُ عَیْنِی وَ هِیَ ثَمَرَهُ فُؤَادِی وَ هِیَ رُوحِی اَلَّتِی بَیْنَ جَنْبِی وَ هِیَ اَلْحَوْرَاءُ اَلْإِنْسِیَّهُ مَتَی قَامَتْ فِی مِحْرَابِهَا بَیْنَ یَدَیْ رَبِّهَا جَلَّ جَلاَلُهُ زَهَرَ نُورُهَا لِمَلاَئِکَهِ اَلسَّمَاءِ کَمَا یَزْهَرُ نُورُ اَلْکَوَاکِبِ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمَلاَئِکَتِهِ یَا مَلاَئِکَتِی اُنْظُرُوا إِلَی أَمَتِی فَاطِمَهَ سَیِّدَهِ اَلنِّسَاءِ قَائِمَهً بَیْنَ یَدَیَّ تَرْتَعِدُ فَرَائِصُهَا مِنْ خِیفَتِی وَ قَدْ أَقْبَلَتْ عَلَی عِبَادَتِی أُشْهِدُکُمْ أَنِّی قَدْ آمَنْتُ شِیعَتَهَا مِنَ اَلنَّارِ وَ إِنِّی لَمَّا رَأَیْتُهَا ذَکَرْتُ مَا یُصْنَعُ بِهَا بَعْدِی کَأَنِّی بِهَا وَ قَدْ دَخَلَ اَلذُّلُّ بَیْتَهَا وَ اُنْتُهِکَتْ حُرْمَتُهَا وَ غُصِبَ حَقُّهَا وَ مُنِعَتْ إِرْثَهَا وَ أُسْقِطَ جَنِینُهَا وَ هِیَ تُنَادِی یَا مُحَمَّدُ فَلاَ تُجَابُ وَ تَسْتَغِیثُ فَلاَ تُغَاثُ فَلاَ تَزَالُ بَعْدِی مَحْزُونَهً مَکْرُوبَهً تَتَذَکَّرُ اِنْقِطَاعَ اَلْوَحْیِ عَنْ بَیْتِهَا مَرَّهً وَ تَتَذَکَّرُ فِرَاقِی أُخْرَی وَ تَسْتَوْحِشُ إِذَا جَنَّهَا اَللَّیْلُ لِفَقْدِ صَوْتِیَ اَلَّذِی کَانَتْ تَسْتَمِعُ إِلَیَّ إِذَا تَهَجَّدْتُ بِالْقُرْآنِ ثُمَّ تَرَی نَفْسَهَا ذَلِیلَهً بَعْدَ أَنْ کَانَتْ فِی أَیَّامِ أَبِیهَا عَزِیزَهً فَعِنْدَ ذَلِکَ یُؤْنِسُهَا اَللَّهُ تَعَالَی ذِکْرُهُ بِالْمَلاَئِکَهِ فَنَادَتْهَا بِمَا نَادَتْ بِهِ مَرْیَمَ بِنْتَ عِمْرَانَ فَتَقُولُ یَا فَاطِمَهُ إِنَّ اَللّهَ اِصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اِصْطَفاکِ عَلی نِساءِ اَلْعالَمِینَ یَا فَاطِمَهُ اُقْنُتِی لِرَبِّکِ وَ اُسْجُدِی وَ اِرْکَعِی مَعَ اَلرّاکِعِینَ ثُمَّ یَبْتَدِئُ بِهَا اَلْوَجَعُ فَتَمْرَضُ فَیَبْعَثُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهَا مَرْیَمَ بِنْتَ عِمْرَانَ تُمَرِّضُهَا وَ تُؤْنِسُهَا فِی عِلَّتِهَا فَتَقُولُ عِنْدَ ذَلِکَ یَا رَبِّ إِنِّی سَئِمْتُ اَلْحَیَاهَ وَ تَبَرَّمْتُ بِأَهْلِ اَلدُّنْیَا فَأَلْحِقْنِی بِأَبِی فَیُلْحِقُهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِی فَتَکُونُ أَوَّلَ مَنْ تُلْحِقُنِی مِنْ أَهْلِ بَیْتِی فَتَقْدَمُ عَلَیَّ مَحْزُونَهً مَکْرُوبَهً مَغْمُومَهً مَغْصُوبَهً مَقْتُولَهً فَأَقُولُ عِنْدَ ذَلِکَ اَللَّهُمَّ اِلْعَنْ مَنْ ظَلَمَهَا وَ عَاقِبْ مَنْ غَصَبَهَا وَ أَذِلَّ مَنْ أَذَلَّهَا وَ خَلِّدْ فِی نَارِکَ مَنْ ضَرَبَ جَنْبَیْهَا حَتَّی أَلْقَتْ وَلَدَهَا فَتَقُولُ اَلْمَلاَئِکَهُ عِنْدَ ذَلِکَ آمِینَ وَ أَمَّا اَلْحَسَنُ فَإِنَّهُ اِبْنِی وَ وَلَدِی وَ مِنِّی وَ قُرَّهُ عَیْنِی وَ ضِیَاءُ قَلْبِی وَ ثَمَرَهُ فُؤَادِی وَ هُوَ سَیِّدُ شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَی اَلْأُمَّهِ أَمْرُهُ أَمْرِی وَ قَوْلُهُ قَوْلِی مَنْ تَبِعَهُ فَهُوَ مِنِّی وَ مَنْ عَصَاهُ فَلَیْسَ مِنِّی وَ إِنِّی لَمَّا نَظَرْتُ إِلَیْهِ تَذَکَّرْتُ مَا یَجْرِی عَلَیْهِ مِنَ اَلذُّلِّ بَعْدِی فَلاَ یَزَالُ اَلْأَمْرُ بِهِ حَتَّی یُقْتَلَ بِالسَّمِّ ظُلْماً وَ عُدْوَاناً فَعِنْدَ ذَلِکَ تَبْکِی اَلْمَلاَئِکَهُ وَ اَلسَّبْعُ اَلشِّدَادُ لِمَوْتِهِ وَ یَبْکِیهِ کُلُّ شَیْءٍ حَتَّی اَلطَّیْرُ فِی جَوِّ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْحِیتَانُ فِی جَوْفِ اَلْمَاءِ فَمَنْ بَکَاهُ لَمْ یَعْمَ عَیْنُهُ یَوْمَ تَعْمَی اَلْعُیُونُ وَ مَنْ حَزَنَ عَلَیْهِ لَمْ یَحْزَنْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَحْزَنُ اَلْقُلُوبُ وَ مَنْ زَارَهُ فِی بَقِیعِهِ ثَبَتَتْ قَدَمُهُ عَلَی اَلصِّرَاطِ یَوْمَ تَزِلُّ فِیهِ اَلْأَقْدَامُ وَ أَمَّا اَلْحُسَیْنُ فَهُوَ مِنِّی وَ هُوَ اِبْنِی وَ وَلَدِی وَ خَیْرُ اَلْخَلْقِ بَعْدَ أَبِیهِ وَ أَخِیهِ وَ هُوَ إِمَامُ اَلْمُسْلِمِینَ وَ مَوْلَی اَلْمُؤْمِنِینَ وَ خَلِیفَهُ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ وَ غِیَاثُ اَلْمُسْتَغِیثِینَ وَ کَهْفُ اَلْمُسْتَجِیرِینَ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ أَجْمَعِینَ وَ هَذَا سَیِّدُ شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ بَابُ نَجَاهِ اَلْأُمَّهِ أَمْرُهُ أَمْرِی وَ طَاعَتُهُ طَاعَتِی مَنْ تَبِعَهُ فَإِنَّهُ مِنِّی وَ مَنْ عَصَاهُ فَلَیْسَ مِنِّی وَ إِنِّی لَمَّا رَأَیْتُهُ تَذَکَّرْتُ مَا یُصْنَعُ بِهِ کَأَنِّی بِهِ قَدِ اِسْتَجَارَ بِحَرَمِی وَ قَبْرِی فَلاَ یُجَارُ فَأَضُمُّهُ فِی مَنَامِی إِلَی صَدْرِی وَ آمُرُهُ بِالرَّحْلَهِ عَنْ دَارِ هِجْرَتِی وَ أُبَشِّرُهُ بِالشَّهَادَهِ فَیَرْتَحِلُ عَنْهَا إِلَی أَرْضِ مَقْتَلِهِ وَ مَوْضِعِ مَصْرَعِهِ أَرْضِ کَرْبٍ وَ بَلاَءٍ وَ قِیلَ وَ فَنَاءٍ یَنْصُرُهُ عِصَابَهٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ أُولَئِکَ مِنْ سَادَاتِ شُهَدَاءِ أُمَّتِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ کَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَیْهِ وَ قَدْ رُمِیَ بِسَهْمٍ فَخَرَّ صَرِیعاً ثُمَّ یُذْبَحُ کَمَا یُذْبَحُ اَلْکَبْشُ مَظْلُوماً ثُمَّ بَکَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بَکَی مَنْ حَوْلَهُ وَ اِرْتَفَعَ أَصْوَاتُهُمْ بِالضَّجِیجِ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَشْکُو إِلَیْکَ مَا یَلْقَی أَهْلُ بَیْتِی بَعْدِی وَ دَخَلَ مَنْزِلَهُ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 197 )
ص : 4081
لاَ تُؤْیِسْ مُذْنِباً عَاکِفاً عَلَی ذَنْبِهِ فَکَمْ مِنْ مُذْنِبٍ خُتِمَ لَهُ بِالْمَغْفِرَهِ وَ کَمْ مِنْ مُقْبِلٍ عَلَی عَمِلٍ هُوَ مُفْسِدٌ لَهُ خُتِمَ لَهُ فِی آخِرِ عُمُرِهِ بِالنَّارِ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 527 )
ص : 4082
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَلْمَوَارِیثَ تَکُونُ سِتَّهَ أَسْهُمٍ لاَ تَزِیدُ عَلَیْهَا وَ صَارَتْ سِتَّهً لِأَنَّ اَلْإِنْسَانَ خُلِقَ مِنْ سِتَّهِ أَشْیَاءَ وَ هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسانَ مِنْ سُلالَهٍ تَمَامَ اَلْآیَهِ . اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 157 )
ص : 4083
اَلصَّفَّارُ فِی بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ ، عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَقَالَ مَا عِنْدِی فِیهِ شَیْءٌ وَ لَکِنْ إِذَا کَانَ لَیْلَهُ تِسْعَ عَشْرَهَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ قُسِمَ فِیهَا اَلْأَرْزَاقُ وَ کُتِبَ فِیهَا اَلْآجَالُ وَ خَرَجَ فِیهَا صَکَاکُ اَلْحَاجِّ وَ اِطَّلَعَ اَللَّهُ إِلَی عِبَادِهِ فَغَفَرَ اَللَّهُ لَهُمْ إِلاَّ شَارِبَ اَلْخَمْرِ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 43 )
ص : 4084
مَا حَدَّثَنِی بِهَا اَلْحَسَنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ سَخْتَوَیْهِ رَحِمَهُ اَللَّهُ بِالْکُوفَهِ فِی سَنَهِ أَرْبَعٍ وَ سَبْعِینَ وَ ثَلاَثِمِائَهٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عِیسَی بْنِ مِهْرَانَ قَالَ حَدَّثَنِی یَحْیَی بْنُ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ قَالَ حَدَّثَنِی قَیْسُ بْنُ اَلرَّبِیعِ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْأَعْمَشُ قَالَ حَدَّثَنِی عَبَایَهُ عَنْ حَبَّهَ اَلْعُرَنِیِّ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : «أَنَا سَیِّدُ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ وَ أَنْتَ یَا عَلِیُّ سَیِّدُ اَلْخَلاَئِقِ بَعْدِی وَ أَوَّلُنَا کَآخِرِنَا وَ آخِرُنَا کَأَوَّلِنَا» .
( مائه منقبه من مناقب أمیر المؤمنین علی بن ابی طالب و الأئمه من ولده علیهم السلام من طریق العامه , جلد 1 , صفحه 18 )
ص : 4085
8514-2 الکافی ،2/2/501/2 العده عن البرقی عن إسماعیل بن مهران عن سیف بن عمیره عن سلیم بن عمرو عن أبی المغراء الخصاف رفعه قال قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : من ذکر اللّه فی السر فقد ذکر اللّه کثیرا إن المنافقین کانوا یذکرون اللّه علانیه و لا یذکرونه فی السر فقال اللّه تعالی یُراؤُنَ اَلنّاسَ وَ لا یَذْکُرُونَ اَللّهَ إِلاّ قَلِیلاً .
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1447 )
ص : 4086
وَ رَوَی فِیهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَنَّ عُثْمَانَ جِیفَهٌ عَلَی اَلصِّرَاطِ مَنْ أَقَامَ عَلَیْهَا أَقَامَ عَلَی أَهْلِ اَلنَّارِ ، وَ مَنْ جَاوَزَهُ جَاوَزَ إِلَی اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 308 )
ص : 4087
تَفْسِیرِ وَکِیعٍ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : فِی قَوْلِهِ وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضی یَعْنِی وَ لَسَوْفَ یَشْفَعُکَ یَا مُحَمَّدُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فِی جَمِیعِ أَهْلِ بَیْتِکَ فَتُدْخِلُهُمْ کُلَّهُمُ اَلْجَنَّهَ تَرْضَی بِذَلِکَ عَنْ رَبِّکَ.
( المناقب , جلد 2 , صفحه 165 )
ص : 4088
وَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِیهِ بُکَیْرِ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ : صَلَّیْتُ یَوْماً بِالْمَدِینَهِ اَلظُّهْرَ وَ اَلسَّمَاءُ مُتَغَیِّمَهٌ وَ اِنْصَرَفْتُ فَطَلَعَتِ اَلشَّمْسُ فَإِذَا هِیَ حِینَ زَالَتْ فَأَتَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَسَأَلْتُهُ فَقَالَ لاَ تُعِدْ وَ لاَ تَعُودَنَّ .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 633 )
ص : 4089
و فی تهذیب الأحکام : عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: سأل رجل أبی عن حروب أمیر المؤمنین - علیه السّلام-. و کان السّائل من محبینا. فقال له أبی: إنّ اللّه - تعالی - بعث محمّدا - صلّی اللّه علیه و آله - بخمسه أسیاف، ثلاثه منها شاهره لا تغمد إلی أن تضع الحرب أوزارها، و لن تضع الحرب أوزارها حتّی تطلع الشّمس من مغربها. فإذا طلعت الشّمس من مغربها، آمن النّاس کلّهم فی ذلک الیوم. فیومئذ لا ینفع نفسا إیمانها لم تکن آمنت من قبل او کسبت فی إیمانها خیرا. [و سیف منها مکفوف] و سیف منها مغمد سلّه إلی غیرنا و حکمه إلینا. فأمّا السیوف الثّلاثه الشّاهره، فسیف علی مشرکی العرب . قال اللّه - تبارک و تعالی-: فَاقْتُلُوا اَلْمُشْرِکِینَ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ وَ اُحْصُرُوهُمْ وَ اُقْعُدُوا لَهُمْ کُلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تابُوا ، یعنی: فإن آمنوا[ وَ أَقامُوا اَلصَّلاهَ وَ آتَوُا اَلزَّکاهَ ] فإخوانکم فی الدّین فهؤلاء لا یقبل منهم إلاّ القتل، أو الدّخول فی الإسلام . [و أموالهم و] ذراریّهم [تسبی علی ما سبی] رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فإنه سبی و عفا، و قبل الفداء.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 403 )
ص : 4090
وَ قَالَ سُوَیْدُ بْنُ غَفَلَهَ : لَمَّا مَرِضَتْ فَاطِمَهُ س اَلْمَرْضَهَ اَلَّتِی تُوُفِّیَتْ فِیهَا دَخَلَتْ عَلَیْهَا نِسَاءُ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ یَعُدْنَهَا فَقُلْنَ لَهَا کَیْفَ أَصْبَحْتِ مِنْ عِلَّتِکِ یَا اِبْنَهَ رَسُولِ اَللَّهِ فَحَمِدَتِ اَللَّهَ وَ صَلَّتْ عَلَی أَبِیهَا ثُمَّ قَالَتْ أَصْبَحْتُ وَ اَللَّهِ عَائِفَهً لِدُنْیَاکُنَّ قَالِیَهً لِرِجَالِکُنَّ لَفَظْتُهُمْ بَعْدَ أَنْ عَجَمْتُهُمْ وَ سَئِمْتُهُمْ بَعْدَ أَنْ سَبَرْتُهُمْ فَقُبْحاً لِفُلُولِ اَلْحَدِّ وَ اَللَّعِبِ بَعْدَ اَلْجِدِّ وَ قَرْعِ اَلصَّفَاهِ وَ صَدْعِ اَلْقَنَاهِ وَ خَتْلِ اَلْآرَاءِ وَ زَلَلِ اَلْأَهْوَاءِ وَ بِئْسَ ما قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنْفُسُهُمْ أَنْ سَخِطَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ وَ فِی اَلْعَذابِ هُمْ خالِدُونَ لاَ جَرَمَ لَقَدْ قَلَّدْتُهْم رِبْقَتَهَا وَ حَمَّلْتُهُمْ أَوْقَتَهَا وَ شَنَنْتُ عَلَیْهِمْ غَارَاتِهَا فَجَدْعاً وَ عَقْراً وَ بُعْداً لِلْقَوْمِ اَلظّالِمِینَ وَیْحَهُمْ أَنَّی زَعْزَعُوهَا عَنْ رَوَاسِی اَلرِّسَالَهِ وَ قَوَاعِدِ اَلنُّبُوَّهِ وَ اَلدَّلاَلَهِ وَ مَهْبِطِ اَلرُّوحِ اَلْأَمِینِ وَ اَلطَّبِینِ بِأُمُورِ اَلدُّنْیَا وَ اَلدِّینِ أَلا ذلِکَ هُوَ اَلْخُسْرانُ اَلْمُبِینُ وَ مَا اَلَّذِی نَقَمُوا مِنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نَقَمُوا وَ اَللَّهِ مِنْهُ نَکِیرَ سَیْفِهِ وَ قِلَّهَ مُبَالاَتِهِ لِحَتْفِهِ وَ شِدَّهَ وَطْأَتِهِ وَ نَکَالَ وَقْعَتِهِ وَ تَنَمُّرَهُ فِی ذَاتِ اَللَّهِ وَ تَاللَّهِ لَوْ مَالُوا عَنِ اَلْمَحَجَّهِ اَللاَّئِحَهِ وَ زَالُوا عَنْ قَبُولِ اَلْحُجَّهِ اَلْوَاضِحَهِ لَرَدَّهُمْ إِلَیْهَا وَ حَمَلَهُمْ عَلَیْهَا وَ لَسَارَ بِهِمْ سَیْراً سُجُحاً - لاَ یَکْلُمُ حشاشه [خِشَاشُهُ]وَ لاَ یَکِلُّ سَائِرُهُ وَ لاَ یَمَلُّ رَاکِبُهُ وَ لَأَوْرَدَهُمْ مَنْهَلاً نَمِیراً صَافِیاً رَوِیّاً تَطْفَحُ ضَفَّتَاهُ وَ لاَ یَتَرَنَّقُ جَانِبَاهُ وَ لَأَصْدَرَهُمْ بِطَاناً وَ نَصَحَ لَهُمْ سِرّاً وَ إِعْلاَناً وَ لَمْ یَکُنْ یَتَحَلَّی مِنَ اَلدُّنْیَا بِطَائِلٍ وَ لاَ یَحْظَی مِنْهَا بِنَائِلٍ غَیْرَ رَیِّ اَلنَّاهِلِ وَ شُبْعَهِ اَلْکَافِلِ وَ لَبَانَ لَهُمُ اَلزَّاهِدُ مِنَ اَلرَّاغِبِ وَ اَلصَّادِقُ مِنَ اَلْکَاذِبِ وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ اَلْقُری آمَنُوا وَ اِتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ اَلسَّماءِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ وَ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْ هؤُلاءِ سَیُصِیبُهُمْ سَیِّئاتُ ما کَسَبُوا وَ ما هُمْ بِمُعْجِزِینَ أَلاَ هَلُمَّ فَاسْمَعْ وَ مَا عِشْتَ أَرَاکَ اَلدَّهْرَ عَجَباً- وَ إِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ لَیْتَ شِعْرِی إِلَی أَیِّ سِنَادٍ اِسْتَنَدُوا وَ إِلَی أَیِّ عِمَادٍ اِعْتَمَدُوا وَ بِأَیَّهِ عُرْوَهٍ تَمَسَّکُوا وَ عَلَی أَیَّهِ ذُرِّیَّهٍ أَقْدَمُوا وَ اِحْتَنَکُوا لَبِئْسَ اَلْمَوْلی وَ لَبِئْسَ اَلْعَشِیرُ وَ بِئْسَ لِلظّالِمِینَ بَدَلاً اِسْتَبْدَلُوا وَ اَللَّهِ اَلذَّنَابَی بِالْقَوَادِمِ وَ اَلْعَجُزَ بِالْکَاهِلِ فَرَغْماً لِمَعَاطِسِ قَوْمٍ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً ... أَلا إِنَّهُمْ هُمُ اَلْمُفْسِدُونَ وَ لکِنْ لا یَشْعُرُونَ - وَیْحَهُمْ أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی اَلْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلاّ أَنْ یُهْدی فَما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ أَمَا لَعَمْرِی لَقَدْ لَقِحَتْ فَنَظِرَهٌ رَیْثَمَا تُنْتَجُ ثُمَّ اِحْتَلَبُوا مِلْءَ اَلْقَعْبِ دَماً عَبِیطاً وَ ذُعَافاً مُبِیداً هُنَالِکَ یَخْسَرُ اَلْمُبْطِلُونَ وَ یُعْرَفُ اَلْبَاطِلُونَ غِبَّ مَا أُسِّسَ اَلْأَوَّلُونَ ثُمَّ طِیبُوا عَنْ دُنْیَاکُمْ أَنْفُساً وَ اِطْمَأَنُّوا لِلْفِتْنَهِ جَاشاً وَ أَبْشِرُوا بِسَیْفٍ صَارِمٍ وَ سَطْوَهِ مُعْتَدٍ غَاشِمٍ وَ بِهَرْجٍ شَامِلٍ وَ اِسْتِبْدَادٍ مِنَ اَلظَّالِمِینَ یَدَعُ فَیْئَکُمْ زَهِیداً وَ جَمْعَکُمْ حَصِیداً فَیَا حَسْرَتَی لَکُمْ وَ أَنَّی بِکُمْ وَ قَدْ عَمِیَتْ عَلَیْکُمْ أَ نُلْزِمُکُمُوها وَ أَنْتُمْ لَها کارِهُونَ قَالَ سُوَیْدُ بْنُ غَفَلَهَ فَأَعَادَتِ اَلنِّسَاءُ قَوْلَهَا عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ عَلَی رِجَالِهِنَّ فَجَاءَ إِلَیْهَا قَوْمٌ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ مُعْتَذِرِینَ وَ قَالُوا یَا سَیِّدَهَ اَلنِّسَاءِ لَوْ کَانَ أَبُو اَلْحَسَنِ ذَکَرَ لَنَا هَذَا اَلْأَمْرَ قَبْلَ أَنْ یُبْرَمَ اَلْعَهْدُ وَ یُحْکَمَ اَلْعَقْدُ لَمَا عَدَلْنَا عَنْهُ إِلَی غَیْرِهِ فَقَالَتْ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ إِلَیْکُمْ عَنِّی فَلاَ عُذْرَ بَعْدَ تَعْذِیرِکُمْ وَ لاَ أَمْرَ بَعْدَ تَقْصِیرِکُمْ .
( الاحتجاج , جلد 1 , صفحه 108 )
از سوید بن غفله منقول است که چون حضرت فاطمه(علیها السّلام)بمرض الموت مریض گشت عورات مهاجر و أنصار بخانۀ نبیّ آن بضعۀ نبیّ المختار بعیادت تردّد میکردند روزی از آن سیّدۀ نساء العالمین پرسیدند که یا بنت خیر البریّه شب گذشته را با این تب و حرارت و اشتداد ضعف و کثرت علّت چون بصبح آوردی؟ آن حضرت بعد از سؤال نسوان شروع در حمد و ثنا و سپاس و ستایش ایزد تعالی نمود و صلوات بر پدر خود حضرت نبیّ المحمود فرستاد. آنگاه فرمود:که امشب را بصبح آوردم بنوعی که از دنیای شما بری و از مردان شما بیزارم زیرا که تمامی مردان شما را تجربه و امتحان و اختبار ایشان در دین و ایمان نمودم و در مودّت و محبّت أهل بیت النّبوّه آزمودم،و از ایشان استمداد و استعانت در باب طلب حقّ خود فرمودم أصلا استشمام نصرت بلکه أثر اطاعت شریعت نبیّ الرّحمه از ایشان ملاحظه ننمودم. لهذا آنها را از پیش خود دور و خود را از رؤیت و مشاهدت مکارۀ ایشان بگوشۀ خانۀ خود مستور نمودم،بسیار بسیار قبیح و بغایت شنیع و فضیح است این از روی لعب ایشان بعد از اجتهاد و تعب جهاد و خوردن سنگ کفّار و تصدیع و آزار کشیدن از نیزه منافقین أشرار،رخنه در دین سیّد المرسلین کردند بسبب فساد رأی دور از صواب،و بواسطۀ خطای اهوای نامستطاب،و بیقین بمضمون صدق مشحون آیۀ کلام ربّ العالمین:
لَبِئْسَ ما قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنْفُسُهُمْ أَنْ سَخِطَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ وَ فِی اَلْعَذابِ هُمْ خالِدُونَ
. ایشان بسبب ارسال أمثال این أعمال از پیش قبل از وصول و ورود بمقام و مستقرّ خویشمستحقّ سخط باری و سزاوار عذاب و عقاب قهّاری ایزد تعالی گشته مدام در نیران و مخلّد در دوزخ تابانند،لا جرم من بوسیلۀ عدم اطاعت أمر رحیم الرّحمن و مخالفت قول رسول آخر الزّمان قلادۀ جبال نوایر متلهّبه در گردن تمامی ایشان انداختم،و شنأت ننگ و عار ایشان بر همگی ایشان ظاهر ساختم. وای بر ایشان در آن روزی که از دوری رحمت ربّ العالمین و شفاعت سیّد المرسلین مهجور گشته روی بر زمین مالند و جزع و فزع نمایند،یا آنکه من بتوبیخ و سرزنش ایشان را از غفلت ایشان آگاه ساخته آنچه رواسی رسالت و قواعد نبوّت و دلالت بود از مهبط روح الأمین و از علم و حکمت سلسلۀ طیّبین سیّد النّبیّین در أمر دنیا و دین عالم و واقف ساختم لیکن ایشان سود و نفع آخرت خود را منظور نداشته اختیار لذّات دنیای ناپایدار کردند
ذلِکَ هُوَ اَلْخُسْرانُ اَلْمُبِینُ
. و چه چیز است که وسیله کراهیّت و باعث آزردگی این امّت از أبو الحسن علیّ بن أبی طالب علیه السّلام است و اللّه بخدای عالم قسم است که کراهیّت از خوف علی(علیه السّلام)و کثرت تردّد و حرکت در باب دین و ملّت سیّد البریّه است زیرا که علی(علیه السّلام)را ترس و باک از موت و تجرّع کأس فوت نیست،بلکه از کمال روابط قدر بلند علی(علیه السّلام)و ربط ایشان در ذات خدای غنی است. باللّه بحضرت واجب تعالی قسم است که اگر رجال شما بعد از اثبات حجّت لایحه میل به امری دیگر نمایند،و از قبول برهان موضحه تخطّی و تفصّی فرمایند هر آینه علی علیه السّلام ایشان را بضرب شمشیر آبدار بقبول أمر شرع پدر نامدارم ثابت و برقرار دارد،و جمیع أثقال و أحمال ضروریّات شریعت مقدّسه را بر ایشان بار گرداند،و اگر کسی از قول و فعل او ابا و انکار کند تا آن کس بواسطۀ رضای ایزد أقدس در میدان قتال سپر و تلاش چندان که او را بمقرّ نیران رساند یا بزخم خراش مبتلا گرداند،از پیاده و سواره متمرّدان بغیر اطاعت بگذرد و از هیچ أحدی وهم و ملال از جنگ و جدال ندارد تا تمامی ایشان را بمنهل سعیر مستقرّ گرداند،و آن جماعت را از چرک و ریم أبدان دوزخیان سیراب دربان سازد لیکن این قتال و جدال علی(علیه السّلام)با أرباب نفاق و لجاج بعد از اعلام و اعلان و باثبات دلیل و احتجاج است. علیّ بن أبی طالب علیه السّلام هرگز به لاطایل متجلّی بزخارف دنیوی و بغنا و ثروت این جهان فانی راضی نگشته و پای از دنیا بیرون نخواهد گذاشت مگر بصنعت سخا و عطا و بزیّ شجاعت و شعبۀ کفالت مردان خدا،و زود مردان شما را حال زاهد از دنیا و راغب بآن و أوضاع صادق در أفعال و أقوال از کاذب آن ظاهر و عیان خواهد شد. اگر ایشان متابع أمین صادق می شدند بمنافع صوری و معنوی مشفّع و فایق میگشتند لیکن چون تکذیب صادق و تصدیق کاذب نمودند بیقین به جزای کسب عمل خود خواهند رسید. آنگاه فرمود که:
وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ اَلْقُری آمَنُوا وَ اِتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ اَلسَّماءِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ
وَ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْ هؤُلاءِ سَیُصِیبُهُمْ سَیِّئاتُ ما کَسَبُوا وَ ما هُمْ بِمُعْجِزِینَ
. یعنی اگر أهل قری که سکنۀ مکّه اند ایمان آرند و بصفت تقوی و رستگاری متّصف باشند هر آینه با برکات آسمان و زمین بروی ایشان مفتوح میگردانیم لیکن ایشان تکذیب کردند پس ما ایشان را بعمل و کسب ایشان مؤاخذه نمودیمو آن جماعت را بجزا و پاداشت ایشان رسانیدیم و آن جماعتی که ظلم و ستم بر مردم رواداشتند یقین بدیهای ستم آن ظلمه زود به ایشان خواهد رسید و آن طایفه در هیچ أمر از امور ملجا و مجبور نبودند باید که بشتابند و استماع کلام صدق انتظام من نمایند چه اگر در دنیا بمانند سوانح آن را بغایت بدیع و عجیب مشاهده نمایند
وَ إِنْ تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ
و اگر تعجّب نمایند جای تعجّب است کاشکی که میدانستم که مردان شما بچه اسناد استناد نمودند و بکدام معتمد اعتماد فرمودند و بکدام حبل متین متشبّث و متمسّک گشتند و کدام ذرّیّت را برای آخرت پیش روی خود و وسیلۀ شفاعت دانستند. آنگاه فرمود که:
لَبِئْسَ اَلْمَوْلی وَ لَبِئْسَ اَلْعَشِیرُ
و
بِئْسَ لِلظّالِمِینَ بَدَلاً
و اللّه بخدای عالم قسم است که مولی و صاحب و عشیرت که متوسّل بآن بواسطۀ حصول مرام و مطالب خود گشتند بغایت بد و زبون و مطرود و مردود از رحمت حضرت بیچون است،و جماعت ظالمان بوساطت اختیار ظلم و ارتکاب آن بدل بسیار بسیار بد و عمل ردّ برای نفس خود بهم رسانیدند و أجمل را بأقبح بدل کردند. و اللّه بخدای عالم قسم است که از جهت طیران و پرواز به واسطۀ تحصیل مطالب و آز خود پرهای تیر را پرهای ذنبانی یعنی به پرهای دنبال بدل کردند،و این کنایه از آنست که چون آن طایفه بواسطۀ مستلذّات فانیۀ دنیویّه ترک مشتهیات باقیۀ اخرویّه نمودند لهذا از وصول نعیم دایمی عقبی محروم و مأیوس شدند و قومی که فعل ایشان چنین و عمل ایشان بیرون از شریعت سیّد المرسلین بود سزاوار آنند که بینیهای خود را در زمین مالند و از روی عجز و درماندگی آخرت خود پیوسته در دنیا بنالند
وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً
أَلا إِنَّهُمْ هُمُ اَلْمُفْسِدُونَ وَ لکِنْ لا یَشْعُرُونَ
زیرا که ایشان قومی اند که بد میکنند و گمان ایشان چنانست که أصلا از ایشان أفعال ناصواب سانح نگشته و در گمان ایشان چنان مرتسم گشته که جمیع أفعال و أعمال ایشان به خیر و خوبی مصروف گشته درین باب ظنّ ایشان خطا و دور از صواب است بلکه آن جماعت مفسدان و تباه کارانند نهایت ایشان را شعور بر حقایق أحوال و عرفان بر فساد امانی و آمال ایشان نیست آیا بمضمون صدق مشحون آیه کلام حضرت بیچون:
أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی اَلْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلاّ أَنْ یُهْدی فَما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ
.کسی که شما را براه راست هدایت کند او أحقّ و أولی و ألیق و أحری است بآن که تابع او گردند یا کسی که اصلا طریقۀ هدایت و شیوۀ دلالت نداند و خود محتاج بهدایت دیگر باشد که او را به طریق صواب دلالت کند کدام ازین دو نفر لایق متبوعیّت اند و طالب هدایت متابعت او تواند نمود و درین باب چگونه حکم می نمائید بیقین أفضل و أعلم در نزد أرباب عقل و فهم بتابعیّت أحقّ است. آنگاه بنت رسول اللّه فرمود:مرا بعمر خود قسم است که من هر چند در حال این رجال نظر کردم که این أمر را باختلال رسانیدند مآل حال ایشان را بخیریّت امانی و آمال فی یوم لا ینفع بنون و لا مال مشاهده ننمودم بلکه در هنگام نتیجۀ أعمال و أفعال جام و قدح آمال ایشان را مملوّ و مالامال از خون تازه و زهر قاتل بی اندازه نمودم. پس آنگاه فرمود که:هنالک یخسر المبطلون خسارت أهل باطل و زیان عمل لاطایل در آن محل بیّن و ظاهر گردد و چون دنیا را برای نفس خویش مکان طیب و عیش و راحتو موطن اطمینان و استراحت از برای فتنه که تیرش از دل خود باین جهان بستند و این سرای فانی را مقام دایم و باقی می داشتند بشارت ایشان را بشمشیر قاطع و صارم ملمّع و سطوت مردی از خود گذشته دلاور کامل و شجاع شامل که ظالمان را ضایع و پراکنده گرداند بلکه قبّه و جماعت شما را نابود و از دنیا بری و بدرود،و جمیع ایشان را مانند دانۀ حصاد محصور نماید وا حسرتا بر شما و من با شمایم تا أکثر آنچه بیان کردم بشما نمایم. آنگاه فرمود که:
فَعُمِّیَتْ عَلَیْکُمْ أَ نُلْزِمُکُمُوها وَ أَنْتُمْ لَها کارِهُونَ
یعنی اگر چه الحال حال بر شما مخفی و پوشیده است امّا در آخرت هر چه بر آن کراهیّت دارید بشما خواهد رسید و شما را از روی الزام بجزا و پاداشت آن خواهند رسانید. سوید بن غفله گوید که عورات مهاجر و أنصار بعد از مراجعت از خدمت بنت نبیّ المختار بمثال هر یک ایشان تمامی آنچه از دختر رسول ایزد غفار استماع نمودند مفصّلا و مشروحا برجال خود عرض فرمودند روز دیگر وجوه و أعیان أنصار و مهاجر بواسطۀ معذرت بدر خانۀ بنت خیر البشر آمدند،و گفتند:یا سیّده نساء العالمین آنچه شما در باب أمر خلافت فرمودید اگر أبو الحسن علیّ بن أبی طالب پیشتر از آنکه أنصار و مهاجر و باقی متابعین سیّد البشر عهد و بیعت بر خلافت أبی بکر کنند و قواعد منعقد و منضبط گردد در آن مجمع حاضر میشد و دعوای حقّ خود میزد ما هرگز از او عدول بکسی دیگر نمیکردیم و مطیع و منقاد او میگشتیم اما الحال تمامی أصحاب رسول ایزد تعالی بر خلافت أبو بکر اقدام نموده و اتّفاق کردند مخالفت أمر حضرت رسالتمآب دور از حزم و صواب است. حضرت فاطمه(علیها السّلام)بعد از استماع کلام کذب التیام آن جمعی عاقبت وخام فرمودکه:از پیش من دور شوید که حقایق أحوال شما من جمیع الوجوه بر من ظاهر و هویدا شد بعد از آنکه مرا تقدیر أمر در حضور أبی بکر نموده تضییع حقّ ما بوسیلۀ کتمان شهادت در باب ولایت علی علیه السّلام بقول رسول ایزد تعالی و تبارک و ضیاع فدک و غیرهما فرمودند الحال عذر تقصیر خود میگوئید این کلام شما بکار نمی آید داوری ما و ظلمه در روز جزا در نزد حضرت ایزد تعالی و محمّد مصطفی علیه سلام الملک العلاّم بانجام و انصرام خواهد رسید و هو حسبنا و نعم الوکیل. چون مهاجر و أنصار دیدند افسوس و فسوس ایشان در خاطر فیض مقاطر بنت رسول بیچون درگیر نشد خاسر و خائب بمقام و منزل خود مراجعت نمودند و آن حضرت از ایشان آزرده وفات یافت.
فَوَیْلٌ لَهُمْ
ثمّ
وَیْلٌ لَهُمْ
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 2 , ص 66 )
50-و سوید بن غفله گفت: چون بانوی ما حضرت فاطمه علیها السّلام به بستر بیماری افتاد- همان بیماری که منجر به فوت آن حضرت گشت-، زنان انصار و مهاجرین برای عیادت به خدمت او رسیده و گفتند: با این بیماری چگونه شب را به صبح آوردی ای دخت پیامبر؟ حضرت زهرا علیها السّلام نیز پس از حمد الهی و صلوات بر پدرش فرمود: به خدا سوگند در حالی شب را به صبح رساندم که از دنیای شما ناراضی، و از مردان شما بیزارم، آنان را پس از امتحان دور انداخته، و پس از مشاهدۀ نیّات سوء و رفتارهای ناهنجارشان از همۀ آنان کناره گیری نمودم![سپس گمراه شدن پس از هدایت را به باد انتقاد گرفته و فرمود:] قبیح و زشت باد آن شکافهای شمشیر [که در جهاد راه خدا ایجاد شد]، و هر کار لهوی پس از کاری جدّی، و آن سنگ خوردنها از کفّار و آزار نیزه! و نتیجه اش این خطای در رأی و سستی نظر! چه کار بدی مرتکب شدند! که غضب الهی برای ایشان مهیّا و تا ابد در جهنّم خواهند ماند!. البتّه من ایشان را به راه حقّ خواندم و متوجّه سنگینی آن نموده و همه چیز را بر آنان ظاهر نمودم. رویشان بخاک باد! مرگ بر آنان! لعنت بر قوم ستمکار!.وای بر این امّت! چه چیز آنان را از: ستونهای استوار رسالت و اساس نبوّت و راهنمایی؛ و مهبط فرشتۀ وحی، و دانا به تمام امور دنیا و آخرت، گمراه ساخت؟ آگاه باشید که این انحراف خسران مبین است. چرا این گونه أبو الحسن را عقوبت کردند؟! به خدا سوگند که این مجازات (خذلان و تنهاگذارن آن حضرت) فقط بخاطر ترس از شمشیر او و کمی ملاحظه در اجرای حقّ، و سختی و شدّت جنگ او، و شجاعت کارزار، و بی مهابا بودن او در اجرای فرامین الهی بود، و به خدا سوگند اگر تمام امّت از راه سعادت منحرف شده و از پذیرش راه روشن امتناع می کردند،[علیّ] همۀ آنان را به راه آورده و آرام آرام و صحیح و سالم به سعادت و خوشبختی می کشاند، که نه خود خسته شود و نه ایشان ملول، و در نهایت آنان را به سرچشمه ای با آبی گوارا و مطلوب و عاری از هر خس و خاشاک می برد، و ایشان را از آن سیراب باز میگرداند و در خفا و آشکاراشان را نصیحت می نمود در حالی که خود آن حضرت از غنای آنها بهره نمی برد و از دنیای ایشان برای خود چیزی ذخیره نمی فرمود مگر باندازۀ شربت آبی که تشنه خود را سیراب کند و اندکی از طعام که گرسنه بدان سدّ جوع نماید، و در آن وقت زاهد از راغب و راستگو از دروغگو تمیز داده و شناخته میشد،«اگر مردم قری و دهات ایمان می آوردند و پرهیزگاری میکردند هر آینه درهای آسمان را به رحمت و برکت بروی ایشان باز میکردیم و زمین را رخصت می دادیم تاخیر و برکات خود را برون اندازد، و لکن چون مردم تکذیب آیات الهی کردند و به اعمال زشت پرداختند ما هم بر ایشان تنگ گرفتیم و به سبب کردار قبیح و عصیان ایشان را معاقب و مأخوذ داشتیم-اعراف:96» و کسانی که از این جماعت مرتکب ظلم و ستم شدند بزودی جزای اعمال بدشان به آنان می رسد، چه آنان از تحت قدرت و نفوذ ما خارج نیستند و ما از گرفتنشان عاجز نیستیم.آهای همگی گوش کنید! زودا که روزگار عجائب خود را به شما نمایش دهد! و اگر متعجّب شدید این از عجیب بودن گفتارشان است! ای کاش می دانستم که این مردم به چه بنای بلندی تکیه کرده، و متمسّک چه دستگیره ای شده، و هتک حرمت چه ذرّیّه ای را نموده و ایشان را مقهور و مغلوب ساخته اند، بد مولایی است مولایشان و بد دوستی است دوستشان، و ظالمان مبادله ای بسیار بد کردند [که أمیر المؤمنین را خانه نشین کردند] درد را دوا، و مرض را شفا، و گلخن را گلشن، و ظلمت را نور، و سیاه چال را کوه طور پنداشتند، بخاک مالیده باد بینی های گروهی که گمان می کنند که کار نیکو می کنند، آگاه باشید که آنان مفسدانند و لکن خودشان نمی دانند، وای بر آنان آیا آنکه به سوی حقّ راهنمائی می کنید به تبعیّت و پیروی شایسته تر است یا آنکه به حقّ راه نمی نماید و خود نیز نیازمند هدایت است؟ شما را چه می شود؟ چگونه حکم می کنید؟بجانم قسم که این افعال شما حامل گشت، پس منتظر باشید تا مدّت حمل منقضی شود، پس از آن نتیجه باز آورد! اکنون خون تازه خواهید دوشید و اوانی شما از هر قاتل سرشار خواهد شد، در آن زمان ضرر جاهل و سود عاقل آشکار شود و آنجا را اندوختۀ پیشینیان باشد بر اخلاق میراث رسد، پس ساکن کنید قلب خود را و آرام دهید نفوس خویش را، و مهیّا شوید از برای حوادث و فتنه ها و مصیبتها! و خود را به شمشیر قاطع و دواهی مهلک و استبداد ستمکاران بشارت دهید! بی شکّ منافع شما نابود و مزارعتان محصود و بهرۀ شما افسوس و دریغ خواهد بود، زودا که گریبان ندامت بدرید و هیچ نمی دانید به کجا اندر افتادید، بی گمان کورکورانه در ظلمت خانۀ ضلالت اسیر و در چاه جهالت دستگیر گشتید، چگونه شما را ملزم کنیم به سوی راه هدایت و حال آنکه از شنیدن کلمات ما کراهت دارید؟! سوید بن غفله گوید: زنان مهاجر و انصار تمام فرمایشات حضرت فاطمه علیها السّلام را به سمع مردان خود رساندند، و سران مهاجر و انصار با شنیدن این سخنان به جانب آن حضرت شتافته و گفتند: ای بانوی زنان جهان، اگر علیّ بن ابی طالب پیش از آنکه ما با أبو بکر بیعت کنیم و پیمان متابعت محکم کنیم؛ حاضر می شد و این سخنان می فرمود هرگز سر از طاعت او بیرون نمی کردیم!. حضرت فاطمه علیها السّلام فرمود: از من دور شوید! پس از اتمام حجّت بر شما دیگر جایی برای عذر و بهانۀ شما نیست، و هیچ چیز چارۀ تقصیر و کوتاهی شما نکند.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 249 )
ص : 4091
وَ رُوِیَ: أَنَّ رَجُلاً قَالَ فَمَا اَلْقَضَاءُ وَ اَلْقَدَرُ اَلَّذِی ذَکَرْتَهُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ؟ قَالَ اَلْأَمْرُ بِالطَّاعَهِ وَ اَلنَّهْیُ عَنِ اَلْمَعْصِیَهِ وَ اَلتَّمْکِینُ مِنْ فِعْلِ اَلْحَسَنَهِ وَ تَرْکِ اَلْمَعْصِیَهِ وَ اَلْمَعُونَهُ عَلَی اَلْقُرْبَهِ إِلَیْهِ وَ اَلْخِذْلاَنُ لِمَنْ عَصَاهُ وَ اَلْوَعْدُ وَ اَلْوَعِیدُ وَ اَلتَّرْغِیبُ وَ اَلتَّرْهِیبُ کُلُّ ذَلِکَ قَضَاءُ اَللَّهِ فِی أَفْعَالِنَا وَ قَدَرُهُ لِأَعْمَالِنَا- وَ أَمَّا غَیْرُ ذَلِکَ فَلاَ تَظُنَّهُ فَإِنَّ اَلظَّنَّ لَهُ مُحْبِطٌ لِلْأَعْمَالِ فَقَالَ اَلرَّجُلُ فَرَّجْتَ عَنِّی یَا امِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَرَّجَ اَللَّهُ عَنْکَ .
( الاحتجاج , جلد 1 , صفحه 209 )
و نیز در باب قضا و قدر از حضرت امیر المؤمنین حیدر(علیه السّلام)مروی و منقول است که:شخصی از آن دریای علم و عرفان و از آن وصی حضرت نبی آخر الزمان سؤال نمود که: یا علی(علیه السّلام)چیست قضا و قدر که از لسان معجز نشان ذکر و بیان آن نمودی؟ حضرت امیر المؤمنین در جواب آن کس از روی شفقت و احسان گفت: امر بطاعت و نهی از معصیت و تمکن و اقتدار بر فعل حسنه و قدرت بر ترک معصیت و امداد و اعانت بر قربت بسوی حضرت صمدیت و خذلان برای ارباب عصیان و وعده و وعید و ترغیب و ترهیب همه این ها از قضای خدای قادر متعال در افعال ماو قدر حضرت واجب تعالی شأنه در اعمال ما است،و به غیر این در باب قضا و قدر ظن دیگر بحضرت واحد قادر مبر که آن ظن مهبط و مبطل اعمال و وسیلۀ عقاب و نکال فی یوم لا ینفع بنون و لا مال است. آن شخص چون این جواب از آن ولی ملک الوهاب و وصی حضرت رسالتمآب استماع نمود،گفت: یا مولی من از جواب شما به غایت فرحناک و شادمان گشتم،و حضرت واجب الوجود بی شبهه و داد از شما شاد و راضی باد.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 2 , ص 315 )
121-و نقل است که همان مرد پرسید: ای أمیر المؤمنین آن قضاء و قدری که مذاکره می فرمایید چیست؟ فرمود: قضا و قدر عبارت است از امر پروردگار به طاعت، و نهی از معصیت، و توانائی دادن به بندگان برای اعمال نیکو و ترک افعال زشت، و یاری کردن و توفیق دادن در راه تقرّب او، و کمک نکردن به افرادی که راه معصیت را می پیمایند، و وعده های موافق دادن، و عواقب سوء اعمال مخالف را متذکّر شدن، و ترغیب و تشویق نمودن و تحذیر و تخویف کردن. و همۀ این معانی قضای خداوند در افعال، و قدر او در کردار ما است. و امّا جز این معانی را گمان مکن، زیرا گمان در آن موجب بطلان اعمال تو خواهد شد. آن مرد گفت: ای أمیر المؤمنین مرا راحت نمودی، خدا آسوده خاطرت گرداند!.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 454 )
ص : 4092
تم، [فلاح السائل] ، عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا أَبْرَزَ عَبْدٌ یَدَهُ إِلَی اَللَّهِ اَلْعَزِیزِ اَلْجَبَّارِ إِلاَّ اِسْتَحْیَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَرُدَّهَا صِفْراً حَتَّی یَجْعَلَ فِیهَا مِنْ فَضْلِ رَحْمَتِهِ فَإِذَا دَعَا أَحَدُکُمْ فَلاَ یَرُدُّ یَدَهُ حَتَّی یَمْسَحَ عَلَی وَجْهِهِ وَ رَأْسِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 365 )
ص : 4093
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ : کَانَ حَاصَرَهُمْ ثَلاَثِینَ لَیْلَهً فَنَزَلَ مِنْهُمْ أَبُو بَکْرَهَ وَ اَلْمُبَیْعِثُ وَ فَدَّانُ فِی جَمَاعَهٍ وَ أَسْلَمُوا فَلَمَّا قَدِمَ وَفْدُ اَلطَّائِفِ قَالُوا رُدَّ عَلَیْنَا رَقِیقَنَا اَلَّذِینَ أَتَوْکَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أُولَئِکَ عُتَقَاءُ اَللَّهِ .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 212 )
ص : 4094
إِسْحَاقُ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ أَبُو اَلْعَیْنَاءِ اَلْهَاشِمِیُّ مَوْلَی عَبْدِ اَلصَّمَدِ بْنِ عَلِیٍّ عَتَاقَهً قَالَ: کُنْتُ أَدْخُلُ عَلَی أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَعْطَشُ وَ أَنَا عِنْدَهُ فَأُجِلُّهُ أَنْ أَدْعُوَ بِالْمَاءِ فَیَقُولُ یَا غُلاَمُ اِسْقِهِ وَ رُبَّمَا حَدَّثْتُ نَفْسِی بِالنُّهُوضِ فَأُفَکِّرُ فِی ذَلِکَ فَیَقُولُ یَا غُلاَمُ دَابَّتَهُ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 512 )
محمد بن قاسم گوید: هر گاه خدمت حضرت ابی محمد علیه السلام میرسیدم و تشنه بودم، عظمتش مانع میشد که در خدمتش آب بخواهم، او میفرمود: غلام! برایش آب بیاور. و بسا میشد که با خود می گفتم، حرکت کنم و در آن اندیشه بودم که می فرمود: غلام! مرکبش را حاضر کن.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 446 )
22-محمد بن قاسم،ابو العیناء هاشمی آزاد کردۀ عبد الصمد بن علی گفت:من بارها خدمت امام ابی محمد(علیه السّلام)می رسیدم و تشنه می شدم نزد آن حضرت و برای احترام او،از خواستن آب خود داری می کردم،خود آن حضرت می فرمود:ای غلام،به او آب بده و بسا که در دل می گرفتم که مرخص شوم و در آن اندیشه می کردم و امام(علیه السّلام)می فرمود:ای غلام،مرکب او را بیاور.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 511 )
22-محمد بن قاسم می گوید:من بارها خدمت امام حسن عسگری علیه السّلام می رسیدم وقتی تشنه می شدم به احترام حضرت از طلب آب خودداری می کردم.
خود آن حضرت می فرمود:ای غلام،به او آب بده و بسا که تصمیم می گرفتم که مرخص شوم و در آن اندیشه بودم که امام علیه السّلام می فرمود:ای غلام،مرکب او را بیاور.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 731 )
: کالسوابق. و أبو العیناء کان أعمی و له کلمات فی مجلس المتوکل و غیره من الخلفاء، و قال السید المرتضی رضی الله عنه فی الغرر و الدرر: أبو العیناء محمد بن القاسم الیمانی کان من أحضر الناس جوابا و أجودهم بدیهه، و أملحهم نادره، قال: لما دخلت علی المتوکل دعوت له و کلمته فاستحسن خطابی، فقال: یا محمد بلغنی أن فیک شرا، فقلت: یا أمیر المؤمنین إن یکن الشر ذکر المحسن بإحسانه و المسیء بإساءته فقد زکی الله تعالی و ذم، فقال فی التزکیه
نِعْمَ اَلْعَبْدُ إِنَّهُ أَوّابٌ
*
و قال فی الذم:
هَمّازٍ مَشّاءٍ بِنَمِیمٍ، `مَنّاعٍ لِلْخَیْرِ مُعْتَدٍ أَثِیمٍ، `عُتُلٍّ بَعْدَ ذلِکَ زَنِیمٍ
فذمه الله تعالی حین قذفه، و إن کان الشر کفعل العقرب تلسع النبی و الذمی بطبع لا یتمیز، فقد صان الله عبدک من ذلک، و قال أبو العیناء: قال لی المتوکل: کیف تری داری هذه؟ فقلت: رأیت الناس بنوا دارهم فی الدنیا، و أمیر المؤمنین جعل الدنیا فی داره، ثم ذکر رحمه الله کثیرا من مستحسنات جواباته. و عبد الصمد هو ابن علی بن عبد الله بن العباس و کان أعتق أبا العیناء فکان مولاه، و إنما وصفه بالهاشمی لأنه کان من موالیهم و عتاقه کأنه تمیز، أی کان ولایته من جهه العتق، إذ للمولی معان شتی، و فی القاموس: عتق یعتق عتقا و عتاقا و عتاقه بفتحهما خرج من الرق و هو مولی عتاقه، انتهی. و قیل: هو نعت عبد الصمد و المصدر بمعنی اسم الفاعل دابته منصوب بتقدیر أحضر و نحوه.
( مرآه العقول ؛ ج 6 , ص 165 )
ص : 4095
عنه: قال: حدّثنا علی بن أحمد بن حاتم، عن إسماعیل بن إسحاق الراشدی، عن خالد بن مخلد، عن عبد الکریم بن یعقوب الجعفی، عن جابر بن یزید، عن أبی عبد اللّه الجدلی، قال: دخلت علی علیّ بن أبی طالب - علیه السلام-، فقال: أ لا احدّثک ثلاثا قبل ان یدخل علیّ و علیک داخل؟ قلت: بلی. قال: أنا عبد اللّه، و أنا دابه الأرض صدقها و عدلها و أخو نبیّها أ لا اخبرک بأنف المهدی و عینیه؟ قال: قلت: بلی. [قال:] فضرب بیده إلی صدره فقال: أنا .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 93 )
ص : 4096
عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: رَأَیْتُ حَمَاماً خَرَجَ مِنْ تَحْتِ سَرِیرِهِ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أُهْدِی لَکَ طُیُوراً عِنْدَنَا بُلْقاً تُقَرْقِرُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تِلْکَ مُسُوخٌ مِنَ اَلطَّیْرِ إِذَا کُنْتَ مُتَّخِذاً فَاتَّخِذْ مِثْلَ هَذِهِ فَإِنَّهَا بَقِیَّهُ حَمَامِ إِسْمَاعِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 128 )
از داود رقی روایت شده:در خدمت حضرت صادق(علیه السّلام)،کبوتری را دیدم که از زیر تخت بیرون آمد،گفتم جانم فدایت(اجازه دهید)مرغان ابلق و خوش آواز که می خوانند و چه چه می زنند بشما هدیه کنم.امام(علیه السّلام)فرمود:آنها مرغان مسخ شده اند،اگر خواهی در خانه پرنده نگهداری کنی از این گونه نگهدار،که اینها یادگار از کبوتران اسماعیل(علیه السّلام)میباشد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 242 )
داود رقّی از امام صادق علیه السّلام روایت می کند که:کبوتری را دیدم که از زیر تخت حضرت بیرون آمد.به حضرت عرض کردم:فدایت شوم!ما پرندگانی سیاه و سفید داریم که چه چه می زنند،اجازه می دهی آنها را به شما هدیه کنم؟امام صادق علیه السّلام فرمود:آنها پرندگان مسخ شده اند.اگر خواستی پرنده نگهداری کنی،مانند اینها را نگهدار که از نسل کبوتران اسماعیل علیه السّلام می باشند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 268 )
ص : 4097
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ اِعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ بِعَاقِلٍ مَنِ اِنْزَعَجَ مِنْ قَوْلِ اَلزُّورِ فِیهِ وَ لاَ بِحَکِیمٍ مَنْ رَضِیَ بِثَنَاءِ اَلْجَاهِلِ عَلَیْهِ اَلنَّاسُ أَبْنَاءُ مَا یُحْسِنُونَ وَ قَدْرُ کُلِّ اِمْرِئٍ مَا یُحْسِنُ فَتَکَلَّمُوا فِی اَلْعِلْمِ تَبَیَّنْ أَقْدَارُکُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 46 )
58-و فرمود مردم:بدانید عاقل نیست کسی که از بهتان و سخن ناحق که در باره اش گفته شده مضطرب شود و نه حکیم است کسی که از تمجید نادان خوشش بیاید.مردم فرزند خصال و رفتار خویشند و ارزش هر شخصی بمقدار نیکیهای اوست در باره علم سخن بگوئید تا ارزش شما معلوم شود.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 43 )
ص : 4098
24810-1 ( الکافی 104:8 رقم 79) العده ، عن سهل ، عن السراد ، عن ابن رئاب ، عن الحذاء، عن ثویر بن أبی فاخته قال: سمعت علی بن الحسین علیهما السّلام یحدث فی مسجد رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فقال "حدثنی أبی أنه سمع أباه علی بن أبی طالب علیه السّلام یحدث الناس قال: إذا کان یوم القیامه بعث اللّه تعالی الناس من حفرهم عزلا بهما، جردا مردا، فی صعید واحد، یسوقهم النور، و تجمعهم الظلمه، حتی یقفوا علی عقبه فی المحشر فیرکب بعضهم بعضا و یزدحمون دونها فیمنعون من المضی، فتشتد أنفاسهم و یکثر عرقهم و یضیق بهم أمورهم و یشتد ضجیجهم و یرتفع أصواتهم. قال: و هو أول هول من أهوال یوم القیامه ، قال: فیشرف الجبار تعالی علیهم من فوق عرشه فی ظلال من الملائکه فیأمر ملکا من الملائکه فینادی فیهم: یا معشر الخلائق أنصتوا و استمعوا منادی الجبار، قال: فیسمع آخرهم کما یسمع أولهم، قال: فتنکسر أصواتهم عند ذلک و تخشع أبصارهم و تضطرب فرائصهم و تفزع قلوبهم و یرفعون رءوسهم إلی ناحیه الصوت مهطعین إلی الداع قال: فعند ذلک یقول الکافر هذا یوم عسر . قال: فیشرف الجبار تعالی ذکره الحکم العدل علیهم فیقول: أنا اللّه لا إله إلا أنا الحکم العدل الذی لا یجور الیوم أحکم بینکم بعدلی و قسطی لا یظلم الیوم عندی أحد، الیوم آخذ للضعیف من القوی بحقه و لصاحب المظلمه بالمظلمه بالقصاص من الحسنات و السیئات و أثیب علی الهبات و لا یجوز هذه العقبه الیوم عندی ظالم و لأحد عنده مظلمه إلا مظلمه یهبها صاحبها و أثیبه علیها و آخذ له بها عند الحساب، و تلازموا أیها الخلائق و اطلبوا مظالمکم عند من ظلمکم بها فی الدنیا و أنا شاهد لکم بها علیهم و کفی بی شهیدا. قال: فیتعارفون و یتلازمون فلا یبقی أحد له عند أحد مظلمه أو حق إلا لزمه بها، قال: فیمکثون ما شاء اللّه فیشتد حالهم و یکثر عرقهم و یشتد غمهم و ترتفع أصواتهم بضجیج جدید فیتمنون المخلص منه بترک مظالمهم لأهلها قال: و یطلع اللّه تعالی علی جهدهم فینادی مناد من عند اللّه یسمع آخرهم کما یسمع أولهم: یا معشر الخلائق أنصتوا لداعی اللّه تعالی و اسمعوا إن اللّه تعالی یقول: أنا الوهاب إن أحببتم أن تواهبوا فتواهبوا، و إن لم تواهبوا أخذت لکم بمظالمکم، قال: فیفرحون بذلک لشده جهدهم و ضیق مسلکهم و تزاحمهم قال: فیهب بعضهم مظالمهم رجاء أن یتخلصوا مما هم فیه و یبقی بعضهم، فیقول: یا رب مظالمنا أعظم من أن نهبها. قال: فینادی مناد من تلقاء العرش أین رضوان خازن الجنان جنان الفردوس ، قال: فیأمره اللّه تعالی أن یطلع من الفردوس قصرا من فضه بما فیه من الأبنیه و الخدم، قال: فیطلعه علیهم فی حفافه القصر الوصائف و الخدم، قال: فینادی مناد من عند اللّه تعالی: یا معشر الخلائق ارفعوا رءوسکم فانظروا إلی هذا القصر، قال: فیرفعون رءوسهم فکلهم یتمناه، قال: فینادی مناد من عند اللّه تعالی: یا معشر الخلائق هذا لکل من عفا عن مؤمن قال: فیعفون کلهم إلا القلیل، قال: فیقول تعالی: لا یجوز إلی جنتی الیوم ظالم و لا یجوز إلی ناری الیوم ظالم و لأحد من المسلمین عنده مظلمه حتی یأخذها منه عند الحساب، أیها الخلائق استعدوا للحساب. قال: ثم یخلی سبیلهم فینطلقون إلی العقبه فیکرد بعضهم بعضا حتی ینتهوا إلی العرصه و الجبار تعالی علی العرش قد نشرت الدواوین و نصبت الموازین و أحضر النبیون و الشهداء و هم الأئمه یشهد کل إمام علی أهل عالمه بأنه قد قام فیهم بأمر اللّه تعالی و دعاهم إلی سبیل اللّه تعالی. قال: فقال له رجل من قریش : یا ابن رسول اللّه إذا کان للرجل المؤمن عند الرجل الکافر مظلمه أی شیء یؤخذ من الکافر و هو من أهل النار قال: فقال له علی بن الحسین علیهما السّلام "یطرح عن المسلم من سیئاته بقدر ما له علی الکافر فیعذب الکافر بها مع عذابه بکفره عذابا بقدر ما للمسلم قبله من مظلمه "قال: فقال له القرشی: فإذا کانت المظلمه للمسلم عند مسلم کیف یؤخذ مظلمته من المسلم قال "یؤخذ للمظلوم من الظالم من حسناته بقدر حق المظلوم فتزاد علی حسنات المظلوم "قال: فقال له القرشی: فإن لم یکن للظالم حسنات قال "إن لم یکن للظالم حسنات فإن کان للمظلوم سیئات یؤخذ من سیئات المظلوم فتزاد علی سیئات الظالم".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 649 )
ص : 4099
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُفَضَّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ مَرْزُبَانَ اَلْقُمِّیِّ عَنْ عِمْرَانَ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: ثَلاَثَهٌ لاَ یَنْظُرُ اَللَّهُ إِلَیْهِمْ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ مَنْ زَعَمَ (أَنَّ إِمَاماً مَنْ لَیْسَ) بِإِمَامٍ وَ مَنْ زَعَمَ فِی إِمَامٍ حَقٍّ أَنَّهُ لَیْسَ بِإِمَامٍ وَ هُوَ إِمَامٌ وَ مَنْ زَعَمَ أَنَّ لَهُمَا فِی اَلْإِسْلاَمِ نَصِیباً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 349 )
ص : 4100
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی اَلدَّعَوَاتِ ، قَالَ: وَ أَکَلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ تَمْرَهٍ دَقَلٍ ثُمَّ شَرِبَ عَلَیْهِ اَلْمَاءَ وَ ضَرَبَ یَدَهُ عَلَی بَطْنِهِ وَ قَالَ مَنْ أَدْخَلَهُ بَطْنُهُ اَلنَّارَ فَأَبْعَدَهُ اَللَّهُ ثُمَّ تَمَثَّلَ وَ إِنَّکَ مَهْمَا تُعْطِ بَطْنَکَ سُؤْلَهُوَ فَرْجَکَ نَالاَ مُنْتَهَی اَلذَّمِّ أَجْمَعَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 7 )
ص : 4101
وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَکُونُ لِعَانٌ حَتَّی یَزْعُمَ أَنَّهُ قَدْ عَایَنَ. مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 416 )
ص : 4102
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ کَرِهَ أَنْ یُصَلِّیَ وَ عَلَیْهِ ثَوْبٌ فِیهِ تَمَاثِیلُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 437 )
ص : 4103
جاءت الروایه: أن رسول الله صلّی اللّه علیه و آله أخذ بید أبی جهل ثم قال له أَوْلی لَکَ فَأَوْلی `ثُمَّ أَوْلی لَکَ فَأَوْلی فقال أبو جهل بأی شیء تهددنی لا تستطیع أنت و لا ربک أن تفعلا بی شیئا و إنی لأعز أهل هذا الوادی فأنزل الله سبحانه کما قال له رسول الله صلّی اللّه علیه و آله .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 169 )
ص : 4104
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ قَالَ: صَلَّیْتُ خَلْفَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَیَّاماً فَکَانَ یَقْنُتُ فِی کُلِّ صَلاَهٍ یَجْهَرُ فِیهَا أَوْ لاَ یَجْهَرُ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ غَیْرِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ ؛ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 261 )
ص : 4105
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْجِعَابِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْفَضْلُ بْنُ اَلْحَبَّابِ اَلْجُمَحِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأُبُلِّیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو خَالِدٍ اَلْأَسَدِیُّ ، عَنْ أَبِی بَکْرِ بْنِ عَیَّاشٍ ، عَنْ صَدَقَهَ بْنِ سَعِیدٍ اَلْحَنَفِیِّ ، عَنْ جُمَیْعِ بْنِ عُمَیْرٍ ، قَالَ: سَمِعْتُ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ عُمَرَ بْنِ اَلْخَطَّابِ یَقُولُ: اِنْتَهَی رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) إِلَی اَلْعَقَبَهِ فَقَالَ: لاَ یُجَاوِزُهَا أَحَدٌ، فَعَوَّجَ اَلْحَکَمُ بْنُ أَبِی اَلْعَاصِ فَمَهُ مُسْتَهْزِئاً بِهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : مَنِ اِشْتَرَی شَاهً مُصَرَّاهً فَهُوَ بِالْخِیَارِ، فَعَوَّجَ اَلْحَکَمُ فَمَهُ، فَبَصُرَ بِهِ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَدَعَا عَلَیْهِ فَصُرِعَ شَهْرَیْنِ ثُمَّ أَفَاقَ، فَأَخْرَجَهُ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَنِ اَلْمَدِینَهِ طَرِیداً وَ نَفَاهُ عَنْهَا .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 175 )
[295]47-عبد اللّه عمر بن خطاب می گوید:رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله به گردنه ای رسید و فرمود:هیچ کس از آن عبور نکند.پس حکم ابن ابی العاص دهانش را برای مسخره کردن پیامبر صلّی اللّه علیه و اله کج کرد و رسول صلّی اللّه علیه و اله فرمود:هرکس گوسفندی که شیر در پستان هایش جمع شده است را بخرد حق فسخ دارد.پس حکم دهنش را کج کرد.پیامبر صلّی اللّه علیه و اله او را دید و نفرینش کرد.پس دو ماه بیهوش شد و آنگاه به هوش آمد.پس پیامبر صلّی اللّه علیه و اله او را از مدینه بیرون راند و از آنجا تبعیدش نمود.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 381 )
ص : 4106
12718-47 التهذیب ،1/57/309/5 عنه عن النخعی عن صفوان عن البجلی قال: سألت أبا الحسن علیه السّلام عن الرجل المحرم - کان إذا أصابته الشمس شق علیه و صدع فیستتر منها فقال هو أعلم بنفسه إذا علم أنه لا یستطیع أن تصیبه الشمس فلیستظل منها.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 609 )
ص : 4107
قَالَتْ عَائِشَهُ : أَقْبَلَتْ فَاطِمَهُ تَمْشِی کَأَنَّ مِشْیَتَهَا مِشْیَهُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ اَلنَّبِیُّ مَرْحَباً بِابْنَتِی فَأَجْلَسَهَا عَنْ یَمِینِهِ أَوْ عَنْ شِمَالِهِ ثُمَّ أَسَرَّ إِلَیْهَا حَدِیثاً فَبَکَتْ ثُمَّ أَسَرَّ إِلَیْهَا حَدِیثاً فَضَحِکَتْ فَقُلْتُ لَهَا حَدَّثَکِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِحَدِیثٍ فَبَکَیْتِ ثُمَّ حَدَّثَکِ بِحَدِیثٍ فَضَحِکْتِ فَمَا رَأَیْتُ کَالْیَوْمِ أَقْرَبَ فَرَحاً مِنْ حُزْنٍ مِنْ فَرَحِکِ فَقَالَتْ مَا کُنْتُ لِأُفْشِیَ سِرَّ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی إِنَّهُ إِذَا قُبِضَ سَأَلْتُهَا فَقَالَتْ أَسَرَّ إِلَیَّ فَقَالَ إِنَّ جَبْرَئِیلَ کَانَ یُعَارِضُنِی بِالْقُرْآنِ کُلَّ سَنَهٍ مَرَّهً وَ إِنَّهُ عَارَضَنِی بِهِ اَلْعَامَ مَرَّتَیْنِ وَ لاَ أَرَانِی إِلاَّ وَ قَدْ حَضَرَ أَجَلِی وَ إِنَّکِ أَوَّلُ أَهْلِ بَیْتِی لُحُوقاً بِی وَ نِعْمَ اَلسَّلَفُ أَنَا لَکِ فَبَکَیْتُ لِذَلِکِ ثُمَّ قَالَ أَ لاَ تَرْضَیْنَ أَنْ تَکُونِی سَیِّدَهَ نِسَاءِ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ أَوْ سَیِّدَهَ نِسَاءِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَضَحِکْتُ لِذَلِکِ .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 150 )
عایشه می گوید:فاطمه(علیها السّلام)آمد و راه رفتن او چون راه رفتن پیامبر(صلّی الله علیه و آله)بود. پیامبر فرمودند:دخترم!خوش آمدی و او را سمت راست یا چپ خود نشاند و آهسته سخنی به او گفت که گریست.پس از آن آهسته سخن دیگری به او گفت که خندید.من به فاطمه(علیها السّلام)گفتم:پیامبر سخنی به تو فرمود که گریستی و سپس حدیث دیگری آهسته فرمود که خندیدی.هرگز چون امروز شادی و اندوهی این چنین پیوسته از تو ندیده ام.فاطمه فرمود:اکنون راز پیامبر را آشکار نمی سازم.چون پیامبر رحلت فرمود،فاطمه گفت:پیامبر نخست که پوشیده با من سخن گفت چنین فرمود که جبریل هر سال یک بار قرآن را به من عرضه می کرد و امسال دو مرتبه آن را بر من عرضه داشته است و چنین احساس می کنم که مرگ من فرا رسیده است و تو هم نخستین کس از خاندان منی که به من ملحق خواهی شد و من خوب کسی هستم که پیش از تو می روم و به همین سبب گریستم.سپس فرمودند:آیا خشنود نمی شوی که بانوی بانوان این امت یا بانوی بانوان مؤمن باشی؟و بدین سبب خندیدم .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 251 )
ص : 4108
25376-1 ( الکافی -52:8 رقم 16) محمد ، عن محمد بن الحسین ، عن ابن بزیع ، عن عمه حمزه و الحسین بن محمد ، عن أحمد بن محمد بن عبد اللّه ، عن یزید بن عبد اللّه ، عمن حدثه قال: کتب أبو جعفر علیه السلام إلی سعد الخیر "بسم اللّه الرحمن الرحیم أما بعد: فإنی أوصیک بتقوی اللّه فإن فیها السلامه من التلف و الغنیمه فی المنقلب، إن اللّه تعالی یقی بالتقوی عن العبد ما عزب عنه عقله، و یجلی بالتقوی عنه عماه و جهله، و بالتقوی نجا نوح و من معه فی السفینه و صالح و من معه من الصاعقه، و بالتقوی فاز الصابرون و نجت تلک العصب من المهالک، و لهم إخوان علی تلک الطریقه، یلتمسون تلک الفضیله، نبذوا طغیانهم من الالتذاذ بالشهوات لما بلغهم فی الکتاب من المثلات، حمدوا ربهم ما رزقهم و هو أهل الحمد، و ذموا أنفسهم علی ما فرطوا و هم أهل الذم، و علموا أن اللّه تعالی الحلیم العلیم إنما غضبه علی من لم یقبل منه رضاه، و إنما یمنع من لم یقبل منه عطاه و إنما یضل من لم یقبل منه هداه. ثم أمکن أهل السیئات من التوبه بتبدیل الحسنات، دعا عباده فی الکتاب إلی ذلک بصوت رفیع لم ینقطع و لم یمنع دعاء عباده، فلعن اللّه الذین یکتمون ما أنزل اللّه و کتب علی نفسه الرحمه فسبقت قبل الغضب فتمت صدقا و عدلا، فلیس یبتدئ العباد بالغضب قبل أن یغضبوه و ذلک من علم الیقین و علم التقوی و کل أمه قد رفع اللّه عنهم علم الکتاب حین نبذوه و ولاهم عدوهم حین تولوه، و کان من نبذهم الکتاب أن أقاموا حروفه و حرفوا حدوده، فهم یروونه و لا یرعونه، و الجهال یعجبهم حفظهم للروایه، و العلماء یحزنهم ترکهم للرعایه، و کان من نبذهم الکتاب أن ولوه الذین لا یعلمون، فأوردوهم الهوی، و أصدروهم إلی الردی، و غیروا عری الدین، ثم ورثوه فی السفه و الصبا. فالأمه یصدرون عن أمر الناس بعد أمر اللّه تعالی و علیه یردون، فبئس للظالمین بدلا و ولایه الناس بعد ولایه اللّه و ثواب الناس بعد ثواب اللّه و رضاء الناس بعد رضاء اللّه فأصبحت الأمه کذلک و فیهم المجتهدون فی العباده علی تلک الضلاله معجبون مفتونون، فعبادتهم فتنه لهم، و لمن اقتدی بهم، و قد کان فی الرسل ذکری للعابدین، إن النبی من الأنبیاء کان مستکمل الطاعه، ثم عصی اللّه تعالی فی الباب الواحد فیخرج به من الجنه ، و بنبذه فی بطن الحوت، ثم لا ینجیه إلا الاعتراف و التوبه، فاعرف أشباه الأحبار و الرهبان الذین ساروا بکتمان الکتاب و تحریفه فما ربحت تجارتهم و ما کانوا مهتدین. ثم اعرف أشباههم من هذه الأمه الذین أقاموا حروف الکتاب و حرفوا حدوده فهم مع الساده و الکثره فإذا تفرقت قاده الأهواء کانوا مع أکثرهم دنیا و ذلک مبلغهم من العلم، لا یزالون کذلک فی طمع و طبع، فلا تزال تسمع صوت إبلیس علی ألسنتهم بباطل کثیر، یصبر منهم العلماء علی الأذی و التصنیف، و یعیبون علی العلماء بالتکلیف، و العلماء فی أنفسهم خانه إن کتموا النصیحه، إن رأوا تائها ضالا لا یهدونه، أو میتا لا یحیونه، فبئس ما یصنعون لأن اللّه تعالی أخذ علیهم المیثاق فی الکتاب أن یأمروا بالمعروف و بما أمروا به و أن ینهوا عما نهوا عنه، و أن یتعاونوا علی البر و التقوی، و لا یتعاونوا علی الإثم و العدوان. فالعلماء من الجهال فی جهد و جهاد إن وعظت قالوا: طغت، و إن علموا الحق الذی ترکوا قالوا: خالفت، و إن اعتزلوهم قالوا: فارقت، و إن قالوا: هاتوا برهانکم علی ما تحدثون قالوا: نافقت، و إن أطاعوهم قالوا عصیت اللّه تعالی فهلک جهال فیما لا یعلمون، أمیون فیما یتلون یصدقون بالکتاب عند التعریف و یکذبون به عند التحریف، فلا ینکرون، [أولئک] أشباه الأحبار و الرهبان قاده فی الهوی، ساده فی الردی، و آخرون منهم جلوس بین الضلاله و الهدی، لا یعرفون إحدی الطائفتین من الأخری، یقولون ما کان الناس یعرفون هذا، و لا یدرون ما هو فصدقوا ترکهم رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم علی البیضاء لیلها من نهارها، لم یظهر فیهم بدعه، و لم یبدل فیهم سنه، لا خلاف عندهم و لا اختلاف، فلما غشی الناس ظلمه خطایاهم، صاروا إمامین داع إلی اللّه تعالی و داع إلی النار ، فعند ذلک نطق الشیطان فعلا صوته علی لسان أولیائه، و کثر خیله و رجله، و شارک فی المال و الولد من أشرکه، فعمل بالبدعه، و ترک الکتاب و السنه، و نطق أولیاء اللّه بالحجه، و أخذوا بالکتاب و الحکمه، فتفرق من ذلک الیوم أهل الحق و أهل الباطل و تخاذل و تهاون أهل الهدی و تعاون أهل الضلاله حتی کانت هی الجماعه مع فلان و أشباهه فاعرف هذا الصنف و صنف آخر فأبصرهم رأی العین نجباء و ألزمهم حتی ترد أهلک، فإن الخاسرین الذین خسروا أنفسهم و أهلیهم یوم القیامه ألا ذلک هو الخسران المبین". إلی هاهنا روایه الحسین . و فی روایه محمد بن یحیی زیاده: "لهم علم بالطریق فإن کان دونهم بلاء فلا ینظر إلیهم و إن کان دونهم عسف من أهل العسف و خسف و دونهم بلایا تنقضی، ثم تصیر إلی رخاء ثم اعلم أن إخوان الثقه ذخائر بعضهم لبعض و لو لا أن تذهب بک الظنون عنی لجلیت لک عن أشیاء من الحق غطیتها و لنشرت لک أشیاء من الحق کتمتها و لکنی أتقیک و أستبقیک و لیس الحلیم الذی لا یتقی أحدا فی مکان التقوی و الحلم لباس العالم فلا یعرین منه و السلام".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 89 )
ص : 4109
اَلْإِحْتِجَاجُ ، وَ غَیْبَهُ اَلشَّیْخِ ، بِسَنَدَیْهِمَا: أَنَّهُ کَتَبَ اَلْحِمْیَرِیُّ إِلَی اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ عِنْدَنَا حَاکَهَ مَجُوسٍ یَأْکُلُونَ اَلْمَیْتَهَ وَ لاَ یَغْتَسِلُونَ مِنَ اَلْجَنَابَهِ وَ یَنْسِجُونَ لَنَا ثِیَابَنَا فَهَلْ تَجُوزُ اَلصَّلاَهُ فِیهَا قَبْلَ أَنْ تُغْسَلَ فَخَرَجَ اَلْجَوَابُ لاَ بَأْسَ بِالصَّلاَهِ فِیهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 259 )
ص : 4110
مِنْ کِتَابِ اَلتَّقِیَّهِ لِلْعَیَّاشِیِّ ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ دِینَ لِمَنْ لاَ تَقِیَّهَ لَهُ وَ إِنَّ اَلتَّقِیَّهَ لَأَوْسَعُ مِمَّا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 412 )
از کتاب تقیه عیاشی:امام صادق(علیه السّلام)فرمود:دین ندارد کسی که تقیه ندارد و راستی که تقیه گسترده تر است از میان آسمان و زمین.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 265 )
ص : 4111
عَنْ خَالِدِ بْنِ نَجِیحٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: اِقْرَأْ کِتابَکَ کَفی بِنَفْسِکَ اَلْیَوْمَ ، قَالَ: «یَذَّکَّرُ اَلْعَبْدُ جَمِیعَ مَا عَمِلَ وَ مَا کُتِبَ عَلَیْهِ کَأَنَّهُ فَعَلَهُ تِلْکَ اَلسَّاعَهَ، فَلِذَلِکَ قَالُوا: یا وَیْلَتَنا ما لِهذَا اَلْکِتابِ لا یُغادِرُ صَغِیرَهً وَ لا کَبِیرَهً إِلاّ أَحْصاها ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 641 )
ص : 4112
الامام - عن النّبی صلّی اللّه علیه و آله : «ما أنعم اللّه عزّ و جلّ علی عبد بعد الأیمان . باللّه أفضل من العلم بکتاب اللّه، و معرفه بتأویله، و من جعل اللّه له من ذلک حظّا ثمّ ظنّ أنّ أحدا لم یفعل به ما فعل به قد فضّل علیه، فقد حقّر نعم اللّه علیه» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 22 )
ص : 4113
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ بَأْسَ أَنْ یُصَلِّیَ اَلرَّجُلُ بِنَفْسِهِ بِلاَ أَذَانٍ وَ لاَ إِقَامَهٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 47 )
ص : 4114
وَ فِی اَلْعِلَلِ وَ فِی اَلْأَمَالِی بِالْإِسْنَادِ اَلسَّابِقِ وَ غَیْرِهِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ بَکَّارٍ عَنْ حَرْبِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : أَنَّ فَاطِمَهَ لَمَّا وَلَدَتِ اَلْحَسَنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، جَاءَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأُخْرِجَ إِلَیْهِ فِی خِرْقَهٍ صَفْرَاءَ فَقَالَ أَ لَمْ أَنْهَکُمْ أَنْ تَلُفُّوهُ فِی خِرْقَهٍ صَفْرَاءَ ثُمَّ رَمَی بِهَا وَ أَخَذَ خِرْقَهً بَیْضَاءَ فَلَفَّهُ فِیهَا إِلَی أَنْ قَالَ: فَسَمَّاهُ اَلْحَسَنَ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 410 )
ص : 4115
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ یَعْنِی اَلْمُرَادِیَّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرَّجُلُ یُوصِی مَنْ یَذْبَحُ عَنْهُ وَ یُلْقِی هُوَ شَعْرَهُ بِمَکَّهَ ، فَقَالَ لَیْسَ لَهُ أَنْ یُلْقِیَ شَعْرَهُ إِلاَّ بِمِنًی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 220 )
ص : 4116
ثو، [ثواب الأعمال] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ اَلْخَطَّابِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ سُلَیْمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ سَالِمٍ اَلْأَفْطَسِ عَنِ اِبْنِ جُبَیْرٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ دَخَلَ اَلسُّوقَ فَاشْتَرَی تُحْفَهً فَحَمَلَهَا إِلَی عِیَالِهِ کَانَ کَحَامِلِ صَدَقَهٍ إِلَی قَوْمٍ مَحَاوِیجَ وَ لْیَبْدَأْ بِالْإِنَاثِ قَبْلَ اَلذُّکُورِ فَإِنَّهُ مَنْ فَرَّحَ أُنْثَی فَکَأَنَّمَا أَعْتَقَ رَقَبَهً مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ وَ مَنْ أَقَرَّ بِعَیْنِ اِبْنٍ فَکَأَنَّمَا بَکَی مِنْ خَشْیَهِ اَللَّهِ وَ مَنْ بَکَی مِنْ خَشْیَهِ اَللَّهِ أَدْخَلَهُ اَللَّهُ جَنَّاتِ اَلنَّعِیمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 103 )
ص : 4117
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَلَّذِینَ یَذْکُرُونَ اَللّهَ قِیاماً وَ قُعُوداً وَ عَلی جُنُوبِهِمْ ، قَالَ اَلصَّحِیحُ یُصَلِّی قَائِماً وَ قُعُوداً اَلْمَرِیضُ یُصَلِّی جَالِساً وَ عَلَی جُنُوبِهِمْ اَلَّذِی یَکُونُ أَضْعَفَ مِنَ اَلْمَرِیضِ اَلَّذِی یُصَلِّی جَالِساً. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 481 )
ص : 4118
ذَکَرَهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِیُنْذِرَ بَأْساً شَدِیداً مِنْ لَدُنْهُ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْبَأْسُ اَلشَّدِیدُ هُوَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ مِنْ لَدُنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَاتَلَ عَدُوَّهُ فَذَلِکَ قَوْلُهُ لِیُنْذِرَ بَأْساً شَدِیداً مِنْ لَدُنْهُ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 285 )
ص : 4119
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُعَلَّی عَنْ هُذَیْلِ بْنِ حَنَانٍ عَنْ أَخِیهِ قَالَ: قُلْتُ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ لِی عِنْدَ أَحَدٍ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ حَقٌّ لاَ یُوَفِّیهِ وَ یُمَاطِلُنِی فِیهِ فَأَغْلَظْتُ عَلَیْهِ اَلْقَوْلَ وَ أَنَا نَادِمٌ مِمَّا صَنَعْتُ فَقَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَحْبِبْ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَبْرِئْ ذِمَمَهُمْ وَ اِجْعَلْهُمْ فِی حِلٍّ وَ بَالِغْ فِی إِکْرَامِهِمْ وَ إِذَا خَالَطْتَ بِهِمْ وَ عَامَلْتَهُمْ فَلاَ تَغْلُظْ عَلَیْهِمُ اَلْقَوْلَ وَ لاَ تَسُبَّهُمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 375 )
ص : 4120
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَرَّ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی رَجُلٍ مَعَهُ سِلْعَهٌ یُرِیدُ بَیْعَهَا فَقَالَ عَلَیْکَ بِأَوَّلِ اَلسُّوقِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 401 )
ص : 4121
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْفَضْلِ ، عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ ، قَالَ: مَاتَ أَبُو اَلْحَسَنِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) وَ لَیْسَ مِنْ قُوَّامِهِ أَحَدٌ إِلاَّ وَ عِنْدَهُ اَلْمَالُ اَلْکَثِیرُ، وَ کَانَ ذَلِکَ سَبَبُ وَقْفِهِمْ وَ جُهُودِهِمْ مَوْتَهُ، وَ کَانَ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ ثَلاَثُونَ أَلْفَ دِینَارٍ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 404 )
ص : 4122
فِی کِتَابِ طِبِّ اَلْأَئِمَّهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَم ُ قَالَ: شَکَا رَجُلٌ مِنْ هَمْدَانَ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَجَعَ اَلظَّهْرِ وَ أَنَّهُ یَسْهَرُ اَللَّیْلَ، فَقَالَ: ضَعْ یَدَکَ عَلَی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی تَشْتَکِی مِنْهُ وَ اِقْرَأْ ثَلاَثاً «وَ ما کانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلاّ بِإِذْنِ اَللّهِ کِتاباً مُؤَجَّلاً وَ مَنْ یُرِدْ ثَوابَ اَلدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ مَنْ یُرِدْ ثَوابَ اَلْآخِرَهِ نُؤْتِهِ مِنْها وَ سَنَجْزِی اَلشّاکِرِینَ» وَ اِقْرَأْ سَبْعَ مَرَّاتٍ إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ إِلَی آخِرِهَا فَإِنَّکَ تُعَافَی مِنَ اَلْعِلَّهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 613 )
ص : 4123
قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یُؤْمِنُ عَبْدٌ حَتَّی یَأْمَنَ جَارُهُ بَوَائِقَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 154 )
پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:کسی ایمان ندارد تا همسایه از گزند او آسوده نباشد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 98 )
ص : 4124
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، " وَ اِعْلَمْ أَنَّ خَمْساً یُطَلَّقْنَ عَلَی کُلِّ حَالٍ اَلْحَامِلَ اَلْبَیِّنَ حَمْلُهَا وَ اَلْغَائِبَ عَنْهَا زَوْجُهَا وَ اَلَّتِی لَمْ یُدْخَلْ بِهَا وَ اَلَّتِی قَدْ یَئِسَتْ مِنَ اَلْحَیْضِ أَوْ لَمْ تَحِضْ.. إِلَخْ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 299 )
ص : 4125
183-6 الکافی ،1/4/54/1 الاثنان عن محمد بن جمهور رفعه قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : أبی اللّه لصاحب البدعه بالتوبه قیل یا رسول اللّه و کیف ذلک قال إنه قد أشرب قلبه حبها .
( الوافی , جلد 1 , صفحه 245 )
ص : 4126
فَإِذَا أَصْبَحْتَ وَ أَمْسَیْتَ فَضَعْ یَدَکَ عَلَی رَأْسِکَ ثُمَّ أَمِرَّهَا عَلَی وَجْهِکَ ثُمَّ خُذْ بِمَجَامِعِ لِحْیَتِکَ وَ قُلْ أَحَطْتُ عَلَی نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی مِنْ غَائِبٍ وَ شَاهِدٍ بِاللَّهِ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عالِمُ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَهِ ... اَلرَّحْمنُ اَلرَّحِیمُ ... اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَ لا نَوْمٌ لَهُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ مَنْ ذَا اَلَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّ بِإِذْنِهِ یَعْلَمُ ما بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا یُحِیطُونَ بِشَیْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلاّ بِما شاءَ وَسِعَ کُرْسِیُّهُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 84 )
ص : 4127
فَتَفَکَّرُوا [أَیُّهَا اَلنَّاسُ] وَ تَبَصَّرُوا وَ اِعْتَبِرُوا وَ اِتَّعِظُوا وَ تَزَوَّدُوا لِلْآخِرَهِ تَسْعَدُوا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 359 )
ص : 4128
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ حَسَّانَ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ : اِسْتَأْذَنْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقِیلَ لِی اُدْخُلْ فَدَخَلْتُ فَوَجَدْتُهُ فِی مُصَلاَّهُ فِی بَیْتِهِ فَجَلَسْتُ حَتَّی قَضَی صَلاَتَهُ فَسَمِعْتُهُ یُنَاجِی رَبَّهُ وَ هُوَ یَقُولُ اَللَّهُمَّ یَا مَنْ خَصَّنَا بِالْکَرَامَهِ وَ وَعَدَنَا بِالشَّفَاعَهِ وَ خَصَّنَا بِالْوَصِیَّهِ وَ أَعْطَانَا عِلْمَ مَا مَضَی وَ عِلْمَ مَا بَقِیَ - وَ جَعَلَ أَفْئِدَهً مِنَ اَلنَّاسِ تَهْوِی إِلَیْنَا اِغْفِرْ لِی وَ لِإِخْوَانِی وَ زُوَّارِ قَبْرِ أَبِیَ اَلْحُسَیْنِ اَلَّذِینَ أَنْفَقُوا أَمْوَالَهُمْ وَ أَشْخَصُوا أَبْدَانَهُمْ رَغْبَهً فِی بِرِّنَا وَ رَجَاءً لِمَا عِنْدَکَ فِی صِلَتِنَا وَ سُرُوراً أَدْخَلُوهُ عَلَی نَبِیِّکَ وَ إِجَابَهً مِنْهُمْ لِأَمْرِنَا وَ غَیْظاً أَدْخَلُوهُ عَلَی عَدُوِّنَا - أَرَادُوا بِذَلِکَ رِضَاکَ فَکَافِهِمْ عَنَّا بِالرِّضْوَانِ وَ اِکْلَأْهُمْ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ اُخْلُفْ عَلَی أَهَالِیهِمْ وَ أَوْلاَدِهِمُ اَلَّذِینَ خُلِّفُوا بِأَحْسَنِ اَلْخَلَفِ وَ اِصْحَبْهُمْ وَ اِکْفِهِمْ شَرَّ کُلِّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ کُلِّ ضَعِیفٍ مِنْ خَلْقِکَ وَ شَدِیدٍ وَ شَرَّ شَیَاطِینِ اَلْإِنْسِ وَ اَلْجِنِّ وَ أَعْطِهِمْ أَفْضَلَ مَا أَمَّلُوا مِنْکَ فِی غُرْبَتِهِمْ عَنْ أَوْطَانِهِمْ وَ مَا آثَرُونَا بِهِ عَلَی أَبْنَائِهِمْ وَ أَهَالِیهِمْ وَ قَرَابَاتِهِمْ اَللَّهُمَّ إِنَّ أَعْدَاءَنَا عَابُوا عَلَیْهِمْ بِخُرُوجِهِمْ فَلَمْ یَنْهَهُمْ ذَلِکَ عَنِ اَلشُّخُوصِ إِلَیْنَا - خِلاَفاً مِنْهُمْ عَلَی مَنْ خَالَفَنَا فَارْحَمْ تِلْکَ اَلْوُجُوهَ اَلَّتِی غَیَّرَتْهَا اَلشَّمْسُ وَ اِرْحَمْ تِلْکَ اَلْخُدُودَ اَلَّتِی تَتَقَلَّبُ عَلَی حَضْرَهِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اِرْحَمْ تِلْکَ اَلْأَعْیُنَ اَلَّتِی جَرَتْ دُمُوعُهَا رَحْمَهً لَنَا وَ اِرْحَمْ تِلْکَ اَلْقُلُوبَ اَلَّتِی جَزِعَتْ وَ اِحْتَرَقَتْ لَنَا وَ اِرْحَمْ تِلْکَ اَلصَّرْخَهَ اَلَّتِی کَانَتْ لَنَا اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ تِلْکَ اَلْأَبْدَانَ وَ تِلْکَ اَلْأَنْفُسَ حَتَّی تُوَفِّیَهُمْ عَلَی اَلْحَوْضِ یَوْمَ اَلْعَطَشِ اَلْأَکْبَرِ فَمَا زَالَ یَدْعُو وَ هُوَ سَاجِدٌ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ فَلَمَّا اِنْصَرَفَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَوْ أَنَّ هَذَا اَلَّذِی سَمِعْتُ مِنْکَ کَانَ لِمَنْ لاَ یَعْرِفُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَظَنَنْتُ أَنَّ اَلنَّارَ لاَ تَطْعَمُ مِنْهُ شَیْئاً أَبَداً وَ اَللَّهِ لَقَدْ تَمَنَّیْتُ أَنِّی کُنْتُ زُرْتُهُ وَ لَمْ أَحُجَّ فَقَالَ لِی مَا أَقْرَبَکَ مِنْهُ فَمَا اَلَّذِی یَمْنَعُکَ مِنْ زِیَارَتِهِ ثُمَّ قَالَ یَا مُعَاوِیَهُ لِمَ تَدَعُ ذَلِکَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَمْ أَرَ أَنَّ اَلْأَمْرَ یَبْلُغُ هَذَا کُلَّهُ فَقَالَ یَا مُعَاوِیَهُ مَنْ یَدْعُو لِزُوَّارِهِ فِی اَلسَّمَاءِ أَکْثَرُ مِمَّنْ یَدْعُو لَهُمْ فِی اَلْأَرْضِ . وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْأَصَمِّ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ : اِسْتَأْذَنْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 116 )
و پدرم و محمّد بن عبد اللّه و علی بن الحسین و محمّد بن الحسن رحمه اللّه علیهم جملگی از عبد اللّه بن جعفر حمیری از موسی بن عمر، از حسّان بصری، از معاویه بن وهب نقل کرده اند که وی گفت: اذن خواستم که بر امام صادق علیه السّلام داخل شوم، به من گفته شد که داخل شو، پس داخل شده آن جناب را در نمازخانۀ منزلشان یافتم پس نشستم تا حضرت نمازشان را تمام کردند پس شنیدم که با پروردگارشان مناجات نموده و می گفتند: بار خدایا، ای کسی که ما را اختصاص به کرامت داده و وعده شفاعت دادی و مختص به وصیّت نمودی (یعنی ما را وصی پیامبرت قرار دادی) و علم به گذشته و آینده را به ما اعطاء فرمودی، و قلوب مردم را مایل به طرف ما نمودی، من و برادران و زائرین قبر پدرم حسین علیه السّلام را بیامرز، آنان که اموالشان را انفاق کرده و ابدانشان را به تعب انداخته به جهت میل و رغبت در احسان به ما و به امید آنچه در نزد تست به خاطر صله و احسان به ما و به منظور ادخال سرور بر پیغمبرت و به جهت اجابت کردنشان فرمان ما را و به قصد وارد نمودن غیظ بر دشمنان ما. اینان اراده و نیّتشان از این ایثار تحصیل رضا و خشنودی تو است پس تو هم از طرف ما این ایثار را جبران کن و بواسطه رضوان احسانشان را جواب گو باش و در شب و روز حافظ و نگاهدارشان بوده و اهل و اولادی که از ایشان باقی مانده اند را بهترین جانشینان قرار بده و مراقب و حافظشان باش و شر و بدی هر ستمگر عنود و منحرفی را از ایشان و از هر مخلوق ضعیف و قوی خود کفایت نما و ایشان را از شر شیاطین انسی و جنّی محفوظ فرما و اعطاء کن به ایشان برترین چیزی را که در دور بودنشان از اوطان خویش از تو آرزو کرده اند و نیز به ایشان ببخش برتر و بالاتر از آنچه را که بواسطه اش ما را بر فرزندان و اهل و نزدیکانشان اختیار کردند، بار خدایا دشمنان ما بواسطه خروج بر ایشان آنان را مورد ملامت و سرزنش قرار دادند ولی این حرکت اعداء ایشان را از تمایل به ما باز نداشت و این ثبات آنان از باب مخالفتشان است با مخالفین ما، پس تو این صورت هائی که حرارت آفتاب آنها را در راه محبّت ما تغییر داده مورد ترحّم خودت قرار بده و نیز صورت هائی را که روی قبر ابی عبد اللّه الحسین علیه السّلام می گذارند و بر می دارند مشمول لطف و رحمتت قرار بده و همچنین به چشم هائی که از باب ترحم بر ما اشک ریخته اند نظر عنایت فرما و دل هائی که برای ما به جزع آمده و بخاطر ما سوخته اند را ترحم فرما، بار خدایا به فریادهائی که بخاطر ما بلند شده برس، خداوندا من این ابدان و این ارواح را نزد تو امانت قرار داده تا در روز عطش اکبر که بر حوض کوثر وارد می شوند آنها را سیراب نمائی. و پیوسته امام علیه السّلام در سجده این دعاء را می خواندند و هنگامی که از آن فارغ شدند عرض کردم: فدایت شوم این فقرات و مضامین ادعیه ای که من از شما شنیدم اگر شامل کسی شود که خداوند عزّ و جلّ را نمی شناسد گمانم این است که آتش دوزخ هرگز به آن فائق نیاید!!! به خدا سوگند آرزو دارم آن حضرت (حضرت امام حسین علیه السّلام) را زیارت کرده ولی به حج نروم. امام علیه السّلام به من فرمودند: چقدر تو به قبر آن جناب نزدیک هستی، پس چه چیز تو را از زیارتش باز می دارد؟ سپس فرمودند: ای معاویه زیارت آن حضرت را ترک مکن. عرض کردم: فدایت شوم نمی دانستم که امر چنین بوده و اجر و ثواب آن این مقدار است. حضرت فرمودند: ای معاویه کسانی که برای زائرین امام حسین علیه السّلام در آسمان دعاء می کنند به مراتب بیشتر هستند از آنان که در زمین برای ایشان دعاء و ثناء می نمایند. محمّد بن عبد اللّه بن جعفر حمیری از پدرش، از علی بن محمّد بن سالم، از عبد اللّه بن حمّاد بصریّ از عبد اللّه بن عبد الرّحمن اصم از معاویه بن وهب نقل کرده که وی گفت: اذن گرفتم که بر حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام داخل شوم. سپس مثل حدیث مذکور را نقل کرده است.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 382 )
ص : 4129
عَنْهُ : عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً ، قَالَ: «اَلْقَوَامُ هُوَ اَلْمَعْرُوفُ، عَلَی اَلْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلَی اَلْمُقْتِرِ قَدَرُهُ عَلَی قَدْرِ عِیَالِهِ، وَ مَؤُنَتِهِمْ اَلَّتِی هِیَ صَلاَحٌ لَهُ وَ لَهُمْ وَ لا یُکَلِّفُ اَللّهُ نَفْساً إِلاّ ما آتاها ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 147 )
ص : 4130
دِرْعُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَآهُ قَیْسُ بْنُ سَعْدٍ اَلْهَمْدَانِیُّ : فِی اَلْحَرْبِ وَ عَلَیْهِ ثَوْبَانِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی مِثْلِ هَذَا اَلْمَوْضِعِ فَقَالَ نَعَمْ یَا قَیْسُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ عَبْدٍ إِلاَّ وَ لَهُ مِنَ اَللَّهِ حَافِظٌ وَ وَاقِیَهٌ مَلَکَانِ یَحْفَظَانِهِ مِنْ أَنْ یَسْقُطَ مِنْ رَأْسِ جَبَلٍ أَوْ یَقَعَ فِی بِئْرٍ فَإِذَا نَزَلَ اَلْقَضَاءُ خَلَّیَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ کُلِّ شَیْءٍ وَ کَانَ مَکْتُوباً عَلَی دِرْعِهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیَّ یَوْمَیَّ مِنَ اَلْمَوْتِ أَفِرُّیَوْمَ لاَ یُقَدَّرُ أَمْ یَوْمَ قُدِّرَ یَوْمَ لاَ یُقَدَّرُ لاَ أَخْشَی اَلْوَغَییَوْمَ قَدْ قُدِّرَ لاَ یُغْنِی اَلْحَذَرُ وَ رُوِیَ أَنَّ دِرْعَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَتْ لاَ قَبَّ لَهَا أَیْ لاَ ظَهْرَ لَهَا فَقِیلَ فِی ذَلِکَ فَقَالَ إِنْ وَلَّیْتُ فَلاَ وَأَلْتُ أَیْ نَجَوْتُ وَ کَانَ لَهُ مِثْلَ اَلدَّرَاهِمِ سَائِلٌ عَلَی ظَهْرِهِ فِی اَلدِّرْعِ کَالسَّطْرِ إِذَا سُطِرَ مَرْکُوبُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَغْلَهٌ بَیْضَاءٌ یُقَالُ لَهَا دُلْدُلٌ أَعْطَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِنَّمَا سُمِّیَتْ دُلْدُلٌ لِأَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا اِنْهَزَمَ اَلْمُسْلِمُونَ یَوْمَ حُنَیْنٍ قَالَ دُلْدُلْ فَوَضَعَتْ بَطْنَهَا عَلَی اَلْأَرْضِ فَأَخَذَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَفْنَهً مِنْ تُرَابٍ فَرَمَی بِهَا فِی وُجُوهِهِمْ ثُمَّ أَعْطَاهَا عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ ذَلِکَ دُونَ اَلْفَرَسِ وَ قِیلَ لَهُ لِمَ لاَ تَرْکَبُ اَلْخَیْلَ وَ طِلاَبُکَ کَثِیرٌ فَقَالَ اَلْخَیْلُ لِلطَّلَبِ وَ اَلْهَرَبِ وَ لَسْتُ أَطْلُبُ مُدْبِراً وَ لاَ أَنْصَرِفُ عَنْ مُقْبِلٍ وَ فِی رِوَایَهٍ أَکِرُّ عَلَی مَنْ فَرَّ وَ لاَ أَفِرُّ مِمَّنْ کَرَّ وَ اَلْبَغْلَهُ تُزْجِینِی أَیْ تَکْفِینِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 42 , صفحه 58 )
ص : 4131
اَلْمُتَهَجِّدُ ، وَ جُنَّهُ اَلْأَمَانِ ، وَ مَا أَلْحَقَ اَلشَّهِیدُ ره بِالصَّحِیفَهِ اَلْکَامِلَهِ : دُعَاءٌ آخَرُ لِلسَّجَّادِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ مِنْ أَدْعِیَهِ اَلْأُسْبُوعِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْأَوَّلِ قَبْلَ اَلْأَشْیَاءِ وَ اَلْأَحْیَاءِ وَ اَلْآخِرِ بَعْدَ فَنَاءِ اَلْأَشْیَاءِ اَلْعَلِیمِ اَلَّذِی لاَ یَنْسَی مَنْ ذَکَرَهُ وَ لاَ یَنْقُصُ مَنْ شَکَرَهُ وَ لاَ یُخَیِّبُ مَنْ دَعَاهُ وَ لاَ یَقْطَعُ رَجَاءَ مَنْ رَجَاهُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ کَفَی بِکَ شَهِیداً وَ أُشْهِدُ جَمِیعَ مَلاَئِکَتِکَ وَ رُسُلِکَ وَ سُکَّانِ سَمَاوَاتِکَ وَ حَمَلَهِ عَرْشِکَ وَ مَنْ بَعَثْتَ مِنْ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ أَنْشَأْتَ مِنْ أَصْنَافِ خَلْقِکَ أَنِّی أَشْهَدُ أَنَّکَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ وَ لاَ عَدِیلَ وَ لاَ خَلْفَ لِقَوْلِکَ وَ لاَ تَبْدِیلَ وَ أَنَّ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ أَدَّی مَا حَمَّلْتَهُ إِلَی اَلْعِبَادِ وَ جَاهَدَ فِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَقَّ اَلْجِهَادِ وَ أَنَّهُ بَشَّرَ بِمَا هُوَ حَقٌّ مِنَ اَلثَّوَابِ وَ أَنْذَرَ بِمَا هُوَ صِدْقٌ مِنَ اَلْعِقَابِ اَللَّهُمَّ ثَبِّتْنِی عَلَی دِینِکَ مَا أَحْیَیْتَنِی وَ لاَ تُزِغْ قَلْبِی بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنِی وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً إِنَّکَ أَنْتَ اَلْوَهّابُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْنِی مِنْ أَتْبَاعِهِ وَ شِیعَتِهِ وَ اُحْشُرْنِی فِی زُمْرَتِهِ وَ وَفِّقْنِی لِأَدَاءِ فَرْضِ اَلْجُمُعَاتِ وَ مَا أَوْجَبْتَ عَلَیَّ فِیهَا مِنَ اَلطَّاعَاتِ وَ قَسَمْتَ لِأَهْلِهَا مِنَ اَلْعَطَاءِ فِی یَوْمِ اَلْجَزَاءِ إِنَّکَ أَنْتَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 87 , صفحه 133 )
ص : 4132
کِتَابُ اَلْغَایَاتِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَاتَ یَوْمٍ لِأَصْحَابِهِ أَخْبِرُونِی بِأَوْثَقِ عُرَی اَلْإِسْلاَمِ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ اَلصَّلاَهُ قَالَ إِنَّ اَلصَّلاَهَ قَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ اَلزَّکَاهُ قَالَ إِنَّ اَلزَّکَاهَ قَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ اَلْجِهَادُ قَالَ إِنَّ اَلْجِهَادَ قَالَ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَأَخْبِرْنَا قَالَ اَلْحُبُّ فِی اَللَّهِ وَ اَلْبُغْضُ فِی اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 250 )
ص : 4133
وَ مِمَّا حُفِظَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ قَوْلُهُ: مَا کُلُّ مَنْ نَوَی شَیْئاً قَدَرَ عَلَیْهِ وَ لاَ کُلُّ مَنْ قدَرَ عَلَی شَیْءٍ وُفِّقَ لَهُ وَ لاَ کُلُّ مَنْ وُفِّقَ أَصَابَ لَهُ مَوْضِعاً فَإِذَا اِجْتَمَعَتِ اَلنِّیَّهُ وَ اَلْقُدْرَهُ وَ اَلتَّوْفِیقُ وَ اَلْإِصَابَهُ فَهُنَالِکَ تَمَّتِ اَلسَّعَادَهُ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 204 )
و از سخنان آن حضرت علیه السّلام در حکمت و اندرز این گفتار است که فرمود:این گونه نیست که هر کس قصد چیزی را کرد توانائی بر آن پیدا کند،و نه هر که توانائی بر انجام کاری پیدا کرد موفق بدان شود،و نه هر کس موفق شد آن را درست بدست آرد،پس هر گاه قصد و توانائی و رسیدن بهدف همه با هم فراهم شد آنگاه سعادت بپایان رسیده و آماده گشته.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 197 )
هر کسی آهنگ هر کاری داشته باشد نمیتواند بدان دسترسی پیدا کند و هر کس که توانائی بر کاری پیدا کرد برای انجام آن توفیق حاصل نمی نماید و هر کس هم که توفیق حاصل کرد بصواب نزدیک نمیباشد آری هر گاه نیت، توانائی، وصول بهدف برای شخصی دست داد بداند آن هنگام نیکبختی او بسر حد کمال رسیده و سعادتمند است
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 550 )
ص : 4134
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْهِدَایَهِ ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : خَمْسَهٌ یُنْتَظَرُ بِهِمْ إِلاَّ أَنْ یَتَغَیَّرُوا اَلْغَرِیقُ وَ اَلْمَصْعُوقُ وَ اَلْمَبْطُونُ وَ اَلْمَهْدُومُ وَ اَلْمُدَخَّنُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 142 )
ص : 4135
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ کُسِرَ بُعْصُوصُهُ فَلَمْ یَمْلِکْ اِسْتَهُ مَا فِیهِ مِنَ اَلدِّیَهِ فَقَالَ اَلدِّیَهُ کَامِلَهً وَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ وَقَعَ بِجَارِیَهٍ فَأَفْضَاهَا وَ کَانَتْ إِذَا نَزَلَتْ بِتِلْکَ اَلْمَنْزِلَهِ لَمْ تَلِدْ فَقَالَ اَلدِّیَهُ کَامِلَهً . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 370 )
ص : 4136
وَ مِنْهُ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَزَنْطِیِّ وَ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لِی یَا بَا حَمْزَهَ اَلْوُضُوءُ قَبْلَ اَلطَّعَامِ وَ بَعْدَهُ یُذِیبَانِ اَلْفَقْرَ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی کَیْفَ یُذِیبَانِ قَالَ یُذْهِبَانِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 356 )
(در 18 و 19 و 20 نزدیک همین مضمون را آورده).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 152 )
ص : 4137
سلام عن ابی الجارود عن ابی عبد اللّه الحدای قال قال لی امیر المؤمنین (علیه السلام) : یا ابا عبد اللّه الا اخبرک بالحسنه التی من جاء بها أمن من فزع یوم القیمه و بالسیئه التی من جاء بها کب علی وجهه فی جهنم فقلت بلی یا امیر المؤمنین فقال الحسنه حبنا و السیئه بغضنا اهل البیت .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 117 )
ص : 4138
کِتَابُ فَضَائِلِ اَلْأَشْهُرِ اَلثَّلاَثَهِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْکُوفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ صَامَ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ وَجَبَتْ لَهُ اَلرَّحْمَهُ وَ مَنْ صَامَ یَوْمَیْنِ مِنْ شَعْبَانَ وَجَبَتْ لَهُ اَلرَّحْمَهُ وَ اَلْمَغْفِرَهُ وَ اَلْکَرَامَهُ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَجَبَتْ لَهُ اَلرَّحْمَهُ وَ مَنْ صَامَ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ مِنْ آخِرِ شَعْبَانَ وَ وَصَلَهَا بِصِیَامِ شَهْرِ رَمَضَانَ إِیمَاناً وَ اِحْتِسَاباً خَرَجَ مِنَ اَلذُّنُوبِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ مَنْ أَدْرَکَ شَهْرَ رَمَضَانَ فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اَللَّهُ وَ مَنْ أَدْرَکَ لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اَللَّهُ وَ مَنْ حَضَرَ اَلْجُمُعَهَ مَعَ اَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اَللَّهُ وَ مَنْ أَدْرَکَ وَالِدَیْهِ أَوْ أَحَدَهُمَا فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اَللَّهُ وَ مَنْ ذُکِرْتُ عِنْدَهُ فَصَلَّی عَلَیَّ فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اَللَّهُ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَیْفَ یُصَلِّی عَلَیْکَ وَ لاَ یُغْفَرُ لَهُ فَقَالَ إِنَّ اَلْعَبْدَ إِذَا صَلَّی عَلَیَّ وَ لَمْ یُصَلِّ عَلَی آلِی لُفَّتْ تِلْکَ اَلصَّلاَهُ فَضُرِبَ بِهَا وَجْهُهُ وَ إِذَا صَلَّی عَلَیَّ وَ عَلَی آلِی غُفِرَ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 80 )
ص : 4139
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ أَنْ یُشَابَ اَللَّبَنُ بِالْمَاءِ لِلْبَیْعِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 160 )
5 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله از این که شیر را برای فروختن با آب مخلوط کنند، نهی فرمود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 370 )
: ضعیف علی المشهور. و هذا من الغش المحرم.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 149 )
ص : 4140
وَ فِی رِوَایَهِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ أَنَّهُ قَالَ: جَاءَنِی جَبْرَئِیلُ وَ قَالَ إِنَّهُ لاَ یُصَلِّی عَلَیْکَ أَحَدٌ إِلاَّ وَ یُصَلِّی عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ مَنْ صَلَّی عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ کَانَ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 60 )
ص : 4141
اَلْأَمَانِیُّ تَخْدَعُکَ وَ عِنْدَ اَلْحَقَائِقِ تَدَعُکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 78 )
ص : 4142
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْهِدَایَهِ ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : صَلِّ فِی شَعْرِ وَ وَبَرِ کُلِّ مَا أَکَلْتَ لَحْمَهُ وَ مَا لَمْ تَأْکُلْ لَحْمَهُ فَلاَ تُصَلِّ فِی شَعْرِهِ وَ وَبَرِهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 196 )
ص : 4143
ج، [الإحتجاج] ، عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : أَنَّ یَهُودِیّاً سَأَلَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ مُعْجِزَاتِ اَلنَّبِیِّ فِی مُقَابَلَهِ مُعْجِزَاتِ اَلْأَنْبِیَاءِ فَقَالَ هَذَا آدَمُ أَسْجَدَ اَللَّهُ لَهُ مَلاَئِکَتَهُ فَهَلْ فَعَلَ بِمُحَمَّدٍ شَیْئاً مِنْ هَذَا فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَقَدْ کَانَ ذَلِکَ وَ لَکِنْ أَسْجَدَ اَللَّهُ لآِدَمَ مَلاَئِکَتَهُ فَإِنَّ سُجُودَهُمْ لَمْ یَکُنْ سُجُودَ طَاعَهٍ أَنَّهُمْ عَبَدُوا آدَمَ مِنْ دُونِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَکِنِ اِعْتِرَافاً لآِدَمَ بِالْفَضِیلَهِ وَ رَحْمَهً مِنَ اَللَّهِ لَهُ وَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أُعْطِیَ مَا هُوَ أَفْضَلُ مِنْ هَذَا إِنَّ اَللَّهَ جَلَّ وَ عَلاَ صَلَّی عَلَیْهِ فِی جَبَرُوتِهِ وَ اَلْمَلاَئِکَهَ بِأَجْمَعِهَا وَ تَعَبَّدَ اَلْمُؤْمِنُونَ بِالصَّلاَهِ عَلَیْهِ فَهَذِهِ زِیَادَهٌ لَهُ یَا یَهُودِیُّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 139 )
ص : 4144
وَ قِیلَ لِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی - عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ -: مَا بَالُ هَؤُلاَءِ اَلْمُسْلِمِینَ یَکْرَهُونَ اَلْمَوْتَ؟ فَقَالَ: «لِأَنَّهُمْ جَهِلُوهُ فَکَرِهُوهُ، وَ لَوْ عَرَفُوهُ وَ کَانُوا مِنْ أَوْلِیَاءِ اَللَّهِ حَقّاً لَأَحَبُّوهُ، وَ لَعَلِمُوا أَنَّ اَلْآخِرَهَ خَیْرٌ لَهُمْ مِنَ اَلدُّنْیَا». ثُمَّ قَالَ: «یَا عَبْدَ اَللَّهِ، مَا بَالُ اَلصَّبِیِّ وَ اَلْمَجْنُونِ یَمْتَنِعُ مِنَ اَلدَّوَاءِ اَلْمُنَقِّی لِبَدَنِهِ وَ اَلنَّافِی لِلْأَلَمِ عَنْهُ؟». فَقَالَ: لِجَهْلِهِمْ بِنَفْعِ اَلدَّوَاءِ. فَقَالَ: «وَ اَلَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ نَبِیّاً، إِنَّ مَنْ قَدِ اِسْتَعَدَّ لِلْمَوْتِ حَقَّ اَلاِسْتِعْدَادِ فَهُوَ أَنْفَعُ لَهُمْ مِنْ هَذَا اَلدَّوَاءِ لِهَذَا اَلْمُتَعَالِجِ، أَمَا إِنَّهُمْ لَوْ عَلِمُوا مَا یُؤَدِّی إِلَیْهِ اَلْمَوْتُ مِنَ اَلنِّعَمِ، لاَسْتَدْعَوْهُ وَ أَحَبُّوهُ أَشَدَّ مِمَّا یَسْتَدْعِی اَلْعَاقِلُ اَلْحَازِمُ اَلدَّوَاءَ، لِدَفْعِ اَلْآفَاتِ وَ اِجْتِلاَبِ اَلسَّلاَمَاتِ» .
( الإعتقادات , جلد 1 , صفحه 55 )
و از حضرت امام محمّد تقی علیه السّلام سؤال شد که این مسلمانان را چه حال است که از مرگ کراهت دارند؟!فرمود از جهت آنکه نشناختندش از آن جهت مکروهش داشتند و اگر شناخته بودندش و بحقیقت از دوستان خدا بودند هر آینه دوستش میداشتند و هر آینه میدانستند که آخرت برای ایشان به از دنیاست.باز فرمود:ای بندۀ خدا چه حال است طفل و دیوانه را که سرباز میزنند از دوائی که تنقیه بدن انسان مینماید و درد را از ایشان رفع میکند؟ فرمود این بجهت نادانی آنها است بمنفعت دوا.و فرمود:قسم بآن خدائی که مبعوث فرمود محمّد صلی اللّه علیه و آله را بحق به پیغمبری که هر کس مستعد مرگ شود چنانچه باید،خواهد دانست که مرگ نافعتر بوده برای او از دواء برای آن محتاج علاج،بدرستی که اگر دانند که مرگ بچه نعمتها منجر می شود،هر آینه میطلبندش اشد از آنکه عاقل عاقبت اندیش دوا را طالب است جهت دفع آفتها و تحصیل انواع سلامت.
( الإعتقادات / ترجمه حسنی ؛ ج 1 , ص 66 )
ص : 4145
و روی أصحابنا: أنهم یخرجون مع قائم آل محمد علیهم السلام .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 172 )
ص : 4146
کِتَابُ جَعْفَرِ بْنِ شُرَیْحٍ ، عَنْ حُمَیْدِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِذَا أَوْتَرَ أَحَدُکُمْ فَلْیَقُلِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ اَلصَّبَاحِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ فَالِقِ اَلْإِصْبَاحِ سُبْحَانَ اَلرَّبِّ اَلْمَلِکِ اَلْقُدُّوسِ - یَقُولُ کُلَّ وَاحِدَهٍ مِنْهُنَّ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 287 )
ص : 4147
وَ قَدْ رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ حَضَرَ یَوْماً عِنْدَ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ أَمِیرِ اَلْمَدِینَهِ فَشَکَا مُحَمَّدٌ إِلَیْهِ وَجَعاً یَجِدُهُ فِی جَوْفِهِ فَقَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ رَجُلاً شَکَا إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَجَعاً یَجِدُهُ فِی جَوْفِهِ فَقَالَ خُذْ شَرْبَهَ عَسَلٍ وَ أَلْقِ فِیهَا ثَلاَثَ حَبَّاتِ شُونِیزٍ أَوْ خَمْساً أَوْ سَبْعاً وَ اِشْرَبْهُ تَبْرَأْ بِإِذْنِ اَللَّهِ فَفَعَلَ ذَلِکَ اَلرَّجُلُ فَبَرَأَ فَخُذْ أَنْتَ ذَلِکَ فَاعْتَرَضَ عَلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلْمَدِینَهِ کَانَ حَاضِراً فَقَالَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ قَدْ بَلَغَنَا هَذَا وَ فَعَلْنَاهُ فَلَمْ یَنْفَعْنَا فَغَضِبَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ إِنَّمَا یَنْفَعُ اَللَّهُ بِهَذَا أَهْلَ اَلْإِیمَانِ بِهِ وَ اَلتَّصْدِیقِ لِرَسُولِهِ وَ لاَ یَنْتَفِعُ بِهِ أَهْلُ اَلنِّفَاقِ وَ مَنْ أَخَذَهُ عَلَی غَیْرِ تَصْدِیقٍ مِنْهُ لِلرَّسُولِ فَأَطْرَقَ اَلرَّجُلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 72 )
28-و از امام صادق روایت است که روزی نزد محمّد بن خالد امیر مدینه حاضر شد،و محمّد از درد دلش بدو شکایت کرد،فرمود:بسند پدرانم برایم بازگو شده از علی علیه السّلام که مردی نزد رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله از درد درونش شکایت کرد، فرمودش یک شربت عسل برگیر و سه تا سیاه دانه یا پنج یا هفت در آن بیفکن و آن را بنوش و بفرمان خدا خوب میشوی،آن مرد چنین کرد و خوب شد تو هم آن را بکار بند،یکی از اهل مدینه که حاضر بود اعتراض کرد که این حدیث بما رسیده و آن را بکار بستیم و سودی نداشت،امام علیه السّلام خشمید و فرمود:خدا بدان معتقدان بخود و باور داران رسولش را سود بخشد و منافقان و ناباوران رسول صلّی اللّه علیه و آله از آن سود نبرند و آن مرد سر بزیر افکند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 65 )
ص : 4148
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ حَدَّثَنَا قُتَیْبَهُ قَالَ حَدَّثَنَا حَاتِمٌ عَنْ یَزِیدَ بْنِ أَبِی عُبَیْدٍ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ اَلْأَکْوَعِ قَالَ: کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ تَخَلَّفَ عَنْ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی خَیْبَرَ وَ کَانَ بِهِ رَمَدٌ فَقَالَ أَنَا أَتَخَلَّفُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَخَرَجَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَحِقَ بِالنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا کَانَ مَسَاءُ اَللَّیْلَهِ اَلَّتِی فَتَحَهَا اَللَّهُ فِی صَبَاحِهَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَأُعْطِیَنَّ اَلرَّایَهَ غَداً رَجُلاً أَوْ لَیَأْخُذَنَّ اَلرَّایَهَ غَداً رَجُلٌ یُحِبُّهُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَوْ قَالَ یُحِبُّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ یَفْتَحُ اَللَّهُ عَلَیْهِ فَإِذَا نَحْنُ بِعَلِیٍّ عَلَیهِ السَّلاَمُ وَ مَا نَرْجُوهُ فَقَالَ هَذَا عَلِیٌّ فَأَعْطَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَفَتَحَ اَللَّهُ عَلَیْهِ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 147 )
ص : 4149
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ: لَوْ لاَ أَنَّ اَللَّهَ خَلَقَ اِبْنَ آدَمَ أَحْمَقَ مَا عَاشَ وَ لَوْ عَلِمَتِ اَلْبَهَائِمُ أَنَّهَا تَمُوتُ کَمَا تَعْلَمُونَ مَا سَمِنَتْ لَکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 168 )
ص : 4150
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْأَجَلُ اَلْمَقْضِیُّ هُوَ اَلْمَحْتُومُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 704 )
ص : 4151
أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَکْرٍ عَنْ زَکَرِیَّا بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عِیسَی بْنِ سَوَادَهَ عَنْ أَبِی اَلْمُنْکَدِرِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ مَا نَدِمْتُ عَلَی شَیْءٍ صَنَعْتُ نَدَمِی عَلَی أَنْ لَمْ أَحُجَّ مَاشِیاً لِأَنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ مَنْ حَجَّ بَیْتَ اَللَّهِ مَاشِیاً کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ سَبْعَهَ آلاَفِ حَسَنَهٍ مِنْ حَسَنَاتِ اَلْحَرَمِ ، قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَا حَسَنَاتُ اَلْحَرَمِ ، قَالَ حَسَنَهُ أَلْفِ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ قَالَ فَضْلُ اَلْمُشَاهِ فِی اَلْحَجِّ کَفَضْلِ اَلْقَمَرِ لَیْلَهَ اَلْبَدْرِ عَلَی سَائِرِ اَلنُّجُومِ وَ کَانَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَمْشِی إِلَی اَلْحَجِّ وَ دَابَّتُهُ تُقَادُ وَرَاءَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 80 )
ص : 4152
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّ لِلْمُجَامِعِ فِیهِ أَجْرَیْنِ اِثْنَیْنِ أَجْرَ غُسْلِهِ وَ أَجْرَ غُسْلِ اِمْرَأَتِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 359 )
ص : 4153
فس، [ تفسیر القمی ] : یَمُنُّونَ عَلَیْکَ أَنْ أَسْلَمُوا نَزَلَتْ فِی عثکن یَوْمَ اَلْخَنْدَقِ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ مَرَّ بِعَمَّارِ بْنِ یَاسِرٍ وَ هُوَ یَحْفِرُ اَلْخَنْدَقَ وَ قَدِ اِرْتَفَعَ اَلْغُبَارُ مِنَ اَلْحَفْرِ فَوَضَعَ عثکن کُمَّهُ عَلَی أَنْفِهِ وَ مَرَّ فَقَالَ عَمَّارٌ لاَ یَسْتَوِی مَنْ یَبْتَنِی اَلْمَسَاجِدَایَظَلُّ فِیهَا رَاکِعاً وَ سَاجِداً کَمَنْ یَمُرُّ بِالْغُبَارِ حَائِداًیُعْرِضُ عَنْهُ جَاحِداً مُعَانِداً فَالْتَفَتَ إِلَیْهِ عثکن فَقَالَ یَا اِبْنَ اَلسَّوْدَاءِ إِیَّایَ تَعْنِی ثُمَّ أَتَی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُ لَمْ نَدْخُلْ مَعَکَ لِتُسَبَّ أَعْرَاضُنَا فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ أَقَلْتُکَ إِسْلاَمَکَ فَاذْهَبْ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: یَمُنُّونَ عَلَیْکَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَکُمْ بَلِ اَللّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ أَنْ هَداکُمْ لِلْإِیمانِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ أَیْ لَیْسَ هُمْ صَادِقِینَ إِنَّ اَللّهَ یَعْلَمُ غَیْبَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَللّهُ بَصِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 20 , صفحه 243 )
ص : 4154
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلاَنَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَیَّرَ قَوْماً بِالْإِذَاعَهِ فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِذا جاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ اَلْأَمْنِ أَوِ اَلْخَوْفِ أَذاعُوا بِهِ فَإِیَّاکُمْ وَ اَلْإِذَاعَهَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 249 )
ص : 4155
1776-30 الکافی ،1/9/233/2 محمد عن ابن عیسی عن محمد بن إسماعیل عن بزرج عن المفضل قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : إیاک و السفله فإنما شیعه علی من عف بطنه و فرجه و اشتد جهاده و عمل لخالقه و رجا ثوابه و خاف عقابه فإذا رأیت أولئک فأولئک شیعه جعفر .
( الوافی , جلد 4 , صفحه 170 )
ص : 4156
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِذَا سَأَلَ اَللَّهَ تَعَالَی أَحَدُکُمْ فَلْیُکْثِرْ، فَإِنَّمَا یَسْأَلُ جَوَاداً یَجُودُ إِذَا اُسْتُجْدِیَ، وَ یُجِیبُ إِذَا دُعِیَ.
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 29 )
ص : 4157
أَخْبَرَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّ مَلَکَ اَلسَّحَابِ سَلَّمَ عَلَیْهِ فَاسْتَسْقَاهُ فَأَخْبَرَ أَصْحَابَهُ أَنَّهُمْ یُسْقَوْنَ یَوْمَ کَذَا فَکَانَ کَذَلِکَ. .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 54 )
ص : 4158
کَسْبُ اَلْحِکْمَهِ إِجْمَالُ اَلنُّطْقِ وَ اِسْتِعْمَالُ اَلرِّفْقِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 537 )
ص : 4159
و ما فی مجمع البیان : عن أبی بن کعب، عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله-: من قرأ الأنفال و براءه، فأنا شفیع له و شاهد یوم القیامه أنّه بریء من النّفاق، و اعطی من الأجر بعدد کلّ منافق و منافقه فی دار الدّنیا عشر حسنات، و محی عنه عشر سیّئات، و رفع له عشر درجات، و کان العرش و حملته یصلّون علیه أیّام حیاته فی الدّنیا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 388 )
ص : 4160
عَنْ زُرَارَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ عَلِیّاً أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِشْتَرَی بِالْعِرَاقِ قَمِیصاً سُنْبُلاَنِیّاً غَلِیظاً بِأَرْبَعَهِ دَرَاهِمَ فَقَطَعَ کُمَّیْهِ إِلَی حَیْثُ بَلَغَ أَصَابِعُهُ مُشَمِّراً إِلَی نِصْفِ سَاقِهِ فَلَمَّا لَبِسَهُ حَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 102 )
زراره گوید:از حضرت باقر(علیه السّلام)شنیدم که امیر مؤمنان(علیه السّلام)در عراق جامه ای درشت و سنبلانی خرید به چهار درهم،که تا نصف ساق پا را می پوشید،بعد اضافۀ آستین آن را برید،و وقتی حضرت آن را پوشید خدا را حمد گفت.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 194 )
زراره می گوید:از امام باقر علیه السّلام شنیدم که می فرمود:امیر المؤمنین علیه السّلام از عراق، جامه ای دراز و زبر به چهار درهم خرید،سپس آستین های آن را تا نوک انگشتان و پایین آن را تا نصف ساق پا کوتاه کرد و چون آن را پوشید،خدا را حمد و سپاس گفت.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 219 )
ص : 4161
عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا)، عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ، وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ، وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارِ، وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ، جَمِیعاً، قَالُوا: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنِ مُحَمَّدِ اِبْنِ عِیسَی، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَزَنْطِیِّ، عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ، عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «إِنَّ یُوسُفَ بْنَ یَعْقُوبَ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا) حِینَ حَضَرَتْهُ اَلْوَفَاهُ جَمَعَ آلَ یَعْقُوبَ، وَ هُمْ ثَمَانُونَ رَجُلاً فَقَالَ: إِنَّ هَؤُلاَءِ اَلْقِبْطَ سَیَظْهَرُونَ عَلَیْکُمْ، وَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ اَلْعَذَابِ، وَ إِنَّمَا یُنَجِّیکُمُ اَللَّهُ مِنْ أَیْدِیهِمْ بِرَجُلٍ مِنْ وُلْدِ لاَوِی بْنِ یَعْقُوبَ، اِسْمُهُ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) غُلاَمٌ طَوِیلٌ، جَعْدٌ، آدَمُ، فَجَعَلَ اَلرَّجُلُ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ یُسَمِّی اِبْنَهُ عِمْرَانَ، وَ یُسَمِّی عِمْرَانُ اِبْنَهُ مُوسَی- فَذَکَرَ أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ، عَنْ أَبِی اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، أَنَّهُ قَالَ: مَا خَرَجَ مُوسَی حَتَّی خَرَجَ قَبْلَهُ خَمْسُونَ کَذَّاباً مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ، کُلُّهُمْ یَدَّعِی أَنَّهُ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ - فَبَلَغَ فِرْعَوْنَ أَنَّهُمْ یُرْجِفُونَ بِهِ، وَ یَطْلُبُونَ هَذَا اَلْغُلاَمَ، [وَ قَالَ لَهُ کَهَنَتُهُ وَ سَحَرَتُهُ: إِنَّ هَلاَکَ دِینِکَ وَ قَوْمِکَ عَلَی یَدَیْ هَذَا اَلْغُلاَمِ،] اَلَّذِی یُولَدُ اَلْعَامَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ، فَوَضَعَ اَلْقَوَابِلَ عَلَی اَلنِّسَاءِ، وَ قَالَ: لاَ یُولَدُ اَلْعَامَ غُلاَمٌ إِلاَّ ذُبِحَ، وَ وُضِعَ عَلَی أُمِّ مُوسَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَابِلَهٌ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 757 )
ص : 4162
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُصَلِّی بِمَکَّهَ یَجْعَلُ اَلْمَقَامَ خَلْفَ ظَهْرِهِ وَ هُوَ مُسْتَقْبِلُ اَلْقِبْلَهِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ یُصَلِّی حَیْثُ شَاءَ مِنَ اَلْمَسْجِدِ بَیْنَ یَدَیِ اَلْمَقَامِ أَوْ خَلْفَهُ وَ أَفْضَلُهُ اَلْحَطِیمُ وَ اَلْحِجْرُ وَ عِنْدَ اَلْمَقَامِ وَ اَلْحَطِیمُ حِذَاءَ اَلْبَابِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 526 )
9 - زراره گوید: از امام علیه السّلام پرسیدم: مردی که در مکه نماز می خواند و مقام ابراهیم علیه السّلام را پشت سر قرار می دهد که روبه قبله است (او چه حکمی دارد؟)
فرمود: ایرادی ندارد، هر جای مسجد خواست پیش روی مقام یا پشت نماز بخواند، بهترین جای آن حطیم، حجر اسماعیل و نزد مقام ابراهیم است و حطیم روبه روی درب کعبه است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 524 )
: موثق کالصحیح. قوله علیه السلام: و أفضله الحطیم قال الفیروزآبادی: الحطم الکسر و الحطیم حجر الکعبه، أو جداره، أو ما بین الرکن و الزمزم و المقام، و زاد بعضهم الحجر أو من المقام إلی الباب أو ما بین الرکن الأسود إلی الباب إلی المقام حیث یتحطم الناس للدعاء . قوله علیه السلام: حذاء البیت أی جنبه، و یحتمل عطفه علی المواضع السابقه فیکون المراد به المستجار، و یسمی أیضا بالحطیم لازدحام الناس عنده أیضا.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 223 )
ص : 4163
اَلْآمِدِیُّ فِی اَلْغُرَرِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ عَدْلَ أَفْضَلُ مِنْ رَدِّ اَلْمَظَالِمِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 139 )
ص : 4164
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ زُرْعَهَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لاَ یَجُوزُ لِلرَّجُلِ أَنْ یَأْخُذَ مِنَ اَلْمُخْتَلِعَهِ حَتَّی تَتَکَلَّمَ بِهَذَا اَلْکَلاَمِ کُلِّهِ فَقَالَ إِذَا قَالَتْ لاَ أُطِیعُ اَللَّهَ فِیکَ حَلَّ لَهُ أَنْ یَأْخُذَ مِنْهَا مَا وَجَدَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 289 )
ص : 4165
اَلْمُتَهَجِّدُ : وَ مَنْ أَرَادَ حِفْظَ اَلْقُرْآنِ فَلْیُصَلِّ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ یَقْرَأُ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ یس وَ فِی اَلثَّانِیَهِ اَلْحَمْدَ وَ اَلدُّخَانَ وَ فِی اَلثَّالِثَهِ اَلْحَمْدَ وَ الم تَنْزِیلُ اَلسَّجْدَهَ وَ فِی اَلرَّابِعَهِ اَلْحَمْدَ وَ تَبَارَکَ اَلَّذِی بِیَدِهِ اَلْمُلْکُ فَإِذَا فَرَغَ مِنَ اَلتَّشَهُّدِ حَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ صَلَّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِسْتَغْفَرَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ اِرْحَمْنِی بِتَرْکِ اَلْمَعَاصِی أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی وَ اِرْحَمْنِی مِنْ أَنْ أَتَکَلَّفَ مَا لاَ یَعْنِینِی وَ اُرْزُقْنِی حُسْنَ اَلنَّظَرِ فِیمَا یُرْضِیکَ عَنِّی اَللَّهُمَّ بَدِیعَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ وَ اَلْعِزَّهِ اَلَّتِی لاَ تُرَامُ أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ بِجَلاَلِکَ وَ بِنُورِ وَجْهِکَ أَنْ تُلْزِمَ قَلْبِی بِحِفْظِ کِتَابِکَ کَمَا عَلَّمْتَنِی وَ اُرْزُقْنِی أَنْ أَتْلُوَهُ عَلَی اَلنَّحْوِ اَلَّذِی یُرْضِیکَ عَنِّی وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُنَوِّرَ بِکِتَابِکَ بَصَرِی وَ تُطْلِقَ بِهِ لِسَانِی وَ تُفَرِّجَ بِهِ قَلْبِی وَ تَشْرَحَ بِهِ صَدْرِی وَ تَسْتَعْمِلَ بِهِ بَدَنِی وَ تُقَوِّیَنِی عَلَی ذَلِکَ وَ تُعِینَنِی عَلَیْهِ فَإِنَّهُ لاَ یُعِینُ عَلَی اَلْخَیْرِ غَیْرُکَ وَ لاَ یُوَفِّقُ لَهُ إِلاَّ أَنْتَ وَ یُسْتَحَبُّ اَلاِسْتِکْثَارُ فِیهِ مِنْ بَعْدِ صَلاَهِ اَلْعَصْرِ - یَوْمَ اَلْخَمِیسِ إِلَی آخِرِ نَهَارِ یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ مِنَ اَلصَّلاَهِ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَیَقُولُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ أَهْلِکْ عَدُوَّهُمْ مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ - وَ إِنْ قَالَ ذَلِکَ مِائَهَ مَرَّهٍ کَانَ لَهُ فَضْلٌ کَثِیرٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 288 )
ص : 4166
وَ حَدَّثَنِی أَبُو اَلتُّحَفِ اَلْمِصْرِیُّ یَرْفَعُ اَلْحَدِیثَ بِرِجَالِهِ إِلَی أَبِی یَعْقُوبَ إِسْحَاقَ بْنِ أَبَانٍ قَالَ: کَانَ أَبُو مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَبْعَثُ إِلَی أَصْحَابِهِ وَ شِیعَتِهِ صِیرُوا إِلَی مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا وَ إِلَی دَارِ فُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ اَلْعِشَاءَ وَ اَلْعَتَمَهَ فِی لَیْلَهِ کَذَا فَإِنَّکُمْ تَجِدُونِی هُنَاکَ وَ کَانَ اَلْمُوَکَّلُونَ بِهِ لاَ یُفَارِقُونَ بَابَ اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی حُبِسَ فِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ کَانَ یَعْزِلُ فِی کُلِّ خَمْسَهِ أَیَّامٍ اَلْمُوَکَّلِینَ وَ یُوَلِّی آخَرِینَ بَعْدَ أَنْ یُجَدِّدَ عَلَیْهِمُ اَلْوَصِیَّهَ بِحِفْظِهِ وَ اَلتَّوَفُّرِ عَلَی مُلاَزَمَهِ بَابِهِ فَکَانَ أَصْحَابُهُ وَ شِیعَتُهُ یَصِیرُونَ إِلَی اَلْمَوْضِعِ وَ کَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ سَبَقَهُمْ إِلَیْهِ فَیَرْفَعُونَ حَوَائِجَهُمْ إِلَیْهِ فَیَقْضِیهَا لَهُمْ عَلَی مَنَازِلِهِمْ وَ طَبَقَاتِهِمْ وَ یَنْصَرِفُونَ إِلَی أَمَاکِنِهِمْ بِالْآیَاتِ وَ اَلْمُعْجِزَاتِ وَ هُوَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَبْسِ اَلْأَضْدَادِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 304 )
ابو یعقوب اسحاق بن ابان گفت حضرت عسکری علیه السّلام پیغام میداد بدوستان و شیعیان که بعد از نماز عشاء و خفتن بروید فلان جا من آنجا خواهم آمد با اینکه نگهبانان لحظه ای از درب زندان ایشان غفلت نداشتند در شب و روز هر پنج روز یک مرتبه نگهبانان عوض می شدند و دیگری را بجای آنها تعیین می کردند با اینکه سفارش زیاد در حفظ و نگهبانی بآنها می نمودند که مبادا درب زندان را رها کنند. دوستان و ارادتمندان امام علیه السّلام میرفتند بمحلی که تعیین فرموده بود میدیدند آن جناب زودتر بآن محل آمده است نیاز خود را بامام علیه السّلام عرض می کردند طبق مراتب ایشان احتیاجات آن ها را برآورده می نمود با دیدن معجزات بخانه های خود برمیگشتند با اینکه امام آن زمان در زندان دشمنان بود.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 265 )
ص : 4167
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْحَاجِّ اَلْمُتَمَتِّعِ: مَتَی یَقْطَعُ اَلتَّلْبِیَهَ؟ قَالَ: حِینَ یَرْمِی اَلْجَمْرَهَ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 257 )
ص : 4168
قَالَ وَ رُوِیَ: إِذَا أَخَذْتَهُ فَقُلْ بِسْمِ اَللَّهِ اَللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذِهِ اَلتُّرْبَهِ اَلطَّاهِرَهِ وَ بِحَقِّ اَلْبُقْعَهِ اَلطَّیِّبَهِ وَ بِحَقِّ اَلْوَصِیِّ اَلَّذِی تُوَارِیهِ وَ بِحَقِّ جَدِّهِ وَ أَبِیهِ وَ أُمِّهِ وَ أَخِیهِ وَ اَلْمَلاَئِکَهِ اَلَّذِینَ یَحُفُّونَ بِهِ وَ اَلْمَلاَئِکَهِ اَلْعُکُوفِ عَلَی قَبْرِ وَلِیِّکَ یَنْتَظِرُونَ نَصْرَهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ اِجْعَلْ لِی فِیهِ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَمَاناً مِنْ کُلِّ خَوْفٍ وَ عِزّاً مِنْ کُلِّ ذُلٍّ وَ أَوْسِعْ بِهِ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ بِهِ جِسْمِی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 522 )
ص : 4169
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَثَلُ اَلْمَرْأَهِ اَلصَّالِحَهِ فِی اَلنِّسَاءِ کَمَثَلِ اَلْغُرَابِ اَلْأَعْصَمِ فِی مِائَهِ غُرَابٍ. وَ فِی رِوَایَهٍ: قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَا اَلْغُرَابُ اَلْأَعْصَمُ قَالَ اَلَّذِی إِحْدَی رِجْلَیْهِ بَیْضَاءُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 251 )
و رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلم فرموده نمونه زن خوب در زنان چون یک کلاغ اعصم است میان صد کلاغو در روایت است که گفتند:یا رسول اللّه غراب اعصم چیست؟فرمود:کلاغی که یک پایش سفید است. در احیاء گفته:کلاغ اعصم شکم سفید است و گفتند:دو بال سفید،و گفتند: دو پا سفید. و کلاغ شب،جاحظ گفته:کلاغی است که خوی کلاغ را رها کرده و خوی جغد را گرفته و از پرنده های شب است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 185 )
ص : 4170
قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ اَلْقُمِّیُّ اَلْفَقِیهُ رَحِمَهُ اَللَّهُ رُوِیَ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ وَاقِدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلْأَکْلِ عَلَی اَلْجَنَابَهِ وَ قَالَ إِنَّهُ یُورِثُ اَلْفَقْرَ وَ نَهَی عَنْ تَقْلِیمِ اَلْأَظْفَارِ بِالْأَسْنَانِ وَ عَنِ اَلسِّوَاکِ فِی اَلْحَمَّامِ وَ اَلتَّنَحْنُحِ فِی اَلْمَسَاجِدِ وَ نَهَی عَنْ أَکْلِ سُؤْرِ اَلْفَأْرِ وَ قَالَ لاَ تَجْعَلُوا اَلْمَسَاجِدَ طُرُقاً حَتَّی تُصَلُّوا فِیهَا رَکْعَتَیْنِ وَ نَهَی أَنْ یَبُولَ أَحَدٌ تَحْتَ شَجَرَهٍ مُثْمِرَهٍ أَوْ عَلَی قَارِعَهِ اَلطَّرِیقِ وَ نَهَی أَنْ یَأْکُلَ اَلْإِنْسَانُ بِشِمَالِهِ وَ أَنْ یَأْکُلَ وَ هُوَ مُتَّکِئٌ وَ نَهَی أَنْ تُجَصَّصَ اَلْمَقَابِرُ أَوْ یُصَلَّی فِیهَا وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا اِغْتَسَلَ أَحَدُکُمْ فِی فَضَاءٍ مِنَ اَلْأَرْضِ فَلْیُحَاذِرْ عَلَی عَوْرَتِهِ وَ لاَ یَشْرَبَنَّ أَحَدُکُمُ اَلْمَاءَ مِنْ عِنْدِ عُرْوَهِ اَلْکُوزِ فَإِنَّهُ مُجْتَمَعُ اَلْوَسَخِ وَ نَهَی أَنْ یَبُولَ أَحَدُکُمْ فِی اَلْمَاءِ اَلرَّاکِدِ فَإِنَّهُ مِنْهُ یَکُونُ ذَهَابُ اَلْعَقْلِ وَ نَهَی أَنْ یَمْشِیَ اَلرَّجُلُ فِی فَرْدِ نَعْلٍ أَوْ یَنْتَعِلَ وَ هُوَ قَائِمٌ وَ نَهَی أَنْ یَبُولَ اَلرَّجُلُ وَ فَرْجُهُ بَادٍ لِلشَّمْسِ أَوْ لِلْقَمَرِ وَ قَالَ إِذَا دَخَلْتُمُ اَلْغَائِطَ فَتَجَنَّبُوا اَلْقِبْلَهَ وَ نَهَی عَنِ اَلرَّنَّهِ عِنْدَ اَلْمُصِیبَهِ وَ نَهَی عَنِ اَلنِّیَاحَهِ وَ اَلاِسْتِمَاعِ إِلَیْهَا وَ نَهَی عَنِ اِتِّبَاعِ اَلنِّسَاءِ اَلْجَنَائِزَ وَ نَهَی أَنْ یُمْحَی شَیْءٌ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ بِالْبُزَاقِ أَوْ یُکْتَبَ بِهِ وَ نَهَی أَنْ یَکْذِبَ اَلرَّجُلُ فِی رُؤْیَاهُ مُتَعَمِّداً وَ قَالَ یُکَلِّفُهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَنْ یَعْقِدَ عَلَی شَعِیرَهٍ وَ مَا هُوَ بِعَاقِدِهَا وَ نَهَی عَنِ اَلتَّصَاوِیرِ وَ قَالَ مَنْ صَوَّرَ صُورَهً کَلَّفَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَنْ یَنْفُخَ فِیهَا وَ لَیْسَ بِنَافِخٍ وَ نَهَی أَنْ یُحْرَقَ شَیْءٌ مِنَ اَلْحَیَوَانِ بِالنَّارِ وَ نَهَی عَنْ سَبِّ اَلدِّیکِ وَ قَالَ إِنَّهُ یُوقِظُ لِلصَّلاَهِ وَ نَهَی أَنْ یَدْخُلَ اَلرَّجُلُ فِی سَوْمِ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ وَ نَهَی أَنْ یُکْثَرَ اَلْکَلاَمُ عِنْدَ اَلْمُجَامَعَهِ وَ قَالَ یَکُونُ مِنْهُ خَرَسُ اَلْوَلَدِ وَ قَالَ لاَ تُبَیِّتُوا اَلْقُمَامَهَ فِی بُیُوتِکُمْ أَخْرِجُوهَا نَهَاراً فَإِنَّهَا مَقْعَدُ اَلشَّیْطَانِ وَ قَالَ لاَ یَبِیتَنَّ أَحَدُکُمْ وَ یَدُهُ غَمِرَهٌ فَإِنْ فَعَلَ فَأَصَابَهُ لَمَمُ اَلشَّیْطَانِ فَلاَ یَلُومَنَّ إِلاَّ نَفْسَهُ وَ نَهَی أَنْ یُسْتَنْجَی بِالرَّوْثِ وَ اَلرِّمَّهِ وَ نَهَی أَنْ تَخْرُجَ اَلْمَرْأَهُ مِنْ بَیْتِهَا بِغَیْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا فَإِنْ خَرَجَتْ لَعَنَهَا کُلُّ مَلَکٍ فِی اَلسَّمَاءِ وَ کُلُّ شَیْءٍ تَمُرُّ عَلَیْهِ مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ حَتَّی تَرْجِعَ إِلَی بَیْتِهَا وَ نَهَی أَنْ تَتَزَیَّنَ اَلْمَرْأَهُ لِغَیْرِ زَوْجِهَا فَإِنْ فَعَلَتْ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُحْرِقَهَا بِالنَّارِ وَ نَهَی أَنْ تَتَکَلَّمَ اَلْمَرْأَهُ عِنْدَ غَیْرِ زَوْجِهَا وَ غَیْرِ ذِی مَحْرَمٍ مِنْهَا أَکْثَرَ مِنْ خَمْسِ کَلِمَاتٍ مِمَّا لاَ بُدَّ لَهَا مِنْهُ وَ نَهَی أَنْ یُبَاشِرَ اَلْمَرْأَهُ اَلْمَرْأَهَ لَیْسَ بَیْنَهُمَا ثَوْبٌ وَ نَهَی أَنْ تُحَدِّثَ اَلْمَرْأَهُ اَلْمَرْأَهَ بِمَا تَخْلُو بِهِ مَعَ زَوْجِهَا وَ نَهَی أَنْ یُجَامِعَ اَلرَّجُلُ أَهْلَهُ مُسْتَقْبِلَ اَلْقِبْلَهِ وَ عَلَی ظَهْرِ طَرِیقٍ عَامٍ فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ فَعَلَیْهِ لَعْنَهُ اَللّهِ وَ اَلْمَلائِکَهِ وَ اَلنّاسِ أَجْمَعِینَ وَ نَهَی أَنْ یَقُولَ اَلرَّجُلُ زَوِّجْنِی أُخْتَکَ حَتَّی أُزَوِّجَکَ أُخْتِی وَ نَهَی عَنْ إِتْیَانِ اَلْعَرَّافِ وَ قَالَ مَنْ أَتَاهُ وَ صَدَّقَهُ فَقَدْ بَرِئَ مِمَّا أَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَهَی عَنِ اَللَّعِبِ بِالنَّرْدِ وَ اَلشِّطْرَنْجِ وَ اَلْکُوبَهِ وَ اَلْعَرْطَبَهِ وَ هِیَ اَلطُّنْبُورُ وَ اَلْعُودُ وَ نَهَی عَنِ اَلْغِیبَهِ وَ اَلاِسْتِمَاعِ إِلَیْهَا وَ نَهَی عَنِ اَلنَّمِیمَهِ وَ اَلاِسْتِمَاعِ إِلَیْهَا وَ قَالَ لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ قَتَّاتٌ یَعْنِی نَمَّاماً وَ نَهَی عَنْ إِجَابَهِ اَلْفَاسِقِینَ إِلَی طَعَامِهِمْ وَ نَهَی عَنِ اَلْیَمِینِ اَلْکَاذِبَهِ وَ قَالَ إِنَّهَا تَتْرُکُ اَلدِّیَارَ بَلاَقِعَ وَ قَالَ مَنْ حَلَفَ یَمِیناً کَاذِبَهً صَبْراً لِیَقْطَعَ بِهَا مَالَ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ لَقِیَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ وَ نَهَی عَنِ اَلْجُلُوسِ عَلَی مَائِدَهٍ یُشْرَبُ عَلَیْهَا اَلْخَمْرُ وَ نَهَی أَنْ یُدْخِلَ اَلرَّجُلُ حَلِیلَتَهُ إِلَی اَلْحَمَّامِ وَ قَالَ لاَ یَدْخُلَنَّ أَحَدُکُمُ اَلْحَمَّامَ إِلاَّ بِمِئْزَرٍ وَ نَهَی عَنِ اَلْمُحَادَثَهِ اَلَّتِی تَدْعُو إِلَی غَیْرِ اَللَّهِ وَ نَهَی عَنْ تَصْفِیقِ اَلْوَجْهِ وَ نَهَی عَنِ اَلشُّرْبِ فِی آنِیَهِ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ وَ نَهَی عَنْ لُبْسِ اَلْحَرِیرِ وَ اَلدِّیبَاجِ وَ اَلْقَزِّ فَأَمَّا اَلنِّسَاءُ فَلاَ بَأْسَ وَ نَهَی أَنْ یُبَاعَ اَلثِّمَارُ حَتَّی تَزْهُوَ یَعْنِی تَصْفَرَّ أَوْ تَحْمَرَّ وَ نَهَی عَنِ اَلْمُحَاقَلَهِ یَعْنِی بَیْعَ اَلتَّمْرِ بِالزَّبِیبِ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِکَ وَ نَهَی عَنْ بَیْعِ اَلنَّرْدِ وَ نَهَی أَنْ یُشْتَرَی اَلْخَمْرُ وَ أَنْ یُسْقَی اَلْخَمْرُ وَ قَالَ لَعَنَ اَللَّهُ اَلْخَمْرَ وَ غَارِسَهَا وَ عَاصِرَهَا وَ شَارِبَهَا وَ سَاقِیَهَا وَ بَائِعَهَا وَ مُشْتَرِیَهَا وَ آکِلَ ثَمَنِهَا وَ حَامِلَهَا وَ اَلْمَحْمُولَهَ إِلَیْهِ وَ قَالَ مَنْ شَرِبَهَا لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ لَهُ صَلاَهً أَرْبَعِینَ یَوْماً فَإِنْ مَاتَ وَ فِی بَطْنِهِ شَیْءٌ مِنْ ذَلِکَ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَسْقِیَهُ مِنْ طِینَهِ خَبَالٍ وَ هُوَ صَدِیدُ أَهْلِ اَلنَّارِ وَ مَا یَخْرُجُ مِنْ فُرُوجِ اَلزُّنَاهِ فَیَجْتَمِعُ ذَلِکَ فِی قُدُورِ جَهَنَّمَ فَتَشْرَبُهُ أَهْلُ اَلنَّارِ فَ یُصْهَرُ بِهِ ما فِی بُطُونِهِمْ وَ اَلْجُلُودُ وَ نَهَی عَنْ أَکْلِ اَلرِّبَا وَ شَهَادَهِ اَلزُّورِ وَ کِتَابَهِ اَلرِّبَا وَ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ لَعَنَ آکِلَ اَلرِّبَا وَ مُوکِلَهُ وَ کَاتِبَهُ وَ شَاهِدَیْهِ وَ نَهَی عَنْ بَیْعِ مَا لَمْ یُضْمَنْ وَ نَهَی عَنْ مُصَافَحَهِ اَلذِّمِّیِّ وَ نَهَی أَنْ یُنْشَدَ اَلشِّعْرُ وَ یُنْشَدَ اَلضَّالَّهُ فِی اَلْمَسْجِدِ وَ نَهَی أَنْ یُسَلَّ اَلسَّیْفُ فِی اَلْمَسْجِدِ وَ نَهَی عَنْ ضَرْبِ وُجُوهِ اَلْبَهَائِمِ وَ نَهَی أَنْ یَنْظُرَ اَلرَّجُلُ إِلَی عَوْرَهِ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ وَ قَالَ مَنْ تَأَمَّلَ عَوْرَهَ أَخِیهِ لَعَنَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ نَهَی عَنِ اَلْمَرْأَهِ أَنْ تَنْظُرَ إِلَی عَوْرَهِ اِمْرَأَهٍ وَ نَهَی أَنْ یُنْفَخَ فِی طَعَامٍ أَوْ شَرَابٍ أَوْ یُنْفَخَ فِی مَوْضِعِ اَلسُّجُودِ وَ نَهَی أَنْ یُصَلِّیَ اَلرَّجُلُ فِی اَلْمَقَابِرِ وَ اَلطُّرُقِ وَ اَلْأَرْحِیَهِ وَ اَلْأَوْدِیَهِ وَ مَرَابِطِ اَلْإِبِلِ وَ عَلَی ظَهْرِ اَلْکَعْبَهِ وَ نَهَی عَنْ قَتْلِ اَلنَّحْلِ وَ نَهَی عَنِ اَلْوَسْمِ فِی وُجُوهِ اَلْبَهَائِمِ وَ نَهَی أَنْ یَحْلِفَ اَلرَّجُلُ بِغَیْرِ اَللَّهِ وَ قَالَ مَنْ حَلَفَ بِغَیْرِ اَللَّهِ فَلَیْسَ مِنَ اَللَّهِ فِی شَیْءٍ وَ نَهَی أَنْ یَحْلِفَ اَلرَّجُلُ بِسُورَهٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ وَ قَالَ مَنْ حَلَفَ بِسُورَهٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ فَعَلَیْهِ بِکُلِّ آیَهٍ مِنْهَا کَفَّارَهُ یَمِینٍ فَمَنْ شَاءَ أَبَرَّ وَ مَنْ شَاءَ فَجَرَ وَ نَهَی أَنْ یَقُولَ اَلرَّجُلُ لاَ وَ حَیَاتِکَ وَ حَیَاهِ فُلاَنٍ وَ نَهَی أَنْ یَقْعُدَ اَلرَّجُلُ فِی اَلْمَسْجِدِ وَ هُوَ جُنُبٌ وَ نَهَی عَنِ اَلتَّعَرِّی بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ نَهَی عَنِ اَلْحِجَامَهِ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ وَ اَلْجُمُعَهِ وَ نَهَی عَنِ اَلْکَلاَمِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ وَ اَلْإِمَامُ یَخْطُبُ فَمَنْ فَعَلَ فَقَدْ لَغَا وَ مَنْ لَغَا فَلاَ جُمُعَهَ لَهُ وَ نَهَی عَنِ اَلتَّخَتُّمِ بِخَاتَمِ صُفْرٍ أَوْ حَدِیدٍ وَ نَهَی أَنْ یُنْقَشَ شَیْءٌ مِنَ اَلْحَیَوَانِ عَلَی اَلْخَاتَمِ وَ نَهَی عَنِ اَلصَّلاَهِ عِنْدَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ وَ عِنْدَ غُرُوبِهَا وَ عِنْدَ اِسْتِوَائِهَا وَ نَهَی عَنْ صِیَامِ سِتَّهِ أَیَّامٍ یَوْمِ اَلْفِطْرِ وَ یَوْمِ اَلشَّکِّ وَ یَوْمِ اَلنَّحْرِ وَ أَیَّامِ اَلتَّشْرِیقِ وَ نَهَی أَنْ یُشْرَبَ اَلْمَاءُ کَمَا یَشْرَبُ اَلْبَهَائِمُ وَ قَالَ اِشْرَبُوا بِأَیْدِیکُمْ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ أَوَانِیکُمْ وَ نَهَی عَنِ اَلْبُزَاقِ فِی اَلْبِئْرِ اَلَّتِی یُشْرَبُ مِنْهَا وَ نَهَی أَنْ یُسْتَعْمَلَ أَجِیرٌ حَتَّی یَعْلَمَ مَا أُجْرَتُهُ وَ نَهَی عَنِ اَلْهِجْرَانِ فَمَنْ کَانَ لاَ بُدَّ فَاعِلاً فَلاَ یَهْجُرْ أَخَاهُ أَکْثَرَ مِنْ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ فَمَنْ کَانَ مُهَاجِراً أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ کَانَتِ اَلنَّارُ أَوْلَی بِهِ وَ نَهَی عَنْ بَیْعِ اَلذَّهَبِ بِالذَّهَبِ زِیَادَهً إِلاَّ وَزْناً بِوَزْنٍ وَ نَهَی عَنِ اَلْمَدْحِ وَ قَالَ اُحْثُوا فِی وُجُوهِ اَلْمَدَّاحِینَ اَلتُّرَابَ وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ تَوَلَّی مَعُونَهَ ظَالِمٍ أَوْ أَعَانَ عَلَیْهَا ثُمَّ نَزَلَ بِهِ مَلَکُ اَلْمَوْتِ قَالَ لَهُ أَبْشِرْ بِلَعْنَهِ اَللَّهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ وَ قَالَ مَنْ مَدَحَ سُلْطَاناً جَائِراً وَ تَخَفَّفَ وَ تَضَعْضَعَ لَهُ طَمَعاً فِیهِ کَانَ قَرِینَهُ فِی اَلنَّارِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا تَرْکَنُوا إِلَی اَلَّذِینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ اَلنّارُ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ وَلِیَ جَائِراً عَلَی جَوْرٍ کَانَ قَرِینَ هَامَانَ فِی جَهَنَّمَ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ بَنَی بُنْیَاناً رِیَاءً وَ سُمْعَهً حُمِّلَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مِنَ اَلْأَرْضِ اَلسَّابِعَهِ وَ هُوَ نَارٌ تَشْتَعِلُ ثُمَّ یُطَوَّقُ فِی عُنُقِهِ وَ یُلْقَی فِی اَلنَّارِ فَلاَ یَحْبِسُهُ شَیْءٌ مِنْهَا دُونَ قَعْرِهَا إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَیْفَ یَبْنِی رِیَاءً وَ سُمْعَهً قَالَ یَبْنِی فَضْلاً عَلَی مَا یَکْفِیهِ اِسْتِطَالَهً مِنْهُ عَلَی جِیرَانِهِ وَ مُبَاهَاهً لِإِخْوَانِهِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ ظَلَمَ أَجِیراً أَجْرَهُ أَحْبَطَ اَللَّهُ عَمَلَهُ وَ حَرَّمَ عَلَیْهِ رِیحَ اَلْجَنَّهِ وَ إِنَّ رِیحَهَا لَیُوجَدُ مِنْ مَسِیرَهِ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ وَ مَنْ خَانَ جَارَهُ شِبْراً مِنَ اَلْأَرْضِ جَعَلَهُ اَللَّهُ طَوْقاً فِی عُنُقِهِ مِنْ تُخُومِ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّابِعَهِ حَتَّی یَلْقَی اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مُطَوَّقاً إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ أَلاَ وَ مَنْ تَعَلَّمَ اَلْقُرْآنَ ثُمَّ نَسِیَهُ لَقِیَ اَللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَغْلُولاً وَ یُسَلِّطُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ بِکُلِّ آیَهٍ مِنْهُ حَیَّهً تَکُونُ قَرِینَهُ إِلَی اَلنَّارِ إِلاَّ أَنْ یُغْفَرَ لَهُ وَ قَالَ مَنْ قَرَأَ اَلْقُرْآنَ ثُمَّ شَرِبَ عَلَیْهِ حَرَاماً وَ آثَرَ عَلَیْهِ حُبَّ اَلدُّنْیَا وَ زِینَتَهَا اِسْتَوْجَبَ عَلَیْهِ سَخَطَ اَللَّهِ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ أَلاَ وَ إِنَّهُ إِنْ مَاتَ عَلَی غَیْرِ تَوْبَهٍ حَاجَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَلاَ یُزَایِلُهُ إِلاَّ مَدْحُوضاً أَلاَ وَ مَنْ زَنَی بِامْرَأَهٍ مُسْلِمَهٍ أَوْ یَهُودِیَّهٍ أَوْ نَصْرَانِیَّهٍ أَوْ مَجُوسِیَّهٍ حُرَّهٍ أَوْ أَمَهٍ ثُمَّ لَمْ یَتُبْ مِنْهُ وَ مَاتَ مُصِرّاً عَلَیْهِ فَتَحَ اَللَّهُ لَهُ فِی قَبْرِهِ ثَلاَثَ مِائَهِ بَابٍ یَخْرُجُ مِنْهَا حَیَّاتٌ وَ عَقَارِبُ وَ ثُعْبَانٌ مِنَ اَلنَّارِ فَهُوَ یُحْرَقُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ إِذَا بُعِثَ مِنْ قَبْرِهِ تَأَذَّی اَلنَّاسُ مِنْ نَتْنِ رِیحِهِ فَیُعْرَفُ بِذَلِکَ وَ بِمَا کَانَ یَعْمَلُ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا حَتَّی یُؤْمَرَ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ أَلاَ وَ إِنَّ اَللَّهَ حَرَّمَ اَلْحَرَامَ وَ حَدَّدَ اَلْحُدُودَ فَمَا أَحَدٌ أَغْیَرُ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنْ غَیْرَتِهِ حَرَّمَ اَلْفَوَاحِشَ وَ نَهَی أَنْ یَطَّلِعَ اَلرَّجُلُ فِی بَیْتِ جَارِهِ وَ قَالَ مَنْ نَظَرَ إِلَی عَوْرَهِ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ أَوْ عَوْرَهِ غَیْرِ أَهْلِهِ مُتَعَمِّداً أَدْخَلَهُ اَللَّهُ مَعَ اَلْمُنَافِقِینَ اَلَّذِینَ کَانُوا یَبْحَثُونَ عَنْ عَوْرَاتِ اَلنَّاسِ وَ لَمْ یَخْرُجْ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَفْضَحَهُ اَللَّهُ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ لَمْ یَرْضَ بِمَا قَسَمَ اَللَّهُ لَهُ مِنَ اَلرِّزْقِ وَ بَثَّ شَکْوَاهُ وَ لَمْ یَصْبِرْ وَ لَمْ یَحْتَسِبْ لَمْ تُرْفَعْ لَهُ حَسَنَهٌ وَ یَلْقَی اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ نَهَی أَنْ یَخْتَالَ اَلرَّجُلُ فِی مِشْیَتِهِ وَ قَالَ مَنْ لَبِسَ ثَوْباً فَاخْتَالَ فِیهِ خَسَفَ اَللَّهُ بِهِ مِنْ شَفِیرِ جَهَنَّمَ وَ کَانَ قَرِینَ قَارُونَ لِأَنَّهُ أَوَّلُ مَنِ اِخْتَالَ فَخَسَفَ اَللَّهُ بِهِ وَ بِدارِهِ اَلْأَرْضَ وَ مَنِ اِخْتَالَ فَقَدْ نَازَعَ اَللَّهَ فِی جَبَرُوتِهِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ ظَلَمَ اِمْرَأَهً مَهْرَهَا فَهُوَ عِنْدَ اَللَّهِ زَانٍ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَبْدِی زَوَّجْتُکَ أَمَتِی عَلَی عَهْدِی فَلَمْ تَفِ بِعَهْدِی وَ ظَلَمْتَ أَمَتِی فَیُؤْخَذُ مِنْ حَسَنَاتِهِ وَ یُدْفَعُ إِلَیْهَا بِقَدْرِ حَقِّهَا فَإِذَا لَمْ یَبْقَ لَهُ حَسَنَهٌ أَمَرَ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ بِنَکْثِهِ لِلْعَهْدِ إِنَّ اَلْعَهْدَ کانَ مَسْؤُلاً وَ نَهَی عَنْ کِتْمَانِ اَلشَّهَادَهِ وَ قَالَ مَنْ کَتَمَهَا أَطْعَمَهُ اَللَّهُ لَحْمَهُ عَلَی رُءُوسِ اَلْخَلاَئِقِ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا تَکْتُمُوا اَلشَّهادَهَ وَ مَنْ یَکْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ آذَی جَارَهُ حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ رِیحَ اَلْجَنَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ وَ مَنْ ضَیَّعَ حَقَّ جَارِهِ فَلَیْسَ مِنَّا وَ مَا زَالَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُوصِینِی بِالْجَارِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیُوَرِّثُهُ وَ مَا زَالَ یُوصِینِی بِالْمَمَالِیکِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیَجْعَلُ لَهُمْ وَقْتاً حَتَّی إِذَا بَلَغُوا ذَلِکَ اَلْوَقْتَ أُعْتِقُوا وَ مَا زَالَ یُوصِینِی بِالسِّوَاکِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَیَجْعَلُهُ فَرِیضَهً وَ مَا زَالَ یُوصِینِی بِقِیَامِ اَللَّیْلِ حَتَّی ظَنَنْتُ أَنَّهُ خِیَارُ أُمَّتِی لَنْ یَنَامُوا أَلاَ وَ مَنِ اِسْتَخَفَّ بِفَقِیرٍ مُسْلِمٍ کَمَنِ اِسْتَخَفَّ بِحَقِّ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ یَسْتَخِفُّ بِهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ أَکْرَمَ فَقِیراً مُسْلِماً لَقِیَ اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ هُوَ عَنْهُ رَاضٍ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ عُرِضَتْ لَهُ فَاحِشَهٌ أَوْ شَهْوَهٌ فَاجْتَنَبَهَا مِنْ مَخَافَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ اَلنَّارَ وَ آمَنَهُ مِنَ اَلْفَزَعِ اَلْأَکْبَرِ وَ أَنْجَزَ لَهُ مَا وَعَدَهُ فِی کِتَابِهِ فِی قَوْلِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ . أَلاَ وَ مَنْ عُرِضَتْ لَهُ دُنْیَا وَ آخِرَهٌ فَاخْتَارَ اَلدُّنْیَا عَلَی اَلْآخِرَهِ لَقِیَ اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ لَیْسَتْ لَهُ حَسَنَهٌ یَتَّقِی بِهَا اَلنَّارَ وَ مَنِ اِخْتَارَ اَلْآخِرَهَ وَ تَرَکَ اَلدُّنْیَا رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ وَ غَفَرَ لَهُ مَسَاوِیَ عَمَلِهِ وَ مَنْ مَلَأَ عَیْنَیْهِ مِنْ حَرَامٍ مَلَأَ اَللَّهُ عَیْنَیْهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مِنَ اَلنَّارِ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ صَافَحَ اِمْرَأَهً تَحْرُمُ عَلَیْهِ فَقَدْ باءَ بِسَخَطٍ مِنَ اَللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنِ اِلْتَزَمَ اِمْرَأَهً حَرَاماً قُرِنَ فِی سِلْسِلَهٍ مِنْ نَارٍ مَعَ اَلشَّیْطَانِ وَ یُقْذَفَانِ فِی اَلنَّارِ وَ مَنْ غَشَّ مُسْلِماً فِی شِرَاءٍ أَوْ بَیْعٍ فَلَیْسَ مِنَّا وَ یُحْشَرُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَعَ اَلْیَهُودِ لِأَنَّهُمْ أَغَشُّ اَلْخَلْقِ لِلْمُسْلِمِینَ وَ نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یَمْنَعَ أَحَدٌ اَلْمَاعُونَ عَنْ جَارِهِ وَ قَالَ مَنْ مَنَعَ اَلْمَاعُونَ جَارَهُ مَنَعَهُ اَللَّهُ خَیْرَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ وَکَلَهُ إِلَی نَفْسِهِ فَمَا أَسْوَأَ حَالَهُ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیُّمَا اِمْرَأَهٍ آذَتْ زَوْجَهَا بِلِسَانِهَا لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهَا صَرْفاً وَ لاَ عَدْلاً وَ لاَ حَسَنَهً مِنْ عَمَلِهَا حَتَّی تُرْضِیَهُ وَ إِنْ صَامَتْ نَهَارَهَا وَ قَامَتْ لَیْلَهَا وَ أَعْتَقَتِ اَلرِّقَابَ وَ حَمَلَتْ عَلَی جِیَادِ اَلْخَیْلِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ کَانَتْ فِی أَوَّلِ مَنْ یَرِدُ اَلنَّارَ وَ کَذَلِکَ اَلرَّجُلُ إِذَا کَانَ ظَالِماً لَهَا أَلاَ وَ مَنْ لَطَمَ خَدَّ مُسْلِمٍ أَوْ وَجْهَهُ بَدَّدَ اَللَّهُ عِظَامَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ حَشَرَهُ مَغْلُولاً حَتَّی یَدْخُلَ جَهَنَّمَ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ مَنْ بَاتَ وَ فِی قَلْبِهِ غِشٌّ لِأَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ بَاتَ فِی سَخَطِ اَللَّهِ وَ أَصْبَحَ کَذَلِکَ حَتَّی یَتُوبَ وَ نَهَی عَنِ اَلْغِیبَهِ وَ قَالَ مَنِ اِغْتَابَ اِمْرَأً مُسْلِماً بَطَلَ صَوْمُهُ وَ نُقِضَ وُضُوؤُهُ وَ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یَفُوحُ مِنْ فِیهِ رَائِحَهٌ أَنْتَنُ مِنَ اَلْجِیفَهِ یَتَأَذَّی بِهِ أَهْلُ اَلْمَوْقِفِ فَإِنْ مَاتَ قَبْلَ أَنْ یَتُوبَ مَاتَ مُسْتَحِلاًّ لِمَا حَرَّمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ کَظَمَ غَیْظاً وَ هُوَ قَادِرٌ عَلَی إِمْضَائِهِ وَ حَلُمَ عَنْهُ أَعْطَاهُ اَللَّهُ أَجْرَ شَهِیدٍ أَلاَ وَ مَنْ تَطَوَّلَ عَلَی أَخِیهِ فِی غِیبَهٍ سَمِعَهَا فِیهِ فِی مَجْلِسٍ فَرَدَّهَا عَنْهُ رَدَّ اَللَّهُ عَنْهُ أَلْفَ بَابٍ مِنَ اَلشَّرِّ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ فَإِنْ هُوَ لَمْ یَرُدَّهَا وَ هُوَ قَادِرٌ عَلَی رَدِّهَا کَانَ عَلَیْهِ کَوِزْرِ مَنِ اِغْتَابَهُ سَبْعِینَ مَرَّهً وَ نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلْخِیَانَهِ وَ قَالَ فَمَنْ خَانَ أَمَانَهً فِی اَلدُّنْیَا وَ لَمْ یَرُدَّهَا إِلَی أَهْلِهَا ثُمَّ أَدْرَکَهُ اَلْمَوْتُ مَاتَ عَلَی غَیْرِ مِلَّتِی وَ یَلْقَی اَللَّهَ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ شَهِدَ شَهَادَهَ زُورٍ عَلَی أَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ عُلِّقَ بِلِسَانِهِ مَعَ اَلْمُنَافِقِینَ فِی اَلدَّرْکِ اَلْأَسْفَلِ مِنَ اَلنّارِ وَ مَنِ اِشْتَرَی خِیَانَهً وَ هُوَ یَعْلَمُ فَهُوَ کَالَّذِی خَانَهَا وَ مَنْ حَبَسَ عَنْ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ شَیْئاً مِنْ حَقِّهِ حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ بَرَکَهَ اَلرِّزْقِ إِلاَّ أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ أَلاَ وَ مَنْ سَمِعَ فَاحِشَهً فَأَفْشَاهَا فَهُوَ کَالَّذِی أَتَاهَا وَ مَنِ اِحْتَاجَ إِلَیْهِ أَخُوهُ اَلْمُسْلِمُ فِی قَرْضٍ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ فَلَمْ یَفْعَلْ حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ رِیحَ اَلْجَنَّهِ أَلاَ وَ مَنْ صَبَرَ عَلَی خُلُقِ اِمْرَأَهٍ سَیِّئَهِ اَلْخُلُقِ وَ اِحْتَسَبَ فِی ذَلِکَ اَلْأَجْرَ أَعْطَاهُ اَللَّهُ ثَوَابَ اَلشَّاکِرِینَ أَلاَ وَ أَیُّمَا اِمْرَأَهٍ لَمْ تَرْفُقْ بِزَوْجِهَا وَ حَمَلَتْهُ عَلَی مَا لاَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ وَ مَا لاَ یُطِیقُ لَمْ یُقْبَلْ مِنْهَا حَسَنَهٌ وَ تَلْقَی اَللَّهَ وَ هُوَ عَلَیْهَا غَضْبَانُ أَلاَ وَ مَنْ أَکْرَمَ أَخَاهُ اَلْمُسْلِمَ فَإِنَّمَا یُکْرِمُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یَؤُمَّ اَلرَّجُلُ قَوْماً إِلاَّ بِإِذْنِهِمْ وَ قَالَ مَنْ أَمَّ قَوْماً بِإِذْنِهِمْ وَ هُمْ بِهِ رَاضُونَ فَاقْتَصَدَ بِهِمْ فِی حُضُورِهِ وَ أَحْسَنَ صَلاَتَهُ بِقِیَامِهِ وَ قِرَاءَتِهِ وَ رُکُوعِهِ وَ سُجُودِهِ وَ قُعُودِهِ فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِ اَلْقَوْمِ وَ لاَ یُنْقَصُ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْءٌ وَ قَالَ مَنْ مَشَی إِلَی ذِی قَرَابَهٍ بِنَفْسِهِ وَ مَالِهِ لِیَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ مِائَهِ شَهِیدٍ وَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ حَسَنَهٍ وَ مُحِیَ عَنْهُ أَرْبَعُونَ أَلْفَ سَیِّئَهٍ وَ رُفِعَ لَهُ مِنَ اَلدَّرَجَاتِ مِثْلُ ذَلِکَ وَ کَانَ کَأَنَّمَا عَبَدَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِائَهَ سَنَهٍ صَابِراً مُحْتَسِباً وَ مَنْ کَفَی ضَرِیراً حَاجَهً مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا وَ مَنْ مَشَی لَهُ فِیهَا حَتَّی یَقْضِیَ اَللَّهُ حَاجَتَهُ أَعْطَاهُ بَرَاءَهً مِنَ اَلنِّفَاقِ وَ بَرَاءَهً مِنَ اَلنَّارِ وَ قَضَی لَهُ سَبْعِینَ حَاجَهً مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ لاَ یَزَالُ یَخُوضُ فِی رَحْمَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ مَرِضَ یَوْماً وَ لَیْلَهً فَلَمْ یَشْکُ إِلَی عُوَّادِهِ بَعَثَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَعَ خَلِیلِهِ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اَلرَّحْمَنِ حَتَّی یَجُوزَ اَلصِّرَاطَ کَالْبَرْقِ اَللاَّمِعِ وَ مَنْ سَعَی لِمَرِیضٍ فِی حَاجَتِهِ قَضَاهَا أَوْ لَمْ یَقْضِهَا خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ اَلْأَنْصَارِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنْ کَانَ اَلْمَرِیضُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ أَ وَ لَیْسَ ذَلِکَ أَعْظَمَ أَجْراً إِذَا سَعَی فِی حَاجَهِ أَهْلِ بَیْتِهِ قَالَ نَعَمْ أَلاَ وَ مَنْ فَرَّجَ عَنْ مُؤْمِنٍ کُرْبَهً مِنْ کُرَبِ اَلدُّنْیَا فَرَّجَ اَللَّهُ عَنْهُ اِثْنَتَیْنِ وَ سَبْعِینَ کُرْبَهً مِنْ کُرَبِ اَلْآخِرَهِ وَ اِثْنَتَیْنِ وَ سَبْعِینَ کُرْبَهً مِنْ کُرَبِ اَلدُّنْیَا أَهْوَنُهَا اَلْبَرَصُ أَلاَ وَ مَنْ مَطَلَ عَلَی ذِی حَقٍّ حَقَّهُ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی أَدَاءِ حَقِّهِ فَعَلَیْهِ کُلَّ یَوْمٍ خَطِیئَهُ عَشَّارٍ أَلاَ وَ مَنْ عَلَّقَ سَوْطاً بَیْنَ یَدَیْ سُلْطَانٍ جَائِرٍ جَعَلَ اَللَّهُ ذَلِکَ اَلسَّوْطَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ثُعْبَاناً مِنْ نَارٍ طُولُهُ سَبْعُونَ ذِرَاعاً یُسَلِّطُهُ اَللَّهُ عَلَیْهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ وَ مَنِ اِصْطَنَعَ إِلَی أَخِیهِ فَامْتَنَّ بِهِ عَلَیْهِ أَحْبَطَ اَللَّهُ عَمَلَهُ وَ ثَبَّتَ وِزْرَهُ وَ لَمْ یَشْکُرْ لَهُ سَعْیَهُ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَرَّمْتُ اَلْجَنَّهَ عَلَی اَلْمَنَّانِ وَ اَلْبَخِیلِ وَ اَلْقَتَّاتِ وَ هُوَ اَلنَّمَّامُ أَلاَ وَ مَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَهٍ فَلَهُ بِوَزْنِ کُلِّ دِرْهَمٍ مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ مِنْ نَعِیمِ اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ مَشَی بِصَدَقَهٍ إِلَی مُحْتَاجٍ کَانَ لَهُ کَأَجْرِ صَاحِبِهَا مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَ مِنْ أَجْرِهِ شَیْءٌ وَ مَنْ صَلَّی عَلَی مَیِّتٍ صَلَّی عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ فَإِنْ أَقَامَ حَتَّی یُدْفَنَ وَ یُحْثَی عَلَیْهِ اَلتُّرَابُ کَانَ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ نَقَلَهَا قیراطا [قِیرَاطٌ] مِنَ اَلْأَجْرِ وَ اَلْقِیرَاطُ مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ أَلاَ وَ مَنْ ذَرَفَتْ عَیْنَاهُ مِنْ خَشْیَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَانَ لَهُ بِکُلِّ قَطْرَهٍ مِنْ دُمُوعِهِ قَصْرٌ فِی اَلْجَنَّهِ مُکَلَّلٌ بِالدُّرِّ وَ اَلْجَوْهَرِ فِیهِ مَا لاَ عَیْنٌ رَأَتْ وَ لاَ أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لاَ خَطَرَ عَلَی قَلْبِ بَشَرٍ أَلاَ وَ مَنْ مَشَی إِلَی مَسْجِدٍ یَطْلُبُ فِیهِ اَلْجَمَاعَهَ کَانَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ سَبْعُونَ أَلْفَ حَسَنَهٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ مِنَ اَلدَّرَجَاتِ مِثْلُ ذَلِکَ وَ إِنْ مَاتَ وَ هُوَ عَلَی ذَلِکَ وَکَّلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یَعُودُونَهُ فِی قَبْرِهِ وَ یُؤْنِسُونَهُ فِی وَحْدَتِهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ حَتَّی یُبْعَثَ أَلاَ وَ مَنْ أَذَّنَ مُحْتَسِباً یُرِیدُ بِذَلِکَ وَجْهَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَعْطَاهُ اَللَّهُ ثَوَابَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ شَهِیدٍ وَ أَرْبَعِینَ [أَلْفَ] صِدِّیقٍ وَ یَدْخُلُ فِی شَفَاعَتِهِ أَرْبَعَهُ آلاَفِ مُسِیءٍ مِنْ أُمَّتِی إِلَی اَلْجَنَّهِ أَلاَ وَ إِنَّ اَلْمُؤَذِّنَ إِذَا قَالَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ صَلَّی عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ اِسْتَغْفَرُوا لَهُ وَ کَانَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فِی ظِلِّ اَلْعَرْشِ حَتَّی یَفْرُغَ اَللَّهُ مِنْ حِسَابِ اَلْخَلاَئِقِ وَ یَکْتُبُ لَهُ ثَوَابَ قَوْلِهِ إِذَا قَالَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ أَرْبَعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ مَنْ حَافَظَ عَلَی اَلصَّفِّ اَلْأَوَّلِ وَ اَلتَّکْبِیرَهِ اَلْأُولَی لاَ یُؤْذِی مُسْلِماً أَعْطَاهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْأَجْرِ مَا یُعْطَی اَلْمُؤَذِّنُونَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ أَلاَ وَ مَنْ تَوَلَّی عرفه [عِرَافَهَ] قَوْمٍ أَتَی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ یَدَاهُ مَغْلُولَتَانِ إِلَی عُنُقِهِ فَإِنْ قَامَ فِیهِمْ بِأَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَطْلَقَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنْ کَانَ ظَالِماً هُوِیَ بِهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ تُحَقِّرُوا شَیْئاً مِنَ اَلشَّرِّ وَ إِنْ صَغُرَ فِی أَعْیُنِکُمْ وَ لاَ تَسْتَکْثِرُوا شَیْئاً مِنَ اَلْخَیْرِ وَ إِنْ کَبُرَ فِی أَعْیُنِکُمْ فَإِنَّهُ لاَ کَبِیرَ مَعَ اَلاِسْتِغْفَارِ وَ لاَ صَغِیرَ مَعَ اَلْإِصْرَارِ قَالَ شُعَیْبُ بْنُ وَاقِدٍ سَأَلْتُ اَلْحَسَنَ بْنَ زَیْدٍ عَنْ طُولِ هَذَا اَلْحَدِیثِ فَقَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ جَمَعَ هَذَا اَلْحَدِیثَ مِنَ اَلْکِتَابِ اَلَّذِی هُوَ إِمْلاَءُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَطُّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 256 )
ص : 4171
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْأَحْوَلِ عَنْ سَلاَّمِ بْنِ اَلْمُسْتَنِیرِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلی آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِیَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً » قَالَ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا قَالَ لآِدَمَ اُدْخُلِ اَلْجَنَّهَ قَالَ لَهُ یَا آدَمُ لاَ تَقْرَبْ هَذِهِ اَلشَّجَرَهَ قَالَ وَ أَرَاهُ إِیَّاهَا فَقَالَ آدَمُ لِرَبِّهِ کَیْفَ أَقْرَبُهَا وَ قَدْ نَهَیْتَنِی عَنْهَا أَنَا وَ زَوْجَتِی قَالَ فَقَالَ لَهُمَا لاَ تَقْرَبَاهَا یَعْنِی لاَ تَأْکُلاَ مِنْهَا فَقَالَ آدَمُ وَ زَوْجَتُهُ نَعَمْ یَا رَبَّنَا لاَ نَقْرَبُهَا وَ لاَ نَأْکُلُ مِنْهَا وَ لَمْ یَسْتَثْنِیَا فِی قَوْلِهِمَا نَعَمْ فَوَکَلَهُمَا اَللَّهُ فِی ذَلِکَ إِلَی أَنْفُسِهِمَا وَ إِلَی ذِکْرِهِمَا قَالَ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِنَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْکِتَابِ : «وَ لا تَقُولَنَّ لِشَیْءٍ إِنِّی فاعِلٌ ذلِکَ غَداً `إِلاّ أَنْ یَشاءَ اَللّهُ » أَنْ لاَ أَفْعَلَهُ فَتَسْبِقَ مَشِیئَهُ اَللَّهِ فِی أَنْ لاَ أَفْعَلَهُ فَلاَ أَقْدِرَ عَلَی أَنْ أَفْعَلَهُ قَالَ فَلِذَلِکَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ اُذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسِیتَ» أَیْ اِسْتَثْنِ مَشِیئَهَ اَللَّهِ فِی فِعْلِکَ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 447 )
2 - سلام بن مستنیر گوید: امام باقر علیه السّلام درباره گفتار خدا که می فرماید:«ما پیش تر از آدم علیه السّلام پیمان گرفتیم، اما او فراموش کرد و ما، عزم و اراده ای برای او نیافتیم» فرمود:
هنگامی که خداوند به آدم علیه السّلام فرمود: وارد بهشت شو، به او فرمود: ای آدم! به این درخت نزدیک مشو و آن درخت را به آدم نمایاند.
آدم علیه السّلام به پروردگارش عرضه داشت: چگونه به آن نزدیک شوم، در حالی که تو من و همسرم را از آن نهی کرده ای؟!
خداوند به آن ها فرمود: به آن درخت نزدیک نشوید. یعنی از آن نخورید.
آدم علیه السّلام و همسرش عرض کردند: باشد؛ ای پروردگار ما! به آن نزدیک نمی شویم و از آن نمی خوریم.
اما در سخن خود استثنا نیاورند. آری؛ خداوند در مورد آن، آن ها را به خودشان و یادآوری شان واگذار نمود.
امام علیه السّلام فرمود: و خداوند در کتاب خود به پیامبرش فرمود:«و برای چیزی نگو که من آن را فردا انجام می دهم؛(جز این که بگویی:) مگر خدا بخواهد» که آن را انجام ندهم؛ پس مشیت الهی پیشی بگیرد که آن را انجام ندهم. بنابراین توانایی انجام آن را نخواهم داشت.
پس به همین دلیل خداوند عز و جل فرمود:«هرگاه فراموش کردی، پروردگارت را به یاد آور»؛ یعنی در کار خود مشیت خدا را استثنا کن!
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 574 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 328 )
ص : 4172
وَ [رَوَاهُ أَیْضاً] أَبُو اَلْیَقْظَانِ [عُثْمَانُ بْنُ عُمَیْرٍ اَلْبَجَلِیُّ] عَنْ سَعِیدٍ أَخْبَرَنَا أَبُو سَعْدِ بْنُ عَلِیٍّ أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحُسَیْنِ اَلْکُهَیْلِیُّ حَدَّثَنَا اَلْحَضْرَمِیُّ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَرْزُوقٍ ، قَالَ: حَدَّثَنِی حُسَیْنٌ اَلْأَشْقَرُ قَالَ: حَدَّثَنَا نَضِیرُ بْنُ زِیَادٍ ، عَنْ عُثْمَانَ أَبِی اَلْیَقْظَانِ ، عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَتِ اَلْأَنْصَارُ فِیمَا بَیْنَهُمْ: - لَوْ جَمَعْنَا لِرَسُولِ اَللَّهِ مَالاً یَبْسُطُ فِیهِ یَدَهُ [وَ] لاَ یَحُولُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُ أَحَدٌ - فَقَالُوا: یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّا أَرَدْنَا أَنْ نَجْمَعَ لَکَ مِنْ أَمْوَالِنَا شَیْئاً - تَبْسُطُ فِیهِ یَدَکَ لاَ یَحُولُ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ أَحَدٌ. فَأَنْزَلَ اَللَّهُ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً - إِلاَّ اَلْمَوَدَّهَ فِی اَلْقُرْبی .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 197 )
829-عن ابن عبّاس قال: قالت الأنصار فیما بینهم: لو جمعنا لرسول اللّه مالا یبسط فیه یده و لا یحول بینه و بینه أحد فقالوا: یا رسول اللّه إنّا أردنا أن نجمع لک من أموالنا شیئا تبسط فیه یدک لا یحول بینک و بینه أحد. فأنزل اللّه (قل لا أسألکم علیه أجرا إلا المودّه فی القربی). ابن عباس گفت: انصار در میان خود گفتند: خوب است که برای رسول خدا مالی جمع آوری کنیم تا دست او را بازتر کند و کسی میان او و آن مانع نباشد و لذا به پیامبر گفتند: یا رسول اللّه ما می خواهیم برای تو چیزی از اموال خودمان را جمع آوری کنیم که دست تو بازتر شود و کسی میان تو و آن مانع نباشد. پس این آیه نازل شد:«قل لا اسئلکم علیه اجرا الا الموده فی القربی»
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 288 )
عثمان بن ابی یقظان از سعید بن جبیر نقل می کند:ابن عباس روایتی را حکایت کرد و گفت: انصار رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله در مدینه بین خود جلسه خصوصی تشکیل دادند و به مشورت نشستند و گفتند:صلاح است اموالی جمع کنیم و تقدیم پیامبر صلی اللّه علیه و آله کنیم تا گشاده دست و متمکّن شود و محتاج کسی نباشد،سپس به حضور مصطفی صلی اللّه علیه و آله رسیدند و گفتند:یا رسول اللّه!ما تصمیم گرفته ایم اموالی برای شما از مال خود جمع کنیم تا به احدی وابسته نباشی. چون تصمیم و قصد خود را با آن حضرت در میان گذاشتند،آیه کریمه«
قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ اَلْمَوَدَّهَ فِی اَلْقُرْبی
»بر نبی صلی اللّه علیه و آله نازل شد و تکلیف آنان را روشن کرد و جواب صریح و روشن به انصار رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله داده شد که این کار را نکنند و به جای آن مودّت و دوستی اهل بیت او را بپذیرند.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 249 )
ص : 4173
وَ عَنْهُ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلاَلٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنِّی أَدْخُلُ مَعَ هَؤُلاَءِ فِی صَلاَهِ اَلْمَغْرِبِ فَیُعَجِّلُونِّی إِلَی مَا أَنْ أُؤَذِّنَ وَ أُقِیمَ وَ لاَ أَقْرَأَ إِلاَّ اَلْحَمْدَ حَتَّی یَرْکَعَ أَ یُجْزِینِی ذَلِکَ قَالَ نَعَمْ تُجْزِیکَ اَلْحَمْدُ وَحْدَهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 365 )
ص : 4174
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَائِمُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ هُوَ اَلتَّاسِعُ مِنْ وُلْدِی وَ هُوَ صَاحِبُ اَلْغَیْبَهِ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 71 )
ص : 4175
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ بَلَغَهُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ شَیْءٌ مِنَ اَلثَّوَابِ فَفَعَلَ ذَلِکَ طَلَبَ قَوْلِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ لَهُ ذَلِکَ اَلثَّوَابُ وَ إِنْ کَانَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَقُلْهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 81 )
ص : 4176
وَ عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی (رَحِمَهُ اَللَّهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ ، عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: لِمَ سُمِّیَ اَلْبَیْتُ اَلْعَتِیقَ؟ قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْزَلَ اَلْحَجَرَ اَلْأَسْوَدَ لِآدَمَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) مِنَ اَلْجَنَّهِ، وَ کَانَ اَلْبَیْتُ دُرَّهً بَیْضَاءَ، فَرَفَعَهُ اَللَّهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ بَقِیَ أُسُّهُ ، فَهُوَ بِحِیَالِ هَذَا اَلْبَیْتِ ، یَدْخُلُهُ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ، لاَ یَرْجِعُونَ إِلَیْهِ أَبَداً، فَأَمَرَ اَللَّهُ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) یَبْنِیَانِ اَلْبَیْتَ عَلَی اَلْقَوَاعِدِ، وَ إِنَّمَا سُمِّیَ اَلْبَیْتُ اَلْعَتِیقَ لِأَنَّهُ أُعْتِقَ مِنَ اَلْغَرَقِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 879 )
ص : 4177
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْحُرِّ یَتَزَوَّجُ اَلْأَمَهَ أَوْ عَبْدٍ یَتَزَوَّجُ حُرَّهً قَالَ فَقَالَ لِی لَیْسَ یُسْتَرَقُّ اَلْوَلَدُ إِذَا کَانَ أَحَدُ أَبَوَیْهِ حُرّاً إِنَّهُ یَلْحَقُ بِالْحُرِّ مِنْهُمَا أَیُّهُمَا کَانَ أَباً کَانَ أَوْ أُمّاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 123 )
ص : 4178
2322-12 الکافی ،1/12/114/2 العده عن سهل عن التمیمی عن أبی جمیله عمن ذکره عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: ما من یوم إلا و کل عضو من أعضاء الجسد یکفر للسان یقول نشدتک اللّه أن نعذب فیک.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 451 )
ص : 4179
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ تَدَعْ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ، وَ إِنْ کَانَ بَعْدَهُ شِعْرٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 136 )
1- امام صادق(علیه السّلام)فرمود:در نوشتن[نامه] «بسم اللّه الرحمن الرحیم». را فراموش مکن اگر چه بعد از آن شعر باشد.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 106 )
ص : 4180
أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ خَطَبَ اَلنَّاسَ فِی خِلاَفَتِهِ فَقَالَ: سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی، فَوَ اَللَّهِ لاَ تَسْأَلُونِّی عَنْ فِئَهٍ تُضِلُّ مِائَهً وَ تَهْدِی مِائَهً إِلاَّ أَخْبَرْتُکُمْ بِسَائِقِهَا وَ قَائِدِهَا وَ نَاعِقِهَا، فَقَالَ لَهُ سَعْدُ بْنُ مَالِکٍ : أَخْبِرْنِی کَمْ فِی رَأْسِی وَ لِحْیَتِی طَاقَهً مِنْ شَعْرٍ قَالَ: قَدْ أَعْلَمَنِی خَلِیلِی أَنَّکَ تَسْأَلُنِی عَنْ هَذَا، أُخْبِرُکَ أَنَّ عَلَی کُلِّ طَاقَهِ شَعْرٍ فِی رَأْسِکَ مَلَکٌ یَلْعَنُکَ، وَ عَلَی کُلِّ طَاقَهِ شَعْرٍ فِی لِحْیَتِکَ شَیْطَانٌ یقرک[یُقْوِیکَ]، وَ أَنَّ فِی بَیْتِکَ لَسَخْلاً یَقْتُلُ اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا. قَالَ: وَ إِنَّ عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ صَبِیٌّ یَدْرُجُ .
( تقریب المعارف , جلد 1 , صفحه 359 )
ص : 4181
24544-17 ( التهذیب 313:1 رقم 909) أحمد بن عبدون ، عن ابن الزبیر ، عن التیملی ، عن النخعی ، عن محمد بن سنان ، عن محمد بن عجلان قال: سمعت صادقا یصدق علی اللّه یعنی أبا عبد اللّه علیه السّلام قال "إذا جئت بالمیت إلی قبره فلا تفدحه بقبره و لکن ضعه دون قبره بذراعین أو ثلاثه أذرع و دعه حتی یتأهب للقبر و لا تفدحه به، فإذا أدخلته إلی قبره فلیکن أولی الناس به عند رأسه و لیحسر عن خده و لیلصق خده بالأرض و لیذکر اسم اللّه و لیتعوذ من الشیطان و لیقرأ فاتحه الکتاب و قل هو اللّه أحد و المعوذتین و آیه الکرسی ثم لیقل ما یعلم و یسمعه تلقینه شهاده أن لا إله إلا اللّه و أن محمدا رسول اللّه و یذکر له ما یعلم واحدا واحدا".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 514 )
ص : 4182
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ وَ غَیْرِهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنْ رَجُلٍ سَمَّاهُ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلسَّبِیعِیِّ عَنِ اَلْحَارِثِ اَلْأَعْوَرِ قَالَ: خَطَبَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ خُطْبَهً بَعْدَ اَلْعَصْرِ فَعَجِبَ اَلنَّاسُ مِنْ حُسْنِ صِفَتِهِ وَ مَا ذَکَرَهُ مِنْ تَعْظِیمِ اَللَّهِ جَلَّ جَلاَلُهُ قَالَ أَبُو إِسْحَاقَ فَقُلْتُ لِلْحَارِثِ أَ وَ مَا حَفِظْتَهَا قَالَ قَدْ کَتَبْتُهَا فَأَمْلاَهَا عَلَیْنَا مِنْ کِتَابِهِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لاَ یَمُوتُ وَ لاَ تَنْقَضِی عَجَائِبُهُ لِأَنَّهُ کُلَّ یَوْمٍ فِی شَأْنٍ مِنْ إِحْدَاثِ بَدِیعٍ لَمْ یَکُنِ اَلَّذِی «لَمْ یَلِدْ» فَیَکُونَ فِی اَلْعِزِّ مُشَارَکاً «وَ لَمْ یُولَدْ» فَیَکُونَ مَوْرُوثاً هَالِکاً وَ لَمْ تَقَعْ عَلَیْهِ اَلْأَوْهَامُ فَتُقَدِّرَهُ شَبَحاً مَاثِلاً وَ لَمْ تُدْرِکْهُ اَلْأَبْصَارُ فَیَکُونَ بَعْدَ اِنْتِقَالِهَا حَائِلاً اَلَّذِی لَیْسَتْ فِی أَوَّلِیَّتِهِ نِهَایَهٌ وَ لاَ لآِخِرِیَّتِهِ حَدٌّ وَ لاَ غَایَهٌ اَلَّذِی لَمْ یَسْبِقْهُ وَقْتٌ وَ لَمْ یَتَقَدَّمْهُ زَمَانٌ وَ لاَ یَتَعَاوَرُهُ زِیَادَهٌ وَ لاَ نُقْصَانٌ وَ لاَ یُوصَفُ بِأَیْنٍ وَ لاَ بِمَ وَ لاَ مَکَانٍ اَلَّذِی بَطَنَ مِنْ خَفِیَّاتِ اَلْأُمُورِ وَ ظَهَرَ فِی اَلْعُقُولِ بِمَا یُرَی فِی خَلْقِهِ مِنْ عَلاَمَاتِ اَلتَّدْبِیرِ اَلَّذِی سُئِلَتِ اَلْأَنْبِیَاءُ عَنْهُ فَلَمْ تَصِفْهُ بِحَدٍّ وَ لاَ بِبَعْضٍ بَلْ وَصَفَتْهُ بِفِعَالِهِ وَ دَلَّتْ عَلَیْهِ بِآیَاتِهِ لاَ تَسْتَطِیعُ عُقُولُ اَلْمُتَفَکِّرِینَ جَحْدَهُ لِأَنَّ مَنْ کَانَتِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ فِطْرَتَهُ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ هُوَ اَلصَّانِعُ لَهُنَّ فَلاَ مَدْفَعَ لِقُدْرَتِهِ اَلَّذِی نَأَی مِنَ اَلْخَلْقِ فَلاَ شَیْءَ کَمِثْلِهِ اَلَّذِی خَلَقَ خَلْقَهُ لِعِبَادَتِهِ وَ أَقْدَرَهُمْ عَلَی طَاعَتِهِ بِمَا جَعَلَ فِیهِمْ وَ قَطَعَ عُذْرَهُمْ بِالْحُجَجِ فَعَنْ بَیِّنَهٍ هَلَکَ مَنْ هَلَکَ وَ بِمَنِّهِ نَجَا مَنْ نَجَا وَ لِلَّهِ اَلْفَضْلُ مُبْدِئاً وَ مُعِیداً ثُمَّ إِنَّ اَللَّهَ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ اِفْتَتَحَ اَلْحَمْدَ لِنَفْسِهِ وَ خَتَمَ أَمْرَ اَلدُّنْیَا وَ مَحَلَّ اَلْآخِرَهِ بِالْحَمْدِ لِنَفْسِهِ فَقَالَ وَ قَضَی «بَیْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ قِیلَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ» اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَللاَّبِسِ اَلْکِبْرِیَاءِ بِلاَ تَجْسِیدٍ وَ اَلْمُرْتَدِی بِالْجَلاَلِ بِلاَ تَمْثِیلٍ وَ اَلْمُسْتَوِی عَلَی اَلْعَرْشِ بِغَیْرِ زَوَالٍ وَ اَلْمُتَعَالِی عَلَی اَلْخَلْقِ بِلاَ تَبَاعُدٍ مِنْهُمْ وَ لاَ مُلاَمَسَهٍ مِنْهُ لَهُمْ لَیْسَ لَهُ حَدٌّ یُنْتَهَی إِلَی حَدِّهِ وَ لاَ لَهُ مِثْلٌ فَیُعْرَفَ بِمِثْلِهِ ذَلَّ مَنْ تَجَبَّرَ غَیْرَهُ وَ صَغُرَ مَنْ تَکَبَّرَ دُونَهُ وَ تَوَاضَعَتِ اَلْأَشْیَاءُ لِعَظَمَتِهِ وَ اِنْقَادَتْ لِسُلْطَانِهِ وَ عِزَّتِهِ وَ کَلَّتْ عَنْ إِدْرَاکِهِ طُرُوفُ اَلْعُیُونِ وَ قَصُرَتْ دُونَ بُلُوغِ صِفَتِهِ أَوْهَامُ اَلْخَلاَئِقِ اَلْأَوَّلِ قَبْلَ کُلِّ شَیْءٍ وَ لاَ قَبْلَ لَهُ وَ اَلْآخِرِ بَعْدَ کُلِّ شَیْءٍ وَ لاَ بَعْدَ لَهُ اَلظَّاهِرِ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ بِالْقَهْرِ لَهُ وَ اَلْمُشَاهِدِ لِجَمِیعِ اَلْأَمَاکِنِ بِلاَ اِنْتِقَالٍ إِلَیْهَا لاَ تَلْمِسُهُ لاَمِسَهٌ وَ لاَ تُحِسُّهُ حَاسَّهٌ «هُوَ اَلَّذِی فِی اَلسَّماءِ إِلهٌ وَ فِی اَلْأَرْضِ إِلهٌ وَ هُوَ اَلْحَکِیمُ اَلْعَلِیمُ » أَتْقَنَ مَا أَرَادَ مِنْ خَلْقِهِ مِنَ اَلْأَشْبَاحِ کُلِّهَا لاَ بِمِثَالٍ سَبَقَ إِلَیْهِ وَ لاَ لُغُوبٍ دَخَلَ عَلَیْهِ فِی خَلْقِ مَا خَلَقَ لَدَیْهِ اِبْتَدَأَ مَا أَرَادَ اِبْتِدَاءَهُ وَ أَنْشَأَ مَا أَرَادَ إِنْشَاءَهُ عَلَی مَا أَرَادَ مِنَ اَلثَّقَلَیْنِ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ لِیَعْرِفُوا بِذَلِکَ رُبُوبِیَّتَهُ وَ تَمَکَّنَ فِیهِمْ طَاعَتُهُ نَحْمَدُهُ بِجَمِیعِ مَحَامِدِهِ کُلِّهَا عَلَی جَمِیعِ نَعْمَائِهِ کُلِّهَا وَ نَسْتَهْدِیهِ لِمَرَاشِدِ أُمُورِنَا وَ نَعُوذُ بِهِ مِنْ سَیِّئَاتِ أَعْمَالِنَا وَ نَسْتَغْفِرُهُ لِلذُّنُوبِ اَلَّتِی سَبَقَتْ مِنَّا وَ نَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ بَعَثَهُ بِالْحَقِّ نَبِیّاً دَالاًّ عَلَیْهِ وَ هَادِیاً إِلَیْهِ فَهَدَی بِهِ مِنَ اَلضَّلاَلَهِ وَ اِسْتَنْقَذَنَا بِهِ مِنَ اَلْجَهَالَهِ «مَنْ یُطِعِ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِیماً» وَ نَالَ ثَوَاباً جَزِیلاً وَ مَنْ یَعْصِ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ «فَقَدْ خَسِرَ خُسْراناً مُبِیناً» وَ اِسْتَحَقَّ عَذَاباً أَلِیماً فَأَنْجِعُوا بِمَا یَحِقُّ عَلَیْکُمْ مِنَ اَلسَّمْعِ وَ اَلطَّاعَهِ وَ إِخْلاَصِ اَلنَّصِیحَهِ وَ حُسْنِ اَلْمُؤَازَرَهِ وَ أَعِینُوا عَلَی أَنْفُسِکُمْ بِلُزُومِ اَلطَّرِیقَهِ اَلْمُسْتَقِیمَهِ وَ هَجْرِ اَلْأُمُورِ اَلْمَکْرُوهَهِ وَ تعاطوا الحق بینکم و تعاونوا به دونی و خذوا علی ید الظالم السفیه و مروا بالمعروف و انهوا عن المنکر و اعرفوا لذوی الفضل فضلهم عصمنا الله و إیاکم بالهدی و ثبتنا و إیاکم علی التقوی وَ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ لِی وَ لَکُمْ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 141 )
حارث اعور گوید روزی بعد از عصر امیر المؤمنین (علیه السّلام) خطبه ای خواند که مردم را از خوشستائی و بزرگداشتش خدای جل جلاله را خوش آمد ابو اسحاق گوید بحارث گفتم آن سخنرانی را حفظ کرده ای؟ گفت آن را نوشته ام، سپس از نوشته خود برای ما املا کرد که: سپاس از آن خدائی که مرگ ندارد و عجائبش پایان نیابد زیرا او هر روز در کار جداگانه ایست و آن ایجاد چیز تازه ایست که سابقه نداشته است،(لعنت خدا بر یهود که گفتند دست خدا بسته است) خدائی که نزائیده تا در عزت شریک داشته باشد و زائیده نشده تا بمیرد وارث گذارد (بحدیث 241 رجوع شود) دستخوش اوهام مردم نگردد تا بصورت دور نمائی اندازه گیریش نمایند و بینائیها درکش نکند تا پس از بازگرفتن نظر از وی دگرگون شود (باینکه در برابر دیده نباشد)[تا پس از بازگرفتن نظر خیالی بیش نباشد] خدائی که برای اولیتش نهایتی نیست (که از آنجا شروع شود) و برای آخریتش حد و انجامی نیست،(که بآنجا پایان یابد) خدائی که وقتی بر او سبقت نداشته و زمانی از او جلوتر نبوده و دستخوش افزونی و کاهش نگردد و کجا و چرا در باره اش گفته نشود مکانی ندارد، خدائی که علمش در باطن امور پنهان نفوذ دارد [حقیقت ذاتش از امور پنهانی پنهانتر است] و بسبب نشانه های تدبیریکه در خلقش دیده می شود در خردها آشکار است، خدائی که او را از پیغمبران پرسیدند ایشان باندازه و جزء توصیفش نکردند بلکه او را بافعالش سودند و بآیاتش نشان دادند، خردهای مردم متفکر توانائی انکارش ندارند، زیرا کسی که آسمانها و زمین و درونیهای آن و فضا و آفرینش او و او صانع آنهاست، قدرتش انکار ناپذیر است، خدائی که از خلق بدور است و از این رو چیزی مانندش نیست، خدائی که مخلوقش را برای پرستش آفرید و بوسیله ابزاری که بایشان داد آنها را بر اطاعتش توانا کرد و بسبب حجتها (که عقل خود مردم و پیمبران و ائمه باشند) عذر را از ایشان برداشت، پس آنکه هلاک شد با وجود حجت هلاک شد و آنکه نجات یافت با منت و لطف خدا بود، از آغاز تا بازگشت تفضل از آن خداست، سپس خدا که ستایش از آن او است ستایش را برای خود آغاز کرد و امر دنیا و مکانت آخر ترا با ستایش خویش پایان داد و (در کتابش) فرمود: میان آنها بدرستی داوری شد و گفته شد: ستایش از آن خدای پروردگار جهانیان است. ستایش خدای را که لباس کبریائی در بر کرده بی آنکه مجسم باشد و ردای شکوه پوشیده بی آنکه ممثل باشد و بدون نابودی بر عرش مسلط گشته، بر مخلوقش فراز گرفته بدون دوری از ایشان و بدون تماس با ایشان، برای او حدی نیست که به آن حد پایان یابد و مانندی ندارد تا بمانندش شناخته شود، جز او هر که جباری کند خوار است و جز او هر که گردن فرازی نماید خرد و ناچیز است، همه چیز در برابر عظمتش فروتنی کرده و در دربار سلطنت و عزتش رام و زبون گشته، حرکت چشمها از درکش وامانده و اوهام مخلوق از رسیدن بصفتش کوتاه شده او آغاز است و پیش از همه چیز و پیش از او چیزی نیست و آخر است و بعد از همه چیز و پس از او چیزی نیست با قهر و سلطه خود بر همه چیز غلبه جسته و همه جا را بدون انتقال بسوی آن دیده و حاضر شده، هیچ لامسه ئی او را نسوده و هیچ حسی درکش ننموده، اوست که در آسمان معبود است و در زمین معبود و او فرزانه و داناست، از میان آنچه دور نمائی میکرد (قابلیت آفرینش داشت) آنچه را که اراده فرمود بیافریند بدون نقشه و نمونه قبلی محکم و متقن آفرید بی آنکه در آفرینش آن خستگی عارضش شود، آنچه را اراده کرد آغاز باشد اول آفرید و آنچه را خواست از دو ثقل هستی که جن و انس باشند چنان که خواست ایجاد کرد تا ربوبیتش بشناسند و اطاعتش در میان آنها جایگزین گردد. او را ببالاترین درجه ستایش بر تمام نعمش میستائیم و برای اصلاح امور خود از او راهنمائی میجوئیم و از کردارهای زشت خود باو پناه میبریم و نسبت بگناهانی که از ما سرزده از او آمرزش میطلبیم و گواهی دهیم که شایان پرستشی جز خدا نیست و محمد بنده و فرستاده اوست، او را بدرستی برانگیخت تا نشانش دهد و بسویش رهنما باشد، خدا ببرکت آن حضرت از گمراهی براهمان آورد و از نادانی نجاتمان بخشید، هر که اطاعت خدا و رسولش کند بکامیابی بزرگی رسد و ثواب نیکی دریابد و هر که نافرمانی خدا و رسولش کند زیان آشکاری برد و سزاوار عذابی دردناک گردد. در انجام وظیفه خود که شنیدن و فرمانبردن و خیرخواهی مخلصانه و حسن مساعدت است جدا بکوشید و با جدا نشدن از راه راست و برکناری از کارهای زشت خود را یاری کنید، حق را میان خود بگردانید و نزد من با آن یک دیگر را کمک دهید، دست ستمگر نادان را ببندید بکار نیک دستور دهید و از کار زشت جلوگیری کنید، اهل فضل را قدرشناسید، خدا ما و شما را براه هدایت نگهدارد و بر جاده تقوی پا برجایمان دارد، برای خود و شما از خدا آمرزش میطلبم.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 194 )
7-ابو اسحق سبیعی گوید:حارث اعور گفت:امیر المؤمنین(علیه السّلام)بعد از عصر یک سخنرانی نمود و خطبه ای ایراد کرد که مردم از خوش ستائی و یادآوری که در باره خدا و بزرگواری او جل جلاله فرمود،در شگفت شدند.ابو اسحاق گوید:به حارث گفتم:آن خطبه را حفظ نکردی؟گفت:من آن را نوشتم و از دفتر خود برای ما دیکته کرد که: سپاس از آن خدائی است که نمیرد و عجائب وی تمامی نپذیرد،زیرا هر روز در کار تازه ای است از نظر ابتکار تازه هائی که نبوده است،آن خدائی که نزاده است تا در عزت او شریکی باشد و زائیده نیست تا بمیرد و ارث گذارد،در چنگ اوهام نیفتد تا او را در یک دور نمای همانندی اندازه گیرند،و دیده ها به وی نرسند تا پس از باز گرفتن از وی دگرگونی یابد(یا نقشی از خود در خاطر بیننده گذارد خ ل)آن خدائی که در آغازش نقطۀ شروعی نیست و در انجامش حد و سوئی نه،آنکه وقتی بر او پیشی ندارد و دورانی بر او مقدم نبود فزونی و کاستی پیرامونش نباشند،و به کجا است،وبرای چیست؟موصوف نگردد و مکانی ندارد. آن خدائی که از امور نهانی درونی دارد و در خردها آشکار است بدان چه در آفرینش او از نشانه های تدبیر عیان است،آن خدائی که از پیغمبرانش پرسیدند و او را به حد و داشتن جزء نستودند بلکه به افعالش ستایش کردند و به آیاتش بدو رهنمائی نمودند،خرد اندیشه پیشه ها انکارش نتوانند زیرا کسی که آسمانها و زمین با آنچه در آنها است و میان آنها است آفرینش او است و او صانع همه آنها است توانائیش انکار ناپذیر است،آن خدائی که از خلق بدور است و چیزی همانندش نیست،آن خدائی که خلق را برای پرستش خود آفرید و بر طاعت خود توانا کرد بوسیله نیروئی که در آنها نهاد و بواسطۀ حجج خود عذر آنها را بباد داد و در نتیجه با بیّنه و دلیل هر که هلاک شود هلاک شده و به لطف او هر که نجات یافته ناجی است و از آن خدا است تفضل از آغاز تا بازگشت،سپس خدا(سپاسش باد)با سپاس خویش جهان را گشود و امر دنیا و آخرت را با سپاس خود پایان بخشید و فرمود(75 سوره 39):«میان آنها بدرستی قضاوت شد»و گفته شد:الحمد لله رب العالمین. سپاس از آن خدا است که بی کالبد لباس کبریائیش در بر، و بی هیکل ردای جلالش در خور است،آنکه به وضع فنا ناپذیری بر عرش استوار است و بی فاصله و بی تماس بر خلق فرازنده است، سوئی ندارد که بدان رسند و مانندی ندارد که از آنش شناسند، هر که جز او جباری نشان دهد خوار است و هر که در برابرش بزرگی فروشد زبون است،همه چیز برای عظمتش فروتن است و فرمان گذار حکومت و عزت او است،گردش دیده ها از دریافتشواماند و اوهام خلائق در آستان وصفش نارسا است،آغاز پیش از هر چیز است و پیش از خودی ندارد،و انجام پس از هر چیز است و پس از وی تحقق نیابد،به نیروی قهرش بر همه چیز چیره است و هر جایی را بی نیاز به انتقال و بی چشم دیده است،هیچ ساینده ای نسایدش و هیچ حسی نیابدش،او است که در آسمانها معبود است و در زمین هم معبود است،او است علی و حکیم،هر که را آفرید نقشه او را درست و محکم کشید،نه نقشه پیشینی بود و نه خستگی در او پدید شد در آفرینش هر چه آفرید،هر چه را خواست آغاز نهاد و هر چه را خواست ایجاد کرد چنانچه می خواست او دو مرکز ثقل هستی که جن و انس باشند تا ربوبیتش را بدین وسیله بشناسند و عهدۀ طاعتش به گردن بسپرند همه سپاس شایسته او را به آستانش تقدیم داریم به خاطر همه نعمتهای او و از او رهبری جوئیم برای کارهای درست خود و به او پناه بریم از کردارهای بد خود و از او آمرزش جوئیم به گناهانی که از ما سر زده است و گواهیم که شایستۀ پرستش جز خدا نیست و بر اینکه محمد(صلّی الله علیه و آله) بنده و رسول او است،او را به راستی و درستی به پیغمبری برانگیخته تا دلیل و رهنمای به او باشد،او هم از گمراهی براه آورد و ما را از گرداب نادانی بر گرفت،هر که فرمان خدا و رسولش را برد به کامیابی بزرگی رسد و ثواب شایانی در یابد و هر که نافرمانی خدا و رسولش کند محققا به زیان هویدائی اندر است و عذاب دردناکی را سزاوار است،از دل بکوشید به سوی آنچه از شنوائی و فرمانبری و خیر خواهی مخلصانه و پشتیبانی مؤثر بر شما لازم است،خود را کمک دهید بوسیله پایش در روش درست و راست و دوری از کارهای بد و ناشایست،حق را میان خود داد و ستد کنید و در برابر من با آنهمکاری نمائید،دست ستمکار احمق را ببندید و به خوش کرداری دستور دهید و از کار زشت جلوگیری کنید و قدر اهل فضیلت را بشناسید.خدا ما و شما را به راه راست نگهدارد و ما و شما را به تقوی بر جا دارد،از خدا برای خود و شما آمرزش خواهم.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 413 )
7-«ابو اسحق سبیعی»گوید:حارث اعور گفت:امیر المؤمنین علیه السّلام بعد از عصر یک سخنرانی نمود و خطبه ای ایراد کرد که مردم از خوش ستائی و یادآوری که درباره خدا و بزرگواری او جل جلاله فرمود،در شگفت شدند.ابو اسحاق گوید:به حارث گفتم:آن خطبه را حفظ نکردی؟ گفت:من آنرا نوشتم و از دفتر خود برای ما دیکته کرد که:سپاس از آن خدائی است که مرگ ندارد و عجائب وی تمامی ندارد زیرا او هرروز در کار تازه ای است و آن ایجاد چیز تازه ای که سابقه نداشته است،آن خدائی که نزاده است تا در عزت او شریکی باشد و زائیده نیست تا بمیرد وارث گذارد،در چنگ اوهام نیفتد تا او را در یک دورنمای همانندی اندازه گیرند،و دیده ها به وی نرسند تا پس از بازگرفتن از وی دگرگونی یابد.آن خدائی که در آغازش نقطه شروعی نیست و در انجامش حد و سوئی نه،خدائی که وقتی بر او پیشی ندارد و دورانی بر او مقدم نبود فزونی و کاستی پیرامونش نباشند،و موصوف به کجاست،و برای چیست؟در او راه ندارد و مکانی هم ندارد.آن خدائی که از علمش در باطن امور پنهان نفوذ دارد و در خردها آشکار است بدانچه در آفرینش او از نشانه های تدبیر آشکار است،
آن خدائی که از پیامبرانش پرسیدند و او را به حد و داشتن جزء نستودند بلکه به افعالش ستایش کردند و به آیاتش نشان دادند خردهای مردم متفکر انکارش نتوانند کرد زیرا کسی که آسمانها و زمین با آنچه در آنهاست و میان آنهاست از آفرینشهای اوست و او صانع همه آنهاست توانائیش انکارناپذیر است،آن خدائی که از خلق بدور است از اینرو چیزی همانندش نیست،آن خدائی که خلق را برای پرستش خود آفرید و بر طاعت خود توانا کرد و به وسیله نیروئی که در آنها نهاد و بواسطه راهنمائیهای خود بهانه و عذر را از آنها برداشت سرانجام با بینه و دلیل هرکس هلاک شود هلاک شده و به لطف او هرکس نجات یافته ناجی است و از آن خداست تفضل،از آغاز تا بازگشت،سپس خدا(سپاسش باد)با سپاس خویش جهان را گشود و امر دنیا و آخرت را با سپاس خود پایان بخشید و فرمود میان آنها بدرستی قضاوت شد (زمر/75)و گفته شد: الحمد للّه ربّ العالمین.
سپاس از آن خدائی است که بی کالبد لباس کبریائیش در بر کرده،و بی هیکل ردای شکوه و عظمت پوشیده،آنکه به وضع فناناپذیری بر عرش استوار است و بی فاصله و بی تماس بر خلق فرازنده است،سوئی ندارد که بدان رسند و مانندی ندارد که از آنش شناسند،هرکس جز او جباری نشان دهد خوار است و هرکس در برابرش بزرگی فروشد زبون است،همه چیز برای عظمتش فروتن است و فرمان گذار حکومت و عزت اوست،گردش دیده ها از دریافتش واماند و اوهام خلائق در آستان وصفش نارساست،او آغاز است پیش از هرچیز و پیش از او چیزی نیست و آخر است پس از هرچیز و پس از وی تحقق نیابد،به نیروی قهرش بر همه چیز چیره است و هرجائی را بی نیاز به انتقال و بی چشم دیده است،هیچ ساینده ای نسایدش و هیچ حسی نیابدش،اوست که در آسمانها و زمین معبود است،اوست بزرگوار و حکیم،
هرکس را آفرید نقشه او را درست و محکم کشید، نه نقشه از پیش تعیین شده بوده و نه خستگی در او راه داشته در آفرینش هرچه آفرید و هرچه را خواست آغاز نهاد و هرچه را خواست ایجاد کرد چنانچه می خواست از دو مرکز ثقل هستی که جن و انس باشند تا ربوبیتش را بدینوسیله بشناسند و طاعتش را به گردن نهند همه سپاس شایسته او را به آستانش تقدیم داریم به خاطر همه نعمتهای او و از او رهبری جوئیم برای کارهای درست خود به او پناه بریم از کردارهای بد خود و از او آمرزش جوئیم به گناهانی که از ما سرزده است و گواهیم که شایسته پرستش جز خدا نیست و بر اینکه محمد صلّی اللّه علیه و اله بنده و رسول اوست،او را به راستی و درستی به پیامبری برانگیخته تا دلیل و رهنمای به او باشد او هم از گمراهی به راه آورد و ما را از گرداب نادانی نجات داده هرکس فرمان خدا و رسولش را برد به کامیابی بزرگی رسد و ثواب شایانی دریابد و هرکس نافرمانی خدا و رسولش کند محققا زیان آشکاری برد و سزاوار عذابی دردناک گردد از دل بکوشید به سوی آنچه از شنوائی و فرمانبری و خیرخواهی مخلصانه و پشتیبانی مؤثر بر شما لازم است،خود را کمک دهید توسط جدا نشدن از راه راست و دوری از کارهای بد و ناشایست، حق را میان خود دادوستد کنید و در برابر من با آن همکاری نمائید، دست ستمکار احمق را ببندید و به خوش کرداری دستورش دهید و از کار زشت او جلوگیری کنید و قدر اهل فضیلت را بشناسید.خدا ما و شما را به راه راست و به تقوی پابرجا نگه بدارد از خدا برای خود و شما آمرزش می طلبم.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 373 )
فقد مر تفسیره. و قوله:و فوق ما یصفه الواصفون، یعنی ان عقول الواصفین لا یمکن لها ادراک کنه کماله و غایه جلاله لانه فوق عقولهم و عقولهم امکانیه متناهیه الشده و ذاته غیر متناهیه الشده،و التناهی لا ینال کنه غیر المتناهی،و لا یلزم من ذلک ان ما یدرکه العارفون من صفاته بالبراهین و یصفونه بها لم یکن ثابتا فی حقه صادقا علیه،کما زعمه کثیر من الفضلاء قائلین بان:ما یدرکه الانسان من صفاته انما هی سلوب و تنزیهات فقط،و یحملون قوله علیه السلام:کذلک اصف ربی،علی ان المراد منه الصفات التنزیهیه. و مما یؤکدهم علی هذا الحسبان ما نقل عن الباقر علیه السلام:کل ما میزتموه باوهامکم فی ادق معانیه فهو مخلوق مثلکم مردود إلیکم ...الحدیث و عندنا لیس کذلک و لیس کل صفات الله التی نصفه بها سلوبا و تنزیهات،فان کونه موجودا واجبا حقا قیوما قادرا عالما حیا سمعیا بصیرا اوصاف و نعوت وجودیه لیس شیء منها من السلب فی شیء، و اما الحدیث المنقول عن الباقر علیه السلام:فیجب ان یکون المراد من المذکور فیه ادراکات النفوس الغیر العارفه و التصورات الوهمیه و الخیالیه الواقعه عن العقول العامیه لا التی ادرکها اهل الکمال بقوه البرهان و نور الاحوال.و الله ولی الفضل و الافضال و منه العصمه عن الخطاء فی الانظار و الاقوال. الشرح الشأن الامر واحد الشئون و هی فی الاصل قبائل الرأس و ملتقاها و منها یجئ الدموع،قال ابن السکیت:الشأنان عرقان ینحدران من الرأس الی الحاجبین ثم الی العینین،و شأنت شأنه ای قصدت قصده و ما شأنت شأنه ای لم اکترث له.و البدیع هاهنا فعیل بمعنی المفعول ای المبتدع و المخترع و قوله:
بَدِیعُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ
، ای مخترعهما لا علی مثال.و الشبح الشخص و مثل بین یدیه مثولا انتصب قائما فهو ماثل ای قائم.یتعاوروه ای یتناوبوه و یتداولوه،و حائلا من حال الشیء ای تغیر عن حاله.و الفطره بالکسره الخلقه و هی من الفطر کالخلقه من الخلق فی انها اسم للحاله ثم انها جعلت للمفعول و الطرف العین و لا یجمع لانه فی الاصل مصدر و کأنه انما وقع هاهنا طروف علی صیغه الجمع لا من الالتباس بالمصدر لنسبه فعل الادراک إلیه. و اللغوب التعب و الاعیاء.و انشائه ای خلقه و الاسم النشأه و إنشاء الفعل کذا ابتداه. و المراشد مقاصد الطرق و الطریق الارشد نحو الاقصد و الرشد خلاف الغی.و استنقذنا نجانا و خلّصنا.و الجزیل العظیم و اجزلت اکثرت،نجع فیه الخطاب و الوعظ و الدواء دخل و اثر،و هؤلاء قوم ناجعه و منتجعون و قد نجعوا فی معنی انتجعوا،فعلی هذا یکون نجعوا هاهنا فی معنی انتجعوا.و الموازره من الوزر و هو الثقل و الوزیر الموازر و هو المعاون لانه یحمل عنه ثقله. انه علیه السلام قد حمد الله باعتبار اظهاره صفات کماله و عجائب عظمته و جلاله و تنزه ذاته عن مشابهه الاشیاء و ارتفاع وجوده عن ادراک المدارک و القوی. قوله:و لا تنقضی عجائبه، ای عجائب قدرته وجوده و علل ذلک بقوله:لانه کل یوم هو فی شأن،ای قدرته غیر واقفه علی حد،و ذلک لانه لو جاز أن یقف قدرته تعالی علی حد لبقی امکان وجود انواع جمه عفیره و اشخاص غیر متناهیه فی حیز القوه و مکمن العدم و الخفاء من غیران یخرج من القوه الی الفعل و یبرز من الخفاء و الکمون الی مجلی الوجود و فضاء عالم الشهود،و هذا ینافی العلم و الحکمه و الکرم و الرحمه. و قوله:من احداث بدیع لم یکن، و هو ایجاد الهویات الجزئیه الزمانیه المتشخصه بذواتها و اجزاء الزمان و اجزاء الحرکه الدوریه الحافظه للزمان و هذا علی رأی الجمهور من الحکماء،و اما علی ما ذهبنا إلیه من تجدد الطبائع الجوهریه و حرکاتها الذاتیه فالامر اظهر،فکل من هذه الشخصیات الزمانیه و الاکوان المتجدده فی کل یوم بل فی کل لحظه امر بدیع اذ لم یسبق مثله فی الوجود و لا یلحق کما فی قوله تعالی:
بَلْ هُمْ فِی لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِیدٍ
. و قال بعض العرفاء:ان المراد من کل یوم کل لحظه و هو اصغر الایام الالهیه،فانه قد ورد فی الحدیث عند ذکر الدجال:یوم کسنه و یوم کشهر و یوم کجمعه و یوم کساعه و یوم کسائر ایامنا.و قال فی قوله تعالی:
وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیّامِ اَللّهِ
،ان فی ذلک لعبره لمن کان له قلب،هی ایام الانفاس علی الحقیقه فانها اوّل ما یطلق علیه اسم یوم،فهو ان یذکره بقوله:
کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ
،فتلک ایام الله و الناس فی غفله عنها،و قوله تعالی: ان فی ذلک،اشاره الی قوله کل یوم هو فی شأن مع غیر ذلک،و قوله:لعبره لمن کان له قلب ای فطنه بالتقلب فی الاحوال علیه ای تقلب الاحوال علیه،فیعلم من ذلک شئون الحق و حقائق الایام التی الحق فیها فی شأن،فالشأن واحد العین و القوابل مختلفه کثیره یتنوع فیها هذا الشأن فهو من الله واحد و فی صور العالم کثیره کالصوره الواحده فی المرائی الکثیره و الظلالات الکثیره من الشخص الواحد للسرج المتعدده.و قوله:و القی السمع،لما یتلی علیه من قوله:کل یوم هو فی شأن و امثاله،و هو شهید من نفسه تقلب احواله فیکون علی بصیره فی ذلک من الله.انتهی کلام هذا العارف المحقق. قوله علیه السلام:لم یلد فیکون فی العز مشارکا، هذا رد علی النصاری حیث زعمت ان عیسی ابن الله ثم عبدوه بالالهیه،فیکون الاله عندهم والدا و مولودا کما ان قوله:و لا تنقضی عجائبه،لان کل یوم هو فی شأن رد علی الیهود حیث قالت:
یَدُ اَللّهِ مَغْلُولَهٌ
. و وجه ما ذکره:لان التوالد عباره عن کون الشیء مبدأ لما هو مثله فی نوعه او جنسه،فالولد مشارک لوالده فی درجه الوجود و رتبته فی الکمال،و واجب الوجود لا ماهیه له حتی یشارکه شیء فی رتبه وجوده و عزه و کماله الذاتی فلا ولد له. و قوله:و لم یولد فیکون موروثا هالکا، و ذلک لان السبب الطبیعی لوقوع التوالد و التناسل حفظ بقاء النوع الّذی لا یمکن له البقاء الشخص بالعدد،فکل مولود لا بد ان یکون کوالده موروثا هالکا فی وقت و ان کان وارثا موجودا فی وقت اخر،و لا جل ذلک قال علیه السلام فی بعض خطبه التی وردت فی کتاب نهج البلاغه:لم یلد فیکون مولودا،تنبیها علی ان کل ما یلد فقد اقتضی طبعه ان یکون مولودا،الا ان یکون هناک سبب إلهی اعلی من الطبیعه یجبرها علی خلاف و مقتضاها لحکمه قضائیه و غایه اخرویه،فحصل والد لیس بمولود من ماده واحد من نوعه بل من ماده ابعد من تلک الماده کحدوث ابی البشر،فلم یرد به نقض علی ما ذکر. فالجمله الاولی تشتمل علی دعوی و اشاره الی البرهان علیه و هو فی قوه قیاس استثنائی تقدیره:لو کان له ولد لکان فی العز مشارکا له لکن التالی باطل فالمقدم کذلک،و کذلک الجمله الثانیه تشتمل علی دعوی اخری و اشاره الی برهانه و هو کذلک فی قوه قیاس اخر استثنائی تقدیره:لو کان ولد الکان موروثا هالکا کوالده، لکن التالی باطل فالمقدم کذلک و وجه بطلان کل من التالیین ما ذکرناها.قوله:و لم یقع علیه الاوهام فتقدره شبحا ماثلا، کل ما یدرکه الوهم من الذوات و هو رئیس القوی الحسیه و الخیالیه فیصوره بقوته الخیالیه شخصا متقدرا کأنه یشاهده شبحا حاضرا عنده ماثلا بین یدیه،فان کان تصوره للاول علی هذا الوجه صادقا مطابقا للواقع فیلزم کونه تعالی جسما مقداریا محدودا و هو محال،و ان کان کاذبا فلم یکن ادرکه بل ادرک امرا اخر،فهو تعالی منزه عن ان یقع علیه و هم من الاوهام. و قوله:و لم تدرکه الابصار فیکون بعد انتقالها حائلا، و فی نسخه:بعد انتفائها،ای لو ادرکته الابصار و الابصار و ادراکاتها امور زائله منتقله،و اذا انتقلت او انتفت فیکون الاول تعالی حاله بعد انتقالها و انتفائها عنه غیر حاله قبل الانتقال او الانتفاء فیتغیر علیه الاحوال و ذلک محال علیه تعالی،لان کل من یتغیر علیه الاحوال فهو تحت الازمنه و الحرکات و یتعاقبه الشئون و الاوقات و یعتریه الانفعالات و التأثرات و کل ما هو کذلک فهو متعلق بالمواد و الاجسام و الله منزه عنها و عن کل ما یتعلق بها.و أیضا هو قبل کل حرکه و استحاله و مبدأ کل تغیر و زمان فلا یجری علیه اختلاف الاحوال. و اما قوله:کل یوم هو فی شأن،فقد مرّ أنه من جهه کثره القوابل و الاستعدادات، فهو من جهه شأن واحد و من جهه القوابل شئون کثیره و لا یمکن الاعتذار بمثله هاهنا، لان کون الشیء مما ادرکه البصر بالفعل حاله مخصوصه من مواجهه و مشاهده یوجب اتصاف المبصریه ثم زوال کونه مبصرا بالفعل حاله اخری،و ان کانت عدمیه کاعدام الملکات التی لها حظ من الوجود فانها و ملکاتها قد یتعاقبان علی موضوع و لا یجتمعان فیه معا فی زمان واحد،فمثل ذلک الشیء مما یختلف علیه الازمنه و الاوقات و الشئون و الاحوال و کلها متحکمه علیه لا انه متحکم علیها.فافهم هذا المقام فانه من مزال الاقدام. قوله:الّذی لیست فی اولیته نهایه و لا لآخریّته حد و غایه، لان الحدود و النهایات من عواض الاجسام ذوات الاوضاع و المقادیر تعرض لها بالذات و للواحقها کالازمنه و الحرکات و للامور المتعلقه بها کالقوی و الکیفیات بالعرض،و الاول سبحانه لیس بجسم و لا جسمانی و لا متعلق به ضربا من التعلق به کالنفوس و هو منزه عن الحد و النهایه. و مما یجب ان یعلم انه تعالی و ان سلب عنه النهایه فلیس بحیث یوصف ذاته باللانهایه بمعنی العدول بل کلاهما مسلوبان عنه،لان اللانهایه أیضا کالنهایه من خواص الکمیات فاذا وصف بانه غیر متناه کان بمعنی السلب البسیط التحصیلی کما یوصف بسلب الحرکه بمعنی السلب الساذج لا الّذی یساوق السکون. فاذا قیل انه ازلی باق لیس یراد به ان لمده وجوده زمانا غیر منقطع البدایه و النهایه،اذا لزمان من مخلوقاته المتأخره عن الحرکه المتأخره عن الجسم المتأخر عن الماده و الصوره المتأخرتین عن الجوهر المفارق المتأخر ذاته عن ذاته تعالی،بل الزمان بجمیع اجزائه کالآن الواحد بالقیاس الی سرمدیته،کما ان الامکنه و المکانیات کلها بالقیاس الی عظمه وجوده کالنقطه الواحده. و قوله:الّذی لم یسبقه وقت و لا یتقدمه زمان، هذا تأکید و توضیح لما سبق و کذا قوله:و لا یتعاوره زیاده و لا نقصان، و مثل هذه التأکیدات و التوضیحات فی الخطب و المواعظ غیر بدیع بل شائع مستحسن سیما فی محضر الناس و مکالمه الخلق الکثیر و استجلاب خواطرهم و استصلاح نفوسهم و ارشادهم الی طریق الحق و سبیل التوحید. و قوله:و لا یوصف باین، لانه خالق الامکنه و الایون و نسبته الی جمیعها نسبه واحده شهودیه احاطیه لا وضعیه مکانیه کما زعمه الجاهلون الضالون انه فوق العرش. تعالی عن ذلک علوا کبیرا. قوله:و لا بم، ای لا یوصف بماهیه،فان«ما»سؤال عن ماهیه الشیء،و قد علمت مرارا ان لا ماهیه له تعالی فلا یوصف بما یقع فی جواب«ما»من المعانی الجنسیه و الفصلیه. و قوله:و لا مکان، اورده للسجع لاستغناء قوله:و لا یوصف باین عنه و قوله:الّذی بطن من خفیات الامور و ظهر فی العقول، اراد انه لغایه عظمته و لطفه بحیث یکون جامعا للاطراف المتقابله،لانه ابطن خفیات الامور و اظهر الجلیات فی باب المعقول،اما الاول:فلغایه ارتفاع ذاته عن ادراک العقول و الافهام و المدارک و الاوهام،و اما الثانی:فلظهور آثاره و افعاله و وضوح علامات تدبیره و حکمته و أمارات جوده و رحمته المنتشره فی الکائنات المنبثه فی جمیع المخلوقات و کل ما فی الارض و السموات و إلیه الاشاره بقوله:بما یری فی خلقه من علامات التدبیر. ثم اشار الی بیان کلا المطلبین و مجموع الوصفین اعنی غایه البطون و الخفاء من جهه ذاته و نهایه الظهور و الجلاء من جهه آثاره و مخلوقاته بقوله:الّذی سئلت الأنبیاء عنه فلم تصفه بحد و لا ببعض، هذا لبیان المطلب الاول،و هو انه لو کان لاحد ان یعرف کنه ذاته کان الاحق به الأنبیاء علیهم السلام لانهم اعرف الخلائق و اعلمهم بما یلیق بجلاله و کماله،و قد سألوا عن وصف ذاته بذاته فلم یجیبوا بحد و لا بجزء،ای ببعض حد و هو الحدّ الناقص،کالجواب بالفصل القریب دون الجنس القریب،بل عدلوا عن الوصف بالحدّ تاما کان او ناقصا الی الرسوم الناقصه و هی الوصف له تعالی بفعاله. و هذا کما فعل موسی الکلیم علی نبینا حبیب الله و علیه افضل الصلوات و التسلیم حیث سأل فرعون بقوله:
وَ ما رَبُّ اَلْعالَمِینَ
فلم یأت فی الجواب بحد تام او ناقص بل عدل عن ذلک تنبیها علی ان لا ماهیه له و لا حد له لذاته الی قوله:
رَبُّ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُمَا إِنْ کُنْتُمْ مُوقِنِینَ
و قوله:
رَبُّکُمْ وَ رَبُّ آبائِکُمُ اَلْأَوَّلِینَ
و قوله:
رَبُّ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ وَ ما بَیْنَهُما إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ
. و اعلم ان تعریف المبادی الوجودیه بآثارها و لوازمها الصادره عن حاق وجودها المنبعثه عن کنه هویتها توصل الذهن الی حد لیس باقل فی باب افاده المعرفه من تعریف الماهیات باجزائها الذهنیه المسماه بالحد کما صرح به ابو علی سینا فی کتابه المسمی بالحکمه المشرقیه،و من هذا القبیل معرفه الله بافعاله و آثاره من خلق السموات و الارض و ما بینهما بشرط الامعان فی النظر و التفکر فیها و تحصیل الایقان بها بالبرهان کما اشار إلیه قوله:ان کنتم موقنین. ثم قال لبیان المطلب الثانی:بل وصفته، ای الأنبیاء علیهم السلام بفعاله کما صنع الخلیل حیث قال:
رَبِّیَ اَلَّذِی یُحْیِی وَ یُمِیتُ
:و دلت علیه بآیاته، کما صنع الکلیم حیث قال:رب السموات و الارض و ما بینهما. و قوله:لا تستطیع عقول المتفکرین جحده، الجمله فی موضع الحال عن ضمیر علیه لانه بمنزله المفعول لدلت،و یحتمل الاستیناف اشعارا بانها قاعده کلیه:لان من کانت السموات و الارض فطرته و ما فیهن و ما بینهن فلا مدفع لقدرته،ای لا یستطیع عقول المتفکرین و ضمائرهم ان یجحدوا إلهیته و ان انکروها لسانا و جحدوها ظاهرا، و لا یقدر من نظر الی هذه الآیات و البدائع العجیبه و ما فیهن من الترتیب الحکم و النظام الاتم و ما بینهن من عجائب الانواع و غرائب الاصناف ان یدفع قدرته،و من جحد إلهیته و دفع قدرته کنمرود و فرعون و اشباههما،فانما فعل ذلک فی ظاهر القول و اللسان دون موافقه الضمیر و الجنان،و لهذا لما ذکر موسی علیه السلام ذلک الجواب الحق الّذی لا یجوز غیره کما سنوضحه
قالَ
(فرعون)
لِمَنْ حَوْلَهُ أَ لا تَسْتَمِعُونَ
؟ و انما ذکر علی سبیل التعجب من جواب موسی و الانکار له فی محضر الجمع،یعنی انا اطلب منه الماهیه و خصوصیته الحقیقیه بایراد کلمه«ما»یجیبنی بالفاعلیه و المؤثریه و هو الجواب برسم ناقص. و تمام الاشکال:ان تعریف الماهیه بخواصها و لوازمها لا یفید الوقوف علی تلک الماهیه،و ذلک اذا قلنا فی الشیء انه الّذی یلزمه اللازم الفلانی فهذا المذکور اما ان یکون معرفا لمجرد کونه امرا ما یلزمه ذلک اللازم او لخصوصیه تلک الماهیه التی عرضت له هذه الملزومیه،فالاول محال لان العلم بانه امر ما یلزمه اللازم الفلانی جعلناه کاشفا،فلو کان المکشوف هو هذا القدر یلزم تعریف الشیء بنفسه و کون الشیء کاشفا لنفسه و هو محال،و الثانی أیضا محال لان العلم بانه امر ما یلزمه ذلک اللازم لا یفید العلم بخصوصیه تلک الماهیه الملزومه لانه لا یمتنع عنه العقل اشتراک الماهیات المختلفه فی لوازم متساویه. فان قلت:هذا ینافی ما ذکرته قبیل هذا من ان تعریف المبادی الوجودیه بآثارها و لوازمها مما یوصل الذهن الی عرفان تلک المبادی. قلت:الفرق ثابت بینهما من وجهین:احدهما من جانب المطلوب المعرف،فان المطلوب هناک ملاحظه الهویه الخارجیه اعنی وجود المبدأ الفاعلی للشیء و هاهنا نفس الماهیه الکلیه.و ثانیهما ان الکاشف المعرف هاهنا تصور مفهومات اللوازم و الصفات و هناک مشاهده الافعال و الآثار باعیانها،و لا شک ان مشاهده افعال الشیء و آثاره الخارجیه مما له مدخل عظیم فی معرفه ذاته و العلم بانیه الخارجیه اعظم مما للحد بالاجناس و الفصول فی باب معرفه ذاته بخصوصه،بل معرفه الانیات الوجودیه لا یمکن الا بمشاهده آثارها الخارجیه و لهذا قال الحکماء:و القوی تعرف بافاعیلها، فکذلک الحکم فی الحقیقه التی لا ماهیه لها الا الوجود البحت. و توضیح ذلک:ان تعریف حقیقه الشیء اما ان یکون بنفس تلک الحقیقه او بشیء من اجزائها او بامر خارج عنها او بما یترکب من الداخل و الخارج. اما تعریفها بنفسها فهو محال،لان المعرف معلوم قبل المعرف،فلو عرف الشیء بنفسه لزم ان یکون معلوما قبل ان یکون و هو محال. و اما تعریفها بالامور الداخله ففی حق البسائط الوجودیه سیما ما هو البسط من کل بسیط محال،و قد علمت البرهان علی بساطه واجب الوجود،لان کل مرکب محتاج الی کل واحد من اجزائه و هو غیره و المحتاج الی غیره و ان کان ذلک الغیر جزئه ممکن،فکل مرکب ممکن،فما لیس بممکن یستحیل ان یکون مرکبا فواجب الوجود لیس بمرکب،و أیضا الوجود لا جنس له و لا فصل لانهما معان کلیه یترکب منهما الماهیات،و الوجود غیر الماهیه فلیس فیه ترکیب عقلی و ما لیس فیه ترکیب عقلی لا یکون فیه ترکیب خارجی من ماده و صوره،فان الجنس و الفصل فی المرکبات الخارجیه مأخوذ ان منهما و متحدان معهما الجنس بالماده و الفصل بالصوره،و اذا لم یکن الشیء مرکبا استحال تعریفه بالامور الداخله،فاذا بطل القسمان بل الاقسام الثلاثه ثبت انه لا یمکن تعریف حقیقه واجب الوجود الا بلوازمه و آثاره.ثم ان اللوازم الوجودیه قد تکون خفیه و قد تکون جلیه و لا یجوز تعریف الحقیقه باللوازم الخفیه بل لا بدّ من تعریفها باللوازم الجلیه و الآیات المکشوفه،و اظهر آثار الله و آیاته هو هذا الهیکل العظیم و العالم المحسوس و هو السموات و الارض و ما بینهما. فقد ثبت انه لا جواب البته للسائل عن حقیقه الاول تعالی کفرعون حیث قال:
وَ ما رَبُّ اَلْعالَمِینَ
،الا بما قاله موسی علیه السلام:
رَبُّ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُمَا
،و قوله:
إِنْ کُنْتُمْ مُوقِنِینَ
،اشعار بانه ان کنتم موقنین باسناد هذه الاجرام و المحسوسات الی فاطرها المتعالی عن ان یکون جسما او جسمانیا المتنزه عن ان یکون متغیرا محسوسا،فاعرفوا انه موجود بحیث لا یمکن تعریفه الا بما ذکرته،لانکم لما سلمتم انتهاء هذه المحسوسات الی واجب الوجود لذاته،و ثبت انه فرد مطلق لا یمکن الوصول الی معرفته إلا بآثاره و افعاله،و ثبت ان تلک الآثار یجب ان یکون اظهر آثاره و ابعدها عن الخفاء لیکون مشاهدتها وسیله الی معرفه مبدعها و فاعلها و ما ذلک الا السموات و الارض.فاجعلوها وسیله الی معرفته و سلما للعروج الی ایقانه ان کنتم موقنین ای مستأهلین للایقان،و لهذا صارت هذه الاشیاء معارج للانبیاء علیهم السلام لیکونوا من الموقنین کما قال تعالی:
وَ کَذلِکَ نُرِی إِبْراهِیمَ مَلَکُوتَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لِیَکُونَ مِنَ اَلْمُوقِنِینَ
،و قال:
وَ فِی اَلْأَرْضِ آیاتٌ لِلْمُوقِنِینَ `وَ فِی أَنْفُسِکُمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ
. و لان اظهر المخلوقات عندنا نفوسنا عدل موسی علیه السلام من الجواب الاول عن سؤال فرعون حین انکره الی قوله:
رَبُّکُمْ وَ رَبُّ آبائِکُمُ اَلْأَوَّلِینَ
،ای عدل عن التعریف بخالقیه السموات و الارض الی التعریف بکونه خالقا لنا و لآبائنا،و ذلک لانه لا یمتنع ان یعتقد احد ان السموات و الارض واجبه لذواتها فهی غنیه عن الخالق و المؤثر کالدهریه و الطباعیه،و لکن لا یمکن لعاقل ان یعتقد فی نفسه و فی آبائه و اجداده کونهما واجبه الوجود لذواتها،کیف و المشاهده دلت علی انهم وجدوا بعد العدم ثم عدموا بعد الوجود و ما کان کذلک استحال ان یکون مستغنیا عن المؤثر و الخالق،فکان التعریف بهذا الاثر ابین و اظهر فلهذا عدل موسی علیه السلام عن الکلام الاول إلیه. ثم لما کان فرعون لیس غرضه من السؤال الاستکشاف و الاستعلام بل رکب متن اللجاج و العناد فقال:
إِنَّ رَسُولَکُمُ اَلَّذِی أُرْسِلَ إِلَیْکُمْ لَمَجْنُونٌ
،اصرارا علی ما کان علیه من قوله الاول،یعنی ان مقصودی من سؤال«ما»طلب الماهیه و خصوصیته الحقیقیه و التعریف بهذه الآثار الخارجیه لا یفید المطلوب،فهذا الّذی یدعی الرساله مجنون لا یفهم السؤال فضلا عما یجیب عنه فقال موسی علیه السلام:
رَبُّ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ وَ ما بَیْنَهُما إِنْ کُنْتُمْ تَعْقِلُونَ
،فعدل الی طریق اوضح من الثانی،و ذلک لانه اراد بالمشرق طلوع الشمس و ظهور النهار و اراد بالمغرب غروب الشمس و زوال النهار و الامر ظاهر فی ان هذا التدبیر المستمر علی الوجه العجیب لا یتم الا بفعل مدبر علیم. و هذا بعینه طریقه ابراهیم علیه السلام مع نمرود اللعین فانه استدل أولا بالاحیاء و الا ماته و هو الّذی ذکره موسی علیه السلام بقوله
رَبُّکُمْ وَ رَبُّ آبائِکُمُ اَلْأَوَّلِینَ
،فاجابه نمرود بقوله:
أَنَا أُحْیِی وَ أُمِیتُ
،فقال:
فَإِنَّ اَللّهَ یَأْتِی بِالشَّمْسِ مِنَ اَلْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ اَلْمَغْرِبِ فَبُهِتَ اَلَّذِی کَفَرَ
،و هو الّذی ذکره موسی علیه السلام بقوله رب المشرق و المغرب،و اما قوله:ان کنتم تعقلون،فکأنه قال:ان کنت من العقلاء عرفت انه لا جواب عن سؤالک الا بما ذکرته لانک طلبت تعریف حقیقته و قد ثبت انه لا یمکن تعریف حقیقه الشیء بنفس حقیقته فلم تبق الا ان اعرف حقیقته بآثار حقیقته و قد عرفت حقیقته بآثار حقیقته،فقد ثبت ان کل من کان عاقلا یقطع بانه لا یمکن الجواب عن هذا السؤال الا بما ذکرته.و لما اتم موسی علیه السلام حجته علی فرعون و قد اسمعه القول الخشن من قوله: ان کنتم تعقلون،و عجز عن الحجاج عدل الی التخویف و التهدید کما هو دأب المحجوج المبهوت فقال:
لَئِنِ اِتَّخَذْتَ إِلهَاً غَیْرِی لَأَجْعَلَنَّکَ مِنَ اَلْمَسْجُونِینَ
. و اعلم انه قد اشرنا الی ان الوجود لما کان هویه خارجیه لیست لها صوره عقلیه مطابقه له،لان کل صوره ذهنیه هی مفهوم کلی و الوجود امر متشخص بذاته فلا یمکن العلم بذاته الا بنو الحضور و المشاهده،و ذلک اذا ارید ان یحصل من جهه الآثار و الافعال فلا یکفی فی ذلک مجرد العلم بمعانی تلک الآثار و مفهوماتها،بل لا بدّ من الاطلاع بها علی سبیل المشاهده الحضوریه،اذ الجاعل و المجعول و المؤثر و المتأثر انما هی الوجودات العینیه دون الماهیات و المعانی فلا رابطه بین ماهیه العله و ماهیه المعلول و لا التأثیر و التأثر بین المفهومات و الماهیات المتخالفه حتی یصیر العلم ببعضها وسیله للعلم بالبعض. فاذن الّذی من الآثار و الافعال تصیر سببا للاطلاع علی مؤثرها و فاعلها انما هی مشاهده ذواتها و معاینه وجودها و کذلک قال تعالی:
وَ کَذلِکَ نُرِی إِبْراهِیمَ مَلَکُوتَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لِیَکُونَ مِنَ اَلْمُوقِنِینَ
،و قال:
فَلَمّا جَنَّ عَلَیْهِ اَللَّیْلُ رَأی کَوْکَباً
،
فَلَمّا رَأَی اَلْقَمَرَ بازِغاً
،
فَلَمّا رَأَی اَلشَّمْسَ بازِغَهً
،تنبیها علی ان ملاک المعرفه من هذا الطریق مشاهده الآثار و رؤیتها دون ادراکها الذهنی و لاجل ذلک قال ابراهیم:
رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِ اَلْمَوْتی
،و غرضه کان طلب رؤیه المحیی و هو ذاته تعالی لکنه تأدب مع الله و اتی بهذه العباره،و لانه کان عالما بان رؤیته تعالی لا یمکن الا من جهه رؤیه آثاره و افعاله الصادره عنه بلا واسطه و لا یکفی فیها مجرد الایمان بذلک اعنی العلم الاستدلالی بان محی الاشیاء و ممیتها لیس الا الله. و لما علم الله غرضه المکمون فی سؤاله قال تعالی علی منهاجه فی الرمز و کتمان المقصود:
أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ
،بانی قادر علی احیاء الموتی؟فاجاب الخلیل أیضا علی تلک الوتیره من غیر التصریح بمطلوبه قال:بلی و لکن لیطمئن قلبی،و لم یقل و لکنی ارید الرؤیه تأدبا مع الله و حیاء منه،و الله اعلم.و لنرجع الی ما کنا فیه من الشرح. قوله علیه السلام:الّذی نأی من الخلق فلا شیء کمثله، اذ لا ماهیه له حتی یشارکه فیها شیء فیکون مثلا له،و اما وجوده الّذی هو حقیقه ذاته فهو غیر متناه فی الشده و الکمالیه و وجودات الخلائق وجودات ناقصه ضعیفه نازله فی منازل النقصان فهی بعیده المراحل عن مرتبته. و قوله:الّذی خلق خلقه لعبادته، اشاره الی غایه الخلق و ثمره الایجاد و هی العباده و العبودیه کما فی قوله تعالی:
وَ ما خَلَقْتُ اَلْجِنَّ وَ اَلْإِنْسَ إِلاّ لِیَعْبُدُونِ
،و حقیقه هذه العبودیه صیروره العبد عبدا خالصا و مفتقرا محضا لم یبق له جهه انانیه او نظر التفات الی ما سوی المعبود الحق الاول،و ذلک بعد انسلاخات عن البسه الوجودات الکونیه و عقیب ریاضات علمیه و عملیه و تجردات عن نشأه الی نشأه و عن صوره الی صوره حتی یصیر عبدا محضا فانیا عن نفسه و عن کل شیء سوی الحق مستغرقا فی عبودیته و فقره الی الله،بل فنی عن ملاحظه هذا الاستغراق قاصرا نظره الی مطالعه الجلال و مشاهده الجمال،فهذا هو غایه ایجاد الخلق،و رتبه هذه العبودیه المحضه افضل من مرتبه الرساله و لهذا قدمت فی التشهد علی الرساله فیقال: اشهد ان محمدا عبد و رسوله. قوله:و اقدرهم علی طاعته بما جعل فیهم، من آلات السعی و السلوک إلیه و رکز فیهم من ادوات العلم و الادراک،فانه لما خلقهم لطاعته و عبودیته و التقرب إلیه و الانخراط فی سلک مقربیه و عباده المکرمین و ملائکته المقربین فلا بد فی سنه حکمته و عنایته و قاعده لطفه و رحمته ان یخلق فیهم کل ما یتوقف علیه ما اراد منهم من آلات التکلیف و اسباب الهدایه و التأدیب من بعث الأنبیاء و الرسل و انزال الصحائف و الکتب و نصب الائمه و الأوصیاء و حفظه الدین و الشریعه و خزنه اسرار العلم و المعرفه و حمله انوار الیقین و الحکمه مؤیدین بالالهام و الکرامات کما أید الأنبیاء بالوحی و المعجزات صلوات الله علی سید المرسلین و علیهم اجمعین. و الی ما ذکرنا اشار بقوله:و قطع عذرهم بالحجج، و الحاصل انه لما فطر عباده فطره منفصله من البهائم و الانعام و کرمهم بکرامه النطق و فضیله النفس علی سائر النفوس و الطبائع للاجسام اقدرهم علی طاعته بما جعل فیهم و اکمل به لهم من الآلات و القوی و سائر الامور و الاسباب المتوقف علیه العباده و الطاعه،فکلفهم بطاعته و اوجب علیهم عبادته و الا فیکون خلقهم عبثا و تعطلا و هو محال علیه تعالی کما قال:
أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثاً وَ أَنَّکُمْ إِلَیْنا لا تُرْجَعُونَ
. و قوله:فعن بینه هلک من هلک و بمنه نجا من نجا، مقتبس من قوله تعالی:
لِیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَنْ بَیِّنَهٍ وَ یَحْیی مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَهٍ
،و معنی الآیه اشاره الی ان الله سبحانه نصب لعباده الحجج و البینات و اکمل لهم القوی و الآلات و اقدرهم علی فعل الحسنات و ترک السیئات،ثم کلفهم و امرهم بالطاعات و الخیرات و زجرهم و نهاهم عن الشرور و المنهیات و بین لهم طریقی الخیر و الشر،و اوضح لهم سبیلی النفع و الضر و النعمه و النقمه و السعاده و الشقاوه و النجاه و العقوبه،لیموت من یموت عن بینه عاینها و یعیش من یعیش عن حجه شاهدها لئلا یبق لاحد معذره و لا یکون له حجه. و لا یبعد ان یکون المراد من الهلاک و الحیاه و الکفر و الایمان اطلاقا للمسبب علی سببه اذا الکفر و العناد سبب الهلاک الابدی و الایمان و الانقیاد سبب الحیاه السرمدیه،یعنی لیصدر کفر من کفر و ایمان من آمن عن وضوح بینه،و المراد بمن هلک و من حی المشارف للهلاک و الحیاه او من هذا حاله فی علم الله و قضائه.و الآیه تدل علی انه تعالی اراد من الفریقین جمیعا العلم و المعرفه و الخیر و الصلاح و ذلک یبطل مذهب المخالفین من الاشاعره انه تعالی اراد الکفر من الکافر،و الحق ان الخیر و الایمان و الطاعه واقعه فی قضاء الله و ارادته بالذات و الشر و الکفر و المعصیه واقعه فیه بالعرض و سیأتی إیضاح هذه المطلب فی باب الخیر و الشر بما لا مزید علیه. و مما یجب ان یعلم ان المراد من القسمین المذکورین فی الآیه هم الذین لهم مکنه استعداد و قوه سعی و تحصیل مما اعطاهم الله خلقه محتمله لاکتساب الادب و العلم لا الناقصین و الضعفاء من النساء و العوام الذین لا حیله لهم و لا داعیه کمال فیهم،فقد وضع الله عنهم التکلیف الآخره الا بقدر ما یسع لهم من القوه و الطاقه و هم فی الدنیا مکلفون بالسیاسات الشرعیه و الاحکام الظاهره و فی الآخره فی مشیئه الله. و اما قوله:بمنه نجا من نجا،فالمراد ان جمیع ما یتوقف علیه النجاه انما کانت بفضل الله و منه،اذ وجود العبد و قدرته و حوله و قوته و اسباب سعیه و آلات علمه و سلوک سبیل النجاه و طریق السعاده کلها من قبل الله لا صنع فی العبد فی شیء منها فلا منه الا منه و لا حمد الاّ له. قوله:و لله الفضل مبدأ و معیدا، ای له الفضل و المنه حین ابتدائه الخلق عباده فی النشأه الاولی حیث اعطاهم خلقه محتمله لاقتناء العلم و الادب و سلوک سبیل السعاده و الخیر،و له الفضل و المنه حین اعادته لهم فی النشأه الثانیه حیث اعطاهم ثواب الآخره بما صدر عنهم من الطاعه بسبب آلات و اسباب و قوه و قدره و داعیه و إراده هو افادها کلها و انشأها لهم لا صنع لغیره فی شیء منها،فله الحمد و الشکر فی الاولی و الاخری و البدو و الرجعی. ثم اکد کونه تعالی محمودا فی البدایه و النهایه بدلیل من القرآن و هو قوله:ثم ان الله و له الحمد افتتح الحمد لنفسه و ختم امر الدنیا و محل الآخره بالحمد لنفسه فقال:
وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ قِیلَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ
. قوله:و له الحمد،جمله اعتراضیه من مبتدأ و خبر وقعت فیما بین اسم«ان»و خبره و قوله:و محل الآخره،عطف علی امر الدنیا،ای ختم وقت انقضاء امر الدنیا و حلول الآخره بالحمد لنفسه،یعنی انه تعالی افتتح فی کتابه الکریم الحمد لنفسه کما فی فاتحه الکتاب و الانعام و غیرهما من جهه ما صدر منه ابتداء من خلق العالم و ما فیه و اسباب الکائنات و اعطاء المعایش و الارزاق،ثم اذا انشأ النشأه الآخره و قضی بین اهل تلک النشأه بالحق استقر کل طائفه من اهل السعاده و الشقاوه علی منازلهم و درجاتهم من غیر تجاوز عن حدودهم و مقاماتهم.و بالجمله ختم الامر و انقطع السّیر و وصل کل ذی غایه الی غایته و لما قضی بین الملائکه بالحق قالت الملائکه:الحمد لله رب العالمین علی قضائه بیننا بالحق. و هاهنا دقیقه و هی:ان الله سبحانه لما قضی بینهم بالحق فهم ما حمدوه لاجل ذلک القضاء بل حمدوه لصفه الواجبیه و المبدئیه و هو کونه رب العالمین،فان من حمد المنعم لاجل انعامه الّذی وصل إلیه فهو فی الحقیقه ما حمد المنعم و انما حمد الانعام،فحمد الله بالحقیقه هو الّذی لاجل ذاته الموصوفه بصفه الکرم و الانعام و الربوبیه المطلقه للعالمین،فالحامد بذلک الحمد قد وصل الی الجنه و النعیم بحق التوحید هذا ای نسبه الحمد الی الملائکه اذا قلنا:ان قوله:
وَ تَرَی اَلْمَلائِکَهَ حَافِّینَ مِنْ حَوْلِ اَلْعَرْشِ
،شرح احوال الملائکه فی الثواب،اما اذا قلنا:انه من بقیه شرح ثواب المؤمنین فتقریره ان یقال:ان المتقین لما قالوا:
اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی صَدَقَنا وَعْدَهُ وَ أَوْرَثَنَا اَلْأَرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ اَلْجَنَّهِ حَیْثُ نَشاءُ
،فقد ظهر منهم انهم فی الجنه اشتغلوا بحمد الله و تذکره بالمدح و الثناء،فبین تعالی انه کما کانت حرفه المتقین فی الجنه الاشتغال بهذا التحمید و التمجید فکذلک حرفه الملائکه الذین حافوا حول العرش الاشتغال بالتمجید و التسبیح. ثم ان جوانب العرش ملاصقه بجوانب الجنه و حینئذ یظهر منه ان المؤمنین المتقین و ان الملائکه المقربین یصیرون متوافقین علی الاستغراق فی تحمید الله و تسبیحه و کان ذلک سببا لمزید التذاذهم و ابتهاجهم بذکره تعالی و حمده. فظهر ان ختم الله امور الدنیا و الآخره بالحمد لنفسه،و معلوم ان افتتاح ایجاده للعالم و انشائه للموجودات من کتم العدم مما یوجب استحقاقیه الحمد له و الثناء علیه،و لذلک کانت الملائکه یسبحونه بحمده و یقدسونه قبل خلق العالم و هو قولهم:
وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَ نُقَدِّسُ لَکَ
،فثبت و تحقق ان له الحمد و الثناء فی المبدأ و المنتهی. ثم انه علیه السلام انشأ خطبه ثانیه فی ذلک الیوم وقت العصر فقال:الحمد لله اللابس الکبریاء بلا تجسید و المرتدی بالجلال بلا تمثیل. و اعلم ان الکبریاء لا بدّ فیه من امرین:احدهما وجود الشرف و العلو علی الغیر و الثانی العلم بکمال الذات و فضلها،و هذان الاعتباران صادقان علیه تعالی اتم من صدقها علی کل موجود و کذا الجلال و العظمه،فکان سبحانه احق بالکبریاء و الجلال من کل موجود. اما الاول:فلانه لما کان کمال الذات عباره عن تمام وجود الشیء و کماله بحیث لم یفته من کماله شیء،بل کل ما ینبغی له فهو حاصل له بالفعل،صدق علیه هذا الاعتبار أتم صدق،و اما الثانی:فلان وجوده تعالی هو الوجود الّذی یصدر عنه وجود کل موجود عداه و هو تعالی عالم بذاته و بجمیع الاشیاء کلیاتها و جزئیاتها اتم علم، فهو اذن عالم بکماله و شرفه علی عبیده و مخلوقاته و عالم بان غیره تعالی لا یستحق صفه الکبریاء و الجلال بالحقیقه بحسب کل من الاعتبارین. اما الکمال:فلیس لغیره لذاته بل بسبب افاضته تعالی،ذلک الکمال و الشرف أیضا بالقیاس الی ما دونه الا بالإضافه الی ما فوقه،و اما العلم:فعلم ناقص غیر محیط بجمیع الاشیاء و لا بما فوقه،و لاجل ذلک اختارهما لنفسه دون خلقه،و معنی اختیاره لنفسه هاهنا تفرده باستحقاقهما لذاته،فان المستحق للکبریاء و الجلال بالذات لیس الا هو کما ذکرنا،و قد دل علی ذلک المنقول و المعقول: اما المنقول:فقوله تعالی:
اَلْکَبِیرُ اَلْمُتَعالِ
،و الألف و اللام هاهنا یفید حصر الکبریاء و العلو فیه.و اما المعقول:فلانه تعالی لما استحق ذلک الاعتبار لذاته لا بامر خارج بخلاف جمیع ما سواه،فعلمنا انه قد اختار الاختصاص بهما دون خلقه،و لهذا ذم المتکبرین و توعدهم فی کتابه العزیز و علی لسان نبیه علیه و آله الصلاه و السلام حیث قال حکایه عنه:الکبریاء ردائی و العظمه ازاری...الحدیث،و جعل اللعنه علی من نازعه فیهما کما فی الخبر المذکور:فمن نازعنی فیهما القیته فی جهنم،و فی روایه:قصمت ظهره.و لا شک ان الملقی فی جهنم او المقصوم ظهره مبعد مطرود عن باب رحمته و کرمه،و استعار لفظتی اللبس و الرداء باعتبار احاطه کماله و شمول شرفه لتمام جهاته،لان کل صفه من صفاته ثابته له من جمیع جهاته و حیثیاته او باعتبار اختصاصهما به دون من سواه، فان لباس کل احد و ردائه مختصان به لا شرکه لغیره فیهما. و اما قوله:بلا تجسید و لا تمثیل،فلدفع ما یتوهم ان الکبر و العظمه و الجلاله و نحوها لا یکون الا فی الاجساد و الاشباح ذوات المقادیر و الاوضاع،و لا شک انه تعالی منزه عن الجسمانیات و صفاتها،فنبّه علی ان کبریائه و جلاله علی وجه اعلی و اشرف مما یوجد فی المحسوسات و المتمثلات. قوله:و المستوی علی العرش بلا زوال، لان استوائه لیس بمعنی الجلوس و نحوه المستلزم للجسمیه المستلزم للزوال،لان کل جسم فی نفس مستحیل قابل للعدم و الزوال لتناهی قواه و انما یبقی لو بقی بامداد علوی. و قوله:و المتعالی عن الخلق بلا تباعد منهم و لا ملامسه بهم منه، لان استوائه لیس بمعنی الجلوس و نحوه المستلزم للجسمیه المستلزم للزوال،لان کل جسم فی نفس مستحیل قابل للعدم و الزوال لتناهی قواه و انما یبقی لو بقی بامداد علوی. و قوله:و المتعالی عن الخلق بلا تباعد منهم و لا ملامسه بهم منه، لان الحد اما ان یعنی به اطراف المقادیر و نهایاتها کما یقال:النقطه حد الخط و الخط حد السّطح و السطح حد الجسم،و اما ان یعنی به الحد المنطقی للشیء المرکب من جنسه و فصله،و اما ان یعنی به تناهی قوته بان یکون له ما هو فوقه فی القوه و القدره،و هذه المعانی کلها مسلوبه عنه تعالی.اما الاول فلتجرده و اما الثانی فلبساطته و اما الثالث فلوجوب وجوده و إلهیته،و قوله:و لا له مثل یعرف بمثله، اذ کل ما له مثل فهو مرکب،و الله واحد احد.قوله:ذل من تجبر غیره، لامکانه و افتقاره إلیه تعالی،و صغر من تکبر دونه، لقصوره عن درجه الکمال کامر. و قوله:و تواضعت الاشیاء لعظمته و انقادت لسلطانه و عزته، و ذلک لان جمیع الموجودات صادره عنه راجعه إلیه و هو فاعلها و غایتها و هی طالبه لکمالاتها، فالجمیع عاشقه مشتاقه لنوره و عظمته متحرکه صائره إلیه و هو تعالی خلق الخلق و تجلی لهم لیعبدوه و یعظموه و یتواضعوا لعظمته و ینقاد و السلطانه و عزه،و عبر عن هذا التواضع و الانقیاد بالتسبیح و السجود کقوله:
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللّهَ یُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِی اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَلطَّیْرُ صَافّاتٍ کُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِیحَهُ
.و قوله:
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللّهَ یَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِی اَلسَّماواتِ وَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ وَ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ وَ اَلنُّجُومُ وَ اَلْجِبالُ وَ اَلشَّجَرُ وَ اَلدَّوَابُّ وَ کَثِیرٌ مِنَ اَلنّاسِ
.و هذا تسبیح فطری ذاتی عن تجلی تجلی لهم فاحبوه فخضعوا له و اطاعوه،و هذا مما لا یعرفه الا الکمل من اهل الشهود و الکشف و لهذا خاطب سبحانه فی هاتین الآیتین نبیه صلی الله علیه و آله و هو اعظم اهل الکشف فرأی تسبیح الموجودات و سجودها و خضوعها لله تعالی.و قال فی اهل النظر و هم عامه العقلاء الانس و غیرهم:
أَ وَ لَمْ یَرَوْا إِلی ما خَلَقَ اَللّهُ مِنْ شَیْ ءٍ یَتَفَیَّؤُا ظِلالُهُ عَنِ اَلْیَمِینِ وَ اَلشَّمائِلِ سُجَّداً لِلّهِ وَ هُمْ داخِرُونَ
.اخبرهم ان ذلک التفیؤ یمینا و شمالا سجود لله و تواضع له و صغار لعظمته و ذل لسلطانه. ثم اخبره فقال متمما:
وَ لِلّهِ یَسْجُدُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ مِنْ دابَّهٍ
،ای ممن یدب علیهما و یتحرک فیهما قال:و الملائکه،یعنی التی لیست فی سماء و لا ارض قال:و هم لا یستکبرون،یعنی عن عباده ربهم. ثم وصفهم بالخوف ثم قال:
فَالَّذِینَ عِنْدَ رَبِّکَ یُسَبِّحُونَ لَهُ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهارِ وَ هُمْ لا یَسْأَمُونَ
،ای لا یملون،لان عبادتهم ذاتیه لیست عن تکلف و مشقه،کل ذلک یدل علی ان العالم کله فی مقام العبودیه و الذل و التواضع الاکل مخلوق له قوه التفکر و لیس الا النفوس الوهمیه الانسانیه خاصه من حیث اعیان انفسهم لا من حیث طبائعهم و هیاکلهم فانها کسائر افراد العالم فی مقام التسبیح و السجود،فاعضاء البدن کلها مسبحه ناطقه،ا لا تری انها تشهد علی النفوس المسخره هی لها یوم القیامه من الجلود و الایدی و الارجل و الالسنه و السمع و البصر و جمیع القوی بما کانوا یفعلون؟
فَالْحُکْمُ لِلّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْکَبِیرِ
. و قوله:وکلت عن ادراکه طروف العیون و قصرت دون بلوغ صفته اوهام الخلائق، قد مر تفسیره مرارا و کذا قوله:الاول قبل کل شیء و لا قبل له و الاخر بعد کل شیء و لا بعد له، و قد علمت ان قبلیته تعالی و بعدیته لیستا بالمعنی الزمانی حتی لا یجتمعا فی شیء واحد،بل اولیته کونه فاعلا لکل شیء و اخریته کونه غایه لکل شیء. فاعلم انه کما افادنا النظر فی الوجود اثبات فاعل له لا فاعل قبله،کذلک افادنا اثبات غایه له لا غایه بعده،و یجب ان تکون تلک الغایه هی بعینها ما فرضناه فاعلا له، لانا وصفنا کلا منهما بالجلال الارفع و الکمال الاتم و ذلک یقتضی سلب الماهیه عنهما و یستحیل ان یکون فی الوجود شیئان کل منهما لا ماهیه له،فالله هو الاول و الاخر لیس کمثله شیء،منه ابتدأ الامر و إلیه ینساق الوجود و هو العله الفاعلیه للوجود و هو العله الغائیه. و قد تکرر فی القرآن الکریم بعبارات مختلفه فی آیات کثیره کونه تعالی مرجع کل شیء و معاده و مصیره و کذا فی کلام امیر المؤمنین و سید الموحدین علیه السلام فی کثیر من خطبه و رسائله،لانه مطلب عال و علم غامض شریف لا یتم توحید الموحد الا بمعرفته و تحقیقه.فان قلت:کیف یکون ما هو العله الفاعلیه عله غائیه؟و الفاعل قبل الشیء لینبعث منه و الغایه بعد الشیء لیستتبعها الشیء؟ فالجواب:ان الفاعل و الغایه اذا کانا فی عالم المواد و الحرکات فیکون فاعلیه الفاعل زمانیه،لانها بالحرکه توجب تقدمه علی الفعل بالزمان،فکذلک الغایه یتأخر وجودها عن وجود الفعل،بخلاف ما اذا کانا فوق الاکوان و الحرکات فهما یتحدان وجودا و علما. ثم انک لو تأملت وجدت ان العله الغائیه هی فی الحقیقه عین العله الفاعلیه فی کل ماده،فان الجائع اذا اکل لیشبع فانما اکل لانه تخیل الشبع،فحاول ان یستکمل له وجود الشبع فیصیر من حد التخیل الی حد العین،فهو من حیث انه شبعان تخیلا،هو الفاعل للاکل الّذی یأکل لیصیر شبعان وجودا،فالشبعان تخیلا هو العله الفاعلیه و الشبعان وجودا هو العله الغائیه،فالاکل صادر من الشبع و مصدر للشبع،فالشبع هو الاول و الاخر للاکل ای هو الّذی کان عله فاعلیه للاکل و عله غائیه له و لکن باعتبارین متغایرین،فهو باعتبار الوجود العلمی فاعل و باعتبار الوجود العینی غایه و انفکاک العلم عن العین انما یوجد فی الفواعل الناقصه الوجود التی بصدد الاستکمالات من جهه الافاعیل و الحرکات،فکانت قد تصورت و استشعرت أولا کمالاتها ضربا من التصور و الشعور ثم تحرکت نحو کمالاتها.و إماما نحن فیه فعلمه و وجوده شیء واحد. و أیضا الاشیاء صادره عنه طالبه له،فان اختلف وقت صدور الشیء عنه عن وقت وصوله إلیه فذلک لا یوجب انفکاک فاعلیته و اولیته عن غائیته و آخریته،بل هو الفاعل من حیث انه الغایه و هو الاول من حیث هو الاخر،و انما الاختلاف بالقیاس الی سیر السائرین و سفر المسافرین،فالله عز و جل حیث انبأنا عن غایه وجود العالم قال:کنت کنزا مخفیا فخلقت الخلق لا عرف،فدلنا علی ان غایه العالم هو الله معروفا. و قد علمت ان کمال المعرفه یوجب الشهود و الوصول،فهو موجودا فی نفسه عله فاعلیه للعالم و هو مشهودا عله غائیه له،فغایه الوجود هی لقاء الله عز و جل،لذلک بنی العالم و لاجله نظم النظام و الی ذلک ینساق الوجود و تصیر الاشیاء،
وَ أَنَّ إِلی رَبِّکَ اَلْمُنْتَهی
،
أَلا إِلَی اَللّهِ تَصِیرُ اَلْأُمُورُ
. و قوله الظاهر علی کل شیء بالقهر له،لانه نور الانوار و من خاصیه النور الظهور علی کل شیء و القهر،الا تری النور المحسوس و هو اصغر من الانوار النفسیه و العقلیه فضلا عن النور الالهی کیف یظهر علی الملونات و المبصرات و یقهر علی الابصار و یحرک الاجسام و الحیوانات و یثیر الادخنه و البخارات و ینشئ السحب و ینمی النباتات و یولد الموالید و یفنی المیاه و الرطوبات؟فهو تعالی القاهر علی کل شیء بشده نوره و قوه ظهوره. و قوله:و المشاهد لجمیع الاماکن بلا انتقال إلیها، لانه عالم بجمیع الاشیاء اتم علم و من جمله الاشیاء الامکنه و المکانیات،و تمامه و کماله هو المشاهده و الرؤیه، فعلمه بکل شیء یرجع الی رؤیته لها. ثم انه لما لم یکن مکانیا کانت نسبته الی جمیع الاماکن نسبه واحده،فهی فی الحضور لدیه متساویه الاقدام ،و نحن حیث کنا مکانیین کان اذا قرب منا مکان بعد عنا مکان اخر فنحتاج الی مشاهدته الی حرکه و انتقال إلیه،و الله منزه عن الایون منزه عن الحرکه و الانتقال. قوله:لا تلمسه لامسه و لا تحسه حاسه، هذا لیس من باب العطف العام علی الخاص بل بالعکس من ذلک لانه المعطوف علیه سلب اللمس و هو الاعم و المعطوف سلب الحس و هو الاخص فوقع عطف الاخص علی الاعم،لان نقیض الاعم اخص من نقیض الاخص و نقیض الاخص اعم من نقیض الاعم،و الغرض سلب کونه تعالی محسوسا باحدی الحواس لان ادراکها مقصور علی ذوات الاوضاع. و أیضا لا یمکن حضور الانوار الحسیه فی مشهد نور عقلی بل یضمحل و یفنی فکیف فی مشهد نور الانوار العقلیه؟ قوله:و هو الّذی فی السماء إله و فی الارض إله،لان قوامها و قوام کل من فیهما بوجوده تعالی و مقوم الشیء لا یکون خارجا عنه. قوله:و هو الحکیم العلیم، لانه اوجد الموجودات علی وجه یؤدی الی غایاتها اتم تأدیه علی ابلغ نظام مع ارادته و علمه بتلک الغایات لا کتسخین النار و إضاءه الشمس،و لهذا عقب ذلک بقوله:اتقن ما اراد من خلقه من الاشباح کلها، ثم اشار الی ان فاعلیته بالابداع لا غیر فقال:بمثال سبق إلیه، و الا لکان ذلک المثال مسبوقا بمثال اخر فیتسلسل و هو محال:و لا لغوب دخل علیه فی خلق ما خلق لدیه، و الا لکان فاعلیته بنحو الحرکه و بقوه جسمانیه مستحیله فلم یکن إلها مبدعا منزها عن الزوال و الدثور. قوله:ابتدأ ما اراد ابت
( شرح أصول الکافی ؛ ج 4 , ص 141 )
لم یعن علیه السلام الخالقیه الاضافیه التی هی فرع ذاتی الخالق و المخلوق و متأخره عنهما بالذات،بل انما عنی الخالقیه الحقیقیه التی هی مبدأ الخالقیه الاضافیه،و هی من أسمائه سبحانه التی یستحقها بنفس مرتبه ذاته،و لا یکون حقیقیا لذاته سبحانه مرهونه بالفعل بتجدد أمر ما منتظر و أمد ما مرتقب أصلا،بل انما المتجدد ذوات المخلوقات و المربوبات أنفسها،و لا حیثیه ما من الحیثیات وجهه ما من الجهات لذات الرب الخالق وراء نفس حیثیه ذاته الخلاقه بنفس مرتبه حقیقته الحقه.فلیعقل و لیتبصر. الحدیث السابع قوله رحمه اللّه:عن عمرو بن ثابت و هو عمرو بن أبی المقدام الممدوح من رجال السجاد و الباقر و الصادق علیهم السلام المشهود له من الصادق«ع»أنه أمیر الحاج. قوله علیه السلام:بدیع لم یکن أی بحسب الامتداد الزمانی الذی هو ظرف الفوت و اللحوق و منع التعاقب و التغیر و موطن التقضی و التجدد،فالشئون الکونیه و الاضافات الکیانیه متعاقبه بحسب الافق الزمانی و بقیاس الزمنیات بعضها الی بعض لا بحسب متن وعاء التقرر و بالقیاس الی احاطه العزیز العلیم الذی هو بکل شیء محیط. و ذلک لا یصادم ما قد اقتر فی أحادیث الابواب السالفه من استواء نسبته سبحانه الی کل شیء علی سنه علی متبدله فی الآزال و الآباد،و انه سبحانه لا یشغله شیء عن شیء علما و احاطه و افاضه و ایجادا علی ما هو مذهب الحکماء الراسخین فی العلم و من یقتاس بهم فی ذلک من المعتزله کالنظام و بعض أصحابه. قال صاحب الملل و النحل:من مذهبه ان اللّه تعالی خلق الموجودات دفعه واحده علی ما هی علیه الآن معادن و نباتا و حیوانا و انسانا،و لم یتقدم خلق آدم علیه السلام علی خلق أولاده[غیر أن اللّه تعالی أکمن بعضها فی بعض]فالتقدم و التأخر انما یقع فی ظهورها[من مکامنها]دون حدوثها و وجودها،و انما أخذ هذه المقاله من أصحاب الکمون و الظهور من جمله الفلاسفه . قلت:و لو کان قال:و التقدم و التأخر انما یقع فی حدوثها الزمانی دون حدوثها الدهری،لکان قد أصاب مر الحق من الحکمه.و نعم القول ما فی الکشاف: ان عبد اللّه بن طاهر دعا الحسین بن الفضل و ذکر له أن من آیات أشکلت علیه قوله عز من قائل
کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ
و صح أن القلم جف بما هو کائن الی یوم القیامه.فقال الحسین:و أما قوله
کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ
فانها شئون یبدیها لا شئون یبتدیها،فقام عبد اللّه فقبل رأسه و سوغ خراجه . قوله علیه السلام:بعد انتقالها حائلا حائلا من حال الشیء یحول اذا تغیر عن حاله،و کل متغیر عما کان علیه فهو حائل،أی لا تدرکه الابصار و الا کان عز و علا بعد انتقال الابصار عن المحاذاه و المقابله علی النسبه الوضعیه التی هی مناط تصحح الرؤیه و امکان الابصار متغیرا عن المبصریه التی کان علیها،اذ کانت المحاذاه علی تلک النسبه الوضعیه،فتبطل سنه القدوسیه،و هی کون ذاته القدوس بالقیاس الی جمیع الاحیاز و الاوضاع و الامکنه و الازمنه و المتمکنات و المتزمنات علی نسبه واحده و نسبه غیر متبدله فی الآزال و الآباد أصلا. هذا اذا کان لفظه«بعد»بفتح الباء و بالنصب علی أنها الکلمه الظرفیه من ظروفه الزمان،و أما اذا کانت مضمومه الباء مرفوعه الاعراب علی أنها اسم یکون فحائلا من حال بین الشیئین اذا حجز بینهما و منع أحدهما عن الاخر،أی فیکون البعد المسافی الانتقالی للابصار حائلا بینهما و بین ذاته تعالی مانعا ایاها عن ابصارها ایاه،و ان ذلک الا شاکله ذوات الاحیاز و الاوضاع بعضها بالقیاس الی بعض.تعالی عن ذلک مجده و قدسه. قوله علیه السلام:و مجل الآخره و مجل الآخره بالنصب بختم عطفا علی أمر الدنیا،و هو بالمیم المفتوحه ثم الجیم الساکنه قبل اللام،و أصله أن تظهر ثخانه فی جلد الید شبه البثر و یجتمع بین الجلد و اللحم ماء من کثره العمل.و منه فی الحدیث:ان فاطمه شکت الی علی صلوات اللّه علیهما مجل یدیها من الطحن.و فی الحدیث:ان جبرئیل نقر رأس رجل من المستهزئین فتمجل رأسه قیحا و دما.أی امتلا .و هذه من أبلغ الکنایات عن کثره العمل فی أطوار المراتب الاخرویه و فظاعه الامر فی فجائع أهوالها.و ربما تضبط اللفظه بالحاء المهمله و یعنی بها المکر و الکید و الجدب و الشده،و أصل المحل انقطاع المطر و یبس الارض من الکلاء.و کأن الضبط بالجیم هو الاصح الاضبط. و من طریق الصدوق رحمه اللّه تعالی فی کتاب التوحید بالراء مکان اللام اما بفتح المیم و اسکان الخاء المعجمه بمعنی الخوض فی الامر أی التلبس به علی کمال التصرف فیه و شده التمکن منه،و أصل الخوض المشی فی الماء و تحریکه و حدس أغواره و أعماقه،من مخرت السفینه الماء مخرا اذا خرت فیه و شقته بصدرها.و اما بالجیم مکان الخاء،و المجر بالتسکین الجیش الکثیر و الاشغال العظیمه و بالتحریک العطش. قوله علیه السلام:لیس له حد ینتهی علی صیغه المجهول،أی لیس له حد فیمکن أن ینتهی بادراک العقول الی حده. قوله علیه السلام:عن ادراکه طروف العیون أی طروف عیون العقول العقلانیه،جمع طرف و هو تحریک الجفن بالنظر الی ما قاله المطرزی فی المغرب،و فی المعرب لا العین علی ما قاله الجوهری فی الصحاح،و لذلک قال العلامه الزمخشری الطرف لا یثنی و لا یجمع لانه مصدر و لو جمع لم یسمع فی جمعه. و فی بعض نسخ الکتاب«طروق العیون»بالقاف بمعنی الطرق،و هو دق الباب،و منه یسمی الآتی باللیل طارقا لحاجته الی دق الباب،و أصله مطلق الدق و الضرب بمطرقه و نحوها. قوله علیه السلام:علی کل شیء بالقهر له لما فی جبله العقل الصریح من الحکم بأن شاکله طباع الامکان المقهوریه و الفاقریه و سنه الحقیقه الوجوبیه الغنی و القاهریه. قوله علیه السلام:لا تلمسه لامسه و فی نسخه«لا تلمه لامه»بالمیم المشدده من اللمه بالکسر،و منه یقال: أصابت فلانا من الجن لمه،و العین اللامه التی تصیب بسوء،أو من اللمم الشیء القلیل الذی یقرب من الانسان و یعتریه،و أصلها من ألممت بکذا الماما اذا قاربته و نزلت به. قوله علیه السلام:و لا لغوب دخل علیه اللغوب التعب و الاعیاء،و فی نسخه«و لا بفوت»،و به یتعلق لدیه لا بما خلق،أی و لا یفوت شیء لدیه یکون قد فاته أولا فی ابتدائه خلق ما خلق ثم دخل علیه أخیرا. قوله علیه السلام:
وَ مَنْ یَعْصِ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ
*
آثر علیه السلام اعاده الظاهر علی الکنایه بالضمیر ارشادا للمسترشدین الی سنن الآداب،و فی الحدیث:ان خطیبا خطب عند النبی صلی اللّه علیه و آله و سلم و قال:من یطع اللّه و رسوله فقد رشد و من یعصهما فقد غوی.فقال صلی اللّه علیه و آله له:بئس خطیب القوم أنت اذهب.کره منه الجمع بحرف الکنایه لما فیه من التسویه. و عن حذیفه عنه صلی اللّه علیه و آله:لا یقولن أحدکم ما شاء اللّه و شاء فلان و لکن ما شاء اللّه ثم ما شاء فلان،أرشدهم الی الادب فی تقدیم مشیه اللّه تعالی علی مشیه من سواه،و الحیود عن الواو المشترکه الی ثم التی للتراخی. قوله علیه السلام:فأبخعوا بما یحق علیکم بالباء الموحده قبل الخاء المعجمه ثم العین المهمله،أی فبالغوا فی أداء ما یجب علیکم من السمع و الطاعه.قال ابن الاثیر فی النهایه:أتاکم أهل الیمن [هم]أرق قلوبا و أبخع طاعه،أی أبلغ و أنصح فی الطاعه من غیرهم،کأنهم بالغوا فی بخع أنفسهم،أی قهرها و اذلالها بالطاعه. قال الزمخشری:هو من بخع الذبیحه اذا بالغ فی ذبحها،و هو أن یقطع عظم رقبتها و یبلغ بالذبح البخاع،و هو العرق الذی فی الصلب. و النخع بالنون دون ذلک،و هو أن یبلغ بالذبح النخاع،و هو الخیط الابیض الذی یجری فی الرقبه.هذا أصله،ثم کثر حتی استعمل فی کل مبالغه هکذا ذکره فی کتاب الفائق من غریب الحدیث و کتاب الکشاف فی تفسیر القرآن و لم أجده لغیره و طالما بحثت عنه فی کتب اللغه و الطب و التشریح فلم أجد البخاع-بالباء-مذکورا فی شیء منها-انتهی . قلت:و فی مغرب المطرزی النخاع خیط أبیض فی جوف عظم الرقبه یمتد الی الصلب،و الفتح و الضم لغه فی الکسر،و من قال:عرق فقدسها انما ذاک البخاع-بالباء-و یکون فی القفاء،و منه بخع الشاه اذا بلغ بالذبح ذلک الموضع،فالبخع أبلغ من النخع. و فی صحاح الجوهری:بخع بالحق أقر به و خضع له،و کذلک بخع بالکسر بخوعا و بخاعه .
( التعلیقه علی کتاب الکافی ؛ ج 1 , ص 351 )
قال علیه السلام:شبحاً ماثلاً. [ص141 ح7] أقول: أی صوره عقلیّه تماثله تعالی فی اشتراکها معه بکنهه،وإنّما نفی ذلک عنه تعالی حیث یلزم أن یکون له-جلّ مجده-فردان:-عقلیّ وعینیّ-مشترکان فی ماهیّه واحده،فیلزم منه أن یکون ذا ماهیّه کلّیّه،ونسبتها إلی خصوصیّهِ هویّه دون هویّه ترجّح من دون مرجّح؛لأنّ تلک الخصوصیّه إمّا أن تکون ناشئه عن غیرها،فیلزم افتقارها بحسب خصوصیّتها إلی غیرها فینافی وجوبها الذاتی،وإمّا أن تکون ناشئه عن ماهیّتها ونسبتها إلی جمیع أفرادها علی السواء،فیلزم ترجیح من دون مرجّح.ومن هنا لک تسمع أئمّه الحکمه العالیه أنّ کلّ ذی ماهیّه فهو معلول . قال علیه السلام:شبحاً. [ص141 ح7] أقول: الشَبَح محرَّکَه:الشخص ،و«الماثل»القائم کالمناره والطُلُول ونحوها أی جسماً ممتازاً عن سائر الأجسام. قال علیه السلام:حائلاً. [ص141 ح7] أقول: مِن حال الشیء یحول إذا تغیّر من حاله . قال علیه السلام:لم یسبقه. [ص141 ح7] أقول: لعلّ المراد من ذلک أنّه لم یکن زماناً علی أن یتطرّق إلیه الزمان.وقوله:«ولم یتقدّمه زمان»أی لا یکون مسبوقاً به،بل الزمان مع ما فیه متأخّر الوجود عنه تعالی، ولم یصحبه زمان کما لم یصحبه مکان،کما تقرّر فی الحکمه. قال علیه السلام:ولم یتعاوره. [ص141 ح7] أقول: التعاور:التداول[و]التناوب،من العاریه . قال علیه السلام:بأین. [ص141 ح7] أقول: بما یقال فی جواب السؤال بأین. قال علیه السلام:ولا بِمَ. [ص141 ح7] أقول: أی ولا بما یقال فی جواب السؤال بما هو. قال علیه السلام:الذی بطن. [ص141 ح7] أقول: أی ذاته المقدّسه عن اکتناهه بطن من کلّ باطن لا یناسب خفیّات الاُمور فضلاً عن کونه من جنسها بل هو غائب عنها. قال علیه السلام:وظهر. [ص141 ح7] أقول: أی وجوده أی تامّ ولا یبعّض منه. قال علیه السلام:عنه. [ص141 ح7] أقول: أی عن مائیّته کما سأل فرعون منها،وأجاب عنه موسی علیه السلام بأنّه
«رَبُّ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ»
حیث سأل عنه فرعون:
«ما رَبُّ اَلْعالَمِینَ»
؟ قال علیه السلام:لا تستطیع عقول. [ص141 ح7] أقول: قد لاح أنّ معرفه کنهه شیء والتصدیق بوجوده بخلیقته،والاستدلال بها علیه شیء،والأوّل مستحیل علی العقول المقدّسه فضلاً عن النفوس والأوهام،بل لا یعرف ذاته بکنهه إلّاهو،بخلاف الثانی حیث قال:لا یستطیع عقول المتفکّرین جحده إن
«وَ جَحَدُوا بِها وَ اِسْتَیْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ»
. الجحد اللسانی شیء والإقرار الجنانی شیء لظهور الأدلّه الواضحه وبزوغ البراهین اللامعه کما یرشد إلیه لفظه المتفکّرین. قال علیه السلام:بغیر زوال. [ص142 ح7] أقول: دفع لتوهّم فهم الجلوس علی العرش من الاستواء علیه. قال علیه السلام:بما جعل. [ص141 ح7] أقول: بقوله:
«وَ ما خَلَقْتُ اَلْجِنَّ وَ اَلْإِنْسَ إِلاّ لِیَعْبُدُونِ»
وقوله:بعبارته أی للتعریض لعبارته فیشمل الکفّار،وأمّا الأطفال والمجانین ونحوهم فیتعلّق بهم التکلیف فی النشأه الآخره کما سیأتی فی الأخبار الآتیه فی بابها. قال علیه السلام:والأرض فطرته. [ص141 ح7] أقول: الفطره بالکسر:الخلقه ،وصف بالمصدر أی مفطوراته. قال علیه السلام:بالحجج. [ص141 ح7] أقول: أی الأنبیاء والأئمّه والبراهین الواضحه. قال علیه السلام:أی بمنّه. [ص141 ح7] أقول: أی بکرمه وإحسانه وتوفیقیه ردّ علی المجبّره الذین لم یعقلوا،یعنی قوله تعالی:
«لا یُسْئَلُ عَمّا یَفْعَلُ»
تعالی منهم أنّه لا لوم ولا محمده فی فعل. قال علیه السلام:مبدءاً. [ص141 ح7] أقول: أی فی الدنیا بالتوفیق بفضله لا باستحقاق منّا،وفی الآخره بالمنّه،ولا ینافی ذلک قاعده التحسین والتقبیح العقلیّین؛لأنّ الفضل لا یمکن تحقّقه إلّامع حسنه وذلک فی المؤمنین معاً. قال علیه السلام:افتتح الحمد لنفسه. [ص141 ح7] أقول: من المحتمل أن یراد به حین ابتداء خلق الجوهر المجرّد حیث قال:
«ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَکَ اَللّهُ أَحْسَنُ اَلْخالِقِینَ»
،وذلک لأنّ الحمد هو الوصف بالجمیل سواء کان بلفظ الحمد أو لم یکن،ومن المحتمل أن یکون المراد أنّه فتح باب الحمد وشرعه وأمر عباده به. ونقل الصدوق فی کتاب التوحید :«افتتح الکتاب بالحمد لنفسه» ومن هاهنا یجوز أن یراد به الابتداء بفاتحه الکتاب إن کان الابتداء بها یتوقّف أو أن یراد به الابتداء بالبسمله فإنّها حمد أیضاً. قال علیه السلام:ومحلّ الآخره. [ص141 ح7] أقول: المحل-بفتح المیم وسکون الحاء المهمله بعدها اللام المخفّفه-مصدر قولک:محلّ بفلان:سعی به إلی السلطان وخاصمه،وحلولَه عنده،وهو منصوب عطفاً علی«أَمْر». ولما کان المحل فی الآخره لاُمور وقعت فی الدنیا قال:«ختم أمر الدنیا»أی ما یتعلّق بأمر الدنیا وبالمحل فی الآخره من القضاء والحکم بالحقّ فقال:«قضی بینهم بالحقّ،وقیل:الحمد للّه ربّ العالمین»فی هذا الحمد من الرجاء ما لا یقدّر قدره. قال علیه السلام:وقیل الحمد للّه. [ص141 ح7] أقول: فی هذا الحمد من الرجاء ما لایقدّر قدره. قال علیه السلام:الکبریاء. [ص142 ح7] أقول: هی العظمه والملک.وقیل:هی عباره عن کمال الذات الذی هو الوجود القائم بذاته ولا یوصف بها إلّاهو . قال علیه السلام:والمستوی علی العرش. [ص142 ح7] أقول: وهو لدفع توهّم الرواه. قال علیه السلام:بغیر زوال. [ص142 ح7] أقول: دفع لتوهّم فهم الجلوس علی العرش من الاستواء علیه. قال علیه السلام:بلا تباعد. [ص142 ح7] أقول: بحسب المسافه. قال علیه السلام:ولا ملامسه. [ص142 ح7] أقول: بالمحاوره لما کان المتعالی علی قسمین:الأوّل التنزّه،والثانی القهر والغلبه، والأوّل محتاج إلی دفع وَهْمَ بُعد المسافه،والثانی إلی دفع وهم المجاوره،ذکرهما معاً. قال علیه السلام:نعمائه. [ص142 ح7] أقول: النعمه-بالکسر-:ما أنعم اللّه به علیک،وکذلک النعمی بالضمّ والقصر،فإن فتحت النون طردت النعما قلت:النعماء کلّها . قال علیه السلام:ولا قبل له. [ص142 ح7] أقول: أکّد لدفع توهّم أنّه لا یلزم من کونه قبل کلّ موجود أن لا یکون له قبل. قال علیه السلام:طروف. [ص142 ح7] أقول: بالطاء والراء المهملتین المضمومتین مصدر طرفَتْ عینه إذا نظرت،ولیس جمع طرف-بالفتح-بمعنی العین؛لأنّه لا یجمع ولا یثنّی لأنّه فی الأصل مصدر . وقولهم:لا تراه الطوارف أی العیون جمع طارفه. ثمّ من الجائز أن یکون طروف جمع طرف-بالکسر-:الکریم من الخیل،یقال: فرس طرف من خیل طروف؛والطرف أیضاً الکریم من الفتیان،والمراد هنا الکریم. قال علیه السلام:لا بمثال. [ص142 ح7] أقول: أی بصوره عملیّه زائده علی ذاته بل إنّها بذاتها الحقّه وجود علمیّ لجمیع خلقه من العالیات القادسات والسافلات الکائنات. قال علیه السلام:سبق إلیه. [ص142 ح7] أقول: الضمیر المستتر للمثال والبارز للّه. قال علیه السلام:ولا لغوب. [ص142 ح7] أقول: بضمّ اللام والغین المعجمه:التعب والإعیاء . قال علیه السلام:لدیه. [ص142 ح7] أقول: أی لدی الخلق. قال علیه السلام:بذلک. [ص142 ح7] أقول: أی بأنّهم علی ما أراد اللّه لا علی ما أرادوا. قال علیه السلام:وتمکّن. [ص142 ح7] أقول: بفتح المثنّاه من فوق والمیم والکاف المشدّده والنون،أصله تتمکّن،حذف أحد التاءین. قال علیه السلام:محامده. [ص142 ح7] أقول: جمع محمده بمعنی ما یحمد به من صفاته الکمال الجمالیّه والجلالیّه کلّها لا یمکن وذلک إلّا علی نمط الإجمال. قال علیه السلام:نعمائه. [ص142 ح7] أقول: النعمه-بالکسر-:ما أنعم اللّه به علیک،وکذلک النعمی بالضمّ والقصر،فإن فتحت النون طردت النعما قلت:النعماء کلّها . قال علیه السلام:لمراشد اُمورنا. [ص142 ح7] أقول: یعنی مقاصد الطرق أی الطرق المستقیمه التی فیها الرشد والوصول إلی البغیه.والطریق الأرشد،أی الأقصد. قال علیه السلام:دالّاً. [ص142 ح7] أقول: صفه«نبیاً»أو حال عن«اللّه»والضمیر للنبیّ. قال علیه السلام:فأبخعوا. [ص142 ح7] أقول: یقال:أبخع أی أفلح ،والفاء للتفریع إشاره إلی ما فی قوله تعالی:
«أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ»
. قال علیه السلام:یحقّ علیکم. [ص142 ح7] أقول: أی یحسب علیکم حقّاً،والحقّ:الثابت. قال علیه السلام:النصیحه. [ص142 ح7] أقول: أصل النصح فی اللغه:الخلوص.یقال:نصحته ونصحت له،ومعنی النصیحه لاُولی[الأمر]أن یطیعهم حقّ الطاعه،فإخلاص النصیحه مبالغه فیها . قال علیه السلام:وحسن الموازره. [ص142 ح7] أقول: [الموازره:]المساواه والمحاذاه،ومعنی الموازره هی المعاونه وتحمّل الثقل.والوزر-بالکسر-:الحمل والثقل،ویسمّی الذنب وزراً؛لأنّه یثقل ظهر المذنب. قال علیه السلام:وأعینوا. [ص142 ح7] أقول: أی ذیّعوا-أی أنفسکم-بترک العتوّ واتّباع الهوی والدعارب،أعنی ولا تعن علیّ أی لا تعن خصمی علیّ. قال علیه السلام:وتعاطوا. [ص142 ح7] أقول: أی استمسکوا بالحقّ بینکم،والتعاطی:التناول لما فرغ عمّا یتعلّق باُولی الأمر شرع فیما یتعلّق ببعضهم بالنسبه إلی بعض. قال علیه السلام:وتعاونوا. [ص142 ح7] أقول: یقال:تعاون النُوَّم إذا أعان بعضهم بعضاً.وقوله:«به»یعود إلی«الحقّ»أو «بالتعاطی»،وذلک لأنّه تابع الحقّ فی المعاملات،فلمّا یجادله أحد،فهو معاون لغیره علی ترک الجدال. قال علیه السلام:دونی. [ص142 ح7] أقول: أی لئلاّ یحتاجوا إلی الشرائع. قال علیه السلام:وخذوا. [ص142 ح7] أقول: بإغاثه الملهوف وإعانه المظلوم فیما لا یحتاج إلی الرفع إلی اُولی الأمر. قال علیه السلام:واعرفوا. [ص142 ح7] أقول: أمر بشکر المنعم ونحوه ممّا یراعی مع من هو أعلی فی شیء.
( الحاشیه علی اصول الکافی ؛ ج 1 , ص 332 )
شرح: بیان الفاظ استفهام در امثال این گذشت در آخر شرح حدیث سابق. الاِسْتِیصَاف: چیزی را صاحب عارضِ کائنِ فی نَفْسِهِ در خارج شمردن. ابقای الفِ مَا استفهامیّه، با وجود حرف جرّ، شاذّ است، پس این جا الف اطلاق است، چون حکایت کلام سائل است، پس همه جا، محلّ وقف است، نظیر«وَ تَظُنُّونَ بِاللّهِ اَلظُّنُونَا» .
» ضَمَّنَهُ و حَمَّلَهُ، به تشدید میم مفتوحه است. نَعَّتَهُ (به نون و عین بی نقطه و تاء دو نقطه در بالا) به صیغۀ ماضی غایب معلومِ باب تفعیل است. التَّنْعِیت: چیزی را قابل بیانِ کنهِ ذاتش شمردن. الْمُغَایَاه (به غین با نقطه و یاء دو نقطه در پایین و الف منقلبه از یاء، مصدر باب مفاعله): بر بالای سر کسی ایستادن به شمشیر به قصد اِفنای او؛ و مراد این جا، حکم به فنای چیزی است. خَالِقٌ إِذْ لَامَخْلُوقَ، مبنی بر این است که مقتضای خلق، ترک مخلوق از روی اختیار در مدّتی و فعل آن در مدّتی دیگر است. یا مبنی بر نوعی از مَجاز است، مثل این که کسی گوید که: زید را غنی کردم در وقتی که فقیر بود، بنابر این که زمان غنی کردن، چون متّصل است به زمان فقیر بودن، پس گویا که هر دو یکی است. و ذکر «إِذْ لَامَخْلُوقَ» برای ابطال دو مذهب است: اوّل: مذهب فلاسفه که می گویند که: عالم قدیم زمانی است. دوم: مذهب جمعی که می گویند که: عالم حادث زمانی است، امّا تقدّم فاعل آن بر آن، محض تقدّم ذاتی است، بنابر این که استمراری و بقایی پیش از آن نبوده. فَوْقَ منصوب به ظرفیّت است. و ظرف، خبر مبتدای محذوف است به تقدیر «هُوَ فَوْق». مَا مصدریّه است. الفْ لامْ در الْوَاصِفُون برای عهد خارجی است؛ به معنی جمعی که بیان او به کیفیّات می کنند، یا بیان او به اسم جامدِ محض می کنند. یعنی: و هر که گفت که: چگونه است؟ پس به تحقیق او را صاحب صفتِ کائنِ فی نَفْسِهِ در خارج شمرده. و هر که گفت که: در چه چیز است؟ پس به تحقیق او را در ظرفی که حافظ او باشد شمرده. و هر که گفت که: بر بالای چیست؟ پس به تحقیق او را سوار چیزی که اقوی از او باشد شمرده. و هر که گفت که: کجاست؟ پس به تحقیق خالی از او شمرده. جاهای دیگر را. و هر که گفت که: چیست او؟ پس به تحقیق او را قابلِ بیان به اسم جامدِ محض شمرده. و هر که گفت که: تا چه وقت است؟ پس به تحقیق او را فانی شمرده.دانا بوده در وقتی که معلومی نبوده. و خالق جهان بوده در وقتی که جهان کائن نبوده. و صاحب کلِ ّ اختیارِ هر کس و هر چیز بوده در وقتی که کسی و چیزی نبوده. و چنان ثنا گفته می شود صاحب کلِ ّ اختیار ما و او بالای بیانِ این بیان کنندگان است. شرح: روایت است از ابو اسحاق سَبیعی (به فتح سین بی نقطه و کسر باء یک نقطه) از حارث اَعور (به عین بی نقطه) گفت که: خطبه خواند امیر المؤمنین علیه السّلام روزی بعد از نماز عصر، پس تعجّب کردند مردمان از نیکوییِ ثنای او و نیکوییِ آنچه ذکر کرد آن را از جمله تعظیم اللّه-جَلَّ جَلَالُهُ-گفت ابو اسحاق: پس گفتم حارث را که: آیا چنین خطبه شنیدی و حفظ نکردی آن را؟ گفت که: به تحقیق نوشتم آن را تا محفوظ ماند، پس خواند آن خطبه را بر ما تا نویسیم از روی نوشتۀ خود به این روش. اصل: «الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی لَایَمُوتُ، وَلَا یَنْقَضِی عَجَائِبُهُ؛ لِأَنَّهُ کُلَّ یَوْمٍ فِی شَأْنٍ مِنْ إِحْدَاثِ بَدِیعٍ لَمْ یَکُنِ، الَّذِی لَمْ یَلِدْ؛ فَیَکُونَ فِی الْعِزِّ مُشَارَکاً، وَلَمْ یُولَدْ؛ فَیَکُونَ مَوْرُوثاً هَالِکاً، وَلَمْ تَقَعْ عَلَیْهِ الْأَوْهَامُ؛ فَتُقَدِّرَهُ شَبَحاً مَاثِلاً، وَلَمْ تُدْرِکْهُ الْأَبْصَارُ؛ فَیَکُونَ بَعْدَ انْتِقَالِهَا حَائِلاً». . شرح: کُلَّ یَوْمٍ فِی شَأْنٍ مأخوذ است از سورۀ رحمان و ردّ است بر منکران بَدا که می آید در «بَابُ الْبَدَاء» که باب بیست و چهارم است. مراد به ولادت در لَمْ یَلِدْ این است که اللّه تعالی به اختیار خود تکوین کند مثل خود را در خلقِ به قول «کُنْ» و محضِ نفوذ اراده. و این برای دفع توهّم جمعی است که قائل اند به تجرّد نفوس ناطقه و مانند آنها؛ زیرا که بر آن تقدیر، هر تأثیر آنها به حرکت خود، برای تحریک آلتی یا عضوی نخواهد بود. الْعِزّ (به کسر عین بی نقطه و تشدید زاء با نقطه، مصدر باب «ضَرَبَ»): ضدّ خواری. الفْ لامْ این جا، برای عهد خارجی است؛ و مراد، بری بودن از هر نقص وقبیح است. مُشَارِکاً، به فتح راء بی نقطه است. فَیَکُونَ فِی الْعِزِّ مُشَارِکاً اشارت است به براهین توحید صانع عالم که مدار آنها بر ضروریّت استحالۀ نقص بر خالقِ به قول «کُنْ» است و بیان شد در حدیث پنجمِ باب اوّل. «لَمْ یُولَدْ» از باب «ضَرَبَ» است. در اکثر نسخ مَوْرُوثاً (به ثاء سه نقطه، به صیغۀ اسم مفعولِ باب «ضَرَبَ») است و در بعضی «مُورِثاً» (به ثاء سه نقطه) به صیغۀ اسم مفعولِ باب اِفعال یا باب تفعیل است. و ظاهر این است که: بر هر تقدیر، به باء یک نقطه باشد و مأخوذ باشد از «ورْب» به فتح و کسر واو و سکون راء بی نقطه و باء یک نقطه، به معنی عضو. وإِرْب (به کسر همزه و سکون راء و باء یک نقطه) نیز به معنی عضو است. و اشتقاق «مَوْرُوب» از «وَرْب» مثل اشتقاق مَحموم از حُمی و مَحدور از حُدری باشد. و اشتقاق «مُوَرب»از «ورب» یا از «إِرب» مثل اشتقاق «مَوَلع» از «وَلَع» باشد. و این مبنی باشد بر این که ممکنِ بِالذّات، مجرّد نمی تواند بود. و بنابر ثاء سه نقطه، نسخۀ دوم بهتر می نماید؛ واللّه أعلم. الْهَالِک (به صیغۀ اسم فاعلِ باب «ضَرَبَ» و «مَنَعَ» و «عَلِمَ»): ساقط از درجۀ اعتبار، و میّت. شخصی را گفتند که: چه حال داری؟ گفت که: مخلوق چه حال داشته باشد؟ وقوعِ وهم بر چیزی عبارت از تصوّر آن است به اسم جامدِ محض. التَّقْدِیر: اعتقاد باطل. الشَّبَح (به فتح شین با نقطه و فتح باء یک نقطه و حاء بی نقطه): سیاهی آدمی و مانند آن که از دور دیده شود. الْمَاثِل (به ثاء سه نقطه، به صیغۀ اسم فاعلِ باب «نَصَرَ» است): ایستاده.الْحَائِل (به حاء بی نقطه): متغیّر از حالی به حالی دیگر، چنانچه نتوان شناخت که اوست یا نه. یعنی: سپاس اللّه تعالی راست که نمی میرد و آخر نمی شود افعال عجیبۀ او؛ چه او در هر روزی در کاری است که احداث تازه ای است که نبوده. آن کس است که نزایید مثل خود را تا دیگری در بی ننگیِ ربوبیّت شریک شود او را. و زاده نشد تا شود موروب ساقط. و واقع نشده بر او دل ها به اعتبار چیزهایی که در دل می آید تا اعتقاد کنند دل ها او را سیاهیِ راستِ ایستاده. و درنیافته او را چشم ها تا شود بعد از انتقال آن چشم ها از او و مرور ایّام، متغیّر از حالی به حالی. بیانِ این شد در حدیث پنجمِ باب شانزدهم. اصل: «الَّذِی لَیْسَتْ فِی أَوَّلِیَّتِهِ نِهَایَهٌ، وَلَا لِآخِرِیَّتِهِ حَدٌّ وَلَا غَایَهٌ، الَّذِی لَمْ یَسْبِقْهُ وَقْتٌ، وَلَمْ یَتَقَدَّمْهُ زَمَانٌ، وَلَا یَتَعَاوَرُهُ زِیَادَهٌ وَلَا نُقْصَانٌ، وَلَا یُوصَفُ بِأَیْنٍ وَلَا ثُمٍ ّ وَلَا مَکَانٍ». . شرح: نِهَایَه به کسر نون است. حَدّ (به فتح حاء بی نقطه و تشدید دال بی نقطه) این جا به معنی مبدأ است. غَایَه این جا به معنی «نَهایَه» است و این، اشارت است به تفسیر آیت سورۀ حدید: «هُوَ اَلْأَوَّلُ وَ اَلْآخِرُ»
»و مراد این است که: اوّلیّت او نسبت به غیر او منحصر نیست در این که او ازلی است و غیر او حادث است، تا اوّلیّت او منتهایی داشته باشد، بلکه در وقتِ بودنِ غیر او نیز او اوّل است، به اعتبار این که بقای غیر او، بی نگاه داشتنِ او ممکن نیست، چنانچه گفته در سورۀ فاطر:«إِنَّ اَللّهَ یُمْسِکُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ أَنْ تَزُولا» .
» و أیضاً آخریّت او منحصر نیست در این که او باقی می ماند بعد از فنای دنیا پیش از عودِ آن، چنانچه در نهج البلاغه است در خطبه ای که اوّلش: «مَا وَحَّدَهُ مَنْ کَیَّفَهُ» است که:«و انه یعود سبحانه بعد فناء الدنیا وحده لا شیء معه- تا قول او که:-ثم یعیدها من هذا الفناء» تا آخریّت او مبدأی و منتهایی داشته باشد، بلکه در وقت بودنِ غیر او نیز او آخر است؛ به این معنی که او پایانِ کارِ هر پایانِ کار است، چنانچه گذشت در «بَابُ الْکَوْنِ وَالْمَکَانِ» که باب ششم است در امثال حدیث چهارم که: «انْقَطَعَتْ عَنْهُ الْغَایَهُ وَهُوَ غَایَهُ کُلِّ غَایَهٍ» و بیان شد. لَمْ یَسْبِقْهُ به صیغۀ مضارع غایب معلومِ باب «ضَرَبَ» و «نَصَرَ» است. وقت، عبارت است از قطعه ای از دهر که به آن آزموده می شود طول و قصرِ بقای چیزی، نظیر «گز» در مساحت اجسام، چنانچه می گویند که: چند وقت است که فلان در این شهر است. و زمان، مستعمل می شود در کمتر از وقت نیز. التَّعَاوُر (به عین بی نقطه و راء بی نقطه، مصدر باب تَفاعل): دریافتن به نوبت. مراد به نفی تعاورِ زیاده و نفی تعاورِ نقصان، بیان استجماع جمیع صفات کمال است، پس صفات ذات او نه چنین است که گاهی زیاد شود از آنچه هست و گاهی نشود و بر قرار اوّل باشد. و أیضاً صفات ذات او نه چنین است که گاهی ناقص شود و گاهی نشود و بر قرار اوّل باشد. أَیْن (به فتح و کسر همزه و سکون یاء دو نقطه در پایین) با تنوین است و به معنی حِین است. ثُمِّ (به ضمّ ثاء سه نقطه و تشدید میم) با تنوین است و عبارت است از اسباب کاری، مثل «اَثاثُ الْبَیْت» و مراد این جا، این است که: فعل او به قول «کُنْ» است و محتاج به اعانتِ اَدَوات نیست. و می تواند بود که مأخوذ باشد از «ثُمَّ» به ضمّ ثاء و فتح میم مشدّده، نظیر «قِیل و قَال» و مراد این باشد که: فعل او مُتراخی از ارادۀ او نیست. یعنی: آن کس است که نیست در اوّل بودنِ او منتهایی و نه برای آخر بودن او مبدئی و نه منتهایی. آن کس است که سابق نشده او را وقتی. و متقدّم نشده او را زمانی. و به نوبت درنمی یابد او را زیادتی در صفات ذات و نه نقصانی در آنها. و بیان کرده نمی شود به وقتی و نه ادواتی و نه مکانی. اصل: «الَّذِی بَطَنَ مِنْ خَفِیَّاتِ الْأُمُورِ، وَظَهَرَ فِی الْعُقُولِ بِمَا یُری فِی خَلْقِهِ مِنْ عَلَامَاتِ التَّدْبِیرِ، الَّذِی سُئِلَتِ الْأَنْبِیَاءُ عَنْهُ فَلَمْ تَصِفْهُ بِحَدٍّ وَلَا بِبَعْضٍ، بَلْ وَصَفَتْهُ بِفِعَالِهِ، وَدَلَّتْ عَلَیْهِ بِآیَاتِهِ، لَاتَسْتَطِیعُ عُقُولُ الْمُتَفَکِّرِینَ جَحْدَهُ؛ لِأَنَّ مَنْ کَانَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ فِطْرَتَهُ وَمَا فِیهِنَّ وَمَا بَیْنَهُنَّ وَهُوَ الصَّانِعُ لَهُنَّ، فَلَا مَدْفَعَ لِقُدْرَتِهِ». . شرح: بَطَنَ به صیغۀ معلومِ باب «نَصَرَ» است به معنی خفی. و خَفا از خفیّات، عبارت است از این که کنه او از هر پنهانی، بسیار پنهان تر است، یا از این که از جنس سایر پنهان ها نیز. الفْ لامِ التَّدْبِیر برای عهد خارجی است و عبارت است از خلقِ به قولِ «کُنْ» و محضِ نفوذ اراده. الْحَدّ (به فتح حاء بی نقطه و تشدید دال بی نقطه): تمام حقیقت. الْفِعَال (به فتح فاء و تخفیف عین بی نقطه): کرم؛ و این جا عبارت است از استجماعِ جمیع کمالات به اعتبار صفات ذات، مثل علم به کُلِ ّ شَیْ ء و قدرت بر کُلِ ّ شَیْ ء». ضمیر عَلَیْهِ راجع به موصوف به فِعال است. آیَاتِهِ عبارت است از افعال عجیبه که به قولِ «کُنْ» و محض نفوذ اراده است و هر یک دلالت می کند بر این که فاعلش بری از هر نقص است، پس مستجمع جمیع صفات کمال است. و این، اشارت است به امثال آیت سورۀ شعراء:«قالَ فِرْعَوْنُ وَ ما رَبُّ اَلْعالَمِینَ*`قالَ رَبُّ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُمَا» .
» فَلَا مَدْفَعَ لِقُدْرَتِهِ اشارت است به این که اوّل آنچه بنده می شناسد به آن ربّ خود را، قدرت بر تکوینِ چیزی به قول «کُنْ» و محض نفوذ اراده است. یعنی: آن کس است که پنهان است از پنهان های چیزها. و ظاهر است بودن او به آنچه دیده می شود در مخلوقات او که علامت های تدبیر اوست. آن کس است که پرسیده شدند پیغمبران از کنه ذات او، یا شخص او، پس بیان نکردند او را به اسم جامدِ محضی که تمام حقیقت او باشد و نه به اسم جامد محضی که بعض حقیقت او باشد، بلکه بیان کردند او را به فِعال او و راه نمودند بر او به نشان های عجیب او. استطاعت ندارند عقل های نظر کنندگان به قصد علم به احوال این جهان، انکارِ بودن او را؛ چه کسی که باشد آسمان ها و زمین است از ستارگان و معادن و مانند آنها و آنچه میان زمین و آسمان است از هوا و ابر و باران و مانند آنها؛ و اوست و بس سازندۀ آنها، پس دفع نیست قدرت او را. اصل: «الَّذِی نَأی مِنَ الْخَلْقِ، فَلَا شَیْ ءَ کَمِثْلِهِ، الَّذِی خَلَقَ خَلْقَهُ لِعِبَادَتِهِ، وَأَقْدَرَهُمْ عَلی طَاعَتِهِ بِمَا جَعَلَ فِیهِمْ، وَقَطَعَ عُذْرَهُمْ بِالْحُجَجِ، فَعَنْ بَیِّنَهٍ هَلَکَ مَنْ هَلَکَ، وَبِمَنِّهِ نَجَا مَنْ نَجَا، وَلِلّهِ الْفَضْلُ مُبْدِئاً وَمُعِیداً». . شرح: نَأی، به فتح نون و همزه و الف منقلبه از یاء است. فاء برای بیان است. لَاشَیْ ءَ کَمِثْلِهِ مضمون آیت سورۀ شوری است که بیان شد در شرح حدیث سومِ باب چهارم که «بَابُ أَدْنَی الْمَعْرِفَه» است. خَلَقَ خَلْقَهُ لِعِبَادَتِهِ اشارت است به آنچه در سورۀ ذاریات است که:«وَ ذَکِّرْ فَإِنَّ اَلذِّکْری تَنْفَعُ اَلْمُؤْمِنِینَ*`وَ ما خَلَقْتُ اَلْجِنَّ وَ اَلْإِنْسَ إِلاّ لِیَعْبُدُونِ»
»خواه ضمیر جمع، راجع به مُؤْمِنِین باشد و مراد این باشد که: اگر پرستش مؤمنان معلومِ او نمی بود، خلق نمی کرد؛ و خواه راجع به جنّ و انس باشد و مراد این باشد که: اگر تعریضِ ثواب و عقاب به تکلیف به عبادت نمی بود، خلق نمی کرد. وَأَقْدَرَهُمْ عَلی طَاعَتِهِ بِمَا جَعَلَ فِیهِمْ اشارت است به جواز تخلّف معلول از علّت تامّه و به این که هر مکلّف، مستجمع علّت تامّۀ طاعت و علّت تامّۀ عصیان است. وَقَطَعَ عُذْرَهُمْ بِالْحُجَجِ اشارت است به نفی جواز خلوّ زمانی از امام معصومِ عالِم به جمیع احکام که شواهد ربوبیّت در زمین و آسمان و محکمات قرآن که در آنها نهی از اختلاف و پیروی ظن صریح شده، دلالت می کند بر بودن او. فَعَنْ بَیِّنَهٍ تا آخر، مضمون آیت سورۀ انفال است:«لِیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَنْ بَیِّنَهٍ وَ یَحْیی مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَهٍ» .
» بِمَنِّهِ، به حرف جرّ و فتح میم و تشدید نون و ضمیر است. و در بعض نسخ به جای آن عَنْهُ است. و در بعض نسخ: «عَنْ بَیِّنَهٍ» است، چنانچه در کتاب توحید ابن بابویه است. یعنی: آن کس است که دور است از مخلوقین خود. بیانِ این آن که: نیست مانند آن قسم کسی چیزی. آن کس است که خلق کرده مخلوقین را برای پرستش او و قادر کرد مخلوقین را بر اطاعت او به آنچه کرده در ایشان از آلات قبض و بسط و جمیع مَوقوفٌ عَلَیْهِ فعل و مَوقوفٌ عَلَیْهِ ترک و بُرید راه عذرِ ایشان را به براهین، پس از روی حجّت جهنّمی شد آن که جهنّمی شد و به تفضّل او نجات یافت آن که نجات یافت. و اللّه تعالی راست تفضّل و کرم بر حالی که ابتدا کنندۀ مخلوقین است و بر حالی که برگردانندۀ ایشان است در روز قیامت. اصل: «ثُمَّ إِنَّ اللّهَ-وَلَهُ الْحَمْدُ-افْتَتَحَ الْحَمْدَ لِنَفْسِهِ، وَخَتَمَ أَمْرَ الدُّنْیَا وَمَحَلَّ الْآخِرَهِ بِالْحَمْدِ لِنَفْسِهِ، فَقَالَ: «وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ قِیلَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ» .
» . شرح: این فقره، تمهید برگشتن بر سر حمد دیگر است و در تمهید نیز، به جملۀ معترضه میان اسم «إِنَّ» و خبرش گفته: وَلَهُ الْحَمْدُ؛ به معنی این که: و او راست و بس ستایش، تا اشارت شود که ستایش دیگران در جنب ستایش او هیچ است، یا راجع به ستایش او می شود. افْتَتَحَ الْحَمْدَ لِنَفْسِهِ اشارت است به سورۀ «فَاتِحَهُ الْکِتَاب» که سورۀ حمد است و ترغیب کرده خلایق را در آن، به اعتبار این که تکلیف کرده بندگان را، به نماز و در هر نماز، آن سوره را لازم ساخته [است]. الْمَحَلّ (به فتح میم و سکون حاء بی نقطه): سختی؛ و مراد این جا، دیوان بزرگ الهی است در روز قیامت که سختی آن معلوم است خصوصاً بر ظالمان. اخبارِ به لفظ ماضی وقُضِیَ وقِیلَ برای تحقّق وقوع است. و تصریح به قائل نکرد برای افادۀ عموم و اشارت به این که اهل جهنّم نیز به حقّیّت آن دیوان اعتراف می کنند. و ظاهر خَتَمَ أَمْرَ الدُّنْیَا وَمَحَلَّ الْآخِرَهِ بِالْحَمْدِ لِنَفْسِهِ این است که اللّه تعالی نیز داخلِ قائلان است. بعد از آن حمد که گذشت، به درستی که اللّه تعالی گشود درِ ستایش را برای خود و ختم کرد کار دنیا و دیوان بزرگ نشئۀ آخرت را که متعلّق است به کار دنیا، به ستایش برای خود؛ به این روش که گفت در سورۀ زمر که: و دیوان شد میان مردمان به حق و گفته شد که: ستایش اللّه تعالی راست که صاحب کلِ ّ اختیارِ هر کس و هر چیز است. اصل: «الْحَمْدُ لِلّهِ اللَّابِسِ الْکِبْرِیَاءِ بِلَا تَجَسُّدٍ ، وَالْمُرْتَدِی بِالْجَلالِ بِلَا تَمَثُّلٍ ، وَالْمُسْتَوِی عَلَی الْعَرْشِ بِغَیْرِ زَوَالٍ، وَالْمُتَعَالِی عَلَی الْخَلْقِ بِلَا تَبَاعُدٍ مِنْهُمْ وَلَا مُلَامَسَهٍ مِنْهُ لَهُمْ». . شرح: اللَّابِس به معنی «الَّذِی لَبِسَ» است و لِهذَا عمل کرده در مَفعولٌ بِه، یا آن که اسم فاعل به معنی ماضی است. الْکِبْرِیَاء (به کسر کاف و سکون باء یک نقطه و کسر راء بی نقطه و یاء دو نقطه در پایین و الف ممدوده): تکبّر. و تکبّر اللّه تعالی عبارت است از تکلیف هر کس به تضرّع و تذلّل نزد او. الْمُسْتَوِی عَلَی الْعَرْشِ بیان شد در باب بیستم که «بَابُ الْعَرْشِ وَالْکُرْسِیِّ» است. یعنی: ستایش اللّه تعالی راست که پوشیده لباس تکبّر را بی بدن بودن و ردای خود ساخته عظمت را بی صورت داشتن و مستولی است بر تخت پادشاهی بی فنا و بلند مرتبه است بر مخلوقین خود بی دوریِ مسافت از ایشان به این روش که به فاصله بر بالای ایشان باشد و نه مباشرتی که از جانب او باشد ایشان را به این روش که متّصل به ایشان بر بالای ایشان باشد. اصل: «لَیْسَ لَهُ حَدٌّ یُنْتَهی إِلی حَدِّهِ، وَ لَالَهُ مِثْلٌ؛ فَیُعْرَفَ بِمِثْلِهِ، ذَلَّ مَنْ تَجَبَّرَ غَیْرَهُ، وَصَغُرَ مَنْ تَکَبَّرَ دُونَهُ، وَتَوَاضَعَتِ الْأَشْیَاءُ لِعَظَمَتِهِ، وَانْقَادَتْ لِسُلْطَانِهِ وَعِزَّتِهِ، وَکَلَّتْ عَنْ إِدْرَاکِهِ طُرُوفُ الْعُیُونِ، وَقَصُرَتْ دُونَ بُلُوغِ صِفَتِهِ أَوْهَامُ الْخَلَائِقِ». . شرح: الْحَدّ (به فتح حاء بی نقطه و تشدید دال بی نقطه): کنار، و حقیقت مرکّبه از جنس و فصل. و بنابر اوّل، ینتهی به صیغۀ معلوم است و مراد این است که: کنار ندارد اصلاً، نه کنار حسّی که برای جسم می باشد و نه کنار عقلی که برای کسی می باشد که کمالاتش متناهی باشد و علوم غیر متناهیه مثلاً نداشته باشد. و بنابر دوم، یُنْتَهی به صیغۀ مجهول است و إِلَیْهِ نایب فاعل است و مراد این است که: کنه او مکتسب نمی شود، موافق آنچه گذشت در این حدیث که: «فَلَمْ تَصِفْهُ بِحَدٍّ وَلَا بِبَعْضٍ». مِثْل (به کسر میم و سکون ثاء سه نقطه) عبارت است از موافق در حقیقت، یا در لا تَناهیِ صفات کمال، یا در فعلِ به قولِ «کُنْ». التَّجَبُّر: به فرمان خود درآوردنِ کسی دیگر به رأی اذنِ اَعلی از آن کس. الْعِزَّه: بی ننگ بودن. الطُّرُوف (به ضمّ طاء بی نقطه و ضمّ راء بی نقطه، جمع «طِرْف» به کسر طاء و سکون راء): نفیس های گزیده که هر که آنها را بیند گزیند. الصِّفَه: ثنای چیزی، و بیان چیزی. و مراد این جا جمیعِ ثناهاست، یا مراد کنه ذات است، یا مراد کیفیّت است. یعنی: نیست اللّه تعالی را کناری که رسد سوی آن. و نه او را مثلی است پس شناختهشود به آن مثل. خوار شد هر که فرمان فرمایی از پیش خود کرد غیر او. و کوچک شد هر متکبرّی سوای او. و فروتنی کرد هر چیز برای عظمت او. و فرمان برداری کرد اشیا برای پادشاهی و بی ننگی او. و کند شد از دریافتنِ او گزیده ها از جملۀ چشم ها. و کوتاهی کرد نرسیده به جمیع ثناهای او هر چه در اذهان جمیع خلایق درآید. اصل: «الْأَوَّلِ قَبْلَ کُلِّ شَیْ ءٍ وَلَا قَبْلَ لَهُ، وَالْآخِرِ بَعْدَ کُلِّ شَیْ ءٍ وَلَا بَعْدَ لَهُ ، وَالظَّاهِرِ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ بِالْقَهْرِ لَهُ، وَالْمُشَاهِدِ لِجَمِیعِ الْأَمَاکِنِ بِلَا انْتِقَالٍ إِلَیْهَا، لَا تَلْمِسُهُ لَامِسَهٌ، وَلَا تَحُسُّهُ حَاسَّهٌ «هُوَ اَلَّذِی فِی اَلسَّماءِ إِلهٌ وَ فِی اَلْأَرْضِ إِلهٌ وَ هُوَ اَلْحَکِیمُ اَلْعَلِیمُ»
». . شرح: معنی اوّلیّت او و آخریّت او بیان شد در شرح فقرۀ «الَّذِی لَیْسَتْ فِی أَوَّلِیَّتِهِ» تا آخر. و«هُوَ اَلَّذِی فِی اَلسَّماءِ إِلهٌ
»از سورۀ زخرف است و بیان شد در حدیث یازدهمِ باب نوزدهم که «بَابُ الْحَرَکَهِ وَالِاْنتِقَالِ» است. حصر در«وَ هُوَ اَلْحَکِیمُ اَلْعَلِیمُ
»مبنی بر فرق میان معانی اسمای اللّه و اسمای مخلوقین است که بیان شد در احادیث باب هفدهم؛ و اشارت است به این که کار را به او باید گذاشت و راضی به قضای او باید بود و در احکام نیک و بد، رجوع به رسول و حجج او باید کرد که به وحی الهی اخذ کرده اند بی واسطه یا به واسطه. یعنی: اوّل است پیش از هر چیز و نیست پیشْ او را. و آخر است بعد از هر چیز و نیست بعد او را. و غالب است بر هر چیز به کمال تسلّط بر آن. و حاضرِ جمیع مکان ها است بی انتقالی سوی آنها. به لمس درنمی یابد او را هیچ حسِ ّ لمس. و ادراک نمی کند او را هیچ یک از حواسّ خمس. او آن کس است که در آسمان مستحقّ عبادت است و در زمین مستحقّ عبادت است. و اوست و بس. درست کردارِ به غایت دانا. اصل: «أَتْقَنَ مَا أَرَادَ مِنْ خَلْقِهِ مِنَ الْأَشْبَاحِ کُلِّهَا، لَابِمِثَالٍ سَبَقَ إِلَیْهِ، وَلَا لُغُوبٍ دَخَلَ عَلَیْهِ فِی خَلْقِ مَا خَلَقَ لَدَیْهِ، ابْتَدَأَ مَا أَرَادَ ابْتِدَاءَهُ، وَأَنْشَأَ مَا أَرَادَ إِنْشَاءَهُ عَلی مَا أَرَادَ مِنَ الثَّقَلَیْنِ: الْجِنِّ وَالْإِنْسِ؛ لِیَعْرِفُوا بِذلِکَ رُبُوبِیَّتَهُ، وَتَمَکَّنَ فِیهِمْ طَاعَتُهُ». . شرح: مِنْ در اوّل، تبعیضیّه است. و در دوم، بیانیّه است. خَلْقِهِ به معنی «مَخْلُوقِهِ» است. الْأَشْبَاح: اَبدان. ضمیر سَبَقَ راجع به «مِثال» است. و ضمیر إِلَیْهِ راجع به اللّه است. و لَابِمِثَالٍ سَبَقَ إِلَیْهِ برای ابطال قول فلاسفه است که انواع ابدان را قدیم می شمرند و اشخاص هر نوع را غیر متناهی در ماضی می شمرند. اللُّغُوب (به ضمّ لام و ضمّ غین با نقطه و باء یک نقطه): ماندگی. نفیِ لغوب، اشارت است به این که خلق او به حرکت برای تحریک عضوی یا اداتی نیست، بلکه به قول «کُنْ» و محضِ نفوذ اراده است. لَدَیْهِ، به فتح لام و فتح دال بی نقطه و سکون یاء دو نقطه در پایین؛ و ضمیر، راجع به مَا است. و این، از قبیل ذکر فردِ خفی است؛ زیرا که خلق به معنی تقدیر و تدبیر است و یک فرد آن که مقدّم می باشد بر وقت وقوع مخلوق، اَشکالی نمی دارد، غالباً همگی اشکال، در فردی می باشد که در وقت وقوع مخلوق است. عَلی مَا أَرَادَ متعلّق است به هر یک از ابْتَدَأَ و أَنْشَأَ که فعل ماضی است. مِنْ تبعیضیّه است و مراد این است که هر یک از افراد جنّ و انس به اعتبار اشتمال بر آثار تدبیر در اعضا و عروق ساکنه و متحرّکه و امثال آنها به روشی است که معلوم است هر ناظر را این که ابتدایی و انشایی است به قولِ «کُنْ» و مستند نیست به طبیعت مَنیِ پدر و مادر که مُتشابه الْأَجزاء است و شعوری ندارد اصلاً. مُشارٌ إِلَیْهِ ذلِکَ مصدر ابْتَدَأَ و أَنْشَأَ است. و تَمَکَّنَ، به صیغۀ مضارع غایبۀ معلومِ باب تفعّل، به حذف یک تاء، منصوب است. یعنی: محکم کرده آنچه را که خواسته از جملۀ مخلوق خود، که آن خواستۀ ابداناست، همگی آنها نه به مدد مانندی که پیشی گرفته باشد اللّه تعالی سوی آن و بی ماندگی که داخل شده باشد بر او در خلق آنچه خلق کرده نزد آن. بیانِ این آن که: ابتدا کرد روز به روز آنچه را که خواست ابتدای آن را و احداث کرد روز به روز آنچه را که خواست احداث آن را، بر نهجی که خواسته از جملۀ دو طایفۀ سنگین که جنّ و انس است، تا شناسند به آن ابتدا کردن و احداث کردن به قولِ «کُنْ»، صاحبِ کلِ ّ اختیارِ هر کس و هر چیز بودنِ او را و متمکّن شود در ایشان فرمان برداریِ او. اصل: «نَحْمَدُهُ بِجَمِیعِ مَحَامِدِهِ کُلِّهَا عَلی جَمِیعِ نَعْمَائِهِ کُلِّهَا، وَنَسْتَهْدِیهِ لِمَرَاشِدِ أُمُورِنَا، وَنَعُوذُ بِهِ مِنْ سَیِّئَاتِ أَعْمَالِنَا، وَنَسْتَغْفِرُهُ لِلذُّنُوبِ الَّتِی سَبَقَتْ مِنَّا، وَنَشْهَدُ أَنْ لَاإِلهَ إِلَّا اللّهُ، وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، بَعَثَهُ بِالْحَقِّ نَبِیّاً دَالًّا عَلَیْهِ، وَهَادِیاً إِلَیْهِ، فَهَدی بِهِ مِنَ الضَّلَالَهِ، وَاسْتَنْقَذَنَا بِهِ مِنَ الْجَهَالَهِ». . شرح: الْمَحَامِد (به فتح میم اوّل و کسر میم دوم، جمع «مَحْمَد» به کسر میم و سکون حاء و فتح میم دوم): آلت های حمد که در حامد است، مثل زبان و دل و سایر اعضا و اجزا که موافقت زبان و دل کند. النَّعْمَاء (به فتح نون و سکون عین و مدّ): نعمت. الْمَرَاشِد (جمع «مَرْشَد» به فتح میم و سکون راء و فتح شین): راه های راست. لِلذُّنُوبِ الَّتِی سَبَقَتْ مِنَّا مبنی بر خلط خود به شیعۀ خود است، نظیر«فَلَمّا آسَفُونا»
»که بیان می شود در حدیث ششمِ باب آینده. یعنی: ستایش می کنیم اللّه تعالی را به وسیلۀ جمیع آلت های ستایش او، همگی آنها بر جمیع نعمت او همگی آن. و طلب هدایت او می کنیم برای راه های راستِ کارهای ما. و پناه می گیریم به او از بدهای عمل های ما. و طلب آمرزش می کنیم از اللّه تعالی برای گناهانی که در سابق زمان سر زده از ما. و گواهی می دهیم که مستحقّ عبادتی نیست مگر اللّه تعالی و این که محمّد، بنده و فرستادۀ اوست سوی خلایق؛ فرستاد او را با آنچه به کار آمدنی است بر حالی که پیغمبری است که دلالت کنندۀ مردمان است بر راه شناخت ربوبیّت اللّه تعالی و راهنماست سوی او. پس راه نمود و رها کرد اللّه تعالی به محمّد، مردمان را از گمراهی ایشان و نجات داد ما را به محمّد از حکم و عملِ بی علم. اصل: «مَنْ یُطِعِ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِیماً»
» وَنَالَ ثَوَاباً جَزِیلاً؛ وَمَنْ یَعْصِ اللّهَ وَرَسُولَهُ، فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَاناً مُبِیناً، وَاسْتَحَقَّ عَذَاباً أَلِیماً، فَأَنْجِعُوا بِمَا یَحِقُّ عَلَیْکُمْ مِنَ السَّمْعِ وَالطَّاعَهِ وَإِخْلَاصِ النَّصِیحَهِ وَحُسْنِ الْمُؤَازَرَهِ ، وَأَعِینُوا عَلی أَنْفُسِکُمْ بِلُزُومِ الطَّرِیقَهِ الْمُسْتَقِیمَهِ، وَهَجْرِ الْأُمُورِ الْمَکْرُوهَهِ، وَتَعَاطَوُا الْحَقَّ بَیْنَکُمْ، وَتَعَاوَنُوا بِهِ دُونِی، وَخُذُوا عَلی یَدَیَ الظَّالِمِ السَّفِیهِ، وَمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ، وَانْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ، وَاعْرِفُوا لِذَوِی الْفَضْلِ فَضْلَهُمْ، عَصَمَنَا اللّهُ وَإِیَّاکُمْ بِالْهُدی، وَثَبَّتَنَا وَإِیَّاکُمْ عَلَی التَّقْوی، وَأَسْتَغْفِرُ اللّهَ لِی وَلَکُمْ». . شرح: «وَ مَنْ یُطِعِ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِیماً
»از سورۀ احزاب است و پیش از آن این است که:«یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِتَّقُوا اَللّهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدِیداً*`یُصْلِحْ لَکُمْ أَعْمالَکُمْ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ» .
» «وَ مَنْ یَعْصِ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ»
»در سورۀ احزاب و نساء و جنّ هست. الْإِنْجَاع (به نون و جیم و عین بی نقطه): به مطلب رسیدن. فاء در فَانْجَعُوا برای تفریع است و اشارت است به این که: اطاعت اللّه تعالی در تقوی و قول سَدید، عبارت است از پیروی امام عالم به جمیع احکام؛ و عصیان ایشان، ضدّ آن است. النَّصِیحَه: خالص بودن برای کسی. إِخْلَاصُ النَّصِیحَه، از قبیل مبالغه است و مراد این است که: کمالِ فرمان برداری امام، مبادا که به قصد دنیا باشد. دُونِی به معنی «عِنْدِی» است. أَسْتَغْفِرُ اللّهِ لِی مبنی بر خلط است، نظیر«لِیَغْفِرَ لَکَ اَللّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ»
». یعنی: هر که اطاعت کند اللّه تعالی را و رسول او را به اتّقاء و قول سدید، پس به تحقیق به مطلب رسیده رسیدنی بزرگ و دریافته ثوابِ فراوان را. و هر که نافرمانی کند اللّه تعالی و رسول او را، پس به تحقیق زیان کار شده زیان کاری ظاهر و سزاوار شده عذاب دردناک را، پس به مطلب رسید به آنچه لازم می شود بر شما که شنیدن سخن امام حق است و فرمان برداری اوست و خالص ساختنِ کمالِ فرمان برداری اوست و نیکوییِ مدد کردنِ امام حق است. و مدد کنید عقل خود را بر هوا و هوس خود، تا عقل، هوس را مغلوب کند به ملازمت راه راست و مفارقتِ کارهایی که اللّه تعالی در سؤال از آنها کراهت دارند. و داد و ستد حق کنید میان خود. و مددِ هم کنید به حق نزد من. و بچسبید بر دو دست ظالمِ بی عقل. و امر به پیروی علم کنید. و نهی از پیروی ظن کنید. و شناسید برای صاحبان فضیلت، فضیلت ایشان را. نگاه داراد ما را اللّه تعالی و شما را به راستی. و ثابت قدم کناد ما را و شما را بر پرهیزکاری. و طلب آمرزشِ اللّه تعالی می کنم برای خود و برای شما.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 2 , ص 467 )
أی قادر علی الخلق قبل الخلق. قال برهان الفضلاء: هذا وأمثاله علی سبیل المجاز،یعنی کأنّه قبل الخلق-لقدرته علیه من غیر مانع- خالق،کما أنّ غیر الأصمّ عند عدم صوت سمیع. أقول :تمثیله-سلّمه اللّه تعالی-دلاله علی أنّ التجوّز إنّما هو بالنسبه بین الخالق وفعلیّه المخلوق،وهو سبحانه خالق حقیقه دائماً،کما أنّه عالم أزلاً أبداً،وربّ إذ لا مربوب.وقد سبق أنّ صفات الفعل حدوثها باعتبار النسب والمتعلّقات،وهی أفعال حادثه لا صفات حقیقیّه. هدیّه: «السبیع»کأمیر:أبو بطن من همدان.فی القاموس:منهم الإمام أبو إسحاق عمرو بن عبداللّه.ومحلّه بالکوفه منسوبه إلیهم أیضاً . «عجب»کعلم،و«تعجّب»بمعنی. (من حسن صفته) أی وصفه وثنائه. (وما ذکره) أی ومن حسن ما ذکره،فعطف تفسیر علی صفته. «أملیت»الکتاب و«أمللته»بمعنی أی قرأته. (لا یموت) ؛إذ الموت والحیاه من مخلوقاته؛
«خَلَقَ اَلْمَوْتَ وَ اَلْحَیاهَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً»
. (عجائبه) أفاعیله،أی أفعاله العجیبه؛لأنّ کلّ یوم من أیّام الدنیا والآخره. (مشارکاً) یحتمل فتح الراء وکسرها والفتح أولی.والولد مشارک لوالده فی شرفه وعزّه. (هالکاً) مفعول ل«الموروث»بمعنی الوارث؛إذ الموروث بمعنی الموصول إلیه المیراث. قال السیّد الأجلّ النائینی:«فیکون موروثاً هالکاً»لهلاک کلّ حادث،وحدوث کلّ مولود . (ولم تقع علیه الأوهام) أی بالإحاطه. (ماثلاً) أی شبیهاً.شبّهه بالأشباح المدرکه بالأذهان. قال برهان الفضلاء: وقوع الوهم علی شیء عباره عن تصوّره باسم غیر مشتقّ.و«الماثل»:شبیه الشیء فی اسم غیر مشتقّ. (حائلاً) أی متغیّراً،من حال یحول،إذا تغیّر عن حاله. وضبط السیّد الأجلّ النائینی:«خایلاً»بالمعجمه.قال: أی فیکون بعد انتقاله تعالی عن ذلک من مقابلتها وما فی حکمها«خایلاً»أی ذا خیال وصوره متمثّله فی المدرک . وقال برهان الفضلاء:یعنی بعد انتقالها عنه ومرور الأیّام متغیّراً عن حال إلی حال. (نهایه) أی لیس لأوّلیّته أوّل ولا لآخریّته آخر؛لأزلیّته وأبدیّته سبحانه. (لم یسبقه) ؛إذ الوقت من مخلوقاته. و«التعاور»:التناوب. (ولا یوصف) أی لا یقع الجواب بوضعٍ وکیفٍ عن السؤال عن أینه وحقیقته. (ومکان) ؛لأنّ الأین والمکان من مخلوقاته وحقیقته لا تدرک لمخلوق. (بطن من خفیّات الاُمور) أی أخفی من کلّ خفیّ بالعدم السبیل لدرکٍ إلی ذاته، وأظهر من کلّ ظاهر بآثاره وآیاته. (بحدّ) أی بمعرّف لتمام حقیقته أو بعضها. وضبط السیّد الأجلّ النائینی:«ولا بنغض»بالنون والغین والضاد المعجمتین،أی ولا بحرکه وانتقالٍ من حالٍ إلی حال . وقال برهان الفضلاء:أی فلم یصفوه باسم غیر مشتقّ یکون تمام حقیقته ولا باسم غیر مشتق یکون بعض حقیقته. (ودلّت علیه بآیاته) أی اُممهم بآیات ربوبیّته،وإشاره إلی قوله تعالی فی سوره الشعراء:
«قالَ فِرْعَوْنُ وَ ما رَبُّ اَلْعالَمِینَ*`قالَ رَبُّ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُمَا»
،وفی سوره طه:
«قالَ فَمَنْ رَبُّکُما یا مُوسی*`قالَ رَبُّنَا اَلَّذِی أَعْطی کُلَّ شَیْ ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدی»
. (فلا مدفع لقدرته) حتی یثبتون إیجابه،أو ینسبون التدبیر إلی الطبائع. (وأقدرهم) :أعطاهم القدره. فی بعض النسخ-کما فی توحید الصدوق رحمه الله-:«وعن بیّنه» مکان«وبمنّه». (و للّه الفضل) أی التفضّل والکرم. (ومعیداً) أی لهم لیوم الحساب. (افتتح الحمد لنفسه) ناظر إلی قوله:«وللّه الفضل مبدئاً»کنظیره إلی قوله:«معیداً». وقال السیّد الأجلّ النائینی:«ومعیداً»حیث لطف بهم ومنَّ علیهم بالحجج من النبیّ والوصیّ . قیل:«افتتح»أی فی القرآن. وقال برهان الفضلاء:أی أبواب عباده الخلق له تعالی،بمعنی ترغیبهم إلیها بجعله فاتحه الکتاب لازمه لصلاتهم. (ومحلّ الآخره) :مصدر میمی بمعنی الحلول. وقال برهان الفضلاء:«ومحلّ الآخره»بفتح المیم وسکون الحاء شدّتها وصعوبتها. (فقال:
«وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ»
) فی سوره الزمر . فی بعض النسخ:«بلا تجسّد»علی التفعّل مکان التفعیل.وکذا«بلا تمثّل». وقد سبق معنی الاستواء علی العرش. (ینتهی) علی ما لم یسمّ فاعله. (إلی حدّه) :إلی کنهه. (وکلّت) :عجزت. و«الطروف»:جمع الطّرف،وهو تحریک الجَفْن بالنظر. (بالقهر له) أی بالتسلّط والغلبه،أو اللام للاختصاص،والضمیر له سبحانه. (والمشاهد) أی الحاضر. وقد ذکرت آیه
«هُوَ اَلَّذِی فِی اَلسَّماءِ إِلهٌ وَ فِی اَلْأَرْضِ إِلهٌ»
فی الثانی عشر فی الباب التاسع عشر. (من الأشباح کلّها) أی من الأعیان کلّها. و«اللغوب»:الإعیاء والتعب. و«الإراده»فی (علی ما) بمعنی الطلب التکلیفی. (وتمکّن) علی المضارع الغائبه بحذف إحدی التائین. و«المحامد»:جمع محمده بکسر المیم الثانیه،وتفتح مصدر میمی بمعنی الحمد. (کلّها) :مبالغه فی التأکید؛للشمول. و«النّعماء»بالفتح والمدّ:النعمه. و«المراشد»:جمع المرشد کمنصب،من الرُّشد بمعنی استواء الطریق واستقامتها. (فهدی به) مکان«فهدانا»-کما یقتضیه السیاق-دلاله علی أنّ الهدایه هنا بمعنی إراءه الطریق،وإشاره إلی قوله تعالی:
«إِنَّکَ لا تَهْدِی مَنْ أَحْبَبْتَ»
،وإلی أنّ الهدایه المنفیّه فی هذه الآیه بمعنی الاستنقاذ والإیصال إلی المطلوب. (ومن یعص اللّه ورسوله) أیّ عصیان أفحش؟وأیّ کفر أغلظ؟وأیّ عناد أفضح؟وأیّ قول أقبح؟وأیّ طریق أهلک من القول بولایه من ادّعی الربوبیّه لنفسه کحلّاج القدریّه وجنیدهم وبسطامیّهم. (فابخعوا بما یحقّ علیکم) بالمفرده ثمّ المعجمه ثمّ المهمله؛أی فبالغوا فی أداء ما یجب علیکم. قال ابن الأثیر فی نهایته: فیه:أتاکم أهل الیمن أرقّ قلوباً وأبخع طاعهً؛أی أبلغ وأنصح فی الطاعه من غیرهم، کأنّهم بالغوا فی بَخْع أنفسهم،أی قهرها وإذلالها بالطاعه . الجوهری:بخع بالحقّ خضع له وأقرَّ به .ونحوه فی القاموس . وضبط برهان الفضلاء سلّمه اللّه تعالی:«فأنجعوا»بالنون والجیم والمهمله،علی الأمر من الإفعال.قال:«الإنجاع»:الوصول إلی المطلب.ولم أقف علی مأخذه.وفی کتب اللغه:نجع الطعام:هنّأ أکله،والوعظ فیه:دخل وأثّر.وانتجع:طلب الکلأ فی موضعه .فلعلّه قصد لازم المعنی. وقال السیّد الأجلّ النائینی: «فانجعوا بما یحقّ علیکم»أی فأفلحوا بما یجب علیکم من الأخذ سمعاً وطاعهً وإخلاص النصیحه،وأن لا تغشّ بخدعه ومیل إلی الفساد والضلال،«وتناولوا الحقّ بینکم» . و«الموازره»:المعاونه. و (المکروهه) هنا بمعنی الممنوعه. (دونی) قیل:أی من غیر مراجعه إلیّ فی کلّ أمر أمر. وقال السیّد الأجلّ النائینی رحمه الله:«دونی»أی عندی وقریباً منّی،أو قبل الوصول إلیّ . وقال برهان الفضلاء:«دونی»أی عندی. ومن الظالمین السفهاء الشیعه المبتلی بالتصوّف؛مغترّاً بما تری ظاهراً فی الصوفی من العزله والخضوع والاستکانه ومداومه الذکر والسهر وترک الدنیا وغیرها من الأعمال الحسنه،والتصوّف کوسخ حدید رُصّع بالجواهر النفیسه،وهو من غوامض أفکار الشیطان فی أواخر عمره بعد تفریقه الاُمّه علی بضع وسبعین فرقه، وعلمه بأنّ الناجیه منهم لا یتهوّد بوسوسته ولا یتنصّر مثلاً وقلّما تهلک بالمعصیه؛لمکان الزیارات والشفاعات وانفتاح أبواب التوبه إلی المعاینه.
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 2 , ص 358 )
: مرسل. قوله علیه السلام: و لا تنقضی عجائبه، أی کلما تأمل الإنسان یجد من آثار قدرته و عجائب صنعته ما لم یکن وجده قبل ذلک و لا ینتهی إلی حد، أو أنه کل یوم یظهر من آثار صنعه خلق عجیب و طور غریب یحار فیه العقول و الأفهام، و الثانی بالتعلیل أنسب، و فیه رد علی الیهود حیث قالوا: ید الله مغلوله فیکون فی العز مشارکا لمشارکه أنسب، و فیه رد علی الیهود حیث قالوا: ید الله مغلوله فیکون فی العز مشارکا لمشارکه الولد لوالده فی العز و استحقاق التعظیم، أو المعنی أنه ولد فیشارکه فی الحقیقه الأحدیه صارت سببا لعزته لأن التوالد عباره عن کون الشیء مبدء لما هو مثله فی نوعه و جنسه، فیلزم مشارکته معه فی الحقیقه، فیلزم ترکبه سبحانه و کونه ممکنا محتاجا، فینافی عزته و وجوب وجوده فیکون موروثا أی یرثه ولده بعد موته کما هو شأن کل والد. و الحاصل أن کل مولود معلول حادث، و کل حادث بمعرض الهلاک و الفناء. و أیضا السبب الحقیقی للتوالد و التناسل حفظ بقاء النوع الذی لا یمکن له البقاء و أیضا السبب الحقیقی للتوالد و التناسل حفظ بقاء النوع الذی لا یمکن له البقاء الشخصی، فکل مولود لا بد أن یکون کوالده موروثا حادثا هالکا فی وقت و إن کان وارثا موجودا فی وقت آخر. فتقدره شبحا مائلا أی قائما أو مماثلا و مشابها للممکنات، إذ الوهم رئیس القوی الحسیه و الخیالیه، فکل ما یدرکه من الذوات یصوره بقوته الخیالیه شخصا متقدرا کأنه یشاهده شبحا حاضرا عنده، ماثلا بین یدیه فإن کان تصوره للرب سبحانه علی هذا الوجه مطابقا للواقع یلزم کونه تعالی جسما مقداریا محدودا و هو محال، و إن کان کاذبا فلم یکن أدرکه بل أدرک أمرا آخر، فهو تعالی منزه من أن یقع علیه وهم. فیکون بعد انتقالها حائلا أی متغیرا، من حال الشیء یحول إذا تغیر أی لا تدرکه الأبصار، و إلا لکان بعد انتقالها عنه متغیرا و منقلبا عن الحاله التی کانت له عند الإبصار من المقابله و المحاذاه و الوضع الخاص و غیر ذلک، أو عن حلوله فی الباصره بزوال صورته الموافقه له فی الحقیقه عنها، و قیل: المراد بانتقالها عنه مرور الأزمنه علیه سبحانه، و فناء الرائین و حدوث جماعه أخری متغیرا من حال إلی حال کما هو شأن المبصرات. و بعض الأفاضل قرأ بعد مضمومه الباء مرفوعه الإعراب، علی أن یکون اسم کان، و الحائل بمعنی الحاجز أی کان بعد انتقال الأبصار إلیه حائلا من رؤیته، و منهم من قرأ خائلا بالخاء المعجمه أی ذا خیال و صوره متمثله فی المدرک، و التعاور: الورود علی التناوب لم یوصف بأین أی بمکان فیکون نفی المکان تأکیدا أو بجهه مجازا و لا بما؟ إذ لیست له مهیه یمکن أن تعرف حتی یسأل عنها بما هو. قوله علیه السلام: بطن من خفیات الأمور، أی أدرک الباطن من خفیات الأمور و نفذ علمه فی بواطنها، أو المراد أن کنهه تعالی أبطن و أخفی من خفیات الأمور مع أن وجوده أجلی من کل شیء فی العقول بما یری فی خلقه من آثار تدبیره بحد و لا ببعض أی بکونه محدودا بحدود جسمانیه أو عقلانیه أو بأجزاء و أبعاض خارجیه أو عقلیه و قیل: أی لم یحسبوا بحد و لا ببعض حد و هو الحد الناقص کالجواب بالفصل القریب دون الجنس القریب، بل عدلوا عن الوصف بالحد تاما أو ناقصا إلی الرسوم الناقصه و هو الوصف له تعالی بفعاله کما قال الکلیم علیه السلام فی جواب
وَ ما رَبُّ اَلْعالَمِینَ
؟
رَبُّ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُمَا
الآیات. قوله علیه السلام: بما جعل فیهم، أی من الأعضاء و الجوارح و القوه و الاستطاعه بالحجج أی الباطنه و هی العقول، و الظاهره و هی الأنبیاء و الأوصیاء فعن بینه أی بسبب بینه واضحه أو معرضا و مجاوزا عنها، أو عن بمعنی بعد أی بعد وضوح بینه و بمنه نجا من نجا أی بلطفه و توفیقه و إعداد الآلات و هدایته فی الدنیا و بعفوه و رحمته و تفضله فی الثواب بلا استحقاق فی الآخره نجا الناجون، فقوله: و لله الفضل و فی التوحید و عن بینه نجا من نجا فالثانی لا یجری فیه مبدء و معیدا مترتب علی ذلک أی حال التکلیف فی الدنیا و حال الجزاء فی الآخره، و یحتمل أن یکون المراد حال إبداء الخلق و إیجادهم فی الدنیا و حال إرجاعهم و إعادتهم بعد الفناء أو مبدءا حیث بدء العباد مفطورین علی معرفته قادرین علی طاعته و معیدا حیث لطف بهم و من علیهم بالرسل و الأئمه الهداه. و له الحمد الجمله اعتراضیه افتتح الحمد لنفسه أی فی التنزیل الکریم أو فی بدو الإیجاد بإیجاد الحمد، أو ما یستحق الحمد علیه، و فی التوحید: افتتح الکتاب بالحمد، و هو یؤید الأول و محل الآخره أی حلولها و ربما یقرأ بسکون الحاء و هو الجدب و انقطاع المطر و المجادله و الکید، أو بالجیم و هو أن یجتمع بین الجلد و اللحم ماء من کثره العمل و شدته، و علی التقدیرین کنایه عن الشده و المصیبه أی ختم أمر الدنیا و شدائد الآخره و أهوالها بالحمد لنفسه علی القضاء بالحق فعلم أن الافتتاح و الاختتام بحمده من محاسن الآداب. و فی التوحید: و مجیء الآخره، أی ختم أول أحوال الآخره و هو الحشر و الحساب و یمکن أن یقدر فعل آخر یناسبه، أی بدء مجیء الآخره و قضی بینهم أی بإدخال بعضهم الجنه و بعضهم النار، و یظهر من الخبر أن القائل هو الله، و یحتمل أن یکون الملائکه بأمره تعالی. بلا تمثیل أی بمثال جسمانی، و هذا و ما تقدمه دفع لما یتوهم من أن الکبر و العظم و الجلاله و نحوها لا تکون إلا فی الأجساد و الأشباح ذوات المقادیر و الأوضاع، و لا شک أنه سبحانه منزه عن الجسمانیات و صفاتها، فنبه علی أن کبریائه و جلاله علی وجه أعلی و أشرف مما یوجد فی المحسوسات و المتمثلات. قوله: بلا زوال أی بغیر استواء جسمانی یلزمه إمکان الزوال أو لا یزول اقتداره و استیلاؤه أبدا المتعالی عن الخلق بالشرف و العلیه و التنزه عن صفاتهم، لا بما یتوهم من تراخی مسافه بینهما کالفلک بالنسبه إلی الأرض أو بمماسه کالماء و الهواء بالنسبه إلیهما أو قوله علیه السلام: و لا ملامسه نفی لما یتوهم من نفی التباعد من تحقق الملامسه و نحوها، قضیه للتقابل بینهما قیاسا علی الجسمانیات، فإن المتقابلین کلیهما منفیان عنه و إنما یتصف بأحدهما ما یکون قابلا للاتصاف بهما، کما یقال: الفلک لیس بحار و لا بارد، و الجدار لیس بأعمی و لا بصیر لیس له حد ینتهی إلی حده أی الحدود الجسمانیه فینتهی هو إلی حده علی بناء الفاعل أو الحد المنطقی فینتهی علی بناء المفعول إلی تحدیده به أو لأحد لتوصیفه و نعته، بل کلما بالغت فیه فأنت مقصر. ذل من تجبر غیره قوله: غیره، حال عن فاعل تجبر و کذا قوله: دونه، حال عن فاعل تکبر و الضمیران راجعان إلیه سبحانه، أی ذل له کل من تجبر غیره، فإن کل ما یغایره ممکن مخلوق ذلیل للخالق الجلیل. و صغر کل من تکبر دونه فإن جمیع ما سواه موصوف بالصغار أو الصغر لدی خالقه الکبیر المتعال، أو المعنی أن عز المخلوق و رفعته إنما یکون بالتذلل و الخضوع اللائقین به، و بهما یکتسب إفاضه الکمال من خالقه فإذا تجبر و تکبر استحق الحرمان و الخذلان فیزداد صغرا إلی صغره، و ذلا إلی ذله، فلا یرتفع من درجه النقص إلی الکمال، و لا یزال فی الدارین هابطا فی درکات النقص و الوبال. لعظمته أی عند عظمته أو عنده بسبب عظمته، و الاحتمالان جاریان فیما بعده طروف العیون جمع طرف و هو تحریک الجفن بالنظر أو جمع طارف بمعنی طامح، و فی الفائق: طرفت عینه أی طمحت و الظاهر علی کل شیء أی الغالب علیه بالقهر له علی الإیجاد و الإفناء، و إجراء کل ما أراد فیه.
هُوَ اَلَّذِی فِی اَلسَّماءِ إِلهٌ
أی مستحق لأن تعبده و تخضع له السماوات و ما فیها و تتواضع لعظمته و تنقاد لسلطانه و عزته لربوبیته لها
وَ فِی اَلْأَرْضِ إِلهٌ
أی مستحق لأن تخضع له و تعبده الأرض و ما فیها و ما علیها و تنقاد لسلطانه و عزته أتقن أی أحکم ما أراد من خلقه متعلق بأراد أو بیان لما من الأشباح بیان لما علی الأول و لخلقه علی الثانی، و یحتمل أن تکون من الأولی تبعیضیه، و الأشباح: الأشخاص المتغایره و الصور المتباینه النوعیه و الشخصیه. لا بمثال فی التوحید بلا مثال، أی لا فی الخارج و لا فی الذهن سبق أی ذلک المثال إلیه تعالی، أو سبق الله إلی ذلک المثال، و ربما یقرأ علی بناء المفعول أی سبق غیره تعالی إلی خلق ذلک المثال، و لا لغوب أی تعب، و یمکن إرجاع ضمیر لدیه إلیه تعالی و إلی الخلق، فالظرف علی الأول متعلق بخلق، و علی الثانی بدخل و یمکن علی التفعیل أی بإیجاد القوه و القدره علیها و ترکیب العقول الممیزه فیهم، و فی بعض النسخ بالتاء من باب التفعل بحذف إحدی التائین، و المحامد جمع محمده و هی ما یحمد به من صفات الکمال، و قال الفیروزآبادی: المراشد مقاصد الطرق. دالا علیه أی علی الله أو علی الحق الذی بعث به، و الأول أظهر.
وَ مَنْ یَعْصِ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ
*
وضع الظاهر موضع الضمیر لتعظیمها، و الالتذاذ بذکرهما أو لیعلم تقدیم الله علی الرسول، و لا یتوهم کونهما فی درجه واحده. و لعل أحد هذه الوجوه عله الذم فیما رواه مسلم عن عدی بن حاتم أن رجلا خطب عند النبی صلی الله علیه و آله فقال: من یطع الله و رسوله فقد رشد، و من یعصهما فقد غوی فقال رسول الله صلی الله علیه و آله: بئس الخطیب أنت، قل: و من یعص الله و رسوله فقد غوی مع أنه قد ورد فی کثیر من الخطب بالضمیر أیضا. فأنجعوا فی بعض النسخ بالنون و الجیم من قولهم أنجع أی أفلح، أی أفلحوا بما یجب علیکم من الأخذ سمعا و طاعه، أو من النجعه بالضم و هی طلب الکلاء من موضعه، و فی بعضها بالباء الموحده فالخاء المعجمه، قال الجزری: فیه: أتاکم أهل الیمن هم أرق قلوبا و أبخع طاعه، أی أبلغ و أنصح فی الطاعه من غیرهم کأنهم بالغوا فی بخع أنفسهم أی قهرها و إذلالها بالطاعه، و قال الزمخشری فی الفائق: أی أبلغ طاعه من بخع الذبیحه إذا بالغ فی ذبحها، و هو أن یقطع عظم رقبتها، هذا أصله ثم کثر حتی استعمل فی کل مبالغه، فقیل: بخعت له نصحی و جهدی و طاعتی. و إخلاص النصیحه أی لله و لکتابه و لرسوله و للأئمه و لعامه المسلمین و إخلاصها تصفیتها من الغش، و الموازره المعاونه أی المعاونه الحسنه علی الحق. و أعینوا علی أنفسکم أی علی إصلاحها أو ذللوها و أقهروها فالمراد النفس الأماره بالسوء، و فی التوحید أعینوا أنفسکم أی علی الشیطان. و تعاطوا الحق أی تناولوه بأن یأخذه بعضکم من بعض لیظهر و لا یضیع دونی أی عندی و قریبا منی أو قبل الوصول إلی أو حالکون الحق عندی. و خذوا علی ید الظالم أی امنعوه عن الظلم و أقهروه علی ترکه، و السفیه من یتبع الشهوات النفسانیه، و ذو الفضل: العتره الطاهره، أو یشمل غیرهم من العلماء و الصلحاء و الذریه الطیبه و الوالدین و أرباب الإحسان علی قدر مراتبهم، عصمنا الله و إیاکم عن اتباع الباطل بالهدی إلی الحق.
( مرآه العقول ؛ ج 2 , ص 111 )
ص : 4183
وَ رَوَی اَلْحِمَّانِیُّ، عَنْ شَرِیکٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ ، عَنْ أَبِی اَلْیَقْظَانِ، عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِی اَلْجَعْدِ قَالَ: سُئِلَ جَابِرٌ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ، فَقَالَ ذَاکَ خَیْرُ اَلْبَشَرِ، وَ هَلْ یَشُکُّ فِیهِ إِلاَّ کَافِرٌ؟ .
( المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام , جلد 1 , صفحه 275 )
ص : 4184
عَنْهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا زَالَ جَبْرَئِیلُ یُوصِینِی بِالسِّوَاکِ حَتَّی خَشِیتُ أَنْ أَدْرَدَ أَوْ أُحْفَی .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 560 )
ص : 4185
عَلِیُّ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَشْتَرِی اَلْأَمَهَ مِنْ رَجُلٍ فَیَقُولُ إِنِّی لَمْ أَطَأْهَا فَقَالَ إِنْ وَثِقَ بِهِ فَلاَ بَأْسَ بِأَنْ یَأْتِیَهَا وَ قَالَ فِی اَلرَّجُلِ یَبِیعُ اَلْأَمَهَ مِنْ رَجُلٍ فَقَالَ عَلَیْهِ أَنْ یَسْتَبْرِئَ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَبِیعَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 359 )
ص : 4186
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ دَاوُدَ بْنِ اَلْحُصَیْنِ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْأَمَهِ تَزَوَّجُ بِغَیْرِ إِذْنِ أَهْلِهَا قَالَ یَحْرُمُ ذَلِکَ عَلَیْهَا وَ هُوَ اَلزِّنَا . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ وَ زَادَ: إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ فَانْکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 120 )
ص : 4187
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ: بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ حَنَانٍ وَ عَلِیُّ بْنُ رِئَابٍ، عَنْ زُرَارَهَ، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ اَلْمُسْتَقِیمَ `ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شاکِرِینَ ؟ قَالَ: فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «یَا زُرَارَهُ، إِنَّمَا صَمَدَ لَکَ وَ لِأَصْحَابِکَ، فَأَمَّا اَلْآخَرُونَ فَقَدْ فَرَغَ مِنْهُمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 521 )
ص : 4188
اِسْتَدِمِ اَلشُّکْرَ تَدُمْ عَلَیْکَ اَلنِّعْمَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 132 )
ص : 4189
وَ مِنْهَا: مَا قَالَ أَبُو بَصِیرٍ : قَدِمَ عَلَیْنَا رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ فَعَرَضْتُ عَلَیْهِ هَذَا اَلْأَمْرَ فَقَبِلَهُ ثُمَّ دَخَلْتُ عَلَیْهِ یَوْماً وَ هُوَ فِی سَکَرَاتِ اَلْمَوْتِ فَقَالَ یَا أَبَا بَصِیرٍ قَدْ قَبِلْتُ مَا قُلْتَ لِی فَکَیْفَ لِی بِالْجَنَّهِ . فَقُلْتُ أَنَا ضَامِنٌ لَکَ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَاتَ فَدَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَابْتَدَأَنِی فَقَالَ لِی یَا أَبَا مُحَمَّدٍ قَدْ وُفِیَ لِصَاحِبِکَ بِالْجَنَّهِ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 719 )
14-ابو بصیر می گوید: مردی از اهل شام آمد و امامت ائمۀ اطهار را به وی عرضه کردم و او قبول کرد. روزی بر او وارد شدم دیدم در حال احتضار است. گفت: ای ابو بصیر! آنچه گفتی قبول کردم آیا به بهشت می روم؟ گفتم: من از جانب امام صادق-علیه السّلام-ضمانت آن را می کنم. پس او مرد و به خدمت امام صادق-علیه السّلام-رسیدم، حضرت بدون اینکه بپرسم فرمود: ای ابو محمّد! رفیقت به بهشت رفت .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 514 )
ص : 4190
اِبْنُ اَلْفَارِسِیِّ فِی (اَلرَّوْضَهِ): قَالَ اَلْبَاقِرُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِعَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) مُبْتَدِئاً: إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ اَلْبَرِیَّهِ هُمْ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 722 )
ص : 4191
وَ قَالَ: إِذَا تَابَ اَلْعَبْدُ تَوْبَهً نَصُوحاً أَحَبَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَسْتُرَ عَلَیْهِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ فَقُلْتُ وَ کَیْفَ یَسْتُرُ عَلَیْهِ قَالَ یُنْسِی مَلَکَیْهِ مَا کَتَبَا عَلَیْهِ مِنَ اَلذُّنُوبِ وَ یُوحِی إِلَی جَوَارِحِهِ أَنِ اُکْتُمِی عَلَیْهِ ذُنُوبَهُ وَ یُوحِی إِلَی بِقَاعِ اَلْأَرْضِ أَنِ اُکْتُمِی عَلَیْهِ مَا کَانَ یَعْمَلُ عَلَیْکِ مِنَ اَلذُّنُوبِ فَیَلْقَی اَللَّهَ حِینَ یَلْقَاهُ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْءٌ مِنَ اَلذُّنُوبِ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 111 )
19-امام باقر علیه السّلام فرمود:چون بنده توبه ای مانند توبۀ نصوح نماید،خداوند دوست دارد که گناهان او را در دنیا و آخرت بپوشاند،راوی گوید:پرسیدم؛چگونه بر او پرده پوشی کند؟فرمود:هر چه از گناهان که دو فرشتۀ مأمور در نامۀ عملش نوشته اند از یادشان ببرد، و به اعضاء و جوارح او وحی می کند که:گناهانی را که به وسیلۀ آنها انجام داده پنهان کنند، و به قطعه های زمین وحی کند گناهانی را که روی آنها انجام داده پنهان دارند،در این هنگام خدا را ملاقات می کند در حالی که اثری از آن گناهان وجود ندارد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 213 )
ص : 4192
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِی مَنْصُورٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَتَانِی جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَمَرَنِی بِأَکْلِ اَلْهَرِیسَهِ لِیَشْتَدَّ ظَهْرِی وَ أَقْوَی بِهَا عَلَی عِبَادَهِ رَبِّی .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 404 )
ص : 4193
عَنْ یُونُسَ ، رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِهِ: فَمَنْ خافَ مِنْ مُوصٍ جَنَفاً أَوْ إِثْماً فَأَصْلَحَ بَیْنَهُمْ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ . قَالَ: «یَعْنِی إِذَا مَا اِعْتَدَی فِی اَلْوَصِیَّهِ وَ زَادَ فِی اَلثُّلُثِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 383 )
ص : 4194
، وَ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ مَنْ مَاتَ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ إِمَامٌ حَیٌّ ظَاهِرٌ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً قَالَ قُلْتُ إِمَامٌ حَیٌّ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ إِمَامٌ حَیٌّ إِمَامٌ حَیٌّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 177 )
ص : 4195
21522-12 ( التهذیب 7:356 رقم 1449) الحسین ، عن النضر ، عن عبد اللّه بن سنان، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": کان صداق النساء علی عهد النّبی صلّی اللّه علیه و آله اثنتی عشره أوقیه و نشا، قیمتها من الورق خمسمائه درهم".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 452 )
ص : 4196
لاَ إِخْلاَصَ کَالنُّصْحِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 769 )
ص : 4197
6206-15 التهذیب ،1/15/206/2 ابن عیسی عن جعفر بن محمد بن أبی زید قال: سئل الرضا علیه السّلام عن جلود الثعالب الذکیه قال لا تصل فیها.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 406 )
ص : 4198
وَ عَنْهُ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ سَلَمَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی صَفْوَانَ بْنِ أُمَیَّهَ ، فَسَأَلَهُ سِلاَحاً ثَمَانِینَ دِرْعاً فَقَالَ لَهُ صَفْوَانُ عَارِیَّهً مَضْمُونَهً أَوْ غَصْباً فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَلْ عَارِیَّهً مَضْمُونَهً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 92 )
ص : 4199
أَسْنَدَ اِبْنُ جَبْرٍ فِی نُخَبِهِ إِلَی اِبْنِ عَبَّاسٍ قَوْلَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : عَلِیٌّ بَابُ اَلْهُدَی بَعْدِی وَ اَلدَّاعِی إِلَی رَبِّی وَ صالِحُ اَلْمُؤْمِنِینَ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 287 )
ص : 4200
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِذَا مُدِحَ اَلْفَاجِرُ اِهْتَزَّ اَلْعَرْشُ وَ غَضِبَ اَلرَّبُّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 150 )
84-و فرمود:هر گاه فاجر ستایش شود عرش بلرزد و خدا خشم نماید.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 170 )
ص : 4201
وَ مِنْ کِتَابِ شَرَفِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ أَمَرَ أَصْحَابَهُ بِذَبْحِ شَاهٍ فِی سَفَرٍ فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ اَلْقَوْمِ عَلَیَّ ذَبْحُهَا وَ قَالَ اَلْآخَرُ عَلَیَّ سَلْخُهَا وَ قَالَ آخَرُ عَلَیَّ قَطْعُهَا وَ قَالَ آخَرُ عَلَیَّ طَبْخُهَا فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَیَّ أَنْ أَلْقُطَ لَکُمُ اَلْحَطَبَ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ لاَ تُتْعِبَنَّ بِآبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا أَنْتَ نَحْنُ نَکْفِیکَ قَالَ عَرَفْتُ أَنَّکُمْ تَکْفُونِی وَ لَکِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَکْرَهُ مِنْ عَبْدِهِ إِذَا کَانَ مَعَ أَصْحَابِهِ أَنْ یَنْفَرِدَ مِنْ بَیْنِهِمْ - فَقَامَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَلْقُطُ اَلْحَطَبَ لَهُمْ وَ قَالَ لُقْمَانُ لاِبْنِهِ یَا بُنَیَّ سَافِرْ بِسَیْفِکَ وَ خُفِّکَ وَ عِمَامَتِکَ وَ خِبَائِکَ وَ سِقَائِکَ وَ خُیُوطِکَ وَ مِخْرَزِکَ وَ تَزَوَّدْ مَعَکَ مِنَ اَلْأَدْوِیَهِ مَا تَنْتَفِعُ بِهِ أَنْتَ وَ مَنْ مَعَکَ وَ کُنْ لِأَصْحَابِکَ مُوَافِقاً إِلاَّ فِی مَعْصِیَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ فِی رِوَایَهِ بَعْضِهِمْ وَ قَوْسِکَ تَذَاکَرَ اَلنَّاسُ عِنْدَ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمْرَ اَلْفُتُوَّهِ فَقَالَ تَظُنُّونَ أَنَّ اَلْفُتُوَّهَ بِالْفِسْقِ وَ اَلْفُجُورِ إِنَّمَا اَلْفُتُوَّهُ وَ اَلْمُرُوَّهَ طَعَامٌ مَوْضُوعٌ وَ نَائِلٌ مَبْذُولٌ وَ نَشْرٌ مَعْرُوفٌ وَ أَذًی مَکْفُوفٌ فَأَمَّا تِلْکَ فَشَطَارَهٌ وَ فِسْقٌ ثُمَّ قَالَ مَا اَلْمُرُوَّهُ فَقَالَ اَلنَّاسُ مَا نَعْلَمُ قَالَ اَلْمُرُوَّهُ وَ اَللَّهِ أَنْ یَضَعَ اَلرَّجُلُ خِوَانَهُ بِفِنَاءِ دَارِهِ وَ اَلْمُرُوَّهُ مُرُوَّتَانِ مُرُوَّهٌ فِی اَلسَّفَرِ وَ مُرُوَّهٌ فِی اَلْحَضَرِ فَأَمَّا اَلَّتِی فِی اَلْحَضَرِ فَتِلاَوَهُ اَلْقُرْآنِ وَ لُزُومُ اَلْمَسَاجِدِ وَ اَلْمَشْیُ مَعَ اَلْإِخْوَانِ فِی اَلْحَوَائِجِ وَ اَلنِّعْمَهُ تُرَی عَلَی اَلْخَادِمِ فَإِنَّهَا تَسُرُّ اَلصَّدِیقَ وَ تَکْبِتُ اَلْعَدُوَّ وَ أَمَّا اَلَّتِی فِی اَلسَّفَرِ فَکَثْرَهُ اَلزَّادِ وَ طِیبُهُ وَ بَذْلُهُ لِمَنْ کَانَ مَعَکَ - وَ کِتْمَانُکَ عَلَی اَلْقَوْمِ أَمْرَهُمْ بَعْدَ مُفَارَقَتِکَ إِیَّاهُمْ وَ کَثْرَهُ اَلْمِزَاحِ فِی غَیْرِ مَا یُسْخِطُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلَّذِی بَعَثَ جَدِّی مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالْحَقِّ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیَرْزُقُ اَلْعَبْدَ عَلَی قَدْرِ اَلْمُرُوَّهِ فَإِنَّ اَلْمَعُونَهَ تَنْزِلُ عَلَی قَدْرِ اَلْمَئُونَهِ وَ إِنَّ اَلصَّبْرَ یَنْزِلُ عَلَی قَدْرِ شِدَّهِ اَلْبَلاَءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 273 )
و روایت است از پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)که در سفری بیارانش فرمود:گوسفندی کشتند،یکی گفت سر بریدنش با من و دیگری گفت:پوست کندنش با من و دیگری که تیکه کردنش با من و دیگر پختنش با من و رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:من هم هیزمش را فراهم کنم،گفتند:یا رسول الله بپدران و مادرانمان قسم که خود را برنج نیفکن،ما تو را بس باشیم،فرمود میدانم ولی خدا عز و جل بد دارد بنده ای که از میان یارانش تک باشد و برخاست براشان هیزم فراهم کرد.و لقمان به پسرش گفت:(مضمون شماره 26 را آورده).مردم در حضور امام صادق در باره مردانگی گفتگو کردند آن حضرت فرمود:پندارید مردانگی بفسق و هرزگی است؟همانا مردانگی و مروت خوراکی است نهاده برای مهمان،و بخششی است آماده،و ترویج کار خیر است،و جلوگیری از آزار،و اما آنچه گویند رندی و فسق است،سپس فرمود:مروت چیست؟مردم گفتند:ندانیم،فرمود:بخدا مروت اینست که کسی خوان در آستانه خانه اش گسترد،و دو مروت باشد یکی در سفر و دیگری در حضر اما در حضر خواندن قرآنست و چسبیدن بمساجد،و همکاری با برادران در انجام نیازها و خوش پوشی خدمتکار که دوست را شاد کند و دشمن را سرکوب نماید،و اما در سفر فراوانی توشه خوب و بخشش آن بهمراهانو پرده پوشی بر آنان بس از جدائی،و بر شوخی کردن در جز آنچه خدا عز و جل را بخشم آرد،سپس فرمود:بدان که جدم محمد را براستی فرستاده خدا عز و جل بنده را در خور مروتش روزی دهد زیرا کمک باندازه خرج نازل شود،و صبر در خور سختی بلاء باشد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 175 )
ص : 4202
بَعَثَ اَلْوَالِی مِنْ بَنِی مَرْوَانَ عَلَی اَلْمَدِینَهِ إِلَیْهِ أَنْ یَکُفَّ فَبَدَأَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِالْکَلاَمِ وَ قَالَ لِلرَّسُولِ قَدْ کُفِینَا أَمْرَهُ بَعْدَ غَدٍ بِعَزْلٍ وَ اَللَّهِ مَا أَنَا سَاحِرٌ وَ لاَ کَاهِنٌ وَ لَکِنِّی نُبِّئْتُ وَ حُدِّثْتُ فَعُزِلَ کَمَا قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 184 )
ص : 4203
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: کُنْتُ قَاعِداً عِنْدَ قَاضٍ مِنَ اَلْقُضَاهِ وَ عِنْدَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ جَالِسٌ فَأَتَاهُ رَجُلاَنِ فَقَالَ أَحَدُهُمَا إِنِّی تَکَارَیْتُ إِبِلَ هَذَا اَلرَّجُلِ لِیَحْمِلَ لِی مَتَاعاً إِلَی بَعْضِ اَلْمَعَادِنِ فَاشْتَرَطْتُ عَلَیْهِ أَنْ یُدْخِلَنِی اَلْمَعْدِنَ یَوْمَ کَذَا وَ کَذَا لِأَنَّهَا سُوقٌ أَتَخَوَّفُ أَنْ یَفُوتَنِی فَإِنِ اُحْتُبِسْتُ عَنْ ذَلِکَ حَطَطْتُ مِنَ اَلْکِرَاءِ لِکُلِّ یَوْمٍ أُحْتَبَسُهُ کَذَا وَ کَذَا وَ إِنَّهُ حَبَسَنِی عَنْ ذَلِکَ اَلْوَقْتِ کَذَا وَ کَذَا یَوْماً فَقَالَ اَلْقَاضِی هَذَا شَرْطٌ فَاسِدٌ وَفِّهِ کِرَاهُ فَلَمَّا قَامَ اَلرَّجُلُ أَقْبَلَ إِلَیَّ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ شَرْطُهُ هَذَا جَائِزٌ مَا لَمْ یَحُطَّ بِجَمِیعِ کِرَاهُ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 290 )
5 - محمّد حلبی گوید: نزد یکی از قاضیان نشسته بودم و ابو جعفر علیه السّلام نیز حضور داشت و نشسته بود دو نفر آنجا آمدند و یکی گفت: من شتر این مرد را کرایه کرده ام که کالایی را تا یکی از مراکز ببرد، و با او شرط کردم که در فلان روز این کار را انجام بدهد؛ چون آنجا بازار این جنس بود و می ترسیدم که از دستم برود، و اگر به آنجا نرسیدم برای هرروزی که دیر برسم فلان مقدار از کرایه اش را کم کنم و این شخص چند روز (مشخص) مرا دیر رسانده است.
قاضی گفت: این شرط، باطل است، کرایه اش را باید به طور کامل بپردازی.
پس از برخاستن آن مرد، امام ابو جعفر علیه السّلام رو به من کرد و فرمود: این شرط او جایز بود، مادام که تمام کرایه را نپرداخته باشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 675 )
: موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 390 )
ص : 4204
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَوْصَی اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی عَلِیٍّ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ قَالَ اَلْأَئِمَّهُ مِنْ وُلْدِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ إِلَی أَنْ تَقُومَ اَلسَّاعَهُ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 131 )
و باین اسناد از جعفر بن محمد از پدر بزرگوارش محمد بن علی علیهم السلام مروی است که فرمود پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)وصیت کرد بعلی و حسن و حسین علیهم السلام پس از آن فرمود در قول خدا«
یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ
»که مقصود از«
أُولِی اَلْأَمْرِ
» ائمه است از فرزندان علی و فاطمه تا اینکه ساعت بپای شود و قیامت درآید.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 372 )
12-و بهمین سند از امام صادق از پدرش امام باقر علیهما السّلام روایت کرد که آن جناب فرمود:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله وصیّت کرد و سفارش نمود مردم را به پیروی از علیّ و حسن و حسین علیهم السّلام،سپس در بارۀ آیۀ کریمه در گفتار خدای عزّ و جلّ که فرموده:«
یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ
»(ای گروه مؤمنین،خدا و پیغمبرش را اطاعت کنید و اولی الأمر را نیز-نساء:59)،گفت:مقصود ائمّۀ از أولاد علیّ و فاطمه علیهم السّلام میباشند تا روز رستاخیز.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 288 )
و به همین اسناد از امام صادق از پدرش که گفت:وصیّت کرد نبی صلّی اللّه علیه و آله به علی و حسن و حسین علیهم السّلام بعد از آن دربارۀ آیۀ«ای کسانی که ایمان آوردید اطاعت کنید خدا و رسول را و اولی الامر از خودتان را»فرمود:ایشان (اولوالامر)امامان از فرزندان علی و فاطمه تا قیام ساعت.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 234 )
ص : 4205
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : خُلُوُّ اَلصَّدْرِ مِنَ اَلْغِلِّ وَ اَلْحَسَدِ مِنْ سَعَادَهِ اَلْمُتَعَبِّدِ: .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 23 )
ص : 4206
حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَسَدٍ اَلْأَسَدِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سُلَیْمَانَ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْوَهْبِیُّ وَ أَحْمَدُ بْنُ عُمَیْرٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی أَیُّوبَ قَالُوا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بِشْرِ بْنِ هَانِئِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ عَمِّهِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی عَبْلَهَ عَنْ أُمِّ اَلدَّرْدَاءِ عَنْ أَبِی اَلدَّرْدَاءِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَصْبَحَ مُعَافًی فِی جَسَدِهِ آمِناً فِی سَرْبِهِ عِنْدَهُ قُوتُ یَوْمِهِ فَکَأَنَّمَا حِیزَتْ لَهُ اَلدُّنْیَا یَا اِبْنَ خَثْعَمٍ یَکْفِیکَ مِنْهَا مَا سَدَّ جَوْعَتَکَ وَ وَارَی عَوْرَتَکَ فَإِنْ یَکُنْ بَیْتٌ یُکِنُّکَ فَذَاکَ وَ إِنْ تَکُنْ دَابَّهٌ تَرْکَبُهَا فَبَخْ فَلَقُ اَلْخُبْزِ وَ مَاءُ اَلْجَرِّ وَ مَا بَعْدَ ذَلِکَ حِسَابٌ عَلَیْکَ أَوْ عَذَابٌ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 161 )
رسول خدا بابی درداء فرمود کسی که صبح تندرست و در امنیت باشد و خوراک همان روز را داشته باشد مثل این است که دنیا را باو داده اند،ای پسر خثعم آنچه شکمت را سیر کند و عورتت را بپوشاند تو را بسست اگر خانه ای داشته باشی که در آن لانه کنی بسیار خوب و اگر پاکشی هم داشته باشی که سوار شوی به به اینها قطعه نان و کمی آب کوزه و مازادش یا حساب است یا عقاب. شرح یعنی اگر حلال باشد حساب دارد و اگر از حرام باشد عقاب دارد.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 165 )
211-ابو الدرداء از پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله)نقل می کند که فرمود:هر کس بدنی سالم داشته باشد و در نفس خود امنیت داشته باشد و آذوقۀ آن روزش نزد وی باشد،مثل این است که دنیا مال اوست،ای ابن خثعم!از دنیا آنچه گرسنگی تو را برطرف سازد و عورت تو را بپوشاند ترا کفایت می کند،اگر خانه ای باشد که در آن جای بگیری و مرکبی باشد که به آن سوار شوی چه خوب است،قطعۀ نانی و آب کوزه ای و از اینها بیشتر برای تو یا حساب و یا عذاب دارد.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 241 )
211-رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود:هر کس بدنش سالم و جانش در امان و خوراک روزانه را داشته باشد مانند این است که همۀ خیر دنیا را دارا است ای فرزند خثعم از دنیا بمقداری که جلو گرسنگی تو را بگیرد و بدنت را بپوشاند ترا کافی خواهد بود و اگر خانه ای برای سایۀ سر داشته باشی چه بهتر و اگر مرکبی برای سواریت باشد به به که خیر است و چه خیری و بیش از این حساب دارد یا شکنجه و عذاب(در حلال دنیا حساب است و در حرامش عذاب).
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 180 )
-پیامبر به ابی درداء گفته: «آنکه بامداد از خواب برخیزد و تندرست در امن باشد و خوراک همان روز را داشته باشد،گویا جهان را بدو داده اند.ای پسر خثعم آنچه ترا سیر گرداند و شرمگاهت بپوشاند ترا بسنده است.هر گاه سرایی داشته باشی که در آن زندگی کنی بسیار خوب است و اگر بارگی نیز داشتی زه زه اینها:پارۀ نان و اندکی آب،زائد بر این حساب یا عقاب دارد».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 127 )
ص : 4207
عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مِنْ أَحَبِّ اَلسُّبُلِ إِلَی اَللَّهِ جُرْعَتَانِ جُرْعَهُ غَیْظٍ یَرُدُّهَا بِحِلْمٍ وَ جُرْعَهُ حُزْنٍ یَرُدُّهَا بِصَبْرٍ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 217 )
14-امام سجاد علیه السّلام از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله روایت کند که فرمود:از محبوبترین راهها به سوی خدا (نوشیدن)دو جرعه است:جرعۀ خشمی که با خویشتن داری ردّش کند،جرعۀ مصیبتی که با شکیبائی برگرداند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 457 )
ص : 4208
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حَسَّانَ وَ زَیْدٌ عَنِ اَلرَّاوَنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَأْتِی صَاحِبُ اَلْعِلْمِ قُدَّامَ اَلْعَابِدِ بِرَبْوَهٍ مَسِیرَهَ خَمْسِ مِائَهِ عَامٍ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 7 )
ص : 4209
عَنْهُ : عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ ، عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ ، عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ ، عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ ، عَنْ مُیَسِّرٍ ، عَنْ سَوْرَهَ بْنِ کُلَیْبٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، أَنَّهُ قَالَ: فِی هَذِهِ اَلْآیَهَ: ثُمَّ أَوْرَثْنَا اَلْکِتابَ اَلَّذِینَ اِصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ، قَالَ: «اَلسَّابِقُ بِالْخَیْرَاتِ: اَلْإِمَامُ، فَهِیَ فِی وُلْدِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 547 )
ص : 4210
وَ عَنْ عُمَرَ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ حَصِیرَهَ وَ غَیْرِهِ قَالَ: کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَرْکَبُ بَغْلاً لَهُ یَسْتَلِذُّهُ فَلَمَّا حَضَرَتِ اَلْحَرْبُ قَالَ اِیتُونِی بِفَرَسٍ قَالَ فَأُتِیَ بِفَرَسٍ لَهُ أَدْهَمَ یُقَادُ بِشَطَنَیْنِ یَبْحَثُ بِیَدَیْهِ اَلْأَرْضَ جَمِیعاً لَهُ حَمْحَمَهٌ وَ صَهِیلٌ فَرَکِبَهُ وَ قَالَ: سُبْحانَ اَلَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کُنّا لَهُ مُقْرِنِینَ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 36 )
ص : 4211
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: أَنَّهُ سَأَلَهُ عَنْ إِبْلِیسَ ، بِمَا اِسْتَوْجَبَ مِنَ اَللَّهِ أَنْ أَعْطَاهُ مَا أَعْطَاهُ فَقَالَ بِشَیْءٍ کَانَ مِنْهُ شَکَرَهُ اَللَّهُ عَلَیْهِ قُلْتُ وَ مَا کَانَ مِنْهُ قَالَ رَکْعَتَیْنِ رَکَعَهُمَا فِی اَلسَّمَاءِ فِی أَرْبَعَهِ آلاَفِ سَنَهٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 37 )
ص : 4212
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ سُفْیَانَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ حَدَّثَنِی فَضْلُ بْنُ اَلزُّبَیْرِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو عُبَیْدَهَ اَلْحَذَّاءُ زِیَادُ بْنُ عِیسَی قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لَمَّا حَضَرَ عُمَرَ اَلْمَوْتُ قَالَ أَتُوبُ إِلَی اَللَّهِ مِنْ رُجُوعِی عَنْ جَیْشِ أُسَامَهَ وَ أَتُوبُ إِلَی اَللَّهِ مِنْ عِتْقِی سَبْیَ اَلْیَمَنِ وَ أَتُوبُ إِلَی اَللَّهِ مِنْ شَیْءٍ کُنَّا أَشْعَرْنَاهُ قُلُوبَنَا نَسْأَلُ اَللَّهَ أَنْ یَکْفِیَنَا ضَرَّهُ وَ إِنَّ بَیْعَهَ أَبِی بَکْرٍ کَانَتْ فَلْتَهً .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 171 )
زیاد بن عیسی گوید از امام پنجم شنیدم میفرمود چون مرگ عمر در رسید گفت پیش خدا توبه میکنم که از لشکر اسامه برگشتم،پیش خدا توبه میکنم که اسیران کفار یمن را آزاد کردم و توبه میکنم از اندیشه ای که در دل داشتیم و از خدا میخواهیم ما را از ضررش نگهدارد،بیعت با ابو بکر کاری ناگهانی و بیمشورت بود.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 171 )
227-ابو عبیده حذّاء گفت:از امام باقر(علیه السّلام)شنیدم که فرمود:وقتی مرگ عمر فرا رسید،گفت:به خدا توبه می کنم از برگشتن من از لشکر اسامه و به خدا توبه می کنم از آزاد کردن اسیران یمن و به خدا توبه می کنم از چیزی که ما در دل های خود پروراندیم،از خدا می خواهیم که از آسیب آن ما را کفایت کند و همانا بیعت با ابو بکر یک کار حساب نشده بود.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 253 )
227-زیاد بن عیسی گوید:شنیدم از امام باقر(علیه السّلام)که میفرمود عمر را چون مرگ فرا رسید گفت:توبه میکنم بسوی خدا از اینکه از لشکر اسامه باز گشتم و توبه میکنم بسوی خدا از اینکه اسیران یمن را آزاد نمودم و توبه میکنم از تصمیمی که در دل های خود گرفتیم و از خداوند میخواهیم که ما را از زیان آن تصمیم نگاه دارد و براستی که بیعت ابی بکر کاری بود بی مشورت و ناگهانی.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 189 )
زیاد پور عیسی گفته:از امام محمد باقر شنیدم که می گفت:«چون هنگام مرگ عمر رسید گفت: من به خدا توبه کردم از آنکه از لشکر اسامه بازگشتم و اسیران یمن را آزاد کردم و از آنچه در دل داشتیم خدا ما را از گزندش نگاهداری کند،و خلافت ابی بکر کاری بی مشورت بود».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 134 )
ص : 4213
و فی أصول الکافی : عدّه من أصحابنا ، عن أحمد بن محمّد بن خالد ، عن ابن أبی نجران ، عن حمّاد بن حکیم ، عن عبد الأعلی مولی آل سام قال: قال أبو عبد اللّه - علیه السّلام -: مبتدئا: من ظلم یتیما سلّط اللّه علیه من یظلمه أو علی عقبه أو علی عقب عقبه. قال : قلت: هو یظلم فیسلّط اللّه علی عقبه أو علی عقب عقبه؟ فقال: إنّ اللّه - عزّ و جلّ - یقول: وَ لْیَخْشَ اَلَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّهً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اَللّهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلاً سَدِیداً. ]
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 338 )
ص : 4214
قَالَ: وَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَقْذِفُ اَلْجَارِیَهَ اَلصَّغِیرَهَ قَالَ لاَ یُجْلَدُ إِلاَّ أَنْ تَکُونَ أَدْرَکَتْ أَوْ قَارَبَتْ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ تَرَکَ اَلْمَسْأَلَهَ اَلْأُولَی . وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : مِثْلَهُ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ ذَکَرَ اَلْمَسْأَلَهَ اَلثَّانِیَهَ مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 185 )
ص : 4215
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَمِعْتُ اَللَّهَ یَقُولُ: وَ أَقْسَمُوا بِاللّهِ جَهْدَ أَیْمانِهِمْ لا یَبْعَثُ اَللّهُ مَنْ یَمُوتُ أَ فَتَرَاکَ یَجْمَعُ بَیْنَ أَهْلِ اَلْقِسْمَیْنِ فِی دَارٍ وَاحِدَهٍ وَ هِیَ اَلنَّارُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 7 )
ص : 4216
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی اَلْکَنُودِ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ عَوْفٍ اَلْغَامِدِیِّ قَالَ: دَعَانِی مُعَاوِیَهُ فَقَالَ: إِنِّی بَاعِثُکَ فِی جَیْشٍ کَثِیفٍ فَالْزَمْ لِی جَانِبَ اَلْفُرَاتِ حَتَّی تَمُرَّ بِهِیتَ فَتَقْطَعُهَا، فَإِنْ وَجَدْتَ بِهَا جُنْداً فَأَغِرْ عَلَیْهِمْ، وَ إِلاَّ فَامْضِ حَتَّی تُغِیرَ عَلَی اَلْأَنْبَارِ ، فَإِنْ لَمْ تَجِدْ بِهَا جُنْداً فَامْضِ حَتَّی تُغِیرَ عَلَی اَلْمَدَائِنِ ، ثُمَّ أَقْبِلْ إِلَیَّ وَ اِتَّقِ أَنْ تَقْرُبَ اَلْکُوفَهَ ، وَ اِعْلَمْ أَنَّکَ إِنْ أَغَرْتَ عَلَی أَهْلِ اَلْأَنْبَارِ وَ أَهْلِ اَلْمَدَائِنِ ، فَکَأَنَّکَ أَغَرْتَ عَلَی اَلْکُوفَهِ ، إِنَّ هَذِهِ اَلْغَارَاتِ یَا سُفْیَانُ عَلَی أَهْلِ اَلْعِرَاقِ تُرْهِبُ قُلُوبَهُمْ، وَ تُجَرِّئُ کُلَّ مَنْ کَانَ لَهُ فِینَا هَوًی مِنْهُمْ، وَ یَرَی فِرَاقَهُمْ، وَ تَدْعُو إِلَیْنَا کُلَّ مَنْ کَانَ یَخَافُ اَلدَّوَائِرَ، وَ خَرِّبْ کُلَّ مَا مَرَرْتَ بِهِ، وَ اُقْتُلْ کُلَّ مَنْ لَقِیتَ مِمَّنْ لَیْسَ هُوَ عَلَی رَأْیِکَ، وَ حرب [اُحْرُبِ] اَلْأَمْوَالَ فَإِنَّهُ شَبِیهٌ بِالْقَتْلِ وَ هُوَ أَوْجَعُ لِلْقُلُوبِ. قَالَ: فَخَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهِ وَ عَسْکَرْتُ، وَ قَامَ مُعَاوِیَهُ وَ نَدَبَ اَلنَّاسَ إِلَی ذَلِکَ، فَمَا مَرَّتْ بِی ثَلاَثَهٌ حَتَّی خَرَجَتْ فِی سِتَّهِ آلاَفٍ، ثُمَّ لَزِمْتُ شَاطِئَ اَلْفُرَاتِ فَأَسْرَعْتُ اَلسَّیْرَ حَتَّی مَرَرْتُ بِهِیتَ ، فَبَلَغَهُمْ أَنِّی قَدْ غَشِیتُهُمْ فَقَطَعُوا اَلْفُرَاتَ ، فَمَرَرْتُ بِهَا وَ مَا بِهَا عَرِیبٌ. کَأَنَّهَا لَمْ تُحْلَلْ قَطُّ فَوَطِئْتُهَا حَتَّی مَرَرْتُ بِصَنْدَوْدَاءَ ، فَتَنَافَرُوا فَلَمْ أَلْقَ بِهَا أَحَداً، فَمَضَیْتُ حَتَّی أَفْتَتِحَ اَلْأَنْبَارَ وَ قَدْ أُنْذِرُوا بِی، فَخَرَجَ إِلَیَّ صَاحِبُ اَلْمَسْلَحَهِ فَوَقَفَ لِی، فَلَمْ أَقْدَمْ عَلَیْهِ حَتَّی أَخَذْتُ غِلْمَاناً مِنْ أَهْلِ اَلْقَرْیَهِ فَقُلْتُ لَهُمْ: خَبِّرُونِی کَمْ بِالْأَنْبَارِ مِنْ أَصْحَابِ عَلِیٍّ ؟ قَالُوا: عِدَّهُ رِجَالِ اَلْمَسْلَحَهِ خَمْسُمِائَهٍ، وَ لَکِنَّهُمْ قَدْ تَبَدَّدُوا وَ رَجَعُوا إِلَی اَلْکُوفَهِ وَ لاَ نَدْرِی اَلَّذِی یَکُونُ فِیهَا قَدْ یَکُونُ مِائَتَیْ رَجُلٍ. قَالَ: فَنَزَلْتُ فَکَتَبْتُ أَصْحَابِی کَتَائِبَ، ثُمَّ أَخَذْتُ أَبْعَثُهُمْ إِلَیْهِ کَتِیبَهً بَعْدَ کَتِیبَهٍ، فَیُقَاتِلُونَهُمْ وَ اَللَّهِ وَ یَصْبِرُونَ لَهُمْ وَ یُطَارِدُونَهُمْ فِی اَلْأَزِقَّهِ! فَلَمَّا رَأَیْتُ ذَلِکَ أَنْزَلْتُ إِلَیْهِمْ نَحْواً مِنْ مِائَتَیْنِ ثُمَّ أَتْبَعْتُهُمُ اَلْخَیْلَ، فَلَمَّا مَشَتْ إِلَیْهِمُ اَلرِّجَالُ وَ حَمَلَتْ عَلَیْهِمُ اَلْخَیْلُ فَلَمْ یَکُنْ إِلاَّ قَلِیلاً حَتَّی تَفَرَّقُوا وَ قُتِلَ صَاحِبُهُمْ فِی رِجَالٍ مِنْ أَصْحَابِهِ، فَأَتَیْنَاهُ فِی نَیِّفٍ وَ ثَلاَثِینَ رَجُلاً فَحَمَلْنَا مَا کَانَ فِی اَلْأَنْبَارِ مِنْ أَمْوَالِ أَهْلِهَا ثُمَّ اِنْصَرَفْتُ، فَوَ اَللَّهِ مَا غَزَوْتُ غَزْوَهً أَسْلَمَ وَ لاَ أَقَرَّ لِلْعُیُونِ وَ لاَ أَسَرَّ لِلنُّفُوسِ مِنْهَا، وَ بَلَغَنِی وَ اَللَّهِ أَنَّهَا أَفْزَعَتِ اَلنَّاسَ. فَلَمَّا أَتَیْتُ مُعَاوِیَهَ فَحَدَّثْتُهُ اَلْحَدِیثَ عَلَی وَجْهِهِ قَالَ: کُنْتَ وَ اَللَّهِ عِنْدَ ظَنِّی بِکَ. قَالَ: فَوَ اَللَّهِ مَا لَبِثْنَا إِلاَّ یَسِیراً حَتَّی رَأَیْتُ رِجَالَ أَهْلِ اَلْعِرَاقِ یَأْتُونَ عَلَی اَلْإِبِلِ هُرَّاباً مِنْ قِبَلِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 52 )
ص : 4217
12208-12 الکافی ،1/3/456/4 العده عن سهل عن أحمد عن علی عن الفقیه ،2218/219/2 أبی بصیر قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن المشی أفضل أو الرکوب فقال إذا کان الرجل موسرا فمشی لیکون أقل لنفقته فالرکوب أفضل.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 411 )
ص : 4218
عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلزَّیَّاتِ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَدْ خَفَّفَ لِحْیَتَهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 487 )
4 - حسن زیّات گوید: امام باقر علیه السّلام را دیدم که محاسن خود را اندکی کوتاه کرده بود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 508 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 383 )
ص : 4219
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَخِیهِ اَلْحَسَنِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ جَارِیَهً أَوْ تَمَتَّعَ بِهَا فَحَدَّثَهُ رَجُلٌ ثِقَهٌ أَوْ غَیْرُ ثِقَهٍ فَقَالَ إِنَّ هَذِهِ اِمْرَأَتِی وَ لَیْسَتْ لِی بَیِّنَهٌ فَقَالَ إِنْ کَانَ ثِقَهً فَلاَ یَقْرَبْهَا وَ إِنْ کَانَ غَیْرَ ثِقَهٍ فَلاَ یَقْبَلْ مِنْهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 300 )
ص : 4220
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْبَصِیرِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ سَیَابَهَ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَاتَ یَوْمٍ لِأَصْحَابِهِ: أَلاَ إِنَّهُ قَدْ دَبَّ إِلَیْکُمْ دَاءُ اَلْأُمَمِ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ هُوَ اَلْحَسَدُ لَیْسَ بِحَالِقِ اَلشَّعْرِ لَکِنَّهُ حَالِقُ اَلدِّینِ وَ یُنْجِی فِیهِ أَنْ یَکُفَّ اَلْإِنْسَانُ یَدَهُ وَ یَخْزُنَ لِسَانَهُ وَ لاَ یَکُونَ ذَا غِمْرٍ عَلَی أَخِیهِ اَلْمُؤْمِنِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 368 )
15-رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)روزی به اصحاب خود فرمود:از بیماریهائی که از امتهای گذشته به شما سرایت کرده،حسد است و آن مانند تیغ برنده و تراشنده است،ولی تراشنده مو نیست بلکه تراشنده دین است،و انسان می تواند از حسد بدین وسیله نجات پیدا کند که دستش را(از پیاده کردن حسد)نگهدارد،و زبانش را ببندد،و به برادر دینی خود(بعنوان مسخره و اظهار حسد)چشمک نزند
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 260 )
ص : 4221
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : مَنْ نَسِیَ صَلاَهً فِی اَلسَّفَرِ فَذَکَرَهَا فِی اَلْحَضَرِ قَضَی صَلاَهَ مُسَافِرٍ وَ إِنْ نَسِیَ صَلاَهً فِی اَلْحَضَرِ فَذَکَرَهَا فِی اَلسَّفَرِ قَضَی صَلاَهَ مُقِیمٍ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 197 )
ص : 4222
مسمع عن ابی عبد اللّه (علیه السلام) قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : لا خیر فی ولد زنیه لا خیر فی شعره و لا فی بشره و لا فی شیء منه.
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 160 )
ص : 4223
شَرُّ اَلْفَقْرِ اَلْمُنَی.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 295 )
ص : 4224
ک، [إکمال الدین] ، اِبْنُ عُبْدُوسٍ عَنِ اِبْنِ قُتَیْبَهَ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْقَائِمُ مِنْ وُلْدِی اِسْمُهُ اِسْمِی وَ کُنْیَتُهُ کُنْیَتِی وَ شَمَائِلُهُ شَمَائِلِی وَ سُنَّتُهُ سُنَّتِی یُقِیمُ اَلنَّاسَ عَلَی مِلَّتِی وَ شَرِیعَتِی وَ یَدْعُوهُمْ إِلَی کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ أَطَاعَهُ أَطَاعَنِی وَ مَنْ عَصَاهُ عَصَانِی وَ مَنْ أَنْکَرَهُ فِی غَیْبَتِهِ فَقَدْ أَنْکَرَنِی وَ مَنْ کَذَّبَهُ فَقَدْ کَذَّبَنِی وَ مَنْ صَدَّقَهُ فَقَدْ صَدَّقَنِی إِلَی اَللَّهِ أَشْکُو اَلْمُکَذِّبِینَ لِی فِی أَمْرِهِ وَ اَلْجَاحِدِینَ لِقَوْلِی فِی شَأْنِهِ وَ اَلْمُضِلِّینَ لِأُمَّتِی عَنْ طَرِیقَتِهِ وَ سَیَعْلَمُ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 73 )
ص : 4225
فِی کِتَابِ عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ ابی (ره) قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالاَ: قُلْنَا لَهُ: اَلْحَائِضُ وَ اَلْجُنُبُ یَدْخُلاَنِ اَلْمَسْجِدَ أَمْ لاَ؟ قَالَ: اَلْحَائِضُ وَ اَلْجُنُبُ لاَ یَدْخُلاَنِ اَلْمَسْجِدَ إِلاَّ مُجْتَازَیْنِ، إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ: وَ لا جُنُباً إِلاّ عابِرِی سَبِیلٍ حَتَّی تَغْتَسِلُوا
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 484 )
ص : 4226
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ ضَمَّنَ تَاجِراً فَلَیْسَ لَهُ إِلاَّ رَأْسُ مَالِهِ وَ لَیْسَ لَهُ مِنَ اَلرِّبْحِ شَیْءٌ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ : مِثْلَهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَاصِمٍ : نَحْوَهُ . وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ ضَمَّنَ مُضَارِبَهُ. وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ ضَمَّنَ تَاجِراً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 22 )
ص : 4227
اَلْجَمَالُ ، حَدَّثَنِی اَلْجَمَاعَهُ اَلَّذِینَ قَدَّمْتُ أَسْمَاءَهُمْ بِإِسْنَادِهِمْ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ عَنْ زَیْدٍ أَبِی أُسَامَهَ اَلشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَا مِنْ عَمَلٍ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ أَفْضَلَ مِنَ اَلصَّلَوَاتِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لَوْ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ مَرَّهً قَالَ قُلْتُ کَیْفَ أُصَلِّی عَلَیْهِمْ قَالَ تَقُولُ - اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ صَلَوَاتِکَ وَ صَلَوَاتِ مَلاَئِکَتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ جَمِیعِ خَلْقِکَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 333 )
ص : 4228
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنِ اِسْتَفَادَ أَخاً فِی اَللَّهِ عَلَی إِیمَانٍ بِاللَّهِ وَ وَفَاءٍ بِإِخَائِهِ طَلَباً لِمَرْضَاهِ اَللَّهِ فَقَدِ اِسْتَفَادَ شُعَاعاً مِنْ نُورِ اَللَّهِ وَ أَمَاناً مِنْ عَذَابِ اَللَّهِ وَ حُجَّهً یُفْلِجُ بِهَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ عِزّاً بَاقِیاً وَ ذِکْراً نَامِیاً لِأَنَّ اَلْمُؤْمِنَ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ مَوْصُولٌ وَ لاَ مَفْصُولٌ قِیلَ لَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا مَعْنَی لاَ مَفْصُولٌ وَ لاَ مَوْصُولٌ قَالَ لاَ مَوْصُولٌ بِهِ أَنَّهُ هُوَ وَ لاَ مَفْصُولٌ مِنْهُ أَنَّهُ مِنْ غَیْرِهِ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 295 )
32-هر که برای خدا برادری بدست آورد باعتماد ایمان بخدا و وفا کرد ببرادری او برای رضای خدا شعاعی از نور خدا و امانی از عذاب خدا بدست آورده،و هم حجتی که روز قیامت بوسیله آن پیروز گردد،و عزتی پاینده،و نامی بلند زیرا مؤمن نسبت بخدا عز و جل نه موصول است و نه مفصول. باو عرض شد نه مفصول است و نه موصول یعنی چه؟فرمود باو پیوسته نیست که او باشد و از او هم جدا نیست که از او نباشد.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 305 )
32-هر کس که برادری را در راه خدا بدست آورد،و بر اساس ایمان به خدا و وفاداری به آئین برادری با او رفاقت کند،و این عمل را تنها برای رضای خدا انجام دهد[در این صورت]پرتوی از نور الهی،و امان از عذابش را سود برد،و حجّت و عذری نجات بخش در روز قیامت و عزّتی پایدار و نامی بلند نصیبش گردد. زیرا فرد مؤمن نه به خدا موصول است و نه از او مفصول،پرسیدند:این جمله چه مفهومی دارد؟!فرمود:وصل و پیوستۀ بخدا نیست؛که او باشد،و جدای از او هم نیست که از او نباشد.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 277 )
32.هر که برادری در راه خدا بچنگ آرد،و بر اساس ایمان به خدا و وفای به حق برادری برای خدا با او طرح دوستی بریزد،پرتوی از نور خدا بکف آورده،و امانی از عذاب،و دلیلی نجاتبخش قیامت و عزتی جاوید،و نامی بلند..چه مؤمن نه وصل به خداست،نه از خدا جداست.گفتند:یعنی چه؟فرمود:وصل به او نیست،یعنی خدا نیست، از او جدا نیست یعنی از غیر خدا نیست(و با دیگری پیوند ندارد).
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 473 )
32-هر که در راه خدا و برای ایمان به خدا،دوستی یابد و برای خشنودی خداوند در دوستی با او پایداری کند،بی تردید پرتویی از نور خدا و پناهی از عذاب خدا و دلیلی که در روز رستاخیز کامیابش سازد و بزرگی پایدار و آوازه ای بلند به دست آورد.چرا که مؤمن از خداوند نه جداست و نه پیوسته.پرسیده شد که معنی«نه جداست و نه پیوسته»چیست؟امام علیه السّلام فرمود:که نه پیوسته به خداست که خود خدا باشد و نه جدای از اوست که جز او باشد.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 525 )
ص : 4229
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ: کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا أَعْتَمَ وَ ذَهَبَ مِنَ اَللَّیْلِ شَطْرُهُ أَخَذَ جِرَاباً فِیهِ خُبْزٌ وَ لَحْمٌ وَ اَلدَّرَاهِمُ فَحَمَلَهُ عَلَی عُنُقِهِ ثُمَّ ذَهَبَ إِلَی أَهْلِ اَلْحَاجَهِ مِنْ أَهْلِ اَلْمَدِینَهِ - فَقَسَمَهُ فِیهِمْ وَ لاَ یَعْرِفُونَهُ فَلَمَّا مَضَی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَدُوا ذَلِکَ فَعَلِمُوا أَنَّهُ کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 38 )
کافی-هشام بن سالم گفت هر وقت تاریکی شب همه جا را می گرفت و مقداری از شب میگذشت حضرت صادق علیه السّلام انبانهایی از نان و گوشت و پول برمیداشت و بر شانه میگرفت میرفت بدر خانه مستمندان مدینه بین آنها تقسیم میکرد با اینکه او را نمیشناختند پس از درگذشت امام صادق دیگر آن شخص را نیافتند فهمیدند آن جناب امام صادق بوده.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 29 )
ص : 4230
مَسْعَدَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ رَجُلاً أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَوْصِنِی فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَهَلْ أَنْتَ مُسْتَوْصٍ إِنْ أَنَا أَوْصَیْتُکَ حَتَّی قَالَ لَهُ ذَلِکَ ثَلاَثاً وَ فِی کُلِّهَا یَقُولُ اَلرَّجُلُ نَعَمْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ فَإِنِّی إِذاً أُوصِیکَ، إِذَا هَمَمْتَ بِأَمْرٍ فَتَدَبَّرْ عَاقِبَتَهُ فَإِنْ یَکُنْ رُشْداً فَامْضِهِ وَ إِنْ یَکُنْ غَیّاً فَانْتَهِ عَنْهُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 146 )
ص : 4231
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ أَهَانَ لِی وَلِیّاً فَقَدْ أَرْصَدَ لِمُحَارَبَتِی.. إِلَی أَنْ قَالَ وَ مَا تَرَدَّدْتُ فِی شَیْءٌ أَنَا فَاعِلُهُ کَتَرَدُّدِی فِی مَوْتِ اَلْمُؤْمِنِ یَکْرَهُ اَلْمَوْتَ وَ أَکْرَهُ مَسَاءَتَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 94 )
ص : 4232
مِنْ کِتَابِ اَلْإِرْشَادِ لِلْمُفِیدِ رَحِمَهُ اَللَّهُ-: لَمَّا وَصَلَ رَأْسُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَصَلَ اِبْنُ سَعْدٍ مِنْ غَدِ یَوْمِ وُصُولِهِ وَ مَعَهُ بَنَاتُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَهْلِهِ جَلَسَ اِبْنُ زِیَادٍ لَعَنَهُ اَللَّهُ فِی قَصْرِ اَلْإِمَارَهِ وَ أَذِنَ لِلنَّاسِ إِذْناً عَامّاً وَ أَمَرَ بِإِحْضَارِ اَلرَّأْسِ فَوَضَعَ بَیْنَ یَدَیْهِ فَجَعَلَ یَنْظُرُ إِلَیْهِ وَ یَتَبَسَّمُ إِلَیْهِ وَ بِیَدِهِ قَضِیبٌ یَضْرِبُ بِهِ ثَنَایَاهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَ إِلَی جَانِبِهِ زَیْدُ بْنُ أَرْقَمَ صَاحِبُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ شَیْخٌ کَبِیرٌ فَلَمَّا رَآهُ یَضْرِبُ بِالْقَضِیبِ ثَنَایَاهُ قَالَ اِرْفَعْ قَضِیبَکَ عَنْ هَاتَیْنِ اَلشَّفَتَیْنِ فَوَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ غَیْرُهُ لَقَدْ رَأَیْتُ شَفَتَیْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَیْهِمَا مَا لاَ أُحْصِیهِ کَثْرَهً یُقَبِّلُهُمَا ثُمَّ اِنْتَحَبَ بَاکِیاً فَقَالَ لَهُ اِبْنُ زِیَادٍ لَعَنَهُ اَللَّهُ أَبْکَی اَللَّهُ عَیْنَیْکَ أَ تَبْکِی لِفَتْحِ اَللَّهِ لَوْ لاَ أَنَّکَ شَیْخٌ قَدْ خَرِفْتَ وَ ذَهَبَ عَقْلُکَ لَضَرَبْتُ عُنُقَکَ فَنَهَضَ زَیْدُ بْنُ أَرْقَمَ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ صَارَ إِلَی مَنْزِلِهِ. وَ أُدْخِلَ عِیَالُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی اِبْنِ زِیَادٍ لَعَنَهُ اَللَّهُ فَدَخَلَتْ زَیْنَبُ أُخْتُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی جُمْلَتِهِمْ مُتَنَکِّرَهً وَ عَلَیْهَا أَرْذَلُ ثِیَابِهَا فَمَضَتْ حَتَّی جَلَسَتْ نَاحِیَهً مِنَ اَلْقَصْرِ وَ حَفَّ بِهَا إِمَاؤُهَا فَقَالَ اِبْنُ زِیَادٍ مَنْ هَذِهِ اَلَّتِی اِنْحَازَتْ وَ مَعَهَا نِسَاؤُهَا فَلَمْ تُجِبْهُ زَیْنَبُ فَأَعَادَ اَلْقَوْلَ ثَانِیَهً وَ ثَالِثَهً یَسْأَلُ عَنْهَا فَقَالَ لَهُ بَعْضُ إِمَائِهَا هَذِهِ زَیْنَبُ بِنْتُ فَاطِمَهَ بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَقْبَلَ عَلَیْهَا اِبْنُ زِیَادٍ وَ قَالَ لَهَا اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی فَضَحَکُمْ وَ قَتَلَکُمْ وَ أَکْذَبَ أُحْدُوثَتَکُمْ فَقَالَ زَیْنَبُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أَکْرَمَنَا بِنَبِیِّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ طَهَّرَنَا مِنَ اَلرِّجْسِ تَطْهِیراً إِنَّمَا یَفْتَضِحُ اَلْفَاسِقُ وَ یَکْذِبُ اَلْفَاجِرُ وَ هُوَ غَیْرُنَا وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ فَقَالَ اِبْنُ زِیَادٍ کَیْفَ رَأَیْتَ صُنْعَ اَللَّهِ بِأَهْلِ بَیْتِکَ قَالَتْ کَتَبَ اَللَّهُ عَلَیْهِمُ اَلْقَتْلَ فَبَرَزُوا إِلَی مَضَاجِعِهِمْ وَ سَیَجْمَعُ اَللَّهُ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُمْ فَتُحَاجُّونَ إِلَیْهِ وَ تَخْتَصِمُونَ عِنْدَهُ فَغَضِبَ اِبْنُ زِیَادٍ وَ اِسْتَشَاطَ فَقَالَ لَهُ عَمْرُو بْنُ حُرَیْثٍ أَیُّهَا اَلْأَمِیرُ إِنَّهَا اِمْرَأَهٌ وَ اَلْمَرْأَهُ لاَ تُؤَاخَذُ بِشَیْءٍ مِنْ مَنْطِقِهَا وَ لاَ تُذَمُّ عَلَی خَطَئِهَا فَقَالَ لَهَا اِبْنُ زِیَادٍ قَدْ شَفَی اَللَّهُ نَفْسِی مِنْ طَاغِیَتِکَ وَ اَلْعُصَاهِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِکَ فَرَقَّتْ زَیْنَبُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ بَکَتْ وَ قَالَتْ لَهُ لَعَمْرِی لَقَدْ قَتَلْتَ کَهْلِی وَ أَبَرْتَ أَهْلِی وَ قَطَعْتَ فَرْعِی وَ اِجْتَثَثْتَ أَصْلِی فَإِنْ یَشْفِکَ هَذَا فَقَدِ اشْتَفَیْتَ فَقَالَ اِبْنُ زِیَادٍ هَذِهِ سَجَّاعَهٌ وَ لَعَمْرِی لَقَدْ کَانَ أَبُوهَا سَجَّاعاً شَاعِراً فَقَالَتْ مَا لِلْمَرْأَهِ وَ اَلسَّجَاعَهَ إِنَّ لِی عَنِ اَلسَّجَاعَهِ لَشُغُلاً وَ لَکِنْ نَفَثَ صَدْرِی بِمَا قُلْتُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 63 )
شیخ مفید رحمه الله در کتاب ارشاد آورده که چون سر مبارک امام حسین علیه السّلام بکوفه بردند و محترمات حجرات عصمت با آن سر بودندابن زیاد لعین رفت روز دیگر بقصر الاماره و نشست و حکم کرد باحضار جمیع مردم شهر، آنگاه سر مبارک آن حضرت را طلب کرد آوردند و در پیش آن ملعون نهادند، در أو نگاه میکرد و تبسم مینمود و در دست نامبارک چوبی داشت میزد بآن بر لب و دهان مبارک آن حضرت، زید بن أرقم از اصحاب رسول اللّه بود (صلّی اللّه علیه و آله) و پیری بود بزرک سال بر جانب او نشسته بود، چون آن حرکت شنیع را دید گفت: بردار این چوب را از این لب و دهان که بحق آن خدای که بغیر از او خدائی نیست که من چندان دیده ام که دو لب مبارک پیغمبر بر این دو لب نازنین که میبوسید که بواسطه بسیاری عدو احصای آن نمیتوانم کرد بعد از آن بآواز بلند گریست، ابن زیاد لعنه اللّه گفت: خدای تعالی بگریاند هر دو چشم ترا گریه میکنی از برای فتح الهی اگر نه آن میبود که پیر شده و خرف گشته و عقلت رفته من گردن ترا میزدم، زید از آنجا برخاست و بمنزل خود شتافت. آنگاه عیال و اطفال امام مظلوم را آوردند زینب خواهر آن حضرت به اندرون رفت در میان جماعت خود چنانچه او را نشناختند با جامۀ کهنه و در ناحیۀ قصر نشست و کنیزکانش بر گرد وی نشستند ابن زیاد ملعون پرسید که این کیست که در میان جماعت زنان نشسته؟ زینب هیچ جواب نگفت، بار دوم و سوم این قول را اعاده کرد بعضی از کنیزکان وی گفتند که، این زینب دختر فاطمه بنت رسول اللّه است (صلّی اللّه علیه و آله)، ابن زیاد روی کرد و گفت، الحمد للّه که شما را فضیحت و رسوا ساخت و بنیاد شما را برانداخت، و بدروغ بیرون آورد کارهای شما را. زینب گفت: الحمد للّه که مکرم گردانید ما را به پیغمبر خود محمد (صلّی اللّه علیه و آله) و پاک گردانید ما را از جمیع چیزهای ناشایستفاسق فضیحت و رسوا است و فاجر کاذب و نارواست و آن غیر ماها است، ابن زیاد ملعون گفت: چگونه کرد خدای تعالی بأهل بیت تو؟! گفت: حق سبحانه و تعالی بر ایشان شهادت نوشته بود بروز کردند بمضاجع خود و قرار یافتند و زود باشد که جمع کند حق سبحانه و تعالی میان تو و ایشان و حجت بر تو لازم گردانند و خصم تو باشند نزد او. غضب ابن زیاد اشتداد یافت، عمرو بن حریث گفت، أی امیر این عورتست و عورات را مؤاخذ نباید ساخت اگر چیزی ناملایمی گفتند و ایشان را مذمت بر خطا نباید کرد، آنگاه ابن زیاد لعین گفت که: کم گردانید خدای تعالی از طاغی و عاصی أهل بیت تو زینب رقت کرد و گریست و گفت: کشتی کهل مرا، و هلاک کردی اهل مرا، و بریدی فرع مرا، و متفرق گردانیدی اصل مرا، و هنوز تسلی نیستی آن ملعون گفت، این زن سجع گوینده است بخدا که پدرش شجاع شاعر بود زینب گفت: مرا با سجع چه کار آتش در سینۀ و اندرون منست هر چه می آید میگویم.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 248 )
ص : 4233
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ بَلَغَهُ أَنَّ شُرَیْحاً یَقْضِی فِی بَیْتِهِ فَقَالَ یَا شُرَیْحُ اِجْلِسْ فِی اَلْمَسْجِدِ فَإِنَّهُ أَعْدَلُ بَیْنَ اَلنَّاسِ فَإِنَّهُ وَهَنٌ بِالْقَاضِی أَنْ یَجْلِسَ فِی بَیْتِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 358 )
ص : 4234
قُرْبُ اَلْإِسْنَادِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ بَوَارِیِّ اَلْیَهُودِ وَ اَلنَّصَارَی اَلَّتِی یَقْعُدُونَ عَلَیْهَا فِی بُیُوتِهِمْ أَ یُصَلَّی عَلَیْهَا قَالَ لاَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 331 )
ص : 4235
شی، ، [تفسیر العیاشی] ، عَنِ اَلْمُفَضَّلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِهِ: فالِقُ اَلْحَبِّ وَ اَلنَّوی قَالَ اَلْحَبُّ اَلْمُؤْمِنُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ: وَ أَلْقَیْتُ عَلَیْکَ مَحَبَّهً مِنِّی وَ اَلنَّوَی هُوَ اَلْکَافِرُ اَلَّذِی نَأَی عَنِ اَلْحَقِّ فَلَمْ یَقْبَلْهُ . شی، [تفسیر العیاشی] ، عن صالح بن رزین رفعه إلی أبی عبد الله علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 109 )
عیاشی: مفضل گفت از حضرت صادق علیه السّلام این آیه را پرسیدم:«
فالِقُ اَلْحَبِّ وَ اَلنَّوی
»فرمود حب مؤمن است این آیه نیز همان است «
وَ أَلْقَیْتُ عَلَیْکَ مَحَبَّهً مِنِّی
» بر او انداختم از خود محبتی. اما نوی کافر است که دور است از حق و نمی پذیرد آن را.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 95 )
ص : 4236
19566-7 الکافی ،1/8/337/6 عنه عن نوح بن شعیب الکافی ،222/191/8 العده عن البرقی عن محمد بن علی عن نوح بن شعیب عمن ذکره عن أبی الحسن الأول علیه السّلام قال: من تغیر علیه ماء الظهر فإنه ینفع له اللبن الحلیب و العسل.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 348 )
ص : 4237
مِنْ طَرِیقِ اَلْمُخَالِفِینَ: قَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): « ثُمَّ أَوْرَثْنَا اَلْکِتابَ اَلَّذِینَ اِصْطَفَیْنا نَحْنُ أُولَئِکَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 552 )
ص : 4238
اَلْخَائِفُ لاَ عَیْشَ لَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 55 )
ص : 4239
عَوَالِی اَللآَّلِی ، وَ فِی اَلْحَدِیثِ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ أُتِیَ بِسَارِقٍ فَأَقَرَّ بِسَرِقَتِهِ فَقَالَ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَحْفَظُ شَیْئاً مِنَ اَلْقُرْآنِ قَالَ نَعَمْ سُورَهَ اَلْبَقَرَهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَهَبْتُ یَدَکَ لِسُورَهِ اَلْبَقَرَهِ فَقَالَ لَهُ اَلْأَشْعَثُ أَ تُعَطِّلُ حَدّاً مِنْ حُدُودِ اَللَّهِ فَقَالَ وَ مَا یُدْرِیکَ إِذَا قَامَتِ اَلْبَیِّنَهُ فَلَیْسَ لِلْإِمَامِ أَنْ یَعْفُوَ وَ إِذَا أَقَرَّ اَلرَّجُلُ بِسَرِقَتِهِ عَلَی نَفْسِهِ فَذَلِکَ إِلَی اَلْإِمَامِ إِنْ شَاءَ عَفَا وَ إِنْ شَاءَ عَاقَبَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 34 )
ص : 4240
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْخَشَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ رَوَی : فِی اَلْجَلاَّلاَتِ قَالَ لاَ بَأْسَ بِأَکْلِهِنَّ إِذَا کُنَّ یَخْلِطْنَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 164 )
ص : 4241
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ لِلَّهِ مَلَکاً رِجْلاَهُ فِی اَلْأَرْضِ اَلسُّفْلَی مَسِیرَهَ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ وَ رَأْسُهُ فِی اَلسَّمَاءِ اَلْعُلْیَا مَسِیرَهَ أَلْفِ سَنَهٍ یَقُولُ سُبْحَانَکَ سُبْحَانَکَ حَیْثُ کُنْتَ فَمَا أَعْظَمَکَ قَالَ فَیُوحِی اَللَّهُ إِلَیْهِ مَا یَعْلَمُ ذَلِکَ مَنْ یَحْلِفُ بِی کَاذِباً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 205 )
ص : 4242
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَرْوَکِ بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ رِفَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَ تَدْرِی یَا رِفَاعَهُ لِمَ سُمِّیَ اَلْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً قَالَ قُلْتُ لاَ أَدْرِی قَالَ لِأَنَّهُ یُؤْمِنُ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیُجِیزُ [اَللَّهُ] لَهُ أَمَانَهُ .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 160 )
رفاعه به نقل از امام صادق علیه السّلام می گوید که فرمود:ای رفاعه!می دانی چرا مؤمن،مؤمن نامیده شد؟او می گوید:عرض کردم:نمی دانم.فرمود:برای اینکه او بخداوند عزّ و جل ایمان می آورد و خدا هم امان نامۀ او را امضا می کند.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 205 )
از رفاعه از امام صادق(علیه السّلام)گوید:فرمود:ای رفاعه میدانی چرا مؤمن را مؤمن نامند؟ گوید گفتم:نمی دانم فرمود برای آنکه بحساب خدا عز و جل خط امان میدهد و خدا خط امان او را اجازه میکند.
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 306 )
161 - رفاعه گوید: امام صادق علیه السّلام بمن فرمود: ای رفاعه هیچ میدانی چرا مؤمن را مؤمن نامند؟ عرضکردم: نه، فرمود: برای آنکه او ایمان بخدای عز و جل آورده و خدا هم امان نامۀ او را امضاء میکند.
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 1 , ص 235 )
شرح السند صحیح علی الظاهر. قوله: (لأنّه یؤمن علی اللّه) إلی آخره. تعدیه الإیمان ب«علی»لتضمین معنی اللزوم والوجوب. ولعلّ المراد أنّه یجعل من استحقّ العذاب آمِناً بشفاعته له،فیجز اللّه ذلک،ویقبل شفاعته. ولعلّ المراد به المؤمن الکامل،أو القُرب بالکمال.أو المراد بیان وجه التسمیه،مع قطع النظر عن المسمّی.
( البضاعه المزجاه ؛ ج 2 , ص 483 )
: کالصحیح. قوله علیه السلام: یؤمن علی الله أی یشفع لمن استحق عقابه تعالی فلا یرد شفاعته، أو یضمن لأحد الجنه فینجز ضمانه.
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 23 )
ص : 4243
منها : ما رواه محمّد بن العبّاس، عن أحمد بن محمّد الورّاق ، عن أحمد بن إبراهیم ، عن الحسن بن أبی عبد اللّه ، عن مصعب بن سلام ، عن أبی حمزه الثّمالیّ ، عن أبی جعفر - علیه السّلام -، عن جابر بن عبد اللّه قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فی مرضه الّذی قبض فیه لفاطمه: یا بنیّه بأبی أنت و أمّی، أرسلی إلی بعلک فادعیه لی. فقالت فاطمه للحسن - علیه السّلام -: انطلق إلی أبیک، فقال له: إنّ جدّی یدعوک. فانطلق إلیه الحسن فدعاه، فأقبل أمیر المؤمنین - علیه السّلام - حتّی دخل علی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و فاطمه عنده، و هی تقول: وا کرباه لکربک، یا أبتاه. فقال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: لا کرب علی أبیک بعد الیوم، یا فاطمه . إنّ النّبیّ لا یشقّ علیه الجیب، و لا یخمّش علیه الوجه، و لا یدعی علیه بالویل، و لکن قولی، کما قال أبوک علی إبراهیم: «تدمع العین و قد یوجع القلب، و لا نقول ما یسخط الرّبّ، و إنّا بک یا إبراهیم لمحزونون» و لو عاش إبراهیم ، لکان نبیّا. ثمّ قال: یا علیّ ، ادن منّی. فدنا منه، فقال: أدخل أذنک فی فمی. ففعل، فقال: یا أخی، ألم تسمع قول اللّه - عزّ و جلّ - فی کتابه: إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ اَلْبَرِیَّهِ ؟ قال: بلی، یا رسول اللّه . قال: هم أنت و شیعتک ، تجیئون غرّا محجّلین شباعا مرویّین. ألم تسمع قول اللّه فی کتابه: إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا - إلی قوله-: هُمْ شَرُّ اَلْبَرِیَّهِ ؟ قال: بلی، یا رسول اللّه . قال: هم أعداؤک و شیعتهم. یجیئون یوم القیامه مسودّه وجوههم ظماء مظمّئین أشقیاء معذّبین کفّارا منافقین، ذاک لک و لشیعتک ، و هذا لعدوّک و شیعتهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 383 )
ص : 4244
حَدَّثَنِی حَمْدَوَیْهِ وَ إِبْرَاهِیمُ . وَ مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ ، قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ نُصَیْرٍ ، قَالُوا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی ، عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ ، عَمَّنْ ذَکَرَهُ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) قَالَ : أَنْزِلُوا دَاوُدَ اَلرَّقِّیَّ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ اَلْمِقْدَادِ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 402 )
ص : 4245
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلْوَصِیَّهُ حَقٌّ وَ قَدْ أَوْصَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَیَنْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یُوصِیَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 446 )
ص : 4246
عن عبد اللّه بن عمر أنّه قال: سمعت النبیّ صلّی اللّه علیه و آله یقول: «إنّ قلوب بنی آدم کلّها بین إصبعین من أصابع الرّحمن، یصرّفها کیف شاء» ثم یقول: قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله عند ذلک: «اللّهم مصرّف القلوب، صرّف قلوبنا إلی طاعتک».
( أمالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد) , جلد 1 , صفحه 318 )
ص : 4247
اَلْبَخِیلُ مُتَعَجِّلُ اَلْفَقْرِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 43 )
ص : 4248
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْهَمْدَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ ثَابِتِ بْنِ أَبِی صَفِیَّهَ عَنْ سَعْدٍ اَلْخَفَّافِ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِمُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا مُوسَی اِحْفَظْ وَصِیَّتِی لَکَ بِأَرْبَعَهِ أَشْیَاءَ أَوَّلُهُنَّ مَا دُمْتَ لاَ تَرَی ذُنُوبَکَ تُغْفَرُ فَلاَ تَشْتَغِلْ بِعُیُوبِ غَیْرِکَ وَ اَلثَّانِیَهُ مَا دُمْتَ لاَ تَرَی کُنُوزِی قَدْ نَفِدَتْ فَلاَ تَغْتَمَّ بِسَبَبِ رِزْقِکَ وَ اَلثَّالِثَهُ مَا دُمْتَ لاَ تَرَی زَوَالَ مُلْکِی فَلاَ تَرْجُ أَحَداً غَیْرِی وَ اَلرَّابِعَهُ مَا دُمْتَ لاَ تَرَی اَلشَّیْطَانَ مَیِّتاً فَلاَ تَأْمَنْ مَکْرَهُ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 217 )
امام اول فرمود،خدای تبارک و تعالی بموسی گفت سفارش مرا در چهار چیز نگهدار اول آنکه تا گناهان خود را آمرزیده ندانی بعیوب دیگران نپرداز دوم تا میدانی گنجهای من ته نکشیده غم روزی مخور سوم تا سلطنت من بر جا است بدیگری امیدوار نباش چهارم تا شیطان نمرده از مکرش آسوده مباش.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 206 )
41-اصبغ بن نباته از امیر المؤمنین(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:خداوند به موسی(علیه السّلام) فرمود:ای موسی!وصیت مرا به چهار چیز در بارۀ خود حفظ کن:اول اینکه مادامی که گناهان خود را آمرزیده ندیدی به عیب جویی از دیگران مشغول مباش،دوم اینکه مادامی که خزانه های مرا پایان یافته ندیدی غم روزی مخور،سوم اینکه مادامی که پادشاهی مرا زوال یافته ندیدی به کسی جز من امیدوار مباش،چهارم اینکه مادامی که شیطان را مرده نیافتی از مکر او ایمن مباش.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 317 )
41-امیر المؤمنین(علیه السّلام)فرمود خدای تبارک و تعالی بموسی فرمود ای موسی سفارش مرا در بارۀ چهار چیز نگهدار اولش آنکه تا گناهان خود را آمرزیده ندیده ای بعیب دیگران نپرداز دوم تا پایان یافتن خزینه های مرا ندیده ای غم روزی خود مخور سوم تا زوال سلطنت مرا ندیده ای بکسی جز من امیدوار مباش چهارم تا شیطان را مرده ندیده ای از مکرش آسوده خاطر مباش.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 240 )
-امام علی بن ابی طالب گفته:«خدا به موسی گفت سفارش مرا در چهار چیز نگهدار:نخستین تا گناه های خور را آمرزیده ندانی به خردۀ دیگران مپرداز،دومین تا دانی که گنجهای من ته نکشیده غم روزی مخور.سوم پادشاهی من پای داراست به دیگری امیدوار مباش.چهارمین تا دیو نمرده از مکر و فریب وی ایمن مباش».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 170 )
ص : 4249
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَجُلاً مِنَ اَلْأَنْصَارِ أَتَی إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِابْنَتِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ زَوْجَّهَا ضَرَبَهَا فَأَثَّرَ فِی وَجْهِهَا فَأَقِدْهَا مِنْهُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَلِکَ لَکَ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- اَلرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَی اَلنِّساءِ بِما فَضَّلَ اَللّهُ بَعْضَهُمْ عَلی بَعْضٍ وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِمْ فَالصّالِحاتُ قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغَیْبِ بِما حَفِظَ اَللّهُ وَ اَللاّتِی تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اُهْجُرُوهُنَّ فِی اَلْمَضاجِعِ وَ اِضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلاً أَیْ قَوَّامُونَ بِالْأَدَبِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ أَرَدْتُ أَمْراً وَ أَرَادَ اَللَّهُ غَیْرَهُ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 217 )
ص : 4250
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَرَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ یَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یَأْخُذَ مِنْ تُرْبَهِ مَا حَوْلَ اَلْکَعْبَهِ ، وَ إِنْ أَخَذَ مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً رَدَّهُ. مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: مَا حَوْلَ اَلْبَیْتِ . مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 231 )
ص : 4251
اِبْنُ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: إِنَّ أَعْظَمَ اَلنَّاسِ حَسْرَهً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَنْ وَصَفَ عَدْلاً ثُمَّ خَالَفَهُ إِلَی غَیْرِهِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 79 )
ص : 4252
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ فِطْرَهِ شَهْرِ رَمَضَانَ عَلَی کُلِّ إِنْسَانٍ هِیَ أَوْ عَلَی مَنْ صَامَ وَ عَرَفَ اَلصَّلاَهَ قَالَ هِیَ عَلَی کُلِّ کَبِیرٍ أَوْ صَغِیرٍ مِمَّنْ یَعُولُ . وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 331 )
ص : 4253
عَنْ یَحْیَی بْنِ اَلْمُعَاذِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ لِیَ اُدْعُ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ وَ أَنَا ضَامِنٌ لَکَ حَاجَتَکَ عَلَی اَللَّهِ - اَللَّهُمَّ أَنْتَ وَلِیُّ نِعْمَتِی وَ اَلْقَادِرُ عَلَی طَلِبَتِی وَ تَعْلَمُ حَاجَتِی فَأَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ لَمَّا قَضَیْتَهَا لِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 358 )
ص : 4254
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَشَکَا إِلَیْهِ أَذًی مِنْ جَارِهِ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِصْبِرْ ثُمَّ أَتَاهُ ثَانِیَهً فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِصْبِرْ ثُمَّ عَادَ إِلَیْهِ فَشَکَاهُ ثَالِثَهً فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلرَّجُلِ اَلَّذِی شَکَا إِذَا کَانَ عِنْدَ رَوَاحِ اَلنَّاسِ إِلَی اَلْجُمُعَهِ فَأَخْرِجْ مَتَاعَکَ إِلَی اَلطَّرِیقِ حَتَّی یَرَاهُ مَنْ یَرُوحُ إِلَی اَلْجُمُعَهِ فَإِذَا سَأَلُوکَ فَأَخْبِرْهُمْ قَالَ فَفَعَلَ فَأَتَاهُ جَارُهُ اَلْمُؤْذِی لَهُ فَقَالَ لَهُ رُدَّ مَتَاعَکَ فَلَکَ اَللَّهُ عَلَیَّ أَنْ لاَ أَعُودَ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 668 )
حضرت باقر علیه السلام فرمود: مردی نزد پیغمبر (صلّی الله علیه و آله) آمد و از آزار همسایه اش باو شکایت کرد، رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) باو فرمود: صبر کن، سپس بار دوم خدمتش آمد (و شکایت کرد) پیغمبر (صلّی الله علیه و آله) باو فرمود: صبر کن، سپس بار سوم آمد و باز شکایت کرد، حضرت باو فرمود: چون روز جمعه شود آنگاه که مردم برای نماز جمعه میروند اثاثیۀ خانه ات را سر کوچه و راه مردم بیار تا هر که بنماز جمعه میرود ببیند، و چون از تو پرسند (که برای چه این کار را کرده ای) جریان را بآنها بگو، فرمود: آن مرد این کار را کرد، پس آن همسایه که آزارش میداد پیش او آمد و گفت: اثاثیه ات را بخانه باز گردان من با خدا عهد میکنم که دیگر ترا آزار نکنم.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 492 )
13-از امام باقر(علیه السّلام)،فرمود: مردی نزد پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)آمد و به او از آزار دادن همسایه اش شکایت کرد،رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)به او فرمود:صبر کن،سپس باز آمد و شکایت کرد و فرمود:صبر کن،بار سوم باز آمد و شکایت کرد، پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)به آن مرد شاکی فرمود:روز جمعه بامدادانی که مردم برای نماز جمعه می روند،اثاث خانۀ خود را بر سر راه آور تا هر کس به نماز جمعه می رود،آن را بنگرد و چون از تو پرسند،به آنها وضع خود را گزارش بده،فرمود:چنین کرد و همسایۀ آزار دهنده اش آمد و به او گفت:اثاث خود را برگردان،من با خدا برای تو عهد می کنم که به آزار تو باز نگردم.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 581 )
13-امام باقر علیه السّلام،فرمود:
مردی نزد پیامبر صلّی اللّه علیه و اله آمد و از آزار همسایه اش شکایت کرد،رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله به او فرمود:صبر کن،سپس باز آمد و شکایت کرد و فرمود:صبر کن،بار سوم باز آمد و شکایت کرد،پیامبر صلّی اللّه علیه و اله به آن مرد شاکی فرمود: روز جمعه هنگامی که مردم برای نماز جمعه می روند،اثاث خانۀ خود را بر سر راه گذار تا هرکس به نماز جمعه می رود،آن را بنگرد و چون از تو بپرسند،به آنها وضع خود را گزارش ده،فرمود:چنین کرد و همسایۀ آزاردهنده اش آمد و به او گفت:اثاث خود را برگردان،من با خدای خود پیمان می بندم که دیگر تو را آزار نرسانم.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 877 )
: حسن أو موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 574 )
ص : 4255
16093-4 الکافی ،1/10/345/7 محمّد عن التهذیب ،1/5/283/10 ابن عیسی عن السراد عن الخراز عن محمّد قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام عن الرجل یضرب المرأه فتطرح النطفه فقال علیه عشرون دینارا قلت فیضربها فتطرح العلقه قال علیه أربعون دینارا قلت فیضربها فتطرح المضغه قال علیه ستون دینارا قلت فیضربها فتطرحه و قد صار له عظم فقال علیه الدیه کامله و بهذا قضی أمیر المؤمنین علیه السّلام قلت فما صفه خلقه النطفه التی تعرف بها فقال النطفه تکون بیضاء مثل النخامه الغلیظه فتمکث فی الرحم إذا صارت فیه أربعین یوما ثمّ تصیر إلی علقه قلت فما صفه خلقه العلقه التی تعرف بها فقال هی علقه کعلقه الدم المحجمه الجامده تمکث فی الرحم بعد تحولها عن النطفه أربعین یوما ثمّ تصیر مضغه قلت فما صفه المضغه و خلقتها التی تعرف بها قال هی مضغه لحم حمراء فیها عروق خضر مشتبکه ثمّ تصیر إلی عظم قلت فما صفه خلقته إذا کان عظما قال إذا کان عظما شق له السمع و البصر و رتبت جوارحه فإذا کان کذلک فإن فیه الدیه کامله.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 745 )
ص : 4256
عَوْدُکَ إِلَی اَلْحَقِّ وَ إِنْ تَعْتَبْ خَیْرٌ مِنْ رَاحَتِکَ مَعَ لُزُومِ اَلْبَاطِلِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 463 )
ص : 4257
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ دَاوُدَ اَلصَّرْمِیِّ قَالَ: قَالَ اَلطَّیِّبُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا دَاوُدُ إِنَّ اَلنَّاسَ کُلَّهُمْ مَوَالٍ لَنَا فَیَحِلُّ لَنَا أَنْ نَشْتَرِیَ وَ نُعْتِقَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ فُلاَناً قَالَ لِغُلاَمٍ لَهُ قَدْ أَعْتَقَهُ بِعْنِی نَفْسَکَ حَتَّی أَشْتَرِیَکَ قَالَ یَجُوزُ وَ لَکِنْ إِنَّمَا یَشْتَرِی وَلاَءَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 75 )
ص : 4258
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ حُکَیْمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ رَجُلٍ مِنْ طَبَرِسْتَانَ یُقَالُ لَهُ مُحَمَّدٌ قَالَ قَالَ مُعَاوِیَهُ وَ لَقِیتُ اَلطَّبْرِسِیَّ مُحَمَّداً بَعْدَ ذَلِکَ فَأَخْبَرَنِی قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: اَلْمُغْرَمُ إِذَا تَدَیَّنَ أَوْ اِسْتَدَانَ فِی حَقٍّ اَلْوَهْمُ مِنْ مُعَاوِیَهَ أُجِّلَ سَنَهً فَإِنِ اِتَّسَعَ وَ إِلاَّ قَضَی عَنْهُ اَلْإِمَامُ مِنْ بَیْتِ اَلْمَالِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 399 )
ص : 4259
وَ رَوَی اَلسَّکُونِیُّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلظَّهْرُ یُرْکَبُ إِنْ کَانَ مَرْهُوناً وَ عَلَی اَلَّذِی یَرْکَبُ اَلنَّفَقَهُ وَ اَلدَّرُّ یُشْرَبُ إِنْ کَانَ مَرْهُوناً وَ عَلَی اَلَّذِی یَشْرَبُ اَلنَّفَقَهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 486 )
ص : 4260
ما رواه فیه : عن الباقر - علیه السّلام -: أنّه سئل عمّا یروی النّاس عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام - عن أشیاء من الفروج لم یکن یأمر بها و لا ینهی عنها إلاّ نفسه و ولده، فقیل : کیف یکون ذلک؟ قال: أحلّتها آیه و حرّمتها [آیه] أخری. فقیل: هل إلاّ أن یکون إحداهما نسخت الأخری، أم هما محکمتان ینبغی أن یعمل بهما؟ فقال: قد بیّن لهم إذ نهی نفسه و ولده. قیل : ما منعه أن یبیّن ذلک للنّاس؟ قال: خشی أن لا یطاع، و لو أنّ أمیر المؤمنین - علیه السّلام - ثبتت قدماه أقام الکتاب کلّه و الحقّ کلّه
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 369 )
ص : 4261
حِفْظُ مَا فِی یَدِکَ خَیْرٌ لَکَ مِمَّا فِی یَدِ غَیْرِکَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 233 )
ص : 4262
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی لُبِّ اَللُّبَابِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ قَرَأَ فِی کُلِّ جُمُعَهٍ مِنْ رَجَبٍ مِائَهَ مَرَّهٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ کَانَ لَهُ نُوراً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یَسْعَی بِهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 535 )
ص : 4263
قَالَ وَ رَوَی بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: اَلَّذِینَ یَحْمِلُونَ اَلْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ قَالَ یَعْنِی اَلْمَلاَئِکَهَ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا یَعْنِی شِیعَهَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ رَبَّنا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَحْمَهً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِینَ تابُوا مِنْ وَلاَیَهِ اَلطَّوَاغِیتِ اَلثَّلاَثَهِ وَ مِنْ بَنِی أُمَیَّهَ وَ اِتَّبَعُوا سَبِیلَکَ یَعْنِی وَلاَیَهَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ اَلسَّبِیلُ وَ هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ قِهِمُ اَلسَّیِّئاتِ یَعْنِی اَلثَّلاَثَهَ وَ مَنْ تَقِ اَلسَّیِّئاتِ یَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمْتَهُ وَ قَوْلُهُ تَعَالَی: إِنَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا یَعْنِی بَنِی أُمَیَّهَ یُنادَوْنَ لَمَقْتُ اَللّهِ أَکْبَرُ مِنْ مَقْتِکُمْ أَنْفُسَکُمْ إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَی اَلْإِیمانِ یَعْنِی إِلَی وَلاَیَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هِیَ اَلْإِیمَانُ فَتَکْفُرُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 364 )
ص : 4264
اَلْکَافِی ، عَنِ اَلْعِدَّهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنِ اَلْأَصَمِّ عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اِضْرِبُوهَا عَلَی اَلنِّفَارِ وَ لاَ تَضْرِبُوهَا عَلَی اَلْعِثَارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 214 )
25-در کافی-540:6 فروع-:بسندی تا رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله که بزنیدشان برم کردن و نزنید بلغزیدن.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 155 )
ص : 4265
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ وَ أَبُو اَلْعَبَّاسِ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلرَّازِیُّ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ وَ حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ سَمَاعَهَ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا طَلَّقَ اَلرَّجُلُ اِمْرَأَتَهُ قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ بِهَا فَقَدْ بَانَتْ وَ تَتَزَوَّجُ إِنْ شَاءَتْ مِنْ سَاعَتِهَا، وَ إِنْ فَرَضَ لَهَا مَهْراً فَلَهَا نِصْفُ اَلْمَهْرِ، وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ فَرَضَ لَهَا مَهْراً فَلْیُمَتِّعْهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 234 )
ص : 4266
مَنِ اِعْتَبَرَ بِالْغِیَرِ لَمْ یَثِقْ بِمُسَالَمَهِ اَلزَّمَنِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 461 )
ص : 4267
حَدَّثَنَا أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ ره قَالاَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحَکَمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ: لَمَّا کَانَ فِی اَلسَّنَهِ اَلَّتِی بَطَشَ هَارُونُ بِآلِ بَرْمَکَ بَدَأَ بِجَعْفَرِ بْنِ یَحْیَی وَ حَبَسَ یَحْیَی بْنَ خَالِدٍ وَ نَزَلَ بِالْبَرَامِکَهِ مَا نَزَلَ کَانَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَاقِفاً بِعَرَفَهَ یَدْعُو ثُمَّ طَأْطَأَ رَأْسَهُ فَسُئِلَ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ إِنِّی کُنْتُ أَدْعُو اَللَّهَ تَعَالَی عَلَی اَلْبَرَامِکَهِ بِمَا فَعَلُوا بِأَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَاسْتَجَابَ اَللَّهُ لِیَ اَلْیَوْمَ فِیهِمْ فَلَمَّا اِنْصَرَفَ لَمْ یَلْبَثْ إِلاَّ یَسِیراً حَتَّی بُطِشَ بِجَعْفَرٍ وَ یَحْیَی وَ تَغَیَّرَتْ أَحْوَالُهُمْ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 225 )
از محمد بن فضیل مروی است که گفت در آن سالی که هارون آل برمک را گرفت و آنها را بانواع عذاب و شکنجه بقتل رساند اول مرتبه جعفر بن یحیی را بقتل آورد و یحیی بن خالد را حبس کرد و بر برامکه وارد شد آنچه وارد شد.حضرت ابو الحسن الرضا(علیه السّلام)در غرفه ایستاده بود دعا میکرد و سر مبارک را حرکت میداد از او این مطلب را سؤال کردند فرمود بپیشگاه خدا برامکه را نفرین میکنم بسبب صدماتی که بر پدر بزرگوارم وارد آوردند و خداوند امروز دعای مرا در حق ایشان مستجاب کرد و چون مراجعت کرد درنگ نکرد مگر اندکی تا اینکه جعفر و یحیی را گرفتند و وضع ایشان تغییر کرد و از اوج رفعت و عزت بخاک مذلت افتادند؛
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 472 )
1-پدرم و استادم محمّد بن حسن بن ولید-رحمهما اللّه-بسند مذکور در متن از محمّد بن فضیل روایت کردند که گفت:در آن سالی که هارون به آل برمک خشم گرفت و بقتلشان فرمان داد در آغاز کار،امر بقتل جعفر بن یحیای برمکیّ را کرد و پدرش را بزندان افکند،و بر برامکه وارد شد آنچه که وارد شد،امام هشتم علیه السّلام در روز عرفه ایستاده بود و دعا می کرد،سپس سر مبارک خویش را حرکت همی داد،از وی سبب آن را پرسیدند،فرمود:من برامکه(جعفر و پدرش) را نفرین میکردم برای ستمی که بر پدرم علیه السّلام روا داشتند،و خداوند امروز دعایم را در بارۀ ایشان مستجاب فرمود،و چون بخانه مراجعت فرمود آنقدر نگذشت که(برامکه گرفتار شدند)و جعفر و پدرش یحیی بعذاب مبتلا شدند و وضع آنها واژگون شد.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 545 )
50 دلالت آن حضرت علیه السّلام بر اجابت نفرین او در آل برمک و خبر دادن او بر آنچه بر ایشان می گذرد و این که از جانب رشید به او مکروهی نیست 1 873 محمد بن حسن بن احمد بن ولید از سعد بن عبد اللّه از محمد بن عیسی بن عبید از علی بن حکم از محمّد بن فضیل روایت کرد که گفت:در سالی که هارون بر آل برمک غضب کرد،اوّل جعفر بن یحیی را بکشت و یحیی را حبس کرد و بر سر ایشان آمد،آن چه آمد،ابو الحسن علیه السّلام در عرفه ایستاده بود و دعا می کرد،بعد از آن سر زیر انداخت از او خبر پرسیدند،فرمود: خدا را می خواندم بر برمکیان به سبب آن چه با پدرم کردند،امروز خدای عزّ و جلّ دعای من دربارۀ ایشان اجابت نمود؛پس چون بازگشت،اندکی بگذشت جعفر و یحیی به عذاب مبتلا شده و احوال ایشان دگرگون شد.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 430 )
ص : 4268
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سُئِلَ عَنِ اَلْقَرْعِ یُذْبَحُ فَقَالَ اَلْقَرْعُ لَیْسَ یُذَکَّی فَکُلُوهُ وَ لاَ تَذْبَحُوهُ وَ لاَ یَسْتَهْوِیَنَّکُمُ اَلشَّیْطَانُ لَعَنَهُ اَللَّهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 370 )
1 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
از امیر مؤمنان علی علیه السّلام دربارۀ کدویی که سر آن را می برند، سؤال شد، فرمود:
کدو را سر نمی برند. پس آن را بخورید و سرش را نبرید و شیطان - که لعنت خدا بر او باد - هوای نفس و عقل شما را نبرد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 230 )
: ضعیف علی المشهور. و قال الفیروزآبادی : استهوته الشیاطین ، ذهبت بهواه و عقله، أو استهامته و حیرته أو زینت له هواه.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 215 )
ص : 4269
و فی الکافی : علیّ بن محمّد ، عن صالح بن أبی حمّاد ، عن ابن أبی عمیر ، عن بعض أصحابه ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام -: فی قوله[ - عزّ و جلّ-: وَ قَدِمْنا إِلی ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً قال: أن کانت أعمالهم لأشدّ بیاضا من القباطیّ، فیقول اللّه] - عزّ و جلّ - لها: کونی هباء. و ذلک أنّهم کانوا إذا شرع لهم الحرام، أخذوه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 382 )
ص : 4270
وَ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی کِتَابِهِ إِلَی اَلْمَأْمُونِ قَالَ: وَ إِذَا طُلِّقَتِ اَلْمَرْأَهُ (بَعْدَ اَلْعِدَّهِ) ثَلاَثَ مَرَّاتٍ لَمْ تَحِلَّ لِزَوْجِهَا حَتَّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ قَالَ وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِتَّقُوا تَزْوِیجَ اَلْمُطَلَّقَاتِ ثَلاَثاً فِی مَوْضِعٍ وَاحِدٍ فَإِنَّهُنَّ ذَوَاتُ أَزْوَاجٍ . وَ فِی اَلْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثِ شَرَائِعِ اَلدِّینِ: مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 69 )
ص : 4271
20861-16 ( الکافی 343:5) بعض أصحابنا ، عن التیملی ، عن النخعی ، عن محمد بن سنان ، عن رجل ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: "أتی رجل النّبی صلّی اللّه علیه و آله فقال: یا رسول اللّه عندی مهیره العرب و أنا أحب أن تقبلها منی و هی ابنتی، قال: فقال: قد قبلتها، قال: و أخری یا رسول اللّه ، قال: و ما هی قال: لم یضرب علیها صدغ قط، قال: لا حاجه لی فیها و لکن زوجها من حلبیب ، قال: فسقط رجلا الرجل مما دخله ثم أتی أمها فأخبرها الخبر فدخلها مثل ما دخله، فسمعت الجاریه مقالته و رأت ما دخل أبویها، فقالت لهما: ارضیا لی ما رضی اللّه و رسوله لی، قال: فتسلی ذلک عنهما و أتی أبوها النّبی صلّی اللّه علیه و آله فأخبره الخبر، فقال صلّی اللّه علیه و آله قد جعلت مهرها الجنه ". و زاد صفوان فیه قال: فمات حلبیب عنها فبلغ مهرها بعده مائه ألف درهم.
( الوافی , جلد 21 , صفحه 90 )
ص : 4272
فی کتاب الخصال ، عن أبی ذرّ، عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - قال: شرّ الأوّلین و الآخرین اثنا عشر: ستّه من الأوّلین، و ستّه من الآخرین. ثمّ سمّی السّتّه من الأوّلین: ابن آدم الّذی قتل أخاه، و فرعون، و هامان، و قارون، و السّامریّ، و الدّجّال اسمه فی الأوّلین و یخرج فی الآخرین. و أمّا السّتّه من الآخرین: فالعجل، و هو نعثل، و فرعون، و هو معاویه، و هامان هذه الأمّه، و هو زیاد، و قارونها، و هو سعید، و السّامری، و هو أبو موسی عبد اللّه بن قیس - لأنّه قال کما قال سامریّ موسی: لا مِساسَ ، أی لا قتال-، و الأبتر، و هو عمرو بن العاص.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 346 )
ص : 4273
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ بَلَغَهُ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ أَنَّهُ رَوَی عَنْهُ أَنَّ اَلسُّنَّهَ مِنَ اَلصَّلاَهِ مَفْرُوضَهٌ فَأَنْکَرَ ذَلِکَ وَ قَالَ أَیْنَ یَذْهَبُ لَیْسَ هَکَذَا حَدَّثْتُهُ إِنَّمَا قُلْتُ إِنَّهُ مَنْ صَلَّی فَأَقْبَلَ عَلَی صَلاَتِهِ وَ لَمْ یُحَدِّثْ نَفْسَهُ فَمَا أَقْبَلَ عَلَیْهَا أَقْبَلَ اَللَّهُ عَلَیْهِ فَرُبَّمَا رُفِعَ مِنَ اَلصَّلاَهِ رُبُعُهَا وَ نِصْفُهَا وَ خُمُسُهَا وَ ثُلُثُهَا وَ إِنَّمَا أُمِرَ بِالسُّنَّهِ لِیَکْمُلَ بِهَا مَا ذَهَبَ مِنَ اَلْمَکْتُوبَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 56 )
ص : 4274
رَحِمَ اَللَّهُ اِمْرَءً عَلِمَ أَنَّ نَفَسَهُ خُطَاهُ إِلَی أَجَلِهِ فَبَادَرَ عَمَلَهُ وَ قَصَّرَ أَمَلَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 374 )
ص : 4275
980-1 الکافی ،1/5/297/7 أحمد عن محمد بن أحمد القلانسی عن أحمد بن الفضل عن ابن جبله عن فزاره عن أنس أو هیثم بن براء عن أبی جعفر علیه السّلام قال: قلت أصلحک اللّه أ ما من علامه بین یدی هذا الأمر فقال أ تری بالصبح من خفاء قال قلت لا قال إن أمرنا إذا کان کان أبین من فلق الصبح قال ثم قال مزاوله جبل بظفر - أهون من مزاوله ملک لم ینقض أجله فاتقوا اللّه و لا تقتلوا أنفسکم للظلمه.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 472 )
ص : 4276
وَ رُوِیَ: أَنَّ اَلطُّیُورَ اَلَّتِی أُمِرَ بِأَخْذِهَا اَلطَّاوُسُ وَ اَلنَّسْرُ وَ اَلدِّیکُ وَ اَلْبَطُّ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 115 )
در برخی از روایات این چهار پرنده، طاوس، کرکس، خروس و مرغابی گفته شده است
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 213 )
ص : 4277
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ رَوَی عُمَرُ بْنُ أُذَیْنَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ: وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ إِلاَّ قَوْلَهُ فَذَلِکَ إِلَی آخِرِهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 583 )
ص : 4278
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِمْرَأَهٌ وَلَدَتْ مِنَ اَلزِّنَا أَتَّخِذُهَا ظِئْراً قَالَ لاَ تَسْتَرْضِعْهَا وَ لاَ اِبْنَتَهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 321 )
ص : 4279
عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا جَاءَکَ مِنْ دِبَاغِ اَلْیَمَنِ فَصَلِّ فِیهِ وَ لاَ تَسْأَلْ عَنْهُ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 118 )
از عبد اللّه بن سنان از آن حضرت:هر چه از پوست دباغی یمن برایت آوردند در آن نماز بخوان،در باره اش پرسش مکن
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 224 )
عبد اللّه بن سنان از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که فرمود:هر پوست دباغی شده ای که از یمن برایت آوردند،در آن نماز بخوان و درباره اش سؤال نکن.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 250 )
ص : 4280
وَ فِی کِتَابِ اَلْخُوَارِزْمِیِّ وَ اَلدَّیْلَمِیِّ عَنْ جَابِرٍ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : جَاءَنِی جَبْرَائِیلُ بِوَرَقَهِ آسٍ أَخْضَرَ مَکْتُوبٍ فِیهَا بِبَیَاضِ اِفْتَرَضْتُ مَحَبَّهَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَی خَلْقِی فَبَلِّغْهُمْ ذَلِکَ عَنِّی.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 50 )
ص : 4281
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَمِنَ اَلزَّمَانَ خَانَهُ وَ مَنْ غَالَبَهُ أَهَانَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 81 )
ص : 4282
اَلْبِشْرُ أَحَدُ اَلْعَطَاءَیْنِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 26 )
ص : 4283
وَ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَحَضَرَتِ اَلْمَائِدَهُ فَأَتَی اَلْخَادِمُ بِالْوَضُوءِ فَنَاوَلَهُ اَلْمِنْدِیلَ فَعَافَهُ ثُمَّ قَالَ مِنْهُ غَسَلْنَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 363 )
از صفوان جمال است که نزد امام ششم علیه السّلام بودیم و سفره انداختند و خدمتکار آب دست آورد و حوله بآن حضرت داد و نخواست گفت ما از آن دست شستیم،
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 158 )
ص : 4284
کنز، ، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ سَلاَّمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عِیسَی بْنِ مَصْقَلَهَ اَلْقُمِّیِّ عَنْ بُکَیْرِ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْکَابُلِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ رَجُلاً سَلَماً لِرَجُلٍ قَالَ اَلرَّجُلُ اَلسَّالِمُ لِرَجُلٍ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ شِیعَتُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 160 )
کنز جامع الفوائد: ابو خالد کابلی گفت: از حضرت باقر علیه السّلام پرسیدم تفسیر این آیه را:«
وَ رَجُلاً سَلَماً لِرَجُلٍ
»فرمود مرد فرمانبردار برای مردی دیگر علی و شیعه او است.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 135 )
ص : 4285
وَ فِی شِفَاءِ اَلصُّدُورِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ اَلْعَاصِ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لاَ تَقْتُلُوا اَلضَّفَادِعَ فَإِنَّ نَقِیقَهُنَّ تَسْبِیحٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 297 )
و در شفاء الصدور است از عبد اللّه بن عمرو بن عاص که پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم فرمود: نکشید قورباغه ها را که بنگ آنها تسبیح است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 223 )
ص : 4286
فس، [تفسیر القمی ] : وَ أَکْلِهِمُ اَلسُّحْتَ قَالَ اَلسُّحْتُ هُوَ بَیْنَ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ وَ هُوَ أَنْ یُؤَاجِرَ اَلرَّجُلُ نَفْسَهُ عَلَی حَمْلِ اَلْمُسْکِرِ وَ لَحْمِ اَلْخِنْزِیرِ وَ اِتِّخَاذِ اَلْمَلاَهِی فَإِجَارَتُهُ نَفْسَهُ حَلاَلٌ وَ مِنْ جِهَهِ مَا یَحْمِلُ وَ یَعْمَلُ هُوَ سُحْتٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 250 )
ص : 4287
وَ رَوَی عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ عَقِیلِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ : أَنَّ عُمَرَ قَضَی أَنَّهَا تَبْقَی عَلَی مَا بَقِیَ مِنَ اَلطَّلاَقِ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سُبْحَانَ اَللَّهِ أَ یَهْدِمُ ثَلاَثاً وَ لاَ یَهْدِمُ وَاحِدَهً .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 383 )
ص : 4288
13045-1 الکافی ،1/1/394/4 الثلاثه عن ابن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی المحرم یصیب الصید قال علیه الکفاره فی کل ما أصاب.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 731 )
ص : 4289
وَ رُوِیَ أَنَّ اَلنُّورَهَ أَمَانٌ مِنَ اَلْفَقْرِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 388 )
ص : 4290
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَاءُ زَمْزَمَ خَیْرُ مَاءٍ عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ وَ شَرُّ مَاءٍ عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ مَاءُ بَرَهُوتَ اَلَّذِی بِحَضْرَمَوْتَ تَرِدُهُ هَامُ اَلْکُفَّارِ بِاللَّیْلِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 386 )
3 - ابن قدّاح گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود:
بهترین آب روی زمین، آب زمزم است و بدترین آب روی زمین، آب برهوت است که در «حضرموت» قرار دارد و شب هنگام سرهای کافران وارد آن می شوند تا از آن بنوشید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 267 )
: ضعیف علی المشهور. و قال فی الصحاح: قال الأصمعی : برهوت علی مثال رهبوت: بئر بحضر موت یقال: فیها أرواح الکفار. و فی الحدیث خیر بئر فی الأرض زمزم، و شر بئر فی الأرض برهوت و یقال: برهوت مثال سبروت. و قال فی النهایه: فی حدیث علی علیه السلام شر بئر فی الأرض برهوت هی بفتح الباء و الراء بئر عمیقه بحضر موت لا یستطاع النزول إلی قعرها، و یقال: برهوت بضم الباء و سکون الراء فیکون تاؤها علی الأول زائده، و علی الثانی أصلیه.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 238 )
ص : 4291
حَیَاهُ اَلْحَیَوَانِ ، فِی اَلصَّحِیحِ عَنْ حریر [جَرِیرِ] بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: رَأَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَلْوِی نَاصِیَهَ فَرَسٍ بِإِصْبَعِهِ وَ هُوَ یَقُولُ اَلْخَیْلُ مَعْقُودٌ فِی نَوَاصِیهَا اَلْخَیْرُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ اَلْأَجْرُ وَ اَلْغَنِیمَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 180 )
40-در حیاه الحیوان از جریر بن عبد اللّه در حدیث صحیحی گفته:دیدم که رسول خدا با انگشتش کاکل اسبی را بهم پیچید و میفرمود:ثواب و غنیمت به کاکلهای اسبان بسته است تا روز رستاخیز،و مقصود اینست که ملازم آنهایند و گویا بسته بدانهایند،و کاکل موی آویزان از پیشانی است،خطّابی و دیگران این را گفتند،گفته و کاکل کنایه از خود اسب است(و گواه از سخن تازیان بر آن آورده)مسلم روایت کرده که او صلّی اللّه علیه و آله شکال را در اسبها بد میداشت و شکال اینست که در دست راست و یا دست چپ اسب سفیدی باشد،یا در دست راست و پای چپش هر دو باشد در صحیح مسلم شکال را چنین تفسیر کرده و این یک قول است در تفسیر آن. و ابو عبیده و بیشتر لغت شناسان عرب گفتند:که شکال اینست که سه تا از قوائم سفیدی داشته باشند و یکی آزاد و بی سفیدی باشد،تشبیه به زنجیر کردن اسب بیشتر در سه تا از دست و پا است،ابن درید گفته:سفیدی در یک پاره تنست در دست و پا هر دو،و اگر مخالف هم باشند آن را شکال مخالف خوانند،و گفتند شکال سفیدی دو پا است،و گفتند:در دو دست.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 129 )
ص : 4292
اَلْأَصْبَغُ بْنُ نُبَاتَهَ قَالَ: سَأَلْتُ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ سَیِّدِی أَسْأَلُکَ عَنْ شَیْءٍ أَنَا بِهِ مُوقِنٌ وَ أَنَّهُ مِنْ سِرِّ اَللَّهِ وَ أَنْتَ اَلْمَسْرُورُ إِلَیْهِ ذَلِکَ اَلسِّرُّ فَقَالَ یَا أَصْبَغُ أَ تُرِیدُ أَنْ تَرَی مُخَاطَبَهَ رَسُولِ اَللَّهِ لِأَبِی دُونَ یَوْمِ مَسْجِدِ قُبَا قَالَ هَذَا اَلَّذِی أَرَدْتُ قَالَ قُمْ فَإِذَا أَنَا وَ هُوَ بِالْکُوفَهِ فَنَظَرْتُ فَإِذَا اَلْمَسْجِدُ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَرْتَدَّ إِلَیَّ بَصَرِی فَتَبَسَّمَ فِی وَجْهِی فَقَالَ یَا أَصْبَغُ إِنَّ سُلَیْمَانَ بْنَ دَاوُدَ أُعْطِیَ اَلرِّیحَ غُدُوُّها شَهْرٌ وَ رَواحُها شَهْرٌ وَ أَنَا قَدْ أُعطِیتُ أَکْثَرَ مِمَّا أُعْطِیَ سُلَیْمَانُ فَقُلْتُ صَدَقْتَ وَ اَللَّهِ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَ نَحْنُ اَلَّذِینَ عِنْدَنَا عِلْمُ اَلْکِتَابِ وَ بَیَانُ مَا فِیهِ وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ مَا عِنْدَنَا لِأَنَّا أَهْلُ سِرِّ اَللَّهِ فَتَبَسَّمَ فِی وَجْهِی ثُمَّ قَالَ نَحْنُ آلُ اَللَّهِ وَ وَرَثَهُ رَسُولِهِ فَقُلْتُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ لِی اُدْخُلْ فَدَخَلْتُ فَإِذَا أَنَا بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُحْتَبٍ فِی اَلْمِحْرَابِ بِرِدَائِهِ فَنَظَرْتُ فَإِذَا أَنَا بِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ قَابِضٌ عَلَی تَلاَبِیبِ اَلْأَعْسَرِ فَرَأَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَعَضُّ عَلَی اَلْأَنَامِلِ وَ هُوَ یَقُولُ بِئْسَ اَلْخَلَفُ خَلَفْتَنِی أَنْتَ وَ أَصْحَابُکَ عَلَیْکُمْ لَعْنَهُ اَللَّهِ وَ لَعْنَتِی اَلْخَبَرَ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 52 )
ص : 4293
عَنْهُ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبَانٍ اَلْأَحْمَرِ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَتِ اَلْخَیْلُ وُحُوشاً فِی بِلاَدِ اَلْعَرَبِ فَصَعِدَ إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِسْمَاعِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی جِیَادٍ فَصَاحَا أَلاَ هَلاَ أَلاَ هَلُمَّ فَمَا فَرَسٌ إِلاَّ أَعْطَی بِیَدِهِ وَ أَمْکَنَ مِنْ نَاصِیَتِهِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 630 )
ص : 4294
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ وَقْتِ اَلظُّهْرِ وَ اَلْعَصْرِ فَکَتَبَ قَامَهً لِلظُّهْرِ وَ قَامَهً لِلْعَصْرِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 248 )
ص : 4295
وَ مِنْهَا: أَنَّ زَیْدَ بْنَ عَمْرِو بْنِ نُفَیْلٍ وَ وَرَقَهَ بْنَ نَوْفَلٍ خَرَجَا یَلْتَمِسَانِ اَلدِّینَ حَتَّی اِنْتَهَیَا إِلَی رَاهِبٍ بِالْمَوْصِلِ . قَالَ لِزَیْدٍ مِنْ أَیْنَ أَقْبَلْتَ یَا صَاحِبَ اَلْبَعِیرِ قَالَ مِنْ بَیْتِ إِبْرَاهِیمَ قَالَ وَ مَا تَلْتَمِسُ قَالَ اَلدِّینَ. قَالَ اِرْجِعْ فَإِنَّهُ یُوشِکُ أَنْ یَظْهَرَ اَلدِّینُ اَلَّذِی تَطْلُبُ فِی أَرْضِکَ. فَرَجَعَ یُرِیدُ مَکَّهَ حَتَّی إِذَا کَانَ بِأَرْضِ لَخْمٍ عَدَوْا عَلَیْهِ فَقَتَلُوهُ وَ کَانَ یَقُولُ أَنَا عَلَی دِینِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا سَاجِدٌ عَلَی نَحْوِ اَلْبَنِیَّهِ اَلَّتِی بَنَاهَا إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَ یَقُولُ إِنَّا نَنْتَظِرُ نَبِیّاً مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ مِنْ بَنِی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 135 )
169-زید بن عمرو و ورقه بن نوفل در پی دین حق می گشتند تا اینکه در موصل به راهبی رسیدند، راهب به زید گفت: ای شتر سوار! از کجا می آیی؟ جواب داد: از مکه. راهب پرسید: در پی چه می گردی؟ جواب داد: در پی دین حقّ! راهب گفت: به مکّه برگردید، چون دینی که در جستجوی آن هستید به زودی در آنجا ظهور خواهد کرد. زید آهنگ مکّه کرد و برگشت. در بین راه در محلّی به نام «لخم» عدّه ای به او حمله آوردند و او را کشتند، در حالی که می گفت من پیرو دین ابراهیم هستم و به سوی کعبه سجده می کنم و منتظر پیامبری از فرزندان اسماعیل و از پسران عبد المطلب هستم .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 106 )
ص : 4296
وَ سُئِلَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلسَّائِلِ یَسْأَلُ فَلاَ یُدْرَی مَا هُوَ فَقَالَ: أَعْطِ مَنْ وَقَعَتْ فِی قَلْبِکَ اَلرَّحْمَهُ لَهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 597 )
ص : 4297
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِذَا أَرَادَ أَنْ یَخْلُقَ خَلْقاً جَمَعَ کُلَّ صُورَهٍ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ آدَمَ ثُمَّ خَلَقَ عَلَی صُورَهِ إِحْدَاهُنَّ فَلاَ یَقُولَنَّ أَحَدٌ لِوَلَدِهِ هَذَا لاَ یُشْبِهُنِی وَ لاَ یُشْبِهُ شَیْئاً مِنْ آبَائِی .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 309 )
ص : 4298
یُونُسُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنْ ضَرَبَ رَجُلٌ رَجُلاً بِعَصًا أَوْ بِحَجَرٍ فَمَاتَ مِنْ ضَرْبَهٍ وَاحِدَهٍ قَبْلَ أَنْ یَتَکَلَّمَ فَهُوَ شِبْهُ اَلْعَمْدِ فَالدِّیَهُ عَلَی اَلْقَاتِلِ وَ إِنْ عَلاَهُ وَ أَلَحَّ عَلَیْهِ بِالْعَصَا أَوْ بِالْحِجَارَهِ حَتَّی یَقْتُلَهُ فَهُوَ عَمْدٌ یُقْتَلُ بِهِ وَ إِنْ ضَرَبَهُ ضَرْبَهً وَاحِدَهً فَتَکَلَّمَ ثُمَّ مَکَثَ یَوْماً أَوْ أَکْثَرَ مِنْ یَوْمٍ ثُمَّ مَاتَ فَهُوَ شِبْهُ اَلْعَمْدِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 280 )
9 - راوی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
اگر شخصی دیگری را با عصا یا سنگی بزند و او با همان یک ضربه، پیش از آن که سخنی بگوید، بمیرد، قتل شبه عمد است و قاتل باید دیه بپردازد. اگر با عصا یا سنگ بیش از یک ضربه بزند و آن قدر ادامه دهد تا این که بمیرد، قتل عمدی است که قاتل به خاطر آن کشته می شود و اگر یک ضربه به او بزند و سخن بگوید، سپس یک روز یا بیشتر زنده بماند و پس از آن بمیرد، قتل شبه عمد است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 145 )
: مرسل. و الحکم بأن الأول شبه عمد مبنی علی ما هو الغالب من عدم کون هذا الضرب مره قاتلا، و عدم قصد القتل به أیضا، و الحکم الأخیر أیضا علی هذا ظاهر، و التفصیل مع اتحاد الحکم لزیاده التوضیح. و اعلم أن الأصحاب اختلفوا فیما إذا ضربه ضربه لا تقتل عاده فأعقبه مرضا فمات به، فذهب بعضهم إلی لزوم القود، و به صرح العلامه فی القواعد و التحریر، و هو الظاهر من کلام المحقق فی الشرائع، و استشکل الشهید الثانی (ره) فی هذا الحکم و هو فی محله، و ظاهر الخبر أیضا یدل علی خلافه و إن أمکن توجیهه بوجه لا ینافیه و الله یعلم.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 23 )
ص : 4299
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا عُصِیَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلاَّ بِسِتَّهِ أَشْیَاءَ حُبِّ اَلدُّنْیَا وَ حُبِّ اَلرِّئَاسَهِ وَ حُبِّ اَلطَّعَامِ وَ حُبِّ اَلْمَالِ وَ حُبِّ اَلنِّسَاءِ وَ حُبِّ اَلنَّوْمِ .
( معدن الجواهر و ریاضه الخواطر , جلد 1 , صفحه 53 )
و نیز فرمود اول معصیتهائی که بجا آورده شد شش چیز بود حبّ دنیا حبّ ریاست دوستی مال دوستی طعام دوستی زنان حبّ خواب
( نزهه النواظر ؛ ج 1 , ص 70 )
ص : 4300
وَ مِنْهُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ قَالَ فِی مَرَضِ مَوْتِهِ أَیُّهَا اَلنَّاسُ أَیُّمَا عَبْدٍ مِنْ أُمَّتِی أُصِیبَ بِمُصِیبَهٍ مِنْ بَعْدِی فَلْیَتَعَزَّ بِمُصِیبَتِهِ بِی عَنِ اَلْمُصِیبَهِ اَلَّتِی تُصِیبُهُ بَعْدِی فَإِنَّ أَحَداً مِنْ أُمَّتِی لَنْ یُصَابَ بِمُصِیبَهٍ بَعْدِی أَشَدَّ عَلَیْهِ مِنْ مُصِیبَتِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 84 )
ص : 4301
960-3 الکافی ،253/209/8 القمیان عن ابن فضال و الحجال عن داود بن فرقد قال: سمع رجل من العجلیه هذا الحدیث قوله ینادی مناد ألا إن فلان بن فلان و شیعته هم الفائزون أول النهار و ینادی آخر النهار ألا إن عثمان و شیعته هم الفائزون قال و ینادی أول النهار غیر منادی آخر النهار فقال الرجل فما یدرینا أیما الصادق من الکاذب فقال یصدقه علیها من کان یؤمن بها قبل أن ینادی إن اللّه تعالی یقول أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی اَلْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلاّ أَنْ یُهْدی الآیه.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 445 )
ص : 4302
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاِبْنِ أَبِی اَلْعَوْجَاءِ وَ قَدْ سَمِعَ مِنْهُ لَسْتُ بِمَصْنُوعٍ فَلَوْ لَمْ تَکُنْ مَصْنُوعاً کَیْفَ کُنْتَ تَکُونُ.
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 1 , صفحه 45 )
ص : 4303
وَ رُوِیَ: أَنَّ مَنْ سَرَّهُ أَنْ لاَ تَمَسَّ جَسَدَهُ اَلْحُمَّی وَ لاَ اَلْمَرَضُ فَلْیُوَاظِبْ عَلَی هَذَا اَلدُّعَاءِ بُکْرَهً وَ عَشِیَّهَ- بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ بِسْمِ اَللَّهِ اَلنُّورِ بِسْمِ اَللَّهِ نُورٌ عَلَی نُورٍ بِسْمِ اَللَّهِ اَلَّذِی هُوَ مُدَبِّرُ اَلْأُمُورِ بِسْمِ اَللَّهِ اَلَّذِی خَلَقَ اَلنُّورَ مِنَ اَلنُّورِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی خَلَقَ اَلنُّورَ وَ أَنْزَلَ اَلنُّورَ عَلَی اَلطُّورِ فِی کِتابٍ مَسْطُورٍ بِقَدَرِ مَقْدُورٍ عَلَی نَبِیٍّ مَحْبُورٍ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی هُوَ بِالْعِزِّ مَذْکُورٌ وَ بِالْفَخْرِ مَشْهُورٌ وَ عَلَی اَلسَّرَّاءِ وَ اَلضَّرَّاءِ مَشْکُورٌ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 161 )
ص : 4304
وَ فِی وَصِیَّهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَا عَلِیُّ مَنْ تَرَکَ اَلْخَمْرَ لِلَّهِ سَقَاهُ اَللَّهُ مِنَ اَلرَّحِیقِ اَلْمَخْتُومِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 534 )
ص : 4305
نهج، [نهج البلاغه] ، وَ مِنْ کَلاَمٍ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: یَعْنِی بِهِ اَلزُّبَیْرَ فِی حَالٍ اِقْتَضَتْ ذَلِکَ یَزْعُمُ أَنَّهُ قَدْ بَایَعَ بِیَدِهِ وَ لَمْ یُبَایِعْ بِقَلْبِهِ فَقَدْ أَقَرَّ بِالْبَیْعَهِ وَ اِدَّعَی اَلْوَلِیجَهَ فَلْیَأْتِ عَلَیْهَا بِأَمْرٍ یُعْرَفُ وَ إِلاَّ فَلْیَدْخُلْ فِیمَا خَرَجَ مِنْهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 52 )
ص : 4306
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ طَلْحَهَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : سُوقُ اَلْمُسْلِمِینَ کَمَسْجِدِهِمْ فَمَنْ سَبَقَ إِلَی مَکَانٍ فَهُوَ أَحَقُّ بِهِ إِلَی اَللَّیْلِ وَ کَانَ لاَ یَأْخُذُ عَلَی بُیُوتِ اَلسُّوقِ اَلْکِرَاءَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 155 )
1 - طلحه بن زید گوید: امام صادق علیه السّلام می فرماید: امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود:
بازار مسلمانان مانند مسجد آنها است، بنابراین هرکس زودتر به مکانی برسد، برای ماندن در آنجا آن روز تا شب سزاوارتر از دیگران است.
آن حضرت برای حجره هایی که در بازار بود کرایه نمی گرفت.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 359 )
: ضعیف کالموثق. قوله علیه السلام: أحق به قال فی الدروس: و أما الطرق ففائدتها فی الأصل الاستطراق، و لا یمنع من الوقوف فیها إذا لم یضر بالماره، و کذا القعود، و لو کان للبیع و الشراء فإن فارق و رحله باق فهو أحق به، و إلا فلا و إن تضرر بتفریق معاملیه، قاله جماعه، و یحتمل بقاء حقه. نعم لو طالت المفارقه زال حقه، و کذا الحکم فی مقاعد الأسواق المباحه. و روی عن علی علیه السلام: سوق المسلمین إلی آخره، و هذا حسن، و لیس للإمام إقطاعها و لا یتوقف الانتفاع بها علی إذنه. قوله علیه السلام: کراء إما لکونها وقفا أو لفتحها عنوه.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 141 )
ص : 4307
قل، [إقبال الأعمال] ، فِی أَدْعِیَهِ شَهْرِ رَمَضَانَ : - وَ ضَاعِفِ اَلْعَذَابَ عَلَی مَنْ شَرِکَ فِی دَمِهِ وَ هُوَ اَلْمَنْصُورُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 8 )
ص : 4308
16871-1 الکافی ،1/1/83/5 الثلاثه عن الخزاز عن محمد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: أبی اللّه عز و جل أن یجعل أرزاق المؤمنین - إلا من حیث لا یحتسبون.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 67 )
ص : 4309
تَفْسِیرُ اَلْعَیَّاشِیِّ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَلْبَسُ اَلثَّوْبَ بِخَمْسِمِائَهٍ اَلْحَدِیثَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 231 )
ص : 4310
یب، [تهذیب الأحکام] ، مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْیَقْطِینِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ إِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ إِذَا أَرَادَ قَضَاءَ اَلْحَاجَهِ وَقَفَ عَلَی بَابِ اَلْمَذْهَبِ ثُمَّ اِلْتَفَتَ یَمِیناً وَ شِمَالاً إِلَی مَلَکَیْهِ فَیَقُولُ أَمِیطَا عَنِّی فَلَکُمَا اَللَّهُ عَلَی أَنْ لاَ أُحْدِثَ حَدَثاً حَتَّی أَخْرُجَ إِلَیْکُمَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 69 )
ص : 4311
اَلطَّبْرِسِیُّ : عَنْ بُرَیْدٍ اَلْعِجْلِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «مَعْنَاهُ لَأَفَدْنَاهُمْ عِلْماً کَثِیراً یَتَعَلَّمُونَهُ مِنَ اَلْأَئِمَّهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 509 )
ص : 4312
سِبْطُ اَلطَّبْرِسِیِّ فِی مِشْکَاهِ اَلْأَنْوَارِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَتَی رَجُلٌ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ عَلِّمْنِی فَقَالَ عَلَیْکَ بِالْیَأْسِ مِمَّا فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ فَإِنَّهُ اَلْغِنَی اَلْحَاضِرُ قَالَ زِدْنِی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ إِذَا هَمَمْتَ بِأَمْرٍ فَتَدَبَّرْ عَاقِبَتَهُ فَإِنْ یَکُ خَیْراً وَ رُشْداً فَاتَّبِعْهُ وَ إِنْ یَکُ غَیّاً فَدَعْهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 306 )
ص : 4313
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر اَلنَّضْرُ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ مُوسَی عَنْ زُرَارَهَ عَنْ ،5أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ تَزَوَّجَ أُمَّ وَلَدِ عَمِّهِ اَلْحَسَنِ وَ زَوَّجَ أُمَّهُ مَوْلاَهُ فَلَمَّا بَلَغَ ذَلِکَ عَبْدَ اَلْمَلِکِ بْنَ مَرْوَانَ کَتَبَ إِلَیْهِ یَا عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ کَأَنَّکَ لاَ تَعْرِفُ مَوْضِعَکَ مِنْ قَوْمِکَ وَ قَدْرَکَ عِنْدَ اَلنَّاسِ تَزَوَّجْتَ مَوْلاَهً وَ زَوَّجْتَ مَوْلاَکَ بِأُمِّکَ فَکَتَبَ إِلَیْهِ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَهِمْتُ کِتَابَکَ وَ لَنَا أُسْوَهٌ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَدْ زَوَّجَ زَیْنَبَ بِنْتَ عَمِّهِ زَیْداً مَوْلاَهُ وَ تَزَوَّجَ مَوْلاَتَهُ بِنْتَ حُیَیِّ بْنِ أَخْطَبَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 374 )
ص : 4314
قَالَ اَلْکُلَیْنِیُّ وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ: یَغْسِلُ أَوَّلاً رَبُّ اَلْبَیْتِ یَدَهُ ثُمَّ یَبْدَأُ بِمَنْ عَنْ یَمِینِهِ فَإِذَا رُفِعَ اَلطَّعَامُ بَدَأَ بِمَنْ عَلَی یَسَارِ صَاحِبِ اَلْمَنْزِلِ وَ یَکُونُ آخِرَ مَنْ یَغْسِلُ یَدَهُ صَاحِبُ اَلْمَنْزِلِ لِأَنَّهُ أَوْلَی بِالصَّبْرِ عَلَی اَلْغَمَرِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ أَیْضاً مُرْسَلاً إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ بَعْدَ قَوْلِهِ: اَلْمَنْزِلِ وَ یَکُونُ آخِرَ مَنْ یَغْسِلُ یَدَهُ صَاحِبُ اَلْمَنْزِلِ لِأَنَّهُ أَوْلَی بِالْغَمَرِ ثُمَّ یَتَمَنْدَلُ بَعْدَ ذَلِکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 340 )
ص : 4315
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: حَجَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عِشْرِینَ حَجَّهً .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 245 )
3 - عمر بن یزید گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله بیست سفر حجّ انجام داد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 552 )
: موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 110 )
ص : 4316
عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ إِلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اِثْنَتَا عَشْرَهَ خَصْلَهً یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ أَنْ یَتَعَلَّمَهَا عَلَی اَلطَّعَامِ أَرْبَعَهٌ مِنْهَا فَرِیضَهٌ وَ أَرْبَعَهٌ مِنْهَا سُنَّهٌ وَ أَرْبَعَهٌ مِنْهَا أَدَبٌ فَأَمَّا اَلْفَرِیضَهُ فَالْمَعْرِفَهُ وَ اَلتَّسْمِیَهُ وَ اَلشُّکْرُ وَ اَلرِّضَا وَ أَمَّا اَلسُّنَّهُ فَالْجُلُوسُ عَلَی اَلرِّجْلِ اَلْیُسْرَی وَ اَلْأَکْلُ بِثَلاَثِ أَصَابِعَ وَ اَلْأَکْلُ مِمَّا یَلِیهِ وَ مَصُّ اَلْأَصَابِعِ وَ أَمَّا اَلْأَدَبُ فَغَسْلُ اَلْیَدَیْنِ وَ تَصْغِیرُ اَللُّقْمَهِ وَ اَلْمَضْغُ اَلشَّدِیدُ وَ قِلَّهُ اَلنَّظَرِ فِی وُجُوهِ اَلْقَوْمِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 459 )
ص : 4317
16254-8 الکافی ،1/15/354/7 التهذیب ،1/20/225/10 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : أنه ضمن القائد و السائق و الراکب فقال ما أصابت الرجل فعلی السائق و ما أصابت الید فعلی الراکب و القائد.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 843 )
ص : 4318
مَنِ اِهْتَدَی بِغَیْرِ هُدَی اَللَّهِ ضَلَّ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 601 )
ص : 4319
25037-22 ( الکافی 112:7) محمد ، عن ( التهذیب 308:9 رقم 1100) أحمد ، عن السراد ، عن ابن رئاب ، عن ابن مسکان ، عن الحلبی ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی الإخوه من الأم مع الجد قال "للإخوه من الأم مع الجد نصیبهم الثلث مع الجد".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 811 )
ص : 4320
سن، [المحاسن] ، عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِمَکَّهَ إِذْ جَاءَهُ رَسُولٌ مِنَ اَلْمَدِینَهِ فَقَالَ لَهُ مَنْ صَحِبَکَ فَقَالَ مَا صَحِبْتُ أَحَداً فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَا لَوْ کُنْتُ تَقَدَّمْتُ إِلَیْکَ لَأَحْسَنْتُ أَدَبَکَ ثُمَّ قَالَ وَاحِدٌ شَیْطَانٌ وَ اِثْنَانِ شَیْطَانَانِ وَ ثَلاَثَهٌ صَحْبٌ وَ أَرْبَعَهٌ رُفَقَاءُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 228 )
7-همان:تا اسماعیل بن جابر که در مکه نزد امام ششم(علیه السّلام)بودم که یکی از مدینه نزد آن حضرت آمد فرمودش چه کسی همراهت بود؟گفت کسی نبود آن حضرتش فرمود:آگاه باش که اگر من پیش تو آمده بودم خوب ادبت میکردم سپس فرمود:یکی شیطان است و دو تا دو شیطان و سه تا یاران هم و چهار تا رفیقان باشند.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 144 )
ص : 4321
ما روی عن أبی جعفر علیه السّلام فی الثلث الثانی من شهر رمضان - تَأْخُذُ اَلْمُصْحَفَ وَ تَنْشُرُهُ وَ تَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِکِتَابِکَ اَلْمُنْزَلِ وَ مَا فِیهِ - وَ فِیهِ اِسْمُکَ اَلْأَعْظَمُ اَلْأَکْبَرُ [اِسْمُکَ اَلْأَکْبَرُ] وَ أَسْمَاؤُکَ اَلْحُسْنَی وَ مَا یُخَافُ وَ یُرْجَی أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ عُتَقَائِکَ مِنَ اَلنَّارِ وَ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَکَ مِنْ حَاجَهٍ .
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 64 )
«خدایا!از تو درخواست دارم و تو را سوگند می دهم به قرآنی که نازلش کردی و به هر آنچه در آن است از اسم اعظم و سایر اسماء حسنایت گرفته تا آیاتی که موجب خوف و رجاست که مرا جزء رهایی یافتگان از آتش جهنّم قرار دهی». سپس هر حاجت که می خواهی طلب کن.
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 97 )
مثل روایتی که از امام باقر علیه السّلام در ثلث دوم از ماه رمضان است که قرآن را باز می کنی و می گویی:اللهم انّی أسألک بکتابک المنزل و ما فیه و فیه اسمک الاعظم الاکبر و اسماءک الحسنی و ما یخاف و یرجی ان تجعلنی من عتقائک من النار»: خدایا من از تو می خواهم به این کتاب و آنچه که در آن است و در آن اسم اعظم اکبر تو و اسمای حسنی و علل خوف و رجاست اینکه مرا از آزادشده های جهم قرار بدهی سپس حاجت هایی که می خواهد ذکر می کند. و نظیر آن اینکه در ثلث آخر شب جمعه 15 بار سوره قدر را بخواند سپس به آنچه می خواهد دعا کند.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 62 )
ص : 4322
اَلْبِحَارُ ، عَنْ تَفْسِیرِ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقُمِّیِّ بِرِوَایَهِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا بُعِثَ کَانَتِ اَلْقِبْلَهُ إِلَی بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ عَلَی سُنَّهِ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ ذَلِکَ أَنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَخْبَرَنَا فِی اَلْقُرْآنِ أَنَّهُ أَمَرَ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ أَنْ یَجْعَلَ بَیْتَهُ قِبْلَهً فِی قَوْلِهِ وَ أَوْحَیْنا إِلی مُوسی وَ أَخِیهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِکُما بِمِصْرَ بُیُوتاً وَ اِجْعَلُوا بُیُوتَکُمْ قِبْلَهً وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی هَذَا یُصَلِّی إِلَی بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ مُدَّهَ مُقَامِهِ بِمَکَّهَ وَ بَعْدَ اَلْهِجْرَهِ أَشْهُراً حَتَّی عَیَّرَتْهُ اَلْیَهُودُ وَ قَالُوا أَنْتَ تَابِعٌ لَنَا تُصَلِّی إِلَی قِبْلَتِنَا وَ بُیُوتِ نَبِیِّنَا فَاغْتَمَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِذَلِکَ وَ أَحَبَّ أَنْ یُحَوِّلَ اَللَّهُ قِبْلَتَهُ إِلَی اَلْکَعْبَهِ وَ کَانَ یَنْظُرُ فِی آفَاقِ اَلسَّمَاءِ یَنْتَظِرُ أَمْرَ اَللَّهِ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَیْهِ قَدْ نَری تَقَلُّبَ وَجْهِکَ إِلَی قَوْلِهِ لِئَلاّ یَکُونَ لِلنّاسِ عَلَیْکُمْ حُجَّهٌ یَعْنِی اَلْیَهُودَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 173 )
ص : 4323
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : نَحْنُ صُبَّرٌ وَ شِیعَتُنَا أَصْبَرُ مِنَّا وَ ذَلِکَ أَنَّا صَبَرْنَا عَلَی مَا نَعْلَمُ وَ صَبَرُوا هُمْ عَلَی مَا لاَ یَعْلَمُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 84 )
و حضرت صادق علیه السّلام فرمود. ما(ائمه)صابران و شکیبایان هستیم و شیعیان ما صابرتر از ما هستند و این از آن جهت است که ما صبر کرده ایم هر چیزی که میدانیم و آنان بر چیزی که نمیدانند صبر کرده اند.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 91 )
ص : 4324
9099-5 الکافی ،1/12/504/3 العده عن سهل عن علی بن حسان عن بعض أصحابنا عن الفقیه ،1594/12/2 أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: صلاه فریضه [مکتوبه] خیر من عشرین حجه و حجه خیر من بیت مملوء ذهبا ینفقه فی بر حتی ینفد ثم قال فلا أفلح من ضیع عشرین بیتا من ذهب بخمسه و عشرین درهما فقلت و ما معنی خمسه و عشرین قال من منع الزکاه وقفت صلاته حتی یزکی.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 35 )
ص : 4325
قُرْبُ اَلْإِسْنَادِ ، عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ : أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ یَکْرَهُ رَدَّ اَلسَّلاَمِ وَ اَلْإِمَامُ یَخْطُبُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 186 )
ص : 4326
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا مَاتَ اَلرَّجُلُ فِی اَلسَّفِینَهِ وَ لَمْ یُقْدَرْ عَلَی اَلشَّطِّ قَالَ یُکَفَّنُ وَ یُحَنَّطُ وَ یُلَفُّ فِی ثَوْبٍ وَ یُلْقَی فِی اَلْمَاءِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 214 )
3 - سهل بن زیاد در روایت مرفوعه ای گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرگاه مردی در کشتی بمیرد و به ساحل آوردن او ممکن نباشد، باید او را کفن کنند، حنوط نمایند و در پارچه ای پیچیده و به آب اندازند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 485 )
: ضعیف. قوله علیه السلام: علی الشط قال الجوهری: الشط جانب البحر. أقول: هذا الخبر مقید بالتعذر فی کلام السائل، و حمل علی ما مر من أحد الأمرین.
( مرآه العقول ؛ ج 14 , ص 160 )
ص : 4327
عَنْ جَابِرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: اِتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اَللّهِ ، قَالَ: «أَمَا إِنَّهُمْ لَمْ یَتَّخِذُوهُمْ آلِهَهً، إِلاَّ أَنَّهُمْ أَحَلُّوا حَرَاماً فَأَخَذُوا بِهِ، وَ حَرَّمُوا حَلاَلاً فَأَخَذُوا بِهِ، فَکَانُوا أَرْبَاباً مِنْ دُونِ اَللَّهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 768 )
ص : 4328
3466-6 الکافی ،1/8/270/2 الاثنان عن الوشاء عن أبان عن الفضیل بن یسار عن أبی جعفر علیه السّلام قال: إن العبد لیذنب الذنب فیزوی عنه الرزق.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 1000 )
ص : 4329
قَالَ اَلْمَسْعُودِیُّ : وَ قَدْ ذَکَرْنَا خَبَرَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ مَعَ زَیْنَبَ اَلْکَذَّابَهِ بِحَضْرَهِ اَلْمُتَوَکِّلِ وَ نُزُولِهِ إِلَی بِرْکَهِ اَلسِّبَاعِ وَ تَذَلُّلِهَا لَهُ وَ رُجُوعِ زَیْنَبَ عَمَّا اِدَّعَتْهُ مِنْ أَنَّهَا اِبْنَهٌ لِلْحُسَیْنِ وَ أَنَّ اَللَّهَ أَطَالَ عُمُرَهَا إِلَی ذَلِکَ اَلْوَقْتِ فِی کِتَابِنَا أَخْبَارِ اَلزَّمَانِ وَ قِیلَ إِنَّهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَاتَ مَسْمُوماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 209 )
مسعودی مینویسد:جریان زینب کذابه را که مدعی بود دختر حضرت حسین است در زمان متوکل که حضرت علی بن محمّد فرمودند وارد محل درندگان شود بواسطه این پیشنهاد از ادعای خود دست کشید در کتاب خود بنام اخبار الزمان نقل کرده ام. گفته اند حضرت علی بن محمّد بوسیله سم شهید شد.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 185 )
ص : 4330
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا دَخَلَ أَحَدُکُمْ عَلَی أَخِیهِ فِی رَحْلِهِ فَلْیَقْعُدْ حَیْثُ یَأْمُرُهُ صَاحِبُ اَلرَّحْلِ فَإِنَّ صَاحِبَ اَلرَّحْلِ أَعْرَفُ بِعَوْرَهِ بَیْتِهِ مِنَ اَلدَّاخِلِ عَلَیْهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 322 )
ص : 4331
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ قَالَ: دَخَلَ سُفْیَانُ اَلثَّوْرِیُّ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَرَأَی عَلَیْهِ ثِیَابَ بَیَاضٍ کَأَنَّهَا غِرْقِئُ اَلْبَیْضِ ، فَقَالَ لَهُ إِنَّ هَذَا اَللِّبَاسَ لَیْسَ مِنْ لِبَاسِکَ فَقَالَ لَهُ اِسْمَعْ مِنِّی وَ عِ مَا أَقُولُ: لَکَ فَإِنَّهُ خَیْرٌ لَکَ عَاجِلاً وَ آجِلاً إِنْ أَنْتَ مِتَّ عَلَی اَلسُّنَّهِ وَ لَمْ تَمُتْ عَلَی بِدْعَهٍ أُخْبِرُکَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ فِی زَمَانٍ مُقْفِرٍ جَدْبٍ فَأَمَّا إِذَا أَقْبَلَتِ اَلدُّنْیَا فَأَحَقُّ أَهْلِهَا بِهَا أَبْرَارُهَا لاَ فُجَّارُهَا وَ مُؤْمِنُوهَا لاَ مُنَافِقُوهَا وَ مُسْلِمُوهَا لاَ کُفَّارُهَا ، فَمَا أَنْکَرْتَ یَا ثَوْرِیُّ فَوَ اَللَّهِ إِنِّی لَمَعَ مَا تَرَی مَا أَتَی عَلَیَّ مُذْ عَقَلْتُ صَبَاحٌ وَ لاَ مَسَاءٌ وَ لِلَّهِ فِی مَالِی حَقٌّ أَمَرَنِی أَنْ أَضَعَهُ مَوْضِعاً إِلاَّ وَضَعْتُهُ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 19 )
ص : 4332
وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ رَحِمَهُ اَللَّهُ: نَزَلَتْ فِی اَلْیَهُودِ وَ جَرَتْ فِی اَلْخَوَارِجِ، وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ «أُولئِکَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بِآیاتِ رَبِّهِمْ وَ لِقائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فَلا نُقِیمُ لَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَزْناً» قَالَ: أَیْ حَسَنَهً ذلِکَ جَزاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِما کَفَرُوا وَ اِتَّخَذُوا آیاتِی وَ رُسُلِی هُزُواً یَعْنِی بِالْآیَاتِ اَلْأَوْصِیَاءَ اَلَّتِی اِتَّخَذُوهَا هُزُواً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 313 )
ص : 4333
وَ عَنْ عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: أَتَی سُلَیْمَانُ بْنُ صُرَدَ عَلِیّاً أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْدَ کِتَابِ اَلصَّحِیفَهِ وَ وَجْهُهُ مَضْرُوبٌ بِالسَّیْفِ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْدِیلاً وَ أَنْتَ مِمَّنْ یَنْتَظِرُ وَ مِمَّنْ لَمْ یُبَدِّلْ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَمَا لَوْ وَجَدْتُ أَعْوَاناً مَا کَتَبْتُ هَذِهِ اَلصَّحِیفَهَ أَبَداً أَمَا وَ اَللَّهِ لَقَدْ مَشَیْتُ فِی اَلنَّاسِ لِیَعُودُوا إِلَی أَمْرِهِمُ اَلْأَوَّلِ فَمَا وَجَدْتُ أَحَداً عِنْدَهُ خَیْراً إِلاَّ قَلِیلاً وَ قَامَ مُحْرِزُ بْنُ حویشٍ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ مَا إِلَی اَلرُّجُوعِ عَنْ هَذَا اَلْکِتَابِ سَبِیلٌ فَوَ اَللَّهِ إِنِّی لَأَخَافُ أَنْ یُورِثَ ذُلاًّ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ بَعْدَ أَنْ کَتَبْنَاهُ نَنْقُضُهُ إِنَّ هَذَا لاَ یَحِلُّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 545 )
ص : 4334
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا نَسِیَ اَلرَّجُلُ أَنْ یَغْسِلَ یَمِینَهُ فَغَسَلَ شِمَالَهُ وَ مَسَحَ رَأْسَهُ وَ رِجْلَیْهِ فَذَکَرَ بَعْدَ ذَلِکَ غَسَلَ یَمِینَهُ وَ شِمَالَهُ وَ مَسَحَ رَأْسَهُ وَ رِجْلَیْهِ وَ إِنْ کَانَ إِنَّمَا نَسِیَ شِمَالَهُ فَلْیَغْسِلِ اَلشِّمَالَ وَ لاَ یُعِدْ عَلَی مَا کَانَ تَوَضَّأَ وَ قَالَ أَتْبِعْ وُضُوءَکَ بَعْضَهُ بَعْضاً.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 74 )
قوله:(و عنه) (الحدیث-228) حسن[1]،و قوله(علیه السّلام):(أتبع وضوءک بعضه بعضا)قال فی(الحبل المتین):«یمکن أن یراد به المتابعه أعنی الترتیب بقرینه ما قبله،و یمکن أن یراد به الموالاه من غیر تراخ،و من هذا یظهر أنّ استدلال المحقق(ره) فی(المعتبر)و العلامه(ره)فی(المنتهی)بهذا الحدیث علی وجوب المتابعه بهذا المعنی محل کلام»(انتهی)[1]و هو جیّد.
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 502 )
ص : 4335
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَزَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا یَعْنِی أَبَا جَعْفَرٍ وَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ مَنْ کَانَ فِی قَلْبِهِ مِثْقالَ حَبَّهٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ کِبْرٍ قَالَ قُلْتُ إِنَّا نَلْبَسُ اَلثَّوْبَ اَلْحَسَنَ فَیَدْخُلُنَا اَلْعُجْبُ فَقَالَ إِنَّمَا ذَلِکَ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 241 )
2-محمّد بن مسلم از امام باقر یا امام صادق علیهما السّلام روایت نموده که فرمود:داخل بهشت نخواهد شد کسی که در دلش به اندازۀ دانه ای خردل غرور داشته باشد،راوی گوید:گفتم:پس اگر ما لباس زیبائی می پوشیم،خود بزرگ بینی در ما پیدا می شود؟فرمود:همانا آن در بین او و خداست.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 2 , ص 95 )
ص : 4336
ل، [الخصال] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ تَکَهَّنَ أَوْ تُکُهِّنَ لَهُ فَقَدْ بَرِئَ مِنْ دِینِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُلْتُ فَالْقِیَافَهُ قَالَ مَا أُحِبُّ أَنْ تَأْتِیَهُمْ وَ قَلَّ مَا یَقُولُونَ شَیْئاً إِلاَّ کَانَ قَرِیباً مِمَّا یَقُولُونَ وَ قَالَ اَلْقِیَافَهُ فَضْلَهٌ مِنَ اَلنُّبُوَّهِ ذَهَبَتْ فِی اَلنَّاسِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 210 )
ص : 4337
نَهْجُ اَلْبَلاَغَهِ : قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی خُطْبَهٍ وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ طَارِقٌ طَرَقَنَا بِمَلْفُوفَهٍ فِی وِعَائِهَا وَ مَعْجُونَهٍ شَنِئْتُهَا کَأَنَّمَا عُجِنَتْ بِرِیقِ حَیَّهٍ أَوْ قَیْئِهَا فَقُلْتُ أَ صِلَهٌ أَمْ زَکَاهٌ أَمْ صَدَقَهٌ فَذَلِکَ کُلُّهُ مُحَرَّمٌ عَلَیْنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ إِلَی آخِرِ اَلْخُطْبَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 76 )
ص : 4338
اِبْنُ عَبَّاسٍ وَ اَلسُّدِّیُّ وَ مُجَاهِدٌ وَ اَلْکَلْبِیُّ وَ أَبُو صَالِحٍ وَ اَلْوَاحِدِیُّ وَ اَلطُّوسِیُّ وَ اَلثَّعْلَبِیُّ وَ اَلطَّبْرِسِیُّ وَ اَلْمَاوَرْدِیُّ وَ اَلْقُشَیْرِیُّ وَ اَلثُّمَالِیُّ وَ اَلنَّقَّاشُ وَ اَلْفَتَّالُ وَ عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلْحُسَیْنِ وَ عَلِیُّ بْنُ حَرْبٍ اَلطَّائِیُّ فِی تَفَاسِیرِهِمْ: أَنَّهُ کَانَ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ أَرْبَعَهُ دَرَاهِمَ مِنَ اَلْفِضَّهِ فَتَصَدَّقْ بِوَاحِدٍ لَیْلاً وَ بِوَاحِدٍ نَهَاراً وَ بِوَاحِدٍ سِرّاً وَ بِوَاحِدٍ عَلاَنِیَهً فَنَزَلَ اَلَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ اَلْآیَهَ فَسُمِّیَ کُلُّ دِرْهَمٍ مَالاً وَ بَشَّرَهُ بِالْقَبُولِ رَوَاهُ اَلنَّطَنْزِیُّ فِی اَلْخَصَائِصِ : .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 71 )
ص : 4339
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ سَلَکَ طَرِیقاً یَطْلُبُ فِیهِ عِلْماً سَلَکَ اَللَّهُ بِهِ طَرِیقاً مِنْ طُرُقِ اَلْجَنَّهِ وَ إِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ لَتَضَعُ أَجْنِحَتَهَا لِطَالِبِ اَلْعِلْمِ رِضًا بِهِ وَ إِنَّ طَالِبَ اَلْعِلْمِ یَسْتَغْفِرُ لَهُ مَنْ فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَلْحِیتَانُ فِی جَوْفِ اَلْمَاءِ وَ إِنَّ فَضْلَ اَلْعَالِمِ عَلَی اَلْعَابِدِ کَفَضْلِ اَلْقَمَرِ لَیْلَهَ اَلْبَدْرِ عَلَی سَائِرِ اَلْکَوَاکِبِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 357 )
ص : 4340
لی، [الأمالی] ، للصدوق اِبْنُ مُوسَی عَنِ اَلْأَسَدِیِّ عَنِ اَلنَّخَعِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُبَیْرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: بَعَثَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیّاً إِلَی اَلْیَمَنِ فَانْفَلَتَ فَرَسٌ لِرَجُلٍ مِنْ أَهْلِ اَلْیَمَنِ فَنَفَحَ رَجُلاً بِرِجْلِهِ فَقَتَلَهُ وَ أَخَذَهُ أَوْلِیَاءُ اَلْمَقْتُولِ فَرَفَعُوهُ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَقَامَ صَاحِبُ اَلْفَرَسِ اَلْبَیِّنَهَ أَنَّ اَلْفَرَسَ اِنْفَلَتَ مِنْ دَارِهِ فَنَفَحَ اَلرَّجُلَ بِرِجْلِهِ فَأَبْطَلَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ دَمَ اَلرَّجُلِ فَجَاءَ أَوْلِیَاءُ اَلْمَقْتُولِ مِنَ اَلْیَمَنِ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَشْکُونَ عَلِیّاً فِیمَا حَکَمَ عَلَیْهِمْ فَقَالُوا إِنَّ عَلِیّاً ظَلَمَنَا وَ أَبْطَلَ دَمَ صَاحِبِنَا فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ عَلِیّاً لَیْسَ بِظَلاَّمٍ وَ لَمْ یُخْلَقْ عَلِیٌّ لِلظُّلْمِ وَ إِنَّ اَلْوَلاَیَهَ مِنْ بَعْدِی لِعَلِیٍّ وَ اَلْحُکْمَ حُکْمُهُ وَ اَلْقَوْلَ قَوْلُهُ لاَ یَرُدُّ حُکْمَهُ وَ قَوْلَهُ وَ وَلاَیَتَهُ إِلاَّ کَافِرٌ وَ لاَ یَرْضَی بِحُکْمِهِ وَ قَوْلِهِ وَ وَلاَیَتِهِ إِلاَّ مُؤْمِنٌ فَلَمَّا سَمِعَ اَلْیَمَانِیُّونَ قَوْلَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ رَضِینَا بِقَوْلِ عَلِیٍّ وَ حُکْمِهِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هُوَ تَوْبَتُکُمْ مِمَّا قُلْتُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 101 )
ص : 4341
لاَ خَیْرَ فِی اَلْعَیْشِ إِلاَّ لِرَجُلَیْنِ عَالِمٍ مُطَاعٍ وَ مُسْتَمِعٍ وَاعٍ.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 169 )
ص : 4342
وَ رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ : اِشْتَدَّ غَضَبُ اَللَّهِ عَلَی اِمْرَأَهٍ أَدْخَلَتْ عَلَی قَوْمٍ رَجُلاً مِنْ غَیْرِهِمْ فَنَظَرَ إِلَی حَرَمِهِمْ وَ وَطِئَ فُرُشَهُمْ وَ أَشَدُّ اَلنَّاسِ عَذَاباً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَنْ أَقَرَّ نُطْفَتَهُ فِی رَحِمٍ مُحَرَّمٍ عَلَیْهِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 447 )
ص : 4343
اَلتَّقِیَّهُ دِیَانَهٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 37 )
ص : 4344
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُحْرِمَهُ لاَ تَتَنَقَّبُ لِأَنَّ إِحْرَامَ اَلْمَرْأَهِ فِی وَجْهِهَا وَ إِحْرَامَ اَلرَّجُلِ فِی رَأْسِهِ. وَ رَوَاهُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْمُقْنِعَهِ مُرْسَلاً ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 493 )
ص : 4345
وَ رَوَی اَلنَّسَائِیُّ وَ اَلْحَاکِمُ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِذَا سَمِعْتُمْ نُبَاحَ اَلْکِلاَبِ وَ نَهِیقَ اَلْحَمِیرِ مِنَ اَللَّیْلِ فَتَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ فَإِنَّهَا تَرَی مَا لاَ تَرَوْنَ وَ أَقَلُّ اَلْخُرُوجِ إِذَا جَدَّتْ فَإِنَّ اَللَّهَ یَبُثُّ فِی اَللَّیْلِ مِنْ خَلْقِهِ مَا شَاءَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 196 )
و نسائی و حاکم بروایت از جابر از پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم آوردند که فرمود:چون بانک سگها و عرعر خرها را شنیدید بخدا از شیطان رجیم پناه برید که ببینند آنچه شما نبینید،و چون بکوشند در بنک خود کمتر بیرون روید زیرا خدا در شب از آفریده های خود پراکنده کند آنچه خواهد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 142 )
ص : 4346
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لا تُواعِدُوهُنَّ سِرًّا قَالَ هُوَ اَلرَّجُلُ یَقُولُ لِلْمَرْأَهِ قَبْلَ أَنْ تَنْقَضِیَ عِدَّتُهَا أُوعِدُکِ بَیْتَ آلِ فُلاَنٍ [أُوعِدُکِ بَیْتَ فُلاَنٍ] لِتَرْفُثَ وَ یَرْفُثَ مَعَهَا. وَ فِی رِوَایَهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : هُوَ قَوْلُ اَلرَّجُلِ لِلْمَرْأَهِ قَبْلَ أَنْ تَنْقَضِیَ عِدَّتُهَا مَوْعِدُکِ بَیْتُ آلِ فُلاَنٍ ثُمَّ یَطْلُبُ إِلَیْهَا أَلاَّ تَسْبِقَهُ بِنَفْسِهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 414 )
ص : 4347
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلدُّهْنُ یُلَیِّنُ اَلْبَشَرَ [هَ] وَ یَزِیدُ فِی اَلدِّمَاغِ وَ یُسَهِّلُ مَجَارِیَ اَلْمَاءِ وَ یُذْهِبُ اَلْقَشَفَ وَ یُسْفِرُ اَللَّوْنَ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 47 )
از امام صادق(علیه السّلام):روغن پوست را نرم و عقل را زیاد میکند،و مجاری آب بدن را پاک می سازد،و آلودگی تن را از بین میبرد و رنگ پوست را روشن می گرداند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 91 )
امام صادق علیه السّلام.روغن،پوست را نرم و لطیف می کند و توان مغز را زیاد می کند و مجاری آب(عرق)بدن را می گشاید و چرک و آلودگی پوست را از میان برده و رنگ پوست را روشن و براق می کند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 98 )
ص : 4348
أَحْسِنْ تَسْتَرِقَّ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 78 )
ص : 4349
اَلْمَجَالِسُ، بِإِسْنَادِ اَلدِّعْبِلِیِّ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلزَّبِیبُ یَشُدُّ اَلْقَلْبَ وَ یَذْهَبُ بِالْمَرَضِ وَ یُطْفِئُ اَلْحَرَارَهَ وَ یُطَیِّبُ اَلنَّفْسَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 152 )
3-در مجالس(370/1)بسندش تا علی علیه السّلام که کشمش دل را تقویت کند و بیماری را ببرد و گرمی را خموش کند و نفس را پاک کند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 5 )
ص : 4350
و فی عیون الأخبار ، بإسناده إلی الحسن بن سلیمان الملطی قال: حدّثنا علیّ بن موسی الرّضا - علیه السّلام - قال: حدّثنی أبی، موسی بن جعفر ، عن أبیه ، عن آبائه ، عن علیّ بن أبی طالب - علیهم السّلام - قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: کاد الحسد أن یسبق القدر.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 549 )
ص : 4351
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّیْقَلِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ اِکْتَرَی دَابَّهً إِلَی مَکَانٍ مَعْلُومٍ فَجَاوَزَهُ قَالَ یُحْسَبُ لَهُ اَلْأَجْرُ بِقَدْرِ مَا جَاوَزَ وَ إِنْ عَطِبَ اَلْحِمَارُ فَهُوَ ضَامِنٌ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 289 )
1 - حسن صیقل گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: نظر شما در مورد مردی که چهارپایی را برای رفتن به جایی کرایه کرده است، ولی از آنجا گذاشته است چیست؟
فرمود: به همان مقدار که از آن محل گذشته است، برای صاحب الاغ حساب می شود (و به او پرداخت می شود) و اگر آن حیوان مرد، باید خسارتش را بپردازد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 673 )
: ضعیف علی المشهور. و به فتوی الأصحاب.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 388 )
ص : 4352
طب، [طب الأئمه علیهم السلام ] ، اَلْجَارُودُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَاءُ زَمْزَمَ شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَظُنُّهُ قَالَ کَائِناً مَا کَانَ لِأَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ مَاءُ زَمْزَمَ لِمَا شُرِبَ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 245 )
ص : 4353
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُتَّصِلاً بِمَا سَبَقَ أَعْنِی قَوْلَهْ: یُخْرِجُونِی وَ لَقَدْ عَجِبْتُ مِنْ یُوسُفَ وَ صَبْرِهِ وَ کَرَمِهِ وَ اَللَّهُ یَغْفِرُ لَهُ حِینَ أَتَاهُ اَلرَّسُولُ فَقَالَ: اِرْجِعْ إِلی رَبِّکَ وَ لَوْ کُنْتُ مَکَانَهُ وَ لَبِثْتُ فِی اَلسِّجْنِ مَا لَبِثَ لَأَسْرَعْتُ اَلْإِجَابَهَ وَ بَادَرْتُهُمُ اَلْبَابَ وَ مَا اِبْتَغَیْتُ اَلْعُذْرَ إِنَّهُ کَانَ لَحَلِیماً ذَا أَنَاهٍ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 431 )
ص : 4354
1656-14 الکافی ،1/3/7/2 علی عن أبیه عن البزنطی عن أبان عن محمد بن علی الحلبی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إن اللّه عز و جل لما أراد أن یخلق آدم علیه السّلام أرسل الماء علی الطین ثم قبض قبضه فعرکها ثم فرقها فرقتین بیده ثم ذرأهم فإذا هم یدبون ثم رفع لهم نارا فأمر أهل الشمال أن یدخلوها فذهبوا إلیها فهابوها و لم یدخلوها ثم أمر أهل الیمین أن یدخلوها فذهبوا فدخلوها فأمر اللّه عز و جل النار فکانت علیهم بردا و سلاما - فلما رأی ذلک أهل الشمال قالوا ربنا أقلنا فأقالهم ثم قال لهم ادخلوها فذهبوا فقاموا علیها و لم یدخلوها فأعادهم طینا و خلق منها آدم علیه السّلام و قال أبو عبد اللّه علیه السّلام فلن یستطیع هؤلاء أن یکونوا من هؤلاء و لا هؤلاء أن یکونوا من هؤلاء قال فیرون أن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله أول من دخل تلک النار فذلک قوله عز و جل - قُلْ إِنْ کانَ لِلرَّحْمنِ وَلَدٌ فَأَنَا أَوَّلُ اَلْعابِدِینَ .
( الوافی , جلد 4 , صفحه 40 )
ص : 4355
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: کُنْتُ مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَسَارَ مَلِیّاً وَ هُوَ رَاکِبٌ وَ سَایَرْتُهُ مَاشِیاً فَالْتَفَتَ إِلَیَّ فَقَالَ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ اِرْکَبْ کَمَا رَکِبْتُ أَوْ أَمْشِی کَمَا مَشَیْتَ فَقُلْتُ بَلْ تَرْکَبُ وَ أَمْشِی فَسَارَ ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَیَّ فَقَالَ یَا عَلِیُّ اِرْکَبْ کَمَا رَکِبْتُ أَوْ أَمْشِی کَمَا مَشَیْتَ فَأَنْتَ أَخِی وَ اِبْنُ عَمِّی وَ زَوْجُ اِبْنَتِی وَ أَبُو سِبْطَیَّ فَقُلْتُ بَلْ تَرْکَبُ وَ أَمْشِی فَسَارَ مَلِیّاً ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَیَّ فَقَالَ یَا عَلِیُّ بَلَغْنَا إِلَی عَیْنِ مَاءٍ فَثَنَّی رِجْلَهُ مِنَ اَلرِّکَابِ فَنَزَلَ وَ أَسْبَغَ اَلْوُضُوءَ وَ أَسْبَغْتُ اَلْوُضُوءَ مَعَهُ ثُمَّ صَفَّ قَدَمَیْهِ وَ صَلَّی وَ صَفَفْتُ قَدَمَیَّ وَ صَلَّیْتُ حِذَاهُ فَبَیْنَمَا أَنَا سَاجِدٌ إِذْ قَالَ یَا عَلِیُّ اِرْفَعْ رَأْسَکَ فَانْظُرْ إِلَی هَدِیَّهِ اَللَّهِ إِلَیْکَ فَرَفَعْتُ رَأْسِی فَإِذَا أَنَا بِنَشْرٍ مِنَ اَلْأَرْضِ وَ إِذَا عَلَیْهِ فَرَسٌ بِسَرْجِهِ وَ لِجَامِهِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذَا هَدِیَّهُ اَللَّهِ إِلَیْکَ اِرْکَبْهُ فَرَکِبْتُهُ وَ سِرْتُ مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ . قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب فی حدیث الحسن بن کردان القادسی : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 125 )
ص : 4356
أَزْکَی اَلْمَالِ مَا اُکْتُسِبَ مِنْ حِلِّهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 114 )
ص : 4357
وَ فِی رِوَایَهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: « وَ لا تَقُولَنَّ » « لِشَیْءٍ إِنِّی فاعِلٌ ذلِکَ غَداً `إِلاّ أَنْ یَشاءَ اَللّهُ وَ اُذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسِیتَ » أَنْ تَقُولَ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ اَلْأَرْبَعِینَ، فَلِلْعَبْدِ اَلاِسْتِثْنَاءُ فِی اَلْیَمِینِ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلْأَرْبَعِینَ یَوْماً إِذَا نَسِیَ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 324 )
ص : 4358
وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عِیصِ بْنِ اَلْقَاسِمِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اِمْرَأَهٍ تَطْمَثُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ ، قَبْلَ أَنْ تَغِیبَ اَلشَّمْسُ قَالَ تُفْطِرُ حِینَ تَطْمَثُ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عِیصِ بْنِ اَلْقَاسِمِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 228 )
ص : 4359
عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی اَلْخَمْرِ، وَ اَلنَّبِیذِ [قَالَ: «إِنَّ اَلنَّبِیذَ] لَیْسَ بِمَنْزِلَهِ اَلْخَمْرِ، إِنَّ اَللَّهَ حَرَّمَ اَلْخَمْرَ بِعَیْنِهَا، فَقَلِیلُهَا وَ کَثِیرُهَا حَرَامٌ، کَمَا حَرَّمَ اَلْمَیْتَهَ وَ اَلدَّمَ وَ لَحْمَ اَلْخِنْزِیرِ، وَ حَرَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اَلشَّرَابَ مِنْ کُلِّ مُسْکِرٍ، فَمَا حَرَّمَهُ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَقَدْ حَرَّمَهُ اَللَّهُ». قُلْتُ: فَکَیْفَ کَانَ ضَرَبَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی اَلْخَمْرِ؟ فَقَالَ: «کَانَ یَضْرِبُ بِالنَّعْلِ وَ یَزِیدُ وَ یَنْقُصُ، وَ کَانَ اَلنَّاسُ بَعْدَ ذَلِکَ یَزِیدُونَ وَ یَنْقُصُونَ، لَیْسَ یُحَدُّ بِحُدُودِ، حَتَّی وَقَفَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِی شَارِبِ اَلْخَمْرِ عَلَی ثَمَانِینَ جَلْدَهً، حَیْثُ ضَرَبَ قُدَامَهَ بْنَ مَظْعُونٍ - قَالَ - فَقَالَ قُدَامَهُ : لَیْسَ عَلَیَّ جَلْدٌ، أَنَا مِنْ أَهْلِ هَذِهِ اَلْآیَهِ لَیْسَ عَلَی اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ جُناحٌ فِیما طَعِمُوا إِذا مَا اِتَّقَوْا وَ آمَنُوا . فَقَالَ لَهُ: کَذَبْتَ، مَا أَنْتَ مِنْهُمْ، إِنَّ أُولَئِکَ کَانُوا لاَ یَشْرَبُونَ حَرَاماً. ثُمَّ قَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : إِنَّ اَلشَّارِبَ إِذَا شَرِبَ فَسَکِرَ، لَمْ یَدْرِ مَا یَقُولُ وَ مَا یَصْنَعُ، وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) إِذَا أُتِیَ بِشَارِبِ اَلْخَمْرِ ضَرَبَهُ، فَإِذَا أُتِیَ بِهِ ثَانِیَهً ضَرَبَهُ، فَإِذَا أُتِیَ بِهِ ثَالِثَهً ضَرَبَ عُنُقَهُ». قُلْتُ: فَإِنْ أُخِذَ شَارِبُ نَبِیذٍ مُسْکِرٍ قَدِ اِنْتَشَی مِنْهُ؟ قَالَ: «یُضْرَبُ ثَمَانِینَ جَلْدَهً، فَإِنْ أُخِذَ ثَالِثَهً قُتِلَ کَمَا یُقْتَلُ شَارِبُ اَلْخَمْرِ». قُلْتُ: إِنْ أُخِذَ شَارِبُ اَلْخَمْرِ نَبِیذاً مُسْکِراً سَکِرَ مِنْهُ، أَ یُجْلَدُ ثَمَانِینَ؟ قَالَ: «لاَ، دُونَ ذَلِکَ، کُلُّ مَا أَسْکَرَ کَثِیرُهُ فَقَلِیلُهُ حَرَامٌ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 361 )
ص : 4360
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرَّجُلُ یَکُونُ عِنْدَهُ اَلْمَالُ أَ یُزَکِّیهِ إِذَا مَضَی نِصْفُ اَلسَّنَهِ قَالَ لاَ وَ لَکِنْ حَتَّی یَحُولَ عَلَیْهِ اَلْحَوْلُ وَ یَحِلَّ عَلَیْهِ إِنَّهُ لَیْسَ لِأَحَدٍ أَنْ یُصَلِّیَ صَلاَهً إِلاَّ لِوَقْتِهَا وَ کَذَلِکَ اَلزَّکَاهُ وَ لاَ یَصُومُ أَحَدٌ شَهْرَ رَمَضَانَ إِلاَّ فِی شَهْرِهِ إِلاَّ قَضَاءً وَ کُلُّ فَرِیضَهٍ إِنَّمَا تُؤَدَّی إِذَا حَلَّتْ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 523 )
8 - عمر بن یزید گوید: به امام صادق علیه السّلام گفتم: اگر کسی صاحب مال باشد، می تواند در نیمۀ سال مالی، زکات آن را بپردازد؟
فرمود: نه. بلکه باید صبر کند تا سال مالی بگذرد و حق زکات مسجّل شود، آن گاه زکات را بپردازد. هیچ کس نمی تواند نماز فریضه بخواند مگر موقعی که وقت ادای آن برسد. زکات هم مانند نماز است. هیچ کس نمی تواند روزۀ ماه رمضان را پیش از وقت بگیرد، مگر این که روزۀ قضایی باشد. هرفریضه ای باید بعد از فرارسیدن وقت آن ادا گردد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 575 )
: حسن. و قال فی الدروس: و لا یجوز تقدیمها علی وقت الوجوب، و روی جوازه بأربعه أشهر و سبعه أشهر و من أول السنه. و قال الحسن: یقدم من ثلث السنه و حمل علی القرض فیحتسب عند الوجوب بشرط بقائه علی صفه الاستحقاق. و قال فی الشرائع: و لا یجوز تقدیمها قبل وقت الوجوب فإن أثر ذلک دفع مثلها قرضا و لا یکون زکاه و لا یصدق علیها اسم التعجیل. و قال فی المدارک: هذا هو المشهور بین الأصحاب. ذهب إلیه الشیخان، و المرتضی، و أبو الصلاح، و ابنا بابویه، و ابن إدریس، و غیرهم. و قال ابن أبی عقیل: یستحب إخراج الزکاه و إعطاؤها فی استقبال السنه الجدیده فی شهر المحرم و إن أحب تعجیله قبل ذلک فلا بأس. و قال سلار: و قد ورد الرسم بجواز تقدیم الزکاه عند حضور المستحق. قال فی المختلف: و فی کلاهما إشعار بجواز التعجیل و الأصح ما اختاره المصنف، و الأکثر من عدم جواز التقدیم الأعلی سبیل القرض.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 44 )
ص : 4361
سن، [المحاسن] ، اِبْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ عَنْ مَالِکِ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْمُؤْمِنَیْنِ یَلْتَقِیَانِ فَیُصَافِحُ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا صَاحِبَهُ فَمَا یَزَالُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی نَاظِراً إِلَیْهِمَا بِالْمَحَبَّهِ وَ اَلْمَغْفِرَهِ وَ إِنَّ اَلذُّنُوبَ لَتَحَاتُّ عَنْ وُجُوهِهِمَا وَ جَوَارِحِهِمَا حَتَّی یَفْتَرِقَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 41 )
40-محاسن:از امام ششم(علیه السّلام)که دو مؤمن بهم برخورند و با هم دست دهند و پیوسته خدا تبارک و تعالی بدانها توجه دارد بدوستی و آمرزش و گناهان از روی و اندامشان فرو ریزند تا جدا شوند.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 29 )
ص : 4362
اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَرَأَ إِنَّ اَلسَّمْعَ وَ اَلْبَصَرَ وَ اَلْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً فَسُئِلَ عَنْ ذَلِکَ فَأَشَارَ إِلَی اَلثَّلاَثَهِ فَقَالَ هُمُ اَلسَّمْعُ وَ اَلْبَصَرُ وَ اَلْفُؤَادُ وَ سَیُسْأَلُونَ عَنْ وَصِیِّی هَذَا وَ أَشَارَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ثُمَّ قَالَ وَ عِزَّهِ رَبِّی إِنَّ جَمِیعَ أُمَّتِی لَمَوْقُوفُونَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ مَسْئُولُونَ عَنْ وَلاَیَتِهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَی وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 152 )
ص : 4363
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَنَانٍ قَالَ: سَمِعْتُ رَجُلاً یَقُولُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی اَلنَّبِیذِ فَإِنَّ أَبَا مَرْیَمَ یَشْرَبُهُ وَ یَزْعُمُ أَنَّکَ أَمَرْتَ بِشُرْبِهِ فَقَالَ مَعَاذَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ أَکُونَ آمُرُ بِشُرْبِ مُسْکِرٍ وَ اَللَّهِ إِنَّهُ لَشَیْءٌ مَا اِتَّقَیْتُ فِیهِ سُلْطَاناً وَ لاَ غَیْرَهُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کُلُّ مُسْکِرٍ حَرَامٌ فَمَا أَسْکَرَ کَثِیرُهُ فَقَلِیلُهُ حَرَامٌ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 410 )
12 - حنان گوید: شنیدم که مردی از امام صادق علیه السّلام می پرسید: اگر خرما و کشمش را در خمرۀ آب بیندازند چه صورت دارد؟ ابو مریم از این گونه شربت می نوشد و ادّعا می کند که شما فرموده اید اشکالی ندارد؟
فرمود: من به خدای متعال پناه می برم که چنین فرمانی صادر کنم. به خدا سوگند که من در این باره از هیچ سلطان و فرد دیگری تقیّه نکرده ام، پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
شراب مست آور حرام است. بنابراین هر شرابی که بسیار آن مستی بیاورد، اندک آن نیز حرام است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 321 )
: حسن أو موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 268 )
ص : 4364
عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ نَظَرَ إِلَی مُؤْمِنٍ نَظْرَهً لِیُخِیفَهُ بِهَا أَخَافَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ لاَ ظِلَّ إِلاَّ ظِلُّهُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 209 )
ص : 4365
عَنْ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّمَا أَحَدُکُمْ حِینَ یَبْلُغُ نَفْسُهُ هَاهُنَا فَیَنْزِلُ عَلَیْهِ مَلَکُ اَلْمَوْتِ ، فَیَقُولُ لَهُ: أَمَّا مَا کُنْتَ تَرْجُو فَقَدْ أُعْطِیْتَهُ، وَ أَمَّا مَا کُنْتَ تَخَافُهُ فَقَدْ أَمِنْتَ مِنْهُ، وَ یُفْتَحُ لَهُ بَابٌ إِلَی مَنْزِلِهِ مِنَ اَلْجَنَّهِ ، وَ یُقَالُ لَهُ: اُنْظُرْ إِلَی مَسْکَنِکَ مِنَ اَلْجَنَّهِ ، وَ اُنْظُرْ هَذَا رَسُولُ اَللَّهِ وَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ رُفَقَاؤُکَ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ « اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ کانُوا یَتَّقُونَ `لَهُمُ اَلْبُشْری فِی اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا وَ فِی اَلْآخِرَهِ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 124 )
ص : 4366
فَقَدْ رُوِیَ عَنْهُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ: «إِنَّنِی دَعَوْتُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَلاَّ یُخَیِّبَ مَنْ دَعَا بِهِ فِی مَشْهَدِی بَعْدِی» .
( مصباح الزائر , جلد 1 , صفحه 408 )
ص : 4367
أَبُو عَلِیٍّ اَلطَّبْرِسِیُّ، قَالَ: اَلْجَنَفُ أَنْ یَکُونَ عَلَی جِهَهِ اَلْخَطَأِ مِنْ حَیْثُ لاَ یَدْرِی أَنَّهُ یَجُوزُ. قَالَ: رُوِیَ ذَلِکَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 384 )
ص : 4368
العلل - عن أحدهما علیهما السّلام : «لا تکذّبوا بحدیث آتاکم [به] مرجئیّ و لا قدری و لا خارجی نسبه إلینا، فإنّکم لا تدرون لعلّه شیء من الحقّ فتکذّبوا اللّه عزّ و جلّ فوق عرشه» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 57 )
ص : 4369
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْنُ قَوْمٌ فَرَضَ اَللَّهُ طَاعَتَنَا لَنَا اَلْأَنْفَالُ وَ لَنَا صَفْوُ اَلْمَالِ اَلْحَدِیثَ . وَ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ : مِثْلَهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 535 )
ص : 4370
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ نُوحِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنِ اِبْنِ مَیَّاحٍ عَنْ یُونُسَ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: إِذَا سَرَّحْتَ رَأْسَکَ وَ لِحْیَتَکَ فَأَمِرَّ اَلْمُشْطَ عَلَی صَدْرِکَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ اَلْوَبَاءِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 489 )
8 - راوی گوید: امام کاظم علیه السّلام فرمود:
هرگاه موی سر و محاسنت را شانه زدی، شانه را روی سینه ات بکش؛ زیرا این کار اندوه و بیماری وباء را از بین می برد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 514 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 386 )
ص : 4371
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ خَیْرَانَ اَلْأَسْبَاطِیِّ قَالَ: قَدِمْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْمَدِینَهَ فَقَالَ لِی مَا خَبَرُ اَلْوَاثِقِ عِنْدَکَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ خَلَّفْتُهُ فِی عَافِیَهٍ أَنَا مِنْ أَقْرَبِ اَلنَّاسِ عَهْداً بِهِ عَهْدِی بِهِ مُنْذُ عَشَرَهِ أَیَّامٍ قَالَ فَقَالَ لِی إِنَّ أَهْلَ اَلْمَدِینَهِ یَقُولُونَ إِنَّهُ مَاتَ فَلَمَّا أَنْ قَالَ لِیَ اَلنَّاسَ عَلِمْتُ أَنَّهُ هُوَ ثُمَّ قَالَ لِی مَا فَعَلَ جَعْفَرٌ قُلْتُ تَرَکْتُهُ أَسْوَأَ اَلنَّاسِ حَالاً فِی اَلسِّجْنِ قَالَ فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ صَاحِبُ اَلْأَمْرِ مَا فَعَلَ اِبْنُ اَلزَّیَّاتِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ اَلنَّاسُ مَعَهُ وَ اَلْأَمْرُ أَمْرُهُ قَالَ فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ شُؤْمٌ عَلَیْهِ قَالَ ثُمَّ سَکَتَ وَ قَالَ لِی لاَ بُدَّ أَنْ تَجْرِیَ مَقَادِیرُ اَللَّهِ تَعَالَی وَ أَحْکَامُهُ یَا خَیْرَانُ مَاتَ اَلْوَاثِقُ وَ قَدْ قَعَدَ اَلْمُتَوَکِّلُ جَعْفَرٌ وَ قَدْ قُتِلَ اِبْنُ اَلزَّیَّاتِ فَقُلْتُ مَتَی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ بَعْدَ خُرُوجِکَ بِسِتَّهِ أَیَّامٍ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 498 )
خیران اسباطی گوید: در مدینه خدمت حضرت ابو الحسن (امام دهم) علیه السلام رسیدم، بمن فرمود: از واثق چه خبر داری؟ عرضکردم: قربانت، وقتی از او جدا شدم با عافیت بود، من از همه مردم دیدارم باو نزدیکتر است، زیرا ده روز پیش او را دیده ام (و کسی در مدینه نیست که او را بعد از من دیده باشد) فرمود: اهل مدینه میگویند: او مرده است، چون بمن فرمود: مردم میگویند (و شخص معینی را نام نبرد) دانستم مطلب همانست (واثق مرده است و حضرت بعلم غیب دانسته و توریه میفرماید) سپس فرمود: جعفر (متوکل عباسی) چه کرد؟ عرضکردم: از او جدا شدم در حالی که در زندان بود و حالش از همه مردم بدتر بود، فرمود: او فرمانروا شد. ابن زیات (وزیر واثق) چه کرد؟ عرضکردم: قربانت، مردم با او بودند و فرمان فرمان او بود، فرمود: این پیشرفت برایش نامبارک بود، پس اندکی سکوت نمود، آنگاه فرمود: مقدرات و احکام خدا ناچار باید جاری شود، ای خیران! واثق درگذشت و متوکل بجای او نشست و ابن زیات هم کشته شد، عرض کردم: قربانت، چه وقت؟ فرمود: شش روز پس از بیرون آمدن تو (از سامرا، یعنی 4 روز پیش).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 422 )
1-از خیرانی اسباطی،گوید:در مدینه خدمت ابو الحسن(علیه السّلام)رسیدم،به من فرمود:چه خبری از واثق داری؟ گفتم:قربانت،من او را در حال عافیت به جای گذاردم و من از همۀ مردم،به او دیدار نزدیک تری دارم،ده روز است که او را دیده ام،به من فرمود که:اهل مدینه می گویند،او مُرده،و چون گفت:مردم چنین گویند،دانستم که همین او مرده است،سپس به من فرمود که: جعفر چه کرد؟(مقصود،متوکل عباسی است که جعفر بن معتصم باشد)گفتم:او را بد حال ترین مردم بجا گذاردم در زندان بود. گوید:فرمود:اما او صاحب امر حکومت شده.این الزیات چه کرده؟(وزیر واثق بوده)گفتم:قربانت،مردم با او داشتند و فرمان،فرمان او بود،گوید:فرمود:اما به راستی که او شوم بود برایش،گوید:سپس خموش شد و به من فرمود:به ناچار،مقدرات خدا تعالی و احکامش مجری می شوند،ای خیران،واثق مُرد، و متوکّل به جای او نشست و ابن الزیات هم کشته شد،گفتم: قربانت،چه وقت؟فرمود:شش روز پس از بیرون آمدن تو(از سامراء).
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 461 )
1-خیرانی اسباطی می گوید:در مدینه خدمت ابو الحسن علیه السّلام رسیدم،به من فرمود:چه خبری از واثق داری؟گفتم:قربانت گردم،بهنگام حرکت،من او را سالم یافتم و من از همۀ مردم،در دیدار به او نزدیکترم ده روز است که او را دیده ام،به من فرمود که:اهل مدینه می گویند،او مرده،و چون به من گفت:مردم چنین می گویند(و چون شخص معینی را نام نبرد)دانستم که او مرده است،سپس به من فرمود که:جعفر چه کرد؟(مقصود،متوکل عباسی است که جعفر بن معتصم باشد)گفتم:او را بدحال ترین مرد در زندان بود.فرمود:اما او به حکومت رسیده ابن الزیات چه کرده؟(وزیر واثق بوده)گفتم:قربانت،مردم با او بودند و فرمان فرمان او بود،فرمود: اما به راستی که این پیشرفت برایش نامیمون بود پس اندکی سکوت نمود آنگاه فرمود به ناچار،مقدرات خدای تعالی و احکامش اجرا می شوند، ای خیران،واثق مرد،و متوکل به جای او نشست و ابن الزیات هم کشته شد،گفتم:قربانت،چه وقت؟فرمود:شش روز پس از بیرون آمدن تو (از سامراء).
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 685 )
: ضعیف علی المشهور. و فی رجال الشیخ خیران الخادم ثقه دی خیران بن إسحاق الراکانی دی و فی جش خیران مولی الرضا علیه السلام له کتاب روی عنه العبیدی. و الواثق هو هارون بن المعتصم بن هارون الرشید بن المهدی بن المنصور بن محمد بن علی بن عبد الله بن العباس، التاسع من الخلفاء العباسیه لعنهم الله. و قال فی الکامل: بویع فی الیوم الذی توفی فیه أبوه و ذلک یوم الخمیس لثمان عشره مضت من ربیع الأول سنه سبع و عشرین و مائتین، و کان یکنی أبا جعفر و أمه أم ولد رومیه تسمی قراطیس، و توفی لست بقین من ذی الحجه سنه اثنتین و ثلاثین و مائتین، فکانت خلافته خمس سنین و تسعه أشهر و خمسه أیام، و کان عمره اثنتین و ثلاثین سنه، و قیل: کان ستا و ثلاثین قال: قال أحمد بن محمد الواسطی: کنت فیمن یمرضه یعنی الواثق، فلحقته غشیه و أنا فی جماعه من أصحابه قیام، فقلنا: لو عرفنا خبره، فتقدمت إلیه فلما صرت عند رأسه فتح عینیه فکدت أن أموت من خوفه فرجعت إلی خلف فتعلقت قبیعه سیفی بعتبه المجلس فاندقت و سلمت من جراحه و وقفت فی موقفی، ثم مات فسجیناه و جاء الفراشون فأخذوا ما تحته فی المجلس لأنه مکتوب علیهم و اشتغلوا بأخذ البیعه، و جلست علی باب المجلس لحفظ البیت و رددت الباب فسمعت حسا ففتحت الباب فإذا جرذ قد دخل من بستان هناک فأکل إحدی عینی الواثق، فقلت: لا إله إلا الله هذه العین التی فتحها من ساعه فاندق سیفی هیبه لها صارت طعمه لدابه ضعیفه. و بعد موته بویع المتوکل علی الله جعفر بن المعتصم و کان عمره ستا و عشرین، و قال: قبض المتوکل علی محمد بن عبد الملک الزیات و حبسه لتسع خلون من صفر، و کان سببه أن الواثق استوزر محمد بن عبد الملک و فوض الأمور کلها إلیه، و کان الواثق قد غضب علی أخیه جعفر المتوکل و وکل علیه من یحفظه و یأتیه بالأخبار فأتی المتوکل إلی محمد بن عبد الملک یسأله أن یکلم الواثق لیرضی عنه فوقف بین یدیه یکلمه، ثم أشار بالقعود فقعد فلما فرغ من الکتب الذی بین یدیه التفت إلیه کالمتهدد، و قال: ما جاء بک؟ قال: جئت لتسأل أمیر المؤمنین الرضا عنی، قال لمن حوله: انظروا یغضب أخاه ثم یسألنی أن أسترضیه، اذهب فإنک إذا صلحت رضی عنک، فقام عنه حزینا فأتی أحمد بن أبی داود فقام إلیه أحمد و استقبله إلی باب البیت و قبله، و قال: ما حاجتک جعلت فداک؟ قال: جئت لتسترضی أمیر المؤمنین قال: أفعل و نعمه عین و کرامه، فکلم أحمد الواثق فیه فوجده لم یرض عنه ثم کلمه فیه ثانیه فرضی عنه و کساه. و لما خرج المتوکل من عند ابن الزیات کتب إلی الواثق أن جعفرا أتانی فی زی المخنثین له شعر بقفاه یسألنی أن أسأل أمیر المؤمنین الرضا عنه، فکتب إلیه الواثق ابعث إلیه فأحضره و مر من یجز شعره فیضرب به وجهه، قال المتوکل: لما أتانی رسوله لبست سوادا جدیدا و أتیته رجاء أن یکون قد أتاه الرضا عنی، فاستدعی حجاما فأخذ شعری علی السواد الجدید، ثم ضرب به وجهی، فلما ولی المتوکل الخلافه أمهل حتی کان صفر فأمر إیتاخ بأخذ ابن الزیات و تعذیبه فاستحضره فرکب یظن أن الخلیفه یطیبه، فلما حاذی دار إیتاخ عدل به إلیه، فخاف فأدخله حجره و وکل علیه و أرسل إلی منازله من أصحابه من هجم علیهم و أخذ کل ما فیها و استصفی أمواله و أملاکه فی جمیع البلاد، و کان شدید الجزع کثیر البکاء ثم سوهر و کان ینخس بمسیله لئلا ینام، ثم ترک فنام یوما و لیله ثم سوهر، ثم جعل فی تنور کان عمله هو و عذب به ابن أسباط المصری و أخذ ماله، و کان من خشب فیه مسامیر من حدید أطرافها إلی داخل التنور تمنع من یکون فیه من الحرکه، و کان ضیقا بحیث إن الإنسان کان یمد یدیه إلی فوق رأسه لیقدر علی دخوله لضیقه، و لا یقدر أن یجلس فبقی أیاما و مات، و کان حبسه لتسع خلون من صفر و موته لإحدی عشره لیله بقیت من ربیع الأول. و اختلف فی سبب موته فقیل ما ذکرناه، و قیل: بل ضرب فمات و هو یضرب، و قیل: مات بغیر ضرب و هو أصح، و قیل إنه لما دفن نبشته الکلاب و أخذت لحمه و سمع قبل موته یقول لنفسه: یا محمد لم تقنعک النعمه و الدواب و الدار النظیفه و النعمه و الکسوه و أنت فی عافیه حتی طلبت الوزاره ذق ما عملت بنفسک، ثم سکت عن ذلک و کان لا یزید علی التشهد و ذکر الله عز و جل. و کان ابن الزیات صدیقا لإبراهیم الصولی، فلما ولی الوزاره صادره بألف ألف و خمسمائه درهم، انتهی. قوله خلفته أی فی سر من رأی، و اللام فی الناس للعهد الخارجی أی أهل المدینه و الحاصل أنه لما نسب القول إلی أهل المدینه و لم یعین أحدا علمت أنه توریه، و یقول ذلک بعلمه بالمغیبات صاحب الأمر أی الملک و الخلافه. و الخبر یدل علی أنه قتل ابن الزیات بلا فصل لا کما قاله ابن الأثیر، و نحوه قال أیضا المسعودی فی مروج الذهب، و یمکن أن یکون قتلا محمولا علی المجاز، أی سیقتل لکنه لا عبره بتلک التواریخ. و قال المسعودی: بویع المتوکل و هو ابن سبع و عشرین سنه و أشهر، و قتل و هو ابن إحدی و أربعین سنه، و قیل: ابن أربع و أربعین سنه، و کانت خلافته أربع عشره سنه و تسعه أشهر و تسع لیال، و قتل لیله الأربعاء لثلاث خلون من شوال من سنه سبع و أربعین و مائتین.
( مرآه العقول ؛ ج 6 , ص 113 )
ص : 4372
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ عَبَّادِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ یَحْیَی عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ: أَتَی أَبِی بِسِلاَحِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی أَنْ قَالَ فَسَأَلْتُهُ عَنْ ذِی اَلْفَقَارِ سَیْفِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ کَانَتْ حِلْیَتُهُ فِضَّهً وَ هُوَ عِنْدِی .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 310 )
ص : 4373
وَ فِی اَلْخِصَالِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلرَّقِّیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَالَ فِی جَوَابِ نَفَرٍ مِنَ اَلْیَهُودِ سَأَلُوهُ عَنْ مَسَائِلَ وَ أَمَّا شَفَاعَتِی فَفِی أَصْحَابِ اَلْکَبَائِرِ مَا خَلاَ أَهْلَ اَلشِّرْکِ وَ اَلظُّلْمِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 364 )
ص : 4374
2620-4 الکافی ،1/5/653/2 علی عن أبیه عن النضر بن سوید عن القاسم بن سلیمان عن جراح المدائنی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: انظر قلبک فإن أنکر صاحبک فاعلم أن أحدکما قد أحدث.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 584 )
ص : 4375
حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اِبْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ «وَ اَلسَّماءِ وَ اَلطّارِقِ» 86\1 قَالَ قَالَ اَلسَّمَاءُ فِی هَذَا اَلْمَوْضِعِ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلطَّارِقُ اَلَّذِی یَطْرُقُ اَلْأَئِمَّهَ عَلَیهِمُ السَّلاَمُ مِنْ عِنْدِ رَبِّهِمْ مِمَّا یَحْدُثُ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ هُوَ اَلرُّوحُ اَلَّذِی مَعَ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ یُسَدِّدُهُمْ قُلْتُ وَ «اَلنَّجْمُ اَلثّاقِبُ» 86\3 قَالَ: ذَاکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 415 )
ص : 4376
اَلْعَدْلُ نِظَامُ اَلْإِمْرَهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 46 )
ص : 4377
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی عَنْهُ : «اِصْبِرُوا» عَلَی اَلَّذِی فِینَا، قُلْتُ، «وَ صَابِرُوا» قَالَ، عَدُوَّکُمْ مَعَ وَلِیِّکُمْ «وَ رَابِطُوا قَالَ، اَلْمُقَامَ مَعَ إِمَامِکُمْ «وَ اِتَّقُوا اَللّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» قُلْتُ، تَنْزِیلٌ! قَالَ، نَعَمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 426 )
ص : 4378
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا ، یَرْفَعُهُ، قَالَ: «لَمَّا صَارَ مُوسَی فِی اَلْبَحْرِ أَتْبَعَهُ فِرْعَوْنُ وَ جُنُودُهُ، قَالَ: فَتَهَیَّبَ فَرَسُ فِرْعَوْنَ أَنْ یَدْخُلَ اَلْبَحْرَ، فَتَمَثَّلَ لَهُ جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَلَی رَمَکَهٍ ، فَلَمَّا رَأَی اَلْفَرَسُ اَلرَّمَکَهَ أَتْبَعَهَا فَدَخَلَ اَلْبَحْرَ هُوَ وَ أَصْحَابُهُ فَغَرِقُوا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 52 )
ص : 4379
وَ سَأَلْتُهُ عَنْ هَذِهِ اَلْآیَهِ أَوْ کِسْوَتُهُمْ لِلْمَسَاکِینِ قَالَ ثَوْبٌ یُوَارِی بِهِ عَوْرَتَهُ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 147 )
ص : 4380
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْمَاضِی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: قُلْتُ: أَ فَمَنْ یَمْشِی مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ أَهْدی أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ ؟ قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ ضَرَبَ مَثَلاً مَنْ حَادَ عَنْ وَلاَیَهِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) کَمَنْ یَمْشِی عَلَی وَجْهِهِ، لاَ یَهْتَدِی لِأَمْرِهِ، وَ جَعَلَ مَنْ تَبِعَهُ سَوِیّاً عَلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ، وَ اَلصِّرَاطُ اَلْمُسْتَقِیمُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 443 )
ص : 4381
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ صَفْوَانَ ، عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ ، قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: «أَنْتُمْ أَحَقُّ اَلنَّاسِ بِالْوَرَعِ، عُودُوا اَلْمَرْضَی، وَ شَیِّعُوا اَلْجَنَائِزَ، إِنَّ اَلنَّاسَ ذَهَبُوا کَذَا وَ کَذَا، وَ ذَهَبْتُمْ حَیْثُ ذَهَبَ اَللَّهُ اَللّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَهُ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 476 )
ص : 4382
اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعْبَهَ فِی تُحَفِ اَلْعُقُولِ ، عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِهِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ فِی وَصِیَّتِهِ إِلَیْهِ یَا هِشَامُ وَ إِنْ خَالَطْتَ اَلنَّاسَ فَإِنِ اِسْتَطَعْتَ أَنْ لاَ تُخَالِطَ أَحَداً مِنْهُمْ إِلاَّ مَنْ کَانَتْ یَدُکَ عَلَیْهِ اَلْعُلْیَا فَافْعَلْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 317 )
ص : 4383
لاَ تَأْمَنِ اَلْبَلاَءَ فِی أَمْنِکَ وَ رَخَائِکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 744 )
ص : 4384
قِصَصِ اَلْأَنْبِیَاءِ لِلرَّاوَنْدِیِّ مِنْ عُلَمَاءِ اَلْإِمَامِیَّهِ قَالَ: کَانَ فِی عَهْدِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ یُقَالُ لَهُ مَارِیَا بْنُ آوِی قَدْ أَتَتْ عَلَیْهِ سِتُّمِائَهٍ وَ سِتُّونَ سَنَهً وَ کَانَ یَکُونُ فِی غَیْضَتِهِ لَهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلنَّاسِ خَلِیجٌ مِنْ مَاءٍ غَمْرٍ وَ کَانَ یَخْرُجُ إِلَی اَلنَّاسِ فِی کُلِّ ثَلاَثِ سِنِینَ فَیُقِیمُ فِی اَلصَّحْرَاءِ فِی مِحْرَابٍ یُصَلِّی فِیهِ فَخَرَجَ ذَاتَ یَوْمٍ فَإِذَا هُوَ بِغَنَمٍ کَانَ عَلَیْهَا اَلدُّهْنُ فَأُعْجِبَ بِهَا وَ فِیهَا شَابٌّ کَأَنَّ وَجْهَهُ شُقَّهُ قَمَرٍ طَالِعٍ فَقَالَ یَا فَتَی لِمَنْ هَذِهِ اَلْغَنَمُ قَالَ لِإِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اَلرَّحْمَنِ قَالَ فَمَنْ أَنْتَ قَالَ أَنَا اِبْنُهُ إِسْحَاقُ فَقَالَ مَارِیَا فِی نَفْسِهِ اَللَّهُمَّ أَرِنِی عَبْدَکَ وَ خَلِیلَکَ حَتَّی أَرَاهُ قَبْلَ اَلْمَوْتِ ثُمَّ رَجَعَ إِلَی مَکَانِهِ وَ رَفَعَ إِسْحَاقُ خَبَرُهُ إِلَی أَبِیهِ فَکَانَ إِبْرَاهِیمُ یَتَعَاهَدُ ذَلِکَ اَلْمَکَانَ وَ یُصَلِّی فِیهِ فَسَأَلَهُ إِبْرَاهِیمُ عَنْ اِسْمِهِ وَ مَا أَتَی عَلَیْهِ مِنَ اَلسِّنِینَ فَخَبَّرَهُ فَقَالَ أَیْنَ تَسْکُنُ قَالَ فِی غَیْضَهٍ قَالَ إِبْرَاهِیمُ إِنِّی أُحِبُّ أَنْ آتِیَ مَوْضِعَکَ فَأَنْظُرَ إِلَیْهِ وَ کَیْفَ عَیْشُکَ فِیهَا فَقَالَ إِنِّی أُیَبِّسُ مِنَ اَلثِّمَارِ اَلرَّطْبِ مَا یَکْفِینِی إِلَی قَابِلٍ لاَ تَقْدِرُ أَنْ تَصِلَ إِلَی ذَلِکَ اَلْمَوْضِعِ فَإِنَّهُ خَلِیجٌ وَ مَاءٌ غَمْرٌ فَقَالَ لَهُ إِبْرَاهِیمُ فَمَا لَکَ مَعْبَرٌ قَالَ لاَ قَالَ کَیْفَ تَعْبُرُ قَالَ أَمْشِی عَلَی اَلْمَاءِ قَالَ إِبْرَاهِیمُ لَعَلَّ اَلَّذِی سَخَّرَ لَکَ اَلْمَاءَ یُسَخِّرُهُ لِی لِلْعُبُورِ فَانْطَلَقَا وَ بَدَأَ مَارِیَا فَوَضَعَ رِجْلَهُ عَلَی اَلْمَاءِ وَ قَالَ بِسْمِ اَللَّهِ وَ قَالَ إِبْرَاهِیمُ بِسْمِ اَللَّهِ فَالْتَفَتَ مَارِیَا وَ إِذَا إِبْرَاهِیمُ یَمْشِی کَمَا یَمْشِی هُوَ فَتَعَجَّبَ مِنْ ذَلِکَ فَدَخَلَ اَلْغَیْضَهَ وَ أَقَامَ مَعَهُ إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ لاَ یُعْلِمُهُ مَنْ هُوَ ثُمَّ قَالَ لَهُ مَارِیَا مَا أَحْسَنَ مَوْضِعَکَ هَلْ لَکَ أَنْ تَدْعُوَ اَللَّهَ أَنْ یَجْمَعَ بَیْنَنَا فِی هَذَا اَلْمَوْضِعِ فَقَالَ مَا کُنْتُ لِأَفْعَلَ قَالَ وَ لِمَ قَالَ لِأَنِّی دَعَوْتُهُ بِدَعْوَهٍ مُنْذُ ثَلاَثِ سِنِینَ فَلَمْ یُجِبْنِی فِیهَا قَالَ وَ مَا اَلَّذِی دَعَوْتَهُ فَقَصَّ عَلَیْهِ خَبَرَ اَلْغَنَمِ وَ إِسْحَاقَ فَقَالَ إِبْرَاهِیمُ قَدِ اِسْتَجَابَ لَکَ أَنَا إِبْرَاهِیمُ فَقَامَ وَ عَانَقَهُ فَکَانَتْ أَوَّلَ مُعَانَقَهٍ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 97 )
در «قصص الانبیاء» راوندی آمده است: در روزگار ابراهیم علیه السّلام مردی می زیست که «ماریا» نام داشت و شصت و شش سال از عمرش سپری گشته
بود و در بیشه ای میان خلیج و دور از مردم زندگی می کرد.
روزی او جوانی بسیار زیبا را دید که با گوسفندی می گذرد. ماریا با دیدن دنبۀ گوسفند شگفت زده شد و گفت: این گوسفند از آن کیست؟ اسحاق گفت: این گوسفند برای خلیل خدا ابراهیم است. ماریا پرسید: تو کیستی؟ گفت: من فرزند ابراهیم، اسحاق هستم. ماریا به خدا عرض کرد: پروردگارا، پیش از مرگم خلیل خویش را بر من نشان ده. او به دیدار ابراهیم شتافت و ابراهیم پرسید که نامت چیست و در کجا زندگی می کنی؟
ماریا پاسخ گفت: من در بیشه ای دوردست و در میان خلیجی بسیار عمیق زندگی می کنم و از میوه های خشک شده زندگی می گذرانم و فکر نمی کنم تو بتوانی بر آن محل دست یابی؛ زیرا من بر روی آب راه می روم. ابراهیم گفت: همان خدایی که توان راه رفتن بر روی آب را برای تو فراهم آورده است می تواند راهی برای عبور خلیل خویش بگشاید.
ابراهیم وارد آب شد و با ذکر بسم اللّه بر روی آب راه رفت و ماریا در شگفتی فرورفت. ابراهیم سه روز مهمان ماریا بود و با دعای او، خداوند مهری را میان آن دو پدید آورد و هنگامی که آن دو یکدیگر را نیک شناختند همدیگر را در آغوش گرفتند.
این نخستین باری بود که دو دوست یکدیگر را در آغوش گرفتند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 181 )
ص : 4385
اَلزَّمَخْشَرِیُّ فِی (رَبِیعِ اَلْأَبْرَارِ): عَنِ اَلْخُدْرِیِّ، عَنِ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): فِی قَوْلِهِ سُبْحَانَهُ وَ هُمْ فِیها کالِحُونَ : «تَشْوِیهِ اَلنَّارُ، فَتَقَلَّصُ شَفَتُهُ اَلْعُلْیَا، حَتَّی تَبْلُغَ وَسَطَ رَأْسِهِ، وَ تَسْتَرْخِی شَفَتُهُ اَلسُّفْلَی، حَتَّی تَضْرِبَ سُرَّتَهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 38 )
ص : 4386
لی، [الأمالی] ، للصدوق مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلاَلٍ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبَانٍ عَنْ زُرَارَهَ وَ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبَّادٍ اَلْقَصْرِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَیْلَهَ أُسْرِیَ بِالنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِنْتَهَی إِلَی حَیْثُ أَرَادَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی نَاجَاهُ رَبُّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ فَلَمَّا أَنْ هَبَطَ إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ نَادَاهُ یَا مُحَمَّدُ قَالَ لَبَّیْکَ قَالَ لَهُ مَنِ اِخْتَرْتَ مِنْ أُمَّتِکَ یَکُونُ مِنْ بَعْدِکَ لَکَ خَلِیفَهً قَالَ اِخْتَرْ لِی ذَلِکَ فَتَکُونَ أَنْتَ اَلْمُخْتَارَ لِی فَقَالَ لَهُ اِخْتَرْتُ لَکَ خِیَرَتَکَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 107 )
ص : 4387
کُلُّ شَیْءٍ خَاضِعٌ لِلَّهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 509 )
ص : 4388
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرَّجُلُ یَکُونُ لَهُ عَلَی اَلرَّجُلِ اَلْمَالُ قَرْضاً فَیَطُولُ مَکْثُهُ عِنْدَ اَلرَّجُلِ لاَ یَدْخُلُ عَلَی صَاحِبِهِ مِنْهُ مَنْفَعَهٌ فَیُنِیلُهُ اَلرَّجُلُ اَلشَّیْءَ بَعْدَ اَلشَّیْءِ کَرَاهِیَهَ أَنْ یَأْخُذَ مَالَهُ حَیْثُ لاَ یُصِیبُ مِنْهُ مَنْفَعَهً أَ یَحِلُّ ذَلِکَ لَهُ قَالَ لاَ بَأْسَ إِذَا لَمْ یَکُنْ بِشَرْطٍ . وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: لاَ بَأْسَ إِذَا لَمْ یَکُونَا شَرَطَاهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 357 )
ص : 4389
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا أَفَاضَ آدَمُ مِنْ مِنًی تَلَقَّتْهُ اَلْمَلاَئِکَهُ فَقَالُوا یَا آدَمُ بُرَّ حَجُّکَ أَمَا إِنَّا قَدْ حَجَجْنَا هَذَا اَلْبَیْتَ قَبْلَ أَنْ تَحُجَّهُ بِأَلْفَیْ عَامٍ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 100 )
ص : 4390
وَ رَوَاهُ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ وَ زَادَ وَ قَالَ: أَهْلُ اَلرِّیِّ فِی اَلدُّنْیَا مِنَ اَلْمُسْکِرِ یَمُوتُونَ عِطَاشاً وَ یُحْشَرُونَ عِطَاشاً وَ یَدْخُلُونَ اَلنَّارَ عِطَاشاً. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 349 )
ص : 4391
19733-4 التهذیب ،1/153/96/9 الحسین عن فضاله عن داود بن فرقد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : من أکل هذا الطعام فلا یدخل مسجدنا یعنی الثوم و لم یقل إنه حرام.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 432 )
ص : 4392
وَ رُوِیَ: أَنَّهُ یُکْتَبُ لَهَا إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ وَ تُسْقَی مَاءَهَا وَ یُنْضَحُ عَلَی فَرْجِهَا.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 381 )
و روایت است که«
إِنّا أَنْزَلْناهُ
»...نوشته شود و آب آن را بوی بخورانند و بر فرجش بپاشند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 251 )
روایت شده که برای سختی زایمان سوره قدر نوشته شده و آب آن به او داده شود و بر فرجش بپاشند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 822 )
ص : 4393
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ زَعْلاَنَ عَنْ أَبِی طَالِبٍ اَلْقُمِّیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ أَجْبَرَ اَللَّهُ اَلْعِبَادَ عَلَی اَلْمَعَاصِی قَالَ لاَ قُلْتُ فَفَوَّضَ إِلَیْهِمُ اَلْأَمْرَ قَالَ قَالَ لاَ قَالَ قُلْتُ فَمَا ذَا قَالَ لُطْفٌ مِنْ رَبِّکَ بَیْنَ ذَلِکَ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 159 )
مردی گوید بامام صادق علیه السلام عرضکردم: خدا بندگان را بر گناه مجبور ساخته؟ فرمود: نه، گفتم: پس کار را بآنها واگذاشته؟ فرمود: نه، گفتم پس حقیقت چیست؟ فرمود: لطفی است از پروردگارت میان این دو مطلب.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 221 )
8-مردی از امام صادق(علیه السّلام)پرسید:خدا مردم را به گناه اجبار کرده؟فرمود:نه،گفت:کارشان را یکباره به خودشان واگذاشته؟فرمود:نه،گفت:پس مطلب چیست؟فرمود:یک تدبیر لطیف و ریزه کاری استادانه میان این دو موضوع است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 453 )
8-مردی از امام صادق علیه السّلام پرسید:خدا مردم را به گناه اجبار کرده؟
فرمود:نه،
گفت:کارشان را یکباره به خودشان واگذاشته؟
فرمود:نه،گفت:پس مطلب چیست؟
فرمود:یک تدبیر لطیف و ریزه کاری استادانه میان این دو موضوع است.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 413 )
الشرح لم یرد(ع)باللّطف معناه العرفی المشهور و هو ما یقرب العبد الی الطاعه و یبعده عن المعصیه،بل اشار به الی دقه المعنی و غموضه و کونه بحیث یلطف ادرکه عن العقول و الافهام،و اراد بقوله:بین ذلک، انه امر بین الجبر و التفویض کما سیأتی،و التقدیر بین ذلک و ذلک.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 4 , ص 309 )
الحدیث الثامن قوله رحمه اللّه:عن أبی طالب القمی هو عبد اللّه بن الصلت الثقه المسکون الی روایته،من أصحاب الرضا علیه السلام. قوله رحمه اللّه:عن رجل عن أبی عبد اللّه علیه السلام اذا قیل فی الحدیث عن رجل عن أبی عبد اللّه علیه السلام فهو اما محمد بن أبی حمزه التیملی الثقه،و هو الذی روی الحدیث و المتضمن لحد کثره السهو فی الفقیه.أو محمد بن أبی حمزه الثمالی الممدوح،و هو الذی یروی عنه ابن أبی عمیر أو محمد بن سنان،و اما ثعلبه بن میمون أبو اسحاق الفقیه النحوی. و اذا قیل عن رجل من جعفر عن أبی عبد اللّه علیه السلام،فهو عجلان أبو صالح الثقه الذی قال له أبو عبد اللّه علیه السلام:یا أبا صالح کأنی أنظر ألیک الی جنبی و الناس یعرضون علی . فهذه فائده جلیله قد أخذتها و استفدتها من کتاب الرجال للشیخ رحمه اللّه تعالی،و الذی یستبین لظنی أنه فی هذا السند أبو اسحاق ثعلبه.و اللّه سبحانه أعلم.
( التعلیقه علی کتاب الکافی ؛ ج 1 , ص 382 )
قال:علی المعاصی. [ص159 ح8] أقول: هذا ردّ علی المجبّره ضیّقوا دائره قدره العبد،فقال جهم من المجبّره:لا قدره فی العبد بل حرکه الماشی کحرکه المرتعش،والأشاعره یقولون:قدره العبد علی فعلٍ مساوقه لاتّصافه به تبعاً للداعی إلیه،وقدرته علی ترکه مساوقه لاتّصافه للدّاعی إلیه، فقدره العبد لا تتعلّق عندهم.وکلّ من طرفی الفعل والترکب،والمفوّضه القائلون بتفویض اللّه تعالی الفعل والترک إلی العبد،وهم جمهور المعتزله،ووافقهم أبوالحسین .وقد تقدّم تحقیق معناه،وهو القدر المشترک بین الفردین،فلا یتوقّف فعله علی الإذن من اللّه. قال علیه السلام:لُطفٌ. [ص159 ح8] أقول: بضمّ اللام وسکون الطاء المهمله ضدّ الغلظه،وهو الرفق فی الفعل والعلم بدقائق المصالح وإیصالها إلی من قدّرها له من خلقه،یقال:لطف به وله-بالفتح- یلطف لطفاً إذا رفق به .وقیل:التکلیف إلی الأمر والنهی کما سیجیء فی باب حادی عشر وثالث عشر أیضاً.
( الحاشیه علی اصول الکافی ؛ ج 1 , ص 385 )
شرح: أَجْبَرَ، به همزۀ استفهام و صیغۀ معلومِ باب «نَصَرَ» است، یا به صیغۀ معلومِ باب اِفْعال و تقدیر استفهام است مثل فَفَوَّضَ. یعنی: روایت است از مردی از امام جعفر صادق علیه السّلام، راوی گفت که: گفتم که: آیا مجبور کرده اللّه تعالی بندگان را بر گناهان؟ گفت که: نه. راوی گفت که: گفتم که: پس واگذاشته سوی ایشان کار را؟ گفت که: نه. گفتم که: پس چیست حق در این مسئله؟ گفت که: نازک کاری ای است از جانب صاحبِ کلِّ اختیارِ تو در میان جبر و تفویض. اشارت است به آنچه می آید در حدیث دهمِ این باب که:«لَا یَعْلَمُهَا إِلَّا الْعَالِمُ، أَوْ مَنْ عَلَّمَهَا إِیَّاهُ الْعَالِمُ».
( صافی در شرح کافی ؛ ج 2 , ص 566 )
هدیّه: «الهمزه»للاستفهام.و (جبر) کنصر،أو«أجبر»من باب الإفعال،وظاهر السیاق الاستفهام. (لطف) أی أمرٌ لطیف دقیق جدّاً،وعند فهیمه أوسع ممّا بین السماء والأرض.وقد سبق بیانه وتصویر نظیر مصداقه ببیان الحاء صعود القائم علی المنحدر إلی القائم علی المرتفع بأنّه إمّا باستقلال هذا أو ذاک،وإمّا بقوّه ذاک علی الغالبیّه توفیقاً أو خذلاناً، ومدخلیّه قوّه هذا علی المغلوبیّه کذلک. قال برهان الفضلاء: ظاهر هذا الجواب أنّ المراد بالجبر جبر المخطّئه،وبالتفویض تفویض المصوّبه، وباللّطف الإمام المعصوم المفترض الطاعه العالِم بجمیع الأحکام. ویحتمل أن یکون المراد بالجبر والتفویض أعمّ ممّا ذکر،وباللّطف الدقّه،فیشتمل الإمام المعصوم أیضاً. وقال السیّد الأجلّ النائینی رحمه الله: «لطف من ربّک بین ذلک»لعلّ المراد باللّطف هنا إعطاء القدره للعبد علی ما یشاء من الفعل والترک،وجعله عاملاً بإرادته-الواقعه تحت إراده اللّه-بالمأمور به،والکفّ عن المنهیّ عنه،وتقریبه من الطاعه بالأمر،وتبعیده عن المعصیه بالنهی . وقال الفاضل الإسترابادی بخطّه: «لطف من ربّک»هذا نظیر قوله تعالی:
«قُلِ اَلرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی»
؛ فإنّ المقامات الصعبه یقتضی الاکتفاء بالإجمال وترک التفصیل.وسمعت اُستاذی رئیس المحدّثین میرزا محمّد الإسترابادی رحمه الله ومدّ ظلّه یقول:«لطف من ربّک»أی التکلیف والأمر والنهی،کما سیجیء .
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 2 , ص 457 )
: مرسل. قوله: أجبر الله، الهمزه للاستفهام. قوله علیه السلام: لطف من ربک، أی رحمه و توفیق، و قیل: أمر دقیق لا تصل إلیه العقول، و هو الأمر بین الأمرین، و الظاهر أنه غیر اللطف الذی هو مصطلح المتکلمین بل ما قررنا سابقا و سیأتی مزید توضیح له، و اللطف علی اصطلاح المتکلمین هو ما یقرب العبد إلی الطاعه و یبعده عن المعصیه، و لا حظ له فی التمکین، و لا یبلغ الإلجاء و متکلمو الإمامیه و المعتزله اتفقوا علی وجوبه علی الله عقلا و خالفهم فی ذلک الأشاعره و قالوا بعدم وجوبه. و استدل المثبتون علیه بأن اللطف مما یتوقف علیه غرض المکلف من المکلف و کل ما یتوقف علیه الغرض یکون واجبا، أما الأولی فظاهر، لأن غرض المکلف من المکلف إیقاعه ما کلف به، و هو یتوقف علی کل ما یقر به إلی فعله و یبعده عن ترکه، و أما الثانیه فلأن المرید من غیره فعلا من الأفعال إذا علم المرید أن المراد منه لا یفعل الفعل المطلوب إلا بفعل یفعله المرید مع المراد منه من نوع ملاطفه أو مکاتبه أو سعی إلیه أو إرسال من غیر مشقه علیه فی ذلک لو لم یفعل ما یتوقف علیه إیقاع ذلک الفعل منه، مع تصمیم إرادته إیقاعه منه، لکان هذا المرید ناقضا لغرضه عند العقلاء، و نقض الغرض قبیح لذم العقلاء علی ذلک، و إذا أردنا تمشیه هذا التقریر فی حقه سبحانه، قلنا: إنه کلف العباد بالأوامر و النواهی فکان غرضه من التکلیف المذکور إیقاع الطاعه و ارتفاع المعصیه من المکلفین، فإذا علم أنهم لا یفعلون ذلک إلا بفعل یفعله بهم بحیث یحصل به تقریبهم إلی إیقاع ذلک منهم، لو لم یفعل ذلک مع توقف غرضه علیه کان ناقضا لغرضه، تعالی الله عن ذلک علوا کبیرا، فوجب فی حکمته تعالی و عنایته فعل الألطاف المقربه للمکلفین إلی فعل الطاعات المبعده لهم عن المعاصی و هو المطلوب. ثم إن هذه الألطاف تکون من فعله تعالی خاصه کإرسال الرسل و نصب الأئمه و إظهار المعجزات علی أیدی الأنبیاء و الأوصیاء علیهم السلام، فیجب علیه فعل ذلک، و قد یکون من فعل المکلفین کأتباعهم الرسل و طاعتهم الأئمه و امتثالهم لأوامرهم، و الانتهاء عند نواهیهم فیجب علیه إعلامهم بذلک و إیجابه علیهم لیتم الامتثال و یحصل القول، و یستکمل الألطاف، و قد یکون من فعل غیرهما کقبول الرسل للرساله، و تحمل الإمام للإمامه، و قیامهما بأعبائهما، فیجب علیه فی ذلک الإیجاب علی ذلک الغیر و إثابته علیه، لأن تکلیف شخص لنفع غیره من غیر نفع له قبیح عقلا. أقول: هذا هو اللطف الذی أوجبه أصحابنا، و یشکل الجزم بوجوب کل لطف بالنسبه إلی کل مکلف، نعم لا بد من الألطاف التی لا یصح التکلیف عقلا بدونها کالإعلام و الأقدار و التمکین و رفع الموانع التی لیس رفعها فی وسع المکلف، و أما وجوب کل ما یقرب إلی الطاعه و یبعد عن المعصیه فیشکل القول بوجوبها، بل الظاهر عدم تحقق کثیر من الألطاف الغیر المفضیه إلی حد الإلجاء کابتلاء أکثر المرتکبین للمعاصی مقارنا لفعلهم ببلاء، و إیصال نفع عاجل بأکثر المطیعین، و تواتر الأنبیاء و المرسلین و الحجج فی کل أرض و صقع، و أیضا فحینئذ لا معنی للخذلان الذی یدل علیه کثیر من الأخبار، إذ مع علمه تعالی بعدم نفع اللطف لا تأثیر للخذلان فی الفعل و الترک، و مع النفع یفوت اللطف، و نقض الغرض إنما یتحقق إذا کان الغرض فعل المکلف به، و لعل الغرض تعریضهم للثواب و العقاب، و لیس هذا مقام بسط الکلام فی تلک المسائل، و إنما نشیر إلی ما ظهر لنا من الأخبار فی کل منها.
( مرآه العقول ؛ ج 2 , ص 190 )
ص : 4394
حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْأُشْنَانِیُّ اَلرَّازِیُّ اَلْعَدْلُ بِبَلْخٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مَهْرَوَیْهِ اَلْقَزْوِینِیُّ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْفَرَّاءِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلتَّوْحِیدُ نِصْفُ اَلدِّینِ وَ اِسْتَنْزِلُوا اَلرِّزْقَ بِالصَّدَقَهِ .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 68 )
حدیث کرد ما را ابو عبد اللّه حسین بن محمد اشنانی رازی عدل در بلخ گفت که حدیث کرد ما را علی بن مهرویه قزوینی از داود بن سلیمان قرا از حضرت علی بن موسی- الرضا از پدرش از پدرانش از علی علیهم السلام که فرمود رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود که توحید و اقرار بیگانگی خدا نصف دین است چه هر گاه کسی هزار سال لا الله الا الله بگوید تا اقرار پیغمبری محمد بن عبد الله(صلّی الله علیه و آله)نکند دین درست ندارد و نامش در جریدۀ مسلمانی ثبت نشود تتمۀ حدیث و روزی را بصدقه فرود آورید چه در حدیث دیگر وارد است که چون فقیر و درویش گردید با خدا بصدقه تجارت کنید.
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 54 )
24-امام علی علیه السّلام از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نقل می کنند که آن حضرت فرمودند:یگانه دانستن خداوند، نصف دین است و با صدقه دادن روزی را،به طرف خود بکشانید.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 67 )
24-داوود بن سلیمان فرّا،از امام رضا،از پدرش،از پدرانش،از علی علیهم السّلام نقل می کند که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:«توحید و اقرار به یگانگی خدا،نصف دین است.»
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 61 )
أمّا کون التوحید نصف الدین فلأنّ شرائع الدّین:إمّا اعتقادات أو أعمال فالاعتقادات،نصف الدین و الاعتقادات:هو الاعتقاد باللّه الواحد الّذی منه ابتدأ الخلق و إلیه مصیر کلّ شیء،و بملائکته و کتبه و رسله و کلّ ذلک من التوحید کما ورد فی الأخبار و قد سبق فی الباب الأول انّ الاعتقاد بالأئمه من شرائط التوحید. [سرّ استنزال الرزق بالصدقه] و أمّا استنزال الرزق بالصدقه فقد ورد فی المستفیض من الأخبار،و سرّ ذلک علی ما أری،هو انّ اللّه یأخذ الصّدقات بیده سبحانه کما هو المقرّر بمقتضی الآیات و الأحادیث و من المستبین عند العقل انّ السافل لا یفیض علی العالی شیئا و لا یکتسب العالی منه أمرا ؛فإعطاء العبد الصدقه و أخذ اللّه منه إیّاها،إنّما هو بمعنی إعطاء من اللّه العبد استعدادا و قبول من اللّه ذلک الاستعداد و لمّا کانت سنه اللّه جاریه علی أن یعطی کلّ مستعدّ ما یستعدّه و یوصل کل مستحق الی ما یستحقه و لا شک انّ إعطاء العبد إذا کان استعدادا فهو استعداد لإعطاء اللّه إیّاه، کما کان إذلاله لأولیاء اللّه استعدادا لإذلال اللّه إیّاه،و هکذا کلّ ما یکون من هذا القبیل،فلا محالّه یکون إعطاء الصّدقه جالبا لإعطاء اللّه إیّاه الرّزق فالصّدقه علّه قابلیّه موجبه لنزول الرزق؛إذ قد ثبت فی مدارک العقول الصّافیه عن الشک و الشبهه،انّ الموجب للشیء فی الأمور المادیه لیس الاّ العلّه القابلیه و أمّا الفاعل فهو الجواد المفیض إن جاد فبفضله،و الاّ فلا یجور فی حکمه.
( شرح توحید الصدوق / قاضی سعید قمی ؛ ج 1 , ص 358 )
ص : 4395
عُثْمَانُ بْنُ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ : سَأَلْتُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أَتَی أَهْلَهُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ مُتَعَمِّداً قَالَ عَلَیْهِ عِتْقُ رَقَبَهٍ وَ إِطْعَامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً وَ صِیَامُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ وَ قَضَاءُ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ وَ مِنْ أَیْنَ لَهُ مِثْلَ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ .
( النوادر (للأشعری) , جلد 1 , صفحه 68 )
ص : 4396
ع، [علل الشرائع] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَبْدِ اَلْمَلِکِ بْنِ عُتْبَهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ رَجُلاً أَتَی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَصُومُ شَهْرَ رَمَضَانَ فِی اَلسَّفَرِ فَقَالَ لاَ قَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّهُ عَلَیَّ یَسِیرٌ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ تَصَدَّقَ عَلَی مَرْضَی أُمَّتِی وَ مُسَافِرِیهَا بِالْإِفْطَارِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ أَ یُعْجِبُ أَحَدَکُمْ إِذَا تَصَدَّقَ بِصَدَقَهٍ أَنْ تُرَدَّ عَلَیْهِ صَدَقَتُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 323 )
ص : 4397
و فی روایه أخری : عن أبی جعفر و أبی عبد اللّه - علیهما السّلام - أنهما قالا: «المحروم» الرّجل الّذی لیس بعقله بأس، و لا یبسط له فی الرّزق، و هو محارف.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 414 )
ص : 4398
6617-4 الکافی ،1/7/303/3 الأربعه عن زراره قال قال أبو جعفر علیه السّلام : إذا أذنت فأفصح بالألف و الهاء و صل علی النبی کلما ذکرته أو ذکره ذاکر فی أذان أو غیره.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 574 )
ص : 4399
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، بِالْإِسْنَادِ إِلَی اَلصَّدُوقِ عَنْ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ دُعَاءُ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَوْمَئِذٍ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ `وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ ثُمَّ تَوَکَّلْتُ عَلَی اَللَّهِ فَقَالَ کُفِیتَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 189 )
ص : 4400
23551-23 ( الکافی 490:5) محمد ، عن أحمد ، عن بعض أصحابه ، عن داود بن فرقد ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": أتی رجل إلی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فقال: یا رسول اللّه إنی خرجت و امرأتی حائض فرجعت و هی حبلی، فقال له رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : من تتهم قال: أتهم رجلین، قال: ائت بهما، فجاء بهما، فقال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : إن یک ابن هذا فسیخرج قططا کذا و کذا فخرج کما قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فجعل معقلته علی قوم أمه و میراثه لهم، و لو أن إنسانا قال له: یا ابن الزانیه لجلد الحد" .
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1416 )
ص : 4401
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : کُلُّکُمْ رَاعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 364 )
ص : 4402
مَنْ بَلَغَ أَمَلَهُ فَلْیَتَوَقَّعْ حُلُولَ أَجَلِهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 607 )
ص : 4403
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ : إِنَّ أَشَدَّ مَا فِیهِ اَلنَّاسُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَنْ یَقُومَ صَاحِبُ اَلْخُمُسِ فَیَقُولَ یَا رَبِّ خُمُسِی وَ قَدْ طَیَّبْنَا ذَلِکَ لِشِیعَتِنَا لِتَطِیبَ وِلاَدَتُهُمْ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 280 )
ص : 4404
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ. «وَ آتُوا حَقَّهُ یَوْمَ حَصادِهِ» فَسَمَّاهُ اَللَّهُ حَقّاً قَالَ. قُلْتُ، وَ مَا حَقَّهُ یَوْمَ حَصادِهِ ؟ قَالَ، اَلضِّغْثُ وَ تُنَاوِلُهُ مَنْ حَضَرَکَ مِنْ أَهْلِ اَلْخَاصَّهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 769 )
ص : 4405
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مَنْصُورٍ بُرُزْجٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی« ثُمَّ أَوْرَثْنَا اَلْکِتابَ اَلَّذِینَ اِصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا فَمِنْهُمْ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَیْراتِ » قَالَ اَلْإِمَامُ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 45 )
ص : 4406
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ: وَ قِرَاءَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ «عَبِیداً لَنَا».
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 138 )
ص : 4407
قال الشعبی : ما ندری ما نصنع بعلیّ بن أبی طالب (علیه السلام) ، إن أحببناه افتقرنا ، و إن أبغضناه کفرنا؟!.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 481 )
ص : 4408
جَامِعُ اَلْأَخْبَارِ ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یُحْشَرُ صَاحِبُ اَلطُّنْبُورِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ هُوَ أَسْوَدُ اَلْوَجْهِ وَ بِیَدِهِ طُنْبُورٌ مِنْ نَارٍ وَ فَوْقَ رَأْسِهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ بِیَدِ کُلِّ مَلَکٍ مِقْمَعَهٌ یَضْرِبُونَ رَأْسَهُ وَ وَجْهَهُ وَ یُحْشَرُ صَاحِبُ اَلْغِنَاءِ مِنْ قَبْرِهِ أَعْمَی وَ أَخْرَسَ وَ أَبْکَمَ وَ یُحْشَرُ اَلزَّانِی مِثْلَ ذَلِکَ وَ صَاحِبُ اَلْمِزْمَارِ مِثْلَ ذَلِکَ وَ صَاحِبُ اَلدَّفِّ مِثْلَ ذَلِکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 219 )
ص : 4409
وَ رَوَوْا عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَخْبَاراً مِنْ جُمْلَتِهَا [قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ]: «لاَ یَنْبَغِی لاِمْرِئٍ مُسْلِمٍ أَنْ یَبِیتَ لَیْلَتَیْنِ إِلاَّ وَ وَصِیَّتُهُ [مَکْتُوبَهٌ عِنْدَهُ» . وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ: «إِلاَّ وَ وَصِیَّتُهُ] تَحْتَ رَأْسِهِ» .
( التعجب من أغلاط العامه فی مسأله الإمامه , جلد 1 , صفحه 33 )
ص : 4410
17412-12 التهذیب ،1/32/396/6 محمد بن أحمد عن موسی بن عمر عن الحسن بن الحسین الأنصاری عن الفقیه ،4061/396/3 الحسین بن یزید عن جعفر عن أبیه علیهما السّلام قال کان أمیر المؤمنین علیه السّلام یقول: فی الضاله یجدها الرجل فینوی أن یأخذ لها جعلا فتنفق قال هو ضامن فإن لم ینو أن یأخذ لها جعلا و نفقت فلا ضمان علیه.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 355 )
ص : 4411
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ سَهْلٍ عَنْ سُهَیْلِ بْنِ غَزْوَانَ قَالَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ فِی اَلْجَنَّهِ عَمُوداً مِنْ یَاقُوتَهٍ حَمْرَاءَ عَلَیْهِ سَبْعُونَ أَلْفَ قَصْرٍ فِی کُلِّ قَصْرٍ سَبْعُونَ أَلْفَ غُرْفَهٍ خَلَقَهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمُتَحَابِّینَ وَ اَلْمُتَزَاوِرِینَ فِی اَللَّهِ اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 132 )
ص : 4412
کا، [الکافی] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ نَافِعٍ اَلْبَجَلِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ یَقُولُ: إِنَّ رَجُلاً أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَوْصِنِی فَقَالَ لاَ تُشْرِکْ بِاللَّهِ شَیْئاً وَ إِنْ حُرِّقْتَ بِالنَّارِ وَ عُذِّبْتَ إِلاَّ وَ قَلْبُکَ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمَانِ وَ وَالِدَیْکَ فَأَطِعْهُمَا وَ بَرَّهُمَا حَیَّیْنِ کَانَا أَوْ مَیِّتَیْنِ وَ إِنْ أَمَرَاکَ أَنْ تَخْرُجَ مِنْ أَهْلِکَ وَ مَالِکَ فَافْعَلْ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنَ اَلْإِیمَانِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 34 )
2-کافی بسندش تا محمد بن مروان که شنیدم امام ششم(علیه السّلام)میفرمود:راستی مردی نزد پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)آمد و گفت:ای رسول خدا بمن سفارشی فرما و آن حضرت فرمود:چیزی را شریک خدا مگیر و گرچه بآتش سوخته شوی و شکنجه گردی جز که دلت پای بند ایمان باشد و پدر و مادرت را فرمانگزار باش و بآنها نیکی کن زنده باشند یا مرده و اگر بتو فرمایند از خاندان و دارائیت بیرون شو آن را انجام بده که آن از ایمان است.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 21 )
ص : 4413
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَمْرَضُ فَیُدْرِکُهُ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ یَخْرُجُ عَنْهُ وَ هُوَ مَرِیضٌ وَ لاَ یَصِحُّ حَتَّی یُدْرِکَهُ شَهْرُ رَمَضَانٍ آخَرُ قَالَ یَتَصَدَّقُ عَنِ اَلْأَوَّلِ وَ یَصُومُ اَلثَّانِیَ وَ إِنْ کَانَ صَحَّ فِیمَا بَیْنَهُمَا وَ لَمْ یَصُمْ حَتَّی أَدْرَکَهُ شَهْرُ رَمَضَانٍ آخَرُ صَامَهُمَا جَمِیعاً وَ تَصَدَّقَ عَنِ اَلْأَوَّلِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 111 )
ص : 4414
21305-2 ( التهذیب 470:7 رقم 1882) أحمد ، عن عمر بن عبد العزیز ، عن الخیبری ، عن المفضل ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: "لو لا أن اللّه خلق أمیر المؤمنین علیه السّلام لم یکن لفاطمه علیها السّلام کفو علی الأرض، آدم فمن دونه".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 315 )
ص : 4415
الراوندی: قال: إنّ داود بن کثیر الرقی قال: وفد من خراسان وافد یکنّی أبا جعفر، و اجتمع إلیه جماعه من أهل خراسان، فسألوه أن یحمل لهم أموالا و متاعا و مسائلهم فی الفتاوی و المشاوره، فورد الکوفه و نزل و زار أمیر المؤمنین - علیه السلام-، و رأی فی ناحیته رجلا و معه جماعه، فلمّا فرغ من زیارته قصدهم فوجدهم شیعه فقهاء و یسمعون من الشیخ، فسألهم عنه، فقالوا: [هو] أبو حمزه الثمالی، قال: فبینا نحن جلوس إذ أقبل أعرابیّ فقال: جئت من المدینه و قد مات جعفر بن محمد - علیهما السلام-، فشهق أبو حمزه و ضرب بیده الأرض، ثمّ سأل الأعرابی هل [سمعت] له بوصیّه؟ قال: أوصی إلی ابنه عبد اللّه و إلی ابنه موسی، و إلی المنصور. فقال [أبو حمزه] : الحمد للّه الذی لم یضلّنا، دلّ علی الصغیر، و بیّن علی الکبیر، و ستر الأمر العظیم، و وثب إلی قبر أمیر المؤمنین - علیه السلام - فصلّی و صلّینا، ثمّ أقبلت علیه و قلت له: فسّر لی ما قلته. فقال: بیّن أنّ الکبیر ذو عاهه، و دلّ علی الصغیر بأن أدخل یده مع الکبیر، و ستر الأمر العظیم بالمنصور، حتّی إذا سأل المنصور من وصیّه؟ قیل: أنت. قال الخراسانی: فلم أفهم جواب ما قاله، و وردت المدینه و معی المال و الثیاب و المسائل، و کان فیما معی درهم دفعته إلیّ [امرأه تسمّی] شطیطه و مندیل فقلت لها: أنا أحمل عنک مائه درهم. فقالت: إنّ اللّه لا یستحیی من الحقّ فعوّجت الدرهم و طرحته فی بعض الأکیاس، فلمّا دخلت المدینه سألت عن الوصیّ، فقیل: عبد اللّه ابنه، فقصدته، فوجدت بابا مرشوشا مکنوسا علیه بوّاب فأنکرت ذلک فی نفسی و استأذنت و دخلت [بعد الاذن] فإذا هو جالس فی منصبه فأنکرت [ذلک] أیضا، فقلت: أنت وصیّ الصادق - علیه السلام - الامام المفترض الطاعه؟ قال: نعم. قلت: کم فی المائتین من الدراهم زکاه؟ قال: خمسه دراهم. قلت: و کم فی المائه؟ قال: درهمان و نصف. قلت: و رجل قال لامرأته: أنت طالق بعدد نجوم السماء، هل تطلّق بغیر شهود؟ قال: نعم، و یکفی من النجوم رأس الجوزاء ثلاثا، فعجبت من جواباته [و مجلسه] ، فقال: احمل إلیّ ما معک. فقلت: ما معی شیء، و جئت إلی قبر النبی - صلّی اللّه علیه و آله-، فلمّا رجعت إلی بیتی إذا أنا بغلام أسود واقف، فقال: سلام علیک، فرددت علیه السلام، قال: أجب من تریده، فنهضت معه فجاء بی إلی باب دار مهجوره، و دخل و أدخلنی، فرأیت موسی بن جعفر - علیهما السلام - علی حصیر الصلاه، فقال لی: یا أبا جعفر، اجلس، [و أجلسنی] قریبا، فرأیت دلائله أدبا و علما و منطقا، فقال لی: [احمل] ما معک. فحملته إلی حضرته، فأومأ بیده إلی الکیس (الذی فیه درهم المرأه) فقال لی: افتحه، ففتحته، و قال لی: اقلبه، فقلّبته فظهر درهم شطیطه المعوج، فأخذه [بیده] و قال: [افتح تلک الرزمه، ففتحتها، فأخذ المندیل منها بیده، و قال] و هو مقبل علیّ: إنّ اللّه لا یستحیی من الحقّ یا أبا جعفر، اقرأ علی شطیطه السلام منّی، و ادفع إلیها هذه الصرّه. ثمّ قال لی: اردد ما معک [إلی] من حمله و ادفعه إلی أهله، و قل قد قبله و وصلکم به، و أقمت عنده و حادثنی و علّمنی و قال [لی] : أ لم یقل لک أبو حمزه الثمالی بظهر الکوفه و أنتم زوّار أمیر المؤمنین - علیه السلام - کذا و کذا؟ قلت: نعم. قال: کذلک یکون المؤمن إذا نوّر اللّه قلبه کان علمه بالوجه، ثمّ قال لی: قم إلی ثقاه أصحاب الماضی فسلهم عن نصّه. قال أبو جعفر الخراسانی: فلقیت جماعه کثیره منهم شهدوا بالنصّ علی موسی - علیه السلام-، ثمّ مضی أبو جعفر إلی خراسان. قال داود الرقّی: فکاتبنی من خراسان إنّه وجد جماعه ممّن حملوا المال قد صاروا فطحیّه، و أنّه وجد شطیطه علی أمرها تتوقّعه یعود قال : فلمّا رأیتها عرّفتها سلام مولای علیها، و قبوله منها دون غیرها، و سلّمت إلیها الصرّه، ففرحت و قالت لی: امسک الدراهم معک فإنّها لکفنی، فأقامت ثلاثه أیّام و توفّیت إلی رحمه اللّه تعالی .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 397 )
ص : 4416
وَ مِنْ رِوَایَهِ أَبِی اَلْقَاسِمِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنِ اَلْأَصْبَغِ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: سِتَّهٌ مِنْ أَخْلاَقِ قَوْمِ لُوطٍ اَلْجُلاَهِقُ وَ هُوَ اَلْبُنْدُقُ وَ اَلْخَذْفُ وَ مَضْغُ اَلْعِلْکِ وَ اَلصَّفِیرُ وَ إِرْخَاءُ اَلْإِزَارِ خُیَلاَءَ وَ حَلُّ اَلْأَزْرَارِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 45 )
ص : 4417
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، بِالْإِسْنَادِ إِلَی اَلصَّدُوقِ عَنْ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا أُهْبِطَ هَبَطَ بِالْهِنْدِ ثُمَّ رُمِیَ إِلَیْهِ بِالْحَجَرِ اَلْأَسْوَدِ وَ کَانَ یَاقُوتَهً حَمْرَاءَ بِفِنَاءِ اَلْعَرْشِ فَلَمَّا رَآهُ عَرَفَهُ فَأَکَبَّ عَلَیْهِ وَ قَبَّلَهُ ثُمَّ أَقْبَلَ بِهِ فَحَمَلَهُ إِلَی مَکَّهَ فَرُبَّمَا أَعْیَا مِنْ ثِقْلِهِ فَحَمَلَهُ جَبْرَئِیلُ عَنْهُ وَ کَانَ إِذَا لَمْ یَأْتِهِ جَبْرَئِیلُ اِغْتَمَّ وَ حَزِنَ فَشَکَا ذَلِکَ إِلَی جَبْرَئِیلَ فَقَالَ إِذَا وَجَدْتَ شَیْئاً مِنَ اَلْحُزْنِ فَقُلْ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 225 )
ص : 4418
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: فِیمَا یُخْرَجُ مِنَ اَلْمَعَادِنِ وَ اَلْبَحْرِ وَ اَلْغَنِیمَهِ وَ اَلْحَلاَلِ اَلْمُخْتَلِطِ بِالْحَرَامِ إِذَا لَمْ یُعْرَفْ صَاحِبُهُ وَ اَلْکُنُوزِ اَلْخُمُسُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 494 )
ص : 4419
أَبُو أَیُّوبَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ : سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلْجِبَالِ عَنْ رَجُلٍ أَصَابَ مَالاً مِنْ أَعْمَالِ اَلسُّلْطَانِ فَهُوَ یَتَصَدَّقُ مِنْهُ وَ یَصِلُ قَرَابَتَهُ وَ یَحُجُّ لِیُغْفَرَ لَهُ مَا اِکْتَسَبَ وَ هُوَ یَقُولُ إِنَّ اَلْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ اَلسَّیِّئاتِ قَالَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلْخَطِیئَهَ لاَ تُکَفِّرُ اَلْخَطِیئَهَ وَ لَکِنَّ اَلْحَسَنَهَ تَحُطُّ اَلْخَطِیئَهَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ کَانَ خَلَطَ اَلْحَرَامَ حَلاَلاً فَاخْتَلَطَ جَمِیعاً فَلَمْ یَعْرِفِ اَلْحَرَامَ مِنَ اَلْحَلاَلِ فَلاَ بَأْسَ .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 589 )
ص : 4420
أَخْبَرَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُجْنِبُ فِی اَلسَّفَرِ لاَ یَجِدُ فِی اَلسَّفَرِ إِلاَّ اَلثَّلْجَ فَقَالَ یَغْتَسِلُ بِالثَّلْجِ أَوْ مَاءِ اَلنَّهَرِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 157 )
قال رحمه اللّه باب الرّحل یکون فی ارض غطاها الثّلج اخبرنی الحسین بن عبید اللّه الی آخره. امّا السّند فهو صحیح غیر ان علیّ بن إسماعیل مشترک هاهنا بین علیّ ابن إسماعیل بن میثم التمار و هو مهمل فی الرّجال و بین علیّ بن إسماعیل بن عیسی و هو مذکور فی طرق الفقیه الی اسحاق بن عمّار و العلاّمه وصفه بالصّحه و لعلّ المراد به هاهنا هو الأخیر لأنّ المرتبه لا تأباه و فی الرّجال علیّ بن إسماعیل الدّهقان قال النجاشی انّه خبر فاضل من اصحاب العیاشی و قال الشّیخ فیمن لم یرو عن احد من الأئمّه علیهم السّلام فمرتبه کتابه لا توافق مرتبه ذلک الشّخص الاّ بتکلّف فی علیّ بن السّندی ثمّ ابن الدّهقان ممدوح فلو کان هو فی الطّریق لکان بحسبه حسنا و لعلّ ان وصفه العلاّمه فی المختلف بالصّحه امّا المتن فلأنّه یدلّ علی تحقّق الغسل بالثّلج و لزوم الغسل لا التّیمّم ثمّ انّه علی تقدیر صحّته یعارض ما ارتضی به المرتضی من انّه اذا لم یجد الاّ الثّلج ضرب بیده و تیمّم بنداوته و من هاهنا جعله العلاّمه فی المختلف مؤیّدا لما اختاره من الاغتسال بالثّلج بانّ المغتسل او المتوضّی یجب علیه مماسه اعضاء الطّهاره بالماء و احرامه علیها فاذا تعذر الثانی وجب الأوّل اذ لا یلزم من سقوط احد الواجبین لعذر سقوط الآخر ثمّ قال و یؤیّده ما رواه الشّیخ فی الصّحیح و ذکر هذا الخبر ثمّ انّ الخبر الثّانی واضح الطّریق و المتن اللغه فی القاموس الدّمق ریح و ثلج معربه دمه
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 190 )
أخبرنی الحسین بن عبید اللّه،عن أحمد بن محمد بن یحیی،عن أبیه،عن محمد بن أحمد بن یحیی،عن علی بن إسماعیل،عن حماد بن عیسی،عن حریز،عن محمد بن مسلم قال:سألت أبا عبد اللّه علیه السلام عن الرجل یجنب فی السفر لا یجد إلّا الثلج،قال :« یغتسل بالثلج أو ماء النهر». و بهذا الاسناد عن محمد بن أحمد ابن یحیی،عن أحمد بن محمد،عن عثمان بن عیسی،عن معاویه بن شریح قال:سأل رجل أبا عبد اللّه علیه السلام و أنا عنده،فقال:یصیبنا الدَّمَق و الثلج و نرید أن نتوضّأ و لا نجد إلّا ماءً جامداً فکیف أتوضّأ أدلک به جلدی؟ قال:« نعم». السند لا لبس فیه فی الخبرین بعد ما کرّرنا ذکره،غیر أنّ علی بن إسماعیل الواقع فی الأوّل لا بأس بإعاده ما ذکرناه مجملا،و الحاصل أنّ الموجود فی الرجال الموجوده الآن علی بن إسماعیل بن میثم التمار،و هذا مهمل فی الرجال ،و علی بن إسماعیل بن عیسی مذکور فی طرق الفقیه إلی إسحاق ابن عمار ،و العلّامه وصفه بالصحه .و الرجل المذکور فی مرتبهٍ لا یبعد أن یکون هو المراد هنا. لکن تصحیح العلّامه محلّ تأمّل فی إفادته التوثیق المعتبر،لکثره ما وقع له من الأوهام فی توثیق الرجال لا لأنّ تصحیح الأخبار اجتهادیّ و لا یفید غیر المقلد له،لإمکان أن یقال علی هذا:إنّ النجاشی و غیره من المتقدمین الذین لم یعاصروا الرواه توثیقهم أیضا بالاجتهاد کما یقتضیه الاعتبار. نعم قد یشکل الحال فی توثیق الشیخ؛ لأنّه أیضاً کثیر الأوهام علی نحو العلّامه. و ربما یقال: إنّ التزکیه لیست من قبیل الفتوی،بل من قبیل الإخبار،و الواحد فیها مقبول لمفهوم الآیه،فإذا تحققت العداله لا وجه للتوقف فی تصحیح العلّامه. و فیه: أنّ التصحیح محتمل لأن یرید به حصول القرائن المفیده لصدق الراوی،فهو ظن خاص بالمجتهد،و التوثیق أمر آخر. إلّا أن یقال: إنّ هذا بعینه جار فی التوثیق.(و فیه احتمال الفرق کما یعرف من حقیقه التوثیق،إلّا أن یقال:إنّ الصحه العرفیه یتوقف علی التوثیق) فالحکم بالصحه حکم بها. و فیه: أنّ الاضطراب قد علم من العلّامه فی التصحیح کما یعرف من المنتهی و المختلف. نعم تصحیح الصدوق له مزیّه یقرب معها أن یکون علی نحو التوثیق،و من ثم تطمئن النفس إلی إخباره فی الفقیه،حیث قال فی أوّله:أنّه یورد فیه ما یعتقد صحته . و ما قد یقال: إنّ اعتقاد صحّه الحدیث عند الصدوق لا یدل علی توثیق الرجل،لأنّ الصحّه عند المتقدّمین لا یتوقف علی التوثیق. فجوابه: أنّنا لا ندعی توثیق رجال الحدیث من الحکم بصحته من الصدوق،بل نقول:إنّ الخبر صحیح علی نحو الصحیح الاصطلاحی،فینبغی تأمّل هذا فإنّه حریّ بالتأمّل. و إذا تمهّد ما قلناه فاعلم أنّ طریق الفقیه المذکور فیه إسماعیل بن عیسی لا یخلو من خلل علی ما أظن فی ذکر ابن عیسی،کما نبّهنا علیه فی حاشیته. و فی الرجال علی بن إسماعیل الدهقان،قال النجاشی:إنّه خیّر فاضل من أصحاب العیاشی .و کذلک قال الشیخ فی من لم یرو عن أحد من الأئمّه علیهم السلام فی کتابه .و مرتبه هذا الرجل لا توافق ما نحن فیه إلّا بتکلّف. و فی الرجال علی بن إسماعیل بن عمار من وجوه من روی الحدیث علی ما قاله النجاشی فی ترجمه إسحاق .و حاله لا یخفی(و فی الرجال علی ما ذکره العلّامه فی الخلاصه فی علی بن السری) نقلا عن الکشی أنّه قال:قال نصر بن الصباح:علی بن إسماعیل ثقه و هو علی بن السری، لقّب إسماعیل بالسری قال العلّامه:و نصر بن الصباح ضعیف . و الذی حققه شیخنا المحقق أیّده اللّه فی کتاب الرجال أنّ لفظه ثقه تصحیف یق کما یقتضیه سوق کلام الکشی،و العلّامه غیّر کلام الکشی لظنّه أنّ فیه تصحیح المرام،و علی کل حال فالرجل المبحوث عنه غیر معلوم الحال بعد احتمال الاشتراک،و بتقدیر کونه الدهقان فهو ممدوح،و قد وصفها العلّامه فی المختلف بالصحّه . و أمّا معاویه بن شریح فی الثانی،فالظاهر أنّه ابن میسره بن شریح و هو مهمل فی رجال النجاشی ،و الشیخ فی الفهرست . المتن: فی الأوّل ظاهر الدلاله علی تحقّق الغُسل بالثلج و لزوم الغُسل لا التیمّم،فیندفع به علی تقدیر الصحه ما ینقل عن السید المرتضی رضی اللّه عنه أنّه قال:إذا لم یجد إلّا الثلج ضرب بیده و تیمّم بنداوته . و العلّامه جعل الخبر مؤیّداً لما اختاره من الاغتسال بالثلج،و اعتمد فی الدلیل علی أنّ المغتسل و المتوضّئ یجب علیه مماسّه أعضاء الطهاره بالماء و إجراؤه علیها،فإذا تعذّر الثانی وجب الأوّل،إذ لا یلزم من سقوط أحد الواجبین لعذر سقوط الآخر. قال: و یؤیّده ما رواه الشیخ فی الصحیح و ذکر الروایه،ثم قال:لا یقال:لا دلاله فی هذا الحدیث علی مطلوبکم و هو الاجتزاء بالمماسّه،لأنّ مفهوم الاغتسال إجراء الماء الجاری علی الأعضاء،لا نفس المماسّه،لأنّا نقول:یمنع أوّلاً دخول الجریان فی مفهوم الاغتسال،سلّمنا،لکن الاغتسال إذا علّق بشیء اقتضی جریان ذلک الشیء علی العضو،أمّا حقیقه الماء فیمنع ذلک،و نحن نقول هنا بموجبه،فإنّ الثلج یجوز إجراؤه علی الأعضاء لتحصل الرطوبه علیها و یعتمد علی الثلج بیده،و یؤکد ذلک ما رواه معاویه بن شریح،و ذکر الروایه الثانیه . و فی نظری القاصر أنّ کلامه محلّ تأمّل،أمّا أوّلاً:فما قاله من وجوب الأمرین،فإذا تعذر أحدهما لم یسقط الآخر.فیه:أنّا لا نسلّم وجوب أمرین،بل الواجب الغُسل المرکّب من الأمرین،و المرکّب ینتفی بانتفاء أحد جزءیه. و أمّا ثانیاً: فما ذکره فی جواب الإیراد اقتضی أوّلاً منع دخول الجریان فی مفهوم الاغتسال،و هو مناف لتصریحه أوّلاً فی الدلیل بأنّ الواجب أمران. ثم إنّ الجواب اقتضی ثانیاً أنّ الاغتسال إذا علّق بشیء اقتضی جریان ذلک الشیء،فظاهر الحال أنّه الثلج،لأنّه المعلّق فی الروایه،و قوله:نحن نقول بموجبه.مقتضاه إجراء الثلج لتحصل الرطوبه،و الجریان للرطوبه لا للثلج،و قد یمکن تسدید هذا،إلّا أنّ الحقّ أنّه إنّما یتم علی تقدیر صلاحیه الروایه للاستدلال علی أن یکون نصا فی جریان الثلج،و الحال أنها محتمله لأن یراد بالاغتسال بالثلج إجراء مائه و لو بمعونه،و من ثم جعلها العلّامه مؤیّده،فالتأیید مع الاستدلال بها لا یخلو من خلل علی تقدیر الإغماض عن السند. و الخبر الثانی المتضمن لذلک غیر سلیم السند. و قد نقل فی المختلف عن ابن إدریس أنّه منع من التیمم به و الوضوء و الغُسل،و أنّه احتج بأنّ الجنب ممنوع من الصلاه إلّا بعد الغسل،و لا یطلق الغُسل إلّا مع الجریان و أجاب العلّامه بما قدّمه و قد سمعت ما فیه. و فی المقنعه قال المفید:و إن کان فی أرض قد غطّاها الثلج و لا سبیل إلی التراب فلیکسره و لیتوضّأ به مثل الدهن . و قد یقال علی هذا:إنّ ظاهر الکلام أوّلاً أنّ التیمم مقدم إذا أمکن التراب،و علی تقدیر التعذّر فلیتوضّأ من الثلج.و یشکل بأنّ الثلج إن تحقق به الوضوء لا وجه للتیمم. و یمکن الجواب بأنّ قوله:و لا سبیل إلی التراب.لیس المراد به إراده التیمم،بل هو لبیان کون الثلج ساتراً للأرض،و لا یخفی ما فیه من التکلّف. بقی شیء،و هو أنّ قوله علیه السلام:« یغتسل من الثلج أو ماء النهر» لا یخلو من إجمال،لأن ماء النهر مع وجوده ربما کان أقرب إلی مدلول الغسل فیتعیّن،إلّا أن یقال:إنّ الغرض من الإمام علیه السلام بیان عدم اعتبار الجریان فی الغسل،و أنّه لا فرق بین ماء النهر و الثلج،و قد یحتمل أنّ یکون التردید من الراوی بحصول الشک،و لا یخلو من بُعد،فلیتأملّ ذلک کلّه. اللغه قال فی القاموس:الدمق:ریح و ثلج،معرّبه دَمَه .
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 3 , ص 28 )
قوله:(أخبرنی الحسین)(الحدیث 542) صحیح. و ظاهره أنّ الشیخ رحمه اللّه قد عمل به فأوجب الغسل به و لو کالدهن من غیر اشتراط الجریان،و هو مذهب المفید رحمه اللّه فی«المقنعه»[1]. و أکثر الأصحاب اشترطوا إمکان اعتماد یده علیه حتّی یخرج منه ما یسمّی به غاسلا[2]،و هو إشاره إلی اشتراط الجریان الذی اشترطوه فی الماء،و إلا کان کفاقد الماء و الکلام علی هذا من وجوه: الأوّل منع اشتراط الجریان فی مفهوم الغسل،إذ لا دلیل معتمد علیه،و الدلائل المعتبره دالّه علی عدمه. (و ثانیها)أنّه علی تقدیر تسلیمه یکون محمولا علی صوره الإمکان کباقی الشرائط. (و ثالثها)أنّ المراد جریان ما به الغسل علی العضو،و هاهنا قد جری الثلج علی العضو،فهو بمنزله جریان الماء،و حینئذ فالأصح هو الجواز. و قوله:«أو ماء النهر» الظاهر أنّ المراد به الماء الجامد فیه کما لا یخفی.
( کشف الأسرار ؛ ج 3 , ص 361 )
ص : 4421
عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: خَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُرِیدُ فَاطِمَهَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهَا وَ أَنَا مَعَهُ فَلَمَّا اِنْتَهَیْنَا إِلَی اَلْبَابِ وَضَعَ یَدَهُ عَلَیْهِ وَ دَفَعَهُ ثُمَّ قَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ قَالَتْ فَاطِمَهُ وَ عَلَیْکُمُ اَلسَّلاَمُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ أَدْخُلُ قَالَتْ اُدْخُلْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ أَدْخُلُ أَنَا وَ مَنْ مَعِی فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ لَیْسَ عَلَی رَأْسِی قِنَاعٌ فَقَالَ یَا فَاطِمَهُ خُذِی فَضْلَ مِلْحَفَتِکِ فَقَنِّعِی بِهِ رَأْسَکِ فَفَعَلَتْ ثُمَّ قَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ فَقَالَتْ وَ عَلَیْکُمُ اَلسَّلاَمُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ أَدْخُلُ قَالَتْ نَعَمْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ أَنَا وَ مَنْ مَعِی قَالَتْ وَ مَنْ مَعَکَ - قَالَ جَابِرٌ فَدَخَلَ رَسُولُ اَللَّهِ وَ دَخَلْتُ وَ إِذَا وَجْهُ فَاطِمَهَ أَصْفَرُ کَأَنَّهُ بَطْنُ جَرَادَهٍ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ مَا لِی أَرَی وَجْهَکِ أَصْفَرَ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مِنَ اَلْجُوعِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ اَللَّهُمَّ مُشْبِعَ اَلْجَوْعَهِ وَ دَافِعَ اَلضَّیْعَهِ أَشْبِعْ فَاطِمَهَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ قَالَ جَابِرٌ فَوَ اَللَّهِ لَنَظَرْتُ إِلَی اَلدَّمِ یَنْحَدِرُ مِنْ قُصَاصِهَا حَتَّی عَادَ وَجْهُهَا أَحْمَرَ فَمَا جَاعَتْ بَعْدَ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 195 )
9-جابر بن عبد اللّه گوید:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله از منزل خارج شد و به طرف منزل فاطمه علیها السّلام حرکت کرد،و من در خدمت آن حضرت بودم،هنگامی که به در منزل رسید دست خود را روی در گذارد و آن را تکان داد،و فرمود:السّلام علیکم،فاطمه علیها السّلام فرمود:و علیکم السّلام یا رسول اللّه،رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:وارد شوم؟فرمود:بفرمایید ای رسول خدا، فرمود:من و همراهم؟فرمود:ای رسول خدا بر سرم مقنعه نیست،فرمود:ای فاطمه اضافۀ پارچه ای که در دست داری مقنعه ات کن،حضرت هم همین کار را کرد،سپس پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود:السّلام علیکم،فرمود:و علیکم السّلام یا رسول اللّه،پیامبر فرمود: وارد شوم؟فرمود:بلی ای رسول خدا،حضرت فرمود:من و همراهم؟فرمود:و آنکه با شماست. جابر گوید:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله وارد شد،منهم وارد شدم و در این هنگام چهرۀ فاطمه را دیدم که زرد شده!و گویا به رنگ شکم ملخ است،رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:چرا صورتت زرد شده؟فرمود:ای رسول خدا،از گرسنگی،پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود:ای خدایی که گرسنگان را سیر و بر طرف کنندۀ هلاکتی،فاطمه دختر محمّد را سیر کن،جابر گوید: بخدا قسم در این هنگام مشاهده کردم که خون از بالای پیشانی ایشان در تمام صورت (زیر پوست)جریان پیدا کرد،و صورت حضرت سرخ شد،و بعد از آن دعا،هرگز گرسنه نشد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 407 )
ص : 4422
نُقِلَ مِنْ خَطِّ اَلشَّهِیدِ رَحِمَهُ اَللَّهُ نَقْلاً مِنْ خَطِّ اَلشَّیْخِ أَبِی جَعْفَرٍ اَلطُّوسِیِّ قَالَ رَوَی اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْوَصِیَّهُ حَقٌّ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 196 )
ص : 4423
قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَیُّمَا رَجُلٍ وَلِیَ شَیْئاً مِنْ أُمُورِ اَلْمُسْلِمِینَ - فَأَغْلَقَ بَابَهُ دُونَهُمْ وَ أَرْخَی سِتْرَهُ فَهُوَ فِی مَقْتٍ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَعْنَتِهِ حَتَّی یَفْتَحَ بَابَهُ فَیَدْخُلَ إِلَیْهِ ذُو اَلْحَاجَهِ وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ مَظْلِمَهٌ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 316 )
3-امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود:هر کس انجام کاری از کارهای مسلمانان را عهده دار شد،و در خانه اش را به روی آنان بست،و خود را پنهان نمود،مورد خشم و غضب و نفرین خداوند قرار گیرد،تا اینکه در خانه اش را باز کند و نیازمندان و شاکیان به خانه اش وارد شوند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 673 )
ص : 4424
[فی روضه الکافی : محمّد بن یحیی، عن أحمد بن محمّد بن عیسی. و علیّ بن إبراهیم، عن أبیه، جمیعا، عن الحسن بن محبوب، عن مالک بن عطیّه، عن أبی حمزه] ، عن علیّ بن الحسین - علیهما السّلام - حدیث طویل [فی الزّهد فی الدّنیا، و فیه یقول - علیه السّلام-:]: فهی کروضه اعتمّ مرعاها و أعجبت من یراها، عذب شربها طیّب تربها ، تمجّ عروقها الثّری و تنطف فروعها النّدی، حتّی إذا بلغ العشب إبانه و استوی بنانه هاجت ریح تحت الورق و تفرّق ما اتّسق فأصبحت، کما قال اللّه: هَشِیماً تَذْرُوهُ اَلرِّیاحُ وَ کانَ اَللّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ مُقْتَدِراً.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 83 )
ص : 4425
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی وَصِیَّتِهِ لاِبْنِهِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ : وَ اِعْلَمْ أَنَّ مُرُوءَهَ اَلْمَرْءِ اَلْمُسْلِمِ مُرُوءَتَانِ مُرُوءَهٌ فِی حَضَرٍ وَ مُرُوءَهٌ فِی سَفَرٍ أَمَّا مُرُوءهُ اَلْحَضَرِ فَقِرَاءَهُ اَلْقُرْآنِ وَ مُجَالَسَهُ اَلْعُلَمَاءِ وَ اَلنَّظَرُ فِی اَلْفِقْهِ وَ اَلْمُحَافَظَهُ عَلَی اَلصَّلاَهِ فِی اَلْجَمَاعَاتِ وَ أَمَّا مُرُوءَهُ اَلسَّفَرِ فَبَذْلُ اَلزَّادِ وَ قِلَّهُ اَلْخِلاَفِ عَلَی مَنْ صَحِبَکَ وَ کَثْرَهُ ذِکْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کُلِّ مَصْعَدٍ وَ مَهْبَطٍ وَ نُزُولٍ وَ قِیَامٍ وَ قُعُودٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 200 )
ص : 4426
قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ : وَ حَدَّثَنِی أَبِی ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهِ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ إِذْ أَخَذَ اَللّهُ مِیثاقَ اَلنَّبِیِّینَ لَما آتَیْتُکُمْ مِنْ کِتابٍ وَ حِکْمَهٍ ثُمَّ جاءَکُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَکُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ قَالَ: «مَا بَعَثَ اَللَّهُ نَبِیّاً مِنْ لَدُنْ آدَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلاَّ وَ یَرْجِعُ إِلَی اَلدُّنْیَا فَیَنْصُرُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ قَوْلُهُ: لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ یَعْنِی بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ یَعْنِی أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ» . وَ مِثْلُهُ کَثِیرٌ مِمَّا وَعَدَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اَلْأَئِمَّهَ عَلَیهِمُ السَّلاَمُ مِنَ اَلرَّجْعَهِ وَ اَلنَّصْرِ، فَقَالَ وَعَدَ اَللّهُ اَلَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی اَلْأَرْضِ کَمَا اِسْتَخْلَفَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ اَلَّذِی اِرْتَضی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً وَ هَذَا إِنَّمَا یَکُونُ إِذَا رَجَعُوا إِلَی اَلدُّنْیَا. وَ قَوْلُهُ: وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی اَلَّذِینَ اُسْتُضْعِفُوا فِی اَلْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ اَلْوارِثِینَ `وَ نُمَکِّنَ لَهُمْ فِی اَلْأَرْضِ فَهَذَا کُلُّهُ مِمَّا یَکُونُ فِی اَلرَّجْعَهِ .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 150 )
ص : 4427
وَ أَمَّا اَلْقِرَاءَهُ عِنْدَ اَلْإِفْطَارِ فَإِنَّنَا رَوَیْنَاهَا وَ وَجَدْنَاهَا مَرْوِیَّهً-: عَنْ مَوْلاَنَا زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ عِنْدَ فُطُورِهِ وَ عِنْدَ سُحُورِهِ کَانَ فِیمَا بَیْنَهُمَا کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ تَعَالَی.
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 114 )
ص : 4428
لی، [الأمالی] ، للصدوق أَبِی وَ اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ وَ مَاجِیلَوَیْهِ وَ اِبْنُ نَاتَانَهَ جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی هُدْبَهَ عَنْ أَنَسٍ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : طُوبَی لِمَنْ رَآنِی وَ طُوبَی لِمَنْ رَأَی مَنْ رَآنِی وَ طُوبَی لِمَنْ رَأَی مَنْ رَأَی مَنْ رَآنِی. و قد أخرج علی بن إبراهیم هذا الحدیث و حدیث الطیر بهذا الإسناد فی کتاب قرب الإسناد . ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی الغضائری عن الصدوق : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 305 )
ص : 4429
کا، [الکافی] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مِرْدَاسٍ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ حَصِیرَهَ قَالَ: مَرَرْتُ بِحَبَشِیٍّ وَ هُوَ یَسْتَقِی بِالْمَدِینَهِ وَ إِذَا هُوَ أَقْطَعُ فَقُلْتُ لَهُ مَنْ قَطَعَکَ فَقَالَ قَطَعَنِی خَیْرُ اَلنَّاسِ إِنَّا أُخِذْنَا فِی سَرِقَهٍ وَ نَحْنُ ثَمَانِیَهُ نَفَرٍ فَذُهِبَ بِنَا إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَقْرَرْنَا بِالسَّرِقَهِ فَقَالَ لَنَا تَعْرِفُونَ أَنَّهَا حَرَامٌ قُلْنَا نَعَمْ فَأَمَرَ بِنَا فَقُطِعَتْ أَصَابِعُنَا مِنَ اَلرَّاحَهِ وَ خُلِّیَتِ اَلْإِبْهَامُ ثُمَّ أَمَرَ بِنَا فَحُبِسْنَا فِی بَیْتٍ یُطْعِمُنَا فِیهِ اَلسَّمْنَ وَ اَلْعَسَلَ حَتَّی بَرَأَتْ أَیْدِینَا فَأَخْرَجَنَا وَ کَسَانَا فَأَحْسَنَ کِسْوَتَنَا ثُمَّ قَالَ لَنَا إِنْ تَتُوبُوا وَ تَصْلُحُوا فَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ یُلْحِقْکُمُ اَللَّهُ بِأَیْدِیکُمْ فِی اَلْجَنَّهِ وَ إِنْ لاَ تَفْعَلُوا یُلْحِقْکُمُ اَللَّهُ بِأَیْدِیکُمْ فِی اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 314 )
ص : 4430
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إیاکم إیاکم [إِنَّکُمْ] عَلَی دِینٍ مَنْ کَتَمَهُ أَعَزَّهُ اَللَّهُ وَ مَنْ أَذَاعَهُ أَذَلَّهُ اَللَّهُ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 96 )
ص : 4431
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ فِی بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ عَنْ( یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ ) عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَرِثَ عِلْمَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ أَحْرَزَتِ اَلْمِیرَاثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 102 )
ص : 4432
وَ مِنْ کِتَابِ اَلنُّبُوَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا زَالَ طَعَامُ رَسُولِ اَللَّهِ اَلشَّعِیرَ حَتَّی قَبَضَهُ اَللَّهُ إِلَیْهِ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 29 )
از امام صادق(علیه السّلام):غذای پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)تا وقت وفات(نان)جو بود.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 57 )
امام صادق علیه السّلام:غذای رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم همواره جو بود تا اینکه وفات یافت.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 62 )
ص : 4433
تُوُفِّیَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَوْمَ اَلْإِثْنَیْنِ اَلنِّصْفَ مِنْ رَجَبٍ ، وَ یُقَالُ تُوُفِّیَ فِی شَوَّالٍ سَنَهَ ثَمَانٍ وَ أَرْبَعِینَ وَ مِائَهٍ مِنَ اَلْهِجْرَهِ ، وَ دُفِنَ بِالْبَقِیعِ مَعَ أَبِیهِ وَ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ عَمِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 94 )
ص : 4434
أَخْبَرَنِی اَلْخَلِیلُ بْنُ أَحْمَدَ اَلسِّجْزِیُّ قَالَ أَخْبَرَنَا اِبْنُ صَاعِدٍ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ شَاهَیْنِ قَالَ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا یُوسُفُ بْنُ مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا جَرِیرٌ عَنْ سُهَیْلٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِی یَزِیدَ عَنِ اَلْقَعْقَاعِ بْنِ اَللَّجْلاَجِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لاَ یَجْتَمِعُ اَلشُّحُّ وَ اَلْإِیمَانُ فِی قَلْبِ عَبْدٍ أَبَداً .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 75 )
رسول خدا فرمود هرگز بخل شدید و ایمان در دل بنده ای جمع نشوند.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 107 )
118-ابو هریره می گوید:پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود:حرص و ایمان هرگز در دل بنده ای جمع نمی شود.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 121 )
118-رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود:هرگز در دل بنده ای بخل توأم با حرص با ایمان جمع نشوند.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 86 )
-پیامبر گفته:«هرگز بخل سخت و ایمان در دل بنده یی فراهم نگردد».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 60 )
ص : 4435
[وَ] قَالَ [أَیْضاً]: وَ حَدَّثَنَا عُقْبَهُ بْنُ مُکْرِمٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اِبْنُ أَبِی عَدِیٍّ عَنْ شُعْبَهَ ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلشَّعْبِیِّ قَالَ: نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَهَ اَلْحاجِّ اَلْآیَهَ، فِی عَلِیٍّ وَ اَلْعَبَّاسِ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 320 )
329-331-این مضمون با سه سند دیگر نیز نقل شده است.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 139 )
ص : 4436
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ اِفْتَتَحَ اَلصَّلاَهَ فَقَرَأَ اَلسُّورَهَ وَ لَمْ یَقْرَأْ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ مَعَهَا أَ یُجْزِیهِ أَنْ یَفْعَلَ ذَلِکَ مُتَعَمِّداً لِعَجَلَهٍ کَانَتْ قَالَ لاَ یَتَعَمَّدُ ذَلِکَ فَإِنْ نَسِیَ فَقَرَأَ فِی اَلثَّانِیَهِ أَجْزَأَهُ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ تَرْکِ قِرَاءَهِ أُمِّ اَلْقُرْآنِ قَالَ إِنْ کَانَ مُتَعَمِّداً فَلاَ صَلاَهَ لَهُ وَ إِنْ کَانَ نَاسِیاً فَلاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 91 )
ص : 4437
11811-67 الکافی ،1/1/281/4 العده عن أحمد عن محمد بن الحسن زعلان عن ابن المغیره عن حماد بن طلحه عن عیسی بن أبی منصور قال: قال لی جعفر بن محمد علیهما السّلام یا عیسی إنی أحب أن یراک اللّه عز و جل فیما بین الحج إلی الحج و أنت تتهیأ للحج.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 238 )
ص : 4438
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ فِی بَابِ مَا جَاءَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ خَبَرِ اَلشَّامِیِّ وَ مَا سَأَلَ عَنْهُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ: لِمَ سُمِّیَ تُبَّعٌ تُبَّعاً؟ فَقَالَ: لِأَنَّهُ کَانَ غُلاَماً کَاتِباً، وَ کَانَ یَکْتُبُ لِمَلِکٍ کَانَ قَبْلَهُ، فَکَانَ إِذَا کَتَبَ کَتَبَ بِسْمِ اَللَّهِ اَلَّذِی خَلَقَ صبیحا[صُبْحاً] وَ رِیحاً، فَقَالَ اَلْمَلِکُ: اُکْتُبْ وَ اِبْدَأْ بِاسْمِ مَلِکِ اَلرَّعْدِ، فَقَالَ: لاَ أَبْدَأُ إِلاَّ بِاسْمِ إِلَهِی؛ ثُمَّ أَعْطِفُ عَلَی حَاجَتِکَ فَشَکَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ فَآتَاهُ مُلْکَ ذَلِکَ اَلْمَلِکِ فَتَابَعَهُ اَلنَّاسُ عَلَی ذَلِکَ فَسُمِّیَ تُبَّعاً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 106 )
ص : 4439
مَنْ کَثُرَ إِحْسَانُهُ کَثُرَ خَدَمُهُ وَ أَعْوَانُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 626 )
ص : 4440
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی أُسَامَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْعِطْرُ مِنْ سُنَنِ اَلْمُرْسَلِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 142 )
ص : 4441
وَ بِالْإِسْنَادِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارِ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلنَّیْسَابُورِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْیَمَانِیِّ عَنْ مَنِیعِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی وَهْبٍ اَلْقَصْرِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ اَلْمَدِینَهَ فَأَتَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَتَیْتُکَ وَ لَمْ أَزُرْ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ بِئْسَ مَا صَنَعْتَ لَوْ لاَ أَنَّکَ مِنْ شِیعَتِنَا مَا نَظَرْتُ إِلَیْکَ أَ لاَ تَزُورُ مَنْ یَزُورُهُ اَللَّهُ مَعَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ یَزُورُهُ اَلْأَنْبِیَاءُ وَ یَزُورُهُ اَلْمُؤْمِنُونَ قَالَ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا عَلِمْتُ ذَلِکَ قَالَ فَاعْلَمْ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَفْضَلُ مِنَ اَلْأَئِمَّهِ کُلِّهِمْ وَ لَهُ ثَوَابُ أَعْمَالِهِمْ وَ عَلَی قَدْرِ أَعْمَالِهِمْ فُضِّلُوا .
( فرحه الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام فی النجف , جلد 1 , صفحه 74 )
ص : 4442
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ وَ لَوْ لا فَضْلُ اَللّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ اَلشَّیْطانَ إِلاّ قَلِیلاً فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّکَ لَتَسْأَلُ مِنْ کَلاَمِ أَهْلِ اَلْقَدَرِ وَ مَا هُوَ مِنْ دِینِی وَ لاَ دِینِ آبَائِی وَ لاَ وَجَدْتُ أَحَداً مِنْ أَهْلِ بَیْتِی یَقُولُ بِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 56 )
ص : 4443
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلسَّهْوِ فَإِنَّهُ یَکْثُرُ عَلَیَّ فَقَالَ أَدْرِجْ صَلاَتَکَ إِدْرَاجاً قُلْتُ فَأَیُّ شَیْءٍ اَلْإِدْرَاجُ قَالَ ثَلاَثُ تَسْبِیحَاتٍ فِی اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 236 )
ص : 4444
و فی نهج البلاغه : قال - علیه السّلام-: و قدّر الأرزاق فکثّرها و قلّلها و قسّمها علی الضّیق و السّعه، فعدل فیها لیبتلی من أراد بمیسورها و معسورها، و لیختبر بذلک الشّکر و الصّبر من غنیّها و فقیرها.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 398 )
ص : 4445
وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ فِی اَلْجَنَّهِ حَوْرَاءَ یُقَالُ لَهَا لُعْبَهُ خُلِقَتْ مِنْ أَرْبَعَهِ أَشْیَاءَ مِنَ اَلْمِسْکِ وَ اَلْکَافُورِ وَ اَلْعَنْبَرِ وَ اَلزَّعْفَرَانِ وَ عُجِنَ طِینُهَا بِمَاءِ اَلْحَیَوَانِ لَوْ بَزَقَتْ فِی اَلْبَحْرِ بَزْقَهً لَعَذُبَ مَاءُ اَلْبَحْرِ مِنْ طَعْمِ رِیقِهَا مَکْتُوبٌ عَلَی نَحْرِهَا مَنْ أَرَادَ أَنْ یَکُونَ مِثْلِی فَلْیَعْمَلْ بِطَاعَهِ رَبِّی.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 259 )
ص : 4446
وَ قَالَ أَیْضاً-: مَنْ جَلَسَ مَعَ ثَمَانِیَهِ أَصْنَافٍ مِنَ اَلنَّاسِ زَادَهُ اَللَّهُ ثَمَانِیَهَ أَشْیَاءَ مَنْ جَلَسَ مَعَ اَلْأَغْنِیَاءِ زَادَهُ اَللَّهُ حُبَّ اَلدُّنْیَا وَ اَلرَّغْبَهَ فِیهَا وَ مَعَ اَلْفُقَرَاءِ حَصَلَ لَهُ اَلشُّکْرُ وَ اَلرِّضَا بِقَسْمِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ مَعَ اَلسُّلْطَانِ زَادَهُ اَللَّهُ اَلْقَسْوَهَ وَ اَلْکِبْرَ وَ مَعَ اَلنِّسَاءِ زَادَهُ اَللَّهُ اَلْجَهْلَ وَ اَلشَّهْوَهَ وَ مَعَ اَلصِّبْیَانِ اِزْدَادَ [مِنَ اَللَّهْوِ وَ اَلْمِزَاحِ وَ مَعَ اَلْفُسَّاقِ اِزْدَادَ] مِنَ اَلْجُرْأَهِ عَلَی اَلذُّنُوبِ وَ تَسْوِیفِ اَلتَّوْبَهِ وَ مَعَ اَلصَّالِحِینَ اِزْدَادَ رَغْبَهً فِی اَلطَّاعَاتِ وَ مَعَ اَلْعُلَمَاءِ اِزْدَادَ مِنَ اَلْعِلْمِ .
( منیه المرید فی أدب المفید و المستفید , جلد 1 , صفحه 123 )
ص : 4447
عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلْکَهْفِ فِی کُلِّ لَیْلَهِ جُمُعَهٍ لَمْ یَمُتْ إِلاَّ شَهِیداً وَ یَبْعَثَهُ اَللَّهُ مَعَ اَلشُّهَدَاءِ وَ أُوْقِفَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَعَ اَلشُّهَدَاءِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 321 )
ص : 4448
أَقُولُ: وَ قَدْ رَوَیْتُ هَذَا اَلْحَدِیثَ بِإِسْنَادِی إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ بَابَوَیْهِ ، مِنْ کِتَابِ اَلْعِلَلِ قَالَ فِیهِ: عَنْ عَنْبَسَهَ اَلْعَابِدِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: « آخِرُ خَمِیسٍ فِی اَلشَّهْرِ تُرْفَعُ فِیهِ اَلْأَعْمَالُ» .
( الدروع الواقیه , جلد 1 , صفحه 268 )
ص : 4449
وَ عَنْهُ : عَنْ عَلِیٍّ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ ، عَنِ اَلسَّکُونِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : اَلتَّسْبِیحُ نِصْفُ اَلْمِیزَانِ، وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ یَمْلَأُ اَلْمِیزَانَ، وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ یَمْلَأُ مَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 740 )
ص : 4450
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: ثَلاَثٌ یَذْهَبْنَ بِالْبَلْغَمِ وَ یَزِدْنَ فِی اَلْحِفْظِ اَلسِّوَاکُ وَ اَلصَّوْمُ وَ قِرَاءَهُ اَلْقُرْآنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 138 )
و بروایتی تا امیر المؤمنین(علیه السّلام)که سه تا بلغم را ببرند و قوه حفظ را افزایند:مسواک کردن،و روزه،و خواندن قرآن.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 88 )
ص : 4451
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : عَلَیْکُمْ بِدُهْنِ اَلْبَنَفْسَجِ فَإِنَّ فَضْلَ اَلْبَنَفْسَجِ عَلَی سَائِرِ اَلْأَدْهَانِ کَفَضْلِ أَهْلِ اَلْبَیْتِ عَلَی اَلنَّاسِ.
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 93 )
ص : 4452
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رِفَاعَهَ بْنِ مُوسَی قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَغِیبُ عَنْهُ مَالُهُ خَمْسَ سِنِینَ ثُمَّ یَأْتِیهِ فَلاَ یُرَدُّ رَأْسُ اَلْمَالِ کَمْ یُزَکِّیهِ قَالَ سَنَهً وَاحِدَهً .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 519 )
2 - رفاعه بن موسی گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی پنج سال است که مالش را گم کرده و به آن دسترسی نداشته، سپس به آن دست یافته و از سرمایه سودی نبرده و زیان دیده، چقدر باید زکات بدهد؟
فرمود: باید زکات یک سال را بپردازد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 565 )
: حسن. و یحتمل علی بعد أن یکون المراد السنه التی عنده علی الوجوب.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 37 )
ص : 4453
نَوَادِرُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ تَظَاهَرَتْ نِعَمُ اَللَّهِ عَلَیْهِ فَلْیُکْثِرِ اَلشُّکْرَ وَ مَنْ أُلْهِمَ اَلشُّکْرَ لَمْ یُحْرَمِ اَلْمَزِیدَ وَ مَنْ کَثُرَ هُمُومُهُ فَلْیُکْثِرْ مِنَ اَلاِسْتِغْفَارِ وَ مَنْ أَلَحَّ عَلَیْهِ اَلْفَقْرُ فَلْیُکْثِرْ مِنْ قَوْلِ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 194 )
ص : 4454
وَ قَالَ: اَلْعَفَافُ زِینَهُ اَلْفَقْرِ وَ اَلشُّکْرُ زِینَهُ اَلْغِنَی.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 159 )
ص : 4455
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: وَ مَا کَانَ مِنَ اَلْبَیْضِ مُخْتَلِفَ اَلطَّرَفَیْنِ فَحَلاَلٌ أَکْلُهُ وَ مَا اِسْتَوَی طَرَفَاهُ فَهُوَ مِنْ بَیْضِ مَا [لاَ] یُؤْکَلُ لَحْمُهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 183 )
ص : 4456
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَحَبُّ اَلصَّحَابَهِ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعَهٌ وَ مَا زَادَ قَوْمٌ عَلَی سَبْعَهٍ إِلاَّ کَثُرَ لَغَطُهُمْ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 416 )
ص : 4457
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، قَالَ: فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ: وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَی اَلْخَیْرِ : «فَهَذِهِ اَلْآیَهُ لِآلِ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ مَنْ تَابَعَهُمْ یَدْعُونَ إِلَی اَلْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 673 )
ص : 4458
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْمُقْنِعَهِ قَالَ: قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَلْمَحْصُورُ بِالْمَرَضِ إِنْ کَانَ سَاقَ هَدْیاً أَقَامَ عَلَی إِحْرَامِهِ حَتَّی یَبْلُغَ اَلْهَدْیُ مَحِلَّهُ ثُمَّ یُحِلُّ وَ لاَ یَقْرَبُ اَلنِّسَاءَ حَتَّی یَقْضِیَ اَلْمَنَاسِکَ مِنْ قَابِلٍ هَذَا إِذَا کَانَ حَجَّهَ اَلْإِسْلاَمِ ، فَأَمَّا حَجَّهُ اَلتَّطَوُّعِ فَإِنَّهُ یَنْحَرُ هَدْیَهُ وَ قَدْ أَحَلَّ مِمَّا کَانَ أَحْرَمَ مِنْهُ فَإِنْ شَاءَ حَجَّ مِنْ قَابِلٍ وَ إِنْ شَاءَ لاَ یَجِبُ عَلَیْهِ اَلْحَجُّ وَ اَلْمَصْدُودُ بِالْعَدُوِّ یَنْحَرُ هَدْیَهُ اَلَّذِی سَاقَهُ بِمَکَانِهِ وَ یُقَصِّرُ مِنْ شَعْرِ رَأْسِهِ وَ یُحِلُّ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ اِجْتِنَابُ اَلنِّسَاءِ سَوَاءٌ کَانَتْ حَجَّتُهُ فَرِیضَهً أَوْ سُنَّهً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 180 )
ص : 4459
شَرَفُ اَلدِّینِ اَلنَّجَفِیُّ: عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ، عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ هَذِهِ اَلْآیَهِ، فَقَالَ: وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بَنُو أُمَیَّهَ أَعْمالُهُمْ کَسَرابٍ بِقِیعَهٍ یَحْسَبُهُ اَلظَّمْآنُ ماءً وَ اَلظَّمْآنُ: نَعْثَلٌ، فَیَنْطَلِقُ بِهِمْ، فَیَقُولُ أُورِدُکُمُ اَلْمَاءَ حَتّی إِذا جاءَهُ لَمْ یَجِدْهُ شَیْئاً وَ وَجَدَ اَللّهَ عِنْدَهُ فَوَفّاهُ حِسابَهُ وَ اَللّهُ سَرِیعُ اَلْحِسابِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 78 )
ص : 4460
و فی أصول الکافی : محمّد بن یحیی ، عن أحمد بن محمّد بن عیسی ، عن أبی یحیی الواسطیّ ، عن بعض أصحابنا ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: من أشبع مؤمنا وجبت له الجنه ، و من أشبع کافرا کان حقّا علی اللّه أن یملأ جوفه من الزّقّوم مؤمنا کان أو کافرا .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 137 )
ص : 4461
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَلَکَ اَلْأَرْضَ کُلَّهَا أَرْبَعَهٌ مُؤْمِنَانِ وَ کَافِرَانِ فَأَمَّا اَلْمُؤْمِنَانِ فَسُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ وَ ذُو اَلْقَرْنَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ اَلْکَافِرَانِ نُمْرُودُ وَ بُخْتَ نَصَّرَ وَ اِسْمُ ذِی اَلْقَرْنَیْنِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ ضَحَّاکِ بْنِ مَعْبَدٍ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 144 )
امام صادق علیه السّلام فرموده اند: بزرگترین فرمانروایان جهان چهار نفر هستند: سلیمان و ذو القرنین که باایمان بودند. دو نفر دیگر نیز که بی ایمان و کافر بودند نمرود و بخت نصر می باشند. نام اصلی ذو القرنین عبد اللّه بن ضحاک بن معبد بود.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 262 )
ص : 4462
اَلشَّیْخُ أَبُو اَلْفُتُوحِ اَلرَّازِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ شَقِیقِ بْنِ سَلَمَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: صَلَّی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَیْلَهً صَلاَهَ اَلْعِشَاءِ فَقَامَ رَجُلٌ مِنْ بَیْنِ اَلصَّفِّ فَقَالَ یَا مَعَاشِرَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ أَنَا رَجُلٌ غَرِیبٌ فَقِیرٌ وَ أَسْأَلُکُمْ فِی مَسْجِدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَطْعِمُونِی فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَیُّهَا اَلْحَبِیبُ لاَ تَذْکُرِ اَلْغُرْبَهَ فَقَدْ قَطَعْتَ نِیَاطَ قَلْبِی أَمَّا اَلْغُرَبَاءُ فَأَرْبَعَهٌ قَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَنْ هُمْ قَالَ مَسْجِدٌ ظَهْرَانَیْ قَوْمٍ لاَ یُصَلُّونَ فِیهِ وَ قُرْآنٌ فِی أَیْدِی قَوْمٍ لاَ یَقْرَءُونَ فِیهِ وَ عَالِمٌ بَیْنَ قَوْمٍ لاَ یَعْرِفُونَ حَالَهُ وَ لاَ یَتَفَقَّدُونَهُ وَ أَسِیرٌ فِی بِلاَدِ اَلرُّومِ بَیْنَ اَلْکُفَّارِ لاَ یَعْرِفُونَ اَللَّهَ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنِ اَلَّذِی یَکْفِی مَئُونَهَ هَذَا اَلرَّجُلِ فَیُبَوِّئَهُ اَللَّهُ فِی اَلْفِرْدَوْسِ اَلْأَعْلَی فَقَامَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَخَذَ بِیَدِ اَلسَّائِلِ وَ أَتَی بِهِ إِلَی حُجْرَهِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَقَالَ یَا بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ اُنْظُرِی فِی أَمْرِ هَذَا اَلضَّیْفِ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ یَا اِبْنَ اَلْعَمِّ لَمْ یَکُنْ فِی اَلْبَیْتِ إِلاَّ قَلِیلٌ مِنَ اَلْبُرِّ صَنَعْتُ مِنْهُ طَعَاماً وَ اَلْأَطْفَالُ مُحْتَاجُونَ إِلَیْهِ وَ أَنْتَ صَائِمٌ وَ اَلطَّعَامُ قَلِیلٌ لاَ یُغْنِی غَیْرَ وَاحِدٍ فَقَالَ أَحْضِرِیهِ فَذَهَبَتْ وَ أَتَتْ بِالطَّعَامِ وَ وَضَعَتْهُ فَنَظَرَ إِلَیْهِ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَرَآهُ قَلِیلاً فَقَالَ فِی نَفْسِهِ لاَ یَنْبَغِی أَنْ آکُلَ مِنْ هَذَا اَلطَّعَامِ فَإِنْ أَکَلْتُهُ لاَ یَکْفِی اَلضَّیْفَ فَمَدَّ یَدَهُ إِلَی اَلسِّرَاجِ یُرِیدُ أَنْ یُصْلِحَهُ فَأَطْفَأَهُ وَ قَالَ لِسَیِّدَهِ اَلنِّسَاءِ عَلَیْهَا السَّلاَمُ تَعَلَّلِی فِی إِیقَادِهِ حَتَّی یُحْسِنَ اَلضَّیْفُ أَکْلَهُ ثُمَّ اِئْتِینِی بِهِ وَ کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُحَرِّکُ فَمَهُ اَلْمُبَارَکَ یُرِی اَلضَّیْفَ أَنَّهُ یَأْکُلُ وَ لاَ یَأْکُلُ إِلَی أَنْ فَرَغَ اَلضَّیْفُ مِنْ أَکْلِهِ وَ شَبِعَ وَ أَتَتْ خَیْرُ اَلنِّسَاءِ عَلَیْهَا السَّلاَمُ بِالسِّرَاجِ وَ وَضَعَتْهُ وَ کَانَ اَلطَّعَامُ بِحَالِهِ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِضَیْفِهِ لِمَ مَا أَکَلْتَ اَلطَّعَامَ فَقَالَ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ أَکَلْتُ اَلطَّعَامَ وَ شَبِعْتُ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی بَارَکَ فِیهِ ثُمَّ أَکَلَ مِنَ اَلطَّعَامِ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ سَیِّدَهُ اَلنِّسَاءِ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ اَلْحَسَنَانِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ أَعْطَوْا مِنْهُ جِیرَانَهُمْ وَ ذَلِکَ مِمَّا بَارَکَ اَللَّهُ تَعَالَی فِیهِ فَلَمَّا أَصْبَحَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَتَی إِلَی مَسْجِدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ کَیْفَ کُنْتَ مَعَ اَلضَّیْفِ فَقَالَ بِحَمْدِ اَللَّهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ بِخَیْرٍ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی تَعَجَّبَ مِمَّا فَعَلْتَ اَلْبَارِحَهَ مِنْ إِطْفَاءِ اَلسِّرَاجِ وَ اَلاِمْتِنَاعِ مِنَ اَلْأَکْلِ لِلضَّیْفِ فَقَالَ مَنْ أَخْبَرَکَ بِهَذَا فَقَالَ جَبْرَائِیلُ وَ أَتَی بِهَذِهِ اَلْآیَهِ فِی شَأْنِکَ وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ اَلْآیَهَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 216 )
ص : 4463
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ (رَحِمَهُ اَللَّهُ)، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی ، قَالَ: أَخْبَرَنِی سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ ، عَنْ کُلَیْبِ بْنِ مُعَاوِیَهَ اَلْأَسَدِیِّ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: أَمَا وَ اَللَّهِ إِنَّکُمْ لَعَلَی دِینِ اَللَّهِ وَ مَلاَئِکَتِهِ، فَأَعِینُونَا عَلَی ذَلِکَ بِوَرَعٍ وَ اِجْتِهَادٍ، عَلَیْکُمْ بِالصَّلاَهِ وَ اَلْعِبَادَهِ، عَلَیْکُمْ بِالْوَرَعِ.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 33 )
[33]2-کلیب بن معاویۀ اسدی می گوید:شنیدم که امام صادق علیه السّلام می فرمود:به خدا سوگند که شما بر دین خدا و فرشتگان هستید.پس با پرهیزگاری و سخت کوشی ما را بر این دین یاری نمایید.بر شما باد به نماز و بندگی و پرهیزگاری.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 75 )
ص : 4464
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ مُجِیباً لِلْخَضِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِأَمْرِ أَبِیهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ قَدْ سَأَلَهُ عَنِ مَسَائِلَ: أَمَّا مَا سَأَلْتَ عَنْهُ مِنْ أَمْرِ اَلْإِنْسَانِ إِذَا نَامَ أَیْنَ تَذْهَبُ رُوحُهُ فَإِنَّ رُوحَهُ مُتَعَلِّقَهٌ بِالرِّیحِ، وَ اَلرِّیحُ مُتَعَلِّقَهٌ بِالْهَوَاءِ إِلَی وَقْتِ مَا یَتَحَرَّکُ صَاحِبُهَا لِلْیَقَظَهِ، فَإِنْ أَذِنَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِرَدِّ تِلْکَ اَلرُّوحِ عَلَی صَاحِبِهَا جَذَبَتْ تِلْکَ اَلرُّوحُ اَلرِّیحَ وَ جَذَبَتْ تِلْکَ اَلرِّیحُ اَلْهَوَاءَ، فَرَجَعَتِ اَلرُّوحُ فَأُسْکِنَتْ فِی بَدَنِ صَاحِبِهَا، وَ إِنْ لَمْ یَأْذَنِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِرَدِّ تِلْکَ اَلرُّوحِ عَلَی صَاحِبِهَا جَذَبَ اَلْهَوَاءُ اَلرِّیحَ فَجَذَبَتِ اَلرِّیحُ اَلرُّوحَ فَلَمْ تُرَدَّ عَلَی صَاحِبِهَا إِلَی وَقْتِ مَا یُبْعَثُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 178 )
ص : 4465
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی اَلسَّابَاطِیِّ مِثْلَهُ وَ زَادَ: وَ قَالَ لَوْ أَنَّ رَجُلاً قَدِمَ إِلَی أَهْلِهِ بَعْدَ اَلْأَضْحَی بِیَوْمَیْنِ ضَحَّی اَلْیَوْمَ اَلثَّالِثَ اَلَّذِی یَقْدَمُ فِیهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 92 )
ص : 4466
و فی کتاب الخصال ، عن الحسین بن علیّ - علیهما السّلام - قال: کان علیّ ابن أبی طالب - علیه السّلام - بالکوفه فی الجامع، إذ قام إلیه رجل من أهل الشّام فسأله عن مسائل، فکان فیما سأله [أن قال له] : أخبرنی عن ستّه لم یرکضوا فی رحم؟ فقال: آدم و حوّاء و کبش إبراهیم و عصا موسی و ناقه صالح و الخفّاش الّذی عمله عیسی بن مریم ، فطار بإذن اللّه تعالی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 100 )
ص : 4467
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ زَوَّجَ أَمَتَهُ مِنْ رَجُلٍ حُرٍّ قَالَ لَهَا إِذَا مَاتَ (اَلزَّوْجُ فَهِیَ) حُرَّهٌ فَمَاتَ اَلزَّوْجُ قَالَ إِذَا مَاتَ اَلزَّوْجُ فَهِیَ حُرَّهٌ تَعْتَدُّ (عِدَّهَ) اَلْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا وَ لاَ مِیرَاثَ لَهَا مِنْهُ لِأَنَّهَا إِنَّمَا صَارَتْ حُرَّهً بَعْدَ مَوْتِ اَلزَّوْجِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 131 )
ص : 4468
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلطَّحَّانِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَبْلُغُ أَحَدُکُمْ حَقِیقَهَ اَلْإِیمَانِ حَتَّی یَکُونَ فِیهِ ثَلاَثُ خِصَالٍ حَتَّی یَکُونَ اَلْمَوْتُ أَحَبَّ إِلَیْهِ مِنَ اَلْحَیَاهِ وَ اَلْفَقْرُ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ اَلْغِنَی وَ اَلْمَرَضُ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنَ اَلصِّحَّهِ قُلْنَا وَ مَنْ یَکُونُ کَذَا قَالَ کُلُّکُمْ ثُمَّ قَالَ أَیُّمَا أَحَبُّ إِلَی أَحَدِکُمْ یَمُوتُ فِی حُبِّنَا أَوْ یَعِیشُ فِی بُغْضِنَا فَقُلْتُ نَمُوتُ وَ اَللَّهِ فِی حُبِّکُمْ أَحَبُّ إِلَیْنَا قَالَ وَ کَذَلِکَ اَلْفَقْرُ وَ اَلْغِنَی وَ اَلْمَرَضُ وَ اَلصِّحَّهُ قُلْتُ إِی وَ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 173 )
ص : 4469
اَلْمَعْرُوفُ أَفْضَلُ اَلْمَغَانِمِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 36 )
ص : 4470
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلسَّعْدَآبَادِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَیُّمَا مُسَافِرٍ صَلَّی اَلْجُمُعَهَ رَغْبَهً فِیهَا وَ حُبّاً لَهَا أَعْطَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ مِائَهِ جُمُعَهٍ لِلْمُقِیمِ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 11 )
5 - امام ششم از قول پدرش فرمود هر مسافری که روی اشتیاق نماز جمعه بخواند خدا باو اجر صد نماز جمعه مقیم بدهد.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 11 )
5.سماعه بن مهران می گوید:امام صادق علیه السّلام از پدرش نقل نمود که آن حضرت چنین فرموده است:خداوند به مسافری که با اشتیاق و شوق در نماز جمعه شرکت نماید،پاداش صد نماز جمعه مقیم را به او عطا می کند.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 25 )
ص : 4471
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ تَکُونُ لَهُ اَلزَّوْجَهُ اَلنَّصْرَانِیَّهُ فَتُسْلِمُ هَلْ یَحِلُّ لَهَا أَنْ تُقِیمَ مَعَهُ قَالَ إِذَا أَسْلَمَتْ لَمْ تَحِلَّ لَهُ قُلْتُ فَإِنَّ اَلزَّوْجَ أَسْلَمَ بَعْدَ ذَلِکَ أَ یَکُونَانِ عَلَی اَلنِّکَاحِ قَالَ لاَ بِتَزْوِیجٍ جَدِیدٍ . وَ رَوَاهُ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 542 )
ص : 4472
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیُّ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ اَلنَّخَعِیِّ عَنْ عَمِّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَمَّا جَرَتْ بِهِ اَلسُّنَّهُ فِی اَلصَّوْمِ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ ثَلاَثَهُ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ خَمِیسٌ فِی اَلْعَشْرِ اَلْأَوَّلِ وَ أَرْبِعَاءُ فِی اَلْعَشْرِ اَلْأَوْسَطِ وَ خَمِیسٌ فِی اَلْعَشْرِ اَلْأَخِیرِ یَعْدِلُ صِیَامُهُنَّ صِیَامَ اَلدَّهْرِ لِقَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها فَمَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَیْهَا لِضَعْفٍ فَصَدَقَهُ دِرْهَمٍ أَفْضَلُ لَهُ مِنْ صِیَامِ یَوْمٍ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 160 )
علی بن ابی حمزه از قول پدرش گوید از امام ششم از روش رسول خدا پرسیدم،فرمود هر ماهی سه روز پنجشنبۀ دهۀ یکم و چهارشنبه دهۀ دوم و پنجشنبه دهۀ آخر روزه این سه روز با روزۀ دهر برابر است،خدای عز و جل میفرماید هر کس کار نیک کند ده برابر مزد دارد،هر کس نتواند این سه روز را روزه بدارد برای آنکه ضعف دارد بجای هر روزی یک درهم صدقه دهد که صدقه یکدرهم«ریال»برای او از روزه یک روز بهتر است.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 164 )
209-علی بن حمزه از پدرش نقل می کند که گفت:از امام صادق(علیه السّلام)در بارۀ سنّتی که راجع به روزه گفتن از پیامبر(صلّی الله علیه و آله)رسیده،پرسیدم،فرمود:سه روز در هر ماه، پنج شنبۀ دهۀ اول و چهارشنبۀ دهۀ وسط و پنجشنبۀ دهۀ آخر.روزه گرفتن در آنها با روزه گرفتن همۀ عمر برابر است،چون خداوند می فرماید:«هر کس حسنه ای آورد برای او ده برابر آن است» و هر کس به خاطر ضعف نتواند،یک درهم صدقه دادن برای او افضل از یک روز روزه گرفتن است.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 241 )
209-ابی حمزه گوید:از امام صادق(علیه السّلام)پرسیدم که روش رسول خدا در روزه چه بود؟فرمود: هر ماهی سه روز پنجشنبۀ دهۀ اول و چهارشنبۀ دهۀ دوم و پنجشنبۀ دهۀ آخر و روزۀ این سه روز معادل روزۀ تمام سال است چون خدای عز و جل میفرماید هر کس کار نیک انجام دهد ده برابر پاداش دارد و هر کس بواسطۀ ناتوانی نتواند این روزها را روزه بگیرد اگر یک درهم صدقه بدهد اجرش بیشتر از یک روز روزه است.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 179 )
-علی پور ابی حمزه از پدرش نقل کرده که از امام صادق از سنت پیامبر پرسیدم گفت:«هر ماهی سه روز پنجشنبۀ دهۀ نخستین و چهار شنبه دهۀ دومین و پنجشنبه دهۀ آخرین روزۀ این سه روز با روزۀ سال برابر است خدا در قرآن گفته:«هر که کار نیک کند ده برابر پاداش یابد،هر که نتواند این سه روز را روزه بدارد برای ضعف به جای هر روزی درمی صدقه دهد که صدقۀ درمی برای وی از روزۀ روزی بهتر است».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 127 )
ص : 4473
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلزُّرَارِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی اَلسَّابَاطِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ أَبَا أُمَیَّهَ یُوسُفَ بْنَ ثَابِتٍ حَدَّثَ عَنْکَ أَنَّکَ قُلْتَ لاَ یَضُرُّ مَعَ اَلْإِیمَانِ عَمَلٌ وَ لاَ یَنْفَعُ مَعَ اَلْکُفْرِ عَمَلٌ فَقَالَ إِنَّهُ لَمْ یَسْأَلْنِی أَبُو أُمَیَّهَ عَنْ تَفْسِیرِهَا إِنَّمَا عَنَیْتُ بِهَذَا أَنَّهُ مَنْ عَرَفَ اَلْإِمَامَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ تَوَلاَّهُ ثُمَّ عَمِلَ لِنَفْسِهِ بِمَا شَاءَ مِنْ عَمَلِ اَلْخَیْرِ قُبِلَ مِنْهُ ذَلِکَ وَ ضُوعِفَ لَهُ أَضْعَافاً کَثِیرَهً فَانْتَفَعَ بِأَعْمَالِ اَلْخَیْرِ مَعَ اَلْمَعْرِفَهِ فَهَذَا مَا عَنَیْتُ بِذَلِکَ وَ کَذَلِکَ لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ مِنَ اَلْعِبَادِ اَلْأَعْمَالَ اَلصَّالِحَهَ اَلَّتِی یَعْمَلُونَهَا إِذَا تَوَلَّوُا اَلْإِمَامَ اَلْجَائِرَ اَلَّذِی لَیْسَ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَبِی یَعْفُورٍ أَ لَیْسَ اَللَّهُ تَعَالَی قَالَ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ فَکَیْفَ لاَ یَنْفَعُ اَلْعَمَلُ اَلصَّالِحُ مِمَّنْ تَوَلَّی أَئِمَّهَ اَلْجَوْرِ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هَلْ تَدْرِی مَا اَلْحَسَنَهُ اَلَّتِی عَنَاهَا اَللَّهُ تَعَالَی فِی هَذِهِ اَلْآیَهِ هِیَ وَ اَللَّهِ مَعْرِفَهُ اَلْإِمَامِ وَ طَاعَتُهُ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَهِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی اَلنّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلاّ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ وَ إِنَّمَا أَرَادَ بِالسَّیِّئَهِ إِنْکَارَ اَلْإِمَامِ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 154 )
ص : 4474
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ صِلَهَ اَلرَّحِمِ وَ اَلْبِرَّ لَیُهَوِّنَانِ اَلْحِسَابَ وَ یَعْصِمَانِ مِنَ اَلذُّنُوبِ فَصِلُوا أَرْحَامَکُمْ وَ بَرُّوا بِإِخْوَانِکُمْ وَ لَوْ بِحُسْنِ اَلسَّلاَمِ وَ رَدِّ اَلْجَوَابِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 157 )
امام صادق علیه السّلام میفرمود: صله رحم و احسان حساب را آسان کنند و از گناهان نگهدار شوند، پس صله رحم کنید و ببرادران خود احسان نمائید، اگر چه بوسیله سلام کردن خوب و جواب سلام دادن باشد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 229 )
31-امام صادق(علیه السّلام)می فرمود: به راستی صلۀ رحم و احسان حساب را آسان کنند و از گناهان نگه دارند،با خویشان خود صلۀ رحم کنید و به برادران خود احسان کنید و لو به سلام کردن خوب و جواب دادن خوب باشد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 463 )
31-امام صادق علیه السّلام می فرمود:
به راستی صله رحم و احسان حساب را آسان کنند و از گناهان نگه دارند،با خویشان خود صله رحم کنید و به برادران خود احسان کنید و لو به سلام کردن و جواب دادن خوب باشد.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 443 )
: موثق. و المراد بالبر البر بالإخوان کما سیأتی و بر الوالدین داخل فی صله الرحم، و رد الجواب کأنه عطف علی السلام.
( مرآه العقول ؛ ج 8 , ص 387 )
ص : 4475
إِنَّمَا سَادَهُ أَهْلِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ اَلْأَجْوَادُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 177 )
ص : 4476
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ: ضَرْبُ اَلرَّجُلِ یَدَهُ عَلَی فَخِذِهِ عِنْدَ اَلْمُصِیبَهِ إِحْبَاطٌ لِأَجْرِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 271 )
ص : 4477
وَ مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ مَوْلَی طِرْبَالٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ کَانَ یَطَأُ جَارِیَهً لَهُ وَ أَنَّهُ کَانَ یَبْعَثُهَا فِی حَوَائِجِهِ وَ أَنَّهَا حَبِلَتْ وَ أَنَّهُ بَلَغَهُ عَنْهَا فَسَادٌ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا وَلَدَتْ أَمْسَکَ اَلْوَلَدَ وَ لاَ یَبِیعُهُ وَ یَجْعَلُ لَهُ نَصِیباً فِی دَارِهِ قَالَ فَقِیلَ لَهُ رَجُلٌ یَطَأُ جَارِیَهً لَهُ وَ إِنَّهُ لَمْ یَکُنْ یَبْعَثُهَا فِی حَوَائِجِهِ وَ إِنَّهُ اِتَّهَمَهَا فَحَبِلَتْ فَقَالَ إِذَا هِیَ وَلَدَتْ أَمْسَکَ اَلْوَلَدَ وَ لاَ یَبِیعُهُ وَ یَجْعَلُ لَهُ نَصِیباً مِنْ دَارِهِ وَ مَالِهِ وَ لَیْسَ هَذِهِ مِثْلَ تِلْکَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 365 )
ص : 4478
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَمَرَنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِدَفْنِ أَرْبَعَهٍ اَلشَّعْرِ وَ اَلسِّنِّ وَ اَلظُّفُرِ وَ اَلدَّمِ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 308 )
امیر المؤمنین فرموده است:پیامبر(صلّی الله علیه و آله)به ما فرمان دادند چهار چیز را زیر خاک پنهان کنیم:موی،دندان،ناخن و خون .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 495 )
ص : 4479
2739-11 الکافی ،1/12/664/2 العده عن سهل عن الأشعری عن القداح عن أبی عبد اللّه قال قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : إیاکم و المزاح فإنه یجر السخیمه و یورث الضغینه و هو السب الأصغر.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 629 )
ص : 4480
اَلْمُتَهَجِّدُ ، وَ اَلْجَمَالُ : دُعَاءٌ آخَرُ بَعْدَ هَذِهِ اَلصَّلاَهِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ اَلْعِزَّ وَ تَرَدَّی بِهِ سُبْحَانَ مَنْ تَعَطَّفَ بِالْمَجْدِ وَ تَکَرَّمَ بِهِ سُبْحَانَ مَنْ لاَ یَنْبَغِی اَلتَّسْبِیحُ إِلاَّ لَهُ جَلَّ جَلاَلُهُ سُبْحَانَ مَنْ أَحْصَی کُلَّ شَیْءٍ بِعِلْمِهِ وَ خَلَقَهُ بِقُدْرَتِهِ سُبْحَانَ ذِی اَلْمَنِّ وَ اَلنِّعَمِ سُبْحَانَ ذِی اَلْقُدْرَهِ وَ اَلْکَرَمِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعَاقِدِ اَلْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهَی اَلرَّحْمَهِ مِنْ کِتَابِکَ وَ بِاسْمِکَ اَلْأَعْظَمِ وَ کَلِمَاتِکَ اَلتَّامَّاتِ اَلَّتِی تَمَّتْ صِدْقاً وَ عَدْلاً أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ وَ أَنْ تَجْمَعَ لِی خَیْرَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ بَعْدَ عُمُرٍ طَوِیلٍ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ اَلْخَالِقُ اَلرَّازِقُ اَلْمُحْیِی اَلْمُمِیتُ اَلْبَدِیءُ اَلْبَدِیعُ لَکَ اَلْکَرَمُ وَ لَکَ اَلْمَجْدُ وَ لَکَ اَلْمَنُّ وَ لَکَ اَلْجُودُ وَ لَکَ اَلْأَمْرُ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ - `وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ یَا أَهْلَ اَلتَّقْوَی وَ أَهْلَ اَلْمَغْفِرَهِ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا عَفُوُّ یَا غَفُورُ یَا وَدُودُ یَا شَکُورُ أَنْتَ أَبَرُّ بِی مِنْ أَبِی وَ أُمِّی وَ أَرْحَمُ بِی مِنْ نَفْسِی وَ مِنَ اَلنَّاسِ أَجْمَعِینَ یَا کَرِیمُ یَا جَوَادُ اَللَّهُمَّ إِنِّی صَلَّیْتُ هَذِهِ اَلصَّلاَهَ اِبْتِغَاءَ مَرْضَاتِکَ وَ طَلَبَ نَائِلِکَ وَ مَعْرُوفِکَ وَ رَجَاءَ رِفْدِکَ وَ جَائِزَتِکَ وَ عَظِیمِ عَفْوِکَ وَ قَدِیمِ غُفْرَانِکَ اَللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِرْفَعْهَا لِی فِی عِلِّیِّینَ وَ تَقَبَّلْهَا مِنِّی وَ اِجْعَلْ نَائِلَکَ وَ مَعْرُوفَکَ وَ رَجَاءَ مَا أَرْجُو مِنْکَ فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ وَ اَلْفَوْزَ بِالْجَنَّهِ وَ مَا جَمَعَتْ مِنْ أَنْوَاعِ اَلنَّعِیمِ وَ مِنْ حُسْنِ اَلْحُورِ اَلْعِینِ وَ اِجْعَلْ جَائِزَتِی مِنْکَ اَلْعِتْقَ مِنَ اَلنَّارِ وَ غُفْرَانَ ذُنُوبِی وَ ذُنُوبَ وَالِدَیَّ وَ مَا وَلَدَا وَ جَمِیعِ إِخْوَانِی وَ أَخَوَاتِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ وَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْمُسْلِمَاتِ اَلْأَحْیَاءِ مِنْهُمْ وَ اَلْأَمْوَاتِ وَ أَنْ تَسْتَجِیبَ دُعَائِی وَ اِرْحَمْ صَرْخَتِی وَ نِدَائِی وَ لاَ تَرُدَّنِی خَائِباً خَاسِراً وَ اِقْلِبْنِی مُنْجِحاً مُفْلِحاً مَرْحُوماً مُسْتَجَاباً دُعَائِی مَغْفُوراً لِی یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ قَدْ عَظُمَ اَلذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ اَلْعَفْوُ مِنْکَ یَا حَسَنَ اَلتَّجَاوُزِ یَا وَاسِعَ اَلْمَغْفِرَهِ یَا بَاسِطَ اَلْیَدَیْنِ بِالرَّحْمَهِ یَا نَفَّاحاً بِالْخَیْرَاتِ یَا مُعْطِیَ اَلْمَسْئُولاَتِ یَا فَکَّاکَ اَلرِّقَابِ مِنَ اَلنَّارِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ فُکَّ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ وَ أَعْطِنِی سُؤْلِی وَ اِسْتَجِبْ دُعَائِی وَ اِرْحَمْ صَرْخَتِی وَ تَضَرُّعِی وَ نِدَائِی وَ اِقْضِ لِی حَوَائِجِی کُلَّهَا لِدُنْیَایَ وَ آخِرَتِی وَ دِینِی مَا ذَکَرْتُ مِنْهَا وَ مَا لَمْ أَذْکُرْ وَ اِجْعَلْ فِی ذَلِکَ اَلْخِیَرَهَ وَ لاَ تَرُدَّنِی خَائِباً خَاسِراً وَ اِقْلِبْنِی مُفْلِحاً مُنْجِحاً مُسْتَجَاباً لِی دُعَائِی مَغْفُوراً لِی مَرْحُوماً یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا مُحَمَّدُ یَا أَبَا اَلْقَاسِمِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ یَا عَلِیُّ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنَا عَبْدُکُمَا وَ مَوْلاَکُمَا غَیْرُ مُسْتَنْکِفٍ وَ لاَ مُسْتَکْبِرٍ بَلْ خَاضِعٌ ذَلِیلٌ عَبْدٌ مُقِرٌّ مُتَمَسِّکٌ بِحَبْلِکُمَا مُعْتَصِمٌ مِنْ ذُنُوبِی بِوَلاَیَتِکُمَا أَتَضَرَّعُ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی بِکُمَا وَ أَتَوَسَّلُ إِلَی اَللَّهِ بِکُمَا وَ أُقَدِّمُکُمَا بَیْنَ حَوَائِجِی إِلَی اَللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ فَاشْفَعَا لِی فِی فَکَاکِ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ وَ غُفْرَانِ ذُنُوبِی وَ إِجَابَهِ دُعَائِی اَللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ تَقَبَّلْ دُعَائِی وَ اِغْفِرْ لِی یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ دُعَاءٌ آخَرُ عَقِیبَهَا یَا نُورِی فِی کُلِّ ظُلْمَهٍ وَ یَا أُنْسِی فِی کُلِّ وَحْشَهٍ وَ یَا ثِقَتِی فِی کُلِّ شِدَّهٍ وَ یَا رَجَائِی فِی کُلِّ کُرْبَهٍ وَ یَا دَلِیلِی فِی اَلضَّلاَلَهِ إِذَا اِنْقَطَعَتْ دَلاَلَهُ اَلْأَدِلاَّءِ فَإِنَّ دَلاَلَتَکَ لاَ تَنْقَطِعُ عِنْدَ کُلِّ خَیْرٍ وَ لاَ یَضِلُّ مَنْ هَدَیْتَ أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فَأَسْبَغْتَ وَ رَزَقْتَنِی فَوَفَّرْتَ وَ عَوَّدْتَنِی فَأَحْسَبْتَ وَ أَعْطَیْتَنِی فَأَجْزَلْتَ بِلاَ اِسْتِحْقَاقٍ مِنِّی لِذَلِکَ بِفِعْلٍ وَ لَکِنِ اِبْتِدَاءً مِنْکَ بِکَرَمِکَ وَ جُودِکَ وَ أَنْفَقْتُ رِزْقَکَ فِی مَعَاصِیکَ وَ تَقَوَّیْتُ بِنِعْمَتِکَ عَلَی سَخَطِکَ وَ أَفْنَیْتُ عُمُرِی فِیمَا لاَ تُحِبُّ وَ لَمْ یَمْنَعْکَ جُرْأَتِی عَلَیْکَ وَ رُکُوبِی مَا نَهَیْتَنِی عَنْهُ وَ دُخُولِی فِیمَا حَرَّمْتَ عَلَیَّ أَنْ عُدْتَ عَلَیَّ بِفَضْلِکَ وَ أَظْهَرْتَ مِنِّی اَلْجَمِیلَ وَ سَتَرْتَ عَلَیَّ اَلْقَبِیحَ وَ لَمْ یَمْنَعْنِی عَوْدُکَ عَلَیَّ بِفَضْلِکَ أَنْ عُدْتُ فِی مَعَاصِیکَ فَأَنْتَ اَلْعَوَّادُ بِالْفَضْلِ وَ أَنَا اَلْعَوَّادُ بِالْمَعَاصِی فَیَا أَکْرَمَ مَنْ أُقِرَّ لَهُ بِذَنْبٍ وَ أَعَزَّ مَنْ خُضِعَ لَهُ بِذُلٍّ لِکَرَمِکَ أَقْرَرْتُ بِذَنْبِی وَ لِعِزِّکَ خَضَعْتُ بِذُلِّی فَمَا أَنْتَ صَانِعٌ بِی فِی کَرْمِکَ بِإِقْرَارِی بِذَنْبِی وَ عِزِّکَ وَ خُضُوعِی بِذُلِّی صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِفْعَلْ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 88 , صفحه 201 )
ص : 4481
1881-3 الکافی ،1/1/417/2 محمد عن ابن عیسی عن علی بن الحکم عن الخراز عن محمد عن أحدهما علیهما السّلام قال سمعته یقول: إن اللّه تعالی خلق خلقا للإیمان لا زوال له و خلق خلقا للکفر لا زوال له و خلق خلقا بین ذلک و استودع بعضهم الأیمان فإن شاء أن یتمه لهم أتمه و إن شاء أن یسلبهم إیاه سلبهم و کان فلان منهم معارا.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 242 )
ص : 4482
عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کَانَ سُلَیْمَانُ أَعْلَمَ مِنْ آصَفَ ، وَ کَانَ مُوسَی أَعْلَمَ مِنَ اَلَّذِی اِتَّبَعَهُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 334 )
ص : 4483
عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: لَمَّا قَدِمَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْکُوفَهَ صَلَّی بِهِمْ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً یَقْرَأُ بِهِمْ « سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی» » قَالَ: فَقَالَ اَلْمُنَافِقُونَ: لاَ وَ اَللَّهِ مَا یُحْسِنُ اِبْنُ أَبِی طَالِبٍ أَنْ یَقْرَأَ اَلْقُرْآنَ وَ لَوْ أَحْسَنَ أَنْ یَقْرَأَ اَلْقُرْآنَ لَقَرَأَ بِنَا غَیْرَ هَذِهِ اَلسُّورَهِ قَالَ: فَبَلَغَهُ ذَلِکَ فَقَالَ: وَیْلٌ لَهُمْ إِنِّی لَأَعْرِفُ نَاسِخَهُ مِنْ مَنْسُوخِهِ وَ مُحْکَمَهُ مِنْ مُتَشَابِهِهِ وَ فَصْلَهُ مِنْ فِصَالِهِ وَ حُرُوفَهُ مِنْ مَعَانِیهِ، وَ اَللَّهِ مَا مِنْ حَرْفٍ نَزَلَ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلاَّ أَنِّی أَعْرِفُ فِیمَنْ أُنْزِلَ وَ فِی أَیِّ یَوْمٍ وَ فِی أَیِّ مَوْضِعٍ، وَیْلٌ لَهُمْ أَ مَا یَقْرَءُونَ « إِنَّ هذا لَفِی اَلصُّحُفِ اَلْأُولی `صُحُفِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی » » وَ اَللَّهِ عِنْدِی وَرِثْتُهُمَا مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ قَدْ أُنْهِیَ [إِلَی ] رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ إِبْرَاهِیمَ وَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ ، وَیْلٌ لَهُمْ وَ اَللَّهِ أَنَا اَلَّذِی أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیَّ « وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَهٌ» » فَإِنَّمَا کُنَّا عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَیُخْبِرُنَا بِالْوَحْیِ فَأَعِیهِ أَنَا وَ مَنْ یَعِیهِ، فَإِذَا خَرَجْنَا قَالُوا: « ما ذا قالَ آنِفاً » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 14 )
ص : 4484
4797-6 التهذیب ،1/54/131/1 بهذا الإسناد عن الحسین عن أحمد قال: سألت أبا الحسن علیه السّلام عن غسل الجنابه فقال تغسل یدک الیمنی من المرفقین إلی أصابعک و تبول إن قدرت علی البول ثم تدخل یدک فی الإناء ثم اغسل ما أصابک منه ثم أفض علی رأسک و جسدک و لا وضوء فیه.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 504 )
ص : 4485
ع، [علل الشرائع] ، عَنِ اِبْنِ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْکِنْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیَکْذِبُ اَلْکَذِبَهَ فَیُحْرَمُ بِهَا صَلاَهَ اَللَّیْلِ فَإِذَا حُرِمَ صَلاَهَ اَللَّیْلِ حُرِمَ بِهَا اَلرِّزْقَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 260 )
ص : 4486
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ (ثَعْلَبَهَ بْنِ مُیَسِّرٍ) عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: شَیْئَانِ یُفْسِدُ اَلنَّاسُ بِهِمَا صَلاَتَهُمْ قَوْلُ اَلرَّجُلِ تَبَارَکَ اِسْمُکَ وَ تَعَالَی جَدُّکَ وَ إِنَّمَا هُوَ شَیْءٌ قَالَتْهُ اَلْجِنُّ بِجَهَالَهٍ فَحَکَی اَللَّهُ عَنْهُمْ وَ قَوْلُ اَلرَّجُلِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 286 )
ص : 4487
وَ مِنْهُ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : بَیْنَمَا مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَالِسٌ إِذْ أَقْبَلَ إِبْلِیسُ وَ عَلَیْهِ بُرْنُسٌ ذُو أَلْوَانٍ فَلَمَّا دَنَا مِنْ مُوسَی خَلَعَ اَلْبُرْنُسَ وَ قَامَ إِلَی مُوسَی فَسَلَّمَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَهُ مُوسَی مَنْ أَنْتَ قَالَ أَنَا إِبْلِیسُ قَالَ أَنْتَ فَلاَ قَرَّبَ اَللَّهُ دَارَکَ قَالَ إِنِّی إِنَّمَا جِئْتُ لِأُسَلِّمَ عَلَیْکَ لِمَکَانِکَ مِنَ اَللَّهِ قَالَ فَقَالَ لَهُ مُوسَی فَمَا هَذَا اَلْبُرْنُسُ قَالَ بِهِ أَخْتَطِفُ قُلُوبَ بَنِی آدَمَ فَقَالَ لَهُ مُوسَی فَأَخْبِرْنِی عَنِ اَلذَّنْبِ اَلَّذِی إِذَا أَذْنَبَهُ اِبْنُ آدَمَ اِسْتَحْوَذْتَ عَلَیْهِ قَالَ إِذَا أَعْجَبَتْهُ نَفْسُهُ وَ اِسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ وَ صَغُرَ فِی عَیْنَیْهِ ذَنْبُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 259 )
134-و از همان-313:2-اصول:بسندش از امام ششم علیه السّلام(ترجمه آن در صدر شماره 114-گذشت).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 201 )
ص : 4488
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِذَا اِشْتَرَیْتَ لاِبْنَتِکَ جَارِیَهً أَوْ لاِبْنِکَ وَ کَانَ اَلاِبْنُ صَغِیراً وَ لَمْ یَطَأْهَا حَلَّ لَکَ أَنْ تَقْبِضَهَا فَتَنْکِحَهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 422 )
ص : 4489
عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ لِلشُّکْرِ حَدٌّ إِذَا فَعَلَهُ اَلرَّجُلُ کَانَ شَاکِراً قَالَ: نَعَمْ قُلْتُ: مَا هُوَ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی کُلِّ نِعْمَهٍ أَنْعَمَهَا عَلَیَّ وَ إِنْ کَانَ لَکُمْ فِیمَا أَنْعَمَ عَلَیْهِ حَقٌّ أَدَّاهُ، قَالَ: وَ مِنْهُ قَوْلُ اَللَّهِ « اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَذَا 13:43 » حَتَّی عَدَّ آیَاتٍ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 67 )
ص : 4490
اَللَّهُمَّ إِنَّکَ حَیٌّ لاَ تَمُوتُ وَ صَادِقٌ لاَ تَکْذِبُ وَ قَاهِرٌ لاَ تُقْهَرُ وَ خَالِقٌ لاَ تُعَانُ وَ بَدِیءٌ لاَ تَنْفَدُ وَ قَرِیبٌ لاَ تَبْعُدُ وَ قَادِرٌ لاَ تُضَامُ وَ غَافِرٌ لاَ تَظْلِمُ وَ صَمَدٌ لاَ تُطْعَمُ وَ قَیُّومٌ لاَ تَنَامُ وَ مُجِیبٌ لاَ تَسْأَمُ وَ بَصِیرٌ لاَ تَرْتَابُ وَ جَبَّارٌ لاَ تُعَازُّ وَ عَظِیمٌ لاَ تُرَامُ وَ عَلِیمٌ لاَ تُعَلَّمُ وَ قَوِیٌّ لاَ تَضْعُفُ وَ عَالِمٌ لاَ تَجْهَلُ وَ عَظِیمٌ لاَ تُوصَفُ وَ وَفِیٌّ لاَ تُخْلِفُ وَ عَدْلٌ لاَ تَحِیفُ وَ غَالِبٌ لاَ تُغْلَبُ وَ غَنِیٌّ لاَ تَفْتَقِرُ وَ کَبِیرٌ لاَ تَصْغُرُ وَ حَکَمٌ لاَ تَجُورُ وَ وَکِیلٌ لاَ تُحْقَرُ وَ مَنِیعٌ لاَ تُقْهَرُ وَ مَعْرُوفٌ لاَ تُنْکَرُ وَ وَتْرٌ لاَ تَسْتَأْنِسُ وَ فَرْدٌ لاَ تَسْتَشِیرُ وَ وَهَّابٌ لاَ تَمَلُّ وَ سَمِیعٌ [سَرِیعٌ] لاَ تَذْهَلُ وَ جَوَادٌ لاَ تَبْخَلُ وَ عَزِیزٌ لاَ تَذِلُّ وَ حَافِظٌ لاَ تَغْفَلُ وَ قَائِمٌ لاَ تَسْهُو وَ قَیُّومٌ لاَ تَنَامُ وَ سَمِیعٌ لاَ تَشُکُّ وَ رَفِیقٌ لاَ تَعْنُفُ وَ حَلِیمٌ لاَ تَعْجَلُ وَ شَاهِدٌ لاَ تَغِیبُ وَ مُحْتَجِبٌ لاَ تُرَی وَ دَائِمٌ لاَ تَفْنَی وَ بَاقٍ لاَ تُبْلَی وَ وَاحِدٌ لاَ تُشْبِهُ وَ مُقْتَدِرٌ لاَ تُنَازَعُ یَا کَرِیمُ یَا جَوَادُ یَا مُتَکَرِّمُ یَا قَرِیبُ یَا مُجِیبُ یَا مُتَعَالِ یَا جَلِیلُ یَا سَلاَمُ یَا مُؤْمِنُ یَا مُهَیْمِنُ یَا عَزِیزُ یَا مُتَعَزِّزُ یَا جَبَّارُ یَا مُتَجَبِّرُ یَا مُتَکَبِّرُ یَا غَافِرُ یَا مُتَطَهِّرُ یَا قَادِرُ یَا مُقْتَدِرُ یَا مَنْ یُنَادِی مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ بِأَلْسِنَهٍ شَتَّی وَ لُغَاتٍ مُخْتَلِفَهٍ وَ حَوَائِجَ مُتَتَابَعَهٍ لاَ یَشْغَلُکَ شَیْءٌ عَنْ شَیْءٍ أَنْتَ اَلَّذِی لاَ تَبِیدُ وَ لاَ تُفْنِیکَ اَلدُّهُورُ وَ لاَ تُغَیِّرُکَ اَلْأَزْمِنَهُ وَ لاَ تُحِیطُ بِکَ اَلْأَمْکِنَهُ وَ لاَ تَأْخُذُکَ نَوْمٌ وَ لاَ سِنَهٌ وَ لاَ یُشْبِهُکَ شَیْءٌ وَ کَیْفَ لاَ تَکُونُ کَذَلِکَ وَ أَنْتَ خَالِقُ کُلِّ شَیْءٍ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلاَّ وَجْهَکَ اَلْکَرِیمَ أَکْرَمَ اَلْوُجُوهِ سُبُّوحٌ ذِکْرُکَ قُدُّوسٌ أَمْرُکَ وَاجِبٌ حَقُّکَ نَافِذٌ قَضَاؤُکَ لاَزِمٌ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ یَسِّرْ لِی مِنْ أَمْرِی مَا أَخَافُ عُسْرَهُ وَ فَرِّجْ عَنِّی وَ عَنْ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ مَا أَخَافُ کَرْبَهُ وَ سَهِّلْ لِی مَا أَخَافُ صُعُوبَتَهُ وَ خَلِّصْنِی مِمَّا أَخَافُ هَلَکَتَهُ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ اَلظّالِمِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ .
( البلد الأمین , جلد 1 , صفحه 332 )
ص : 4491
رُوِیَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ - یَرْفَعُهُ - إِلَی سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیِّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: کُنْتُ وَاقِفاً بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أَسْکُبُ اَلْمَاءَ عَلَی یَدَیْهِ، إِذْ دَخَلَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ وَ هِیَ تَبْکِی فَوَضَعَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ یَدَهُ عَلَی رَأْسِهَا، وَ قَالَ: مَا یُبْکِیکِ؟ لاَ أَبْکَی اَللَّهُ عَیْنَکِ یَا حُورِیَّهُ. قَالَتْ: مَرَرْتُ عَلَی مَلَإٍ مِنْ نِسَاءِ قُرَیْشٍ وَ هُنَّ مُخَضَّبَاتٌ، فَلَمَّا نَظَرْنَ إِلَیَّ وَقَعْنَ فِیَّ، وَ فِی اِبْنِ عَمِّی. قَالَ: فَمَا سَمِعْتِ مِنْهُمْ؟ قَالَتْ: قُلْنَ: عَزَّ عَلَی مُحَمَّدٍ أَنْ یُزَوِّجَ اِبْنَتَهُ بِرَجُلٍ، إِلاَّ فَقِیرَ قُرَیْشٍ ، وَ أَقَلَّهُمْ مَالاً فَقَالَ لَهَا: یَا بُنَیَّهِ، مَا زَوَّجْتُکِ بَلْ زَوَّجَکِ، اَللَّهُ تَعَالَی، فَکَانَ بَدْوَهُ، وَ ذَلِکِ أَنْ خَطَبَکِ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ، وَ جَعَلْتُ أَمْرَکِ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی، وَ أَمْسَکْتُ عَنِ اَلنَّاسِ، وَ قَدْ صَلَّیْتُ صَلاَهَ اَلْفَجْرِ، إِذْ سَمِعْتُ حَفِیفَ اَلْمَلائِکَهِ مِنْ لَوْنٍ مِنْ بَیَاضِ اَلدُّنْیَا، إِذَا بِحَبِیبِی جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ مَعَهُ سَبْعُونَ صَفّاً مِنَ اَلْمَلائِکَهِ مُتَوَّجِینَ (مُقَرَّطِینَ) مُدَمْلِجِینَ فَقُلْتُ، لِمَنْ هَذِهِ اَلْقَعْقَعَهُ مِنَ اَلسَّمَاءِ یَا أَخِی جَبْرَئِیلُ ؟ فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ ، إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی اِطَّلَعَ إِلَی اَلْأَرْضِ اِطِّلاَعَهً، فَاخْتَارَ مِنْهَا مِنَ اَلرِّجَالِ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ مِنَ اَلنِّسَاءِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ، فَزَوَّجَ فَاطِمَهَ مِنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، فَرَفَعَتْ رَأْسَهَا، تَبَسَّمَتْ بَعْدَ بُکَائِهَا، فَقَالَتْ: رَضِیتُ بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ . فَقَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أَ لاَ أَزِیدُکِ یَا فَاطِمَهُ ، فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ رَغْبَهً؟ قَالَتْ: بَلَی. قَالَ: لاَ یَرِدُ عَلَی اَللَّهِ تَعَالَی رَکْبٌ أَکْرَمُ مِنَّا أَرْبَعَهٌ: أَخِی صَالِحٌ عَلَی نَاقَتِهِ، وَ عَمِّی حَمْزَهُ عَلَی نَاقَتِهِ اَلْعَضْبَاءِ ، وَ أَنَا عَلَی اَلْبُرَاقِ ، وَ بَعْلُکِ عَلَی نَاقَهٍ مِنْ نُوقِ اَلْجَنَّهِ . فَقَالَتْ: صِفْ لَنَا اَلنَّاقَهَ مِنْ أَیِّ شَیْءٍ خُلِقَتْ؟ قَالَ: خُلِقَتْ مِنْ نُورِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مُدَبَّجَهُ اَلْجَبِینِ صَفْرَاءُ حَمْرَاءُ اَلرَّأْسِ، سَوْدَاءُ اَلْحَدَقِ، وَ قَوَائِمُهَا مِنَ اَلذَّهَبِ، وَ خِطَامُهَا مِنَ اَللُّؤْلُؤِ اَلرَّطْبِ وَ عَیْنَاهَا مِنَ اَلْیَاقُوتِ، وَ بَطْنُهَا مِنَ اَلزُّمُرُّدِ، عَلَیْهَا قُبَّهٌ مِنْ لُؤْلُؤَهٍ بَیْضَاءَ، یُرَی بَاطِنُهَا مِنْ ظَاهِرِهَا ظَاهِرُهَا مِنْ رَحْمَهِ اَللَّهِ، وَ بَاطِنُهَا مِنْ عَفْوِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، تِلْکَ اَلنَّاقَهُ مِنْ نُوقِ اَللَّهِ، تَمْضِی کَمَا یَمْضِی اَلرَّاکِبُ اَلْمُحِثُّ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ لَهَا سَبْعُونَ رُکْناً، بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلرُّکْنِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ، یُسَبِّحُونَ اَللَّهَ تَعَالَی بِأَلْوَانِ اَلتَّسْبِیحِ، خُطْوَهُ اَلنَّاقَهِ فَرْسَخٌ، تَلْحَقُ وَ لاَ تُلْحَقُ، لاَ تَمُرُّ عَلَی مَلَإٍ مِنَ اَلْمَلائِکَهِ إِلاَّ قَالُوا: مَنْ هَذَا اَلْعَبْدُ؟ مَا أَکْرَمَهُ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، أَ تَرَاهُ نَبِیّاً مُرْسَلاً؟ أَمْ مَلَکاً مُقَرَّباً؟ أَوْ حَامِلَ عَرْشٍ أَوْ حَامِلَ کُرْسِیٍّ. فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنْ بَاطِنِ اَلْعَرْشِ : أَیُّهَا اَلنَّاسُ: لَیْسَ هَذَا حَامِلَ عَرْشٍ، وَ لاَ کُرْسِیٍّ، وَ لاَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ، وَ لاَ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ، هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ . فَیَبْتَدِرُونَ رِجَالٌ، فَیَقُولُونَ: إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ، حَدَّثُونَا فَلَمْ نُصَدِّقْ، وَ نَصَحُونَا فَلَمْ نَقْبَلْ. وَ اَلَّذِینَ یُحِبُّونَهُ تَعَلَّقُوا بِالْعُرْوَهِ اَلْوُثْقَی فِی اَلدُّنْیَا، کَذَلِکَ یَنْجُونَ فِی اَلْآخِرَهِ. یَا فَاطِمَهُ ، أَ لاَ أَزِیدُکِ فِی عَلِیٍّ رَغْبَهً؟ قَالَتْ: بَلَی، یَا رَسُولَ اَللَّهِ . قَالَ: عَلِیٌّ أَکْرَمُ عَلَی اَللَّهِ مِنْ هَارُونَ ، لِأَنَّ هَارُونَ أَغْضَبَ مُوسَی ، وَ عَلِیٌّ لَمْ یُغْضِبْنِی قَطُّ. وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً مَا غِظْتُ یَوْماً قَطُّ فَنَظَرْتُ فِی وَجْهِ عَلِیٍّ إِلاَّ ذَهَبَ اَلْغَیْظُ عَنِّی. یَا فَاطِمَهُ ، أَ لاَ أَزِیدُکِ فِی عَلِیٍّ رَغْبَهً؟ قَالَتْ: زِدْنِی یَا نَبِیَّ اَللَّهِ ، قَالَ: هَبَطَ عَلَیَّ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَالَ: یَا مُحَمَّدُ ، اَلْعَلِیُّ یَقُولُ لَکَ أَقْرِئْ عَلِیّاً مِنِّی اَلسَّلاَمَ. قَالَ: فَقَامَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ وَ هِیَ تَقُولُ: رَضِیتُ بِاللَّهِ رَبّاً، وَ بِکَ یَا أَبَتَاهْ نَبِیّاً، وَ بِابْنِ عَمِّی عَلِیٍّ بَعْلاً، وَ وَلِیّاً .
( الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 71 )
ص : 4492
9690-15 التهذیب ،1/1/156/6 محمد بن أحمد عن القاسانی عن سلیمان بن أیوب قال: قال حفص کتب إلی بعض إخوانی أن أسأل أبا عبد اللّه علیه السّلام عن مسائل من السیر فسألته و کتبت بها إلیه فکان فیما سألته أخبرنی عن النساء کیف سقطت الجزیه عنهن و رفعت عنهن فقال لأن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله نهی عن قتل النساء و الولدان فی دار الحرب إلا أن یقاتلن و إن قاتلت أیضا فأمسک عنها ما أمکنک و لم تخف خللا فلما نهی عن قتلهن فی دار الحرب کان ذلک فی دار الإسلام أولی و لو امتنعت أن تؤدی الجزیه لم یمکنک قتلها فلما لم یمکن قتلها رفعت الجزیه عنها و لو امتنع الرجال و أبوا أن یؤدوا الجزیه کانوا ناقضین للعهد و حلت دماؤهم و قتلهم لأن قتل الرجال مباح فی دار الشرک - و کذلک المقعد من أهل الذمه و الشیخ الفانی و المرأه و الولدان فی أرض الحرب فمن أجل ذلک رفعت عنهم الجزیه. 9691-16 الکافی،1/6/28/5 علی عن أبیه عن القاسم بن محمد عن المنقری عن الفقیه ،1675/52/2 حفص بن غیاث قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن النساء کیف سقطت الحدیث بأدنی تفاوت - و زاد و الأعمی فیما بین المقعد و الشیخ الفانی.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 353 )
ص : 4493
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا کُنْتَ فِی اَلطَّوَافِ اَلسَّابِعِ فَائْتِ اَلْمُتَعَوَّذَ ، وَ هُوَ إِذَا قُمْتَ فِی دُبُرِ اَلْکَعْبَهِ حِذَاءَ اَلْبَابِ ، فَقُلِ اَللَّهُمَّ اَلْبَیْتُ بَیْتُکَ وَ اَلْعَبْدُ عَبْدُکَ وَ هَذَا مَقَامُ اَلْعَائِذِ بِکَ مِنَ اَلنَّارِ ، اَللَّهُمَّ مِنْ قِبَلِکَ اَلرَّوْحُ وَ اَلْفَرَجُ ، ثُمَّ اِسْتَلِمِ اَلرُّکْنَ اَلْیَمَانِیَّ ثُمَّ اِئْتِ اَلْحَجَرَ فَاخْتِمْ بِهِ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 344 )
ص : 4494
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُعْتَکِفِ یُجَامِعُ قَالَ إِذَا فَعَلَ ذَلِکَ فَعَلَیْهِ مَا عَلَی اَلْمُظَاهِرِ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 546 )
ص : 4495
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : مَنِ اَلْتَفَتَ بِالْکُلِّیَّهِ فِی صَلاَتِهِ قَطَعَهَا.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 408 )
ص : 4496
قَالَ کَهْمَسٌ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَهْلِکُ فِیَّ ثَلاَثَهٌ وَ یَنْجُو فِیَّ ثَلاَثَهٌ اَللاَّعِنُ وَ اَلْمُسْتَمِعُ وَ اَلْمُفْرِطُ وَ اَلْمَلِکُ اَلْمُتْرَفُ یُتَقَرَّبُ إِلَیْهِ بِلَعْنِی وَ یُتَبَرَّأُ إِلَیْهِ مِنْ دِینِی وَ یُقْضَبُ عِنْدَهُ حَسَبِی وَ إِنَّمَا دِینِی دِینُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ حَسَبِی حَسَبُ رَسُولِ اَللَّهِ وَ یَنْجُو فِیَّ ثَلاَثَهٌ اَلْمُحِبُّ وَ اَلْمُوَالِی لِمَنْ وَالاَنِی وَ اَلْمُعَادِی لِمَنْ عَادَانِی فَإِنْ أَحَبَّنِی مُحِبٌّ أَحَبَّ مُحِبِّی وَ أَبْغَضَ مُبْغِضِی وَ شَایَعَ مُشَایِعِی فَلْیَمْتَحِنْ أَحَدُکُمْ قَلْبَهُ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَجْعَلْ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَیْنِ فِی جَوْفِهِ فَیُحِبَّ بِأَحَدِهِمَا وَ یُبْغِضَ بِالْآخَرِ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 93 )
کهمش گوید که امیر المؤمنین (علیه السّلام) فرمود که سه طایفه در باب من از هلاک شدگانند و سه طایفه دیگر در آن از نجات یافتگان، اهل هلاک آنان اند که سخن نالایق در باب من گویند، و گوش کنند، و آنان که افراط ورزند در کار من، و بواسطۀ تقرب ملکان سخن نالایق در حق من گویندو نزد او قطع حسب من کنند و حال آنکه دین من دین رسول اللّه است و حسب من حسب رسول اللّه است و أهل نجات آنانند که دوست میدارند کسی را که مرا دوست میدارد پس اگر کسی مرا دوست دارد باید که محب مرا دوست دارد و دشمن دارد دشمن مرا و شیعه باشد با شیعیان من پس باید که آزمایش نمائید دل خود را که خدای عز و جل دو دل در اندرون یک کس ننهاده که دوست دارد بیکی از آن و دشمن دارد بآن دیگر
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 125 )
ص : 4497
21414-2 ( الکافی 366:5) محمد ، عن أحمد ، عن ابن فضال ، عن علی ابن عقبه ، عن أبیه ، عن میسر بن عبد العزیز ، عن أبی جعفر علیه السّلام قال: قال": یا میسر تزوج باللیل فإن اللّه جعله سکنا، و لا تطلب حاجه باللیل فإن اللیل مظلم"، قال: ثم قال "إن للطارق لحقا عظیما، و إن للصاحب لحقا عظیما".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 381 )
ص : 4498
مَنِ اِعْتَزَّ بِغَیْرِ اَلْحَقِّ أَذَلَّهُ اَللَّهُ بِالْحَقِّ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 457 )
ص : 4499
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَقَ اَلْمَدَنِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَقَلَ عَنْهُ حَدِیثاً طَوِیلاً یَقُولُ فِیهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَاکِیاً حَالَ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ: أَرَادَ اَلْمُؤْمِنُ شَیْئاً، إِنَّمَا دَعْوَاهُ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَقُولَ: «سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ» فَإِذَا قَالَهَا تَبَادَرَتْ إِلَیْهِ اَلْخُدَّامُ بِمَا اِشْتَهَی مِنْ غَیْرِ أَنْ یَکُونَ طَلَبَهُ مِنْهُمْ أَوْ أَمَرَ بِهِ، وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «دَعْواهُمْ فِیها سُبْحانَکَ اَللّهُمَّ وَ تَحِیَّتُهُمْ فِیها سَلامٌ» یَعْنِی اَلْخُدَّامَ، قَالَ: «وَ آخِرُ دَعْواهُمْ أَنِ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ» یَعْنِی بِذَلِکَ عِنْدَ مَا یَقْضُونَ مِنْ لَذَّاتِهِمْ مِنَ اَلْجِمَاعِ وَ اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ یَحْمَدُونَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ فَرَاغِهِمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 295 )
ص : 4500
کَیْفَ یَجِدُ لَذَّهَ اَلْعِبَادَهِ مَنْ لاَ یَصُومُ عَنِ اَلْهَوَی؟.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 384 )
ص : 4501
أَبُو عَلِیٍّ مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ فِی کِتَابِ اَلتَّمْحِیصِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لاَ یَکْمُلُ اَلْمُؤْمِنُ إِیمَانُهُ حَتَّی یَحْتَوِیَ عَلَی مِائَهٍ وَ ثَلاَثِ خِصَالٍ وَ عَدَّ مِنْهَا بِشْرُهُ فِی وَجْهِهِ إِلَی أَنْ قَالَ هَشَّاشاً بَشَّاشاً لاَ حَسَّاسٌ وَ لاَ جَسَّاسٌ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 454 )
ص : 4502
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعِیصِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: تَغَدَّیْتُ مَعَهُ فَقَالَ هَذَا شِیرَازُ اَلْأُتُنِ اِتَّخَذْنَاهُ لِمَرِیضٍ لَنَا فَإِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ تَأْکُلَ مِنْهُ فَکُلْ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 494 )
ص : 4503
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْکُوفِیِّ عَنْ رَجُلٍ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا اِنْتَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلرُّکْنِ اَلْغَرْبِیِّ ، قَالَ لَهُ اَلرُّکْنُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، أَ لَسْتُ قَعِیداً مِنْ قَوَاعِدِ بَیْتِ رَبِّکَ فَمَا لِی لاَ أُسْتَلَمُ فَدَنَا مِنْهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ اُسْکُنْ عَلَیْکَ اَلسَّلَمُ غَیْرَ مَهْجُورٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 341 )
ص : 4504
فی الکافی : عدّه من أصحابنا، عن أحمد بن محمّد، عن علیّ بن الحکم، عن الحسین بن أبی العلا قال: أبو عبد اللّه - علیه السّلام-: و کان معاویه صاحب السّلسله التی قال اللّه - تعالی-: ثُمَّ فِی سِلْسِلَهٍ ذَرْعُها سَبْعُونَ ذِراعاً فَاسْلُکُوهُ `إِنَّهُ کانَ لا یُؤْمِنُ بِاللّهِ اَلْعَظِیمِ . و کان فرعون هذه الأمه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 420 )
ص : 4505
و فی تفسیر العیّاشی : عن جابر بن أرقم ، عن أخیه، زید بن أرقم قال: إنّ جبرئیل ، الرّوح الأمین نزل علی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - بولایه علیّ بن أبی طالب - علیه السّلام - عشیّه عرفه . فضاق بذلک رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -، مخافه تکذیب أهل الإفک و النّفاق. فدعا قوما أنا فیهم، فاستشارهم فی ذلک لیقوم به فی الموسم، فلم ندر ما نقول له. و بکی - صلّی اللّه علیه و آله-. فقال له جبرئیل : [ما لک] یا محمّد ، أجزعت من أمر اللّه؟ فقال کلاّ، یا جبرئیل ، و لکن قد علم ربّی ما لقیت من قریش إذ لم یقرّوا لی بالرّساله حتّی أمرنی بجهادهم و أهبط إلیّ جنودا من السّماء فنصرونی. فکیف یقرّون لعلیّ من بعدی؟ فانصرف عنه جبرئیل - علیه السّلام-. فنزل علیه فَلَعَلَّکَ تارِکٌ (الآیه).
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 135 )
ص : 4506
ورد فی کثیر من الأخبار: أن الصلاه رجل و الزکاه رجل و أن العدل رسول الله صلّی اللّه علیه و آله و الإحسان أمیر المؤمنین علیه السلام و الفحشاء و المنکر و البغی الثلاثه.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 149 )
ص : 4507
وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ: یَخْرُجُ إِلَی اَلْمَدِینَهِ فَیُقِیمُ بِهَا مَا شَاءَ ثُمَّ یَخْرُجُ إِلَی اَلْکُوفَهِ وَ یَسْتَعْمِلُ عَلَیْهَا رَجُلاً مِنْ أَصْحَابِهِ فَإِذَا نَزَلَ اَلشَّفْرَهَ جَاءَهُمْ کِتَابُ اَلسُّفْیَانِیِّ إِنْ لَمْ تَقْتُلُوهُ لَأَقْتُلَنَّ مُقَاتِلِیکُمْ وَ لَأَسْبِیَنَّ ذَرَارِیَّکُمْ فَیُقْبِلُونَ عَلَی عَامِلِهِ فَیَقْتُلُونَهُ فَیَأْتِیهِ اَلْخَبَرُ فَیَرْجِعُ إِلَیْهِمْ فَیَقْتُلُهُمْ وَ یَقْتُلُ قُرَیْشاً حَتَّی لاَ یَبْقَی مِنْهُمْ إِلاَّ أُکْلَهُ کَبْشٍ ثُمَّ یَخْرُجُ إِلَی اَلْکُوفَهِ وَ یَسْتَعْمِلُ رَجُلاً مِنْ أَصْحَابِهِ فَیُقْبِلُ وَ یَنْزِلُ اَلنَّجَفَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 308 )
ص : 4508
و فی کتاب معانی الأخبار : الهلالیّ أمیر المدینه یقول: سألت جعفر بن محمّد - علیه السّلام - فقلت له: یا ابن رسول اللّه ، فی نفسی مسأله أرید أن أسألک عنها. قال: إن شئت أخبرتک بمسألتک قبل أن تسألنی، و إن شئت فاسأل. فقلت له: یا ابن رسول اللّه ، و بأیّ شیء تعرف ما فی نفسی قبل سؤال عنه؟ قال: بالتّوسّم و التّفرّس ، أما سمعت قول اللّه - عزّ و جلّ-: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ . قول رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: اتّقوا فراسه المؤمن فإنّه ینظر بنور اللّه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 151 )
ص : 4509
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اِبْنُ مَخْلَدٍ عَنِ اِبْنِ اَلسِّمَاکِ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ سُهَیْلٍ عَنْ أَبِی نُعَیْمٍ عَنْ سُفْیَانَ عَنْ رَبِیعَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَنَساً یَقُولُ: کَانَ فِی رَأْسِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لِحْیَتِهِ عِشْرُونَ طَاقَهً بَیْضَاءَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 192 )
ص : 4510
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلْمُصَلِّی یَسْهُو فَیُسَلِّمُ مِنَ اَلرَّکْعَتَیْنِ یَرَی أَنَّهُ قَدْ أَکْمَلَ اَلصَّلاَهَ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَلَّی بِالنَّاسِ فَسَلَّمَ مِنْ رَکْعَتَیْنِ فَقَالَ لَهُ ذُو اَلْیَدَیْنِ لَمَّا اِنْصَرَفَ أَ قَصُرَتِ اَلصَّلاَهُ أَمْ نَسِیتَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ مَا ذَاکَ قَالَ إِنَّمَا صَلَّیْتَ رَکْعَتَیْنِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلنَّاسِ أَ حَقّاً مَا قَالَ ذُو اَلْیَدَیْنِ قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَصَلَّی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ سَلَّمَ ثُمَّ سَجَدَ سَجْدَتَیِ اَلسَّهْوِ وَ تَشَهَّدَ تَشَهُّداً خَفِیفاً وَ سَلَّمَ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 189 )
ص : 4511
کش، [رجال الکشی ] ، حَمْدَوَیْهِ عَنْ یَعْقُوبَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْمُثَنَّی عَنْ سَدِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَسُبُّوا اَلْمُخْتَارَ فَإِنَّهُ قَدْ قَتَلَ قَتَلَتَنَا وَ طَلَبَ بِثَأْرِنَا وَ زَوَّجَ أَرَامِلَنَا وَ قَسَّمَ فِینَا اَلْمَالَ عَلَی اَلْعُسْرَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 45 , صفحه 343 )
ص : 4512
قَالَ اَلْکَشِّیُّ فِی کِتَابِ اَلرِّجَالِ حَدَّثَنِی سَعْدُ بْنُ اَلصَّبَّاحِ اَلْکَشِّیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فُضَیْلٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَعْدٍ اَلْجَلاَّبِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَوْ أَنَّ اَلْبُتْرِیَّهَ صَفٌّ وَاحِدٌ مَا بَیْنَ اَلْمَشْرِقِ إِلَی اَلْمَغْرِبِ مَا أَعَزَّ اَللَّهُ بِهِمْ دِیناً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 31 )
ص : 4513
نَفَرَتْ بَغْلَهٌ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِیمَا بَیْنَ مَکَّهَ وَ اَلْمَدِینَهِ فَقَالَ لَئِنْ رَدَّهَا اَللَّهُ عَلَیَّ لَأَشْکُرَنَّهُ حَقَّ اَلشُّکْرِ فَلَمَّا أَخَذَهَا قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ قَالَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ شُکْراً لِلَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 312 )
ص : 4514
وَ مِنَ اَلْمَنَاقِبِ أَیْضاً: قَالَ رَجُلٌ لِسَلْمَانَ مَا أَشَدَّ حُبُّکَ لِعَلِیٍّ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ مَنْ أَحَبَّ عَلِیّاً فَقَدْ أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَبْغَضَ عَلِیّاً فَقَدْ أَبْغَضَنِی .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 103 )
و در مناقب است نیز که مردی گفت مر سلمان را که کرا بسیار دوست میداری؟ گفت: علی را، گفت من از پیغمبر شنیدم که: میفرمود هر که علی را دوست دارد مرا دوست داشته و هر که او را دشمن دارد مرا دشمن داشته.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 137 )
ص : 4515
و فی مجمع البیان : و فی الخبر المأثور عن جابر بن عبد اللّه قال: سمعت رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - یقول: إنّ الرّجل یقول فی الجنّه: ما فعل صدیقی فلان؟ و صدیقه فی الجحیم، فیقول اللّه - تعالی-: اخرجوا له صدیقه إلی الجنّه. فیقول من بقی فی النّار: فَما لَنا مِنْ شافِعِینَ `وَ لا صَدِیقٍ حَمِیمٍ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 492 )
ص : 4516
مُجَالِسُ اَلشَّیْخِ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَیَّاشٍ قَالَ خَرَجَ إِلَی اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلْعَلاَءِ اَلْهَمَدَانِیِّ وَکِیلِ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِیمَا حَدَّثَنِی بِهِ عَلِیُّ بْنُ جُبَیْرِ بْنِ مَالِکٍ : أَنَّ مَوْلاَنَا اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وُلِدَ یَوْمَ اَلْخَمِیسِ لِثَلاَثٍ خَلَوْنَ مِنْ شَعْبَانَ فَصُمْهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 79 )
ص : 4517
وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ وَ فَضَالَهَ جَمِیعاً عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ وَقَعَ عَلَی جَارِیَهٍ لَهُ فَارْتَفَعَ حَیْضُهَا وَ خَافَ أَنْ تَکُونَ قَدْ حَمَلَتْ فَجَعَلَ لِلَّهِ عِتْقَ رَقَبَهٍ وَ صَوْماً وَ صَدَقَهً إِنْ هِیَ حَاضَتْ وَ قَدْ کَانَتِ اَلْجَارِیَهُ طَمِثَتْ قَبْلَ أَنْ یَحْلِفَ بِیَوْمٍ أَوْ یَوْمَیْنِ وَ هُوَ لاَ یَعْلَمُ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْءٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 302 )
ص : 4518
وَ بِالْأَسَانِیدِ - یَرْفَعُهُ - إِلَی عَمَّارِ بْنِ یَاسِرٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: لَیْلَهَ أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ ، أَوْحَی اَللَّهُ إِلَیَّ: یَا مُحَمَّدُ ، عَلَی مَنْ تُخَلِّی أُمَّتَکَ؟ قُلْتُ: اَللَّهُمَّ عَلَیْکَ. قَالَ: صَدَقْتَ، أَ مَا خَلَقْتُکَ وَ فَضَّلْتُکَ عَلَی اَلنَّاسِ أَجْمَعِینَ. یَا مُحَمَّدُ ، فَقُلْتُ: لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ، قَالَ: إِنِّی اِصْطَفَیْتُکَ وَ أَنْتَ أَمِینِی عَلَی وَحْیِی، ثُمَّ خَلَقْتُ مِنْ طِینَتِکَ اَلْأَکْبَرِ سَیِّدَ اَلْأَوْصِیَاءِ، وَ جَعَلْتُ مِنْهُ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ ، یَا مُحَمَّدُ ، أَنْتَ اَلشَّجَرَهُ، وَ عَلِیٌّ أَغْصَانُهَا، وَ فَاطِمَهُ وَرَقُهَا، وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ ثَمَرُهَا. وَ جَعَلْتُ شِیعَتَکُمْ مِنْ بَقِیَّهِ طِینَتِکُمْ، فَلِأَجْلِ ذَلِکَ قُلُوبُهُمْ وَ أَجْسَادُهُمْ تَهْوِی إِلَیْکُمْ .
( الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 106 )
ص : 4519
علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه، عمّن ذکره، عن یونس بن یعقوب، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - أنّه قال فی حدیث طویل: إنّ الإسلام قبل الإیمان و علیه یتوارثون و یتناکحون، و الإیمان علیه یثابون.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 357 )
ص : 4520
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلرَّزَّازُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ اَلرَّزَّازِ [اَلْبَزَّازِ] قَالَ حَدَّثَنَا سَالِمٌ أَبُو سَلَمَهَ وَ هُوَ أَبُو خَدِیجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : إِنَّ زِیَارَهَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَفْضَلُ مَا یَکُونُ مِنَ اَلْأَعْمَالِ.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 147 )
محمّد بن جعفر رزّاز، از محمّد بن الحسین، از عبد الرحمن بن ابی هاشم رزّاز، وی گفت: سالم بن سلمه یعنی ابو خدیجه برای از امام صادق علیه السّلام حدیثی به این شرح نقل نمود: حضرت ابو عبد اللّه علیه السّلام فرمودند: زیارت امام حسین علیه السّلام افضل و برترین اعمال می باشد.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 482 )
ص : 4521
وَ مِنَ اَلْحِکَایَاتِ مَا رَأَیْنَاهُ وَ رَوَیْنَاهُ: أَنَّ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ یَا رَبِّ اِحْبِسْ عَنِّی أَلْسِنَهَ بَنِی آدَمَ فَإِنَّهُمْ یَذُمُّونِی وَ قَدْ آذَوْنِی کَمَا قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَنْهُمْ- لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ آذَوْا مُوسی قِیلَ فَأَوْحَی اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ إِلَیْهِ یَا مُوسَی هَذَا شَیْءٌ مَا فَعَلْتُهُ مَعَ نَفْسِی أَ فَتُرِیدُ أَنْ أَعْمَلَهُ مَعَکَ فَقَالَ قَدْ رَضِیتُ أَنْ یَکُونَ لِی أُسْوَهٌ بِکَ .
( فتح الأبواب بین ذوی الألباب و بین رب الأرباب فی الإستخارات , جلد 1 , صفحه 308 )
ص : 4522
تَارِیخِ اَلْبَلاذِرِیِّ -: إِنَّهُ کَانَتْ لِعَلِیٍّ دَخْلَهٌ لَمْ تَکُنْ لِأَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ.
( المناقب , جلد 2 , صفحه 226 )
ص : 4523
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ تَرَی اَلدَّمَ قَبْلَ وَقْتِ حَیْضِهَا فَقَالَ إِذَا رَأَتِ اَلدَّمَ قَبْلَ وَقْتِ حَیْضِهَا فَلْتَدَعِ اَلصَّلاَهَ فَإِنَّهُ رُبَّمَا تَعَجَّلَ بِهَا اَلْوَقْتُ فَإِذَا کَانَ أَکْثَرَ مِنْ أَیَّامِهَا اَلَّتِی کَانَتْ تَحِیضُ فِیهِنَّ فَلْتَتَرَبَّصْ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ بَعْدَ مَا تَمْضِی أَیَّامُهَا فَإِذَا تَرَبَّصَتْ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ وَ لَمْ یَنْقَطِعْ عَنْهَا اَلدَّمُ فَلْتَصْنَعْ کَمَا تَصْنَعُ اَلْمُسْتَحَاضَهُ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 77 )
2 - سماعه گوید: از امام علیه السّلام دربارۀ زنی که پیش از وقت حیض، خون می بیند، پرسیدم؟
فرمود: در صورتی که پیش از وقت معمول حیض، خون ببیند، بایستی نماز را رها کند، زیرا چه بسا وقت بر او پیشی می گیرد، و در صورتی که خونریزی از تعداد روزهایی که در آن حیض می گشته، افزون گردد، بایستی پس از اتمام روزهای حیض تا سه روز انتظار بکشد، اگر تا سه روز انتظار کشید و خون قطع نگردید، بایستی مانند مستحاضه عمل نماید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 198 )
: موثق. و یدل علی أن أکثر الاستظهار ثلاثه، و نقل فی المعتبر إجماع الأصحاب علی ثبوت الاستظهار لذات العاده مع استمرار الدم إذا کانت عادتها دون العشره بترک العباده، و اختلف فی وجوب الاستظهار و استحبابه فالمشهور بین القدماء الأول و بین المتأخرین الثانی و اختلف أیضا فی عدده فقال الشیخ فی النهایه: تستظهر بیوم أو یومین بعد العاده، و هو قول الصدوق و المفید، و قال المرتضی رحمه الله: إلی العشره و الظاهر من الأخبار التخییر بین الیوم و الیومین و الثلاثه و اختاره صاحب المدارک و قال أیضا فیه ذکر المصنف و غیره أن الدم متی انقطع علی العاشر تبین کون الجمیع حیضا فیجب علیها قضاء صوم العشره و إن کانت قد صامت بعد انقضاء العاده لتبین فساده دون الصلاه، و إن تجاوز العشره تبین أن ما تجاوز عن العاده طهر کله فیجب علیها قضاء ما أخلت به من العباده فی ذلک الزمان و یجزیها ما أتت به من الصلاه و الصیام لتبین کونها طاهرا، و عندی فی هذه الأحکام توقف لعدم الظفر بما یدل علیها من النصوص و المستفاد من الأخبار أن ما بعد أیام الاستظهار استحاضه و أنه لا یجب قضاء ما فاتها فی أیام الاستظهار مطلقا انتهی، و هو جید.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 207 )
ص : 4524
وَ إِنَّ مِنْ طَلَبِ اَلْعِلْمِ جَهْلاً.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 356 )
ص : 4525
تَارِیخِ اَلْخَطِیبِ وَ کِتَابِ اِبْنِ مَرْدَوَیْهِ وَ اِبْنِ اَلْمُؤَذِّنِ وَ اِبْنِ شِیرَوَیْهِ اَلدَّیْلَمِیِّ بِأَسَانِیدِهِمْ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْجَعْدِ عَنِ اِبْنِ بِسْطَامَ عَنْ شُعْبَهَ بْنِ اَلْحَجَّاجِ وَ عَنْ عُلْوَانَ عَنْ شُعْبَهَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلضُّبَعِیِّ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ وَ جَابِرٍ : أَنَّهُ لَمَّا کَانَتِ اَللَّیْلَهُ اَلَّتِی زُفَّتْ فَاطِمَهُ إِلَی عَلِیٍّ کَانَ اَلنَّبِیُّ أَمَامَهَا وَ جَبْرَئِیلُ عَنْ یَمِینِهَا وَ مِیکَائِیلُ عَنْ یَسَارِهَا وَ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ مِنْ خَلْفِهَا یُسَبِّحُونَ اَللَّهَ وَ یُقَدِّسُونَهُ حَتَّی طَلَعَ اَلْفَجْرُ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 354 )
ص : 4526
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ فِی بَابِ مَا جَاءَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ خَبَرِ اَلشَّامِیِّ وَ مَا سَأَلَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی جَامِعِ اَلْکُوفَهِ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ ثُمَّ قَامَ إِلَیْهِ آخَرُ فَقَالَ: یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَخْبِرْنِی عَنْ یَوْمِ اَلْأَرْبِعَاءِ وَ تَطَیُّرِنَا مِنْهُ وَ ثِقْلِهِ وَ أَیُّ أَرْبِعَاءَ هُوَ؟ قَالَ: آخِرُ أَرْبِعَاءَ فِی اَلشَّهْرِ وَ هُوَ اَلْمُحَاقُ وَ فِیهِ قَتَلَ قَابِیلُ هَابِیلَ أَخَاهُ إِلَی أَنْ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ أَخَذَتْهُمُ اَلصَّیْحَهُ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 394 )
ص : 4527
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ رَفَعَهُ إِلَی ،5أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: وَ نَحْشُرُهُمْ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ عَلی وُجُوهِهِمْ قَالَ عَلَی جِهَاتِهِمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 188 )
ص : 4528
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ اَلرَّیَّانِ قَالَ حَدَّثَنِی عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلدِّهْقَانُ اَلْوَاسِطِیُّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ اَلْکُوفِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ حَدِیثٌ کَانَ یَرْوِیهِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ قَالَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِی وَ مَا هُوَ قُلْتُ رَوَی عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ أَنَّهُ لَقِیَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلسَّنَهِ اَلَّتِی خَرَجَ فِیهَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ هَذَا قَدْ آلَفَ اَلْکَلاَمَ وَ سَارَعَ اَلنَّاسُ إِلَیْهِ فَمَا اَلَّذِی تَأْمُرُ بِهِ قَالَ فَقَالَ اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ اُسْکُنُوا مَا سَکَنَتِ اَلسَّمَاءُ وَ اَلْأَرْضُ قَالَ وَ کَانَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ بُکَیْرٍ یَقُولُ وَ اَللَّهِ لَئِنْ کَانَ عُبَیْدُ بْنُ زُرَارَهَ صَادِقاً فَمَا مِنْ خُرُوجٍ وَ مَا مِنْ قَائِمٍ قَالَ فَقَالَ لِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلْحَدِیثَ عَلَی مَا رَوَاهُ عُبَیْدٌ وَ لَیْسَ عَلَی مَا تَأَوَّلَهُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ بُکَیْرٍ إِنَّمَا عَنَی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِقَوْلِهِ مَا سَکَنَتِ اَلسَّمَاءُ مِنَ اَلنِّدَاءِ بِاسْمِ صَاحِبِکُمْ وَ مَا سَکَنَتِ اَلْأَرْضُ مِنَ اَلْخَسْفِ بِالْجَیْشِ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 310 )
حسین بن خالد کوفی از حضرت رضا(علیه السّلام)روایت کرده است که بآن جناب عرض کردم فدای وجودت شوم عبد اللّه بن بکیر از عبید بن زراره حدیثی روایت کرده است چنین گوید که آن جناب فرمود که این حدیث چیست. عرض کردم که از عبید بن زراره روایت کرده است که او گفته من با حضرت صادق(علیه السّلام)ملاقات کردم در سالی که ابراهیم بن عبد اللّه بن حسن در آن سال خروج کرده بود. عرض کردم فدای وجودت شوم امین ابراهیم بن عبد اللّه سخنانی چند گفته و مردم بسوی او شتافته اند تو در حق او چه میفرمائی فرمود از خدا بترسید و اسکنوا ما سکنت السماء و الارض. و تا آسمان و زمین بجای خود باقی است شما از جای خود حرکت نکنید. حسین گوید که بآن جناب عرض کردم که عبد اللّه بن بکیر میگوید بخدا قسم اگر عبید بن زراره در گفتۀ خود صادق باشد و این حدیث راست باشد نه خروجی خواهد شد و نه قائمی پیدا خواهد شد در آخر الزمان چه معنی حدیث اینست که تا آسمان و زمین برقرار است کسی پیدا نشود. حسین گوید که حضرت رضا(علیه السّلام)بمن فرمود که حدیث بآن قسم است که عبید بن زراره از حضرت صادق(علیه السّلام)روایت کرده است اما نه باین نوعی که عبد اللّه بکیر تأویل و تفسیر کرده است زیرا که مقصود حضرت صادق(علیه السّلام)از قول خود ما سکنت السماء. اینست که آسمان ساکن باشد و باسم صاحب الزمان ندا نکند و بمراد بما سکنت الارض. اینست که زمین ساکن باشد و لشکریان را فرو نبرد.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 1 , ص 234 )
70-حسین بن خالد گوید:به امام رضا علیه السّلام عرض کردم:فدایت شوم، حدیثی است که عبد اللّه بن بکیر از عبید بن زراره،روایت کرده است،حضرت فرمودند:آن حدیث چیست؟عرض کردم:عبید بن زراره گفته است:در سالی که ابراهیم بن عبد اللّه بن حسن قیام کرد،حضرت صادق علیه السّلام را دیدم و به ایشان عرض کردم:این شخص سخنرانی کرده و مردم به وی رو آورده اند،چه دستوری میفرمایید؟حضرت فرمودند:تقوی داشته باشید و مادامی که آسمان و زمین برقرار است،آرام باشید،و عبد اللّه بن بکیر میگوید:اگر عبید بن زراره راست گفته باشد نه قیامی در کار است و نه قائمی!راوی گوید:حضرت فرمودند:حدیث همان است که عبید روایت کرده ولی معنایش آن نیست که ابن بکیر فهمیده،بلکه مراد حضرت صادق علیه السّلام این بوده است که مادامی که آسمان از صدا کردن نام صاحب الزّمان،و زمین از فرو بردن لشکر[سفیانی] آرام است،آرام باشید. (توضیح:معنایی که ابن بکیر فهمیده بود،این بود که آسمان و زمین تا قیامت برقرار است،پس تا قبل از قیامت،قیام قائم اتّفاق نخواهد افتاد)
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 1 , ص 625 )
مرحوم والد از احمد بن ادریس از علی بن ریان از عبید اللّه بن عبد اللّه دهقان واسطی از حسین بن خالد کوفی روایت می کند که به امام رضا علیه السّلام عرض کردم:جانم فدای شما! حدیثی را عبد اللّه بن بکیر از عبید بن زراره نقل می کند،فرمود:چیست؟عرض کردم: عبید بن زراره می گوید که با امام صادق علیه السّلام در سالی که ابراهیم بن عبد اللّه بن حسن خروج کرد،ملاقات کرده است.
و به ایشان عرض کرده است:جانم فدای شما!این مرد،به کلامی تمسّک جسته است و مردمان به سوی او شتافته اند،شما چه امر می فرمایید؟امام فرمود:از خدا بترسید و تا زمین و آسمان آرام است،آرام باشید.عبد اللّه بن بکیر می گوید:اگر عبید بن زراره راستگوست،پس خروج نیست و قائم وجود ندارد؟
پس امام رضا علیه السّلام فرمود:حدیث چنین است که عبید روایت کرده،لکن تأویل، آن نیست که عبد اللّه بن بکیر کرده،منظور امام صادق علیه السّلام،تا زمانی است که آسمان از 2Lندای به نام صاحب شما و زمین از خسف جیش ساکن است.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 1 , ص 484 )
ص : 4529
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: کَانَ دَاوُدُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَعُودُهُ اَلنَّاسُ وَ یَظُنُّونَ أَنَّهُ مَرِیضٌ وَ مَا بِهِ مِنْ مَرَضٍ إِلاَّ خَوْفُ اَللَّهِ وَ اَلْحَیَاءُ مِنْهُ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 452 )
و فرموده اند:چون مردم به دیدار داود(علیه السّلام)می آمدند،او را بیمار می پنداشتند و حال آنکه او را بیماری یی جز ترس از خداوند و آزرم از او نبود.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 713 )
ص : 4530
أَمَّا قَوْلُکُمْ أَ کُلَّ ذَلِکَ کَرَاهِیَهَ اَلْمَوْتِ فَوَاللَّهِ مَا أُبَالِی دَخَلْتُ إِلَی اَلْمَوْتِ أَوْ خَرَجَ اَلْمَوْتُ إِلَیَّ وَ أَمَّا قَوْلُکُمْ شَکّاً فِی أَهْلِ اَلشَّامِ فَوَاللَّهِ مَا دَفَعْتُ اَلْحَرْبَ یَوْماً إِلاَّ وَ أَنَا أَطْمَعُ أَنْ تَلْحَقَ بِی طَائِفَهٌ فَتَهْتَدِیَ بِی وَ تَعْشُوَ إِلَی ضَوْئِی وَ ذَلِکَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أَقْتُلَهَا عَلَی ضَلاَلِهَا وَ إِنْ کَانَتْ تَبُوءُ بِآثَامِهَا.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 91 )
ص : 4531
9596-8 الکافی ،1/4/408/1 محمد عن محمد بن أحمد عن الرازی عن ابن أبی حمزه عن أبیه عن أبی بصیر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له أ ما علی الإمام زکاه فقال أحلت یا أبا محمد أ ما علمت أن الدنیا و الآخره للإمام یضعها حیث یشاء و یدفعها إلی من یشاء جائز له ذلک من اللّه إن الإمام یا أبا محمد لا یبیت لیله أبدا و لله فی عنقه حق یسأله عنه. 9597-9 الفقیه،1643/39/2 أبو بصیر قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام ما علی الإمام من الزکاه فقال یا أبا محمد أ ما علمت الحدیث.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 289 )
ص : 4532
وَ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا حَدَثَ فِی اَلنَّاسِ تِسْعَهُ أَشْیَاءَ کَانَتْ مَعَهَا تِسْعَهُ أَشْیَاءَ إِذْ کَثُرَ اَلرِّبَا کَثُرَ مَوْتُ الفجاء [اَلْفَجْأَهِ] وَ إِذَا طَفَّفُوا اَلْمِکْیَالَ أَخَذَهُمُ اَللَّهُ تَعَالَی بِالسِّنِینَ وَ اَلنَّقْصِ وَ إِذَا مَنَعُوا اَلزَّکَاهَ مَنَعَتْهُمُ اَلْأَرْضُ بَرَکَاتِهَا وَ إِذَا اِرْتَکَبُوا اَلْمَحَارِمَ طَرَقَتْهُمُ اَلْآفَاتُ وَ إِذَا جَارُوا فِی اَلْحُکْمِ شَمِلَهُمُ اَللَّهُ تَعَالَی بِالظُّلْمِ وَ اَلْعُدْوَانِ وَ إِذَا نَقَضُوا اَلْعَهْدَ سُلِّطَ عَلَیْهِمْ عَدُوُّهُمْ وَ إِذَا قَطَعُوا اَلْأَرْحَامَ جُعِلَتِ اَلْأَمْوَالُ بِأَیْدِی اَلْأَشْرَارِ وَ إِذَا لَمْ یَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ اِضْطَرَبَ عَلَیْهِمْ أُمُورُهُمْ وَ إِذَا لَمْ یَنْهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ مَلَکَتْهُمْ أَشْرَارُهُمْ فَحِینَئِذٍ یَدْعُو خِیَارُهُمْ فَلاَ یُسْتَجَابُ لَهُمْ .
( معدن الجواهر و ریاضه الخواطر , جلد 1 , صفحه 66 )
و نیز از آن حضرت روایت شده که فرمود هر گاه حادث و ظاهر شود در میان مردم نه چیز ظاهر شود با آنها نه چیز دیگر هر گاه زنا بسیار شد مرگ مفاجات بسیار می شود هر گاه مردم از کیل و وزن بدزند و کم فروشی کنند خداوند مبتلا کند ایشان را بقحطی و نقصان یعنی کمی میوه و حبوبات هر گاه منع زکاه کردند خداوند منع کند از ایشان برکات زمین را هر گاه مرتکب شدند محرّمات الهیّه را پیدا میکند بر ایشان آفتها هر گاه ظاهر شود حکم بجور و بعید التی در احکام شامل ایشان شود ظلم و عدوان هر گاه شکستند عهدها را مسلّط کند خداوند بر ایشان دشمنان ایشان را هر گاه قطع کردند ارحام را اموالشان نصیب اشرار شود هر گاه امر بمعروف نکردند امور ایشان مضطرب شود هر گاه نهی از منکر ننمودند سلطنت پیدا میکند بر ایشان اشرار و بدان ایشان پس در این هنگام هر چه خوبان مردم دعا کنند دعای ایشان مستجاب نمیشود
( نزهه النواظر ؛ ج 1 , ص 91 )
ص : 4533
اَلْأَصْبَغُ بْنُ نُبَاتَهَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی خَبَرٍ: وَ لَقَدْ سُئِلَ رَسُولُ اَللَّهِ وَ أَنَا عِنْدَهُ عَنِ اَلْأَئِمَّهِ فَقَالَ - وَ اَلسَّماءِ ذاتِ اَلْبُرُوجِ إِنَّ عَدَدَهُمْ بِعَدَدِ اَلْبُرُوجِ وَ رَبِّ اَللَّیَالِی وَ اَلْأَیَّامِ وَ اَلشُّهُورِ عَدَدُهُمْ کَعِدَّهِ اَلشُّهُورِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 265 )
ص : 4534
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یُوسُفَ اَلْبَغْدَادِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُیَیْنَهَ قَالَ حَدَّثَنَا دَارِمُ بْنُ قَبِیصَهَ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا رَأَی اَلْهِلاَلَ قَالَ أَیُّهَا اَلْخَلْقُ اَلْمُطِیعُ اَلدَّائِبُ اَلسَّرِیعُ اَلْمُتَصَرِّفُ فِی مَلَکُوتِ اَلْجَبَرُوتِ بِالتَّقْدِیرِ رَبِّی وَ رَبُّکَ اَللَّهُ اَللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ اَلْإِیمَانِ وَ اَلسَّلاَمَهِ وَ اَلْإِسْلاَمِ وَ اَلْإِحْسَانِ وَ کَمَا بَلَّغْتَنَا أَوَّلَهُ فَبَلِّغْنَا آخِرَهُ وَ اِجْعَلْهُ شَهْراً مُبَارَکاً تَمْحُو فِیهِ اَلسَّیِّئَاتِ وَ تُثْبِتُ لَنَا فِیهِ اَلْحَسَنَاتِ وَ تَرْفَعُ لَنَا فِیهِ اَلدَّرَجَاتِ یَا عَظِیمَ اَلْخَیْرَاتِ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 71 )
حضرت علی بن موسی الرضا(علیه السّلام)بتوسط آباء امجاد خود از علی بن ابی طالب(علیه السّلام) روایت کرده است که فرمود رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)چون رؤیت هلال میکرد این دعا را میخواند ایها الخلق المطیع الدائب السریع المتصرف فی ملکوت الجبروت بالتقدیر ربی و ربک الله اللهم اهله علینا بالامن و الایمان و السلامه و الاسلام و الاحسان و کما بلغتنا آخره و اجعله شهرا مبارکا تمحو فیه السیئات و تثبت لنا فیه الحسنات و ترفع لنا فیه الدرجات یا عظیم الخیرات.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 306 )
331-ابن زریق از علیّ بن محمّد بن عنبسه غلام هارون از نهشلی از علیّ بن موسی الرّضا علیهما السّلام روایت کرده که آن حضرت از پدرانش از امیر مؤمنان علیهم السّلام نقل فرمود که:رسول خدا صلی اللّه علیه و آله هنگام رؤیت هلال خطاب بماه کرده میفرمود:ای مخلوق مطیع و فرمانبردار،دائم الحرکه و سریع،ای که در صحنۀ پهناور عالم ما جولانت تقدیر گشته،خدای من و تو اللّه است-سپس دعا کرده عرضه می داشت-بار الها!این ماه را با امن و امان و سلامت و اسلام و نیکوئی بر ما نوساز،و همچنان که بما عمر بخشودی که آغاز آن را درک کردیم بما دیدار انجام آن را عطا فرما،و آن را ماه پر برکتی برای ما قرار ده که گناهانمان را از نامۀ عملمان زدوده و حسنات و کارهای نیک بجای آن ثبت گردانی و در این ماه درجات کمال ما را بالا بری ای آنکه خیراتت بزرگ و عظیم است!.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 128 )
محمد بن احمد بن حسین بن یوسف بغدادی از علی بن محمّد بن عیینه از دارم بن قبیصه از امام رضا علیه السّلام روایت کرده که فرمود: پدرم از پدرانش از علی بن ابی طالب علیه السّلام روایت کرده که رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله هرگاه ماه نو را می دید.می گفت:«ای مخلوق فرمان برنده رنج کشندۀ شتابنده،تصرف و آمد شد در ملکوت جبروت کننده به تقدیر،پروردگار من و پروردگار تو اللّه است،هلال را بر ما امن و ایمان و اسلام و سلامت و احسان گردان و چنان که ما را به اوّل آن رسانیدی پس به آخر آن برسان و او را ماهی مبارک گردان،که در آن سیّئات ما محو کنی و حسنات برای ما در او ثابت سازی و درجات ما را در او بلند گردانی،ای صاحب خیرات عظیم».
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 113 )
ص : 4535
9518-3 التهذیب ،1/2/76/4 عنه عن أحمد عن الحسن عن الحضرمی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی قول اللّه عز و جل قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکّی `وَ ذَکَرَ اِسْمَ رَبِّهِ فَصَلّی قال یروح إلی الجبانه فیصلی.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 244 )
ص : 4536
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلنَّیْسَابُورِیِّ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنِ اَلْجُبُنِّ فَقَالَ دَاءٌ لاَ دَوَاءَ فِیهِ فَلَمَّا کَانَ بِالْعَشِیِّ دَخَلَ اَلرَّجُلُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، وَ نَظَرَ إِلَی اَلْجُبُنِّ عَلَی اَلْخِوَانِ فَقَالَ سَأَلْتُکَ بِالْغَدَاهِ عَنِ اَلْجُبُنِّ فَقُلْتَ لِی هُوَ اَلدَّاءُ اَلَّذِی لاَ دَوَاءَ فِیهِ وَ اَلسَّاعَهَ أَرَاهُ عَلَی اَلْخِوَانِ قَالَ فَقَالَ لَهُ ضَارٌّ بِالْغَدَاهِ نَافِعٌ بِالْعَشِیِّ وَ یَزِیدُ فِی مَاءِ اَلظَّهْرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 120 )
ص : 4537
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ بَشِیرٍ اَلْکُنَاسِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: وَصَلْتُمْ وَ قَطَعَ اَلنَّاسُ وَ أَحْبَبْتُمْ وَ أَبْغَضَ اَلنَّاسُ وَ عَرَفْتُمْ وَ أَنْکَرَ اَلنَّاسُ وَ هُوَ اَلْحَقُّ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 162 )
ص : 4538
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا اِنْصَرَفْتَ مِنَ اَلصَّلاَهِ فَانْصَرِفْ عَنْ یَمِینِکَ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 338 )
8 - سماعه گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: چون نماز را به پایان رساندی، از سمت راست خود به پایان ببر.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 175 )
قوله فی خبر سماعه: (فانصرف)[ح 5095/8 ]یدلّ علی استحباب الخروج عن المصلّی عن جانب الیمین. و قال طاب ثراه: و هو مذهب أکثر العامّه؛ لما رواه مسلم عن أنس أنّ النبیّ صلی الله علیه و آله کان ینصرف عن یمینه، یعنی إذا صلّی، و روی أربعه أخبار غیره بهذا المضمون. و قال المازریّ: مذهبنا أنّه یستحبّ أن ینصرف فی جهه حاجته، فإن لم تکن له حاجه و استوت الجهات فالأفضل الیمین .
( شرح فروع الکافی ؛ ج 3 , ص 168 )
: موثق. و الظاهر أن المؤلف فهم منه التسلیم علی الیمین، و یحتمل أن یکون المراد التوجه إلی الیمین عند القیام عن الصلاه و التوجه إلی غیره من الجوارح کما فهمه الصدوق بل هو أظهر و قد ورد فی روایات المخالفین أیضا ما یؤید ذلک روی مسلم عن أنس أن النبی صلی الله علیه و آله کان ینصرف عن یمینه یعنی إذا صلی، و قال المازری: هذا مذهبنا أنه یستحب أن ینصرف فی جهه حاجته فإن لم یکن له حاجه و استوت الجهات فیها فالأفضل الیمین.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 163 )
ص : 4539
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ اِبْتَاعَ مِنْ رَجُلٍ طَعَاماً بِدَرَاهِمَ فَأَخَذَ نِصْفَهُ وَ تَرَکَ نِصْفَهُ ثُمَّ جَاءَ بَعْدَ ذَلِکَ وَ قَدِ اِرْتَفَعَ اَلطَّعَامُ أَوْ نَقَصَ قَالَ إِنْ کَانَ یَوْمَ اِبْتَاعَهُ سَاعَرَهُ أَنَّ لَهُ کَذَا وَ کَذَا فَإِنَّمَا لَهُ سِعْرُهُ وَ إِنْ کَانَ إِنَّمَا أَخَذَ بَعْضاً وَ تَرَکَ بَعْضاً وَ لَمْ یُسَمِّ سِعْراً فَإِنَّمَا لَهُ سِعْرُ یَوْمِهِ اَلَّذِی یَأْخُذُ فِیهِ مَا کَانَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 181 )
1 - حلبی گوید:
از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی آرد را از دیگران به چند درهم خریداری کرد و نصف آن را تحویل گرفته و نیمی دیگر را باقی گذاشت، آن گاه آمد و مشاهده کرد که آنها کم فروخته شده اند.
فرمود: اگر روزی که آن را فروخته قیمتش را معیّن نکرده است، می تواند ارزش همان روزی را که برای بردن بقیّه مراجعه کرده است دریافت کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 414 )
: حسن. قوله علیه السلام: ساعره قال الشیخ حسن (ره): هذا یدل علی أن المساعره تکفی فی البیع، و أنه یصح التصرف مع قصد البیع قبل المساعره انتهی. أقول: و یحتمل أن یکون المساعره کنایه عن تحقق البیع موافقا للمشهور و یحتمل الاستحباب علی تقدیر تحقق المساعره فقط.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 183 )
ص : 4540
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا رَأَیْتُمُ اَلْمَرْءَ لاَ یَسْتَحِی مِمَّا قَالَ وَ لاَ مِمَّا قِیلَ لَهُ فَاعْلَمُوا أَنَّهُ لِغَیَّهٍ أَوْ لِشِرْکٍ مِنْ شَیْطَانٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 83 )
ص : 4541
وَ رَوَی حَمَّادُ بْنُ یَحْیَی فِی اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ بَدْرٍ لاَ تُوَارُوا إِلاَّ مَنْ کَانَ کَمِیشاً.
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 187 )
ص : 4542
أَیْنَ یَغُرُّکُمْ سَرَابُ اَلْآمَالِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 182 )
ص : 4543
کشف، [کشف الغمه] ، مِنْ دَلاَئِلِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ سَعْدٍ اَلْإِسْکَافِ قَالَ: طَلَبْتُ اَلْإِذْنَ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقِیلَ لِی - لاَ تَعْجَلْ إِنَّ عِنْدَهُ قَوْماً مِنْ إِخْوَانِکُمْ فَمَا لَبِثْتُ أَنْ خَرَجَ عَلَیَّ اِثْنَا عَشَرَ رَجُلاً یُشْبِهُونَ اَلزُّطَّ وَ عَلَیْهِمْ أَقْبِیَهٌ ضَیِّقَاتٌ وَ بُتُوتٌ وَ خِفَافٌ فَسَلَّمُوا وَ مَرُّوا فَدَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ فَقُلْتُ لَهُ مَا أَعْرِفُ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ خَرَجُوا مِنْ عِنْدِکَ مَنْ هُمْ قَالَ هَؤُلاَءِ قَوْمٌ مِنْ إِخْوَانِکُمُ اَلْجِنِّ قَالَ قُلْتُ وَ یَظْهَرُونَ لَکُمْ فَقَالَ نَعَمْ یَغْدُونَ عَلَیْنَا فِی حَلاَلِهِمْ وَ حَرَامِهِمْ کَمَا تَغْدُونَ . یج، [الخرائج و الجرائح] ، عَنْ سَعْدٍ اَلْإِسْکَافِ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 269 )
کشف الغمه-سعد اسکاف گفت اجازه از حضرت باقر خواستم پیغام داد عجله نکن عده ای از برادرتان اینجا هستند چیزی نگذشت که دوازده مرد خارج شدند شبیه هندیها قباهای تنگی پوشیده بودند روی آن ردائی از خز و کفش بپا داشتند.سلام کردند و رد شدند. خدمت امام رسیده عرضکردم اینها را نشناختم که بودند.فرمود اینها برادران شما از جن بودند عرضکردم مگر برای شما آشکار میشوند؟فرمود بلی در مورد مسائل حلال و حرام همان طور که شما مراجعه میکنید آنها نیز می آیند و می پرسند.
( بحارالأنوار (جلد 46) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 187 )
ص : 4544
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ اَلْقُبْلَهُ عَلَی اَلْفَمِ إِلاَّ لِلزَّوْجَهِ وَ اَلْوَلَدِ اَلصَّغِیرِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 70 )
ص : 4545
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ خَرَجَ وَ مَعَهُ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَی مَشْرَبَهِ أَمِّ إِبْرَاهِیمَ فَصَعِدَ اَلْمَشْرَبَهَ ثُمَّ نَزَلَ فَقَالَ لِلرَّجُلِ زَالَتِ اَلشَّمْسُ فَقَالَ لَهُ أَنْتَ أَعْلَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَنَظَرَ فَقَالَ قَدْ زَالَتْ فَأَذَّنَ إِلَی أَنْ قَالَ وَ أَقَامَ اَلرَّجُلُ عَنْ یَمِینِهِ فَصَلَّی اَلظُّهْرَ أَرْبَعاً اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 470 )
ص : 4546
شی، [تفسیر العیاشی ] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْأَرْقَطِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ لِی تَنْزِلُ اَلْکُوفَهَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَتَرَوْنَ قَتَلَهَ اَلْحُسَیْنِ بَیْنَ أَظْهُرِکُمْ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا بَقِیَ مِنْهُمْ أَحَدٌ قَالَ فَإِذَا أَنْتَ لاَ تَرَی اَلْقَاتِلَ إِلاَّ مَنْ قَتَلَ أَوْ مَنْ وَلِیَ اَلْقَتْلَ أَ لَمْ تَسْمَعْ إِلَی قَوْلِ اَللَّهِ: قُلْ قَدْ جاءَکُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِی بِالْبَیِّناتِ وَ بِالَّذِی قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ فَأَیَّ رَسُولِ اَللَّهِ قَتَلَ اَلَّذِینَ کَانَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَیْنَ أَظْهُرِهِمْ وَ لَمْ یَکُنْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عِیسَی رَسُولٌ إِنَّمَا رَضُوا قَتْلَ أُولَئِکَ فَسُمُّوا قَاتِلِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 95 )
ص : 4547
حَدَّثَنِی عُمَرُ بْنُ شَبَّهَ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ حُکَیْمٍ ، عَنْ خَالِدِ بْنِ سَعِیدٍ ، وَ أَخْبَرَنِی أَیْضاً إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَیُّوبَ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ ، قَالُوا جَمِیعاً: کَانَ أَبُو زُبَیْدٍ اَلطَّائِیُّ نَدِیماً لِلْوَلِیدِ اِبْنِ عُقْبَهَ أَیَّامَ وِلاَیَتِهِ اَلْکُوفَهَ ، فَلَمَّا شَهِدُوا عَلَیْهِ بِالسُّکْرِ مِنَ اَلْخَمْرِ خَرَجَ عَنِ اَلْکُوفَهِ مَعْزُولاً، فَقَالَ أَبُو زُبَیْدٍ یَتَذَکَّرُ أَیَّامَهُ وَ نَدَامَتَهُ: مَنْ یَرَی اَلْعِیرَ لاِبْنِ أَرْوَی عَلَی ظَهْرِاَلْمَرَوْرَی حُدَاتُهُنَّ عِجَالٌ نَاعِجَاتٌ وَ اَلْبَیْتُ بَیْتُ أَبِی وَهْبٍخَلاَءٌ تَحِنُّ فِیهِ اَلشِّمَالُ یَعْرِفُ اَلْجَاهِلُ اَلْمُضَلَّلُ أَنَّ اَلدَّهْرَفِیهِ اَلنَّکْرَاءُ وَ اَلزِّلْزَالُ لَیْتَ شِعْرِی کَذَاکُمُ اَلْعَهْدُ أَمْ کَانُواأُنَاساً کَمَنْ یَزُولُ فَزَالُوا بَعْدَ مَا تَعْلَمِینَ یَا أُمَّ عَمْرٍوکَانَ فِیهِ عِزٌّ لَنَا وَ جَمَالٌ وَ وُجُوهٌ تَوَدُّنَا مُشْرِقَاتٌوَ نَوَالٌ إِذَا أُرِیدَ اَلنَّوَالُ أَصْبَحَ اَلْبَیْتُ قَدْ تَبَدَّلَ بِالْحَیِّوُجُوهاً کَأَنَّهَا اَلْأَقْیَالُ کُلُّ شَیْءٍ یَحْتَالُ فِیهِ اَلرِّجَالُغَیْرَ أَنْ لَیْسَ لِلْمَنَایَا اِحْتِیَالٌ وَ لَعَمْرُ اَلْإِلَهِ لَوْ کَانَ لِلسَّیْفِمَعْنَاهُ وَ لِلِّسَانِ مَقَالٌ مَا تَنَاسَیْتُکَ اَلصَّفَاءَ وَ لاَ اَلْوُدَّوَ لاَ حَالَ دُونَکَ اَلْأَشْغَالٌ وَ لَحَرَّمَتْ لَحْمَکَ اَلْمُتَعَضِّیضَلَّهٌ ضَلَّ حِلْمُهُمْ مَا اِغْتَالُوا قَوْلُهُمْ شُرْبُکَ اَلْحَرَامُ وَ قَدْ کَانَشَرَابٌ سِوَی اَلْحَرَامِ حَلاَلٌ وَ أَبِی ظَاهِرُ اَلْعَدَاوَهِ وَ اَلشَّنَآنِإِلاَّ مَقَالَ مَا لاَ یُقَالُ مِنْ رِجَالٍ تَقَارَضُوا مُنْکَرَاتٍلِیَنَالُوا اَلَّذِی أَرَادُوا فَنَالُوا غَیْرَ مَا طَالِبِینَ دَخْلاً وَ لَکِنْمَالَ دَهْرٌ عَلَی أُنَاسٍ فَمَالُوا مَنْ یَخُنْکَ اَلصَّفَاءَ أَوْ یَتَبَدَّلُأَوْ یَزُلْ مِثْلَ مَا یَزُولُ اَلظِّلاَلُ فَاعْلَمَنْ أَنَّنِی أَخُوکَ أَخُو اَلْوُدِّحَیَاتِی حَتَّی تَزُولَ اَلْجِبَالُ لَیْسَ بُخْلِی عَلَیْکَ یَوْماً بِمَالٍأَبَداً مَا أَقَلَّ نَعْلاً قِبَالٌ وَ لَکَ اَلنَّصْرُ بِاللِّسَانِ وَ بِالْکَفِّإِذَا کَانَ لِلْیَدَیْنِ مَصَالٌ ..
( السقیفه و فدک , جلد 1 , صفحه 124 )
ص : 4548
عَنْهُ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمْ یَخْصِبْ خِوَانٌ لاَ مِلْحَ عَلَیْهِ وَ أَصَحُّ لِلْبَدَنِ أَنْ یُبْدَأَ بِهِ فِی اَلطَّعَامِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 591 )
ص : 4549
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِلَهِی بَدَتْ قُدْرَتُکَ وَ لَمْ تَبْدُ هَیْبَتُکَ فَجَهِلُوکَ وَ بِهِ قَدَّرُوکَ وَ اَلتَّقْدِیرُ عَلَی غَیْرِ مَا بِهِ وَصَفُوکَ فَإِنِّی بَرِیءٌ یَا إِلَهِی مِنَ اَلَّذِینَ بِالتَّشْبِیهِ طَلَبُوکَ لَیْسَ کَمِثْلِکَ شَیْءٌ إِلَهِی وَ لَنْ یُدْرِکُوکَ وَ ظَاهِرُ مَا بِهِمْ مِنْ نِعَمِکَ دَلِیلُهُمْ عَلَیْکَ لَوْ عَرَفُوکَ وَ فِی خَلْقِکَ یَا إِلَهِی مَنْدُوحَهٌ أَنْ یَتَنَاوَلُوکَ بَلْ سَوَّوْکَ بِخَلْقِکَ فَمِنْ ثَمَّ لَمْ یَعْرِفُوکَ وَ اِتَّخَذُوا بَعْضَ آیَاتِکَ رَبّاً فَبِذَلِکَ وَصَفُوکَ تَعَالَیْتَ رَبِّی عَمَّا بِهِ اَلْمُشَبِّهُونَ نَعَتُوکَ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 609 )
2 - امام هشتم میگفت خدایا توانائیت عیان شد و هیبت تو نهان ماند و تو را ندانستند و بدان اندازه کردند و درست نبود، من معبودا بیزارم از آنها که تو را به تشبیه جستند (مانند تو چیزی نیست) و تو را درک نکردند آنچه از نعمتت بر آنها عیان است رهنمای به تو است اگر تو را شناسند و در خلق تو راه چاره هست که بتو رسند، بلکه تو را با خلق تو برابر ساختند و از این جهت تو را نشناختند و پاره ای نشانه هایت پروردگارا دانستند و تو را بدان وصف کردند، برتری ای پروردگارم از آنچه مشبهه تو را ستودند.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 609 )
2.امام رضا علیه السّلام در نیایش خود چنین گفت:خدایا!قدرت تو آشکار شد و هیبت تو پنهان مانده است.مردمان تو را نشناختند.خدایا!من بیزاری می طلبم از آنان که تو را همانند چیزی نمایاندند و تو را نشناختند.خدایا!آن چه از نعمت تو بر آنان آشکار است،هدایت گر به سوی تو است،اگر تو را بشناسند.در آفرینش تو راهی به منظور درک تو وجود دارد.اما آنان تو را با آفریده هایت یکسان گرفتند و ازاین رو نسبت به تو نادان ماندند.آنان بخشی از نشانه های تو را آگاه بودند و تو را بدان توصیف کردند.خدایا!تو برتر از آن چه هستی که«مشبهه»تو را وصف کردند.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 447 )
ص : 4550
عدّه من أصحابنا ، عن سهل بن زیاد ، عن محمّد بن الحسن بن شمون ، عن عبد اللّه بن عبد الرّحمن ، عن عبد اللّه بن القاسم ، عن عمرو بن أبی المقدام ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - أنّه قال: [ألا و إنّ] لکلّ شیء جوهرا و جوهر ولد آدم محمّد و نحن و شیعتنا، [بعدنا] یا حبّذا شیعتنا ما أقربهم من عرش اللّه، و أحسن صنع اللّه إلیهم یوم القیامه! و اللّه، لولا أن یتعاظم النّاس ذلک أو یتداخلهم زهو لسلّمت علیهم الملائکه قبلا. و اللّه، ما من عبد من شیعتنا یتلو القرآن فی صلاته قائما إلاّ و له بکلّ حرف خمسون حسنه، و لا فی غیر صلاه إلاّ و له [بکلّ حرف] عشر حسنات. و إنّ للصّامت من شیعتنا لأجر من قرأ القرآن کلّه ممّن خالفه [أنتم و اللّه علی فرشکم نیام لکم أجر المجاهدین] و أنتم و اللّه فی صلاتکم لکم أجر الصّافّین فی سبیل اللّه، و أنتم و اللّه الّذین قال اللّه - عزّ و جلّ-: وَ نَزَعْنا ما فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْواناً عَلی سُرُرٍ مُتَقابِلِینَ . إنّما شیعتنا أصحاب الأربع الأعین: عینان فی الرّأس و عینان فی القلب. ألا و إنّ الخلائق کلّهم کذلک، ألا و إنّ اللّه - عزّ و جلّ - فتح أبصارکم و أعمی أبصارهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 139 )
ص : 4551
أَبُو بَصِیرٍ فِی حَدِیثِهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ أَخَذَ یَمْسَحُ اَلْعَرَقَ عَنْ وَجْهِ عَلِیٍّ وَ یَمْسَحُ بِهِ وَجْهَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 298 )
ص : 4552
10784-10 التهذیب ،1/5/198/4 التیملی عن ابن بقاح عن عبد السلام بن سالم عن سیف بن عمیره عن عمرو بن شمر عن جابر قال سمعت أبا جعفر علیه السّلام یقول: کان رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله یفطر علی الأسودین قلت رحمک اللّه و ما الأسودان قال التمر أو الزبیب و الماء و یتسحر بهما.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 244 )
ص : 4553
وَ عَنْ حَفْصِ بْنِ عِمْرَانَ اَلْأَزْرَقِ اَلْبُرْجُمِیِّ عَنْ نَافِعِ بْنِ عُمَرَ اَلْجُمَحِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی مَلِیکَهَ قَالَ: قَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَمْرِو بْنِ اَلْعَاصِ لِأَبِیهِ لَوْ لاَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَرَ بِطَوَاعِیَتِکَ مَا سِرْتُ هَذَا اَلْمَسِیرَ أَ مَا سَمِعْتَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ لِعَمَّارٍ تَقْتُلُکَ اَلْفِئَهُ اَلْبَاغِیَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 25 )
ص : 4554
کَنْزُ اَلْکَرَاجُکِیِّ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْوَاسِطِیِّ عَنِ اَلتَّلَّعُکْبَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ هَوْذَهَ جَمِیعاً عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا ظَهَرَتِ اَلْحَبَشَهُ بِالْیَمَنِ وَجَّهَ یَکْسُومُ مَلِکُ اَلْحَبَشَهِ بِقَائِدَیْنِ مِنْ قُوَّادِهِ یُقَالُ لِأَحَدِهِمَا أَبْرَهَهُ وَ اَلْآخَرِ أَرْبَاطُ فِی عَشَرَهٍ مِنَ اَلْفِیَلَهِ کُلُّ فِیلٍ فِی عَشَرَهِ آلاَفٍ لِهَدْمِ بَیْتِ اَللَّهِ اَلْحَرَامِ فَلَمَّا صَارُوا بِبَعْضِ اَلطَّرِیقِ وَقَعَ بَأْسُهُمْ بَیْنَهُمْ وَ اِخْتَلَفُوا فَقَتَلَ أَبْرَهَهُ أَرْبَاطَ وَ اِسْتَوْلَی عَلَی اَلْجَیْشِ فَلَمَّا قَارَبَ مَکَّهَ طَرَدَ أَصْحَابُهُ عِیراً لِعَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ بْنِ هَاشِمٍ فَصَارَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ إِلَی أَبْرَهَهَ وَ کَانَ تَرْجُمَانُ أَبْرَهَهَ وَ اَلْمُسْتَوْلِی عَلَیْهِ اِبْنَ دَایَهٍ لِعَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ فَقَالَ اَلتَّرْجُمَانُ لِأَبْرَهَهَ هَذَا سَیِّدُ اَلْعَرَبِ وَ دَیَّانُهَا فَأَجِّلْهُ وَ أَعْظِمْهُ ثُمَّ قَالَ لِکَاتِبِهِ سَلْهُ مَا حَاجَتُهُ فَسَأَلَهُ فَقَالَ إِنَّ أَصْحَابَ اَلْمَلِکِ طَرَدُوا لِی نَعَماً فَأْمُرْ بِرَدِّهَا ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی اَلتَّرْجُمَانِ فَقَالَ قُلْ لَهُ عَجَباً لِقَوْمٍ سَوَّدُوکَ وَ رَأَّسُوکَ عَلَیْهِمْ حَیْثُ تَسْأَلُنِی فِی عِیرٍ لَکَ وَ قَدْ جِئْتُ لِأَهْدِمَ شَرَفَکَ وَ مَجْدَکَ وَ لَوْ سَأَلْتَنِی اَلرُّجُوعَ عَنْهُ لَفَعَلْتُ فَقَالَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ إِنَّ هَذِهِ اَلْعِیرَ لِی وَ أَنَا رَبُّهَا فَسَأَلْتُکَ إِطْلاَقَهَا وَ إِنَّ لِهَذِهِ اَلْبَنِیَّهِ رَبّاً یَدْفَعُ عَنْهَا قَالَ فَإِنِّی عَادٍ لِهَدْمِهَا حَتَّی أَنْظُرَ مَا ذَا یَفْعَلُ فَلَمَّا اِنْصَرَفَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ رَحَلَ أَبْرَهَهُ بِجَیْشِهِ فَإِذَا هَاتِفٌ یَهْتِفُ فِی اَلسَّحَرِ اَلْأَکْبَرِ یَا أَهْلَ مَکَّهَ أَتَاکُمْ أَهْلُ عَکَّهَ بِجَحْفَلٍ جَرَّارٍ یَمْلَأُ اَلْأَنْدَارَ مِلْءَ اَلْجِفَارِ فَعَلَیْهِمْ لَعْنَهُ اَلْجَبَّارِ فَأَنْشَأَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ یَقُولُ شِعْرَ أَیُّهَا اَلدَّاعِی لَقَدْ أَسْمَعْتَنِیکُلَّ مَا قُلْتَ وَ مَا بِی مِنْ صَمَمٍ إِنَّ لِلْبَیْتِ لَرَبّاً مَانِعاًمَنْ یَرِدْهُ بِأَثَامٍ یُصْطَلَمْ رَامَهُ تُبَّعٌ فِی أَجْنَادِهِ حِمْیَرٌ وَ اَلْحَیُّ مِنْ آلِ إِرَمَ هَلَکَتْ بِالْبَغْیِ فِیهِمْ جُرْهُمٌبَعْدَ طَسْمٍ وَ حَدِیسٍ وَ جُشَمٍ وَ کَذَاکَ اَلْأَمْرُ فِیمَنْ کَادَهُلَیْسَ أَمْرُ اَللَّهِ بِالْأَمْرِ اَلْأَمَمِ نَحْنُ آلُ اَللَّهِ فِیمَا قَدْ خَلاَلَمْ یَزَلْ ذَاکَ عَلَی عَهْدِ إِبْرَهَمَ نَعْرِفُ اَللَّهَ وَ فِینَا شِیمَهٌصِلَهُ اَلرَّحِمِ وَ نُوفِی بِالذِّمَمِ لَمْ یَزَلْ لِلَّهِ فِینَا حُجَّهٌیَدْفَعُ اَللَّهُ بِهَا عَنْهَا اَلنِّقَمَ وَ لَنَا فِی کُلِّ دَوْرٍ کَرَّهٌنَعْرِفُ اَلدِّینَ وَ طَوْراً فِی اَلْعَجَمِ فَإِذَا مَا بَلَغَ اَلدَّوْرُ إِلَیمُنْتَهَی اَلْوَقْتِ أَتَی اَلطِّینَ فَدْمٌ بِکِتَابٍ فُصِّلَتْ آیَاتُهُفِیهِ تِبْیَانُ أَحَادِیثِ اَلْأُمَمِ فَلَمَّا أَصْبَحَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ جَمَعَ بَنِیهِ وَ أَرْسَلَ اَلْحَارِثَ اِبْنَهُ اَلْأَکْبَرَ إِلَی أَعْلَی أَبِی قُبَیْسٍ فَقَالَ اُنْظُرْ یَا بُنَیَّ مَا ذَا یَأْتِیکَ مِنْ قِبَلِ اَلْبَحْرِ فَرَجَعَ فَلَمْ یَرَ شَیْئاً فَأَرْسَلَ وَاحِداً بَعْدَ آخَرَ مِنْ وُلْدِهِ فَلَمْ یَأْتِهِ أَحَدٌ مِنْهُمْ عَنِ اَلْبَحْرِ بِخَبَرٍ فَدَعَا عَبْدَ اَللَّهِ وَ إِنَّهُ لَغُلاَمٌ حِینَ أَیْفَعَ وَ عَلَیْهِ ذُؤَابَهٌ تَضْرِبُ إِلَی عَجُزِهِ فَقَالَ اِذْهَبْ فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی فَاعْلُ أَبَا قُبَیْسٍ فَانْظُرْ مَا ذَا تَرَی یَجِیءُ مِنَ اَلْبَحْرِ فَنَزَلَ مُسْرِعاً فَقَالَ یَا سَیِّدَ اَلنَّادِی رَأَیْتُ سَحَاباً مِنْ قِبَلِ اَلْبَحْرِ مُقْبِلاً یَسْتَفِلُ تَارَهً وَ یَرْتَفِعُ أُخْرَی إِنْ قُلْتُ غَیْماً قُلْتُهُ وَ إِنْ قُلْتُ جَهَاماً خِلْتُهُ یَرْتَفِعُ تَارَهً وَ یَنْحَدِرُ أُخْرَی فَنَادَی عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ یَا مَعْشَرَ قُرَیْشٍ اُدْخُلُوا مَنَازِلَکُمْ فَقَدْ أَتَاکُمُ اَللَّهُ بِالنَّصْرِ مِنْ عِنْدِهِ فَأَقْبَلَتِ اَلطَّیْرُ اَلْأَبَابِیلُ فِی مِنْقَارِ کُلِّ طَائِرٍ حَجَرٌ وَ فِی رِجْلَیْهِ حَجَرَانِ فَکَانَ اَلطَّائِرُ اَلْوَاحِدُ یَقْتُلُ ثَلاَثَهً مِنْ أَصْحَابِ أَبْرَهَهَ کَانَ یُلْقِی اَلْحَجَرَ فِی قِمَّهِ رَأْسِ اَلرَّجُلِ فَیَخْرُجُ مِنْ دُبُرِهِ وَ قَدْ قَصَّ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی نَبَأَهُمْ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِأَصْحابِ اَلْفِیلِ اَلسُّورَهَ اَلسِّجِّیلُ اَلصُّلْبُ مِنَ اَلْحِجَارَهِ وَ اَلْعَصْفُ وَرَقُ اَلزَّرْعِ وَ مَأْکُولٌ یَعْنِی کَأَنَّهُ قَدْ أُخِذَ مَا فِیهِ مِنَ اَلْحَبِّ فَأُکِلَ وَ بَقِیَ لاَ حَبَّ فِیهِ وَ قِیلَ إِنَّ اَلْحِجَارَهَ کَانَتْ إِذَا وَقَعَتْ عَلَی رُءُوسِهِمْ وَ خَرَجَتْ مِنْ أَدْبَارِهِمْ بَقِیَتْ أَجْوَافُهُمْ فَارِغَهً خَالِیَهً حَتَّی یَکُونُ اَلْجِسْمُ کَقِشْرِ اَلْحَنْظَلَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 15 , صفحه 139 )
ص : 4555
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : فِطْرُکَ لِأَخِیکَ اَلْمُسْلِمِ وَ إِدْخَالُکَ اَلسُّرُورَ عَلَیْهِ أَعْظَمُ أَجْراً مِنْ صِیَامِکَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 362 )
ص : 4556
ابن شهرآشوب: قال: أجاز فی المنتهی الحسن الجرجانی فی بصائر الدرجات بثلاثه طرق: أنّه دخل رجل علی الصادق علیه السلام - فلمزه رجل من أصحابنا، [فقال الصادق - علیه السلام-] و أخذ علی شیبته: إن کنت لا أعرف الرجال إلاّ بما ابلّغ عنهم فبئست الشیبه شیبتی .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 117 )
ص : 4557
وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : إِذَا قَامَ قَائِمُنَا أَذْهَبَ اَللَّهُ عَنْ شِیعَتِنَا اَلْعَاهَهَ وَ جَعَلَ قُلُوبَهُمْ کَزُبَرِ اَلْحَدِیدِ وَ جَعَلَ قُوَّهَ اَلرَّجُلِ مِنْهُمْ قُوَّهَ أَرْبَعِینَ رَجُلاً وَ یَکُونُونَ حُکَّامَ اَلْأَرْضِ وَ سَنَامَهَا.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 295 )
امام سجاد(علیه السّلام)فرموده است:چون قائم ما قیام کند خداوند بیماری و اندوه را از شیعیان ما برمی دارد و دلهای آنان را همچون آهن استوار می فرماید و نیروی هر مرد از ایشان را برابر چهل مرد قرار می دهد و آنان حکام و گزیدگان زمین خواهند بود .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 477 )
ص : 4558
وَ عَنِ اَلْبُخَارِیِّ فِی مُنَازَعَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَلْعَبَّاسِ فِی ما أَفاءَ اَللّهُ عَلی رَسُولِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ بَنِی اَلنَّضِیرِ أَنَّهُ قَالَ عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ : فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ : أَنَا وَلِیُّ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَقَبَضَهَا فَعَمِلَ فِیهَا بِمَا عَمِلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنْتُمَا حِینَئِذٍ - وَ أَقْبَلَ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَلْعَبَّاسِ - تَزْعُمَانِ أَنَّ أَبَا بَکْرٍ فِیهَا کَذَا، وَ اَللَّهُ یَعْلَمُ أَنَّهُ فِیهَا صَادِقٌ بَارٌّ رَاشِدٌ تَابِعٌ لِلْحَقِّ، وَ کَذَلِکَ زَادَ فِی حَقِّ نَفْسِهِ قَالَ: وَ اَللَّهُ یَعْلَمُ أَنِّی فِیهَا صَادِقٌ بَارٌّ رَاشِدٌ تَابِعٌ لِلْحَقِّ. إلی آخر الخبر. - وَ قَدْ رَوَی اِبْنُ أَبِی اَلْحَدِیدِ فِی شَرْحِ نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ مِنْ کِتَابِ اَلسَّقِیفَهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْجَوْهَرِیِّ مِثْلَهُ بِأَسَانِیدَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 361 )
ص : 4559
وَ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَکَمِ اَلْکُوفِیُّ بِبَغْدَادَ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ حَمْدَانَ الخصبی[اَلْحُضَیْنِیُّ] قَالَ حَدَّثَنِی عُثْمَانُ بْنُ سَعْدٍ العموی[اَلْعَمْرِیُّ] قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مِهْرَانَ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ اَلْحَسَنِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی خَلَفُ بْنُ اَلْمُفَلَّسِ قَالَ حَدَّثَنِی نُعَیْمُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیُّ عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْکَابُلِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ مُتَفَکِّرٌ مَغْمُومٌ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا لِی أَرَاکَ مُتَفَکِّراً قَالَ یَا بُنَیَّ إِنَّ اَلرُّوحَ اَلْأَمِینَ قَدْ أَتَانِی فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اَلْعَلِیُّ اَلْأَعْلَی یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ لَکَ إِنَّکَ قَدْ قَضَیْتَ نُبُوَّتَکَ وَ اِسْتَکْمَلْتَ أَیَّامَکَ فَاجْعَلِ اَلاِسْمَ اَلْأَکْبَرَ وَ مِیرَاثَ اَلْعِلْمِ وَ آثَارَ عِلْمِ اَلنُّبُوَّهِ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَإِنِّی لاَ أَتْرُکُ اَلْأَرْضَ إِلاَّ وَ فِیهَا عَالِمٌ یُعْرَفُ بِهِ طَاعَتِی وَ یُعْرَفُ بِهِ وَلاَیَتِی فَإِنِّی لَمْ أَقْطَعْ عَلَی اَلنُّبُوَّهِ مِنَ اَلْغَیْبِ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ کَمَا لَمْ أَقْطَعْهَا مِنْ ذُرِّیَّاتِ اَلْأَنْبِیَاءِ اَلَّذِینَ کَانُوا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ أَبِیکَ آدَمَ قُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَمَنْ یَمْلِکُ هَذَا اَلْأَمْرَ بَعْدَکَ قَالَ أَبُوکَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ أَخِی وَ خَلِیفَتِی وَ یَمْلِکُ بَعْدَ عَلِیٍّ اَلْحَسَنُ ثُمَّ تَمْلِکُ أَنْتَ وَ تِسْعَهٌ مِنْ صُلْبِکَ یَمْلِکُهُ اِثْنَا عَشَرَ إِمَاماً ثُمَّ یَقُومُ قَائِمُنَا یَمْلَأُ اَلدُّنْیَا قِسْطاً وَ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً وَ یَشْفِی صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِینَ هُمْ شِیعَتُهُ وَ هَذَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَوَی عَنْهُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سَعْدٍ وَ مُوسَی بْنُ عَبْدِ رَبِّهِ وَ یَزِیدُ اَلسَّمَّانُ وَ إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَطَاءٌ : .
( کفایه الأثر فی النص علی الأئمه الإثنی عشر , جلد 1 , صفحه 177 )
ص : 4560
وَ بِالْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : ثَلاَثَهٌ یَزِدْنَ فِی اَلْحِفْظِ وَ یَذْهَبْنَ بِالْبَلْغَمِ قِرَاءَهُ اَلْقُرْآنِ وَ اَلْعَسَلُ وَ اَللُّبَانُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 290 )
و از امیر المؤمنین علیه السّلام که سه چیز حافظه فزایند و بلغم زدایند:خواندن قرآن،خوردن عسل و کندر،
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 99 )
ص : 4561
نهج، [نهج البلاغه] ، وَ مِنْ خُطْبَهٍ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی ذِکْرِ أَصْحَابِ اَلْجَمَلِ : فَخَرَجُوا یَجُرُّونَ حُرْمَهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا تُجَرُّ اَلْأَمَهُ عِنْدَ شِرَائِهَا مُتَوَجِّهِینَ بِهَا اَلْبَصْرَهَ فَحَبَسَا نِسَاءَهُمَا فِی بُیُوتِهِمَا وَ أَبْرَزَا حَبِیسَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَهُمَا وَ لِغَیْرِهِمَا فِی جَیْشٍ مَا مِنْهُمْ رَجُلٌ إِلاَّ وَ قَدْ أَعْطَانِیَ اَلطَّاعَهَ وَ سَمَحَ لِی بِالْبَیْعَهِ طَائِعاً غَیْرَ مُکْرَهٍ فَقَدِمُوا عَلَی عَامِلِی بِهَا وَ خُزَّانِ بَیْتِ مَالِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ غَیْرِهِمْ مِنْ أَهْلِهَا فَقَتَلُوا طَائِفَهً صَبْراً وَ طَائِفَهً غَدْراً فَوَ اَللَّهِ لَوْ لَمْ یُصِیبُوا مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ إِلاَّ رَجُلاً وَاحِداً مُعْتَمِدِینَ لِقَتْلِهِ بِلاَ جُرْمٍ جَرَّهُ لَحَلَّ لِی قَتْلُ ذَلِکَ اَلْجَیْشِ کُلِّهِ إِذْ حَضَرُوهُ فَلَمْ یُنْکِرُوهُ وَ لَمْ یَدْفَعُوا بِلِسَانٍ وَ لاَ بِیَدٍ دَعْ مَا إِنَّهُمْ قَدْ قَتَلُوا مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ مِثْلَ اَلْعِدَّهِ اَلَّتِی دَخَلُوا بِهَا عَلَیْهِمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 92 )
ص : 4562
وَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدٍ اَلزُّهْرِیِّ قَالَ: حجَّ هِشَامُ بْنُ عَبْدِ اَلْمَلِکِ فَدَخَلَ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ مُتَّکِئاً عَلَی یَدِ سَالِمٍ مَوْلاَهُ وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ جَالِسٌ فَقَالَ لَهُ سَالِمٌ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ هَذَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ هِشَامٌ اَلْمَفْتُونُ بِهِ أَهْلُ اَلْعِرَاقِ قَالَ نَعَمْ قَالَ اِذْهَبْ إِلَیْهِ فَقُلْ لَهُ یَقُولُ لَکَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا اَلَّذِی یَأْکُلُ اَلنَّاسُ وَ یَشْرَبُونَ إِلَی أَنْ یُفْصَلَ بَیْنَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ؟ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُحْشَرُ اَلنَّاسُ عَلَی مِثْلِ قُرْصَهِ اَلْبُرِّ اَلنَّقِیِّ فِیهَا أَنْهَارٌ مُتَفَجِّرَهٌ یَأْکُلُونَ وَ یَشْرَبُونَ حَتَّی یُفْرَغَ مِنَ اَلْحِسَابِ - قَالَ فَرَأَی هِشَامٌ أَنَّهُ قَدْ ظَفِرَ بِهِ فَقَالَ اَللَّهُ أَکْبَرُ اِذْهَبْ إِلَیْهِ فَقُلْ لَهُ مَا أَشْغَلَهُمْ عَنِ اَلْأَکْلِ وَ اَلشُّرْبِ یَوْمَئِذٍ؟ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ هُمْ فِی اَلنَّارِ أَشْغَلُ وَ لَمْ یُشْغَلُوا عَنْ أَنْ قَالُوا- أَفِیضُوا عَلَیْنا مِنَ اَلْماءِ أَوْ مِمّا رَزَقَکُمُ اَللّهُ فَسَکَتَ هِشَامٌ لاَ یُرْجِعُ کَلاَماً .
( الاحتجاج , جلد 2 , صفحه 323 )
و از عبد الرّحمن بن عبد اللّه الزّهری منقول و مرویست که:در سالی که هشام بن عبد الملک ارادۀ حجّ بیت اللّه الحرام نمود در هنگام که داخل مسجد الحرام میشد تکیه بر دست غلام خود سالم نموده بود در آن حال ولیّ ایزد متعال حضرت محمّد بن علیّ بن الحسین بن علیّ علیهم سلام اللّه الواحد الفعّال در مسجد ایزد علاّم نشسته بود چون سالم آن امام أهل عالم را دید در همان دم بمولای خود گفت:یا أمیر المؤمنین این است محمّد بن علیّ بن الحسین(علیهما السّلام). هشام گفت:همین است که أهل عراق مفتون و فدوی او باشد؟ ای سالم بنزد او رو و بگوی أمیر المؤمنین میگوید که چه چیز است آنکه مردم در روز قیامت و در وقت حساب و کتابت مشتغل بأکل و شرب آن گردند تا آن وقت که در میان ایشان حکم بجنان یا بدخول نیران شود؟ چون سالم پیغام هشام بآن امام علیه السّلام رسانید در همان ساعت آن امام الامّه باقبال و سعادت فرمود که آن در وقت و زمانی است که جنّ و بشر در آن محشر بأمر ایزد أکبر که بر مثال فرضه زمین پاک بلا احجار که در آن فواکه و أثمار عیون و أنهار بسیار ظاهر و آشکار باشد حاضر شوند و در آن مأکل و مشرب أکل و شرب نمایند تا آنکه ایزد وهّاب از کتاب و حساب فارغ گردد. چون سالم بعد از استماع جواب امام(علیه السّلام)بنزد هشام آمده پیغام او را مجاب گردانید هشام دید که آن خلاصۀ دودمان سیّد البشر در کلام برو مظفّر است در همان أثر از روی اضطرار و تحیّر گفت:اللّه أکبر ای سالم مراجعت بنزد أبا جعفر محمّد بن علیّ الباقر(علیه السّلام)نمائی و از او استعلام و استفهام فرمای که در آن روز در آن محلّ چه چیز آن مردم را از شرب و أکل معطّل گرداند؟ چون کرّۀ ثانیه سالم غلام هشام بخدمت آن امام الأنام پیغام گذارد و آن حضرت فرمود که:گرفتاری مردمان بدوزخ تابان ایشان را مشتغل از آن شرب و أکل گرداند و آن طایفه را منع از گفتن این کلام
أَفِیضُوا عَلَیْنا مِنَ اَلْماءِ أَوْ مِمّا رَزَقَکُمُ اَللّهُ
نماید. چون سالم این پیغام بهشام نافرجام رسانید او را سکوت تامّ و بهت لا کلام حاصل شد بنوعی که او را قدرت رجعت بکلام در آن مقصد و مرام نماند
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 3 , ص 221 )
202-عبد الرّحمن بن عبد الزّهری گوید: زمانی که هشام بن عبد الملک به سفر حجّ رفته بود با تکیه به دست سالم-از موالی او-داخل مسجد الحرام شد، در آنجا امام باقر علیه السّلام نشسته بود، سالم گفت: ای أمیر مؤمنان، این فرد محمّد بن علیّ بن الحسین است، هشام گفت: همان که أهل عراق سرگشتۀ اویند؟ گفت: آری، هشام گفت: نزد او برو و بگو أمیر المؤمنین می پرسد: آب و خوراک مردم پیش از جدا شدن در روز قیامت چیست؟ امام باقر علیه السّلام فرمود: مردم در مکانی همچو قرص نانی پاک محشور شوند، که در آن رودهای جوشانی است می خورند و می نوشند تا از حساب فارغ شوند. راوی گوید: هشام دید که آن حضرت از پس جواب برآمد، پس گفت: اللّه اکبر، نزد او رفته و بگو: مردم در آن روز کجا به خوردن و آشامیدن می رسند؟! امام علیه السّلام در پاسخ فرمود: اینان در آتش مشغولتر از روز رستاخیز خواهند بود و با این حال از خوردن و آشامیدن غافل نیستند که [دوزخیان به أهل بهشت] گویند:«از آب یا از آنچه خداوند روزیتان کرده بر ما فرو ریزید-اعراف:50»!. با شنیدن این پاسخ؛ هشام خموش گشته و دیگر حرفی نزد.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 161 )
ص : 4563
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی عَنْهُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ رَأَی رِجَالاً مِنْ نَارٍ عَلَی مَنَابِرَ وَ یَرُدُّونَ اَلنَّاسَ عَلَی أَعْقَابِهِمُ اَلْقَهْقَرَی، وَ لَسْنَا نُسَمِّی أَحَداً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 526 )
ص : 4564
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ عَوَّاضٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تَصْلُحُ اَلْمَسْأَلَهُ إِلاَّ فِی ثَلاَثٍ فِی دَمٍ مُقْطَعٍ أَوْ غُرْمٍ مُثْقِلٍ أَوْ حَاجَهٍ مُدْقِعَهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 152 )
ص : 4565
17178-23 الکافی ،1/14/437/6 محمد عن ابن عیسی عن موسی بن القاسم عن محمد بن علی بن جعفر عن الرضا علیه السّلام قال: جاء رجل إلی أبی جعفر علیه السّلام فقال یا أبا جعفر ما تقول فی الشطرنج التی یلعب بها الناس فقال أخبرنی أبی علی بن الحسین عن الحسین بن علی عن أمیر المؤمنین علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله من کان ناطقا و کان منطقه بغیر ذکر اللّه عز و جل کان لاغیا و من کان صامتا و کان صمته لغیر ذکر اللّه کان ساهیا ثم سکت فقام الرجل فانصرف.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 231 )
ص : 4566
عَنْ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَوْسَطِ ما تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ قَالَ هُوَ کَمَا یَکُونُ فِی اَلْبَیْتِ مَنْ یَأْکُلُ أَکْثَرَ مِنَ اَلْمُدِّ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَأْکُلُ أَقَلَّ مِنَ اَلْمُدِّ فَبَیْنَ ذَلِکَ فَإِنْ شِئْتَ جَعَلْتَ لَهُمْ أُدْماً وَ اَلْأُدْمُ أَدْنَاهُ اَلْمِلْحُ وَ أَوْسَطُهُ اَلزَّیْتُ وَ اَلْخَلُّ وَ أَرْفَعُهُ اَللَّحْمُ .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 629 )
ص : 4567
و عن محمد بن عجلان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا قام القائم دعا الناس إلی الإسلام جدیدا و هداهم إلی أمر قد دثر فضل عنه الجمهور و إنما سمی القائم مهدیا لأنه یهدی إلی أمر مضلول عنه و سمی بالقائم لقیامه بالحق.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 469 )
ص : 4568
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَجَّالِ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ ثَعْلَبَهَ عَنْ زُرَارَهَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا عُبِدَ اَللَّهُ بِشَیْءٍ مِثْلِ اَلْبَدَاءِ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 146 )
زراره از یکی از دو امام (پنجم یا ششم) نقل میکند که فرمود: خدا بچیزی چون بداء پرستش نشده است
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 200 )
1-از یکی از دو امام(امام باقر یا صادق علیهما السّلام)،فرمود:خدا به چیزی مانند بداء پرستش نشده است،
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 421 )
1-زراره از امام باقر یا امام صادق نقل می کند که فرمود:چیزی مانند بداء پرستش نشده است،
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 383 )
الحدیث الاول قوله رحمه اللّه:عن أبی اسحاق ثعلبه الطریق صحیح،و الصحیح عن أبی اسحاق ثعلبه باسقاط«عن»من البین کما فی بعض النسخ،و کذلک فی کتاب التوحید للصدوق رضوان اللّه تعالی علیه.و ثعلبه هذا هو ثعلبه بن میمون،ذکره الکشی فیمن أجمعت العصابه علی تصحیح ما یصح عنه،و ذکر أن کنیته أبو اسحاق الفقیه.و قال النجاشی.ثعلبه ابن میمون مولی بنی أسد[ثمه]مولی بنی سلامه،منهم أبو اسحاق النحوی، کان وجها فی أصحابنا قارئا فقیها[نحویا]لغویا راویه،و کان حسن العمل کثیر العباده و الزهد،روی عن أبی عبد اللّه و أبی الحسن علیهما السلام . و الشیخ فی کتاب الرجال أورده فی أصحاب أبی الحسن علیه السلام و أطلق فی کنیته فقال:ثعلبه بن میمون کوفی،له کتاب،روی عن أبی عبد اللّه علیه السلام، یکنی أبا اسحاق. قلت:و فی الاخبار کثیرا و خصوصا فی التهذیب عن أبی اسحاق النحوی عن أبی عبد اللّه علیه السلام.
( التعلیقه علی کتاب الکافی ؛ ج 1 , ص 359 )
قال علیه السلام:مثل البداء. [ص146 ح1] أقول: أی مثل التصدیق بالبداء والإذعان له،وذلک لأنّ إنکار البداء یتضمّن القول بعدم قدرته علی إیجاد الحوادث المتعاقبه المترتّبه زماناً حیث یلزم منه کونه تعالی زمانیّاً متغیّراً من حال إلی حال،ولیس الأمر کما توهّموا؛لأنّ زمانیّه الآثار وتعاقبها یستلزم التغیّر فی معلوماته ومعلولاته،وهی بالقیاس إلیه تعالی غیر متغیّره ولا متعاقبه،معنی البداء للّه تعالی أن یتجدّد عنه أثر لم یعلم أحد من خلقه قبل صدوره عنه أنّه یصدر عنه . وفی اللغه:البداء-بفتح الباء الموحّده والدال المهمله والمدّ-مصدر قولک:بَدا له فی هذا الأمر،یبدو أی نشأ له فیه رأی . والمراد به هنا تجدّد أثره تعالی باعتبار صدوره عنه بالقدره أی تکون الآثار الصادره عنه المترتّبه بحسب الأزمنه نظراً إلی جناب قدسه غیر مترتّبه؛لأنّها نسبه متغیّرٍ إلی ثابت،وهو دهر له. وفی کتاب الملل والنحل فی ترجمه النظّام من المعتزله:من مذهبه أنّ اللّه تعالی خلق الموجوداتِ دفعه واحده علی ما هی علیها الآنَ:معادنَ ونباتاً وحیواناً وإنساناً لم یتقدّم خلقُ آدَم خلقَ أولاده غیرَ أنّ اللّه تعالی أمکن بعضها فی بعض،والتقدّم والتأخّر إنّما یقع فی ظهورها من مکانها دون حدوثها ووجودها .انتهی. وإنّما یطلق علیه بالنظر إلی من لا یعلم،وربّما اعتبر فی البداء ظنّ من لا یعلم بأنّه لا یصدر،والمخالفون نسبوا إلینا البداء بمعنی الندامه إلیه تعالی فقد غفلوا أو تغافلوا. ثمّ بما قرّرنا أنّ الترتّب والتغیّر فی المعلولات لا یوجب تغیّراً فی علمه تعالی ولا انقلابَ علمه جهلاً،ولا تخلّفَ المعلول عن علّته والتفصیل علی ما اُفید ذلک حیث قال:البَداء ممدود علی وزن السَماء،وهو فی اللغه اسم لما ینشأ للمراء من الرأی فی أمر،ویظهر له من الصواب فیه،ولا یستعمل الفعل منه مفطوماً عن اللام الجارّه، وأصل ذلک من البُدُوّ بمعنی الظهور.یقال:بدا الأمر یبدو بدوّا،أی ظهر،وبدا الفلان فی هذا الأمر بداءً،أی نشأ وتجدّد له فیه رأی جدید یستصوبه،وفعل فلان کذا ثمّ بدا له أی تجدّد وحدث له رأی بخلافه،وهو ذو بَدَواتٍ بالتاء-قاله الجوهری فی الصحاح ، والفیروزآبادی فی القاموس ،وصاحب الکشّاف فی أساس البلاغه -وذو بدوانٍ بالنون. قال ابن الأثیر فی النهایه :أی لا یزال یبدو له رأی جدید .ویظهر له أمر سانح،ولا یلزم أن یکون ذلک ألبتّه عن ندامه وتندّم عمّا فعله بل قد وربما؛إذ یصحّ أن یختلف المصالح والآراء بحسب اختلاف الأوقات والآونه،فلا یلزم أن یکون بدا إلاّبداء تندّم. وأمّا بحسب الاصطلاح،فالبداء منزلته فی التکوین منزله النسخ فی التشریع،فما فی الأمر التشریعی والأحکام التشریعیّه التکلیفیّه والوضعیّه المتعلّقه بأفعال المکلّفین نسخ فهو فی الأمر التکوینّی والإضافات التکوینیّه فی المعلومات الکونیّه والمکوَّنات الزمانیّه بداء. فالنسخ کأنّه بداء تشریعیّ،والبداء کأنّه نسخ تکوینیّ،ولا بداء فی القضاء،ولا بالنسبه إلی جناب القدّوس الحقّ،والمفارقات المحضه من ملائکه القدسیّه ولا فی متن الدهر الذی هو ظرف الحصول القارّ والنبات الباتّ ودعاء نظام الوجود کلّه،إنّما البداء فی القَدَر وفی امتداد الزمان الذی هو اُفق التقضّی والتجدّد،وظرف السبق واللحوق،والتدریج والتعاقب،وبالنسبه إلی الکائنات الزمانیّه والهویّات الهیولائیّه. وبالجمله،بالنسبه إلی من فی عالَمَیِ المکان والزمان،ومن فی عالم المادّه وأقالیم الطبیعه،وکما حقیقه النسخ عند التحقیق انتهاء الحکم التشریعیّ وانقطاع استمراره،لا رفعه وارتفاعه عن وعاء الواقع،فکذلک حقیقه البداء عند الفحص البالغ واللحاظ الفائز انبتات استمرار الأمر التکوینیّ وانتهاء اتّصال الإفاضه ونفاد تمادی الفَیَضان فی المجعول الکونیّ والمعلول الزمانیّ. ومرجعه إلی تجدید زمان الکون وتخصیص وقت الإفاضه بحسب اقتضاء الشرائط والمعدّات،واختلاف القوابل والاستعدادات لا أنّه ارتفاع المعلول الکائن عن وقت کونه،وبطلانه فی حدّ حصوله.هذا علی مذاق الحقّ ومشرب التحقیق . والصدوق أبو جعفر بن بابویه-رحمه اللّه تعالی ورضی عنه-مسلکه فی کتاب التوحید جعل النسخ من البداء ،وهذا الاصطلاح لیس برضیّ عندی؛وأمّا علماء الجمهور،فمحقّقوهم یصطلحون علی تفسیر البداء بالقضاء فها ابن الأثیر فی النهایه أورد بعض أحادیث البداء،وفیه بداء اللّه عزّوجل أن مبتلیهم،ثمّ شرحه فقال:أی قضی بذلک،وهو معنی البداء هاهنا لأنّ القضاء سابق والبداء استصو[ا]ب شیء عُلم بعد أن لم یعلم،وذلک علی اللّه غیر جائز،ومنه الحدیث:«السلطان ذو عدوان وذو بدوان»أی لایزال یبدو له رأیٌ جدید . وکذلک فی شروح الصحیحین. «ونحن نقول:إنّ هذا رکیک جدّاً؛لأنّ القضاء السابق متعلّق بکلّ شیء ولیس البداء فی کلّ شیء بل فیما یبدو ثانیاً،ویتجدّد أخیراً،ولا یکون إلّاحدّ بداء فی لغه العرب حقیقه إلّاإذا ما کان بدوّه له علی خلاف ما قد کان یحتسبه کما قال عزّ من قائل فی تنزیله الکریم:
«وَ بَدا لَهُمْ مِنَ اَللّهِ ما لَمْ یَکُونُوا یَحْتَسِبُونَ»
.انتهی.
( الحاشیه علی اصول الکافی ؛ ج 1 , ص 337 )
شرح: عُبِدَ به صیغۀ ماضی غایب مجهولِ باب «نَصَرَ» است. مِثْلِ الْبَدَاءِ، به تقدیر «مِثْلِ الْإِقْرَارِ بَالْبَدَاءِ» است. مراد این است که: اقرار به بَداء-به معنی دوم که مذکور شد در شرح عنوان این باب-ابطالِ قول یهود است و ایمان به غیب است، به معنی اقرار به اختصاص علمِ غیب به اللّه تعالی، چنانچه اللّه تعالی گفته در اوّل سورۀ بقره:«هُدیً لِلْمُتَّقِینَ*`اَلَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ»
»پس اقرار به بَداء، شرط انتفاع به کتب الهی و رسل و حُجَج است و بی آن، هر عبادتی باطل است. مخفی نماند که این معنی ظاهر می شود از ملاحظۀ آنچه گذشت در حدیث دوازدهمِ باب اوّلِ «کِتَابُ الْعَقْل» که: «یَا هِشَامُ! کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السّلام یَقُولُ: مَا عُبِدَ اللّهُ بِشَیْ ءٍ أَفْضَلَ مِنَ الْعَقْلِ» .پس عقل و اقرار به بَداء، به یک چیز راجع می شود. و گذشت در حدیث اوّل و چند حدیث دیگر آن باب که فضیلت عقل بر چیزهای دیگر این است که عقل، اقبال می کند در احکام اللّه تعالی که غیب است سوی اللّه تعالی و در غیر آنها که غیب نیست، ادبار می کند و ایمان به غیب، همین معنی دارد. یعنی: روایت است از امام محمّد باقر، یا امام جعفر صادق علیهما السلام گفت که: عبادت کرده نشده اللّه تعالی به عبادتی که مثل اقرار به بَداء باشد.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 2 , ص 490 )
هدیّه: یعنی مثل الإقرار بالبداء وحقّیّته؛فإنّه الإقرار باختصاص علم الغیب باللّه تبارک وتعالی،وبکونه قادراً مختاراً فی الفعل والترک یقدّم ما یشاء ویؤخّر ما یشاء. یُقال:بدا له فی هذا الأمر کغزا بدوّاً.والاسم:«البداء»بالفتح والمدّ،أی نشأ وظهر له أمر آخر وحکم جدید لم یکن من قبل.قال فی المصباح:بدا له فی الأمر:ظهر له ما لم یظهر أوّلاً.والاسم:«البداء»مثل سلام . و«البداء»فی أفعال اللّه:عباره عن المحو والإثبات؛قال اللّه عزّ وجلّ فی سوره الرعد:
«لِکُلِّ أَجَلٍ کِتابٌ*`یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتابِ»
.و«البداء»فی حقّه تعالی حقّ بالکتاب والسنّه وإجماع أهل الحقّ وثبوت المعجزات الظاهره الباهره المتظافره المتوافره المتواتره أیضاً من البراهین القاطعه لحقّیّته فی حقّه تعالی. ومنها أنّه لولاه لانتفی فائده کثیر من الأوامر والنواهی لا سیّما الأمر بالدّعاء والتصدّق. وبالإقرار بحقّیّته یبطل الإیجاب کما زعمت الفلاسفه،وکون الأفاعیل والآثار باقتضاء الطبائع کما توهّم الطبیعیّون فی کلّ شیء والصوفیّه فی ذات الوجود،وقول الیهود ومن یقفوا إثرهم؛حیث قالوا:فرغ اللّه من الأمر؛ ولذا بالغ الحجج علیهم السلام فی إثباته والحثّ علی الإقرار بمثل قولهم:«ما عبد اللّه بشیء مثل البداء». والوجه بینه وبین ما سبق فی الثانی عشر من الباب الأوّل فی کتاب العقل حیث قال: «یا هشام،کان أمیر المؤمنین علیه السلام یقول:ما عُبد اللّه بشیءٍ أفضل من العقل»أنّ الإقرار بحقّیّه البداء فی حقّه تعالی هو العقل. وبالبداء یظهر المعجزات،فیمحو اللّه ما هو المقتضی العادی للطبائع ویثبت خلافه.وبالبداء یقطع باختصاص علم الغیب به سبحانه. والقول بحقّیّه البداء فی حقّه سبحانه من خواصّ مذهب أهل البیت علیهم السلام. وتوضیح المقام:أنّ الإخبار مثلاً بصدور أمر دون الإخبار باستثنائه أو شرط صدوره أو سبب انتفائه أو تعلیقه بالمشیئه بقوله:إن شئت،أو إن شاء اللّه مع علم المخبر بالجمیع لا یستلزم عدم علمه بالجمیع وعنده اُمّ الکتاب.وهل یمحی إلّاما کان ثابتاً عادیّاً کإحراق النار،أو ثابتاً بدون العلم بشرط انتفائه-مثلاً-کإماته إسماعیل؟أو هل یثبت إلّاما لم یکن ثابتاً عادیّاً کتکلّم الشجر والحجر،أو لم یکن ثابتاً بدون العلم بشرط صدوره کإمامه الکاظم علیه السلام؟والخامس عشر توضح لک خلاصه ما فی الباب إن شاء اللّه تعالی،فکما أنّه تعالی یخبر بالمحتوم یخبر بما یقع إن شاء ولا یقع إن لم یشأ. قال الفاضل الإسترابادی بخطّه: البداء فی حقّه تعالی أن یظهر فی ثانی الحال علماً کان مخفیّاً عنده تعالی،وفی حقّ الخلق أن یظهر له رأی بعد أن لم یکن.فمعنی البداء فی حقّه تعالی ظهور إراده وتقدیر عند الخلق لم یکن ظاهره قبل،سواء کان مظنونهم خلافه أو لم یکن . وقال برهان الفضلاء: البداء فی حقّه تعالی صدور شیء من أفعاله تعالی فی وقت لم یکن ذلک الصدور قبل ذلک الوقت معلوماً لغیره تعالی،فمظنون لغیره أو مشکوک فیه.فالبداء مستلزم لمحو ظنّ الإمام إن کان ظنّه خلاف مقتضی ذلک،ومستلزم لإثبات علم الإمام إن کان شکّ فی مقتضی ذلک.وبهذا یدفع طعن الحشویّه فی جمله جهالاتهم علی الإمامیّه:أنّ قولهم بالبداء یرجع إلی نسبه الجهل السابق وحدوث العالَم. وفی الصحیح البخاری فی حدیث الأقرع والأبرص والأعمی:«بدا للّه أن یبتلیهم» . وإنّما لم یعبد اللّه بشیء مثل البداء؛لأنّ الإقرار به إیمان بالغیب بمعنی الإقرار باختصاص علم الغیب باللّه سبحانه. أقول :ثابت أنّ الحجّه لا یخبر إلّابإذن اللّه وقد أخبر النبیّ صلی الله علیه و آله بأجَلِ ذلک الیهودیّ الحطّاب واُخّر بتصدّقه فأخبر النبیّ صلی الله علیه و آله بأنّ للّه بدا فیما أخبرت به للصدقه.فقول برهان الفضلاء:فالبداء مستلزم لمحو ظنّ الإمام أو إثباته،إیماءٌ إلی ما هو الحقّ الدافع للإشکال،کما سنتلو علیک فی هدیّه الخامس إن شاء اللّه تعالی.فقصده من ظنّ الإمام أنّ الإمام یعلم بعلامه باهره أنّ المُخْبَر به بعضُ العلم أو تمامه،فإذا کان بعضه فظنّ أو شکّ وقوعه أو لا وقوعه. وقال السیّد الأجلّ النائینی رحمه الله: تحقیق القول فی البداء أنّ الاُمور کلّها-عامّها وخاصّها،ومطلقها ومقیّدها،ومنسوخها وناسخها،مفرداتها ومرکّباتها،وإخباراتها وإنشاءاتها بحیث لا یشذّ عنها شیء- منتقشه فی اللّوح،والفائض منه علی الملائکه والنفوس العِلْویّه والنفوس السفلیّه قد یکون الأمر العامّ،أو المطلق،أو المنسوخ حسب ما یقتضیه الحکمه الکامله من الفَیَضان فی ذلک الوقت،ویتأخّر المبیّن إلی وقت یقتضی الحکمه فَیَضانَه فیه،وهذه النفوس العِلْویّه وما یشبهها یعبّر عنها بکتاب المحو والإثبات. والبداء عباره عن هذا التغیّر فی ذلک الکتاب من إثبات ما لم یکن مثبتاً،ومحو ما اُثبت فیه.والروایات کلّها تنطبق علیه.وبملاحظه جمیعها یُهتدی إلیه. وإنّما بالغوا علیهم السلام فی إثبات البداء؛ردّاً علی الیهود ومن تابعهم؛حیث قالوا:إنّ اللّه تبارک وتعالی فرغ من الأمر، فقالوا علیهم السلام-کما ورد به التنزیل:
«یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ»
وهل یمحی إلّاما کان مثبَتاً؟وهل یثبت إلّاما لم یکن؟ وإنّما لم یعبد اللّه بشیء مثل البداء؛لأنّ فیه الإقرارَ بما فی کتاب اللّه،وتصدیقَه وتصدیقَ أنبیائه ورسله والراسخین فی العلم،وسدّ سبیل الوساوس النفسانیّه والشیطانیّه فی إنکار الأنبیاء والأوصیاء بالتغیّر فیما أضمروا به من غیر ما اُمروا بتبلیغه من الشرائع إن خصّص البداء بما دون النسخ فی الأوامر والنواهی،وفیما جاءوا به مطلقاً إن عمّم . انتهی. وقال السیّد السند أمیر حسن القائنی رحمه الله: القول فی حقّه تعالی بالبداء؛ردّ علی الیهود؛حیث قالوا:إنّه تعالی فرغ من الأمر؛لأنّه عالم فی الأزل بمقتضیات الأشیاء فقدّر کلّ شیء علی وفق علمه. وملخّص الردّ:أنّ له تعالی إرادات حادثه،والبداء بحسب الإراده لا بحسب العلم المحیط بالجمیع فیقدّم المؤخّر بالإراده ویؤخّر المقدّم بالإراده.قول المتکلّمین:إنّ إرادته أزلیّه،یعنی علمه أزلیّ. وإنّما لم یعبد اللّه ولم یعظّم بشیء مثل البداء؛لأنّ مدار استجابه الدعاء والرغبه إلیه سبحانه والرهبه منه وتفویض الاُمور إلیه وأمثال ذلک علی ثبوت البداء فی حقّه تعالی. وقال بعض المعاصرین: اعلم أنّ القوی المنطبعه الفلکیّه لم تحط بتفاصیل ما سیقع من الاُمور دفعه واحده؛لعدم تناهی تلک الاُمور،بل إنّما ینتقش فیها الحوادث شیئاً فشیئاً وجمله فجمله مع أسبابها وعللها علی نهج مستمرّ ونظام مستقرّ؛فإنّ ما یحدث فی عالم الکون والفساد إنّما هو من لوازم حرکات الأفلاک المسخّره للّه ونتایج برکاتها،فهی تعلم أنّه کلّما کان کذا کان کذا،فمهما حصل لها العلم بأسباب حدوث أمرٍ مّا فی هذا العالم حکمت بوقوعه فیه فینتقش فیها ذلک الحکم،وربما تأخّر بعض الأسباب الموجب لوقوع الحادث علی خلاف ما یوجبه بقیه الأسباب لولا ذلک السبب ولم یحصل لها العلم بذلک بعد؛لعدم الاطّلاع لها علی سبب ذلک السبب،ثمّ لمّا جاء أوانه واطّلعت علیه حکمت بخلاف الحکم الأوّل،فیمحی عنها نقش الحکم السابق ویثبت الآخر .انتهی.
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 2 , ص 374 )
: صحیح. قوله: ما عبد الله بشیء مثل البداء، أی الإیمان بالبداء من أعظم العبادات أو أنه ادعی إلی العباده من کل شیء، و اعلم أن البداء مما ظن أن الإمامیه قد تفردت به و قد شنع علیهم بذلک کثیر من المخالفین، و الأخبار فی ثبوتها کثیره مستفیضه من الجانبین و لنشر إلی بعض ما قیل فی تحقیق ذلک ثم إلی ما ظهر لی من الأخبار مما هو الحق فی المقام: اعلم أنه لما کان البداء ممدودا فی اللغه بمعنی ظهور رأی لم یکن، یقال: بدا الأمر بدوا: ظهر، و بدا له فی هذا الأمر بداء أی نشأ له فیه رأی کما ذکره الجوهری و غیره، فلذلک یشکل القول بذلک فی جناب الحق تعالی لاستلزامه حدوث علمه تعالی بشیء بعد جهله، و هذا محال، و لذا شنع کثیر من المخالفین علی الإمامیه فی ذلک نظرا إلی ظاهر اللفظ من غیر تحقیق لمرامهم، حتی أن الناصبی المتعصب الفخر الرازی ذکر فی خاتمه کتاب المحصل حاکیا عن سلیمان بن جریر إن أئمه الرافضه وصفوا القول بالبداء لشیعتهم، فإذا قالوا إنه سیکون لهم أمر و شوکه ثم لا یکون الأمر علی ما أخبروه قالوا: بد الله تعالی فیه. و أعجب منه أنه أجاب المحقق الطوسی (ره) فی نقد المحصل عن ذلک لعدم إحاطته قدس سره کثیرا بالأخبار بأنهم لا یقولون بالبداء، و إنما القول به ما کان إلا فی روایه رووها عن جعفر الصادق علیه السلام أنه جعل إسماعیل القائم مقام بعده فظهر من إسماعیل ما لم یرتضه منه، فجعل القائم مقامه موسی علیه السلام، فسئل عن ذلک فقال: بدا لله فی إسماعیل، و هذه روایه، و عندهم أن خبر الواحد لا یوجب علما و لا عملا انتهی . فانظر إلی هذا المعاند کیف أعمت العصبیه عینه حیث نسب إلی أئمه الدین الذین لم یختلف مخالف و لا مؤالف فی فضلهم و علمهم و ورعهم و کونهم أتقی الناس و أعلاهم شأنا و رفعه، الکذب و الحیله و الخدیعه، و لم یعلم أن مثل هذه الألفاظ المجازیه الموهمه لبعض المعانی الباطله قد وردت فی القرآن الکریم و أخبار الطرفین، کقوله تعالی:
اَللّهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ
و
مَکَرَ اَللّهُ
*
و
لِیَبْلُوَکُمْ
*
و
لِنَعْلَمَ
*
و
یُرِیدُ اَللّهُ
*
و
وَجْهُ اَللّهِ
*
و
جَنْبِ اَللّهِ
إلی غیر ذلک مما لا یحصی، و قد ورد فی أخبارهم ما یدل علی البداء بالمعنی الذی قالت به الشیعه أکثر مما ورد فی أخبارنا، کخبر دعاء النبی صلی الله علیه و آله علی الیهودی، و إخبار عیسی علیه السلام و أن الصدقه و الدعاء یغیران القضاء و غیر ذلک. و قال ابن الأثیر فی النهایه فی حدیث الأقرع و الأبرص و الأعمی: بدا لله عز و جل أن یبتلیهم، أی قضی بذلک، و هو معنی البداء ههنا، لأن القضاء سابق، و البداء استصواب شیء علم بعد أن لم یعلم، و ذلک علی الله غیر جائز انتهی . و قد قال سبحانه:
هُوَ اَلَّذِی
.
قَضی أَجَلاً وَ أَجَلٌ مُسَمًّی عِنْدَهُ ثُمَّ أَنْتُمْ تَمْتَرُونَ
و قال المحقق الطوسی (ره) فی التجرید: أجل الحیوان الوقت الذی علم الله بطلان حیاته فیه، و المقتول یجوز فیه الأمران لولاه، و یجوز أن یکون الأجل لطفا للغیر لا للمکلف، و قال العلامه (ره) فی شرحه: اختلف الناس فی المقتول لو لم یقتل، فقالت المجبره: إنه کان یموت قطعا و هو قول العلاف، و قال بعض البغدادیین: إنه کان یعیش قطعا، و قال أکثر المحققین: إنه کان یجوز أن یعیش و یجوز أن یموت ثم اختلفوا فقال قوم منهم: لو کان المعلوم منه البقاء لو لم یقتل له أجلان، و قال الجبائیان و أصحابهما و أبو الحسین: إن أجله هو الوقت الذی قتل فیه لیس له أجل آخر لو لم یقتل، فما کان یعیش إلیه لیس بأجل له الآن حقیقی بل تقدیری انتهی و قال تعالی:
یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتابِ
. و قال الناصبی الرازی فی تفسیره فی هذه الآیه قولان: الأول: أنها عامه فی کل شیء کما یقتضیه ظاهر اللفظ، قالوا: إن الله یمحو من الرزق و یزید فیه، و کذا القول فی الأجل و السعاده و الشقاوه و الإیمان و الکفر، و هو مذهب عمرو بن مسعود، و رواه جابر عن رسول الله صلی الله علیه و آله. و الثانی: أنها خاصه فی بعض الأشیاء دون البعض، ففیها وجوه: الأول :أن المراد من المحو و الإثبات نسخ الحکم المتقدم و إثبات حکم آخر بدلا عن الأول الثانی أنه تعالی یمحو من دیوان الحفظه ما لیس بحسنه و لا سیئه، لأنهم مأمورون بکتبه کل قول و فعل و یثبت غیره الثالث أنه تعالی أراد بالمحو أن من أذنب أثبت ذلک الذنب فی دیوانه، فإذا تاب عنه محی عن دیوانه الرابع یمحو الله ما یشاء، و هو من جاء أجله و یدع من لم یجیء أجله و یثبته الخامس أنه تعالی یثبت فی أول السنه، فإذا مضت السنه محیت و أثبت کتاب آخر للمستقبل السادس یمحو نور القمر و یثبت نور الشمس السابع یمحو الدنیا و یثبت الآخره الثامن أنه فی الأرزاق و المحن و المصائب یثبتها فی الکتاب ثم یزیلها بالدعاء و الصدقه، و فیه حث علی الانقطاع إلی الله تعالی التاسع تغیر أحوال العبد فما مضی منها فهو المحو، و ما حصل و حضر فهو الإثبات العاشر یزیل ما یشاء من حکمه، لا یطلع علی غیبه أحد، فهو المتفرد بالحکم کما یشاء، و هو المستقبل بالإیجاد و الإعدام و الإحیاء و الإماته و الإغناء و الإفقار، بحیث لا یطلع علی تلک الغیوب أحد من خلقه، و اعلم أن هذا الباب فیه مجال عظیم. فإن قال قائل: أ لستم تزعمون أن المقادیر سابقه قد جفت بها القلم، فکیف یستقیم مع هذا المعنی المحو و الإثبات؟ قلنا: ذلک المحو و الإثبات أیضا مما قد جفت به القلم، فلا یمحو إلا ما قد سبق فی علمه و قضائه محوه، ثم قال: قالت الرافضه: البداء جائز علی الله تعالی، و هو أن یعتقد شیئا ثم یظهر له أن الأمر بخلاف ما اعتقده، و تمسکوا فیه بقوله
یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ
انتهی کلامه لعنه الله. و لا أدری من أین أخذ هذا القول الذی افتری به علیهم، مع أن الکتب الإمامیه المتقدمین علیه کالصدوق و المفید و الشیخ و المرتضی و غیرهم رضوان الله علیهم مشحونه بالتبری عن ذلک، و لا یقولون إلا ببعض ما ذکره سابقا أو بما هو أصوب منها کما ستعرف، و العجب أنهم فی أکثر الموارد ینسبون إلی الرب تعالی ما لا یلیق به، و الإمامیه قدس الله أسرارهم یبالغون فی تنزیهه تعالی و یفحمونهم بالحجج البالغه، و لما لم یظفروا فی عقائدهم بما یوجب نقصا یباهتونهم و یفترون علیهم بأمثال تلک الأقاویل الفاسده، و هل البهتان و الافتراء إلا دأب العاجزین، و لو فرض أن بعضا من الجهله المنتحلین للتشیع قال بذلک، فالإمامیه یتبرءون منه و من قوله کما یتبرءون من هذا الناصبی و أمثاله و أقاویلهم الفاسده. فأما ما قیل فی توجیه البداء فقال الصدوق (ره) فی کتاب التوحید: لیس البداء کما تقوله جهال الناس بأنه بداء ندامه، تعالی الله عن ذلک علوا کبیرا، و لکن یجب علینا أن نقر لله عز و جل بأن له البداء، معناه أن له أن یبدأ بشیء من خلقه فیخلقه قبل شیء، ثم یعدم ذلک الشیء و یبدأ بخلق غیره، أو یأمر بأمر ثم ینهی عن مثله أو ینهی عن شیء ثم یأمر بمثل ما نهی عنه، و ذلک مثل نسخ الشرائع و تحویل القبله و عده المتوفی عنها زوجها، و لا یأمر الله عباده بأمر فی وقت ما إلا و یعلم أن الصلاح لهم فی ذلک الوقت فی أن یأمرهم بذلک، و یعلم أن فی وقت آخر الصلاح لهم فی أن ینهاهم عن مثل ما أمرهم به، فإذا کان ذلک الوقت أمرهم بما یصلحهم، فمن أقر لله عز و جل بأن له أن یفعل ما یشاء و یؤخر ما یشاء، و یخلق مکانه ما یشاء، و یقدر ما یشاء، و یؤخر ما یشاء، و یأمر بما یشاء کیف یشاء، فقد أقر بالبداء، و ما عظم الله بشیء أفضل من الإقرار بأن له الخلق و الأمر و التقدیم و التأخیر و إثبات ما لم یکن و محو ما قد کان، و البداء هو رد علی الیهود لأنهم قالوا إن الله قد فرغ من الأمر، فقلنا إن الله کل یوم فی شأن یحیی و یمیت و یرزق و یفعل ما یشاء، و البداء لیس من ندامه، و إنما هو ظهور أمر، تقول العرب: بدا لی شخص فی طریقی أی ظهر، و قال الله عز و جل:
وَ بَدا لَهُمْ مِنَ اَللّهِ ما لَمْ یَکُونُوا یَحْتَسِبُونَ
أی ظهر لهم و متی ظهر لله تعالی ذکره من عبد صله لرحمه زاد فی عمره، و متی ظهر له قطیعه رحم نقص من عمره، و متی ظهر له من عبد إتیان الزنا نقص من رزقه و عمره، و متی ظهر له التعفف عن الزنا زاد فی رزقه و عمره. و من ذلک قول الصادق علیه السلام: ما بدا لله کما بدا له فی إسماعیل ابنی، یقول: ما ظهر له أمر کما ظهر له فی إسماعیل إذ اخترمه قبلی، لیعلم بذلک أنه لیس بإمام بعدی. و قال شیخ الطائفه عظم الله أجره فی کتاب الغیبه بعد إیراد الأخبار المشتمله علی البداء فی قیام القائم علیه السلام: الوجه فی هذه الأخبار - إن صحت - أنه لا یمتنع أن یکون الله تعالی قد وقت هذا الأمر فی الأوقات التی ذکرت، فلما تجدد ما تجدد تغیرت المصلحه و اقتضت تأخیره إلی وقت آخر، و کذلک فیما بعد، و یکون الوقت الأول و کل وقت یجوز أن یؤخر مشروطا بأن لا یتجدد ما تقتضی المصلحه تأخیره إلی أن یجیء الوقت الذی لا یغیره شیء، فیکون محتوما. و علی هذا یتأول ما روی فی تأخیر الأعمار عن أوقاتها و الزیاده فیها عند الدعاء و صله الأرحام، و ما روی فی تنقیص الأعمار عن أوقاتها إلی ما قبله عند فعل الظلم و قطع الرحم و غیر ذلک، و هو تعالی و إن کان عالما بالأمرین فلا یمتنع أن یکون أحدهما معلوما بشرط، و الآخر بلا شرط، و هذه الجمله لا خلاف فیها بین أهل العدل، و علی هذا یتأول أیضا ما روی من أخبارنا المتضمنه للفظ البداء، و یبین أن معناها النسخ علی ما یریده جمیع أهل العدل، فیما یجوز فیه النسخ، أو تغیر شروطها إن کان طریقها الخبر عن الکائنات، لأن البداء فی اللغه هو الظهور، فلا یمتنع أن یظهر لنا من أفعال الله تعالی ما کنا نظن خلافه أو نعلم و لا نعلم شرطه. فمن ذلک ما رواه سعد بن عبد الله عن أحمد بن محمد بن عیسی، عن أحمد بن محمد ابن أبی نصر، عن أبی الحسن الرضا علیه السلام قال: علی بن الحسین و علی بن أبی طالب قبله، و محمد بن علی، و جعفر بن محمد علیهم السلام: کیف لنا بالحدیث مع هذه الآیه:
یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتابِ
فأما من قال بأن الله تعالی لا یعلم الشیء إلا بعد کونه فقد کفر انتهی . و قد قیل فیه وجوه أخر: الأول: ما ذکره السید الداماد قدس الله روحه فی نبراس الضیاء حیث قال: البداء منزلته فی التکوین منزله النسخ فی التشریع، فما فی الأمر التشریعی و الأحکام التکلیفیه نسخ فهو فی الأمر التکوینی و المکونات الزمانیه بداء، فالنسخ کأنه بداء تشریعی، و البداء کأنه نسخ تکوینی، و لا بداء فی القضاء، و لا بالنسبه إلی جناب القدس الحق و المفارقات المحضه من ملائکته القدسیه، و فی متن الدهر الذی هو ظرف مطلق الحصول القار و الثبات البات و وعاء عالم الوجود کله، و إنما البداء فی القدر و فی امتداد الزمان الذی هو أفق التقضی و التجدد، و ظرف التدریج و التعاقب، و بالنسبه إلی الکائنات الزمانیه، و من فی عالم الزمان و المکان و إقلیم الماده و الطبیعه و کما أن حقیقه النسخ عند التحقیق انتهاء الحکم التشریعی و انقطاع استمراره لا رفعه و ارتفاعه عن وعاء الواقع، فکذا حقیقه البداء عند الفحص البالغ انبتات استمرار الأمر التکوینی و انتهاء اتصال الإفاضه، و مرجعه إلی تحدید زمان الکون و تخصیص وقت الإفاضه، لا أنه ارتفاع المعلول الکائن عن وقت کونه و بطلانه فی حد حصوله انتهی . الثانی: ما ذکره بعض الأفاضل فی شرحه علی الکافی و تبعه غیره من معاصرینا: و هو أن القوی المنطبعه الفلکیه لم تحط بتفاصیل ما سیقع من الأمور دفعه واحده، لعدم تناهی تلک الأمور، بل إنما ینتقش فیها الحوادث شیئا فشیئا و جمله فجمله مع أسبابها و عللها علی نهج مستمر و نظام مستقر، فإن ما یحدث فی عالم الکون و الفساد فإنما هو من لوازم حرکات الأفلاک المسخره لله تعالی، و نتائج برکاتها فهی تعلم أنه کلما کان کذا کان کذا، فمهما حصل لها العلم بأسباب حدوث أمر ما فی هذا العالم حکمت بوقوعه فیه فینتقش فیها ذلک الحکم، و ربما تأخر بعض الأسباب الموجب لوقوع الحادث علی خلاف ما یوجبه بقیه الأسباب لو لا ذلک السبب، و لم یحصل لها العلم بتصدقه الذی سیأتی به قبل ذلک الوقت، لعدم اطلاعها علی سبب ذلک السبب، ثم لما جاء أو أنه و اطلعت علیه حکمت بخلاف الحکم الأول فیمحی عنها نقش الحکم السابق، و یثبت الحکم الآخر، مثلا لما حصل لها العلم بموت زید بمرض کذا فی لیله کذا، الأسباب تقتضی ذلک و لم یحصل لها العلم بتصدقه الذی سیأتی به قبل ذلک الوقت، لعدم اطلاعها علی أسباب التصدق بعد، ثم علمت به و کان موته بتلک الأسباب مشروطا بأن لا یتصدق، فتحکم أولا بالموت و ثانیا بالبرء، و إذا کانت الأسباب لوقوع أمر و لا وقوعه متکافئه، و لم یحصل لها العلم برجحان أحدهما بعد، لعدم مجیء أوان سبب ذلک الرجحان بعد، کان لها التردد فی وقوع ذلک الأمر و لا وقوعه فینتقش فیها الوقوع تاره و اللاوقوع أخری، فهذا هو السبب فی البداء و المحو و الإثبات و التردد و أمثال ذلک فی أمور العالم، فإذا اتصلت بتلک القوی نفس النبی أو الإمام علیهم السلام و قرأ فیها بعض تلک الأمور فله أن یخبر بما رآه بعین قلبه، أو شاهده بنور بصیرته، أو سمع بإذن قلبه، و أما نسبه ذلک کله إلی الله تعالی فلان کلما یجری فی العالم الملکوتی إنما یجری بإراده الله تعالی بل فعلهم بعینه فعل الله سبحانه، حیث إنهم لا یعصون الله ما أمرهم و یفعلون ما یؤمرون، إذ لا داعی لهم علی الفعل إلا إراده الله جل و عز لاستهلاک إرادتهم فی إرادته تعالی، و مثلهم کمثل الحواس للإنسان، کلما هم بأمر محسوس امتثلت الحواس لما هم به، فکل کتابه تکون فی هذه الألواح و الصحف فهو أیضا مکتوب لله عز و جل بعد قضائه السابق المکتوب بقلمه الأول، فیصح أن یوصف الله عز و جل نفسه بأمثال ذلک بهذا الاعتبار، و إن کان مثل هذه الأمور یشعر بالتغیر و النسوخ، و هو سبحانه منزه عنه، فإن کلما وجد أو سیوجد فهو غیر خارج عن عالم ربوبیته. الثالث: ما ذکره بعض المحققین حیث قال: تحقیق القول فی البداء أن الأمور کلها عامها و خاصها و مطلقها و مقیدها و منسوخها و ناسخها و مفرداتها و مرکباتها و إخباراتها و إنشاءاتها، بحیث لا یشذ عنها شیء منتقشه فی اللوح، و الفائض منه علی الملائکه و النفوس العلویه و النفوس السفلیه قد یکون الأمر العام المطلق أو المنسوخ حسب ما تقتضیه الحکمه الکامله من الفیضان فی ذلک الوقت، و یتأخر المبین إلی وقت تقتضی الحکمه فیضانه فیه، و هذه النفوس العلویه و ما یشبهها یعبر عنها بکتاب المحو و الإثبات، و البداء عباره عن هذا التغییر فی ذلک الکتاب. الرابع: ما ذکره السید المرتضی رضی الله عنه فی جواب مسائل أهل الری، و هو أنه قال: المراد بالبداء النسخ، و ادعی أنه لیس بخارج عن معناه اللغوی. أقول: هذا ما قیل فی هذا الباب، و قد قیل فیه وجوه أخر لا طائل فی إیرادها و الوجوه التی أوردناها بعضها بمعزل عن معنی البداء، و بینهما کما بین الأرض و السماء و بعضها مبتنیه علی مقدمات لم تثبت فی الدین، بل ادعی علی خلافها إجماع المسلمین و کلها یشتمل علی تأویل نصوص کثیره بلا ضروره تدعو إلیه، و تفصیل القول فی کل منها یفضی إلی الإطناب، و لنذکر ما ظهر لنا من الآیات و الأخبار بحیث تدل علیه النصوص الصریحه، و لا تأبی عنه العقول الصحیحه. فنقول و بالله التوفیق: إنهم علیهم السلام إنما بالغوا فی البداء ردا علی الیهود الذین یقولون إن الله قد فرغ من الأمر، و علی النظام، و بعض المعتزله الذین یقولون إن الله خلق الموجودات دفعه واحده علی ما هی علیه الآن، معادن و نباتا و حیوانا و إنسانا و لم یتقدم خلق آدم علی خلق أولاده، و التقدم إنما یقع فی ظهورها لا فی حدوثها و وجودها، و إنما أخذوا هذه المقاله من أصحاب الکمون و الظهور من الفلاسفه، و علی بعض الفلاسفه القائلین بالعقول و النفوس الفلکیه، و بأن الله تعالی لم یؤثر حقیقه إلا فی العقل الأول، فهم یعزلونه تعالی عن ملکه، و ینسبون الحوادث إلی هؤلاء، و علی آخرین منهم قالوا: إن الله سبحانه أوجد جمیع مخلوقاته دفعه واحده دهریه لا ترتب فیها باعتبار الصدور، بل إنما ترتبها فی الزمان فقط، کما أنه لا تترتب الأجسام المجتمعه زمانا و إنما ترتبها فی المکان فقط، فنفوا علیهم السلام کل ذلک و أثبتوا أنه تعالی کل یوم فی شأن من إعدام شیء و إحداث آخر و إماته شخص و إحیاء آخر إلی غیر ذلک لئلا یترک العباد التضرع إلی الله و مسألته و طاعته و التقرب إلیه بما یصلح أمور دنیاهم و عقباهم، و لیرجوا عند التصدق علی الفقراء و صله الأرحام و بر الوالدین و المعروف و الإحسان ما وعدوا علیها من طول العمر و زیاده الرزق و غیر ذلک. ثم اعلم أن الآیات و الأخبار تدل علی أن الله تعالی خلق لوحین أثبت فیهما ما یحدث من الکائنات: أحدهما اللوح المحفوظ الذی لا تغیر فیه أصلا، و هو مطابق لعلمه تعالی، و الآخر لوح المحو و الإثبات فیثبت فیه شیئا ثم یمحوه لحکم کثیره لا تخفی علی أولی الألباب، مثلا یکتب فیه أن عمر زید خمسون سنه و معناه أن مقتضی الحکمه أن یکون عمره کذا إذا لم یفعل ما یقتضی طوله أو قصره، فإذا وصل الرحم مثلا یمحی الخمسون و یکتب مکانه ستون، و إذا قطعها یکتب مکانه أربعون، و فی اللوح المحفوظ أنه یصل و عمره ستون، کما أن الطبیب الحاذق إذا اطلع علی مزاج شخص یحکم بأن عمره بحسب هذا المزاج یکون ستین سنه، فإذا شرب سما و مات أو قتله إنسان فنقص من ذلک، أو استعمل دواء قوی مزاجه به فزاد علیه لم یخالف قول الطبیب، و التغییر الواقع فی هذا اللوح مسمی بالبداء، إما لأنه مشبه به کما فی سائر ما یطلق علیه تعالی من الابتلاء و الاستهزاء و السخریه و أمثالها، أو لأنه یظهر للملائکه أو للخلق إذا أخبروا بالأول خلاف ما علموا أولا. و أی استبعاد فی تحقق هذین اللوحین؟ و أیه استحاله فی هذا المحو و الإثبات حتی یحتاج إلی التأویل و التکلف. و إن لم تظهر الحکمه فیه لنا لعجز عقولنا عن الإحاطه بها، مع أن الحکم فیه ظاهره. منها: أن یظهر للملائکه الکاتبین فی اللوح و المطلعین علیه لطفه تعالی بعباده و إیصالهم فی الدنیا إلی ما یستحقونه فیزدادوا به معرفه. و منها: أن یعلم العباد بأخبار الرسل و الحج علیهم السلام أن لأعمالهم الحسنه مثل هذه التأثیرات فی صلاح أمورهم، و لأعمالهم السیئه تأثیرا فی فسادها فیکون داعیا لهم إلی الخیرات، صارفا لهم عن السیئات، فظهر أن لهذا اللوح تقدما علی اللوح المحفوظ من جهه، لصیرورته سببا لحصول بعض الأعمال، فبذلک انتقش فی اللوح المحفوظ حصوله، فلا یتوهم أنه بعد ما کتب فی هذا اللوح حصوله لا فائده فی المحو و الإثبات. و منها: أنه إذا أخبر الأنبیاء و الأوصیاء أحیانا من کتاب المحو و الإثبات ثم أخبروا بخلافه یلزمهم الإذعان به، و یکون فی ذلک تشدید للتکلیف علیهم، و تسبیبا لمزید الأجر لهم، کما فی سائر ما یبتلی الله عباده به من التکالیف الشاقه، و إیراد الأمور التی تعجز أکثر العقول عن الإحاطه بها، و بها یمتاز المسلمون الذین فازوا بدرجات الیقین عن الضعفاء الذین لیس لهم قدم راسخ فی الدین. و منها: أن تکون هذه الأخبار تسلیه لقوم من المؤمنین المنتظرین لفرج أولیاء الله و غلبه الحق و أهله، کما روی فی قصه نوح علیه السلام حین أخبروا بهلاک القوم ثم أخر ذلک مرارا. و کما روی فی فرج أهل البیت علیهم السلام و غلبتهم علیهم السلام، لأنهم علیهم السلام لو کانوا أخبروا الشیعه فی أول ابتلائهم باستیلاء المخالفین و شده محنتهم أنه لیس فرجهم إلا بعد ألف سنه أو ألفی سنه لیئسوا و رجعوا عن الدین، و لکنهم أخبروا شیعتهم بتعجیل الفرج، و ربما أخبروهم بأنه یمکن أن یحصل الفرج فی بعض الأزمنه القریبه لیثبتوا علی الدین و یثابوا بانتظار الفرج کما سیأتی فی باب کراهیه التوقیت من کتاب الحجه عن علی بن یقطین، قال: قال لی أبو الحسن علیه السلام: الشیعه تربی بالأمانی منذ مائتی سنه، قال: و قال یقطین لابنه علی بن یقطین: ما بالنا قیل لنا فکان، و قیل لکم فلم یکن؟ قال: فقال له علی: إن الذی قیل لنا و لکم کان من مخرج واحد غیر أن أمرکم حضر فأعطیتم محضه فکان کما قیل لکم، و إن أمرنا لم یحضر فعللنا بالأمانی، فلو قیل لنا إن هذا الأمر لا یکون إلا إلی مائتی سنه أو ثلاثمائه سنه لقست القلوب و لرجع عامه الناس عن الإسلام و لکن قالوا ما أسرعه و ما أقربه تألفا لقلوب الناس و تقریبا للفرج. و قد ذکرنا کثیرا من الأخبار فی ذلک فی کتاب بحار الأنوار فی کتاب النبوه، لا سیما فی أبواب قصص نوح و موسی و شعیاء علیهم السلام، و فی کتاب الغیبه. فأخبارهم علیهم السلام بما یظهر خلافه ظاهرا من قبیل المجملات و المتشابهات التی تصدر عنهم بمقتضی الحکم، ثم یصدر عنهم بعد ذلک تفسیرها و بیانها، و قولهم یقع الأمر الفلانی فی وقت کذا معناه إن کان کذا، و إن لم یقع الأمر الفلانی الذی ینافیه و لم یذکروا الشرط کما قالوا فی النسخ قبل الفعل، و قد أوضحناه فی باب ذبح إسماعیل علیه السلام من الکتاب المذکور. فمعنی قولهم علیهم السلام: ما عبد الله بمثل البداء، أن الإیمان بالبداء من أعظم العبادات القلبیه لصعوبته و معارضته الوساوس الشیطانیه فیه، و لکونه إقرارا بأن له الخلق و الأمر، و هذا کمال التوحید، أو المعنی أنه من أعظم الأسباب و الدواعی لعباده الرب تعالی کما عرفت، و کذا قولهم ما عظم الله بمثل البداء یحتمل الوجهین و إن کان الأول فیه أظهر. و أما قول الصادق علیه السلام: لو علم الناس ما فی القول بالبداء من الأجر ما فتروا عن الکلام فیه، فلما مر أیضا من أن أکثر مصالح العباد موقوفه علی القول بالبداء إذ لو اعتقدوا أن کل ما قدر فی الأزل فلا بد من وقوعه حتما لما دعوا الله فی شیء من مطالبهم، و ما تضرعوا إلیه و ما استکانوا لدیه، و لا خافوا منه، و لا رجوا إلیه إلی غیر ذلک مما قد أومأنا إلیه، و أما إن هذه الأمور من جمله الأسباب المقدره فی الأزل أن یقع الأمر بها لا بدونها فمما لا یصل إلیه عقول أکثر الخلق، فظهر أن هذا اللوح و علمهم بما یقع فیه من المحو و الإثبات أصلح لهم من کل شیء. بقی هیهنا إشکال آخر: و هو أنه یظهر من کثیر من الأخبار أن البداء لا یقع فیما یصل علمه إلی الأنبیاء و الأئمه علیهم السلام، و یظهر من کثیر منها وقوع البداء فیما وصل إلیهم أیضا و یمکن الجمع بینها بوجوه: الأول: أن یکون المراد بالأخبار الأوله عدم وقوع البداء فیما وصل إلیهم علی سبیل التبلیغ، بأن یؤمروا بتبلیغه فیکون إخبارهم بها من قبل أنفسهم لا علی وجه التبلیغ. الثانی: أن یکون المراد بالأوله الوحی و یکون ما یخبرون به من جهه الإلهام و اطلاع نفوسهم علی الصحف السماویه و هذا قریب من الأول. الثالث: أن تکون الأوله محموله علی الغالب فلا ینافی ما وقع علی سبیل الندره. الرابع: ما أشار إلیه الشیخ قدس الله روحه: من أن المراد بالأخبار الأوله عدم وصول الخبر إلیهم و أخبارهم علی سبیل الحتم، فیکون أخبارهم علی قسمین: أحدهما ما أوحی إلیهم أنه من الأمور المحتومه، فهم یخبرون کذلک و لا بداء فیه. و ثانیهما ما یوحی إلیهم لا علی هذا الوجه، فهم یخبرون کذلک، و ربما أشعروا أیضا باحتمال وقوع البداء فیه، کما قال أمیر المؤمنین علیه السلام بعد الإخبار بالسبعین
یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ
و هذا وجه قریب. الخامس: أن یکون المراد بالأخبار الأوله أنهم لا یخبرون بشیء لا یظهر وجه الحکمه فیه علی الخلق، لئلا یوجب تکذیبهم بل لو أخبروا بشیء من ذلک یظهر وجه الصدق فیما أخبروا به کخبر عیسی علیه السلام و النبی صلی الله علیه و آله حیث ظهرت الحیه داله علی صدق مقالهما، و سیأتی بعض القول فی ذلک فی باب لیله القدر إن شاء الله تعالی.
( مرآه العقول ؛ ج 2 , ص 123 )
ص : 4569
صَالِحُ بْنُ عُقْبَهَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: «مَنْ زَارَ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فِی یَوْمِ عَاشُورَاءَ مِنَ اَلْمُحَرَّمِ حَتَّی یَظَلَّ عِنْدَهُ بَاکِیاً، لَقِیَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ یَلْقَاهُ بِثَوَابِ أَلْفَیْ حَجَّهٍ، وَ أَلْفَیْ عُمْرَهٍ، وَ أَلْفَیْ غَزْوَهٍ، ثَوَابُ کُلِّ حَجَّهٍ وَ عُمْرَهٍ وَ غَزْوَهٍ کَثَوَابِ مَنْ حَجَّ وَ اِعْتَمَرَ وَ غَزَا مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ مَعَ اَلْأَئِمَّهِ اَلرَّاشِدِینَ». قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، فَمَا لِمَنْ کَانَ فِی بَعِیدِ اَلْبِلاَدِ وَ أَقَاصِیهَا وَ لَمْ یُمْکِنْهُ اَلْمَسِیرُ إِلَیْهِ فِی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ؟ قَالَ: «إِذَا کَانَ کَذَلِکَ بَرَزَ إِلَی اَلصَّحْرَاءِ، أَوْ صَعِدَ سَطْحاً مُرْتَفِعاً فِی دَارِهِ، وَ أَوْمَأَ إِلَیْهِ بِالسَّلاَمِ، وَ اِجْتَهَدَ فِی اَلدُّعَاءِ عَلَی قَاتِلِیهِ، وَ صَلَّی مِنْ بُعْدٍ رَکْعَتَیْنِ، وَ لْیَکُنْ ذَلِکَ فِی صَدْرِ اَلنَّهَارِ وَ قَبْلَ أَنْ تَزُولَ اَلشَّمْسُ، ثُمَّ لْیَنْدُبِ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ یَبْکِیهِ، وَ یَأْمُرُ مَنْ فِی دَارِهِ مِمَّنْ لاَ یَتَّقِیهِ بِالْبُکَاءِ عَلَیْهِ، وَ یُقِیمُ فِی دَارِهِ اَلْمُصِیبَهَ بِإِظْهَارِ اَلْجَزَعِ عَلَیْهِ، وَ لْیُعَزِّ بَعْضُهُمْ بَعْضاً بِمُصَابِهِمْ بِالْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ أَنَا اَلضَّامِنُ لَهُمْ إِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ جَمِیعَ ذَلِکَ». قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، أَنْتَ اَلضَّامِنُ ذَلِکَ لَهُمْ وَ اَلزَّعِیمُ؟ قَالَ: «أَنَا اَلضَّامِنُ وَ أَنَا اَلزَّعِیمُ لِمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ». قُلْتُ: وَ کَیْفَ یُعَزِّی بَعْضُنَا بَعْضاً؟ قَالَ: تَقُولُونَ: «أَعْظَمَ اَللَّهُ أُجُورَنَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ جَعَلَنَا وَ إِیَّاکُمْ مِنَ اَلطَّالِبِینَ بِثَأْرِهِ مَعَ وَلِیِّهِ اَلْإِمَامِ اَلْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ. وَ إِنِ اِسْتَطَعْتَ أَنْ لاَ تَنْشُرَ یَوْمَکَ بِحَاجَهٍ فَافْعَلْ، فَإِنَّهُ یَوْمُ نَحْسٍ لاَ تُقْضَی فِیهِ حَاجَهُ مُؤْمِنٍ، فَإِنْ قُضِیَتْ لَمْ یُبَارَکْ لَهُ فِیهَا، وَ لَمْ یَرَ رُشْداً. وَ لاَ یَدَّخِرَنَّ أَحَدُکُمْ بِمَنْزِلِهِ شَیْئاً، فَمَنِ اِدَّخَرَ فِی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ شَیْئاً لَمْ یُبَارَکْ لَهُ فِی مَا اِدَّخَرَ وَ لَمْ یُبَارَکْ لَهُ فِی أَهْلِهِ. فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُمْ أَجْرَ ثَوَابِ أَلْفِ حَجَّهٍ وَ أَلْفِ عُمْرَهٍ، وَ أَلْفِ غَزْوَهٍ کُلُّهَا مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، وَ کَانَ لَهُ أَجْرُ ثَوَابِ مُصِیبَهِ کُلِّ نَبِیٍّ وَ کُلِّ رَسُولٍ وَ وَصِیٍّ وَ صِدِّیقٍ وَ شَهِیدٍ مَاتَ أَوْ قُتِلَ مُنْذُ خَلَقَ اَللَّهُ اَلدُّنْیَا إِلَی أَنْ تَقُومَ اَلسَّاعَهُ».
( مصباح الزائر , جلد 1 , صفحه 267 )
ص : 4570
سِبْطُ اَلشَّیْخِ اَلطَّبْرِسِیِّ فِی مِشْکَاهِ اَلْأَنْوَارِ ، نَقْلاً مِنَ اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا یَعْصِینَکَ فِی مَعْرُوفٍ قَالَ اَلْمَعْرُوفُ أَنْ لاَ یَشْقُقْنَ جَیْباً وَ لاَ یَلْطِمْنَ وَجْهاً وَ لاَ یَدْعَیْنَ وَیْلاً وَ لاَ یَتَخَلَّفْنَ عِنْدَ قَبْرٍ وَ لاَ یُسَوِّدْنَ ثَوْباً وَ لاَ یَنْشُرْنَ شَعْراً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 279 )
ص : 4571
وَ رَوَی اِبْنُ فَهْدٍ فِی کِتَابِ اَلتَّحْصِینِ فِی صِفَاتِ اَلْعَارِفِینَ، قَالَ: أَوْحَی اَللَّهُ إِلَی دَاوُدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَا دَاوُدُ، اِحْذَرْ وَ أَنْذِرْ أَصْحَابَکَ مِنْ کُلِّ اَلشَّهَوَاتِ، فَإِنَّ اَلْقُلُوبَ اَلْمُتَعَلِّقَهَ بِشَهَوَاتِ اَلدُّنْیَا عُقُولُهَا مَحْجُوبَهٌ عَنِّی.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 182 )
ابن فهد در کتاب التحصین فی صفات العارفین گفته: خداوند به حضرت داود علیه السلام وحی فرمود: ای داود، خودت و اصحابت را از همه شهوات برحذر بدار. زیرا دلهایی که اسیر شهوات دنیا باشند، عقلشان نمی تواند مرا درک کند.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 183 )
ص : 4572
أَفْضَلُ اَلْعَقْلِ اَلاِعْتِبَارُ وَ أَفْضَلُ اَلْحَزْمِ اَلاِسْتِظْهَارُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 123 )
ص : 4573
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: رُبَّ أَشْعَثَ أَغْبَرَ ذِی طِمْرَیْنِ مُدْقِعٍ بِالْأَبْوَابِ لَوْ أَقْسَمَ عَلَی اَللَّهِ لَأَبَرَّهُ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 296 )
و فرموده اند:چه بسا افراد ژولیدۀ خاک آلوده که جز دو جامۀ کهنه ندارد و نیازمند و زبون به نظر می رسد که اگر خداوند را سوگند دهد خواسته اش را بر می آورد.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 478 )
ص : 4574
و فی تفسیر العیّاشی : عن عبد اللّه بن یحیی ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - أنّه ذکر أصحاب الکهف ، فقال: لو کلّفکم قومکم ما کلّفهم قومهم؟ فقیل له: و ما کلّفهم قومهم ؟ فقال: کلّفوهم الشّرک باللّه العظیم، فأظهروا لهم الشّرک و أسرّوا الإیمان حتّی جاءهم الفرج.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 37 )
ص : 4575
فِی کِتَابِ عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ نَاساً مِنْ هَؤُلاَءِ اَلْقُصَّاصِ یَقُولُونَ: إِذَا حَجَّ رَجُلٌ حِجَّهً ثُمَّ تَصَدَّقَ وَ وَصَلَ کَانَ خَیْراً لَهُ؟ فَقَالَ: کَذَبُوا لَوْ فَعَلَ هَذَا اَلنَّاسُ لَتَعَطَّلَ هَذَا اَلْبَیْتُ ، إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ هَذَا اَلْبَیْتَ قِیَاماً لِلنَّاسِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 680 )
ص : 4576
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ سَعْدٍ اَلْإِسْکَافِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أُعْطِیتُ اَلسُّوَرَ اَلطِّوَالَ مَکَانَ اَلتَّوْرَاهِ وَ أُعْطِیتُ اَلْمِئِینَ مَکَانَ اَلْإِنْجِیلِ وَ أُعْطِیتُ اَلْمَثَانِیَ مَکَانَ اَلزَّبُورِ وَ فُضِّلْتُ بِالْمُفَصَّلِ ثَمَانٌ وَ سِتُّونَ سُورَهً وَ هُوَ مُهَیْمِنٌ عَلَی سَائِرِ اَلْکُتُبِ وَ اَلتَّوْرَاهُ لِمُوسَی وَ اَلْإِنْجِیلُ لِعِیسَی وَ اَلزَّبُورُ لِدَاوُدَ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 601 )
سعد اسکاف از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) حدیث کند که فرمود: بمن سوره های طولانی داده شده بجای تورات، و سوره های صد آیه ای داده شدم بجای انجیل. و سوره های مثانی (تفسیر آن بیاید) بمن داده شد بجای زبور، و سوره های مفصل (یعنی آیه کوتاه) را که شصت و هشت سوره است افزون بمن دادند و این قرآن نگهبان و گواه است بر کتابهای دیگر و تورات از موسی علیه السلام است و انجیل از عیسی علیه السّلام است و زبور از داود علیه السّلام است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 401 )
10-رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود: به من سوره های دراز داده شده به جای تورات،و سوره های صد آیه ای داده شده به جای انجیل،و سوره های همانند داده شده به جای زبور،و سوره های مفصل(یعنی آیه کوتاه)که شصت و هشت سوره است بیشتر به من عطا شده و این قرآن غالب و شاهد است بر کتب دیگر،و تورات از آن موسی(علیه السّلام)است و انجیل از آن عیسی(علیه السّلام)و زبور از آن داود(علیه السّلام).
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 393 )
10-رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:به من سوره های طولانی داده شد(که هفت سوره است که به آن سبع طوال گویند که حدود صد آیه یا کمی بیشتر یا کمتر باشد که اول آنها سوره بنی اسرائیل و آخر آنها سوره مؤمنون است) به جای تورات،و سوره های صد آیه ای داده شده به جای انجیل،و سوره های مثانی داده شده جای زبور(مثانی عبارت از سوره هائی است که دنبال سوره های طولانی آمده که اول آنها یونس و آخرشان سوره نحل است.)و سوره های مفصل(یعنی آیه کوتاه)که شصت و هشت سوره است بیشتر به من عطا شده و این قرآن غالب و شاهد است بر کتب دیگر،و تورات از آن موسی علیه السّلام و انجیل از آن عیسی علیه السّلام و زبور از آن داود علیه السّلام است.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 697 )
: مجهول. و قال فی مجمع البیان قد شاع فی الخبر عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم أنه قال أعطیت مکان التوراه السبع الطوال ، و مکان الإنجیل المثانی، و مکان الزبور المائین و فضلت بالمفصل، و فی روایه واثله بن الأسقع و أعطیت مکان الإنجیل المائین و مکان الزبور المثانی، و أعطیت فاتحه الکتاب و خواتیم البقره من تحت العرش لم یعطها نبی قبلی. و أعطانی ربی المفصل نافله و السبع الطوال البقره و آل عمران و النساء و المائده و الأنعام و الأعراف و الأنفال مع التوبه لأنهما تدعیان القرینتین و لذلک لم یفصل بینهما ببسم الله الرحمن الرحیم و قیل أن السابعه سوره یونس، و الطوال جمع الطولی تأنیث الأطول، و إنما سمیت هذه السور الطوال لأنها أطول سور القرآن، و أما المثانی فهی السوره التالیه للسبع الطوال فأولها سوره یونس و آخرها سوره النحل، و إنما سمیت مثانی لأنها ثنیت الطوال أی تلتها فکان الطوال المبادئ و المثانی لها ثوانی، و قال الفراء واحدها مثناه و قیل: مثنی و مثانی. کمعنی و معانی، و قیل: المثانی سور القرآن کلها طوالها و قصارها من قوله تعالی
(کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِیَ تَقْشَعِرُّ)
و وجه التسمیه أنه یثنی فیه الحدود و الأمثال، و قیل: للثانی سوره الحمد و هو المروی عن الأئمه علیهم السلام و أما المئون فهی کل سوره تکون نحوا من مائه آیه أو فویق ذلک أو دوینه و هی سبع أولها سوره بنی إسرائیل و آخرها المؤمنون، و قیل: إن المائین ما ولی السبع الطوال ثم المثانی بعدها، و هی التی یقصر عن المائین و یزید علی المفصل، و سمیت مثانی لأن المائین مبادیها، أما المفصل فما بعد الحوامیم إلی آخر القرآن، و طوالها من سوره محمد إلی النبإ و متوسطاته منه إلی الضحی، و قصاره منه إلی آخر القرآن، و سمیت مفصلا لکثره الفصول بین سورها ببسم الله الرحمن الرحیم انتهی، و علی ما ذکره المفسرون من التفسیر الطوال و المئین و المثانی و المفصل یخرج کثیر من السور عن الأقسام، و السبع غیر مذکور فی هذا الخبر فیمکن أن یکون عند کل من الثلاثه الأول أزید من السبع و لا یمکن إدراجها فی المفصل لأن العدد مذکور فیه و المراد بالمفصل من سوره محمد صلی الله علیه و آله و سلم إلی آخر القرآن ثمان و ستون سوره و هو مهیمن أی شاهد.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 482 )
ص : 4577
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ مِهْزَمٍ وَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْکَاهِلِیِّ وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ رَبِیعِ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ مِهْزَمٍ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَا اَلْمَدِینَهُ وَ عَلِیٌّ اَلْبَابُ وَ کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یَدْخُلُ اَلْمَدِینَهَ إِلاَّ مِنْ قِبَلِ اَلْبَابِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 208 )
ص : 4578
اَلْحِلْمُ عِنْدَ شِدَّهِ اَلْغَضَبِ یُؤَمِّنُ غَضَبَ اَلْجَبَّارِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 95 )
ص : 4579
وَ مِنْ أُولَئِکَ مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلطِّرَازِیُّ فِی کِتَابِهِ بِإِسْنَادِهِ اَلْمُتَّصِلِ إِلَی اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ زُفَّتْ أَرْبَعَهُ أَیَّامٍ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَمَا تُزَفُّ اَلْعَرُوسُ إِلَی خِدْرِهَا یَوْمُ اَلْفِطْرِ وَ یَوْمُ اَلْأَضْحَی وَ یَوْمُ اَلْجُمُعَهِ وَ یَوْمُ غَدِیرِ خُمٍّ وَ یَوْمُ غَدِیرِ خُمٍّ بَیْنَ اَلْفِطْرِ وَ اَلْأَضْحَی وَ یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ کَالْقَمَرِ بَیْنَ اَلْکَوَاکِبِ وَ إِنَّ اَللَّهَ لَیُوَکِّلُ بِغَدِیرِ خُمٍّ مَلاَئِکَتَهُ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ سَیِّدُهُمْ یَوْمَئِذٍ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنْبِیَاءَ اَللَّهِ اَلْمُرْسَلِینَ وَ سَیِّدُهُمْ یَوْمَئِذٍ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَوْصِیَاءَ اَللَّهِ اَلْمُنْتَجَبِینَ وَ سَیِّدُهُمْ یَوْمَئِذٍ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَوْلِیَاءَ اَللَّهِ وَ سَادَاتُهُمْ یَوْمَئِذٍ سَلْمَانُ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادُ وَ عَمَّارٌ حَتَّی یُورِدَهُ اَلْجِنَانَ کَمَا یُورِدُ اَلرَّاعِی بِغَنَمِهِ اَلْمَاءَ وَ اَلْکَلاَءَ قَالَ اَلْمُفَضَّلُ سَیِّدِی تَأْمُرُنِی بِصِیَامِهِ قَالَ لِی إِی وَ اَللَّهِ إِی وَ اَللَّهِ إِی وَ اَللَّهِ إِنَّهُ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی تَابَ اَللَّهُ فِیهِ عَلَی آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَصَامَهُ [فَصَامَ] شُکْراً لِلَّهِ وَ إِنَّهُ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی نَجَّی اَللَّهُ تَعَالَی فِیهِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلنَّارِ فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ تَعَالَی عَلَی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ وَ إِنَّهُ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی أَقَامَ مُوسَی هَارُونَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَماً فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ تَعَالَی ذَلِکَ اَلْیَوْمَ وَ إِنَّهُ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی أَظْهَرَ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَصِیَّهُ شَمْعُونَ اَلصَّفَا فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ [عَلَی ذَلِکَ] اَلْیَوْمِ وَ إِنَّهُ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی أَقَامَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیّاً لِلنَّاسِ عَلَماً وَ أَبَانَ فِیهِ فَضْلَهُ وَ وَصِیَّهُ فَصَامَ شُکْراً لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ وَ إِنَّهُ لَیَوْمُ صِیَامٍ وَ قِیَامٍ وَ إِطْعَامٍ وَ صِلَهِ اَلْإِخْوَانِ وَ فِیهِ مَرَضَاتُ اَلرَّحْمَنِ وَ مَرْغَمَهُ اَلشَّیْطَانِ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 466 )
ص : 4580
13785-9 الکافی ،1/7/478/4 العده عن سهل عن البزنطی عن أبی الحسن علیه السّلام قال: حصی الجمار تکون مثل الأنمله و لا تأخذها سوداء و لا بیضاء و لا حمراء خذها کحلیه منقطه تخذفهن خذفا و تضعها علی الإبهام و تدفعها بظفر السبابه قال و ارمها من بطن الوادی و اجعلهن عن یمینک کلهن و لا ترم علی الجمره قال و تقف عند الجمرتین الأولتین و لا تقف عند جمره العقبه .
( الوافی , جلد 13 , صفحه 1077 )
ص : 4581
قَالَ نَصْرٌ وَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ سِیَاهٍ عَنْ حَبِیبِ بْنِ أَبِی ثَابِتٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلتَّیْمِیِّ اَلْمَعْرُوفِ بِعَقِیصَا قَالَ: کُنَّا مَعَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَسِیرِهِ إِلَی اَلشَّامِ حَتَّی إِذَا کُنَّا بِظَهْرِ اَلْکُوفَهِ مِنْ جَانِبِ هَذَا اَلسَّوَادِ عَطِشَ اَلنَّاسُ وَ اِحْتَاجُوا إِلَی اَلْمَاءِ فَانْطَلَقَ بِنَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّی أَتَی إِلَی صَخْرَهٍ مُضَرَّسٍ فِی اَلْأَرْضِ کَأَنَّهَا رُبْضَهُ عَنْزٍ فَأَمَرَنَا فَاقْتَلَعْنَاهَا فَخَرَجَ لَنَا تَحْتَهَا مَاءٌ فَشَرِبَ اَلنَّاسُ مِنْهُ حَتَّی اِرْتَوَوْا ثُمَّ أَمَرَنَا فَأَکْفَأْنَاهَا عَلَیْهِ وَ سَارَ اَلنَّاسُ حَتَّی إِذَا مَضَی قَلِیلاً قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ مِنْکُمْ أَحَدٌ یَعْلَمُ مَکَانَ هَذَا اَلْمَاءِ اَلَّذِی شَرِبْتُمْ مِنْهُ قَالُوا نَعَمْ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ فَانْطَلِقُوا إِلَیْهِ فَانْطَلَقَ مِنَّا رِجَالٌ رُکْبَاناً وَ مُشَاهً فَاقْتَصَصْنَا اَلطَّرِیقَ إِلَیْهِ حَتَّی اِنْتَهَیْنَا إِلَی اَلْمَکَانِ اَلَّذِی نَرَی أَنَّهُ فِیهِ فَطَلَبْنَاهُ فَلَمْ نَقْدِرْ عَلَی شَیْءٍ إِذَا عِیلَ عَلَیْنَا اِنْطَلَقْنَا إِلَی دَیْرٍ قَرِیبٍ مِنَّا فَسَأَلْنَاهُمْ أَیْنَ هَذَا اَلْمَاءُ اَلَّذِی عِنْدَکُمْ قَالُوا لَیْسَ قُرْبَنَا مَاءٌ فَقُلْنَا بَلَی إِنَّا شَرِبْنَا مِنْهُ قَالُوا أَنْتُمْ شَرِبْتُمْ مِنْهُ قُلْنَا نَعَمْ فَقَالَ صَاحِبُ اَلدَّیْرِ وَ اَللَّهِ مَا بُنِیَ هَذَا اَلدَّیْرُ إِلاَّ بِذَلِکَ اَلْمَاءِ وَ مَا اِسْتَخْرَجَهُ إِلاَّ نَبِیٌّ أَوْ وَصِیُّ نَبِیٍّ قَالَ ثُمَّ مَضَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّی نَزَلَ بِأَرْضِ اَلْجَزِیرَهِ فَاسْتَقْبَلَهُ بَنُو تَغْلِبَ وَ اَلنَّمِرُ بْنُ قَاسِطٍ بِجُزُرٍ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِیَزِیدَ بْنِ قَیْسٍ اَلْأَرْحَبِیِّ یَا یَزِیدُ قَالَ لَبَّیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ هَؤُلاَءِ قَوْمُکَ مِنْ طَعَامِهِمْ فَاطْعَمْ وَ مِنْ شَرَابِهِمْ فَاشْرَبْ قَالَ نَعَمْ ثُمَّ سَارَ حَتَّی اَلرَّقَّهِ وَ جُلُّ أَهْلِهَا عُثْمَانِیَّهٌ فَرُّوا مِنَ اَلْکُوفَهِ إِلَی مُعَاوِیَهَ فَأَغْلَقُوا أَبْوَابَهَا دُونَهُ فَتَحَصَّنُوا وَ کَانَ رَئِیسُهُمْ سِمَاکَ بْنَ مَخْرَمَهَ اَلْأَسَدِیَّ بِالرَّقَّهِ فِی طَاعَهِ مُعَاوِیَهَ وَ قَدْ کَانَ فَارَقَ عَلِیّاً فِی نَحْوٍ مِنْ مِائَهِ رَجُلٍ مِنْ بَنِی أَسَدٍ ثُمَّ کَاتَبَ مُعَاوِیَهَ وَ أَقَامَ بِالرَّقَّهِ حَتَّی لَحِقَ بِهِ مِنْهُمْ سَبْعُمِائَهِ رَجُلٍ قَالَ نَصْرٌ فَرَوَی حَبَّهُ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا نَزَلَ عَلَی اَلرَّقَّهِ نَزَلَ عَلَی مَوْضِعٍ یُقَالُ لَهُ اَلْبَلِیخُ عَلَی جَانِبِ اَلْفُرَاتِ فَنَزَلَ رَاهِبٌ هُنَاکَ مِنْ صَوْمَعَتِهِ فَقَالَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ عِنْدَنَا کِتَاباً تَوَارَثْنَاهُ عَنْ آبَائِنَا کَتَبَهُ أَصْحَابُ عِیسَی اِبْنِ مَرْیَمَ أَعْرِضُهُ عَلَیْکَ قَالَ نَعَمْ فَقَرَأَ اَلرَّاهِبُ اَلْکِتَابَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ اَلَّذِی قَضَی فِیمَا قَضَی وَ سَطَرَ فِیمَا کَتَبَ أَنَّهُ بَاعِثٌ فِی اَلْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یُعَلِّمُهُمُ اَلْکِتابَ وَ اَلْحِکْمَهَ وَ یَدُلُّهُمْ عَلَی سَبِیلِ اَللَّهِ لاَ فَظٌّ وَ لاَ غَلِیظٌ وَ لاَ صَخَّابٌ فِی اَلْأَسْوَاقِ وَ لاَ یَجْزِی بِالسَّیِّئَهِ اَلسَّیِّئَهَ بَلْ یَعْفُو وَ یَصْفَحُ أُمَّتُهُ اَلْحَمَّادُونَ اَلَّذِینَ یُحَمِّدُونَ اَللَّهَ عَلَی کُلِّ نَشْرٍ وَ فِی کُلِّ صُعُودٍ وَ هُبُوطٍ تَذِلُّ أَلْسِنَتُهُمْ بِالتَّکْبِیرِ وَ اَلتَّهْلِیلِ وَ اَلتَّسْبِیحِ وَ یَنْصُرُهُ اَللَّهُ عَلَی مَنْ نَاوَاهُ فَإِذَا تَوَفَّاهُ اَللَّهُ اِخْتَلَفَتْ أُمَّتُهُ مِنْ بَعْدِهِ ثُمَّ اِجْتَمَعَتْ فَلَبِثَتْ مَا شَاءَ اَللَّهُ ثُمَّ اِخْتَلَفَتْ فَیَمُرُّ رَجُلٌ مِنْ أُمَّتِهِ بِشَاطِئِ هَذَا اَلْفُرَاتِ یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَی عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ یَقْضِی بِالْحَقِّ وَ لاَ یَرْکُسُ فِی اَلْحُکْمِ اَلدُّنْیَا أَهْوَنُ عَلَیْهِ مِنَ اَلرَّمَادِ فِی یَوْمَ عَصَفَتْ بِهِ اَلرِّیحُ وَ اَلْمَوْتُ أَهْوَنُ عَلَیْهِ مِنْ شُرْبِ اَلْمَاءِ عَلَی اَلظَّمْآنِ یَخَافُ اَللَّهَ فِی اَلسِّرِّ وَ یَنْصَحُ لَهُ فِی اَلْعَلاَنِیَهِ وَ لاَ یَخَافُ فِی اَللَّهِ لَوْمَهَ لاَئِمٍ ثُمَّ فَمَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ أَهْلِ هَذِهِ اَلْبِلاَدِ فَآمَنَ بِهِ کَانَ ثَوَابُهُ رِضْوَانَهُ وَ اَلْجَنَّهَ وَ مَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ اَلْعَبْدَ اَلصَّالِحَ فَلْیَنْصُرْهُ فَإِنَّ اَلْقَتْلَ مَعَهُ شَهَادَهٌ ثُمَّ قَالَ أَنَا مُصَاحِبُکَ فَلاَ أُفَارِقُکَ حَتَّی یُصِیبَنِی مَا أَصَابَکَ فَبَکَی عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لَمْ أَکُنْ عِنْدَهُ مَنْسِیّاً اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی ذَکَرَنِی عِنْدَهُ فِی کُتُبِ اَلْأَبْرَارِ فَمَضَی اَلرَّاهِبُ مَعَهُ فَکَانَ فِیمَا ذَکَرُوا یَتَغَدَّی مَعَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یَتَعَشَّی حَتَّی أُصِیبَ یَوْمَ صِفِّینَ فَلَمَّا خَرَجَ اَلنَّاسُ یَدْفِنُونَ قَتْلاَهُمْ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اُطْلُبُوهُ فَلَمَّا وَجَدَهُ صَلَّی عَلَیْهِ وَ دَفَنَهُ وَ قَالَ هَذَا مِنَّا أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ اِسْتَغْفَرَ لَهُ مِرَاراً . روی هذا الخبر نصر فی أواسط الجزء الثالث من کتاب صفین عن عمر بن سعد عن مسلم الأعور عن حبه العرنی . و رواه أیضا إبراهیم بن دیزیل الهمدانی بهذا الإسناد عن حبه أیضا فی کتاب صفین .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 425 )
ص : 4582
وَ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : إِنَّما یَخْشَی اَللّهَ مِنْ عِبادِهِ اَلْعُلَماءُ قَالَ کَانَ عَلِیٌّ یَخْشَی اَللَّهَ وَ یُرَاقِبُهُ وَ یَعْمَلُ بِفَرَائِضِهِ وَ یُجَاهِدُ فِی سَبِیلِهِ وَ کَانَ إِذَا صَفَّ فِی اَلْقِتَالِ کَأَنَّهُ بُنْیَانٌ مَرْصُوصٌ یَقُولُ اَللَّهُ إِنَّ اَللّهَ یُحِبُّ اَلَّذِینَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفًّا کَأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ یَتَّبِعُ فِی جَمِیعِ أَمْرِهِ مَرْضَاهَ اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ مَا قَتَلَ اَلْمُشْرِکِینَ قَبْلَهُ أَحَدٌ .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 105 )
همچنین ابن عباس می گوید:«همانا که از خداوند،بندگان عالم او می ترسند.» و علی از خداوند می ترسد و بیم دارد و به تمام اموری که خداوند واجب کرده است عمل می کند و در راه او جهاد می کند و چون برای جنگ در صف می ایستد،همچون بنیان استوار است که خداوند می فرماید:«همانا که خداوند دوست دارد کسانی را که در راه او صف کشیده،همچون بنیاد استوار می ایستند.»و علی در هر کاری در صدد کسب رضایت خدا و رسول خداست و پیش از او هیچ کس مشرکان را نکشته است .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 178 )
ص : 4583
جَعْفَرُ بْنُ مَعْرُوفٍ ، قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ نُعْمَانَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ صَالِحٍ اَلْحَذَّاءِ ، قَالَ: لَمَّا أَمَرَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِبِنَاءِ اَلْمَسْجِدِ قَسَمَ عَلَیْهِمُ اَلْمَوَاضِعَ وَ ضَمَّ إِلَی کُلِّ رَجُلٍ رَجُلاً، فَضَمَّ عَمَّاراً إِلَی عَلِیٍّ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) قَالَ فَبَیْنَا فِی عِلاجِ اَلْبِنَاءِ إِذْ خَرَجَ عُثْمَانُ مِنْ دَارِهِ وَ اِرْتَفَعَ اَلْغُبَارُ فَتَمَنَّعَ بِثَوْبِهِ وَ أَعْرَضَ بِوَجْهِهِ، قَالَ، فَقَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) لِعَمَّارٍ إِذَا قُلْتَ شَیْئاً فَرُدَّ عَلَیَّ! قَالَ، فَقَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) لاَ یَسْتَوِیَ مَنْ یَعْمُرُ اَلْمَسَاجِدَایَظَلُّ فِیهَا رَاکِعاً وَ سَاجِداً کَمَنْ یَرَی عَنِ اَلطَّرِیقِ عَائِداً . قَالَ فَأَجَابَهُ عَمَّارٌ کَمَا قَالَ: فَغَضِبَ عُثْمَانُ مِنْ ذَلِکَ فَلَمْ یستطیع[یَسْتَطِعْ] أَنْ یَقُولَ لِعَلِیٍّ شَیْئاً، فَقَالَ لِعَمَّارٍ یَا عَبْدُ یَا لُکَعُ! وَ مَضَی، فَقَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) لِعَمَّارٍ رَضِیتَ بِمَا قَالَ لَکَ، أَلا تَأْتِی اَلنَّبِیَّ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَتُخْبِرَهُ! قَالَ، فَأَتَاهُ فَأَخْبَرَهُ، فَقَالَ: یَا نَبِیَّ اَللَّهِ إِنَّ عُثْمَانَ قَالَ لِی یَا عَبْدُ یَا لُکَعُ، فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مَنْ یَعْلَمُ ذَلِکَ فَقَالَ عَلِیٌّ . فَدَعَاهُ وَ سَأَلَهُ، قَالَ، فَقَالَ لَهُ کَمَا قَالَ عَمَّارٌ ، فَقَالَ لِعَلِیٍّ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) اِذْهَبْ فَقُلْ لَهُ حَیْثُ مَا کَانَ یَا عَبْدُ یَا لُکَعُ أَنْتَ اَلْقَائِلُ لِعَمَّارٍ یَا عَبْدُ یَا لُکَعُ! فَذَهَبَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) فَقَالَ لَهُ ذَلِکَ ثُمَّ اِنْصَرَفَ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 32 )
ص : 4584
23567-8 ( الفقیه 511:3 رقم 4793) سلمه بن الخطاب، عن إسماعیل بن إسحاق ، عن إسماعیل بن أبان ، عن غیاث ، عن جعفر بن محمد ، عن أبیه ، عن جده عن علی علیه السّلام قال": أدنی ما تحمل المرأه لسته أشهر و أکثر ما تحمل لسنه".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1425 )
ص : 4585
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ، «وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی اَلْکِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آیاتِ اَللّهِ» إِلَی قَوْلِهِ، «إِنَّکُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ» قَالَ، إِذَا سَمِعْتَ اَلرَّجُلَ یَجْحَدُ اَلْحَقَّ وَ یُکَذِّبُ بِهِ وَ یَقَعُ فِی اَهْلِهِ فَقُمْ مِنْ عِنْدِهِ وَ لاَ تُقَاعِدْهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 564 )
ص : 4586
إِنَّ أَنْصَحَ اَلنَّاسِ أَنْصَحُهُمْ لِنَفْسِهِ وَ أَطْوَعُهُمْ لِرَبِّهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 229 )
ص : 4587
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِصَامٍ اَلْکُلَیْنِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ لِأَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَوْضِعِ سُجُودِهِ آثَارٌ نَأْتِیهِ وَ کَانَ یَقْطَعُهَا فِی اَلسَّنَهِ مَرَّتَیْنِ فِی کُلِّ مَرَّهٍ خَمْسَ ثَفِنَاتٍ فَسُمِّیَ ذَا اَلثَّفِنَاتِ لِذَلِکَ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 233 )
محمّد بن محمّد بن عصام کلینی رضی اللّه عنه از محمّد بن یعقوب کلینی از علی بن محمّد،از ابی علی محمّد بن اسماعیل بن موسی بن جعفر بن محمّد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب از پدر بزرگوارش،از آباء گرامش از محمّد بن علی الباقر علیهم السلام نقل کرده که آن حضرت فرمودند:در جای سجود پدرم آثاری روییده بود و آن جناب آنها را در هر سال دو مرتبه می چید و در هر مرتبه پنج پینه چیده می شد لذا به آن حضرت ذو الثفنات(صاحب پینه)گفته شد.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 751 )
ص : 4588
فَإِذَا أَرَدْتَ اَلرَّحِیلَ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ اُدْعُ اَللَّهَ جَلَّ اِسْمُهُ بِالْحِفْظِ وَ اَلْکِلاَءَهِ وَ وَدِّعِ اَلْمَوْضِعَ وَ أَهْلَهُ فَإِنَّ لِکُلِّ مَوْضِعٍ أَهْلاً مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ قُلِ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْحَافِظِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ .
( کتاب المزار (مناسک المزار) , جلد 1 , صفحه 74 )
ص : 4589
514-4 الکافی ،1/1/382/1 العده عن ابن عیسی عن السراد عن هشام بن سالم عن یزید الکناسی قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام أ کان عیسی بن مریم حین تکلم فی المهد حجه اللّه علی أهل زمانه فقال کان یومئذ نبیا حجه لله غیر مرسل أ ما تسمع لقوله حین قال إِنِّی عَبْدُ اَللّهِ آتانِیَ اَلْکِتابَ وَ جَعَلَنِی نَبِیًّا `وَ جَعَلَنِی مُبارَکاً أَیْنَ ما کُنْتُ وَ أَوْصانِی بِالصَّلاهِ وَ اَلزَّکاهِ ما دُمْتُ حَیًّا قلت فکان یومئذ حجه لله علی زکریا فی تلک الحال و هو فی المهد فقال کان عیسی فی تلک الحال آیه للناس و رحمه من اللّه لمریم حین تکلم فعبر عنها و کان نبیا حجه علی من سمع کلامه فی تلک الحال - ثم صمت فلم یتکلم حتی مضت له سنتان و کان زکریا الحجه لله عز و جل علی الناس بعد صمت عیسی بسنتین ثم مات زکریا فورثه ابنه یحیی الکتاب و الحکمه و هو صبی صغیر أ ما تسمع لقوله عز و جل یا یَحْیی خُذِ اَلْکِتابَ بِقُوَّهٍ وَ آتَیْناهُ اَلْحُکْمَ صَبِیًّا فلما بلغ عیسی علیه السّلام سبع سنین - تکلم بالنبوه و الرساله حین أوحی اللّه إلیه فکان عیسی الحجه علی یحیی و علی الناس أجمعین و لیس تبقی الأرض یا أبا خالد یوما واحدا بغیر حجه لله - علی الناس منذ یوم خلق اللّه آدم علیه السّلام و أسکنه الأرض فقلت جعلت فداک أ کان علی علیه السّلام حجه من اللّه و رسوله علی هذه الأمه فی حیاه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فقال نعم یوم أقامه للناس و نصبه علما و دعاهم إلی ولایته و أمرهم بطاعته - قلت فکانت طاعه علی علیه السّلام واجبه علی الناس فی حیاه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و بعد وفاته فقال نعم و لکنه صمت فلم یتکلم مع رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و کانت الطاعه لرسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله علی أمته و علی علی علیه السّلام فی حیاه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و کانت الطاعه من اللّه و من رسوله علی الناس کلهم لعلیّ علیه السّلام بعد وفاه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و کان علی علیه السّلام حکیما علیما.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 70 )
ص : 4590
عَلِیُّ بْنُ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ : أَرْسَلَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی رَجُلٍ مِنْ بَنِی حَنِیفَهَ وَ قَالَ إِنَّکَ تَجِدُهُ فِی مَیْمَنَهِ اَلْمَسْجِدِ وَ رَفَعْتُ إِلَیْهِ کِتَابَهُ فَقَرَأَهُ ثُمَّ قَالَ آتِنِی یَوْمَ کَذَا وَ کَذَا حَتَّی أُعْطِیَکَ جَوَابَهُ فَأَتَیْتُهُ فِی اَلْیَوْمِ اَلَّذِی کَانَ وَعَدَنِی فَأَعْطَانِی جَوَابَ اَلْکِتَابِ ثُمَّ لَبِثْتُ شَهْراً فَأَتَیْتُهُ لِأُسَلِّمَ عَلَیْهِ فَقِیلَ إِنَّ اَلرَّجُلَ قَدْ مَاتَ فَلَمَّا رَجَعْتُ مِنْ قَابِلٍ إِلَی مَکَّهَ فَلَقِیتُ أَبَا اَلْحَسَنِ وَ أَعْطَیْتُهُ جَوَابَ کِتَابِهِ فَقَالَ رَحِمَهُ اَللَّهُ فَقَالَ یَا عَلِیُّ لِمَ لَمْ تَشْهَدْ جِنَازَتَهُ قُلْتُ قَدْ فَاتَتْ مِنِّی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 48 , صفحه 76 )
علی بن ابی حمزه گفت:مرا حضرت موسی بن جعفر پیش مردی از قبیله بنی حنیفه فرستاد فرمود:او در طرف راست مسجد نشسته است.نامه امام را باو دادم خواند گفت فلان روز تا جوابش را بدهم همان روزی که وعده داده بود رفتم جواب نامه را داد یک ماه گذشت رفتم از او خبر بگیرم.گفتند از دنیا رفت سال بعد بمکه رفتم خدمت حضرت موسی بن جعفر رسیدم و جواب نامه ها را دادم فرمود:خدا رحمتش کند.رو بمن نموده فرمود علی چرا در جنازه ی او حاضر نشدی؟گفتم این ثواب از دستم رفت.
( بحارالأنوار (جلد 48) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 67 )
ص : 4591
شَرَفُ اَلدِّینِ اَلنَّجَفِیُّ، قَالَ: رَوَی أَحْمَدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَبَّادٍ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ، یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ یَعْنِی اَلنَّاقِصِینَ لِخُمُسِکَ یَا مُحَمَّدُ اَلَّذِینَ إِذَا اِکْتالُوا عَلَی اَلنّاسِ یَسْتَوْفُونَ ، أَیْ إِذَا صَارُوا إِلَی حُقُوقِهِمْ مِنَ اَلْغَنَائِمِ یَسْتَوْفُونَ وَ إِذا کالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ ، أَیْ إِذَا سَأَلُوهُمْ خُمُسَ آلِ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) نَقَصُوهُمْ. وَ قَوْلُهُ تَعَالَی: وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ بِوَصِیِّکَ یَا مُحَمَّدُ، وَ قَوْلُهُ تَعَالَی: إِذا تُتْلی عَلَیْهِ آیاتُنا قالَ أَساطِیرُ اَلْأَوَّلِینَ ، قَالَ: یَعْنِی تَکْذِیبَهُ بِالْقَائِمِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، إِذْ یَقُولُ لَهُ: لَسْنَا نَعْرِفُکَ، وَ لَسْتَ مِنْ وُلْدِ فَاطِمَهَ (عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ)، کَمَا قَالَ اَلْمُشْرِکُونَ لِمُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 604 )
ص : 4592
وَ أَسْنَدَ صَاحِبُ اَلْکِفَایَهِ إِلَی اِبْنِ جُبَیْرٍ إِلَی اِبْنِ عَبَّاسٍ قَوْلَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ اِطَّلَعَ إِلَی اَلْأَرْضِ فَاخْتَارَنِی فَجَعَلَنِی نَبِیّاً وَ ثَانِیَهً فَاخْتَارَ عَلِیّاً وَ أَمَرَنِی أَنْ أَتَّخِذَهُ وَصِیّاً فَهُوَ أَبُو سِبْطَیَّ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ وَ إِیَّاهُمْ حُجَجاً عَلَی عِبَادِهِ وَ جَعَلَ مِنْ صُلْبِ اَلْحُسَیْنِ أَئِمَّهً یَقُومُونَ بِأَمْرِی وَ یَحْفَظُونَ وَصِیَّتِی اَلتَّاسِعُ مِنْهُمْ قَائِمُ أَهْلِ بَیْتِی وَ أَشْبَهُ اَلنَّاسِ بِی یَظْهَرُ بَعْدَ غَیْبَهٍ طَوِیلَهٍ وَ حَیْرَهٍ مُضِلَّهٍ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 121 )
ص : 4593
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَفَّارِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَلِیٍّ أَخِی دِعْبِلِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَکَلَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ زَبِیبَهً حَمْرَاءَ (عَلَی اَلرِّیقِ لَمْ یَمْرَضْ إِلاَّ مَرَضَ اَلْمَوْتِ) .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 31 )
ص : 4594
اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَیْ إِحَاطَهُ اَلْوَهْمِ أَ لاَ تَرَی إِلَی قَوْلِهِ قَدْ جاءَکُمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّکُمْ یُقَالُ فُلاَنٌ بَصِیرٌ بِالدَّرَاهِمِ وَ اَلثِّیَابِ وَ اَلْجَوَارِحِ وَ اَلْأَشْعَارِ.
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 1 , صفحه 93 )
ص : 4595
مَنْ أَخْلَصَ اَلْعَمَلَ لَمْ یُحْرَمِ اَلْمَأْمُولَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 443 )
ص : 4596
أَقُولُ وَجَدْتُ فِی مَزَارٍ کَبِیرٍ مِنْ مُؤَلَّفَاتِ اَلسَّیِّدِ فَخَّارٍ أَوْ بَعْضِ مَنْ عَاصَرَهُ مِنَ اَلْأَفَاضِلِ اَلْکِبَارِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو اَلْمَکَارِمِ حَمْزَهُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ زُهْرَهَ اَلْعَلَوِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ اَلشَّیْخِ مُحَمَّدِ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَیْهَقِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلصَّوْلِیِّ عَنْ عَوْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْکِنْدِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مِیثَمٍ عَنْ مِیثَمٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: أَصْحَرَ بِی مَوْلاَیَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَیْلَهً مِنَ اَللَّیَالِی قَدْ خَرَجَ مِنَ اَلْکُوفَهِ وَ اِنْتَهَی إِلَی مَسْجِدِ جُعْفِیٍّ تَوَجَّهَ إِلَی اَلْقِبْلَهِ وَ صَلَّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ فَلَمَّا سَلَّمَ وَ سَبَّحَ بَسَطَ کَفَّیْهِ وَ قَالَ إِلَهِی کَیْفَ أَدْعُوکَ وَ قَدْ عَصَیْتُکَ إِلَی آخِرِ اَلدُّعَاءِ ثُمَّ قَامَ وَ خَرَجَ فَاتَّبَعْتُهُ حَتَّی خَرَجَ إِلَی اَلصَّحْرَاءِ وَ خَطَّ لِی خَطَّهً وَ قَالَ إِیَّاکَ أَنْ تُجَاوِزَ هَذِهِ اَلْخَطَّهَ وَ مَضَی عَنِّی وَ کَانَتْ لَیْلَهً مُدْلَهِمَّهً فَقُلْتُ یَا نَفْسِی أَسْلَمْتَ مَوْلاَکَ وَ لَهُ أَعْدَاءٌ کَثِیرَهٌ أَیُّ عُذْرٍ یَکُونُ لَکَ عِنْدَ اَللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ وَ اَللَّهِ لَأَقْفُوَنَّ أَثَرَهُ وَ لَأَعْلَمَنَّ خَبَرَهُ وَ إِنْ کُنْتُ قَدْ خَالَفْتُ أَمْرَهُ وَ جَعَلْتُ أَتَّبِعُ أَثَرَهُ فَوَجَدْتُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُطَّلِعاً فِی اَلْبِئْرِ إِلَی نِصْفِهِ یُخَاطِبُ اَلْبِئْرَ وَ اَلْبِئْرُ تُخَاطِبُهُ فَحَسَّ بِی وَ اِلْتَفَتَ عَلَیهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ مَنْ قُلْتُ مِیثَمٌ قَالَ یَا مِیثَمُ أَ لَمْ آمُرْکَ أَنْ لاَ تُجَاوِزَ اَلْخَطَّهَ قُلْتُ یَا مَوْلاَیَ خَشِیتُ عَلَیْکَ مِنَ اَلْأَعْدَاءِ فَلَمْ یَصْبِرْ لِذَلِکَ قَلْبِی فَقَالَ أَ سَمِعْتَ مِمَّا قُلْتُ شَیْئاً قُلْتُ لاَ یَا مَوْلاَیَ فَقَالَ یَا مِیثَمُ وَ فِی اَلصَّدْرِ لُبَانَاتٌ إِذَا ضَاقَ لَهَا صَدْرِی نَکَتُّ اَلْأَرْضَ بِالْکَفِّوَ أَبْدَیْتُ لَهَا سِرِّی فَمَهْمَا تُنْبِتُ اَلْأَرْضُفَذَاکَ اَلنَّبْتُ مِنْ بَذْرِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 199 )
ص : 4597
وَ رَوَی عُثْمَانُ بْنُ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَنَامُ وَ لَمْ یَرَ فِی نَوْمِهِ أَنَّهُ اِحْتَلَمَ فَوَجَدَ فِی ثَوْبِهِ وَ عَلَی فَخِذِهِ اَلْمَاءَ هَلْ عَلَیْهِ غُسْلٌ قَالَ نَعَمْ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 42 )
ص : 4598
تَذِلُّ اَلْأُمُورُ لِلْمَقَادِیرِ حَتَّی یَکُونَ اَلْحَتْفُ فِی اَلتَّدْبِیرِ .
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 183 )
کارها رام و پیرو احکام قضا و قدر است به طوری که (گاهی) تباهی در تدبیر و عاقبت اندیشی می باشد.
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 198 )
آن چنان کارها در پوشش مقدرات قرار می گیرد که اگر پای تدبیر در آنجا باز شود، بدون تردید آفت و نافرجامی کارها همان تدبیر خواهد بود [به این معنا که مقدرات از قبل تعیین شده که خارج از اختیار آدمی است، راه تدبیر برای تغییر مسیر آنها بی اثر مانده و در آن حال اگر بخواهد با تدبیر و بینش به آنها نزدیک گردد، به آفت آنها گرفتار می شود].
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 219 )
ص : 4599
وَ رُوِّیتُ عَنِ اَلْأَئِمَّهِ اَلصَّادِقِینَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالُوا: مَنْ بَکَی أَوْ أَبْکَی غَیْرَهُ وَ لَوْ وَاحِداً ضَمِنَّا لَهُ عَلَی اَللَّهِ اَلْجَنَّهَ وَ مَنْ لَمْ یَتَأَتَّ لَهُ اَلْبُکَاءُ فَتَبَاکَی فَلَهُ اَلْجَنَّهُ . .
( مثیر الأحزان , جلد 2 , صفحه 14 )
و نیز از امامان نور آورده اند که: «من بکی او ابکی غیره و لو واحدا، ضمّنا له علی اللّه الجنه، و من لم یتأت له البکاء فتباکی، فله الجنّه.» . کسی در سوگ حسین علیه السّلام بگرید و یا دیگری-گر چه یک تن را-با یادآوری مصائب و رنج های ما در راه خدا بگریاند، ما بهشت پرطراوت و زیبای خدا را بر چنین انسان با ایمان و شایسته کرداری تضمین می کنیم. و هر آن کس هم که گریه اش نیامد و نتوانست دیگران را بگریاند، امّا حالت و هیئت سوگواران را بر خود گیرد و بسان آنان برای حسین علیه السّلام سوگواری نماید، باز هم بهشت پرطراوت و زیبا بر او زیبنده می شود.
( در سوگ امیر آزادی ؛ ج 1 , ص 68 )
ص : 4600
ثُمَّ قَالَ زِیَارَهٌ أُخْرَی لَهُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ رَوَی صَفْوَانُ اَلْجَمَّالُ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ لِی مَوْلاَیَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذْ أَرَدْتَ زِیَارَهَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ فَصُمْ قَبْلَ ذَلِکَ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ وَ اِغْتَسِلْ فِی اَلْیَوْمِ اَلرَّابِعِ وَ اِجْمَعْ إِلَیْکَ أَهْلَکَ وَ وُلْدَکَ وَ قُلْ قَبْلَ مَسِیرِکَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ اَلْیَوْمَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ مَنْ کَانَ مِنِّی بِسَبِیلٍ اَلشَّاهِدَ مِنْهُمْ وَ اَلْغَائِبَ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنَا مِنَ اَلْفَائِزِینَ وَ اِحْفَظْنَا بِحِفْظِ اَلْإِیمَانِ وَ اِحْفَظْ عَلَیْنَا اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنَا فِی جِوَارِکَ وَ حِفْظِکَ وَ حِرْزِکَ وَ لاَ تُغَیِّرْ مَا بِنَا مِنَ نِعْمَتِکَ وَ زِدْنَا مِنْ فَضْلِکَ إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ وَعْثَاءِ اَلسَّفَرِ وَ کَآبَهِ اَلْمُنْقَلَبِ وَ سُوءِ اَلْمَنْظَرِ فِی اَلْمَالِ وَ اَلْأَهْلِ وَ اَلْوَلَدِ اَللَّهُمَّ اُرْزُقْنَا حَلاَوَهَ اَلْإِیمَانِ وَ بَرْدَ اَلْمَغْفِرَهِ وَ أَمَاناً مِنْ عَذَابِکَ وَ آتِنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً إِنَّهُ لاَ یَمْلِکُ ذَلِکَ غَیْرُکَ فَإِذَا أَتَیْتَ اَلْفُرَاتَ فَکَبِّرِ اَللَّهَ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ هَلِّلْ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ صَلِّ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِائَهَ مَرَّهٍ ثُمَّ قُلْ بَعْدَ ذَلِکَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ خَیْرُ مَنْ وَفَدَ إِلَیْهِ اَلرِّجَالُ وَ أَنْتَ سَیِّدِی خَیْرُ مَقْصُودٍ وَ قَدْ جَعَلْتَ لِکُلِّ زَائِرٍ کَرَامَهً وَ لِکُلِّ وَافِدٍ تُحْفَهً فَأَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ تُحْفَتَکَ إِیَّایَ فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ وَ اُشْکُرْ سَعْیِی وَ اِرْحَمْ مَسِیرِی إِلَیْکَ مِنْ غَیْرِ مَنٍَّ عَلَیْکَ بَلْ لَکَ اَلْمَنُّ عَلَیَّ إِذْ جَعَلْتَ لِیَ اَلسَّبِیلَ إِلَی زِیَارَتِهِ وَ عَرَّفْتَنِی فَضْلَهُ وَ شَرَفَهُ اَللَّهُمَّ فَاحْفَظْنِی بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ حَتَّی تُبْلِغَنِی هَذَا اَلْمَکَانَ فَقَدْ رَجَوْتُکَ فَلاَ تَقْطَعْ رَجَائِی وَ قَدْ أَمَّلْتُکَ فَلاَ تُخَیِّبْ أَمَلِی وَ اِجْعَلْ مَسِیرِی هَذَا کَفَّارَهً لِذُنُوبِی یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ فَإِذَا أَرَدْتَ اَلْغُسْلَ نَدْباً فَقُلْ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَی اَلْأَئِمَّهِ اَلصَّادِقِینَ اَللَّهُمَّ طَهِّرْ بِهِ قَلْبِی وَ اِشْرَحْ بِهِ صَدْرِی وَ نَوِّرْ بِهِ بَصَرِی اَللَّهُمَّ اِجْعَلْهُ نُوراً وَ طَهُوراً وَ خَیْراً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ وَ عَافِنِی مِنْ کُلِّ مَا أَخَافُ وَ أَحْذَرُ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْهُ لِی شَاهِداً یَوْمَ حَاجَتِی وَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی إِلَیْکَ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ غُسْلِکَ فَالْبَسْ ثَوْبَیْنِ طَاهِرَیْنِ أَوْ ثَوْباً وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ نَدْباً خَارِجَ اَلْمَشْرَعَهِ وَ هُوَ اَلْمَکَانُ اَلَّذِی قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ فِی اَلْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ وَ جَنّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِیلٌ صِنْوانٌ وَ غَیْرُ صِنْوانٍ یُسْقی بِماءٍ واحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها عَلی بَعْضٍ فِی اَلْأُکُلِ وَ اِقْرَأْ فِی أَوَّلِ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا اَلْکَافِرُونَ فَإِذَا سَلَّمْتَ فَکَبِّرِ اَللَّهَ مَا اِسْتَطَعْتَ وَ قُلِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْوَاحِدِ اَلْمُتَوَحِّدِ فِی اَلْأُمُورِ کُلِّهَا اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اَللّهُ لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ حَمْداً کَثِیراً دَائِماً سَرْمَداً لاَ یَنْقَطِعُ وَ لاَ یَفْنَی حَمْداً تَرْضَی بِهِ عَنَّا حَمْداً یَتَّصِلُ أَوَّلُهُ وَ لاَ یَنْفَدُ آخِرُهُ حَمْداً یَزِیدُ وَ لاَ یَبِیدُ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فَإِذَا تَوَجَّهْتَ إِلَی اَلْحَائِرِ فَقُلِ اَللَّهُمَّ إِلَیْکَ قَصَدْتُ وَ لِبَابِکَ قَرَعْتُ وَ بِفِنَائِکَ نَزَلْتُ وَ بِکَ اِعْتَصَمْتُ وَ لِرَحْمَتِکَ تَعَرَّضْتُ وَ بِوَلِیِّکَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَوَسَّلْتُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِجْعَلْ زِیَارَتِی مَبْرُورَهً وَ دُعَائِی مَقْبُولاً فَإِذَا أَتَیْتَ اَلْبَابَ فَقِفْ خَارِجَ اَلْقُبَّهِ وَ أَوْمِ بِطَرْفِکَ نَحْوَ اَلْقَبْرِ وَ قُلْ یَا مَوْلاَیَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ عَبْدُکَ وَ اِبْنُ عَبْدِکَ وَ اِبْنُ أَمَتِکَ اَلذَّلِیلُ بَیْنَ یَدَیْکَ اَلْمُقَصِّرُ فِی عُلُوِّ قَدْرِکَ اَلْمُعْتَرِفُ بِحَقِّکَ جَاءَکَ مُسْتَجِیراً بِذِمَّتِکَ قَاصِداً إِلَی حَرَمِکَ مُتَوَجِّهاً إِلَی مَقَامِکَ مُتَوَسِّلاً إِلَی اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِکَ أَ فَأَدْخُلُ یَا مَوْلاَیَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ أَ أَدْخُلُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَ أَدْخُلُ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ أَ أَدْخُلُ یَا بَابَ اَللَّهِ أَ أَدْخُلُ یَا مَلاَئِکَهَ اَللَّهِ أَ أَدْخُلُ أَیَّتُهَا اَلْمَلاَئِکَهُ اَلْمُحْدِقُونَ بِهَذَا اَلْحَرَمِ اَلْمُقِیمُونَ بِهَذَا اَلْمَشْهَدِ ثُمَّ أَدْخِلْ رِجْلَکَ اَلْیُمْنَی اَلْقُبَّهَ وَ أَخِّرِ اَلْیُسْرَی وَ قُلِ اَللَّهُ أَکْبَرُ کَبِیراً وَ سُبْحَانَ اَللَّهِ بُکْرَهً وَ أَصِیلاً وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْفَرْدِ اَلْأَحَدِ اَلصَّمَدِ اَلْوَاحِدِ اَلْمُتَفَضِّلِ اَلْمُتَطَوِّلِ اَلْجَبَّارِ اَلَّذِی بِطَوْلِهِ مَنَّ عَلَیَّ وَ سَهَّلَ زِیَارَهَ مَوْلاَیَ وَ لَمْ یَجْعَلْنِی مَمْنُوعاً وَ عَنْ دِینِهِ مَدْفُوعاً بَلْ تَطَوَّلَ وَ مَنَحَ فَلَهُ اَلْحَمْدُ ثُمَّ اُدْخُلِ اَلْحَائِرَ وَ قُمْ بِحِذَائِهِ بِخُشُوعٍ وَ قُلِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَهِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عَلِیٍّ حُجَّهِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ اَلْحَسَنِ اَلدَّاعِی إِلَی اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نَبِیِّ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلصِّدِّیقُ اَلشَّهِیدُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْبَرُّ اَلْوَصِیُّ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اَللَّهِ وَ اِبْنَ ثَارِهِ وَ اَلْوِتْرَ اَلْمَوْتُورَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ اَلصَّلاَهَ وَ آتَیْتَ اَلزَّکَاهَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ عَبَدْتَ اَللَّهَ مُخْلِصاً حَتَّی أَتَاکَ اَلْیَقِینُ ثُمَّ اُدْخُلْ عِنْدَ اَلْقَبْرِ وَ قُمْ عِنْدَ اَلرَّأْسِ خَاشِعاً قَلْبُکَ وَ قُلِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ سَیِّدِ اَلْوَصِیِّینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ سَیِّدَهِ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خَازِنَ اَلْکِتَابِ اَلْمَشْهُورِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أُسَّ اَلْإِسْلاَمِ اَلنَّاصِرَ لِدِینِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا نِظَامَ اَلْمُسْلِمِینَ یَا مَوْلاَیَ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی اَلْأَصْلاَبِ اَلشَّامِخَهِ وَ اَلْأَرْحَامِ اَلْمُطَهَّرَهِ لَمْ تُنَجِّسْکَ اَلْجَاهِلِیَّهُ بِأَنْجَاسِهَا أَشْهَدُ أَنَّکَ یَا مَوْلاَیَ مِنْ دَعَائِمِ اَلدِّینِ وَ أَرْکَانِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ اَلْإِمَامُ اَلْبَرُّ اَلْمُطَهَّرُ اَلزَّکِیُّ اَلْهَادِی اَلْمَهْدِیُّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلْأَئِمَّهَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَهُ اَلتَّقْوَی وَ أَعْلاَمُ اَلْهُدَی وَ اَلْعُرْوَهُ اَلْوُثْقَی وَ اَلْحُجَّهُ عَلَی أَهْلِ اَلدُّنْیَا مِنْ أَوْلِیَائِکَ ثُمَّ اِنْکَبِّ عَلَی اَلْقَبْرِ وَ قُلْ إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ یَا مَوْلاَیَ أَنَا مُوَالٍ لِوَلِیِّکُمْ مُعَادٍ لِعَدُوِّکُمْ وَ أَنَا بِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ یَا مَوْلاَیَ آمَنْتُ بِسِرِّکُمْ وَ عَلاَنِیَتِکُمْ وَ ظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ وَ أَوَّلِکُمْ وَ آخِرِکُمْ یَا مَوْلاَیَ أَتَیْتُکَ خَائِفاً فَآمِنِّی وَ أَتَیْتُکَ مُسْتَجِیراً فَأَجِرْنِی یَا سَیِّدِی أَنْتَ وَلِیِّی وَ مَوْلاَیَ وَ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَی اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ آمَنْتُ بِسِرِّکُمْ وَ عَلاَنِیَتِکُمْ وَ بِظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ یَا مَوْلاَیَ أَنْتَ اَلسَّفِیرُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ اَللَّهِ وَ اَلدَّاعِی إِلَی اَللَّهِ: بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ لَعَنَ اَللَّهُ أُمَّهً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ ثُمَّ صَلِّ عِنْدَ اَلرَّأْسِ رَکْعَتَیِ اَلزِّیَارَهِ نَدْباً فَإِذَا سَلَّمْتَ فَقُلْ بَعْدَ ذَلِکَ اَللَّهُمَّ إِنِّی صَلَّیْتُ وَ رَکَعْتُ وَ سَجَدْتُ لَکَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ بَلِّغْهُمْ عَنِّی اَلسَّلاَمَ کَثِیراً وَ أَفْضَلَ اَلتَّحِیَّهِ وَ اَلسَّلاَمِ وَ اُرْدُدْ عَلَیَّ مِنْهُمُ اَلسَّلاَمَ کَثِیراً ثُمَّ تَقُولُ اَللَّهُمَّ هَاتَانِ اَلرَّکْعَتَانِ هَدِیَّهٌ مِنِّی وَ کَرَامَهٌ لِسَیِّدِی وَ مَوْلاَیَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ مِنِّی وَ أْجُرْنِی وَ بَلِّغْنِی أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی وَلِیِّکَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ اِنْکَبِّ عَلَی اَلْقَبْرِ ثَانِیَهً وَ قُلْ یَا مَوْلاَیَ أَشْهَدُ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مُنْجِزٌ لَکَ مَا وَعَدَکَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ عَلَیْهِ اَللَّعْنَهُ إِلَی یَوْمِ اَلدِّینِ ثُمَّ تَأْتِی إِلَی قَبْرِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَتُقَبِّلُهُ وَ تَقُولُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ وَ اِبْنَ وَلِیِّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حَبِیبَ اَللَّهِ وَ اِبْنَ حَبِیبِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خَلِیلَ اَللَّهِ وَ اِبْنَ خَلِیلِهِ عِشْتَ سَعِیداً وَ مِتَّ فَقِیداً وَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً یَا شَهِیدُ اِبْنَ اَلشَّهِیدِ عَلَیْکَ مِنَ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ تُکْثِرُ بَعْدَهُمَا مِنَ اَلصَّلاَهِ عَلَی اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ وَ تَسْأَلُ حَاجَتَکَ ثُمَّ تَأْتِی إِلَی قَبْرِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ تَقُولُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْوَلِیُّ اَلصَّالِحُ اَلنَّاصِحُ اَلصِّدِّیقُ أَشْهَدُ أَنَّکَ آمَنْتَ بِاللَّهِ وَ نَصَرْتَ اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ دَعَوْتَ إِلَی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ وَاسَیْتَ بِنَفْسِکَ وَ بَذَلْتَ مُهْجَتَکَ فَعَلَیْکَ مِنَ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ اَلتَّامُّ ثُمَّ تَنْکَبُّ عَلَی اَلْقَبْرِ وَ تُقَبِّلُهُ وَ تَقُولُ بِأَبِی وَ أُمِّی یَا نَاصِرَ دِینِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا نَاصِرَ اَلْحُسَیْنِ اَلصِّدِّیقِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا شَهِیدُ اِبْنَ اَلشَّهِیدِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ مِنِّی أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ تَخْرُجُ مِنْ عِنْدِهِ فَتَرْجِعُ إِلَی قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَتُقِیمُ عِنْدَهُ مَا أَحْبَبْتَ وَ لاَ أُحِبُّ لَکَ أَنْ تَجْعَلَهُ مَبِیتَکَ فَإِذَا أَرَدْتَ اَلْوَدَاعَ فَقُمْ عِنْدَ اَلرَّأْسِ وَ أَنْتَ تَبْکِی وَ تَقُولُ یَا مَوْلاَیَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ سَلاَمَ مُوَدِّعٍ لاَ قَالٍ وَ لاَ سَئِمٍ فَإِنْ أَنْصَرِفْ یَا مَوْلاَیَ فَلاَ عَنْ مَلاَلَهٍ وَ إِنْ أُقِمْ فَلاَ عَنْ سُوءِ ظَنٍّ بِمَا وَعَدَ اَللَّهُ اَلصَّابِرِینَ یَا مَوْلاَیَ لاَ جَعَلَهُ اَللَّهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ مِنِّی مِنْ زِیَارَتِکَ وَ تَقَبَّلَ مِنِّی وَ رَزَقَنِیَ اَلْعَوْدَ إِلَیْکَ وَ اَلْمُقَامَ فِی حَرَمِکَ وَ اَلْکَوْنَ فِی مَشْهَدِکَ آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ ثُمَّ تُقَبِّلُهُ وَ تُمِرُّ سَائِرَ بَدَنِکَ وَ وَجْهَکَ عَلَی اَلْقَبْرِ فَإِنَّهُ أَمَانٌ وَ حِرْزٌ مِنْ کُلِّ مَا تَخَافُ وَ تَحْذَرُ بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ تَمْشِی اَلْقَهْقَرَی وَ تَقُولُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا بَابَ اَلْمَقَامِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا سَفِینَهَ اَلنَّجَاهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ یَا مَلاَئِکَهَ رَبِّیَ اَلْمُقِیمِینَ فِی هَذَا اَلْحَرَمِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَوْلاَیَ وَ عَلَی اَلْمَلاَئِکَهِ اَلْمُحْدِقِینَ بِکَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ وَ عَلَی اَلْأَرْوَاحِ اَلَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَبَداً مِنِّی مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اَللَّیْلُ وَ اَلنَّهَارُ وَ تَقُولُ إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً کَثِیراً کَثِیراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 98 , صفحه 257 )
ص : 4601
قل، [إقبال الأعمال] ، مِنْ کِتَابِ اَلْمُخْتَصَرِ مِنَ اَلْمُنْتَخَبِ تَقُولُ فِی أَوَّلِ یَوْمٍ مِنْ رَجَبٍ : اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ أَنْتَ اَللَّهُ اَلْقَدِیمُ اَلْأَزَلِیُّ اَلْمَلِکُ اَلْعَظِیمُ أَنْتَ اَللَّهُ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ اَلْمَوْلَی اَلسَّمِیعُ اَلْبَصِیرُ یَا مَنِ اَلْعِزُّ وَ اَلْجَلاَلُ وَ اَلْکِبْرِیَاءُ وَ اَلْعَظَمَهُ وَ اَلْقُوَّهُ وَ اَلْعِلْمُ وَ اَلْقُدْرَهُ وَ اَلنُّورُ وَ اَلرُّوحُ وَ اَلْمَشِیَّهُ وَ اَلْحَنَانُ وَ اَلرَّحْمَهُ وَ اَلْمُلْکُ لِرُبُوبِیَّتِهِ نُورُکَ أَشْرَقُ لَهُ کُلُّ نُورٍ وَ خَمَدَ لَهُ کُلُّ نَارٍ وَ اِنْحَصَرَ لَهُ کُلُّ اَلظُّلُمَاتِ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی اِشْتَقَقْتَهُ مِنْ قِدَمِکَ وَ أَزَلِکَ وَ نُورِکَ وَ بِالاِسْمِ اَلْأَعْظَمِ اَلَّذِی اِشْتَقَقْتَهُ مِنْ کِبْرِیَائِکَ وَ جَبَرُوتِکَ وَ عَظَمَتِکَ وَ عِزِّکَ وَ بِجُودِکَ اَلَّذِی اِشْتَقَقْتَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ وَ بِرَحْمَتِکَ اَلَّتِی اِشْتَقَقْتَهَا مِنْ رَأْفَتِکَ وَ بِرَأْفَتِکَ اَلَّتِی اِشْتَقَقْتَهَا مِنْ جُودِکَ وَ بِجُودِکَ اَلَّذِی اِشْتَقَقْتَهُ مِنْ غَیْبِکَ وَ بِغَیْبِکَ وَ إِحَاطَتِکَ وَ قِیَامِکَ وَ دَوَامِکَ وَ قِدَمِکَ وَ أَسْأَلُکَ بِجَمِیعِ أَسْمَائِکَ اَلْحُسْنَی - لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْوَاحِدُ اَلْأَحَدُ اَلْفَرْدُ اَلصَّمَدُ اَلْحَیُّ اَلْأَوَّلُ اَلْآخِرُ اَلظَّاهِرُ اَلْبَاطِنُ وَ لَکَ کُلُّ اِسْمٍ عَظِیمٍ وَ کُلُّ نُورٍ وَ غَیْبٍ وَ عِلْمٍ وَ مَعْلُومٍ وَ مُلْکٍ وَ شَأْنٍ وَ بِلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ تَقَدَّسْتَ وَ تَعَالَیْتَ عُلُوّاً کَبِیراً اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ طَاهِرٍ مُطَهَّرٍ طَیِّبٍ مُبَارَکٍ مُقَدَّسٍ أَنْزَلْتَهُ فِی کُتُبِکَ وَ أَجْرَیْتَهُ فِی اَلذِّکْرِ عِنْدَکَ وَ تَسَمَّیْتَ بِهِ لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ أَوْ سَأَلَکَ بِهِ أَحَدٌ مِنْ مَلاَئِکَتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ بِخَیْرٍ تُعْطِیهِ فَأَعْطَیْتَهُ أَوْ شَرٍّ تَصْرِفُهُ فَصَرَفْتَهُ یَنْبَغِی أَنْ أَسْأَلَکَ بِهِ فَأَسْأَلُکَ یَا رَبِّی أَنْ تَنْصُرَنِی عَلَی أَعْدَائِی وَ تَغْلِبَ ذِکْرِی عَلَی نِسْیَانِی اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ لِعَقْلِی عَلَی هَوَایَ سُلْطَاناً مُبِیناً وَ اِقْرِنِ اِخْتِیَارِی بِالتَّوْفِیقِ وَ اِجْعَلْ صَاحِبِیَ اَلتَّقْوَی وَ أَوْزِعْنِی شُکْرَکَ عَلَی مَوَاهِبِکَ وَ اِهْدِنِی اَللَّهُمَّ بِهُدَاکَ إِلَی سَبِیلِکَ اَلْمُقِیمِ وَ صِرَاطِکَ اَلْمُسْتَقِیمِ وَ لاَ تُمَلِّکْ زِمَامِیَ اَلشَّهَوَاتِ فَتَحْمِلَنِی عَلَی طَرِیقِ اَلْمَخْذُولِینَ وَ حُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَ اَلْمُنْکَرَاتِ وَ اِجْعَلْ لِی عِلْماً نَافِعاً وَ اِغْرِسْ فِی قَلْبِی حُبَّ اَلْمَعْرُوفِ وَ لاَ تَأْخُذْنِی بَغْتَهً وَ تُبْ عَلَیَّ إِنَّکَ أَنْتَ اَلتَّوّابُ اَلرَّحِیمُ وَ عَرِّفْنِی بَرَکَهَ هَذَا اَلشَّهْرِ وَ یُمْنَهُ وَ اُرْزُقْنِی خَیْرَهُ وَ اِصْرِفْ عَنِّی شَرَّهُ وَ قِنِی اَلْمَحْذُورَ فِیهِ وَ أَعِنِّی عَلَی مَا أُحِبُّهُ مِنَ اَلْقِیَامِ بِحَقِّهِ وَ مَعْرِفَهِ فَضْلِهِ وَ اِجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ اَلْفَائِزِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْمُتَعَالِ اَلْجَلِیلِ اَلْعَظِیمِ وَ بِاسْمِکَ اَلْوَاحِدِ اَلصَّمَدِ وَ بِاسْمِکَ اَلْعَزِیزِ اَلْأَعْلَی وَ بِأَسْمَائِکَ اَلْحُسْنَی کُلِّهَا یَا مَنْ خَشَعَتْ لَهُ اَلْأَصْوَاتُ وَ خَضَعَتْ لَهُ اَلرِّقَابُ وَ ذَلَّتْ لَهُ اَلْأَعْنَاقُ وَ وَجِلَتْ مِنْهُ اَلْقُلُوبُ وَ دَانَ لَهُ کُلُّ شَیْءٍ وَ قَامَتْ بِهِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ أَشْهَدُ أَنَّکَ لاَ تُدْرِکُکَ اَلْأَبْصَارُ وَ أَنْتَ اَللَّطِیفُ اَلْخَبِیرُ یَا رَبَّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ وَ جَمِیعِ اَلْمَلاَئِکَهِ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ اَلْکَرُوبِیِّینَ وَ اَلْکِرَامِ اَلْکَاتِبِینَ وَ جَمِیعِ اَلْمَلاَئِکَهِ اَلْمُسَبِّحِینَ بِحَمْدِکَ وَ رَبِّ آدَمَ وَ شِیثٍ وَ إِدْرِیسَ وَ نُوحٍ وَ هُودٍ وَ صَالِحٍ وَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ وَ إِسْحَاقَ وَ لُوطٍ وَ یَعْقُوبَ وَ یُوسُفَ وَ اَلْأَسْبَاطِ وَ أَیُّوبَ وَ مُوسَی وَ هَارُونَ وَ شُعَیْبٍ وَ دَاوُدَ وَ سُلَیْمَانَ وَ أَرْمِیَا وَ عُزَیْرٍ وَ حَرْقِیَا وَ شَعْیَا وَ إِلْیَاسَ وَ یُونُسَ وَ اَلْیَسَعَ وَ ذِی اَلْکِفْلِ وَ زَکَرِیَّا وَ یَحْیَی وَ عِیسَی وَ جِرْجِیسَ وَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ وَ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ اَلْکِرَامِ اَلْکَاتِبِینَ وَ جَمِیعِ اَلْأَمْلاَکِ اَلْمُسَبِّحِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً کَثِیراً أَنْتَ رَبُّنَا اَلْأَوَّلُ اَلْآخِرُ اَلظَّاهِرُ اَلْبَاطِنُ اَلَّذِی خَلَقْتَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ ثُمَّ اِسْتَوَیْتَ عَلَی اَلْعَرْشِ اَلْمَجِیدِ بِأَسْمَائِکَ اَلْحُسْنَی تُبْدِئُ وَ تُعِیدُ وَ تُغَشِّی اَللَّیْلَ اَلنَّهَارَ یَطْلُبُهُ حَثِیثاً وَ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ وَ اَلنُّجُومُ وَ اَلْفُلْکُ وَ اَلدُّهُورُ وَ اَلْخَلْقُ مُسَخَّرُونَ بِأَمْرِکَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ - لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْحَنَّانُ اَلْمَنَّانُ بَدِیعُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ - ذُو اَلْجَلالِ وَ اَلْإِکْرامِ لَوْ کانَ اَلْبَحْرُ مِداداً لِکَلِماتِ رَبِّی لَنَفِدَ اَلْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ کَلِماتُ رَبِّی وَ لَوْ جِئْنا بِمِثْلِهِ مَدَداً تَعْلَمُ مَثَاقِیلَ اَلْجِبَالِ وَ مَکَایِیلَ اَلْبِحَارِ وَ عَدَدَ اَلرِّمَالِ وَ قَطْرِ اَلْأَمْطَارِ وَ وَرَقِ اَلْأَشْجَارِ وَ نُجُومِ اَلسَّمَاءِ وَ مَا أَظْلَمَ عَلَیْهِ اَللَّیْلُ وَ أَشْرَقَ عَلَیْهِ اَلنَّهَارُ - لاَ یُوَارِی مِنْکَ سَمَاءٌ سَمَاءً وَ لاَ أَرْضٌ أَرْضاً وَ لاَ بَحْرٌ مُتَطَابِقٌ وَ لاَ مَا بَیْنَ سَدِّ اَلرُّتُوقِ وَ لاَ مَا فِی اَلْقَرَارِ مِنَ اَلْهَبَاءِ اَلْمَبْثُوثِ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْمَخْزُونِ اَلْمَکْنُونِ اَلنُّورِ اَلْمُنِیرِ اَلْحَقِّ اَلْمُبِینِ اَلَّذِی هُوَ نُورٌ مِنْ نُورٍ وَ نُورٌ عَلَی نُورٍ وَ نُورٌ فَوْقَ کُلِّ نُورٍ وَ نُورٌ مَعَ کُلِّ نُورٍ وَ لَهُ کُلُّ نُورٍ مِنْکَ یَا رَبَّ اَلنُّورِ وَ إِلَیْکَ یَرْجِعُ اَلنُّورُ وَ بِنُورِکَ اَلَّذِی تُضِیءُ بِهِ کُلُّ ظُلْمَهٍ وَ تُبْطِلُ بِهِ کَیْدَ کُلِّ شَیْطَانٍ مَرِیدٍ وَ تُذِلُّ بِهِ کُلَّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ لاَ یَقُومُ لَهُ شَیْءٌ مِنْ خَلْقِکَ وَ یَتَصَدَّعُ لِعَظَمَتِهِ اَلْبَرُّ وَ اَلْبَحْرُ وَ تَسْتَقِلُّ اَلْمَلاَئِکَهُ حِینَ یَتَکَلَّمُ وَ تُرْعَدُ مِنْ خَشْیَتِهِ حَمَلَهُ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ إِلَی تُخُومِ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّابِعَهِ اَلَّذِی اِنْفَلَقَتْ بِهِ اَلْبِحَارُ وَ جَرَتْ بِهِ اَلْأَنْهَارُ وَ تَفَجَّرَتْ بِهِ اَلْعُیُونُ وَ سَارَتْ بِهِ اَلنُّجُومُ وَ أُرْکِمَ بِهِ اَلسَّحَابُ وَ أُجْرِیَ وَ اِعْتَدَلَ بِهِ اَلضَّبَابُ وَ هَالَتْ بِهِ اَلرِّمَالُ وَ رَسَتْ بِهِ اَلْجِبَالُ وَ اِسْتَقَرَّتْ بِهِ اَلْأَرَضُونَ وَ نَزَلَ بِهِ اَلْقَطْرُ وَ خَرَجَ بِهِ اَلْحَبُّ وَ تَفَرَّقَتْ بِهِ جِبِلاَّتُ اَلْخَلْقِ وَ خَفَقَتْ بِهِ اَلرِّیَاحُ وَ اِنْتَشَرَتْ وَ تَنَسَّفَتْ بِهِ اَلْأَرْوَاحُ یَا اَللَّهُ أَنْتَ اَلْمُتَسَمَّی بِالْإِلَهِیَّهِ بِاسْمِکَ اَلْکَبِیرِ اَلْأَکْبَرِ اَلْعَظِیمِ اَلْأَعْظَمِ اَلَّذِی عَنَتْ لَهُ اَلْوُجُوهُ یَا ذَا اَلطَّوْلِ وَ اَلْآلاَءِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ یَا قَرِیبُ أَنْتَ اَلْغَالِبُ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ أَسْأَلُکَ اَللَّهُمَّ بِجَمِیعِ أَسْمَائِکَ کُلِّهَا مَا عَلِمْتُ مِنْهَا وَ مَا لَمْ أَعْلَمْ وَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَکْفِیَنِی أَمْرَ أَعْدَائِی وَ تُبَلِّغَنِی مُنَایَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ وَ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا صَلَّیْتَ وَ رَحِمْتَ وَ بَارَکْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ اَللَّهُمَّ أَعْطِ مُحَمَّداً اَلْوَسِیلَهَ وَ اَلشَّرَفَ وَ اَلرِّفْعَهَ وَ اَلْفَضِیلَهَ عَلَی خَلْقِکَ وَ اِجْعَلْ فِی اَلْمُصْطَفَیْنَ تَحِیَّاتِهِ وَ فِی اَلْعِلِّیِّینَ دَرَجَتَهُ وَ فِی اَلْمُقَرَّبِینَ مَنْزِلَتَهُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی جَمِیعِ مَلاَئِکَتِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ وَ أَهْلِ طَاعَتَکَ اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ وَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْمُسْلِمَاتِ اَلْأَحْیَاءِ مِنْهُمْ وَ اَلْأَمْوَاتِ وَ أَلِّفْ بَیْنَ قُلُوبِنَا وَ قُلُوبِهِمْ عَلَی اَلْخَیْرَاتِ اَللَّهُمَّ اِجْزِ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَفْضَلَ مَا جَزَیْتَ نَبِیّاً عَنْ أُمَّتِهِ کَمَا تَلاَ آیَاتِکَ وَ بَلَّغَ مَا أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ نَصَحَ لِأُمَّتِهِ وَ عَبَدَکَ حَتَّی أَتَاهُ اَلْیَقِینُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَی آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ ثُمَّ تَقْرَأُ تَبارَکَ اَللّهُ رَبُّ اَلْعالَمِینَ - فَتَبارَکَ اَللّهُ أَحْسَنُ اَلْخالِقِینَ - تَبارَکَ اَلَّذِی نَزَّلَ اَلْفُرْقانَ عَلی عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعالَمِینَ نَذِیراً `اَلَّذِی لَهُ مُلْکُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی اَلْمُلْکِ وَ خَلَقَ کُلَّ شَیْءٍ فَقَدَّرَهُ تَقْدِیراً - تَبارَکَ اَلَّذِی إِنْ شاءَ جَعَلَ لَکَ خَیْراً مِنْ ذلِکَ جَنّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهارُ وَ یَجْعَلْ لَکَ قُصُوراً - تَبارَکَ اَلَّذِی لَهُ مُلْکُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُما وَ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلسّاعَهِ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ - تَبارَکَ اِسْمُ رَبِّکَ ذِی اَلْجَلالِ وَ اَلْإِکْرامِ - تَبارَکَ اَلَّذِی بِیَدِهِ اَلْمُلْکُ وَ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ `اَلَّذِی خَلَقَ اَلْمَوْتَ وَ اَلْحَیاهَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْغَفُورُ - تَبارَکَ اَلَّذِی جَعَلَ فِی اَلسَّماءِ بُرُوجاً وَ جَعَلَ فِیها سِراجاً وَ قَمَراً مُنِیراً وَ تَقُولُ أَعُوذُ بِکَلِمَاتِ اَللَّهِ کُلِّهَا اَلَّتِی - لاَ یُجَاوِزُهُنَّ بَرٌّ وَ لاَ فَاجِرٌ مِنْ شَرِّ إِبْلِیسَ وَ جُنُودِهِ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ شَیْطَانٍ وَ سُلْطَانٍ وَ سَاحِرٍ وَ کَاهِنٍ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ ذِی شَرٍّ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ نَفْسِی وَ دِینِی وَ سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ جَسَدِی وَ جَمِیعَ جَوَارِحِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ أَوْلاَدِی وَ جَمِیعَ مَنْ یَعْنِینِی أَمْرُهُ وَ خَوَاتِیمَ عَمَلِی وَ سَائِرَ مَا مَلَّکْتَنِی وَ خَوَّلْتَنِی وَ رَزَقْتَنِی وَ أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ وَ جَمِیعَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ یَا خَیْرَ مُسْتَوْدَعٍ وَ یَا خَیْرَ حَافِظٍ وَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَللَّهِ اَللَّهِ اَللَّهِ اَللَّهِ اَللَّهِ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُفَرِّجَ عَنِّی یَا رَبَّ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ وَ مَنْ فِیهِنَّ وَ مُجْرِیَ اَلْبِحَارِ وَ رَازِقَ مَنْ فِیهِنَّ وَ فَاطِرَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ أَطْبَاقِهَا وَ مُسَخِّرَ اَلسَّحَابِ وَ مُجْرِیَ اَلْفُلْکِ وَ جَاعِلَ اَلشَّمْسِ ضِیَاءً وَ اَلْقَمَرَ نُوراً وَ خَالِقَ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مُنْشِئَ اَلْأَنْبِیَاءِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ وَ مُعَلِّمَ إِدْرِیسَ عَدَدَ اَلنُّجُومِ وَ اَلْحِسَابِ وَ اَلسِّنِینَ وَ اَلشُّهُورِ وَ أَوْقَاتِ اَلْأَزْمَانِ وَ مُکَلِّمَ مُوسَی وَ جَاعِلَ عَصَاهُ ثُعْبَاناً وَ مُنْزِلَ اَلتَّوْرَاهِ فِی اَلْأَلْوَاحِ عَلَی مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مُجْرِیَ اَلْفُلْکِ لِنُوحٍ وَ فَادِیَ إِسْمَاعِیلَ مِنَ اَلذَّبْحِ وَ اَلْمُبْتَلِیَ یَعْقُوبَ بِفَقْدِ یُوسُفَ وَ رَادَّ یُوسُفَ عَلَیْهِ بَعْدَ أَنِ اِبْیَضَّتْ عَیْنَاهُ مِنَ اَلْبُکَاءِ فَتَفَرَّجَ قَلْبُهُ مِنَ اَلْحُزْنِ وَ اَلشَّجَا وَ رَازِقَ زَکَرِیَّا عَلَی اَلْکِبَرِ بَعْدَ اَلْیَأْسِ وَ مُخْرِجَ اَلنَّاقَهِ لِصَالِحٍ وَ مُرْسِلَ اَلصَّیْحَهِ عَلَی مَکِیدِی هُودٍ وَ کَاشِفَ اَلْبَلاَءِ عَنْ أَیُّوبَ وَ مُنْجِیَ لُوطٍ مِنَ اَلْقَوْمِ اَلْفَاحِشِینَ وَ وَاهِبَ اَلْحِکْمَهِ لِلُقْمَانَ وَ مُلْقِیَ اَلرُّوحِ اَلْقُدُسِ بِکَلِمَاتِهِ عَلَی مَرْیَمَ وَ خَلْقِکَ مِنْهَا عِیسَی عَبْدَکَ عَلَیْهِ السَّلَامُ وَ اَلْمُنْتَقِمَ مِنْ قَتَلَهِ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ أَسْأَلُکَ بِرَفْعِکَ عِیسَی إِلَی سَمَائِکَ وَ بِإِبْقَائِکَ لَهُ إِلَی أَنْ تَنْتَقِمَ لَهُ مِنْ أَعْدَائِکَ وَ یَا مُرْسِلَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَاتَمِ أَنْبِیَائِکَ إِلَی أَشَرِّ عِبَادِکَ بِشَرَائِعِکَ اَلْحَسَنَهِ وَ دِینِکَ اَلْقَیِّمِ وَ مِلَّهِ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِکَ عَلَیْهِ السَّلَامُ وَ إِظْهَارِ دِینِهِ وَ إِعْلاَئِکَ کَلِمَتَهُ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ یَا مَنْ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَ لاَ نَوْمٌ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا عَزِیزُ یَا قَادِرُ یَا قَاهِرُ یَا ذَا اَلْقُوَّهِ وَ اَلسُّلْطَانِ وَ اَلْجَبَرُوتِ وَ اَلْکِبْرِیَاءِ یَا عَلِیُّ یَا قَدِیرُ یَا قَرِیبُ یَا مُجِیبُ یَا حَلِیمُ یَا مُعِیدُ یَا مُتَدَانِی یَا بَعِیدُ یَا رَءُوفُ یَا رَحِیمُ یَا کَرِیمُ یَا غَفُورُ یَا ذَا اَلصَّفْحِ یَا مُغِیثُ یَا مُطْعِمُ یَا شَافِی یَا کَافِی یَا کَاسِی یَا مُعَافِی یَا شَافِیَ اَلضُّرِّ یَا عَلِیمُ یَا حَکِیمُ یَا وَدُودُ یَا غَفُورُ یَا رَحِیمُ یَا رَحْمَانَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ یَا ذَا اَلْمَعَارِجِ یَا ذَا اَلْقُدْسِ یَا خَالِقُ یَا عَلِیمُ یَا مُفَرِّجُ یَا أَوَّابُ یَا ذَا اَلطَّوْلِ یَا خَبِیرُ یَا مَنْ خَلَقَ وَ لَمْ یُخْلَقْ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ یَا مَنْ بَانَ مِنَ اَلْأَشْیَاءِ وَ بَانَتِ اَلْأَشْیَاءُ مِنْهُ بِقَهْرِهِ لَهَا وَ خُضُوعِهَا لَهُ یَا مَنْ خَلَقَ اَلْبِحَارَ وَ أَجْرَی اَلْأَنْهَارَ وَ أنبتت [أَنْبَتَ] اَلْأَشْجَارَ وَ أَخْرَجَ مِنْهَا اَلنَّارَ وَ مِنْ یَابِسِ اَلْأَرَضِینَ اَلنَّبَاتَ وَ اَلْأَعْنَابَ وَ سَائِرَ اَلثِّمَارِ یَا فَالِقَ اَلْبَحْرِ لِعَبْدِهِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مُکَلِّمَهُ وَ مُغْرِقَ فِرْعَوْنَ وَ حِزْبِهِ وَ مُهْلِکَ نُمْرُودَ وَ أَشْیَاعِهِ وَ مُلَیِّنَ اَلْحَدِیدِ لِخَلِیفَتِهِ دَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مُسَخِّرَ اَلْجِبَالِ مَعَهُ یُسَبِّحْنَ بِالْغُدُوِّ وَ اَلْآصَالِ وَ مُسَخِّرَ اَلطَّیْرِ وَ اَلْهَوَامِّ وَ اَلرِّیَاحِ وَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ لِعَبْدِکَ سُلَیْمَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَسْأَلُکَ بِالاِسْمِ اَلَّذِی اِهْتَزَّ لَهُ عَرْشُکَ وَ فَرِحَتْ بِهِ مَلاَئِکَتُکَ فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ خَالِقُ اَلنَّسَمَهِ وَ بَارِئُ اَلنَّوَی وَ فَالِقُ اَلْحَبَّهِ وَ بِاسْمِکَ اَلْعَزِیزِ اَلْجَلِیلِ اَلْکَبِیرِ اَلْمُتَعَالِ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی یَنْفُخُ بِهِ عَبْدُکَ وَ مَلَکُکَ إِسْرَافِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلصُّورِ فَیَقُومُ أَهْلُ اَلْقُبُورِ سِرَاعاً إِلَی اَلْمَحْشَرِ یَنْسِلُونَ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی رَفَعْتَ بِهِ اَلسَّمَاوَاتِ مِنْ غَیْرِ عِمَادٍ وَ جَعَلْتَ بِهِ لِلْأَرَضِینَ أَوْتَاداً وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی سَطَحْتَ بِهِ اَلْأَرَضِینَ فَوْقَ اَلْمَاءِ اَلْمَحْبُوسِ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی حَبَسْتَ بِهِ ذَلِکَ اَلْمَاءَ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی حَمَلْتَ بِهِ اَلْأَرَضِینَ مَنِ اِخْتَرْتَهُ لِحَمْلِهَا وَ جَعَلْتَ لَهُ مِنَ اَلْقُوَّهِ مَا اِسْتَعَانَ بِهِ عَلَی حَمْلِهَا وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی تَجْرِی بِهِ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی سَلَخْتَ بِهِ اَلنَّهَارَ مِنَ اَللَّیْلِ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی إِذَا دُعِیتَ بِهِ أَنْزَلْتَ أَرْزَاقَ اَلْعِبَادِ وَ جَمِیعِ خَلْقِکَ وَ أَرْضِکَ وَ بِحَارِکَ وَ سُکَّانِ اَلْبِحَارِ وَ اَلْهَوَامِّ وَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ وَ کُلِّ دَابَّهٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا وَ بِأَنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی جَعَلْتَ لِجَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَنَاحاً یَطِیرُ بِهِ مَعَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی دَعَاکَ بِهِ یُونُسُ فِی بَطْنِ اَلْحُوتِ فَأَخْرَجْتَهُ مِنْهُ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی أَنْبَتَّ بِهِ عَلَیْهِ شَجَرَهً مِنْ یَقْطِینٍ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ کَشَفْتَ عَنْهُ مَا کَانَ فِیهِ مِنْ ضِیقِ بَطْنِ اَلْحُوتِ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ عَلَی آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ وَ أَنْ تُفَرِّجَ عَنِّی غَمِّی وَ تَکْشِفَ ضُرِّی وَ تَسْتَنْقِذَنِی مِنْ وَرْطَتِی وَ تُخَلِّصَنِی مِنْ مِحْنَتِی وَ تَقْضِیَ عَنِّی دَیْنِی وَ تُؤَدِّیَ عَنِّی أَمَانَتِی وَ تَکْبِتَ عَدُوِّی وَ لاَ تُشْمِتَ بِی حُسَّادِی وَ لاَ تَبْتَلِیَنِی بِمَا لاَ طَاقَهَ لِی بِهِ وَ أَنْ تُبَلِّغَنِی أُمْنِیَّتِی وَ تُسَهِّلَ لِی مَحَبَّتِی وَ تُیَسِّرَ لِی إِرَادَتِی وَ تُوصِلَنِی إِلَی بُغْیَتِی وَ تَجْمَعَ لِی خَیْرَ اَلدَّارَیْنِ وَ تَحْرُسَنِی وَ کُلَّ مَنْ یَعْنِینِی أَمْرُهُ بِعَیْنِکَ اَلَّتِی لاَ تَنَامُ فِی اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ وَ اَلْأَسْمَاءِ اَلْعِظَامِ اَللَّهُمَّ یَا رَبِّ أَنَا عَبْدُکَ وَ اِبْنُ عَبْدِکَ وَ اِبْنُ أَمَتِکَ وَ مِنْ أَوْلِیَاءِ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ اَلَّذِینَ بَارَکْتَ عَلَیْهِمْ وَ رَحِمْتَهُمْ وَ صَلَّیْتَ عَلَیْهِمْ کَمَا صَلَّیْتَ وَ بَارَکْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ وَ لِمَجْدِکَ وَ طَوْلِکَ أَسْأَلُکَ یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهْ یَا رَبَّاهُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ صَلََّی اللََّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَی نَفْسِکَ إِلاَّ خَصَمْتَ أَعْدَائِی وَ حُسَّادِی وَ خَذَلْتَهُمْ وَ اِنْتَقَمْتَ لِی مِنْهُمْ وَ أَظْهَرْتَنِی عَلَیْهِمْ وَ کَفَیْتَنِی أَمْرَهُمْ وَ نَصَرْتَنِی عَلَیْهِمْ وَ حَرَسْتَنِی مِنْهُمْ وَ وَسَّعْتَ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ بَلَّغْتَنِی غَایَهَ أَمَلِی إِنَّکَ سَمِیعٌ مُجِیبٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 383 )
ص : 4602
19541-2 الکافی ،1/2/333/6 محمد عن أحمد عن السراد عن عبد العزیز العبدی قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : لئن کان الجبن یضر من کل شیء و لا ینفع فإن السکر ینفع من کل شیء و لا یضر من شیء.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 339 )
ص : 4603
تَعَزَّ عَنِ اَلشَّیْءِ إِذَا مُنِعْتَهُ بِقِلَّهِ مَا یَصْحَبُکَ مِنْهُ إِذَا أُوتِیتَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 200 )
ص : 4604
حَدَّثَنَا أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَمْزَهَ وَ مُحَمَّدٍ اِبْنَیْ حُمْرَانَ قَالاَ: اِجْتَمَعْنَا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی جَمَاعَهٍ مِنْ أَجِلَّهِ مَوَالِیهِ وَ فِینَا حُمْرَانُ بْنُ أَعْیَنَ فَخُضْنَا فِی اَلْمُنَاظَرَهِ وَ حُمْرَانُ سَاکِتٌ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا لَکَ لاَ تَتَکَلَّمُ یَا حُمْرَانُ فَقَالَ یَا سَیِّدِی آلَیْتُ عَلَی نَفْسِی أنی [أَنْ] لاَ أَتَکَلَّمَ فِی مَجْلِسٍ تَکُونُ فِیهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی قَدْ أَذِنْتُ لَکَ فِی اَلْکَلاَمِ فَتَکَلَّمْ فَقَالَ حُمْرَانُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَهً وَ لا وَلَداً خَارِجٌ مِنَ اَلْحَدَّیْنِ حَدِّ اَلتَّعْطِیلِ وَ حَدِّ اَلتَّشْبِیهِ وَ أَنَّ اَلْحَقَّ اَلْقَوْلُ بَیْنَ اَلْقَوْلَیْنِ لاَ جَبْرَ وَ لاَ تَفْوِیضَ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَرْسَلَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ اَلْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی اَلدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْمُشْرِکُونَ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلْجَنَّهَ حَقٌّ وَ أَنَّ اَلنَّارَ حَقٌّ وَ أَنَّ اَلْبَعْثَ بَعْدَ اَلْمَوْتِ حَقٌّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ لاَ یَسَعُ اَلنَّاسَ جَهْلُهُ وَ أَنَّ حَسَناً بَعْدَهُ وَ أَنَّ اَلْحُسَیْنَ مِنْ بَعْدِهِ ثُمَّ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ ثُمَّ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ ثُمَّ أَنْتَ یَا سَیِّدِی مِنْ بَعْدِهِمْ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلتُّرُّ تُرُّ حُمْرَانَ ثُمَّ قَالَ یَا حُمْرَانُ مُدَّ اَلْمِطْمَرَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اَلْعَالِمِ قُلْتُ یَا سَیِّدِی وَ مَا اَلْمِطْمَرُ فَقَالَ أَنْتُمْ تُسَمُّونَهُ خَیْطَ اَلْبَنَّاءِ فَمَنْ خَالَفَکَ عَلَی هَذَا اَلْأَمْرِ فَهُوَ زِنْدِیقٌ فَقَالَ حُمْرَانُ وَ إِنْ کَانَ عَلَوِیّاً فَاطِمِیّاً فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِنْ کَانَ مُحَمَّدِیّاً عَلَوِیّاً فَاطِمِیّاً .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 212 )
1-حمزه و محمّد دو فرزند حمران گفته اند:با گروهی از بزرگان اصحاب امام صادق علیه السّلام در محضر مقدّسش بودیم و حمران بن أعیَن هم در میان ما بود،ما سخت سرگرم مناظره و بحث بودیم و حمران ساکت بود و هیچ نمی گفت،امام صادق علیه السّلام به او فرمود:حُمران چه شده است که سخنی نمی گویی؟عرض کرد: سرورم،من با خود عهد کرده ام در انجمنی که شما حضور داشته باشید سخن نگویم(تا استفادۀ بیشتری برم).امام صادق علیه السّلام فرمود:من بتو اجازه می دهم که بگوئی،شروع کن(بگو)!آنگاه حُمران گفت:گواهی می دهم که نیست معبود بر حقّی جز خدا،او یگانه است و شریکی ندارد،نه همسری گرفته و نه فرزندی دارد، و از دو حدّ خارج است:یکی؛نبودن،و دیگری شبیه بودن به موجودی،و در افعال بندگان سخن حقّ بین این دو گفته است(جبر و تفویض)نه جبر است و نه تفویض (یعنی اختیار است)،و گواهی می دهم که محمّد صلی اللّه علیه و آله بنده و پیامبر اوست،که فرستاده است وی را همراه با هدایت(که قرآن،محض هدایت است)و به دین درست(که اسلام آئین حقّ است)تا آشکار سازد و غالب گرداند آئین خویش را بر همۀ دینها،و احکام آنها را(پاره ای را از جهت اصل و پاره ای را از جهت کیفیّت)منسوخ سازد،هر چند مشرکان مایل نباشند،و گواهی می دهم که بهشت حقّ است و آتش جهنّم حقّ،و بر انگیخته شدن پس از مرگ حقّ است،گواهی می دهم که یقینا علیّ علیه السّلام حجّت خداست بر مخلوقش،مردم نمی توانند آن را نادیده بگیرند و پس از او حسن علیه السّلام،و بعد از او حسین علیه السّلام سپس علیّ بن الحسین بعد محمّد بن علیّ،و بعد تو،ای سرور من پس از ایشان،وقتی سخنش به اینجا رسید حضرت صادق علیه السّلام فرمود:مقیاس حقّ مقیاس حمران است،آنگاه فرمود:ای حمران«مطمری»بین خودت و جهان کشیدی.گفتم:آقای من «مطمر»چیست؟فرمود:شما آن را(شاقول یا)ریسمان بنّایی می نامید،پس هر کس که تو را در این امر مخالفت نماید،بی دین است.حمران گفت:و اگر چه نژاد او به حضرت علیّ علیه السّلام و فاطمه سلام اللّه علیها رسد؟امام علیه السّلام فرمود:و حتّی اگر تبارش محمّدی و علویّ و فاطمیّ باشد.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 2 , ص 40 )
ص : 4605
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: لاَ یَذُوقُ اَلْجُنُبُ شَیْئاً حَتَّی یَغْسِلَ یَدَیْهِ وَ یَتَمَضْمَضَ فَإِنَّهُ یُخَافُ مِنْهُ اَلْوَضَحُ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 219 )
ص : 4606
رُبَّ نَاصِحٍ مِنَ اَلدُّنْیَا عِنْدَکَ مُتَّهَمٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 383 )
ص : 4607
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : صَلِّ لَیْلَهَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ لَیْلَهَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ مِائَهَ رَکْعَهٍ تَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ .
( الخصال , جلد 2 , صفحه 519 )
سلیمان جعفری گوید امام هفتم فرمود در شب بیست و یکم و بیست و سوم صد رکعت نماز بخوان در هر رکعتی حمد را یک بار بخوان و سوره«
قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ
» را ده بار.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 296 )
6-سلیمان جعفری از امام کاظم(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:شب بیست و یکم و شب بیست و سوم(رمضان)صد رکعت نماز بخوان،در هر رکعتی یک بار سورۀ حمد و ده بار سورۀ قل هو اللّه احد را بخوان.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 289 )
6-سلیمان جعفری گوید:امام موسی بن جعفر فرمود:شب بیست و یکم و بیست و سوم یک صد رکعت نماز بخوان در هر رکعت حمد یک بار و«
قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ
» ده بار.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 2 , ص 618 )
سلیمان جعفری گفته:امام موسی بن جعفر می گفت در بیست و یکم و بیست و سوم صد رکعت نماز بگزار در هر رکعتی حمد را یک بار و قل هو اللّه را ده بار بخوان.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 2 , ص 129 )
ص : 4608
وَ عَنِ اَلْإِمَامِ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ اَلْعَسْکَرِیِّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : لَمَّا عَرَّفَ اَللَّهُ مَلاَئِکَتَهُ فَضْلَ خِیَارِ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ شِیعَهِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ خُلَفَائِهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ، وَ اِحْتِمَالَهُمْ فِی جَنْبِ مَحَبَّهِ رَبِّهِمْ مَا لاَ تَحْتَمِلُهُ اَلْمَلاَئِکَهُ، أَبَانَ بَنِی آدَمَ اَلْخِیَارَ اَلْمُتَّقِینَ بِالْفَضْلِ عَلَیْهِمْ. ثُمَّ قَالَ: فَلِذَلِکَ فَاسْجُدُوا لِآدَمَ لِمَا کَانَ مُشْتَمِلاً عَلَی أَنْوَارِ هَذِهِ اَلْخَلاَئِقِ اَلْأَفْضَلِینَ. وَ لَمْ یَکُنْ سُجُودُهُمْ لِآدَمَ، إِنَّمَا کَانَ آدَمُ قِبْلَهً لَهُمْ یَسْجُدُونَ نَحْوَهُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ کَانَ بِذَلِکَ مُعَظَّماً مُبَجَّلاً وَ لاَ یَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یَسْجُدَ لِأَحَدٍ مِنْ دُونِ اَللَّهِ، یَخْضَعُ لَهُ خُضُوعَهُ لِلَّهِ، وَ یُعَظِّمُهُ بِالسُّجُودِ لَهُ کَتَعْظِیمِهِ لِلَّهِ. وَ لَوْ أَمَرْتُ أَحَداً أَنْ یَسْجُدَ هَکَذَا لِغَیْرِ اَللَّهِ، لَأَمَرْتُ ضُعَفَاءَ شِیعَتِنَا وَ سَائِرَ اَلْمُکَلَّفِینَ مِنْ شِیعَتِنَا أَنْ یَسْجُدُوا لِمَنْ تَوَسَّطَ فِی عُلُومِ وَصِیِّ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، وَ مَحَّضَ وِدَادَ خَیْرِ خَلْقِ اَللَّهِ، عَلِیٍّ بَعْدَ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، وَ اِحْتَمَلَ اَلْمَکَارِهَ وَ اَلْبَلاَیَا فِی اَلتَّصْرِیحِ بِإِظْهَارِ حُقُوقِ اَللَّهِ، وَ لَمْ یُنْکِرْ عَلَیَّ حَقّاً أَرْقُبُهُ عَلَیْهِ قَدْ کَانَ جَهِلَهُ أَوْ أَغْفَلَهُ. ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): عَصَی اَللَّهَ إِبْلِیسُ، فَهَلَکَ لِمَا کَانَتْ مَعْصِیَتُهُ بِالْکِبْرِ عَلَی آدَمَ، وَ عَصَی اَللَّهَ آدَمُ بِأَکْلِ اَلشَّجَرَهِ، فَسَلِمَ وَ لَمْ یَهْلِکْ لِمَا لَمْ یُقَارِنْ بمعصیه[بِمَعْصِیَتِهِ] اَلتَّکَبُّرَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ . وَ ذَلِکَ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی قَالَ لَهُ: یَا آدَمُ، عَصَانِی فِیکَ إِبْلِیسُ، وَ تَکَبَّرَ عَلَیْکَ فَهَلَکَ، وَ لَوْ تَوَاضَعَ لَکَ بِأَمْرِی، وَ عَظَّمَ عِزَّ جَلاَلِی لَأَفْلَحَ کُلَّ اَلْفَلاَحِ کَمَا أَفْلَحْتَ، وَ أَنْتَ عَصَیْتَنِی بِأَکْلِ اَلشَّجَرَهِ، وَ بِالتَّوَاضُعِ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ تُفْلِحُ کُلَّ اَلْفَلاَحِ، وَ تَزُولُ عَنْکَ وَصْمَهُ اَلزَّلَّهِ ، فَادْعُنِی بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ لِذَلِکَ. فَدَعَا بِهِمْ فَأَفْلَحَ کُلَّ فَلاَحٍ، لِمَا تَمَسَّکَ بِعُرْوَتِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 181 )
ص : 4609
[146] وَ مِنْ کِتَابِ «عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ» تَصْنِیفِ اَلصَّدُوقِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ بَابَوَیْهِ رَحِمَهُ اَللَّهُ، حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ قَالَ: حَدَّثَنِی عَبَّادُ بْنُ سُلَیْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ سُلَیْمَانَ اَلدَّیْلَمِیِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ مُوسَی اَلْکَاظِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! حَدِّثْنِی فِیهِمَا بِحَدِیثٍ فَقَدْ سَمِعْتُ عَنْ أَبِیکَ فِیهِمَا أَحَادِیثَ عِدَّهً. قَالَ: فَقَالَ لِی: یَا إِسْحَاقُ ! اَلْأَوَّلُ بِمَنْزِلَهِ اَلْعِجْلِ وَ اَلثَّانِی بِمَنْزِلَهِ اَلسَّامِرِیِّ . قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! زِدْنِی فِیهِمَا. قَالَ: هُمَا - وَ اَللَّهِ - نَصَّرَا وَ هَوَّدَا وَ مَجَّسَا، فَلاَ غَفَرَ اَللَّهُ ذَلِکَ لَهُمَا. قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! زِدْنِی فِیهِمَا. قَالَ: ثَلاَثَهٌ لاَ یَنْظُرُ اَللَّهُ إِلَیْهِمْ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ . قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! فَمَنْ هُمْ؟ قَالَ: رَجُلٌ اِدَّعَی إِمَاماً مِنْ غَیْرِ اَللَّهِ، وَ آخَرُ طَغَی فِی إِمَامٍ مِنَ اَللَّهِ، وَ آخَرُ زَعَمَ أَنَّ لَهُمَا فِی اَلْإِسْلاَمِ نَصِیباً. قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! زِدْنِی فِیهِمَا. قَالَ: مَا أُبَالِی یَا إِسْحَاقُ مَحَوْتُ اَلْمُحْکَمَ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ أَوْ جَحَدْتُ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ اَلنُّبُوَّهَ أَوْ زَعَمْتُ أَنْ لَیْسَ فِی اَلسَّمَاءِ إِلَهٌ، أَوْ قَدَّمْتُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ. قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ زِدْنِی. قَالَ: فَقَالَ لِی : یَا إِسْحَاقُ ! إِنَّ فِی اَلنَّارِ لَوَادِیاً یُقَالُ لَهُ: مُحِیطٌ لَوْ طَلَعَ مِنْهُ شَرَارَهٌ لَأَحْرَقَتْ مَنْ عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ، وَ إِنَّ أَهْلَ اَلنَّارِ یَتَعَوَّذُونَ مِنْ حَرِّ ذَلِکَ اَلْوَادِی وَ نَتْنِهِ وَ قَذَرِهِ وَ مَا أَعَدَّ اَللَّهُ فِیهِ لِأَهْلِهِ، وَ إِنَّ فِی ذَلِکَ اَلْوَادِی لَجَبَلاً یَتَعَوَّذُ جَمِیعُ أَهْلِ ذَلِکَ اَلْوَادِی مِنْ حَرِّ ذَلِکَ اَلْجَبَلِ وَ نَتْنِهِ وَ قَذَرِهِ وَ مَا أَعَدَّ اَللَّهُ فِیهِ لِأَهْلِهِ، وَ إِنَّ فِی ذَلِکَ اَلْجَبَلِ لَشِعْباً یَتَعَوَّذُ جَمِیعُ أَهْلِ ذَلِکَ اَلْجَبَلِ مِنْ حَرِّ ذَلِکَ اَلشِّعْبِ وَ نَتْنِهِ وَ قَذَرِهِ وَ مَا أَعَدَّ اَللَّهُ فِیهِ لِأَهْلِهِ، وَ إِنَّ فِی ذَلِکَ اَلشِّعْبِ لَقَلِیباً یَتَعَوَّذُ أَهْلُ ذَلِکَ اَلشِّعْبِ مِنْ حَرِّ ذَلِکَ اَلْقَلِیبِ وَ نَتْنِهِ وَ قَذَرِهِ وَ مَا أَعَدَّ اَللَّهُ فِیهِ لِأَهْلِهِ، وَ إِنَّ فِی ذَلِکَ اَلْقَلِیبِ لَحَیَّهً یَتَعَوَّذُ جَمِیعُ أَهْلِ ذَلِکَ اَلْقَلِیبِ مِنْ خُبْثِ تِلْکَ اَلْحَیَّهِ وَ نَتْنِهَا وَ قَذَرِهَا وَ مَا أَعَدَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی أَنْیَابِهَا مِنَ اَلسَّمِّ لِأَهْلِهَا، وَ إِنَّ فِی جَوْفِ تِلْکَ اَلْحَیَّهِ لَسَبْعَ صَنَادِیقَ فِیهَا خَمْسَهٌ مِنَ اَلْأُمَمِ اَلسَّالِفَهِ وَ اِثْنَانِ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ. قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ! وَ مَنِ اَلْخَمْسَهُ؟ وَ مَنِ اَلاِثْنَانِ؟ قَالَ: أَمَّا اَلْخَمْسَهُ فَقَابِیلُ اَلَّذِی قَتَلَ هَابِیلَ ، وَ نُمْرُودُ اَلَّذِی حَاجَّ إِبْراهِیمَ فِی رَبِّهِ ، قَالَ: أَنَا أُحْیِی وَ أُمِیتُ ، وَ فِرْعَوْنُ اَلَّذِی قَالَ: أَنَا رَبُّکُمُ اَلْأَعْلی ، وَ یَهُودَا اَلَّذِی هَوَّدَ اَلْیَهُودَ ، وَ بُولَسُ اَلَّذِی نَصَّرَ اَلنَّصَارَی ، وَ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ أَعْرَابِیَّانِ .
( المحتضر , جلد 1 , صفحه 124 )
ص : 4610
اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ رَکْعَهً تَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَ إِذَا جَاءَ نَصْرُ اَللَّهِ وَ اَلْفَتْحُ خَمْسَ عَشْرَهَ مَرَّهً.
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 4611
سن، [المحاسن] ، اَلْوَشَّاءُ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْمُثَنَّی اَلْحَنَّاطِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ حَسُنَتْ نِیَّتُهُ زَادَ اَللَّهُ فِی رِزْقِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 208 )
27-محاسن...امام صادق علیه السّلام فرمود:هر کس دارای حسن نیت باشد خداوند در رزق و روزیش توسعه میدهد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 211 )
ص : 4612
و فی مجمع البیان : عن الصّادق - علیه السّلام-: أنّه أصابهم ثلج أحمر لم یروه قبل ذلک، فماتوا فیه و جزعوا. و أصابهم ما لم یعهدوه قبله.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 160 )
ص : 4613
عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلاَّدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: وَ اَللَّهِ لَئِنْ صِرْتُ إِلَی هَذَا اَلْأَمْرِ لَآکُلَنَّ اَلْخَبِیثَ بَعْدَ اَلطَّیِّبِ وَ لَأَلْبَسَنَّ اَلْخَشِنَ بَعْدَ اَللَّیِّنِ وَ لَأَتْعَبَنَّ بَعْدَ اَلدَّعَهِ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی وَصِیَّتِهِ لِأَبِی ذَرٍّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ یَا أَبَا ذَرٍّ إِنِّی أَلْبَسُ اَلْغَلِیظَ وَ أَجْلِسُ عَلَی اَلْأَرْضِ وَ أَلْعَقُ أَصَابِعِی وَ أَرْکَبُ اَلْحِمَارَ بِغَیْرِ سَرْجٍ وَ أُرْدِفُ خَلْفِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی یَا أَبَا ذَرٍّ اِلْبَسِ اَلْخَشِنَ مِنَ اَللِّبَاسِ وَ اَلصَّفِیقَ مِنَ اَلثِّیَابِ لِئَلاَّ یَجِدَ اَلْفَخْرُ فِیکَ مَسْلَکاً .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 115 )
از معمر بن خلاد:از حضرت رضا(علیه السّلام)شنیدم که فرمود:بخدا قسم اگر بر این خلافت دست یابم غذای ساده خواهم خورد،پس از خوردن لذیذ یعنی آنکه امروز غذای لذیذ میخورم و بعد از لباس نرم جامه خشن بتن خواهم کرد،و پس از راحت به سختی و مشقت خواهم افتاد(یعنی امر زمامداری مردم همراه با این ناملایمات باید باشد).پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)در وصیت خود به ابی ذر فرمود:من خشن می پوشم و بر خاک می نشنیم و انگشتم را می لیسم و حمار بی پالان سوار می شوم و بر ترک دیگری را می نشانم،اینها علامت تواضع و فروتنی است،و هر کس از من است از سنت من روگردان شود از من نیست.یا ابا ذر لباس خشن و جامه درشت بپوش که خود خواهی بتو راه پیدا نکند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 217 )
امام رضا علیه السّلام:به خدا قسم اگر به خلافت برسم،بعد از خوردن غذای لذیذ، (قبل از خلافت)غذای ساده خواهم خورد و پس از پوشیدن لباس نرم،لباس زبر خواهم پوشید و پس از راحتی به سختی خواهم افتاد.
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در وصیت خود به ابو ذر-رضی اللّه عنه-فرمود:ای ابو ذر! من لباس خشن می پوشم و بر زمین می نشینم و انگشتانم را می لیسم و بر الاغ بدون پالان سوار می شوم و دیگری را(نیز)پشت خودم سوار می کنم.پس هر کس از سنت من روی گرداند،از من نیست.
ای ابو ذر!از میان لباس ها،لباس خشن بپوش و جامه درشت بر تن کن تا فخر در تو راهی نیابد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 243 )
ص : 4614
اِبْنُ بَابَوَیْهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ بِإِسْنَادِهِ، رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «مَلَکَ اَلْأَرْضَ کُلَّهَا أَرْبَعَهٌ: مُؤْمِنَانِ ، وَ کَافِرَانِ ، فَأَمَّا اَلْمُؤْمِنَانِ: فَسُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ)، وَ ذُو اَلْقَرْنَیْنِ ، وَ اَلْکَافِرَانِ: نُمْرُودُ ، وَ بُخْتُ نَصَّرَ . وَ اِسْمُ ذِی اَلْقَرْنَیْنِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ ضَحَّاکِ بْنِ مَعَدٍّ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 205 )
ص : 4615
قَدْ یَزْهَقُ اَلْحَکِیمُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 490 )
ص : 4616
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَبِی یَکْرَهُ رُکُوبَ اَلْبَحْرِ لِلتِّجَارَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 453 )
ص : 4617
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: فِی اَلنَّفْسِ اَلْمُؤْمِنَهِ مِائَهُ إِبِلٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 236 )
ص : 4618
قَالَ اَلزُّهْرِیُّ قَالَ أَخْبَرَنِی عُرْوَهُ عَنْ عَائِشَهَ قَالَتْ: فَلَمَّا مَضَتْ تِسْعٌ وَ عِشْرُونَ لَیْلَهً دَخَلَ عَلَیَّ رَسُولُ اَللَّهِ بَدَأَ بِی فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّکَ أَقْسَمْتَ أَنْ لاَ تَدْخُلَ عَلَیْنَا شَهْراً فَإِنَّکَ دَخَلْتَ عَلَیَّ مِنْ تِسْعٍ وَ عِشْرِینَ أُعِدُّهُنَّ قَالَ إِنَّ اَلشَّهْرَ تِسْعٌ وَ عِشْرُونَ .
( عین العبره فی غبن العتره , جلد 1 , صفحه 39 )
ص : 4619
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ سَلَمَهَ بْنِ اَلْخَطَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا یَحِلُّ لِلرَّجُلِ مِنِ اِمْرَأَتِهِ وَ هِیَ حَائِضٌ قَالَ مَا دُونَ اَلْفَرْجِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 539 )
3 - نظیر این روایت را داوود رقّی نیز از امام صادق علیه السّلام نقل می کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 594 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 382 )
ص : 4620
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَوْ لاَ أَنَّ اَلشَّیَاطِینَ یَحُومُونَ عَلَی قُلُوبِ بَنِی آدَمَ لَنَظَرُوا إِلَی مَلَکُوتِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 332 )
ص : 4621
اِرْحَمُوا ثَلاَثَهً؛ غَنِیَّ قَوْمٍ اِفْتَقَرَ، وَ عَزِیزَ قَوْمٍ ذَلَّ، وَ عَالِماً یَلْعَبُ بِهِ اَلْحَمْقَی وَ اَلْجُهَّالُ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 325 )
ص : 4622
وَ رَوَی سُفْیَانُ اَلثَّوْرِیُّ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ مُوهَبٍ قَالَ: ذُکِرَ لِعَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فَضْلُهُ فَقَالَ حَسْبُنَا أَنْ نَکُونَ مِنْ صَالِحِی قَوْمِنَا .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 86 )
ص : 4623
قَوْلُهُ: «وَ اَلسَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ اَلْمِیزانَ» قَالَ اَلسَّمَاءُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَفَعَهُ اَللَّهُ إِلَیْهِ وَ اَلْمِیزَانُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَصَبَهُ لِخَلْقِهِ، قُلْتُ: «أَلاّ تَطْغَوْا فِی اَلْمِیزانِ» 55\8 قَالَ: لاَ تَعْصُوا اَلْإِمَامَ، قُلْتُ «وَ أَقِیمُوا اَلْوَزْنَ بِالْقِسْطِ» 55\9 قَالَ أَقِیمُوا اَلْإِمَامَ بِالْعَدْلِ قُلْتُ: «وَ لا تُخْسِرُوا اَلْمِیزانَ» قَالَ: لاَ تَبْخَسُوا اَلْإِمَامَ حَقَّهُ وَ لاَ تَظْلِمُوهُ وَ قَوْلُهُ «وَ اَلْأَرْضَ وَضَعَها لِلْأَنامِ» 55\10 قَالَ لِلنَّاسِ «فِیها فاکِهَهٌ وَ اَلنَّخْلُ ذاتُ اَلْأَکْمامِ» 55\11 قَالَ یَکْبَرُ ثَمَرُ اَلنَّخْلِ فِی اَلْقَمْعِ ثُمَّ یَطْلُعُ مِنْهُ وَ قَوْلُهُ «وَ اَلْحَبُّ ذُو اَلْعَصْفِ وَ اَلرَّیْحانُ» 55\12 قَالَ اَلْحَبُّ اَلْحِنْطَهُ وَ اَلشَّعِیرُ وَ اَلْحُبُوبُ وَ اَلْعَصْفُ اَلتِّبْنُ وَ اَلرَّیْحَانُ مَا یُؤْکَلُ مِنْهُ وَ قَوْلُهُ «فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ» 55\13 قَالَ: فِی اَلظَّاهِرِ مُخَاطَبَهُ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ وَ فِی اَلْبَاطِنِ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 343 )
ص : 4624
طب، [طب الأئمه علیهم السلام ] ، سَعْدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عُمَرَ بْنِ سِنَانٍ اَلزَّاهِرِیِّ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ جَابِرِ [بْنِ] یَزِیدَ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ مِنْ بَنِی أُمَیَّهَ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَ مؤمن [مُؤْمِناً] مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یُوَالِی آلَ مُحَمَّدٍ فَقَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنَّ جَارِیَتِی قَدْ دَخَلَتْ فِی شَهْرِهَا وَ لَیْسَ لِی وَلَدٌ فَادْعُ اَللَّهَ أَنْ یَرْزُقَنِی اِبْناً فَقَالَ اَللَّهُمَّ اُرْزُقْهُ اِبْناً ذَکَراً سَوِیّاً ثُمَّ قَالَ إِذَا دَخَلَتْ فِی شَهْرِهَا فَاکْتُبْ لَهَا إِنّا أَنْزَلْناهُ وَ عَوِّذْهَا بِهَذِهِ اَلْعُوذَهِ وَ مَا فِی بَطْنِهَا بِمِسْکٍ وَ زَعْفَرَانٍ وَ اِغْسِلْهَا وَ اِسْقِهَا مَاءَهَا وَ اِنْضِحْ فَرْجَهَا وَ اَلْعُوذَهُ هَذِهِ أُعِیذُ مَوْلُودِی بِسْمِ اَللَّهِ بِسْمِ اَللَّهِ - وَ أَنّا لَمَسْنَا اَلسَّماءَ فَوَجَدْناها مُلِئَتْ حَرَساً شَدِیداً وَ شُهُباً - `وَ أَنّا کُنّا نَقْعُدُ مِنْها مَقاعِدَ لِلسَّمْعِ فَمَنْ یَسْتَمِعِ اَلْآنَ یَجِدْ لَهُ شِهاباً رَصَداً ثُمَّ یَقُولُ بِسْمِ اَللَّهِ بِسْمِ اَللَّهِ أَعُوذُ بِاللَّهِ اَلسَّمِیعِ اَلْعَلِیمِ مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ أَنَا وَ أَنْتِ وَ اَلْبَیْتُ وَ مَنْ فِیهِ وَ اَلدَّارُ وَ مَنْ فِیهَا نَحْنُ کُلُّنَا فِی حِرْزِ اَللَّهِ وَ عِصْمَهِ اَللَّهِ وَ جِیرَانِ اَللَّهِ وَ جِوَارِ اَللَّهِ آمِنِینَ مَحْفُوظِینَ ثُمَّ یَقْرَأُ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ یَبْتَدِئُ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ قَبْلَهُمَا ثُمَّ سُورَهِ اَلْإِخْلاَصِ ثُمَّ یَقْرَأُ أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثاً وَ أَنَّکُمْ إِلَیْنا لا تُرْجَعُونَ - `فَتَعالَی اَللّهُ اَلْمَلِکُ اَلْحَقُّ - لا إِلهَ إِلاّ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْکَرِیمِ - `وَ مَنْ یَدْعُ مَعَ اَللّهِ إِلهاً آخَرَ لا بُرْهانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّما حِسابُهُ عِنْدَ رَبِّهِ إِنَّهُ لا یُفْلِحُ اَلْکافِرُونَ - `وَ قُلْ رَبِّ اِغْفِرْ وَ اِرْحَمْ وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلرّاحِمِینَ - لَوْ أَنْزَلْنا هذَا اَلْقُرْآنَ إِلَی آخِرِ اَلسُّورَهِ ثُمَّ تَقُولُ مَدْحُوراً مَنْ یُشَاقُّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ أَقْسَمْتُ عَلَیْکَ یَا بَیْتُ وَ مَنْ فِیکَ بِالْأَسْمَاءِ اَلسَّبْعَهِ وَ اَلْأَمْلاَکِ اَلسَّبْعَهِ اَلَّذِینَ یَخْتَلِفُون بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ مَحْجُوباً عَنْ هَذِهِ اَلْمَرْأَهِ وَ مَا فِی بَطْنِهَا کُلُّ عَرَضٍ وَ اِخْتِلاَسٍ أَوْ لَمْسٍ أَوْ لَمْعَهٍ أَوْ طَیْفِ مَسٍّ مِنْ إِنْسٍ أَوْ جَانٍّ وَ إِنْ قَالَ عِنْدَ فَرَاغِهِ مِنْ هَذَا اَلْقَوْلِ وَ مِنَ اَلْعُوذَهِ کُلِّهَا أَعْنِی بِهَذَا اَلْقَوْلِ وَ هَذِهِ اَلْعُوذَهِ فُلاَناً وَ أَهْلَهُ وَ وُلْدَهُ وَ دَارَهُ وَ مَنْزِلَهُ فَلْیُسَمِّ نَفْسَهُ وَ لْیُسَمِّ دَارَهُ وَ مَنْزِلَهُ وَ أَهْلَهُ وَ وُلْدَهُ وَ لْیَتَلَفَّظْ بِهِ وَ لْیَقُلْ أَهْلَ فُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ وَ وُلْدَهُ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ فَإِنَّهُ أَحْکَمُ لَهُ وَ أَجْوَدُ وَ أَنَا اَلضَّامِنُ عَلَی نَفْسِهِ وَ أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ أَنْ لاَ یُصِیبَهُمْ آفَهٌ وَ لاَ خَبَلٌ وَ لاَ جُنُونٌ بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 119 )
ص : 4625
وَ رُوِیَ أَیْضاً عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: وَلاَیَهُ عَلِیٍّ مَکْتُوبَهٌ فِی جَمِیعِ صُحُفِ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ لَمْ یَبْعَثِ اَللَّهُ رَسُولاً إِلاَّ بِنُبُوَّهِ مُحَمَّدٍ وَ وَصِیَّهِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 161 )
ص : 4626
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: فَإِنْ زَادَ فِی طَوَافِهِ فَطَافَ ثَمَانِیَهَ أَشْوَاطٍ أَضَافَ إِلَیْهَا سِتَّهً ثُمَّ صَلَّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ فَیَکُونُ لَهُ طَوَافَانِ طَوَافُ فَرِیضَهٍ وَ طَوَافُ نَافِلَهٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 399 )
ص : 4627
أَخْبَرَنِی جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی عُبَیْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلْمَرْزُبَانِیِّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَهْلٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا هِشَامٌ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبُو مِخْنَفٍ ، قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْحَارِثُ بْنُ حَصِیرَهَ ، عَنْ أَبِی صَادِقٍ ، عَنْ جُنْدَبِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَزْدِیِّ ، قَالَ: قَامَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِی اَلنَّاسِ لِیَسْتَنْفِرَهُمْ إِلَی أَهْلِ اَلشَّامِ ، وَ ذَلِکَ بَعْدَ اِنْقِضَاءِ اَلْمُدَّهِ اَلَّتِی کَانَتْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُمْ، وَ قَدْ شَنَّ مُعَاوِیَهُ عَلَی بِلاَدِ اَلْمُسْلِمِینَ اَلْغَارَاتِ، فَاسْتَنْفَرَهُمْ بِالرَّغْبَهِ فِی اَلْجِهَادِ وَ اَلرَّهْبَهِ فَلَمْ یَنْفِرُوا، فَأَضْجَرَهُ ذَلِکَ فَقَالَ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ اَلْمُجْتَمِعَهُ أَبْدَانُهُمْ، اَلْمُخْتَلِفَهُ أَهْوَاؤُهُمْ، مَا عَزَّتْ دَعْوَهُ مَنْ دَعَاکُمْ، وَ لاَ اِسْتَرَاحَ قَلْبُ مَنْ قَاسَاکُمْ، کَلاَمُکُمْ یُوهِنُ اَلصُّمَّ اَلصِّلاَبَ، وَ تَثَاقُلُکُمْ عَنْ طَاعَتِی یُطَمِّعُ فِیکُمْ عَدُوَّکُمْ، إِذَا أَمَرْتُکُمْ قُلْتُمْ: کَیْتَ وَ کَیْتَ، وَ لَیْتَ وَ عَسَی، أَعَالِیلُ أَبَاطِیلُ، وَ تَسْأَلُونِّی اَلتَّأْخِیرَ دِفَاعَ ذِی اَلدِّینِ اَلْمَطُولِ، هَیْهَاتَ هَیْهَاتَ، لاَ یَدْفَعُ اَلضَّیْمَ اَلذَّلِیلُ، وَ لاَ یُدْرَکُ اَلْحَقُّ إِلاَّ بِالْجِدِّ وَ اَلصَّبْرِ. أَیَّ دَارٍ بَعْدَ دَارِکُمْ تُمَتَّعُونَ، وَ مَعَ أَیِّ إِمَامٍ بَعْدِی تُقَاتِلُونَ! اَلْمَغْرُورُ وَ اَللَّهِ مَنْ غَرَرْتُمُوهُ، وَ مَنْ فَازَ بِکُمْ فَازَ بِالسَّهْمِ اَلْأَخْیَبِ، أَصْبَحْتُ لاَ أَطْمَعُ فِی نُصْرَتِکُمْ، وَ لاَ أُصَدِّقُ قَوْلَکُمْ، فَرَّقَ اَللَّهُ بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ، وَ أَعْقَبَنِی بِکُمْ مَنْ هُوَ خَیْرٌ لِی مِنْکُمْ. أَمَا إِنَّکُمْ سَتَلْقَوْنَ بَعْدِی ذُلاًّ شَامِلاً، وَ سَیْفاً قَاطِعاً، وَ أَثَرَهً یَتَّخِذُهَا اَلظَّالِمُونَ فِیکُمْ سُنَّهً، تُفَرِّقُ جَمَاعَتَکُمْ، وَ تُبْکِی عُیُونَکُمْ، وَ تَمُنُّونَ عَمَّا قَلِیلٍ أَنَّکُمْ رَأَیْتُمُونِی فَنَصَرْتُمُونِی، وَ سَتَعْرِفُونَ مَا أَقُولُ لَکُمْ عَمَّا قَلِیلٍ، وَ لاَ یُبَعِّدُ اَللَّهُ إِلاَّ مَنْ ظَلَمَ. قَالَ: فَکَانَ جُنْدَبٌ لاَ یَذْکُرُ هَذَا اَلْحَدِیثَ إِلاَّ بَکَی، وَ قَالَ: صَدَقَ وَ اَللَّهِ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَدْ شَمِلَنَا اَلذُّلُّ، وَ رَأَیْنَا اَلْأَثَرَهَ، وَ لاَ یُبَعِّدُ اَللَّهُ إِلاَّ مَنْ ظَلَمَ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 180 )
[302]4-جندب بن عبد اللّه أزدی می گوید:علی بن ابی طالب علیه السّلام درمیان مردم برخاست تا آنان را برای جنگ به سوی اهل شام گسیل دارد.و آن پس از پایان یافتن مدتی بود که میان علی و اهل شام مقرّر شده بود.و معاویه جنگجویانش را بر سرزمین های مسلمانان پراکنده کرده بود.پس علی علیه السّلام با سخن از میل در جهاد و ترساندن آنان را گسیل داشت خواست که با ایجاد انگیزه و ترس،آنان را به میدان نبرد راهی کند ولی حرکت نکرد.پس امیر مؤمنان از ایشان ملول گشت و فرمود:
ای مردمی که بدنهای شما در کنار هم امّا افکار و خواسته های شما پراکنده است خواسته آن کس که از شما یاری خواهد اجابت نخواهد شد.و قلب آن کس که شما را تحمّل کند آسایش نخواهد یافت سخنان شما جنگاوران سرسخت را سست می کند و سنگینی شما در پیروی از من دشمنانتان را در شما به طمع می اندازد.هنگامی که به شما فرمان می دهم می گویید:فلان و ای کاش و شاید.[امروز و فردا می کنید]و بهانه های نابخردانه می آورید و همچون بدهکاران از من مهلت می طلبید.هیهات هیهات.[بدانید که]افراد ناتوان هرگز نمی توانند ظلم و ستم را دور کنند و حق جز با تلاش و بردباری به دست نمی آید.پس از[دفاع نکردن]خانه خود از کدامین خانه دفاع خواهید کرد و با کدام امام پس از من به مبارزه خواهید رفت؟به خدا سوگند!فریب خورده است آن کس که به گفتار شما بفریبد و مغرور شود و هر آن کس که به امید شما به سوی پیروزی رود با کندترین پیکان به میدان آمده است.
به خدا سوگند!صبح کردم درحالی که گفتار شما را باور ندارم به یاری شما امید نداشته و خداوند میان من و شما جدایی بیفکند و پس از شما کسانی را برای من درپی آورد که از شما برای من بهتر باشد.هان به درستی که شما پس از من خواری فراگیر و شمشیری برّنده و ستم و خیانتی را که ستمگران درباره شما چون یک سنّت و روش دائمی انجام دهند،مشاهده خواهید کرد.اجتماعتان از بین رفته و چشمتان اشک بار خواهد شد و زودا که آرزو کنید.[ای کاش]مرا می دیدید و یاریم می نمودید و به زودی آنچه را که به شما می گویم خواهید دانست و خداوند جز ستمگران را[از خود]دور نمی سازد.راوی گوید:پس جندب هرگاه این حدیث را به یاد می آورد می گریست و می گفت:به خدا سوگند!امیر مؤمنان راست گفت، خواری ما را فراگرفت و ستم ستمکاران را مشاهده کردیم و خداوند جز ستمگران را[از خود]دور نمی سازد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 389 )
ص : 4628
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ فِی اَلْمُتَمَتِّعِ بِالْعُمْرَهِ إِلَی اَلْحَجِّ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلتَّرْوِیَهِ اِغْتَسَلَ وَ لَبِسَ ثَوْبَیْ إِحْرَامِهِ وَ أَتَی اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ حَافِیاً فَطَافَ أُسْبُوعاً تَطَوُّعاً إِنْ شَاءَ وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ جَلَسَ حَتَّی یُصَلِّیَ اَلظُّهْرَ ثُمَّ یُحْرِمُ کَمَا أَحْرَمَ مِنَ اَلْمِیقَاتِ فَإِذَا صَارَ إِلَی اَلرَّقْطَاءِ دُونَ اَلرَّدْمِ أَهَلَّ بِالتَّلْبِیَهِ وَ أَهْلُ مَکَّهَ کَذَلِکَ یُحْرِمُونَ لِلْحَجِّ مِنْ مَکَّهَ وَ کَذَلِکَ مَنْ أَقَامَ بِهَا مِنْ غَیْرِ أَهْلِهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 192 )
ص : 4629
حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْکُوفِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِی جَدِّی اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ جَدِّهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْعِلْمُ خَزَائِنُ وَ اَلْمَفَاتِیحُ اَلسُّؤَالُ فَاسْأَلُوا یَرْحَمْکُمُ اَللَّهُ فَإِنَّهُ یُؤْجَرُ فِی اَلْعِلْمِ أَرْبَعَهٌ اَلسَّائِلُ وَ اَلْمُتَکَلِّمُ وَ اَلْمُسْتَمِعُ وَ اَلْمُحِبُّ لَهُمْ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 244 )
امام ششم فرمود که پدرم میگفت علم خزینه ها دارد که کلیدهایش پرسش است،بپرسید خداوند شما را رحمت کند که در باره علم چهار کس ثواب میبرند پرسنده و پاسخ دهنده و شنونده و دوستان آنان.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 226 )
101-عبد اللّه بن مغیره از سکونی از امام صادق(علیه السّلام)و او از پدرش نقل می کند که فرمود:علم گنجینه ها دارد و کلیدهای آن پرسیدن است،پس بپرسید خدا شما را رحمت کند که در علم چهار کس اجر می برند:پرسنده،گوینده،شنونده و کسی که دوست دار آنهاست.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 355 )
101-امام باقر علیه السّلام فرمود:دانش گنجهائی است که کلید آنها پرسش است پس بپرسید رحمت خدا بر شما باد که در راه دانش چهار کس پاداش دارند پرسش کننده و پاسخ گوینده و شنونده و دوستدار هر سه.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 269 )
-امام صادق گفته که پدر من می گفت:«دانش گنجینه ها دارد که کلیدهای آن پرسش است.(خدای شما را بیامرزاد)بپرسید که در بارۀ دانش چهار تن مزد یابند:پرسنده،پاسخ دهنده،شنونده،مهرورز آنان».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 193 )
ص : 4630
وَ خَالَطَ أَهْلَ اَلْفِقْهِ وَ اَلْحِکْمَهِ وَ جَانَبَ أَهْلَ اَلذُّلِّ وَ اَلْمَعْصِیَهِ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 306 )
ص : 4631
وَ رَوَی اَلصَّدُوقُ عَنْ سَمَاعَهَ : أَنَّهُ سَأَلَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ زِیَارَهِ اَلْقُبُورِ وَ بِنَاءِ اَلْمَسَاجِدِ فِیهَا فَقَالَ زِیَارَهُ اَلْقُبُورِ لاَ بَأْسَ بِهَا وَ لاَ یُبْنَی عِنْدَهَا مَسَاجِدُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 20 )
ص : 4632
عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: أَقِمِ اَلصَّلاهَ لِدُلُوکِ اَلشَّمْسِ إِلی غَسَقِ اَللَّیْلِ . قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ اِفْتَرَضَ أَرْبَعَ صَلَوَاتٍ، أَوَّلُ وَقْتِهَا مِنْ زَوَالِ اَلشَّمْسِ إِلَی اِنْتِصَافِ اَللَّیْلِ، مِنْهَا صَلاَتَانِ أَوَّلُ وَقْتِهِمَا مِنْ عِنْدِ زَوَالِ اَلشَّمْسِ إِلَی غُرُوبِهَا، إِلاَّ أَنَّ هَذِهِ قَبْلَ هَذِهِ، وَ مِنْهَا صَلاَتَانِ أَوَّلُ وَقْتِهِمَا مِنْ غُرُوبِ اَلشَّمْسِ إِلَی اِنْتِصَافِ اَللَّیْلِ، إِلاَّ أَنَّ هَذِهِ قَبْلَ هَذِهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 569 )
ص : 4633
اَلضَّحَّاکُ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ اَلْعَصْرِ `إِنَّ اَلْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ یَعْنِی أَبَا جَهْلٍ إِلاَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ ذُکِرَ عَلِیٌّ وَ سَلْمَانُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 27 )
ص : 4634
حَدَّثَنِی أَبُو بَکْرِ بْنُ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْحَافِظُ أَنَّ عُمَرَ بْنَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَالِکٍ أَخْبَرَهُمْ قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْخَزَّازُ 7قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی قَالَ: حَدَّثَنَا حُصَیْنُ بْنُ مُخَارِقٍ ، عَنْ بَحْرٍ اَلْمُسْلِیِّ ، عَنْ أَبِی دَاوُدَ عَنْ أَبِی بَرْزَهَ قَالَ: قَرَأَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اَللّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ [وَ] قَالَ: هِیَ بُیُوتُ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ . قِیلَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ [أَ بَیْتُ] عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ مِنْهَا قَالَ: مِنْ أَفْضَلِهَا .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 532 )
278-قال الزبیر بن العوّام: قرأت هذه الآیه بضع و عشرین، أو بضع و ثلاثین سنه و لا أخاف أن تصیبنی (و اتّقوا فتنه). زبیر بن عوّام گفت: این آیه را بیست و چند یا سی و چند سال خواندم و نمی ترسیدم از این که شامل من شود:«و اتقوا فتنه»
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 119 )
ابی داود از ابی برزه نقل کرده است که رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله در بارۀ آیه شریفه«
فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اَللّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فِیهَا اِسْمُهُ
»...فرمود؛منظور از بیوت در آیه؛بیت مصطفی صلی اللّه علیه و آله است. سؤال شد،یا رسول اللّه!آیا بیت علی علیه السّلام و فاطمه علیها السّلام هم از آن جمله است. فرمود:بلی،بلکه از افضل آن بیوت است.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 199 )
ص : 4635
قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قِیلَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَیُّ اَلصَّدَقَهِ أَفْضَلُ فَقَالَ جُهْدٌ مِنْ مُقِلٍّ یَسِیرُ[فِی سِرٍّ]إِلَی فَقِیرٍ .
( النوادر (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 3 )
4-علی بن أبی طالب علیه السّلام فرمود:از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم سؤال شد:چه نوع بخششی برتر است؟رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:صدقه ای که با زحمت و کوشش از سوی شخص کم توانی،برای شخص فقیر و ناتوانی صورت گیرد.
( النوادر (للراوندی) / ترجمه اردستانی ؛ ج 1 , ص 162 )
ص : 4636
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ اِبْنِ بُرَیْدٍ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عَمْرٍو اَلزُّبَیْرِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ: إِنَّ لِلْإِیمَانِ دَرَجَاتٍ وَ مَنَازِلَ یَتَفَاضَلُ اَلْمُؤْمِنُونَ فِیهَا عِنْدَ اَللَّهِ؟ قَالَ: نَعَمْ قُلْتُ: صِفْ لِی رَحِمَکَ اَللَّهُ حَتَّی أَفْهَمَهُ، قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ سَبَّقَ بَیْنَ اَلْمُؤْمِنِینَ کَمَا یُسَبَّقُ بَیْنَ اَلْخَیْلِ یَوْمَ اَلرِّهَانِ ثُمَّ فَضَّلَهُمْ عَلَی دَرَجَاتِهِمْ فِی اَلسَّبْقِ إِلَیْهِ، فَجَعَلَ کُلَّ اِمْرِءٍ مِنْهُمْ عَلَی دَرَجَهِ سَبْقِهِ لاَ یَنْقُصُهُ فِیهَا مِنْ - حَقِّهِ، وَ لاَ یَتَقَدَّمُ مَسْبُوقٌ سَابِقاً، وَ لاَ مَفْضُولٌ فَاضِلاً، تَفَاضَلَ بِذَلِکَ أَوَائِلُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ أَوَاخِرُهَا وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ لِلسَّابِقِ إِلَی اَلْإِیمَانِ فَضْلٌ عَلَی اَلْمَسْبُوقِ إِذاً لَلَحِقَ أَوَاخِرُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ أَوَّلَهَا نَعَمْ وَ لَتَقَدَّمُوهُمْ إِذَا لَمْ یَکُنْ لِمَنْ سَبَقَ إِلَی اَلْإِیمَانِ اَلْفَضْلُ عَلَی مَنْ أَبْطَأَ عَنْهُ وَ لَکِنْ بِدَرَجَاتِ اَلْإِیمَانِ قَدَّمَ اَللَّهُ اَلسَّابِقِینَ وَ بِالْإِبْطَاءِ عَنِ اَلْإِیمَانِ أَخَّرَ اَللَّهُ اَلْمُقَصِّرِینَ لِأَنَّا نَجِدُ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ مِنَ اَلْآخِرِینَ مَنْ هُوَ أَکْثَرُ عَمَلاً مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ أَکْثَرُهُمْ صَلَوهً وَ صَوْماً وَ حَجّاً وَ زَکَوهً وَ جِهَاداً وَ إِنْفَاقاً وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ سَوَابِقُ یَفْضُلُ بِهَا اَلْمُؤْمِنُونَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً عِنْدَ اَللَّهِ لَکَانَ اَلْآخِرُونَ بِکَثْرَهِ اَلْعَمَلِ مُقَدَّمِینَ عَلَی اَلْأَوَّلِینَ وَ لَکِنْ أَبَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُدْرِکَ آخِرُ دَرَجَاتِ اَلْإِیمَانِ أَوَّلَهَا وَ یُقَدِّمَ فِیهَا مَنْ أَخَّرَ اَللَّهُ أَوْ یُؤَخِّرَ فِیهَا مَنْ قَدَّمَ اَللَّهُ قُلْتُ: أَخْبِرْنِی عَمَّا نَدَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلَیْهِ مِنَ اَلاِسْتِبَاقِ إِلَی اَلْإِیمَانِ؟ فَقَالَ: قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اَلسّابِقُونَ اَلْأَوَّلُونَ مِنَ اَلْمُهاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصارِ وَ اَلَّذِینَ اِتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِیَ اَللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ فَبَدَأَ بِالْمُهَاجِرِینَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ عَلَی دَرَجَهِ سَبْقِهِمْ، ثُمَّ ثَنَّی بِالْأَنْصَارِ، ثُمَّ ثَلَّثَ بِالتَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ، فَوَضَعَ کُلَّ قَوْمٍ عَلَی قَدْرِ دَرَجَاتِهِمْ وَ مَنَازِلِهِمْ عِنْدَهُ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 254 )
ص : 4637
ما روی عن الحسن بن الجهم عن الرضا علیه السّلام قال: قلت له یجیئنا الأحادیث عنکم مختلفه قال ما جاءک عنا فأعرضه علی کتاب اللّه عز و جل و أحادیثنا فإن کان یشبههما فهو منا و إن لم یکن یشبههما فلیس منا - قلت یجیئنا الرجلان و کلاهما ثقه بحدیثین مختلفین فلا نعلم أیهما الحق فقال إذا لم تعلم فموسع علیک بأیهما أخذت.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 293 )
ص : 4638
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ یُونُسَ عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُوسَی بْنِ عِمْرَانَ : یَا اِبْنَ عِمْرَانَ ، لاَ تَحْسُدَنَّ اَلنَّاسَ عَلَی مَا آتَیْتُهُمْ مِنْ فَضْلِی وَ لاَ تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلَی ذَلِکَ وَ لاَ تُتْبِعْهُ نَفْسَکَ فَإِنَّ اَلْحَاسِدَ سَاخِطٌ لِنِعْمَتِی صَادٌّ لِقَسْمِیَ اَلَّذِی قَسَمْتُ بَیْنَ عِبَادِی وَ مَنْ یَکُ کَذَلِکَ فَلَسْتُ مِنْهُ وَ لَیْسَ مِنِّی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 366 )
6-از امام صادق علیه السّلام نقل است که رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:خداوند به موسی بن عمران علیه السّلام فرمود:ای فرزند عمران!حسد نکن بر آنچه از فضل وجودم به مردم داده ام،چشمت را بر آنها ندوز،و دل به آنها مبند،همانا شخصی حسود بر نعمت من(که بر کسی داده ام)نارضا است،و بر نصیب من که میان بندگان(به اختلاف)تقسیم کرده ام(به خیال خودش)باز دارنده است،و اگر کسی چنین باشد من از او نیستم و او از من نیست(نمی تواند ادعا کند که مؤمن به خداست).
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 256 )
ص : 4639
وَ مِنْهُ قَالَ: تَفْسِیرُ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ وَ کَانَ سَبَبُ نُزُولِ سُورَهِ اَلْإِخْلاَصِ أَنَّ اَلْیَهُودَ سَأَلُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ نِسْبَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ هُوَ اَللَّهُ اَلْأَحَدُ اَلْوَاحِدُ اَلصَّمَدُ اَلَّذِی لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ `وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ فَمَعْنَی اَلْأَحَدِ أَیْ أَنَّهُ لَیْسَ بِذِی أَبْعَاضِ جَوَارِحَ مُخْتَلِفَهٍ مُبَعَّضَهٍ وَ لَیْسَ فِیهِ جَوَانِبُ وَ لاَ أَطْرَافٌ وَ مَعْنَی اَلْوَاحِدِ أَنَّهُ نُورٌ وَاحِدٌ بِلاَ اِخْتِلاَفٍ وَ اَلصَّمَدُ اَلَّذِی لاَ مَدْخَلَ فِیهِ لَمْ یَلِدْ أَیْ لَمْ یُحْدِثْ مِثْلَ حَدَثِ اَلْإِنْسَانِ وَ لَمْ یُولَدْ أَیْ لَمْ یَتَحَلَّلْ مِنْهُ شَیْءٌ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ أَیْ لَیْسَ لَهُ کُفْوٌ وَ لاَ نَظِیرٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 52 )
ص : 4640
فَمِنْ رِوَایَاتِهِمْ فِی ذَلِکَ مَا ذَکَرُهُ اَلْحُمَیْدِیُّ فِی اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ فِی اَلْحَدِیثِ اَلثَّانِی وَ اَلثَّمَانِینَ مِنَ اَلْمُتَّفَقِ عَلَیْهِ مِنْ مُسْنَدِ عَائِشَهَ قَالَتْ: کُنْتُ أَلْعَبُ بَالْبَنَاتِ عِنْدَ رَسُولِ لِلَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَانَ لِی صَوَاحِبُ یَلْعَبْنَ مَعِی وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ إِذَا دَخَلَ یَنْقَمِعْنَ مِنْهُ فَیُسَرِّبُهُنَّ إِلَیَّ فَیَلْعَبْنَ مَعِی وَ فِی حَدِیثِ جَرِیرٍ کُنْتُ أَلْعَبُ بِالْبَنَاتِ فِی بَیْتِهِ وَ هُنَّ اَللُّعَبُ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 219 )
ص : 4641
وَ رُوِیَ عَنْ عُرْوَهَ بْنِ اَلْجَعْدِ اَلْبَارِقِیِّ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَعْطَاهُ دِینَاراً لِیَشْتَرِیَ بِهِ شَاهً فَاشْتَرَی بِهِ شَاتَیْنِ ثُمَّ بَاعَ إِحْدَاهُمَا بِدِینَارٍ فِی اَلطَّرِیقِ قَالَ فَأَتَیْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالدِّینَارِ وَ اَلشَّاهِ فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَارَکَ اَللَّهُ لَکَ فِی صَفْقَهِ یَمِینِکَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 205 )
ص : 4642
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ طُولُ حَائِطِ مَسْجِدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَامَهً فَکَانَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ لِبِلاَلٍ إِذَا أَذَّنَ اُعْلُ فَوْقَ اَلْجِدَارِ وَ اِرْفَعْ صَوْتَکَ بِالْأَذَانِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ وَکَّلَ بِالْأَذَانِ رِیحاً تَرْفَعُهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَإِذَا سَمِعَتْهُ اَلْمَلاَئِکَهُ قَالُوا هَذِهِ أَصْوَاتُ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، بِتَوْحِیدِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیَسْتَغْفِرُونَ لِأُمَّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، حَتَّی یَفْرُغُوا مِنْ تِلْکَ اَلصَّلاَهِ. وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 411 )
ص : 4643
قَالَ أَیْضاً حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هَوْذَهَ اَلْبَاهِلِیُّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلنَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: تَسْبِیحُ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ مِنْ ذِکْرِ اَللَّهِ اَلْکَثِیرِ اَلَّذِی قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اُذْکُرُوا اَللّهَ ذِکْراً کَثِیراً .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 446 )
ص : 4644
محمد بن یعقوب: عن الحسین بن محمد، عن معلّی ابن محمد، عن البرقی، عن أبیه، عمّن ذکره، عن رفید مولی یزید بن عمرو بن هبیره قال: سخط علیّ ابن هبیره و حلف علیّ لیقتلنی، فهربت منه و عذت بأبی عبد اللّه - علیه السلام - فأعلمته خبری، فقال لی: انصرف (إلیه) و اقرأه منّی السلام و قل له: إنّی قد آجرت علیک مولاک رفیدا فلا تهجه بسوء. فقلت له: جعلت فداک شامیّ خبیث الرأی، فقال: اذهب إلیه کما أقول لک، فأقبلت. فلمّا کنت فی بعض البوادی استقبلنی أعرابیّ، فقال: أین تذهب؟ إنّی أری وجه مقتول، ثمّ قال لی: أخرج یدک، ففعلت فقال: ید مقتول، ثمّ قال لی: أبرز رجلک فأبرزت رجلی، فقال رجل مقتول، ثمّ قال [لی] : أبرز جسدک ففعلت، فقال جسد مقتول، ثمّ قال لی: أخرج لسانک، ففعلت، فقال لی: امض، فلا بأس علیک، فانّ فی لسانک رساله لو أتیت بها الجبال الرّواسی لانقادت لک. قال: فجئت حتی وقفت علی باب ابن هبیره، فاستأذنت، فلمّا دخلت علیه قال: أتتک بخائن رجلاه یا غلام النطع و السیف، ثمّ أمر بی فکتّفت و شدّ رأسی و قام علیّ السیّاف لیضرب عنقی، فقلت: أیّها الأمیر لم تظفر بی عنوه، و إنّما جئتک من ذات نفسی، و هاهنا أمر أذکره لک، ثمّ أنت و شأنک، فقال: قل، قلت: أخلنی فأمر من حضر فخرجوا، فقلت له: جعفر بن محمد یقرئک السلام و یقول لک: قد آجرت علیک مولاک رفیدا فلا تهجه بسوء. فقال: اللّه لقد قال لک جعفر بن محمد هذه المقاله و أقرأنی السلام؟! فحلفت له فردّها علیّ ثلاثا ثمّ حلّ أکتافی، ثمّ قال: لا یقنعنی منک حتی تفعل [لی] ما فعلت بک، قلت: ما تنطلق یدی بذاک و لا تطیب به نفسی، فقال: و اللّه ما یقنعنی إلاّ ذاک، ففعلت به کما فعل بی فاطلقته، فناولنی خاتمه و قال: اموری فی یدک فدبّر فیها ما شئت .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 296 )
ص : 4645
وَ رُوِیَ فِی اَلْأَحَادِیثِ اَلصَّحِیحَهِ: أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ جَالِساً یَوْماً فِی بَیْتِهِ وَ قَدْ وَضَعَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی فَخِذِهِ اَلْأَیْمَنِ وَ اِبْنَهُ إِبْرَاهِیمَ عَلَی فَخِذِهِ اَلْأَیْسَرِ وَ هُوَ یَرْتَشِفُ هَذَا تَارَهً وَ هَذَا أُخْرَی فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ یَا مُحَمَّدُ اَلْعَلِیُّ اَلْأَعْلَی یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ لَکَ لَمْ یَکُنْ لِیَجْمَعَ لَکَ بَیْنَهُمَا فَاخْتَرْ مَنْ شِئْتَ مِنْهُمَا فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا مَاتَ اَلْحُسَیْنُ بَکَیْتُ أَنَا عَلَیْهِ وَ بَکَی عَلَیْهِ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ إِذَا مَاتَ إِبْرَاهِیمُ بَکَیْتُ أَنَا عَلَیْهِ یَا جَبْرَئِیلُ قَدِ اِخْتَرْتُ اَلْحُسَیْنَ فَقُبِضَ إِبْرَاهِیمُ بَعْدَ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ وَ کَانَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذْ أَقْبَلَ یَقُولُ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَرْحَباً بِمَنْ فَدَیْتُهُ بِابْنِی إِبْرَاهِیمَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 92 )
ص : 4646
أَحْسَنُ اَلْمُرُوَّهِ حِفْظُ اَلْوُدِّ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 119 )
ص : 4647
248 - اَلْقَاسِمُ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلنَّاسَ یَمُرُّونَ عَلَی اَلصِّرَاطِ طَبَقَاتٍ وَ اَلصِّرَاطُ أَدَقُّ مِنَ اَلشَّعْرِ وَ مِنْ حَدِّ اَلسَّیْفِ فَمِنْهُمْ مَنْ یَمُرُّ مِثْلَ اَلْبَرْقِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَمُرُّ مِثْلَ عَدْوِ اَلْفَرَسِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَمُرُّ حَبَباً [مَرّاً جَرّاً] وَ مِنْهُمْ مَنْ یَمُرُّ حَبْواً وَ مِنْهُمْ مَنْ یَمُرُّ مَشْیاً وَ مِنْهُمْ مَنْ یَمُرُّ [مُعَلَّقاً] مُتَعَلِّقاً قَدْ تَأْخُذُ اَلنَّارُ مِنْهُ شَیْئاً وَ تَتْرُکُ شَیْئاً .
( الزهد , جلد 1 , صفحه 92 )
252 -امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ فرمود:
همانا مؤمنینی که بر صراط (پُل بالای دوزخ) در حالی که از مو باریک تر و از شمشیر برّنده تر است، مرور می کنند، بر چند دسته اند، بعضی همانند (سرعت) برق. و برخی همچون دویدن اسب. و بعضی دیگر با حالت گام برداشتن. و برخی هم قدم زنان؛ و عدّه ای دیگر هم افتان وخیزان حرکت می کنند، که گاهی آتش گوشه ای از بدنشان را فرا گیرد و گاهی رها نماید.
( زاهد کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 213 )
ص : 4648
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنِ اَلْحَسَنِ اِبْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَمَا وَ اَللَّهِ یَا فُضَیْلُ مَا لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَاجٌّ غَیْرُکُمْ، وَ لاَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ لَکُمْ، وَ لاَ یَقْبَلُ إِلاَّ مِنْکُمْ، وَ إِنَّکُمْ لَأَهْلُ هَذِهِ اَلْآیَهِ: «إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَرِیماً»
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 474 )
ص : 4649
کا، [الکافی] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ اَلْغِفَارِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ رَأَی مَوْضِعَ کَلاَمِهِ مِنْ عَمَلِهِ قَلَّ کَلاَمُهُ إِلاَّ فِیمَا یَعْنِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 306 )
83-کافی.از محمد بن یحیی...از جعفر بن ابراهیم که گفت شنیدم از امام ششم علیه السّلام که فرمود.رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله میفرمود. من رای موضع کلامه من عمله قل کلامه الا فیما یعنیه. کسی که موضع سخن خود را از کارهایش بداند و ببیند سخنش کم خواهد بود جز در مواردی که مفید بحالش باشد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 302 )
ص : 4650
لی، [الأمالی للصدوق ] ، اَلدَّقَّاقُ عَنِ اَلصُّوفِیِّ عَنِ اَلرُّویَانِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: مَرَّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ بِرَجُلٍ یَتَکَلَّمُ بِفُضُولِ اَلْکَلاَمِ فَوَقَفَ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ یَا هَذَا إِنَّکَ تُمْلِی عَلَی حَافِظَیْکَ کِتَاباً إِلَی رَبِّکَ فَتَکَلَّمْ بِمَا یَعْنِیکَ وَ دَعْ مَا لاَ یَعْنِیکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 276 )
4-امالی صدوق.از دقاق...از سلیمان جعفری از امام هفتم از اجداد خود که، أمیر مؤمنان علیهم السّلام از کنار مردی که سخنان زیادی و بیهوده میگفت عبور کرد حضرت توقفی کرد و فرمود ای مرد تو با سخنان خود برای این دو فرشته ای که مامور حفظ و ضبط هستند نامه عملی را که بسوی پروردگارت میبرند املاء و انشاء میکنی بنا بر این سخنی که
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 278 )
ص : 4651
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : شَیْئَانِ یَکْرَهُهُمَا اِبْنُ آدَمَ یَکْرَهُ اَلْمَوْتَ فَالْمَوْتُ رَاحَهٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنَ اَلْفِتْنَهِ وَ یَکْرَهُ قِلَّهَ اَلْمَالِ وَ قِلَّهُ اَلْمَالِ أَقَلُّ لِلْحِسَابِ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 486 )
پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرموده اند:آدمی زاده دو چیز را ناخوش می دارد.نخست مرگ را و حال آنکه مرگ برای مؤمن مایۀ آسودگی از آزمایش است،و دوم اندکی مال را و حال آنکه اندکی مال موجب اندکی حساب است .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 764 )
ص : 4652
فِی اَلْخَرَائِجِ وَ اَلْجَرَائِحِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ فَضَّلَ أُولِی اَلْعَزْمِ مِنَ اَلرُّسُلِ عَلَی اَلْأَنْبِیَاءِ بِالْعِلْمِ، وَ أَوْرَثَنَا عِلْمَهُمْ وَ فَضَّلَنَا عَلَیْهِمْ فِی فَضْلِهِمْ، وَ عَلَّمَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا لاَ یَعْلَمُونَ، وَ عَلَّمَنَا عِلْمَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَرَوَیْنَا لِشِیعَتِنَا فَمَنْ قَبِلَهُ مِنْهُمْ فَهُوَ أَفْضَلُهُمْ، وَ أَیْنَمَا تکون[نَکُونُ] فَشِیعَتُنَا مَعَنَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 24 )
ص : 4653
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَخُذْ[أَرْبَعَهً]مِنَ اَلطَّیْرِ قَالَ أَخَذَ اَلْهُدْهُدَ وَ اَلصُّرَدَ وَ اَلطَّاوُسَ وَ اَلْغُرَابَ فَذَبَحَهُنَّ وَ عَزَلَ رُءُوسَهُنَّ وَ دَقَّ لَحْمَهُنَّ فِی اَلْهَاوَنِ مَعَ عِظَامِهِنَّ وَ رِیشِهِنَّ حَتَّی اِخْتَلَطْنَ ثُمَّ جَزَّأَهُنَّ عَشْرَهَ أَجْزَاءٍ عَلَی عَشْرَهِ جِبَالٍ ثُمَّ وَضَعَ عِنْدَهُ حُبّاً وَ مَاءً ثُمَّ جَعَلَ مَنَاقِیرَهُنَّ بَیْنَ أَصَابِعِهِ قَالَ اِئْتِینَ مَعِی بِإِذْنِ اَللَّهِ فَتَطَایَرَ بَعْضُهَا إِلَی بَعْضٍ اَللُّحُومُ وَ اَلرِّیشُ وَ اَلْعِظَامُ حَتَّی اِسْتَوَتِ اَلْأَبْدَانُ کَمَا کَانَتْ وَ جَاءَ کُلُّ بَدَنٍ حَتَّی اِلْتَزَقَ بِرَقَبَتِهِ اَلَّتِی فِیهَا رَأْسُهُ وَ اَلْمِنْقَارُ فَخَلَّی إِبْرَاهِیمُ عَنْ مَنَاقِیرِهِنَّ فَوَقَعْنَ فَشَرِبْنَ مِنْ ذَلِکَ اَلْمَاءِ وَ اِلْتَقَطْنَ مِنْ ذَلِکَ اَلْحَبِّ ثُمَّ قُلْنَ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ أَحْیَیْتَنَا أَحْیَاکَ اَللَّهُ فَقَالَ إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَلِ اَللَّهُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ فَهَذَا تَفْسِیرُهُ اَلظَّاهِرُ وَ تَفْسِیرُهُ فِی اَلْبَاطِنِ خُذْ أَرْبَعَهً مِمَّنْ یَحْتَمِلُ اَلْکَلاَمَ فَاسْتَوْدَعَهُمْ عِلْمُکَ ثُمَّ اِبْعَثْهُمْ فِی أَطْرَافِ اَلْأَرَضِینَ حُجَجاً لَکَ عَلَی اَلنَّاسِ وَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ یَأْتُوکَ دَعْوَتَهُمْ بِالاِسْمِ اَلْأَکْبَرِ یَأْتِینَکَ سَعْیاً بِإِذْنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 114 )
امام صادق علیه السّلام در تفسیر آیۀ
«فَخُذْ أَرْبَعَهً مِنَ اَلطَّیْرِ»
فرموده اند: ابراهیم
چهار پرنده را که هدهد و صرد و طاوس و زاغ بودند ذبح کرد. آنگاه گوشت و استخوان های آنان را در هاونی کوبید و درهم آمیخت و آن گوشت ها را به ده قسمت تقسیم نمود و هرکدام را بر فراز کوهی قرار داد و در کنار هرکدام مقداری آب و دانه نهاد و منقار آن پرندگان را در دستش گرفت. پس آنگاه از پرندگان خواست تا به اذن خداوند بار دیگر زنده شوند و به سوی او بازگردند. دیری نگذشت که تکه های بدن هرپرنده ای به یکدیگر پیوست و از آب و دانه ای که در کنار خود داشتند خوردند و نگاهی به ابراهیم نموده و گفتند: خداوند تو را زنده بدارد که دوباره ما را زنده گرداندی. ابراهیم با دیدن این صحنه ها گفت: این خداوند تواناست که زنده می کند و می میراند.
امام صادق علیه السّلام پس از بیان این سخنان فرمودند: این تفسیر ظاهری آیه بود. ولی تفسیر باطنی آیه این است که خداوند به ابراهیم امر فرمود که چهار نفر را که علم الهی تو را دارا هستند و ظرفیت پذیرش معارف الهی را دارند به چهار گوشۀ جهان بفرست تا حجت و نمایندۀ تو بر انسان ها باشند و هرگاه که به آنها نیاز پیدا کردی به وسیلۀ اسم اعظم خداوند آنان را فراخوان؛ دیری نمی گذرد که آنان نزد تو خواهند آمد.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 212 )
ص : 4654
2576-8 الکافی ،1/7/171/2 الثلاثه عن بزرج عن أبی المأمون الحارثی قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام ما حق المؤمن علی المؤمن - قال إن من حق المؤمن علی المؤمن الموده له فی صدره و المواساه له فی ماله و الخلف له فی أهله و النصره له علی من ظلمه و إن کان نافله فی المسلمین - و کان غائبا أخذ له بنصیبه و إذا مات الزیاره إلی قبره و أن لا یظلمه و أن لا یغشه و أن لا یخونه و أن لا یخذله و أن لا یکذبه و أن لا یقول له أف و إذا قال له أف فلیس بینهما ولایه و إذا قال له أنت عدوی فقد کفر أحدهما - و إذا اتهمه انماث الإیمان فی قلبه کما ینماث الملح فی الماء.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 560 )
ص : 4655
ذَکَرَهُ صَاحِبُ کِتَابِ اَلتَّوْحِیدِ : أَنَّ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ذَکَرَ أَنَّهَا ثَلاَثُمِائَهٍ وَ سَبْعُونَ اِسْماً وَ أَنَّ اَلْبَارِیَ تَعَالَی جَعَلَ أَسْمَاءَهُ أَرْبَعَهَ أَجْزَاءٍ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 349 )
ص : 4656
کَمْ مِنْ کَلِمَهٍ سَلَبَتْ نِعْمَهً .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 513 )
ص : 4657
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ یَأْمُرُ مَنْ عِنْدَهُ مِنَ اَلصِّبْیَانِ بِأَنْ یُصَلُّوا اَلظُّهْرَ وَ اَلْعَصْرَ فِی وَقْتٍ وَاحِدٍ وَ اَلْمَغْرِبَ وَ اَلْعِشَاءَ فِی وَقْتٍ وَاحِدٍ فَقِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ فَقَالَ هُوَ أَخَفُّ عَلَیْهِمْ وَ أَجْدَرُ أَنْ یُسَارِعُوا إِلَیْهَا وَ لاَ یُضَیِّعُوهَا وَ لاَ یَنَامُوا عَنْهَا وَ لاَ یَشْتَغِلُوا وَ کَانَ لاَ یَأْخُذُهُمْ بِغَیْرِ اَلصَّلاَهِ اَلْمَکْتُوبَهِ وَ یَقُولُ إِذَا أَطَاقُوا اَلصَّلاَهَ فَلاَ تُؤَخِّرُوهُمْ عَنِ اَلْمَکْتُوبَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 133 )
ص : 4658
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْعَلاَءِ اَلْخَفَّافِ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَحْیَا حَیَاتِی وَ یَمُوتَ مَمَاتِی وَ یَدْخُلَ جَنَّهَ عَدْنٍ اَلَّتِی وَعَدَنِی رَبِّی قَضِیبٌ مِنْ قُضْبَانِهِ غَرَسَهُ بِیَدِهِ ثُمَّ قَالَ لَهُ کُنْ فَکَانَ فَلْیَتَوَلَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَلْأَوْصِیَاءَ مِنْ بَعْدِهِ فَإِنَّهُمْ لاَ یُخْرِجُونَکُمْ مِنَ اَلْهُدَی وَ لاَ یُدْخِلُونَکُمْ فِی ضَلاَلَهٍ. حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَیْمُونٍ : مِثْلَهُ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 51 )
ص : 4659
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْقَلاَنِسِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ یَزَالُ وَ لاَ تَزَالُونَ تَمُدُّونَ أَعْیُنَکُمْ إِلَی رَجُلٍ تَقُولُونَ هُوَ هَذَا إِلاَّ ذَهَبَ حَتَّی یَبْعَثَ اَللَّهُ مَنْ لاَ تَدْرُونَ خُلِقَ بَعْدُ أَمْ لَمْ یُخْلَقْ.
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 183 )
33-ابو الجارود نیز گوید:شنیدم امام باقر علیه السّلام می فرماید:«پیوسته چشمان خود را به سوی مردمی(از ما)می دارید و می گوئید:او همان است(یعنی قائم آل محمّد«علیه السّلام») تا اینکه وی از میان می رود،و همواره چنین است تا اینکه خداوند کسی را برانگیزد که نفهمید تا آن وقت او آفریده شده یا نه».
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 261 )
33-(حدیث کرد ما را علیّ بن احمد از عبید اللّه بن موسی و او از محمّد بن احمد قلانسی و او از محمّد بن علیّ و او از محمّد بن سنان و او از ابی الجارود که گفت): شنیدم ابا جعفر(امام باقر) میفرمود:همواره چشمهای شما نگران مردی است که میگوئید او همین است،مگر آنکه از میان برود تا آنکه خداوند کسی را بر- میانگیزاند که نفهمید تا آن وقت آفریده شده است یا نه.
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 214 )
ص : 4660
13756-5 التهذیب ،1/20/290/5 عنه عن صفوان عن ابن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: کان رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فی سفر فإذا شیخ کبیر فقال یا رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ما تقول فی رجل أدرک الإمام بجمع فقال له إن ظن أنه یأتی عرفات فیقف قلیلا ثم یدرک جمعا قبل طلوع الشمس فلیأتها و إن ظن أنه لا یأتیها حتی یفیض الناس من جمع فلا یأتها و قد تم حجه.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 1066 )
ص : 4661
یر، [بصائر الدرجات] ، إِبْرَاهِیمُ بْنُ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ صَبَّاحٍ اَلْمُزَنِیِّ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ حَصِیرَهَ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ حَدِیثَنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ خَشِنٌ مَخْشُوشٌ فَانْبِذُوا إِلَی اَلنَّاسِ نَبْذاً فَمَنْ عَرَفَ فَزِیدُوهُ وَ مَنْ أَنْکَرَ فَأَمْسِکُوا لاَ یَحْتَمِلُهُ إِلاَّ ثَلاَثٌ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ اِمْتَحَنَ اَللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 192 )
ص : 4662
وَ مِنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ ثَعْلَبَهَ عَنْ مُیَسِّرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: شَیْئَانِ یُفْسِدُ اَلنَّاسُ بِهِمَا صَلاَتَهُمْ قَوْلُ اَلرَّجُلِ تَبَارَکَ اِسْمُکَ وَ تَعَالَی جَدُّکَ وَ إِنَّمَا هُوَ شَیْءٌ قَالَتْهُ اَلْجِنُّ بِجَهَالَهٍ فَحَکَی اَللَّهُ عَنْهُمْ وَ قَوْلُ اَلرَّجُلِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 320 )
ص : 4663
16231-4 الکافی ،1/5/355/7 التهذیب ،1/3/202/10 علی عن أبیه عن السراد عن الخراز عن محمّد عن أبی جعفر علیه السّلام قال: ازدحم الناس یوم جمعه فی إمره علی علیه السّلام بالکوفه فقتلوا رجلا فودی دیته إلی أهله من بیت مال المسلمین .
( الوافی , جلد 16 , صفحه 834 )
ص : 4664
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَکْتَحِلِ اَلْمَرْأَهُ بِالسَّوَادِ إِنَّ اَلسَّوَادَ مِنَ اَلزِّینَهِ .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 456 )
محمّد بن الحسن،از حسین بن حسن بن ابان از حسین بن سعید،از حمّاد بن عیسی،از حریز،از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام نقل کرده که آن جناب فرمودند: زن با رنگ سیاه سرمه نکشد زیرا سیاهی زینت می باشد.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 461 )
ص : 4665
قَالَ وَ رَوَی اَلشَّیْخُ أَبُو جَعْفَرٍ اَلطُّوسِیُّ فِی مِصْبَاحِ اَلْأَنْوَارِ ، حَدِیثاً یَرْفَعُهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ جَمَعَ اَللَّهُ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ وَ نَصَبَ اَلصِّرَاطَ عَلَی شَفِیرِ جَهَنَّمَ فَلَمْ یَجُزْ عَلَیْهِ إِلاَّ مَنْ کَانَ مَعَهُ بَرَاءَهٌ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 332 )
ص : 4666
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ فُضَیْلٍ وَ زُرَارَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُسْتَحَاضَهُ تَکُفُّ عَنِ اَلصَّلاَهِ أَیَّامَ أَقْرَائِهَا وَ تَحْتَاطُ بِیَوْمٍ أَوِ اِثْنَیْنِ ثُمَّ تَغْتَسِلُ کُلَّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ تَحْتَشِی لِصَلاَهِ اَلْغَدَاهِ وَ تَغْتَسِلُ وَ تَجْمَعُ بَیْنَ اَلظُّهْرِ وَ اَلْعَصْرِ بِغُسْلٍ وَ تَجْمَعُ بَیْنَ اَلْمَغْرِبِ وَ اَلْعِشَاءِ بِغُسْلٍ فَإِذَا حَلَّتْ لَهَا اَلصَّلاَهُ حَلَّ لِزَوْجِهَا أَنْ یَغْشَاهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 376 )
ص : 4667
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] : بِإِسْنَادِ اَلتَّمِیمِیِّ ، عَنِ اَلرِّضَا ، عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أُمِرْتُ بِقِتَالِ اَلنَّاکِثِینَ وَ اَلْقَاسِطِینَ وَ اَلْمَارِقِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 434 )
ص : 4668
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا مَاتَ اَلْمَیِّتُ وَ لَمْ یَدَعْ وَارِثاً وَ لَهُ وَارِثٌ مَمْلُوکٌ قَالَ یُشْتَرَی مِنْ تَرِکَتِهِ فَیُعْتَقُ وَ یُعْطَی بَاقِیَ اَلتَّرِکَهِ [بِالْمِیرَاثِ] .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 148 )
ص : 4669
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ یَعْلَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَهْوُ اَلْمُؤْمِنِ فِی ثَلاَثَهِ أَشْیَاءَ اَلتَّمَتُّعِ بِالنِّسَاءِ وَ مُفَاکَهَهِ اَلْإِخْوَانِ وَ اَلصَّلاَهِ بِاللَّیْلِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 59 )
5-همان:تا امام باقر(علیه السّلام)که فرمود:سرگرمی مؤمن در سه چیز است،بهره وری از زنان،و خوش و بش با برادران و نماز شب.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 40 )
ص : 4670
8133-20 التهذیب ،1/113/274/3 الفطحیه قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل أدرک الإمام و هو جالس بعد الرکعتین قال یفتتح الصلاه و لا یقعد مع الإمام حتی یقوم.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1234 )
ص : 4671
اَلْحُسَیْنُ بْنُ حَمْدَانَ اَلْحُضَیْنِیُّ فِی اَلْهِدَایَهِ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُیَسِّرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْوَلِیدِ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: أَتَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَوَجَدْتُ فِی فِنَاءِ دَارِهِ قَوْماً کَثِیراً إِلَی أَنْ قَالَ ثُمَّ عُدْتُ مِنَ اَلْغَدِ وَ مَا مَعِی خَلْقٌ وَ لاَ وَرَائِی خَلْقٌ وَ أَنَا أَتَوَقَّعُ أَنْ یَأْتِیَ أَحَدٌ فَضَاقَ ذَلِکَ عَلَیَّ حَتَّی اِشْتَدَّ اَلْحَرُّ وَ اِشْتَدَّ عَلَیَّ اَلْجُوعُ [حَتَّی جَعَلْتُ أَشْرَبُ اَلْمَاءَ وَ أَطْفِئُ بِهِ حَرَّ مَا أَجِدُ مِنَ اَلْحَرِّ وَ اَلْجُوعِ] فَبَیْنَا أَنَا کَذَلِکَ إِذْ أَقْبَلَ نَحْوِی غُلاَمٌ قَدْ حَمَلَ خِوَاناً عَلَیْهِ أَلْوَانُ طَعَامٍ وَ غُلاَمٌ آخَرُ مَعَهُ طَسْتٌ وَ إِبْرِیقٌ حَتَّی وَضَعَهُ بَیْنَ یَدَیَّ فَقَالَ لِی مَوْلاَنَا یَأْمُرُکَ أَنْ تَغْسِلَ یَدَکَ وَ تَأْکُلَ فَغَسَلْتُ یَدَیَّ وَ أَکَلْتُ فَإِذَا أَنَا بِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ أَقْبَلَ فَقُمْتُ إِلَیْهِ فَأَمَرَنِی بِالْجُلُوسِ وَ اَلْأَکْلِ فَجَلَسْتُ وَ أَکَلْتُ فَنَظَرَ إِلَی اَلْغُلاَمِ یَرْفَعُ مَا یَسْقُطُ مِنَ اَلْخِوَانِ فَقَالَ لَهُ کُلْ مَعَهُ حَتَّی إِذَا فَرَغْتُ وَ رُفِعَ اَلْخِوَانُ ذَهَبَ اَلْغُلاَمُ یَرْفَعُ مَا سَقَطَ مِنَ اَلْخِوَانِ عَلَی اَلْأَرْضِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَهُ مَا کَانَ فِی اَلصَّحْرَاءِ فَدَعْهُ وَ لَوْ فَخِذَ شَاهٍ وَ مَا کَانَ فِی اَلْبَیْتِ فَتَتَبَّعْهُ وَ اَلْقُطْهُ وَ کُلْهُ فَإِنَّ فِیهِ رِضَی اَلرَّبِّ وَ مَجْلَبَهً لِلرِّزْقِ وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ سُقْمٍ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 288 )
ص : 4672
وَ قَالَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلصَّائِمُ فِی عِبَادَهٍ وَ إِنْ کَانَ نَائِماً عَلَی فِرَاشِهِ مَا لَمْ یَغْتَبْ مُسْلِماً .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 304 )
ص : 4673
إِیَّاکَ وَ اَلْغَفْلَهَ وَ اَلاِغْتِرَارَ بِالْمُهْلَهِ فَإِنَّ اَلْغَفْلَهَ تُفْسِدُ اَلْأَعْمَالَ وَ اَلْآجَالَ تَقْطَعُ اَلْآمَالَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 172 )
ص : 4674
حَمْدَوَیْهِ ، قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ ، عَنْ زُرَارَهَ ، قَالَ: کُنْتُ قَاعِداً عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) أَنَا وَ حُمْرَانُ ، فَقَالَ لَهُ حُمْرَانُ مَا تَقُولُ فِیمَا یَقُولُ زُرَارَهُ فَقَدْ خَالَفْتُهُ فِیهِ قَالَ فَمَا هُوَ قَالَ یَزْعُمُ أَنَّ مَوَاقِیتَ اَلصَّلاَهِ مُفَوَّضَهٌ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ هُوَ اَلَّذِی وَضَعَهَا، قَالَ: فَمَا تَقُولُ أَنْتَ قَالَ قُلْتُ إِنَّ جِبْرِیلَ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) أَتَاهُ فِی اَلْیَوْمِ اَلْأَوَّلِ بِالْوَقْتِ اَلْأَوَّلِ وَ فِی اَلْیَوْمِ اَلثَّانِی بِالْوَقْتِ اَلْآخِرِ ثُمَّ قَالَ جِبْرِیلُ یَا مُحَمَّدُ مَا بَیْنَهُمَا وَقْتٌ! فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) یَا حُمْرَانُ إِنَّ زُرَارَهَ یَقُولُ إِنَّمَا جَاءَ جِبْرِیلُ مُشِیراً عَلَی مُحَمَّدٍ (صَلََّی اللََّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، صَدَقَ زُرَارَهُ ، جَعَلَ اَللَّهُ ذَلِکَ إِلَی مُحَمَّدٍ (صَلََّی اللََّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَوَضَعَهُ وَ أَشَارَ جِبْرِیلُ عَلَیْهِ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 144 )
ص : 4675
وَ عَنْ جَمَاعَهٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَلْجُهَنِیَّ أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، إِنِّی أَکُونُ فِی اَلْبَادِیَهِ وَ مَعِی أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ غِلْمَتِی فَأُؤَذِّنُ وَ أُقِیمُ وَ أُصَلِّی بِهِمْ أَ فَجَمَاعَهٌ نَحْنُ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَإِنَّ اَلْغِلْمَهَ یَتْبَعُونَ قَطْرَ اَلسَّمَاءِ وَ أَبْقَی أَنَا وَ أَهْلِی وَ وُلْدِی فَأُؤَذِّنُ وَ أُقِیمُ وَ أُصَلِّی بِهِمْ أَ فَجَمَاعَهٌ نَحْنُ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، فَإِنَّ وُلْدِی یَتَفَرَّقُونَ فِی اَلْمَاشِیَهِ فَأَبْقَی أَنَا وَ أَهْلِی فَأُؤَذِّنُ وَ أُقِیمُ وَ أُصَلِّی بِهِمْ أَ فَجَمَاعَهٌ نَحْنُ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ اَلْمَرْأَهَ تَذْهَبُ فِی مَصْلَحَتِهَا فَأَبْقَی أَنَا وَحْدِی فَأُؤَذِّنُ وَ أُقِیمُ وَ أُصَلِّی أَ فَجَمَاعَهٌ أَنَا فَقَالَ نَعَمْ اَلْمُؤْمِنُ وَحْدَهُ جَمَاعَهٌ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 296 )
ص : 4676
اَلْمُتَهَجِّدُ ، وَ اَلْبَلَدُ ، وَ اَلْجُنَّهُ ، [جُنَّهُ اَلْأَمَانِ] ، وَ اَلْإِخْتِیَارُ ، وَ اَلْمِنْهَاجُ : دُعَاءٌ آخَرُ لِلْکَاظِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَرْحَباً بِخَلْقِ اَللَّهِ اَلْجَدِیدِ وَ بِکُمَا مِنْ کَاتِبَیْنِ وَ شَاهِدَیْنِ اُکْتُبَا بِسْمِ اَللَّهِ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلْإِسْلاَمَ کَمَا وَصَفَ وَ أَنَّ اَلدِّینَ کَمَا شَرَعَ وَ أَنَّ اَلْکِتَابَ کَمَا أَنْزَلَ وَ اَلْقَوْلَ کَمَا حَدَّثَ وَ أَنَّ اَللّهَ هُوَ اَلْحَقُّ اَلْمُبِینُ حَیَّا اَللَّهُ مُحَمَّداً بِالسَّلاَمِ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ کَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ عَلَی آلِهِ أَصْبَحْتُ وَ أَصْبَحَ اَلْمُلْکُ وَ اَلْکِبْرِیَاءُ وَ اَلْعَظَمَهُ وَ اَلْخَلْقُ وَ اَلْأَمْرُ وَ اَللَّیْلُ وَ اَلنَّهَارُ وَ مَا یَکُونُ فِیهِمَا لِلَّهِ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ أَوَّلَ هَذَا اَلنَّهَارِ صَلاَحاً وَ أَوْسَطَهُ نَجَاحاً وَ آخِرَهُ فَلاَحاً وَ أَسْأَلُکَ خَیْرَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ اَللَّهُمَّ لاَ تَدَعْ لِی ذَنْباً إِلاَّ غَفَرْتَهُ وَ لاَ هَمّاً إِلاَّ فَرَّجْتَهُ وَ لاَ دَیْناً إِلاَّ قَضَیْتَهُ وَ لاَ غَائِباً إِلاَّ حَفِظْتَهُ وَ أَدَّیْتَهُ وَ لاَ مَرِیضاً إِلاَّ شَفَیْتَهُ وَ عَافَیْتَهُ وَ لاَ حَاجَهً مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ لَکَ فِیهَا رِضًا وَ لِی فِیهَا صَلاَحٌ إِلاَّ قَضَیْتَهَا اَللَّهُمَّ تَمَّ نُورُکَ فَهَدَیْتَ وَ عَظُمَ حِلْمُکَ فَعَفَوْتَ وَ بَسَطَتْ یَدُکَ فَأَعْطَیْتَ فَلَکَ اَلْحَمْدُ وَجْهُکَ خَیْرُ اَلْوُجُوهِ وَ عَطِیَّتُکَ أَنْفَعُ اَلْعَطِیَّهِ فَلَکَ اَلْحَمْدُ تُطَاعُ رَبَّنَا فَتَشْکُرُ وَ تُعْصَی رَبَّنَا فَتَغْفِرُ تُجِیبُ اَلْمُضْطَرَّ وَ تَکْشِفُ اَلضُّرَّ وَ تَشْفِی اَلسَّقِیمَ وَ تُنْجِی مِنَ اَلْکَرْبِ اَلْعَظِیمِ لاَ یَجْزِی بِآلاَئِکَ أَحَدٌ وَ لاَ یُحْصِی نَعْمَاءَکَ أَحَدٌ رَحْمَتُکَ وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ وَ أَنَا شَیْءٌ فَارْحَمْنِی وَ مِنَ اَلْخَیْرَاتِ فَارْزُقْنِی وَ تَقَبَّلْ صَلَوَاتِی وَ اِسْمَعْ دُعَائِی وَ لاَ تُعْرِضْ عَنِّی یَا مَوْلاَیَ حِینَ أَدْعُوکَ وَ لاَ تَحْرِمْنِی إِلَهِی حِینَ أَسْأَلُکَ مِنْ أَجْلِ خَطَایَایَ وَ لاَ تَحْرِمْنِی لِقَاءَکَ وَ اِجْعَلْ مَحَبَّتِی وَ إِرَادَتِی مَحَبَّتَکَ وَ إِرَادَتَکَ وَ اِکْفِنِی هَوْلَ اَلْمُطَّلَعِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ إِیمَاناً لاَ یَرْتَدُّ وَ نَعِیماً لاَ یَنْفَدُ وَ مُرَافَقَهَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی أَعْلَی جَنَّهِ اَلْخُلْدِ اَللَّهُمَّ وَ أَسْأَلُکَ اَلْعَفَافَ وَ اَلتُّقَی وَ اَلْعَمَلَ بِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَی وَ اَلرِّضَا بِالْقَضَاءِ وَ اَلنَّظَرَ إِلَی وَجْهِکَ اَلْکَرِیمِ اَللَّهُمَّ لَقِّنِّی حُجَّتِی عِنْدَ اَلْمَمَاتِ وَ لاَ تُرِنِی عَمَلِی حَسَرَاتٍ اَللَّهُمَّ اِکْفِنِی طَلَبَ مَا لَمْ تُقَدِّرْ لِی مِنْ رِزْقٍ وَ مَا قَسَمْتَ لِی فَأْتِنِی بِهِ فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَهٍ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ تَوْبَهً نَصُوحاً تَقْبَلُهَا مِنِّی تَبْقَی عَلَیَّ بَرَکَتُهَا وَ تَغْفِرُ بِهَا مَا مَضَی مِنْ ذُنُوبِی وَ تَعْصِمُنِی بِهَا فِیمَا بَقِیَ مِنْ عُمُرِی یَا أَهْلَ اَلتَّقْوَی وَ أَهْلَ اَلْمَغْفِرَهِ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 87 , صفحه 165 )
ص : 4677
مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلظِّهَارُ ظِهَارَانِ فَأَحَدُهُمَا أَنْ یَقُولَ أَنْتِ عَلَیَّ کَظَهْرِ أُمِّی ثُمَّ یَسْکُتَ فَذَلِکَ اَلَّذِی یُکَفِّرُ قَبْلَ أَنْ یُوَاقِعَ فَإِذَا قَالَ أَنْتِ عَلَیَّ کَظَهْرِ أُمِّی إِنْ فَعَلْتُ کَذَا وَ کَذَا فَفَعَلَ وَ حَنِثَ فَعَلَیْهِ اَلْکَفَّارَهُ حِینَ یَحْنَثُ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 259 )
ص : 4678
وَ فِی رِوَایَهِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلنَّهَاوَنْدِیِّ قَالَ قَالَ اَلرِّضَا ع مَنْ زَارَنِی عَلَی بُعْدِ دَارِی وَ شَطِّ مَزَارِی أَتَیْتُهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فِی ثَلاَثَهِ مَوَاطِنَ حَتَّی أُخَلِّصَهُ مِنْ أَهْوَالِهَا إِذَا تَطَایَرَتِ اَلْکُتُبُ یَمِیناً وَ شِمَالاً وَ عِنْدَ اَلصِّرَاطِ وَ عِنْدَ اَلْمِیزَانِ .
( کتاب المزار (مناسک المزار) , جلد 1 , صفحه 195 )
ص : 4679
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَنَّ عَلِیّاً صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: فِی رَجُلٍ نَذَرَ أَنْ یَصُومَ زَمَاناً قَالَ اَلزَّمَانُ خَمْسَهُ أَشْهُرٍ وَ اَلْحِینُ سِتَّهُ أَشْهُرٍ لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 388 )
ص : 4680
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُغِیرَهَ عَنْ أَبِی عَبْد اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُسُوخُ مِنْ بَنِی آدَمَ ثَلاَثَهَ عَشَرَ صِنْفاً مِنْهُمُ اَلْقِرَدَهُ وَ اَلْخَنَازِیرُ وَ اَلْخُفَّاشُ وَ اَلضَّبُّ وَ اَلدُّبُّ وَ اَلْفِیلُ وَ اَلدُّعْمُوصُ وَ اَلْجِرِّیثُ وَ اَلْعَقْرَبُ وَ سُهَیْلٌ وَ اَلْقُنْفُذُ وَ اَلزُّهَرَهُ وَ اَلْعَنْکَبُوتُ فَأَمَّا اَلْقِرَدَهُ فَکَانُوا قَوْماً مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ کَانُوا یَنْزِلُونَ عَلَی شَاطِئِ اَلْبَحْرِ اِعْتَدَوْا فِی اَلسَّبْتِ فَصَادُوا اَلْحِیتَانَ فَمَسَخَهُمُ اَللَّهُ قِرَدَهً وَ أَمَّا اَلْخَنَازِیرُ فَکَانُوا قَوْماً مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ دَعَا عَلَیْهِمْ عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَسَخَهُمُ اَللَّهُ خَنَازِیرَ وَ أَمَّا اَلْخُفَّاشُ فَکَانَتْ اِمْرَأَهً مَعَ ظِئْرٍ لَهَا فَسَخِرَتْهَا فَمَسَخَهَا اَللَّهُ خُفَّاشاً وَ أَمَّا اَلضَّبُّ فَکَانَ أَعْرَابِیّاً بَدَوِیّاً لاَ یَدَعُ عَنْ قَتْلِ مَنْ مَرَّ بِهِ مِنَ اَلنَّاسِ فَمَسَخَهُ اَللَّهُ ضَبّاً وَ أَمَّا اَلدُّبُّ فَکَانَ رَجُلاً یَسْرِقُ اَلْحَاجَّ فَمَسَخَهُ اَللَّهُ دُبّاً وَ أَمَّا اَلْفِیلُ فَکَانَ رَجُلاً یَنْکِحُ اَلْبَهَائِمَ فَمَسَخَهُ اَللَّهُ فِیلاً وَ أَمَّا اَلدُّعْمُوصُ فَکَانَ رَجُلاً زَانِیَ اَلْفَرْجِ لاَ یَدَعُ مِنْ شَیْءٍ فَمَسَخَهُ اَللَّهُ دُعْمُوصاً وَ أَمَّا اَلْجِرِّیثُ فَکَانَ رَجُلاً نَمَّاماً فَمَسَخَهُ اَللَّهُ جِرِّیثاً وَ أَمَّا اَلْعَقْرَبُ فَکَانَ رَجُلاً هَمَّازاً لَمَّازاً فَمَسَخَهُ اَللَّهُ عَقْرَباً وَ أَمَّا سُهَیْلٌ فَکَانَ رَجُلاً عَشَّاراً صَاحِبَ مِکَاسٍ فَمَسَخَهُ اَللَّهُ کَوْکَباً وَ أَمَّا اَلزُّهَرَهُ فَکَانَتِ اِمْرَأَهً فَتَنَتْ هَارُوْتَ وَ مَارُوتَ فَمَسَخَهَا اَللَّهُ وَ أَمَّا اَلْعَنْکَبُوتُ فَکَانَتِ اِمْرَأَهً سَیِّئَهَ اَلْخُلُقِ عَاصِیَهً لِزَوْجِهَا مُوَلِّیَهً عَنْهُ فَمَسَخَهَا اَللَّهُ عَنْکَبُوتاً وَ أَمَّا اَلْقُنْفُذُ فَکَانَ رَجُلاً سَیِّئَ اَلْخُلُقِ فَمَسَخَهُ اَللَّهُ قُنْفُذاً.
( الخصال , جلد 2 , صفحه 493 )
امام ششم(علیه السّلام)از گفتۀ پدرش از جدش فرمود مسخ شدگان از بنی آدم سیزده صنفند که از آنها است میمون و خوک و شب پره و سوسمار و خرس و فیل و کرم سیاه و سگ ماهی و عقرب و سهیل و خارپشت و زهره و عنکبوت.اما میمون جمعی از بنی اسرائیل بودند که در کنار دریا مأوی داشتند و در شنبه تعدی کردند و ماهیان را شکار نمودند و خدا آنها را بشکل میمون گردانید،خوک جمعی از بنی اسرائیل بودند که حضرت عیسی بر آن ها نفرین کرد و خدا آن ها را بشکل خوک کرد،شب پره زنی بودند که دایه یا هووی خود را جادو کرد و خدا او را شب پره کرد،سوسمار یک عرب بیابانی که هر کس بر او میگذشت او را میکشت خدا او را سوسمار کرد،خرس مردی بود مأبون و مردم را بخود میخواند خدا او را خرس کرد فیل مردی بود که چهارپایان را وطی میکرد،خدا او را فیل کرد،کرم سیاه آبی مردی بود زناکار که از چیزی نمیگذشت خدا او را کرم سیاه کرد،مار ماهی مردی بود سخن چین خدا او را مار ماهی کرد، عقرب مردی بود بد گو و بد زبان خدا او را عقرب کرد(خرس مردی بود که حاجیان را میدزدید خدا او را خرس کرد خ ب)سهیل مردی بود گمرکچی خدا او را مسخ کرد زهره زنی بود که هاروت و ماروت را فریفت خدا او را مسخ کرد،عنکبوت زن بد اخلاقی بود که شوهر خود را نافرمانی میکرد و از او رو گردان بود خدا او را عنکبوت کرد،خارپشت مردی بود بد خلق خدا او را خارپشت کرد
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 266 )
1-مغیره از امام صادق(علیه السّلام)و او از پدر و جدّش نقل می کند که فرمود:مسخ شده ها از بنی آدم سیزده گروهند که از آنهاست:میمون،و خوک،و خفّاش،و سوسمار،و خرس،و فیل،و کرم سیاه،و مار ماهی،و عقرب،و سهیل،و خارپشت،و زهره و عنکبوت. امّا میمون ها گروهی از بنی اسرائیل بودند که در کنار دریا زندگی می کردند و روز شنبه از حدّ خود تجاوز می کردند و ماهی ها را صید می کردند(در حالی که خدا آنها را از این کار نهی کرده بود)پس خداوند آنها را به صورت میمون درآورد.و امّا خوک ها گروهی از بنی اسرائیل بودند که حضرت عیسی(علیه السّلام)به آنان نفرین کرد و خداوند آنها را به صورت خوک درآورد.و امّا خفّاش،زنی بود که دایۀ خود را جادو کرد و خداوند او را به صورت خفّاش درآورد.و امّا سوسمار،عرب بادیه نشینی بود هر کس از کنار او می گذشت او را می کشت،خداوند او را به صورت سوسمار درآورد.و امّا خرس مردی بود که از حجّاج دزدی می کرد،خداوند او را به صورت خرس درآورد.و امّا فیل،مردی بود که چارپایان را وطی می کرد و خداوند او را به صورت فیل درآورد،و امّا کرم سیاه،مردی بود که همواره زنا می کرد و چیزی را رها نمی ساخت و خداوند او را به صورت کرم سیاه درآورد.و امّا مار ماهی،مرد سخن چینی بود و خداوند او را به صورت مار ماهی درآورد.و امّا عقرب،مرد عیبجویی بود که خداوند او را به صورت عقرب درآورد.و امّا سهیل،مردی غشّار(مأمور گمرک)بود و باج و خراج می گرفت و خداوند او را به صورت سهیل درآورد.و امّا زهره،زنی بود که هاروت و ماروت را فریب داد،پس خداوند او را مسخ کرد.و امّا عنکبوت،زنی بد اخلاقی بود که شوهرش را نافرمانی می کرد و از او روی گردان بود،پس خداوند او را به صورت عنکبوت درآورد.و امّا خارپشت،مرد بد اخلاقی بود که خداوند او را به صورت خارپشت درآورد.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 251 )
1-امام صادق علیه السّلام از پدرش و او از جدش نقل میفرماید:که حیواناتی که از صورت آدمیزاده برگشته اند سیزده صنفند و از جمله آنها میمون و خوک و شب پره و سوسمار و خرس و فیل و دعموص و سگ ماهی و عقرب و سهیل و خارپشت و زهره و عنکبوت میباشد. اما میمون جمعی از بنی اسرائیل بودند که در کنار دریا منزل داشتند و در روز شنبه تعدی کردند و ماهیان را بدام افکندند و خداوند آنان را بصورت میمون مسخ نمود و اما خوکها جمعی از بنی اسرائیل بودند که عیسی بن مریم در بارۀ آنان نفرین کرد و خدا آنان را بصورت خوکها مسخ نمود و اما شب پره زنی بود که دایۀ خود را به بیگاری گرفت و خداوند او را بشکل شب پره درآورد. و اما سوسمار عربی بود بیابانی که از کشتن هیچ رهگذری خودداری نمیکرد خدا او را بصورت سوسمار درآورد.و اما خرس مردی بود که از حاجیان میدزدید و خداوند او را بصورت خرس مسخ کرد. و اما فیل مردی بود که با چهارپایان عمل جنسی انجام میداد خدا بشکل فیل مسخش نمود. و اما دعموص مردی بود زناکار که از هیچ نمیگذشت خدا او را بصورت دعموص درآورد. و اما مار ماهی مردی بود سخن چین که خدا بصورت مار ماهیش کرد. و اما عقرب مردی بود عیب بین و بد زبان که خدا بصورت عقربش درآورد. و اما سهیل مردی بود باجگیر که باجگاه داشت و خدایش بصورت ستاره ای مسخش کرد. و اما زهره زنی بود که هاروت و ماروت را بفریفت و خدا مسخش نمود. و اما عنکبوت زنی بود بد اخلاق که شوهرش را نافرمانی میکرد و از او روگردان بود و خدا بصورت عنکبوتش درآورد. و اما خارپشت مردی بود بد اخلاق و خدا بصورت خارپشتش مسخ نمود.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 2 , ص 586 )
-امام صادق(علیه السّلام)از پدر خود و از جد خویش نقل کرده که مسخ شدگان از دودمان بنی اسرائیل سیزده گونه اند که از آنهاست:میمون، خوک،شب پره،سوسمار،خرس،فیل،کرم سیاه یا زالو،سگ ماهی،گژدم،تشتر یا ستارۀ سهیل،خارپشت، ناهید یا زهره،کارتن یا عنکبوت. میمون گروهی از بنی اسرائیل بودند که در کنار دریا جای داشتند و در شنبه دست اندازی می کردند و ماهی ها را شکار می کردند،خدا ایشان را به ریخت میمون گردانید.خوک گروهی از بنی اسرائیل بودند که عیسی بن مریم(علیهما السّلام)ایشان را نفرین کرد خدا ایشان را به ریخت خوک درآورد.شب پره زنی بود که دایۀ خویش را جادو کرد،خدا وی را شب پره گردانید.سوسمار عربی بیابان گردی بود که هر که را می دید می کشت.خدا وی را سوسمار ساخت.خرس مردی مأبون بود و مردمان را به خود می خواند،خدا وی را خرس گردانید. فیل مردی بود که چهارپایان را می سپوخت خدا وی را فیل گردانید.کرم سیاه یا زالو،مردی زناکار بود که از چیزی نمی گذشت.خدا وی را به ریخت زالو درآورد.مار ماهی مردی سخن چین بود،خدا وی را به ریخت مار ماهی درآورد. گژدم مردی بد گو و بد زبان بود خدا وی را به ریخت گژدم درآورد.تشتر یا ستارۀ سهیل مردی باج گیر بود خدا وی را مسخ کرد.ناهید یا زهره زنی بود که هاروت و ماروت را فریب داد،خدا وی را مسخ کرد.کارتن یا عنکبوت زن تند خویی بود که از فرمان شوی سرپیچی کردی،خدا وی را به ریخت عنکبوت درآورد.خارپشت مردی تند خوی بود خدا وی را خارپشت گردانید.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 2 , ص 99 )
ص : 4681
ع، [علل الشرائع] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنِ اِبْنِ عِیسَی وَ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ مَعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَرَفَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ مَنْ قِبَلَنَا یَقُولُونَ إِنَّ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلَ اَلرَّحْمَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خَتَنَ نَفْسَهُ بِقَدُومٍ عَلَی دَنٍّ فَقَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ لَیْسَ کَمَا یَقُولُونَ کَذَبُوا فَقُلْتُ لَهُ صِفْ لِی ذَلِکَ فَقَالَ إِنَّ اَلْأَنْبِیَاءَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ کَانَتْ تَسْقُطُ عَنْهُمْ غُلَفُهُمْ مَعَ سُرَرِهِمْ یَوْمَ اَلسَّابِعِ اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 12 , صفحه 8 )
ص : 4682
حَدَّثَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنْ عَنْبَسَهَ بْنِ مُصْعَبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ ع قَالَ: مَنْ لَمْ یَأْتِ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ ص حَتَّی یَمُوتَ کَانَ مُنْتَقَصَ اَلدِّینِ مُنْتَقَصَ اَلْإِیمَانِ وَ إِذَا دَخَلَ اَلْجَنَّهَ کَانَ دُونَ اَلْمُؤْمِنِینَ فِیهَا .
( کتاب المزار (مناسک المزار) , جلد 1 , صفحه 56 )
ص : 4683
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سَعْدٍ اَلْکُوفِیِّ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحِجْلِیِّ قَالَ : دَخَلْنَا عَلَی سَیِّدِنَا أَبِی اَلْحَسَنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِی جَمَاعَهٍ مِنْ أَوْلِیَائِهِ وَ قَدْ أَظْهَرْنَا مَسْأَلَهً عَنِ اَلْحَقِّ مِنْ بَعْدِهِ فَإِنَّ بَعْضَهُمْ ذَکَرُوا اِبْنَهُ جَعْفَراً مَعَ سَیِّدِنَا أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: فَأَذِنَ لَنَا فَدَخَلْنَا وَ جَلَسْنَا فَأَمْهَلَنَا قَلِیلاً ثُمَّ رَمَی إِلَیْنَا تُفَّاحَهً وَ قَالَ خُذُوهَا بِأَیْدِیکُمْ فَأَخَذْنَاهَا فَقَالَ قُولِی لَهُمْ یَا تُفَّاحَهُ بِمَا دَخَلُوا یَسْأَلُونَنِی عَنْهُ فَنَطَقَتِ اَلتُّفَّاحَهُ وَ قَالَتْ: أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ أَنَّ عَلِیّاً أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَصِیُّهُ وَ أَنَّ اَلْأَئِمَّهَ مِنْهُ إِلَی سَیِّدِنَا أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیٍّ تِسْعَهٌ وَ أَنَّ اَلْإِمَامَ بَعْدَهُ سَیِّدُنَا أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ وَ أَنَّ اَلْمَهْدِیَّ سَمِیُّ جَدِّهِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ کَنَّاهُ وَ صَاحَ بِنَا فَأَکْثِرُوا مِنْ ذِکْرِ اَللَّهِ وَ حَمْدِهِ عَلَی مَا هَدَاکُمْ إِلَیْهِ وَ إِیَّاکُمْ جَعْفَراً فَإِنَّهُ عَدُوٌّ لِی وَ لَوْ کَانَ اِبْنِی وَ هُوَ عَدُوٌّ لِأَخِیهِ اَلْحَسَنِ وَ هُوَ إِمَامُهُ وَ إِنَّ جَعْفَراً یَدُلُّ مِنْ بَعْدِهِ عَلَی أُمَّهَاتِ اَلْأَوْلاَدِ فَسَلَّمَهُمْ إِلَی اَلطَّاغِیَهِ وَ یَدَّعِی أَنَّهُ اَلْحَقُّ وَ هُوَ اَلْمُعْتَدِی جَهْلاً وَیْلَهُ مِنْ جُرْأَتِهِ عَلَی اَللَّهِ فَلاَ یَنْفَعُهُ نَسَبُهُ مِنِّی قَالَ فَخَرَجْنَا جَمِیعاً وَ مَا عِنْدَنَا شَکٌّ بَعْدَ اَلَّذِی سَمِعْنَاهُ وَ سَأَلْتُهُمْ عَنِ اَلتُّفَّاحَهِ مَا فَعَلَتْ بَعْدَ ذَلِکَ اَلْقَوْلِ وَ قَدْ أَخَذَهَا سَیِّدُنَا مِنَّا وَ خَرَجْنَا وَ هِیَ فِی یَدِهِ .
( الهدایه الکبری , جلد 1 , صفحه 320 )
ص : 4684
و عنه ، قال حدّثنا علیّ بن عبد اللّه الورّاق رضی اللّه عنه، قال: حدّثنا سعد بن عبد اللّه ، عن محمّد بن عیسی بن عبید ، عن یونس بن عبد الرحمن ، عن صفوان بن یحیی ، عن أبی أیّوب الخزّاز عن سلمه بن محرز ، قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام : إنّ رجلا من العجلیّه قال لی: کم عسی أن یبقی لکم هذا الشیخ؟ إنّما هو سنه أو سنتین حتّی یهلک، ثمّ تصیرون لیس لکم أحد تنظرون الیه. فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام : أ لا قلت له: هذا موسی بن جعفر قد أدرک ما یدرک الرجال، و قد اشترینا له جاریه ، و کأنّک به إن شاء اللّه قد ولد له فقیه خلف .
( بهجه النظر فی إثبات الوصایه و الإمامه للأئمه الاثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 110 )
ص : 4685
أَقُولُ فِی اَلدِّیوَانِ: أَنَّهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ حِینَ خَرَجَ إِلَی اَلْمَسْجِدِ خَلُّوا سَبِیلَ اَلْمُؤْمِنِ اَلْمُجَاهِدِفِی اَللَّهِ لاَ یَعْبُدُ غَیْرَ اَلْوَاحِدِ وَ یُوقِظُ اَلنَّاسَ إِلَی اَلْمَسَاجِدِ وَ فِیهِ أَنَّهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ بَعْدَ قَوْلِهِ إِذَا حَلَّ بِوَادِیکَا فَإِنَّ اَلدِّرْعَ وَ اَلْبَیْضَهَیَوْمَ اَلرَّوْعِ یَکْفِیکَا کَمَا أَضْحَکَکَ اَلدَّهْرُکَذَاکَ اَلدَّهْرُ یُبْکِیکَا إِلَی قَوْلِهِ مَسَارِیعُ إِلَی اَلنَّجْدَهِلِلْغَیِّ مُتَارِیکَا
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 42 , صفحه 240 )
ص : 4686
نَهْجٌ ، [نهج البلاغه] : [وَ] مِنْ کَلاَمٍ لَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَیُّهَا [أَیَّتُهَا «خ»] اَلنُّفُوسُ اَلْمُخْتَلِفَهُ، وَ اَلْقُلُوبُ اَلْمُتَشَتِّتَهُ اَلشَّاهِدَهُ أَبْدَانُهُمْ، وَ اَلْغَائِبَهُ عَنْهُمْ عُقُولُهُمْ، أَظْأَرُکُمْ عَلَی اَلْحَقِّ وَ أَنْتُمْ تَنْفِرُونَ عَنْهُ نُفُورَ اَلْمِعْزَی مِنْ وَعْوَعَهِ اَلْأَسَدِ، هَیْهَاتَ! أَنْ أَطْلَعَ بِکُمْ سَرَارَ اَلْعَدْلِ، أَوْ أُقِیمَ اِعْوِجَاجَ اَلْحَقِّ. اَللَّهُمَّ إِنَّکَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ یَکُنِ اَلَّذِی کَانَ مِنَّا مُنَافَسَهً فِی سُلْطَانٍ، وَ لاَ اِلْتِمَاسَ شَیْءٍ مِنْ فُضُولِ اَلْحُطَامِ؛ وَ لَکِنْ لِنَرِدَ اَلْمَعَالِمَ مِنْ دِینِکَ، وَ نُظْهِرَ اَلْإِصْلاَحَ فِی بِلاَدِکَ؛ فَیَأْمَنَ اَلْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبَادِکَ؛ وَ تُقَامَ اَلْمُعَطَّلَهُ مِنْ حُدُودِکَ. اَللَّهُمَّ إِنِّی أَوَّلُ مَنْ أَنَابَ، وَ سَمِعَ وَ أَجَابَ، لَمْ یَسْبِقْنِی بِالصَّلاَهِ إِلاَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ قَدْ عَلِمْتُمْ أَنَّهُ لاَ یَنْبَغِی أَنْ یَکُونَ عَلَی اَلْفُرُوجِ وَ اَلدِّمَاءِ وَ اَلْمَغَانِمِ وَ اَلْأَحْکَامِ وَ إِمَامَهِ اَلْمُسْلِمِینَ اَلْبَخِیلُ؛ فَتَکُونَ فِی أَمْوَالِهِمْ نَهْمَتُهُ، وَ لاَ اَلْجَاهِلُ فَیُضِلَّهُمْ بِجَهْلِهِ، وَ لاَ اَلْجَافِی فَیَقْطَعَهُمْ بِجَفَائِهِ، وَ لاَ اَلْحَائِفُ لِلدُّوَلِ فَیَتَّخِذَ قَوْماً دُونَ قَوْمٍ، وَ لاَ اَلْمُرْتَشِی فِی اَلْحُکْمِ فَیَذْهَبَ بِالْحُقُوقِ بِهَا دُونَ اَلْمَقَاطِعِ، وَ لاَ اَلْمُعَطِّلُ لِلسُّنَّهِ فَیُهْلِکَ اَلْأُمَّهَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 110 )
ص : 4687
3051-8 الکافی ،1/15/263/2 العده عن أحمد عن البزنطی عن عیسی الفراء عن محمد عن أبی جعفر علیه السّلام قال: إذا کان یوم القیامه أمر اللّه تعالی منادیا ینادی بین یدیه أین الفقراء فیقوم عنق من الناس کثیر فیقول عبادی فیقولون لبیک ربنا فیقول إنی لم أفقرکم لهوان بکم علی و لکنی إنما اخترتکم لمثل هذا الیوم تصفحوا وجوه الناس فمن صنع إلیکم معروفا لم یصنعه إلا فی فکافوه عنی بالجنه .
( الوافی , جلد 5 , صفحه 791 )
ص : 4688
وَ أَمَّا أَصْلُ اَللِّوَاطِ مِنْ قَوْمِ لُوطٍ وَ فِرَارِهِمْ مِنْ قِرَی اَلْأَضْیَافِ مِنْ مُدْرِکَهِ اَلطَّرِیقِ وَ اِنْفِرَادِهِمْ عَنِ اَلنِّسَاءِ وَ اِسْتِغْنَاءِ اَلرِّجَالِ بِالرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءِ بِالنِّسَاءِ وَ لِذَلِکَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَیُّ دَاءٍ أَدْوَی مِنَ اَلْبُخْلِ وَ ذَکَرَ هَذَا اَلْحَدِیثَ وَ حُرِّمَ لِمَا فِیهِ مِنَ اَلْفَسَادِ وَ بُطْلاَنِ مَا حَضَّ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَمَرَ بِهِ مِنَ اَلنِّسَاءِ .
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 276 )
ص : 4689
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا وَالَی اَلرَّجُلُ اَلرَّجُلَ فَلَهُ مِیرَاثُهُ وَ عَلَیْهِ مَعْقُلَتُهُ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 171 )
3 - هشام بن سالم گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
اگر مردی با مرد دیگری پیمان وابستگی امضا کند، میراث او از آن هم پیمانش خواهد بود و مسئولیت جنایات او برعهدۀ هم پیمانش قرار خواهد گرفت.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 418 )
: مجهول و فی بعض النسخ و عمار بن أبی الأحوص فیکون صحیحا.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 259 )
ص : 4690
قوله علیه السلام: حیث بعث علیه فأره.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 560 )
ص : 4691
سر، [السرائر] ، عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ بُکَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ قَالَ لَأَقْعُدَنَّ فِی بَیْتِی وَ لَأُصَلِّیَنَّ وَ لَأَصُومَنَّ وَ لَأَعْبُدَنَّ رَبِّی فَأَمَّا رِزْقِی فَسَیَأْتِینِی فَقَالَ هَذَا أَحَدُ اَلثَّلاَثَهِ اَلَّذِینَ لاَ یُسْتَجَابُ لَهُمْ قُلْتُ وَ مَنِ اَلاِثْنَانِ اَلْآخَرَانِ قَالَ رَجُلٌ لَهُ اِمْرَأَهٌ یَدْعُو أَنْ یُرِیحَهُ اَللَّهُ مِنْهَا وَ یُفَرِّقَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهَا فَیُقَالُ لَهُ أَمْرُهَا بِیَدِکَ فَخَلِّ سَبِیلَهَا وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ حَقٌّ عَلَی إِنْسَانٍ لَمْ یُشْهِدْ عَلَیْهِ فَیَدْعُو اَللَّهَ أَنْ یَرُدَّ عَلَیْهِ فَیُقَالُ لَهُ قَدْ أَمَرْتُکَ أَنْ تُشْهِدَ وَ تَسْتَوْثِقَ فَلَمْ تَفْعَلْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 357 )
ص : 4692
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کُنَّا جُلُوساً عِنْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ نَائِمٌ وَ رَأْسُهُ فِی حَجْرِی فَتَذَاکَرْنَا اَلدَّجَّالَ فَاسْتَیْقَظَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُحْمَرّاً وَجْهُهُ فَقَالَ لَغَیْرُ اَلدَّجَّالِ أَخْوَفُ عَلَیْکُمْ مِنَ اَلدَّجَّالِ اَلْأَئِمَّهُ اَلْمُضِلُّونَ وَ سَفْکُ دِمَاءِ عِتْرَتِی مِنْ بَعْدِی أَنَا حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَهُمْ سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَهُمْ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 409 )
و امیر المؤمنین (علیه السّلام) روایت کند که نزد پیغمبر (صلّی اللّه علیه و آله) بودم و آن حضرت سر مبارک در کنار من نهاده در خواب بود، و ما حکایت دجال میکردیم که آن حضرت بیدار شد با افروختگی روی، فرمود که: غیر دجال مخوف تر است بر شما از دجال که ایشان پیشوایان ضلالت باشند که خون عترت مرا بریزند بعد از من، من بجنگم کسی را که با ایشان بجنگ است، و بصلحم کسی را که با ایشان بصلح است.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 541 )
ص : 4693
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَوْ کَانَ یَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یُرْجَمَ مَرَّتَیْنِ لَرُجِمَ اَللُّوطِیُّ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 157 )
ص : 4694
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ ظَلَمَ أَحَداً فَفَاتَهُ فَلْیَسْتَغْفِرِ اَللَّهَ لَهُ فَإِنَّهُ کَفَّارَهٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 282 )
ص : 4695
ل، [الخصال] ، اَلْخَلِیلُ بْنُ أَحْمَدَ عَنِ اِبْنِ مَنِیعٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلدِّمَشْقِیِّ عَنْ خَالِدِ بْنِ أَبِی خَالِدٍ اَلْأَرْزَقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ وَ أَظُنُّهُ اِبْنَ أَبِی لَیْلَی عَنْ نَافِعٍ عَنِ اِبْنِ عُمَرَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: أَفْضَلُ اَلْعِبَادَهِ اَلْفِقْهُ وَ أَفْضَلُ اَلدِّینِ اَلْوَرَعُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 167 )
ص : 4696
عن علقمه بن قیس قال: قلت لعبد اللّه بن مسعود: من کان منکم مع النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - لیله الجنّ؟ فقال: ما کان منّا معه أحد، فقدناه ذات لیله و نحن بمکّه، فقلنا: اغتیل رسول اللّه، أو استطیر. فانطلقنا نطلبه من الشّعاب فلقیناه مقبلا من نحو حراء. فقلنا: یا رسول اللّه، أین کنت؟ لقد أشفقنا علیک. و قلنا: بتنا اللّیله بشرّ لیله بات بها قوم حین فقدناک. فقال لنا: إنّه أتانی داعی الجنّ، فذهبت أقرأ لهم القرآن. فذهب بنا فأرانا آثارهم و آثار نیرانهم، فأمّا أن یکون صحبه منّا أحد فلم یصحبه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 468 )
ص : 4697
حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ سُلَیْمَانَ عَنْ سَدِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ قَوْلُ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی« بَلْ هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ فِی صُدُورِ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْعِلْمَ » قَالَ هُمُ اَلْأَئِمَّهُ وَ قَوْلُهُ تَعَالَی« قُلْ هُوَ نَبَأٌ عَظِیمٌ `أَنْتُمْ عَنْهُ مُعْرِضُونَ » قَالَ« اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْعِلْمَ » اَلْأَئِمَّهُ وَ اَلنَّبَأُ اَلْإِمَامَهُ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 207 )
ص : 4698
وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یَدْعُوَ بِدُعَاءِ اَلْفَرَجِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْحَلِیمُ اَلْکَرِیمُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ سُبْحَانَ اَللَّهِ رَبِّ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ رَبِّ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَا تَحْتَهُنَّ وَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ - وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ ثُمَّ یَقُولُ اَللَّهُمَّ کُنْ لِی جَاراً مِنْ کُلِّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ مِنْ کُلِّ شَیْطَانٍ مَرِیدٍ بِسْمِ اَللَّهِ دَخَلْتُ وَ بِسْمِ اَللَّهِ خَرَجَتْ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُقَدِّمُ بَیْنَ یَدَیْ نِسْیَانِی وَ عَجَلَتِی بِسْمِ اَللَّهِ وَ مَا شَاءَ اَللَّهُ فِی سَفَرِی هَذَا ذَکَرْتُهُ أَوْ نَسِیتُهُ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْمُسْتَعَانُ عَلَی اَلْأُمُورِ کُلِّهَا وَ أَنْتَ اَلصَّاحِبُ فِی اَلسَّفَرِ وَ اَلْخَلِیفَهُ فِی اَلْأَهْلِ اَللَّهُمَّ هَوِّنْ عَلَیْنَا سَفَرَنَا وَ اِطْوِ لَنَا اَلْأَرْضَ وَ سَیِّرْنَا فِیهَا بِطَاعَتِکَ وَ طَاعَهِ رَسُولِکَ اَللَّهُمَّ أَصْلِحْ لَنَا ظَهْرَنَا وَ بَارِکْ لَنَا فِیمَا رَزَقْتَنَا وَ قِنا عَذابَ اَلنّارِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ وَعْثَاءِ اَلسَّفَرِ وَ کَآبَهِ اَلْمُنْقَلَبِ وَ سُوءِ اَلْمَنْظَرِ فِی اَلْأَهْلِ وَ اَلْمَالِ وَ اَلْوَلَدِ اَللَّهُمَّ أَنْتَ عَضُدِی وَ نَاصِرِی اَللَّهُمَّ اِقْطَعْ عَنِّی بُعْدَهُ وَ مَشَقَّتَهُ وَ اِصْحَبْنِی فِیهِ وَ اُخْلُفْنِی فِی أَهْلِی بِخَیْرٍ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ فَإِذَا أَرَادَ اَلرُّکُوبَ فَلْیَقُلْ - بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ بِسْمِ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ فَإِذَا اِسْتَوَی عَلَی رَاحِلَتِهِ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی هَدَانَا لِلْإِسْلاَمِ وَ مَنَّ عَلَیْنَا بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سُبْحَانَ اَللَّهِ سُبْحانَ اَلَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کُنّا لَهُ مُقْرِنِینَ `وَ إِنّا إِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ - وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْحَامِلُ عَلَی اَلظَّهْرِ وَ اَلْمُسْتَعَانُ عَلَی اَلْأَمْرِ اَللَّهُمَّ بَلِّغْنَا بَلاَغاً یَبْلُغُ إِلَی اَلْخَیْرِ بَلاَغاً یَبْلُغُ إِلَی رَحْمَتِکَ وَ رِضْوَانِکَ وَ مَغْفِرَتِکَ اَللَّهُمَّ لاَ طَیْرَ إِلاَّ طَیْرُکَ وَ لاَ خَیْرَ إِلاَّ خَیْرُکَ وَ لاَ حَافِظَ غَیْرُکَ فَإِذَا أَشْرَفَ عَلَی مَنْزِلِ أَوْ قَرْیَهٍ أَوْ بَلَدٍ قَالَ اَللَّهُمَّ رَبَّ اَلسَّمَاءِ وَ مَا أَظَلَّتْ وَ رَبَّ اَلْأَرْضِ وَ مَا أَقَلَّتْ وَ رَبَّ اَلرِّیَاحِ وَ مَا ذَرَتْ وَ رَبَّ اَلْأَنْهَارِ وَ مَا جَرَتْ عَرِّفْنَا خَیْرَ هَذِهِ اَلْقَرْیَهِ وَ خَیْرَ أَهْلِهَا وَ أَعِذْنَا مِنْ شَرِّهَا وَ شَرِّ أَهْلِهَا إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
( مصباح المتهجد , جلد 2 , صفحه 674 )
ص : 4699
قَالَ : وَ سَأَلْتُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَقُولُ عَلَیَّ مِائَهُ بَدَنَهٍ أَوْ أَلْفُ بَدَنَهٍ أَوْ مَا لاَ یُطِیقُ فَقَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَلِکَ مِنْ خُطُواتِ اَلشَّیْطانِ .
( النوادر (للأشعری) , جلد 1 , صفحه 172 )
ص : 4700
عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ تَصُومُ تَطَوُّعاً بِغَیْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا قَالَ لاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 528 )
ص : 4701
وَ رَوَی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیُّ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا أَتَی اَلرَّجُلُ اَلْمَرْأَهَ فِی دُبُرِهَا فَلَمْ یُنْزِلْ فَلاَ غُسْلَ عَلَیْهِمَا وَ إِنْ أَنْزَلَ فَعَلَیْهِ اَلْغُسْلُ وَ لاَ غُسْلَ عَلَیْهَا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 27 )
ص : 4702
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی سَفَرِهِ إِذَا هَبَطَ سَبَّحَ وَ إِذَا صَعِدَ کَبَّرَ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 391 )
ص : 4703
قَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عَلَی خَوْفِهِمْ بِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 88 )
ص : 4704
وَ عَنْهُ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ حَرِیزٍ ، قَالَ: کَانَ لِإِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) دَنَانِیرُ، وَ أَرَادَ رَجُلٌ مِنْ قُرَیْشٍ أَنْ یَخْرُجَ إِلَی اَلْیَمَنِ ، فَقَالَ إِسْمَاعِیلُ : یَا أَبَتِ کَأَنَّ فُلاَناً یُرِیدُ اَلْخُرُوجَ إِلَی اَلْیَمَنِ ، وَ عِنْدِی کَذَا وَ کَذَا دِینَاراً أَ فَتَرَی أَنْ أَدْفَعَهَا إِلَیْهِ یَبْتَاعُ بِهَا إِلَیَّ بِضَاعَهً مِنَ اَلْیَمَنِ ؟ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «یَا بُنَیَّ، أَ مَا بَلَغَکَ أَنَّهُ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ»؟ فَقَالَ إِسْمَاعِیلُ : هَکَذَا یَقُولُ اَلنَّاسُ. فَقَالَ: «یَا بُنَیَّ لاَ تَفْعَلْ» فَعَصَی إِسْمَاعِیلُ أَبَاهُ وَ دَفَعَ إِلَیْهِ دَنَانِیرَهُ، فَاسْتَهْلَکَهَا وَ لَمْ یَأْتِ بِشَیْءٍ مِنْهَا، فَخَرَجَ إِسْمَاعِیلُ ، وَ قُضِیَ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) حَجَّ وَ حَجَّ إِسْمَاعِیلُ تِلْکَ اَلسَّنَهَ فَجَعَلَ یَطُوفُ بِالْبَیْتِ ، وَ یَقُولُ: اَللَّهُمَّ أْجُرْنِی وَ اُخْلُفْ عَلَیَّ، فَلَحِقَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَهَزَّهُ بِیَدِهِ مِنْ خَلْفِهِ، وَ قَالَ لَهُ: «مَهْ یَا بُنَیَّ، فَلاَ وَ اَللَّهِ مَا لَکَ عَلَی اَللَّهِ هَذَا، وَ لاَ لَکَ أَنْ یَأْجُرَکَ وَ لاَ یُخْلِفَ عَلَیْکَ، وَ قَدْ بَلَغَکَ أَنَّهُ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ، فَائْتَمَنْتَهُ». فَقَالَ إِسْمَاعِیلُ : یَا أَبَتِ إِنِّی لَمْ أَرَهُ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ، إِنَّمَا سَمِعْتُ اَلنَّاسَ یَقُولُونَ. فَقَالَ: «یَا بُنَیَّ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ : یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ یَقُولُ: یُصَدِّقُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ یُصَدِّقُ لِلْمُؤْمِنِینَ، فَإِذَا شَهِدَ عِنْدَکَ اَلْمُؤْمِنُونَ فَصَدِّقْهُمْ وَ لاَ تَأْتَمِنْ شَارِبَ اَلْخَمْرِ، فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ : وَ لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ فَأَیُّ سَفِیهٍ أَسْفَهُ مِنْ شَارِبِ اَلْخَمْرِ؟! إِنَّ شَارِبَ اَلْخَمْرِ لاَ یُزَوَّجُ إِذَا خَطَبَ، وَ لاَ یُشَفَّعَ إِذَا شَفَعَ، وَ لاَ یُؤْتَمَنَ عَلَی أَمَانَهٍ، فَمَنِ اِئْتَمَنَهُ عَلَی أَمَانَهٍ فَاسْتَهْلَکَهَا لَمْ یَکُنْ لِلَّذِی اِئْتَمَنَهُ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَأْجُرَهُ وَ لاَ یُخْلِفَ عَلَیْهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 22 )
ص : 4705
5898-7 التهذیب ،1/66/258/2 عنه عن صفوان بن یحیی عن إسماعیل بن جابر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن وقت المغرب - قال ما بین غروب الشمس إلی سقوط الشفق.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 277 )
ص : 4706
وَ عَنْ سَدِیرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا یَمْنَعُکَ أَنْ تُعْتِقَ کُلَّ یَوْمٍ نَسَمَهً قُلْتُ لاَ یَحْتَمِلُ ذَلِکَ مَالِی قَالَ فَقَالَ تُطْعِمُ کُلَّ یَوْمٍ رَجُلاً مُسْلِماً فَقُلْتُ مُوسِراً أَوْ مُعْسِراً قَالَ إِنَّ اَلْمُوسِرَ قَدْ یَشْتَهِی اَلطَّعَامَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 251 )
ص : 4707
عنه: قال: کان عروه الدهقان کذب علی أبی الحسن علیّ بن محمّد بن الرضا و علی أبی محمّد الحسن بن علیّ العسکری - علیهم السلام - بعده، ثمّ إنّه أخذ بعض أمواله، فلعنه أبو محمّد - علیه السلام-، فما امهل یومه ذلک و لیلته حتّی قبضه اللّه إلی النار .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 650 )
ص : 4708
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ، عَنْ عَبَّادِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی عَمِّی ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ مِطْرَفٍ ، عَنِ اَلشَّعْبِیِّ ، عَنْ صَعْصَعَهَ بْنِ صُوحَانَ ، قَالَ: عَادَنِی عَلِیٌّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِی مَرَضٍ، ثُمَّ قَالَ: اُنْظُرْ فَلاَ تَجْعَلَنَّ عِیَادَتِی إِیَّاکَ فَخْراً عَلَی قَوْمِکَ، فَإِذَا رَأَیْتَهُمْ فِی أَمْرٍ فَلاَ تَخْرُجْ مِنْهُ، فَإِنَّهُ لَیْسَ بِالرَّجُلِ غَنَاءٌ عَنْ قَوْمِهِ، إِذَا خَلَعَ مِنْهُمْ یَداً وَاحِدَهً یَخْلَعُونَ مِنْهُ أَیْدِیاً کَثِیرَهً، فَإِذَا رَأَیْتَهُمْ فِی خَیْرٍ فَأَعِنْهُمْ عَلَیْهِ، وَ إِذَا رَأَیْتَهُمْ فِی شَرٍّ فَلاَ تَخْذُلَنَّهُمْ، وَ لْیَکُنْ تَعَاوُنُکُمْ عَلَی طَاعَهِ اَللَّهِ، فَإِنَّکُمْ لَنْ تَزَالُوا بِخَیْرٍ مَا تَعَاوَنْتُمْ عَلَی طَاعَهِ اَللَّهِ (تَعَالَی)، وَ تَنَاهَیْتُمْ عَنْ مَعَاصِیهِ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 347 )
[717]57-صعصعه بن صوحان می گوید:در بیماری ام،امیر مؤمنان علی علیه السّلام از من عیادت نمود آنگاه فرمود:[اینک]بنگر و عیادت مرا از خود موجب فخرفروشی بر قومت قرار مده.آنگاه که ایشان را مشغول به امری مشاهده کردی خود را از آن کنار مکش همانا هیچ انسانی از اطرافیان و نزدیکان خود بی نیاز نیست و هنگامی که یک دست از آنان برکشد آنان چندین دست از[یاری]او برخواهند کشید.پس هنگامی که آنان را در بدی مشاهده کردی خوارشان مساز و باید یاری شما در راه بندگی خدا باشد چرا که شما تا زمانی که یکدیگر را در راه بندگی خدا یاری کنید و یکدیگر را از نافرمانی او بازدارید،در خیر و نیکی هستید.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 777 )
ص : 4709
اَلسَّیِّدُ اِبْنُ اَلْبَاقِی ره فِی إِخْتِیَارِهِ ، عَنْ سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیِّ رض قَالَ: رَأَیْتُ عَلَی حَمَائِلِ سَیْفِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کِتَابَهً فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا هَذِهِ اَلْکِتَابَهُ عَلَی سَیْفِکَ فَقَالَ هَذِهِ إِحْدَی عَشْرَهَ کَلِمَهً عَلَّمَنِیهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ فَتُحِبُّ أَنْ أُعَلِّمَکَ إِیَّاهَا فَتُحْفَظَ فِی سَفَرِکَ وَ حَضَرِکَ وَ لَیْلِکَ وَ نَهَارِکَ وَ مَالِکَ وَ وُلْدِکَ فَقُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا صَلَّیْتَ اَلصُّبْحَ وَ فَرَغْتَ مِنْ صَلاَتِکَ فَقُلِ - اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا عَالِماً بِکُلِّ خَفِیَّهٍ یَا مَنِ اَلسَّمَاءُ بِقُدْرَتِهِ مَبْنِیَّهٌ یَا مَنِ اَلْأَرْضُ بِقُدْرَتِهِ مَدْحِیَّهٌ یَا مَنِ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ بِنُورِ جَلاَلِهِ مُضِیئَهٌ یَا مَنِ اَلْبِحَارُ بِقُدْرَتِهِ مَجْرِیَّهٌ یَا مُنْجِیَ یُوسُفَ مِنْ رِقِّ اَلْعُبُودِیَّهِ یَا مَنْ یَصْرِفُ کُلَّ نِقْمَهٍ وَ بَلِیَّهٍ یَا مَنْ حَوَائِجُ اَلسَّائِلِینَ عِنْدَهُ مَقْضِیَّهٌ یَا مَنْ لَیْسَ لَهُ حَاجِبٌ یُخْشَی وَ لاَ وَزِیرٌ یُرْشَی صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِحْفَظْنِی فِی سَفَرِی وَ حَضَرِی وَ لَیْلِی وَ نَهَارِی وَ یَقَظَتِی وَ مَنَامِی وَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَحْدَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 90 )
ص : 4710
فِی کِتَابِ عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ - بِإِسْنَادِهِ إِلَی عُمَرَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی - طَالِبٍ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَرَّ أَخِی عِیسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِمَدِینَهٍ وَ فِیهَا رَجُلٌ وَ اِمْرَأَهٌ یَتَصَایَحَانِ فَقَالَ: مَا شَأْنُکُمَا؟ فَقَالَ: یَا نَبِیَّ اَللَّهِ هَذِهِ اِمْرَأَتِی وَ لَیْسَ بِهَا بَأْسٌ صَالِحَهٌ وَ لَکِنِّی أُحِبُّ فِرَاقَهَا، قَالَ: فَأَخْبِرْنِی عَلَی کُلِّ حَالٍ مَا شَأْنُهَا؟ قَالَ: هِیَ خَلَقَهُ اَلْوَجْهِ مِنْ غَیْرِ اَلْکِبَرِ قَالَ لَهَا: یَا اِمْرَأَهُ أَ تُحِبِّینَ أَنْ یَعُودَ مَاءُ وَجْهِکِ طَرِیّاً؟ قَالَتْ: نَعَمْ، قَالَ لَهَا: إِذَا أَکَلْتِ فَإِیَّاکِ أَنْ تَشْبَعِی لِأَنَّ اَلطَّعَامَ إِذَا تَکَاثَرَ عَلَی اَلصَّدْرِ فَزَادَ فِی اَلْقَدْرِ ذَهَبَ مَاءُ اَلْوَجْهِ فَفَعَلَتْ ذَلِکَ فَعَادَ وَجْهُهَا طَرِیّاً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 20 )
ص : 4711
اَلْعِلَلُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلثَّانِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ ذَکَرَ فِیهِ إِتْیَانَ اَلْخَضِرِ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ سُؤَالَهُ عَنْ مَسَائِلَ وَ أَمْرَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْحَسَنَ بِجَوَابِهِ فَقَالَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی سِیَاقِ اَلْأَجْوِبَهِ وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ أَمْرِ اَلرَّجُلِ یُشْبِهُ أَعْمَامَهُ وَ أَخْوَالَهُ فَإِنَّ اَلرَّجُلَ إِذَا أَتَی أَهْلَهُ بِقَلْبٍ سَاکِنٍ وَ عُرُوقٍ هَادِئَهٍ وَ بَدَنٍ غَیْرِ مُضْطَرِبٍ اِسْتَکَنَتْ تِلْکَ اَلنُّطْفَهُ فِی تِلْکَ اَلرَّحِمِ فَخَرَجَ اَلْوَلَدُ یُشْبِهُ أَبَاهُ وَ أُمَّهُ وَ إِنْ أَتَاهَا بِقَلْبٍ غَیْرِ سَاکِنٍ وَ عُرُوقٍ غَیْرِ هَادِئَهٍ وَ بَدَنٍ مُضْطَرِبٍ اِضْطَرَبَتْ تِلْکَ اَلنُّطْفَهُ فِی جَوْفِ تِلْکَ اَلرَّحِمِ فَوَقَعَتْ عَلَی عِرْقٍ مِنَ اَلْعُرُوقِ فَإِنْ وَقَعَتْ عَلَی عِرْقٍ مِنْ عُرُوقِ اَلْأَعْمَامِ أَشْبَهَ اَلْوَلَدُ أَعْمَامَهُ وَ إِنْ وَقَعَتْ عَلَی عِرْقٍ مِنْ عُرُوقِ اَلْأَخْوَالِ أَشْبَهَ أَخْوَالَهُ إِلَی آخِرِ مَا سَیَأْتِی مِنَ اَلْخَبَرِ اَلطَّوِیلِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 359 )
49-در علل(ج 1 ص 61):بسندی از امام یازدهم علیه السّلام در حدیثی طولانی در آمدن خضر نزد امیر المؤمنین علیه السّلام و پرسش از مسائلی که پاسخش را بامام حسن حواله کرد و امام حسن علیه السّلام در ضمن جوابها فرمود:و اما آنچه گفتی راجع باینکه مرد بعموها و دائیهایش ماند،چون مردی باهلش درآید با دلی آرام و رگهائی آسوده و تنی بی پریشانی،نطفه در رحم آرام گیرد و فرزند مانند پدر و مادرش باشد،و اگر نگرانی و پریشاندلی دارد نطفه در درون رحم بیکی از رگها در افتد و اگر رگ عموها است فرزند شباهت بعموها برد و اگر بر رگهای دائیها است بدائیها برد-تا آخر خبر طولانی که بیاید.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 318 )
ص : 4712
وَ بِالْإِسْنَادِ یَرْفَعُهُ إِلَی اِبْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ قَالَ : أَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِیَدِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَصَلَّیَا أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ فَلَمَّا سَلَّمَ رَفَعَ یَدَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ سَأَلَکَ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ أَنْ تَشْرَحَ لَهُ صَدْرَهُ وَ تُیَسِّرَ لَهُ أَمْرَهُ وَ تُحِلَّ عُقْدَهً مِنْ لِسَانِهِ یَفْقَهُوا قَوْلَهُ وَ تَجْعَلَ لَهُ وَزِیراً مِنْ أَهْلِهِ تَشُدُّ بِهِ أَزْرَهُ وَ أَنَا مُحَمَّدٌ أَسْأَلُکَ أَنْ تَشْرَحَ لِی صَدْرِی وَ تُیَسِّرَ لِی أَمْرِی وَ تُحَلِّلَ عُقْدَهً مِنْ لِسانِی `یَفْقَهُوا قَوْلِی وَ تَجْعَلَ لِی وَزِیراً مِنْ أَهْلِی أَخِی اُشْدُدْ بِهِ أَزْرِی `وَ أَشْرِکْهُ فِی أَمْرِی قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ فَسَمِعْتُ مُنَادِیاً یُنَادِی یَا مُحَمَّدُ أُوتِیتَ سُؤْلَکَ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اُدْعُ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ وَ اِرْفَعْ یَدَکَ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ قُلِ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ لِی عِنْدَکَ عَهْداً مَعْهُوداً وَ اِجْعَلْ لِی عِنْدَکَ وُدّاً قَالَ فَلَمَّا دَعَا نَزَلَ اَلْأَمِینُ جَبْرَئِیلُ مِنْ عِنْدِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ وَ قَالَ اِقْرَأْ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ اَلرَّحْمنُ وُدًّا فَتَلاَهَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَتَعَجَّبَ اَلصَّحَابَهُ وَ اَلنَّاسُ مِنْ سُرْعَهِ اِسْتِجَابَهِ دُعَائِهِمَا فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ تَعْجَبُونَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَلْقُرْآنَ أَرْبَعَهُ أَرْبَاعٍ رُبُعٌ فِینَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ رُبُعٌ قِصَصٌ وَ أَمْثَالٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ إِنْذَارٌ وَ رُبُعُ أَحْکَامٌ وَ اَللَّهُ أَنْزَلَ فِی عَلِیٍّ کَرَائِمَ اَلْقُرْآنِ .
( الفضائل (لإبن شاذان) , جلد 1 , صفحه 124 )
ص : 4713
23103-14 ( التهذیب 142:8 رقم 492) عنه ، عن العلاء ، عن محمد، عن أبی جعفر علیه السّلام قال: سألته عن الرجل یطلق امرأته قال "یمتعها قبل أن یطلق فإن اللّه تعالی یقول وَ مَتِّعُوهُنَّ عَلَی اَلْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلَی اَلْمُقْتِرِ قَدَرُهُ ".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1226 )
ص : 4714
7320-6 الفقیه ،1066/368/1 و قال أبو جعفر علیه السّلام : سلم عمار علی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و هو فی الصلاه فرد علیه ثم قال أبو جعفر علیه السّلام إن السلام اسم من أسماء اللّه عز و جل.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 889 )
ص : 4715
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْهِدَایَهِ ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لَوْ أَنَّ اَلنَّاسَ تَسَحَّرُوا وَ لَمْ یُفْطِرُوا إِلاَّ عَلَی اَلْمَاءِ لَقَدَرُوا عَلَی أَنْ یَصُومُوا اَلدَّهْرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 365 )
ص : 4716
وَ عَنْهُ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلصَّلاَهِ فِی اَلْبِیَعِ وَ اَلْکَنَائِسِ وَ بُیُوتِ اَلْمَجُوسِ فَقَالَ رُشَّ وَ صَلِّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 138 )
ص : 4717
اَلْحَکِیمُ مَنْ جَازَی اَلْإِسَاءَهَ بِالْإِحْسَانِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 816 )
ص : 4718
وَ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْعَلاَءُ بْنُ سَیَابَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : إِنَّا لَنَعْلَمُ مَا یَحْدُثُ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ اَلْأَمْرَ بَعْدَ اَلْأَمْرِ وَ اَلشَّیْءَ بَعْدَ اَلشَّیْءِ یُنْکَتُ فِی قُلُوبِنَا وَ یُنْقَرُ فِی آذَانِنَا فَنَعْرِفُهُ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 829 )
30-از امام صادق-علیه السّلام-روایت است که فرمود: ما آنچه را که در شبانه روز، روی می دهد می دانیم. هر کار و هر چیزی که باشد و لو به دفعات و یکی پس از دیگری در گوش و دلمان نقش می بندد، آنگاه آن را می شناسیم و می دانیم .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 567 )
ص : 4719
أنّه خلق الذّرّیّه فی ظهر آدم، و أخرجها من ظهره کالذّرّ. ثمّ خلق من بعد ذلک حوّاء من ضلع من أضلاعه، علی ما ورد فی الأخبار.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 279 )
ص : 4720
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْحِنَّاءُ یَزِیدُ فِی مَاءِ اَلْوَجْهِ وَ یُکْثِرُ اَلشَّیْبَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 94 )
ص : 4721
عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَحْیَی اَلْبَصْرِیِّ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلْمَاضِیَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ بَلِیَّهِ أَیُّوبَ ، اَلَّتِی اُبْتُلِیَ بِهَا فِی اَلدُّنْیَا، لِأَیَّهِ عِلَّهٍ کَانَتْ؟ قَالَ: «لِنِعْمَهٍ أَنْعَمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ بِهَا فِی اَلدُّنْیَا فَأَدَّی شُکْرَهَا، وَ کَانَ فِی ذَلِکَ اَلزَّمَانِ لاَ یُحْجَبُ إِبْلِیسُ دُونَ اَلْعَرْشِ ، فَلَمَّا صَعِدَ أَدَاءُ شُکْرِ نِعْمَهِ أَیُّوبَ ، حَسَدَهُ إِبْلِیسُ ، فَقَالَ: یَا رَبِّ، إِنَّ أَیُّوبَ لَمْ یُؤَدِّ إِلَیْکَ شُکْرَ هَذِهِ اَلنِّعْمَهِ إِلاَّ بِمَا أَعْطَیْتَهُ مِنَ اَلدُّنْیَا، وَ لَوْ حَرَمْتَهُ دُنْیَاهُ مَا أَدَّی إِلَیْکَ شُکْرَ نِعْمَهٍ أَبَداً. قَالَ: فَقِیلَ لَهُ: إِنِّی قَدْ سَلَّطْتُکَ عَلَی مَالِهِ، وَ وُلْدِهِ. قَالَ: فَانْحَدَرَ إِبْلِیسُ ، فَلَمْ یُبْقِ لَهُ مَالاً وَ لاَ وَلَداً إِلاَّ أَعْطَبَهُ، فَلَمَّا رَأَی إِبْلِیسُ أَنَّهُ لاَ یَصِلُ إِلَی شَیْءٍ مِنْ أَمْرِهِ، قَالَ: یَا رَبِّ، إِنَّ أَیُّوبَ یَعْلَمُ أَنَّکَ سَتَرُدُّ عَلَیْهِ دُنْیَاهُ اَلَّتِی أَخَذْتَهَا مِنْهُ، فَسَلِّطْنِی عَلَی بَدَنِهِ. قَالَ: فَقِیلَ لَهُ: إِنِّی قَدْ سَلَّطْتُکَ عَلَی بَدَنِهِ، مَا خَلاَ قَلْبَهُ، وَ لِسَانَهُ، وَ عَیْنَیْهِ وَ سَمْعَهُ. قَالَ: فَانْحَدَرَ إِبْلِیسُ مُسْتَعْجِلاً مَخَافَهَ أَنْ تُدْرِکَهُ رَحْمَهُ اَلرَّبِّ عَزَّ وَ جَلَّ، فَتَحُولَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَیُّوبَ . فَلَمَّا اِشْتَدَّ بِهِ اَلْبَلاَءُ، وَ کَانَ فِی آخِرِ بَلِیَّتِهِ جَاءَهُ أَصْحَابُهُ، فَقَالُوا لَهُ: یَا أَیُّوبُ ، مَا نَعْلَمُ أَحَداً اُبْتُلِیَ بِمِثْلِ هَذِهِ اَلْبَلِیَّهِ إِلاَّ لِسَرِیرَهٍ سَوْءٍ، فَلَعَلَّکَ أَسْرَرْتَ سُوءاً فِی اَلَّذِی تُبْدِی لَنَا. قَالَ: فَعِنْدَ ذَلِکَ نَاجَی أَیُّوبُ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ، فَقَالَ: رَبِّ اِبْتَلَیْتَنِی بِهَذِهِ اَلْبَلِیَّهِ، وَ أَنْتَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ یَعْرِضْ لِی أَمْرَانِ قَطُّ إِلاَّ لَزِمْتُ أَخْشَنَهُمَا عَلَی بَدَنِی، وَ لَمْ آکُلْ أَکْلَهً قَطُّ إِلاَّ وَ عَلَی خِوَانِی یَتِیمٌ، فَلَوْ أَنَّ لِی مِنْکَ مَقْعَدَ اَلْخَصْمِ لَأَدْلَیْتُ بِحُجَّتِی: قَالَ: فَعَرَضَتْ لَهُ سَحَابَهٌ، فَنَطَقَ فِیهَا نَاطِقٌ، فَقَالَ: یَا أَیُّوبُ ، أَدْلِ بِحُجَّتِکَ! قَالَ: فَشَدَّ عَلَیْهِ مِئْزَرَهُ، وَ جَثَا عَلَی رُکْبَتَیْهِ، فَقَالَ: اِبْتَلَیْتَنِی بِهَذِهِ اَلْبَلِیَّهِ وَ أَنْتَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ یَعْرِضْ لِی أَمْرَانِ قَطُّ إِلاَّ لَزِمْتُ أَخْشَنَهُمَا عَلَی بَدَنِی، وَ لَمْ آکُلْ أَکْلَهً مِنْ طَعَامٍ إِلاَّ وَ عَلَی خِوَانِی یَتِیمٌ. قَالَ: فَقِیلَ لَهُ: یَا أَیُّوبُ ، مَنْ حَبَّبَ إِلَیْکَ اَلطَّاعَهَ؟ قَالَ: فَأَخَذَ کَفّاً مِنْ تُرَابٍ فَوَضَعَهُ فِی فِیهِ، ثُمَّ قَالَ: أَنْتَ، یَا رَبِّ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 663 )
ص : 4722
قَدْ یَتَفَاصَلُ اَلْمُتَوَاصِلاَنِ وَ یُشَتَّتُ جَمْعُ اَلْأَلِیفَیْنِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 367 )
ص : 4723
سَائِلُکَ فَقِیرُکَ مِسْکِینُکَ بِبَابِکَ فَتَصَدَّقْ عَلَیْهِ بِالْجَنَّهِ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 403 )
ص : 4724
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ حُجْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: خَالَفَ إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَوْمَهُ وَ عَابَ آلِهَتَهُمْ حَتَّی أُدْخِلَ عَلَی نُمْرُودَ فَخَاصَمَهُمْ، فَقَالَ إِبْرَاهِیمُ : «رَبِّیَ اَلَّذِی یُحْیِی وَ یُمِیتُ قالَ أَنَا أُحْیِی وَ أُمِیتُ قالَ إِبْراهِیمُ فَإِنَّ اَللّهَ یَأْتِی بِالشَّمْسِ مِنَ اَلْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ اَلْمَغْرِبِ فَبُهِتَ اَلَّذِی کَفَرَ وَ اَللّهُ لا یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلظّالِمِینَ» وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: عَابَ آلِهَتَهُمْ «فَنَظَرَ نَظْرَهً فِی اَلنُّجُومِ `فَقالَ إِنِّی سَقِیمٌ» قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَللَّهِ مَا کَانَ سَقِیماً وَ مَا کَذَبَ فَلَمَّا تَوَلَّوْا عَنْهُ مُدْبِرِینَ إِلَی عِیدٍ لَهُمْ دَخَلَ إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی آلِهَتِهِمْ بِقَدُومٍ فَکَسَرَهَا إِلاَّ کَبِیراً لَهُمْ وَ وَضَعَ اَلْقَدُومَ فِی عُنُقِهِ فَرَجَعُوا إِلَی آلِهَتِهِمْ فَنَظَرُوا إِلَی مَا صُنِعَ بِهَا فَقَالُوا: لاَ وَ اَللَّهِ مَا اِجْتَرَی عَلَیْهَا وَ لاَ کَسَرَهَا إِلاَّ اَلْفَتَی اَلَّذِی کَانَ یَعِیبُهَا وَ یَبْرَأُ مِنْهَا فَلَمْ یَجِدُوا لَهُ قِتْلَهً أَعْظَمَ مِنَ اَلنَّارِ فَجُمِعَ لَهُ اَلْحَطَبُ وَ اِسْتَجَادُوهُ حَتَّی إِذَا کَانَ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی یُحْرَقُ فِیهِ بَرَزَ لَهُ نُمْرُودُ وَ جُنُودُهُ وَ قَدْ بُنِیَ لَهُ بِنَاءٌ لِیَنْظُرَ إِلَیْهِ کَیْفَ تَأْخُذُهُ اَلنَّارُ، وَ وُضِعَ إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی مَنْجَنِیقٍ وَ قَالَتِ اَلْأَرْضُ: یَا رَبِّ لَیْسَ عَلَی ظَهْرِی أَحَدٌ یَعْبُدُکَ غَیْرُهُ یُحْرَقُ بِالنَّارِ؟ قَالَ اَلرَّبُّ: إِنْ دَعَانِی کَفَیْتُهُ فَذَکَرَ أَبَانٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ دُعَاءَ إِبْرَاهِیمَ یَوْمَئِذٍ کَانَ: یَا أَحَدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ ثُمَّ قَالَ: تَوَکَّلْتُ عَلَی اَللَّهِ، فَقَالَ اَلرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: کَفَیْتُ فَقَالَ لِلنَّارِ: «کُونِی بَرْداً» قَالَ: فَاضْطَرَبَتْ أَسْنَانُ إِبْرَاهِیمَ مِنَ اَلْبَرْدِ حَتَّی قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ سَلاماً عَلی إِبْراهِیمَ» وَ اِنْحَطَّ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَإِذَا هُوَ یُجَالِسُ مَعَ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُحَدِّثُهُ فِی اَلنَّارِ قَالَ نُمْرُودُ: مَنِ اِتَّخَذَ إِلَهاً فَلْیَتَّخِذِ مِثْلَ إِلَهِ إِبْرَاهِیمَ، قَالَ: فَقَالَ عَظِیمٌ مِنْ عُظَمَائِهِمْ: إِنِّی عَزَمْتُ عَلَی اَلنَّارِ أَنْ لاَ تُحْرِقَهُ، فَأَخَذَ عُنُقٌ مِنَ اَلنَّارِ نَحْوَهُ حَتَّی أَحْرَقَهُ، قَالَ: فَآمَنَ لَهُ لُوطٌ، فَخَرَجَ مُهَاجِراً إِلَی اَلشَّامِ هُوَ وَ سَارَهُ وَ لُوطٌ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 414 )
ص : 4725
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب مُرْسَلاً: مِثْلَهُ ثُمَّ قَالَ وَ رُوِیَ أَنَّ یَحْیَی بْنَ قُتَیْبَهَ اَلْأَشْعَرِیَّ أَتَاهُ بَعْدَ ثَلاَثٍ مَعَ اَلْأُسْتَاذِ فَوَجَدَاهُ یُصَلِّی وَ اَلْأُسُودُ حَوْلَهُ فَدَخَلَ اَلْأُسْتَاذُ اَلْغَیْلَ فَمَزَّقُوهُ وَ أَکَلُوهُ وَ اِنْصَرَفَ یَحْیَی فِی قَوْمِهِ إِلَی اَلْمُعْتَمِدِ فَدَخَلَ اَلْمُعْتَمِدُ عَلَی اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ تَضَرَّعَ إِلَیْهِ وَ سَأَلَ أَنْ یَدْعُوَ لَهُ بِالْبَقَاءِ عِشْرِینَ سَنَهً فِی اَلْخِلاَفَهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَدَّ اَللَّهُ فِی عُمُرِکَ فَأُجِیبَ وَ تُوُفِّیَ بَعْدَ عِشْرِینَ سَنَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 309 )
در مناقب همین روایت را نقل نموده در آخر می نویسد که روایت شده یحیی بن قتیبه اشعری با استادی سه روز پس از این جریان خدمت امام رسیدند دیدند مشغول نماز است و شیرها اطرافش را گرفته اند استاد داخل محل درندگان شد او را پاره پاره کرده خوردند یحیی بن قتیبه با خویشاوندان خود پیش معتمد خلیفه عباسی رفت. معتمد خدمت امام حسن عسکری علیه السّلام رسید و شروع بزاری و تضرع کرده تقاضا کرد برایش دعا کند بیست سال خلافتش ادامه پیدا کند امام فرمود خدا عمرت را طولانی می کند. دعایش مستجاب شد و معتمد پس از بیست سال از دنیا رفت.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 269 )
ص : 4726
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ فِی یَدِهِ مَالٌ لِأَیْتَامٍ فَیَحْتَاجُ إِلَیْهِ فَیَمُدُّ یَدَهُ فَیَأْخُذُهُ وَ یَنْوِی أَنْ یَرُدَّهُ فَقَالَ لاَ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَأْکُلَ إِلاَّ اَلْقَصْدَ لاَ یُسْرِفُ فَإِنْ کَانَ مِنْ نِیَّتِهِ أَنْ لاَ یَرُدَّهُ عَلَیْهِمْ فَهُوَ بِالْمَنْزِلِ اَلَّذِی قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «إِنَّ اَلَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ اَلْیَتامی ظُلْماً » .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 128 )
3 - احمد بن محمّد گوید:
از حضرت ابا الحسن علیه السّلام پرسیدم: مالی از یتیمان در دست فردی است او نیاز پیدا می کند و دست خود را دراز کرده و آن را برمی دارد، ولی نیّت و قصدش هم این است که آن را بازگرداند.
فرمود: جز در حد متعادل و میانه، جایز نیست از آن استفاده کند و نباید اسراف کند. در ضمن اگر قصد داشته باشد که آن را بازنگرداند به منزله کسی است که خداوند می فرماید: «کسانی که از روی ستم اموال یتیمان را می خورند».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 298 )
: ضعیف علی المشهور. و یدل علی جواز أکل الولی من مال الطفل بالمعروف من غیر إسراف. قال فی التحریر: الولی إذا کان موسرا لا یأکل من مال الیتیم شیئا، و إن کان فقیرا قال الشیخ: یأخذ أقل الأمرین من أجره المثل و قدر الکفایه، و هو حسن. و قال ابن إدریس: یأخذ قدر کفایته إذا عرفت هذا، فلو استغنی الولی لم یجب علیه إعاده ما أکل إلی الیتیم أبا أو غیره.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 95 )
ص : 4727
رُوِیَ: أَنَّ اَلتَّوْبَهَ اَلنَّصُوحَ هُوَ أَنْ یَتُوبَ اَلرَّجُلُ مِنْ ذَنْبٍ وَ یَنْوِیَ أَنْ لاَ یَعُودَ إِلَیْهِ أَبَداً.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 426 )
ص : 4728
أَبُو بَصِیرٍ مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلنُعْمَانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ قَالاَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هِلاَلٍ قَالَ: حَدَّثَنَا اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ سَنَهَ أَرْبَعٍ وَ ثَمَانِینَ قَالَ: حَدَّثَنِی سَعِیدُ بْنُ غَزْوَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی ▀ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ اِخْتَارَ مِنَ اَلْأَیَّامِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ ، وَ مِنَ اَلشُّهُورِ شَهْرَ رَمَضَانَ ، وَ مِنَ اَللَّیَالِی لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ ، وَ اِخْتَارَ مِنَ اَلنَّاسِ اَلْأَنْبِیَاءَ، وَ اِخْتَارَ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ اَلرُّسُلَ، وَ اِخْتَارَنِی مِنَ اَلرُّسُلِ، وَ اِخْتَارَ مِنِّی عَلِیّاً وَ اِخْتَارَ مِنْ عَلِیٍّ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ ، وَ اِخْتَارَ مِنَ اَلْحُسَیْنِ اَلْأَوْصِیَاءَ یَنْفُونَ مِنَ اَلتَّنْزِیلِ تَحْرِیفَ اَلْغَالِینَ، وَ اِنْتِحَالَ اَلْمُبْطِلِینَ وَ تَأَوُّلَ اَلْجَاهِلِینَ، تَاسِعُهُمْ بَاطِنُهُمْ ظَاهِرُهُمْ قَائِمُهُمْ، وَ هُوَ أَفْضَلُهُمْ. قَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی حَدِیثِهِ: وَ تَأْوِیلُ اَلْجَاهِلِینَ .
( الإنصاف فی النص علی الأئمه الإثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 55 )
هیجدهم: نعمانی در کتاب غیبت از أبی بصیر از حضرت صادق علیه السّلام از پدرانش از حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله روایت کرده است که فرمود: خدای تعالی از روزها روز جمعه؛ و از ماهها ماه (مبارک) رمضان، و از شبها شب قدر را برگزید، و از مردم انبیاء را اختیار کرد، و از آنها «رسولان» را انتخاب فرمود و مرا از میان رسولان برگزید، و از من علی را اختیار کرد، و از علی حسن و حسین و از حسین اوصیاء را برگزید، و آنها هستند که از قرآن تحریف اشخاصی را که غلوّ می کنند و دعوی کسانی که در صدد باطل کردن دینند، و تفسیر نادانان را دور سازند، نهمی آنها باطن و ظاهر و قائم و گرامی ترین آنها است (ممکن است مراد از باطن و ظاهر این باشد که سایر ائمۀ اطهار چون همیشه در تقیه بودند و نمی توانستند حق را به طور وضوح اظهار کنند ولی حضرت قائم علیه السّلام زمانی که ظهور فرماید با کمال وضوح و صراحت حقیقت را بیان و بدان عمل کند لذا از آن حضرت به ظاهر و باطن نامبرده شده).
( الإنصاف ؛ ج 1 , ص 55 )
ص : 4729
بَعْضُ نُسَخِ اَلرَّضَوِیِّ ، أَرْوِی عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: یُسْتَحَبُّ إِذَا قَدِمَ اَلْمَرْءُ مَدِینَهَ اَلرَّسُولِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یَصُومَ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ فَإِنْ کَانَ لَهُ بِهَا مُقَامٌ أَنْ یَجْعَلَ صَوْمَهَا فِی اَلْأَرْبِعَاءِ وَ اَلْخَمِیسِ وَ اَلْجُمُعَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 197 )
ص : 4730
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِصَامٍ اَلْکُلَیْنِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمَعْرُوفُ بِعَلاَّنَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو حَامِدٍ عِمْرَانُ بْنُ مُوسَی بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلرَّقَّامِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَخِیهِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ - نَسُوا اَللّهَ فَنَسِیَهُمْ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لاَ یَنْسَی وَ لاَ یَسْهُو وَ إِنَّمَا یَنْسَی وَ یَسْهُو اَلْمَخْلُوقُ اَلْمُحْدَثُ أَ لاَ تَسْمَعُهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ ما کانَ رَبُّکَ نَسِیًّا وَ إِنَّمَا یُجَازِی مَنْ نَسِیَهُ وَ نَسِیَ لِقَاءَ یَوْمِهِ بِأَنْ یُنْسِیَهُمْ أَنْفُسَهُمْ کَمَا قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ - وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اَللّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِکَ هُمُ اَلْفاسِقُونَ - وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَالْیَوْمَ نَنْساهُمْ کَما نَسُوا لِقاءَ یَوْمِهِمْ هذا أَیْ نَتْرُکُهُمْ کَمَا تَرَکُوا اَلاِسْتِعْدَادَ لِلِقَاءِ یَوْمِهِمْ هَذَا .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 14 )
5-قاسم بن مسلم به نقل از برادرش عبد العزیز گوید:از حضرت رضا علیه السلام در بارۀ قول خداوند پرسیدم:«
نَسُوا اَللّهَ فَنَسِیَهُمْ
»(فرمانبرداری از خدا و یاد او را ترک کردند پس خدا آنها را به حال خویش گذارد و فضل و لطف خود را از آنان برگرفت)فرمود:خداوند تبارک و تعالی نه فراموش می کند و نه سهو،این دو از ویژگی مخلوق می باشد که دچار فراموشی می گردند،مگر نشنیده ای که در این آیه می فرماید:«
وَ ما کانَ رَبُّکَ نَسِیًّا
»(پروردگار تو فراموشکار نیست و نبوده و نخواهد بود-مریم:65).خدا کسی را از یاد نمی برد، امّا کیفر شخصی که او را فراموش نماید و از روز قیامت غفلت ورزد را بدین گونه می دهد که خودشان را از یاد می برند،چنانچه در این آیه می فرماید:«
نَسُوا اَللّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِکَ هُمُ اَلْفاسِقُونَ
»(و مباشید ای مؤمنان همچون اشخاصی که از یاد بردند خدا را و به احکام او عمل نکردند در نتیجه پروردگار فراموش گردانید برایشان نفسهای خودشان را،آن گروه همانهایند که فسوق و عصیان را به آخرین درجه رسانده اند-حشر:19).و در جای دیگر می فرماید:«
فَالْیَوْمَ نَنْساهُمْ کَما نَسُوا لِقاءَ یَوْمِهِمْ هذا
»یعنی:ما در روز قیامت رهایشان می سازیم و آنها را به خودشان وامی گذاریم چنان که آنها مهیّا بودن برای چنین روزی را از خاطر بردند،امروز کیفر این غفلت را به آنها می دهیم.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 1 , ص 31 )
ص : 4731
قَدْ یَسْتَفِیدُ اَلمَظَنَّهُ اَلنَّاصِحُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 490 )
ص : 4732
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ عَوْنِ بْنِ مَعِینٍ بَیَّاعِ اَلْقَلاَنِسِ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ لَقِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ بِوَجْهٍ وَ غَابَهُمْ بِوَجْهٍ أَتَی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ لَهُ لِسَانَانِ مِنْ نَارٍ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 38 )
ابی یعقوب گوید شنیدم امام ششم میفرمود کسی که با مؤمنان بروی دوستی برخورد کند و پشت سر آنها بدگوید در روز قیامت وارد می شود با دو زبان از آتش.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 81 )
19-ابن ابی یعفور می گوید:از امام صادق(علیه السّلام)شنیدم که فرمود:هر کس که با مؤمنان با یک رو ملاقات کند و در غیاب آنها روی دیگری نشان دهد،در روز قیامت در حالی می آید که دو زبان از آتش دارد.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 65 )
19-امام صادق علیه السّلام فرمود:کسی که با مؤمنین در برخورد،با صورتی و در پشت سر بصورتی دیگر باشد روز قیامت با دو زبان آتشین محشور می شود.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 43 )
ص : 4733
وَ رُوِیَ أَنَّ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَا رَبِّ دُلَّنِی عَلَی أَمْرٍ فِیهِ رِضَاکَ عَنِّی أَعْمَلْهُ فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ أَنَّ رِضَایَ فِی کُرْهِکَ وَ أَنْتَ مَا تَصْبِرُ عَلَی مَا تَکْرَهُ قَالَ یَا رَبِّ دُلَّنِی عَلَیْهِ قَالَ فَإِنَّ رِضَایَ فِی رِضَاکَ بِقَضَائِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 143 )
ص : 4734
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِمِنًی ، إِذْ أَقْبَلَ أَبُو حَنِیفَهَ عَلَی حِمَارٍ لَهُ فَلَمَّا جَلَسَ قَالَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أُقَایِسَکَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَیْسَ فِی دِینِ اَللَّهِ قِیَاسٌ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 52 )
ص : 4735
مَا أَخْلَصَ اَلْمَوَدَّهَ مَنْ لَمْ یَنْصَحْ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 690 )
ص : 4736
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَصْلُحُ اَلصِّیَاحُ عَلَی اَلْمَیِّتِ وَ لاَ یَنْبَغِی وَ لَکِنَّ اَلنَّاسَ لاَ یَعْرِفُونَهُ وَ اَلصَّبْرُ خَیْرٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 273 )
ص : 4737
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْقَاسِمِ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ قَالَ سَمِعْتُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: قَوْمٌ یَزْعُمُونَ أَنِّی إِمَامُهُمْ وَ اَللَّهِ مَا أَنَا لَهُمْ بِإِمَامٍ لَعَنَهُمُ اَللَّهُ کُلَّمَا سَتَرْتُ لَهُمْ سِتْراً هَتَکُوهُ هَتَکَ اَللَّهُ سِتْرَهُمْ أَقُولُ کَذَا وَ کَذَا فَیَقُولُونَ إِنَّمَا عَنَی کَذَا وَ کَذَا أَنَا إِمَامُ مَنْ أَطَاعَنِی.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 293 )
ص : 4738
کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ أَظُنُّهُ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَبْعَثَ سَرِیَّهً دَعَاهُمْ فَأَجْلَسَهُمْ بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ یَقُولُ سِیرُوا بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لاَ تَغُلُّوا وَ لاَ تُمَثِّلُوا وَ لاَ تَغْدِرُوا وَ لاَ تَقْتُلُوا شَیْخاً فَانِیاً وَ لاَ صَبِیّاً وَ لاَ اِمْرَأَهً وَ لاَ تَقْطَعُوا شَجَراً إِلاَّ أَنْ تُضْطَرُّوا إِلَیْهَا وَ أَیُّمَا رَجُلٍ مِنْ أَدْنَی اَلْمُسْلِمِینَ أَوْ أَفْضَلِهِمْ نَظَرَ إِلَی رَجُلٍ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ فَهُوَ جَارٌ حَتّی یَسْمَعَ کَلامَ اَللّهِ فَإِنْ تَبِعَکُمْ فَأَخُوکُمْ فِی اَلدِّینِ وَ إِنْ أَبَی فَأَبْلِغُوهُ مَأْمَنَهُ وَ اِسْتَعِینُوا بِاللَّهِ عَلَیْهِ . کا، [الکافی] ، اَلْعِدَّهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ وَ جَمِیلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا بَعَثَ سَرِیَّهً دَعَا بِأَمِیرِهَا فَأَجْلَسَهُ إِلَی جَنْبِهِ وَ أَجْلَسَ أَصْحَابَهُ بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ قَالَ سِیرُوا بِسْمِ اَللَّهِ وَ ذَکَرَ مِثْلَ اَلْحَدِیثِ اَلْأَوَّلِ. ثُمَّ قَالَ عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ وَ أَیُّمَا رَجُلٍ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ نَظَرَ إِلَی رَجُلٍ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ فِی أَقْصَی اَلْعَسْکَرِ فَأَدْنَاهُ فَهُوَ جَارٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 19 , صفحه 177 )
ص : 4739
مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ ، قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَشَّارٍ اَلْوَاسِطِیِّ ، عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ ، قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) فَذَکَرَ شِهَابَ بْنَ عَبْدِ رَبِّهِ فَقَالَ : وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ لَأَصِلَنَّهُ وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ لَأُخْبِرَنَّهُ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 415 )
ص : 4740
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ یَعْنِی أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا ذَا یَحِلُّ لِلْوَالِدِ مِنْ مَالِ وَلَدِهِ قَالَ أَمَّا إِذَا أَنْفَقَ عَلَیْهِ وَلَدُهُ بِأَحْسَنِ اَلنَّفَقَهِ فَلَیْسَ لَهُ أَنْ یَأْخُذَ مِنْ مَالِهِ شَیْئاً فَإِنْ کَانَ لِوَالِدِهِ جَارِیَهٌ لِلْوَلَدِ فِیهَا نَصِیبٌ فَلَیْسَ لَهُ أَنْ یَطَأَهَا إِلاَّ أَنْ یُقَوِّمَهَا قِیمَهً یَصِیرُ لِوَلَدِهِ قِیمَتُهَا عَلَیْهِ فَقَالَ وَ یُعْلِنُ ذَلِکَ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْوَالِدِ أَ یَرْزَأُ مِنْ مَالِ وَلَدِهِ شَیْئاً قَالَ نَعَمْ وَ لاَ یَرْزَأُ اَلْوَلَدُ مِنْ مَالِ وَالِدِهِ شَیْئاً إِلاَّ بِإِذْنِهِ فَإِنْ کَانَ لِلرَّجُلِ وُلْدٌ صِغَارٌ وَ لَهُمْ جَارِیَهٌ فَأَحَبَّ أَنْ یَفْتَضَّهَا فَلْیُقَوِّمْهَا عَلَی نَفْسِهِ قِیمَهً ثُمَّ لْیَصْنَعْ بِهَا مَا شَاءَ إِنْ شَاءَ وَطِئَ وَ إِنْ شَاءَ بَاعَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 50 )
ص : 4741
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی هَارُونَ مَوْلَی آلِ جَعْدَهَ قَالَ: کُنْتُ جَلِیساً لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْمَدِینَهِ فَفَقَدَنِی أَیَّاماً ثُمَّ إِنِّی جِئْتُ إِلَیْهِ فَقَالَ لِی لَمْ أَرَکَ مُنْذُ أَیَّامٍ یَا أَبَا هَارُونَ فَقُلْتُ وُلِدَ لِی غُلاَمٌ فَقَالَ بَارَکَ اَللَّهُ لَکَ فِیهِ فَمَا سَمَّیْتَهُ قُلْتُ سَمَّیْتُهُ مُحَمَّداً فَأَقْبَلَ بِخَدِّهِ نَحْوَ اَلْأَرْضِ وَ هُوَ یَقُولُ مُحَمَّدٌ مُحَمَّدٌ مُحَمَّدٌ حَتَّی کَادَ یَلْصَقُ خَدُّهُ بِالْأَرْضِ ثُمَّ قَالَ بِنَفْسِی وَ بِوُلْدِی وَ بِأُمِّی وَ بِأَبَوَیَّ وَ بِأَهْلِ اَلْأَرْضِ کُلِّهِمْ جَمِیعاً اَلْفِدَاءُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ تَسُبَّهُ وَ لاَ تَضْرِبْهُ وَ لاَ تُسِئْ إِلَیْهِ وَ اِعْلَمْ أَنَّهُ لَیْسَ فِی اَلْأَرْضِ دَارٌ فِیهَا اِسْمُ مُحَمَّدٍ إِلاَّ وَ هِیَ تُقَدَّسُ کُلَّ یَوْمٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 30 )
ص : 4742
وَ رَوَاهَا اَلشَّیْخُ أَحْمَدُ بْنُ أَبِی طَالِبٍ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی کِتَابِ اَلْإِحْتِجَاجِ مُرْسَلاً، وَ نَحْنُ نُورِدُهَا بِلَفْظِهِ، ثُمَّ نُشِیرُ إِلَی مَوْضِعِ اَلتَّخَالُفِ بَیْنَ اَلرِّوَایَاتِ فِی أَثْنَاءِ شَرْحِهَا إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی. قَالَ رَحِمَهُ اَللَّهُ تَعَالَی: رَوَی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ: أَنَّهُ لَمَّا أَجْمَعَ أَبُو بَکْرٍ عَلَی مَنْعِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ فَدَکَ ، وَ بَلَغَهَا ذَلِکَ لاتت [لاَثَتْ] خِمَارَهَا عَلَی رَأْسِهَا وَ اِشْتَمَلَتْ بِجِلْبَابِهَا وَ أَقْبَلَتْ فِی لُمَهٍ مِنْ حَفَدَتِهَا وَ نِسَاءِ قَوْمِهَا تَطَأُ ذُیُولَهَا، مَا تَخْرِمُ مِشْیَتُهَا مِشْیَهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ حَتَّی دَخَلَتْ عَلَی أَبِی بَکْرٍ - وَ هُوَ فِی حَشَدٍ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ غَیْرِهِمْ - فَنِیطَتْ دُونَهَا مُلاَءَهٌ، فَجَلَسَتْ ثُمَّ أَنَّتْ أَنَّهً أَجْهَشَ اَلْقَوْمُ لَهَا بِالْبُکَاءِ، فَارْتَجَّ اَلْمَجْلِسُ، ثُمَّ أَمْهَلَتْ هُنَیْئَهً حَتَّی إِذَا سَکَنَ نَشِیجُ اَلْقَوْمِ وَ هَدَأَتْ فَوْرَتُهُمْ، اِفْتَتَحَتِ اَلْکَلاَمَ بِحَمْدِ اَللَّهِ وَ اَلثَّنَاءِ عَلَیْهِ وَ اَلصَّلاَهِ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَعَادَ اَلْقَوْمُ فِی بُکَائِهِمْ فَلَمَّا أَمْسَکُوا عَادَتْ فِی کَلاَمِهَا. فَقَالَتْ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا أَنْعَمَ، وَ لَهُ اَلشُّکْرُ عَلَی مَا أَلْهَمَ، وَ اَلثَّنَاءُ بِمَا قَدَّمَ مِنْ عُمُومِ نِعَمٍ اِبْتَدَأَهَا، وَ سُبُوغِ آلاَءٍ أَسْدَاهَا، وَ تَمَامِ مِنَنٍ وَالاَهَا ، جَمَّ عَنِ اَلْإِحْصَاءِ عَدَدُهَا، وَ نَأَی عَنِ اَلْجَزَاءِ أَمَدُهَا، وَ تَفَاوَتَ عَنِ اَلْإِدْرَاکِ أَبَدُهَا، وَ نَدَبَهُمْ لاِسْتِزَادَتِهَا بِالشُّکْرِ لاِتِّصَالِهَا، وَ اِسْتَحْمَدَ إِلَی اَلْخَلاَئِقِ بِإِجْزَالِهَا، وَ ثَنَّی بِالنَّدْبِ إِلَی أَمْثَالِهَا، وَ أَشْهَدُ أَنَّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ، کَلِمَهٌ جُعِلَ اَلْإِخْلاَصُ تَأْوِیلَهَا، وَ ضُمِّنَ اَلْقُلُوبُ مَوْصُولَهَا، وَ أَنَارَ فِی اَلْفِکْرَهِ مَعْقُولُهَا، اَلْمُمْتَنِعُ مِنَ اَلْأَبْصَارِ رُؤْیَتُهُ، وَ مِنَ اَلْأَلْسُنِ صِفَتُهُ، وَ مِنَ اَلْأَوْهَامِ کَیْفِیَّتُهُ، اِبْتَدَعَ اَلْأَشْیَاءَ لاَ مِنْ شَیْءٍ کَانَ قَبْلَهَا، وَ أَنْشَأَهَا بِلاَ اِحْتِذَاءِ أَمْثِلَهٍ اِمْتَثَلَهَا، کَوَّنَهَا بِقُدْرَتِهِ، وَ ذَرَأَهَا بِمَشِیَّتِهِ، مِنْ غَیْرِ حَاجَهٍ مِنْهُ إِلَی تَکْوِینِهَا، وَ لاَ فَائِدَهٍ لَهُ فِی تَصْوِیرِهَا، إِلاَّ تَثْبِیتاً لِحِکْمَتِهِ، وَ تَنْبِیهاً عَلَی طَاعَتِهِ، وَ إِظْهَاراً لِقُدْرَتِهِ، وَ تَعَبُّداً لِبَرِیَّتِهِ، وَ إِعْزَازاً لِدَعْوَتِهِ، ثُمَّ جَعَلَ اَلثَّوَابَ عَلَی طَاعَتِهِ، وَ وَضَعَ اَلْعِقَابَ عَلَی مَعْصِیَتِهِ، زِیَادَهً لِعِبَادِهِ عَنْ نَقِمَتِهِ وَ حِیَاشَهً مِنْهُ إِلَی جَنَّتِهِ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ أَبِی مُحَمَّداً (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اِخْتَارَهُ وَ اِنْتَجَبَهُ قَبْلَ أَنْ أَرْسَلَهُ، وَ سَمَّاهُ قَبْلَ أَنِ اِجْتَبَلَهُ ، وَ اِصْطَفَاهُ قَبْلَ أَنِ اِبْتَعَثَهُ، إِذِ اَلْخَلاَئِقُ بِالْغَیْبِ مَکْنُونَهٌ، وَ بِسَتْرِ اَلْأَهَاوِیلِ مَصُونَهٌ، وَ بِنِهَایَهِ اَلْعَدَمِ مَقْرُونَهٌ، عِلْماً مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی بِمَآیِلِ اَلْأُمُورِ ، وَ إِحَاطَهً بِحَوَادِثِ اَلدُّهُورِ، وَ مَعْرِفَهً بِمَوَاقِعِ اَلْمَقْدُورِ ، اِبْتَعَثَهُ اَللَّهُ تَعَالَی إِتْمَاماً لِأَمْرِهِ، وَ عَزِیمَهً عَلَی إِمْضَاءِ حُکْمِهِ، وَ إِنْفَاذاً لِمَقَادِیرِ حَتْمِهِ ، فَرَأَی اَلْأُمَمَ فِرَقاً فِی أَدْیَانِهَا، عُکَّفاً عَلَی نِیرَانِهَا، عَابِدَهً لِأَوْثَانِهَا، مُنْکِرَهً لِلَّهِ مَعَ عِرْفَانِهَا، فَأَنَارَ اَللَّهُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ظُلَمَهَا، وَ کَشَفَ عَنِ اَلْقُلُوبِ بُهَمَهَا، وَ جَلَی عَنِ اَلْأَبْصَارِ غُمَمَهَا، وَ قَامَ فِی اَلنَّاسِ بِالْهِدَایَهِ، وَ أَنْقَذَهُمْ مِنَ اَلْغَوَایَهِ، وَ بَصَّرَهُمْ مِنَ اَلْعَمَایَهِ، وَ هَدَاهُمْ إِلَی اَلدِّینِ اَلْقَوِیمِ، وَ دَعَاهُمْ إِلَی اَلطَّرِیقِ اَلْمُسْتَقِیمِ، ثُمَّ قَبَضَهُ اَللَّهُ إِلَیْهِ قَبْضَ رَأْفَهٍ وَ اِخْتِیَارٍ، وَ رَغْبَهٍ وَ إِیْثَارٍ بمحمد [فَمُحَمَّدٌ] صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ تَعَبِ هَذِهِ اَلدَّارِ فِی رَاحَهٍ، قَدْ حُفَّ بِالْمَلاَئِکَهِ اَلْأَبْرَارِ، وَ رِضْوَانِ اَلرَّبِّ اَلْغَفَّارِ، وَ مُجَاوَرَهِ اَلْمَلِکِ اَلْجَبَّارِ، صَلَّی اَللَّهُ عَلَی أَبِی نَبِیِّهِ وَ أَمِینِهِ عَلَی اَلْوَحْیِ وَ صَفِیِّهِ وَ خِیَرَتِهِ مِنَ اَلْخَلْقِ وَ رَضِیِّهِ ، وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. ثُمَّ اِلْتَفَتَتْ إِلَی أَهْلِ اَلْمَجْلِسِ، وَ قَالَتْ: أَنْتُمْ عِبَادَ اَللَّهِ نُصْبُ أَمْرِهِ وَ نَهْیِهِ، وَ حَمَلَهُ دِینِهِ وَ وَحْیِهِ، وَ أُمَنَاءُ اَللَّهِ عَلَی أَنْفُسِکُمْ، وَ بُلَغَاؤُهُ إِلَی اَلْأُمَمِ، وَ زَعَمْتُمْ حَقٌّ لَکُمْ لِلَّهِ فِیکُمْ عَهْدٌ قَدَّمَهُ إِلَیْکُمْ، وَ بَقِیَّهٌ اِسْتَخْلَفَهَا عَلَیْکُمْ، کِتَابُ اَللَّهِ اَلنَّاطِقُ، وَ اَلْقُرْآنُ اَلصَّادِقُ، وَ اَلنُّورُ اَلسَّاطِعُ، وَ اَلضِّیَاءُ اَللاَّمِعُ، بَیِّنَهٌ بَصَائِرُهُ، مُنْکَشِفَهٌ سَرَائِرُهُ، مُتَجَلِّیَهٌ ظَوَاهِرُهُ، مُغْتَبِطَهٌ بِهِ أَشْیَاعُهُ، قَائِدٌ إِلَی اَلرِّضْوَانِ اِتِّبَاعُهُ، مُؤَدٍّ إِلَی اَلنَّجَاهِ إِسْمَاعُهُ ، بِهِ تُنَالُ حُجَجُ اَللَّهِ اَلْمُنَوَّرَهُ، وَ عَزَائِمُهُ اَلْمُفَسَّرَهُ، وَ مَحَارِمُهُ اَلْمُحَذَّرَهُ، وَ بَیِّنَاتُهُ الْجَالِیَهُ، وَ بَرَاهِینُهُ اَلْکَافِیَهُ، وَ فَضَائِلُهُ اَلْمَنْدُوبَهُ، وَ رُخَصُهُ اَلْمَوْهُوبَهُ، وَ شَرَائِعُهُ اَلْمَکْتُوبَهُ، فَجَعَلَ اَللَّهُ اَلْإِیمَانَ تَطْهِیراً لَکُمْ مِنَ اَلشِّرْکِ، وَ اَلصَّلاَهَ تَنْزِیهاً لَکُمْ عَنِ اَلْکِبْرِ، وَ اَلزَّکَاهَ تَزْکِیَهً لِلنَّفْسِ، وَ نَمَاءً فِی اَلرِّزْقِ، وَ اَلصِّیَامَ تَثْبِیتاً لِلْإِخْلاَصِ، وَ اَلْحَجَّ تَشْیِیداً لِلدِّینِ، وَ اَلْعَدْلَ تَنْسِیقاً لِلْقُلُوبِ، وَ طَاعَتَنَا نِظَاماً لِلْمِلَّهِ، وَ إِمَامَتَنَا أَمَاناً مِنَ اَلْفُرْقَهِ ، وَ اَلْجِهَادَ عِزّاً لِلْإِسْلاَمِ ، وَ اَلصَّبْرَ مَعُونَهً عَلَی اِسْتِیجَابِ اَلْأَجْرِ، وَ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَهً لِلْعَامَّهِ، وَ بِرَّ اَلْوَالِدَیْنِ وِقَایَهً مِنَ اَلسَّخَطِ، وَ صِلَهَ اَلْأَرْحَامِ مَنْمَاهً لِلْعَدَدِ، وَ اَلْقِصَاصَ حَقْناً لِلدِّمَاءِ، وَ اَلْوَفَاءَ بِالنَّذْرِ تَعْرِیضاً لِلْمَغْفِرَهِ، وَ تَوْفِیَهَ اَلْمَکَایِیلِ وَ اَلْمَوَازِینِ تَغْیِیراً لِلْبَخْسِ، وَ اَلنَّهْیَ عَنْ شُرْبِ اَلْخَمْرِ تَنْزِیهاً عَنِ اَلرِّجْسِ، وَ اِجْتِنَابَ اَلْقَذْفِ حِجَاباً عَنِ اَللَّعْنَهِ، وَ تَرْکَ اَلسَّرِقَهِ إِیجَاباً لِلْعِفَّهِ ، وَ حَرَّمَ اَللَّهُ اَلشِّرْکَ إِخْلاَصاً لَهُ بِالرُّبُوبِیَّهِ، فَ اِتَّقُوا اَللّهَ حَقَّ تُقاتِهِ وَ لا تَمُوتُنَّ إِلاّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ ، وَ أَطِیعُوا اَللَّهَ فِیمَا أَمَرَکُمْ بِهِ وَ نَهَاکُمْ عَنْهُ فَإِنَّهُ إِنَّما یَخْشَی اَللّهَ مِنْ عِبادِهِ اَلْعُلَماءُ . ثُمَّ قَالَتْ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ! اِعْلَمُوا أَنِّی فَاطِمَهُ وَ أَبِی مُحَمَّدٌ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، أَقُولُ عَوْداً وَ بَدْءاً ، وَ لاَ أَقُولُ مَا أَقُولُ غَلَطاً، وَ لاَ أَفْعَلُ مَا أَفْعَلُ شَطَطاً لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ ، فَإِنْ تَعْزُوهُ وَ تَعْرِفُوهُ تَجِدُوهُ أَبِی دُونَ نِسَائِکُمْ، وَ أَخَا اِبْنِ عَمِّی دُونَ رِجَالِکُمْ، وَ لَنِعْمَ اَلْمَعْزِیُّ إِلَیْهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، فَبَلَّغَ اَلرِّسَالَهَ، صَادِعاً بِالنِّذَارَهِ، مَائِلاً عَنْ مَدْرَجَهِ اَلْمُشْرِکِینَ ، ضَارِباً ثَبَجَهُمْ، آخِذاً بِأَکْظَامِهِمْ، دَاعِیاً إِلَی سَبِیلِ رَبِّهِ بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ ، یَکْسِرُ اَلْأَصْنَامَ، وَ یَنْکُثُ اَلْهَامَ، حَتَّی اِنْهَزَمَ اَلْجَمْعُ وَ وَلَّوُا اَلدُّبُرَ، حَتَّی تَفَرَّی اَللَّیْلُ عَنْ صُبْحِهِ، وَ أَسْفَرَ اَلْحَقُّ عَنْ مَحْضِهِ، وَ نَطَقَ زَعِیمُ اَلدِّینِ، وَ خَرِسَتْ شَقَاشِقُ اَلشَّیَاطِینِ، وَ طَاحَ وَشِیظُ اَلنِّفَاقِ، وَ اِنْحَلَّتْ عُقَدُ اَلْکُفْرِ وَ اَلشِّقَاقِ، وَ فُهْتُمْ بِکَلِمَهِ اَلْإِخْلاَصِ فِی نَفَرٍ مِنَ اَلْبِیضِ اَلْخِمَاصِ، وَ کُنْتُمْ عَلی شَفا حُفْرَهٍ مِنَ اَلنّارِ ، مُذْقَهَ اَلشَّارِبِ، وَ نُهْزَهَ اَلطَّامِعِ، وَ قَبْسَهَ اَلْعَجْلاَنِ، وَ مَوْطِئَ اَلْأَقْدَامِ، تَشْرَبُونَ اَلطَّرْقَ، وَ تَقْتَاتُونَ اَلْوَرَقَ ، أَذِلَّهً خَاسِئِینَ، تَخافُونَ أَنْ یَتَخَطَّفَکُمُ اَلنّاسُ مِنْ حَوْلِکُمْ، فَأَنْقَذَکُمُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعْدَ اَللَّتَیَّا وَ اَلَّتِی، وَ بَعْدَ أَنْ مُنِیَ بِبُهَمِ اَلرِّجَالِ، وَ ذُؤْبَانِ اَلْعَرَبِ ، وَ مَرَدَهِ أَهْلِ اَلْکِتَابِ کُلَّما أَوْقَدُوا ناراً لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اَللّهُ ، أَوْ نَجَمَ قَرْنٌ لِلشَّیْطَانِ ، وَ فَغَرَتْ فَاغِرَهٌ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ ، قَذَفَ أَخَاهُ فِی لَهَوَاتِهَا، فَلاَ یَنْکَفِئُ حَتَّی یَطَأَ صِمَاخَهَا بِأَخْمَصِهِ، وَ یُخْمِدَ لَهَبَهَا بِسَیْفِهِ، مَکْدُوداً فِی ذَاتِ اَللَّهِ، وَ مُجْتَهِداً فِی أَمْرِ اَللَّهِ، قَرِیباً مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ ، سَیِّدَ أَوْلِیَاءِ اَللَّهِ ، مُشَمِّراً نَاصِحاً، مُجِدّاً کَادِحاً، وَ أَنْتُمْ فِی رَفَاهِیَهٍ مِنَ اَلْعَیْشِ، وَادِعُونَ فَاکِهُونَ آمِنُونَ، تَتَرَبَّصُونَ بِنَا اَلدَّوَائِرَ، وَ تَتَوَکَّفُونَ اَلْأَخْبَارَ، وَ تَنْکِصُونَ عِنْدَ اَلنِّزَالِ، وَ تَفِرُّونَ عِنْدَ اَلْقِتَالِ، فَلَمَّا اِخْتَارَ اَللَّهُ لِنَبِیِّهِ دَارَ أَنْبِیَائِهِ، وَ مَأْوَی أَصْفِیَائِهِ، ظَهَرَ فِیکُمْ حَسِیکَهُ اَلنِّفَاقِ، وَ سَمَلَ جِلْبَابُ اَلدِّینِ، وَ نَطَقَ کَاظِمُ اَلْغَاوِینَ، وَ نَبَغَ خَامِلُ اَلْأَقَلِّینَ، وَ هَدَرَ فَنِیقُ اَلْمُبْطِلِینَ، فَخَطَرَ فِی عَرَصَاتِکُمْ، وَ أَطْلَعَ اَلشَّیْطَانُ رَأْسَهُ مِنْ مَغْرَزِهِ هَاتِفاً بِکُمْ، فَأَلْفَاکُمْ لِدَعْوَتِهِ مُسْتَجِیبِینَ، وَ لِلْغِرَّهِ فِیهِ مُلاَحِظِینَ، ثُمَّ اِسْتَنْهَضَکُمْ فَوَجَدَکُمْ خِفَافاً، وَ أَحْمَشَکُمْ فَأَلْفَاکُمْ غِضَاباً، فَوَسَمْتُمْ غَیْرَ إِبِلِکُمْ، وَ أَوْرَدْتُمْ غَیْرَ شِرْبِکُمْ ، هَذَا وَ اَلْعَهْدُ قَرِیبٌ، وَ اَلْکَلْمُ رَحِیبٌ، وَ اَلْجُرْحُ لَمَّا یَنْدَمِلْ، وَ اَلرَّسُولُ لَمَّا یُقْبَرْ، اِبْتِدَاراً زَعَمْتُمْ خَوْفَ اَلْفِتْنَهِ أَلا فِی اَلْفِتْنَهِ سَقَطُوا وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِیطَهٌ بِالْکافِرِینَ ، فَهَیْهَاتَ مِنْکُمْ! وَ کَیْفَ بِکُمْ؟! وَ أَنَّی تُؤْفَکُونَ؟ وَ کِتَابُ اَللَّهِ بَیْنَ أَظْهُرِکُمْ، أُمُورُهُ ظَاهِرَهٌ، وَ أَحْکَامُهُ زَاهِرَهٌ، وَ أَعْلاَمُهُ بَاهِرَهٌ، وَ زَوَاجِرُهُ لاَئِحَهٌ، وَ أَوَامِرُهُ وَاضِحَهٌ، قَدْ خَلَّفْتُمُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِکُمْ، أَ رَغْبَهً عَنْهُ تُرِیدُونَ ؟، أَمْ بِغَیْرِهِ تَحْکُمُونَ؟! بِئْسَ لِلظّالِمِینَ بَدَلاً ، وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ اَلْإِسْلامِ دِیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی اَلْآخِرَهِ مِنَ اَلْخاسِرِینَ ، ثُمَّ لَمْ تَلْبَثُوا إِلاَّ رَیْثَ أَنْ تَسْکُنَ نَفْرَتُهَا، وَ یَسْلَسَ قِیَادُهَا، ثُمَّ أَخَذْتُمْ تُورُونَ وَقْدَتَهَا، وَ تُهَیِّجُونَ جَمْرَتَهَا، وَ تَسْتَجِیبُونَ لِهُتَافِ اَلشَّیْطَانِ اَلْغَوِیِّ، وَ إِطْفَاءِ أَنْوَارِ اَلدِّینِ اَلْجَلِیِّ، وَ إِهْمَادِ سُنَنِ اَلنَّبِیِّ اَلصَّفِیِّ، تُسِرُّونَ حَصْواً فِی اِرْتِغَاءٍ، وَ تَمْشُونَ لِأَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ فِی اَلْخَمَرِ وَ اَلضَّرَاءِ، وَ نَصْبِرُ مِنْکُمْ عَلَی مِثْلِ حَزِّ اَلْمُدَی، وَ وَخْزِ اَلسِّنَانِ فِی اَلْحَشَا، وَ أَنْتُمْ تَزْعُمُونَ أَلاَّ إِرْثَ لَنَا أَ فَحُکْمَ اَلْجاهِلِیَّهِ یَبْغُونَ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اَللّهِ حُکْماً لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ أَ فَلاَ تَعْلَمُونَ؟! بَلَی، تَجَلَّی لَکُمْ کَالشَّمْسِ اَلضَّاحِیَهِ أَنِّی اِبْنَتُهُ أَیُّهَا اَلْمُسْلِمُونَ ، أَ أُغْلَبُ عَلَی إِرْثِیَهْ ؟!. یَا اِبْنَ أَبِی قُحَافَهَ ، أَ فِی کِتَابِ اَللَّهِ أَنْ تَرِثَ أَبَاکَ وَ لاَ أَرِثَ أَبِی؟! لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً فَرِیًّا أَ فَعَلَی عَمْدٍ تَرَکْتُمْ کِتَابَ اَللَّهِ وَ نَبَذْتُمُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِکُمْ إِذْ یَقُولُ: وَ وَرِثَ سُلَیْمانُ داوُدَ ؟! وَ قَالَ فِیمَا اِقْتَصَّ مِنْ خَبَرِ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) إِذْ قَالَ: رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا `یَرِثُنِی وَ یَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ ، وَ قَالَ: وَ أُولُوا اَلْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اَللّهِ ، وَ قَالَ: یُوصِیکُمُ اَللّهُ فِی أَوْلادِکُمْ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَیَیْنِ ، وَ قَالَ: إِنْ تَرَکَ خَیْراً اَلْوَصِیَّهُ لِلْوالِدَیْنِ وَ اَلْأَقْرَبِینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَی اَلْمُتَّقِینَ ، وَ زَعَمْتُمْ أَلاَّ حُظْوَهَ لِی وَ لاَ أَرِثَ مِنْ أَبِی وَ لاَ رَحِمَ بَیْنَنَا، أَ فَخَصَّکُمُ اَللَّهُ بِآیَهٍ أَخْرَجَ مِنْهَا أَبِی (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)؟! أَمْ هَلْ تَقُولُونَ أَهْلُ مِلَّتَیْنِ لاَ یَتَوَارَثَانِ؟!، أَ وَ لَسْتُ أَنَا وَ أَبِی مِنْ أَهْلِ مِلَّهٍ وَاحِدَهٍ؟! أَمْ أَنْتُمْ أَعْلَمُ بِخُصُوصِ اَلْقُرْآنِ وَ عُمُومِهِ مِنْ أَبِی وَ اِبْنِ عَمِّی ؟! فَدُونَکُمَا مَخْطُومَهً مَرْحُولَهً تَلْقَاکَ یَوْمَ حَشْرِکَ، فَنِعْمَ اَلْحَکَمُ اَللَّهُ، وَ اَلزَّعِیمُ مُحَمَّدٌ ، وَ اَلْمَوْعِدُ اَلْقِیَامَهُ ، وَ عِنْدَ اَلسَّاعَهِ مَا تَخْسَرُونَ ، وَ لاَ یَنْفَعُکُمْ إِذْ تَنْدَمُونَ، وَ لِکُلِّ نَبَإٍ مُسْتَقَرٌّ وَ سَوْفَ تَعْلَمُونَ مَنْ یَأْتِیهِ عَذابٌ یُخْزِیهِ وَ یَحِلُّ عَلَیْهِ عَذابٌ مُقِیمٌ . ثُمَّ رَمَتْ بِطَرْفِهَا نَحْوَ اَلْأَنْصَارِ فَقَالَتْ: یَا مَعَاشِرَ اَلْفِتْیَهِ وَ أَعْضَادَ اَلْمِلَّهِ، وَ أَنْصَارَ اَلْإِسْلاَمِ ، مَا هَذِهِ اَلْغَمِیزَهُ فِی حَقِّی، وَ اَلسِّنَهُ عَنْ ظُلاَمَتِی، أَ مَا کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَبِی یَقُولُ: اَلْمَرْءُ یُحْفَظُ فِی وُلْدِهِ، سَرْعَانَ مَا أَحْدَثْتُمْ، وَ عَجْلاَنَ ذَا إِهَالَهٍ، وَ لَکُمْ طَاقَهٌ بِمَا أُحَاوِلُ، وَ قُوَّهٌ عَلَی مَا أَطْلُبُ وَ أُزَاوِلُ، أَ تَقُولُونَ مَاتَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَخَطْبٌ جَلِیلٌ اِسْتَوْسَعَ وَهْنُهُ ، وَ اِسْتَنْهَرَ فَتْقُهُ، وَ اِنْفَتَقَ رَتْقُهُ، وَ أَظْلَمَتِ اَلْأَرْضُ لِغَیْبَتِهِ، وَ کُسِفَتِ اَلنُّجُومُ لِمُصِیبَتِهِ، وَ أَکْدَتِ اَلْآمَالُ، وَ خَشَعَتِ اَلْجِبَالُ، وَ أُضِیعَ اَلْحَرِیمُ، وَ أُزِیلَتِ اَلْحُرْمَهُ عِنْدَ مَمَاتِهِ، فَتِلْکَ وَ اَللَّهِ اَلنَّازِلَهُ اَلْکُبْرَی، وَ اَلْمُصِیبَهُ اَلْعُظْمَی، لاَ مِثْلَهَا نَازِلَهٌ، وَ لاَ بَائِقَهٌ عَاجِلَهٌ، أَعْلَنَ بِهَا کِتَابُ اَللَّهِ جَلَّ ثَنَاؤُهُ فِی أَفْنِیَتِکُمْ فِی مُمْسَاکُمْ وَ مُصْبَحِکُمْ، هُتَافاً وَ صُرَاخاً، وَ تِلاَوَهً وَ إِلْحَاناً، وَ لَقَبْلَهُ مَا حَلَّ بِأَنْبِیَاءِ اَللَّهِ وَ رُسُلِهِ، حُکْمٌ فَصْلٌ وَ قَضَاءٌ حَتْمٌ: وَ ما مُحَمَّدٌ إِلاّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ اَلرُّسُلُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ اِنْقَلَبْتُمْ عَلی أَعْقابِکُمْ وَ مَنْ یَنْقَلِبْ عَلی عَقِبَیْهِ فَلَنْ یَضُرَّ اَللّهَ شَیْئاً وَ سَیَجْزِی اَللّهُ اَلشّاکِرِینَ . إِیهاً بَنِی قَیْلَهَ ! أَ أُهْضِمَ تُرَاثُ أَبِی وَ أَنْتُمْ بِمَرْأًی مِنِّی وَ مَسْمَعٍ، وَ مبتد [مُنْتَدًی] وَ مَجْمَعٍ؟، تَلْبَسُکُمُ اَلدَّعْوَهُ، وَ تَشْمَلُکُمُ اَلْخِبْرَهُ، وَ أَنْتُمْ ذَا اَلْعَدَدِ وَ اَلْعُدَّهِ، وَ اَلْأَدَاهِ وَ اَلْقُوَّهِ، وَ عِنْدَکُمُ اَلسِّلاَحُ وَ اَلْجُنَّهُ، تُوَافِیکُمُ اَلدَّعْوَهُ فَلاَ تُجِیبُونَ، وَ تَأْتِیکُمُ اَلصَّرْخَهُ فَلاَ تُغِیثُونَ، وَ أَنْتُمْ مَوْصُوفُونَ بِالْکِفَاحِ، مَعْرُوفُونَ بِالْخَیْرِ وَ اَلصَّلاَحِ، وَ اَلنُّجَبَهُ اَلَّتِی اُنْتُجِبَتْ ، وَ اَلْخِیَرَهُ اَلَّتِی اُخْتِیرَتْ ، قَاتَلْتُمُ اَلْعَرَبَ ، وَ تَحَمَّلْتُمُ اَلْکَدَّ وَ اَلتَّعَبَ، وَ نَاطَحْتُمُ اَلْأُمَمَ، وَ کَافَحْتُمُ اَلْبُهَمَ، فَلاَ نَبْرَحُ أَوْ تَبْرَحُونَ، نَأْمُرُکُمْ فَتَأْتَمِرُونَ، حَتَّی إِذَا دَارَتْ بِنَا رَحَی اَلْإِسْلاَمِ ، وَ دَرَّ حَلَبُ اَلْأَیَّامِ، وَ خَضَعَتْ ثَغْرَهُ اَلشِّرْکِ، وَ سَکَنَتْ فَوْرَهُ اَلْإِفْکِ، وَ خَمَدَتْ نِیرَانُ اَلْکُفْرِ، وَ هَدَأَتْ دَعْوَهُ اَلْهَرْجِ، وَ اِسْتَوْسَقَ نِظَامُ اَلدِّینِ، فَأَنَّی حُرْتُمْ بَعْدَ اَلْبَیَانِ، وَ أَسْرَرْتُمْ بَعْدَ اَلْإِعْلاَنِ، وَ نَکَصْتُمْ بَعْدَ اَلْإِقْدَامِ، وَ أَشْرَکْتُمْ بَعْدَ اَلْإِیمَانِ أَ لا تُقاتِلُونَ قَوْماً نَکَثُوا أَیْمانَهُمْ وَ هَمُّوا بِإِخْراجِ اَلرَّسُولِ وَ هُمْ بَدَؤُکُمْ أَوَّلَ مَرَّهٍ أَ تَخْشَوْنَهُمْ فَاللّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَوْهُ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ أَلاَ قَدْ أَرَی أَنْ قَدْ أَخْلَدْتُمْ إِلَی اَلْخَفْضِ، وَ أَبْعَدْتُمْ مَنْ هُوَ أَحَقُّ بِالْبَسْطِ وَ اَلْقَبْضِ، وَ خَلَوْتُمْ بِالدَّعَهِ، وَ نَجَوْتُمْ مِنَ اَلضِّیقِ بِالسَّعَهِ ، فَمَجَجْتُمْ مَا وَعَیْتُمْ، وَ دَسَعْتُمُ اَلَّذِی تَسَوَّغْتُمْ، فَ: إِنْ تَکْفُرُوا أَنْتُمْ وَ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ جَمِیعاً فَإِنَّ اَللّهَ لَغَنِیٌّ حَمِیدٌ أَلاَ وَ قَدْ قُلْتُ مَا قُلْتُ عَلَی مَعْرِفَهٍ مِنِّی بِالْخَذْلَهِ اَلَّتِی خَامَرَتْکُمْ، وَ اَلْغَدْرَهِ اَلَّتِی اِسْتَشْعَرَتْهَا قُلُوبُکُمْ، وَ لَکِنَّهَا فَیْضَهُ اَلنَّفْسِ، وَ نَفْثَهُ اَلْغَیْظِ، وَ خَوْرُ اَلْقَنَا ، وَ بَثَّهُ اَلصَّدْرِ، وَ تَقْدِمَهُ اَلْحُجَّهِ، فَدُونَکُمُوهَا فَاحْتَقِبُوهَا دَبِرَهَ اَلظَّهْرِ، نَقِبَهَ اَلْخُفِّ، بَاقِیَهَ اَلْعَارِ، مَوْسُومَهً بِغَضَبِ اَللَّهِ وَ شَنَارِ اَلْأَبَدِ، مَوْصُولَهً بِ: نارُ اَللّهِ اَلْمُوقَدَهُ `اَلَّتِی تَطَّلِعُ عَلَی اَلْأَفْئِدَهِ فَبِعَیْنِ اَللَّهِ مَا تَفْعَلُونَ وَ سَیَعْلَمُ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ . وَ أَنَا اِبْنَهُ نَذِیرٍ لَکُمْ بَیْنَ یَدَیْ عَذابٍ شَدِیدٍ فَ: اِعْمَلُوا ... إِنّا عامِلُونَ وَ اِنْتَظِرُوا إِنّا مُنْتَظِرُونَ . فَأَجَابَهَا أَبُو بَکْرٍ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عُثْمَانَ فَقَالَ: یَا اِبْنَهَ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ! لَقَدْ کَانَ أَبُوکِ بِالْمُؤْمِنِینَ عَطُوفاً کَرِیماً، رَءُوفاً رَحِیماً، وَ عَلَی اَلْکَافِرِینَ عَذَاباً أَلِیماً، وَ عِقَاباً عَظِیماً، فَإِنْ عَزَوْنَاهُ وَجَدْنَاهُ أَبَاکِ دُونَ اَلنِّسَاءِ، وَ أَخًا لِبَعْلِکِ دُونَ اَلْأَخِلاَّءِ ، آثَرَهُ عَلَی کُلِّ حَمِیمٍ، وَ سَاعَدَهُ فِی کُلِّ أَمْرٍ جَسِیمٍ، لاَ یُحِبُّکُمْ إِلاَّ کُلُّ سَعِیدٍ، وَ لاَ یغضکم [یُبْغِضُکُمْ] إِلاَّ کُلُّ شَقِیٍّ ، فَأَنْتُمْ عِتْرَهُ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اَلطَّیِّبُونَ، وَ اَلْخِیَرَهُ اَلْمُنْتَجَبُونَ، عَلَی اَلْخَیْرِ أَدِلَّتُنَا، وَ إِلَی اَلْجَنَّهِ مَسَالِکُنَا، وَ أَنْتِ یَا خِیَرَهَ اَلنِّسَاءِ وَ اِبْنَهَ خَیْرِ اَلْأَنْبِیَاءِ صَادِقَهٌ فِی قَوْلِکِ، سَابِقَهٌ فِی وُفُورِ عَقْلِکِ، غَیْرُ مَرْدُودَهٍ عَنْ حَقِّکِ، وَ لاَ مَصْدُودَهٍ عَنْ صِدْقِکِ، وَ وَ اَللَّهِ مَا عَدَوْتُ رَأْیَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لاَ عَمِلْتُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ، وَ إِنَّ اَلرَّائِدَ لاَ یَکْذِبُ أَهْلَهُ، وَ إِنِّی أُشْهِدُ اَللَّهَ وَ کَفَی بِهِ شَهِیداً أَنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: نَحْنُ مَعَاشِرَ اَلْأَنْبِیَاءِ لاَ نُورِثُ ذَهَباً وَ لاَ فِضَّهً وَ لاَ دَاراً وَ لاَ عَقَاراً وَ إِنَّمَا نُورِثُ اَلْکُتُبَ وَ اَلْحِکْمَهَ وَ اَلْعِلْمَ وَ اَلنُّبُوَّهَ، وَ مَا کَانَ لَنَا مِنْ طُعْمَهٍ فَلِوَلِیِّ اَلْأَمْرِ بَعْدَنَا أَنْ یَحْکُمَ فِیهِ بِحُکْمِهِ، وَ قَدْ جَعَلْنَا مَا حَاوَلْتِهِ فِی اَلْکُرَاعِ وَ اَلسِّلاَحِ یُقَاتِلُ بِهِ اَلْمُسْلِمُونَ وَ یُجَاهِدُونَ اَلْکُفَّارَ ، وَ یُجَالِدُونَ اَلْمَرَدَهَ، ثُمَّ اَلْفُجَّارَ، وَ ذَلِکَ بِإِجْمَاعٍ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ ، لَمْ أَتَفَرَّدْ بِهِ وَحْدِی، وَ لَمْ أَسْتَبِدَّ بِمَا کَانَ اَلرَّأْیُ فِیهِ عِنْدِی، وَ هَذِهِ حَالِی وَ مَالِی هِیَ لَکِ وَ بَیْنَ یَدَیْکِ لاَ نَزْوِی عَنْکِ وَ لاَ نَدَّخِرُ دُونَکِ، وَ أَنْتِ سَیِّدَهُ أُمَّهِ أَبِیکِ، وَ اَلشَّجَرَهُ اَلطَّیِّبَهُ لِبَنِیکِ، لاَ یُدْفَعُ مَا لَکِ مِنْ فَضْلِکِ، وَ لاَ یُوضَعُ مِنْ فَرْعِکِ وَ أَصْلِکِ، حُکْمُکِ نَافِذٌ فِیمَا مَلَکَتْ یَدَایَ، فَهَلْ تَرَیْنَ أَنْ أُخَالِفَ فِی ذَلِکِ أَبَاکِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ؟!. فَقَالَتْ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ: سُبْحَانَ اَللَّهِ! مَا کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ کِتَابِ اَللَّهِ صَارِفاً ، وَ لاَ لِأَحْکَامِهِ مُخَالِفاً، بَلْ کَانَ یَتْبَعُ أَثَرَهُ، وَ یَقْفُو سُوَرَهُ، أَ فَتَجْمَعُونَ إِلَی اَلْغَدْرِ اِعْتِلاَلاً عَلَیْهِ بِالزُّورِ، وَ هَذَا بَعْدَ وَفَاتِهِ شَبِیهٌ بِمَا بُغِیَ لَهُ مِنَ اَلْغَوَائِلِ فِی حَیَاتِهِ، هَذَا کِتَابُ اَللَّهِ حَکَماً عَدْلاً ، وَ نَاطِقاً فَصْلاً، یَقُولُ: یَرِثُنِی وَ یَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ وَ وَرِثَ سُلَیْمانُ داوُدَ فَبَیَّنَ عَزَّ وَ جَلَّ فِیمَا وُزِّعَ عَلَیْهِ مِنَ اَلْأَقْسَاطِ، وَ شَرَعَ مِنَ اَلْفَرَائِضِ وَ اَلْمِیرَاثِ، وَ أَبَاحَ مِنْ حَظِّ اَلذُّکْرَانِ وَ اَلْإِنَاثِ مَا أَزَاحَ عِلَّهَ اَلْمُبْطِلِینَ، وَ أَزَالَ اَلتَّظَنِّیَ وَ اَلشُّبُهَاتِ فِی اَلْغَابِرِینَ، کَلاَّ! بَلْ سَوَّلَتْ لَکُمْ أَنْفُسُکُمْ أَمْراً فَصَبْرٌ جَمِیلٌ وَ اَللّهُ اَلْمُسْتَعانُ عَلی ما تَصِفُونَ . فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ : صَدَقَ اَللَّهُ وَ صَدَقَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَتْ اِبْنَتُهُ، أَنْتِ مَعْدِنُ اَلْحِکْمَهِ، وَ مَوْطِنُ اَلْهُدَی وَ اَلرَّحْمَهِ، وَ رُکْنُ اَلدِّینِ، وَ عَیْنُ اَلْحُجَّهِ، لاَ أُبَعِّدُ صَوَابَکِ، وَ لاَ أُنْکِرُ خِطَابَکِ، هَؤُلاَءِ اَلْمُسْلِمُونَ بَیْنِی وَ بَیْنَکِ قَلَّدُونِی مَا تَقَلَّدْتُ، وَ بِاتِّفَاقٍ مِنْهُمْ أَخَذْتُ مَا أَخَذْتُ، غَیْرَ مُکَابِرٍ وَ لاَ مُسْتَبِدٍّ وَ لاَ مُسْتَأْثِرٍ، وَ هُمْ بِذَلِکَ شُهُودٌ. فَالْتَفَتَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ اَلنَّاسَ وَ قَالَتْ: مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ! اَلْمُسْرِعَهَ إِلَی قِیلِ اَلْبَاطِلِ، اَلْمُغْضِیَهَ عَلَی اَلْفِعْلِ اَلْقَبِیحِ اَلْخَاسِرِ أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ اَلْقُرْآنَ أَمْ عَلی قُلُوبٍ أَقْفالُها ، کَلاَّ بَلْ رَانَ عَلَی قُلُوبِکُمْ، مَا أَسَأْتُمْ مِنْ أَعْمَالِکُمْ، فَأَخَذَ بِسَمْعِکُمْ وَ أَبْصَارِکُمْ، وَ لَبِئْسَ مَا تَأَوَّلْتُمْ، وَ سَاءَ مَا بِهِ أَشَرْتُمْ، وَ شَرَّ مَا مِنْهُ اِعْتَضَتُّمْ ، لَتَجِدُنَّ وَ اَللَّهِ مَحْمِلَهُ ثَقِیلاً، وَ غِبَّهُ وَبِیلاً، إِذَا کُشِفَ لَکُمُ اَلْغِطَاءُ، وَ بَانَ مَا وَرَاءَهُ اَلضَّرَّاءُ، وَ بَدَا لَکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَحْتَسِبُوُنَ وَ خَسِرَ هُنالِکَ اَلْمُبْطِلُونَ . ثُمَّ عَطَفَتْ عَلَی قَبْرِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَتْ: قَدْ کَانَ بَعْدَکَ أَنْبَاءٌ وَ هَنْبَثَهٌلَوْ کُنْتَ شَاهِدَهَا لَمْ تَکْبُرِ اَلْخَطْبُ إِنَّا فَقَدْنَاکَ فَقْدَ اَلْأَرْضِ وَابِلَهَاوَ اِخْتَلَّ قَوْمُکَ فَاشْهَدْهُمْ وَ قَدْ نَکَبُوا وَ کُلُّ أَهْلٍ لَهُ قُرْبَی وَ مَنْزِلَهٌ عِنْدَ اَلْإِلَهِ عَلَی اَلْأَدْنَیْنِ مُقْتَرِبٌ أَبْدَتْ رِجَالٌ لَنَا نَجْوَی صُدُورِهِمْلَمَّا مَضَیْتَ وَ حَالَتْ دُونَکَ اَلتُّرْبُ تَجَهَّمَتْنَا رِجَالٌ وَ اُسْتُخِفَّ بِنَالَمَّا فُقِدْتَ وَ کُلُّ اَلْأَرْضِ مُغْتَصَبٌ وَ کُنْتَ بَدْراً وَ نُوراً یُسْتَضَاءُ بِهِعَلَیْکَ تَنْزِلُ مِنْ ذِی اَلْعِزَّهِ اَلْکُتُبُ وَ کَانَ جِبْرِیلُ بِالْآیَاتِ یُؤْنِسُنَافَقَدْ فُقِدْتَ فَکُلُّ اَلْخَیْرِ مُحْتَجَبٌ فَلَیْتَ قَبْلَکَ کَانَ اَلْمَوْتُ صَادَفَنَالَمَّا مَضَیْتَ وَ حَالَتْ دُونَکَ اَلْکُثُبُ إِنَّا رُزِینَا بِمَا لَمْ یُرْزَ ذُو شَجَنٍمِنَ اَلْبَرِیَّهِ لاَ عَجَمٌ وَ لاَ عَرَبٌ ثُمَّ اِنْکَفَأَتْ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ - وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَتَوَقَّعُ رُجُوعَهَا إِلَیْهِ وَ یَتَطَلَّعُ طُلُوعَهَا عَلَیْهِ - فَلَمَّا اِسْتَقَرَّتْ بِهَا اَلدَّارُ، قَالَتْ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَا اِبْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمُ : اِشْتَمَلْتَ شَمْلَهَ اَلْجَنِینِ، وَ قَعَدْتَ حُجْرَهَ اَلظَّنِینِ، نَقَضْتَ قَادِمَهَ اَلْأَجْدَلِ، فَخَانَکَ رِیشُ اَلْأَعْزَلِ، هَذَا اِبْنُ أَبِی قُحَافَهَ یَبْتَزُّنِی نَحِیلَهَ أَبِی وَ بُلْغَهَ اِبْنَیَّ، لَقَدْ أَجْهَرَ فِی خِصَامِی، وَ أَلْفَیْتُهُ أَلَدَّ فِی کَلاَمِی، حَتَّی حَبَسَتْنِی قَیْلَهٌ نَصْرَهَا، وَ اَلْمُهَاجِرَهُ وَصْلَهَا، وَ غَضَّتِ اَلْجَمَاعَهُ دُونِی طَرْفَهَا، فَلاَ دَافِعَ وَ لاَ مَانِعَ، خَرَجْتُ کَاظِمَهً، وَ عُدْتُ رَاغِمَهً، أَضْرَعْتَ خَدَّکَ یَوْمَ أَضَعْتَ حَدَّکَ، اِفْتَرَسَتِ اَلذِّئَابُ وَ اِفْتَرَشْتَ اَلتُّرَابَ، مَا کَفَفْتَ قَائِلاً، وَ لاَ أَغْنَیْتَ بَاطِلاً ، وَ لاَ خِیَارَ لِی، لَیْتَنِی مِتُّ قَبْلَ هَنِیئَتِی ، وَ دُونَ زَلَّتِی ، عَذِیرِی اَللَّهُ مِنْکَ عَادِیاً، وَ مِنْکَ حَامِیاً، وَیْلاَیَ! فِی کُلِّ شَارِقٍ ، مَاتَ اَلْعَمَدُ، وَ وَهَتِ اَلْعَضُدُ، شَکْوَایَ إِلَی أَبِی، وَ عَدْوَایَ إِلَی رَبِّی، اَللَّهُمَّ أَنْتَ أَشَدُّ قُوَّهً وَ حَوْلاً، وَ أَحَدُّ بَأْساً وَ تَنْکِیلاً. فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لاَ وَیْلَ عَلَیْکِ ، اَلْوَیْلُ لِشَانِئِکِ، نَهْنِهِی عَنْ وَجْدِکِ یَا اِبْنَهَ اَلصَّفْوَهِ، وَ بَقِیَّهَ اَلنُّبُوَّهِ، فَمَا وَنَیْتُ عَنْ دِینِی، وَ لاَ أَخْطَأْتُ مَقْدُورِی، فَإِنْ کُنْتِ تُرِیدِینَ اَلْبُلْغَهَ، فَرِزْقُکِ مَضْمُونٌ، وَ کَفِیلُکِ مَأْمُونٌ، وَ مَا أُعِدَّ لَکِ أَفْضَلُ مِمَّا قُطِعَ عَنْکِ، فَاحْتَسِبِی اَللَّهَ. فَقَالَتْ: حَسْبِیَ اَللَّهُ وَ أَمْسَکَتْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 220 )
ص : 4743
وَ مِنْ غَیْرِ کِتَابِ اَلْأَوَائِلِ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أَذِنَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی لِقَاءِ عَمْرِو بْنِ عَبْدِ وُدَ وَ خَرَجَ إِلَیْهِ قَالَ اَلنَّبِیُّ بَرَزَ اَلْإِیمَانُ کُلُّهُ إِلَی اَلشِّرْکِ کُلِّهِ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 60 )
ص : 4744
و روی عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام-: وَ إِذَا اَلْمَوْؤُدَهُ سُئِلَتْ `بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 146 )
ص : 4745
2288-4 الکافی ،1/8/108/2 عنه عن ابن فضال قال سمعت أبا الحسن علیه السّلام یقول: ما التقت فئتان قط إلا نصر أعظمهما عفوا.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 441 )
ص : 4746
وَ فِی اَلْبَصَائِرِ ، وَ اَلْإِخْتِصَاصِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ کَرَّامٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ طَلْحَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْوَزَغِ فَقَالَ هُوَ رِجْسٌ وَ هُوَ مَسْخٌ فَإِذَا قَتَلْتَهُ فَاغْتَسِلْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 67 )
ص : 4747
عبد اللّه بن جعفر الحمیری : عن موسی بن جعفر البغدادی ، عن الوشّاء ، عن علی بن أبی حمزه ، قال: سمعت أبا الحسن موسی - علیه السلام - یقول: لا و اللّه لا یری أبو جعفر [الدوانیقی] بیت اللّه أبدا، فقدمت الکوفه فأخبرت أصحابنا، فلم نلبث أن خرج، فلمّا بلغ [ الکوفه] قال لی أصحابنا فی ذلک، فقلت: لا و اللّه، لا یری بیت اللّه أبدا، فلمّا صار إلی البستان اجتمعوا أیضا إلیّ [فقالوا:] بقی بعد هذا شیء؟! قلت: لا و اللّه لا یری بیت اللّه أبدا، فلمّا نزل بئر میمون أتیت أیا الحسن - علیه السلام - فوجدته فی المحراب قد سجد فأطال السجود، ثمّ رفع رأسه إلیّ فقال : اخرج فانظر ما یقول الناس، فخرجت فسمعت الواعیه علی أبی جعفر ، فرجعت فأخبرته، فقال: اللّه أکبر، ما کان لیری بیت اللّه أبدا .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 284 )
ص : 4748
حَدَّثَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنِی یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رِبْعِیٍّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْجَارُودِ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَلْعِلْمَ اَلَّذِی هَبَطَ مَعَ آدَمَ لَمْ یُرْفَعْ وَ إِنَّ اَلْعِلْمَ یُتَوَارَثُ وَ مَا یَمُوتُ مِنَّا عَالِمٌ حَتَّی یُخْلِفَهُ مِنْ أَهْلِهِ مَنْ یَعْلَمُ عِلْمَهُ أَوْ مَا شَاءَ اَللَّهُ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 114 )
ص : 4749
وَ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَخِیهِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أُلْهِمَ اَلاِسْتِرْجَاعَ عِنْدَ اَلْمُصِیبَهِ وَجَبَتْ لَهُ اَلْجَنَّهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 248 )
ص : 4750
21523-13 ( الکافی 376:5) محمد ، عن أحمد ، عن البزنطی ، عن الحسین بن خالد و علی ، عن أبیه ، عن عمرو بن عثمان الخزاز ، عن رجل ، عن الحسین بن خالد قال: سألت أبا الحسن علیه السّلام عن مهر السنه کیف صار خمسمائه درهم فقال "إن اللّه تبارک و تعالی أوجب علی نفسه أن لا یکبره مؤمن مائه تکبیره و یسبحه مائه تسبیحه و یحمده مائه تحمیده و یهلله مائه تهلیله و یصلی علی محمد و آله صلی اللّه علیه و آله مائه مره ثم یقول: اللهم زوجنی من الحور العین، إلا زوجه اللّه حوراء عیناء، و جعل ذلک مهرها، ثم أوحی اللّه إلی نبیه صلّی اللّه علیه و آله أن یسن مهور المؤمنات خمسمائه درهم، ففعل ذلک رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ، و أیما مؤمن خطب إلی أخیه حرمته فبذل خمسمائه درهم فلم یزوجه فقد عقه و استحق من اللّه أن لا یزوجه حوراء" .
( الوافی , جلد 21 , صفحه 452 )
ص : 4751
1892-7 الکافی ،1/5/421/2 العده عن البرقی عن ابن فضال عن أبی جمیله عن محمد الحلبی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إن القلب لیتخلخل فی الجوف و یطلب الحق فإذا أصابه اطمأن و قر ثم تلا أبو عبد اللّه علیه السّلام فَمَنْ یُرِدِ اَللّهُ أَنْ یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ إلی قوله کَأَنَّما یَصَّعَّدُ فِی اَلسَّماءِ .
( الوافی , جلد 4 , صفحه 247 )
ص : 4752
وَ عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ: قَالَ لِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ یَا جَابِرُ إِنِّی لَمَحْزُونٌ وَ إِنِّی لَمُشْتَغِلُ اَلْقَلْبِ قُلْتُ وَ مَا حَزَنَکَ وَ مَا شَغَلَ قَلْبَکَ قَالَ یَا جَابِرُ إِنَّهُ مَنْ دَخَلَ قَلْبَهُ صَافِی خَالِصِ دِینِ اَللَّهِ شَغَلَهُ عَمَّا سِوَاهُ یَا جَابِرُ مَا اَلدُّنْیَا وَ مَا عَسَی أَنْ یَکُونَ إِنْ هُوَ إِلاَّ مَرْکَبٌ رَکِبْتَهُ أَوْ ثَوْبٌ لَبِسْتَهُ أَوِ اِمْرَأَهٌ أَصَبْتَهَا یَا جَابِرُ إِنَّ اَلْمُؤْمِنِینَ لَمْ یَطْمَئِنُّوا إِلَی اَلدُّنْیَا لِبَقَاءٍ فِیهَا وَ لَمْ یَأْمَنُوا قُدُومَ اَلْآخِرَهِ عَلَیْهِمْ وَ لَمْ یُصِمَّهُمْ عَنْ ذِکْرِ اَللَّهِ مَا سَمِعُوا بِآذَانِهِمْ مِنَ اَلْفِتْنَهِ وَ لَمْ یُعْمِهِمْ عَنْ نُورِ اَللَّهِ مَا رَأَوْا بِأَعْیُنِهِمْ مِنَ اَلزِّینَهِ فَفَازُوا بِثَوَابِ اَلْأَبْرَارِ وَ إِنَّ أَهْلَ اَلتَّقْوَی أَیْسَرُ أَهْلِ اَلدُّنْیَا مَئُونَهً وَ أَکْثَرُهُمْ لَکَ مَعُونَهً إِنْ نَسِیتَ ذَکَّرُوکَ وَ إِنْ ذَکَرْتَ أَعَانُوکَ قَوَّالِینَ بِحَقِّ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَوَّامِینَ بِأَمْرِ اَللَّهِ قَطَعُوا مَحَبَّتَهُمْ لِمَحَبَّهِ رَبِّهِمْ وَ نَظَرُوا إِلَی اَللَّهِ وَ إِلَی مَحَبَّتِهِ بِقُلُوبِهِمْ وَ تَوَحَّشُوا مِنَ اَلدُّنْیَا بِطَاعَهِ مَلِیکِهِمْ وَ عَلِمُوا أَنَّ ذَلِکَ مَنْظُورٌ إِلَیْهِ مِنْ شَأْنِهِمْ فَأَنْزِلِ اَلدُّنْیَا بِمَنْزِلٍ نَزَلْتَ بِهِ وَ اِرْتَحَلْتَ عَنْهُ أَوْ کَمَالٍ أَصَبْتَهُ فِی مَنَامِکَ فَاسْتَیْقَظْتَ وَ لَیْسَ مَعَکَ مِنْهُ شَیْءٌ اِحْفَظِ اَللَّهَ مَا اِسْتَرْعَاکَ مِنْ دِینِهِ وَ حِکْمَتِهِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 121 )
و مرویست از جابر جعفی که گفت: گفت بمن محمد بن علی (علیه السّلام) که أی جابر من محزون و اندوهناکم و من اشتغال قلب دارم، گفتم بچه چیز است حزن و شغل قلب تو؟ فرمود که: أی جابر کسی که در آورد در دل خود صافی خالص دین الهی را بازمی دارد او را از ما سوای او، ای جابر نیست دنیا و نشاید که باشد او مگر مرکبی که بآن سوارشدۀ، یا جامۀ که آن را پوشیدۀ، یا زنی که باو رسیدۀ، أی جابر مؤمنان اطمینان نمییابند بدنیا از جهت باقی بودن در او، و ایمن نمی نشینند از آمدن آخرت بر ایشانو گوش نمیگیرند از ذکر الهی آنچه شنیدند بگوشهای خود از فتنه، و چشم نمیپوشانند از نور الهی آنچه دیدند بچشمهای خود از زینت، پس ایشان فائز میگردند بثواب ابرار و بدرستی که أهل تقوی أیسر أهل دنیااند از روی مئونت، و اکثر ایشانند از روی معونت، یعنی اهل تقوی دنیا را آسانتر میگذرانند از اهل دنیا و معاونت و امداد اهل تقوی بیشتر است از اهل دنیا، اگر فراموش کردی حقی را بیاد تو میدهند، و اگر بیاد تو هست اعانت میکنند ترا، گویندگانند بامر اللّه، قطع کرده اند محبت خود را از دنیا از جهت محبت پروردگار، و نظر میکنند بدیدۀ دل بجانب حق و بسوی محبت کردگار، و کناره کرده اند از دنیا بواسطۀ طاعت ملک جبار، و میدانند که این حال منظور نظر ذو الجلالست، و فرود آر دنیا را بمنزلی که نزول کنی زمانی و از آنجا بار کنی، یا همچو مالی که در خواب دیده باشی که بدست تو درآمده و چون بیدار شوی چیزی با تو نباشد از آن مال، نگاه دار جانب حق را که نگاه داشت کرده ترا از دین و حکمت خود.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 325 )
ص : 4753
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالاً وَ إِدْبَاراً، وَ نَشَاطاً وَ فُتُوراً، فَإِذَا أَقْبَلَتْ أَبْصَرَتْ وَ فَهِمَتْ، وَ إِذَا أَدْبَرَتْ کَلَّتْ وَ مَلَّتْ. فَخُذُوهَا عِنْدَ إِقْبَالِهَا وَ نَشَاطِهَا، وَ اُتْرُکُوهَا عِنْدَ إِدْبَارِهَا وَ فُتُورِهَا .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 129 )
ص : 4754
قَالَ أَبُو ذَرٍّ : أَصْبَحْتُ أَشْکُرُ رَبِّی وَ أَشْکُو نَفْسِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 307 )
ابو ذر گفت:صبح کردم شاکر پروردگارم و شاکی از خودم.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 198 )
ص : 4755
اَلْکَافِی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ سَعِیدِ بْنِ جَنَاحٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا خَلَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَلْقاً أَصْغَرَ مِنَ اَلْبَعُوضِ وَ اَلْجِرْجِسُ أَصْغَرُ مِنَ اَلْبَعُوضِ وَ اَلَّذِی نُسَمِّیهِ نَحْنُ اَلْوَلَعَ أَصْغَرُ مِنَ اَلْجِرْجِسِ وَ مَا فِی اَلْفِیلِ شَیْءٌ إِلاَّ وَ فِیهِ مِثْلُهُ وَ فُضِّلَ عَلَی اَلْفِیلِ بِالْجَنَاحَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 319 )
10-در کافی-248-روضه:بسندش از امام ششم علیه السّلام که خدا عز و جل چیزی خردتر از پشه نیافریده و جرجس خردتر پشه است و آنکه ما او را ولع خوانیم خردتر از جرجس است و عضوی در فیل نباشد جز که در آن هست و دو بال از فیل بیشتر دارد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 240 )
ص : 4756
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ اَلطَّیَالِسِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی کَفَّارَهِ اَلطَّمْثِ أَنَّهُ یَتَصَدَّقُ إِذَا کَانَ فِی أَوَّلِهِ بِدِینَارٍ وَ فِی وَسَطِهِ نِصْفِ دِینَارٍ وَ فِی آخِرِهِ رُبُعِ دِینَارٍ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ مَا یُکَفِّرُ قَالَ فَلْیَتَصَدَّقْ عَلَی مِسْکِینٍ وَاحِدٍ وَ إِلاَّ اِسْتَغْفَرَ اَللَّهَ وَ لاَ یَعُودُ فَإِنَّ اَلاِسْتِغْفَارَ تَوْبَهٌ وَ کَفَّارَهٌ لِکُلِّ مَنْ لَمْ یَجِدِ اَلسَّبِیلَ إِلَی شَیْءٍ مِنَ اَلْکَفَّارَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 327 )
ص : 4757
سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ کَتَبَ عَلِیُّ بْنُ أَسْبَاطٍ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی أَمْرِ بَنَاتِهِ وَ أَنَّهُ لاَ یَجِدُ أَحَداً مِثْلَهُ فَکَتَبَ إِلَیْهِ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَهِمْتُ مَا ذَکَرْتَ مِنْ أَمْرِ بَنَاتِکَ وَ أَنَّکَ لاَ تَجِدُ أَحَداً مِثْلَکَ فَلاَ تَنْظُرْ فِی ذَلِکَ رَحِمَکَ اَللَّهُ فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ إِذَا جَاءَکُمْ مَنْ تَرْضَوْنَ خُلُقَهُ وَ دِینَهُ فَزَوِّجُوهُ «إِلاّ تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَهٌ فِی اَلْأَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ» .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 347 )
2 - علی بن مهزیار گوید: علی بن اسباط در مورد ازدواج دخترانش و این که کسی همانند و هم شأن خود را نمی یابد به امام جواد علیه السّلام نامه نوشت.
حضرتش مرقوم فرمود: آن چه در مورد ازدواج دخترانت نوشتی و این که کسی همانند و هم شأن خودت را نمی یابی دریافتم. خدا تو را بیامرزد، در این مورد درنگ مکن؛ چون رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: اگر کسی نزد شما آمد که اخلاق و دین داری اش را پسندیدید،(دختر را به) ازدواج او درآورید؛ اگر این کار را نکنید، در زمین فتنه و فاسدی بزرگ پدیدار می شود».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 150 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 47 )
ص : 4758
شا، [الإرشاد] ، عَلِیُّ بْنُ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: سَنُرِیهِمْ آیاتِنا فِی اَلْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ قَالَ اَلْفِتَنَ فِی آفَاقِ اَلْأَرْضِ وَ اَلْمَسْخَ فِی أَعْدَاءِ اَلْحَقِّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 221 )
ص : 4759
و بإسناده إلی سدیر: عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: من أحبّ أن یمشی مشی الکرام الکاتبین، فلیمش جنبی السّریر.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 170 )
ص : 4760
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: هِیَ اِمْرَأَتُهُ لاَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا حَتَّی یُوقَفَ وَ إِنْ أَمْسَکَهَا سَنَهً وَ لَیْسَ لِلْمَرْأَهِ قَوْلٌ فِی اَلْأَرْبَعَهِ اَلْأَشْهُرِ فَإِنْ مَضَتْ أَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ قَبْلَ أَنْ یَمَسَّهَا فَمَا سَکَتَتْ وَ رَضِیَتْ فَهُوَ فِی حِلٍّ وَ سَعَهٍ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 402 )
ص : 4761
و فی تفسیر العیّاشیّ : عن أبی بکر الحضرمیّ ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: لمّا نزلت هذه الآیه: وَ اَلَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً جئن النّساء اتجاه رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله . و قلن: لا نصیر. فقال لهنّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله : کانت إحداکن إذا مات زوجها أخذت بعره. فألقتها خلفها فی دویرها فی خدرها. ثمّ قعدت. فإذا کان مثل ذلک الیوم من الحول، أخذتها، ففتّتها، ثمّ اکتحلت منها، ثمّ تزوّجت. فوضع اللّه عنکنّ ثمانیه أشهر.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 357 )
ص : 4762
وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: قِیلَ لَهُ، وَ أَنَا عِنْدَهُ: إِنَّ سَالِمَ بْنَ حَفْصَهَ یَرْوِی عَنْکَ: أَنَّکَ تَکَلَّمُ عَلَی سَبْعِینَ وَجْهاً لَکَ مِنْهَا اَلْمَخْرَجُ؟ فَقَالَ: «مَا یُرِیدُ سَالِمٌ مِنِّی، أَ یُرِیدُ أَنْ أَجِیءَ بِالْمَلاَئِکَهِ، فَوَ اَللَّهِ مَا جَاءَ بِهِمُ اَلنَّبِیُّونَ، وَ لَقَدْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ : إِنِّی سَقِیمٌ . وَ وَ اَللَّهِ مَا کَانَ سَقِیماً، وَ مَا کَذَبَ، وَ لَقَدْ قَالَ: بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ . وَ مَا فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ، وَ مَا کَذَبَ، وَ لَقَدْ قَالَ یُوسُفُ : أَیَّتُهَا اَلْعِیرُ إِنَّکُمْ لَسارِقُونَ . وَ اَللَّهِ مَا کَانُوا سَرَقُوا، وَ مَا کَذَبَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 183 )
ص : 4763
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ مَرَّ فِی غَزْوَهِ تَبُوکَ بِشَابٍّ جَلَدٍ یَسُوقُ أَبْعِرَهً سِمَاناً فَقَالَ أَصْحَابُهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ لَوْ کَانَتْ قُوَّهُ هَذَا وَ جَلَدُهُ وَ سِمَنُ أَبْعِرَتِهِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ لَکَانَ أَحْسَنَ فَدَعَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَ رَأَیْتَ أَبْعِرَتَکَ هَذِهِ أَیَّ شَیْءٍ تُعَالِجُ عَلَیْهَا فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ لِی زَوْجَهٌ وَ عِیَالٌ فَأَنَا أَکْسِبُ بِهَا مَا أُنْفِقُهُ عَلَی عِیَالِی وَ أَکُفُّهُمْ عَنِ اَلنَّاسِ وَ أَقْضِی دَیْناً عَلَیَّ قَالَ لَعَلَّ غَیْرَ ذَلِکَ قَالَ لاَ فَلَمَّا اِنْصَرَفَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَئِنْ کَانَ صَادِقاً إِنَّ لَهُ لَأَجْراً مِثْلَ أَجْرِ اَلْغَازِی وَ أَجْرِ اَلْحَاجِّ وَ أَجْرِ اَلْمُعْتَمِرِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 8 )
ص : 4764
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ فَرَضَ لِلْفُقَرَاءِ فِی أَمْوَالِ اَلْأَغْنِیَاءِ مَا یَکْتَفُونَ بِهِ فَلَوْ عَلِمَ أَنَّ اَلَّذِی فَرَضَ لَهُمْ لاَ یَکْفِیهِمْ لَزَادَهُمْ وَ إِنَّمَا یُؤْتَی اَلْفُقَرَاءُ فِیمَا أُتُوا مِنْ مَنْعِ مَنْ یَمْنَعُهُمْ حُقُوقَهُمْ لاَ مِنَ اَلْفَرِیضَهِ لَهُمْ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 8 )
ص : 4765
السیّد الأجلّ السیّد الرضی فی کتاب المناقب الفاخره فی العتره الطاهره: قال: قال القاضی الأمین أبو عبد اللّه محمّد بن علی بن محمّد الجلابی المغازلی قال: حدّثنا أبی - رحمه اللّه - قال: أخبرنا أبو عبد اللّه الحسین بن الحسن بن علی بن محمّد بن مخلد، عن جعفر بن حفص، عن سواد بن محمّد، عن عبد اللّه بن نجیح، عن محمّد بن مسلم البطائحی، عن محمّد بن یحیی الأنصاری، عن عمّه حارثه، عن زید بن عبد اللّه بن مسعود، عن أبیه، قال: دخلت یوما علی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فقلت: یا رسول اللّه أرنی الحق حتّی أتبعه. فقال - صلّی اللّه علیه و آله-: یا بن مسعود لج إلی المخدع، فولجت فرأیت أمیر المؤمنین - علیه السلام - راکعا و ساجدا و هو یقول عقیب صلواته: اللّهمّ بحرمه محمّد عبدک و رسولک اغفر للخاطئین من شیعتی. قال ابن مسعود: فخرجت لأخبر رسول اللّه بذلک، فوجدته راکعا و ساجدا و هو یقول: اللّهمّ بحرمه عبدک علیّ اغفر للعاصین من أمّتی. قال ابن مسعود: فأخذنی هلع حتّی غشی علیّ، فرفع النبی رأسه و قال: یا ابن مسعود أکفر بعد ایمان؟ فقلت: معاذ اللّه، و لکنی رأیت علیا یسأل اللّه تعالی بک و أنت تسأل اللّه تعالی به، (و لم أدر أیّکما اکرم علی اللّه) . فقال: یا بن مسعود إن اللّه تعالی خلقنی و علیّا و الحسن و الحسین من نور عظمته قبل الخلق بألفی عام حین لا تسبیح و لا تقدیس، (و فتق نوری فخلق منه السماوات و الأرض، و أنا أفضل من السماوات و الأرض. و فتق نور علیّ فخلق منه العرش و الکرسی، و علیّ أفضل من العرش و الکرسی) . و فتق نور الحسن فخلق منه اللوح و القلم، و الحسن أفضل من اللوح و القلم. و فتق نور الحسین فخلق منه الجنان و الحور العین، و الحسین أفضل منها، فاظلمت المشارق و المغارب فشکت الملائکه إلی اللّه عزّ و جلّ الظلمه و قالت: اللّهمّ بحقّ هؤلاء الأشباح الذین خلقت ألاّ ما فرجت عنا من هذه الظلمه. فخلق اللّه عزّ و جلّ روحا و قرنها بأخری فخلق منها نورا، ثمّ أضاف النور إلی الروح فخلق منها الزهراء - علیها السلام-، فمن ذلک سمیت الزهراء فأضاء منها المشرق و المغرب. یا بن مسعود إذا کان یوم القیامه یقول اللّه عزّ و جلّ لی و لعلیّ: أدخلا الجنّه من شئتما و أدخلا النّار من شئتما و ذلک قوله تعالی: أَلْقِیا فِی جَهَنَّمَ کُلَّ کَفّارٍ عَنِیدٍ ، فالکفّار من جحد نبوتی، و العنید من عاند علیا و أهل بیته و شیعته .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 219 )
ص : 4766
اَلتَّجْرِبَهُ تُثْمِرُ اَلاِعْتِبَارَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 59 )
ص : 4767
و: روی عن أبی عبد اللّه الصّادق علیه السلام أنّه سأله محمّد الحلبیّ فقال له: هل رأی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ربّه؟ قال: نعم رآه بقلبه، فأما ربّنا جلّ جلاله فلا تدرکه أبصار الناظرین، و لا تحیط به أسماع السامعین.
( أمالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد) , جلد 1 , صفحه 149 )
ص : 4768
عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ قَالَ: وَجَّهَ زُرَارَهَ اِبْنَهُ عُبَیْداً إِلَی اَلْمَدِینَهِ یَسْتَخْبِرُ لَهُ خَبَرَ أَبِی اَلْحَسَنِ وَ عَبْدِ اَللَّهِ ، فَمَاتَ قَبْلَ أَنْ یَرْجِعَ إِلَیْهِ عُبَیْدٌ اِبْنُهُ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عُمَیْرٍ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ حَکِیمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ ، فَذَکَرْتُ لَهُ زُرَارَهَ وَ تَوْجِیهَ اِبْنِهِ عُبَیْداً إِلَی اَلْمَدِینَهِ فَقَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنِّی لَأَرْجُو أَنْ یَکُونَ زُرَارَهُ مِمَّنْ قَالَ اَللَّهُ « وَ مَنْ یَخْرُجْ مِنْ بَیْتِهِ مُهاجِراً إِلَی اَللّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ یُدْرِکْهُ اَلْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَی اَللّهِ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 270 )
ص : 4769
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِنَّ بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلصَّفَا قُبُورَ سَبْعِینَ نَبِیّاً مَا مَاتُوا إِلاَّ بِضُرِّ اَلْجُوعِ وَ اَلْقَمْلِ.
( المناقب , جلد 1 , صفحه 219 )
ص : 4770
"وَ فِی مَفَاتِحِ اَلْغَیْبِ : أَنَّهُ مَنْ کَتَبَ لَفْظَهَ بِسْمِ اَللَّهِ عَلَی بَابِهِ اَلْخَارِجِ أَمِنَ مِنَ اَلْهَلاَکِ وَ إِنْ کَانَ کَافِراً وَ ذَکَرَ أَنَّ فِرْعَوْنَ لَمْ یُهْلِکْهُ اَللَّهُ سَرِیعاً وَ أَمْهَلَهُ مَعَ اِدِّعَائِهِ اَلرُّبُوبِیَّهَ لِأَنَّهُ کَتَبَ بِسْمِ اَللَّهِ عَلَی بَابِهِ اَلْخَارِجِ وَ أَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی إِلَی مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا أَرَادَ سُرْعَهَ هَلاَکِهِ أَنْتَ تَنْظُرُ إِلَی کُفْرِهِ وَ أَنَا أَنْظُرُ إِلَی مَا کَتَبَهُ عَلَی بَابِهِ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 246 )
ص : 4771
9245-10 الکافی ،1/4/528/3 و فی روایه أخری عنه : إلا أن تطیب نفسک أن تزکیه من ربحک قال و سألته عن الرجل یربح فی السنه خمسمائه و ستمائه و سبعمائه هی نفقته و أصل المال مضاربه قال لیس علیه فی الربح زکاه.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 106 )
ص : 4772
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ (عَنْ رَجُلٍ) تَکَارَی دَابَّهً إِلَی مَکَانٍ مَعْلُومٍ فَنَفَقَتِ اَلدَّابَّهُ قَالَ إِنْ کَانَ جَازَ اَلشَّرْطَ فَهُوَ ضَامِنٌ وَ إِنْ دَخَلَ وَادِیاً لَمْ یُوثِقْهَا فَهُوَ ضَامِنٌ وَ إِنْ سَقَطَتْ فِی بِئْرٍ فَهُوَ ضَامِنٌ لِأَنَّهُ لَمْ یَسْتَوْثِقْ مِنْهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 121 )
ص : 4773
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ رَوَّعَ مُؤْمِناً بِسُلْطَانٍ لِیُصِیبَهُ مِنْهُ مَکْرُوهٌ فَأَصَابَهُ فَهُوَ مَعَ فِرْعَوْنَ وَ آلِ فِرْعَوْنَ فِی اَلنَّارِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 209 )
ص : 4774
وَ رَوَوْا: أَنَّهُ أُتِیَ بِحَامِلٍ قَدْ زَنَتْ فَأَمَرَ بِرَجْمِهَا فَقَالَ لَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَبْ لَکَ سَبِیلٌ عَلَیْهَا أَیُّ سَبِیلٍ لَکَ عَلَی مَا فِی بَطْنِهَا وَ اَللَّهُ تَعَالَی یَقُولُ وَ لا تَزِرُ وازِرَهٌ وِزْرَ أُخْری فَقَالَ عُمَرُ لاَ عِشْتُ لِمُعْضِلَهٍ لاَ یَکُونُ لَهَا أَبُو حَسَنٍ ثُمَّ قَالَ فَمَا أَصْنَعُ بِهَا قَالَ اِحْتَطْ عَلَیْهَا حَتَّی تَلِدَ فَإِذَا وَلَدَتْ وَ وَجَدْتَ لِوَلَدِهَا مَنْ یَکْفُلُهُ فَأَقِمِ اَلْحَدَّ عَلَیْهَا فَسُرِّیَ بِذَلِکَ عَنْ عُمَرَ وَ عَوَّلَ فِی اَلْحُکْمِ بِهِ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 1 , صفحه 204 )
و روایت شده که زنی باردار و حامله را که زنا داده بود بنزد عمر آوردند،عمر دستور داد آن زن را سنگسار کنند،امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:گیرم که تو بر این زن تسلط داری(که بواسطۀ زنا سنگسارش کنی)پس چه تسلطی بر آن کودکی که در شکم او است داری؟در صورتی که خدای تعالی فرماید: «و بر ندارد گنه باری بار دیگری را»(سورۀ فاطر آیۀ 18)پس عمر گفت:زنده نباشم برای هیچ امر دشواری که ابو الحسن(علی علیه السّلام)در آن نباشد. سپس گفت:پس با او چه بکنم؟فرمود:او را نگهدار تا بزاید،و چون زائید و برای سرپرستی فرزندش کسی را پیدا کرد آنگاه او را حد بزن،با این دستور اندوه عمر در بارۀ آن زن بر طرف شد،و در جاری ساختن حکم بر آن زن بفرمان امیر المؤمنین علیه السّلام گردن نهاد.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 1 , ص 194 )
ص : 4775
مَنْ کَثُرَ نِفَاقُهُ لَمْ یُعْرَفْ وِفَاقُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 443 )
ص : 4776
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْعَسَلُ شِفَاءٌ- وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا اِسْتَشْفَی اَلْمَرِیضُ بِمِثْلِ شُرْبِ اَلْعَسَلِ- وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 148 )
ص : 4777
وَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ هَذِهِ اَلْآیَهِ فَقُلْتُ کَیْفَ صَلاَهُ اَللَّهِ عَلَی رَسُولِهِ فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ تَزْکِیَتُهُ لَهُ فِی اَلسَّمَاوَاتِ اَلْعُلَی فَقُلْتُ قَدْ عَرَفْتُ صَلاَتَنَا عَلَیْهِ فَکَیْفَ اَلتَّسْلِیمُ فَقَالَ هُوَ اَلتَّسْلِیمُ لَهُ فِی اَلْأُمُورِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 19 )
ص : 4778
حِرْزٌ آخَرُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِرِوَایَهٍ أُخْرَی: بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِاسْمِکَ وَ کَلِمَاتِکَ اَلتَّامَّهِ مِنْ شَرِّ اَلسَّامَّهِ وَ اَلْهَامَّهِ وَ أَعُوذُ بِاسْمِکَ وَ کَلِمَاتِکَ اَلتَّامَّهِ مِنْ شَرِّ عَذَابِکَ وَ شَرِّ عِبَادِکَ وَ أَعُوذُ بِاسْمِکَ وَ کَلِمَاتِکَ اَلتَّامَّهِ مِنْ شَرِّ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ وَ کَلِمَاتِکَ اَلتَّامَّهِ مِنْ خَیْرِ مَا تُعْطِی وَ مَا تُسْأَلُ وَ خَیْرِ مَا تُخْفِی وَ مَا تُبْدِی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِاسْمِکَ وَ کَلِمَاتِکَ اَلتَّامَّهِ مِنْ شَرِّ مَا یَجْرِی بِهِ اَللَّیْلُ وَ اَلنَّهَارُ إِنَّ رَبِّیَ اَللَّهُ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ مَا شَاءَ اَللَّهُ کَانَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّی لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ وَ أَنْتَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ مَا شَاءَ اَللَّهُ کَانَ وَ مَا لَمْ یَشَأْ لَمْ یَکُنْ أَعْلَمُ أَنَّ اَللّهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ أَنَّ اَللّهَ قَدْ أَحاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ عِلْماً وَ أَحْصی کُلَّ شَیْءٍ عَدَداً اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ نَفْسِی وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّهٍ أَنْتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها إِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 91 , صفحه 209 )
ص : 4779
70 - مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: اَلْخُلُقُ مِنْحَهٌ یَمْنَحُهَا اَللَّهُ مَنْ شَاءَ مِنْ خَلْقِهِ فَمِنْهُ سَجِیَّهٌ وَ مِنْهُ بِنِیَّهٍ فَقُلْتُ فَأَیُّهُمَا أَفْضَلُ قَالَ صَاحِبُ اَلنِّیَّهِ أَفْضَلُ فَإِنَّ صَاحِبَ اَلسَّجِیَّهِ هُوَ اَلْمَجْبُورُ عَلَی اَلْأَمْرِ اَلَّذِی لاَ یَسْتَطِیعُ غَیْرَهُ وَ صَاحِبُ اَلنِّیَّهِ هُوَ اَلَّذِی یَتَصَبَّرُ عَلَی اَلطَّاعَهِ فَیَصْبِرُ فَهَذَا أَفْضَلُ .
( الزهد , جلد 1 , صفحه 29 )
71 -اسحاق بن عمّار گوید:
از امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ شنیدم که می فرمود: اخلاق (نیک) هدیه و احسانی است که خداوند به هر یک از بندگانش بخواهد جایزه می دهد، پس بعضی بر مبنای سرشت آنها و برخی بر نیّت آنها خواهد بود.
عرضه داشتم: کدام افضل می باشد؟
فرمود: صاحب نیّت افضل و برتر است، همانا که صاحب سرشت (و عادت)، بر کار آن چنانه ای که دیگری توانش را ندارد (به جبر طبیعت) خود را مجبور می داند؛ ولی صاحب نیّت کسی است که (با قصد انجام وظیفه) بر طاعت الهی تحمّل و صبر می کند؛ و این حالت نسبت به دیگری برتر است.
( زاهد کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 73 )
ص : 4780
و قال - أیضا : حدّثنا علیّ بن عبد اللّه، عن إبراهیم بن محمّد، عن محمّد بن علیّ، عن حسین الأشقر، عن علیّ بن هاشم، عن محمّد بن عبید اللّه، عن أبی رافع، عن أبی أیّوب، عن عبد اللّه بن عبد الرّحمن، عن أبیه قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: لقد صلّت الملائکه (علیّ و) علی علیّ سنین ، لأنّا کنّا نصلّی و لیس معنا أحد غیرنا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 363 )
ص : 4781
14208-8 التهذیب ،1/31/257/5 الحسین عن صفوان قال قال أبو الحسن علیه السّلام : سألنی بعضهم عن رجل بات لیله من لیالی منی بمکه فقلت لا أدری فقلت له جعلت فداک ما تقول فیها قال علیه دم إذا بات فقلت إن کان حبسه شأنه الذی کان فیه من طوافه و سعیه لم یکن لنوم و لا لذه أ علیه مثل ما علی هذا قال لیس هذا بمنزله هذا و ما أحب أن ینشق له الفجر إلا و هو بمنی .
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1251 )
ص : 4782
کش، [رجال الکشی ] ، حَمْدَوَیْهِ عَنِ اَلْیَقْطِینِیِّ عَنْ یُونُسَ قَالَ قَالَ اَلْعَبْدُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا یُونُسُ اُرْفُقْ بِهِمْ فَإِنَّ کَلاَمَکَ یَدِقُّ عَلَیْهِمْ قَالَ قُلْتُ إِنَّهُمْ یَقُولُونَ لِی زِنْدِیقٌ قَالَ لِی مَا یَضُرُّکَ أَنْ تَکُونَ فِی یَدَیْکَ لُؤْلُؤَهٌ فَیَقُولَ لَکَ اَلنَّاسُ هِیَ حَصَاهٌ وَ مَا کَانَ یَنْفَعُکَ إِذَا کَانَ فِی یَدِکَ حَصَاهٌ فَیَقُولُ اَلنَّاسُ هِیَ لُؤْلُؤَهٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 66 )
ص : 4783
فی الحدیث النبوی: المؤمنون هینون لینون کالجمل الأنف إن قید انقاد و إن أنیخ علی صخره استناخ.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 75 )
ص : 4784
أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ اَلْفَقِیهُ أَبُو اَلْفَضْلِ شَاذَانُ بْنُ جَبْرَئِیلَ رَحِمَهُ اَللَّهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مَتِّیلٍ اَلدَّقَّاقُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ ثَابِتِ بْنِ دِینَارٍ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ: أَنَّهُ سَأَلَهُ رَجُلٌ فَقَالَ یَا اِبْنَ عَمِّ رَسُولِ اَللَّهِ أَخْبِرْنِی عَنْ أَبِی طَالِبٍ هَلْ کَانَ مُسْلِماً فَقَالَ وَ کَیْفَ لَمْ یَکُنْ مُسْلِماً وَ هُوَ اَلْقَائِلُ أَ لَمْ تَعْلَمُوا أَنَّ اِبْنَنَا لاَ مُکَذَّبٌلَدَیْنَا وَ لاَ یُعْبَأُ بِقَوْلِ اَلْأَبَاطِلِ. ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَبَا طَالِبٍ کَانَ مَثَلُهُ کَمَثَلِ أَصْحَابِ اَلْکَهْفِ أَسَرُّوا اَلْإِیمَانَ وَ أَظْهَرُوا اَلشِّرْکَ فَأَتَاهُمُ اَللَّهُ أَجْرَهُمْ مَرَّتَیْنِ .
( إیمان أبی طالب , جلد 1 , صفحه 319 )
ص : 4785
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ وَجَدَ شَیْئاً فَهُوَ لَهُ فَلْیَتَمَتَّعْ بِهِ حَتَّی یَأْتِیَهُ طَالِبُهُ فَإِذَا جَاءَ طَالِبُهُ رَدَّهُ إِلَیْهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 139 )
10 - ابو بصیر گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
هرکس چیزی را یافت برای خود اوست، از آن استفاده کند تا صاحبش بیاید و هنگامی که صاحب آن آمد به وی بازگرداند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 326 )
: ضعیف. قوله علیه السلام: فلیتمتع به حمل علی ما بعد التعریف، فیدل علی وجوب الرد مع بقاء العین و إن نوی التملک، و الأکثر علی أنه مخیر بین رده، أو رد مثله أو قیمته. و قال الشهید الثانی فی الروضه: و لو وجد العین باقیه ففی تعیین رجوعه بها لو طلبها أو تخییر الملتقط بین دفعها و دفع البدل مثلا أو قیمه قولان، و یظهر من الأخبار الأول، و استقرب فی الدروس الثانی.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 113 )
ص : 4786
وَ رُوِیَ: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَأَلَ عَنْ وَرَقَهَ فَقَالَتْ خَدِیجَهُ إِنَّهُ قَدْ صَدَّقَکَ وَ لَکِنْ مَاتَ قَبْلَ أَنْ تَظْهَرَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَأَیْتُهُ فِی اَلْمَنَامِ وَ عَلَیْهِ ثِیَابٌ بِیضٌ وَ لَوْ کَانَ مِنْ أَهْلِ اَلنَّارِ لَکَانَ عَلَیْهِ لِبَاسٌ غَیْرُ ذَلِکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 58 , صفحه 227 )
ص : 4787
وَ عَنْهُ عَنْ سُلَیْمٍ قَالَ سَمِعْتُ سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیَّ یَقُولُ: إِنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَابٌ فَتَحَهُ اَللَّهُ مَنْ دَخَلَهُ کَانَ مُؤْمِناً وَ مَنْ خَرَجَ مِنْهُ کَانَ کَافِراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 97 )
ص : 4788
عَنْهُ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ صَبَّاحٍ اَلْحَذَّاءِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْمٍ خَرَجُوا فِی سَفَرٍ لَهُمْ فَلَمَّا اِنْتَهَوْا إِلَی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی یَجِبُ عَلَیْهِمْ فِیهِ اَلتَّقْصِیرُ قَصَّرُوا فَلَمَّا أَنْ صَارُوا عَلَی فَرْسَخَیْنِ أَوْ ثَلاَثَهٍ أَوْ أَرْبَعَهِ فَرَاسِخَ تَخَلَّفَ عَنْهُمْ رَجُلٌ لاَ یَسْتَقِیمُ لَهُمُ اَلسَّفَرُ إِلاَّ بِمَجِیئِهِ إِلَیْهِمْ فَأَقَامُوا عَلَی ذَلِکَ أَیَّاماً لاَ یَدْرُونَ هَلْ یَمْضُونَ فِی سَفَرِهِمْ أَوْ یَنْصَرِفُونَ فَهَلْ یَنْبَغِی لَهُمْ أَنْ یُتِمُّوا اَلصَّلاَهَ أَمْ یُقِیمُوا عَلَی تَقْصِیرِهِمْ فَقَالَ إِنْ کَانُوا بَلَغُوا مَسِیرَهَ أَرْبَعَهِ فَرَاسِخَ فَلْیُقِیمُوا عَلَی تَقْصِیرِهِمْ أَقَامُوا أَمِ اِنْصَرَفُوا وَ إِنْ کَانُوا سَارُوا أَقَلَّ مِنْ أَرْبَعَهِ فَرَاسِخَ فَلْیُتِمُّوا اَلصَّلاَهَ مَا أَقَامُوا فَإِذَا مَضَوْا فَلْیُقَصِّرُوا ثُمَّ قَالَ وَ هَلْ تَدْرِی کَیْفَ صَارَ هَکَذَا قُلْتُ لاَ أَدْرِی قَالَ لِأَنَّ اَلتَّقْصِیرَ فِی بَرِیدَیْنِ وَ لاَ یَکُونُ اَلتَّقْصِیرُ فِی أَقَلَّ مِنْ ذَلِکَ فَإِذَا کَانُوا قَدْ سَارُوا بَرِیداً وَ أَرَادُوا أَنْ یَنْصَرِفُوا بَرِیداً کَانُوا قَدْ سَارُوا سَفَرَ اَلتَّقْصِیرِ وَ إِنْ کَانُوا سَارُوا أَقَلَّ مِنْ ذَلِکَ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ إِلاَّ إِتْمَامُ اَلصَّلاَهِ قُلْتُ أَ لَیْسَ قَدْ بَلَغُوا اَلْمَوْضِعَ اَلَّذِی لاَ یَسْمَعُونَ فِیهِ أَذَانَ مِصْرِهِمُ اَلَّذِی خَرَجُوا مِنْهُ قَالَ بَلَی إِنَّمَا قَصَّرُوا فِی ذَلِکَ اَلْمَوْضِعِ لِأَنَّهُمْ لَمْ یَشُکُّوا فِی مَسِیرِهِمْ وَ إِنَّ اَلسَّیْرَ سَیَجِدُّ بِهِمْ فَلَمَّا جَاءَتِ اَلْعِلَّهُ فِی مُقَامِهِمْ دُونَ اَلْبَرِیدِ صَارُوا هَکَذَا .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 312 )
ص : 4789
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ وَهْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مَمْلُوکٍ یَبِیعُ وَ یَشْتَرِی قَدْ عَلِمَ بِذَلِکَ مَوْلاَهُ حَتَّی صَارَ عَلَیْهِ مِثْلُ ثَمَنِهِ قَالَ یُسْتَسْعَی فِیمَا عَلَیْهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 12 )
ص : 4790
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ فِی رَجُلٍ بَاعَ دَابَّهً أَوْ سِلْعَهً فَقَالَ بَرِئْتُ إِلَیْکَ مِنْ کُلِّ عَیْبٍ قَالَ لاَ یُبْرِئُهُ ذَلِکَ حَتَّی یُخْبِرَهُ بِالْعَیْبِ اَلَّذِی تَبَرَّأَ مِنْهُ وَ یُطْلِعَهُ عَلَیْهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 326 )
ص : 4791
18157-3 التهذیب ،1/26/231/7 محمد بن أحمد عن الفطحیه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: بعث رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله رجلا من أصحابه والیا فقال له إنی بعثتک إلی أهل اللّه یعنی أهل مکه فانههم عن بیع ما لم یقبض و عن شرطین فی بیع و عن ربح ما لم یضمن.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 706 )
ص : 4792
مَنْ خَافَ اَللَّهَ لَمْ یَشْفِ غَیْظُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 600 )
ص : 4793
فِی کِتَابِ اَلْمَنَاقِبِ لاِبْنِ شَهْرَآشُوبَ وَ رَوَی أَبُو صَالِحٍ وَ مُجَاهِدٌ وَ اَلضَّحَّاکُ وَ اَلْحَسَنُ وَ عَطَا وَ قَتَادَهُ وَ مُقَاتِلٌ وَ اَللَّیْثُ وَ اِبْنُ عَبَّاسٍ وَ اِبْنُ مَسْعُودٍ وَ اِبْنُ جُبَیْرٍ وَ عَمْرُو اِبْنُ شُعَیْبٍ وَ اَلْحَسَنُ بْنُ مِهْرَانَ وَ اَلنَّقَّاشُ وَ اَلْقُشَیْرِیُّ وَ اَلثَّعْلَبِیُّ وَ اَلْوَاحِدِیُّ فِی تَفْسِیرِهِمْ وَ صَاحِبُ أَسْبَابِ اَلنُّزُولِ وَ اَلْخَطِیبُ اَلْمَکِّیُّ فِی اَلْأَرْبَعِینِ وَ أَبُو بَکْرٍ اَلشِّیرَازِیُّ فِی نُزُولِ اَلْقُرْآنِ فِی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَلْأُشْنُهِیُّ فِی اِعْتِقَادِ أَهْلِ اَلسُّنَّهِ وَ أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلنَّحْوِیُّ فِی اَلْعَرُوسِ فِی اَلزُّهْدِ وَ رَوَی أَهْلُ اَلْبَیْتِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ وَ غیرهم[غَیْرِهِ] عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ اَللَّفْظُ لَهُ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: «هَلْ أَتی عَلَی اَلْإِنْسانِ حِینٌ مِنَ اَلدَّهْرِ» أَنَّهُ مَرِضَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فَعَادَهُمَا رَسُولُ اَللَّهِ فِی جَمِیعِ. أَصْحَابِهِ وَ قَالَ لِعَلِیٍّ: یَا أَبَا اَلْحَسَنِ لَوْ نَذَرْتَ فِی اِبْنَیْکَ نَذْراً عَافَاهُمَا اَللَّهُ، فَقَالَ: أَصُومُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ وَ کَذَلِکَ قَالَتْ فَاطِمَهُ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ جَارِیَتُهُمْ فِضَّهُ فَبَرَءَا فَأَصْبَحُوا صِیَاماً وَ لَیْسَ عِنْدَهُمْ طَعَامٌ. فَانْطَلَقَ عَلِیٌّ إِلَی جَارٍ لَهُ مِنَ اَلْیَهُودِ یُقَالُ لَهُ فنحاصُ بْنُ الحارا وَ فِی رِوَایَهٍ شَمْعُونُ بْنُ حاریا یَسْتَقْرِضُهُ وَ کَانَ یُعَالِجُ اَلصُّوفَ، فَأَعْطَاهُ جِزَّهً مِنْ صُوفٍ وَ ثَلاَثَهَ أَصْوُعٍ مِنْ شَعِیرٍ، وَ قَالَ: تَغْزِلُهَا اِبْنَهُ مُحَمَّدٍ فَجَاءَ بِذَلِکَ فَغَزَلَتْ فَاطِمَهُ ثُلُثَ اَلصُّوفِ ثُمَّ طَحَنَتْ صَاعاً مِنَ اَلشَّعِیرِ وَ عَجَنَتْهُ وَ خَبَزَتْ مِنْهُ خَمْسَهَ أَقْرَاصٍ، فَلَمَّا جَلَسُوا خَمْسَتُهُمْ فَأَوَّلُ لُقْمَهٍ کَسَرَهَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا مِسْکِینٌ عَلَی اَلْبَابِ یَقُولُ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ یَا أَهْلَ بَیْتِ مُحَمَّدٍ أَنَا مِسْکِینٌ مِنْ مَسَاکِینِ اَلْمُسْلِمِینَ أَطْعِمُونِی مِمَّا تَأْکُلُونَ أَطْعَمَکُمُ اَللَّهُ عَلَی مَوَائِدِ اَلْجَنَّهِ فَوَضَعَ اَللُّقْمَهَ مِنْ یَدِهِ وَ قَالَ: فَاطِمُ ذَاتَ اَلْمَجْدِ وَ اَلْیَقِینِیَا بِنْتَ خَیْرِ اَلنَّاسِ أَجْمَعِینَ أَ مَا تَرَیْنَ اَلْبَائِسَ اَلْمِسْکِینَقَدْ قَامَ بِالْبَابِ لَهُ حَنِینٌ یَشْکُو إِلَیْنَا جَائِعٌ حَزِینٌکُلُّ اِمْرِئٍ بِکَسْبِهِ رَهِینٌ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ: أَمْرَکَ سَمْعاً یَا اِبْنَ عَمٍّ وَ طَاعَهًمَا فِیَّ مِنْ لُؤْمٍ وَ لاَ وَضَاعَهٌ أُطْعِمُهُ وَ لاَ أُبَالِی اَلسَّاعَهَأَرْجُو إِذَا أَشْبَعْتُ ذَا مَجَاعَهٍ أَنْ أَلْحَقَ اَلْأَخْیَارَ وَ اَلْجَمَاعَهَوَ أَدْخُلَ اَلْخُلْدَ وَ لِی شَفَاعَهٌ وَ دَفَعَتْ مَا کَانَ عَلَی اَلْخِوَانِ إِلَیْهِ وَ بَاتُوا جِیَاعاً. وَ أَصْبَحُوا صِیَاماً وَ لَمْ یَذُوقُوا إِلاَّ اَلْمَاءَ اَلْقَرَاحَ، فَلَمَّا أَصْبَحُوا غَزَلَتِ اَلثُّلُثَ اَلثَّانِیَ وَ طَحَنَتْ صَاعاً مِنَ اَلشَّعِیرِ وَ عَجَنَتْهُ وَ خَبَزَتْ مِنْهُ خَمْسَهَ أَقْرَاصٍ، فَلَمَّا جَلَسُوا خَمْسَتُهُمْ وَ کَسَرَ عَلَی لُقْمَهٍ إِذَا یَتِیمٌ عَلَی اَلْبَابِ یَقُولُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ بَیْتِ مُحَمَّدٍ، أَنَا یَتِیمٌ مِنْ یَتَامَی اَلْمُسْلِمِینَ أَطْعِمُونِی مِمَّا تَأْکُلُونَ أَطْعَمَکُمُ اَللَّهُ مِنْ مَوَائِدِ اَلْجَنَّهِ. فَوَضَعَ اَللُّقْمَهَ مِنْ یَدِهِ وَ قَالَ: فَاطِمُ بِنْتَ اَلسَّیِّدِ اَلْکَرِیمِبِنْتَ نَبِیٍّ لَیْسَ بِالذَّمِیمِ قَدْ جَاءَنَا اَللَّهُ بِذَا اَلْیَتِیمِمَنْ یَرْحَمُ اَلْیَوْمَ فَهُوَ رَحِیمٌ مَوْعِدُهُ فِی جَنَّهِ اَلنَّعِیمِحَرَّمَهَا اَللَّهُ عَلَی اَللَّئِیمِ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ: إِنِّی أُعْطِیهِ وَ لاَ أُبَالِیوَ أُوثِرُ اَللَّهَ عَلَی عِیَالِی أَمْسَوْا جِیَاعاً وَ هُمُ أَشْبَالِی ثُمَّ دَفَعَتْ مَا کَانَ عَلَی اَلْخِوَانِ إِلَیْهِ وَ بَاتُوا جِیَاعاً، لاَ یَذُوقُونَ إِلاَّ اَلْمَاءَ اَلْقَرَاحَ، فَلَمَّا أَصْبَحُوا غَزَلَتِ اَلثُّلُثَ اَلْبَاقِیَ وَ طَحَنَتِ اَلصَّاعَ اَلْبَاقِیَ وَ عَجَنَتْهُ وَ خَبَزَتْ مِنْهُ خَمْسَهَ أَقْرَاصٍ، فَلَمَّا جَلَسُوا خَمْسَتُهُمْ فَأَوَّلُ لُقْمَهٍ کَسَرَهَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا أَسِیرٌ مِنَ أُسَرَاءِ اَلْمُشْرِکِینَ عَلَی اَلْبَابِ یَقُولُ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ بَیْتِ مُحَمَّدٍ تَأْسِرُونَنَا وَ تَشُدُّونَنَا وَ لاَ تُطْعِمُونَنَا فَوَضَعَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَللُّقْمَهَ مِنْ یَدِهِ وَ قَالَ: فَاطِمُ یَا بِنْتَ اَلنَّبِیِّ أَحْمَدَبِنْتَ نَبِیٍّ سَیِّدٍ مُسَدَّدٍ هَذَا أَسِیرٌ لِلنَّبِیِّ اَلْمُهْتَدِیمُکَبَّلٌ فِی غُلَّهِ مُقَیَّدٌ یَشْکُو إِلَیْنَا اَلْجُوعَ قَدْ تَقَدَّدَمَنْ یُطْعِمُ اَلْیَوْمَ یَجِدْهُ فِی غَدٍ عِنْدَ اَلْعَلِیِّ اَلْوَاحِدِ اَلْمُمَجَّدِ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ: لَمْ یَبْقَ مِمَّا کَانَ غَیْرُ صَاعٍقَدْ رُمِیَتْ کَفِّی مَعَ اَلذِّرَاعِ وَ مَا عَلَی رَأْسِی مِنْ قِنَاعٍإِلاَّ عَبَاءٌ نَسْجُهُ بِصَاعٍ اِبْنَایَ وَ اَللَّهِ مِنَ اَلْجِیَاعِیَا رَبِّ لاَ تَتْرُکْهُمَا ضِیَاعٌ أَبُوهُمَا لِلْخَیْرِ ذُو اِصْطِنَاعٍعَبْلُ اَلذِّرَاعَیْنِ شَدِیدُ اَلْبَاعِ وَ أَعْطَتْهُ مَا کَانَ عَلَی اَلْخِوَانِ وَ بَاتُوا جِیَاعاً، وَ أَصْبَحُوا مُفْطِرِینَ وَ لَیْسَ عِنْدَهُمْ شَیْءٌ، فَرَآهُمُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جِیَاعاً فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ مَعَهُ صَحْفَهٌ مِنَ اَلذَّهَبِ مُرَصَّعَهً بِالدُّرِّ وَ اَلْیَاقُوتِ مَمْلُوَّهً مِنَ اَلثَّرِیدِ وَ عُرَاقٍ تَفُوحُ مِنْهَا رَائِحَهُ اَلْمِسْکِ وَ اَلْکَافُورِ، فَجَلَسُوا وَ أَکَلُوا حَتَّی شَبِعُوا وَ لَمْ تَنْقُصْ مِنْهَا لُقْمَهٌ، وَ خَرَجَ اَلْحُسَیْنُ وَ مَعَهُ قِطْعَهُ عُرَاقٍ فَنَادَتْهُ اِمْرَأَهٌ یَهُودِیَّهٌ یَا أَهْلَ بَیْتِ اَلْجُوعِ مِنْ أَیْنَ لَکُمْ هَذَا أَطْعِمْنِیهَا؟ فَمَدَّ یَدَهُ اَلْحُسَیْنُ لِیُطْعِمَهَا فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ وَ أَخَذَهَا مِنْ یَدِهِ وَ رَفَعَ اَلصَّفْحَهَ إِلَی اَلسَّمَاءِ. فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: لَوْلاَ مَا أَرَادَ اَلْحُسَیْنُ مِنْ إِطْعَامِ اَلْجَارِیَهِ تِلْکَ اَلْقِطْعَهَ لَتُرِکَتْ تِلْکَ اَلصَّحْفَهُ فِی أَهْلِ بَیْتِی یَأْکُلُونَ مِنْهَا إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ، وَ نَزَلَ: یُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ کَانَ اَلصَّدَقَهُ فِی لَیْلَهِ خَمْسٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ، وَ نَزَلَتْ «هَلْ أَتَی» فِی اَلْیَوْمِ اَلْخَامِسِ وَ اَلْعِشْرِینَ مِنْهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 471 )
ص : 4794
حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ سَالِمٍ اَلْعَطَّارِ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَتِ اَلنَّاقَهُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أَزَلْتُ خُفّاً عَنْ خُفٍّ وَ لَوْ قُطِّعْتُ إِرْباً إِرْباً.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 348 )
ص : 4795
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلزُّبَیْرِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلطَّیَالِسِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ اَلْخَالِقِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَبِی یُصَلِّی بَعْدَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ رَکْعَتَیْنِ وَ هُوَ جَالِسٌ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 68 )
ص : 4796
قوله: اللهم وال من والاه و عاد من عاداه.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 321 )
ص : 4797
وَ قَالَ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ وَ إِذَا وَضَعْتَهُ فِی اَلْقَبْرِ فَاقْرَأْ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ - وَ قُلْ بِسْمِ اَللَّهِ وَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ اَللَّهُمَّ اِفْسَحْ لَهُ فِی قَبْرِهِ وَ أَلْحِقْهُ بِنَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قُلْ کَمَا قُلْتَ فِی اَلصَّلاَهِ مَرَّهً وَاحِدَهً وَ اِسْتَغْفِرْ لَهُ مَا اِسْتَطَعْتَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 324 )
ص : 4798
آفَهُ اَلْقَوِیِّ اِسْتِضْعَافُ اَلْخَصْمِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 279 )
ص : 4799
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو وَ حُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اِمْشِ أَمَامَ جَنَازَهِ اَلْمُسْلِمِ اَلْعَارِفِ ، وَ لاَ تَمْشِ أَمَامَ جَنَازَهِ اَلْجَاحِدِ ، فَإِنَّ أَمَامَ جَنَازَهِ اَلْمُسْلِمِ مَلاَئِکَهً یُسْرِعُونَ بِهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ ، وَ إِنَّ أَمَامَ جَنَازَهِ اَلْکَافِرِ مَلاَئِکَهً یُسْرِعُونَ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 150 )
ص : 4800
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ وَ بَشِّرِ اَلَّذِینَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ قَالَ هُوَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 59 )
ص : 4801
کا، [الکافی] ، اَلْعِدَّهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ فَارَقَ جَمَاعَهَ اَلْمُسْلِمِینَ قِیدَ شِبْرٍ فَقَدْ خَلَعَ رِبْقَهَ اَلْإِسْلاَمِ مِنْ عُنُقِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 72 )
کافی: محمّد حلبی از حضرت صادق علیه السّلام فرمود: هر کس باندازه یک وجب از اجتماع مسلمانان کناره گیری کند تعهد اسلام را از گردن خویش برداشته.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 59 )
ص : 4802
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَذْنَبَ ذَنْباً وَ هُوَ ضَاحِکٌ دَخَلَ اَلنَّارَ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 157 )
21-امام صادق علیه السّلام از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نقل کند که فرمود:کسی که گناهی انجام دهد و خندان باشد داخل دوزخ شود.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 315 )
ص : 4803
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ خُرْءِ اَلْفَأْرِ یَکُونُ فِی اَلدَّقِیقِ قَالَ إِنْ عُلِمَ بِهِ أُخْرِجَ مِنْهُ وَ إِنْ لَمْ یُعْلَمْ فَلاَ بَأْسَ بِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 207 )
ص : 4804
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ: کَتَبَ مُحَمَّدُ بْنُ حُجْرٍ إِلَی أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَشْکُو عَبْدَ اَلْعَزِیزِ بْنَ دُلَفَ وَ یَزِیدَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ فَکَتَبَ إِلَیْهِ أَمَّا عَبْدُ اَلْعَزِیزِ فَقَدْ کُفِیتَهُ وَ أَمَّا یَزِیدُ فَإِنَّ لَکَ وَ لَهُ مَقَاماً بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَاتَ عَبْدُ اَلْعَزِیزِ وَ قَتَلَ یَزِیدُ مُحَمَّدَ بْنَ حُجْرٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 286 )
علی بن محمّد از یکی از دوستان نقل کرد که گفت:نامه ای محمّد بن حجر برای حضرت عسکری نوشت شکایت از عبد العزیز بن دلف و یزید بن عبد اللّه کرد در جواب او امام نوشت:اما عبد العزیز که از شرش راحت شدی،اما یزید بالاخره در پیشگاه پروردگار یک دیگر را خواهید دید عبد العزیز مرد ولی یزید محمد بن حجر را کشت.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 248 )
ص : 4805
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَطِیَّهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّ لِأَنْبِیَائِهِ مِنَ اَلْأَعْمَالِ اَلْحَرْثَ وَ اَلرَّعْیَ لِئَلاَّ یَکْرَهُوا شَیْئاً مِنْ قَطْرِ اَلسَّمَاءِ ثُمَّ قَالَ صَلَّی بِمَکَّهَ تِسْعُ مِائَهِ نَبِیٍّ .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 279 )
ص : 4806
عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: تَخَتَّمُوا بِالْیَوَاقِیتِ فَإِنَّهَا تَنْفِی اَلْفَقْرَ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 135 )
از حضرت امام رضا(علیه السّلام)فرمود بود امام جعفر صادق(علیه السّلام)میفرمود فرا گیرید انگشتر یاقوت که آن زایل میگرداند فقر را
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 186 )
ص : 4807
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْمُقْنِعَهِ قَالَ: سُئِلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُلَبِّی بِالْعُمْرَهِ اَلْمُفْرَدَهِ بَعْدَ فَرَاغِهِ مِنَ اَلْحَجِّ مَتَی یَقْطَعُ تَلْبِیَتَهُ فَقَالَ إِذَا رَأَی اَلْبَیْتَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 396 )
ص : 4808
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ سُلَیْمَانَ بْنِ رُشَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ سُلَیْمَانَ اَلدَّیْلَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ بَنِی إِسْرَائِیلَ کَانُوا یَسْتَفْتِحُونَ بِالْخَلِّ وَ یَخْتِمُونَ بِهِ وَ نَحْنُ نَسْتَفْتِحُ بِالْمِلْحِ (وَ نَخْتِمُ بِالْخَلِّ) .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 408 )
ص : 4809
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: سَمِعْتُ رَجُلاً یَقُولُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ لِی أَبَوَیْنِ مُخَالِفَیْنِ فَقَالَ بَرَّهُمَا کَمَا تَبَرُّ اَلْمُسْلِمِینَ مِمَّنْ یَتَوَلاَّنَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 490 )
ص : 4810
نُسْخَهُ اَلتَّوْقِیعِ اَلْخَارِجِ فِی لَعْنِهِ أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ قَالَ: خَرَجَ عَلَی یَدِ اَلشَّیْخِ أَبِی اَلْقَاسِمِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ رَوْحٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ فِی ذِی اَلْحِجَّهِ سَنَهَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ وَ ثَلاَثِمِائَهٍ فِی [لَعْنِ] اِبْنِ أَبِی اَلْعَزَاقِرِ وَ اَلْمِدَادُ رَطْبٌ لَمْ یَجِفَّ. وَ أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ عَنِ اِبْنِ دَاوُدَ قَالَ: خَرَجَ اَلتَّوْقِیعُ مِنَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ رَوْحٍ فِی اَلشَّلْمَغَانِیِّ وَ أَنْفَذَ نُسْخَتَهُ إِلَی أَبِی عَلِیِّ بْنِ هَمَّامٍ فِی ذِی اَلْحِجَّهِ سَنَهَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ وَ ثَلاَثِمِائَهٍ . قَالَ اِبْنُ نُوحٍ وَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْفَتْحِ أَحْمَدُ بْنُ ذَکَا مَوْلَی عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُرَاتِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو عَلِیِّ بْنُ هَمَّامِ بْنِ سُهَیْلٍ بِتَوْقِیعٍ خَرَجَ فِی ذِی اَلْحِجَّهِ سَنَهَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ وَ ثَلاَثِمِائَهٍ . قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ [إِسْمَاعِیلَ بْنِ] صَالِحٍ اَلصَّیْمَرِیُّ : أَنْفَذَ اَلشَّیْخُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ رَوْحٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ مِنْ مَحْبَسِهِ فِی دَارِ اَلْمُقْتَدِرِ إِلَی شَیْخِنَا أَبِی عَلِیِّ بْنِ هَمَّامٍ فِی ذِی اَلْحِجَّهِ سَنَهَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ وَ ثَلاَثِمِائَهٍ وَ أَمْلاَهُ أَبُو عَلِیٍّ [عَلَیَّ] وَ عَرَّفَنِی أَنَّ أَبَا اَلْقَاسِمِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ رَاجَعَ فِی تَرْکِ إِظْهَارِهِ فَإِنَّهُ فِی یَدِ اَلْقَوْمِ وَ حَبْسِهِمْ فَأُمِرَ بِإِظْهَارِهِ وَ أَنْ لاَ یَخْشَی وَ یَأْمَنَ فَتَخَلَّصَ وَ خَرَجَ مِنَ اَلْحَبْسِ بَعْدَ ذَلِکَ بِمُدَّهٍ یَسِیرَهٍ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ. اَلتَّوْقِیعُ عَرِّفْ قَالَ اَلصَّیْمَرِیُّ عَرَّفَکَ اَللَّهُ اَلْخَیْرَ أَطَالَ اَللَّهُ بَقَاءَکَ وَ عَرَّفَکَ اَلْخَیْرَ کُلَّهُ وَ خَتَمَ بِهِ عَمَلَکَ مَنْ تَثِقُ بِدِینِهِ وَ تَسْکُنُ إِلَی نِیَّتِهِ مِنْ إِخْوَانِنَا أَسْعَدَکُمُ اَللَّهُ وَ قَالَ اِبْنُ دَاوُدَ أَدَامَ اَللَّهُ سَعَادَتَکُمْ مَنْ تَسْکُنُ إِلَی دِینِهِ وَ تَثِقُ بِنِیَّتِهِ جَمِیعاً بِأَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ اَلْمَعْرُوفَ بِالشَّلْمَغَانِیِّ زَادَ اِبْنُ دَاوُدَ وَ هُوَ مِمَّنْ عَجَّلَ اَللَّهُ لَهُ اَلنَّقِمَهَ وَ لاَ أَمْهَلَهُ قَدِ اِرْتَدَّ عَنِ اَلْإِسْلاَمِ وَ فَارَقَهُ، اِتَّفَقُوا، وَ أَلْحَدَ فِی دِینِ اَللَّهِ وَ اِدَّعَی مَا کَفَرَ مَعَهُ بِالْخَالِقِ قَالَ هَارُونُ فِیهِ بِالْخَالِقِ جَلَّ وَ تَعَالَی وَ اِفْتَرَی کَذِباً وَ زُوراً وَ قَالَ بُهْتَاناً وَ إِثْماً عَظِیماً قَالَ هَارُونُ وَ أَمْراً عَظِیماً کَذَبَ اَلْعَادِلُونَ بِاللَّهِ وَ ضَلُّوا ضَلالاً بَعِیداً وَ خَسِرُوا خُسْراناً مُبِیناً وَ إِنَّنَا قَدْ بَرِئْنَا إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی وَ إِلَی رَسُولِهِ وَ آلِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ وَ سَلاَمُهُ وَ رَحْمَتُهُ وَ بَرَکَاتُهُ عَلَیْهِمْ بِمَنِّهِ وَ لَعَنَّاهُ عَلَیْهِ لَعَائِنُ اَللَّهِ اِتَّفَقُوا، زَادَ اِبْنُ دَاوُدَ تَتْرَی، فِی اَلظَّاهِرِ مِنَّا وَ اَلْبَاطِنِ فِی اَلسِّرِّ وَ اَلْجَهْرِ وَ فِی کُلِّ وَقْتٍ وَ عَلَی کُلِّ حَالٍ وَ عَلَی مَنْ شَایَعَهُ وَ تَابَعَهُ أَوْ بَلَغَهُ هَذَا اَلْقَوْلُ مِنَّا وَ أَقَامَ عَلَی تَوَلِّیهِ بَعْدَهُ وَ أَعْلَمَهُمْ قَالَ اَلصَّیْمَرِیُّ تَوَلاَّکُمُ اَللَّهُ قَالَ اِبْنُ ذَکَا أَعَزَّکُمُ اَللَّهُ أَنَّا مِنَ اَلتَّوَقِّی وَ قَالَ اِبْنُ دَاوُدَ أَعْلِمْ أَنَّنَا مِنَ اَلتَّوَقِّی لَهُ قَالَ هَارُونُ وَ أَعْلِمْهُمْ أَنَّنَا فِی اَلتَّوَقِّی وَ اَلْمُحَاذَرَهِ مِنْهُ قَالَ اِبْنُ دَاوُدَ وَ هَارُونُ عَلَی مِثْلِ [مَا کَانَ] مَنْ تَقَدَّمَنَا لِنُظَرَائِهِ قَالَ اَلصَّیْمَرِیُّ عَلَی مَا کُنَّا عَلَیْهِ مِمَّنْ تَقَدَّمَهُ مِنْ نُظَرَائِهِ وَ قَالَ اِبْنُ ذَکَا عَلَی مَا کَانَ عَلَیْهِ مَنْ تَقَدَّمَنَا لِنُظَرَائِهِ، اِتَّفَقُوا، مِنَ اَلشَّرِیعِیِّ وَ اَلنُّمَیْرِیِّ وَ اَلْهِلاَلِیِّ وَ اَلْبِلاَلِیِّ وَ غَیْرِهِمْ وَ عَادَهُ اَللَّهِ - قَالَ اِبْنُ دَاوُدَ وَ هَارُونُ جَلَّ ثَنَاؤُهُ، وَ، اِتَّفَقُوا، ، مَعَ ذَلِکَ قَبْلَهُ وَ بَعْدَهُ عِنْدَنَا جَمِیلَهٌ وَ بِهِ نَثِقُ وَ إِیَّاهُ نَسْتَعِینُ وَ هُوَ حَسْبُنَا فِی کُلِّ أُمُورِنَا وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ قَالَ هَارُونُ وَ أَخَذَ أَبُو عَلِیٍّ هَذَا اَلتَّوْقِیعَ وَ لَمْ یَدَعْ أَحَداً مِنَ اَلشُّیُوخِ إِلاَّ وَ أَقْرَأَهُ إِیَّاهُ وَ کُوتِبَ مَنْ بَعُدَ مِنْهُمْ بِنُسْخَتِهِ فِی سَائِرِ اَلْأَمْصَارِ فَاشْتَهَرَ ذَلِکَ فِی اَلطَّائِفَهِ فَاجْتَمَعَتْ عَلَی لَعْنِهِ وَ اَلْبَرَاءَهِ مِنْهُ .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 409 )
ص : 4811
20906-11 ( الکافی 353:5) محمد ، عن الأربعه قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام عن الخبیثه یتزوجها الرجل، قال "لا"، و قال "إن کان له أمه وطأها و لا یتخذها أم ولد". 20907-12 (التهذیب 207:8 رقم 733) ابن سماعه، عن ابن جبله و محمد بن العباس، عن العلاء، عن محمد، عن أحدهما علیهما السّلام: مثله بأدنی تفاوت.
( الوافی , جلد 21 , صفحه 116 )
ص : 4812
عَنْ إِسْمَاعِیلَ اَلْحَرِیرِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَوْلُ اَللَّهِ: « إِنَّ اَللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ اَلْإِحْسانِ وَ إِیتاءِ ذِی اَلْقُرْبی وَ یَنْهی عَنِ اَلْفَحْشاءِ وَ اَلْمُنْکَرِ وَ اَلْبَغْیِ » قَالَ: اِقْرَأْ کَمَا أَقُولُ لَکَ یَا إِسْمَاعِیلُ « إِنَّ اَللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ اَلْإِحْسَانِ وَ إِیتَاءِ ذِی اَلْقُرْبَی» حَقَّهُ 90:16 قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّا لاَ نَقْرَأُ هَکَذَا فِی قِرَاءَهِ زَیْدٍ ، قَالَ: وَ لَکِنَّا نَقْرَؤُهَا هَکَذَا فِی قِرَاءَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ، قُلْتُ: فَمَا یَعْنِی « بِالْعَدْلِ » قَالَ: شَهَادَهُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، قُلْتُ: « وَ اَلْإِحْسانِ » قَالَ: شَهَادَهُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ، قُلْتُ: فَمَا یَعْنِی بِإِیتَاءِ ذِی اَلْقُرْبَی حَقَّهُ قَالَ: أَدَاءُ إِمَامَهٍ إِلَی إِمَامٍ بَعْدَ إِمَامٍ، « وَ یَنْهی عَنِ اَلْفَحْشاءِ وَ اَلْمُنْکَرِ » قَالَ: وَلاَیَهِ فُلاَنٍ وَ فُلاَنٍ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 267 )
ص : 4813
وَ أَخْبَرَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ اَلْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَقُومُ اَلْقَائِمُ بِأَمْرٍ جَدِیدٍ وَ کِتَابٍ جَدِیدٍ وَ قَضَاءٍ جَدِیدٍ عَلَی اَلْعَرَبِ شَدِیدٌ لَیْسَ شَأْنُهُ إِلاَّ اَلسَّیْفَ لاَ یَسْتَتِیبُ أَحَداً وَ لاَ یَأْخُذُهُ فِی اَللَّهِ لَوْمَهُ لاَئِمٍ .
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 233 )
19-ابو بصیر گوید:امام باقر علیه السّلام فرمود:«آن قائم،به امری نوین و کتابی تازه و قضایی جدید قیام خواهد نمود،بر عرب سخت گران است(یا سخت خواهد گرفت)او را کاری جز با شمشیر نیست،توبه هیچ کس را نمی پذیرد،و در کار خدا از ملامت هیچ شخص خرده گیری باک ندارد».
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 328 )
19-(و خبر داد ما را علی بن الحسین باسنادش از احمد بن محمّد بن ابی نصر و او از عاصم بن حمید حنّاط و او از ابی بصیر که گفت): ابو جعفر(امام باقر)علیه السّلام فرمود:امام قائم که قیام کند امری نو و کتابی نو و قضاوتی نو خواهد داشت و بر عرب سخت خواهد گرفت بجز شمشیر کاری نخواهد داشت نه توبۀ کسیرا می پذیرد و نه در اجرای امر خداوند از ملامت کسی باک دارد.
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 271 )
ص : 4814
ابن بابویه: قال: حدّثنا أبو جعفر محمّد بن علیّ الأسود - رضی اللّه عنه-: أنّ أبا جعفر العمریّ حفر لنفسه قبرا و سوّاه بالسّاج، فسألته عن ذلک، فقال: [للناس أسباب، ثمّ سألته بعد ذلک، فقال:] قد امرت أن أجمع أمری. فمات بعد ذلک بشهرین - رضی اللّه عنه - و أرضاه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 8 , صفحه 143 )
ص : 4815
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمَرْزُبَانِیُّ وَ أَبُو نُعَیْمٍ اَلْأَصْفَهَانِیُّ فِی کِتَابَیْهِمَا فِیمَا نَزَلَ مِنَ اَلْقُرْآنِ فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلنَّطَنْزِیُّ فِی اَلْخَصَائِصِ عَنِ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ وَ رَوَی أَصْحَابُنَا عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ اِرْکَعُوا مَعَ اَلرّاکِعِینَ نَزَلَتْ فِی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُمَا أَوَّلُ مَنْ صَلَّی وَ رَکَعَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 201 )
ص : 4816
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ یَقُولُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: کَانَ بَیْنَ آدَمَ وَ نُوحٍ عَشَرَهُ آبَاءٍ کُلُّهُمْ أَنْبِیَاءُ، وَ یَقُولُ فِیهِ أَیْضاً وَ إِنَّ اَلْأَنْبِیَاءَ بُعِثُوا خَاصَّهً وَ عَامَّهً، فَأَمَّا نُوحٌ فَإِنَّهُ أُرْسِلَ إِلَی مَنْ فِی اَلْأَرْضِ بِنُبُوَّهٍ عَامَّهٍ وَ رِسَالَهٍ عَامَّهٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 421 )
ص : 4817
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلتَّیْمُلِیُّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یُوسُفَ عَنِ اَلْمُثَنَّی عَنْ زُرَارَهَ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَجِبْتُ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ وَ إِنِّی لَأَعْجَبُ مِنَ اَلْقَائِمِ کَیْفَ یُقَاتَلُ مَعَ مَا یَرَوْنَ مِنَ اَلْعَجَائِبِ مِنْ خَسْفِ اَلْبَیْدَاءِ بِالْجَیْشِ وَ مِنَ اَلنِّدَاءِ اَلَّذِی یَکُونُ مِنَ اَلسَّمَاءِ فَقَالَ إِنَّ اَلشَّیْطَانَ لاَ یَدَعُهُمْ حَتَّی یُنَادِیَ کَمَا نَادَی بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ اَلْعَقَبَهِ .
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 264 )
29-زراره بن أعین گوید:«به امام صادق علیه السّلام عرض کردم:در شگفتم،خداوند حال شما را به سلامت دارد و من در عجبم از قائم که چگونه با او جنگ می کنند با وجود آنچه از شگفتیها که می بینند از فرو بردن زمین صحرا سپاهیان را،و آن صدا که از آسمان است؟پس فرمود:همان شیطان آنان را رها نمی کند تا جایی که ندا کند همچنان که برای رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در روز عقبه ندا کرد».
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 373 )
29-(حدیث کرد ما را احمد بن محمّد بن سعید او گفت:حدیث کرد ما را علی بن حسن تیملیّ از حسن بن علیّ بن یوسف و او از مثنّی و او از زراره بن اعین که گفت): بابی عبد اللّه(امام صادق)علیه السّلام عرض کردم:خداوند حال شما را اصلاح فرماید شگفتم آمد و هم در شگفتم از قائم علیه السّلام که چگونه با او بجنگ بر خیزند با وجود آنچه از شگفتیها می بینند از قبیل اینکه در بیابان سپاهیان بزمین فرو میروند و آوازی که از آسمان بلند می شود؟فرمود:همانا شیطان آنان را رها نمیکند تا آنجا که همانند آوازی که روز عقبه برای رسول خدا داد آواز دهد .
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 310 )
ص : 4818
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ أَبِی اَلدَّیْلَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ یَقُولُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ بَشَّرَهُمْ نُوحٌ بِهُودٍ وَ أَمَرَهُمْ بِاتِّبَاعِهِ وَ أَنْ یُقِیمُوا اَلْوَصِیَّهَ کُلَّ عَامٍ فَیَنْظُرُوا فِیهَا، وَ یَکُونَ عِیداً لَهُمْ کَمَا أَمَرَهُمْ آدَمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، فَظَهَرَتِ اَلْجَبَرِیَّهُ مِنْ وُلْدِ حَامٍ وَ یَافِثَ فَاسْتَخْفَی وُلْدُ سَامٍ بِمَا عِنْدَهُمْ مِنَ اَلْعِلْمِ، وَ جَرَتْ عَلَی سَامٍ بَعْدَ نُوحٍ اَلدَّوْلَهُ لِحَامٍ وَ یَافِثَ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ تَرَکْنا عَلَیْهِ فِی - اَلْآخِرِینَ یَقُولُ: تَرَکْتُ عَلَی نُوحٍ دَوْلَهَ اَلْجَبَّارِینَ، وَ یُعِزُّ اَللَّهُ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِذَلِکَ قَالَ: وَ وُلِدَ لِحَامٍ اَلسِّنْدُ وَ اَلْهِنْدُ وَ اَلْحَبَشُ. وَ وُلِدَ لِسَامٍ اَلْعَرَبُ وَ اَلْعَجَمُ، وَ جَرَتْ عَلَیْهِمُ اَلدَّوْلَهُ وَ کَانُوا یَتَوَارَثُونَ اَلْوَصِیَّهَ عَالِمٌ بَعْدَ عَالِمٍ، حَتَّی بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هُوداً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 405 )
ص : 4819
جَامِعُ اَلْأَخْبَارِ ، قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تُجَالِسُوا مَعَ شَارِبِ اَلْخَمْرِ وَ لاَ تَعُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ لاَ تُشَیِّعُوا جَنَازَتَهُمْ وَ لاَ تُصَلُّوا عَلَی أَمْوَاتِهِمْ فَإِنَّهُمْ کِلاَبُ أَهْلِ اَلنَّارِ کَمَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اِخْسَؤُا فِیها وَ لا تُکَلِّمُونِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 52 )
ص : 4820
مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی وَ فَضَالَهَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمُتَمَتِّعِ مَتَی یَزُورُ اَلْبَیْتَ قَالَ یَوْمَ اَلنَّحْرِ أَوْ مِنَ اَلْغَدِ وَ لاَ یُؤَخِّرُ وَ اَلْمُفْرِدُ وَ اَلْقَارِنُ لَیْسَا سَوَاءً مُوَسَّعٌ عَلَیْهِمَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 291 )
ص : 4821
کشف، [کشف الغمه] ، قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ طَلْحَهَ : قَدْ صَحَّ اَلنَّقْلُ أَنَّهُ ضَرَبَهُ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ مُلْجَمٍ لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ لَکِنْ قِیلَ لِسَبْعَ عَشْرَهَ لَیْلَهً خَلَتْ مِنْ رَمَضَانَ وَ قِیلَ لِتِسْعَ عَشْرَهَ لَیْلَهً وَ قَدْ نَقَلَهُ جَمَاعَهٌ وَ قِیلَ لَیْلَهَ اَلْحَادِی وَ اَلْعِشْرِینَ مِنْ رَمَضَانَ وَ قِیلَ لَیْلَهَ اَلثَّالِثِ وَ اَلْعِشْرِینَ مِنْهُ وَ مَاتَ لَیْلَهَ اَلْأَحَدِ ثَالِثَ لَیْلَهٍ ضُرِبَ مِنْ سَنَهِ أَرْبَعِینَ لِلْهِجْرَهِ فَیَکُونُ عُمُرُهُ خَمْساً وَ سِتِّینَ سَنَهً وَ قِیلَ بَلْ کَانَ ثَلاَثاً وَ سِتِّینَ وَ قِیلَ بَلْ ثَمَانَ وَ خَمْسِینَ وَ قِیلَ بَلْ کَانَ سَبْعاً وَ خَمْسِینَ سَنَهً وَ أَصَحُّ هَذِهِ اَلْأَقْوَالِ هُوَ اَلْقَوْلُ اَلْأَوَّلُ فَإِنَّهُ عَضَدَهُ مَا نُقِلَ عَنْ مَعْرُوفٍ قَالَ سَمِعْتُ مِنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلرِّضَا سَلاَمُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا یَقُولُ قُتِلَ عَلِیٌّ وَ لَهُ خَمْسٌ وَ سِتُّونَ سَنَهً فَهَذِهِ مُدَّهُ عُمُرِهِ فَلَمَّا مَاتَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ غَسَّلَهُ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ مُحَمَّدٌ یَصُبُّ اَلْمَاءَ ثُمَّ کُفِّنَ وَ حُنِّطَ وَ حُمِلَ وَ دُفِنَ فِی جَوْفِ اَللَّیْلِ بِالْغَرِیِّ وَ قِیلَ بَیْنَ مَنْزِلِهِ وَ اَلْجَامِعِ اَلْأَعْظَمِ وَ اَللَّهُ أَعْلَمُ قَالَ وَ إِذَا کَانَتْ مُدَّهُ عُمُرِهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خَمْساً وَ سِتِّینَ سَنَهً عَلَی مَا ظَهَرَ فَاعْلَمْ مَنَحَکَ اَللَّهُ أَلْطَافَ تَأْیِیدِهِ أَنَّهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ بِمَکَّهَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ أَوَّلِ عُمُرِهِ خَمْساً وَ عِشْرِینَ سَنَهً فَمِنْهَا بَعْدَ اَلْبَعْثِ وَ اَلنُّبُوَّهِ ثَلاَثَ عَشْرَهَ سَنَهً وَ قَبْلَهَا اِثْنَتَا عَشْرَهَ سَنَهً ثُمَّ هَاجَرَ وَ أَقَامَ مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالْمَدِینَهِ إِلَی أَنْ تُوُفِّیَ عَشْرَ سِنِینَ ثُمَّ بَقِیَ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ إِلَی أَنْ قُتِلَ ثَلاَثِینَ سَنَهً فَذَلِکَ خَمْسٌ وَ سِتُّونَ سَنَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 42 , صفحه 244 )
ص : 4822
سن، [المحاسن] ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: عَرَضَ إِبْلِیسُ لِنُوحٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ قَائِمٌ یُصَلِّی فَحَسَدَهُ عَلَی حُسْنِ صَلاَتِهِ فَقَالَ یَا نُوحُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ جَنَّهَ عَدْنٍ بِیَدِهِ وَ غَرَسَ أَشْجَارَهَا وَ اِتَّخَذَ قُصُورَهَا وَ شَقَّ أَنْهَارَهَا ثُمَّ اِطَّلَعَ إِلَیْهَا فَقَالَ قَدْ أَفْلَحَ اَلْمُؤْمِنُونَ لاَ وَ عِزَّتِی لاَ یَسْکُنُهَا دَیُّوثٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 195 )
ص : 4823
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُحْرِمِ یَجِدُ اَلْبَرْدَ فِی أُذُنَیْهِ یُغَطِّیهِمَا قَالَ لاَ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 349 )
4 - عبد الرحمان گوید: از امام کاظم علیه السّلام پرسیدم: محرمی که در گوش هایش احساس سرما می کند می تواند گوش هایش را بپوشاند؟
فرمود: نه.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 145 )
: صحیح. و الظاهر أن عبد الرحمن هو ابن الحجاج، و یدل علی تحریم تغطیه الأذنین، و ذکر جمع من الأصحاب أن المراد بالرأس فی عدم جواز التغطیه منابت الشعر خاصه حقیقه أو حکما، و ظاهرهم خروج الأذنین منه، و استوجه العلامه فی التحریم تحریم سترهما و هو متجه لهذه الصحیحه.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 300 )
ص : 4824
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: فِی رَجُلٍ طَافَ طَوَافَ اَلْفَرِیضَهِ وَ نَسِیَ اَلرَّکْعَتَیْنِ حَتَّی طَافَ بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ قَالَ یُعَلِّمُ ذَلِکَ اَلْمَوْضِعَ ثُمَّ یَعُودُ فَیُصَلِّی اَلرَّکْعَتَیْنِ ثُمَّ یَعُودُ إِلَی مَکَانِهِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 426 )
5 - راوی گوید: امام صادق علیه السّلام درباره مردی که طواف واجب را انجام داد و دو رکعت را فراموش نمود تا سعی بین صفا و مروه نمود فرمود:
آن مکان (در سعی بین صفا و مروه) را نشان می گذارد و برمی گردد دو رکعت را می خواند، سپس به مکانش برمی گردد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 315 )
: مرسل کالحسن. و موافق للمشهور. قال فی الدروس: لو ذکر فی السعی خللا فی الطواف أو الصلاه رجع إلیه و استأنف السعی فی کل موضع یستأنف الطواف و بنی فیما یبنی فی الطواف. و خیر الصدوق: فیما إذا ذکر أنه لم یصل الرکعتین بین قطع السعی و الإتیان بهما و بین فعلهما بعد فراغه لتعارض الروایتین .
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 55 )
ص : 4825
وَ قَالَ لُقْمَانُ : إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ أَبْصَرَ اَلْعَاقِبَهَ فَأَمِنَ اَلنَّدَامَهَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 235 )
لقمان می گوید:مؤمن سرانجام کار را می بیند،بنا بر این از پشیمانی در امان است.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 432 )
ص : 4826
وَ مِنْ کِتَابِ رَوْضَهِ اَلْوَاعِظِینَ قَالَ اَلْعِیصُ بْنُ اَلْقَاسِمِ : قُلْتُ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَدِیثٌ یُرْوَی عَنْ أَبِیکَ أَنَّهُ قَالَ مَا شَبِعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ خُبْزِ بُرٍّ قَطُّ أَ هُوَ صَحِیحٌ فَقَالَ لاَ مَا أَکَلَ رَسُولُ اَللَّهِ خُبْزَ بُرٍّ قَطُّ وَ لاَ شَبِعَ مِنْ خُبْزِ شَعِیرٍ قَطُّ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 28 )
از کتاب روضه الواعظین عیص بن قاسم گوید:به حضرت صادق عرضه داشتم حدیثی از پدر شما نقل می کنند که فرموده:پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)هرگز از نان گندم سیر نخورد.آیا این مطلب صحیح است؟گفت:آری،پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)هرگز نان گندم نخورد و از نان جو هم سیر نشد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 56 )
عیص بن قاسم می گوید:به امام صادق علیه السّلام عرض کردم:حدیثی از پدر شما روایت می شود که فرموده:«پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم هرگز از نان گندم سیر نخورد».آیا این صحیح است؟امام صادق علیه السّلام فرمود:نه،پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم هرگز نان گندم نخورد و هرگز از نان جو سیر نشد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 61 )
ص : 4827
وَ رَوَی عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَنَّهُ أَرَادَ جَمِیعَ اَلْأَرْضِ لِقَوْلِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جُعِلَتْ لِیَ اَلْأَرْضُ مَسْجِداً وَ تُرَابُهَا طَهُوراً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 117 )
ص : 4828
13652-6 الکافی ،1/3/461/4 الخمسه و صفوان عن ابن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا غدوت إلی عرفه فقل و أنت متوجه إلیها - اللهم إلیک صمدت و إیاک اعتمدت و وجهک أردت أسألک أن تبارک لی فی رحلتی و أن تقضی لی حاجتی و أن تجعلنی ممن تباهی به الیوم من هو أفضل منی ثم تلبی و أنت غاد إلی عرفات فإذا انتهیت إلی عرفات فاضرب خباءک بنمره و هی بطن عرنه دون الموقف و دون عرفه فإذا زالت الشمس یوم عرفه فاغتسل و صل الظهر و العصر بأذان واحد و إقامتین و إنما تعجل العصر و تجمع بینهما لتفرغ نفسک للدعاء فإنه یوم دعاء و مسأله قال و حد عرفه من بطن عرنه و ثویه و نمره إلی ذی المجاز و خلف الجبل موقف .
( الوافی , جلد 13 , صفحه 1020 )
ص : 4829
ج، [الإحتجاج] : کَتَبَ اَلْحِمْیَرِیُّ إِلَی اَلْحُجَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَلْ یَجُوزُ لِلرَّجُلِ أَنْ یَتَزَوَّجَ اِبْنَهَ زَوْجَتِهِ فَأَجَابَ إِنْ کَانَتْ رُبِّیَتْ فِی حَجْرِهِ فَلاَ یَجُوزُ وَ إِنْ لَمْ تَکُنْ رُبِّیَتْ فِی حَجْرِهِ وَ کَانَتْ أُمُّهَا مِنْ غَیْرِ عِیَالِهِ فَقَدْ رُوِیَ أَنَّهُ جَائِزٌ وَ سُئِلَ هَلْ یَجُوزُ أَنْ یَتَزَوَّجَ بِنْتَ اِبْنَهِ اِمْرَأَهٍ ثُمَّ یَتَزَوَّجُ جَدَّتَهَا بَعْدَ ذَلِکَ أَمْ لاَ فَأَجَابَ قَدْ نُهِیَ عَنْ ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 17 )
ص : 4830
وَ عَنْهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ قَالَ یَوْماً لِأَبِی بَصِیرٍ وَ قَدْ دَخَلَ عَلَیْهِ وَ قَدْ کَبِرَتْ سِنُّهُ وَ ذَهَبَ بَصَرُهُ وَ حَفَزَهُ اَلنَّفَسُ فَقَالَ لَهُ مَا هَذَا اَلنَّفَسُ یَا أَبَا بَصِیرٍ فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاکَ کَبِرَتْ سِنِّی وَ ذَهَبَ بَصَرِی وَ قَرُبَ أَجَلِی مَعَ أَنِّی لَسْتُ أَدْرِی مَا أَرِدُ عَلَیْهِ فِی آخِرَتِی فَقَالَ وَ إِنَّکَ لَتَقُولُ هَذَا یَا أَبَا مُحَمَّدٍ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اَللَّهَ یُکْرِمُ اَلشَّابَّ مِنْکُمْ أَنْ یُعَذِّبَهُ وَ یَسْتَحْیِی مِنَ اَلْکُهُولِ أَنْ یُحَاسِبَهُمْ وَ یُجِلُّ اَلشَّیْخَ قَالَ هَذَا لَنَا یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ نَعَمْ وَ أَکْثَرُ مِنْهُ قَالَ زِدْنِی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ قَالَ أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ - رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اَللّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ قَالَ نَعَمْ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَللَّهِ مَا عَنَی غَیْرَکُمْ إِنَّکُمْ وَفَیْتُمْ لِلَّهِ بِمَا أَخَذَ عَلَیْکُمْ مِنْ عَهْدِهِ وَ لَمْ تَسْتَبْدِلُوا بِنَا غَیْرَنَا هَلْ سَرَرْتُکَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ قَالَ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَزِدْنِی قَالَ رَفَضَ اَلنَّاسُ اَلْخَیْرَ وَ رَفَضْتُمُ اَلشَّرَّ وَ تَفَرَّقُوا عَلَی فِرَقٍ وَ تَشَعَّبُوا عَلَی شُعَبٍ وَ تَشَعَّبْتُمْ مَعَ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ فَأَبْشِرُوا ثُمَّ أَبْشِرُوا فَأَنْتُمْ وَ اَللَّهِ اَلْمَرْحُومُونَ اَلْمُتَقَبَّلُ مِنْ مُحْسِنِکُمْ اَلْمُتَجَاوَزُ عَنْ مُسِیئِکُمْ مَنْ لَمْ یَکُنْ عَلَی مَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ لَهُ صَرْفاً وَ لاَ عَدْلاً وَ لَمْ یَتَقَبَّلْ مِنْهُ حَسَنَهً وَ لَمْ یَتَجَاوَزْ لَهُ عَنْ سَیِّئَهٍ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ هَلْ سَرَرْتُکَ قَالَ بَلَی فَزِدْنِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ وَکَّلَ مَلاَئِکَهً مِنْ مَلاَئِکَتِهِ یُسْقِطُونَ اَلذُّنُوبَ عَنْ شِیعَتِنَا کَمَا یَسْقُطُ اَلْوَرَقُ عَنِ اَلشَّجَرِ أَوَانَ سُقُوطِهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ اَلَّذِینَ یَحْمِلُونَ اَلْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَحْمَهً وَ عِلْماً فَاغْفِرْ لِلَّذِینَ تابُوا وَ اِتَّبَعُوا سَبِیلَکَ فَاسْتِغْفَارُ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ اَللَّهِ لَکُمْ دُونَ هَذَا اَلْخَلْقِ کُلِّهِمْ هَلْ سَرَرْتُکَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ قَالَ نَعَمْ فَزِدْنِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ذَکَرَکُمُ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ - رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اَللّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْدِیلاً فَأَنْتُمْ هُمْ وَفَیْتُمْ بِمَا عَاهَدْتُمُونَا عَلَیْهِ وَ ذَکَرَکُمُ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ فَقَالَ - وَ قالُوا ما لَنا لا نَری رِجالاً کُنّا نَعُدُّهُمْ مِنَ اَلْأَشْرارِ `أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِیًّا أَمْ زاغَتْ عَنْهُمُ اَلْأَبْصارُ فَأَنْتُمْ وَ اَللَّهِ فِی اَلْجَنَّهِ تُحْبَرُونَ وَ فِی اَلنَّارِ تُلْتَمَسُونَ وَ تُطْلَبُونَ هَلْ سَرَرْتُکَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ قَالَ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَزِدْنِی قَالَ ذَکَرَکُمُ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ - یَوْمَ لا یُغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیْئاً وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ `إِلاّ مَنْ رَحِمَ اَللّهُ وَ اَللَّهِ مَا اِسْتَثْنَی أَحَداً غَیْرَ عَلِیٍّ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ شِیعَتِهِ وَ لَقَدْ ذَکَرَکُمُ اَللَّهُ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ مِنْ کِتَابِهِ فَقَالَ - فَأُولئِکَ مَعَ اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَداءِ وَ اَلصّالِحِینَ فَرَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی هَذَا اَلْمَوْضِعِ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ نَحْنُ اَلصِّدِّیقُونَ وَ اَلشُّهَدَاءُ وَ أَنْتُمُ اَلصَّالِحُونَ هَلْ سَرَرْتُکَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ قَالَ نَعَمْ فَزِدْنِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ ذَکَرَکُمُ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ - قُلْ یا عِبادِیَ اَلَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اَللّهِ وَ اَللَّهِ مَا عَنَی اَللَّهُ غَیْرَکُمْ هَلْ سَرَرْتُکَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ قَالَ نَعَمْ فَزِدْنِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ ذَکَرَکُمُ اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ - قُلْ هَلْ یَسْتَوِی اَلَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ اَلَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ إِنَّما یَتَذَکَّرُ أُولُوا اَلْأَلْبابِ فَأَنْتُمْ وَ اَللَّهِ أُولُو اَلْأَلْبَابِ هَلْ سَرَرْتُکَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ قَالَ نَعَمْ فَزِدْنِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ - إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ أَنْتُمْ عِبَادُهُ اَلَّذِینَ عَنَی هَلْ سَرَرْتُکَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ قَالَ نَعَمْ فِزِدْنِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ کُلُّ آیَهٍ فِی کِتَابِ اَللَّهِ تُشَوِّقُ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ تَذْکُرُ اَلْخَیْرَ فَهِیَ فِینَا وَ فِی شِیعَتِنَا وَ کُلُّ آیَهٍ تُحَذِّرُ اَلنَّارَ وَ تَذْکُرُ أَهْلَهَا فَهِیَ فِی عَدُوِّنَا وَ مَنْ خَالَفَنَا ثُمَّ سَمِعَ اَلنَّاسَ یَحُجُّونَ وَ هُوَ یَوْمَئِذٍ بِالْأَبْطَحِ فَقَالَ مَا أَکْثَرَ اَلضَّجِیجَ وَ أَقَلَّ اَلْحَجِیجَ وَ اَللَّهِ مَا یَتَقَبَّلُ اَللَّهُ إِلاَّ مِنْکَ وَ مِنْ أَصْحَابِکَ ثُمَّ قَامَ فَانْصَرَفَ إِلَی مَنْزِلِهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 76 )
ص : 4831
و فی مصباح الکفعمیّ : عن علیّ - علیه السّلام: -: من به الثّؤلول فلیقرأ علیها هذه الآیات سبعا فی نقصان الشّهر وَ مَثَلُ کَلِمَهٍ خَبِیثَهٍ کَشَجَرَهٍ خَبِیثَهٍ اُجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ اَلْأَرْضِ ما لَها مِنْ قَرارٍ وَ بُسَّتِ اَلْجِبالُ بَسًّا، `فَکانَتْ هَباءً مُنْبَثًّا .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 55 )
ص : 4832
فقیل إن رسول الله صلّی اللّه علیه و آله کان إذا صلی الغداه یدخل علی أزواجه امرأه امرأه و کان قد أهدیت لحفصه عکه من عسل فکانت إذا دخل علیها رسول الله صلّی اللّه علیه و آله مسلما حبسته و سقته منها و إن عائشه أنکرت احتباسه عندها فقالت لجویریه حبشیه عندها إذا دخل رسول الله صلّی اللّه علیه و آله علی حفصه فادخلی علیها فانظری ما تصنع فأخبرتها الخبر و شأن العسل فغارت عائشه و أرسلت إلی صواحبها فأخبرتهن و قالت إذا دخل علیکن رسول الله صلّی اللّه علیه و آله فقلن إنا نجد منک ریح المغافیر و هو صمغ العرفط کریه الرائحه و کان رسول الله صلّی اللّه علیه و آله یکره و یشق علیه أن توجد منه ریح غیر طیبه لأنه یأتیه الملک قال فدخل رسول الله صلّی اللّه علیه و آله علی سوده قالت فما أردت أن أقول ذلک لرسول الله صلّی اللّه علیه و آله ثم إنی فرقت من عائشه فقلت یا رسول الله ما هذه الریح التی أجدها منک أکلت المغافیر فقال لا و لکن حفصه سقتنی عسلا ثم دخل علی امرأه امرأه و هن یقلن له ذلک فدخل علی عائشه فأخذت بأنفها فقال لها ما شأنک قالت أجد ریح المغافیر أکلتها یا رسول الله قال لا بل سقتنی حفصه عسلا فقالت جرست إذا نحلها العرفط فقال صلّی اللّه علیه و آله و الله لا أطعمه أبدا فحرمه علی نفسه و قیل إن التی کانت تسقی رسول الله صلّی اللّه علیه و آله أم سلمه عن عطا : .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 228 )
ص : 4833
وَ رَوَی زُرَارَهُ فِی اَلصَّحِیحِ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِیمَنْ صَلَّی اَلظُّهْرَ خَمْساً إِنْ کَانَ جَلَسَ آخِرَ اَلرَّابِعَهِ بِقَدْرِ اَلتَّشَهُّدِ تَمَّتْ صَلاَتُهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 420 )
ص : 4834
ع، [علل الشرائع] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلْأَرَّجَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ لِمَنْ جَعَلَ لَهُ سُلْطَاناً مُدَّهً مِنْ لَیَالٍ وَ أَیَّامٍ وَ سِنِینَ وَ شُهُورٍ فَإِنْ عَدَلُوا فِی اَلنَّاسِ أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صَاحِبَ اَلْفَلَکِ أَنْ یُبْطِئَ بِإِدَارَتِهِ فَطَالَتْ أَیَّامُهُمْ وَ لَیَالِیهِمْ وَ سِنُوهُمْ وَ شُهُورُهُمْ وَ إِنْ هُمْ جَارُوا فِی اَلنَّاسِ وَ لَمْ یَعْدِلُوا أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صَاحِبَ اَلْفَلَکِ فَأَسْرَعَ إِدَارَتَهُ وَ أَسْرَعَ فَنَاءَ لَیَالِیهِمْ وَ أَیَّامِهِمْ وَ سِنِیهِمْ وَ شُهُورِهِمْ وَ قَدْ وَفَی تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَهُمْ بِعَدَدِ اَللَّیَالِی وَ اَلْأَیَّامِ وَ اَلشُّهُورِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 4 , صفحه 103 )
ص : 4835
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ سَعِیدٍ اَلْأَعْرَجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ بُدَّ لِلصَّرُورَهِ أَنْ یَدْخُلَ اَلْبَیْتَ قَبْلَ أَنْ یَرْجِعَ فَإِذَا دَخَلْتَهُ فَادْخُلْهُ بِسَکِینَهٍ وَ وَقَارٍ ثُمَّ اِئْتِ کُلَّ زَاوِیَهٍ مِنْ زَوَایَاهُ ثُمَّ قُلِ اَللَّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً ، فَآمِنِّی مِنْ عَذَابِ یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ ، وَ صَلِّ بَیْنَ اَلْعَمُودَیْنِ اَللَّذَیْنِ یَلِیَانِ اَلْبَابَ ، عَلَی اَلرُّخَامَهِ اَلْحَمْرَاءِ ، وَ إِنْ کَثُرَ اَلنَّاسُ فَاسْتَقْبِلْ کُلَّ زَاوِیَهٍ فِی مَقَامِکَ حَیْثُ صَلَّیْتَ وَ اُدْعُ اَللَّهَ وَ سَلْهُ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 278 )
ص : 4836
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی إِطَالَهِ اَلشَّعْرِ فَقَالَ کَانَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُشْعِرِینَ یَعْنِی اَلطَّمَّ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 485 )
6 - ابن سنان گوید: به امام صادق علیه السّلام گفتم: نظر شما دربارۀ بلند کردن موی سر چیست؟
فرمود: یاران رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله موی سر داشتند، موهای سرشان تا بناگوش می رسید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 503 )
: صحیح. قوله: یعنی الطم قال فی النهایه: طم شعره: أی جزه، و استأصله و لعله من بعض الرواه، و حمل بناء الأفعال علی معنی الإزاله، کقولهم أعجمته، أی أزلت عجمته أو علی أنه مأخوذ من قولهم أشعر الجنین إذا نبت علیه الشعر کنایه عن قله شعورهم، إن لم یکن التفسیر مأخوذا من الإمام علیه السلام فلا یخفی بعده، و عدم الحاجه إلیه، و قال فی النهایه: الأشعر: لم یحلق شعره، و لم یرجله، و منه الحدیث فدخل رجل أشعر أی کثیر الشعر، و قیل: طویله.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 380 )
ص : 4837
وَ عَنْ عَاصِمٍ قَالَ: کَانَ یُقَالُ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ تَعْدِلُ ثُلُثَ اَلْقُرْآنِ وَ إِذَا زُلْزِلَتْ نِصْفَ اَلْقُرْآنِ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا اَلْکَافِرُونَ رُبُعَ اَلْقُرْآنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 335 )
ص : 4838
عَنْ سَلَمَهَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: «مَنْ لَمْ تُبْرِئْهُ اَلْحَمْدُ لَمْ یُبْرِئْهُ شَیْءٌ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 98 )
ص : 4839
وَ قِیلَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَوْلُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاطِمَهُ سَیِّدَهُ نِسَاءِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ آسِیَهُ سَیِّدَهُ نِسَاءِ عَالَمِهَا قَالَ ذَاکَ لِمَرْیَمَ وَ فَاطِمَهُ سَیِّدَهُ نِسَاءِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ.
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 149 )
ص : 4840
وَ قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : خَرَجَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَسِیرُ بِالنَّاسِ حَتَّی إِذَا کَانَ مِنْ کَرْبَلاَءَ عَلَی مِیلَیْنِ أَوْ مِیلٍ تَقَدَّمَ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ حَتَّی طَافَ بِمَکَانٍ یُقَالُ لَهُ المقذفان فَقَالَ قُتِلَ فِیهَا مِائَتَا نَبِیٍّ وَ مِائَتَا سِبْطٍ کُلُّهُمْ شُهَدَاءُ مُنَاخُ رِکَابٍ وَ مَصَارِعُ شُهَدَاءَ لاَ یَسْبِقُهُمْ مَنْ کَانَ قَبْلَهُمْ وَ لاَ یَلْحَقُهُمْ مَنْ بَعْدَهُمْ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 183 )
ص : 4841
بَعْضُ نُسَخِ اَلرَّضَوِیِّ، عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَکَّهُ حَرَمُ اَللَّهِ حَرَّمَهَا إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 346 )
ص : 4842
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْأَرْقَطِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ لِی تَنْزِلُ اَلْکُوفَهَ قُلْتُ: نَعَمْ قَالَ: فَتَرَوْنَ قَتَلَهَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَیْنَ أَظْهُرِکُمْ قَالَ: قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا رَأَیْتُ مِنْهُمْ أَحَداً قَالَ: فَإِذَا أَنْتَ لاَ تَرَی اَلْقَاتِلَ إِلاَّ مَنْ قَتَلَ أَوْ مَنْ وَلِیَ اَلْقَتْلَ، أَ لَمْ تَسْمَعْ إِلَی قَوْلِ اَللَّهِ « قُلْ قَدْ جاءَکُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِی بِالْبَیِّناتِ وَ بِالَّذِی قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ » فَأَیُّ رَسُولٍ قَبْلَ اَلَّذِی کَانَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَیْنَ أَظْهُرِهِمْ، وَ لَمْ یَکُنْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عِیسَی رَسُولٌ، إِنَّمَا رَضُوا قَتْلَ أُولَئِکَ فَسُمُّوا قَاتِلِینَ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 209 )
ص : 4843
اَلْبِحَارُ ، عَنْ أَعْلاَمِ اَلدِّینِ لِلدَّیْلَمِیِّ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: أَیُّمَا اِمْرَأَهٍ اِخْتَلَعَتْ مِنْ زَوْجِهَا لَمْ تَزَلْ فِی لَعْنَهِ اَللَّهِ وَ مَلاَئِکَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ اَلنَّاسِ أَجْمَعِینَ حَتَّی إِذَا نَزَلَ بِهَا مَلَکُ اَلْمَوْتِ قِیلَ لَهَا أَبْشِرِی بِالنَّارِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ قِیلَ لَهَا اُدْخُلِی اَلنّارَ مَعَ اَلدّاخِلِینَ أَلاَ وَ إِنَّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ بَرِیئَانِ مِنَ اَلْمُخْتَلِعَاتِ بِغَیْرِ حَقٍّ أَلاَ وَ إِنَّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ بَرِیئَانِ مِمَّنْ أَضَرَّ بِامْرَأَهٍ حَتَّی تَخْتَلِعَ مِنْهُ وَ مَنْ أَضَرَّ بِالْمَرْأَهِ حَتَّی تَفْتَدِیَ مِنْهُ لَمْ یَرْضَ اَللَّهُ [عَنْهُ] بِعُقُوبَتِهِ دُونَ اَلنَّارِ لِأَنَّ اَللَّهَ یَغْضَبُ لِلْمَرْأَهِ کَمَا یَغْضَبُ لِلْیَتِیمِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 380 )
ص : 4844
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَقُومُ فِی اَلصَّلاَهِ فَیَطْرَحُ عَلَی ظَهْرِهِ ثَوْباً یَقَعُ طَرَفُهُ خَلْفَهُ وَ أَمَامُهُ اَلْأَرْضَ وَ لاَ یَضُمُّهُ عَلَیْهِ أَ یُجْزِیهِ ذَلِکَ قَالَ نَعَمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 395 )
ص : 4845
اَلْعَبْدُ حُرٌّ مَا قَنِعَ.
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 33 )
ص : 4846
22700-4 ( الکافی 73:6) الاثنان، عن بعض أصحابه ، عن أبان ، عن محمد قال: سئل أبو جعفر علیه السّلام عن رجل طلق امرأته واحده ثم راجعها قبل أن تنقضی عدتها و لم یشهد علی رجعتها، قال "هی امرأته ما لم تنقض عدتها و قد کان ینبغی له أن یشهد علی رجعتها فإن جهل ذلک فلیشهد حین علم و لا أری بالذی صنع بأسا و إن کثیرا من الناس لو أرادوا البینه علی نکاحهم الیوم لم یجدوا أحدا یثبت علی الشهاده علی ما کان من أمرهما و لا أری بالذی صنع بأسا و أن یشهد فهو أحسن".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1044 )
ص : 4847
أبو علیّ الأشعریّ ، عن محمّد بن عبد الجبّار ، عن ابن فضّال ، عن ثعلبه بن میمون ، عن أبی بصیر ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: الحکم حکمان: حکم اللّه و حکم الجاهلیّه . و قد قال اللّه - عزّ و جلّ-: و مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اَللّهِ حُکْماً لِقَوْمٍ یُوقِنُونَ و أشهد علی زید بن ثابت لقد حکم فی الفرائض بحکم الجاهلیّه .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 136 )
ص : 4848
وَ مِنْ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ: «اَلْحَجَرُ یَمِینُ اَللَّهِ؛ فَمَنْ شَاءَ صَافَحَهُ بِهَا» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 394 )
ص : 4849
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ قَرَأَ سُورَتَیِ اَلْعَنْکَبُوتِ وَ اَلرُّومِ لَیْلَهَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَهُوَ وَ اَللَّهِ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ لاَ أَسْتَثْنِی فِیهِ أَبَداً وَ لاَ أَخَافُ أَنْ یَکْتُبَ اَللَّهُ عَلَیَّ فِی یَمِینِی إِثْماً وَ إِنَّ لِهَاتَیْنِ اَلسُّورَتَیْنِ مِنَ اَللَّهِ مَکَاناً.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 586 )
ص : 4850
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِخْتِصَاصِ ، بِالسَّنَدِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: وَ اِمْنَعِ اَلْعَرُوسَ فِی أُسْبُوعِهَا اَلْأَوَّلِ مِنَ اَلْأَلْبَانِ وَ اَلْخَلِّ وَ اَلْکُزْبُرَهِ وَ اَلتُّفَّاحَهِ اَلْحَامِضَهِ مِنْ هَذِهِ اَلْأَرْبَعَهِ [اَلْأَشْیَاءِ] قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ لِأَیِّ شَیْءٍ أَمْنَعُهَا مِنْ هَذِهِ اَلْأَرْبَعَهِ اَلْأَشْیَاءِ قَالَ لِأَنَّ اَلرَّحِمَ یَعْقُمُ وَ یَبْرُدُ بِهَذِهِ اَلْأَشْیَاءِ مِنَ اَلْوَلَدِ وَ اَلْحَصِیرُ فِی نَاحِیَهِ اَلْبَیْتِ خَیْرٌ مِنِ اِمْرَأَهٍ لاَ تَلِدُ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَمَا بَالُ اَلْخَلِّ تُمْنَعُ مِنْهُ قَالَ إِذَا حَاضَتْ عَلَی اَلْخَلِّ لَمْ تَطْهُرْ بِتَمَامٍ أَبَداً وَ اَلْکُزْبُرَهُ تُبَوِّرُ اَلْحَیْضَ فِی بَطْنِهَا وَ تُشَدِّدُ عَلَیْهَا اَلْوِلاَدَهَ وَ اَلتُّفَّاحَهُ اَلْحَامِضَهُ تَقْطَعُ حَیْضَهَا فَیَصِیرُ ذَلِکَ دَاءً عَلَیْهَا اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 298 )
ص : 4851
وَ بِالْإِسْنَادِ قَالَ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ: مَا اِحْتَذَی اَلنِّعَالَ وَ لاَ اِنْتَعَلَ وَ لاَ رَکِبَ اَلْمَطَایَا وَ لاَ رَکِبَ اَلْکُورَ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَفْضَلُ مِنْ جَعْفَرِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 409 )
ص : 4852
22284-8 ( التهذیب 457:7 رقم 1828) الصفار ، عن محمد بن عیسی ، عن القاسم الصیقل قال: کتبت إلیه أم علی تسأل عن کشف الرأس بین یدی الخادم و قالت له: إن شیعتک اختلفوا علی فی ذلک، فقال بعضهم: لا بأس و قال بعضهم: لا یحل، فکتب "سألت عن کشف الرأس بین یدی الخادم لا تکشفی رأسک بین یدیه فإن ذلک مکروه".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 833 )
ص : 4853
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ أَخَذَهُ تَقْطِیرٌ مِنْ قُرْحِهِ إِمَّا دَمٌ وَ إِمَّا غَیْرُهُ قَالَ فَلْیَضَعْ خَرِیطَهً وَ لْیَتَوَضَّأْ وَ لْیُصَلِّ فَإِنَّمَا ذَلِکَ بَلاَءٌ اُبْتُلِیَ بِهِ فَلاَ یُعِیدَنَّ إِلاَّ مِنَ اَلْحَدَثِ اَلَّذِی یُتَوَضَّأُ مِنْهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 266 )
ص : 4854
وَ قَالَ اَلْکَاظِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تَدْخُلِ اَلْحَمَّامَ عَلَی اَلرِّیقِ لاَ تَدْخُلُوهُ حَتَّی تَطْعَمُوا شَیْئاً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 77 )
و امام کاظم(علیه السّلام)فرمود:ناشتا بگرمابه درنیا،در آن نروید تا چیزی بخورید.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 51 )
ص : 4855
سُنَّهُ اَلْکِرَامِ اَلْوَفَاءُ بِالْعُهُودِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 398 )
ص : 4856
قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : صَاحِبُکُمْ بَعْدِیَ اَلَّذِی یُصَلِّی عَلَیَّ وَ لَمْ یَکُنْ یُعْرَفُ أَبَا مُحَمَّدٍ قَبْلَ ذَلِکَ فَلَمَّا مَاتَ أَبُو اَلْحَسَنِ خَرَجَ أَبُو مُحَمَّدٍ فَصَلَّی عَلَیْهِ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 422 )
ص : 4857
اَلصَّلاَهُ فِی لَیْلَهِ اَلْأَحَدِ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ -: مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اَلْأَحَدِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ إِحْدَی عَشْرَهَ مَرَّهً حَفِظَهُ اَللَّهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ غَفَرَ لَهُ ذُنُوبَهُ فَإِنْ تُوُفِّیَ وَ هُوَ مُخْلِصٌ لِلَّهِ أَعْطَاهُ اَللَّهُ اَلشَّفَاعَهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فِیمَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ وَ أَعْطَاهُ اَللَّهُ أَرْبَعَ مَدَائِنَ فِی اَلْجَنَّهِ -.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 87 , صفحه 285 )
ص : 4858
عَنْ سَلاَّمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: ثُمَّ تابَ عَلَیْهِمْ لِیَتُوبُوا قَالَ: أَقَالَهُمْ فَوَاللَّهِ مَا تَابُوا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 278 )
ص : 4859
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ بِإِسْنَادِهِ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یُکْرَهُ اَلسَّوَادُ إِلاَّ فِی ثَلاَثَهٍ اَلْعِمَامَهِ وَ اَلْخُفِّ وَ اَلْکِسَاءِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 148 )
رسول خدا فرمود رنگ سیاه در جامه بد است مگر در سه چیز عمامه و موزه و رداء.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 156 )
179-امام صادق(علیه السّلام)از پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله)نقل می کند که فرمود:لباس سیاه مکروه است مگر در سه مورد:عمامه و چکمه و عبا.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 223 )
179-رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود:سیاه پوشی خوب نیست بجز در سه چیز:عمامه و کفش و عبا.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 166 )
-پیامبر گفته:«سیاه در جامه بد است مگر در سه چیز:دستار و موزه و زبر جامه یا عبا».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 118 )
ص : 4860
و فی المقاتل : أن محمد بن عبد الله خرج للیلتین بقیتا من جمادی الآخره سنه خمس و أربعین و مائه و قتل یوم الإثنین لأربع عشره لیله خلت من شهر رمضان . و إبراهیم هو أخو محمد کان یهرب فی البلاد خمس سنین إلی أن قدم البصره فی السنه التی خرج فیها أخوه بالمدینه و بایعه من أهلها أربعه آلاف رجل فکتب إلیه أخوه یأمره بالظهور فظهر أمره أول شهر رمضان سنه خمس و أربعین و مائه فغلب علی البصره و وجه جنودا إلی الأهواز و فارس و قوی أمره و اضطرب المنصور و کان قد أحصی دیوانه مائه ألف مقاتل و کان رأی أهل البصره أن لا یخرج عنهم و یبعث الجنود إلی البلاد فأخطأ و لم یسمع منهم و خرج نحو الکوفه فبعث إلیه المنصور عیسی بن موسی فی خمسه عشر ألفا و علی مقدمته حمید بن قحطبه فی ثلاثه آلاف فسار إبراهیم حتی نزل باخمری و هی من الکوفه علی سته عشر فرسخا و وقع القتال فیه و انهزم عسکر عیسی حتی لم یبق معه إلا قلیل فأتی جعفر و إبراهیم ابنا سلیمان بن علی من وراء ظهور أصحاب إبراهیم و أحاطوا بهم من الجانبین و قتل إبراهیم و تفرق أصحابه و أتی برأسه إلی المنصور و کان قتله یوم الإثنین لخمس بقین من ذی القعده و مکث مذ خرج إلی أن قتل ثلاثه أشهر إلا خمسه أیام.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 295 )
ص : 4861
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، " فَإِنْ صَامَ اَلْمُتَمَتِّعُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ فِی اَلْحَجِّ ثُمَّ أَصَابَ هَدْیاً یَوْمَ خَرَجَ مِنْ مِنًی فَقَدْ أَجْزَأَهُ صِیَامُهُ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْءٌ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 117 )
ص : 4862
وَ سُئِلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِمَ حَرَّمَ اَللِّوَاطَ قَالَ مِنْ أَجْلِ أَنَّهُ لَوْ کَانَ إِتْیَانُ اَلْغُلاَمِ حَلاَلاً لاَسْتَغْنَی اَلرِّجَالُ عَنِ اَلنِّسَاءِ فَکَانَ فِیهِ قَطْعُ اَلنَّسْلِ وَ تَعْطِیلُ اَلْفُرُوجِ وَ کَانَ فِی إِجَازَهِ ذَلِکَ فَسَادٌ کَثِیرٌ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 264 )
ص : 4863
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرَّجُلُ یَکُونُ فِی قَفْرٍ مِنَ اَلْأَرْضِ فِی یَوْمِ غَیْمٍ فَیُصَلِّی لِغَیْرِ اَلْقِبْلَهِ ثُمَّ تُصْحِی فَیَعْلَمُ أَنَّهُ صَلَّی لِغَیْرِ اَلْقِبْلَهِ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ إِنْ کَانَ فِی وَقْتٍ فَلْیُعِدْ صَلاَتَهُ وَ إِنْ کَانَ مَضَی اَلْوَقْتُ فَحَسْبُهُ اِجْتِهَادُهُ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ ؛ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ اَلطَّاطَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ ؛ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 317 )
ص : 4864
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ إِنَّکَ مَیِّتٌ وَ إِنَّهُمْ مَیِّتُونَ قُلْتُ یَا رَبِّ أَ تَمُوتُ اَلْخَلاَئِقُ کُلُّهُمْ وَ یَبْقَی اَلْأَنْبِیَاءُ فَنَزَلَتْ کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَهُ اَلْمَوْتِ ثُمَّ إِلَیْنا تُرْجَعُونَ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 32 )
باین اسناد گوید رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود که چون آیۀ شریفۀ«
إِنَّکَ مَیِّتٌ وَ إِنَّهُمْ مَیِّتُونَ
»نازل شد عرض کردم پروردگارا آیا خلایق همه بمیرند و انبیاء باقی مانند این آیۀ شریفه نازل شد«
کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَهُ اَلْمَوْتِ ثُمَّ إِلَیْنا تُرْجَعُونَ
»«مترجم گوید»شاید مقصود از انبیاء فرشتگانی باشند که از برای پیغمبر وحی می آوردند چنان که در بعضی از کتب در مکان انبیاء ملائکه روایت شده است و محتمل است که مقصود مردن ارواح باشد بعد از قطع تعلق آنها از ابدان چه خطبۀ امیر المؤمنین(علیه السّلام)در نهج البلاغه بر آن دلالت دارد.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 270 )
51-و به همین اسناد از آن حضرت از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله روایت کرده که فرمود:چون این آیه«
إِنَّکَ مَیِّتٌ وَ إِنَّهُمْ مَیِّتُونَ
»یعنی(تو خواهی مرد و آنان نیز می میرند-زمر:30)نازل گشت،به خدا عرض کردم:آیا مردمان همه می میرند و فرشتگان زنده می مانند؟این آیه نازل شد که«
کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَهُ اَلْمَوْتِ ثُمَّ إِلَیْنا تُرْجَعُونَ
»یعنی(هر نفسی چشندۀ مرگ است سپس به سوی ما بازگشت خواهید نمود-عنکبوت:57). تذکّر:«در پاره ای نسخه ها به جای«و یبقی الملائکه»،و«یبقی الأنبیاء» ثبت شده و به نظر می رسد تحریف باشد».
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 24 )
نیز رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:چون آیۀ«تو می میری و ایشان نیز می میرند»نازل شد، گفتم:یا رب!آیا خلایق می میرند و انبیاء می مانند؟نازل شد:«تمام موجودات طعم مرگ را خواهند چشید و آن گاه به سوی ما باز خواهید گشت».
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 21 )
ص : 4865
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : فِی قَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ مَاتَ لاَ یَعْرِفُ إِمَامَ دَهْرِهِ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِمَاماً حَیّاً قِیلَ لَهُ لَمْ نَسْمَعْ حَیّاً قَالَ قَدْ قَالَ وَ اَللَّهِ ذَلِکَ یَعْنِی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 27 )
ص : 4866
نُقِلَ مِنْ خَطِّ اَلتَّلَّعُکْبَرِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ أَحْمَدَ بْنِ زَیْدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْأَزْدِیِّ اَلْبَزَّازِ یَنْزِلُ فِی طَاقِ زُهَیْرٍ وَ لَقَبُهُ بَزِیعٌ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ لاَ أَعْلَمُهُ إِلاَّ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ قَالَ: اُدْعُ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ فِی اَلْوَتْرِ اَللَّهُمَّ اِمْلَأْ قَلْبِی حُبّاً لَکَ وَ خَشْیَهً مِنْکَ وَ تَصْدِیقاً وَ إِیمَاناً بِکَ وَ فَرَقاً مِنْکَ وَ شَوْقاً إِلَیْکَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ اَللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَیَّ لِقَاءَکَ وَ اِجْعَلْ فِی لِقَائِکَ خَیْرَ اَلرَّحْمَهِ وَ اَلْبَرَکَهِ وَ أَلْحِقْنِی بِالصّالِحِینَ وَ لاَ تُؤَخِّرْنِی مَعَ اَلْأَشْرَارِ وَ أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ مِمَّنْ مَضَی وَ اِجْعَلْنِی مِنْ صَالِحِی مَنْ بَقِیَ وَ خُذْ بِی سَبِیلَ اَلصَّالِحِینَ وَ لاَ تَرُدَّنِی فِی شَرٍّ اِسْتَنْقَذْتَنِی مِنْهُ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ وَ أَعِنِّی عَلَی نَفْسِی بِمَا أَعَنْتَ بِهِ اَلصَّالِحِینَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ أَسْأَلُکَ إِیمَاناً لاَ أَجَلَ لَهُ دُونَ لِقَائِکَ تُحْیِینِی عَلَیْهِ وَ تُمِیتُنِی عَلَیْهِ وَ تَوَلَّنِی عَلَیْهِ وَ تُحْیِینِی مَا أَحْیَیْتَنِی عَلَیْهِ وَ تَوَفَّنِی عَلَیْهِ إِذَا تَوَفَّیْتَنِی وَ تَبْعَثُنِی عَلَیْهِ إِذَا بَعَثْتَنِی وَ أَبْرِئْ قَلْبِی مِنَ اَلرِّیَاءِ وَ اَلسُّمْعَهِ وَ اَلشَّکِّ فِی دِینِی اَللَّهُمَّ أَعْطِنِی بَصَراً فِی دِینِکَ وَ فِقْهاً فِی عِبَادَتِکَ وَ فَهْماً فِی حُکْمِکَ وَ کِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِکَ وَ بَیِّضْ وَجْهِی بِنُورِکَ وَ اِجْعَلْ رَغْبَتِی فِیمَا عِنْدَکَ وَ تَوَفَّنِی فِی سَبِیلِکَ عَلَی مِلَّتِکَ وَ مِلَّهِ رَسُولِکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلْکَسَلِ وَ اَلْهَرَمِ وَ اَلْجُبْنِ وَ اَلْبُخْلِ وَ اَلْغَلَبَهِ وَ اَلذِّلَّهِ وَ اَلْقَسْوَهِ وَ اَلْمَسْکَنَهِ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَفْسٍ لاَ تَشْبَعُ وَ قَلْبٍ لاَ یَخْشَعُ وَ مِنْ دُعَاءٍ لاَ یُسْمَعُ وَ مِنْ صَلاَهٍ لاَ تَنْفَعُ وَ أُعِیذُ بِکَ دِینِی وَ أَهْلِی مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ اَللَّهُمَّ إِنَّهُ لَنْ یُجِیرَنِی مِنْکَ أَحَدٌ وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِکَ مُلْتَحَداً فَلاَ تَجْعَلْ أَجَلِی فِی شَیْءٍ مِنْ عَذَابِکَ وَ لاَ تَرُدَّنِی بِهَلَکَهٍ وَ لاَ بِعَذَابٍ أَسْأَلُکَ اَلثَّبَاتَ عَلَی دِینِکَ وَ اَلتَّصْدِیقَ بِکِتَابِکَ وَ اِتِّبَاعَ رَسُولِکَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَذْکُرَنِی بِرَحْمَتِکَ وَ لاَ تَذْکُرَنِی بِخَطِیئَتِی وَ تَقْبَلَ مِنِّی وَ تَزِیدَنِی مِنْ فَضْلِکَ إِنِّی إِلَیْکَ رَاغِبٌ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ ثَوَابَ مَنْطِقِی وَ ثَوَابَ مَجْلِسِی رِضَاکَ وَ اِجْعَلْ عَمَلِی وَ دُعَائِی خَالِصاً لَکَ وَ اِجْعَلْ ثَوَابِیَ اَلْجَنَّهَ بِرَحْمَتِکَ وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ إِنِّی إِلَیْکَ رَاغِبٌ اَللَّهُمَّ غَارَتِ اَلنُّجُومُ وَ نَامَتِ اَلْعُیُونُ وَ أَنْتَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ لاَ یُوَارِی مِنْکَ لَیْلٌ سَاجٍ وَ لاَ سَمَاءٌ ذَاتُ أَبْرَاجٍ وَ لاَ أَرْضٌ ذَاتُ مِهَادٍ وَ لاَ بَحْرٌ لُجِّیٌّ وَ لاَ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ تُدْلِجُ عَلَی مَنْ تَشَاءُ مِنْ خَلْقِکَ أَشْهَدُ بِمَا شَهِدْتَ بِهِ عَلَی نَفْسِکَ وَ مَلاَئِکَتُکَ اُکْتُبْ شَهَادَتِی مِثْلَ شَهَادَتِهِمْ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلسَّلاَمُ وَ مِنْکَ اَلسَّلاَمُ أَسْأَلُکَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ أَنْ تَفُکَّ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 271 )
ص : 4867
69 - عَلِیُّ بْنُ اَلنُّعْمَانِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَیُّهَا اَلنَّاسُ وَ اَللَّهِ إِنِّی لَأَعْلَمُ أَنَّکُمْ لاَ تَسَعُونَ اَلنَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ وَ لَکِنْ بِالطَّلاَقَهِ وَ حُسْنِ اَلْخُلُقِ قَالَ وَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ رَحِمَ اَللَّهُ کُلَّ سَهْلٍ طَلْقٍ .
( الزهد , جلد 1 , صفحه 28 )
70 -امام باقر عَلَیْهِ السَّلاَمُ به نقل از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فرمود:
ای مردم! به خدا سوگند! من می دانم که شما نمی توانید مردم را با اموال خود خوشحال و راضی گردانید؛ ولی با خوشرویی و اخلاق نیک می توانید که ایشان را دلگرم و راضی نمایید.
جابر گوید: از امام باقر عَلَیْهِ السَّلاَمُ شنیدم که می فرمود: خداوند متعال هر آسانگیر خوش رو و خوش اخلاقی را، رحمت کند.
( زاهد کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 73 )
ص : 4868
قَوْلُهُ عَلِیٌّ : أَعْلَمُکُمْ عِلْماً وَ أَقْدَمُکُمْ سِلْماً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 149 )
ص : 4869
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ یَحْیَی بْنِ عَجْلاَنَ اَلْمَرْوَزِیُّ اَلْمُقْرِئُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْجُرْجَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ عَبْدُ اَلصَّمَدِ بْنُ یَحْیَی اَلْوَاسِطِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْمَدَنِیُّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُبَارَکِ عَنْ سُفْیَانَ اَلثَّوْرِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ نُورَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَبْلَ أَنْ خَلَقَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ اَلْعَرْشَ وَ اَلْکُرْسِیَّ وَ اَللَّوْحَ وَ اَلْقَلَمَ وَ اَلْجَنَّهَ وَ اَلنَّارَ وَ قَبْلَ أَنْ خَلَقَ آدَمَ وَ نُوحاً وَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ وَ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ مُوسَی وَ عِیسَی وَ دَاوُدَ وَ سُلَیْمَانَ وَ کُلَّ مَنْ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی قَوْلِهِ وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ إِلَی قَوْلِهِ وَ هَدَیْناهُمْ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ وَ قَبْلَ أَنْ خَلَقَ اَلْأَنْبِیَاءَ کُلَّهُمْ بِأَرْبَعِمِائَهِ أَلْفٍ وَ أَرْبَعٍ وَ عِشْرِینَ أَلْفَ سَنَهٍ وَ خَلَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَعَهُ اِثْنَیْ عَشَرَ حِجَاباً حِجَابَ اَلْقُدْرَهِ وَ حِجَابَ اَلْعَظَمَهِ وَ حِجَابَ اَلْمِنَّهِ وَ حِجَابَ اَلرَّحْمَهِ وَ حِجَابَ اَلسَّعَادَهِ وَ حِجَابَ اَلْکَرَامَهِ وَ حِجَابَ اَلْمَنْزِلَهِ وَ حِجَابَ اَلْهِدَایَهِ وَ حِجَابَ اَلنُّبُوَّهِ وَ حِجَابَ اَلرِّفْعَهِ وَ حِجَابَ اَلْهَیْبَهِ وَ حِجَابَ اَلشَّفَاعَهِ ثُمَّ حَبَسَ نُورَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حِجَابِ اَلْقُدْرَهِ اِثْنَیْ عَشَرَ أَلْفَ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْأَعْلَی وَ فِی حِجَابِ اَلْعَظَمَهِ أَحَدَ عَشَرَ أَلْفَ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ عَالِمِ اَلسِّرِّ وَ فِی حِجَابِ اَلْمِنَّهِ عَشْرَهَ آلاَفِ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ قَائِمٌ لاَ یَلْهُو وَ فِی حِجَابِ اَلرَّحْمَهِ تِسْعَهَ آلاَفِ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ اَلرَّفِیعِ اَلْأَعْلَی وَ فِی حِجَابِ اَلسَّعَادَهِ ثَمَانِیَهَ آلاَفِ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ قَائِمٌ لاَ یَسْهُو وَ فِی حِجَابِ اَلْکَرَامَهِ سَبْعَهَ آلاَفِ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ غَنِیٌّ لاَ یَفْتَقِرُ وَ فِی حِجَابِ اَلْمَنْزِلَهِ سِتَّهَ آلاَفِ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْعَلِیِّ اَلْکَرِیمِ وَ فِی حِجَابِ اَلْهِدَایَهِ خَمْسَهَ آلاَفِ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ رَبِّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ وَ فِی حِجَابِ اَلنُّبُوَّهِ أَرْبَعَهَ آلاَفِ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ رَبِّ اَلْعِزَّهِ عَمّا یَصِفُونَ وَ فِی حِجَابِ اَلرِّفْعَهِ ثَلاَثَهَ آلاَفِ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ ذِی اَلْمُلْکِ وَ اَلْمَلَکُوتِ وَ فِی حِجَابِ اَلْهَیْبَهِ أَلْفَیْ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ بِحَمْدِهِ وَ فِی حِجَابِ اَلشَّفَاعَهِ أَلْفَ سَنَهٍ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ ثُمَّ أَظْهَرَ عَزَّ وَ جَلَّ اِسْمَهُ عَلَی اَللَّوْحِ وَ کَانَ عَلَی اَللَّوْحِ مُنَوَّراً أَرْبَعَهَ آلاَفِ سَنَهٍ ثُمَّ أَظْهَرَهُ عَلَی اَلْعَرْشِ فَکَانَ عَلَی سَاقِ اَلْعَرْشِ مُثْبَتاً سَبْعَهَ آلاَفِ سَنَهٍ إِلَی أَنْ وَضَعَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی صُلْبِ آدَمَ ثُمَّ نَقَلَهُ مِنْ صُلْبِ آدَمَ إِلَی صُلْبِ نُوحٍ ثُمَّ جَعَلَ یُخْرِجُهُ مِنْ صُلْبٍ إِلَی صُلْبٍ حَتَّی أَخْرَجَهُ مِنْ صُلْبِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ فَأَکْرَمَهُ بِسِتِّ کَرَامَاتٍ أَلْبَسَهُ قَمِیصَ اَلرِّضَا وَ رَدَّاهُ رِدَاءَ اَلْهَیْبَهِ وَ تَوَّجَهُ تَاجَ اَلْهِدَایَهِ وَ أَلْبَسَهُ سَرَاوِیلَ اَلْمَعْرِفَهِ وَ جَعَلَ تِکَّتَهُ تِکَّهَ اَلْمَحَبَّهِ یَشُدُّ بِهَا سَرَاوِیلَهُ وَ جَعَلَ نَعْلَهُ اَلْخَوْفَ وَ نَاوَلَهُ عَصَا اَلْمَنْزِلَهِ ثُمَّ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ یَا مُحَمَّدُ اِذْهَبْ إِلَی اَلنَّاسِ فَقُلْ لَهُمْ قُولُوا لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ وَ کَانَ أَصْلُ ذَلِکَ اَلْقَمِیصِ فِی سِتَّهِ أَشْیَاءَ قَامَتُهُ مِنَ اَلْیَاقُوتِ وَ کُمَّاهُ مِنَ اَللُّؤْلُؤِ وَ دِخْرِیصُهُ مِنَ اَلْبِلَّوْرِ اَلْأَصْفَرِ وَ إِبْطَاهُ مِنَ اَلزَّبَرْجَدِ وَ جُرُبَّانُهُ مِنَ اَلْمَرْجَانِ اَلْأَحْمَرِ وَ جَیْبُهُ مِنْ نُورِ اَلرَّبِّ جَلَّ جَلاَلُهُ فَقَبِلَ اَللَّهُ تَوْبَهَ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِذَلِکَ اَلْقَمِیصِ وَ رَدَّ خَاتَمَ سُلَیْمَانَ بِهِ وَ رَدَّ یُوسُفَ إِلَی یَعْقُوبَ بِهِ وَ نَجَّی یُونُسَ مِنْ بَطْنِ اَلْحُوتِ بِهِ وَ کَذَلِکَ سَائِرُ اَلْأَنْبِیَاءِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ نَجَّاهُمْ مِنَ اَلْمِحَنِ بِهِ وَ لَمْ یَکُنْ ذَلِکَ اَلْقَمِیصُ إِلاَّ قَمِیصَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( الخصال , جلد 2 , صفحه 481 )
امام یکم فرمود بدرستی که خدای تبارک و تعالی چهار صد و بیست و چهار هزار سال پیش از آنکه آسمانها و زمینها و عرش و کرسی و لوح و قلم و بهشت و دوزخ را بیافریند و پیش از آنکه آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل و اسحق و یعقوب و موسی و عیسی و داود و سلیمان و سایر پیغمبرانی که در(سوره انعام آیه 88-82)که به«
وَ هَدَیْناهُمْ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ
» پایان یابد بیافریند و پیش از آنکه همه انبیا را بیافریند نور محمد را آفرید و با آن دوازده حجاب آفرید حجاب قدره،حجاب عظمه،حجاب منت.حجاب رحمت،حجاب سعادت،حجاب کرامت؛حجاب منزلت،حجاب هدایت؛حجاب نبوت،حجاب رفعت،حجاب هیبت،حجاب شفاعت:سپس نور محمد(صلّی الله علیه و آله)را دوازده هزار سال در حجاب قدرت نگهداشت که همی میگفت پاک است پروردگار من که برتر است و یازده هزار سال در حجاب عظمت نگهداشت که همی میگفت پاک است دانای راز نهان،و در حجاب منت ده هزار سال نگهداشت که میفرمود پاک است آن خدائی که پایدار است و بازیگری ندارد و در حجاب منت ده هزار سال نگهداشت که همی میفرمود پاک است خدای بلند برتر و در حجاب سعادت هشت هزار سال نگهداشتکه همی میفرمود پاک است آنکه پایدار است و سهو نمیکند و در حجاب کرامت هفت هزار سال نگهداشت که میفرمود پاک است آن خدائی که بی نیاز است و هرگز نیازمند نگردد و در حجاب منزلت شش هزار سال نگهداشت که همی میگفت پاک است پروردگار من که بلند و با کرامت است و در حجاب هدایت پنج هزار سال نگهداشت که همی میگفت پاک است پروردگار عرش بزرگ و در حجاب نبوت چهار هزار سال نگهداشت که همی میگفت پاک است پروردگار عزت از آنچه بناروائی را وصف کنند و در حجاب رفعت سه هزار سال نگهداشت همی میگفت پاک است صاحب ملک و ملکوت و در حجاب هیبت دو هزار سال نگهداشت و همی میگفت پاک است خدا و بحمد او مشغولم و در حجاب شفاعت هزار سال نگهداشت و همی میگفت پاک است پروردگار من که بزرگ است و بحمدش اندرم.سپس خدای عز و جل نامش را نور رخشانی بر لوح آشکار کرد تا چهار هزار سال سپس بر عرش عیان ساخت تا هفت هزار سال تا آن را در صلب آدم نهاد و از آنجا به پشت نوح نقل داد و از پشتی به پشتی گردانید تا از پشت عبد اللّه بن عبد المطلبش در آورد و شش کرامت خاص او کرد پیراهن رضا بر تنش پوشید و رداء هیبت بدوشش انداخت و تاج هدایت بر سرش نهاد و سراویل معرفت بر او پوشانید و بند آن را محبت قرار داد و نعلین خوف بپایش کرد و عصای منزلت بدستش داد سپس خدا باو فرمود ای محمد برو نزد مردم و بآنها بگو،بگوئید«
لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ
»«
مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللّهِ
». ماده این پیراهن از شش چیز بود تنش از یاقوت و دو آستینش از لؤلؤ و تیریزش از بلور زرد و دو زیر بعلش از زبرجد و طوقش از مرجان سرخ و یقه اش از نور پروردگار جل جلاله ببرکت این پیراهن توبه آدم را پذیرفت و انگشتر سلیمان را باو برگردانید و یوسف را بیعقوب رسانید و یونس را از شکم ماهی رهانید و پیغمبران دیگر را از گرفتاری نجات بخشید آن پیراهن همانا پیراهن محمد بود.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 252 )
55-سفیان ثوری از امام صادق(علیه السّلام)و او از پدرانش از علی بن ابی طالب(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:همانا خداوند متعال نور محمد(صلّی الله علیه و آله)را پیش از آفرینش آسمان ها و زمین و عرش و کرسی و لوح و قلم و بهشت و جهنّم و پیش از خلقت آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و موسی و عیسی و داود و سلیمان و همۀ کسانی که نامهایشان در آیۀ«و وهبنا له اسحاق-تا-صراط المستقیم»آمده و چهار صد و بیست و چهار هزار سال پیش از همۀ پیامبران آفرید،و همراه با آن حضرت دوازده حجاب آفرید:حجاب قدرت،و حجاب عظمت،و حجاب منّت،و حجاب رحمت، و حجاب سعادت،و حجاب کرامت،و حجاب منزلت،و حجاب هدایت،و حجاب نبوّت،و حجاب رفعت،و حجاب هیبت،و حجاب شفاعت. آنگاه نور محمد(صلّی الله علیه و آله)را دوازده هزار سال در حجاب قدرت نگهداشت و او می گفت:«سبحان ربی الاعلی منزه است پروردگار بزرگ من»و یازده هزار سال در حجاب عظمت نگهداشت و او می گفت:«سبحان عالم السّر منزه است دانندۀ راز»و ده هزار سال در حجاب منّت نگهداشت و او می گفت:«سبحان من هو قائم لا یلهو منزه است کسی که قائم است و بیهودگی نمی کند.»و نه هزار سال در حجاب رحمت نگهداشت و او می گفت:«سبحان الرفیع الاعلی منزه است والای بلند مرتبه»و هشت هزار سال در حجاب سعادت نگهداشت و او می گفت:«سبحان من هو قائم لا یسهو منزه است کسی که قائم است و سهو نمی کند»و هفت هزار سال در حجاب کرامت نگهداشت و او می گفت:«سبحان من هو غنیّ لا یفتقر منزه است کسی که بی نیاز است و محتاج نمی شود.»و شش هزار سال در حجاب منزلت نگهداشت و او می گفت:«سبحان ربی العلیم الکریم منزه است پروردگار بزرگ و گرامی من»و پنج هزار سال در حجاب هدایت نگهداشت و او می گفت:«سبحان ربّ العرش العظیم منزه است پروردگار عرش بلند»و چهار هزار سال در حجاب نبوّت نگهداشت و او می گفت:«سبحان ربّ العزّه عمّا یصفون منزه است پروردگار عزت از هر چه توصیف می کنند»و سه هزار سال در حجاب رفعت نگهداشت و او می گفت:«سبحان ذی الملک و الملکوت منزه است صاحب ملک و ملکوت»و دو هزار سال در حجاب هیبت نگهداشت و او می گفت:«سبحان اللّه و بحمده منزه است خداوند و ستایش او راست»و یک هزار سال در حجاب شفاعت نگهداشت و او می گفت: «سبحان ربّی العظیم و بحمده منزّه است پروردگار بزرگ من و ستایش او راست.» آنگاه نام او را بر لوح ظاهر کرد و چهار هزار سال بر لوح می درخشید سپس او را بر عرش ظاهر کرد و هفت هزار سال بر ساق عرش بود تا اینکه خداوند او را در صلب آدم قرار داد،سپس او را از صلب آدم به صلب نوح منتقل کرد،سپس از صلبی به صلب دیگر وارد می کرد تا اینکه او را از صلب عبد اللّه بن عبد المطلب بیرون آورد و او را با شش کرامت گرامی داشت:پیراهن رضایت را به او پوشانید و ردای هیبت را بر دوش او انداخت و تاج هدایت را بر سر او گذاشت و شلوار معرفت را به او پوشانید و بند آن را بند محبّت قرار داد که شلوار خود را با آن محکم کند و کفش او را خوف و بیم قرار داد و عصای منزلت را به دستش داد،سپس به او فرمود:ای محمد به سوی مردم برو و به آنان بگو:بگویید معبودی جز خدا نیست،محمد پیامبر اوست. و اصل این پیراهن در شش چیز بود:بدنۀ آن از یاقوت و دو آستینش از لؤلؤ و دستک آن از بلور زرد و دو زیر بغلش از زبرجد و گریبانش از مرجان سرخ و یقه اش از نور پروردگار بزرگ،و خداوند به خاطر این پیراهن توبۀ آدم را قبول کرد و انگشتر (گمشدۀ)سلیمان را به او برگردانید و یوسف را به وسیلۀ آن به یعقوب برگردانید و یونس را به وسیلۀ آن از شکم ماهی نجات داد و همچنین سایر پیامبران را به وسیلۀ او از ناراحتی ها نجات داد و این پیراهن نبود مگر پیراهن محمد(صلّی الله علیه و آله).
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 231 )
55-امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:خدای تبارک و تعالی پیش از آنکه آسمانها و زمین و عرش و کرسی و لوح و قلم و بهشت و آتش را بیافریند و پیش از آنکه آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و موسی و عیسی و داود و سلیمان و هر کس را که در آیۀ مبارکه میفرماید(ما بابراهیم،اسحاق و یعقوب را دادیم تا آنجا که فرماید آنان را براه راست رهبری نمودیم)و چهار صد و بیست و چهار هزار سال پیش از آنکه همۀ پیغمبران را بیافریند نور محمد را آفرید و خدای عز و جل با او دوازده حجاب آفرید حجاب قدره و حجاب عظمت و حجاب منت و حجاب رحمت و حجاب سعادت و حجاب کرامت و حجاب منزلت و حجاب هدایت و حجاب نبوت و حجاب رفعت و حجاب هیبت و حجاب شفاعت. سپس نور محمد را دوازده هزار سال در حجاب قدرت نگاه داشت که همی گفت منزه است پروردگار والا مقام من و یازده هزار سال در حجاب عظمت نگهداشت که همی گفت منزه و پاک است دانای راز نهان و ده هزار سال در حجاب منت نگهداشت که میگفت پاک و منزه است خدائی که پاینده است و غفلت باو راه ندارد و در حجاب رحمت نه هزار سال نگهداشت که میگفت پاک و منزه است خدای بلند پایۀ والا مقام و هشت هزار سال در حجاب سعادت نگهداشت که همی گفت:پاک و منزه است خدائی که پاینده است و اشتباهی برای او نیست و هفت هزار سال در حجاب کرامت نگهداشت که همی گفت:پاک و منزه است خدائی که بی نیاز است و نیازمند نگردد و شش هزار سال در حجاب منزلت نگاه داشت که همی گفت:پاک و منزه است پروردگار من که برتر است و بخشنده و پنج هزار سال در حجاب هدایت نگاه داشت که همی گفت:پاک و منزه است پروردگار عرش بزرگ و چهار هزار سال در حجاب نبوت نگاهداشت که همی گفت:پروردگار عزت از آنچه توصیفش میکنند منزه است و سه هزار سال در حجاب رفعت نگاه داشت که همی گفت پاک و منزه است خدائی که صاحب ملک و ملکوت است و دو هزار سال در حجاب هیبت نگاه داشت که همی گفت پاک و منزه است اللّه و من بستایش او مشغولم و هزار سال در حجاب شفاعت نگاه داشت که همی گفت پاک و منزه است پروردگار بزرگ من و من بستایش او مشغولم. سپس خدای عز و جل نام او را بر لوح آشکار نمود و چهار هزار سال بر لوح میدرخشید و سپس آن را بر عرش آشکار نمود که هفت هزار سال بر پایۀ عرش استوار بود تا آنکه خدای عز و جل آن را در پشت آدم قرار داد و سپس از پشت آدم به پشت نوح منتقلش فرمود و سپس هم چنان از پشتی به پشت دیگری بدر می آورد تا آنکه از پشت عبد اللّه بن عبد المطلب اش بدر آورد پس با شش کرامت اکرامش فرمود:پیراهن رضا بر او پوشانیدو ردای هیبت بر دوشش افکند و افسر هدایت بر سرش نهاد و شلوارهای معرفت بر او پوشانید و بند آن را بند محبت قرار داد که هر چه محکمتر بسته شود و نعلین اش را خوف قرار داد و عصای منزلت بدستش داد. سپس خدای عز و جل باو فرمود بسوی مردم برو و بآنان بگو که بگوئید:خدائی بجز خداوند نیست و محمد فرستادۀ او است و مواد اصلی این پیراهن از شش چیز بود بدنه اش از یاقوت بود و دو آستینش از لؤلؤ و لبه اش از بلور زرد و دو زیر بغلش از زبرجد و گریبانش از مرجان سرخ و یقه اش از نور پروردگار جل جلاله پس خداوند توبۀ آدم را بخاطر این پیراهن پذیرفت و انگشتر سلیمان را بخاطر آن بازش گردانید و یوسف را بیعقوب بخاطر آن باز گردانید و یونس را از شکم ماهی بخاطر آن نجات بخشید. هم چنین دیگر پیمبران را از گرفتاریها بخاطر آن نجات داد و این پیراهن نبود مگر پیراهن محمد(صلّی الله علیه و آله)
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 2 , ص 570 )
-علی بن ابی طالب چنان که از او روایت کرده اند گفته:خدا چهار صد و بیست و چهار هزار سال پیش از آنکه آسمانها و زمینها و عرش و کرسی و لوح و قلم و بهشت و دوزخ را بیافریند و قبل از آنکه آدم و نوح و ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و موسی و عیسی و داود و سلیمان و دیگر از پیامبرانی که در قرآن گفته:«
وَ هَدَیْناهُمْ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ
» پایان یابد بیافریند و قبل از آنکه همه انبیا را بیافریند نور محمد را آفرید و با آن دوازده پرده آفرید.پردۀ قدرت،پردۀ عظمت،پردۀ رحمت، پردۀ سعادت،پردۀ کرامت،پردۀ منزلت،پردۀ هدایت،پردۀ نبوت،پردۀ رفعت،پردۀ هیبت،پردۀ شفاعت. بعدا خدا نور محمد را دوازده هزار سال در پردۀ قدرت نگاه داشت،او در آن می گفت:پاک است پروردگار من که برتر است.و یازده هزار سال در حجاب بزرگی نگاه داشت،و او در آن می گفت:پاک است دانای راز نهان،و در پردۀ منت ده هزار سال نگاه داشت که می گفت:پاک است خدایی که پایدار است.در پردۀ رحمت نه هزار سال نگاه داشت که می گفت:پاک است خدای بزرگ و برتر.و در پردۀ سعادت هشت هزار سال می گفت:پاک است آنکه پایدار است و در کار خود پرتی ندارد.و در پردۀ کرامت هفت هزار سال می گفت: پاک است،خدایی که بی نیاز است و نیازمند نگردد،و در پردۀ منزلت شش هزار سال می گفت:پاک است پروردگار من که با کرامت است،و در پردۀ هدایت پنج هزار سال می گفت:پاک است پروردگار عرش و در پردۀ نبوت چهار هزار سال می گفت:پاک است پروردگار عزت،از آنچه به نادانی وی را وصف کنند.و در پردۀ رفعت سه هزار سال می گفت:پاک است خداوند ملک و ملکوت.و در پردۀ هیبت دو هزار سال می گفت: پاک است خدا و به ستایش وی همدم هستم و در پردۀ شفاعت هزار سال می گفت:پاک است پروردگار من که بزرگ است و به ستایش وی مشغول هستم. بعدا خدا وی را چون نور درخشانی بر لوح پدیدار کرد تا چهار هزار سال بعدا بر عرش آشکار ساخت تا هفت هزار سال تا آن را در کمر آدم نهاد و از آنجا به نوح نقل داد و از نهادی به نهادی گردانید تا از پشت عبد اللّه بن عبد المطلب برآورد و شش کرامت خاص وی گردانید:پیراهن رضا،رداء هیبت،تاج هدایت و زیر جامۀ معرفت و بند آن را مهر قرار داد،نعلین خوف و عصای منزلت بعدا خدا به وی گفت:ای محمد برو پیش مردمان و به ایشان بگوی: لا اله الا اللّه،محمد رسول اللّه. مایۀ این جامه که وی پوشیده بود از شش چیز فراهم شده:تنش از یاقوت و دو آستین آن از مروارید، خشتک آن از بلور زرد و دو زیر بغل آن از زبرجد و طوق آن از مرجان سرخ و یقۀ آن از نور پروردگار، به برکت این جامۀ زیبا،توبۀ آدم را خدا پذیرفت و انگشتری سلیمان را به وی بازگردانید و یوسف را به یعقوب و یونس را از شکم ماهی رهانید و پیامبران دیگر را از گرفتاری نجات بخشید،این جامه محمد بود
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 2 , ص 86 )
ص : 4870
ما، ، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی اَلْمُفِیدُ عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کُلُّ اَلْجَزَعِ وَ اَلْبُکَاءِ مَکْرُوهٌ سِوَی اَلْجَزَعِ وَ اَلْبُکَاءِ عَلَی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 44 , صفحه 280 )
ص : 4871
مَنْ خَافَ أَمِنَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 821 )
ص : 4872
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْأَصَمِّ عَنْ مِسْمَعٍ أَبِی سَیَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَمِعَ خَلْفَهُ فَرْقَعَهً فَرْقَعَ رَجُلٌ أَصَابِعَهُ فَلَمَّا اِنْصَرَفَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَا إِنَّهُ حَظُّهُ مِنْ صَلاَتِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 265 )
ص : 4873
کُلُّ مُنَافِقٍ مُرِیبٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 507 )
ص : 4874
20567-1 الکافی ،1/13/532/6 القمی رفعه قال قال الرضا علیه السّلام : إسراج السراج قبل أن تغیب الشمس ینفی الفقر.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 815 )
ص : 4875
رُوِّینَاهُ فِی اَلْجُزْءِ اَلثَّانِی مِنْ کِتَابِ اَلتَّحْصِیلِ فِی تَرْجَمَهِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْمُبَارَکِ بْنِ مَنْصُورٍ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مَوْلاَنَا عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا کَانَ لَیْلَهُ اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَقُومُوا لَیْلَهَا وَ صُومُوا نَهَارَهَا فَإِنَّ اَللَّهَ یَنْزِلُ فِیهَا مِنْ غُرُوبِ اَلشَّمْسِ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَیَقُولُ أَ لاَ مُسْتَغْفِرٍ فَاغْفِرْ لَهُ أَ لاَ مسترزق فأرزقه حَتَّی یَطْلُعَ اَلْفَجْرُ.
( إقبال الأعمال , جلد 2 , صفحه 701 )
ص : 4876
مَنْ کَثُرَ ضِحْکُهُ مَاتَ قَلْبُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 588 )
ص : 4877
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُثَنًّی اَلْحَنَّاطِ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّیْقَلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلطَّامِثُ تَغْتَسِلُ بِتِسْعَهِ أَرْطَالٍ مِنْ مَاءٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 240 )
ص : 4878
بِالْمُجَاهَدَهِ صَلاَحُ اَلنَّفْسِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 189 )
ص : 4879
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَعْجَبَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْءٌ فَلْیُبَارِکْ عَلَیْهِ فَإِنَّ اَلْعَیْنَ حَقٌّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 26 )
24-و از او است علیه السّلام که هر که از چیزی که برادرش دارد خوشش آید بگوید:مبارک باشد،زیرا چشم زدن حق است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 22 )
ص : 4880
یَسِیرُ اَلدُّنْیَا خَیْرٌ مِنْ کَثِیرِهَا وَ بُلْغَتُهَا أَجْدَرُ مِنْ هَلَکَتِهَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 556 )
ص : 4881
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْکُحْلُ یُنْبِتُ اَلشَّعْرَ وَ یُخَفِّفُ اَلدَّمْعَهَ وَ یُعْذِبُ اَلرِّیقَ وَ یَجْلُو اَلْبَصَرَ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 46 )
از حضرت صادق(علیه السّلام):سرمه موی را می رویاند،و آبریزی چشم را بر طرف می کند،و آب دهان را گوارا می گرداند،و چشمان را جلا می بخشد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 89 )
امام صادق علیه السّلام:سرمه مژه را می رویاند و آبریزش چشم را برطرف می کند و آب دهان را گوارا می کند و دیده را جلا می بخشد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 96 )
ص : 4882
13693-6 التهذیب ،1/348/480/5 السراد عن رجل عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی رجل أفاض من عرفات قبل أن تغرب الشمس قال علیه بدنه فإن لم یقدر علی بدنه صام ثمانیه عشر یوما.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 1040 )
ص : 4883
9778-4 الکافی ،1/2/14/4 العده عن البرقی عن أبیه عن عبد اللّه بن الفضل النوفلی عن أبیه عن الفقیه ،1743/68/2 أبی عبد اللّه علیه السّلام: أنه سئل عن السائل یسأل و لا یدری ما هو فقال أعط من وقعت فی قلبک الرحمه له و قال أعطه ما دون الدرهم قلت أکثر ما یعطی قال أربعه دوانیق.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 406 )
ص : 4884
اَلصِّدْقُ رَأْسُ اَلدِّینِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 36 )
ص : 4885
محمد بن یعقوب : عن علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن ابن أبی عمیر ، عن جمیل بن درّاج ، عن عائذ الأحمسی قال: دخلت علی أبی عبد اللّه - علیه السلام - و أنا ارید أن أسأله عن صلاه اللیل، فقلت: السلام علیک یا بن رسول اللّه فقال: و علیک السلام إی و اللّه إنّا لولده و ما نحن بذوی قرابته ثلاث مرات قالها، ثمّ قال من غیر أن أسأله: إذا لقیت اللّه بالصلوات الخمس المفروضات لم یسألک عمّا سوی ذلک .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 343 )
ص : 4886
اَلْقَاضِی اَلْقُضَاعِیُّ فِی اَلشِّهَابِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: سَیِّدُ إِدَامِکُمُ اَلْمِلْحُ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 360 )
ص : 4887
4414-25 الکافی ،1/3/24/3 محمد عن التهذیب ،1/50/78/1 أحمد عن علی بن الحکم عن سیف بن عمیره عن الحضرمی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لیس علیک مضمضه و لا استنشاق لأنهما من الجوف.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 337 )
ص : 4888
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِنَّ اَلْجَسَدَ إِذَا لَمْ یَمْرَضْ یَأْشَرُ وَ لاَ خَیْرَ فِی جَسَدٍ یَأْشَرُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 158 )
و فرمود وقتی بدن مریض نشود بخود می بالد و فایده ای نیست در پیکری که بخود ببالد و تکبر ورزد
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 142 )
ص : 4889
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اُنْظُرُوا مَنْ یُرْضِعُ أَوْلاَدَکُمْ فَإِنَّ اَلْوَلَدَ یَشِبُّ عَلَیْهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 466 )
ص : 4890
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلْحُمَیْدِیُّ فِی اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ فِی جُمْلَهِ اَلْحَدِیثِ اَلثَّامِنِ وَ اَلثَّمَانِینَ مِنْ مُسْنَدِ أَبِی هُرَیْرَهَ مِنَ اَلْمُتَّفَقِ عَلَیْهِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْقَارِئِ قَالَ: خَرَجْتُ مَعَ عُمَرَ لَیْلَهً فِی رَمَضَانَ إِلَی اَلْمَسْجِدِ فَإِذَا اَلنَّاسُ أَوْزَاعٌ مُتَفَرِّقُونَ یُصَلِّی اَلرَّجُلُ لِنَفْسِهِ وَ یُصَلِّی اَلرَّجُلُ فَیُصَلِّی بِصَلاَتِهِ اَلرَّهْطُ فَقَالَ عُمَرُ لَوْ جَمَعْتُ هَؤُلاَءِ عَلَی قَارِئٍ وَاحِدٍ لَکَانَ أَمْثَلَ ثُمَّ عَزَمَ فَجَمَعَهُمْ عَلَی أُبَیِّ بْنِ کَعْبٍ قَالَ ثُمَّ خَرَجْتُ مَعَهُ لَیْلَهً أُخْرَی وَ اَلنَّاسُ یُصَلُّونَ بِصَلاَهِ قَارِئِهِمْ فَقَالَ عُمَرُ نِعْمَتِ اَلْبِدْعَهُ هَذِهِ وَ اَلَّتِی تَنَامُونَ عَنْهَا أَفْضَلُ مِنَ اَلَّتِی تَقُومُونَ لَهَا یُرِیدُ آخِرَ اَللَّیْلِ وَ کَانَ اَلنَّاسُ یَقُومُونَ أَوَّلَهُ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 455 )
ص : 4891
قَالَ: وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ، عَنْ هِشَامٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: لَوَدِدْتُ أَنِّی وَ أَصْحَابِی فِی فَلاَهٍ مِنَ اَلْأَرْضِ حَتَّی نَمُوتَ أَوْ یَأْتِیَ اَللَّهُ بِالْفَرَجِ.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 658 )
[1358]2-هشام بن سالم از امام صادق علیه السّلام نقل کرد که آن حضرت فرمود:آرزو می کنم من و یارانم در صحرائی خشک از زمین باشیم تا اینکه جان بسپاریم یا از خداوند گشایش برسد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 617 )
ص : 4892
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لَیْتَ شِعْرِی أَیَّتُکُنَّ صَاحِبَهُ اَلْجَمَلِ اَلْأَدْبَبِ فَتَنْبَحُهَا کِلاَبُ اَلْحَوْأَبِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 281 )
ص : 4893
وَ مِنْهُ نَقْلاً عَنِ اَلْحُمَیْدِیِّ فِی کِتَابِ اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: کَانَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُعَلِّمُنَا اَلاِسْتِخَارَهَ فِی اَلْأُمُورِ کُلِّهَا کَمَا یُعَلِّمُنَا اَلسُّوَرَ مِنَ اَلْقُرْآنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 88 , صفحه 224 )
ص : 4894
مَا رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَی وَ یَا خَیْرَ مَنْ سُئِلَ وَ یَا أَرْحَمَ مَنِ اُسْتُرْحِمَ یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ - `وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ یَا مَنْ لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَهً وَ لاَ وَلَداً یَا مَنْ یَفْعَلُ مَا یَشَاءُ وَ یَحْکُمُ مَا یُرِیدُ وَ یَقْضِی مَا أَحَبَّ یَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ اَلْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ اَلْأَعْلَی یَا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ یَا سَمِیعُ یَا بَصِیرُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَوْسِعْ عَلَیَّ مِنْ رِزْقِکَ اَلْحَلاَلِ مَا أَکُفُّ بِهِ وَجْهِی وَ أُؤَدِّی بِهِ عَنْ أَمَانَتِی وَ أَصِلُ بِهِ رَحِمِی وَ یَکُونُ عَوْناً لِی عَلَی اَلْحَجِّ وَ اَلْعُمْرَهِ ثم تصلی رکعتین .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 129 )
ص : 4895
لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْحَلِیمُ اَلْکَرِیمُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ سُبْحَانَ اَللَّهِ رَبِّ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ رَبِّ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَا تَحْتَهُنَّ وَ رَبِّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ - وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 39 )
ص : 4896
5951-4 التهذیب ،1/56/34/2 بهذا الإسناد عن ابن فضال عن ثعلبه بن میمون عن عبید اللّه و عمران ابنی علی الحلبیین قالا: کنا نختصم فی الطریق فی الصلاه صلاه العشاء الآخره قبل سقوط الشفق و کان منا من یضیق بذلک صدره فدخلنا علی أبی عبد اللّه علیه السّلام فسألناه عن صلاه العشاء الآخره قبل سقوط الشفق فقال لا بأس بذلک قلنا أی شیء الشفق فقال الحمره.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 298 )
ص : 4897
اَلدَّلاَئِلُ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ مِیثَمٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ خَرَجَ إِلَی ضَیْعَهٍ لَهُ مَعَ بَعْضِ أَصْحَابِهِ فَبَیْنَمَا هُمْ یَسِیرُونَ إِذاً ذِئْبٌ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْهِ فَلَمَّا رَأَی غِلْمَانَهُ أَقْبَلُوا إِلَیْهِ قَالَ دَعُوهُ فَإِنَّ لَهُ حَاجَهً فَدَنَا مِنْهُ حَتَّی وَضَعَ کَفَّهُ عَلَی دَابَّتِهِ وَ تَطَاوَلَ بِخَطْمِهِ وَ طَأْطَأَ رَأْسَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَکَلَّمَهُ اَلذِّئْبُ بِکَلاَمٍ لاَ یُعْرَفُ فَرَدَّ عَلَیْهِ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِثْلَ کَلاَمِهِ فَرَجَعَ یَعْدُو فَقَالَ لَهُ أَصْحَابُهُ قَدْ رَأَیْنَا عَجَباً فَقَالَ إِنَّهُ أَخْبَرَنِی أَنَّهُ خَلَّفَ زَوْجَتَهُ خَلْفَ هَذَا اَلْجَبَلِ فِی کَهْفٍ وَ قَدْ ضَرَبَهَا اَلطَّلْقُ وَ خَافَ عَلَیْهَا فَسَأَلَنِی اَلدُّعَاءَ لَهَا بِالْخَلاَصِ وَ أَنْ یَرْزُقَهُ اَللَّهُ ذَکَراً یَکُونُ لَنَا وَلِیّاً وَ مُحِبّاً فَضَمِنْتُ لَهُ ذَلِکَ قَالَ فَانْطَلَقَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اِنْطَلَقْنَا مَعَهُ إِلَی ضَیْعَتِهِ وَ قَالَ إِنَّ اَلذِّئْبَ قَدْ وُلِدَ لَهُ جِرْوُ ذَکَرٍ قَالَ فَمَکَثْنَا فِی ضَیْعَتِهِ مَعَهُ شَهْراً ثُمَّ رَجَعَ مَعَ أَصْحَابِهِ فَبَیْنَا هُمْ رَاجِعُونَ إِذَا هُمْ بِالذِّئْبِ وَ زَوْجَتِهِ وَ جِرْوِهِ فَعَوَوْا فِی وَجْهِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَجَابَهُمْ بِمِثْلِهِ وَ رَأَوْا أَصْحَابُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْجِرْوَ وَ عَلِمُوا أَنَّهُ قَدْ قَالَ لَهُمُ اَلْحَقَّ وَ قَالَ لَهُمْ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَدْرُونَ مَا قَالُوا قَالُوا لاَ قَالَ کَانُوا یَدْعُونَ اَللَّهَ لِی وَ لَکُمْ بِحُسْنِ اَلصَّحَابَهِ وَ دَعَوْتُ لَهُمْ بِمِثْلِهِ وَ أَمَرْتُهُمْ أَنْ لاَ یُؤْذُوا لِی وَلِیّاً وَ لاَ لِأَهْلِ بَیْتِی فَضَمِنُوا لِی ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 62 , صفحه 72 )
4-و در دلائل طبری-110-:بسندی که امام ششم با برخی یارانش بمزرعه خود رفت و در میان راه گرگی پیش آمد و چون دید غلامانش جلو او رفتند،فرمود: او را وانهید که نیازی دارد و نزدیک شد بآن حضرت تا مشت بر پاکش او نهاد و پوز بر آورد و امام سر فرو کرد و سخنی که فهمیده نشد با او گفت و آن حضرت بمانند گفتارش پاسخ داد و او برگشت،و اصحاب حضرت باو گفتند چیزی شگفتی دیدیم فرمود:او بمن گزارش داد که جفتش را در پس این کوه نهاده در غاری و زایش بدو زیان رسانده و بر او نگرانست و از من خواست برای نجاتش دعا کنم و خدا باو پسری دهد که دوست ما باشد و من برای او ضمانت کردم. گفت:امام رفت و با او رفتیم تا بمزرعه و آن حضرت فرمود:توله نری روزی گرگ شد گفت:یکماه بهمراه او در مزرعه ماندیم و آنگه با همراهانش برگشت و ناگاه گرگ و جفتش و توله اش در برابر آن حضرت نشسته بودند و سخن میکردند و حضرت بدانها پاسخی مانند آن داد و دانستند که درست بآنها فرموده و امام بدانها فرمود:دانستید چه گفتند؟گفتند:نه فرمود:برای من و شما از خدا خواستار خوش یاری شدند و من هم بآنها چنین دعائی کردم و بآنها فرمودم دوستی از مرا آزار ندهند و نه از خاندانم را و آنها برایم ضمانت کردند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 294 )
ص : 4898
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلنَّهْدِیِّ عَنْ مُصْعَبِ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اَلْعَوَّامِ بْنِ اَلزُّبَیْرِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ رَقَّ وَجْهُهُ رَقَّ عِلْمُهُ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 106 )
امام صادق علیه السّلام فرمود: هر کس کم رو باشد، کم دانش است (زیرا از پرسیدن شرم میکند و مشکلات علمیش حل نمیشود).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 165 )
3-فرمود: هر که کم رو است کم دانش است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 323 )
3-امام صادق علیه السّلام فرمود:هرکس کم روست کم دانش است(زیرا از پرسیدن خجالت می کشد و نمی پرسد و لذا آگاهی نمی یابد و مشکلاتش حل نمی شود)
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 307 )
: ضعیف. و المراد برقه الوجه الاستحیاء عن السؤال و طلب العلم، و هو مذموم فإنه لا حیاء فی طلب العلم، و لا فی إظهار الحق، و إنما الحیاء عن الأمر القبیح، قال تعالی:
وَ اَللّهُ لا یَسْتَحْیِی مِنَ اَلْحَقِّ
و رقه العلم کنایه عن قلته، و ما قیل: إن المراد برقه الوجه قله الحیاء فضعفه ظاهر، و فی القاموس: الرقه بالکسر الرحمه، رققت له أرق و الاستحیاء و الرقه، رق یرق فهو رقاق، انتهی. و استعاره رقه الوجه للحیاء شائع بین العرب و العجم، و قیل: المراد برقه العلم الاکتفاء بما یجب و یحسن طلبه، لا الغلو فیه بطلب ما لا یفید بل یضر کعلم الفلاسفه و نحوه، أو استعاره للإنتاج فإن الثوب الرقیق یحکی ما تحته أو یکون نسبه الرقه إلی العلم علی المجاز، و المراد رقه المعلوم أی یتعلق علمه بالدقائق و الحقائق الخفیه، و لا یخفی ما فی الجمیع من التکلف و التعسف.
( مرآه العقول ؛ ج 8 , ص 189 )
ص : 4899
731-3 الکافی ، أبان عن محمد بن مروان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن مسأله فأبی أن یجیبنی قال فقلت رحمه اللّه علی أبی جعفر قال فقال رحمه اللّه علی أبی جعفر أما و اللّه إن کان أبی لیقول یا بنی و اللّه لیمنعنی النوم أهل العراق علی فراشی ثم قال یا محمد لنحتبسک یا محمد فیما بینک و بین اللّه.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 251 )
ص : 4900
حَدَّثَنَا أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا قَالاَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی مَوْلاَنَا أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا أَحْمَدُ مَا کَانَ حَالُکُمْ فِیمَا کَانَ فِیهِ اَلنَّاسُ مِنَ اَلشَّکِّ وَ اَلاِرْتِیَابِ فَقُلْتُ لَهُ یَا سَیِّدِی لَمَّا وَرَدَ اَلْکِتَابُ لَمْ یَبْقَ مِنَّا رَجُلٌ وَ لاَ اِمْرَأَهٌ وَ لاَ غُلاَمٌ بَلَغَ اَلْفَهْمَ إِلاَّ قَالَ بِالْحَقِّ فَقَالَ اِحْمَدِ اَللَّهَ عَلَی ذَلِکَ یَا أَحْمَدُ أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّ اَلْأَرْضَ لاَ تَخْلُو مِنْ حُجَّهٍ وَ أَنَا ذَلِکَ اَلْحُجَّهُ أَوْ قَالَ أَنَا اَلْحُجَّهُ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 222 )
..احمد بن اسحق گوید شرفیاب حضور امام یازدهم شدم،فرمود ای احمد در میان این شک و ارتیاب که گریبان مردم را گرفته شما شیعه چه حالی دارید،عرضکردم ای آقای من چون نامه رسید، هیچ مرد و زن و بچه ای که ممیز شده نبود جز آنکه بحق عقیده مند شد،فرمود من خدا را بر این موضوع حمد میکنم ای احمد آیا نمیدانید که زمین بی حجت نباشد منم آن حجت یا فرمود منم حجت..
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 331 )
9-احمد بن اسحاق گوید:بر مولای خود امام عسکریّ علیه السّلام وارد شدم فرمود:ای احمد!در آن شکّ و تردیدی که گریبانگیر مردم شده بود حال شما چه بود؟گفتم:ای آقای من!چون آن نامه رسید همۀ ما از مرد و زن حتّی بچه ای که به فهم رسیده بود به حقّ عقیده مند گردیدند،فرمود:خدا را بر آن سپاس می گویم،ای احمد!آیا نمی دانید که زمین خالی از حجّت نباشد و من آن حجّتم -یا فرمود:من حجّتم-.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 421 )
ص : 4901
یب، ، [تهذیب الأحکام] ، رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ زَارَنِی غُفِرَتْ لَهُ ذُنُوبُهُ وَ لَمْ یَمُتْ فَقِیراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 145 )
ص : 4902
لَکِنْ یُعَارِضُهُ مَا رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِسَنَدٍ لاَ یَقْصُرُ عَنِ اَلصَّحِیحِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ هِشَاماً رَوَی عَنْکَ أَنَّکَ أَمَرْتَهُ بِالتَّمَامِ فِی اَلْحَرَمَیْنِ وَ ذَلِکَ مِنْ أَجْلِ اَلنَّاسِ قَالَ لاَ کُنْتُ أَنَا وَ مَنْ مَضَی مِنْ آبَائِی إِذَا وَرَدْنَا مَکَّهَ أَتْمَمْنَا اَلصَّلاَهَ وَ اِسْتَتَرْنَا مِنَ اَلنَّاسِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 83 )
ص : 4903
و فی أصول الکافی بإسناده إلی أبی جعفر - علیه السّلام - قال: و لقد قال اللّه - عزّ و جلّ - فی کتابه لولاه الأمر من بعد محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - خاصّه: وَعَدَ اَللّهُ اَلَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی اَلْأَرْضِ کَمَا اِسْتَخْلَفَ اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ - إلی قوله- فَأُولئِکَ هُمُ اَلْفاسِقُونَ . یقول: أستخلفکم لعلمی و دینی و عبادتی، بعد نبیّکم، کما استخلفت وصاه آدم من بعده، حتّی یبعث النّبیّ الّذی یلیه. یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً ، یقول: یعبدوننی [بالإیمان بأن لا نبیّ بعد محمّد - صلّی اللّه علیه و آله. فمن قال غیر ذلک، فَأُولئِکَ هُمُ اَلْفاسِقُونَ . فقد مکّن ولاه الأمر بعد محمّد - صلّی اللّه علیه و آله-] بالعلم، و نحن هم. فاسألونا. فإن صدقناکم، فأقرّوا. و ما أنتم بفاعلین!
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 340 )
ص : 4904
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر فَضَالَهُ عَنِ اِبْنِ عَمِیرَهَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ حَیَّانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَتَتْهُ أُخْتٌ لَهُ مِنَ اَلرَّضَاعَهِ فَلَمَّا أَنْ نَظَرَ إِلَیْهَا سُرَّ بِهَا وَ بَسَطَ رِدَاءَهُ لَهَا فَأَجْلَسَهَا عَلَیْهِ ثُمَّ أَقْبَلَ یُحَدِّثُهَا وَ یَضْحَکُ فِی وَجْهِهَا ثُمَّ قَامَتْ فَذَهَبَتْ ثُمَّ جَاءَ أَخُوهَا فَلَمْ یَصْنَعْ بِهِ مَا صَنَعَ بِهَا فَقِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَنَعْتَ بِأُخْتِهِ مَا لَمْ تَصْنَعْ بِهِ وَ هُوَ رَجُلٌ فَقَالَ لِأَنَّهَا کَانَتْ أَبَرَّ بِأَبِیهَا مِنْهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 281 )
ص : 4905
وَ مِنْهُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا قَالَ اَلرَّجُلُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ صَهْ فَلاَ صَلاَهَ لَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 183 )
ص : 4906
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی وَصِیَّهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَا عَلِیُّ أَرْبَعَهٌ مِنْ قَوَاصِمِ اَلظَّهْرِ إِمَامٌ یَعْصِی اَللَّهَ وَ یُطَاعُ أَمْرُهُ وَ زَوْجَهٌ یَحْفَظُهَا زَوْجُهَا وَ هِیَ تَخُونُهُ وَ فَقْرٌ لاَ یَجِدُ صَاحِبُهُ مُدَاوِیاً وَ جَارُ سَوْءٍ فِی دَارِ مُقَامٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 131 )
3- امام جعفر صادق(علیه السّلام)از پدرانش نقل فرموده است که:پیامبر(صلّی اللّه علیه و آله)در وصیّتش به علی(علیه السّلام)فرمود:یا علی چهار چیز کمر شکن است:1-پیشوایی که مردم امرش را اطاعت کنند امّا خود نافرمانی خدا کند.2-زنی که شوهر در عفّت و پاکدامنی او بکوشد ولی به شوهرش خیانت کند.3-فقری که صاحب آن دستگیر و یاوری نیابد.4-همسایۀ بدی که در خانه ای ساکن باشد.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 103 )
ص : 4907
مَنْ کَذَّبَ بِالشَّفَاعَهِ لَمْ یَنَلْهَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 162 )
ص : 4908
کُلُّ عَیْنٍ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ بَاکِیَهٌ وَ کُلُّ عَیْنٍ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ سَاهِرَهٌ إِلاَّ عَیْنُ مَنِ اِخْتَصَّهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِکَرَامَتِهِ وَ بَکَی عَلَی اَلْحُسَیْنِ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِمَا اِنْتَهَکُوا بِهِ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 398 )
ص : 4909
أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَلْوَاحِدِ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یُونُسَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْقُرَشِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ اَلْهَمْدَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَی بْنُ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْحَضْرَمِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کَأَنِّی بِالْقَائِمِ فَإِذَا اِسْتَوَی عَلَی ظَهْرِ اَلنَّجَفِ لَبِسَ دِرْعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْأَبْیَضَ فَیَنْتَفِضُ هُوَ بِهَا فَیَسْتَدِیرُهَا عَلَیْهِ فَیَغْشَاهَا بِخَدَاعَهٍ مِنْ إِسْتَبْرَقٍ وَ یَرْکَبُ فَرَساً لَهُ أَدْهَمَ أَبْلَقَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ شِمْرَاخٌ فَیَنْتَفِضُ بِهِ اِنْتِفَاضَهً لاَ یَبْقَی أَهْلُ بَلَدٍ إِلاَّ وَ هُمْ یَرَوْنَ أَنَّهُ مَعَهُمْ فِی بَلَدِهِمْ وَ یَنْشُرُ رَایَهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَمُودُهَا مِنْ عُمُدِ عَرْشِ اَللَّهِ وَ سَائِرُهَا مِنْ نَصْرِ اَللَّهِ مَا یَهْوِی بِهَا إِلَی شَیْءٍ إِلاَّ أَهْلَکَهُ اَللَّهُ قُلْتُ أَ مَخْبُوٌّ هِیَ أَمْ یُؤْتَی بِهَا قَالَ بَلْ یَأْتِی بِهَا جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِذَا هَزَّهَا لَمْ یَبْقَ مُؤْمِنٌ إِلاَّ صَارَ قَلْبُهُ أَشَدَّ مِنْ زُبَرِ اَلْحَدِیدِ وَ أُعْطِیَ قُوَّهَ أَرْبَعِینَ رَجُلاً وَ لاَ یَبْقَی مُؤْمِنٌ مَیِّتٌ إِلاَّ دَخَلَتْ عَلَیْهِ تِلْکَ اَلْفَرْحَهُ فِی قَبْرِهِ وَ ذَلِکَ حَیْثُ یَتَزَاوَرُونَ فِی قُبُورِهِمْ وَ یَتَبَاشَرُونَ بِقِیَامِ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یَنْحَطُّ عَلَیْهِ ثَلاَثَهَ عَشَرَ أَلْفاً وَ ثَلاَثُمِائَهٍ وَ ثَلاَثَهَ عَشَرَ مَلَکاً قَالَ فَقُلْتُ کُلُّ هَؤُلاَءِ کَانُوا مَعَ أَحَدٍ قَبْلَهُ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ قَالَ نَعَمْ وَ هُمُ اَلَّذِینَ کَانُوا مَعَ نُوحٍ فِی اَلسَّفِینَهِ وَ اَلَّذِینَ کَانُوا مَعَ إِبْرَاهِیمَ حَیْثُ أُلْقِیَ فِی اَلنَّارِ وَ اَلَّذِینَ کَانُوا مَعَ مُوسَی حِینَ فُلِقَ اَلْبَحْرُ وَ اَلَّذِینَ کَانُوا مَعَ عِیسَی حِینَ رَفَعَهُ اَللّهُ إِلَیْهِ وَ أَرْبَعَهُ آلاَفٍ کَانُوا مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُرْدِفِینَ وَ ثَلاَثُمِائَهٍ وَ ثَلاَثَهَ عَشَرَ مَلَکاً کَانُوا یَوْمَ بَدْرٍ وَ أَرْبَعَهُ آلاَفٍ هَبَطُوا یُرِیدُونَ اَلْقِتَالَ مَعَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمْ یُؤْذَنْ لَهُمْ فَرَجَعُوا فِی اَلاِسْتِیمَارِ فَهَبَطُوا وَ قَدْ قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَهُمْ عِنْدَ قَبْرِهِ شُعْثٌ غُبْرٌ یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ رَئِیسُهُمْ مَلَکٌ یُقَالُ لَهُ مَنْصُورٌ فَلاَ یَزُورُهُ زَائِرٌ إِلاَّ اِسْتَقْبَلُوهُ وَ لاَ یُوَدِّعُهُ مُوَدِّعٌ إِلاَّ شَیَّعُوهُ وَ لاَ مَرِیضٌ إِلاَّ عَادُوهُ وَ لاَ یَمُوتُ مَیِّتٌ إِلاَّ صَلَّوْا عَلَیْهِ وَ اِسْتَغْفَرُوا لَهُ بَعْدَ مَوْتِهِ فَکُلُّ هَؤُلاَءِ یَنْتَظِرُونَ قِیَامَ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 310 )
5-أبان بن تغلب گوید:امام صادق علیه السّلام فرمود:«گوئی قائم را هم اکنون می بینم،که هنگامی که بر پشت نجف مستقر می شود زرۀ سفید(درع)رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را به تن می کند،و آن بر پیکرش گشاد می گردد و از بدن او گشاده تر است،پس آن را به دور بدن خود می پیچد،پس با جامه ای از حریر بهشتی زره را می پوشاند و سوار بر اسبی سفید و سیاه می شود که میان دو چشمش سفیدی است،پس با آن اسب گردش می کند چنان گردشی که اهل هیچ شهری باقی نمی ماند مگر اینکه همه می بینند که او با آنان و در شهر آنان است،و پرچم رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را بر می فرازد،میلۀ آن پرچم از عمودهای عرش خدا و سایر آن از نصرت خداوند است،بر چیزی با آن فرود نمی آید مگر اینکه خداوند آن را نابود می سازد،عرض کردم:آیا آن پرچم اکنون موجود و پنهان است یا برای او آورده می شود؟فرمود:جبرئیل علیه السّلام آن را می آورد،و چون آن را به اهتزاز در آورد هیچ مؤمنی نمی ماند مگر اینکه دلش از پارۀ آهن سخت تر می شود و نیروی چهل مرد می یابدو هیچ مؤمن مرده ای باقی نمی ماند مگر اینکه آن شادی در قبرش بر او وارد می شود و این بدان خاطر است که آنان در قبرهای خود یک دیگر را ملاقات می کنند و مژدۀ قیام قائم علیه السّلام را به یک دیگر می دهند،و سیزده هزار و سیصد و سیزده فرشته بر آن حضرت فرود می آیند.گوید،عرض کردم:همۀ این فرشتگان آیا با هیچ یک از پیامبران پیش از حضرت قائم علیه السّلام بوده اند؟فرمود:آری آنان همان فرشتگانی هستند که با نوح در کشتی بودند،و همانهائی هستند که وقتی ابراهیم به آتش افکنده شد همراه او بودند،و همانهائی هستند که با موسی بودند وقتی دریا(برایش) شکافته شد،و همانهائی هستند که وقتی خداوند عیسی را به سوی خود به آسمان برد همراه او بودند،و چهار هزار فرشته ای که با پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله همراه بودند و سیصد و سیزده فرشته ای که در روز بدر آمدند و چهار هزاری که به زمین فرود آمدند تا به همراه حسین علیه السّلام به نبرد پردازند،و به ایشان اجازه داده نشد،و برای کسب دستور باز گشتند،و دیگر بار که فرود آمدند زمانی بود که حسین علیه السّلام شهید شده بود،پس آنان در کنار قبر آن حضرت پریشان موی و غبار آلود تا روز قیامت بر او گریه می کنند،و سرکردۀ ایشان فرشته ای است که منصور نامیده می شود،هیچ زیارت کننده ای به زیارت آن حضرت نمی رود مگر اینکه آنان او را استقبال می کنند،و هیچ وداع کننده ای با آن حضرت خداحافظی نمی کند مگر اینکه آنان او را بدرقه می کنندو بیماری نیست مگر اینکه آنان او را عیادت می کنند و از آنها کسی نمی میرد مگر اینکه بر او نماز می گزارند و پس از مرگش برای او آمرزش می طلبند،و جملگی اینان قیام قائم علیه السّلام را انتظار می کشند». پس درود خداوند بر کسی که جایگاه و رتبه و مقامش نزد خدای عزّ و جلّ این چنین است و خداوند دور سازد آن کس را که این مقام را برای دیگری غیر از او ادّعا می کند، از آن جمله که نه در خورد نه سزاوار آنند و نه برای آن شایستگی دارند و نه مورد رضای حقّ برای این مقام هستند و خدا با رحمت و منّ خویش ما را به دوستی او سرافراز دارد و ما را از یاوران و پیروان او قرار دهد.
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 432 )
5-(خبر داد ما را عبد الواحد بن عبد اللّه بن یونس او گفت:حدیث کرد ما را محمّد بن جعفر قرشیّ او گفت:حدیث کرد ما را ابو جعفر همدانیّ او گفت: حدیث کرد ما را موسی بن سعدان از عبد اللّه بن قاسم حضرمیّ و او از عمرو بن ابان کلبیّ و او از ابان بن تغلب که گفت): ابو عبد اللّه(امام صادق)علیه السّلام فرمود:گوئی قائم را می بینم که چون بر پشت نجف برسد زره سفید رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را بپوشد بدن او بر آن زره قالب گردد بطوری که تمام بدن را فرا گیرد پس جامه ای از حریر بهشتی زره را میپوشاند و اسب سیاه و سپیدی که او را است و در میان دو چشمش سفیدی هست سوار شود و با آن اسب چنان گردشی کند که اهل هیچ شهری نمی ماند مگر آنکه می بینند که آن حضرت با آنها است و در شهر آنها است و پرچم رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) میگشاید که عمودش از عمودهای عرش خدا است و بقیّه اش از نصرت خدا است با آن بر چیزی سرازیر نگردد مگر آنکه خداوند آن را هلاک گرداند. عرض کردم:آیا آن پرچم الآن پنهان شده است یا برایش می آورند؟فرمود: بلکه جبرئیل آن پرچم را می آورد و چون باهتزازش در آورد مؤمنی نمی ماند مگر آنکه دلش از پارۀ آهن سخت تر می شود و نیروی چهل مرد به او داده می شود و مؤمن مرده ای نمی ماند مگر آنکه آن سرور و شادی در قبرش داخل می شود و این بهنگامی است که آنان در قبرهایشان بزیارت یک دیگر می آیند و مژدۀ قیام قائم علیه السّلام را بهمدیگر میدهند و سیزده هزار فرشته و سیصد و سیزده فرشته دیگر بر آن حضرت فرود می آیند. گوید:عرض کردم:همۀ این فرشتگان با کسی پیش از او از انبیاء بوده اند؟ فرمود:آری،آنان همانها هستند که با نوح در کشتی بودند و کسانی هستند که با ابراهیم بودند آنجا که بآتش افکنده شد و همانا هستند که با موسی بودند هنگامی که دریا برای او شکافته شد و کسانی هستند که با عیسی بودند آن وقت که خداوند او را بسوی خود بالا برد و آن چهار هزارند که با پیغمبر صلی اللّه علیه و آله صف بسته بودند و سیصد و سیزده فرشته ای که روز بدر بودند و چهار هزاری که فرود آمدند و میخواستند در رکاب حسین علیه السّلام بجنگند و اجازه نیافتند پس بازگشتند تا دستور بگیرند همین که دوباره فرود آمدند حسین علیه السّلام کشته شده بود پس آنان در کنار قبر او مو پریشان و غبار آلود تا روز رستاخیز میگریند و رئیسشان فرشته ای است که منصورش گویند.هیچ زائری بزیارتش نمیرود مگر اینکه آنان او را استقبال میکنند و هیچ وداع کننده ای با آن حضرت وداع نمیکند مگر آنکه آنان مشایعتش کنند و هیچ بیماری نیست مگر آنکه آنان بعیادتش روند و هیچ مرده ای نمی میرد مگر آنکه بر او نماز میگذارند و پس از مرگش برای او طلب آمرزش کنند و همۀ اینان بانتظار قیام قائم هستند. پس درود خدا بر کسی که این چنین نزد خدای عزّ و جلّ منزلت و رتبه و مقام دارد و خداوند از رحمتش دور گرداند کسیرا که این مقام را برای دیگری که سزاوارش نیست و اهلیّت آن را ندارد و خداوند این کار را برای او نه پسندیده است ادّعا کند و خداوند با رحمت و منّتش ما را بدوستی آن حضرت سرافراز فرماید و ما را از یاران و شیعیان او قرار دهد.
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 366 )
ص : 4910
، وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ یُفْتِی مَنْ أَصَابَتْهُ جَنَابَهٌ یَتَیَمَّمُ إِذَا لَمْ یَجِدِ اَلْمَاءَ فَإِذَا وَجَدَ اَلْمَاءَ فَلْیَغْتَسِلْ وَ لْیَسْتَقْبِلْ صَلاَتَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 542 )
ص : 4911
اِبْنُ أَبِی جُمْهُورٍ فِی دُرَرِ اَللآَّلِی ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَ لاَ أُخْبِرُکُمْ بِشَیْءٍ أَمَرَ بِهِ نُوحٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِبْنَهُ إِنَّ نُوحاً قَالَ لاِبْنِهِ یَا بُنَیَّ آمُرُکَ بِأَمْرَیْنِ وَ أَنْهَاکَ عَنْ أَمْرَیْنِ آمُرُکَ أَنْ تَقُولَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ فَإِنَّ اَلسَّمَاءَ وَ اَلْأَرْضَ لَوْ جُعِلَتَا فِی کِفَّهٍ وَزَنَتْهُمَا وَ لَوْ جُعِلَتَا فِی حَلْقَهٍ قَصَمَتْهَا وَ آمُرُکَ أَنْ تَقُولَ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ بِحَمْدِهِ فَإِنَّهَا صَلاَهُ اَلْخَلْقِ وَ تَسْبِیحُ اَلْخَلْقِ وَ بِهَا یُرْزَقُ اَلْخَلْقُ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 324 )
ص : 4912
مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَهَ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْوُضُوءُ مَثْنَی مَثْنَی فَمَنْ زَادَ لَمْ یُؤْجَرْ عَلَیْهِ وَ حَکَی لَنَا وُضُوءَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَغَسَلَ وَجْهَهُ مَرَّهً وَاحِدَهً وَ ذِرَاعَیْهِ مَرَّهً وَاحِدَهً وَ مَسَحَ رَأْسَهُ بِفَضْلِهِ وَ رِجْلَیْهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 70 )
قوله:(الحسین بن سعید)(الحدیث-215) مجهول الحال[بالقاسم بن عروه][3]، بل قولهم فی الرجال انّه وزیر الدّوانیقی[4]ربما أشعر بنوع ذمّ له کما لا یخفی،مع أنّ فعله(علیه السّلام)فیه مناف لقوله[1]علی التقدیر الذی فهمه الشیخ (قدّس سرّه).
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 481 )
ص : 4913
و روی فی سبب هذا الحدیث: أن رجلا جرح علی عهد رسول الله صلّی اللّه علیه و آله فقال ادعوا له الطبیب فقالوا یا رسول الله و هل یغنی الطبیب من شیء فقال نعم ما أنزل الله من داء إلا أنزل له شفاء .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 72 )
ص : 4914
حَمْدَوَیْهِ وَ إِبْرَاهِیمُ ، قَالاَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی ، قَالَ حَدَّثَنِی هِشَامٌ اَلْمَشْرِقِیُّ : إِنَّهُ دَخَلَ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْخُرَاسَانِیِّ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) فَقَالَ: إِنَّ أَهْلَ اَلْبَصْرَهِ سَأَلُوا عَنِ اَلْکَلاَمِ، فَقَالُوا إِنَّ یُونُسَ یَقُولُ إِنَّ اَلْکَلاَمَ لَیْسَ بِمَخْلُوقٍ! فَقُلْتُ لَهُمْ: صَدَقَ یُونُسُ إِنَّ اَلْکَلاَمَ لَیْسَ بِمَخْلُوقٍ، أَ مَا بَلَغَکُمْ قَوْلُ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) حِینَ سُئِلَ عَنِ اَلْقُرْآنِ أَ خَالِقٌ هُوَ أَوْ مَخْلُوقٌ فَقَالَ لَهُمْ: لَیْسَ بِخَالِقٍ وَ لاَ مَخْلُوقٍ إِنَّمَا هُوَ کَلاَمُ اَلْخَالِقِ، فَقَوِیَتْ أَمْرُ یُونُسَ ، وَ قَالُوا إِنَّ یُونُسَ یَقُولُ: إِنَّ مِنَ اَلسُّنَّهِ أَنْ یُصَلِّیَ اَلْإِنْسَانُ رَکْعَتَیْنِ وَ هُوَ جَالِسٌ بَعْدَ اَلْعَتَمَهِ فَقُلْتُ صَدَقَ یُونُسُ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 490 )
ص : 4915
20191-14 الفقیه ،5902/415/4 المفضل بن عمر عن الثمالی عن حبابه الوالبیه رضی اللّه عنها قالت سمعت مولای أمیر المؤمنین علیه السّلام یقول: إنا أهل بیت لا نشرب المسکر و لا نأکل الجری و لا نمسح علی الخفین و من کان من شیعتنا فلیقتد بنا و لیستن بسنتنا.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 644 )
ص : 4916
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : بَیْتٌ لاَ تَمْرَ فِیهَا کَأَنْ لَیْسَ فِیهَا طَعَامٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 296 )
83-فرمود صلّی اللّه علیه و آله و سلم:در خانه ای که خرما نیست گویا خوراکی نیست
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 235 )
ص : 4917
کا، [الکافی] ، عَنِ اَلْعِدَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَلْعَبْدَ لَیَکُونُ مَظْلُوماً فَمَا یَزَالُ یَدْعُو حَتَّی یَکُونَ ظَالِماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 333 )
69-کافی:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)میفرمود:راستش بنده ای ستم بیند و پیوسته نفرین کند تا ستمکار شود.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 208 )
ص : 4918
وَ قَالَ: اِتَّقُوا اَللَّهَ فِی اَلضَّعِیفَیْنِ اَلْمَرْأَهِ وَ اَلْیَتِیمِ .
( معدن الجواهر و ریاضه الخواطر , جلد 1 , صفحه 26 )
و نیز فرمود بپرهیزید از خدا در امر دو ضعیف یکی زن و دیگر یتیم
( نزهه النواظر ؛ ج 1 , ص 15 )
ص : 4919
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَاضٍ بَیْنَ قَرْیَتَیْنِ یَأْخُذُ مِنَ اَلسُّلْطَانِ عَلَی اَلْقَضَاءِ اَلرِّزْقَ فَقَالَ ذَلِکَ اَلسُّحْتُ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 409 )
1 - عبد اللّه بن سنان گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدند: یکی قاضی - که برای دو آبادی منصوب است - برای قضاوت، حقی از حاکم دریافت کند (چه صورت دارد؟)
فرمود: این سحت است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 475 )
: حسن. و حمل علی الأجره، و المشهور جواز الارتزاق من بیت المال. قال فی المسالک: إن تعین علیه بتعیین الإمام أو بعدم قیام أحد غیره حرم علیه أخذ الأجره علیه، و إن لم یتعین علیه فإن کان له غنی عنه لم یجز أیضا، و إلا جاز، و قیل: یجوز مع عدم التعین مطلقا، و قیل: یجوز مع الحاجه مطلقا، و من الأصحاب من جوز أخذ الأجره علیه مطلقا، و الأصح المنع مطلقا، إلا من بیت المال علی جهه الارتزاق فیقید بنظر الحاکم.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 269 )
ص : 4920
أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عِمْرَانَ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : لاَ تُسَافِرْ یَوْمَ اَلْإِثْنَیْنِ وَ لاَ تَطْلُبْ فِیهِ حَاجَهً .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 647 )
ص : 4921
اَلْیَأْسُ خَیْرٌ مِنَ اَلضَّرَعِ إِلَی اَلنَّاسِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 76 )
ص : 4922
قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْعَمْرِیُّ : لَمَّا وُلِدَ اَلسَّیِّدُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ اِبْعَثُوا إِلَی أَبِی عَمْرٍو فَبُعِثَ إِلَیْهِ فَصَارَ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ اِشْتَرِ أَرْبَعَهَ آلاَفِ رِطْلِ خُبْزٍ وَ عَشْرَهَ آلاَفِ رِطْلِ لَحْمٍ وَ فَرِّقْهُ وَ أَحْسَبُهُ قَالَ عَلَی بن [بَنِی]هَاشِمٍ وَ عُقَّ عَنْهُ بِکَذَا وَ کَذَا شَاهً .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 260 )
ابو جعفر عمری می گوید:چون حضرت حجت متولد شد،امام حسن عسکری(علیه السّلام)فرمود:ده هزار رطل نان و ده هزار رطل گوشت بخر و میان مستمندان تقسیم کن و خیال می کنم فرمود:میان بنی هاشم تقسیم کن،و چند گوسپند هم برای عقیقۀ ایشان قربانی کرد .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 423 )
ص : 4923
مَنْ قَنَعَ بِالْیَسِیرِ اِسْتَغْنَی عَنِ اَلْکَثِیرِ وَ مَنْ لَمْ یَسْتَغْنِ بِالْکَثِیرِ اِفْتَقَرَ إِلَی اَلْحَقِیرِ.
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 182 )
هر که به اندک قانع شود از بسیاری امور بی نیاز گردد و هر که از بسیاری امور بی نیاز نگردد به امور پست نیازمند افتد.
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 198 )
آن کس که به چیز اندک قناعت کند، از جمع زیادی بی نیاز می گردد و آن کس که همیشه در فکر ازدیاد باشد، به هر چیز حقیر و بی ارزشی نیازمند خواهد بود [یعنی فضیلت هر انسان در بی نیازی است و این بی نیاز بودن جز در قناعت به دست نمی آید، بنا بر این اگر از قناعت گام فراتر نهاد و در فکر زیاده خواهی افتاد بدون تردید به اسارت در می آید و برای تکثیر و ازدیاد مال به هر چیز پست و حقیر نیازمند خواهد بود].
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 219 )
ص : 4924
قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: أَنَا اَلنُّقْطَهُ أَنَا اَلْخَطُّ أَنَا اَلْخَطُّ أَنَا اَلنُّقْطَهُ أَنَا اَلنُّقْطَهُ وَ اَلْخَطُّ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 222 )
ص : 4925
فِی کِتَابِ طِبِّ اَلْأَئِمَّهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: شَکَی رَجُلٌ إِلَی أَبِی - عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَجَعَ اَلسُّرَّهِ فَقَالَ لَهُ: اِذْهَبْ فَضَعْ یَدَکَ عَلَی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی تَشْتَکِی وَ قُلْ: «وَ إِنَّهُ لَکِتابٌ عَزِیزٌ `لا یَأْتِیهِ اَلْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ» ثَلاَثاً فَإِنَّکَ تُعَافَی بِإِذْنِ اَللَّهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 554 )
ص : 4926
وَ عَنْ عَلِیٍّ : أَنَّهُ أُتِیَ بِرَجُلٍ کَانَ نَصْرَانِیّاً فَأَسْلَمَ وَ مَعَهُ لَحْمُ خِنْزِیرٍ وَ قَدْ شَوَاهُ وَ لَفَّهُ فِی رَیْحَانٍ فَقَالَ لَهُ وَیْحَکَ مَا حَمَلَکَ عَلَی مَا صَنَعْتَ - فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَرِضْتُ فَقَرِمْتُ إِلَیْهِ قَالَ وَیْحَکَ فَأَیْنَ أَنْتَ عَنْ لَحْمِ اَلْمَعْزِ فَإِنَّهُ خِلْوٌ مِنْهُ ثُمَّ قَالَ لَوْ أَنَّکَ أَکَلْتَهُ لَأَقَمْتُ عَلَیْکَ اَلْحَدَّ وَ لَکِنْ سَأَضْرِبُکَ ضَرْباً لاَ تَعُودُ بَعْدَهُ إِلَیْهِ أَبَداً فَضَرَبَهُ حَتَّی شَغَرَ بِبَوْلِهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 482 )
ص : 4927
وَقِّرُوا أَنْفُسَکُمْ عَنِ اَلْفُکَاهَاتِ وَ مَضَاحِکِ اَلْحِکَایَاتِ وَ مَحَالِّ اَلنَّزَاهَاتِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 727 )
ص : 4928
و فی أصول الکافی : محمّد بن یحیی ، عن حمدان بن سلیمان ، عن عبد اللّه بن محمّد الیمانیّ ، عن منیع بن الحجّاج ، عن یونس ، عن هشام بن الحکم ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام -: فی قول اللّه - عزّ و جلّ-: لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ ، یعنی: فی المیثاق. أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمانِها خَیْراً . قال: الإقرار بالأنبیاء و الأوصیاء، و أمیر المؤمنین خاصّه. قال: لا ینفع إیمانها لأنّها سلبت.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 493 )
ص : 4929
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلصُّلْحُ جَائِزٌ بَیْنَ اَلنَّاسِ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 443 )
ص : 4930
ع، [علل الشرائع] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَطِیَّهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّ لِأَنْبِیَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ مِنَ اَلْأَعْمَالِ اَلْحَرْثَ وَ اَلرَّعْیَ لِئَلاَّ یَکْرَهُوا شَیْئاً مِنْ قَطْرِ اَلسَّمَاءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 64 )
ص : 4931
و فی کتاب کمال الدّین و تمام النّعمه ، بإسناده إلی محمّد بن مسلم قال: قلت لأبی جعفر - علیه السّلام - فی قول اللّه - عزّ و جلّ-: إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ (الآیه). فقال: کلّ إمام هاد لکلّ قوم فی زمانه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 413 )
ص : 4932
وَ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ اَلْقَلْبَ إِذَا صَفَا ضَاقَتْ بِهِ اَلْأَرْضُ حَتَّی یَسْمُوَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 192 )
ص : 4933
وَ قَالَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ اَللَّهِ لَلْبَلاَءُ وَ اَلْفَقْرُ وَ اَلْقَتْلُ أَسْرَعُ إِلَی مَنْ أَحَبَّنَا مِنْ رَکْضِ اَلْبَرَاذِینِ وَ مِنَ اَلسَّیْلِ إِلَی ضَمِیرِهِ وَ هُوَ مُنْتَهَاهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 198 )
ص : 4934
وَ نَرْوِی: نِیَّهُ اَلْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ لِأَنَّهُ یَنْوِی مِنَ اَلْخَیْرِ مَا لاَ یُطِیقُهُ وَ لاَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ .
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 378 )
ص : 4935
اَلتَّجَارِبُ لاَ تَنْقَضِی وَ اَلْعَاقِلُ مِنْهَا فِی زِیَادَهٍ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 4936
وَ فِی اَلْحَدِیثِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ قَالَ: بَعَثَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِسَرِیَّهٍ قِبَلَ أَوْطَاسٍ فَغَنِمُوا نِسَاءَهُمْ فَتَأَثَّمَ أُنَاسٌ مِنْ وَطْئِهِنَّ لِأَجْلِ أَزْوَاجِهِنَّ فَنَادَی فِیهِمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ تُوطَأِ اَلْحَبَالَی حَتَّی یَضَعْنَ وَ لاَ اَلْحَیَالَی حَتَّی یُسْتَبْرَئْنَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 238 )
ص : 4937
16508-10 التهذیب ،1/44/249/6 عنه عن فضاله عن العلاء عن محمّد عن أبی جعفر علیه السّلام و حماد عن سعید عن أبی بصیر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام و عثمان عن سماعه و ابن أبی عمیر عن الفقیه ،3301/48/3 حماد عن الحلبیّ التهذیب ،1/38/276/8 ابن عیسی عن علی بن الحکم عن أبی المغراء عن الحلبیّ عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی المکاتب یعتق نصفه هل تجوز شهادته فی الطلاق قال إذا کان معه رجل و امرأه - الفقیه ، جازت شهادته - التهذیب ، و قال أبو بصیر و إلاّ فلا تجوز.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 970 )
ص : 4938
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلْحُمَیْدِیُّ أَیْضاً فِی کِتَابِهِ فِی مُسْنَدِ أَبِی هُرَیْرَهَ فِی اَلْحَدِیثِ اَلثَّامِنِ وَ اَلثَّلاَثِینَ مِنْ إِفْرَادِ مُسْلِمٍ قَالَ: اِسْتَخْلَفَ مَرْوَانُ أَبَا هُرَیْرَهَ عَلَی اَلْمَدِینَهِ وَ خَرَجَ إِلَی مَکَّهَ فَصَلَّی لَنَا أَبُو هُرَیْرَهَ اَلْجُمُعَهَ فَقَرَأَ بَعْدَ سُورَهِ اَلْجُمُعَهِ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْآخِرَهِ إِذا جاءَکَ اَلْمُنافِقُونَ قَالَ فَأَدْرَکْتُ أَبَا هُرَیْرَهَ حِینَ اِنْصَرَفَ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّکَ قَرَأْتَ بِسُورَتَیْنِ کَانَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ یَقْرَأُ بِهِمَا بِالْکُوفَهِ فَقَالَ أَبُو هُرَیْرَهَ إِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقْرَأُ بِهِمَا یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 545 )
ص : 4939
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ: قَوْلُهُ: وَ هُوَ اَلَّذِی جَعَلَکُمْ خَلائِفَ اَلْأَرْضِ وَ رَفَعَ بَعْضَکُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ قَالَ: فِی اَلْقُدْرَهِ وَ اَلْمَالِ لِیَبْلُوکُمْ أَیْ یَخْتَبِرَکُمْ (فِی ما آتاکُمْ إِنَّ رَبَّکَ سَرِیعُ اَلْعِقابِ وَ إِنَّهُ لَغَفُورٌ رَحِیمٌ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 787 )
ص : 4940
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: ذِمَّتِی بِمَا أَقُولُ رَهِینَهٌ وَ أَنَا بِهِ زَعِیمٌ إِنَّ مَنْ صَرَّحَتْ لَهُ اَلْعِبَرُ عَمَّا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ اَلْمَثُلاَتِ حَجَزَهُ اَلتَّقْوَی عَنْ تَقَحُّمِ اَلشُّبُهَاتِ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 147 )
ص : 4941
وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لَیْسَ مِنْ مُسْلِمٍ یَتَصَدَّقُ بِصَدَقَهٍ مِنْ طَیِّبٍ إِلاَّ وَضَعَهَا فِی کَفِّ اَلرَّحْمَنِ فَیُرَبِّیهَا لَهُ حَتَّی یَمْلَأَ کَفَّهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 246 )
ص : 4942
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ بُدَّ لِلْمَرِیضِ أَنْ یُؤَذِّنَ وَ یُقِیمَ إِذَا أَرَادَ اَلصَّلاَهَ وَ لَوْ فِی نَفْسِهِ إِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی أَنْ یَتَکَلَّمَ بِهِ سُئِلَ فَإِنْ کَانَ شَدِیدَ اَلْوَجَعِ قَالَ لاَ بُدَّ مِنْ أَنْ یُؤَذِّنَ وَ یُقِیمَ لِأَنَّهُ لاَ صَلاَهَ إِلاَّ بِأَذَانٍ وَ إِقَامَهٍ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 444 )
ص : 4943
10-: لَقِیَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرَّشِیدَ حِینَ قُدُومِهِ اَلْمَدِینَهَ عَلَی بَغْلَهٍ، فَاعْتَرَضَ عَلَیْهِ فِی ذَلِکَ، فَقَالَ: تَطَأْطَأَتْ عَنْ خُیَلاَءِ اَلْخَیْلِ، وَ اِرْتَفَعَتْ عَنْ ذِلَّهِ اَلْعَیْرِ، وَ خَیْرُ اَلْأُمُورِ أَوْسَطُهَا .
( الدره الباهره من الأصداف الطاهره , جلد 1 , صفحه 35 )
10 - حضرت هنگام ورود هارون الرشید به مدینه سوار بر استری او را ملاقات کرد. هارون این را بر ایشان خرده گرفت، پس حضرت فرمود: از تکبّر اسب فرود آمدم و از خواری درازگوش بالاتر رفتم و بهترین کارها میانۀ آنهاست.
( الدره الباهره ؛ ج 1 , ص 35 )
ص : 4944
وَ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ إِسْحَاقَ اَلنَّاصِحِ مَوْلَی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُمُّ عُشُّ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَأْوَی شِیعَتِهِمْ وَ لَکِنْ سَیَهْلِکُ جَمَاعَهٌ مِنْ شَبَابِهِمْ بِمَعْصِیَهِ آبَائِهِمْ وَ اَلاِسْتِخْفَافِ وَ اَلسُّخْرِیَّهِ بِکُبَرَائِهِمْ وَ مَشَایِخِهِمْ وَ مَعَ ذَلِکَ یَدْفَعُ اَللَّهُ عَنْهُمْ شَرَّ اَلْأَعَادِی وَ کُلَّ سُوءٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 214 )
31-:و بسندی از ابی الحسن یکم علیه السّلام که قم آشیانه آل محمّد است و جایگاه شیعیانشان ولی البته هلاک شوند گروهی از جوانهاشان بگناه پدران خود و برای خوار شمردن و مسخره کردن بزرگانشان و مشایخشان و با این وضع خدا شر دشمنان و هر بدی را از آنها بگرداند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 186 )
ص : 4945
وَ عَنْهُ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی وَلِیدَهٍ کَانَتْ نَصْرَانِیَّهً ، فَأَسْلَمَتْ وَ وَلَدَتْ لِسَیِّدِهَا ثُمَّ إِنَّ سَیِّدَهَا مَاتَ (وَ أَوْصَی بِهَا) عَتَاقَهَ اَلسُّرِّیَّهِ عَلَی عَهْدِ عُمَرَ ، فَنَکَحَتْ نَصْرَانِیّاً دَیْرَانِیّاً وَ تَنَصَّرَتْ ، فَوَلَدَتْ مِنْهُ وَلَدَیْنِ وَ حَبِلَتْ بِالثَّالِثِ فَقَضَی فِیهَا أَنْ یُعْرَضَ عَلَیْهَا اَلْإِسْلاَمُ ، فَعُرِضَ عَلَیْهَا اَلْإِسْلاَمُ فَأَبَتْ فَقَالَ مَا وَلَدَتْ مِنْ وَلَدٍ نَصْرَانِیّاً ، فَهُمْ عَبِیدٌ لِأَخِیهِمُ اَلَّذِی وَلَدَتْ لِسَیِّدِهَا اَلْأَوَّلِ وَ أَنَا أَحْبِسُهَا حَتَّی تَضَعَ وَلَدَهَا فَإِذَا وَلَدَتْ قَتَلْتُهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 331 )
ص : 4946
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْقَاسَانِیِّ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْمَدِینِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَأْکُلُوا اَلْقُنْبُرَهَ وَ لاَ تَسُبُّوهُ وَ لاَ تُعْطُوهُ اَلصِّبْیَانَ یَلْعَبُونَ بِهَا فَإِنَّهَا کَثِیرَهُ اَلتَّسْبِیحِ وَ تَسْبِیحُهَا لَعَنَ اَللَّهُ مُبْغِضِی آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 273 )
امالی شیخ: سلیمان جعفری از حضرت رضا علیه السّلام از پدرش از جدش نقل کرد که فرمود چکاوک را نخورید و باو ناسزا نگوئید و بدست بچه هایتان ندهید بازی کنند زیرا تسبیح زیاد میکنند و تسبیح آنها این است خدا لعنت کند بر دشمنان آل محمّد صلّی اللّه علیه و آله.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 219 )
ص : 4947
عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ طَاوُسٍ فِی کِتَابِ اَلْإِقْبَالِ نَقْلاً عَنِ اَلرِّسَالَهِ اَلْعِزِّیَّهِ لِلشَّیْخِ اَلْمُفِیدِ قَالَ: یُصَلِّی فِی اَلْعِشْرِینَ لَیْلَهً اَلْأُولَی کُلَّ لَیْلَهٍ عِشْرِینَ رَکْعَهً ثَمَانِیَ بَیْنَ اَلْعِشَاءَیْنِ وَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ رَکْعَهً بَعْدَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ یُصَلِّی فِی اَلْعَشْرِ اَلْأَوَاخِرِ کُلَّ لَیْلَهٍ ثَلاَثِینَ رَکْعَهً یُضِیفُ إِلَی هَذَا اَلتَّرْتِیبِ فِی لَیْلَهِ تِسْعَ عَشْرَهَ وَ لَیْلَهِ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ ، وَ لَیْلَهِ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ کُلَّ لَیْلَهٍ مِائَهَ رَکْعَهٍ وَ ذَلِکَ تَمَامُ اَلْأَلْفِ رَکْعَهٍ. قَالَ وَ هِیَ رِوَایَهُ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی قُرَّهَ فِی کِتَابِ عَمَلِ شَهْرِ رَمَضَانَ فِیمَا أَسْنَدَهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مَوْلاَنَا اَلْجَوَادِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 35 )
ص : 4948
وَ مِنْهُ وَ لَعَلَّهُ قَدْ تَقَدَّمَ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ: نَظَرَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی عَلِیٍّ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ فَاطِمَهَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهَا فَقَالَ أَنَا حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمْ سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَکُمْ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 452 )
ص : 4949
"وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عُرْوَهَ قَالَ: أَسْلَمَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ اِبْنُ ثَمَانِ سِنِینَ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 85 )
و باین اسناد از عروه مروی است که امیر المؤمنین (علیه السّلام) هشت ساله بود که تصدیق نبی کرده
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 113 )
ص : 4950
عَنِ اِبْنِ عُمَرَ قَالَ: خَطَبَنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خُطْبَهً ذرفت منها العیون و وجلت منها القلوب فکان مما ضبطت منها أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ أَفْضَلَ اَلنَّاسِ مَنْ تَوَاضَعَ عَنْ رِفْعَهٍ وَ زَهِدَ عَنْ غِنْیَهٍ وَ أَنْصَفَ عَنْ قُوَّهٍ وَ حَلُمَ عَنْ قُدْرَهٍ أَلاَ وَ إِنَّ أَفْضَلَ اَلنَّاسِ عَبْدٌ أَخَذَ مِنَ اَلدُّنْیَا اَلْکَفَافَ وَ صَاحَبَ فِیهَا اَلْعَفَافَ وَ تَزَوَّدَ لِلرَّحِیلِ وَ تَأَهَّبَ لِلْمَسِیرِ أَلاَ وَ إِنَّ أَعْقَلَ اَلنَّاسِ عَبْدٌ عَرَفَ رَبَّهُ فَأَطَاعَهُ وَ عَرَفَ عَدُوَّهُ فَعَصَاهُ وَ عَرَفَ دَارَ إِقَامَتِهِ فَأَصْلَحَهَا وَ عَرَفَ سُرْعَهَ رَحِیلِهِ فَتَزَوَّدَ لَهَا أَلاَ وَ إِنَّ خَیْرَ اَلزَّادِ مَا صَحِبَهُ اَلتَّقْوَی وَ خَیْرَ اَلْعَمَلِ مَا تَقَدَّمَتْهُ اَلنِّیَّهُ وَ أَعْلَی اَلنَّاسِ مَنْزِلَهً عِنْدَ اَللَّهِ أَخْوَفُهُمْ مِنْهُ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 337 )
ص : 4951
حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْجَرِیرِیُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ حَسَّانَ قَالاَ أَخْبَرَنَا أَبُو عِمْرَانَ اَلْأَرْمَنِیُّ وَ هُوَ مُوسَی بْنُ زَنْجَوَیْهِ عَنْ عَائِذِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ خَیْثَمَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: نَحْنُ شَجَرَهُ اَلنُّبُوَّهِ وَ بَیْتُ اَلرَّحْمَهِ وَ مَفَاتِیحُ اَلْحِکْمَهِ وَ مَعْدِنُ اَلْعِلْمِ وَ مَوْضِعُ اَلرِّسَالَهِ وَ مُخْتَلَفُ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ مَوْضِعُ وَحْیِ اَللَّهِ وَ نَحْنُ وَدِیعَهُ اَللَّهِ فِی عِبَادِهِ وَ نَحْنُ حَرَمُ اَللَّهِ اَلْأَکْبَرُ وَ نَحْنُ عَهْدُ اَللَّهِ فَمَنْ وَفَی بِذِمَّتِنَا فَقَدْ وَفَی بِذِمَّهِ اَللَّهِ وَ مَنْ وَفَی بِعَهْدِنَا فَقَدْ وَفَی بِعَهْدِ اَللَّهِ وَ مَنْ خَفَرَنَا فَقَدْ خَفَرَ ذِمَّهَ اَللَّهِ وَ عَهْدَهُ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 57 )
ص : 4952
فِی مَحَاسِنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ دُعِیَ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فَیُکْسَی حُلَّهً وَرْدِیَّهً، فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ وَرْدِیَّهً؟ قَالَ: نَعَمْ أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَإِذَا اِنْشَقَّتِ اَلسَّماءُ فَکانَتْ وَرْدَهً کَالدِّهانِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 195 )
ص : 4953
مَنْ تَکَرَّرَ سُؤَالَهُ لِلنَّاسِ ضَجَرُوهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 624 )
ص : 4954
ع، [علل الشرائع] ، مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَهْرَوَیْهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حُسَامٍ عَنْ أَبِی حَاتِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدُهْ أَبِی اَلرَّبِیعِ اَلْأَعْرَجِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عِمْرَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ زَیْدِ بْنِ جُذْعَانَ عَنْ سَعِیدِ بْنِ اَلْمُسَیَّبِ عَنْ زَیْدِ بْنِ ثَابِتٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَحَبَّ عَلِیّاً فِی حَیَاتِی وَ بَعْدَ مَوْتِی کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ اَلْأَمْنَ وَ اَلْإِیمَانَ مَا طَلَعَتْ شَمْسٌ أَوْ غَرَبَتْ وَ مَنْ أَبْغَضَهُ فِی حَیَاتِی وَ بَعْدَ مَوْتِی مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً وَ حُوسِبَ بِمَا عَمِلَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 89 )
علل الشرائع: زید بن ثابت گفت پیامبر اکرم فرمود هر که دوست بدارد علی را در حیات من و بعد از مرگم خداوند برای او امن و ایمان را مینویسد در طول عمر و هر که او را دشمن بدارد در حیات من و بعد از مرگم بمرگ جاهلیت مرده و نسبت بکردارش محاسبه خواهد شد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 70 )
ص : 4955
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتابِ قَالَ إِنَّ ذَلِکَ کِتَابٌ یَمْحُو اَللَّهُ فِیهِ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ فَمِنْ ذَلِکَ اَلَّذِی یَرُدُّ اَلدُّعَاءُ اَلْقَضَاءَ وَ ذَلِکَ اَلدُّعَاءُ مَکْتُوبٌ عَلَیْهِ اَلَّذِی یُرَدُّ بِهِ اَلْقَضَاءُ حَتَّی إِذَا صَارَ إِلَی أُمِّ اَلْکِتَابِ لَمْ یُغْنِ اَلدُّعَاءُ فِیهِ شَیْئاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 141 )
ص : 4956
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ خَالِدٍ اَلْقُمِّیِّ عَنْ خَضِرِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: اَلْمُؤْمِنُ مُؤْمِنَانِ: مُؤْمِنٌ وَفَی لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِشُرُوطِهِ اَلَّتِی اِشْتَرَطَهَا عَلَیْهِ، فَذَلِکَ مَعَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَدَاءِ وَ اَلصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولَئِکَ رَفِیقاً، فَذَلِکَ مِمَّنْ یَشْفَعُ وَ لاَ یُشْفَعُ لَهُ وَ ذَلِکَ مِمَّنْ لاَ یُصِیبُهُ أَهْوَالُ اَلدُّنْیَا وَ لاَ أَهْوَالُ اَلْآخِرَهِ، وَ مُؤْمِنٌ زَلَّتْ بِهِ قَدَمٌ، وَ ذَلِکَ کَخَامَهِ اَلزَّرْعِ کَیْفَمَا کَفَتْهُ اَلرِّیحُ اِنْکَفَأَ، وَ ذَلِکَ مِمَّنْ یُصِیبُهُ أَهْوَالُ اَلدُّنْیَا وَ أَهْوَالُ اَلْآخِرَهِ وَ یُشْفَعُ لَهُ وَ هُوَ عَلَی خَیْرٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 260 )
ص : 4957
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ فَرَضَ عَلَیْکُمُ اَلصَّلاَهَ فِی أَحَبِّ اَلْأَوْقَاتِ [أَفْضَلِ اَلسَّاعَاتِ] إِلَیْهِ فَاسْأَلُوا اَللَّهَ حَوَائِجَکُمْ عَقِیبَ فَرَائِضِکُمْ [فَعَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَدْبَارِ اَلصَّلاَهِ].
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 67 )
از امام صادق-علیه السّلام-روایت است که فرمود: «خداوند متعال در ساعاتی نماز را بر شما واجب ساخت که محبوبترین اوقات نزد اوست،پس بعد از انجام نماز،از خدا حاجاتتان را درخواست کنید».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 103 )
و از امام صادق علیه السّلام وارد شده که خدای تعالی نماز را در بهترین اوقات بر شما واجب کرد،پس حوایج را بعد از نمازهای واجب از خدا بخواهید.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 65 )
ص : 4958
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَا أَتَی جَبْرَئِیلُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلاَّ کَئِیباً حَزِیناً، وَ لَمْ یَزَلْ کَذَلِکَ مُنْذُ أَهْلَکَ اَللَّهُ فِرْعَوْنَ، فَلَمَّا أَمَرَهُ اَللَّهُ بِنُزُولِ هَذِهِ اَلْآیَهِ: «آلْآنَ وَ قَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ وَ کُنْتَ مِنَ اَلْمُفْسِدِینَ» نَزَلَ عَلَیْهِ وَ هُوَ ضَاحِکٌ مُسْتَبْشِرٌ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ: مَا أَتَیْتَنِی یَا جَبْرَئِیلُ إِلاَّ وَ تَبَیَّنَتِ اَلْحُزْنُ فِی وَجْهِکَ حَتَّی اَلسَّاعَهِ قَالَ: نَعَمْ یَا مُحَمَّدُ لَمَّا غَرَّقَ اَللَّهُ فِرْعَوْنَ قَالَ: «آمَنْتُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اَلَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُوا إِسْرائِیلَ وَ أَنَا مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ» فَأَخَذْتُ حَمْأَهً فَوَضَعْتُهَا فِی فِیهِ، ثُمَّ قُلْتُ لَهُ: «آلْآنَ وَ قَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ وَ کُنْتَ مِنَ اَلْمُفْسِدِینَ» وَ عَمِلْتُ ذَلِکَ مِنْ غَیْرِ أَمْرِ اَللَّهِ خِفْتُ أَنْ تَلْحَقَهُ اَلرَّحْمَهُ مِنَ اَللَّهِ وَ یُعَذِّبَنِی اَللَّهُ عَلَی مَا فَعَلْتُ، فَلَمَّا کَانَ اَلْآنَ وَ أَمَرَنِی اَللَّهُ اَنْ أُؤَدِّی إِلَیْکَ مَا قُلْتُهُ أَنَا لِفِرْعَوْنَ آمَنْتُ وَ عَلِمْتُ أَنَّ ذَلِکَ کَانَ لِلَّهِ رِضًی.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 422 )
ص : 4959
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْقُنُوتِ فَقَالَ فِی کُلِّ صَلاَهٍ فَرِیضَهٍ وَ نَافِلَهٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 263 )
ص : 4960
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَلاَ لَعْنَهُ اَللَّهِ وَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ اَلنَّاسِ أَجْمَعِینَ عَلَی مَنْ أَحْدَثَ فِی اَلْإِسْلاَمِ حَدَثاً یَعْنِی یُحْدِثُ فِی اَلْحِلِّ فَیَلْجَأُ إِلَی اَلْحَرَمِ فَلاَ یُؤْوِیهِ أَحَدٌ وَ لاَ یَنْصُرُهُ وَ لاَ یُضِیفُهُ حَتَّی یَخْرُجَ إِلَی اَلْحِلِّ فَیُقَامَ عَلَیْهِ اَلْحَدُّ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 332 )
ص : 4961
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ دِینَ لِمَنْ دَانَ بِطَاعَهِ مَنْ عَصَی اَللَّهَ وَ لاَ دِینَ لِمَنْ دَانَ بِفِرْیَهِ بَاطِلٍ عَلَی اَللَّهِ وَ لاَ دِینَ لِمَنْ دَانَ بِجُحُودِ شَیْءٍ مِنْ آیَاتِ اَللَّهِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 373 )
حضرت باقر علیه السلام فرمود: دین ندارد آن کس که فرمانبرداری کسی را که نافرمانی خدا کند دین خود قرار دهد، و دین ندارد کسی که افتراء باطلی را بر خدا دین خود کند، و دین ندارد کسی که انکار یکی از آیات خدا را دین خود کند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 80 )
4-از محمد مسلم که امام باقر(علیه السّلام)فرمود: دین ندارد کسی که فرمانبری کسی را دین خود داند که نافرمانی از خدا کند،و دین ندارد کسی که به افتراء ناحقی بر خدا دین داری کند،و دین ندارد کسی که به انکار یکی از آیات خدا دین داری کند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 371 )
4-«محمد مسلم»روایت کند که امام باقر علیه السّلام فرمود:
دین ندارد کسی که فرمانبری کسی را دین خود قرار دهد و دین ندارد کسی که با تهمت ناحقی بر خدا دین داری کند،و دین ندارد کسی که به انکار یکی از آیات خدا دین داری کند.
توضیح:شاید مراد حدیث کسانی باشند که آیات خداوند را به باطل ترجمه می کنند و یا انکار می نمایند و آن را دین خود قرار می دهند.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 139 )
: صحیح. لا دین أی لا إیمان أو لا عباده لمن دان أی عبد الله بطاعه من عصی الله أی غیر المعصوم، فإنه لا یجوز طاعه غیر المعصوم فی جمیع الأمور، و قیل: من عصی الله من یکون حکمه معصیه و لم یکن أهلا للفتوی لمن دان أی اعتقد أی عبد الله بافتراء الباطل علی الله أی جعل هذا الافتراء عباده أو جعل عبادته مبنیه علی الافتراء بجحود شیء من آیات الله أی أنکر شیئا من محکمات القرآن، و یحتمل أن یکون المراد بالآیات الأئمه علیهم السلام کما مر فی الأخبار.
( مرآه العقول ؛ ج 11 , ص 69 )
ص : 4962
کا، ، [الکافی] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ مُثَنًّی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَجْلاَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَکُوا وَ لَمّا یَعْلَمِ اَللّهُ اَلَّذِینَ جاهَدُوا مِنْکُمْ وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اَللّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لاَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَهً یَعْنِی بِالْمُؤْمِنِینَ اَلْأَئِمَّهَ عَلَیهِمُ السَّلاَمُ لَمْ یَتَّخِذُوا اَلْوَلاَئِجَ مِنْ دُونِهِمْ . قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب عن ابن عجلان : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 244 )
کافی: عبد اللّه بن عجلان از حضرت باقر علیه السّلام در مورد آیه:«
أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَکُوا وَ لَمّا یَعْلَمِ اَللّهُ اَلَّذِینَ جاهَدُوا مِنْکُمْ وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اَللّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لاَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَهً
»منظور از مؤمنین در آیه ائمه علیهم السّلام هستند یعنی بجز آنها پشت و پناهی بگیرند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 209 )
ص : 4963
و فی أصول الکافی : علیّ بن إبراهیم [عن أبیه ] ، عن القسم بن محمّد الجوهریّ ، عن بعض أصحابه ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام -: فی قوله: وَ یَسْتَنْبِئُونَکَ أَ حَقٌّ هُوَ : ما تقول فی علیّ - علیه السّلام -. قُلْ إِی وَ رَبِّی إِنَّهُ لَحَقٌّ وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِینَ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 65 )
ص : 4964
مَنْ مَدَحَکَ بِمَا لَیْسَ فِیکَ فَهُوَ خَلِیقٌ أَنْ یَذُمَّکَ بِمَا لَیْسَ فِیکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 629 )
ص : 4965
وَ رَوَوْا عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ : کَتَبْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَسْأَلُهُ عَنِ اَلْفَرَجِ فَقَالَ إِذَا غَابَ صَاحِبُکُمْ عَنْ دَارِ اَلظَّالِمِینَ فَتَوَقَّعُوا اَلْفَرَجَ .
( تقریب المعارف , جلد 1 , صفحه 432 )
ص : 4966
فقد قال الصادق علیه السّلام: فأی قطع أقطع من السلام.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1600 )
ص : 4967
تَفْسِیرِ اَلثَّعْلَبِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ تَفْسِیرِ اَلْقُشَیْرِیِّ عَنْ جَابِرٍ اَلْأَنْصَارِیِّ : أَنَّهُ رَأَی اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاطِمَهَ وَ عَلَیْهَا کِسَاءٌ مِنْ أَجِلَّهِ اَلْإِبِلِ وَ هِیَ تَطْحَنُ بِیَدَیْهَا وَ تُرْضِعَ وَلَدَهَا فَدَمَعَتْ عَیْنَا رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا بِنْتَاهْ تَعَجَّلِی مَرَارَهَ اَلدُّنْیَا بِحَلاَوَهِ اَلْآخِرَهِ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی نَعْمَائِهِ وَ اَلشُّکْرُ لِلَّهِ عَلَی آلاَئِهِ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضی .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 342 )
ص : 4968
قَلَّ مَنْ أَکْثَرَ مِنْ فُضُولِ اَلطَّعَامِ إِلاَّ لَزِمَهُ اَلْأَسْقَامُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 503 )
ص : 4969
10440-8 التهذیب ،1/11/299/4 التیملی عن الاثنین عن أبی عبد اللّه علیه السّلام عن أبیه أن علیا علیه السّلام قال: صوموا العاشوراء التاسع و العاشر فإنه یکفر ذنوب سنه.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 75 )
ص : 4970
وَ قَالَ: إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیَکُونُ لَهُ اَلدَّرَجَهُ عِنْدَ اَللَّهِ لاَ یَبْلُغُهَا بِعَمَلِهِ یُبْتَلَی بِبَلاَءٍ فِی جِسْمِهِ فَیَبْلُغُهَا بِذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 174 )
ص : 4971
وَ ذَکَرَ اَلسُّدِّیُّ فِی تَفْسِیرِهِ : أَنَّ هَذِهِ اَلْآیَهَ نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 199 )
ص : 4972
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِأَسَانِیدِهِ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی کِتَابِهِ إِلَی اَلْمَأْمُونِ : وَ اَلزَّکَاهُ اَلْفَرِیضَهُ فِی کُلِّ مِائَتَیْ دِرْهَمٍ خَمْسَهُ دَرَاهِمَ وَ لاَ یَجِبُ فِیمَا دُونَ ذَلِکَ شَیْءٌ وَ لاَ تَجِبُ اَلزَّکَاهُ عَلَی اَلْمَالِ حَتَّی یَحُولَ عَلَیْهِ اَلْحَوْلُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 145 )
ص : 4973
فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَضْرَمِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ مَکْحُولٍ : فِی قَوْلِهِ « وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَهٌ » قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَأَلْتُ رَبِّی أَنْ یَجْعَلَهَا أُذُنَ عَلِیٍّ وَ کَانَ عَلِیٌّ یَقُولُ مَا سَمِعْتُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَلاَماً إِلاَّ أَوْعَیْتُهُ وَ حَفِظْتُهُ.
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 500 )
ص : 4974
صِیَامُ أَیَّامِ اَلْبِیضِ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ یَرْفَعُ اَلدَّرَجَاتِ وَ یُعَظِّمُ اَلْمَثُوبَاتِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 422 )
ص : 4975
مع، [معانی الأخبار] : سُئِلَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقِیلَ لَهُ مَا اَلْعَقْلُ قَالَ اَلتَّجَرُّعُ لِلْغُصَّهِ حَتَّی تُنَالَ اَلْفُرْصَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 116 )
ص : 4976
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلنَّظَرُ إِلَی اَلْعَالِمِ عِبَادَهٌ وَ اَلنَّظَرُ إِلَی اَلْإِمَامِ اَلْمُقْسِطِ عِبَادَهٌ - وَ اَلنَّظَرُ إِلَی اَلْوَالِدَیْنِ بِرَأْفَهٍ وَ رَحْمَهٍ عِبَادَهٌ وَ اَلنَّظَرُ إِلَی اَلْأَخِ بِوُدِّهِ [یَوَدُّهُ] فِی اَللَّهِ عِبَادَهٌ.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 189 )
«دیدن عالم،عبادت است،دیدن رهبر عادل،عبادت است،نظر رحمت و رأفت به پدر و مادر نمودن،عبادت است،با نگاه محبت آمیز،برادر مؤمن را در راه خدا مشاهده کردن نیز عبادت است».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 311 )
از آن حضرت علیه السّلام آمده است:نظر به عالم عبادت است و نظر به رهبر عادل عبادت است و نظر مهربانی و عطوفت به پدر و مادر عبادت است و نظر به برادر که به خاطر خدا دوستش دارد عبادت است.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 157 )
ص : 4977
وَ مِنْهَا: دُعَاءُ أَهْلِ اَلْبَیْتِ اَلْمَعْمُورِ - یَا مَنْ أَظْهَرَ اَلْجَمِیلَ وَ سَتَرَ اَلْقَبِیحَ یَا مَنْ لَمْ یُؤَاخِذْ بِالْجَرِیرَهِ وَ لَمْ یَهْتِکِ اَلسِّتْرَ یَا عَظِیمَ اَلْعَفْوِ یَا حَسَنَ اَلتَّجَاوُزِ یَا بَاسِطَ اَلْیَدَیْنِ بِالرَّحْمَهِ یَا صَاحِبَ کُلِّ حَاجَهٍ یَا وَاسِعَ اَلْمَغْفِرَهِ یَا مُفَرِّجَ کُلِّ کُرْبَهٍ یَا مُقِیلَ اَلْعَثَرَاتِ یَا کَرِیمَ اَلصَّفْحِ یَا عَظِیمَ اَلْمَنِّ یَا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ قَبْلَ اِسْتِحْقَاقِهَا یَا رَبَّاهْ یَا سَیِّدَاهْ یَا غَایَهَ رَغْبَتَاهْ أَسْأَلُکَ بِکَ وَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ اَلْقَائِمِ اَلْمَهْدِیِّ اَلْأَئِمَّهِ اَلْهَادِیَهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ أَلاَّ تُشَوِّهَ خَلْقِی بِالنَّارِ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ ثُمَّ قَالَ اَلْکَفْعَمِیُّ هَذَا اَلدُّعَاءُ اَلْمُسَمَّی بِدُعَاءِ أَهْلِ اَلْبَیْتِ اَلْمَعْمُورِ جَلِیلُ اَلشَّأْنِ عَظِیمُ اَلْقَدْرِ وَ خَتَمَ بِهِ اَلشَّیْخُ اَلْمِقْدَادُ کِتَابَهُ شَرْحَ اَلنَّهْجِ وَ خَتَمَ بِهِ اَلشَّیْخُ أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ کِتَابَهُ عُدَّهَ اَلدَّاعِی وَ خَتَمَ بِهِ اَلرَّازِیُّ فَخْرُ اَلدِّینِ بَعْضَ کُتُبِهِ وَ ذَکَرَ فِیهِ صَاحِبُ اَلْعُدَّهِ ثَوَاباً عَظِیماً مُلَخَّصُهُ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَأَلَ جَبْرَئِیلَ عَنْ ثَوَابِهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا مُحَمَّدُ لَوِ اِجْتَمَعَتْ مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ عَلَی أَنْ یَصِفُوا مِنْ أَلْفِ جُزْءٍ جُزْءاً وَاحِداً مَا قَدَرُوا وَ سَتَرَ اَللَّهُ تَعَالَی قَائِلَهُ بِأَلْفِ سِتْرٍ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ یَغْفِرُ ذُنُوبَهُ وَ لَوْ کَانَتْ کَزَبَدِ اَلْبَحْرِ حَتَّی اَلْکَبَائِرَ وَ یُفْتَحُ لَهُ سَبْعِینَ بَاباً مِنَ اَلرَّحْمَهِ حَتَّی یَخُوضَ فِیهَا خَوْضاً وَ یُعْطَی مِنَ اَلْأَجْرِ ثَوَابَ کُلِّ مُصَابٍ وَ کُلِّ سَالِمٍ وَ کُلِّ مِسْکِینٍ وَ کُلِّ ضَرِیرٍ وَ فَقِیرٍ وَ مَرِیضٍ وَ یُکْرِمُهُ کَرَامَهَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ یُعْطَی أُمْنِیَّتَهُ فِی اَلْقِیَامَهِ وَ یُعْطَی مِنَ اَلْأَجْرِ بِعَدَدِ مَنْ خَلَقَهُ اَللَّهُ فِی اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ وَ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ وَ اَلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ وَ اَلنُّجُومِ وَ قَطْرِ اَلْأَمْطَارِ وَ أَنْوَاعِ اَلْخَلْقِ وَ اَلْجِبَالِ وَ اَلْحَصَی وَ اَلثَّرَی وَ اَلنُّجُومِ وَ اَلْعَرْشِ وَ اَلْکُرْسِیِّ وَ غَیْرِ ذَلِکَ وَ مَلَأَ اَللَّهُ قَلْبَهُ إِیمَاناً وَ أَشْهَدَ لَهُ مَلاَئِکَتَهُ أَنَّهُ أَعْتَقَهُ مِنَ اَلنَّارِ وَ عَتَقَ أَبَوَیْهِ وَ إِخْوَتَهُ وَ أَهْلَهُ وَ وُلْدَهُ وَ جِیرَانَهُ وَ شَفَّعَهُ فِی أَلْفِ رَجُلٍ مِمَّنْ وَجَبَتْ لَهُمُ اَلنَّارُ فَعَلِّمْهُ یَا مُحَمَّدُ اَلْمُتَّقِینَ وَ لاَ تُعَلِّمْهُ اَلْمُنَافِقِینَ وَ بِهِ یُسْتَجَابُ اَلدُّعَاءُ وَ هُوَ دُعَاءُ أَهْلِ اَلْبَیْتِ اَلْمَعْمُورِ وَ بِهِ یَطُوفُونَ حَوْلَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 75 )
ص : 4978
وَ مِنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ یَعْلَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَهْوُ اَلْمُؤْمِنِ فِی ثَلاَثَهِ أَشْیَاءَ اَلتَّمَتُّعِ بِالنِّسَاءِ وَ مُفَاکَهَهِ اَلْإِخْوَانِ وَ اَلصَّلاَهِ بِاللَّیْلِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 142 )
ص : 4979
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عِیسَی اَلضَّعِیفِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ رَجُلٌ قَتَلَ رَجُلاً مَا تَوْبَتُهُ قَالَ یُمَکِّنُ مِنْ نَفْسِهِ قُلْتُ یَخَافُ أَنْ یَقْتُلُوهُ قَالَ فَلْیُعْطِهِمُ اَلدِّیَهَ قُلْتُ یَخَافُ أَنْ یَعْلَمُوا بِذَلِکَ قَالَ فَلْیَتَزَوَّجْ إِلَیْهِمُ اِمْرَأَهً قُلْتُ یَخَافُ أَنْ تُطْلِعَهُمْ عَلَی ذَلِکَ قَالَ فَلْیَنْظُرْ إِلَی اَلدِّیَهِ فَیَجْعَلُهَا صُرَراً ثُمَّ لْیَنْظُرْ مَوَاقِیتَ اَلصَّلاَهِ فَلْیُلْقِهَا فِی دَارِهِمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 74 )
ص : 4980
فَلاَحُ اَلسَّائِلِ ، رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ حَامِدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ اَلثَّلاَّجِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی اَلْمَعْرُوفِ بِالسَّلاَمِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ شُجَاعٍ اَلْمُؤَدِّبِ قَالَ سَمِعْتُ اَلْفَضْلَ بْنَ اَلْجَرَّاحِ اَلْکُوفِیَّ یَحْکِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَادِمِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ دَعَوَاتٌ یَدْعُو بِهِنَّ فِی عَقِیبِ کُلِّ صَلاَهٍ مَفْرُوضَهٍ فَقُلْتُ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِّمْنِی دَعَوَاتِکَ هَذِهِ اَلَّتِی تَدْعُو بِهَا فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا صَلَّیْتَ اَلظُّهْرَ فَقُلْ بِاللَّهِ اِعْتَصَمْتُ وَ بِاللَّهِ أَثِقُ وَ عَلَیْهِ أَتَوَکَّلُ عَشْرَ مَرَّاتٍ ثُمَّ قُلِ اَللَّهُمَّ إِنْ عَظُمَتْ ذُنُوبِی فَأَنْتَ أَعْظَمُ وَ إِنْ کَبُرَ تَفْرِیطِی فَأَنْتَ أَکْبَرُ وَ إِنْ دَامَ بُخْلِی فَأَنْتَ أَجْوَدُ اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِی عَظِیمَ ذُنُوبِی بِعَظِیمِ عَفْوِکَ وَ کَبِیرَ تَفْرِیطِی بِظَاهِرِ کَرَمِکَ وَ اِقْمَعْ بُخْلِی بِفَضْلِ جُودِکَ اَللَّهُمَّ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَهٍ فَمِنْکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ . مصباح الشیخ ، و الکفعمی ، و ابن الباقی و غیرها مرسلا: مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 73 )
ص : 4981
ع، [علل الشرائع] : فِی خَبَرِ فَاطِمَهَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهَا فَرَضَ اَللَّهُ اَلْعَدْلَ مِسْکاً لِلْقُلُوبِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 344 )
38-علل:در خبر حضرت فاطمه(علیها السّلام)است که خدا عدالت را فرض کرده تا چسب دلها باشد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 214 )
ص : 4982
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلاَّنٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیُّمَا أَفْضَلُ اَلْقِرَاءَهُ فِی اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأَخِیرَتَیْنِ أَوِ اَلتَّسْبِیحُ فَقَالَ اَلْقِرَاءَهُ أَفْضَلُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 322 )
قال رحمه اللّه فامّا ما رواه احمد بن محمّد الخ. امّا السّند ففیه محمّد بن ابی الحسن و فی التّهذیب محمّد بن الحسن بن علان و هو أیضا مجهول امّا محمّد بن حکیم فهو مشترک بین رجلین مهملین اما المتن فیدلّ علی افضلیّه القراءه اما سند الخبر الثّانی فهو صحیح اما المتن فیدلّ علی افضلیّه القراءه للإمام و التّساوی للمنفرد قال ابن الجنید قال یستحب للإمام المتیقّن انّه لم یدخل فی صلاته احد فمن سبقه برکعه من صلاته ان یسبّح برکعه من صلاته فی الأخیرتین لیقرأ فیهما من لم یقرأ فی الاولیین من المأمومین و ان علم بدخوله او لم یأمن من ذلک قرأ فیهما بالحمد لیکون ابتدا صلاه الدّاخل بقراءه المأموم یقرأ فیهما اما سند الخبر الثّالث فهو صحیح أیضا اما المتن فیدلّ علی رجحان التّسبیح مطلقا کما هو ظاهر کلام ابنی بابویه و ابن ابی عقیل و ابن ادریس حیث ذهبوا الی افضلیّه التّسبیح علی القراءه للإمام و المأموم و امّا ظاهر الشّیخ هاهنا ففی حقّ المنفرد و امّا الإمام فالأفضل له القراءه ثم انّ ما تضمّنه مقتضاه التّسبیح و التّهلیل و التّکبیر من دون الدّعاء یعطی التّخییر بینه و بین صحیحه زراره السّابقه المتضمّنه للأربع و امّا حمل المطلق علی المقیّد ففیه انّ الأربع تضمّنت التّکبیر و الثلث ینفیه و الحاصل ان جمیع ما تضمّنه الأخبار المفصّله بیانا لأفراد التّسبیح و تفاوت بعضها علی بعض بالأفضلیّه ثمّ العلامه نقل عن الشّیخ فی النّهایه و الاقتصاد فی المختلف القول بثلث مرّات بالأصابع فیکون اثنی عشر ثم قال و هو الظّاهر من ابن ابی عقیل و عن السیّد المرتضی القول بعشر تسبیحات و هی سبحان اللّه و الحمد للّه و لا إله الاّ اللّه ثلثا و ضمّ التّکبیر فی الأخیر و هو اختیار الشّیخ فی الجمل و المبسوط و ابن ادریس و سلار ثمّ قال انّه لم یقف لهما علی دلیل و الحق انّ فی اخر السّرائر لابن ادریس ما نقل من بعض الاصول احادیث من جملتها ذلک و یظهر من المحقّق القول به فی المعتبر ثمّ لا یخفی انّه لا یبعد کون الاحتیاط فی التّسبیح من حیث انّ ابن ادریس علی عدم جواز الجهر بالبسمله فی الاخیرتین و البعض علی الوجوب و لا یتخلص عنه الاّ بالتّسبیح و الاختلاف فی التسبیح یمکن الخلاص عنه بفعل الزّائد المتّفق علی صحته
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 438 )
ص : 4983
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مُوسَی وَ عَلِیِّ بْنِ خَالِدٍ عَنْ هَارُونَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ اَلْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ اَلشَّیْخُ اَلْکَبِیرُ لاَ یَقْدِرُ أَنْ یَصُومَ فَقَالَ یَصُومُ عَنْهُ بَعْضُ وُلْدِهِ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلَدٌ قَالَ فَأَدْنَی قَرَابَتِهِ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ قَرَابَهٌ قَالَ تَصَدَّقَ بِمُدٍّ فِی کُلِّ یَوْمٍ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ شَیْءٌ فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْءٌ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 104 )
ص : 4984
کا، [الکافی] ، عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَبْعَثُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ نَاساً مِنْ قُبُورِهِمْ مَشْدُودَهً أَیْدِیهِمْ إِلَی أَعْنَاقِهِمْ لاَ یَسْتَطِیعُونَ أَنْ یَتَنَاوَلُوا بِهَا قِیسَ أَنْمُلَهٍ مَعَهُمْ مَلاَئِکَهٌ یُعَیِّرُونَهُمْ تَعْیِیراً شَدِیداً یَقُولُونَ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ مَنَعُوا خَیْراً قَلِیلاً مِنْ خَیْرٍ کَثِیرٍ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ أَعْطَاهُمُ اَللَّهُ فَمَنَعُوا حَقَّ اَللَّهِ فِی أَمْوَالِهِمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 197 )
ص : 4985
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلاَّدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ رَجُلاً أَتَی جَعْفَراً صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ شَبِیهاً بِالْمُسْتَنْصِحِ لَهُ فَقَالَ لَهُ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ کَیْفَ صِرْتَ اِتَّخَذْتَ اَلْأَمْوَالَ قِطَعاً مُتَفَرِّقَهً وَ لَوْ کَانَتْ فِی مَوْضِعٍ [وَاحِدٍ] کَانَتْ أَیْسَرَ لِمَئُونَتِهَا وَ أَعْظَمَ لِمَنْفَعَتِهَا فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِتَّخَذْتُهَا مُتَفَرِّقَهً فَإِنْ أَصَابَ هَذَا اَلْمَالَ شَیْءٌ سَلِمَ هَذَا اَلْمَالُ وَ اَلصُّرَّهُ تُجْمَعُ بِهَذَا کُلِّهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 91 )
1 - معمّر بن خلاّد گوید: از امام کاظم علیه السّلام شنیدم که می فرمود:
مردی نزد امام صادق علیه السّلام آمد و همانند کسی که قصد نصیحت آن حضرت را داشت و گفت: ای ابا عبد اللّه! چگونه است که شما اموال خود را قطعه های پراکنده قرار داده ای در حالی که اگر در یک جا بودند انجام کارهایش راحت تر و منفعت و سودش بیشتر بود!؟
امام صادق علیه السّلام فرمود: اموال خود را به صورت قطعه های پراکنده قرار دادم که هرگاه به مالی مشکلی برسد، مال دیگر ایمن باشد و کیسۀ پول همۀ اینها را گرد می آورد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 214 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 41 )
ص : 4986
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلضَّبِّ وَ اَلْیَرْبُوعِ أَ یَحِلُّ أَکْلُهُ قَالَ لاَ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 157 )
ص : 4987
13805-6 التهذیب ،1/3/262/5 موسی عن عبد الرحمن عن صفوان بن مهران قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: رمی الجمار ما بین طلوع الشمس إلی غروبها. 13806-7 التهذیب،1/4/262/5 عنه عن محمد عن سیف عن منصور بن حازم قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام: الحدیث.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 1085 )
ص : 4988
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ عَنْ أَبِیهِ قَ الَ حَدَّثَنَا أَسْوَدُ بْنُ عَامِرٍ قَالَ أَخْبَرَنَا شَرِیکٌ عَنْ أَبِی رَبِیعَهَ عَنِ اِبْنِ بُرَیْدَهَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: أَمَرَنِی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِحُبِّ أَرْبَعَهٍ مِنْ أَصْحَابِی أَرَی شَرِیکاً قَالَ قَالَ وَ أَخْبَرَنِی وَ أَنَّهُ یُحِبُّهُمْ عَلِیٌّ مِنْهُمْ عَلِیٌّ مِنْهُمْ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ سَلْمَانُ وَ مِقْدَادٌ اَلْکِنْدِیُّ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 277 )
ص : 4989
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ یَحْیَی بْنِ سُلَیْمٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ رَفَعَهُ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حَدِیثٍ: مَنْ صَبَرَ عَلَی اَلْمُصِیبَهِ حَتَّی یَرُدَّهَا بِحُسْنِ عَزَائِهَا کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ ثَلاَثَمِائَهِ دَرَجَهٍ مَا بَیْنَ اَلدَّرَجَهِ إِلَی اَلدَّرَجَهِ کَمَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 259 )
ص : 4990
تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ اَلْمَلائِکَهُ یَعْنِی عِنْدَ اَلْمَوْتِ عَنْ مُجَاهِدٍ وَ اَلسُّدِّیِّ وَ رُوِیَ ذَلِکَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 547 )
ص : 4991
وَ رَوَی یُونُسُ بْنُ ظَبْیَانَ قَالَ : قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی کَثِیراً مَا أَذْکُرُ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَیَّ شَیْءٍ أَقُولُ قَالَ قُلْ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ تُعِیدُ ذَلِکَ ثَلاَثاً فَإِنَّ اَلتَّسْلِیمَ یَصِلُ إِلَیْنَا مِنْ قَرِیبٍ وَ مِنْ بَعِیدٍ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 491 )
ص : 4992
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ اِبْنِ قَیْسٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ یَرِثُ اَلْیَهُودِیُّ وَ اَلنَّصْرَانِیُّ اَلْمُسْلِمِینَ وَ یَرِثُ اَلْمُسْلِمُ اَلْیَهُودِیَّ وَ اَلنَّصْرَانِیَّ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 190 )
ص : 4993
مَنْ صَدَقَ وَرَعُهُ اِجْتَنَبَ اَلْمُحَرَّمَاتِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 604 )
ص : 4994
کا، [الکافی] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ مُثَنًّی عَنْ زُرَارَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَجْلاَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ اَلْمَوَدَّهَ فِی اَلْقُرْبی قَالَ هُمُ اَلْأَئِمَّهُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 251 )
ص : 4995
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَکْثَرُ مَا أَخَافُ عَلَی أُمَّتِی مِنْ بَعْدِی رَجُلٌ یَتَأَوَّلُ اَلْقُرْآنَ یَضَعُهُ عَلَی غَیْرِ مَوَاضِعِهِ .
( منیه المرید فی أدب المفید و المستفید , جلد 1 , صفحه 369 )
ص : 4996
فی شهر جمادی الأولی من سنه ألف و مائتین و تسعه و تسعین ورد الکاظمین علیهما السلام رجل اسمه آقا محمد مهدی و کان من قاطنی بندر ملومین من بنادر ماجین و ممالک برمه و هو الآن فی تصرف الإنجریز و من بلده کلکته قاعده سلطنه ممالک الهند إلیه مسافه سته أیام من البحر مع المراکب الدخانیه و کان أبوه من أهل شیراز و لکنه ولد و تعیش فی البندر المذکور و ابتلی قبل التأریخ المذکور بثلاث سنین بمرض شدید فلما عوفی منه بقی أصم أخرس. فتوسل لشفاء مرضه بزیاره أئمه العراق علیهم السلام و کان له أقارب فی بلده کاظمین علیهما السلام من التجار المعروفین فنزل علیهم و بقی عندهم عشرین یوما فصادف وقت حرکه مرکب الدخان إلی سرمن رأی لطغیان الماء فأتوا به إلی المرکب و سلموه إلی راکبیه و هم من أهل بغداد و کربلاء و سألوهم المراقبه فی حاله و النظر فی حوائجه لعدم قدرته علی إبرازها و کتبوا إلی بعض المجاورین من أهل سامرا للتوجه فی أموره. فلما ورد تلک الأرض المشرفه و الناحیه المقدسه أتی إلی السرداب المنور بعد الظهر من یوم الجمعه العاشر من جمادی الآخره من السنه المذکوره و کان فیه جماعه من الثقات و المقدسین إلی أن أتی إلی الصفه المبارکه فبکی و تضرع فیها زمانا طویلا و کان یکتب قبیله حاله علی الجدار و یسأل من الناظرین الدعاء و الشفاعه. فما تم بکاؤه و تضرعه إلا و قد فتح الله تعالی لسانه و خرج بإعجاز الحجه علیه السلام من ذلک المقام المنیف مع لسان ذلق و کلام فصیح و أحضر فی یوم السبت فی محفل تدریس سید الفقهاء و شیخ العلماء رئیس الشیعه و تاج الشریعه المنتهی إلیه رئاسه الإمامیه سیدنا الأفخم و أستاذنا الأعظم الحاج الآمیرزا محمد حسن الشیرازی متع الله المسلمین بطول بقائه و قرأ عنده متبرکا سوره المبارکه الفاتحه بنحو أذعن الحاضرون بصحته و حسن قراءته و صار یوما مشهودا و مقاما محمودا. و فی لیله الأحد و الاثنین اجتمع العلماء و الفضلاء فی الصحن الشریف فرحین مسرورین و أضاءوا فضاءه من المصابیح و القنادیل و نظموا القصه و نشروها فی البلاد و کان معه فی المرکب مادح أهل البیت علیهم السلام الفاضل اللبیب الحاج ملا عباس الصفار الزنوزی البغدادی فقال و هو من قصیده طویله. و رآه مریضا و صحیحا. و فی عامها جئت و الزائرینإلی بلده سر من قد رآها رأیت من الصین فیها فتیو کان سمی إمام هداها یشیر إذا ما أراد الکلامو للنفس منه. براها و قد قید السقم منه الکلامو أطلق من مقلتیه دماها فوافی إلی باب سرداب منبه الناس طرا ینال مناها یروم بغیر لسان یزورو للنفس منه دهت بعناها و قد صار یکتب فوق الجدارما فیه للروح منه شفاها أروم الزیاره بعد الدعاءممن رأی أسطری و تلاها لعل لسانی یعود الفصیحو علی أزور و أدعو الإلها إذا هو فی رجل مقبلتراه وری البعض من أتقیاها تأبط خیر کتاب لهو قد جاء من حیث غاب ابن طه فأومی إلیه ادع ما قد کتبو جاء فلما تلاه دعاها و أوصی به سیدا جالساأن ادعوا له بالشفاء شفاها فقام و أدخله غیبه الإمامالمغیب من أوصیاها و جاء إلی حفره الصفهالتی هی للعین نور ضیاها و أسرج آخر فیها السراجو أدناه من فمه لیراها هناک دعا الله مستغفراو عیناه مشغوله ببکاها و مذ عاد منها یرید الصلاهقد عاود النفس منه شفاها و قد أطلق الله منه اللسانو تلک الصلاه أتم أداها. و لما بلغ الخبر إلی خریت صناعه الشعر السید المؤید الأدیب اللبیب فخر الطالبیین و ناموس العلویین السید حیدر بن السید سلیمان الحلی أیده الله تعالی بعث إلی سرمن رأی کتابا صورته. بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ لما هبت من الناحیه المقدسه نسمات کرم الإمامه فنشرت نفحات عبیر هاتیک الکرامه فأطلقت لسان زائرها من اعتقاله عند ما قام عندها فی تضرعه و ابتهاله أحببت أن أنتظم فی سلک من خدم تلک الحضره فی نظم قصیده تتضمن بیان هذا المعجز العظیم و نشره و أن أهنئ علامه الزمن و غره وجهه الحسن فرع الأراکه المحمدیه و منار المله الأحمدیه علم الشریعه و إمام الشیعه لأجمع بین العبادتین فی خدمه هاتین الحضرتین فنظمت هذه القصیده الغراء و أهدیتها إلی دار إقامته و هی سامرا راجیا أن تقع موقع القبول فقلت و من الله بلوغ المأمول. کذا یظهر المعجز الباهرو یشهده البر و الفاجر و تروی الکرامه مأثورهیبلغها الغائب الحاضر یقر لقوم بها ناظرو یقذی لقوم بها ناظر فقلب لها ترحا واقعو قلب بها فرحا طائر أجل طرف فکرک یا مستدلو أنجد بطرفک یا غائر تصفح مآثر آل الرسولو حسبک ما نشر الناشر و دونکه نبأ صادقالقلب العدو هو الباقر فمن صاحب الأمر أمس استبانلنا معجز أمره باهر بموضع غیبته مذ ألمأخو عله داؤها ظاهر رمی فمه باعتقال اللسانرام هو الزمن الغادر فأقبل ملتمسا للشفاءلدی من هو الغائب الحاضر و لقنه القول مستأجرعن القصد فی أمره جائر فبیناه فی تعب ناصبو من ضجر فکره حائر إذ انحل من ذلک الاعتقالو بارحه ذلک الضائر فراح لمولاه فی الحامدینو هو لآلائه ذاکر لعمری لقد مسحت داءهید کل خلق لها شاکر ید لم تزل رحمه للعبادلذلک أنشأها الفاطر تحدر و إن کرهت أنفسیضیق شجی صدرها الواغر و قل إن قائم آل النبیله النهی و هو هو الآمر أ یمنع زائره الاعتقالمما به ینطق الزائر و یدعوه صدقا إلی حلهو یقضی علی أنه القادر و یکبو مرجیه دون الغیاثو هو یقال به العاثر فحاشاه بل هو نعم المغیثإذا نضنض الحارث الفاغر فهذی الکرامه لا ما غدایلفقه الفاسق الفاجر أدم ذکرها یا لسان الزمانو فی نشرها فمک العاطر و هن بها سرمن رأی و منبه ربعها آهل عامر هو السید الحسن المجتبیخضم الندی غیثه الهامر و قل یا تقدست من بقعهبها یهب الزله الغافر کلا أسمیک فی الناس باد لهبأوجههم أثر ظاهر فأنت لبعضهم سرمن رأیو هو نعت لهم ظاهر و أنت لبعضهم ساء منرأی و به یوصف الخاسر لقد أطلق الحسن المکرماتمهیاک فهو بهی سافر فأنت حدیقه زهو بهو أخلافه روضک الناضر علیم تربی بحجر الهدیو نسج التقی برده الطاهر. إلی أن قال سلمه الله تعالی. کذا فلتکن عتره المرسلینو إلا فما الفخر یا فاخر .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 265 )
ص : 4997
سَعْدٌ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ بَأْسَ بِأَنْ یَقْرَأَ اَلرَّجُلُ فِی اَلصَّلاَهِ وَ ثَوْبُهُ عَلَی فِیهِ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 398 )
ص : 4998
أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لاَ نُورَثُ مَا تَرَکْنَا صَدَقَهٌ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 477 )
ص : 4999
ل، [الخصال] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: یُفَرَّقُ بَیْنَ اَلصِّبْیَانِ وَ اَلنِّسَاءِ فِی اَلْمَضَاجِعِ إِذَا بَلَغُوا عَشْرَ سِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 47 )
ص : 5000
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ کَانَ إِذَا مَرَّ بِالْقُبُورِ قَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ یَا أَهْلَ اَلدَّارِ فَإِنَّا بِکُمْ لاَحِقُونَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 239 )
ص : 5001
وَ أَمَّا إِبْرَاءُ اَلْأَکْمَهِ وَ اَلْأَبْرَصِ، وَ اَلْإِنْبَاءُ بِمَا یَأْکُلُونَ وَ مَا یَدَّخِرُونَ فِی بُیُوتِهِمْ، فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا کَانَ بِمَکَّهَ قَالُوا: یَا مُحَمَّدُ إِنَّ رَبَّنَا هُبَلُ ، اَلَّذِی یَشْفِی مَرْضَانَا، وَ یُنْقِذُ هَلْکَانَا، وَ یُعَالِجُ جَرْحَانَا. قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: کَذَبْتُمْ، مَا یَفْعَلُ هُبَلُ مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً، بَلِ اَللَّهُ تَعَالَی یَفْعَلُ بِکُمْ مَا یَشَاءُ مِنْ ذَلِکَ. قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: فَکَبُرَ هَذَا عَلَی مَرَدَتِهِمْ، فَقَالُوا: یَا مُحَمَّدُ مَا أَخْوَفَنَا عَلَیْکَ مِنْ هُبَلَ أَنْ یَضْرِبَکَ بِاللَّقْوَهِ وَ اَلْفَالِجِ وَ اَلْجُذَامِ وَ اَلْعَمَی، وَ ضُرُوبِ اَلْعَاهَاتِ لِدُعَائِکَ إِلَی خِلاَفِهِ. قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: لَنْ یَقْدِرَ عَلَی شَیْءٍ مِمَّا ذَکَرْتُمُوهُ إِلاَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ. قَالُوا: یَا مُحَمَّدُ فَإِنْ کَانَ لَکَ رَبٌّ تَعْبُدُهُ لاَ رَبَّ سِوَاهُ، فَاسْأَلْهُ أَنْ یَضْرِبَنَا بِهَذِهِ اَلْآفَاتِ اَلَّتِی ذَکَرْنَاهَا لَکَ حَتَّی نَسْأَلَ نَحْنُ هُبَلَ أَنْ یَبْرَأَنَا مِنْهَا، لِتَعْلَمَ أَنَّ هُبَلَ هُوَ شَرِیکُ رَبِّکَ اَلَّذِی إِلَیْهِ تُومِئُ وَ تُشِیرُ. فَجَاءَهُ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ: اُدْعُ أَنْتَ عَلَی بَعْضِهِمْ، وَ لْیَدْعُ عَلِیٌّ عَلَی بَعْضٍ. فَدَعَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی عِشْرِینَ مِنْهُمْ، وَ دَعَا عَلِیٌّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ عَلَی عَشَرَهٍ. فَلَمْ یَرِیمُوا مَوَاضِعَهُمْ حَتَّی بَرِصُوا وَ جَذِمُوا وَ فُلِجُوا وَ لُقُوا وَ عَمُوا، وَ اِنْفَصَلَتْ عَنْهُمُ اَلْأَیْدِی وَ اَلْأَرْجُلُ، وَ لَمْ یَبْقَ فِی شَیْءٍ مِنْ أَبْدَانِهِمْ عُضْوٌ صَحِیحٌ إِلاَّ أَلْسِنَتُهُمْ وَ آذَانُهُمْ، فَلَمَّا أَصَابَهُمْ ذَلِکَ صِیرَ بِهِمْ إِلَی هُبَلَ وَ دَعَوْهُ لِیَشْفِیَهُمْ، وَ قَالُوا: دَعَا عَلَی هَؤُلاَءِ مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ ، فَفُعِلَ بِهِمْ مَا تَرَی فَاشْفِهِمْ. فَنَادَاهُمْ هُبَلُ : یَا أَعْدَاءَ اَللَّهِ وَ أَیُّ قُدْرَهٍ لِی عَلَی شَیْءٍ مِنَ اَلْأَشْیَاءِ وَ اَلَّذِی بَعَثَهُ إِلَی اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ، وَ جَعَلَهُ أَفْضَلَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْمُرْسَلِینَ، لَوْ دَعَا عَلِیٌّ لَتَهَافَتَتْ أَعْضَائِی وَ تَفَاصَلَتْ أَجْزَائِی، وَ اِحْتَمَلَتْنِی اَلرِّیَاحُ وَ تَذْرُو إِیَّایَ حَتَّی لاَ یُرَی لِشَیْءٍ مِنِّی عَیْنٌ وَ لاَ أَثَرٌ، یَفْعَلُ اَللَّهُ ذَلِکَ بِی حَتَّی یَکُونَ أَکْبَرُ جُزْءٍ مِنِّی دُونَ عُشْرِ عَشِیرِ خَرْدَلَهٍ. فَلَمَّا سَمِعُوا ذَلِکَ مِنْ هُبَلَ ضَجُّوا إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالُوا: قَدِ اِنْقَطَعَ اَلرَّجَاءُ عَمَّنْ سِوَاکَ، فَأَغِثْنَا وَ اُدْعُ اَللَّهَ لِأَصْحَابِنَا، فَإِنَّهُمْ لاَ یَعُودُونَ إِلَی أَذَاکَ. فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : شِفَاؤُهُمْ یَأْتِیهِمْ مِنْ حَیْثُ أَتَاهُمْ دَاؤُهُمْ، عِشْرُونَ عَلَیَّ وَ عَشْرَهٌ عَلَی عَلِیٍّ . فَجَاءُوا بِعِشْرِینَ، فَأَقَامُوهُمْ بَیْنَ یَدَیْهِ، وَ بِعَشَرَهٍ أَقَامُوهُمْ بَیْنَ یَدَیْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ . فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلْعِشْرِینَ: غُضُّوا أَعْیُنَکُمْ، وَ قُولُوا: اَللَّهُمَّ بِجَاهِ مَنْ بِجَاهِهِ اِبْتَلَیْتَنَا، فَعَافِنَا بِمُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ اَلطَّیِّبِینَ مِنْ آلِهِمَا . وَ کَذَلِکَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِلْعَشَرَهِ اَلَّذِینَ بَیْنَ یَدَیْهِ. فَقَالُوهَا، فَقَامُوا فَکَأَنَّمَا أُنْشِطُوا مِنْ عِقَالٍ، مَا بِأَحَدٍ مِنْهُمْ نَکْبَهٌ وَ هُوَ أَصَحُّ مِمَّا کَانَ قَبْلَ أَنْ أُصِیبَ بِمَا أُصِیبَ. فَآمَنَ اَلثَّلاَثُونَ وَ بَعْضُ أَهْلِیهِمْ، وَ غَلَبَ اَلشَّقَاءُ عَلَی [أَکْثَرِ] اَلْبَاقِینَ .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 377 )
ص : 5002
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ اِعْلَمْ أَنَّهُ لاَ تَجُوزُ شَهَادَهُ شَارِبِ اَلْخَمْرِ وَ لاَ اَللاَّعِبِ بِالشِّطْرَنْجِ وَ اَلنَّرْدِ وَ لاَ مُقَامِرٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 434 )
ص : 5003
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُؤْمِنُ لاَ یَحْتَشِمُ مِنْ أَخِیهِ وَ لاَ یُدْرَی أَیُّهُمَا أَعْجَبُ اَلَّذِی یُکَلِّفُ أَخَاهُ إِذَا دَخَلَ أَنْ یَتَکَلَّفَ لَهُ أَوِ اَلْمُتَکَلِّفُ لِأَخِیهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 276 )
2 - جمیل بن درّاج گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
مؤمن نباید از برادر ایمانی خود، رودربایستی کند، انسان نمی داند که از میهمان به شگفت آید یا از میزبان؟! میهمانی که میزبان خود را به زحمت و سختی وامی دارد، یا میزبانی که زحمت پذیرای از میهمان خود را متحمل می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 676 )
: حسن. و قال فی المغرب: یقال : احتشمه ، إذا انقبض منه و استحیا.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 81 )
ص : 5004
وَ رُوِیَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِیَّاکُمْ وَ نِکَاحَ اَلزِّنْجِ فَإِنَّهُ خَلْقٌ مُشَوَّهٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 302 )
ص : 5005
ل، [الخصال] ، سَمِعْتُ شَیْخَنَا مُحَمَّدَ بْنَ اَلْحَسَنِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ یَرْوِی أَنَّ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا زَالَ اَلزُّبَیْرُ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَیْتِ حَتَّی أَدْرَکَ فَرْخُهُ فَنَفَاهُ عَنْ رَأْیِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 108 )
ص : 5006
لاَ تُوَازِی لَذَّهُ اَلْمَعْصِیَهِ فُضُوحَ اَلْآخِرَهِ وَ أَلِیمَ اَلْعُقُوبَاتِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 535 )
ص : 5007
حَدَّثَنَا حَمْزَهُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْکُوفِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَخِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَرْوَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَیْتَمَ نَبِیَّهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِئَلاَّ یَکُونَ لِأَحَدٍ عَلَیْهِ طَاعَهٌ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 131 )
حمزه بن محمّد علوی رضی اللّه عنه می گوید:ابو العبّاس احمد بن محمّد کوفی،از علی بن حسن بن علی بن فضّال از برادرش،از احمد بن محمّد بن عبد اللّه بن مروان،از ابن ابی عمیر،از برخی از اصحابش،از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام نقل کرده که آن جناب فرمودند:خداوند عزّ و جلّ نبیّ گرامیش صلّی اللّه علیه و آله را یتیم نمود تا احدی بر او حقّ نداشته که طاعت وی بر آن حضرت لازم باشد.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 447 )
1-حدیث کرد ما را...از حضرت صادق علیه السّلام که میفرمود:خدای تعالی نبیّ اکرم صلی اللّه علیه و آله را یتیم گردانید(که پیش از ولادت و یا مدت قلیلی بعد از ولادت پدر بزرگوارش حضرت عبد اللّه و پس از ولادت والده مکرمه اش آمنه از دنیا رفتند)تا اینکه اطاعت کسی بر حضرتش واجب نباشد .
( علل الشرایع / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 281 )
ص : 5008
اَلْمَوْلَی سَعِیدٌ اَلْمَزْیَدِیُّ فِی کِتَابِ تُحْفَهِ اَلْإِخْوَانِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَا أُحِبُّ مِنَ اَلدُّنْیَا إِلاَّ أَرْبَعَهً فَرَساً أُجَاهِدُ بِهِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ شَاهً أُفْطِرُ عَلَی لَبَنِهَا وَ سَیْفاً أَدْفَعُ بِهِ عَنْ عِیَالِی وَ دِیکاً یُوقِظُنِی عِنْدَ اَلصَّلاَهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 282 )
ص : 5009
عن الشّعبیّ، عن صعصعه بن صوحان قال: فلمّا بلغ علیّا علیه السّلام موت الأشتر قال:« إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ، »و« اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ، »اللّهمّ إنّی أحتسبه عندک، فإنّ موته من مصائب الدّهر، فرحم اللّه مالکا فقد وفی بعهده، و قضی نحبه، و لقی ربّه، مع أنّا قد وطّنّا أنفسنا علی أن نصبر علی کلّ مصیبه بعد مصابنا برسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فإنّها أعظم المصائب .
( الغارات , جلد 1 , صفحه 264 )
صعصعه بن صوحان گوید:چون خبر وفات مالک به علی(علیه السّلام)رسید گفت:
إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ
اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ
*
.بار خدایا می دانم که مالک اکنون در نزد توست.مرگ او یکی از مصائب روزگار بود.خدا مالک را رحمت کناد که به عهد خویش وفا کرد و از این جهان برفت و پروردگارش را دیدار کرد.البته بر خود مقرر کرده ایم که پس از مصیبتی که از مرگ رسول اللّه(صلّی الله علیه و آله)بر ما وارد آمد بر هر مصیبتی دیگر صبر کنیم،زیرا مرگ او بزرگترین مصیبتها بود.
( الغارات / ترجمه آیتی ؛ ج 1 , ص 95 )
ص : 5010
وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 35 )
ص : 5011
2261-5 الکافی ،1/6/104/2 الثلاثه عن أبی إسماعیل البصری عن الفضیل بن یسار قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام: یا فضیل إن الصادق أول من یصدقه اللّه تعالی یعلم أنه صادق فتصدقه نفسه تعلم أنه صادق.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 430 )
ص : 5012
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ عَنِ اَلزُّهْرِیِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: آیَاتُ اَلْقُرْآنِ خَزَائِنُ فَکُلَّمَا فَتَحْتَ خِزَانَهً یَنْبَغِی لَکَ أَنْ تَنْظُرَ مَا فِیهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 198 )
ص : 5013
11492-36 الکافی ،1/4/612/2 محمد عن أحمد عن الحسین عن النضر عن خالد بن ماد القلانسی عن الثمالی عن أبی جعفر علیه السّلام قال الفقیه ،2256/226/2: من ختم القرآن بمکه من جمعه إلی جمعه أو أقل من ذلک أو أکثر کتب اللّه عز و جل له من الأجر و الحسنات من أول جمعه کانت فی الدنیا إلی آخر جمعه تکون فیها و إن ختمه فی سائر الأیام فکذلک.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 49 )
ص : 5014
21846-3 ( الکافی 487:5 و 179:7) علی ، عن أبیه و محمد ، عن ( التهذیب 206:8 رقم 726) أحمد ، عن ( الفقیه 37:4 رقم 5029 التهذیب 16:10 رقم السراد ، عن ابن رئاب ، عن أبی بصیر ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: فی العبد یتزوج الحره ثم یعتق فیصیب فاحشه قال: فقال "لا یرجم حتی یواقع الحره بعد ما یعتق"، قلت: فللحره علیه الخیار إذا أعتق قال "لا، قد رضیت به و هو مملوک فهو علی نکاحه الأول".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 620 )
ص : 5015
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِمْرَأَهٌ أَوْصَتْ إِلَی رَجُلٍ وَ أَقَرَّتْ لَهُ بِدَیْنٍ ثَمَانِیَهِ آلاَفِ دِرْهَمٍ وَ کَذَلِکَ مَا کَانَ لَهَا مِنْ مَتَاعِ اَلْبَیْتِ مِنْ صُوفٍ وَ شَعْرٍ وَ شَبَهٍ وَ صُفْرٍ وَ نُحَاسٍ وَ کُلُّ مَا لَهَا أَقَرَّتْ بِهِ لِلْمُوصَی إِلَیْهِ وَ أَشْهَدَتْ عَلَی وَصِیَّتِهَا وَ أَوْصَتْ أَنْ یُحَجَّ عَنْهَا مِنْ هَذِهِ اَلتَّرِکَهِ حَجَّتَانِ وَ تُعْطَی مَوْلاَهٌ لَهَا أَرْبَعَمِائَهِ دِرْهَمٍ وَ مَاتَتِ اَلْمَرْأَهُ وَ تَرَکَتْ زَوْجاً فَلَمْ نَدْرِ کَیْفَ اَلْخُرُوجُ مِنْ هَذَا وَ اِشْتَبَهَ عَلَیْنَا اَلْأَمْرُ وَ ذَکَرَ کَاتِبٌ أَنَّ اَلْمَرْأَهَ اِسْتَشَارَتْهُ فَسَأَلَتْهُ أَنْ یَکْتُبَ لَهَا مَا یَصِحُّ لِهَذَا اَلْوَصِیِّ فَقَالَ لَهَا لاَ تَصِحُّ تَرِکَتُکِ لِهَذَا اَلْوَصِیِّ إِلاَّ بِإِقْرَارِکِ لَهُ بِدَیْنٍ یُحِیطُ بِتَرِکَتِکِ بِشَهَادَهِ اَلشُّهُودِ وَ تَأْمُرِیهِ بَعْدَ أَنْ یُنْفِذَ مَا تُوصِینَهُ بِهِ وَ کَتَبَتْ لَهُ بِالْوَصِیَّهِ عَلَی هَذَا وَ أَقَرَّتْ لِلْوَصِیِّ بِهَذَا اَلدَّیْنِ فَرَأْیُکَ أَدَامَ اَللَّهُ عِزَّکَ فِی مَسْأَلَهِ اَلْفُقَهَاءِ قِبَلَکَ عَنْ هَذَا وَ تَعْرِیفِنَا ذَلِکَ لِنَعْمَلَ بِهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فَکَتَبَ بِخَطِّهِ إِنْ کَانَ اَلدَّیْنُ صَحِیحاً مَعْرُوفاً مَفْهُوماً فَیُخْرَجُ اَلدَّیْنُ مِنْ رَأْسِ اَلْمَالِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ إِنْ لَمْ یَکُنِ اَلدَّیْنُ حَقّاً أُنْفِذَ لَهَا مَا أَوْصَتْ بِهِ مِنْ ثُلُثِهَا کَفَی أَوْ لَمْ یَکْفِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 294 )
ص : 5016
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ بَأْسَ بِأَنْ یَأْخُذَ اَلرَّجُلُ اَلدَّرَاهِمَ بِمَکَّهَ وَ یَکْتُبَ لَهُمْ سَفَاتِجَ أَنْ یُعْطُوهَا بِالْکُوفَهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 256 )
2 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود:
اشکالی ندارد که مردی درهم هایی را در مکّه بگیرد و برای صاحبان آنها سفته هایی بنویسد که در کوفه تحویل بدهد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 593 )
: ضعیف علی المشهور. و فی القاموس : السفتجه کقرطفه - أن یعطی مالا لآخذ، و للآخذ مال فی بلد المعطی فیوفیه إیاه ثم، فیستفید أمن الطریق، و فعله السفتجه بالفتح.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 323 )
ص : 5017
عَنْهُ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْأَضْحَی یَوْمَانِ بَعْدَ یَوْمِ اَلنَّحْرِ بِمِنًی وَ یَوْمٌ وَاحِدٌ بِالْأَمْصَارِ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 264 )
ص : 5018
مَنْ لَمْ یَنْفَعْکَ حَیَاتُهُ فَعُدَّهُ فِی اَلْمَوْتَی.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 425 )
ص : 5019
اَلدُّعَاءُ فِی آخِرِهِ: اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا رَبَّ هَذِهِ اَللَّیْلَهِ وَ کُلِّ لَیْلَهٍ بِرَحْمَتِکَ اَلَّتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ وَ دَانَ لَهَا کُلُّ شَیْءٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِغْفِرْ لِیَ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِی تَحْبِسُ اَلْقِسَمَ وَ اِغْفِرْ لِیَ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِی تَهْتِکُ اَلْعِصَمَ وَ اِغْفِرْ لِیَ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِی تُدِیلُ اَلْأَعْدَاءَ وَ اِغْفِرْ لِیَ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِی تَقْطَعُ اَلرَّجَاءَ وَ اِغْفِرْ لِیَ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِی تُعَجِّلُ اَلْعَنَاءَ وَ اِغْفِرْ لِیَ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِی تَکْشِفُ اَلْغِطَاءَ سَبَقَتْ رَحْمَتُکَ غَضَبَکَ وَ نَفَذَ عِلْمُکَ وَ بَلَغَتْ حُجَّتُکَ وَ لَمْ تُخَیَّبْ سَائِلُکَ إِذَا سَأَلَکَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ مَوْضِعُ کُلِّ شَکْوَی وَ شَاهِدُ کُلِّ نَجْوَی وَ غَوْثُ کُلِّ مُسْتَغِیثٍ وَ مُجِیبُ دَعْوَهِ اَلْمُضْطَرِّینَ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِفْعَلْ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 313 )
ص : 5020
12766-37 الفقیه ،2669/351/2 و قال: لا بأس أن یغسل الرجل الخلوق عن ثوبه و هو محرم.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 625 )
ص : 5021
فس، [تفسیر القمی ] ، أَبِی عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی خَبَرٍ طَوِیلٍ: یَذْکُرُ فِیهِ قِصَّهَ بُخْتَنَصَّرَ أَنَّهُ لَمَّا قُتِلَ مَا قُتِلَ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ خَرَجَ أَرْمِیَا عَلَی حِمَارٍ وَ مَعَهُ تِینٌ قَدْ تَزَوَّدَهُ وَ شَیْءٌ مِنْ عَصِیرٍ فَنَظَرَ إِلَی سِبَاعِ اَلْبَرِّ وَ سِبَاعِ اَلْبَحْرِ وَ سِبَاعِ اَلْجَوِّ تَأْکُلُ تِلْکَ اَلْجِیَفَ فَفَکَّرَ فِی نَفْسِهِ سَاعَهً ثُمَّ قَالَ أَنَّی یُحْیِی اَللَّهُ هَؤُلاَءَ وَ قَدْ أَکَلَتْهُمُ اَلسِّبَاعُ فَأَمَاتَهُ اَللَّهُ مَکَانَهُ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَوْ کَالَّذِی مَرَّ عَلی قَرْیَهٍ وَ هِیَ خاوِیَهٌ عَلی عُرُوشِها قالَ أَنّی یُحْیِی هذِهِ اَللّهُ بَعْدَ مَوْتِها فَأَماتَهُ اَللّهُ مِائَهَ عامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ أَیْ أَحْیَاهُ فَلَمَّا رَحِمَ اَللَّهُ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ أَهْلَکَ بُخْتَنَصَّرَ رَدَّ بَنِی إِسْرَائِیلَ إِلَی اَلدُّنْیَا وَ کَانَ عُزَیْرٌ لَمَّا سَلَّطَ اَللَّهُ بُخْتَنَصَّرَ عَلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ هَرَبَ وَ دَخَلَ فِی عَیْنٍ وَ غَابَ فِیهَا وَ بَقِیَ إِرْمِیَا مَیِّتاً مِائَهَ سَنَهٍ ثُمَّ أَحْیَاهُ اَللَّهُ فَأَوَّلُ مَا أَحْیَا مِنْهُ عَیْنَیْهِ فِی مِثْلِ غِرْقِئِ اَلْبَیْضِ فَنَظَرَ فَأَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهِ کَمْ لَبِثْتَ قالَ لَبِثْتُ یَوْماً ثُمَّ نَظَرَ إِلَی اَلشَّمْسِ قَدِ اِرْتَفَعَتْ فَقَالَ: أَوْ بَعْضَ یَوْمٍ فَقَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: بَلْ لَبِثْتَ مِائَهَ عامٍ فَانْظُرْ إِلی طَعامِکَ وَ شَرابِکَ لَمْ یَتَسَنَّهْ أَیْ لَمْ یَتَغَیَّرْ وَ اُنْظُرْ إِلی حِمارِکَ وَ لِنَجْعَلَکَ آیَهً لِلنّاسِ وَ اُنْظُرْ إِلَی اَلْعِظامِ کَیْفَ نُنْشِزُها ثُمَّ نَکْسُوها لَحْماً فَجَعَلَ یَنْظُرُ إِلَی اَلْعِظَامِ اَلْبَالِیَهِ اَلْمُنْفَطِرَهِ تَجْتَمِعُ إِلَیْهِ وَ إِلَی اَللَّحْمِ اَلَّذِی قَدْ أَکَلَتْهُ اَلسِّبَاعُ یَتَأَلَّفُ إِلَی اَلْعِظَامِ مِنْ هَاهُنَا وَ هَاهُنَا وَ یَلْتَزِقُ بِهَا حَتَّی قَامَ وَ قَامَ حِمَارُهُ فَقَالَ: أَعْلَمُ أَنَّ اَللّهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 34 )
ص : 5022
فِی اَلْکَافِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عُبَادَهَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُصْعَبٍ عَنْ فُرَاتِ بْنِ أَحْنَفَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: أَوَّلُ کُلِّ کِتَابٍ نَزَلَ مِنَ اَلسَّمَاءِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَإِذَا قَرَأْتَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَلاَ تُبَالِی أَنْ لاَ تَسْتَعِیذَ، وَ إِذَا قَرَأْتَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ سَتَرَتْکَ فِیمَا بَیْنَ اَلسَّمَوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 6 )
ص : 5023
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ أَبَانٍ اَلْأَحْمَرِ قَالَ: سَأَلَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلطَّاعُونِ یَقَعُ فِی بَلْدَهٍ وَ أَنَا فِیهَا أَتَحَوَّلُ عَنْهَا قَالَ نَعَمْ قَالَ فَفِی اَلْقَرْیَهِ وَ أَنَا فِیهَا أَتَحَوَّلُ عَنْهَا قَالَ نَعَمْ قَالَ فَفِی اَلدَّارِ وَ أَنَا فِیهَا أَتَحَوَّلُ عَنْهَا قَالَ نَعَمْ قُلْتُ وَ إِنَّا نَتَحَدَّثُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ اَلْفِرَارُ مِنَ اَلطَّاعُونِ کَالْفِرَارِ مِنَ اَلزَّحْفِ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّمَا قَالَ هَذَا فِی قَوْمٍ کَانُوا یَکُونُونَ فِی اَلثُّغُورِ فِی نَحْوِ اَلْعَدُوِّ فَیَقَعُ اَلطَّاعُونُ فَیُخَلُّونَ أَمَاکِنَهُمْ وَ یَفِرُّونَ مِنْهَا فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَلِکَ فِیهِمْ .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 254 )
1-أبان(بن عثمان)الأحمر گوید:یکی از اصحاب ما از موسی بن جعفر علیهما السّلام پرسید:من در شهری هستم و بیماری طاعون(بیماری مسری خطرناکی که این بیماری در تاریخ از کشتار آن داستانها نقل شده است،مثلا در اوائل قرن 14 این بیماری در اروپا 25 میلیون نفر را هلاک کرد)در آنجا شایع است،آیا از آن شهر بروم؟فرمود:بلی.عرض کردم:حدیثی به ما رسیده که پیامبر صلی اللّه علیه و آله فرموده است:گریز از طاعون مانند گریز از اردوی جهادگران می باشد،فرمود:رسول خدا صلی اللّه علیه و آله این سخن را در بارۀ گروهی فرموده است که مرزنشین هستند و در برابر دشمن قرار دارند،طاعون به آنجا می آید و آنان سرزمینهای خودشان را خالی می کنند و از آنجا می گریزند پیغمبر صلی اللّه علیه و آله آن سخن را در حقّ ایشان فرمود.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 2 , ص 121 )
ص : 5024
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ تُصَلِّی وَ یَدَاهَا مَرْبُوطَتَانِ بِالْحِنَّاءِ فَقَالَ إِنْ کَانَتْ تَوَضَّأَتْ لِلصَّلاَهِ قَبْلَ ذَلِکَ فَلاَ بَأْسَ بِالصَّلاَهِ وَ هِیَ مُخْتَضِبَهٌ وَ یَدَاهَا مَرْبُوطَتَانِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 391 )
ص : 5025
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ وَ رَوَی صَفْوَانُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: «یا أَبَتِ اِسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اِسْتَأْجَرْتَ اَلْقَوِیُّ اَلْأَمِینُ» قَالَ: قَالَ لَهَا شُعَیْبٌ: یَا بُنَیَّهِ هَذَا قَوِیٌّ قَدْ عَرَفْتِیهِ بِرَفْعِ اَلصَّخْرَهِ، اَلْأَمِینُ مِنْ أَیْنَ عَرَفْتِیهِ؟ قَالَتْ: یَا أَبَهِ إِنِّی مَشَیْتُ قُدَّامَهُ فَقَالَ: اِمشِی مِنْ خَلْفِی فَإِنْ ضَلَلْتُ فَأَرْشِدِینِی إِلَی اَلطَّرِیقِ فَإِنَّا قَوْمٌ لاَ نَنْظُرُ فِی أَدْبَارِ اَلنِّسَاءِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 123 )
ص : 5026
قَالَ: وَ نَهَی عَنِ اِسْتِقْبَالِ اَلْقِبْلَهِ بِبَوْلٍ أَوْ غَائِطٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 319 )
ص : 5027
و فی کتاب الخصال : عن جعفر بن محمّد، عن أبیه، عن آبائه، عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام - قال: سبعه لا یقرءون القرآن: الرّاکع، و السّاجد، و فی الکنیف، و فی الحمّام، و الجنب، و النّفساء، و الحائض.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 421 )
ص : 5028
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ قَالَ: خَرَجْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی یَنْبُعَ ، فَلَمَّا خَرَجْتُ رَأَیْتُ عَلَیْهِ خُفّاً أَحْمَرَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا هَذَا اَلْخُفُّ اَلْأَحْمَرُ اَلَّذِی أَرَاهُ عَلَیْکَ فَقَالَ خُفٌّ اِتَّخَذْتُهُ لِلسَّفَرِ وَ هُوَ أَبْقَی عَلَی اَلطِّینِ وَ اَلْمَطَرِ وَ أَحْمَلُ لَهُ قُلْتُ فَأَتَّخِذُهَا وَ أَلْبَسُهَا فَقَالَ أَمَّا فِی اَلسَّفَرِ فَنَعَمْ وَ أَمَّا فِی اَلْحَضَرِ فَلاَ تَعْدِلَنَّ بِالسَّوَادِ شَیْئاً . وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 73 )
ص : 5029
مَجَالِسُ اِبْنِ اَلشَّیْخِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَائِذٍ اَلْأَحْمَسِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَ وَ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمُ وَ اَللَّهِ إِنَّا لَوُلْدُهُ وَ مَا نَحْنُ بِذَوِی قَرَابَتِهِ ثُمَّ قَالَ لِی یَا عَائِذُ إِذَا لَقِیتَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِالصَّلَوَاتِ اَلْخَمْسِ اَلْمَفْرُوضَاتِ لَمْ یَسْأَلْکَ اَللَّهُ عَمَّا سِوَی ذَلِکَ قَالَ فَقَالَ لَهُ أَصْحَابُنَا أَیُّ شَیْءٍ کَانَتْ مَسْأَلَتُکَ حَتَّی أَجَابَکَ بِهَذَا قَالَ مَا بَدَأْتُ بِسُؤَالٍ وَ لَکِنِّی رَجُلٌ لاَ یُمْکِنُنِی قِیَامُ اَللَّیْلِ وَ کُنْتُ خَائِفاً أَنْ أُوخَذَ بِذَلِکَ فَأَهْلِکَ فَابْتَدَأَنِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِجَوَابٍ مَا کُنْتُ أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 288 )
ص : 5030
778-2 الکافی ،1/4/296/1 علی عن أبیه و صالح بن السندی عن جعفر بن بشیر عن یحیی بن معمر العطار عن بشیر الدهان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام الکافی ،123/146/8 یحیی الحلبی عن بشیر الکناسی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فی مرضه الذی توفی فیه ادعوا لی خلیلی فأرسلتا إلی أبویهما فلما نظر إلیهما رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله أعرض عنهما ثم قال ادعوا لی خلیلی فأرسل إلی علی فلما نظر إلیه أکب علیه یحدثه فلما خرج لقیاه فقالا له ما حدثک. خلیلک فقال حدثنی ألف باب یفتح کل باب ألف باب.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 322 )
ص : 5031
عَبْدُ اَلصَّمَدِ بْنُ بَشِیرٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی خَبَرٍ طَوِیلٍ یَذْکُرُ فِیهِ حَدِیثَ اَلْإِسْرَاءِ ثُمَّ قَالَ: فَأَوْحی إِلی عَبْدِهِ ما أَوْحی قَالَ دَفَعَ إِلَیْهِ کِتَاباً یَعْنِی إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی أَسْمَاءِ أَصْحَابِ اَلْیَمِینِ وَ أَصْحَابِ اَلشِّمَالِ فَأَخَذَ کِتَابَ اَلْیَمِینِ بِیَمِینِهِ وَ نَظَرَ إِلَیْهِ فَإِذَا فِیهِ أَسْمَاءُ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ أَسْمَاءُ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ فَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَی آمَنَ اَلرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ اَلْآیَهَ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا فَقَالَ تَعَالَی قَدْ فَعَلْتُ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَهَ لَنا بِهِ إِلَی آخِرِ اَلسُّورَهِ کُلَّ ذَلِکَ یَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی قَدْ فَعَلْتُ ثُمَّ طَوَی اَلصَّحِیفَهَ فَأَمْسَکَهَا بِیَمِینِهِ وَ فَتَحَ صَحِیفَهَ أَصْحَابِ اَلشِّمَالِ فَإِذَا فِیهَا أَسْمَاءُ أَهْلِ اَلنَّارِ وَ أَسْمَاءُ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ ثُمَّ سَاقَ جَعْفَرٌ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْکَلاَمَ إِلَی أَنْ قَالَ ثُمَّ نَزَلَ وَ مَعَهُ اَلصَّحِیفَتَانِ فَدَفَعَهُمَا إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 160 )
ص : 5032
25156-20 ( الکافی 152:7 التهذیب 352:9 رقم 1264) علی ، عن أبیه ، عن ابن مرار، عن ( الفقیه 342:4 رقم 5740) یونس، عن عبد اللّه بن سنان ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له: مکاتب اشتری نفسه و خلف مالا قیمته مائه ألف درهم و لا وارث له، قال "یرثه من یلی جریرته "قال: قلت: من الضامن لجریرته قال "الضامن لجرائر المسلمین ".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 860 )
ص : 5033
وَ فِی دُعَائِهِمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ یَا مَنْ لاَ یُغَیِّرُ حِکْمَتَهُ اَلْوَسَائِلُ .
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 22 )
در دعای ائمه-علیهم السّلام-می خوانیم: «ای کسی که وسیله ها(مانند دعا)موجب تغییر حکمتش نمی شوند».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 32 )
و در دعای ائمه علیهم السّلام آمده است:«یا من لا یغیّر حکمته الوسائل»:ای کسی که وسایل،حکمت او را تغییر نمی دهند،
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 26 )
ص : 5034
[و فی شرح الآیات الباهره :] و ذکر الشّیخ جمال الدّین - قدّس اللّه روحه - فی کتاب نهج الحقّ ، عن ابن مردویه، من طریق العامّه، بإسناده إلی ابن عبّاس. قال: إنّ أمیر المؤمنین - صلوات اللّه علیه - لمّا وصل إلیه ذکر قتل عمّه حمزه قال: إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ. فنزلت هذه الآیه: بَشِّرِ اَلصّابِرِینَ. (الآیه) و هو القائل عند تلاوتها: إِنّا لِلّهِ إقرار بالملک. وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ إقرار بالهلاک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 201 )
ص : 5035
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ یُوصِی شِیعَتَهُ خَالِقُوا اَلنَّاسَ بَأَحْسَنِ أَخْلاَقِکُمْ صَلُّوا فِی مَسَاجِدِهِمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ اِشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ إِنِ اِسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَکُونُوا اَلْأَئِمَّهَ وَ اَلْمُؤَذِّنِینَ فَافْعَلُوا فَإِنَّکُمْ إِذَا فَعَلْتُمْ ذَلِکَ قَالَ اَلنَّاسُ هَؤُلاَءِ اَلْفُلاَنِیَهُ رَحِمَ اَللَّهُ فُلاَناً مَا أَحْسَنَ مَا کَانَ یُؤَدِّبُ أَصْحَابَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 312 )
ص : 5036
اَلْحَسَنُ وَ وَهْبٌ : اَلْمَلاَئِکَهُ فِی زَمَنِ إِدْرِیسَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَتْ تُصَافِحُ اَلنَّاسَ وَ تُکَلِّمُهُمْ لِصَلاَحِ أَهْلِ اَلزَّمَانِ حَتَّی کَانَ زَمَنَ نُوحٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَانْقَطَعَ ذَلِکَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 71 )
حسن و وهب نقل کرده اند که:فرشتگان در زمان حضرت ادریس،برای هدایت و اصلاح مردم آن زمان،با مردم مصافحه می کردند و سخن می گفتند،تا اینکه در زمان حضرت نوح این رابطه قطع شد.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 145 )
ص : 5037
وَ قَالَتْ فَاطِمَهُ بِنْتُ اَلْحُسَیْنِ یَا یَزِیدُ بَنَاتُ رَسُولِ اَللَّهِ سَبَایَا فَبَکَی اَلنَّاسُ وَ بَکَی أَهْلُ دَارِهِ حَتَّی عَلَتِ اَلْأَصْوَاتُ.
( مثیر الأحزان , جلد 2 , صفحه 99 )
در این هنگام دخت سرفراز حسین،«فاطمه»، روی سخن را به یزید کرد و با شهامتی شگرف ندا داد که: هان ای یزید! اینان دختران پیامبر خدا هستند که به اسارت کشیده شده اند! «یا یزید! بنات رسول اللّه سبایا! فبکی النّاس و بکی اهل داره حتّی علت الأصوات.» از سخن بلند و اندیشمندانۀ او همه به گریه در آمدند و کار به جایی رسید که خاندان یزید نیز گریه سر دادند؛ به گونه ای که صدای گریه در بارگاه اموی طنین افکند.
( در سوگ امیر آزادی ؛ ج 1 , ص 327 )
ص : 5038
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْوَرَّاقُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَی بْنُ جَعْفَرِ بْنِ وَهْبٍ اَلْبَغْدَادِیُّ : أَنَّهُ خَرَجَ مِنْ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَوْقِیعٌ زَعَمُوا أَنَّهُمْ یُرِیدُونَ قَتْلِی لِیَقْطَعُوا هَذَا اَلنَّسْلَ وَ قَدْ کَذَّبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَوْلَهُمْ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 407 )
2-موسی بن جعفر بن وهب بغدادی روایت کند که از ابی محمد علیه السلام دستخطی بمن رسید باین مضمون-گمان برند که میخواهند مرا بکشند این نسل را قطع کنند و خدا گفتار آنان را دروغ شمرد،خدا را حمد
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 79 )
موسی بغدادی گوید:از امام عسکریّ علیه السّلام توقیعی صادر شد که در آن نوشته بود:پنداشتند که می توانند مرا بکشند تا این نسل منقطع شود و خدای تعالی گفتار آنها را باطل کرد و الحمد للّه.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 117 )
ص : 5039
م، [تفسیر الإمام علیه السلام ] ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ : إِنَّ شَرَّ اَلنَّاسِ عِنْدَ اَللَّهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَنْ یُکْرَمُ اِتِّقَاءَ شَرِّهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 217 )
ص : 5040
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : بِئْسَ اَلْقَوْمُ قَوْمٌ یَعِیبُونَ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 117 )
ص : 5041
رَوَی اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ وَ اَلشَّیْخُ اَلشَّهِیدُ وَ اَلسَّیِّدُ اِبْنُ طَاوُسٍ (رَحِمَهُمُ اَللَّهُ) أَنَّ اَلْإِمَامَ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ زَارَ اَلْإِمَامَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلسَّابِعِ عَشَرَ مِنْ رَبِیعٍ اَلْأَوَّلِ بِهَذِهِ اَلزِّیَارَهِ وَ عَلَّمَهَا اَلرَّاوِیَ اَلثِّقَهَ اَلْعَظِیمَ اَلشَّأْنِ مُحَمَّدَ بْنَ مُسْلِمٍ اَلثَّقَفِیَّ وَ قَالَ: إِذَا أَتَیْتَ إِلَی مَشْهَدِ اَلْإِمَامِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَاغْتَسِلْ غُسْلَ اَلزِّیَارَهِ وَ اِلْبَسْ أَنْظَفَ ثِیَابِکَ وَ شَمَّ شَیْئاً مِنَ اَلطِّیبِ وَ اِمْشِ وَ عَلَیْکَ اَلسَّکِینَهُ وَ اَلْوَقَارُ، فَإِذَا وَصَلْتَ بَابَ اَلسَّلاَمِ (أَیْ بَابَ اَلرَّوْضَهِ اَلَّتِی یَظْهَرُ مِنْهَا اَلضَّرِیحُ اَلْمُقَدَّسُ) فَقِفْ مُسْتَقْبِلَ اَلْقِبْلَهِ وَ قُلْ ثَلاَثِینَ مَرَّهً «اَللَّهُ أَکْبَرُ» وَ قُلْ: اَلسَّلاَمُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی خِیَرَهِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْبَشِیرِ اَلنَّذِیرِ اَلسِّرَاجِ اَلْمُنِیرِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَی أَنْبِیَاءِ اَللَّهِ اَلْمُرْسَلِینَ وَ عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْحَافِّینَ بِهَذَا اَلْحَرَمِ وَ بِهَذَا اَلضَّرِیحِ اَللاَّئِذِینَ بِهِ. ثُمَّ اُدْنُ مِنَ اَلْقَبْرِ وَ قُلْ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَصِیَّ اَلْأَوْصِیَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا عِمَادَ اَلْأَتْقِیَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اَلْأَوْلِیَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ اَلشُّهَدَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا آیَهَ اَللَّهِ اَلْعُظْمَی اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خَامِسَ أَهْلِ اَلْعَبَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا قَائِدَ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ اَلْأَتْقِیَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا عِصْمَهَ اَلْأَوْلِیَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا زَیْنَ اَلْمُوَحِّدِینَ اَلنُّجَبَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خَالِصَ اَلْأَخِلاَّءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَالِدَ اَلْأَئِمَّهِ اَلْأُمَنَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا صَاحِبَ اَلْحَوْضِ وَ حَامِلَ اَللِّوَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا قَسِیمَ اَلْجَنَّهِ وَ لَظَی اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ شُرِّفَتْ بِهِ مَکَّهُ وَ مِنًی اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا بَحْرَ اَلْعُلُومِ وَ یَا کَهْفَ اَلْفُقَرَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ وُلِدَ فِی اَلْکَعْبَهِ وَ زُوِّجَ فِی اَلسَّمَاءِ بِسَیِّدَهِ اَلنِّسَاءِ وَ کَانَ شُهُودُهَا اَلْمَلاَئِکَهَ اَلسَّفَرَهَ اَلْأَصْفِیَاءَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مِصْبَاحَ اَلضِّیَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ خَصَّهُ اَلنَّبِیُّ بِجَزِیلِ اَلْحَبَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ بَاتَ عَلَی فِرَاشِ خَاتَمِ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ وَقَاهُ بِنَفْسِهِ شَرَّ اَلْأَعْدَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ رُدَّتْ لَهُ اَلشَّمْسُ فَسَامَی شَمْعُونَ اَلصَّفَا اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ أَنْجَی اَللَّهُ سَفِینَهَ نُوحٍ بِاسْمِهِ وَ اِسْمِ أَخِیهِ حَیْثُ اِلْتَطَمَ اَلْمَاءُ حَوْلَهَا وَ طَمَی اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ تَابَ اَللَّهُ بِهِ وَ بِأَخِیهِ عَلَی آدَمَ إِذْ غَوَی اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا فُلْکَ اَلنَّجَاهِ اَلَّذِی مَنْ رَکِبَهُ نَجَا وَ مَنْ تَأَخَّرَ عَنْهُ هَوَی اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خَاطِبَ اَلثُّعْبَانِ وَ ذِئْبِ اَلْفَلاَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ عَلَی مَنْ کَفَرَ وَ أَنَابَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا إِمَامَ ذَوِی اَلْأَلْبَابِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَعْدِنَ اَلْحِکْمَهِ وَ فَصْلَ اَلْخَطَّابِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلْکِتَابِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مِیزَانَ یَوْمِ اَلْحِسَابِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا فَاصِلَ اَلْحُکْمِ اَلنَّاطِقَ بِالصَّوَابِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْمُتَصَدِّقُ بِالْخَاتَمِ فِی اَلْمِحْرَابِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ کَفَی اَللَّهُ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْقِتَالَ بِهِ فِی یَوْمِ اَلْأَحْزَابِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ اَلْوَحْدَانِیَّهَ وَ أَنَابَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا قَاتِلَ مَرْحَبٍ وَ قَالِعَ اَلْبَابِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ دَعَاهُ خَیْرُ اَلْأَنَامِ لِلْمَبِیتِ عَلَی فِرَاشِهِ فَأَسْلَمَ نَفْسَهُ لِلْمَنِیَّهِ وَ أَجَابَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ لَهُ طُوبَی وَ حُسْنُ مَآبٍ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ عِصْمَهِ اَلدِّینِ وَ یَا سَیِّدَ اَلسَّادَاتِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا صَاحِبَ اَلْمُعْجِزَاتِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ نَزَلَتْ فِی فَضْلِهِ سُورَهُ اَلْعَادِیَاتِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ کُتِبَ اِسْمُهُ فِی اَلسَّمَاءِ عَلَی اَلسُّرَادِقَاتِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَظْهَرَ اَلْعَجَائِبِ وَ اَلْآیَاتِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْغَزَوَاتِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مُخْبِراً بِمَا غَبَرَ وَ بِمَا هُوَ آتٍ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مُخَاطِبَ ذِئْبَ اَلْفَلَوَاتِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خَاتِمَ اَلْحَصَی وَ مُبَیِّنَ اَلْمُشْکِلاَتِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ عَجِبَتْ مِنْ حَمَلاَتِهِ فِی اَلْوَغَی مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ نَاجَی اَلرَّسُولَ فَقَدَّمَ بَیْنَ یَدَیْ نَجْوَاهُ اَلصَّدَقَاتِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَالِدَ اَلْأَئِمَّهِ اَلْبَرَرَهِ اَلسَّادَاتِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا تَالِیَ اَلْمَبْعُوثِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِلْمِ خَیْرِ مَوْرُوثٍ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا إِمَامَ اَلْمُتَّقِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا غِیَاثَ اَلْمَکْرُوبِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا عِصْمَهَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مُظْهِرَ اَلْبَرَاهِینِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا طه وَ یس اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حَبْلَ اَللَّهِ اَلْمَتِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ تَصَدَّقَ فِی صَلاَتِهِ بِخَاتَمِهِ عَلَی اَلْمِسْکِینِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا قَالِعَ اَلصَّخْرَهِ عَنْ فَمِ اَلْقَلِیبِ وَ مُظْهِرَ اَلْمَاءِ اَلْمَعِینِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا عَیْنَ اَللَّهِ اَلنَّاظِرَهَ وَ یَدَهُ اَلْبَاسَطَهَ وَ لِسَانَهُ اَلْمُعَبِّرَ عَنْهُ فِی بَرِیَّتِهِ أَجْمَعِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِلْمِ اَلنَّبِیِّینَ وَ مُسْتَوْدَعَ عِلْمِ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ وَ صَاحِبَ لِوَاءِ اَلْحَمْدِ وَ سَاقِیَ أَوْلِیَائِهِ مِنْ حَوْضِ خَاتَمِ اَلنَّبِیِّینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا یَعْسُوبَ اَلدِّینِ وَ قَائِدَ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ وَ وَالِدَ اَلْأَئِمَّهِ اَلْمَرْضِیِّینَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. اَلسَّلاَمُ عَلَی اِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّضِیِّ وَ وَجْهِهِ اَلْمُضِیءِ وَ جَنْبِهِ اَلْقَوِیِّ وَ صِرَاطِهِ اَلسَّوِیِّ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ اَلتَّقِیِّ اَلْمُخْلَصِ اَلصَّفِیِّ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْکَوْکَبِ اَلدُّرِّیِّ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْإِمَامِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیٍّ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. اَلسَّلاَمُ عَلَی إِمَامِ اَلْهُدَی وَ مِصْبَاحِ اَلدُّجَی وَ عَلَمِ اَلتُّقَی وَ مَنَارِ اَلْهُدَی وَ ذِی اَلنُّهَی وَ کَهْفِ اَلْوَرَی وَ اَلْعُرْوَهِ اَلْوُثْقَی وَ اَلْحُجَّهِ عَلَی أَهْلِ اَلدُّنْیَا وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَی نُورِ اَلْأَنْوَارِ وَ حُجَّهِ اَلْجَبَّارِ وَ وَالِدِ اَلْأَئِمَّهِ اَلْأَطْهَارِ وَ قَسِیمِ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ اَلْمُخْبِرِ عَنِ اَلْآثَارِ اَلْمُدَمِّرِ عَلَی اَلْکُفَّارِ مُسْتَنْقِذِ اَلشِّیعَهِ اَلْمُخْلَصِینَ مِنْ عَظِیمِ اَلْأَوْزَارِ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْمَخْصُوصِ بِالطَّاهِرَهِ اَلتَّقِیَّهِ اِبْنَهِ اَلْمُخْتَارِ اَلْمَوْلُودِ فِی اَلْبَیْتِ ذِی اَلْأَسْتَارِ اَلْمُزَوَّجِ فِی اَلسَّمَاءِ بِالْبَرَّهِ اَلطَّاهِرَهِ اَلرَّضِیَّهِ اَلْمَرْضِیَّهِ اِبْنَهِ اَلْأَطْهَارِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلنَّبَإِ اَلْعَظِیمِ اَلَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ وَ عَلَیْهِ یُعْرَضُونَ وَ عَنْهُ یُسْأَلُونَ اَلسَّلاَمُ عَلَی نُورِ اَللَّهِ اَلْأَنْوَرِ وَ ضِیَائِهِ اَلْأَزْهَرِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ وَ حُجَّتَهُ وَ خَالِصَهَ اَللَّهِ وَ خَاصَّتَهُ أَشْهَدُ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ لَقَدْ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ وَ اِتَّبَعْتَ مِنْهَاجَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ حَلَّلْتَ حَلاَلَ اَللَّهِ وَ حَرَّمْتَ حَرَامَهُ وَ شَرَعْتَ أَحْکَامَهُ وَ أَقَمْتَ اَلصَّلاَهَ وَ آتَیْتَ اَلزَّکَاهَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ صَابِراً نَاصِحاً مُجْتَهِداً مُحْتَسِباً عِنْدَ اَللَّهِ عَظِیمَ اَلْأَجْرِ حَتَّی أَتَاکَ اَلْیَقِینُ فَلَعَنَ اَللَّهُ مَنْ دَفَعَکَ عَنْ حَقِّکَ وَ أَزَالَکَ عَنْ مَقَامِکَ وَ لَعَنَ اَللَّهُ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ أُشْهِدُ اَللَّهَ وَ مَلاَئِکَتُهُ وَ أَنْبِیَاءَهُ وَ رُسُلَهُ أَنِّی وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاَکَ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاکَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. ثُمَّ اِلْتَصِقْ بِالْقَبْرِ وَ قَبِّلْهُ وَ قُلْ: أَشْهَدُ أَنَّکَ تَسْمَعُ کَلاَمِی وَ تَشْهَدُ مَقَامِی وَ أَشْهَدُ لَکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ بِالْبَلاَغِ وَ اَلْأَدَاءِ یَا مَوْلاَیَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ یَا أَمِینَ اَللَّهِ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ إِنَّ بَیْنِی وَ بَیْنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ذُنُوباً قَدْ أَثْقَلَتْ ظَهْرِی وَ مَنَعْتَنِی مِنَ اَلرُّقَادِ وَ ذِکْرُهَا یُقَلْقِلُ أَحْشَائِی وَ قَدْ هَرَبْتُ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَیْکَ فَبِحَقِّ مَنِ اِئْتَمَنَکَ عَلَی سِرِّهِ وَ اِسْتَرْعَاکَ أَمْرَ خَلْقِهِ وَ قَرَنَ طَاعَتَکَ بِطَاعَتِهِ وَ مُوَالاَتَکَ بِمُوَالاَتِهِ کُنْ لِی إِلَی اَللَّهِ شَفِیعاً وَ مِنَ اَلنَّارِ مُجِیراً وَ عَلَی اَلدَّهْرِ ظَهِیراً. ثُمَّ اِنْکَبَّ عَلَی اَلْقَبْرِ فَقَبِّلْهُ أَیْضاً إِنْ کَانَتِ اَلزِّیَارَهُ مِنْ قُرْبٍ وَ قُلْ: یَا وَلِیَّ اَللَّهِ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ یَا بَابَ حِطَّهِ اَللَّهِ وَلِیُّکَ وَ زَائِرُکَ وَ اَللاَّئِذُ بِقَبْرِکَ وَ اَلنَّازِلُ بِفِنَائِکَ وَ اَلْمُنِیخُ رَحْلَهُ فِی جِوَارِکَ یَسْأَلُکَ أَنْ تَشْفَعَ لَهُ إِلَی اَللَّهِ فِی قَضَاءِ حَاجَتِهِ وَ نُجْحِ طَلِبَتِهِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ فَإِنَّ لَکَ عِنْدَ اَللَّهِ اَلْجَاهَ اَلْعَظِیمَ وَ اَلشَّفَاعَهَ اَلْمَقْبُولَهُ فَاجْعَلْنِی یَا مَوْلاَیَ مِنْ هَمِّکَ وَ أَدْخِلْنِی فِی حِزْبِکَ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ وَ عَلَی ضَجِیعَیْکَ آدَمَ وَ نُوحٍ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ وَ عَلَی وَلَدَیْکَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ عَلَی اَلْأَئِمَّهِ اَلطَّاهِرِینَ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. ثُمَّ اُطْلُبْ مِنَ اَللَّهِ کُلَّ حَاجَهٍ مُتَضَرِّعاً خَاشِعاً فَإِنَّهَا تُقْضَی إِنْ شَاءَ اَللَّهُ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 265 )
چنان که شیخ مفید و شیخ شهید و سید ابن طاووس-رضی اللّه عنهم- روایت کرده اند که حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام زیارت کرد حضرت امیر المؤمنین -صلواه اللّه علیهم-را در هفتدهم ماه ربیع الاوّل به این زیارت،تعلیم فرمود زیارت را به راوی ثقۀ عظیم الشان،محمد بن مسلم ثقفی فرمود که چون بیایی به مشهد امیر المؤمنین علیه السّلام غسل زیارت بکن و پاکیزه ترین جامه های خود را بپوش و به قدری بوی خوش خود را خوش بو کن و بر تو باد به آرام دل و آرام تن،چون برسی به باب السّلام،یعنی درگاه روضۀ مقدسه که ضریح مقدس نمایان می شود،پس رو به قبله بایست و سی مرتبه اللّه اکبر بگو و بگو: السّلام علی رسول اللّه،السّلام علی خیره اللّه، السّلام علی البشیر النّذیر السّراج المنیر و رحمه اللّه و برکاته،السّلام علی انبیاء اللّه المرسلین و عباد اللّه الصّالحین،السّلام علی ملائکه اللّه الحافّین بهذا الحرم و بهذا الضّریح اللاّئذین به .
سلام بر رسول خدا،سلام بر بهترین خلق خدا،سلام بر پیغمبر بشیر و نذیر خلق و چراغ روشن و رحمت و برکات خدا بر او باد.
سلام بر پیمبران و رسولان و بندگان صالح خدا،سلام بر فرشتگانی که این حرم شریف و این ضریح مبارک را احاطه کرده و به آن پناه آورده اند.
پس به نزدیک قبر مقدس برو و بگو
سلام بر تو ای(بهترین وصی و)جانشین اوصیای پیمبران،سلام بر تو ای عماد و نگهبان اهل تقوی،سلام بر تو ای ولی اولیا،سلام بر تو ای سید شهیدان(راه خدا)،سلام بر تو ای بزرگ ترین آیت و حجت الهی،سلام بر تو ای پنجم اهل عبا،سلام بر تو ای پیشوای
روسفیدان و آبرومندان اهل تقوی،سلام بر تو ای پناه و نگهبان اولیای خدا.
سلام بر تو ای زیب و زینت اهل توحید باشرافت،سلام بر تو ای اخلاص بخش دوستان خدا،سلام بر تو ای پدر بزرگوار امامان و پیشوایان باامانت،سلام بر تو ای صاحب و ساقی حوض کوثر و حامل لوا،سلام بر تو ای قسمت کنندۀ بهشت و دوزخ،سلام بر تو ای آن که مکه و منی به تو شرافت و احترام یافت،سلام بر تو ای دریای علوم و پناه فقیران.سلام بر تو ای آن که در خانۀ کعبه متولد شدی و عقد تزویجت در آسمان با سید زنان عالم بسته شد و شاهدان این عقد ملائکۀ برگزیدۀ خدا بودند،سلام بر تو ای چراغ روشن،سلام بر تو ای آن که پیغمبر به عطای بزرگ مخصوص کرد،سلام بر تو ای آن که بر خوابگاه خاتم انبیاء خفتی و به جان خود دفع شر دشمنان از وجود شریفش کردی.
سلام بر تو ای آن که آفتاب برای تو از مغرب بازگشت تا تو بر شمعون الصفا برتری یافتی،
سلام بر تو ای آن که خدا به نام مبارک تو و برادرت کشتی نوح را از دریا نجات داد هنگامی که از امواج و تلاطم دریا به خطر افتاده بود،سلام بر تو ای آن که خدا به واسطۀ او و برادرش توبۀ آدم صفی را پذیرفت آن گاه که فریب خورد؟
سلام بر تو ای کشتی نجات امت که هرکس در این کشتی نجات درآمد نجات یابد و هر که از آن باز ماند هلاک شود،سلام بر تو ای آن که با اژدها و گرگ صحرا خطاب کرد.سلام بر تو ای امیر مؤمنان و رحمت و برکات الهی بر تو باد،سلام بر تو ای حجت خدا بر آن کس که کافر شد و بازگشت،سلام بر تو ای پیشوای خردمندان عالم،سلام بر تو ای معدن حکمت الهی و فصل خطاب،سلام بر تو ای آن که علم کتاب الهی نزد اوست،سلام بر تو ای میزان روز قیامت،
سلام بر تو ای آن که حکم را جداکننده و به راه صواب و طریق حق ناطق و دعوت کننده ای.
سلام بر تو ای آن که انگشتر در محراب نماز به فقیر صدقه دادی،سلام بر تو ای کسی که در روز جنگ احزاب(خندق)خدا با تو مؤمنان را کفایت کرد،سلام بر تو ای کسی که در وحدانیت خدا در کمال اخلاص بودی و به درگاه او پیوسته باز می شدی،سلام بر تو ای کشندۀ کفار خیبر و کنندۀ در خیبر،سلام بر تو ای کسی که بهترین خلق تو را برای خفتن در خوابگاه خود دعوت کرد و تو جان خود را تسلیم مرگ کردی و دعوت پیغمبر خدا را اجابت نمودی.
سلام بر تو ای کسی که مقام طوبی(سرفرازی و بهجت)و منزل رجعت نیکو مخصوص اوست و رحمت و برکات الهی بر تو باد،سلام بر تو ای صاحب مقام ولایت در نگهبانی و حفظ دین اسلام و ای بزرگ بزرگان عالم،سلام بر تو ای صاحب معجزات،سلام بر تو ای کسی که در شأن و فضیلت او سورۀ و العادیات نازل گردید،سلام بر تو ای آن که نامت در آسمان بر سراپرده ها مسطور است،سلام بر تو ای مظهر کرامات و آیات و معجزات شگفت انگیز.
سلام بر تو ای امیر سپاه اسلام در جنگ ها،سلام بر تو ای خبردهنده از گذشته و آینده، سلام بر تو ای خطاب کننده به گرگ بیابان،سلام بر تو ای خاتم و آخرین فرد کمال و دانش و مبین تمام مشکلات عالم،سلام بر تو ای آن که از آهنگ و حمله ات در میدان جنگ فرشتگان آسمان حیرت کردند،سلام بر تو ای آن که با رسول خدا راز گفتی و پیش از آن نجوی و راز صدقه های آن را اعطا کردی.
سلام بر تو ای پدر بزرگوار امامان نیکوکار بزرگ عالم و تحیت و برکات خدا بر تو باد،سلام بر تو ای تالی مرتبۀ مبعوث شده،سلام بر تو ای وارث علم بهترین ارث دهنده و رحمت و برکات خدا بر تو باد،سلام بر تو ای پیشوای اهل تقوی،سلام بر تو ای پناه غمدیدگان،سلام بر تو ای پناه و حافظ اهل ایمان،سلام بر تو ای آشکارکنندۀ حجت و براهین.سلام بر تو ای طاها و یاسین،
سلام بر تو ای رشتۀ محکم خدا،سلام بر تو ای کسی که در نماز انگشتری خود را به فقیر صدقه دادی،سلام بر تو ای کنندۀ سنگ عظیم از چاه قلیب و پدیدآرندۀ آب صاف گوارا، سلام بر تو ای دیدۀ بینای خدا و دست گشاده و زبان گویای الهی بر تمام خلق.
سلام بر تو ای وارث علم پیمبران خدا و محل ودیعه و امانت اسرار علم اولین و آخرین و صاحب لوای حمد و ساقی شراب طهور از حوض کوثر خاتم انبیا برای دوستان خدا،سلام بر تو ای سلطان بزرگ دین و پیشوای روسفیدان و آبرومندان عالم و پدر بزرگوار امامان و پیشوایان پسندیدۀ خدا و رحمت و برکات خدا بر تو باد،سلام بر نام پسندیدۀ خدا و روی درخشان حق و جانب قوی حق و راه عدل و داد الهی.
سلام بر پیشوای با تقوای کامل و اخلاص خاص به حق،سلام بر ستارۀ رخشنده،سلام بر پیشوای عالم حضرت ابی الحسن علی و رحمت و برکات ایزد بر او باد،سلام بر امام هدایت خلق و چراغ نورانی(شب تار)ظلمانی عالم و علم و نشان دهندۀ مراتب تقوی و مشعل پرنور
و صاحب عقل کامل و پناه خلق و رشتۀ محکم و استوار حق و حجت خدا بر اهل دنیا و رحمت و برکات خدا بر او باد.
سلام بر روشنی بخش انوار و حجت خدای جبار و پدر بزرگوار ائمۀ اطهار و قسمت کنندۀ بهشت و دوزخ،خبردهنده از حوادث و آثار و هلاک کنندۀ کفار و نجات دهندۀ شیعیان با اخلاص از بلا و عقوبت گناهان بزرگ،سلام بر آن که به زوجیت تقیۀ طاهره دخت رسول مختار مخصوص گردید و در خانۀ کعبه متولد گشت و عقد زوجیتش با زهرای طاهرۀ راضیۀ مرضیۀ خدا دخترش اطهار در آسمان بسته شد و رحمت خدا و برکات حق بر او باد.
سلام بر خبر بزرگ عالم که در او به اختلاف کلمه برخاستند و بر خلق عرضه دارند و از آن سؤال شوند،
سلام بر نورانی ترین نور خدا و درخشان ترین تابش او و رحمت و برکات خدا بر او باد، سلام بر تو ای ولی خدا و حجت خدا و بهترین بندۀ خاص و خالص خدا.
گواهی می دهم ای ولی خدا!همانا تو در راه خدا حقّ کوشش و مجاهدت را انجام دادی
و طریق رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-را کاملا پیروی کردی و حکم حلال و حرام خدا را اجرا کردی و احکام خدا را مقرر گردانیدی و نماز را به پا داشتی و زکات را پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر فرمودی و در راه دین خدا مجاهدت و کوشش تمام کردی و در مقابل جور و آزار امت صبر و شکیبایی و نصیحت و اندرز و خیرخواهی فرمودی،در حالی که با جهد وافی و مراقبت کامل نزد خدا اجر عظیم یافتی،همۀ عمر تا هنگام رحلتت از این جهان، پس خدا لعنت کند کسانی را که تو را از حقّت منع و از مقامت دور کردند و لعنت خدا بر آن کس که چون خبر این ظلم به او رسید بدان راضی گردید.خدا را گواه می گیرم و فرشتگان و انبیا و رسل او را که من با دوستان تو دوست و با دشمنان تو دشمنم.سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد.
پس خود را به قبر بچسبان و قبر مبارک را ببوس و بگو:
اشهد انّک تسمع کلامی و تشهد مقامی و اشهد لک یا ولیّ اللّه بالبلاغ و الاداء.
یا مولای یا حجّه اللّه یا امین اللّه یا ولی اللّه انّ بینی و بین اللّه عزّ و جلّ ذنوبا قد اثقلت ظهری و منعتنی من الرّقاد و ذکرها یقلقل احشائی،و قد هربت الی اللّه عزّ و جلّ و الیک.
فبحقّ من ائتمنک علی سرّه،و استرعاک امر خلقه،و قرن طاعتک بطاعته،و موالاتک بموالاته،کن لی الی اللّه شفیعا،و من النّار مجیرا،و علی الدّهر ظهیرا.
گواهی می دهم که تو کلام مرا می شنوی و قیامم را در حضورت مشاهده می کنی و گواهی می دهم ای ولی خدا که تو تبلیغ دین و ادای وظیفۀ امامت کردی.
ای مولای من!ای حجت خدا!ای امین خدا!ای ولی خدا!همانا میان من و خدای عز و جل گناهانی است که پشت مرا سنگین کرده و مرا از خواب و آسایش بازداشته و تذکر آن گناهان اعضا و احشای مرا به لرزه می آورد و من به سوی خدای عز و جل و تو گریخته و پناه آورده ام.
پس سوگند به حقّ خدایی که تو را بر سرّ خود امین گردانید و برای رعایت و تربیت خلقش برگزید و طاعتش را به طاعت تو و دوستی اش را به دوستی تو قرین گردانید،که از من نزد خدا شفاعت کنی و از آتش دوزخ نجاتم بخشی و بر حوادث دهر یاری ام فرمایی.
پس باز خود را به قبر بچسبان و قبر را ببوس و بگو:
یا ولیّ اللّه،یا حجّه اللّه،یا باب حطّه اللّه ولیک و زائرک و اللائذ بقبرک و النّازل بفنائک و المنیخ رحله فی جوارک،یسألک ان تشفع له الی اللّه فی قضاء حاجته و نجح طلبته فی دّنیا و الاخره،فانّ لک عند اللّه الجاه العظیم و الشّفاعه المقبوله،فاجعلنی یا مولای من همّک و ادخلنی فی حزبک.
و السّلام علیک و علی ضجیعیک آدم و نوح و السّلام علیک و علی ولدیک الحسن و الحسین و علی الائمّه الطّاهرین من ذرّیّتک و رحمته و برکاته.
ای ولی خدا!ای حجت خدا!ای باب حطّ گناهان از جانب خدا!دوست تو و زوار تو و پناهندۀ به قبر مطهر تو و فرود آمده به درگاه تو و بارافکندۀ در جوار لطف تو از تو درخواست می کند که او را نزد خدا شفاعت کنی بر قضای حوایج و انجام مقاصدش در دنیا و آخرت،که همانا تو را نزد خدا جاه و منزلتی بزرگ و شفاعت مقبول است،پس ای مولای من!مرا از اهل همّت خود و داخل در حزب خود گردان.
و سلام بر تو و بر دو پیغمبر خدا آدم و نوح هم جوار تو و نیز سلام بر تو و دو فرزند تو حسن و حسین و ائمۀ طاهرین از ذریۀ تو،سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد.
پس از روی تضرّع و خشوع هرحاجت که داری از حق تعالی بطلب.
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 565 )
ص : 5042
وَ کَانَ لِأَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سَبْعَهٌ وَ ثَلاَثُونَ وَلَداً ذَکَراً وَ أُنْثَی، مِنْهُمْ: عَلِیُّ بْنُ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ إِبْرَاهِیمُ ، وَ اَلْعَبَّاسُ ، وَ اَلْقَاسِمُ لِأُمَّهَاتِ أَوْلاَدٍ، وَ إِسْمَاعِیلُ ، وَ جَعْفَرٌ ، وَ هَارُونُ ، وَ اَلْحَسَنُ لِأُمِّ وَلَدٍ، وَ أَحْمَدُ ، وَ مُحَمَّدٌ ، وَ حَمْزَهُ ، لِأُمِّ وَلَدٍ، وَ عَبْدُ اَللَّهِ وَ إِسْحَاقُ ، وَ عُبَیْدُ اَللَّهِ ، وَ زَیْدٌ ، وَ اَلْحَسَنُ ، وَ اَلْفَضْلُ ، وَ سُلَیْمَانُ لِأُمَّهَاتِ أَوْلاَدٍ، وَ فَاطِمَهُ اَلْکُبْرَی ، وَ فَاطِمَهُ اَلصُّغْرَی وَ رُقَیَّهُ ، وَ حَکِیمَهُ ، وَ أُمُّ أَبِیهَا ، وَ رُقَیَّهُ اَلصُّغْرَی ، وَ کُلْثُمُ ، وَ أُمُّ جَعْفَرٍ ، وَ لُبَابَهُ ، وَ زَیْنَبُ ، وَ خَدِیجَهُ ، وَ عُلَیَّهُ ، وَ آمِنَهُ ، وَ حَسَنَهُ ، وَ بُرَیْهَهُ ، وَ عَائِشَهُ ، وَ أُمُّ سَلَمَهَ ، وَ مَیْمُونَهُ ، وَ أُمُّ کُلْثُومٍ .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 96 )
ص : 5043
ما رواه الشیخ الصدوق رحمه اللّه فی کتاب إکمال الدین بإسناده عن سدیر الصیرفی قال: دخلت أنا و المفضل بن عمر و أبو بصیر و أبان بن تغلب علی مولانا أبی عبد اللّه الصادق علیه السّلام فرأیناه جالسا علی التراب و علیه مسح خیبری مطوق بلا جیب مقصر الکمین و هو یبکی بکاء الواله الثکلی ذات الکبد الحری قد نال الحزن من وجنتیه و شاع التغییر فی عارضیه و أملی الدموع محجریه و هو یقول سیدی غیبتک نفت رقادی و ضیقت علی مهادی و ابتزت منی راحه فؤادی سیدی غیبتک أوصلت مصابی بفجائع الأبد و فقد الواحد بعد الواحد یفنی الجمع و العدد فما أحس بدمعه ترقی من عینی - و أنین یفتر من صدری عن دوارج الرزایا و سوالف البلایا إلا مثل لعینی عن غوائل أعظمها و أفظعها و بواقی أشدها و أنکرها نوائب مخلوطه بغضبک و نوازل معجونه بسخطک - قال سدیر فاستطارت عقولنا ولها و تصدعت قلوبنا جزعا من ذلک الخطب الهائل و الحادث الغائل و ظننا أنه سمت لمکروه قارعه أو حلت به من الدهر بائقه فقلنا لا أبکی اللّه یا ابن خیر الوری عینیک من أیه حادثه تسترق دمعتک و تستمطر عبرتک و أیه حاله حتمت علیک هذا المأتم قال فزفر الصادق علیه السّلام زفره انتفخ منها جوفه و اشتد عنها خوفه و قال ویلکم نظرت فی کتاب الجفر صبیحه هذا الیوم و هو الکتاب المشتمل علی علم المنایا و البلایا و علم ما کان و ما یکون إلی یوم القیامه الذی خص اللّه به محمدا و الأئمه من بعده صلوات اللّه علیهم و تأملت فیه مولد غائبنا و غیبته و إبطاءه و طول عمره - و بلوی المؤمنین فی ذلک الزمان و تولد الشکوک فی قلوبهم من طول غیبته و ارتداد أکثرهم عن دینهم و خلعهم ربقه الإسلام من أعناقهم التی قال اللّه تقدس ذکره وَ کُلَّ إِنسانٍ أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِی عُنُقِهِ یعنی الولایه فأخذتنی الرقه و استولت علی الأحزان - فقلنا یا ابن رسول اللّه کرمنا و فضلنا بإشراکک إیانا فی بعض ما أنت تعلمه من علم ذلک قال علیه السّلام إن اللّه تبارک و تعالی أدار فی القائم منا - ثلاثه أدارها فی ثلاثه من الرسل صلوات اللّه علیهم قدر مولده تقدیر مولد موسی علیه السّلام و قدر غیبته تقدیر غیبه عیسی علیه السّلام و قدر إبطاءه بتقدیر إبطاء نوح علیه السّلام و جعل من بعد ذلک عمر العبد الصالح أعنی الخضر علیه السّلام دلیلا علی عمره فقلنا اکشف لنا یا ابن رسول اللّه عن وجوه هذه المعانی قال علیه السّلام أما مولد موسی علیه السّلام فإن فرعون لما وقف علی أن زوال ملکه علی یده أمر بإحضار الکهنه فدلوه علی نسبه و أنه یکون من بنی إسرائیل و لم یزل یأمر أصحابه بشق بطون الحوامل من نساء بنی إسرائیل حتی قتل فی طلبه نیفا و عشرین ألف مولود و تعذر علیه الوصول إلی قتل موسی علیه السّلام لحفظ اللّه تبارک و تعالی إیاه و کذلک بنو أمیه و بنو العباس لما وقفوا علی أن زوال ملکهم و الأمراء و الجبابره منهم علی ید القائم منا ناصبونا العداوه و وضعوا سیوفهم فی قتل آل رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و إباده نسله طمعا منهم فی الوصول إلی قتل القائم علیه السّلام و یأبی اللّه عز و جل أن یکشف أمره لواحد من الظلمه إلی أن یتم نوره و لو کره المشرکون و أما غیبه عیسی علیه السّلام فإن الیهود و النصاری اتفقت علی أنه قتل فکذبهم اللّه عز و جل ذکره بقوله عز و جل وَ ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لکِنْ شُبِّهَ لَهُمْ - کذلک غیبه القائم علیه السّلام فإن الأمه ستنکره لطولها فمن قائل یهذی بأنه لم یولد و قائل یقول إنه ولد و مات و قائل یکفر بقوله إن حادی عشرنا کان عقیما و قائل یمرق بقوله إنه یتعدی إلی ثالث عشر و ما عدا - و قائل یعصی اللّه عز و جل بقوله إن روح القائم تنطق فی هیکل غیره و أما إبطاء نوح علیه السّلام فإنه لما استنزل العقوبه علی قومه من السماء بعث اللّه تبارک و تعالی جبرئیل الروح الأمین معه سبع نوایات فقال یا نبی اللّه إن اللّه تبارک و تعالی یقول لک إن هؤلاء خلائقی و عبادی و لست أبیدهم بصاعقه من صواعقی - إلا بعد تأکید الدعوه و إلزام الحجه فعاود اجتهادک فی الدعوه لقومک فإنی مثیبک علیه و أغرس هذا النوی فإن لک فی نباتها و بلوغها و إدراکها إذا أثمرت الفرج و الخلاص - فبشر بذلک من اتبعک من المؤمنین فلما نبتت الأشجار و تأزرت و تسوقت و غصنت [تغصنت] و أثمرت و زها الثمر علیها بعد زمان طویل استنجز من اللّه العده فأمر اللّه تعالی أن یغرس من نوی تلک الأشجار و یعاود الصبر و الاجتهاد و یؤکد الحجه علی قومه و أخبر بذلک الطوائف التی آمنت به فارتد منهم ثلاثمائه رجل و قالوا لو کان ما یدعیه نوح حقا لما وقع فی وعد ربه خلف ثم إن اللّه تبارک و تعالی لم یزل یأمره عند کل مره بأن یغرسها تاره بعد أخری إلی أن غرسها سبع مرات فما زالت تلک الطوائف من المؤمنین یرتد منهم طائفه بعد طائفه إلی أن عاد إلی نیف و سبعین رجلا فأوحی اللّه تعالی عند ذلک إلیه - و قال یا نوح الآن أسفر الصبح عن اللیل لعینک حین صرح الحق عن محضه و صفا من الکدر بارتداد کل من کانت طینته خبیثه فلو أنی أهلکت الکفار - و أبقیت من قد ارتد من الطوائف التی کانت آمنت بک لما کنت صدقت وعدی السابق للمؤمنین الذین أخلصوا التوحید من قومک و اعتصموا بحبل نبوتک - و بأنی أستخلفهم فی الأرض و أمکن لهم دینهم و أبدل خوفهم بالأمن لکی تخلص العباده لی بذهاب الشرک من قلوبهم و کیف یکون الاستخلاف و التمکین و بذل الأمن منی لهم مع ما کنت أعلم من ضعف یقین الذین ارتدوا و خبث طینتهم و سوء سرائرهم التی کانت نتائج النفاق و سنوخ الضلاله فلو أنهم تنسموا منی الملک الذی أوتی المؤمنین وقت الاستخلاف إذا أهلکت أعداءهم لنشقوا روائح صفاته و لاستحکمت مرائر نفاقهم و ثارت خبال ضلاله قلوبهم و لکاشفوا إخوانهم بالعداوه و حاربوهم علی طلب الرئاسه و التفرد بالأمر و النهی و کیف یکون التمکین فی الدین و انتشار الأمر فی المؤمنین مع إثاره الفتن و إیقاع الحروب - کلا فاصنع الفلک بأعیننا و وحینا قال الصادق علیه السّلام و کذلک القائم صلوات اللّه علیه فإنه تمتد أیام غیبته لیصرح الحق عن محضه و یصفو الإیمان من الکدر بارتداد کل من کانت طینته خبیثه من الشیعه الذین یخشی علیهم النفاق إذ أحسوا بالاستخلاف و التمکین و الأمر المنتشر فی عهد القائم صلوات اللّه علیه قال المفضل فقلت یا ابن رسول اللّه فإن النواصب تزعم أن هذه الآیه نزلت فی أبی بکر و عمر و عثمان و علی علیه السّلام فقال لا لا یهدی اللّه قلوب الناصبه متی کان الدین الذی ارتضاه اللّه و رسوله متمکنا بانتشار الأمر فی الأمه و ذهاب الخوف من قلوبها و ارتفاع الشک من صدورها فی عهد واحد من هؤلاء و فی عهد علی صلوات اللّه علیه مع ارتداد المسلمین و الفتن التی کانت تثور فی أیامهم و الحروب التی کانت تنشب بین الکفار و بینهم ثم تلا الصادق علیه السّلام حَتّی إِذَا اِسْتَیْأَسَ اَلرُّسُلُ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ قَدْ کُذِبُوا جاءَهُمْ نَصْرُنا و أما العبد الصالح أعنی الخضر علیه السّلام فإن اللّه تعالی ما طول عمره لنبوه قدرها له و لا لکتاب نزله علیه السّلام و لا لشریعه ینسخ بها شریعه من کان قبله من الأنبیاء و لا لإمامه یلزم عباده الاقتداء بها و لا لطاعه یفرضها له بلی إن اللّه تعالی لما کان فی سابق علمه أن یقدر من عمر القائم علیه السّلام فی أیام غیبته ما قدر و علم ما یکون من إنکار عباده بمقدار ذلک العمر فی الطول طول عمر العبد الصالح من غیر سبب - أوجب ذلک إلا لعله الاستدلال به علی عمر القائم صلوات اللّه علیه و لیقطع بذلک حجه المعاندین لئلا یکون للناس علی اللّه حجه.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 419 )
ص : 5044
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ: مَاءُ اَلْبِئْرِ وَاسِعٌ لاَ یُفْسِدُهُ شَیْءٌ إِلاَّ أَنْ یَتَغَیَّرَ بِهِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 5 )
2 - با همین سند حضرتش فرمود:
آب چاه بسیار است و چیزی آن را فاسد نمی کند، مگر آن که آب به وسیلۀ نجاست، تغییر یابد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 46 )
: صحیح. و لا یخفی ما فی هذا الخبر من المبالغات الداله علی عدم انفعال البئر بمجرد الملاقاه من الوصف بالسعه و وجود الماده و الحصر و التعلیل کما فی التهذیب فإن فیه لأن له ماده و قد رد هذا الخبر القائلون بالنجاسه بالإرسال، و أجیب بأن محمد بن إسماعیل الثقه جزم بقوله علیه السلام فخرج عن الإرسال و فیه إشکال.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 25 )
ص : 5045
اَلْبِحَارُ ، عَنِ اَلدُّرِّ اَلْمَنْثُورِ لِلسُّیُوطِیِّ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُوتِرُ بِتِسْعِ سُوَرٍ فِی ثَلاَثِ رَکَعَاتٍ أَلْهَیکُمُ اَلتَّکَاثُرُ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ وَ إِذَا زُلْزِلَتِ اَلْأَرْضُ زِلْزَالَهَا فِی رَکْعَهٍ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ وَ اَلْعَصْرِ وَ إِذَا جَاءَ نَصَرُ اَللَّهِ وَ إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ اَلْکَوْثَرَ وَ فِی اَلثَّالِثَهِ- قُلْ یَا أَیُّهَا اَلْکَافِرُونَ وَ تَبَّتْ یَدَا أَبِی لَهَبٍ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 230 )
ص : 5046
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا رُفِعَتِ اَلْمَائِدَهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ یَقُولُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ . دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 275 )
ص : 5047
إِیَّاکَ أَنْ تُغَیِّرَ بِغَلْطَهِ شَرِیرٍ بِالْخَیْرِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 95 )
ص : 5048
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَخِیهِ اَلْحَسَنِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ یَمُوتُ مَا لَهُ مِنْ مَتَاعِ اَلْبَیْتِ قَالَ اَلسَّیْفُ وَ اَلسِّلاَحُ وَ اَلرَّحْلُ وَ ثِیَابُ جِلْدِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 215 )
ص : 5049
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی أُسَامَهَ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کُنْتُ أَطُوفُ مَعَ أَبِی ، وَ کَانَ إِذَا اِنْتَهَی إِلَی اَلْحَجَرِ مَسَحَهُ بِیَدِهِ وَ قَبَّلَهُ وَ إِذَا اِنْتَهَی إِلَی اَلرُّکْنِ اَلْیَمَانِیِّ اِلْتَزَمَهُ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ تَمْسَحُ اَلْحَجَرَ بِیَدِکَ وَ تَلْتَزِمُ اَلْیَمَانِیَّ فَقَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، مَا أَتَیْتُ اَلرُّکْنَ اَلْیَمَانِیَّ ، إِلاَّ وَجَدْتُ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَدْ سَبَقَنِی إِلَیْهِ یَلْتَزِمُهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 338 )
ص : 5050
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ صَلَّی یَوْمَ اَلْأَحَدِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَ آمَنَ اَلرَّسُولُ إِلَی آخِرِهَا کَتَبَ اَللَّهُ تَعَالَی لَهُ بِکُلِّ نَصْرَانِیٍّ وَ نَصْرَانِیَّهٍ عِبَادَهَ أَلْفِ سَنَهٍ تَمَامَ اَلْخَبَرِ .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 252 )
ص : 5051
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَهَی عَنْ أَرْبَعِ نَفَخَاتٍ فِی مَوْضِعِ اَلسُّجُودِ وَ فِی اَلرُّقَی وَ فِی اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 457 )
ص : 5052
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ سَرَّهُ اَلنَّسْءُ فِی اَلْأَجَلِ وَ اَلزِّیَادَهُ فِی اَلرِّزْقِ فَلْیَصِلْ رَحِمَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 121 )
84-کافی:بسندش تا رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)که هر که را خوش آید پس افتادن مرگ،و فزونی روزی باید صله رحم کند.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 77 )
ص : 5053
ضه، ، [روضه الواعظین] : مَرِضَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ مَرَضاً شَدِیداً وَ مَکَثَتْ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً فِی مَرَضِهَا إِلَی أَنْ تُوُفِّیَتْ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهَا فَلَمَّا نُعِیَتْ إِلَیْهَا نَفْسُهَا دَعَتْ أُمَّ أَیْمَنَ وَ أَسْمَاءَ بِنْتَ عُمَیْسٍ وَ وَجَّهَتْ خَلْفَ عَلِیٍّ وَ أَحْضَرَتْهُ فَقَالَتْ یَا اِبْنَ عَمِّ إِنَّهُ قَدْ نُعِیَتْ إِلَیَّ نَفْسِی وَ إِنِّی لاَ أَرَی مَا بِی إِلاَّ أَنَّنِی لاَحِقٌ بِأَبِی سَاعَهً بَعْدَ سَاعَهٍ وَ أَنَا أُوصِیکَ بِأَشْیَاءَ فِی قَلْبِی قَالَ لَهَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَوْصِینِی بِمَا أَحْبَبْتِ یَا بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ فَجَلَسَ عِنْدَ رَأْسِهَا وَ أَخْرَجَ مَنْ کَانَ فِی اَلْبَیْتِ ثُمَّ قَالَتْ یَا اِبْنَ عَمِّ مَا عَهِدْتَنِی کَاذِبَهً وَ لاَ خَائِنَهً وَ لاَ خَالَفْتُکَ مُنْذُ عَاشَرْتَنِی فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَعَاذَ اَللَّهِ أَنْتِ أَعْلَمُ بِاللَّهِ وَ أَبَرُّ وَ أَتْقَی وَ أَکْرَمُ وَ أَشَدُّ خَوْفاً مِنْ اَللَّهِ مِنْ أَنْ أُوَبِّخَکِ بِمُخَالَفَتِی قَدْ عَزَّ عَلَیَّ مُفَارَقَتُکِ وَ تَفَقُّدُکِ إِلاَّ أَنَّهُ أَمْرٌ لاَ بُدَّ مِنْهُ وَ اَللَّهِ جَدِّدْتِ عَلَیَّ مُصِیبَهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَدْ عَظُمَتْ وَفَاتُکِ وَ فَقْدُکِ فَ إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ مِنْ مُصِیبَهٍ مَا أَفْجَعَهَا وَ آلَمَهَا وَ أَمَضَّهَا وَ أَحْزَنَهَا هَذِهِ وَ اَللَّهِ مُصِیبَهٌ لاَ عَزَاءَ لَهَا وَ رَزِیَّهٌ لاَ خَلَفَ لَهَا ثُمَّ بَکَیَا جَمِیعاً سَاعَهً وَ أَخَذَ عَلَی رَأْسِهَا وَ ضَمَّهَا إِلَی صَدْرِهِ ثُمَّ قَالَ أُوصِینِی بِمَا شِئْتِ فَإِنَّکِ تجدنی [تَجِدِینِی] فِیهَا أَمْضِی کَمَا أَمَرْتِنِی بِهِ وَ أَخْتَارُ أَمْرَکِ عَلَی أَمْرِی ثُمَّ قَالَتْ جَزَاکِ اَللَّهُ عَنِّی خَیْرَ اَلْجَزَاءِ یَا اِبْنَ عَمِّ رَسُولِ اَللَّهِ أُوصِیکِ أَوَّلاً أَنْ تَتَزَوَّجَ بَعْدِی بِابْنَهِ أُخْتِی أُمَامَهَ فَإِنَّهَا تَکُونُ لِوُلْدِی مِثْلِی فَإِنَّ اَلرِّجَالَ لاَ بُدَّ لَهُمْ مِنَ اَلنِّسَاءِ قَالَ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِکَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَرْبَعٌ لَیْسَ لِی إِلَی فِرَاقِهِ سَبِیلٌ بِنْتُ أَبِی اَلْعَاصِ أُمَامَهُ أَوْصَتْنِی بِهَا فَاطِمَهُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَتْ أُوصِیکَ یَا اِبْنَ عَمِّ أَنْ تَتَّخِذَ لِی نَعْشاً فَقَدْ رَأَیْتُ اَلْمَلاَئِکَهَ صَوَّرُوا صُورَتَهُ فَقَالَ لَهَا صِفِیهِ لِی فَوَصَفَتْهُ فَاتَّخَذَهُ لَهَا فَأَوَّلُ نَعْشٍ عُمِلَ عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ ذَاکَ وَ مَا رَأَی أَحَدٌ قَبْلَهُ وَ لاَ عَمِلَ أَحَدٌ ثُمَّ قَالَتْ أُوصِیکَ أَنْ لاَ یَشْهَدَ أَحَدٌ جِنَازَتِی مِنْ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ ظَلَمُونِی وَ أَخَذُوا حَقِّی فَإِنَّهُمْ عَدُوِّی وَ عَدُوُّ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لاَ تَتْرُکُ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَیَّ أَحَدٌ مِنْهُمْ وَ لاَ مِنْ أَتْبَاعِهِمْ وَ اِدْفِنِّی فِی اَللَّیْلِ إِذَا هَدَأَتِ اَلْعُیُونُ وَ نَامَتِ اَلْأَبْصَارُ ثُمَّ تُوُفِّیَتْ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهَا وَ عَلَی أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا فَصَاحَتْ أَهْلُ اَلْمَدِینَهِ صَیْحَهً وَاحِدَهً وَ اِجْتَمَعَتْ نِسَاءُ بَنِی هَاشِمٍ فِی دَارِهَا فَصَرَخُوا صَرْخَهً وَاحِدَهً کَادَتِ اَلْمَدِینَهُ أَنْ تَتَزَعْزَعَ مِنْ صُرَاخِهِنَّ وَ هُنَّ یَقُلْنَ یَا سَیِّدَتَاهْ یَا بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ أَقْبَلَ اَلنَّاسُ مِثْلَ عُرْفِ اَلْفَرَسِ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ جَالِسٌ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ بَیْنَ یَدَیْهِ یَبْکِیَانِ فَبَکَی اَلنَّاسُ لِبُکَائِهِمَا وَ خَرَجَتْ أُمُّ کُلْثُومٍ وَ عَلَیْهَا بُرْقُعَهٌ وَ تَجُرُّ ذَیْلَهَا مُتَجَلِّلَهً بِرِدَاءٍ عَلَیْهَا تُسَبِّجُهَا وَ هِیَ تَقُولُ یَا أَبَتَاهْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اَلْآنَ حَقّاً فَقَدْنَاکَ فَقْداً لاَ لِقَاءَ بَعْدَهُ أَبَداً وَ اِجْتَمَعَ اَلنَّاسُ فَجَلَسُوا وَ هُمْ یَضِجُّونَ وَ یَنْتَظِرُونَ أَنْ تُخْرَجَ اَلْجِنَازَهُ فَیُصَلُّونَ عَلَیْهَا وَ خَرَجَ أَبُو ذَرٍّ وَ قَالَ اِنْصَرِفُوا فَإِنَّ اِبْنَهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ أُخِّرَ إِخْرَاجُهَا فِی هَذِهِ اَلْعَشِیَّهِ فَقَامَ اَلنَّاسُ وَ اِنْصَرَفُوا فَلَمَّا أَنْ هَدَأَتِ اَلْعُیُونُ وَ مَضَی شَطْرٌ مِنَ اَللَّیْلِ أَخْرَجَهَا عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ عَمَّارٌ وَ اَلْمِقْدَادُ وَ عَقِیلٌ وَ اَلزُّبَیْرُ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ سَلْمَانُ وَ بُرَیْدَهُ وَ نَفَرٌ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ وَ خَوَاصُّهُ صَلَّوْا عَلَیْهَا وَ دَفَنُوهَا فِی جَوْفِ اَللَّیْلِ وَ سَوَّی عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَوَالَیْهَا قُبُوراً مُزَوَّرَهً مِقْدَارَ سَبْعَهٍ حَتَّی لاَ یُعْرَفَ قَبْرُهَا وَ قَالَ بَعْضُهُمْ مِنَ اَلْخَوَاصِّ قَبْرُهَا سُوِّیَ مَعَ اَلْأَرْضِ مُسْتَوِیاً فَمَسَحَ مَسْحاً سَوَاءً مَعَ اَلْأَرْضِ حَتَّی لاَ یُعْرَفَ مَوْضِعُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 191 )
در کتاب روضه الواعظین روایت شده است: حضرت فاطمه به شدّت بیمار شد و مدت چهل روز ادامه داشت تا اینکه وفات یافت، هنگامی که یقین به مرگ پیدا کرد،امّ ایمن و اسماء بنت عمیس را خواست و فرستاد تا حضرت امیر علیه السّلام هم آمد،آنگاه فرمود:پسر عمو!اجل من فرا رسیده،من ساعت به ساعت خودم را این طور می بینم که دارم به پدرم ملحق می شوم.در بارۀ این مطالبی که در قلب خود دارم به تو وصیّت می کنم. حضرت علی علیه السّلام فرمود:ای دختر پیغمبر هر وصیّتی که دوست داری بکن،سپس بالای سر حضرت زهرا نشست و دستور داد تا افرادی که در اطاق بودند خارج شدند. پس از آن حضرت فاطمه فرمود:پسر عمو!آیا در این مدّتی که تو با من معاشرت داشتی،دروغ و خیانت و مخالفتی از من دیدی؟ حضرت امیر علیه السّلام فرمود:ابدا!!به خداوند پناه می برم!تو به وجود خداوند داناتری و نیکوکارتر و پرهیزکارتر و گرامی تر و از خدا خائف تر از آنی که من تو را به علّت مخالفت کردن سرزنش نمایم.حقّا که فراق و فقدان تو برای من بسیار ناگوار است،ولی چه باید کرد،چاره ای نیست.به خداوند سوگند که تو مصیبت پیامبر خدا را برای من تجدید کردی،حقّا که فوت و از دست رفتن تو خیلی برای من سنگین و بزرگ است.انّا للّه و انّا الیه راجعون به خداوند سوگند که این مصیبت دردناکترین و غصّه دارترین مصیبتی است که هیچ تسلیت و تعزیتی با آن برابری نمی کند و جانشین آن نخواهد شد!! سپس حضرت علی و زهرا علیهما السّلام مدّتی گریستند،آنگاه علی علیه السّلام سر مبارک فاطمه علیها السّلام را بلند کرد و به سینۀ خود نهاد و به آن بانو فرمود: هر وصیّتی که داری بکن،زیرا من هر دستوری که تو صادر کنی اجرا می نمایم و امر تو را بر امر خودم مقدّم می دارم. حضرت فاطمه فرمود:ای پسر عموی پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم،خداوند تو را بهترین جزا عطا کند! من اولا به تو وصیّت می کنم که بعد از من با امامه دختر خواهرم ازدواج نمایی،زیرا او برای فرزندانم نظیر خودم خواهد بود،و مردان چاره ای ندارند جز آنکه ازدواج نمایند. لذا حضرت علی بن ابی طالب علیه السّلام می فرماید:چهار چیز است که من نمی توانم از آنها مفارقت نمایم.یکی از آنها امامه دختر ابو العاص است.زیرا حضرت زهرا وصیّت کرده من با وی ازدواج کنم. خلاصه:سپس حضرت فاطمه گفت: پسر عمو!من به تو وصیّت می کنم که تابوتی برایم تهیه نمایی،زیرا دیدم که ملائکه شکل و تصویری از آن تابوت را به من نشان دادند. امیر المؤمنین فرمود:اوصاف آن تابوت را برای من شرح بده. زهرا مشخصات آن را شرح داد و علی علیهما السّلام آن را تهیه نمود.آن تابوت اوّلین تابوتی بود که در روی زمین ساخته شد،کسی قبلا نظیر آن را ندیده بود و بعدا هم ساخته نشد.حضرت فاطمه پس از این جریان به حضرت علی رو کرد و گفت:مبادا احدی از این گروهی که در حقّ من ظلم روا داشتند و حقّ مرا غصب کردند برای تشییع جنازه ام حاضر شوند!!زیرا ایشان دشمن من و دشمن رسول خدا می باشند.مبادا بگذاری احدی از آنان و پیروانشان به جنازه ام نماز بخوانند!!مرا شبانه در آن هنگام که چشمها همه به خواب رفته باشند،دفن کن.پس از این وصیّت بود که فاطمه زهرا از دنیا رفت. آنگاه اهل مدینه عموما صدا به ضجّه و فریاد بلند کردند،زنان بنی هاشم در میان خانۀ حضرت فاطمه اجتماع نمودند و به نحوی صدا به صیحه و گریه بلند کردند که نزدیک بود مدینۀ طیّبه به علّت گریۀ آنان از جا کنده شود!مردم فریاد می زدند: یا سیدتاه!یا بنت رسول اللّه!مردم همچنان پشت سر یک دیگر به حضور حضرت علی بن ابی طالب علیه السّلام شدند و آن بزرگوار نشسته بود و حسنین علیهما السّلام در حضور آن حضرت مشغول گریه بودند و مردم به واسطۀ گریۀ آنان اشک می ریختند! امّ کلثوم در حالی خارج شد که روبنده به صورت داشت و دامن لباسش به زمین کشیده می شد،فریاد می زد و می گفت: ای پدر بزرگوارم،یا رسول اللّه!گویا که هم اکنون تو را به نحوی از دست دادیم که بعدا ملاقاتی در کار نخواهد بود!مردم مدینه اجتماع کردند و نشستند،در انتظار بودند که جنازۀ حضرت فاطمه خارج شود و بر آن نماز بخوانند. ولی ابو ذر بیرون آمد و به مردم گفت:برگردید،زیرا خارج کردن جنازۀ دختر پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به تأخیر افتاد.مردم برخاستند و رفتند. هنگامی که چشم مردم به خواب رفت و قسمتی از شب گذشته بود علی بن ابی طالب و حسنین علیهم السّلام با عمّار،مقداد،عقیل،زبیر،ابو ذر،سلمان،بریده و گروهی از بنی هاشم جنازۀ مبارک حضرت زهرا را خارج نمودند و بر بدن آن بانو نماز خوانده او را شبانه به خاک سپردند. آنگاه حضرت علی در اطراف قبر فاطمه علیها السّلام صورت هفت قبر تشکیل داد که قبر مطهّر فاطمه تشخیص داده نشود.بعضی از خواص گفته اند که قبر حضرت زهرا را با زمین یکسان نمودند تا محلّ قبر مشخص نباشد.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 632 )
ص : 5054
وَ رُوِیَ: أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ یَخْرُجُ فِی اَلْهَاجِرَهِ فِی اَلْحَاجَهِ قَدْ کُفِیَهَا یُرِیدُ أَنْ یَرَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یُتْعِبُ نَفْسَهُ فِی طَلَبِ اَلْحَلاَلِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 200 )
ص : 5055
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمَلُوطُ حَدُّهُ حَدُّ اَلزَّانِی .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 200 )
8 - زراره گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
حکم لواطدهنده حکم مرد زناکار است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 494 )
: موثق کالصحیح. و قال فی القاموس : لاط : عمل عمل قوم لوط، کلاوط و تلوط.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 305 )
ص : 5056
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ بِنْتِ إِلْیَاسَ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَکُونُ اَلرَّدُّ عَلَی زَوْجٍ وَ لاَ زَوْجَهٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 204 )
ص : 5057
فَقَدْ رُوِیَ: أَنَّهُ کَانَ لِأَبِی بَکْرٍ یَوْمَئِذٍ بَعِیرَانِ، فَلَمَّا نَشِبَ فِی إِحْدَارِهِمَا إِلَیْهِ قَالَ: خُذْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَحَدَهُمَا، فَقَالَ لَهُ: «لاَ، إِلاَّ بِالثَّمَنِ» .
( التعجب من أغلاط العامه فی مسأله الإمامه , جلد 1 , صفحه 127 )
ص : 5058
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَیَابَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: جُعِلْتُ لَکَ اَلْفِدَاءَ اَلنَّاسُ یَقُولُونَ: إِنَّ اَلنُّجُومَ لاَ یَحِلُّ اَلنَّظَرُ فِیهَا وَ هِیَ تُعْجِبُنِی؟ فَإِنْ کَانَتْ تُضِرُّ بِدِینِی فَلاَ حَاجَهَ لِی فِی شَیْءٍ یُضِرُّ بِدِینِی، وَ إِنْ کَانَتْ لاَ تُضِرُّ بِدِینِی فَوَ اَللَّهِ إِنِّی لَأَشْتَهِیهَا وَ قَدْ أَشْتَهِی اَلنَّظَرَ فِیهَا؟ فَقَالَ: لَیْسَ کَمَا یَقُولُونَ لاَ تُضِرُّ بِدِینِکَ، ثُمَّ قَالَ: إِنَّکُمْ تَنْظُرُونَ فِی شَیْءٍ مِنْهَا کَثِیرُهُ لاَ یُدْرَکُ وَ قَلِیلُهُ لاَ یُنْتَفَعُ بِهِ، تَحْسُبُونَ عَلَی طَالِعِ اَلْقَمَرِ ثُمَّ قَالَ: أَ تَدْرِی کَمْ بَیْنَ اَلْمُشْتَرِی وَ اَلزُّهَرَهِ مِنْ دَقِیقَهٍ؟ قُلْتُ: لاَ وَ اَللَّهِ، قَالَ: أَ فَتَدْرِی کَمْ بَیْنَ اَلزُّهَرَهِ وَ بَیْنَ اَلْقَمَرِ مِنْ دَقِیقَهٍ؟ قُلْتُ: لاَ قَالَ: أَ فَتَدْرِی کَمْ بَیْنَ اَلشَّمْسِ وَ بَیْنَ اَلسُّنْبُلَهِ مِنْ دَقِیقَهٍ؟ قُلْتُ: لاَ وَ اَللَّهِ مَا سَمِعْتُهُ مِنَ اَلْمُنَجِّمِینَ قَطُّ، قَالَ: قَالَ: أَ فَتَدْرِی کَمْ بَیْنَ اَلسُّکَیْنَهِ وَ بَیْنَ اَللَّوْحِ اَلْمَحْفُوظِ مِنْ دَقِیقَهٍ؟ قُلْتُ: لاَ وَ اَللَّهِ مَا سَمِعْتُهُ مِنْ مُنَجِّمٍ قَطُّ قَالَ: مَا بَیْنَ کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهَا إِلَی صَاحِبِهِ سِتُّونَ أَوْ تِسْعُونَ دَقِیقَهً شَکَّ عَبْدُ اَلرَّحْمَانِ ثُمَّ قَالَ: یَا عَبْدَ اَلرَّحْمَانِ هَذَا حِسَابٌ إِذَا حَسَبَهُ اَلرَّجُلُ وَ وَقَعَ عَلَیْهِ عَرَفَ عَدَدَ اَلْقَصَبَهِ اَلَّتِی وَسَطَ اَلْأَجَمَهِ، وَ عَدَدَ مَا عَنْ یَمِینِهَا وَ عَدَدَ مَا عَنْ یَسَارِهَا وَ عَدَدَ مَا خَلْفَهَا وَ عَدَدَ مَا أَمَامَهَا حَتَّی لاَ یَخْفَی عَلَیْهِ مِنْ قَصَبِ اَلْأَجَمَهِ وَاحِدَهٌ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 410 )
ص : 5059
لاَ یَذِلُّ مَنِ اِعْتَزَّ بِالْحَقِّ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 538 )
ص : 5060
نَهْجُ اَلْبَلاَغَهِ ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یَسْتَقِیمُ إِیمَانُ عَبْدٍ حَتَّی یَسْتَقِیمَ قَلْبُهُ وَ لاَ یَسْتَقِیمُ قَلْبُهُ حَتَّی یَسْتَقِیمَ لِسَانُهُ فَمَنِ اِسْتَطَاعَ مِنْکُمْ أَنْ یَلْقَی اَللَّهَ سُبْحَانَهُ وَ هُوَ نَقِیُّ اَلْیَدِ مِنْ دِمَاءِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ أَمْوَالِهِمْ سَلِیمُ اَللِّسَانِ مِنْ أَعْرَاضِهِمْ فَلْیَفْعَلْ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 123 )
ص : 5061
نهج، [نهج البلاغه] : اَلْعِلْمُ وِرَاثَهٌ کَرِیمَهٌ وَ اَلْفِکْرُ مِرْآهٌ صَافِیَهٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 182 )
ص : 5062
وَقَفْتُ فِی کِتَابٍ قَدْ نَقَلَ عَنِ اَلشَّیْخِ حَسَنِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلطَّحَّالِ اَلْمِقْدَادِیِّ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ : أَنَّهُ أَتَاهُ رَجُلٌ مَلِیحُ اَلْوَجْهِ نَقِیُّ اَلْأَثْوَابِ دَفَعَ إِلَیْهِ دِینَارَیْنِ وَ قَالَ لَهُ أَغْلِقْ عَلَیَّ اَلْقُبَّهَ وَ ذَرْنِی فَأَخَذَهَا مِنْهُ وَ أَغْلَقَ اَلْبَابَ فَنَامَ فَرَأَی أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَنَامِهِ وَ هُوَ یَقُولُ اُقْعُدْ أَخْرِجْهُ عَنِّی فَإِنَّهُ نَصْرَانِیٌّ فَنَهَضَ عَلِیُّ بْنُ طَحَّالٍ وَ أَخَذَ حَبْلاً فَوَضَعَهُ فِی عُنُقِ اَلرَّجُلِ وَ قَالَ لَهُ اُخْرُجْ تَخْدَعُنِی بِالدِّینَارَیْنِ وَ أَنْتَ نَصْرَانِیٌّ فَقَالَ لَهُ لَسْتُ بِنَصْرَانِیٍّ قَالَ بَلَی إِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَتَانِی فِی اَلْمَنَامِ وَ أَخْبَرَنِی أَنَّکَ نَصْرَانِیٌّ وَ قَالَ أَخْرِجْهُ عَنِّی فَقَالَ اُمْدُدْ یَدَکَ فَأَنَا أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ اَللَّهِ وَ اَللَّهِ مَا عَلِمَ أَحَدٌ بِخُرُوجِی مِنَ اَلشَّامِ وَ لاَ عَرَفَنِی أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ اَلْعِرَاقِ ثُمَّ حَسُنَ إِسْلاَمُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 42 , صفحه 319 )
ص : 5063
اَلْحِرْصُ ذُلٌّ وَ مَهَانَهٌ لِمَنْ یَسْتَشْعِرُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 5064
9اَلْعَتَّابِیُّ : مَنْ ضَنَّ بِبِشْرِهِ کَانَ بِمَعْرُوفِهِ أَضَنَّ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 30 )
العتابی،می گوید:کسی که چهره اش گرفته باشد،در کار خیر گرفته تر و بخیلتر خواهد بود.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 73 )
ص : 5065
اَلشَّیْخُ أَبُو اَلْفُتُوحِ اَلرَّازِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْیَدُ اَلْعُلْیَا خَیْرٌ مِنَ اَلْیَدِ اَلسُّفْلَی اِبْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ أُمَّکَ وَ أَبَاکَ وَ أُخْتَکَ وَ أَخَاکَ وَ أَدْنَاکَ فَأَدْنَاکَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 194 )
ص : 5066
سَمَاعَهُ قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ مَعَهُ اَلْمَالُ مُضَارَبَهً هَلْ عَلَیْهِ فِی ذَلِکَ اَلْمَالِ زَکَاهٌ إِذَا کَانَ یَتَّجِرُ بِهِ فَقَالَ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَقُولَ لِأَصْحَابِ اَلْمَالِ زَکُّوهُ فَإِنْ قَالُوا إِنَّا نُزَکِّیهِ فَلَیْسَ عَلَیْهِ غَیْرُ ذَلِکَ وَ إِنْ هُمْ أَمَرُوهُ أَنْ یُزَکِّیَهُ فَلْیَفْعَلْ قُلْتُ أَ رَأَیْتَ لَوْ قَالُوا إِنَّا نُزَکِّیهِ وَ اَلرَّجُلُ یَعْلَمُ أَنَّهُمْ لاَ یُزَکُّونَهُ فَقَالَ إِذَا هُمْ أَقَرُّوا بِأَنَّهُمْ یُزَکُّونَهُ فَلَیْسَ عَلَیْهِ غَیْرُ ذَلِکَ وَ إِنْ هُمْ قَالُوا إِنَّا لاَ نُزَکِّیهِ فَلاَ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَقْبَلَ ذَلِکَ اَلْمَالَ وَ لاَ یَعْمَلَ بِهِ حَتَّی یُزَکُّوهُ. وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی عَنْهُ إِلاَّ أَنْ تَطِیبَ نَفْسُکَ أَنْ تُزَکِّیَهُ مِنْ رِبْحِکَ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَرْبَحُ فِی اَلسَّنَهِ خَمْسَمِائَهِ دِرْهَمٍ وَ سِتَّمِائَهٍ وَ سَبْعَمِائَهٍ هِیَ نَفَقَتُهُ وَ أَصْلُ اَلْمَالِ مُضَارَبَهٌ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ فِی اَلرِّبْحِ زَکَاهٌ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 528 )
4 - سماعه می گوید: از حضرتش سؤال کردم: شخصی مال مضاربه ای در اختیار دارد، آیا اگر با آن مال، تجارت کرد، زکاتی به آن مال تعلّق می گیرد؟
فرمود: شایسته است که به صاحبان آن مال بگوید که زکات آن را بدهند.
اگر صاحبان مال گفتند: ما زکات آن را می دهیم، دیگر چیزی بر عهدۀ او نیست، و اگر صاحبان مال به او گفتند: تو خود زکات آن را بده؛ باید بدهد.
سماعه گوید: گفتم: اگر صاحبان مال گفتند: ما زکات آن را می دهیم؛ ولی آن شخص می داند که آن ها زکات را نخواهند داد، چه؟
فرمود: اگر صاحبان مال اقرار کنند که زکاتش را خواهند داد، چیزی دیگر بر عهده او نیست، ولی اگر صاحبان مال گفتند: ما زکاتش را نمی دهیم، شایسته نیست بر او که آن مال را برای مضاربه قبول کند و با آن کار کند، تا این که زکات آن را صاحبان مال بپردازند.
و در روایت دیگر، سماعه گوید: حضرتش فرمود: مگر راضی شوی که خودت از سودی که می بری، زکات پول خود را بدهی.
سماعه گوید: و از حضرتش پرسیدم: مردی در سال پانصد درهم نقره سود می کند و حال این که 600 و 700 درهم نقره هزینۀ زندگی اوست و اصل پولی را هم که با آن سود کرده، مضاربه ای بوده است (زکات آن چه می شود؟)
فرمود: در سودی که کرده است زکاتی نیست.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 587 )
: موثق و آخره مرسل.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 52 )
ص : 5067
شَا، [الإرشاد] : رَوَی عَمْرُو بْنُ سَعِیدٍ ، عَنْ جَیْشٍ اَلْکِنَانِیِّ ، قَالَ: لَمَّا صَفَقَ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ عَلَی یَدِ عُثْمَانَ فِی یَوْمِ اَلدَّارِ ، قَالَ لَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: حَرَّکَکَ اَلصِّهْرُ وَ بَعَثَکَ عَلَی مَا فَعَلْتَ ، وَ اَللَّهِ مَا أَمَّلْتَ مِنْهُ إِلاَّ مَا أَمَّلَ صَاحِبُکَ مِنْ صَاحِبِهِ، دَقَّ اَللَّهُ بَیْنَکُمَا عِطْرَ مَنْشِمَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 358 )
ص : 5068
4782-15 التهذیب ،1/64/398/1 ابن محبوب عن یعقوب عن أبی همام عن أبی الحسن علیه السّلام : فی الحائض إذا اغتسلت فی وقت العصر تصلی العصر ثم تصلی الظهر.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 497 )
ص : 5069
مَنْ غَلَبَ لِسَانَهُ أَمَّرَهُ قَوْمُهُ.
( کنز الفوائد , جلد 2 , صفحه 14 )
هر که بر زبانش مسلط است(و سخن بجا گوید)قومش او را فرماندۀ خود کنند،
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 2 , ص 11 )
ص : 5070
أَحْمَدُ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ لَیْثٍ اَلْمُرَادِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلثَّوْبِ اَلْمُعْلَمِ هَلْ یُحْرِمُ فِیهِ اَلرَّجُلُ قَالَ نَعَمْ إِنَّمَا یُکْرَهُ اَلْمُلْحَمُ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 342 )
16 - لیث مرادی گوید: از امام صادق علیه السّلام درباره لباس نشان دار سؤال کردم که آیا مرد می تواند در آن محرم شود؟
فرمود: آری، همانا پارچه ملحم (قماشی از ابریشم) مکروه است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 129 )
: ضعیف. قوله علیه السلام: عن الثوب المعلم أی الذی فیه علم حریر أو ألوان. و قیل: مطلق الملون. و قال فی المدارک: الثوب المعلم المشتمل علی علم و هو لون یخالف لونه فیعرف به یقال: اعلم الثوب القصار فهو معلم بالبناء للفاعل أو الثوب المعلم، و قد قطع المحقق و جمع من الأصحاب بکراهه الإحرام فیه، و استدلوا علیه بصحیحه معاویه بن عمار قال: قال أبو عبد الله علیه السلام لا بأس بأن یحرم الرجل بالثوب المعلم و ترکه أحب إلی إذا قدر علی غیره . مع أن ابن بابویه: روی فی الصحیح عن الحلبی، قال سألته یعنی أبا عبد الله علیه السلام عن الرجل یحرم فی ثوب له علم، فقال: لا بأس به . و فی الصحیح: عن لیث المرادی و أورد هذا الخبر. و قال الجوهری الملحم کمکرم جنس من الثیاب ، و قیل: الملحم هو لحمه إبریسم کالقطنی المعروف عندنا، و فی بعض النسخ إنما یکره کما فی الفقیه و هو الظاهر، و فی بعضها إنما یحرم و لعله محمول علی الکراهه أو علی أن المراد بالملحم ما کان من الحریر المحض.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 284 )
ص : 5071
وَ رَوَی حَمَّادُ بْنُ عُثْمَانَ قَالَ: قُلْتُ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ أَتَی رَجُلاً قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ کَانَ مُحْصَناً اَلْقَتْلُ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ مُحْصَناً فَعَلَیْهِ اَلْحَدُّ قُلْتُ فَمَا عَلَی اَلْمُؤْتَی قَالَ اَلْقَتْلُ عَلَی کُلِّ حَالٍ مُحْصَناً کَانَ أَوْ غَیْرَ مُحْصَنٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 559 )
ص : 5072
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا لِی وَ لِلدُّنْیَا إِنَّمَا مَثَلِی وَ مَثَلُهَا کَمَثَلِ اَلرَّاکِبِ رُفِعَتْ لَهُ شَجَرَهٌ فِی یَوْمٍ صَائِفٍ فَقَالَ تَحْتَهَا ثُمَّ رَاحَ وَ تَرَکَهَا .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 134 )
رسول خدا صلی اللّه علیه و آله فرمود: مرا با دنیا چکار؟ حکایت من و دنیا حکایت سواریست که در روز گرمی درختی برایش بپا شده و او در زیر آن درخت خواب قیلوله (کوتاهی) نموده، سپس کوچ کرده و درخت را واگذاشته است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 202 )
19-رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود: مرا با دنیا چه کار؟همانا مثل من با او چون مثل شتر سواری است که درختی بر فراز او باشد در روز گرمی و زیر آن استراحت نیم روز را بگذراند و سپس برود و آن را به جا گذارد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 401 )
19-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:
مرا با دنیا چکار است؟همانا مثل من با او همچون شترسواری است که در روز گرمی درختها برایش برپا شده و او در زیر درخت استراحت کوتاهی کرده باشد سپس برود و آن را برجا گذارد.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 383 )
: ضعیف. ما لی و للدنیا أی أی شغل لی مع الدنیا، و قیل: ما نافیه أی ما لی محبه مع الدنیا أو للاستفهام أی أی محبه لی معها حتی أرغب فیها ذکره الطیبی فی شرح بعض روایاتهم و ما أنا و الدنیا أی أی مناسبه بینی و بین الدنیا، و من طریق العامه روی عن ابن مسعود أن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم نام علی حصیر فقام و قد أثر فی جسده فقالوا: لو أمرتنا أن نبسط لک و نعمل؟ فقال: ما لی و للدنیا و ما أنا و الدنیا إلا کراکب استظل تحت شجره ثم راح و ترکها. أقول: وجه الشبه سرعه الرحیل و قله المکث و عدم الرضا به وطنا، و قال الکرمانی فی شرح البخاری: فیه فرفعت لنا صخره أی ظهرت لأبصارنا، و فیه أیضا فرفع لی البیت المعمور، أی قرب و کشف و عرض و قال الجوهری : یوم صائف أی حار و لیله صائفه و ربما قالوا: یوم صاف بمعنی صائف، کما قالوا: یوم راح فقال القائله الظهیره، یقال: أتانا عند القائله، و قد یکون بمعنی القیلوله أیضا، و هی النوم فی الظهیره تقول: قال یقیل قیلوله و قیلا و مقیلا و هو شاذ فهو قائل، و فی المصباح : راح یروح رواحا و تروح مثله، یکون بمعنی الغدو و بمعنی الرجوع، و قد یتوهم بعض الناس أن الرواح لا یکون إلا فی آخر النهار، و لیس کذلک بل الرواح و الغدو عند العرب یستعملان فی المسیر أی وقت کان من لیل أو نهار، و قال ابن فارس: الرواح رواح العشی و هو من الزوال إلی اللیل.
( مرآه العقول ؛ ج 8 , ص 302 )
ص : 5073
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی وَلِیدَهٍ نَصْرَانِیَّهٍ أَسْلَمَتْ وَ وَلَدَتْ مِنْ مَوْلاَهُ غُلاَماً وَ مَاتَ فَأُعْتِقَتْ وَ تَزَوَّجَتْ نَصْرَانِیّاً وَ تَنَصَّرَتْ وَ وَلَدَتْ فَقَالَ وَلَدُهَا لاِبْنِهَا مِنْ سَیِّدِهَا وَ تُحْبَسُ حَتَّی تَضَعَ وَ تُقْتَلُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 439 )
ص : 5074
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی لُبِّ اَللُّبَابِ ، مُرْسَلاً قَالَ: قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی لِدَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اُدْعُنِی بِهَذَا اَلاِسْمِ یَا حَبِیبَ اَلْبَکَّاءِینَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 240 )
ص : 5075
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ مُعَاوِیَهَ عَنْ أَبِی بَکْرِ بْنِ أَبِی سَمَّاکٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: یُجْزِی مِنَ اَلْقُنُوتِ ثَلاَثُ تَسْبِیحَاتٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 274 )
ص : 5076
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ وَ عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، عَنْ زِیَارَهِ فَاطِمَهَ بِنْتِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ بِقُمَّ ، فَقَالَ مَنْ زَارَهَا فَلَهُ اَلْجَنَّهُ . جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ فِی اَلْمَزَارِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 576 )
ص : 5077
اَلْکَافِی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ عَنْبَسَهَ بْنِ بِجَادٍ اَلْعَابِدِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کُنَّا عِنْدَهُ وَ ذَکَرُوا سُلْطَانَ بَنِی أُمَیَّهَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ یَخْرُجُ عَلَی هِشَامٍ أَحَدٌ إِلاَّ قَتَلَهُ قَالَ وَ ذَکَرَ مُلْکَهُ عِشْرِینَ سَنَهً قَالَ فَجَزِعْنَا فَقَالَ مَا لَکُمْ إِذَا أَرَادَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُهْلِکَ سُلْطَانَ قَوْمٍ أَمَرَ اَلْمَلَکَ فَأَسْرَعَ بِسَیْرِ اَلْفَلَکِ فَقَدَّرَ عَلَی مَا یُرِیدُ اَلْخَبَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 55 , صفحه 98 )
22-در کافی(394 روضه)بسندش از جابر گفت:ما نزد امام پنجم بودیم و سلطنت بنی امیه را ذکر کردند و امام علیه السّلام فرمود:هیچ کس بر هشام بپا نشورد جز اینکه کشته شود،و فرمود:بیست سال پادشاهی کند،گوید:ما بیتابی کردیم، فرمود:چیست شما را،چون خدا عزّ و جلّ خواهد سلطنت مردمی را نابود سازد بفرشته فرماید گردش چرخ را تند کند و باندازه ای که خواهد برساند (الخبر)
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 93 )
ص : 5078
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ وَ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ مَیِّتٍ مَاتَ وَ هُوَ جُنُبٌ کَیْفَ یُغَسَّلُ وَ مَا یُجْزِیهِ مِنَ اَلْمَاءِ قَالَ یُغَسَّلُ غُسْلاً وَاحِداً یُجْزِی ذَلِکَ لِلْجَنَابَهِ وَ لِغُسْلِ اَلْمَیِّتِ لِأَنَّهُمَا حُرْمَتَانِ اِجْتَمَعَتَا فِی حُرْمَهٍ وَاحِدَهٍ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 194 )
ص : 5079
هُدِیَ مَنْ أَخْلَصَ إِیمَانَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 824 )
ص : 5080
عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ فِیهِ: قَالَ اَلسَّائِلُ: مَنْ هَؤُلاَءِ اَلْحُجَجُ؟ قَالَ: هُمْ رَسُولُ اَللَّهِ وَ مَنْ حَلَّ مَحَلَّهُ مِنَ أَصْفِیَاءِ اَللَّهِ اَلَّذِینَ قَالَ اَللَّهُ. «فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اَللّهِ» اَلَّذِینَ قَرَنَهُمُ اَللَّهُ بِنَفْسِهِ وَ بِرَسُولِهِ، وَ فَرَضَ عَلَی اَلْعِبَادِ مِنْ طَاعَتِهِمْ مِثْلَ اَلَّذِی فَرَضَ عَلَیْهِمْ مِنْهَا لِنَفْسِهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 118 )
ص : 5081
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ : اَلْعِلْمُ وِرَاثَهٌ کَرِیمَهٌ وَ اَلْآدَابُ حُلَلٌ حِسَانٌ وَ اَلْفِکْرُ مِرْآهٌ صَافِیَهٌ وَ اَلاِعْتِبَارُ مُنْذِرٌ نَاصِحٌ وَ کَفَی بِکَ أَدَباً لِنَفْسِکَ تَرْکُکَ مَا تَکْرَهُهُ لِغَیْرِکَ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 81 )
ص : 5082
لاَ تُرَخِّصْ لِنَفْسِکَ فِی شَیْءٍ مِنْ سَیِّئِ اَلْأَقْوَالِ وَ اَلْأَفْعَالِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 517 )
ص : 5083
20374-9 الکافی ،1/11/458/6 عنه عن أبیه عن النضر بن سوید عن یحیی الحلبی عن عبد الحمید الطائی عن محمد قال: نظر أبو عبد اللّه علیه السّلام إلی رجل قد لبس قمیصا یصیب الأرض فقال ما هذا ثوب طاهر.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 734 )
ص : 5084
لی، [الأمالی] ، للصدوق اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اِبْنِ مَتِّیلٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَمِعْتُ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیَّ یَقُولُ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ ذَاتَ یَوْمٍ فِی مَنْزِلِ أُمِّ إِبْرَاهِیمَ وَ عِنْدَهُ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِهِ إِذْ أَقْبَلَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا بَصُرَ بِهِ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ یَا مَعْشَرَ اَلنَّاسِ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ خَیْرُ اَلنَّاسِ بَعْدِی وَ هُوَ مَوْلاَکُمْ طَاعَتُهُ مَفْرُوضَهٌ کَطَاعَتِی وَ مَعْصِیَتُهُ مُحَرَّمَهٌ کَمَعْصِیَتِی مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ أَنَا دَارُ اَلْحِکْمَهِ وَ عَلِیٌّ مِفْتَاحُهَا وَ لَنْ یُوصَلَ إِلَی اَلدَّارِ إِلاَّ بِالْمِفْتَاحِ وَ کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یُحِبُّنِی وَ یُبْغِضُ عَلِیّاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 102 )
ص : 5085
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ طَافَ بِالْبَیْتِ وَ هُوَ جُنُبٌ فَذَکَرَ وَ هُوَ فِی اَلطَّوَافِ قَالَ یَقْطَعُ اَلطَّوَافَ وَ لاَ یَعْتَدُّ بِشَیْءٍ مِمَّا طَافَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ طَافَ ثُمَّ ذَکَرَ أَنَّهُ عَلَی غَیْرِ وُضُوءٍ قَالَ یَقْطَعُ طَوَافَهُ وَ لاَ یَعْتَدُّ بِهِ . وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ : مِثْلَهُ فَاقْتَصَرَ عَلَی اَلْمَسْأَلَهِ اَلْأُولَی وَ رَوَاهُ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ فِی آخِرِهِ: وَ لاَ یَعْتَدُّ بِشَیْءٍ مِمَّا طَافَ وَ عَلَیْهِ اَلْوُضُوءُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 375 )
ص : 5086
کَمْ مِنْ ضَلاَلَهٍ زُخْرِفَتْ بِآیَهٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ کَمَا یُزَخْرَفُ اَلدِّرْهَمُ اَلنُّحَاسُ بِالْفِضَّهِ اَلْمُمَوَّهَهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 381 )
ص : 5087
ل، [الخصال] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ رَبِیعِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمُسْلِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی عَنْ نَوْفٍ قَالَ: بِتُّ لَیْلَهً عِنْدَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَکَانَ یُصَلِّی اَللَّیْلَ کُلَّهُ وَ یَخْرُجُ سَاعَهً بَعْدَ سَاعَهٍ فَیَنْظُرُ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ یَتْلُو اَلْقُرْآنَ قَالَ فَمَرَّ بِی بَعْدَ هُدُوءٍ مِنَ اَللَّیْلِ فَقَالَ یَا نَوْفُ أَ رَاقِدٌ أَنْتَ أَمْ رَامِقٌ قُلْتُ بَلْ رَامِقٌ أَرْمُقُکَ بِبَصَرِی یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ یَا نَوْفُ طُوبَی لِلزَّاهِدِینَ فِی اَلدُّنْیَا اَلرَّاغِبِینَ فِی اَلْآخِرَهِ أُولَئِکَ اَلَّذِینَ اِتَّخَذُوا اَلْأَرْضَ بِسَاطاً وَ تُرَابَهَا فِرَاشاً وَ مَاءَهَا طِیباً وَ اَلْقُرْآنَ دِثَاراً وَ اَلدُّعَاءَ شِعَاراً وَ قُرِّضُوا مِنَ اَلدُّنْیَا تَقْرِیضاً عَلَی مِنْهَاجِ عِیسَی اِبْنِ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَی إِلَی عِیسَی اِبْنِ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْ لِلْمَلَإِ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ لاَ یَدْخُلُونَ بَیْتاً مِنْ بُیُوتِی إِلاَّ بِقُلُوبٍ طَاهِرَهٍ وَ أَبْصَارٍ خَاشِعَهٍ وَ أَکُفٍّ نَقِیَّهٍ وَ قُلْ لَهُمْ اِعْلَمُوا أَنِّی غَیْرُ مُسْتَجِیبٍ لِأَحَدٍ مِنْکُمْ دَعْوَهً وَ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِی قِبَلَهُ مَظْلِمَهٌ یَا نَوْفُ إِیَّاکَ أَنْ تَکُونَ عَشَّاراً أَوْ شَاعِراً أَوْ شُرْطِیّاً أَوْ عَرِیفاً أَوْ صَاحِبَ عَرْطَبَهٍ وَ هِیَ اَلطُّنْبُورُ أَوْ صَاحِبَ کُوبَهٍ وَ هُوَ اَلطَّبْلُ فَإِنَّ نَبِیَّ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خَرَجَ ذَاتَ لَیْلَهٍ فَنَظَرَ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَقَالَ إِنَّهَا اَلسَّاعَهُ اَلَّتِی لاَ یُرَدُّ فِیهَا دَعْوَهٌ إِلاَّ دَعْوَهُ عَرِیفٍ أَوْ دَعْوَهُ شَاعِرٍ أَوْ دَعْوَهُ عَاشِرٍ أَوْ شُرْطِیٍّ أَوْ صَاحِبِ عَرْطَبَهٍ أَوْ صَاحِبِ کُوبَهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 275 )
ص : 5088
و قال علیّ بن الحسین - علیهما السّلام-: إنّ القبر إمّا روضه من ریاض الجنّه، و إمّا حفره من حفر النّار .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 214 )
ص : 5089
عن حبّه عن علیّ علیه السّلام قال: لو صمت الدّهر کلّه و قمت اللّیل کلّه و قتلت بین الرّکن و المقام بعثک اللّه مع هواک بالغا ما بلغ؛ ان فی جنّه ففی جنّه، و ان فی نار ففی نار .
( الغارات , جلد 2 , صفحه 588 )
حبّۀ عرنی از علی روایت کند که می گفت:اگر همه عمر روزه بداری و همه شب نماز بگزاری و در میان رکن و مقام به شهادت رسی،خداوند تو را در روز قیامت با همان میل و هوا که داری هر چه باشد،زنده کند،اگر میل و هوای تو بهشتی باشد به بهشت می روی و اگر میل و هوای تو دوزخی باشد به دوزخ می روی.
( الغارات / ترجمه آیتی ؛ ج 1 , ص 212 )
ص : 5090
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلسُّنَّهَ لاَ تُقَاسُ وَ کَیْفَ تُقَاسُ اَلسُّنَّهُ وَ اَلْحَائِضُ تَقْضِی اَلصِّیَامَ وَ لاَ تَقْضِی اَلصَّلاَهَ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 214 )
ص : 5091
وَ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلْأَنْعَامِ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ کَانَ مِنَ اَلْآمِنِینَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ لَمْ یَرَ اَلنَّارَ بِعَیْنِهِ أَبَداً . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ ، عَنْ أَبِی [قَالَ حَدَّثَنِی] مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنِ اِبْنِ مِهْرَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ فَرْقَدٍ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ ظُهَیْرٍ عَنْ أَبِی صَالِحٍ : مِثْلَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 297 )
ص : 5092
فَبَیْنَا اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلطَّرِیقِ إِذْ طَلَعَ عَلَیْهِ رَکْبٌ أَقْبَلُوا مِنَ اَلْکُوفَهِ فَإِذَا فِیهِمْ هِلاَلُ بْنُ نَافِعٍ الجملی[اَلْبَجَلِیُّ] وَ عَمْرُو بْنُ خَالِدٍ فَسَأَلَهُمْ عَنْ خَبَرِ اَلنَّاسِ فَقَالُوا أَمَا وَ اَللَّهِ اَلشَّرَفِ فَقَدِ اِسْتَمَالَهُمْ اِبْنُ زِیَادٍ بِالْأَمْوَالِ فَهُمْ عَلَیْکَ وَ أَمَّا سَائِرُ اَلنَّاسِ فَأَفْئِدَتُهُمْ لَکَ وَ سُیُوفُهُمْ مَشْهُورَهٌ عَلَیْکَ. قَالَ فَلَکُمْ عِلْمٌ بِرَسُولِی قَیْسِ بْنِ مُسْهِرٍ قَالُوا نَعَمْ قَتَلَهُ اِبْنُ زِیَادٍ فَاسْتَرْجَعَ وَ اِسْتَعْبَرَ بَاکِیاً وَ قَالَ جَعَلَ اَللَّهُ لَهُ اَلْجَنَّهَ ثَوَاباً اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ لَنَا وَ لِشِیعَتِنَا مَنْزِلاً کَرِیماً - إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
( مثیر الأحزان , جلد 2 , صفحه 43 )
همان گونه که کاروان حسین علیه السّلام به سوی کوفه پیش می رفت، از آن سو کاروانی نمایان گردید که از کوفه بیرون آمده بود و «هلال بن نافع» و «عمرو بن خالد» نیز به همراه آن کاروان بودند. حسین علیه السّلام از آنان در بارۀ کوفه و روند اوضاع و مردم آنجا پرسید. آنان گفتند: حقیقت این است که سرمداران و سرجنبانان کوفه و قبایل و عشایر آن سامان به وسیلۀ پسر مرجانه خریداری شده و در کنار استبداد اموی و رویاروی شما و برنامۀ اصلاحی شما ایستاده اند، امّا توده های مردم، دلها و قلبهایشان با شماست و راه و رسم شما را می خواهند و چشم امید به شما دوخته اند و در همان حال شرایط به گونه ای است که شمشیرهای آنان را بر ضد شما برهنه ساخته اند. آن حضرت فرمود: آیا از پیک ویژه ام،«قیس بن مسهّر»، نیز خبر دارید؟ آنان گفتند: آری، ابن زیاد او را اعدام کرد. آن گاه بود که سالار آزادمردان باران اشک از دیدگان باراند و به تلاوت این آیه پرداخت که:«
إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ
». سپس افزود: «جعل اللّه له الجنّه ثوابا، اللّهم اجعل لنا و لشیعتنا منزلا کریما انّک علی کلّ شیء قدیر.» . خدای پر مهر، بهشت پرطراوت و پرنعمت را پاداشی برای او قرار دهد! و از پی آن دست های نیایش و دعا را به سوی آسمان گشود که: بار خدایا! برای ما و شیعیان و رهروان راه ما جایگاهی ارجمند و گرانسنگ قرار ده؛ چرا که تو بر هر کار و هر چیزی توانایی.
( در سوگ امیر آزادی ؛ ج 1 , ص 161 )
ص : 5093
اللهم هذا مقام کرمتنی به و شرفتنی به اللهم صل علی محمد و آله و أعطنی فیه رغبتی علی حقیقه إیمانی بک و برسولک و آله صلواتک علیهم أجمعین ثم أدخل رجلک الیمنی قبل الیسری - و قل بسم اللّه و بالله و فی سبیل اللّه و علی مله رسول اللّه اللهم أنزلنی منزلا مبارکا و أنت خیر المنزلین ثم امش حتی تدخل الصحن فإذا دخلت فکبر أربعا و توجه إلی القبله و ارفع یدیک و قل اللهم إنی إلیک أتوجه و إلیک توجهت و إلیک خرجت و إلیک وفدت و لخیرک تعرضت و بزیاره حبیب حبیبک تقربت اللهم فلا تمنعنی خیر ما عندک لسوء ما عندی اللهم اغفر لی ذنوبی و کفر عنی سیئاتی و حط عنی خطیئاتی و اقبل حسناتی - ثم اقرأ الحمد و المعوذتین و قل هو اللّه أحد و إنا أنزلناه فی لیله القدر و آیه الکرسی و آخر الحشر و قل الحمد لله الواحد فی الأمور کلها خالق الخلق لم یعزب عنه شیء من أمورهم عالم کل شیء بغیر تعلیم صلوات اللّه و صلوات ملائکته و أنبیائه و رسله و جمیع خلقه و سلامه و سلام جمیع خلقه علی محمد المصطفی و أهل بیته الحمد لله الذی أنعم علی و عرفنی فضل محمد و أهل بیته - صلی اللّه علیه و علیهم و رحمه اللّه و برکاته - اللهم أنت خیر من وفد إلیه الرجال و شدت إلیه الرحال و أنت سیدی أکرم مأتی و أکرم مزور و قد جعلت لکل آت تحفه فاجعل تحفتی بزیاره قبر ولیک و ابن بنت نبیک و حجتک علی خلقک فکاک رقبتی من النار اللهم صل علی محمد و آل محمد و تقبل منی عملی و اشکر سعیی و ارحم مسیری من أهلی بغیر من اللهم علیک بل لک المن علی إذ جعلت لی السبیل إلی زیاره ولیک - و عرفتنی فضله و حفظتنی حتی بلغتنی اللهم و قد رجوتک فلا تقطع رجائی و قد أملتک فلا تخیب أملی و اجعل مسیری هذا کفاره لما قبله من ذنوبی و رضوانا تضاعف به حسناتی و سببا لنجاح طلبتی و طریقا لقضاء حوائجی یا أرحم الراحمین - اللهم صل علی محمد و آل محمد و اجعل ذنبی مغفورا و سعیی مشکورا - و عملی مقبولا و دعائی مستجابا إنک علی کل شیء قدیر اللهم إنی أریدک فأردنی و أقبلت بوجهی إلیک فلا تعرض عنی و قصدتک فتقبل منی و إن کنت بی ماقتا فارض عنی و ارحم تضرعی إلیک فلا تخیبنی یا أرحم الراحمین ثم امش حتی تعاین الجدث فإذا عاینته فکبر أربعا و استقبله بوجهک و اجعل القبله بین کتفیک - و قل اللهم أنت السلام و منک السلام و إلیک یرجع السلام یا ذا الجلال و الإکرام السلام علی رسول اللّه أمین اللّه علی وحیه و عزائم أمره الخاتم لما سبق من رسله الفاتح لما استقبل و المهیمن علی ذلک کله و علیه السلام و رحمه اللّه و برکاته السلام علی أمیر المؤمنین عبد اللّه و أخی رسول اللّه الصدیق الأکبر و سید المسلمین [الوصیین] و إمام المتقین و قائد الغر المحجلین - السلام علی الحسن و الحسین سیدی شباب أهل الجنه من الخلق أجمعین السلام علی أئمه الهدی الراشدین - السلام علی الطاهره الصدیقه فاطمه سیده نساء العالمین السلام علی ملائکه اللّه المنزلین السلام علی ملائکه اللّه المردفین السلام علی ملائکه اللّه المسومین السلام علی ملائکه اللّه الزوارین السلام علی الملائکه الذین هم فی هذا المشهد بإذن اللّه مقیمون ثم امش حتی تقف علی الجدث فإذا وقفت علیه فاستقبله بوجهک - و قل السلام علیک یا وارث آدم صفوه اللّه السلام علیک یا وارث نوح نبی اللّه السلام علیک یا وارث إبراهیم خلیل اللّه السلام علیک یا وارث موسی کلیم اللّه السلام علیک یا وارث عیسی روح اللّه السلام علیک یا وارث محمد حبیب اللّه السلام علیک یا وارث وصی رسول اللّه السلام علیک یا وارث الحسن الزکی السلام علیک أیها الشهید الصدیق الأکبر السلام علیک أیها الوصی البر التقی السلام علی الأرواح التی حلت بفنائک و أناخت برحلک السلام علی ملائکه اللّه المحدقین بک و أشهد أنک أقمت الصلاه و آتیت الزکاه و أمرت بالمعروف و نهیت عن المنکر و تلوت الکتاب حق تلاوته و جاهدت فی اللّه حق جهاده و صبرت علی الأذی فی جنبه و عبدته مخلصا حتی أتاک الیقین - لعن اللّه أمه ظلمتک و أمه قتلتک و أمه قاتلتک و أمه أعانت علیک و أمه خذلتک و أمه دعتک فلم تجبک و أمه بلغها ذلک فرضیت به فألحقهم اللّه بدرک الجحیم اللهم العن الذین کذبوا رسولک و هدموا کعبتک و استحلوا حرمک و ألحدوا فی البیت الحرام و حرفوا کتابک و سفکوا دماء أهل بیت نبیک و استذلوا عبادک المؤمنین اللهم ضاعف لهم العذاب الألیم و اجعل لی لسان صدق فی أولیائک المصطفین و حبب إلی مشاهدهم و ألحقنی بهم - و اجعلنی معهم فی الدنیا و الآخره یا أرحم الراحمین - ثم ضع یدک الیسری علی القبر و أشر بیدک الیمنی و قل السلام علیک یا ابن رسول اللّه لم أکن أدرکت نصرتک بیدی فها أنا ذا وافدا إلیک بنصرتی قد أجابک قلبی و سمعی و بصری و بدنی و رأیی و هوای علی التسلیم لک و الخلف الباقی من بعدک الأدلاء علی اللّه من ولدک فنصرتی لکم معده حتی یحکم اللّه بأمره و هو خیر الحاکمین ثم ارفع یدیک إلی السماء و قل اللهم إنی أشهد أن هذا القبر قبر حبیبک و صفوتک من خلقک الفائز بکرامتک أکرمته بالشهاده و أعطیته مواریث الأنبیاء و جعلته حجه علی خلقک فأعذر فی الدعوه و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الضلاله و الجهاله و العمی و الشک - و الارتیاب إلی باب الهدی و الرشاد و أنت یا سیدی بالمنظر الأعلی تری و لا تری و قد توازر علیه فی غیر طاعتک من خلقک من غرته الدنیا و باع آخرته بالثمن الأوکس و أسخطک و أسخط رسولک و أطاع من عبیدک أهل الشقاق و النفاق و حمله الأوزار المستوجبین النار - اللهم العنهم لعنا وبیلا و عذبهم عذابا ألیما ثم حط یدک الیسری و أشر بالیمنی منهما إلی القبر و قل السلام علیک یا وارث الأنبیاء السلام علیک یا وصی الأوصیاء السلام علیک و علی آلک و ذریتک الذین حباهم اللّه بالحجج البالغه و النور و الصراط المستقیم بأبی أنت و أمی ما أجل مصیبتک و أعظمها عند اللّه و ما أجل مصیبتک و أعظمها عند رسول اللّه و ما أجل مصیبتک و أعظمها عند أبیک و ما أجل مصیبتک و أعظمها عند الملإ الأعلی و ما أجل مصیبتک و أعظمها عند شیعتک خاصه بأبی أنت و أمی یا ابن رسول اللّه أشهد أنک کنت نورا فی الظلمات - و أشهد أنک حجه اللّه و أمینه و خازن علمه و وصی وصی نبیه و أشهد أنک قد بلغت و نصحت و صبرت علی الأذی و أنک قد قتلت و حرمت و غصبت و ظلمت و أشهد أنک قد جحدت و اهتضمت و صبرت فی ذات اللّه و أنک قد کذبت و دفعت من حقک و أسیء إلیک فاحتملت و أشهد أنک الإمام الراشد و الهادی هدیت و قمت بالحق و عملت به و أشهد أن طاعتک مفترضه و قولک الصدق و أنک دعوت إلی سبیل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه فلم تجب و أمرت بطاعه اللّه فلم تطع - و أشهد أنک من دعائم الدین و عموده و رکن الأرض و عمادها و أشهد أنک و الأئمه من أهل بیتک کلمه التقوی و باب الهدی و العروه الوثقی و الحجه علی من فی الدنیا أشهد اللّه و ملائکته و أنبیاءه و رسله و أشهدکم أنی بکم مؤمن و لکم تابع فی ذات نفسی و شرائع دینی و خواتیم عملی و منقلبی إلی ربی و أشهد أنک أدیت عن اللّه و عن رسوله صادقا و قلت أمینا و نصحت لله و لرسوله مجتهدا و مضیت علی یقین لم تؤثر ضلالا علی هدی و لم تمل من حق إلی باطل جزاک اللّه عن رعیتک خیرا و صلی اللّه علیک صلاه لا یحصیها غیره و علیک السلام و رحمه اللّه و برکاتهاللهم إنی أصلی علیه کما صلیت علیه و أصلی علی ملائکتک المقربین و أنبیائک المرسلین و رسلک و أمیر المؤمنین و الأئمه أجمعین صلاه کثیره متتابعه مترادفه یتبع بعضها بعضا فی محضرنا و إذا غبنا و علی کل حال صلاه لا انقطاع لها و لا نفاد لها اللهم بلغ روحه و جسده فی ساعتی هذه و فی کل ساعه تحیه منی کثیره و سلاما آمنا بالله وحده و اتبعنا الرسول فاکتبنا مع الشاهدین - السلام علیک یا ابن رسول اللّه أتیتک بأبی أنت و أمی زائرا وافدا إلیک متوجها بک إلی ربک و ربی لینجح بک حوائجی و یعطینی بک سؤلی - فاشفع لی عند ربک و کن لی شفیعا و قد جئتک هاربا من ذنوبی متنصلا إلی ربی من سیئ عملی راجیا فی موقفی هذا الخلاص من عقوبه ربی طامعا أن یستنقذنی ربی بک من الردی أتیتک یا مولای وافدا إلیک إذ رغب عن زیارتک أهل الدنیا و إلیک کانت رحلتی و لک عبرتی و صرختی و علیک أسفی و لک زفرتی و نحیبی و علیک تحیتی و سلامی ألقیت رحلی بفنائک مستجیرا بک و بقبرک مما أخاف من عظیم جرمی - و أتیتک زائرا ألتمس ثبات القدم فی الهجره إلیک و قد تیقنت أن اللّه جل ثناؤه بکم ینفس الهم و بکم یکشف الکرب و بکم یباعدنا عن نائبات الزمان الکلب و بکم یفتح اللّه و بکم ینزل الغیث و بکم ینزل الرحمه و بکم یمسک الأرض أن تسیخ بأهلها و بکم یثبت اللّه جبالها علی مراسیها - و قد توجهت إلی ربی بک یا سیدی فی قضاء حوائجی و مغفره ذنوبی فلا أخیبن من زوارک و قد خشیت ذلک إن لم تشفع لی و لا ینصرفن زوارک یا مولای بالعطاء و الحباء و الخیر و الجزاء و المغفره و الرضا و أنصرف أنا مجبوها بذنوبی - مردودا علی عملی فقد خیبت لما سلف منی - فإن کانت هذه حالی فالویل لی ما أشقانی و أخیب سعیی و فی حسن ظنی بربی و بنبیی و بک یا مولای و بالأئمه من ذریتک ساداتی أن لا أخیب فاشفع لی إلی ربی لیعطینی أفضل ما أعطی أحدا من زوارک الواردین إلیک و یحبونی و یکرمنی و یتحفنی بأفضل ما من به علی أحد من زوارک - ثم ارفع یدیک إلی السماء و قل اللهم قد تری مکانی و تسمع کلامی و تری مقامی و تضرعی و ملاذی بقبر ولیک و حجتک و ابن نبیک و قد علمت یا سیدی حوائجی و لا یخفی علیک حالی و قد توجهت إلیک بابن رسولک و حجتک و أمینک و قد أتیتک متقربا به إلیک و إلی رسولک فاجعلنی عندک وجیها فی الدنیا و الآخره و من المقربین و أعطنی بزیارتی أملی و رجائی و هب لی منای و تفضل علی بسؤلی و رغبتی و اقض لی حوائجی و لا تردنی خائبا و لا تقطع رجائی و لا تخیب دعائی و عرفنی الإجابه فی جمیع ما دعوت من أمر الدین - و الدنیا و الآخره - و اجعلنی من عبادک الذین صرفت عنهم البلایا و الأمراض و الفتن و الأعراض من الذین تحییهم فی عافیه و تمیتهم فی عافیه و تدخلهم الجنه فی عافیه و تجیرهم من النار فی عافیه و وفق لی بمن منک صلاح ما أؤمل فی نفسی و أهلی و ولدی و إخوانی و مالی و جمیع ما أنعمت به علی یا أرحم الراحمین - ثم انکب علی القبر و قل السلام علیک یا حجه اللّه و ابن حجته أشهد أنک حجه اللّه و أمینه و خلیفته فی عباده و خازن علمه و مستودع سره و أنک قد بلغت عن اللّه ما أمر به و وفیت و أوفیت و مضیت علی یقین شهیدا و شاهدا و مشهودا صلوات اللّه علیک و رحمته و برکاته أنا یا مولای ولیک اللائذ بک فی طاعتک ألتمس ثبات القدم فی الهجره عندک و کمال المنزله فی الآخره بل أتیت بأبی أنت و أمی و نفسی و ولدی و مالی زائرا و بحقک عارفا متبعا للهدی - الذی أنت علیه موجبا لطاعتک مستیقنا فضلک مستبصرا بضلاله من خالفک عالما به مستمسکا بولایتک و ولایه آبائک و ذریتک الطاهرین ألا لعن اللّه أمه قتلتکم و خالفتکم و شهدتکم فلم تجاهد معکم و غصبتکم حقکم أتیتک یا ابن رسول اللّه مکروبا و أتیتک مغموما و أتیتک مفتقرا إلی شفاعتک و لکل زائر حق علی من أتاه و أنا زائرک و مولاک و ضیفک النازل بک و الحال بفنائک و لی حوائج من حوائج الدنیا و الآخره بک أتوجه إلی اللّه فی نجحها و قضائها فاشفع لی عند ربک و ربی فی قضاء حوائجی کلها و قضاء حاجتی العظمی التی إن أعطانیها لم یضرنی ما منعنی - و إن منعنیها لم ینفعنی ما أعطانی فکاک رقبتی من النار و الدرجات العلی - و المنه علی بجمیع سؤلی و رغبتی و شهوتی و إرادتی و منای و صرف جمیع المکروه و المحذور عنی و عن أهلی و ولدی و إخوانی و مالی و جمیع ما أنعم علی و السلام علیک و رحمه اللّه و برکاته - ثم ارفع رأسک و قل الحمد لله الذی جعلنی من زوار ابن بنت نبیه و رزقنی معرفه فضله و الإقرار بحقه و الشهاده بطاعته ربنا آمنا بما أنزلت و اتبعنا الرسول فاکتبنا مع الشاهدین السلام علیک یا ابن رسول اللّه لعن اللّه قاتلیک و لعن اللّه خاذلیک و لعن اللّه من رماک و لعن اللّه من طعنک و لعن اللّه المعینین علیک و لعن اللّه السائرین إلیک و لعن اللّه من منعک شرب ماء الفرات و لعن اللّه من دعاک و غشک و خذلک و لعن اللّه ابن آکله الأکباد و لعن اللّه ابنه الذی وترک و لعن اللّه أعوانهم و أتباعهم و أنصارهم و محبیهم - و من أسس لهم ذلک و حشا قبورهم نارا و السلام علیک بأبی أنت و أمی و رحمه اللّه و برکاته - ثم انحرف عن القبر و حول وجهک إلی القبله و ارفع یدیک إلی السماء و قل - اللهم من تهیأ و تعبی و أعد و استعد لوفاده إلی مخلوق رجاء رفده و جوائزه و نوافله و فواضله و عطایاه فإلیک یا رب کانت تهیئتی و إعدادی و استعدادی و سفری و إلی قبر ولیک وفدت و بزیارته إلیک تقربت رجاء رفدک و جوائزک و نوافلک و عطایاک و فواضلک - اللهم و قد رجوت کریم عفوک و واسع مغفرتک فلا تردنی خائبا فإلیک قصدت و ما عندک أردت و قبر إمامی الذی أوجبت علی طاعته زرت فاجعلنی به عندک وجیها فی الدنیا و الآخره و أعطنی به جمیع سؤلی و اقض لی به جمیع حوائجی و لا تقطع رجائی و لا تخیب دعائی و ارحم ضعفی و قله حیلتی و لا تکلنی إلی نفسی و لا إلی أحد من خلقک مولای فقد أفحمتنی ذنوبی و قطعت حجتی و ابتلیت بخطیئتی و ارتهنت بعملی و أوبقت نفسی و وقفتها موقف الأذلاء المذنبین المجترئین علیک التارکین أمرک المغترین بک المستخفین بوعدک - و قد أوبقنی ما کان من قبیح جرمی و سوء نظری لنفسی فارحم تضرعی و ندامتی و أقلنی عثرتی و ارحم عبرتی و اقبل معذرتی و عد بحلمک علی جهلی و بإحسانک علی إساءتی و بعفوک علی جرمی إلیک أشکو قسوه قلبی و ضعف عملی فارحمنی یا أرحم الراحمین - اللهم اغفر لی فإنی مقر بذنبی معترف بخطیئتی و هذه یدی و ناصیتی أستکین بالقود منی یا سیدی فاقبل توبتی و نفس کربتی و ارحم خشوعی و خضوعی و تضرعی و أسفی علی ما کان منی و وقوفی عند قبر ولیک و ذلی بین یدیک فأنت رجائی و معتمدی و ظهری و عدتی فلا تردنی خائبا و تقبل عملی و استر عورتی و آمن روعتی و لا تخیبنی و لا تقطع رجائی من بین خلقک یا سیدی اللهم و قد قلت فی کتابک المنزل علی نبیک المرسل صلّی اللّه علیه و آله - اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ اَلَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ - یا رب و قولک الحق و أنت الذی لا تخلف المیعاد فاستجب لی یا رب فقد سألک السائلون و سألتک و طلب الطالبون و طلبت منک و رغب الراغبون و رغبت إلیک و أنت أهل أن لا تخیبنی و لا تقطع رجائی و عرفنی الإجابه یا سیدی و اقض لی حوائجی فی الدنیا و الآخره برحمتک یا أرحم الراحمین - ثم انصرف إلی عند الرأس فصل رکعتین تقرأ فی الأولی منهما فاتحه الکتاب و سوره الرحمن و فی الثانیه فاتحه الکتاب و یس فإذا سلمت فسبح تسبیح الزهراء فاطمه علیها السّلام و مجد اللّه کثیرا و استغفر لذنبک و صل علی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ثم ارفع یدیک إلی السماء و قل اللهم إنا أتیناه مؤمنین به مسلمین له معتصمین بحبله عارفین بحقه مقرین بفضله مستبصرین بضلاله من خالفه عارفین بالهدی الذی هو علیه اللهم إنی أشهدک و أشهد من حضر من ملائکتک أنی بهم مؤمن و أنی بمن قتلهم کافر - اللهم اجعل لما أقول بلسانی حقیقه فی قلبی و شریعه فی عملی اللهم اجعلنی ممن له مع الحسین بن علی علیهما السّلام قدم ثابت و أثبتنی فیمن استشهد معه اللهم العن الذین بدلوا نعمه اللّه کفرا سبحانک یا حلیم عما یعمل الظالمون فی الأرض یا عظیم تری عظیم الجرم من عبادک فلا تعجل علیهم تعالیت یا کریم أنت شاهد غیر غائب و عالم بما أتی إلی أهل صلواتک و أحبائک من الأمر الذی لا تحمله سماء و لا أرض و لو شئت لانتقمت منهم و لکنک حلیم ذو أناه و قد أمهلت الذین اجترءوا علیک و علی رسولک و حبیبک و أسکنتهم أرضک و غذوتهم بنعمتک إلی أجل مسمی هم بالغوه و وقت هم صائرون إلیه لیستکملوا العمل فیه الذی قدرت و الأجل الذی أجلت فی عذاب و وثاق و حمیم و غساق و الضریع و الأغلال و الإحراق و الأوثاق و غسلین و زقوم و صدید مع طول المقام أیام لظی و فی سقر لا تبقی و لا تذر و فی الحمیم و الجحیم و الحمد لله رب العالمین - ثم استغفر لذنبک و ادع بما أحببت فإذا فرغت من الدعاء فاسجد و قل فی سجودک اللهم إنی أشهدک و أشهد ملائکتک و أنبیاءک و جمیع خلقک أنک أنت اللّه لا إله إلا أنت ربی و الإسلام دینی و محمد نبیی و علی و الحسن و الحسین و علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و الحسن بن علی و الحجه القائم بالحق المنتظر علیهم أفضل الصلاه و التسلیم أئمتی بهم أتولی و من عدوهم أتبرأ - اللهم إنی أنشدک دم المظلوم ثلاثا اللهم إنی أنشدک بإیوائک علی نفسک - لأولیائک لتظفرنهم بعدوک و عدوهم أن تصلی علی محمد و آل محمد و علی المستحفظین من آل محمد اللهم إنی أسألک الیسر بعد العسر ثلاثا ثم ضع خدک الأیمن علی الأرض و قل یا کهفی حین تعیینی المذاهب و تضیق علی الأرض بما رحبت و یا بارئ خلقی رحمه بی و قد کان عن خلقی غنیا صل علی محمد و آل محمد و علی المستحفظین من آل محمد ثم ضع خدک الأیسر علی الأرض و قل یا مذل کل جبار و یا معز کل ذلیل صل علی محمد و آل محمد و فرج عنی ثم قل یا حنان یا منان یا کاشف الکرب العظام ثم عد إلی السجود و قل شکرا شکرا مائه مره و سل حاجتک ثم امض إلی عند الرجلین و قف علی علی بن الحسین و قل سلام اللّه و سلام ملائکته المقربین و أنبیائه المرسلین و عباده الصالحین علیک یا مولای و ابن مولای و رحمه اللّه و برکاته - صلی اللّه علیک و علی أهل بیتک و علی عتره آبائک الأخیار الذین أذهب اللّه عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا عذب اللّه قاتلک بأنواع العذاب و علیک السلام و رحمه اللّه و برکاتهثم أوم إلی ناحیه الرجلین بالسلام علی الشهداء فهم هناک و قل السلام علیکم أیها الربانیون و رحمه اللّه و برکاته أنتم لنا فرط و نحن لکم تبع و أنصار - أشهد أنکم أنصار اللّه و ساده الشهداء فی الدنیا و الآخره صبرتم و احتسبتم و لم تهنوا و لم تضعفوا و لم تستکینوا حتی لقیتم اللّه علی سبیل الحق و نصره کلمه اللّه التامه صلی اللّه علی أرواحکم و أبدانکم و سلم تسلیما أبشروا رضوان اللّه علیکم بموعد اللّه الذی لا خلف له اللّه مدرک بکم ثارا وعدکم أنه لا یخلف المیعاد أشهد أنکم جاهدتم فی سبیل اللّه و قتلتم علی منهاج رسول اللّه و ابن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فجزاکم اللّه عن الرسول و ابنه أفضل الجزاء - الحمد لله الذی صدقکم وعده و أتاکم ما تحبون - ثم امش حتی تأتی مشهد العباس بن علی فإذا أتیته فقف علی باب السقیفه و قل سلام اللّه و سلام ملائکته المقربین و أنبیائه المرسلین و عباده الصالحین و جمیع الشهداء و الصدیقین الزاکیات الطیبات فیما تغتدی و تروح علیک یا ابن أمیر المؤمنین و رحمه اللّه و برکاته أشهد لک بالتسلیم و التصدیق و الوفاء و النصیحه لخلف النبی المرسل و السبط المنتجب و الدلیل العالم و الوصی المبلغ و المظلوم المهتضم فجزاک اللّه عن رسوله و عن أمیر المؤمنین و عن الحسن و الحسین أفضل الجزاء بما صبرت و احتسبت و أعنت فنعم عقبی الدار لعن اللّه من قتلک و لعن اللّه من جهل حقک و استخف بحرمتک و لعن اللّه من حال بینک و بین ماء الفرات أشهد أنک قتلت مظلوما و أن اللّه منجز لکم ما وعدکم جئتک یا ابن أمیر المؤمنین وافدا إلیکم و قلبی مسلم لکم و تابع و أنا لکم تابع و نصرتی لکم معده حتی یحکم اللّه و هو خیر الحاکمین فمعکم معکم لا مع عدوکم إنی بکم مؤمن و بإیابکم من المؤمنین و بمن خالفکم و قتلکم من الکافرین قتل اللّه أمه قتلتکم بالأیدی و الألسن - ثم ادخل و انکب علی القبر و قل و أنت مستقبل القبله السلام علیک أیها العبد الصالح المطیع لله و لرسوله و لأمیر المؤمنین و الحسن و الحسین علیهم أفضل الصلاه و السلام و الحمد لله و سلام علی عباده الذین اصطفی محمد و آله - السلام علیک و رحمه اللّه و برکاته و مغفرته و علی روحک و بدنک أشهد أنک مضیت علی ما مضی علیه البدریون المجاهدون فی سبیل اللّه الناصحون له فی جهاد أعدائه المبالغون فی نصره أولیائه الذابون عن أحبائه فجزاک اللّه أفضل الجزاء و أکثر الجزاء و أوفر الجزاء ممن وفی ببیعته و استجاب له دعوته و أطاع ولاه أمره أشهد أنک قد بالغت فی النصیحه و أعطیت غایه المجهود - فبعثک اللّه فی الشهداء و جعل روحک مع أرواح السعداء و أعطاک من جنانه أفسحها منزلا و أفضلها غرفا و رفع ذکرک فی العلیین و حشرک مع النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن أولئک رفیقا أشهد أنک لم تهن و لم تنکل و أنت مضیت علی بصیره من أمرک مقتدیا بالصالحین و متبعا للنبیین - فجمع اللّه بیننا و بینک و بین رسوله صلّی اللّه علیه و آله و أولیائه فی منازل المحسنین فإنه أرحم الراحمین ثم انحرف [انصرف] إلی عند الرأس - فصل رکعتین تطوعا أمام مسأله حوائجک ثم تصلی بعدهما ما بدا لک و ادع اللّه کثیرا.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1498 )
ص : 5094
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ فِی اَلْمِصْبَاحِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنِّی لَأُحِبُّ لِلرَّجُلِ أَنْ لاَ یَخْرُجَ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَتَمَتَّعَ وَ لَوْ مَرَّهً وَ أَنْ یُصَلِّیَ اَلْجُمُعَهَ فِی جَمَاعَهٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 14 )
ص : 5095
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلثَّعْلَبِیُّ : فِی تَفْسِیرِ قَوْلِهِ تَعَالَی وَ یَقُولُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ کَفی بِاللّهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلْکِتابِ قَالَ هُوَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 99 )
ص : 5096
ع، [علل الشرائع] ، اَلْفَامِیُّ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ عَنِ اِبْنِ صَدَقَهَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا رَأَی أَهْلَ قَرْیَهٍ قَدْ أَسْرَفُوا فِی اَلْمَعَاصِی وَ فِیهَا ثَلاَثُ نَفَرٍ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ نَادَاهُمْ جَلَّ جَلاَلُهُ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ یَا أَهْلَ مَعْصِیَتِی لَوْ لاَ مَا فِیکُمْ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْمُتَحَابِّینَ بِجَلاَلِی اَلْعَامِرِینَ بِصَلاَتِهِمْ أَرْضِی وَ مَسَاجِدِی اَلْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحَارِ خَوْفاً مِنِّی لَأَنْزَلْتُ بِکُمْ عَذَابِی ثُمَّ لاَ أُبَالِی . ع، [علل الشرائع] ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 381 )
ص : 5097
وَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلَّذِی یَخَافُ اَللُّصُوصَ وَ اَلسَّبُعَ یُصَلِّی صَلاَهَ اَلْمُوَاقَفَهِ إِیمَاءً عَلَی دَابَّتِهِ قَالَ قُلْتُ: أَ رَأَیْتَ إِنْ لَمْ یَکُنِ اَلْمُوَاقِفُ عَلَی وُضُوءٍ کَیْفَ یَصْنَعُ وَ لاَ یَقْدِرُ عَلَی اَلنُّزُولِ قَالَ یَتَیَمَّمُ مِنْ لِبْدِ سَرْجِهِ أَوْ مَعْرَفَهِ دَابَّتِهِ فَإِنَّ فِیهَا غُبَاراً وَ یُصَلِّی وَ یَجْعَلُ اَلسُّجُودَ أَخْفَضَ مِنَ اَلرُّکُوعِ وَ لاَ یَدُورُ إِلَی اَلْقِبْلَهِ وَ لَکِنْ أَیْنَمَا دَارَتْ بِهِ دَابَّتُهُ غَیْرَ أَنَّهُ یَسْتَقْبِلُ اَلْقِبْلَهَ بِأَوَّلِ تَکْبِیرَهٍ حِینَ یَتَوَجَّهُ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَ رَأَیْتَ إِنْ لَمْ یَکُنِ اَلْمُوَاقِفُ عَلَی وُضُوءٍ وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ وَ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ کُلِّهِمْ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ : وَ ذَکَرَ مِثْلَ رِوَایَهِ اَلصَّدُوقِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 441 )
ص : 5098
و فی عیون الأخبار بإسناده إلی محمّد بن أبی یعقوب البلخیّ قال: سألت أبا الحسن - علیه السّلام - فقلت: لأیّ علّه صارت الإمامه فی ولد الحسین دون [ولد] الحسن؟ فقال: لأنّ اللّه - تعالی - جعلها فی ولد الحسین، و لم یجعلها فی ولد الحسن. و اللّه لا یسال عمّا یفعل.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 400 )
ص : 5099
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: تُفَرَّقُ اَلْغَنَمُ أَثْلاَثاً فَیَخْتَارُ صَاحِبُ اَلْغَنَمِ ثُلُثاً وَ یَخْتَارُ اَلسَّاعِی مِنَ اَلثُّلُثَیْنِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 89 )
ص : 5100
وَ رَوَی هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ ، عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُعْفِیِّ ، قَالَ: سُئِلَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ: «هَذَا وَ اَللَّهِ قَائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ » .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 302 )
ص : 5101
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ أَبِی هَارُونَ اَلْمَکْفُوفِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا أَبَا هَارُونَ ، أَنْشِدْنِی فِی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَنْشَدْتُهُ فَقَالَ أَنْشِدْنِی کَمَا تُنْشِدُونَ یَعْنِی بِالرَّقَّهِ قَالَ فَأَنْشَدْتُهُ اُمْرُرْ عَلَی جَدَثِ اَلْحُسَیْنِفَقُلْ لِأَعْظُمِهِ اَلزَّکِیَّهْ ، قَالَ فَبَکَی ثُمَّ قَالَ زِدْنِی فَأَنْشَدْتُهُ اَلْقَصِیدَهَ اَلْأُخْرَی قَالَ فَبَکَی فَسَمِعْتُ بُکَاءً مِنْ خَلْفِ اَلسِّتْرِ فَلَمَّا فَرَغْتُ قَالَ یَا أَبَا هَارُونَ ، مَنْ أَنْشَدَ فِی اَلْحُسَیْنِ شِعْراً فَبَکَی وَ أَبْکَی عَشَرَهً کُتِبَتْ لَهُمُ اَلْجَنَّهُ وَ مَنْ أَنْشَدَ فِی اَلْحُسَیْنِ شِعْراً فَبَکَی وَ أَبْکَی خَمْسَهً کُتِبَتْ لَهُمُ اَلْجَنَّهُ وَ مَنْ أَنْشَدَ فِی اَلْحُسَیْنِ شِعْراً فَبَکَی وَ أَبْکَی وَاحِداً کُتِبَتْ لَهُمَا اَلْجَنَّهُ وَ مَنْ ذُکِرَ اَلْحُسَیْنُ عِنْدَهُ فَخَرَجَ مِنْ عَیْنِهِ مِنَ اَلدَّمْعِ مِقْدَارُ جَنَاحِ ذُبَابٍ کَانَ ثَوَابُهُ عَلَی اَللَّهِ وَ لَمْ یَرْضَ لَهُ بِدُونِ اَلْجَنَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 594 )
ص : 5102
محص، [التمحیص] ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَا إِسْحَاقُ لاَ تَعُدَّنَّ مُصِیبَهً أُعْطِیتَ عَلَیْهَا اَلصَّبْرَ وَ اِسْتَوْجَبْتَ عَلَیْهَا مِنَ اَللَّهِ ثَوَاباً بِمُصِیبَهٍ إِنَّمَا اَلْمُصِیبَهُ اَلَّتِی یُحْرَمُ صَاحِبُهَا أَجْرَهَا وَ ثَوَابَهَا إِذَا لَمْ یَصْبِرْ عِنْدَ نُزُولِهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 94 )
53-تمحیص اسحاق بن عمار از حضرت صادق علیه السّلام) که فرمود.ای اسحق هر مصیبتی را که توفیق صبر بر آن بتو داده شده و از این جهت مستحق پاداش الهی شده ای آن را مصیبت ندان همانا مصیبت هنگامی است که انسان صبر و شکیبائی بر آن را نداشته و قهرا از پاداش و اجرش محروم و بی نصیب گردد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 100 )
ص : 5103
فِی اَلْحَدِیثِ: أَنَّ سَائِلاً قَامَ عَلَی عَهْدِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَسَأَلَ، فَسَکَتَ اَلْقَوْمُ ثُمَّ إِنَّ رَجُلاً أَعْطَاهُ فَأَعْطَاهُ اَلْقَوْمُ، فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنِ اِسْتَنَّ خَیْراً فَلَهُ أَجْرُهُ وَ مِثْلُ أُجُورِ مَنِ اِتَّبَعَهُ غَیْرَ مُنْتَقَصٍ مِنْ أُجُورِهِمْ وَ مَنِ اِسْتَنَّ شَرّاً فَاسْتُنَّ فَعَلَیْهِ وِزْرُهُ وَ مِثْلُ أَوْزَارِ مَنِ اِتَّبَعَهُ غَیْرَ مُنْتَقَصٍ مِنْ أَوْزَارِهِمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 520 )
ص : 5104
وَ قَالَ أَیْضاً: أَحَبُّ اَلنَّاسِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ أَقْرَبُهُمْ مِنَ اَللَّهِ مَجْلِساً إِمَامٌ عَادِلٌ إِنَّ أَبْغَضَ اَلنَّاسِ إِلَی اَللَّهِ وَ أَشَدُّهُمْ عَذَاباً إِمَامٌ جَائِرٌ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 466 )
و همان حضرت فرموده اند:محبوب ترین مردم،روز قیامت،در پیشگاه خداوند،کسی است که امام عادل باشد و مجلس او از همگان به خداوند نزدیک تر است.و مبغوض تر و سخت عذاب تر از همگان در پیشگاه خداوند،پیشوای ستمگر است.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 735 )
ص : 5105
16-: اَلْمُؤْمِنُ إِذَا مَاتَ وَ تَرَکَ وَرَقَهً وَاحِدَهً عَلَیْهَا عِلْمٌ تَکُونُ تِلْکَ اَلْوَرَقَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ سِتْراً فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلنَّارِ، وَ أَعْطَاهُ اَللَّهُ بِکُلِّ حَرْفٍ مَکْتُوبٍ عَلَیْهَا مَدِینَهً أَوْسَعَ مِنَ اَلدُّنْیَا سَبْعَ مَرَّاتٍ؛ وَ مَا مِنْ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ یَقْعُدُ سَاعَهً عِنْدَ اَلْعَالِمِ إِلاَّ نَادَاهُ رَبُّهُ: جَلَسْتَ إِلَی حَبِیبِی، وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لَأُسْکِنَنَّکَ اَلْجَنَّهَ مَعَهُ وَ لاَ أُبَالِی .
( الدره الباهره من الأصداف الطاهره , جلد 1 , صفحه 17 )
16 - هر گاه مؤمن بمیرد و یک برگه که در آن دانشی باشد بر جای بگذارد، همان برگه روز قیامت، پرده ای میان او و آتش باشد و خداوند متعال در برابر هر حرف نوشته در آن، شهری هفت برابر بزرگتر از دنیا به او ببخشد و مؤمنی نیست که ساعتی نزد دانشمند بنشیند مگر آن که پروردگارش او را ندا دهد: نزد حبیبم نشستی، به عزّت و جلالم سوگند، تو را همنشین او در بهشت سازم و پروایی ندارم.
( الدره الباهره ؛ ج 1 , ص 17 )
ص : 5106
لی، [الأمالی] ، للصدوق اِبْنُ اَلْمُغِیرَهِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَحَبُّ إِخْوَانِی إِلَیَّ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ أَحَبُّ أَعْمَامِی إِلَیَّ حَمْزَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 319 )
ص : 5107
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیُّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ : أَنَّهُ کَتَبَ إِلَی أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، فِی رَجُلٍ بَاعَ قِطَاعَ أَرَضِینَ فَیَحْضُرُهُ اَلْخُرُوجُ إِلَی مَکَّهَ ، وَ اَلْقَرْیَهُ عَلَی مَرَاحِلَ مِنْ مَنْزِلِهِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ مِنَ اَلْمُقَامِ مَا یَأْتِی بِحُدُودِ أَرْضِهِ وَ عَرَّفَ حُدُودَ اَلْقَرْیَهِ اَلْأَرْبَعَهَ فَقَالَ لِلشُّهُودِ اِشْهَدُوا أَنِّی قَدْ بِعْتُ فُلاَناً یَعْنِی اَلْمُشْتَرِیَ جَمِیعَ اَلْقَرْیَهِ اَلَّتِی حَدٌّ مِنْهَا کَذَا وَ اَلثَّانِی وَ اَلثَّالِثُ وَ اَلرَّابِعُ وَ إِنَّمَا لَهُ فِی هَذِهِ اَلْقَرْیَهِ قِطَاعُ أَرَضِینَ فَهَلْ یَصْلُحُ لِلْمُشْتَرِی ذَلِکَ وَ إِنَّمَا لَهُ بَعْضُ هَذِهِ اَلْقَرْیَهِ وَ قَدْ أَقَرَّ لَهُ بِکُلِّهَا فَوَقَّعَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لاَ یَجُوزُ بَیْعُ مَا لَیْسَ یَمْلِکُ وَ قَدْ وَجَبَ اَلشِّرَاءُ مِنَ اَلْبَائِعِ عَلَی مَا یَمْلِکُ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 339 )
ص : 5108
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ هِلاَلٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اِمْرَأَهٍ أَمْکَنَتْ نَفْسَهَا مِنْ عَبْدٍ لَهَا فَنَکَحَهَا أَنْ تُضْرَبَ مِائَهً وَ یُضْرَبَ اَلْعَبْدُ خَمْسِینَ جَلْدَهً وَ یُبَاعَ بِصُغْرٍ مِنْهَا قَالَ وَ یَحْرُمُ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ أَنْ یَبِیعَهَا عَبْداً مُدْرِکاً بَعْدَ ذَلِکَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 493 )
1 - محمّد بن مسلم گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
امیر مؤمنان علی علیه السّلام دربارۀ زن آزادی که خود را در اختیار غلام نهاد تا با او مقاربت کند چنین قضاوت فرمود: آن خانم صد تازیانه و به غلامش پنجاه تازیانه بزنند، سپس با خواری و ذلّت غلام را از این زن خریداری می کنند.
حضرتش فرمود: بعد از این بر همۀ مسلمانان حرام است که به این زن، غلام بالغ بفروشند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 496 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 301 )
ص : 5109
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی زَوْجٍ مَاتَ وَ تَرَکَ اِمْرَأَتَهُ قَالَ لَهَا اَلرُّبُعُ وَ یُدْفَعُ اَلْبَاقِی إِلَی اَلْإِمَامِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 203 )
ص : 5110
اِبْنُ أَبِی جُمْهُورٍ فِی دُرَرِ اَللآَّلِی ، عَنِ اَلْعَبْسِیِّ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَأْمُرُنَا أَنْ نَصُومَ أَیَّامَ اَللَّیَالِی اَلْبِیضِ ثَالِثَ عَشَرَ وَ رَابِعَ عَشَرَ وَ خَامِسَ عَشَرَ وَ قَالَ هُوَ کَهَیْئَهِ صَوْمِ اَلدَّهْرِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 516 )
ص : 5111
اَلْمَکَارِمُ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَنْفَصِمُ سِنُّهُ أَ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یَشُدَّهَا بِذَهَبٍ وَ إِنْ سَقَطَتْ أَ یَصْلُحُ أَنْ یَجْعَلَ مَکَانَهَا سِنَّ شَاهٍ قَالَ نَعَمْ إِنْ شَاءَ لَیَشُدُّهَا بَعْدَ أَنْ تَکُونَ ذَکِیَّهً. و عن الحلبی عنه علیه السلام: مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 51 )
12-در مکارم :از عبد اللّه بن سنان که پرسیدم امام ششم علیه السّلام را از مردیکه دندانش میگسلد شایدش که با طلا آن را بندد؟و اگر بیفتد شاید بجایش دندان گوسفند نهد؟فرمود:آری اگر خواهد آن را بندد بشرط که تذکیه شده باشد و از حلبی مانندش آمده.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 235 )
ص : 5112
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ أَمَرَ بِدَفْنِ اَلشَّعْرِ وَ قَالَ کُلُّ مَا وَقَعَ مِنِ اِبْنِ آدَمَ فَهُوَ مَیْتَهٌ وَ یُقَلِّمُ اَلْمُحْرِمُ أَظْفَارَهُ إِذَا حَلَقَ وَ اَلْحَلْقُ هُوَ جَزُّ اَلشَّعْرِ وَ سَحْتُهُ بِالْمُوسَی عَنْ جِلْدَهِ اَلرَّأْسِ وَ اَلتَّقْصِیرُ مَا أَخَذَ مِنْهُ بِالْمِقَصَّیْنِ قَلِیلاً کَانَ أَوْ کَثِیراً وَ اَلْحَلْقُ أَفْضَلُ مِنَ اَلتَّقْصِیرِ کَمَا ذَکَرْنَا .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 329 )
ص : 5113
اَلْکَرَاجُکِیُّ فِی کَنْزِ اَلْفَوَائِدِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: أَحْسِنُوا مُجَاوَرَهَ اَلنِّعَمِ لاَ تَمَلُّوهَا وَ لاَ تُنَفِّرُوهَا فَإِنَّهَا قَلَّمَا نَفَرَتْ مِنْ قَوْمٍ فَعَادَتْ إِلَیْهِمْ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 369 )
ص : 5114
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اِکْتَحِلُوا وَتْراً وَ اِسْتَاکُوا عَرْضاً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 101 )
ص : 5115
25543-2 (الکافی-69:8 رقم 25) العده ، عن سهل ، عن موسی بن عمر الصیقل ، عن أبی شعیب المحاملی ، عن عبد اللّه بن سلیمان ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال "قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : لیأتین علی الناس زمان یظرف فیه الفاجر و یقرب فیه الماجن و یضعف فیه المنصف، قال: فقیل له: متی ذاک یا أمیر المؤمنین فقال: إذا اتخذت الأمانه مغنما، و الزکاه مغرما، و العباده استطاله، و الصله منا، فقال: متی ذاک یا أمیر المؤمنین فقال: إذا تسلطن النساء و سلطن الإماء و أمر الصبیان".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 458 )
ص : 5116
فَقَدْ رُوِیَ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی لا یَسْتَوِی اَلْخَبِیثُ وَ اَلطِّیبُ اَلْخَبِیثاتُ لِلْخَبِیثِینَ نَزَلَتَا فِیهِ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 3 , صفحه 28 )
ص : 5117
25660-45 (الکافی-273:8 رقم 409) محمد ، عن محمد بن الحسن ، عن معاویه بن حکیم ، عن عثمان الأحول قال: سمعت أبا الحسن علیه السّلام یقول": لیس من دواء إلا و هو یهیج داء و لیس شیء فی البدن أنفع من إمساک الید إلا عما یحتاج إلیه".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 540 )
ص : 5118
یف، [الطرائف] ، رَوَی کَثِیرٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ عَنِ اَلْإِمَامِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ یَوْماً لِبَعْضِ اَلْمُجَبِّرَهِ هَلْ یَکُونُ أَحَدٌ أَقْبَلَ لِلْعُذْرِ اَلصَّحِیحِ مِنَ اَللَّهِ فَقَالَ لاَ فَقَالَ فَمَا تَقُولُ فِیمَنْ قَالَ مَا أَقْدِرُ وَ هُوَ لاَ یَقْدِرُ أَ یَکُونُ مَعْذُوراً أَمْ لاَ فَقَالَ اَلْمُجَبِّرُ یَکُونُ مَعْذُوراً قَالَ لَهُ فَإِذَا کَانَ اَللَّهُ یَعْلَمُ مِنْ عِبَادِهِ أَنَّهُمْ مَا قَدَرُوا عَلَی طَاعَتِهِ وَ قَالَ لِسَانُ حَالِهِمْ أَوْ مَقَالُهُمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یَا رَبِّ مَا قَدَرْنَا عَلَی طَاعَتِکَ لِأَنَّکَ مَنَعْتَنَا مِنْهَا أَ مَا یَکُونُ قَوْلُهُمْ وَ عُذْرُهُمْ صَحِیحاً عَلَی قَوْلِ اَلْمُجَبِّرَهِ فَقَالَ بَلَی وَ اَللَّهِ فَقَالَ فَیَجِبُ عَلَی قَوْلِکَ أَنَّ اَللَّهَ یَقْبَلُ هَذَا اَلْعُذْرَ اَلصَّحِیحَ وَ لاَ یُؤَاخِذُ أَحَداً أَبَداً وَ هَذَا خِلاَفُ قَوْلِ أَهْلِ اَلْمِلَلِ کُلِّهِمْ فَتَابَ اَلْمُجَبِّرُ مِنْ قَوْلِهِ بِالْجَبْرِ فِی اَلْحَالِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 58 )
ص : 5119
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ فِی وَصِیَّهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَا عَلِیُّ حَرُمَ مِنَ اَلشَّاهِ سَبْعَهُ أَشْیَاءَ اَلدَّمُ وَ اَلْمَذَاکِیرُ وَ اَلْمَثَانَهُ وَ اَلنُّخَاعُ وَ اَلْغُدَدُ وَ اَلطِّحَالُ وَ اَلْمَرَارَهُ. وَ فِی اَلْخِصَالِ بِالسَّنَدِ اَلْآتِی عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 174 )
ص : 5120
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِنَا اَلْقُمِّیِّینَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَامِرِیِّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ غَانِمٍ اَلْهِنْدِیِّ قَالَ: کُنْتُ بِمَدِینَهِ اَلْهِنْدِ اَلْمَعْرُوفَهِ بِقِشْمِیرَ اَلدَّاخِلَهِ وَ أَصْحَابٌ لِی یَقْعُدُونَ عَلَی کَرَاسِیَّ عَنْ یَمِینِ اَلْمَلِکِ أَرْبَعُونَ رَجُلاً کُلُّهُمْ یَقْرَأُ اَلْکُتُبَ اَلْأَرْبَعَهَ اَلتَّوْرَاهَ وَ اَلْإِنْجِیلَ وَ اَلزَّبُورَ وَ صُحُفَ إِبْرَاهِیمَ نَقْضِی بَیْنَ اَلنَّاسِ وَ نُفَقِّهُهُمْ فِی دِینِهِمْ وَ نُفْتِیهِمْ فِی حَلاَلِهِمْ وَ حَرَامِهِمْ یَفْزَعُ اَلنَّاسُ إِلَیْنَا اَلْمَلِکُ فَمَنْ دُونَهُ فَتَجَارَیْنَا ذِکْرَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقُلْنَا هَذَا اَلنَّبِیُّ اَلْمَذْکُورُ فِی اَلْکُتُبِ قَدْ خَفِیَ عَلَیْنَا أَمْرُهُ وَ یَجِبُ عَلَیْنَا اَلْفَحْصُ عَنْهُ وَ طَلَبُ أَثَرِهِ وَ اِتَّفَقَ رَأْیُنَا وَ تَوَافَقْنَا عَلَی أَنْ أَخْرُجَ فَأَرْتَادَ لَهُمْ فَخَرَجْتُ وَ مَعِی مَالٌ جَلِیلٌ فَسِرْتُ اِثْنَیْ عَشَرَ شَهْراً حَتَّی قَرُبْتُ مِنْ کَابُلَ فَعَرَضَ لِی قَوْمٌ مِنَ اَلتُّرْکِ فَقَطَعُوا عَلَیَّ وَ أَخَذُوا مَالِی وَ جُرِحْتُ جِرَاحَاتٍ شَدِیدَهً وَ دُفِعْتُ إِلَی مَدِینَهِ کَابُلَ فَأَنْفَذَنِی مَلِکُهَا لَمَّا وَقَفَ عَلَی خَبَرِی إِلَی مَدِینَهِ بَلْخٍ وَ عَلَیْهَا إِذْ ذَاکَ دَاوُدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ بْنِ أَبِی اَلْأَسْوَدِ فَبَلَغَهُ خَبَرِی وَ أَنِّی خَرَجْتُ مُرْتَاداً مِنَ اَلْهِنْدِ وَ تَعَلَّمْتُ اَلْفَارِسِیَّهَ وَ نَاظَرْتُ اَلْفُقَهَاءَ وَ أَصْحَابَ اَلْکَلاَمِ فَأَرْسَلَ إِلَیَّ دَاوُدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ فَأَحْضَرَنِی مَجْلِسَهُ وَ جَمَعَ عَلَیَّ اَلْفُقَهَاءَ فَنَاظَرُونِی فَأَعْلَمْتُهُمْ أَنِّی خَرَجْتُ مِنْ بَلَدِی أَطْلُبُ هَذَا اَلنَّبِیَّ اَلَّذِی وَجَدْتُهُ فِی اَلْکُتُبِ فَقَالَ لِی مَنْ هُوَ وَ مَا اِسْمُهُ فَقُلْتُ مُحَمَّدٌ فَقَالُوا هُوَ نَبِیُّنَا اَلَّذِی تَطْلُبُ فَسَأَلْتُهُمْ عَنْ شَرَائِعِهِ فَأَعْلَمُونِی فَقُلْتُ لَهُمْ أَنَا أَعْلَمُ أَنَّ مُحَمَّداً نَبِیٌّ وَ لاَ أَعْلَمُهُ هَذَا اَلَّذِی تَصِفُونَ أَمْ لاَ فَأَعْلِمُونِی مَوْضِعَهُ لِأَقْصِدَهُ فَأُسَائِلَهُ عَنْ عَلاَمَاتٍ عِنْدِی وَ دَلاَلاَتٍ فَإِنْ کَانَ صَاحِبِیَ اَلَّذِی طَلَبْتُ آمَنْتُ بِهِ فَقَالُوا قَدْ مَضَی صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقُلْتُ فَمَنْ وَصِیُّهُ وَ خَلِیفَتُهُ فَقَالُوا أَبُو بَکْرٍ قُلْتُ فَسَمُّوهُ لِی فَإِنَّ هَذِهِ کُنْیَتُهُ قَالُوا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عُثْمَانَ وَ نَسَبُوهُ إِلَی قُرَیْشٍ قُلْتُ فَانْسُبُوا لِی مُحَمَّداً نَبِیَّکُمْ فَنَسَبُوهُ لِی فَقُلْتُ لَیْسَ هَذَا صَاحِبِیَ اَلَّذِی طَلَبْتُ صَاحِبِیَ اَلَّذِی أَطْلُبُهُ خَلِیفَتُهُ أَخُوهُ فِی اَلدِّینِ وَ اِبْنُ عَمِّهِ فِی اَلنَّسَبِ وَ زَوْجُ اِبْنَتِهِ وَ أَبُو وُلْدِهِ لَیْسَ لِهَذَا اَلنَّبِیِّ ذُرِّیَّهٌ عَلَی اَلْأَرْضِ غَیْرُ وُلْدِ هَذَا اَلرَّجُلِ اَلَّذِی هُوَ خَلِیفَتُهُ قَالَ فَوَثَبُوا بِی وَ قَالُوا أَیُّهَا اَلْأَمِیرُ إِنَّ هَذَا قَدْ خَرَجَ مِنَ اَلشِّرْکِ إِلَی اَلْکُفْرِ هَذَا حَلاَلُ اَلدَّمِ فَقُلْتُ لَهُمْ یَا قَوْمُ أَنَا رَجُلٌ مَعِی دِینٌ مُتَمَسِّکٌ بِهِ لاَ أُفَارِقُهُ حَتَّی أَرَی مَا هُوَ أَقْوَی مِنْهُ إِنِّی وَجَدْتُ صِفَهَ هَذَا اَلرَّجُلِ فِی اَلْکُتُبِ اَلَّتِی أَنْزَلَهَا اَللَّهُ عَلَی أَنْبِیَائِهِ وَ إِنَّمَا خَرَجْتُ مِنْ بِلاَدِ اَلْهِنْدِ وَ مِنَ اَلْعِزِّ اَلَّذِی کُنْتُ فِیهِ طَلَباً لَهُ فَلَمَّا فَحَصْتُ عَنْ أَمْرِ صَاحِبِکُمُ اَلَّذِی ذَکَرْتُمْ لَمْ یَکُنِ اَلنَّبِیَّ اَلْمَوْصُوفَ فِی اَلْکُتُبِ فَکَفُّوا عَنِّی وَ بَعَثَ اَلْعَامِلُ إِلَی رَجُلٍ یُقَالُ لَهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ إِشْکِیبَ فَدَعَاهُ فَقَالَ لَهُ نَاظِرْ هَذَا اَلرَّجُلَ اَلْهِنْدِیَّ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ عِنْدَکَ اَلْفُقَهَاءُ وَ اَلْعُلَمَاءُ وَ هُمْ أَعْلَمُ وَ أَبْصَرُ بِمُنَاظَرَتِهِ فَقَالَ لَهُ نَاظِرْهُ کَمَا أَقُولُ لَکَ وَ اُخْلُ بِهِ وَ اُلْطُفْ لَهُ فَقَالَ لِیَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ إِشْکِیبَ بَعْدَ مَا فَاوَضْتُهُ إِنَّ صَاحِبَکَ اَلَّذِی تَطْلُبُهُ هُوَ اَلنَّبِیُّ اَلَّذِی وَصَفَهُ هَؤُلاَءِ وَ لَیْسَ اَلْأَمْرُ فِی خَلِیفَتِهِ کَمَا قَالُوا هَذَا اَلنَّبِیُّ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ وَ وَصِیُّهُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ وَ هُوَ زَوْجُ فَاطِمَهَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ وَ أَبُو اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ سِبْطَیْ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ غَانِمٌ أَبُو سَعِیدٍ فَقُلْتُ اَللَّهُ أَکْبَرُ هَذَا اَلَّذِی طَلَبْتُ فَانْصَرَفْتُ إِلَی دَاوُدَ بْنِ اَلْعَبَّاسِ فَقُلْتُ لَهُ أَیُّهَا اَلْأَمِیرُ وَجَدْتُ مَا طَلَبْتُ وَ أَنَا أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ قَالَ فَبَرَّنِی وَ وَصَلَنِی وَ قَالَ لِلْحُسَیْنِ تَفَقَّدْهُ قَالَ فَمَضَیْتُ إِلَیْهِ حَتَّی آنَسْتُ بِهِ وَ فَقَّهَنِی فِیمَا اِحْتَجْتُ إِلَیْهِ مِنَ اَلصَّلاَهِ وَ اَلصِّیَامِ وَ اَلْفَرَائِضِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّا نَقْرَأُ فِی کُتُبِنَا أَنَّ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَاتَمُ اَلنَّبِیِّینَ لاَ نَبِیَّ بَعْدَهُ وَ أَنَّ اَلْأَمْرَ مِنْ بَعْدِهِ إِلَی وَصِیِّهِ وَ وَارِثِهِ وَ خَلِیفَتِهِ مِنْ بَعْدِهِ ثُمَّ إِلَی اَلْوَصِیِّ بَعْدَ اَلْوَصِیِّ لاَ یَزَالُ أَمْرُ اَللَّهِ جَارِیاً فِی أَعْقَابِهِمْ حَتَّی تَنْقَضِیَ اَلدُّنْیَا فَمَنْ وَصِیُّ وَصِیِّ مُحَمَّدٍ قَالَ اَلْحَسَنُ ثُمَّ اَلْحُسَیْنُ اِبْنَا مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ سَاقَ اَلْأَمْرَ فِی اَلْوَصِیَّهِ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی صَاحِبِ اَلزَّمَانِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ أَعْلَمَنِی مَا حَدَثَ فَلَمْ یَکُنْ لِی هِمَّهٌ إِلاَّ طَلَبُ اَلنَّاحِیَهِ فَوَافَی قُمَّ وَ قَعَدَ مَعَ أَصْحَابِنَا فِی سَنَهِ أَرْبَعٍ وَ سِتِّینَ وَ مِائَتَیْنِ وَ خَرَجَ مَعَهُمْ حَتَّی وَافَی بَغْدَادَ وَ مَعَهُ رَفِیقٌ لَهُ مِنْ أَهْلِ اَلسِّنْدِ کَانَ صَحِبَهُ عَلَی اَلْمَذْهَبِ قَالَ فَحَدَّثَنِی غَانِمٌ قَالَ وَ أَنْکَرْتُ مِنْ رَفِیقِی بَعْضَ أَخْلاَقِهِ فَهَجَرْتُهُ وَ خَرَجْتُ حَتَّی سِرْتُ إِلَی اَلْعَبَّاسِیَّهِ أَتَهَیَّأُ لِلصَّلاَهِ وَ أُصَلِّی وَ إِنِّی لَوَاقِفٌ مُتَفَکِّرٌ فِیمَا قَصَدْتُ لِطَلَبِهِ إِذَا أَنَا بِآتٍ قَدْ أَتَانِی فَقَالَ أَنْتَ فُلاَنٌ اِسْمُهُ بِالْهِنْدِ فَقُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ أَجِبْ مَوْلاَکَ فَمَضَیْتُ مَعَهُ فَلَمْ یَزَلْ یَتَخَلَّلُ بِیَ اَلطُّرُقَ حَتَّی أَتَی دَاراً وَ بُسْتَاناً فَإِذَا أَنَا بِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ جَالِسٌ فَقَالَ مَرْحَباً یَا فُلاَنُ بِکَلاَمِ اَلْهِنْدِ کَیْفَ حَالُکَ وَ کَیْفَ خَلَّفْتَ فُلاَناً وَ فُلاَناً حَتَّی عَدَّ اَلْأَرْبَعِینَ کُلَّهُمْ فَسَأَلَنِی عَنْهُمْ وَاحِداً وَاحِداً ثُمَّ أَخْبَرَنِی بِمَا تَجَارَیْنَا کُلُّ ذَلِکَ بِکَلاَمِ اَلْهِنْدِ ثُمَّ قَالَ أَرَدْتَ أَنْ تَحُجَّ مَعَ أَهْلِ قُمَّ قُلْتُ نَعَمْ یَا سَیِّدِی فَقَالَ لاَ تَحُجَّ مَعَهُمْ وَ اِنْصَرِفْ سَنَتَکَ هَذِهِ وَ حُجَّ فِی قَابِلٍ ثُمَّ أَلْقَی إِلَیَّ صُرَّهً کَانَتْ بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَ لِیَ اِجْعَلْهَا نَفَقَتَکَ وَ لاَ تَدْخُلْ إِلَی بَغْدَادَ إِلَی فُلاَنٍ سَمَّاهُ وَ لاَ تُطْلِعْهُ عَلَی شَیْءٍ وَ اِنْصَرِفْ إِلَیْنَا إِلَی اَلْبَلَدِ ثُمَّ وَافَانَا بَعْضُ اَلْفُیُوجِ فَأَعْلَمُونَا أَنَّ أَصْحَابَنَا اِنْصَرَفُوا مِنَ اَلْعَقَبَهِ وَ مَضَی نَحْوَ خُرَاسَانَ فَلَمَّا کَانَ فِی قَابِلٍ حَجَّ وَ أَرْسَلَ إِلَیْنَا بِهَدِیَّهٍ مِنْ طُرَفِ خُرَاسَانَ فَأَقَامَ بِهَا مُدَّهً ثُمَّ مَاتَ رَحِمَهُ اَللَّهُ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 515 )
ابو سعید غانم هندی گوید: من در یکی از شهرهای هندوستان که بکشمیر داخله معروفست بودم و رفقائی داشتم که کرسی نشین دست راست سلطان بودند، آنها 40 مرد بودند، همگی چهار کتاب معروف: تورات، انجیل، زبور، صحف ابراهیم را مطالعه میکردند، من و آنها میان مردم قضاوت میکردیم و مسائل دینشان را بآنها تعلیم نموده، راجع بحلال و حرامشان فتوی میدادیم و خود سلطان و مردم دیگر، در این امور بما رو می آوردند، روزی نام رسول خدا را مطرح کردیم و گفتیم: این پیغمبری که نامش در کتب است، ما از وضعش اطلاع نداریم، لازمست در این باره جستجو کنیم و دنبالش برویم، همگی رأی دادند و توافق کردند که من بیرون روم و در جستجوی این امر باشم، لذا من از کشمیر بیرون آمدم و پول بسیاری همراه داشتم،12 ماه راه رفتم تا نزدیک کابل رسیدم، مردمی ترک سر راه بر من گرفتند و پولم را بردند و جراحات سختی بمن زدند و بشهر کابلم بردند. سلطان آنجا چون گزارش مرا دانست، بشهر بلخم فرستاد و سلطان آنجا در آن زمان، داود بن عباس بن ابی اسود بود، در باره من باو خبر دادند که: من از هندوستان بجستجوی دین بیرون آمده و زبان فارسی را آموخته ام و با فقهاء و متکلمین مباحثه کرده ام. داود بن عباس دنبالم فرستاد و مرا در مجلس خود احضار کرد: و دانشمندان را گرد آورد تا با من مباحثه کنند، من بآنها گفتم: من از شهر خود خارج شده، در جستجوی پیغمبری میباشم که نامش را در کتابها دیده ام. گفتند: او کیست و نامش چیست؟ گفتم: محمد است. گفتند: او پیغمبر ماست که تو در جستجویش هستی، سپس شرایع او را از آنها پرسیدم، آنها مرا آگاه ساختند. بآنها گفتم: من میدانم که محمد پیغمبر است ولی نمیدانم او همین کسی است که شما معرفیش میکنید یا نه؟ شما محل او را بمن نشان دهید تا نزدش روم و از نشانه ها و دلیلهائی که میدانم از او بپرسم، اگر همان کسی بود که او را میجویم باو ایمان آورم. گفتند: او وفات کرده است صلّی اللّه علیه و آله. گفتم: جانشین و وصی او کیست؟ گفتند: ابو بکر است. گفتم: این که کنیه او است، نامش را بگوئید، گفتند: عبد اللّه ابن عثمان است و او را بقریش منسوب ساختند. گفتم: نسب پیغمبر خود محمد را برایم بگوئید، آنها نسب او را گفتند، گفتم: این شخص، آن که من میجویم نیست. آن که من در طلبش هستم، جانشین او، برادر دینی او و پسر عموی نسبی او و شوهر دختر او و پدر فرزندان (نواده گان) اوست، و آن پیغمبر را در روی زمین، نسلی جز فرزندان مردیکه خلیفه اوست نمیباشد ناگاه همه بر من تاختند و گفتند: ای امیر! این مرد از شرک بیرون آمده و بسوی کفر رفته و خون او حلال است. من بآنها گفتم: ای مردم! من برای خود دینی دارم که بآن گرویده ام و تا محکمتر از آن را نیابم از آن دست برندارم، من اوصاف این مرد را در کتابهائی که خدا بر پیغمبرانش نازل کرده دیده ام و از کشور هندوستان و عزتی که در آنجا داشتم بیرون آمده در جستجوی او برآمدم، و چون از پیغمبری که شما برایم ذکر نمودید تجسس کردم، دیدم او آن پیغمبری که در کتابها معرفی کرده اند نیست، از من دست بردارید. حاکم آنجا نزد مردی فرستاد که نامش حسین بن اشکیب بود و او را حاضر کرد، آنگاه باو گفت با این مرد هندی مباحثه کن. حسین گفت: خدا اصلاحت کند. در این مجلس فقها و دانشمندانی هستند که برای مباحثه با او، از من داناتر و بیناترند، گفت: هر چه من میگویم بپذیر، با او در خلوت مباحثه کن و باو مهربانی نما. پس از آنکه با حسین بن اشکیب گفتگو کردم، گفت: کسی را که تو در جستجویش هستی همان پیغمبریست که اینها معرفی کردند، ولی موضوع جانشینش چنان که اینها گفتند نیست. این پیغمبر نامش محمد ابن عبد اللّه بن عبد المطلب است و وصی و جانشین او علی بن ابی طالب بن عبد المطلب، شوهر فاطمه دختر محمد و پدر حسن و حسین نواده گان محمد میباشد. غانم ابو سعید گوید: من گفتم: اللّه اکبر اینست کسی که من در جستجویش هستم، سپس بسوی داود بن عباس بازگشتم و گفتم: ای امیر: آنچه را میجستم پیدا کردم. و من گواهی دهم که معبودی جز خدا نیست و محمد رسول اوست، او با من خوشرفتاری و احسان کرد و بحسین گفت: از او دلجوئی کن. من بسوی او رفتم و با او انس گرفتم، او هم نماز و روزه و فرائضی را که مورد نیازم بود، بمن تعلیم نمود باو گفتم، ما در کتابهای خود میخوانیم که محمد صلّی اللّه علیه و آله آخرین پیغمبران بوده و پس از او پیغمبری نیاید و امر رهبری بعد از او با وصی و وارث و جانشین بعد از اوست، سپس با وصی پس از وصی دیگر و فرمان خدا همواره در نسل ایشان جاریست تا دنیا تمام شود. پس وصی وصی محمد کیست؟ گفت: حسن و بعد از او حسین فرزندان محمد صلّی اللّه علیه و آله اند، آنگاه امر وصیت را کشید تا بصاحب الزمان علیه السلام رسید، سپس از آنچه پیش آمده (غیبت امام و ستمهای بنی عباس) مرا آگاه ساخت. از آن زمان من مقصودی جز جستجوی ناحیه صاحب الزمان را نداشتم. عامری گوید: سپس او بقم آمد و در سال 264 همراه اصحاب ما (شیعیان) شد و با آنها بیرون رفت تا ببغداد رسید و رفیقی از اهل سند همراه او بود که با او هم کیش بود. عامری گوید: سپس او بقم آمد و در سال 264 همراه اصحاب ما (شیعیان) شد و با آنها بیرون رفت تا ببغداد رسید و رفیقی از اهل سند همراه او بود که با او هم کیش بود. عامری گوید: غانم بمن گفت: من از اخلاق رفیقم خوشم نیامد و از او جدا شدم. و رفتم تا بعباسیه (قریه ئی بوده در نهر الملک) رسیدم. مهیای نماز شدم و نماز گزاردم و در باره آنچه در جستجویش برخاسته بودم، میاندیشیدم که ناگاه شخصی نزد من آمد و گفت: تو فلانی هستی؟- و اسم هندی مرا گفت - گفتم: آری، گفت: آقایت ترا میخواند، اجابت کن. همراهش رهسپار شدم و او همواره مرا از این کوچه بآن کوچه میبرد تا بخانه و باغی رسید، حضرت را در آنجا دیدم نشسته است بلغت هندی فرمود: خوش آمدی، ای فلان! حالت چطور است؟ و فلانی و فلانی که از آنها جدا شدی چگونه بودند؟ تا چهل نفر شمرد و از یکان یکان آنها احوالپرسی کرد، سپس آنچه در میان ما گذشته بود، بمن خبر داد و همه اینها بلغت هندی بود، آنگاه فرمود: میخواستی با اهل قم حج گزاری؟ عرضکردم: آری، آقای من! فرمود: امسال با آنها حج مگذار و مراجعت کن، و سال آینده حج گزار سپس کیسه پولی که در مقابلش بود، پیش من انداخت و فرمود: این را خرج کن، و در بغداد نزد فلانی - نامش را برد - مرو، و باو هیچ مگو. عامری گوید: سپس در قم نزد ما آمد و پس از فتح و پیروزی (رسیدن بمقصود و دیدار امام علیه السلام) بما خبر داد که رفقای ما از عقبه برگشتند، و غانم بطرف خراسان رفت، چون سال آینده شد، بحج رفت و از خراسان هدیه ئی برای ما فرستاد و مدتی در آنجا بود و سپس وفات یافت - خدایش بیامرزد
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 454 )
3-از محمد بن محمد عامری،از ابی سعید غانم هندی گوید:من در شهر هند،معروف به کشمیر داخلی بودم و اصحاب و شاگردانی داشتم که چهل تن کرسی نشینان دست راست پادشاه بودند،همه،چهار کتاب مهم:تورات،انجیل،زبور و صحف ابراهیم را خوانده بودند،ما قاضیان مردم بودیم و فقیه دینی آنان،در حلال و حرام برای مردم فتوی می دادیم و همۀ مردم رو به ما داشتند،از پادشاه و پائین تر،در میان ما رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)مورد گفتگو شد، گفتم:این پیغمبری که در این کتب نامبرده شده،وضعش بر ما نهان است و باید از او بررسی کنیم و دنبال او برویم،همه یک رأی و متفق شدند که من بیرون شوم و برای آنها جستجو کنم،من با پول بسیاری،بیرون آمدم و 12 ماه راه نوردیدم تا به کابُل رسیدم و مردمی ترک سر راه بر من گرفتند و پولهای مرا بردند و چند زخم سخت برداشتم و به شهر کابُل افتادم و پادشاه آنجا،چون بر کار من مطلع شد،مرا به شهر بلخ فرستاد و حاکم آن،در آن زمان داود بن عباس بن ابی اسود بود،گزارش من به او رسید و دانست که من به جستجوی پیغمبر از هند آمدم و فارسی یاد گرفتم و با فقهاء و دانشمندان دینی مباحثه کردم. داود بن عباس مرا در مجلس خود خواست و فقهاء را گرد آورد و با من بحث کردند و من به آنها اعلام کردم که از شهر خود در آمدم و دنبال این پیغمبری می گردم که او را در کتب یافتم، گفتند:او کیست و نامش چیست؟گفتم:محمد نام او است،گفتند: او پیغمبر ما است که می جوئی،من از احکام او پرسیدم،پس به من اعلام کردند. من گفتم به آنها که:می دانم محمد(صلّی الله علیه و آله) پیغمبر ما است ولیاین شخص را نمی دانم که او است یا نه،محل او را به من بنمائید تا نزد او بروم و از نشانه ها و علائمی که برای او نزد من است باز پرسم، اگر همان سرور من است که او را می جویم به او ایمان می آورم، گفتند:خودش از دنیا رفته،گفتم:وصی و خلیفۀ او کیست؟ گفتند:ابو بکر،گفتم:نامش را بگوئید،این که کنیۀ او است؟ گفتند:عبد الله بن عثمان و نسبت او را تا قریش بر شمردند،گفتم:این مقصود من نیست که می جویم،آنکه من می جویم،خلیفۀ او،برادر دینی و پسر عمّ نژادی و شوهر دختر و پدر اولاد او است،این پیغمبر، در روی زمین نژادی ندارد جز از فرزندان این مردی که جانشین او است.گوید:همه به من پریدند و گفتند:ایها الامیر،این مرد از شرک بیرون نشده و به کفر گرائیده،این خونش حلال است،به آنها گفتم:ای مردم،من مردی هستم و به کیشی چسبیده ام و از آن جدا نشوم تا درست تر از آن را بدانم،من وصف این مرد را در کتابهائی که خدا بر پیغمبرانش فرو فرستاده دیده ام و همانا از بلاد هند بدر آمده ام و از مقامی که داشتم،دست برداشتم در جستجوی او و چون از وضع پیغمبر شما بازرسی کردم که شما یاد کردید.آن پیغمبری نبود که در کتب الهیه توصیف شده،از من دست بدارید، حاکم نزد مردی فرستاد به نام حسین بن اشکیب،او را خواست و گفت:تو با این مرد هندی مناظره کن،حسین به او گفت:أصلحک الله،فقهاء و دانشمندان خدمت شما هستند و آنها داناتر و بیناترند به مناظره.در پاسخش گفت:چنانچه می گویم تو با او مناظره کن و با او تنها باش و به او مهرورزی کن،حسین ابن اشکیب پس از گفتگوی با او گفت:به راستی همان را که می جوئی همین پیغمبریاست که اینها برایت وصف کرده اند ولی حقیقت در بارۀ جانشین او چنین نیست که اینان گفته اند،این پیمبر،محمد بن عبد الله بن عبد المطلب است و وصی او هم علی بن ابی طالب بن عبد المطلب است و هم او شوهر فاطمه،دختر محمد(صلّی الله علیه و آله) است و پدر حسن و حسین دو سبط محمد(صلّی الله علیه و آله). غانم ابو سعید گوید:گفتم:الله اکبر،همین است که می جستم و نزد داود بن عباس برگشتم و گفتم:ایها الامیر،آنچه را می جستم یافتم و من گواهم که«
لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ
» و گواهم که محمد(صلّی الله علیه و آله) رسول خدا است،گوید:او هم به من نیکی کرد و صله داد و به حسین گفت:از او دلجوئی کن. گوید:من نزد او می رفتم تا به او انس گرفتم و او هر چه را بدان نیازمند بودم از نماز و روزه و واجبات به من فهمانید،گوید:به او گفتم:ما در کتب خود می خوانیم که محمد(صلّی الله علیه و آله) ،پایان پیغمبران است و پس از او پیغمبری نیست و کار دین پس از وی با وصی او است و با وارث و جانشین پس از او و سپس به وصی پس از وصی و پیوسته امر خدا در نسل آنها جاری است تا دنیا به سر آید،وصی وصی محمد کیست؟گفت:حسن،پس از او حسین،دو پسر محمد(صلّی الله علیه و آله) و سپس اوصیاء را شمرد تا رسید به صاحب الزمان(علیه السّلام) و سپس بدان چه رخ داده بود در بارۀ امام قائم به من اطلاع داد و برای من مقصدی نبود جز جستجوی از ناحیۀ امام قائم(علیه السّلام)،ابو سعید به قم آمد و با اصحاب ما بر جای نشست تا سال 264 و با آنها رفت تا رسید به بغداد و یک رفیقی هم از اهل سند که همکیش او بود با وی همراه بود. راوی گوید:غانم برایم باز گفت که:برخی اخلاق رفیقخود را زشت دانستم و او را ترک گفتم و بیرون شدم تا رسیدم به عباسیه(دهی بوده در نهر شاهی)و برای نماز آماده می شدم و ایستاده بودم و در مقصدی که دنبالش آمدم،اندیشه می کردم به ناگاه یک ناشناسی آمد و به من گفت:تو فلانی هستی؟نام هندی او را برد،گفتم:آری،او گفت:مولای خود را پاسخ گو.با او رفتم و پیوسته از راهی به راهی مرا برد تا به خانه و بستانی در آمد و به ناگاه دیدم آن حضرت نشسته و به من فرمود:به زبان هندی که خوش آمدی ای فلان،فلان و فلان را در چه حالی گذاشتی تا چهل کس همکاران مرا نامبرد و از هر کدام آنها احوال پرسید. و سپس آنچه را ما در بارۀ آن گفتگو کرده بودیم به من گزارش داد و این همه را به زبان هندی سخن گفت،سپس گفت: خواستی با قُمّیها به حج بروی؟گفتم:آری ای آقای من،فرمود:با آنها به حج مرو امساله را برگرد و سال آینده به حج برو،سپس کیسۀ پولی که جلوش بود برای من انداخت و فرمود:این را هزینۀ خود ساز و در بغداد نزد فلانی،نام او را برد،مرو و او را از چیزی مطلع مکن،و با ما به بلد برگشت(این جمله از کلام عامری است- از مجلسی ره). سپس پاره گشایش ها(یعنی از معنویات مانند ملاقات امام و غیره-از مجلسی ره)برای ما رخ داد(برخی پیکهای حجاج به ما برخوردند-بعض الفیوج-تصحیح مجلسی ره)و به ما خبر دادند که یاران ما از عقبه برگشتند و به حج نتوانستند بروند و ابو سعید به خراسان رفت و در سال آینده به حج رفت و از طرف خراسان برای ما هدیه ای فرستاد و مدتی در خراسان اقامت کرد و سپس وفات کرد،رحمه الله.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 529 )
3-ابو سعید غانم هندی می گوید:من در شهر هند که به کشمیر داخلی معروف است زندگی می کردم و اصحاب و شاگردانی داشتم که چهل تن کرسی نشینان دست راست پادشاه بودند همه چهار کتاب مهم:تورات، انجیل،زبور و صحف ابراهیم را خوانده بودند،ما قاضیان مردم بودیم و فقیه دینی آنان در حلال و حرام،برای مردم فتوی می دادیم و همۀ مردم توجه به ما داشتند روزی نام رسول خدا را مطرح کردیم و گفتیم این پیامبری که در این کتب نام برده شده وضعش بر ما پنهان است و باید دوباره درباره او بررسی کنیم و دنبال او برویم همه یک رأی و متفق شدند که من بیرون روم و برای آنها جستجو و تحقیق کنم من با پول بسیاری بیرون آمده ام و 12 ماه راه رفتم تا به کابل رسیدم و گروهی از ترکان راه را بر من بستند و پولهای مرا بردند و چند زخم سخت برداشتم و مرا به شهر کابل بردند و پادشاه آنجا چون بر کار من مطلع شد مرا به شهر بلخ فرستاد و حاکم آن در آن زمان داود بن عباس بن ابی اسود بود، گزارش من به او رسید و دانست که من در جستجوی پیامبر از هند بیرون آمدم و زبان فارسی را آموخته ام و با فقها و متکلمینی بحث داشته ام.
داود بن عباس مرا در مجلس خود خواست و فقهاء را گرد آورد و با من بحث کردند و من به آنها اعلام کردم که از شهر خود بیرون آمده ام و دنبال پیامبری هستم که او را در کتب یافته ام،
گفتند:او کیست و نامش چیست؟گفتم:محمد نام اوست.
گفتند:او پیامبر ماست که می جوئی،من از احکام او پرسیدم پس به من اعلام کردند.
من به آنها گفتم:می دانم محمد صلّی اللّه علیه و آله پیامبر ماست ولی نمی دانم این شخص اوست یا خیر محل زندگی او را به من نشان دهید تا نزد او بروم و از نشانه ها و علائمی که برای او نزد من است بازپرسم،اگر همان سرور من است که در جستجوی اویم به او ایمان می آورم.
گفتند:خودش از دنیا رفته،
گفتم:وصی و خلیفۀ او کیست؟
گفتند:ابو بکر گفتم:نامش را بگوئید این که کنیۀ او است؟
گفتند:عبد اللّه بن عثمان و نسب او را تا قریش برشمردند،گفتم:نسب محمد پیامبر خود را برشمارید،او را هم برشمردند.
گفتم:این مقصود من نیست که می جویم آنکه من می جویم خلیفۀ او برادر دینی و پسر عم و شوهر دختر و پدر اولاد اوست این پیامبر در روی زمین نژادی ندارد جز از فرزندان این مردی که جانشین اوست. می گوید:همه به من حمله کردند و به پادشاه گفتند:ای امیر این مرد کافر و مشرک است و خونش بر ما حلال است.به ایشان گفتم:ای مردم بدانید که من معتقد به مرام و کیشی هستم که تا درست تر از آن نیابم آن را رها نخواهم کرد وصف این مرد را در کتابهایی که خدا بر پیامبرانش فرستاده دیده ام و همانا از بلاد هند بیرون آمده ام و از مقامی که داشتم دست برداشته و در جستجوی اویم و چون وضع پیامبر شما را بررسی کردم که شما نام بردید آن پیامبری نبود که در کتب الهیه توصیف شده از من دست بردارید حاکم نزد مردی به نام حسین بن اشکیب فرستاد و از او خواست و گفت:تو با این مرد هندی مناظره کن حسین به او گفت: أصلحک اللّه فقهاء و دانشمندان خدمت شما هستند و آنها به مناظره داناتر و بیناترند در پاسخش گفت:چنانچه می گویم تو با او مناظره کن و با او تنها باش و به او مهرورزی کن حسین ابن اشکیب پس از گفتگوی با او گفت:به راستی همان را که می جویی همین پیامبری است که اینها برایت وصف کرده اند ولی حقیقت دربارۀ جانشین او چنین نیست که اینان گفته اند این پیامبر محمد بن عبد اللّه بن عبد المطلب است و وصی او هم علی بن ابی طالب بن عبد المطلب است و هم او شوهر فاطمه دختر محمد صلّی اللّه علیه و آله است و پدر حسن و حسین دو سبط محمد صلّی اللّه علیه و آله.
غانم ابو سعید گوید:گفتم:اللّه اکبر،همین است که می جستم و نزد داود بن عباس برگشتم و گفتم:ایها الامیر آنچه را می جستم یافتم و من گواهم که لا اله الا اللّه و گواهم که محمد صلّی اللّه علیه و آله رسول خداست گوید:او هم به من نیکی کرد و صله داد و به حسین گفت:از او دلجویی کن.
گوید:من نزد او می رفتم تا به او انس گرفتم و او هرچه را که به آن نیازمند بودم از نماز و روزه و واجبات به من آموخت.گوید:به او گفتم ما در کتب خود می خوانیم که محمد صلّی اللّه علیه و آله آخرین پیامبر است و پس از او پیامبری نیست و کار دین او مربوط به وصی او و سپس به وصی وصی اوست و پیوسته امر خدا در نسل آنها جاری است تا دنیا به سر آید، وصی وصی محمد کیست؟گفت:حسن،پس از او حسین،دو پسر محمد صلّی اللّه علیه و آله و سپس اوصیاء را شمرد تا رسید به صاحب الزمان علیه السّلام و سپس بدانچه رخ داده بود دربارۀ امام قائم به من اطلاع داد و برای من مقصدی نبود جز جستجو از ناحیۀ امام قائم علیه السّلام ابو سعید به قم آمد و تا سال 264 همراه اصحاب و شیعیان از آنجا خارج شد تا به بغداد رسید و رفیقی از اهل سند همراه او بود که حمکیش او بشمار می رفت.راوی گوید:غانم برایم بازگفت که:برخی از اخلاق رفیق خود را زشت دانستم و او را ترک گفتم و بیرون شدم تا رسیدم به عباسیه(دهی بوده در نهر شاهی)و برای نماز،خود را آماده می کردم و ایستاده بودم و دربارۀ هدفی که دنبالش بودم می اندیشیدم ناگهان ناشناسی آمد و به من گفت:تو فلانی هستی؟نام هندی او را برد،گفتم:آری او گفت:مولای خود را پاسخ گو.
با او رفتم و پیوسته از راهی به راهی مرا برد تا به خانه و باغی وارد شد و ناگهان آنحضرت را دیدم نشسته و به زبان هندی به من فرمود:
خوش آمدی ای فلان،فلان و فلان را در چه حالی گذاشتی تا چهل کس همکاران مرا نامبرد و از هرکدام آنها احوال پرسید.
و سپس آنچه که ما دربارۀ آن گفتگو کرده بودیم به من گزارش داد و همه را به زبان هندی سخن گفت،سپس گفت:خواستی با قیّمها به حج بروی؟گفتم:آری ای آقای من،فرمود:با آنها به حج مرو،امسال برگرد و سال آینده به حج برو،سپس کیسۀ پولی که جلوش بود برای من انداخت و فرمود:این را هزینۀ خود ساز و در بغداد نزد فلانی،نام او را برد.مرو و او را از چیزی آگاه مکن.
عامری می گوید:سپس در قم نزد ما آمد و از دیدار خود با امام به ما خبر داد که رفقای ما از عقبه برگشتند و غانم به طرف خراسان رفت.و در سال آینده به حج رفت و از طرف خراسان برای ما هدیه ای فرستاد و مدتی در خراسان اقامت کرد و سپس وفات نمود.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 747 )
: مجهول. و قشمیر بالکسر [معرب] کشمیر و وصفه بالداخله إما لإطلاقه فی هذا الزمان علی موضعین، و الآن صقع معروف فی الهند، أو لأن المراد داخل البلد لا نواحیه، و أصحاب عطف علی ضمیر کنت، أو مبتدأ ولی نعت أصحاب، و یقعدون نعت بعد نعت أو خبر و أربعون نعت آخر أو عطف بیان لأصحاب نقضی استئناف بیانی و فی الإکمال قال: کنت أکون مع ملک الهند فی قشمیر الداخله و نحن أربعون رجلا نقعد حول کرسی الملک قد قرأنا التوراه و الإنجیل و الزبور یفزع إلینا فی العلم، فتذاکرنا یوما محمدا صلی الله علیه و آله و سلم إلخ و الملک تفصیل للناس فمن دونه أی تحته فتجارینا أی تذاکرنا، و فی القاموس: جاراه مجاراه جری معه، و فی النهایه فیه من طلب العلم لیجاری به العلماء أی یجری معهم فی المناظره و الجدال لیظهر علمه إلی الناس ریاء و سمعه، و فی الحدیث تتجاری بهم الأهواء، أی یتواقعون فی الأهواء الفاسده و یتداعون فیها تشبیها بجری الفرس، و قال: أصل الرائد الذی یتقدم القوم یبصر لهم الکلاء و مساقط الغیث، و فیه: إذا بال أحدکم فلیرتد لبوله، أی یطلب مکانا لینا لئلا یرجع علیه رشاش بوله، یقال: راد و ارتاد و استراد. قوله: فسرت اثنا عشر شهرا ، لعله کان یتوقف فی المواضع و یسیر متبطئا لأن المسافه بین القمشیر و کابل یسیره، أو کان القشمیر الداخله مکانا بعیدا فی أقاصی الهند، و فی الإکمال بعد ما مر: و قلنا نجده فی کتبنا، فاتفقنا علی أن أخرج فی طلبه و أبحث عنه، فخرجت و معی مال، فقطع علی الترک، و شلحونی فوقعت إلی کابل و خرجت من کابل إلی بلخ و الأمیر بها ابن أبی شور، إلخ. دفعت علی بناء المجهول فأنفذنی أی أرسلنی علی خبری أی أنی خرجت لطلب الدین و علیها أی الوالی علیها إذ ذاک أی فی وقت الإنفاذ. و نسبوه إلی قریش أی إلی قبیله قریش أو إلی النضر بن کنانه بأن قالوا: هو عبد الله بن عثمان بن عامر بن عمرو بن کعب بن سعید بن تیم بن مره بن کعب ابن لؤی بن غالب بن فهر بن مالک بن النضر، و نسبوا النبی صلی الله علیه و آله و سلم فقالوا: محمد بن عبد الله بن عبد المطلب بن هاشم بن عبد مناف بن قصی بن کلاب بن مره إلی النضر و ابن عمه أی بلا واسطه إلی الکفر لأنه أنکر خلافه أبی بکر و ادعی حقیه مذهب الروافض متمسک بالکسر نعت آخر لرجل، أو بالفتح نعت دین و به نائب الفاعل علی الأخیر و الأول أظهر فکفوا علی صیغه الماضی، و یحتمل الأمر و الحسین بن إشکیب بکسر الهمزه و الشین المعجمه و فی بعض کتب الرجال بالمهمله قال النجاشی: شیخ لنا خراسانی ثقه مقدم ذکره أبو عمرو فی کتابه الرجال فی أصحاب صاحب العسکر علیه السلام و روی عنه العیاشی و أکثر و اعتمد ثقه ثقه ثبت، قال الکشی: هو القمی خادم القبر، و قال فی رجال أبی محمد علیه السلام: الحسین بن إشکیب المروزی المقیم بسمرقند و کش عالم متکلم مؤلف للکتب، و ذکره الشیخ فی أصحاب الهادی و العسکری علیهما السلام. کما أقول أی أقبل قولی و إشاره إلی ما ذکره بعده من الخلوه و اللطف، و أفهمه بالرمز أن یدعوه إلی مذهبه و یتم علیه الحق بما رآه فی کتبه لکن فی الخلوه و هذا یدل علی أن الأمیر کان عالما بحقیه دین الإمامیه و کان یخفیها للدنیا أو للتقیه بعد ما فاوضته أی ناظرته أو ذکرت له ما خرجت له و ما قال لی الفقهاء، فی النهایه: بمفاوضه العلماء، المفاوضه المساواه و المشارکه، و هی مفاعله من التفویض کان کل واحد منهما رد ما عنده إلی صاحبه، أراد محادثه العلماء و مذاکرتهم، و فی المصباح: تفاوض القوم الحدیث أخذوا فیه. تفقده أی صاحبه و اطلبه عند غیبته، فی المصباح: تفقدته طلبته عند غیبته ما حدث أی وفاه العسکری و غیبه القائم علیه السلام و ما جری من الظلمه فی ذلک إلا طلب الناحیه أی الإمام علیه السلام أو سر من رأی و موضع غیبته لعلی أطلع منه علی خبر، و قوله: فوافی ، کلام العامری الراوی أربع و ستین أی بعد المائتین من الهجره، و کون المراد من ابتداء الغیبه الصغری بعید إذ یبعد بقاء الحسین بن إشکیب إلی هذا الوقت کان صحبه ضمیر کان لغانم أو للرفیق علی المذاهب أی علی الموافقه فی المذهب قدیما و جدیدا أو لطلب المذهب، و ضمیر قال أولا للعامری، و فی القاموس : العباسیه قریه بنهر الملک، و الظاهر أن هذه الدار کانت غیر التی بسر من رأی. و فی الإکمال قال محمد بن محمد: و وافی معنا بغداد فذکر لنا أنه کان معه رفیق قد صحبه علی هذا الأمر فکره بعض أخلاقه ففارقه، قال: فبینا أنا یوما و قد مشیت فی الصراه و أنا مفکر فیما خرجت له إذ أتانی آت فقال لی: أجب مولاک، فلم یزل یخترق بی المحال حتی أدخلنی دارا و بستانا و إذا بمولای علیه السلام جالس، إلی آخره و قوله: اسمه بالهند ، کلام العامری یتخلل بی الطرق أی یدخل معی أو یدخلنی خلالها، فی القاموس: تخلل القوم دخل خلالهم، و قوله: و انصرف إلینا، کلام العامری إلی البلد أی إلی قم بعد الفتوح أی الفتوح المعنویه من لقاء الإمام علیه السلام و وصوله إلی بغیته فأعلمونا أی القوافل و المترددون أن أصحابنا أی الحاج انصرفوا من العقبه و لم یحجوا، فظهر أنه علیه السلام لهذا منعه و الأظهر أن الفتوح تصحیف الفیوج بالیاء المثناه التحتانیه و الجیم، جمع فیج معرب پیک، أی جاء المسرعون فأخبرونا بما ذکر، و منهم من قرأ بعد بتشدید الدال، و قال الباء للتعدیه أی إحصاء ما رأی من إنعامات الصاحب علیه السلام من طرف خراسان بضم الطاء و فتح الراء جمع طرفه بالضم و هی الغریب المستحدث، أی تحف خراسان و غرائبه، و یمکن أن یقرأ بالتحریک أی من ناحیته، فمن علی الأول تبعیضیه، و علی الثانی ابتدائیه.
( مرآه العقول ؛ ج 6 , ص 178 )
ص : 5121
مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اِعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی اَلْقُرْبی ، قَالَ هُمْ قَرَابَهُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَسَأَلْتُهُ مِنْهُمُ اَلْیَتَامَی وَ اَلْمَسَاکِینُ وَ اِبْنُ اَلسَّبِیلِ قَالَ نَعَمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 516 )
ص : 5122
إِیَّاکَ وَ اَلْجَفَاءَ فَإِنَّهُ یُفْسِدُ اَلْإِخَاءَ وَ یُمَقِّتُ إِلَی اَللَّهِ وَ اَلنَّاسِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 167 )
ص : 5123
وَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ هَذِهِ اَلْآیَهِ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ إِذَا أَرَادَ أَمْراً أَنْ یَکُونَ قَصَّهُ قَبْلَ أَنْ یَکُونَ کَأَنْ قَدْ کَانَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 9 , صفحه 200 )
و از سلیمان بن خالد از حضرت صادق(علیه السّلام)نقل شده که از این آیه سؤال کردند فرمود خداوند وقتی اراده کرد امری باشد قبل از وقوع خبر اتفاق افتادن آن را می دهد.
( بحارالأنوار (جلد 9و10) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 205 )
ص : 5124
بَعْضُ نُسَخِ اَلرَّضَوِیِّ إِنَّ أَبَا بَصِیرٍ قَالَ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ أَهْلَ مَکَّهَ أَنْکَرُوا عَلَیْکَ ثَلاَثَهَ أَشْیَاءَ صَنَعْتَهَا إِلَی أَنْ قَالَ وَ أَنْکَرُوا عَلَیْکَ أَنَّکَ ذَبَحْتَ هَدْیَکَ بِمَکَّهَ قَالَ إِنَّ مَکَّهَ کُلَّهَا مَنْحَرٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 83 )
ص : 5125
أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ أَخْبَرَنَا اِبْنُ اَلْأَشْعَثِ حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ سَعِیدٍ حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرِ بْنُ أَبِی أُوَیْسٍ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَیْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبِی عَمْرٍو مَوْلَی اَلْمُطَّلِبِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَنْطَبٍ عَنْ عِکْرِمَهَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ وَجَدْتُمُوهُ یَعْمَلُ عَمَلَ قَوْمِ لُوطٍ فَاقْتُلُوا اَلْفَاعِلَ وَ اَلْمَفْعُولَ . وَ رَوَاهُ فِی عَوَالِی اَللآَّلِی عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 81 )
ص : 5126
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اِبْنُ حَمَّوَیْهِ عَنْ أَبِی اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی خَلِیفَهَ عَنْ أَبِی اَلْوَلِیدِ عَنْ شُعْبَهَ عَنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اِبْنِ أَبِی رَافِعٍ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعَثَ رَجُلاً مِنْ بَنِی مَخْزُومٍ عَلَی اَلصَّدَقَهِ فَقَالَ لِأَبِی رَافِعٍ اِصْحَبْنِی کَیْمَا تُصِیبَ مِنْهَا فَقَالَ حَتَّی آتِیَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَسْأَلَهُ فَأَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَسَأَلَهُ فَقَالَ مَوْلَی اَلْقَوْمِ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ إِنَّا لاَ تَحِلُّ لَنَا اَلصَّدَقَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 75 )
ص : 5127
1241-2 الکافی ،1/2/397/1 محمد عن أحمد عن محمد بن سنان عن أبان قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: لا تذهب الدنیا حتی یخرج رجل منی یحکم بحکومه آل داود و لا یسأل بینه یعطی کل نفس حقها.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 649 )
ص : 5128
اَلْخِصَالُ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْیَقْطِینِیِّ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : حَسْوُ اَللَّبَنِ شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ إِلاَّ اَلْمَوْتَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 94 )
1-در خصال(615/2)بسندش از امیر المؤمنین علیه السّلام که نوش کردن شیر خرده خرده درمان هر درد است جز مرگ و فرمود:گوشتهای گاو دردند و شیرشان دارو و روغنشان درمان.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 265 )
ص : 5129
وَ عَنْ نَاجِیَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلْمُغِیرَهَ یَقُولُ إِنَّ اَللَّهَ لاَ یَبْتَلِی اَلْمُؤْمِنَ بِالْجُذَامِ وَ لاَ بِالْبَرَصِ وَ لاَ بِکَذَا وَ لاَ بِکَذَا فَقَالَ إِنْ کَانَ لَغَافِلاً عَنْ مُؤْمِنِ آلِ یس إِنَّهُ کَانَ مُکَنَّعاً ثُمَّ رَدَّ أَصَابِعَهُ فَقَالَ کَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَی تَکْنِیعِهِ أَتَاهُمْ فَأَنْذَرَهُمْ ثُمَّ عَادَ إِلَیْهِمْ مِنَ اَلْغَدِ فَقَتَلُوهُ ثُمَّ قَالَ اَلْمُؤْمِنُ یُبْتَلَی بِکُلِّ بَلِیَّهٍ وَ یَمُوتُ بِکُلِّ مِیتَهٍ إِلاَّ أَنَّهُ لاَ یَقْتُلُ نَفْسَهُ .
( مسکّن الفؤاد عند فقد الأحبه و الأولاد , جلد 1 , صفحه 124 )
8- ناجیه گفت:به امام باقر علیه السّلام«عرض کردم که مغیره می گوید: مؤمن به مرض جذام و پیسی و امثال آن مبتلا نمی شود، امام فرمود:مغیره از صاحب یاسین(حبیب نجار که در سوره یس به داستان او اشاره شده است آنجا که می فرماید:و جاء من أقصی المدینه رجل یسعی تا آخر)غافل است که دستش چلاق بود سپس امام انگشتان خود را بر گردانید(و به شکل انگشتان چلاق در آورد)آن گاه فرمود: گویا اکنون او را می بینم که با دست چلاق نزد آنها آمده و اندرزشان می دهد،سپس فردا نزد آنها آمده و ایشان او را کشتند،امام فرمود:مؤمن به هر بلایی مبتلا می شود و به هر مرگی می میرد به جز خودکشی.»
( آرام بخش دل داغدیدگان ؛ ج 1 , ص 296 )
8- ناجیه می گوید خدمت امام باقر(علیه السّلام)عرض کردم:مغیره می گوید که خدای تعالی،مؤمن را مبتلا به مرض جذام(خوره)و برص و فلان مرض نمی کند.حضرت فرمود:مغیره غافل بود از مؤمن آل یاسین زیرا مؤمن آل یاسین انگشتان او معیوب و بعقب بر گشته بود.مثل اینکه الآن او را می بینم که با همان دست خود اشاره به مردم می کند و ایشان را دعوت به حق می نماید،که در دفعه دوم مردم را به حق دعوت نمود.او را کشتند سپس حضرت فرمود:که مؤمن به هر بلیه ای مبتلا می شود و به هر مرگی می میرد مگر خودکشی.
( ارمغان شهید ؛ ج 1 , ص 112 )
و از ناجیه است که گفت:به حضرت ابی جعفر عرض کردم که مغیره می گوید که مؤمن مبتلا به جذام و برص و چنین و چنان از امراض نمی شود.فرمود: «ان کان لغافلا عن مؤمن آل یس انه کان مکنّعا ثم رد الیه اصابعه فقال کانّی انظر الی تکنیعه إیاهم. فانذرهم،ثم عاد الیهم من الغد فقتلوه،ثم قال ان المؤمن یبتلی بکل بلیه و یموت بکل بلیه الا انه لا یقتل نفسه.». :«همانا از مؤمن آل یاسین غفلت داشته است که او مردی خشکیده بود و در اعضا و مفاصل تشنج داشت.بعد از آن،انگشتان به او رد شد و صلاح و علاج یافت.پس فرمود:همانا نظر می کنم تکنیع و تشنج اعضای او را.نزد ایشان آمد و ایشان را نصیحت کرد و بیم داد و باز روز دیگر به سوی ایشان بازگشت و او را کشتند.پس فرمود:مؤمن به هر رنجی مبتلا می شود و به هر گونه مرگی می میرد،جز آنکه خود را نمی کشد.»
( تسلیه العباد ؛ ج 1 , ص 157 )
ص : 5130
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ حَنَانٍ عَنْ شُعَیْبٍ قَالَ: تَکَارَیْنَا لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَوْماً یَعْمَلُونَ فِی بُسْتَانٍ لَهُ وَ کَانَ أَجَلُهُمْ إِلَی اَلْعَصْرِ فَلَمَّا فَرَغُوا قَالَ لِمُعَتِّبٍ أَعْطِهِمْ أُجُورَهُمْ قَبْلَ أَنْ یَجِفَّ عَرَقُهُمْ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 289 )
3 - شعیب گوید: افرادی را اجیر گرفتیم که برای امام صادق علیه السّلام در بوستان آن حضرت علیه السّلام مشغول کار بشوند؛ و زمان مشخّص شده برای آنان نیز تا عصر بود.
به محض آن که کارشان را انجام دادند، آن حضرت به معتّب (غلام خود) فرمود: پیش از خشک شدن عرقشان، مزدشان را بپرداز.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 672 )
: موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 388 )
ص : 5131
فس، [تفسیر القمی ] : بإسناده عن الفضیل، عن أبی جعفر علیه السلام فی قول اللّه تبارک و تعالی: یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ (الإسراء: 71)، قال: یجیء رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فی قرنه، و علیّ فی قرنه، و الحسن فی قرنه، و الحسین فی قرنه [فی المصدر: فرقه، فی الجمیع]، و کلّ من مات بین ظهرانی قوم جاؤوا معه. قال علی بن ابراهیم: قال: ذلک یوم القیامه، ینادی مناد: لیقم أبو بکر و شیعته، و عمر و شیعته، و عثمان و شیعته، و علیّ و شیعته، قوله: و لا یُظْلَمُونَ فَتِیلاً، قال: الجلده التی فی ظهر النواه.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 600 )
ص : 5132
وَ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ وَ جَعْفَرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا فَرَغَ مِنْ طَعَامِهِ لَعِقَ أَصَابِعَهُ فِی فِیهِ فَمَصَّهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 371 )
ص : 5133
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اِسْتَمِعُوا مِنِّی کَلاَماً هُوَ خَیْرٌ مِنَ اَلدُّهْمِ اَلْمُوَقَّفَهِ لاَ تَکَلَّمَنَّ بِمَا لاَ یَعْنِیکَ وَ دَعْ کَثِیراً مِنَ اَلْکَلاَمِ فِیمَا یَعْنِیکَ حَتَّی تَجِدَ لَهُ مَوْضِعاً فَرُبَّ مُتَکَلِّمٍ بِحَقٍّ فِی غَیْرِ مَوْضِعِهِ فَعَنِتَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 27 )
ص : 5134
فِیمَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ : أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ سِنَانٍ کَانَ ضَرِیرَ اَلْبَصَرِ فَتَمَسَّحَ بِأَبِی جَعْفَرٍ اَلثَّانِی فَعَادَ إِلَیْهِ بَصَرُهُ بَعْدَ مَا کَانَ اِفْتَقَدَ .
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 13 )
در روایت محمّد بن حسین بن ابی الخطاب آمده: «محمّد بن سنان نابینا بود،ابو جعفر ثانی امام جواد علیه السّلام دست مبارکش را بر آن کشید و وی از کوری نجات پیدا کرده و بینا گردید.»
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 49 )
ص : 5135
1741-1 الکافی ،1/4/54/2 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : إن علی کل حق حقیقه و علی کل صواب نورا.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 147 )
ص : 5136
قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): «بَعَثَنِی اَللَّهُ نَبِیّاً، فَأَتَیْتُ بَنِی أُمَیَّهَ، فَقُلْتُ: یَا بَنِی أُمَیَّهَ، إِنِّی رَسُولُ اَللَّهِ إِلَیْکُمْ، قَالُوا: کَذَبْتَ، مَا أَنْتَ بِرَسُولٍ، ثُمَّ أَتَیْتُ بَنِی هَاشِمٍ، فَقُلْتُ: إِنِّی رَسُولُ اَللَّهِ إِلَیْکُمْ، فَآمَنَ بِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) سِرّاً وَ جَهْراً، وَ حَمَانِی أَبُو طَالِبٍ جَهْراً، وَ آمَنَ بِی سِرّاً، ثُمَّ بَعَثَ اَللَّهُ جَبْرَئِیلَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) بِلِوَائِهِ، فَرَکَزَهُ فِی بَنِی هَاشِمٍ، وَ بَعَثَ إِبْلِیسُ بِلِوَائِهِ فَرَکَزَهُ فِی بَنِی أُمَیَّهَ، فَلاَ یَزَالُونَ أَعْدَاءَنَا، وَ شِیعَتُهُمْ أَعْدَاءُ شِیعَتِنَا إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 671 )
ص : 5137
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ مَنْ تَرَکَ اَلْمَبِیتَ بِالْمُزْدَلِفَهِ فَلاَ حَجَّ لَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 48 )
ص : 5138
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : فِی قَوْلِهِ: وَ اَلتَّرائِبِ قَالَ تَرِیبَهُ اَلْمَرْأَهِ وَ هُوَ مَوْضِعُ اَلْقِلاَدَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 386 )
130-و از ابن عباس که:ترائب جای گردن بند زن است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 338 )
ص : 5139
1922-1 الکافی ،1/1/57/2 الاثنان عن الوشاء عن المثنی بن الولید عن أبی بصیر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لیس شیء إلا و له حد قال قلت جعلت فداک فما حد التوکل قال الیقین قلت فما حد الیقین قال ألا تخاف مع اللّه شیئا.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 269 )
ص : 5140
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَتَمَتَّعُ بِأَمَهِ رَجُلٍ بِإِذْنِهِ قَالَ نَعَمْ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 146 )
ص : 5141
22647-6 ( الکافی 67:6) علی ، عن أبیه ، عن البزنطی قال: سألت أبا الحسن علیه السّلام عن الرجل طلق امرأته بعد ما غشیها بشهاده عدلین فقال "لیس هذا بطلاق "فقلت: جعلت فداک کیف طلاق السنه فقال "یطلقها إذا طهرت من حیضها قبل أن یغشاها بشاهدین عدلین کما قال اللّه عز و جل فی کتابه فإن خالف ذلک رد إلی کتاب اللّه جل و عز". فقلت له: فإنه طلق علی طهر من غیر جماع بشاهد و امرأتین، فقال "لا تجوز شهاده النساء فی الطلاق و قد تجوز شهادتهن مع غیرهن فی الدم إذا حضرته "فقلت: فإن أشهد رجلین ناصبیین علی الطلاق أ یکون طلاقا فقال "من ولد علی الفطره أجیزت شهادته علی الطلاق بعد أن تعرف منه خیرا" .
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1018 )
ص : 5142
مَنْ شَرُفَتْ نَفْسُهُ نَزَّهَهَا عَنْ ذِلَّهِ اَلْمَطَالِبِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 627 )
ص : 5143
وَ رَوَی أَبُو بَصِیرٍ فِی اَلصَّحِیحِ قَالَ: کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُعْجِبُهُ اَلزَّبِیبَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 516 )
و ابو بصیر در حدیث صحیح روایت کرده که امام ششم علیه السّلام از پخته با کشمش خوشش می آمد و این ظاهر است در حلال بودنش زیرا خوراک پخته با کشمش دو سوم آن نمیرود چنانچه نهان نیست پایان. من گویم:قول بحرام نبودن آب کشمش و خرما خالی از قوت نیست برای عمومات حلیت گذشته و نبودن مخصص معتبر و روایت علی بن جعفر با اینکه ضعیف است بنا بر مشهور دلالتش بمفهوم است و آن هم ضعیف است بویژه که این مفهوم از کلام پرسنده برآید،بعلاوه مفهومش همین است که پیش از رفتن دو سوم باکی دارد و آن اعم از حرمت است و روایت عمّار هم ضعیف است از نظر سند و متن هر دو. اگر گفته شود روایات داله بر حرمت عصیر پس از جوش آمدن بیشتر یا عامند و یا مطلق و شامل هر عصیر باشند جز آنچه حلال بودنش مورد اجماع است مانند فشرده انار و امثالش و فشرده کشمش و خرما در عمومات حرمت میمانند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 280 )
ص : 5144
اَلدَّعَائِمُ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ رَخَّصَ فِی اَلْإِدَامِ وَ اَلطَّعَامِ یَمُوتُ فِیهِ حِشَاشُ اَلْأَرْضِ وَ اَلذُّبَابُ وَ مَا لاَ دَمَ لَهُ وَ قَالَ لاَ یُنَجِّسُ ذَلِکَ شَیْئاً وَ لاَ یُحَرِّمُهُ فَإِنْ مَاتَ فِیهِ مَا لَهُ دَمٌ وَ کَانَ مَائِعاً فَسَدَ وَ إِنْ کَانَ جَامِداً فَسَدَ مِنْهُ مَا حَوْلَهُ وَ أُکِلَتْ بَقِیَّتُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 53 )
16-در دعائم:از علی علیه السّلام که در خوراکی که حشره های زمین و مگس و آنچه خون جهنده ندارد در آن بمیرد رخصت داد و فرمود:آنها چیزی را نجس نکنند و حرام نکنند،و اگر خون دار در آن میرد و مایع باشد اطراف خود را فاسد سازد و بقیه آن خورده شود(2 ر 126).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 235 )
ص : 5145
فِی مُهَجِ اَلدَّعَوَاتِ عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ زَیْدٍ قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: اِسْمُ اَللَّهِ اَلْأَعْظَمُ اَلَّذِی إِذَا دَعَا بِهِ فَأَجَابَ «قُلِ اَللّهُمَّ مالِکَ اَلْمُلْکِ تُؤْتِی اَلْمُلْکَ» إِلَی «بِغَیْرِ حِسابٍ»
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 324 )
ص : 5146
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب قَرَأْتُ فِی شَوْفِ اَلْعَرُوسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلدَّامَغَانِیِّ : أَنَّهُ سَمِعَ لَیْلَهَ اَلْمِعْرَاجِ مِنْ بُطْنَانِ اَلْعَرْشِ قَائِلاً یَقُولُ مَنْ یَشْتَرِی قُبَّهً فِی اَلْخُلْدِ ثَابِتَهًفِی ظِلَّ طُوبَی رَفِیعَاتٍ مَبَانِیهَا دَلاَّلُهَا اَلْمُصْطَفَی وَ اَللَّهُ بَائِعُهَامِمَّنْ أَرَادَ وَ جِبْرِیلُ مُنَادِیهَا
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 134 )
مناقب شهر آشوب-ابو عبد اللّه دامغانی گفت در شب معراج این اشعار از درون عرش شنیده شد.
من یشتری قبه فی الخلد ثابته-فی ظل طوبی رفیعات مبانیها دلاّلها المصطفی و اللّه بائعها-ممن اراد و جبریل منادیها
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 115 )
ص : 5147
یر، [بصائر الدرجات] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: کُنْتُ مَعَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَتَاهُ رَجُلٌ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنِّی وَ اَللَّهِ لَأُحِبُّکَ فِی اَللَّهِ وَ أُحِبُّکَ فِی اَلسِّرِّ کَمَا أُحِبُّکَ فِی اَلْعَلاَنِیَهِ وَ أَدِینُ اَللَّهَ بِوَلاَیَتِکَ فِی اَلسِّرِّ کَمَا أَدِینُ بِهَا فِی اَلْعَلاَنِیَهِ وَ بِیَدِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عُودٌ فَطَأْطَأَ بِهِ رَأْسَهُ ثُمَّ نَکَتَ بِعُودِهِ فِی اَلْأَرْضِ سَاعَهً ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَیْهِ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَدَّثَنِی بِأَلْفِ حَدِیثٍ لِکُلِّ حَدِیثٍ أَلْفُ بَابٍ وَ إِنَّ أَرْوَاحَ اَلْمُؤْمِنِینَ تَلْتَقِی فِی اَلْهَوَاءِ فَتَشَامُّ فَمَا تَعَارَفَ مِنْهَا اِئْتَلَفَ وَ مَا تَنَاکَرَ مِنْهَا اِخْتَلَفَ وَیْحَکَ لَقَدْ کَذَبْتَ فَمَا أَعْرِفُ وَجْهَکَ فِی اَلْوُجُوهِ وَ لاَ اِسْمَکَ فِی اَلْأَسْمَاءِ قَالَ ثُمَّ دَخَلَ عَلَیْهِ آخَرُ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنِّی أُحِبُّکَ فِی اَللَّهِ وَ أُحِبُّکَ فِی اَلسِّرِّ کَمَا أُحِبُّکَ فِی اَلْعَلاَنِیَهِ وَ أَدِینُ اَللَّهَ بِوَلاَیَتِکَ فِی اَلسِّرِّ کَمَا أَدِینُ اَللَّهَ بِهَا فِی اَلْعَلاَنِیَهِ قَالَ فَنَکَتَ بِعُودِهِ اَلثَّانِیَهَ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ صَدَقْتَ إِنَّ طِینَتَنَا طِینَهٌ مَخْزُونَهٌ أَخَذَ اَللَّهُ مِیثَاقَهَا مِنْ صُلْبِ آدَمَ فَلَمْ یَشِذَّ مِنْهَا شَاذٌّ وَ لاَ یَدْخُلُ مِنْهَا دَاخِلٌ مِنْ غَیْرِهَا اِذْهَبْ وَ اِتَّخِذْ لِلْفَقْرِ جِلْبَاباً فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ یَا عَلِیُّ وَ اَللَّهِ اَلْفَقْرُ أَسْرَعُ إِلَی مُحِبِّینَا مِنَ اَلسَّیْلِ إِلَی بَطْنِ اَلْوَادِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 14 )
ص : 5148
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، " وَ اَلطَّیْرُ إِذَا مَلَکَ جَنَاحَیْهِ فَهُوَ لِمَنْ أَخَذَهُ إِلاَّ أَنْ یَعْرِفَ صَاحِبَهُ فَیَرُدُّهُ عَلَیْهِ ". فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 118 )
ص : 5149
وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ« وَ لِلّهِ یَسْجُدُ مَنْ فِی اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ - طَوْعاً وَ کَرْهاً » اَلْآیَهَ، أَمَّا مَنْ یَسْجُدُ مِنْ أَهْلِ اَلسَّمَاوَاتِ طَوْعاً فَالْمَلاَئِکَهُ یَسْجُدُونَ لِلَّهِ طَوْعاً، وَ مَنْ یَسْجُدُ مِنْ أَهْلِ اَلْأَرْضِ طَوْعاً، فَمَنْ وُلِدَ فِی اَلْإِسْلاَمِ فَهُوَ یَسْجُدُ لَهُ طَوْعاً، وَ أَمَّا مَنْ یَسْجُدُ کَرْهاً فَمَنْ أُجْبِرَ عَلَی اَلْإِسْلاَمِ وَ أَمَّا مَنْ لَمْ یَسْجُدْ فَظِلُّهُ یَسْجُدُ لَهُ بِالْغَدَاهِ وَ اَلْعَشِیِّ.
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 362 )
ص : 5150
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ وَقَعَ عَلَی رَجُلٍ مِنْ فَوْقِ اَلْبَیْتِ فَمَاتَ أَحَدُهُمَا فَقَالَ لَیْسَ عَلَی اَلْأَعْلَی شَیْءٌ وَ عَلَی اَلْأَسْفَلِ شَیْءٌ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 289 )
3 - عبید بن زراره گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی از بالای خانه ای بر روی شخص دیگری سقوط نمود و یکی از آن دو نفر مرد (تکلیف چیست؟)
فرمود: شخص بالایی حکمی ندارد؛ اما شخص پایینی باید دیه بپردازد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 166 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 42 )
ص : 5151
دَعَاکُمْ رَبُّکُمْ سُبْحَانَهُ فَنَفَرْتُمْ وَ وَلَّیْتُمْ وَ دَعَاکُمُ اَلشَّیْطَانُ فَاسْتَجَبْتُمْ وَ أَقْبَلْتُمْ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 819 )
ص : 5152
سُئِلَ اَلرِّضَا عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِإِبْرَاهِیمَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قالَ بَلی وَ لکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی أَ کَانَ فِی قَلْبِهِ شَکٌّ قَالَ لاَ کَانَ فِیهِ یَقِینٌ وَ لَکِنْ أَرَادَ مِنَ اَللَّهِ اَلزِّیَادَهَ عَلَی یَقِینِهِ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 15 )
18-از امام رضا علیه السّلام در بارۀ قول خداوند متعال به حضرت ابراهیم(صلوات اللّه علیه)سؤال شد که فرمود:(آیا ایمان نیاورده ای گفت چرا ولی برای اطمینان قلبم می پرسم)آیا در قلب او شکی بود؟فرمود:نه،در قلب او یقین بود،و لکن خداوند متعال اراده کرده بود که بر یقین او افزوده شود.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 17 )
ص : 5153
زَیْدُ بْنُ عَلِیٍّ : فِی قَوْلِهِ أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی اَلْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلاّ أَنْ یُهْدی نَزَلَتْ فِینَا.
( المناقب , جلد 4 , صفحه 400 )
ص : 5154
عَنْهُ عَنِ اَلنَّخَعِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنِّی أَطُوفُ طَوَافَ اَلنَّافِلَهِ وَ أَنَا عَلَی غَیْرِ وُضُوءٍ قَالَ تَوَضَّأْ وَ صَلِّ وَ إِنْ کُنْتَ مُتَعَمِّداً .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 222 )
ص : 5155
5615-21 التهذیب ،1/15/210/3 ابن محبوب عن یعقوب بن یزید عن ابن أبی عمیر عن الخراز عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن التقصیر فقال فی بریدین أو بیاض یوم.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 131 )
ص : 5156
فس، [تفسیر القمی ] : یَمُنُّونَ عَلَیْکَ أَنْ أَسْلَمُوا نزلت فی عثکن یوم الخندق، و ذلک أنّه مرّ بعمّار ابن یاسر و هو یحفر الخندق و قد ارتفع الغبار من الحفر فوضع عثکن کمّه علی أنفه و مرّ، فقال عمّار: لا یستوی من یبتنی المساجدایظلّ فیها راکعا و ساجدا کمن یمرّ بالغبار حائدایعرض عنه جاحدا معاندا فالتفت إلیه عثکن فقال: یابن السوداء! إیّای تعنی؟ ثمّ أتی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فقال له: لم ندخل معک لتسبّ أعراضنا، فقال له رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: قد أقلتک إسلامک فاذهب، فأنزل اللّه عزّ و جلّ: یَمُنُّونَ عَلَیْکَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَکُمْ بَلِ اَللّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ أَنْ هَداکُمْ لِلْإِیمانِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ أی لیس هم صادقین، إِنَّ اَللّهَ یَعْلَمُ غَیْبَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَللّهُ بَصِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ (الحجرات:17-18).
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 599 )
ص : 5157
وَ نَاظِرُ قَلْبِ اَللَّبِیبِ بِهِ یُبْصِرُ أَمَدَهُ وَ یَعْرِفُ غَوْرَهُ وَ نَجْدَهُ . دَاعٍ دَعَا وَ رَاعٍ رَعَی فَاسْتَجِیبُوا لِلدَّاعِی وَ اِتَّبِعُوا اَلرَّاعِیَ. قَدْ خَاضُوا بِحَارَ اَلْفِتَنِ وَ أَخَذُوا بِالْبِدَعِ دُونَ اَلسُّنَنِ وَ أَرَزَ اَلْمُؤْمِنُونَ وَ نَطَقَ اَلضَّالُّونَ اَلْمُکَذِّبُونَ نَحْنُ اَلشِّعَارُ وَ اَلْأَصْحَابُ وَ اَلْخَزَنَهُ وَ اَلْأَبْوَابُ وَ لاَ تُؤْتَی اَلْبُیُوتُ إِلاَّ مِنْ أَبْوَابِهَا فَمَنْ أَتَاهَا مِنْ غَیْرِ أَبْوَابِهَا سُمِّیَ سَارِقاً.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 215 )
ص : 5158
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ جَعَلَ أَمْرَ اِمْرَأَتِهِ بِیَدِهَا قَالَ فَقَالَ وَلَّی اَلْأَمْرَ مَنْ لَیْسَ أَهْلَهُ وَ خَالَفَ اَلسُّنَّهَ وَ لَمْ یُجِزِ اَلنِّکَاحَ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 137 )
4 - یکی از اصحاب ما گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: درباره کسی که اختیار همسرش را به دست او می سپارد، چه می فرمایید؟
فرمود: اختیار را به کسی سپرده است که شایستگی آن را ندارد و با سنّت مخالفت کرده و به حکم ازدواج عمل نکرده است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 355 )
: مرسل. قوله علیه السلام: ولی الأمر أی شرط فی عقد النکاح أن یکون الطلاق بید الزوجه و لا یکون للزوج خیار فی ذلک، فحکم علیه السلام ببطلان الشرط لکونه مخالفا للسنه، و بطلان النکاح لاشتماله علی الشرط الفاسد، و هذا لا یناسب الباب إلا أن یکون غرضه من العنوان أعم من التخییر المشروط فی العقد، أو حمل الخبر علی التخییر المعهود، فالمراد بقوله لم یجز النکاح من باب الأفعال أنه لم یجز و لم یعمل بما هو حکم النکاح من عدم اختیار الزوجه، و لا یخفی بعده مع ورود الأخبار الکثیره المصرحه بما ذکرناه أولا.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 230 )
ص : 5159
وَ قَدْ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : بَدَأَ اَلْإِسْلاَمُ غَرِیباً وَ سَیَعُودُ کَمَا بَدَأَ فَطُوبَی لِلْغُرَبَاءِ.
( منتخب الأنوار المضیّه , جلد 1 , صفحه 41 )
ص : 5160
2714-6 الکافی ،1/2/660/2 الثلاثه عن حماد عن زراره عن أبی جعفر علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : المجالس بالأمانه.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 620 )
ص : 5161
5344-2 الکافی ،1/2/518/6 الاثنان عن الوشاء عن عبد اللّه بن سنان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: ینبغی للرجل أن یدخن ثیابه إذا کان یقدر.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 713 )
ص : 5162
وَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَجَّهِ اَلْوَدَاعِ لِأَصْحَابِهِ: أَلاَ لَأُخْبِرَنَّکُمْ تَرْتَدُّونَ بَعْدِی کُفَّاراً یَضْرِبُ بَعْضُکُمْ رِقَابَ بَعْضٍ، أَلاَ إِنِّی قَدْ شَهِدْتُ وَ غِبْتُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 145 )
ص : 5163
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی وَصِیَّتِهِ لاِبْنِهِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ: یَا بُنَیَّ لاَ تَقُلْ مَا لاَ تَعْلَمُ إِلَی قَوْلِهِ: وَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ أَنَّ اَلْمَساجِدَ لِلّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اَللّهِ أَحَداً» یَعْنِی بِالْمَسَاجِدِ اَلْوَجْهَ وَ اَلْیَدَیْنِ وَ اَلرُّکْبَتَیْنِ وَ اَلْإِبْهَامَیْنِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 439 )
ص : 5164
وَ قَدْ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّی عَلَیَّ مِنْ عِنْدِ قَبْرِی سَمِعْتُهُ وَ مَنْ صَلَّی عَلَیَّ مِنْ بَعِیدٍ بُلِّغْتُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 58 , صفحه 83 )
ص : 5165
عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْقَوْمِ یَصْطَحِبُونَ فَیَکُونُ فِیهِ اَلْمُوسِرُ وَ غَیْرُهُ أَ یُنْفِقُ عَلَیْهِمُ اَلْمُوسِرُ قَالَ إِنْ طَابَتْ بِذَلِکَ أَنْفُسُهُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 273 )
از حلبی(مضمون شماره 12 را آورده).
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 174 )
ص : 5166
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلرَّجُلِ یَتَصَدَّقُ عَلَی وُلْدِهِ أَوْ عَلَی غَیْرِهِمْ بِصَدَقَهٍ أَ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یَرْجِعَ فِیهَا فَیَرُدَّهَا فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ إِنَّ اَلَّذِی یَتَصَدَّقُ بِصَدَقَهٍ ثُمَّ یَرْجِعُ فِیهَا کَالَّذِی یَقِیءُ وَ یَرْجِعُ فِی قَیْئِهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 339 )
ص : 5167
اَلْبِحَارُ ، عَنْ مِصْبَاحِ اَلْأَنْوَارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا وَضَعَ فَاطِمَهَ بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْقَبْرِ قَالَ إِلَی أَنْ قَالَ ثُمَّ جَلَسَ عِنْدَ قَبْرِهَا بَاکِیاً حَزِیناً فَأَخَذَ اَلْعَبَّاسُ بِیَدِهِ وَ اِنْصَرَفَ بِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 465 )
ص : 5168
اَلْحُمْقُ أَدْوَی اَلدَّاءِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 42 )
ص : 5169
حَدَّثَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ نَهِیکٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ آوَیْناهُما إِلی رَبْوَهٍ ذاتِ قَرارٍ وَ مَعِینٍ قَالَ اَلرَّبْوَهُ نَجَفُ اَلْکُوفَهِ وَ اَلْمَعِینُ اَلْفُرَاتُ .
( کتاب المزار (مناسک المزار) , جلد 1 , صفحه 16 )
ص : 5170
فِی أَمَالِی صَدُوقٍ (ره) بِإِسْنَادِهِ إِلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ لِعَلْقَمَهَ: یَا عَلْقَمَهُ إِنَّ رِضَا اَلنَّاسِ لاَ یُمْلَکُ وَ أَلْسِنَتَهُمْ لاَ تُضْبَطُ، أَ لَمْ یَنْسُبُوا مَرْیَمَ اِبْنَهَ عِمْرَانَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ أَنَّهَا حَمَلَتْ بِعِیسَی مِنْ رَجُلٍ نَجَّارٍ اِسْمُهُ یُوسُفُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 568 )
ص : 5171
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، ع، [علل الشرائع] : سَأَلَ اَلشَّامِیُّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لِمَ صَارَ اَلْمِیرَاثُ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَیَیْنِ قَالَ مِنْ قِبَلِ اَلسُّنْبُلَهِ کَانَ عَلَیْهَا ثَلاَثُ حَبَّاتٍ فَبَادَرَتْ إِلَیْهَا حَوَّاءُ فَأَکَلَتْ مِنْهَا حَبَّهً وَ أَطْعَمَتْ آدَمَ حَبَّتَیْنِ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِکَ وَرِثَ اَلذَّکَرُ مِثْلَ حَظِّ اَلْأُنْثَیَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 327 )
ص : 5172
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ زَارَ أَخَاهُ فِی اَللَّهِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ أَنْتَ ضَیْفِی وَ زَائِرِی عَلَیَّ قِرَاکَ وَ قَدْ أَوْجَبْتُ لَکَ اَلْجَنَّهَ بِحُبِّکَ إِیَّاهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 584 )
ص : 5173
12201-5 الکافی ،1/4/456/4 الثلاثه التهذیب ،1/337/478/5 یعقوب بن یزید عن ابن أبی عمیر عن رفاعه و ابن بکیر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : أنه سئل عن الحج ماشیا أفضل أو راکبا فقال بل راکبا فإن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله حج راکبا.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 409 )
ص : 5174
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اُکْفُلُوا لِی سِتَّهً، أَکْفُلْ لَکُمْ بِالْجَنَّهِ : إِذَا تَحَدَّثَ أَحَدُکُمْ فَلاَ یَکْذِبْ، [وَ إِذَا وَعَدَ فَلاَ یُخْلِفْ] وَ إِذَا اُؤْتُمِنَ فَلاَ یَخُنْ، غُضُّوا أَبْصَارَکُمْ، وَ کُفُّوا أَیْدِیَکُمْ، وَ اِحْفَظُوا فُرُوجَکُمْ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 27 )
ص : 5175
وَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ لَیْثٍ عَنْ مُحَارِبِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَمُوتُ مُعَاوِیَهُ عَلَی غَیْرِ مِلَّتِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 187 )
ص : 5176
لی، [الأمالی] ، للصدوق اِبْنُ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ مُقْبِلٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ جَالَسَ لَنَا عَائِباً أَوْ مَدَحَ لَنَا قَالِیاً أَوْ وَاصَلَ لَنَا قَاطِعاً أَوْ قَطَعَ لَنَا وَاصِلاً أَوْ وَالَی لَنَا عَدُوّاً أَوْ عَادَی لَنَا وَلِیّاً فَقَدْ کَفَرَ بِالَّذِی أَنْزَلَ اَلسَّبْعَ اَلْمَثَانِیَ وَ اَلْقُرْآنَ اَلْعَظِیمَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 52 )
امالی صدوق: هشام بن سالم از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرد که فرمود هر کس با عیبجوی ما بنشیند یا تعریف کند از دشمن و کینه توز ما و همبستگی داشته باشد با کسی که از ما قطع نموده یا قطع نماید از کسی که با ما پیوسته است یا دشمن ما را دوست بدارد و یا دوست ما را دشمن بدارد کافر شده است بخدائی که سبع مثانی و قرآن کریم را نازل نموده.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 43 )
ص : 5177
فَإِنَّهُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ ثُوَیْرِ بْنِ أَبِی فَاخِتَهَ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : یُحَدِّثُ رَجُلاً مِنْ قُرَیْشٍ قَالَ، لَمَّا قَرَّبَ اِبْنَا آدَمَ اَلْقُرْبَانَ، قَرَّبَ أَحَدُهُمَا أَسْمَنَ کَبْشٍ کَانَ فِی ظانیته[ضَأْنِهِ]، وَ قَرَّبَ اَلْآخَرُ ضِغْثاً مِنْ سُنْبُلٍ، فَقُبِلَ مِنْ صَاحِبِ اَلْکَبْشِ وَ هُوَ هَابِیلُ وَ لَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ اَلْآخَرِ فَغَضِبَ قَابِیلُ فَقَالَ لِهَابِیلَ وَ اَللَّهِ لَأَقْتُلَنَّکَ، فَ قالَ هَابِیلُ إِنَّما یَتَقَبَّلُ اَللّهُ مِنَ اَلْمُتَّقِینَ - `لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَیَّ یَدَکَ لِتَقْتُلَنِی - ما أَنَا بِباسِطٍ یَدِیَ إِلَیْکَ لِأَقْتُلَکَ - إِنِّی أَخافُ اَللّهَ رَبَّ اَلْعالَمِینَ - `إِنِّی أُرِیدُ أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِی وَ إِثْمِکَ - فَتَکُونَ مِنْ أَصْحابِ اَلنّارِ وَ ذلِکَ جَزاءُ اَلظّالِمِینَ - `فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِیهِ 5\27 5\28 5\29 5\30 فَلَمْ یَدْرِ کَیْفَ یَقْتُلُهُ حَتَّی جَاءَ إِبْلِیسُ فَعَلَّمَهُ، فَقَالَ ضَعْ رَأْسَهُ بَیْنَ حَجَرَیْنِ ثُمَّ اِشْدَخْهُ، فَلَمَّا قَتَلَهُ لَمْ یَدْرِ مَا یَصْنَعُ بِهِ، فَجَاءَ غُرَابَانِ فَأَقْبَلاَ یَتَضَارَبَانِ، حَتَّی قَتَلَ أَحَدُهُمَا صَاحِبَهُ، ثُمَّ حَفَرَ اَلَّذِی بَقِیَ اَلْأَرْضَ بِمَخَالِبِهِ، وَ دَفَنَ فِیهَا صَاحِبَهُ، قَالَ قَابِیلُ یا وَیْلَتی أَ عَجَزْتُ أَنْ أَکُونَ مِثْلَ هذَا اَلْغُرابِ - فَأُوارِیَ سَوْأَهَ أَخِی فَأَصْبَحَ مِنَ اَلنّادِمِینَ 5\31 فَحَفَرَ لَهُ حَفِیرَهً وَ دَفَنَهُ فِیهَا، فَصَارَتْ سُنَّهً یَدْفِنُونَ اَلْمَوْتَی، فَرَجَعَ قَابِیلُ إِلَی أَبِیهِ فَلَمْ یَرَ مَعَهُ هَابِیلَ ، فَقَالَ لَهُ آدَمُ أَیْنَ تَرَکْتَ اِبْنِی قَالَ لَهُ قَابِیلُ أَرْسَلْتَنِی عَلَیْهِ رَاعِیاً فَقَالَ آدَمُ اِنْطَلِقْ مَعِی إِلَی مَکَانِ اَلْقُرْبَانِ، وَ أَوْجَسَ قَلْبُ آدَمَ بِالَّذِی فَعَلَ قَابِیلُ ، فَلَمَّا بَلَغَ اَلْمَکَانَ اِسْتَبَانَ قَتْلُهُ، فَلَعَنَ آدَمُ اَلْأَرْضَ اَلَّتِی قَبِلَتْ دَمَ هَابِیلَ وَ أُمِرَ آدَمُ أَنْ یَلْعَنَ قَابِیلَ وَ نُودِیَ قَابِیلُ مِنَ اَلسَّمَاءِ لُعِنْتَ کَمَا قَتَلْتَ أَخَاکَ، وَ لِذَلِکَ لاَ تَشْرَبُ اَلْأَرْضُ اَلدَّمَ، فَانْصَرَفَ آدَمُ فَبَکَی عَلَی هَابِیلَ أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ لَیْلَهً، فَلَمَّا جَزِعَ عَلَیْهِ شَکَا ذَلِکَ إِلَی اَللَّهِ، فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ أَنِّی وَاهِبٌ لَکَ ذَکَراً یَکُونُ خَلَفاً مِنْ هَابِیلَ ، فَوَلَدَتْ حَوَّاءُ غُلاَماً زَکِیّاً مُبَارَکاً، فَلَمَّا کَانَ اَلْیَوْمُ اَلسَّابِعُ أَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ یَا آدَمُ إِنَّ هَذَا اَلْغُلاَمَ هِبَهٌ مِنِّی لَکَ، فَسَمِّهِ هِبَهَ اَللَّهِ ، فَسَمَّاهُ آدَمُ هِبَهَ اَللَّهِ .
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 165 )
ص : 5178
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی إِنَّ اَلصَّلاهَ کانَتْ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً قَالَ مُوجَباً إِنَّمَا یَعْنِی بِذَلِکَ وُجُوبَهَا عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ وَ لَوْ کَانَتْ کَمَا یَقُولُونَ لَهَلَکَ سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ حِینَ أَخَّرَ اَلصَّلاَهَ حَتّی تَوارَتْ بِالْحِجابِ لِأَنَّهُ لَوْ صَلاَّهَا قَبْلَ أَنْ تَغِیبَ کَانَ وَقْتاً لَیْسَ صَلاَهٌ أَطْوَلَ وَقْتاً مِنَ اَلْعَصْرِ.
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 605 )
محمّد بن الحسن رحمه اللّه علیه،از حسین بن حسن بن ابان،از حسین بن سعید، از نضر بن سوید،از موسی بن بکر،از زراره،وی گفت: حضرت ابو جعفر علیه السّلام در ذیل فرموده حق تعالی:«
إِنَّ اَلصَّلاهَ کانَتْ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً
». فرمودند:«
کِتاباً مَوْقُوتاً
»یعنی فریضه ای واجب و مقصود وجوب آن بر مؤمنین است و اگر آن طور که مخالفین می گویند باشد باید سلیمان بن داود هلاک شده باشد چه آنکه وی نماز عصرش را تأخیر انداخت تا خورشید پشت حجاب کوهها پنهان و مخفی شد و اگر قبل از غایب شدنش نماز را خوانده بود در وقتش اداء کرده بود و هیچ نمازی از نظر وقت طولانی تر از نماز عصر نمی باشد
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 923 )
ص : 5179
وَ رَوَی سُهَیْلُ بْنُ عُثْمَانَ، قَالَ: حَدَّثَنَا وَکِیعُ بْنُ اَلْجَرَّاحِ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ مُوسَی عَنِ اَلْأَعْمَشِ، عَنْ عَطِیَّهَ - [حَیْلُولَهٌ] - قَالَ: وَ حَدَّثَنَا قَیْسُ بْنُ حَفْصٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا یُونُسُ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعَرْزَمِیُّ، عَنْ عَطِیَّهَ ، قَالَ: قُلْنَا لِجَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ : أَخْبِرْنَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) ، قَالَ: کَانَ خَیْرَ اَلنَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام , جلد 1 , صفحه 277 )
ص : 5180
وَ قَوْلُهُ اَلَّذِینَ یَتَرَبَّصُونَ بِکُمْ فَإِنْ کانَ لَکُمْ فَتْحٌ مِنَ اَللّهِ - قالُوا أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ وَ إِنْ کانَ لِلْکافِرِینَ نَصِیبٌ - قالُوا أَ لَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَیْکُمْ وَ نَمْنَعْکُمْ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ 4\141 فَإِنَّهَا نَزَلَتْ فِی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أُبَیٍّ وَ أَصْحَابِهِ اَلَّذِینَ قَعَدُوا عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ أُحُدٍ ، فَکَانَ إِذَا ظَفِرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالْکُفَّارِ قَالُوا لَهُ أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ، وَ إِذَا ظَفِرَتِ اَلْکُفَّارُ قَالُوا أَ لَمْ نَسْتَحْوِذْ أَنْ نُعِینَکُمْ وَ لَمْ نُعِنْ عَلَیْکُمْ قَالَ اَللَّهُ فَاللّهُ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَ لَنْ یَجْعَلَ اَللّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً .
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 5181
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ یَاسِرٍ قَالَ قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : عَجَباً لِمَنْ أَکَلَ مِثْلَ ذَا وَ أَشَارَ بِیَدِهِ وَ لَمْ یَشْرَبْ عَلَیْهِ اَلْمَاءَ کَیْفَ لاَ تَنْشَقُّ مَعِدَتُهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 382 )
4 - یاسر گوید: امام کاظم علیه السّلام با دستش اشاره نمود و فرمود:
جای تعجب است برای کسی که مانند این این اندازه بخورد و پس از آن آب ننوشد، چگونه معده اش ترک نمی خورد؟
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 256 )
: مرسل. قوله: و أشار بیده علیه السلام الإشاره بالکف لبیان قله الطعام، أی عدم شرب الماء بعد الطعام مضر و إن کان الطعام قلیلا. و رواه البرقی فی المحاسن عن یاسر عن الرضا علیه السلام أنه قال: لا بأس بکثره شرب الماء علی الطعام، و أن لا یکثر منه، و قال: أ رأیت لو أن رجلا أکل مثل ذا طعاما - و جمع یدیه کلتیهما لم یضمهما و لم یفرقهما - ثم لم یشرب علیه الماء، أ لیس کانت تنشق معدته ففی هذا الخبر یحتمل أن یکون المراد أن التضرر إنما هو غالبا بکثره الأکل لا بکثره الشرب.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 231 )
ص : 5182
اِحْذَرُوا (مَنَافِخَ) اَلْکِبْرِ وَ غَلَبَهَ اَلْحَمِیَّهِ وَ تَعَصُّبَ اَلْجَاهِلِیَّهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 105 )
ص : 5183
عَنْهُ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی قَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا زَنَی اَلرَّجُلُ فَارَقَهُ رُوحُ اَلْإِیمَانِ قَالَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ « وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ » ذَلِکَ اَلَّذِی یُفَارِقُهُمْ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 106 )
ص : 5184
وَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : بَوْلُ اَلْجَارِیَهِ یُغْسَلُ مِنَ اَلثَّوْبِ قَبْلَ أَنْ تَطْعَمَ لِأَنَّ لَبَنَهَا یَخْرُجُ مِنْ مَثَانَهِ أُمِّهَا وَ لَبَنُ اَلْغُلاَمِ وَ بَوْلُهُ یَخْرُجُ مِنَ اَلْعَضُدَیْنِ وَ اَلْمَنْکِبَیْنِ یَجُوزُ فِیهِ اَلرَّشُّ.
( النوادر (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 39 )
335-علی علیه السّلام فرمود:ادرار دختر بچۀ شیر خواری که غذا خور نشده،اگر به لباس برسد باید شسته و تطهیر گردد،چون شیری را که می خورد از«مثانۀ مادر»تولید می گردد،اما ادرار پسر بچۀ شیر خواری که غذا خور نشده،شستن لازم ندارد، چون از بازوها و زانوها به وجود می آید،و فقط می توان مقداری آب(روی لباس آلوده به ادرار)پاشید و پاک است.
( النوادر (للراوندی) / ترجمه اردستانی ؛ ج 1 , ص 260 )
ص : 5185
وَ رَوَی وَکِیعٌ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْقَارِئُ عَنْ عُمَرَ بْنِ مُرَّهَ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ " أَنَّهُ قَرَأَ فَمَا اِسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ إِلَی أَجَلٍ مُسَمّیً 24:4 .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 482 )
ص : 5186
وَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلْیَهُودِیِّ اَلَّذِی سَحَرَهُ مَا حَمَلَکَ عَلَی مَا صَنَعْتَ قَالَ عَلِمْتُ أَنَّهُ لاَ یَضُرُّکَ وَ أَنْتَ نَبِیٌّ قَالَ فَعَفَا عَنْهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 5 )
ص : 5187
لَنْ یَتَّصِلَ بِالْخَالِقِ مَنْ لَمْ یَنْقَطِعْ عَنِ اَلْخَلْقِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 407 )
ص : 5188
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْقَاسَانِیِّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: اَلْخَائِفُ مَنْ لَمْ یَدَعْ لَهُ اَلرَّهْبَهُ لِسَاناً یَنْطِقُ بِهِ.
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 238 )
1-عبد اللّه جعفیّ گوید:شنیدم که امام صادق علیه السّلام فرمود:«خائف» کسی است که ترس و پارسائی،زبانی برایش نگذاشته که با آن سخن بگوید.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 2 , ص 91 )
ص : 5189
کِتَابُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ شُرَیْحٍ اَلْحَضْرَمِیِّ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ طَلْحَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَجُلاً أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ أَهْلَ بَیْتِی أَبَوْا إِلاَّ تَوَثُّباً عَلَیَّ وَ شَتِیمَهً لِی وَ قَطِیعَهً لِی فَأَرْفُضُهُمْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ إِذاً تُرْفَضُوا جَمِیعاً فَأَعَادَهَا عَلَیْهِ قَالَ کُلَّ ذَلِکَ یَقُولُ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِثْلَ هَذَا اَلْقَوْلِ قَالَ فَکَیْفَ أَصْنَعُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ صِلْ مَنْ قَطَعَکَ وَ أَعْطِ مَنْ حَرَمَکَ وَ اِعْفُ عَمَّنْ ظَلَمَکَ فَإِنَّکَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ کَانَ لَکَ عَلَیْهِمْ مِنَ اَللَّهِ ظَهِیراً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 252 )
ص : 5190
مُلُوکُ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ اَلْفُقَرَاءُ اَلرَّاضُونَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 708 )
ص : 5191
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَوْ یَعْلَمُ اَلنَّاسُ مَا فِی اَلسِّوَاکِ لَأَبَاتُوهُ مَعَهُمْ فِی لِحَافٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 12 )
ص : 5192
اَلشَّیْخُ اَلطُّوسِیُّ فِی کِتَابِ اَلنِّهَایَهِ ، وَ فِی عَیْنِ اَلْبَهِیمَهِ إِذَا فُقِئَتْ رُبُعُ قِیمَتِهَا عَلَی مَا جَاءَتْ بِهِ اَلْآثَارُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 384 )
ص : 5193
4986-13 الکافی ،1/10/65/3 محمد عن أحمد عن عثمان عن ابن مسکان عن أبی بصیر قال: سألته عن تیمم الحائض و الجنب سواء إذا لم یجدا ماء قال نعم .
( الوافی , جلد 6 , صفحه 583 )
ص : 5194
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا مِنْ عَبْدٍ أَذْنَبَ ذَنْباً فَقَامَ فَتَطَهَّرَ وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ وَ اِسْتَغْفَرَ اَللَّهَ إِلاَّ وَ غُفِرَ لَهُ وَ کَانَ حَقِیقاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَقْبَلَهُ لِأَنَّهُ سُبْحَانَهُ قَالَ وَ مَنْ یَعْمَلْ سُوءاً أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اَللّهَ یَجِدِ اَللّهَ غَفُوراً رَحِیماً .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 46 )
و نیز رسول خدا فرمود:نیست بندۀ گناه کاری که گناه کرده سپس برخیزد وضو بگیرد و دو رکعت نماز بخواند و طلب آمرزش کند مگر این که خدا او را بیامرزدو بر خدا سزاوار است که توبۀ او را بپذیرد زیرا که خدا فرموده:«
وَ مَنْ یَعْمَلْ سُوءاً أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اَللّهَ یَجِدِ اَللّهَ غَفُوراً رَحِیماً
» و هر کس گناهی را انجام دهد یا بر خود ستم کند بعد از خدا طلب آمرزش کند خدا را بخشنده و مهربان می یابد.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 114 )
و فرمود:هر بنده ای گناهی انجام دهد و برخیزد و وضو بگیرد و دو رکعت نماز بگذارد و استغفار نماید،خداوند او را می آمرزد و سزاوار است که خدا توبه اش را قبول فرماید، زیرا می فرماید: «
وَ مَنْ یَعْمَلْ سُوءاً أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اَللّهَ یَجِدِ اَللّهَ غَفُوراً رَحِیماً
» :کسی که گناه کند و یا به خود ستم روا دارد و بعد از خدا آمرزش بخواهد، خداوند را آمرزنده و مهربان خواهد دید.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 132 )
رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله-فرمود:بنده ای نیست که گناهی از او سر زند پس برخیزد و با غسل یا وضو و یا تیمم تحصیل طهارت کند و دو رکعت نماز به جا آورد و از خدا طلب آمرزش کند مگر اینکه خدا او را بیامرزد.و بر خدا سزاوار است که او را قبول فرماید،چون وعده فرموده که:هر کس عمل بدی کند یا ظلم به نفس خود نماید پس از خدا طلب آمرزش کند می یابد خدا را بسیار آمرزنده و مهربان.
( إرشاد القلوب / ترجمه طباطبایی ؛ ج 1 , ص 185 )
و فرمود آن حضرت:نیست بنده ئی که گناهی کرده باشد پس وضو بگیرد و دو رکعت نماز بخواند و بعد آن طلب آمرزش نماید مگر آنکه خداوند او را بیامرزد،زیرا فرموده:«
وَ مَنْ یَعْمَلْ سُوءاً أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اَللّهَ یَجِدِ اَللّهَ غَفُوراً رَحِیماً
» هر که عمل بدی یا ظلم بنفس خود کند پس توبه نماید و طلب آمرزش کند از خداوند،می یابد خدا را آمرزنده و رحم کننده.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 109 )
ص : 5195
وَ عَنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ أُمِّ مُوسَی عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ قَالَتْ: وَ اَلَّذِی أَحْلِفُ بِهِ إِنْ کَانَ عَلِیٌّ لَأَقْرَبَ اَلنَّاسِ عَهْداً بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ ذَکَرَتْ بَعْدَ کَلاَمٍ قَالَتْ فَانْکَبَّ عَلَیْهِ عَلِیٌّ فَجَعَلَ یُسَارُّهُ وَ یُنَاجِیهِ وَ مِنْ ذَلِکَ أَنَّهُ قَسَمَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَنُوطَهُ اَلَّذِی نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ مِنَ اَلسَّمَاءِ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 224 )
ص : 5196
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ صَالِحٍ أَبِی شِبْلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: رِبْحُ اَلْمُؤْمِنِ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ رِبًا إِلاَّ أَنْ یَشْتَرِیَ بِأَکْثَرَ مِنْ مِائَهِ دِرْهَمٍ فَارْبَحْ عَلَیْهِ قُوتَ یَوْمِکَ أَوْ یَشْتَرِیَهُ لِلتِّجَارَهِ فَارْبَحُوا عَلَیْهِمْ وَ اُرْفُقُوا بِهِمْ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 69 )
ص : 5197
وَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِهِ وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذِیراً قَالَ مَنْ أَنْفَقَ شَیْئاً فِی غَیْرِ طَاعَهِ اَللَّهِ فَهُوَ مُبَذِّرٌ وَ مَنْ أَنْفَقَ فِی سَبِیلِ اَلْخَیْرِ فَهُوَ مُقْتَصِدٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 269 )
ص : 5198
ل، [الخصال] ، اَلْخَلِیلُ عَنِ اِبْنِ خُزَیْمَهَ عَنْ أَبِی مُوسَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ سُفْیَانَ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ مُسْهِرٍ عَنْ خَرَشَهَ بْنِ اَلْحُرِّ عَنْ أَبِی ذَرٍّ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: ثَلاَثَهٌ لاَ یُکَلِّمُهُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْمَنَّانُ اَلَّذِی لاَ یُعْطِی شَیْئاً إِلاَّ بِمِنَّهٍ وَ اَلْمُسْبِلُ إِزَارَهُ وَ اَلْمُنَفِّقُ سِلْعَتَهُ بِالْحَلْفِ اَلْفَاجِرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 95 )
ص : 5199
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ دَاوُدَ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلصِّیَامِ فَقَالَ ثَلاَثَهُ أَیَّامٍ فِی اَلشَّهْرِ اَلْأَرْبِعَاءُ وَ اَلْخَمِیسُ وَ اَلْجُمُعَهُ ، فَقُلْتُ إِنَّ أَصْحَابَنَا یَصُومُونَ أَرْبِعَاءَ بَیْنَ خَمِیسَیْنِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ بِذَلِکَ وَ لاَ بَأْسَ بِخَمِیسٍ بَیْنَ أَرْبِعَاءَیْنِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 429 )
ص : 5200
5301-8 الکافی ،1/6/510/6 الحسین بن محمد عن أحمد بن إسحاق عن سعدان عن أبی بصیر قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : الطیب یشد القلب.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 694 )
ص : 5201
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: وَ اَلْحَالِفُ بِاللَّهِ اَلصَّادِقُ مُعَظِّمٌ لِلَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 79 )
ص : 5202
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ قَالَ سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّکَ قَدْ تَرَی مِنَ اَلْمُحَرَّمِ مِنَ اَلْعَجَمِ ، لاَ یُرَادُ مِنْهُ مَا یُرَادُ مِنَ اَلْعَالِمِ اَلْفَصِیحِ وَ کَذَلِکَ اَلْأَخْرَسُ فِی اَلْقِرَاءَهِ فِی اَلصَّلاَهِ وَ اَلتَّشَهُّدِ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِکَ فَهَذَا بِمَنْزِلَهِ اَلْعَجَمِ وَ اَلْمُحَرَّمِ لاَ یُرَادُ مِنْهُ مَا یُرَادُ مِنَ اَلْعَاقِلِ اَلْمُتَکَلِّمِ اَلْفَصِیحِ وَ لَوْ ذَهَبَ اَلْعَالِمُ اَلْمُتَکَلِّمُ اَلْفَصِیحُ حَتَّی یَدَعَ مَا قَدْ عَلِمَ أَنَّهُ یَلْزَمُهُ وَ یَعْمَلُ بِهِ وَ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَقُومَ بِهِ حَتَّی یَکُونَ ذَلِکَ مِنْهُ بِالنَّبَطِیَّهِ وَ اَلْفَارِسِیَّهِ فَحِیلَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ ذَلِکَ بِالْأَدَبِ حَتَّی یَعُودَ إِلَی مَا قَدْ عَلِمَهُ وَ عَقَلَهُ قَالَ وَ لَوْ ذَهَبَ مَنْ لَمْ یَکُنْ فِی مِثْلِ حَالِ اَلْأَعْجَمِ اَلْمُحَرَّمِ فَفَعَلَ فَعَالَ اَلْأَعْجَمِیِّ وَ اَلْأَخْرَسِ عَلَی مَا قَدْ وَصَفْنَا إِذاً لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ فَاعِلاً لِشَیْءٍ مِنَ اَلْخَیْرِ وَ لاَ یُعْرَفُ اَلْجَاهِلُ مِنَ اَلْعَالِمِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 150 )
ص : 5203
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ کَفَالَهَ فِی حَدٍّ.
( الکافی , جلد 7 , صفحه 255 )
1 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
در هیچ حدی کفالت جایز نیست.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 79 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 395 )
ص : 5204
فِی کِتَابِ اَلْخِصَالِ عَنْ أَبَانٍ اَلْأَحْمَرِ رَفَعَهُ قَالَ: اَلْمُسْتَهْزِؤُنَ بِالنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَمْسَهٌ اَلْوَلِیدُ بْنُ اَلْمُغِیرَهِ اَلْمَخْزُومِیُّ ، وَ اَلْعَاصُ بْنُ وَائِلٍ اَلسَّهْمِیُّ وَ اَلْأَسْوَدُ بْنُ عَبْدِ یَغُوثَ اَلزُّهْرِیُّ وَ اَلْأَسْوَدُ بْنُ اَلْمُطَّلِبِ ، وَ اَلْحَارِثُ بْنُ عَطِیَّهَ اَلثَّقَفِیُّ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 36 )
ص : 5205
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : وَ لاَ یَتَزَوَّجِ اَلرَّجُلُ اَلْمَرْأَهَ عَلَی طَلاَقِ أُخْرَی.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 228 )
ص : 5206
اَلْخِذْلاَنُ مُمِدُّ اَلْجَهْلِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 44 )
ص : 5207
وَ قَالَ : أَیُّهَا اَلذَّامُّ لِلدُّنْیَا أَنْتَ اَلْمُتَجَرِّمُ عَلَیْهَا أَمْ هِیَ اَلْمُتَجَرِّمَهُ عَلَیْکَ فَقَالَ قَائِلٌ مِنَ اَلْحَاضِرِینَ بَلْ أَنَا المجترم [اَلْمُتَجَرِّمُ] عَلَیْهَا یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ لَهُ فَلِمَ ذَمَمْتَهَا أَ لَیْسَتْ دَارَ صِدْقٍ لِمَنْ صَدَقَهَا وَ دَارَ غِنًی لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْهَا وَ دَارَ عَافِیَهٍ لِمَنْ فَهِمَ عَنْهَا مَسْجِدُ أَحِبَّائِهِ وَ مُصَلَّی أَنْبِیَائِهِ وَ مَهْبِطُ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ مَتْجَرُ أَوْلِیَائِهِ اِکْتَسَبُوا فِیهَا اَلطَّاعَهَ وَ رَبِحُوا فِیهَا اَلْجَنَّهَ فَمَنْ ذَا یَذُمُّهَا وَ قَدْ آذَنَتْ بِانْتِهَائِهَا وَ نَادَتْ بِانْقِضَائِهَا وَ أَنْذَرَتْ بِبَلاَئِهَا فَإِنْ رَاحَتْ بِفَجِیعَهٍ فَقَدْ غَدَتْ بِمُبْتَغًی وَ إِنْ أَعْصَرَتْ بِمَکْرُوهٍ فَقَدْ أَسْفَرَتْ بِمُشْتَهًی ذَمَّهَا رِجَالٌ یَوْمَ اَلنَّدَامَهِ وَ مَدَحَهَا آخَرُونَ حَدَّثَتْهُمْ فَصَدَّقُوا وَ ذَکَّرَتْهُمْ فَتَذَکَّرُوا فَیَا أَیُّهَا اَلذَّامُّ لَهَا اَلْمُغْتَرُّ بِغُرُورِهَا مَتَی غَرَّتْکَ أَمْ مَتَی اِسْتَذَمَّتْ إِلَیْکَ أَ بِمَصَارِعِ آبَائِکَ مِنَ اَلْبِلَی أَمْ بِمَضَاجِعِ أُمَّهَاتِکَ تَحْتَ اَلثَّرَی کَمْ عَلَّلْتَ بِیَدَیْکَ وَ مَرَّضْتَ وَ أَذَاقَتْکَ شَهْداً وَ صَبِراً فَإِنْ ذَمَمْتَهَا لِصَبِرِهَا فَامْدَحْهَا لِشَهْدِهَا وَ إِلاَّ فَاطْرَحْهَا لاَ مَدْحَ وَ لاَ ذَمَّ فَقَدْ مُثِّلَتْ لَکَ نَفْسُکَ حِینَ مَا یُغْنِی عَنْکَ بُکَاؤُکَ وَ لاَ یَرْحَمُکَ أَحِبَّاؤُکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 17 )
74-و فرمود:ای کسی که دنیا را سرزنش میکنی تو مدعی گناه او هستی یا او مدعی گناه بر تو است یکی از حاضرین گفت من گناهکار بر او هستم یا امیر المؤمنین فرمود پس چرا دنیا را سرزنش میکنی؟مگر دنیا خانه راستی نیست برای کسی که راستی را از پیش بگیرد و جایگاه ثروت نیست برای کسی که از آن بهره بگیرد.خانه سلامتی است برای کسی که متوجه آن باشد. سجده گاه دوستان خدا و نمازخانه انبیاء و نزولگاه ملائکه و تجارتخانه اولیای خدا است که در آن بندگی خدا را بدست آورده اند و بهشت را بهره برده اند چه کسی میتواند دنیا را زشت شمارد.او خود اعلام فنای خویش را نموده و فریاد بی دوامی را کشیده و از بلای خود ترسانیده اگر شب گرفتاری داشته سحرگاه شادی آورده و اگر عصر ناراحتی بوجود آورده صبح خوشی آفریده گروهی در قیامت دنیا را زشت میشمارند و گروه دیگری ستایش میکنند.جریان را برای آنها دنیا نقل کرده ایشان تصدیق نموده اند و تذکر داده متوجه شده اند. ای کسی که دنیا را سرزنش میکنی که فریب او را خورده ای کی او ترا فریب داده؟یا چه وقت مستوجب نکوهش تو شده بواسطه استخوانهای پوسیده پدرانت یا بواسطه جایگاه مادرانت زیر خاک،چقدر بدست خود معالجه کرده ای و بیمارشده ای و شیرینی و تلخی به کام تو کرده اگر بواسطه تلخی نکوهشی میکنی بواسطه شهد و شیرینی ستایش کن.و گر نه رها کن او را نه سرزنش و نه ستایش موقعیت ترا برایت مشخص کرده وقتی گریه برایت سودی ندارد و دوستانت بتو رحمی نمیکنند.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 18 )
ص : 5208
ک ، [إکمال الدین] ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زَکَرِیَّا عَنْ مَهْدِیِّ بْنِ سَابِقٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: جَمَعَ قُسُّ بْنُ سَاعِدَهَ وُلْدَهُ فَقَالَ إِنَّ اَلْمِعَا تَکْفِیهِ اَلْبَقْلَهُ وَ تَرْوِیهِ اَلْمَذْقَهُ وَ مَنْ عَیَّرَکَ شَیْئاً فَفِیهِ مِثْلُهُ وَ مَنْ ظَلَمَ وَجَدَ مَنْ یَظْلِمُهُ - مَتَی عَدَلْتَ عَلَی نَفْسِکَ عُدِلَ عَلَیْکَ مِنْ فَوْقِکَ فَإِذَا نَهَیْتَ عَنْ شَیْءٍ فَابْدَأْ بِنَفْسِکَ وَ لاَ تَجْمَعْ مَا لاَ تَأْکُلُ وَ لاَ تَأْکُلْ مَا لاَ تَحْتَاجُ إِلَیْهِ وَ إِذَا اِدَّخَرْتَ فَلاَ تَکُونَنَّ کَنْزُکَ إِلاَّ فِعْلَکَ وَ کُنْ عَفَّ اَلْعَیْلَهِ مُشْتَرَکَ اَلْغِنَی تَسُدُّ قَوْمَکَ - وَ لاَ تُشَاوِرَنَّ مَشْغُولاً وَ إِنْ کَانَ حَازِماً وَ لاَ جَائِعاً وَ إِنْ کَانَ فَهِماً وَ لاَ مَذْعُوراً وَ إِنْ کَانَ نَاصِحاً وَ لاَ تَضَعَنَّ فِی عُنُقِکَ طَوْقاً لاَ یُمْکِنُکَ نَزْعُهُ إِلاَّ بِشِقِّ نَفْسِکَ وَ إِذَا خَاصَمْتَ فَاعْدِلْ وَ إِذَا قُلْتَ فَاقْتَصِدْ وَ لاَ تَسْتَوْدِعَنَّ أَحَداً دِینَکَ وَ إِنْ قَرُبَتْ قَرَابَتُهُ فَإِنَّکَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ لَمْ تَزَلْ وَجِلاً وَ کَانَ اَلْمُسْتَوْدَعُ بِالْخِیَارِ فِی اَلْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ وَ کُنْتَ لَهُ عَبْداً مَا بَقِیتَ فَإِنْ جَنَی عَلَیْکَ کُنْتَ أَوْلَی بِذَلِکَ وَ إِنْ وَفَی کَانَ اَلْمَمْدُوحُ دُونَکَ عَلَیْکَ بِالصَّدَقَهِ فَإِنَّهَا تُکَفِّرُ اَلْخَطِیئَهَ وَ کَانَ قُسٌّ لاَ یَسْتَوْدِعُ دِینَهُ أَحَداً وَ کَانَ یَتَکَلَّمُ بِمَا یَخْفَی مَعْنَاهُ عَلَی اَلْعَوَامِّ وَ لاَ یَسْتَدْرِکُهُ إِلاَّ اَلْخَوَاصُّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 449 )
12-کمال الدین ص 101 عبد الله بن عباس از پدر خود نقل کرد که قس بن ساعده فرزندان خویش را خواست و گفت معده را بقولات و تره بار کافی است و دوغ او را سیراب میکند(منظور اینست که سبزیجات و قدری شیر و دوغ میتواند خوراک انسان باشد)هر کس ترا بچیزی سرزنش کند که در او مانند همان عیب هست و هر که بتو ستم روا دارد خواهد یافت کسی را که باو ستم کند.وقتی در مورد خود عدالت ورزی کسی که بالاتر از تو است نسبت بتو عدالت میکند،وقتی از کاری نهی کردی ابتدا از خود شروع کن جمع نکن چیزی را که نمیخوری و نخور چیزی را که بآن احتیاج نداری.وقتی ذخیره می کنی چیزی جز اعمالت نباشد.در احتیاج عفت داشته باش و در ثروت دیگران را شریک کن تا سرور قوم خود شوی.با کسی که مشغول است مشورت مکن گرچه دوراندیش باشد و نه با کسی که گرسنه است گرچه با فهم باشد و نه کسی که در هراس است گرچه خیرخواه باشد و به گردن خود قلاده ای مکن که برای خارج نمودن آن دچار مشقت شوی در مخاصمه و نزاع عدالت را رعایت کن و در سخن میانه روی را و ثروت خود را بدست هیچ کس به امانت مسپار گرچه خویشاوند نزدیک باشد زیرا با این کار پیوسته در هراسی و آن کس که امانت را گرفته مختار است میتواند بعهد خود وفا کند و تو تا باشی برده اویی اگر جنایت از پیش گرفت تو سزاوار آنی و اگر وفا نمود او را باید ستود.از صدقه فراموش نکن زیرا موجب از بین رفتن گناه می شود. قس هیچ گاه ثروت و مکنت خود را بکسی نمی سپرد و سخنانی میگفت که معنی آن را عوام درک نمیکردند و خواص از آن استفاده میبردند.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 397 )
ص : 5209
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یُعْجِبُهُ اَلْعِنَبُ فَکَانَ ذَاتَ یَوْمٍ صَائِماً فَلَمَّا أَفْطَرَ کَانَ أَوَّلَ مَا جَاءَتِ اَلْعِنَبُ أَتَتْهُ أُمُّ وَلَدٍ لَهُ بِعُنْقُودٍ فَوَضَعَتْهُ بَیْنَ یَدَیْهِ فَجَاءَ سَائِلٌ فَدَفَعَ إِلَیْهِ فَدَسَّتْ إِلَیْهِ أَعْنِی إِلَی اَلسَّائِلِ فَاشْتَرَتْهُ ثُمَّ أَتَتْهُ فَوَضَعَتْهُ بَیْنَ یَدَیْهِ فَجَاءَ سَائِلٌ آخَرُ فَأَعْطَاهُ فَفَعَلَتْ أُمُّ اَلْوَلَدِ مِثْلَ ذَلِکَ حَتَّی فَعَلَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَلَمَّا کَانَ فِی اَلرَّابِعِ أَکَلَهُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 547 )
ص : 5210
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَهَرُ لَیْلَهٍ مِنْ مَرَضٍ أَوْ وَجَعٍ أَفْضَلُ وَ أَعْظَمُ أَجْراً مِنْ عِبَادَهِ سَنَهٍ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 114 )
6 - زراره گوید: امام (باقر علیه السّلام یا امام صادق علیه السّلام) فرمود:
بیداری یک شب به سبب بیماری، یا درد، از پاداش عبادت یک سال برتر و بزرگتر است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 270 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 264 )
ص : 5211
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أُعْطِیَ یُوسُفُ شَطْرَ اَلْحُسْنِ وَ اَلنِّصْفُ اَلْآخَرُ لِبَاقِی اَلنَّاسِ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 160 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرموده اند: نیمی از همه زیبایی ها، در یوسف بود و نیمی دیگر میان همه انسانهای زیبا تقسیم شده بود.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 280 )
ص : 5212
عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا بَا حَمْزَهَ إِنَّمَا یَعْبُدُ اَللَّهَ مَنْ عَرَفَ اَللَّهَ، فَأَمَّا مَنْ لاَ یَعْرِفُ اَللَّهَ کَأَنَّمَا یَعْبُدُ غَیْرَهُ هَکَذَا ضَالاًّ قُلْتُ: أَصْلَحَکَ اَللَّهُ وَ مَا مَعْرِفَهُ اَللَّهِ قَالَ: یُصَدِّقُ اَللَّهَ وَ یُصَدِّقُ مُحَمَّداً رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی مُوَالاَهِ عَلِیٍّ وَ اَلاِیْتِمَامِ بِهِ، وَ بِأَئِمَّهِ اَلْهُدَی مِنْ بَعْدِهِ وَ اَلْبَرَاءَهِ إِلَی اَللَّهِ مِنْ عَدُوِّهِمْ، وَ کَذَلِکَ عِرْفَانُ اَللَّهِ، قَالَ: قُلْتُ: أَصْلَحَکَ اَللَّهُ أَیُّ شَیْءٍ إِذَا عَمِلْتُهُ أَنَا اِسْتَکْمَلْتُ حَقِیقَهَ اَلْإِیمَانِ قَالَ: تُوَالِی أَوْلِیَاءَ اَللَّهِ، وَ تُعَادِی أَعْدَاءَ اَللَّهِ، وَ تَکُونُ مَعَ اَلصَّادِقِینَ کَمَا أَمَرَکَ اَللَّهُ، قَالَ: قُلْتُ: وَ مَنْ أَوْلِیَاءُ اَللَّهِ وَ مَنْ أَعْدَاءُ اَللَّهِ فَقَالَ: أَوْلِیَاءُ اَللَّهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ وَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ ، ثُمَّ اُنْتُهِیَ اَلْأَمْرُ إِلَیْنَا ثُمَّ اِبْنِی جَعْفَرٍ ، وَ أَوْمَأَ إِلَی جَعْفَرٍ وَ هُوَ جَالِسٌ فَمَنْ وَالَی هَؤُلاَءِ فَقَدْ وَالَی اَللَّهَ وَ کَانَ مَعَ اَلصَّادِقِینَ کَمَا أَمَرَهُ اَللَّهُ، قُلْتُ: وَ مَنْ أَعْدَاءُ اَللَّهِ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ قَالَ: اَلْأَوْثَانُ اَلْأَرْبَعَهُ، قَالَ: قُلْتُ مَنْ هُمْ قَالَ: أَبُو اَلْفَصِیلِ وَ رُمَعُ وَ نَعْثَلُ وَ مُعَاوِیَهُ وَ مَنْ دَانَ بِدِینِهِمْ فَمَنْ عَادَی هَؤُلاَءِ فَقَدْ عَادَی أَعْدَاءَ اَللَّهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 116 )
ص : 5213
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَتَی أَسْجُدُ سَجْدَتَیِ اَلسَّهْوِ قَالَ قَبْلَ اَلتَّسْلِیمِ فَإِنَّکَ إِذَا سَلَّمْتَ فَقَدْ ذَهَبَتْ حُرْمَهُ صَلاَتِکَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 208 )
ص : 5214
وَ عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ: دَخَلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی شَابٍّ وَ هُوَ فِی اَلْمَوْتِ فَقَالَ کَیْفَ تَجِدُکَ قَالَ أَرْجُو اَللَّهَ وَ أَخَافُ ذُنُوبِی فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یَجْتَمِعَانِ فِی قَلْبِ عَبْدٍ مِثْلُ هَذَا اَلرَّجَاءِ إِلاَّ أَعْطَاهُ اَللَّهُ مَا یَرْجُو وَ آمَنَهُ مِمَّا یَخَافُ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 183 )
و از مجاهد است گفت که پیامبر بر جوانی وارد شد و حال اینکه آخرین دقایق زندگیش را طی میکرد حضرت پرسید چطوری؟عرضکرد بخدا امیدوارم و از گناهانم بیمناکم حضرت رسول خدا فرمود جمع نمیشوند در دل بنده این چنین حالتی درین موقع مگر اینکه خدا عطا کند آنچه را که امیدوار است و ایمن گرداند او را از آنچه که میترسد و خائف است.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 431 )
از مجاهد نقل است که روزی پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم بر جوانی که در حال احتضار بود وارد شد،و پرسید:خود را چگونه می بینی؟گفت:امیدوار به فضل خدا و ترسان از گناهان خود،پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم فرمود:در چنین وقتی این دو چیز در دل بنده جمع نمی شود،مگر اینکه خداوند به او آنچه را که می خواهد عطا می کند و از آنچه ترسان است،ایمنش می دارد .
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 477 )
و مرویست از مجاهد(بن جبر المکی التابعی المفسر)که روزی حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بعیادت جوانی رفت که در حال احتضار بود،آن حضرت فرمود چگونه هستی؟عرض کرد بخدا امیدوارم و از گناهان خود خائف و هراسانم،فرمود:در چنین موقعی جمع نمیشود در قلب بنده این چنین حالتی مگر آنکه خداوند باو عطا میکند آنچه را که امیدوار است و ایمنش مینماید از آنچه که خائف است.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 248 )
ص : 5215
وَ رُوِیَ عَنِ اَلْإِمَامِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ اَلصَّاعِقَهَ تُصِیبُ اَلْمُؤْمِنَ وَ اَلْکَافِرَ وَ لاَ تُصِیبُ ذَاکِراً .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 333 )
ص : 5216
عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلرَّجُلُ یَکُونُ عِنْدَهُ اَلشَّیْءُ تَبْلُغُ بِهِ وَ عَلَیْهِ اَلدَّیْنُ أَ یُطْعِمُهُ عِیَالَهُ حَتَّی یَأْتِیَهُ اَللَّهُ بِمَیْسَرَهٍ فَیَقْضِیَ دَیْنَهُ، أَوْ یَسْتَقْرِضَ عَلَی ظَهْرِهِ فَقَالَ: یَقْضِی بِمَا عِنْدَهُ دَیْنُهُ، وَ لاَ یَأْکُلُ أَمْوَالَ اَلنَّاسِ إِلاَّ وَ عِنْدَهُ مَا یُؤَدِّی إِلَیْهِمْ حُقُوقَهُمْ، إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ: « لا تَأْکُلُوا أَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 85 )
ص : 5217
عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَوْ عَلِمَ اَلنَّاسُ کَیْفَ کَانَ اِبْتِدَاءُ اَلْخَلْقِ لَمَا اِخْتَلَفَ اِثْنَانِ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اَلْخَلْقَ قَالَ کُنْ مَاءً عَذْباً أَخْلُقْ مِنْکَ جَنَّتِی وَ أَهْلَ طَاعَتِی وَ قَالَ کُنْ مَاءً مِلْحاً أُجَاجاً أَخْلُقْ مِنْکَ نَارِی وَ أَهْلَ مَعْصِیَتِی ثُمَّ أَمَرَهُمَا فَامْتَزَجَا فَمِنْ ذَلِکَ صَارَ یَلِدُ اَلْمُؤْمِنُ اَلْکَافِرَ وَ یَلِدُ اَلْکَافِرُ مُؤْمِناً ثُمَّ أَخَذَ طِینَ آدَمَ مِنْ أَدِیمِ اَلْأَرْضِ فَعَرَکَهُ عَرْکاً شَدِیداً فَإِذَا هُمْ کَالذَّرِّ یَدِبُّونَ فَقَالَ لِأَصْحَابِ اَلْیَمِینِ إِلَی اَلْجَنَّهِ بِسَلاَمٍ وَ قَالَ لِأَصْحَابِ اَلنَّارِ إِلَی اَلنَّارِ وَ لاَ أُبَالِی ثُمَّ أَمَرَ نَاراً فَاسْتَعَرَتْ فَقَالَ لِأَصْحَابِ اَلشِّمَالِ اُدْخُلُوهَا فَهَابُوهَا وَ قَالَ لِأَصْحَابِ اَلْیَمِینِ اُدْخُلُوهَا فَدَخَلُوهَا فَقَالَ کُونِی بَرْداً وَ سَلاَماً فَقَالَ أَصْحَابُ اَلشِّمَالِ یَا رَبِّ أَقِلْنَا فَقَالَ قَدْ أَقَلْتُکُمْ فَادْخُلُوهَا فَذَهَبُوا فَهَابُوهَا فَثَمَّ ثَبَتَتِ اَلطَّاعَهُ وَ اَلْمَعْصِیَهُ فَلاَ یَسْتَطِیعُ هَؤُلاَءِ أَنْ یَکُونُوا مِنْ هَؤُلاَءِ وَ لاَ هَؤُلاَءِ أَنْ یَکُونُوا مِنْ هَؤُلاَءِ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 282 )
ص : 5218
قَالَ اَلْحَسَنُ بْنُ خُرَّزَادَ ، وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «إِذَا أَمَّ اَلرَّجُلُ اَلْقَوْمَ، جَاءَ شَیْطَانٌ إِلَی اَلشَّیْطَانِ اَلَّذِی هُوَ قَرِیبٌ إِلَی اَلْإِمَامِ، فَیَقُولُ: هَلْ ذَکَرَ اَللَّهَ؟ یَعْنِی هَلْ قَرَأَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ فَإِنْ قَالَ: نَعَمْ، هَرَبَ مِنْهُ، وَ إِنْ قَالَ: لاَ، رَکِبَ عُنُقَ اَلْإِمَامِ، وَ دَلَّی رِجْلَیْهِ فِی صَدْرِهِ، فَلَمْ یَزَلِ اَلشَّیْطَانُ إِمَامَ اَلْقَوْمِ حَتَّی یَفْرُغُوا مِنْ صَلاَتِهِمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 98 )
ص : 5219
مَا أَعْطَی اَللَّهُ سُبْحَانَهُ اَلْعَبْدَ شَیْئاً مِنْ خَیْرِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ إِلاَّ بِحُسْنِ خُلْقِهِ وَ حُسْنِ نِیَّتِهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 696 )
ص : 5220
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَمَّا یَحِلُّ لِلرَّجُلِ مِنْ بَیْتِ أَخِیهِ مِنَ اَلطَّعَامِ قَالَ اَلْمَأْدُومُ وَ اَلتَّمْرُ وَ کَذَلِکَ یَحِلُّ لِلْمَرْأَهِ مِنْ بَیْتِ زَوْجِهَا .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 416 )
ص : 5221
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ جَمِیعاً عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ إِنَّ اَلْعَبْدَ یُحْشَرُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ مَا یُدْمِی دَماً فَیُدْفَعُ إِلَیْهِ شِبْهُ اَلْمِحْجَمَهِ أَوْ فَوْقُ ذَلِکَ فَیُقَالُ لَهُ هَذَا سَهْمُکَ مِنْ دَمِ فُلاَنٍ فَیَقُولُ یَا رَبِّ إِنَّکَ قَبَضْتَنِی وَ مَا سَفَکْتُ دَماً قَالَ بَلَی سَمِعْتَ مِنْ فُلاَنٍ وَ فُلاَنٍ کَذَا وَ کَذَا فَرَوَیْتَهَا عَنْهُ فَنُقِلَتْ حَتَّی صَارَ إِلَی فُلاَنٍ اَلْجَبَّارِ فَقَتَلَهُ عَلَیْهَا فَهَذَا سَهْمُکَ مِنْ دَمِهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 212 )
ص : 5222
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ فِی بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلرَّبِیعِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی کِتَابِهِ إِلَیْهِ قَالَ: وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ أَنَّهُمْ یَسْتَحِلُّونَ اَلشَّهَادَاتِ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَلَی غَیْرِهِمْ فَإِنَّ ذَلِکَ لاَ یَجُوزُ وَ لاَ یَحِلُّ وَ لَیْسَ هُوَ عَلَی مَا تَأَوَّلُوا إِلاَّ لِقَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ذَکَرَ حُکْمَ اَلْوَصِیَّهِ ثُمَّ قَالَ وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، یَقْضِی بِشَهَادَهِ رَجُلٍ وَاحِدٍ مَعَ یَمِینِ اَلْمُدَّعِی وَ لاَ یُبْطِلُ حَقَّ مُسْلِمٍ وَ لاَ یَرُدُّ شَهَادَهَ مُؤْمِنٍ فَإِذَا أَخَذَ یَمِینَ اَلْمُدَّعِی وَ شَهَادَهَ اَلرَّجُلِ اَلْوَاحِدِ قَضَی لَهُ بِحَقِّهِ وَ لَیْسَ یَعْمَلُ بِهَذَا فَإِذَا کَانَ لِرَجُلٍ مُسْلِمٍ قِبَلَ آخَرَ حَقٌّ فَجَحَدَهُ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَاهِدٌ غَیْرُ وَاحِدٍ فَهُوَ إِذَا رَفَعَهُ إِلَی بَعْضِ وُلاَهِ اَلْجَوْرِ أَبْطَلَ حَقَّهُ وَ لَمْ یَقْضُوا فِیهِ بِقَضَاءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، کَانَ فِی اَلْحَقِّ أَنْ لاَ یُبْطِلَ حَقَّ رَجُلٍ مُسْلِمٍ فَیَسْتَخْرِجَ اَللَّهُ عَلَی یَدَیْهِ حَقَّ رَجُلٍ مُسْلِمٍ وَ یَأْجُرَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ یُحْیِیَ عَدْلاً کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَعْمَلُ بِهِ . وَ رَوَاهُ اَلصَّفَّارُ فِی بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ اَلْکَبِیرِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلرَّبِیعِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 339 )
ص : 5223
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: هُوَ اَلتَّضْیِیعُ لَهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 6 )
ص : 5224
وَ قَالَ اَلْحَسَنُ اَلْبَصْرِیُّ : أَهِینُوا اَلدُّنْیَا فَإِنَّهَا أَهْنَأَ مَا تَکُونُ لَکُمْ أَهْوَنُ مَا تَهُونُ عَلَیْکُمْ.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 279 )
ص : 5225
اَلدُّعَاءُ فِی أَوَّلِهِ: اَللَّهُمَّ رَبَّ هَذَا اَلْیَوْمِ اَلْجَدِیدِ وَ کُلِّ یَوْمٍ وَ کُلِّ شَیْءٍ خَلَقْتَ فِیهِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْ یَوْمِی هَذَا أَوَّلَهُ صَلاَحاً وَ أَوْسَطَهُ فَلاَحاً وَ آخِرَهُ نَجَاحاً وَ لَقِّنِی فِیهِ اَلْحُسْنَی بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ قَوْلَ اَلتَّوَّابِینَ وَ عَمَلَهُمْ وَ تَوْبَهَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ صِدْقَهُمْ وَ سَخَاءَ اَلْمُجَاهِدِینَ وَ ثَوَابَهُمْ وَ شُکْرَ اَلْمُصْطَفَیْنَ وَ نُصْحَهُمْ وَ عَمَلَ اَلذَّاکِرِینَ وَ یَقِینَهُمْ وَ إِیمَانَ اَلْعُلَمَاءِ وَ فِقْهَهُمْ وَ تَعَبُّدَ اَلْخَاشِعِینَ وَ تَوَاضُعَهُمْ وَ حِلْمَ اَلْعُلَمَاءِ وَ صَبْرَهُمْ وَ خَشْیَهَ اَلْمُتَّقِینَ وَ رَغْبَتَهُمْ وَ تَصْدِیقَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ تَوَکُّلَهُمْ وَ رَجَاءَ اَلْخَائِفِینَ اَلْمُحْسِنِینَ وَ بِرَّهُمْ وَ اَلْعَافِیَهَ بِالْمَغْفِرَهِ وَ صَرْفَ اَلْمَعَرَّهِ کُلِّهَا عَنِّی یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ إِنَّکَ أَهْلُ اَلتَّقْوی وَ أَهْلُ اَلْمَغْفِرَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 267 )
ص : 5226
اَلْإِمَامُ اَلْهُمَامُ أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْعَسْکَرِیُّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی تَفْسِیرِهِ ، : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ وَصَفَهُمْ بَعْدُ فَقَالَ وَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ یَعْنِی بِإِتْمَامِ رُکُوعِهَا وَ سُجُودِهَا وَ حِفْظِ مَوَاقِیتِهَا وَ حُدُودِهَا وَ صِیَانَتِهَا عَمَّا یُفْسِدُهَا أَوْ یَنْقُصُهَاثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ مِنْ خِیَارِ أَصْحَابِهِ عِنْدَهُ أَبُو ذَرٍّ اَلْغِفَارِیُّ فَجَاءَهُ ذَاتَ یَوْمٍ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ لِی غُنَیْمَاتٍ قَدْرَ سِتِّینَ شَاهً فَأَکْرَهُ أَنْ أَبْدُوَ فِیهَا وَ أُفَارِقَ حَضْرَتَکَ وَ خِدْمَتَکَ وَ أَکْرَهُ أَنْ أَکِلَهَا إِلَی رَاعٍ فَیَظْلِمَهَا وَ یُسِیءَ رِعَایَتَهَا فَکَیْفَ أَصْنَعُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اُبْدُ فِیهَا فَبَدَا فِیهَا فَلَمَّا کَانَ اَلْیَوْمُ اَلسَّابِعُ جَاءَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا أَبَا ذَرٍّ قَالَ لَبَّیْکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ مَا فَعَلَ غُنَیْمَاتُکَ قَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ لَهَا قِصَّهً عَجِیبَهً قَالَ وَ مَا هِیَ قَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ بَیْنَا أَنَا فِی صَلاَتِی إِذْ عَدَا اَلذِّئْبُ عَلَی غَنَمِی فَقُلْتُ یَا رَبِّ صَلاَتِی وَ یَا رَبِّ غَنَمِی فَآثَرْتُ صَلاَتِی عَلَی غَنَمِی وَ أَحْضَرَ اَلشَّیْطَانُ بِبَالِی یَا أَبَا ذَرٍّ أَیْنَ أَنْتَ إِذْ عَدَتِ اَلذِّئَابُ عَلَی غَنَمِکَ وَ أَنْتَ تُصَلِّی فَأَهْلَکَتْهَا وَ مَا یَبْقَی لَکَ فِی اَلدُّنْیَا مَا تَتَعَیَّشُ بِهِ فَقُلْتُ لِلشَّیْطَانِ یَبْقَی لِی تَوْحِیدُ اَللَّهِ تَعَالَی وَ اَلْإِیمَانُ بِمُحَمَّدٍ رًسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مُوَالاَهُ أَخِیهِ سَیِّدِ اَلْخَلْقِ بَعْدَهُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ مُوَالاَهُ اَلْأَئِمَّهِ اَلطَّاهِرِینَ مِنْ وُلْدِهِ وَ مُعَادَاهُ أَعْدَائِهِمْ وَ کُلُّمَا فَاتَ مِنَ اَلدُّنْیَا بَعْدَ ذَلِکَ جَلَلٌ فَأَقْبَلْتُ عَلَی صَلاَتِی فَجَاءَ ذِئْبٌ فَأَخَذَ حَمَلاً فَذَهَبَ بِهِ وَ أَنَا أَحُسُّ بِهِ إِذْ أَقْبَلَ عَلَی اَلذِّئْبِ أَسَدٌ فَقَطَعَهُ نِصْفَیْنِ وَ اِسْتَنْقَذَ اَلْحَمَلَ وَ رَدَّهُ إِلَی اَلْقَطِیعِ ثُمَّ نَادَی یَا أَبَا ذَرٍّ أَقْبِلْ عَلَی صَلاَتِکَ فَإِنَّ اَللَّهَ قَدْ وَکَّلَنِی بِغَنَمِکَ إِلَی أَنْ تُصَلِّیَ فَأَقْبَلْتُ عَلَی صَلاَتِی قَدْ غَشِیَنِی مِنَ اَلتَّعَجُّبِ مَا لاَ یَعْلَمُهُ إِلاَّ اَللَّهُ تَعَالَی حَتَّی فَرَغْتُ مِنْهَا فَجَاءَنِی اَلْأَسَدُ وَ قَالَ لِی اِمْضِ إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَخْبِرْهُ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی قَدْ أَکْرَمَ صَاحِبَکَ اَلْحَافِظَ لِشَرِیعَتِکَ وَ وَکَّلَ أَسَداً بِغَنَمِهِ یَحْفَظُهَا فَعَجِبَ مَنْ حَوْلَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَدَقْتَ یَا أَبَا ذَرٍّ وَ لَقَدْ آمَنْتُ بِهِ أَنَا وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ فَقَالَ بَعْضُ اَلْمُنَافِقِینَ هَذَا اَلْمُوَاطَاهُ بَیْنَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَبِی ذَرٍّ یُرِیدُ أَنْ یَخْدَعَنَا بِغُرُورِهِ وَ اِتَّفَقَ مِنْهُمْ رِجَالٌ وَ قَالُوا نَذْهَبُ إِلَی غَنَمِهِ وَ نَنْظُرُ إِلَیْهَا إِذَا صَلَّی هَلْ یَأْتِی اَلْأَسَدُ فَیَحْفَظَ غَنَمَهُ فَیَتَبَیَّنُ بِذَلِکَ کَذِبُهُ فَذَهَبُوا وَ نَظَرُوا وَ أَبُو ذَرٍّ قَائِمٌ یُصَلِّی وَ اَلْأَسَدُ یَطُوفُ حَوْلَ غَنَمِهِ وَ یَرْعَاهَا وَ یَرُدُّ إِلَی اَلْقَطِیعِ مَا شَذَّ عَنْهُ مِنْهَا حَتَّی إِذَا فَرَغَ مِنْ صَلاَتِهِ نَادَاهُ اَلْأَسَدُ هَاکَ قَطِیعَکَ مُسَلَّماً وَافِرَ اَلْعَدَدِ سَالِماً ثُمَّ نَادَاهُمُ اَلْأَسَدُ مَعَاشِرَ اَلْمُنَافِقِینَ أَنْکَرْتُمْ لِمَوْلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ آلِهِمَا اَلطَّیِّبِینَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ اَلْمُتَوَسِّلِ إِلَی اَللَّهِ بِهِمْ أَنْ یُسَخِّرَنِیَ اَللَّهُ لِحِفْظِ غَنَمِهِ وَ اَلَّذِی أَکْرَمَ مُحَمَّداً وَ آلَهُ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ لَقَدْ جَعَلَنِی اَللَّهُ طَوْعَ یَدَیْ أَبِی ذَرٍّ حَتَّی لَوْ أَمَرَنِی بِافْتِرَاسِکُمْ وَ هَلاَکِکُمْ لَأَهْلَکْتُکُمْ وَ اَلَّذِی لاَ یُحْلَفُ بِأَعْظَمَ مِنْهُ لَوْ سَأَلَ اَللَّهَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنْ یُحَوِّلَ اَلْبِحَارَ دُهْنَ زِئْبَقٍ وَ لُبَانٍ وَ اَلْجِبَالَ مِسْکاً وَ عَنْبَراً وَ کَافُوراً وَ قُضْبَانَ اَلْأَشْجَارِ قَضِیبَ اَلزُّمُرُّدِ وَ اَلزَّبَرْجَدِ لَمَا مَنَعَهُ اَللَّهُ ذَلِکَ فَلَمَّا جَاءَ أَبُو ذَرٍّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا أَبَا ذَرٍّ إِنَّکَ أَحْسَنْتَ طَاعَهَ اَللَّهِ فَسَخَّرَ لَکَ مَنْ یُطِیعُکَ فِی کَفِّ اَلْعَوَادِی عَنْکَ فَأَنْتَ مِنْ أَفَاضِلِ مَنْ مَدَحَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِأَنَّهُ یُقِیمُ اَلصَّلاَهَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 84 )
ص : 5227
اِغْتَنِمْ خَمْساً قَبْلَ خَمْسٍ؛ شَبَابَکَ قَبْلَ هَرَمِکَ، وَ صِحَّتَکَ قَبْلَ سُقْمِکَ، وَ غِنَاکَ قَبْلَ فَقْرِکَ، وَ فَرَاغَکَ قَبْلَ شُغْلِکَ، وَ حَیَاتَکَ قَبْلَ مَوْتِکَ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 323 )
ص : 5228
ع، [علل الشرائع] ، اَلْقَطَّانُ عَنِ اِبْنِ زَکَرِیَّا اَلْقَطَّانِ عَنِ اِبْنِ حَبِیبٍ عَنِ اِبْنِ بُهْلُولٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْعَبْدِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ عَبَایَهَ بْنِ رِبْعِیٍّ قَالَ: قُلْتُ لِعَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ لِمَ کَنَّی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیّاً أَبَا تُرَابٍ قَالَ لِأَنَّهُ صَاحِبُ اَلْأَرْضِ وَ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَی أَهْلِهَا بَعْدَهُ وَ بِهِ بَقَاؤُهَا وَ إِلَیْهِ سُکُونُهَا وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ إِنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ وَ رَأَی اَلْکَافِرُ مَا أَعَدَّ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِشِیعَهِ عَلِیٍّ مِنَ اَلثَّوَابِ وَ اَلزُّلْفَی وَ اَلْکَرَامَهِ یَقُولُ یَا لَیْتَنِی کُنْتُ تُرَابِیّاً أَیْ یَا لَیْتَنِی مِنْ شِیعَهِ عَلِیٍّ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ یَقُولُ اَلْکافِرُ یا لَیْتَنِی کُنْتُ تُراباً . مع، [معانی الأخبار] ، أَبِی عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِی قَتَادَهَ اَلْقُمِّیِّ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ؛ وَ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْقَطَّانُ عَنِ اِبْنِ زَکَرِیَّا : إِلَی آخِرِ مَا رَوَیْنَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 51 )
ص : 5229
عَوِّدْ نَفْسَکَ اَلاِسْتِهْتَارَ بِالْفِکْرِ وَ اَلاِسْتِغْفَارِ فَإِنَّهُ یَمْحُو عَنْکَ اَلْحَوْبَهَ وَ یُعَظِّمُ اَلْمَثُوبَهَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 457 )
ص : 5230
ما روی فی أصول الکافی : «عن أحمد بن مهران و علیّ بن إبراهیم جمیعا، عن محمّد بن علیّ، عن الحسن بن راشد، عن یعقوب بن جعفر بن إبراهیم، عن أبی الحسن موسی - علیه السّلام - أنّه قال لرجل نصرانیّ: أمّا أمّ مریم فاسمها مرثا ، و هی وهیبه. بالعربیّه»
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 79 )
ص : 5231
و روی أبو بکر قال: قلت [لرسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-] : یا رسول اللّه ، أسرع إلیک الشّیب؟ قال: شیّبتنی هود و الواقعه و المرسلات و عم یتساءلون و إذا الشمس کورت .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 143 )
ص : 5232
أَصْلُ اَلسَّلاَمَهِ مِنَ اَلزَّلَلِ اَلْفِکْرُ قَبْلَ اَلْفِعْلِ وَ اَلرَّوِیَّهُ قَبْلَ اَلْکَلاَمِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 121 )
ص : 5233
وَ رَوَی اَلْحَلَبِیُّ فِی اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَنْخَعُ وَ لاَ یَکْسِرُ اَلرَّقَبَهَ حَتَّی تَبْرُدَ اَلذَّبِیحَهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 320 )
ص : 5234
وَ مِنْ تَعْقِیبِ صَلاَهِ اَلظُّهْرِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ مَا رَوَیْنَاهُ عَنْ جَدِّی أَبِی جَعْفَرٍ اَلطُّوسِیِّ ره قَالَ وَ رَوَی أَنَسُ بْنُ مَالِکٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَرَأَ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ بَعْدَ صَلاَهِ اَلْإِمَامِ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ صَلَّی عَلَی اَلنَّبِیِّ مِائَهَ مَرَّهٍ وَ قَالَ سَبْعِینَ مَرَّهً اَللَّهُمَّ کُفَّنِی [اِکْفِنِی] بِحَلاَلِکَ عَنْ حَرَامِکَ وَ أَغْنِنِی بِفَضْلِکَ عَمَّنْ سِوَاکَ قَضَی اَللَّهُ لَهُ مِائَهَ حَاجَهٍ ثَمَانِینَ مِنْ حَوَائِجِ اَلْآخِرَهِ وَ عِشْرِینَ مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا.
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 422 )
ص : 5235
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَبِی إِذَا صَلَّی جَالِساً تَرَبَّعَ فَإِذَا رَکَعَ ثَنَی رِجْلَیْهِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ مَیْسَرَهَ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 502 )
ص : 5236
جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْقُمِّیُّ فِی کِتَابِ اَلْغَایَاتِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: زِیَارَهُ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ أَفْضَلِ مَا یَکُونُ مِنَ اَلْأَعْمَالِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 311 )
ص : 5237
قَالَتْ عَائِشَهُ : دَخَلَتْ عَلَیْنَا اِمْرَأَهٌ فَلَمَّا وَلَّتْ أَوْمَأْتُ بِیَدِی أَنَّهَا قَصِیرَهٌ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدِ اِغْتَبْتِهَا وَ نَهَانِی عَنْ مِثْلِ ذَلِکَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 118 )
عایشه می گوید:زنی بر ما وارد شد،و هنگامی که داشت می رفت،با دستم اشاره کردم که او کوتاه اندام است،پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرمود:غیبتش را کردی!و مرا از چنان کاری نهی کرد. از جمله انواع غیبت،ادای کسی را درآوردن و دیگر چیزهایی که نشانه غیبت دارند،مثل اینکه از کسی در نزد انسان نام ببرند،او بگوید:خدا را شکر که ما را دچار ورود بر پادشاه و چاپلوسی برای به دست آوردن مال بی ارزش دنیا نکرد،یا بگویی:پناه بخدا از کم شرمی!از خداوند می خواهم که مرا حفظ کند، و البته قصدش آن است که به مردم عیب دیگری را بفهماند،منتهی به صورت دعا یادآور می شود،و همچنین ابتدا ستایش می کند آن کسی را که می خواهد غیبت کند،می گوید:چقدر احوال فلانی-اگر در عبادات کوتاهی نکند-خوب است!امّا مقداری دچار سستی شده،و مبتلاست به آنچه همۀ ما مبتلایم،و آن بی تابی،و از خودش یاد می کند،در صورتی که نظرش نکوهش دیگری است،و یا خویشتن را با تشبیه،به افراد شایسته می ستاید،و در حقیقت آنها را نکوهش می کند،پس او غیبت کننده و ریاکار و خودستاست،و سه امر گناه را یک جا مرتکب شده است و با نادانی خود گمان می برد که او از افراد شایسته مبرّا از غیبت است،و این چنین شیطان،نادانان را بازیچه قرار می دهد،وقتی که بدون آگاهی سرگرم عبادت می شوند،شیطان با آنها بازی می کند،و آنها را وادار به اشتباه می کند،می خندد و مسخره می کند.از جمله آن که پیش او عیب کسی گفته می شود،و هیچ کس از حاضران در مجلس نمی فهمد،او می گوید: سبحان الله،چه شگفت آور است!تا اینکه حاضران به حرف غیبت کننده گوش فرا دهند تا سخن او را بفهمند،و او نام خدا را می برد،و آن را وسیلۀ انجام نیّت ناپاک خود قرار می دهد،و بر خدا-به خاطر این که نام او را برده است-از روی نادانی و خودخواهی،منّت می گذارد!
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 230 )
ص : 5238
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَاصِمٍ عَنْ عَنْبَسَهَ بْنِ مُصْعَبٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِمِنًی یَمْشِی وَ یَرْکَبُ فَحَدَّثْتُ نَفْسِی أَنْ أَسْأَلَهُ حِینَ أَدْخُلُ عَلَیْهِ فَابْتَدَأَنِی هُوَ بِالْحَدِیثِ فَقَالَ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ کَانَ یَخْرُجُ مِنْ مَنْزِلِهِ مَاشِیاً إِذَا رَمَی اَلْجِمَارَ وَ مَنْزِلِیَ اَلْیَوْمَ أَبْعَدُ مِنْ مَنْزِلِهِ فَأَرْکَبُ حَتَّی آتِیَ إِلَی مَنْزِلِهِ فَإِذَا اِنْتَهَیْتُ إِلَی مَنْزِلِهِ مَشَیْتُ حَتَّی أَرْمِیَ اَلْجِمَارَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 298 )
ص : 5239
اَلصَّبْرُ أَفْضَلُ سَجِیَّهٍ وَ اَلْعِلْمُ أَفْضَلُ حِلْیَهٍ وَ عَطِیَّهٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 56 )
ص : 5240
وَ رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِلْمُحَلِّقِینَ ثَلاَثاً قِیلَ وَ اَلْمُقَصِّرِینَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ وَ اَلْمُقَصِّرِینَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 93 )
ص : 5241
وَ قَالَ: لاَ تُطْلِعُوا اَلنِّسَاءَ عَلَی حَالٍ وَ لاَ تَأْمَنُوهُنَّ عَلَی مَالٍ وَ لاَ تَثِقُوا بِهِنَّ فِی اَلْفِعَالِ فَإِنَّهُنَّ لاَ عَهْدَ لَهُنَّ عِنْدَ عَاهِدِهِنَّ وَ لاَ وَرَعَ لَهُنَّ عِنْدَ حَاجَتِهِنَّ وَ لاَ دِینَ لَهُنَّ عِنْدَ شَهْوَتِهِنَّ یَحْفَظْنَ اَلشَّرَّ وَ یَنْسَیْنَ اَلْخَیْرَ فَالْطُفُوا لَهُنَّ عَلَی حَالٍ لَعَلَّهُنَّ یُحْسِنَّ اَلْفِعَالَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 253 )
ص : 5242
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ أَخْبَرَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَتِّیلٍ عَنْ عَمِّهِ جَعْفَرِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مَتِّیلٍ قَالَ: لَمَّا حَضَرَتْ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عُثْمَانَ اَلْعَمْرِیَّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ اَلْوَفَاهُ کُنْتُ جَالِساً عِنْدَ رَأْسِهِ أَسْأَلُهُ وَ أُحَدِّثُهُ وَ أَبُو اَلْقَاسِمِ بْنُ رَوْحٍ عِنْدَ رِجْلَیْهِ. فَالْتَفَتَ إِلَیَّ ثُمَّ قَالَ أُمِرْتُ أَنْ أُوصِیَ إِلَی أَبِی اَلْقَاسِمِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ رَوْحٍ . قَالَ فَقُمْتُ مِنْ عِنْدِ رَأْسِهِ وَ أَخَذْتُ بِیَدِ أَبِی اَلْقَاسِمِ وَ أَجْلَسْتُهُ فِی مَکَانِی وَ تَحَوَّلْتُ إِلَی عِنْدِ رِجْلَیْهِ. .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 370 )
339/47-جعفر بن احمد بن متیل گفته است:در زمان احتضار و از دنیا رفتن ابی جعفر محمّد بن عثمان عمریّ،بالای سرش نشسته بودم و مسائلی را از او می پرسیدم و با او صحبت می کردم،و ابو القاسم حسین بن روح هم پایین پای ایشان نشسته بود.در همین حین متوجّه من شد و گفت:مأمور شده ام که به ابو القاسم حسین بن روح وصیت کنم.با شنیدن این حرف بلند شدم و دست ابو القاسم را گرفته و در جای خودم و بالای سر ابو جعفر نشاندم و خودم پایین پای او نشستم.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 644 )
ص : 5243
حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ عِیسَی بْنُ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ مَا لاَ تُحِبُّ أَنْ یُفْعَلَ بِکَ فَلاَ تَفْعَلْهُ بِأَحَدٍ وَ إِنْ لَطَمَ أَحَدٌ خَدَّکَ اَلْأَیْمَنَ فَأَعْطِ اَلْأَیْسَرَ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 366 )
12.امام صادق علیه السّلام فرمود:حضرت عیسی بن مریم علیه السّلام به چند تن از یاران خود فرمود: آن گونه که مایل نیستی دیگران با تو رفتار کنند،با آنان رفتار نکن و اگر کسی به گونه راست تو سیلی زد،گونه چپ خود را جلو بیار.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 59 )
12 - امام صادق (علیه السّلام) فرمود عیسی ابن مریم بیکی از یارانش فرمود آنچه نخواهی با تو کنند با دیگران مکن، و اگر کسی سیلی بگونه راستت زد گونه چپت را پیش او آور.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 366 )
ص : 5244
عَنْ أَبِی هَاشِمٍ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنِ اَلْخُلُودِ فِی اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ ؟ فَقَالَ: «إِنَّمَا خُلِّدَ أَهْلُ اَلنَّارِ فِی اَلنَّارِ لِأَنَّ نِیَّاتِهِمْ کَانَ فِی اَلدُّنْیَا أَنْ لَوْ خُلِّدُوا فِیهَا، أَنْ یَعْصُوا اَللَّهَ أَبَداً، وَ إِنَّمَا خُلِّدَ أَهْلُ اَلْجَنَّهِ فِی اَلْجَنَّهِ لِأَنَّ نِیَّاتِهِمْ کَانَتْ فِی اَلدُّنْیَا أَنْ لَوْ بَقُوا أَنْ یُطِیعُوا اَللَّهَ أَبَداً، فَبِالنِّیَّاتِ خُلِّدَ هَؤُلاَءِ وَ هَؤُلاَءِ». ثُمَّ تَلاَ قَوْلَهُ: قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلی شاکِلَتِهِ قَالَ: «عَلَی نِیَّتِهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 582 )
ص : 5245
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : فِی اَلْمُؤْلِی إِذَا أُوقِفَ فَلاَ یَنْبَغِی أَنْ یُجْبِرَهُ اَلْإِمَامُ عَلَی أَنْ یَفِیءَ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 273 )
ص : 5246
اَلدُّعَاءُ فِیهِ مَرْوِیٌّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: بَعْدَ قِرَاءَهِ اَلْفَاتِحَهِ اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ جَعَلَ اَلظُّلُماتِ وَ اَلنُّورَ ثُمَّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُونَ - `هُوَ اَلَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ طِینٍ ثُمَّ قَضی أَجَلاً وَ أَجَلٌ مُسَمًّی عِنْدَهُ ثُمَّ أَنْتُمْ تَمْتَرُونَ `وَ هُوَ اَللّهُ فِی اَلسَّماواتِ وَ فِی اَلْأَرْضِ یَعْلَمُ سِرَّکُمْ وَ جَهْرَکُمْ وَ یَعْلَمُ ما تَکْسِبُونَ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی نَجّانا مِنَ اَلْقَوْمِ اَلظّالِمِینَ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی فَضَّلَنا عَلی کَثِیرٍ مِنْ عِبادِهِ اَلْمُؤْمِنِینَ - اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی وَهَبَ لِی عَلَی اَلْکِبَرِ إِسْماعِیلَ وَ إِسْحاقَ - إِنَّ رَبِّی لَسَمِیعُ اَلدُّعاءِ - `رَبِّ اِجْعَلْنِی مُقِیمَ اَلصَّلاهِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ - `رَبَّنَا اِغْفِرْ لِی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ اَلْحِسابُ - فَلِلّهِ اَلْحَمْدُ رَبِّ اَلسَّماواتِ وَ رَبِّ اَلْأَرْضِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ - `وَ لَهُ اَلْکِبْرِیاءُ فِی اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ - اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی لَهُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ فِی اَلْآخِرَهِ وَ هُوَ اَلْحَکِیمُ اَلْخَبِیرُ - `یَعْلَمُ ما یَلِجُ فِی اَلْأَرْضِ وَ ما یَخْرُجُ مِنْها وَ ما یَنْزِلُ مِنَ اَلسَّماءِ وَ ما یَعْرُجُ فِیها وَ هُوَ اَلرَّحِیمُ اَلْغَفُورُ - اَلْحَمْدُ لِلّهِ فاطِرِ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ جاعِلِ اَلْمَلائِکَهِ رُسُلاً أُولِی أَجْنِحَهٍ مَثْنی وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ یَزِیدُ فِی اَلْخَلْقِ ما یَشاءُ إِنَّ اَللّهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ - `ما یَفْتَحِ اَللّهُ لِلنّاسِ مِنْ رَحْمَهٍ فَلا مُمْسِکَ لَها وَ ما یُمْسِکْ فَلا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ - `یا أَیُّهَا اَلنّاسُ اُذْکُرُوا نِعْمَتَ اَللّهِ عَلَیْکُمْ هَلْ مِنْ خالِقٍ غَیْرُ اَللّهِ یَرْزُقُکُمْ مِنَ اَلسَّماءِ وَ اَلْأَرْضِ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ فَأَنّی تُؤْفَکُونَ - اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ اَلْحَیِّ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ اَلْحَیِّ اَلَّذِی لاَ یَمُوتُ وَ اَلْقَائِمِ اَلَّذِی لاَ یَتَغَیَّرُ وَ اَلدَّائِمِ اَلَّذِی لاَ یَفْنَی وَ اَلْبَاقِی اَلَّذِی لاَ یَزُولُ وَ اَلْعَدْلِ اَلَّذِی لاَ یَجُورُ وَ اَلْحَاکِمِ اَلَّذِی لاَ یَحِیفُ وَ اَللَّطِیفِ اَلَّذِی لاَ یَخْفَی عَلَیْهِ شَیْءٌ وَ اَلْوَاسِعِ اَلَّذِی لاَ یَبْخَلُ وَ اَلْمُعْطِی مَنْ شَاءَ اَلْأَوَّلِ اَلَّذِی لاَ یُدْرَکُ وَ اَلْآخِرِ اَلَّذِی لاَ یُسْبَقُ وَ اَلظَّاهِرِ اَلَّذِی لَیْسَ فَوْقَهُ شَیْءٌ وَ اَلْبَاطِنِ اَلَّذِی لَیْسَ دُونَهُ شَیْءٌ - أَحاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ عِلْماً وَ أَحْصی کُلَّ شَیْءٍ عَدَداً اَللَّهُمَّ أَنْطِقْ بِدُعَائِکَ لِسَانِی وَ أَنْجِحْ بِهِ طَلِبَتِی وَ أَعْطِنِی بِهِ حَاجَتِی وَ بَلِّغْنِی بِهِ رَغْبَتِی وَ أَقِرَّ بِهِ عَیْنِی وَ اِسْمَعْ بِهِ نِدَائِی وَ أَجِبْ بِهِ دُعَائِی وَ بَارِکْ لِی فِی جَمِیعِ مَا أَنَا فِیهِ بَرَکَهً تَرْحَمُ بِهَا شُکْرِی وَ تَرْحَمُنِی وَ تَرْضَی عَنِّی آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی یُنْشِئُ اَلسَّحابَ اَلثِّقالَ - `وَ یُسَبِّحُ اَلرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ اَلْمَلائِکَهُ مِنْ خِیفَتِهِ وَ یُرْسِلُ اَلصَّواعِقَ فَیُصِیبُ بِها مَنْ یَشاءُ وَ هُمْ یُجادِلُونَ فِی اَللّهِ وَ هُوَ شَدِیدُ اَلْمِحالِ - اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لَهُ دَعْوَهُ اَلْحَقِّ وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ هُوَ اَلْباطِلُ وَ هُوَ اَلْعَلِیُّ اَلْکَبِیرُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی یَتَوَفَّی اَلْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها وَ اَلَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنامِها فَیُمْسِکُ اَلَّتِی قَضی عَلَیْهَا اَلْمَوْتَ وَ یُرْسِلُ اَلْأُخْری إِلی أَجَلٍ مُسَمًّی إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی وَسِعَ کُرْسِیُّهُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عالِمِ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَهِ هُوَ اَلرَّحْمنُ اَلرَّحِیمُ - `هُوَ اَللّهُ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْمَلِکُ اَلْقُدُّوسُ اَلسَّلامُ اَلْمُؤْمِنُ اَلْمُهَیْمِنُ اَلْعَزِیزُ اَلْجَبّارُ اَلْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اَللّهِ عَمّا یُشْرِکُونَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ - اَلْخالِقُ اَلْبارِئُ اَلْمُصَوِّرُ لَهُ اَلْأَسْماءُ اَلْحُسْنی یُسَبِّحُ لَهُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ - اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی اَلْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ اَلذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 135 )
ص : 5247
وَ قَوْلُهُ تَعَالَی أَمْ یَحْسُدُونَ اَلنّاسَ عَلی ما آتاهُمُ اَللّهُ مِنْ فَضْلِهِ عَنْ جَابِرٍ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی أَمْ یَحْسُدُونَ اَلنّاسَ عَلی ما آتاهُمُ اَللّهُ مِنْ فَضْلِهِ قَالَ نَحْنُ اَلنَّاسُ [ ].
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 409 )
جابر به نقل از امام باقر (علیه السّلام) در بارۀ آیۀ:«
أَمْ یَحْسُدُونَ اَلنّاسَ عَلی ما آتاهُمُ اَللّهُ مِنْ فَضْلِهِ
» - می گوید: ما همان مردم [النّاس] هستیم .
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 400 )
خداوند می فرماید:«
أَمْ یَحْسُدُونَ اَلنّاسَ عَلی ما آتاهُمُ اَللّهُ مِنْ فَضْلِهِ
»: آیا به مردمانی که خداوند به آنها فضیلت و برتری داده است، رشک می برند؟ جابر گوید: امام باقر علیه السّلام در مورد این آیۀ شریفه، فرمود: ماییم آن مردمانی که به علت دارا بودن فضیلت به آنها رشک می برند.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 384 )
ص : 5248
22309-8 ( الفقیه 436:3 رقم 4506) الکاهلی قال: سأل أحمد بن النعمان أبا عبد اللّه علیه السّلام فقال له: عندی جویریه لیس بینی و بینها رحم و لها ست سنین، قال "لا تضعها فی حجرک".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 847 )
ص : 5249
17820-10 التهذیب ،1/22/144/7 عنه عن محمد بن زیاد عن ابن عمار قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: لا تشتر الزرع ما لم یسنبل فإذا کنت تشتری أصله فلا بأس بذلک أو ابتعت نخلا فابتعت أصله و لم یکن فیه حمل لم یکن به بأس.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 551 )
ص : 5250
وَ عَنِ اِبْنِ أُورَمَهَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ دَاوُدَ بْنِ یَزِیدَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اِرْتَفَعَ اَلْمَاءُ زَمَانَ نُوحٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی کُلِّ جَبَلٍ وَ عَلَی کُلِّ سَهْلٍ خَمْسَهَ عَشَرَ ذِرَاعاً .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 5251
اَلْعِلْمُ کَنْزٌ عَظِیمٌ لاَ یَفْنَی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 85 )
ص : 5252
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ یُصَلَّی بِشَیْءٍ مِنْ جُلُودِ اَلسِّبَاعِ وَ لاَ یُسْجَدُ عَلَیْهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 201 )
ص : 5253
عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُوسَی قَالَ: کَانَ خَاتَمُ جَدِّی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِضَّهً کُلُّهُ وَ عَلَیْهِ یَا ثِقَتِی قِنِی شَرَّ جَمِیعِ خَلْقِکَ وَ إِنَّهُ بَلَغَ فِی اَلْمِیرَاثِ خَمْسِینَ دِینَاراً زَائِداً أَبِی عَلَی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ فَاشْتَرَاهُ أَبِی .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 91 )
اسماعیل بن موسی گوید:انگشتر جد من حضرت باقر(علیه السّلام)همه اش از نقره بود، و بر آن نقش بود:«یا ثقتی قنی شرّ جمیع خلقک».و در میراث به پدرم 50 دینار بیشتر از عبد اللّه بن جعفر رسید و پدرم آن را خرید.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 173 )
اسماعیل پسر امام کاظم علیه السّلام می گوید:انگشتر جدم جعفر بن محمد علیهما السّلام تمام نقره بود و روی آن منقوش بود:«یا ثقتی قنی شر جمیع خلقک».و در میراث،به پدرم پنجاه دینار بیشتر از عبد اللّه بن جعفر رسید و پدرم آن(انگشتر)را خرید.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 194 )
ص : 5254
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلطَّائِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عُمَیْرٍ قَالَ: حَدَّثَنَا حَفْصٌ اَلْکُنَاسِیُّ قَالَ: سَمِعْتُ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ بُکَیْرٍ اَلرَّجَائِیَّ قَالَ: قَالَ اَلصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : أَخْبَرَنِی عَنِ اَلرَّسُولِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ عَامّاً لِلنَّاسِ، أَ لَیْسَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ : «وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاّ کَافَّهً لِلنّاسِ» لِأَهْلِ اَلشَّرْقِ وَ اَلْغَرْبِ، وَ أَهْلِ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ، مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ، هَلْ بَلَّغَ رِسَالَتَهُ إِلَیْهِمْ کُلِّهِمْ قُلْتُ: لاَ أَدْرِی؟ قَالَ: یَا اِبْنَ بُکَیْرٍ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَخْرُجْ مِنَ اَلْمَدِینَهِ فَکَیْفَ بَلَّغَ أَهْلَ اَلشَّرْقِ وَ اَلْغَرْبِ؟ قُلْتُ: لاَ أَدْرِی، قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَمَرَ جَبْرَئِیلَ فَاقْتَلَعَ اَلْأَرْضَ بِرِیشَهٍ مِنْ جَنَاحِهِ وَ نَصَبَهَا لِمُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَانَتْ بَیْنَ یَدَیْهِ مِثْلُ رَاحَتِهِ فِی کَفِّهِ یَنْظُرُ إِلَی أَهْلِ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ، وَ یُخَاطِبُ کُلَّ قَوْمٍ بِأَلْسِنَتِهِمْ وَ یَدْعُوهُمْ إِلَی اَللَّهِ وَ إِلَی نُبُوَّتِهِ بِنَفْسِهِ، فَمَا بَقِیَتْ قَرْیَهٌ وَ لاَ مَدِینَهٌ إِلاَّ دَعَاهُمْ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِنَفْسِهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 525 )
ص : 5255
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ بُرَیْدٍ اَلْعِجْلِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ خَرَجَ حَاجّاً وَ مَعَهُ جَمَلٌ لَهُ وَ نَفَقَهٌ وَ زَادٌ فَمَاتَ فِی اَلطَّرِیقِ قَالَ إِنْ کَانَ صَرُورَهً ثُمَّ مَاتَ فِی اَلْحَرَمِ ، فَقَدْ أَجْزَأَ عَنْهُ حَجَّهُ اَلْإِسْلاَمِ وَ إِنْ کَانَ مَاتَ وَ هُوَ صَرُورَهٌ قَبْلَ أَنْ یُحْرِمَ جُعِلَ جَمَلُهُ وَ زَادُهُ وَ نَفَقَتُهُ وَ مَا مَعَهُ فِی حَجَّهِ اَلْإِسْلاَمِ فَإِنْ فَضَلَ مِنْ ذَلِکَ شَیْءٌ فَهُوَ لِلْوَرَثَهِ إِنْ لَمْ یَکُنْ عَلَیْهِ دَیْنٌ قُلْتُ أَ رَأَیْتَ إِنْ کَانَتِ اَلْحَجَّهُ تَطَوُّعاً ثُمَّ مَاتَ فِی اَلطَّرِیقِ قَبْلَ أَنْ یُحْرِمَ لِمَنْ یَکُونُ جَمَلُهُ وَ نَفَقَتُهُ وَ مَا مَعَهُ قَالَ یَکُونُ جَمِیعُ مَا مَعَهُ وَ مَا تَرَکَ لِلْوَرَثَهِ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ عَلَیْهِ دَیْنٌ فَیُقْضَی عَنْهُ أَوْ یَکُونَ أَوْصَی بِوَصِیَّهٍ فَیُنْفَذَ ذَلِکَ لِمَنْ أَوْصَی لَهُ وَ یُجْعَلَ ذَلِکَ مِنْ ثُلُثِهِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 68 )
ص : 5256
اَلْعُیُونُ ، وَ اَلْعِلَلُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارِ وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ مَعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ آدَمَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ زَکَرِیَّا بْنِ آدَمَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: اَلصَّلاَهُ لَهَا أَرْبَعَهُ آلاَفِ بَابٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 303 )
ص : 5257
وَ هُوَ مَا وَرَدَ فِی خَبَرِ اَلصَّحِیفَهِ اَلشَّرِیفَهِ اَلسَّجَّادِیَّهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَی مَنْ أُلْهِمَهَا حَیْثُ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ أَبِی حَدَّثَنِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَخَذَتْهُ نَعْسَهٌ وَ هُوَ عَلَی مِنْبَرِهِ فَرَأَی فِی مَنَامِهِ رِجَالاً یَنْزُونَ عَلَی مِنْبَرِهِ نَزْوَ اَلْقِرَدَهِ یَرُدُّونَ اَلنَّاسَ عَلَی أَعْقَابِهِمُ اَلْقَهْقَرَی فَاسْتَوَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَالِساً وَ اَلْحُزْنُ یُعْرَفُ فِی وَجْهِهِ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِهَذِهِ اَلْآیَهِ: وَ ما جَعَلْنَا اَلرُّؤْیَا اَلَّتِی أَرَیْناکَ إِلاّ فِتْنَهً لِلنّاسِ وَ اَلشَّجَرَهَ اَلْمَلْعُونَهَ فِی اَلْقُرْآنِ اَلْآیَهَ یَعْنِی بَنِی أُمَیَّهَ قَالَ یَا جَبْرَئِیلُ أَ عَلَی عَهْدِی یَکُونُونَ وَ فِی زَمَنِی قَالَ لاَ وَ لَکِنْ تَدُورُ رَحَی اَلْإِسْلاَمِ مِنْ مُهَاجَرِکَ فَتَلْبَثُ بِذَلِکَ عَشْراً ثُمَّ تَدُورُ رَحَی اَلْإِسْلامِ عَلَی رَأْسِ خَمْسٍ وَ ثَلاَثِینَ مِنْ مُهَاجَرِکَ فَتَلْبَثُ بِذَلِکَ خَمْساً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 55 , صفحه 350 )
ولی من خبری یافتم که مرجح هجرتست و کمتر هوشمندی بدان متوجه شده و آن در خبر صحیفه شریفه سجادیه است از امام صادق علیه السّلام بسندش از جدش علی علیه السّلام که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را بر سر منبر چرتی گرفت و در خواب دید مردانی چون بوزینه بر منبرش میجهند،و مردم را بعقب برمیگردانند،و درست نشست و اندوه در رخسارش نمایان بود،و جبرئیل این آیه را برایش آورد«و ما نساختیم خوابی که بتو نمودیم جز فتنه و آزمایش برای مردم،و درخت ملعون در قرآن تا آخر آیه،60-الاسراء»و مقصود بنی امیه اند. فرمود:ای جبرئیل در دوران منند؟گفت:نه،ولی گردونه اسلام از هجرت تو تا ده سال میچرخد،سپس تا 35 از هجرتت میچرخد،و باز تا پنج سال میماند (الخبر)و این دلالت دارد که مبدأ بودن هجرت برای تاریخ اسلام از جبرئیل علیه السّلام گرفته شده و مستندش وحی الهی است و منسوب بخبر نبویست،و مؤید آنست که علی علیه السّلام هنگام تحیر آنان بدان اشارت فرمود. و سبب واقعی آن بسا این باشد که گفته اند که هجرت آغاز غلبه اسلام و مسلمین،و سرگشای شرائع دین و خلاص مسلمین از اسارت مشرکین است،و جریانات دیگر از تأسیس قواعد دین مبین. و باید در اینجا بچند فائده اشاره کنیم. 1-در چند خبر است که سال 360 روز است مانند اخبار وارده در شماره طواف مستحب و جز اینکه شش روز آفرینش جهان از شماره سال کم شده و اخبار دیگر،و این شماره نه با سال شمسی موافق است و نه قمری،و ممکن است توجیهش بچند وجه. الف:مقصود از آن سال الهی است چنانچه در باب اول شرحش گذشت. ب:مقصود سال یکم جهانست بانضمام شش روز دوره آفرینش بسال قمری.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 296 )
ص : 5258
فس، [تفسیر القمی ] ، أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَبِی عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ وَ أَبِی عَنِ اَلنَّضْرِ وَ اَلْبَزَنْطِیِّ مَعاً عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ وَ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ عَنْ کُلْثُومِ بْنِ اَلْهِدْمِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ وَ عَنْ صَفْوَانَ وَ اِبْنِ عَمِیرَهَ وَ اَلثُّمَالِیِّ وَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَبِی عَنْ حَنَانٍ وَ اَلْقَدَّاحِ وَ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ شَرِیکٍ وَ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ وَ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ أَبِی عَنْ عَمْرِو بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلرَّاشِدِیِّ وَ صَالِحِ بْنِ سَعِیدٍ وَ یَحْیَی بْنِ أَبِی عِمْرَانَ وَ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ وَ أَبُو طَالِبٍ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلصَّلْتِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ تَفْسِیرِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ - فَقَالَ اَلْبَاءُ بَهَاءُ اَللَّهِ وَ اَلسِّینُ سَنَاءُ اَللَّهِ وَ اَلْمِیمُ مُلْکُ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ إِلَهُ کُلِّ شَیْءٍ وَ اَلرَّحْمَنُ بِجَمِیعِ خَلْقِهِ وَ اَلرَّحِیمُ بِالْمُؤْمِنِینَ خَاصَّهً وَ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ - أَحَقُّ مَا أُجْهِرَ بِهِ وَ هِیَ اَلْآیَهُ اَلَّتِی قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِذا ذَکَرْتَ رَبَّکَ فِی اَلْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْا عَلی أَدْبارِهِمْ نُفُوراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 228 )
ص : 5259
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ وَ اَلْمَرْأَهِ یَذْهَبُ بَصَرُهُ فَیَأْتِیهِ اَلْأَطِبَّاءُ فَیَقُولُونَ، نُدَاوِیکَ شَهْراً أَوْ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً، مُسْتَلْقِیاً کَذَلِکَ تُصَلِّی، فَرَخَّصَ فِی ذَلِکَ وَ قَالَ: «فَمَنِ اُضْطُرَّ غَیْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 154 )
ص : 5260
وَ قَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا ابْنَ آدَمَ إِنَّمَا أَنْتَ أَیَّامٌ کُلَّمَا مَضَی یَوْمٌ ذَهَبَ بَعْضُکَ.
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 40 )
و حضرت حسین بن علی علیه السّلام فرمود:ای پسر آدم همانا تو مانند روزگاری هر روزی که بر تو بگذرد قسمتی از تو کاسته و کم گردد،
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 98 )
امام حسین علیه السّلام فرمود: ای پسر آدم،تو همچون روزگار هستی که روزی که بگذرد،قسمتی از(عمر و نیروی)تو کم می گردد.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 116 )
امام حسین-علیه السّلام-فرمود:ای پسر آدم این است و جز این نیست که تو چند روزی بیش نیستی و هر گاه یک روز بگذرد بعضی از تو گذشته است.
( إرشاد القلوب / ترجمه طباطبایی ؛ ج 1 , ص 159 )
و فرمود حضرت امام حسین علیه السّلام ای پسر آدم جز این نیست که تو مانند روزگاری هر چه برود قسمتی از تو کم میگردد.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 95 )
ص : 5261
و روی غیر واحد عن ابی بصیر قال: قلت لابی جعفر (علیه السلام) حملنی حمل البازل قال فقال لی اذا تنفسح .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 126 )
ص : 5262
اَلْکَرَمُ نَتِیجَهُ عُلُوِّ اَلْهِمَّهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 28 )
ص : 5263
وَ عَنْهُ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَمَّا یُؤْخَذُ مِنَ اَلسَّمَکِ طَافِیاً عَلَی اَلْمَاءِ أَوْ یُلْقِیهِ اَلْبَحْرُ مَیْتاً فَقَالَ لاَ تَأْکُلْهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 80 )
ص : 5264
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : ثَلاَثٌ یَفْرَحُ بِهِنَّ اَلْجِسْمُ وَ یَرْبُو اَلطِّیبُ وَ اَللِّبَاسُ اَللَّیِّنُ وَ شُرْبُ اَلْعَسَلِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 295 )
74-فرمود صلّی اللّه علیه و آله:به سه چیز تن شاد و فربه شود،بوی خوش،جامه نرم و عسل.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 234 )
ص : 5265
وَ رُوِیَ: أَنَّ أَوَّلَ مَنِ اِتَّخَذَ اَلْآجُرَّ فِرْعَوْنُ حِینَ أَمَرَ فِرْعَوْنُ بِبِنَاءِ اَلصَّرْحِ تَوَهَّمَ اَلْمَلْعُونُ أَنَّهُ لَوْ کَانَ إِلَهٌ کَانَ جِسْماً فِی اَلسَّمَاءِ. وَ قِیلَ أَرَادَ أَنْ یَبْنِیَ لَهُ رَصَداً یَتَرَصَّدُ مِنْهُ أَوْضَاعَ اَلْکَوَاکِبِ فَیَرَی هَلْ فِیهَا مَا یَدُلُّ عَلَی مَنْ یَبْعَثُهُ رَسُولٌ وَ تَبَدُّلِ دَوْلَتِهِ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 256 )
در روایات آمده است: فرعون نخستین کسی بود که برای ساختن کاخ هایش از آجر استفاده کرد. او دستور داد تا کاخی بلند برای او بسازند تا
بتواند بر خدای موسی دست یابد.
برخی نیز گفته اند که فرعون آن کاخ بلند را برای دیدن ستارگان و هواشناسی ساخته بود تا جادوگران بتوانند براساس دیده های او زمان ظهور موسی را تخمین بزنند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 384 )
ص : 5266
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَرَّازِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَلْحَجَّامُ یَأْخُذُ مِنْ لِحْیَتِهِ فَقَالَ دَوِّرْهَا . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 110 )
ص : 5267
وَ مِنْهَا: أَنَّ بَقَرَهً قَتَلَتْ حِمَاراً فَتَرَافَعَ اَلْمَالِکَانِ إِلَی أَبِی بَکْرٍ فَقَالَ بَهِیمَهٌ قَتَلَتْ بَهِیمَهً لاَ شَیْءَ عَلَی رَبِّهَا ثُمَّ مَضَیَا إِلَی عُمَرَ فَقَضَی بِمَا قَضَی صَاحِبُهُ ثُمَّ مَضَیَا إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ إِنْ کَانَتِ اَلْبَقَرَهُ دَخَلَتْ عَلَی اَلْحِمَارِ فِی مَنَامِهِ فَعَلَی رَبِّهَا قِیمَهُ اَلْحِمَارِ لِصَاحِبِهِ وَ إِنْ کَانَ اَلْحِمَارُ دَخَلَ عَلَی اَلْبَقَرَهِ فِی مَنَامِهَا فَقَتَلَتْهُ فَلاَ غُرْمَ عَلَی صَاحِبِهَا فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَقَدْ قَضَی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ بَیْنَکُمَا بِقَضَاءِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ [ ].
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 66 )
نیز از آن جمله است که: گاوی درازگوشی را بکشت و صاحبان آن دو دعوا نزد ابو بکر بردند. وی گفت: چهارپایی چهارپای دیگری را کشته است و بر صاحب آن چیزی تعلّق نمی گیرد. آن دو سپس نزد عمر رفتند و او نیز همچون ابو بکر حکم کرد، و بدین ترتیب دعوا نزد علی (علیه السّلام) بردند. حضرت (علیه السّلام) فرمود: اگر گاو به هنگام خواب درازگوش بر او وارد شده باشد باید صاحب گاو بهای درازگوش را به صاحب آن بپردازد و اگر درازگوش به هنگام خواب گاو بر او وارد شده باشد و گاو هم او را کشته باشد غرامتی بر صاحب گاو نیست. پیامبر اکرم (صلّی اللّه علیه و آله) به آن دو فرمود: علی بن ابی طالب به حکم خداوند عزّ و جلّ میانتان داوری کرده است .
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 99 )
و یکی از قضاوتهای علی علیه السّلام این است که گاوی الاغی را کشته و نابود کرده بود، صاحبان آن دو، برای داوری نزد ابو بکر رفتند و مسأله را با او در میان نهادند، وی گفت: حیوانی حیوانی را نابود کرده است در این صورت چیزی بر مالک حیوان کشنده نیست! آن دو نفر مسأله را به عمر ارجاع دادند، وی نیز مانند ابو بکر حکم نمود، سپس مسأله را با علی علیه السّلام بازگو کردند، وی فرمود: اگر گاو به جایگاه الاغ رفته و آن را از بین برده است، باید مالک گاو، قیمت الاغ را به مالک الاغ بدهد و اگر الاغ به جایگاه گاو رفته و گاو آن را کشته است، غرامتی بر مالک گاو نیست، رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم با اطلاع از جریان، فرمود: تحقیقا علی بن ابی طالب به قضاوت الهی در بین شما حکم نموده، و تردیدی در این داوری وجود ندارد.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 75 )
ص : 5268
عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَیُّمَا رَجُلٍ أَمَّ قَوْماً فَعَلَیْهِ أَنْ یَقْعُدَ بَعْدَ اَلتَّسْلِیمِ وَ لاَ یَخْرُجَ مِنْ ذَلِکَ اَلْمَوْضِعِ حَتَّی یُتِمَّ اَلَّذِینَ خَلْفَهُ اَلَّذِینَ سُبِقُوا صَلاَتَهُمْ ذَلِکَ عَلَی کُلِّ إِمَامٍ وَاجِبٌ إِذَا عَلِمَ أَنَّ فِیهِمْ مَسْبُوقاً وَ إِنْ عَلِمَ أَنْ لَیْسَ فِیهِمْ مَسْبُوقٌ بِالصَّلاَهِ فَلْیَذْهَبْ حَیْثُ شَاءَ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 341 )
2 - ابو بصیر گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرکه بر گروهی در نماز، امامت می کند، بر او لازم است که پس از سلام بنشیند و از جای خود برنخیزد تا کسانی که بعدا رسیده اند نماز خود را تمام نمایند، این کار برای هر پیشنمازی واجب است در صورتی که بداند کسانی هستند که پس از او رسیده اند، ولی اگر بداند که چنین کسانی در میان نمازگزاران نیستند، می تواند برخیزد و هرجا خواست برود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 182 )
: حسن. و تؤید النسختین الأخیرتین للخبر السابق و المشهور حمل الوجوب علی الاستحباب المؤکد و لا یعلم حکم الشک من الخبر، و یحتمل أن یحتمل العلم أولا علی ما تشمله.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 171 )
ص : 5269
إِیَّاکَ وَ اَلْمَکْرَ فَإِنَّ اَلْمَکْرَ لَخُلُقٌ ذَمِیمٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 98 )
ص : 5270
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ حَارَبَ اَللَّهَ وَ أَخَذَ اَلْمَالَ وَ قَتَلَ کَانَ عَلَیْهِ أَنْ یُقْتَلَ أَوْ یُصْلَبَ وَ مَنْ حَارَبَ فَقَتَلَ وَ لَمْ یَأْخُذِ اَلْمَالَ کَانَ عَلَیْهِ أَنْ یُقْتَلَ وَ لاَ یُصْلَبُ وَ مَنْ حَارَبَ وَ أَخَذَ اَلْمَالَ وَ لَمْ یَقْتُلْ کَانَ عَلَیْهِ أَنْ تُقْطَعَ یَدُهُ وَ رِجْلُهُ مِنْ خِلاَفٍ وَ مَنْ حَارَبَ وَ لَمْ یَأْخُذِ اَلْمَالَ وَ لَمْ یَقْتُلْ کَانَ عَلَیْهِ أَنْ یُنْفَی ثُمَّ اِسْتَثْنَی عَزَّ وَ جَلَّ إِلاَّ اَلَّذِینَ تابُوا مِنْ قَبْلِ أَنْ تَقْدِرُوا عَلَیْهِمْ ، یَعْنِی یَتُوبُوا قَبْلَ أَنْ یَأْخُذَهُمُ اَلْإِمَامُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 313 )
ص : 5271
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کُلُّ مُعَاجَلٍ یَسْأَلُ اَلْإِنْظَارَ وَ کُلُّ مُؤَجَّلٍ یَتَعَلَّلُ بِالتَّسْوِیفِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 158 )
ص : 5272
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَرْضُ اَلْقِیَامَهِ نَارٌ مَا خَلاَ ظِلَّ اَلْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ فِی ظِلِّ صَدَقَتِهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 354 )
ص : 5273
للسجاد علیه السلام : - بِسْمِ اَللَّهِ اِسْتَعَنْتُ وَ بِ بِسْمِ اَللَّهِ اِسْتَجَرْتُ وَ بِهِ اِعْتَصَمْتُ وَ ما تَوْفِیقِی إِلاّ بِاللّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْهِ أُنِیبُ [اَللَّهُمَّ نَجِّنِی] فَأَعِذْنِی اَللَّهُمَّ مِنْ کُلِّ طَارِقٍ [یَطْرُقُ] طَرَقَ فِی لَیْلٍ [غَاسِقٍ] غَسَقَ أَوْ صُبْحٍ [بَارِقٍ] بَرِقَ وَ مِنْ کَیْدِ کُلِّ [کَائِدٍ] مَکِیدٍ أَوْ ضِدٍّ أَوْ حَسَدِ حَاسِدٍ [أَوْ حَاسِدٍ حَسَدَ] زَجَرْتُهُمْ بِ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ `اَللّهُ اَلصَّمَدُ `لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ `وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ وَ بِالاِسْمِ اَلْمَکْنُونِ اَلْمُتَفَرِّجِ اَلْمُتَرَدِّدِ بَیْنَ اَلْکَافِ وَ اَلنُّونِ وَ بِالاِسْمِ اَلْغَامِضِ اَلْمَکْنُونِ اَلَّذِی تَکَوَّنَ مِنْهُ اَلْکَوْنُ قَبْلَ أَنْ یَکُونَ أَتَدَرَّعُ بِهِ مِنْ کُلِّ مَا نَظَرَتِ اَلْعُیُونُ وَ خَفَقَتِ اَلظُّنُونُ وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ وَ کَفی بِاللّهِ وَلِیًّا وَ کَفی بِاللّهِ نَصِیراً .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 215 )
ص : 5274
و فی کتاب الخصال : عن الأصبغ بن نباته قال: قال أمیر المؤمنین - علیه السّلام-: و شعب الطّمع أربع: الفرح و المرح و اللّجاجه و التّکبّر ، و الفرح مکروه عند اللّه - تعالی - و المرح خیلاء. و الحدیث طویل. أخذت منه موضع الحاجه. و فی أصول الکافی ، مثله:
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 416 )
ص : 5275
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا اِجْتَمَعَ اَلْعِدَّهُ عَلَی قَتْلِ رَجُلٍ حَکَمَ اَلْوَلِیُّ بِقَتْلِ أَیِّهِمْ شَاءَ وَ لَیْسَ لَهُ أَنْ یَقْتُلَ بِأَکْثَرَ مِنْ وَاحِدٍ إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطاناً فَلا یُسْرِفْ فِی اَلْقَتْلِ إِنَّهُ کانَ مَنْصُوراً وَ إِذَا قَتَلَ وَاحِداً ثَلاَثَهٌ خُیِّرَ اَلْوَلِیُّ أَیَّ اَلثَّلاَثَهِ شَاءَ أَنْ یَقْتُلَ وَ یُضَمَّنُ اَلْآخَرَانِ ثُلُثَیِ اَلدِّیَهِ لِوَرَثَهِ اَلْمَقْتُولِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 225 )
ص : 5276
عَبَّادٌ ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ دِینَارٍ ، عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ ، عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِی حَفْصَهَ ، عَنْ سَالِمِ بْنِ اَلْجَعْدِ ، عَنْ طَارِقِ بْنِ شِهَابٍ ، قَالَ: سَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ شَاءَ یُصَدِّقُ وَ مَنْ شَاءَ یُکَذِّبُ مُؤَبَّدِینَ وَ صَاحِبَتُهُمَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 142 )
ص : 5277
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اَللَّهَ أَبْلَی رَسُولَهُبَلاَءَ عَزِیزٍ ذِی اِقْتِدَارٍ وَ ذِی فَضْلٍ بِمَا أَنْزَلَ اَلْکُفَّارَ دَارَ مَذَلَّهٍوَ لاَقُوا هَوَاناً مِنْ إِسَارٍ وَ مِنْ قَتْلٍ فَأَمْسَی رَسُولُ اَللَّهِ قَدْ عَزَّ نَصْرُهُوَ کَانَ أَمِینَ اَللَّهِ أُرْسِلَ بِالْعَدْلِ فَجَاءَ بِفُرْقَانٍ مِنَ اَللَّهِ مُنْزَلٍمُبَیَّنَهٍ آیَاتُهُ لِذَوِی اَلْعَقْلِ فَآمَنَ أَقْوَامٌ کِرَامٌ وَ أَیْقَنُواوَ أَمْسَوْا بِحَمْدِ اَللَّهِ مُجْتَمِعِی اَلشَّمْلِ وَ أَنْکَرَ أَقْوَامٌ فَزَاغَتْ قُلُوبُهُمْفَزَادَهُمُ اَلرَّحْمَنُ خَبْلاً عَلَی خَبْلِ وَ أَمْکَنَ مِنْهُمْ یَوْمَ بَدْرٍ رَسُولَهُوَ قَوْماً غِضَاباً فِعْلُهُمْ أَحْسَنُ اَلْفِعْلِ بِأَیْدِیهِمْ بِیضٌ خِفَافٌ قَوَاطِعُوَ قَدْ حَادَثُوهَا بِالْجَلاَءِ وَ بِالصَّقْلِ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 362 )
ص : 5278
شا، [الإرشاد] ، عم، [إعلام الوری] ، غط، [الغیبه] ، للشیخ الطوسی بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ سَعِیدِ بْنِ أَبِی اَلْجَهْمِ عَنْ نَصْرِ بْنِ قَابُوسَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی سَأَلْتُ أَبَاکَ مَنِ اَلَّذِی یَکُونُ بَعْدَکَ فَأَخْبَرَنِی أَنَّکَ أَنْتَ هُوَ فَلَمَّا تُوُفِّیَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ ذَهَبَ اَلنَّاسُ یَمِیناً وَ شِمَالاً وَ قُلْتُ بِکَ أَنَا وَ أَصْحَابِی فَأَخْبِرْنِی مَنِ اَلَّذِی یَکُونُ مِنْ بَعْدِکَ مِنْ وُلْدِکَ قَالَ اِبْنِی فُلاَنٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 25 )
ص : 5279
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ لَمَّا اِنْتَهَی إِلَی ظَهْرِ اَلْکَعْبَهِ حِینَ یَجُوزُ اَلْحِجْرَ یَا ذَا اَلْمَنِّ وَ اَلطَّوْلِ وَ اَلْجُودِ وَ اَلْکَرَمِ إِنَّ عَمَلِی ضَعِیفٌ فَضَاعِفْهُ لِی وَ تَقَبَّلْهُ مِنِّی «إِنَّکَ أَنْتَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ» .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 407 )
6 - عمر بن اذینه گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که چون به پشت کعبه می رسید و از حجر الاسود می گذشت می فرمود:
«یا ذا المنّ و الطّول و الجود و الکرم إنّ عملی ضعیف فضاعفه لی و تقبّله منّی إنّک أنت السّمیع العلیم».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 274 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 22 )
ص : 5280
رُوِیَ: أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وُلِدَ فِی اَلسَّابِعَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِ رَبِیعٍ اَلْأَوَّلِ عَامَ اَلْفِیلِ یَوْمَ اَلْإِثْنَیْنِ وَ قِیلَ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وُلِدَتْ فِی زَمَنِ اَلْمَلِکِ اَلْعَادِلِ یَعْنِی أَنُوشِیرَوَانَ بْنَ قُبَادَ قَاتِلَ مَزْدَکَ وَ اَلزَّنَادِقَهِ .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 316 )
ص : 5281
وَ عَنْهُ عَنْ عَوْفٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ أَهْلَ اَلْجَنَّهِ یُحْیَوْنَ فَلاَ یَمُوتُونَ أَبَداً وَ یَسْتَیْقِظُونَ فَلاَ یَنَامُونَ أَبَداً وَ یَسْتَغْنُونَ فَلاَ یَفْتَقِرُونَ أَبَداً وَ یَفْرَحُونَ فَلاَ یَحْزَنُونَ أَبَداً وَ یَضْحَکُونَ فَلاَ یَبْکُونَ أَبَداً وَ یُکْرَمُونَ فَلاَ یُهَانُونَ أَبَداً وَ یَفْکَهُونَ وَ لاَ یُقَطِّبُونَ أَبَداً وَ یُحْبَرُونَ وَ یُسَرُّونَ أَبَداً وَ یَأْکُلُونَ فَلاَ یَجُوعُونَ أَبَداً وَ یَرْوُونَ فَلاَ یَظْمَئُونَ أَبَداً وَ یَکْسُونَ فَلاَ یَعْرُونَ أَبَداً وَ یَرْکَبُونَ وَ یَتَزَاوَرُونَ أَبَداً یُسَلِّمُ عَلَیْهِمُ اَلْوِلْدَانُ اَلْمُخَلَّدُونَ أَبَداً بِأَیْدِیهِمْ أَبَارِیقُ اَلْفِضَّهِ وَ آنِیَهُ اَلذَّهَبِ أَبَداً مُتَّکِئِینَ عَلی سُرُرٍ أَبَداً عَلَی اَلْأَرائِکِ یَنْظُرُونَ أَبَداً تَأْتِیهِمُ اَلتَّحِیَّهُ وَ اَلتَّسْلِیمُ مِنَ اَللَّهِ أَبَداً نَسْأَلُ اَللَّهَ اَلْجَنَّهَ بِرَحْمَتِهِ إِنَّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 358 )
ص : 5282
سَلاَّمٌ ، عَنْ أَبِی یَحْیَی اَلْهَمْدَانِیِّ ، قَالَ: دَخَلْنَا عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، فَقُلْنَا لَهُ: أَصْلَحَکَ اَللَّهُ إِنَّا لاَ نَدْرِی مَا صُحْبَتُنَا إِیَّاکَ وَ مَا صُحْبَتُکَ إِیَّانَا، فَإِنْ حَدَثَ بِکَ حَدَثَ، فَإِلَی مَنْ؟ فَقَالَ: إِنَّ فُلاَناً قَدْ جَمَعَ اَلْقُرْآنَ قَالَ : ثُمَّ دَخَلْتُ عَلَیْهِ فِی اَلسَّنَهِ اَلثَّالِثَهِ، فَقُلْتُ: رَحِمَکَ اَللَّهُ مَا نَدْرِی مَا صُحْبَتُکَ إِیَّانَا، فَإِنْ حَدَثَ بِکَ حَدَثَ، فَإِلَی مَنْ؟ فَقَالَ: إِنَّ فُلاَناً قَدْ جَمَعَ اَلْقُرْآنَ وَ هُوَ صَاحِبُکُمْ وَ هُوَ کَمَا سَرَّکَ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 335 )
ص : 5283
رَوَی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی هَذِهِ اَلْآیَهِ أَیْ یَکُونُونَ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ اِتَّخَذُوهُمْ آلِهَهً مِنْ دُونِ اَللَّهِ ضِدّاً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ یَتَبَرَّءُونَ مِنْهُمْ وَ مِنْ عِبَادَتِهِمْ ثُمَّ قَالَ لَیْسَتِ اَلْعِبَادَهُ هِیَ اَلسُّجُودَ وَ لاَ اَلرُّکُوعَ وَ إِنَّمَا هِیَ طَاعَهُ اَلرِّجَالِ مَنْ أَطَاعَ مَخْلُوقاً فِی مَعْصِیَهِ اَلْخَالِقِ فَقَدْ عَبَدَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 116 )
علی بن ابراهیم از حضرت صادق علیه السّلام در تفسیر این آیه روایت کرده.که همین مشرکان روز قیامت ضدیت و دشمنی با بتها خواهند نمود و از آنها و از عبادت آنها برائت و دوری خواهند نمود.سپس حضرت فرمود عبادت و بندگی همین سجده و رکوع نیست.عبادت همانا سر بفرمان و بردگی کردن برای قدرتمندان است.هر آن کس که اطاعت نماید مخلوقی را در عملی که معصیت خدا است فقد عبده چنین شخصی عبادت کرده او را.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 122 )
ص : 5284
قَالَ [اَلْمُصَنِّفُ رَحِمَهُ اَللَّهُ]: فَجَاءَ خُزَیْمَهُ بْنُ ثَابِتٍ ذُو اَلشَّهَادَتَیْنِ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ قَالَ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، لاَ تُنَکِّسْ رَأْسَ مُحَمَّدٍ، فَارْدُدِ اَلرَّایَهَ إِلَیْهِ، فَدَعَاهُ وَ رَدَّهَا عَلَیْهِ، فَأَخَذَهَا وَ قَالَ: اِطْعَنْ بِهَا طَعْنَ أَبِیکَ تُحْمَدْلاَ خَیْرَ فِی اَلْحَرْبِ إِذْ لَمْ تُوقَدِ بِالْمَشْرَفِیِّ وَ اَلْقَنَا اَلْمُسَدَّدِ
( وقعه الجمل , جلد 1 , صفحه 143 )
بالمشرفی و القنا المسدد
«با شمشیرهای مشرفی و نیزه های محکم افروخته نشود خیری ندارد». کسانی که از اصحاب جمل کشته شدند شانزده هزار و هفتصد و هفتاد نفر و کشته شدگان اصحاب امیر المؤمنین علیه السّلام چهار هزار نفر بودند گفته شده است که عبد اللّه بن زبیر در میدان جنگ زمام شتر را گرفت عایشه با مشاهده او فریاد زد: وای که اسماء عزادار شد. افسار را رها کن و جلو این مردم را بگیر . عبد اللّه زمام شتر را رها کرد و با مالک اشتر نخعی رو برو شد مدتی نبرد کردند تا هر دو از اسب بر زمین افتادند مالک با شمشیر بر روی او نشست ولی دلش به کشتن او راضی نشد. عبد اللّه در همین حال که زیر شمشیر مالک بود فریاد می زد: من و مالک را بکشید، مالک را با من بکشید. اما کسی جواب او را نداد و به علت ازدحام شدید سپاهیان و برخاستن گرد و غبار کسی نمی فهمید که مقصود او کیست ولی اگر می گفت: من و مالک اشتر را بکشید حتما هر دو نفر کشته می شدند .
( نبرد جمل ؛ ج 1 , ص 128 )
ص : 5285
و فی الحدیث الکلمه: الحکمه ضاله المؤمن. و فی روایه: ضاله کل حکیم.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 148 )
ص : 5286
قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: فَاطِمَهُ بَضْعَهٌ مِنِّی یُؤْذِینِی مَا یُؤْذِیهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 234 )
فاطمه پاره تن من است مرا ناراحت میکند آنچه موجب ناراحتی او شود
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 163 )
ص : 5287
مع، [معانی الأخبار] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنْ سَهْلٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَجُلٌ عِنْدَهُ اَللَّهُ أَکْبَرُ فَقَالَ اَللَّهُ أَکْبَرُ مِنْ أَیِّ شَیْءٍ فَقَالَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَدَدْتَهُ فَقَالَ اَلرَّجُلُ وَ کَیْفَ أَقُولُ فَقَالَ اَللَّهُ أَکْبَرُ مِنْ أَنْ یُوصَفَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 219 )
ص : 5288
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَکْثَرُ مَا تَلِجُ بِهِ أُمَّتِی فِی اَلنَّارِ اَلْأَجْوَفَانِ اَلْبَطْنُ وَ اَلْفَرْجُ وَ أَکْثَرُ مَا تَلِجُ بِهِ أُمَّتِی فِی اَلْجَنَّهِ اَلتَّقْوَی وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 441 )
ص : 5289
و فی روضه الکافی : علی بن محمد، عن علیّ بن عبّاس، عن الحسن بن عبد الرّحمن، عن عاصم بن حمید، عن أبی حمزه، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: قلت له: قوله - عزّ و جلّ-: هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلاّ إِحْدَی اَلْحُسْنَیَیْنِ . قال: إمّا موت فی طاعه اللّه، أو إدراک ظهور إمامه . و نحن نتربّص بهم مع ما نحن فیه من الشّده أَنْ یُصِیبَکُمُ اَللّهُ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ قال: هو المسخ. أَوْ بِأَیْدِینا و هو القتل. قال اللّه - عزّ و جلّ - لنبیّه - صلّی اللّه علیه و آله-: فَتَرَبَّصُوا إِنّا مَعَکُمْ مُتَرَبِّصُونَ . و «التربص» انتظار وقوع البلاء بأعدائهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 472 )
ص : 5290
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ طَافَ بِالْبَیْتِ ثَمَانِیَهَ أَشْوَاطٍ اَلْمَفْرُوضَ قَالَ یُعِیدُ حَتَّی یُثَبِّتَهُ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 417 )
5 - ابو بصیر گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: کسی که هشت بار طواف فریضه بیت را نمود.
فرمود: اعاده می کند تا یقین کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 297 )
: صحیح. قوله علیه السلام: حتی یثبته أی یأتی به من غیر سهو، و فی بعض النسخ حتی یتبینه من التبین و هو الظهور فیرجع إلی الأول، و فی التهذیب حتی یستتمه فعلی ما فی التهذیب موافق للمشهور من أنه إذا زاد شوطا سهوا أو أکثر أکمل أسبوعین، و علی ما فی الکتاب من النسختین یدل علی ما نسب إلی الصدوق فی المقنع أنه أوجب الإعاده لمطلق الزیاده و إن وقعت سهوا بل یمکن أن یقال: نسخه التهذیب أیضا ظاهره فی ذلک ثم علی المشهور الإکمال علی الاستحباب و مقتضاه أن الطواف الأول هو الفریضه، و نقل عن ابن الجنید، و علی بن بابویه: الحکم بکون الفریضه هو الثانی فیکون الإتمام واجبا.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 39 )
ص : 5291
لِیَکُنْ أَحَبُّ اَلنَّاسِ إِلَیْکَ وَ أَحْظَاهُمْ لَدَیْکَ أَکْثَرَهُمْ سَعْیاً فِی مَنَافِعِ اَلنَّاسِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 405 )
ص : 5292
وَ وَرَدَ: أَنَّ مَنْ تَرَکَ اَللَّحْمَ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً سَاءَ خُلُقُهُ لِأَنَّ اِنْتِقَالَ اَلنُّطْفَهِ فِی أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ مَنْ أَکَلَ اَللَّحْمَ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً سَاءَ خُلُقُهُ وَ مَنْ أَکَلَ اَلزَّیْتَ وَ اِدَّهَنَ بِهِ لَمْ یَقْرَبْهُ اَلشَّیْطَانُ أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ مَنْ شَرِبَ اَلسَّوِیقَ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً اِمْتَلَأَتْ کَتِفَاهُ قُوَّهً وَ مَنْ أَکَلَ اَلْحَلاَلَ أَرْبَعِینَ یَوْماً نَوَّرَ اَللَّهُ قَلْبَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 326 )
ص : 5293
رَوَی إِسْمَاعِیلُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : طُوبَی لِمَنْ ظَمِأَ أَوْ جَاعَ لِلْبِرِّ أُولَئِکَ اَلَّذِینَ یَشْبَعُونَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ طُوبَی لِلْمَسَاکِینِ بِالصَّبْرِ هُمُ اَلَّذِینَ یُرَوْنَ مَلَکُوتَ اَلسَّمَاوَاتِ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 374 )
ص : 5294
قَوْلِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: رُفِعَ اَلْقَلَمُ عَنِ اَلْمَجْنُونِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 685 )
ص : 5295
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ جَعَلَ عَلَی نَفْسِهِ بَدَنَهً فَلاَ یَنْحَرْهَا إِلاَّ عِنْدَ اَلْبَیْتِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 83 )
ص : 5296
ابو سعید عباد عن عمرو بن ثابت عن محمد بن عبد اللّه بن عقیل عن فاطمه بنت الحسین علیه السلام قالت: جاء رجل من بنی اسد الی ابی علیه السلام فقال ما بال القوم یامروک علی ابیک و لم یؤمرونه فقال ان القوم تعاهدوا و تواثقوا ان لا یولوها ابی .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 17 )
ص : 5297
لَیْسَ اَلرُّؤْیَهُ مَعَ اَلْأَبْصَارِ قَدْ تَکْذِبُ اَلْأَبْصَارُ أَهْلَهَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 410 )
ص : 5298
إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی جَمِیلٌ یُحِبُّ اَلْجَمَالَ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 364 )
ص : 5299
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا مِنْ صَائِمٍ یَحْضُرُ قَوْماً یَطْعَمُونَ إِلاَّ سَبَّحَتْ أَعْضَاؤُهُ وَ سَبَّحَتْ لَهُ اَلْمَلاَئِکَهُ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 465 )
ص : 5300
حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَصْرِیُّ بِإِیلاَقٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ جَبَلَهَ اَلْوَاعِظُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ اَلطَّائِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُوسَی اَلرِّضَا قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْکُوفَهِ فِی اَلْجَامِعِ إِذْ قَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ فَسَأَلَهُ عَنْ مَسَائِلَ فَکَانَ فِیمَا سَأَلَهُ أَنْ قَالَ أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ یَفِرُّ اَلْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ `وَ أُمِّهِ وَ أَبِیهِ `وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِیهِ مَنْ هُمْ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَابِیلُ یَفِرُّ مِنْ هَابِیلَ وَ اَلَّذِی یَفِرُّ مِنْ أُمِّهِ مُوسَی وَ اَلَّذِی یَفِرُّ مِنْ أَبِیهِ إِبْرَاهِیمُ وَ اَلَّذِی یَفِرُّ مِنْ صَاحِبَتِهِ لُوطٌ وَ اَلَّذِی یَفِرُّ مِنِ اِبْنِهِ نُوحٌ یَفِرُّ مِنِ اِبْنِهِ کَنْعَانَ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 318 )
امام یکم در مسجد جامع کوفه بود که مردی از اهل شام پیش او ایستاد و پرسشهائی کرد،در ضمن آن ها عرض کرد مرا از تفسیر گفتار خدای عز و جل(در سوره عبس آیه 34-36)روزی که مرد از برادرش و مادر و پدر و همسر و فرزندانش میگریزد،آگاه کن اینها کیانند؟فرمود مقصود قابیل است که از برادرش هابیل گریز و آنکه از مادرش گریزد موسی و آنکه از پدرش گریزد ابراهیم(علیه السّلام)است و آنکه از همسرش گریزد لوطست و آنکه از پسرش گریزد نوح است که از پسرش کنعان میگریزد.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 284 )
102-عبد اللّه بن احمد طائی از امام رضا(علیه السّلام)و او از پدرانش نقل می کند که علی بن ابی طالب(علیه السّلام)در مسجد جامع کوفه بود،مردی از اهل شام برخاست و مسائلی را از آن حضرت پرسید،در میان سؤالات او یکی هم این بود که گفت:به من خبر بده از این سخن خداوند که می فرماید:«روزی که مرد از برادرش و مادرش و پدرش و همسرش و فرزندانش فرار می کند.» آنها چه کسانی هستند؟فرمود:قابیل از هابیل فرار می کند و کسی که از مادرش فرار می کند موسی است و کسی که از پدرش فرار می کند ابراهیم است و کسی که از همسرش فرار می کند لوط است و کسی که از پسرش فرار می کند نوح است که از پسرش کنعان فرار می کند.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 463 )
102-حسین بن علی(علیهما السّلام)فرمود:امیر المؤمنین در مسجد کوفه بود که ناگاه مردی از اهل شام برخاست و پرسشهائی از آن حضرت کرد و از جملۀ پرسشهایش این بود که عرض کرد بیان فرمائید در آیۀ شریفه که خدا میفرماید روزی که مرد از برادر و مادر و پدر و همسر و فرزندان خویش میگریزد اینان کیانند؟فرمود قابیل از هابیل میگریزد و آنکه از مادرش میگریزد موسی است و آنکه از پدرش میگریزد ابراهیم است و آنکه از همسرش میگریزد لوط است و آنکه از پسرش میگریزد نوح است که از فرزندش کنعان میگریزد.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 354 )
-جناب علی در مسجد جامع کوفه بود،مردی از شام نزد وی بود پرسشهایی کرد.از آن جمله از تفسیر این آیه:«روزی که مرد از برادر خود و مادر و پدر و همسر و فرزندانش گریزان است.پرسید.گفت:مقصود قابیل است که از برادر خود هابیل گریزد و آنکه از مادر خویش گریزد موسی،و آنکه از پدر خویشتن گریزد ابراهیم، و آنکه از همسر خود گریزد لوط پیامبر است و آنکه از پسر خویش گریزد نوح که از پسرش کنعان نام گریزد».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 259 )
ص : 5301
13941-6 الکافی ،1/3/539/4 حمید عن ابن سماعه عن غیر واحد عن أبان عن زراره قال: قال من جاء بهدی فی عمره فی غیر حج فلینحره قبل أن یحلق رأسه.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1138 )
ص : 5302
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَقْذِفُ اِمْرَأَتَهُ قَالَ یُجْلَدُ قُلْتُ أَ رَأَیْتَ إِنْ عَفَتْ عَنْهُ قَالَ لاَ وَ لاَ کَرَامَهَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْعَلاَءِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 207 )
ص : 5303
وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ قَالَ کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ إِلَی أَنْ قَالَ: نَهَی عَنْ قَتْلِ اَلسِّتَّهِ اَلنَّحْلَهِ وَ اَلنَّمْلَهِ وَ اَلضِّفْدِعِ وَ اَلصُّرَدِ وَ اَلْهُدْهُدِ وَ اَلْخُطَّافِ وَ لَمْ یَزِدْ عَلَی ذَلِکَ شَیْئاً . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ کَثِیرٍ اَلرَّقِّیِّ : مِثْلَهُ مَعَ اَلزِّیَادَهِ وَ مَعَ زِیَادَاتٍ أُخَرَ مِنْهَا أَنْ قَالَ أَمَّا اَلنَّحْلَهُ فَإِنَّهَا تَأْکُلُ طَیِّباً وَ تَضَعُ طَیِّباً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 392 )
ص : 5304
وَ عَنْ شُرَیْحِ بْنِ عُبَیْدٍ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا صَعِدَ إِلَی اَلسَّمَاءِ رَأَی جَبْرَئِیلَ فِی خِلْقَتِهِ مَنْظُومٌ أَجْنِحَتُهُ بِالزَّبَرْجَدِ وَ اَللُّؤْلُؤِ وَ اَلْیَاقُوتِ قَالَ فَخُیِّلَ إِلَیَّ أَنَّ مَا بَیْنَ عَیْنَیْهِ قَدْ سَدَّ اَلْأُفُقَ وَ کُنْتُ أَرَاهُ قَبْلَ ذَلِکَ عَلَی صُوَرٍ مُخْتَلِفَهٍ وَ أَکْثَرُ مَا کُنْتُ أَرَاهُ عَلَی صُورَهِ دِحْیَهَ اَلْکَلْبِیِّ وَ کُنْتُ أَحْیَاناً أَرَاهُ کَمَا یَرَی اَلرَّجُلُ صَاحِبَهُ مِنْ وَرَاءِ اَلْغِرْبَالِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 258 )
26-و از شریح بن عبید است که چون پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله بآسمان برآمد جبرئیل را در آفرینش او دید و پرهاش از زبرجد و لؤلؤ و یاقوت بود،فرمود:بنظرم رسید که میان دو دیده اش افق را بسته،و پیش از آن بصورتهای مختلفش دیده بودم و بیشتر بصورت دحیه کلبی،و بسا او را چنان میدیدم که از پشت غربال(..)
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 215 )
ص : 5305
بِإِسْنَادِهِ عَنْ زِرِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تَذْهَبُ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَمْلِکَ اَلْعَرَبَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی یُوَاطِئُ اِسْمُهُ اِسْمِی: وَ فِی رِوَایَهٍ قَالَ یَلِی رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی یُوَاطِئُ اِسْمُهُ اِسْمِی- رَوَاهُ اَلتِّرْمِذِیُّ فِی جَامِعِهِ : .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 476 )
ص : 5306
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ حَمَّادٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ لُقْمَانَ وَ حِکْمَتِهِ إِلَی أَنْ قَالَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَمَرَ طَوَائِفَ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ حِینَ اِنْتَصَفَ اَلنَّهَارُ وَ هَدَأَتِ اَلْعُیُونُ بِالْقَائِلَهِ فَنَادَوْا لُقْمَانَ حَیْثُ یَسْمَعُ وَ لاَ یَرَاهُمْ فَقَالُوا یَا لُقْمَانُ هَلْ لَکَ أَنْ یَجْعَلَکَ اَللَّهُ خَلِیفَهً فِی اَلْأَرْضِ تَحْکُمُ بَیْنَ اَلنَّاسِ فَقَالَ لُقْمَانُ إِنْ أَمَرَنِی رَبِّی بِذَلِکَ فَالسَّمْعَ وَ اَلطَّاعَهَ لِأَنَّهُ إِنْ فَعَلَ بِی ذَلِکَ أَعَانَنِی عَلَیْهِ وَ عَلَّمَنِی وَ عَصَمَنِی وَ إِنْ هُوَ خَیَّرَنِی قَبِلْتُ اَلْعَافِیَهَ فَقَالَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ یَا لُقْمَانُ لِمَ قَالَ لِأَنَّ اَلْحُکْمَ بَیْنَ اَلنَّاسِ مِنْ أَشَدِّ اَلْمَنَازِلِ مِنَ اَلدِّینِ وَ أَکْثَرِهَا فِتَناً وَ بَلاَءً مَا یُخْذَلُ وَ لاَ یُعَانُ وَ یَغْشَاهُ اَلظُّلَمُ مِنْ کُلِّ مَکَانٍ وَ صَاحِبُهُ مِنْهُ بَیْنَ أَمْرَیْنِ إِنْ أَصَابَ فِیهِ اَلْحَقَّ فَبِالْحَرِیِّ أَنْ یَسْلَمَ وَ إِنْ أَخْطَأَ أَخْطَأَ طَرِیقَ اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ یَکُنْ فِی اَلدُّنْیَا ذَلِیلاً وَ ضَعِیفاً کَانَ أَهْوَنَ عَلَیْهِ فِی اَلْمَعَادِ مِنْ أَنْ یَکُونَ فِیهِ حَکَماً سَرِیّاً شَرِیفاً وَ مَنِ اِخْتَارَ اَلدُّنْیَا عَلَی اَلْآخِرَهِ یَخْسَرُهُمَا کِلْتَیْهِمَا تَزُولُ هَذِهِ وَ لاَ تُدْرَکُ تِلْکَ قَالَ فَعَجِبَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ مِنْ حِکْمَتِهِ وَ اِسْتَحْسَنَ اَلرَّحْمَنُ مَنْطِقَهُ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 346 )
ص : 5307
ثاقب المناقب: عن یحیی بن هرثمه قال: أنا أشخصت أبا الحسن - علیه السلام - من المدینه إلی سرّ من رأی فی خلافه المتوکّل، فلمّا صرنا ببعض الطریق عطشنا عطشا شدیدا، فتکلّمنا و تکلّم الناس فی ذلک، فقال أبو الحسن - علیه السلام-: أمّا بعد فإنّا نصیر إلی ماء عذب نشربه، فما سرنا إلاّ قلیلا حتی سرنا إلی تحت شجره (عظیمه) ینبع منها ماء عذب بارد، فنزلنا علیه (و ارتوینا و حملنا معنا و ارتحلنا، و کنت علّقت سیفی علی الشجره فنسیته) . فلمّا صرت غیر بعید فی بعض الطریق [ذکرته] ، فقلت لغلامی: ارجع حتی تأتینی بالسیف، فمرّ الغلام رکضا فوجد السیف و حمله و رجع (دهشا) متحیّرا، فسألته عن ذلک فقال لی: إنّی رجعت إلی الشجره فوجدت السیف معلّقا علیها اذ لا عین و لا ماء و لا شجر، فعرفت الخبر، فصرت إلی أبی الحسن - علیه السلام - فأخبرته بذلک، فقال: «احلف أن لا تذکر ذلک لأحد»، فقلت: نعم .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 492 )
ص : 5308
فس، [تفسیر القمی ] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی عَنْ بِسْطَامَ بْنِ مُرَّهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ حَسَّانَ عَنِ اَلْهَیْثَمِ بْنِ وَاقِدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْعَبْدِیِّ عَنْ سَعْدٍ اَلْإِسْکَافِ عَنِ اَلْأَصْبَغِ : أَنَّهُ سَأَلَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی فَقَالَ مَکْتُوبٌ عَلَی قَائِمَهِ اَلْعَرْشِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اَللَّهُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ بِأَلْفَیْ عَامٍ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ فَاشْهَدُوا بِهِمَا وَ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَصِیُّ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 365 )
ص : 5309
عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لاَ تَذْهَبُ اَلدُّنْیَا وَ لاَ تَنْقَضِی اَلْأَیَّامُ حَتَّی یَمْلِکَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی یُوَاطِئُ اِسْمُهُ اِسْمِی.
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 258 )
ص : 5310
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ قَالَ: قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : مَنْ عَمِلَ بِمَا اِفْتَرَضَ اَللَّهُ عَلَیْهِ فَهُوَ مِنْ خَیْرِ اَلنَّاسِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 259 )
1-حضرت علی بن الحسین زین العابدین علیه السّلام فرمود:هر که عمل کند بر آنچه خدا بر او فرض و واجب کرده است از بهترین مردم است.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 124 )
ص : 5311
إِنَّ اَلْفَتَی مَنْ یَقُولُ هَا أَنَا ذَالَیْسَ اَلْفَتَی مَنْ یَقُولُ کَانَ أَبِی
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 69 )
ص : 5312
عم، ، [إعلام الوری] : وُلِدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْمَدِینَهِ سَنَهَ ثَمَانٍ وَ أَرْبَعِینَ وَ مِائَهٍ مِنَ اَلْهِجْرَهِ وَ یُقَالُ إِنَّهُ وُلِدَ لِإِحْدَی عَشَرَهَ لَیْلَهً خَلَتْ مِنْ ذِی اَلْقَعْدَهِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ سَنَهَ ثَلاَثٍ وَ خَمْسِینَ وَ مِائَهٍ بَعْدَ وَفَاهِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِخَمْسِ سِنِینَ وَ قِیلَ یَوْمَ اَلْخَمِیسِ وَ أُمُّهُ أُمُّ وَلَدٍ یُقَالُ لَهَا أُمُّ اَلْبَنِینَ وَ اِسْمُهَا نَجْمَهُ وَ یُقَالُ سَکَنُ اَلنُّوبِیَّهُ وَ یُقَالُ تُکْتَمُ وَ قُبِضَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِطُوسَ مِنْ خُرَاسَانَ فِی قَرْیَهٍ یُقَالُ لَهَا سَنَابَادَ فِی آخِرِ صَفَرٍ وَ قِیلَ إِنَّهُ تُوُفِّیَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ لِسَبْعٍ بَقِینَ مِنْهُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ مِنْ سَنَهِ ثَلاَثٍ وَ مِائَتَیْنِ وَ لَهُ یَوْمَئِذٍ خَمْسٌ وَ خَمْسُونَ سَنَهً وَ کَانَتْ مُدَّهُ إِمَامَتِهِ وَ خِلاَفَتِهِ لِأَبِیهِ عِشْرِینَ سَنَهً وَ کَانَتْ فِی أَیَّامِ إِمَامَتِهِ بَقِیَّهُ مُلْکِ اَلرَّشِیدِ وَ مَلِکَ مُحَمَّدٌ اَلْأَمِینُ بَعْدَهُ ثَلاَثَ سِنِینَ وَ خَمْسَهً وَ عِشْرِینَ یَوْماً ثُمَّ خُلِعَ اَلْأَمِینُ وَ أُجْلِسَ عَمُّهُ إِبْرَاهِیمُ بْنُ اَلْمَهْدِیِّ اَلْمَعْرُوفُ بِابْنِ شَکْلَهَ أَرْبَعَهَ عَشَرَ یَوْماً ثُمَّ أُخْرِجَ مُحَمَّدٌ ثَانِیَهً وَ بُویِعَ لَهُ وَ بَقِیَ بَعْدَ ذَلِکَ سَنَهً وَ سَبْعَهَ أَشْهُرٍ وَ قَتَلَهُ طَاهِرُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ ثُمَّ مَلِکَ اَلْمَأْمُونُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ هَارُونَ بَعْدَهُ عِشْرِینَ سَنَهً وَ اُسْتُشْهِدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی أَیَّامِ مُلْکِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 3 )
اعلام الوری مینویسد:بسال 148 هجری در مدینه متولد شد بعضی گفته اند یازدهم ذی قعده روز جمعه سال 153 پنج سال پس از فوت حضرت صادق متولد شد گفته شده روز پنج شنبه بوده مادرش کنیز فرزندداری بنام ام البنین بود که او را نجمه میگفتند.بعضی سکن نوبیه نیز گفته اند.تکتم نیز گفته شده در طوس خراسان در قریه سناباد روز آخر صفر از دنیا رفت.بعضی گفته اند هفت روز بآخر ماه رمضان در سال 202 از دنیا رفته که در آن وقت پنجاه و پنج سال داشته و مدت امامت و خلافتش بیست سال بوده.در مدت امامتش بقیه سلطنت هارون الرشید و خلافت محمّد امین بمدت سه سال و 25 روز بعد او را خلع کردند و عمویش ابراهیم بن مهدی معروف بابن شکله 14 روز بجای او نشست باز دو مرتبه محمّد را آوردند و با او بیعت کردند این مرتبه یک سال و هفت ماه خلیفه بود که بوسیله طاهر بن حسین کشته شد بعد مأمون بخلافت رسید که او را عبد اللّه بن هارون میگفتند.بیست سال خلافت کرد حضرت رضا علیه السّلام در زمان خلافت او شهید شد.
( بحارالأنوار (جلد 49) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 5 )
ص : 5313
أَسْنَدَ مُعَلَّی بْنُ مُحَمَّدٍ إِلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی فُلاَنٍ وَ فُلاَنٍ آمَنُوا بِالنَّبِیِّ فَلَمَّا قَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ کَفَرُوا ثُمَّ آمَنُوا بِالْبَیْعَهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ کَفَرُوا بَعْدَ مُضِیِّ اَلنَّبِیِّ ثُمَّ اِزْدادُوا کُفْراً بِأَخْذِهِمْ مَنْ تَابَعَهُ بِالْبَیْعَهِ وَ هَؤُلاَءِ لَمْ یَبْقَ فِیهِمْ مِنَ اَلْإِیمَانِ شَیْءٌ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 290 )
ص : 5314
وَ مِنْهُ عَنْ مَسْرُوقٍ قَالَ: سَأَلَتْنِی عَائِشَهُ عَنْ أَصْحَابِ اَلنَّهْرِ عَنْ ذِی اَلثُّدَیَّهِ فَأَخْبَرْتُهَا فَقَالَتْ یَا مَسْرُوقُ أَ تَسْتَطِیعُ أَنْ تَأْتِیَنِی بِأُنَاسٍ مِمَّنْ شَهِدُوا فَأَتَیْتُهَا مِنْ کُلِّ سَبْعٍ بِرَجُلٍ فَشَهِدُوا أَنَّهُمْ رَأَوْهُ وَ شَهِدُوهُ فَقَالَتْ رَحِمَ اَللَّهُ عَلِیّاً إِنَّهُ کَانَ عَلَی اَلْحَقِّ وَ لَکِنِّی کُنْتُ اِمْرَأَهً مِنَ اَلْأَحْمَاءِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 35 )
ص : 5315
مَنْ مَلَکَ غَضَبَهُ کَانَ حَلِیماً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 447 )
ص : 5316
کا، ، [الکافی] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنِ اَلْمُثَنَّی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَجْلاَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ أَوْلَی اَلنّاسِ بِإِبْراهِیمَ لَلَّذِینَ اِتَّبَعُوهُ وَ هذَا اَلنَّبِیُّ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا هُمُ اَلْأَئِمَّهُ وَ مَنِ اِتَّبَعَهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 225 )
کافی: عبد اللّه بن عجلان از حضرت باقر علیه السّلام در باره آیه شریفه«
إِنَّ أَوْلَی اَلنّاسِ بِإِبْراهِیمَ لَلَّذِینَ اِتَّبَعُوهُ وَ هذَا اَلنَّبِیُّ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا
»شایسته ترین مردم نسبت به ابراهیم کسانی هستند که پیرو او باشند و این پیامبر و کسانی که ایمان آورده اند. فرمود آنها ائمه و پیروان ایشانند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 153 )
ص : 5317
المفید-: سئل الهادی علیه السّلام عن أفعال العباد أ هی مخلوقه للّه أم غیر مخلوقه؟ فقال: «لو کان خالقا لها لما تبرّأ منها» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 109 )
ص : 5318
9315-14 الکافی ،1/1/522/3 الأربعه عن صفوان عن محمد بن حکیم عن خالد بن الحجاج الکرخی قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن الزکاه فقال انظر شهرا من السنه فانو أن تؤدی زکاتک فیه فإذا دخل ذلک الشهر فانظر ما نض یعنی ما حصل فی یدک من مالک فزکه - فإذا حال الحول و الشهر الذی زکیت فیه فاستقبل مثل ما صنعت لیس علیک أکثر منه.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 138 )
ص : 5319
وَ فِی رِوَایَهِ حُذَیْفَهَ : إِلاَّ کَانَ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ لُبُّهَا وَ لُبَابُهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 333 )
ص : 5320
24553-26 ( الکافی 197:3) علی ، عن صالح بن السندی ، عن جعفر بن بشیر ، عن یحیی بن أبی العلاء ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: "ألقی شقران مولی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فی قبره القطیفه".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 518 )
ص : 5321
وَ ذَکَرَ اَلثَّقَفِیُّ فِی تَارِیخِهِ ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ : أَنَّ أَبَا ذَرٍّ زَارَ أَبَا اَلدَّرْدَاءِ بِحِمْصٍ فَمَکَثَ عِنْدَهُ لَیَالِیَ فَأَمَرَ بِحِمَارِهِ فَأَوْکَفَ ، فَقَالَ أَبُو اَلدَّرْدَاءِ : لاَ أَرَانِیَ اَللَّهُ مشیعک ، وَ أَمَرَ بِحِمَارِهِ فَأُسْرِجَ. فَسَارَا جَمِیعاً عَلَی حِمَارَیْهِمَا، فَلَقِیَا رَجُلاً شَهِدَ اَلْجُمُعَهَ عِنْدَ مُعَاوِیَهَ بِالْجَابِیَهِ فَعَرَفَهُمَا اَلرَّجُلُ وَ لَمْ یَعْرِفَاهُ فَأَخْبَرَهُمَا خَبَرَ اَلنَّاسِ، ثُمَّ إِنَّ اَلرَّجُلَ قَالَ: وَ خَبَرٌ آخَرُ کَرِهْتُ أَنْ أُخْبِرَکُمْ بِهِ اَلْآنَ وَ أَرَاکُمْ تَکْرَهَانِهِ، قَالَ أَبُو اَلدَّرْدَاءِ : لَعَلَّ أَبَا ذَرٍّ قَدْ نُفِیَ؟. قَالَ: نَعَمْ وَ اَللَّهِ، فَاسْتَرْجَعَ أَبُو اَلدَّرْدَاءِ وَ صَاحِبُهُ قَرِیباً مِنْ عَشْرِ مَرَّاتٍ، ثُمَّ قَالَ أَبُو اَلدَّرْدَاءِ : فَارْتَقِبْهُمْ وَ اِصْطَبِرْ کَمَا قِیلَ لِأَصْحَابِ اَلنَّاقَهِ، اَللَّهُمَّ إِنْ کَانُوا کَذَّبُوا أَبَا ذَرٍّ فَإِنِّی لاَ أُکَذِّبُهُ! وَ إِنِ اِتَّهَمُوهُ فَإِنِّی لاَ أَتَّهِمُهُ! وَ إِنِ اِسْتَغَشُّوهُ فَإِنِّی لاَ أَسْتَغِشُّهُ! إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَأْتَمِنُهُ حَیْثُ لاَ یَأْتَمِنُ أَحَداً، وَ یُسِرُّ إِلَیْهِ حَیْثُ لاَ یُسِرُّ إِلَی أَحَدٍ، أَمَا وَ اَلَّذِی نَفْسُ أَبِی اَلدَّرْدَاءِ بِیَدِهِ لَوْ أَنَّ أَبَا ذَرٍّ قَطَعَ یَمِینِی مَا أَبْغَضْتُهُ بَعْدَ مَا سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: مَا أَظَلَّتِ اَلْخَضْرَاءُ وَ لاَ أَقَلَّتِ اَلْغَبْرَاءُ عَلَی ذِی لَهْجَهٍ أَصْدَقَ مِنْ أَبِی ذَرٍّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 273 )
ص : 5322
حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْکَابُلِیِّ قَالَ؟ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ اَللَّهِ لَکَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَی اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَدْ أَسْنَدَ ظَهْرَهُ إِلَی اَلْحَجَرِ ثُمَّ یَنْشُدُ اَللَّهَ حَقَّهُ، ثُمَّ یَقُولُ: یَا اَیُّهَا اَلنَّاسُ مَنْ یُحَاجِّنِی فِی اَللَّهِ فَأَنَا أَوْلَی بِاللَّهِ، اَیُّهَا اَلنَّاسُ مَنْ یُحَاجِّنِی بِآدَمَ فَأَنَا أَوْلَی بِآدَمَ، اَیُّهَا اَلنَّاسُ مَنْ یُحَاجِّنِی فِی نُوحٍ فَأَنَا أَوْلَی بِنُوحٍ اَیُّهَا اَلنَّاسُ مَنْ یُحَاجِّنِی فِی إِبْرَاهِیمَ فَأَنَا أَوْلَی بِإِبْرَاهِیمَ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 353 )
ص : 5323
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ سَلَفٍ وَ بَیْعٍ وَ عَنْ بَیْعَیْنِ فِی بَیْعٍ وَ عَنْ بَیْعِ مَا لَیْسَ عِنْدَکَ وَ عَنْ رِبْحِ مَا لَمْ یُضْمَنْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 37 )
ص : 5324
مُحَمَّدُ بْنُ وَهْبَانَ اَلْأَزْدِیُّ اَلدُّبَیْلِیُّ فِی مُعْجِزَاتِ اَلنُّبُوَّهِ عَنِ اَلْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ فِی خَبَرٍ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ عَبَرَ فِی اَلسَّمَاءِ خَیْطٌ مِنَ اَلْإِوَزِّ طَائِراً عَلَی رَأْسِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَصَرْصَرْنَ وَ صَرَخْنَ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِلْقَنْبَرِ قَدْ سَلَّمْنَ عَلَیَّ وَ عَلَیْکُمْ فَتَغَامَزَ أَهْلُ اَلنِّفَاقِ بَیْنَهُمْ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَادِ بِأَعْلَی صَوْتِکَ أَیُّهَا اَلْإِوَزُّ أَجِیبُوا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَخَا رَسُولِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ فَنَادَی قَنْبَرٌ بِذَلِکَ فَإِذَا اَلطَّیْرُ تُرَفْرِفُ عَلَی رَأْسِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ قُلْ لَهَا اِنْزِلْنَ فَلَمَّا قَالَ لَهَا رَأَیْتُ اَلْإِوَزَّ وَ قَدْ ضَرَبَتْ بِصُدُورِهَا إِلَی اَلْأَرْضِ حَتَّی صَارَتْ فِی صَحْنِ اَلْمَسْجِدِ عَلَی أَرْضٍ وَاحِدَهٍ فَجَعَلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُخَاطِبُهَا بُلْغَهٍ لاَ نَعْرِفُهَا وَ هُنَّ یَلْزُزْنَ بِأَعْنَاقِهِنَّ إِلَیْهِ وَ یُصَرْصِرْنَ ثُمَّ قَالَ لَهُنَّ اِنْطِقْنَ بِإِذْنِ اَللَّهِ اَلْعَزِیزِ اَلْجَبَّارِ قَالَ فَإِذَا هُنَّ یَنْطِقْنَ بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ خَلِیفَهَ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ اَلْخَبَرَ وَ هَذَا کَقَوْلِهِ تَعَالَی: یا جِبالُ أَوِّبِی مَعَهُ وَ اَلطَّیْرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 242 )
ص : 5325
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اَلسَّیَّارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ قَالَ: کَانَ اَلنَّجَاشِیُّ وَ هُوَ رَجُلٌ مِنَ اَلدَّهَاقِینِ عَامِلاً عَلَی اَلْأَهْوَازِ وَ فَارِسَ فَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ عَمَلِهِ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ فِی دِیوَانِ اَلنَّجَاشِیِّ عَلَیَّ خَرَاجاً وَ هُوَ مُؤْمِنٌ یَدِینُ بِطَاعَتِکَ فَإِنْ رَأَیْتَ أَنْ تَکْتُبَ إِلَیْهِ کِتَاباً قَالَ فَکَتَبَ إِلَیْهِ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ - بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ سُرَّ أَخَاکَ یَسُرَّکَ اَللَّهُ قَالَ فَلَمَّا وَرَدَ اَلْکِتَابُ عَلَیْهِ دَخَلَ عَلَیْهِ وَ هُوَ فِی مَجْلِسِهِ فَلَمَّا خَلاَ نَاوَلَهُ اَلْکِتَابَ وَ قَالَ هَذَا کِتَابُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَبَّلَهُ وَ وَضَعَهُ عَلَی عَیْنَیْهِ وَ قَالَ لَهُ مَا حَاجَتُکَ قَالَ خَرَاجٌ عَلَیَّ فِی دِیوَانِکَ فَقَالَ لَهُ وَ کَمْ هُوَ قَالَ عَشَرَهُ آلاَفِ دِرْهَمٍ فَدَعَا کَاتِبَهُ وَ أَمَرَهُ بِأَدَائِهَا عَنْهُ ثُمَّ أَخْرَجَهُ مِنْهَا وَ أَمَرَ أَنْ یُثْبِتَهَا لَهُ لِقَابِلٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ سَرَرْتُکَ فَقَالَ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ ثُمَّ أَمَرَ بِرَکْبٍ وَ جَارِیَهٍ وَ غُلاَمٍ وَ أَمَرَ لَهُ بِتَخْتِ ثِیَابٍ فِی کُلِّ ذَلِکَ یَقُولُ هَلْ سَرَرْتُکَ فَیَقُولُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَکُلَّمَا قَالَ نَعَمْ زَادَهُ حَتَّی فَرَغَ ثُمَّ قَالَ لَهُ اِحْمِلْ فَرْشَ هَذَا اَلْبَیْتِ اَلَّذِی کُنْتُ جَالِساً فِیهِ حِینَ دَفَعْتَ إِلَیَّ کِتَابَ مَوْلاَیَ اَلَّذِی نَاوَلْتَنِی فِیهِ وَ اِرْفَعْ إِلَیَّ حَوَائِجَکَ قَالَ فَفَعَلَ وَ خَرَجَ اَلرَّجُلُ فَصَارَ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْدَ ذَلِکَ فَحَدَّثَهُ بِالْحَدِیثِ عَلَی جِهَتِهِ فَجَعَلَ یُسَرُّ بِمَا فَعَلَ فَقَالَ اَلرَّجُلُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ کَأَنَّهُ قَدْ سَرَّکَ مَا فَعَلَ بِی فَقَالَ إِی وَ اَللَّهِ لَقَدْ سَرَّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ . ختص، [الإختصاص] ، اَلسَّیَّارِیُّ عَنِ اِبْنِ جُمْهُورٍ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 370 )
کافی:ج 2 ص 190-محمّد بن جمهور گفت:نجاشی یکی از ثروتمندان بود و فرمانداری اهواز و فارس را بعهده داشت.مردی از آن ناحیه خدمت حضرت صادق علیه السّلام رسید.عرضکرد:من مالیاتی بنجاشی بدهکارم او مردی شیعه و ارادتمند بشما است اگر صلاح بدانی نامه ای بر او بنویسی. امام صادق علیه السّلام نامه ای نوشت: بسم اللّه الرحمن الرحیم سرّ اخاک یسرک اللّه:. برادرت را خشنود کن تا خدا ترا خشنود کند. وقتی وارد آن محل شد پیش فرماندار رفت صبر کرد تا خلوت شد بعد نامه را باو داده گفت:این نامه حضرت صادق علیه السّلام است.نجاشی نامه را بوسید و بر روی چشم گذاشت.گفت:چه حاجت داری؟گفت:مالیاتی بدهکارم پرسید چقدر است؟گفت:ده هزار درهم.منشی خود را خواست و گفت:رسید کند آن سال را بخشید و سال دیگر را نوشت.گفت:خوشحال شدی؟گفت:آری.فدایت شوم. فرماندار دستور داد چند اسب سواری و غلام و کنیزی باو دادند و یک صندوق لباس،هر کدام را که میداد میگفت:شادمانت کردم؟در جواب میگفت:بلی فدایت شوم هر چه او جواب میداد بلی باز بیشتر میداد تا تمام شد.گفت:فرش های همین اطاق را که نشسته بودیم و در روی آن نامه حضرت صادق را بمن دادی بردار ببر مال تو باشد.بعد از این اگر احتیاجی داشتی بمن خبر بده.قبول کرد و رفت. بعد از مدتی خدمت حضرت صادق رسید و جریان را بطور تفصیل شرح داد.امام علیه السّلام از کار او پیوسته شاد می شد.آن مرد عرضکرد:یا ابن رسول اللّه مثل اینکه کار او شما را خرسند کرد.فرمود:آری بخدا قسم خدا و پیامبر را نیز خرسند نمود.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 310 )
ص : 5326
24695-36 ( التهذیب 325:8 رقم 1207) ذکر أحمد بن محمد ابن داود القمی فی نوادره قال: روی محمد بن عیسی ، عن أخیه جعفر بن عیسی ، عن خالد بن سدیر أخی حنان بن سدیر قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل شق ثوبه علی أبیه أو علی أمه أو علی أخیه أو علی قریب له، فقال "لا بأس بشق الجیوب، قد شق موسی بن عمران علیه السّلام علی أخیه هارون علیه السّلام، و لا یشق الوالد علی ولده و لا زوج علی امرأته، و تشق المرأه علی زوجها، و إذا شق زوج علی امرأته أو والد علی ولده فکفارته حنث یمین و لا صلاه لهما حتی یکفرا و یتوبا من ذلک، و إذا خدشت المرأه وجهها أو جزت شعرها أو نتفته ففی جز الشعر عتق رقبه أو صیام شهرین أو إطعام ستین مسکینا، و فی الخدش إذا دمیت و فی النتف کفاره حنث یمین، و لا شیء فی اللطم علی الخدود سوی الاستغفار و التوبه، و لقد شققن الجیوب و لطمن الخدود الفاطمیات علی الحسین بن علی علیهما السّلام، و علی مثله تلطم الخدود و تشق الجیوب".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 572 )
ص : 5327
وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ اَلثَّانِیَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ دَارٍ کَانَتْ لاِمْرَأَهٍ وَ کَانَ لَهَا اِبْنٌ وَ اِبْنَهٌ فَغَابَ اَلاِبْنُ بِالْبَحْرِ وَ مَاتَتِ اَلْمَرْأَهُ فَادَّعَتِ اِبْنَتُهَا أَنَّ أُمَّهَا کَانَتْ صَیَّرَتْ هَذِهِ اَلدَّارَ لَهَا وَ بَاعَتْ أَشْقَاصاً مِنْهَا وَ بَقِیَتْ فِی اَلدَّارِ قِطْعَهٌ إِلَی جَنْبِ دَارِ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِنَا وَ هُوَ یَکْرَهُ أَنْ یَشْتَرِیَهَا لِغَیْبَهِ اَلاِبْنِ وَ مَا یَتَخَوَّفُ أَنْ لاَ یَحِلَّ شِرَاؤُهَا وَ لَیْسَ یُعْرَفُ لِلاِبْنِ خَبَرٌ فَقَالَ لِی وَ مُنْذُ کَمْ غَابَ قُلْتُ مُنْذُ سِنِینَ کَثِیرَهٍ قَالَ یُنْتَظَرُ بِهِ غَیْبَهَ عَشْرِ سِنِینَ ثُمَّ یَشْتَرِی فَقُلْتُ إِذَا اُنْتُظِرَ بِهِ غَیْبَهَ عَشْرِ سِنِینَ یَحِلُّ شِرَاؤُهَا قَالَ نَعَمْ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ کَذَلِکَ إِلَی قَوْلِهِ: ثُمَّ یَشْتَرِی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 299 )
ص : 5328
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلسِّوَاکِ لِلصَّائِمِ قَالَ یَسْتَاکُ أَیَّ سَاعَهٍ شَاءَ مِنْ أَوَّلِ اَلنَّهَارِ إِلَی آخِرِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 83 )
ص : 5329
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: عَشْرُ رَکَعَاتٍ رَکْعَتَانِ مِنَ اَلظُّهْرِ وَ رَکْعَتَانِ مِنَ اَلْعَصْرِ وَ رَکْعَتَا اَلصُّبْحِ وَ رَکْعَتَا اَلْمَغْرِبِ وَ رَکْعَتَا اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ لاَ یَجُوزُ اَلْوَهْمُ فِیهِنَّ وَ مَنْ وَهَمَ فِی شَیْءٍ مِنْهُنَّ اِسْتَقْبَلَ اَلصَّلاَهَ اِسْتِقْبَالاً وَ هِیَ اَلصَّلاَهُ اَلَّتِی فَرَضَهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ فِی اَلْقُرْآنِ وَ فَوَّضَ إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَزَادَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلصَّلاَهِ سَبْعَ رَکَعَاتٍ وَ هِیَ سُنَّهٌ لَیْسَ فِیهَا قِرَاءَهٌ إِنَّمَا هُوَ تَسْبِیحٌ وَ تَهْلِیلٌ وَ تَکْبِیرٌ وَ دُعَاءٌ فَالْوَهْمُ إِنَّمَا یَکُونُ فِیهِنَّ فَزَادَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی صَلاَهِ اَلْمُقِیمِ غَیْرِ اَلْمُسَافِرِ رَکْعَتَیْنِ فِی اَلظُّهْرِ وَ اَلْعَصْرِ وَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ رَکْعَهً فِی اَلْمَغْرِبِ لِلْمُقِیمِ وَ اَلْمُسَافِرِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 273 )
7 - زراره گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
ده رکعت نماز - دو رکعت از ظهر، دو رکعت از عصر، دو رکعت صبح، دو رکعت مغرب و دو رکعت از عشا - است که شکی در آنها روا نیست و هرکس در آن ها شک نمود، باید نماز را از سر گیرد، این رکعات، نمازی هستند که خداوند عزّ و جلّ در قرآن آن ها را بر مؤمنان واجب فرموده است.
آن گاه خداوند حکم آن ها را بر حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و اله واگذارد، و حضرتش صلّی اللّه علیه و اله هفت رکعت بر نماز افزوده که سنّت است و در آن ها قرائت نیست، بلکه تسبیح، تهلیل، تکبیر و دعاست و شک در آن ها راه دارد. پس رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله برای مقیم (یعنی غیر مسافر) دو رکعت در ظهر، عصر و عشا، و یک رکعت در مغرب برای مقیم و مسافر افزود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 39 )
: حسن. و یدل علی التفویض و قد مر الکلام فیه فی کتاب الحجه.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 26 )
ص : 5330
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: کُلُّ مَا لَمْ یَصُفَّ مِنَ اَلطَّیْرِ فَهُوَ بِمَنْزِلَهِ اَلدَّجَاجِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 81 )
ص : 5331
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ جَمِیلٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «إِذَا اِنْتَهَی اَلْکَلاَمُ إِلَی اَللَّهِ فَأَمْسِکُوا، وَ تَکَلَّمُوا فِیمَا دُونَ اَلْعَرْشِ، فَإِنَّ قَوْماً تَکَلَّمُوا فِیمَا فَوْقَ اَلْعَرْشِ فَتَاهَتْ عُقُولُهُمْ، حَتَّی کَانَ اَلرَّجُلُ یُنَادَی مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ فَیُجِیبُ مِنْ خَلْفِهِ، وَ یُنَادَی مِنْ خَلْفِهِ، فَیُجِیبُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 207 )
ص : 5332
لِلْمَلْسُوعِ: یَقْرَأُ اَلْفَاتِحَهَ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ یَنْفُخُ عَلَی اَلْمَوْضِعِ، وَ یَقْرَأُ أَیْضاً سُورَهَ اَلْجَحْدِ «اَلْکَافِرُونَ» وَ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ یَمْسَحُ عَلَیْهِ بِالْمَاءِ وَ اَلْمِلْحِ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 561 )
ص : 5333
تَجَرُّعُ غُصَصِ اَلْحِلْمِ، یُطْفِئُ نَارَ اَلْغَضَبِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 201 )
ص : 5334
عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ بَعْضِ اَلْقُمِّیِّینَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ « لا خَیْرَ فِی کَثِیرٍ مِنْ نَجْواهُمْ إِلاّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَهٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاحٍ بَیْنَ اَلنّاسِ » یَعْنِی بِالْمَعْرُوفِ اَلْقَرْضِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 275 )
ص : 5335
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَا أَنْقَضَ اَلنَّوْمَ لِعَزَائِمِ اَلْیَوْمِ !.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 554 )
ص : 5336
وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ وَ غَیْرِهِ مِمَّنْ رَوَی صَفْوَانُ عَنْهُ هَذِهِ اَلْأَحَادِیثَ اَلْمُتَقَدِّمَهَ وَ قَالَ هَذِهِ هِیَ عِنْدَنَا مُسْتَفِیضَهٌ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ أَنَّهُمَا قَالاَ: إِذَا صَلَّی اَلرَّجُلُ اَلرَّکْعَتَیْنِ وَ قَالَ اَلَّذِی یُرِیدُ أَنْ یَقُولَ مِنْ حَجٍّ أَوْ عُمْرَهٍ فِی مَقَامِهِ ذَلِکَ فَإِنَّهُ إِنَّمَا فَرَضَ عَلَی نَفْسِهِ اَلْحَجَّ وَ عَقَدَ عَقْدَ اَلْحَجِّ وَ قَالاَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَیْثُ صَلَّی فِی مَسْجِدِ اَلشَّجَرَهِ ، صَلَّی وَ عَقَدَ اَلْحَجَّ وَ لَمْ یَقُلْ صَلَّی وَ عَقَدَ اَلْإِحْرَامَ فَلِذَلِکَ صَارَ عِنْدَنَا أَنْ لاَ یَکُونَ عَلَیْهِ فِیمَا أَکَلَ مِمَّا یَحْرُمُ عَلَی اَلْمُحْرِمِ وَ لِأَنَّهُ قَدْ جَاءَ فِی اَلرَّجُلِ یَأْکُلُ اَلصَّیْدَ قَبْلَ أَنْ یُلَبِّیَ وَ قَدْ صَلَّی وَ قَدْ قَالَ اَلَّذِی یُرِیدُ أَنْ یَقُولَ وَ لَکِنْ لَمْ یُلَبِّ وَ قَالُوا قَالَ أَبَانُ بْنُ تَغْلِبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَأْکُلُ اَلصَّیْدَ وَ غَیْرَهُ فَإِنَّمَا فَرَضَ عَلَی نَفْسِهِ اَلَّذِی قَالَ فَلَیْسَ لَهُ عِنْدَنَا أَنْ یَرْجِعَ حَتَّی یُتِمَّ إِحْرَامَهُ فَإِنَّمَا فَرْضُهُ عِنْدَنَا عَزِیمَتُهُ حِینَ فَعَلَ مَا فَعَلَ لاَ یَکُونُ لَهُ أَنْ یَرْجِعَ إِلَی أَهْلِهِ حَتَّی یَمْضِیَ وَ هُوَ مُبَاحٌ لَهُ قَبْلَ ذَلِکَ وَ لَهُ أَنْ یَرْجِعَ مَتَی مَا شَاءَ وَ إِذَا فَرَضَ عَلَی نَفْسِهِ اَلْحَجَّ ثُمَّ أَتَمَّ بِالتَّلْبِیَهِ فَقَدْ حَرُمَ عَلَیْهِ اَلصَّیْدُ وَ غَیْرُهُ وَ وَجَبَ عَلَیْهِ فِی فِعْلِهِ مَا یَجِبُ عَلَی اَلْمُحْرِمِ لِأَنَّهُ قَدْ یُوجِبُ اَلْإِحْرَامَ ثَلاَثَهُ أَشْیَاءَ اَلْإِشْعَارُ وَ اَلتَّلْبِیَهُ وَ اَلتَّقْلِیدُ فَإِذَا فَعَلَ شَیْئاً مِنْ هَذِهِ اَلثَّلاَثَهِ فَقَدْ أَحْرَمَ وَ إِذَا فَعَلَ اَلْوَجْهَ اَلْآخَرَ قَبْلَ أَنْ یُلَبِّیَ فَلَبَّی فَقَدْ فَرَضَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 334 )
ص : 5337
سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی .
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 74 )
دوازدهم: این که حضرت (علیه السّلام) با علمای زمان خویش به رقابت پرداخته به آن ها دستور داده است هر چه می خواهند از حضرتش پرسش کنند، و بارها فرموده است: بپرسید از من پیش از آن که از دستم دهید .
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 105 )
این است که وی دانشمندان زمانش را به برابری و مقابله فراخواند و برتری خویش و فزونی علمش را آشکارا به آنها فهمانده و به آنها امر نمود تا پرسشهاشان را که کسی جز او قادر به پاسخ گویی آنها نبود، مطرح ساخته و جواب آنها را دریافت کنند، از این رو در جاهای متعددی می فرمود:«سلونی قبل ان تفقدونی»«تا من از میان شما رخت بر نبسته و به سرای جاویدان نشتافته ام پرسشهایتان را مطرح و پاسخهای آن را أخذ نمایید».
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 85 )
ص : 5338
وَ قَالَ أَیْضاً حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ عَنْ عِیسَی بْنِ دَاوُدَ بِإِسْنَادٍ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : 53\16 فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِذْ یَغْشَی اَلسِّدْرَهَ ما یَغْشی قَالَ فَإِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أُسْرِیَ بِهِ إِلَی رَبِّهِ قَالَ وَقَفَ بِی جَبْرَئِیلُ عِنْدَ شَجَرَهٍ عَظِیمَهٍ لَمْ أَرَ مِثْلَهَا عَلَی کُلِّ غُصْنٍ مِنْهَا مَلَکٌ وَ عَلَی کُلِّ وَرَقَهٍ مِنْهَا مَلَکٌ وَ عَلَی کُلِّ ثَمَرَهٍ مِنْهَا مَلَکٌ وَ قَدْ تَجَلَّلَهَا نُورٌ مِنْ نُورِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ جَبْرَائِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَذِهِ سِدْرَهُ اَلْمُنْتَهَی کَانَ یَنْتَهِی اَلْأَنْبِیَاءُ قَبْلَکَ إِلَیْهَا ثُمَّ لَمْ یَتَجَاوَزُوهَا وَ أَنْتَ تَجُوزُهَا إِنْ شَاءَ اَللَّهُ لِیُرِیَکَ مِنْ آیَاتِهِ اَلْکُبْرَی فَاطْمَئِنَّ أَیَّدَکَ اَللَّهُ بِالثَّبَاتِ حَتَّی تَسْتَکْمِلَ کَرَامَاتِ اَللَّهِ وَ تَصِیرَ إِلَی جِوَارِهِ ثُمَّ صَعِدَ بِی إِلَی تَحْتِ اَلْعَرْشِ فَدَنَی إِلَیَّ رَفْرَفٌ أَخْضَرُ مَا أُحْسِنُ أَصِفُهُ فَرَفَعَنِی اَلرَّفْرَفَ بِإِذْنِ اَللَّهِ رَبِّی فَصِرْتُ عِنْدَهُ وَ اِنْقَطَعَ عَنِّی أَصْوَاتُ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ دَوِیُّهُمْ وَ ذَهَبَتِ اَلْمَخَاوِفُ وَ اَلرَّوْعَاتُ وَ هَدَأَتْ نَفْسِی وَ اِسْتَبْشَرْتُ وَ جَعَلْتُ أَمْتَدُّ وَ أَنْقَبِضُ وَ وَقَعَ عَلَیَّ اَلسُّرُورُ وَ اَلاِسْتِبْشَارُ وَ ظَنَنْتُ أَنَّ جَمِیعَ اَلْخَلْقِ قَدْ مَاتُوا وَ لَمْ أَرَ غَیْرِی أَحَداً مِنْ خَلْقِهِ فَتَرَکَنِی مَا شَاءَ اَللَّهُ ثُمَّ رَدَّ عَلَیَّ رُوحِی فَأَفَقْتُ وَ کَانَ تَوْفِیقاً مِنْ رَبِّی أَنْ غَمَضْتُ عَیْنَیَّ فَکَلَّ بَصَرِی وَ غَشِیَ عَنِ اَلنَّظَرِ فَجَعَلْتُ أُبْصِرُ بِقَلْبِی کَمَا أُبْصِرُ بِعَیْنَیَّ بَلْ أَبْعُدُ وَ أَبْلُغُ فَذَلِکَ 53\17 53\18 قَوْلِهِ تَعَالَی ما زاغَ اَلْبَصَرُ وَ ما طَغی `لَقَدْ رَأی مِنْ آیاتِ رَبِّهِ اَلْکُبْری وَ إِنَّمَا کُنْتُ أُبْصِرُ مِثْلَ خَیْطِ اَلْإِبَرِ نُوراً بَیْنِی وَ بَیْنَ رَبِّی وَ نُورُ رَبِّی لاَ تُطِیقُهُ اَلْأَبْصَارُ فَنَادَانِی رَبِّی فَقَالَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَا مُحَمَّدُ قُلْتُ لَبَّیْکَ رَبِّی وَ سَیِّدِی وَ إِلَهِی لَبَّیْکَ قَالَ هَلْ عَرَفْتَ قَدَرَکَ عِنْدِی وَ مَوْضِعِکَ وَ مَنْزِلَتَکَ قُلْتُ نَعَمْ یَا سَیِّدِی قَالَ یَا مُحَمَّدُ هَلْ عَرَفْتَ مَوْقِعَکَ مِنِّی[وَ]مَوْقِعَ ذُرِّیَّتِکَ قُلْتُ نَعَمْ یَا سَیِّدِی قَالَ فَهَلْ تَعْلَمُ یَا مُحَمَّدُ فِیمَ اِخْتَصَمَ اَلْمَلَأُ اَلْأَعْلَی قُلْتُ یَا رَبِّ أَنْتَ أَعْلَمُ وَ أَحْکَمُ وَ أَنْتَ عَلاَّمُ اَلْغُیُوبِ قَالَ اِخْتَصَمُوا فِی اَلدَّرَجَاتِ وَ اَلْحَسَنَاتِ فَهَلْ تَدْرِی مَا اَلدَّرَجَاتُ وَ اَلْحَسَنَاتُ قُلْتُ أَنْتَ أَعْلَمُ سَیِّدِی وَ أَحْکَمُ قَالَ إِسْبَاغُ اَلْوُضُوءِ فِی اَلْمَفْرُوضَاتِ وَ اَلْمَشْیُ عَلَی اَلْأَقْدَامِ إِلَی اَلْجَمَاعَاتِ مَعَکَ وَ مَعَ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ وُلْدِکَ وَ اِنْتِظَارِ اَلصَّلاَهِ بَعْدَ اَلصَّلاَهِ وَ إِفْشَاءُ اَلسَّلاَمِ وَ إِطْعَامُ اَلطَّعَامِ وَ اَلتَّهَجُّدُ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّاسُ نِیَامٌ ثُمَّ قَالَ آمَنَ اَلرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ قُلْتُ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَکَ رَبَّنا وَ إِلَیْکَ اَلْمَصِیرُ قَالَ صَدَقْتَ یَا مُحَمَّدُ لا یُکَلِّفُ اَللّهُ نَفْساً إِلاّ وُسْعَها لَها ما کَسَبَتْ وَ عَلَیْها مَا اِکْتَسَبَتْ فَقُلْتُ رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً کَما حَمَلْتَهُ عَلَی اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَهَ لَنا بِهِ وَ اُعْفُ عَنّا وَ اِغْفِرْ لَنا وَ اِرْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَی اَلْقَوْمِ اَلْکافِرِینَ قَالَ ذَلِکَ لَکَ وَ لِذُرِّیَّتِکَ یَا مُحَمَّدُ قُلْتُ لَبَّیْکَ رَبِّی وَ سَعْدَیْکَ وَ سَیِّدِی وَ إِلَهِی قَالَ أَسْأَلُکَ عَمَّا أَنَا أَعْلَمُ بِهِ مِنْکَ مَنْ خَلَّفْتَ فِی اَلْأَرْضِ بَعْدَکَ قُلْتُ خَیْرَ أَهْلِهَا لَهَا أَخِی وَ اِبْنَ عَمِّی وَ نَاصِرَ دِینِکَ وَ اَلْغَاضِبَ لِمَحَارِمِکَ إِذَا اِسْتُحِلَّتْ وَ لِنَبِیِّکَ غَضَبَ اَلنَّمِرِ إِذَا غَضِبَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ قَالَ صَدَقْتَ یَا مُحَمَّدُ إِنِّی اِصْطَفَیْتُکَ بِالنُّبُوَّهِ وَ بَعَثْتُکَ بِالرِّسَالَهِ وَ اِمْتَحَنْتَ عَلِیّاً بِالْبَلاَغِ وَ اَلشَّهَادَهِ عَلَی أُمَّتِکَ وَ جَعَلْتُهُ حُجَّهً فِی اَلْأَرْضِ مَعَکَ وَ بَعْدَکَ وَ هُوَ نُورُ أَوْلِیَائِی وَ وَلِیُّ مَنْ أَطَاعَنِی وَ هُوَ اَلْکَلِمَهُ اَلَّتِی أَلْزَمْتُهَا اَلْمُتَّقِینَ یَا مُحَمَّدُ وَ زَوِّجْهُ فَاطِمَهَ فَإِنَّهُ وَصِیُّکَ وَ وَارِثُکَ وَ وَزِیرُکَ وَ غَاسِلُ عَوْرَتِکَ وَ نَاصِرٌ دِینِکَ وَ اَلْمَقْتُولُ عَلَی سُنَّتِی وَ سُنَّتِکَ یَقْتُلُهُ شَقِیُّ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ إِنَّ رَبِّی أَمَرَنِی بِأُمُورِ وَ أَشْیَاءَ وَ أَمَرَنِی أَنْ أَکْتُبَهَا وَ لَمْ یُؤْذِنْ لِی فِی إِخْبَارِ أَصْحَابِی بِهَا ثُمَّ هَوَی بِی اَلرَّفْرَفُ فَإِذَا أَنَا بِجَبْرَائِیلَ یَتَنَاوَلُنِی مِنْهُ حَتَّی صِرْتُ إِلَی سِدْرَهِ اَلْمُنْتَهَی فَوَقَفَ بِی تَحْتَهَا ثُمَّ أَدْخَلَنِی جَنَّهَ اَلْمَأْوَی فَرَأَیْتُ مَسْکَنِی وَ مَسْکَنَکَ یَا عَلِیُّ فِیهَا فَبَیْنَمَا جَبْرَائِیلُ یُکَلِّمْنِی إِذْ عَلاَنِی نُورٌ مِنْ نُورِ اَللَّهِ فَنَظَرْتُ إِلَی مِثْلِ مَخِیطِ اَلْإِبْرَهِ إِلَی مَا کُنْتُ نَظَرْتُ إِلَیْهِ فِی اَلْمَرَّهِ اَلْأُولَی فَنَادَانِی رَبِّی جَلَّ جَلاَلُهُ یَا مُحَمَّدُ قُلْتُ لَبَّیْکَ رَبِّی وَ إِلَهِی وَ سَیِّدِی قَالَ سَبَقَتْ رَحْمَتِی غَضَبِی لَکَ وَ لِذُرِّیَّتِکَ أَنْتَ صَفْوَتِی مِنْ خَلْقِی وَ أَنْتَ أَمِینِی وَ حَبِیبِی وَ رَسُولِی وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لَوْ لَقِیَنِی جَمِیعُ خَلْقِی یَشُکُّونَ فِیکَ طَرْفَهَ عَیْنٍ أَوْ یُنَقِّصُوکَ أَوْ یُنَقِّصُوا صَفْوَتِی مِنْ ذُرِّیَّتِکَ لَأَدْخَلْنُهُمْ نَارِی وَ لاَ أُبَالِی یَا مُحَمَّدُ عَلِیٌّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدُ اَلْمُسْلِمِینَ وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ إِلَی جَنَّاتِ اَلنَّعِیمِ أَبُو اَلسِّبْطَیْنِ سَیِّدِی شَبَابِ جَنَّتِی اَلْمَقْتُولَیْنِ بِی ظُلْماً ثُمَّ فَرَضَ عَلَیَّ اَلصَّلاَهَ وَ مَا أَرَادَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ قَدْ کُنْتُ قَرِیباً مِنْهُ فِی اَلْمَرَّهِ اَلْأُولَی مِثْلَ مَا بَیْنَ کَبِدِ اَلْقَوْسِ إِلَی سِیتِهِ فَذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی کَقَابِ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی مِنْ ذَلِکَ.
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 605 )
ص : 5339
وَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی خَبَرٍ طَوِیلٍ یَذْکُرُ فِیهِ: أُوصِیکُمَا وَصِیَّهً فَلاَ تُظْهِرَا عَلَی أَمْرِی أَحَداً فَأَمَرَهُمَا أَنْ یَسْتَخْرِجَا مِنَ اَلزَّاوِیَهِ اَلْیُمْنَی لَوْحاً وَ أَنْ یُکَفِّنَاهُ فِیمَا یَجِدَانِ فَإِذَا غَسَّلاَهُ وَضَعَاهُ عَلَی ذَلِکَ اَللَّوْحِ وَ إِذَا وَجَدَا اَلسَّرِیرَ یُشَالُ مُقَدَّمُهُ یُشِیلاَنِ مُؤَخَّرَهُ وَ أَنْ یُصَلِّیَ اَلْحَسَنُ مَرَّهً وَ اَلْحُسَیْنُ مَرَّهً صَلاَهَ إِمَامٍ فَفَعَلاَ کَمَا رَسَمَ فَوَجَدَا اَللَّوْحَ وَ عَلَیْهِ مَکْتُوبٌ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ هَذَا مَا ذَخَرَهُ نُوحٌ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَصَابَا اَلْکَفَنَ فِی دِهْلِیزِ اَلدَّارِ مَوْضُوعاً فِیهِ حَنُوطٌ قَدْ أَضَاءَ نُورُهُ اَلنَّهَارَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 42 , صفحه 235 )
ص : 5340
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْکِنْدِیِّ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلنَّاسَ لَمَّا صَنَعُوا مَا صَنَعُوا إِذْ بَایَعُوا أَبَا بَکْرٍ لَمْ یُمْنَعْ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ أَنْ یَدْعُوَ إِلَی نَفْسِهِ إِلاَّ نَظَراً لِلنَّاسِ وَ تَخَوُّفاً عَلَیْهِمْ أَنْ یَرْتَدُّوا عَنِ اَلْإِسْلاَمِ فَیَعْبُدُوا اَلْأَوْثَانَ وَ لاَ یَشْهَدُوا أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَانَ اَلْأَحَبَّ إِلَیْهِ أَنْ یُقِرَّهُمْ عَلَی مَا صَنَعُوا مِنْ أَنْ یَرْتَدُّوا عَنْ جَمِیعِ اَلْإِسْلاَمِ وَ إِنَّمَا هَلَکَ اَلَّذِینَ رَکِبُوا مَا رَکِبُوا فَأَمَّا مَنْ لَمْ یَصْنَعْ ذَلِکَ وَ دَخَلَ فِیمَا دَخَلَ فِیهِ اَلنَّاسُ عَلَی غَیْرِ عِلْمٍ وَ لاَ عَدَاوَهٍ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَإِنَّ ذَلِکَ لاَ یُکْفِرُهُ وَ لاَ یُخْرِجُهُ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ وَ لِذَلِکَ کَتَمَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَمْرَهُ وَ بَایَعَ مُکْرَهاً حَیْثُ لَمْ یَجِدْ أَعْوَاناً .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 295 )
زراره از امام باقر علیه السّلام روایت می کند که فرمود:پس از آنکه مردم کردند آنچه را کردند و با ابو بکر دست بیعت دادند عاملی جلوگیر امیر المؤمنین علیه السّلام نشد از اینکه مردم را به امامت خویش دعوت کند مگر صلاح اندیشی برای خود مردم و ترس از اینکه مبادا از اسلام برگردند و باز بت پرست شوند و به یگانگی خداوند و رسالت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم گواهی ندهند و اینکه حضرت بیشتر دوست داشت آنها را بر کاری که کرده اند پایدارشان بسازد تا اینکه آنها را وادارد از کلّ اسلام روی برتابند و آنان که آگاهانه به ارتکاب این اعمال پرداختند هلاک شدند و کسانی که این کار را نکردند و ندانسته و بی هیچ دشمنی با امیر المؤمنین علیه السّلام از دیگران پیروی کردند چنین کاری موجب کفر آنها نگشت و آنها را از اسلام بیرون نبرد و به همین سبب علی علیه السّلام امر خویش را پنهان داشت و از روی اجبار بیعت کرد،چه،هیچ یاری نیافت.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 345 )
از زراره از امام باقر(علیه السّلام)فرمود:چون مردم کردند آنچه کردند آنگاه با ابو بکر بیعت کردند،امیر المؤمنین(علیه السّلام)مانعی نداشت از اینکه مردم را بامامت و رهبری خود بخواند جز صلاح اندیشی برای خود مردم و بیم از اینکه مبادا یکباره از اسلام برگردند و بروند و بت ها را بپرستند و گواهی ندهند و نگویند اشهد ان لا اله الا اللّه و ان محمدا رسول اللّه(صلّی الله علیه و آله)و نزد علی(علیه السّلام) بهتر بود که آنان را بر آنچه کردند واگذارد از اینکه با آنها مقاومت کند تا از سراسر آئین اسلام برگردند و بشیوه دوران جاهلیت گرایند و سیر اسلام بکلی متوقف گردد و همانا در این جریان همان کسانی هلاک شدند و بدوزخ رفتند که مرتکب واژگونی کار خلافت علی(علیه السّلام)شدند و اما کسی که این کاره نبود و جزء توطئه کنندگان نشد و ندانسته و نادشمن با امیر المؤمنین در وضعی وارد شد که مردم وارد شدند و نظر بدی نداشت این کار مایه کفر او نشد و او را از اسلام بیرون نبرد و از این جهت علی(علیه السّلام)امر خود را نهان داشت و بناخواه بیعت کرد چون که یاورانی نیافت(تا حق خود را بگیرد).
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 178 )
454 - زراره از امام باقر علیه السّلام روایت کند که فرمود: همین که مردم (پس از رحلت رسول خدا صلی اللّه علیه و آله) کردند آنچه را کردند و با ابو بکر بیعت نمودند چیزی جلوگیر امیر مؤمنان علیه السّلام نشد از اینکه مردم را بامامت خویش دعوت کند جز صلاح اندیشی برای خود مردم و ترس از اینکه مبادا از اسلام برگردند و بت ها را بپرستند و گواهی بیگانگی خداوند و رسالت محمد (صلّی الله علیه و آله) ندهند، و این مطلب که آنها را بدان کاری که کرده بودند واگذارد نزد او بهتر بود از اینکه مردم در اثر مقاومت او یکسره از اصل دین اسلام برگردند، و آنان که دانسته مرتکب آن اعمال شدند بهلاکت رسیدند، و اما آن کسانی که این کار را نکردند (و در جریان غصب خلافت دست نداشتند) و ندانسته و بدون آنکه یکنوع دشمنی با امیر مؤمنان علیه السّلام داشته باشند از دیگران پیروی کردند این کارشان موجب کفر آنان نشد و آنها را از اسلام بیرون نبرد، و از این جهت بود که علی علیه السّلام کار خود را پوشیده داشت (و از خلافتی که حق او بود چشم پوشید) و چون یاوری نیافت از روی اکراه بیعت کرد.
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 122 )
: کالموثق. قوله علیه السلام: إلا نظرا للناس اعلم أنه قد دلت الأدله العقلیه و وردت الأخبار المتواتره فی أن الأنبیاء و الأئمه صلوات الله علیهم لا یفعلون شیئا من الأمور لا سیما أمور الدین إلا بما أمرهم الله به، و لا یتکلمون فی شیء من أمورهم علی الرأی و الهوی
إِنْ هُوَ إِلاّ وَحْیٌ یُوحی
و قد مضت الأخبار فی کتاب الحجه أن الله أنزل صحیفه من السماء مختومه بخواتیم، و کان کل إمام یفض الخاتم المتعلق به، و یعمل بما تحته . و قد ورد فی الأخبار المستفیضه مما روته العامه و الخاصه أن النبی صلی الله علیه و آله أمره بالکف عنهم حین أخبره بظلمهم، فالاعتراض علیهم فیما یصدر عنهم لیس إلا من ضعف الیقین، و قله المعرفه بشأن أئمه الدین. و قد روی الشیخ أبو طالب الطبرسی فی کتاب الاحتجاج أن أمیر المؤمنین کان جالسا فی بعض مجالسه بعد رجوعه من النهروان، فجری الکلام حتی قیل له: لم لا حاربت أبا بکر و عمر، کما حاربت طلحه و الزبیر و معاویه، فقال علیه السلام: إنی کنت لم أزل مظلوما مستأثرا علی حقی، فقام إلیه أشعث بن قیس فقال: یا أمیر - المؤمنین لم لم تضرب بسیفک و تطلب بحقک؟ فقال: یا أشعث قد قلت قولا فاسمع الجواب و عه و استشعر الحجه، إن لی أسوه بسته من الأنبیاء علیهم السلام. أولهم نوح علیه السلام حیث قال:
أَنِّی مَغْلُوبٌ فَانْتَصِرْ
فإن قال قائل: إنه قال لغیر خوف فقد کفر، و إلا فالوصی أعذر. و ثانیهم لوط علیه السلام حیث قال:
لَوْ أَنَّ لِی بِکُمْ قُوَّهً أَوْ آوِی إِلی رُکْنٍ شَدِیدٍ
فإن قال قائل: إنه قال هذا لغیر خوف فقد کفر، و إلا فالوصی أعذر. و ثالثهم إبراهیم خلیل الله حیث قال:
وَ أَعْتَزِلُکُمْ وَ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّهِ
فإن قال قائل: إنه قال هذا لغیر خوف فقد کفر، و إلا فالوصی أعذر. و رابعهم موسی علیه السلام حیث قال:
فَفَرَرْتُ مِنْکُمْ لَمّا خِفْتُکُمْ
فإن قال قائل: إنه قال هذا لغیر خوف فقد کفر، و إلا فالوصی أعذر. و خامسهم أخوه هارون حیث قال: یا بن أم
إِنَّ اَلْقَوْمَ اِسْتَضْعَفُونِی وَ کادُوا یَقْتُلُونَنِی
فإن قال قائل: إنه قال هذا لغیر خوف فقد کفر، و إلا فالوصی أعذر. و سادسهم أخی محمد سید البشر صلی الله علیه و آله حیث ذهب إلی الغار و نومنی علی فراشه فإن قال قائل: إنه ذهب إلی الغار لغیر خوف فقد کفر، و إلا فالوصی أعذر. فقام إلیه الناس بأجمعهم، فقالوا یا أمیر المؤمنین: قد علمنا أن القول قولک و نحن المذنبون التائبون و قد عذرک الله . و روی أیضا عن إسحاق بن موسی، عن أبیه موسی بن جعفر، عن أبیه جعفر بن محمد، عن آبائه علیهم السلام قال: خطب أمیر المؤمنین خطبه بالکوفه، فلما کان فی آخر کلامه قال: إنی لأولی الناس بالناس، و ما زلت مظلوما منذ قبض رسول الله صلی الله علیه و آله فقام الأشعث بن قیس لعنه الله فقال: یا أمیر المؤمنین لم تخطبنا خطبه منذ قدمت العراق إلا و قلت و الله إنی لأولی الناس بالناس، و ما زلت مظلوما منذ قبض رسول الله، و لما ولی تیم و عدی ألا ضربت بسیفک دون ظلامتک، فقال له أمیر المؤمنین علیه السلام: یا بن الخماره قد قلت قولا فاسمع، و الله ما منعنی الجبن، و لا کراهیه الموت، و لا منعنی ذلک إلا عهد أخی رسول الله صلی الله علیه و آله خبرنی و قال: یا أبا الحسن إن الأمه ستغدر بک و تنقض عهدی، و إنک منی بمنزله هارون من موسی فقلت: یا رسول الله صلی الله علیه و آله فما تعهد إلی إذا کان کذلک؟ فقال: إن وجدت أعوانا فبادر إلیهم و جاهدهم، و إن لم تجد أعوانا فکف یدک و احقن دمک حتی تلحق بی مظلوما، فلما توفی رسول الله صلی الله علیه و آله اشتغلت بدفنه و الفراغ من شأنه، ثم آلیت یمینا أنی لا أرتدی إلا للصلاه حتی أجمع القرآن ففعلت، ثم أخذت بید فاطمه و ابنی الحسن و الحسین ثم بادرت علی أهل بدر و أهل السابقه فناشدتهم حقی و دعوتهم إلی نصری فما أجابنی منهم إلا أربعه رهط، سلمان و عمار و المقداد و أبو ذر، و ذهب من کنت أعتضد بهم علی دین الله من أهل بیتی و بقیت بین خفیرتین قریبی العهد بجاهلیه، عقیل و العباس، فقال له الأشعث: یا أمیر المؤمنین کذلک کان عثمان لما لم یجد أعوانا کف یده حتی قتل مظلوما، فقال أمیر المؤمنین: یا بن الخماره لیس کما قست، إن عثمان لما جلس فی غیر مجلسه، و ارتدی بغیر ردائه، و صارع الحق، فصرعه الحق و الذی بعث محمدا بالحق لو وجدت یوم بویع أخو تیم أربعین رهطا لجاهدتهم فی الله إلی أن أبلی عذری، ثم قال: أیها الناس إن الأشعث لا یوزن عند الله جناح بعوضه و إنه أقل فی دین الله من عفطه عنز . و روی أیضا عن أم سلمه زوجه رسول الله صلی الله علیه و آله أنها قالت: کنا عند رسول الله تسع نسوه، و کانت لیلتی و یومی من رسول الله صلی الله علیه و آله فأتیت الباب فقلت: أدخل یا رسول الله صلی الله علیه و آله فقال: لا قالت فکبوت کبوه شدیده مخافه أن یکون ردنی من سخطه أو نزل فی شیء من السماء ثم لم البث أن أتیت الباب ثانیه فقلت: أدخل یا رسول الله؟ فقال: لا، قالت: فکبوت کبوه أشد من الأولی ثم لم ألبث أن أتیت الباب ثالثه فقلت: أدخل یا رسول الله صلی الله علیه و آله فقال: ادخلی یا أم سلمه، فدخلت و علی علیه السلام جاث بین یدیه، و هو یقول: فداک أبی و أمی یا رسول الله إذا کان کذا و کذا فما تأمرنی، قال: آمرک بالصبر، ثم أعاد علیه القول ثانیه فأمره بالصبر، ثم أعاد علیه القول ثالثه فقال له: یا علی یا أخی إذا کان ذلک منهم فسل سیفک و ضعه علی عاتقک، و اضرب قدما قدما حتی تلقانی، و سیفک شاهر یقطر من دمائهم، ثم التفت إلی و قال: و ما هذه الکآبه یا أم سلمه، قلت للذی کان من ردک إیای یا رسول الله صلی الله علیه و آله فقال لی: و الله ما رددتک لشیء، من الله و رسوله صلی الله علیه و آله و لکن آتیتنی و جبرئیل علیه السلام یخبرنی بالأحداث تکون بعدی، و أمرنی أن أوصی بذلک علیا یا أم سلمه، اسمعی و اشهدی هذا علی بن أبی طالب وزیری فی الدنیا، و وزیری فی الآخره، یا أم سلمه اسمعی و اشهدی هذا علی بن أبی طالب وصیی و خلیفتی من بعدی، و قاضی عداتی و الرائد عن حوضی، یا أم سلمه اسمعی و اشهدی هذا علی بن أبی طالب سید المسلمین و إمام المتقین و قائد الغر المحجلین و قاتل الناکثین و القاسطین و المارقین، قلت: یا رسول الله من الناکثون؟ قال: الذین یبایعونه بالمدینه و ینکثون و یقاتلونه بالبصره، قلت: من القاسطون؟ قال: معاویه و أصحابه من أهل الشام. قلت: من المارقون؟ قال أصحاب النهروان . و روی الصدوق فی کتاب عیون أخبار الرضا و کتاب علل الشرائع عن إبراهیم بن إسحاق الطالقانی، عن الحسن بن علی العدوی، عن الهیثم بن عبد الله الرمانی قال: سألت الرضا علیه السلام فقلت له: یا بن رسول الله أخبرنی عن علی علیه السلام لم لم یجاهد أعداءه خمسا و عشرین سنه بعد رسول الله ثم جاهد فی أیام ولایته، فقال: لأنه اقتدی برسول الله فی ترکه جهاد المشرکین بمکه بعد النبوه ثلاث عشره سنه، و بالمدینه تسعه عشر شهرا، و ذلک لقله أعوانه علیهم، و کذلک علی علیه السلام ترک مجاهده أعدائه لقله أعوانه علیهم، فلما لم تبطل نبوه رسول الله مع ترکه الجهاد ثلاث عشر سنه و تسعه عشر شهرا کذلک لم تبطل إمامه علی علیه السلام مع ترکه الجهاد خمسا و عشرین سنه إذا کانت العله المانعه لهما من الجهاد واحده. و روی فی إکمال الدین و العلل ، عن المظفر بن جعفر العلوی، عن جعفر بن محمد بن مسعود العیاشی، عن أبیه، عن علی بن محمد، عن أحمد بن محمد، عن ابن محبوب، عن إبراهیم الکرخی قال: قلت لأبی عبد الله علیه السلام أو قال له رجل: أصلحک الله أ لم یکن علی علیه السلام قویا علی دین الله؟ قال: بلی قال: فکیف ظهر علیه القوم و کیف لم یدفعهم و ما منعه من ذلک؟ قال: آیه فی کتاب الله منعته، قال: قلت: و أی آیه؟ قال: قوله:
لَوْ تَزَیَّلُوا لَعَذَّبْنَا اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ عَذاباً أَلِیماً
إنه کان لله تعالی ودائع مؤمنین فی أصلاب قوم کافرین و منافقین، فلم یکن علی علیه السلام لیقتل الآباء حتی تخرج الودائع فلما خرجت الودائع ظهر علی من ظهر فقاتله و کذلک قائمنا أهل البیت لن یظهر أبدا حتی تظهر ودائع الله، فإذا ظهرت ظهر علی من ظهر فقتله. و روی بهذا الإسناد عن العیاشی، عن جبرئیل بن أحمد، عن محمد بن عیسی عن یونس، عن منصور بن حازم، عن أبی عبد الله علیه السلام قال فی قول الله:
لَوْ تَزَیَّلُوا لَعَذَّبْنَا اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ عَذاباً أَلِیماً
لو أخرج الله ما فی أصلاب المؤمنین من الکافرین و ما فی أصلاب الکافرین من المؤمنین لعذب الذین کفروا . و روی فی العلل عن أحمد بن زیاد الهمدانی، عن علی بن إبراهیم، عن أبیه عن ابن أبی عمیر، عن بعض أصحابنا أنه سئل أبو عبد الله ما بال أمیر المؤمنین لم یقاتلهم قال: للذی سبق فی علم الله أن یکون، و ما کان له أن یقاتلهم و لیس معه إلا ثلاثه رهط من المؤمنین . و روی شیخ الطائفه فی کتاب الغیبه بإسناده عن سلیم بن قیس الهلالی، عن جابر بن عبد الله و عبد الله بن عباس قال: قال رسول الله صلی الله علیه و آله فی وصیته لأمیر - المؤمنین علیه السلام: یا علی إن قریشا ستظاهر علیک، و تجتمع کلمتهم علی ظلمک و قهرک، فإن وجدت أعوانا فجاهدهم، و إن لم تجد أعوانا فکف یدک و احقن دمک فإن الشهاده من ورائک لعن الله قاتلک . و روی أیضا بإسناده عن علی بن الحسن المیثمی، عن ربعی، عن زراره قال: قلت: ما منع أمیر المؤمنین أن یدعو الناس إلی نفسه؟ قال: خوفا أن یرتدوا - قال علی بن حاتم: و أحسب فی الحدیث - و لا یشهدوا أن محمدا صلی الله علیه و آله رسول الله . و روی بإسناده عن ابن أبی عمیر، عن بعض أصحابنا قال: قلت لأبی عبد الله علیه السلام: لم کف علی علیه السلام عن القوم؟ قال: مخافه أن یرجعوا کفارا . و روی عن أبیه، عن سعد بن عبد الله، عن أحمد بن محمد، عن العباس بن معروف عن حماد، عن حریز، عن برید، عن أبی جعفر علیه السلام قال: إن علیا علیه السلام لم بمنعه من أن یدعو إلی نفسه إلا أنهم إن یکونوا ضلالا لا یرجعون عن الإسلام أحب إلیه من أن یدعوهم فیأبوا علیه فیصیروا کفارا کلهم . و روی ابن شهرآشوب فی المناقب أن أبا حنیفه سأل مؤمن الطاق فقال: لم لم یطلب علی علیه السلام بحقه بعد وفاه الرسول صلی الله علیه و آله إن کان له حق؟ قال: خاف أن یقتله الجن کما قتلوا سعد بن عباده بسهم المغیره بن شعبه. و قیل لعلی بن میثم: لم قعد عن قتالهم، قال: کما قعد هارون عن السامری، و قد عبدوا العجل، قیل: فکان ضعیفا، قال: کان کهارون، حیث یقول: یا بن أم
إِنَّ اَلْقَوْمَ
اِسْتَضْعَفُونِی
و کنوح إذ قال:
أَنِّی مَغْلُوبٌ فَانْتَصِرْ
و کلوط إذ قال:
لَوْ أَنَّ لِی بِکُمْ قُوَّهً أَوْ آوِی إِلی رُکْنٍ شَدِیدٍ
و کموسی علیه السلام و هارون إذ قال موسی:
رَبِّ إِنِّی لا أَمْلِکُ إِلاّ نَفْسِی وَ أَخِی
. و قال أمیر المؤمنین علیه السلام - کما رواه عنه فی نهج البلاغه -: فنظرت فإذا لیس لی معین إلا أهل بیتی، فضننت بهم عن الموت و أغضیت علی القذی، و شربت علی الشجا، و صبرت علی أخذ الکظم، و علی أمر من طعم العلقم . و قیل لعلی بن میثم لم صلی علی علیه السلام خلف القوم؟ قال: جعلهم بمنزله السواری، قیل: فلم ضرب الولید بن عقبه بین یدی عثمان، قال: لأن الحد له و إلیه، فإذا أمکنه إقامه بکل حیله، قیل: فلم أشار علی أبی بکر و عمر قال: طلبا منه أن یحیی أحکام الله، و أن یکون دینه القیم کما أشار یوسف علی ملک مصر نظرا منه للخلق، و لأن الأرض و الحکم فیها إلیه، فإذا أمکنه أن یظهر مصالح الخلق فعل، و إن لم یمکنه ذلک بنفسه توصل إلیه علی یدی من یمکنه طلبا منه لإحیاء أمر الله. أقول: الکلام فی ذلک طویل الذیل لا یمکننا قضاء الوطر منه فی هذا المقام و قد بسطناه بعض البسط فی کتاب بحار الأنوار و عسی الله أن یوفقنا لإتمام هذا الکلام فی شرح کتاب الحجه و الله الموفق. قوله علیه السلام: من أن یرتدوا عن الإسلام أی عن ظاهر الإسلام و التکلم بالشهادتین فإبقاؤهم علی ظاهر الإسلام کان صلاحا للأمه، لیکون لهم طریق إلی قبول الحق و إلی الدخول فی الإیمان، و هذا لا ینافی ما ورد من الأخبار الکثیره و قد مضی بعضها و سیأتی أیضا إن الناس ارتدوا بعد رسول الله إلا ثلاثه، لأن المراد فیها ارتدادهم عن الدین واقعا، و هذا الخبر محمول علی بقائهم علی صوره الإسلام و ظاهره، و إن کانوا فی کثیر من الأحکام مشارکین مع الکفار، و خص علیه السلام هذا بمن لم یسمع النص علی أمیر المؤمنین و لم یبغضه، و لم یعاده فإن من فعل شیئا من ذلک فقد أنکر قول النبی صلی الله علیه و آله و کفر ظاهرا أیضا، و لم یبق له شیء من أحکام الإسلام، و وجب قتله. و قد مضی تحقیق الإسلام و الإیمان و معانیهما فی شرح کتاب الإیمان و الکفر فلا نطیل الکلام بإعادته.
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 333 )
ص : 5341
قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : عَجِبْتُ لِطَالِبِ فَضِیلَهٍ تَارِکِ فَرِیضَهٍ وَ لَیْسَ ذَلِکَ إِلاَّ لِحِرْمَانِ مَعْرِفَهِ اَلْآمِرِ وَ تَعْظِیمِهِ وَ تَرْکِ رُؤْیَهِ مَشِیَّتِهِ بِمَا أَهَّلَهُمْ لِأَمْرِهِ وَ اِخْتَارَهُمْ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 216 )
حضرت سجاد علیه السّلام فرمود.تعجب میکنم از کسی که در مقام فضیلت ها و انجام مستحبات است در حالی که فریضه و عمل واجب را ترک کرده و این روش نابخردانه از این جهت است که از شناخت و معرفت خداوند جاهل و نادان است و عظمت او را درک نکرده و مشیت و لطف او را که نعمت لیاقت و شایستگی تکلیف را باو عنایت فرموده و او را برای امر و فرمانش انتخاب نموده نادیده گرفته و توجه باین موهبت الهی ندارد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 226 )
ص : 5342
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ أَوْجَبَ فِی اَلْعَسَلِ اَلْعُشْرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 46 )
ص : 5343
وَ فِیهِ : فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ اَلذَّبْحِ فَائْتِ رَحْلَکَ وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ اُدْعُ اَللَّهَ وَ سَلْ حَاجَتَکَ وَ لَیْسَ عَلَیْکَ یَوْمَ اَلنَّحْرِ غَیْرُ صَلَوَاتِکَ اَلْمَکْتُوبَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 130 )
ص : 5344
632-21 الکافی ،1/9/353/1 محمد و أحمد عن محمد بن الحسن عن أحمد بن الحسین عن محمد بن الطیب عن عبد الوهاب بن منصور عن محمد بن أبی العلاء قال: سمعت یحیی بن أکثم قاضی سامراء بعد ما جهدت به و ناظرته و حاورته و واصلته و سألته عن علوم آل محمد فقال بینا أنا ذات یوم دخلت أطوف بقبر رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فرأیت محمد بن علی الرضا علیه السّلام یطوف به فناظرته فی مسائل عندی فأخرجها إلی - فقلت له و اللّه إنی أرید أن أسألک مسأله و إنی و اللّه لأستحیی من ذلک - فقال لی أنا أخبرک قبل أن تسألنی تسألنی عن الإمام فقلت هو و اللّه هذا فقال أنا هو فقلت علامه فکان فی یده عصا فنطقت و قالت - إن مولای إمام هذا الزمان و هو الحجه.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 178 )
ص : 5345
إِذَا کَانَتْ لَکَ حَاجَهٌ إِلَی اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَصُمْ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ اَلْأَرْبِعَاءَ وَ اَلْخَمِیسَ وَ اَلْجُمُعَهَ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْجُمُعَهِ فَابْرُزْ إِلَی اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَبْلَ اَلزَّوَالِ وَ أَنْتَ عَلَی غُسْلٍ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ مِنْهَا اَلْحَمْدَ وَ خَمْسَ عَشْرَهَ مَرَّهً قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ فَإِذَا رَکَعْتَ قَرَأْتَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ عَشْرَ مَرَّاتٍ فَإِذَا اِسْتَوَیْتَ مِنْ رُکُوعِکَ قَرَأْتَهَا عَشْراً فَإِذَا سَجَدْتَ قَرَأْتَهَا عَشْراً فَإِذَا رَفَعْتَ رَأْسَکَ مِنَ اَلسُّجُودِ قَرَأْتَهَا عَشْراً فَإِذَا سَجَدْتَ اَلثَّانِیَهَ قَرَأْتَهَا عَشْراً ثُمَّ نَهَضْتَ إِلَی اَلرَّکْعَهِ اَلثَّانِیَهِ بِغَیْرِ تَکْبِیرٍ وَ صَلَّیْتَهَا مِثْلَ ذَلِکَ عَلَی مَا وَصَفْتُ لَکَ وَ قَنَتَّ فِیهَا فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْهَا حَمِدْتَ اَللَّهَ کَثِیراً وَ صَلَّیْتَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ وَ سَأَلْتَ رَبَّکَ حَاجَتَکَ لِلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ فَإِذَا تَفَضَّلَ اَللَّهُ عَلَیْکَ بِقَضَائِهَا فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ شُکْراً لِذَلِکَ تَقْرَأُ فِی اَلْأُولَی اَلْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ قُلْ یَا أَیُّهَا اَلْکَافِرُونَ وَ تَقُولُ فِی رُکُوعِکَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ شُکْراً شُکْراً لِلَّهِ وَ حَمْداً وَ تَقُولُ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلثَّانِیَهِ فِی اَلرُّکُوعِ وَ فِی اَلسُّجُودِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی قَضَی حَاجَتِی وَ أَعْطَانِی سُؤْلِی وَ مَسْأَلَتِی .
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 151 )
ص : 5346
اِبْنُ بَابَوَیْهِ : بِإِسْنَادِهِ اَلْمُتَقَدِّمِ فِی سُورَهِ اَلْکَهْفِ، عَنِ اَلْحَسَنِ ، عَنْ صَبَّاحٍ اَلْحَذَّاءِ ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «لاَ تَدَعُوا قِرَاءَهَ سُورَهِ طه ، فَإِنَّ اَللَّهَ یُحِبُّهَا وَ یُحِبُّ مَنْ یَقْرَأُهَا، وَ مَنْ أَدْمَنَ قِرَاءَتَهَا أَعْطَاهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ، وَ لَمْ یُحَاسِبْهُ بِمَا عَمِلَ فِی اَلْإِسْلاَمِ ، وَ أُعْطِیَ فِی اَلْآخِرَهِ مِنَ اَلْأَجْرِ حَتَّی یَرْضَی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 745 )
ص : 5347
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِذَا کَبَّرْتَ فِی صَلاَتِکَ تَکْبِیرَهَ اَلاِفْتِتَاحِ وَ أُتِیتَ بِالْمَاءِ فَلاَ تَقْطَعِ اَلصَّلاَهَ وَ لاَ تَنْقُضْ تَیَمُّمَکَ وَ اِمْضِ فِی صَلاَتِکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 546 )
ص : 5348
وَ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُقْبَهَ رَفَعَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ: اَلْمَکْرُ وَ اَلْخَدِیعَهُ فِی اَلنَّارِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 241 )
2- علیّ(علیه السّلام)فرمود:مکر و فریب سبب ورود در آتشند.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 177 )
ص : 5349
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لِکُلِّ دَاءٍ دَوَاءٌ وَ دَوَاءُ اَلذُّنُوبِ اَلاِسْتِغْفَارُ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 164 )
1-سکونی از امام صادق از پدرانش علیهم السّلام از رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم روایت کند که آن حضرت فرمود:برای هر دردی درمانیست و درمان گناهان استغفار است. شرح:معنی استغفار طلب آمرزش است بهر زبان و هر لفظ،لکن بهتر است بلفظ«أستغفر اللّه»یا«أستغفر اللّه ربّی و أتوب الیه»باشد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 364 )
1-سکونی از امام صادق علیه السّلام،و آن حضرت از پدران بزرگوارش علیهم السّلام نقل کرده است که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:برای هر بیماری درمانی است،و درمان گناهان،طلب آمرزش(از درگاه الهی)است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 417 )
1. سکونی از امام صادق (علیه السّلام) از پدرش از پدرانش از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) نقل کرده است که فرمود: هر دردی درمانی دارد، و درمان گناهان طلب آمرزش است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 317 )
[624]1-... امام صادق علیه السّلام از پدرش و او از پدرانش علیهم السّلام روایت نموده که پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: هر بیماری ای را درمانی باشد و درمان گناهان آمرزش خواهی است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 377 )
ص : 5350
23313-3 ( الکافی 17:6) العده ، عن أحمد ، عن بکر بن صالح ، عمن ذکره ، عن ( الفقیه 480:3 رقم 4687) أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: "هنأ رجل رجلا أصاب ابنا فقال: نهنئک الفارس، فقال له الحسن بن علی علیهما السّلام : ما علمک یکون فارسا أو راجلا قال: جعلت فداک فما أقول قال: تقول: شکرت الواهب و بورک لک فی الموهوب و بلغ أشده و رزقک بره".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1320 )
ص : 5351
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَیُّهَا اَلنَّاسُ اِتَّقُوا اَللَّهَ فَإِنَّ اَلصَّبْرَ عَلَی اَلتَّقْوَی أَهْوَنُ مِنَ اَلصَّبْرِ عَلَی عَذَابِ اَللَّهِ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 220 )
133-أیا مردم از خدا بپرهیزید زیرا صبر بر تقوی آسانتر است از صبر بر عذاب خدا.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 221 )
134-ای مردم،رعایت تقوای الهی را بنمائید،زیرا بردباری و پایداری در امر پرهیزگاری آسانتر از تحمّل عذاب الهی است.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 202 )
مردم!از خدا پروا کنید که صبر بر این خصلت(تقوا)از صبر بر عذاب خدا آسانتر است.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 343 )
134-ای مردم!تقوای الهی را رعایت کنید؛زیرا استقامت در تقوا،آسانتر است از تحمّل عذاب خدا.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 379 )
ص : 5352
12693-22 الکافی ،1/4/351/4 العده عن سهل عن الفقیه ،2676/354/2 البزنطی عن علی عن أبی بصیر قال: سألته عن المرأه یضرب علیها الظلال و هی محرمه قال نعم - قلت فالرجل یضرب علیه الظلال و هو محرم قال نعم إذا کانت به شقیقه و یتصدق بمد لکل یوم.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 601 )
ص : 5353
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَمُوتُ وَ تَحْتَهُ اِمْرَأَهٌ لَمْ یَدْخُلْ بِهَا قَالَ لَهَا نِصْفُ اَلْمَهْرِ وَ لَهَا اَلْمِیرَاثُ کَامِلاً وَ عَلَیْهَا اَلْعِدَّهُ کَامِلَهً . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 326 )
ص : 5354
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : قال الصّادق - علیه السّلام-: علی باب الجنّه مکتوب: القرض بثمانی عشره، و الصّدقه بعشره.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 211 )
ص : 5355
5532-4 التهذیب ،1/268/341/2 ابن أبی عمیر عن حماد عن حریز عن زراره قال قال أبو جعفر علیه السّلام : من کان یؤمن بالله و الیوم الآخر فلا یبیتن إلا بوتر. 5533-5 الفقیه،604/200/1 قال النّبی صلّی اللّه علیه و آله : الحدیث.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 98 )
ص : 5356
عَنْ جَابِرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَوْلُهُ لِنَبِیِّهِ « لَیْسَ لَکَ مِنَ اَلْأَمْرِ شَیْءٌ » فَسِّرْهُ لِی، قَالَ: فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لِشَیْءٍ قَالَهُ اَللَّهُ وَ لِشَیْءٍ أَرَادَهُ اَللَّهُ یَا جَابِرُ ، إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ حَرِیصاً عَلَی أَنْ یَکُونَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ بَعْدِهِ عَلَی اَلنَّاسِ وَ کَانَ عِنْدَ اَللَّهِ خِلاَفُ مَا أَرَادَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: قُلْتُ: فَمَا مَعْنَی ذَلِکَ قَالَ: نَعَمْ عَنَی بِذَلِکَ قَوْلَ اَللَّهِ لِرَسُولِهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلسَّلاَمُ « لَیْسَ لَکَ مِنَ اَلْأَمْرِ شَیْءٌ » یَا مُحَمَّدُ فِی عَلِیٍّ اَلْأَمْرُ إِلَیَّ فِی عَلِیٍّ وَ فِی غَیْرِهِ، أَ لَمْ أَتْلُ [أُنْزِلْ] عَلَیْکَ یَا مُحَمَّدُ فِیمَا أَنْزَلْتُ مِنْ کِتَابِی إِلَیْکَ « الم `أَ حَسِبَ اَلنّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ » إِلَی قَوْلِهِ « فَلَیَعْلَمَنَّ » قَالَ: فَوَّضَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْأَمْرَ إِلَیْهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 197 )
ص : 5357
وَ أَمَّا قَوْلُهُ أَ تَأْمُرُونَ اَلنّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ قَالَ نَزَلَتْ فِی اَلْقُصَّاصِ وَ اَلْخُطَّابِ وَ هُوَ قَوْلُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَلَی کُلِّ مِنْبَرٍ مِنْهُمْ خَطِیبٌ مِصْقَعٌ، یَکْذِبُ عَلَی اَللَّهِ وَ عَلَی رَسُولِهِ وَ عَلَی کِتَابِهِ ، .
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 46 )
ص : 5358
11336-34 الکافی ،1/12/441/7 الخمسه التهذیب ،1/37/312/8 الحسین عن الثلاثه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام أنه قال: فی رجل حلف بیمین أن لا یکلم ذا قرابه قال لیس بشیء فلیکلم الذی حلف علیه و قال کل یمین لا یراد بها وجه اللّه فلیس بشیء فی طلاق أو غیره [عتق] .
( الوافی , جلد 11 , صفحه 561 )
ص : 5359
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلسِّوَاکِ اِثْنَتَا عَشْرَهَ خَصْلَهً هُوَ مِنَ اَلسُّنَّهِ وَ مَطْهَرَهٌ لِلْفَمِ وَ مَجْلاَهٌ لِلْبَصَرِ وَ یُرْضِی اَلرَّحْمَنَ وَ یُبَیِّضُ اَلْأَسْنَانَ وَ یَذْهَبُ بِالْحَفْرِ وَ یَشُدُّ اَللِّثَهَ وَ یُشَهِّی اَلطَّعَامَ وَ یَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یَزِیدُ فِی اَلْحِفْظِ وَ یُضَاعِفُ اَلْحَسَنَاتِ وَ تَفْرَحُ بِهِ اَلْمَلاَئِکَهُ وَ کَانَ لِلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ خَرِیطَهٌ فِیهَا خَمْسَهُ مَسَاوِیکَ مَکْتُوبٌ عَلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهَا اِسْمُ صَلاَهٍ مِنَ اَلصَّلَوَاتِ اَلْخَمْسِ یَسْتَاکُ بِهِ عِنْدَ کُلِّ تِلْکَ اَلصَّلَوَاتِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 137 )
و امام صادق(علیه السّلام)فرمود:در مسواک کردن 12 خصلت است(مضمون آن گذشته).و امام رضا(علیه السّلام)را بسته ای بود که در آن پنج مسواک بود و بهر یک نام یکی از نمازهای پنجگانه نوشته بود که در هر نمازی بیکی از آنها مسواک میکرد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 87 )
ص : 5360
أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ (رَحِمَهُ اَللَّهُ)، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ اَلْجُعْفِیِّ ، قَالَ: دَخَلَ رَجُلٌ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) وَ مَعَهُ صَحِیفَهُ مَسَائِلَ شِبْهَ اَلْخُصُومَهِ. فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : هَذِهِ صَحِیفَهٌ تُخَاصِمُ عَلَی اَلدِّینِ اَلَّذِی یَقْبَلُ اَللَّهُ فِیهِ اَلْعَمَلَ فَقَالَ: رَحِمَکَ اَللَّهُ، هَذَا اَلَّذِی أُرِیدُ. فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، وَ تُقِرُّ بِمَا جَاءَ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ، وَ اَلْوَلاَیَهِ لَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ ، وَ اَلْبَرَاءَهِ مِنْ عَدُوِّنَا، وَ اَلتَّسَلُّمِ لَنَا، وَ اَلتَّوَاضُعِ وَ اَلطُّمَأْنِینَهِ، وَ اِنْتِظَارِ أَمْرِنَا، فَإِنَّ لَنَا دَوْلَهً إِنْ شَاءَ اَللَّهُ (تَعَالَی) جَاءَ بِهَا .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 179 )
[299]1-اسماعیل جعفی می گوید:مردی بر امام باقر علیه السّلام داخل شد درحالی که با او نوشته ای بود که مسائلی مانند ادّعای طرفین دعوا را در برداشت.پس امام باقر علیه السّلام فرمود:این نوشته ای است برای ستیزه کردن با دینی که خداوند در[فرض ایمان به]آن دین عمل را می پذیرد.مرد گفت:خداوند تو را رحمت کند.این همان چیزی است که اراده کرده ام.پس امام باقر علیه السّلام فرمود:گواهی ده که هیچ معبودی جز خداوند نیست و او یگانه است که همتایی ندارد و محمد بنده و فرستاده اوست.و به آنچه از نزد خداوند آمده و ولایت ما اهل بیت و بیزاری از دشمنان ما و سر فرود آوردن در مقابل ما و فروتنی و اطمینان قلبی و انتظار امر[فرج]ما اقرار کن.همانا برای ما روزگاری است که اگر خداوند بخواهد آن را می آورد[و مستقر می سازد].
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 387 )
ص : 5361
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أُهْدِیَ لَنَا طَیْرٌ مَذْبُوحٌ بِمَکَّهَ ، فَأَکَلَهُ أَهْلُنَا فَقَالَ لاَ یَرَی بِهِ أَهْلُ مَکَّهَ بَأْساً قُلْتُ فَأَیَّ شَیْءٍ تَقُولُ أَنْتَ قَالَ عَلَیْهِمْ ثَمَنُهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 25 )
ص : 5362
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ وَ أَبِی یُوسُفَ عَنِ اَلْقَنْدِیِّ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ وَ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلسِّوَاکُ وَ قِرَاءَهُ اَلْقُرْآنِ مَقْطَعَهٌ لِلْبَلْغَمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 203 )
4-و از همان-563-بسندی از امام ششم علیه السّلام که مسواک کردن و خواندن قرآن برنده بلغمند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 161 )
ص : 5363
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یَاسِینَ اَلضَّرِیرِ عَنْ حَرِیزٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ مِنْ أَیْنَ یَنْبَغِی أَخْذُ حَصَی اَلْجِمَارِ قَالَ لاَ تَأْخُذْهُ مِنْ مَوْضِعَیْنِ مِنْ خَارِجِ اَلْحَرَمِ وَ مِنْ حَصَی اَلْجِمَارِ وَ لاَ بَأْسَ بِأَخْذِهِ مِنْ سَائِرِ اَلْحَرَمِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 478 )
9 - راوی گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: سزاوار است از کجا سنگریزه جمرات برداشته شود؟
فرمود: از دو جا برندار: از بیرون حرم و از سنگریزه های جمرات و ایرادی ندارد که از سایر جاهای حرم برداری.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 425 )
: مجهول. قوله علیه السلام: و من حصی الجمار یدل علی لزوم کونها أبکارا أی لم یرم بها قبل ذلک رمیا صحیحا و علیه الأصحاب، و هذا الخبر، و الخبر السابق کل منهما مخصص للآخر بوجه.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 143 )
ص : 5364
قَالَ فَإِنَّهُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ [سیاد] عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ سَبَبُ نُزُولِ هَذِهِ اَلسُّورَهِ وَ هَذَا اَلْفَتْحِ اَلْعَظِیمِ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلنَّوْمِ أَنْ یَدْخُلَ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ وَ یَطُوفَ وَ یَحْلِقَ مَعَ اَلْمُحَلِّقِینَ، فَأَخْبَرَ أَصْحَابَهُ وَ أَمَرَهُمْ بِالْخُرُوجِ فَخَرَجُوا فَلَمَّا نَزَلَ ذَا اَلْحُلَیْفَهِ أَحْرَمُوا بِالْعُمْرَهِ وَ سَاقُوا اَلْبُدْنَ وَ سَاقَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سِتّاً وَ سِتِّینَ بَدَنَهً وَ أَشْعَرَهَا عِنْدَ إِحْرَامِهِ، وَ أَحْرَمُوا مِنْ ذِی اَلْحُلَیْفَهِ مُلَبِّینَ بِالْعُمْرَهِ قَدْ سَاقَ مَنْ سَاقَ مِنْهُمُ اَلْهَدْیَ مُشْعَرَاتٍ مُجَلَّلاَتٍ، فَلَمَّا بَلَغَ قُرَیْشاً ذَلِکَ بَعَثُوا خَالِدَ بْنَ اَلْوَلِیدِ فِی مِائَتَیْ فَارِسٍ کَمِیناً لِیَسْتَقْبِلَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَکَانَ یُعَارِضُهُ عَلَی اَلْجِبَالِ فَلَمَّا کَانَ فِی بَعْضِ اَلطَّرِیقِ حَضَرَتْ صَلاَهُ اَلظُّهْرِ فَأَذَّنَ بِلاَلٌ وَ صَلَّی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالنَّاسِ فَقَالَ خَالِدُ بْنُ اَلْوَلِیدِ : لَوْ کُنَّا حَمَلْنَا عَلَیْهِمْ وَ هُمْ فِی اَلصَّلاَهِ لَأَصَبْنَاهُمْ فَإِنَّهُمْ لاَ یَقْطَعُونَ صَلاَتَهُمْ وَ لَکِنْ تَجِیءُ لَهُمُ اَلْآنَ صَلاَهٌ أُخْرَی أَحَبُّ إِلَیْهِمْ مِنْ ضِیَاءِ أَبْصَارِهِمْ فَإِذَا دَخَلُوا فِی اَلصَّلاَهِ أَغَرْنَا عَلَیْهِمْ، فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِصَلاَهِ اَلْخَوْفِ بِقَوْلِهِ: «وَ إِذا کُنْتَ فِیهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ اَلصَّلاهَ» اَلْآیَهَ، وَ هَذِهِ اَلْآیَهُ فِی سُورَهِ اَلنِّسَاءِ وَ قَدْ مَضَی ذِکْرُ خَبَرِ صَلاَهِ اَلْخَوْفِ فِیهَا. فَلَمَّا کَانَ فِی اَلْیَوْمِ اَلثَّانِی نَزَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْحُدَیْبِیَهَ وَ هِیَ عَلَی طَرَفِ اَلْحَرَمِ وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَسْتَنْفِرُ بِالْأَعْرَابِ فِی طَرِیقِهِ مَعَهُ فَلَمْ یَتْبَعْهُ أَحَدٌ وَ یَقُولُونَ: أَ یَطْمَعُ مُحَمَّدٌ وَ أَصْحَابُهُ أَنْ یَدْخُلُوا اَلْحَرَمَ وَ قَدْ غَزَتْهُمْ قُرَیْشٌ فِی عُقْرِ دِیَارِهِمْ فَقَتَلُوهُمْ إِنَّهُ لاَ یَرْجِعُ مُحَمَّدٌ وَ أَصْحَابُهُ إِلَی اَلْمَدِینَهِ أَبَداً فَلَمَّا نَزَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْحُدَیْبِیَهَ خَرَجَتْ قُرَیْشٌ یَحْلِفُونَ بِاللاَّتِ وَ اَلْعُزَّی لاَ یَدَعُونَ مُحَمَّداً یَدْخُلُ مَکَّهَ وَ فِیهِمْ عَیْنٌ تَطْرِفُ، فَبَعَثَ إِلَیْهِمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنِّی لَمْ آتِ لِحَرْبٍ وَ إِنَّمَا جِئْتُ لِأَقْضِیَ نُسُکِی وَ أَنْحَرَ بُدْنِی وَ أُخَلِّیَ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ لَحَمَاتِهَا، فَبَعَثُوا عُرْوَهَ بْنَ مَسْعُودٍ اَلثَّقَفِیَّ وَ کَانَ عَاقِلاً لَبِیباً وَ هُوَ اَلَّذِی أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیهِ «وَ قالُوا لَوْ لا نُزِّلَ هذَا اَلْقُرْآنُ عَلی رَجُلٍ مِنَ اَلْقَرْیَتَیْنِ عَظِیمٍ» فَلَمَّا أَقْبَلَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَظَّمَ ذَلِکَ وَ قَالَ: یَا مُحَمَّدُ تَرَکْتَ قَوْمَکَ وَ قَدْ ضَرَبُوا اَلْأَبْنِیَهَ وَ أَخْرَجُوا اَلْعَوْدَ اَلْمَطَافِیلَ یَحْلِفُونَ بِاللاَّتِ وَ اَلْعُزَّی لاَ یَدَعُوکَ تَدْخُلُ مَکَّهَ فَإِنَّ مَکَّهَ حَرَمُهُمْ وَ فِیهِمْ عَیْنٌ تَطْرِفُ أَ فَتُرِیدُ أَنْ تُبِیدَ أَهْلَکَ وَ قَوْمَکَ یَا مُحَمَّدُ ! فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا جِئْتُ لِحَرْبٍ وَ إِنَّمَا جِئْتُ لِأَقْضِیَ نُسُکِی فَأَنْحَرَ بُدْنِی وَ أُخَلِّیَ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ لَحَمَاتِهَا، فَقَالَ عُرْوَهُ : بِاللَّهِ مَا رَأَیْتُ کَالْیَوْمِ أَحَداً صُدَّ کَمَا صُدِدْتَ، فَرَجَعَ إِلَی قُرَیْشٍ وَ أَخْبَرَهُمْ فَقَالَتْ قُرَیْشٌ وَ اَللَّهِ لَئِنْ دَخَلَ مُحَمَّدٌ مَکَّهَ وَ تَسَامَعَتْ بِهِ اَلْعَرَبُ لَنَذِلَّنَّ وَ لَتَجْتَرِیَنَّ عَلَیْنَا اَلْعَرَبُ . فَبَعَثُوا حَفْصَ بْنَ اَلْأَحْنَفِ وَ سُهَیْلَ بْنَ عَمْرٍو فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِمَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: وَیْحَ قُرَیْشٍ قَدْ نَهَکَتْهُمُ اَلْحَرْبُ أَ لاَ خَلَّوْا بَیْنِی وَ بَیْنَ اَلْعَرَبِ فَإِنْ أَکُ صَادِقاً فَإِنَّمَا أَجْرُ اَلْمُلْکِ إِلَیْهِمْ مَعَ اَلنُّبُوَّهِ وَ إِنْ أَکُ کَاذِباً کَفَتْهُمْ ذُؤْبَانُ اَلْعَرَبِ لاَ یَسْأَلُنِی اَلْیَوْمَ اِمْرُؤٌ مِنْ قُرَیْشٍ خُطَّهً لَیْسَ لِلَّهِ فِیهَا سَخَطٌ إِلاَّ أَجَبْتُهُمْ إِلَیْهِ، قَالَ: فَوَافَوْا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالُوا: یَا مُحَمَّدُ أَ لاَ تَرْجِعُ عَنَّا عَامَکَ هَذَا إِلَی أَنْ نَنْظُرَ إِلَی مَا ذَا یَصِیرُ أَمْرُکَ وَ أَمْرُ اَلْعَرَبِ فَإِنَّ اَلْعَرَبَ قَدْ تَسَامَعَتْ بِمَسِیرِکَ فَإِنْ دَخَلْتَ بِلاَدَنَا وَ حَرَمَنَا اِسْتَذَلَّتْنَا اَلْعَرَبُ وَ اِجْتَرَأَتْ عَلَیْنَا وَ نُخَلِّی لَکَ اَلْبَیْتَ فِی اَلْعَامِ اَلْقَابِلِ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ حَتَّی تَقْضِیَ نُسُکَکَ وَ تَنْصَرِفَ عَنَّا فَأَجَابَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی ذَلِکَ وَ قَالُوا لَهُ وَ تَرُدُّ إِلَیْنَا کُلَّ مَنْ جَاءَکَ مِنْ رِجَالِنَا وَ نَرُدُّ إِلَیْکَ کُلَّ مَنْ جَاءَنَا مِنْ رِجَالِکَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ جَاءَکُمْ مِنْ رِجَالِنَا فَلاَ حَاجَهَ لَنَا فِیهِ وَ لَکِنْ عَلَی أَنَّ اَلْمُسْلِمِینَ بِمَکَّهَ لاَ یُؤْذَوْنَ فِی إِظْهَارِهِمُ اَلْإِسْلاَمَ وَ لاَ یُکْرَهُونَ وَ لاَ یُنْکَرُ عَلَیْهِمْ شَیْءٌ یَفْعَلُونَهُ مِنْ شَرَائِعِ اَلْإِسْلاَمِ ، فَقَبِلُوا ذَلِکَ فَلَمَّا أَجَابَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلصُّلْحِ أَنْکَرَ عَامَّهُ أَصْحَابِهِ وَ أَشَدُّ مَا کَانَ إِنْکَاراً فُلاَنٌ فَقَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ لَسْنَا عَلَی اَلْحَقِّ وَ عَدُوُّنَا عَلَی اَلْبَاطِلِ فَقَالَ: نَعَمْ، قَالَ: فَنُعْطَی اَلذِّلَّهَ [اَلدَّنِیَّهَ] فِی دِینِنَا! قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ قَدْ وَعَدَنِی وَ لَنْ یُخْلِفَنِی قَالَ: لَوْ أَنَّ مَعِی أَرْبَعِینَ رَجُلاً لَخَالَفْتُهُ. وَ رَجَعَ سُهَیْلُ بْنُ عَمْرٍو وَ حَفْصُ بْنُ اَلْأَحْنَفِ إِلَی قُرَیْشٍ فَأَخْبَرَهُمْ بِالصُّلْحِ فَقَالَ عُمَرُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ لَمْ تَقُلْ لَنَا أَنْ نَدْخُلَ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ وَ نَحْلِقَ مَعَ اَلْمُحَلِّقِینَ فَقَالَ أَ مِنْ عَامِنَا هَذَا وَعَدْتُکَ وَ قُلْتُ لَکَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ وَعَدَنِی أَنْ أَفْتَحَ مَکَّهَ وَ أَطُوفَ وَ أَسْعَی مَعَ اَلْمُحَلِّقِینَ، فَلَمَّا أَکْثَرُوا عَلَیْهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لَهُمْ: إِنْ لَمْ تَقْبَلُوا اَلصُّلْحَ فَحَارِبُوهُمْ، فَمَرُّوا نَحْوَ قُرَیْشٍ وَ هُمْ مُسْتَعِدُّونَ لِلْحَرْبِ وَ حَمَلُوا عَلَیْهِمْ فَانْهَزَمَ أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَزِیمَهً قَبِیحَهً وَ مَرُّوا بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَتَبَسَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَ: یَا عَلِیُّ ! خُذِ اَلسَّیْفَ وَ اِسْتَقْبِلْ قُرَیْشاً . فَأَخَذَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَیْفَهُ وَ حَمَلَ عَلَی قُرَیْشٍ فَلَمَّا نَظَرُوا إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَرَاجَعُوا وَ قَالُوا: یَا عَلِیُّ بَدَا لِمُحَمَّدٍ فِیمَا أَعْطَانَا فَقَالَ: لاَ وَ تَرَاجَعَ أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُسْتَحْیِینَ وَ أَقْبَلُوا یَعْتَذِرُونَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ لَهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَ لَسْتُمْ أَصْحَابِی یَوْمَ بَدْرٍ إِذْ أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیکُمْ «إِذْ تَسْتَغِیثُونَ رَبَّکُمْ فَاسْتَجابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُمْ بِأَلْفٍ مِنَ اَلْمَلائِکَهِ مُرْدِفِینَ» ، أَ لَسْتُمْ أَصْحَابِی یَوْمَ أُحُدٍ «إِذْ تُصْعِدُونَ وَ لا تَلْوُونَ عَلی أَحَدٍ وَ اَلرَّسُولُ یَدْعُوکُمْ فِی أُخْراکُمْ» ، أَ لَسْتُمْ أَصْحَابِی یَوْمَ کَذَا أَ لَسْتُمْ أَصْحَابِی یَوْمَ کَذَا فَاعْتَذَرُوا إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَدَمُوا عَلَی مَا کَانَ مِنْهُمْ وَ قَالُوا: اَللَّهُ أَعْلَمُ وَ رَسُولُهُ فَاصْنَعْ مَا بَدَا لَکَ. وَ رَجَعَ حَفْصُ بْنُ اَلْأَحْنَفِ وَ سُهَیْلُ بْنُ عَمْرٍو إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالاَ: یَا مُحَمَّدُ قَدْ أَجَابَتْ قُرَیْشٌ إِلَی مَا اِشْتَرَطْتَ عَلَیْهِمْ مِنْ إِظْهَارِ اَلْإِسْلاَمِ وَ أَنْ لاَ یُکْرَهَ أَحَدٌ عَلَی دِینِهِ فَدَعَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالْمَکْتَبِ وَ دَعَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ لَهُ اُکْتُبْ، فَکَتَبَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : «بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» فَقَالَ سُهَیْلُ بْنُ عَمْرٍو : لاَ نَعْرِفُ اَلرَّحْمَنَ اُکْتُبْ کَمَا کَانَ یَکْتُبُ آبَاؤُکَ بِاسْمِکَ اَللَّهُمَّ، فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اُکْتُبْ بِاسْمِکَ اَللَّهُمَّ فَإِنَّهُ اِسْمٌ مِنْ أَسْمَاءِ اَللَّهِ، ثُمَّ کَتَبَ «هَذَا مَا تَقَاضَی عَلَیْهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْمَلَأُ مِنْ قُرَیْشٍ ، فَقَالَ سُهَیْلُ بْنُ عَمْرٍو : لَوْ عَلِمْنَا أَنَّکَ رَسُولُ اَللَّهِ مَا حَارَبْنَاکَ اُکْتُبْ هَذَا مَا تَقَاضَی عَلَیْهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ أَ تَأْنَفُ مِنْ نَسَبِکَ یَا مُحَمَّدُ ! فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ أَنَا رَسُولُ اَللَّهِ وَ إِنْ لَمْ تُقِرُّوا، ثُمَّ قَالَ اُمْحُ یَا عَلِیُّ ! وَ اُکْتُبْ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا أَمْحُو اِسْمَکَ مِنَ اَلنُّبُوَّهِ أَبَداً، فَمَحَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِیَدِهِ، ثُمَّ کَتَبَ: «هَذَا مَا اِصْطَلَحَ عَلَیْهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ اَلْمَلَأُ مِنْ قُرَیْشٍ وَ سُهَیْلُ بْنُ عَمْرٍو وَ اِصْطَلَحُوا عَلَی وَضْعِ اَلْحَرْبِ بَیْنَهُمْ عَشْرَ سِنِینَ عَلَی أَنْ یَکُفَّ بَعْضٌ عَنْ بَعْضٍ وَ عَلَی أَنَّهُ لاَ إِسْلاَلٌ وَ لاَ إِغْلاَلٌ وَ أَنَّ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ غَیْبَهً مَکْفُوفَهً، وَ أَنَّهُ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَدْخُلَ فِی عَهْدِ مُحَمَّدٍ وَ عَقْدِهِ فَعَلَ، وَ أَنَّ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَدْخُلَ فِی عَهْدِ قُرَیْشٍ وَ عَقْدِهَا فَعَلَ، وَ أَنَّهُ مَنْ أَتَی مِنْ قُرَیْشٍ إِلَی أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ بِغَیْرِ إِذْنِ وَلِیِّهِ یَرُدُّهُ إِلَیْهِ وَ أَنَّهُ مَنْ أَتَی قُرَیْشاً مِنْ أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ لَمْ یَرُدَّهُ إِلَیْهِ، وَ أَنْ یَکُونَ اَلْإِسْلاَمُ ظَاهِراً بِمَکَّهَ لاَ یُکْرَهُ أَحَدٌ عَلَی دِینِهِ، وَ لاَ یُؤْذَی وَ لاَ یُعَیَّرُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً یَرْجِعُ عَنْهُمْ عَامَهُ هَذَا وَ أَصْحَابَهُ ثُمَّ یَدْخُلُ عَلَیْنَا فِی اَلْعَامِ اَلْقَابِلِ مَکَّهَ فَیُقِیمُ فِیهَا ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ وَ لاَ یَدْخُلُ عَلَیْهَا بِسِلاَحٍ إِلاَّ سِلاَحَ اَلْمُسَافِرِ اَلسُّیُوفَ فِی اَلْقِرَابِ» وَ کَتَبَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ شَهِدَ عَلَی اَلْکِتَابِ اَلْمُهَاجِرُونَ وَ اَلْأَنْصَارُ . ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ ! إِنَّکَ أَبَیْتَ أَنْ تَمْحُوَ اِسْمِی مِنَ اَلنُّبُوَّهِ فَوَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً لَتُجِیبَنَّ أَبْنَاءَهُمْ إِلَی مِثْلِهَا وَ أَنْتَ مَضِیضٌ مُضْطَهَدٌ فَلَمَّا کَانَ یَوْمُ صِفِّینَ وَ رَضُوا بِالْحَکَمَیْنِ کَتَبَ: هَذَا مَا اِصْطَلَحَ عَلَیْهِ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ مُعَاوِیَهُ بْنُ أَبِی سُفْیَانَ ، فَقَالَ عَمْرُو بْنُ اَلْعَاصِ : لَوْ عَلِمْنَا أَنَّکَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا حَارَبْنَاکَ وَ لَکِنِ اُکْتُبْ: هَذَا مَا اِصْطَلَحَ عَلَیْهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ مُعَاوِیَهُ بْنُ أَبِی سُفْیَانَ ، فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : صَدَقَ اَللَّهُ وَ صَدَقَ رَسُولُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَخْبَرَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِذَلِکَ، ثُمَّ کَتَبَ اَلْکِتَابَ قَالَ: فَلَمَّا کَتَبُوا اَلْکِتَابَ قَامَتْ خُزَاعَهُ فَقَالَتْ: نَحْنُ فِی عَهْدِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَقْدِهِ وَ قَامَتْ بَنُو بَکْرٍ فَقَالَتْ: نَحْنُ فِی عَهْدِ قُرَیْشٍ وَ عَقْدِهَا، وَ کَتَبُوا نُسْخَتَیْنِ نُسْخَهً عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ نُسْخَهً عِنْدَ سُهَیْلِ بْنِ عَمْرٍو وَ حَفْصِ بْنِ اَلْأَحْنَفِ إِلَی قُرَیْشٍ فَأَخْبَرَاهُمْ وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَصْحَابِهِ: اِنْحَرُوا بُدْنَکُمْ وَ اِحْلِقُوا رُءُوسَکُمْ فَامْتَنَعُوا وَ قَالُوا کَیْفَ نَنْحَرُ وَ نَحْلِقُ وَ لَمْ نَطُفْ بِالْبَیْتِ وَ لَمْ نَسْعَ بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ ، فَاغْتَمَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ ذَلِکَ وَ شَکَا ذَلِکَ إِلَی أُمِّ سَلَمَهَ ، فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اِنْحَرْ أَنْتَ وَ اِحْلِقْ فَنَحَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ حَلَقَ وَ نَحَرَ اَلْقَوْمُ عَلَی حَیْثُ یَقِینٍ وَ شَکٍّ وَ اِرْتِیَابٍ، فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَعْظِیماً لِلْبُدْنِ رَحِمَ اَللَّهُ اَلْمُحَلِّقِینَ وَ قَالَ قَوْمٌ لَمْ یَسُوقُوا اَلْبُدْنَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ اَلْمُقَصِّرِینَ لِأَنَّ مَنْ لَمْ یَسُقْ هَدْیاً لَمْ یَجِبْ عَلَیْهِ اَلْحَلْقُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثَانِیاً رَحِمَ اَللَّهُ اَلْمُحَلِّقِینَ اَلَّذِینَ لَمْ یَسُوقُوا اَلْهَدْیَ، فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ اَلْمُقَصِّرِینَ فَقَالَ رَحِمَ اَللَّهُ اَلْمُقَصِّرِینَ، ثُمَّ رَحَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَحْوَ اَلْمَدِینَهِ فَرَجَعَ إِلَی اَلتَّنْعِیمِ وَ نَزَلَ تَحْتَ اَلشَّجَرَهِ، فَجَاءَ أَصْحَابُهُ اَلَّذِینَ أَنْکَرُوا عَلَیْهِ اَلصُّلْحَ وَ اِعْتَذَرُوا وَ أَظْهَرُوا اَلنَّدَامَهَ عَلَی مَا کَانَ مِنْهُمْ وَ سَأَلُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یَسْتَغْفِرَ لَهُمْ فَنَزَلَتْ آیَهُ اَلرِّضْوَانِ نَزَلَ «بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ `إِنّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً `لِیَغْفِرَ لَکَ اَللّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ» .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 309 )
ص : 5365
عَبْدُ اَلسَّلاَمِ بْنُ صَالِحٍ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ یَا مُحَمَّدُ أَ لَمْ نَجْعَلْ عَلِیّاً وَصِیَّکَ - وَ وَضَعْنا عَنْکَ وِزْرَکَ تَقْتُلُ مُقَاتِلَهَ اَلْکُفَّارِ وَ أَهْلَ اَلتَّأْوِیلِ بِعَلِیٍّ وَ رَفَعْنا لَکَ بِذَلِکَ ذِکْرَکَ أَیْ رَفَعْنَا مَعَ ذِکْرِکَ یَا مُحَمَّدُ لَهُ رُتْبَهً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 134 )
ص : 5366
23125-1 ( الکافی 458:5) العده ، عن سهل ، عن البزنطی ، عن أبی الحسن الرضا علیه السّلام قال "قال أبو جعفر علیه السّلام : عده المتعه خمسه و أربعون و الاحتیاط خمس و أربعون لیله" .
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1237 )
ص : 5367
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحَجَّاجِ عَنْ ثَعْلَبَهَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ هِلاَلٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُجَامِعُ أَهْلَهُ ثُمَّ یَغْتَسِلُ قَبْلَ أَنْ یَبُولَ ثُمَّ یَخْرُجُ مِنْهُ شَیْءٌ بَعْدَ اَلْغُسْلِ فَقَالَ لاَ شَیْءَ عَلَیْهِ إِنَّ ذَلِکَ مِمَّا وَضَعَهُ اَللَّهُ عَنْهُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 119 )
قال رحمه اللّه فامّا ما رواه سعد بن عبد اللّه. امّا السّند فهو ضعیف بعبد اللّه بن هلال و هو مجهول فی الرّجال امّا المتن یمکن ان یحمل علی سقوط الوجوب و یحمل الأدلّه علی الاستحباب و قد یمکن ان یراد منه انّه لا شیء علیه فی عدم البول و ان کان الغسل یلزم اعادته الاّ انّ ظاهره یأباه امّا سند الخبر الثّانی فهو ضعیف بابو جمیله و امّا بقیّه الرّجال فقد تقدّم حالهم امّا المتن فلا مجال فیه الاّ لما قاله الشّیخ من التّکلف لکن من الأصحاب من قال انّ ما ذکره الشّیخ من الوجه الأوّل من الوجهین ففیه انّه لا دلیل علیه و بعضهم علی جواز التّوجیه له بانّ الاستبراء بالبول اذا وجب فمع العمد یخالف المأمور به و مع النّسیان بعد رد هذا الوجه ذکره فی مقام الردّ علی ما قاله بعض الأصحاب فی فوائد هذا الکتاب لتوجیه الثّانی من الوجهین بانّ السّؤال فیها و ان دفع عن حکم النّاسی الاّ انّ التّعلیل المستفاد من الجواب من قوله قد تعصرت و نزل من الحنابل تقتضی عدم الفرق بینه و بین غیره و قد ینظر فیه بوجوب الاستبراء بالبول فمع العمد یخالف المأثور وقع النّسیان یعذر هذا کلامه و قیل علیه انّه لا ینحصر ذلک فی النّسیان لأنّ انتفاء التّکلیف یتحقّق فی الجاهل أیضا بناء علی عدم تکلیفه و المحلّ بعض الأصحاب اراد توجیه کلام الشّیخ و کان الشّیخ یقول بالتّکلیف فی غیر النّاسی و المقام مقام التّوجیه امّا سند الخبر الثالث فلأنّ فیه علی بن السّندی و قد تقدّم و ذکر ولد الشّهید الثّانی انّه و ان کان هذا یعنی علی بن السّندی هو علیّ بن إسماعیل علی ما وصل إلینا من نسخ کش و قد وثقه نضر بن الصّباح فانّ توثیقه لا یعتمد علیه علی انّ العلاّمه نقل علی بن السّری و هو یوجب نوع اشکال و هو کما لا یخفی اما سند الخبر الرّابع فهو ضعیف باحمد بن هلال
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 149 )
فأمّا ما رواه سعد بن عبد اللّه،عن أحمد بن محمد،عن عبد اللّه ابن محمد الحجال ،عن ثعلبه بن میمون،عن عبد اللّه بن هلال،قال:سألت أبا عبد اللّه علیه السلام،عن الرجل یجامع أهله،ثم یغتسل قبل أن یبول،ثم یخرج منه شیء بعد الغسل،فقال:« لا شیء علیه،إنّ ذلک ممّا وضعه اللّه عنه». عنه،عن موسی بن الحسن،عن محمد بن عبد الحمید،عن أبی جمیله المفضل بن صالح،عن زید الشحام،عن أبی عبد اللّه علیه السلام قال:سألته عن رجل أجنب،ثم اغتسل قبل أن یبول،ثم رأی شیئاً،قال:« لا یعید الغسل لیس ذلک الذی رأی شیئاً». فالوجه فی هذین الخبرین أحد شیئین،أحدهما:أن یکون الغاسل قد اجتهد فی البول فلم یتأتّ له،فحینئذ لم یلزمه إعاده الغسل،و الثانی:أن یکون ذلک مختصاً بمن فعل ذلک ناسیا. و الذی یدل علی ذلک: ما أخبرنی به الحسین بن عبید اللّه،عن أحمد بن محمد بن یحیی،عن أبیه،عن محمد بن علی بن محبوب،عن علی بن السندی،عن ابن أبی عمیر،عن جمیل بن دراج قال:سألت أبا عبد اللّه علیه السلام عن الرجل تصیبه الجنابه فینسی أن یبول حتی یغتسل،ثم یری بعد الغسل شیئا،أ یغتسل أیضاً؟ قال:« لا قد(تعصّرت و نزل) من الحبائل». و أخبرنی الشیخ رحمه الله عن أحمد بن محمد،عن أبیه،عن الصفار،عن محمد بن عیسی،عن أحمد بن هلال،قال:سألته عن رجل اغتسل قبل أن یبول،فکتب:« إنّ الغسل بعد البول،إلّا أن یکون ناسیاً فلا یعید منه الغسل». فجاء هذا الخبر مفسِّرا للأحادیث کلّها بالوجه الذی ذکرناه من أنّه یختص ذلک بمن ترکه ناسیاً؛ فأمّا ما یتضمن خبر سماعه و محمد بن مسلم،من ذکر إعاده الوضوء،فمحمول علی الاستحباب،و یجوز أن یکون المراد بما خرج بعد البول و الغسل ما ینقض الوضوء[فحینئذ یجب علیه الوضوء و لأجل ذلک قال علیه السلام :]« علیه الوضوء و الاستنجاء» فی حدیث سماعه،و ذلک لا یکون إلّا فیما ینقض الوضوء. السند فی الأول: عبد اللّه بن هلال،و هو مجهول الحال. و الثانی: فیه أبو جمیله،و حاله بالضعف لا یخفی،و تقدم أیضاً قول فی بقیه الرجال. و الثالث: فیه علی بن السندی،و قد ذکرنا القول فیه . و فی فوائد شیخنا أیّده اللّه علی الکتاب:و إن کان هذا یعنی علی ابن السندی هو علی بن إسماعیل علی ما وصل إلینا من نسخ الکشی،و قد وثّقه نصر بن الصباح،فإنّ توثیقه لا یعتمد علیه،علی أنّ العلّامه نقله علی بن السری،و هو یوجب نوع وهن،کما لا یخفی.انتهی. و الرابع: فیه أحمد بن هلال،و الشیخ قد ضعفه المتن: فی الخبر الأوّل: لو صحّ سنده أمکن حمله علی سقوط الوجوب، و تحمل الأخبار الأوله علی الاستحباب،کما سلفت إلیه إشاره من کلام البعض،إلّا أنّ السند قد علمته،و مع الأخبار السابقه الشهره،و إن کان فیها کلام،غیر أنّ الأمر سهل. و قد یمکن أن یراد من الحدیث أنّه لا شیء علیه فی عدم البول من الإثم،و إن کان الغسل لا بد من إعادته،إلّا أنّ ظاهر الخبر یأباه،و أن الاحتمال واسع الباب. و أما الثانی: فلا مجال للحمل فیه إلّا علی ما تکلّفه الشیخ،و فیه ما تعلمه،أما الوجه الأوّل من وجهی الشیخ:فقد ذکر شیخنا قدس سره فی فوائده علی الکتاب أنّه لا دلیل علیه. و شیخنا أیّده اللّه یفهم من بعض فوائده إمکان التوجیه له،بأنّ الاستبراء بالبول إذا وجب فمع العمد یخالف المأمور به،و مع النسیان یعذر. و هذا الوجه ذکره أیّده اللّه فی مقام الردّ علی شیخنا قدس سره حیث قال فی بعض الفوائد:التوجیه الثانی من وجهی الشیخ بأنّ السؤال فیها و إن وقع عن حکم الناسی،إلّا أنّ التعلیل المستفاد من الجواب من قوله:« قد تعصّرت و نزل من الحبائل» یقتضی عدم الفرق بینه و بین غیره. و اعتراض شیخنا أیّده اللّه کما تری یقتضی الفرق،و قد یقال:إنّه لا ینحصر فی النسیان،لأن عدم التکلیف یتحقق فی الجاهل أیضا،بناءً علی عدم تکلیفه.و لعلّ شیخنا أیّده اللّه أراد توجیه کلام الشیخ،و لعلّ الشیخ یقول بالتکلیف فی غیر الناسی،و مقام التوجیه واسع،غیر أنّه قد یستفاد منه ما أشرنا إلیه من توجیه الوجه الأول،و هو عدم القدره علی البول،فإنّه لا ریب أنّ وجوب البول فرع القدره،و کأنّ الشیخ ناظر فی حمل الأخبار إلی هذا فی الوجه الأول،فلیتأمّل. فإن قلت: علی تقدیر التقصیر و عدم جواز الغسل تنتفی الإعاده مع عدم البول حال کونه غیر ناس و غیر متعذر منه،و سواء وجد بللاً أم لا فما وجه ذکر الشیخ وجود البلل مع النسیان؟ قلت: لما ذکرت وجه،إلّا أنّ الشیخ مشی مع الأخبار،فلا یبعد وقوفه علی مضمونها،من أنّ الإعاده مع وجود البلل،غیر أن مقتضی قوله بوجوب البول،لزوم الإعاده من دونه مطلقا،و الله أعلم بالحال. و یبقی الکلام هنا أنّ شیخنا أیّده اللّه قال فی أول الفائده:الوجه الأوّل لا دلیل علیه،کما قال شیخنا قدس سره فربما ینکر علینا فی أنّا استخرجنا من کلامه توجیهاً یصلح دلیلاً له،و الحال أنّه نفاه،و لعلّ مراده لا دلیل علیه من الأخبار و الاعتبارات الصالحه،و إن کان ما قلناه لا یخلو من وجه. و نقل فی توجیهه:أنّه إذا اجتهد و اخترط و لم یتأتّ له البول کان الظاهر عدم بقاء شیء فی المجری،کما فی البول،و أنّ التکلیف بأکثر من ذلک کالحرج،و أنّ القائل بخلافه غیر ظاهر،و أنت خبیر بما فی الوجوه من التکلّف. و ما تضمنه خبر جمیل من قوله:« قد تعصرت» إلی آخره،لم أفهم معناه،و لا قول شیخنا قدس سره إنّه متناول للناسی و غیره ،فإن کان المراد أن نزول المنی إلی الخارج یقتضی عدم بقاء شیء منه،فالکلام لا یساعد علیه،و إن کان المراد أنّ السائل نسی البول،و لکنه استبرأ،فهو خلاف ظاهر الروایه،فلا ینبغی الغفله عن ذلک. و ما قد یقال: من أنّ الروایه إنّما تضمنت حکم النسیان من کلام السائل فلا اعتبار فیه.یمکن توجیهه بأنّ ظاهر إقرار الإمام علیه السلام یفید المطلوب،و فیه ما فیه. و بالجمله: فالأخبار مع اختلال الأسانید غیر تامّه المعانی،و الأخبار المعتبره قد سمعت القول فیها. و ینبغی أن یعلم أنّ فی البین أُموراً: الأول: صریح کلام الشیخ هنا و فی التهذیب القول بالنسیان ،و بین المتأخّرین لیس هذا مذکوراً فی الأقسام،و لا أدری الوجه فیه. الثانی: المعروف بین الأصحاب و نقل ابن إدریس فیه الإجماع علی ما حکی عنه،أنّ من ترک البول و الاستبراء یعید الغسل،و الأخبار الدالّه علی ذلک قد سمعتها. و فی الفقیه بعد أن أورد الخبر المتضمن لإعاده الغسل قال:و روی فی حدیث آخر:« إن کان قد رأی بللاً و لم یکن بال فلیتوضّأ و لا یغتسل» قال مصنف الکتاب:إعاده الغسل أصل،و الخبر الثانی رخصه . و استعمال الصدوق للرخصه فی کتابه کثیر،أمّا معناها فلا یخلو من إجمال،کما نبّهنا علیه فی حاشیته،و إراده المعنی الأُصولی بعیده من کلامه،علی أنّ الخبر الثانی لا یخفی حاله. الثالث: فی کلام المحقق فی بعض کتبه ما یعطی عدم إعاده الغسل لو حصل أحد الأمرین،من البول أو الاستبراء،سواء کان البول ممکناً أم لا .و قد یستبعد ذلک مع إطلاق الأخبار،و یقربه النظر فیما أسلفناه بعین الاعتبار. الرابع: ما قاله الشیخ أخیراً:من أنّ خبر محمد بن مسلم الدال علی إعاده الوضوء محمول علی الاستحباب.یدل علی أنّه فهم من الروایه حصول البول و الاستبراء،و قد علمت أنّ خبر سماعه تضمن الاستنجاء،فلا یتم ما فهمه الشیخ إلّا بتکلّف. نعم: روایه محمد ربما کان ظاهرها ما قاله الشیخ أخیراً فی الحمل علی خروج ما ینقض الوضوء،و لعلّ مراده به عدم الاستبراء،فإنّ ذلک یوجب نقض ما خرج للوضوء،إلّا أنّ عباره الشیخ لا تخلو من حزازه،و ربما ظهر منها أنّ مفاد الروایات مع الاشتباه،و قد سبق منا نوع کلام لا ینبغی الغفله عنه. و لشیخنا قدس سره هنا کلام فی المدارک،ذکرنا ما فیه فی موضع آخر،و حاصله:أنّه اعتمد فی وجوب الوضوء إذا حصل البول من دون الاستبراء ثم وجد البلل علی صحیح محمد المذکور هنا،و مفهوم حسنه حفص بن البختری:فی الرجل یبول:« ینتره ثلاثاً،ثم إن[سال ]حتی یبلغ الساق فلا یبالی» . ثم قال: قدس سره و لا ینافی ذلک ما رواه عبد اللّه بن[أبی]یعفور فی الصحیح،أنّه سأل أبا عبد اللّه علیه السلام عن رجل بال ثم توضّأ و قام إلی الصلاه فوجد بللاً،قال:« لا شیء علیه و لا یتوضّأ» لأنّ هذه الروایه مطلقه و أخبارنا مفصله،و المفصل یحکّم علی المطلق .انتهی. و أنت خبیر بأن الإطلاق و التقیید لیس علی الإطلاق،و التناول للبول بعد الجنابه محل کلام،و روایه محمد غیر صریحه،فلیتأمّل.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 2 , ص 245 )
قوله:(سعد)(الحدیث 404) مجهول[1]،
( کشف الأسرار ؛ ج 3 , ص 218 )
ص : 5368
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ سَعْدِ بْنِ اَلْأَحْوَصِ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَمِ اَلصَّلاَهُ مِنْ رَکْعَهٍ فَقَالَ إِحْدَی وَ خَمْسُونَ رَکْعَهً . وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 49 )
ص : 5369
اَلْبِحَارُ ، عَنِ اَلدَّیْلَمِیِّ فِی أَعْلاَمِ اَلدِّینِ عَنِ اِبْنِ وَدْعَانَ فِی أَرْبَعِینِهِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَ لاَ أُنَبِّئُکُمْ بِأَمْرَیْنِ خَفِیفٍ مَئُونَتُهُمَا عَظِیمٍ أَجْرُهُمَا لَمْ یُلْقَ اَللَّهَ بِمِثْلِهِمَا طُولِ اَلصَّمْتِ وَ حُسْنِ اَلْخُلُقِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 22 )
ص : 5370
وَ رَوَی أَبُو اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیُّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُجِیبُ [یُحِبُّ] مِنْ عِبَادِهِ [اَلْمُؤْمِنِینَ] کُلَّ [عَبْدٍ] دَعَّاءٍ فَعَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی اَلسَّحَرِ إِلَی طُلُوعِ اَلشَّمْسِ فَإِنَّهُ سَاعَهٌ تُفَتَّحُ فِیهَا أَبْوَابُ اَلسَّمَاءِ وَ تُقْسَمُ فِیهَا اَلْأَرْزَاقُ وَ تُقْضَی فِیهَا اَلْحَوَائِجُ اَلْعِظَامُ.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 55 )
«ابو الصباح کنانی»از امام باقر-علیه السّلام-این چنین روایت کرده است که: «خداوند متعال از بین بندگانش آنکه بیشتر اهل دعاست را اجابت می کند پس دعا کنید در سحرها تا طلوع آفتاب،چون درهای بهشت در این هنگام باز می شوند،روزی ها در این زمان تقسیم می گردند و حاجتهای بزرگ در این وقت برآورده می شوند».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 82 )
و روایت ابو الصباح کنانی از ابو جعفر علیه السّلام که فرمود خدای تعالی بنده ای که بسیار از او درخواست می کند دوست دارد،بنا بر این از سحر تا طلوع خورشید دعا کنید،زیرا در این صورت درهای آسمان باز می شود و ارزاق تقسیم می گردد و حاجت های بزرگ بر آورده می شود.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 55 )
ص : 5371
عَنْهُ ، عَنْ حَکِیمِ بْنِ جُبَیْرٍ ، عَنْ یَزِیدَ مَوْلَی حُذَیْفَهَ ، عَنْ أَبِی شُرَیْحَهَ اَلْأَنْصَارِیِّ أَنَّهُ سَمِعَ حُذَیْفَهَ یُحَدِّثُ قَالَ : طَلَبْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی مَنْزِلِهِ فَلَمْ أَجِدْهُ، وَ طَلَبْتُهُ فَوَجَدْتُهُ فِی حَائِطٍ نَائِماً رَأْسُهُ تَحْتَ نَخْلَهٍ، فَانْتَظَرْتُهُ طَوِیلاً فَلَمْ یَسْتَیْقِظْ، فَکَسَرْتُ جَرِیدَهً فَاسْتَیْقَظَ، فَقَالَ مَا شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یَقُولَ، ثُمَّ جَاءَ أَبُو بَکْرٍ فَقَالَ: اِئْذَنْ لِی ، ثُمَّ جَاءَ عُمَرُ ، فَأَمَرَنِی أَنْ آذَنَ لَهُ، ثُمَّ جَاءَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَمَرَنِی أَنْ آذَنَ لَهُ وَ أُبَشِّرَهُ بِالْجَنَّهِ ، [ثُمَّ قَالَ: یَجِیئُکُمُ اَلْخَامِسُ لاَ یَسْتَأْذِنُ وَ لاَ یُسَلِّمُ وَ هُوَ مِنْ أَهْلِ اَلنَّارِ ، فَجَاءَ عُثْمَانُ حَتَّی وَثَبَ مِنْ جَانِبِ اَلْحَائِطِ،] ثُمَّ قَالَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ بَنُو فُلاَنٍ یُقَاتِلُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً .
( تقریب المعارف , جلد 1 , صفحه 276 )
ص : 5372
مِنَ اَلْکَرَمِ اِصْطِنَاعُ اَلْمَعْرُوفِ وَ بَذْلُ اَلرِّفْدِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 472 )
ص : 5373
ل، [الخصال] ، اِبْنُ بُنْدَارَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ شَبِیبٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یُونُسَ عَنِ اِبْنِ شِهَابٍ عَنْ أَنَسٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُبْسَطَ لَهُ فِی رِزْقِهِ وَ یُنْسَأَ لَهُ فِی أَجَلِهِ فَلْیَصِلْ رَحِمَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 89 )
5-خصال:بسندش تا پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)که فرمود:هر که شاد است روزیش فراوان شود،و مرگش پس افتد صله رحم کند.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 58 )
ص : 5374
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رَهْطٍ سَمِعُوهُ یَقُولُ: إِنَّ اَلتَّبَسُّمَ فِی اَلصَّلاَهِ لاَ یَنْقُضُ اَلصَّلاَهَ وَ لاَ یَنْقُضُ اَلْوُضُوءَ إِنَّمَا یَقْطَعُ اَلضَّحِکُ اَلَّذِی فِیهِ اَلْقَهْقَهَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 263 )
ص : 5375
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لَیْسَ مِنَّا مِنْ وُسِّعَ عَلَیْهِ ثُمَّ قَتَّرَ عَلَی عِیَالِهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 256 )
ص : 5376
عَنْ خَالِدِ بْنِ سَلَمَهَ اَلْمَخْزُومِیِّ قَالَ: لَمَّا أُصِیبَ زَیْدُ بْنُ حَارِثَهَ اِنْطَلَقَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی مَنْزِلِهِ فَلَمَّا رَأَتْهُ اِبْنَتُهُ جَهَشَتْ فَانْتَحَبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ لَهُ بَعْضُ أَصْحَابِهِ مَا هَذَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ هَذَا شَوْقُ اَلْحَبِیبِ إِلَی اَلْحَبِیبِ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 22 )
از خالد بن سلمه مخزومی:چون زید بن حارثه از دنیا رفت پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله) به خانه اش رفت،دختر زید چون حضرت را دید بنای ناله و گریه نهاد،پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله) بشدت گریست.گفت:یکی از اصحاب گفت یا رسول اللّه(صلّی اللّه علیه و آله)این چه حالت است؟ فرمود این از شوق دوست است نسبت به دوست.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 43 )
خالد بن سلمه مخزومی گوید:هنگامی که زید بن حارثه فوت کرد،پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به منزل او رفت.هنگامی که دختر او پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را دید،ناله و گریه سر داد، پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نیز صدایش را به گریه بلند کرد.یکی از اصحاب پرسید:ای رسول خدا! این چه حالت است؟فرمود:این شوق دوست نسبت به دوست دیگر است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 48 )
ص : 5377
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : اِحْفَظُونِی فِی عَمِّیَ اَلْعَبَّاسِ ، فَإِنَّهُ بَقِیَّهُ آبَائِی.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 362 )
[754]5-حضرت علی علیه السّلام روایت کرده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمودند:عمویم عباس را به خاطر من پاس بدارید؛زیرا او بازمانده پدران من است.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 811 )
ص : 5378
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ قَالَ: اَلسُّنَّهُ فِی اَلْحَنُوطِ ثَلاَثَهَ عَشَرَ دِرْهَماً وَ ثُلُثٌ أَکْثَرُهُ وَ قَالَ إِنَّ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نَزَلَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِحَنُوطٍ وَ کَانَ وَزْنُهُ أَرْبَعِینَ دِرْهَماً فَقَسَمَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثَلاَثَهَ أَجْزَاءٍ جُزْءٌ لَهُ وَ جُزْءٌ لِعَلِیٍّ وَ جُزْءٌ لِفَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 151 )
4 - علی بن ابراهیم از پدرش در یک روایت مرفوعه ای نقل می کند که امام علیه السّلام فرمود: سنّت در حنوط چنین است که حداکثر به وزن سیزده درهم و یک ثلث باشد.
و فرمود: جبرئیل علیه السّلام برای پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله حنوطی آورد که وزن آن چهل درهم بود، پس رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله آن را به سه بخش تقسیم فرمود، بخشی برای خود، بخشی برای علی علیه السّلام و بخش دیگر برای فاطمه علیها السّلام.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 349 )
: مرفوع.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 323 )
ص : 5379
فَلَمَّا صَلَّی اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْعَصْرَ تَوَجَّهُوا إِلَیْهِ یَقْدُمُهُمْ اَلْأُسْقُفُّ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ مَا تَقُولُ فِی اَلسَّیِّدِ اَلْمَسِیحِ فَقَالَ عَبْدُ اَللَّهِ اِصْطَفَاهُ وَ اِنْتَجَبَهُ فَقَالَ اَلْأُسْقُفُّ أَ تَعْرِفُ لَهُ أَباً فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَکُنْ عَنْ نِکَاحٍ فَیَکُونَ لَهُ أَبٌ قَالَ فَکَیْفَ قُلْتَ إِنَّهُ عَبْدٌ مَخْلُوقٌ وَ أَنْتَ لَمْ تَرَ عَبْداً مَخْلُوقاً إِلاَّ عَنْ نِکَاحٍ وَ لَهُ وَالِدٌ. فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی اَلْآیَاتِ مِنْ قَوْلِهِ تَعَالَی إِنَّ مَثَلَ عِیسی عِنْدَ اَللّهِ کَمَثَلِ آدَمَ إِلَی قَوْلِهِ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اَللّهِ عَلَی اَلْکاذِبِینَ فَتَلاهَا عَلَی اَلنَّصَارَی وَ دَعَاهُمْ إِلَی اَلْمُبَاهَلَهِ وَ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ أَخْبَرَنِی أَنَّ اَلْعَذَابَ یَنْزِلُ عَلَی اَلْمُبْطِلِ عَقِیبَ اَلْمُبَاهَلَهِ وَ یَتَبَیَّنُ اَلْحَقُّ مِنَ اَلْبَاطِلِ. فَاجْتَمَعَ اَلْأُسْقُفُّ وَ أَصْحَابُهُ وَ تَشَاوَرُوا فَاتَّفَقَ رَأْیُهُمْ عَلَی اِسْتِنْظَارِهِ إِلَی صَبِیحَهِ غَدٍ فَلَمَّا رَجَعُوا إِلَی رِحَالِهِمْ قَالَ اَلْأُسْقُفُّ اُنْظُرُوا مُحَمَّداً فَإِنْ غَدَا بِأَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ فَاحْذَرُوا مُبَاهَلَتَهُ وَ إِنْ غَدَا بِأَصْحَابِهِ فَبَاهِلُوهُ فَإِنَّهُ عَلَی غَیْرِ شَیْءٍ. وَ قَالَ اَلْعَاقِبُ وَ اَللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُمْ یَا مَعْشَرَ اَلنَّصَارَی أَنَّ مُحَمَّداً نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ لَقَدْ جَاءَکُمْ بِالْفَصْلِ مِنْ أَمْرِ صَاحِبِکُمْ وَ اَللَّهِ مَا بَاهَلَ قَوْمٌ نَبِیّاً قَطُّ فَعَاشَ کَبِیرُهُمْ وَ لاَ نَبَتَ صَغِیرُهُمْ وَ لَئِنْ فَعَلْتُمْ لَتَهْلِکُنَّ فَإِنْ أَبَیْتُمْ إِلاَّ إِلْفَ دِینِکُمْ وَ اَلْإِقَامَهَ عَلَی مَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ فَوَادِعُوا اَلرَّجُلَ وَ اِنْصَرِفُوا إِلَی بِلاَدِکُمْ. فَأَتَوْا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلْغَدِ وَ قَدْ جَاءَ آخِذاً بِیَدِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ یَمْشِیَانِ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ تَمْشِی خَلْفَهُ فَسَأَلَ اَلْأُسْقُفُّ عَنْهُمْ. فَقَالُوا هَذَا اِبْنُ عَمِّهِ وَ صِهْرُهُ وَ أَبُو وُلْدِهِ وَ أَحَبُّ اَلْخَلْقِ إِلَیْهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ هَذَانِ اَلطِّفْلاَنِ اِبْنَا اِبْنَتِهِ مِنْ عَلِیٍّ وَ هُمَا مِنْ أَحَبِّ اَلْخَلْقِ إِلَیْهِ وَ هَذِهِ اَلْجَارِیَهُ فَاطِمَهُ اِبْنَتُهُ وَ هِیَ أَعَزُّ اَلنَّاسِ عِنْدَهُ وَ أَقْرَبُهُمْ إِلَی قَلْبِهِ. فَنَظَرَ اَلْأُسْقُفُّ إِلَی اَلْعَاقِبِ وَ اَلسَّیِّدِ وَ عَبْدِ اَلْمَسِیحِ وَ قَالَ لَهُمُ اُنْظُرُوا قَدْ جَاءَ بِخَاصَّتِهِ مِنْ وُلْدِهِ وَ أَهْلِهِ لِیُبَاهِلَ بِهِمْ وَاثِقاً بِحَقِّهِ وَ اَللَّهِ مَا جَاءَ بِهِمْ وَ هُوَ یَتَخَوَّفُ اَلْحُجَّهَ عَلَیْهِ فَاحْذَرُوا مُبَاهَلَتَهُ وَ اَللَّهِ لَوْ لاَ مَکَانَهُ قَیْصَرَ أَسْلَمْتُ لَهُ وَ لَکِنْ صَالِحُوهُ عَلَی مَا یَتَّفِقُ بَیْنَکُمْ وَ اِرْجِعُوا إِلَی بِلاَدِکُمْ وَ اِرْتَئُوا لِأَنْفُسِکُمْ یَا مَعْشَرَ اَلنَّصَارَی إِنِّی لَأَرَی وُجُوهاً لَوْ شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یُزِیلَ جَبَلاً مِنْ مَکَانِهِ لَأَزَالَهُ بِهَا فَلاَ تُبَاهِلُوهُ فَتَهْلِکُوا وَ لاَ یَبْقَی عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ نَصْرَانِیٌّ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ . فَقَالُوا یَا أَبَا اَلْقَاسِمِ رَأَیْنَا أَنْ لاَ نُبَاهِلَکَ وَ أَنْ نُقِرَّکَ عَلَی دِینِکَ وَ نَثْبُتَ عَلَی دِینِنَا . قَالَ فَإِذْ أَبَیْتُمُ اَلْمُبَاهَلَهَ فَأَسْلِمُوا یَکُنْ لَکُمْ مَا لِلْمُسْلِمِینَ وَ عَلَیْکُمْ مَا عَلَیْهِمْ فَأَبَوْا قَالَ فَإِنِّی أُنَاجِزُکُمْ فَقَالُوا مَا لَنَا بِحَرْبِ اَلْعَرَبِ طَاقَهٌ وَ لَکِنْ نُصَالِحُکَ عَلَی أَنْ لاَ تَغْزُوَنَا وَ لاَ تُخِیفَنَا وَ لاَ تَرُدَّنَا عَنْ دِینِنَا عَلَی أَنْ نُؤَدِّیَ إِلَیْکَ کُلَّ عَامٍ أَلْفَیْ حُلَّهٍ قِیمَهُ کُلِّ حُلَّهٍ أَرْبَعُونَ دِرْهَماً فَمَا زَادَ أَوْ نَقَصَ فَبِالْحِسَابِ أَلْفٌ فِی صَفَرٍ وَ أَلْفٌ فِی رَجَبٍ وَ ثَلاَثِینَ دِرْعاً عَارِیَّهً مِنْ حَدِیدٍ فَصَالَحَهُمْ عَلَی ذَلِکَ وَ قَالَ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ إِنَّ اَلْهَلاَکَ قَدْ بَدَا عَلَی أَهْلِ نَجْرَانَ وَ لَوْ لاَعَنُوا لَمُسِخُوا قِرَدَهً وَ خَنَازِیرَ وَ لاَضْطَرَمَ اَلْوَادِی عَلَیْهِمْ نَاراً وَ لاَسْتَأْصَلَ اَللَّهُ نَجْرَانَ وَ أَهْلَهُ حَتَّی اَلطَّیْرَ عَلَی رُءُوسِ اَلشَّجَرِ وَ لَمَا حَالَ اَلْحَوْلُ عَلَی اَلنَّصَارَی کُلِّهِمْ حَتَّی هَلَکُوا .
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 213 )
پس چون پیامبر نماز عصر بگزارد آن ها رو به سوی حضرتش (صلّی اللّه علیه و آله) آوردند و در پیشاپیش آن ها اسقف قرار داشت. پس گفت: ای محمّد! در بارۀ مسیح چه می گویی؟ حضرت (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود: بندۀ خدا بود که پروردگار او را برگزید و انتخابش کرد. اسقف گفت: آیا برای او پدری می شناسی؟ پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود: او از نکاح به وجود نیامد تا پدری داشته باشد. اسقف گفت: پس چگونه می گویی او بنده ای است مخلوق در حالی که تو بندۀ مخلوقی را ندیده ای مگر آن که از طریق نکاح باشد و پدری داشته باشد؟ خداوند تبارک این آیات را نازل کرد:«
إِنَّ مَثَلَ عِیسی عِنْدَ اَللّهِ کَمَثَلِ آدَمَ
» -، تا آن جا که می فرماید: «
فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اَللّهِ عَلَی اَلْکاذِبِینَ
» -. پیامبر این آیات را بر مسیحیان خواند و آن ها را به مباهله دعوت کرد و فرمود: خداوند به من خبر داده است اندکی پس از مباهله عذابی بر مبطل نازل خواهد شد و حقّ از باطل آشکار می شود. اسقف و اصحابش جمع شدند و به رایزنی پرداختند. و همگی همداستان شدند تا صبح روز بعد مهلت بگیرند پس چون به اردوگاه خود بازگشتند اسقف به آن ها گفت: در کار محمّد بنگرید اگر فردا به همراه فرزندانش مباهله کرد از مباهلۀ با او بپرهیزید و اگر به همراه اصحاب خود مباهله کرد با او مباهله کنید که دیگر او چیزی نخواهد بود. عاقب گفت: ای گروه نصارا به خدا سوگند که دانسته اید محمّد پیامبری است فرستاده شده که از امر صاحب تان کلام فصل را به همراه آورده است. به خدا سوگند هرگز مردمی با پیامبری مباهله نکرده اند که بزرگان شان زندگی کنند و کوچک های شان رشد کنند و اگر چنین کنید هر آینه نابود خواهید شد. اگر شما همراهی دینتان را می خواهید و مایلید بر آن چه کنون هستید باقی بمانید این مرد را بدرود گویید و به سرزمین تان باز گردید. فردای آن روز پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله) بیامد در حالی که دست علی (علیه السّلام) را گرفته بود و حسن و حسین در برابر او می رفتند و فاطمه (سلام اللّه علیها) پشت سر او قرار داشت. اسقف از آن ها پرسید: پس به او گفتند: این پسر عمو و داماد و پدر فرزندان او و محبوب ترین مردم نزد او یعنی علی بن ابی طالب است، و این دو کودک دو پسر دختر او هستند از علی که این دو نیز از محبوب ترین مردمند نزد او، و این دختر جوان، فاطمه دختر اوست که عزیزترین مردم، نزد او و نزدیک ترین آن ها به قلب اوست. اسقف به عاقب و سید و عبد المسیح نگریست و به آن ها گفت: بنگرید، فرزندان و اهل بیت خاصّش را آورده است. تا در حالی که به حقّ خود مطمئن است به همراه آن ها مباهله کند. به خدا سوگند او آن ها را نیاورده است در حالی که بهراسد حجّتی علیه او اقامه شود، پس از مباهلۀ با او بپرهیزید، به خدا سوگند اگر منزلت امپراتور نمی بود در برابر او اسلام می آوردم، ولی با او مصالحه کنید به گونه ای که میان تان اتّفاق نظر باشد و به سرزمین تان باز گردید و در کار خود بیندیشید. ای گروه نصارا! من چهره هایی را می بینم که اگر خدا بخواهد به سبب آن ها کوهی را از جایش برکند آن را بر می کند، با آن ها مباهله نکنید که نابود می شوید و دیگر تا روز رستاخیز یک مسیحی هم بر زمین باقی نخواهد ماند. پس گفتند: ای ابو القاسم! بهتر دیدیم که با تو مباهله نکنیم و تو را بر دینت برقرار و خود را بر دین خویش ثابت بداریم. پیامبر فرمود: حال که از مباهله ابا دارید پس اسلام آورید و در این صورت هر چه برای مسلمانان خواهد بود برای شما خواهد بود و هر چه برایشان باشد بر شما خواهد بود. آن ها از پذیرش اسلام سرباز زدند. پیامبر فرمود: پس من با شما می جنگم. آن ها گفتند: ما توانایی جنگ با عرب ها را نداریم، ولی با تو مصالحه می کنیم که با ما جنگ نکنی و ما را نهراسانی و از دین مان بازمان نداری و در برابر، سالانه دو هزار جامۀ ابریشمی به تو می دهیم که بهای هر جامه چهل درهم است و کاستی و افزایش آن را به حساب می گذاریم. هزار جامۀ ابریشمی در صفر و هزار جامۀ ابریشمی در رجب و سی جوشن از آهن. پیامبر به همین شرط با آن ها مصالحه کرد و فرمود: سوگند به خدایی که جان من در ید قدرت اوست نابودی بر مردم نجران رخ نمود و اگر تسلیم نمی شدند به میمون و خوک بدل می گشتند و دره بر آن ها پر از آتش می گشت و خداوند، نجران و مردم آن را تا پرنده ای بر سر درختشان ریشه کن می ساخت و سالی بر مسیحیان نمی گذشت تا آن که همگی شان به هلاکت می رسیدند .
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 222 )
بعد از نماز عصر، نزد رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم اجتماع نمودند و رهبر آنها گفت: یا محمّد! در بارۀ مسیح عیسی بن مریم چه می گویی؟ پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود: مسیح بندۀ خداست که او را برگزیده و به رسالت انتخابش نمود، اسقف گفت: آیا برای او پدری می شناسی؟ فرمود: نه، زیرا پیدایش او، از راه نکاح نبوده تا پدر داشته باشد، وی گفت: آیا او مخلوق نیست؟ پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود: آری مخلوق است! آنان گفتند: پس چگونه ممکن است کسی مخلوق باشد، اما پدر نداشته باشد، با اینکه هر مخلوقی از پدر نشأت یافته است؟ در آن حال خدای متعال، در ردّ آنها این آیه را نازل نمود:«
إِنَّ مَثَلَ عِیسی عِنْدَ اَللّهِ کَمَثَلِ آدَمَ
»«الی قوله»«
فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اَللّهِ عَلَی اَلْکاذِبِینَ»
» (در واقع مثل عیسی نزد پروردگار همچون مثل آدم است، تا این که فرمود: و لعنت خدا را بر دروغ گویان قرار خواهیم داد). رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم این آیات را بر آنها قرائت نمود و اضافه کرد که اگر شما گفتار مرا تصدیق نمی کنید، آمادۀ مباهله شوید و بدانید که بعد از مباهله بر آن کس که بر باطل است، عذاب نازل خواهد شد!! در آن حال اسقف و یارانش، به تبادل رأی پرداختند، سپس تصمیم گرفتند تا بامداد روز بعد، از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم مهلت بگیرند و نتیجه کارشان را اعلام نمایند. پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به آنها مهلت داد. پس از بازگشت به اقامتگاه، اسقف سخن را آغاز نمود و گفت: اگر فردا محمّد با اهل بیت و عزیزانش، برای مباهله آمدند، هرگز به مباهله اقدام نکنید و اگر با همۀ یارانش در صحنه حضور یافت، اقدام نمایید و بدانید که او بر حق نیست. عاقبت یکی از افراد سرشناس، به ترسایان رو نمود و گفت: ای جماعت نصارا، شما به حق می دانید که محمّد پیامبر خداست و در بارۀ حضرت مسیح با شما به حق سخن گفت و حقیقت حال را بیان نمود؛ به خدا سوگند اگر گروهی با پیامبری مباهله کنند، زندگی بر سالخوردگان تلخ می گردد و در اندک زمانی نابود می شوند از آن پس خردسالی بین آنان پیدا نخواهد شد و اگر مباهله کنید، همگی به هلاکت خواهید رسید! هم اکنون اگر به دینتان علاقمندید و به مذهبتان پای بند هستید، تنها راه نجات در این است که با این مرد، به راه مسالمت وارد شوید و دشمنی را پایان داده و به سرزمینتان برگردید. روز بعد که در میعادگاه به قصد دیدار با پیامبر حضور یافتند، رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در حالی که دست علی در دست او و حسنین در جلو و فاطمه در پشت سر او قرار داشت را، مشاهده کردند، اسقف از آنها پرسید، جماعتی که از نزدیک صحنه را مشاهده می کردند به او گفتند: این مرد که دست او در دست وی می باشد، پسر عمو و داماد و محبوبترین خلق نزد او می باشد، علی بن ابی طالب علیه السّلام است و این دو کودک، فرزندان دختر او از علی و محبوبترین خلق خداوند نزد اویند و آن زن هم دختر او فاطمه علیها السّلام و عزیزترین و گرامی ترین مردم نزد او و نزدیکترین فرد به قلب اوست که وی را روح خویش نامیده است! رهبر مسیحیان به عاقب و سیّد و عبد المسیح که در جمع همراهان او امتیاز بخصوصی نزد او داشتند، نگاه نمود و گفت: در کار خود درست بیندیشید، چرا که وی عزیزانش و کسانی که همانند آنها در روی زمین وجود ندارد و هیچ کس به او از آنها نزدیکتر نیست برای مباهله، با خود آورده است و این نشان می دهد که به راستی و حقیقت گفتار خود اطمینان دارد! به خدا سوگند اگر خود را ذی حق نمی دید، هرگز عزیزان خویش را در معرض مباهله و نفرین قرار نمی داد، به خدا قسم اگر موقعیت قیصر سلطان روم که ما را پیروی می کند در بین نبود، بی تردید به دست او اسلام را اختیار می کردم، اما با این مانع بزرگ که بر سر راه است جز مصالحه به هر چیزی که مورد نظر او باشد، راهی وجود ندارد. اکنون برای نجات خویش از مهلکۀ عذاب بکوشید و آیندۀ خود را با تیزبینی از خطر برهانید، ای گروه نصارا! هم اکنون چهره هایی نورانی می بینم که اگر کسی برای از جای کندن کوهی به آنها متوسل شود، هر آینه خداوند به برکت این صورتهای نورانی، آن کوه را از جایی به جای دیگر منتقل خواهد نمود، با این حال اگر بخواهید با او مباهله نمایید، بی تردید به نابودی و هلاکت خواهید رسید و در پهنای گیتی، یک تن نصرانی تا روز قیامت بر جا نخواهد ماند!! هیئت نصارای نجران با شنیدن سخنان رهبرشان، به این نتیجه رسیدند که با پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم از طرف مذاکرۀ صلح آمیز کار را به پایان برند، از این رو گفتند: یا أبا القاسم رأی ما بر این است که با تو مباهله نکنیم! تو به دینت و ما بر دینمان همچنان باقی بمانیم، رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود: در این صورت لازم است همگی اسلام اختیار کنید، تا در سود و زیان با مسلمانان سهیم باشید، آنان با این پیشنهاد موافقت نکردند، پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود: بنا بر این آمادۀ جنگ باشید گفتند: ما توان جنگ با عرب نداریم، اما با مصالحه غائله را به پایان خواهیم رساند به این شکل که با ما جنگ نکنی و متعرّض ما نشوی و ما را از دینمان بازنداری، در مقابل ما هم متعهد می شویم که هر ساله دو هزار حلّه، به قیمت هر عدد، چهل درهم و اگر در یک سال عددی ناقص باشد در سال بعد آن را جبران کنیم، یک هزار حلّه در ماه صفر و یک هزار دیگر در ماه رجب هر سال بپردازیم، اضافه بر این، هر ساله سی عدد زره، پولادین تقدیم خواهد شد، رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بنا به درخواست آنها، مصالحه را با تعهد مذکور پذیرفت و فرمود: سوگند به خدایی که جانم در قبضۀ قدرت اوست! اگر جمعیت نجران به مباهله اقدام می کردند، بی گمان نابودی، آنها را فرامی گرفت و همگی به صورت خوکان و بوزینگان مسخ می شدند، و آتش شعله ور و سوزان آنها را فرا می گرفت تا آنجا که پرندگان بر شاخۀ درختان و در پرواز را طعمۀ خود می ساخت و سرزمین آنان را نابود و تمامی اهل نجران را به هلاکت می کشاند، علاوه بر این هنوز سال مباهله به پایان نرسیده بود که جمعیت مسیحیان روی زمین همگی نابود می شدند. منظور از بیان این آیه و داستان مباهله، آن است که خداوند متعال در این آیه:«
وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ»
»جان محمد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را جان علی علیه السّلام دانسته و نفس علی را نفس وی قرار داده است.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 254 )
ص : 5380
اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ سَیِّدِ اَلْعَابِدِینَ اَلَّذِی اِسْتَخْلَصْتَهُ لِنَفْسِکَ وَ جَعَلْتَ مِنْهُ أَئِمَّهَ اَلْهُدَی اَلَّذِینَ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ اِخْتَرْتَهُ لِنَفْسِکَ وَ طَهَّرْتَهُ مِنَ اَلرِّجْسِ وَ اِصْطَفَیْتَهُ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً مَهْدِیّاً اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ أَفْضَلَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ ذُرِّیَّهِ أَنْبِیَائِکَ حَتَّی تُبَلِّغَ بِهِ مَا تُقِرُّ بِهِ عَیْنَهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ إِنَّکَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ .
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 489 )
ص : 5381
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَاسِرٍ اَلْخَادِمِ قَالَ سَمِعْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: یَنْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یَنْقُصَ مِنْ قُوتِ عِیَالِهِ فِی اَلشِّتَاءِ وَ یَزِیدَ فِی وَقُودِهِمْ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 13 )
14 - یاسر خادم گوید: از امام رضا علیه السّلام شنیدم که می فرمود:
شایسته است که مؤمن در فصل زمستان از هزینۀ زندگی خانواده خود بکاهد و بر هزینه وسایل گرمازا بیفزاید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 48 )
: مجهول علی المشهور. حسن علی الظاهر. و قال فی الصحاح. الوقود بالفتح ما یتقد النار به کالحطب.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 138 )
ص : 5382
ع، [علل الشرائع] ، بِالْإِسْنَادِ إِلَی اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ یُونُسَ عَنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ خَیْرَ فِیمَنْ لاَ تَقِیَّهَ لَهُ وَ لَقَدْ قَالَ یُوسُفُ أَیَّتُهَا اَلْعِیرُ إِنَّکُمْ لَسارِقُونَ وَ مَا سَرَقُوا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 407 )
45-همان:بسندی(نزدیک بمضمون آن را آورده).
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 262 )
ص : 5383
عَنْ أَبِی عَمْرٍو اَلزُّبَیْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ فَرَضَ اَلْإِیمَانَ عَلَی جَوَارِحِ بَنِی آدَمَ وَ قَسَمَ عَلَیْهَا وَ فَرَّقَهُ فِیهَا فَلَیْسَ مِنْ جَوَارِحِهِ جَارِحَهٌ إِلاَّ وَ قَدْ وُکِلَتْ مِنَ اَلْإِیمَانِ بِغَیْرِ مَا وُکِلَتْ بِهِ أُخْتُهَا فَمِنْهَا قَلْبُهُ اَلَّذِی بِهِ یَعْقِلُ وَ یَفْقَهُ وَ یَفْهَمُ وَ هُوَ أَمِیرُ بَدَنِهِ اَلَّذِی لاَ یَرِدُ اَلْجَوَارِحُ وَ لاَ یَصْدُرُ إِلاَّ عَنْ رَأْیِهِ وَ أَمْرِهِ. فَأَمَّا مَا فُرِضَ عَلَی اَلْقَلْبِ مِنَ اَلْإِیمَانِ فَالْإِقْرَارُ وَ اَلْمَعْرِفَهُ وَ اَلْعَقْدُ وَ اَلرِّضَا وَ اَلتَّسْلِیمُ بِأَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ إِلَهاً وَاحِداً. لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَهً وَ لاَ وَلَداً، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلْإِقْرَارُ بِمَا جَاءَ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ مِنْ نَبِیٍّ أَوْ کِتَابٍ، فَذَلِکَ مَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَلْقَلْبِ مِنَ اَلْإِقْرَارِ وَ اَلْمَعْرِفَهِ وَ هُوَ عَمَلُهُ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَی: « إِلاّ مَنْ أُکْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمانِ وَ لکِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْکُفْرِ صَدْراً » وَ قَالَ: « أَلا بِذِکْرِ اَللّهِ تَطْمَئِنُّ اَلْقُلُوبُ » وَ قَالَ « اَلَّذِینَ قالُوا آمَنّا بِأَفْواهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ » وَ قَالَ: « إِنْ تُبْدُوا ما فِی أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ یُحاسِبْکُمْ بِهِ اَللّهُ فَیَغْفِرُ لِمَنْ یَشاءُ وَ یُعَذِّبُ مَنْ یَشاءُ » فَذَلِکَ مَا فَرَضَ اَللَّهُ عَلَی اَلْقَلْبِ مِنَ اَلْإِقْرَارِ وَ اَلْمَعْرِفَهِ وَ هُوَ عَمَلُهُ وَ هُوَ رَأْسُ اَلْإِیمَانِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 157 )
ص : 5384
عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَضْغُ اَللُّبَانِ یَشُدُّ اَلْأَضْرَاسَ وَ یَنْفِی اَلْبَلْغَمَ وَ یَقْطَعُ رِیحَ اَلْفَمِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 194 )
از امیر مؤمنان(علیه السّلام):جویدن کندر دندانها را محکم می کند،و بلغم را بر طرف می نماید،و بوی دهان را میبرد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 370 )
امیر المؤمنین علیه السّلام:جویدن کندر،دندان های آسیا را محکم می کند و بلغم را نابود می کند و بوی بد دهان را از میان می برد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 408 )
ص : 5385
199-22 الکافی ،1/21/58/1 علی عن العبیدی عن یونس عن قتیبه قال: سأل رجل أبا عبد اللّه علیه السّلام عن مسأله فأجابه فیها فقال الرجل أ رأیت إن کان کذا و کذا ما کان یکون القول فیها فقال له مه ما أجبتک فیه من شیء فهو عن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله لسنا من أ رأیت فی شیء.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 258 )
ص : 5386
عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ « ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَهٍ إِلاّ یَعْلَمُها وَ لا حَبَّهٍ فِی ظُلُماتِ اَلْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلاّ فِی کِتابٍ مُبِینٍ » فَقَالَ: اَلْوَرَقَهُ اَلسِّقْطُ یَسْقُطُ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُهِلَّ اَلْوَلَدُ، قَالَ: فَقُلْتُ وَ قَوْلُهُ: « وَ لا حَبَّهٍ » قَالَ: یَعْنِی اَلْوَلَدَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ، إِذَا أَهَلَّ وَ یَسْقُطُ مِنْ قَبْلِ اَلْوِلاَدَهِ، قَالَ: قُلْتُ قَوْلُهُ: « وَ لا رَطْبٍ » قَالَ: یَعْنِی اَلْمُضْغَهَ إِذَا أُسْکِنَتْ فِی اَلرَّحِمِ قَبْلَ أَنْ یَتُمَّ خَلَقَهَا قَبْلَ أَنْ یَنْتَقِلَ، قَالَ قُلْتُ قَوْلُهُ: « وَ لا یابِسٍ » قَالَ: اَلْوَلَدُ اَلتَّامُّ، قَالَ: قُلْتُ « فِی کِتابٍ مُبِینٍ » قَالَ: فِی إِمَامٍ مُبِینٍ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 361 )
ص : 5387
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنِ اِعْتَمَرَ مِنَ اَلتَّنْعِیمِ فَلاَ یَقْطَعِ اَلتَّلْبِیَهَ حَتَّی یَنْظُرَ إِلَی اَلْمَسْجِدِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 537 )
3 - معاویه بن عمّار گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
کسی که عمره مفرد انجام می دهد چون از تنعیم گذشت لبیک گفتن را قطع نکند تا به مسجد نگاه کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 545 )
: حسن و مؤید للمشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 237 )
ص : 5388
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا بَلَغَ اَلصَّبِیُّ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ فَاحْتَجِمُوهُ فِی کُلِّ شَهْرٍ مَرَّهً فِی اَلنُّقْرَهِ فَإِنَّهُ یُخَفِّفُ لُعَابَهُ وَ یَهْبِطُ بِالْحَرِّ مِنْ رَأْسِهِ وَ جَسَدِهِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 76 )
و نیز فرمود:چون کودک چهار ماهه شود ماهی یک بار حجامتش کنید که رطوبت دهان را تخفیف می دهد و گرمازدگی را از سر و بدن او می برد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 145 )
امام صادق علیه السّلام:هرگاه سن نوزاد به چهار ماه رسید،هرماه یکبار،محل گودی پشت سر او را حجامت کنید که این کار آب دهان او را سبک می کند و گرما و حرارت سر و بدن او را پایین می آورد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 161 )
ص : 5389
وَ قَالَ إِسْحَاقُ بْنُ عَمَّارٍ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَیْفَ صَارَ فِی اَلْخَمْرِ ثَمَانُونَ وَ فِی اَلزِّنَی مِائَهٌ قَالَ لِتَضْیِیعِ اَلنُّطْفَهِ وَ لِوَضْعِهِ إِیَّاهَا فِی غَیْرِ مَوْضِعِهَا .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 269 )
ص : 5390
عَنْ صَالِحِ بْنِ سَعْدٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: لَوْ أَنَّ لِی بِکُمْ قُوَّهً أَوْ آوِی إِلی رُکْنٍ شَدِیدٍ . قَالَ: «قُوَّهَ اَلْقَائِمِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، وَ اَلرُّکْنُ اَلشَّدِیدُ: اَلثَّلاَثُمِائَهِ وَ ثَلاَثَهَ عَشَرَ أَصْحَابُهُ» .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 127 )
ص : 5391
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: لا تَقْرَبُوا اَلصَّلاهَ وَ أَنْتُمْ سُکاری حَتّی تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ قَالَ: «هَذَا قَبْلَ أَنْ یُحَرَّمَ اَلْخَمْرُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 81 )
ص : 5392
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَبِی إِسْمَاعِیلَ اَلسَّرَّاجِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ إِذَا أَصْبَحَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَصْبَحْتُ إِلَخْ إِذَا قَالَ هَذَا اَلْکَلاَمَ لَمْ یَضُرَّهُ یَوْمَهُ ذَلِکَ شَیْءٌ وَ إِذَا أَمْسَی فَقَالَ لَمْ یَضُرَّهُ تِلْکَ اَللَّیْلَهَ شَیْءٌ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 121 )
ص : 5393
و عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: قد، و اللّه، أبدل [بهم] خیرا منهم الموالی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 253 )
ص : 5394
وَ رَوَی شُعَیْبٌ اَلْعَقَرْقُوفِیُّ قَالَ : سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ صَامَ فِی اَلْیَوْمِ اَلَّذِی یُشَکُّ فِیهِ فَوَجَدَهُ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ یَوْمٌ وَفَّقَهُ اَللَّهُ لَهُ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 299 )
ص : 5395
أَحْسَنُ اَلصَّمْتِ مَا کَانَ عَنِ اَلزَّلَلِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 200 )
ص : 5396
رُوِّینَا ذَلِکَ بِأَسَانِیدِنَا مِنْ کِتَابِهِ اَلَّذِی قَدَّمْنَا ذِکْرَهُ بِمَا هَذَا لَفْظُهُ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی حَدَّثَنَا اِبْنُ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَرَّفَ أَصْحَابَهُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَرَّتَیْنِ إِنَّهُ قَالَ لَهُمْ أَ تَدْرُونَ مَنْ وَلِیُّکُمْ بَعْدِی قَالُوا اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ قَالَ فَإِنَّ اَللّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ اَلْمُؤْمِنِینَ یَعْنِی أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلْمَرَّهَ اَلثَّانِیَهَ یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ .
( الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمره المؤمنین , جلد 1 , صفحه 302 )
ص : 5397
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : یَنْبَغِی لِمَنْ أَرَادَ دُخُولَ اَلْمَدِینَهِ زَائِراً أَنْ یَغْتَسِلَ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 296 )
ص : 5398
اَلتَّقْوَی لاَ عِوَضَ عَنْهُ وَ لاَ خَلَفَ مِنْهُ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 68 )
ص : 5399
عَنْ جُبَیْرٍ قَالَ قَالَتْ عَائِشَهُ : مَنْ أَفْتَاکُمْ بِصَوْمِ عَاشُورَاءَ قَالُوا عَلِیٌّ قَالَتْ أَمَا إِنَّهُ أَعْلَمُ اَلنَّاسِ بِالسُّنَّهِ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 249 )
ص : 5400
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی وَصِیَّهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَا عَلِیُّ إِنَّ اَلدُّنْیَا سِجْنُ اَلْمُؤْمِنِ وَ جَنَّهُ اَلْکَافِرِ یَا عَلِیُّ أَوْحَی اَللَّهُ إِلَی اَلدُّنْیَا اُخْدُمِی مَنْ خَدَمَنِی وَ أَتْعِبِی مَنْ خَدَمَکِ یَا عَلِیُّ إِنَّ اَلدُّنْیَا لَوْ عَدَلَتْ عِنْدَ اَللَّهِ جَنَاحَ بَعُوضَهٍ لَمَا سَقَی اَلْکَافِرَ مِنْهَا شَرْبَهً مِنْ مَاءٍ یَا عَلِیُّ مَا أَحَدٌ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ إِلاَّ وَ هُوَ یَتَمَنَّی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ، أَنَّهُ لَمْ یُعْطَ مِنَ اَلدُّنْیَا إِلاَّ قُوتاً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 17 )
4-رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)در ضمن وصیت خود به علی علیه السّلام فرمود:یا علی! دنیا زندان مؤمن و بهشت کافر است،ای علی!خداوند بدنیا وحی کرده که:در خدمت کسی باش که مرا خدمت می کند و رنج آور باش بر کسی که تو را خدمت کند.ای علی!اگر ارزش دنیا در نزد خدا با بال پشه ای برابری می کرد(و لا اقل به اندازۀ بال مگسی ارزش داشت)خداوند کافر را از دنیا(حتی)به اندازۀ جرعۀ آبی بهره مند نمی کرد،ای علی! احدی از اولین و آخرین نباشد مگر اینکه در روز قیامت آرزو می کند ای کاش به اندازه بخور و نمیر و احتیاجش روزی داده می شد(تا حسابش در آن روز سبک باشد)
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 292 )
ص : 5401
عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ أَنَّهُ قَالَ : اَلْیَمِینُ اَلَّتِی تُکَفَّرُ أَنْ یَقُولَ اَلرَّجُلُ لاَ وَ اَللَّهِ وَ نَحْوُ ذَلِکَ .
( النوادر (للأشعری) , جلد 1 , صفحه 47 )
ص : 5402
جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ فِی اَلْمَزَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ اَلْأَصَمِّ عَنْ مُعَاذٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَتَی قَبْرَ أَبِی فَقَدْ وَصَلَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ وَصَلَنَا وَ حَرُمَتْ غِیبَتُهُ وَ حَرُمَ لَحْمُهُ عَلَی اَلنَّارِ ، وَ أَعْطَاهُ اَللَّهُ بِکُلِّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَهُ عَشَرَهَ آلاَفِ مَدِینَهٍ لَهُ فِی کِتَابٍ مَحْفُوظٍ وَ کَانَ اَللَّهُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ حَوَائِجِهِ وَ حَفِظَ لَهُ کُلَّ مَا خَلَّفَ وَ لَمْ یَسْأَلِ اَللَّهَ شَیْئاً إِلاَّ أَعْطَاهُ وَ أَجَابَهُ فِیهِ إِمَّا أَنْ یُعَجِّلَهُ وَ إِمَّا أَنْ یُؤَخِّرَهُ لَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 480 )
ص : 5403
نی، [الغیبه] ، للنعمانی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْحُلْوَانِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مَنْصُورٍ زَاجٍ عَنْ هُدْبَهَ بْنِ عَبْدِ اَلْوَهَّابِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ اَلْیَمَانِیِّ عَنْ عِکْرِمَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی طَلْحَهَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : نَحْنُ بَنُو عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ سَادَهُ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ رَسُولُ اَللَّهِ وَ حَمْزَهُ سَیِّدُ اَلشُّهَدَاءِ وَ جَعْفَرٌ ذُو اَلْجَنَاحَیْنِ وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ اَلْمَهْدِیُّ . غط، [الغیبه] ، للشیخ الطوسی محمد بن علی عن عثمان بن أحمد عن إبراهیم بن عبد الله الهاشمی عن الحسن بن الفضل البوصرائی عن سعد بن عبد الحمید : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 65 )
ص : 5404
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ مَرِضَ یَوْماً بِمَکَّهَ کَتَبَ اَللَّهُ [لَهُ] مِنَ اَلْعَمَلِ اَلصَّالِحِ اَلَّذِی [کَانَ] یَعْمَلُهُ عِبَادَهَ سِتِّینَ سَنَهً وَ مَنْ صَبَرَ عَلَی حَرِّ مَکَّهَ سَاعَهً تَبَاعَدَتْ مِنْهُ اَلنَّارُ مَسِیرَهَ مِائَهِ عَامٍ وَ تَقَرَّبَتْ مِنْهُ اَلْجَنَّهُ مَسِیرَهَ مِائَهِ عَامٍ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 173 )
ص : 5405
وَ نَقَلْتُ مِنْ کِتَابٍ لِأَبِی إِسْحَاقَ اَلثَّعْلَبِیِّ عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ: خَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَدْ أَخَذَ بِیَدِ فَاطِمَهَ وَ قَالَ مَنْ عَرَفَ هَذِهِ فَقَدْ عَرَفَهَا وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهَا فَهِیَ فَاطِمَهُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ وَ هِیَ بَضْعَهٌ مِنِّی وَ هِیَ قَلْبِیَ اَلَّذِی بَیْنَ جَنْبَیَّ فَمَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی وَ مَنْ آذَانِی فَقَدْ آذَی اَللَّهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 54 )
ص : 5406
وَ فِی کِتَابِ اَلْوَسِیطِ : أَنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذَلِکَ حِینَ یُصْبِحُ وَکَّلَ اَللَّهُ تَعَالَی بِهِ أَلْفَ مَلَکٍ یَحْفَظُونَهُ وَ کَتَبَ لَهُ مِثْلَ أَعْمَالِهِمْ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 439 )
ص : 5407
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْوَصِیَّهُ حَقٌّ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُوصِیَ اَلرَّجُلُ لِذَوِی قَرَابَتِهِ مِمَّنْ لاَ یَرِثُ بِشَیْءٍ قَلَّ أَوْ کَثُرَ وَ مَنْ لَمْ یَفْعَلْ فَقَدْ خَتَمَ عَمَلَهُ بِمَعْصِیَهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 207 )
ص : 5408
فِی تَهْذِیبِ اَلْأَحْکَامِ فِی اَلدُّعَاءِ اَلْمَرْوِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَعْدَ رَکْعَتَیْ صَلاَهِ اَلْغَدِیرِ: رَبَّنَا قَدْ أَجَبْنَا دَاعِیَکَ اَلنَّذِیرَ اَلْمُنْذِرَ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَبْدَکَ وَ رَسُولَکَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلَّذِی أَنْعَمْتَ عَلَیْهِ، وَ جَعَلْتَهُ مَثَلاً لِبَنِی إِسْرَائِیلَ أَنَّهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ مَوْلاَهُمْ وَ وَلِیُّهُمْ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ یَوْمِ اَلدِّینِ، فَإِنَّکَ قُلْتَ: «إِنْ هُوَ إِلاّ عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ وَ جَعَلْناهُ مَثَلاً لِبَنِی إِسْرائِیلَ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 610 )
ص : 5409
وَ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلذِّکْرُ اَلْقُرْآنُ . وَ رَوَاهُ اَلصَّفَّارُ فِی اَلْبَصَائِرِ ، عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلاَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 268 )
ص : 5410
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَحَاشُّ نِسَاءِ أُمَّتِی عَلَی رِجَالِ أُمَّتِی حَرَامٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 143 )
ص : 5411
فِی کِتَابِ اَلنُّبُوَّهِ : أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی خَلَقَ آدَمَ مِنَ اَلطِّینِ وَ خَلَقَ حَوَّاءَ مِنْ آدَمَ فَهِمَّهُ اَلرِّجَالِ اَلْمَاءُ وَ اَلطِّینُ وَ هِمَّهُ اَلنِّسَاءِ اَلرِّجَالُ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 37 )
در کتاب «نبوه» بحار الانوار آمده است: خدای فرازمند آدم را از خاک و حواء را از آدم آفرید؛ بدین جهت است که مردان در کار آب و گل همّت می گمارند و زنان در انجام امور مردان عزم می دارند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 80 )
ص : 5412
3475-15 الکافی ،1/20/273/2 القمی عن عیسی بن أیوب عن علی بن مهزیار عن القاسم بن عروه عن ابن بکیر عن زراره عن أبی جعفر علیه السّلام قال: ما من عبد إلا و فی قلبه نکته بیضاء فإذا أذنب ذنبا خرج فی النکته نکته سوداء فإن تاب ذهب ذلک السواد و إن تمادی فی الذنوب زاد ذلک السواد حتی یغطی البیاض فإذا غطی البیاض لم یرجع صاحبه إلی خیر أبدا و هو قول اللّه تعالی کَلاّ بَلْ رانَ عَلی قُلُوبِهِمْ ما کانُوا یَکْسِبُونَ .
( الوافی , جلد 5 , صفحه 1003 )
ص : 5413
لَیْسَ لِمَنْ طَلَبَهُ اَللَّهُ مُجِیرٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 410 )
ص : 5414
17002-3 الکافی ،1/3/91/5 حمید عن التهذیب ،1/276/387/6 ابن سماعه عن غیر واحد عن أبان قال: دعانی جعفر علیه السّلام فقال باع فلان أرضه فقلت نعم قال مکتوب فی التوراه أنه من باع أرضا و ماء - و لم یضعه فی أرض و ماء ذهب ثمنه محقا. 17003-4 الفقیه،3644/170/3 قال أبو جعفر علیه السّلام: مکتوب الحدیث.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 136 )
ص : 5415
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی حاضِرِی اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ قَالَ دُونَ اَلْمَوَاقِیتِ إِلَی مَکَّهَ فَهُوَ مِنْ حَاضِرِی اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرَامِ وَ لَیْسَ لَهُمْ مُتْعَهٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 87 )
ص : 5416
مع، [معانی الأخبار] ، مُحَمَّدُ بْنُ هَارُونَ اَلزَّنْجَانِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ أَبِی عُبَیْدٍ اَلْقَاسِمِ بْنِ سَلاَّمٍ رَفَعَهُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: فِی اَلسُّیُوبِ اَلْخُمُسُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 190 )
ص : 5417
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ یَشْرَبُ فِی قَدَحٍ مِنْ خَزَفٍ . وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 255 )
ص : 5418
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلْفَقْرُ اَلْمَوْتُ اَلْأَکْبَرُ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 111 )
ص : 5419
کنز، ، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْفَزَارِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَی اَلَّذِینَ یَحْمِلُونَ اَلْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ یَعْنِی مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ وَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ وَ مُوسَی وَ عِیسَی صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 90 )
کنز: محمّد بن مسلم گفت: از حضرت باقر علیه السّلام شنیدم میفرمود آیه:«
اَلَّذِینَ یَحْمِلُونَ اَلْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ
»یعنی محمّد و علی و حسن و حسین و ابراهیم و اسماعیل و موسی و عیسی صلوات اللّه علیهم اجمعین.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 79 )
ص : 5420
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ قَالَ: مَرَّ اَلْعَبْدُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِامْرَأَهٍ بِمِنًی وَ هِیَ تَبْکِی وَ صِبْیَانُهَا حَوْلَهَا یَبْکُونَ وَ قَدْ مَاتَتْ بَقَرَهٌ لَهَا فَدَنَا مِنْهَا ثُمَّ قَالَ لَهَا مَا یُبْکِیکِ یَا أَمَهَ اَللَّهِ قَالَتْ یَا عَبْدَ اَللَّهِ إِنَّ لِی صِبْیَاناً أَیْتَاماً فَکَانَتْ لِی بَقَرَهٌ مَعِیشَتِی وَ مَعِیشَهُ صِبْیَانِی کَانَ مِنْهَا فَقَدْ مَاتَتْ وَ بَقِیتُ مُنْقَطِعَهً بِی وَ بِوُلْدِی وَ لاَ حِیلَهَ لَنَا فَقَالَ لَهَا یَا أَمَهَ اَللَّهِ هَلْ لَکِ أَنْ أُحْیِیَهَا لَکِ قَالَتْ فَأُلْهِمَتْ أَنْ قَالَتْ نَعَمْ یَا عَبْدَ اَللَّهِ قَالَ فَتَنَحَّی نَاحِیَهً فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ رَفَعَ یَدَیْهِ یمینه[یَمْنَهً]وَ حَرَّکَ شَفَتَیْهِ ثُمَّ قَامَ فَمَرَّ بِالْبَقَرَهِ فَنَخَسَهَا نَخْساً أَوْ ضَرَبَهَا بِرِجْلِهِ فَاسْتَوَتْ عَلَی اَلْأَرْضِ قَائِمَهً فَلَمَّا نَظَرْتِ اَلْمَرْأَهُ إِلَی اَلْبَقَرَهِ قَدْ قَامَتْ صَاحَتْ عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ قَالَ فَخَالَطَ اَلنَّاسَ وَ صَارَ بَیْنَهُمْ وَ مَضَی بَیْنَهُمْ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَی آبَائِهِ اَلطَّاهِرِینَ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 272 )
ص : 5421
وَ رَوَی سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ: کُنْتُ مَحْبُوساً مَعَ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَبْسِ اَلْمُهْتَدِی بْنِ اَلْوَاثِقِ فَقَالَ لِی یَا بَا هَاشِمٍ إِنَّ هَذَا اَلطَّاغِیَ أَرَادَ أَنْ یَعْبَثَ بِاللَّهِ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ وَ قَدْ بَتَرَ اَللَّهُ عُمُرَهُ وَ جَعَلَهُ لِلْقَائِمِ مِنْ بَعْدِهِ وَ لَمْ یَکُنْ لِی وَلَدٌ وَ سَأُرْزَقُ وَلَداً. قَالَ أَبُو هَاشِمٍ فَلَمَّا أَصْبَحْنَا شُغِبَ اَلْأَتْرَاکُ عَلَی اَلْمُهْتَدِی فَقَتَلُوهُ وَ وَلِیَ اَلْمُعْتَمِدُ مَکَانَهُ وَ سَلَّمَنَا اَللَّهُ تَعَالَی .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 205 )
173/3-ابو هاشم جعفری گفته است:من با امام حسن عسکری علیه السّلام در حبس مهتدی بن واثق بودیم،امام علیه السّلام به من فرمودند:ای ابا هاشم!این طغیانگر امشب می خواهد با [مشیت]خداوند بازی کند،امّا خداوند تبارک و تعالی عمر او را قطع کرده و حکومت را برای جانشین او قرار داده است.من فرزندی ندارم ولی به زودی فرزندی روزی من می شود.
ابو هاشم گفته:صبح که شد ترک ها به مهتدی حمله کرده،او را به قتل رسانیدند و معتمد جای او بر تخت حکومت نشست و خداوند هم ما را از دسیسه مهتدی به سلامت داشت.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 370 )
ص : 5422
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَظْمُ اَلْغَیْظِ عَنِ اَلْعَدُوِّ فِی دَوْلاَتِهِمْ تَقِیَّهٌ وَ حِرْزٌ لِمَنْ أَخَذَ بِهَا وَ تَحَرُّزٌ مِنَ اَلتَّعْرِیضِ لِلْبَلاَءِ فِی اَلدُّنْیَا.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 42 )
9-امام صادق علیه السّلام فرمود:فرو نشاندن خشم از دشمن هنگام تسلّط دشمن تقیه می باشد،و محافظی است برای کسی که تقیه می کند،و دوری جستن از افتادن در بلای دنیوی است.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 71 )
ص : 5423
عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ سَرَقَ جَارِیَهً ثُمَّ بَاعَهَا هَلْ یَحِلُّ فَرْجُهَا لِمَنِ اِشْتَرَاهَا قَالَ إِذَا (عَلِمَ) أَنَّهَا سَرِقَهٌ فَلاَ یَحِلُّ لَهُ وَ إِنْ لَمْ یَعْلَمْ فَلاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 199 )
ص : 5424
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: کُونُوا فِی اَلدُّنْیَا أَضْیَافاً وَ اِتَّخِذُوا اَلْمَسَاجِدَ بُیُوتاً وَ عَوِّدُوا [قُلُوبَکُمُ] اَلرِّقَّهَ وَ أَکْثِرُوا اَلتَّفَکُّرَ وَ اَلْبُکَاءَ وَ لاَ تَخْتَلِفَنَّ بِکُمُ اَلْأَهْوَاءُ تَبْنُونَ مَا لاَ تَسْکُنُونَ وَ تَجْمَعُونَ مَا لاَ تَأْکُلُونَ وَ تَأْمُلُونَ مَا لاَ تُدْرِکُونَ.
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 344 )
142-فرمود:در دنیا چون مهمانی بسر برید،مساجد را خانه خود شمارید،در خانمان خود دلی نرم داشته باشید و بسیار اندیشه کنید و اشک بریزید، و هوسها شما را نکشانند تا بسازید آنچه خود در آن نشیمن نکنید و گرد آورید آنچه خود نخورید،و آرزومند باشید بدان چه در نیابید
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 397 )
ص : 5425
فَاعْتَبِرُوا بِمَا أَصَابَ اَلْأُمَمَ اَلْمُسْتَکْبِرِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ مِنْ بَأْسِ اَللَّهِ وَ صَوْلاَتِهِ وَ وَقَائِعِهِ وَ مَثُلاَتِهِ وَ اِتَّعِظُوا بِمَثَاوِی خُدُودِهِمْ وَ مَصَارِعِ جُنُوبِهِمْ وَ اِسْتَعِیذُوا بِاللَّهِ مِنْ لَوَاقِحِ اَلْکِبْرِ کَمَا تَسْتَعِیذُونَهُ مِنْ طَوَارِقِ اَلدَّهْرِ فَلَوْ رَخَّصَ اَللَّهُ فِی اَلْکِبْرِ لِأَحَدٍ مِنْ عِبَادِهِ لَرَخَّصَ فِیهِ لِخَاصَّهِ أَنْبِیَائِهِ وَ أَوْلِیَائِهِ وَ لَکِنَّهُ سُبْحَانَهُ کَرَّهَ إِلَیْهِمُ اَلتَّکَابُرَ وَ رَضِیَ لَهُمُ اَلتَّوَاضُعَ فَأَلْصَقُوا بِالْأَرْضِ خُدُودَهُمْ وَ عَفَّرُوا فِی اَلتُّرَابِ وُجُوهَهُمْ وَ خَفَضُوا أَجْنِحَتَهُمْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ کَانُوا قَوْماً مُسْتَضْعَفِینَ قَدِ اِخْتَبَرَهُمُ اَللَّهُ بِالْمَخْمَصَهِ وَ اِبْتَلاَهُمْ بِالْمَجْهَدَهِ وَ اِمْتَحَنَهُمْ بِالْمَخَاوِفِ وَ مَخَضَهُمْ بِالْمَکَارِهِ فَلاَ تَعْتَبِرُوا اَلرِّضَی وَ اَلسُّخْطَ بِالْمَالِ وَ اَلْوَلَدِ جَهْلاً بِمَوَاقِعِ اَلْفِتْنَهِ وَ اَلاِخْتِبَارِ فِی مَوْضِعِ اَلْغِنَی وَ اَلاِقْتِدَارِ فَقَدْ قَالَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی- أَ یَحْسَبُونَ أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مالٍ وَ بَنِینَ `نُسارِعُ لَهُمْ فِی اَلْخَیْراتِ بَلْ لا یَشْعُرُونَ فَإِنَّ اَللَّهَ سُبْحَانَهُ یَخْتَبِرُ عِبَادَهُ اَلْمُسْتَکْبِرِینَ فِی أَنْفُسِهِمْ بِأَوْلِیَائِهِ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ فِی أَعْیُنِهِمْ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 290 )
ص : 5426
وَ رَوَی بُرَیْدٌ اَلْعِجْلِیُّ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ اِفْتَضَّ جَارِیَهً یَعْنِی اِمْرَأَتَهُ فَأَفْضَاهَا قَالَ عَلَیْهِ اَلدِّیَهُ إِنْ کَانَ دَخَلَ بِهَا قَبْلَ أَنْ تَبْلُغَ تِسْعَ سِنِینَ فَإِنْ أَمْسَکَهَا وَ لَمْ یُطَلِّقْهَا فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ وَ إِنْ دَخَلَ بِهَا وَ لَهَا تِسْعُ سِنِینَ فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ إِنْ شَاءَ أَمْسَکَ وَ إِنْ شَاءَ طَلَّقَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 316 )
ص : 5427
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبَانٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمُحْرِمِ أَ یَتَغَطَّی قَالَ أَمَّا مِنَ اَلْحَرِّ وَ اَلْبَرْدِ فَلاَ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 352 )
13 - زراره گوید: از امام علیه السّلام پرسیدم: آیا محرم می تواند خود را بپوشاند؟
فرمود: امّا از گرما و سرما، نه.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 151 )
: ضعیف علی المشهور. و محمول علی الحر و البرد اللذین لا یورثون عله فی الجسد، أو لا یشتدان کثیرا.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 305 )
ص : 5428
24107-10 ( التهذیب 450:1 رقم 1464) محمد بن أحمد ، عن اللؤلؤی ، عن أبی داود المنشد ، عن سلامه ، عن مغیره مؤذن بنی عدی ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام ، قال": غسل علی بن أبی طالب رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله بدأه بالسدر و الثانیه ثلاثه مثاقیل من کافور و مثقال من مسک و دعا بالثالثه بقربه مشدوده الرأس فأفاضها علیه ثم أدرجه".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 316 )
ص : 5429
876-9 الکافی ،1/11/327/1 عنه عن إسحاق بن محمد عن محمد بن یحیی بن دریاب عن أبی بکر الفهفکی قال: کتب إلی أبو الحسن علیه السّلام أبو محمد ابنی أنصح آل محمد غریزه و أوثقهم حجه و هو الأکبر من ولدی و هو الخلف و إلیه ینتهی عری الإمامه و أحکامها فما کنت سائلی فسله عنه فعنده ما یحتاج إلیه.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 389 )
ص : 5430
8388-15 الکافی ،1/5/464/3 محمد عن محمد بن الحسین عن صفوان عن العلاء عن محمد عن أحدهما علیهما السّلام قال: سألته عن صلاه الکسوف فی وقت الفریضه فقال ابدأ بالفریضه فقیل له فی وقت صلاه اللیل فقال صل صلاه الکسوف قبل صلاه اللیل.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1369 )
ص : 5431
أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلدِّینَوَرِیُّ قِرَاءَهً قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ یُوسُفَ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مَالِکٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَخْتَوَیْهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ ثَوْرٍ ، وَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ سُفْیَانَ قَالاَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یُوسُفَ اَلْفِرْیَابِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا قَیْسٌ عَنْ أَشْعَثَ بْنِ سَوَّارٍ عَنِ اِبْنِ سِیرِینَ قَالَ: قَدِمَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ مِنَ اَلْمَدِینَهِ إِلَی مَکَّهَ فَقَالَ لِلْعَبَّاسِ : یَا عَمِّ أَ لاَ تُهَاجِرُ أَ لاَ تَلْحَقُ بِرَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَ: أَعْمُرُ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ ، وَ أَحْجُبُ اَلْبَیْتَ . فَأَنْزَلَ اَللَّهُ: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَهَ اَلْحاجِّ وَ عِمارَهَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ - وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اَللّهِ، [وَ اَللّهُ لا یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلظّالِمِینَ] . وَ قَالَ لِقَوْمٍ قَدْ سَمَّاهُمْ: أَ لاَ تُهَاجِرُونَ أَ لاَ تَلْحَقُون بِرَسُولِ اَللَّهِ فَقَالُوا: نُقِیمُ مَعَ إِخْوَانِنَا وَ عَشَائِرِنَا وَ مَسَاکِنِنَا. فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی: قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ اَلْآیَهَ: .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 323 )
332-عن ابن سیرین قال: قدم علیّ بن ابی طالب من المدینه إلی مکّه فقال للعباس: یا عمّ ألا تهاجر؟ ألا تلحق برسول اللّه؟ فقال: أعمّر المسجد الحرام، و أحجب البیت. فأنزل اللّه:«
أَ جَعَلْتُمْ سِقایَهَ اَلْحاجِّ وَ عِمارَهَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اَللّهِ، وَ اَللّهُ لا یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلظّالِمِینَ
». و قال لقوم قد سمّاهم: ألا تهاجرون؟ ألا تلحقون برسول اللّه؟ فقالوا: نقیم مع إخواننا و عشائرنا و مساکننا. فأنزل اللّه تعالی:«
قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ
» ابن سیرین گفت: علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) از مدینه به مکه آمد و به عباس گفت: ای عمو چرا هجرت نمی کنی؟ چرا به پیامبر خدا ملحق نمی شوی؟ عباس گفت: مسجد الحرام را تعمیر می کنم و بیت را حفظ می کنم. پس این آیه نازل شد:«اجعلتم سقایه الحاج و عماره المسجد الحرام کمن آمن باللّه و الیوم الاخر و جاهد فی سبیل اللّه لا یستوون عند اللّه» و نیز به گروهی که نام آن را برده بود گفت: چرا هجرت نمی کنید؟ چرا به پیامبر خدا ملحق نمی شوید؟ آنها گفتند: با برادران و خویشان و خانه های خود زندگی می کنیم، پس این آیه نازل شد:«قل ان کان آباءکم و ابناءکم...»
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 139 )
ابن سیرین روایت خویش را چنین نقل می کند: روزی علی علیه السّلام از مدینه وارد مکّه شد،به عمویش عبّاس گفت: ای عموی رسول خدا!چرا مهاجرت نمی کنی و به پیامبر صلی اللّه علیه و آله ملحق نمی شوی؟ عباس گفت:عمارت و آبادانی مسجد الحرام و پرده داری بیت اللّه را به عهده دارم و این کاری ارجمند است،و نمی توانم آن را رها کنم و به مدینه مهاجرت نمایم. خدای سبحان در پاسخ عباس،آیۀ شریفۀ«
أَ جَعَلْتُمْ سِقایَهَ اَلْحاجِّ وَ عِمارَهَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اَللّهِ وَ اَللّهُ لا یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلظّالِمِینَ
»را بر پیامبرش صلی اللّه علیه و آله نازل فرمود.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 127 )
ص : 5432
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ هَاشِمٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِی سمله[سَلَمَهَ] قَالَ: قَرَأَ رَجُلٌ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا أَسْمَعُ حُرُوفاً مِنَ اَلْقُرْآنِ لَیْسَ عَلَی مَا یَقْرَؤُهَا اَلنَّاسُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَهْ مَهْ کُفَّ عَنْ هَذِهِ اَلْقِرَاءَهِ اِقْرَأْ کَمَا یَقْرَأُ اَلنَّاسُ حَتَّی یَقُومَ اَلْقَائِمُ فَإِذَا قَامَ فَقَرَأَ کِتَابَ اَللَّهِ عَلَی حَدِّهِ وَ أَخْرَجَ اَلْمُصْحَفَ اَلَّذِی کَتَبَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَالَ أَخْرَجَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی اَلنَّاسِ حَیْثُ فَرَغَ مِنْهُ وَ کَتَبَهُ فَقَالَ لَهُمْ هَذَا کِتَابُ اَللَّهِ کَمَا أَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ قَدْ جَمَعْتُهُ بَیْنَ اَللَّوْحَیْنِ قَالُوا هُوَ ذَا عِنْدَنَا مُصْحَفٌ جَامِعٌ فِیهِ اَلْقُرْآنُ لاَ حَاجَهَ لَنَا فِیهِ قَالَ أَمَا وَ اَللَّهِ لاَ تَرَوْنَهُ بَعْدَ یَوْمِکُمْ هَذَا أَبَداً إِنَّمَا کَانَ عَلَیَّ أَنْ أُخْبِرَکُمْ بِهِ حِینَ جَمَعْتُهُ لِتَقْرَءُوهُ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 193 )
ص : 5433
شف، [کشف الیقین] ، مِنْ کِتَابِ اَلْأَرْبَعِینِ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ أَبِی اَلْفَوَارِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّطِیفِ بِشِیرَازَ عَنِ اَلْکِیَادَارِ بْنِ یُوسُفَ اَلدَّیْلَمِیِّ عَنْ مَحْمُودِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلتَّبْرِیزِیِّ عَنْ دَانِیَالَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی اَلرَّایَاتِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْبَزَّازِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلسَّیْرَافِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمَهْرُوفَانِیِّ اَلْمُؤَدِّبِ عَنْ سَبِیبِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْغَنَوِیِّ عَنِ اَلْعَامُونِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصِّینِیِّ عَنْ مُسْلِمِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی مُسْلِمٍ اَلسَّمَّانِ عَنْ حَبَّهَ بِنْتِ زُرَیْقٍ مِنْ بَعْضِ حَشَمِ اَلْحَفِیَّهِ قَالَتْ حَدَّثَنِی زَوْجِی مُنْقِذُ بْنُ اَلْأَبْقَعِ اَلْأَسَدِیُّ أَحَدُ خَوَاصِّ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کُنْتُ مَعَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ وَ هُوَ یُرِیدُ مَوْضِعاً لَهُ کَانَ یَأْوِی فِیهِ بِاللَّیْلِ وَ أَنَا مَعَهُ حَتَّی أَتَی اَلْمَوْضِعَ فَنَزَلَ عَنْ بَغْلَتِهِ وَ رَفَعَتْ عَنْ أُذُنَیْهَا وَ جَذَبَتْنِی فَحَسَّ بِذَلِکَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ مَا وَرَاءَکَ فَقُلْتُ فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی اَلْبَغْلَهُ تَنْظُرُ شَیْئاً وَ قَدْ شَخَصَتْ إِلَیْهِ وَ تُحَمْحِمُ وَ لاَ أَدْرِی مَا ذَا دَهَاهَا فَنَظَرَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلَی سَوَادٍ فَقَالَ سَبُعٌ وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ فَقَامَ مِنْ مِحْرَابِهِ مُتَقَلِّداً سَیْفَهُ فَجَعَلَ یَخْطُو ثُمَّ قَالَ صَاحَ بِهِ قِفْ فَخَفَّ اَلسَّبُعُ وَ وَقَفَ فَعِنْدَهَا اِسْتَقَرَّتِ اَلْبَغْلَهُ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا لَیْثُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنِّی اَللَّیْثُ وَ أَنِّی اَلضِّرْغَامُ وَ اَلْقَسْوَرُ وَ اَلْحَیْدَرُ ثُمَّ قَالَ مَا جَاءَ بِکَ أَیُّهَا اَللَّیْثُ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ أَنْطِقْ لِسَانَهُ فَقَالَ اَلسَّبُعُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ یَا خَیْرَ اَلْوَصِیِّینَ وَ یَا وَارِثَ عِلْمِ اَلنَّبِیِّینَ وَ یَا مُفَرِّقُ بَیْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ مَا اِفْتَرَسْتُ مُنْذُ سَبْعٍ شَیْئاً وَ قَدْ أَضَرَّ بِیَ اَلْجُوعُ وَ رَأَیْتُکُمْ مِنْ مَسَافَهِ فَرْسَخَیْنِ فَدَنَوْتُ مِنْکُمْ وَ قُلْتُ أَذْهَبُ وَ أَنْظُرُ مَا هَؤُلاَءِ اَلْقَوْمُ وَ مَنْ هُمْ فَإِنْ کَانَ بِهِمْ لِی مَقْدُرَهٌ وَ یَکُونُ لِی فِیهِمْ فَرِیسَهٌ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُجِیباً لَهُ أَیُّهَا اَللَّیْثُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنِّی عَلِیٌّ أَبُو الأشباب [اَلْأَشْبَالِ] اَلْأَحَدَ اَلْعَشَرَ بَرَاثِنِی أَمْثَلُ مِنْ مَخَالِبِکَ وَ إِنْ أَحْبَبْتَ أَرَیْتُکَ ثُمَّ اِمْتَدَّ اَلسَّبُعُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ جَعَلَ یَمْسَحُ یَدَهُ عَلَی هَامَتِهِ وَ یَقُولُ مَا جَاءَ بِکَ یَا لَیْثُ أَنْتَ کَلْبُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ قَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْجُوعُ اَلْجُوعُ قَالَ فَقَالَ اَللَّهُمَّ إِنَّهُ یُرْزَقُ بِقَدْرِ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ قَالَ فَالْتَفَتُّ فَإِذَا بِالْأَسَدِ یَأْکُلُ شَیْئاً کَهَیْئَهِ اَلْجَمَلِ حَتَّی أَتَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَللَّهِ مَا نَأْکُلُ نَحْنُ مَعَاشِرَ اَلسِّبَاعِ رَجُلاً یُحِبُّکَ وَ یُحِبُّ عِتْرَتَکَ فَإِنَّ خَالِی أَکَلَ فُلاَناً وَ نَحْنُ أَهْلُ بَیْتٍ نَنْتَحِلُ مَحَبَّهَ اَلْهَاشِمِیِّ وَ عِتْرَتِهِ ثُمَّ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیُّهَا اَلسَّبُعُ أَیْنَ تَأْوِی وَ أَیْنَ تَکُونُ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنِّی مُسَلَّطٌ عَلَی کِلاَبِ أَهْلِ اَلشَّامِ وَ کَذَلِکَ أَهْلُ بَیْتِی وَ هُمْ فَرِیسَتُنَا وَ نَحْنُ نَأْوِی اَلنِّیلَ قَالَ فَمَا جَاءَ بِکَ إِلَی اَلْکُوفَهِ قَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَتَیْتُ اَلْحِجَازَ فَلَمْ أُصَادِفْ شَیْئاً وَ أَنَا فِی هَذِهِ اَلْبَرِّیَّهِ وَ اَلْفَیَافِی اَلَّتِی لاَ مَاءٌ فِیهَا وَ لاَ خَیْرٌ مَوْضِعِی هَذَا وَ إِنِّی لَمُنْصَرِفٌ مِنْ لَیْلَتِی هَذِهِ إِلَی رَجُلٍ یُقَالُ لَهُ سِنَانُ بْنُ وَابِلٍ فِیمَنْ أَفْلَتَ مِنْ حَرْبِ صِفِّینَ یَنْزِلُ اَلْقَادِسِیَّهَ وَ هُوَ رِزْقِی فِی لَیْلَتِی هَذِهِ وَ إِنَّهُ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ وَ أَنَا إِلَیْهِ مُتَوَجِّهٌ ثُمَّ قَامَ مِنْ بَیْنِ یَدَیْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لِی مِمَّ تَعَجَّبْتَ هَذَا أَعْجَبُ من [أَمِ] اَلشَّمْسُ أَمِ اَلْعَیْنُ أَمِ اَلْکَوَاکِبُ أَمْ سَائِرُ ذَلِکَ فَوَ اَلَّذِی فَلَقَ اَلْحَبَّهَ وَ بَرَأَ اَلنَّسَمَهَ لَوْ أَحْبَبْتُ أَنْ أُرِیَ اَلنَّاسَ مِمَّا عَلَّمَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلْآیَاتِ وَ اَلْعَجَائِبِ لَکَانُوا یَرْجِعُونَ کُفَّاراً ثُمَّ رَجَعَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی مُسْتَقَرِّهِ وَ وَجَّهَنِی إِلَی اَلْقَادِسِیَّهِ فَرَکِبْتُ مِنْ لَیْلَتِی فَوَافَیْتُ اَلْقَادِسِیَّهَ قَبْلَ أَنْ یُقِیمَ اَلْمُؤَذِّنُ اَلْإِقَامَهَ فَسَمِعْتُ اَلنَّاسَ یَقُولُونَ اِفْتَرَسَ سِنَاناً اَلسَّبُعُ فَأَتَیْتُهُ فِیمَنْ أَتَاهُ یَنْظُرُ إِلَیْهِ - فَمَا تَرَکَ اَلْأَسَدُ إِلاَّ رَأْسَهُ وَ بَعْضَ أَعْضَائِهِ مِثْلَ أَطْرَافِ اَلْأَصَابِعِ وَ إِنِّی عَلَی بَابِهِ تُحْمَلُ رَأْسُهُ إِلَی اَلْکُوفَهِ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَبَقِیتُ مُتَعَجِّباً فَحَدَّثْتُ اَلنَّاسَ مَا کَانَ مِنْ حَدِیثِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلسَّبُعِ فَجَعَلَ اَلنَّاسُ یَتَبَرَّکُونَ بِتُرَابِ تَحْتِ قَدَمَیْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ یَسْتَشْفُونَ بِهِ فَقَامَ خَطِیباً فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ مَا أَحَبَّنَا رَجُلٌ فَدَخَلَ اَلنَّارَ وَ مَا أَبْغَضَنَا رَجُلٌ فَدَخَلَ اَلْجَنَّهَ وَ أَنَا قَسِیمُ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ أَقْسِمُ بَیْنَ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ هَذِهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ یَمِیناً وَ هَذِهِ إِلَی اَلنَّارِ شِمَالاً أَقُولُ لِجَهَنَّمَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ هَذَا لِی وَ هَذَا لَکِ حَتَّی تَجُوزَ شِیعَتِی عَلَی اَلصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ اَلْخَاطِفِ وَ اَلرَّاعِدِ اَلْعَاصِفِ وَ کَالطَّیْرِ اَلْمُسْرِعِ وَ کَالْجَوَادِ اَلسَّابِقِ فَقَامَ اَلنَّاسُ إِلَیْهِ بِأَجْمَعِهِمْ عُنُقاً وَاحِداً وَ هُمْ یَقُولُونَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی فَضَّلَکَ عَلَی کَثِیرٍ مِنْ خَلْقِهِ قَالَ ثُمَّ تَلاَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَذِهِ اَلْآیَهَ اَلَّذِینَ قالَ لَهُمُ اَلنّاسُ إِنَّ اَلنّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ إِیماناً وَ قالُوا حَسْبُنَا اَللّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ `فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَهٍ مِنَ اَللّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَ اِتَّبَعُوا رِضْوانَ اَللّهِ وَ اَللّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِیمٍ . فض، [کتاب الروضه] ، یل، [الفضائل] ، لابن شاذان عن منقذ بن الأبقع : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 232 )
ص : 5434
زُرَارَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عُلِّمْنا مَنْطِقَ اَلطَّیْرِ کَمَا عُلِّمَهُ سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ کُلَّ دَابَّهٍ فِی بَرٍّ أَوْ بَحْرٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 170 )
ص : 5435
أَحْمَدُ بْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّهِ اَلدَّاعِی عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ سَأَلَ مِنْ غَیْرِ فَقْرٍ فَکَأَنَّمَا یَأْکُلُ اَلْجَمْرَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 437 )
ص : 5436
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ نَهِیکٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فِرَاسٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلطَّحَّانِ عَنْ بَشِیرٍ اَلدَّهَّانِ عَنْ رِفَاعَهَ اَلنَّخَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبِی : أَنَّ مَنْ خَرَجَ إِلَی قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، عَارِفاً بِحَقِّهِ غَیْرَ مُسْتَکْبِرٍ وَ بَلَغَ اَلْفُرَاتَ وَ وَقَعَ فِی اَلْمَاءِ وَ خَرَجَ مِنَ اَلْمَاءِ کَانَ مِثْلَ اَلَّذِی یَخْرُجُ مِنَ اَلذُّنُوبِ وَ إِذَا مَشَی إِلَی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَرَفَعَ قَدَماً وَ وَضَعَ أُخْرَی کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ مَحَا عَنْهُ عَشْرَ سَیِّئَاتٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 484 )
ص : 5437
وَ فِی اَلْیَوْمِ اَلسَّابِعَ عَشَرَ مِنْهُ کَانَ مَوْلِدُ سَیِّدِنَا رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عِنْدَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ مِنْ یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ فِی عَامِ اَلْفِیلِ .
( مصباح المتهجد , جلد 2 , صفحه 791 )
ص : 5438
3369-1 الکافی ،2/1/350/2 محمد عن أحمد عن السراد عن هشام بن سالم قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: قال اللّه تعالی لیأذن بحرب منی من آذی عبدی المؤمن و لیأمن من غضبی من أکرم عبدی المؤمن الحدیث.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 959 )
ص : 5439
ل، [الخصال] ، عَنِ اَلْخَلِیلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُعَاذٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُبَارَکِ عَنْ شُعْبَهَ عَنْ قَتَادَهَ عَنْ أَنَسٍ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: یَهْلِکُ أَوْ قَالَ یَهْرَمُ اِبْنُ آدَمَ وَ یَبْقَی مِنْهُ اِثْنَتَانِ اَلْحِرْصُ وَ اَلْأَمَلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 161 )
ص : 5440
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ کَانَ یَأْمُلُ أَنْ یَعِیشَ غَداً فَإِنَّهُ یَأْمُلُ أَنْ یَعِیشَ أَبَداً.
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 62 )
12-رسول خدا فرمود:هر که آرزو دارد فردا زنده ماند آرزو دارد همیشه بماند.
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 89 )
ص : 5441
قَالَ وَ فِی رِوَایَهٍ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ قَالَ مَا شَاءَ اَللَّهُ أَلْفَ مَرَّهٍ فِی دَفْعَهٍ وَاحِدَهٍ رُزِقَ اَلْحَجَّ مِنْ عَامِهِ فَإِنْ لَمْ یُرْزَقْ أَخَّرَهُ اَللَّهُ حَتَّی یَرْزُقَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 92 )
ص : 5442
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلطَّیِّبِ اَلصَّابُونِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی اَلْفَرَّاءِ جَمِیعاً عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): قَالَ دَخَلَ أَبُو هَاشِمٍ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ عَلَی سَیِّدِ اَلْعَابِدِینَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا) لِإِظْهَارِ أَمْرٍ کَانَ مِنْ شِیعَتِهِ بِمَکَّهَ وَ اَلْمَدِینَهِ مَکْتُومٍ مَا رَحَلَ عِنْدَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ) بِالْعِرَاقِ وَ سَیِّدُ اَلْعَابِدِینَ اِبْنُهُ مَعَهُ وَ کَانَتْ تِلْکَ وَصِیَّهً مِنَ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) إِلَی أَخِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ أَنْ یُظْهِرَ لِلنَّاسِ إِمَامَتَهُ لِئَلاَّ یَرْجِعُوا عَنْ مَحَبَّتِهِمْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ إِلَی أَنْ یَعُودَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا) مِنَ اَلشَّامِ إِلَی اَلْمَدِینَهِ بَعْدَ أَنْ تُحْمَلَ مِنَ اَلْعِرَاقِ إِلَی اَلشَّامِ فَنَصَبَ مُحَمَّدٌ نَفْسَهُ لِلشِّیعَهِ وَ أَظْهَرَ لَهُمْ بِأَنَّهُ اَلْإِمَامُ وَ خَرَجَ اَلْمُخْتَارُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلثَّقَفِیُّ بِمَا یُرِیدُهُ اَلْحُسَیْنُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ سَأَلَ عَنِ اَلْإِمَامِ بَعْدَهُ فَقَالَتْ لَهُ شِیعَهٌ فِی اَلْمَدِینَهِ : هُوَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ وَ کَانَ اَلْمُخْتَارُ حَیْثُ مَاتَ أَبُوهُ وَ هُوَ طِفْلٌ وَ تَبَعَّلَ عَمُّهُ بِأُمِّهِ وَ کَانَ اَلْمُخْتَارُ کَیْسِیّاً وَحْدَهُ وَ کَانَ عَمُّهُ یَدْعُوهُ بِکَیْسَانِ اَلْمُکْتَسِبَهِ فَلَمَّا أَتَاهُ بِدَمِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) اِدَّعَی إِمَامَهَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ فَعُرِفَ أَصْحَابُهُ بِالْکَیْسَانِیَّهِ وَ لَمَّا صَارَ بِالْمَزَارِ وَ مَعَهُ عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ وَ سَأَلَهُ وَ هُوَ فِی اَلْمُعَسْکَرِ عَلَی أَیْدِی وُجُوهِ اَلشِّیعَهِ اَلَّذِینَ کَانُوا مَعَ اَلْمُخْتَارِ إِنَّکَ کُنْتَ تَطْلُبُ هَذَا اَلثَّأْرَ لِتَرُدَّ إِلَیْنَا حَقَّنَا وَ أَنَا اِبْنُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَنَا أَحَقُّ مِنْکَ بِهَذَا اَلْأَمْرِ فَسَلِّمْهُ إِلَیَّ وَ إِنْ کُنْتَ تَطْلُبُهُ بِنَفْسِکَ فَانْظُرْ حَتَّی أَرْحَلَ عَنْکَ فَقَالَ لَهُ اَلْمُخْتَارُ سَأَنْظُرُ إِلَی مَا ذَکَرْتَ وَ لاَ أُؤَخِّرُهُ فَلَمَّا جَنَّ عَلَیْهِ اَللَّیْلُ وَ هُوَ فِی اَلْمُعَسْکَرِ أَحْضَرَ اَلْقَوْمَ اَلَّذِینَ کَانُوا اَلرُّسُلَ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُمْ: قَدْ حَلَّ قَتْلُ عُبَیْدِ اَللَّهِ لِأَنَّ اَلْإِمَامَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ وَ قَدْ طَلَبَ عُبَیْدُ اَللَّهِ اَلْإِمَامَهَ لِنَفْسِهِ قَالُوا: بِئْسَمَا قُلْتَ إِنَّ فِی قَتْلِهِ تَکُونُ کَیَزِیدَ بْنِ مُعَاوِیَهَ وَ جُنْدِهِ فَقَالَ لَهُمُ اِنْصَرِفُوا إِلَی أَخْبِیَتِکُمْ حَتَّی أَنْظُرَ وَ تَنْظُرُونَ وَ صَارَ بِنَفْسِهِ فِی عِدَّهٍ مِنْ خَاصَّتِهِ إِلَی خَیْمَهِ عُبَیْدِ اَللَّهِ وَ أَخَذُوهُ مِنْ بَیْنِ غِلْمَانِهِ فَقَتَلُوهُ وَ دَرَجُوهُ فِی بِسَاطِهِ وَ جَهَّزُوهُ وَ صَلَّوْا عَلَیْهِ وَ دَفَنُوهُ بِالْمَزَارِ وَ تَفَرَّقَ عَنِ اَلْمُخْتَارِ طَوَائِفُ وَ أَنْکَرُوا قَتْلَ عُبَیْدِ اَللَّهِ فَلَمَّا قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) وَ حُمِلَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا) وَ ذَرَارِیُّ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) إِلَی یَزِیدَ بْنِ مُعَاوِیَهَ وَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلِیلاً نَحِیفاً رَدَّهُ یَزِیدُ وَ أَهْلَهُ إِلَی اَلْمَدِینَهِ وَ تَسَامَعَتِ اَلشِّیعَهُ بِرُجُوعِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی إِمَامَهِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ وَ دَخَلَتْ أَحْیَاؤُهَا عَلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا) فَأَرَاهُمْ دَلاَئِلَ اَلْإِمَامَهِ وَ بَرَاهِینَهَا فَاسْتَجَابَتِ اَلشِّیعَهُ وَ سَلَّمَتِ اَلْأَمْرَ إِلَیْهِ وَ سُرَّتْ بِصَحِیحِ اَلْأَخْبَارِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ عَنِ اَللَّوْحِ اَلْمُنْزَلِ عَلَی فَاطِمَهَ (عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ) وَ أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ اَلْحَنَفِیَّهِ مَا لَهُ شَیْءٌ بِالْإِمَامَهِ وَ مَا اَلْأَمِیرُ إِلاَّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ اَلتِّسْعَهُ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ أَوَّلُهُمْ سَیِّدُ اَلْعَابِدِینَ فَلَمَّا فَشَا ذَلِکَ فِی اَلشِّیعَهِ وَ رَجَعَتْ إِلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فَقَامَتْ طَائِفَهٌ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ أَرَادَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ یُوَرِّی اَلشِّیعَهَ فِی دُخُولِهِ عَلَی عَلِیٍّ فَقَالَ یَا عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ أَ لَسْتَ تَعْلَمُ أَنِّی إِمَامٌ عَلَیْکَ قَالَ لَهُ: یَا عَمِّ لَوْ عَلِمْتُ مِنْکَ ذَلِکَ لَمَا خَالَفْتُکَ وَ لاَ وَسِعَنِی جَحْدُکَ وَ إِنَّکَ لَتَعْلَمُ أَنِّی إِمَامُکَ وَ إِمَامُ جَمِیعِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْحُجَّهُ عَلَی اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ، وَ أَنَّ طَاعَتِی عَلَیْکَ فَرْضٌ مُفْتَرَضٌ، یَا عَمِّ أَ مَا عَلِمْتَ أَنِّی وَصِیُّ اَلْحَسَنَیْنِ وَ أَنَّ أَبِی وَصِیُّ أَبِیهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ وَصِیُّ أَخِیهِ اَلْحَسَنِ ، أَخَذَ اَللَّهُ عَلَیْهِمَا بَعْدَ أَبِیهِمَا أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ ، وَ أَنَّ اَلْأَوْصِیَاءَ مِنِّی وَ اَلْمَهْدِیَّ ، فَتَشَاجَرَا مَلِیّاً، قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) لِمُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ فَمَنْ تَرْضَی تَجْعَلُهُ حَکَماً بَیْنِی وَ بَیْنَکَ، قَالَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ : مَنْ شِئْتَ، قَالَ لَهُ تَرْضَی أَنْ تَجْعَلَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ اَلْحَجَرَ اَلْأَسْوَدَ قَالَ لَهُ مُحَمَّدٌ : یَا عَلِیُّ تَجْعَلُ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ اَلْحَجَرَ حکم[حَکَماً]لاَ یَسْمَعُ وَ لاَ یُبْصِرُ وَ لاَ یَنْطِقُ سُبْحَانَ اَللَّهِ مَا أَعْجَبَ هَذَا تَتْرُکُ اَلنَّاسَ وَ تُحَکِّمُ اَلْحَجَرَ ، فَقَالَ لَهُ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ : یَا عَمِّ وَ إِنْ لَمْ یَسْمَعْ وَ یُبْصِرْ وَ یَنْطِقْ وَ قَدْ عَلِمْتَ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی أَخَذَ «مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلی أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ؟ قالُوا: بَلی» ، أَخَذَ ذَلِکَ اَلْعَهْدَ فَاسْتَوْدَعَهُ اَلْحَجَرَ اَلْأَسْوَدَ فِی اَلْبَیْتِ اَلْحَرَامِ وَ جَعَلَ اَلْبَیْتَ «أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ» بِبَکَّهَ ، وَ أَمَرَ اَلنَّاسَ بِالْحَجِّ إِلَیْهِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ أَتَی بِالْحَجَرِ سَمِیعاً بَصِیراً فَیَشْهَدُ لِمَنْ وَفَدَ إِلَیْهِ بِالْوَفَاءِ وَ عَلَی مَنْ تَأَخَّرَ عَنْهُ بِالْغَدْرِ، فَقَالَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ قَدْ رَضِیتُ وَ اَلْوَعْدُ أَنْ یَکُونَ مَجِیئُنَا إِلَیْهِ فِی وَقْتِ اَلْحَجِّ وَ جَمْعِ اَلنَّاسِ فَلَمَّا حَجَّ اَلنَّاسُ تِلْکَ اَلسَّنَهَ وَ هِیَ سَنَهٌ مِنْ سِنِی حَجِّ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا) وَ مُحَمَّدٍ وَ اِجْتَمَعَتِ اَلشِّیعَهُ فَوَقَفُوا تُجَاهَ اَلْحَجَرِ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) تَقُومُ یَا عَمِّ فَأَنْتَ أَکْبَرُ سِنّاً مِنِّی فَأَقْسِمْ عَلَی اَلْحَجَرِ أَنْ یُجِیبَکَ وَ بَیِّنْ أَمْرَکَ فَدَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ وَ قَامَ وَ صَلَّی فِی مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ فَقَالَ یَا حَجَرُ : أَسْأَلُکَ بِحُرْمَهِ اَللَّهِ وَ حُرْمَهِ رَسُولِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ إِنْ کُنْتَ تَعْلَمُ أَنِّی اَلْحُجَّهُ عَلَی اَلنَّاسِ وَ عَلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فَانْطِقْ وَ بَیِّنْ ذَلِکَ فَلَمْ یُجِبْهُ اَلْحَجَرُ فَقَالَ تَقَدَّمْ أَنْتَ یَا بُنَیَّ مِنْهُ فَدَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ وَ قَدْ صَلَّی فَتَکَلَّمَ بِکَلاَمٍ خَفِیٍّ لَمْ یُفْهَمْ مِنْهُ ثُمَّ قَالَ: أَسْأَلُکَ أَیُّهَا اَلْحَجَرُ بِحُرْمَهِ اَللَّهِ وَ حُرْمَهِ نَبِیِّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ) وَ حُرْمَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ حُرْمَهِ فَاطِمَهَ وَ حُرْمَهِ اَلْحَسَنِ وَ حُرْمَهِ اَلْحُسَیْنِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ) إِنْ کُنْتَ تَعْلَمُ أَنِّی اَلْحُجَّهُ عَلَی عَمِّی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ وَ عَلَی اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ مِنْ أَهْلِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ إِلاَّ نَطَقْتَ بِذَلِکَ وَ بَیَّنْتَهُ لَنَا وَ لِلنَّاسِ کُلِّهِمْ فَنَطَقَ اَلْحَجَرُ «بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ» یَقُولُ: یَا مُحَمَّدَ بْنَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ اِسْمَعْ وَ أَطِعْ لِعَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فَإِنَّهُ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَیْکَ وَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ مِنْ أَهْلِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ فَقَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ : اَللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنِّی قَدْ سَمِعْتُ وَ أَطَعْتُ وَ سَلَّمْتُ هَذَا اَلْأَمْرَ إِلَی إِمَامِی وَ حُجَّتِی وَ حُجَّهِ اَللَّهِ عَلَیَّ وَ عَلَی خَلْقِکَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا) فَآمَنَ بِهِ أَکْثَرُ اَلشِّیعَهِ اَلَّتِی قَالَتْ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ إِمَامٌ وَ أَقَامَ عَلَیْهِ قَوْمٌ غَلَبَتْ عَلَیْهِمْ شِقْوَتُهُمْ وَ «اِسْتَحْوَذَ عَلَیْهِمُ اَلشَّیْطانُ » مَا کَانَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ أَظْهَرَ مَا أَظْهَرَهُ إِلاَّ لِیَضْبِطَ اَلشِّیعَهَ فِی وَقْتِ قَتْلِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) لِئَلاَّ یَشُکُّوا وَ یَرْجِعُوا .
( الهدایه الکبری , جلد 1 , صفحه 218 )
ص : 5443
وَ عَنْهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : وَ قُلْ فِی اَلرُّکُوعِ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْعَظِیمِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 162 )
ص : 5444
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ فَرَضَ مِنَ اَلصَّلاَهِ اَلرُّکُوعَ وَ اَلسُّجُودَ أَ لاَ تَرَی لَوْ أَنَّ رَجُلاً دَخَلَ فِی اَلْإِسْلاَمِ ، لاَ یُحْسِنُ أَنْ یَقْرَأَ اَلْقُرْآنَ أَجْزَأَهُ أَنْ یُکَبِّرَ وَ یُسَبِّحَ وَ یُصَلِّیَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 42 )
ص : 5445
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ لُقَطَهُ غَیْرِ اَلْحَرَمِ تُعَرِّفُهَا أَیْضاً سَنَهً فَإِذَا جَاءَ صَاحِبُهَا وَ إِلاَّ فَهِیَ کَسَبِیلِ مَالِکَ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 126 )
ص : 5446
یَا عَلِیُّ إِنَّ مِنَ اَلْیَقِینِ أَنْ لاَ تُرْضِیَ أَحَداً بِسَخَطِ اَللَّهِ وَ لاَ تَحْمَدَ أَحَداً بِمَا آتَاکَ اَللَّهُ وَ لاَ تَذُمَّ أَحَداً عَلَی مَا لَمْ یُؤْتِکَ اَللَّهُ فَإِنَّ اَلرِّزْقَ لاَ یَجُرُّهُ حِرْصُ حَرِیصٍ وَ لاَ تَصْرِفُهُ کَرَاهَهُ کَارِهٍ إِنَّ اَللَّهَ بِحُکْمِهِ وَ فَضْلِهِ جَعَلَ اَلرَّوْحَ وَ اَلْفَرَحَ فِی اَلْیَقِینِ وَ اَلرِّضَا وَ جَعَلَ اَلْهَمَّ وَ اَلْحَزَنَ فِی اَلشَّکِّ وَ اَلسَّخَطِ یَا عَلِیُّ إِنَّهُ لاَ فَقْرَ أَشَدُّ مِنَ اَلْجَهْلِ وَ لاَ مَالَ أَعْوَدُ مِنَ اَلْعَقْلِ وَ لاَ وَحْدَهَ أَوْحَشُ مِنَ اَلْعُجْبِ وَ لاَ مُظَاهَرَهَ أَحْسَنُ مِنَ اَلْمُشَاوَرَهِ وَ لاَ عَقْلَ کَالتَّدْبِیرِ وَ لاَ حَسَبَ کَحُسْنِ اَلْخُلُقِ وَ لاَ عِبَادَهَ کَالتَّفَکُّرِ یَا عَلِیُّ آفَهُ اَلْحَدِیثِ اَلْکَذِبُ وَ آفَهُ اَلْعِلْمِ اَلنِّسْیَانُ وَ آفَهُ اَلْعِبَادَهِ اَلْفَتْرَهُ وَ آفَهُ اَلسَّمَاحَهِ اَلْمَنُّ وَ آفَهُ اَلشَّجَاعَهِ اَلْبَغْیُ وَ آفَهُ اَلْجَمَالِ اَلْخُیَلاَءُ وَ آفَهُ اَلْحَسَبِ اَلْفَخْرُ یَا عَلِیُّ عَلَیْکَ بِالصِّدْقِ وَ لاَ تَخْرُجْ مِنْ فِیکَ کَذِبَهٌ أَبَداً وَ لاَ تَجْتَرِئَنَّ عَلَی خِیَانَهٍ أَبَداً وَ اَلْخَوْفِ مِنَ اَللَّهِ کَأَنَّکَ تَرَاهُ وَ اُبْذُلْ مَالَکَ وَ نَفْسَکَ دُونَ دِینِکَ وَ عَلَیْکَ بِمَحَاسِنِ اَلْأَخْلاَقِ فَارْکَبْهَا وَ عَلَیْکَ بِمَسَاوِی اَلْأَخْلاَقِ فَاجْتَنِبْهَا - یَا عَلِیُّ أَحَبُّ اَلْعَمَلِ إِلَی اَللَّهِ ثَلاَثُ خِصَالٍ مَنْ أَتَی اَللَّهَ بِمَا اِفْتَرَضَ عَلَیْهِ فَهُوَ مِنْ أَعْبَدِ اَلنَّاسِ وَ مَنْ وَرِعَ عَنْ مَحَارِمِ اَللَّهِ فَهُوَ مِنْ أَوْرَعِ اَلنَّاسِ وَ مَنْ قَنِعَ بِمَا رَزَقَهُ اَللَّهُ فَهُوَ مِنْ أَغْنَی اَلنَّاسِ یَا عَلِیُّ ثَلاَثٌ مِنْ مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ تَصِلُ مَنْ قَطَعَکَ وَ تُعْطِی مَنْ حَرَمَکَ وَ تَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَکَ یَا عَلِیُّ ثَلاَثٌ مُنْجِیَاتٌ تَکُفُّ لِسَانَکَ وَ تَبْکِی عَلَی خَطِیئَتِکَ وَ یَسَعُکَ بَیْتُکَ یَا عَلِیُّ سَیِّدُ اَلْأَعْمَالِ ثَلاَثُ خِصَالٍ إِنْصَافُکَ اَلنَّاسَ مِنْ نَفْسِکَ وَ مُسَاوَاهُ [مُوَاسَاهُ] اَلْأَخِ فِی اَللَّهِ وَ ذِکْرُ اَللَّهِ عَلَی کُلِّ حَالٍ یَا عَلِیُّ ثَلاَثَهٌ مِنْ حُلَلِ [خَلَلِ] اَللَّهِ رَجُلٌ زَارَ أَخَاهُ اَلْمُؤْمِنَ فِی اَللَّهِ فَهُوَ زَوْرُ اَللَّهِ وَ حَقٌّ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُکْرِمَ زَوْرَهُ وَ یُعْطِیَهُ مَا سَأَلَ وَ رَجُلٌ صَلَّی ثُمَّ عَقَّبَ إِلَی اَلصَّلاَهِ اَلْأُخْرَی فَهُوَ ضَیْفُ اَللَّهِ وَ حَقٌّ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُکْرِمَ ضَیْفَهُ وَ اَلْحَاجُّ وَ اَلْمُعْتَمِرُ فَهُمَا وَفْدُ اَللَّهِ وَ حَقٌّ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُکْرِمَ وَفْدَهُ یَا عَلِیُّ ثَلاَثٌ ثَوَابُهُنَّ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ اَلْحَجُّ یَنْفِی اَلْفَقْرَ وَ اَلصَّدَقَهُ تَدْفَعُ اَلْبَلِیَّهَ وَ صِلَهُ اَلرَّحِمِ تَزِیدُ فِی اَلْعُمُرِ یَا عَلِیُّ ثَلاَثٌ مَنْ لَمْ یَکُنَّ فِیهِ لَمْ یَقُمْ لَهُ عَمَلٌ وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعَاصِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِلْمٌ یَرُدُّ بِهِ جَهْلَ اَلسَّفِیهِ وَ عَقْلٌ یُدَارِی بِهِ اَلنَّاسَ یَا عَلِیُّ ثَلاَثَهٌ تَحْتَ ظِلِّ اَلْعَرْشِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ رَجُلٌ أَحَبَّ لِأَخِیهِ مَا أَحَبَّ لِنَفْسِهِ وَ رَجُلٌ بَلَغَهُ أَمْرٌ فَلَمْ یَتَقَدَّمْ فِیهِ وَ لَمْ یَتَأَخَّرْ حَتَّی یَعْلَمَ أَنَّ ذَلِکَ اَلْأَمْرَ لِلَّهِ رِضًا أَوْ سَخَطٌ وَ رَجُلٌ لَمْ یَعِبْ أَخَاهُ بِعَیْبٍ حَتَّی یُصْلِحَ ذَلِکَ اَلْعَیْبَ مِنْ نَفْسِهِ فَإِنَّهُ کُلَّمَا أَصْلَحَ مِنْ نَفْسِهِ عَیْباً بَدَا لَهُ مِنْهَا آخَرُ وَ کَفَی بِالْمَرْءِ فِی نَفْسِهِ شُغُلاً یَا عَلِیُّ ثَلاَثٌ مِنْ أَبْوَابِ اَلْبِرِّ سَخَاءُ اَلنَّفْسِ وَ طِیبُ اَلْکَلاَمِ وَ اَلصَّبْرُ عَلَی اَلْأَذَی یَا عَلِیُّ فِی اَلتَّوْرَاهِ أَرْبَعٌ إِلَی جَنْبِهِنَّ أَرْبَعٌ مَنْ أَصْبَحَ عَلَی اَلدُّنْیَا حَرِیصاً أَصْبَحَ وَ هُوَ عَلَی اَللَّهِ سَاخِطٌ وَ مَنْ أَصْبَحَ یَشْکُو مُصِیبَهً نَزَلَتْ بِهِ فَإِنَّمَا یَشْکُو رَبَّهُ وَ مَنْ أَتَی غَنِیّاً فَتَضَعْضَعَ لَهُ ذَهَبَ ثُلُثَا دِینِهِ وَ مَنْ دَخَلَ اَلنَّارَ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ فَهُوَ مِمَّنِ اِتَّخَذَ آیَاتِ اَللَّهِ هُزُواً وَ لَعِباً أَرْبَعٌ إِلَی جَنْبِهِنَّ أَرْبَعٌ مَنْ مَلَکَ اِسْتَأْثَرَ وَ مَنْ لَمْ یَسْتَشِرْ یَنْدَمْ کَمَا تَدِینُ تُدَانُ وَ اَلْفَقْرُ اَلْمَوْتُ اَلْأَکْبَرُ فَقِیلَ لَهُ اَلْفَقْرُ مِنَ اَلدِّینَارِ وَ اَلدِّرْهَمِ فَقَالَ اَلْفَقْرُ مِنَ اَلدِّینِ یَا عَلِیُّ کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَهٌ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِلاَّ ثَلاَثَ أَعْیُنٍ عَیْنٌ سَهِرَتْ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ عَیْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اَللَّهِ وَ عَیْنٌ فَاضَتْ مِنْ خَشْیَهِ اَللَّهِ یَا عَلِیُّ طُوبَی لِصُورَهٍ نَظَرَ اَللَّهُ إِلَیْهَا تَبْکِی عَلَی ذَنْبٍ لَمْ یَطَّلِعْ عَلَی ذَلِکَ اَلذَّنْبِ أَحَدٌ غَیْرُ اَللَّهِ یَا عَلِیُّ ثَلاَثٌ مُوبِقَاتٌ وَ ثَلاَثٌ مُنْجِیَاتٌ فَأَمَّا اَلْمُوبِقَاتُ فَهَوًی مُتَّبَعٌ وَ شُحٌّ مُطَاعٌ - وَ إِعْجَابُ اَلْمَرْءِ بِنَفْسِهِ وَ أَمَّا اَلْمُنْجِیَاتُ فَالْعَدْلُ فِی اَلرِّضَا وَ اَلْغَضَبِ وَ اَلْقَصْدُ فِی اَلْغِنَی وَ اَلْفَقْرِ وَ خَوْفُ اَللَّهِ فِی اَلسِّرِّ وَ اَلْعَلاَنِیَهِ کَأَنَّکَ تَرَاهُ فَإِنْ لَمْ تَکُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ یَرَاکَ یَا عَلِیُّ ثَلاَثٌ یَحْسُنُ فِیهِنَّ اَلْکَذِبُ اَلْمَکِیدَهُ فِی اَلْحَرْبِ وَ عِدَتُکَ زَوْجَتَکَ وَ اَلْإِصْلاَحُ بَیْنَ اَلنَّاسِ یَا عَلِیُّ ثَلاَثٌ یَقْبُحُ فِیهِنَّ اَلصِّدْقُ اَلنَّمِیمَهُ وَ إِخْبَارُکَ اَلرَّجُلَ عَنْ أَهْلِهِ بِمَا یَکْرَهُ وَ تَکْذِیبُکَ اَلرَّجُلَ عَنِ اَلْخَیْرِ یَا عَلِیُّ أَرْبَعٌ یَذْهَبْنَ ضَلاَلاً اَلْأَکْلُ بَعْدَ اَلشِّبَعِ وَ اَلسِّرَاجُ فِی اَلْقَمَرِ وَ اَلزَّرْعُ فِی اَلْأَرْضِ اَلسَّبِخَهِ وَ اَلصَّنِیعَهُ عِنْدَ غَیْرِ أَهْلِهَا یَا عَلِیُّ أَرْبَعٌ أَسْرَعُ شَیْءٍ عُقُوبَهً رَجُلٌ أَحْسَنْتَ إِلَیْهِ فَکَافَأَکَ بِالْإِحْسَانِ إِسَاءَهً وَ رَجُلٌ لاَ تَبْغِی عَلَیْهِ وَ هُوَ یَبْغِی عَلَیْکَ وَ رَجُلٌ عَاقَدْتَهُ عَلَی أَمْرٍ فَمِنْ أَمْرِکَ اَلْوَفَاءُ لَهُ وَ مِنْ أَمْرِهِ اَلْغَدْرُ بِکَ وَ رَجُلٌ تَصِلُهُ رَحِمُهُ وَ یَقْطَعُهَا یَا عَلِیُّ أَرْبَعٌ مَنْ یَکُنَّ فِیهِ کَمَلَ إِسْلاَمُهُ اَلصِّدْقُ وَ اَلشُّکْرُ وَ اَلْحَیَاءُ وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ یَا عَلِیُّ قِلَّهُ طَلَبِ اَلْحَوَائِجِ مِنَ اَلنَّاسِ هُوَ اَلْغِنَی اَلْحَاضِرُ وَ کَثْرَهُ اَلْحَوَائِجِ إِلَی اَلنَّاسِ مَذَلَّهٌ وَ هُوَ اَلْفَقْرُ اَلْحَاضِرُ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 6 )
آنچه از پیغمبر صلی اللّه علیه و آله در مفصل این معانی روایت شده سفارش او بامیر المؤمنین علیه السّلام: ای علی یکی از نشانه های یقین است که کسیرا بخشم خدا خشنود نسازی،و بدان چه خدایت داده است کسیرا نستائی،و بدان چه ات نمیدهد دیگری را نکوهش نکنی زیرا آز آزمندی روزی رسان نیست و بد خواهی کسی جلوگیرش نباشد.راستی خدا بحکمت خود نشاط و شادی را در یقین نهاده و هم و غم را در شک و خشم. ای علی راستش فقری سخت تر از نادانی نیست،و مالی بهره ده تر از خردمندی.تنها بودنی هراسناکتر از خودبینی نیست،و همدستی خوشتر از مشورت کردن،هیچ خردمندی چون اندیشه کردن نیست و هیچ خانوادگی چون خوشرفتاری و هیچ عبادتی چون تفکر. ای علی:آفت حدیث دروغ است،و آفت دانش فراموشی،و آفت عبادت سستی،و آفت بخشش منت بار کردن،و آفت دلبری ستم،و آفت زیبائی بخود بالیدن،و آفت خانواده فخریه نمودن. ای علی:راستی را باش و از دهانت هرگز دروغی نپرد و هرگز بر خیانتی دلیری مکن،و ترس از خدا را باش تا گوئی او را بینی،و مال و جانت را نثار دینت کن،اخلاق خوش را باش و بکارشان بند،از اخلاق بد بگریز و کناره کن.ای علی:محبوبترین کردار نزد خداوندگار سه است،هر که آنچه را خدا بر او واجب کرده انجام دهد از عابدترین مردم است و هر که از آنچه خدا حرام کرده پارسا باشد پارساترین مردم است،و هر که بدان چه خدایش روزی کرده بسازد از توانگرترین مردم است. ای علی:سه تا از مکارم اخلاق است:پیوند کن باکسی که از تو بریده،بدهی بآن که از تو دریغ کرده،و بگذری از آنکه بتو ستم کرده. ای علی:سه چیز نجات بخشنده تو است:زبانت را نگهداری،و بر گناهت بزاری،و در خانه ات بیارامی. ای علی:سرور هر کرداری سه اند:از طرف خود بمردم حق بدهی،برای خدا با برادرت برابر شوی،و خدا را در هر حال بیاد داری. ای علی:سه چیز از آرایش خدایند:مردیکه برای خدا از برادر مؤمنش دیدن کند که زائر خدا است،و بر خدا است زائر خود را گرامی دارد،و هر چه خواهد باو دهد.مردیکه نماز بخواند و در تعقیب بماند تا نماز دیگر او مهمان خدا است و بر خدا است که مهمانش را گرامی دارد.آنکه بحج یا عمره رود که وارد،بر خدا است و خدا را باید که وارد خود را گرامی دارد. ای علی:سه تا باشند که مزد دنیا و آخرت دارند:حج نداری را ببرد،صدقه بلا را بگرداند،و صله رحم عمر را بیفزاید.ای علی سه چیز در هر که نباشد هیچ کارش راست نیاید:پارسائی که از نافرمانی خدا عز و جلش در کشد.دانشی که از نادانی بیخردش برهاند.و خردیکه بدان با مردم سازگاری کند. ای علی سه کس در روز رستاخیز زیر سایه عرشند:مردیکه برای برادرش بخواهد آنچه را برای خود خواهد،و مردیکه بکاری رسد و در آن گامی پیش و پس ننهد تا بداند که آن کار پسند یا ناپسند خدا است،و مردیکه از برادر خود عیبی نگیرد تا آن را در خود درمان کند،زیرا هر عیب خود را را درمان کند عیب دیگرش فاش شود،و مرد را بس است که همان بخود پردازد. ای علی سه چیز از ابواب نیکی باشند:سخاوتمندی دل،شیرین سخنی،شکیبائی بر آزار. ای علی در تورات است که چهار تا در کنار چهارند:هر که بدنیا آزمند شود بر خداوند خشمناک گردد؛هر که از مصیبت وارده بنالد از خدایش نالیده است،هر که نزد توانگری رود برای او زبونی کند دو سوم دینش بر باد رفته است و هر کس از این امت بدوزخ رود کسی باشد که آیات خدا را بمسخره و بازیچه گرفته. چهار در کنارشان چهار است هر که پادشاه شد خود رأی شود،هر که مشورت نکند پشیمان گردد،بدستی که بدهی بهمان بستانی،نیازمندی مرگ اکبر است،باو عرض شد نیازمندی بزر و سیم؟فرمود نیازمندی از دین. ای علی هر دیده در روز رستاخیز گریان است مگر سه دیده،دیده ای که در راه خدا بی خواب مانده،دیده ای که از حرام خود بر هم نهفته،و دیده ای که از ترس خدا اشک ریخته.ای علی خوشا بر آن چهره ای که خدایش بنگرد بر گناهی که جز خدا مطلع نیست گریانست. ای علی سه تا هلاک کننده اند و سه تا نجات بخش:اما آن هلاک کننده ها هوای نفس است که دنبال شود،و بخلی که پیروی گردد،و خود پسندی مرد است،و اما نجات بخشها دادگری در خشنودی و خشم است،و میانه روی در توانگری و نیازمندی،و ترس در نهان و عیان که گویا او را مینگری و اگر تو او را ننگری او تو را بنگرد. ای علی در سه چیز دروغ نیکو است:فریب کاری در جنگ،و نوید بهمسرت،و اصلاح میان مردم. ای علی در سه چیز راستی زشت است سخن چینی،و خبر دادن بمردی از زنش،و مردی را در دعوی نیکوکاری تکذیب کردن. ای علی چهارند که بیهوده اند:خوردن سر سیری،چراغ برابر ماه،کشت در شوره زار، احسان بنااهل. ای علی چهارند که زودتر کیفر گیرند:مردیکه باو خوبی کنی و بعوض خوبی تو بدی کند.مردیکه باو ستم نکنی و او بتو ستم کند،مردیکه با او پیمان بستی،و نیت تو وفا با او است و نیت او بیوفائی است،و مردیکه با او صله رحم کنی و او قطع رحم کند. ای علی چهارند که در هر که باشند اسلامش کامل است:راستی،شکرگزاری،شرم،و خوش رفتاری. ای علی کم حاجت خواستن از مردم همان بی نیازی موجود است،و پر حاجت خواستن از مردم خواری و همان فقر موجود است.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 10 )
به نام خداوند بخشایندۀ مهربان سفارش آن حضرت صلّی اللّه علیه و اله و سلّم به أمیر مؤمنان علیه السّلام یا علی؛از نشانه های یقین این است که دیگران را بدان چه مستوجب خشم خداست خشنود نسازی،و به آنچه خدا نصیبت ساخته شکر غیر او را نکنی،و دیگری را بر آنچه خداوند از تو بازداشته بد نگوئی،چرا که حرص آزمند آورندۀ روزی نیست،و نه بیزاری کسی آن را بازمی دارد،بدرستی که خداوند به فرمان و بخشش خویش نشاط و شادی را در یقین و خشنودی قرار داد،و سختی و غم را در تردید و عصبانیّت. ای علی:هیچ فقری سخت تر از نادانی،و هیچ اندوخته ای سودمندتر از خردمندی و هیچ تنهایی و غربتی هراس انگیزتر از خودبینی نیست،و نیز هیچ درخواستی نیکوتر از مشورت،و هیچ خردی همچون عاقبت اندیشی،و هیچ فخری چون خوشرفتاری و هیچ عبادتی همانند فکر و اندیشه نیست. ای علی:دروغگوئی آفت کلام،و فراموشی بلای دانش،و تنبلی بلای عبادت، و منّت گذاشتن بلای بخشش،و ستمگاری بلای شجاعت،و خودبینی بلای زیبائی، و فخر فروشی بلای افتخار خانوادگی است. ای علی:ترا به راستگوئی سفارش می کنم،و هیچ گاه دروغ از لبانت خارج نشود،و هرگز بر خیانتی دلیر مشو،و از خدا چنان پروا کن که گوئی او را می بینی، و مال و جانت را فدای دینت کن،و خود را به رفتار نیک بیارای،و از اخلاق و صفات بد بر حذر باش. ای علی:محبوبترین کردار در نزد خداوند سه چیز است:عامل به واجبات الهی از عابدترین مردمان،و آنکه از حرام خدا پروا کند از پارساترین خلق است،و قانع به روزی مقدّر خداوند از بی نیازترین مردمان است. ای علی:سه عمل در شمار خوبیهای رفتار است:پیوستن با کسی که از تو گسسته،بخشش به کسی که از تو دریغ داشته،و عفو کسی که به تو ستم روا داشته است.ای علی:سه چیز مایۀ نجات است:حفظ زبانت،و گریۀ بر لغزشهایت،و آنکه خانه ات محلّ راحت و پذیرائی تو باشد. ای علی:سه چیز از بهترین رفتار است:رعایت إنصاف مردم،و همدردی با برادر دینیت برای رضای خدا،و یاد خدا در هر حال. ای علی:سه گروه در شمار میهمانان الهی اند:آنکه برای خشنودی خدا به دیدار برادر مؤمنش بشتابد زائر خداست،پس گرامیداشت و اجابت دعایش به عهدۀ خداوند است.و نمازگزاری که با تعقیبات؛دو نماز را بهم متّصل نماید؛میهمان خداست و گرامیداشت میهمان او با خود او است،و آنکه به حجّ و عمره رود پس او بر خدا وارد شده و اکرامش بر خدا لازم آید. ای علی:سه کار در دنیا و آخرت پاداش پذیر است:سفر حجّ که فقرزداست، و کمک به بینوایان که بلا گردان است،و آمد و شد با خویشان(صلۀ رحم)که بر عمر بیفزاید. ای علی:سه خصلت اگر در فرد نباشد کارش راست نیاید:پاکدامنی تا او را از نافرمانی خدا باز دارد.دانشی که بواسطۀ آن از بیخردی نادان برهد.خرد و عقلی که در پرتو آن با مردم کنار بیاید. ای علی سه گروه در روز جزا در سایۀ عرش الهی باشند:کسی که آنچه برای خود می پسندد بر برادرش نیز بپسندد،و دیگر آنکه او را کاری رسیده تا از رضایت یا عدم رضایت پروردگار بدان کار خاطرش آسوده نشود قدم از قدم بر ندارد،و کسی که تا خویش را از عیبی إصلاح نکند برادرش را بدان عیب خورده نگیرد،چرا که هر زمان عیبی را از خویش برطرف کرده و خود را إصلاح کند عیبی دیگر ظاهر شود،و مرد را همان بس که به خود پردازد. ای علی:سه چیز از درهای خیر است:بخشش دل،و خوش زبانی،و تحمّل در برابر آزار. ای علی:در تورات آمده است:چهار چیز در کنار چهار چیز است:کسی که روز را با حرص به دنیا آغاز کند بتحقیق بر خدا خشم کرده،و آنکه از اندوهی که او را رسیده گله کند بر خدا گله مند شده،و آن کس که در برخورد با شخص ثروتمند خود را زبون سازد دو سوم دینش بر باد رود،و دوزخیان این امّت از آنانند که آیات الهی را به تمسخر و بازیچه می گرفته اند.[ای علی]چهار چیز هم ردیف چهار چیز است:آنکه حکومت یابد مستبدّ شود،و آنکه مشورت نکند پشیمان شود،آنچه دهی همان ستانی،فقر مرگ اکبر است.سپس از آن حضرت سؤال شد:منظور از فقر نداشتن طلا و نقره است؟فرمود: فقر در دین است. ای علی:روز قیامت تمام چشمها گریان است مگر سه چشم:دیده ای که در راه خدا و طاعت بیداری کشیده،و دیگر آنکه از ممنوعات الهی چشم پوشیده، و دیگر آن چشمی که از ترس خدا اشک ریخته. ای علی:خوشا به حال آنکه در حضور خدا بر گناهانی که جز خداوند بر آن آگاه نیست می گرید. ای علی:سه چیز موجب هلاکت و سه چیز نجات دهنده است:امّا سبب هلاک:پیروی هوای نفس،و بخل حاکم بر وجود انسان،و سوم:خودپسندی است.أمّا نجات بخش:رعایت إنصاف در حال خشنودی و خشم،و میانه روی در ثروت و فقر،و ترس از خدا در نهان و آشکار چونان که تو او را می بینی،و اگر تو او را نمی بینی او که تو را می بیند. ای علی:در سه کار دروغ جایز است:خدعه در جنگ،و وعده به همسر، و إصلاح بین مردم. ای علی:در سه کار سخن راست ناروا است:سخن چینی،نقل کردار ناپسند زن برای همسرش،و تکذیب دعوی نیکوکاری. ای علی:چهار چیز به هدر رود:خوردن پس از سیری.چراغ در شب ماهتاب.و کشت و زرع در نمکزار.و نیکی به افراد نااهل. ای علی:کیفر چهار عمل سریع است:پاسخ خوبی به بدی.و آنکه به تو ستم کند بدون اینکه تو او را بیازاری.و دیگر هم پیمانت،در حالی که نیّتت وفای به اوست و قصد او خیانت به تو است.و آنکه با او صلۀ رحم کنی و او پیوند خود را با تو بگسلد. ای علی:اگر چهار چیز در کسی باشد اسلامش کامل است:راستی،شکر،حیاء،و خوش رفتاری. ای علی:کم توقّعی از دیگران بی نیازی نقد است،و پر توقّعی فقر و تهی دستی حاضر.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 17 )
سفارشهای پیامبر(صلّی الله علیه و آله)به امیر المؤمنین علی(علیه السّلام) یا علی:از آثار یقین این است که رضایت هیچ کس را با خشم خداوند به دست نیاری و کسی را بر نعمتی که خدا بتو داده نستائی و احدی را بر چیزی که خدا از تو دریغ فرموده نکوهش نکنی،چه روزی را نه حرص حریصان جلب کند و نه بی میلی کسان واپس زند.خداوند به حکمت و فضل خود آسایش و خوشی را در یقین و رضا(به قضا و قدر)قرار داده و غصه و اندوه را در شک و نارضائی.یا علی:هیچ فقری از نادانی بدتر نیست و هیچ مالی از عقل سودمندتر نیست و هیچ تنهائی از خودپسندی وحشتناک تر نیست و هیچ مددکاری ای از مشورت بهتر نیست و هیچ عقلی(و یا هیچ عملی-به نقل دیگر)چون عاقبت اندیشی نیست و هیچ حسب و نسبی چون خوشخوئی نیست و هیچ عبادتی همانند فکر کردن نیست.یا علی:آفت سخن دروغ است و آفت علم فراموشی است و آفت عبادت سستی است و آفت سخاوت منت است و آفت شجاعت ستم است و آفت زیبائی کبر و خودپسندی است و آفت حسب و نسب فخر فروشی است.یا علی:همیشه راستگو باش،هیچ گاه دروغ از دهانت بیرون نیاید و هرگز به خیانت اقدام مکن.از خدا چنان بترس که گویا او را به چشم می بینی،مال و جان را در راه دین نثار کن و خود را به اخلاق نیک بیارای و از خویهای بد بپرهیز.یا علی:سه خصلت نزد خدا از هر عملی محبوبتر است:1.انجام واجبات،کسی که واجبات الهی را انجام دهد از عابدترین مردم است.2.ترک گناهان،کسی که از گناه بپرهیزد از پرهیزگارترین مردم است.3.قناعت،هر که به آنچه خدا روزی کرده قناعت کند از بی نیازترین خلق است.یا علی:سه چیز از اخلاق ستوده است:با آنکه از تو بریده پیوند کنی،و به آنکه ترا محروم کرده عطا کنی،و از آنکه بر تو ستم روا داشته بگذری.یا علی:سه چیز نجات بخش است:زبان را نگه داری،بر خطاها بنگری و خانه ات گنجایشت را داشته باشد(یعنی بتوانی در خانه بمانی و از شر معاشران ناجنس در امان باشی).یا علی:بهترین کارها سه چیز است:خود در بارۀ مردم انصاف دادن،با برادر دینی مساوات کردن و خدا را در هر حال بیاد آوردن.یا علی:سه کس از مهمانان خدایند:کسی که برای خدا به دیدار برادر مؤمن رود، زوار خدا است و بر خدا لازم است زوارش را گرامی دارد و حاجتش را روا کند. کسی که پس از نماز به تعقیب بنشیند تا وقت نماز دیگر،مهمان خداست و بر خدا حق است که مهمانش را گرامی دارد.و سوم آنکه برای حج یا عمره به زیارت کعبه رود،به پروردگار وارد شده و بر خدا لازم است واردین را احترام کند.یا علی:پاداش سه کار،هم در دنیا داده می شود و هم در آخرت:حج فقر را برطرف می کند،صدقه بلا را می گرداند و صلۀ رحم عمر را می افزاید.یا علی:سه خصلت است هر که ندارد،هیچ عملی برای او نمی پاید:تقوائی که او را از گناه باز دارد،علمی(و مطابق نقل صحیحتر حلمی)که نادانی بیخردان را واپس زند و عقلی که بتواند در پرتو آن با مردم بسازد(بدون این سه صفت اعمال خیر بثمر نمی رسد و نتیجۀ مطلوب را نمی دهد).یا علی:سه کس در قیامت زیر سایۀ عرش خدایند:مردی که برای برادرش آن بپسندد که برای خود پسندد.کسی که چون کاری پیش آید قدم از قدم برندارد تا بفهمد خدا به این کار راضی است یا نه.کسی که تا عیبی را در خود اصلاح نکند به برادرش خرده نگیرد که در این صورت هر عیبی را در وجودش اصلاح کند باز به عیب دیگر برخورد و فرصتی برای عیبجوئی دیگران نیابد.یا علی:سه چیز از درهای خیر است(که هر کس داشته باشد درهای خیر به رویش گشوده است):طبع سخاوتمند،گفتار خوش و صبر بر آزار.یا علی:در تورات است که چهار چیز با چهار چیز قرین است:هر که به دنیا حریص باشد به خدا خشمگین است.هر که از مصیبتی شکوه کند از خدا شکایت کرده و هر کس در برابر توانگری برای ثروتش تواضع کند،دو سوم دینش از دست رفته است.و هر که از این امت وارد دوزخ شود،از آنهاست که آیات خدا را به مسخره و بازیچه گرفته است.و نیز چهار چیز در کنار چهار چیز است:هر که ملک یابد مستبد شود.هر که مشورت نکند،پشیمان شود.هر عملی مکافاتی دارد،فقر:مرگ بزرگتر است،پرسیدند:فقر درهم و دینار؟فرمود:نه،فقر دین.یا علی:هر چشمی در قیامت گریان است جز سه چشم:یکی آنکه در راه خدا شب بیدار باشد،دیگر آنکه به راه حرام باز نشود،سوم آنکه از ترس خدا بگرید.یا علی:خوشا بحال صورتی که خدا ببیند برای گناهی می گرید که جز خدا کسی از آن خبردار نیست.یا علی:سه چیز موجب هلاک و سه چیز مایه نجات است:هوسی که دنبالش را بگیرند،بخلی که اطاعتش کنند،و خودپسندی.و اما آنچه که باعث نجات است:عدالت در حال آرامش و غضب،میانه روی در حال درویشی و توانگری،و ترس از خدا در نهان و عیان چنان که گوئی او را می بینی،چه اگر تو او را نمی بینی او ترا می بیند.یا علی:دروغ در سه جا نیکوست:میدان جنگ،وعده به زن و اصلاح میان مردم.یا علی:راستگوئی در سه جا زشت است:سخن چینی،نقل عمل ناپسند زن برای شوهر و تکذیب کسی که از انجام عمل خیری به دروغ خبر می دهد.یا علی:چهار چیز به هدر می رود:خوراک پس از سیری،چراغ در مهتاب،بذر در شوره زار و احسان به نااهل.یا علی:کیفر کردار چهار کس از همه زودتر می رسد:مردی که پاداش نیکی ترا به بدی دهد، کسی که آزاری از تو ندیده بر تو ستم کند،هم پیمانی که یک طرفه پیمان را بشکند و خویشاوندی که در مقابل خوشرفتاری تو بدرفتاری کند.یا علی:چهار صفت در هر که باشد اسلامش کامل است:راستی،شکر،حیاء و خوشخوئی.یا علی:کمتر از مردم خواهش کردن بی نیازی نقد است و درخواست زیاد ذلت و فقر حاضر.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 21 )
آنچه از پیامبر گرامی صلّی اللّه علیه و آله در همین زمینه ها(اخلاق و حکمت و غیره)روایت شده است. سفارش پیامبر صلّی اللّه علیه و آله به أمیر المؤمنین علیه السّلام ای علی!همانا یکی از نشانه های یقین این است که هیچ کس را با به خشم آوردن خداوند خشنود نسازی و به واسطۀ چیزی که خدا به تو داده است،هیچ کس را نستایی و برای چیزی که خدا به تو نداده است،هیچ کس را ملامت نکنی؛زیرا نه حرص زدن آزمندی،روزی را می رساند و نه ناخوشایندی شخص بی میل،آن را از او باز می دارد. به درستی که خداوند به فضل و حکم خویش،نشاط و شادمانی را در یقین و خشنودی قرار داده و غم و اندوه را در شک و خشم نهاده است. ای علی!همانا هیچ فقری سخت تر از جهل و هیچ مالی سودمندتر از عقل و هیچ تنهایی ای وحشت انگیزتر از خود بزرگ بینی و هیچ پشتیبانی نیکوتر از مشورت نیست و هیچ عقلی چون تدبیر و چاره اندیشی و هیچ حسبی چون خوش اخلاقی و هیچ عبادتی مانند تفکر نمی باشد. ای علی!آفت سخن،دروغ و آفت دانش،فراموشی و آفت پرستش،سستی و آفت بخشش،منّت نهادن و آفت شجاعت،سرکش بودن و آفت زیبایی،به خود بالیدن و آفت افتخار خانوادگی،فخر فروشی است. ای علی!بر تو باد به راستی و اینکه هرگز دروغی از دهانت خارج نشود و هرگز بر خیانتی دلیری مکن و همواره از خدا پروا کن چنان که گویی او را می بینی و مال و جانت را فدای دینت نما و بر تو باد به خوش اخلاقی و پیشه کردن آن و پرهیز از بداخلاقی و اجتناب از آن. ای علی!محبوب ترین کردار نزد خداوندگار سه چیز است:آن کس که واجبات الهی را انجام دهد،از عابدترین مردم به شمار آید و آن کس که از محرّمات الهی بپرهیزد،از پارساترین مردمان گردد و آن کس که به روزی مقدّر شده از جانب خداوند قانع باشد،از ثروتمندترین مردم محسوب شود. ای علی!سه عمل از اخلاق نیک است:کسی که با تو قطع رابطه کرده،دوباره با او رابطه برقرار سازی و کسی که از تو دریغ ورزیده،به او بخشش نمایی و کسی که بر تو ستم روا داشته،عفوش کنی.ای علی!سه چیز نجات بخش است:نگهداری از زبانت،گریه و زاری بر لغزش هایت و خانه ات را پناهگاه خود ساختن.[نشستن در خانه هنگام فتنه]. ای علی!سرآمد اعمال سه خصلت است:از جانب خود در بارۀ دیگران انصاف دادن،مال را با برادران ایمانی در میان نهادن و همیشه و در همه حال به یاد خدا بودن. ای علی!سه چیز از زینت های الهی اند:مردی که به خاطر خدا به دیدار و زیارت برادر مؤمنش برود پس چنین کسی زائر خداست و بر خداست که زائر خود را گرامی دارد و هر چه درخواست نمود به او عطا نماید؛دیگر مردی که نماز گزارد و تعقیبات آن را ادامه دهد تا نماز دیگر فرا رسد،پس چنین شخصی میهمان خداست و بر خداست که میهمانش را گرامی دارد و[مورد سوم]کسی است که به حج و عمره رود که چنین فردی هم،وارد بر خدا به شمار می آید و اکرامش بر خدا لازم می باشد. ای علی!سه کار در دنیا و آخرت پاداش دارند:حج گزاردن تنگدستی را ببرد، صدقه دادن بلا را بگرداند و صلۀ رحم بر عمر بیفزاید. ای علی!سه چیز است که اگر در کسی نباشد کارش سرانجام نگیرد:پرهیزی که او را از معصیت خدا باز دارد،دانشی که او را از نادانی شخص کم خرد برهاند و عقلی که به وسیلۀ آن با مردم رفتار لطف آمیز و مدارا نماید. ای علی!روز قیامت سه کس در زیر سایۀ عرش خواهند بود:مردی که آنچه برای خود می پسندد برای برادرش نیز بپسندد،مردی که با کاری مواجه شود ولی گامی پس و پیش ننهد مگر آنکه بداند این کار مورد نظر و پسند خداست یا نه و مردی که از برادر خود عیبی نگیرد تا آنکه آن را در خود اصلاح نماید،چرا که هر عیب خود را اصلاح کند عیب دیگرش ظاهر می شود و مرد را همان بس که به خود پردازد. ای علی!سه چیز از درهای نیکی باشد:جانبازی،نیکی گفتار و شکیبایی بر آزار. ای علی!در تورات است که چهار چیز پهلوی چهار چیز باشد:آن کس که روز را با حرص به دنیا آغازد بر خدا خشمناک گردد،آن کس که از مصیبت وارده شکایت نماید در واقع از پروردگارش شکایت می کند،آن کس که نزد ثروتمندی رود و پیش او خود را زبون سازد دو سوم دینش بر باد رفته و هر کس از این امّت به دوزخ رود از کسانی بوده که آیات الهی را به مسخره و بازی می گرفته است. [ای علی!]چهار چیز در کنار چهار چیز است:هر که پادشاه شود خود رأی گردد،هر که مشورت نکند پشیمان شود،آنچه دهی همان ستانی و فقر مرگ بزرگتر است.آنگاه از حضرت سؤال شد که منظور از این فقر،فقر مالی است که شخص سکه های طلا و نقره ندارد؟حضرت فرمود:[مقصود از آن]فقر در دین است! ای علی!همۀ دیدگان در روز قیامت گریانند مگر سه دیده:آنکه در راه خدا بیداری کشیده،دیده ای که از حرام های الهی بر هم نهاده شده،و دیده ای که از بیم خدا بسیار اشک ریخته است. ای علی!خوشا چهره ای که خدایش می بیند بر گناهی می گرید که کسی جز خدا از آن گناه مطّلع نیست. ای علی!سه چیز هلاکت کننده است و سه چیز نجات بخش؛امّا امور هلاکت کننده:هوسی است که از آن پیروی کنند، تنگ چشمی ای که مطیع آن شوند و اعجاب مرد نسبت به خویشتن؛امّا امور نجات بخش:رعایت عدالت در حال خشنودی و خشم،اعتدال در حال ثروتمندی و تنگدستی و بیم از خدا در عیان و نهان که گویی او را می بینی و اگر تو او را نبینی او تو را می بیند. ای علی!در سه مورد دروغ نیکوست:فریب دادن در جنگ،وعده دادن به همسر خود و آشتی دادن میان مردم. ای علی!در سه جا راستگویی زشت به شمار آید:سخن چینی،خبر ناخوشایند دادن به مردی در بارۀ زن و فرزندش و تکذیب مردی که ادّعای نیکوکاری می کند. ای علی!چهار چیز بیهوده است:خوردن پس از سیری،روشن کردن چراغ در برابر ماه تابان،زراعت در شوره زار و احسان به افراد نالایق.ای علی!چهار کس زودتر کیفر شوند:مردی که به او خوبی کنی و وی به جای آن به تو بدی کند،مردی که تو به او ستم نکرده ای ولی وی به تو ستم می کند، مردی که با او در انجام امری پیمان بسته ای و وفادار به آن هستی در حالی که او در صدد خیانت به توست و مردی که تو با او صله رحم کنی ولی او با تو قطع رابطه کند. ای علی!اگر چهار خصوصیّت در کسی باشد اسلام او کامل است:راستگویی، سپاسگزاری،شرمساری و خوش اخلاقی. ای علی!کم حاجت خواستن از مردم همان توانگری موجود است و زیاد حاجت خواستن از آنان،خواری و همان فقر موجود می باشد.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 19 )
ص : 5447
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَکْرَمَهُ اَللَّهُ بِوَلاَیَتِنَا فَقَدْ جَازَ اَلْعَقَبَهَ وَ نَحْنُ تِلْکَ اَلْعَقَبَهُ اَلَّتِی مَنِ اِقْتَحَمَهَا نَجَا ثُمَّ قَالَ اَلنَّاسُ کُلُّهُمْ عَبِیدُ اَلنَّارِ غَیْرَکَ وَ أَصْحَابِکَ فَإِنَّ اَللَّهَ فَکَّ رِقَابَکُمْ مِنَ اَلنَّارِ بِوَلاَیَتِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِنَا تُفَکُّ اَلرِّقَابُ وَ بِمَعْرِفَتِنَا وَ نَحْنُ اَلْمُطْعِمُونَ فِی یَوْمِ اَلْجُوعِ وَ هُوَ اَلْمَسْغَبَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 363 )
ص : 5448
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَحْیَی بْنِ اَلْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا تَقُولُ فِی مُسْلِمٍ أَتَی مُسْلِماً وَ هُوَ فِی مَنْزِلِهِ فَاسْتَأْذَنَ عَلَیْهِ فَلَمْ یَأْذَنْ لَهُ وَ لَمْ یَخْرُجْ إِلَیْهِ قَالَ یَا أَبَا حَمْزَهَ أَیُّمَا مُسْلِمٍ أَتَی مُسْلِماً زَائِراً أَوْ طَالِبَ حَاجَهٍ وَ هُوَ فِی مَنْزِلِهِ فَاسْتَأْذَنَ عَلَیْهِ فَلَمْ یَأْذَنْ لَهُ وَ لَمْ یَخْرُجْ إِلَیْهِ لَمْ یَزَلْ فِی لَعْنَهِ اَللَّهِ حَتَّی یَلْتَقِیَا قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فِی لَعْنَهِ اَللَّهِ حَتَّی یَلْتَقِیَا قَالَ نَعَمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 229 )
1- ابو حمزه گوید:به امام باقر(علیه السّلام)عرض کردم فدایت شوم:چه می فرمایی در مورد مسلمانی که برای دیدن یا حاجتی نزد مسلمانی برود و او در خانه باشد و اجازۀ ورود بخواهد،او اجازه ندهد و از خانه هم بیرون نیاید؟فرمود،ای ابا حمزه،هر مسلمانی که برای دیدار یا درخواست حاجتی نزد مسلمانی برود که در خانه است و اجازۀ ورود بخواهد و او بیرون نیاید،پیوسته به لعنت خدا گرفتار باشد تا همدیگر را ملاقات نمایند،عرض کردم:فدایت شوم،در لعنت خداست تا یک دیگر را دیدار کنند؟فرمود:آری ای ابا حمزه.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 168 )
ص : 5449
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا بُنَیَّ اِتَّخِذِ اَلْغَنَمَ وَ لاَ تَتَّخِذِ اَلْإِبِلَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 508 )
ص : 5450
صَاحِبِ اَلْعُقَلاَءَ وَ جَالِسِ اَلْعُلَمَاءَ وَ اِغْلِبِ اَلْهَوَی تُرَافِقِ اَلْمَلَأَ اَلْأَعْلَی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 420 )
ص : 5451
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْمَاضِی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: وَ اِصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ ؟ قَالَ: «یَقُولُونَ فِیکَ وَ اُهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمِیلاً `وَ ذَرْنِی وَ اَلْمُکَذِّبِینَ بِوَصِیِّکَ أُولِی اَلنَّعْمَهِ وَ مَهِّلْهُمْ قَلِیلاً » قُلْتُ: إِنَّ هَذَا تَنْزِیلٌ؟ قَالَ: «نَعَمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 519 )
ص : 5452
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ بَکَّارِ بْنِ کَرْدَمٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: وَ مَنْ قَضَی لِأَخِیهِ اَلْمُؤْمِنِ حَاجَهً قَضَی اَللَّهُ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مِائَهَ أَلْفِ حَاجَهٍ مِنْ ذَلِکَ أَوَّلُهَا اَلْجَنَّهُ ، وَ مِنْ ذَلِکَ أَنْ یُدْخِلَ قَرَابَتَهُ وَ مَعَارِفَهُ وَ إِخْوَانَهُ اَلْجَنَّهَ ، بَعْدَ أَنْ لاَ یَکُونُوا نُصَّاباً. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی کِتَابِ اَلْإِخْوَانِ بِإِسْنَادِهِ: نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 357 )
ص : 5453
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ: عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ، عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْجَوْهَرِیِّ، عَنْ سَلَمَهَ بْنِ حَنَانٍ، عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیِّ، قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، فَقَالَ: «یَا أَبَا اَلصَّبَّاحِ، قَدْ أَفْلَحَ اَلْمُؤْمِنُونَ». قَالَهَا ثَلاَثاً، وَ قُلْتُهَا ثَلاَثاً، فَقَالَ: «إِنَّ اَلْمُسَلِّمِینَ هُمُ اَلْمُنْتَجَبُونَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ، هُمْ أَصْحَابُ اَلنَّجَائِبِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 865 )
ص : 5454
وَ مِنْهُ، بِالْإِسْنَادِ اَلْمَذْکُورِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَدِّثْنِی کَیْفَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِإِبْلِیسَ فَإِنَّکَ مِنَ اَلْمُنْظَرِینَ `إِلی یَوْمِ اَلْوَقْتِ اَلْمَعْلُومِ قَالَ لِشَیْءٍ کَانَ تَقَدَّمَ شَکَرَهُ عَلَیْهِ قُلْتُ وَ مَا هُوَ قَالَ رَکْعَتَانِ رَکَعَهُمَا فِی اَلسَّمَاءِ فِی أَلْفَیْ سَنَهٍ أَوْ فِی أَرْبَعَهِ آلاَفِ سَنَهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 240 )
85-و بهمین سند که ابن عطیه گفت بامام ششم علیه السّلام گفتم:بمن باز گو چگونه خدا عزّ و جلّ بابلیس فرمود:تو مهلت داری تا روز وقت معلوم؟فرمود:در برابر پاداشی که در پیش بایستش بود،گفتم:آن چه بود؟فرمود:دو رکعت که آن را در آسمان در مدت 2 و یا 4 هزار سال خواند(تردید از راویست،از پاورقی 240)
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 186 )
ص : 5455
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَا مِنْ مُسْلِمٍ دَعَا اَللَّهَ تَعَالَی بِدَعْوَهٍ لَیْسَتْ فِیهَا قَطِیعَهُ رَحِمٍ وَ لاَ اِسْتِجْلاَبُ إِثْمٍ إِلاَّ أَعْطَاهُ اَللَّهُ تَعَالَی بِهَا إِحْدَی خِصَالٍ ثَلاَثٍ إِمَّا أَنْ یُعَجِّلَ لَهُ اَلدَّعْوَهَ وَ إِمَّا أَنْ یَدَّخِرَهَا فِی اَلْآخِرَهِ وَ إِمَّا أَنْ یَرْفَعَ عَنْهُ مِثْلَهَا مِنَ اَلسُّوءِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 294 )
ص : 5456
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ وَ رَوَی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ: کَرَاهِیَهَ اَلْجِمَاعِ فِی أَوَّلِ لَیْلَهٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ إِلاَّ أَوَّلَ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ، فَإِنَّهُ یُسْتَحَبُّ ذَلِکَ لِمَکَانِ اَلْآیَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 173 )
ص : 5457
وَ فِی اَلْخَبَرِ اَلْمُتَقَدِّمِ وَ لاَ تُجَاوِزِ اَلْجَبَلَ وَ اَلْحِیَاضَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 51 )
ص : 5458
سُئِلَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: أَ وَ لَمْ یَسِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ قَالَ مَعْنَاهُ أَ وَ لَمْ یَنْظُرُوا فِی اَلْقُرْآنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 240 )
از حضرت صادق علیه السّلام تفسیر این آیه سؤال شد«
أَ وَ لَمْ یَسِیرُوا فِی اَلْأَرْضِ
» فرمود یعنی آیا نگاه در قرآن نمی کنید
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 205 )
ص : 5459
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: عَلَیْکُمْ بِالْمَرْزَنْجُوشِ شَمُّوهُ فَإِنَّهُ جَیِّدٌ لِلْخُشَامِ وَ اَلْخُشَامُ دَاءٌ.
( طب النبی صلّی الله علیه و آله , جلد 1 , صفحه 30 )
و فرمود:بر شما باد مرزنگوش آن را ببویید که برای«خشام»خوب است و«خشام»یک بیماری است.
( طب النبی صلّی الله علیه و آله / ترجمه مراغی ؛ ج 1 , ص 43 )
ص : 5460
فِی کِتَابِ اَلْمَنَاقِبِ لاِبْنِ شَهْرِ آشُوبَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیِّ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَا عَلِیُّ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدْ قَضَی اَلْفُرْقَهَ وَ اَلاِخْتِلاَفَ عَلَی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ، فَلَوْ شَاءَ اَللَّهُ لَجَمَعَهُمْ عَلَی اَلْهُدَی حَتَّی لاَ یَخْتَلِفَ اِثْنَانِ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ، وَ لاَ یُنَازِعَ فِی شَیْءٍ مِنْ أَمْرِهِ، وَ لاَ یَجْحَدَ اَلْمَفْضُولُ لِذِی اَلْفَضْلِ فَضْلَهُ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 714 )
ص : 5461
عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْکُحْلِ لِلْمُحْرِمِ قَالَ أَمَّا بِالسَّوَادِ فَلاَ وَ لَکِنْ بِالصَّبِرِ وَ اَلْحُضُضِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 357 )
3 - حلبی گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: به کار بردن سرمه برای محرم چه حکمی دارد؟
فرمود: سرمه سیاه نه ولی به کار بردن سرمه صبر و حضض (که نوعی دارو هستند) اشکالی ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 162 )
: حسن. و یجوز فی الحضض بضم الضاد الأولی و فتحها.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 315 )
ص : 5462
وَ قَالَ: لَیْسَ عَلَی أَهْلِ اَلْقِبْلَهِ إِلاَّ اَلرُّؤْیَهُ لَیْسَ عَلَی اَلْمُسْلِمِینَ إِلاَّ اَلرُّؤْیَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 302 )
ص : 5463
وَ عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ ، جَمِیعاً، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ ، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ ، عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ ، عَنْ جَابِرٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «مَا بَکَتِ اَلسَّمَاءُ عَلَی أَحَدٍ بَعْدَ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا ، إِلاَّ عَلَی اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) ، فَإِنَّهَا بَکَتْ عَلَیْهِ أَرْبَعِینَ یَوْماً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 701 )
ص : 5464
لاَ مُظَاهَرَهَ أَوْثَقُ مِنْ مُشَاوَرَهٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 538 )
ص : 5465
قَوْلُ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلصَّوْمُ فِی اَلشِّتَاءِ اَلْغَنِیمَهُ اَلْبَارِدَهُ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 314 )
و از همین جاست که پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرمود:روزه گرفتن در زمستان سرد غنیمت است.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 455 )
فرمود روزۀ زمستان غنیمت سردی است.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 349 )
پیامبر گفته:روزۀ زمستان غنیمت سردیست.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 256 )
ص : 5466
مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ قَالَ کَتَبَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اَلشِّیعَهِ : لَیَعْطِفَنَّ ذُو اَلسِّنِّ مِنْکُمْ وَ اَلنُّهَی وَ اَلرَّأْیِ عَلَی ذِی اَلْجَهْلِ وَ طُلاَّبِ اَلرِّئَاسَهِ أَوْ لَیُصِیبَنَّکُمْ لَعْنَتِی أَجْمَعِینَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 147 )
ص : 5467
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: کَانَتْ لِعَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَاقَهٌ قَدْ حَجَّ عَلَیْهَا اِثْنَتَیْنِ وَ عِشْرِینَ حِجَّهً مَا قَرَعَهَا قَرْعَهً قَطُّ قَالَ فَمَا جَاءَتْنِی بَعْدَ مَوْتِهِ إِلاَّ وَ قَدْ جَاءَنِی بَعْضُ اَلْمَوَالِی فَقَالُوا إِنَّ اَلنَّاقَهَ قَدْ خَرَجَتْ فَأَتَتْ قَبْرَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَانْبَرَکَتْ عَلَیْهِ فَدَلَکَتْهُ بِجِرَانِهَا وَ هِیَ تَرْغُو فَقُلْتُ أَدْرِکُوهَا أَدْرِکُوهَا فَجِیئُونِی بِهَا قَبْلَ أَنْ یَعْلَمُوا بِهَا أَوْ یَرَوْهَا ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَا کَانَتْ رَأَتِ اَلْقَبْرَ قَطُّ .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 300 )
ص : 5468
و فی روضه الکافی : حدّثنی علیّ بن إبراهیم، عن أبیه، عن ابن فضّال، عن حفص المؤذّن، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - أنّه قال فی رساله طویله إلی أصحابه: و اعلموا أنّه لیس من علم اللّه و لا من أمره، أن یأخذ أحد من خلق اللّه فی دینه بهوی و لا رأی و لا مقائیس. فقد أنزل اللّه القرآن، و جعل فیه تبیان کلّ شیء، و جعل للقرآن و تعلّم القرآن أهلا، لا یسع أهل علم القرآن الّذین آتاهم اللّه علمه أن یأخذوا فیه بهوی و لا رأی و لا مقایس، أغناهم اللّه عن ذلک بما آتاهم من علمه و خصّهم به و وضعه عندهم، کرامه من اللّه أکرمهم بها. و هم أهل الذّکر الّذین أمر اللّه هذه الأمّه بسؤالهم، و هم الّذین من سألهم - و قد سبق فی علم اللّه أن یصدّقهم و یتّبع أثرهم - أرشدوه و أعطوه من علم القرآن ما یهتدی به إلی اللّه بإذنه إلی جمیع سبل الحقّ. و هم الّذین لا یرغب عنهم و عن مسألتهم و عن علمهم ، الّذین أکرمهم اللّه به و جعله عندهم، إلاّ من سبق علیه فی علم اللّه الشّقاء فی أصل الخلق تحت الأظلّه، فأولئک الّذین یرغبون عن سؤال أهل الذّکر. و الّذین آتاهم [اللّه] علم القرآن و وضعه عندهم و أمر بسؤالهم. و أولئک الّذین یأخذون بأهوائهم و مقاییسهم حتّی دخلهم الشّیطان، لأنّهم جعلوا أهل الإیمان فی علم القرآن عند اللّه کافرین، و جعلوا أهل الضّلاله فی علم القرآن عند اللّه مؤمنین . و حتّی جعلوا ما أحلّ اللّه فی کثیر من الأمر حراما، و جعلوا ما حرّم اللّه فی کثیر من الأمر حلالا، فذلک أصل ثمره أهوائهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 215 )
ص : 5469
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ هِلاَلٍ عَنْ عُقْبَهَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ تَمَتَّعَ وَ لَیْسَ مَعَهُ مَا یَشْتَرِی بِهِ هَدْیاً فَلَمَّا أَنْ صَامَ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ فِی اَلْحَجِّ أَیْسَرَ أَ یَشْتَرِی هَدْیاً فَیَنْحَرَهُ أَوْ یَدَعُ ذَلِکَ وَ یَصُومُ سَبْعَهَ أَیَّامٍ إِذَا رَجَعَ إِلَی أَهْلِهِ قَالَ یَشْتَرِی هَدْیاً فَیَنْحَرُهُ وَ یَکُونُ صِیَامُهُ اَلَّذِی صَامَهُ نَافِلَهً لَهُ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 178 )
ص : 5470
وَ عَنْهُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ عَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ اَلْقَصَبَانِیِّ عَنْ یَقْطِینٍ قَالَ أَخْبَرَنَا رَبِیعُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُسْلِیُّ قَالَ : کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا دَخَلَ اَلْجَبَّانَهَ یَقُولُ - اَلسَّلاَمُ عَلَی أَهْلِ اَلْجَنَّهِ .
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 323 )
محمّد بن الحسن الولید باسنادش از برقی، وی گفت: برخی اصحاب از عبّاس بن عامر قصبانی، از یقطین، گفت: ربیع بن محمّد مسلیّ به ما خبر داد و گفت: حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام هر گاه به قبرستان داخل می شدند می فرمودند: درود بر اهل بهشت.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 972 )
ص : 5471
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّیْقَلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَمِعْتُهُ وَ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ اِشْتَرَی جَارِیَهً ثُمَّ وَقَعَ عَلَیْهَا قَبْلَ أَنْ یَسْتَبْرِئَ رَحِمَهَا قَالَ بِئْسَ مَا صَنَعَ یَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ وَ لاَ یَعُودُ قُلْتُ فَإِنْ بَاعَهَا مِنْ آخَرَ وَ لَمْ یَسْتَبْرِئْ رَحِمَهَا ثُمَّ بَاعَهَا اَلثَّانِی مِنْ رَجُلٍ آخَرَ فَوَقَعَ عَلَیْهَا وَ لَمْ یَسْتَبْرِئْ رَحِمَهَا فَاسْتَبَانَ حَمْلُهَا عِنْدَ اَلثَّالِثِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْوَلَدُ لِلْفِرَاشِ وَ لِلْعَاهِرِ اَلْحَجَرُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 367 )
ص : 5472
ثاقب المناقب و ابن شهرآشوب، عن حلیه الأولیاء، و وسیله الملا و فضائل أبی السعادات، بالإسناد، عن ابن شهاب الزهریّ، قال: شهدت علیّ بن الحسین - علیهما السلام - یوم حمله عبد الملک بن مروان من المدینه إلی الشام، فأثقله حدیدا، و وکّل به حفاظا فی عدّه و جمع فاستأذنتهم فی الدخول علیه و التودیع له، فأذنوا [لی] فدخلت علیه [و هو فی قبّه] و الأقیاد فی رجلیه و الغلّ فی یدیه، فبکیت و قلت: وددت أنّی مکانک و أنت سالم. فقال: یا زهری أ و تظنّ هذا بما تری علیّ و فی عنقی یکربنی؟ أما لو شئت ما کان فإنّه و إن بلغ بک و من أمثالک لیذکّرنی عذاب اللّه، ثمّ أخرج یدیه من الغلّ و رجلیه من القید، ثمّ قال: یا زهری لا جزت معهم علی ذا منزلین من المدینه. فما لبثنا إلاّ أربع لیال حتّی قدم الموکّلون به یطلبونه بالمدینه فما وجدوه، و کنت فیمن سألهم عنه، فقال لی بعضهم إنّا لنراه متبوعا إنّه لنازل و نحن حوله لا ننام نرصده إذ أصبحنا فما وجدنا بین محمله إلاّ حدیده. [فقال الزهری:] فقدمت بعد ذلک علی عبد الملک، فسألنی عن علیّ بن الحسین، فأخبرته، فقال [لی] : إنّه قد جاء فی یوم فقده الأعوان فدخل علیّ فقال: ما أنا و أنت؟! فقلت: أقم عندی. فقال: لا احبّ، ثم خرج، فو اللّه لقد امتلأ ثوبی خیفه. و فی روایه ثاقب المناقب لقد امتلأت فی ثوبی خیفه. قال الزهری: فقلت: یا أمیر المؤمنین لیس علیّ بن الحسین - علیهما السلام - حیث تظن! إنّه مشغول بنفسه. فقال: حبذا شغل مثله فنعم ما شغل به. قال: و کان الزهری إذا ذکر علیّ بن الحسین - صلوات اللّه علیهما - بکی و قال: زین العابدین. و روی ذلک أبو نعیم الأصفهانی [الحافظ فی کتاب] فی حلیه الأولیاء و هو من رجال العامّه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 4 , صفحه 348 )
ص : 5473
مَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ شَدَّ ظُهُورَ اَلْمُؤْمِنِینَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 445 )
ص : 5474
وَ رُوِیَ فِی قَوْلِهِ: وَ قالَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا أَیْ قَالَ رُؤَسَاؤُهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ لِأَتْبَاعِهِمْ لَمَّا عَجَزُوا عَنْ مُعَارَضَهِ اَلْقُرْآنِ لا تَسْمَعُوا لِهذَا اَلْقُرْآنِ وَ اِلْغَوْا فِیهِ أَیْ عَارِضُوهُ بِاللَّغْوِ وَ اَلْبَاطِلِ وَ اَلْمُکَاءِ وَ رَفْعِ اَلصَّوْتِ بِالشِّعْرِ لَعَلَّکُمْ تَغْلِبُونَ بِاللَّغْوِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 87 )
ص : 5475
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اِخْتِنُوا أَوْلاَدَکُمْ لِسَبْعَهِ أَیَّامٍ فَإِنَّهُ أَطْهَرُ وَ أَسْرَعُ لِنَبَاتِ اَللَّحْمِ وَ إِنَّ اَلْأَرْضَ لَتَکْرَهُ بَوْلَ اَلْأَغْلَفِ.
( الکافی , جلد 6 , صفحه 34 )
1 - مسعده بن صدقه گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
فرزندان خود را در هفتمین روز تولّدشان ختنه کنید؛ زیرا این برای آنان پاکیزه تر است و رویش گوشت را سرعت می بخشد و به راستی که زمین از ادرار شخص غلاف دار (ختنه نشده) ناخرسند است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 94 )
: ضعیف. و یدل علی استحباب الختان فی السابع للوالدین، و لا خلاف فیه بین الأصحاب و لا فی أنه یجب الختان علیه بعد البلوغ، و إنما الخلاف فی أول وقت وجوبه، فذهب الأکثر إلی أنه لا یجب إلا بعد البلوغ کغیره من التکالیف. و قال العلامه فی التحریر: لا یجوز تأخیره إلی البلوغ، و ربما کان مستنده إطلاق الروایات المتضمنه لأمر الولی، و هو ضعیف، للتصریح فی صحیحه ابن یقطین بأنه لا بأس بالتأخیر، و أنه یجب الختان أو یستحب إذا ولد المولود و هو مستور الحشفه کما هو الغالب، فلو ولد مختونا خلقه سقط.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 62 )
ص : 5476
اَلْعَیَّاشِیُّ: عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: إِنَّ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ عَجْلاَنَ قَالَ فِی مَرَضِهِ اَلَّذِی مَاتَ فِیهِ إِنَّهُ لاَ یَمُوتُ، فَمَاتَ؟ فَقَالَ: «لاَ غَفَرَ اَللَّهُ شَیْئاً مِنْ ذُنُوبِهِ، أَیْنَ ذَهَبَ؟ إِنَّ مُوسَی اِخْتَارَ سَبْعِینَ رَجُلاً مِنْ قَوْمِهِ، فَلَمَّا أَخَذَتْهُمُ اَلرَّجْفَهُ قَالَ: رَبِّ أَصْحَابِی أَصْحَابِی. قَالَ: إِنِّی أُبْدِلُکَ بِهِمْ مَنْ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ مِنْهُمْ. فَقَالَ: إِنِّی عَرَفْتُهُمْ وَ وَجَدْتُ رِیحَهُمْ، قَالَ: فَبَعَثَهُمُ اَللَّهُ لَهُ أَنْبِیَاءَ». عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ، عَنِ اَلْحَارِثِ مِثْلَهُ، إِلاَّ أَنَّهُ ذَکَرَ: «فَلَمَّا أَخَذَتْهُمُ اَلصَّاعِقَهُ» وَ لَمْ یَذْکُرِ اَلرَّجْفَهَ . وَ قَدْ تَقَدَّمَتْ رِوَایَاتٌ فِی ذَلِکَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ لَمّا جاءَ مُوسی لِمِیقاتِنا وَ کَلَّمَهُ رَبُّهُ .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 590 )
ص : 5477
339-6 الکافی ،1/4/134/1 العده عن البرقی عن أبیه عن عبد اللّه بن بحر عن الخراز عن محمد قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام عما یروون - أن اللّه خلق آدم علی صورته - فقال هی صوره محدثه مخلوقه اصطفاها اللّه تعالی و اختارها علی سائر الصور المختلفه فأضافها إلی نفسه کما أضاف الکعبه إلی نفسه و الروح إلی نفسه - فقال بَیْتِیَ - وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی .
( الوافی , جلد 1 , صفحه 415 )
ص : 5478
صح، [صحیفه الرضا علیه السلام ] ، عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ کَفَّ عَنْ أَعْرَاضِ اَلْمُسْلِمِینَ أَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَی عَثْرَتَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 256 )
42-صحیفه الرضا:تا امام چهارم که هر که خودداری کند از آبروی مسلمانان خدای تعالی روز قیامت از لغزشش بگذرد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 159 )
ص : 5479
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب أَبُو اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: أُولئِکَ یُسارِعُونَ فِی اَلْخَیْراتِ اَلْآیَهَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمْ یَسْبِقْهُ أَحَدٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 72 )
ص : 5480
وَ عَنْهُ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ ضُرَیْسٍ اَلْکُنَاسِیِّ ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «مِنْ أَیْنَ دَخَلَ عَلَی اَلنَّاسِ اَلزِّنَا؟» قُلْتُ: لاَ أَدْرِی، جُعِلْتُ فِدَاکَ. قَالَ: «مِنْ قِبَلِ خُمُسِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ ، إِلاَّ شِیعَتَنَا اَلْأَطْیَبِینَ، فَإِنَّهُ مُحَلَّلٌ لَهُمْ بِمِیلاَدِهِمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 692 )
ص : 5481
عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَرَقُوا أَکْرَمَ آیَهٍ فِی کِتَابِ اَللَّهِ : «بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 6 )
ص : 5482
وَ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی قَالَ: أَخْبَرَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْخَزَّازُ عَنْ مُوسَی بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِمْ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثِ اَلْیَهُودِیِّ اَلَّذِی کَانَ لَهُ عَلَی اَلرَّسُولِ صَلَّی اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دَنَانِیرُ، فَتَقَاضَاهُ بِهَا، وَ قَالَ: لاَ أُفَارِقُکَ حَتَّی تَقْضِیَنِی، فَجَلَسَ مَعَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی صَلَّی فِی ذَلِکَ اَلْمَوْضِعِ اَلظُّهْرَ وَ اَلْعَصْرَ وَ اَلْمَغْرِبَ وَ اَلْعِشَاءَ وَ اَلصُّبْحَ، وَ قَالَ: لَمْ یَبْعَثْنِی رَبِّی أَنْ أَظْلِمَ مُعَاهَداً وَ لاَ غَیْرَهُ. فَلَمَّا عَلاَ اَلنَّهَارُ أَسْلَمَ اَلْیَهُودِیُّ وَ قَالَ: هَذَا شَطْرُ مَالِی فِی سَبِیلِ اَللَّهِ، وَ إِنَّمَا فَعَلْتُ ذَلِکَ لِأَنْظُرَ إِلَی نَعْتِکَ فِی اَلتَّوْرَاهِ فَإِنِّی قَرَأْتُ نَعْتَکَ فِی اَلتَّوْرَاهِ: مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ مَوْلِدُهُ بِمَکَّهَ وَ مُهَاجَرُهُ بِطَیْبَهَ، وَ لَیْسَ بِفَظٍّ وَ لاَ غَلِیظٍ وَ لاَ سَخَّابٍ وَ لاَ مُتَرَنِّنٍ بِالْفُحْشِ وَ لاَ قَوْلِ اَلْخَنَا.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 116 )
شیخ صدوق از حسین بن احمد بن ادریس از پدرش از احمد بن محمد بن عیسی از محمد بن یحیی خزاز از موسی بن اسماعیل از پدرش از موسی بن جعفر از پدرش از پدرانش از امیر المؤمنین علیه السلام نقل کرده که حضرت فرمود: یک نفر یهودی از حضرت رسول چند دینار می خواست. از حضرت رسول درخواست رد پول کرد و گفت: از تو جدا نمی شوم تا پولم را بدهی. حضرت رسول در همان محل با او نشست تا ظهر شد، عصر و مغرب و عشا شد و سپیده صبح دمید. حضرت فرمود: خداوند مرا مبعوث نکرده که به طرف معاهده ام و غیر از او، ستم نمایم. وقتی که روز شد و خورشید بالا آمد، آن یهودی مسلمان شد و به پیامبر گفت: آن پولهایم را هم در راه خدا می دهم. چون من این سماجت را برای این کردم تا ببینم اوصاف تو با آنچه که در تورات آمده مطابق است یا خیر. چون من توصیف تو را در تورات خوانده ام که نوشته: محمد فرزند عبد اللّه در مکه متولد می شود و به مدینه مهاجرت می کند، آدم تندخو و بی رحم نیست، متکبر نمی باشد. فحش نمی گوید و سخنان زشت هم از دهانش خارج نمی شود.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 117 )
ص : 5483
قَوْلُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَنَا مَدِینَهُ اَلْعِلْمِ وَ عَلِیٌّ بَابُهَا.
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 285 )
ص : 5484
وَ قَالَتْ عَائِشَهُ : مَا شَبِعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ مُتَوَالِیَهً حَتَّی فَارَقَ اَلدُّنْیَا وَ لَوْ شَاءَ لَشَبِعَ وَ لَکِنَّهُ کَانَ یُؤْثِرُ عَلَی نَفْسِهِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 172 )
عایشه می گوید:پیامبر خدا هرگز سه روز پیاپی سیر نماند تا دنیا را وداع گفت در صورتی که اگر می خواست،می توانست،اما دیگران را بر خود،مقدم می داشت.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 324 )
ص : 5485
اَلْعُیُونُ ، وَ اَلْعِلَلُ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلَ شَامِیٌّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَمْ حَجَّ آدَمُ مِنْ حِجَّهٍ فَقَالَ لَهُ سَبْعِینَ حِجَّهً مَاشِیاً عَلَی قَدَمَیْهِ وَ أَوَّلُ حِجَّهٍ حَجَّهَا کَانَ مَعَهُ اَلصُّرَدُ یَدُلُّهُ عَلَی مَوَاضِعِ اَلْمَاءِ وَ خَرَجَ مَعَهُ مِنَ اَلْجَنَّهِ وَ قَدْ نُهِیَ عَنْ أَکْلِ اَلصُّرَدِ وَ اَلْخُطَّافِ وَ سَأَلَهُ مَا بَالُهُ لاَ یَمْشِی قَالَ لِأَنَّهُ نَاحَ عَلَی بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ فَطَافَ حَوْلَهُ أَرْبَعِینَ عَاماً یَبْکِی عَلَیْهِ وَ لَمْ یَزَلْ یَبْکِی مَعَ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمِنْ هُنَاکَ سَکَنَ اَلْبُیُوتَ وَ مَعَهُ تِسْعُ آیَاتٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّا کَانَ آدَمُ یَقْرَؤُهَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ هِیَ مَعَهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ ثَلاَثُ آیَاتٍ مِنْ أَوَّلِ اَلْکَهْفِ وَ ثَلاَثُ آیَاتٍ مِنْ سُبْحَانَ وَ هِیَ فَإِذا قَرَأْتَ اَلْقُرْآنَ وَ ثَلاَثُ آیَاتٍ مِنْ یس : وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 283 )
24-در عیون ج 1 ص 243-و در علل:بسندش که یک شامی از امیر المؤمنین علیه السّلام پرسید آدم علیه السّلام چند بار حج کرد؟فرمودش 70 بار پای پیاده،و در نخست حج جغدی بهمراهش بود که او را بآبگاه رهنمائی میکرد و از بهشت بهمراهش آمده بود،و از کشتن جغد و پرستو غدقن شده،و پرسیدش چرا جغد راه نمیرود فرمود:چون نالید بر بیت المقدس و چهل سال بر آن گردید و گریید و پیوسته با آدم علیه السّلام گریه کرد. و از اینجا است که در خانه ها نشیمن کرده و با او است نه آیه از قرآن خدا عز و جل از آنچه که آدم در بهشت میخواند و تا روز قیامت با او باشند 3 آیه از آغاز کهف:سه آیه از سبحان(اسری)و آنها«
فَإِذا قَرَأْتَ اَلْقُرْآنَ
» اند(45-47 اسری)و سه آیه از یس«
وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا
»9-11.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 210 )
ص : 5486
اِشْتِغَالُکَ بِمَصَائِبِ نَفْسِکَ یَکْفِیکَ اَلْعَارَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 127 )
ص : 5487
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ قَالَ حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ أَبُو یَعْقُوبَ اَلْقَزَّازُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یُوسُفَ إِمْلاَءً قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ شِیثٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَاصِمُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلنَّخَعِیُّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی [زِیَادٍ] عَنْ سُلَیْمَانَ اَلتَّیْمِیِّ عَنْ أَبِی عُثْمَانَ اَلنَّهْدِیِّ عَنْ سَلْمَانَ ره قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ صَلَّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یَوْمَ اَلْفِطْرِ بَعْدَ صَلاَهِ اَلْإِمَامِ یَقْرَأُ فِی أَوَّلِهِنَّ سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی فَکَأَنَّمَا قَرَأَ جَمِیعَ اَلْکُتُبِ کُلَّ کِتَابٍ أَنْزَلَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلثَّانِیَهِ وَ اَلشَّمْسِ وَ ضُحاها فَلَهُ مِنَ اَلثَّوَابِ مَا طَلَعَتْ عَلَیْهِ اَلشَّمْسُ وَ فِی اَلثَّالِثَهِ وَ اَلضُّحی فَلَهُ مِنَ اَلثَّوَابِ کَأَنَّمَا أَشْبَعَ جَمِیعَ اَلْمَسَاکِینِ وَ دَهَّنَهُمْ وَ نَظَّفَهُمْ وَ فِی اَلرَّابِعَهِ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ ثَلاَثِینَ مَرَّهً غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ذَنْبَ خَمْسِینَ سَنَهً مُسْتَقْبِلَهً وَ خَمْسِینَ سَنَهً مُسْتَدْبِرَهً.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 77 )
1-بسندی عامّی از سلمان فارسی-رضی اللّه عنه-روایت شده که گفت: رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم فرمود:هر کس چهار رکعت نماز در روز عید فطر پس از نماز امام(که بجماعت خوانده می شود)بجای آورد،و در رکعت اوّل(پس از حمد)سورۀ«
سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی
»را قراءت کند گوئی همۀ کتب آسمانی را که خداوند نازل فرموده تلاوت کرده است،و در رکعت دوّم(پس از حمد) سورۀ«
وَ اَلشَّمْسِ وَ ضُحاها»
»را بخواند برای او ثوابیست بقدر آنچه خورشید بر او میدمد،و در رکعت سوّم(بعد از حمد)سورۀ«و الضّحی» را قراءت کند برای او ثوابیست مانند آنکه همۀ گرسنگان را سیر کرده و آنها را خضاب نموده و پاکیزه شان کرده باشد،و در رکعت چهارم(بعد از حمد)سورۀ«
قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ
»را سی بار بخواند،خداوند گناه پنجاه سال آینده و پنجاه سال گذشته او را بیامرزد. مؤلّف این کتاب أبو جعفر محمّد بن علیّ-رضی اللّه عنه-گوید:من بتوفیق خداوند در این موضوع عقیده دارم که این ثواب برای کسی است که در نماز عید امام جماعتش با وی در عقیدۀ مذهبی مخالف باشد و از روی تقیّه با وی نماز عید بخواند و پس از انجام نماز او این رکعات چهارگانه را بجای آورد برای عید، و بدان نمازی که با امام مخالف خوانده اعتنا نکند،امّا آنکه امام جماعتش در نماز عید منصوب از جانب خدای عزّ و جلّ که اطاعتش بر خلق واجب است باشد و با او و پشت سر او نماز عید را بجا آورد برای او نیست که پس از آن نمازی بخواند تا زوال شمس یعنی تا ظهر.و همچنین کسی که در نماز عید امام جماعتش موافق مذهبش باشد هر چند واجب الاطاعه نباشد اگر با او نماز عید را خواند حق ندارد پس از آن نماز تا ظهر نماز دیگری بخواند بعنوان روز عید،و آنچه معتمد است آنست که «لا صلاه فی العیدین إلاّ مع امام». یعنی نماز عیدین فطر و اضحی نمیشود مگر بجماعت،و هر کس بخواهد فرادی بجای آورد باکی نیست و تصدیق این گفتار روایات ذیل است:
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 177 )
1-سلمان فارسی از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت کرده است که فرمود:هر کس در روز عید فطر چهار رکعت پس از نماز امام بخواند،در رکعت اول(بعد از سورۀ حمد) سورۀ«
سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی
»را قرائت کند،گوئی تمام کتابهای آسمانی را که خدا (بر پیامبران)نازل کرده،خوانده است؛و اگر در رکعت دوم(بعد از سورۀ حمد) سورۀ شمس«
وَ اَلشَّمْسِ وَ ضُحاها»
»را قرائت کند،ثواب او به وسعت گستره ای است که خورشید بر آن می تابد؛و اگر در رکعت سوم(بعد از سورۀ حمد)سورۀ «و الضّحی»را قرائت نماید،ثواب او برابر با ثوابی است که همۀ فقرا را سیر کرده،و به آنها عطر زده و پاکیزه شان کرده باشد.و اگر در رکعت چهارم(بعد از سورۀ حمد) سی بار سورۀ«توحید»را بخواند،خداوند گناه پنجاه سال آینده و پنجاه سال گذشتۀ او را می آمرزد. مؤلّف این کتاب(شیخ صدوق)بعد از درخواست موفقیت از خداوند متعال،در بارۀ این حدیث می گوید که:این ثواب برای کسی است که امام جماعت او مخالف مذهب وی باشد،و از روی تقیّه با او نماز بخواند،و پس از پایان نماز جماعت این چهار رکعت نماز عید را بجای آورد،و به نمازی که با امام جماعت مخالف مذهب خود خوانده است،اعتنایی نکند،اما کسی که در روز عید با امامی نماز عید را بخواند که از طرف خداوند منصوب شده باشد و طاعتش بر بندگان خدا واجب گردیده است،پس بعد از این نماز تا زوال شمس(ظهر شرعی)جایز نیست نماز دیگری بخواند،و همچنین کسی که امام جماعت او در روز عید موافق مذهب وی باشد،و با او نماز عید بخواند هر چند که طاعتش واجب نباشد،جایز نیست که پس از نماز جماعت تا وقت زوال آفتاب(ظهر شرعی)نمازی دیگر بخواند،و آنچه محرز است این است که در نماز عید فطر و عید اضحی فقط با امام می توان خواند،و اگر کسی بخواهد نماز عید را تنها بخواند،اشکالی ندارد،بدلیل روایات زیر:
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 213 )
1. سلمان می گوید: رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: هر کس در روز عید فطر، بعد از نماز امام چهار رکعت نماز بگزارد و در رکعت اول سورۀ «سبّح اسم ربّک الأعلی» را بخواند، گویی تمام کتابهای آسمانی را که خدا نازل کرده قرائت نموده است؛ و اگر در رکعت دوم سورۀ «و الشّمس و ضحیها» را بخواند، ثوابی مانند آنچه خورشید بر آن می تابد خواهد داشت؛ و اگر در رکعت سوم سورۀ «و الضّحی» را بخواند چنان ثوابی خواهد داشت که گویی همۀ بینوایان را سیر کرده و آنان را خضاب نموده و پاکیزه ساخته است؛ و اگر در رکعت چهارم سورۀ «قل هو اللّه احد» را سی بار بخواند، خداوند گناهان پنجاه سال آینده و پنجاه سال گذشتۀ او را می آمرزد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 151 )
[268]1-... پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: هر که در روز عید فطر پس از نماز امام جماعت چهار رکعت نماز گزارد و در رکعت نخست آن [پس از حمد] سورۀ
«سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ اَلْأَعْلَی
»
را تلاوت کند، گویا که همۀ کتاب های آسمانی را که خدای گرامی و بزرگ فرو فرستاده تلاوت نموده است و در رکعت دوم [پس از حمد] سورۀ
«وَ اَلشَّمْسِ وَ ضُحاها
»
را تلاوت کند، او را پاداش هر آنچه خورشید بر آن پرتو افکند باشد و در رکعت سوم [پس از حمد] سورۀ «و الضّحی» را تلاوت کند، گویا که او را پاداش آن باشد که مستمندان را سیر کرده و آراسته ساخته و پاکیزه نموده است و در رکعت چهارم [پس از حمد] سورۀ «توحید» را تلاوت کند، خداوند گناهان پنجاه سال پسین و پنجاه سال پیشین او را ببخشاید. گردآورندۀ این کتاب، ابو جعفر محمّد بن علی [شیخ صدوق]-خدایش از او خشنود باشد-گوید: با توفیق خداوند در این باره گویم که به راستی، این پاداش از آن کسی است که امام جماعتش با مذهب او مخالف باشد ولی آن کس که امام جماعتش در روز عید امامی از جانب خدای گرامی و بزرگ باشد که فرمانبری از او بر بندگان واجب است پشت سر او نماز عید را به جا آورد و نبایست پس از آن نماز، نماز دیگری گزارد تا آنگاه که زوال آفتاب فرا آید، و همچنین است اگر امام جماعتش موافق مذهب او باشد هر چند فرمانبرداری از او واجب نباشد که [در این صورت نیز] با او نماز گزارد و جایز نباشد که تا زوال آفتاب نماز دیگری گزارد و سخن مورد اطمینان آن است که نماز دو عید فطر و قربان جز با امام نباشد ولی هر که دوست دارد که فردای نماز خواند ایرادی بر او نیست. و تصدیق این سخن، روایات زیر است:
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 181 )
ص : 5488
أَبُو اَلْقَاسِمِ عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ اَلْکُوفِیُّ فِی کِتَابِ اَلْإِسْتِغَاثَهِ فِی بِدَعِ اَلثَّلاَثَهِ ،" فِی سِیَاقِ مَطَاعِنِ اَلثَّانِی أَجْمَعَ أَهْلُ اَلنَّقْلِ عَنِ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ أَهْلِ اَلْبَیْتِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّهُمْ بِأَجْمَعِهِمْ قَالُوا مَنْ قَالَ آمِینَ فَقَدْ أَفْسَدَ صَلاَتَهُ وَ عَلَیْهِ اَلْإِعَادَهُ لِأَنَّهَا عِنْدَهُمْ کَلِمَهٌ سُرْیَانِیَّهٌ مَعْنَاهَا بِالْعَرَبِیَّهِ اِفْعَلْ کَسَبِیلِ مَنْ یَدْعُو بِدُعَاءٍ فَیَقُولُ فِی آخِرِهِ اَللَّهُمَّ اِفْعَلْ ثُمَّ اِسْتَنَّ أَنْصَارُهُ بِرِوَایَاتٍ مُتَخَرَّصَهٍ أَنَّ اَلرَّسُولَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَقُولُ ذَلِکَ بِأَعْلَی صَوْتِهِ وَ أَنْکَرَ أَهْلُ اَلْبَیْتِ هَذِهِ اَلرِّوَایَهَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 175 )
ص : 5489
اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی لَوْ أَنَّ اَللّهَ هَدانِی لَکُنْتُ مِنَ اَلْمُتَّقِینَ قَالَ لِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ فَرَدَّ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ بَلی قَدْ جاءَتْکَ آیاتِی فَکَذَّبْتَ بِها وَ اِسْتَکْبَرْتَ وَ کُنْتَ مِنَ اَلْکافِرِینَ وَ کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ مَا لِلَّهِ آیَهٌ أَکْبَرُ مِنِّی.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 98 )
ص : 5490
ثَوَابُ اَلْأَعْمَالِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْأَرْمَنِیِّ عَنْ أَبِی عِمْرَانَ اَلْخَرَّاطِ عَنْ بِشْرٍ اَلْأَوْزَاعِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ فِی کُلِّ یَوْمٍ خَمْسَ عَشْرَهَ مَرَّهً لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ حَقّاً حَقّاً لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ إِیمَاناً وَ تَصْدِیقاً لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ عُبُودِیَّهً وَ رِقّاً أَقْبَلَ اَللَّهُ عَلَیْهِ بِوَجْهِهِ فَلَمْ یَصْرِفْ عَنْهُ حَتَّی یَدْخُلَ اَلْجَنَّهَ . المحاسن ، عن أبیه عن الأرمنی : مثله. اَلْکَافِی ، [اَلْعِدَّهُ] ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْأَرْمَنِیِّ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّ عُبُودِیَّهً وَ رِقّاً مُقَدَّمٌ عَلَی إِیمَاناً وَ تَصْدِیقاً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 9 )
ص : 5491
مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً فَوَجَدَهَا قَرْنَاءَ قَالَ هَذِهِ لاَ تَحْبَلُ وَ لاَ یَقْدِرُ زَوْجُهَا عَلَی مُجَامَعَتِهَا وَ یَرُدُّهَا عَلَی أَهْلِهَا صَاغِرَهً وَ لاَ مَهْرَ لَهَا قُلْتُ فَإِنْ کَانَ دَخَلَ بِهَا قَالَ إِنْ کَانَ عَلِمَ بِذَلِکَ قَبْلَ أَنْ یَنْکِحَهَا یَعْنِی اَلْمُجَامَعَهَ ثُمَّ جَامَعَهَا فَقَدْ رَضِیَ بِهَا وَ إِنْ لَمْ یَعْلَمْ إِلاَّ بَعْدَ مَا جَامَعَهَا فَإِنْ شَاءَ بَعْدُ أَمْسَکَ وَ إِنْ شَاءَ طَلَّقَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 249 )
ص : 5492
عَنِ اِبْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ إِسْمَاعِیلَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ تُوُفِّیَ وَ هُوَ اِبْنُ مِائَهٍ وَ ثَلاَثِینَ سَنَهً وَ دُفِنَ بِالْحِجْرِ مَعَ أُمِّهِ فَلَمْ یَزَلْ بَنُو إِسْمَاعِیلَ وُلاَهَ اَلْأَمْرِ یُقِیمُونَ لِلنَّاسِ حَجَّهُمْ وَ أَمْرَ دِینِهِمْ یَتَوَارَثُونَهَا کَابِراً عَنْ کَابِرٍ حَتَّی کَانَ زَمَنُ عَدْنَانَ بْنِ أُدَدَ .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 112 )
ص : 5493
فس، [تفسیر القمی] : قُلْ تَعالَوْا أَتْلُ ما حَرَّمَ رَبُّکُمْ عَلَیْکُمْ أَلاّ تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً قَالَ اَلْوَالِدَانِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 8 )
ص : 5494
ضا، [فقه الرضا علیه السلام] ، أَبِی عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : أَنَّ عَلِیّاً أُوتِیَ بِعَبْدِ ذِمِّیٍّ قَدْ أَسْلَمَ فَقَالَ اِذْهَبُوا فَبِیعُوهُ لِلْمُسْلِمِینَ وَ اِدْفَعُوا ثَمَنَهُ إِلَی صَاحِبِهِ وَ لاَ تُقِرُّوهُ عِنْدَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 130 )
ص : 5495
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ عَادَ زَیْدَ بْنَ أَرْقَمَ فَلَمَّا دَخَلَ عَلَیْهِ قَالَ زَیْدٌ مَرْحَباً بِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَائِداً وَ هُوَ عَلَیْنَا عَاتِبٌ قَالَ عَلِیٌّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ إِنَّ ذَلِکَ لَمْ یَکُنْ یَمْنَعُنِی مِنْ عِیَادَتِکَ ثُمَّ قَالَ إِنَّهُ مَنْ عَادَ مَرِیضاً اِلْتِمَاسَ رَحْمَهِ اَللَّهِ وَ تَنَجُّزَ مَوْعِدِهِ کَانَ فِی خَرِیفِ اَلْجَنَّهِ مَا کَانَ جَالِساً عِنْدَ اَلْمَرِیضِ حَتَّی إِذَا خَرَجَ مِنْ عِنْدِهِ بَعَثَ اَللَّهُ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ مِنْ مَلاَئِکَتِهِ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ حَتَّی اَللَّیْلِ وَ إِنْ عَادَ مُمْسِیاً کَانَ فِی خَرِیفِ اَلْجَنَّهِ مَا کَانَ جَالِساً عِنْدَ اَلْمَرِیضِ فَإِذَا خَرَجَ مِنْ عِنْدِهِ بَعَثَ اَللَّهُ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ حَتَّی اَلصَّبَاحِ فَأَحْبَبْتُ أَنْ أَتَعَجَّلَ ذَلِکَ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 218 )
ص : 5496
وَ قَدْ رَوَی شَیْخُ اَلطَّائِفَهِ فِی اَلتَّهْذِیبِ بِسَنَدٍ صَحِیحٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُصَلِّی فِی نَعْلَیْهِ غَیْرَ مَرَّهٍ وَ لَمْ أَرَهُ یَنْزِعُهُمَا قَطُّ .
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 35 )
ص : 5497
وَ سُئِلَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ أَوْلِیَاءُ اَللَّهِ قَالَ اَلَّذِینَ إِذَا رأوا[خَلَوْا]ذَکَرُوا اَللَّهَ .
( مثیر الأحزان , جلد 2 , صفحه 26 )
ص : 5498
عَنْ بُرَیْدٍ عَنْ أَحَدِهِمَا قَالَ: قُلْتُ لَهُ: مَا مَنْزِلَتُکُمْ فِی اَلْمَاضِینَ وَ بِمَنْ تُشْبِهُونَ مِنْهُمْ قَالَ: اَلْخَضِرُ وَ ذُو اَلْقَرْنَیْنِ ، کَانَا عَالِمَیْنِ وَ لَمْ یَکُونَا نَبِیَّیْنِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 330 )
ص : 5499
کنز، ، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ جُمَیْعِ بْنِ اَلْمُبَارَکِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ : قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِفَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ إِنَّ زَوْجَکَ یُلاَقِی بَعْدِی کَذَا وَ یُلاَقِی بَعْدِی کَذَا فَخَبِّرْهَا بِمَا یَلْقَی بَعْدِی فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ لاَ تَدْعُو اَللَّهَ أَنْ یَصْرِفَ ذَلِکَ عَنْهُ فَقَالَ قَدْ سَأَلْتُ اَللَّهَ ذَلِکَ لَهُ فَقَالَ إِنَّهُ مُبْتَلًی وَ مُبْتَلًی بِهِ فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ: قَدْ سَمِعَ اَللّهُ قَوْلَ اَلَّتِی تُجادِلُکَ فِی زَوْجِها وَ تَشْتَکِی إِلَی اَللّهِ وَ اَللّهُ یَسْمَعُ تَحاوُرَکُما إِنَّ اَللّهَ سَمِیعٌ بَصِیرٌ وَ شَکْوَاهَا لَهُ لاَ مِنْهُ وَ لاَ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 230 )
کنز جامع: اسحاق بن محمّد از پدر خود از حضرت صادق از آباء گرام خود علیهم السّلام نقل کرد که پیامبر اکرم بفاطمه علیها السّلام فرمود شوهرت بعد از من چنین و چنان خواهد دید جریانهای پس از خود را بفاطمه علیها السّلام اطلاع داد. عرضکرد یا رسول اللّه از خدا درخواست نمی کنید این ناراحتی ها را از او رفع کند فرمود چرا درخواست کردم فرمود او گرفتار خواهد شد و گروهی بواسطه او آزمایش می شوند جبرئیل این آیه را آورد:«
قَدْ سَمِعَ اَللّهُ قَوْلَ اَلَّتِی تُجادِلُکَ فِی زَوْجِها وَ تَشْتَکِی إِلَی اَللّهِ وَ اَللّهُ یَسْمَعُ تَحاوُرَکُما إِنَّ اَللّهَ سَمِیعٌ بَصِیرٌ
» خدا شنید سخن آن بانو که با تو در مورد شوهرش میگفت و شکایت بخدا مینمود سخنان شما را شنید، خداوند شنوا و بینا است البته شکایت حضرت فاطمه از ناراحتیهائی بود که علی خواهد دید نه اینکه از خود شکایت داشته باشد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 195 )
ص : 5500
وَ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ وَ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَیْ مِمَّا عَلَّمْنَاهُمْ یَبُثُّونَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 64 , صفحه 18 )
و در معانی الاخبار و تفسیر عیاشی ج 1 ص 26-از امام صادق علیه السّلام) است که یعنی از آنچه ما یادشان دادیم منتشر کنند.
( بحارالأنوار (جلد 64) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 15 )
ص : 5501
رَوَاهُ حَرِیزُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلسِّجِسْتَانِیُّ فِی کِتَابِهِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یُصْنَعُ لِلْمَیِّتِ مَأْتَمٌ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ مِنْ یَوْمَ مَاتَ.
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 86 )
در حدیث آمده که امام باقر علیه السّلام فرمود:«از روز مرگ میّت،سه روز برای او مجلس سوگواری اقامه شود.»
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 166 )
چنان که حریز بن عبد اللّه سجستانی در کتاب خود از امام باقر علیه السّلام روایت کرده است که فرمود:«برای
میّت سه روز اقامۀ ماتم می شود.»
( سائل رستگار ؛ ج 1 , ص 97 )
ص : 5502
وَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عُمَرَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سُئِلَ مِمَّا خَلَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْکَلْبَ؟ قَالَ: خَلَقَهُ مِنْ بُزَاقِ إِبْلِیسَ ، قِیلَ: وَ کَیْفَ ذَلِکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ؟ قَالَ: لَمَّا أَهْبَطَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آدَمَ وَ حَوَّا إِلَی اَلْأَرْضِ أَهْبَطَهُمَا کَالْفَرْخَیْنِ اَلْمُرْتَعِشَیْنِ فَعَدَا إِبْلِیسُ اَلْمَلْعُونُ إِلَی اَلسِّبَاعِ وَ کَانُوا قَبْلَ آدَمَ فِی اَلْأَرْضِ: فَقَالَ لَهُمْ: إِنَّ طَیْرَیْنِ قَدْ وَقَعَا مِنَ اَلسَّمَاءِ لَمْ یَرَ اَلرَّاؤُونَ أَعْظَمَ مِنْهُمَا، تَعَالَوْا فَکُلُوهُمَا، فَتَعَادَتْ اَلسِّبَاعُ مَعَهُ وَ جَعَلَ إِبْلِیسُ یَحُثُّهُمْ وَ یَصِیحُ وَ یَعِدُهُمْ بِقُرْبِ اَلْمَسَافَهِ، فَوَقَعَ مِنْ فِیهِ مِنْ عَجَلَهِ کَلاَمِهِ بُزَاقٌ. فَخَلَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ ذَلِکَ اَلْبُزَاقِ کَلْبَیْنِ أَحَدُهُمَا ذَکَرٌ وَ اَلْآخَرُ أُنْثَی، فَقَامَا حَوْلَ آدَمَ وَ حَوَّا اَلْکَلْبَهُ بِجُدَّهَ وَ اَلْکَلْبُ بِالْهِنْدِ ، فَلَمْ یَتْرُکُوا اَلسِّبَاعَ أَنْ یَقْرَبُوهُمَا، وَ مِنْ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ اَلْکَلْبُ عَدُوُّ اَلسَّبُعِ وَ اَلسَّبُعُ عَدُوُّ. اَلْکَلْبِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 65 )
ص : 5503
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ : أَنَّ اِمْرَأَهً مِنْ آلِ اَلْمُخْتَارِ حَلَفَتْ عَلَی أُخْتِهَا أَوْ ذَاتِ قَرَابَهٍ لَهَا فَقَالَتْ اُدْنِی یَا فُلاَنَهُ فَکُلِی مَعِی فَقَالَتْ لاَ فَحَلَفَتْ وَ جَعَلَتْ عَلَیْهَا اَلْمَشْیَ إِلَی بَیْتِ اَللَّهِ وَ عِتْقَ مَا تَمْلِکُ وَ أَلاَّ یُظِلَّهَا وَ إِیَّاهَا سَقْفُ بَیْتٍ وَ لاَ تَأْکُلَ مَعَهَا عَلَی خِوَانٍ أَبَداً فَقَالَتِ اَلْأُخْرَی مِثْلَ ذَلِکَ فَحَمَلَ عُمَرُ بْنُ حَنْظَلَهَ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَقَالَتَهُمَا فَقَالَ أَنَا قَاضٍ فِی ذَا قُلْ لَهَا فَلْتَأْکُلْ وَ لْیُظِلَّهَا وَ إِیَّاهَا سَقْفُ بَیْتٍ وَ لاَ تَمْشِیَ وَ لاَ تُعْتِقَ وَ لْتَتَّقِ اَللَّهَ رَبَّهَا وَ لاَ تَعُدْ إِلَی ذَلِکَ فَإِنَّ هَذَا مِنْ «خُطُواتِ اَلشَّیْطانِ» .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 440 )
8 - محمد بن مسلم گوید: زنی از خاندان مختار به خواهرش و یا زن دیگری از خویشان خود گفت:«نزدیک بیا با من غذا بخور».
او گفت: نه.
آن زن سوگند یاد کرد که خانه خدا را پیاده زیارت کند و همه بردگان خود را آزاد کند، اگر با او در یک خانه گرد آید و یا بر سر یک سفره با او بنشیند و زن دیگر نیز همانند او سوگند یاد کرد.
عمر بن حنظله این گفت گو را به خدمت امام باقر علیه السّلام بازگفت تا حکم آن را بیان نماید.
امام علیه السّلام فرمود: میان این دو زن داوری می کنم. به این زن بگو: با خویشان خود بر سر یک سفره بنشیند و در یک خانه با او گرد آید. نه خانه خدا را پیاده زیارت کند و نه بردگان خود را آزاد نماید. اما از خدا بترسد و دیگر چنین نکند؛ زیرا این عمل از گام های شیطان است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 556 )
: صحیح].
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 317 )
ص : 5504
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی فِی نَوَادِرِهِ ، عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی حَدِیثِ اَلْمُلاَعَنَهِ أَنَّهُ قَالَ یَرِثُهُ أَخْوَالُهُ وَ یَرِثُ أُمَّهُ وَ تَرِثُهُ إِنْ کَذَّبَ نَفْسَهُ بَعْدَ اَللِّعَانِ وَ رُدَّ عَلَیْهِ اَلْوَلَدُ وَ لَمْ تُرَدَّ اَلْمَرْأَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 438 )
ص : 5505
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ غَالِبِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ رَوْحِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْقَیْءِ قَالَ لَیْسَ فِیهِ وُضُوءٌ وَ إِنْ تَقَیَّأْتَ مُتَعَمِّداً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 262 )
ص : 5506
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، حَمَّوَیْهِ عَنْ أَبِی اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی خَلِیفَهَ عَنْ أَبِی هِلاَلٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ : أَنَّ عُمَرَ بْنَ اَلْخَطَّابِ دَخَلَ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ مَوْقُوذٌ أَوْ قَالَ مَحْمُومٌ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا أَشَدَّ وَعَکَکَ أَوْ حُمَّاکَ فَقَالَ مَا مَنَعَنِی ذَلِکَ أَنْ قَرَأْتُ اَللَّیْلَهَ ثَلاَثِینَ سُورَهً فِیهِنَّ اَلسَّبْعُ اَلطُّوَلُ فَقَالَ عُمَرُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ أَنْتَ تَجْتَهِدُ هَذَا اَلاِجْتِهَادَ فَقَالَ یَا عُمَرُ أَ فَلاَ أَکُونُ عَبْداً شَکُوراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 198 )
ص : 5507
و فی تفسیر العیّاشیّ : عن مسعده بن صدقه ، عن جعفر بن محمّد ، عن أبیه ، عن جدّه - علیهم السّلام - قال: قال أمیر المؤمنین فی خطبه : أیّها النّاس، سلونی قبل أن تفقدونی، فإنّ بین جوانحی علما جمّا، فسلونی قبل أن تشغر برجلها فتنه شرقیّه تطأ فی خطامها ، ملعون ناعقها و مولّیها و قائدها و سائقها و المتحرّض فیها، [فکم عندها من رافعه] ذیلها یدعو بویلها دخله أو حولها، لا مأوی یکنّها و لا أحد یرحمها، فإذا استدار الفلک قلتم: مات أو هلک و بأیّ واد سلک. فعندها توقّعوا الفرج، و هو تأویل هذه الآیه ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ اَلْکَرَّهَ عَلَیْهِمْ وَ أَمْدَدْناکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ جَعَلْناکُمْ أَکْثَرَ نَفِیراً. و الّذی فلق الحبّه و بریء النّسمه، لیعیش إذ ذاک ملوک ناعمین، و لا یخرج الرّجل منهم من الدّنیا حتّی یولد لصلبه ألف ذکر، آمنین من کلّ بدعه و آفه و التّنزیل، عاملین بکتاب اللّه و سنّه رسوله قد اضمحلّت علیهم الآفات و الشّبهات.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 362 )
ص : 5508
بَعْضُ نُسَخِ اَلرَّضَوِیِّ ، قَالَ أَبِی رَجُلٌ أَفَاضَ مِنْ عَرَفَاتٍ فَأَتَی مِنًی رَجَعَ حَتَّی یُفِیضَ مِنْ جَمْعٍ وَ یَقِفُ بِهِ وَ إِنْ کَانَ اَلنَّاسُ قَدْ أَفَاضُوا مِنْ جَمْعٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 60 )
ص : 5509
مَجَالِسُ اِبْنِ اَلشَّیْخِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هَارُونَ بْنِ اَلصَّلْتِ عَنِ اِبْنِ عُقْدَهَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَبَّادِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْقَزْوِینِیِّ عَنْ عَمِّهِ عَنْ أَبِی اَلْمُجَالِدِ عَنْ زَیْدِ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی اَلْمُنْذِرِ اَلْجُهَنِیِّ قَالَ: قُلْتُ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ عَلِّمْنِی أَفْضَلَ اَلْکَلاَمِ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ لَهُ اَلْمُلْکُ وَ لَهُ اَلْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ بِیَدِهِ اَلْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ مِائَهَ مَرَّهٍ فِی کُلِّ یَوْمٍ فَأَنْتَ یَوْمَئِذٍ أَفْضَلُ اَلنَّاسِ عَمَلاً إِلاَّ مَنْ قَالَ مِثْلَ مَا قُلْتَ وَ أَکْثِرْ مِنْ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ وَ لاَ تَنْسَیَنَّ اَلاِسْتِغْفَارَ فِی صَلاَتِکَ فَإِنَّهَا مَمْحَاهٌ لِلْخَطَایَا بِإِذْنِ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 250 )
ص : 5510
وَ مِنْهَا أَنَّ هِبَهَ اَللَّهِ بْنَ أَبِی مَنْصُورٍ اَلْمَوْصِلِیَّ قَالَ-: کَانَ بِدِیَارِ رَبِیعَهَ کَاتِبٌ لَهَا نَصْرَانِیٌّ یُسَمَّی یُوسُفَ بْنَ یَعْقُوبَ وَ کَانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ وَالِدِی صَدَاقَهٌ قَالَ فَوَافَانَا فَنَزَلَ عِنْدَ وَالِدِی فَقَالَ لَهُ وَالِدِی فِیمَ قَدِمْتَ فِی هَذَا اَلْوَقْتِ قَالَ دُعِیتُ إِلَی حَضْرَهِ اَلْمُتَوَکِّلِ وَ لاَ أَدْرِی مَا یُرَادُ مِنِّی إِلاَّ أَنِّی اِشْتَرَیْتُ نَفْسِی مِنْ اَللَّهِ بِمِائَهِ دِینَارٍ وَ قَدْ حَمَلْتُهَا لِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَعِی فَقَالَ لَهُ وَالِدِی قَدْ وُفِّقْتُ فِی هَذَا وَ خَرَجَ إِلَی حَضْرَهِ اَلْمُتَوَکِّلِ وَ جَاءَنَا بَعْدَ أَیَّامٍ قَلاَئِلَ فَرِحاً مَسْرُوراً مُسْتَبْشِراً فَقَالَ لَهُ وَالِدِی حَدِّثْنِی حَدِیثَکَ قَالَ صِرْتُ إِلَی سُرَّ مَنْ رَأَی وَ مَا دَخَلْتُهَا قَطُّ فَنَزَلْتُ فِی دَارٍ وَ قُلْتُ یَجِبُ أَنْ أُوصِلَ هَذِهِ اَلْمِائَهَ دِینَارٍ إِلَی اِبْنِ اَلرِّضَا قَبْلَ مَصِیرِی إِلَی دَارِ اَلْمُتَوَکِّلِ وَ قَبْلَ أَنْ یَعْرِفَ أَحَدٌ قُدُومِی وَ عَرَفْتُ أَنَّ اَلْمُتَوَکِّلَ قَدْ مَنَعَهُ مِنَ اَلرُّکُوبِ وَ أَنَّهُ مُلاَزِمٌ لِدَارِهِ فَقُلْتُ کَیْفَ أَصْنَعُ رَجُلٌ نَصْرَانِیٌّ یَسْأَلُ عَنْ دَارِ اِبْنِ اَلرِّضَا لاَ آمَنُ أَنْ یُنْذَرَ بِی فَیَکُونَ ذَلِکَ زِیَادَهً فِیمَا أُحَاذِرُهُ قَالَ فَفَکَّرْتُ سَاعَهً فِی ذَلِکَ. فَوَقَعَ فِی قَلْبِی أَنْ أَرْکَبَ حِمَارِی وَ أَخْرُجَ فِی اَلْبَلَدِ فَلاَ أَمْنَعَهُ حَیْثُ یَذْهَبُ لَعَلِّی أَقِفُ عَلَی مَعْرِفَهِ دَارِهِ مِنْ غَیْرِ أَنْ أَسْأَلَ أَحَداً فَجَعَلْتُ اَلدَّنَانِیرَ فِی کَاغِذٍ وَ جَعَلْتُهَا فِی کُمِّی وَ رَکِبْتُ وَ کَانَ اَلْحِمَارُ یَتَخَرَّقُ فِی اَلشَّوَارِعِ وَ اَلْأَسْوَاقِ یَمُرُّ حَیْثُ یَشَاءُ إِلَی أَنْ صِرْتُ إِلَی بَابِ دَارٍ فَوَقَفَتِ اَلْحِمَارُ فَجَهَدْتُ أَنْ یَزُولَ فَلَمْ یَزُلْ فَقُلْتُ لِلْغُلاَمِ سَلْ لِمَنْ هَذِهِ اَلدَّارُ فَسَأَلَ فَقِیلَ دَارُ اِبْنِ اَلرِّضَا فَقُلْتُ اَللَّهُ أَکْبَرُ دَلاَلَهٌ وَ اَللَّهِ مُقْنِعَهٌ قَالَ فَإِذَا خَادِمٌ أَسْوَدُ قَدْ خَرَجَ فَقَالَ أَنْتَ یُوسُفَ بْنُ یَعْقُوبَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَانْزِلْ فَأَقْعَدَنِی فِی اَلدِّهْلِیزِ وَ دَخَلَ فَقُلْتُ هَذِهِ دَلاَلَهٌ أُخْرَی مِنْ أَیْنَ عَرَفَ اِسْمِی وَ اِسْمَ أَبِی وَ لَیْسَ فِی اَلْبَلَدِ مَنْ یَعْرِفُنِی وَ لاَ دَخَلْتُهُ قَطُّ فَخَرَجَ اَلْخَادِمُ فَقَالَ اَلْمِائَهَ دِینَارٍ اَلَّتِی فِی کُمِّکَ فِی اَلْکَاغِذِ هَاتِهَا فَنَاوَلْتُهُ إِیَّاهَا وَ قُلْتُ هَذِهِ ثَالِثَهٌ وَ جَاءَ فَقَالَ اُدْخُلْ فَدَخَلْتُ وَ هُوَ وَحْدَهُ فَقَالَ یَا یُوسُفُ مَا آنَ لَکَ فَقُلْتُ یَا مَوْلاَیَ قَدْ بَانَ لِی مِنَ اَلْبُرْهَانِ مَا فِیهِ کِفَایَهٌ لِمَنِ اِکْتَفَی فَقَالَ هَیْهَاتَ أَنَّکَ لاَ تُسْلِمُ وَ لَکِنْ سَیُسْلِمُ وَلَدُکَ فُلاَنٌ وَ هُوَ مِنْ شِیعَتِنَا یَا یُوسُفُ إِنَّ أَقْوَاماً یَزْعُمُونَ أَنَّ وَلاَیَتَنَا لاَ تَنْفَعُ أَمْثَالَکَ کَذَبُوا وَ اَللَّهِ إِنَّهَا لَتَنْفَعُ اِمْضِ فِیمَا وَافَیْتَ لَهُ فَإِنَّکَ سَتَرَی مَا تُحِبُّ فَمَضَیْتُ إِلَی بَابِ اَلْمُتَوَکِّلِ فَنِلْتُ کُلَّ مَا أَرَدْتُ وَ اِنْصَرَفْتُ. قَالَ هِبَهُ اَللَّهِ فَلَقِیتُ اِبْنَهُ بَعْدَ هَذَا وَ هُوَ مُسْلِمٌ حَسَنُ اَلتَّشَیُّعِ فَأَخْبَرَنِی أَنَّ أَبَاهُ مَاتَ عَلَی اَلنَّصْرَانِیَّهِ وَ أَنَّهُ أَسْلَمَ بَعْدَ مَوْتِ أَبِیهِ وَ کَانَ یَقُولُ أَنَا مُؤْمِنٌ بِبِشَارَهِ مَوْلاَیَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 392 )
و دیگر روایت کند هبه اللّه بن ابی منصور الموصلی که بدیار ربیعه کاتب نصرانی بود که او را یوسف بن یعقوب میگفتند و بود در میان او و پدر من صداقت و دوستی گفت روزی نزد والد من فرود آمد از او پرسید که کجا بودۀ درین وقت گفت مرا متوکل طلبیده و نمیدانم که مراد او از من چیست الا آنکه من خریده ام نفس خود را از خدای تعالی بصد دینار و من آن را برداشته ام و از برای علی بن محمد الرضا (علیه السّلام) میبرم گفت مر او را که موفق گردی باین، و بیرون رفت از آنجا بجانب متوکل بعد از اندک روزی بازگشته آمد فرحان و شادان و مسرور پدر من گفت بوی که حدیث خود را بگوی گفت من رفتم سرمن رأی و هرگز نرفته بودم آنجا پس فرود آمدم در خانۀ و گفتم که واجبست که این صد دینار را بابن الرضا برسانم پیش از آنکه بدر خانۀ متوکل روم و قبل از آنکه کسی بشناسد مرا و بداند آمدن مرا، و دانسته بودم که متوکل آن حضرت را منع کرده از رکوب و او در خانۀ وی میباشد گفتم چگونه کنم که مردی نصرانی را چه مناسبت که خانۀ ابن الرضا را پرسد؟ و ایمن نبودم از خوف که مرا بود که مبادا موجب زیادتی ترس شودگفت ساعتی فکر کردم و این در دل من افتاد که سوار شوم دراز گوش خود را و بگردم درین شهر و او را منع نکنم بهر جا که خواهد رود تا شاید که خانه آن حضرت را بدانم بی آنکه از کسی پرسم. پس کردم دنانیر را در کاغذی و در آستین خود نهادم و سوار شدم و دراز گوش میرفت در کوچه و بازار هر جا که میخواست تا بدر خانۀ رسیدم او ایستاد پس جهد کردم که برود نرفت پس گفتم غلام را که به پرس که این خانه از آن کیست پرسید گفتند از آن ابن الرضا (علیه السّلام) گفتم اللّه اکبر راه یافتم این دلالتی است و حق تعالی راه نماینده است پس ناگاه خادمی سیاهی از این خانه بیرون آمد و گفت توئی یوسف بن یعقوب؟ گفتم بلی گفت فرود آی و بنشین در دهلیز و باندرون رفت گفتم این دلالت دیگر است از کجا دانست نام مرا و نام پدر مرا و نیست درین شهر کسی که بشناسد مرا و من هرگز نیامده ام بدین شهر. پس بیرون آمد خادم و گفت آن صد دینار که در کاغذ نهادۀ و در آستین تست بده من، دادم بوی آن را و گفتم این دلالت سیوم است و دیگر آمد که باندرون بیا پس در رفتم تنها دیدم که آن حضرت نشسته، فرمود که یا یوسف چه حالست ترا درین زمان گفتم که ظاهر شد مرا از برهان آنچه در او کفایت است مر آنکه اکتفا کند بآن، فرمود که هیهات که تو مسلمان نخواهی شد و لیکن زود باشد که مسلمان شود فلانی ولد تو و او از شیعۀ ما باشد یا یوسف بدرستی که اقوام زعم دارند که دوستی ما نفع نخواهد داد امثال ترا دروغ می گویند بخدا که نفع خواهد داد ترا، برو از برای آن کار که آمدۀ که زود باشد که آنچه تو خواهی میسر گردد پس من آمدم بدر خانۀ متوکل پس یافتم آنچه خواستم و بازگشتم.هبه اللّه گوید که ملاقات کردم بعد از این پسر او را او مسلمان شده بود و طریق شیعه اختیار کرده پس خبر داد مرا که پدر او بر نصرانیت مرده و او مسلمان شده بعد از مرگ پدر میگفت که من مؤمنم ببشارت مولای خودم (علیه السّلام) که باسلام من بشارت فرموده بود.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 258 )
ص : 5511
عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا طَبَخْتَ شَیْئاً مِنْ لَحْمٍ فَأَکْثِرِ اَلْمَرَقَهَ فَإِنَّهَا أَحَدُ اَللَّحْمَیْنِ وَ اِغْرِفْهُ لِلْجِیرَانِ فَإِنْ لَمْ یُصِیبُوا مِنَ اَللَّحْمِ یُصِیبُوا مِنَ اَلْمَرَقِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 158 )
و نیز از آن حضرت:نبی اکرم(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:وقتی گوشت می پزید،آب آن را زیاد کنید که آب گوشت هم از نظر غذایی مانند گوشت میباشد و هم برای پذیرایی همسایگان کافی تر میباشد که اگر گوشت به آنها نرسید از آب گوشت بهره برند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 300 )
امام رضا علیه السّلام:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:هرگاه گوشت می پزی،آب آن را زیاد کن که آب آن هم مانند گوشت خاصیت دارد و برای همسایه ها نیز کاسه ای ببر که اگر گوشت به آن ها نرسید،از آب آن بهره مند شوند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 333 )
ص : 5512
وَ عَنْهُ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ حُکَیْمٍ عَنْ أَبِی مَالِکٍ اَلْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ اَلْبَقْبَاقِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لِی اِرْوِ عَنِّی أَنَّ مَنْ طَلَّقَ اِمْرَأَتَهُ ثَلاَثاً فِی مَجْلِسٍ وَاحِدٍ فَقَدْ بَانَتْ مِنْهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 74 )
ص : 5513
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلْمُتْعَهِ قَالَ نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ: فَمَا اِسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَهً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ اَلْفَرِیضَهِ قَالَ لاَ بَأْسَ بِأَنْ تَزِیدَهَا وَ تَزِیدَکَ إِذَا اِنْقَطَعَ اَلْأَجَلُ فِیمَا بَیْنَکُمَا تَقُولُ اِسْتَحْلَلْتُکِ بِأَجَلٍ آخَرَ بِرِضًی مِنْهَا وَ لاَ تَحِلُّ لِغَیْرِکَ حَتَّی یَنْقَضِیَ عِدَّتُهَا وَ عِدَّتُهَا حَیْضَتَانِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 314 )
ص : 5514
20378-13 الکافی ،1/9/457/6 القمیان و محمد عن أحمد جمیعا عن الحجال عن ثعلبه بن میمون عن زراره قال: رأیت قمیص علی علیه السّلام الذی قتل فیه عند أبی جعفر علیه السّلام فإذا أسفله اثنا عشر شبرا و بدنه ثلاثه أشبار و رأیت فیه نضح دمه.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 736 )
ص : 5515
ثُمَّ قَالَ قُدِّسَ سِرُّهُ : فِی اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ فِی مُسْنَدِ عَائِشَهَ مِنَ اَلْمُتَّفَقِ عَلَی صِحَّتِهِ: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَعْتَمَ بِالْعِشَاءِ حَتَّی نَادَاهُ عُمَرُ : اَلصَّلاَهَ ! نَامَ اَلنِّسَاءُ وَ اَلصِّبْیَانُ، فَخَرَجَ ! وَ قَالَ: مَا کَانَ لَکُمْ أَنْ تُبْرِزُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی اَلصَّلاَهِ، وَ ذَلِکَ حِینَ صَاحَ عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 340 )
ص : 5516
مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَوْلُ اَللَّهِ مَنِ اِسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً قَالَ تَخْرُجُ إِذَا لَمْ یَکُنْ عِنْدَکَ تَمْشِی قَالَ قُلْتُ لاَ نَقْدِرُ عَلَی ذَلِکَ قَالَ تَمْشِی وَ تَرْکَبُ أَحْیَاناً قُلْتُ لاَ نَقْدِرُ عَلَی ذَلِکَ قَالَ تَخْدُمُ قَوْماً وَ تَخْرُجُ مَعَهُمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 22 )
ص : 5517
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: شَکَا رَجُلٌ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْوَحْشَهَ فَأَمَرَهُ أَنْ یَتَّخِذَ فِی بَیْتِهِ زَوْجَ حَمَامٍ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 546 )
6 - عبد اللّه بن سنان گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
شخصی از ترس و وحشت به پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله شکایت نمود. پیامبر صلّی اللّه علیه و اله به او دستور داد که در خانه اش یک جفت کبوتر نگه دارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 653 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 468 )
ص : 5518
وَ قَالَ لُقْمَانُ لاِبْنِهِ: یَا بُنَیَّ إِنَّ اَلدُّنْیَا بَحْرٌ عَمِیقٌ وَ قَدْ هَلَکَ فِیهَا عَالَمٌ کَثِیرٌ فَاجْعَلْ سَفِینَتَکَ فِیهَا اَلْإِیمَانَ بِاللَّهِ وَ اِجْعَلْ زَادَکَ فِیهَا تَقْوَی اَللَّهِ وَ اِجْعَلْ شِرَاعَهَا اَلتَّوَکُّلَ عَلَی اَللَّهِ فَإِنْ نَجَوْتَ فَبِرَحْمَهِ اَللَّهِ وَ إِنْ هَلَکْتَ فَبِذُنُوبِکَ وَ أَشَدُّ سَاعَاتِهِ یَوْمَ یُولَدُ وَ یَوْمَ یَمُوتُ وَ یَوْمَ یُبْعَثُ وَ لَقَدْ سَلَّمَ اَللَّهُ تَعَالَی عَلَی یَحْیَی فِی هَذِهِ اَلسَّاعَاتِ فَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: وَ سَلامٌ عَلَیْهِ یَوْمَ وُلِدَ وَ یَوْمَ یَمُوتُ وَ یَوْمَ یُبْعَثُ حَیًّا وَ قَدْ سَلَّمَ عِیسَی عَلَی نَفْسِهِ فَقَالَ: وَ اَلسَّلامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدْتُ وَ یَوْمَ أَمُوتُ وَ یَوْمَ أُبْعَثُ حَیًّا وَ اَلاِعْتِقَادُ فِی اَلرُّوحِ أَنَّهُ لَیْسَ مِنْ جِنْسِ اَلْبَدَنِ وَ أَنَّهُ خَلْقٌ آخَرُ لِقَوْلِهِ تَعَالَی ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَکَ اَللّهُ أَحْسَنُ اَلْخالِقِینَ وَ اِعْتِقَادُنَا فِی اَلْأَنْبِیَاءِ وَ اَلرُّسُلِ وَ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّ فِیهِمْ خَمْسَهَ أَرْوَاحٍ رُوحَ اَلْقُدُسِ وَ رُوحَ اَلْإِیمَانِ وَ رُوحَ اَلْقُوَّهِ وَ رُوحَ اَلشَّهْوَهِ وَ رُوحَ اَلْمَدْرَجِ وَ فِی اَلْمُؤْمِنِینَ أَرْبَعَهَ أَرْوَاحٍ رُوحَ اَلْإِیمَانِ وَ رُوحَ اَلْقُوَّهِ وَ رُوحَ اَلشَّهْوَهِ وَ رُوحَ اَلْمَدْرَجِ وَ فِی اَلْکَافِرِینَ وَ اَلْبَهَائِمِ ثَلاَثَهَ أَرْوَاحٍ رُوحَ اَلْقُوَّهِ وَ رُوحَ اَلشَّهْوَهِ وَ رُوحَ اَلْمَدْرَجِ وَ أَمَّا قَوْلُهُ تَعَالَی وَ یَسْئَلُونَکَ عَنِ اَلرُّوحِ قُلِ اَلرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی فَإِنَّهُ خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ کَانَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَعَ اَلْأَئِمَّهِ وَ هُوَ مِنَ اَلْمَلَکُوتِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 250 )
ص : 5519
کش، [رجال الکشی ] ، وَجَدْتُ بِخَطِّ جَبْرَئِیلَ بْنِ أَحْمَدَ اَلْفَارِیَابِیِّ حَدَّثَنِی مُوسَی بْنُ جَعْفَرِ بْنِ وَهْبٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ شَیْبَهَ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَیْهِ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَنَّ عِنْدَنَا قَوْماً یَخْتَلِفُونَ فِی مَعْرِفَهِ فَضْلِکُمْ بِأَقَاوِیلَ مُخْتَلِفَهٍ تَشْمَئِزُّ مِنْهَا اَلْقُلُوبُ وَ تَضِیقُ لَهَا اَلصُّدُورُ وَ یَرْوُونَ فِی ذَلِکَ اَلْأَحَادِیثَ لاَ یَجُوزُ لَنَا اَلْإِقْرَارُ بِهَا لِمَا فِیهَا مِنَ اَلْقَوْلِ اَلْعَظِیمِ وَ لاَ یَجُوزُ رَدُّهَا وَ لاَ اَلْجُحُودُ لَهَا إِذْ نُسِبَتْ إِلَی آبَائِکَ فَنَحْنُ وُقُوفٌ عَلَیْهَا مِنْ ذَلِکَ لِأَنَّهُمْ یَقُولُونَ وَ یَتَأَوَّلُونَ مَعْنَی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ اَلصَّلاهَ تَنْهی عَنِ اَلْفَحْشاءِ وَ اَلْمُنْکَرِ وَ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَقِیمُوا اَلصَّلاهَ وَ آتُوا اَلزَّکاهَ أَنَّ اَلصَّلاَهَ مَعْنَاهَا رَجُلٌ لاَ رُکُوعٌ وَ لاَ سُجُودٌ وَ کَذَلِکَ اَلزَّکَاهُ مَعْنَاهَا ذَلِکَ اَلرَّجُلُ لاَ عَدَدُ دَرَاهِمَ وَ لاَ إِخْرَاجُ مَالٍ وَ أَشْیَاءُ تُشْبِهُهَا مِنَ اَلْفَرَائِضِ وَ اَلسُّنَنِ وَ اَلْمَعَاصِی تَأَوَّلُوهَا وَ صَیَّرُوهَا عَلَی هَذَا اَلْحَدِّ اَلَّذِی ذَکَرْتُ فَإِنْ رَأَیْتَ أَنْ تَمُنَّ عَلَی مَوَالِیکَ بِمَا فِیهِ سَلامَتُهُمْ وَ نَجَاتُهُمْ مِنَ اَلْأَقَاوِیلِ اَلَّتِی تُصَیِّرُهُمْ إِلَی اَلْعَطَبِ وَ اَلْهَلاَکِ وَ اَلَّذِینَ اِدَّعَوْا هَذِهِ اَلْأَشْیَاءَ اِدَّعَوْا أَنَّهُمْ أَوْلِیَاءُ وَ دَعَوْا إِلَی طَاعَتِهِمْ مِنْهُمْ عَلِیُّ بْنُ حَسَکَهَ وَ اَلْقَاسِمُ اَلْیَقْطِینِیُّ فَمَا تَقُولُ فِی اَلْقَبُولِ مِنْهُمْ جَمِیعاً فَکَتَبَ إِلَیْهِ لَیْسَ هَذَا دِینَنَا فَاعْتَزِلْهُ قَالَ نَصْرُ بْنُ اَلصَّبَّاحِ عَلِیُّ بْنُ حَسَکَهَ اَلْجَوَّازُ کَانَ أُسْتَادَ اَلْقَاسِمِ اَلشَّعْرَانِیِّ اَلْیَقْطِینِیِّ مِنَ اَلْغُلاَهِ اَلْکِبَارِ مَلْعُونٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 315 )
ص : 5520
مع، [معانی الأخبار] ، ل، [الخصال] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ هَاشِمٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ إِنَّ بِالْکُوفَهِ قَوْماً یَقُولُونَ مَقَالَهً یَنْسُبُونَهَا إِلَیْکَ فَقَالَ وَ مَا هِیَ قَالَ یَقُولُونَ إِنَّ اَلْإِیمَانَ غَیْرُ اَلْإِسْلاَمِ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَعَمْ فَقَالَ لَهُ اَلرَّجُلُ صِفْهُ لِی قَالَ مَنْ شَهِدَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ أَقَرَّ بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ وَ أَقَامَ اَلصَّلاَهَ وَ آتَی اَلزَّکَاهَ وَ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ حَجَّ اَلْبَیْتَ فَهُوَ مُسْلِمٌ قُلْتُ فَالْإِیمَانُ قَالَ مَنْ شَهِدَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَقَرَّ بِمَا جَاءَ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ وَ أَقَامَ اَلصَّلاَهَ وَ آتَی اَلزَّکَاهَ وَ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ حَجَّ اَلْبَیْتَ وَ لَمْ یَلْقَ اَللَّهَ بِذَنْبٍ أَوْعَدَ عَلَیْهِ اَلنَّارَ فَهُوَ مُؤْمِنٌ قَالَ أَبُو بَصِیرٍ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ أَیُّنَا لَمْ یَلْقَ اَللَّهَ بِذَنْبٍ أَوْعَدَ عَلَیْهِ اَلنَّارَ فَقَالَ لَیْسَ هُوَ حَیْثُ تَذْهَبُ إِنَّمَا هُوَ لَمْ یَلْقَ اَللَّهَ بِذَنْبٍ أَوْعَدَ عَلَیْهِ اَلنَّارَ وَ لَمْ یَتُبْ مِنْهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 270 )
ص : 5521
بِمَا رَوَاهُ سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَضَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلدَّامِیَهِ بَعِیراً وَ فِی اَلْهَاشِمَهِ بَعِیرَیْنِ وَ فِی اَلْمُتَلاَحِمَهِ ثَلاَثَهَ أَبْعِرَهٍ وَ بِمَا رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ فِی اَلْحُکْمِ .
( نزهه الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر , جلد 1 , صفحه 153 )
ص : 5522
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ سَعْدِ بْنِ عُمَرَ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِمَّنْ حَضَرَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ رَجُلٍ یَقُولُ: قَدْ ثَبَتَ دَارُ صَالِحٍ وَ دَارُ عِیسَی بْنِ عَلِیٍّ وَ ذَکَرَ دُورَ اَلْعَبَّاسِیِّینَ فَقَالَ رَجُلٌ أَرَانَاهَا اَللَّهُ خَرَاباً أَوْ خَرَّبَهَا بِأَیْدِینَا فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ تَقُلْ هَکَذَا بَلْ یَکُونُ مَسَاکِنَ اَلْقَائِمِ وَ أَصْحَابِهِ أَ مَا سَمِعْتَ اَللَّهَ یَقُولُ وَ سَکَنْتُمْ فِی مَساکِنِ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 347 )
ص : 5523
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلصِّحَّهُ بِضَاعَهٌ وَ اَلتَّوَانِی إِضَاعَهٌ أَلاَ إِنَّ مِنَ اَلنِّعَمِ سَعَهَ اَلْمَالِ وَ أَفْضَلُ مِنْ سَعَهِ اَلْمَالِ صِحَّهُ اَلْبَدَنِ وَ أَفْضَلُ مِنْ صِحَّهِ اَلْبَدَنِ تَقْوَی اَلْقَلْبِ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 113 )
ص : 5524
سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : فِی اَلْمَرْأَهِ إِذَا مَاتَتْ نُفَسَاءَ وَ کَثُرَ دَمُهَا أُدْخِلَتْ إِلَی اَلسُّرَّهِ فِی اَلْأَدَمِ أَوْ مِثْلِ اَلْأَدَمِ نَظِیفٍ ثُمَّ تُکَفَّنُ بَعْدَ ذَلِکَ.
( الکافی , جلد 3 , صفحه 154 )
3 - احمد بن محمّد گوید: امام علیه السّلام دربارۀ زنی که در حال نفاس می میرد و خونش قطع نمی شود، فرمود:
باید آن زن را تا ناف در پوست یا چیز پاکی مثل آن بگذارند و بعد کفنش کنند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 356 )
: ضعیف علی المشهور، و العده فی أول السند مراده. و فی القاموس : الأدیم الجلد أو أحمره أو مدبوغه، و الجمع أدم و آدام، و الأدم اسم للجمع.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 330 )
ص : 5525
قَالَ: وَ لِشِدَّهِ عَدَاوَهِ عَمْرِو بْنِ اَلْعَاصِ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَرْسَلَهُ أَهْلُ مَکَّهَ إِلَی اَلنَّجَاشِیِّ لِیَطْرُدَ أَصْحَابَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ بِلاَدِهِ مُهَاجِرَهَ حَبَشَهَ وَ لِیَقْتُلَ جَعْفَرَ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عِنْدَهُ إِنْ أَمْکَنَهُ فَکَانَ مِنْهُ فِی أَمْرِ جَعْفَرٍ هُنَاکَ مَا هُوَ مَشْهُورٌ فِی اَلسِّیَرِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 229 )
ص : 5526
رَأْسُ اَلْفَضَائِلِ مِلْکُ اَلْغَضَبِ وَ إِمَاتَهُ اَلشَّهْوَهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 263 )
ص : 5527
وَ رُوِیَ قَدِیماً عَنْ بَعْضِ اَلْعُلَمَاءِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ اَلصَّلاَهُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ مِثْلِ هَذَا بِعَیْنِهِ فِی بَعْضِ مَنْ غَضِبَ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْعِلْمُ عِلْمُنَا وَ لاَ شَیْءَ عَلَیْکُمْ مِنْ کُفْرِ مَنْ کَفَرَ فَمَا صَحَّ لَکُمْ مِمَّا خَرَجَ عَلَی یَدِهِ بِرِوَایَهِ غَیْرِهِ مِنَ اَلثِّقَاتِ رَحِمَهُمُ اَللَّهُ فَاحْمَدُوا اَللَّهَ وَ اِقْبَلُوهُ وَ مَا شَکَکْتُمْ فِیهِ أَوْ لَمْ یَخْرُجْ إِلَیْکُمْ فِی ذَلِکَ إِلاَّ عَلَی یَدِهِ فَرُدُّوهُ إِلَیْنَا لِنُصَحِّحَهُ أَوْ نُبْطِلَهُ وَ اَللَّهُ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ وَ جَلَّ ثَنَاؤُهُ وَلِیُّ تَوْفِیقِکُمْ وَ حَسِیبُنَا فِی أُمُورِنَا کُلِّهَا وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ وَ قَالَ اِبْنُ نُوحٍ أَوَّلُ مَنْ حَدَّثَنَا بِهَذَا اَلتَّوْقِیعِ أَبُو اَلْحُسَیْنِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ تَمَّامٍ وَ ذَکَرَ أَنَّهُ کَتَبَهُ مِنْ ظَهْرِ اَلدَّرْجِ اَلَّذِی عِنْدَ أَبِی اَلْحَسَنِ بْنِ دَاوُدَ فَلَمَّا قَدِمَ أَبُو اَلْحَسَنِ بْنُ دَاوُدَ وَ قَرَأْتُهُ عَلَیْهِ ذَکَرَ أَنَّ هَذَا اَلدَّرْجَ بِعَیْنِهِ کَتَبَ بِهَا أَهْلُ قُمَّ إِلَی اَلشَّیْخِ أَبِی اَلْقَاسِمِ وَ فِیهِ مَسَائِلُ فَأَجَابَهُمْ عَلَی ظَهْرِهِ بِخَطِّ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلنَّوْبَخْتِیِّ وَ حَصَلَ اَلدَّرْجُ عِنْدَ أَبِی اَلْحَسَنِ بْنِ دَاوُدَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 150 )
ص : 5528
21803-4 ( التهذیب 335:7 رقم 1373) الحسین ، عن الجوهری ، عن علی، عن أبی بصیر قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن نکاح الأمه، قال "لا یصلح نکاح الأمه إلا بإذن مولاها".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 602 )
ص : 5529
أَنَّهُ أَتَاهُ رَجُلٌ یُقَالُ لَهُ: ضُبَیْعٌ فَسَأَلَهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ:« وَ اَلذّارِیاتِ ذَرْواً » وَ عَنْ:« وَ اَلنّازِعاتِ غَرْقاً » وَ عَنْ:« وَ اَلْمُرْسَلاتِ عُرْفاً » وَ کَانَ مُعْتَمّاً، فَحَسَرَ عَنْ رَأْسِهِ فَإِذَا لَهُ وَفْرَهٌ وَ قَالَ لَهُ: أَوْلَی لَکَ. لَوْ أَحْسَبُکَ مَحْلُوقاً لَضَرَبْتُ عُنُقَکَ. ثُمَّ أَمَرَ بِهِ، فَحُبِسَ، فَجَعَلَ. یُخْرِجُهُ کُلَّ یَوْمٍ، فَیَضْرِبُهُ خَمْسِینَ جَرِیدَهً، حَتَّی ضَرَبَهُ أَرْبَعَمِائَهٍ!!، فَقَالَ لَهُ اَلرَّجُلُ: قَدْ عَذَّبْتَنِی، فَإِنْ یَکُنْ قَتْلِی تُرِیدُ؟، فَالسَّیْفُ أَرْوَحُ لِی، بِمَا اُسْتُوجِبْتُ مَا صَنَعْتَ بِی؟، إِنَّمَا سَأَلْتُکَ عَنْ شَیْءٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ ، فَإِنْ کَانَ لَکَ عِلْمٌ؟، فَعَلِّمْنِی، وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکَ عِلْمٌ فَقُلْ: لاَ عِلْمَ لِی، فَأَنْصَرِفَ عَنْکَ، وَ إِلاَّ فَإِنِّی مَا سَأَلْتُکَ مَا أَسْتَحِقُّ بِهِ اَلضَّرْبَ فَأَمَرَ بِهِ فَسُیِّرَ بِهِ إِلَی اَلْبَصْرَهِ ، فَصَارَ مَنْفِیّاً، وَ کَتَبَ إِلَی أَهْلِ اَلْبَصْرَهِ ، لاَ تُجَالِسُوهُ وَ لاَ تُبَایِعُوهُ!! .
( المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام , جلد 1 , صفحه 542 )
ص : 5530
مُحَمَّدٌ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَخِیهِ اَلْحَسَنِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّا نَتَحَدَّثُ عَنْ أَرْوَاحِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنَّهَا فِی حَوَاصِلِ طُیُورٍ خُضْرٍ تَرْعَی فِی اَلْجَنَّهِ وَ تَأْوِی إِلَی قَنَادِیلَ تَحْتَ اَلْعَرْشِ ؟ فَقَالَ: لاَ، إِذَنْ مَا هِیَ فِی حَوَاصِلِ طَیْرٍ. قُلْتُ: فَأَیْنَ هِیَ؟ قَالَ: فِی رَوْضَهٍ کَهَیْئَهِ اَلْأَجْسَادِ فِی اَلْجَنَّهِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 559 )
ص : 5531
و فی کتاب الاحتجاج للطّبرسیّ - رحمه اللّه-: روی: أنّ عمرو بن عبید وفد علی محمّد بن علیّ الباقر - علیهما السّلام - لامتحانه بالسّؤال عنه. فقال له: جعلت فداک، أخبرنی عن قوله - تعالی-: وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوی ، ما غضب اللّه - تعالی؟ [فقال أبو جعفر - علیه السّلام-: غضب اللّه] عقابه یا عمرو! و من زعم أنّ اللّه یغیّره شیء، فقد کفر .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 335 )
ص : 5532
وَ عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ ، عَنْ سُلَیْمَانَ مَوْلَی طِرْبَالٍ ، عَنْ هِشَامٍ اَلْجَوَالِیقِیِّ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: سُبْحانَ اَللّهِ مَا یُعْنَی بِهِ؟ قَالَ: «تَنْزِیهُهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 216 )
ص : 5533
وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : صَنِیعُ اَلْمَعْرُوفِ وَ حُسْنُ اَلْبِشْرِ یُکْسِبَانِ اَلْمَحَبَّهَ وَ یُقَرِّبَانِ مِنَ اَللَّهِ وَ یُدْخِلاَنِ اَلْجَنَّهَ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 344 )
ص : 5534
وَ رُوِیَ: أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَمْزَحُ وَ لاَ یَقُولُ إِلاَّ حَقّاً وَ لاَ یُؤْذِی قَلْباً وَ لاَ یُفْرِطُ فِیهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 235 )
ص : 5535
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ سَعَادَهِ اَلرَّجُلِ اَلْوَلَدُ اَلصَّالِحُ.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 86 )
از سخنان آن حضرت است که فرمود: «فرزند صالح از نشانه های سعادت انسان است».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 141 )
حضرت رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:از جمله سعادت مرد فرزند صالح است
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 79 )
ص : 5536
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَیْسَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ اَلْجَنَّهِ أَوِ اَلنَّارِ إِلاَّ اَلْمَوْتُ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 236 )
ص : 5537
641-9 الکافی ،1/9/373/1 العده عن أحمد عن الحسین عن أبی وهب عن محمد بن منصور قال: سألته عن قول اللّه عز و جل وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَهً قالُوا وَجَدْنا عَلَیْها آباءَنا وَ اَللّهُ أَمَرَنا بِها قُلْ إِنَّ اَللّهَ لا یَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ أَ تَقُولُونَ عَلَی اَللّهِ ما لا تَعْلَمُونَ قال فقال هل رأیت أحدا زعم أن اللّه أمر بالزنا و شرب الخمر أو شیء من هذه المحارم فقلت لا قال ما هذه الفاحشه التی یدعون أن اللّه أمرهم بها قلت اللّه أعلم و ولیه فقال فإن هذا فی أئمه الجور ادعوا أن اللّه أمرهم بالایتمام بقوم لم یأمرهم اللّه بالایتمام بهم فرد اللّه ذلک علیهم فأخبر أنهم قد قالوا علیه الکذب و سمی ذلک منهم فاحشه.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 181 )
ص : 5538
یَزِیدُ بْنُ عَبْدِ اَلْمَلِکِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی فَاطِمَهَ فَبَدَأَتْنِی بِالسَّلاَمِ ثُمَّ قَالَتْ مَا غَدَا بِکَ قُلْتُ طَلَبُ اَلْبَرَکَهِ قَالَتْ أَخْبَرَنِی أَبِی وَ هُوَ ذَا مَنْ سَلَّمَ عَلَیْهِ وَ عَلَیَّ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ أَوْجَبَ اَللَّهُ لَهُ اَلْجَنَّهَ قُلْتُ لَهَا فِی حَیَاتِهِ وَ حَیَاتِکِ قَالَتْ نَعَمْ وَ بَعْدَ مَوْتِنَا .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 365 )
ص : 5539
و فی أصول الکافی : علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، [ عن ابن أبی عمیر ،] عن إبراهیم بن عبد الحمید ، عن موسی بن أکیل النّمیریّ ، عن العلا بن سیابه ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام -: فی قوله: إِنَّ هذَا اَلْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ قال: یهدی إلی الإمام.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 363 )
ص : 5540
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ رَأَیْتُهُ فِی اَلْمَنَازِلِ اَلَّتِی فِی طَرِیقِ مَکَّهَ ، یَرُشُّ أَحْیَاناً مَوْضِعَ جَبْهَتِهِ ثُمَّ یَسْجُدُ عَلَیْهِ رَطْباً کَمَا هُوَ وَ رُبَّمَا لَمْ یَرُشَّ اَلْمَکَانَ اَلَّذِی یَرَی أَنَّهُ نَظِیفٌ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 154 )
ص : 5541
فی تفسیر العیّاشیّ : عن أبی بصیر ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: قلت له: اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إِیمانَهُمْ بِظُلْمٍ الزّنا منه؟ قال: أعوذ باللّه من أولئک، لا و لکنّه ذنب إذا تاب تاب اللّه علیه. و قال: مدمن الزّنا و السّرقه و شارب الخمر، کعابد الوثن.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 378 )
ص : 5542
کِتَابُ اَلْمُؤْمِنِ ، لِلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ یَا ثَابِتُ أَ مَا تَسْتَطِیعُ أَنْ تُعْتِقَ کُلَّ یَوْمٍ رَقَبَهً قُلْتُ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ مَا أَقْوَی عَلَی ذَلِکَ قَالَ أَ مَا تَقْدِرُ تُغَدِّی أَوْ تُعَشِّی أَرْبَعَهً مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ قُلْتُ أَمَّا هَذَا فَإِنِّی أَقْوَی عَلَیْهِ قَالَ هُوَ وَ اَللَّهِ یَعْدِلُ عِتْقَ رَقَبَهٍ : .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 250 )
ص : 5543
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : خُلِقَ آدَمُ وَ اَلنَّخْلَهُ وَ اَلْعِنَبُ وَ اَلرُّمَّانَهُ مِنْ طِینَهٍ وَاحِدَهٍ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 171 )
از نبی اکرم(صلّی اللّه علیه و آله):آدم و درخت خرما و انگور و انار از سرشت و گل واحد خلق شده اند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 326 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:آدم و نخل و انگور و انار از یک گل و سرشت آفریده شده اند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 359 )
ص : 5544
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَحْسَنَ اَلْعَبْدُ اَلْمُؤْمِنُ ضَاعَفَ اَللَّهُ لَهُ عَمَلَهُ لِکُلِّ عَمَلٍ سَبْعُمِائَهِ ضِعْفٍ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ« یُضاعِفُ لِمَنْ یَشاءُ » .
( المؤمن , جلد 1 , صفحه 29 )
53- از امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ (نقل شده است که) فرمود:
چنانچه بندۀ مؤمن کار نیکی انجام دهد،خداوند متعال پاداش عمل او را تا هفتصد برابر افزایش می دهد؛و این فرمایش خداوند است که فرمود:«برای هر که بخواهد چندین برابر افزایش می نماید».
( مومن کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 55 )
ص : 5545
روی عن ابن عباس : أنها من أیام الآخره کل یوم منها أَلْفَ سَنَهٍ مِمّا تَعُدُّونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 6 )
«در شش روز»مشهور اینست که مقصود بروزها در اینجا همان اندازۀ روزهای دنیا استو در روایتی از ابن عباس آنها را از روزهای آخرت دانسته که هر روزی هزار برابر سال شماره شما آدمیانست.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 7 )
ص : 5546
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ سَمَاعَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ اَلْمَرْأَهُ اَلشَّابَّهُ اَلَّتِی تَحِیضُ مِثْلُهَا یُطَلِّقُهَا زَوْجُهَا فَیَرْتَفِعُ طَمْثُهَا کَمْ عِدَّتُهَا قَالَ ثَلاَثَهُ أَشْهُرٍ قُلْتُ فَإِنَّهَا اِدَّعَتِ اَلْحَبَلَ بَعْدَ ثَلاَثَهِ أَشْهُرٍ قَالَ عِدَّتُهَا تِسْعَهُ أَشْهُرٍ قُلْتُ فَإِنَّهَا اِدَّعَتِ اَلْحَبَلَ بَعْدَ تِسْعَهِ أَشْهُرٍ قَالَ إِنَّمَا اَلْحَبَلُ تِسْعَهُ أَشْهُرٍ قُلْتُ تَزَوَّجُ قَالَ تَحْتَاطُ بِثَلاَثَهِ أَشْهُرٍ قُلْتُ فَإِنَّهَا اِدَّعَتْ بَعْدَ ثَلاَثَهِ أَشْهُرٍ قَالَ لاَ رِیبَهَ عَلَیْهَا تَزَوَّجُ إِنْ شَاءَتْ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 101 )
2 - محمّد بن حکیم گوید: به امام کاظم علیه السّلام عرض کردم: زن جوانی که همسالان او عادت می شوند از شوهر خود طلاق می گیرد و عادت او قطع می شود، عدّۀ او چند روز است؟
فرمود: باید سه ماه تمام عدّه نگه دارد.
عرض کردم: زن ادّعا دارد که آبستن است؟
فرمود: باید تا نه ماه عدّه نگه دارد.
عرض کردم: اگر بعد از گذشتن نه ماه، زایمان صورت نگیرد و زن بگوید: من باردار هستم چه صورت دارد؟
فرمود: دوران آبستنی فقط نه ماه است.
عرض کردم: بعد از نه ماه می تواند ازدواج کند؟
فرمود: از روی احتیاط سه ماه دیگر نیز صبر کند.
عرض کردم: اگر بعد از سه ماه دیگر، باز هم بگوید: من باردار هستم؟
فرمود: بعد از گذشت این زمان دیگر شک و تردیدی نمی ماند. اگر مایل باشد، می تواند ازدواج کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 265 )
: حسن أو موثق. و قال فی الشرائع: لو ارتابت بالحمل بعد انقضاء العده و النکاح لم یبطل، و کذا لو حدثت الریبه بعد العده و قبل النکاح، أما لو ارتابت به قبل انقضاء العده لم تنکح، و لو انقضت العده و قیل بالجواز ما لم یتیقن الحمل کان حسنا، و علی التقدیرین لو ظهر حمل، بطل النکاح الثانی لتحقق وقوعه فی العده.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 171 )
ص : 5547
وَ قَدْ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ فَاطِمَهَ شِجْنَهٌ مِنِّی یُؤْذِینِی مَا آذَاهَا وَ یَسُرُّنِی مَا سَرَّهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 95 )
پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)فرموده:فاطمه(علیها السّلام) شجنه منی یعنی رشته پیچیده ایست از من آزاردم آنچه آزاردش،و شادم کند آنچه شادش کند.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 62 )
ص : 5548
وَ عَنِ اَلشَّیْخِ أَبِی جَعْفَرٍ اَلطُّوسِیِّ: عَنْ عَبْدِ اَلْوَاحِدِ بْنِ اَلْحَسَنِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْجُوَیْنِیِّ، قَالَ: قَرَأْتُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ اَلْوَاحِدِیِّ حَدِیثاً مَرْفُوعاً إِلَی اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَنَّهُ قَالَ: «لَمُبَارَزَهُ عَلِیٍّ لِعَمْرِو بْنِ عَبْدِ وُدٍّ أَفْضَلُ مِنْ عَمَلِ أُمَّتِی إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ، وَ هِیَ اَلتِّجَارَهُ اَلْمُرْبِحَهُ اَلْمُنْجِیَهُ مِنَ اَلْعَذَابِ اَلْأَلِیمِ، یَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی: هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلی تِجارَهٍ تُنْجِیکُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِیمٍ `تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ بِأَمْوالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ `یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ یُدْخِلْکُمْ جَنّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهارُ وَ مَساکِنَ طَیِّبَهً فِی جَنّاتِ عَدْنٍ ذلِکَ اَلْفَوْزُ اَلْعَظِیمُ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 368 )
ص : 5549
وَ رَوَی اَلطَّبَرِیُّ فِی تَارِیخِهِ أَیْضاً قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلتِّرْمِذِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُوسَی قَالَ أَخْبَرَنَا اَلْعَلاَءُ عَنِ اَلْمِنْهَالِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ عَبَّادِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: أَنَا عَبْدُ اَللَّهِ وَ أَخُو رَسُولِهِ وَ أَنَا اَلصِّدِّیقُ اَلْأَکْبَرُ لاَ یَقُولُهَا بَعْدِی إِلاَّ کَاذِبٌ مُفْتَرٍ صَلَّیْتُ قَبْلَ اَلنَّاسِ سَبْعَ سِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 323 )
ص : 5550
وَ عَنْهُ: عَنِ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): فِی قَوْلِهِ: وَ یُعَلِّمُهُ اَلْکِتابَ وَ اَلْحِکْمَهَ . قَالَ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): «أُوتِیتُ اَلْقُرْآنَ وَ مِثْلَیْهِ» قَالُوا: أَرَادَ بِهِ اَلسُّنَنَ، وَ قِیلَ: أَرَادَ بِهِ جَمِیعَ مَا عَلَّمَهُ مِنْ أُصُولِ اَلدِّینِ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 737 )
ص : 5551
وَ عَنْ ثَوْبَانَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ بَخْ بَخْ خَمْسٌ مَا أَثْقَلَهُنَّ فِی اَلْمِیزَانِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ اَلْوَلَدُ اَلصَّالِحُ یُتَوَفَّی لِلْمَرْءِ اَلْمُسْلِمِ فَیَحْتَسِبُهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 390 )
ص : 5552
21434-12 ( الفقیه 398:3 رقم 4399): لما تزوج أبو جعفر محمد ابن علی الرضا علیه السّلام ابنه المأمون ، خطب لنفسه فقال "الحمد لله متمم النعم برحمته، و الهادی إلی شکره بمنه، و صلی اللّه علی محمد خیر خلقه، الذی جمع فیه من الفضل ما فرقه فی الرسل من قبله، و جعل ثوابه إلی من خصه بخلافته، و سلم تسلیما، و هذا أمیر المؤمنین زوجنی ابنته علی ما فرض اللّه عز و جل للمسلمات علی المؤمنین من إمساک بمعروف أو تسریح بإحسان، و بذلت لها من الصداق ما بذله رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله لأزواجه و هو اثنتا عشره أوقیه و نش [و] علی تمام الخمسمائه و قد نحلتها من مالی مائه ألف، زوجتنی یا أمیر المؤمنین "قال: بلی، قال "قبلت و رضیت".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 399 )
ص : 5553
قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ : مَا عَبَدْتُکَ خَوْفاً مِنْ نَارِکَ وَ لاَ طَمَعاً فِی جَنَّتِکَ وَ لَکِنْ وَجَدْتُکَ أَهْلاً لِلْعِبَادَهِ فَعَبَدْتُکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 197 )
مرتبه ششم کسی که عبادتش بر پایه شایستگی پروردگار برای عبادت است که این نیت صدیقین و راستان است. همان طوری که امیر مؤمنان علیه السّلام در مناجاتش میگوید:معبودا من تو را از جهت ترس از آتش و یا طمع بهشت عبادت نمیکنم فقط چون تو را سزاوار پرستش و عبادت میدانم عبادت میکنم.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 201 )
ص : 5554
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی اَلْفَحَّامُ قَالَ: کَانَ أَبُو اَلطَّیِّبِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ بوطیر رَجُلاً مِنْ أَصْحَابِنَا وَ کَانَ جَدُّهُ بوطیر غُلاَمَ اَلْإِمَامِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ هُوَ سَمَّاهُ بِهَذَا اَلاِسْمِ وَ کَانَ مِمَّنْ لاَ یَدْخُلُ اَلْمَشْهَدَ وَ یَزُورُ مِنْ وَرَاءِ اَلشُّبَّاکِ وَ یَقُولُ لِلدَّارِ صَاحِبٌ حَتَّی أُذِنَ لَهُ وَ کَانَ مُتَأَدِّباً یَحْضُرُ اَلدِّیوَانَ وَ کَانَ إِذَا طَلَبَ مِنَ اَلْإِنْسَانِ حَاجَهً فَإِنْ أَنْجَزَهَا شَکَرَ وَ سُرَّ وَ إِنْ وَعَدَهُ عَادَ إِلَیْهِ ثَانِیَهً فَإِنْ أَنْجَزَهَا وَ إِلاَّ عَادَ اَلثَّالِثَهَ فَإِنْ أَنْجَزَهَا وَ إِلاَّ قَامَ فِی مَجْلِسِهِ إِنْ کَانَ مِمَّنْ لَهُ مَجْلِسٌ أَوْ جَمَعَ اَلنَّاسَ فَأَنْشَدَ أَ عَلَی اَلصِّرَاطِ تُرِیدُ رَعْیَهَ ذِمَّتِیأَمْ فِی اَلْمَعَادِ تَجُودُ بِالْإِنْعَامِ إِنِّی لِدُنْیَائِی أُرِیدُکَ فَانْتَبِهْیَا سَیِّدِی مِنْ رَقْدَهِ اَلنَّوَّامِ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 219 )
امالی شیخ:فحام گفت:ابو الطیب احمد بن محمّد بن بوطیر مردی از شیعیان بود جد او بوطیر غلام حضرت ابو الحسن علی بن محمّد بود که این اسم را آن جناب باو داد از کسانی بود که وارد حرم امام نمیشد از پشت پنجره زیارت میکرد معتقد بود که حرم را صاحبی است که تا اجازه ندهد وارد نمیشوم مردی با ادب بود که در دفتر حکومتی حضور مییافت عادتش این بود که اگر درخواستش را اجابت میکردند و بر می آوردند سپاسگزاری میکرد و مسرور میشد اگر وعده میدادند باز برای مرتبه دوم می آمد اگر برآورده میشد بهتر و گر نه مرتبه سوم می آمد اگر درخواستش باجابت میرسید میرفت و گر نه در صورتی که صاحب منزل مجلسی داشت و گروهی اطرافش جمع بودند بپای میخاست و این شعر را میخواند:
أ علی الصراط ترید رعیه ذمتی-ام فی المعاد تجود بالانعام انی لدنیائی اریدک فانتبه-یا سیدی من رقده النوام
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 194 )
ص : 5555
حَکَی فِی جَامِعِ اَلْأُصُولِ عَنِ اَلْبُخَارِیِّ وَ مُسْلِمٍ : أَنَّهُ قَالَ عُمَرُ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: قَالَ أَبُو بَکْرٍ : قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: لاَ نُورَثُ مَا تَرَکْنَاهُ صَدَقَهٌ، فَرَأَیْتُمَاهُ کَاذِباً آثِماً غَادِراً خَائِناً... وَ تَزْعُمَانِ أَنَّهُ فِیهَا کَذَا؟.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 368 )
ص : 5556
ثو، [ثواب الأعمال] ، أَبِی وَ اِبْنُ اَلْوَلِیدِ مَعاً عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ مَعاً عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلسَّیَّارِیِّ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ تَطَیَّبَ بِطِیبٍ أَوَّلَ اَلنَّهَارِ وَ هُوَ صَائِمٌ لَمْ یَفْقِدْ عَقْلَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 290 )
ص : 5557
مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ حَنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أَوْقَفَ غَلَّهً لَهُ عَلَی قَرَابَهٍ مِنْ أَبِیهِ وَ قَرَابَهٍ مِنْ أُمِّهِ فَلِلْوَرَثَهِ أَنْ یَبِیعُوا اَلْأَرْضَ إِذَا اِحْتَاجُوا وَ لَمْ یَکْفِهِمْ مَا یَخْرُجُ مِنَ اَلْغَلَّهِ قَالَ نَعَمْ إِذَا رَضُوا کُلُّهُمْ وَ کَانَ اَلْبَیْعُ خَیْراً لَهُمْ بَاعُوا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 99 )
ص : 5558
حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ تَاتَانَهَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِی اَلصَّلْتِ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ: إِنَّ اَلْمَأْمُونَ قَالَ لِلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَدْ عَرَفْتُ عِلْمَکَ وَ فَضْلَکَ وَ زُهْدَکَ وَ وَرَعَکَ وَ عِبَادَتَکَ وَ أَرَاکَ أَحَقَّ بِالْخِلاَفَهِ مِنِّی فَقَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْعُبُودِیَّهِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَفْتَخِرُ وَ بِالزُّهْدِ فِی اَلدُّنْیَا أَرْجُو اَلنَّجَاهَ مِنْ شَرِّ اَلدُّنْیَا وَ بِالْوَرَعِ عَنِ اَلْمَحَارِمِ أَرْجُو اَلْفَوْزَ بِالْمَغَانِمِ وَ بِالتَّوَاضُعِ فِی اَلدُّنْیَا أَرْجُو اَلرِّفْعَهَ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ لَهُ اَلْمَأْمُونُ فَإِنِّی قَدْ رَأَیْتُ أَنْ أَعْزِلَ نَفْسِی عَنِ اَلْخِلاَفَهِ وَ أَجْعَلَهَا لَکَ وَ أُبَایِعَکَ فَقَالَ لَهُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ کَانَتْ هَذِهِ اَلْخِلاَفَهُ لَکَ وَ اَللَّهُ جَعَلَهَا لَکَ فَلاَ یَجُوزُ لَکَ أَنْ تَخْلَعَ لِبَاساً أَلْبَسَکَ اَللَّهُ وَ تَجْعَلَهُ لِغَیْرِکَ وَ إِنْ کَانَتِ اَلْخِلاَفَهُ لَیْسَتْ لَکَ فَلاَ یَجُوزُ لَکَ أَنْ تَجْعَلَ لِی مَا لَیْسَ لَکَ فَقَالَ لَهُ اَلْمَأْمُونُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَلاَ بُدَّ لَکَ مِنْ قَبُولِ هَذَا اَلْأَمْرِ فَقَالَ لَسْتُ أَفْعَلُ ذَلِکَ طَائِعاً أَبَداً فَمَا زَالَ یَجْهَدُ بِهِ أَیَّاماً حَتَّی یَئِسَ مِنْ قَبُولِهِ فَقَالَ لَهُ فَإِنْ لَمْ تَقْبَلِ اَلْخِلاَفَهَ وَ لَمْ تُجِبْ مُبَایَعَتِی لَکَ فَکُنْ وَلِیَّ عَهْدِی لِتَکُونَ لَکَ اَلْخِلاَفَهُ بَعْدِی فَقَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَللَّهِ لَقَدْ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنِّی أَخْرُجُ مِنَ اَلدُّنْیَا قَبْلَکَ مَسْمُوماً مَقْتُولاً بِالسَّمِّ مَظْلُوماً تَبْکِی عَلَیَّ مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاءِ وَ مَلاَئِکَهُ اَلْأَرْضِ وَ أُدْفَنُ فِی أَرْضِ غُرْبَهٍ إِلَی جَنْبِ هَارُونَ اَلرَّشِیدِ فَبَکَی اَلْمَأْمُونُ ثُمَّ قَالَ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ مَنِ اَلَّذِی یَقْتُلُکَ أَوْ یَقْدِرُ عَلَی اَلْإِسَاءَهِ إِلَیْکَ وَ أَنَا حَیٌّ فَقَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَا إِنِّی لَوْ أَشَاءُ أَنْ أَقُولَ لَقُلْتُ مَنِ اَلَّذِی یَقْتُلُنِی فَقَالَ اَلْمَأْمُونُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنَّمَا تُرِیدُ بِقَوْلِکَ هَذَا اَلتَّخْفِیفَ عَنْ نَفْسِکَ وَ دَفْعَ هَذَا اَلْأَمْرِ عَنْکَ لِیَقُولَ اَلنَّاسُ إِنَّکَ زَاهِدٌ فِی اَلدُّنْیَا فَقَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَللَّهِ مَا کَذَبْتُ مُنْذُ خَلَقَنِی رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَا زَهِدْتُ فِی اَلدُّنْیَا لِلدُّنْیَا وَ إِنِّی لَأَعْلَمُ مَا تُرِیدُ فَقَالَ اَلْمَأْمُونُ وَ مَا أُرِیدُ قَالَ اَلْأَمَانَ عَلَی اَلصِّدْقِ قَالَ لَکَ اَلْأَمَانُ قَالَ تُرِیدُ بِذَلِکَ أَنْ یَقُولَ اَلنَّاسُ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمْ یَزْهَدْ فِی اَلدُّنْیَا بَلْ زَهِدَتِ اَلدُّنْیَا فِیهِ أَ لاَ تَرَوْنَ کَیْفَ قَبِلَ وِلاَیَهَ اَلْعَهْدِ طَمَعاً فِی اَلْخِلاَفَهِ فَغَضِبَ اَلْمَأْمُونُ ثُمَّ قَالَ إِنَّکَ تَتَلَقَّانِی أَبَداً بِمَا أَکْرَهُهُ وَ قَدْ أَمِنْتَ سَطْوَتِی فَبِاللَّهِ أُقْسِمُ لَئِنْ قَبِلْتَ وِلاَیَهَ اَلْعَهْدِ وَ إِلاَّ أَجْبَرْتُکَ عَلَی ذَلِکَ فَإِنْ فَعَلْتَ وَ إِلاَّ ضَرَبْتُ عُنُقَکَ فَقَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ نَهَانِیَ اَللَّهُ تَعَالَی أَنْ أُلْقِیَ بِیَدِی اَلتَّهْلُکَهَ فَإِنْ کَانَ اَلْأَمْرُ عَلَی هَذَا فَافْعَلْ مَا بَدَا لَکَ وَ أَنَا أَقْبَلُ ذَلِکَ عَلَی أَنِّی لاَ أُوَلِّی أَحَداً وَ لاَ أَعْزِلُ أَحَداً وَ لاَ أَنْقُضُ رَسْماً وَ لاَ سُنَّهً وَ أَکُونُ فِی اَلْأَمْرِ مِنْ بَعِیدٍ مُشِیراً فَرَضِیَ مِنْهُ بِذَلِکَ وَ جَعَلَهُ وَلِیَّ عَهْدِهِ عَلَی کَرَاهَهٍ مِنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِذَلِکَ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 139 )
از ابی صلت هروی مروی است که گفت مأمون بحضرت رضا علی بن موسی(علیهما السّلام) عرض کرد یا ابن رسول اللّه من دانستم و شناختم فضل،علم،زهد،ورع،و عبادت و راههای صواب تو را از خلافت سزاوارتری بمن حضرت رضا(علیه السّلام)فرمود بعبودیت و بندگی خدا افتخار میکنم و بزهد و بی رغبتی در دنیا خالصا لله امیدوارم نجات از شر دنیا را و بورع و ترس از محرمات الهی امیدوارم فایز شدن بمغانم و درجات رفیعه را و بتواضع در دنیا امیدوارم رفعت و بلندی نزد خدا را مأمون عرض کرد که من چنین دیده و پسندیده ام که خود را از خلافت عزل کنم و خلافت را از برای تو قرار دهم و ترا بیعت کنم حضرت رضا(علیه السّلام)فرمود که اگر این خلافت از آن تست و خدا آن را از برای تو قرار داده است پس جایز نیست که خلع کنی لباسی را که خدا آن لباس را بتو پوشانیده است و قرار دهی آن را از برای غیر خود و اگر این خلافت از آن تو نیست پس جایز نیست اینکه قرار دهی چیزی را که از برای من نیست مأمون بآن جناب عرض کرد یا ابن رسول اللّه لا بد و ناچار باید این امر را قبول فرمائی فرمود من بمیل و رغبت هرگز چنین کاری نمیکنم مأمون مدت زمانی را جد و جهد کرد تا اینکه مأیوس شد از قبول آن حضرت آخر الامر عرض کرد که اگر قبول خلافت نمیکنی و دوست نمیداری که من بیعت تو کنم پس ولیعهد من باش تا اینکه بعد از من خلافت از آن تو شود حضرت رضا(علیه السّلام)فرمود بخدا سوگند که حدیث کرد مرا پدر بزرگوارم از پدران خود از امیر المؤمنین(علیه السّلام)از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) که من پیش از تو از دار دنیا رحلت کنم در حالتی که بزهر جفا بر سبیل ظلم و ستم کشته شوم فرشتگان آسمان و فرشتگان زمین بر من گریه کنند و در زمین غربت در پهلوی هارون الرشید مدفون شوم مأمون گریه کرد پس از آن عرض کرد یا ابن رسول اللّه کیست آن کسی که ترا بکشد یا اینکه قدرت داشته باشد بر اینکه بتو بدی کند و حال اینکه من زنده باشم حضرت رضا(علیه السّلام)فرمود آگاه باش که اگر من میخواستم بگویم که کیست آن کسی که مرا میکشد هر آینه میگفتم.مأمون عرض کرد یا ابن رسول اللّه باین قول خود میخواهی تواضع کنی و این امر را از خود دفع میکنی تا مردم بگویند که تو بیمیلی بدنیا و از دنیا گذشته ای حضرت رضا(علیه السّلام)فرمود بخدا سوگند که تا پروردگارم مرا آفریده است هرگز دروغ نگفته ام و بیمیلی من از دنیا بجهت دنیا نیست و من میدانم که تو چه اراده کردۀ مأمون عرض کرد چه اراده کرده ام حضرت فرمود که اگر راست گویم در راستی امان است عرض کرد ترا امان دادم حضرت فرمود باین قصد خود میخواهی مردم بگویند که علی بن موسی الرضا بی میلی بدنیا نکرده بلکه دنیا باو بی رغبتی کرد آیا نمی بینید من باب طمع در خلافت چگونه ولیعهدی را قبول کرد مأمون در غضب شد و گفت تو همیشه چون مرا ملاقات کنی بگفتگوهای ناپسند که مرا ناخوش آید با من سخن کنی و از سطوت من ایمن شدی پس بخدا سوگند میخورم که اگر قبول کردی ولیعهدی را مطلوب حاصل است و اگر قبول نکردی ترا اجبار بر آن کنم پس اگر متحمل این عمل شدی مراد حاصل و اگر متحمل نشدی ترا گردن زنم حضرت رضا(علیه السّلام)فرمود مرا خدا نهی فرموده است از اینکه خود را در معرض هلاکت بر آورم پس اگر امر بدین منوال است آنچه از برای تو ظاهر شده است چنان کن و من این امر را قبول میکنم مشروط بر اینکه احدی را نصب نکنم و احدی را عزل نکنم و رسم و سنتی را نشکنم و در این امر از دور اشاره کنم پس مأمون باین کیفیت از آن جناب راضی شد و او را ولیعهد خود قرار داد و لکن آن جناب از این عمل شدت کراهت داشت.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 380 )
3-حسین بن ابراهیم ناتانه-رضی اللّه عنه-بسند خبر قبل از ابو الصّلت هروی روایت کرد که مأمون بحضرت رضا علیه السّلام گفت:من مقام علمی و فضل و بی اعتنائی شما بدنیا و پارسائیت و ترس از خدا و ورع و عبادت ترا شناختم ای فرزند رسول خدا،و ترا بخلافت سزاوارتر از خویش تشخیص دادم،حضرت فرمود:به بندگی پروردگار خود افتخار می کنمو بزهد و بی رغبتی بدنیا نجات و خلاص خود را از شرّ دنیا می طلبم،و با ورع و عدم نزدیکی بمحرّمات الهی امیدوار رسیدن بسعادت و فائز شدن به بهره های خداوندی و درجات قرب بدرگاه اویم،و با تواضع و فروتنی در این دنیا آرزوی مقام بلند را بنزد پروردگار خود-عزّ و جلّ-دارم،مأمون گفت:من در نظر دارم خود را از خلافت خلع کنم و این مقام را بتو بسپارم و با تو بیعت کنم،حضرت در پاسخ او فرمود:اگر این خلافت از آن تو است پس خدا برای تو قرار داده است،و جائز نیست که لباس و خلعتی را که خداوند بقامت تو پوشانیده از تن بیرون کنی،و بغیر خود بپوشانی،و بدیگری واگذار نمائی،و اگر این مقام از آن تو نیست پس حقّ اینکه چیزی را که از تو نیست بمن واگذاری نداری،مأمون گفت:ای فرزند پیغمبر ناچاری از اینکه این پیشنهاد را بپذیری و این فرمان را قبول کنی،حضرت فرمود:این امر را از روی میل و رغبت هیچ گاه نمی پذیرم.و پی در پی مأمون در این موضوع تا چند روز اصرار می ورزید و پافشاری مینمود تا بالاخره از آن مأیوس گشت،ناچار بحضرت پیشنهاد کرد که:اکنون که آن را(خلافت را) نمی پذیری،و حاضر نمی شوی که من بعنوان خلافت با تو بیعت کنم پس ناچار ولیعهدی مرا باید قبول کنی[تا خلافت پس از من از آن تو باشد]،حضرت فرمود:به خدا سوگند پدرم-از نیای گرامش از امیر مؤمنان علیهم السّلام از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله-برای من حدیث کرد که من در زمان حیات تو مسموما از دنیا میروم،و مظلوم کشته می شوم،در حالی که فرشتگان آسمان و زمین بر من گریه می کنند،و در سرزمین غربت در کنار هارون الرّشید مدفون می گردم،مأمون بگریست،سپس پرسید یا ابن رسول اللّه چه کسی تو را می کشد؟و تا من زنده هستم،چه کسی قدرت یا جرأت بدی کردن بتو را خواهد داشت؟!حضرت فرمود:من اگر بخواهم قاتل خود را معرّفی کنم می کنم و می گویم که چه کسی مرا خواهد کشت،مأمون گفت:یا ابن رسول اللّه با این گفتار می خواهی خود را آسوده کنی و ولایتعهدی مرا نپذیری تا مردمان بگویند علیّ بن موسی چقدر زاهد و بی رغبت بریاست دنیا است؟!حضرت فرمود:بخدا سوگند از روزی که خدای -عز و جل-مرا آفریده تاکنون دروغ نگفته ام،و دنیا را برای رسیدن بدنیا ترک نگفته ام،و من خوب میدانم تو چه میخواهی،مأمون پرسید چه میخواهم؟امام گفت:آیا امانم می دهی اگر راست را بگویم؟مأمون گفت:تو در امانی، حضرت فرمود:تو نظرت اینست که مردم بگویند:علیّ بن موسی بدنیا و ریاست بی رغبت نیست،بلکه این دنیا است که به او بی رغبت است،مگر نمی بینید چگونه از روی آز و طمع ولایتعهدی را پذیرفت،باشد که بخلافت نائل گردد، مأمون از این سخن در خشم شده گفت:تو مرتّب با من طوری رفتار می کنی که من آن را خوش ندارم،و گویا از قدرت و شوکت من باک نداری و خود را ایمن میدانی،بخدا سوگند باید ولایت عهدی را باختیار بپذیری و الاّ تو را بدان مجبور میکنم،پس اگر قبول کردی که چه بهتر،و اگر مخالفت نمودی گردنت را میزنم(تو را میکشم)،حضرت فرمود:خداوند مرا از اینکه خود را بهلاکت اندازم نهی فرموده،اگر امر بدین منوال است هر کار که بنظرت رسیده انجام ده، و من آن را می پذیرم بشرط آنکه در عزل و نصب احدی دخالت نکنم،و رسمی را تغییر ندهم و سنّتی را نشکنم و از دورادور مشیر و راهنما باشم،پس مأمون با این شرط از او پذیرفت و او-علیه السّلام-را ولیعهد قرار داد.و لکن کاملا از آن کراهت داشت.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 315 )
ابی الصّلت هروی گوید:مأمون به حضرت رضا علیه السّلام گفت:یابن رسول اللّه!من فضل و علم و زهد و ورع و عبادت تو می دانم و تو را به خلافت از خود سزاوارتر می بینم.حضرت رضا علیه السّلام فرمود:من به بندگی خدای عزّ و جلّ افتخار می کنم و به زهد از دنیا امید می دارم که از شر دنیا نجات یابم و به ورع از محارم امیدوارم که به مغانم برسم و به تواضع در دنیا امیدوارم رفعت و بلندی نزد خداوند را.مأمون گفت:من چنین پسندیده ام که خود را از خلافت عزل کنم و از برای تو تعین کنم و با تو بیعت کنم،حضرت رضا علیه السّلام فرمود:اگر این خلافت از تو است و خدای عزّ و جلّ از آن تو کرده،جایز نیست که برکنی از خود لباسی که خدای تعالی به تو پوشانیده و برای دیگری کنی،اگر خلافت از آن تو نیست،جایز نیست تو بدهی آن چه از آن تو نیست.مأمون گفت:یابن رسول اللّه!ناگزیری از آن که قبول کنی این کار را.فرمود:این را هرگز به اختیار خود انجام ندهم و چند روز مأمون در آن مطلب سعی کرد تا نومید شد. پس گفت:اگر خلافت را قبول نمی کنی و اجابت نمی کنی که من با تو بیعت کنم؛پس ولیّ عهد من شو تا خلافت بعد از من تو را باشد.حضرت رضا علیه السّلام فرمود:و اللّه حدیث کرد پدرم از پدرانش از امیر المؤمنین علیهم السّلام از رسول صلّی اللّه علیه و آله که من پیش از تو به زهر جفا از دار دنیا بیرون شوم،بر من فرشتگان آسمان و زمین بگریند و مدفون گردم در زمین غربت به پهلوی هارون الرّشید؛پس مأمون بگریست و گفت:یابن رسول اللّه!که تو را بکشد یا قدرت دارد که با تو بدی کند و من زنده باشم.حضرت رضا علیه السّلام فرمود:اگر خواهم که بگویم مرا که می کشد،می گفتم،مأمون گفت: یابن رسول اللّه!مراد تو از این سخن آن است که تواضع کنی و این امر از خود دفع نمایی تا مردم بگویند که تو زاهدی در دنیا.حضرت رضا علیه السّلام فرمود:و اللّه دروغ نگفته ام از آن وقت که پروردگار مرا آفریده است و زاهد نشدم از دنیا برای دنیا و من می دانم که تو چه اراده داری. مأمون گفت:چه اراده دارم؟ فرمود:اگر راست گویم امان باشد مرا؟گفت:امان است تو را.
فرمود:آن اراده داری که مردم بگویند علی بن موسی الرّضا از دنیا زاهد نبود،دنیا از او زاهد بود،نمی بینید چگونه ولایت عهدی را به طمع خلافت قبول کرد.پس مأمون در غضب شد و گفت: تو همیشه با من آن سان رفتار می کنی که از آن می رنجم و تو از سطوت من ایمن گشته ای؛به خدا قسم یا از من ولایت عهدی را به اجبار می پذیری وگرنه تو را گردن می زنم.حضرت رضا علیه السّلام فرمود:خداوند نهی کرده است مرا که خود را در هلاکت اندازم،اگر چنین است،هرچه خواهی کن، من قبول می کنم این کار را به این شرط که کسی را نصب و عزل نکنم و رسم و سنّت نشکنم و از دور اشارت کنم؛مأمون به این راضی شد و او را ولی عهد خود ساخت در حالی که آن جناب به شدّت کراهت داشت.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 255 )
ص : 5559
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ هِشَامٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: أَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی إِلَی مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ أَنْ یَا مُوسَی قُلْ لِلْمَلَإِ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ إِیَّاکُمْ وَ قَتْلَ اَلنَّفْسِ اَلْحَرَامِ بِغَیْرِ حَقٍّ فَإِنَّ مَنْ قَتَلَ مِنْکُمْ نَفْساً فِی اَلدُّنْیَا قَتَلْتُهُ فِی اَلنَّارِ مِائَهَ أَلْفِ قَتْلَهٍ مِثْلَ قَتْلِ صَاحِبِهِ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 278 )
8-سلیمان بن خالد گوید:شنیدم امام صادق علیه السّلام میفرمود:خداوند متعال بموسی بن عمران فرمود:ای موسی ببزرگان و سرشناسان بنی اسرائیل بگو شما را زنهار میدهم از بناحقّ کشتن نفس محترمه،زیرا هر کس از شما کسی را در دنیا بناحقّ بکشد او را در آتش دوزخ صد هزار بار همانند آن طرز کشتنی که در بارۀ آن مقتول مرتکب شده بقتل رسانم.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 636 )
8-سلیمان بن خالد نقل کرده است که از امام صادق علیه السّلام شنیدم که فرمود:خداوند متعال به موسی بن عمران وحی فرمود:ای موسی!به بزرگان بنی اسرائیل بگو که: شما را از کشتن انسانی که کشتن او حرام است بر حذر می دارم،زیرا هر یک از شما که در این دنیا کسی را(به ناحق)بکشد،او را(به مکافات این عمل نکوهیده) صد هزار بار به همان طرزی که آن(بیگناه)را کشته است،در آتش خواهم کشت.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 702 )
8. سلیمان بن خالد می گوید: از امام صادق (علیه السّلام) شنیدم که می فرمود: خداوند به موسی بن عمران (علیه السّلام) وحی فرمود که: ای موسی، به بزرگان بنی اسرائیل بگو: از کشتن نفس محترمه بپرهیزید، زیرا هر کس از شما دیگری را در دنیا به ناحق بکشد، من او را در آتش دوزخ صد هزار بار مانند کشتن او خواهم کشت.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 547 )
[1115]8-... امام صادق علیه السّلام فرمود: خدای فرازمند به موسی بن عمران علیه السّلام وحی نمود که ای موسی! به بنی اسرائیل بگو: از کشتن به ناحقّ کسی که کشتنش حرام است پروا دارید؛ چرا که به راستی، هر یک از شما که کسی را در دنیا به ناحقّ بکشد من نیز او را صد هزار بار به همان گونه که او مقتول را کشته در آتش دوزخ بکشم.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 635 )
ص : 5560
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: بَیْنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَاتَ یَوْمٍ جَالِساً إِذْ أَقْبَلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ فِیکَ شَبَهاً مِنْ عِیسَی بْنِ مَرْیَمَ لَوْلاَ أَنْ یَقُولَ فِیکَ طَوَائِفُ مِنْ أُمَّتِی مَا قَالَتِ اَلنَّصَارَی فِی عِیسَی بْنِ مَرْیَمَ لَقُلْتُ فِیکَ قَوْلاً لاَ تَمُرُّ بِمَلاَءٍ مِنَ اَلنَّاسِ إِلاَّ أَخَذُوا اَلتُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیْکَ یَلْتَمِسُونَ بِذَلِکَ اَلْبَرَکَهَ، قَالَ: فَغَضِبَ اَلْأَعْرَابِیَّانِ ، فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ «وَ لَمّا ضُرِبَ اِبْنُ مَرْیَمَ مَثَلاً إِذا قَوْمُکَ مِنْهُ یَصِدُّونَ `وَ قالُوا أَ آلِهَتُنا خَیْرٌ أَمْ هُوَ ما ضَرَبُوهُ لَکَ إِلاّ جَدَلاً بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ `إِنْ هُوَ إِلاّ عَبْدٌ أَنْعَمْنا عَلَیْهِ وَ جَعَلْناهُ مَثَلاً لِبَنِی إِسْرائِیلَ `وَ لَوْ نَشاءُ لَجَعَلْنا مِنْکُمْ» یَعْنِی مِنْ بَنِی هَاشِمٍ «مَلاَئِکَهً فِی اَلْأَرْضِ یَخْلِسُونَ» قَالَ: فَغَضِبَ اَلْحَارِثُ بْنُ عَمْرٍو اَلْفِهْرِیُّ فَقَالَ: «اَللّهُمَّ إِنْ کانَ هذا هُوَ اَلْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ فَأَمْطِرْ عَلَیْنا» أَنَّ بَنِی هَاشِمٍ یَتَوَارَثُونَ هِرَقْلاً بَعْدَ هِرَقْلٍ «فَأَمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَهً مِنَ اَلسَّماءِ أَوِ اِئْتِنا بِعَذابٍ أَلِیمٍ» فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَیْهِ مَقَالَهَ اَلْحَارِثِ وَ نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ «وَ ما کانَ اَللّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ وَ ما کانَ اَللّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ» ثُمَّ قَالَ لَهُ: یَا عَمْرُو أَ مَا تُبْتَ وَ أَ مَا رَحَلْتَ؟ فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ بَلْ تَجْعَلُ لِسَائِرِ قُرَیْشٍ شَیْئاً مِمَّا فِی یَدَیْکَ فَقَدْ ذَهَبَتْ بَنُو هَاشِمٍ بِمَکْرُمَهِ اَلْعَرَبِ وَ اَلْعَجَمِ ؟ فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَیْسَ ذَلِکَ إِلَیَّ، ذَلِکَ إِلَی اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی، فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ قَلْبِی مَا یُتَابِعُنِی عَلَی اَلتَّوْبَهِ وَ لَکِنِ أَرْحَلُ عَنْکَ، فَدَعَا بِرَاحِلَتِهِ فَرَکِبَهَا فَلَمَّا صَارَ بِظَهْرِ اَلْمَدِینَهِ أَتَتْهُ جَنْدَلَهٌ فَرَضَّتْ هَامَّتَهُ ثُمَّ أَتَی اَلْوَحْیُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ: «سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ `لِلْکافِرینَ لَیْسَ لَهُ دافِعٌ `مِنَ اَللّهِ ذِی اَلْمَعارِجِ» قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّا لاَ نَقْرَأُهَا هَکَذَا، فَقَالَ، هَذَا أَنْزَلَ اَللَّهُ بِهَا جَبْرَئِیلَ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هَکَذَا هُوَ وَ اَللَّهِ مُثْبَتٌ فِی مُصْحَفِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ ، فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِمَنْ حَوْلَهُ مِنَ اَلْمُنَافِقِینَ : اِنْطَلِقُوا إِلَی صَاحِبِکُمْ فَقَدْ أَتَاهُ مَا اِسْتَفْتَحَ بِهِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اِسْتَفْتَحُوا وَ خابَ کُلُّ جَبّارٍ عَنِیدٍ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 530 )
ص : 5561
وَ رُوِیَ أَیْضاً عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ سَأَلَ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ زِیَارَهَ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ فَزَارَهُ فِی سَبْعِینَ أَلْفاً مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 315 )
ص : 5562
اَلدُّرُوسُ : وُلِدَ بِالْمَدِینَهِ سَنَهَ ثَمَانٍ وَ أَرْبَعِینَ وَ مِائَهٍ وَ قِیلَ یَوْمَ اَلْخَمِیسِ حَادِیَ عَشَرَ ذِی اَلْقَعْدَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 10 )
شهید در دروس مینویسد:در مدینه سال 148 روز پنجشنبه یازدهم ذی قعده متولد شد
( بحارالأنوار (جلد 49) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 10 )
ص : 5563
رَوَاهُ اَلْوَاقِدِیُّ ، قَالَ: 120 - حَدَّثَنِی کَثِیرُ بْنُ زَیْدٍ ، عَنْ عُمَرَ مَوْلَی عَفْرَهَ ، عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی عُمَرَ حِینَ طُعِنَ، فَقُلْتُ لَهُ: أَسْلَمْتَ إِذْ کَفَرَ اَلنَّاسُ، وَ نَصَرْتَ إِذْ خَذَلَ اَلنَّاسُ وَ مَضَی رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، وَ هُوَ عَنْکَ رَاضٍ، وَ قُتِلْتَ شَهِیداً، وَ لَمْ یَخْتَلِفْ فِی وَلاَیَتِکَ اِثْنَانِ، فَقَالَ عُمَرُ : أَعِدْ مَقَالَتَکَ، فَأَعَدْتُهَا عَلَیْهِ ثَلاَثاً، فَقَالَ: أَمَا إِنَّ اَلْمَغْرُورَ مَنْ غَرَرْتُمُوهُ، أَمَا وَ اَللَّهِ لَوْ أَنَّ لِی مَا طَلَعَتْ عَلَیْهِ اَلشَّمْسُ مِنْ صَفْرَاءَ وَ بَیْضَاءَ لاَفْتَدَیْتُ بِهِ مِنْ هَوْلِ اَلْمُطَّلَعِ .
( المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام , جلد 1 , صفحه 327 )
ص : 5564
شف، [کشف الیقین] ، مِنْ کِتَابِ اَلْمَعْرِفَهِ تَأْلِیفِ عَبَّادِ بْنِ یَعْقُوبَ اَلرَّوَاجِنِیِّ عَنِ اَلسَّرِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلسُّلَمِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ خرور [حَزَوَّرٍ] قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ اَلْعَلاَءُ بْنُ هِلاَلٍ اَلْخَفَّافُ عَلَی أَبِی إِسْحَاقَ اَلسَّبِیعِیِّ حِینَ قَدِمَ مِنْ خُرَاسَانَ فَجَرَی اَلْحَدِیثُ فَقُلْتُ أَبَا إِسْحَاقَ أُحَدِّثُکَ بِحَدِیثٍ حَدَّثَنِیهِ أَخُوکَ أَبُو دَاوُدَ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ حُصَیْنٍ اَلْخُزَاعِیِّ وَ بُرَیْدَهَ بْنِ حُصَیْبٍ اَلْأَسْلَمِیِّ قَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ حَدَّثَنِی أَبُو دَاوُدَ أَنَّ بُرَیْدَهَ أَتَی عِمْرَانَ بْنَ حُصَیْنٍ یَدْخُلُ عَلَیْهِ فِی مَنْزِلِهِ حِینَ بَایَعَ اَلنَّاسُ أَبَا بَکْرٍ فَقَالَ یَا عِمْرَانُ تَرَی اَلْقَوْمَ نَسُوا مَا سَمِعُوا مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حَائِطِ بَنِی فُلاَنٍ أَهْلِ بَیْتٍ مِنَ اَلْأَنْصَارِ فَجَعَلَ لاَ یَدْخُلُ عَلَیْهِ أَحَدٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَیُسَلِّمُ عَلَیْهِ إِلاَّ رَدَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَ لَهُ سَلِّمْ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَلَمْ یَرُدَّ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ یَوْمَئِذٍ أَحَدٌ مِنَ اَلنَّاسِ إِلاَّ عُمَرُ فَإِنَّهُ قَالَ مِنْ أَمْرِ اَللَّهِ أَوْ مِنْ أَمْرِ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَلْ مِنَ اَللَّهِ وَ مِنْ رَسُولِهِ قَالَ عِمْرَانُ بَلَی قَدْ أَذْکُرُ ذَا فَقَالَ بُرَیْدَهُ فَانْطَلِقْ بِنَا إِلَی أَبِی بَکْرٍ فَنَسْأَلَهُ عَنْ هَذَا اَلْأَمْرِ فَإِنْ کَانَ عِنْدَهُ عَهْدٌ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَهِدَهُ إِلَیْهِ بَعْدَ هَذَا اَلْأَمْرِ أَوْ أَمْرٌ أَمَرَ بِهِ فَإِنَّهُ لاَ یُخْبِرُنَا عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِکَذِبٍ وَ لاَ یَکْذِبُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَانْطَلَقْنَا فَدَخَلْنَا عَلَی أَبِی بَکْرٍ فَذَکَّرْنَا ذَلِکَ اَلْیَوْمَ وَ قُلْنَا لَهُ فَلَمْ یَدْخُلْ أَحَدٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَسَلَّمَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلاَّ قَالَ لَهُ سَلِّمْ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ وَ کُنْتَ أَنْتَ مِمَّنْ سَلَّمَ عَلَیْهِ بِإِمْرَهِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ قَدْ أَذْکُرُ ذَلِکَ فَقَالَ لَهُ بُرَیْدَهُ لاَ یَنْبَغِی لِأَحَدٍ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ أَنْ یَتَأَمَّرَ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْدَ أَنْ سَمَّاهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَإِنْ کَانَ عِنْدَکَ عَهْدٌ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ عَهِدَهُ إِلَیْکَ أَوْ أَمْرٌ أَمَرَکَ بِهِ بَعْدَ هَذَا فَأَنْتَ عِنْدَنَا مُصَدَّقٌ فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ لاَ وَ اَللَّهِ مَا عِنْدِی عَهْدٌ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لاَ أَمْرٌ أَمَرَنِی بِهِ وَ لَکِنَّ اَلْمُسْلِمِینَ رَأَوْا رَأْیاً فَتَابَعْتُهُمْ بِهِ عَلَی رَأْیِهِمْ فَقَالَ لَهُ بُرَیْدَهُ وَ اَللَّهِ مَا ذَلِکَ لَکَ وَ لاَ لِلْمُسْلِمِینَ خِلاَفُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ أُرْسِلُ لَکُمْ إِلَی عُمَرَ فَجَاءَهُ فَقَالَ لَهُ أَبُو بَکْرٍ إِنَّ هَذَیْنِ سَأَلاَنِی عَنْ أَمْرٍ قَدْ شَهِدْتُهُ وَ قَصَّ عَلَیْهِ کَلاَمَهُمَا فَقَالَ عُمَرُ قَدْ سَمِعْتُ ذَلِکَ وَ لَکِنْ عِنْدِیَ اَلْمَخْرَجُ مِنْ ذَلِکَ فَقَالَ لَهُ بُرَیْدَهُ عِنْدَکَ قَالَ عِنْدِی قَالَ فَمَا هُوَ قَالَ لاَ یَجْتَمِعُ اَلنُّبُوَّهُ وَ اَلْمُلْکُ فِی أَهْلِ بَیْتٍ وَاحِدٍ قَالَ فَاغْتَنَمَهَا بُرَیْدَهُ وَ کَانَ رَجُلاً مُفَهَّماً جَرِیّاً عَلَی اَلْکَلاَمِ فَقَالَ یَا عُمَرُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ أَبَی ذَلِکَ عَلَیْکَ أَ مَا سَمِعْتَ اَللَّهَ فِی کِتَابِهِ یَقُولُ أَمْ یَحْسُدُونَ اَلنّاسَ عَلی ما آتاهُمُ اَللّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَیْنا آلَ إِبْراهِیمَ اَلْکِتابَ وَ اَلْحِکْمَهَ وَ آتَیْناهُمْ مُلْکاً عَظِیماً فَقَدْ جَمَعَ اَللَّهُ لَهُمُ اَلنُّبُوَّهَ وَ اَلْمُلْکَ قَالَ فَغَضِبَ عُمَرُ حَتَّی رَأَیْتُ عَیْنَیْهِ یُوقَدَانِ ثُمَّ قَالَ مَا جِئْتُمَا إِلاَّ لِتُفَرِّقَا جَمَاعَهَ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ تُشَتِّتَا أَمْرَهَا فَمَا زِلْنَا نَعْرِفُ مِنْهُ اَلْغَضَبَ حَتَّی هَلَکَ . قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب اَلثَّقَفِیُّ وَ اَلسَّرِیُّ بِإِسْنَادِهِمَا عَنْ عِمْرَانَ وَ أَبِی بُرَیْدَهَ : مِثْلَهُ. ثُمَّ قَالَ وَ أَنْشَدَ بُرَیْدَهُ اَلْأَسْلَمِیُّ أَمَرَ اَلنَّبِیُّ مَعَاشِراً هُمْ أُسْوَهٌوَ لَهَازِمَ أَنْ یَدْخُلُوا وَ یُسَلِّمُوا تَسْلِیمَ مَنْ هُوَ عَالِمٌ مُسْتَیْقِنٌأَنَّ اَلْوَصِیَّ هُوَ اَلْإِمَامُ اَلْقَائِمُ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 308 )
ص : 5565
عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ یَسْتَکْمِلُ عَبْدٌ اَلْإِیمَانَ حَتَّی یَعْرِفَ أَنَّهُ یَجْرِی لِآخِرِنَا مَا یَجْرِی لِأَوَّلِنَا وَ هُمْ فِی اَلطَّاعَهِ وَ اَلْحُجَّهِ وَ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ سَوَاءٌ وَ لِمُحَمَّدٍ وَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَضْلُهُمَا .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 268 )
ص : 5566
وَ عَنْهُ : عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ ، عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ اَلْحَلاَّلِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ سُوَیْدٍ ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اَللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ، فَقَالَ: «اَلتَّوَکُّلُ عَلَی اَللَّهِ دَرَجَاتٌ، مِنْهَا أَنْ تَتَوَکَّلَ عَلَی اَللَّهِ فِی أُمُورِکَ کُلِّهَا، فَمَا فَعَلَ بِکَ کُنْتَ عَنْهُ رَاضِیاً، تَعْلَمُ أَنَّهُ لاَ یَأْلُوکَ خَیْراً وَ فَضْلاً، وَ تَعْلَمُ أَنَّ اَلْحُکْمَ فِی ذَلِکَ لَهُ، فَتَوَکَّلْ عَلَی اَللَّهِ بِتَفْوِیضِ ذَلِکَ [إِلَیْهِ] وَ ثِقْ [بِهِ] فِیهَا وَ فِی غَیْرِهَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 409 )
ص : 5567
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ وَلِیدٍ اَلسَّمَّانِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا عَبْدَ اَللَّهِ مَا تَقُولُ اَلشِّیعَهُ فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ مُوسَی وَ عِیسَی قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مِنْ أَیِّ حَالاَتٍ تَسْأَلُنِی قَالَ أَسْأَلُکَ عَنِ اَلْعِلْمِ فَأَمَّا اَلْفَضْلُ فَهُمْ سَوَاءٌ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا عَسَی أَقُولُ فِیهِمْ فَقَالَ هُوَ وَ اَللَّهِ أَعْلَمُ مِنْهُمَا ثُمَّ قَالَ یَا عَبْدَ اَللَّهِ أَ لَیْسَ یَقُولُونَ إِنَّ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا لِلرَّسُولِ مِنَ اَلْعِلْمِ قَالَ قُلْتُ بَلَی قَالَ فَخَاصِمْهُمْ فِیهِ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَالَ لِمُوسَی « وَ کَتَبْنا لَهُ فِی اَلْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ » فَأَعْلَمَنَا أَنَّهُ لَمْ یُبَیِّنْ لَهُ اَلْأَمْرَ کُلَّهُ وَ قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِمُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ « وَ جِئْنا بِکَ شَهِیداً عَلی هؤُلاءِ وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ اَلْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ » .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 228 )
ص : 5568
12446-8 الکافی ،1/4/327/4 العده عن أحمد عن صفوان عن أبی سعید المکاری عن أبی بصیر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا بأس بأن یطلی قبل الإحرام بخمسه عشر یوما .
( الوافی , جلد 12 , صفحه 513 )
ص : 5569
عَنْ زُرَارَهَ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِهِ:« ما یُرِیدُ اَللّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ فِی اَلدِّینِ مِنْ حَرَجٍ وَ اَلْحَرَجُ: اَلضِّیقُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 262 )
ص : 5570
"وَ مِنْ شُجُونِ اَلْحَدِیثِ أَنَّ اِبْنَ عَبَّاسٍ قَالَ: اِتَّخَذَتِ اَلنَّصَارَی اَلْمَشْرِقَ قِبْلَهً لِقَوْلِهِ وَ اُذْکُرْ فِی اَلْکِتابِ مَرْیَمَ إِذِ اِنْتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِها مَکاناً شَرْقِیًّا فَاتَّخَذُوا مِیلاَدَ عِیسَی قِبْلَهً کَمَا سَجَدَتِ اَلْیَهُودُ عَلَی حَرْفِ وُجُوهِهِمْ لِقَوْلِهِ وَ إِذْ نَتَقْنَا اَلْجَبَلَ فَوْقَهُمْ کَأَنَّهُ ظُلَّهٌ فَسَجَدُوا وَ جَعَلُوا یَنْظُرُونَ إِلَی اَلْجَبَلِ فَوْقَهُمْ بِحَرْفِ وُجُوهِهِمْ مَخَافَهَ أَنْ یَقَعَ عَلَیْهِمْ فَاتَّخَذُوهَا سُنَّهً.
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 146 )
ص : 5571
23249-10 ( الکافی 3:6) البرقی ، عن بکر بن صالح ، قال: کتبت إلی أبی الحسن علیه السّلام أنی اجتنبت طلب الولد منذ خمس سنین و ذلک إن أهلی کرهت ذلک فقالت: إنه یشتد علی تربیتهم لقله الشیء فما تری فکتب إلی "اطلب الولد فإن اللّه عز و جل یرزقهم".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1293 )
ص : 5572
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ صَالِحِ بْنِ عُمَرَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَسْتَعِنْ بِکَسْلاَنَ وَ لاَ تَسْتَشِیرَنَّ عَاجِزاً .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 85 )
6 - حسن بن عبد اللّه گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: از تنبل کمک مخواه و با شخص عاجز (سست اندیش) به مشورت منشین.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 203 )
: مجهول. قوله علیه السلام: عاجزا ، لعل المراد عاجز الرأی.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 34 )
ص : 5573
وَ قَالَ آخَرُ: مَا آسَی مِنَ اَلدُّنْیَا إِلاَّ عَلَی ثَلاَثَهٍ أَخٍ فِی اَللَّهِ یَصْرِفُنِی عَنْ مَعَایِبِی وَ عَالِمٍ إِنِ اِعْوَجَجْتُ قَوَّمَنِی وَ إِنْ جَهِلْتُ فَهَّمَنِی وَ قُوتٍ لَیْسَ لِمَخْلُوقٍ عَلَیَّ فِیهِ مِنَّهٌ وَ لاَ لِلَّهِ عَلَیَّ فِیهِ تَبِعَهٌ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 248 )
ص : 5574
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ فِی اَلْقِرَاءَهِ شَیْءٌ مُوَقَّتٌ إِلاَّ اَلْجُمُعَهُ یُقْرَأُ بِالْجُمُعَهِ وَ اَلْمُنَافِقِینَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 154 )
ص : 5575
رَوَی اَلثَّقَفِیُّ فِی تَارِیخِهِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ : اِسْتَأْذَنَ أَبُو ذَرٍّ عَلَی عُثْمَانَ ، فَأَبَی أَنْ یَأْذَنَ لَهُ، فَقَالَ لِی : اِسْتَأْذِنْ لِی عَلَیْهِ، قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : فَرَجَعْتُ إِلَی عُثْمَانَ فَاسْتَأْذَنْتُ لَهُ عَلَیْهِ، قَالَ: إِنَّهُ یُؤْذِینِی [قُلْتُ:] عَسَی أَنْ لاَ یَفْعَلَ، فَأَذِنَ لَهُ مِنْ أَجْلِی، فَلَمَّا دَخَلَ عَلَیْهِ قَالَ لَهُ: اِتَّقِ اَللَّهَ یَا عُثْمَانُ ، فَجَعَلَ یَقُولُ: اِتَّقِ اَللَّهَ وَ عُثْمَانُ یَتَوَعَّدُهُ، قَالَ أَبُو ذَرٍّ : إِنَّهُ قَدْ حَدَّثَنِی نَبِیُّ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَنَّهُ یُجَاءُ بِکَ وَ بِأَصْحَابِکَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَتُبْطَحُونَ عَلَی وُجُوهِکُمْ فَتَمُرُّ عَلَیْکُمْ اَلْبَهَائِمُ فَتَطَؤُکُمْ، کُلَّمَا مَرَّتْ أُخْرَاهَا رُدَّتْ أَوَّلُهَا، حَتَّی یَفْصِلَ بَیْنَ اَلنَّاسِ. قَالَ یَحْیَی بْنُ سَلَمَهَ : فَحَدَّثَنِی اَلْعَزْرَمِیُّ أَنَّ فِی هَذَا اَلْحَدِیثِ: تُرْفَعُونَ حَتَّی إِذَا کُنْتُمْ مَعَ اَلثُّرَیَّا ضَرَبَ بِکُمْ عَلَی وُجُوهِکُمْ فَتَطَؤُکُمُ اَلْبَهَائِمُ .
( تقریب المعارف , جلد 1 , صفحه 263 )
ص : 5576
عَنْهُ : عَنْ أَبِیهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ ، عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ ، عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فِطْرَتَ اَللّهِ اَلَّتِی فَطَرَ اَلنّاسَ عَلَیْها ، قَالَ: «فَطَرَهُمْ عَلَی اَلتَّوْحِیدِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 343 )
ص : 5577
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَهْلٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُتَمَتِّعُ إِذَا قَدِمَ لَیْلَهَ عَرَفَهَ فَلَیْسَ لَهُ مُتْعَهٌ یَجْعَلُهَا حَجَّهً مُفْرَدَهً وَ إِنَّمَا اَلْمُتْعَهُ إِلَی یَوْمِ اَلتَّرْوِیَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 298 )
ص : 5578
حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَارُونَ اَلْهَاشِمِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی اَلثَّلْجِ قَالَ حَدَّثَنَا عِیسَی بْنُ مِهْرَانَ قَالَ حَدَّثَنَا مُنْذِرٌ الشراک [اَلسَّرَّاجُ] قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ عُلَیَّهَ قَالَ أَخْبَرَنِی أَسْلَمُ بْنُ مَیْسَرَهَ اَلْعِجْلِیُّ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَنِی وَ عَلِیّاً وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اَلدُّنْیَا بِسَبْعَهِ آلاَفِ عَامٍ قُلْتُ فَأَیْنَ کُنْتُمْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ قُدَّامَ اَلْعَرْشِ نُسَبِّحُ اَللَّهَ تَعَالَی وَ نَحْمَدُهُ وَ نُقَدِّسُهُ وَ نُمَجِّدُهُ قُلْتُ عَلَی أَیِّ مِثَالٍ قَالَ أَشْبَاحِ نُورٍ حَتَّی إِذَا أَرَادَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَخْلُقَ صُوَرَنَا صَیَّرَنَا عَمُودَ نُورٍ ثُمَّ قَذَفَنَا فِی صُلْبِ آدَمَ ثُمَّ أَخْرَجَنَا إِلَی أَصْلاَبِ اَلْآبَاءِ وَ أَرْحَامِ اَلْأُمَّهَاتِ وَ لاَ یُصِیبُنَا نَجَسُ اَلشِّرْکِ وَ لاَ سِفَاحُ اَلْکُفْرِ یَسْعَدُ بِنَا قَوْمٌ وَ یشق [یَشْقَی] بِنَا آخَرُونَ فَلَمَّا صَیَّرَنَا إِلَی صُلْبِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ أَخْرَجَ ذَلِکَ اَلنُّورَ فَشَقَّهُ نِصْفَیْنِ فَجَعَلَ نِصْفَهُ فِی عَبْدِ اَللَّهِ وَ نِصْفَهُ فِی أَبِی طَالِبٍ ثُمَّ أَخْرَجَ اَلنِّصْفَ اَلَّذِی لِی إِلَی آمِنَهَ وَ اَلنِّصْفَ إِلَی فَاطِمَهَ بِنْتِ أَسَدٍ فَأَخْرَجَتْنِی آمِنَهُ وَ أَخْرَجَتْ فَاطِمَهُ عَلِیّاً ثُمَّ أَعَادَ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْعَمُودَ إِلَیَّ فَخَرَجَتْ مِنِّی فَاطِمَهُ ثُمَّ أَعَادَ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْعَمُودَ إِلَی عَلِیٍّ فَخَرَجَ مِنْهُ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ یَعْنِی مِنَ اَلنِّصْفَیْنِ جَمِیعاً فَمَا کَانَ مِنْ نُورِ عَلِیٍّ فَصَارَ فِی وُلْدِ اَلْحَسَنِ وَ مَا کَانَ مِنْ نُورِی صَارَ فِی وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ فَهُوَ یَنْتَقِلُ فِی اَلْأَئِمَّهِ مِنْ وُلْدِهِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 208 )
ابراهیم بن هارون هاشمی از محمّد بن احمد بن ابی الثّلج،از عیسی بن مهران از منذر شراک،از اسماعیل بن علیه،از اسلم بن میسره عجلی،از انس بن مالک،از معاذ بن جبل نقل کرده که وی گفت:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمودند:خداوند عزّ و جلّ هفت هزار سال قبل از آفرینش دنیا من و علی و فاطمه و حسن و حسین را آفرید. معاذ می گوید:عرضه داشتم:ای رسول خدا پیش از آفرینش دنیا شما کجا بودید؟ حضرت فرمودند:جلو عرش بودیم و خدای تعالی را تسبیح نموده و می ستودیم و تقدیس و تمجیدش می کردیم. عرض کردم به چه هیئت و شکلی بودید؟ حضرت فرمودند:شبح هایی از نور بودیم تا این که حقّ تعالی اراده کرد صورت ما را بیافریند لذا ما را عمودی از نور نمود و انداخت در صلب جناب آدم و پس از آن ما را به اصلاب پدران و ارحام مادرانمان درآورد و ابدا نجاست شرک و قذارت کفر به ما اصابت نکرد،دسته ای به واسطه ما سعادتمند و گروهی دیگر به واسطه ما شقی شدند،باری وقتی ما را به صلب عبد المطلب وارد کرد آن نور را بیرون آورده و دو نصفش کرد نیمی از آن را در صلب عبد اللّه،نیم دیگرش را در صلب ابو طالب قرار داد پس نصفی که تعلق به من داشت را به آمنه و نصف متعلّق به علی را به فاطمه دختر اسد منتقل نمود،پس آمنه مرا و فاطمه علی را زایید بعد خداوند عزّ و جلّ عمود نور را به من برگرداند پس فاطمه از من خارج گردید سپس عمود را به علی علیه السّلام اعاده داد پس حسن و حسین از آن حضرت بیرون آمدند پس آنچه از نور علی بود در فرزندان حسن و آنچه از نور من بود در اولاد حسین استقرار گردید و همین نور که در اولاد حسین بود در ائمّه علیهم السلام انتقال یافت و تا قیامت باقی است.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 677 )
ص : 5579
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ وَ فُضَیْلٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَمَضَانَ تُصَلِّی ثُمَّ تُفْطِرُ إِلاَّ أَنْ تَکُونَ مَعَ قَوْمٍ یَنْتَظِرُونَ اَلْإِفْطَارَ فَإِنْ کُنْتَ تُفْطِرُ مَعَهُمْ فَلاَ تُخَالِفْ عَلَیْهِمْ وَ أَفْطِرْ ثُمَّ صَلِّ وَ إِلاَّ فَابْدَأْ بِالصَّلاَهِ قُلْتُ وَ لِمَ ذَلِکَ قَالَ لِأَنَّهُ قَدْ حَضَرَکَ فَرْضَانِ اَلْإِفْطَارُ وَ اَلصَّلاَهُ فَابْدَأْ بِأَفْضَلِهِمَا وَ أَفْضَلُهُمَا اَلصَّلاَهُ ثُمَّ قَالَ تُصَلِّی وَ أَنْتَ صَائِمٌ فَتُکْتَبُ صَلاَتُکَ تِلْکَ فَتَخْتِمُ بِالصَّوْمِ أَحَبُّ إِلَیَّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 150 )
ص : 5580
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: أَحَبُّ اَلْأَعْمَالِ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَلصَّلاَهُ وَ هِیَ آخِرُ وَصَایَا اَلْأَنْبِیَاءِ فَمَا أَحْسَنَ اَلرَّجُلَ یَغْتَسِلُ أَوْ یَتَوَضَّأُ فَیُسْبِغُ اَلْوُضُوءَ ثُمَّ یَتَنَحَّی حَیْثُ لاَ یَرَاهُ أَنِیسٌ ، فَیُشْرِفُ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ هُوَ رَاکِعٌ أَوْ سَاجِدٌ إِنَّ اَلْعَبْدَ إِذَا سَجَدَ فَأَطَالَ اَلسُّجُودَ نَادَی إِبْلِیسُ یَا وَیْلَهُ أَطَاعُوا وَ عَصَیْتُ وَ سَجَدُوا وَ أَبَیْتُ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 38 )
ص : 5581
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَلشَّفْعِ وَ اَلْوَتْرِ قَالَ اَلشَّفْعُ اَلرَّکْعَتَانِ وَ اَلْوَتْرُ اَلْوَاحِدَهُ اَلَّتِی یَقْنُتُ فِیهَا وَ قَالَ یُسَلِّمُ مِنَ اَلرَّکْعَتَیْنِ وَ یَأْمُرُ إِنْ شَاءَ وَ یَنْهَی وَ یَتَکَلَّمُ بِحَاجَتِهِ وَ یَتَصَرَّفُ فِیهَا ثُمَّ یُوتِرُ بَعْدَ ذَلِکَ بِرَکْعَهٍ وَاحِدَهٍ یَقْنُتُ بَعْدَ اَلرُّکُوعِ فِیهَا وَ یَجْلِسُ وَ یَتَشَهَّدُ وَ یُسَلِّمُ ثُمَّ یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ جَالِساً وَ لاَ یُصَلِّی بَعْدَهَا صَلاَهً حَتَّی یَطْلُعَ اَلْفَجْرُ فَیُصَلِّیَ رَکْعَتَیِ اَلْفَجْرِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 205 )
ص : 5582
ثاقب المناقب: عن عبد الرحمن بن الحجّاج، قال: استقرض أبو الحسن - علیه السلام - من شهاب بن عبد ربّه مالا، و کتب کتابا و وضعه علی یدیّ، و قال: إن حدث بی حدث فخرّقه. قال عبد الرحمن: فخرجت إلی مکّه فلقینی أبو الحسن - علیه السلام - و أنا بمنی، فقال لی: یا عبد الرحمن، خرّق الکتاب، ففعلت، و قدمت الکوفه، و سألت عن شهاب، فإذا هو قد مات فی الوقت الذی أومأ إلیّ فی خرق الکتاب .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 433 )
ص : 5583
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اِخْتَضَبَ اَلْحُسَیْنُ وَ أَبِی بِالْحِنَّاءِ وَ اَلْکَتَمِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 96 )
ص : 5584
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَنْظُرُ فِی کُتُبِ أَبِیکَ فَقَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ سَیْفُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ دِرْعُهُ فَقَالَ قَدْ کَانَ فِی مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا فَأَتَی ذَلِکَ اَلْمَوْضِعَ مُسَافِرٌ وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ثُمَّ سَکَتَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 220 )
بصائر: ابراهیم بن ابی البلاد گفت بحضرت جواد عرضکردم آیا شما به کتابهای پدرتان نگاه میکنید. فرمود آری گفتم شمشیر پیامبر و زرهش فرمود در فلان محل بود بآن محل آمد مسافر (غلام حضرت رضا بود) و محمّد بن علی بعد امام سکوت کرد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 154 )
ص : 5585
18391-7 التهذیب ،1/3/209/6 ابن محبوب عن الخشاب عن ابن کلوب عن إسحاق بن عمار عن جعفر عن أبیه علیهما السّلام : أن علیا علیه السّلام أتی برجل کفل برجل بعینه فأخذ بالمکفول فقال احبسوه حتی یأتی بصاحبه.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 835 )
ص : 5586
فِی کِتَابِ اَلْغَیْبَهِ لِشَیْخِ اَلطَّائِفَهِ قُدِّسَ سِرُّهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَذْکُرُ فِیهِ دُخُولَهُ عَلَی اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ سُؤَالَهُ إِیَّاهُ. وَ فِیهِ: فَقُلْتُ یَا سَیِّدِی مَتَی یَکُونُ هَذَا اَلْأَمْرُ؟ فَقَالَ: إِذَا حِیلَ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ سَبِیلِ اَلْکَعْبَهِ وَ اِجْتَمَعَ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ، وَ اِسْتَدَارَ بِهِمَا اَلْکَوَاکِبُ وَ اَلنُّجُومُ - فَقُلْتُ: مَتَی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ؟ فَقَالَ لِی: فِی سَنَهِ کَذَا وَ کَذَا تَخْرُجُ دَابَّهُ اَلْأَرْضِ مِنْ بَیْنِ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ، مَعَهُ عَصَی مُوسَی وَ خَاتَمُ سُلَیْمَانَ یَسُوقُ اَلنَّاسَ إِلَی اَلْمَحْشَرِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 461 )
ص : 5587
5791-1 الکافی ،1/1/275/3 علی عن العبیدی عن یونس عن یزید بن خلیفه قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام إن عمر بن حنظله أتانا عنک بوقت فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام إذا لا یکذب علینا قلت ذکر أنک قلت إن أول صلاه افترضها اللّه علی نبیه صلّی اللّه علیه و آله الظهر و هو قول اللّه تعالی أَقِمِ اَلصَّلاهَ لِدُلُوکِ اَلشَّمْسِ فإذا زالت الشمس لم یمنعک إلا سبحتک - ثم لا تزال فی وقت الظهر إلی أن یصیر الظل قامه و هو آخر الوقت فإذا صار الظل قامه دخل وقت العصر فلم تزل فی وقت العصر حتی یصیر الظل قامتین و ذلک المساء فقال صدق .
( الوافی , جلد 7 , صفحه 221 )
ص : 5588
قال الکشی حدثنا علی بن محمد القتیبی حدثنا الفضل بن شاذان عن ابن أبی عمیر عن بکر بن محمد الأزدی قال: و زعم لی زید الشحام قال: إنی لأطوف حول الکعبه و کفی فی کف أبی عبد الله علیه السلام و دموعه تجری علی خدیه، فقال: یا شحام ما رأیت ما صنع إلی ربی ثم بکی و دعا. ثم قال: یا شحام إنی طلبت إلی إلهی فی سدیر و عبد السلام بن عبد الرحمن، و کانا فی السجن، فوهبهما لی و خلا سبیلهما.
( رجال العلامه الحلی , جلد 1 , صفحه 117 )
ص : 5589
وَ رَوَی کُرْدَوَیْهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْبِئْرِ یَقَعُ فِیهَا قَطْرَهُ دَمٍ أَوْ نَبِیذٍ مُسْکِرٍ أَوْ بَوْلٍ أَوْ خَمْرٍ قَالَ یُنْزَحُ مِنْهَا ثلاثین[ثَلاثُونَ]دَلْواً .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 14 )
ص : 5590
قِیلَ لِعَابِدٍ لِمَ تَرَکْتَ اَلدُّنْیَا قَالَ لِأَنِّی أُمْنَعُ مِنْ صَافِیهَا وَ أَمْتَنِعُ مِنْ کَدِرِهَا. وَ قِیلَ لآِخَرَ خُذْ حَظَّکَ مِنَ اَلدُّنْیَا فَإِنَّکَ فَانٍ عَنْهَا قَالَ اَلْآنَ وَجَبَ أَلاَّ آخُذَ حَظِّی مِنْهَا .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 80 )
به عابدی گفتند:چرا دنیا را ترک گفتی؟جواب داد:زیرا مرا از حلالش مانع شدند،و من خود از حرامش خودداری کردم. به دیگری گفته شد:از دنیا بهرۀ خود را بگیر که تو بزودی از دنیا خواهی رفت.گفت:پس اکنون واجب شد که از دنیا بهره ای نگیرم!
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 157 )
ص : 5591
إِیَّاکَ وَ اَلتَّسَرُّعَ إِلَی اَلْعُقُوبَهِ فَإِنَّهُ مَمْقَتَهٌ عِنْدَ اَللَّهِ وَ مُقَرِّبٌ مِنَ اَلْغِیَرِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 97 )
ص : 5592
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْأَبَّارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کُلُوا اَللَّحْمَ فَإِنَّ اَللَّحْمَ مِنَ اَللَّحْمِ وَ اَللَّحْمُ یُنْبِتُ اَللَّحْمَ وَ مَنْ لَمْ یَأْکُلِ اَللَّحْمَ أَرْبَعِینَ یَوْماً سَاءَ خُلُقُهُ وَ إِذَا سَاءَ خُلُقُ أَحَدِکُمْ مِنْ إِنْسَانٍ أَوْ دَابَّهٍ فَأَذِّنُوا فِی أُذُنِهِ اَلْأَذَانَ کُلَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 151 )
ص : 5593
و ذکر عن ابی بصیر و محمد بن مسلم قالا: سئلنا ابا جعفر علیه السلام عن الرجل یدخل المسجد فیسلم و الناس فی الصلوه قال یردون السلام علیه قال ثم قال ان عمار بن یاسر دخل علی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و هو فی الصلوه فسلم فرد رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 41 )
ص : 5594
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ فَرْقَدٍ قَالَ: خَرَجْنَا مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُتَوَجِّهِینَ إِلَی مَکَّهَ حَتَّی إِذَا کُنَّا بِسَرِفَ اِسْتَقْبَلَنَا غُرَابٌ یَنْعِقُ فِی وَجْهِهِ فَقَالَ مُتْ جُوعاً مَا تَعْلَمُ مِنْ شَیْءٍ إِلاَّ وَ نَحْنُ نَعْلَمُهُ إِلاَّ أَنَا أَعْلَمُ بِاللَّهِ مِنْکَ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 218 )
ص : 5595
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ بُکَیْرِ بْنِ أَعْیَنَ وَ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ أَنَّهُمَا قَالاَ: إِذَا آلَی اَلرَّجُلُ أَنْ لاَ یَقْرَبَ اِمْرَأَتَهُ فَلَیْسَ لَهَا قَوْلٌ وَ لاَ حَقٌّ فِی اَلْأَرْبَعَهِ أَشْهُرٍ وَ لاَ إِثْمَ عَلَیْهِ فِی کَفِّهِ عَنْهَا فِی اَلْأَرْبَعَهِ أَشْهُرٍ فَإِنْ مَضَتِ اَلْأَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ قَبْلَ أَنْ یَمَسَّهَا فَسَکَتَتْ وَ رَضِیَتْ فَهُوَ فِی حِلٍّ وَ سَعَهٍ فَإِنْ رَفَعَتْ أَمْرَهَا قِیلَ لَهُ إِمَّا أَنْ تَفِیءَ فَتَمَسَّهَا وَ إِمَّا أَنْ تُطَلِّقَ وَ عَزْمُ اَلطَّلاَقِ أَنْ یُخَلِّیَ عَنْهَا فَإِذَا حَاضَتْ وَ طَهُرَتْ طَلَّقَهَا وَ هُوَ أَحَقُّ بِرَجْعَتِهَا مَا لَمْ تَمْضِ ثَلاَثَهُ قُرُوءٍ فَهَذَا اَلْإِیلاَءُ اَلَّذِی أَنْزَلَهُ اَللَّهُ تَعَالَی فِی کِتَابِهِ وَ سُنَّهِ رَسُولِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 342 )
ص : 5596
کا، [الکافی] ، اَلْعِدَّهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ حَدَّثَنِی جَمِیلُ بْنُ صَالِحٍ عَنْ أَبِی عَمْرٍو اَلشَّیْبَانِیِّ قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ بِیَدِهِ مِسْحَاهٌ وَ عَلَیْهِ إِزَارٌ غَلِیظٌ یَعْمَلُ فِی حَائِطٍ لَهُ وَ اَلْعَرَقُ یَتَصَابُّ عَنْ ظَهْرِهِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَعْطِنِی أَکْفِکَ فَقَالَ لِی إِنِّی أُحِبُّ أَنْ یَتَأَذَّی اَلرَّجُلُ بِحَرِّ اَلشَّمْسِ فِی طَلَبِ اَلْمَعِیشَهِ . کا، [الکافی] ، عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ أَبِیهِ : مِثْلَهُ مَعَ اِخْتِصَارٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 57 )
کافی-ابی عمرو شیبانی گفت حضرت صادق را دیدم که در دست بیلی داشت و بر تن روپوشی خشن در باغ خود کار میکرد عرق از پشت مبارکش میریخت عرض کردم فدایت شوم بدهید من کمک کنم فرمود من دوست دارم که مرد در راه جستجوی معیشت از حرارت آفتاب رنج ببرد.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 43 )
ص : 5597
عَوَالِی اَللآَّلِی ، فِی اَلْحَدِیثِ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا حَقُّ اَلْوَالِدِ قَالَ أَنْ تُطِیعَهُ مَا عَاشَ فَقِیلَ وَ مَا حَقُّ اَلْوَالِدَهِ فَقَالَ هَیْهَاتَ هَیْهَاتَ لَوْ أَنَّهُ عَدَدَ رَمْلِ عَالِجٍ وَ قَطْرِ اَلْمَطَرِ أَیَّامَ اَلدُّنْیَا قَامَ بَیْنَ یَدَیْهَا مَا عَدَلَ ذَلِکَ یَوْمَ حَمَلَتْهُ فِی بَطْنِهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 182 )
ص : 5598
وَ رَوَی اَلشَّیْخُ فِی اَلتَّهْذِیبِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ اَلْحَذَّاءِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ ضَرَبَ رَجُلاً عَمُوداً عَلَی رَأْسِهِ [ضَرْبَهً وَاحِدَهً فِیهِ] فَأَجَافَهُ حَتَّی وَصَلَتِ اَلضَّرْبَهُ إِلَی اَلدِّمَاغِ فَذَهَبَ عَقْلُهُ قَالَ إِنْ کَانَ اَلْمَضْرُوبُ لاَ یَعْقِلُ أَوْقَاتَ اَلصَّلاَهِ وَ لاَ یَعْقِلُ بِمَا قَالَ وَ مَا قِیلَ لَهُ فَإِنَّهُ یُنْتَظَرُ بِهِ سَنَهً فَإِنْ مَاتَ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلسَّنَهِ أُقِیدَ بِهِ ضَارِبُهُ وَ إِنْ لَمْ یَمُتْ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ سَنَهٍ وَ لَمْ یَرْجِعْ إِلَیْهِ عَقْلُهُ أُغْرِمَ ضَارِبُهُ اَلدِّیَهَ فِی مَالِهِ لِذَهَابِ عَقْلِهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 369 )
ص : 5599
عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ هَذِهِ اَلْآیَهِ « وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّهِ لا یَخْلُقُونَ شَیْئاً وَ هُمْ یُخْلَقُونَ `أَمْواتٌ غَیْرُ أَحْیاءٍ وَ ما یَشْعُرُونَ أَیّانَ یُبْعَثُونَ » قَالَ: اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللَّهِ اَلْأَوَّلُ وَ اَلثَّانِی وَ اَلثَّالِثُ کَذَبُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِقَوْلِهِ وَالَوْا عَلِیّاً وَ اِتَّبَعُوهُ، فَعَادُوا عَلِیّاً وَ لَمْ یُوَالُوهُ وَ دَعَوُا اَلنَّاسَ إِلَی وَلاَیَهِ أَنْفُسِهِمْ، فَذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ: « وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّهِ » قَالَ: وَ أَمَّا قَوْلُهُ: « لا یَخْلُقُونَ شَیْئاً » فَإِنَّهُ یَعْنِی لاَ یَعْبُدُونَ، شَیْئاً « وَ هُمْ یُخْلَقُونَ » فَإِنَّهُ یَعْنِی وَ هُمْ یَعْبُدُونَ وَ أَمَّا قَوْلُهُ « أَمْواتٌ غَیْرُ أَحْیاءٍ » یَعْنِی کُفَّارٌ غَیْرُ مُؤْمِنِینَ، وَ أَمَّا قَوْلُهُ: « وَ ما یَشْعُرُونَ أَیّانَ یُبْعَثُونَ » فَإِنَّهُ یَعْنِی أَنَّهُمْ لاَ یُؤْمِنُونَ أَنَّهُمْ یُشْرِکُونَ، « إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ » ، فَإِنَّهُ کَمَا قَالَ اَللَّهُ، وَ أَمَّا قَوْلُهُ: « فَالَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ » فَإِنَّهُ یَعْنِی لاَ یُؤْمِنُونَ بِالرَّجْعَهِ أَنَّهَا حَقٌّ، وَ أَمَّا قَوْلُهُ « قُلُوبُهُمْ مُنْکِرَهٌ » فَإِنَّهُ یَعْنِی قُلُوبُهُمْ کَافِرَهٌ وَ أَمَّا قَوْلُهُ: « وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ » فَإِنَّهُ یَعْنِی عَنْ وَلاَیَهِ عَلِیٍّ مُسْتَکْبِرُونَ، قَالَ اَللَّهُ لِمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ وَعِیداً مِنْهُ « لا جَرَمَ أَنَّ اَللّهَ یَعْلَمُ ما یُسِرُّونَ وَ ما یُعْلِنُونَ إِنَّهُ لا یُحِبُّ اَلْمُسْتَکْبِرِینَ » عَنْ وَلاَیَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 256 )
ص : 5600
وَ فِی حَدِیثِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: یَا بَا ذَرٍّ یَکْفِیکَ اَلصَّعِیدُ عَشْرَ سِنِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 386 )
ص : 5601
وَ مِنْ کِتَابِ صَدْرِ اَلْأَئِمَّهِ عِنْدَهُمْ مُوَفَّقُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْمَکِّیُّ أَخْطَبُ خُوارِزْمَ بِإِسْنَادِهِ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لَمُبَارَزَهُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ لِعَمْرِو بْنِ عَبْدِ وُدٍّ أَفْضَلُ مِنْ أَعْمَالِ أُمَّتِی إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 60 )
ص : 5602
اَلْخَرَائِجُ ، رُوِیَ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ قَالَ: کُنْتُ بِالْحِیرَهِ مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذْ أَقْبَلَ اَلرَّبِیعُ وَ قَالَ أَجِبْ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَلَمْ یَلْبَثْ أَنْ عَادَ قُلْتُ أَسْرَعْتَ اَلاِنْصِرَافَ قَالَ إِنَّهُ سَأَلَنِی عَنْ شَیْءٍ فَاسْأَلِ اَلرَّبِیعَ عَنْهُ فَقَالَ صَفْوَانُ وَ کَانَ بَیْنِی وَ بَیْنَ اَلرَّبِیعِ لُطْفٌ فَخَرَجْتُ إِلَی اَلرَّبِیعِ وَ سَأَلْتُهُ فَقَالَ أُخْبِرُکَ بِالْعَجَبِ إِنَّ اَلْأَعْرَابَ خَرَجُوا یَجْتَنُونَ اَلْکَمْأَهَ فَأَصَابُوا فِی اَلْبَرِّ خَلْقاً مُلْقًی فَأَتَوْنِی بِهِ فَأَدْخَلْتُهُ عَلَی اَلْخَلِیفَهِ فَلَمَّا رَآهُ قَالَ نَحِّهِ وَ اُدْعُ جَعْفَراً فَدَعَوْتُهُ فَقَالَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ أَخْبِرْنِی عَنِ اَلْهَوَاءِ مَا فِیهِ قَالَ فِی اَلْهَوَاءِ مَوْجٌ مَکْفُوفٌ قَالَ فَفِیهِ سُکَّانٌ قَالَ نَعَمْ قَالَ وَ مَا سُکَّانُهُ قَالَ خَلْقٌ أَبْدَانُهُمْ أَبْدَانُ اَلْحِیتَانِ وَ رُءُوسُهُمْ رُءُوسُ اَلطَّیْرِ وَ لَهُمْ أَعْرِفَهٌ کَأَعْرِفَهِ اَلدِّیَکَهِ وَ نَغَانِغُ کَنَغَانِغِ اَلدِّیَکَهِ وَ أَجْنِحَهٌ کَأَجْنِحَهِ اَلطَّیْرِ مِنْ أَلْوَانٍ أَشَدُّ بَیَاضاً مِنَ اَلْفِضَّهِ اَلْمَجْلُوَّهِ فَقَالَ اَلْخَلِیفَهُ هَلُمَّ اَلطَّشْتَ فَجِئْتُ بِهَا وَ فِیهَا ذَلِکَ اَلْخَلْقُ وَ إِذَا هُوَ وَ اَللَّهِ کَمَا وَصَفَهُ جَعْفَرٌ فَلَمَّا خَرَجَ جَعْفَرٌ قَالَ یَا رَبِیعُ هَذَا اَلشَّجَا اَلْمُعْتَرِضُ فِی حَلْقِی مِنْ أَعْلَمِ اَلنَّاسِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 338 )
5-در خرائج،از صفوان جمّال روایت شده که در حیره بهمراه امام صادق علیه السّلام بودم،ناگاه ربیع حاجب آمد و گفت:که أمیر المؤمنین را اجابت کن، و درنگی نشد که بآن حضرت باز گشت گفتم:زود برگشتی،فرمود:او چیزی از من پرسید،تو از ربیع بپرس از آن،صفوان گوید:من با ربیع میانه خوبی داشتم رفتم نزد او و از او پرسیدم،گفت خبر عجیبی بتو بدهم،عربهای بیابان رفته بودند سماروغ بچینند،مخلوقی در بیابان افتاده بود،نزد منش آوردند،و من آن را نزد خلیفه بردم چون آن را دید،گفت:از من دورش کن و جعفر را بخوان،او را خواندم. منصور باو گفت:یا أبا عبد اللّه بمن بگو در هواء چیست؟فرمود:در هوا موجی است خوددار،گفت:در آن ساکنی هست؟فرمود:آری،گفت:سکانش چه باشند؟فرمود:خلقی که بدنشان چون ماهی است،و سرشان چون پرنده،و مانند خروس یال دارند و نغنغ(سوراخهای برآمده در گردن)و بالهای بسیار سفید چون پرنده ها بمانند نقره زلال شده. خلیفه گفت:طشت را بیاور،آوردم و همان در وی بود،بخدا همچنان بود که جعفر وصف کرده بود،و چون او بیرون شد،بمن گفت:ای ربیع این که در گلویم گیر کرده از اعلم مردم است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 288 )
ص : 5603
قَوْلِهِ قَبْلَ قِتَالِ اَلْفِرَقِ اَلثَّلاَثَهِ بَعْدَ بَیْعَتِهِ: «أُمِرْتُ بِقِتَالِ اَلنَّاکِثِینَ وَ اَلْقَاسِطِینَ وَ اَلْمَارِقِینَ ».
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 271 )
ص : 5604
و کان - صلّی اللّه علیه و آله - یقول له : اهجهم، فو الّذی نفسی بیده، [لهو] أشدّ علیهم من النّبل. و قال لحسّان: قل و روح القدس معک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 525 )
ص : 5605
10457-5 الکافی ،1/2/148/4 العده عن أحمد عن أبی سعید المکاری عن زیاد بن أبی الحلال التهذیب ،1/99/330/4 ابن أبی عمیر عن زیاد بن أبی الحلال قال: قال لنا أبو عبد اللّه علیه السّلام لا صیام بعد الأضحی ثلاثه أیام و لا بعد الفطر ثلاثه أیام إنها أیام أکل و شرب.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 84 )
ص : 5606
حَدَّثَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ اَلصَّیْدَلاَنِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدِ بْنُ أَبِی حَامِدٍ اَلشَّیْبَانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلصَّمَدِ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُکْرَمٍ اَلْبَزَّازُ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ حَفْصٍ اَلْبَزَّازُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ مُوسَی قَالَ: حَدَّثَنَا سَعِیدُ بْنُ خُثَیْمٍ ، عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ : أَحِبُّوا عَلِیّاً لِحُبِّی وَ أَکْرِمُوهُ لِکَرَامَتِی، وَ اَللَّهِ مَا قُلْتُ لَکُمْ هَذَا مِنْ قِبَلِی - وَ لَکِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی أَمَرَنِی بِذَلِکَ، وَ یَا مَعْشَرَ اَلْعَرَبِ مَنْ أَبْغَضَ عَلِیّاً مِنْ بَعْدِی - حَشَرَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَعْمَی لَیْسَ لَهُ حُجَّهٌ.
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 495 )
523-عن علیّ علیه السلام قال: قال رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم للمهاجرین و الأنصار: أحبّوا علیّا لحبّی و أکرموه لکرامتی، و اللّه ما قلت لکم هذا من قبلی و لکن اللّه تعالی أمرنی بذلک، و یا معشر العرب من أبغض علیا من بعدی حشره اللّه یوم القیامه أعمی لیس له حجّه. علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) گفت: رسول خدا به مهاجرین و انصار فرمود: علی را به سبب محبت من دوست داشته باشید و او را به خاطر گرامی داشت من گرامی بدارید، به خدا سوگند این سخن را از پیش خود نمی گویم بلکه خداوند مرا به آن مأمور کرده است و ای گروه عرب، هر کس پس از من علی را دشمن بدارد، خداوند او را در روز قیامت کور محشور می کند و حجتی برای او نیست.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 202 )
ابان بن تغلب از ابی جعفر علیه السّلام و او از علی بن حسین علیه السّلام و او از پدرش حسین بن علی علیه السّلام و او از پدرش علی علیه السّلام نقل کرد. مصطفی صلی اللّه علیه و آله در جمع مهاجرین و انصار فرمود:ای مهاجر و انصار!علی علیه السّلام را دوست بدارید همان گونه که مرا دوست دارید و او را اکرام و احترام کنید همان اندازه که مرا اکرام می کنید.این توصیه،گفتار من نیست بلکه فرمان خدای سبحان است. که در تکریم علی علیه السّلام گفتم:ای دوستان عرب! «من ابغض علیّاً من بعدی حشره اللّه یوم القیامه اعمی لیس له حجّه». هر کسی کوردل و بی بصیرت باشد و بغض و کینه علی علیه السّلام را در دل بگیرد،خدای علیّ او را در روز قیامت کور و نابینا و بی بصر و بصیرت محشور کند در حالی که هیچ عذر و بهانه ای از او پذیرفته نمی شود.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 187 )
ص : 5607
یر، ، [بصائر الدرجات] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیِّ وَ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ بَشِیرٍ اَلدَّهَّانِ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ جُعَیْدٍ اَلْهَمْدَانِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِأَیِّ حُکْمٍ تَحْکُمُونَ قَالَ نَحْکُمُ بِحُکْمِ آلِ دَاوُدَ فَإِنْ عَیِینَا شَیْئاً تَلَقَّانَا بِهِ رُوحُ اَلْقُدُسِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 55 )
بصائر: جعید همدانی گفت بحضرت زین العابدین عرضکردم چگونه میان مردم حکم میکنید فرمود بحکم آل داود اگر در یک مورد اطلاعی نداشتیم روح القدس ما را در جریان میگذارد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 3 , ص 44 )
ص : 5608
لِأَبِی اَلْعَتَاهِیَهِ : یَا غَافِلاً یَنْظُرُ بِالصَّوْتِلَمْ یَأْخُذِ اَلْأُهْبَهَ لِلْفَوْتِ مَنْ لَمْ یَزُلْ نِعْمَتُهُ قَبْلَهُزَالَ عَنِ اَلنِّعْمَهِ بِالْمَوْتِ . مِنْ قَصِیدَهٍ یُمْدَحُ بِهَا أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی عَهْدِهِمْ. عَلِیٌّ لَهُ فَضْلاَنِ فَضْلُ قَرَابَهٍوَ فَضْلٌ بِنَصْلِ اَلسَّیْفِ وَ اَلسُّمُرِ اَلدُّکْنِ [اَلدُّکْلِ] یُرِیدُ لَوْنَ اَلرِّمَاحِ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 280 )
ص : 5609
اَلْمَحَاسِنُ، عَنْ نُوحِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی دَاوُدَ اَلْمُسْتَرِقِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَدَعَا بِتَمْرٍ وَ جَعَلَ یَشْرَبُ عَلَیْهِ اَلْمَاءَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَوْ أَمْسَکْتَ عَنِ اَلْمَاءِ فَقَالَ إِنَّمَا آکُلُ اَلتَّمْرَ لِأَنِّی أَسْتَطِیبُ عَلَیْهِ اَلْمَاءَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 455 )
31-در محاسن(..)بسندش از یک بازگو که نزد امام ششم علیه السّلام بودم و خرما خواست و روی آن آب نوش میکرد،گفتم قربانت کاش از آب خودداری میکردی،فرمود من خرما میخورم که آب روی آن خوشمزه باشد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 226 )
ص : 5610
فَأَخْبَرَنِیَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا بُرْهَانُ بْنُ عَلِیٍّ اَلصُّوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْحَضْرَمِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا حَرْبُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطَّحَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا حُسَیْنٌ اَلْأَشْقَرُ عَنْ قَیْسٍ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ اَلْمَوَدَّهَ فِی اَلْقُرْبی قَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَنْ قَرَابَتُکَ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ أَوْجَبْتَ عَلَیْنَا مَوَدَّتَهُمْ قَالَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ اِبْنَاهُمَا .
( بناء المقاله الفاطمیه فی نقض الرساله العثمانیه , جلد 1 , صفحه 389 )
ص : 5611
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَا مِنْ رَجُلٍ یَمْنَعُ دِرْهَماً فِی حَقِّهِ إِلاَّ أَنْفَقَ اِثْنَیْنِ فِی غَیْرِ حَقِّهِ وَ مَا مِنْ رَجُلٍ یَمْنَعُ حَقّاً فِی مَالِهِ إِلاَّ طَوَّقَهُ اَللَّهُ بِهِ حَیَّهً مِنْ نَارٍ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ . مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ ؛ وَ رَوَاهُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْمُقْنِعَهِ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 43 )
ص : 5612
حَدَّثَنَا اَلْمُظَفَّرُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ اَلْمُظَفَّرِ اَلْعَلَوِیُّ اَلْعُمَرِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مَعْرُوفٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَلْخِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَالِحِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قَنْبَرَ اَلْکَبِیرِ مَوْلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَرَجَ صَاحِبُ اَلزَّمَانِ عَلَی جَعْفَرٍ اَلْکَذَّابِ مِنْ مَوْضِعٍ لَمْ یَعْلَمْ بِهِ عِنْدَ مَا نَازَعَ فِی اَلْمِیرَاثِ بَعْدَ مُضِیِّ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ یَا جَعْفَرُ مَا لَکَ تَعَرَّضُ فِی حُقُوقِی فَتَحَیَّرَ جَعْفَرٌ وَ بُهِتَ ثُمَّ غَابَ عَنْهُ فَطَلَبَهُ جَعْفَرٌ بَعْدَ ذَلِکَ فِی اَلنَّاسِ فَلَمْ یَرَهُ فَلَمَّا مَاتَتِ اَلْجَدَّهُ أُمُّ اَلْحَسَنِ أَمَرَتْ أَنْ تُدْفَنَ فِی اَلدَّارِ فَنَازَعَهُمْ وَ قَالَ هِیَ دَارِی لاَ تُدْفَنُ فِیهَا فَخَرَجَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ یَا جَعْفَرُ أَ دَارُکَ هِیَ ثُمَّ غَابَ عَنْهُ فَلَمْ یَرَهُ بَعْدَ ذَلِکَ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 442 )
16-علی بن محمد بن قنبر کبیر آزاد کرده حضرت رضا علیه السلام گفت صاحب الزمان از محل نامعلومی برابر جعفر کذاب در آمد در وقتی که بعد از وفات امام یازدهم در میراث او نزاع میکرد باو گفت ای جعفر برای چه متعرض حقوق من میشوی جعفر حیران و مبهوت شده و او از نظرش ناپدید گردید و جعفر بعد از آن در میان مردم از او جستجو کرد و او را ندید و چون مادر امام حسن جده آن حضرت فوت شد دستور داد که او را در همان خانه بخاک سپارند جعفر با آنها نزاع کرد و گفت این خانه منست و نباید در آن دفن شود باز آن حضرت بیرون آمد و گفت جعفر آیا این خانه از آن تو است؟!!سپس از او پنهان شد و دیگر او را ندید
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 115 )
محمّد بن صالح گوید:پس از درگذشت امام حسن علیه السّلام هنگامی که جعفر کذّاب در امر میراث منازعه می کرد،صاحب الزّمان از موضع نامعلومی در برابر جعفر درآمد و فرمود:ای جعفر!برای چه متعرّض حقوق ما می شوی؟جعفر متحیّر و مبهوت شد،سپس وی از دیدگانش نهان گردید،بعد از آن جعفر در میان مردم به طلب او درآمد امّا وی را ندید،و چون مادر امام حسن-جدّۀ آن حضرت-درگذشت گفته بود که در همان سرا دفن شود و جعفر با آنها به منازعه برخاست و گفت:این سرای من است و کسی در آن دفن نمی شود،آن حضرت بیرون آمد و فرمود:ای جعفر!آیا این سرای توست؟سپس از دیدگانش نهان گردید و بعد از آن آن حضرت را ندید.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 172 )
ص : 5613
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ أَرَادَ أَنْ یَعْلَمَ مَا لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ فَلْیَنْظُرْ مَا لِلَّهِ عِنْدَهُ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 204 )
ص : 5614
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یُؤْکَلُ مِنَ اَلسَّمَکِ مَا کَانَ لَهُ فُلُوسٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 176 )
ص : 5615
رَوَی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «أَلاَنَ» بِإِلْقَاءِ حَرَکَهِ اَلْهَمْزَهِ عَلَی اَللاَّمِ وَ حَذْفِ اَلْهَمْزَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 317 )
ص : 5616
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِخْتِصَاصِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِمَ حَرَّمَ اَللَّهُ اَلْخَمْرَ وَ اَلْمَیْتَهَ وَ اَلدَّمَ وَ لَحْمَ اَلْخِنْزِیرِ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمْ یُحَرِّمْ ذَلِکَ عَلَی عِبَادِهِ وَ أَحَلَّ لَهُمْ مَا سِوَاهُ رَغْبَهً مِنْهُ فِیمَا حَرَّمَ عَلَیْهِمْ وَ لاَ رَهْبَهً مِمَّا أَحَلَّ لَهُمْ وَ لَکِنَّهُ خَلَقَ اَلْخَلْقَ وَ عَلِمَ مَا تَقُومُ بِهِ أَبْدَانُهُمْ وَ مَا یُصْلِحُهُمْ فَأَحَلَّهُ لَهُمْ وَ أَبَاحَهُ تَفَضُّلاً مِنْهُ عَلَیْهِمْ لِمَصْلَحَتِهِمْ وَ عَلِمَ مَا یَضُرُّهُمْ فَنَهَاهُمْ عَنْهُ وَ حَرَّمَهُ عَلَیْهِمْ ثُمَّ أَبَاحَهُ لِلْمُضْطَرِّ وَ أَحَلَّهُ لَهُ فِی اَلْوَقْتِ اَلَّذِی لاَ یَقُومُ بَدَنُهُ إِلاَّ بِهِ فَأَمَرَ أَنْ یُنَالَ مِنْهُ بِقَدْرِ اَلْبُلْغَهِ لاَ غَیْرِ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ أَمَّا اَلْمَیْتَهُ فَإِنَّهُ لاَ یَدْنُو مِنْهَا أَحَدٌ وَ لاَ یَأْکُلُ مِنْهَا إِلاَّ ضَعُفَ بَدَنُهُ وَ نَحِلَ جِسْمُهُ وَ ذَهَبَتْ قُوَّتُهُ وَ اِنْقَطَعَ نَسْلُهُ وَ لاَ یَمُوتُ إِلاَّ فَجْأَهً وَ أَمَّا اَلدَّمُ فَإِنَّهُ یُورِثُ آکِلَهُ اَلْمَاءَ اَلْأَصْفَرَ وَ یُبْخِرُ اَلْفَمَ وَ یُنَتِّنُ اَلرِّیحَ وَ یُسِیءُ اَلْخُلُقَ وَ یُورِثُ اَلْکِلَّهَ وَ اَلْقَسْوَهَ لِلْقَلْبِ وَ قِلَّهَ اَلرَّأْفَهِ وَ اَلرَّحْمَهِ حَتَّی لاَ یُؤْمَنُ أَنْ یَقْتُلَ وَلَدَهُ وَ وَالِدَیْهِ وَ لاَ یُؤْمَنُ عَلَی حَمِیمِهِ وَ عَلَی مَنْ صَحِبَهُ وَ أَمَّا لَحْمُ اَلْخِنْزِیرِ فَإِنَّ اَللَّهَ مَسَخَ قَوْماً فِی صُوَرٍ شَتّیً شِبْهِ اَلْخِنْزِیرِ وَ اَلْقِرْدِ وَ اَلدُّبِّ وَ مَا کَانَ مِنَ اَلْأَمْسَاخِ ثُمَّ نَهَی عَنْ أَکْلِ مِثْلِهِ لِکَیْ لاَ یُنْتَفَعَ بِهَا وَ لاَ یُسْتَخَفَّ بِعُقُوبَتِهِ وَ أَمَّا اَلْخَمْرُ فَإِنَّهُ حَرَّمَهَا لِفِعْلِهَا وَ فَسَادِهَا وَ قَالَ إِنَّ مُدْمِنَ اَلْخَمْرِ کَعَابِدِ وَثَنٍ وَ یُورِثُهُ اَلاِرْتِعَاشَ وَ یَذْهَبُ بِقُوَّتِهِ وَ یَهْدِمُ مُرُوءَتَهُ وَ یَحْمِلُهُ عَلَی أَنْ یَجْسُرَ عَلَی اَلْمَحَارِمِ مِنْ سَفْکِ اَلدِّمَاءِ وَ رُکُوبِ اَلزِّنَی وَ لاَ یُؤْمَنُ إِذَا سَکِرَ أَنْ یَثِبَ عَلَی مَحَارِمِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 163 )
ص : 5617
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ: أَنَّ جَارِیَهً یُقَالُ لَهَا زَائِدَهُ کَانَتْ تَأْتِی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَثِیراً فَأَتَتْهُ لَیْلَهً وَ قَالَتْ عَجَنْتُ عَجِیناً لِأَهْلِی فَخَرَجْتُ أَحْتَطِبُ فَرَأَیْتُ فَارِساً لَمْ أَرَ أَحْسَنَ مِنْهُ فَقَالَ لِی کَیْفَ مُحَمَّدٌ قُلْتُ بِخَیْرٍ یُنْذِرُ اَلنَّاسَ بِأَیَّامِ اَللَّهِ فَقَالَ إِذَا أَتَیْتِ مُحَمَّداً فَأَقْرِئِیهِ اَلسَّلاَمَ وَ قُولِی لَهُ رِضْوَانُ خَازِنُ اَلْجَنَّهِ یَقُولُ إِنَّ اَللَّهَ قَسَمَ اَلْجَنَّهَ لِأُمَّتِکَ أَثْلاَثاً فَثُلُثٌ یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ وَ ثُلُثٌ یُحَاسَبُونَ حِساباً یَسِیراً وَ ثُلُثٌ تَشْفَعُ لَهُمْ فَتُشَفَّعُ فِیهِمْ قَالَتْ فَمَضَی فَأَخَذْتُ اَلْحَطَبَ أَحْمِلُهُ فَثَقُلَ عَلَیَّ فَالْتَفَتَ وَ نَظَرَ إِلَیَّ وَ قَالَ ثَقُلَ عَلَیْکِ حَطَبُکِ فَقُلْتُ نَعَمْ فَأَخَذَ قَضِیباً أَحْمَرَ کَانَ فِی یَدِهِ فَغَمَزَ اَلْحَطَبَ ثُمَّ نَظَرَ فَإِذَا هُوَ بِصَخْرَهٍ ثَابِتَهٍ فَقَالَ أَیَّتُهَا اَلصَّخْرَهُ اِحْمِلِ اَلْحَطَبَ مَعَهَا فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ خَفَّ عَنِّی وِقْرِی فَإِنِّی رَأَیْتُهَا تَذْکُرُکَ حَتَّی رَجَعْتُ فَأَلْقَتِ اَلْحَطَبَ وَ اِنْصَرَفَتْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 298 )
ص : 5618
24335-26 ( الکافی 171:3) العده ، عن سهل ، عن السراد ، عن ابن رئاب ، عن زراره قال: کنت مع أبی جعفر علیه السّلام فی جنازه لبعض قرابته، فلما أن صلی علی المیت قال: ولیه لأبی جعفر : ارجع یا با جعفر مأجورا و لا تعنی فإنک تضعف عن المشی، فقلت أنا لأبی جعفر : قد أذن لک فی الرجوع فارجع و لی حاجه أرید أن أسألک عنها، فقال لی أبو جعفر علیه السّلام "إنما هو فضل و أجر فبقدر ما یمشی مع الجنازه یؤجر الذی یتبعها فأما بإذنه فلیس بإذنه جئنا و لا بإذنه نرجع".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 406 )
ص : 5619
وَ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ -: یَا عَلِیُّ لاَ یُحِبُّکَ إِلاَّ مَنْ طَابَتْ وِلاَدَتُهُ وَ لاَ یُبْغِضُکَ إِلاَّ مَنْ خَبُثَتْ وِلاَدَتُهُ وَ لاَ یُوَالِیکَ إِلاَّ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یُعَادِیکَ إِلاَّ کَافِرٌ فَقَامَ إِلَیْهِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَدْ عَرَفْنَا عَلاَمَهَ خُبْثِ اَلْوِلاَدَهِ وَ اَلْکَافِرِ فِی حَیَاتِکَ بِبُغْضِ عَلِیٍّ وَ عَدَاوَتِهِ فَمَا عَلاَمَهُ خُبْثِ اَلْوِلاَدَهِ وَ اَلْکَافِرِ بَعْدَکَ إِذَا أَظْهَرَ اَلْإِسْلاَمَ بِلِسَانِهِ وَ أَخْفَی مَکْنُونَ سَرِیرَتِهِ؟ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا اِبْنَ مَسْعُودٍ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِمَامُکُمْ بَعْدِی وَ خَلِیفَتِی عَلَیْکُمْ فَإِذَا مَضَی فَالْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ اِبْنَایَ إِمَامَاکُمْ بَعْدَهُ وَ خَلِیفَتِی عَلَیْکُمْ ثُمَّ تِسْعَهٌ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ وَاحِدٌ بَعْدَ وَاحِدٍ أَئِمَّتُکُمْ وَ خُلَفَائِی عَلَیْکُمْ تَاسِعُهُمْ قَائِمُ أُمَّتِی یَمْلَؤُهَا قِسْطاً وَ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً لاَ یُحِبُّهُمْ إِلاَّ مَنْ طَابَتْ وِلاَدَتُهُ وَ لاَ یُبْغِضُهُمْ إِلاَّ مَنْ خَبُثَتْ وِلاَدَتُهُ وَ لاَ یُوَالِیهِمْ إِلاَّ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یُعَادِیهِمْ إِلاَّ کَافِرٌ مَنْ أَنْکَرَ وَاحِداً مِنْهُمْ فَقَدْ أَنْکَرَنِی وَ مَنْ أَنْکَرَنِی فَقَدْ أَنْکَرَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ جَحَدَ وَاحِداً مِنْهُمْ فَقَدْ جَحَدَنِی وَ مَنْ جَحَدَنِی فَقَدْ جَحَدَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لِأَنَّ طَاعَتَهُمْ طَاعَتِی وَ طَاعَتِی طَاعَهُ اَللَّهِ وَ مَعْصِیَتَهُمْ مَعْصِیَتِی وَ مَعْصِیَتِی مَعْصِیَهُ اَللَّهِ یَا اِبْنَ مَسْعُودٍ إِیَّاکَ أَنْ تَجِدَ فِی نَفْسِکَ حَرَجاً مِمَّا أَقْضِی فَتَکْفُرَ فَوَ عِزَّهِ رَبِّی مَا أَنَا مُتَکَلِّفٌ وَ لاَ أَنَا نَاطِقٌ عَنِ اَلْهَوَی فِی عَلِیٍّ وَ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ مِنْ وُلْدِهِ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ رَافِعٌ یَدَیْهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَی خُلَفَائِی وَ أَئِمَّهَ أُمَّتِی مِنْ بَعْدِی وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُمْ وَ اُنْصُرْ مَنْ نَصَرَهُمْ وَ اُخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُمْ وَ لاَ تُخْلِ اَلْأَرْضَ مِنْ قَائِمٍ مِنْهُمْ بِحُجَّتِکَ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً أَوْ خَائِفاً مَغْمُوراً لِئَلاَّ یَبْطُلَ دِینُکَ وَ حُجَّتُکَ وَ بَیِّنَاتُکَ - ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا اِبْنَ مَسْعُودٍ قَدْ جَمَعْتُ لَکُمْ فِی مَقَامِی هَذَا مَا إِنْ فَارَقْتُمُوهُ هَلَکْتُمْ وَ إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِ نَجَوْتُمْ وَ اَلسَّلامُ عَلی مَنِ اِتَّبَعَ اَلْهُدی .
( الاحتجاج , جلد 1 , صفحه 69 )
و نیز از مهر سپهر هدایت و بدر منیر شبستان ارشاد و ولایت امام الامه و ولی رب العزت جعفر الصادق الامین بن محمد بن علی بن الحسین مروی و منقولست که روزی حضرت رسالتمآب در محل و مآب که اکثر اعیان اصحاب حاضر بودند خطاب مستطاب بحضرت ولایتمآب امیر المؤمنین علی علیه سلام الملک الوهاب فرمود که: یا علی دوست نمیدارد ترا الا مؤمن طیب الولاده یعنی محب تو شخصی است که از مادر و پدر بعقد و نکاح متولد گردد نه از زنا و سفاح چه اولاد الزنا ترا بموالات نگیرند چنان که فرمود که یا علی ترا ببغض و عداوت نگیرد مگر کسی که خبیث الولاده بود. یعنی هر که بغض تو ظاهر گرداند البته از اولاد الزناست و فرمود که یا علی بموالات نگیرد ترا الا مؤمن و معادات و دشمنی تو اختیار نکند الا کافر چون رسول ملک علام کلام معجز نظام باین مقام اختتام گردانید از مستسعدان آن محفل جنت نشان بنده خاص ایزد معبود و مطیع با اخلاص نبی المحمود عبد اللّه بن مسعود بر پای خواست و بعد از ادای عبودیت و عرض فدویت گفت:یا رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم ما در ایام حیات ذات حمیده صفات شما بوسیله تبیین بغض و عداوت امیر المؤمنین علی علیه السّلام خبث ولادت و کافر را دانستیم لیک بعد از وفات حضرت رسول اللّه هر گاه شخصی اظهار اسلام بلسان نماید و اخفاء سریرت و مکنون عقیدت خود فرماید کفر آن بی ملت و خبث ولادت او بچه وجه و علامت ظاهر و بین و بچه نوع لایح و روشن گردد. فی الفور رسول رب غفور در حضور اصحاب بابن مسعود خطاب نمود که یا ابن مسعود این علی بن ابی طالب(علیه السّلام)امام و پیشوای شما و خلیفه من بر کافه برایا است در هر باب رجوع بآن حضرت ولایتمآب نمائید و چون ایام ولایت آن ولی بیچون منقضی گردد ابنای من حسن و حسین امامان شما و ولی ایزد تعالی اند و خلیفه من بر شما و بر سایر خلق ایزد تبارک و تعالی همین پسران من اند و چون مدت حسین بگذرد نه نفر اولاد حسین هر یک بعد از دیگری امامان و مقتدایان و خلفای من اند بر شما و نهمین ایشان قایم در میان امت من خواهد بود. و چون ولی مهیمن بیچون ظهور نماید و بیرون آید زمین را مملو گرداند بقسط و عدل بعد از آنکه بجهت غیبت آن امام الامه بسبب ظلم و تفرط ظالمان مملو از جور و ستم شده باشد. یا ابن مسعود دوست نمیدارد این طایفه سلیم العاقبه را مگر کسی که طیب الولاده بود و از اولاد الزنا نبود،و ببغض ایشان مقر و بعداوت آن اعیان مشتهر نگردد مگر شخصی که خبیث الولاده و از اولاد الزنا بود و بموالات نگیرد آن اولیای ایزد منان را جز مؤمن نیکو سیر،و معادات و دشمنی ایشان اختیار ننماید مگر کافر ابتر. آنکه منکر ولایت یکی از ائمه(علیهم السّلام)گردد چنانست که منکر نبوت من گردد و منکر من منکر حضرت ذو المنن است و جاحد یکی از آن اولیای ایزد سبحان جاحد من است و جاحد من جاحد واهب مهیمن است و نیز طاعت آن اولیای رب العزیز طاعت منست و طاعت من موجب تحصیل رضا و طاعت قادر ذو المنن است و معصیت ایشان معصیت من و معصیت من معصیت حضرت عزتست.یا ابن مسعود زنهار آنچه من بیان و اظهار در باب ولایت ائمه الابرار بجهه شما و سایر اخیار بلکه بواسطه تمامی خلایق واحد غفار نمودم شک و ریبی بخاطر برسانی که البته کافر گردی و از رحمت عزیز قادر محروم و ابتر شوی بعزت و جلال حضرت ذو الجلال پروردگار من قسم است که آنچه من در باب ولایت و امامت آن اولیای واحد وهاب بجهت شما و سایر اصحاب بیان کردم تکلف در آن ننمودم و نطق به هوا و هوس بغیر وحی و حکم ایزد مقدس نزدم هر چه در شأن علی و ائمه عالیشان واضح و عیان نمودم یقین و صدق است. پس آنگاه حضرت حبیب اللّه دست بسوی آسمان برداشت و این دعا در حق اولیای ملک تعالی و اوصیای نبی الوری فرمود که بار خدایا بدوستی گیر و به محبت و مودت پذیر خلفای من و ائمه امت مرا و دشمن گیر دشمن ایشان را و نصرت و معاونت نمای بر نصیر و معین ائمه معصومین(علیهم السّلام)و ذلیل و خوار و مخذول و بی اعتبار گردان کسی را که در فکر ذلت و خواری و خفت و سوگواری آن ائمه الابرار بود و هرگز زمین را از هدات دین و از قایم ائمه معصومین رضوان اللّه علیهم اجمعین که حجت تو ظاهر و مشهور یا خایف مغمور است خالی مگردان و پیوسته آن اولیای دین را معزز گردان تا دلایل و حجج تو باطل و آیات بینات تو ساقط و عاطل نگردد. چون نبی المحمود کلام صدق التیام باین مقام اختتام نمود فرمود که یا ابن مسعود من در همین محل و مسکن جمع کردم و بیان نمودم همگی آنچه فعل آن بر تو واجب و عمل آن بر تو لازم بلکه از فروض متحتم است زیرا که دین تو بوسیله آن عمل تمام و مکمل و موجب تحصیل رضای خدای عز و جل است و ترک یکی از آنها باعث فساد و هلاکت شما در روز بعث و جزاست و آنکه متمسک بآن مامور و متشبث به آن مرام مذکور گردد نجات از درکات یافته درجات رفیعه در جنات یابد آنگاه رسول اللّه فرمود که
وَ اَلسَّلامُ عَلی مَنِ اِتَّبَعَ اَلْهُدی
و کلام معجز نما بهمین جا اختتام نمود.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 264 )
35-از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نقل است که به حضرت علی علیه السّلام فرموده: ای علی! تو را فقط کسی دوست دارد که از لحاظ ولادت طاهر باشد، و تنها کسی به تو بغض می ورزد که نقصان و خباثتی در ولادت او باشد. و جز مؤمن دوستدار تو نیست، و جز کافر با تو دشمنی و مخالفت نمی کند.در این هنگام عبد اللّه بن مسعود برخاسته و گفت: ای رسول خدا! نشانۀ پلیدی ولادت و کفر را در زمان حیات شما فهمیدیم، بفرمایید نشانۀ پلیدی ولادت و کفر در زمان پس از شما چیست؟ زیرا امکان دارد فردی با تظاهر به ایمان، اعتقاد قلبی خود را پنهان نماید. رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: ای ابن مسعود! علی بن أبی طالب پس از من امام و پیشوای شما و جانشین من است، و پس از او دو فرزندم حسن و حسین، و به همین ترتیب نه نفر از فرزندان حسین بن علی یکی پس از دیگری امام شما و جانشین من خواهند بود، و نهمین فرزند از اولاد حسین؛ قائم امّت من است، که سراسر زمین را پر از عدل و داد کند پس از آنکه پر از بیداد و ستم شده است. ایشان را جز پاکیزگان در ولادت دوست نمی دارند، و جز پلیدان در ولادت دشمن نمی دارند، فقط اهل ایمان به آنان علاقمندند، و تنها کافران با ایشان مخالفت می کنند، هر کس یکی از آنان را انکار کند گویی مرا انکار نموده است، و هر کس مرا انکار نماید مانند این است که خدا را انکار کرده است، زیرا اطاعت نمودن از آنان امتثال امر من، و اطاعت من همچون اطاعت پروردگار متعال است، و نافرمانی کردن آنان همچون عصیان من، و نافرمانی از من همچون معصیت خداوند است. ای ابن مسعود! مبادا در گفته های من تردید کنی که آن موجب کفر تو گردد. سوگند به عزّت خدایم که من در گفته هایم هیچ تکلّفی ندارم، و از سر هوی و هوس در بارۀ علی و امامان از فرزندانش سخن نگفتم.سپس دستهای مبارک خود را به آسمان بلند نموده و عرضه داشت: خداوندا! هر کس را که جانشینان و پیشوایان امّتم را دوست می دارد تو نیز او را دوست بدار، و با دشمنانشان دشمن باش. یاری کنندگانشان را یاری فرما، و هر که ایشان را تنها می گذارد مخذول و مقهورش دار، و زمین را از وجود یکی از ایشان-که حجّت و برهان تو در میان مردمند-خالی مگذار، که ایشان در میان مردم یا ظاهرند و مشهور، و یا در پرده اند و پنهان، تا دین تو باطل نگردد و عذر و بهانه ای برای مردم باقی نماند. سپس فرمود: ای ابن مسعود! در این مجلس راه های سعادت را به شما نشان دادم که در صورت پیمودن آنها سعادتمند و پیروزید، و گر نه خود را هلاک نمایید، و سلام و درود بر کسانی که راه هدایت را برگزیدند.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 154 )
ص : 5620
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا اَلْغَلاَبِیُّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ سُلَیْمَانَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی قَالَ: کُنْتُ یَوْماً عِنْدَ اَلرَّشِیدِ فَذُکِرَ اَلْمَهْدِیُّ وَ عَدْلُهُ فَقَالَ اَلرَّشِیدُ أَحْسَبُکُمْ تَحْسَبُونَهُ أَبِی اَلْمَهْدِیَّ حَدَّثَنِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ عَنْ أَبِیهِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لَهُ یَا عَمِّ یَمْلِکُ مِنْ وُلْدِی اِثْنَا عَشَرَ خَلِیفَهً ثُمَّ تَکُونُ أُمُورٌ کَرِیهَهٌ وَ شِدَّهٌ عَظِیمَهٌ ثُمَّ یَخْرُجُ اَلْمَهْدِیُّ مِنْ وُلْدِی یُصْلِحُ اَللَّهُ أَمْرَهُ فِی لَیْلَهٍ فَیَمْلَأُ اَلْأَرْضَ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ یَمْکُثُ فِی اَلْأَرْضِ مَا شَاءَ اَللَّهُ ثُمَّ یَخْرُجُ اَلدَّجَّالُ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 89 )
ص : 5621
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : حَدِّثُوا اَلنَّاسَ بِمَا یَعْرِفُونَ وَ لاَ تُحَدِّثُوهُمْ بِمَا یُنْکِرُونَ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 181 )
ص : 5622
و فی روضه الکافی : علیّ بن محمّد، عن علیّ بن عبّاس، عن الحسن بن عبد الرّحمن ، عن منصور، عن حریز بن عبد اللّه ، عن الفضیل، عن أبی جعفر - علیه السّلام - أنّه قال: أما و اللّه - یا فضیل - ما للّه - عزّ و جلّ - حاجّ غیرکم، و لا یغفر الذّنوب إلاّ لکم، و لا یقبل إلاّ منکم، و إنکم لأهل هذه الآیه: إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَرِیماً.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 388 )
ص : 5623
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ یَعْقُوبَ لِبَنِیهِ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی قَالَ أَخَّرَهُمْ إِلَی اَلسَّحَرِ مِنْ لَیْلَهِ اَلْجُمُعَهِ وَ فِی نَهَارِ اَلْجُمُعَهِ سَاعَتَانِ مَا بَیْنَ فَرَاغِ اَلْخَطِیبِ مِنَ اَلْخُطْبَهِ إِلَی أَنْ تَسْتَوِیَ اَلصُّفُوفُ بِالنَّاسِ وَ أُخْرَی مِنْ آخِرِ اَلنَّهَارِ وَ رُوِیَ إِذَا غَابَ نِصْفُ اَلْقُرْصِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 274 )
ص : 5624
مع، ، [معانی الأخبار] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَلْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ فَاطِمَهَ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اَللَّهُ ذُرِّیَّتَهَا عَلَی اَلنَّارِ قَالَ نَعَمْ عَنَی بِذَلِکَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ وَ زَیْنَبَ وَ أُمَّ کُلْثُومٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 231 )
:شیخ صدوق رحمه اللّه از محمّد بن مروان روایت کرده که گفت: به امام صادق علیه السّلام گفتم:آیا این سخن انّ فاطمه أحصنت...الخ:«همانا فاطمه علیها السّلام عفّت خود را حفظ کرد پس خداوند ذرّیّۀ او را بر آتش حرام کرد»،از سخنان رسول خداست؟ امام صادق در جواب فرمود:بله،و منظور از ذرّیّۀ حضرت فاطمه،حسن و حسین و زینب و امّ کلثوم هستند.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 867 )
ص : 5625
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ نَسِیَ أَنْ یُحْرِمَ أَوْ جَهِلَ وَ قَدْ شَهِدَ اَلْمَنَاسِکَ کُلَّهَا وَ طَافَ وَ سَعَی قَالَ تُجْزِیهِ نِیَّتُهُ إِذَا کَانَ قَدْ نَوَی ذَلِکَ فَقَدْ تَمَّ حَجُّهُ وَ إِنْ لَمْ یُهِلَّ وَ قَالَ فِی مَرِیضٍ أُغْمِیَ عَلَیْهِ حَتَّی أَتَی اَلْوَقْتَ فَقَالَ یُحْرَمُ عَنْهُ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 338 )
ص : 5626
و فی الکافی : «لخاصّه أولیائه، و سوّغهم کرامه منه لهم، و نعمه ذخرها، و الجهاد لباس التقوی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 66 )
ص : 5627
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُوسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنِ اَلْخَثْعَمِیِّ عَنْ أَبِی اَلصَّامِتِ عَنِ اَلْمُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا مُعَلَّی لَوْ أَنَّ عَبْداً عَبَدَ اَللَّهَ مِائَهَ عَامٍ بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ یَصُومُ نَهَاراً وَ یَقُومُ لَیْلاً حَتَّی یَسْقُطَ حَاجِبَاهُ عَلَی عَیْنَیْهِ وَ تَلْتَقِیَ تَرَاقِیهِ هوما [هَرَماً] جَاهِلاً بِحَقِّنَا لَمْ یَکُنْ لَهُ ثَوَابٌ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 204 )
1-معلّی بن خنیس گوید:امام صادق علیه السّلام فرمود:ای معلّی اگر بنده ای یک صد سال در میان رکن و مقام خدا را عبادت کند بروزه گرفتن روزها و راز و نیاز شبها آنقدر که از شدّت پیری ابروانش روی چشمانش را فرا گیرد،و استخوانهای گردنش در سینه اش فرو رود امّا در شناخت حقّ ما جاهل باشد و امامت ما را نشناسد هرگز ثوابی برای او نخواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 455 )
1-معلّی بن خنیس از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که فرمود:ای معلّی!اگر بنده ای صد سال در میان رکن و مقام خدا را پرستش کند-در حالی که روزها، روزه دار و شبها شب زنده دار باشد-تا جایی که ابروان او-از شدّت پیری و سالخوردگی-بر روی چشمهایش قرار گیرد و استخوانهای چنبر گردن(ترقوه)او از شدّت ضعف و ناتوانی به هم رسند،ولی حقّ ما را نشناسد،هرگز اجر و پاداشی نخواهد داشت.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 516 )
1. معلّی بن خنیس می گوید: امام صادق (علیه السّلام) به من فرمود: ای معلّی، اگر بنده ای صد سال در میان رکن و مقام با روزه گرفتن روزها و شب زنده داری شبها خدا را عبادت کند تا آنکه از شدّت پیری ابروهایش روی چشمانش را فرا گیرد و استخوانهای گردنش در سینه اش فرو رود، امّا حق ما را نشناسد هیچ ثوابی برای او نخواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 395 )
[797]1-... معلّی بن خنیس گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: ای معلّی! اگر بنده ای صد سال بین رکن و مقام عبادت خدا را پیشه کند؛ روزها را روزه بدارد و شب ها به عبادت برخیزد تا آنگاه که به سبب پیری ابروانش بر دیدگانش فرو افتد و استخوان های ترقوه اش به هم رسند ولی به حقّ ما ناآگاه باشد پاداشی از آن او نباشد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 471 )
ص : 5628
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنِ اِشْتَرَی دَابَّهً کَانَ لَهُ ظَهْرُهَا وَ عَلَی اَللَّهِ رِزْقُهَا. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 465 )
ص : 5629
روی أبو محمد الحسن بن علی بن شعبه فی کتابه المسمی بتحف العقول عن سید الشهداء الحسین بن علی علیهما السّلام قال و یروی عن أمیر المؤمنین علیه السّلام أنه قال: اعتبروا أیها الناس بما وعظ اللّه به أولیاءه من سوء ثنائه علی الأحبار إذ یقول لَوْ لا یَنْهاهُمُ اَلرَّبّانِیُّونَ وَ اَلْأَحْبارُ عَنْ قَوْلِهِمُ اَلْإِثْمَ و قال لُعِنَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ إلی قوله لَبِئْسَ ما کانُوا یَفْعَلُونَ و إنما عاب اللّه ذلک علیهم لأنهم کانوا یرون من الظلمه الذین بین أظهرهم المنکر و الفساد فلا ینهونهم عن ذلک رغبه فیما کانوا ینالون منهم و رهبه مما یحذرون و اللّه یقول فَلا تَخْشَوُا اَلنّاسَ وَ اِخْشَوْنِ و قال وَ اَلْمُؤْمِنُونَ وَ اَلْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ فبدأ اللّه تعالی الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر فریضه منه لعلمه بأنها إذا أدیت و أقیمت استقامت الفرائض کلها هینها و صعبها و ذلک أن الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر دعاء إلی الإسلام مع رد المظالم و مخالفه الظالم و قسمه الفیء و الغنائم و أخذ الصدقات من مواضعها و وضعها فی حقها ثم أنتم أیتها العصابه عصابه بالعلم مشهوره و بالخیر مذکوره و بالنصیحه معروفه و بالله فی أنفس الناس مهابه یهابکم الشریف و یکرمکم الضعیف و یؤثرکم من لا فضل لکم علیه و لا ید لکم عنده تشفعون فی الحوائج إذا امتنعت من طلابها و تمشون فی الطریق بهیبه الملوک و کرامه الأکابر - أ لیس کل ذلک إنما نلتموه بما یرجی عندکم من القیام بحق اللّه و إن کنتم عن أکثر حقه تقصرون فاستخففتم بحق الأئمه فأما حق الضعفاء فضیعتم - فأما حقکم بزعمکم فطلبتم فلا مالا بذلتموه و لا نفسا خاطرتم للذی خلقها - و لا عشیره عادیتموها فی ذات اللّه أنتم تتمنون علی اللّه جنته و مجاوره رسله - و أمانه من عذابه - لقد خشیت علیکم أیها المتمنون علی اللّه أن تحل بکم نقمه من نقماته - لأنکم بلغتم من کرامه اللّه منزله فضلتم بها و من یعرف بالله لا یکرمون و أنتم بالله فی عباده تکرمون و قد ترون عهود اللّه منقوضه فلا تفزعون و أنتم لبعض ذمم آبائکم تفزعون و ذمه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله مخفوره و العمی و البکم و الزمن فی المدائن مهمله لا ترحمون و لا فی منزلتکم تعملون و لا من عمل فیها تعینون و بالإدهان و المصانعه عند الظلمه تأمنون کل ذلک مما أمرکم اللّه به من النهی و التناهی و أنتم عنه غافلون - و أنتم أعظم الناس مصیبه لما غلبتم علیه من منازل العلماء لو یسعون ذلک بأن مجاری الأمور و الأحکام علی أیدی العلماء بالله الأمناء علی حلاله و حرامه - فأنتم المسلوبون تلک المنزله و ما سلبتم ذلک إلا بتفرقکم عن الحق و اختلافکم فی السنه بعد البینه الواضحه و لو صبرتم علی الأذی و تحملتم المئونه فی ذات اللّه - کانت أمور اللّه علیکم ترد و عنکم تصدر و إلیکم ترجع و لکنکم مکنتم الظلمه من منزلتکم و استسلمتم أمور اللّه فی أیدیهم یعملون بالشبهات و یسیرون فی الشهوات سلطهم علی ذلک فرارکم من الموت و إعجابکم بالحیاه التی هی مفارقتکم - فأسلمتم الضعفاء فی أیدیهم فمن بین مستعبد مقهور و بین مستضعف علی معیشته مغلوب یتقلبون فی الملک بآرائهم و یستشعرون الجری بأهوائهم اقتداء بالأشرار و جرأه علی الجبار فی کل بلد منهم علی منبره خطیب مصقع فالأرض لهم شاغره و أیدیهم فیها مبسوطه و الناس لهم خول لا یدفعون ید لامس فمن بین جبار عنید و ذی سطوه علی الضعفه شدید مطاع لا یعرف المبدئ المعید فیا عجبا و ما لی لا أعجب من غاش غشوم و متصدق ظلوم و عامل علی المؤمنین بهم غیر رحیم فالله الحاکم فیما فیه تنازعنا و القاضی بحکمه فیما شجر بیننا - اللهم إنک تعلم أنه لم یکن ما کان منا تنافسا فی سلطان و لا التماسا من فصول الخصام و لکن لثری المعالم من دینک و یظهر الإصلاح فی بلادک و یأمن المظلومون من عبادک و یعمل بفرائضک و سننک و أحکامک فإنکم إن لا تنصرونا و تنصفونا قوی الظلمه علیکم و عملوا فی إطفاء نور نبیکم و حسبنا اللّه و علیه توکلنا و إلیه أنبنا و إلیه المصیر.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 177 )
ص : 5630
تَقَدَّمَ عَنْ بَعْضِ نُسَخِ اَلرَّضَوِیِّ ، وَ فِیهِ: وَ لاَ بَأْسَ بِغَسْلِ ثِیَابِکَ اَلَّتِی أَحْرَمْتَ فِیهَا إِذَا اِتَّسَخَ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 220 )
ص : 5631
عَنْ ثَعْلَبَهَ اَلْأَزْدِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : آیَتَانِ تَکُونَانِ قَبْلَ قِیَامِ اَلْقَائِمِ کُسُوفُ اَلشَّمْسِ فِی اَلنِّصْفِ مِنْ رَمَضَانَ وَ اَلْقَمِرُ فِی آخِرِهِ قَالَ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ اَلْقَمَرُ فِی آخِرِ اَلشَّهْرِ وَ اَلشَّمْسُ فِی اَلنِّصْفِ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ أَنَا أَعْلَمُ بِمَا قُلْتُ إِنَّهُمَا آیَتَانِ لَمْ تَکُونَا مُنْذُ هَبَطَ آدَمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 460 )
و روایتست از ثعلبۀ أزدی که ابو جعفر (علیه السّلام) فرمود که دو آیت اند که خواهند روی نمود پیش از قایم (علیه السّلام) آن کسوف شمس است، در نیمه رمضان، و خسوف قمر در آخر او، و گفت گفتم یا ابن رسول اللّه قمر در آخر ماه و شمس در نیمه ماه؟ أبو جعفر (علیه السّلام) فرمود که من داناترم بآنچه میگویم ایشان دو آیت اند که نبوده از آن زمان باز که هبوط کرده آدم (علیه السّلام)
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 356 )
ص : 5632
عَنْهُ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْقُنُوتُ فِی اَلْجُمُعَهِ وَ اَلْعِشَاءِ وَ اَلْعَتَمَهِ وَ اَلْوَتْرِ وَ اَلْغَدَاهِ فَمَنْ تَرَکَ اَلْقُنُوتَ رَغْبَهً عَنْهُ فَلاَ صَلاَهَ لَهُ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 339 )
ص : 5633
ما رواه أیضا بحذف الإسناد مرفوعا إلی أبی حمزه الثّمالیّ قال: قلت لمولای، علی بن الحسین - علیه السّلام-: [أسألک عن شیء أنفی به عنّی ما خامر نفسی. قال: ذلک إلیک. قلت:] أسألک عن الأوّل و الثّانی. قال: علیهما لعائن اللّه کلّها، مضیا و اللّه، مشرکین کافرین باللّه العظیم. قال: قلت: یا مولای، و الأئمّه منکم یحیون الموتی و یبرءون الأکمه و الأبرص و یمشون علی الماء؟ قال - علیه السّلام-: ما أعطی اللّه نبیّا شیئا إلاّ أعطی محمّدا مثله، و أعطاه ما لم یعطهم و ما لم یکن عندهم، و کلّما کان عند رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فقد أعطاه أمیر المؤمنین، ثمّ الحسن، ثمّ الحسین، ثمّ إماما بعد إمام إلی یوم القیامه، مع الزّیاده الّتی تحدث فی کلّ سنه و فی کلّ شهر و فی کلّ یوم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 560 )
ص : 5634
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ اَلْحُصَیْنِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَالِساً إِذْ أَقْبَلَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ قَدْ تَغَیَّرَ وَجْهُهَا مِنَ اَلْجُوعِ فَقَالَ لَهَا اُدْنِی فَدَنَتْ مِنْهُ فَرَفَعَ یَدَهُ حَتَّی وَضَعَهَا عَلَی صَدْرِهَا فِی مَوْضِعِ اَلْقِلاَدَهِ وَ هِیَ صَغِیرَهٌ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ مُشْبِعَ اَلْجَاعَهِ وَ رَافِعَ اَلْوَضَعَهِ لاَ تُجِعْ فَاطِمَهَ قَالَ فَرَأَیْتُ اَلدَّمَ عَلَی وَجْهِهَا کَمَا کَانَتِ اَلصُّفْرَهُ فَقَالَتْ مَا جُعْتُ بَعْدَ ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 27 )
:عمران بن حصین گوید: در حضور پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نشسته بودم که حضرت فاطمه علیها السّلام در حالی که از شدّت گرسنگی رنگ چهره اش تغییر کرده بود وارد شد.پیامبر به او فرمود:نزدیک تر بیا.فاطمه علیها السّلام نزدیک آن حضرت رفت،سپس ایشان دست خود را بلند کرده روی سینۀ فاطمه،در محلّ قرار گرفتن گردنبند گذاشت،و فاطمه در این زمان دختری کوچک بود.پس پیامبر فرمود:ای خدایی که گرسنگان را سیر می کنی و فرو دستان را رفعت می بخشی،فاطمه را گرسنه مگذار. عمران گوید:در این حال دیدم که خون در صورت فاطمه جریان پیدا کرد و چهره اش سرخ شد. عمران گوید:فاطمه علیها السّلام می فرمود:من بعد از آن هرگز گرسنه نشدم.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 219 )
ص : 5635
1285-6 الکافی ،1/7/441/1 علی بن محمد عن سهل عن محمد بن علی بن إبراهیم عن علی بن حماد عن المفضل قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام کیف کنتم حیث کنتم فی الأظله فقال یا مفضل کنا عند ربنا لیس عنده أحد غیرنا فی ظله خضراء نسبحه و نقدسه و نهلله و نمجده و ما من ملک مقرب و لا ذی روح غیرنا حتی بدا له فی خلق الأشیاء فخلق ما شاء کیف شاء من الملائکه و غیرهم ثم أنهی علم ذلک إلینا.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 683 )
ص : 5636
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : لاَ بَأْسَ بِالصَّلاَهِ فِی اَلْقَمِیصِ اَلْوَاحِدِ اَلْکَثِیفِ إِذَا أَزَّرَهُ عَلَیْهِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 176 )
ص : 5637
ختص، [الإختصاص] ، عَلِیُّ بْنُ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عِیسَی عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ رِفَاعَهَ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یُمْلِی عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ صَحِیفَهً فَلَمَّا بَلَغَ نِصْفَهَا وَضَعَ رَسُولُ اَللَّهِ رَأْسَهُ فِی حِجْرِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ کَتَبَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّی اِمْتَلَأَتِ اَلصَّحِیفَهُ فَلَمَّا رَفَعَ رَسُولُ اَللَّهِ رَأْسَهُ قَالَ مَنْ أَمْلَی عَلَیْکَ یَا عَلِیُّ فَقَالَ أَنْتَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ بَلْ أَمْلَی عَلَیْکَ جَبْرَئِیلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 152 )
ص : 5638
وَیْلٌ لِمَنْ غَلَبَتْ عَلَیْهِ اَلْغَفْلَهُ فَنَسِیَ اَلرِّحْلَهَ وَ لَمْ یَسْتَعِدَّ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 727 )
ص : 5639
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ رَجُلَیْنِ قَامَا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ ، فَقَالَ أَحَدُهُمَا: هَذَا اَلْفَجْرُ، وَ قَالَ اَلْآخَرُ: مَا أَرَی شَیْئاً. قَالَ «لِیَأْکُلِ اَلَّذِی لَمْ یَسْتَیْقِنِ اَلْفَجْرَ، وَ قَدْ حَرُمَ اَلْأَکْلُ عَلَی اَلَّذِی زَعَمَ قَدْ رَأَی، إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ: وَ کُلُوا وَ اِشْرَبُوا حَتّی یَتَبَیَّنَ لَکُمُ اَلْخَیْطُ اَلْأَبْیَضُ مِنَ اَلْخَیْطِ اَلْأَسْوَدِ مِنَ اَلْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا اَلصِّیامَ إِلَی اَللَّیْلِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 400 )
ص : 5640
لَقَدْ کَانَ ذَا جِدٍّ وَ جَدَّ لِکُفْرِهِفَقِیدَ إِلَیْنَا فِی اَلْمَجَامِعِ یُعْتَلُ فَقَلَّدَهُ بِالسَّیْفِ ضَرْبَهَ مخفظ[مُحْفَظٍ]فَصَارَ إِلَی قَعْرِ اَلْجَحِیمِ یُکَبَّلُ فَذَاکَ مَآبُ اَلْکَافِرِینَ وَ مَنْ یَکُنْمُطِیعاً لِأَمْرِ اَللَّهِ فِی اَلْخُلْدِ یَنْزِلُ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 371 )
ص : 5641
وَ اَللَّهِ لَأَنْ أَبِیتَ عَلَی حَسَکِ اَلسَّعْدَانِ مُسَهَّداً وَ أُجَرُّ فِی اَلْأَغْلاَلِ مُصَفَّداً أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أَلْقَی اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ ظَالِماً لِبَعْضِ اَلْعِبَادِ أَوْ غَاصِباً لِشَیْءٍ مِنَ اَلْحُطَامِ وَ کَیْفَ أَظْلِمُ لِنَفْسٍ یُسْرِعُ إِلَی اَلْبِلَی قُفُولُهَا وَ یَطُولُ فِی اَلثَّرَی حُلُولُهَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 506 )
ص : 5642
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ اِکْتَرَی حِمَاراً ثُمَّ أَقْبَلَ بِهِ إِلَی أَصْحَابِ اَلثِّیَابِ فَابْتَاعَ مِنْهُمْ ثَوْباً أَوْ ثَوْبَیْنِ وَ تَرَکَ اَلْحِمَارَ قَالَ یُرَدُّ اَلْحِمَارُ عَلَی صَاحِبِهِ وَ یُتْبَعُ اَلَّذِی ذَهَبَ بِالثَّوْبَیْنِ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ قَطْعٌ إِنَّمَا هِیَ خِیَانَهٌ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَعِیدٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 274 )
ص : 5643
وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ مَعْنَاهُ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلْعَبْدَ یَدْعُو وَ هُوَ مُصِرٌّ عَلَی مَعْصِیَهِ اَللَّهِ تَعَالَی فَاللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ یُطَالِبُهُ بِالتَّوْبَهِ وَ اَلْعَبْدُ یُطَالِبُهُ بِإِجَابَهِ دُعَائِهِ فَإِذَا رَدَّهُ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ عَنِ اَلْإِجَابَهِ فِی جَوَابِ رَدِّهِ عَنِ اَلْإِجَابَهِ إِلَی اَلتَّوْبَهِ فَقَدْ رَحِمَهُ وَ عَفَا عَنْهُ.
( فتح الأبواب بین ذوی الألباب و بین رب الأرباب فی الإستخارات , جلد 1 , صفحه 297 )
ص : 5644
غَایَهُ اَلْإِسْلاَمِ اَلتَّسْلِیمُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 468 )
ص : 5645
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : عَجَباً لِلْمُؤْمِنِ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ یَقْضِی لَهُ قَضَاءً إِلاَّ کَانَ لَهُ خَیْراً إِنِ اُبْتُلِیَ صَبَرَ وَ إِنْ أُعْطِیَ شَکَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 184 )
حضرت باقر علیه السّلام فرمود:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرموده حال مؤمن شگفت آور است هر گونه قضاء و تقدیری که خداوند متعال در حقش داشته باشد بنفع او است.اگر مصیبت و ناراحتی باشد صبر میکند اگر رفاه و نعمت باشد سپاسگزاری مینماید.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 184 )
ص : 5646
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ هَلْ نَزَلَ فِی اَلْقُرْآنِ ، قَالَ نَعَمْ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ مَنْ کَانَ یَقْوَی عَلَی أَنْ یُطَوِّلَ اَلرُّکُوعَ وَ اَلسُّجُودَ فَلْیُطَوِّلْ مَا اِسْتَطَاعَ یَکُونُ ذَلِکَ فِی تَسْبِیحِ اَللَّهِ وَ تَحْمِیدِهِ وَ تَمْجِیدِهِ وَ اَلدُّعَاءِ وَ اَلتَّضَرُّعِ فَإِنَّ أَقْرَبَ مَا یَکُونُ اَلْعَبْدُ إِلَی رَبِّهِ وَ هُوَ سَاجِدٌ فَأَمَّا اَلْإِمَامُ فَإِنَّهُ إِذَا قَامَ بِالنَّاسِ فَلاَ یَنْبَغِی أَنْ یُطَوِّلَ بِهِمْ فَإِنَّ فِی اَلنَّاسِ اَلضَّعِیفَ وَ مَنْ لَهُ اَلْحَاجَهُ فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ إِذَا صَلَّی بِالنَّاسِ خَفَّ بِهِمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 305 )
ص : 5647
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلنَّوْمِ فِی مَسْجِدِ اَلرَّسُولِ قَالَ لاَ یَصْلُحُ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 229 )
ص : 5648
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ سَمَاعَهَ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَخْرُجُ مِنَ اَلْمَسْجِدِ وَ فِی ثَوْبِی حَصَاهٌ قَالَ فَرُدَّهَا أَوِ اِطْرَحْهَا فِی مَسْجِدٍ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 229 )
4 - زید شحّام گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: از مسجد الحرام خارج می شوم و در لباسم سنگریزه ای است؟
فرمود: آن را بازگردان، یا در مسجدی بیفکن.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 519 )
: مرسل کالموثق. و یدل علی جواز الرد إلی مسجد آخر مع إمکان الرد إلیه و هو خلاف المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 79 )
ص : 5649
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْ أَطَاعَ اَلتَّوَانِیَ ضَیَّعَ اَلْحُقُوقَ وَ مَنْ أَطَاعَ اَلْوَاشِیَ ضَیَّعَ اَلصَّدِیقَ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 510 )
ص : 5650
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ قَالَ: رَأَیْتُ مَکْتُوباً فِی بَیْتِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ قَدْ أُدِیرَتْ بِالْبَیْتِ وَ رَأَیْتُ فِی قِبْلَهِ مَسْجِدِهِ مَکْتُوباً آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 313 )
ص : 5651
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَهُ اَلْأَنْعامِ قَالَ اَلْجَنِینُ فِی بَطْنِ أُمِّهِ إِذَا أَوْبَرَ وَ أَشْعَرَ فَذَکَاتُهُ ذَکَاهُ أُمِّهِ فَذَلِکَ اَلَّذِی عَنَاهُ اَللَّهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 140 )
ص : 5652
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَخَوَیْهِ عَنْ أَبِیهِمَا عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: فِی رَجُلٍ مَالُهُ عَنْهُ غَائِبٌ لاَ یَقْدِرُ عَلَی أَخْذِهِ قَالَ فَلاَ زَکَاهَ عَلَیْهِ حَتَّی یَخْرُجَ فَإِذَا خَرَجَ زَکَّاهُ لِعَامٍ وَاحِدٍ فَإِنْ کَانَ یَدَعُهُ مُتَعَمِّداً وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی أَخْذِهِ فَعَلَیْهِ اَلزَّکَاهُ لِکُلِّ مَا مَرَّ بِهِ مِنَ اَلسِّنِینَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 95 )
ص : 5653
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّمَا یَعْبُدُ اَللَّهَ مَنْ یَعْرِفُ اَللَّهَ فَأَمَّا مَنْ لاَ یَعْرِفُ اَللَّهَ فَإِنَّمَا یَعْبُدُهُ هَکَذَا ضَلاَلاً قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا مَعْرِفَهُ اَللَّهِ قَالَ تَصْدِیقُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تَصْدِیقُ رَسُولِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مُوَالاَهُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَلاِئْتِمَامُ بِهِ وَ بِأَئِمَّهِ اَلْهُدَی عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ اَلْبَرَاءَهُ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عَدُوِّهِمْ هَکَذَا یُعْرَفُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 180 )
ابو حمزه گوید: امام باقر (علیه السّلام) بمن فرمود: همانا خدا را کسی پرستد که او را بشناسد و اما کسی که خدا را نشناسد او را این گونه (مانند عامه از مردم) گمراهانه میپرستد، عرض کردم قربانت گردم معرفت خدا چیست؟ فرمود: باور داشتن خدای عز و جل و باور داشتن پیغمبرش (صلّی الله علیه و آله) و دوست داشتن علی (علیه السّلام) و پیروی از او و از ائمه هدی علیهم السلام و بیزاری جستن بخدای عز و جل از دشمن ایشان، این چنین شناخته می شود خدای عز و جل.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 254 )
1-ابی حمزه گوید:امام باقر(علیه السّلام)به من فرمود:همانا کسی خدا را می پرستد که خدا را بشناسد ولی کسی که خدا را نمی شناسد او را همین طور که ملاحظه می کنی به گمراهی می پرستد، عرض کردم:قربانت،معرفت خدا چیست؟فرمود:تصدیق خدای عز و جل و تصدیق رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)و دوستداران علی(علیه السّلام)و پیروی از او و از امامان بر حق و بیزاری جستن به خدا از دشمن آنها، همچنین شناخته می شود خدای عز و جل.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 59 )
1-ابی حمزه گوید:امام باقر علیه السّلام به من فرمود:همانا کسی خدا را می پرستد که خدا را بشناسد ولی کسی که خدا را نمی شناسد گمراهانه می پرستد.
عرض کردم:قربانت گردم،معرفت خدا چیست؟
فرمود:تصدیق خدای عز و جل و تصدیق رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و دوستداری علی علیه السّلام و پیروی از او و از امامان بر حق و بیزاری از دشمن آنها،این چنین خدا شناخته می شود.
توضیح:از بیانات امام به ابو حمزه به دست می آید که حضرت دوستی علی علیه السّلام و محبت اهل بیت را از شرائط خداشناسی دانسته زیرا عبادت خداوند بدون ولایت، ثواب و اجری نخواهد داشت چون ولایت وسیله ارتباط بین انسان و خداوندند و خود پروردگار در کلام خود در سوره مائده آیه 35 فرموده
(یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِتَّقُوا اَللّهَ وَ اِبْتَغُوا إِلَیْهِ اَلْوَسِیلَهَ)
«ای کسانی که ایمان آورده اید از خدا بترسید و برای رسیدن به او وسیله و رابطه به همراه داشته باشید و بدیهی است که بهترین وسیله و رابطه،پیامبر و امامان معصومند».
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 477 )
اما قوله علیه السلام:انما یعبد اللّه من یعرف اللّه،فوجهه ان العباده و العبودیه له تعالی فرع معرفته،کیف و المقصود الاصلی من العباده التقرب الی المعبود الحقیقی بریاضه ما للقوی الحیوانیه الخیالیه و الشهویه و الغضبیه من النفس لتصیر منکسره مطواعه للروح مسالمه له لیجرها بالتطویع و التعوید من جانب الزور و معدن الغرور الی جناب الحق و مقصد الصدق و مشهد النور،و هکذا کله متوقف علی معرفه الحق و دار القربه علی معرفه النفس و منزل القربه : فمن لم یعرف نفسه بالمذله و النقصان و الوقوع فی مهبط الارذال و لا ربه بصفات القدس و العزه و الجلال فلا معنی لارادته للعباده الاریاء و تصدیه و مکاء کما علیه اکثر الناس،و إلیه اشار بقوله:فاما من لا یعرف اللّه فانما یعبده هکذا ضلالا،فان اکثر الناس یعبدون اللّه بزعمهم من غیر معرفه و بصیره،و لا أیضا یقتدون بامام ذی بصیره کالاعمی الّذی له قائد یعول علیه فی سلوکه أیضا علی سبیل نجاه و ضرب من الخلاص عن النکال. فمن لم یوقع نفسه موقع المقلدین و لا له درجه العارفین المستبصرین فلا جرم یکون فی ضلال مبین،اذ یترتب علی عبادته سیما اذا بالغ فیها و اکثر منها انواع من الشر و الآفه کالعجب و التکبر و الأمن من مکر اللّه الخفی و الاستدراج و نحو ذلک. و اما قوله علیه السلام فی جواب السائل عن بیان معرفه اللّه حیث قال:تصدیق اللّه عز و جلالی آخره ففیه وجهان:خاصی و عامی. اما الوجه الخاصی فی المعرفه و هو ان یصدق بوجوده تعالی تصدیقا یقینیا حاصلا بالبرهان،و یصدق بوحدته و احدیته و علمه و قدرته و حکمته و سائر صفاته الکمالیه و انها غیر زائده علی ذاته،و ان ذاته بذاته منشأ افعاله و ان افعاله محکمه فی غایه الجوده و النظام و التمام. فلا بد ان یکون بینه تعالی و بین خلقه وسائط فی الایجاد و هم الملائکه المقربون المقدسون و من والاهم من الملائکه المدبرین،و وسائط فی التکمیل و الارشاد و هم الأنبیاء المکرمون و من یخلفهم من الاولیاء الهادین. و بالجمله فالملائکه و من والاهم وسائط فی الخلق و البدایه و الأنبیاء و من ضاهاهم وسائط فی الامر و الاعاده،فاهل الخصوص یعرفون أولا ذات اللّه تعالی و من ذاته صفاته و من صفاته افعاله علی الترتیب الاشرف فالاشرف فی جانبی النزول من عنده و العود إلیه،و المعرفه علی هذا الوجه هو الایمان الحقیقی کما قال اللّه تعالی:
وَ اَلْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ
(البقره 285)،فاذا عرفوه و عرفوا رسله و اولیائه کذلک،فلا جرم احبوا خاتم الرسل و اوصیائه علیه و علیهم السلام و اطاعوهم و والوا اولیائهم و عادوا اعدائهم و تبرءوا براءه شدیده منهم الی اللّه فی الدنیا و الآخره،فحشروا مع النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن اولئک رفیقا. و اما الوجه العامی:فاول ما یجب الاعتقاد به علی البالغ المکلف هو ترجمه ان لا إله الا اللّه وحده لا شریک له و ان محمدا رسوله المبعوث الی کافه الخلق اجمعین، و ینبغی ان یصدق فی صفات اللّه و الیوم الاخر علی قدر عقله و مبلغ فهمه،و ان یتیقن بوجود الامام المعصوم بعد رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله فی کل زمان،و ان یعرف الائمه الاثنا عشر علیهم السلام علی التفصیل واحدا بعد واحد الی القائم المهدی و یحبهم بقلبه و لسانه و یوالی اولیائهم و یتبرأ من اعدائهم،و کل ذلک مما یشتمل علیه القرآن و الحدیث من غیر مزید برهان. اما فی صفات اللّه:فلا یجب علیه فوق انه حی عالم قادر مرید کاره متکلم،
لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ ءٌ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْبَصِیرُ
(الشوری-11)،و لیس علیه بحث عن حقیقه هذه الصفات،و ان الکلام قدیم او حادث. اما فی الآخره:فبالایمان بالبعث و الحشر و الثواب و العقاب و الجنه و النار،و لیس علیه بحث عن تحریر الادله التی حررها المتکلمون،بل متی خطر فی قلبه التصدیق بما هو الحق بمجرد الایمان من غیر دلیل و برهان فهو من حزب المؤمنین و لم یکلف الرسول صلی اللّه علیه و آله العرب اکثر من هذا،و علی هذا الاعتقاد المجمل استمر العرب و عوام الخلق،و لهذا زجر السلف عن البحث و التفتیش عن ذات اللّه و صفاته و الکلام فیها،و انما زجروا عنه الضعفاء و العوام. و اما ائمه الدین و العلماء الکاملین فلهم الخوض فی غمره الاشکالات و السباحه فی ابحر العلوم الغامضه و منع العوام من الکلام یجری مجری منع الصبیان السباحه عن شاطئ الدجله خوف الغرق،و رخصه الاقویاء فیه یضاهئ رخصه الماهر فی صنعه السباحه،الا ان هاهنا موضع غرور و مزله اقدام،اذ کثیر من الناس یزعم بنفسه انه من الاقویاء و لیس کذلک. و اما الاقویاء فربما یخوضون و ربما یغرقون فی بحر الجهالات من حیث لا یشعرون،فالاولی منع الخلق کلهم الا الشواذ الذین لا یسمح الاعصار الا بواحد منهم أو اثنین،فمن تجاوز من النازلین او المتوسطین سلوک مسلک السلف الذین کانوا فی عهد النبی صلی اللّه علیه و آله و عهد امیر المؤمنین علیه السلام و ما یقرب منه قبل ظهور البدع و المقاییس و صنعه الکلام بالایمان المرسل و التصدیق المجمل بکل ما انزل اللّه او امر به رسوله من غیر بحث و تفتیش،فقد رکب متن الحظر و اوقع نفسه فی شغل شاغل کان الغالب فیه الهلاک و سوء العاقبه الا من عصمه اللّه تعالی. اذ قال رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله حیث رأی اصحابه یخوضون بعد ان غضب حتی احمرت وجنتاه:أ فبهذا امرتم؟تضربون کتاب اللّه بعضه ببعض؟انظروا الی ما امرکم اللّه فافعلوا و ما نهیکم عنه فانتهوا،فهذا تنبیه علی منهج الحق و مشرع الدین المبین لعامه المسلمین أمنا من الزیغ و الضلاله و سد طریق الوسواس و الضلاله.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 2 , ص 509 )
: ضعیف علی المشهور. إنما یعبد الله من یعرف الله أی معرفته تعالی کما ینبغی شرط لصحه العباده، فإنما یعبده هکذا کأنه أشار بذلک إلی عباده جماهیر الناس أو إلی جهه الخلف، أی یمشون علی خلاف جهه الحق أو إلی جهه الشمال، فإنها طریق أهل الضلال، أو إشاره إلی العباده علی غیر المعرفه، و قیل: غمض عینیه أو أشار بیده إلی عینه لبیان العمی، و قوله: ضلالا تمیز أو حال علی المبالغه، أو بأن یقرأ بضم الضاد و تشدید اللام جمعا، و إنما أدخل التصدیق بالرسول و موالاه الأئمه و البراءه من أعدائهم فی معرفه الله تعالی لاشتراط قبول معرفته سبحانه بها، أو لأن من لم یصدق بتلک الأمور لم یعرف الله بصفاته الکمالیه، من اللطف و الحکمه و الرحمه کما لا یخفی علی من تأمل فیما أسلفنا فی الأبواب السالفه، و موالاه الأئمه متابعتهم بتسلیم الأمر إلیهم بالإمامه و اتخاذهم أئمه و الاقتداء بهم و الانقیاد لهم، و البراءه من أعدائهم المفارقه عنهم اعتقادا قلبا و لسانا و إطاعه، و قیل: إنما اعتبر معرفه الإمام فیما لا تتم العباده إلا به من المعرفه، لأنه ما لم یعرف استناد الأمر و النهی و الطلب إلیه سبحانه لا - یکون الإتیان بالعمل عباده له تعالی، و إنما تحصل تلک المعرفه بالأخذ عن الحجه، و ما لم یعرف الحجه امتنع الأخذ عنه فیجب علی من یرید أن یعبده إمام، فعلیه معرفه الإمام کما کان یجب علیه الإقرار به تعالی موحدا، و رسوله مصدقا له فی جمیع ما جاء به.
( مرآه العقول ؛ ج 2 , ص 300 )
ص : 5654
وَ قِیلَ: کَانَ یَوْماً فِی مَحْفِلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالَ رَحِمَ اَللَّهُ مَنْ أَطْعَمَنَا بِطِّیخاً فَقَامَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ ذَهَبَ فَجَاءَ بِجُمْلَهٍ مِنَ اَلْبِطِّیخِ فَأَکَلَ هُوَ وَ أَصْحَابُهُ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَحِمَ اَللَّهُ مَنْ أَطْعَمَنَا هَذَا وَ مَنْ أَکَلَ أَوْ یَأْکُلُ مِنْ یَوْمِنَا هَذَا إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ .
( طب النبی صلّی الله علیه و آله , جلد 1 , صفحه 29 )
گفته شده که روزی پیامبر در مجلس یکی از یاران خود بود که فرمود:خدا رحمت کند کسی را که ما را با خربزه ای اطعام کند،پس علی بن ابی طالب علیه السّلام بلند شد و رفت و مقداری خربزه آورد،پس او و اصحابش از آن خوردند و فرمود:خدا رحمت کند کسی را که ما را با این اطعام کرد و نیز خدا رحمت کند هر مسلمانی را که خربزه بخورد تا روز قیامت.
( طب النبی صلّی الله علیه و آله / ترجمه مراغی ؛ ج 1 , ص 42 )
ص : 5655
3019-6 الکافی ،1/25/257/2 الثلاثه عن حسین عن ابن مسکان عن أبی بصیر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : مثل المؤمن کمثل خامه الزرع تکفئها الریاح کذا و کذا و کذلک المؤمن تکفئه الأوجاع و الأمراض و مثل المنافق کمثل الإرزبه المستقیمه التی لا یصیبها شیء حتی یأتیه الموت فیقصفه قصفا.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 770 )
ص : 5656
ل ، [الخصال] ، ع ، [علل الشرائع] ، لی، [الأمالی] ، للصدوق اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ اَلْأَزْدِیِّ قَالَ سَمِعْتُ مَالِکَ بْنَ أَنَسٍ فَقِیهَ اَلْمَدِینَهِ یَقُولُ: کُنْتُ أَدْخُلُ إِلَی اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَیُقَدِّمُ لِی مِخَدَّهً وَ یَعْرِفُ لِی قَدْراً وَ یَقُولُ یَا مَالِکُ إِنِّی أُحِبُّکَ فَکُنْتُ أُسَرُّ بِذَلِکَ وَ أَحْمَدُ اَللَّهَ عَلَیْهِ قَالَ وَ کَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلاً لاَ یَخْلُو مِنْ إِحْدَی ثَلاَثِ خِصَالٍ إِمَّا صَائِماً وَ إِمَّا قَائِماً وَ إِمَّا ذَاکِراً وَ کَانَ مِنْ عُظَمَاءِ اَلْعِبَادِ وَ أَکَابِرِ اَلزُّهَّادِ اَلَّذِینَ یَخْشَوْنَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کَانَ کَثِیرَ اَلْحَدِیثِ طَیِّبَ اَلْمُجَالَسَهِ کَثِیرَ اَلْفَوَائِدِ فَإِذَا قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِخْضَرَّ مَرَّهً وَ اِصْفَرَّ أُخْرَی حَتَّی یُنْکِرَهُ مَنْ کَانَ یَعْرِفُهُ وَ لَقَدْ حَجَجْتُ مَعَهُ سَنَهً فَلَمَّا اِسْتَوَتْ بِهِ رَاحِلَتُهُ عِنْدَ اَلْإِحْرَامِ کَانَ کُلَّمَا هَمَّ بِالتَّلْبِیَهِ اِنْقَطَعَ اَلصَّوْتُ فِی حَلْقِهِ وَ کَادَ أَنْ یَخِرَّ مِنْ رَاحِلَتِهِ - فَقُلْتُ قُلْ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ لاَ بُدَّ لَکَ مِنْ أَنْ تَقُولَ فَقَالَ یَا اِبْنَ أَبِی عَامِرٍ کَیْفَ أَجْسُرُ أَنْ أَقُولَ لَبَّیْکَ اَللَّهُمَّ لَبَّیْکَ وَ أَخْشَی أَنْ یَقُولَ عَزَّ وَ جَلَّ لِی لاَ لَبَّیْکَ وَ لاَ سَعْدَیْکَ . قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب مِنْ کِتَابِ اَلرَّوْضَهِ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 16 )
علل الشرائع ص 234-محمّد بن زیاد ازدی گفت از مالک بن انس فقیه مدینه شنیدم میگفت من خدمت حضرت صادق میرسیدم برایم پشتی میگذاشت و احترام میکرد.میفرمود مالک من ترا دوست دارم.این مطلب را پنهان میکردم و خدا را ستایش مینمودم.پیوسته آن جناب بیکی از این سه کار اشتغال داشت یا روزه بود و یا بعبادت مشغول بود و یا ذکر میگفت از بزرگترین عبادت کنندگان و پارسایانی که از خدا میترسند،بشمار میرفت. بسیار حدیث میکرد خوش مجلس بود همنشینی با او سود فراوان داشت. وقتی میفرمود(قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله)پیغمبر فرموده گاهی سبز میشد و گاهی زرد آنچنان که دوستان اگر میدیدند ایشان را نمیشناختند.سالی با ایشان بحج رفتم همین که سوار بر مرکب شد بعد از احرام هر چه تصمیم میگرفت لبیک بگوید صدا در گلویش میگرفت بطوری که نزدیک بود از مرکب بیافتد. عرضکردم لبیک بگوئید چاره ای نیست باید گفت.فرمود:ابن ابی عامر چگونه جرات کنم بگویم لبیک اللهم لبیک. میترسم بگوید لا لبیک و لا سعدیک. .
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 12 )
ص : 5657
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اِسْتَحْیِ مِنَ اَللَّهِ بِقَدْرِ [قُرْبِهِ مِنْکَ، وَ خَفْهُ بِقَدْرِ] قُدْرَتِهِ عَلَیْکَ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 110 )
ص : 5658
3262-5 الکافی ،1/4/348/2 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : فوق کل ذی بر بر حتی یقتل الرجل فی سبیل اللّه فإذا قتل فی سبیل اللّه فلیس فوقه بر و إن فوق کل عقوق عقوقا حتی یقتل الرجل أحد والدیه فإذا فعل ذلک فلیس فوقه عقوق.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 912 )
ص : 5659
وَ فِی صَحِیحِ اَلنَّسَائِیِّ وَ اَلتِّرْمِذِیِّ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: دَعَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیّاً یَوْمَ اَلطَّائِفِ فَانْتَجَاهُ فَقَالَ اَلنَّاسُ لَقَدْ طَالَ نَجْوَاهُ مَعَ اِبْنِ عَمِّهِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا أَنَا اِنْتَجَیْتُهُ وَ لَکِنَّ الله انتجاه یعنی أنَّ اَللَّهَ أَمَرَنِی .
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 254 )
در صحیح نسائی و ترمذی -به نقل از جابر آمده است که گفت: پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله) در روز طائف علی را فرا خواند و با او به نجوا سخن گفت. مردم گفتند: نجوای پیامبر با پسر عمویش طولانی شد. پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود: نه من که خدا با او نجوا می کرد. یعنی: خداوند به من چنین دستوری داده بود
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 260 )
و از صحیح نسائی و ترمذی، از جابر نقل شده است که گفت: رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در روز طائف، علی را فراخواند و مدتی با وی پنهانی به گفتگو پرداخت، چون مدت گفتگو به طول انجامید، مردمی که در آنجا بودند گفتند: چه قدر گفتگوی پنهانی او با پسر عمش به درازا کشید! رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در ردّ سخن آنها فرمود: به خدا قسم من او را به رازگویی انتخاب نکردم! بلکه خداوند متعال با او راز می گفت: یعنی خدا به من أمر نمود، تا با او به گفتگوی پنهانی بنشینم!
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 283 )
ص : 5660
وَ رَوَی یُونُسُ بْنُ بُکَیْرٍ فِی زِیَادَهِ اَلْمَغَازِی رِوَایَتَهُ عَنِ اِبْنِ إِسْحَاقَ : لَمَّا أُسْرِیَ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَخْبَرَ قَوْمَهُ بِالرِّفْقَهِ وَ اَلْعَلاَمَهِ اَلَّتِی فِی اَلْعِیرِ قَالُوا مَتَی تَجِیءُ قَالَ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ فَلَمَّا کَانَ ذَلِکَ اَلْیَوْمُ أَشْرَفَتْ قُرَیْشٌ یَنْظُرُونَ وَ قَدْ وَلَّی اَلنَّهَارُ وَ لَمْ تَجِئْ فَدَعَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَزِیدَ لَهُ فِی اَلنَّهَارِ سَاعَهٌ وَ حُبِسَتْ عَلَیْهِ اَلشَّمْسُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 359 )
ص : 5661
عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ تَفْسِیرِ هَذِهِ اَلْآیَهُ فِی قَوْلِ اَللَّهِ « وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَ لا تُخافِتْ بِها وَ اِبْتَغِ بَیْنَ ذلِکَ سَبِیلاً » قَالَ: لاَ تَجْهَرْ بِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ فَهُوَ اَلصَّلاَهُ، وَ لاَ بِمَا أَکْرَمْتَهُ بِهِ حَتَّی آمُرَکَ بِهِ، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ: « وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ » وَ أَمَّا قَوْلُهُ « وَ لا تُخافِتْ بِها » فَإِنَّهُ یَقُولُ: وَ لاَ تَکْتُمْ ذَلِکَ عَلِیّاً یَقُولُ: أَعْلِمْهُ مَا أَکْرَمْتَهُ بِهِ فَأَمَّا قَوْلُهُ: « وَ اِبْتَغِ بَیْنَ ذلِکَ سَبِیلاً » یَقُولُ: تَسْأَلُنِی أَنْ آذَنَ ذَلِکَ أَنْ تَجْهَرَ بِأَمْرِ عَلِیٍّ بِوَلاَیَتِهِ، فَآذَنُ لَهُ بِإِظْهَارِ ذَلِکَ یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ ، فَهُوَ قَوْلُهُ یَوْمَئِذٍ: اَللَّهُمَّ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ، اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ، وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 319 )
ص : 5662
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِهِ: وَ قُلْ جاءَ اَلْحَقُّ وَ زَهَقَ اَلْباطِلُ قَالَ: إِذَا قَامَ اَلْقَائِمُ ذَهَبَتْ دَوْلَهُ اَلْبَاطِلِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 212 )
ص : 5663
مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْکَشِّیُّ فِی کِتَابِ اَلرِّجَالِ عَنْ حَمْدَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلرَّازِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ : أَنَّ أَبَا اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ لَهُ کُلُّ شَیْءٍ مِنْکَ حَسَنٌ جَمِیلٌ مَا خَلاَ شَیْئاً وَاحِداً قُلْتُ أَیُّ شَیْءٍ قَالَ إِکْرَاؤُکَ جِمَالَکَ مِنْ هَذَا اَلرَّجُلِ یَعْنِی هَارُونَ ، إِلَی أَنْ قَالَ: یَا صَفْوَانُ أَ یَقَعُ کِرَاؤُکَ عَلَیْهِمْ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ أَ تُحِبُّ بَقَاءَهُمْ حَتَّی یَخْرُجَ کِرَاؤُکَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَمَنْ أَحَبَّ بَقَاءَهُمْ فَهُوَ مِنْهُمْ وَ مَنْ کَانَ مِنْهُمْ کَانَ وَرَدَ اَلنَّارَ قَالَ صَفْوَانُ فَذَهَبْتُ فَبِعْتُ جِمَالِی عَنْ آخِرِهَا اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 259 )
ص : 5664
وَ قَالَ بَعْضُهُمْ: اَلطَّمَعُ حَبْلٌ فِی اَلْقَلْبِ وَ اَلْحِرْصُ قَیْدٌ فِی اَلرِّجْلِ فَمَنْ حَلَّ اَلْحَبْلَ مِنْ قَلْبِهِ اِنْفَکَّ اَلْقَیْدُ مِنْ رِجْلِهِ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 248 )
ص : 5665
قَالَ: وَ قَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَإِنَّ مَوْلاَهُ عَلِیٌّ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 294 )
ص : 5666
16565-12 الکافی ،1/10/396/7 بهذا الإسناد الفقیه ،3297/46/3 ابن أبی عمیر عن العلاء بن سیابه عن أبی جعفر [أبی عبد اللّه] علیه السّلام قال: لا تقبل شهاده سابق الحاجّ أنّه قتل راحلته و أفنی زاده و أتعب نفسه و استخف بصلاته قلت فالمکاری و الجمال و الملاح قال فقال و ما بأس بهم تقبل شهادتهم إذا کانوا صلحاء .
( الوافی , جلد 16 , صفحه 999 )
ص : 5667
و فیه : عن الإمام الحسن بن علیّ بن أبی طالب حدیث طویل، یقول فیه: فیحشر النّاس عند صخره بیت المقدس، فیحشر أهل الجنّه عن یمین الصّخره و یزلف المیعاد ، و تصیر جهنّم عن یسار الصّخره فی تخوم الأرضین السّابعه، و فیها الفلق و السّجّین.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 180 )
ص : 5668
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ رَفَعَهُ قَالَ: سَمِعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَجُلاً یَقُولُ أَنَا بَرِیءٌ مِنْ دِینِ مُحَمَّدٍ ، فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَیْلَکَ إِذَا بَرِئْتَ مِنْ دِینِ مُحَمَّدٍ ، فَعَلَی دِینِ مَنْ تَکُونُ قَالَ فَمَا کَلَّمَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی مَاتَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 212 )
ص : 5669
عَنْهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : خَیْرُ تُمُورِکُمُ اَلْبَرْنِیُّ یَذْهَبُ بِالدَّاءِ وَ لاَ دَاءَ فِیهِ وَ زَادَ فِیهِ غَیْرُهُ وَ مَنْ بَاتَ وَ فِی جَوْفِهِ مِنْهُ وَاحِدَهٌ سَبَّحَتْ سَبْعَ مَرَّاتٍ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 533 )
ص : 5670
کِتَابِ أَبِی بَکْرٍ اَلشِّیرَازِیِّ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ یَعْنِی مَکَّهَ وَ اِجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً قَالَ لَقَدِ اِسْتَجَابَ اَللَّهُ لِنَبِیِّهِ دُعَاءَهُ وَ أَعْطَاهُ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ سُلْطَاناً یَنْصُرُهُ عَلَی أَعْدَائِهِ.
( المناقب , جلد 2 , صفحه 67 )
ص : 5671
فِی کِتَابِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلدُّورْیَسْتِیِّ بِإِسْنَادِهِ إِلَی حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ اَلنَّخَعِیِّ قَالَ سَمِعْتُ اَلصَّادِقَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ أَنْ لاَ یَسْأَلَ رَبَّهُ تَعَالَی شَیْئاً إِلاَّ أَعْطَاهُ فَلْیَیْأَسْ مِنَ اَلنَّاسِ کُلِّهِمْ وَ لاَ یَکُونُ لَهُ رَجَاءٌ إِلاَّ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، فَإِذَا عَلِمَ اَللَّهُ تَعَالَی ذَلِکَ مِنْ قَلْبِهِ لَمْ یَسْأَلْهُ شَیْئاً إِلاَّ أَعْطَاهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 528 )
ص : 5672
اَلسَّیِّدُ فَضْلُ اَللَّهِ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی نَوَادِرِهِ ، بِإِسْنَادِهِ اَلصَّحِیحِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَوْ أَنَّ مُکَاتَباً أَدَّی مُکَاتَبَتَهُ ثُمَّ بَقِیَ عَلَیْهِ أُوقِیَّهٌ رُدَّ فِی اَلرِّقِّ . وَ رَوَاهُ فِی اَلْجَعْفَرِیَّاتِ ، بِالسَّنَدِ اَلْآتِی عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 13 )
ص : 5673
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ طَلاَقِ اَلسَّکْرَانِ فَقَالَ لاَ یَجُوزُ وَ لاَ کَرَامَهَ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 126 )
1 - حلبی گوید: از امام صادق علیه السّلام درباره طلاق مرد مست پرسیدم.
فرمود: جایز نیست و اعتباری ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 329 )
: حسن و علیه الفتوی.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 214 )
ص : 5674
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ اِحْذَرِ اَلسِّوَاکَ مِنَ اَلرَّطْبِ وَ إِدْخَالَ اَلْمَاءِ فِی فِیکَ لِلتَّلَذُّذِ فِی غَیْرِ وُضُوءٍ فَإِنْ دَخَلَ مِنْهُ شَیْءٌ فِی حَلْقِکَ فَقَدْ أَفْطَرْتَ وَ عَلَیْکَ اَلْقَضَاءُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 333 )
ص : 5675
وَ مِنْهَا: أَنَّ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ یَوْماً : مَوْتُ اَلْفَجْأَهِ تَخْفِیفٌ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ وَ أَسَفٌ عَلَی اَلْکَافِرِ وَ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لَیَعْرِفُ غَاسِلَهُ وَ حَامِلَهُ فَإِنْ کَانَ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ خَیْرٌ نَاشَدَ حَمَلَتَهُ أَنْ یُعَجِّلُوا بِهِ وَ إِنْ کَانَ غَیْرَ ذَلِکَ نَاشَدَهُمْ أَنْ یُقَصِّرُوا بِهِ فَقَالَ ضَمْرَهُ بْنُ سَمُرَهَ إِنْ کَانَ کَمَا تَقُولُ فَاقْفِزْ مِنَ اَلسَّرِیرِ وَ ضَحِکَ وَ أَضْحَکَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ إِنَّ ضَمْرَهَ ضَحِکَ وَ أَضْحَکَ لِحَدِیثِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَخُذْهُ أَخْذَهَ أَسَفٍ فَمَاتَ فَجْأَهً فَأَتَی بَعْدَ ذَلِکَ مَوْلًی لِضَمْرَهَ زَیْنَ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ إِنَّ ضَمْرَهَ مَاتَ فَجْأَهً وَ إِنِّی لَأُقْسِمُ لَکَ بِاللَّهِ أَنِّی لَسَمِعْتُ صَوْتَهُ وَ أَنَا أَعْرِفُهُ کَمَا کُنْتُ أَعْرِفُ صَوْتَهُ فِی حَیَاتِهِ فِی اَلدُّنْیَا وَ هُوَ یَقُولُ اَلْوَیْلُ لِضَمْرَهَ بْنِ سَمُرَهَ خَلاَ مِنِّی کُلُّ حَمِیمٍ وَ حَلَلْتُ بِدَارِ اَلْجَحِیمِ وَ بِهَا مَبِیتِی وَ اَلْمَقِیلُ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ اَللَّهُ أَکْبَرُ هَذَا جَزَاءُ مَنْ ضَحِکَ وَ أَضْحَکَ بِحَدِیثِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 586 )
5-روزی امام سجّاد-علیه السّلام-فرمود: مرگ ناگهانی در حقّ مؤمن، تخفیف گناه است و در حق کافر غم و تأسف می باشد. و مؤمن، غسل دهنده و حمل کننده اش را می شناسد، اگر خیری نزد خداوند داشته باشد. به حمل کنندگانش می گوید: عجله کنید ولی اگر غیر از این باشد، می گوید: تأخیر کنند. ضمره بن سمره گفت: اگر این گونه باشد که تو می گویی، پس من از تابوت می پرم، خودش خندید، و مردم را نیز خنداند. حضرت فرمود: خدایا! ضمره، بر سخن رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-خندید، و مردم-را نیز خنداند، پس او را با تأسف بگیر. پس به مرگ ناگهانی مبتلا شد. بعد از آن، غلام ضمره نزد امام سجّاد-علیه السّلام-آمد و گفت: خدا تو را توفیق دهد، ضمره با مرگ ناگهانی مرد. به خدا سوگند! صدای او را شنیدم که مانند زمان حیاتش، آن را می شناختم، گفت: وای بر ضمره بن سمره! تمام خویشانم از من جدا شدند و من به دار جحیم رفتم و آنجا اقامتگاه من است. امام سجّاد-علیه السّلام-فرمود:«اللّه اکبر» این جزای کسی است که به سخن رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-بخندد و بخنداند .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 430 )
ص : 5676
وَ رَوَی أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ بَابَوَیْهِ فِی کِتَابِ مَدِینَهِ اَلْعِلْمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلصَّلاَهَ اَلْوُسْطَی صَلاَهُ اَلظُّهْرِ وَ هِیَ أَوَّلُ صَلاَهٍ فَرَضَهَا اَللَّهُ عَلَی نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 21 )
ص : 5677
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْعَاقُولِیِّ عَنْ ( أَحْمَدَ بْنِ هَارُونَ اَلْقَطَّانِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ اَلْقَطَّانِ ) عَنْ زِیَادٍ اَلْقَنْدِیِّ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا خَلَقَ اَللَّهُ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، کَلَّمَهُ عَلَی طُورِ سَیْنَاءَ ، ثُمَّ اِطَّلَعَ إِلَی اَلْأَرْضِ اِطِّلاَعَهً، فَخَلَقَ مِنْ نُورِ وَجْهِهِ اَلْعَقِیقَ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آلَیْتُ عَلَی نَفْسِی، أَنْ لاَ أُعَذِّبَ کَفَّ لاَبِسِهِ إِذَا تَوَلَّی عَلِیّاً بِالنَّارِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 87 )
ص : 5678
2178-15 الکافی ،1/13/131/2 محمد عن ابن عیسی عن علی بن الحکم عن الخراز عن الحذاء قال: قلت لأبی جعفر علیه السّلام حدثنی بما أنتفع به فقال یا أبا عبیده أکثر ذکر الموت فإنه لم یکثر إنسان ذکر الموت إلا زهد فی الدنیا.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 393 )
ص : 5679
وَ عَنْهُ : عَنْ حَمَّادٍ ، عَنْ حَرِیزٍ ، وَ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَمْرٍو ، عَنْ زُرَارَهَ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) [قَالَ]: «لاَ یَکْتُبُ اَلْمَلَکَانِ إِلاَّ مَا نَطَقَ بِهِ اَلْعَبْدُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 134 )
ص : 5680
حَدَّثَنَا أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا قَالاَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَزَنْطِیِّ قَالَ قَرَأْتُ کِتَابَ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ : یَا أَبَا جَعْفَرٍ بَلَغَنِی أَنَّ اَلْمَوَالِیَ إِذَا رَکِبْتَ أَخْرَجُوکَ مِنَ اَلْبَابِ اَلصَّغِیرِ فَإِنَّمَا ذَلِکَ مِنْ بُخْلٍ بِهِمْ لِئَلاَّ یَنَالَ مِنْکَ أَحَدٌ خَیْراً فَأَسْأَلُکَ بِحَقِّی عَلَیْکَ لاَ یَکُنْ مَدْخَلُکَ وَ مَخْرَجُکَ إِلاَّ مِنَ اَلْبَابِ اَلْکَبِیرِ وَ إِذَا رَکِبْتَ فَلْیَکُنْ منک [مَعَکَ] ذَهَبٌ وَ فِضَّهٌ ثُمَّ لاَ یَسْأَلُکَ أَحَدٌ إِلاَّ أَعْطَیْتَهُ وَ مَنْ سَأَلَکَ مِنْ عُمُومَتِکَ أَنْ تَبَرَّهُ فَلاَ تُعْطِهِ أَقَلَّ مِنْ خَمْسِینَ دِینَاراً وَ اَلْکَثِیرُ إِلَیْکَ وَ مَنْ سَأَلَکَ مِنْ عَمَّاتِکَ فَلاَ تُعْطِهَا أَقَلَّ مِنْ خَمْسَهٍ وَ عِشْرِینَ دِینَاراً وَ اَلْکَثِیرُ إِلَیْکَ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ یَرْفَعَکَ اَللَّهُ فَأَنْفِقْ وَ لاَ تَخْشَ مِنْ ذِی اَلْعَرْشِ إِقْتَاراً .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 8 )
از احمد بن محمد ابن ابی نصر بزنطی مروی است که گفت حضرت رضا(علیه السّلام)کتابتی بفرزند ارجمندش ابو جعفر امام محمد تقی(علیه السّلام)نوشته بود و من آن کتابت را خواندم نوشته بود ای ابا جعفر بمن خبر رسیده است که دوستان چون تو سوار میشوی ترا از باب صغیر بیرون می برند و این از جهت بخلی است که ایشان دارند از اینکه احدی بخیر تو نرسد، پس بحقی که مرا است بر تو باید راه بیرون رفتن و داخل شدن تو از باب کبیر باشد و چون سوار میشوی باید طلا و نقره همراه داشته باشی و هر کسی از تو سؤال کند باو عطا کنی و کسی که ترا بحق اعمام تو قسم میدهد کمتر از بیست و پنج دینار باو نمیدهی و زیادتر از آن را خودت میدانی و مقصود من آنست که حقتعالی ترا بلند کند پس انفاق کن و از تنگدستی واهمه نکن.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 1 , ص 247 )
20-و پدرم و استادم ابن ولید به سند متن از احمد بن محمّد بزنطیّ روایت کرده اند که گفت:در نامه ای از امام هشتم به فرزندش ابو جعفر علیهما السّلام دیدم مرقوم فرموده بود:ای فرزند!شنیده ام هنگامی که سوار میشوی و قصد بیرون رفتن داری غلامان از روی بخل،تو را از باب صغیر بیرون می برند که مبادا کسی از تو خیری بیند،به حقّی که من بر تو دارم از تو میخواهم که رفت و آمدت جز از باب کبیر نباشد،و هر گاه قصد سوار شدن و بیرون رفتن داری با تو کیسه های درهم و دینار باشد که کسی چیزی از تو نخواهد مگر اینکه بدو عطا کنی،و اگر از خودیهایت کسی از تو طلب و درخواست کمکی کرد مبادا از پنجاه دینار بدو کمتر بخشی،و افزون بر پنجاه را خود دانی،و نیز اگر از عمه زادگان زنی از تو مالی طلبید مبادا از بیست و پنج دینار بدو کمتر بخشی و افزون بر آن را،خود دانی،و من میخواهم که خداوند بتو برتری دهد،پس انفاق کن و از خدا مترس که بر تو تنگ گیرد یا تهی دست شوی.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 1 , ص 658 )
مرحوم والد و محمد بن حسن بن احمد بن ولید از محمد بن یحیی عطار از احمد بن محمد بن عیسی از احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی روایت کرده اند که گفت:خواندم نامه ای که ابو الحسن رضا علیه السّلام به ابی جعفر علیه السّلام نوشته بود به این مضمون:به من رسید که هرگاه تو سوار می شوی موالی تو را از در کوچک بیرون می برند از راه بخلی که دارند تا کسی از تو به چیزی نرسد.پس می خواهم از تو به حقّی که دارم بر تو که داخل نشوی و بیرون نروی مگر از در بزرگ و هرگاه سوار شوی باید با تو نقره و طلا باشد و بعد از آن هیچ کس از تو سؤال نکند؛مگر او را عطایی کنی و از عموهای تو هرکه از تو احساس توقع کند او را کمتر از پنجاه زر سرخ ندهی و در بیشتر از این اختیار داری و از عمّه های تو هرکه از تو چیزی خواهد او را کمتر از بیست و پنج زر سرخ ندهی و در بیشتر از آن اختیار داری و جز این نیست که من می خواهم که خدای عزّ و جل تو را بردارد و رفعت دهد؛ پس خرج کن و مترس از جانب خداوند عرش، تنگ ساختن روزی را.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 1 , ص 514 )
ص : 5681
وَ رَوَی اَلْبُخَارِیُّ وَ مُسْلِمٌ وَ اَلنَّسَائِیُّ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ عِفْرِیتاً مِنَ اَلْجِنِّ تَفَلَّتَ عَلَیَّ اَلْبَارِحَهَ یُرِیدُ أَنْ یَقْطَعَ عَلَیَّ صَلاَتِی فَذَعَتُّهُ بِالذَّالِ اَلْمُعْجَمَهِ وَ اَلْعَیْنِ اَلْمُهْمَلَهِ أَیْ خَنَقْتُهُ وَ أَرَدْتُ أَنْ أَرْبُطَهُ فِی سَوَارَیِ اَلْمَسْجِدِ فَذَکَرْتُ قَوْلَ أَخِی سُلَیْمَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ إِنَّ بِالْمَدِینَهِ جِنّاً قَدْ أَسْلَمُوا وَ قَالَ لاَ یَسْمَعُ نِدَاءَ صَوْتِ اَلْمُؤَذِّنِ جِنٌّ وَ لاَ إِنْسٌ وَ لاَ شَیْءٌ إِلاَّ شَهِدَ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 297 )
و بخاری و مسلم و نسائی هم از ابی هریره روایت کردند که پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم فرمود:دیشب یک عفریتی از جن بمن تف کرد و میخواست نمازم را ببرد و من گلوی او را گرفتم و خواستم او را به یکی از ستونهای مسجد ببندم و بیاد گفته برادرم سلیمان علیه السّلام آمدم که در شهر مدینه پریانی باشند که مسلمانند. و فرمود:بنگ مؤذن را نشنود پری و نه آدمی و نه چیزی جز گواه او باشند روز قیامت
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 235 )
ص : 5682
وَ مِنْهَا: مَا رُوِیَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: نَزَلَ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِوَادٍ فَضَرَبَ خِبَاءَهُ فِیهِ ثُمَّ خَرَجَ یَمْشِی حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی نَخْلَهٍ یَابِسَهٍ فَحَمِدَ اَللَّهَ ثُمَّ تَکَلَّمَ بِکَلاَمٍ لَمْ أَسْمَعْ بِمِثْلِهِ ثُمَّ قَالَ أَیَّتُهَا اَلنَّخْلَهُ أَطْعِمِینَا مِمَّا جَعَلَ اَللَّهُ فِیکِ فَتَسَاقَطَ مِنْهَا رُطَبٌ أَحْمَرُ وَ أَصْفَرُ فَأَکَلَ وَ مَعَهُ أَبُو أُمَیَّهَ اَلْأَنْصَارِیُّ فَقَالَ یَا أَبَا أُمَیَّهَ هَذِهِ اَلْآیَهُ فِینَا کَالْآیَهِ فِی مَرْیَمَ إِذْ هَزَّتْ إِلَیْهَا اَلنَّخْلَهَ فَتَسَاقَطَ عَلَیْهَا رُطَباً جَنِیًّا . .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 593 )
1-امام صادق-علیه السّلام-می فرماید: ابو جعفر امام باقر-علیه السّلام-به وادی ای رفت و در آنجا خیمه اش را بر پا نمود. سپس از خیمه خارج شد وزیر درخت خرمای خشکی رفت و حمد و ثنای خدا را به جا آورد و طوری سخن گفت که من مثل آن را نشنیده بودم. سپس فرمود: ای درخت خرما! از آنچه که خدا در تو قرار داده است به ما بخوران. پس از آن، از درخت، خرمای سرخ و زردی افتاد. پس حضرت از آن خورد و ابو امیۀ انصاری نیز با آن حضرت بود. حضرت فرمود: ای ابو امیه! این آیت ما مانند آیت حضرت مریم است؛ وقتی که درخت را حرکت داد و خرمای تازه برای او ریخت .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 431 )
ص : 5683
قَالَ رَوَی اَلزُّهْرِیُّ عَنْ عَبْدِ اَلْمَلِکِ بْنِ أَبِی بَکْرِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ زَمْعَهَ بْنِ اَلْأَسْوَدِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ عَلِیلٌ فَدَعَاهُ بِلاَلٌ إِلَی اَلصَّلاَهِ فَقَالَ لَنَا مُرُوا مَنْ یُصَلِّی بِالنَّاسِ قَالَ فَخَرَجْتُ فَإِذَا عُمَرُ فِی اَلنَّاسِ وَ کَانَ أَبُو بَکْرٍ غَائِباً فَقُلْتُ قُمْ یَا عُمَرُ فَصَلِّ بِالنَّاسِ فَقَامَ عُمَرُ فَلَمَّا کَبَّرَ سَمِعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَوْتَهُ وَ کَانَ مِجْهَراً فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَیْنَ أَبُو بَکْرٍ یَأْبَی اَللَّهُ ذَلِکَ وَ اَلْمُسْلِمُونَ فَبَعَثَ إِلَی أَبِی بَکْرٍ فَجَاءَ بَعْدَ أَنْ صَلَّی عُمَرُ تِلْکَ اَلصَّلاَهَ فَصَلَّی بِالنَّاسِ طُولَ عِلَّتِهِ حَتَّی مَاتَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 28 , صفحه 156 )
ص : 5684
مَنْ قَصَّرَ فِی اَلسِّیَاسَهِ صَغُرَ فِی اَلرِّیَاسَهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 621 )
ص : 5685
طا، [الأمان] : فِیمَا نَذْکُرُهُ لِزَوَالِ اَلْأَسْقَامِ وَ جَرَّبْنَاهُ فَبَلَغْنَا بِهِ نِهَایَاتِ اَلْمَرَامِ یُکْتَبُ فِی رُقْعَهٍ یَا مَنِ اِسْمُهُ دَوَاءٌ وَ ذِکْرُهُ شِفَاءٌ یَا مَنْ یَجْعَلُ اَلشِّفَاءَ فِیمَا یَشَاءُ مِنَ اَلْأَشْیَاءِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْ شِفَائِی مِنْ هَذَا اَلدَّاءِ فِی اِسْمِکَ هَذَا یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 67 )
ص : 5686
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْمُنْکَدِرِ : رَأَیْتُ اَلْبَاقِرَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ مُتَّکِئٌ عَلَی غُلاَمَیْنِ أَسْوَدَیْنِ فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ فَرَدَّ عَلَیَّ عَلَی بُهْرٍ وَ قَدْ تَصَبَّبَ عَرَقاً فَقُلْتُ أَصْلَحَکَ اَللَّهِ لَوْ جَاءَکَ اَلْمَوْتُ وَ أَنْتَ عَلَی هَذِهِ اَلْحَالِ فِی طَلَبِ اَلدُّنْیَا فَخَلَّی اَلْغُلاَمَیْنِ مِنْ یَدِهِ وَ تَسَانَدَ وَ قَالَ لَوْ جَاءَنِی وَ أَنَا فِی طَاعَهٍ مِنْ طَاعَاتِ اَللَّهِ أَکُفُّ بِهَا نَفْسِی عَنْکَ وَ عَنِ اَلنَّاسِ وَ إِنَّمَا کُنْتُ أَخَافُ اَللَّهَ لَوْ جَاءَنِی وَ أَنَا عَلَی مَعْصِیَهٍ مِنْ مَعَاصِی اَللَّهِ فَقُلْتُ رَحِمَکَ اَللَّهُ أَرَدْتُ أَنْ أَعِظَکَ فَوَعَظْتَنِی .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 201 )
ص : 5687
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَاتَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَلَیْهِ دَیْنٌ وَ قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَلَیْهِ دَیْنٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 321 )
ص : 5688
وَ رَوَی اَلْکُلَیْنِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ بِسَنَدٍ صَحِیحٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا زَادَ اَلطِّلاَءُ عَلَی اَلثُّلُثِ أُوقِیَّهً فَهُوَ حَرَامٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 519 )
و کلینی(421/6)بسند صحیح از امام ششم علیه السّلام روایت کرده که چون شیره فزون باشد بر یک سوم،وقیه ای،پس حرام است و گویا مقصود فزونی آن بر یک سوم باشد بمقدار وقیه که 7 مثقال یا 40 درهم است،و این کنایه از کم بودن زائد و بر یک سوم است یا مقصود اینست که اگر فزونی کمتر از وقیه باشد و بهواء بخار شود ضرر ندارد،و بسا این در صورتی که آب انگور یک رطل باشد که 91 مثقال و کسریست و در برخی اخبار است یک دوازدهم بهوا بخار شود
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 284 )
ص : 5689
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُسْکَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ یَدْعُو خَدَمَهُ کُلَّ شَهْرٍ وَ یَقُولُ إِنِّی قَدْ کَبِرْتُ وَ لاَ أَقْدِرُ عَلَی اَلنِّسَاءِ فَمَنْ أَرَادَ مِنْکُنَّ اَلتَّزْوِیجَ زَوَّجْتُهَا أَوِ اَلْبَیْعَ بِعْتُهَا أَوْ اَلْعِتْقَ أَعْتَقْتُهَا فَإِذَا قَالَتْ إِحْدَاهُنَّ لاَ قَالَ اَللَّهُمَّ اِشْهَدْ حَتَّی یَقُولَ ثَلاَثاً وَ إِنْ سَکَتَتْ وَاحِدَهٌ مِنْهُنَّ قَالَ لِنِسَائِهِ سَلُوهَا مَا تُرِیدُ وَ عَمِلَ عَلَی مُرَادِهَا .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 163 )
ص : 5690
11847-4 الکافی ،1/4/265/4 ابن أبی عمیر عن ابن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: العمره واجبه علی الخلق بمنزله الحج علی من استطاع لأن اللّه عز و جل یقول وَ أَتِمُّوا اَلْحَجَّ وَ اَلْعُمْرَهَ لِلّهِ و إنما نزلت العمره بالمدینه قال قلت له فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَهِ إِلَی اَلْحَجِّ أ یجزی ذلک عنه قال نعم.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 250 )
ص : 5691
وَ عَنْهُ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَرْکَبَ سَفِینَهَ اَلنَّجَاهِ وَ یَسْتَمْسِکَ بِالْعُرْوَهِ اَلْوُثْقی وَ یَعْتَصِمَ بِحَبْلِ اَللَّهِ اَلْمَتِینِ فَلْیُوَالِ عَلِیّاً بَعْدِی وَ لْیُعَادِ عَدُوَّهُ وَ لْیَأْتَمَّ بِالْأَئِمَّهِ اَلْهُدَاهِ مِنْ وُلْدِهِ فَإِنَّهُمْ خُلَفَائِی وَ أَوْصِیَائِی وَ حُجَجُ اَللَّهِ عَلَی اَلْخَلْقِ بَعْدِی وَ سَادَاتُ أُمَّتِی وَ قَادَهُ اَلْأَنْبِیَاءِ إِلَی اَلْجَنَّهِ حِزْبُهُمْ حِزْبِی وَ حِزْبِی حِزْبُ اَللَّهِ وَ حِزْبُ أَعْدَائِهِمْ حِزْبُ اَلشَّیْطَانِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 295 )
و آن حضرت روایت کند از آبای کرام خود و ایشان از أمیر المؤمنین و او از رسول اللّه (صلّی اللّه علیه و آله) که هر که دوست میدارد که سوار شود بکشتی نجات و چنگ درزند به بند استوار و درآویزد بریسمان محکم کرد کار پس باید که دوست دارد علی را بعد از من و دشمن دارد دشمن او را، و باید که اقتدا کند بائمه هداه از اولاد او که ایشان خلفا و اوصیاء منند و حجج الهیند بر خلق بعد از من و سادات امت منند و پیشرو انبیایند بجنت، حزب ایشان حزب من است و حزب من حزب حق تعالی، و حزب اعدای ایشان حزب شیطان.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 127 )
ص : 5692
مُحَمَّدُ بْنُ فُرَاتٍ عَنِ اَلصَّادِقِ : فِی هَذِهِ اَلْآیَهِ ثُلَّهٌ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ - اِبْنُ آدَمَ اَلْمَقْتُولُ وَ مُؤْمِنُ آلِ فِرْعَوْنَ وَ قَلِیلٌ مِنَ اَلْآخِرِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 6 )
ص : 5693
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْحُمَّی تَحُطُّ اَلْخَطَایَا کَمَا تَحُطُّ اَلشَّجَرَهُ اَلْوَرَقَ.
( طب النبی صلّی الله علیه و آله , جلد 1 , صفحه 32 )
و فرمود:تب گناهان را می ریزد همان گونه که درخت برگها را می ریزد.
( طب النبی صلّی الله علیه و آله / ترجمه مراغی ؛ ج 1 , ص 45 )
ص : 5694
قَالَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِمْعَانَ : وَ مَضَیْنَا حَتَّی إِذَا قَرُبْنَا مِنْ نَیْنَوَی وَ إِذَا رَجُلٌ مِنْ کِنْدَهَ اِسْمُهُ مَالِکُ بْنُ بَشِیرٍ مَعَهُ کِتَابٌ مِنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ زِیَادٍ إِلَی اَلْحُرِّ أَنْ جَعْجِعْ بِالْحُسَیْنِ وَ لاَ تُنْزِلْهُ إِلاَّ بِالْعَرَاءِ فِی غَیْرِ خَصْبٍ وَ لاَ نَهَرٍ. فَقَرَأَ اَلْکِتَابَ .
( مثیر الأحزان , جلد 2 , صفحه 48 )
کاروان روشنگری و آزادگی نزدیک نینوا بود که نامه رسانی از راه رسید و نامۀ پسر «مرجانه» را به «حرّ» تسلیم کرد. در این مورد یکی از همراهان حسین علیه السّلام به نام «جابر» آورده است که: ما راه را پیمودیم تا به نزدیکی دشت نینوا رسیدیم؛ در آنجا بود که به ناگاه مردی به نام «مالک» از راه رسید و به سوی سپاه «حرّ» رفت و نامۀ «عبید اللّه را به فرماندۀ سپاه استبداد داد. در آن نامه، پسر «مرجانه» به سرکردۀ سپاه خویش نوشته بود: بر حسین و یارانش سخت بگیر و آنان را جز در بیابانهای بی آب و گیاه و دشت های خشک و سوزان و بدون پناه و پناهگاه فرود نیاور تا دستورم در بارۀ چگونگی برخورد با آنان پس از این مرحله به تو برسد.
( در سوگ امیر آزادی ؛ ج 1 , ص 174 )
ص : 5695
وَ مِمَّا سَمِعْتُهُ مِنَ اَلشَّیْخِ أَبِی اَلْحَسَنِ بْنِ شَاذَانَ اَلْقُمِّیِّ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِی جُمْلَهِ حَدِیثِهِ اَلْمُسْنَدِ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: هَلْ تَعْلَمُونَ أَیُّ نَفَقَهٍ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ أَفْضَلُ قَالُوا اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ نَفَقَهُ اَلْوَلَدِ عَلَی اَلْوَالِدَیْنِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 204 )
ص : 5696
8699-8 الکافی ،1/6/508/2 علی عن أبیه قال: رأیت عبد اللّه بن جندب بالموقف فلم أر موقفا کان أحسن من موقفه ما زال مادا یدیه إلی السماء و دموعه تسیل علی خدیه حتی تبلغ الأرض فلما انصرف الناس قلت له یا با محمد ما رأیت موقفا قط أحسن من موقفک قال و اللّه ما دعوت إلا لإخوانی و ذلک أن أبا الحسن موسی بن جعفر علیهما السّلام أخبرنی أنه من دعا لأخیه بظهر الغیب نودی من العرش و لک مائه ألف ضعف مثله فکرهت أن أدع مائه ألف ضعف مضمونه لواحده لا أدری تستجاب أم لا.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1527 )
ص : 5697
حَدَّثَنَا أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ حَدَّثَنِی ثَابِتٌ اَلثُّمَالِیُّ عَنْ سَیِّدِ اَلْعَابِدِینَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ بَیْنَ اَللَّهِ وَ بَیْنَ حُجَّتِهِ حِجَابٌ فَلاَ لِلَّهِ دُونَ حُجَّتِهِ سِتْرٌ نَحْنُ أَبْوَابُ اَللَّهِ وَ نَحْنُ اَلصِّرَاطُ اَلْمُسْتَقِیمُ وَ نَحْنُ عَیْبَهُ عِلْمِهِ وَ نَحْنُ تَرَاجِمَهُ وَحْیِهِ وَ نَحْنُ أَرْکَانُ تَوْحِیدِهِ وَ نَحْنُ مَوْضِعُ سِرِّهِ.
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 35 )
5-ثابت ثمالی گوید:سیّد و سالار عبادت کنندگان،حضرت علی ابن الحسین علیهما السلام فرمود:میان خدا و حجّت او که امام هر زمان است حجاب و مانعی وجود ندارد،پس خداوند پیش روی حجّت خود پوششی نیفکنده است.مائیم درهای علم خدا،راه مستقیم و کانون علم او،و مائیم بازگوکننده و شرح دهندۀ وحی خدا و استوانه های اصلی کاخ توحید او،و مائیم جایگاه راز نهانی او.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 1 , ص 76 )
ص : 5698
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْأَنْفَالِ فَقَالَ کُلُّ أَرْضٍ خَرِبَهٍ أَوْ شَیْءٌ یَکُونُ لِلْمُلُوکِ فَهُوَ خَالِصٌ لِلْإِمَامِ وَ لَیْسَ لِلنَّاسِ فِیهَا سَهْمٌ قَالَ وَ مِنْهَا اَلْبَحْرَیْنُ لَمْ یُوجَفْ عَلَیْهَا بِخَیْلٍ وَ لاَ رِکَابٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 526 )
ص : 5699
عُدَّهُ اَلدَّاعِی : لِلْحِفْظِ مِنَ اَلشَّیَاطِینِ إِذَا أَخَذَ مَضْجَعَهُ یَقْرَأُ آیَهَ اَلسُّخْرَهِ رُوِیَ أَنَّ رَجُلاً تَعَلَّمَ ذَلِکَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ مَضَی فَإِذَا هُوَ بِقَرْیَهٍ خَرَابٍ فَبَاتَ فِیهَا وَ لَمْ یَقْرَأْ هَذِهِ اَلْآیَهَ فَتَغَشَّاهُ اَلشَّیَاطِینُ فَإِذَا هُوَ بِهِ آخِذٌ بِلِحْیَتِهِ فَقَالَ لَهُ صَاحِبُهُ أَنْظِرْهُ فَاسْتَیْقَظَ اَلرَّجُلُ فَقَرَأَ هَذِهِ اَلْآیَهَ فَقَالَ اَلشَّیْطَانُ لِصَاحِبِهِ أَرْغَمَ اَللَّهُ أَنْفَکَ اُحْرُسْهُ اَلْآنَ حَتَّی یُصْبِحَ فَلَمَّا رَجَعَ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَخْبَرَهُ وَ قَالَ لَهُ رَأَیْتُ فِی کَلاَمِکَ اَلشِّفَاءَ وَ اَلصِّدْقَ وَ مَضَی بَعْدَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ فَإِذَا هُوَ بِأَثَرِ شَعْرِ اَلشَّیْطَانِ مُنْجَرّاً فِی اَلْأَرْضِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 276 )
ص : 5700
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِنْ سَعَادَهِ اَلْمَرْءِ خِفَّهُ لِحْیَتِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 113 )
و از آن حضرتست که از سعادت مرد سبکی ریش او است.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 73 )
ص : 5701
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَعِیلَ اَلْجُعْفِیِّ وَ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو وَ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ أَبِی اَلدَّیْلَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: حَمَلَ نُوحٌ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ فِی اَلسَّفِینَهِ اَلْأَزْوَاجَ اَلثَّمَانِیَهَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «ثَمانِیَهَ أَزْواجٍ مِنَ اَلضَّأْنِ اِثْنَیْنِ وَ مِنَ اَلْمَعْزِ اِثْنَیْنِ وَ مِنَ اَلْإِبِلِ اِثْنَیْنِ وَ مِنَ اَلْبَقَرِ اِثْنَیْنِ فَکَانَ مِنَ اَلضَّأْنِ اِثْنَیْنِ زَوْجٌ دَاجِنَهٌ یُرَبِّیهَا اَلنَّاسُ وَ اَلزَّوْجُ اَلْآخَرُ اَلضَّأْنُ اَلَّتِی یَکُونُ فِی اَلْجِبَالِ اَلْوَحْشِیَّهُ أُحِلَّ لَهُمْ صَیْدُهَا، وَ مِنَ اَلْمَعْزِ اِثْنَیْنِ زَوْجٌ دَاجِنَهٌ یُرَبِّیهَا اَلنَّاسُ، وَ اَلزَّوْجُ اَلْآخَرُ اَلظِّبَاءُ التی تکون فی المفاوز، وَ مِنَ اَلْإِبِلِ اِثْنَیْنِ البخاتی و العراب وَ مِنَ اَلْبَقَرِ اِثْنَیْنِ زوج داجنه للناس، و الزوج الآخر البقر الوحشیه و کل طیر طیب وحشی و انسی.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 773 )
ص : 5702
اَلْجَهْلُ یُوجِبُ اَلْغَرَرَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 24 )
ص : 5703
قب، ، [المناقب] ، لابن شهرآشوب : وَ ذَکَرَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی خُطْبَتِهِ اَللُّؤْلُؤِیَّهِ أَلاَ وَ إِنِّی ظَاعِنٌ عَنْ قَرِیبٍ وَ مُنْطَلِقٌ لِلْمَغِیبِ فَارْهَبُوا اَلْفِتَنَ اَلْأُمَوِیَّهَ وَ اَلْمَمْلَکَهَ اَلْکَسْرَوِیَّهَ وَ مِنْهَا فَکَمْ مِنْ مَلاَحِمَ وَ بَلاَءٍ مُتَرَاکِمٍ تقتل [تَفْتِلُ] مَمْلَکَهَ بَنِی اَلْعَبَّاسِ بِالرَّوْعِ وَ اَلْیَأْسِ وَ تُبْنَی لَهُمْ مَدِینَهٌ یُقَالُ لَهَا اَلزَّوْرَاءُ بَیْنَ دِجْلَهَ وَ دُجَیْلٍ ثُمَّ وَصَفَهَا ثُمَّ قَالَ فَتَوَالَتْ فِیهَا مُلُوکُ بَنِی شَیْصَبَانَ أَرْبَعَهٌ وَ عِشْرُونَ مَلِکاً عَلَی عَدَدِ سِنِی اَلْکَدِیدِ فَأَوَّلُهُمُ اَلسَّفَّاحُ وَ اَلْمِقْلاَصُ وَ اَلْجَمُوحُ وَ اَلْمَجْرُوحُ وَ فِی رِوَایَهٍ اَلْمَخْدُوعُ وَ اَلْمُظَفَّرُ وَ اَلْمُؤَنَّثُ وَ اَلنَّظَّارُ وَ اَلْکَبْشُ وَ اَلْمُتَهَوِّرُ وَ اَلْمُسْتَظْلِمُ وَ اَلْمُسْتَصْعِبُ - وَ فِی رِوَایَهٍ اَلْمُسْتَضْعَفُ - وَ اَلْعَلاَّمُ وَ اَلْمُخْتَطِفُ وَ اَلْغُلاَمُ اَلزَّوَائِدِیُّ وَ اَلْمُتْرَفُ وَ اَلْکَدِیدُ وَ اَلْأَکْدَرُ - وَ فِی رِوَایَهٍ وَ اَلْأَکْتَبُ وَ اَلْأَکْلَبُ وَ اَلْمُشْرِفُ وَ اَلْوَشِیمُ وَ اَلصَّلاَمُ وَ اَلْعُثُونُ وَ فِی رِوَایَهٍ وَ اَلرِّکَازُ وَ اَلْعَیْنُوقُ ثُمَّ اَلْفِتْنَهُ اَلْحَمْرَاءُ وَ اَلْقِلاَدَهُ اَلْغَبْرَاءُ فِی عَقِبِهَا قَائِمُ اَلْحَقِّ وَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْخُطْبَهِ اَلْغَرَّاءِ وَیْلٌ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ إِذَا دُعِیَ عَلَی مَنَابِرِهِمْ بِاسْمِ اَلْمُلْتَجِی وَ اَلْمُسْتَکْفِی وَ لَمْ یُعْرَفِ اَلْمُلْتَجِی فِی أَلْقَابِهِمْ وَ لَکِنْ لَمَّا بَیَّنَّا صِفَتَهُمْ وَجَدْنَا اَلْمُلَقَّبَ بِالْمُتَّقِی اَلَّذِی اِلْتَجَأَ إِلَی بَنِی حَمْدَانَ ثُمَّ یَذْکُرُ اَلرَّجُلَ مِنْ رَبِیعَهَ اَلَّذِی قَالَ فِی أَوَّلِ اِسْمِهِ سِینٌ وَ مِیمٌ وَ یَعْقُبُ بِرَجُلٍ فِی اِسْمِهِ دَالٌ وَ قَافٌ ثُمَّ یَذْکُرُ صِفَتَهُ وَ صِفَهَ مُلْکِهِ وَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِنَّ مِنْهُمُ اَلْغُلاَمَ اَلْأَصْفَرَ اَلسَّاقَیْنِ اِسْمُهُ أَحْمَدُ وَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یُنَادِی مُنَادِی اَلْجَرْحَی عَلَی اَلْقَتْلَی وَ دَفْنِ اَلرِّجَالِ وَ غَلَبَهِ اَلْهِنْدِ عَلَی اَلسِّنْدِ وَ غَلَبَهِ اَلْقُفْصِ عَلَی اَلسَّعِیرِ وَ غَلَبَهِ اَلْقِبْطِ عَلَی أَطْرَافِ مِصْرَ وَ غَلَبَهِ أَنْدُلُسَ عَلَی أَطْرَافِ إِفْرِیقِیَهَ وَ غَلَبَهِ اَلْحَبَشَهِ عَلَی اَلْیَمَنِ وَ غَلَبَهِ اَلتُّرْکِ عَلَی خُرَاسَانَ وَ غَلَبَهِ اَلرُّومِ عَلَی اَلشَّامِ وَ غَلَبَهِ أَهْلِ إِرْمِینِیَّهَ عَلَی إِرْمِینِیَّهَ وَ صَرَخَ اَلصَّارِخُ بِالْعِرَاقِ هُتِکَ اَلْحِجَابُ وَ اُفْتُضَّتِ اَلْعَذْرَاءُ وَ ظَهَرَ عَلَمُ اَللَّعِینِ اَلدَّجَّالُ ثُمَّ ذَکَرَ خُرُوجَ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 318 )
ص : 5704
1210-9 الکافی ،1/2/270/1 محمد عن أحمد عن السراد عن جمیل بن صالح عن زیاد بن سوقه عن الحکم بن عتیبه قال: دخلت علی علی بن الحسین علیهما السّلام یوما فقال یا حکم هل تدری الآیه - التی کان علی بن أبی طالب علیه السّلام یعرف قاتله بها و یعرف بها الأمور العظام التی کان یحدث بها الناس قال الحکم فقلت فی نفسی قد وقعت علی علم من علم علی بن الحسین علیهما السّلام أعلم بذلک تلک الأمور العظام قال فقلت لا و اللّه لا أعلم قال ثم قلت الآیه تخبرنی بها یا بن رسول اللّه قال هو و اللّه قول اللّه تعالی و ما أرسلنا قبلک من رسول و لا نبی و لا محدث 52:22 و کان علی بن أبی طالب محدثا فقال له رجل یقال له عبد اللّه بن زید کان أخا علی لأمه سبحان اللّه محدثا کأنه ینکر ذلک فأقبل علیه أبو جعفر فقال أما و اللّه إن ابن أمک بعد قد کان یعرف ذلک قال فلما قال ذلک سکت الرجل فقال هی التی هلک فیها أبو الخطاب فلم یدر ما تأویل المحدث و النبی.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 624 )
ص : 5705
1916-11 الفقیه ،1394/482/1 و قال علیه السّلام : تعلموا من الغراب ثلاث خصال استتاره بالسفاد و بکوره فی طلب الرزق - و حذره.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 266 )
ص : 5706
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلشَّاهِدُ یَوْمُ اَلْجُمُعَهِ وَ اَلْمَشْهُودُ یَوْمُ عَرَفَهَ وَ اَلْمَوْعُودُ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 549 )
ص : 5707
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَکَ أَنْ تَنْظُرَ اَلْحَزْمَ وَ تَأْخُذَ اَلْحَائِطَهَ لِدِینِکَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 395 )
ص : 5708
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، اَلْمُظَفَّرُ اَلْعَلَوِیُّ عَنِ اِبْنِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ نُصَیْرٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی قَالَ رَوَی أَصْحَابُنَا عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لَهُ رَجُلٌ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ کَیْفَ صِرْتَ إِلَی مَا صِرْتَ إِلَیْهِ مِنَ اَلْمَأْمُونِ وَ کَأَنَّهُ أَنْکَرَ ذَلِکَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَهُ أَبُو اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا هَذَا أَیُّهُمَا أَفْضَلُ اَلنَّبِیُّ أَوِ اَلْوَصِیُّ قَالَ لاَ بَلِ اَلنَّبِیُّ قَالَ فَأَیُّهُمَا أَفْضَلُ مُسْلِمٌ أَوْ مُشْرِکٌ قَالَ لاَ بَلْ مُسْلِمٌ قَالَ فَإِنَّ اَلْعَزِیزَ عَزِیزَ مِصْرَ کَانَ مُشْرِکاً وَ کَانَ یُوسُفُ نَبِیّاً وَ إِنَّ اَلْمَأْمُونَ مُسْلِمٌ وَ أَنَا وَصِیٌّ وَ یُوسُفُ سَأَلَ اَلْعَزِیزَ أَنْ یُوَلِّیَهُ حِینَ قَالَ: اِجْعَلْنِی عَلی خَزائِنِ اَلْأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ وَ أَنَا أُجْبِرْتُ عَلَی ذَلِکَ . شی، [تفسیر العیاشی ] ، عن الحسن بن موسی : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 136 )
عیون اخبار الرضا:اصحاب ما از حضرت رضا نقل کرده اند که مردی به آن جناب عرضکرد چگونه ولایتعهدی مأمون را پذیرفتی؟این کار را عیب میدانست.امام علیه السّلام باو فرمود:بگو ببینم پیمبر بالاتر است یا وصی؟گفت: پیامبر.پرسید مسلمان بهتر است یا مشرک؟گفت:مسلمان.فرمود:عزیز مصر مشرک بود و یوسف پیامبر مأمون مسلمان است و من وصی هستم یوسف از عزیز خواست که او را متصدی دارائی اش کند گفت:«
اِجْعَلْنِی عَلی خَزائِنِ اَلْأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ
»ولی مرا مجبور باین کار کردند.
( بحارالأنوار (جلد 49) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 124 )
ص : 5709
عَنْ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَ بَنِی إِسْرَائِیلَ « أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَهً » وَ إِنَّمَا کَانُوا یَحْتَاجُونَ إِلَی ذَنَبِهَا [فَشَدَّدُوا] فَشَدَّدَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 47 )
ص : 5710
16321-24 الکافی ،1/3/359/7 التهذیب ،1/14/178/10 البزنطی عن عبد الکریم عن سماعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی قوله فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَداءٌ إِلَیْهِ بِإِحْسانٍ ما ذلک الشیء قال هو الرجل یقبل الدیه فأمر اللّه الرجل الذی له الحق أن یتبعه بمعروف و لا یعسره و أمر الذی علیه الحق أن یؤدی إلیه بإحسان إذا أیسر قلت أ رأیت قوله فَمَنِ اِعْتَدی بَعْدَ ذلِکَ فَلَهُ عَذابٌ أَلِیمٌ قال هو الرجل یقبل الدیه أو یصالح ثمّ یجیء بعد فیمثل أو یقتل فوعده اللّه عذابا ألیما. 16322-25 الفقیه،5218/111/4 سماعه عن أبی بصیر عن أبی جعفر علیه السّلام: مثله.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 870 )
ص : 5711
عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ طَلْحَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : [فِی قَوْلِهِ تَعَالَی] « وَ اِسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ اَلصَّلاهِ » قَالَ: اَلصَّبْرُ هُوَ اَلصَّوْمُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 43 )
ص : 5712
وَ عَنْهُ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ ، عَنْ زُرَارَهَ ، وَ اَلْفُضَیْلِ اِبْنِ یَسَارٍ ، وَ بُکَیْرِ بْنِ أَعْیَنَ ، وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، وَ یَزِیدِ بْنِ مُعَاوِیَهَ ، وَ أَبِی اَلْجَارُودِ ، جَمِیعاً، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ رَسُولَهُ بِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِ: إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ وَ فَرَضَ وَلاَیَهَ أُولِی اَلْأَمْرِ، فَلَمْ یَدْرُوا مَا هِیَ، فَأَمَرَ اَللَّهُ مُحَمَّداً (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَنْ یُفَسِّرَ لَهُمُ اَلْوَلاَیَهَ، کَمَا فَسَّرَ لَهُمُ اَلصَّلاَهَ وَ اَلزَّکَاهَ وَ اَلصَّوْمَ وَ اَلْحَجَّ، فَلَمَّا أَتَاهُ ذَلِکَ مِنَ اَللَّهِ، ضَاقَ بِذَلِکَ صَدْرُ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ تَخَوَّفَ أَنْ یَرْتَدُّوا عَنْ دِینِهِمْ، وَ أَنْ یُکَذِّبُوهُ، فَضَاقَ صَدْرُهُ، وَ رَاجَعَ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ، فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ: یا أَیُّهَا اَلرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اَللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ اَلنّاسِ فَصَدَعَ بِأَمْرِ اَللَّهِ تَعَالَی ذِکْرُهُ، فَقَامَ بِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ، فَنَادَی: اَلصَّلاَهَ جَامِعَهً. وَ أَمَرَ اَلنَّاسَ أَنْ یُبَلِّغَ اَلشَّاهِدُ اَلْغَائِبَ». قَالَ عُمَرُ بْنُ أُذَیْنَهَ : قَالُوا جَمِیعاً غَیْرَ أَبِی اَلْجَارُودِ ، وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «وَ کَانَتِ اَلْفَرِیضَهُ تَنْزِلُ بَعْدَ اَلْفَرِیضَهِ اَلْأُخْرَی، وَ کَانَتِ اَلْوَلاَیَهُ آخِرَ اَلْفَرَائِضِ، فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: اَلْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی ». قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: لاَ أُنْزِلُ عَلَیْکُمْ بَعْدَ هَذِهِ اَلْفَرِیضَهِ، قَدْ أَکْمَلْتُ لَکُمُ اَلْفَرَائِضَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 317 )
ص : 5713
و فی تفسیر العیّاشی : عن مصقله الطحّال ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: ما یمنعکم أن تشهدوا علی من مات منکم علی هذا الأمر أنّه من أهل الجنّه ؟ إنّ اللّه یقول: کَذلِکَ حَقًّا عَلَیْنا نُنْجِ اَلْمُؤْمِنِینَ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 115 )
ص : 5714
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْجِنَازَهِ أُصَلِّی عَلَیْهَا عَلَی غَیْرِ وُضُوءٍ فَقَالَ نَعَمْ إِنَّمَا هُوَ تَکْبِیرٌ وَ تَسْبِیحٌ وَ تَحْمِیدٌ وَ تَهْلِیلٌ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ ؛ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 89 )
ص : 5715
وَ أَیْضاً رُوِیَ عَنِ اَلْإِمَامِ اَلْهَادِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنْ یَقْرَأَ بَعْدَ صَلاَهِ اَلْوَتْرِ هَذَا اَلدُّعَاءَ: «یَا نُورَ اَلنُّورِ یَا مُدَبِّرَ اَلْأُمُورِ یَا مُجْرِیَ اَلْبُحُورِ یَا بَاعِثَ مَنْ فِی اَلْقُبُورِ یَا کَهْفِی حِینَ تُعْیِینِی اَلْمَذَاهِبُ وَ کَنْزِی حِینَ تُعْجِزُنِی اَلْمَکَاسِبُ وَ مُؤْنِسِی حِینَ تَجْفُونِی اَلْأَبَاعِدُ وَ تَمَلُّنِی اَلْأَقَارِبُ وَ مُنَزِّهِی بِمُجَالَسَهِ أَوْلِیَائِهِ وَ مُرَافَقَهِ أَحِبَّائِهِ فِی رِیَاضِهِ وَ سَاقِیَّ بِمُؤَانَسَتِهِ مِنْ نَمِیرِ حِیَاضِهِ وَ رَافِعِی بِمُجَاوَرَتِهِ مِنْ وَرْطَهِ اَلذُّنُوبِ إِلَی رَبْوَهِ اَلتَّقْرِیبِ وَ مُبَدِّلِی بِوَلاَیَتِهِ عِزَّهَ اَلْعَطَایَا مِنْ ذِلَّهِ اَلْخَطَایَا أَسْأَلُکَ یَا مَوْلاَیَ بِالْفَجْرِ وَ اَللَّیَالِی اَلْعَشْرِ وَ اَلشَّفْعِ وَ اَلْوَتْرِ وَ اَللَّیْلِ إِذَا یَسْرِ وَ بِمَا جَرَی بِهِ قَلَمُ اَلْأَقْلاَمِ بِغَیْرِ کَفٍّ وَ لاَ إِبْهَامٍ وَ بِأَسْمَائِکَ اَلْعِظَامِ وَ بِحُجَجِکَ عَلَی جَمِیعِ اَلْأَنَامِ عَلَیْهِمْ مِنْکَ أَفْضَلُ اَلسَّلاَمِ وَ بِمَا اِسْتَحْفَظْتَهُمْ مِنْ أَسْمَائِکَ اَلْکِرَامِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیْهِمْ وَ تَرْحَمَنَا فِی شَهْرِنَا هَذَا وَ مَا بَعْدَهُ مِنَ اَلشُّهُورِ وَ اَلْأَیَّامِ وَ أَنْ تُبَلِّغَنَا شَهْرَ اَلصِّیَامِ فِی عَامِنَا هَذَا وَ فِی کُلِّ عَامٍ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ وَ اَلْمِنَنِ اَلْجِسَامِ وَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ مِنَّا أَفْضَلُ اَلسَّلاَمِ» .
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 21 )
و ایضا از حضرت امام علی النقی علیه السّلام منقول است که بعد از نماز وتر این دعا را نیز بخوانند:
یا نور النّور،یا مدبّر الأمور،یا مجری البحور،یا باعث من فی القبور،یا کهفی حین تعیینی المذاهب،و کنزی حین تعجزنی المکاسب،و مونسی حین تجفونی الأباعد،و تملّنی الأقارب،و منزّهی بمجالسه أولیائه و مرافقه أحبّائه فی ریاضه،و ساقیّ بمؤانسته من نمیر حیاضه،و رافعی بمحاورته من ورطه الذّنوب إلی ربوه التّقریب،و مبدّلی بولایته عزّه العطایا من ذلّه الخطایا.
أسألک یا مولای بالفجر و اللّیالی العشر و الشّفع و الوتر،و اللّیل إذا یسر،و بما جری به قلم الأقلام بغیر کفّ و لا إبهام،و بأسمائک العظام،و بحججک علی جمیع الأنام علیهم منک أفضل السّلام،و بما استحفظتهم من أسمائک الکرام أن تصلی علیهم و ترحمنا فی شهرنا هذا و ما بعده من الشّهور و الأیّام،و أن تبلّغنا شهر الصّیام فی عامنا هذا و فی کلّ عام،یا ذا الجلال و الإکرام و المنن الجسام،و علی محمّد و اله منّا افضل السّلام .
ای روشن کننده ی روشنایی ها،ای تدبیرکنندۀ کارها،ای جاری کننده ی دریاها،ای برانگیزاننده ی اهل قبرها،ای پناه دهنده ی من هنگامی که راه های معاش و زندگی مرا سست گرداند،و گنج من هنگامی که کسب ها مرا عاجز سازد،و مونسم هنگامی که دوران بر من جفا کند و نزدیکانم مرا ملول سازند،و پاک کنندۀ نفسم به سبب هم نشینی اش با دوستانش خود،و
رفاقت دوستانش در باغ هایش،و سیراب کننده ام به سبب انس نفسم،از آب خوش گوار حوض های خود و بلندکننده ی من به جوار خود از ورطۀ گناه به سوی بلندی تقرب و تبدیل کنندۀ خواری های گناهانم به سبب دوستی اش به عزّت بخشش ها.ای آقای من!از تو می خواهم به حق صبح و شب های ده گانه و نماز شب و نماز وتر و به حقّ شب وقتی که به آخر رسد و به آنچه قلم نویسندگان جاری شود بدون باز ایستادن و بدون ابهام و به حق نام های بزرگ تو و به حق حجت های تو بر تمام خلایق که بر آنها از طرف تو بهترین درودها باد و به آنچه ایشان را حفظ کرد از نام های بزرگ تو،درود فرست بر آنها و رحم کن بر ما در این ماه رجب و بعد از آن در باقی ماه ها و روزها و ماه روزه را امسال و در هرسال برایم برسان؛ای صاحب بزرگی و کرامت و نعمت های بزرگ و از ما بهترین درودها بر محمد و آل محمد.
و اعمال و ادعیه این شب بسیار است و روزه ی روز اوّل فضیلت بسیار دارد
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 34 )
ص : 5716
و فی عیون الأخبار ، فی باب ذکر مجلس الرّضا - علیه السّلام - مع المأمون، فی الفرق بین العتره و الأمّه حدیث طویل. و فی أثنائه قال المأمون: [فهل عندک] فی الآل شیء أوضح من هذا فی القرآن؟ قال أبو الحسن - علیه السّلام-: نعم أخبرونی عن قول - علیه السّلام - - تعالی-: یس `وَ اَلْقُرْآنِ اَلْحَکِیمِ `إِنَّکَ لَمِنَ اَلْمُرْسَلِینَ `عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ . فمن عنی بقوله: یس ؟ قال العلماء: محمّد. لم یشکّ فیه أحد. قال أبو الحسن - علیه السّلام-: فإنّ اللّه - عزّ و جلّ - أعطی محمّدا و آل محمّد من ذلک فضلا لا یبلغ أحد کنه وصفه، إلاّ من عقله. و ذلک أنّ اللّه - عزّ و جلّ - لم یسلّم علی أحد إلاّ علی الأنبیاء - صلوات اللّه علیهم. فقال - تبارک و تعالی-: سَلامٌ عَلی نُوحٍ فِی اَلْعالَمِینَ . و قال: سَلامٌ عَلی إِبْراهِیمَ . و قال: سَلامٌ عَلی مُوسی وَ هارُونَ . و لم یقل: سلام علی آل نوح. [و لم یقل: سلام علی آل إبراهیم.] و لم یقل : سلام علی آل موسی و هارون. و قال: سلام علی آل یاسین 130:37 ، یعنی: آل محمّد. فقال المأمون: قد علمت أنّ فی معدن النّبوّه شرح هذا و بیانه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 175 )
ص : 5717
وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ مَنْ زَارَنِی فِی حَیَاتِی أَوْ بَعْدَ مَوْتِی أَوْ زَارَکَ فِی حَیَاتِکَ أَوْ بَعْدَ مَوْتِکَ أَوْ زَارَ اِبْنَیْکَ فِی حَیَاتِهِمَا أَوْ بَعْدَ مَوْتِهِمَا ضَمِنْتُ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَنْ أُخَلِّصَهُ مِنْ أَهْوَالِهَا وَ شَدَائِدِهَا حَتَّی أُصَیِّرَهُ مَعِی فِی دَرَجَتِی. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً وَ رَوَاهُ اِبْنُ قُولَوَیْهِ فِی اَلْمَزَارِ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 328 )
ص : 5718
وَ حَدَّثَنَا بِهَذَا اَلْحَدِیثِ أَبُو اَلْحُسَیْنِ مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْفَارِسِیُّ اَلْعَزَائِمِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو سَعِیدٍ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ رُمَیْحٍ اَلنَّسَوِیُّ بِجُرْجَانَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ جَعْفَرٍ بِبَغْدَادَ قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَلْوَهَّابِ بْنُ عِیسَی اَلْمَرْوَزِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَلَوِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ نَجِیحٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ حَدَّثَنَا بِهَذَا اَلْحَدِیثِ أَیْضاً أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلسُّکَّرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا اَلْجَوْهَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْعَبَّاسُ بْنُ بَکَّارٍ اَلضَّبِّیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ اَلْهُذَلِیُّ عَنْ عِکْرِمَهَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: لَمَّا اِنْصَرَفَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ صِفِّینَ قَامَ إِلَیْهِ شَیْخٌ مِمَّنْ شَهِدَ مَعَهُ اَلْوَاقِعَهَ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَخْبِرْنَا عَنْ مَسِیرِنَا هَذَا أَ بِقَضَاءٍ مِنَ اَللَّهِ وَ قَدَرٍ وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ مِثْلَهُ سَوَاءً إِلاَّ أَنَّهُ زَادَ فِیهِ فَقَالَ اَلشَّیْخُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَمَا اَلْقَضَاءُ وَ اَلْقَدَرُ اَللَّذَانِ سَاقَانَا وَ مَا هَبَطْنَا وَادِیاً وَ لاَ عَلَوْنَا تَلْعَهً إِلاَّ بِهِمَا فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْأَمْرُ مِنَ اَللَّهِ وَ اَلْحُکْمُ ثُمَّ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ - وَ قَضی رَبُّکَ أَلاّ تَعْبُدُوا إِلاّ إِیّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً أَیْ أَمَرَ رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 381 )
و حدیث کرد ما را باین حدیث أبو الحسین محمد بن ابراهیم بن اسحق فارسی عزائمی گفت که حدیث کرد ما را ابو سعید احمد بن محمد بن رمیح نسوی در جرجان گفت که حدیث کرد ما را عبد العزیز بن اسحق بن جعفر در بغداد گفت که حدیث کرد مرا عبد الوهاب بن عیسی مروزی گفت که حدیث کرد مرا حسن بن علی بن محمد بلوی گفت که حدیث کرد ما را محمد بن عبد اللّه بن نجیح از پدرش از حضرت جعفر بن محمد از پدرش از جدش علیهم السلام. و نیز حدیث کرد ما را باین حدیث احمد بن حسن قطان گفت که حدیث کرد ما را حسن بن علی سکری گفت که حدیث کرد ما را محمد بن زکریاء جوهری گفت که حدیث کرد ما را عباس بن بکار ضبی گفت که حدیث کرد ما را ابو بکر هذلی از عکرمه از ابن عباس که گفت چون امیر المؤمنین علی بن ابی طالب(علیه السّلام)از صفین برگشت پیری از آنها که در آن جنگ با حضرت حاضر بودند بسوی او برخاست و عرض کرد که یا امیر المؤمنین ما را خبر ده از این رفتن ما که آیا بقضائی از خدا و قدر و حدیث را مثل آن برابر ذکر کرده مگر آنکه این را در آن زیاد کرده که پس آن شیخ عرض کرد که یا امیر المؤمنین هر گاه امر چنین باشد پس قضاء و قدر همان دو چیزند که ما را رانده اند و ما هیچ رودخانۀ را فرو نرفتیم و بر هیچ تلی برنیامدیم مگر بقضاء و قدر امیر المؤمنین(علیه السّلام)فرمود که مراد امر و فرمان از خدا و حکم است بعد از آن این آیه را خواند که«
وَ قَضی رَبُّکَ أَلاّ تَعْبُدُوا إِلاّ إِیّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً
»یعنی امر ربک الا تعبدوا الا ایاه بآن معنی که گذشت و ترجمۀ تتمه اینست که و با اینکه نیکوئی کنید با پدر و مادر خویش نیکو کردنی بغایت
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 421 )
ص : 5719
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّا لاَ نَعُدُّ اَلرَّجُلَ مُؤْمِناً حَتَّی یَکُونَ لِجَمِیعِ أَمْرِنَا مُتَّبِعاً وَ مُرِیداً أَلاَ وَ إِنَّ مِنِ اِتِّبَاعِ أَمْرِنَا وَ إِرَادَتِهِ اَلْوَرَعَ فَتَزَیَّنُوا بِهِ یَرْحَمْکُمُ اَللَّهُ وَ کِیدُوا أَعْدَاءَنَا بِهِ یَنْعَشْکُمُ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 302 )
12-کافی علی بن ابراهیم...از ابن رثاب از حضرت صادق علیه السّلام نقل نموده که فرمود انّا لا نعدّ الرّجل مؤمنا حتّی یکون لجمیع امرنا متّبعا و مریدا الا و انّ من اتّباع امرنا و ارادته الورع فتزیّنوا بیرحمکم اللّه و کیدوا اعداءنا بینعشکم اللّه. ما اهل بیت کسی را مؤمن و شیعه میدانیم که تمام فرامین و دستورات ما را انجام داده و در تصمیم گیری و اراده تابع ما باشد و یکی از علائم و نشانه های متابعت و پیروی از ما داشتن ورع و پرهیزگاری است بنا بر این خود را با تقوی و پرهیز آراسته نمائید تا در نتیجه رحمت و لطف خداوند شامل حال شما شود و با نیروی تقوی با دشمنان بجنگید تا در نتیجه خداوند در دنیا و آخرت بشما عظمت و برتری عنایت فرماید.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 308 )
ص : 5720
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ فِی اَلصَّلاَهِ فَیَرَی اَلْحَیَّهَ وَ اَلْعَقْرَبَ یَقْتُلُهُمَا إِنْ آذَیَاهُ قَالَ نَعَمْ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 273 )
ص : 5721
جا، [المجالس] ، للمفید ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی اَلْمُفِیدُ عَنِ اَلْجِعَابِیِّ عَنِ اِبْنِ عُقْدَهَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ اَلْحَصِیرَهِ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ اَلْحُصَیْنِ قَالَ: کُنْتُ أَنَا وَ عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ جَالِسَیْنِ عِنْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلِیٌّ جَالِسٌ إِلَی جَنْبِهِ إِذْ قَرَأَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَّنْ یُجِیبُ اَلْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ اَلسُّوءَ وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفاءَ اَلْأَرْضِ أَ إِلهٌ مَعَ اَللّهِ قَلِیلاً ما تَذَکَّرُونَ قَالَ فَانْتَقَضَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِنْتِقَاضَ اَلْعُصْفُورِ فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا شَأْنُکَ تَجْزَعُ فَقَالَ وَ مَا لِی لاَ أَجْزَعُ وَ اَللَّهُ یَقُولُ إِنَّهُ یَجْعَلُنَا خُلَفَاءَ اَلْأَرْضِ فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ تَجْزَعْ وَ اَللَّهِ لاَ یُحِبُّکَ إِلاَّ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یُبْغِضُکَ إِلاَّ مُنَافِقٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 81 )
مجالس مفید: عمران بن حصین گفت: من و عمر بن خطاب خدمت پیامبر اکرم نشسته بودیم علی علیه السّلام نیز پهلویش نشسته بود. پیامبر این آیه را خواند «
أَمَّنْ یُجِیبُ اَلْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ اَلسُّوءَ وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفاءَ اَلْأَرْضِ أَ إِلهٌ مَعَ اَللّهِ قَلِیلاً ما تَذَکَّرُونَ
». امیر المؤمنین علیه السّلام چون گنجشکی بلرزه افتاد پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود ترا چه شد که ناراحت شدی. عرضکرد چگونه ناراحت نشوم که خداوند میفرماید: ما را خلیفه زمین قرار میدهد پیامبر اکرم فرمود ناراحت نشو بخدا سوگند ترا دوست نمیدارد مگر مؤمن و دشمنی با تو نمی کند مگر منافق.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 66 )
ص : 5722
وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی نُعَیْمٍ بِإِسْنَادِهِ عَنْ لَیْثٍ عَنْ مُجَاهِدٍ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اَلَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ جَاءَ بِالصِّدْقِ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ صَدَّقَ بِهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 411 )
ص : 5723
و فی الکافی : عدّه من أصحابنا ، عن أحمد بن محمد بن خالد ، عن عثمان بن عیسی ، عن سماعه ، جمیعا، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام : - فی قول اللّه - عزّ و جلّ: وَ إِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَ قَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِیضَهً فَنِصْفُ ما فَرَضْتُمْ إِلاّ أَنْ یَعْفُونَ أَوْ یَعْفُوَا اَلَّذِی بِیَدِهِ عُقْدَهُ اَلنِّکاحِ قال: هو الأب، أو الأخ، أو الرّجل الّذی یوصی إلیه. و الّذی یجوز أمره فی مال المرأه. فیبتاع لها. فیتّجر . فإذا عفا، فقد جاز.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 364 )
ص : 5724
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : ثَمَانِیَهٌ لاَ یُقْبَلُ لَهُمْ صَلاَهٌ اَلْعَبْدُ اَلْآبِقُ حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی سَیِّدِهِ وَ اَلنَّاشِزُ عَنْ زَوْجِهَا وَ هُوَ عَلَیْهَا سَاخِطٌ وَ مَانِعُ اَلزَّکَاهِ وَ تَارِکُ اَلْوُضُوءِ وَ اَلْجَارِیَهُ اَلْمُدْرِکَهُ تُصَلِّی بِغَیْرِ خِمَارٍ وَ إِمَامُ قَوْمٍ یُصَلِّی بِهِمْ وَ هُمْ لَهُ کَارِهُونَ وَ اَلزِّنِّینُ فَقِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَا اَلزِّنِّینُ قَالَ اَلرَّجُلُ یُدَافِعُ اَلْبَوْلَ وَ اَلْغَائِطَ وَ اَلسَّکْرَانُ فَهَؤُلاَءِ اَلثَّمَانِیَهُ لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ لَهُمْ صَلاَهً . وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 252 )
ص : 5725
اَلْحَسَنُ بْنُ فَضْلٍ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی اَلْمَکَارِمِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: کُلُوا اَلسَّفَرْجَلَ فَإِنَّهُ یَجْلُو اَلْفُؤَادَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 401 )
ص : 5726
وَ تَقُولُ مَا نَقَلْنَاهُ مِنْ خَطِّ جَدِّی أَبِی جَعْفَرٍ اَلطُّوسِیِّ رَحِمَهُ اَللَّهُ: مِمَّا رَوَاهُ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ حُسْنَ اَلظَّنِّ بِکَ وَ اَلصِّدْقَ فِی اَلتَّوَکُّلِ [التغوث] عَلَیْکَ وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ تَبْتَلِیَنِی بِبَلِیَّهٍ تَحْمِلُنِی ضَرُورَتُهَا عَلَی اَلتَّعَوُّذِ [اَلتَّعَرُّضِ] بِشَیْءٍ مِنْ مَعَاصِیکَ وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ تُدْخِلَنِی فِی حَالٍ کُنْتُ أَکُونُ فِیهَا فِی عُسْرٍ أَوْ یُسْرٍ أَظُنُّ أَنَّ مَعَاصِیَکَ أَنْجَحُ لِی مِنْ طَاعَتِکَ وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَقُولَ قَوْلاً حَقّاً فِی [من] طَاعَتِکَ أَلْتَمِسُ بِهِ سِوَاکَ وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ تَجْعَلَنِی عِظَهً لِغَیْرِی وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ یَکُونَ أَحَدٌ أَسْعَدَ بِمَا آتَیْتَنِی بِهِ مِنِّی وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَتَکَلَّفَ طَلَبَ مَا لَمْ تَقْسِمْ لِی وَ مَا قَسَمْتَ لِی مِنْ قِسْمٍ أَوْ رَزَقْتَنِی مِنْ رِزْقٍ فَآتِنِی [فَأْتِنِی] بِهِ فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَهٍ حَلاَلاً طَیِّباً وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ زَحْزَحَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ أَوْ بَاعَدَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ أَوْ نَقَصَ بِهِ حَظِّی عِنْدَکَ أَوْ صَرَفَ بِوَجْهِکَ اَلْکَرِیمِ عَنِّی وَ أَعُوذُ بِکَ أَنْ تَحُولَ خَطِیئَتِی أَوْ ظُلْمِی أَوْ جُرْمِی أَوْ إِسْرَافِی عَلَی نَفْسِی وَ اِتِّبَاعُ هَوَایَ وَ اِسْتِعْجَالُ شَهْوَتِی دُونَ مَغْفِرَتِکَ وَ رِضْوَانِکَ وَ ثَوَابِکَ وَ نَائِلِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ مَوْعُودِکَ اَلْحَسَنِ اَلْجَمِیلِ عَلَی نَفْسِکَ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 36 )
ص : 5727
ابن بابویه: بإسناده، عن الصادق - علیه السلام - فی حدیث المقتل: ثمّ أقبل آخر من عسکر عمر بن سعد - علیه اللعنه - یقال له، محمّد بن الأشعث بن قیس الکندی، فقال: یا حسین بن فاطمه أیّه حرمه لک من رسول اللّه لیست لغیرک؟ فتلا الحسین - علیه السلام - هذه الآیه: إِنَّ اَللّهَ اِصْطَفی آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَی اَلْعالَمِینَ `ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ الآیه. ثمّ قال: و اللّه إنّ محمّدا لمن آل إبراهیم، و إنّ العتره الهادیه لمن آل محمّد، من الرجل؟ فقیل: محمّد بن الأشعث [بن قیس] الکندی. فرفع الحسین - علیه السلام - رأسه إلی السماء و قال: اللهمّ ار محمّد بن الأشعث ذلاّ فی هذا الیوم لا تعزّه بعد هذا الیوم أبدا، فعرض له عارض فخرج من العسکر یتبرّز، فسلّط اللّه علیه عقربا، فلدغته، فمات بادی العوره .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 475 )
ص : 5728
إِبْرَاهِیمُ اَلْأَحْمَرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ حَمَّادٍ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : أَخْبَرَنِی أَبُو بَصِیرٍ أَنَّهُ سَمِعَکَ تَقُولُ: لَوْ لاَ أَنَّا نُزَادُ لَأَنْفَدْنَا قَالَ: نَعَمْ. قَالَ: قُلْتُ: تُزْدَادُونَ شَیْئاً لَیْسَ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَقَالَ: لاَ، إِذَا کَانَ ذَلِکَ کَانَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَحْیاً، وَ إِلَیْنَا حَدِیثاً .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 409 )
[919]67-عبد اللّه بن بکیر گفته است:به حضرت صادق علیه السّلام عرض کردم:ابو بصیر به من گفت که از شما شنیده شده است که فرموده اید:اگر علم ما افزایش نمی یافت،از میان می رفتیم؟ حضرت فرمودند:آری.من عرض کردم:چیزی به شما افزوده می گردد که نزد رسول خدا نبوده است؟فرمودند:نه.وقتی چنین شود،به رسول خدا وحی می شود با ما سخن گفته می شود.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 51 )
ص : 5729
عَنْهُ، قَالَ: أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُطَّلِبِ اَلشَّیْبَانِیُّ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدٌ أَبُو بَکْرٍ اِبْنُ هَارُونَ اَلدِّینَوَرِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ اَلْمِصْرِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْغِفَارِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَرِیزُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَذَّاءُ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ، قَالَ: قَالَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ): «لَمَّا أَنْزَلَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی هَذِهِ اَلْآیَهَ: وَ أُولُوا اَلْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اَللّهِ سَأَلْتُ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَنْ تَأْوِیلِهَا. فَقَالَ: وَ اَللَّهِ مَا عَنَی بِهَا غَیْرَکُمْ، وَ أَنْتُمْ أُولُوا اَلْأَرْحَامِ، فَإِذَا مِتُّ فَأَبُوکَ عَلِیٌّ أَوْلَی بِی وَ بِمَکَانِی، فَإِذَا مَضَی أَبُوکَ فَأَخُوکَ اَلْحَسَنُ أَوْلَی بِهِ، فَإِذَا مَضَی اَلْحَسَنُ فَأَنْتَ أَوْلَی بِهِ. فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ، وَ مِنْ بَعْدِی؟ قَالَ: اِبْنُکَ عَلِیٌّ أَوْلَی بِکَ مِنْ بَعْدِکَ، فَإِذَا مَضَی فَابْنُهُ مُحَمَّدٌ أَوْلَی بِهِ، فَإِذَا مَضَی مُحَمَّدٌ فَابْنُهُ جَعْفَرٌ أَوْلَی بِهِ مِنْ بَعْدِهِ وَ بِمَکَانِهِ، فَإِذَا مَضَی جَعْفَرٌ فَابْنُهُ مُوسَی أَوْلَی بِهِ مِنْ بَعْدِهِ، فَإِذَا مَضَی مُوسَی فَابْنُهُ عَلِیٌّ أَوْلَی بِهِ مِنْ بَعْدِهِ، فَإِذَا مَضَی عَلِیٌّ فَابْنُهُ مُحَمَّدٌ أَوْلَی بِهِ مِنْ بَعْدِهِ، فَإِذَا مَضَی مُحَمَّدٌ فَابْنُهُ عَلِیٌّ أَوْلَی بِهِ مِنْ بَعْدِهِ، فَإِذَا مَضَی عَلِیٌّ فَابْنُهُ اَلْحَسَنُ أَوْلَی بِهِ مِنْ بَعْدِهِ، فَإِذَا مَضَی اَلْحَسَنُ وَقَعَتِ اَلْغَیْبَهُ فِی اَلتَّاسِعِ مِنْ وُلْدِکَ، فَهَذِهِ اَلْأَئِمَّهُ اَلتِّسْعَهُ مِنْ صُلْبِکَ، أَعْطَاهُمُ اَللَّهُ عِلْمِی وَ فَهْمِی، طِینَتُهُمْ مِنْ طِینَتِی، مَا لِقَوْمٍ یُؤْذُونِّی فِیهِمْ، لاَ أَنَالَهُمُ اَللَّهُ شَفَاعَتِی؟!».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 415 )
ص : 5730
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَیُّمَا مُؤْمِنٍ زَارَ مُؤْمِناً کَانَ زَائِراً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَیُّمَا مُؤْمِنٍ عَادَ مُؤْمِناً خَاضَ اَلرَّحْمَهَ خَوْضاً فَإِذَا جَلَسَ غَمَرَتْهُ اَلرَّحْمَهُ فَإِذَا اِنْصَرَفَ وَکَّلَ اَللَّهُ بِهِ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ وَ یَسْتَرْحِمُونَ عَلَیْهِ وَ یَقُولُونَ طِبْتَ وَ طَابَتْ لَکَ اَلْجَنَّهُ إِلَی تِلْکَ اَلسَّاعَهِ مِنَ اَلْغَدِ وَ کَانَ لَهُ خَرِیفٌ مِنَ اَلْجَنَّهِ قَالَ اَلرَّاوِی وَ مَا اَلْخَرِیفُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ زَاوِیَهٌ فِی اَلْجَنَّهِ یَسِیرُ اَلرَّاکِبُ فِیهَا أَرْبَعِینَ عَاماً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 76 )
ص : 5731
وَ مِنْهُ، ذَکَرَ عَبْدُ اَلْکَرِیمِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُظَفَّرِ اَلسَّمْعَانِیُّ فِی کِتَابِهِ : أَنَّ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَزَلَ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَرَآهُ مُغْتَمّاً فَسَأَلَهُ عَنْ غَمِّهِ فَقَالَ لَهُ إِنَّ اَلْحَسَنَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَصَابَتْهُمَا عَیْنٌ فَقَالَ لَهُ یَا مُحَمَّدُ اَلْعَیْنُ حَقٌّ فَعَوِّذْهُمَا بِهَذِهِ اَلْعُوذَهِ وَ ذَکَرَهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 18 )
6-و از همان که جبرئیل بر پیغمبر فرود شد و او را اندوهگین دید و از آن رسید،فرمود:حسنین علیهما السّلام را چشم زدند،فرمود:ای محمّد چشم درست است آنها را با این تعویذ آسوده کن و آن را ذکر کرده
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 16 )
ص : 5732
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُوسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْمَعْرُوفُ بِغَزَالٍ عَنْ أَبِی عُمَرَ اَلدُّمَارِیِّ عَمَّنْ حَدَّثَهُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ کَانَ لَهُ أَخٌ جَارُودِیٌّ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ کَیْفَ أَخُوکَ قَالَ جُعِلْتُ فِدَاکَ خَلَّفْتُهُ صَالِحاً قَالَ وَ کَیْفَ هُوَ قَالَ قُلْتُ هُوَ مَرْضِیٌّ فِی جَمِیعِ حَالاَتِهِ وَ عِنْدَهُ خَیْرٌ إِلاَّ أَنَّهُ لاَ یَقُولُ بِکُمْ قَالَ وَ مَا یَمْنَعُهُ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَتَوَرَّعُ مِنْ ذَلِکَ قَالَ فَقَالَ لِی إِذَا رَجَعْتَ إِلَیْهِ فَقُلْ لَهُ أَیْنَ کَانَ وَرَعُکَ لَیْلَهَ نَهَرِ بَلْخَ أَنْ تَتَوَرَّعَ قَالَ فَانْصَرَفْتُ إِلَی مَنْزِلِهِ فَقُلْتُ لِأَخِی مَا کَانَتْ قِصَّتُکَ لَیْلَهَ نَهَرِ بَلْخَ تَتَوَرَّعُ مِنْ أَنْ تَقُولَ بِإِمَامَهِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ لاَ تَوَرَّعُ مِنْ لَیْلَهِ نَهَرِ بَلْخَ قَالَ وَ مَنْ أَخْبَرَکَ قُلْتُ إِنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ سَأَلَنِی فَأَخْبَرْتُ أَنَّکَ لاَ تَقُولُ بِهِ تَوَرُّعاً فَقَالَ لِی قُلْ لَهُ أَیْنَ کَانَ وَرَعُکَ لَیْلَهَ نَهَرِ بَلْخَ فَقَالَ یَا أَخِی اِشْهَدْ أَنَّهُ کَذَا کَلِمَهٌ لاَ یَجُوزُ أَنْ تُذْکَرَ قَالَ قُلْتُ وَیْحَکَ اِتَّقِ اَللَّهِ کُلَّ ذَا لَیْسَ هُوَ هَکَذَا قَالَ فَقَالَ مَا عَلِمَهُ وَ اَللَّهِ مَا عَلِمَ بِهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِ اَللَّهِ إِلاَّ أَنَا وَ اَلْجَارِیَهُ وَ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ قَالَ قُلْتُ وَ مَا کَانَتْ قِصَّتُکَ قَالَ خَرَجْتُ مِنْ وَرَاءِ اَلنَّهَرِ وَ قَدْ فَرَغْتُ مِنْ تِجَارَتِی وَ أَنَا أُرِیدُ مَدِینَهَ بَلْخَ فَصَحِبَنِی رَجُلٌ مَعَهُ جَارِیَهٌ لَهُ حَسْنَاءُ حَتَّی عَبَرْنَا نَهَرَ بَلْخَ فَأَتَیْنَاهُ لَیْلاً فَقَالَ لِیَ اَلرَّجُلُ مَوْلَی اَلْجَارِیَهَ إِمَّا أَحْفَظُ عَلَیْکَ وَ تَقَدَّمْ أَنْتَ وَ تَطْلُبُ لَنَا شَیْئاً وَ تَقْتَبِسُ نَاراً أَوْ تَحْفَظُ عَلَیَّ وَ أَذْهَبُ أَنَا قَالَ فَقُلْتُ أَنَا أَحْفَظُ عَلَیْکَ وَ اِذْهَبْ أَنْتَ قَالَ فَذَهَبَ اَلرَّجُلُ وَ کُنَّا إِلَی جَانِبِ غَیْضَهٍ فَأَخَذْتُ اَلْجَارِیَهَ فَأَدْخَلْتُهَا اَلْغَیْضَهَ وَ أوقعتها [وَاقَعْتُهَا]وَ اِنْصَرَفْتُ إِلَی مَوْضِعِی ثُمَّ أَتَی مَوْلاَهَا فَاضْطَجَعْنَا حَتَّی قَدِمْنَا اَلْعِرَاقَ فَمَا عَلِمَ بِهِ أَحَدٌ وَ لَمْ أَزَلْ بِهِ حَتَّی سَکَنَ ثُمَّ قَالَ بِهِ وَ حَجَجْتُ مِنْ قَابِلٍ فَأَدْخَلْتُهُ إِلَیْهِ فَأَخْبَرَهُ بِالْقِصَّهِ فَقَالَ تَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ فَلاَ تَعُودُ فَاسْتَقَامَتْ طَرِیقَتُهُ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 249 )
ص : 5733
مَنْ جَالَسَ اَلْجُهَّالَ فَلْیَسْتَعِدَّ لِلْقِیلِ وَ اَلْقَالِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 456 )
ص : 5734
فی تفسیر العیّاشی : عن أبی بصیر، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - حدیث طویل، یقول فیه: و الکتاب الإمام. و من أنکره کان من أصحاب الشّمال الّذین، قال اللّه: ما أَصْحابُ اَلشِّمالِ `فِی سَمُومٍ وَ حَمِیمٍ (الآیه).
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 41 )
ص : 5735
ل، [الخصال] ، اِبْنُ مُوسَی عَنِ اِبْنِ زَکَرِیَّا عَنِ اِبْنِ حَبِیبٍ عَنْ نُصَیْرِ بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ نَصْرِ بْنِ مُزَاحِمٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ یَعْلَی عَنْ یَحْیَی بْنِ سَلَمَهَ بْنِ کُهَیْلٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِی اَلْجَعْدِ عَنْ أَبِی حَرْبِ بْنِ أَبِی اَلْأَسْوَدِ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَمِعْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: مِنْ شَرِّ خَلْقِ اَللَّهِ خَمْسَهٌ إِبْلِیسُ وَ اِبْنُ آدَمَ اَلَّذِی قَتَلَ أَخَاهُ وَ فِرْعَوْنُ ذُو اَلْأَوْتَادِ وَ رَجُلٌ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ رَدَّهُمْ عَنْ دِینِهِمْ وَ رَجُلٌ مِنْ هذا [هَذِهِ] اَلْأُمَّهِ یُبَایَعُ عَلَی کُفْرٍ عِنْدَ بَابِ لُدٍّْ قَالَ ثُمَّ قَالَ إِنِّی لَمَّا رَأَیْتُ مُعَاوِیَهَ یُبَایَعُ عِنْدَ لُدٍّ ذَکَرْتُ قَوْلَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَحِقْتُ بِعَلِیٍّ فَکُنْتُ مَعَهُ . کِتَابُ صِفِّینَ ، لِنَصْرِ بْنِ مُزَاحِمٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ یَعْلَی : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 167 )
ص : 5736
أَحْمَدُ بْنُ عِمْرَانَ بْنِ أَبِی لَیْلَی قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْأَوَّلِ مُحَمَّدٍ اَلْبَاقِرِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَجُلاً شَکَا إِلَیْهِ قِلَّهَ اَلْوَلَدِ وَ أَنَّهُ یَطْلُبُ اَلْوَلَدَ مِنَ اَلْإِمَاءِ وَ اَلْحَرَائِرِ فَلاَ یُرْزَقُ لَهُ وَ هُوَ اِبْنُ سِتِّینَ سَنَهً فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ فِی دُبُرِ صَلاَتِکَ اَلْمَکْتُوبَهِ صَلاَهِ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ فِی دُبُرِ صَلاَهِ اَلْفَجْرِ سُبْحَانَ اَللَّهِ سَبْعِینَ مَرَّهً وَ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ سَبْعِینَ مَرَّهً وَ تَخْتِمُهُ بِقَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اِسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفّاراً `یُرْسِلِ اَلسَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً `وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهاراً ثُمَّ وَاقِعِ اِمْرَأَتَکَ اَللَّیْلَهَ اَلثَّالِثَهَ فَإِنَّکَ تُرْزَقُ بِإِذْنِ اَللَّهِ ذَکَراً سَوِیّاً قَالَ فَفَعَلْتُ ذَلِکَ وَ لَمْ یحول[یَحُلِ]اَلْحَوْلُ حَتَّی رُزِقْتُ قُرَّهَ عَیْنٍ .
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 129 )
ص : 5737
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرَّقَبَهُ تُعْتَقُ مِنَ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ قَالَ نَعَمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 33 )
ص : 5738
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ اَلصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی قَالَ: کَتَبَ إِلَیْهِ رَجُلٌ هَلْ یَجِبُ اَلْوُضُوءُ مِمَّا خَرَجَ مِنَ اَلذَّکَرِ بَعْدَ اَلاِسْتِبْرَاءِ فَکَتَبَ نَعَمْ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 49 )
قال: فأمّا ما رواه الصفار،عن محمّد بن عیسی قال:کتب إلیه رجلٌ:هل یجب الوضوء ممّا خرج من الذکر بعد الاستبراء؟ فکتب:« نعم». فالوجه أنّ نحمله علی ضرب من الاستحباب دون الوجوب،أو نحمله علی ضرب من التقیه،لأنّه موافق لمذهب أکثر العامه. السند طریق المصنف فی المشیخه إلی الصفار الشیخ أبو عبد اللّه،و الحسین بن عبید اللّه،و أحمد بن عبدون کلهم،عن أحمد بن محمّد بن الحسن بن الولید،عن أبیه،و أبو الحسین بن أبی جید،عن محمّد بن الحسن بن الولید،عن الصفار . و محمّد بن عیسی قد تقدم ذکره أیضاً ،و الکلام فی المکاتبه کذلک . المتن: ما ذکره الشیخ فیه متّجه،و یمکن حمله علی ما یخرج من البول بالاستبراء،أو یراد بالبعدیّه ذلک،و لا یخلو من بُعد،إلّا أنّه لیس بأبعد من محامل الشیخ رحمه الله.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 1 , ص 349 )
قوله:(الصفّار) (الحدیث-138) صحیح،و کذا الطریق الیه،و المکتوب الیه هو أبو جعفر الثانی(علیه السّلام)فطعن العلامه(ره)علیها بالاضمار لیس بجیّد[1]،و الأول من تأویلی الشیخ(ره)بعید،لأنه أجاب ب(نعم)عقیب(هل یجب الوضوء؟)[2]. (و یجوز أن یقال)المراد بقوله:(بعد الاستبراء)ما اذا خرج بسببه،و هو المتخلّف الذی یخرج معه،أو یکون محمولا علی ما تعیّن عنده کونه بولا.هذا. و ظاهر أخبار هذا الباب اختصاص الاستبراء بالرجل،و ربما قیل باستحبابه للمرأه[3]،فتستبری عرضا،و یلحقها باقی الأحکام،و لا یخلو من اشکال.
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 335 )
ص : 5739
عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ شَیْخٍ مِنْ أَهْلِ اَلنَّهْرَیْنِ قَالَ: خَرَجْتُ أَنَا وَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ قَرْیَتِی إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ بِشَیْءٍ کَانَ مَعَنَا وَ کَانَ بَعْضُ أَهْلِ اَلْقَرْیَهِ قَدْ حَمَّلَنَا رِسَالَهً وَ دَفَعَ إِلَیْنَا مَا أَوْصَلْنَاهُ وَ قَالَ تُقْرِءُونَهُ مِنِّی اَلسَّلاَمَ وَ تَسْأَلُونَهُ عَنْ بَیْضِ اَلطَّائِرِ اَلْفُلاَنِیِّ مِنْ طُیُورِ اَلْآجَامِ هَلْ یَجُوزُ أَکْلُهَا أَمْ لاَ فَسَلَّمْنَا مَا کَانَ مَعَنَا إِلَی جَارِیَهٍ وَ أَتَاهُ رَسُولُ اَلسُّلْطَانِ فَنَهَضَ لِیَرْکَبَ وَ خَرَجْنَا مِنْ عِنْدِهِ وَ لَمْ نَسْأَلْهُ عَنْ شَیْءٍ فَلَمَّا صِرْنَا فِی اَلشَّارِعِ لَحِقَنَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ لِرَفِیقِی بِالنَّبَطِیَّهِ أَقْرِئْهُ مِنِّی اَلسَّلاَمَ وَ قُلْ لَهُ بَیْضَ اَلطَّائِرِ اَلْفُلاَنِیِّ لاَ تَأْکُلْهُ فَإِنَّهُ مِنَ اَلْمُسُوخِ وَ رُوِیَ أَنَّ رَجُلاً مِنْ أَهْلِ اَلْمَدَائِنِ کَتَبَ إِلَیْهِ یَسْأَلُهُ عَمَّا بَقِیَ مِنْ مُلْکِ اَلْمُتَوَکِّلِ فَکَتَبَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ قالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِینَ دَأَباً فَما حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِی سُنْبُلِهِ إِلاّ قَلِیلاً مِمّا تَأْکُلُونَ `ثُمَّ یَأْتِی مِنْ بَعْدِ ذلِکَ سَبْعٌ شِدادٌ یَأْکُلْنَ ما قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلاّ قَلِیلاً مِمّا تُحْصِنُونَ `ثُمَّ یَأْتِی مِنْ بَعْدِ ذلِکَ عامٌ فِیهِ یُغاثُ اَلنّاسُ وَ فِیهِ یَعْصِرُونَ فَقُتِلَ فِی أَوَّلِ اَلْخَامِسَ عَشَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 185 )
حسن بن اسماعیل که یکی از بزرگان نهرین بود گفت من با مردی از ده خودمان رهسپار خدمت حضرت هادی شدیم مقداری پول برای آن جناب می بردیم یکی از اهالی ده نیز هدیه هائی با نامه داده بود که بامام برسانیم.گفت سلام مرا به آن جناب میرسانید و می پرسید تخم فلان پرنده بیابانی را می شود بخوریم یا نه. ما آنچه آورده بودیم تسلیم بکنیزی نمودیم در این موقع پیکی از طرف سلطان آمد و امام علیه السّلام را احضار کرد آن جناب سوار شد که پیش خلیفه برود ما هم از منزل خارج شدیم و سؤالی از ایشان نکردیم.میان خیابان امام علیه السّلام خود را بما رسانید روی بجانب رفیق من کرده بزبان نبطی فرمود:سلام مرا بفلان کس برسان و بگو:تخم فلان پرنده خوردنی نیست چون آن پرنده از چیزهائی است که مسخ شده اند. روایت شده که مردی از اهالی مدائن خدمت آن جناب رسید و پرسید چند سال دیگر از حکومت متوکل باقیمانده،امام علیه السّلام در جواب او این آیه را نوشت. «
بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ
*
»«
تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِینَ دَأَباً فَما حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِی سُنْبُلِهِ إِلاّ قَلِیلاً مِمّا تَأْکُلُونَ.`ثُمَّ یَأْتِی مِنْ بَعْدِ ذلِکَ سَبْعٌ شِدادٌ یَأْکُلْنَ ما قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلاّ قَلِیلاً مِمّا تُحْصِنُونَ `ثُمَّ یَأْتِی مِنْ بَعْدِ ذلِکَ عامٌ فِیهِ یُغاثُ اَلنّاسُ وَ فِیهِ یَعْصِرُونَ
».اول سال پانزدهم متوکل از دنیا رفت.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 166 )
ص : 5740
ل، [الخصال] : قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی جَوَابِ اَلْیَهُودِیِّ اَلَّذِی سَأَلَ عَمَّا فِیهِ مِنْ خِصَالِ اَلْأَوْصِیَاءِ یَا أَخَا اَلْیَهُودِ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اِمْتَحَنَنِی فِی حَیَاهِ نَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی سَبْعَهِ مَوَاطِنَ فَوَجَدَنِی فِیهِنَّ مِنْ غَیْرِ تَزْکِیَهٍ لِنَفْسِی بِنِعْمَهِ اَللَّهِ لَهُ مُطِیعاً قَالَ وَ فِیمَ وَ فِیمَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ أَمَّا أَوَّلُهُنَّ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَی إِلَی نَبِیِّنَا وَ حَمَلَهُ اَلرِّسَالَهَ وَ أَنَا أَحْدَثُ أَهْلِ بَیْتِی سِنّاً أَخْدُمُهُ فِی بَیْتِهِ وَ أَسْعَی بَیْنَ یَدَیْهِ فِی أَمْرِهِ فَدَعَا صَغِیرَ بَنِی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ وَ کَبِیرَهُمْ إِلَی اَلْإِسْلاَمِ وَ شَهَادَهِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّهُ رَسُولُ اَللَّهِ فَامْتَنَعُوا مِنْ ذَلِکَ وَ أَنْکَرُوهُ عَلَیْهِ وَ هَجَرُوهُ وَ نَابَذُوهُ وَ اِعْتَزَلُوهُ وَ اِجْتَنَبُوهُ وَ سَائِرُ اَلنَّاسِ مُقْصِینَ لَهُ وَ مُخَالِفِینَ عَلَیْهِ قَدِ اِسْتَعْظَمُوا مَا أَوْرَدَهُ عَلَیْهِمْ مِمَّا لَمْ یَحْتَمِلْهُ قُلُوبُهُمْ وَ تُدْرِکُهُ عُقُولُهُمْ فَأَجَبْتُ رَسُولَ اَللَّهِ وَحْدِی إِلَی مَا دَعَا إِلَیْهِ مُسْرِعاً مُطِیعاً مُوقِناً لَمْ یَتَخَالَجْنِی فِی ذَلِکَ شَکٌّ فَمَکَثْنَا بِذَلِکَ ثَلاَثَ حِجَجٍ وَ مَا عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ خَلْقٌ یُصَلِّی أَوْ یَشْهَدُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِمَا آتَاهُ اَللَّهُ غَیْرِی وَ غَیْرُ اِبْنَهِ خُوَیْلِدٍ رَحِمَهَا اَللَّهُ وَ قَدْ فَعَلَ ثُمَّ أَقْبَلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی أَصْحَابِهِ فَقَالَ أَ لَیْسَ کَذَلِکَ قَالُوا بَلَی یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 209 )
ص : 5741
قَالَ أَبُو عَمْرٍو : سَأَلْتُ أَبَا اَلنَّضْرِ مُحَمَّدَ بْنَ مَسْعُودٍ ، عَنْ جَمِیعِ هَؤُلاَءِ فَقَالَ أَمَّا عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ : فَمَا رَأَیْتُ فِیمَنْ لَقِیتُ بِالْعِرَاقِ وَ نَاحِیَهِ خُرَاسَانَ أَفْقَهَ وَ لاَ أَفْضَلَ مِنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بِالْکُوفَهِ ، وَ لَمْ یَکُنْ کِتَابٌ عَنِ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ مِنْ کُلِّ صِنْفٍ إِلاَّ وَ قَدْ کَانَ عِنْدَهُ، وَ کَانَ أَحْفَظَ اَلنَّاسِ، غَیْرَ أَنَّهُ کَانَ فَطَحِیّاً یَقُولُ بِعَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ ، ثُمَّ بِأَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) ، وَ کَانَ مِنَ اَلثِّقَاتِ وَ ذُکِرَ: أَنَّ أَحْمَدَ بْنَ اَلْحَسَنِ کَانَ فَطَحِیّاً أَیْضاً. وَ أَمَّا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلطَّیَالِسِیُّ : فَمَا عَلِمْتُهُ إِلاَّ خَیِّراً ثِقَهً، وَ أَمَّا اَلْقَاسِمُ بْنُ هِشَامٍ : فَقَدْ رَأَیْتُهُ فَاضِلاً خَیِّراً، وَ کَانَ یَرْوِی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اَلنَّهْدِیُّ : وَ هُوَ حَمْدَانُ اَلْقَلاَنِسِیُّ کُوفِیٌّ فَقِیهٌ ثِقَهٌ خَیِّرٌ وَ أَمَّا عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَرْوَانَ : فَإِنَّ اَلْقَوْمَ یَعْنِی اَلْغُلاَهَ یُمْتَحَنُ فِی أَوْقَاتِ اَلصَّلَوَاتِ، وَ لَمْ أَحْضُرْهُ فِی وَقْتِ صَلاَهٍ وَ لَمْ أَسْمَعْ فِیهِ إِلاَّ خَیْراً، وَ أَمَّا إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ فَارِسٍ : فَهُوَ فِی نَفْسِهِ لاَ بَأْسَ بِهِ، وَ لَکِنْ بَعْضُ مَنْ یَرْوِی هُوَ عَنْهُ، وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ یَزْدَادَ اَلرَّازِیُّ : فَلاَ بَأْسَ بِهِ وَ أَمَّا أَبُو یَعْقُوبَ إِسْحَاقُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَصْرِیُّ : فَإِنَّهُ کَانَ غَالِیاً وَ صِرْتُ إِلَیْهِ إِلَی بَغْدَادَ لِأَکْتُبَ عَنْهُ وَ سَأَلْتُهُ کِتَاباً أَنْسَخُهُ فَأَخْرَجَ إِلَیَّ مِنْ أَحَادِیثِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ فِی اَلتَّفْوِیضِ، فَلَمْ أَرْغَبْ فِیهِ فَأَخْرَجَ إِلَیَّ أَحَادِیثَ مُنْتَسِخَهً مِنَ اَلثِّقَاتِ، وَ رَأَیْتُهُ مُولَعاً بِالْحَمَامَاتِ اَلْمَرَاعِیشِ وَ یُمْسِکُهَا، وَ یَرْوِی فِی فَضْلِ إِمْسَاکِهَا أَحَادِیثَ، قَالَ، وَ هُوَ أَحْفَظُ مَنْ لَقِیتُهُ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 530 )
ص : 5742
بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ یَا أَسْمَعَ اَلسَّامِعِینَ یَا أَبْصَرَ اَلنَّاظِرِینَ یَا أَسْرَعَ اَلْحَاسِبِینَ یَا أَحْکَمَ اَلْحَاکِمِینَ یَا خَالِقَ اَلْمَخْلُوقِینَ یَا رَازِقَ اَلْمَرْزُوقِینَ یَا نَاصِرَ اَلْمَنْصُورِینَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ یَا دَلِیلَ اَلْمُتَحَیِّرِینَ یَا غِیَاثَ اَلْمُسْتَغِیثِینَ أَغِثْنِی یَا مَالِکَ یَوْمِ اَلدِّینِ `إِیّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیّاکَ نَسْتَعِینُ یَا صَرِیخَ اَلْمَکْرُوبِینَ یَا مُجِیبَ دَعْوَهِ اَلْمُضْطَرِّینَ أَنْتَ اَللَّهُ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْمَلِکُ اَلْحَقُّ اَلْمُبِینُ اَلْکِبْرِیَاءُ رِدَاؤُکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ اَلْمُصْطَفَی وَ عَلَی عَلِیٍّ اَلْمُرْتَضَی وَ فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ وَ خَدِیجَهَ اَلْکُبْرَی وَ اَلْحَسَنِ اَلْمُجْتَبَی وَ اَلْحُسَیْنِ اَلشَّهِیدِ بِکَرْبَلاَءَ وَ عَلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ اَلْکَاظِمِ وَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلتَّقِیِّ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلنَّقِیِّ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْعَسْکَرِیِّ وَ اَلْحُجَّهِ اَلْقَائِمِ اَلْمَهْدِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْإِمَامِ اَلْمُنْتَظَرِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُمْ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُمْ وَ اُنْصُرْ مَنْ نَصَرَهُمْ وَ اُخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُمْ وَ اِلْعَنْ مَنْ ظَلَمَهُمْ وَ عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اُنْصُرْ شِیعَهَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِکْ أَعْدَاءَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اُرْزُقْنِی رُؤْیَهَ قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْنِی مِنْ أَتْبَاعِهِ وَ أَشْیَاعِهِ وَ اَلرَّاضِینَ بِفِعْلِهِ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ . .
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 16 )
ص : 5743
وَ مِمَّا رُوِیَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَقُولُ: تَفُوحُ رَوَائِحُ اَلْجَنَّهِ مِنْ قَبْلَ قَرَنَ اَلشَّمْسُ وَا شَوْقَاهْ إِلَیْکَ یَا أُوَیْسٍ اَلْقَرَنِیِّ أَلاَ مِنْ لَقِیَهُ فلیقرئه عَنِّی اَلسَّلاَمُ فَقِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مِنْ أُوَیْسٍ اَلْقَرَنِیِّ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنْ غَابَ لَمْ یتفقدوه وَ إِنْ ظَهَرَ لَمْ یکترثوا لَهُ یَدْخُلُ فِی شَفَاعَتَهُ إِلَی اَلْجَنَّهِ مِثْلَ رَبِیعَهَ وَ مُضَرَ آمَنَ بِی وَ مَا رَآنِی وَ یُقْتَلُ بَیْنَ یَدَیِ خَلِیفَتِی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی صِفِّینَ .
( الفضائل (لإبن شاذان) , جلد 1 , صفحه 107 )
ص : 5744
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ: «وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلاً» ای مَنْ لَمْ یَجِدْ مِنْکُمْ غِنًی وَ هُوَ اَلْمَرْوِیُّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 469 )
ص : 5745
قَوْلُهُ تَعَالَی وَ لَقَدْ کُنْتُمْ تَمَنَّوْنَ اَلْمَوْتَ اَلْآیَهَ وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: وَ لَقَدْ کُنْتُمْ تَمَنَّوْنَ اَلْمَوْتَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَلْقَوْهُ 1-9 143:3 فَإِنَّ اَلْمُؤْمِنِینَ لَمَّا أَخْبَرَهُمُ اَللَّهُ بِالَّذِی فَعَلَ بِشُهَدَائِهِمْ یَوْمَ بَدْرٍ وَ مَنَازِلِهِمْ مِنَ اَلْجَنَّهِ رَغِبُوا فِی ذَلِکَ فَقَالُوا اَللَّهُمَّ أَرِنَا قِتَالاً نَسْتَشْهِدُ فِیهِ فَأَرَاهُمُ اَللَّهُ إِیَّاهُ یَوْمَ أُحُدٍ فَلَمْ یَثْبُتُوا إِلاَّ مَنْ شَاءَ اَللَّهُ مِنْهُمْ فَذَلِکَ قَوْلُهُ: وَ لَقَدْ کُنْتُمْ تَمَنَّوْنَ 1-4 143:3 اَلْآیَهَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 20 , صفحه 59 )
ص : 5746
وَ فِی کِتَابِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : أَنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سُئِلَ عَنِ اِسْتِعْمَالِ اَلتُّرْبَتَیْنِ مِنْ طِینِ قَبْرِ حَمْزَهَ وَ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلتَّفَاضُلِ بَیْنَهُمَا فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلسُّبْحَهُ اَلَّتِی هِیَ مِنْ طِینِ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تُسَبِّحُ بِیَدِ اَلرَّجُلِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یُسَبِّحَ قَالَ وَ قَالَ رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ فِی یَدِهِ اَلسُّبْحَهُ مِنْهَا وَ قِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ فَقَالَ أَمَا إِنَّهَا أَعْوَدُ عَلَیَّ أَوْ قَالَ أَخَفُّ عَلَیَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 98 , صفحه 133 )
ص : 5747
اَلْقَاسِمُ بْنُ اَلْعَلاَءِ قَالَ: وُلِدَ لِی عِدَّهُ بَنِینَ فَکُنْتُ أَکْتُبُ وَ أَسْأَلُ اَلدُّعَاءَ لَهُمْ فَلاَ یُکْتَبُ إِلَیَّ بِشَیْءٍ مِنْ أَمْرِهِمْ فَمَاتُوا کُلُّهُمْ فَلَمَّا وُلِدَ لِیَ اَلْحُسَیْنُ اِبْنِی کَتَبْتُ أَسْأَلُ اَلدُّعَاءَ فَأُجِبْتُ فَبَقِیَ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 356 )
4-قاسم بن علاء گوید:خدا چند پسر بمن داد و من بامام زمان(علیه السّلام)می نوشتم که در بارۀ آنها دعا کند و جوابی نمی آمد و همگی مردند،تا اینکه پسرم حسین بدنیا آمد،باز نوشتم و خواهش دعا کردم، و جواب آمد،و او بحمد اللّه برایم ماند.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 334 )
قاسم بن علا گفته چند فرزند نصیب من شد عریضۀ بمقام مقدس معروض داشته و درخواست دعا کردم پاسخی نشنیدم در نتیجه آنها وفات یافتند و چون فرزندم حسین متولد شد نامۀ نوشته درخواست دعا نمودم، توقیعی شرف صدور یافت و درخواست من بهدف اجابت رسید فرزندم پایدار ماند الحمد للّه.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 682 )
ص : 5748
بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ إِنْ شَاءَ قَالَ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَلطَّاهِرِینَ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 148 )
ص : 5749
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَذِنَ اَلرَّجُلُ لِعَبْدِهِ أَنْ یَتَسَرَّی مِنْ مَالِهِ فَإِنَّهُ یَشْتَرِی کَمْ شَاءَ بَعْدَ أَنْ یَکُونَ قَدْ أَذِنَ لَهُ.
( الکافی , جلد 5 , صفحه 477 )
5 - زراره گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
در صورتی که انسان به غلام خویش اجازه دهد تا از مال خود برای خود کنیز شخصی تهیّه کند، غلام هر تعدادی که مایل باشد، می تواند کنیز بخرد البتّه پس از آن که مولایش به او اجازه داده باشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 454 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 274 )
ص : 5750
ادعوا اللّه فی أکثر أوقاتکم مقاصدین متألهین فی دعائکم فإنّه إن یعلم منکم التظافر و التوازر یجب دعاءکم و یقضی حاجاتکم و یبلغکم آمالکم و یفضی عطایاه علیکم من خزائنه التی لا تفنی.
( سعد السعود , جلد 1 , صفحه 39 )
ص : 5751
وَ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ عَمَلِ اَلسُّلْطَانِ وَ اَلدُّخُولِ مَعَهُمْ فِیمَا هُمْ فِیهِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ إِذَا وَصَلْتَ إِخْوَانَکَ وَ عُدْتَ أَهْلَ وَلاَیَتِکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 137 )
ص : 5752
وَ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ اَلطَّبَرِیِّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ عَنْ خِرَاشٍ عَنْ أَنَسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْحَیَاءُ خَیْرٌ کُلُّهُ یَعْنِی أَنَّهُ یَکُفُّ ذَا اَلدِّینِ وَ مَنْ لاَ دِینَ لَهُ عَنِ اَلْقَبِیحِ فَهُوَ جِمَاعُ کُلِّ جَمِیلٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 168 )
10- پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:حیا و شرم همه اش خیر و نیکی است.یعنی حیا دیندار و بی دین را از کارهای زشت باز می دارد،شرم و حیا جامع همۀ زیباییها است.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 125 )
ص : 5753
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ هَذِهِ اَلْآیَهِ: وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّهِ - لا یَخْلُقُونَ شَیْئاً وَ هُمْ یُخْلَقُونَ - `أَمْواتٌ غَیْرُ أَحْیاءٍ وَ ما یَشْعُرُونَ أَیّانَ یُبْعَثُونَ قَالَ: اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّهِ اَلْأَوَّلُ وَ اَلثَّانِیُ وَ اَلثَّالِثُ کَذَّبُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِقَوْلِهِ وَالُوا عَلِیّاً وَ اِتَّبِعُوهُ فَعَادَوْا عَلِیّاً وَ لَمْ یُوَالُوهُ وَ دَعَوُا اَلنَّاسَ إِلَی وَلاَیَهِ أَنْفُسِهِمْ فَذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ - وَ اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّهِ قَالَ وَ أَمَّا قَوْلُهُ: لا یَخْلُقُونَ شَیْئاً فَإِنَّهُ یَعْنِی لاَ یَعْبُدُونَ شَیْئاً - وَ هُمْ یُخْلَقُونَ فَإِنَّهُ یَعْنِی وَ هُمْ یُعْبَدُونَ وَ أَمَّا قَوْلُهُ: أَمْواتٌ غَیْرُ أَحْیاءٍ یَعْنِی کُفَّارٌ غَیْرُ مُؤْمِنِینَ وَ أَمَّا قَوْلُهُ: وَ ما یَشْعُرُونَ أَیّانَ یُبْعَثُونَ فَإِنَّهُ یَعْنِی إِنَّهُمْ لاَ یُؤْمِنُونَ أَنَّهُمْ یُشْرِکُونَ - إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَإِنَّهُ کَمَا قَالَ اَللَّهُ وَ أَمَّا قَوْلُهُ: فَالَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَهِ فَإِنَّهُ یَعْنِی لاَ یُؤْمِنُونَ بِالرَّجْعَهِ أَنَّهَا حَقٌّ وَ أَمَّا قَوْلُهُ: قُلُوبُهُمْ مُنْکِرَهٌ فَإِنَّهُ یَعْنِی قُلُوبُهُمْ کَافِرَهٌ وَ أَمَّا قَوْلُهُ: وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ فَإِنَّهُ یَعْنِی عَنْ وَلاَیَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُسْتَکْبِرُونَ قَالَ اَللَّهُ لِمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ وَعِیداً مِنْهُ - لا جَرَمَ أَنَّ اَللّهَ یَعْلَمُ ما یُسِرُّونَ وَ ما یُعْلِنُونَ إِنَّهُ لا یُحِبُّ اَلْمُسْتَکْبِرِینَ عَنْ وَلاَیَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ . شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ سَوَاءً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 103 )
ص : 5754
فِی کِتَابِ اَلْإِحْتِجَاجِ لِلطَّبْرِسِیِّ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ: ثُمَّ أَقْبَلَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی مُشْرِکِی اَلْعَرَبِ فَقَالَ: وَ أَنْتُمْ فَلِمَ عَبَدْتُمُ اَلْأَصْنَامَ مِنْ دُونِ اَللَّهِ؟ فَقَالُوا: نَتَقَرَّبُ بِذَلِکَ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی فَقَالَ: أَ وَ هِیَ سَامِعَهٌ مُطِیعَهٌ لِرَبِّهَا عَابِدَهٌ لَهُ حَتَّی تَتَقَرَّبُوا بِتَعْظِیمِهَا إِلَی اَللَّهِ؟ قَالُوا: لاَ، قَالَ: فَأَنْتُمُ اَلَّذِینَ نَحَتُّمُوهَا بِأَیْدِیکُمْ، فَلَأَنْ تَعْبُدَکُمْ هِیَ لَوْ کَانَ یَجُوزُ مِنْهَا اَلْعِبَادَهُ أَحْرَی مِنْ أَنْ تَعْبُدُوهَا إِذَا لَمْ یَکُنْ أَمَرَکُمْ بِتَعْظِیمِهَا مَنْ هُوَ اَلْعَارِفُ بِمَصَالِحِکُمْ وَ عَوَاقِبِکُمْ وَ اَلْحَکِیمُ فِیمَا یُکَلِّفُکُمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 475 )
ص : 5755
عن محمّد بن یونس ، عن بعض أصحابنا قال: قال لی أبو جعفر - علیه السّلام -: «کلّ نفس ذائقه الموت أو منشوره» نزل بها علی محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - أنّه لیس أحد من هذه الأمّه إلاّ و ینشرون ، فاما المؤمنون فینشرون إلی قرّه عین، و أمّا الفجّار فینشرون إلی خزی اللّه إیّاهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 281 )
ص : 5756
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْهِدَایَهِ ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : سَبِّحْ فِی رُکُوعِکَ ثَلاَثاً تَقُولُ- سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ فِی اَلسُّجُودِ- سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْأَعْلَی وَ بِحَمْدِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ إِلَی أَنْ قَالَ فَإِنْ قُلْتَ سُبْحَانَ اَللَّهِ سُبْحَانَ اَللَّهِ سُبْحَانَ اَللَّهِ أَجْزَأَکَ وَ تَسْبِیحَهٌ وَاحِدَهٌ تُجْزِئُ لِلْمُعْتَلِّ وَ اَلْمَرِیضِ وَ اَلْمُسْتَعْجِلِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 424 )
ص : 5757
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلْمُنَافِقُ إِذَا حَدَّثَ عَنِ اَللَّهِ وَ عَنْ رَسُولِهِ کَذَبَ وَ إِذَا وَعَدَ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ أَخْلَفَ وَ إِذَا مَلَکَ خَانَ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ فِی مَالِهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ - فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِی قُلُوبِهِمْ إِلی یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ بِما أَخْلَفُوا اَللّهَ ما وَعَدُوهُ وَ بِما کانُوا یَکْذِبُونَ وَ قَوْلُهُ: وَ إِنْ یُرِیدُوا خِیانَتَکَ فَقَدْ خانُوا اَللّهَ مِنْ قَبْلُ فَأَمْکَنَ مِنْهُمْ وَ اَللّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 252 )
104-و فرمود منافق وقتی از خدا و پیامبرش حدیث نقل کند دروغ میگوید و اگر بخدا و پیامبر وعده دهد تخلف میکند.وقتی مالک چیزی شد خیانت مینماید بخدا و پیامبرش در مال خود و این تفسیر آیه شریفه است: «
فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِی قُلُوبِهِمْ إِلی یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ بِما أَخْلَفُوا اَللّهَ ما وَعَدُوهُ وَ بِما کانُوا یَکْذِبُونَ
» . و آیه دیگری که میفرماید:«
وَ إِنْ یُرِیدُوا خِیانَتَکَ فَقَدْ خانُوا اَللّهَ مِنْ قَبْلُ فَأَمْکَنَ مِنْهُمْ وَ اَللّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ
» .
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 223 )
ص : 5758
لاَ تُمَازِحَنَّ صَدِیقاً فَیُعَادِیَکَ وَ لاَ عَدُوّاً فَیُرْدِیَکَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 529 )
ص : 5759
زُرَارَهُ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ یَقُولُ: إِنَّ اَلْوَلِیدَ بْنَ عُقْبَهَ حِینَ شُهِدَ عَلَیْهِ شُرْبُ اَلْخَمْرِ قَالَ عُثْمَانُ لِعَلِیٍّ اِقْضِ بَیْنِی وَ بَیْنَ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ یَزْعُمُونَ أَنَّهُ شَرِبَ اَلْخَمْرَ فَأَمَرَ عَلِیٌّ أَنْ یُضْرَبَ بِسَوْطٍ لَهُ شُعْبَتَانِ أَرْبَعِینَ جَلْدَهً .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 147 )
ص : 5760
مَا أَقْرَبَ اَلنَّقِمَهَ مِنَ اَلظَّلُومَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 481 )
ص : 5761
وَ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ رِفَاعَهَ بْنِ مُوسَی عَنْ لَیْثٍ اَلْمُرَادِیِّ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ مِنْ غَیْرِ تَعَجُّبٍ خَلَقَ اَللَّهُ مِنْهَا طَائِراً أَخْضَرَ یَسْتَظِلُّ بِظِلِّ اَلْعَرْشِ یُسَبِّحُ فَیُکْتَبُ لَهُ ثَوَابُهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 183 )
ص : 5762
کُنْتُ إِذَا سَئَلْتُ رَسُولَ اَللَّهِ أَعْطَانِی وَ إِذَا سَکَنْتُ اِبْتَدَانِی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 538 )
ص : 5763
عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَرْوَانَ، عَنْ سَعِیدِ بْنِ عُمَرَ، عَنْ أَبِی مَرْوَانَ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ اَلَّذِی فَرَضَ عَلَیْکَ اَلْقُرْآنَ لَرادُّکَ إِلی مَعادٍ ، قَالَ: فَقَالَ لِی: «لاَ وَ اَللَّهِ، لاَ تَنْقَضِی اَلدُّنْیَا وَ لاَ تَذْهَبُ حَتَّی یَجْتَمِعَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) بِالثُّوَیَّهِ، فَیَلْتَقِیَانِ وَ یَبْنِیَانِ بِالثُّوَیَّهِ مَسْجِداً لَهُ اِثْنَا عَشَرَ أَلْفَ بَابٍ». یَعْنِی مَوْضِعاً بِالْکُوفَهِ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 292 )
ص : 5764
إِخْتِیَارُ اَلرِّجَالِ لِلْکَشِّیِّ ، عَنِ اَلْعَیَّاشِیِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ اَلْحَسَنِ یَقُولُ: مَاتَ یُونُسُ بْنُ یَعْقُوبَ بِالْمَدِینَهِ فَبَعَثَ إِلَیْهِ أَبُو اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِحَنُوطِهِ وَ کَفَنِهِ وَ جَمِیعِ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ وَ أَمَرَ مَوَالِیَهُ وَ مَوَالِیَ أَبِیهِ وَ جَدِّهِ أَنْ یَحْضُرُوا جِنَازَتَهُ وَ قَالَ لَهُمْ هَذَا مَوْلًی لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَ یَسْکُنُ اَلْعِرَاقَ وَ قَالَ لَهُمْ اِحْفِرُوا لَهُ فِی اَلْبَقِیعِ فَإِنْ قَالَ لَکُمْ أَهْلُ اَلْمَدِینَهِ إِنَّهُ عِرَاقِیٌّ وَ لاَ نَدْفِنُهُ فِی اَلْبَقِیعِ فَقُولُوا لَهُمْ هَذَا مَوْلًی لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ وَ کَانَ یَسْکُنُ اَلْعِرَاقَ فَإِنْ مَنَعْتُمُونَا أَنْ نَدْفِنَهُ فِی اَلْبَقِیعِ مَنَعْنَاکُمْ أَنْ تَدْفِنُوا مَوَالِیَکُمْ فِی اَلْبَقِیعِ فَدُفِنَ فِی اَلْبَقِیعِ وَ وَجَّهَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی إِلَی زَمِیلِهِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُبَابِ وَ کَانَ رَجُلاً مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ فَقَالَ صَلِّ عَلَیْهِ أَنْتَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 26 )
ص : 5765
أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، قَالُوا: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلرَّزَّازُ أَبُو اَلْعَبَّاسِ اَلْقُرَشِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَیُّوبُ بْنُ نُوحِ بْنِ دَرَّاجٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا صَفْوَانُ بْنُ یَحْیَی ، عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ) ، عَنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : اَلنَّظَرُ إِلَی اَلْعَالِمِ عِبَادَهٌ، وَ اَلنَّظَرُ إِلَی اَلْإِمَامِ اَلْمُقْسِطِ عِبَادَهٌ، وَ اَلنَّظَرُ إِلَی اَلْوَالِدَیْنِ بِرَأْفَهٍ وَ رَحْمَهٍ عِبَادَهٌ، وَ اَلنَّظَرُ إِلَی أَخٍ تَوَدُّهُ فِی اَللَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ) عِبَادَهٌ.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 454 )
[1015]21-محمّد بن مسلم از حضرت صادق به نقل از پدرشان از جدّشان از حضرت حسین علیه السّلام به نقل از علی علیه السّلام روایت کرده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمودند:نگاه به عالم عبادت است،نگاه به پیشوای عادل عبادت است،نگاه مهربان و دلسوزانه به پدر و مادر عبادت است، و نگاه به برادری که او را در راه خدا دوست می دارید عبادت است.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 157 )
ص : 5766
وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی وَ فَضَالَهَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ لِی: اِقْرَأْ فِی اَلْوَتْرِ فِی ثَلاَثَتِهِنَّ بِقُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 132 )
ص : 5767
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب : اِخْتَلَفَتِ اَلْأُمَّهُ بَعْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْإِمَامَهِ بَیْنَ اَلنَّصِّ وَ اَلاِخْتِیَارِ فَصَحَّ لِأَهْلِ اَلنَّصِّ مِنْ طُرُقِ اَلْمُخَالِفِ وَ اَلْمُؤَالِفِ بِأَنَّ اَلْأَئِمَّهَ اِثْنَا عَشَرَ وَ نَبَغَتِ اَلسَّبْعِیَّهُ بَعْدَ جَعْفَرٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اِدَّعَوْا دَعْوَی فَارَقُوا بِهَا اَلْأُمَّهَ بِأَسْرِهَا وَ کَانَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ نَصَّ عَلَی اِبْنِهِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَشْهَدَ عَلَی ذَلِکَ اِبْنَیْهِ إِسْحَاقَ وَ عَلِیّاً وَ اَلْمُفَضَّلَ بْنَ عُمَرَ وَ مُعَاذَ بْنَ کَثِیرٍ وَ عَبْدَ اَلرَّحْمَنِ بْنَ اَلْحَجَّاجِ وَ اَلْفَیْضَ بْنَ اَلْمُخْتَارِ وَ یَعْقُوبَ اَلسَّرَّاجَ وَ حُمْرَانَ بْنَ أَعْیَنَ وَ أَبَا بَصِیرٍ وَ دَاوُدَ اَلرَّقِّیَّ وَ یُونُسَ بْنَ ظَبْیَانَ وَ یَزِیدَ بْنَ سَلِیطٍ وَ سُلَیْمَانَ بْنَ خَالِدٍ وَ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالَ وَ اَلْکُتُبُ بِذَلِکَ شَاهِدَهٌ وَ کَانَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَخْبَرَ بِهَذِهِ اَلْفِتْنَهِ بَعْدَهُ وَ أَظْهَرَ مَوْتَ إِسْمَاعِیلَ وَ غُسْلَهُ وَ تَجْهِیزَهُ وَ دَفْنَهُ وَ تَشَیَّعَ فِی جِنَازَتِهِ بِلاَ حِذَاءٍ وَ أَمَرَ بِالْحَجِّ عَنْهُ بَعْدَ وَفَاتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 253 )
صاحب مناقب مینویسد:امت اسلام پس از درگذشت پیامبر اختلاف کردند که آیا امامت باید با تعیین پیامبر باشد یا بانتخاب مردم برای کسانی که میگویند باید پیامبر تعیین کند و نص صریح داشته باشد ثابت شد از طریق شیعه و اهل سنت که ائمه دوازده نفرند ولی پس از امام صادق گروهی پیدا شدند که بر خلاف همه مدعی شدند امامت در هفت نفر تمام میگردد و هفت امامی شدند. با اینکه حضرت صادق تصریح کرده بود بامامت پسرش موسی بن جعفر و دو فرزندش اسحاق و علی را شاهد گرفت و مفضل بن عمر و معاذ بن کثیر.عبد الرحمن ابن حجاج و فیض بن مختار و یعقوب سراج و عمران بن اعین و ابا بصیر و داود رقی و یونس بن ظبیان و یزید بن سلیط و سلیمان بن خالد و صفوان جمال را شاهد گرفت و نوشته هائی که بآنها داد گواه بر این مطلب است خود امام نیز اطلاع داد که بعد از درگذشت او چه فتنه ای می شود بهمین جهت مرگ فرزند خود اسماعیل را آشکارا کرد و غسل و تجهیز و دفن و تشییع جنازه او را با پای برهنه نمود بعد از فوت او کسی را مأمور کرد که به نیابت از او حج گزارد.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 226 )
ص : 5768
وَ فِیهِ: أَنَّ ثَلاَثَهً وَقَعُوا عَلَی جَارِیَهٍ فِی طُهْرٍ وَاحِدٍ فَوَلَدَتْ فَأَقْرَعَ بَیْنَهُمْ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَعُرِضَتْ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ مَا أَجِدُ إِلاَّ مَا قَالَ عَلِیٌّ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 11 )
ص : 5769
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ اَلْعَبْدَ إِذَا شَهِدَ ثُمَّ أُعْتِقَ جَازَتْ شَهَادَتُهُ إِذَا لَمْ یَرُدَّهَا اَلْحَاکِمُ قَبْلَ أَنْ یُعْتَقَ وَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ إِنْ أُعْتِقَ اَلْعَبْدُ لِلشَّهَادَهِ لَمْ تَجُزْ شَهَادَتُهُ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 18 )
ص : 5770
وَ قَالَ بَعْضُهُمْ: مِنْ عَلاَمَاتِ اَلْعَاقِلِ أَنَّهُ لاَ یَتَکَلَّفُ مَا لاَ یُطِیقُ وَ لاَ یَسْعَی لِمَا لاَ یُدْرِکُ وَ لاَ یَتَکَلَّمُ فِیمَا لاَ یَعْنِیهِ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 246 )
ص : 5771
فی کتاب کمال الدّین و تمام النّعمه ، بإسناده إلی عمّار بن موسی السّاباطیّ : عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: سمعته و هو یقول: لم تخل الأرض من حجّه عالم یحیی فیها ما یمیتون من الحقّ. ثمّ تلا هذه الآیه: یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اَللّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اَللّهُ مُتِمُّ نُورِهِ [وَ لَوْ کَرِهَ اَلْکافِرُونَ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 231 )
ص : 5772
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَهْلٍ عَنْ زَکَرِیَّا بْنِ آدَمَ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْمٍ مِنَ اَلْعَدُوِّ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ أَهْلِ اَلذِّمَّهِ أَصَابَهُمْ جُوعٌ فَأَتَاهُ رَجُلٌ بِوَلَدِهِ فَقَالَ هَذَا لَکَ أَطْعِمْهُ وَ هُوَ لَکَ عَبْدٌ فَقَالَ لاَ تَبْتَعْ حُرّاً فَإِنَّهُ لاَ یَصْلُحُ لَکَ وَ لاَ مِنْ أَهْلِ اَلذِّمَّهِ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 246 )
ص : 5773
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ: إِلَهِی مَا عَبَدْتُکَ خَوْفاً مِنْ عِقَابِکَ وَ لاَ طَمَعاً فِی ثَوَابِکَ وَ لَکِنْ وَجَدْتُکَ أَهْلاً لِلْعِبَادَهِ فَعَبَدْتُکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 14 )
ص : 5774
24759-5 ( الکافی 237:3) العده ، عن سهل ، عن ابن شمون ، عن الأصم ، عن عبد اللّه بن القاسم ، عن الحضرمی قال: قلت لأبی جعفر علیه السّلام : أصلحک اللّه من المسئولون فی قبورهم قال "من محض الإیمان و من محض الکفر "قلت: فبقیه هذا الخلق قال "یلهی و اللّه عنهم ما یعبأ بهم "قال: قلت: و عم یسألون قال "عن الحجه القائمه بین أظهرهم، فیقال للمؤمن: ما تقول فی فلان بن فلان فیقول: ذلک أمامی ، فیقال: نم أنام اللّه عینک و یفتح له باب إلی الجنه فلا یزال ینفحه من روحها إلی یوم القیامه و یقال للکافر : ما تقول فی فلان بن فلان فیقول: قد سمعت به و لا أدری ما هو، فیقال له: لا دریت، و یفتح له باب إلی النار فلا یزال ینفحه من حرها إلی یوم القیامه ".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 615 )
ص : 5775
17502-1 الکافی ،1/1/162/5 محمد عن التهذیب ،1/5/158/7 محمد بن أحمد عن یعقوب بن یزید عن الغفاری عن القاسم بن إسحاق عن أبیه عن جده قال الفقیه ،3974/269/3 قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : علامه رضا اللّه عز و جل فی خلقه عدل سلطانهم و رخص أسعارهم و علامه غضب اللّه تبارک و تعالی علی خلقه جور سلطانهم و غلاء أسعارهم.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 395 )
ص : 5776
[276] قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ عَلَّمَنِی أَلْفَ بَابٍ مِنَ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ مِمَّا کَانَ وَ مِمَّا هُوَ کَائِنٌ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ ، وَ کُلُّ بَابٍ یُفْتَحُ إِلَی أَلْفِ بَابٍ، فَذَلِکَ أَلْفُ أَلْفِ بَابٍ، فَعُلِّمْتُ عِلْمَ اَلْمَنَایَا وَ اَلْبَلاَیَا وَ فَصْلَ اَلْخِطَابِ .
( المحتضر , جلد 1 , صفحه 214 )
ص : 5777
12041-7 الکافی ،1/7/316/4 العده عن سهل عن البزنطی عن علی عن أبی بصیر قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : من وصل أبا أو ذا قرابه له فطاف عنه کان له أجره کاملا و للذی طاف عنه مثل أجره و یفضل هو بصلته إیاه بطواف آخر و قال من حج فجعل حجته عن ذی قرابه یصله بها کانت حجته کامله و کان للذی حج عنه مثل أجره إن اللّه عز و جل واسع لذلک.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 329 )
ص : 5778
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ بَشِیرٍ اَلدَّهَّانِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیُّمَا مُؤْمِنٍ زَارَ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَارِفاً بِحَقِّهِ فِی غَیْرِ یَوْمِ عِیدٍ کُتِبَتْ لَهُ عِشْرُونَ حَجَّهً وَ عِشْرُونَ عُمْرَهً مَبْرُورَاتٍ وَ عِشْرُونَ غَزْوَهً مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ وَ إِمَامٍ عَادِلٍ . وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ مِثْلَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 268 )
ص : 5779
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ فِی اَلصَّحِیحِ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْهِبَهُ وَ اَلنِّحْلَهُ یَرْجِعُ فِیهِمَا صَاحِبُهُمَا حِیزَتْ أَوْ لَمْ تُحَزْ إِلاَّ لِذِی رَحِمٍ فَإِنَّهُ لاَ یَرْجِعُ فِیهَا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 263 )
ص : 5780
رُوِیَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ فِی صِفَتِهِ: اَلْفَاتِحُ لِمَا اُسْتُغْلِقَ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 11 )
و این معنی را روایت از حضرت امیر علیه السّلام کرده اند
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 14 )
ص : 5781
2218-6 الکافی ،1/5/141/2 عنه عن أبیه عن أبی البختری عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إن اللّه تعالی یقول یحزن عبدی المؤمن إن قترت علیه و ذلک أقرب له منی و یفرح عبدی المؤمن إن وسعت علیه - و ذلک أبعد له منی.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 413 )
ص : 5782
قَالَ: وَ یُقَالُ إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نُودِیَ فِی هَذَا اَلْیَوْمِ نَادِ عَلِیّاً مَظْهَرَ اَلْعَجَائِبِتَجِدْهُ عَوْناً لَکَ فِی اَلنَّوَائِبِ کُلُّ غَمٍّ وَ هَمٍّ سَیَنْجَلِیبِوَلاَیَتِکَ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 20 , صفحه 73 )
ص : 5783
11798-54 التهذیب ،1/3/20/5 موسی عن الفقیه ،2138/202/2 السراد عن ابن رئاب عن محمد بن قیس قال: سمعت أبا جعفر علیه السّلام و هو یحدث الناس بمکه فقال إن رجلا من الأنصار جاء إلی النّبی صلّی اللّه علیه و آله یسأله - فقال له رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله إن شئت فسل و إن شئت أخبرتک عما جئت تسألنی عنه فقال أخبرنی یا رسول اللّه فقال جئت تسألنی ما لک فی حجک و عمرتک فإن لک إذا توجهت إلی سبیل الحج ثم رکبت راحلتک ثم قلت بسم اللّه و الحمد لله ثم مضت راحلتک لم تضع خفا و لم ترفع خفا إلا کتب اللّه لک حسنه و محا عنک سیئه فإذا أحرمت و لبیت کان لک بکل تلبیه لبیتها عشر حسنات و محا عنک عشر سیئات - فإذا طفت بالبیت الحرام أسبوعا کان لک بذلک عند اللّه عهد و ذخر - یستحی أن یعذبک بعده أبدا فإذا صلیت الرکعتین خلف المقام کان لک بهما ألفا حجه متقبله - فإذا سعیت بین الصفا و المروه کان لک مثل أجر من حج ماشیا من بلده و مثل أجر من أعتق سبعین رقبه مؤمنه و إذا وقفت بعرفات إلی غروب الشمس فإن کان علیک من الذنوب مثل رمل عالج أو بعدد نجوم السماء أو قطر المطر یغفرها اللّه لک فإذا رمیت الجمار کان لک بکل حصاه عشر حسنات یکتب لک فیما یستقبل من عمرک فإذا حلقت رأسک کان لک بکل شعره حسنه تکتب لک فیما یستقبل من عمرک فإذا ذبحت هدیک و نحرت بدنتک کان لک بکل قطره من دمها حسنه تکتب لک فیما یستقبل من عمرک فإذا زرت البیت و طفت به أسبوعا و صلیت الرکعتین خلف المقام ضرب ملک علی کتفیک ثم قال لک قد غفر اللّه لک ما مضی و فیما یستقبل ما بینک و بین مائه و عشرین یوما.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 232 )
ص : 5784
وَ عَنْهُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا رَجَاءُ بْنُ یَحْیَی أَبُو اَلْحُسَیْنِ اَلْعَبَرْتَائِیُّ اَلْکَاتِبُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو هَاشِمٍ دَاوُدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلْفَضْلِ أَبُو عِیسَی اَلنَّبْهَانِیُّ بِالْقِسْطَاسِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ عِیسَی بْنِ بُهْلُولٍ اَلْمِصْرِیِّ اَلدَّهَّانُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا بَکَّارُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ شُعْبَهَ اَلْیَمَامِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ شُعْبَهَ اَلذُّهْلِیُّ قَاضِی اَلْیَمَامَهِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی بَکْرُ بْنُ اَلْمَلِکِ اَلْأَعْتَقُ اَلْبَصْرِیُّ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : یَا عَلِیُّ ، خَلَقَ اَللَّهُ اَلنَّاسَ مِنْ أَشْجَارٍ شَتَّی، وَ خَلَقَنِی وَ أَنْتَ مِنْ شَجَرَهٍ وَاحِدَهٍ، أَنَا أَصْلُهَا وَ أَنْتَ فَرْعُهَا، فَطُوبَی لِعَبْدٍ تَمَسَّکَ بِأَصْلِهَا، وَ أَکَلَ مِنْ فَرْعِهَا.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 610 )
[1261]9-بکر بن عبد الملک از حضرت سجّاد به نقل از پدرشان از جدّشان امیر مؤمنان علیه السّلام روایت کرده که رسول خدا فرمودند:ای علی خداوند مردم را از درخت هایی مختلف آفرید و من و تو را از یک درخت آفرید.من تنۀ آن و تو شاخه های آن هستی.و خوشا بنده ای که به تنۀ آن درخت چنگ زده و از شاخه های آن میوه بخورد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 503 )
ص : 5785
وَ لَوْ لَمْ یُولَدْ مِنَ اَلْحَیَوَانِ إِلاَّ ذَکَرٌ فَقَطْ أَوْ أُنْثَی فَقَطْ أَ لَمْ یَکُنِ اَلنَّسْلُ مُنْقَطِعاً وَ بَادَ مَعَ أَجْنَاسِ اَلْحَیَوَانِ فَصَارَ بَعْضُ اَلْأَوْلاَدِ یَأْتِی ذُکُوراً وَ بَعْضُهَا یَأْتِی إِنَاثاً لِیَدُومَ اَلتَّنَاسُلُ وَ لاَ یَنْقَطِعُ
( توحید المفضل , جلد 1 , صفحه 90 )
اگر از حیوان،فقط جنس نر و یا ماده زاده می شد آیا نسل،منقطع و نابود نمی گشت؟در نتیجه تقدیر و تدبیر چنین حکم کرده است که برخی از اولاد «ذکور»و برخی دیگر«اناث»باشند تا آفرینش نسل ادامه یابد و منقطع نگردد.
( توحید مفضل / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 85 )
ص : 5786
قَالَ اَلرَّیَّانُ بْنُ اَلصَّلْتِ : دَخَلْتُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنَّ اَلنَّاسَ یَقُولُونَ إِنَّکَ قَبِلْتَ وِلاَیَهَ اَلْعَهْدِ مَعَ إِظْهَارِکَ اَلزُّهْدَ فِی اَلدُّنْیَا فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ عَلِمَ اَللَّهُ کَرَاهَتِی لِذَلِکَ فَلَمَّا خُیِّرْتُ بَیْنَ قَبُولِ ذَلِکَ وَ بَیْنَ اَلْقَتْلِ اِخْتَرْتُ اَلْقَبُولَ عَلَی اَلْقَتْلِ وَیْحَهُمْ أَ مَا عَلِمُوا أَنَّ یُوسُفَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ نَبِیّاً رَسُولاً فَلَمَّا دَفَعَتْهُ اَلضَّرُورَهُ إِلَی تَوَلِّی خَزَائِنِ اَلْعَزِیزِ قالَ اِجْعَلْنِی عَلی خَزائِنِ اَلْأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ وَ دَفَعَتْ لِیَ اَلضَّرُورَهُ إِلَی قَبُولِ ذَلِکَ عَلَی إِکْرَاهٍ وَ إِجْبَارٍ بَعْدَ اَلْإِشْرَافِ عَلَی اَلْهَلاَکِ عَلَی أَنِّی مَا دَخَلْتُ فِی هَذَا اَلْأَمْرِ إِلاَّ دُخُولَ خَارِجٍ مِنْهُ فَإِلَی اَللَّهِ اَلْمُشْتَکَی وَ هُوَ اَلْمُسْتَعَانُ .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 224 )
ریان بن صلت می گوید:به حضور علی بن موسی الرضا(علیه السّلام)رفتم و به او گفتم: ای پسر رسول خدا!مردم می گویند چگونه شما با اظهار زهد و بی رغبتی به دنیا ولایتعهدی را پذیرفتید؟فرمود:خداوند کراهت مرا بر این کار می داند و چون میان پذیرفتن این کار و کشته شدن مخیر شدم آن را بر کشته شدن ترجیح دادم.وای بر ایشان،مگر نمی دانند که یوسف(علیه السّلام)پیامبر و فرستادۀ خدا بود و چون ضرورت اقتضا می کرد که گنجور عزیز باشد به او گفت:«مرا بر گنجینه های زمین بگمار که من نگهدارندۀ دانایم» .مرا هم ضرورت و اجبار به پذیرش این کار واداشت،آن هم با کراهت خودم و اینکه مشرف به مرگ شدم.وانگهی من در این کار دخالتی ندارم و چنانم که از آن بیرون هستم و به خداوند شکایت می کنم و از او یاری باید خواست .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 368 )
ص : 5787
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ غَالِبٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «یا نِساءَ اَلنَّبِیِّ مَنْ یَأْتِ مِنْکُنَّ بِفاحِشَهٍ مُبَیِّنَهٍ یُضاعَفْ لَهَا اَلْعَذابُ ضِعْفَیْنِ» قَالَ: اَلْفَاحِشَهُ اَلْخُرُوجُ بِالسَّیْفِ .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 193 )
ص : 5788
سُئِلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ عَظِیمِ الشقاق [اَلشَّقَاءِ] قَالَ رَجُلٌ تَرَکَ اَلدُّنْیَا لِلدُّنْیَا فَفَاتَتْهُ اَلدُّنْیَا وَ خَسِرَ اَلْآخِرَهَ وَ رَجُلٌ تَعَبَّدَ وَ اِجْتَهَدَ وَ صَامَ رِئَاءَ اَلنَّاسِ فَذَلِکَ اَلَّذِی حُرِمَ لَذَّاتِ اَلدُّنْیَا وَ لَحِقَهُ اَلتَّعَبُ اَلَّذِی لَوْ کَانَ بِهِ مُخْلِصاً لاَسْتَحَقَّ ثَوَابَهُ فَوَرَدَ اَلْآخِرَهَ وَ هُوَ یَظُنُّ أَنَّهُ قَدْ عَمِلَ مَا یَثْقُلُ بِهِ مِیزَانُهُ فَیَجِدُهُ هَبَاءً مَنْثُوراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 300 )
ص : 5789
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبِی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ جَرِیرٍ اَلْبَجَلِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : جَاءَنِی اِبْنُ عَمِّکَ کَأَنَّهُ أَعْرَابِیٌّ مَجْنُونٌ عَلَیْهِ إِزَارٌ وَ طَیْلَسَانٌ وَ نَعْلاَهُ فِی یَدِهِ فَقَالَ لَوْ أَنَّ قَوْماً یَقُولُونَ فِیکَ قُلْتُ لَهُ لَسْتَ عَرَبِیّاً قَالَ بَلَی قُلْتُ إِنَّ اَلْعَرَبَ لاَ تُبْغِضُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْتُ لَهُ لَعَلَّکَ مِمَّنْ یُکَذِّبُ بِالْحَوْضِ أَمَا وَ اَللَّهِ لَئِنْ أَبْغَضْتَهُ ثُمَّ وَرَدْتَ عَلَی اَلْحَوْضِ لَتَمُوتَنَّ عَطَشاً .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 209 )
14-إسحاق بن جریر بجلی گوید:امام صادق علیه السّلام بمن فرمود:پسر عمویت مانند یکتن از اعراب بیابانی و جاهل دیوانه وار نزد من آمد در حالی که لنگی بخود بسته و ردائی بدوش افکنده و نعلین خود بدست گرفته بود،از روی تعرض گفت مردم در بارۀ تو حرفهائی میزنند،بدو گفتم مگر تو شهری و تربیت شده نیستی؟گفت چرا،گفتم مردم فهمیده و شهری که با علیّ دشمن نیستند،بعد باو گفتم شاید تو حوض کوثر و ساقی آن را منکری،این را بدان و متوجّه باش که اگر با علیّ دشمن باشی بعد بر او کنار حوض کوثر وارد شوی مسلّما از تشنگی هلاک خواهی شد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 468 )
14-اسحاق بن جریر بجلی روایت کرده است که امام صادق علیه السّلام به من فرمود:پسر عموی تو بسان یک عرب بیابانگرد دیوانه در حالی که پارچه یی به خود بسته بود و دیگری به دوش انداخته،و کفشهایش را به دست گرفته بود،به نزد من آمد و گفت: گروهی از مردم در بارۀ تو حرفهائی می زنند!به او گفتم:مگر تو عرب شهرنشین نیستی؟گفت:چرا!گفتم:عربهای شهرنشین(و نه بادیه نشین و بیابانگرد)علی را دشمن خود نمی دانند،و دشمن او نیستند.آنگاه به او گفتم:شاید تو از جملۀ کسانی باشی که حوض(کوثر)را تکذیب می کنند!همانا بخدا سوگند اگر با علی دشمن باشی سپس بر او در کنار حوض درآیی،بدون تردید از تشنگی جان خواهی سپرد (و از آب کوثر بهره ای نخواهی برد).
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 528 )
14. اسحاق بن جریر بجلی می گوید: امام صادق (علیه السّلام) به من فرمود: پسر عمویت در حالی که لنگی به خود بسته و ردایی بر دوش افکنده و نعلین خود را به دست گرفته بود، همچون بادیه نشینی دیوانه نزد من آمد و گفت: گروهی از مردم در بارۀ تو حرفهایی می زنند! به او گفتم: مگر تو شهری و فهمیده نیستی؟ گفت: چرا؟ گفتم: آدم فهمیده که با علی (علیه السّلام) دشمن نیست. سپس به او گفتم: شاید تو از کسانی هستی که حوض کوثر را دروغ می داند؟ بدان، به خدا قسم اگر با علی (علیه السّلام) دشمن باشی و کنار حوض بر او وارد شوی از تشنگی هلاک خواهی شد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 405 )
[818]14-... اسحاق بن جریر بجلی گوید: امام صادق علیه السّلام به من فرمود: پسر عمویت همانند عرب بیابان نشینی دیوانه نزد من آمد و در حالی که لنگی بر روی خود انداخته و جامه ای بلند به تن کرده بود و نعلین خویش را بر دست گرفته بود به من گفت: مردم در بارۀ تو چیزهایی می گویند. گفتم: آیا تو عرب شهرنشین نیستی؟ گفت: آری، هستم. گفتم: به راستی، عرب های شهرنشین با علی علیه السّلام دشمن نیستند، سپس به او گفتم: شاید از کسانی هستی که حوض کوثر را تکذیب می کنند. آگاه باش که به خدا سوگند اگر علی علیه السّلام را دشمن بداری، سپس به حوض کوثر درآیی بی گمان از تشنگی جان سپاری.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 481 )
ص : 5790
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، بِالسَّنَدِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: اَلْخَلْقُ عِیَالُ اَللَّهِ فَأَحَبُّ اَلْخَلْقِ إِلَی اَللَّهِ مَنْ نَفَعَ عِیَالَ اَللَّهِ وَ أَدْخَلَ عَلَی أَهْلِ بَیْتٍ سُرُوراً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 388 )
ص : 5791
و فیه ، و فی احتجاج علیّ - علیه السّلام - یوم الشّوری علی النّاس: و نشدتکم باللّه، هل فیکم أحد له أخ مثل أخی جعفر المزیّن بالجناحین فی الجنّه ، یحلّ فیها حیث یشاء غیری؟ قالوا: اللّهمّ، لا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 530 )
ص : 5792
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : أَنَّهُمَا کَانَا إِذَا قَامَا فِی اَلصَّلاَهِ تَغَیَّرَتْ أَلْوَانُهُمَا مَرَّهً حُمْرَهً وَ مَرَّهً صُفْرَهً کَأَنَّهُمَا یُنَاجِیَانِ شَیْئاً یَرَیَانِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 265 )
ص : 5793
قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی خَبَرٍ طَوِیلٍ: فِی تَفْسِیرِ المص فِی رِوَایَهِ لَبِیدٍ فَمَنْ زَعَمَ أَنَّ کِتَابَ اَللَّهِ مُبْهَمٌ فَقَدْ هَلَکَ ثُمَّ أَمْسَکَ فَقَالَ اَلْأَلِفُ وَاحِدَهٌ - وَ اَللاَّمُ ثَلاَثُونَ وَ اَلْمِیمُ أَرْبَعُونَ وَ اَلصَّادُ تِسْعُونَ فَقُلْتُ هَذِهِ إِحْدَی وَ سِتُّونَ وَ مِائَهٌ فَقَالَ یَا لَبِیدُ إِذَا دَخَلْتَ سَنَهَ إِحْدَی وَ سِتِّینَ وَ مِائَهٍ سَلَبَ اَللَّهُ قَوْماً سُلْطَانَهُمْ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 153 )
16-امام باقر علیه السّلام ضمن حدیثی طولانی در تفسیر(المص)در روایت لبید فرمود:هر که گمان کند که کتاب خداوند ابهام دارد هلاک شده،سپس کمی صبر کرد و فرمود:الف یک است، لام سی است،و میم چهل است،و صاد نود.پرسیدم:این عدد صد و شصت و یک است، فرمود:ای لبید!هر گاه داخل سال صد و شصت و یک شدی خداوند سلطنت قومی را می گیرد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 305 )
ص : 5794
وَ رَوَی أَیْضاً عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: «وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِکَ وَ لا تُخافِتْ بِها» قَالَ: اَلْإِجْهَارُ أَنْ تَرْفَعَ صَوْتَکَ تُسْمِعُهُ مَنْ بَعُدَ عَنْکَ وَ لاَ تُسْمِعَ مَنْ مَعَکَ إِلاَّ سِرّاً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 234 )
ص : 5795
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ سَیَابَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ مُوسَی صَعِدَ اَلْمِنْبَرَ وَ کَانَ مِنْبَرُهُ ثَلاَثَ مَرَاقٍ فَحَدَّثَ نَفْسَهُ أَنَّ اَللَّهَ لَمْ یَخْلُقْ خَلْقاً أَعْلَمَ مِنْهُ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ لَهُ إِنَّکَ قَدِ اُبْتُلِیتَ فَانْزِلْ فَإِنَّ فِی اَلْأَرْضِ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْکَ فَاطْلُبْهُ فَأَرْسَلَ إِلَی یُوشَعَ أَنِّی قَدِ اُبْتُلِیتُ فَاصْنَعْ لَنَا زَاداً وَ اِنْطَلِقْ بِنَا فَاشْتَرَی حُوتاً فَخَرَجَ بِأَذْرَبِیجَانَ ثُمَّ شَوَاهُ ثُمَّ حَمَلَهُ فِی مِکْتَلٍ ثُمَّ اِنْطَلَقَا یَمْشِیَانِ فِی سَاحِلِ اَلْبَحْرِ وَ اَلنَّبِیُّ إِذَا مَرَّ فِی مَکَانٍ لَمْ یَعْیَ أَبَداً حَتَّی یَجُوزَ ذَلِکَ اَلْوَقْتُ قَالَ فَبَیْنَمَا هُمَا یَمْشِیَانِ حَتَّی اِنْتَهَیَا إِلَی شَیْخٍ مُسْتَلْقًی مَعَهُ عَصَاهُ مَوْضُوعَهٌ إِلَی جَانِبِهِ وَ عَلَیْهِ کِسَاءٌ إِذَا قَنَّعَ رَأْسَهُ خَرَجَتْ رِجْلاَهُ وَ إِذَا غَطَّی رِجْلَیْهِ خَرَجَ رَأْسُهُ قَالَ فَقَامَ مُوسَی یُصَلِّی وَ قَالَ لِیُوشَعَ اِحْفَظْ عَلَیَّ قَالَ فَقَطِرَتْ قَطْرَهٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ فِی اَلْمِکْتَلِ فَاضْطَرَبَ اَلْحُوتُ ثُمَّ جَعَلَ یَجُرُّ اَلْمِکْتَلَ إِلَی اَلْبَحْرِ قَالَ وَ هُوَ قَوْلُهُ: فَاتَّخَذَ سَبِیلَهُ فِی اَلْبَحْرِ سَرَباً قَالَ ثُمَّ إِنَّهُ جَاءَ طَیْرٌ فَوَقَعَ عَلَی سَاحِلِ اَلْبَحْرِ ثُمَّ أَدْخَلَ مِنْقَارَهُ فَقَالَ یَا مُوسَی مَا أَخَذْتَ مِنْ عِلْمِ رَبِّکَ مَا حَمَلَ ظَهْرُ مِنْقَارِی مِنْ جَمِیعِ اَلْبَحْرِ قَالَ ثُمَّ قَامَ فَمَشَی فَتَبِعَهُ یُوشَعُ فَقَالَ مُوسَی لَمَّا أَعْیَا حَیْثُ جَازَ اَلْوَقتَ فِیهِ آتِنا غَداءَنا لَقَدْ لَقِینا مِنْ سَفَرِنا هذا نَصَباً إِلَی قَوْلِهِ: فِی اَلْبَحْرِ عَجَباً قَالَ فَرَجَعَ مُوسَی یَقْتَصُّ أَثَرَهُ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَیْهِ وَ هُوَ عَلَی حَالِهِ مُسْتَلْقٍ فَقَالَ لَهُ مُوسَی اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ فَقَالَ وَ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمُ یَا عَالِمَ بَنِی إِسْرَائِیلَ قَالَ ثُمَّ وَثَبَ فَأَخَذَ عَصَاهُ بِیَدِهِ قَالَ فَقَالَ لَهُ مُوسَی إِنِّی قَدْ أُمِرْتُ أَنْ أَتَّبِعَکَ عَلَی أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْداً فَقَالَ کَمَا قُصَّ عَلَیْکُمْ إِنَّکَ لَنْ تَسْتَطِیعَ مَعِیَ صَبْراً قَالَ فَانْطَلَقَا حَتَّی اِنْتَهَیَا إِلَی مِعْبَرٍ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِمْ أَهْلُ اَلْمِعْبَرِ فَقَالُوا وَ اَللَّهِ لاَ نَأْخُذُ مِنْ هَؤُلاَءِ أَجْراً اَلْیَوْمَ نَحْمِلُهُمْ فَلَمَّا ذَهَبَتِ اَلسَّفِینَهُ وَسَطَ اَلْمَاءِ خَرَقَهَا قَالَ لَهُ مُوسَی کَمَا أُخْبِرْتُمْ ثُمَّ قَالَ: أَ لَمْ أَقُلْ إِنَّکَ لَنْ تَسْتَطِیعَ مَعِیَ صَبْراً `قالَ لا تُؤاخِذْنِی بِما نَسِیتُ وَ لا تُرْهِقْنِی مِنْ أَمْرِی عُسْراً قَالَ وَ خَرَجَا عَلَی سَاحِلِ اَلْبَحْرِ فَإِذَا غُلاَمٌ یَلْعَبُ مَعَ غِلْمَانٍ عَلَیْهِ قَمِیصُ حَرِیرٍ أَخْضَرُ فِی أُذُنَیْهِ دُرَّتَانِ فَتَوَرَّکَهُ اَلْعَالِمُ فَذَبَحَهُ قَالَ لَهُ مُوسَی أَ قَتَلْتَ نَفْساً زَکِیَّهً بِغَیْرِ نَفْسٍ لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً نُکْراً قَالَ: فَانْطَلَقا حَتّی إِذا أَتَیا أَهْلَ قَرْیَهٍ اِسْتَطْعَما أَهْلَها فَأَبَوْا أَنْ یُضَیِّفُوهُما فَوَجَدا فِیها جِداراً یُرِیدُ أَنْ یَنْقَضَّ فَأَقامَهُ قالَ لَوْ شِئْتَ لاَتَّخَذْتَ عَلَیْهِ أَجْراً خُبْزاً نَأْکُلُهُ فَقَدْ جُعْنَا قَالَ وَ هِیَ قَرْیَهٌ عَلَی سَاحِلِ اَلْبَحْرِ یُقَالُ لَهَا نَاصِرَهٌ وَ بِهَا تُسَمَّی اَلنَّصَارَی فَلَمْ یُضَیِّفُوهُمَا وَ لاَ یُضَیِّفُونَ بَعْدَهُمَا أَحَداً حَتَّی تَقُومَ اَلسَّاعَهُ وَ کَانَ مَثَلَ اَلسَّفِینَهِ فِیکُمْ وَ فِینَا تَرْکُ اَلْحُسَیْنِ اَلْبَیْعَهَ لِمُعَاوِیَهَ وَ کَانَ مَثَلَ اَلْغُلاَمِ فِیکُمْ قَوْلُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِعَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ لَعَنَکَ اَللَّهُ مِنْ کَافِرٍ فَقَالَ لَهُ قَدْ قَتَلْتَهُ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ وَ کَانَ مَثَلَ اَلْجِدَارِ فِیکُمْ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 306 )
ص : 5796
رَوَیْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَی اَلشَّیْخِ أَبِی جَعْفَرِ بْنِ بَابَوَیْهِ فِی کِتَابِ عُیُونِ أَخْبَارِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَجُلاً جَاءَ إِلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَشَکَا إِلَیْهِ رَجُلاً یَظْلِمُهُ فَقَالَ لَهُ أَیْنَ أَنْتَ عَنْ دَعْوَهِ اَلْمَظْلُومِ اَلَّتِی عَلَّمَهَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا دَعَا بِهَا مَظْلُومٌ عَلَی ظَالِمٍ إِلاَّ نَصَرَهُ اَللَّهُ تَعَالَی وَ کَفَاهُ وَ إِیَّاهُ وَ هُوَ اَللَّهُمَّ طُمَّهُ بِالْبَلاَءِ طَمّاً وَ غُمَّهُ بِالْبَلاَءِ غَمّاً وَ قُمَّهُ بِالْأَذَی قَمّاً وَ اِرْمِهِ بِیَوْمٍ لاَ مَعَادَ لَهُ وَ سَاعَهٍ لاَ مَرَدَّ لَهَا وَ أَبِحْ حَرِیمَهُ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ وَ قِنِی شَرَّهُ وَ اِکْفِنِی أَمْرَهُ وَ اِصْرِفْ عَنِّی کَیْدَهُ وَ أَحْرِجْ قَلْبَهُ وَ سُدَّ فَاهُ عَنِّی- وَ خَشَعَتِ اَلْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلاّ هَمْساً وَ عَنَتِ اَلْوُجُوهُ لِلْحَیِّ اَلْقَیُّومِ وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً - اِخْسَؤُا فِیها وَ لا تُکَلِّمُونِ صَهْ صَهْ صَهْ صَهْ صَهْ صَهْ صَهْ .
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 256 )
ص : 5797
وَ قَدْ تَقَدَّمَ فِی اَلزِّیَارَاتِ حَدِیثُ مُحَمَّدِ بْنِ مَارِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی فَضْلِ زِیَارَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی أَنْ قَالَ: ثُمَّ قَالَ یَا اِبْنَ مَارِدٍ اُکْتُبْ هَذَا اَلْحَدِیثَ بِمَاءِ اَلذَّهَبِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 82 )
ص : 5798
وَ لِقَوْلِ اَلْجَوَادِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِعَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ- : وَ لاَ تُکَلِّمْ أَحَداً بَیْنَ أَضْعَافِ اَلاِسْتِخَارَهِ حَتَّی تُتِمَّ مِائَهَ مَرَّهٍ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 392 )
ص : 5799
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی جَمَاعَهٌ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلرَّزَّازِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدِ بْنِ زَائِدَهَ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ کِلَیْهِمَا عَنْ أَبِیهِمَا عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا ثَقُلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی مَرَضِهِ اَلَّذِی قُبِضَ فِیهِ کَانَ رَأْسُهُ فِی حَجْرِی وَ اَلْبَیْتُ مَمْلُوٌّ مِنْ أَصْحَابِهِ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ اَلْعَبَّاسُ بَیْنَ یَدَیْهِ یَذُبُّ عَنْهُ بِطَرَفِ رِدَائِهِ فَجَعَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُغْمَی عَلَیْهِ سَاعَهً وَ یُفِیقُ سَاعَهً ثُمَّ وَجَدَ خِفّاً فَأَقْبَلَ عَلَی اَلْعَبَّاسِ فَقَالَ یَا عَبَّاسُ یَا عَمَّ اَلنَّبِیِّ اِقْبَلْ وَصِیَّتِی فِی أَهْلِی وَ فِی أَزْوَاجِی وَ اِقْضِ دَیْنِی وَ أَنْجِزْ عِدَاتِی وَ أَبْرِئْ ذِمَّتِی فَقَالَ اَلْعَبَّاسُ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ أَنَا شَیْخٌ ذُو عِیَالٍ کَثِیرٍ غَیْرُ ذِی مَالٍ مَمْدُودٍ وَ أَنْتَ أَجْوَدُ مِنَ اَلسَّحَابِ اَلْهَاطِلِ وَ اَلرِّیحِ اَلْمُرْسَلَهِ فَلَوْ صَرَفْتَ ذَلِکَ عَنِّی إِلَی مَنْ هُوَ أَطْوَقُ لَهُ مِنِّی فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَا إِنِّی سَأُعْطِیهَا مَنْ یَأْخُذُهَا بِحَقِّهَا وَ مَنْ لاَ یَقُولُ مِثْلَ مَا تَقُولُ یَا عَلِیُّ هَاکَهَا خَالِصَهً لاَ یُحَاقَّکَ أَحَدٌ یَا عَلِیُّ اِقْبَلْ وَصِیَّتِی وَ أَنْجِزْ مَوَاعِیدِی وَ أَدِّ دَیْنِی یَا عَلِیُّ اُخْلُفْنِی فِی أَهْلِی وَ بَلِّغْ عَنِّی مِنْ بَعْدِی قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا نَعَی إِلَیَّ نَفْسَهُ رَجَفَ فُؤَادِی وَ أُلْقِیَ عَلَیَّ لِقَوْلِهِ اَلْبُکَاءُ فَلَمْ أَقْدِرْ أَنْ أُجِیبَهُ بِشَیْءٍ ثُمَّ عَادَ لِقَوْلِهِ فَقَالَ یَا عَلِیُّ أَ وَ تَقْبَلُ وَصِیَّتِی قَالَ فَقُلْتُ وَ قَدْ خَنَقَتْنِی اَلْعَبْرَهُ وَ لَمْ أَکَدْ أَنْ أُبِینَ نَعَمْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا بِلاَلُ اِیتِنِی بِسَوَادِی اِیتِنِی بِذِی اَلْفَقَارِ وَ دِرْعِی ذَاتِ اَلْفُضُولِ اِیتِنِی بِمِغْفَرِی ذِی اَلْجَبِینِ وَ رَایَتِیَ اَلْعُقَابِ اِیتِنِی بِالْعَنْزَهِ وَ اَلْمَمْشُوقِ فَأَتَی بِلاَلٌ بِذَلِکَ کُلِّهِ إِلاَّ دِرْعَهُ کَانَتْ یَوْمَئِذٍ مُرْتَهَنَهً ثُمَّ قَالَ اِیتِنِی بِالْمُرْتَجِزِ وَ اَلْعَضْبَاءِ اِیتِنِی بِالْیَعْفُورِ وَ اَلدُّلْدُلِ فَأَتَی بِهَا فَوَقَّفَهَا بِالْبَابِ ثُمَّ قَالَ اِیتِنِی بِالْأَتْحَمِیَّهِ وَ اَلسَّحَابِ فَأَتَی بِهِمَا فَلَمْ یَزَلْ یَدْعُو بِشَیْءٍ شَیْءٍ فَافْتَقَدَ عِصَابَهً کَانَ یَشُدُّ بِهَا بَطْنَهُ فِی اَلْحَرْبِ فَطَلَبَهَا فَأُتِیَ بِهَا وَ اَلْبَیْتُ غَاصُّ یَوْمَئِذٍ بِمَنْ فِیهِ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ قُمْ فَاقْبِضْ هَذَا وَ مَدَّ إِصْبَعَهُ وَ قَالَ فِی حَیَاهٍ مِنِّی وَ شَهَادَهِ مَنْ فِی اَلْبَیْتِ لِکَیْلاَ یُنَازِعَکَ أَحَدٌ مِنْ بَعْدِی فَقُمْتُ وَ مَا أَکَادُ أَمْشِی عَلَی قَدَمٍ حَتَّی اِسْتَوْدَعْتُ ذَلِکَ جَمِیعاً مَنْزِلِی فَقَالَ یَا عَلِیُّ أَجْلِسْنِی فَأَجْلَسْتُهُ وَ أَسْنَدْتُهُ إِلَی صَدْرِی قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَقَدْ رَأَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِنَّ رَأْسَهُ لَیَثْقُلُ ضَعْفاً وَ هُوَ یَقُولُ یَسْمَعُ أَقْصَی أَهْلِ اَلْبَیْتِ وَ أَدْنَاهُمْ إِنَّ أَخِی وَ وَصِیِّی وَ وَزِیرِی وَ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ یَقْضِی دَیْنِی وَ یُنْجِزُ مَوْعِدِی یَا بَنِی هَاشِمٍ یَا بَنِی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ لاَ تُبْغِضُوا عَلِیّاً وَ لاَ تُخَالِفُوا عَنْ أَمْرِهِ فَتَضِلُّوا وَ لاَ تَحْسُدُوهُ وَ تَرْغَبُوا عَنْهُ فَتَکْفُرُوا أَضْجِعْنِی یَا عَلِیُّ فَأَضْجَعْتُهُ فَقَالَ یَا بِلاَلُ اِیتِنِی بِوَلَدَیَّ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ فَانْطَلَقَ فَجَاءَ بِهِمَا فَأَسْنَدَهُمَا إِلَی صَدْرِهِ فَجَعَلَ یَشَمُّهُمَا قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَظَنَنْتُ أَنَّهُمَا قَدْ غَمَّاهُ قَالَ أَبُو اَلْجَارُودِ یَعْنِی أَکْرَبَاهُ فَذَهَبْتُ لِآخُذَهُمَا عَنْهُ فَقَالَ دَعْهُمَا یَا عَلِیُّ یَشَمَّانِی وَ أَشَمَّهُمَا وَ یَتَزَوَّدَا مِنِّی وَ أَتَزَوَّدْ مِنْهُمَا فَسَیَلْقَیَانِ مِنْ بَعْدِی زِلْزَالاً وَ أَمْراً عُضَالاً فَلَعَنَ اَللَّهُ مَنْ یُخِیفُهُمَا اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَهُمَا وَ صَالِحَ اَلْمُؤْمِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 500 )
ص : 5800
أبو علیّ الأشعریّ ، عن محمّد بن عبد الجبّار ، عن صفوان ، عن إسحاق بن عمّار ، عن أبی بصیر ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: نزل القرآن أربعه أرباع: ربع فینا، و ربع فی عدوّنا، و ربع سنن و أمثال، و ربع فرائض و أحکام.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 245 )
ص : 5801
22154-20 ( الکافی 514:5 التهذیب 462:7 رقم 1851- الفقیه 177:3 رقم 3670) السراد ، عن عبد اللّه بن سنان ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": لیس للمرأه أمر مع زوجها فی عتق و لا صدقه و لا تدبیر و لا هبه و لا نذر فی مالها إلا بإذن زوجها إلا فی ( الفقیه ) حج أو (ش) زکاه أو بر والدیها أو صله قرابتها".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 780 )
ص : 5802
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : خَمْسَهٌ مِنْ فَاکِهَهِ اَلْجَنَّهِ فِی اَلدُّنْیَا اَلرُّمَّانُ اَلْإِمْلِیسِیُّ وَ اَلتُّفَّاحُ السفسانی یُرْوَی أَنَّهُ اَلشَّامِیُّ وَ اَلْعِنَبُ وَ اَلسَّفَرْجَلُ وَ اَلرُّطَبُ اَلْمُشَانُ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 170 )
از امام ششم(علیه السّلام):پنج چیز میوۀ بهشتی است در دنیا:انار میخوش،سیب لبنانی، انگور،گلابی و خرمای مشانی(نوعی از بهترین خرما).
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 324 )
امام صادق علیه السّلام فرمود:پنج میوۀ بهشتی در دنیا هست:انار املیسی و سیب سفسانی(گفته شده که منظور سیب شامی است)و انگور و به و خرمای مشان.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 358 )
ص : 5803
مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: لاَ بَأْسَ أَنْ یَتَزَوَّجَ اَلْیَهُودِیَّهَ وَ اَلنَّصْرَانِیَّهَ مُتْعَهً وَ عِنْدَهُ اِمْرَأَهٌ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 181 )
ص : 5804
8580-5 الکافی ،1/5/469/2 العده عن سهل عن الوشاء عن أبی الحسن علیه السّلام قال کان علی بن الحسین علیهما السّلام یقول: الدعاء یدفع البلاء النازل و ما لم ینزل.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1478 )
ص : 5805
وَ عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلرَّزَّازُ اَلْکُوفِیُّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ ، عَنْ کُلَیْبِ بْنِ مُعَاوِیَهَ اَلْأَسَدِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «لَمْ تَبْکِ اَلسَّمَاءُ إِلاَّ عَلَی اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا (عَلَیْهِمْ اَلسَّلاَمُ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 701 )
ص : 5806
مَنْ عَمِلَ بِطَاعَهِ اَللَّهِ کَانَ مَرْضِیّاً .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 607 )
ص : 5807
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلْحَجُّ عَرَفَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 34 )
ص : 5808
یر، [بصائر الدرجات] ، اَلْهَیْثَمُ اَلنَّهْدِیُّ عَنِ اَللُّؤْلُؤِیِّ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ یَزِیدَ بْنِ فَرْقَدٍ اَلنَّهْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ یَعْلَمَ عَلِمَ . یر، [بصائر الدرجات] ، سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ بَدْرِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ اَلشَّامِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 56 )
بصائر: یزید بن فرقد نهدی از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرد که فرمود: امام وقتی بخواهد چیزی را بداند میداند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 45 )
ص : 5809
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ فِی رَجُلٍ طَلَّقَ اِمْرَأَتَهُ وَ أَشْهَدَ شَاهِدَیْنِ ثُمَّ أَشْهَدَ عَلَی رَجْعَتِهَا سِرّاً مِنْهَا وَ اِسْتَکْتَمَ ذَلِکَ اَلشُّهُودَ فَلَمْ تَعْلَمِ اَلْمَرْأَهُ بِالرَّجْعَهِ حَتَّی اِنْقَضَتْ عِدَّتُهَا قَالَ تَخَیَّرُ اَلْمَرْأَهُ فَإِنْ شَاءَتْ زَوْجَهَا وَ إِنْ شَاءَتْ غَیْرَ ذَلِکَ وَ إِنْ تَزَوَّجَتْ قَبْلَ أَنْ تَعْلَمَ بِالرَّجْعَهِ اَلَّتِی أَشْهَدَ عَلَیْهَا زَوْجُهَا فَلَیْسَ لِلَّذِی طَلَّقَهَا عَلَیْهَا سَبِیلٌ وَ زَوْجُهَا اَلْأَخِیرُ أَحَقُّ بِهَا . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 137 )
ص : 5810
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ ثَعْلَبَهَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کُلُّ یَمِینٍ حَلَفَ عَلَیْهَا لاَ یَفْعَلُهَا مِمَّا لَهُ مَنْفَعَهٌ فِیهِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ فَلاَ کَفَّارَهَ عَلَیْهِ وَ إِنَّمَا اَلْکَفَّارَهُ فِی أَنْ یَحْلِفَ اَلرَّجُلُ وَ اَللَّهِ لاَ أَزْنِی وَ اَللَّهِ لاَ أَشْرَبُ وَ اَللَّهِ لاَ أَخُونُ وَ أَشْبَاهِ هَذَا وَ لاَ أَعْصِی ثُمَّ فَعَلَ فَعَلَیْهِ کَفَّارَهٌ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 41 )
ص : 5811
وَ قَالَ لَهُ رَجُلٌ مَا اَلزُّهْدُ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلزُّهْدُ عَشَرَهُ أَجْزَاءٍ فَأَعْلَی دَرَجَاتِ اَلزُّهْدِ أَدْنَی دَرَجَاتِ اَلْوَرَعِ وَ أَعْلَی دَرَجَاتِ اَلْوَرَعِ أَدْنَی دَرَجَاتِ اَلْیَقِینِ وَ أَعْلَی دَرَجَاتِ اَلْیَقِینِ أَدْنَی دَرَجَاتِ اَلرِّضَا وَ إِنَّ اَلزُّهْدَ فِی آیَهٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ - لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلی ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ .
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 278 )
11-مردیش گفت زهد چیست؟در پاسخ فرمود:زهد ده جزء است بالاترین درجه های زهد کمترین درجه های ورع است و بالاترین درجه های ورع کمترین درجه های یقین است و بالاترین درجه های یقین کمترین درجه های رضا است و راستی که زهد در یک آیه از قرآن خدا است(23-الحدید)تا افسوس نخورید بر آنچه از دست شما رفت و شاد نشوید بدان چه بشما رسید.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 285 )
11-فردی از آن حضرت علیه السّلام پرسید:زهد چیست؟فرمود:زهد دارای ده بخش است،که بالاترین درجۀ زهد همان پائین ترین درجۀ پرهیزگاری است،و رفیع ترین درجۀ پرهیزگاری و تقوا فروترین درجۀ یقین است،و بالاترین درجۀ یقین نازلترین درجۀ رضا و خشنودی است.و براستی که[معنی]زهد در آیه ای از کتاب خدا[سورۀ حدید آیۀ 23]بیان شده است:«
لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلی ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ
»،یعنی:«تا بر آنچه از دست شما رفت اندوه مخورید،و بدان چه شما را داد شادمان مشوید».
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 259 )
مردی پرسید:زهد چیست؟فرمود،زهد ده جزء دارد،بالاترین درجه ورع،پائین- ترین درجۀ یقین است.و بالاترین مرتبۀ یقین نازلترین مرتبۀ رضاست،زهد را یک آیه قرآن تفسیر کرده«...تا بر آنچه از دستتان رود نگران نباشید،و به آنچه بشما دهد خرسند نشوید.»(حدید:23).
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 441 )
11-مردی از امام سجاد علیه السّلام پرسید:زهد چیست؟امام سجاد علیه السّلام فرمود: زهد ده جزء دارد:بالاترین درجۀ زهد،کمترین درجۀ پارسایی است و بالاترین درجۀ پارسایی،پایین ترین درجۀ یقین است و عالی ترین درجۀ یقین،کمترین درجۀ خشنودی است.همانا[تعریف]زهد در یکی از آیات قرآن آمده است:«تا بر آنچه از دست شما رفته اندوهگین نشوید و به سبب آنچه به شما داده است شادمان نگردید» [سورۀ حدید ،آیۀ 23].
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 491 )
ص : 5812
اَلْخَرَائِجُ، رُوِیَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أُوَدِّعُهُ وَ کُنْتُ حَاجّاً فِی تِلْکَ اَلسَّنَهِ فَخَرَجْتُ ثُمَّ ذَکَرْتُ شَیْئاً أَرَدْتُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْهُ فَرَجَعْتُ إِلَیْهِ وَ مَنْزِلُهُ غَاصُّ بِالنَّاسِ وَ کَانَ مَا أَسْأَلُهُ عَنْهُ بَیْضَ طَیْرِ اَلْمَاءِ فَقَالَ لِی مِنْ غَیْرِ سُؤَالٍ لاَ تَأْکُلْ بَیْضَ طَیْرِ اَلْمَاءِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 47 )
18-در خرائج:روایت است از اسماعیل بن مهران که نزد امام ششم علیه السّلام بودم برای وداع چون آن سال حاجی بودم و بیرون شدم و چند چیز بیاد آوردم که میخواستم از او بپرسم و برگشتم و خانه اش پر بود از مردم و مسأله ام از تخم پرنده های آبی بود و نپرسیده بمن گفت:تخم پرنده آبی را مخور.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 232 )
ص : 5813
ید، [التوحید] ، اَلطَّالَقَانِیُّ عَنِ اَلْجَلُودِیِّ عَنِ اَلْجَوْهَرِیِّ عَنِ اَلضَّبِّیِّ عَنْ أَبِی بَکْرٍ اَلْهُذَلِیِّ عَنْ عِکْرِمَهَ قَالَ: بَیْنَمَا اِبْنُ عَبَّاسٍ یُحَدِّثُ اَلنَّاسَ إِذْ قَامَ إِلَیْهِ نَافِعُ بْنُ اَلْأَزْرَقِ فَقَالَ یَا اِبْنَ عَبَّاسٍ تُفْتِی فِی اَلنَّمْلَهِ وَ اَلْقَمْلَهِ صِفْ لَنَا إِلَهَکَ اَلَّذِی تَعْبُدُهُ فَأَطْرَقَ اِبْنُ عَبَّاسٍ إِعْظَاماً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کَانَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَالِساً نَاحِیَهً فَقَالَ إِلَیَّ یَا اِبْنَ اَلْأَزْرَقِ فَقَالَ لَسْتُ إِیَّاکَ أَسْأَلُ فَقَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ یَا اِبْنَ اَلْأَزْرَقِ إِنَّهُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِ اَلنُّبُوَّهِ وَ هُمْ وَرَثَهُ اَلْعِلْمِ فَأَقْبَلَ نَافِعُ بْنُ أَزْرَقَ نَحْوَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا نَافِعُ إِنَّ مَنْ وَضَعَ دِینَهُ عَلَی اَلْقِیَاسِ لَمْ یَزَلِ اَلدَّهْرَ فِی اَلاِرْتِمَاسِ مَائِلاً عَنِ اَلْمِنْهَاجِ ظَاعِناً فِی اَلاِعْوِجَاجِ ضَالاًّ عَنِ اَلسَّبِیلِ قَائِلاً غَیْرَ اَلْجَمِیلِ یَا اِبْنَ اَلْأَزْرَقِ أَصِفُ إِلَهِی بِمَا وَصَفَ بِهِ نَفْسَهُ وَ أُعَرِّفُهُ بِمَا عَرَّفَ بِهِ نَفْسَهُ لاَ یُدْرَکُ بِالْحَوَاسِّ وَ لاَ یُقَاسُ بِالنَّاسِ فَهُوَ غَرِیبٌ غَیْرُ مُلْتَصِقٍ وَ بَعِیدٌ غَیْرُ مُتَقَصٍّ یُوَحَّدُ وَ لاَ یُبَعَّضُ مَعْرُوفٌ بِالْآیَاتِ مَوْصُوفٌ بِالْعَلاَمَاتِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ اَلْکَبِیرُ اَلْمُتَعالِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 4 , صفحه 297 )
ص : 5814
100-6 الکافی ،1/5/39/1 علی عن أبیه عن القاسم بن محمد الأصبهانی عن المنقری عن سفیان بن عیینه عن مسعر بن کدام قال سمعت أبا جعفر علیه السّلام یقول: لمجلس أجلسه إلی من أثق به أوثق فی نفسی من عمل سنه.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 177 )
ص : 5815
عَنْهُ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: عَلَیْکُمْ بِالرُّمَّانِ اَلْحُلْوِ فَکُلُوهُ فَإِنَّهُ لَیْسَتْ مِنْ حَبَّهٍ تَقَعُ فِی مَعِدَهِ مُؤْمِنٍ إِلاَّ أَنَارَتْهَا وَ أَطْفَأَتْ شَیْطَانَ اَلْوَسْوَسَهِ وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: مَنْ أَکَلَ اَلرُّمَّانَ طُرِدَ عَنْهُ شَیْطَانُ اَلْوَسْوَسَهِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 545 )
ص : 5816
اَلشَّیْبُ آخِرُ مَوَاعِیدِ اَلْفَنَاءِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 78 )
ص : 5817
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَدْرَکَ اَلنَّاسَ بِالْمَوْقِفِ یَوْمَ عَرَفَهَ فَوَقَفَ مَعَهُمْ قَبْلَ اَلْإِفَاضَهِ شَیْئاً مَا فَقَدْ أَدْرَکَ اَلْحَجَّ فَإِنْ أَدْرَکَ اَلنَّاسَ قَدْ أَفَاضُوا مِنْ عَرَفَاتٍ وَ أَتَی عَرَفَاتٍ لَیْلاً فَوَقَفَ فَذَکَرَ اَللَّهَ ثُمَّ أَتَی جَمْعاً قَبْلَ أَنْ یُفِیضَ اَلنَّاسُ مِنَ اَلْمُزْدَلِفَهِ فَقَدْ أَدْرَکَ اَلْحَجَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 325 )
ص : 5818
اَلتَّسْبِیحُ لِلرِّجَالِ وَ اَلتَّصْفِیقُ لِلنِّسَاءِ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 123 )
ص : 5819
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ اَلْحُرَّهِ هَلْ یَصْلُحُ لَهَا أَنْ تُصَلِّیَ فِی دِرْعٍ وَ مِقْنَعَهٍ قَالَ لاَ یَصْلُحُ إِلاَّ فِی مِلْحَفَهٍ إِلاَّ أَنْ لاَ تَجِدَ بُدّاً .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 219 )
ص : 5820
عَنْ حُمْرَانَ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: قَضی أَجَلاً وَ أَجَلٌ مُسَمًّی عِنْدَهُ . قَالَ: فَقَالَ: «هُمَا أَجَلاَنِ: أَجَلٌ مَوْقُوفٌ یَصْنَعُ اَللَّهُ مَا یَشَاءُ، وَ أَجَلٌ مَحْتُومٌ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 401 )
ص : 5821
عَنْ زُرَارَهَ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: وَ مَنْ کانَ فَقِیراً فَلْیَأْکُلْ بِالْمَعْرُوفِ ، قَالَ: «ذَلِکَ إِذَا حَبَسَ نَفْسَهُ فِی أَمْوَالِهِمْ فَلاَ یَحْتَرِثُ لِنَفْسِهِ، فَلْیَأْکُلْ بِالْمَعْرُوفِ مِنْ أَمْوَالِهِمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 27 )
ص : 5822
و روی: «إذا ضللتم عن الطریق فتیامنوا» .
( الآداب الدینیه للخزانه المعینیه , جلد 1 , صفحه 137 )
و در روایتی آمده است: هر گاه راه را گم کردید بطرف راست حرکت کنید.
( الآداب الدینیه ؛ ج 1 , ص 344 )
ص : 5823
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّی اَلصَّلاَهَ فِی جَمَاعَهٍ فَظُنُّوا بِهِ کُلَّ خَیْرٍ وَ اِقْبَلُوا شَهَادَتَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 16 )
ص : 5824
و فی مجمع البیان : فی حدیث ابیّ: من قرأها، عافاه اللّه أیّام حیاته [فی الدنیا] من المسخ و القذف.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 437 )
ص : 5825
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، بِالْإِسْنَادِ إِلَی اَلصَّدُوقِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِجَبْرَئِیلَ مَتَی قِیَامُ اَلسَّاعَهِ فَانْتَفَضَ جَبْرَئِیلُ اِنْتِفَاضَهً أُغْمِیَ عَلَیْهِ مِنْهَا فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ یَا رُوحَ اَللَّهِ مَا اَلْمَسْئُولُ أَعْلَمَ بِهَا مِنَ اَلسَّائِلِ وَ لَهُ مَنْ فِی اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ لا تَأْتِیکُمْ إِلاّ بَغْتَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 312 )
ص : 5826
3916-12 التهذیب ،1/22/31/1 أحمد عن البرقی عن وهب بن وهب عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: کان نقش خاتم أبی العزه لله جمیعا و کان فی یساره یستنجی بها و کان نقش خاتم أمیر المؤمنین علیه السّلام الملک لله و کان فی یده الیسری یستنجی بها.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 126 )
ص : 5827
تَقُولُ: اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْحَقِّ اَلْجَدِیدِ، وَ اَلْعَامِلِ اَلَّذِی لاَ یَبِیدُ، اَلسَّلاَمُ عَلَی مُحْیِی اَلْمُؤْمِنِینَ، وَ مُبِیرِ اَلْکَافِرِینَ، اَلسَّلاَمُ عَلَی مَهْدِیِّ اَلْأُمَمِ، وَ جَامِعِ اَلْکَلِمِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی خَلَفِ اَلسَّلَفِ، وَ صَاحِبِ اَلشَّرَفِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی حُجَّهِ اَلْمَعْبُودِ، وَ کَلِمَهِ اَلْمَحْمُودِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی مُعِزِّ اَلْأَوْلِیَاءِ، وَ مُذِلِّ اَلْأَعْدَاءِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی وَارِثِ اَلْأَنْبِیَاءِ، وَ خَاتَمِ اَلْأَوْصِیَاءِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْقَائِمِ اَلْمُنْتَظَرِ، وَ اَلْعَدْلِ اَلْمُشْتَهَرِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلسَّیْفِ اَلشَّاهِرِ، وَ اَلْقَمَرِ اَلزَّاهِرِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی شَمْسِ اَلظَّلاَمِ، وَ بَدْرِ اَلتَّمَامِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی رَبِیعِ اَلْأَنَامِ، وَ فِطْرَهِ اَلْأَیَّامِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی صَاحِبِ اَلصَّمْصَامِ [وَ] فَلاَّقِ اَلْهَامِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلدِّینِ اَلْمَأْثُورِ، وَ اَلْکِتَابِ اَلْمَسْطُورِ. اَلسَّلاَمُ عَلَی بَقِیَّهِ اَللَّهِ فِی بِلاَدِهِ، وَ حُجَّتِهِ عَلَی عِبَادِهِ، اَلْمُنْتَهَی إِلَیْهِ مَوَارِیثُ اَلْأَنْبِیَاءِ، وَ لَدَیْهِ مَوْجُودٌ آثَارُ اَلْأَصْفِیَاءِ، اَلْمُؤْتَمَنِ عَلَی اَلسِّرِّ، وَ اَلْوَلِیِّ لِلْأُمَمِ، اَلْمَهْدِیِّ اَلَّذِی وَعَدَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ اَلْأُمَمَ أَنْ یَجْمَعَ بِهِ اَلْکَلِمَ، وَ یَلُمَّ بِهِ اَلشَّعْثَ، وَ یَمْلَأَ بِهِ اَلْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً، وَ یُمَکِّنَ لَهُ، وَ یُنْجِزَ بِهِ وَعْدَ اَلْمُؤْمِنِینَ. أَشْهَدُ یَا مَوْلاَیَ أَنَّکَ وَ اَلْأَئِمَّهَ مِنْ آبَائِکَ أَئِمَّتِی وَ مَوَالِیَّ فِی اَلْحَیَاهِ اَلدُّنْیَا وَ یَوْمَ یَقُومُ اَلْأَشْهَادُ، أَسْأَلُکَ یَا مَوْلاَیَ أَنْ تَسْأَلَ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی صَلاَحِ شَأْنِی، وَ قَضَاءِ حَوَائِجِی، وَ غُفْرَانِ ذُنُوبِی، وَ اَلْأَخْذِ بِیَدِی فِی دِینِی وَ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی، لِی وَ لِإِخْوَانِی وَ إِخْوَتِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ کَافَّهً، إِنَّکَ غَفُورٌ رَحِیمٌ . ثُمَّ صَلِّ صَلاَهَ اَلزِّیَارَهِ بِمَا قَدَّمْنَاهُ، فَإِذَا فَرَغْتَ فَقُلْ: اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی حُجَّتِکَ فِی أَرْضِکَ، وَ خَلِیفَتِکَ فِی بِلاَدِکَ، اَلدَّاعِی إِلَی سَبِیلِکَ، وَ اَلْقَائِمِ اَلصَّادِعِ بِالْحِکْمَهِ، وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ وَ اَلصِّدْقِ، وَ کَلِمَتِکَ وَ عَیْبَتِکَ وَ عَیْنِکَ فِی أَرْضِکَ، اَلْمُتَرَقِّب اَلْخَائِفِ، اَلْوَلِیِّ اَلنَّاصِحِ، سَفِینَهِ اَلنَّجَاهِ، وَ عَلَمِ اَلْهُدَی، وَ نُورِ أَبْصَارِ اَلْوَرَی، وَ خَیْرِ مَنْ تَقَمَّصَ وَ اِرْتَدَی، وَ اَلْوَتْرِ اَلْمَوْتُورِ، وَ مُفَرِّجِ اَلْکَرْبِ، وَ مُزِیلِ اَلْهَمِّ، وَ کَاشِفِ اَلْبَلْوَی، صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ عَلَی آبَائِهِ اَلْأَئِمَّهِ اَلْهَادِینَ، وَ اَلْقَادَهِ اَلْمَیَامِینِ، مَا طَلَعَتْ کَوَاکِبُ اَلْأَسْحَارِ، وَ أَوْرَقَتِ اَلْأَشْجَارُ، وَ أَیْنَعَتِ اَلْأَثْمَارُ، وَ اِخْتَلَفَ اَللَّیْلُ وَ اَلنَّهَارُ، وَ غَرَّدَتِ اَلْأَطْیَارُ. اَللَّهُمَّ اِنْفَعْنَا بِحُبِّهِ، وَ اُحْشُرْنَا فِی زُمْرَتِهِ وَ تَحْتَ لِوَائِهِ، إِلَهَ اَلْحَقِّ آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ .
( مصباح الزائر , جلد 1 , صفحه 441 )
ص : 5828
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَنْ عُرِضَ عَلَیْهِ اَلْحَجُّ فَاسْتَحْیَا أَنْ یَقْبَلَهُ أَ هُوَ مِمَّنْ یَسْتَطِیعُ اَلْحَجَّ قَالَ مُرْهُ فَلاَ یَسْتَحْیِی وَ لَوْ عَلَی حِمَارٍ أَبْتَرَ وَ إِنْ کَانَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَمْشِیَ بَعْضاً وَ یَرْکَبَ بَعْضاً فَلْیَفْعَلْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 42 )
ص : 5829
قَالَ وَ رَوَی اَلْمَدَائِنِیُّ : أَنَّهُ لَمَّا کَانَ زَمَنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَلَّی زِیَاداً فَارِسَ أَوْ بَعْضَ أَعْمَالِ فَارِسَ فَضَبَطَهَا ضَبْطاً صَالِحاً وَ جَبَا خَرَاجَهَا وَ حَمَاهَا وَ عَرَفَ ذَلِکَ مُعَاوِیَهُ فَکَتَبَ إِلَیْهِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّهُ غَرَّتْکَ قَلاَّعٌ تَأْوِی إِلَیْهَا لَیْلاً کَمَا یَأْوِی اَلطَّیْرُ إِلَی وَکْرِهَا وَ اَیْمُ اَللَّهِ لَوْ لاَ اِنْتِظَارِی بِکَ مَا اَللَّهُ أَعْلَمُ بِهِ لَکَانَ لَکَ مِنِّی مَا قَالَهُ اَلْعَبْدُ اَلصَّالِحُ فَلَنَأْتِیَنَّهُمْ بِجُنُودٍ لا قِبَلَ لَهُمْ بِها وَ لَنُخْرِجَنَّهُمْ مِنْها أَذِلَّهً وَ هُمْ صاغِرُونَ وَ کَتَبَ فِی أَسْفَلِ اَلْکِتَابِ شِعْراً مِنْ جُمْلَتِهِ تَنْسَی أَبَاکَ وَ قَدْ شَالَتْ نَعَامَتُهُإِذْ تَخْطُبُ اَلنَّاسَ وَ اَلْوَالِی لَهُمْ عُمَرُ فَلَمَّا وَرَدَ اَلْکِتَابُ عَلَی زِیَادٍ قَامَ فَخَطَبَ اَلنَّاسَ وَ قَالَ اَلْعَجَبُ مِنِ اِبْنِ آکِلَهِ اَلْأَکْبَادِ وَ رَأْسِ اَلنِّفَاقِ یَتَهَدَّدُنِی وَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ اِبْنُ عَمِّ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ زَوْجُ سَیِّدَهِ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ وَ أَبُو اَلسِّبْطَیْنِ وَ صَاحِبُ اَلْوَلاَءِ وَ اَلْمَنْزِلَهِ وَ اَلْإِخَاءِ فِی مِائَهِ أَلْفٍ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ اَلتَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ أَمَا وَ اَللَّهِ لَوْ تَخَطَّی هَؤُلاَءِ أَجْمَعِینَ إِلَیَّ لَوَجَدَنِی أَحْمَرَ مِخَشّاً ضَرَّاباً بِالسَّیْفِ ثُمَّ کَتَبَ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ بَعَثَ بِکِتَابِ مُعَاوِیَهَ فِی کِتَابِهِ فَکَتَبَ إِلَیْهِ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّی قَدْ وَلَّیْتُکَ مَا وَلَّیْتُکَ وَ أَنَا أَرَاکَ لِذَلِکَ أَهْلاً وَ إِنَّهُ قَدْ کَانَتْ مِنْ أَبِی سُفْیَانَ فَلْتَهٌ فِی أَیَّامِ عُمَرَ مِنْ أَمَانِیِّ اَلتِّیهِ وَ کَذِبِ اَلنَّفْسِ لَمْ تَسْتَوْجِبْ بِهَا مِیرَاثاً وَ لَمْ تَسْتَحِقَّ بِهَا نَسَباً وَ إِنَّ مُعَاوِیَهَ کَالشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ یَأْتِی اَلْمَرْءَ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ فَاحْذَرْهُ ثُمَّ اِحْذَرْهُ وَ اَلسَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 518 )
ص : 5830
علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن محمّد بن خالد ، عن خلف بن حمّاد ، عن حریز قال: قال أبو عبد اللّه - علیه السّلام -: ما من ذی مال ذهب أو فضّه یمنع زکاه ماله إلاّ حبسه اللّه یوم القیامه بقاع قرقر، و سلّط علیه شجاعا أقرع یریده و هو یحید عنه، فإذا رأی أنّه لا مخلص له [منه] أمکنه من یده فقضمها کما یقضم الفجل، ثمّ یصیر طوقا فی عنقه، و ذلک قول اللّه - عزّ و جلّ-: سَیُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ و ما من ذی مال إبل أو غنم أو بقر یمنع زکاه ماله إلاّ حبسه اللّه یوم القیامه بقاع قرقر، یطأه کلّ ذات ظلف بظلفها و ینهشه کلّ ذات ناب بنابها، و ما من ذی مال نخل أو کرم أو زرع یمنع زکاتها إلاّ طوّقه اللّه ریعه أرضه إلی سبع أرضین إلی یوم القیامه .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 276 )
ص : 5831
کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْمَسَاجِدِ اَلْمُظَلَّلَهِ أَ تُکْرَهُ اَلصَّلاَهُ فِیهَا فَقَالَ نَعَمْ وَ لَکِنْ لاَ یَضُرُّکُمُ اَلْیَوْمَ وَ لَوْ قَدْ کَانَ اَلْعَدْلُ لَرَأَیْتُمْ کَیْفَ یُصْنَعُ فِی ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 374 )
ص : 5832
اَلتَّهْذِیبُ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَوَّلِ وَقْتِ رَکْعَتَیِ اَلْفَجْرِ قَالَ سُدُسُ اَللَّیْلِ اَلْبَاقِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 124 )
ص : 5833
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب فِی کِتَابِ اَلْأَحْمَرِ قَالَ اَلْأَوْزَاعِیُّ : لَمَّا أُتِیَ بِعَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ رَأْسِ أَبِیهِ إِلَی یَزِیدَ بِالشَّامِ قَالَ لِخَطِیبٍ بَلِیغٍ خُذْ بِیَدِ هَذَا اَلْغُلاَمِ فَأْتِ بِهِ اَلْمِنْبَرَ وَ أَخْبِرِ اَلنَّاسَ بِسُوءِ رَأْیِ أَبِیهِ وَ جَدِّهِ وَ فِرَاقِهِمُ اَلْحَقَّ وَ بَغْیِهِمْ عَلَیْنَا قَالَ فَلَمْ یَدَعْ شَیْئاً مِنَ اَلْمَسَاوِی إِلاَّ ذَکَرُهُ فِیهِمْ فَلَمَّا نَزَلَ قَامَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ فَحَمِدَ اَللَّهَ بِمَحَامِدَ شَرِیفَهٍ وَ صَلَّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلاَهً بَلِیغَهً مُوجَزَهً ثُمَّ قَالَ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ مَنْ عَرَفَنِی فَقَدْ عَرَفَنِی وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْنِی فَأَنَا أُعَرِّفُهُ نَفْسِی أَنَا اِبْنُ مَکَّهَ وَ مِنًی أَنَا اِبْنُ اَلْمَرْوَهِ وَ اَلصَّفَا أَنَا اِبْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُصْطَفَی أَنَا اِبْنُ مَنْ لاَ یَخْفَی أَنَا اِبْنُ مَنْ عَلاَ فَاسْتَعْلَی فَجَازَ سِدْرَهَ اَلْمُنْتَهَی وَ کَانَ مِنْ رَبِّهِ کَقَابِ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی أَنَا اِبْنُ مَنْ صَلَّی بِمَلاَئِکَهِ اَلسَّمَاءِ مَثْنَی مَثْنَی أَنَا اِبْنُ مَنْ أُسْرِیَ بِهِ مِنَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ إِلَی اَلْمَسْجِدِ اَلْأَقْصَی أَنَا اِبْنُ عَلِیٍّ اَلْمُرْتَضَی أَنَا اِبْنُ فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ أَنَا اِبْنُ خَدِیجَهَ اَلْکُبْرَی أَنَا اِبْنُ اَلْمَقْتُولِ ظُلْماً أَنَا اِبْنُ اَلْمَجْزُوزِ اَلرَّأْسِ مِنَ اَلْقَفَا أَنَا اِبْنُ اَلْعَطْشَانِ حَتَّی قَضَی أَنَا اِبْنُ طَرِیحِ کَرْبَلاَءَ أَنَا اِبْنُ مَسْلُوبِ اَلْعِمَامَهِ وَ اَلرِّدَاءِ أَنَا اِبْنُ مَنْ بَکَتْ عَلَیْهِ مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاءِ أَنَا اِبْنُ مَنْ نَاحَتْ عَلَیْهِ اَلْجِنُّ فِی اَلْأَرْضِ وَ اَلطَّیْرُ فِی اَلْهَوَاءِ أَنَا اِبْنُ مَنْ رَأْسُهُ عَلَی اَلسِّنَانِ یُهْدَی أَنَا اِبْنُ مَنْ حَرَمُهُ مِنَ اَلْعِرَاقِ إِلَی اَلشَّامِ تُسْبَی - أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی وَ لَهُ اَلْحَمْدُ اِبْتَلاَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ بِبَلاَءٍ حَسَنٍ حَیْثُ جَعَلَ رَایَهَ اَلْهُدَی وَ اَلْعَدْلِ وَ اَلتُّقَی فِینَا وَ جَعَلَ رَایَهَ اَلضَّلاَلَهِ وَ اَلرَّدَی فِی غَیْرِنَا فَضَّلَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ بِسِتِّ خِصَالٍ فَضَّلَنَا بِالْعِلْمِ وَ اَلْحِلْمِ وَ اَلشَّجَاعَهِ وَ اَلسَّمَاحَهِ وَ اَلْمَحَبَّهِ وَ اَلْمَحَلَّهِ فِی قُلُوبِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ آتَانَا ما لَمْ یُؤْتِ أَحَداً مِنَ اَلْعالَمِینَ مِنْ قَبْلِنَا فِینَا مُخْتَلَفُ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ تَنْزِیلُ اَلْکُتُبِ قَالَ فَلَمْ یَفْرُغْ حَتَّی قَالَ اَلْمُؤَذِّنُ اَللَّهُ أَکْبَرُ فَقَالَ عَلِیٌّ اَللَّهُ أَکْبَرُ کَبِیراً فَقَالَ اَلْمُؤَذِّنُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ فَقَالَ عَلِیٌّ أَشْهَدُ بِمَا تَشْهَدُ بِهِ فَلَمَّا قَالَ اَلْمُؤَذِّنُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ قَالَ عَلِیٌّ یَا یَزِیدُ هَذَا جَدِّی أَوْ جَدُّکَ فَإِنْ قُلْتَ جَدُّکَ فَقَدْ کَذَبْتَ وَ إِنْ قُلْتَ جَدِّی فَلِمَ قَتَلْتَ أَبِی وَ سَبَیْتَ حَرَمَهُ وَ سَبَیْتَنِی ثُمَّ قَالَ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ هَلْ فِیکُمْ مَنْ أَبُوهُ وَ جَدُّهُ رَسُولُ اَللَّهِ فَعَلَتِ اَلْأَصْوَاتُ بِالْبُکَاءِ فَقَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ شِیعَتِهِ یُقَالُ لَهُ اَلْمِنْهَالُ بْنُ عَمْرٍو اَلطَّائِیُّ وَ فِی رِوَایَهٍ مَکْحُولٌ صَاحِبُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُ کَیْفَ أَمْسَیْتَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَ وَیْحَکَ کَیْفَ أَمْسَیْتُ أَمْسَیْنَا فِیکُمْ کَهَیْئَهِ بَنِی إِسْرَائِیلَ فِی آلِ فِرْعَوْنَ یُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَهُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِسَاءَهُمْ اَلْآیَهَ وَ أَمْسَتِ اَلْعَرَبُ تَفْتَخِرُ عَلَی اَلْعَجَمِ بِأَنَّ مُحَمَّداً مِنْهَا وَ أَمْسَتْ قُرَیْشٌ تَفْتَخِرُ عَلَی اَلْعَرَبِ بِأَنَّ مُحَمَّداً مِنْهَا وَ أَمْسَی آلُ مُحَمَّدٍ مَقْهُورِینَ مَخْذُولِینَ فَإِلَی اَللَّهِ نَشْکُو کَثْرَهَ عَدُوِّنَا وَ تَفَرُّقَ ذَاتِ بَیْنِنَا وَ تَظَاهُرَ اَلْأَعْدَاءِ عَلَیْنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 45 , صفحه 174 )
ص : 5834
مَا کُلُّ رَامٍ یُصِیبُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 476 )
ص : 5835
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ بِسَنَدٍ تَقَدَّمَ فِی عِیَادَهِ اَلْمَرِیضِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: وَ مَنْ أَطْعَمَ طَعَاماً رِیَاءً وَ سُمْعَهً أَطْعَمَهُ اَللَّهُ مِثْلَهُ مِنْ صَدِیدِ جَهَنَّمَ وَ جَعَلَ ذَلِکَ اَلطَّعَامَ نَاراً فِی بَطْنِهِ حَتَّی یَقْضِیَ بَیْنَ اَلنَّاسِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 312 )
ص : 5836
عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنِ اِخْتَلَفَ إِلَی اَلْمَسَاجِدِ أَصَابَ إِحْدَی اَلثَّمَانِ أَخاً مُسْتَفَاداً فِی اَللَّهِ أَوْ عِلْماً مُسْتَطْرَفاً أَوْ آیَهً مُحْکَمَهً أَوْ رَحْمَهً مُنْتَظَرَهً أَوْ کَلِمَهً تَرُدُّهُ عَنْ رَدًی أَوْ تَدُلُّهُ عَلَی هُدًی أَوْ یَتْرُکُ ذَنْباً خَشْیَهً أَوْ حَیَاءً وَ مَنْ مَشَی إِلَی اَلْمَسْجِدِ لَمْ یَضَعْ رِجْلَهُ عَلَی رَطْبٍ وَ لاَ یَابِسٍ إِلاَّ سَبَّحَتْ لَهُ اَلْأَرْضُ إِلَی اَلْأَرَضِینَ اَلسَّابِعَهِ وَ مَنْ کَانَ اَلْمَسْجِدُ بَیْتَهُ وَ اَلْقُرْآنُ حَدِیثَهُ بَنَی اَللَّهُ لَهُ بَیْتاً فِی اَلْجَنَّهِ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 365 )
ص : 5837
قَالَ اَلصَّدُوقُ قَالَ أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ وَ رَوَاهُ مُعَاذُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ بَشِیرِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَامِرِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی لَیْلَی قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ اَلنُّعْمَانُ عَلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، إِلَی أَنْ قَالَ: ثُمَّ قَالَ یَا نُعْمَانُ إِیَّاکَ وَ اَلْقِیَاسَ فَإِنَّ أَبِی حَدَّثَنِی عَنْ آبَائِهِ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ مَنْ قَاسَ شَیْئاً مِنَ اَلدِّینِ بِرَأْیِهِ قَرَنَهُ اَللَّهُ مَعَ إِبْلِیسَ فِی اَلنَّارِ ، فَإِنَّ أَوَّلَ مَنْ قَاسَ إِبْلِیسُ ، حِینَ قَالَ خَلَقْتَنِی مِنْ نَارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ فَدَعِ اَلرَّأْیَ وَ اَلْقِیَاسَ وَ مَا قَالَ قَوْمٌ لَیْسَ لَهُ فِی دِینِ اَللَّهِ بُرْهَانٌ فَإِنَّ دِینَ اَللَّهَ لَمْ یُوضَعْ بِالْآرَاءِ وَ اَلْمَقَایِیسِ . وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلرَّازِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ سُفْیَانَ اَلْحَرِیرِیِّ عَنْ مُعَاذِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ یَحْیَی اَلْعَامِرِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی لَیْلَی : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 47 )
ص : 5838
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اَللّهُ وَ اَلرّاسِخُونَ فِی اَلْعِلْمِ نَحْنُ نَعْلَمُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 92 )
ص : 5839
إِذَا صَعَدَتْ رُوحُ اَلْمُؤْمِنِ إِلَی اَلسَّمَاءِ تَعَجَّبَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ وَ قَالَتْ وَا عَجَباً لَهُ کَیْفَ نَجَی مِنْ دَارٍ فَسَدَ فِیهَا خِیَارُنَا .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 287 )
ص : 5840
فِی ذِکْرِ الْقُرْآنِ: هُوَ اَلْفَصْلُ لَیْسَ بِالْهَزْلِ.
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 738 )
ص : 5841
و قال علیه السّلام: «فی النعل السوداء ثلاث خصال: تضعّف البصر و ترخی الذکر، و تورث الهمّ، و هی مع ذلک لبس الجبارین» .
( الآداب الدینیه للخزانه المعینیه , جلد 1 , صفحه 60 )
و نیز آن حضرت علیه السّلام فرمود: «کفش مشکی سه ویژگی دارد: چشم را ضعیف و شرمگاه را سست و گرفتاری پدید می آورد، و در عین حال از نوع پوشش جباران است».
( الآداب الدینیه ؛ ج 1 , ص 237 )
ص : 5842
وَ فِی اَلصَّحِیفَهِ اَلسَّجَّادِیَّهِ أَنَّهُ کَانَ مِنْ دُعَاءِ اَلسَّجَّادِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْمَعُونَهِ عَلَی قَضَاءِ اَلدَّیْنِ: - اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ هَبْ لِیَ اَلْعَافِیَهَ مِنْ دَیْنٍ تُخْلِقُ بِهِ وَجْهِی وَ یَحَارُ فِیهِ ذِهْنِی وَ یَتَشَعَّبُ لَهُ فِکْرِی وَ یَطُولُ بِمُمَارَسَتِهِ شُغْلِی وَ أَعُوذُ بِکَ یَا رَبِّ مِنْ هَمِّ اَلدَّیْنِ وَ فِکْرِهِ وَ شُغْلِ اَلدَّیْنِ وَ سَهَرِهِ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَجِرْنِی [وَ أَعِذْنِی] مِنْهُ وَ أَسْتَجِیرُ بِکَ یَا رَبِّ مِنْ ذِلَّتِهِ فِی اَلْحَیَاهِ وَ مِنْ تَبِعَتِهِ بَعْدَ اَلْوَفَاهِ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَجِرْنِی مِنْهُ بِوُسْعٍ فَاضِلِ أَوْ کَفَافٍ وَاصِلِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اُحْجُبْنِی عَنِ اَلسَّرَفِ وَ اَلاِزْدِیَادِ وَ قَوِّمْنِی بِالْبَذْلِ وَ اَلاِقْتِصَادِ وَ عَلِّمْنِی حُسْنَ اَلتَّقْدِیرِ وَ اِقْبِضْنِی بِلُطْفِکَ عَنِ اَلتَّبْذِیرِ وَ أَجْرِ مِنْ أَسْبَابِ اَلْحَلاَلِ أَرْزَاقِی وَ وَجِّهْ فِی أَبْوَابِ اَلْبِرِّ إِنْفَاقِی وَ اِزْوِ عَنِّی مِنَ اَلْمَالِ مَا یُحْدِثُ لِی مَخِیلَهً أَوْ تَأَدِّیاً إِلَی بَغْیٍ أَوْ مَا أَتَعَقَّبُ مِنْهُ طُغْیَاناً اَللَّهُمَّ حَبِّبْ إِلَیَّ صُحْبَهَ اَلْفُقَرَاءِ وَ أَعِنِّی عَلَی صُحْبَتِهِمْ بِحُسْنِ اَلصَّبْرِ وَ مَا زَوَیْتَ عَنِّی مِنْ مَتَاعِ اَلدُّنْیَا اَلْفَانِیَهِ فَادَّخِرْهُ لِی فِی خَزَائِنِکَ اَلْبَاقِیَهِ وَ اِجْعَلْ مَا خَوَّلْتَنِی مِنْ حُطَامِهَا وَ عَجَّلْتَ مِنْ مَتَاعِهَا بُلْغَهً إِلَی جِوَارِکَ وَ وُصْلَهً إِلَی قُرْبِکَ وَ ذَرِیعَهً إِلَی جَنَّتِکَ إِنَّکَ ذُو اَلْفَضْلِ اَلْعَظِیمِ وَ أَنْتَ اَلْجَوَادُ اَلْکَرِیمُ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 173 )
ص : 5843
وَ اِعْتَلَّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْبَصْرَهِ فَخَرَجَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ فَصَلَّی اَلْغَدَاهَ بِالنَّاسِ وَ حَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ صَلَّی عَلَی نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ لَمْ یَبْعَثْ نَبِیّاً إِلاَّ اِخْتَارَ لَهُ نَفْساً وَ رَهْطاً وَ بَیْتاً وَ اَلَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ - لاَ یَنْقُصُ أَحَدٌ مِنْ حَقِّنَا إِلاَّ نَقَصَهُ اَللَّهُ مِنْ عِلْمِهِ وَ لاَ یَکُونُ عَلَیْنَا دَوْلَهٌ إِلاَّ کَانَتْ لَنَا عَاقِبَهٌ - وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِینٍ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 38 )
ص : 5844
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : تَعَوَّذْ بَعْدَ اَلتَّوَجُّهِ مِنَ اَلشَّیْطَانِ تَقُولُ أَعُوذُ بِاللَّهِ اَلسَّمِیعِ اَلْعَلِیمِ مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 157 )
ص : 5845
الشیخ فی مصباح الأنوار: بإسناده یرفعه إلی جابر بن عبد اللّه - رضی اللّه عنه-، قال: کنت عند رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - (فی حفر الخندق) و قد حفر الناس، و حفر علیّ - علیه السلام-، فقال له النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله-: بأبی من یحفر، و جبرئیل یکنس التراب [من] بین یدیه، و یعینه میکائیل، و لم یکن یعین أحدا قبله من الخلق. ثمّ قال النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - لعثمان بن عفّان: احفر، فغضب عثمان و قال: لا یرضی محمد أن أسلمنا علی یده حتی یأمرنا بالکدّ، فأنزل اللّه تعالی علی نبیّه یَمُنُّونَ عَلَیْکَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَکُمْ بَلِ اَللّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ أَنْ هَداکُمْ لِلْإِیمانِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 467 )
ص : 5846
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمُحْرِمِ یَکُونُ بِهِ اَلْجَرَبُ فَیُؤْذِیهِ قَالَ یَحُکُّهُ فَإِنْ سَالَ مِنْهُ اَلدَّمُ فَلاَ بَأْسَ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 367 )
12 - عمّار بن موسی گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: محرمی که مبتلا به بیماری جرب است و بیماری او را اذیّت می کند چه حکمی دارد؟
فرمود: می تواند آن را بخاراند و اگر خون هم جاری شود، ایرادی ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 184 )
: موثق. و ذکره فی الدروس: روایه و لعله علی المشهور محمول علی الضروره مع الإدماء.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 332 )
ص : 5847
و حدّثنا بهذا الحدیث شیخ لأهل الرّیّ یقال له: أحمد بن محمّد بن الصّقر الصّائغ العدل، قال: حدّثنا محمّد بن العبّاس بن سام قال: حدّثنی أبو جعفر، محمّد بن أبی الهیثم السّعدیّ قال: حدّثنی أحمد بن الخطّاب قال: حدّثنا أبو إسحاق الفزاریّ، عن أبیه، عن جعفر بن محمّد، عن أبیه، عن جدّه، عن عبد اللّه بن عبّاس بمثل ذلک، إلاّ أنه قال فی حدیثه: یهوی کوکب من السّماء مع طلوع الشّمس فیسقط فی دار أحدکم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 470 )
ص : 5848
حَدَّثَنَا اَلْمُظَفَّرُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ اَلْمُظَفَّرِ اَلْعَلَوِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءُ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: کَانَتِ اَلْحُکُومَهُ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ إِذَا سَرَقَ أَحَدٌ شَیْئاً اُسْتُرِقَّ بِهِ وَ کَانَ یُوسُفُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عِنْدَ عَمَّتِهِ وَ هُوَ صَغِیرٌ وَ کَانَتْ تُحِبُّهُ وَ کَانَ لِإِسْحَاقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْطَقَهٌ أَلْبَسَهَا أَبَاهُ یَعْقُوبَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَتْ عِنْدَ اِبْنَتِهِ وَ إِنَّ یَعْقُوبَ طَلَبَ یُوسُفَ بِأَخْذِهِ مِنْ عَمَّتِهِ فَاغْتَمَّتْ لِذَلِکَ وَ قَالَتْ لَهُ دَعْهُ حَتَّی أُرْسِلَهُ إِلَیْکَ فَأَرْسَلَتْهُ وَ أَخَذَتِ اَلْمِنْطَقَهَ فَشَدَّتْهَا فِی وَسَطِهِ تَحْتَ اَلثِّیَابِ فَلَمَّا أَتَی یُوسُفُ أَبَاهُ جَاءَتْ وَ قَالَتْ سُرِقَتِ اَلْمِنْطَقَهُ فَفَتَّشَتْهُ فَوَجَدَتْهَا فِی وَسَطِهِ فَلِذَلِکَ قَالَ إِخْوَهُ یُوسُفَ حَیْثُ جَعَلَ اَلصَّاعَ فِی وِعَاءِ أَخِیهِ إِنْ یَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَهُ مِنْ قَبْلُ فَقَالَ لَهُمْ یُوسُفُ مَا جَزَاءُ مَنْ وَجَدْنَا فِی رَحْلِهِ قَالُوا هُوَ جَزَاؤُهُ کَمَا جَرَتِ اَلسُّنَّهُ اَلَّتِی تَجْرِی فِیهِمْ فَبَدَأَ بِأَوْعِیَتِهِمْ قَبْلَ وِعاءِ أَخِیهِ ثُمَّ اِسْتَخْرَجَها مِنْ وِعاءِ أَخِیهِ وَ لِذَلِکَ قَالَ إِخْوَهُ یُوسُفَ إِنْ یَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَهُ مِنْ قَبْلُ یَعْنُونَ اَلْمِنْطَقَهَ فَأَسَرَّها یُوسُفُ فِی نَفْسِهِ وَ لَمْ یُبْدِها لَهُمْ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 50 )
مظفر بن جعفر بن مظفر علوی رضی اللّه عنه می گوید:جعفر بن محمّد بن مسعود،از پدرش،از عبد اللّه بن محمّد بن خالد از حسن بن علی وشاء نقل کرده که وی گفت:از حضرت علی بن موسی الرضا علیهما السّلام شنیدم که می فرمودند: در بنی اسرائیل حکم این بود که اگر کسی سرقت می کرد او را به عنوان بنده برمی داشتند،و جناب یوسف علیه السّلام در کودکی نزد عمّه اش بود و آن بانو او را بسیار دوست می داشت،کمربندی بود از حضرت اسحاق علیه السّلام که یعقوب علیه السّلام آن را می پوشید و آن نزد دختر اسحاق که عمّه یوسف باشد می بود. روزی یعقوب علیه السّلام یوسف را از عمّه اش طلبید،آن بانو مغموم و محزون شد و عرض کرد: او را واگذار تا خودم وی را نزد تو بفرستم،پس کمربند را بر میان یوسف زیر لباسها بست و او را نزد پدرش آورد و بعد اظهار نمود که کمربند سرقت شده از این رو یوسف را تفتیش کرد و آن را بر میان او بسته یافت و به خاطر همین واقعه بود که برادران یوسف هنگامی که پیمانه در بار برادرشان پیدا شد گفتند: «
إِنْ یَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَهُ مِنْ قَبْلُ
» یعنی اگر این پیمانه را دزدیده باشد بعدی ندارد چه آن که قبلا برادری داشت که او نیز مرتکب سرقت گردید. یوسف به ایشان فرمود:جزاء کسی که پیمانه را ما در بارش بیابیم چیست؟ در جواب گفتند:جزایش همان است که سنّت و شرع در باره اش فرموده،پس مأمورین یوسف ابتداء بارهای برادران را باز بین کرده و سپس به وارسی بار برادر یوسف(بنیامین)پرداخته و پیمانه را در آنجا یافته و بیرون آوردند و به خاطر همین جهت بود که یکی از برادران در خطاب به جناب یوسف علیه السّلام گفت:«
إِنْ یَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَهُ مِنْ قَبْلُ
». مقصود وی از«سرقت یوسف»سرقت کمربند بود،باری جناب یوسف پس از آن که این کلام و اتّهام را شنید امر را مستور داشت و برای برادران ابراز نکرد و شرح نداد که من یوسف هستم.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 189 )
2-حدیث کردند ما را...از حسن بن علی الوشا که گفت شنیدم از حضرت رضا علیه السّلام میفرمود:در زمان بنی إسرائیل حکم چنین بود که اگر کسی چیزی را از دیگری سرقت میکرد صاحب اموال سارق را بعنوان بندگی میگرفت،و حضرت یوسف در کودکی پیش عمۀ خود بود و آن زن آن حضرت را بسیار دوست میداشت و باو محبت و مهربانی مینمود،و حضرت اسحاق کمربندی داشت که آن را بکمر یعقوب می بست،و(چون اسحاق از دنیا رفت)پیش دخترش بود،تا روزی یعقوب یوسف را طلبید خواهرش سخت غمگین شد و عرضکرد بعدا بنزد تو میفرستم او را و کمربند را بکمر یوسف بست و او را پیش پدرش یعقوب فرستاد و خود(پس از چند ساعتی)بنزد یعقوب آمد و گفت:یوسف کمربند مخصوص را دزدیده باید او را تفتیش نمایم و مشغول تفحص گردید و لباسهای یوسف را بالا زد و کمربند را باز کرد از این جهت برادران یوسف هنگامی که مکیال را در بار برادرشان گذارده بودند گفتند:اگر بنیامین سرقتی نموده برادری هم داشته(بنام یوسف)که پیش از او سرقت کرده(و این از او یاد گرفته)،حضرت یوسف(اظهار نفرمود که من یوسفم و نه من و نه برادرم سرقت نکرده ایم بلکه)فرمود:مجازات کسی که مکیال در بار او یافت شود چیست. گفتند مجازات او آنست که قانون حکم میکند(او را ببندگی باید گرفت، آن حضرت یا مأمور او)شروع در تفحص بارهای برادران نمود و سپس بار بنیامین باز نمود و مکیال در میان آن یافت و(برادران گمان کردند که واقعا بنیامین مکیال را دزدیده است لذا)گفتند اگر این دزدی کرده(از برادرش یوسف یاد گرفته زیرا) برادری هم داشت که سرقت کرده،و مرادشان آن کمربند بود.
( علل الشرایع / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 124 )
ص : 5849
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُطَهَّرٍ : أَنَّهُ کَتَبَ إِلَی أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُخْبِرُهُ بِمَا جَاءَتْ بِهِ اَلرِّوَایَهُ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا کَانَ یُصَلِّی فِی شَهْرِ رَمَضَانَ ، وَ غَیْرِهِ مِنَ اَللَّیْلِ سِوَی ثَلاَثَ عَشْرَهَ رَکْعَهً مِنْهَا اَلْوَتْرُ وَ رَکْعَتَا اَلْفَجْرِ فَکَتَبَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَضَّ اَللَّهُ فَاهُ صَلَّی مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فِی عِشْرِینَ لَیْلَهً کُلَّ لَیْلَهٍ عِشْرِینَ رَکْعَهً ثَمَانِیَ بَعْدَ اَلْمَغْرِبِ وَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ بَعْدَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ اِغْتَسَلَ لَیْلَهَ تِسْعَ عَشْرَهَ ، وَ لَیْلَهَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ لَیْلَهَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ ، وَ صَلَّی فِیهِمَا ثَلاَثِینَ رَکْعَهً اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ رَکْعَهً بَعْدَ اَلْمَغْرِبِ وَ ثَمَانِیَهَ عَشْرَ بَعْدَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ صَلَّی فِیهِمَا مِائَهَ رَکْعَهٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ ، وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ صَلَّی إِلَی آخِرِ اَلشَّهْرِ کُلَّ لَیْلَهٍ ثَلاَثِینَ رَکْعَهً کَمَا فَسَّرْتُ لَکَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 35 )
ص : 5850
2709-1 الکافی ،1/3/661/2 الثلاثه عن محمد بن مرازم عن أبی سلیمان الزاهد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: من رضی بدون الشرف من المجلس لم یزل اللّه تعالی و ملائکته یصلون علیه حتی یقوم.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 619 )
ص : 5851
وَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی عُثْمَانَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِجَعْفَرٍ : تَخَلَّلْ فَإِنَّ اَلْخِلاَلَ یَجْلِبُ اَلرِّزْقَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 422 )
ص : 5852
ثَمَرَهُ اَلْعَجَلَهِ اَلْعِثَارُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 327 )
ص : 5853
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُعْفِیِّ ، قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَالْتَفَتَ إِلَیَّ وَ قَالَ لِی: یَا جَابِرُ أَ مَا لَکَ حِمَارٌ تَرْکَبُهُ قُلْتُ: لاَ یَا سَیِّدِی فَقَالَ لِی إِنِّی أَعْرِفُ رَجُلاً بِالْمَدِینَهِ لَهُ حِمَارٌ یَرْکَبُهُ فَیَأْتِی اَلْمَشْرِقَ وَ اَلْمَغْرِبَ فِی لَیْلَهٍ وَاحِدَهٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ أَنَّهُ قَالَ نَحْنُ جَنْبُ اَللَّهِ وَ نَحْنُ صَفْوَهُ اَللَّهِ وَ نَحْنُ خِیَرَهُ اَللَّهِ وَ نَحْنُ مُسْتَوْدَعُونَ مَوَارِیثَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ نَحْنُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ نَحْنُ حُجَجُ اَللَّهِ وَ نَحْنُ حَبْلُ اَللَّهِ وَ نَحْنُ رَحْمَهُ اَللَّهِ إِلَی خَلْقِهِ وَ بِنَا یَخْتِمُ اَللَّهُ مَنْ تَمَسَّکَ بِنَا نَجَا وَ لَحِقَ وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنَّا غَرِقَ وَ نَحْنُ اَلْقَادَهُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ ثُمَّ قَالَ بَعْدَ کَلاَمٍ طَوِیلٍ یَا قَوْمِ مَنْ عَرَفَنَا وَ عَرَفَ حَقَّنَا وَ أَخَذَ بِأَمْرِنَا فَهُوَ مِنَّا وَ إِلَیْنَا .
( الهدایه الکبری , جلد 1 , صفحه 239 )
ص : 5854
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: وَقْتُ اَلْمَغْرِبِ إِذَا غَرَبَتِ اَلشَّمْسُ فَغَابَ قُرْصُهَا .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 279 )
7 - عبد اللّه بن سنان گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که می فرمود:
هنگام نماز مغرب، وقتی است که خورشید غروب کند و قرص آن پنهان شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 52 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 40 )
ص : 5855
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ رَجَمَ بِالْکُوفَهِ رَجُلاً کَانَ یُؤْتَی فِی دُبُرِهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 455 )
ص : 5856
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنِّی صَلَّیْتُ اَلْمَکْتُوبَهَ فَنَسِیتُ أَنْ أَقْرَأَ فِی صَلاَتِی کُلِّهَا فَقَالَ أَ لَیْسَ قَدْ أَتْمَمْتَ اَلرُّکُوعَ وَ اَلسُّجُودَ قُلْتُ بَلَی قَالَ قَدْ تَمَّتْ صَلاَتُکَ إِذَا کَانَ نِسْیَاناً . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 90 )
ص : 5857
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ عَنْ سِنَانِ بْنِ طَرِیفٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ کُنَّ لَهُ ثَلاَثُ نِسْوَهٍ ثُمَّ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً أُخْرَی فَلَمْ یَدْخُلْ بِهَا ثُمَّ أَرَادَ أَنْ یُعْتِقَ أَمَهً وَ یَتَزَوَّجَهَا فَقَالَ إِنْ هُوَ طَلَّقَ اَلَّتِی لَمْ یَدْخُلْ بِهَا فَلاَ بَأْسَ أَنْ یَتَزَوَّجَ أُخْرَی مِنْ یَوْمِهِ ذَلِکَ وَ إِنْ طَلَّقَ مِنَ اَلثَّلاَثِ اَلنِّسْوَهِ اَللاَّتِی دَخَلَ بِهِنَّ وَاحِدَهً لَمْ یَکُنْ لَهُ أَنْ یَتَزَوَّجَ اِمْرَأَهً أُخْرَی حَتَّی تَنْقَضِیَ عِدَّهُ اَلْمُطَلَّقَهِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ أَیْضاً بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 521 )
ص : 5858
کا، [الکافی] ، بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ مَنْ یُرِدْ فِیهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ قَالَ: نَزَلَتْ فِیهِمْ، حَیْثُ دَخَلُوا اَلْکَعْبَهَ فَتَعَاهَدُوا وَ تَعَاقَدُوا عَلَی کُفْرِهِمْ وَ جُحُودِهِمْ بِمَا نَزَلَ فِی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، فَأَلْحَدُوا فِی اَلْبَیْتِ بِظُلْمِهِمُ اَلرَّسُولَ وَ وَلِیَّهُ فَبُعْداً لِلْقَوْمِ اَلظّالِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 264 )
ص : 5859
ل، [الخصال] ، أَبِی وَ اِبْنُ اَلْوَلِیدِ مَعاً عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْیَقْطِینِیِّ وَ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ مَعاً عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ صَبَّاحٍ اَلْمُزَنِیِّ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ حَصِیرَهَ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَّمَنِی أَلْفَ بَابٍ مِنَ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ وَ مِمَّا کَانَ وَ مِمَّا یَکُونُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ کُلُّ بَابٍ مِنْهَا یَفْتَحُ أَلْفَ بَابٍ فَذَلِکَ أَلْفُ أَلْفِ بَابٍ حَتَّی عَلِمْتُ عِلْمَ اَلْمَنَایَا وَ اَلْبَلاَیَا وَ فَصْلَ اَلْخِطَابِ . یر، [بصائر الدرجات] ، إبراهیم بن إسحاق : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 130 )
ص : 5860
23372-18 ( الکافی 29:6) العده ، عن البرقی ، عن أبیه ، عن زکریا ابن آدم ، عن الکاهلی ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": العقیقه یوم السابع و یعطی القابله الرجل و الورک و لا یکسر العظم" .
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1346 )
ص : 5861
وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا مِنْ أَمَرَ بُدِئَ فِیهِ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ إِلاَّ وَ قَدْ تَمَّ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 516 )
ص : 5862
فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: أَ تَأْمُرُنِی بِالصَّبْرِ فِی نَصْرٍ أَحْمَدَوَ وَ اَللَّهِ مَا قُلْتُ اَلَّذِی قُلْتُ جَازِعاً وَ لَکِنَّنِی أَحْبَبْتُ أَنْ تَرَ نُصْرَتِیوَ تَعْلَمَ أَنِّی لَمْ أَزَلْ لَکَ طَائِعاً وَ سَعْیِی لِوَجْهِ اَللَّهِ فِی نَصْرِ أَحْمَدَنَبِیِّ اَلْهُدَی اَلْمَحْمُودِ طِفْلاً وَ یَافِعاً.
( المناقب , جلد 1 , صفحه 65 )
ص : 5863
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو نَصْرٍ أَحْمَدُ بْنُ مُوسَی بْنِ عَبْدِ اَلْوَهَّابِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلطَّحَّانُ إِجَازَهً عَنْ أَبِی اَلْفَرَجِ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلْخُیُوطِیِّ اَلْقَاضِی حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْحَمِیدِ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ نَاجِیَهَ أَخْبَرَنَا عُثْمَانُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقُرَشِیِّ بِالْبَصْرَهِ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ لَهِیعَهَ عَنْ أَبِی اَلزُّبَیْرِ وَ اِسْمُهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ تَدْرُسَ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ: بَیْنَمَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَاتَ یَوْمٍ بِعَرَفَاتٍ وَ عَلِیٌّ تُجَاهَهُ إِذْ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اُدْنُ مِنِّی یَا عَلِیٌّ خُلِقْتُ أَنَا وَ أَنْتَ مِنْ شَجَرَهٍ صُنِعَ جِسْمُکَ مِنْ جِسْمِی خُلِقْتُ أَنَا وَ أَنْتَ مِنْ شَجَرَهٍ فَأَنَا أَصْلُهَا وَ أَنْتَ فَرْعُهَا وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ أَغْصَانُهَا فَمَنْ تَعَلَّقَ بِغُصْنٍ مِنْهَا أَدْخَلَهُ اَللَّهُ اَلْجَنَّهَ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 295 )
ص : 5864
کَنْزُ اَلْفَوَائِدِ ، لِلْکَرَاجُکِیِّ حَدَّثَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ اَللُّغَوِیُّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ اَلسَّلَمَاسِیِّ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِی مَرْضَتِهِ اَلَّتِی تُوُفِّیَ فِیهَا فَسَأَلْتُهُ عَنْ حَالِهِ فَقَالَ لَحِقَتْنِی غَشْیَهٌ أُغْمِیَ عَلَیَّ فِیهَا فَرَأَیْتُ مَوْلاَیَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَدْ أَخَذَ بِیَدِی وَ أَنْشَأَ یَقُولُ طُوفَانُ آلِ مُحَمَّدٍ فِی اَلْأَرْضِ غَرَّقَ جَهْلَهَاوَ سَفِینَتُهُمْ حَمَلَ اَلَّذِی طَلَبَ اَلنَّجَاهَ وَ أَهْلَهَا فَاقْبِضْ بِکَفٍّ عَنْ وُلاَهٍ لاَ تَخْشَ مِنْهَا فَصْلَهَا
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 230 )
کنز الفوائد: ابو الحسن علی بن احمد لغوی گفت رفتم بدیدن علی بن سلماس رحمه اللّه علیه در همان بیماری که به آن از دنیا رفت از حالش جویا شدم گفت مرا غشوه ای دست داد مولایم امیر المؤمنین علیه السّلام را دیدم دست مرا گرفت و این شعر را خواند:
طوفان آل محمّد فی الارض غرق جهلها-و سفینتهم حمل الذی حلب النجاه و اهلها فاقبض بکف عن ولاه لا تخش منها فصلها..
طوفان آل در زمین جاهل بمعرفت ایشان را غرق کن کشتی این خانواده در این طوفان حمل میکند کسی را که طالب نجات و اهل نجات است محکم بگیر پرچم ائمه علیهم السّلام و آل محمّد را مبادا بترسی از اینکه بین تو و آنها فاصله افتاده.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 166 )
ص : 5865
کَانَ لِیَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا حَمْلٌ فَقَالَ لَهُ اُدْعُ اَللَّهَ أَنْ یَرْزُقَنِی اِبْناً فَقَالَ رُبَّ اِبْنَهٍ خَیْرٌ مِنْ اِبْنٍ فَوُلِدَ لَهُ بِنْتٌ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 203 )
ص : 5866
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلطَّیَّارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ شَیْءٌ فِیهِ قَبْضٌ أَوْ بَسْطٌ مِمَّا أَمَرَ اَللَّهُ بِهِ أَوْ نَهَی عَنْهُ إِلاَّ وَ فِیهِ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اِبْتِلاَءٌ وَ قَضَاءٌ .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 354 )
پدرم«ره»گفت که حدیث کرد ما را سعد بن عبد اللّه از احمد بن محمد بن خالد از پدرش از فضاله بن ایوب از حمزه بن طیار از حضرت صادق(علیه السّلام)که باو فرمود که که چیزی نیست که در آن گرفتگی یا گشایشی باشد از آنچه خدا بآن امر فرموده یا از آن نهی نموده مگر آنکه از جانب خدای عز و جل در آن آزمایش و و قضائی هست،
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 396 )
3-حمزه بن محمّد طیّار از امام صادق علیه السّلام نقل می کند که آن حضرت فرمودند:هیچ چیزی که در آن بستن و بازکردن(انجام دادن و ترک کاری)که خداوند به آنها دستور داده و یا نهی کرده است،وجود ندارد مگر این که از سوی خداوند در آن امتحان و حکم(الهی)است.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 553 )
3-حمزه بن محمّد طیّار می گوید:امام صادق علیه السّلام فرمود:«در چیزی از آنچه خدا به آن امر فرموده، یا از آن نهی نموده است،گرفتن یا گستردنی نیست مگر آن که از جانب خداوند در آن آزمایش و قضایی است.»
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 509 )
ص : 5867
أبو جعفر محمّد بن جریر الطبری فی «کتابه»: قال: حدّثنا عبد اللّه بن محمّد قال: رأیت الحسن بن علیّ السّراج - علیه السلام - یکلّم الذئب، فقلت له: أیّها الإمام الصالح سل هذا الذئب عن أخ لی بطبرستان خلّفته و أشتهی أن أراه، فقال لی: إذا اشتهیت أن تراه فانظر الی شجره دارک بسرّمن رأی .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 573 )
ص : 5868
وَ نَرْوِی: أَنَّهُ مَنْ أَبْقَی فِی بَیْتِهِ طُنْبُوراً أَوْ عُوداً أَوْ شَیْئاً مِنَ اَلْمَلاَهِی مِنَ اَلْمِعْزَفَهِ وَ اَلشِّطْرَنْجِ وَ أَشْبَاهِهِ أَرْبَعِینَ یَوْماً فَقَدْ بَاءَ بِغَضَبٍ مِنَ اَللَّهِ فَإِنْ مَاتَ فِی أَرْبَعِینَ مَاتَ فَاجِراً فَاسِقاً مَأْوَاهُ اَلنَّارُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ .
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 282 )
ص : 5869
أُمُّ مُحَمَّدٍ فَاطِمَهُ أُمُّ اَلْحَسَنِ بِنْتُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ لَقَبُهُ بَاقِرُ اَلْعِلْمِ وَ اَلْهَادِی وَ اَلشَّاکِرُ وُلِدَ لَهُ ثَلاَثُ بَنِینَ وَ اِبْنَهٌ أَسْمَاءُ بَنِیهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ جَعْفَرٌ اَلْإِمَامُ اَلصَّادِقُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ وَ إِبْرَاهِیمُ وَ أُمُّ سَلَمَهَ فَقَطْ قَبْرُهُ بِالْبَقِیعِ یُکَنَّی بِأَبِی جَعْفَرٍ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 137 )
ص : 5870
11828-84 الفقیه ،215/2 2201: سئل الصادق علیه السّلام عن قول اللّه تعالی فَمَنْ تَعَجَّلَ فِی یَوْمَیْنِ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ وَ مَنْ تَأَخَّرَ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ قال یرجع مغفورا لا ذنب له. 11829-85 الفقیه،2202/215/2 و روی: أنه یخرج من ذنوبه کنحو مما ولدته أمه.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 244 )
ص : 5871
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو اَلْحَسَنِ اَلْعَسْکَرِیُّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا وَاقِفٌ بَیْنَ یَدَیْهِ بِالْمَدِینَهِ اِبْتِدَاءً مِنْ غَیْرِ مَسْأَلَهٍ یَا أَیُّوبُ إِنَّهُ مَا نَبَّأَ اَللَّهُ مِنْ نَبِیٍّ إِلاَّ بَعْدَ أَنْ یَأْخُذَ عَلَیْهِ ثَلاَثَ خِلاَلٍ شَهَادَهَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ خَلْعَ اَلْأَنْدَادِ مِنْ دُونِ اَللَّهِ وَ أَنَّ اَلْمَشِیئَهَ یُقَدِّمُ مَا یَشَاءُ وَ یُؤَخِّرُ مَا یَشَاءُ أَمَا إِنَّهُ إِذَا جَرَی اَلاِخْتِلاَفُ بَیْنَهُمْ لَمْ یَزَلِ اَلاِخْتِلاَفُ بَیْنَهُمْ إِلَی أَنْ یَقُومَ صَاحِبُ هَذَا اَلْأَمْرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 4 , صفحه 118 )
ص : 5872
وَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِسْرَائِیلَ : دَخَلْتُ مَعَ اَلْمُعْتَزِّ عَلَی اَلْمُتَوَکِّلِ وَ هُوَ عَلَی سَرِیرِهِ مُتَغَیِّراً یَقُولُ: وَ اَللَّهِ لَأَقْتُلَنَّ هَذَا اَلْمُرَائِیَ، وَ قَدْ وَقَفَ أَرْبَعَهٌ مِنَ الحرز[اَلْخَزَرِ] وَ أَمَرَهُمْ إِذَا دَخَلَ أَبُو اَلْحَسَنِ أَنْ یَضْرِبُوهُ بِالسَّیْفِ، فَمَا عَلِمْتُ إِلاَّ بِأَبِی اَلْحَسَنِ قَدْ دَخَلَ وَ خَرَّ الحرز[اَلْخَزَرُ] عَلَی وُجُوهِهِمْ، وَ رَمَی اَلْمُتَوَکِّلُ بِنَفْسِهِ مِنَ اَلسَّرِیرِ یُقَبِّلُ یَدَیْهِ وَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ یَقُولُ: یَا سَیِّدِی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ ، یَا اِبْنَ عَمِّ مَا جَاءَ بِکَ فِی هَذَا اَلْوَقْتِ، اِرْجِعْ یَا قَوْمِ شَیِّعُوا سَیِّدَکُمْ وَ قَالَ اَلْخَزَرُ : رَأَیْنَا حَوْلَهُ أَکْثَرَ مِنْ مِائَهِ سَیْفٍ فَلَمْ نَقْدِرْ أَنْ نَتَأَمَّلَهُ .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 205 )
ص : 5873
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ مُدَبَّرٍ قَتَلَ رَجُلاً عَمْداً فَقَالَ یُقْتَلُ بِهِ قَالَ قُلْتُ: فَإِنْ قَتَلَهُ خَطَأً قَالَ فَقَالَ یُدْفَعُ إِلَی أَوْلِیَاءِ اَلْمَقْتُولِ فَیَکُونُ لَهُمْ رِقّاً فَإِنْ شَاءُوا بَاعُوا وَ إِنْ شَاءُوا اِسْتَرَقُّوا وَ لَیْسَ لَهُمْ أَنْ یَقْتُلُوهُ قَالَ ثُمَّ قَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ اَلْمُدَبَّرَ مَمْلُوکٌ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ وَ کَذَا رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 102 )
ص : 5874
کِتَابُ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ وَقَعَ عَلَی جَارِیَهٍ فَارْتَفَعَ حَیْضُهَا وَ خَافَ أَنْ یَکُونَ قَدْ حَمَلَتْ فَجَعَلَ لِلَّهِ عَلَیْهِ عِتْقَا وَ صَوْماً وَ صَدَقَهً إِنْ هِیَ حَاضَتْ فَإِنْ کَانَتِ اَلْجَارِیَهُ طَمِثَتْ قَبْلَ أَنْ یَحْلِفَ بِیَوْمٍ أَوْ یَوْمَیْنِ وَ هُوَ لاَ یَعْلَمُ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْءٌ : . أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی فِی نَوَادِرِهِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 86 )
ص : 5875
یر، [بصائر الدرجات] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ اَلرَّازِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْمِصْرِیِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْإِمَامَهَ عَهْدٌ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَعْهُودٌ لِرَجُلٍ مُسَمًّی لَیْسَ لِلْإِمَامِ أَنْ یَزْوِیَهَا عَمَّنْ یَکُونُ مِنْ بَعْدِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 72 )
ص : 5876
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ فِی اَلثَّوْبِ یَدَّعِیهِ اَلرَّجُلُ فِی یَدِ اَلرَّجُلِ فَیَقُولُ اَلَّذِی هُوَ فِی یَدَیْهِ هُوَ لَکَ عِنْدِی رَهْنٌ وَ قَالَ اَلْآخَرُ بَلْ هُوَ لِی عِنْدَکَ وَدِیعَهٌ قَالَ اَلْقَوْلُ قَوْلُهُ وَ عَلَی اَلَّذِی هُوَ فِی یَدَیْهِ اَلْبَیِّنَهُ أَنَّهُ رَهْنٌ عِنْدَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 424 )
ص : 5877
فس، [تفسیر القمی ] ، فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: وَ مِنْهُمْ مَنْ یُؤْمِنُ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ لا یُؤْمِنُ بِهِ وَ رَبُّکَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِینَ مَنْ لاَ یُؤْمِنُ بِهِ هُمْ أَعْدَاءُ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ وَ اَلْفَسَادُ اَلْمَعْصِیَهُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 222 )
تفسیر قمی: ابو الجارود از حضرت باقر علیه السّلام نقل کرد در مورد آیه«
وَ مِنْهُمْ مَنْ یُؤْمِنُ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ لا یُؤْمِنُ بِهِ وَ رَبُّکَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِینَ
»فرمود کسانی که ایمان نمی آورند باو دشمنان آل محمّدند و منظور از فساد در آیه مخالفت با خدا و پیامبر است. *اخبار زیادی در بخش محبت آل محمّد صلّی اللّه علیه و آله گذشت و در ابواب تصریح بر امامت حضرت علی علیه السّلام نیز خواهد آمد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 182 )
ص : 5878
وَ عَنْهُ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَشَّارٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحَضْرَمِیِّ، عَنْ جَابِرٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحابُ اَلصِّراطِ اَلسَّوِیِّ وَ مَنِ اِهْتَدی . قَالَ: «عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) صَاحِبُ اَلصِّرَاطِ اَلسَّوِیِّ وَ مَنِ اِهْتَدی أَیْ إِلَی وَلاَیَتِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 792 )
ص : 5879
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ طَلْحَهَ قَالاَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تَأْکُلْ مِنْ ذَبِیحَهِ اَلْیَهُودِیِّ وَ لاَ تَأْکُلْ فِی آنِیَتِهِمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 45 )
ص : 5880
وَ قَوْلُهُ «فَإِذَا اِسْتَأْذَنُوکَ لِبَعْضِ شَأْنِهِمْ فَأْذَنْ لِمَنْ شِئْتَ مِنْهُمْ» قَالَ نَزَلَتْ فِی حَنْظَلَهَ بْنِ أَبِی عَیَّاشٍ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ تَزَوَّجَ فِی اَللَّیْلَهِ اَلَّتِی فِی صَبِیحَتِهَا حَرْبُ أُحُدٍ ، فَاسْتَأْذَنَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُقِیمَ عِنْدَ أَهْلِهِ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ هَذِهِ اَلْآیَهَ «فَأْذَنْ لِمَنْ شِئْتَ مِنْهُمْ» فَأَقَامَ عِنْدَ أَهْلِهِ ثُمَّ أَصْبَحَ وَ هُوَ جُنُبٌ فَحَضَرَ اَلْقِتَالَ وَ اُسْتُشْهِدَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَأَیْتُ اَلْمَلاَئِکَهَ تَغْسِلُ حَنْظَلَهَ بِمَاءِ اَلْمُزْنِ فِی صَحَائِفِ فِضَّهٍ بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ فَکَانَ یُسَمَّی« غَسِیلَ اَلْمَلاَئِکَهِ .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 110 )
ص : 5881
قَالَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا : کِتَابُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی أَرْبَعَهِ أَشْیَاءَ عَلَی اَلْعِبَارَهِ وَ اَلْإِشَارَهِ وَ اَللَّطَائِفِ وَ اَلْحَقَائِقِ فَالْعِبَارَهُ لِلْعَوَامِّ وَ اَلْإِشَارَهُ لِلْخَوَاصِّ وَ اَللَّطَائِفُ لِلْأَوْلِیَاءِ وَ اَلْحَقَائِقُ لِلْأَنْبِیَاءِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 20 )
ص : 5882
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: تَعَلَّمُوا اَلْعِلْمَ، فَإِنَّ تَعَلُّمَهُ حَسَنَهٌ، وَ طَلِبَتَهُ عِبَادَهٌ، وَ مُذَاکَرَتَهُ تَسْبِیحٌ، وَ اَلْبَحْثَ عَنْهُ جِهَادٌ، وَ تَعْلِیمَهُ صَدَقَهٌ، وَ بَذْلَهُ لِأَهْلِهِ قُرْبَهٌ، وَ اَلْعِلْمُ مَنَارُ اَلْجَنَّهِ ، وَ أُنْسٌ فِی اَلْوَحْشَهِ، وَ صَاحِبٌ فِی اَلْغُرْبَهِ، وَ رَفِیقٌ فِی اَلْخَلْوَهِ، وَ دَلِیلٌ عَلَی اَلسَّرَّاءِ وَ عَوْنٌ عَلَی اَلضَّرَّاءِ، وَ زَیْنٌ عِنْدَ اَلْأَخِلاَّءِ، وَ سِلاَحٌ عَلَی اَلْأَعْدَاءِ، یَرْفَعُ اَللَّهُ بِهِ قَوْماً لِیَجْعَلَهُمْ فِی اَلْخَیْرِ أَئِمَّهً یُقْتَدَی بِفِعَالِهِمْ، وَ یُقْتَصُّ آثَارُهُمْ، وَ یُصَلِّی عَلَیْهِمْ کُلُّ رَطْبٍ وَ یَابِسٍ، وَ حِیتَانُ اَلْبَحْرِ وَ هَوَامُّهُ، وَ سِبَاعُ اَلْبَرِّ وَ أَنْعَامُهُ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 104 )
ص : 5883
اِقْبَلْ عُذْرَ أَخِیکَ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ عُذْرٌ فَالْتَمِسْ لَهُ عُذْراً.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 178 )
ص : 5884
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْعَبَّاسِ اَلْبَجَلِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَرْوَانَ اَلْغَزَّالُ قَالَ حَدَّثَنَا زَیْدُ بْنُ اَلْمُعَدِّلِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ خَالِدِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَوْ أَنَّ جُهَّالَ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ یَعْلَمُونَ مَتَی سُمِّیَ عَلِیٌّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ لَمْ یُنْکِرُوا وَلاَیَتَهُ وَ طَاعَتَهُ قُلْتُ مَتَی سُمِّیَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ حَیْثُ أَخَذَ اَللَّهُ مِیثَاقَ ذُرِّیَّهِ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَذَا نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلی أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولِی وَ أَنَّ عَلِیّاً أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ 172:7 قالُوا بَلی ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَللَّهِ لَقَدْ سَمَّاهُ اَللَّهُ بِاسْمٍ مَا سَمَّی بِهِ أَحَداً قَبْلَهُ .
( الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمره المؤمنین , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 5885
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، جَمِیعاً، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَهً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها وَ أُنْزِلَتْ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ ، وَ أَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مُنَادِیَهُ فَنَادَی فِی اَلنَّاسِ: إِنَّ اَللَّهَ فَرَضَ عَلَیْکُمُ اَلزَّکَاهَ کَمَا فَرَضَ عَلَیْکُمُ اَلصَّلاَهَ، فَفَرَضَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ، وَ فَرَضَ اَلصَّدَقَهَ مِنَ اَلْإِبِلِ وَ اَلْبَقَرِ وَ اَلْغَنَمِ، وَ مِنَ اَلْحِنْطَهِ وَ اَلشَّعِیرِ، وَ اَلتَّمْرِ وَ اَلزَّبِیبِ، فَنَادَی فِیهِمْ بِذَلِکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ ، وَ عَفَا لَهُمْ عَمَّا سِوَی ذَلِکَ». ثُمَّ قَالَ: «ثُمَّ لَمْ یَعْرِضْ لِشَیْءٍ مِنْ أَمْوَالِهِمْ حَتَّی حَالَ عَلَیْهِمُ اَلْحَوْلُ مِنْ قَابِلٍ، فَصَامُوا وَ أَفْطَرُوا، فَأَمَرَ مُنَادِیَهُ فَنَادَی فِی اَلْمُسْلِمِینَ : أَیُّهَا اَلْمُسْلِمُونَ ، زَکُّوا أَمْوَالَکُمْ تُقْبَلْ صَلَوَاتُکُمْ - قَالَ - ثُمَّ وَجَّهَ عُمَّالَ اَلصَّدَقَهِ وَ عُمَّالَ اَلطَّسُوقِ» .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 836 )
ص : 5886
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُمَا سُئِلاَ عَنِ اَلرَّجُلِ لَهُ دَارٌ وَ خَادِمٌ أَوْ عَبْدٌ أَ یَقْبَلُ اَلزَّکَاهَ قَالاَ نَعَمْ إِنَّ اَلدَّارَ وَ اَلْخَادِمَ لَیْسَا بِمَالٍ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَمَاعَهَ ؛ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: لَیْسَا بِمِلْکٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 235 )
ص : 5887
قَالَ : کُنْتُ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَیْلَهَ وَفْدِ اَلْجِنِّ فَتَنَفَّسَ اَلصُّعَدَاءَ فَقُلْتُ خَیْراً یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ نُعِیَتْ إِلَیَّ نَفْسِی فَقُلْتُ أَ لاَ تُوصِی یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ إِلَی مَنْ یَا اِبْنَ مَسْعُودٍ فَقُلْتُ إِلَی أَبِی بَکْرٍ فَأَطْرَقَ هُنَیْئَهً ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَتَنَفَّسَ اَلصُّعَدَاءَ فَقُلْتُ خَیْراً یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ نُعِیَتْ إِلَیَّ نَفْسِی فَقُلْتُ أَ لاَ تُوصِی فَقَالَ إِلَی مَنْ یَا اِبْنَ مَسْعُودٍ فَقُلْتُ إِلَی عُمَرَ فَأَطْرَقَ رَأْسَهُ هُنَیْئَهً ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَتَنَفَّسَ اَلصُّعَدَاءَ فَقُلْتُ خَیْراً یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ نُعِیَتْ إِلَیَّ نَفْسِی فَقُلْتُ أَ لاَ تُوصِی یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ إِلَی مَنْ یَا اِبْنَ مَسْعُودٍ فَقُلْتُ إِلَی عُثْمَانَ فَأَطْرَقَ رَأْسَهُ هُنَیْئَهً ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ تَنَفَّسَ اَلصُّعَدَاءَ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی مِمَّ تَتَنَفَّسُ قَالَ یَا اِبْنَ مَسْعُودٍ نُعِیَتْ إِلَیَّ نَفْسِی فَقُلْتُ أَ لاَ تُوصِی یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ إِلَی مَنْ یَا اِبْنَ مَسْعُودٍ فَقُلْتُ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوِ اِتَّبَعُوا آثَارَ قَدَمَیْهِ لَدَخَلُوا اَلْجَنَّهَ أَجْمَعِینَ .
( الفضائل (لإبن شاذان) , جلد 1 , صفحه 93 )
ص : 5888
أَسْعَدُ اَلنَّاسِ بِالدُّنْیَا اَلتَّارِکُ لَهَا وَ أَسْعَدُهُمْ بِالْآخِرَهِ اَلْعَامِلُ لَهَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 124 )
ص : 5889
فِی أَمَالِی شَیْخِ اَلطَّائِفَهِ قُدِّسَ سِرُّهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اَلْحَسَنِ بْنِ صَالِحِ بْنِ حَیٍّ قَالَ: سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ یَقُولُ: لَقَدْ عَظُمَتْ مَنْزِلَهُ اَلصَّدِیقِ حَتَّی [إِنَّ] أَهْلَ اَلنَّارِ لَیَسْتَغِیثُونَ بِهِ وَ یَدْعُونَ بِهِ فِی اَلنَّارِ قَبْلَ اَلْقَرِیبِ اَلْحَمِیمِ قَالَ اَللَّهُ مُخْبِراً عَنْهُمْ: «فَما لَنا مِنْ شافِعِینَ `وَ لا صَدِیقٍ حَمِیمٍ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 60 )
ص : 5890
لاَ شَیْءَ أَفْضَلُ مِنْ إِخْلاَصِ عَمَلٍ فِی صِدْقِ نِیَّهٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 544 )
ص : 5891
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِذَا أَحَبَّ اَللَّهُ تَعَالَی عَبْداً أَلْهَمَهُ اَلطَّاعَهَ وَ أَلْزَمَهُ اَلْقَنَاعَهَ وَ فَقَّهَهُ فِی اَلدِّینِ وَ قَوَّاهُ بِالْیَقِینِ فَاکْتَفَی بِالْکَفَافِ وَ اِکْتَسَی بِالْعَفَافِ وَ إِذَا أَبْغَضَ اَللَّهُ عَبْداً حَبَّبَ إِلَیْهِ اَلْمَالَ وَ بَسَطَ لَهُ اَلْآمَالَ وَ أَلْهَمَهُ دُنْیَاهُ وَ وَکَلَهُ إِلَی هَوَاهُ فَرَکِبَ اَلْعِنَادَ وَ بَسَطَ اَلْفَسَادَ وَ ظَلَمَ اَلْعِبَادَ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 278 )
ص : 5892
اَلْخِصَالُ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی أَحْمَدَ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ عِکْرِمَهَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : خَمْسُ خِصَالٍ تُورِثُ اَلْبَرَصَ اَلنُّورَهُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ وَ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ وَ اَلتَّوَضِّی وَ اَلاِغْتِسَالُ بِالْمَاءِ اَلَّذِی تُسَخِّنُهُ اَلشَّمْسُ وَ اَلْأَکْلُ عَلَی اَلْجَنَابَهِ وَ غِشْیَانُ اَلْمَرْأَهِ فِی أَیَّامِ حَیْضِهَا وَ اَلْأَکْلُ عَلَی اَلشِّبَعِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 49 )
ص : 5893
وَ فِی اَلْکَافِی عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَقَدْ خَاطَبَ اَللَّهُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی کِتَابِهِ فِی قَوْلِهِ: وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُکَ فَاسْتَغْفَرُوا اَللّهَ وَ اِسْتَغْفَرَ لَهُمُ اَلرَّسُولُ لَوَجَدُوا اَللّهَ تَوّاباً رَحِیماً `فَلا وَ رَبِّکَ لا یُؤْمِنُونَ حَتّی یُحَکِّمُوکَ فِیما شَجَرَ بَیْنَهُمْ قَالَ فِیمَا تَعَاقَدُوا عَلَیْهِ لَئِنْ أَمَاتَ اَللَّهُ مُحَمَّداً لاَ یَرُدُّوا هَذَا اَلْأَمْرَ فِی بَنِی هَاشِمٍ ثُمَّ لا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمّا قَضَیْتَ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلْقَتْلِ أَوِ اَلْعَفْوِ وَ یُسَلِّمُوا تَسْلِیماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 233 )
ص : 5894
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ حَمْزَهَ اَلْعَدَوِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَّمَ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَاباً یَفْتَحُ أَلْفَ بَابٍ وَ یَفْتَحُ کُلُّ بَابٍ أَلْفَ بَابٍ .
( الخصال , جلد 2 , صفحه 645 )
زراره گوید امام پنجم(علیه السّلام)فرمود که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)بعلی(علیه السّلام)بابی آموخت که از هر بابی هزار باب و از هر باب آنها هزار باب گشوده می شود.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 442 )
27-زراره از امام باقر(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله)هزار باب به علی(علیه السّلام)آموخت که هزار باب می گشود و هر بابی هزار باب دیگر می گشود.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 499 )
27-امام باقر(علیه السّلام)فرمود:همانا که رسول خدا بعلی(علیه السّلام)بابی بیاموخت که هزار باب میگشود و هر بابی هزار باب میگشود.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 2 , ص 787 )
زراره گفته: امام محمد باقر(علیه السّلام)گفته:که پیامبر(صلّی الله علیه و آله)به علی(علیه السّلام)دری آموخت که از هر بابی هزار باب و از هر باب آنها هزار در گشوده می گردد.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 2 , ص 277 )
ص : 5895
قب، ، [المناقب] ، لابن شهرآشوب مِنْ تَفْسِیرِ وَکِیعِ بْنِ اَلْجَرَّاحِ عَنْ سُفْیَانَ اَلثَّوْرِیِّ عَنِ اَلسُّدِّیِّ عَنْ أَسْبَاطٍ وَ مُجَاهِدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ : فِی قَوْلِهِ: اِهْدِنَا اَلصِّراطَ اَلْمُسْتَقِیمَ قَالَ قُولُوا مَعَاشِرَ اَلْعِبَادِ أَرْشِدْنَا إِلَی حُبِّ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 16 )
مناقب: عبد اللّه بن عباس در باره آیه:«
اِهْدِنَا اَلصِّراطَ اَلْمُسْتَقِیمَ
»گفت یعنی بگوئید خدایا ما را راهنمائی کن به محبت پیامبر اکرم و اهل بیتش.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 14 )
ص : 5896
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ حُمْرَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لَوْ لَمْ یَبْقَ فِی اَلْأَرْضِ إِلاَّ اِثْنَانِ لَکَانَ أَحَدُهُمَا اَلْحُجَّهَ أَوْ کَانَ اَلثَّانِی اَلْحُجَّهَ.
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 230 )
..حمزه بن حمران گوید از امام ششم شنیدم میفرمود اگر در زمین جز دو کس نمانند یکی از آنها امامست یا دومی آنها امامست
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 341 )
30-حمزه بن حمران گوید از امام صادق علیه السّلام شنیدم که می فرمود:اگر در زمین جز دو کس باقی نماند یکی از آن دو حجّت است-یا اینکه فرمود:دومی آنها حجّت است.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 437 )
ص : 5897
وَ عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ: فِیمَنْ عَلَیْهِ اَلدَّیْنُ قَالَ یَقْضِی بِمَا عِنْدَهُ دَیْنَهُ وَ لاَ یَأْکُلُ أَمْوَالَ اَلنَّاسِ إِلاَّ وَ عِنْدَهُ مَا یُؤَدِّی إِلَیْهِمْ حُقُوقَهُمْ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ وَ لا تَأْکُلُوا أَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ .
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 396 )
ص : 5898
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ خَالِدِ بْنِ مَادٍّ اَلْقَلاَنِسِیِّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلطَّیَالِسِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا اُسْتُخْلِفَ أَبُو بَکْرٍ أَقْبَلَ عُمَرُ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ أَبَا بَکْرٍ قَدِ اُسْتُخْلِفَ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَنْ جَعَلَهُ لِذَلِکَ قَالَ اَلْمُسْلِمُونَ رَضُوا بِذَلِکَ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَللَّهِ لَأَسْرَعَ مَا خَالَفُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَقَضُوا عَهْدَهُ وَ لَقَدْ سَمَّوْهُ بِغَیْرِ اِسْمِهِ وَ اَللَّهِ مَا اِسْتَخْلَفَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ کَذَبْتَ فَعَلَ اَللَّهُ بِکَ وَ فَعَلَ فَقَالَ لَهُ إِنْ تَشَأْ أَنْ أُرِیَکَ بُرْهَانَ ذَلِکَ فَعَلْتُ فَقَالَ عُمَرُ مَا تَزَالُ تَکْذِبُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حَیَاتِهِ وَ بَعْدَ مَوْتِهِ فَقَالَ لَهُ اِنْطَلِقْ بِنَا یَا عُمَرُ لِتَعْلَمَ أَیُّنَا اَلْکَذَّابُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حَیَاتِهِ وَ بَعْدَ مَوْتِهِ فَانْطَلَقَ مَعَهُ حَتَّی أَتَی اَلْقَبْرَ إِذَا کَفٌّ فِیهَا مَکْتُوبٌ أَ کَفَرْتَ یَا عُمَرُ بِالَّذِی خَلَقَکَ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَهٍ ثُمَّ سَوّاکَ رَجُلاً فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ رَضِیتَ وَ اَللَّهِ لَقَدْ فَضَحَکَ اَللَّهُ فِی حَیَاتِهِ وَ بَعْدَ مَوْتِهِ .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 274 )
ص : 5899
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: فِی رَجُلٍ یُصَلِّی بِالْقَوْمِ ثُمَّ یَعْلَمُ أَنَّهُ قَدْ صَلَّی بِهِمْ إِلَی غَیْرِ اَلْقِبْلَهِ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهِمْ إِعَادَهُ شَیْءٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 375 )
ص : 5900
فَلاَحُ اَلسَّائِلِ : وَ مِنَ اَلْمُهِمَّاتِ أَیْضاً بَعْدَ صَلاَهِ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ اَلدُّعَاءُ اَلْمُخْتَصُّ بِهَذِهِ اَلْفَرِیضَهِ مِنْ أَدْعِیَهِ مَوْلاَتِنَا فَاطِمَهَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهَا عَقِیبَ اَلْخَمْسِ اَلْمَفْرُوضَاتِ وَ هُوَ سُبْحَانَ مَنْ تَوَاضَعَ کُلُّ شَیْءٍ لِعَظَمَتِهِ سُبْحَانَ مَنْ ذَلَّ کُلُّ شَیْءٍ لِعِزَّتِهِ سُبْحَانَ مَنْ خَضَعَ کُلُّ شَیْءٍ بِأَمْرِهِ وَ مُلْکِهِ سُبْحَانَ مَنِ اِنْقَادَتْ لَهُ اَلْأُمُورُ بِأَزِمَّتِهَا اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لاَ یَنْسَی مَنْ ذَکَرَهُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لاَ یَخِیبُ مَنْ دَعَاهُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی مَنْ تَوَکَّلَ عَلَیْهِ کَفَاهُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ سَامِکِ اَلسَّمَاءِ وَ سَاطِحِ اَلْأَرْضِ وَ حَاصِرِ اَلْبِحَارِ وَ نَاضِدِ اَلْجِبَالِ وَ بَارِئِ اَلْحَیَوَانِ وَ خَالِقِ اَلشَّجَرِ وَ فَاتِحِ یَنَابِیعِ اَلْأَرْضِ وَ مُدَبِّرِ اَلْأُمُورِ وَ مُسَیِّرِ اَلسَّحَابِ وَ مُجْرِی اَلرِّیحِ وَ اَلْمَاءِ وَ اَلنَّارِ مِنْ أَغْوَارِ اَلْأَرْضِ مُتَسَارِعَاتٍ فِی اَلْهَوَاءِ وَ مُهْبِطِ اَلْحَرِّ وَ اَلْبَرْدِ اَلَّذِی بِنِعْمَتِهِ تَتِمُّ اَلصَّالِحَاتُ وَ بِشُکْرِهِ تُسْتَوْجَبُ اَلزِّیَادَاتُ وَ بِأَمْرِهِ قَامَتِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ بِعِزَّتِهِ اِسْتَقَرَّتِ اَلرَّاسِیَاتُ وَ سَبَّحَتِ اَلْوُحُوشُ فِی اَلْفَلَوَاتِ وَ اَلطَّیْرُ فِی اَلْوُکُنَاتِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَفِیعِ اَلدَّرَجَاتِ مُنْزِلِ اَلْآیَاتِ وَاسِعِ اَلْبَرَکَاتِ سَاتِرِ اَلْعَوْرَاتِ قَابِلِ اَلْحَسَنَاتِ مُقِیلِ اَلْعَثَرَاتِ مُنَفِّسِ اَلْکُرُبَاتِ مُنْزِلِ اَلْبَرَکَاتِ مُجِیبِ اَلدَّعَوَاتِ مُحْیِی اَلْأَمْوَاتِ إِلَهِ مَنْ فِی اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاوَاتِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی کُلِّ حَمْدٍ وَ ذِکْرٍ وَ شُکْرٍ وَ صَبْرٍ وَ صَلاَهٍ وَ زَکَاهٍ وَ قِیَامٍ وَ عِبَادَهٍ وَ سَعَادَهٍ وَ بَرَکَهٍ وَ زِیَادَهٍ وَ رَحْمَهٍ وَ نِعْمَهٍ وَ کَرَامَهٍ وَ فَرِیضَهٍ وَ سَرَّاءَ وَ ضَرَّاءَ وَ شِدَّهٍ وَ رَخَاءٍ وَ مُصِیبَهٍ وَ بَلاَءٍ وَ عُسْرٍ وَ یُسْرٍ وَ غِنَاءٍ وَ فَقْرٍ وَ عَلَی کُلِّ حَالٍ وَ فِی کُلِّ أَوَانٍ وَ زَمَانٍ وَ کُلِّ مَثْوًی وَ مُنْقَلَبٍ وَ مُقَامٍ اَللَّهُمَّ إِنِّی عَائِذٌ بِکَ فَأَعِذْنِی وَ مُسْتَجِیرٌ بِکَ فَأَجِرْنِی وَ مُسْتَعِینٌ بِکَ فَأَعِنِّی وَ مُسْتَغِیثٌ بِکَ فَأَغِثْنِی وَ دَاعِیکَ فَأَجِبْنِی وَ مُسْتَغْفِرُکَ فَاغْفِرْ لِی وَ مُسْتَنْصِرُکَ فَانْصُرْنِی وَ مُسْتَهْدِیکَ فَاهْدِنِی وَ مُسْتَکْفِیکَ فَاکْفِنِی وَ مُلْتَجِأٌ إِلَیْکَ فَآوِنِی وَ مُسْتَمْسِکٌ بِحَبْلِکَ فَاعْصِمْنِی وَ مُتَوَکِّلٌ عَلَیْکَ فَاکْفِنِی وَ اِجْعَلْنِی فِی عِیَاذِکَ وَ جِوَارِکَ وَ حِرْزِکَ وَ کَهْفِکَ وَ حِیَاطَتِکَ وَ حِرَاسَتِکَ وَ کِلاَءَتِکَ وَ حُرْمَتِکَ وَ أَمْنِکَ وَ تَحْتَ ظِلِّکَ وَ تَحْتَ جَنَاحِکَ وَ اِجْعَلْ عَلَیَّ جُنَّهً وَاقِیَهً مِنْکَ وَ اِجْعَلْ حِفْظَکَ وَ حِیَاطَتَکَ وَ حِرَاسَتَکَ وَ کِلاَءَتَکَ مِنْ وَرَائِی وَ أَمَامِی وَ عَنْ یَمِینِی وَ عَنْ شِمَالِی وَ مِنْ فَوْقِی وَ مِنْ تَحْتِی وَ حَوَالَیَّ حَتَّی لاَ یَصِلَ أَحَدٌ مِنَ اَلْمَخْلُوقِینَ إِلَی مَکْرُوهِی وَ أَذَایَ بِحَقِّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَنْتَ اَلْمَنَّانُ بَدِیعُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ ذُو اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ اَللَّهُمَّ اِکْفِنِی حَسَدَ اَلْحَاسِدِینَ وَ بَغْیَ اَلْبَاغِینَ وَ کَیْدَ اَلْکَائِدِینَ وَ مَکْرَ اَلْمَاکِرِینَ وَ حِیلَهَ اَلْمُحْتَالِینَ وَ غِیلَهَ اَلْمُغْتَالِینَ وَ ظُلْمَ اَلظَّالِمِینَ وَ جَوْرَ اَلْجَائِرِینَ وَ اِعْتِدَاءَ اَلْمُعْتَدِینَ وَ سَخَطَ اَلْمُسْخِطِینَ وَ تَشَحُّبَ اَلْمُتَشَحِّبِینَ وَ صَوْلَهَ اَلصَّائِلِینَ وَ اِقْتِسَارَ اَلْمُقْتَسِرِینَ وَ غَشْمَ اَلْغَاشِمِینَ وَ خَبْطَ اَلْخَابِطِینَ وَ سِعَایَهَ اَلسَّاعِینَ وَ نَمِیمَهَ اَلنَّامِّینَ وَ سِحْرَ اَلسَّحَرَهِ وَ اَلْمَرَدَهِ وَ اَلشَّیَاطِینِ وَ جَوْرَ اَلسَّلاَطِینِ وَ مَکْرُوهَ اَلْعَالَمِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْمَخْزُونِ اَلطَّیِّبِ اَلطَّاهِرِ اَلَّذِی قَامَتْ بِهِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ وَ أَشْرَقَتْ لَهُ اَلظُّلَمُ وَ سَبَّحَتْ لَهُ اَلْمَلاَئِکَهُ وَ وَجِلَتْ عَنْهُ اَلْقُلُوبُ وَ خَضَعَتْ لَهُ اَلرِّقَابُ وَ أَحْیَیْتَ بِهِ اَلْمَوْتَی أَنْ تَغْفِرَ لِی کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ فِی ظُلَمِ اَللَّیْلِ وَ ضَوْءِ اَلنَّهَارِ عَمْداً أَوْ خَطَأً سِرّاً أَوْ عَلاَنِیَهً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِیناً وَ هَدْیاً وَ نُوراً وَ عِلْماً وَ فَهْماً حَتَّی أُقِیمَ کِتَابَکَ وَ أُحِلَّ حَلاَلَکَ وَ أُحَرِّمَ حَرَامَکَ وَ أُؤَدِّیَ فَرَائِضَکَ وَ أُقِیمَ سُنَّهَ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ أَلْحِقْنِی بِصَالِحِ مَنْ مَضَی وَ اِجْعَلْنِی مِنْ صَالِحِ مَنْ بَقِیَ وَ اِخْتِمْ لِی عَمَلِی بِأَحْسَنِهِ إِنَّکَ غَفُورٌ رَحِیمٌ اَللَّهُمَّ إِذَا فَنِیَ عُمُرِی وَ تَصَرَّمَتْ أَیَّامُ حَیَاتِی وَ کَانَ لاَ بُدَّ لِی مِنْ لِقَائِکَ فَأَسْأَلُکَ یَا لَطِیفُ أَنْ تُوجِبَ لِی مِنَ اَلْجَنَّهِ مَنْزِلاً یَغْبِطُنِی بِهِ اَلْأَوَّلُونَ وَ اَلْآخِرُونَ اَللَّهُمَّ اِقْبَلْ مِدْحَتِی وَ اِلْتِهَافِی وَ اِرْحَمْ ضَرَاعَتِی وَ هِتَافِی وَ إِقْرَارِی عَلَی نَفْسِی وَ اِعْتِرَافِی فَقَدْ أَسْمَعْتُکَ صَوْتِی فِی اَلدَّاعِینَ وَ خُشُوعِی فِی اَلضَّارِعِینَ وَ مِدْحَتِی فِی اَلْقَائِلِینَ وَ تَسْبِیحِی فِی اَلْمَادِحِینَ وَ أَنْتَ مُجِیبُ اَلْمُضْطَرِّینَ وَ مُغِیثُ اَلْمُسْتَغِیثِینَ وَ غِیَاثُ اَلْمَلْهُوفِینَ وَ حِرْزُ اَلْهَارِبِینَ وَ صَرِیخُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ مُقِیلُ اَلْمُذْنِبِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی اَلْبَشِیرِ اَلنَّذِیرِ وَ اَلسِّرَاجِ اَلْمُنِیرِ وَ عَلَی اَلْمَلاَئِکَهِ وَ اَلنَّبِیِّینَ اَللَّهُمَّ دَاحِیَ اَلْمَدْحُوَّاتِ وَ بَارِئَ اَلْمَسْمُوکَاتِ وَ جَبَّالَ اَلْقُلُوبِ عَلَی فِطْرَتِهَا شَقِیِّهَا وَ سَعِیدِهَا اِجْعَلْ شَرَائِفَ صَلَوَاتِکَ وَ نَوَامِیَ بَرَکَاتِکَ وَ کَرَائِمَ تَحِیَّاتِکَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ أَمِینِکَ عَلَی وَحْیِکَ اَلْقَائِمِ بِحُجَّتِکَ وَ اَلذَّابِّ عَنْ حَرَمِکَ وَ اَلصَّادِعِ بِأَمْرِکَ وَ اَلْمُشَیِّدِ لِآیَاتِکَ وَ اَلْمُوفِی لِنَذْرِکَ اَللَّهُمَّ فَأَعْطِهِ بِکُلِّ فَضِیلَهٍ مِنْ فَضَائِلِهِ وَ نَقِیبَهٍ مِنْ مَنَاقِبِهِ وَ حَالٍ مِنْ أَحْوَالِهِ وَ مَنْزِلَهٍ مِنْ مَنَازِلِهِ رَأَیْتَ مُحَمَّداً لَکَ فِیهَا نَاصِراً وَ عَلَی مَکْرُوهِ بَلاَئِکَ صَابِراً وَ لِمَنْ عَادَاکَ مُعَادِیاً وَ لِمَنْ وَالاَکَ مُوَالِیاً وَ عَنْ مَا کَرِهْتَ نَائِیاً وَ إِلَی مَا أَحْبَبْتَ دَاعِیاً فَضَائِلَ مِنْ جَزَائِکَ وَ خَصَائِصَ مِنْ عَطَائِکَ وَ حَبَائِکَ تُسْنِی بِهَا أَمْرَهُ وَ تُعْلِی بِهَا دَرَجَتَهُ مَعَ اَلْقُوَّامِ بِقِسْطِکَ وَ اَلذَّابِّینَ عَنْ حَرَمِکَ حَتَّی لاَ یَبْقَی سَنَاءٌ وَ لاَ بَهَاءٌ وَ لاَ رَحْمَهٌ وَ لاَ کَرَامَهٌ إِلاَّ خَصَصْتَ مُحَمَّداً بِذَلِکَ وَ آتَیْتَهُ مِنْکَ اَلذُّرَی وَ بَلَّغْتَهُ اَلْمَقَامَاتِ اَلْعُلَی آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ دِینِی وَ نَفْسِی وَ جَمِیعَ نِعْمَتِکَ عَلَیَّ فَاجْعَلْنِی فِی کَنَفِکَ وَ حِفْظِکَ وَ عِزِّکَ وَ مَنْعِکَ عَزَّ جَارُکَ وَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُکَ وَ لاَ إِلَهَ غَیْرُکَ حَسْبِی أَنْتَ فِی اَلسَّرَّاءِ وَ اَلضَّرَّاءِ وَ اَلشِّدَّهِ وَ اَلرَّخَاءِ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ - رَبَّنا عَلَیْکَ تَوَکَّلْنا وَ إِلَیْکَ أَنَبْنا وَ إِلَیْکَ اَلْمَصِیرُ `رَبَّنا لا تَجْعَلْنا فِتْنَهً لِلَّذِینَ کَفَرُوا وَ اِغْفِرْ لَنا رَبَّنا إِنَّکَ أَنْتَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ - رَبَّنَا اِصْرِفْ عَنّا عَذابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذابَها کانَ غَراماً `إِنَّها ساءَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقاماً - رَبَّنَا اِفْتَحْ بَیْنَنا وَ بَیْنَ قَوْمِنا بِالْحَقِّ وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلْفاتِحِینَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کَفِّرْ عَنّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ اَلْأَبْرارِ `رَبَّنا وَ آتِنا ما وَعَدْتَنا عَلی رُسُلِکَ وَ لا تُخْزِنا یَوْمَ اَلْقِیامَهِ إِنَّکَ لا تُخْلِفُ اَلْمِیعادَ - رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً کَما حَمَلْتَهُ عَلَی اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَهَ لَنا بِهِ وَ اُعْفُ عَنّا وَ اِغْفِرْ لَنا وَ اِرْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَی اَلْقَوْمِ اَلْکافِرِینَ - رَبَّنا آتِنا فِی اَلدُّنْیا حَسَنَهً وَ فِی اَلْآخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنا بِرَحْمَتِکَ عَذابَ اَلنّارِ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 115 )
ترجمه:پاک و منزّه است او که تمامی موجودات در برابر عظمت او متواضعند،پاک و منزّه است آن که همۀ اشیاء در برابر عزّت او خوار و ذلیلند،پاک و منزّه است آن که همه چیز در برابر امر و حکومت او خاضع هستند،پاک و منزّه است همو که همه چیز در حیطۀ قدرت و توانایی او قرار دارد. حمد مخصوص پروردگاری است که هر که او را یاد کند فراموشش نمی کند،و هر که او را بخواند ناامیدش نمی سازد،و هر که بر او توکّل کند او را کفایت می نماید،و حمد مخصوص خداوندی است که آسمانها را برافراشت،و زمین را مسطح گردانید،و دریاها را محدود ساخت،و کوهها را به صورت رشته هایی در آورد،و حیوانات و درختان را آفرید،و چشمه سارهای زمین را گشود،و به تدبیر امور پرداخت،ابرها را به گردش درآورد،و باد و آب و آتش را از اعماق زمین به سوی آسمان جاری ساخت،و گرما و سرما را در زمین قرار داد،خداوندی که با نعمتهایش کارهای نیک کامل شده،و شکر او نعمتها را افزایش داده،و به امر او آسمانها افراشته شده،و به عزّت او کوهها سر برافراشته،و حیوانات وحشی در دشتها و پرندگان در آشیانه ها به تسبیح او مشغولند. حمد از آن خداوندی است که بالا برندۀ درجات،و نازل کنندۀ آیات،و گسترانندۀ برکتها، و پوشانندۀ عیبها،و قبول کنندۀ نیکیها،و بخشندۀ لغزشها،و برطرف کنندۀ رنجها،و فرو فرستندۀ برکتها و اجابت کنندۀ دعاها،و زنده کنندۀ مردگان،و معبود همۀ ساکنان زمین و آسمانهاست.حمد و سپاس از آن آفریدگار یکتاست نسبت به همۀ حمد،ذکر،شکر،صبر، نماز،زکات،قیام و عبادت،سعادت و برکت،زیادی و رحمت،نعمت و کرامت،فرایض، گشایش و سختی،شدّت و راحتی،سختی و آسانی،مصیبت و بلا،غنا و فقر،و همه مخصوص خداست که در همه حال،و در هر زمان،هر مکان و هر جایگاه کوچ و دگرگونی و توقّف صادر می گردد.پروردگارا!به تو پناهنده می شوم پس مرا پناه ده،و از تو یاری می جویم پس یاریم نما، از تو فریادرسی می خواهم پس به فریادم رس،و تو را می خوانم پس مرا اجابت کن،و از تو آمرزش می طلبم،پس مرا ببخش،از تو یاری و کمک می خواهم پس کمکم کن،و از تو هدایت می خواهم پس هدایتم نما،و از تو کفایت می جویم پس کفایتم کن،و به ریسمان محکم تو چنگ زده ام پس مرا محافظت فرما،و بر تو توکل نموده ام پس مرا کفایت نما؛ خداوندا!مرا در پناه،جوار،حمایت،حراست،کفایت،حرمت،امنیت،و در زیر سایۀ خود قرار ده،و بر من سپر محکمی از جانب خود مقرّر فرما تا از همۀ جوانب،پشت سرم، روبرویم،سمت راست،سمت چپ و از بالا و پایین مرا از صدمه و آزار مخلوقاتت محفوظ دارد،به حقّ تو که جز تو معبودی نیست،تویی منان،آفرینندۀ آسمانها و زمین، دارندۀ جلالت و بزرگواری. پروردگارا!حسد حسودان،و تجاوز تجاوزگران،و کید و فریب مکّاران،و نیرنگ حیله گران،غلوّ غلوکنندگان،و تهمت تهمت زنندگان،و ظلم ستمگران،و ستم ستمکاران،و عصبانیت افراد تندخو،و اخم و تخم افراد ترشرو،و هیبت پرخاشگران،و تنگنای آنان که دیگران را در تنگنا و مضیقه قرار می دهند و خودسری زورمندان،و اشتباهکاری خطاکاران،و سعایت سعایتگران،و سحر جادوگران،و رانده شدگان و شیاطین،و ظلم پادشاهان،و کارهای ناپسند جهانیان را از من دور دار. خداوندا!به حرمت نامهای پوشیده،پاک و پاکیزه ات،که آسمانها و زمین بدانها استوار شده،و تاریکیها بدان درخشان گردیده،و فرشتگان بدان تسبیح گو شده،و قلبها از آنها در هراس بوده،و گردنها به سبب آنها خاضع شده،و مردگان را به آنها زنده می کنی،از تو می خواهم که تمام گناهان مرا ببخشی،چه آنها را که در تاریکی شب مرتکب شده باشم و چه روشنایی روز،چه عمدی بوده باشد و چه از روی خطا،در خفا بوده باشد و یا در آشکار؛و از تو می خواهم تا به من یقین،هدایت،نور،علم و فهمی عنایت کنی،تا به آنها کتابت را بر پای داشته،و حلالت را روا و حرامت را ناروا دانسته،و واجباتت را انجام و سنّت پیامبرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را بر پا دارم.خدایا!مرا به صالحان در گذشته ملحق فرما،و از صالحان باقیمانده قرار ده،و اعمالم را به نیکوترین آنها خاتمه بخش،به درستی که تو بخشنده و آمرزنده و مهربانی. پروردگارا!آنگاه که عمرم به پایان رسیده،و ایّام زندگانیم خاتمه یافته،و زمان ملاقات تو نزدیک شده،ای مهربان!از تو می خواهم که منزلی را در بهشت به من اختصاص دهی که تمام مخلوقاتت،از اوّلین و آخرین آنها،بدان حسرت برند. خداوندا!حمد و ستایش مرا بپذیر،و به تضرّع و زاریم،و اقرار و اعترافم علیه نفسم بر من رحم کن که صدایم را همراه دعاکنندگان،و خشوعم را همراه خاشعین،و مدحم را همراه ستایشگران،و تسبیحم را همراه مداحان،به گوش تو رسانیدم؛و تو اجابت کنندۀ دعای اشخاص مضطرّ و بیچاره و فریادرس استغاثه کنندگان،و پناه بی پناهان،و دادرس مؤمنان،و نگهدارندۀ گناهکاران از لغزش می باشی؛و درود خدا بر[محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم]بشارت دهنده و بیم دهنده و چراغ روشن و فروزان،و درود بر ملائک و پیامبران. پروردگارا!ای گسترانندۀ زمینها،آفرینندۀ آسمانها،خالق قلبها بر طریق فطرت،بدبخت ایشان و خوشبختشان،شریف ترین درودها و برترین برکتها،و ارزشمندترین تحیّت ها را بر محمّد که فرستادۀ تو،و امین بر وحی تو،و بر پا دارندۀ حجّت،و نگهبان حریم حرمتت،و انجام دهندۀ دستوراتت،و محکم محکم کنندۀ آیاتت،و وفادار به نذرهایت بفرست. خداوندا!در مقابل هر فضیلتی از فضائل او،و هر منقبتی از مناقب او،و هر حالتی از حالات او،و هر منزلتی از منزلتهای او،حال که محمّد را برای خود یار و یاور یافته ای،و بر رنجها و بلاها صابر،و بر دشمنانت دشمن،و بر دوستانت دوست،و از مکروهاتت دور،و بر آنچه تو به سوی آن می خوانی دعوت کننده یافته ای،فضائلی از پاداشت و ویژگیهایی از عطایت را به او عطا فرما تا امرش را برتر و درجه اش را بلندتر گردانی،و این خصوصیات و عطیه هایی که او را عطا می نمایی به پای دارندگان عدالتت و مدافعین از حرمت را نیز سهیم گردان،تا اینکه برتری،ارزش،رحمت و کرامتی نمانده باشد مگر آنکه محمّد را بدان مخصوص گردانیده باشی،و از جانب خود درجات عالی به او عطا فرمایی و او را به مقامات والا برسانی،اجابت فرما ای پروردگار جهانیان.خداوندا!دین،جان و تمام نعمتهایی را که به من داده ای به خودت می سپارم،پس مرا در حفظ،حراست و کفایت خود قرار ده،همانا در جوار تو بودن موجب عزّت و سربلندی است،مدح و ثنای تو بلند مرتبه،و نامهایت مقدّس است و جز تو معبودی نیست،تو در خوشحالی و ناراحتی،و در شدّت و آسایش،مرا کافی هستی،و چه کفایت کنندۀ نیکویی! پروردگارا!بر تو توکّل می کنم،و به سوی تو زاری و انابه دارم،و بازگشتم به سوی توست؛خدایا!مرا وسیلۀ آزمایش کسانی که کافر شده اند قرار مده،و ما را بیامرز که همانا تو عزیز و حکیمی؛خداوندا!عذاب جهنّم را از ما دور کن،چرا که عذاب آن جاودان است،و به راستی که آنجا بد جایگاهی است؛پروردگارا!بین ما و قوم ما به حق گشایش و فرجی عطا فرما که تو بهترین گشایشگران هستی. پروردگارا!ما ایمان آوردیم پس گناهان ما را ببخش،و خطاهایمان را بپوشان،و ما را با نیکان بمیران؛خداوندا!آنچه را که به فرستادگانت وعده داده ای نصیب ما بفرما،و روز قیامت ما را عذاب مکن،به درستی که تو خلاف وعده هایت عمل نمی کنی. خداوندا!اگر فراموش کرده و یا اشتباهی کردیم ما را مؤاخذه منما؛پروردگارا!تکلیف سخت و دشواری که ما از عهدۀ آن برنمی آییم و آن گونه که بر پیشینیان ما قرار دادی،بر ما قرار مده! خداوندا!چیزهایی را که بر انجام آن قادر نیستیم از ما مخواه،و ما را عفو کن،و گناهانمان را ببخشای و مورد رحمتت قرار ده،تو مولای ما هستی،پس ما را در مقابل کافران یاری فرما. خداوندا!ما را در دنیا و آخرت نیکی و خوبی عطا فرما،و به رحمتت ما را از عذاب آتش محفوظ بدار،و درود خدا بر آقای ما محمّد رسول خدا و خاندان پاک او،و سلام بیکران بر ایشان باد.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 1048 )
ص : 5901
وَ عَنْ أَبِی طَالِبٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ عِیَاضٍ اَللَّیْثِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ عَلَی ذِرْوَهِ کُلِّ بَعِیرٍ شَیْطَاناً فَامْتَهِنُوهَا وَ ذَلِّلُوهَا وَ اُذْکُرُوا اِسْمَ اَللَّهِ عَلَیْهَا کَمَا أَمَرَکُمُ اَللَّهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 505 )
ص : 5902
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اِبْنُ حَشِیشٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْأَسْفَرَایِنِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَحْمُودٍ عَنْ صَخْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَللَّیْثِ بْنِ سَعْدٍ عَنِ اَلزُّهْرِیِّ عَنْ أَنَسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : بَجِّلُوا اَلْمَشَایِخَ فَإِنَّ مِنْ إِجْلاَلِ اَللَّهِ تَبْجِیلَ اَلْمَشَایِخِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 136 )
2-همان:بسندش تا رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)که:بزرگ شمارید پیران خود را که از بزرگداشت خداست.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 91 )
ص : 5903
اِبْنُ بَابَوَیْهِ: بِإِسْنَادِهِ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «مَنْ کَانَتْ قِرَاءَتُهُ فِی فَرَائِضِهِ وَ اَلسَّماءِ وَ اَلطّارِقِ ، کَانَتْ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عِنْدَ اَللَّهِ جَاهٌ وَ مَنْزِلَهٌ، وَ کَانَ مِنْ رُفَقَاءِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَصْحَابِهِمْ فِی اَلْجَنَّهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 629 )
ص : 5904
نَهْجُ اَلْبَلاَغَهِ ، قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ لَوْ أَنَّ اَلنَّاسَ حِینَ تَنْزِلُ بِهِمُ اَلنِّقَمُ وَ تَزُولُ عَنْهُمُ اَلنِّعَمُ فَزِعُوا إِلَی رَبِّهِمْ بِصِدْقٍ مِنْ نِیَّاتِهِمْ وَ وَلَهٍ مِنْ قُلُوبِهِمْ لَرَدَّ عَلَیْهِمْ کُلَّ شَارِدٍ وَ أَصْلَحَ لَهُمْ کُلَّ فَاسِدٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 184 )
ص : 5905
قَالَ اِبْنُ أَبِی اَلْحَدِیدِ رَوَی صَاحِبُ کِتَابِ اَلْغَارَاتِ عَنْ یُوسُفَ بْنِ کُلَیْبٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَطَبَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی مِنْبَرِ اَلْکُوفَهِ فَقَالَ سَیُعْرَضُ عَلَیْکُمْ سَبِّی وَ سَتُذْبَحُونَ عَلَیْهِ فَإِنْ عُرِضَ عَلَیْکُمْ سَبِّی فَسُبُّونِی وَ إِنْ عُرِضَ عَلَیْکُمُ اَلْبَرَاءَهُ مِنِّی فَإِنِّی عَلَی دِینِ مُحَمَّدٍ - صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَمْ یَقُلْ فَلاَ تَبَرَّءُوا مِنِّی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 420 )
ابن ابی الحدید:بسندی از امام باقر(علیه السّلام)که علی(علیه السّلام)در منبر کوفه خطبه خواند و فرمود:بزودی سب مرا بشما پیشنهاد کنند و بر سر آن سر شما را ببرند،اگر سب من به شما پیشنهاد شد مرا سب کنید و اگر بیزاری از من بشما پیشنهاد شد راستش من بدین محمدم و نفرمود از من بیزاری مجوئید
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 272 )
ص : 5906
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ مِائَهَ مَرَّهً بُورِکَ لَهُ وَ عَلَی وُلْدِهِ وَ أَهْلِهِ وَ جِیرَانِهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا فِی رَجَبٍ ، بَنَی اَللَّهُ لَهُ اِثْنَیْ عَشَرَ قَصْراً فِی اَلْجَنَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 485 )
ص : 5907
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَلْبَسُ لِحَافاً ظِهَارَتُهُ حَمْرَاءُ وَ بِطَانَتُهُ صَفْرَاءُ قَدْ أَتَی لَهُ سَنَهٌ وَ سَنَتَانِ قَالَ مَا لَمْ یَکُنْ لَهُ رِیحٌ فَلاَ بَأْسَ وَ کُلُّ ثَوْبٍ یُصْبَغُ وَ یُغْسَلُ یَجُوزُ اَلْإِحْرَامُ فِیهِ فَإِنْ لَمْ یُغْسَلْ فَلاَ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 343 )
21 - عمّار بن موسی گوید: از امام صادق علیه السّلام در مورد کسی که لباسی می پوشد که بیرون آن قرمز و داخل آن زرد است و یک سال و دو سال بر او می گذرد پرسیدم.
فرمود: مادامی که بو نداشته باشد، ایرادی ندارد و هر لباسی که رنگ آمیزی شود و شسته شود احرام در آن جایز است و اگر شسته نشود، جایز نیست.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 131 )
: موثق. قوله علیه السلام: فإن لم یغسل فلا محمول علی ما إذا صبغ بالطیب و بقیت ریحه.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 286 )
ص : 5908
وَ أَکَلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ تَمْرِ دَقَلٍ ثُمَّ شَرِبَ عَلَیْهِ اَلْمَاءَ وَ ضَرَبَ یَدَهُ عَلَی بَطْنِهِ وَ قَالَ مَنْ أَدْخَلَ بَطْنَهُ اَلنَّارَ فَأَبْعَدَهُ اَللَّهُ ثُمَّ تَمَثَّلَ شِعْرَ- وَ إِنَّکَ مَهْمَا تُعْطِ بَطْنَکَ سُؤْلَهُوَ فَرْجَکَ نَالاَ مُنْتَهَی اَلذَّمِّ أَجْمَعَا .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 137 )
ص : 5909
و فیه : عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - حدیث طویل: یقول فیه السّائل: فالرّسول أفضل أم الملک المرسل إلیه؟ قال: بل الرّسول أفضل.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 454 )
ص : 5910
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: لَمَّا رَجَعَ أَبُو اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ بَغْدَادَ وَ مَضَی إِلَی اَلْمَدِینَهِ مَاتَتْ لَهُ اِبْنَهٌ بِفَیْدَ فَدَفَنَهَا وَ أَمَرَ بَعْضَ مَوَالِیهِ أَنْ یُجَصِّصَ قَبْرَهَا وَ یَکْتُبَ عَلَی لَوْحٍ اِسْمَهَا وَ یَجْعَلَهُ فِی اَلْقَبْرِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 202 )
3 - یونس بن یعقوب گوید:
هنگامی که امام کاظم علیه السّلام از بغداد به شهر مدینه باز می گشت، یکی از دختران آن حضرت در فید (قلعه ای در راه مکّه) وفات یافت. حضرت او را دفن نمود و به بعضی از دوستانش دستور داد تا قبرش را گچ کاری نمایند و نام او را در تخته سنگی بنویسند و آن را در روی قبر گذارند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 461 )
قوله فی خبر یونس: (بفید). [ح 4581/3 ] هو منزل بطریق مکّه من المدینه .
( شرح فروع الکافی ؛ ج 2 , ص 265 )
: ضعیف. قوله علیه السلام: بفید قال فی القاموس: الفید قلعه بطریق مکه. قوله علیه السلام: إن یجصص قبرها أقول: المشهور بین الأصحاب کراهه تجصیص القبر مطلقا، و ظاهرهم أن الکراهه تشمل تجصیص داخله و خارجه، قال فی المنتهی: و یکره تجصیص القبر و هو فتوی علمائنا، و قال فی المعتبر و مذهب الشیخ إنه لا بأس بذلک ابتداء و إن الکراهیه إنما هی إعادتها بعد اندراسها، ثم نقل هذه الروایه، ثم قال: و الوجه حمل هذه علی الجواز و الأولی علی الکراهیه مطلقا. أقول: ما ذکره فی النهایه هو تجویز التطیین فی الابتداء لا التجصیص، و لعلهم غفلوا عن ذلک، و یمکن أن یکون ما نسبوا إلیه ذکره فی کتاب آخر، و یؤید التوهم عدم تعرض العلامه (ره) لذلک فی کتبه، ثم اعلم: أنه یمکن حمل التجصیص المنهی عنه علی تجصیص داخل القبر و هذا الخبر علی تجصیص خارجه. و یمکن أن یقال: هذا من خصائص الأئمه و أولادهم علیهم السلام لئلا یندرس قبورهم و لا یحرم الناس من زیارتهم کما قال: السید المحقق صاحب المدارک، و کیف کان فیستثنی من ذلک قبور الأنبیاء و الأئمه علیهم السلام لإطباق الناس علی البناء علی قبورهم من غیر نکیر و استفاضه الروایات بالترغیب فی ذلک، بل لا یبعد استثناء قبور العلماء و الصلحاء أیضا استضعافا لسند المنع و التفاتا إلی أن فی ذلک تعظیما لشعائر الإسلام و تحصیلا لکثیر من المصالح الدینیه کما لا یخفی انتهی. أقول: هذا الحمل أولی مما حمله العلامه، و قد نقلنا سابقا عنه من أن المراد بالتجصیص التطیین کما لا یخفی. قوله علیه السلام و یکتب علی لوح اسمها یدل علی استحباب وضع لوح فی القبر و کتابه الاسم علیه، قال المحقق فی المعتبر: لا بأس بتعلیم القبر بلوح یکتب لما روی أن النبی صلی الله علیه و آله حمل حجرا فجعله عند رأس قبر عثمان بن مظعون، و قال: اعلم به قبر أخی، و من طریق الأصحاب ما رواه یونس بن یعقوب إلخ. و قال: فی التذکره ینبغی تعلیم القبر بحجر أو خشبه یعرفه أهله فیترحمون علیه و نحوه. قال فی المنتهی: و کذا ذکر استحبابه الشهید فی الذکری، ثم قال: بعد نقل هذا الخبر، و فیه دلاله علی إباحه الکتابه علی القبر و قد روی فیه نهی عن النبی صلی الله علیه و آله من طریق العامه و لو صح حمل علی الکراهیه انتهی. قوله علیه السلام: و یجعله فی القبر لعل المراد جعل بعضه فی القبر، أو یقال أخفی علیه السلام ذلک فی قبرها تقیه لیظهر یوما ما و یزورها الناس و الأول أظهر.
( مرآه العقول ؛ ج 14 , ص 119 )
ص : 5911
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا طَعِمَ عِنْدَ أَهْلِ بَیْتٍ قَالَ لَهُمْ طَعِمَ عِنْدَکُمُ اَلصَّائِمُونَ وَ أَکَلَ عِنْدَکُمُ اَلْأَبْرَارُ وَ صَلَّتْ عَلَیْکُمُ اَلْمَلاَئِکَهُ اَلْأَخْیَارُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 294 )
10 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هنگامی که پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله در نزد خانواده ای غذا میل می نمود، به آنان می فرمود: گرسنگان در نزد شما سیر شدند، خوبان در پیش شما غذا خوردند و فرشتگان بزرگوار بر شما درود فرستادند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 53 )
: ضعیف علی المشهور. و یحتمل الدعاء و الإخبار، لتطییب صاحب البیت.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 108 )
ص : 5912
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی فِی نَوَادِرِهِ ، عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَاصِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَمِ اَلْمَهْرُ فِی اَلْمُتْعَهِ فَقَالَ مَا تَرَاضَیَا عَلَیْهِ إِلَی مَا شَاءَا مِنَ اَلْأَجَلِ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 462 )
ص : 5913
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْعَبَّاسِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَمَّادٍ، عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ، عَنْ جَابِرٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): قُلْ لَوْ أَنَّ عِنْدِی ما تَسْتَعْجِلُونَ بِهِ لَقُضِیَ اَلْأَمْرُ بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ ، قَالَ: لَوْ أَنِّی أُمِرْتُ أَنْ أُعْلِمَکُمُ اَلَّذِی أَخْفَیْتُمْ فِی صُدُورِکُمْ مِنِ اِسْتِعْجَالِکُمْ بِمَوْتِی لِتَظْلِمُوا أَهْلَ بَیْتِی مِنْ بَعْدِی، فَکَانَ مَثَلُکُمْ کَمَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: کَمَثَلِ اَلَّذِی اِسْتَوْقَدَ ناراً فَلَمّا أَضاءَتْ ما حَوْلَهُ ، یَقُولُ: أَضَاءَتِ اَلْأَرْضُ بِنُورِ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَمَا تُضِیءُ اَلشَّمْسُ، فَضَرَبَ اَللَّهُ مَثَلَ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اَلشَّمْسَ، وَ مَثَلَ اَلْوَصِیِّ اَلْقَمَرَ، وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: هُوَ اَلَّذِی جَعَلَ اَلشَّمْسَ ضِیاءً وَ اَلْقَمَرَ نُوراً ، وَ قَوْلُهُ: وَ آیَهٌ لَهُمُ اَللَّیْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ اَلنَّهارَ فَإِذا هُمْ مُظْلِمُونَ ، وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: ذَهَبَ اَللّهُ بِنُورِهِمْ وَ تَرَکَهُمْ فِی ظُلُماتٍ لا یُبْصِرُونَ یَعْنِی قُبِضَ مُحَمَّدٌ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَظَهَرَتِ اَلظُّلْمَهُ، فَلَمْ یُبْصِرُوا فَضْلَ أَهْلِ اَلْبَیْتِ، وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَی اَلْهُدی لا یَسْمَعُوا وَ تَراهُمْ یَنْظُرُونَ إِلَیْکَ وَ هُمْ لا یُبْصِرُونَ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 574 )
ص : 5914
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَسَارٍ عَنْ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْعَبَّاسِ اَلْوَرَّاقِ عَنْ رَجُلٍ سَمَّاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا غَزَا قَوْمٌ بِغَیْرِ إِذْنِ اَلْإِمَامِ فَغَنِمُوا کَانَتِ اَلْغَنِیمَهُ کُلُّهَا لِلْإِمَامِ وَ إِذَا غَزَوْا بِأَمْرِ اَلْإِمَامِ فَغَنِمُوا کَانَ لِلْإِمَامِ اَلْخُمُسُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 529 )
ص : 5915
و فی کتاب الاحتجاج للطّبرسیّ - رحمه اللّه-: عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام - حدیث طویل یذکر فیه أحوال أهل القیامه، و فیه یقول - علیه السّلام-: و النّاس یومئذ علی طبقات و منازل فمنهم، من یحاسب حسابا یسیرا و ینقلب إلی أهله مسرورا، و منهم الّذین یدخلون الجنّه بغیر حساب لأنّهم لم یتلبّسوا من أمر الدّنیا بشیء و إنّما الحساب هناک علی من تلبّس بها هاهنا، و منهم من یحاسب علی النّقیر و القطمیر و یصیر إلی عذاب السّعیر.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 200 )
ص : 5916
یف، [الطرائف] ، رُوِیَ: أَنَّ رَجُلاً سَأَلَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْقَضَاءِ وَ اَلْقَدَرِ فَقَالَ مَا اِسْتَطَعْتَ أَنْ تَلُومَ اَلْعَبْدَ عَلَیْهِ فَهُوَ مِنْهُ وَ مَا لَمْ تَسْتَطِعْ أَنْ تَلُومَ اَلْعَبْدَ عَلَیْهِ فَهُوَ مِنْ فِعْلِ اَللَّهِ یَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی لِلْعَبْدِ لِمَ عَصَیْتَ لِمَ فَسَقْتَ لِمَ شَرِبْتَ اَلْخَمْرَ لِمَ زَنَیْتَ فَهَذَا فِعْلُ اَلْعَبْدِ وَ لاَ یَقُولُ لَهُ لِمَ مَرِضْتَ لِمَ قَصُرْتَ لِمَ اِبْیَضَضْتَ لِمَ اِسْوَدَدْتَ لِأَنَّهُ مِنْ فِعْلِ اَللَّهِ تَعَالَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 59 )
ص : 5917
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْمَرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ «هذا نَذِیرٌ مِنَ اَلنُّذُرِ اَلْأُولی» قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا ذَرَأَ اَلْخَلْقَ فِی اَلذَّرِّ اَلْأَوَّلِ فَأَقَامَهُمْ صُفُوفاً «وَ بَعَثَ اَللَّهُ مُحَمَّداً فَآمَنَ بِهِ قَوْمٌ، وَ أَنْکَرَهُ قَوْمٌ، فَقَالَ اَللَّهُ «هذا نَذِیرٌ مِنَ اَلنُّذُرِ اَلْأُولی» ، یَعْنِی بِهِ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَیْثُ دَعَاهُمْ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلذَّرِّ اَلْأَوَّلِ .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 340 )
ص : 5918
و عن الهادی علیه السّلام : أنّه دخل علی مریض من أصحابه و هو یبکی و یجزع من الموت فقال له: «یا عبد اللّه تخاف من الموت لأنّک لا تعرفه، أ رأیتک إذا اتسخت و تقذرت و تأذیت من کثره القذر و الوسخ علیک و أصابک قروح و جرب و علمت أنّ الغسل فی حمام یزیل . ذلک کلّه. أ ما ترید أن تدخله فتغسل ذلک عنک أو (ما) تکره أن تدخله فیبقی ذلک علیک؟ قال: بلی یا ابن رسول اللّه . قال: فذلک الموت هو ذلک الحمام و هو آخر ما بقی علیک من تمحیص ذنوبک و تنقیتک من سیئاتک، فاذا أنت وردت علیه و جاوزته فقد نجوت من کلّ همّ و غم و أذی، و وصلت إلی کل سرور و فرح، فسکن الرجل و نشط و استسلم و غمّض عین نفسه و مضی لسبیله» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 315 )
ص : 5919
وَ رُوِیَ أَیْضاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّزَّاقِ قَالَ: کَانَ خَاتَمُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلَّذِی تَصَدَّقَ بِهِ وَ هُوَ رَاکِعٌ حَلْقَهَ فِضَّهٍ فِیهَا مِثْقَالٌ عَلَیْهَا مَنْقُوشٌ اَلْمُلْکُ لِلَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 203 )
ص : 5920
اَلْفَحَّامُ ، عَنِ اَلْمَنْصُورِیِّ ، عَنْ عَمِّ أَبِیهِ ، قَالَ: قَالَ یَوْماً اَلْإِمَامُ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) : یَا أَبَا مُوسَی ، أُخْرِجْتُ إِلَی سُرَّ مَنْ رَأَی کُرْهاً، وَ لَوْ أُخْرِجْتُ عَنْهَا خَرَجْتُ کُرْهاً. قَالَ: قُلْتُ: وَ لِمَ یَا سَیِّدِی قَالَ: لِطِیبِ هَوَائِهَا وَ عُذُوبَهِ مَائِهَا وَ قِلَّهِ دَائِهَا. ثُمَّ قَالَ: تَخْرَبُ سُرَّ مَنْ رَأَی حَتَّی یَکُونَ فِیهَا خَانٌ، وَ بَقَّالٌ لِلْمَارَّهِ، وَ عَلاَمَهُ تَدَارُکِ خَرَابِهَا تَدَارُکُ اَلْعِمَارَهِ فِی مَشْهَدِی مِنْ بَعْدِی .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 281 )
[545]83-روزی امام علی بن محمد علیه السّلام فرمود:ای ابا موسی!با ناراحتی به سوی سامرا خارج شدم و اگر[اینک]از آن بیرون شوم از سر بی میلی خارج می گردم.راوی گوید:عرضه داشتم:آقای من چرا؟امام فرمود:برای هوای نیکو و آب گوارا و کمی بیماری اش.سپس فرمود:سامرا ویران می گردد تا جایی که در آن فقط میهمان سرا و سبزی فروشی برای مسافران باقی می ماند و نشانه خرابی آن،پس از من،نوسازی و آبادانی محل شهادتم خواهد بود.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 619 )
ص : 5921
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ قَالَ حَدَّثَنِی یَحْیَی بْنُ سَعْدٍ عَنْ مُوسَی اَلْجُهَنِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی فَاطِمَهَ بِنْتِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهَا رَفِیقِی أَبُو مَهْدِیٍّ کَمْ لَکِ فَقَالَتْ سِتٌّ وَ ثَمَانُونَ سَنَهً قَالَ مَا سَمِعْتِ مِنْ أَبِیکِ شَیْئاً قَالَتْ حَدَّثَتْنِی أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَیْسٍ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی إِلاَّ أَنَّهُ لَیْسَ بَعْدِی نَبِیٌّ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 128 )
ص : 5922
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ وَ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، حِینَ فَرَغَ مِنْ طَوَافِهِ وَ رَکْعَتَیْهِ قَالَ اِبْدَءُوا بِمَا بَدَأَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مِنْ إِتْیَانِ اَلصَّفَا ، إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ إِنَّ اَلصَّفا وَ اَلْمَرْوَهَ مِنْ شَعائِرِ اَللّهِ ، قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ اُخْرُجْ إِلَی اَلصَّفَا ، مِنَ اَلْبَابِ اَلَّذِی خَرَجَ مِنْهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ هُوَ اَلْبَابُ اَلَّذِی یُقَابِلُ اَلْحَجَرَ اَلْأَسْوَدَ ، حَتَّی تَقْطَعَ اَلْوَادِیَ وَ عَلَیْکَ اَلسَّکِینَهَ وَ اَلْوَقَارَ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 475 )
ص : 5923
بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ ذَا اَلْقَرْنَیْنِ قَدْ خُیِّرَ بَیْنَ اَلسَّحَابَیْنِ وَ اِخْتَارَ اَلذَّلُولَ وَ ذُخِرَ لِصَاحِبِکُمْ اَلصَّعْبُ قَالَ قُلْتُ وَ مَا اَلصَّعْبُ قَالَ کَانَ مِنْ سَحَابٍ فِیهِ رَعْدٌ وَ صَاعِقَهٌ وَ بَرْقٌ فَصَاحِبُکُمْ یَرْکَبُهُ أَمَا إِنَّهُ سَیَرْکَبُ اَلسَّحَابَ وَ یَرْقَی فِی اَلْأَسْبَابِ أَسْبَابِ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ خَمْسٌ عَوَامِرُ وَ اِثْنَتَانِ خَرَابٌ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 144 )
در کتاب بصائر الدرجات آمده است که امام باقر علیه السّلام فرموده اند: ذو القرنین بر فراز ابرها می نشست و مرکبی به نام ذلول را در اختیار داشت. او صعب را برای صاحب شما قائم آل محمد علیهم السّلام ذخیره نموده است. راوی گوید: پرسیدم صعب چیست؟ فرمود: ابری پررعدوبرق است که آن حضرت بر آن سوار خواهد شد. ذو القرنین بر اسباب آسمان ها و هفت طبقه زمین و کرات و کهکشان ها گام نهاد و هنگامی که از طبقه های هفتگانه زمین دیدن می کرد پنج طبقه آباد بود ولی دو طبقه زیرین ویرانه بود.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 262 )
ص : 5924
وَضْعُ اَلصَّنِیعَهِ فِی أَهْلِهَا تَکْبِتُ اَلْعَدُوَّ وَ تَقِی اَلسُّوءَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 731 )
ص : 5925
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْمالُ وَ اَلْبَنُونَ زِینَهُ اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا کَمَا أَنَّ ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ یُصَلِّیهَا اَلْعَبْدُ آخِرَ اَللَّیْلِ زِینَهُ اَلْآخِرَهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 330 )
ص : 5926
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَا اِبْنَ آدَمَ لاَ تَحْمِلْ هَمَّ یَوْمِکَ اَلَّذِی لَمْ یَأْتِکَ عَلَی یَوْمِکَ اَلَّذِی أَنْتَ فِیهِ، فَإِنْ یَکُنْ بَقِیَ مِنْ أَجَلِکَ فَإِنَّ اَللَّهَ فِیهِ یَرْزُقُکَ.
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 52 )
ص : 5927
رُوِیَ عَنْ أَئِمَّتِنَا عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : خَیْرُ اَلْمَجَالِسِ مَا اُسْتُقْبِلَ بِهِ اَلْقِبْلَهُ.
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 21 )
ص : 5928
وَ قَدْ سَبَقَ حَدِیثُ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَ بِالْإِخْلاَصِ یَکُونُ اَلْخَلاَصُ فَإِذَا اِشْتَدَّ اَلْفَزَعُ فَإِلَی اَللَّهِ اَلْمَفْزَعُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 73 )
ص : 5929
اَلْکُلَیْنِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ یَجْلِسُ جِلْسَهَ اَلْعَبْدِ وَ یَضَعُ یَدَهُ عَلَی اَلْأَرْضِ وَ یَأْکُلُ بِثَلاَثِ أَصَابِعَ وَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَأْکُلُ هَکَذَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 414 )
و دلیل آن روایت کلینی است(297/6)بسندش از امام ششم علیه السّلام که چون بنده می نشست و دست بر زمین مینهاد و با سه انگشت میخورد،و اینکه رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله چنین غذا میخورد نه مانند جبّاران که با دو انگشت خورند،
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 195 )
ص : 5930
اَلطَّبْرِسِیُّ فِی (اَلْإِحْتِجَاجِ): عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ)، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): وَ قَدْ سَأَلَهُ یَهُودِیٌّ، فَقَالَ: إِنَّ إِبْرَاهِیمَ قَدْ بَهَتَ کَافِراً بِبُرْهَانِ نُبُوَّتِهِ. قَالَ لَهُ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «لَقَدْ کَانَ کَذَلِکَ، وَ مُحَمَّدٌ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَتَاهُ مُکَذِّبٌ بِالْبَعْثِ بَعْدَ اَلْمَوْتِ، وَ هُوَ أُبَیُّ بْنُ خَلَفٍ اَلْجُمَحِیُّ، مَعَهُ عَظْمٌ نَخِرٌ، فَفَرَکَهُ، ثُمَّ قَالَ: یَا مُحَمَّدُ، مَنْ یُحْیِی اَلْعِظَامَ وَ هِیَ رَمِیمٌ؟ فَأَنْطَقَ اَللَّهُ مُحَمَّداً (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِمُحْکَمِ آیَاتِهِ، وَ بَهَتَهُ بِبُرْهَانِ نُبُوَّتِهِ، فَقَالَ: یُحْیِیهَا اَلَّذِی أَنْشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّهٍ وَ هُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ، فَانْصَرَفَ مَبْهُوتاً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 583 )
ص : 5931
یر، ، [بصائر الدرجات] ، اَلْحَجَّالُ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْأَحْوَلِ عَنْ سَلاَّمِ بْنِ اَلْمُسْتَنِیرِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ قَالَ نَحْنُ وَ اَللَّهِ وَجْهُهُ اَلَّذِی قَالَ وَ لَنْ یَهْلِکَ یوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَنْ أَتَی اَللَّهَ بِمَا أَمَرَ بِهِ مِنْ طَاعَتِنَا وَ مُوَالاَتِنَا ذَاکَ اَلْوَجْهُ اَلَّذِی قَالَ اَللَّهُ کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ لَیْسَ مِنَّا مَیِّتٌ یَمُوتُ إِلاَّ خَلَّفَ مِنْهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 200 )
بصائر: سلام بن مستنیر گفت: از حضرت باقر علیه السّلام معنی این آیه را پرسیدم:«
کُلُّ شَیْ ءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ
»فرمود: ما بخدا قسم همان وجه اللّه هستیم هرگز هلاک نمی شود روز قیامت کسی که به پیشگاه پروردگار بیاید با فرمان- برداری از ما و ولایت ما اینست همان وجهی که در آیه:«
کُلُّ شَیْ ءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ
» می فرماید، هر یک از ما بمیرد جانشینی از فرزندانش بجای او هست تا روز قیامت.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 170 )
ص : 5932
دَعَائِمُ اَلدِّینِ ، رُوِیَ فِی کِتَابِ اَلتَّنْبِیهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ خَطَبَ فِی یَوْمِ جُمُعَهٍ خُطْبَهً بَلِیغَهً فَقَالَ فِی آخِرِهَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ سَبْعُ مَصَائِبَ عِظَامٍ نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْهَا عَالِمٌ زَلَّ وَ عَابِدٌ مَلَّ وَ مُؤْمِنٌ خَلَّ وَ مُؤْتَمَنٌ غَلَّ وَ غَنِیٌّ أَقَلَّ وَ عَزِیزٌ ذَلَّ وَ فَقِیرٌ اِعْتَلَّ فَقَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ فَقَالَ صَدَقْتَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنْتَ اَلْقِبْلَهُ إِذَا مَا ضَلَلْنَا وَ اَلنُّورُ إِذَا مَا أَظْلَمْنَا وَ لَکِنْ نَسْأَلُکَ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی: اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ فَمَا بَالُنَا نَدْعُو فَلاَ یُجَابُ قَالَ إِنَّ قُلُوبَکُمْ خَانَتْ بِثَمَانِ خِصَالٍ - أَوَّلُهَا أَنَّکُمْ عَرَفْتُمُ اَللَّهَ فَلَمْ تُؤَدُّوا حَقَّهُ کَمَا أَوْجَبَ عَلَیْکُمْ فَمَا أَغْنَتْ عَنْکُمْ مَعْرِفَتُکُمْ شَیْئاً وَ اَلثَّانِیَهُ أَنَّکُمْ آمَنْتُمْ بِرَسُولِهِ ثُمَّ خَالَفْتُمْ سُنَّتَهُ وَ أَمَتُّمْ شَرِیعَتَهُ فَأَیْنَ ثَمَرَهُ إِیمَانِکُمْ وَ اَلثَّالِثَهُ أَنَّکُمْ قَرَأْتُمْ کِتَابَهُ اَلْمُنْزَلَ عَلَیْکُمْ فَلَمْ تَعْمَلُوا بِهِ وَ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا ثُمَّ خَالَفْتُمْ وَ اَلرَّابِعَهُ أَنَّکُمْ قُلْتُمْ إِنَّکُمْ تَخَافُونَ مِنَ اَلنَّارِ وَ أَنْتُمْ فِی کُلِّ وَقْتٍ تَقْدَمُونَ إِلَیْهَا بِمَعَاصِیکُمْ فَأَیْنَ خَوْفُکُمْ وَ اَلْخَامِسَهُ أَنَّکُمْ قُلْتُمْ إِنَّکُمْ تَرْغَبُونَ فِی اَلْجَنَّهِ وَ أَنْتُمْ فِی کُلِّ وَقْتٍ تَفْعَلُونَ مَا یُبَاعِدُکُمْ مِنْهَا فَأَیْنَ رَغْبَتُکُمْ فِیهَا وَ اَلسَّادِسَهُ أَنَّکُمْ أَکَلْتُمْ نِعْمَهَ اَلْمَوْلَی وَ لَمْ تَشْکُرُوا عَلَیْهَا وَ اَلسَّابِعَهُ أَنَّ اَللَّهَ أَمَرَکُمْ بِعَدَاوَهِ اَلشَّیْطَانِ وَ قَالَ - إِنَّ اَلشَّیْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا فَعَادَیْتُمُوهُ بِلاَ قَوْلٍ وَ وَالَیْتُمُوهُ بِلاَ مُخَالَفَهٍ وَ اَلثَّامِنَهُ أَنَّکُمْ جَعَلْتُمْ عُیُوبَ اَلنَّاسِ نُصْبَ عُیُونِکُمْ وَ عُیُوبَکُمْ وَرَاءَ ظُهُورِکُمْ تَلُومُونَ مَنْ أَنْتُمْ أَحَقُّ باللَّوْمِ مِنْهُ فَأَیُّ دُعَاءٍ یُسْتَجَابُ لَکُمْ مَعَ هَذَا وَ قَدْ سَدَدْتُمْ أَبْوَابَهُ وَ طُرُقَهُ فَاتَّقُوا اَللَّهَ وَ أَصْلِحُوا أَعْمَالَکُمْ وَ أَخْلِصُوا سَرَائِرَکُمْ وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ اِنْهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ فَیَسْتَجِیبَ اَللَّهُ لَکُمْ دُعَاءَکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 376 )
ص : 5933
وَ مِنْ تَذْکِرَهِ اِبْنِ حُمْدُونٍ قَالَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : مَنْ رَضِیَ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِالْقَلِیلِ مِنَ اَلرِّزْقِ رَضِیَ اَللَّهُ مِنْهُ بِالْقَلِیلِ مِنَ اَلْعَمَلِ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 310 )
در تذکره ابن حمدون آورده که علی بن موسی بن جعفر (علیه السّلام) فرموده که: هر که راضی شود از خدای تعالی باندکی از رزق راضی شود او از او باندکی از عمل
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 148 )
ص : 5934
قَالَ وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: (وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ اِئْتَمِرُوا بِهِ) وَ اِنْهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ تَنَاهَوْا عَنْهُ وَ إِنَّمَا أُمِرْنَا بِالنَّهْیِ بَعْدَ اَلتَّنَاهِی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 151 )
ص : 5935
أَبُو حَمْزَهَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْعُصْفُورِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ ثَابِتٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً وَ اَلْأَئِمَّهَ اَلْأَحَدَ عَشَرَ مِنْ نُورِ عَظَمَتِهِ أَرْوَاحاً فِی ضِیَاءِ نُورِهِ یَعْبُدُونَهُ قَبْلَ خَلْقِ اَلْخَلْقِ، یُسَبِّحُونَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ یُقَدِّسُونَهُ وَ هُمُ اَلْأَئِمَّهُ اَلْهَادِیَهُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ.
( الإنصاف فی النص علی الأئمه الإثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 92 )
ص : 5936
وَ قَوْلُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَیْنَ اَلْمَلَإِ: «اَللَّهُمَّ إِنِّی لاَ أَعْرِفُ أَحَداً مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ عَبَدَکَ قَبْلِی غَیْرَ نَبِیِّهَا» .
( التعجب من أغلاط العامه فی مسأله الإمامه , جلد 1 , صفحه 98 )
ص : 5937
7417-9 التهذیب ،1/70/157/2 محمد بن أحمد عن الأشعری عن القداح عن جعفر عن أبیه : أن علیا علیه السّلام سئل عن رجل رکع و لم یسبح ناسیا قال تمت صلاته.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 928 )
ص : 5938
وَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ ذَکَرَ أَصْحَابَ اَلْکَهْفِ ، فَقَالَ لَوْ کَلَّفَکُمْ قَوْمُکُمْ مَا کَلَّفَهُمْ قَوْمُهُمْ فَقِیلَ لَهُ وَ مَا کَلَّفَهُمْ قَوْمُهُمْ فَقَالَ کَلَّفُوهُمُ اَلشِّرْکَ بِاللَّهِ اَلْعَظِیمِ فَأَظْهَرُوا لَهُمُ اَلشِّرْکَ وَ أَسَرُّوا اَلْإِیمَانَ حَتَّی جَاءَهُمُ اَلْفَرَجُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 230 )
ص : 5939
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ عَنْ قَوْمٍ اِشْتَرَوْا ظَبْیاً فَأَکَلُوا مِنْهُ جَمِیعاً وَ هُمْ حُرُمٌ مَا عَلَیْهِمْ قَالَ عَلَی کُلِّ مَنْ أَکَلَ مِنْهُمْ فِدَاءُ صَیْدٍ کُلُّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ عَلَی حِدَتِهِ فِدَاءُ صَیْدٍ کَامِلاً .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 272 )
ص : 5940
محمّد بن یحیی و أبو علی الأشعریّ ، عن الحسین بن إسحاق ، عن علیّ بن مهزیار ، عن حمّاد بن عیسی ، عن أبی عمرو المدائنی ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: سمعته یقول: کان أبی - علیه السّلام - [یقول: إنّ اللّه] قضی قضاء حتما، لا ینعم علی العبد بنعمه فیسلبها إیّاه حتّی یحدث العبد ذنبا یستحق بذلک النّقمه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 360 )
ص : 5941
کا، ، [الکافی] ، اَلْعِدَّهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ أَسْقَاطَکُمْ إِذَا لَقُوکُمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ لَمْ تُسَمُّوهُمْ یَقُولُ اَلسِّقْطُ لِأَبِیهِ أَلاَّ سَمَّیْتَنِی وَ قَدْ سَمَّی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُحَسِّناً قَبْلَ أَنْ یُولَدَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 195 )
و در همان کتاب از امام علی علیه السّلام روایت شده است که گفت: آن کودکانی که از شما سقط می شوند و نامی برای آنان نمی گذارید روز قیامت که شما را ملاقات می کنند خواهند گفت:چرا نام ما را تعیین نکردید،در صورتی که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم کودک حضرت فاطمه را قبل از اینکه متولّد شود محسن نامید؟!
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 637 )
ص : 5942
1-: اَلْعَفْوُ عَنِ اَلْمُقِرِّ، لاَ عَنِ اَلْمُصِرِّ .
( الدره الباهره من الأصداف الطاهره , جلد 1 , صفحه 18 )
1 - عفو کردن گناهکاری سزاست که به گناهش اقرار دارد، نه آن که اصرار دارد.
( الدره الباهره ؛ ج 1 , ص 18 )
ص : 5943
مُلُوکُ اَلْجَنَّهِ اَلْأَتْقِیَاءُ وَ اَلْمُخْلِصُونَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 487 )
ص : 5944
وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ (عَنْ زِیَادِ بْنِ مَرْوَانَ ) عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلْفِتَنُ ثَلاَثَهٌ حُبُّ اَلنِّسَاءِ وَ هُوَ سَیْفُ اَلشَّیْطَانِ وَ شُرْبُ اَلْخَمْرِ وَ هُوَ فَخُّ اَلشَّیْطَانِ وَ حُبُّ اَلدِّینَارِ وَ اَلدِّرْهَمِ وَ هُوَ سَهْمُ اَلشَّیْطَانِ فَمَنْ أَحَبَّ اَلنِّسَاءَ لَمْ یَنْتَفِعْ بِعَیْشِهِ وَ مَنْ أَحَبَّ اَلْأَشْرِبَهَ حَرُمَتْ عَلَیْهِ اَلْجَنَّهُ ، وَ مَنْ أَحَبَّ اَلدِّینَارَ وَ اَلدِّرْهَمَ فَهُوَ عَبْدُ اَلدُّنْیَا وَ قَالَ: قَالَ عِیسَی (اَلدُّنْیَا) دَاءُ اَلدِّینِ وَ اَلْعَالِمُ طَبِیبُ اَلدِّینِ فَإِذَا رَأَیْتُمُ اَلطَّبِیبَ یَجُرُّ اَلدَّاءَ إِلَی نَفْسِهِ فَاتَّهِمُوهُ وَ اِعْلَمُوا أَنَّهُ غَیْرُ نَاصِحٍ لِغَیْرِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 25 )
ص : 5945
مُحَمَّدُ بْنُ وَاسِعٍ : إِنَّ اَلْقَلْبَ إِذَا أَقْبَلَ إِلَی اَللَّهِ أَقْبَلَ اَللَّهُ إِلَیْهِ بِقُلُوبِ اَلْمُؤْمِنِینَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 73 )
محمد بن واسع می گوید:هر گاه دل متوجّه خدا شود،خداوند نیز از طریق دلهای مؤمنان به او عطف توجّه می کند.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 147 )
ص : 5946
الناس معادن کمعادن الذهب و الفضه خیارهم فی الجاهلیه خیارهم فی الإسلام.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 528 )
ص : 5947
إِذَا حَلَّتِ اَلْمَقَادِیرُ بَطَلَتِ اَلتَّدَابِیرُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 134 )
ص : 5948
مع، [معانی الأخبار] ، اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فُرَاتِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ یَحْیَی بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ - صِراطَ اَلَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ اَلْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ اَلضّالِّینَ قَالَ شِیعَهُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ بِوَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمْ یَغْضَبْ عَلَیْهِمْ وَ لَمْ یَضِلُّوا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 367 )
ص : 5949
وَ فِی رِوَایَهِ اَلْخَطِیبِ : أَنَّهُ قَالَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِعُمَرَ اِنْزِلْ عَنْ مِنْبَرِ أَبِی وَ اِذْهَبْ إِلَی مِنْبَرِ أَبِیکَ فَقَالَ عُمَرُ لَمْ یَکُنْ لِأَبِی مِنْبَرٌ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَخَذَنِی وَ أَجْلَسَنِی مَعَهُ ثُمَّ سَأَلَنِی مَنْ عَلَّمَکَ هَذَا فَقُلْتُ وَ اَللَّهِ مَا عَلَّمَنِی أَحَدٌ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 40 )
ص : 5950
و أسأل اللّه أن یحفظک من بین یدیک و من خلفک و فی کل حالاتک فابشر فإنی أرجو أن یدفع اللّه عنک و اللّه أسأل أن یجعل لک الخیر فیما عزم لک به...» .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 338 )
ص : 5951
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْمَرْأَهُ تَقْعُدُ عِنْدَ رَأْسِ اَلْمَرِیضِ وَ هِیَ حَائِضٌ فِی حَدِّ اَلْمَوْتِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ أَنْ تُمَرِّضَهُ فَإِذَا خَافُوا عَلَیْهِ وَ قَرُبَ ذَلِکَ فَلْتَتَنَحَّ عَنْهُ وَ عَنْ قُرْبِهِ فَإِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ تَتَأَذَّی بِذَلِکَ . وَ رَوَاهُ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 467 )
ص : 5952
أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ، فِی (کَامِلِ اَلزِّیَارَاتِ)، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ اَلْبَصْرِیِّ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْأَصَمِّ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «لَمَّا أُسْرِیَ بِالنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قِیلَ لَهُ: إِنَّ اَللَّهَ مُخْتَبِرُکَ فِی ثَلاَثٍ لِیَنْظُرَ کَیْفَ صَبْرُکَ؟ قَالَ: أُسَلِّمُ لِأَمْرِکَ یَا رَبِّ، وَ لاَ قُوَّهَ لِی عَلَی اَلصَّبْرِ إِلاَّ بِکَ، فَمَا هُنَّ؟ قِیلَ لَهُ: أَوَّلُهُنَّ: اَلْجُوعُ وَ اَلْأَثَرَهُ عَلَی نَفْسِکَ وَ عَلَی أَهْلِکَ لِأَهْلِ اَلْحَاجَهِ. قَالَ: قَبِلْتُ یَا رَبِّ وَ رَضِیتُ وَ سَلَّمْتُ، وَ مِنْکَ اَلتَّوْفِیقُ لِلصَّبْرِ . وَ أَمَّا اَلثَّانِیَهُ: فَالتَّکْذِیبُ وَ اَلْخَوْفُ اَلشَّدِیدُ، وَ بَذْلُکَ مُهْجَتَکَ فِی مُحَارَبَهِ أَهْلِ اَلْکُفْرِ بِمَالِکَ وَ نَفْسِکَ، وَ اَلصَّبْرُ عَلَی مَا یُصِیبُکَ مِنْهُمْ مِنَ اَلْأَذَی مِنْ أَهْلِ اَلنِّفَاقِ، وَ اَلْأَلَمِ فِی اَلْحَرْبِ وَ اَلْجِرَاحِ. قَالَ: یَا رَبِّ قَبِلْتُ وَ رَضِیتُ وَ سَلَّمْتُ، وَ مِنْکَ اَلتَّوْفِیقُ لِلصَّبْرِ. وَ أَمَّا اَلثَّالِثَهُ: فَمَا یَلْقَی أَهْلُ بَیْتِکَ مِنْ بَعْدِکَ مِنَ اَلْقَتْلِ، أَمَّا أَخُوکَ عَلِیٌّ فَیَلْقَی مِنْ أُمَّتِکَ اَلشَّتْمَ وَ اَلتَّعْنِیفَ وَ اَلتَّوْبِیخَ وَ اَلْحِرْمَانَ وَ اَلْجَحْدَ وَ اَلظُّلْمَ، وَ آخِرُ ذَلِکَ اَلْقَتْلُ، فَقَالَ: یَا رَبِّ سَلَّمْتُ وَ قَبِلْتُ، وَ مِنْکَ اَلتَّوْفِیقُ لِلصَّبْرِ. وَ أَمَّا اِبْنَتُکَ فَتُظْلَمُ وَ تُحْرَمُ، وَ یُؤْخَذُ حَقُّهَا غَصْباً اَلَّذِی تَجْعَلُهُ لَهَا، وَ تُضْرَبُ وَ هِیَ حَامِلٌ، وَ یُدْخَلُ حَرِیمُهَا وَ مَنْزِلُهَا بِغَیْرِ إِذْنٍ، ثُمَّ یَمَسُّهَا هَوَانٌ وَ ذُلٌّ. ثُمَّ لاَ تَجِدْ مَانِعاً، وَ تَطْرَحُ مَا فِی بَطْنِهَا مِنَ اَلضَّرْبِ، وَ تَمُوتُ مِنْ ذَلِکَ اَلضَّرْبِ. فَقُلْتُ: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ، قَبِلْتُ یَا رَبِّ وَ سَلَّمْتُ، وَ مِنْکَ اَلتَّوْفِیقُ لِلصَّبْرِ. وَ یَکُونُ لَهَا مِنْ أَخِیکَ اِبْنَانِ، یُقْتَلُ أَحَدُهُمَا غَدْراً، وَ یُسْلَبُ وَ یُطْعَنُ وَ یُسَمُّ، تَفْعَلْ بِهِ ذَلِکَ أُمَّتُکَ، قَالَ: قَبِلْتُ یَا رَبِّ، وَ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ، وَ مِنْکَ اَلتَّوْفِیقُ لِلصَّبْرِ. وَ أَمَّا اِبْنُهَا اَلْآخَرُ فَتَدْعُوهُ أُمَّتُکَ لِلْجِهَادِ، ثُمَّ یَقْتُلُونَهُ صَبْراً وَ یَقْتُلُونَ وُلْدَهُ وَ مَنْ مَعَهُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ، ثُمَّ یَسْلُبُونَ حَرَمَهُ، فَیَسْتَعِینُ بِی، وَ قَدْ مَضَی اَلْقَضَاءُ مِنِّی فِیهِ بِالشَّهَادَهِ لَهُ وَ لِمَنْ مَعَهُ، وَ یَکُونُ قَتْلُهُ حُجَّهً عَلَی مَنْ بَیْنَ قُطْرَیْهَا، فَیَبْکِیهِ أَهْلُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ أَهْلُ اَلْأَرَضِینَ جَزَعاً عَلَیْهِ، وَ تَبْکِیهِ مَلاَئِکَهٌ لَمْ یُدْرِکُوا نُصْرَتَهُ. ثُمَّ أُخْرِجُ مِنْ صُلْبِهِ ذَکَراً بِهِ أَنْصُرُکَ ، وَ إِنَّ شَبَحَهُ عِنْدِی تَحْتَ اَلْعَرْشِ، یَمْلَأُ اَلْأَرْضَ بِالْعَدْلِ وَ یُطْبِقُهَا بِالْقِسْطِ، یَسِیرُ مَعَهُ اَلرُّعْبُ، یَقْتُلُ حَتَّی یُشَکَّ فِیهِ. فَقُلْتُ: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ، فَقِیلَ لَهُ: اِرْفَعْ رَأْسَکَ. فَنَظَرْتُ إِلَی رَجُلٍ مِنْ أَحْسَنِ اَلنَّاسِ صُورَهً، وَ أَطْیَبِهِمْ رِیحاً، وَ اَلنُّورُ یَسْطَعُ مِنْ بَیْنِ عَیْنَیْهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ، فَدَعَوْتُهُ فَأَقْبَلَ إِلَیَّ، وَ عَلَیْهِ ثِیَابُ اَلنُّورِ، وَ سِیمَاءُ کُلِّ خَیْرٍ، حَتَّی قَبَّلَ بَیْنَ عَیْنَیَّ، وَ نَظَرْتُ إِلَی اَلْمَلاَئِکَهِ قَدْ حَفُّوا بِهِ، لاَ یُحْصِیهِمْ إِلاَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ، فَقُلْتُ: یَا رَبِّ، لِمَنْ یَغْضَبُ هَذَا، وَ لِمَنْ أَعْدَدْتَ هَؤُلاَءِ اَلْمَلاَئِکَهَ، وَ قَدْ وَعَدْتَنِی اَلنَّصْرَ فِیهِمْ، فَأَنَا أَنْتَظِرُهُ مِنْکَ، فَهَؤُلاَءِ أَهْلِی وَ أَهْلُ بَیْتِی، وَ قَدْ أَخْبَرْتَنِی بِمَا یَلْقَوْنَ مِنْ بَعْدِی، وَ لَوْ شِئْتَ لَأَعْطَیْتَنِی اَلنَّصْرَ فِیهِمْ عَلَی مَنْ بَغَی عَلَیْهِمْ، وَ قَدْ سَلَّمْتُ وَ قَبِلْتُ وَ رَضِیتُ، وَ مِنْکَ اَلتَّوْفِیقُ وَ اَلرِّضَا وَ اَلْعَوْنُ عَلَی اَلصَّبْرِ؟ فَقِیلَ لِی: أَمَّا أَخُوکَ فَجَزَاؤُهُ عِنْدِی جَنَّهُ اَلْمَأْوَی نُزُلاً بِصَبْرِهِ، أُفْلِجُ حُجَّتَهُ عَلَی اَلْخَلاَئِقِ یَوْمَ اَلْبَعْثِ، وَ أُوَلِّیهِ حَوْضَکَ، یَسْقِی مِنْهُ أَوْلِیَاءَکُمْ، وَ یَمْنَعُ مِنْهُ أَعْدَاءَکُمْ، وَ أَجْعَلُ جَهَنَّمَ عَلَیْهِ بَرْداً وَ سَلاَماً، یَدْخُلُهَا فَیُخْرِجُ مَنْ کَانَ فِی قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّهٍ مِنَ اَلْمَوَدَّهِ لَکُمْ، وَ أَجْعَلُ مَنْزِلَتَکُمْ فِی دَرَجَهٍ وَاحِدَهٍ فِی اَلْجَنَّهِ. وَ أَمَّا اِبْنُکَ اَلْمَقْتُولُ اَلْمَخْذُولُ اَلْمَسْمُومُ، وَ اِبْنُکَ اَلْمَغْدُورُ اَلْمَقْتُولُ صَبْراً، فَإِنَّهُمَا مِمَّنْ أُزَیِّنُ بِهِمَا عَرْشِی، وَ لَهُمَا مِنَ اَلْکَرَامَهِ سِوَی ذَلِکَ، مِمَّا لاَ یَخْطُرُ عَلَی قَلْبِ بَشَرٍ لِمَا أَصَابَهُمَا مِنَ اَلْبَلاَءِ ، وَ لِکُلِّ مَنْ أَتَی قَبْرَهُ مِنَ اَلْخَلْقِ ، لِأَنَّ زُوَّارَهُ زُوَّارُکَ، وَ زُوَّارَکَ زُوَّارِی، وَ عَلَیَّ کَرَامَهُ زَائِرِی، وَ أَنَا أُعْطِیهِ مَا سَأَلَ، وَ أَجْزِیهِ جَزَاءً یَغْبِطُهُ بِهِ مَنْ نَظَرَ إِلَی عَطِیَّتِی إِیَّاهُ، وَ مَا أَعْدَدْتُ لَهُ مِنَ کَرَامَتِی. وَ أَمَّا اِبْنَتُکَ، فَإِنِّی أُوقِفُهَا عِنْدَ عَرْشِی، فَیُقَالُ لَهَا: إِنَّ اَللَّهَ قَدْ حَکَّمَکِ فِی خَلْقِهِ، فَمَنْ ظَلَمَکِ وَ ظَلَمَ وُلْدَکِ فَاحْکُمِی فِیهِ بِمَا أَحْبَبْتِ، فَإِنِّی أُجِیزُ حُکُومَتِکِ فِیهِمْ. فَتَشْهَدُ اَلْعَرْضِ[اَلْعَرْصَهَ] ، فَإِذَا أُوقِفَ مَنْ ظَلَمَهَا أَمَرَتْ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ، فَیَقُولُ اَلظَّالِمُ: یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اَللّهِ ، وَ یَتَمَنَّی اَلْکَرَّهَ، وَ یَعَضُّ اَلظَّالِمُ عَلَی یَدَیْهِ، وَ یَقُولُ: یا لَیْتَنِی اِتَّخَذْتُ مَعَ اَلرَّسُولِ سَبِیلاً `یا وَیْلَتی لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلاً ، وَ قَالَ: حَتّی إِذا جاءَنا قالَ یا لَیْتَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ بُعْدَ اَلْمَشْرِقَیْنِ فَبِئْسَ اَلْقَرِینُ `وَ لَنْ یَنْفَعَکُمُ اَلْیَوْمَ إِذْ ظَلَمْتُمْ أَنَّکُمْ فِی اَلْعَذابِ مُشْتَرِکُونَ ، فَیَقُولُ اَلظَّالِمُ: أَنْتَ تَحْکُمُ بَیْنَ عِبادِکَ فِی ما کانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ ، فَیُقَالُ لَهُمَا: أَلا لَعْنَهُ اَللّهِ عَلَی اَلظّالِمِینَ `اَلَّذِینَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اَللّهِ وَ یَبْغُونَها عِوَجاً وَ هُمْ بِالْآخِرَهِ هُمْ کافِرُونَ . وَ أَوَّلُ مَنْ یُحْکَمُ فِیهِ مُحَسِّنُ بْنُ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ فِی قَاتِلِهِ، ثُمَّ فِی قُنْفُذٍ فَیُؤْتَیَانِ هُوَ وَ صَاحِبُهُ فَیُضْرَبَانِ بِسِیَاطٍ مِنْ نَارٍ، لَوْ وَقَعَ سَوْطٌ مِنْهَا عَلَی اَلْبِحَارِ لَغَلَتْ مِنْ مَشْرِقِهَا إِلَی مَغْرِبِهَا، وَ لَوْ وُضِعَتْ عَلَی جِبَالِ اَلدُّنْیَا لَذَابَتْ حَتَّی تَصِیرَ رَمَاداً، فَیُضْرَبَانِ بِهَا. ثُمَّ یَجْثُو أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) لِلْخُصُومَهِ بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ تَعَالَی مَعَ اَلرَّابِعِ، وَ یُدْخَلُ اَلثَّلاَثَهُ فِی جُبٍّ، فَیُطْبَقُ عَلَیْهِمْ، لاَ یَرَاهُمْ أَحَدٌ وَ لاَ یَرَوْنَ أَحَداً، فَعِنْدَهَا یَقُولُ اَلَّذِینَ کَانُوا فِی وَلاَیَتِهِمْ: رَبَّنا أَرِنَا اَلَّذَیْنِ أَضَلاّنا مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ نَجْعَلْهُما تَحْتَ أَقْدامِنا لِیَکُونا مِنَ اَلْأَسْفَلِینَ ، فَیَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لَنْ یَنْفَعَکُمُ اَلْیَوْمَ إِذْ ظَلَمْتُمْ أَنَّکُمْ فِی اَلْعَذابِ مُشْتَرِکُونَ فَعِنْدَ ذَلِکَ یُنَادُونَ بِالْوَیْلِ وَ اَلثُّبُورِ، وَ یَأْتِیَانِ اَلْحَوْضَ فَیَسْأَلاَنِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، وَ مَعَهُمْ حَفَظَهٌ، فَیَقُولاَنِ: اُعْفُ عَنَّا وَ اِسْقِنَا وَ خَلِّصْنَا. فَیُقَالُ لَهُمْ: فَلَمّا رَأَوْهُ زُلْفَهً سِیئَتْ وُجُوهُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ قِیلَ هذَا اَلَّذِی کُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ ، یَعْنِی بِإِمْرَهِ اَلْمُؤْمِنِینَ، اِرْجِعُوا ظِمَاءً مُظْمَئِینَ [إِلَی اَلنَّارِ]، فَمَا شَرَابُکُمْ إِلاَّ اَلْحَمِیمُ وَ اَلْغِسْلِینُ، وَ مَا تَنْفَعُکُمُ شَفَاعَهُ اَلشَّافِعِینَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 860 )
ص : 5953
رَوَیْتُهُ بِعِدَّهِ طُرُقٍ إِلَی اَلشَّیْخِ اَلْمُفِیدِ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ مِنْ أَمَالِیهِ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَنٍ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْمَلَکَ اَلْمُوَکَّلَ بِالْعَبْدِ یَکْتُبُ فِی صَحِیفَهِ أَعْمَالِهِ فَامْلَئُوا أَوَّلَهَا وَ آخِرَهَا خَیْراً یُغْفَرْ لَکُمْ مَا بَیْنَ ذَلِکَ.
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 215 )
1-امام باقر علیه السّلام به نقل از پدر بزرگوارش امام زین العابدین علیه السّلام فرمود:«فرشته ای بر بنده گمارده شده که نامۀ عمل او را می نویسد،پس اوّل و آخر آن را با عمل نیک پر کنید،تا اعمال میان آن دو برای شما آمرزیده شود.»
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 378 )
او از امام باقر علیه السّلام از امام زین العابدین علیه السّلام روایت کرده است که فرمود:فرشته ای که مأمور بنده است،نامۀ عمل بنده را می نویسد؛پس اول و آخر نامه را از خوبیها املاء کنید،تا بین آندو بخشیده شود.
( سائل رستگار ؛ ج 1 , ص 278 )
ص : 5954
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَ إِذَا غَرِقَتِ اَلسَّفِینَهُ وَ مَا فِیهَا فَأَصَابَهُ اَلنَّاسُ فَمَا قَذَفَ بِهِ اَلْبَحْرُ عَلَی سَاحِلِهِ فَهُوَ لِأَهْلِهِ وَ هُمْ أَحَقُّ بِهِ وَ مَا غَاصَ عَلَیْهِ اَلنَّاسُ وَ تَرَکَهُ صَاحِبُهُ فَهُوَ لَهُمْ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً ؛ وَ رَوَاهُ اِبْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ جَامِعِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 455 )
ص : 5955
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ ذَا اَلْقَرْنَیْنِ لَمْ یَکُنْ نَبِیّاً وَ لَکِنَّهُ کَانَ عَبْداً صَالِحاً أَحَبَّ اَللَّهَ فَأَحَبَّهُ اَللَّهُ وَ نَاصَحَ لِلَّهِ فَنَاصَحَهُ اَللَّهُ أَمَرَ قَوْمَهُ بِتَقْوَی اَللَّهِ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ فَغَابَ عَنْهُمْ زَمَاناً ثُمَّ رَجَعَ إِلَیْهِمْ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ اَلْآخَرِ وَ فِیکُمْ مَنْ هُوَ عَلَی سُنَّتِهِ.
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 393 )
1-امام پنجم فرمود بدرستی ذی القرنین پیغمبر نبود ولی بنده شایسته ای بود خدا را دوست داشت و خدا هم او را دوست داشت برای خدا خیر اندیشی کرد و خدا هم برای او خیر خواهی کرد،قوم خود را بتقوی دستور داد و ضربتی بر سرش زدند و مدتی از آنها نهان شد و برگشت نزد آنها و ضربتی بر سمت دیگرش زدند،در میان شما هم کسی بر روش او هست
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 63 )
ابو بصیر از امام باقر علیه السّلام روایت کند که فرمود:ذو القرنین پیامبر نبود ولی او بندۀ شایسته ای بود که خدا را دوست داشت و خداوند نیز او را دوست داشت، برای خدا خیرخواهی کرد و خداوند نیز برای او خیر خواهی نمود،قومش را به تقوای الهی فرمان داد و آنها ضربتی بر طرفی از سر او زدند و او مدّتی از نظر آنها غایب گردید و سپس به نزد آنها بازگشت و آنها ضربتی دیگر بر طرف دیگر سر او زدند،و در میان شما هم کسی هست که بر روش او باشد.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 93 )
ص : 5956
حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلْهَمْدَانِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو اَلْمُعْتَمِرِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا ذَرٍّ یَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَیْتِی فِیکُمْ مَثَلُ سَفِینَهِ نُوحٍ مَنْ رَکِبَ فِیهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَیْتِی فِیکُمْ[مَثَلُ]بَابِ حِطَّهٍ مَنْ دَخَلَهُ غُفِرَ لَهُ وَ مَنْ لَمْ یَدْخُلْ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَإِنَّهَا لَیْسَتْ مِنْ فِئَهٍ تَبْلُغُ مِائَهً إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ إِلاَّ أَنَا أَعْرِفُ نَاعِقَهَا وَ سَائِقَهَا وَ عِلْمُ ذَلِکَ عِنْدَ أَهْلِ بَیْتِی یَعْلَمُهُ کَبِیرُهُمْ وَ صَغِیرُهُمْ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 297 )
ص : 5957
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَعْدَی عَدُوِّکَ نَفْسُکَ اَلَّتِی بَیْنَ جَنْبَیْکَ
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 314 )
رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله و سلّم-فرمود: «دشمن ترین دشمنانت،همان نفس تو است که با خودداری».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 548 )
و فرمود:دشمنترین دشمنان نفس توست که در دو پهلوی توست و از او غافل مشو و با عنان تقوی افسارش کن.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 271 )
ص : 5958
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ: أَنَّ أَبَا ذَرٍّ قَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی قَدِ اِجْتَوَیْتُ اَلْمَدِینَهَ أَ فَتَأْذَنُ لِی أَنْ أَخْرُجَ أَنَا وَ اِبْنُ أَخِی إِلَی اَلْغَابَهِ فَنَکُونَ بِهَا فَقَالَ إِنِّی أَخْشَی أَنْ تُغِیرَ حَیٌّ مِنَ اَلْعَرَبِ فَیُقْتَلَ اِبْنُ أَخِیکَ فَتَأْتِیَ فَتَسْعَی فَتَقُومَ بَیْنَ یَدَیَّ مُتَّکِئاً عَلَی عَصَاکَ فَتَقُولَ قُتِلَ اِبْنُ أَخِی وَ أُخِذَ اَلسَّرْحُ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ لاَ یَکُونُ إِلاَّ خَیْرٌ فَأَذِنَ لَهُ فَأَغَارَتْ خَیْلُ بَنِی فَزَارَهَ فَأَخَذُوا اَلسَّرْحَ وَ قَتَلُوا اِبْنَ أَخِیهِ فَجَاءَ أَبُو ذَرٍّ مُعْتَمِداً عَلَی عَصَاهُ وَ وَقَفَ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بِهِ طَعْنَهٌ قَدْ جَافَتْهُ فَقَالَ صَدَقَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 117 )
ص : 5959
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَ اَلنِّصْفُ مِنْ شَعْبَانَ نَادَی مُنَادٍ مِنَ اَلْأُفُقِ اَلْأَعْلَی أَلاَ زَائِرِی قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ اِرْجِعُوا مَغْفُوراً لَکُمْ وَ ثَوَابُکُمْ عَلَی رَبِّکُمْ وَ مُحَمَّدٍ نَبِیِّکُمْ.
( الکافی , جلد 4 , صفحه 589 )
9 - هارون بن خارجه گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هنگامی که نیمه ماه شعبان فرا رسد منادی از بالای آسمان صدا زند: ای زایران قبر امام حسین علیه السّلام برگردید که آمرزیده شده اید و پاداش شما به عهدۀ پروردگارتان و حضرت محمّد پیامبرتان صلّی اللّه علیه و اله است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 655 )
: مرسل.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 319 )
ص : 5960
ضا، [فقه الرضا علیه السلام ] : مَنْ لاَطَ بِغُلاَمٍ فَعُقُوبَتُهُ أَنْ یُحْرَقَ بِالنَّارِ أَوْ یُهْدَمَ عَلَیْهِ حَائِطٌ أَوْ یُضْرَبَ ضَرْبَهً بِالسَّیْفِ وَ لاَ تَحِلُّ لَهُ أُخْتُهُ فِی اَلتَّزْوِیجِ أَبَداً وَ لاَ اِبْنَتُهُ وَ یُصْلَبُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَلَی شَفِیرِ جَهَنَّمَ حَتَّی یَفْرُغَ اَللَّهُ مِنْ حِسَابِ اَلْخَلاَئِقِ ثُمَّ یُلْقِیهِ فِی اَلنَّارِ فَیُعَذِّبُهُ بِطَبَقٍ مِنْ طَبَقَهٍ مِنْهَا حَتَّی یؤده[یَؤُدِّیَهُ]إِلَی أَسْفَلِهَا فَلاَ یَخْرُجُ مِنْهَا أَبَداً وَ اِعْلَمْ أَنَّ حُرْمَهَ اَلدُّبُرِ أَعْظَمُ مِنْ حُرْمَهِ اَلْفَرْجِ لِأَنَّ اَللَّهَ أَهْلَکَ أُمَّهً بِحُرْمَهِ اَلدُّبُرِ وَ لَمْ یُهْلِکْ أَحَداً بِحُرْمَهِ اَلْفَرْجِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 71 )
ص : 5961
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر عُثْمَانُ بْنُ عِیسَی عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ زَنَی بِامْرَأَهٍ أَ یَتَزَوَّجُ اِبْنَتَهَا قَالَ نَعَمْ یَا سَعِیدُ إِنَّ اَلْحَرَامَ لاَ یُفْسِدُ اَلْحَلاَلَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 9 )
ص : 5962
وَ رَوَی أَیْضاً اَلْحُمَیْدِیُّ فِی اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ مِنْ مُسُنَدِ عَائِشَهَ فِی اَلْحَدِیثِ اَلثَّالِثِ وَ اَلْأَرْبَعِینَ مِنَ اَلْمُتَّفَقِ عَلَیْهِ أَنَّهَا قَالَتْ: إِنَّ أَزْوَاجَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حِینَ تُوُفِّیَ رَسُولُ اَللَّهِ أَرَدْنَ أَنْ یَبْعَثْنَ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ إِلَی أَبِی بَکْرٍ فَیَسْأَلْنَهُ مِیرَاثَهُنَّ.
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 259 )
ص : 5963
رَوَی صَفْوَانُ قَالَ: دَخَلَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْحَلَبِیُّ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ فَقَالَ لَهُ تُعَلِّمُنِی أَفْضَلَ مَا أَصْنَعُ فِی مِثْلِ هَذَا اَلْیَوْمِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ مَا أَعْلَمُ أَنَّ أَحَداً کَانَ أَکْثَرَ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ لاَ أَفْضَلَ مِمَّا عَلَّمَهَا أَبُوهَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ مَنْ أَصْبَحَ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ فَاغْتَسَلَ وَ صَفَّ قَدَمَیْهِ وَ صَلَّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ مَثْنَی یَقْرَأُ فِی أَوَّلِ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ خَمْسِینَ مَرَّهً وَ فِی اَلثَّانِیَهِ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ اَلْعَادِیَاتِ خَمْسِینَ مَرَّهً وَ فِی اَلثَّالِثَهِ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ إِذَا زُلْزِلَتْ خَمْسِینَ مَرَّهً وَ فِی اَلرَّابِعَهِ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ إِذا جاءَ نَصْرُ اَللّهِ وَ اَلْفَتْحُ خَمْسِینَ مَرَّهً وَ هَذِهِ سُورَهُ اَلنَّصْرِ وَ هِیَ آخِرُ سُورَهٍ نَزَلَتْ فَإِذَا فَرَغَ مِنْهَا دَعَا فَقَالَ إِلَهِی وَ سَیِّدِی مَنْ تَهَیَّأَ أَوْ تَعَبَّأَ أَوْ أَعَدَّ أَوِ اِسْتَعَدَّ لِوِفَادَهِ مَخْلُوقٍ رَجَاءَ رِفْدِهِ وَ فَوَائِدِهِ وَ نَائِلِهِ وَ فَوَاضِلِهِ وَ جَوَائِزِهِ فَإِلَیْکَ یَا إِلَهِی کَانَتْ تَهْیِئَتِی وَ تَعْبِئَتِی وَ إِعْدَادِی وَ اِسْتِعْدَادِی رَجَاءَ رِفْدِکَ وَ فَوَائِدِکَ وَ مَعْرُوفِکَ وَ نَائِلِکَ وَ جَوَائِزِکَ فَلاَ تُخَیِّبْنِی مِنْ ذَلِکَ یَا مَنْ لاَ تَخِیبُ عَلَیْهِ مَسْأَلَهُ اَلسَّائِلِ وَ لاَ تَنْقُصُهُ عَطِیَّهُ نَائِلٍ فَإِنِّی لَمْ آتِکَ بِعَمَلٍ صَالِحٍ قَدَّمْتُهُ وَ لاَ شَفَاعَهِ مَخْلُوقٍ رَجَوْتُهُ أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِشَفَاعَتِهِ إِلاَّ مُحَمَّداً وَ أَهْلَ بَیْتِهِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَتَیْتُکَ أَرْجُو عَظِیمَ عَفْوِکَ اَلَّذِی عُدْتَ بِهِ عَلَی اَلْخَاطِئِینَ عِنْدَ عُکُوفِهِمْ عَلَی اَلْمَحَارِمِ فَلَمْ یَمْنَعْکَ طُولُ عُکُوفِهِمْ عَلَی اَلْمَحَارِمِ أَنْ جُدْتَ عَلَیْهِمْ بِالْمَغْفِرَهِ وَ أَنْتَ سَیِّدِی اَلْعَوَّادُ بِالنَّعْمَاءِ وَ أَنَا اَلْعَوَّادُ بِالْخَطَاءِ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ أَنْ تَغْفِرَ لِی ذَنْبِیَ اَلْعَظِیمَ فَإِنَّهُ لاَ یَغْفِرُ اَلْعَظِیمَ إِلاَّ اَلْعَظِیمُ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 318 )
ص : 5964
وَ عَنْهُ عَنْ حَفْصِ بْنِ عُمَرَ مُؤَذِّنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ : فِی حَدِیثِ اَلْوُقُوفِ بِعَرَفَهَ قَالَ فَلَمَّا أَمْسَیْنَا قَالَ إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَلِیٍّ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، مَا تَقُولُ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ سَقَطَ اَلْقُرْصُ فَدَفَعَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَغْلَتَهُ وَ قَالَ نَعَمْ وَ دَفَعَ إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَلِیٍّ دَابَّتَهُ عَلَی أَثَرِهِ فَسَارَا غَیْرَ بَعِیدٍ حَتَّی سَقَطَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ بَغْلِهِ أَوْ بَغْلَتِهِ فَوَقَفَ إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ حَتَّی رَکِبَ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَیْهِ فَقَالَ إِنَّ اَلْإِمَامَ إِذَا دَفَعَ لَمْ یَکُنْ لَهُ أَنْ یَقِفَ إِلاَّ بِالْمُزْدَلِفَهِ ، فَلَمْ یَزَلْ إِسْمَاعِیلُ یَتَقَصَّدُ حَتَّی رَکِبَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ لَحِقَ بِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 399 )
ص : 5965
وَ قَدْ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا أَرَادَ اَللَّهُ بِقَوْمٍ خَیْراً أَمْطَرَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ شَمَّسَهُمْ بِالنَّهَارِ .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 236 )
ص : 5966
تَأْخِیرُ اَلْعَمَلِ عُنْوَانُ اَلْکَسَلِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 316 )
ص : 5967
مَا رَوَاهُ اَلْخَاصَّهُ وَ اَلْعَامَّهُ : أَنَّ أُنَاساً مِنْ أَهْلِ مَکَّهَ فُتِنُوا فَارْتَدُّوا عَنِ اَلْإِسْلاَمِ بَعْدَ دُخُولِهِمْ فِیهِ، وَ کَانَ فِیهِمْ مَنْ أُکْرِهَ فَأَجْرَی کَلِمَهَ اَلْکُفْرِ عَلَی لِسَانِهِ مَعَ أَنَّهُ کَانَ بِقَلْبِهِ مُصِرّاً عَلَی اَلْإِیمَانِ مِنْهُمْ عَمَّارٌ وَ أَبَوَاهُ: یَاسِرٌ وَ سُمَیَّهُ ، وَ صُهَیْبٌ وَ بِلاَلٌ وَ خَبَّابٌ وَ سَالِمٌ عُذِّبُوا، وَ أَمَّا سُمَیَّهُ فَقَدْ رُبِطَتْ بَیْنَ بَعِیرَیْنِ وَ وُجِئَتْ فِی قُبُلِهَا بِحَرْبَهٍ، وَ قَالُوا: إِنَّکِ أَسْلَمْتِ مِنْ أَجْلِ اَلرِّجَالِ فَقُتِلَتْ، وَ قُتِلَ یَاسِرٌ ، وَ هُمَا أَوَّلُ قَتِیلَیْنِ فِی اَلْإِسْلاَمِ ، وَ أَمَّا عَمَّارٌ فَقَدْ أَعْطَاهُمْ مَا أَرَادُوا بِلِسَانِهِ مُکْرَهاً، فَقِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ! إِنَّ عَمَّاراً کَفَرَ. فَقَالَ: کَلاَّ، إِنَّ عَمَّاراً مُلِئَ إِیمَاناً مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ، وَ اِخْتَلَطَ اَلْإِیمَانُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ، فَأَتَی عَمَّارٌ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ یَبْکِی، فَجَعَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْسَحُ عَیْنَیْهِ یَقُولُ: مَا لَکَ! إِنْ عَادُوا لَکَ فَعُدْ لَهُمْ بِمَا قُلْتَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 405 )
ص : 5968
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیَأْتِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ مَعَهُ قَدْرُ مِحْجَمَهٍ مِنْ دَمٍ فَیَقُولُ وَ اَللَّهِ مَا قَتَلْتُ وَ لاَ شَرِکْتُ فِی دَمٍ قَالَ بَلَی ذَکَرْتَ عَبْدِی فُلاَناً فَتَرَقَّی ذَلِکَ حَتَّی قُتِلَ فَأَصَابَکَ مِنْ دَمِهِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 273 )
10 - محمد بن مسلم گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
در روز قیامت، شخصی می آید، در حالی که به اندازه یک بار حجامت، خون به همراه دارد.
می گوید: به خدا سوگند که من کسی را نکشته ام و در خون کسی شریک نشده ام.
خداوند می فرماید: آری، درباره فلان بنده ام سخنی گفتی و همان سخن فراتر رفت تا این که آن شخص، کشته شد و به همین جهت، از خون او به تو نیز رسید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 127 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 8 )
ص : 5969
وَ فِی (اَلْإِخْتِصَاصِ) لِلشَّیْخِ اَلْمُفِیدِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ، عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْجَوْهَرِیِّ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ، قَالَ: قُلْتُ: لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): اَلْأَوْصِیَاءُ طَاعَتُهُمْ مُفْتَرَضَهٌ؟ فَقَالَ: «هُمُ اَلَّذِینَ قَالَ اَللَّهُ: أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ ، وَ هُمُ اَلَّذِینَ قَالَ اَللَّهُ: إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 110 )
ص : 5970
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ فِی صِحَاحِهِمْ بِاتِّفَاقِهِمْ وَ قَدْ ذَکَرَ مُسْلِمٌ فِی صَحِیحِهِ أَیْضاً فِی اَلْمُجَلَّدِ اَلثَّالِثِ مِنْ حَدِیثِ عَائِشَهَ فِی قِصَّهِ اَلْإِفْکِ فَقَالَ فِیهِ مَا هَذَا لَفْظُهُ قَالَتْ: فَقَامَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی اَلْمِنْبَرِ فَاسْتَعْذَرَ مِنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أُبَیِّ بْنِ سَلُولٍ قَالَتْ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ عَلَی اَلْمِنْبَرِ یَا مَعْشَرَ اَلْمُسْلِمِینَ مَنْ یَعْذِرُنِی مِنْ رَجُلٍ قَدْ بَلَغَ أَذَاهُ فِی أَهْلِ بَیْتِی فَوَ اَللَّهِ مَا عَلِمْتُ عَلَی أَهْلِ بَیْتِی إِلاَّ خَیْراً لَقَدْ ذَکَرُوا رَجُلاً مَا عَلِمْتُ عَلَیْهِ إِلاَّ خَیْراً وَ مَا کَانَ یَدْخُلُ عَلَی أَهْلِی إِلاَّ مَعِی فَقَامَ سَعْدُ بْنُ مُعَاذٍ اَلْأَنْصَارِیُّ فَقَالَ أَنَا أَعْذِرُکَ مِنْهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنْ کَانَ مِنَ اَلْأَوْسِ ضَرَبْنَا عُنُقَهُ وَ إِنْ کَانَ مِنْ إِخْوَانِنَا مِنَ اَلْخَزْرَجِ أَمَرْتَنَا فَفَعَلْنَا أَمْرَکَ قَالَتْ فَقَامَ سَعْدُ بْنُ عُبَادَهَ وَ هُوَ سَیِّدُ اَلْخَزْرَجِ وَ کَانَ رَجُلاً صَالِحاً وَ لَکِنِ اِجْتَهَلَتْهُ اَلْحَمِیَّهُ فَقَالَ لِسَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ کَذَبْتَ لَعَمْرُ اَللَّهِ لاَ تَقْتُلُهُ وَ لاَ تَقْدِرُ عَلَی قَتْلِهِ فَقَامَ أُسَیْدُ بْنُ حُضَیْرٍ وَ هُوَ اِبْنُ عَمِّ سَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ فَقَالَ لِسَعْدِ بْنِ عُبَادَهَ لَعَمْرُ اَللَّهِ لَنَقْتُلُهُ فَإِنَّکَ مُنَافِقٌ تُجَادِلُ عَنِ اَلْمُنَافِقِینَ فَثَارَ اَلْحَیَّانِ اَلْأَوْسُ وَ اَلْخَزْرَجُ حَتَّی هَمُّوا أَنْ یَقْتَتِلُوا وَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَائِمٌ عَلَی اَلْمِنْبَرِ فَلَمْ یَزَلْ رَسُولُ اَللَّهِ یَخْفِضُهُمْ حَتَّی سَکَتُوا وَ سَکَتَ اَلْخَبَرَ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 386 )
ص : 5971
وَ عَنْ أَنَسٍ أَیْضاً قَالَ: تُوُفِّیَ لِعُثْمَانَ بْنِ مَظْعُونٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ وَلَدٌ فَاشْتَدَّ حُزْنُهُ عَلَیْهِ حَتَّی اِتَّخَذَ فِی دَارِهِ مَسْجِداً یَتَعَبَّدُ فِیهِ فَبَلَغَ ذَلِکَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا عُثْمَانُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَکْتُبْ عَلَیْنَا رَهْبَانِیَّهً إِنَّمَا رَهْبَانِیَّهُ أُمَّتِی اَلْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ یَا عُثْمَانَ بْنَ مَظْعُونٍ إِنَّ لِلْجَنَّهِ ثَمَانِیَهَ أَبْوَابٍ وَ لِلنَّارِ سَبْعَهُ أَبْوابٍ أَ فَلاَ یَسُرُّکَ أَلاَّ تَأْتِیَ بَاباً مِنْهَا إِلاَّ وَجَدْتَ اِبْنَکَ بِجَنْبِهِ آخِذاً بِحُجْزَتِکَ لِیَشْفَعَ لَکَ إِلَی رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ فَقِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ لَنَا فِی أَفْرَاطِنَا مَا لِعُثْمَانَ قَالَ نَعَمْ لِمَنْ صَبَرَ مِنْکُمْ وَ اِحْتَسَبَ .
( مسکّن الفؤاد عند فقد الأحبه و الأولاد , جلد 1 , صفحه 26 )
25- «و نیز انس بن مالک می گوید:پسری از عثمان بن مظعون وفات یافت و او شدیدا از مرگ فرزند خویش محزون و اندوهناک گردید حتی این که(از شدت ناراحتی)در خانه خود مسجدی اتخاذ کرد که در آن مشغول عبادت بود(و از خانه بیرون نمی رفت)رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله از این جریان با خبر شد(و به نزد او رفت)و گفت:ای عثمان!خداوند عز و جل رهبانیت و گوشه نشینی را بر ما ننوشت و جایز نمی داند همانا رهبانیت امت من جهاد در راه خداست. ای عثمان بن مظعون!بهشت هشت در دارد و جهنم هفت در آیا تو را خوشحال و مسرور نمی کند به این که از هیچ دری وارد نمی شوی مگر آنکه فرزندت را کنار آن در می یابی در حالی که به دامنت چنگ می زند تا شفاعت تو را نزد پروردگار خویش بنماید. انس بن مالک گوید:بعضی از اصحاب گفتند:ای رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله آیا آنچه را که برای پیش فرستاده عثمان گفتید برای پیش فرستاده های ما هم هست؟(یعنی همان طور که فرمودید: طفل فوت شده عثمان بن مظعون در قیامت از او شفاعت می کند اطفال فوت شده ما هم در قیامت از ما شفاعت می کنند) فرمود:بلی هر کس از شما در مرگ فرزند خویش برای خدا صبر کند آن فرزند در قیامت از او شفاعت می کند.»
( آرام بخش دل داغدیدگان ؛ ج 1 , ص 68 )
15- انس نقل می کند که:عثمان بن مظعون،(که یکی از صحابۀ پیغمبر اکرم،و مخلصین امیر المؤمنین بود)،فرزندی داشت،از دنیا رفت،اندوه شدیدی در فقدان،بر او مسلط شد.به طوری که در خانۀ خود مسجدی معین کرده بود،و همیشه در آن مشغول عبادت بود.این خبر به پیغمبر اکرم رسید.عثمان را طلبید و به او فرمود:ای عثمان،خداوند تبارک و تعالی،در این امت،رهبانیّت و کنار رفتن از جامعه و بی مسؤولیت زیستن را قرار نداده است.رهبانیت این امت،جهاد در راه خداست.سپس فرمود:ای پسر مظعون،بهشت دارای هشت در است،و دوزخ دارای هفت در،آیا خوش نداری،که از هر دری بخواهی،داخل بهشت شوی؟فرزندت را بر در آن بیابی،و دامن تو را بگیرد و در پیشگاه عظمت حق،شفاعت کند.مردی از حاضرین عرض کرد:یا رسول اللّه،آیا این اجر و ثواب،مخصوص عثمان بن مظعون است؟ یا هر کسی فرزندی از او بمیرد،این اجر و ثواب را دارد؟پیغمبر اکرم فرمود:هر کس از مؤمنین، در مصیبت فرزندش،صبر کند،این اجر و ثواب،و شفاعت برای او هست.
( ارمغان شهید ؛ ج 1 , ص 32 )
و ایضا از انس است و گفته است که از عثمان بن مظعون-رضی الله عنه-کودکی وفات یافت و سخت بر او اندوهناک شد و در خانۀ خود عبادتگاهی گرفت و به مراسم عبادت پرداخت.به عرض مقدّس حضرت نبوی-صلی الله علیه و آله و سلم-رسانیدند. چون آن حضرت عثمان را ملاقات نمود،فرمود: «یا عثمان ان الله تعالی لم یکتب علینا الرهبانیه انما رهبانیه امتی الجهاد فی سبیل الله.یا عثمان بن مظعون ان للجنه ثمانیه ابواب و للنار سبعه ابواب.أ فلا یسرک ان لا تأتی بابا منها الا وجدت ابنک بجنبه آخذا بحجزتک لیشفع لک الی ربه عز و جل.قال فقیل یا رسول الله و لنا فی افراطنا ما لعثمان قال:نعم لمن صبر[منکم]و احتسب.». :«ای عثمان!به درستی که خدای تعالی رهبانیت را بر ما واجب نفرموده است و رهبانیت این امت،جهاد در راه خدای است.ای عثمان بن مظعون!به درستی که بهشت را هشت در است و آتش دوزخ را هفت در است.آیا شادمان نمی گرداند تو را که وارد نشوی به هیچ یک از آن درها جز این که در آن هنگام فرزندت را پهلوی خود بیابی که کمرت را گرفته و شفاعت برای تو می کند در حضرت پروردگارت سبحانه و تعالی؟انس گفته است که به آن حضرت عرض شد که ای پیغمبر خدای!آیا برای فرزندان ما که پیشی گرفته اند نیز این مقام و اقدام هست؟فرمود:برای همۀ کسانی که صبر کنند و اجر خواهند.» «حجزه»(به ضم حاء مهمله و زاء منقوطه)موضوع بستن زیر جامه است و گفته شده است که برای زیر جامه حجزه است.
( تسلیه العباد ؛ ج 1 , ص 38 )
ص : 5972
وَ قِیلَ هِیَ اَلصَّلَوَاتُ اَلْخَمْسُ وَ رَوَی ذَلِکَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 264 )
ص : 5973
أَنَا وَضَعْتُ بِکَلْکَلِ اَلْعَرَبِ وَ کَسَرْتُ نَوَاجِمَ رَبِیعَهَ وَ مُضَرَ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 167 )
ص : 5974
و فی کتاب التّوحید بإسناده إلی عبد اللّه بن میمون القّداح ، عن جعفر بن محمّد ، عن أبیه - علیهما السّلام - قال: قیل لعلیّ - علیه السّلام -: إنّ رجلا یتکلّم فی المشیئه فقال: ادعه لی. قال: فدعاه له. فقال له: یا عبد اللّه، خلقک اللّه لما شاء، أو لما شئت؟ قال: لما شاء. قال: فیمرضک إذا شاء، أو إذا شئت؟ قال: إذا شاء. قال: فیشفیک إذا شاء، أو إذا شئت؟ قال: إذا شاء. قال: فیدخلک حیث شاء ، أو حیث شئت؟ قال: حیث شاء . قال: فقال له علیّ - علیه السّلام -: لو قلت غیر هذا، لضربت الّذی فیه عیناک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 59 )
ص : 5975
اَلْکِتَابُ اَلْعَتِیقُ : دُعَاءُ اَلسُّجُودِ عَنْ مَوْلاَنَا أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ - بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ اَللّهُمَّ مالِکَ اَلْمُلْکِ تُؤْتِی اَلْمُلْکَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ اَلْمُلْکَ مِمَّنْ تَشاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ بِیَدِکَ اَلْخَیْرُ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ `تُولِجُ اَللَّیْلَ فِی اَلنَّهارِ وَ تُولِجُ اَلنَّهارَ فِی اَللَّیْلِ وَ تُخْرِجُ اَلْحَیَّ مِنَ اَلْمَیِّتِ وَ تُخْرِجُ اَلْمَیِّتَ مِنَ اَلْحَیِّ وَ تَرْزُقُ مَنْ تَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ أَنْتَ اَلْمَرْهُوبُ مِنْکَ جَمِیعُ خَلْقِکَ یَا نُورَ اَلنُّورِ فَلاَ یُدْرِکُکَ نُورٌ کَنُورِکَ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ أَنْتَ اَلرَّفِیعُ فَوْقَ عَرْشِکَ مِنْ فَوْقِ سَمَاوَاتِکَ فَلاَ یَصِفُ عَظَمَتَکَ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِکَ یَا نُورَ اَلنُّورِ أَنْتَ اَلَّذِی قَدِ اِسْتَنَارَ بِنُورِکَ أَهْلُ سَمَاوَاتِکَ وَ اِسْتَضَاءَ بِنُورِکَ أَهْلُ أَرْضِکَ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ أَنْتَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ غَیْرُکَ تَعَالَیْتَ عَنْ أَنْ یَکُونَ لَکَ وَلَدٌ وَ تَعَظَّمْتَ أَنْ یَکُونَ لَکَ نِدٌّ یَا نُورَ اَلنُّورِ تَکَرَّمْتَ عَنْ أَنْ یَکُونَ لَکَ شَبِیهٌ وَ تَجَبَّرْتَ أَنْ یَکُونَ لَکَ ضِدٌّ أَوْ شَرِیکٌ یَا نُورَ اَلنُّورِ کُلُّ نُورٍ خَامِدٌ لِنُورِکَ یَا مَلِیکَ کُلِّ مَلِیکٍ یَفْنَی غَیْرُکَ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ أَنْتَ اَلرَّحِیمُ وَ أَنْتَ اَلْبَاقِی اَلدَّائِمُ مَلَأَتْ عَظَمَتُکَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ یَا دَائِمُ کُلُّ حَیٍّ یَمُوتُ غَیْرُکَ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ اِرْحَمْنَا رَحْمَهً تُطْفِئُ بِهَا سَخَطَکَ عَلَیْنَا وَ تَکُفُّ عَذَاباً عَنَّا وَ تَرْزُقُنَا بِهَا سَعَادَهً مِنْ عِنْدِکَ وَ تُحِلُّنَا بِهَا دَارَکَ اَلَّتِی یَسْکُنُهَا خِیَرَتُکَ مِنْ عِبَادِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی کَذَا کَذَا وَ تَسْأَلُ حَاجَتَکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 221 )
ص : 5976
نَصْرٌ عَنْ عُمَرَ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ خَدِیجٍ قَالَ: قِیلَ لِعَلِیٍّ لَمَّا کُتِبَتِ اَلصَّحِیفَهُ: إِنَّ اَلْأَشْتَرَ لَمْ یَرْضَ بِمَا فِی هَذِهِ اَلصَّحِیفَهِ وَ لاَ یَرَی إِلاَّ قِتَالَ اَلْقَوْمِ فَقَالَ عَلِیٌّ : بَلَی إِنَّ اَلْأَشْتَرَ لَیَرْضَی إِذَا رَضِیتُ وَ قَدْ رَضِیتُ وَ رَضِیتُمْ وَ لاَ یَصْلُحُ اَلرُّجُوعُ بَعْدَ اَلرِّضَا وَ لاَ اَلتَّبْدِیلُ بَعْدَ اَلْإِقْرَارِ إِلاَّ أَنْ یُعْصَی اَللَّهُ وَ یُتَعَدَّی مَا فِی کِتَابِهِ وَ أَمَّا اَلَّذِی ذَکَرْتُمْ مِنْ تَرْکِهِ أَمْرِی وَ مَا أَنَا عَلَیْهِ فَلَیْسَ مِنْ أُولَئِکَ وَ لَیْسَ أَتَخَوَّفُهُ عَلَی ذَلِکَ وَ لَیْتَ فِیکُمْ مِثْلَهُ اِثْنَیْنِ بَلْ لَیْتَ فِیکُمْ مِثْلَهُ وَاحِداً یَرَی فِی عَدُوِّهِ مِثْلَ رَأْیِهِ إِذَنْ لَخَفَّتْ عَلَیَّ مَئُونَتُکُمْ وَ رَجَوْتُ أَنْ یَسْتَقِیمَ لِی بَعْضُ أَوَدِکُمْ وَ أَمَّا اَلْقَضِیَّهُ فَقَدِ اِسْتَوْثَقْنَا لَکُمْ فِیهَا فَقَدْ طَمِعْتُ أَلاَّ تَضِلُّوا إِنْ شَاءَ اَللَّهُ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ» وَ کَانَ اَلْکِتَابُ فِی صَفَرٍ وَ اَلْأَجَلُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ لِثَمَانِیَهِ أَشْهُرٍ یَلْتَقِی اَلْحَکَمَانِ . ثُمَّ إِنَّ اَلنَّاسَ أَقْبَلُوا عَلَی قَتْلاَهُمْ یَدْفِنُونَهُمْ قَالَ: وَ کَانَ عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ دَعَا حَابِسَ بْنَ سَعْدٍ اَلطَّائِیَّ فَقَالَ لَهُ: إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أُوَلِّیَکَ قَضَاءَ حِمْصٍ فَکَیْفَ أَنْتَ صَانِعٌ؟ قَالَ: أَجْتَهِدُ رَأْیِی وَ أَسْتَشِیرُ جُلَسَائِی فَانْطَلَقَ فَلَمْ یَمْضِ إِلاَّ یَسِیراً حَتَّی رَجَعَ فَقَالَ: یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنِّی رَأَیْتُ رُؤْیَا أَحْبَبْتُ أَنْ أَقُصَّهَا عَلَیْکَ قَالَ: هَاتِهَا قَالَ: رَأَیْتُ کَأَنَّ اَلشَّمْسَ أَقْبَلَتْ مِنَ اَلْمَشْرِقِ وَ مَعَهَا جَمْعٌ عَظِیمٌ، وَ کَأَنَّ اَلْقَمَرَ أَقْبَلَ مِنَ اَلْمَغْرِبِ وَ مَعَهُ جَمْعٌ عَظِیمٌ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ : مَعَ أَیِّهِمَا کُنْتَ؟ قَالَ: کُنْتُ مَعَ اَلْقَمَرِ قَالَ عُمَرُ : کُنْتَ مَعَ اَلْآیَهِ اَلْمَمْحُوَّهِ اِذْهَبْ فَلاَ وَ اَللَّهِ لاَ تَعْمَلُ لِی عَمَلاً فَرَدَّهُ فَشَهِدَ مَعَ مُعَاوِیَهَ وَ کَانَتْ رَایَهُ طَیْئٍ مَعَهُ فَقُتِلَ یَوْمَئِذٍ فَمَرَّ بِهِ عَدِیُّ بْنُ حَاتِمٍ وَ مَعَهُ اِبْنُهُ زَیْدُ بْنُ عَدِیٍّ فَرَآهُ قَتِیلاً فَقَالَ: یَا أَبَتِ هَذَا وَ اَللَّهِ خَالِی قَالَ: نَعَمْ لَعَنَ اَللَّهِ خَالَکَ فَبِئْسَ وَ اَللَّهِ اَلْمَصْرَعُ مَصْرَعُهُ فَوَقَفَ زَیْدٌ فَقَالَ: مَنْ قَتَلَ هَذَا اَلرَّجُلَ مِرَاراً فَخَرَجَ إِلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ بَکْرِ بْنِ وَائِلٍ طُوَالٌ یَخْضِبُ فَقَالَ: أَنَا وَ اَللَّهِ قَتَلْتُهُ قَالَ لَهُ: کَیْفَ صَنَعْتَ بِهِ فَجَعَلَ یُخْبِرُهُ فَطَعَنَهُ زَیْدُ بِالرُّمْحِ فَقَتَلَهُ وَ ذَلِکَ بَعْدَ أَنْ وَضَعَتِ« اَلْحَرْبُ أَوْزارَها » فَحَمَلَ عَلَیْهِ عَدِیٌّ یَسُبُّهُ وَ یَسُبُّ أُمَّهُ وَ یَقُولُ یَا اِبْنَ اَلْمَائِقَهِ لَسْتُ عَلَی دِینِ مُحَمَّدٍ إِنْ لَمْ أَدْفَعْکَ إِلَیْهِمْ فَضَرَبَ زَیْدٌ فَرَسَهُ فَلَحِقَ بِمُعَاوِیَهَ فَأَکْرَمَهُ مُعَاوِیَهُ وَ حَمَلَهُ أَدْنَی مَجْلِسِهِ فَرَفَعَ عَدِیٌّ یَدَیْهِ فَدَعَا عَلَیْهِ فَقَالَ: اَللَّهُمَّ إِنَّ زَیْداً قَدْ فَارَقَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ لَحِقَ بِالْمُحِلِّینَ اَللَّهُمَّ فَارْمِهِ بِسَهْمٍ مِنْ سِهَامِکَ لاَ یَشْوِی أَوْ قَالَ: لاَ یُخْطِئُ فَإِنَّ رَمْیَتَکَ لاَ تُنْمِی لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أُکَلِّمَهُ مِنْ رَأْسِی کَلِمَهً أَبَداً وَ لاَ یُظِلُّنِی وَ إِیَّاهُ سَقْفُ بَیْتٍ أَبَداً قَالَ: وَ قَالَ زَیْدٌ فِی قَتْلِ اَلْبَکْرِیِّ . مَنْ مُبْلِغٌ أَبْنَاءَ طَیٍّ بِأَنَّنِیثَأَرْتُ بِخَالِی ثُمَّ لَمْ أَتَأَثَّمِ تَرَکْتُ أَخَا بَکْرٍ یَنُوءُ بِصَدْرِهِ مَخْضُوبَ اَلْجُیُوبِ مِنَ اَلدَّمِ وَ ذَکَّرَنِی ثَأْرِی غَدَاهَ رَأَیْتُهُفَأَوْجَرْتُهُ رُمْحِی فَخَرَّ عَلَی اَلْفَمِ لَقَدْ غَادَرَتْ أَرْمَاحُ بَکْرِ بْنِ وَائِلٍقَتِیلاً عَنِ اَلْأَهْوَالِ لَیْسَ بِمُحْجِمِ قَتِیلاً یَظَلُّ اَلْحَیُّ یُثْنُونَ بَعْدَهُعَلَیْهِ بِأَیْدٍ مِنْ نَدَاهُ وَ أَنْعُمِ لَقَدْ فُجِعَتْ طَیٌّ بِحِلْمٍ وَ نَائِلٍوَ صَاحِبِ غَارَاتٍ وَ نَهْبٍ مُقَسَّمٍ لَقَدْ کَانَ خَالِی لَیْسَ خَالٌ کَمِثْلِهِدِفَاعاً لِضَیْمٍ وَ اِحْتِمَالاً لِمَغْرَمٍ . قَالَ: وَ لَمَّا لَحِقَ زَیْدُ بْنُ عَدِیٍّ بِمُعَاوِیَهَ تَکَلَّمَ رِجَالٌ مِنْ أَهْلِ اَلْعِرَاقِ فِی عَدِیِّ بْنِ حَاتِمٍ وَ طَعَنُوا فِی أَمْرِهِ وَ کَانَ عَدِیٌّ سَیِّدَ اَلنَّاسِ مَعَ عَلِیٍّ فِی نَصِیحَتِهِ وَ غَنَائِهِ فَقَامَ إِلَی عَلِیٍّ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَ مَا عَصَمَ اَللَّهُ رَسُولَهُ مِنْ حَدِیثِ اَلنَّفْسِ وَ اَلْوَسَاوِسِ وَ أَمَانِیِّ اَلشَّیْطَانِ بِالْوَحْیِ وَ لَیْسَ هَذَا لِأَحَدٍ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَدْ أَنْزَلَ فِی عَائِشَهَ وَ أَهْلِ اَلْإِفْکِ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَیْرٌ مِنْکَ وَ عَائِشَهُ یَوْمَئِذٍ خَیْرٌ مِنِّی وَ قَدْ قَرَّبَنِی زَیْدٌ لِلظَّنِّ وَ عَرَّضَنِی لِلتُّهَمَهِ. غَیْرَ أَنِّی إِذَا ذَکَرْتُ مَکَانَکَ مِنَ اَللَّهِ وَ مَکَانِی مِنْکَ اِرْتَفَعَ حَنَانِی وَ طَالَ نَفْسِی وَ وَ اَللَّهِ أَنْ لَوْ وَجَدْتُ زَیْداً لَقَتَلْتُهُ وَ لَوْ هَلَکَ مَا حَزِنْتُ عَلَیْهِ فَأَثْنَی عَلَیْهِ عَلِیٌّ خَیْراً وَ قَالَ عَدِیٌّ فِی ذَلِکَ: یَا زَیْدُ قَدْ عَصَّبْتَنِی بِعِصَابَهٍوَ مَا کُنْتُ لِلثَّوْبِ اَلْمُدَنَّسِ لاَبِساً فَلَیْتَکَ لَمْ تُخْلَقْ وَ کُنْتَ کَمَنْ مَضَیوَ لَیْتَکَ إِذْ لَمْ تَمْضِ لَمْ تَرَ حَابِساً أَلاَ زَادَ أَعْدَاءً وَ عَقَّ اِبْنُ حَاتِمٍأَبَاهُ وَ أَمْسَی بِالْفَرِیقَیْنِ نَاکِساً وَ حَامَتْ عَلَیْهِ مَذْحِجٌ دُونَ مَذْحِجٍوَ أَصْبَحْتَ لِلْأَعْدَاءِ سَاقاً مُمَارِساً نَکَصْتَ عَلَی اَلْعَقِبَیْنِ یَا زَیْدُ رِدَّهًوَ أَصْبَحْتَ قَدْ جَدَّعْتَ مِنَّا اَلْمَعَاطِسَا قَتَلْتَ اِمْرَأً مِنْ آلِ بَکْرٍ بِحَابِسٍفَأَصْبَحْتُ مِمَّا کُنْتُ آمُلُ آیِساً.
( وقعه صفین , جلد 1 , صفحه 521 )
ص : 5977
وَ فِی کِتَابِ فَضَائِلِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ فِی اَلْأَمَالِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ وَ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَکْرَانَ اَلنَّقَّاشِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْمُعَاذِیِّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْمُکَتِّبِ کُلِّهِمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَطَبَنَا ذَاتَ یَوْمٍ فَقَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اَللَّهِ بِالْبَرَکَهِ وَ اَلرَّحْمَهِ وَ اَلْمَغْفِرَهِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اَللَّهِ أَفْضَلُ اَلشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ اَلْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اَللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ اَلسَّاعَاتِ هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَی ضِیَافَهِ اَللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَهِ اَللَّهِ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَهٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اَللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَهٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَهٍ أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلاَوَهِ کِتَابِهِ ، فَإِنَّ اَلشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اَللَّهِ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ اَلْعَظِیمِ وَ اُذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقُوا عَلَی فُقَرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُمْ وَ وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَ اِرْحَمُوا صِغَارَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ وَ اِحْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لاَ یَحِلُّ اَلنَّظَرُ إِلَیْهِ أَبْصَارَکُمْ وَ عَمَّا لاَ یَحِلُّ اَلاِسْتِمَاعُ إِلَیْهِ أَسْمَاعَکُمْ وَ تَحَنَّنُوا عَلَی أَیْتَامِ اَلنَّاسِ یُتَحَنَّنْ عَلَی أَیْتَامِکُمْ وَ تُوبُوا إِلَی اَللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَ اِرْفَعُوا إِلَیْهِ أَیْدِیَکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَوْقَاتِ صَلاَتِکُمْ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ اَلسَّاعَاتِ یَنْظُرُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بِالرَّحْمَهِ إِلَی عِبَادِهِ یُجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ یُلَبِّیهِمْ إِذَا نَادَوْهُ وَ یُعْطِیهِمْ إِذَا سَأَلُوهُ وَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَهٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ وَ ظُهُورَکُمْ ثَقِیلَهٌ مِنْ أَوْزَارِکُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِکُمْ وَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَللَّهَ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لاَ یُعَذِّبَ اَلْمُصَلِّینَ وَ اَلسَّاجِدِینَ وَ أَنْ لاَ یُرَوِّعَهُمْ بِالنَّارِ یَوْمَ یَقُومُ اَلنّاسُ لِرَبِّ اَلْعالَمِینَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ مَنْ فَطَّرَ مِنْکُمْ صَائِماً مُؤْمِناً فِی هَذَا اَلشَّهْرِ کَانَ لَهُ بِذَلِکَ عِنْدَ اَللَّهِ عِتْقُ نَسَمَهٍ وَ مَغْفِرَهٌ لِمَا مَضَی مِنْ ذُنُوبِهِ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، فَلَیْسَ کُلُّنَا یَقْدِرُ عَلَی ذَلِکَ فَقَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِتَّقُوا اَلنَّارَ وَ لَوْ بِشِقِّ تَمْرَهٍ اِتَّقُوا اَلنَّارَ وَ لَوْ بِشَرْبَهٍ مِنْ مَاءٍ أَیُّهَا اَلنَّاسُ مَنْ حَسَّنَ مِنْکُمْ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ خُلُقَهُ کَانَ لَهُ جَوَازاً عَلَی اَلصِّرَاطِ یَوْمَ تَزِلُّ فِیهِ اَلْأَقْدَامُ وَ مَنْ خَفَّفَ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ عَمَّا مَلَکَتْ یَمِینُهُ خَفَّفَ اَللَّهُ عَلَیْهِ حِسَابَهُ وَ مَنْ کَفَّ فِیهِ شَرَّهُ کَفَّ اَللَّهُ عَنْهُ غَضَبَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ أَکْرَمَ فِیهِ یَتِیماً أَکْرَمَهُ اَللَّهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ وَصَلَ فِیهِ رَحِمَهُ وَصَلَهُ اَللَّهُ بِرَحْمَتِهِ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ قَطَعَ فِیهِ رَحِمَهُ قَطَعَ اَللَّهُ عَنْهُ رَحْمَتَهُ یَوْمَ یَلْقَاهُ وَ مَنْ تَطَوَّعَ فِیهِ بِصَلاَهٍ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ بَرَاءَهً مِنَ اَلنَّارِ ، وَ مَنْ أَدَّی فِیهِ فَرْضاً کَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَدَّی سَبْعِینَ فَرِیضَهً فِیمَا سِوَاهُ مِنَ اَلشُّهُورِ وَ مَنْ أَکْثَرَ فِیهِ مِنَ اَلصَّلاَهِ عَلَیَّ ثَقَّلَ اَللَّهُ مِیزَانَهُ یَوْمَ تَخِفُّ اَلْمَوَازِینُ وَ مَنْ تَلاَ فِیهِ آیَهً مِنَ اَلْقُرْآنِ ، کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ اَلْقُرْآنَ فِی غَیْرِهِ مِنَ اَلشُّهُورِ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ أَبْوَابَ اَلْجِنَانِ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ مُفَتَّحَهٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکُمْ أَنْ لاَ یُغَلِّقَهَا عَنْکُمْ وَ أَبْوَابَ اَلنِّیرَانِ مُغَلَّقَهٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکُمْ أَنْ لاَ یُفَتِّحَهَا عَلَیْکُمْ وَ اَلشَّیَاطِینَ مَغْلُولَهٌ فَاسْأَلُوا رَبَّکُمْ أَنْ لاَ یُسَلِّطَهَا عَلَیْکُمْ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقُمْتُ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، مَا أَفْضَلُ اَلْأَعْمَالِ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ فَقَالَ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ أَفْضَلُ اَلْأَعْمَالِ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ اَلْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اَللَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 313 )
ص : 5978
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رَوَی إِسْحَاقُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعَلَوِیُّ اَلْعُرَیْضِیُّ قَالَ: رَکِبَ أَبِی وَ عُمُومَتِی إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَدِ اِخْتَلَفُوا فِی اَلْأَرْبَعَهِ أَیَّامٍ اَلَّتِی تُصَامُ فِی اَلسَّنَهِ وَ هُوَ مُقِیمٌ بِصَرْیَا قَبْلَ مَصِیرِهِ إِلَی سُرَّمَنْرَأَی فَقَالَ جِئْتُمْ تَسْأَلُونِّی عَنِ اَلْأَیَّامِ اَلَّتِی تُصَامُ فِی اَلسَّنَهِ فَقَالُوا مَا جِئْنَا إِلاَّ لِهَذَا فَقَالَ اَلْیَوْمُ اَلسَّابِعَ عَشَرَ مِنْ رَبِیعٍ اَلْأَوَّلِ وَ هُوَ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی وُلِدَ فِیهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْیَوْمُ اَلسَّابِعُ وَ اَلْعِشْرُونَ مِنْ رَجَبٍ وَ هُوَ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی بُعِثَ فِیهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْیَوْمُ اَلْخَامِسُ وَ اَلْعِشْرُونَ مِنْ ذِی اَلْقَعْدَهِ وَ هُوَ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی دُحِیَتْ فِیهِ اَلْأَرْضُ وَ اَلْیَوْمُ اَلثَّامِنَ عَشَرَ مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ وَ هُوَ اَلْغَدِیرُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 266 )
ص : 5979
23687-17 ( التهذیب 190:9 رقم 765) یونس بن عبد الرحمن، عن علی بن سالم قال: سألت أبا الحسن موسی علیه السّلام فقلت: إن أبی أوصی بثلاث وصایا فبأیهن آخذ قال "خذ بآخرتهن " قال: قلت: فإنها أقل قال: فقال "و إن قل".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 79 )
ص : 5980
لاَ تَعَرَّضْ لِمَعَاصِی اَللَّهِ وَ اِعْمَلْ بِطَاعَتِهِ یَکُنْ لَکَ ذُخْراً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 528 )
ص : 5981
قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا مَاتَ اَلْعَبْدُ قَالَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ مَا قَدَّمَ وَ قَالَ اَلنَّاسُ مَا خَلَّفَ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 157 )
پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرمود:وقتی که انسان می میرد،فرشتگان می گویند،پیش از خود چه فرستاده است؟اما مردم می پرسند:بعد از خود چه گذاشته است ؟
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 295 )
ص : 5982
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ نَهَی أَنْ یُؤْکَلَ عِنْدَ اَلْمَرِیضِ شَیْءٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 461 )
ص : 5983
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ نُوحِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ رُشَیْدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَشِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: اَلْعَیْشُ اَلسَّعَهُ فِی اَلْمَنَازِلِ وَ اَلْفَضْلُ فِی اَلْخَدَمِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 526 )
4 - بشیر گوید: از امام کاظم علیه السّلام شنیدم که می فرمود:
عیش و خوشی در وسیع بودن خانه ها و زیاد بودن خدمت کاران است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 601 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 436 )
ص : 5984
11513-14 الفقیه ،2317/246/2 قال الصادق علیه السّلام : أساس البیت من الأرض السابعه السفلی إلی الأرض السابعه العلیا.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 65 )
ص : 5985
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ،: عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا زُرْتَ یَوْمَ اَلنَّحْرِ فَطُفْ طَوَافَ اَلزِّیَارَهِ وَ هُوَ طَوَافُ اَلْإِفَاضَهِ تَطُوفُ بِالْبَیْتِ أُسْبُوعاً وَ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ خَلْفَ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ تَسْعَی بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ أُسْبُوعاً إِلَی آخِرِ مَا تَقَدَّمَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 146 )
ص : 5986
فی مجمع البیان : روی أنّ النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - قال: و الّذی نفسی بیده، ما من النّاس أحد یدخل الجنّه بعمله. قالوا: و لا أنت، یا رسول اللّه؟ قال: و لا أنا، الاّ أن یتغمّدنی اللّه برحمه منه و فضل.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 301 )
ص : 5987
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِمَوْلاَهُ نَوْفٍ اَلشَّامِیِّ وَ هُوَ مَعَهُ فِی اَلسَّطْحِ: یَا نَوْفُ أَ رَامِقٌ أَنْتَ أَمْ نَبْهَانُ قَالَ نَبْهَانُ أَرْمُقُکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ هَلْ تَدْرِی مَنْ شِیعَتِی قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ قَالَ شِیعَتِی اَلذُّبُلُ اَلشِّفَاهِ وَ اَلْخُمُصُ اَلْبُطُونِ اَلَّذِینَ تُعْرَفُ اَلرَّهْبَانِیَّهُ وَ اَلرَّبَّانِیَّهُ فِی وُجُوهِهِمْ رُهْبَانٌ بِاللَّیْلِ أُسُدٌ بِالنَّهَارِ اَلَّذِینَ إِذَا أَجَنَّهُمُ اَللَّیْلُ اِتَّزَرُوا عَلَی أَوْسَاطِهِمْ وَ اِرْتَدَوْا عَلَی أَطْرَافِهِمْ وَ صَفُّوا أَقْدَامَهُمْ وَ اِفْتَرَشُوا جِبَاهَهُمْ تَجْرِی دُمُوعُهُمْ عَلَی خُدُودِهِمْ یَجْأَرُونَ إِلَی اَللَّهِ فِی فَکَاکِ رِقَابِهِمْ وَ أَمَّا اَلنَّهَارُ فَحُلَمَاءُ وَ عُلَمَاءُ کِرَامٌ نُجَبَاءُ أَبْرَارٌ أَتْقِیَاءُ یَا نَوْفُ شِیعَتِی اَلَّذِینَ اِتَّخَذُوا اَلْأَرْضَ بِسَاطاً وَ اَلْمَاءَ طِیباً وَ اَلْقُرْآنَ شِعَاراً إِنْ شَهِدُوا لَمْ یُعْرَفُوا وَ إِنْ غَابُوا لَمْ یُفْقَدُوا شِیعَتِی اَلَّذِینَ فِی قُبُورِهِمْ یَتَزَاوَرُونَ وَ فِی أَمْوَالِهِمْ یَتَوَاسَوْنَ وَ فِی اَللَّهِ یَتَبَاذَلُونَ - یَا نَوْفُ دِرْهَمٌ وَ دِرْهَمٌ وَ ثَوْبٌ وَ ثَوْبٌ وَ إِلاَّ فَلاَ شِیعَتِی مَنْ لَمْ یَهِرَّ هَرِیرَ اَلْکِلاَبِ وَ لَمْ یَطْمَعْ طَمَعَ اَلْغُرَابِ وَ لَمْ یَسْأَلِ اَلنَّاسَ وَ لَوْ مَاتَ جُوعاً إِنْ رَأَی مُؤْمِناً أَکْرَمَهُ وَ إِنْ رَأَی فَاسِقاً هَجَرَهُ هَؤُلاَءِ وَ اَللَّهِ یَا نَوْفُ شِیعَتِی شُرُورُهُمْ مَأْمُونَهٌ وَ قُلُوبُهُمْ مَحْزُونَهٌ وَ حَوَائِجُهُمْ خَفِیفَهٌ وَ أَنْفُسُهُمْ عَفِیفَهٌ اِخْتَلَفَتْ بِهِمُ اَلْأَبْدَانُ وَ لَمْ تَخْتَلِفْ قُلُوبُهُمْ قَالَ قُلْتُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ أَیْنَ أَطْلُبُ هَؤُلاَءِ قَالَ فَقَالَ لِی فِی أَطْرَافِ اَلْأَرْضِ یَا نَوْفُ یَجِیءُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ آخِذاً بِحُجْزَهِ رَبِّهِ جَلَّتْ أَسْمَاؤُهُ یَعْنِی بِحَبْلِ اَلدِّینِ وَ حُجْزَهِ اَلدِّینِ وَ أَنَا آخِذٌ بِحُجْزَتِهِ وَ أَهْلُ بَیْتِی آخِذُونَ بِحُجْزَتِی وَ شِیعَتُنَا آخِذُونَ بِحُجْزَتِنَا فَإِلَی أَیْنَ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ قَالَهَا ثَلاَثاً .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 137 )
ص : 5988
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلطَّلاَقِ إِذَا لَمْ یُطَلِّقْ لِلْعِدَّهِ فَقَالَ یُرَدُّ إِلَی کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 58 )
5 - عبد اللّه بن سنان گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: کسی که زن خود را بدون عدّه طلاق داده (چه حکمی دارد؟)
فرمود: این طلاق به کتاب خدای سبحان برگشت داده می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 153 )
: مرسل. و الطلاق لغیر العده هو أن تطلق فی طهر المواقعه، لأنه طلاق فی زمان لا یمکن فیه استئناف العده، لکون هذا الطهر الذی وقع الدخول فیه غیر محسوب منها، و به فسر قوله تعالی:
فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ
.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 100 )
ص : 5989
وَ بِالْإِسْنَادِ یَرْفَعُهُ إِلَی سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیِّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ : کُنَّا عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذْ دَخَلَ أَعْرَابِیٌّ فَوَقَفَ وَ سَلَّمَ عَلَیْنَا فَرَدَدْنَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمَ فَقَالَ أَیُّکُمْ بَدْرُ اَلتَّمَامِ وَ مِصْبَاحُ اَلظَّلاَمِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ اَلْمَلِکِ اَلْعَلاَّمِ أَ هَذَا هُوَ اَلصَّبِیحُ اَلْوَجْهِ فَقُلْنَا نَعَمْ یَا أَخَا اَلْعَرَبِ اِجْلِسْ فَجَلَسَ فَقَالَ لَهُ یَا مُحَمَّدُ آمَنْتُ بِکَ وَ لَمْ أَرَکَ وَ صَدَّقْتُکَ قَبْلَ أَنْ أَلْقَاکَ غَیْرَ أَنَّهُ بَلَغَنِی عَنْکَ أَمْرٌ فَقَالَ وَ أَیُّ شَیْءٍ هُوَ اَلَّذِی بَلَغَکَ عَنِّی فَقَالَ دَعَوْتَنَا إِلَی شَهَادَهِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّکَ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَجَبْنَاکَ ثُمَّ دَعَوْتَنَا إِلَی اَلصَّلاَهِ وَ اَلزَّکَاهِ وَ اَلصِّیَامِ وَ اَلْحَجِّ وَ اَلْجِهَادِ فَأَجَبْنَاکَ ثُمَّ لَمْ تَرْضَ عَنَّا حَتَّی دَعَوْتَنَا إِلَی مُوَالاَهِ اِبْنِ عَمِّکَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَحَبَّتِهِ أَنْتَ فَرَضْتَهُ فِی اَلْأَرْضِ أَمِ اَللَّهُ تَعَالَی فَرَضَهُ فِی اَلسَّمَاءِ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَلْ فَرَضَهُ اَللَّهُ تَعَالَی مِنَ اَلسَّمَاوَاتِ عَلَی أَهْلِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ فَلَمَّا سَمِعَ اَلْأَعْرَابِیُّ کَلاَمَهُ قَالَ سَمِعْنَا لِمَا أَمَرْتَنَا بِهِ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ فَإِنَّهُ اَلْحَقُّ مِنْ عِنْدِ رَبَّنَا قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا أَخَا اَلْعَرَبِ أَعْطَی اَللَّهُ عَلِیّاً خَمْسَ خِصَالٍ فَوَاحِدَهٌ مِنْهُنَّ خَیْرٌ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا أَ لاَ أُنَبِّئُکَ بِهَا یَا أَخَا اَلْعَرَبِ قَالَ بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ أَخَا اَلْعَرَبِ کُنْتُ جَالِساً یَوْمَ بَدْرٍ وَ قَدِ اِنْقَضَتْ عَنَّا اَلْغُزَاهُ هَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ لِی إِنَّ اَللَّهَ یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ لَکَ یَا مُحَمَّدُ آلَیْتُ عَلَی نَفْسِی بِنَفْسِی وَ أَقْسَمْتُ عَلَی أَنِّی لاَ أُلْهِمُ حُبَّ عَلِیٍّ إِلاَّ مَنْ أَحْبَبْتُهُ أَنَا فَمَنْ أَحْبَبْتُهُ أَلْهَمْتُهُ حُبَّ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ لاَ أُنَبِّئُکَ بِالثَّانِیَهِ قُلْتُ بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کُنْتُ جَالِساً بَعْدَ مَا فَرَغْتُ مِنْ جَهَازِ عَمِّی حَمْزَهَ إِذْ هَبَطَ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ لَکَ قَدْ فَرَضْتُ اَلصَّلاَهَ وَ وَضَعْتُهَا عَنِ اَلْمُعْتَلِّ وَ فَرَضْتُ اَلصَّوْمَ وَ وَضَعْتُهُ عَنِ اَلْمُسَافِرِ وَ فَرَضْتُ اَلْحَجَّ وَ وَضَعْتُهُ عَنِ اَلْمُعْتَلِّ وَ فَرَضْتُ اَلزَّکَاهَ وَ وَضَعْتُهَا عَنِ اَلْمُعْدِمِ وَ فَرَضْتُ حُبَّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی أَهْلِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ فَلَمْ أُعْطِ فِیهِ رُخْصَهً ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ لاَ أُنَبِّئُکَ بِالثَّالِثَهِ قُلْتُ بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ مَا خَلَقَ اَللَّهُ خَلْقاً إِلاَّ وَ جَعَلَ لَهُمْ سَیِّداً فَالنَّسْرُ سَیِّدُ اَلطُّیُورِ وَ اَلثَّوْرُ سَیِّدُ اَلْبَهَائِمِ وَ اَلْأَسَدُ سَیِّدُ اَلسِّبَاعِ وَ اَلْجُمُعَهُ سَیِّدُ اَلْأَیَّامِ وَ رَمَضَانُ سَیِّدُ اَلشُّهُورِ وَ إِسْرَافِیلُ سَیِّدُ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ آدَمُ سَیِّدُ اَلْبَشَرِ وَ أَنَا سَیِّدُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ عَلِیٌّ سَیِّدُ اَلْأَوْصِیَاءِ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ لاَ أُنَبِّئُکَ یَا أَخَا اَلْعَرَبِ بِالرَّابِعَهِ قُلْتُ بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ حُبُّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ شَجَرَهٌ أَصْلُهَا فِی اَلْجَنَّهِ وَ أَغْصَانُهَا فِی اَلدُّنْیَا فَمَنْ تَعَلَّقَ بِهَا فِی اَلدُّنْیَا أَدْخَلَهُ اَلْجَنَّهَ وَ بُغْضُهُ شَجَرَهٌ أَصْلُهَا فِی اَلنَّارِ وَ أَغْصَانُهَا فِی اَلدُّنْیَا فَمَنْ تَعَلَّقَ بِهَا فِی اَلدُّنْیَا أَدَّاهُ إِلَی اَلنَّارِ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا أَعْرَابِیُّ أَ لاَ أُنَبِّئُکَ بِالْخَامِسَهِ قُلْتُ بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ نُصِبَ لِی مِنْبَرٌ عَلَی یَمِینِ اَلْعَرْشِ ثُمَّ نُصِبَ لِإِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْبَرٌ یُحَاذِی مِنْبَرِی عَنْ یَمِینِ اَلْعَرْشِ ثُمَّ یُؤْتَی بِکُرْسِیٍّ إِلَی مَشْرِقٍ زَاهِرٍ یُعْرَفُ بِکُرْسِیِّ اَلْکَرَامَهِ فَیُنْصَبُ بَیْنَهُمَا فَأَنَا عَلَی مِنْبَرِی وَ إِبْرَاهِیمُ عَلَی مِنْبَرِهِ وَ اِبْنُ عَمِّی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَا رَأَتْ عَیْنَایَ بِأَحْسَنَ مِنْ حَبِیبٍ بَیْنَ خَلِیلَیْنِ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا أَعْرَابِیُّ حُبُّ عَلِیٍّ حَقٌّ فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یُحِبُّ مُحِبِّیهِ وَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَعِی فِی قَصْرٍ وَاحِدٍ فَعِنْدَ ذَلِکَ قَالَ اَلْأَعْرَابِیُّ سَمْعاً وَ طَاعَهً لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لاِبْنِ عَمِّهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( الفضائل (لإبن شاذان) , جلد 1 , صفحه 147 )
ص : 5990
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ یَضْمَنُ لِی أَرْبَعَهً بِأَرْبَعَهِ أَبْیَاتٍ فِی اَلْجَنَّهِ مَنْ أَنْفَقَ وَ لَمْ یَخَفْ فَقْراً وَ أَنْصَفَ اَلنَّاسَ مِنْ نَفْسِهِ وَ أَفْشَی اَلسَّلاَمَ فِی اَلْعَالَمِ وَ تَرَکَ اَلْمِرَاءَ وَ إِنْ کَانَ مُحِقّاً .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 223 )
امام ششم فرمود کیست که چهار خصلت را برای من عهده دار شود تا من چهار خانه در بهشت برای او تعهد کنم؛هر که انفاق کند و از فقر نهراسد و از جانب خویش بمردم انصاف دهد و در جهان سلام را آشکار کند و با اینکه حق هم با وی باشد مجادله را ترک کند.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 210 )
52-معاویه بن وهب از امام صادق(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:کیست که چهار چیز را در برابر چهار خانه در بهشت به من تعهد بدهد؟کسی که انفاق کند و از فقر نترسد و از خویش به مردم انصاف دهد و سلام دادن را در جهان شایع کند و جدل را ترک کند اگر چه بر حق باشد.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 325 )
52-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:کیست که چهار چیز را تعهد کند تا من در عوض چهار خانه در بهشت برای او تعهد کنم آنکه(در راه خدا)خرج کند و از نادار شدن نهراسد و برفتار مردم در بارۀ خود با دیدۀ انصاف بنگرد و سلام را در میان مردم جهان آشکار کند و خودنمائی نکند هر چند حق بجانب او باشد.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 247 )
-امام صادق گفته:«کیست که چهار خوی را گردن گیرد تا من چهار سرای در بهشت برای او گردن گیرم؛هر که هزینه کند و از تهی- دستی نهراسد و از خود به مردم انصاف کند و در جهان سلام را آشکارا گوید و با آنکه حق با اوست مجادله مکند».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 176 )
ص : 5991
بِالتَّعَبِ اَلشَّدِیدِ تُدْرَکُ اَلدَّرَجَاتُ اَلرَّفِیعَهُ وَ اَلرَّاحَهُ اَلدَّائِمَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 189 )
ص : 5992
وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی بَکْرٍ أَنَّهُ قَالَ: کُنَّا نَقْرَأُ لاَ تَرْغَبُوا عَنْ آبَائِکُمْ فَإِنَّهُ کُفْرٌ لَکُمْ.
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 2 , صفحه 234 )
ص : 5993
15430-11 الکافی ،2/1/230/7 التهذیب ،1/49/110/10 بهذا الإسناد قال قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : لا قطع فی ریش یعنی الطیر کله.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 433 )
ص : 5994
عِنْدَ فَسَادِ اَلْعَلاَنِیَهِ تَفْسُدُ اَلسَّرِیرَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 456 )
ص : 5995
قَالَ اَلْمُحَقِّقُ وَ فِی کِتَابِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ خَالِدٍ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلْجُنُبِ یَمَسُّ اَلدَّرَاهِمَ وَ فِیهَا اِسْمُ اَللَّهِ وَ اِسْمُ رَسُولِهِ ، قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ رُبَّمَا فَعَلْتُ ذَلِکَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 215 )
ص : 5996
فس، ، [تفسیر القمی ] ، أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ قَالَ فَیَفْنَی کُلُّ شَیْءٍ وَ یَبْقَی اَلْوَجْهُ اَللَّهُ أَعْظَمُ مِنْ أَنْ یُوصَفَ لاَ وَ لَکِنَّ مَعْنَاهُ کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلاَّ دِینَهُ وَ نَحْنُ اَلْوَجْهُ اَلَّذِی یُؤْتَی اَللَّهُ مِنْهُ لَمْ نَزَلْ فِی عِبَادِهِ مَا دَامَ اَللَّهُ لَهُ فِیهِمْ رَوِیَّهٌ فَإِذَا لَمْ یَکُنْ لَهُ فِیهِمْ رَوِیَّهٌ رَفَعَنَا إِلَیْهِ فَفَعَلَ بِنَا مَا أَحَبَّ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا اَلرَّوِیَّهُ قَالَ اَلْحَاجَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 193 )
تفسیر قمی: ابو حمزه از حضرت باقر علیه السّلام در باره«
کُلُّ شَیْ ءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ
» فرمود همه چیز از بین میرود فقط باقی میماند وجه پروردگار. خدا منزه است از اینکه بداشتن صورت توصیف شود تا وقتی که خداوند در بقای مردم نیازی داشته باشد ما در میان آنها خواهیم بود هر گاه صلاحی در بودنشان ندید ما را بجانب خود میبرد و آنچه مایل باشد در باره ما انجام خواهد داد گفتم فدایت شوم (رویه) که فرمودند چیست فرمود حاجت و نیاز (یعنی تا خدا صلاح در بقای مردم بداند).
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 165 )
ص : 5997
وَ کَانَ أَبُو اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَقُولُ بَعْدَ اَلْعَصْرِ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ - اَلْأَوَّلُ وَ اَلْآخِرُ وَ اَلظّاهِرُ وَ اَلْباطِنُ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ إِلَیْکَ زِیَادَهُ اَلْأَشْیَاءِ وَ نُقْصَانُهَا أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ خَلَقْتَ خَلْقَکَ بِغَیْرِ مَعُونَهٍ مِنْ غَیْرِکَ وَ لاَ حَاجَهٍ إِلَیْهِمْ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ مِنْکَ اَلْمَشِیَّهُ وَ إِلَیْکَ اَلْبَدَاءُ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ قَبْلَ اَلْقَبْلِ وَ خَالِقُ اَلْقَبْلِ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ بَعْدَ اَلْبَعْدِ وَ خَالِقُ اَلْبَعْدِ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ تَمْحُو مَا تَشَاءُ وَ تُثْبِتُ وَ عِنْدَکَ أُمُّ اَلْکِتابِ - أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ غَایَهُ کُلِّ شَیْءٍ وَ وَارِثُهُ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ لاَ یَعْزُبُ عَنْکَ اَلدَّقِیقُ وَ لاَ اَلْجَلِیلُ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ لاَ تَخْفَی عَلَیْکَ اَللُّغَاتُ وَ لاَ تَتَشَابَهُ عَلَیْکَ اَلْأَصْوَاتُ کُلَّ یَوْمٍ أَنْتَ فِی شَأْنٍ لاَ یَشْغَلُکَ شَأْنٌ عَنْ شَأْنٍ عَالِمُ اَلْغَیْبِ وَ أَخْفَی دَیَّانُ اَلدِّینِ مُدَبِّرُ اَلْأُمُورِ بَاعِثُ مَنْ فِی اَلْقُبُورِ مُحْیِی اَلْعِظَامِ وَ هِیَ رَمِیمٌ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْمَخْزُونِ اَلْمَکْنُونِ اَلْحَیِّ اَلْقَیُّومِ اَلَّذِی لاَ یَخِیبُ مَنْ سَأَلَکَ بِهِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تُعَجِّلَ فَرَجَ اَلْمُنْتَقِمِ لَکَ مِنْ أَعْدَائِکَ وَ أَنْجِزْ لَهُ مَا وَعَدْتَهُ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ وَ تَقُولُ أَیْضاً تَمَّ نُورُکَ فَهَدَیْتَ فَلَکَ اَلْحَمْدُ وَ عَظُمَ حِلْمُکَ فَغَفَرْتَ فَلَکَ اَلْحَمْدُ وَ بَسَطْتَ یَدَکَ فَأَعْطَیْتَ فَلَکَ اَلْحَمْدُ وَجْهُکَ أَکْرَمُ اَلْوُجُوهِ وَ جَاهُکَ خَیْرُ اَلْجَاهِ وَ عَطِیَّتُکَ أَعْظَمُ اَلْعَطَایَا لاَ یُجَازِی بِآلاَئِکَ أَحَدٌ وَ لاَ یَبْلُغُ مِدْحَتَکَ قَوْلُ قَائِلٍ وَ تَقُولُ أَیْضاً اَللَّهُمَّ مُدَّ لِی أَیْسَرَ اَلْعَافِیَهِ وَ اِجْعَلْنِی فِی زُمْرَهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْعَاجِلَهِ وَ اَلْآجِلَهِ وَ بَلِّغْ بِیَ اَلْغَایَهَ وَ اِصْرِفْ عَنِّی اَلْعَاهَاتِ وَ اَلْآفَاتِ وَ اِقْضِ لِی بِالْحُسْنَی فِی أُمُورِی کُلِّهَا وَ اِعْزِمْ لِی بِالرَّشَادِ وَ لاَ تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی أَبَداً یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ اَللَّهُمَّ مُدَّ لِی فِی اَلسَّعَهِ وَ اَلدَّعَهِ وَ جَنِّبْنِی مَا حَرَّمْتَهُ عَلَیَّ وَ وَجِّهْ إِلَیَّ بِالْعَافِیَهِ وَ اَلسَّلاَمَهِ وَ اَلْبَرَکَهِ وَ لاَ تُشْمِتْ بِیَ اَلْأَعْدَاءَ وَ فَرِّجْ عَنِّی اَلْکَرْبَ وَ أَتْمِمْ عَلَیَّ نِعْمَتَکَ وَ أَصْلِحْ لِیَ اَلْحَرْثَ فِی اَلْإِصْلاَحِ لِأَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی وَ اِجْعَلْنِی سَالِماً مِنْ کُلِّ سُوءٍ مُعَافًی مِنَ اَلضَّرُورَهِ فِی مُنْتَهَی اَلشُّکْرِ وَ اَلْعَافِیَهِ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ وَ آلِهِ وَ سَلِّمْ وَ تَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ اَلرَّحْمنُ اَلرَّحِیمُ ذُو اَلْجَلالِ وَ اَلْإِکْرامِ وَ أَسْأَلُهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیَّ تَوْبَهَ عَبْدٍ ذَلِیلٍ خَاضِعٍ فَقِیرٍ بِائِسٍ مِسْکِینٍ مُسْتَجِیرٍ لاَ یَمْلِکُ لِنَفْسِهِ نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً وَ لاَ مَوْتاً وَ لا حَیاهً وَ لا نُشُوراً ثُمَّ تَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَفْسٍ لاَ تَشْبَعُ وَ مِنْ قَلْبٍ لاَ یَخْشَعُ وَ مِنْ عِلْمٍ لاَ یَنْفَعُ وَ مِنْ دُعَاءٍ لاَ یُسْمَعُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ اَلْیُسْرَ بَعْدَ اَلْعُسْرِ وَ اَلْفَرَجَ بَعْدَ اَلْکَرْبِ وَ اَلرَّخَاءَ بَعْدَ اَلشِّدَّهِ اَللَّهُمَّ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَهٍ فَمِنْکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 73 )
ص : 5998
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: لَمَّا قُتِلَ حَمْزَهُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ یَوْمَ أُحُدٍ أَقْبَلَتْ صَفِیَّهُ تَطْلُبُهُ لاَ تَدْرِی مَا صُنِعَ بِهِ قَالَ فَلَقِیَتْ عَلِیّاً وَ اَلزُّبَیْرَ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِلزُّبَیْرِ اُذْکُرْ لِأُمِّکَ فَقَالَ اَلزُّبَیْرُ لاَ بَلْ اُذْکُرْ أَنْتَ لِعَمَّتِکَ فَقَالَتْ مَا فَعَلَ حَمْزَهُ فَأَرَیَاهَا أَنَّهُمَا لاَ یَدْرِیَانِ قَالَ فَجَاءَتِ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ إِنِّی أَخَافُ عَلَی عَقْلِهَا قَالَ فَوَضَعَ یَدَهُ عَلَی صَدْرِهَا فَدَعَا لَهَا فَاسْتَرْجَعَتْ وَ بَکَتْ قَالَ ثُمَّ جَاءَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَامَ عَلَیْهِ وَ قَدْ مُثِّلَ بِهِ فَقَالَ وَ لَوْ لاَ جَزَعُ اَلنِّسَاءِ لَتَرَکْتُهُ حَتَّی یُحْشَرَ مِنْ حَوَاصِلِ اَلطُّیُورِ وَ بُطُونِ اَلسِّبَاعِ .
( مسکّن الفؤاد عند فقد الأحبه و الأولاد , جلد 1 , صفحه 71 )
در روایت دیگر از ابن عباس نقل شده است که چون حمزه رضوان اللّه علیه در جنگ احد شهید شد صفیه(خواهر حمزه)آمد که وضع نعش برادر خود را ببیند اما خبر نداشت که برادرش را بعد از شهادت مثله کرده اند. صفیه به حضرت علی علیه السّلام و زبیر برخورد کرد.حضرت علی علیه السّلام به زبیر فرمود:به مادرت تذکر و دلداری بده زبیر عرض کرد شما به عمه ات تذکر دهید.صفیه گفت:حمزه را چه شده است؟حضرت علی علیه السّلام و زبیر از باب توریه گفتند:ما نمی دانیم.صفیه رفت نزد پیامبر صلّی اللّه علیه و آله حضرت فرمود:من می ترسم بر عقل صفیه از شدت ناراحتی بر حمزه صدمه ای وارد شود.حضرت دستش را بر سینه صفیه گذاشت و برای او دعا فرمود:صفیه گفت:«
إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ
»و گریه کرد. سپس حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله کنار نعش مثله شده حمزه ایستاد، وقتی وضع دلخراش جسد عمویش حمزه را مشاهده کرد از شدت تاثر و ناراحتی گفت:اگر نه آن بود که زنان عبد المطلب اندوهناک می شدند او را به همین حالت می گذاشتم که درندگان صحرا و مرغان هوا گوشت او را بخورند تا روز قیامت از شکم آنها محشور شود زیرا که مصیبت هر چه عظیم تر باشد ثوابش بزرگ تر است.
( آرام بخش دل داغدیدگان ؛ ج 1 , ص 169 )
و از ابن عباس-رضی الله عنه-است که گفت!چون حمزه-رضی الله عنه-شهادت یافت،در روز احد،صفیّه روی به احد آورده و حمزه را طلب می نمود و شهادت او را هنوز مطلع نبود.من علی و زبیر را دیدم و آگاهانیدم.علی زبیر را فرمود که مادرت را خبر ده.زبیر گفت:تو عمه ات را مطلع گردان صفیّه ایشان را دیدار کرد،پرسید:بر برادرم چه گذشته است؟چنان به او نمودند که خبری از او ندارند.به حضرت مقدس نبوی آمد، پیغمبر خدای فرمود: «انی اخاف علی عقلها». من بر عقل او ترسانم که از مشاهدۀ جسد حمزه زایل شود.پس دست مبارک بر سینه اش نهاد و دعا فرمود.صفیّه«
إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ
»گفت و گریست.بعد از آن پیغمبر خدای-صلی الله علیه و آله-آمد و بر سر جسد حمزه ایستاد و او مثله شده بود.فرمود:اگر بیتابی و جزع زنان نمی بود او را می گذاشتم که از حوصلۀ مرغان و شکم درندگان محشور شود .
( تسلیه العباد ؛ ج 1 , ص 91 )
ص : 5999
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: بَیْنَا أَنَا فِی اَلطَّوَافِ وَ إِذَا بِرَجُلٍ یَجْذِبُ ثَوْبِی وَ إِذَا هُوَ عَبَّادُ بْنُ کَثِیرٍ اَلْبَصْرِیُّ فَقَالَ یَا جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ تَلْبَسُ مِثْلَ هَذِهِ اَلثِّیَابِ وَ أَنْتَ فِی هَذَا اَلْمَوْضِعِ مَعَ اَلْمَکَانِ اَلَّذِی أَنْتَ فِیهِ مِنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقُلْتُ ثَوْبٌ فُرْقُبِیٌّ اِشْتَرَیْتُهُ بِدِینَارٍ وَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی زَمَانٍ یَسْتَقِیمُ لَهُ مَا لَبِسَ فِیهِ وَ لَوْ لَبِسْتُ مِثْلَ ذَلِکَ اَللِّبَاسِ فِی زَمَانِنَا لَقَالَ اَلنَّاسُ هَذَا مُرَاءٍ مِثْلُ عَبَّادٍ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 443 )
9 - عبد اللّه بن سنان گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
در اثنایی که مشغول طواف بودم، مردی لباسم را می کشید، دیدم عباد بن کثیر بصری بود. گفت: ای جعفر بن محمّد! تو چنین لباس ها را می پوشی با آن جایگاه و نسبتی که با علی علیه السّلام داری؟!
گفتم: این لباسی «فرقبی» است که آن را به یک دینار خریده ام. علی علیه السّلام در دورانی بود که هر لباسی می پوشید برایش ممکن بود. اگر من آن لباس ها را در این زمان بپوشم، مردم خواهند گفت: این مرد مانند عبّاد، ریاکار است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 404 )
: ضعیف علی المشهور. و قال فی النهایه : الفرقبی ثوب مصری أبیض من کتان، و یروی بقافین منسوب إلی قرقوب مع حذف الواو فی النسب، کسابری فی سابور.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 318 )
ص : 6000
20327-22 الکافی ،1/10/448/6 القمیان عن ابن فضال عن ابن بکیر عن زراره عن أبی جعفر علیه السّلام قال: صبغنا البهرمان و صبغ بنی أمیه الزعفران.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 718 )
ص : 6001
وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اَللّهِ فِی تَفْسِیرِ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : هِیَ مَسَاجِدُ خِیَارِ اَلْمُؤْمِنِینَ بِمَکَّهَ مَنَعُوهُمْ عَنِ اَلتَّعَبُّدِ فِیهَا بِأَنْ أَلْجَئُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلْخُرُوجِ عَنْ مَکَّهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 340 )
ص : 6002
لی، ، [الأمالی للصدوق ] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی کَرِهَ لِی سِتَّ خِصَالٍ وَ کَرِهْتُهُنَّ لِلْأَوْصِیَاءِ مِنْ وُلْدِی وَ أَتْبَاعِهِمْ مِنْ بَعْدِی اَلْعَبَثَ فِی اَلصَّلاَهِ وَ اَلرَّفَثَ فِی اَلصَّوْمِ وَ اَلْمَنَّ بَعْدَ اَلصَّدَقَهِ وَ إِتْیَانَ اَلْمَسَاجِدِ جُنُباً وَ اَلتَّطَلُّعَ فِی اَلدُّورِ وَ اَلضَّحِکَ بَیْنَ اَلْقُبُورِ . سن، [المحاسن] ، أبی عن محمد بن سلیمان عن أبیه عن الصادق علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 140 )
ص : 6003
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو شُعَیْبٍ صَالِحُ بْنُ خَالِدٍ اَلْمَحَامِلِیُّ عَنْ أَبِی سُلَیْمَانَ اَلْجَمَّالِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ شَیْءٍ مِنَ اَلاِسْتِطَاعَهِ فَقَالَ لَیْسَتِ اَلاِسْتِطَاعَهُ مِنْ کَلاَمِی وَ لاَ کَلاَمِ آبَائِی .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 344 )
پدرم«ره»گفت که حدیث کرد ما را سعد بن عبد اللّه از احمد بن محمد بن عیسی از ابو عبد اللّه برقی که گفت حدیث کرد ما را ابو شعیب صالح بن خالد محاملی از ابو سلیمان جمال از ابو بصیر از حضرت صادق(علیه السّلام)که گفت آن حضرت را سؤال کردم از چیزی از استطاعت فرمود که استطاعت نه از کلام منست و نه از کلام پدران من
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 387 )
1-ابو بصیر می گوید:از امام صادق علیه السّلام درباره ی توانایی خداوند پرسیدم.آن حضرت فرمود: توانایی(خداوند)از سخنان من و پدرانم نیست.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 539 )
1-ابو بصیر گوید:از امام صادق علیه السّلام در مورد چیزی از استطاعت پرسیدم.فرمود:«استطاعت نه کلام من،و نه کلام پدران من است.»
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 497 )
ص : 6004
11050-21 الکافی ،1/2/69/4 العده عن أحمد عن الفقیه ،2050/172/2 البزنطی عن هشام بن سالم عن سعد الخفاف عن أبی جعفر علیه السّلام قال: کنا عنده ثمانیه رجال فذکرنا رمضان فقال لا تقولوا هذا رمضان و لا ذهب رمضان و لا جاء رمضان فإن رمضان اسم من أسماء اللّه تعالی لا یجیء و لا یذهب - و إنما یجیء و یذهب الزائل و لکن قولوا شهر رمضان فالشهر مضاف إلی الاسم و الاسم اسم اللّه تعالی و هو الشهر الذی أنزل فیه القرآن جعله اللّه مثلا و عیدا.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 376 )
ص : 6005
6787-2 الکافی ،1/2/313/3 محمد عن أحمد عن علی بن مهزیار عن یحیی بن أبی عمران الهمدانی قال: کتبت إلی أبی جعفر علیه السّلام جعلت فداک ما تقول فی رجل ابتدأ ببسم اللّه الرحمن الرحیم فی صلاته وحده فی أم الکتاب فلما صار إلی غیر أم الکتاب من السوره ترکها فقال العیاشی لیس بذلک بأس فکتب بخطه یعیدها مرتین علی رغم أنفه یعنی العیاشی .
( الوافی , جلد 8 , صفحه 647 )
ص : 6006
وَ عَنْ جَابِرٍ عَنْ خِدَاشٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ لِلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُکْحُلَهٌ یَکْتَحِلُ مِنْهَا فِی کُلِّ لَیْلَهٍ ثَلاَثَ مَرَاوِدَ فِی کُلِّ عَیْنٍ عِنْدَ مَنَامِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 102 )
ص : 6007
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اِمْرَأَهٍ تَمَتَّعَتْ بِالْعُمْرَهِ إِلَی اَلْحَجِّ فَلَمَّا حَلَّتْ خَشِیَتِ اَلْحَیْضَ قَالَ تُحْرِمُ بِالْحَجِّ وَ تَطُوفُ بِالْبَیْتِ وَ تَسْعَی لِلْحَجِّ وَ لاَ بَأْسَ أَنْ تُقَدِّمَ اَلْمَرْأَهُ طَوَافَهَا وَ سَعْیَهَا لِلْحَجِّ قَبْلَ اَلْحَجِّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 412 )
ص : 6008
و فی مجمع البیان : قال المقداد بن الأسود: سمعت رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - یقول: لا یبقی علی وجه الأرض بیت مدر و لا وبر، إلاّ أدخله اللّه کلمه الإسلام. إمّا بعزّ عزیز، أو بذلّ ذلیل. إمّا یعز بهم فیجعلهم اللّه من أهله، فیعزّوا به، و إمّا یذلّهم، فیدینون له.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 446 )
ص : 6009
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَخَذَ اَللَّهُ مِیثَاقَ اَلْمُؤْمِنِ عَلَی أَنْ لاَ تُصَدَّقَ مَقَالَتُهُ وَ لاَ یَنْتَصِفَ مِنْ عَدُوِّهِ وَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَشْفِی نَفْسَهُ إِلاَّ بِفَضِیحَتِهَا لِأَنَّ کُلَّ مُؤْمِنٍ مُلْجَمٌ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 249 )
امام صادق علیه السّلام فرمود: خدا از مؤمن پیمان گرفته که گفتارش را تصدیق نکنند و از دشمنش انتقام نگیرد، و مؤمنی دل خود را شفا ندهد جز برسوائی خویش، زیرا هر مؤمنی لجام بر دهانست
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 348 )
1-از امام صادق(علیه السّلام)،فرمود: خدا پیمان از مؤمن برگرفته که گفتارش را باور ندارند و از دشمنِ خود انتقام نجوید،هیچ مؤمنی دلِ خود را شفا نبخشد جز به رسوائی او تمام شود زیرا هر مؤمنی لجام بر زبان دارد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 73 )
1-امام صادق علیه السّلام فرمود:خدا از مؤمن پیمان گرفته که گفتارش را تصدیق نکند و از دشمنش انتقام نگیرد و مؤمن دل خود را شفا نبخشد جز به رسوائی خویش زیرا هر مؤمنی لجام بر دهان دارد.
توضیح:همانطور که اسب با دهنه ای که بر دهان دارد در حرکت،زبانش آزاد نیست مؤمن هم با دهنه تقوی در حرکت زبان خود آزاد نمی باشد و نمی تواند به هرکس ناسزا گوید و غیبت نماید یا تهمت بزند و اگر بخواهد از دشمن خود انتقام بگیرد و دل خود را خوشحال سازد باید تقوی را کنار گذارد و بی پرده و بدون ملاحظه هرچه را خواهد بگوید که پیامد این کار،رسوائی و بیچارگی است.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 683 )
: صحیح. علی أن لا تصدق أی علی الصبر علی أن لا تصدق مقالته فی دوله الباطل أو أهل الباطل مطلقا، و الانتصاف الانتقام، و فی القاموس: انتصف منه استوفی حقه منه کاملا حتی صار کل علی النصف سواء کاستنصف منه یشفی نفسه یقال: شفاه یشفیه من باب ضرب فاشتفی هو، و هو من الشفاء بمعنی البرء من الأمراض النفسانیه، و المکاره القلبیه، کما یستعمل فی شفاء الجسم من الأمراض البدنیه، و کون شفاء نفسه من غیظ العدو موجبا لفضیحتها ظاهر لأن الانتقام من العدو مع عدم القدره علیه یوجب الفضیحه و المذله، و مزید الإهانه، و الضمیر فی بفضیحتها راجع إلی النفس لأن کل مؤمن ملجم یعنی إذا أراد المؤمن أن یشفی غیظه بالانتقام من عدوه افتضح، و ذلک لأنه لیس بمطلق العنان خلیع العذار، یقول ما یشاء و یفعل ما یرید، إذ هو مأمور بالتقیه و الکتمان و الخوف من العصیان، و الخشیه من الرحمن، و لأن زمام أمره بید الله سبحانه لأنه فوض أمره إلیه، فیفعل به ما یشاء مما فیه مصلحته، و قیل: أی ممنوع من الکلام الذی یصیر سببا لحصول مطالبه الدنیویه فی دوله الباطل. و أقول: یحتمل أن یکون المعنی أنه ألجمه الله فی الدنیا، فلا یقدر علی الانتقام فی دول اللئام، أو ینبغی أن یلجم نفسه و یمنعها من الکلام، أو الفعل الذی یخالف التقیه کما مر، و قال فی النهایه: فیه من سئل عما یعلمه فکتمه ألجمه الله بلجام من نار یوم القیامه الممسک عن الکلام، یمثل بمن ألجم نفسه بلجام، و منه الحدیث: یبلغ العرق منهم ما یلجمهم، أی یصل إلی أفواههم فیصیر لهم بمنزله اللجام یمنعهم عن الکلام.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 310 )
ص : 6010
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَجْهَرُ بِبِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ وَ یَرْفَعُ صَوْتَهُ بِهَا، فَإِذَا سَمِعَهَا اَلْمُشْرِکُونَ وَلَّوْا مُدْبِرِینَ، فَأَنْزَلَ اَللَّهُ: «وَ إِذا ذَکَرْتَ رَبَّکَ فِی اَلْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْا عَلی أَدْبارِهِمْ نُفُوراً» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 173 )
ص : 6011
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ، عَنْ حَبِیبٍ اَلسِّجِسْتَانِیِّ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: «إِنَّ اَللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ لَمَّا أَخْرَجَ ذُرِّیَّهَ آدَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ ظَهْرِهِ لِیَأْخُذَ عَلَیْهِمُ اَلْمِیثَاقَ بِالرُّبُوبِیَّهِ لَهُ وَ بِالنُّبُوَّهِ لِکُلِّ نَبِیٍّ، فَکَانَ أَوَّلَ مَنْ أَخَذَ لَهُ عَلَیْهِمُ اَلْمِیثَاقَ نُبُوَّهُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ . ثُمَّ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِآدَمَ : اُنْظُرْ مَا تَرَی؟ قَالَ: فَنَظَرَ آدَمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی ذُرِّیَّتِهِ وَ هُمْ ذَرٌّ قَدْ مَلَئُوا اَلسَّمَاءَ، فَقَالَ آدَمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا رَبِّ مَا أَکْثَرَ ذُرِّیَّتِی وَ لِأَمْرٍ مَا خَلَقْتَهُمْ، فَمَا تُرِیدُ مِنْهُمْ بِأَخْذِکَ اَلْمِیثَاقَ عَلَیْهِمْ؟ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: یَعْبُدُونَنِی وَ لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً ، وَ یُؤْمِنُونَ بِرُسُلِی وَ یَتَّبِعُونَهُمْ. قَالَ آدَمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا رَبِّ فَمَا لِی أَرَی بَعْضَ اَلذُّرِّیَّهِ أَعْظَمَ مِنْ بَعْضٍ، وَ بَعْضَهُمْ لَهُ نُورٌ کَثِیرٌ، وَ بَعْضَهُمْ لَهُ نُورٌ قَلِیلٌ، وَ بَعْضَهُمْ لَیْسَ لَهُ نُورٌ؟ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: کَذَلِکَ خَلَقْتُهُمْ لِأَبْلُوَهُمْ فِی کُلِّ حَالاَتِهِمْ، قَالَ آدَمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا رَبِّ فَتَأْذَنُ لِی فِی اَلْکَلاَمِ فَأَتَکَلَّمُ؟ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ: تَکَلَّمْ فَإِنَّ رُوحَکَ مِنْ رُوحِی، وَ طَبِیعَتَکَ خِلاَفُ کَیْنُونِیَّتِی، قَالَ آدَمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا رَبِّ فَلَوْ کُنْتَ خَلَقْتَهُمْ عَلَی مِثَالٍ وَاحِدٍ، وَ قَدْرٍ وَاحِدٍ، وَ طَبِیعَهٍ وَاحِدَهٍ، وَ جِبِلَّهٍ وَاحِدَهٍ، وَ أَلْوَانٍ وَاحِدَهٍ، وَ أَعْمَارٍ وَاحِدَهٍ، وَ أَرْزَاقٍ وَاحِدَهٍ، سَوَاءً لَمْ یَبْغِ بَعْضُهُمْ عَلَی بَعْضٍ، وَ لَمْ یَکُنْ بَیْنَهُمْ تَحَاسُدٌ وَ لاَ تَبَاغُضٌ، وَ لاَ اِخْتِلاَفٌ فِی شَیْءٍ مِنَ اَلْأَشْیَاءِ. قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: یَا آدَمُ بِرُوحِی نَطَقْتَ، وَ بِضَعْفِ طَبِیعَتِکَ تَکَلَّفْتَ مَا لاَ عِلْمَ لَکَ بِهِ، وَ أَنَا اَلْخَالِقُ اَلْعَلِیمُ، بِعِلْمِی خَالَفْتُ بَیْنَ خَلْقِهِمْ، وَ بِمَشِیئَتِی یَمْضِی فِیهِمْ أَمْرِی، وَ إِلَی تَدْبِیرِی وَ تَقْدِیرِی صَائِرُونَ لاَ تَبْدِیلَ لِخَلْقِی، إِنَّمَا خَلَقْتُ اَلْجِنَّ وَ اَلْإِنْسَ لِیَعْبُدُونِی، وَ خَلَقْتُ اَلْجَنَّهَ لِمَنْ عَبَدَنِی وَ أَطَاعَنِی مِنْهُمْ وَ اِتَّبَعَ رُسُلِی وَ لاَ أُبَالِی، وَ خَلَقْتُ اَلنَّارَ لِمَنْ کَفَرَ بِی وَ عَصَانِی وَ لَمْ یَتَّبِعْ رُسُلِی وَ لاَ أُبَالِی، وَ خَلَقْتُکَ وَ خَلَقْتُ ذُرِّیَّتَکَ مِنْ غَیْرِ فَاقَهٍ بِی إِلَیْکَ وَ إِلَیْهِمْ، وَ إِنَّمَا خَلَقْتُکَ وَ خَلَقْتُهُمْ لِأَبْلُوَکَ وَ أَبْلُوَهُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً فِی اَلدُّنْیَا، فِی حَیَاتِکُمْ وَ قَبْلَ مَمَاتِکُمْ، وَ لِذَلِکَ خَلَقْتُ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهَ وَ اَلْحَیَاهَ وَ اَلْمَوْتَ، وَ اَلطَّاعَهَ وَ اَلْمَعْصِیَهَ، وَ اَلْجَنَّهَ وَ اَلنَّارَ ، وَ کَذَلِکَ أَرَدْتُ فِی تَقْدِیرِی وَ تَدْبِیرِی وَ بِعِلْمِیَ اَلنَّافِذِ فِیهِمْ، خَالَفْتُ بَیْنَ صُوَرِهِمْ وَ أَجْسَامِهِمْ، وَ أَلْوَانِهِمْ، وَ أَعْمَارِهِمْ، وَ أَرْزَاقِهِمْ، وَ طَاعَتِهِمْ، وَ مَعْصِیَتِهِمْ. فَجَعَلْتُ مِنْهُمُ اَلسَّعِیدَ وَ اَلشَّقِیَّ، وَ اَلْبَصِیرَ وَ اَلْأَعْمَی، وَ اَلْقَصِیرَ وَ اَلطَّوِیلَ، وَ اَلْجَمِیلَ وَ اَلدَّمِیمَ[1]، وَ اَلْعَالِمَ وَ اَلْجَاهِلَ، وَ اَلْغَنِیَّ وَ اَلْفَقِیرَ، وَ اَلْمُطِیعَ وَ اَلْعَاصِیَ، وَ اَلصَّحِیحَ وَ اَلسَّقِیمَ، وَ مَنْ بِهِ اَلزَّمَانَهُ وَ مَنْ لاَ عَاهَهَ بِهِ. فَیَنْظُرُ اَلصَّحِیحُ إِلَی اَلَّذِی بِهِ اَلْعَاهَهُ فَیَحْمَدُنِی عَلَی عَافِیَتِهِ، وَ یَنْظُرُ اَلَّذِی بِهِ اَلْعَاهَهُ إِلَی اَلصَّحِیحِ فَیَدْعُونِی وَ یَسْأَلُنِی أَنْ أُعَافِیَهُ، وَ یَصْبِرُ عَلَی بَلاَئِی فَأُنِیلُهُ جَزِیلَ عَطَائِی. وَ یَنْظُرُ اَلْغَنِیُّ إِلَی اَلْفَقِیرِ فَیَحْمَدُنِی وَ یَشْکُرُنِی، وَ یَنْظُرُ اَلْفَقِیرُ إِلَی اَلْغَنِیِّ فَیَدْعُونِی وَ یَسْأَلُنِی. وَ یَنْظُرُ اَلْمُؤْمِنُ إِلَی اَلْکَافِرِ فَیَحْمَدُنِی عَلَی مَا هَدَیْتُهُ، فَلِذَلِکَ خَلَقْتُهُمْ لِأَبْلُوَهُمْ فِی اَلسَّرَّاءِ وَ اَلضَّرَّاءِ، وَ فِیمَا أُعَافِیهِمْ، وَ فِیمَا أَبْتَلِیهِمْ، وَ فِیمَا أُعْطِیهِمْ، وَ فِیمَا أَمْنَعُهُمْ. وَ أَنَا اَللَّهُ اَلْمَلِکُ اَلْقَادِرُ وَ لِی أَنْ أُمْضِیَ جَمِیعَ مَا قَدَّرْتُ عَلَی مَا دَبَّرْتُ، وَ لِی أَنْ أُغَیِّرَ مِنْ ذَلِکَ مَا شِئْتُ لِمَا شِئْتُ، وَ أُقَدِّمَ مِنْ ذَلِکَ مَا أَخَّرْتُ، وَ أُؤَخِّرَ مِنْ ذَلِکَ مَا قَدَّمْتُ. وَ أَنَا اَللَّهُ اَلْفَعَّالُ لِمَا أُرِیدُ، لاَ أُسْأَلُ عَمَّا أَفْعَلُ، وَ أَنَا أَسْأَلُ خَلْقِی عَمَّا هُمْ فَاعِلُونَ» .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 389 )
ص : 6012
اَلْحَسَنُ بْنُ سُلَیْمَانَ اَلْحِلِّیُّ فِی کِتَابِ اَلْمُحْتَضَرِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ ثُمَّ مِنْ سَمَاءٍ إِلَی سَمَاءٍ ثُمَّ إِلَی سِدْرَهِ اَلْمُنْتَهَی وَقَفْتُ بَیْنَ یَدَیْ رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ لِی یَا مُحَمَّدُ قُلْتُ لَبَّیْکَ رَبِّی وَ سَعْدَیْکَ إِلَی أَنْ قَالَ قَالَ تَعَالَی قَدِ اِخْتَرْتُ لَکَ عَلِیّاً فَاتَّخِذْهُ لِنَفْسِکَ خَلِیفَهً وَ وَصِیّاً وَ نَحَلْتُهُ عِلْمِی وَ حِکَمِی وَ هُوَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ لَمْ یَکُنْ هَذَا اَلاِسْمُ لِأَحَدٍ قَبْلَهُ وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ بَعْدَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 400 )
ص : 6013
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْمِیثَمِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی« فَسَیَرَی اَللّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ » قَالَ هُمُ اَلْأَئِمَّهُ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 427 )
ص : 6014
وَ مِنْهُ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ قَالَ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ بَعْدَ صَلاَهِ اَلْغَدَاهِ - اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ صَلَوَاتِ مَلاَئِکَتِکَ وَ حَمَلَهِ عَرْشِکَ وَ جَمِیعِ خَلْقِکَ وَ سَمَائِکَ وَ أَرْضِکَ وَ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ لَمْ یُکْتَبْ عَلَیْهِ ذَنْبٌ سَنَهً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 354 )
ص : 6015
و فی روایه أخری: أن الدهر طویل قصیر ما أمرک به.
( الوافی , جلد 26 , صفحه 129 )
ص : 6016
لِیَصْدُقُ وَرَعُکَ وَ یَشْتَدُّ تَحَرِّیکَ وَ یُخَلَّصُ نِیَّتُکَ فِی اَلْأَمَانَهِ وَ اَلْیَمِینِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 550 )
ص : 6017
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ قَالَ کَتَبَ اَلْحَسَنُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ اَلْمَعْرُوفِیُّ إِلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : جُعِلْتُ فِدَاکَ أَخْبِرْنِی مَا اَلْفَرْقُ بَیْنَ اَلرَّسُولِ وَ اَلنَّبِیِّ وَ اَلْإِمَامِ قَالَ فَکَتَبَ أَوْ قَالَ اَلْفَرْقُ بَیْنَ اَلرَّسُولِ وَ اَلنَّبِیِّ وَ اَلْإِمَامِ أَنَّ اَلرَّسُولَ اَلَّذِی یُنْزَلُ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ فَیَرَاهُ وَ یَسْمَعُ کَلاَمَهُ وَ یُنْزَلُ عَلَیْهِ اَلْوَحْیُ وَ رُبَّمَا رَأَی فِی مَنَامِهِ نَحْوَ رُؤْیَا إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَلنَّبِیُّ رُبَّمَا سَمِعَ اَلْکَلاَمَ وَ رُبَّمَا رَأَی اَلشَّخْصَ وَ لَمْ یَسْمَعْ وَ اَلْإِمَامُ هُوَ اَلَّذِی یَسْمَعُ اَلْکَلاَمَ وَ لاَ یَرَی اَلشَّخْصَ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 176 )
معروفی بامام رضا (علیه السّلام) نوشت: قربانت گردم، بفرمائید، چه فرقست بین رسول و نبی و امام؟ حضرت نوشت - یا شفاها فرمود - فرق میان رسول و نبی و امام اینست که رسول جبرئیل بر او نازل شود و او را به بیند و سخنش را بشنود و بر او وحی نازل شود [کند] و گاهی باشد که در خواب بیند مانند خواب دیدن ابراهیم (دستور سر بریدن پسرش را) و نبی گاهی سخن جبرئیل را میشنود و گاهی شخص او را میبیند و سخنش را نمیشنود و امام آنست که سخن را شنود و شخص را نبیند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 248 )
2-حسن بن عباس معروفی به امام رضا(علیه السّلام)نوشت: قربانت،بفرمائید که فرق میان رسول و نبی و امام چیست؟،گوید: در پاسخ نوشت یا فرمود:فرق میان رسول و نبی و امام این است که رسول کسی است که جبرئیل بر او نازل شود و او را ببیند و سخنش را هم بشنود و بدو وحی فرود آورد و بسا باشد که در خواب بیند، چون خواب ابراهیم(علیه السّلام)نبی بسا همان کلام بشنود و چیزی نبیند و بسا شخص را بیند و چیزی نشنود،امام کسی باشد که کلام فرشته را بشنود و شخص او را نبیند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 45 )
2-حسن بن عباس به امام رضا علیه السّلام نوشت:قربانت گردم،بفرمائید که فرق میان رسول و نبی و امام چیست؟امام در پاسخ نوشت:فرق میان رسول و نبی و امام این است که رسول کسی است که جبرئیل بر او نازل شود و او را ببیند و سخنش را هم بشنود و به او وحی کند و بسا باشد که در خواب ببیند چون خواب ابراهیم نبی علیه السّلام بسا همان کلام را می شنود ولی چیزی را نمی بیند بسا شخص را ببیند و چیزی نشنود،
امام کسی باشد که کلام فرشته را بشنود و شخص او را نبیند.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 463 )
«علی بن ابراهیم،عن ابیه،عن اسماعیل بن مرار قال:کتب الحسن بن العباس المعروفی»،. مجهول، «الی الرضا علیه السلام:«جعلت فداک اخبرنی ما الفرق بین الرسول و النبی و الامام؟قال:فکتب أو قال:الفرق بین الرسول و النبی و الامام ان الرسول الّذی ینزل علیه جبرئیل فیراه و یسمع کلامه و ینزل علیه الوحی و ربما رأی فی منامه نحو رؤیا ابراهیم علیه السلام و النبی ربما یسمع الکلام و ربما رأی الشخص و لم یسمع و الامام هو الّذی سمع الکلام و لا یری الشخص». قوله:الرسول الّذی ینزل علیه جبرئیل،و هو المسمی بروح القدس و المعلم شدید القوی و المؤید بإلقاء الوحی الی الأنبیاء و إلهام الحق للاولیاء و الرؤیا الصادقه للاتقیاء،و هو الروح الامین و الرسول الکریم المعدود خصاله العمیم نواله فی قوله تعالی:
إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ `ذِی قُوَّهٍ عِنْدَ ذِی اَلْعَرْشِ مَکِینٍ `مُطاعٍ ثَمَّ أَمِینٍ
(التکویر-19 و و 21)،و هو جبرئیل علی لغه السریانیین معناه عبد اللّه. لان ایل أو ال بلغتهم الاله و هو جوهر روحانی عقلی کما دل علیه بعض هذه النعوت ککونه عند ذی العرش مکین،فان ذی العرش هو الباری جل ذکره و هو منزه عن المکان و الجسمیه فکذا من عنده،و ککونه مطاعا فی عالم الملکوت. و أیضا البرهان قائم علی ان معلم العلوم و هی صوره العقلیه لا بدّ ان یکون عقلا بالفعل لکونه مخرج النفوس من القوه الی الفعل فی باب العقل و المعقول،و مفید العقل اولی بان یکون عقلا بالفعل و معقولا و عاقلا بالفعل،و معنی نزوله علی الرسول تمثله بصوره البشر کما فی قوله تعالی:
فَتَمَثَّلَ لَها بَشَراً سَوِیًّا
(مریم-17)،ای فی اکمل صوره و اجملها و کذا معنی نزول الوحی علیه کما فی قوله علیه السلام:و ینزل علیه الوحی، بمثل العلوم الملقاه علیه بصوره الحروف و الالفاظ المسموعه و هی کلام اللّه. و اعلم ان کثیرا من اهل العلوم و المنتسبین الی الحکمه من الحکماء الاسلامیین زعموا ان هذه الصور المرئیه و المثل المسموعه امور مرتسمه فی لوح الحس المشترک الّذی هو أیضا عندهم قوه قائمه فی الجزء المقدم للدماغ او فی الروح البخاری المصبوب فی ذلک الجزء ارتساما کارتسام الاعراض فی موضوعاتها،او یکون المرتسم من صوره الجوهر عندهم عرضا خارجیا جوهرا ذهنیا. و هذا کله لقصور المعرفه بعالم الملکوت و ضعف الایمان بالملائکه و صوره الوحی و الکتاب،فان هذه الامور موجودات عینیه قائمه بذواتها لا فی محل و هی اقوی فی الموجودیه من هذه الاکوان الخارجیه،الا ان نشأه وجوداتها نشأه اخری و عالمها عالم اخر و لا یمکن ادراکها بهذه الحواس الداثره. و قوه الخیال منا أیضا بحسها المشترک فهی قوه قائمه بذاتها و بذات مبدأها العقلی و لیست متعلقه بالدماغ تعلق الحلول و لا الصور الخیالیه بل الحسیه مرتسمه فی لوح الروح الدماغی،بل ذلک کالمرآه مظهر من مظاهرها،و نحن قد بینا جمیع ذلک بالبراهین و الشواهد.و قوله علیه السلام:و ربما رای فی منامه نحو رؤیا ابراهیم علیه السلام،ای لا ینافی الرساله الرؤیه فی المنام کما وقع لابراهیم علیه السلام و کان رسولا و کل رسول نبی دون العکس،و قوله:و النبی ربما سمع الکلام،ای سماعا عقلیا دون ان یری الشخص المتکلم رؤیه حسیه کما هو حال الامام،و ربما رأی الشخص رؤیه حسیه باطنیه و لم یسمع ای الکلام منه فیکون الرؤیه الحسیه من جهه کونه رسولا أیضا،اذا النبی اعم و اکثر افرادا من الرسول.و قوله:و الامام هو الّذی یسمع الکلام و لا یری الشخص،ای یسمع کلام اللّه بواسطه الروح القدسی سماعا فی الیقظه لکن لا بصوره الالفاظ و لا یری الواسطه متمثلا شخصیا لا فی الیقظه و لا فی النوم أیضا کما دل علیه الحدیث الآتی.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 2 , ص 446 )
: مجهول قال: فکتب. القائل أما الحسن أو إسماعیل فإن أحدهما شک فی أن جوابه علیه السلام کان بعنوان المکاتبه أو المکالمه ینزل علیه جبرئیل ذکره علی المثال أو علی التعیین، فیکون الملک فی سائر الأخبار محمولا علیه و ینزل علیه الوحی أما تفسیر لما سبق أو تعمیم بعد التخصیص علی الاحتمال الأول، أو المراد الوحی بلا واسطه الملک، و ربما رأی الشخص أی النبی الذی لیس برسول لا یجتمع له السماع و الرؤیه فی حاله واحده کما مر، و یری فی المنام أیضا و لا یری الشخص، أی جبرئیل علیه السلام علی الاحتمال الثانی مطلقا، و إن کان ینافیه بعض الأخبار، أو عند إلقاء الحکم کما مر، فالفرق بینه و بین بعض الأنبیاء غیر مذکور هنا، قیل: أی الإمامه باعتبار هذه المرتبه، کما أن النبوه باعتبار الرؤیه فی المنام، و الرساله باعتبار نزول جبرئیل علیه السلام و رؤیه شخصه و سماع کلامه فی الیقظه، فمتی فارقت الإمامه النبوه و الرساله لم یکن الإسماع و الکلام من غیر معاینه و لا فی المنام کما سیأتی.
( مرآه العقول ؛ ج 2 , ص 288 )
ص : 6018
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیُّ شَیْءٍ أَفْضَلُ مَا یَتَقَرَّبُ بِهِ اَلْعِبَادُ إِلَی اَللَّهِ فِیمَا اِفْتَرَضَ عَلَیْهِمْ فَقَالَ أَفْضَلُ مَا یَتَقَرَّبُ بِهِ اَلْعِبَادُ إِلَی اَللَّهِ طَاعَهُ اَللَّهِ وَ طَاعَهُ رَسُولِهِ وَ حُبُّ اَللَّهِ وَ حُبُّ رَسُولِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ وَ کَانَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ حُبُّنَا إِیمَانٌ وَ بُغْضُنَا کُفْرٌ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 150 )
ص : 6019
کا، [الکافی] ، عَنِ اَلْعِدَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَمَّنْ أَخْبَرَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کُفُّوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ اِلْزَمُوا بُیُوتَکُمْ فَإِنَّهُ لاَ یُصِیبُکُمْ أَمْرٌ تَخُصُّونَ بِهِ أَبَداً وَ لاَ تَزَالُ اَلزَّیْدِیَّهُ لَکُمْ وِقَاءً أَبَداً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 82 )
30-کافی:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)فرمود:زبان خود را نگاه دارید و در خانه هاتان بمانید زیرا بشما(امامیه)هرگز کار بخصوصی متوجه نباشد و زیدیه پیوسته سپر شما باشند تا همیشه.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 56 )
ص : 6020
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَدِیرٍ اَلصَّیْرَفِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ إِذَا بَعَثَ اَللَّهُ اَلْمُؤْمِنَ مِنْ قَبْرِهِ خَرَجَ مَعَهُ مِثَالٌ یَقْدُمُ أَمَامَهُ کُلَّمَا رَأَی اَلْمُؤْمِنُ هَوْلاً مِنْ أَهْوَالِ یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ قَالَ لَهُ اَلْمِثَالُ لاَ تَفْزَعْ وَ لاَ تَحْزَنْ وَ أَبْشِرْ بِالسُّرُورِ وَ اَلْکَرَامَهِ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّی یَقِفَ بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیُحَاسِبُهُ «حِساباً یَسِیراً» وَ یَأْمُرُ بِهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ اَلْمِثَالُ أَمَامَهُ فَیَقُولُ لَهُ اَلْمُؤْمِنُ یَرْحَمُکَ اَللَّهُ نِعْمَ اَلْخَارِجُ خَرَجْتَ مَعِی مِنْ قَبْرِی وَ مَا زِلْتَ تُبَشِّرُنِی بِالسُّرُورِ وَ اَلْکَرَامَهِ مِنَ اَللَّهِ حَتَّی رَأَیْتُ ذَلِکَ فَیَقُولُ مَنْ أَنْتَ فَیَقُولُ أَنَا اَلسُّرُورُ اَلَّذِی کُنْتَ أَدْخَلْتَ عَلَی أَخِیکَ اَلْمُؤْمِنِ فِی اَلدُّنْیَا خَلَقَنِی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ لِأُبَشِّرَکَ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 190 )
امام صادق علیه السلام در حدیثی طولانی فرماید: چون خدا مؤمن را از گورش در آورد، تمثالی با او خارج شود که در جلو او راه رود، و هر گاه مؤمن یکی از هراسهای روز قیامت را بیند، تمثال باو گوید نترس و غم مخور، ترا مژده باد بشادی و کرامت خدای عز و جل تا در برابر خدای عز و جل بایستد، خدا هم بآسانی از او حساب کشد و بسوی بهشتش فرمان دهد و تمثال در جلوش باشد. مؤمن باو گوید: چه خوب کسی بودی تو که از گور همراه من در آمدی و همواره مرا بشادی و کرامت خدا مژده دادی تا آن را دیدم، سپس گوید: تو کیستی؟ گوید: من آن شادی هستم که در دنیا به برادر مؤمنت رسانیدی خدای عز و جل مرا از آن شادی آفرید تا ترا مژده دهم.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 273 )
8-امام صادق(علیه السّلام)در ضمن حدیثی طولانی فرمود: چون خدا مؤمن را از قبرش مبعوث کند،با او نمونه ای از قبر بیرون آید و جلو او باشد و هر آنجا که مؤمن یکی از هراسهای روز قیامت را ببیند آن نمونه گوید:نترس و غم مخور و مژده گیر به شادی و کرامت از طرف خدا عز و جل تا آنکه در برابر خدا عز و جل بایستد و از او حساب آسانی بکشد و فرماید:او را به بهشت برند و آن نمونه جلو او باشد،مؤمن به او گوید:خدایت رحمت کند،چه خوب کسی بودی که با من از گورم بیرون آمدی و پیوسته مرا به شادی و کرامت از طرف خدا مژده می دادی تا آن را به چشم دیدم و به او می گوید:تو کیستی؟می گوید:من همان شادیم که به دل برادر مؤمن خود در دنیا وارد ساختی،خدا عز و جل مرا از آن آفریده تا به تو مژده دهم.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 563 )
8-امام صادق علیه السّلام در ضمن حدیثی طولانی فرمود:
چون خدا مؤمن را از قبرش برانگیزد،با او نمونه ای از قبر بیرون آید و جلو او باشد و هرجا که مؤمن یکی از صحنه های وحشتناک قیامت را ببیند آن نمونه می گوید:نترس و غم مخور شادی تو را مژده باد به کرامت از طرف خدای عزّ و جلّ تا آنکه در برابر خدای عزّ و جلّ بایستد و از او حساب آسانی بکشد و فرماید:او را به بهشت برند و آن نمونه جلوه او باشد،مؤمن به او گوید:خدایت رحمت کند،چه خوب کسی بودی که از گورم بیرون آمدی و پیوسته مرا به شادی و کرامت از طرف خدا مژده می دادی تا آن را به چشم دیدم و به او می گوید:تو کیستی؟می گوید:من همان شادیم که به دل برادر مؤمن خود در دنیا وارد ساختی،خدای عزّ و جلّ مرا از آن آفریده تا به تو مژده دهم.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 535 )
: حسن. خرج معه مثال قال الشیخ البهائی قدس سره: المثال الصوره، و یقدم علی وزن یکرم أی یقویه و یشجعه، من الإقدام فی الحرب و هو الشجاعه و عدم الخوف، و یجوز أن یقرأ علی وزن ینصر و ماضیه قدم کنصر أی یتقدمه کما قال الله:
یَقْدُمُ
قَوْمَهُ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ
و لفظ أمامه حینئذ تأکید، انتهی. و فی القاموس : الهول المخافه من الأمر لا یدری ما هجم علیه منه و الجمع أهوال و هوول، و قال : أبشر فرح، و منه أبشر بخیر و بشرت به کعلم و ضرب سررت. بین یدی الله أی بین یدی عرشه أو کنایه عن وقوفه موقف الحساب نعم الخارج قال الشیخ البهائی قدس سره: المخصوص بالمدح محذوف لدلاله ما قبله علیه، أی نعم الخارج أنت، و جمله خرجت معی و ما بعدها مفسره لجمله المدح أو بدل منها و یحتمل الحالیه بتقدیر قد. قوله: أنا السرور الذی کنت أدخلته، قال الشیخ المتقدم قدس الله روحه: فیه دلاله علی تجسم الأعمال فی النشأه الأخرویه، و قد ورد فی بعض الأخبار تجسم الاعتقادات أیضا فالأعمال الصالحه و الاعتقادات الصحیحه تظهر صورا نورانیه مستحسنه موجبه لصاحبها کمال السرور و الابتهاج و الأعمال و الأعمال السیئه و الاعتقادات الباطله تظهر صورا ظلمانیه مستقبحه توجب غایه الحزن و التألم کما قاله جماعه من المفسرین عند قوله تعالی:
یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَیْنَها وَ بَیْنَهُ أَمَداً بَعِیداً
و یرشد إلیه قوله تعالی:
یَوْمَئِذٍ یَصْدُرُ اَلنّاسُ أَشْتاتاً لِیُرَوْا أَعْمالَهُمْ `فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّهٍ خَیْراً یَرَهُ `وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یَرَهُ
و من جعل التقدیر لیروا جزاء أعمالهم و لم یرجع ضمیر یره إلی العمل فقد أبعد، انتهی. و أقول: یحتمل أن یکون الحمل فی قوله: أنا السرور علی المجاز، فإنه لما خلق بسببه فکأنه عینه کما یرشد إلیه و له: خلقنی الله منه، و من للسببیه أو للابتداء، و الحاصل أنه یمکن حمل الآیات و الأخبار علی أن الله تعالی یخلق بإزاء الأعمال الحسنه صورا حسنه، لیظهر حسنها للناس، و بإزاء الأعمال السیئه صورا قبیحه لیظهر قبحها معاینه و لا حاجه إلی القول بأمر مخالف لطور العقل لا یستقیم إلا بتأویل فی المعاد، و جعله فی الأجساد المثالیه و إرجاعه إلی الأمور الخیالیه کما یشعر به تشبیههم الدنیا و الآخره بنشأتی النوم و الیقظه، و أن الأعراض فی الیقظه أجسام فی المنام و هذا مستلزم لإنکار الدین و الخروج عن الإسلام، و کثیر من أصحابنا المتأخرین رحمهم الله یتبعون الفلاسفه القدماء و المتأخرین و المشائین و الإشراقیین فی بعض مذاهبهم، ذاهلین عما یستلزمه من مخالفه ضروریات الدین، و الله الموفق للاستقامه علی الحق و الیقین. قوله: کنت أدخلته، قیل: إنما زید لفظه کنت علی الماضی للدلاله علی بعد الزمان.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 95 )
ص : 6021
وَ فِی اَلْخِصَالِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثِ اَلْأَرْبَعِمِائَهِ قَالَ: إِذَا أَتَی أَحَدُکُمْ زَوْجَتَهُ فَلْیُقِلَّ اَلْکَلاَمَ فَإِنَّ اَلْکَلاَمَ عِنْدَ ذَلِکَ یُورِثُ اَلْخَرَسَ لاَ یَنْظُرَنَّ أَحَدُکُمْ إِلَی بَاطِنِ فَرْجِ اِمْرَأَتِهِ فَلَعَلَّهُ یَرَی مَا یَکْرَهُ وَ یُورِثُ اَلْعَمَی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 124 )
ص : 6022
وَ فِی خَبَرٍ: أَنْتَ اَلْإِمَامُ بَعْدِی وَ اَلْأَمِیرُ وَ أَنْتَ اَلصَّاحِبُ بَعْدِی وَ اَلْوَزِیرُ وَ مَا لَکَ فِی أُمَّتِی مِنْ نَظِیرٍ.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 57 )
ص : 6023
7871-15 التهذیب ،1/19/239/3 الحسین عن عثمان عن ابن مسکان عن ابن أبی یعفور عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا یکون جمعه ما لم یکن القوم خمسه.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1123 )
ص : 6024
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] ، لی، [الأمالی] ، للصدوق اَلْوَرَّاقُ عَنْ سَعْدٍ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مُوسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فُضَیْلٍ عَنْ غَزْوَانَ اَلضَّبِّیِّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ اَلنُّعْمَانِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : سَیُقْتَلُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِی بِأَرْضِ خُرَاسَانَ بِالسَّمِّ ظُلْماً اِسْمُهُ اِسْمِی وَ اِسْمُ أَبِیهِ اِسْمُ اِبْنِ عِمْرَانَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَلاَ فَمَنْ زَارَهُ فِی غُرْبَتِهِ غَفَرَ اَللَّهُ ذُنُوبَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْهَا وَ مَا تَأَخَّرَ وَ لَوْ کَانَتْ مِثْلَ عَدَدِ اَلنُّجُومِ وَ قَطْرِ اَلْأَمْطَارِ وَ وَرَقِ اَلْأَشْجَارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 99 , صفحه 34 )
ص : 6025
10270-29 الکافی ،1/2/173/7 التهذیب ،1/31/273/8 محمد بن أحمد عن الخشاب عن ابن کلوب عن إسحاق بن عمار عن جعفر عن أبیه علیهما السّلام : أن مکاتبا أتی علیا علیه السّلام و قال إن سیدی کاتبنی و شرط علی نجوما فی کل سنه فجئته بالمال کله ضربه فسألته أن یأخذه کله ضربه و یجیز عتقی فأبی علی فدعاه علی علیه السّلام فقال صدق فقال له ما لک لا تأخذ المال و تمضی عتقه قال ما آخذ إلا النجوم التی شرطت و أتعرض عن ذلک إلی میراثه فقال علی علیه السّلام أنت أحق بشرطک .
( الوافی , جلد 10 , صفحه 645 )
ص : 6026
حَدَّثَنِی أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ نُعَیْمِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ یُوسُفَ اَلْکُنَاسِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : إِذَا أَتَیْتَ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَائْتِ اَلْفُرَاتَ وَ اِغْتَسِلْ بِحِیَالِ قَبْرِهِ وَ تَوَجَّهْ إِلَیْهِ وَ عَلَیْکَ اَلسَّکِینَهُ وَ اَلْوَقَارُ حَتَّی تَدْخُلَ اَلْحَائِرَ [اَلْحَیْرَ] مِنْ جَانِبِهِ اَلشَّرْقِیِّ وَ قُلْ حِینَ تَدْخُلُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْمُقَرَّبِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْمُنْزَلِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْمُرْدِفِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْمُسَوِّمِینَ - اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلَّذِینَ هُمْ فِی هَذَا اَلْحَائِرِ بِإِذْنِ اَللَّهِ مُقِیمُونَ فَإِذَا اِسْتَقْبَلْتَ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقُلِ اَلسَّلاَمُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ أَمِینِ اَللَّهِ عَلَی رُسُلِهِ وَ عَزَائِمِ أَمْرِهِ اَلْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ - وَ اَلْفَاتِحِ لِمَا اِسْتُقْبِلَ وَ اَلْمُهَیْمِنِ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ - ثُمَّ تَقُولُ اَلسَّلاَمُ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَبْدِکَ وَ أَخِی رَسُولِکَ اَلَّذِی اِنْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ اَلدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَهُ بِرِسَالاَتِکَ وَ دَیَّانَ اَلدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ اَلْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ- اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَبْدِکَ وَ اِبْنِ رَسُولِکَ اَلَّذِی اِنْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ - إِلَی آخِرِ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ تُسَلِّمُ عَلَی اَلْحُسَیْنِ وَ سَائِرِ اَلْأَئِمَّهِ کَمَا صَلَّیْتَ وَ سَلَّمْتَ عَلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ ثُمَّ تَأْتِی قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَتَقُولُ - اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ رَحِمَکَ اَللَّهُ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ عَنِ اَللَّهِ مَا أَمَرَکَ بِهِ وَ لَمْ تَخْشَ أَحَداً غَیْرَهُ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ وَ عَبَدْتَهُ صَادِقاً مُخْلِصاً حَتَّی أَتَاکَ اَلْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ کَلِمَهُ اَلتَّقْوَی - وَ بَابُ اَلْهُدَی وَ اَلْعُرْوَهُ اَلْوُثْقَی وَ اَلْحُجَّهُ عَلَی مَنْ یَبْقَی وَ مَنْ تَحْتَ اَلثَّرَی - أَشْهَدُ أَنَّ ذَلِکَ لَکُمْ سَابِقٌ فِیمَا مَضَی وَ ذَلِکَ لَکُمْ فَاتِحٌ فِیمَا بَقِیَ أَشْهَدُ أَنَّ أَرْوَاحَکُمْ وَ طِینَتَکُمْ طِینَهٌ طَیِّبَهٌ طَابَتْ وَ طَهُرَتْ هِیَ بَعْضُهَا مِنْ بَعْضٍ - مَنّاً مِنَ اَللَّهِ وَ [مِنْ] رَحِمَتِهِ فَأُشْهِدُ اَللَّهَ وَ أُشْهِدُکُمْ أَنِّی بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ وَ لَکُمْ تَابِعٌ فِی ذَاتِ نَفْسِی وَ شَرَائِعِ دِینِی وَ خَاتِمَهِ عَمَلِی وَ مُنْقَلَبِی وَ مَثْوَایَ فَأَسْأَلُ اَللَّهَ اَلْبَرَّ اَلرَّحِیمَ أَنْ یُتَمِّمَ لِی ذَلِکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ قَدْ بَلَّغْتُمْ عَنِ اَللَّهِ مَا أَمَرَکُمْ بِهِ حَتَّی لَمْ تَخْشَوْا أَحَداً غَیْرَهُ وَ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِهِ وَ عَبَدْتُمُوهُ حَتَّی أَتَاکُمُ اَلْیَقِینُ فَلَعَنَ اَللَّهُ مَنْ قَتَلَکُمْ وَ لَعَنَ اَللَّهُ مَنْ أَمَرَ بِهِ - وَ لَعَنَ اَللَّهُ مَنْ بَلَغَهُ ذَلِکَ فَرَضِیَ بِهِ أَشْهَدُ أَنَّ اَلَّذِینَ اِنْتَهَکُوا حُرْمَتَکَ وَ سَفَکُوا دَمَکَ مَلْعُونُونَ عَلَی لِسَانِ اَلنَّبِیِّ اَلْأُمِّیِّ ثُمَّ تَقُولُ - اَللَّهُمَّ اِلْعَنِ اَلَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَکَ وَ خَالَفُوا مِلَّتَکَ وَ رَغِبُوا عَنْ أَمْرِکَ - وَ اِتَّهَمُوا رَسُولَکَ وَ صَدُّوا عَنْ سَبِیلِکَ اَللَّهُمَّ اُحْشُ قُبُورَهُمْ نَاراً وَ أَجْوَافَهُمْ نَاراً وَ اُحْشُرْهُمْ وَ أَتْبَاعَهُمْ إِلَی جَهَنَّمَ زُرْقاً اَللَّهُمَّ اِلْعَنْهُمْ لَعْناً یَلْعَنُهُمْ بِهِ کُلُّ مَلَکٍ مُقَرَّبٍ وَ کُلُّ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ وَ کُلُّ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ اِمْتَحَنْتَ قَلْبَهُ لِلْإِیْمَانِ اَللَّهُمَّ اِلْعَنْهُمْ فِی مُسْتَسِرِّ اَلسِّرِّ وَ ظَاهِرِ اَلْعَلاَنِیَهِ - اَللَّهُمَّ اِلْعَنْ جَوَابِیتَ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ طَوَاغِیتَهَا وَ اِلْعَنْ فَرَاعِنَتَهَا وَ اِلْعَنْ قَتَلَهَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اِلْعَنْ قَتَلَهَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً أَلِیماً - لاَ تُعَذِّبُ بِهِ أَحَداً مِنَ اَلْعَالَمِینَ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنَا مِمَّنْ تَنْصُرُهُ وَ تَنْتَصِرُ بِهِ - وَ تَمُنُّ عَلَیْهِ بِنَصْرِکَ لِدِینِکَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ ثُمَّ اِجْلِسْ عِنْدَ رَأْسِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ فَقُلْ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ عَبْدُ اَللَّهِ وَ أَمِینُهُ بَلَّغْتَ نَاصِحاً وَ أَدَّیْتَ أَمِیناً وَ قُتِلْتَ صِدِّیقاً وَ مَضَیْتَ عَلَی یَقِینٍ - لَمْ تُؤْثِرْ عَمًی عَلَی هُدًی وَ لَمْ تَمِلْ مِنْ حَقٍّ إِلَی بَاطِلٍ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ اَلصَّلاَهَ وَ آتَیْتَ اَلزَّکَاهَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ اِتَّبَعْتَ اَلرَّسُولَ وَ تَلَوْتَ اَلْکِتَابَ حَقَّ تِلاَوَتِهِ وَ دَعَوْتَ إِلی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً کَثِیراً أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ عَلَی بَیِّنَهٍ مِنْ رَبِّکَ قَدْ بَلَّغْتَ مَا أُمِرْتَ بِهِ وَ قُمْتَ بِحَقِّهِ وَ صَدَّقْتَ مَنْ قَبْلَکَ غَیْرَ وَاهِنٍ وَ لاَ مُوهِنٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً فَجَزَاکَ اَللَّهُ مِنْ صِدِّیقٍ خَیْراً عَنْ رَعِیَّتِکَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلْجِهَادَ مَعَکَ جِهَادٌ وَ أَنَّ اَلْحَقَّ مَعَکَ وَ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ أَهْلُهُ وَ مَعْدِنُهُ وَ مِیرَاثُ اَلنُّبُوَّهِ عِنْدَکَ - وَ عِنْدَ أَهْلِ بَیْتِکَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَشْهَدُ أَنَّکَ صِدِّیقٌ عِنْدَ اَللَّهِ وَ حُجَّتُهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ دَعْوَتَکَ حَقٌّ وَ کُلَّ دَاعٍ مَنْصُوبٍ غَیْرِکَ فَهُوَ بَاطِلٌ مَدْحُوضٌ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَللَّهَ هُوَ اَلْحَقُّ اَلْمُبِینُ ثُمَّ تَحَوَّلُ عِنْدَ رِجْلَیْهِ - وَ تَخَیَّرُ مِنَ اَلدُّعَاءِ وَ تَدْعُو لِنَفْسِکَ ثُمَّ تَحَوَّلُ عِنْدَ رَأْسِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ وَ تَقُولُ- سَلاَمُ اَللَّهِ وَ سَلاَمُ مَلاَئِکَتِهِ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ اَلْمُرْسَلِینَ عَلَیْکَ یَا مَوْلاَیَ وَ اِبْنَ مَوْلاَیَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِکَ وَ عِتْرَهِ آبَائِکَ اَلْأَخْیَارِ اَلْأَبْرَارِ اَلَّذِینَ أَذْهَبَ اَللَّهُ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً ثُمَّ تَأْتِی قُبُورَ اَلشُّهَدَاءِ وَ تُسَلِّمُ عَلَیْهِمْ وَ تَقُولُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ أَیُّهَا اَلرَّبَّانِیُّونَ أَنْتُمْ لَنَا فَرَطٌ وَ سَلَفٌ وَ نَحْنُ لَکُمْ أَتْبَاعٌ وَ أَنْصَارٌ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَنْصَارُ اَللَّهِ کَمَا قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی کِتَابِهِ - وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِی سَبِیلِ اَللّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اِسْتَکانُوا فَمَا وَهَنْتُمْ وَ مَا ضَعُفْتُمْ وَ مَا اِسْتَکَنْتُمْ - حَتَّی لَقِیتُمُ اَللَّهَ عَلَی سَبِیلِ اَلْحَقِّ وَ نُصْرَهِ کَلِمَهِ اَللَّهِ اَلتَّامَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی أَرْوَاحِکُمْ وَ أَبْدَانِکُمْ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً أَبْشِرُوا بِمَوْعِدِ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ خُلْفَ لَهُ - إِنَّهُ لا یُخْلِفُ اَلْمِیعادَ اَللَّهُ مُدْرِکٌ لَکُمْ ثَارَ مَا وَعَدَکُمْ أَنْتُمْ سَادَهُ اَلشُّهَدَاءِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ أَنْتُمُ اَلسَّابِقُونَ وَ اَلْمُهَاجِرُونَ وَ اَلْأَنْصَارُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ قَدْ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ قُتِلْتُمْ عَلَی مِنْهَاجِ رَسُولِ اَللَّهِ وَ اِبْنِ رَسُولِ اَللَّهِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی صَدَقَکُمْ وَعْدَهُ وَ أَرَاکُمْ مَا تُحِبُّونَ - ثُمَّ تَقُولُ أَتَیْتُکَ یَا حَبِیبَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ اِبْنَ رَسُولِهِ وَ إِنِّی لَکَ عَارِفٌ وَ بِحَقِّکَ مُقِرٌّ وَ بِفَضْلِکَ مُسْتَبْصِرٌ وَ بِضَلاَلَهِ مَنْ خَالَفَکَ مُوقِنٌ عَارِفٌ بِالْهُدَی اَلَّذِی أَنْتَ عَلَیْهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی اَللَّهُمَّ إِنِّی أُصَلِّی عَلَیْهِ کَمَا صَلَّیْتَ أَنْتَ عَلَیْهِ وَ رُسُلُکَ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلاَهً مُتَتَابِعَهً مُتَوَاصِلَهً مُتَرَادِفَهً یَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضاً لاَ اِنْقِطَاعَ لَهَا - وَ لاَ أَمَدَ وَ لاَ أَبَدَ وَ لاَ أَجَلَ فِی مَحْضَرِنَا هَذَا وَ إِذَا غِبْنَا وَ شَهِدْنَا وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ .
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 201 )
پدرم و محمّد بن حسن، از حسین بن الحسن بن ابان، از حسین بن سعید، از فضّاله بن ایّوب، از نعیم بن الولید از یوسف بن کناسی، از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام، حضرت فرمودند: وقتی به زیارت قبر مطهّر امام حسین علیه السّلام می روی، ابتداء به فرات برو و در مقابل قبر آن حضرت غسل کن و سپس متوجّه قبر بشو و بر تو لازم است که آرام و با وقار حرکت کنی تا از جانب شرقی داخل حائر گردی و وقت داخل شدن بگو: درود بر فرشتگان مقرّب خدا، درود بر فرشتگان خدا که از آسمان به زمین نازل می گردند، درود بر فرشتگان خدا که در ردیف هم به زمین نزول می کنند، درود بر فرشتگان زیبا منظر خدا، درود بر فرشتگان خدا که به اذن حق تعالی در این حائر اقامه کرده اند. و هنگامی که مقابل قبر حضرت ابا عبد اللّه الحسین علیه السّلام قرار گرفتی بگو: درود بر رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم، رحمت خدا بر محمّد که امین خدای رسولان و امور لازمه او از قبیل احکام واجبه و محرّمه می باشد خاتمه دهنده انبیاء گذشته و بازکننده و گشاینده اوصیاء بعد از خود می باشند و شاهد و گواه است بر تمام اینها و درود بر او و رحمت و برکات خدا بر آن جناب باد.سپس بگو: درود بر امیر مؤمنان بنده تو و برادر رسولت، کسی که تو به علم خودت او را برگزیدی و برای هر کس از مخلوقاتت که خواستی هادی و راهنما قرار دادی، و نیز او را دلیل بر کسی که تو او را به رسالات خودت برانگیختی قرارش داده ای، سلام بر کسی که در دین با عدالت تو حکم می کند، و سلام بر کسی که از حکم تو بین خلائق به عنوان فیصله دهنده منازعات و جدا کردن حق از باطل استفاده می کند، و سلام بر کسی که گواه و شاهد بر تمام اینها است، سلام و رحمت و برکات خدا بر او باد، بار خدایا رحمتت را بر حسین بن علی که بنده تو و فرزند رسول تو بوده و کسی است که تو با علم خودت او را برگزیدی... تا آخر مضامینی که در سلام و تحیّت بر امیر المؤمنین علیه السّلام عنقریب گذشت. سپس بر حضرت امام حسین و سائر ائمه علیهم السّلام سلام داده و درود بفرست همان طوری که بر حسن بن علی علیهما السّلام سلام داده و درود فرستادی سپس به نزد قبر مطهّر امام حسین علیه السّلام برو و بگو: سلام بر تو ای ابا عبد اللّه، سلام بر تو ای فرزند رسول خدا، ای ابا عبد اللّه خدا رحمتش را بر تو بفرستد، ای ابا عبد اللّه خدا تو را رحمت کند، شهادت می دهم که تو آنچه را که از جانب حق تعالی مأمور به ابلاغش بودی ابلاغ نمودی، و از احدی غیر خود وحشت و ترس نداشتی و در راهش مجاهدت نمودی، و او را صادقانه و مخلصانه عبادت کردی تا هنگامی که اجل تو را دریافت، شهادت می دهم که کلمه تقوی تو هستی، و باب هدایت مردم تو می باشی و دستگیره محکم توئی، و حجت بر تمام موجودات هستی و حجت بر تمام موجودات تحت زمین می باشی، شهادت می دهم که این صفات و خصوصیات و فضائل برای ائمه قبل نیز حاصل و ثابت بوده، و آن سبب است برای گشودن ابواب در ما بین ائمه باقی، شهادت می دهم که ارواح و حقیقت شما حقیقی پاک می باشد، حقیقت و خمیره شما پاک و پاکیزه بوده بعضی از برخی ایجاد شده و این منّتی است از جانب حق تعالی و ناشی از رحمت واسعه اش می باشد، خدا و شما را شاهد می گیرم که به شما ایمان داشته و به رجعت شما یقین دارم و پیرو شما می باشم در اموری که متعلق به نفسم و شرایع دینم و پایان کارم و بازگشتم به خدا و اقامتم در قبر می باشد، پس از خدای نیک رفتار و مهربان می خواهم که این امور را برایم حاصل کند، و شهادت می دهم که شما آنچه را خدا امرتان نمود به دیگران رساندید و از احدی غیر او خوف و هراس نداشتید، و در راهش مجاهدت کرده و او را پرستیدید تا هنگامی که اجل شما را دریافت، پس خدا لعنت کند کسانی را که شما را کشتند و لعنت کند کسانی را که فرمان به قتل شما را دادند، و خدا لعنت کند کسانی را که وقتی خبر کشتن شما را شنیدند راضی به آن شدند، شهادت می دهم آنهائی که هتک حرمت شما نموده و خون شما را ریختند در زبان پیامبر امّی صلّی اللّه علیه و آله و سلّم مورد لعن قرار گرفته اند.سپس بگو: خدایا لعنت کن کسانی را که نعمت تو را تبدیل نمودند، و با ملّت و گروه طرف دار تو مخالفت کردند، و از امر و دستور تو روی بتافتند، و رسول تو را مورد اتّهام قرار دادند و راه به سوی تو را بستند، خدایا قبور ایشان را پر از آتش کن، و در بطون و دل هایشان آتش بریز، و ایشان و تابعین آنها را محشور کن و به جهنّم ببر در حالی که کور و نابینا هستند، خدایا ایشان را لعنت کن آنچنان لعنتنی که هر فرشته مقرّب تو آنان را لعنت می کند، و هر نبیّ فرستاده شده زبان به لعنشان می گشاید و هر بنده با ایمانی که تو دلش را برای قبول ایمان آزموده ای، خداوندا ایشان را در پنهان ترین پنهانها و ظاهرترین ظاهرها لعنت نما، خداوندا ستمگران این امت و باطلهای آن را لعنت کن و فرعونها را از رحمتت به دور دار، خدایا کشندگان امیر المؤمنین و کشندگان حسن و حسین را لعنت نما و آنها را به عذاب دردناکی که احدی از عالمیان را تا به حال به آن عذاب نکردی معذّب گردان، خدایا ما را از کسانی قرار بده که تو ایشان را یاری کرده و از آنها طلب یاری کرده ای و بر آنها منّت گذارده و برای دینت در دنیا و آخرت آنان را کمک کرده ای.سپس نزد سر مبارک آن حضرت صلوات اللّه علیه بنشین و بگو: درود و رحمت خدا بر تو، شهادت می دهم که تو بنده خدا و امین او هستی، مأموریت خود را ابلاغ کرده در حالی که ناصح و مصلحت اندیش بودی، و امانتی را که نزد تو بود اداء نمودی، کشته شدی در حالی که بسیار بسیار راستگو بودی و از این دنیا گذشتی در حالی که بر یقین بودی، انتخاب نکردی کوری را بر هدایت، از حق به باطل میل ننمودی، شهادت می دهم که تو نماز را به پا داشتی و زکات را اداء نمودی، و به معروف امر کرده و از منکر زشتی نهی کردی، و از رسول پیروی نمودی، و آن طور که باید و شاید قرآن را تلاوت کردی، و به راه پروردگارت دیگران را از طریق مصلحت و موعظه حسنه دعوت نمودی، درود خدا بر تو و تحیت او بسیار بر تو باد، شهادت می دهم که تو حجّت آشکار پروردگارت هستی، آنچه را مأمور به ابلاغش بودی ابلاغ نمودی، و به حق پروردگارت قیام نمودی، و تمام حجّ و بیّنات پیش از خود را تصدیق کردی، در این مضمار نه سستی از خود نشان داده و نه ایجاد سستی کردی، درود خدا بر تو و تحیّت او بسیار بر تو باد، پس خداوند پاداش نیک از طرف رعیتش به تو عطاء فرماید، و شهادت می دهم که جهاد در همراه و در رکاب تو جهادی است عظیم و حق با تو و به سوی تو می باشد، و تو اهل حق و مرکز آن هستی، میراث نبوّت نزد تو و اهل بیت تو علیهم السّلام می باشد، شهادت می دهم که تو نزد خدا بسیار بسیار راستگو بوده، و حجّتش بر مخلوقات می باشی، شهادت می دهم که دعوتت مردم را حق و صواب بوده، و هر دعوت کننده نصب شده ای که غیر از تو باشد باطل و فاسد می باشد، و شهادت می دهم که خدا حق و آشکار می باشد.سپس به پائین پا برو و هر دعائی را که خواستی بخوان و برای خود نیز دعاء کن، سپس به بالا سر حضرت علی بن الحسین علیهما السّلام برو و بگو: درود خدا و درود فرشتگان مقربین خدا و درود انبیاء فرستاده شده خدا بر تو ای سرور من و فرزند سرور من و رحمت خدا و برکاتش بر تو باد، تحیّت خدا بر تو و بر اهل بیت تو و بر دودمان نیک و خوب پدرت آن کسانی که خداوند متعال پلیدی را از آنها به دور داشت و پاک و منزّه داشت ایشان را.سپس به نزد قبور شهداء برو و سلام بر ایشان بده و بگو: درود بر شما ای راسخین در علم و دین، شما مقدم و سابق بر ما هستید و ما پیرو و یاور شما می باشیم، شهادت می دهم که شما یاوران خدا هستید همان طوری که حق تبارک و تعالی در کتابش فرموده: «
وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ
»...» یعنی بسا اتّفاق افتاده که گروهی از پیروان و یاران پیامبری که از راسخین در علم و دین هستند در جنگ کشته شده و با این حال اهل ایمان سستی از خود نشان نداده و با سختی هائی که در راه خدا به آنها رسیده مقاومت کرده و هرگز ضعفی در آنها دیده نشده و در مقابل دشمن سر عجز فرود نیاورده اند. پس شما نیز سست نشده و ضعف و ناتوانی در شما راه نیافت و هرگز در مقابل دشمن زبون و خوار سر تسلیم فرود نیاوردید تا خدا را در راه و هدف حقّی که داشتید ملاقات کردید و در طریق نصرت کلمه تامّه خدا یعنی حجّت کامله باری تعالی (وجود مقدّس حضرت سیّد الشهداء سلام اللّه تعالی علیه) جان سپردید، درود خدا بر ارواح طاهره و اجسام مطهّر شما و تحیّت خدا بر شما باد، بشارت باد شما را به وعده های پسندیده حق تعالی که خلافی در آنها نیست چه آنکه خدا وعده هائی که داده مخالفت نخواهد نمود، خداوند متعال طلب می کند برای شما خونی را که وعده اش را داده است، شما سرور شهداء هستید در دنیا و آخرت، شما سابقون و مهاجرون و انصار می باشید، شهادت می دهم که شما در راه خدا مجاهدت نمودید، و بر طریق رسول خدا و فرزندان آن حضرت مقاتله و منازعه نمودید، حمد و سپاس برای خدائی است که وعده اش را در حق شما صادق قرار داد و آنچه شما دوست دارید را به شما نشان داد. سپس بگو: به زیارتت آمدم ای دوست و محبوب رسول خدا و ای فرزند رسول خدا، من عارف هستم به شما، و به حق شما مقرّ می باشم، و به فضل شما بینا و مستبصر هستم، و به گمراهی کسی که با شما مخالفت نموده یقین دارم، به هدایت کسی که بر طریق شما است آگاهم، پدر و مادر و خودم فدای تو شویم، بار خدایا من بر او درود می فرستم همان طوری که تو و رسولانت و امیر المؤمنین علیه السّلام بر او درود می فرستید، درودهائی پشت سر هم و متّصل و ردیف هم، برخی تابع و به دنبال بعضی دیگر می باشند، این درودها انقطاع و ابتداء و انتها و زمان نداشته، در مجلس و محضر ما بوده و زمانی که غائب شویم نیز بوده چنانچه بعد از غیبت ما و حاضرشدنمان هم می باشند، سلام و درود بر او و رحمت و برکات حق تعالی بر او باد.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 661 )
ص : 6027
اِبْنُ بَابَوَیْهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْعَبَّاسِ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْقَاسِمُ بْنُ اَلرَّبِیعِ اَلصَّحَّافُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ: أَنَّ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلِیَّ اِبْنَ مُوسَی اَلرِّضَا (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) کَتَبَ إِلَیْهِ فِیمَا کَتَبَ إِلَیْهِ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِهِ: «حَرَّمَ أَکْلَ مَالِ اَلْیَتِیمِ ظُلْماً لِعِلَلٍ کَثِیرَهٍ مِنْ وُجُوهِ اَلْفَسَادِ: أَوَّلُ ذَلِکَ إِذَا أَکَلَ مَالَ اَلْیَتِیمِ ظُلْماً فَقَدْ أَعَانَ عَلَی قَتْلِهِ، إِذِ اَلْیَتِیمُ غَیْرُ مُسْتَغْنٍ، وَ لاَ مُحْتَمِلٍ لِنَفْسِهِ، وَ لاَ قَائِمٍ بِشَأْنِهِ، وَ لاَ لَهُ مَنْ یَقُومُ عَلَیْهِ وَ یَکْفِیهِ کَقِیَامِ وَالِدَیْهِ، فَإِذَا أَکَلَ مَالَهُ فَکَأَنَّهُ قَدْ قَتَلَهُ وَ صَیَّرَهُ إِلَی اَلْقَتْلِ وَ اَلْفَاقَهِ مَعَ مَا خَوَّفَ اَللَّهُ تَعَالَی مِنَ اَلْعُقُوبَهِ فِی قَوْلِهِ: وَ لْیَخْشَ اَلَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّهً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اَللّهَ وَ لِقَوْلِ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَعَدَ فِی أَکْلِ مَالِ اَلْیَتِیمِ عُقُوبَتَیْنِ: عُقُوبَهً فِی اَلدُّنْیَا، وَ عُقُوبَهً فِی اَلْآخِرَهِ، فَفِی تَحْرِیمِ مَالِ اَلْیَتِیمِ اِسْتِبْقَاءُ اَلْیَتِیمِ وَ اِسْتِقْلاَلُهُ بِنَفْسِهِ، وَ اَلسَّلاَمَهُ لِلْعَقِبِ أَنْ یُصِیبَهُ مَا أَصَابَهُمْ، لِمَا وَعَدَ اَللَّهُ فِیهِ مِنَ اَلْعُقُوبَهِ، مَعَ مَا فِی ذَلِکَ مِنْ طَلَبِ اَلْیَتِیمِ بِثَأْرِهِ إِذَا أَدْرَکَهُ، وَ وُقُوعِ اَلشَّحْنَاءِ وَ اَلْعَدَاوَهِ وَ اَلْبَغْضَاءِ حَتَّی یَتَفَانَوْا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 30 )
ص : 6028
وَ سُئِلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أُهْدِیَ لَهُ ظَبْیٌ مَذْبُوحٌ فَأَکَلَهُ فَقَالَ یَجِبُ عَلَیْهِ ثَمَنُهُ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 450 )
ص : 6029
یر، [بصائر الدرجات] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَسْئَلُونَکَ عَنِ اَلرُّوحِ قُلِ اَلرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَ ما أُوتِیتُمْ مِنَ اَلْعِلْمِ إِلاّ قَلِیلاً قَالَ هُوَ خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ کَانَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُوَفِّقُهُ وَ هُوَ مَعَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ . یر، [بصائر الدرجات] ، أحمد بن محمد عن علی بن الحکم عن حفص الکلبی عن أبی بصیر : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 68 )
ص : 6030
ثُمَّ قُلْ مَا کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُهُ: اَللَّهُمَّ إِنَّ ذُنُوبِی وَ إِنْ کَانَتْ قَطِیعَهً [فَظِیعَهً] فَإِنِّی مَا أَرَدْتُ بِهَا قَطِیعَهً وَ لاَ أَقُولُ لَکَ اَلْعُتْبَی لاَ أَعُودُ لِمَا أَعْلَمُهُ مِنْ خَلْقِی وَ لاَ أَعِدُکَ اِسْتِمْرَارَ اَلتَّوْبَهِ لِمَا أَعْلَمُهُ مِنْ ضَعْفِی فَقَدْ جِئْتُ أَطْلُبُ عَفْوَکَ وَ وَسِیلَتِی إِلَیْکَ کَرَمُکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَکْرِمْنِی بِمَغْفِرَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ ثُمَّ قُلِ اَلْعَفْوَ اَلْعَفْوَ ثَلاَثَمِائَهِ مَرَّهٍ .
( البلد الأمین , جلد 1 , صفحه 47 )
ص : 6031
زَیْدٌ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ - صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ-: إِنَّا نَکْرَهُ اَلْبَلاَءَ وَ لاَ نُحِبُّهُ مَا لَمْ یَنْزِلْ، فَإِذَا نَزَلَ بِنَا اَلْقَضَاءُ لَمْ یَسُرَّنَا أَنْ لاَ یَکُونَ نَزَلَ اَلْبَلاَءُ.
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 125 )
ص : 6032
وَ رُوِیَ أَیْضاً عَنْهُ قَالَ: بَحْرُ اَلسَّمَاءِ وَ بَحْرُ اَلْأَرْضِ یَلْتَقِیَانِ کُلَّ عَامٍ یَخْرُجُ مِنْهُمَا اَللُّؤْلُؤُ وَ اَلْمَرْجانُ قَالَ إِذَا مَطَرَتِ اَلسَّمَاءُ فَتَحَتِ اَلْأَصْدَافُ فِی اَلْبَحْرِ أَفْوَاهَهَا فَمَا وَقَعَ فِیهَا مِنْ قَطْرِ اَلسَّمَاءِ فَهُوَ اَللُّؤْلُؤُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 45 )
ص : 6033
وَ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِی اَلْجَعْدِ قَالَ: قُلْتُ لِجَابِرٍ: کَمْ کُنْتُمْ تَحْتَ اَلشَّجَرَهِ؟ قَالَ کُنَّا أَلْفاً وَ خَمْسَمِائَهٍ وَ ذَکَرَ عَطَشاً أَصَابَهُمْ قَالَ: فَأُتِیَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِمَاءٍ فِی تَوْرٍ فَوَضَعَ یَدَهُ فِیهِ فَجَعَلَ اَلْمَاءُ یَخْرُجُ مِنْ بَیْنِ أَصَابِعِهِ کَأَنَّهُ اَلْعُیُونُ، قَالَ فَشَرِبْنَا وَ وَسِعَنَا وَ کَفَانَا وَ لَوْ کُنَّا مِأَهَ أَلْفٍ کَفَانَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 49 )
ص : 6034
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، " إِنَّ اَلطَّلاَقَ لاَ یَقَعُ إِلاَّ عَلَی طُهْرٍ مِنْ غَیْرِ جِمَاعٍ بِشَاهِدَیْنِ عَدْلَیْنِ فِی مَجْلِسٍ وَاحِدٍ بِکَلِمَهٍ وَ لاَ یَجُوزُ أَنْ یَشْهَدَ عَلَی اَلطَّلاَقِ فِی مَجْلِسٍ رَجُلٌ وَ یَشْهَدَ بَعْدَ ذَلِکَ اَلثَّانِی.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 298 )
ص : 6035
عن محمّد بن سهل البحرانیّ ، یرفعه إلی أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: البکّاؤون خمسه: آدم و یعقوب و یوسف و فاطمه بنت محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - و علیّ بن الحسین - علیهما السّلام -. فأمّا آدم فبکی علی الجنّه حتّی صار فی خدّیه أمثال الأودیه، و أمّا یعقوب فبکی علی یوسف حتّی ذهب بصره حتّی قیل له: تَاللّهِ تَفْتَؤُا تَذْکُرُ یُوسُفَ حَتّی تَکُونَ حَرَضاً أَوْ تَکُونَ مِنَ اَلْهالِکِینَ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 360 )
ص : 6036
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَ أَوَّلُ یَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ نَادَی مُنَادٍ مِنْ تَحْتِ اَلْعَرْشِ یَا وَفْدَ اَلْحُسَیْنِ لاَ تُخْلُوا لَیْلَهَ اَلنِّصْفِ مِنْ زِیَارَهِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَلَوْ تَعْلَمُونَ مَا فِیهَا لَطَالَتْ عَلَیْکُمُ اَلسَّنَهُ حَتَّی یَجِیءَ اَلنِّصْفُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 470 )
ص : 6037
لِمَا رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مُرُوهُمْ بِالصَّلاَهِ وَ هُمْ أَبْنَاءُ سَبْعٍ وَ اِضْرِبُوهُمْ عَلَیْهَا وَ هُمْ أَبْنَاءُ عَشْرٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 133 )
ص : 6038
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلسَّیَّارِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ، عَنْ حَمَّادٍ، عَنْ حَرِیزٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: یا لَیْتَنِی اِتَّخَذْتُ مَعَ اَلرَّسُولِ سَبِیلاً یَعْنِی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 124 )
ص : 6039
اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی اَلطُّرَفِ ، وَ فِی اَلْبِحَارِ ، عَنْ مِصْبَاحِ اَلْأَنْوَارِ بِإِسْنَادِهِمَا عَنْ عِیسَی بْنِ اَلْمُسْتَفَادِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کَانَ فِیمَا أَوْصَی بِهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُدْفَنَ فِی بَیْتِهِ اَلَّذِی قُبِضَ فِیهِ وَ یُکَفَّنَ بِثَلاَثَهِ أَثْوَابٍ أَحَدُهَا یَمَانٍ وَ لاَ یَدْخُلَ قَبْرَهُ غَیْرُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 206 )
ص : 6040
جع، [جامع الأخبار] ، عَلِیُّ بْنُ مُوسَی اَلرِّضَا عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لاَ تَزَالُ أُمَّتِی بِخَیْرٍ مَا تَحَابُّوا وَ أَدَّوُا اَلْأَمَانَهَ وَ اِجْتَنَبُوا اَلْحَرَامَ وَ أَقْرَوُا اَلضَّیْفَ وَ أَقَامُوا اَلصَّلاَهَ وَ آتَوُا اَلزَّکَاهَ فَإِذَا لَمْ یَفْعَلُوا ذَلِکَ اُبْتُلُوا بِالْقَحْطِ وَ اَلسِّنِینَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 460 )
14-جامع الاخبار:بسندش تا پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:امتم بخوشی باشند تا یک دیگر را دوستند و امانت را بپردازند،و از حرام بپرهیزند،و مهمان را پذیرائی کنند،و نماز را بر پا دارند و زکات را بدهند،و چون نکنندش گرفتار خشکسالی و قحطی شوند
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 296 )
ص : 6041
عَنِ اَلسَّیَّارِیِّ یَرْفَعُهُ قَالَ: عَلَیْکَ بِالْهِنْدَبَاءِ فَإِنَّهُ یَزِیدُ فِی اَلْمَاءِ وَ یُحَسِّنُ اَلْوَلَدَ وَ هُوَ حَارٌّ لَیِّنٌ یَزِیدُ فِی اَلْوُلْدِ اَلذُّکُورِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 178 )
از امام(علیه السّلام):بر شما باد به کاسنی که به نطفه می افزاید،و فرزند را زیبا می کند، و گرم و نرم میباشد،و پسر را زیاد می کند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 338 )
سیّاری از معصوم علیه السّلام روایت کرده که فرمود:کاسنی بخور که منی را زیاد می کند و فرزند را زیبا می کند و دارای طبیعت گرم و نرم می باشد و اولاد پسر را زیاد می کند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 373 )
ص : 6042
لِمَا صَحَّ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّ اِمْرَأَهً نَادَتِ اِبْنَهَا وَ هُوَ فِی صَلاَتِهِ قَالَتْ یَا جُرَیْحُ قَالَ اَللَّهُمَّ أُمِّی وَ صَلاَتِی قَالَتْ یَا جُرَیْحُ فَقَالَ اَللَّهُمَّ أُمِّی وَ صَلاَتِی فَقَالَ لاَ یَمُوتُ حَتَّی یَنْظُرَ فِی وُجُوهِ اَلْمُومِسَاتِ اَلْحَدِیثَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 37 )
چون بصحت پیوسته از رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)که زنی پسر خود را که در حال نماز بود خواند فریاد زد ای جریح و او گفت:بار خدایا مادرم را و نماز را،مادر گفت:ای جریح باز گفت:مادرم و نمازم(و پاسخ مادر را نداد)فرمود:نخواهد مرد تا رو در روی زنان فاحشه شود الحدیث.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 23 )
ص : 6043
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ فِی نَقْشِ خَاتَمِهِ رَبِّ أَنْتَ ثِقَتِی فَقِنِی شَرَّ خَلْقِکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 302 )
ص : 6044
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ رِفَاعَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ ضُرِبَ فَنَقَصَ بَعْضُ نَفَسِهِ بِأَیِّ شَیْءٍ یُعْرَفُ ذَلِکَ قَالَ بِالسَّاعَاتِ قُلْتُ وَ کَیْفَ بِالسَّاعَاتِ قَالَ إِنَّ اَلنَّفَسَ یَطْلُعُ اَلْفَجْرُ وَ هُوَ فِی اَلشِّقِّ اَلْأَیْمَنِ مِنَ اَلْأَنْفِ فَإِذَا مَضَتِ اَلسَّاعَهُ صَارَ إِلَی اَلشِّقِّ اَلْأَیْسَرِ فَتَنْظُرُ مَا بَیْنَ نَفَسِکَ وَ نَفَسِهِ ثُمَّ یُحْسَبُ ثُمَّ یُؤْخَذُ بِحِسَابِ ذَلِکَ مِنْهُ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 376 )
ص : 6045
و أخبرنا المرزبانیّ قال أخبرنا محمّد بن یحیی الصولیّ قال حدّثنا محمّد بن زکریا الغلابیّ عن العبّاس بن بکار الضبیّ عن أبی بکر الهذلیّ. قال الصولیّ و حدّثنا القاسم بن إسماعیل/عن أبی عثمان المازنیّ عن أبی عبیده بطرف منه قال: وفد صعصعه بن ناجیه جدّ الفرزدق علی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فی وفد بنی تمیم ؛ و کان صعصعه منع الوئید فی الجاهلیه؛ فلم یدع تمیما تئد و هو یقدر علی ذلک؛ فجاء الإسلام و قد فدی فی بعض الروایات أربعمائه جاریه، و فی الروایه الأخری ثلاثمائه، فقال للنبی صلّی اللّه علیه و آله: بأبی أنت و أمی أوصنی! قال: «أوصیک بأمک و أبیک و أختک و أخیک و أدانیک أدنانیک»، فقال: زدنی یا رسول اللّه، فقال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: «احفظ ما بین لحییک و رجلیک»؛ ثم قال صلّی اللّه علیه و آله: «ما شیء بلغنی عنک فعلته»؟ فقال: یا رسول اللّه؛ رأیت الناس یموجون علی غیر وجه، و لم أدر أین الصواب، غیر أنّی علمت أنهم لیسوا علیه، فرأیتهم یئدون بناتهم؛ فعرفت أنّ ربهم عزّ و جلّ لم یأمرهم بذلک، فلم أترکهم یئدون، و فدیت ما قدرت علیه.
( أمالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد) , جلد 2 , صفحه 284 )
ص : 6046
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ وَ عَبْدِ اَلصَّمَدِ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِذَا أَتَیْتَ مَسْجِدَ اَلشَّجَرَهِ فَافْرِضْ قُلْتُ وَ أَیُّ شَیْءٍ اَلْفَرْضُ قَالَ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ تَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَتَمَتَّعَ بِالْعُمْرَهِ إِلَی اَلْحَجِّ فَإِنْ أَصَابَنِی قَدَرُکَ (فَحُلَّنِی حَیْثُ حَبَسْتَنِی بِقَدَرِکَ) ، فَإِذَا أَتَیْتَ اَلْمِیلَ فَلَبِّهْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 355 )
ص : 6047
16433-1 الکافی ،1/1/385/7 الاثنان عن الوشاء عن حماد التهذیب ،1/154/275/6 الحسین عن صفوّان عن حماد قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: کان علی علیه السّلام یجیز فی الدین شهاده رجل و یمین المدعی.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 943 )
ص : 6048
د، ، [العدد القویه] ، فِی تَارِیخِ اَلْمُفِیدِ : لِلَیْلَتَیْنِ بَقِیَتَا مِنْ صَفَرٍ سَنَهَ سَبْعٍ وَ أَرْبَعِینَ مِنَ اَلْهِجْرَهِ کَانَتْ وَفَاهُ مَوْلاَنَا وَ سَیِّدِنَا أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 44 , صفحه 149 )
ص : 6049
وَ رُوِیَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: فِی اَلْمُسَافِرِ وَحْدَهُ شَیْطَانٌ وَ اَلاِثْنَانِ شَیْطَانَانِ وَ اَلثَّلاَثَهُ رَکْبٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 39 )
ص : 6050
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] : سُئِلَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا وُضِعَ فِی اَلْبَحْرِ کَمْ غَابَ عَنْ أُمِّهِ حَتَّی رَدَّهُ اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهَا قَالَ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 46 )
ص : 6051
قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا أَصِفُ دَاراً أَوَّلُهَا عَنَاءٌ وَ آخِرُهَا فَنَاءٌ - فِی حَلاَلِهَا حِسَابٌ وَ فِی حَرَامِهَا عِقَابٌ مَنِ اِسْتَغْنَی فِیهَا فُتِنَ وَ مَنِ اِفْتَقَرَ فِیهَا حَزِنَ وَ مَنْ سَاعَاهَا فَاتَتْهُ وَ مَنْ قَعَدَ عَنْهَا وَانَتْهُ وَ مَنْ أَبْصَرَ بِهَا بَصَّرَتْهُ - وَ مَنْ أَبْصَرَ إِلَیْهَا أَعْمَتْهُ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 269 )
34-امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود:چگونه خانه ای را وصف کنم که اوّلش مشقّت و پایانش نیستی است،در حلالش حساب و در حرامش عقاب است،هر که در آن بی نیاز شود طغیان کند، و هر که محتاج شود غمگین گردد،هر که دنبالش رود آن را از دست بدهد،و هر که ترکش گوید به دنبال او آید،هر کس به آن بینایی جوید بینایی گیرد،و هر کس به آن چشم بدوزد کور گردد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 571 )
ص : 6052
تَفْسِیرُ اَلْإِمَامِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ ذِئْبَیْنِ کَلَّمَا رَاعِیاً وَ حَثَّاهُ عَلَی اَلْإِسْلاَمِ فَأَتَی اَلرَّاعِی إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ حَکَی لَهُ کَلاَمَهُمَا فَأَتَی اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلْقَطِیعِ وَ قَالَ أَحِیطُوا بِی حَتَّی لاَ یَرَانِی اَلذِّئْبَانِ فَأَحَاطُوا بِهِ فَقَالَ لِلرَّاعِی قُلْ لِلذِّئْبِ مَنْ مُحَمَّدٌ فَجَاءَا یَتَفَحَّصَانِ عَنْهُ حَتَّی دَخَلَ فِی وَسْطِهِمْ فَدَخَلاَ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالاَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا رَسُولَ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ وَ سَیِّدَ اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ وَ وَضَعَا خُدُودَهُمَا عَلَی اَلتُّرَابِ وَ مَرَّغَاهَا بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَحِیطُوا بِعَلِیٍّ فَفَعَلُوا فَنَادَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیُّهَا اَلذِّئْبَانِ عَیِّنَا عَلَی عَلِیٍّ فَجَاءَا یَتَخَلْلاَنِ اَلْقَوْمَ وَ یَتَأَمَّلاَنِ اَلْوُجُوهَ وَ اَلْأَقْدَامَ حَتَّی بَلَغَا عَلِیّاً فَمَرَّغَا فِی اَلتُّرَابِ أَبْدَانَهُمَا وَ وَضَعَا بَیْنَ یَدَیْهِ خُدُودَهُمَا وَ قَالاَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حَلِیفَ اَلنَّدَی وَ مَعْدِنَ اَلنُّهَی وَ مَحَلَّ اَلْحِجَی وَ عَالِماً بِمَا فِی اَلصُّحُفِ اَلْأُولَی وَ وَصِیَّ اَلْمُصْطَفَی وَ یُقَالُ کَانَ اِسْمَ اَلرَّاعِی عُمَیْرٌ اَلطَّائِیُّ وَ یُقَالُ عُقْبَهُ فَبَقِیَ لَهُ شَرَفٌ یَفْتَخِرُونَ عَلَی اَلْعَرَبِ وَ یَقُولُ مُفْتَخِرُهُمْ أَنَا اِبْنُ مُکَلِّمِ اَلذِّئْبِ .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 99 )
ص : 6053
فس، [تفسیر القمی ] ، بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ وَ لَلْآخِرَهُ خَیْرٌ لَکَ مِنَ اَلْأُولی - قَالَ یَعْنِی اَلْکَرَّهَ هِیَ اَلْآخِرَهُ لِلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُلْتُ قَوْلُهُ: وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضی قَالَ یُعْطِیکَ مِنَ اَلْجَنَّهِ فَتَرْضَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 59 )
ص : 6054
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَرْبَعَهُ أَشْیَاءَ تَلْزَمُ کُلَّ ذِی حِجًی مِنْ أُمَّتِی قِیلَ وَ مَا هِیَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ اِسْتِمَاعُ اَلْعِلْمِ وَ حِفْظُهُ وَ اَلْعَمَلُ بِهِ وَ نَشْرُهُ .
( معدن الجواهر و ریاضه الخواطر , جلد 1 , صفحه 39 )
و فرمود چهار خصلت است که لازم است برای صاحب عقل از امّت من گفتند آن چهار چیز کدامست یا رسول اللّه فرمود بشنود و علم را و حفظ کند آن را و عمل نماید بآن و منتشر کند آن را
( نزهه النواظر ؛ ج 1 , ص 45 )
ص : 6055
20054-4 الکافی ،1/3/386/6 العده عن سهل عن الأشعری عن القداح عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال أمیر المؤمنین صلوات اللّه علیه : ماء زمزم خیر ماء علی وجه الأرض و شر ماء علی وجه الأرض ماء برهوت الذی بحضرموت یرده هام الکفار باللیل.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 580 )
ص : 6056
ک، [إکمال الدین] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اِبْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُمَرَ عَنْ رَجُلٍ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ قَالَ: لَمَّا مَاتَ إِسْمَاعِیلُ خَرَجَ إِلَیْنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقْدُمُ اَلسَّرِیرَ بِلاَ حِذَاءٍ وَ لاَ رِدَاءٍ . کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 249 )
ص : 6057
شف، [کشف الیقین] ، مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ عَبَّادِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ بَشِیراً مَا اِسْتَقَرَّ اَلْکُرْسِیُّ وَ اَلْعَرْشُ وَ لاَ دَارَ اَلْفَلَکُ وَ لاَ قَامَتِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ إِلاَّ بِأَنْ کُتِبَ عَلَیْهَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی لَمَّا عَرَجَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ اِخْتَصَّنِی اَللَّطِیفُ بِنِدَائِهِ قَالَ یَا مُحَمَّدُ قُلْتُ لَبَّیْکَ رَبِّی وَ سَعْدَیْکَ قَالَ أَنَا اَلْمَحْمُودُ وَ أَنْتَ مُحَمَّدٌ شَقَقْتُ اِسْمَکَ مِنِ اِسْمِی وَ فَضَّلْتُکَ عَلَی جَمِیعِ بَرِیَّتِی فَانْصِبْ أَخَاکَ عَلِیّاً عَلَماً لِعِبَادِی یَهْدِیهِمْ إِلَی دِینِی یَا مُحَمَّدُ إِنِّی قَدْ جَعَلْتُ عَلِیّاً أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَمَنْ تَأَمَّرَ عَلَیْهِ لَعَنْتُهُ وَ مَنْ خَالَفَهُ عَذَّبْتُهُ وَ مَنْ أَطَاعَهُ قَرَّبْتُهُ یَا مُحَمَّدُ إِنِّی قَدْ جَعَلْتُ عَلِیّاً إِمَامَ اَلْمُسْلِمِینَ فَمَنْ تَقَدَّمَ عَلَیْهِ أَخْزَیْتُهُ وَ مَنْ عَصَاهُ أَسْجَنْتُهُ إِنَّ عَلِیّاً سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ وَ حُجَّتِی عَلَی اَلْخَلِیقَهِ أَجْمَعِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 121 )
ص : 6058
22197-15 ( التهذیب 422:7 رقم 1688) عنه ، عن معمر بن خلاد قال: سألت أبا الحسن علیه السّلام : هل یفضل الرجل نساءه بعضهن علی بعض قال "لا، و لکن لا بأس به فی الإماء".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 796 )
ص : 6059
(و فی شرح الآیات الباهره : قال الامام أبو محمد العسکری - علیه السلام: - ثم وصف هؤلاء الذین یقیمون الصلاه، فقال: وَ اَلَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَیْکَ ، یا محمد! وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ ، علی الأنبیاء الماضین، کالتوراه و الإنجیل و الزبور و صحف ابراهیم و سائر «کتب اللّه» المنزله علی أنبیائه، بأنها حق و صدق من عند «رب العالمین العزیز الحکیم» . وَ بِالْآخِرَهِ هُمْ یُوقِنُونَ ، بالدار الاخره بعد هذه الدنیا، یوقنون. لا یشکون فیها، أنها الدار التی فیها جزاء الأعمال الصالحه، بأفضل مما عملوا. و عقاب الأعمال السیئه، «بمثل ما کسبوا» ) .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 131 )
ص : 6060
لی ، [الأمالی] ، للصدوق عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ هَاشِمٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنِ اِبْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْکُوفَهِ إِذَا صَلَّی اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ یُنَادِی اَلنَّاسَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ حَتَّی یُسْمِعَ أَهْلَ اَلْمَسْجِدِ أَیُّهَا اَلنَّاسُ تَجَهَّزُوا رَحِمَکُمُ اَللَّهُ فَقَدْ نُودِیَ فِیکُمْ بِالرَّحِیلِ فَمَا اَلتَّعَرُّجُ عَلَی اَلدُّنْیَا بَعْدَ نِدَاءٍ فِیهَا بِالرَّحِیلِ تَجَهَّزُوا رَحِمَکُمُ اَللَّهُ وَ اِنْتَقِلُوا بِأَفْضَلِ مَا بِحَضْرَتِکُمْ مِنَ اَلزَّادِ وَ هُوَ اَلتَّقْوَی وَ اِعْلَمُوا أَنَّ طَرِیقَکُمْ إِلَی اَلْمَعَادِ وَ مَمَرَّکُمْ عَلَی اَلصِّرَاطِ وَ اَلْهَوْلَ اَلْأَعْظَمَ أَمَامَکُمْ عَلَی طَرِیقِکُمْ عَقَبَهٌ کَئُودَهٌ وَ مَنَازِلُ مَهُولَهٌ مَخُوفَهٌ - لاَ بُدَّ لَکُمْ مِنَ اَلْمَمَرِّ عَلَیْهَا وَ اَلْوُقُوفِ بِهَا فَإِمَّا بِرَحْمَهٍ مِنَ اَللَّهِ فَنَجَاهٌ مِنْ هَوْلِهَا وَ عِظَمِ خَطَرِهَا وَ فَظَاعَهِ مَنْظَرِهَا وَ شِدَّهِ مُخْتَبَرِهَا وَ إِمَّا بِهَلَکَهٍ لَیْسَ بَعْدَهَا اِنْجِبَارٌ . جا ، [المجالس] ، للمفید عن أحمد بن الولید عن أبیه عن الصفار عن ابن معروف عن ابن مهزیار عن ابن محبوب عن عمرو بن أبی المقدام عن جابر عن أبی جعفر علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 391 )
12-امالی صدوق:از حضرت ابی جعفر علیه السّلام) روایت شده که حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام) در کوفه بود هر گاه نماز عشاء آخر را می خواند،سه مرتبه مردم را صدا میزد تا اینکه مردمان مسجد میشنیدند،ای مردم مهیا باشید خدا شما را رحمت کند در میان شما صدا زده شده بکوچ کردن پس بلند پروازی بر دنیا چیست بعد از ندا کردن در آن دنیا بکوچ نمودن،مهیا شوید خدای شما را بیامرزد،جابجا شوید با بهترین چیزی که پیش شماست از توشه و آن توشه پرهیزکاریست،بدانید که راه شما بسوی قیامت است،گذرگاه شما صراط است،بیم بزرگ در پیش شما است،بر سر راه تان گردنه های غیر قابل عبور است،منزلهای هولناک و بیمناک است که برای شما ناچار از گذشتن بر آنهاست،ایستادن بآنها،اما بواسطه رحمت از طرف خدا پس نجات از هول و بزرگی خطر آنهاست،دیدگاه های ترسناک،سختی آزمایش کننده و یا بنابودی است که بعدش جبرانی نیست.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 398 )
ص : 6061
و فی کتاب المناقب لابن شهر آشوب الشّیرازیّ: روی سفیان الثّوریّ، عن واصل، عن الحسن، عن ابن العبّاس : فی قوله: وَ شارِکْهُمْ فِی اَلْأَمْوالِ وَ اَلْأَوْلادِ أنّه جلس الحسن بن علیّ - علیهما السّلام - و یزید بن معاویه ابن أبی سفیان یأکلان الرّطب. فقال یزید: یا حسن، إنّی منذ کنت أبغضک. قال الحسن - علیه السّلام-: یا یزید، اعلم أنّ إبلیس شارک أباک فی جماعه، فاختلط الماءان فأورثک ذلک عداوتی، لأن اللّه - تعالی - یقول: وَ شارِکْهُمْ فِی اَلْأَمْوالِ وَ اَلْأَوْلادِ . و شارک الشّیطان حربا عند جماعه فولد له صخر، فلذلک کان یبغض جدّی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 442 )
ص : 6062
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْفَقِیهِ ، " ثُمَّ اِئْتِ مَقَامَ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ تَحْتَ اَلْمِیزَابِ فَإِنَّهُ کَانَ مَقَامَهُ إِذَا اِسْتَأْذَنَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قُلْ أَیْ جَوَادُ أَیْ کَرِیمُ أَیْ قَرِیبُ أَیْ بَعِیدُ أَسْأَلُکَ أَنْ تَرُدَّ عَلَیَّ نِعْمَتَکَ وَ ذَلِکَ مَقَامٌ لاَ تَدْعُو فِیهِ حَائِضٌ ثُمَّ تَسْتَقْبِلُ اَلْقِبْلَهَ إِلاَّ رَأَتِ اَلطُّهْرَ ثُمَّ تَدْعُو بِدُعَاءِ اَلدَّمِ - اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ أَوْ تَسَمَّیْتَ بِهِ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ أَوْ هُوَ مَأْثُورٌ فِی عِلْمِ اَلْغَیْبِ عِنْدَکَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْأَعْظَمِ اَلْأَعْظَمِ اَلْأَعْظَمِ وَ بِکُلِّ حَرْفٍ أَنْزَلْتَهُ عَلَی مُوسَی وَ بِکُلِّ حَرْفٍ أَنْزَلْتَهُ عَلَی عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ بِکُلِّ حَرْفٍ أَنْزَلْتَهُ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَی أَنْبِیَاءِ اَللَّهِ إِلاَّ فَعَلْتَ بِی کَذَا وَ کَذَا وَ اَلْحَائِضُ تَقُولُ إِلاَّ أَذْهَبْتَ عَنِّی [هَذَا] اَلدَّمَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 426 )
ص : 6063
محمّد ابن الحسن ، عمّن ذکره ، عن محمّد بن خالد ، عن محمّد بن سنان ، عن زید الشّحّام . قال: سمعت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - یقول: إنّ اللّه - تبارک و تعالی - اتّخذ إبراهیم عبدا، قبل أن یتّخذه نبیّا، و إنّ اللّه اتّخذه نبیّا، قبل أن یتّخذه رسولا. و إنّ اللّه اتّخذه رسولا، قبل أن یتّخذه خلیلا. و إنّ اللّه اتّخذه خلیلا، قبل أن یجعله إماما. فلمّا جمع له الأشیاء، قال: إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً . قال: فمن عظمها فی عین إبراهیم قال وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی ؟ قالَ لا یَنالُ عَهْدِی اَلظّالِمِینَ .» قال: لا یکون السّفیه، إمام التّقی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 137 )
ص : 6064
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْقَهْقَهَهُ مِنَ اَلشَّیْطَانِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 114 )
1- امام صادق(علیه السّلام)فرمود:قهقهه زدن از شیطان است.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 92 )
ص : 6065
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ ( مُحَمَّدِ بْنِ) سَهْلِ بْنِ اَلْیَسَعِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ تَخْتَضِبُ وَ هِیَ حَائِضٌ قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 352 )
ص : 6066
اَلْإِخْتِصَاصُ ، وَ اَلْبَصَائِرُ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ کَرَّامٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ طَلْحَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْوَزَغِ فَقَالَ هُوَ رِجْسٌ وَ هُوَ مَسْخٌ فَإِذَا قَتَلْتَهُ فَاغْتَسِلْ ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَبِی کَانَ قَاعِداً فِی اَلْحِجْرِ وَ مَعَهُ رَجُلٌ یُحَدِّثُهُ فَإِذَا وَزَغٌ یُوَلْوِلُ بِلِسَانِهِ فَقَالَ أَبِی لِلرَّجُلِ أَ تَدْرِی مَا یَقُولُ هَذَا اَلْوَزَغُ فَقَالَ اَلرَّجُلُ لاَ عِلْمَ لِی بِمَا یَقُولُ قَالَ فَإِنَّهُ یَقُولُ وَ اَللَّهِ لَئِنْ ذَکَرْتَ عُثْمَانَ لَأَسُبَّنَّ عَلِیّاً أَبَداً حَتَّی یَقُومَ مَنْ هَاهُنَا . دَلاَئِلُ اَلطَّبَرِیِّ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ هِبَهِ اَللَّهِ عَنِ اَلصَّدُوقِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ. کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ : مِثْلَهُ وَ زَادَ فِی آخِرِهِ قَالَ وَ قَالَ أَبِی لَیْسَ یَمُوتُ مِنْ بَنِی أُمَیَّهَ مَیِّتٌ إِلاَّ مُسِخَ وَزَغاً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 62 , صفحه 225 )
7-در اختصاص-301 و در بصائر-103-:بسندش از عبد اللّه بن طلحه که امام ششم را از وزغ پرسیدم فرمود:پلید است و مسخ شده چونش کشی غسل کن، سپس فرمود:پدرم در حجره نشسته بود و با او مردی بود که سخن میگفت،ناگاه وزغی زبان میجنبانید پدرم بآن مرد فرمود:میدانی این وزغ چه میگوید؟آن مرد گفت:ندانم چه گوید،فرمود:گوید:بخدا اگر بعثمان بدگوئی البته علی را پیوسته دشنام دهم تا برخیزد از اینجا. در دلائل طبری بسندی مانندش آمده-99-و در کافی بسندی مانندش آمده و در آخرش افزوده پدرم فرمود:از بنی امیه کسی نمیرد جز که بشکل وزغ شود- یعنی دندان شماره.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 108 )
ص : 6067
فخر المؤمن بفضله أولی من فخره بأصله.
( نثر اللآلی , جلد 1 , صفحه 90 )
نازش مؤمن به فضل خود سزاوارتر از نازش او به اصل و نسبت خویش است.
( نثر اللآلی ؛ ج 1 , ص 91 )
ص : 6068
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَاشِیَهِ تَکُونُ لِرَجُلٍ فَیَمُوتُ بَعْضُهَا أَ یَصْلُحُ لَهُ بَیْعُ جُلُودِهَا وَ دِبَاغُهَا وَ یَلْبَسَهَا قَالَ لاَ وَ إِنْ لَبِسَهَا فَلاَ یُصَلِّی فِیهَا .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 139 )
ص : 6069
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ اَلرَّجُلُ یَنْکُسُ فِی رَمْیِ اَلْجِمَارِ ، فَیَبْدَأُ بِجَمْرَهِ اَلْعَقَبَهِ ثُمَّ اَلْوُسْطَی ثُمَّ اَلْعُظْمَی ، قَالَ یَعُودُ فَیَرْمِی اَلْوُسْطَی ثُمَّ یَرْمِی جَمْرَهَ اَلْعَقَبَهِ ، وَ إِنْ کَانَ مِنَ اَلْغَدِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 266 )
ص : 6070
أَسْنَدَ اِبْنُ جَبْرٍ فِی نُخَبِهِ إِلَی اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: صِدِّیقُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ اَلشُّهَدَاءُ عَلِیٌّ وَ حَمْزَهُ وَ جَعْفَرٌ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 281 )
ص : 6071
نَزَلَ بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ ضَیْفٌ وَ اِسْتَقْرَضَ مِنْ قَنْبَرٍ رِطْلاً مِنَ اَلْعَسَلِ اَلَّذِی جَاءَ مِنَ اَلْیَمَنِ فَلَمَّا قَعَدَ عَلِیٌّ لِیَقْسِمَهَا قَالَ یَا قَنْبَرُ قَدْ حَدَثَ فِی هَذَا اَلزِّقِّ حَدَثٌ قَالَ صَدَقَ فُوکَ وَ أَخْبَرَهُ اَلْخَبَرَ فَهَمَّ بِضَرْبِ اَلْحَسَنِ وَ قَالَ مَا حَمَلَکَ عَلَی أَنْ أَخَذْتَ مِنْهُ قَبْلَ اَلْقِسْمَهِ قَالَ إِنَّ لَنَا فِیهِ حَقّاً فَإِذَا أَعْطَیْتَنَاهُ رَدَدْنَاهُ قَالَ فِدَاکَ أَبُوکَ وَ إِنْ کَانَ لَکَ فِیهِ حَقٌّ فَلَیْسَ لَکَ أَنْ تَنْتَفِعَ بِحَقِّکَ قَبْلَ أَنْ یُنْتَفَعَ بِحُقُوقِهِمْ لَوْ لاَ أَنِّی رَأَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ یُقَبِّلُ ثَنِیَّتَکَ لَأَوْجَعْتُکَ ضَرْباً ثُمَّ دَفَعَ إِلَی قَنْبَرٍ دِرْهَماً وَ قَالَ اِشْتَرِ بِهِ أَجْوَدَ عَسَلٍ تَقْدِرُ عَلَیْهِ قَالَ اَلرَّاوِی فَکَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَی یَدَیْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی فَمِ اَلزِّقِّ وَ قَنْبَرُ یُقَلِّبُ اَلْعَسَلَ فِیهِ ثُمَّ شَدَّهُ وَ یَقُولُ اَللَّهُمَّ اِغْفِرْهَا لِلْحَسَنِ فَإِنَّهُ لاَ یَعْرِفُ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 107 )
ص : 6072
15342-25 التهذیب ،1/27/96/10 الحسین عن محمد بن الفضیل عن الکنانی قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : کان النبی صلّی اللّه علیه و آله إذا أتی بشارب الخمر ضربه فإن أتی به ثانیه ضربه فإن أتی به ثالثه ضرب عنقه قلت النبیذ قال إذا أخذ شاربه قد انتشی ضرب ثمانین قلت أ رأیت إن أخذ به ثانیه قال اضربه - قلت فإن أخذ به ثالثه قال یقتل کما یقتل شارب الخمر قلت أ رأیت إن أخذ شارب النبیذ و لم یسکر أ یجلد قال لا.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 396 )
ص : 6073
اَلشَّیْخُ اَلطُّوسِیُّ فِی کِتَابِ اَلْغَیْبَهِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلرَّازِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحُسَیْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْأَسَدِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ اَلْأَشْعَرِیُّ اَلْقُمِّیُّ قَالَ حَدَّثَنِی یَعْقُوبُ بْنُ یُوسُفَ اَلضَّرَّابُ اَلْغَسَّانِیُّ فِی مُنْصَرَفِهِ مِنْ أَصْبَهَانَ قَالَ" حَجَجْتُ فِی سَنَهِ إِحْدَی وَ ثَمَانِینَ وَ مِائَتَیْنِ وَ ذَکَرَ دُخُولَهُ فِی مَکَّهَ وَ نُزُولَهُ فِی بَیْتٍ یُعْرَفُ بِدَارِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ فِیهَا عَجُوزٌ مِنْ خُدَّامِ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَتْ تَلْقَی اَلْحُجَّهَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَتْ وَاسِطَهً بَیْنَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ بَیْنَ یَعْقُوبَ إِلَی أَنْ قَالَ فَأَخَذْتُ عَشَرَهَ دَرَاهِمَ صِحَاحاً فِیهَا سِتَّهٌ رَضَوِیَّهٌ مِنْ ضَرْبِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ کُنْتُ خَبَأْتُهَا لِأُلْقِیَهَا فِی مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کُنْتُ نَذَرْتُ وَ نَوَیْتُ ذَلِکَ فَدَفَعْتُهَا إِلَیْهَا وَ قُلْتُ فِی نَفْسِی أَدْفَعُهَا إِلَی قَوْمٍ مِنْ وُلْدِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ أَفْضَلُ مِمَّا أُلْقِیهَا فِی اَلْمَقَامِ وَ أَعْظَمُ ثَوَاباً فَقُلْتُ لَهَا اِدْفَعِی هَذِهِ اَلدَّرَاهِمَ إِلَی مَنْ یَسْتَحِقُّهَا مِنْ وُلْدِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ کَانَ فِی نِیَّتِی أَنَّ اَلَّذِی رَأَیْتُهُ هُوَ اَلرَّجُلُ وَ إِنَّمَا تَدْفَعُهَا إِلَیْهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَخَذَتِ اَلدَّرَاهِمَ وَ صَعِدَتْ وَ بَقِیَتْ سَاعَهً ثُمَّ نَزَلَتْ فَقَالَتْ یَقُولُ لَکَ لَیْسَ لَنَا فِیهَا حَقٌّ اِجْعَلْهَا فِی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی نَوَیْتَ وَ لَکِنْ هَذِهِ اَلرَّضَوِیَّهُ خُذْ مِنَّا بَدَلَهَا وَ أَلْقِهَا فِی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی نَوَیْتَ فَفَعَلْتُ اَلْخَبَرَ وَ هُوَ طَوِیلٌ : . وَ رَأَیْتُهُ فِی بَعْضِ کُتُبِ قُدَمَاءِ أَصْحَابِنَا قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْمُفَضَّلِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ مُوسَی بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیُّ اَلْقُمِّیُّ قَالَ حَدَّثَنِی یَعْقُوبُ بْنُ یُوسُفَ أَبُو اَلْحَسَنِ اَلضَّرَّابُ فِی سَنَهِ تِسْعِینَ وَ مِائَتَیْنِ وَ سَاقَ مِثْلَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 89 )
ص : 6074
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ اَلْعَبْدِ اَلصَّالِحِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْخُمُسُ مِنْ خَمْسَهِ أَشْیَاءَ مِنَ اَلْغَنَائِمِ وَ اَلْغَوْصِ وَ مِنَ اَلْکُنُوزِ وَ مِنَ اَلْمَعَادِنِ وَ اَلْمَلاَّحَهِ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ کَمَا یَأْتِی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 487 )
ص : 6075
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ قَالَ: رَأَیْتُ أُمَّ سَعِیدٍ اَلْأَحْمَسِیَّهَ وَ هِیَ تَأْکُلُ رُمَّاناً وَ قَدْ بَسَطَتْ ثَوْباً قُدَّامَهَا تَجْمَعُ کُلَّمَا سَقَطَ مِنْهَا عَلَیْهِ فَقُلْتُ مَا هَذَا اَلَّذِی تَصْنَعِینَ فَقَالَتْ قَالَ مَوْلاَیَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا مِنْ رُمَّانَهٍ إِلاَّ وَ فِیهَا حَبَّهٌ مِنَ اَلْجَنَّهِ فَأَنَا أُحِبُّ أَنْ لاَ یَسْبِقَنِی أَحَدٌ إِلَی تِلْکَ اَلْحَبَّهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 159 )
ص : 6076
أبو هریره عن النبیّ صلّی اللّه علیه و آله أنّه قال: «لا یموت لمؤمن ثلاثه من الأولاد فتمسه النار إلاّ تحلّه القسم.
( أمالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد) , جلد 2 , صفحه 50 )
ص : 6077
وَ مِنَ اَلْمَنَاقِبِ أَیْضاً عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ عَنْ سَلْمَانَ عَلَیْهِ اَلرَّحْمَهُ قَالَ: قُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ لِکُلِّ نَبِیٍّ وَصِیٌّ فَمَنْ وَصِیُّکَ فَقَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ وَصِیُّ مُوسَی قُلْتُ یُوشَعُ بْنُ نُونٍ قَالَ لِمَ قُلْتُ لِأَنَّهُ کَانَ أَعْلَمَهُمْ قَالَ فَوَصِیِّی وَ مَوْضِعُ سِرِّی وَ خَیْرُ مَنْ أَتْرُکُهُ بَعْدِی یُنْجِزُ عِدَتِی وَ یَقْضِی دَیْنِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( إرشاد القلوب , جلد 2 , صفحه 236 )
و نیز از مناقب از ابی سعید خدری از سلمان علیه الرحمه نقل شده که برسول خدا عرض کردم ای رسول خدا برای هر رسول و فرستاده ای جانشینی است پس جانشین شما کیست؟سپس رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:وصی موسی کیست؟عرضکردم یوشع بن نون فرمود چرا گفتم زیرا که او دانشمندترین آنان بود فرمود:پس وصی و جانشین من و محرم اسرارم و بهترین کسی که بعد از خود بجا گذارم و وعده ی مرا وفا کند و قرض مرا بدهد علی بن ابی طالب است.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 2 , ص 58 )
مناقب از«سعید خدری»،از«سلمان(ره)»روایت کرده که:از پیامبر پرسیدم:هر پیامبری وصیّ ای دارد،وصیّ شما کیست؟فرمود:موسی چه کسی را وصی قرار داد؟گفتم:یوشع بن نون،فرمود:چرا؟گفتم:چون او اعلم مردم بود سپس فرمود:وصیّ و رازدار و بهترین کسی را که پس از خود می گذارم،و کارهای مرا انجام می دهد و دینم را ادا می کند؛علی بن ابی طالب علیه السّلام است .
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 2 , ص 62 )
ص : 6078
اَلْمَنَایَا تَقْطَعُ اَلْآمَالَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 35 )
ص : 6079
فِی اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ عَنْ أَبِی عَمْرٍو اَلزُّبَیْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَالَ فِی نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: وَ إِنَّکَ لَتَهْدِی إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ یَقُولُ تَدْعُو.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 590 )
ص : 6080
قَدْ یَزِلُّ اَلرَّأْیُ اَلْفَذُّ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 491 )
ص : 6081
قَالَ: «وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): لَوْ أَنَّ اَلنَّاسَ قَرَءُوا اَلْقُرْآنَ کَمَا أَنْزَلَ اَللَّهُ، مَا اِخْتَلَفَ اِثْنَانِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 866 )
ص : 6082
أَخْبَرَنَا اَلْحَفَّارُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَحْمَدَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو قِلاَبَهَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا وَهْبُ بْنُ جَرِیرٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی ، قَالَ: سَمِعْتُ عَدِیَّ بْنَ عَدِیٍّ یُحَدِّثُ عَنْ رَجَاءِ بْنِ حَیْوَهَ وَ اَلْعُرْسِ بْنِ عَمِیرَهَ ، قَالَ: حدثناه [حَدَّثَاهُ] عَنْ عَدِیِّ بْنِ عَدِیٍّ ، عَنْ أَبِیهِ ، قَالَ: اِخْتَصَمَ إِمْرَؤُ اَلْقَیْسِ وَ رَجُلٌ مِنْ حَضْرَمَوْتَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی أَرْضٍ، قَالَ: أَ لَکَ بَیِّنَهٌ قَالَ: لاَ. قَالَ: فَیَمِینُهُ قَالَ: إِذَنْ وَ اَللَّهِ یَذْهَبُ بِأَرْضِی. قَالَ: إِنْ ذَهَبَ بِأَرْضِکَ بِیَمِینِهِ، کَانَ مِمَّنْ لاَ یَنْظُرُ اَللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ، وَ لاَ یُزَکِّیهِ، وَ لَهُ عَذَابٌ أَلِیمٌ. قَالَ: فَفَزِعَ اَلرَّجُلُ، وَ رَدَّهَا إِلَیْهِ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 358 )
[744]84-عدیّ بن عدیّ از پدرش روایت می کند:امرو القیس و مردی از حضر موت دعوای خود دربارۀ زمینی را به نزد رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله بردند.پیامبر صلّی اللّه علیه و اله[به امرو القیس]فرمود:آیا شاهدی داری؟گفت:نه.پیامبر فرمود:پس او قسم بخورد؟عرضه داشت:به خدا سوگند بدین سان زمین مرا از من خواهد گرفت.پیامبر فرمود:اگر با قسم[دروغش]زمینت را از تو بگیرد از کسانی خواهد بود که خداوند در روز قیامت به او نمی نگرد و او را پاک نمی سازد و برایش عذابی دردناک است.راوی می گوید:پس آن مرد هراسان شد و زمین را به او بازگرداند.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 803 )
ص : 6083
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ مُصَادِفٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلْمَرْأَهِ تَحُجُّ عَنِ اَلرَّجُلِ اَلصَّرُورَهِ فَقَالَ إِنْ کَانَتْ قَدْ حَجَّتْ وَ کَانَتْ مُسْلِمَهً فَقِیهَهً فَرُبَّ اِمْرَأَهٍ أَفْقَهُ مِنْ رَجُلٍ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 306 )
1 - مصادف گوید: امام صادق علیه السّلام در مورد زنی که نایب حج مردی می شود که به حج نرفته بود، فرمود:
اگر زن پیشتر حج انجام داده و زن مسلمان و آگاه به مسایل حج باشد،(اشکالی ندارد)؛ چرا که چه بسا زنی که در مسایل شرعی از مرد آگاه تر است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 55 )
: ضعیف علی المشهور. و فیه دلاله علی المنع من نیابه المرأه الصروره، و قد أجمع الأصحاب علی جواز نیابه الصروره إذا کان ذکرا و لم یجب علیه الحج، و المشهور فی المرأه أیضا ذلک، و منع الشیخ فی الاستبصار من نیابه المرأه الصروره عن الرجال، و فی النهایه أطلق المنع من نیابه المرأه الصروره و هو ظاهر اختیاره فی التهذیب و لعل التقیید فی هذا الخبر محمول علی الفضل و الاستحباب أو علی أنها حجت لنفسها حجه الإسلام مع وجوبها علیها و الصروره بفتح الصاد الذی لم یحج یقال: رجل صروره و امرأه صروره.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 216 )
ص : 6084
فِی اَلدِّیوَانِ اَلْمَنْسُوبِ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَنِعْمَ اَلْیَوْمُ یَوْمُ اَلسَّبْتِ حَقّاًلِصَیْدٍ إِنْ أَرَدْتَ بِلاَ اِمْتِرَاءٍ وَ فِی اَلْأَحَدِ اَلْبِنَاءُ لِأَنَّ فِیهِتَبَدَّی اَللَّهُ فِی خَلْقِ اَلسَّمَاءِ وَ فِی اَلْإِثْنَیْنِ إِنْ سَافَرْتَ فِیهِسَتَظْفَرُ بِالنَّجَاحِ وَ بِالثَّرَاءِ وَ مَنْ یُرِدِ اَلْحِجَامَهَ فَالثَّلاَثَاءُفَفِی سَاعَاتِهِ هَرْقُ اَلدِّمَاءِ وَ إِنْ شَرِبَ اِمْرُؤٌ یَوْماً دَوَاءًفَنِعْمَ اَلْیَوْمُ یَوْمُ اَلْأَرْبِعَاءِ وَ فِی یَوْمِ اَلْخَمِیسِ قَضَاءُ حَاجٍفَفِیهِ اَللَّهُ یَأْذَنُ بِالدُّعَاءِ وَ فِی اَلْجُمُعَاتِ تَزْوِیجٌ وَ عُرْسٌوَ لَذَّاتُ اَلرِّجَالِ مَعَ اَلنِّسَاءِ وَ هَذَا اَلْعِلْمَ لاَ یَعْلَمُهُ إِلاَّنَبِیٌّ أَوْ وَصِیُّ اَلْأَنْبِیَاءِ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 28 )
13-در دیوان منسوب بأمیر المؤمنین علیه السّلام است.
چه خوش است روز شنبه بحقیقت ار بخوانی-که شکار بر کف آری ز دد و ز مرغ و ماهی به یه شنبه ساختمان کن که در آن خدا نموده-ز پدید آسمانها چه بزرگ بارگاهی بدوشنبه در سفر رو تو بخیر و با سلامت-که قرین کامیابی و نجاح و مال و جاهی اگرت نیاز باشد بحجامت از سه شنبه-مگذر که اندر آن ریخته خون بیگناهی- چه کسی دواء بنوشد که از آن رسد بدرمان-چه خوش است روز چارشنبه که نیاورد تباهی تو برو به پنجشنبه پی هر قضای حاجت-که در آن خدا اجازه داده هر نیاز خواهی همه جمعه ها است تزویج و عروسی اولی-که بر زنان نشینند بکام و بر ملاهی ز کجای این علم بدانند به جز که باشند-پیمبر خداوند و وصی حق پناهی
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 24 )
ص : 6085
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ ، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ ، عَنْ غَالِبِ اِبْنَ عُثْمَانَ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُنْذِرٍ ، عَنِ اَلْوَصَّافِیِّ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «مَنْ کَظَمَ غَیْظاً وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی إِمْضَائِهِ، حَشَا اَللَّهُ قَلْبَهُ أَمْناً وَ إِیمَاناً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 828 )
ص : 6086
مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ ، قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ نُصَیْرٍ ، قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ حَمَّادٍ ، عَنِ اَلْحَلَبِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) قَالَ: کَبَّرَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) عَلَی سَهْلِ بْنِ حُنَیْفٍ وَ کَانَ بَدْرِیّاً خَمْسَ تَکْبِیرَاتٍ، ثُمَّ مَشَی بِهِ سَاعَهً ثُمَّ وَضَعَهُ ثُمَّ کَبَّرَ عَلَیْهِ خَمْسَ تَکْبِیرَاتٍ أُخَرَ، فَصَنَعَ بِهِ ذَلِکَ حَتَّی بَلَغَ خَمْساً وَ عِشْرِینَ تَکْبِیرَهً .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 37 )
ص : 6087
لَیْسَ بِرَفِیقٍ مَحْمُودِ اَلطَّرِیقَهِ مَنْ أَحْوَجَ صَاحِبَهُ إِلَی مُمُارَاتِهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 411 )
ص : 6088
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ: أَنَّهُ أَقْبَلَ إِلَی اَلْحُدَیْبِیَهِ وَ فِی اَلطَّرِیقِ وَشَلٌ بِقَدْرِ مَا یُرْوِی اَلرَّاکِبَ وَ اَلرَّاکِبَیْنِ وَ قَالَ مَنْ سَبَقَنَا إِلَی اَلْمَاءِ فَلاَ یَسْقِیَنَّ فَلَمَّا اِنْتَهَی إِلَی اَلْمَاءِ دَعَا بِقَدَحٍ فَتَمَضْمَضَ فِیهِ ثُمَّ صَبَّهُ فِی اَلْمَاءِ فَشَرِبُوا وَ مَلَئُوا أَدَاوَاهُمْ وَ مَیَاضِیَهُمْ وَ تَوَضَّئُوا فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَئِنْ بَقِیتُمْ أَوْ مَنْ بَقِیَ مِنْکُمْ لَیَسْمَعَنَّ یَسْقِی مَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنْ کَثْرَهِ مَائِهِ فَوَجَدُوا مِنْ ذَلِکَ مَا قَالَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 31 )
ص : 6089
آفَهُ اَلْحَصَرِ تُضَعِّفُ اَلْحُجَّهَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 47 )
ص : 6090
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ: اَلْمَرْأَهُ إِذَا سَجَدَتْ تَضَمَّمَتْ وَ اَلرَّجُلُ إِذَا سَجَدَ تَفَتَّحَ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 336 )
8 - یکی از اصحاب ما گوید: حضرتش فرمود:
هنگامی که زن سجده می کند، باید اعضای خود را به یکدیگر بچسباند و مرد به هنگام سجده باید اعضای خود را از یکدیگر باز نگاه دارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 172 )
: مرسل.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 159 )
ص : 6091
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَنَّهُ لَمَّا نَزَلَتْ «إِنَّ اَلَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ اَلْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً» أَخْرَجَ کُلَّ مَنْ کَانَ عِنْدَهُ یَتِیمٌ وَ سَأَلُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فِی إِخْرَاجِهِمْ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ یَسْئَلُونَکَ عَنِ اَلْیَتامی قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَیْرٌ وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُکُمْ وَ اَللّهُ یَعْلَمُ اَلْمُفْسِدَ مِنَ اَلْمُصْلِحِ وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لاَ بَأْسَ اَنْ تُخَالِطَ طَعَامَکَ بِطَعَامِ اَلْیَتِیمِ فَإِنَّ اَلصَّغِیرَ یُوشِکُ اَنْ یَأْکُلَ کَمَا یَأْکُلُ اَلْکَبِیرُ، وَ أَمَّا اَلْکِسْوَهُ وَ غَیْرُهَا فَیُحْسَبُ عَلَی کُلِّ رَأْسٍ صَغِیرٍ وَ کَبِیرٍ کَمَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 211 )
ص : 6092
لَبَّیْکَ ذَا اَلْمَعَارِجِ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ تُبْدِئُ وَ اَلْمَعَادُ إِلَیْکَ لَبَّیْکَ [لَبَّیْکَ ] دَاعِیاً إِلَی دَارِ اَلسَّلاَمِ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ کَاشِفَ اَلْکُرَبِ اَلْعِظَامِ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ یَا کَرِیمُ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ عَبْدُکَ اِبْنُ عَبْدَیْکَ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ لَبَّیْکَ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 398 )
ص : 6093
عَنْ أَبِی صَالِحٍ قَالَ: اِشْتَکَیْتُ رِجْلِی بِالْمَدِینَهِ فَمَرَّ بِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا عَلَی اَلْمَنَامَهِ بِالدُّکَّانِ فَقَالَ مَا لَکَ قُلْتُ أَشْتَکِی رِجْلِی فَقَالَ اِیتِنِی اَلْمَنْزِلَ فَأَتَیْتُهُ فَوَضَعَ یَدَهُ عَلَیْهِ وَ دَعَا لِی ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ إِذَا أَحَبَّ عَبْداً وَکَّلَهُ مَلَکاً یَبْتَلِیهِ لِکَیْ یَدْعُوَ فَیَسْمَعَ صَوْتَهُ وَ إِذَا أَبْغَضَ عَبْداً وَکَّلَ بِهِ مَلَکاً - فَیَقُولُ لاَ تَبْتَلِهِ بِشَیْءٍ فَأَنَا أَکْرَهُ أَنْ یَدْعُوَ وَ أَنْ یَسْأَلَنِی .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 293 )
23-ابو صالح گوید:در مدینه به درد پا مبتلا شدم،روزی حضرت صادق علیه السّلام در حالی که من در حال استراحت بودم از جلوی مغازه ام رد می شد،فرمود:چگونه ای؟گفتم:پایم درد می کند،فرمود:به منزل من بیا،به نزد ایشان رفتم،امام علیه السّلام دست خود را روی پایم نهاد و برایم دعا کرد،سپس فرمود:هر گاه خداوند بنده ای را دوست بدارد،فرشته ای را مأمور او می سازد که گرفتارش کند تا دعا کند و خداوند صدایش را بشنود،و هر گاه بنده ای مورد غضبش قرار گیرد،فرشته ای را مأمور او کند و به او می فرماید:او را گرفتار چیزی نکند،من خوشم نمی آید که او دعا کند و از من چیزی بخواهد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 623 )
ص : 6094
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلْهَمُّ نِصْفُ اَلْهَرَمِ وَ اَلسَّلاَمَهُ نِصْفُ اَلْغَنِیمَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 93 )
105-و فرمود نگرانی نیمی از پیری است.و سلامت نیمی از سود است.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 87 )
ص : 6095
عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ هَارُونَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: تَرَکَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثَلاَثِینَ دِرْهَماً لِلَّحْمِ وَ کَانَ رَجُلاً لَحِماً .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 462 )
ص : 6096
4254-55 التهذیب ،1/39/17/1 المشایخ عن الصفار عن ابن عیسی و ابن أبان عن الحسین عن صفوان عن إسحاق بن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن المذی فقال إن علیا علیه السّلام کان رجلا مذاء و أستحیی أن یسأل رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله لمکان فاطمه علیها السّلام فأمر المقداد أن یسأله و هو جالس فسأله فقال له لیس بشیء.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 264 )
ص : 6097
وَ عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ ، رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ اَلْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ اَلسَّیِّئاتِ . قَالَ: «صَلاَهُ اَلْمُؤْمِنِ بِاللَّیْلِ تَذْهَبُ بِمَا عَمِلَ مِنْ ذَنْبٍ بِالنَّهَارِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 139 )
ص : 6098
فس، [تفسیر القمی ] : مَنْ کانَ یُرِیدُ اَلْحَیاهَ اَلدُّنْیا وَ زِینَتَها نُوَفِّ إِلَیْهِمْ أَعْمالَهُمْ فِیها وَ هُمْ فِیها لا یُبْخَسُونَ قَالَ مَنْ عَمِلَ اَلْخَیْرَ عَلَی أَنْ یُعْطِیَهُ اَللَّهُ ثَوَابَهُ فِی اَلدُّنْیَا أَعْطَاهُ ثَوَابَهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ کَانَ لَهُ فِی اَلْآخِرَهِ اَلنَّارُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 204 )
10-تفسیر قمی
مَنْ کانَ یُرِیدُ اَلْحَیاهَ اَلدُّنْیا وَ زِینَتَها نُوَفِّ إِلَیْهِمْ أَعْمالَهُمْ فِیها وَ هُمْ فِیها لا یُبْخَسُونَ
سوره هود 15 در تفسیر این آیه چنین گفته هر کس عمل خیری انجام دهد باین انگیزه و نیت که در همین جهان به پاداش آن برسد خداوند پاداش دنیوی او را باو خواهد داد و کم و کسری هم در حق او اعمال نمیشود.ولی در آن جهان آتش دوزخ در انتظار او است.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 208 )
ص : 6099
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ سُلَیْمَانَ اَلرَّازِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ وَ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ عُمَرَ عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ بْنِ أَبِی اَلدَّیْلَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا أَرَادَ أَنْ یَتُوبَ عَلَی آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَرْسَلَ إِلَیْهِ جَبْرَئِیلَ فَقَالَ لَهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا آدَمُ اَلصَّابِرُ عَلَی بَلِیَّتِهِ اَلتَّائِبُ عَنْ خَطِیئَتِهِ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بَعَثَنِی إِلَیْکَ لِأُعَلِّمَکَ اَلْمَنَاسِکَ اَلَّتِی یُرِیدُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْکَ بِهَا وَ أَخَذَ جَبْرَئِیلُ بِیَدِهِ وَ اِنْطَلَقَ بِهِ حَتَّی أَتَی اَلْبَیْتَ فَنَزَلَتْ عَلَیْهِ غَمَامَهٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ فَقَالَ لَهُ جَبْرَئِیلُ خُطَّ بِرِجْلِکَ حَیْثُ أَظَلَّکَ هَذَا اَلْغَمَامُ ثُمَّ اِنْطَلَقَ بِهِ حَتَّی أَتَی بِهِ مِنًی فَأَرَاهُ مَوْضِعَ مَسْجِدِ مِنًی فَخَطَّهُ وَ خَطَّ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ بَعْدَ مَا خَطَّ مَکَانَ اَلْبَیْتِ ثُمَّ اِنْطَلَقَ بِهِ إِلَی عَرَفَاتٍ فَأَقَامَهُ عَلَی عَرَفَهَ وَ قَالَ لَهُ إِذَا غَرَبَتِ اَلشَّمْسُ فَاعْتَرِفْ بِذَنْبِکَ سَبْعَ مَرَّاتٍ فَفَعَلَ ذَلِکَ آدَمُ وَ لِذَلِکَ سُمِّیَ عَرَفَهَ لِأَنَّ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِعْتَرَفَ عَلَیْهِ بِذَنْبِهِ فَجُعِلَ ذَلِکَ سُنَّهً فِی وُلْدِهِ یَعْتَرِفُونَ بِذُنُوبِهِمْ کَمَا اِعْتَرَفَ أَبُوهُمْ وَ یَسْأَلُونَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اَلتَّوْبَهَ کَمَا سَأَلَهَا أَبُوهُمْ آدَمُ ثُمَّ أَمَرَهُ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَفَاضَ عَنْ عَرَفَاتٍ فَمَرَّ عَلَی اَلْجِبَالِ اَلسَّبْعَهِ فَأَمَرَهُ أَنْ یُکَبِّرَ عَلَی کُلِّ جَبَلٍ أَرْبَعَ تَکْبِیرَاتٍ فَفَعَلَ ذَلِکَ آدَمُ ثُمَّ اِنْتَهَی بِهِ إِلَی جَمْعٍ ثُلُثَ اَللَّیْلِ فَجَمَعَ فِیهَا بَیْنَ صَلاَهِ اَلْمَغْرِبِ وَ بَیْنَ صَلاَهِ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ فَلِذَلِکَ سُمِّیَ جَمْعاً لِأَنَّ آدَمَ جَمَعَ فِیهَا بَیْنَ صَلاَتَیْنِ فَوَقْتُ اَلْعَتَمَهِ فِی تِلْکَ اَللَّیْلَهِ ثُلُثُ اَللَّیْلِ فِی ذَلِکَ اَلْمَوْضِعِ ثُمَّ أَمَرَهُ أَنْ یتبطح [یَنْبَطِحَ] فِی بَطْحَاءِ جَمْعٍ فاتبطح [فَانْبَطَحَ] حَتَّی اِنْفَجَرَ اَلصُّبْحُ ثُمَّ أَمَرَهُ أَنْ یَصْعَدَ عَلَی اَلْجَبَلِ جَبَلِ جَمْعٍ وَ أَمَرَهُ إِذَا طَلَعَتِ اَلشَّمْسُ أَنْ یَعْتَرِفَ بِذَنْبِهِ سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ یَسْأَلَ اَللَّهَ تَعَالَی اَلتَّوْبَهَ وَ اَلْمَغْفِرَهَ سَبْعَ مَرَّاتٍ فَفَعَلَ ذَلِکَ آدَمُ کَمَا أَمَرَهُ جَبْرَئِیلُ وَ إِنَّمَا جُعِلَ اِعْتِرَافَیْنِ لِیَکُونَ سُنَّهً فِی وُلْدِهِ فَمَنْ لَمْ یُدْرِکْ عَرَفَاتٍ وَ أَدْرَکَ جَمْعاً فَقَدْ وَفَی بِحَجِّهِ فَأَفَاضَ آدَمُ مِنْ جَمْعٍ إِلَی مِنًی فَبَلَغَ مِنًی ضُحًی فَأَمَرَهُ أَنْ یُصَلِّیَ رَکْعَتَیْنِ فِی مَسْجِدِ مِنًی ثُمَّ أَمَرَهُ أَنْ یُقَرِّبَ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی قُرْبَاناً لِیَتَقَبَّلَ اَللَّهُ مِنْهُ وَ یَعْلَمَ أَنَّ اَللَّهَ قَدْ تَابَ عَلَیْهِ وَ یَکُونَ سُنَّهً فِی وُلْدِهِ اَلْقُرْبَانُ فَقَرَّبَ آدَمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُرْبَاناً فَقَبِلَ اَللَّهُ مِنْهُ قُرْبَانَهُ وَ أَرْسَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَاراً مِنَ اَلسَّمَاءِ فَقَبَضَتْ قُرْبَانَ آدَمَ فَقَالَ لَهُ جَبْرَئِیلُ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدْ أَحْسَنَ إِلَیْکَ إِذْ عَلَّمَکَ اَلْمَنَاسِکَ اَلَّتِی تَابَ عَلَیْکَ بِهَا وَ قَبِلَ قُرْبَانَکَ فَاحْلِقْ رَأْسَکَ تَوَاضُعاً لِلَّهِ تَعَالَی إِذْ قَبِلَ قُرْبَانَکَ فَحَلَقَ آدَمُ رَأْسَهُ تَوَاضُعاً لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ثُمَّ أَخَذَ جَبْرَئِیلُ بِیَدِ آدَمَ فَانْطَلَقَ بِهِ إِلَی اَلْبَیْتِ فَعَرَضَ لَهُ إِبْلِیسُ عِنْدَ جَمْرَهِ اَلْعَقَبَهِ فَقَالَ لَهُ یَا آدَمُ أَیْنَ تُرِیدُ قَالَ جَبْرَئِیلُ یَا آدَمُ اِرْمِهِ بِسَبْعِ حَصَیَاتٍ وَ کَبِّرْ مَعَ کُلِّ حَصَاهٍ تَکْبِیرَهً فَفَعَلَ ذَلِکَ آدَمُ کَمَا أَمَرَهُ جَبْرَئِیلُ فَذَهَبَ إِبْلِیسُ ثُمَّ أَخَذَ جَبْرَئِیلُ بِیَدِهِ فِی اَلْیَوْمِ اَلثَّانِی فَانْطَلَقَ بِهِ إِلَی اَلْجَمْرَهِ اَلْأُولَی فَعَرَضَ لَهُ إِبْلِیسُ فَقَالَ لَهُ جَبْرَئِیلُ اِرْمِهِ بِسَبْعِ حَصَیَاتٍ وَ کَبِّرْ مَعَ کُلِّ حَصَاهٍ تَکْبِیرَهً فَفَعَلَ آدَمُ ذَلِکَ فَذَهَبَ إِبْلِیسُ ثُمَّ عَرَضَ لَهُ عِنْدَ اَلْجَمْرَهِ اَلثَّانِیَهِ فَقَالَ لَهُ یَا آدَمُ أَیْنَ تُرِیدُ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ اِرْمِهِ بِسَبْعِ حَصَیَاتٍ وَ کَبِّرْ مَعَ کُلِّ حَصَاهٍ فَفَعَلَ ذَلِکَ آدَمُ فَذَهَبَ إِبْلِیسُ ثُمَّ عَرَضَ لَهُ عِنْدَ اَلْجَمْرَهِ اَلثَّالِثَهِ فَقَالَ لَهُ یَا آدَمُ أَیْنَ تُرِیدُ فَقَالَ لَهُ جَبْرَئِیلُ اِرْمِهِ بِسَبْعِ حَصَیَاتٍ وَ کَبِّرْ مَعَ کُلِّ حَصَاهٍ تَکْبِیرَهً فَفَعَلَ ذَلِکَ آدَمُ فَذَهَبَ إِبْلِیسُ ثُمَّ فَعَلَ ذَلِکَ بِهِ فِی اَلْیَوْمِ اَلثَّالِثِ وَ اَلرَّابِعِ فَذَهَبَ إِبْلِیسُ فَقَالَ لَهُ جَبْرَئِیلُ إِنَّکَ لَنْ تَرَاهُ بَعْدَ مَقَامِکَ هَذَا أَبَداً ثُمَّ اِنْطَلَقَ بِهِ إِلَی اَلْبَیْتِ فَأَمَرَهُ أَنْ یَطُوفَ بِالْبَیْتِ سَبْعَ مَرَّاتٍ فَفَعَلَ ذَلِکَ آدَمُ فَقَالَ لَهُ جَبْرَئِیلُ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدْ غَفَرَ لَکَ وَ قَبِلَ تَوْبَتَکَ وَ حَلَّتْ لَکَ زَوْجَتُکَ.
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 400 )
پدرم رضی اللّه عنه فرمود:علی بن سلیمان رازی از محمّد بن الحسین بن ابی الخطاب از محمّد بن سنان،از اسماعیل بن جابر و عبد الکریم بن عمر از عبد الحمید بن ابی دیلم نقل کرده که گفت:حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام فرمودند: خداوند تبارک و تعالی وقتی خواست توبه جناب آدم علیه السّلام را بپذیرد جبرئیل را نزد او فرستاد،جبرئیل عرضه داشت:سلام بر تو ای آدم،ای کسی که بر بلیّه وارده صبر و شکیبایی نمودی و از لغزشی که صادر شد توبه نمودی،خداوند تبارک و تعالی مرا نزد تو فرستاد تا مناسکی که به واسطه انجام آنها توبه ات پذیرفته می شود را به تو بیاموزم،سپس جبرئیل دست آدم علیه السّلام را گرفت و با او حرکت کرد تا به بیت اللّه رسیدند در آن جا ابری بر سر آدم علیه السّلام سایه افکند،جبرئیل عرض کرد:هر کجا که این ابر سایه افکند با پا خط بکش،باری با هم به همین ترتیب قدم زدند تا به منی رسیدند،جبرئیل جای مسجد منی را به آدم نشان داد،آدم آن جا را خط کشید و نیز جای مسجد الحرام را بعد از خط کشیدن به جای بیت با رسم خط نشان نمود پس از آن به عرفات رفتندجبرئیل آدم را بر زمین برآمده و نمایانی ایستادند و به او عرض کرد:مترصّد باش هر گاه آفتاب غروب نمود هفت بار به لغزش خود اعتراف نما، جناب آدم این عمل را بجا آورد و به همین خاطر آن جا به عرفه نامیده شد چه آنکه آدم علیه السّلام به لغزش خویش اعتراف کرد،پس این معنا سنّتی شد در بین فرزندان آدم که به گناهان خویش اقرار و اعتراف نمایند همان طوری که پدرشان به لغزش خود اعتراف کرد و از خدا درخواست توبه و آمرزش گناهان خود کنند چنانچه پدرشان از خدا این خواهش را نمود،پس از آن جبرئیل علیه السّلام به او گفت که از عرفات کوچ کرده و خارج شود پس جناب آدم علیه السّلام از عرفات بیرون آمد و عبورش بر هفت کوه افتاد، و به دستور جبرئیل بر سر هر کوهی چهار تکبیر گفت سپس ثلثی از شب رفته بود که به وادی جمع رسید،در آن جا بین نماز مغرب و عشاء را جمع نمود و به همین خاطر آن جا را وادی جمع نامیدند چه آنکه جناب آدم در آن جا بین نماز مغرب و عشاء جمع نمود. پس وقت نماز عشاء در این شب و در این وادی زمانی است که ثلثی از شب بگذرد باری پس از خواندن نماز مغرب و عشاء جبرئیل علیه السّلام امر نمود که حضرتش در بطحاء وادی جمع یعنی زمین مشعر تا صبح طاق و از بخوابد،پس آدم در آن جا خوابید تا صبح طالع شد پس از آن به فرمان جبرئیل بالای کوه وادی جمع رفت و وقتی آفتاب طلوع نمود به لغزش خویش هفت مرتبه اعتراف کرده از خدای منّان باز هفت بار طلب آمرزش و قبول توبه اش را نمود. و جهت این که دو بار جناب آدم علیه السّلام موظّف شد به اعتراف کردن به لغزش خویش آن است که این عمل سنّت باشد در فرزندان آن حضرت،بنا بر این کسی که عرفات را درک نکند و به وقوف در آن نرسد و تنها وادی جمع(مشعر)را درک کند به حجّش وفاء کرده و مناسکش صحیح است،به هر صورت جناب آدم علیه السّلام از وادی جمع به طرف منی خارج شد و ظهر به آن جا رسید سپس به دستور جبرئیل دو رکعت نماز در مسجد منی بجا آورد بعد از آن جبرئیل فرمان داد که آن حضرت قربانی کند تا: اوّلا:تقرّب به حق تعالی پیدا کرده و قربانی وی قبول درگاه اقدسش واقع شود. و ثانیا:بدین وسیله توبه اش پذیرفته گردد و ثالثا:این عمل(قربانی)در بین فرزندانش سنّت گردد. باری جناب آدم علیه السّلام به فرمان جبرئیل قربانی نمود،پس حضرت حق عزّ و جل قربانی را از او پذیرفت به این نحو که آتشی از آسمان فرستاد و آتش قربانی آدم را گرفت،جبرئیل عرضه داشت خداوند تبارک و تعالی به تو احسان نمود زیرا مناسکی که به واسطه آنها توبه ات مقبول واقع شد را به تو تعلیم کرد و قربانی تو را نیز پذیرفت،پس در قبال آن تواضع نما و سر خود را بتراش. پس آدم علیه السّلام به منظور تواضع و فروتنی در مقابل حقّ تبارک و تعالی سرش را تراشید،سپس جبرئیل دست آدم را گرفت و او را به طرف بیت برد در اثناء راه جنب جمره عقبه به ابلیس بر خورد کردند،ابلیس گفت:ای آدم کجا اراده داری بروی؟ جبرئیل گفت:ای آدم او را با هفت ریگ بزن و با هر ریگ یک تکبیر بگو،آدم طبق آنچه جبرئیل امر کرده بود انجام داد و بدین ترتیب ابلیس از آنها دور شد بعد جبرئیل در روز دوّم دست آدم را گرفت و به طرف جمره اولی برد،باز در اثناء به ابلیس برخورد کردند.جبرئیل علیه السّلام گفت:او را با هفت ریگ بزن و با هر ریگ یک تکبیر بگو. آدم چنین کرد و ابلیس از آنها دور شد و باز نزدیک جمره دوّم به ابلیس برخوردند و ابلیس گفت:ای آدم کجا اراده داری بروی؟ جبرئیل گفت:او را با هفت ریگ بزن و با هر ریگ یک تکبیر بگو. آدم چنین کرد و ابلیس را از خود دور نمود،سپس،نزدیک جمره سوّم خود را به ایشان نشان داد و گفت:ای آدم کجا اراده داری بروی؟ جبرئیل گفت:ای آدم او را با هفت ریگ بزن و با هر ریگی یک تکبیر بگو. آدم چنین نمود و ابلیس را از خود دور کرد و سپس در روز سوّم و چهارم نیز آدم به زدن ابلیس مبادرت کرد و وی را از خود دور نمود. جبرئیل به آدم عرض کرد:دیگر هرگز او را نخواهی دید سپس آدم را به بیت برد و امر نمود که هفت بار خانه خدا را طواف کند،آدم چنین نمود. پس جبرئیل گفت:خداوند متعال تو را آمرزید و توبه ات را پذیرفت و همسرت حوّا بر تو حلال گشت.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 295 )
ص : 6100
وَ أَخْبَرَنَا أَبُو سَعْدٍ اَلصَّیْدَلاَنِیُّ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْمُفَضَّلِ اَلشَّیْبَانِیُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلنَّخَعِیُّ اَلْقَاضِی ، قَالَ: حَدَّثَنِی سُلَیْمَانُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْمُحَارِبِیُّ قَالَ: حَدَّثَنِی نَصْرُ بْنُ مُزَاحِمٍ اَلْمِنْقَرِیُّ قَالَ: حَدَّثَنِی إِبْرَاهِیمُ بْنُ اَلزِّبْرِقَانِ اَلتَّیْمِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو خَالِدٍ اَلْوَاسِطِیُّ قَالَ: حَدَّثَنِی زَیْدُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ [اَلْحُسَیْنِ] عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا دَخَلَ نَوْمٌ عَیْنَیَّ وَ لاَ غَمَضَ رَأْسِی عَلَی عَهْدِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی عَلِمْتُ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ مَا نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ مِنْ حَلاَلٍ أَوْ حَرَامٍ - أَوْ سُنَّهٍ أَوْ کِتَابٍ أَوْ أَمْرٍ أَوْ نَهْیٍ وَ فِیمَنْ نَزَلَ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 43 )
34-عن الحسین عن ابیه علی علیه السلام قال: ما دخل نوم عینی و لا غمض رأسی علی عهد محمد صلّی اللّه علیه و آله و سلم حتّی علمت ذلک الیوم ما نزل به جبرئیل من حلال أو حرام أو سنّه أو کتاب أو أمر أو نهی و فیمن نزل. حسین بن علی از پدرش نقل می کند که گفت: در عهد رسول اللّه هیچ وقت خواب بر من غلبه نکرد، مگر اینکه دانستم که در این روز جبرئیل چه چیزی را از حلال و حرام یا سنت یا کتاب یا امر و یا نهی نازل کرده و دربارۀ چه کسی نازل کرده است.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 22 )
)34(زید بن علی علیه السّلام از پدرش علی بن حسین علیه السّلام و او از پدرش حسین علیه السّلام نقل کرد که پدرم علی علیه السّلام فرمود: ما دخل نوم عینی و لا غمض رأسی علی عهد رسول اللّه حتّی علمت ذلک الیوم ما نزل به جبرئیل من حلال او حرام او سنّه او کتاب او امر او نهی و فی من نزلت. در عهد رسول اللّه،خواب به چشمم راه نمی یافت،مگر آن که در آن روز علم پیدا می کردم که جبرئیل از حلال و حرام،از سنّت و کتاب،از امر و نهی چه چیزی را آورده و آیات در شأن چه کسی نازل شده است.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 25 )
ص : 6101
19382-15 الکافی ،1/9/303/6 محمد عن محمد بن أحمد عن السیاری عن أبی علی بن راشد رفعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: کان أمیر المؤمنین علیه السّلام إذا لم یکن له أدم یقطع الخبز بالسکین.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 272 )
ص : 6102
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اِمْرَأَهٍ مُصَابَهٍ وَ لَهَا مَالٌ فِی یَدِ أَخِیهَا هَلْ عَلَیْهِ زَکَاهٌ فَقَالَ إِنْ کَانَ أَخُوهَا یَتَّجِرُ بِهِ فَعَلَیْهِ زَکَاهٌ . عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ عَبْدٍ صَالِحٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 542 )
3 - موسی بن بکر گوید: از ابا الحسن علیه السّلام دربارۀ زنی که دیوانه شده و اموالش در دست برادرش است سؤال کردم که آیا به آن زکاتی تعلّق می گیرد؟
فرمود: اگر برادرش با آن مال تجارت می کند، آری.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 616 )
: ضعیف علی المشهور بسندیه. و قال الفاضل التستری رحمه الله: لعل صوابه و الحسین بن سعید، و یکون المفاد حینئذ روایه علی، و موسی، عن أبی الحسن علیه السلام بالسندین المذکورین.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 75 )
ص : 6103
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْیَقْطِینِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی یَعْقُوبَ عَنْ مُوسَی بْنِ هَارُونَ قَالَ: رَأَیْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَدْ نَظَرَ إِلَی هَرْثَمَهَ بِالْمَدِینَهِ فَقَالَ کَأَنِّی بِهِ وَ قَدْ حُمِلَ إِلَی هَارُونَ فَضُرِبَتْ عُنُقُهُ فَکَانَ کَمَا قَالَ . قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب عن موسی : مثله. کشف، ، [کشف الغمه] ، مِنْ دَلاَئِلِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُوسَی : مِثْلَهُ وَ فِیهِ وَ قَدْ حُمِلَ إِلَی مَرْوَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 34 )
عیون:موسی بن هارون گفت:حضرت رضا را دیدم موقعی که نگاه بهرثمه میکرد در مدینه فرمود بزودی او را پیش هارون خواهند برد و گردنش را میزنند همان طور هم شد.
( بحارالأنوار (جلد 49) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 27 )
ص : 6104
وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ قُولَوَیْهِ ، قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحَجَّالِ ، عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ ، قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) فَقَالَ أَ مَا لَکُمْ مِنْ مَفْزَعٍ أَ مَا لَکُمْ مِنْ مُسْتَرَاحٍ تَسْتَرِیحُونَ إِلَیْهِ مَا یَمْنَعُکُمْ مِنَ اَلْحَارِثِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ اَلنَّصْرِیِّ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 337 )
ص : 6105
لی، [الأمالی للصدوق ] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ اَلْخَطَّابِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ صَبَّاحٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ جَمَعَ اَللَّهُ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ فَتَغْشَاهُمْ ظُلْمَهٌ فَیَضِجُّونَ إِلَی رَبِّهِمْ وَ یَقُولُونَ یَا رَبِّ اِکْشِفْ عَنَّا هَذِهِ اَلظُّلْمَهَ قَالَ فَیُقْبِلُ قَوْمٌ یَمْشِی اَلنُّورُ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ قَدْ أَضَاءَ أَرْضَ اَلْقِیَامَهِ فَیَقُولُ أَهْلُ اَلْجَمْعِ هَؤُلاَءِ أَنْبِیَاءُ اَللَّهِ فَیَجِیئُهُمُ اَلنِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ مَا هَؤُلاَءِ بِأَنْبِیَاءَ فَیَقُولُ أَهْلُ اَلْجَمْعِ فَهَؤُلاَءِ مَلاَئِکَهٌ فَیَجِیئُهُمُ اَلنِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ مَا هَؤُلاَءِ بِمَلاَئِکَهٍ فَیَقُولُ أَهْلُ اَلْجَمْعِ هَؤُلاَءِ شُهَدَاءُ فَیَجِیئُهُمُ اَلنِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ مَا هَؤُلاَءِ بِشُهَدَاءَ فَیَقُولُونَ مَنْ هُمْ فَیَجِیئُهُمُ اَلنِّدَاءُ یَا أَهْلَ اَلْجَمْعِ سَلُوهُمْ مَنْ أَنْتُمْ فَیَقُولُ أَهْلُ اَلْجَمْعِ مَنْ أَنْتُمْ فَیَقُولُونَ نَحْنُ اَلْعَلَوِیُّونَ نَحْنُ ذُرِّیَّهُ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَحْنُ أَوْلاَدُ عَلِیٍّ وَلِیِّ اَللَّهِ نَحْنُ اَلْمَخْصُوصُونَ بِکَرَامَهِ اَللَّهِ نَحْنُ اَلْآمِنُونَ اَلْمُطْمَئِنُّونَ فَیَجِیئُهُمُ اَلنِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اِشْفَعُوا فِی مُحِبِّیکُمْ وَ أَهْلِ مَوَدَّتِکُمْ وَ شِیعَتِکُمْ فَیَشْفَعُونَ فَیُشَفَّعُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 217 )
ص : 6106
کِتَابُ صِفَاتِ اَلشِّیعَهِ، لِلصَّدُوقِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زِیَادٍ اَلْقَنْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَفَی اَلْمُؤْمِنَ مِنَ اَللَّهِ نُصْرَهً أَنْ یَرَی عَدُوَّهُ یَعْمَلُ بِمَعَاصِی اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 320 )
44-کتاب صفات الشیعه صدوق:بسندی از امام ششم(علیه السّلام)فرمود:همین یاری خدا برای مؤمن بس که بیند دشمنش خدا را نافرمانی میکند.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 200 )
ص : 6107
کِتَابُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ شُرَیْحٍ اَلْحَضْرَمِیِّ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ طَلْحَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَلتَّوَاضُعَ لاَ یَزِیدُ اَلْعَبْدَ إِلاَّ رِفْعَهً فَتَوَاضَعُوا یَرْفَعْکُمُ اَللَّهُ وَ اَلصَّدَقَهَ لاَ تَزِیدُ اَلْمَالَ إِلاَّ کَثْرَهً فَتَصَدَّقُوا یَرْحَمْکُمُ اَللَّهُ وَ اَلْعَفْوَ لاَ یَزِیدُ اَلْعَبْدَ إِلاَّ عِزَّهً فَاعْفُوا یُعِزَّکُمُ اَللَّهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 160 )
ص : 6108
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مِنْ أَخْلاَقِ اَلْأَنْبِیَاءِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ حُبُّ اَلنِّسَاءِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 197 )
و از آن حضرت(علیه السّلام):یکی از صفات انبیاء زن دوستی بود.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 376 )
امام صادق علیه السّلام:دوست داشتن زنان از ویژگی های پیامبران است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 418 )
ص : 6109
وَ رُوِیَ عَنِ اَلْحَارِثِ اَلْهَمْدَانِیِّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ [أَنَّهُ] قَالَ: أَتَیْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ذَاتَ یَوْمٍ نِصْفَ اَلنَّهَارِ فَقَالَ مَا جَاءَ بِکَ قُلْتُ حُبُّکَ وَ اَللَّهِ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ کُنْتَ صَادِقاً لَتَرَانِی فِی ثَلاَثَهِ مَوَاطِنَ حَیْثُ تَبْلُغُ نَفْسُکَ هَذِهِ وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی حَنْجَرَتِهِ وَ عِنْدَ اَلصِّرَاطِ وَ عِنْدَ اَلْحَوْضِ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 249 )
ص : 6110
وَ رَوَاهُ فِی اَلْمَجَالِسِ وَ ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ تَرَکَ قَوْلَهُ: وَ رَفَعَ یَدَیْهِ وَ قَالَ فِیهِ: وَ دَفْعِ اَلْأَسْقَامِ وَ تِلاَوَهِ اَلْقُرْآنِ ، وَ اَلْعَوْنِ عَلَی اَلصَّلاَهِ وَ اَلصِّیَامِ اَللَّهُمَّ سَلِّمْنَا لِشَهْرِ رَمَضَانَ وَ سَلِّمْهُ لَنَا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا حَتَّی یَنْقَضِیَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 322 )
ص : 6111
7805-10 الفقیه ،1251/424/1 عبد اللّه بن سنان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: من قال فی آخر سجده من النافله بعد المغرب لیله الجمعه و إن قاله کل لیله فهو أفضل اللهم الدعاء سبع مرات انصرف و قد غفر له. 7806-11 التهذیب،1/199/115/2 ابن محبوب عن العباس عن ابن المغیره عن عبد اللّه بن سنان عن عمر بن یزید عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: مثله بأدنی تفاوت فی ألفاظه.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1096 )
ص : 6112
24233-19 ( التهذیب 305:1 ذیل رقم 887) المفید، عن الصدوق ، عن محمد بن الحسن ، عن القمی ، عن محمد بن أحمد، عن الفطحیه، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: فی تکفین المیت و تحنیطه قال "ثم تغسل یدیک إلی المرافق و رجلیک إلی الرکبتین، ثم تکفنه تبدأ و تجعل علی مقعدته شیئا من القطن و دبره و تضم فخذیه ضما شدیدا و جمر ثیابه بثلاثه أعواد، ثم تبدأ فتبسط اللفافه طولا ثم تذر علیها شیئا من الذریره ثم الإزار طولا حتی یغطی الصدر و الرجلین، ثم الخرقه عرضها قدر شبر و نصف ثم القمیص تشد الخرقه علی القمیص بحیال العوره و الفرج حتی لا یظهر منه شیء، و اجعل الکافور فی مسامعه و أثر سجوده منه و فیه و أقل من الکافور، و اجعل علی عینیه قطنا و فیه و أرنبته شیئا قلیلا ثم عممه و ألق علی وجهه ذریره و لیکن طرف العمامه متدلیا علی جانبه الأیسر قدر شبر ترمی بها علی وجهه، و لیغتسل الذی غسله، و کل من مس میتا فعلیه الغسل و إن کان المیت قد غسل، و الکفن یکون بردا و إن لم یکن بردا فاجعله کله قطنا، فإن لم تجد عمامه فاجعل العمامه سابریا". و قال "تحتاج المرأه من القطن لقبلها قدر نصف من "و قال "التکفین أن تبدأ بالقمیص ثم بالخرقه فوق القمیص علی ألیتیه و فخذیه و عورته و تجعل طول الخرقه ثلاثه أذرع و نصف و عرضها شبر و نصف ثم تشد الإزار أربعه أذرع ثم اللفافه ثم العمامه و تطرح فضل العمامه علی وجهه و تجعل بین کل ثوب شیئا من الکافور و یطرح علی کفنه ذریره "و قال "إن کان فی اللفافه خرق".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 369 )
ص : 6113
وَ یُؤَیِّدُهُ مَا وَرَدَ فِی اَلْحَدِیثِ عَنْ أَبِی اَلدَّرْدَاءِ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: فِی اَلْآیَهِ أَمَّا اَلسَّابِقُ فَیَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسابٍ وَ أَمَّا اَلْمُقْتَصِدُ فَ یُحاسَبُ حِساباً یَسِیراً وَ أَمَّا اَلظَّالِمُ لِنَفْسِهِ فَیُحْبَسُ فِی اَلْمَقَامِ ثُمَّ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ فَهُمُ اَلَّذِینَ قَالُوا اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی أَذْهَبَ عَنَّا اَلْحَزَنَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 213 )
این نظر را روایت ابو الدرداء تأیید می کند که میگوید از پیامبر اکرم شنیدم میفرمود آنها که در آیه سابق بالخیرات یاد شده به بهشت می روند بدون حساب مقتصد مورد حساب مختصری قرار میگیرد اما کسی که ظالم بخود است ابتدا حبس می شود بعد وارد بهشت خواهد شد اینها همان اشخاصی هستند که از قول ایشان خداوند در این آیه می گوید:«
اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی أَذْهَبَ عَنَّا اَلْحَزَنَ
».
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 144 )
ص : 6114
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، بِالْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ أُورَمَهَ عَنْ أَبِی أَحْمَدَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ قَوْمَ نُوحٍ شَکَوْا إِلَی نُوحٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْفَأْرَ فَأَمَرَ اَللَّهُ تَعَالَی اَلْفَهْدَ فَعَطَسَ فَطَرَحَ اَلسِّنَّوْرَ فَأَکَلَ اَلْفَأْرَ وَ شَکَوْا إِلَیْهِ اَلْعَذِرَهَ فَأَمَرَ اَللَّهُ اَلْفِیلَ أَنْ یَعْطِسَ فَسَقَطَ اَلْخِنْزِیرُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 323 )
ص : 6115
7 عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ مَشْیُ اَلرَّجُلِ فِی حَاجَهِ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ یُکْتَبُ لَهُ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ یُمْحَی عَنْهُ عَشْرُ سَیِّئَاتٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ عَشْرُ دَرَجَاتٍ وَ قَالَ وَ لاَ أَعْلَمُهُ إِلاَّ قَالَ وَ یَعْدِلُ عَشْرَ رِقَابٍ وَ أَفْضَلُ مِنِ اِعْتِکَافٍ فِی اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرَامِ .
( مصادقه الإخوان , جلد 1 , صفحه 68 )
7 - ابو عبد اللّه (علیه السّلام) فرمود: برای کسی که پی کار برادر مسلمان خویش میرود ده حسنه نوشته می شود و ده گناه از او محو میگردد و ده درجه بالا برده می شود راوی گفت همین قدر میدانم که امام تا بدینجا رساند که این کار با آزاد کردن ده برده برابر است و از اعتکاف در مسجد حرام برتر می باشد.
( مصادقه الإخوان ؛ ج 1 , ص 69 )
ص : 6116
15445-10 الفقیه ،5111/63/4 قال الصادق علیه السّلام : کان أمیر المؤمنین علیه السّلام إذا سرق الرجل أولا قطع یمینه فإن عاد قطع رجله الیسری فإن عاد ثالثه خلده فی السجن و أنفق علیه من بیت المال. 15446-11 الفقیه،5112/63/4 و روی: أنه إن سرق فی السجن قتل.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 440 )
ص : 6117
وَ ذَکَرُوا: أَنَّ المتمناه اِبْنَهَ اَلنُّعْمَانِ بْنِ اَلْمُنْذِرِ دَخَلَتْ عَلَی بَعْضِ مُلُوکِ اَلْوَقْتِ فَقَالَتْ إِنَّا کُنَّا مُلُوکَ هَذِهِ اَلْبَلْدَهِ یُجْبَی إِلَیْنَا خِرَاجُهَا وَ یُطِیعُنَا أَهْلُهَا فَصَاحَ بِنَا صَائِحُ اَلدَّهْرِ فَشَقَّ عَصَانَا وَ فَرَّقَ مَلَأَنَا - وَ قَدْ أَتَیْتُکَ فِی هَذَا اَلْیَوْمِ أَسْأَلُکَ مَا أَسْتَعِینُ بِهِ عَلَی صُعُوبَهِ اَلْوَقْتِ فَبَکَی اَلْمَلِکُ وَ أَمَرَ لَهَا بِجَائِزَهٍ حَسَنَهٍ فَلَمَّا أَخَذَتْهَا أَقْبَلَتْ بِوَجْهِهَا عَلَیْهِ فَقَالَتْ إِنِّی مُحَیِّیکَ بِتَحِیَّهٍ کُنَّا نُحَیَّی بِهَا فَأَصْغَی إِلَیْهَا فَقَالَتْ شَکَوْتُکَ یَداً اِفْتَقَرَتْ بَعْدَ غِنًی وَ لَأَطَلْتُکَ یَداً اِسْتَغْنَتْ بَعْدَ فَقْرٍ وَ أَصَابَ اَللَّهُ بِمَعْرُوفِکَ مَوَاضِعَهُ وَ قَلَّدَکَ اَلْمِنَنَ فِی أَعْنَاقِ اَلرِّجَالِ وَ لاَ أَزَالَ اَللَّهُ عَنْ عَبْدٍ نِعْمَهً إِلاَّ جَعَلَکَ اَلسَّبَبَ لِرَدِّهَا عَلَیْهِ وَ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ اُکْتُبُوهَا فِی دِیوَانِ اَلْحِکْمَهِ-.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 456 )
گفته اند که دختر نعمان بن منذر بنام متمناه وارد شد بر یکی از پادشاهان وقت گفت ما در این سرزمین پادشاهی میکردیم و بما مالیات می پرداختند و مردم مطیع ما بودند ولی ناگهان فریادی برخاست از روزگار و ما را دچار گرفتاری کرد و متفرق نمود.اینک آمده ام از تو تقاضا میکنم مرا کمک کنی بر گرفتاری روزگار پادشاه گریه کرد دستور داد جایزه نیکوئی باو بدهند همین که جایزه را گرفت متوجه پادشاه شد گفت من ترا تهنیت میگویم بیک نوع تهنیتی که بما میگفتند گوش کن.گفت شکایت از فقر کردم با اینکه قبلا ثروتمند بودم و دستی را بسوی تو گشودم که غنی شد با اینکه فقیر بود خداوند کار نیک ترا در جای و محلش قرار دهد و قلاده منت ترا به گردن مردان اندازد و هیچ نعمتی را از بنده ای نگیرد مگر اینکه ترا وسیله بازگشت این نعمت باو قرار دهد و السلام. گفت سخنان او را در دفتر حکمت یادداشت کنید.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 404 )
ص : 6118
3576-10 الکافی ،1/24/285/2 العده عن البرقی عن الفقیه ،4932/563/3 عبد العظیم بن عبد اللّه الحسنی قال حدثنی أبو جعفر الثانی علیه السّلام قال سمعت أبی علیه السّلام یقول سمعت أبی موسی بن جعفر علیهما السّلام یقول: دخل عمرو بن عبید علی أبی عبد اللّه علیه السّلام فلما سلم و جلس تلا هذه الآیه اَلَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ اَلْإِثْمِ وَ اَلْفَواحِشَ ثم أمسک فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام ما أسکتک قال أحب أن أعرف الکبائر من کتاب اللّه تعالی فقال نعم یا عمرو أکبر الکبائر الإشراک بالله یقول اللّه مَنْ یُشْرِکْ بِاللّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اَللّهُ عَلَیْهِ اَلْجَنَّهَ - و بعده الإیاس من روح اللّه لأن اللّه تعالی یقول إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اَللّهِ إِلاَّ اَلْقَوْمُ اَلْکافِرُونَ - ثم الأمن لمکر اللّه لأن اللّه تعالی یقول فَلا یَأْمَنُ مَکْرَ اَللّهِ إِلاَّ اَلْقَوْمُ اَلْخاسِرُونَ - و منها عقوق الوالدین لأن اللّه تعالی جعل العاق جبارا شقیا- و قتل النفس التی حرم اللّه إلا بالحق لأن اللّه تعالی یقول فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِیها إلی آخر الآیه- و قذف المحصنه لأن اللّه تعالی یقول لُعِنُوا فِی اَلدُّنْیا وَ اَلْآخِرَهِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ - و أکل مال الیتیم ظلما لأن اللّه تعالی یقول إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً و الفرار من الزحف لأن اللّه تعالی یقول وَ مَنْ یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاّ مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلی فِئَهٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اَللّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ و أکل الربا لأن اللّه تعالی یقول اَلَّذِینَ یَأْکُلُونَ اَلرِّبا لا یَقُومُونَ إِلاّ کَما یَقُومُ اَلَّذِی یَتَخَبَّطُهُ اَلشَّیْطانُ مِنَ اَلْمَسِّ - و السحر لأن اللّه تعالی یقول وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اِشْتَراهُ ما لَهُ فِی اَلْآخِرَهِ مِنْ خَلاقٍ - و الزنا لأن اللّه تعالی یقول وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً `یُضاعَفْ لَهُ اَلْعَذابُ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَ یَخْلُدْ فِیهِ مُهاناً - و الیمین الغموس الفاجره لأن اللّه تعالی یقول اَلَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اَللّهِ وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلاً أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِی اَلْآخِرَهِ - و الغلول لأن اللّه تعالی یقول وَ مَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِما غَلَّ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ - و منع الزکاه المفروضه لأن اللّه تعالی یقول فَتُکْوی بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ وَ ظُهُورُهُمْ و شهاده الزور و کتمان الشهاده لأن اللّه تعالی یقول وَ مَنْ یَکْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ - و شرب الخمر لأن اللّه تعالی نهی عنها کما نهی عن عباده الأوثان- و ترک الصلاه متعمدا أو شیئا مما فرض اللّه لأن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله قال من ترک الصلاه متعمدا فقد بریء من ذمه اللّه و ذمه رسوله صلّی اللّه علیه و آله - و نقض العهد و قطیعه الرحم لأن اللّه تعالی یقول أُولئِکَ لَهُمُ اَللَّعْنَهُ وَ لَهُمْ سُوءُ اَلدّارِ - قال فخرج عمرو و له صراخ من بکائه و هو یقول هلک من قال برأیه و نازعکم فی الفضل و العلم.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 1052 )
ص : 6119
قال سمعت ابا عبد اللّه (علیه السلام) یقول: ثلثه لا یقبل اللّه لهم صلوه جبار کفار و جنب نام علی غیر طهاره و متضمخ بخلوق .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 75 )
ص : 6120
رُوِیَ عَنْ جَمَاعَهٍ مِنْهُمْ مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ اِبْنَا عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلصَّمَدِ اَلتَّمِیمِیِّ عَنْ أَبِیهِمَا عَنِ اَلسَّیِّدِ أَبِی اَلْبَرَکَاتِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْجَوْزِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرِ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ . عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ وَ کَانَ قَارِئاً لِلْکُتُبِ قَالَ: قَرَأْتُ فِی اَلْإِنْجِیلِ صَدِّقُوا اَلنَّبِیَّ اَلْأُمِّیَّ صَاحِبَ اَلْجَمَلِ وَ اَلْمِدْرَعَهِ وَ اَلتَّاجِ وَ اَلنَّعْلَیْنِ وَ اَلْهِرَاوَهِ وَ هِیَ اَلْقَضِیبُ اَلْأَنْجَلَ اَلْعَیْنَیْنِ اَلصَّلْتَ اَلْجَبِینِ اَلسَّهْلَ اَلْخَدَّیْنِ اَلْأَقْنَی اَلْأَنْفِ مُفَلَّجَ اَلثَّنَایَا کَأَنَّ عُنُقَهُ إِبْرِیقُ فِضَّهٍ کَأَنَّ اَلذَّهَبَ نُحِتَ فِی تَرَاقِیهِ لَهُ شَعَرَاتٌ مِنْ صَدْرِهِ إِلَی سُرَّتِهِ لَیْسَ عَلَی بَطْنِهِ وَ لاَ عَلَی صَدْرِهِ شَعْرٌ أَسْمَرَ اَللَّوْنِ دَقِیقَ اَلْمَسْرُبَهِ شَثْنَ اَلْکَفِّ وَ اَلْقَدَمِ إِذَا اِلْتَفَتَ اِلْتَفَتَ جَمِیعاً وَ إِذَا مَشَی کَأَنَّمَا یَنْقَلِعُ مِنَ اَلصَّخْرِ وَ یَنْحَدِرُ فِی صَبَبٍ وَ إِذَا جَامَعَ اَلْقَوْمَ بَذَّهُمْ عَرَقُهُ فِی وَجْهِهِ کَاللُّؤْلُؤِ وَ رِیحُ اَلْمِسْکِ یَنْفَحُ مِنْهُ لَمْ یُرَ قَبْلَهُ مِثْلُهُ وَ لاَ بَعْدَهُ طَیِّبُ اَلرِّیحِ نَکَّاحٌ لِلنِّسَاءِ ذُو اَلنَّسْلِ اَلْقَلِیلِ إِنَّمَا نَسْلُهُ مِنْ مُبَارَکَهٍ لَهَا بَیْتٌ فِی اَلْجَنَّهِ لاَ صَخَبَ فِیهِ وَ لاَ نَصَبَ تَکْفُلُهَا فِی آخِرِ اَلزَّمَانِ کَمَا کَفَلَ زَکَرِیَّا أُمَّکَ یَا عِیسَی لَهَا فَرْخَانِ یُسْتَشْهَدَانِ کَلاَمُهُ اَلْقُرْآنُ وَ دِینُهُ اَلْإِسْلاَمُ أُهْبِطُکَ وَقْتَ اَلصَّلاَهِ لِتُصَلِّیَ مَعَهُمْ إِنَّهُمْ أُمَّهٌ مَرْحُومَهٌ لِتُعِینَهُمْ عَلَی اَللَّعِینِ اَلدَّجَّالِ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 3 , صفحه 1062 )
1-عبد اللّه بن سلیمان کتابهای پیشینیان را می خواند و می گفت: در انجیل خواندم که: تصدیق کنید آن پیامبری را که امّی است و صاحب شتر و زره و عمامه و نعلین و چوب دستی می باشد. و چشمان بزرگ و زیبا دارد و گشاده پیشانی است و خدش سرازیر است و بینی آن حضرت باریک و کشیده می باشد و دندانهایش با فاصله مناسب بود و گردنش مانند گردن صورتهایی که از نقره می سازند می باشد و دو استخوان ترقوه اش همچون طلا است، از سینه تا ناف موی باریکی دارد و در شکم و سینه اش موی خرمائی رنگ ندارد. دست و پای قوی و پهن خواهد داشت وقتی که می خواهد به طرف کسی متوجه شود با تمام بدن متوجه می شود (نه اینکه مانند پادشاهان با گوشۀ چشم نگاه کند) هنگام راه رفتن مانند این است که از تپه ای پایین می آید و به دره ای سرازیر می شود و هنگامی که با عدّه ای یک جا جمع شود، عرق از او خارج می گردد و بوی مشک از او ساطع می شود که قبل و بعد از آن مثل آن دیده نشده است. خوشبو و زن دوست است و دارای نسلی کم و نسل او تنها از یک دختر مبارک خواهد بود که در بهشت خانه ای خواهد داشت که نه در آن سر و صدا وجود دارد و نه خستگی و آن پیامبر، تکفل دخترش را در آخر الزمان می کند؛ چنانچه مادر تو را ای عیسی، زکریّا تکفّل کرد. و او دو فرزند خواهد داشت که شهید می شوند. سخن او قرآن است. و دینش اسلام. و من تو را هنگام نماز هبوط می دهم تا آنان را علیه دجّال کمک کنی و آنان امّت مرحومه هستند.
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 737 )
ص : 6121
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، " وَ کُلْ مِنَ اَلسَّمَکِ مَا کَانَ لَهُ قُشُورٌ وَ لاَ تَأْکُلْ مَا لَیْسَ لَهُ قُشُورٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 177 )
ص : 6122
11498-3 الفقیه ،249/2 و روی: أنه ذبح له سته آلاف بقره بشعب ابن عامر و کان یقال لها مطابخ تبع حتی نزلها ابن عامر فأضیفت إلیه فقیل شعب ابن عامر و لم یکن تبع مؤمنا و لا کافرا و لکنه کان ممن یطلب الدین الحنیف و لم یملک المشرق إلا تبع و کسری.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 54 )
ص : 6123
وَ مِنْهَا: أَنَّ سَلْمَانَ قَالَ : کَانَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ جَالِسَهً قُدَّامَهَا رَحًی تَطْحَنُ بِهَا اَلشَّعِیرَ وَ عَلَی عَمُودِ اَلرَّحَی دَمٌ سَائِلٌ وَ اَلْحُسَیْنُ فِی نَاحِیَهِ اَلدَّارِ یَبْکِی فَقُلْتُ یَا بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ دَبِرَتْ کَفَّاکِ وَ هَذِهِ فِضَّهُ . فَقَالَتْ أَوْصَانِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ تَکُونَ اَلْخِدْمَهُ لَهَا یَوْماً وَ لِی یَوْماً فَکَانَ أَمْسِ یَوْمَ خِدْمَتِهَا. قَالَ سَلْمَانُ إِنِّی مَوْلَی عَتَاقَهٍ إِمَّا أَنْ أَطْحَنَ اَلشَّعِیرَ أَوْ أُسَکِّتَ لَکِ اَلْحُسَیْنَ فَقَالَتْ أَنَا بِتَسْکِیتِهِ أَرْفَقُ وَ أَنْتَ تَطْحَنُ اَلشَّعِیرَ فَطَحَنْتُ شَیْئاً مِنَ اَلشَّعِیرِ فَإِذَا أَنَا بِالْإِقَامَهِ فَمَضَیْتُ وَ صَلَّیْتُ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا فَرَغْتُ قُلْتُ لِعَلِیٍّ مَا رَأَیْتُ فَبَکَی وَ خَرَجَ ثُمَّ عَادَ یَتَبَسَّمُ فَسَأَلَهُ عَنْ ذَلِکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ دَخَلْتُ عَلَی فَاطِمَهَ وَ هِیَ مُسْتَلْقِیَهٌ لِقَفَاهَا وَ اَلْحُسَیْنُ نَائِمٌ عَلَی صَدْرِهَا وَ قُدَّامَهَا اَلرَّحَی تَدُورُ مِنْ غَیْرِ یَدٍ فَتَبَسَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ یَا عَلِیُّ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ لِلَّهِ مَلاَئِکَهً سَیَّارَهً فِی اَلْأَرْضِ یَخْدُمُونَ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ إِلَی أَنْ تَقُومَ اَلسَّاعَهُ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 530 )
5-سلمان فارسی می گوید: فاطمه-سلام اللّه علیها-نشسته بود دستاسی در مقابلش قرار داشت که با آن جو، آسیاب می کرد. و از دستۀ آن دستاس، خون جاری بود، و حسین-علیه السّلام-در یک گوشۀ خانه می گریست. گفتم: ای دختر رسول خدا! این زخم تو را بس است، فضه هم اینجا نشسته است. فرمود: رسول خدا سفارش کرده است یک روز من کار کنم و روز دیگر «فضّه» و دیروز نوبت خدمت او بود (پس امروز نوبت من است). سلمان گفت: من بندۀ آزادشده ای هستم اجازه بده یا جو، آسیاب کنم و یا حسین-علیه السّلام-را برای شما ساکت نمایم. فاطمه-سلام اللّه علیها-فرمود: من برای ساکت کردن بچه بهتر هستم و تو جو را آسیاب کن. پس من مقداری جو آسیاب کردم تا اینکه وقت نماز رسید، رفتم و با رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-نماز گزاردم. وقتی که از نماز فارغ شدم، آنچه را که دیده بودم به علی-علیه السّلام-گفتم. آن حضرت گریست و بیرون رفت و بعد از مدت کوتاهی برگشت، در حالی که خوشحال و متبسم بود. پیامبر در این باره پرسید، علی-علیه السّلام-فرمود: بر فاطمه-سلام اللّه علیها-وارد شدم و دیدم بر پشت، دراز کشیده است و حسین-علیه السّلام-روی سینه او خوابیده و نزدش آسیاب دستی بدون هیچ گرداننده ای، می گردد. پیامبر اکرم-صلّی اللّه علیه و آله-با خوشحالی تبسم کرد و فرمود: ای علی! آیا نمی دانی که خدا در روی زمین فرشتگان سیّاری دارد که محمّد و خاندان محمّد را تا روز قیامت، خدمت می کنند؟ .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 390 )
ص : 6124
اِبْنُ فَهْدٍ فِی عُدَّهِ اَلدَّاعِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: أَ لاَ أَدُلُّکُمْ عَلَی أَکْسَلِ اَلنَّاسِ وَ أَبْخَلِ اَلنَّاسِ وَ أَسْرَقِ اَلنَّاسِ وَ أَجْفَی اَلنَّاسِ وَ أَعْجَزِ اَلنَّاسِ قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ أَمَّا أَسْرَقُ اَلنَّاسِ فَالَّذِی یَسْرِقُ مِنْ صَلاَتِهِ فَصَلاَتُهُ تُلَفُّ کَمَا یُلَفُّ اَلثَّوْبُ اَلْخَلَقُ فَیُضْرَبُ بِهَا وَجْهُهُ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 38 )
ص : 6125
وَ فِی اَلْحَدِیثِ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ قَالَ اِطَّلَعْتُ فِی اَلْجَنَّهِ فَرَأَیْتُ أَکْثَرَ أَهْلِهَا اَلْبُلْهَ وَ اِطَّلَعْتُ عَلَی اَلنَّارِ فَوَجَدْتُ أَکْثَرَ أَهْلِهَا اَلنِّسَاءَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 119 )
ص : 6126
وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ لِمَ سُمِّیَ اَلْحَجُّ حَجّاً قَالَ حَجَّ فُلاَنٌ أَیْ أَفْلَحَ فُلاَنٌ . وَ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 103 )
ص : 6127
إِنَّ بَطْنَ اَلْأَرْضِ مَیْتَهٌ وَ ظَهْرَهَا سَقِیمٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 149 )
ص : 6128
وَ هَذَا اَلْخَبَرُ فِی صَحِیفَهِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمُ اَلْحَاجَهَ فَلْیُبَکِّرْ فِی طَلَبِهَا یَوْمَ اَلْخَمِیسِ وَ لْیَقْرَأْ إِذَا خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ مَا ذُکِرَ - إِلَی آخِرِ اَلْخَبَرِ.
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 132 )
و این خبر در صحیفه امام رضا علیه السّلام باسناد او از جد او امیر المؤمنین علیه السّلام است فرمود چون اراده کند یکی از شما حاجتی باید که صبح برود در طلب آن در روز پنجشنبه و بخواند چون بیرون رود از منزل خود آنچه ذکر کردم تا آخر خبر
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 122 )
ص : 6129
حُسْنُ اَلْأَدَبِ أَفْضَلُ قَرِینٍ وَ اَلتَّوْفِیقُ خَیْرُ مُعِینٍ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 227 )
ص : 6130
اَلْحَدِیثُ اَلْآخَرُ: «رُبَّ ذِی طِمْرَیْنِ لاَ نَوْمَهَ لَهُ؛ لَوْ أَقْسَمَ عَلَی اَللَّهِ لَأَبَرَّ قَسَمَهُ» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 277 )
ص : 6131
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَهِ رَبِّهِ أَحَداً قَالَ اَلرَّجُلُ یَعْمَلُ شَیْئاً مِنَ اَلثَّوَابِ لاَ یَطْلُبُ بِهِ وَجْهَ اَللَّهِ إِنَّمَا یَطْلُبُ تَزْکِیَهَ اَلنَّاسِ یَشْتَهِی أَنْ یُسْمِعَ بِهِ اَلنَّاسَ فَهَذَا اَلَّذِی أَشْرَکَ بِعِبَادَهِ رَبِّهِ ثُمَّ قَالَ مَا مِنْ عَبْدٍ أَسَرَّ خَیْراً فَذَهَبَتِ اَلْأَیَّامُ أَبَداً حَتَّی یُظْهِرَ اَللَّهُ لَهُ خَیْراً وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یُسِرُّ شَرّاً فَذَهَبَتِ اَلْأَیَّامُ حَتَّی یُظْهِرَ اَللَّهُ لَهُ شَرّاً. وَ رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُمَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ یَزِیدَ بْنِ خَلِیفَهَ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 71 )
ص : 6132
و فی مجمع البیان : روی: أنّ قریشا لمّا سمعت هذه الآیه، قالت؛ ما نعرف هذه الشّجره! قال ابن الزّبعریّ: الزّقّوم بکلام البربر التّمر و الزّبد - و فی روایه: بلغه الیمن. فقال أبو جهل لجاریته: یا جاریه زقّمینا . فأتته الجاریه بتمر و زبد. فقال لأصحابه: تزقّموا بهذا الّذی یخوّفکم به محمّد، فیزعم أنّ النّار تنبت الشّجر، و النّار تحرق الشّجر! فأنزل اللّه - تعالی-: إِنّا جَعَلْناها فِتْنَهً لِلظّالِمِینَ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 130 )
ص : 6133
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا عَلِیُّ إِذَا نَزَلْتَ مَنْزِلاً فَقُلْ: اَللَّهُمَّ أَنْزِلْنِی مُنْزَلاً مُبارَکاً وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلْمُنْزِلِینَ ، تُرْزَقُ خَیْرَهُ وَ یُدْفَعُ عَنْکَ شَرُّهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 544 )
ص : 6134
اَلْمَجَازَاتُ اَلنَّبَوِیَّهُ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : فَإِذَا طَلَعَ حَاجِبُ اَلشَّمْسِ فَلاَ تُصَلُّوا حَتَّی تَبْرُزَ وَ إِذَا غَابَ حَاجِبُ اَلشَّمْسِ فَلاَ تُصَلُّوا حَتَّی تَغِیبَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 150 )
ص : 6135
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ زَادَ مِنَ اَللِّحْیَهِ عَلَی اَلْقَبْضَهِ فَفِی اَلنَّارِ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 68 )
از حضرت صادق(علیه السّلام):ریش بیشتر از یک قبضه در آتش است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 129 )
امام صادق علیه السّلام:مقداری از ریش که بلندتر از یک قبضه(آن مقدار که در دست بیاید)باشد،در آتش است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 143 )
ص : 6136
مَجَالِسُ اَلشَّیْخِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُبْدُونٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلزُّبَیْرِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ یَحْیَی بْنِ اَلْعَلاَءِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لَمَّا خَرَجَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اَلنَّهْرَوَانِ وَ طَعَنُوا فِی أَوَّلِ أَرْضِ بَابِلَ حِینَ دَخَلَ وَقْتُ اَلْعَصْرِ فَلَمْ یَقْطَعُوهَا حَتَّی غَابَتِ اَلشَّمْسُ فَنَزَلَ اَلنَّاسُ یَمِیناً وَ شِمَالاً یُصَلُّونَ إِلاَّ اَلْأَشْتَرَ وَحْدَهُ فَإِنَّهُ قَالَ لاَ أُصَلِّی حَتَّی أَرَی أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ نَزَلَ یُصَلِّی قَالَ فَلَمَّا نَزَلَ قَالَ یَا مَالِکُ إِنَّ هَذِهِ أَرْضٌ سَبِخَهٌ وَ لاَ یَحِلُّ اَلصَّلاَهُ فِیهَا فَمَنْ کَانَ صَلَّی فَلْیُعِدِ اَلصَّلاَهَ قَالَ ثُمَّ اِسْتَقْبَلَ اَلْقِبْلَهَ فَتَکَلَّمَ بِثَلاَثِ کَلِمَاتٍ مَا هُنَّ بِالْعَرَبِیَّهِ وَ لاَ بِالْفَارِسِیَّهِ فَإِذَا هُوَ بِالشَّمْسِ بَیْضَاءَ نَقِیَّهً حَتَّی إِذَا صَلَّی بِنَا سَمِعْنَا لَهَا حِینَ اِنْقَضَتْ خَرِیراً کَخَرِیرِ اَلْمِنْشَارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 323 )
ص : 6137
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْوَلِیدِ اَلنَّخَعِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ یَغْضَبُ أَوْ یُغْضَبُ لَهُ خَلَعَ رِبْقَهَ اَلْإِسْلاَمِ مِنْ عُنُقِهِ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 271 )
2. عبد اللّه بن ابی یعفور از امام صادق (علیه السّلام) نقل کرده است که فرمود: هر کس تعصّب ورزد یا برای او تعصّب ورزند، رشتۀ اسلام را از گردن خود گسسته است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 431 )
[864]2-... امام صادق علیه السّلام فرمود: هر که [بر سنّتی نادرست] تعصّب ورزد یا دیگران در بارۀ او تعصّب ورزند ریسمان اسلام را از گردنش گسسته است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 509 )
ص : 6138
10271-30 التهذیب ،1/30/271/8 الحسین عن النضر عن عاصم عن محمد بن قیس عن أبی جعفر علیه السّلام قال: الفقیه ،3478/128/3 قضی أمیر المؤمنین علیه السّلام فی مکاتبه توفیت و قد قضت عامه الذی علیها و قد ولدت ولدا فی مکاتبتها قال فقضی فی ولدها أن یعتق منه مثل الذی أعتق منها و یرق منه ما رق منها.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 646 )
ص : 6139
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ هَارُونَ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ قَالَ لِی أَبُو أَیُّوبَ اَلْأَنْصَارِیُّ : قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ إِنَّ اَللَّهَ زَیَّنَکَ بِزِینَهٍ لَمْ یُزَیِّنِ اَلْعِبَادَ بِشَیْءٍ أَحَبَّ إِلَی اَللَّهِ مِنْهَا وَ لاَ أَبْلَغَ عِنْدَهُ مِنْهَا اَلزُّهْدِ فِی اَلدُّنْیَا وَ إِنَّ اَللَّهَ قَدْ أَعْطَاکَ ذَلِکَ وَ جَعَلَ اَلدُّنْیَا لاَ تَنَالُ مِنْکَ شَیْئاً وَ جَعَلَ لَکَ مِنْ ذَلِکَ سِیمَاءَ تُعْرَفُ بِهَا .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 291 )
ص : 6140
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِلْمُصَلِّی ثَلاَثُ خِصَالٍ یَتَنَاثَرُ عَلَیْهِ اَلْبِرُّ مِنْ أَعْنَانِ اَلسَّمَاءِ إِلَی مَفْرَقِ رَأْسِهِ وَ تَحُفُّ بِهِ اَلْمَلاَئِکَهُ مِنْ مَوْضِعِ قَدَمَیْهِ إِلَی عَنَانِ اَلسَّمَاءِ وَ یُنَادِی مُنَادٍ لَوْ یَعْلَمُ اَلْمُصَلِّی مَا لَهُ فِی اَلصَّلاَهِ مِنَ اَلْفَضْلِ وَ اَلْکَرَامَهِ مَا اِنْفَتَلَ وَ إِذَا أَحْرَمَ اَلْعَبْدُ فِی صَلاَتِهِ أَقْبَلَ اَللَّهُ عَلَیْهِ بِوَجْهِهِ وَ وَکَّلَ بِهِ مَلَکاً یَلْتَقِطُ اَلْقُرْآنَ مِنْ فِیهِ اِلْتِقَاطاً فَإِنْ أَعْرَضَ أَعْرَضَ اَللَّهُ عَنْهُ وَ وَکَلَهُ إِلَی اَلْمَلَکِ فَإِنْ هُوَ أَقْبَلَ عَلَی صَلاَتِهِ بِکُلِّیَّتِهِ رُفِعَتْ صَلاَتُهُ کَامِلَهً وَ إِنْ سَهَا فِیهَا بِحَدِیثِ اَلنَّفْسِ نَقَصَ مِنْ صَلاَتِهِ بِقَدْرِ مَا سَهَا وَ غَفَلَ وَ رُفِعَ مِنْ صَلاَتِهِ مَا أَقْبَلَ عَلَیْهِ مِنْهَا وَ لاَ یُعْطِی اَللَّهُ اَلْقَلْبَ اَلْغَافِلَ شَیْئاً وَ إِنَّمَا جُعِلَتِ اَلنَّافِلَهُ لِیَکْمُلَ بِهَا اَلْفَرِیضَهُ وَ قَالَ قِیلَ إِنَّ اَلصَّلاَهَ أَفْضَلُ اَلْعِبَادَهِ لِلَّهِ وَ هِیَ أَحْسَنُ صُورَهٍ خَلَقَهَا اَللَّهُ فَمَنْ أَدَّاهَا بِکَمَالِهَا وَ تَمَامِهَا فَقَدْ أَدَّی وَاجِبَ حَقِّهَا وَ مَنْ تَهَاوَنَ فِیهَا ضُرِبَ بِهَا وَجْهَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 33 )
ص : 6141
أَبَانُ بْنُ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی ذَرٍّ حَدِّثْنِی رَحِمَکَ اَللَّهُ بِأَعْجَبِ مَا سَمِعْتَهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ ص یَقُولُ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ ص یَقُولُ إِنَّ حَوْلَ اَلْعَرْشِ لَتِسْعِینَ [أَلْفَ] مَلَکٍ لَیْسَ لَهُمْ تَسْبِیحٌ وَ لاَ عِبَادَهٌ إِلاَّ اَلطَّاعَهُ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ اَلْبَرَاءَهُ مِنْ أَعْدَائِهِ وَ اَلاِسْتِغْفَارُ لِشِیعَتِهِ [قُلْتُ فَغَیْرَ هَذَا رَحِمَکَ اَللَّهُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ اَللَّهَ خَصَّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ بِطَاعَهِ عَلِیٍّ وَ اَلْبَرَاءَهِ مِنْ أَعْدَائِهِ وَ اَلاِسْتِغْفَارِ لِشِیعَتِهِ ] قُلْتُ فَغَیْرَ هَذَا رَحِمَکَ اَللَّهُ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ ص یَقُولُ لَمْ یَزَلِ اَللَّهُ یَحْتَجُّ بِعَلِیٍّ فِی کُلِّ أُمَّهٍ فِیهَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ أَشَدُّهُمْ مَعْرِفَهً لِعَلِیٍّ أَعْظَمُهُمْ دَرَجَهً عِنْدَ اَللَّهِ قُلْتُ فَغَیْرَ هَذَا رَحِمَکَ اَللَّهُ قَالَ نَعَمْ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ ص یَقُولُ لَوْ لاَ أَنَا وَ عَلِیٌّ مَا عُرِفَ اَللَّهُ وَ لَوْ لاَ أَنَا وَ عَلِیٌّ مَا عُبِدَ اَللَّهُ وَ لَوْ لاَ أَنَا وَ عَلِیٌّ مَا کَانَ ثَوَابٌ وَ لاَ عِقَابٌ وَ لاَ یَسْتُرُ عَلِیّاً عَنِ اَللَّهِ سِتْرٌ وَ لاَ یَحْجُبُهُ عَنِ اَللَّهِ حِجَابٌ وَ هُوَ اَلسِّتْرُ وَ اَلْحِجَابُ فِیمَا بَیْنَ اَللَّهِ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ قَالَ سُلَیْمٌ ثُمَّ سَأَلْتُ اَلْمِقْدَادَ فَقُلْتُ حَدِّثْنِی رَحِمَکَ اَللَّهُ بِأَفْضَلِ مَا سَمِعْتَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ ص یَقُولُ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ قَالَ سَمِعْتُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ ص یَقُولُ إِنَّ اَللَّهَ تَوَحَّدَ بِمُلْکِهِ فَعَرَّفَ أَنْوَارَهُ نَفْسَهُ ثُمَّ فَوَّضَ إِلَیْهِمْ أَمْرَهُ وَ أَبَاحَهُمْ جَنَّتَهُ فَمَنْ أَرَادَ أَنْ یُطَهِّرَ قَلْبَهُ مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ عَرَّفَهُ وَلاَیَهَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَطْمَسَ عَلَی قَلْبِهِ أَمْسَکَ عَنْهُ مَعْرِفَهَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ مَا اِسْتَوْجَبَ آدَمُ أَنْ یَخْلُقَهُ اَللَّهُ وَ یَنْفُخَ فِیهِ مِنْ رُوحِهِ وَ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِ وَ یَرُدَّهُ إِلَی جَنَّتِهِ إِلاَّ بِنُبُوَّتِی وَ اَلْوَلاَیَهِ لِعَلِیٍّ بَعْدِی وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ مَا أُرِیَ إِبْرَاهِیمُ مَلَکُوتَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لاَ اِتَّخَذَهُ خَلِیلاً إِلاَّ بِنُبُوَّتِی وَ اَلْإِقْرَارِ لِعَلِیٍّ بَعْدِی وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ مَا کَلَّمَ اَللّهُ مُوسی تَکْلِیماً وَ لاَ أَقَامَ عِیسَی آیَهً لِلْعالَمِینَ إِلاَّ بِنُبُوَّتِی وَ مَعْرِفَهِ عَلِیٍّ بَعْدِی وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ مَا تَنَبَّأَ نَبِیٌّ قَطُّ إِلاَّ بِمَعْرِفَتِهِ وَ اَلْإِقْرَارِ لَنَا بِالْوَلاَیَهِ وَ لاَ اِسْتَأْهَلَ خَلْقٌ مِنَ اَللَّهِ اَلنَّظَرَ إِلَیْهِ إِلاَّ بِالْعُبُودِیَّهِ لَهُ وَ اَلْإِقْرَارِ لِعَلِیٍّ بَعْدِی ثُمَّ سَکَتَ فَقُلْتُ فَغَیْرَ هَذَا رَحِمَکَ اَللَّهُ قَالَ نَعَمْ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ ص یَقُولُ- عَلِیٌّ دَیَّانُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ اَلشَّاهِدُ عَلَیْهَا وَ اَلْمُتَوَلِّی لِحِسَابِهَا وَ هُوَ صَاحِبُ اَلسَّنَامِ اَلْأَعْظَمِ وَ طَرِیقُ اَلْحَقِّ اَلْأَبْهَجِ -[وَ]اَلسَّبِیلُ وَ صِرَاطُ اَللَّهِ اَلْمُسْتَقِیمُ بِهِ یُهْتَدَی بَعْدِی مِنَ اَلضَّلاَلَهِ وَ یُبْصَرُ بِهِ مِنَ اَلْعَمَی بِهِ یَنْجُو اَلنَّاجُونَ وَ یُجَارُ مِنَ اَلْمَوْتِ وَ یُؤْمَنُ مِنَ اَلْخَوْفِ وَ یُمْحَی بِهِ اَلسَّیِّئَاتُ وَ یُدْفَعُ اَلضَّیْمُ وَ یُنْزَلُ اَلرَّحْمَهُ وَ هُوَ عَیْنُ اَللَّهِ اَلنَّاظِرَهُ وَ أُذُنُهُ اَلسَّامِعَهُ وَ لِسَانُهُ اَلنَّاطِقُ فِی خَلْقِهِ وَ یَدُهُ اَلْمَبْسُوطَهُ عَلَی عِبَادِهِ بِالرَّحْمَهِ وَ وَجْهُهُ فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ جَنْبُهُ اَلظَّاهِرُ اَلْیَمِینُ وَ حَبْلُهُ اَلْقَوِیُّ اَلْمَتِینُ وَ عُرْوَتُهُ اَلْوُثْقَی اَلَّتِی لاَ اِنْفِصامَ لَها وَ بَابُهُ اَلَّذِی یُؤْتَی مِنْهُ وَ بَیْتُهُ اَلَّذِی مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً وَ عَلَمُهُ عَلَی اَلصِّرَاطِ فِی بَعْثِهِ مَنْ عَرَفَهُ نَجَا إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ أَنْکَرَهُ هَوَی إِلَی اَلنَّارِ .
( کتاب سُلیم بن قیس الهلالی , جلد 2 , صفحه 858 )
ابان بن ابی عیاش از سلیم بن قیس نقل کند که گفت: به ابو ذر گفتم: خدای بیامرزدت، شگفت انگیزترین سخنانی را که از رسول خدا در بارۀ علی بن ابی طالب علیه السّلام شنیده ای برایم تعریف کن. گفت: شنیدم که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم می فرماید:«پیرامون عرش نود هزار فرشته اند که تسبیح و عبادتی جز فرمانبری از علی بن ابی طالب و بیزاری از دشمنانش و طلب آمرزش برای پیروانش ندارند». گفتم: خدای بیامرزدت، جز این، گفت: شنیدم که می فرمود:«خداوند جبرئیل و میکائیل و اسرافیل را به اطاعت از علی و بیزاری از دشمنانش و آمرزش برای پیروانش، مخصوص گردانیده است». گفتم: خدای بیامرزدت جز این، گفت: شنیدم که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم می فرمود:«خداوند هماره در هر امتی که پیامبری مرسل داشته، بر آنان به حقانیت علی احتجاج می کند، هر کدام شان که علی شناس تر باشند، بزرگترین مقام را نزد خداوند دارند». گفتم: خدای بیامرزدت، جز این، گفت: چرا، شنیدم که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم می فرمود:«اگر من و علی نبودیم، خداوند شناخته نمی شد، اگر من و علی نبودیم خداوند عبادت نمی شد، اگر من و علی نبودیم ثواب و عقابی نبود، میان خدا و علی پرده و پوششی در کار نیست، علی خود پرده و پوشش میان خدا و خلقش است».سلیم گفت: سپس از مقداد پرسیدم و گفتم: خدای بیامرزدت، برترین سخنی را که از رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم در بارۀ علی بن ابی طالب علیه السّلام شنیده ای برایم تعریف کن. گفت: شنیدم از رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم که می فرمود:«خداوند در قلمرو قدرت و حکومت خویش یکی است، انوارش را که پیشوایان معصوم باشند به بندگانش می شناساند، سپس امر خویش را به آنان واگذار می کند و بهشت خویش را بر آنان مباح ساخته است. هر کس از انس و جن را که بخواهد قلبش را پاک گرداند ولایت علی بن ابی طالب را به وی می شناساند، و هر کس را که بخواهد قلبش را تیره و تار گرداند او را از شناخت ولایت علی بن ابی طالب محروم می سازد، به آن که جانم به دست او است سوگند! آنچه باعث شد تا خداوند آدم را بیافریند و در او از روح خویش بدمد و توبه اش را بپذیرد، و او را به بهشتش بازگرداند، فقط نبوّت من و ولایت علی بن ابی طالب بود. به آن که جانم به دست او است؛ به خاطر نبوّت من و اقرار به ولایت علی پس از من، ملکوت آسمانها و زمین به ابراهیم نشان داده شد. به آن که جانم به دست او است سوگند! به خاطر نبوت من و شناخت علی پس از من بود که موسی در گهواره سخن گفت و عیسی بر جهانیان معجزه نشان داد. به آن که جانم به دست او است سوگند! هیچ پیامبری به نبوّت نرسید مگر بر اثر شناخت خداوند و اقرار به ولایت ما و هیچ آفریده ای شایستگی شناخت خدا را نیافت مگر با اعتراف و اقرار به عبودیت برای خدا و اقرار به ولایت علی پس از من!» مقداد خاموش شد، گفتم: خدای بیامرزدت، جز این؟ گفت: چرا، شنیدم که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم می فرمود:«علی معیار دیانت این امّت و گواه بر آن و سرپرست حسابرسی آن است، علی است آن قلۀ بزرگ و شاهراه روشن حق و راه راست خداوند پس از من، به وسیلۀ او از گمراهی راه یابند و از نادانی آگاه شوند و نجات یابند و به هنگام مرگ آرام گیرند و از هراس بیاسایند و بدیها پاک شود و عذاب بر طرف گردد و رحمت نازل شود. او چشم بینا و گوش شنوا و زبان گویای خدا در میان خلقش است، دست گستردۀ رحمت خدا بر سر بندگانش استجلوۀ او بر گسترۀ آسمانها و زمین است، ریسمان نیرومند و استوار او است، عروه الوثقای ناگسستنی او است، دروازۀ او است که از آن درآیند، خانه او است که هر که درآید در امان باشد، در رستاخیز نشانۀ او بر صراط است، هر کس او را شناسد به بهشت درآید و هر کس او را انکار کند به دوزخ درافتد».
( تاریخ سیاسی صدر اسلام ؛ ج 1 , ص 145 )
ص : 6142
وَ رُوِیَ: أَنَّ قَائِلاً یَقُولُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا سَیِّدِی إِنْ کَانَ کَوْنٌ فَإِلَی مَنْ قَالَ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ اِبْنِی فَکَأَنَّ اَلْقَائِلَ اِسْتَصْغَرَ سِنَّ أَبِی جَعْفَرٍ فَقَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی بَعَثَ عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَسُولاً نَبِیّاً صَاحِبَ شَرِیعَهٍ مُبْتَدَأَهٍ فِی أَصْغَرَ مِنَ اَلسِّنِّ اَلَّذِی فِیهِ أَبُو جَعْفَرٍ .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 237 )
روایت شده است که کسی به ابو الحسن علی بن موسی(علیه السّلام)گفت:ای سرور من! اگر اتفاقی پیش آید به چه کسی باید مراجعه کرد؟فرمود:به پسرم ابو جعفر.کسی که پرسیده بود سن امام جواد را برای این موضوع کم می دانست.علی بن موسی(علیه السّلام) فرمود:خداوند عیسی بن مریم(علیهما السّلام)را پیامبر و فرستادۀ خویش و صاحب شریعت تازه یی قرار داد و سن او از سن ابو جعفر(علیه السّلام)کمتر بود .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 388 )
ص : 6143
عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ قَالَ: کُنْتُ فِی مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ فَسَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ عَلَی اَلْمِنْبَرِ وَ نَادَاهُ اِبْنُ اَلْکَوَّا وَ هُوَ فِی مُؤَخَّرِ اَلْمَسْجِدِ، فَقَالَ: یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَخْبِرْنِی عَنْ هَذَا اَلسَّوَادِ فِی اَلْقَمَرِ؟ قَالَ: هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ «فَمَحَوْنا آیَهَ اَللَّیْلِ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 142 )
ص : 6144
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَذَکَرْنَا اَلْأَعْمَالَ فَقُلْتُ أَنَا مَا أَضْعَفَ عَمَلِی فَقَالَ مَهْ اِسْتَغْفِرِ اَللَّهَ ثُمَّ قَالَ لِی إِنَّ قَلِیلَ اَلْعَمَلِ مَعَ اَلتَّقْوَی خَیْرٌ مِنْ کَثِیرٍ بِلاَ تَقْوَی قُلْتُ کَیْفَ یَکُونُ کَثِیرٌ بِلاَ تَقْوَی قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نَعَمْ مِثْلُ اَلرَّجُلِ یُطْعِمُ طَعَامَهُ وَ یَرْفُقُ جِیرَانَهُ وَ یُوَطِّئُ رَحْلَهُ فَإِذَا اِرْتَفَعَ لَهُ اَلْبَابُ مِنَ اَلْحَرَامِ دَخَلَ فِیهِ فَهَذَا اَلْعَمَلُ بِلاَ تَقْوَی وَ یَکُونُ اَلْآخَرُ لَیْسَ عِنْدَهُ فَإِذَا اِرْتَفَعَ لَهُ اَلْبَابُ مِنَ اَلْحَرَامِ لَمْ یَدْخُلْ فِیهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 241 )
2-مفضل بن عمر گوید:در خدمت امام صادق سخن از اعمال به میان آمد،من گفتم:عمل من بسیار اندک و ضعیف است،حضرت فرمود:آرام باش و از خدا استغفار کن، سپس به من فرمود:عمل اندک با تقوی بهتر از عمل زیاد بدون تقوی می باشد.گفتم عمل زیاد بدون تقوا چگونه است؟فرمود:مثلا مردی اطعام می کند و با همسایگانش نیک رفتاری می نماید و از مهمان و واردین به خوبی پذیرائی می کند ولی چون دربی از حرام به رویش گشوده شود از آن داخل می گردد(یعنی با همه کارهای خوبش چون کار حرامی پیش آید از آن پرهیز نمی کند)و این عبارت از عمل بدون تقوا است،ولی مردی چنین کارهائی را ندارد اما چون دربی از حرام برویش گشوده شود داخل نمی گردد.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 103 )
ص : 6145
23603-16 ( الفقیه 183:4 رقم 5416) العباس بن عامر، عن أبان ، عن أبی بصیر ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": من لم یحسن عند الموت وصیته کان نقصا فی مروءته و عقله، و قال: إن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله أوصی إلی علی علیه السّلام ، و أوصی علی علیه السّلام إلی الحسن ، و أوصی الحسن إلی الحسین ، و أوصی الحسین إلی علی بن الحسین ، و أوصی علی بن الحسین إلی محمد بن علی الباقر علیه السّلام ".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 26 )
ص : 6146
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّهُ لَمَّا قُبِضَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، جَرَتْ فِیهِ ثَلاَثُ سُنَنٍ أَمَّا وَاحِدَهٌ فَإِنَّهُ لَمَّا مَاتَ اِنْکَسَفَتِ اَلشَّمْسُ فَقَالَ اَلنَّاسُ اِنْکَسَفَتِ اَلشَّمْسُ لِفَقْدِ اِبْنِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَصَعِدَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمِنْبَرَ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَلشَّمْسَ وَ اَلْقَمَرَ آیَتَانِ مِنْ آیَاتِ اَللَّهِ یَجْرِیَانِ بِأَمْرِهِ مُطِیعَانِ لَهُ لاَ یَنْکَسِفَانِ لِمَوْتِ أَحَدٍ وَ لاَ لِحَیَاتِهِ فَإِذَا اِنْکَسَفَتَا أَوْ وَاحِدَهٌ مِنْهُمَا فَصَلُّوا ثُمَّ نَزَلَ فَصَلَّی بِالنَّاسِ صَلاَهَ اَلْکُسُوفِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ ؛ وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی سُمَیْنَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 485 )
ص : 6147
عَنِ اِبْنِ اَلصُّهْبَانِ اَلْبَکْرِیِّ قَالَ: سَمِعْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَتُفَرَّقَنَّ هَذِهِ اَلْأُمَّهُ عَلَی ثَلاَثٍ وَ سَبْعِینَ فِرْقَهً، کُلُّهَا فِی اَلنَّارِ إِلاَّ فِرْقَهً، « وَ مِمَّنْ خَلَقْنا أُمَّهٌ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ » ، فَهَذِهِ اَلَّتِی تَنْجُو مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 43 )
ص : 6148
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مِنْ سَعَادَهِ اَلْمَرْءِ اَلْمُسْلِمِ اَلزَّوْجَهُ اَلصَّالِحَهُ وَ اَلْمَسْکَنُ اَلْوَاسِعُ وَ اَلْمَرْکَبُ اَلْهَنِیءُ وَ اَلْوَلَدُ اَلصَّالِحُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 113 )
ص : 6149
سن، [المحاسن] ، فِی رِوَایَهِ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ فِی اَلسَّمَاءِ مَلَکَیْنِ مُوَکَّلَیْنِ بِالْعِبَادِ فَمَنْ تَجَبَّرَ وَضَعَاهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 237 )
ص : 6150
حَدَّثَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْغَلاَبِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ إِذَا أَوَی إِلَی فِرَاشِهِ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْأَوَّلُ فَلاَ شَیْءَ قَبْلَکَ وَ أَنْتَ اَلظَّاهِرُ فَلاَ شَیْءَ فَوْقَکَ وَ أَنْتَ اَلْبَاطِنُ فَلاَ شَیْءَ دُونَکَ وَ أَنْتَ اَلْآخِرُ فَلاَ شَیْءَ بَعْدَکَ اَللَّهُمَّ رَبَّ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ رَبَّ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ وَ رَبَّ اَلتَّوْرَاهِ وَ اَلْإِنْجِیلِ وَ اَلزَّبُورِ وَ اَلْقُرْآنِ اَلْحَکِیمِ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّهٍ أَنْتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها إِنَّکَ عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ نَفَی اَللَّهُ عَنْهُ اَلْفَقْرَ وَ صَرَفَ عَنْهُ شَرَّ کُلِّ دَابَّهٍ .
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 285 )
4-برای درخواست روزی و ایمنی از گزند حیوانات سمّی،در روایت است که حضرت علیّ بن حسین علیهما السّلام فرمود:«هر کس وقت وارد شدن در رختخواب بگوید: «اللّهمّ،أنت الأوّل فلا شیء قبلک،و أنت الظّاهر فلا شیء فوقک،و أنت الباطن فلا شیء دونک،و أنت الآخر فلا شیء بعدک.اللّهمّ،ربّ السّموات السّبع و ربّ الأرضین السّبع و ربّ التّوراه و الإنجیل و الزّبور و الفرقان[یا:القرآن]الحکیم،أعوذ بک من شرّ کلّ دابه أنت آخذ بناصیتها،«
إِنَّکَ عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ
».». -خداوندا،تو اوّلی هستی که هیچ چیز پیش از تو نیست،و تو آشکاری هستی که هیچ چیز برتر و بالای تو نیست،و تو باطنی هستی که هیچ چیز پایین تر از تو در اشیاء نفوذ نکرده و نیست،و تو آخری هستی که هیچ چیز بعد از تو نیست.خداوندا،ای پروردگار آسمانها و زمینهای هفتگانه،و پروردگار تورات و انجیل و زبور و فرقان[یا:قرآن]استوار، به تو پناه می برم از شرّ هر جنبنده ای که موی پیشانی[و تمام اختیارش را]گرفته ای، براستی که تو بر راه راست استوار هستی. خداوند،فقر و ناداری را از او دور نموده،و از گزند و آسیب هر جانور به او جلوگیری می نماید.»
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 505 )
دعای طلب روزی در وقت خوابیدن ؛
الهی،تو پیش از همه ای و چیزی قبل از تو نیست.تو آشکاری و چیزی آشکارتر از تو نیست.تو در خفایی و چیزی مخفی تر از تو نیست.تو آخرینی،چیزی بعد از تو نیست.الهی،ای پروردگار آسمانهای هفت گانه،ای پروردگار زمینهای هفت گانه،پروردگار تورات و انجیل و زبور و قرآن حکیم،پناه می برم به تو از شرّ هر جنبنده ای که مهارش در دست توست که تو بر راه مستقیمی.
امام سجاد علیه السّلام فرمود:هرکس وقتی که به رختخواب می رود این دعا را بخواند، خداوند شرّ همۀ جنبندگان را از او برمی گرداند.
( سائل رستگار ؛ ج 1 , ص 377 )
ص : 6151
إِنَّ اَلدَّهْرَ یَجْرِی بِالْبَاقِینَ کَجَرْیِهِ بِالْمَاضِینَ لاَ یَعُودُ مَا قَدْ وَلَّی مِنْهُ وَ لاَ یَبْقَی سَرْمَداً مَا فِیهِ، آخِرُ أَفْعَالِهِ کَأَوَّلِهِ، مُتَسَابِقَهٌ أُمُورُهُ، مُتَظَاهِرَهٌ أَعْلاَمُهُ، لاَ یَنْفَکُّ مُصَاحِبُهُ مِنْ عَنَاءٍ وَ فَنَاءٍ وَ سَلَبٍ وَ حَرَبٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 148 )
ص : 6152
أَصْدَقُ اَلْمَقَالِ مَا نَطَقَ بِهِ لِسَانُ اَلْحَالِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 212 )
ص : 6153
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ شَیْخٍ مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ رَجُلٌ دَخَلَ دَارَ رَجُلٍ فَوَثَبَ کَلْبٌ عَلَیْهِ فِی اَلدَّارِ فَعَقَرَهُ فَقَالَ إِنْ کَانَ دُعِیَ فَعَلَی أَهْلِ اَلدَّارِ أَرْشُ اَلْخَدْشِ وَ إِنْ کَانَ لَمْ یُدْعَ فَدَخَلَ فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِمْ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 351 )
5 - راوی گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیده و گفتم: قربانت گردم! مردی داخل خانه مردی شد و سگی که در آن خانه بود، بر او جهید و او را زخمی کرد.
فرمود: اگر شخص مجروح به آن خانه دعوت شده بود، قیمت جراحت به عهده اهل خانه است و اگر دعوت نشده داخل خانه شده بود، چیزی به عهده اهل خانه نیست.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 320 )
: مرسل. و علیه فتوی الأصحاب، و قال الشهید الثانی (ره): إطلاق النص و الفتوی یقتضی عدم الفرق بین أن یکون الکلب حاضرا فی الدار عند الدخول و عدمه، و لا بین علمهم بکونه یعقر الداخل و عدمه.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 170 )
ص : 6154
جا، [المجالس] ، للمفید أَحْمَدُ بْنُ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ اِبْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامٍ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ لِلنَّاسِ بِالْکُوفَهِ یَا أَهْلَ اَلْکُوفَهِ أَ تَرَوْنِی لاَ أَعْلَمُ مَا یُصْلِحُکُمْ بَلَی وَ لَکِنِّی أَکْرَهُ أَنْ أُصْلِحَکُمْ بِفَسَادِ نَفْسِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 110 )
ص : 6155
وَ عَنِ اِبْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ بَکْرٍ عَنْ زَکَرِیَّا عَنْ سَلاَّمٍ اَلنَّخَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا دَعَا اَلْعَبْدُ فِی اَلْبَلاَءِ وَ لَمْ یَدْعُ فِی اَلرَّخَاءِ حَجَبَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ صَوْتَهُ وَ قَالُوا هَذَا صَوْتٌ غَرِیبٌ أَیْنَ کُنْتَ قَبْلَ اَلْیَوْمِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 181 )
ص : 6156
عَنْهُ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَبَّرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَمْساً .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 474 )
ص : 6157
وَ عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی (رَحِمَهُ اَللَّهُ) قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ اَلْأَشْعَرِیِّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ إِسْحَاقَ ، عَنْ عُمَرَ بْنِ إِسْحَاقَ ، قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : مَا حَدُّ اَلْمُسْتَضْعَفِ اَلَّذِی ذَکَرَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ؟ قَالَ: «مَنْ لاَ یُحْسِنُ سُورَهً مِنْ سُوَرِ اَلْقُرْآنِ، وَ قَدْ خَلَقَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خِلْقَهً مَا یَنْبَغِی لَهُ أَنْ لاَ یُحْسِنَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 158 )
ص : 6158
کَمْ مِنْ غَرِیقٍ هَلَکَ فِی بَحْرِ الْجَهَالَهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 515 )
ص : 6159
22306-5 ( الکافی 525:5) الثلاثه، عن الخراز ، عن ( الفقیه 469:3 رقم 4635) أبی بصیر قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام : هل یصافح الرجل المرأه لیست له بذی محرم فقال "لا، إلا من وراء الثوب".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 846 )
ص : 6160
قُرْبُ اَلْإِسْنَادِ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَلَّی عَلَی جِنَازَهٍ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْهَا جَاءَ قَوْمٌ لَمْ یَکُونُوا أَدْرَکُوهَا فَکَلَّمُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُعِیدَ اَلصَّلاَهَ عَلَیْهَا فَقَالَ لَهُمْ قَدْ قَضَیْتُ اَلصَّلاَهَ عَلَیْهَا وَ لَکِنِ اُدْعُوا لَهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 348 )
ص : 6161
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ أَتَاهُ أَخُوهُ اَلْمُؤْمِنُ فِی حَاجَهٍ فَإِنَّمَا هِیَ رَحْمَهٌ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَاقَهَا إِلَیْهِ فَإِنْ قَبِلَ ذَلِکَ فَقَدْ وَصَلَهُ بِوَلاَیَتِنَا وَ هُوَ مَوْصُولٌ بِوَلاَیَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنْ رَدَّهُ عَنْ حَاجَتِهِ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی قَضَائِهَا سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِ شُجَاعاً مِنْ نَارٍ یَنْهَشُهُ فِی قَبْرِهِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ مَغْفُورٌ لَهُ أَوْ مُعَذَّبٌ فَإِنْ عَذَرَهُ اَلطَّالِبُ کَانَ أَسْوَأَ حَالاً قَالَ وَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ مَنْ قَصَدَ إِلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ إِخْوَانِهِ مُسْتَجِیراً بِهِ فِی بَعْضِ أَحْوَالِهِ فَلَمْ یُجِرْهُ بَعْدَ أَنْ یَقْدِرَ عَلَیْهِ فَقَدْ قَطَعَ وَلاَیَهَ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی.
( الکافی , جلد 2 , صفحه 367 )
علی بن جعفر گوید از حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام شنیدم فرمود: هر که برادر مؤمنش در حاجتی نزد او آید همانا آن رحمتی است از جانب خدای عز و جل که بسوی او روانه کرده است پس اگر آن را بپذیرد (این پذیرش) او را بولایت و دوستی ما رسانده است، و آن بولایت خدای عز و جل پیوند است، و اگر از حاجتش باز گرداند، و با اینکه قدرت بر برآوردن آن حاجت دارد آن را برنیاورد خداوند مار آتشینی بر او مسلط و چیره کند که تا روز قیامت در قبرش او را نیش زند، خواه آمرزیده باشد و خواه در عذاب باشد، و اگر (در این صورت بدروغ معذرت خواهی کند) آن مؤمن حاجت مند نیز عذرش را بپذیرد حالش بدتر است.(یعنی حال آن مؤمن حاجتمند چون دروغگوئی را تصدیق کرده و نهی از منکر ننموده، یا حال آن شخص ردکننده و عذرتراش زیرا ادعای دروغ کرده). گوید: و شنیدم از آن حضرت که میفرمود: هر که یکی از برادران (دینیش) آهنگ او کند که باو پناهنده شود در بارۀ برخی از گرفتاریهایش و او پناهش ندهد با اینکه توانائی بر آن دارد، ولایت و دوستی خدا را از خود بریده است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 74 )
4-از علی بن جعفر،گوید:شنیدم أبو الحسن(علیه السّلام)می فرمود: هر که نزد برادر مؤمن خود برای حاجتی آمد،همانا او رحمتی است از طرف خدا عز و جل که به سوی او روانه کرده است،اگر آن رحمت را بپذیرد محققاً آن را به ولایت و دوستی ما پیوسته است و آن به ولایت خدا عز و جل پیوست باشد و اگر او را از حاجت خود باز گردانید و آن را بر نیاورد با اینکه به برآوردنش توانا است،خدا بر او یک مار آتشین چیره کند که در گورش او را بگزد تا به روز رستاخیز چه آمرزیده باشد و چه عذاب کشد و اگر حاجتخواه او را معذور داند بدحال تر باشد،گوید:شنیدمش می فرمود:هر که یکی از برادران و هم مذهبانش به سوی او رود که بدو پناهنده شود در یک وضعی از خودش که بی چاره است و او وی را پناه ندهد با اینکه می تواند،پیوست خود را از خدا عز و جل بریده است
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 359 )
4-«علی بن جعفر»گوید:شنیدم ابو الحسن علیه السّلام می فرمود:
هرکس نزد برادر مؤمن خود برای حاجتی آمد،همانا او رحمتی است از طرف خدای عز و جل که به سوی او روانه کرده است،اگر آن رحمت را بپذیرد بیقین آن را به ولایت و دوستی ما پیوسته است و آن به ولایت خدای عز و جل پیوسته باشد و اگر او را از حاجت خود بازگردانید و آن را برنیاورد با اینکه به برآوردنش تواناست،خدا بر او یک مار آتشین چیره خواهد ساخت که در گورش او را تا روز رستاخیز بگزد چه آمرزیده باشد و چه عذاب کشد و اگر حاجتخواه او را معذور داند بدحال تر باشد،گوید:شنیدم که می فرمود:هرکس یکی از برادران و هم مذهبانش به سوی او رود که او پناهنده شود در یک وضعی از خودش که بیچاره است و او وی را پناه ندهد با اینکه می تواند،هرآینه پیوند خود را از خدای عز و جل بریده است.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 127 )
: ضعیف علی المشهور. و قد مر سندا و متنا فی باب قضاء حاجه المؤمن إلی قوله: کان أسوأ حالا إلا أن فیه: مغفورا له أو معذبا، و مضی ما بعده فی الباب السابق، نقول زائدا علی ما مضی أن قوله: فقد وصله بولایتنا ، یحتمل أن یکون المراد أنه وصل ذلک الفعل بولایتنا، أی جعله سببا لولایتنا و حبنا له، و هو أی الفعل أو الولایه بتأویل سبب لولایه الله، و یمکن أن یکون ضمیر الفاعل فی وصل راجعا إلی الفعل، و المفعول إلی الرجل أی وصل ذلک الفعل الرجل الفاعل له بولایتنا کان أسوأ حالا أی المطلوب أو الطالب کما مر و الأول أظهر، فالمراد بقوله عذره، قبل عذره الذی اعتذر به، و لا أصل له. و کون حال المطلوب حینئذ أسوأ ظاهر، لأنه صدقه فیما ادعی کذبا و لم یقابله بتکذیب و إنکار یستخف وزره، و أما علی الثانی فقیل کونه أسوأ لتصدیق الکاذب و لترکه النهی عن المنکر، و الأولی أن یحمل علی ما إذا فعل ذلک للطمع و ذله النفس لا للقربه و فضل العفو.
( مرآه العقول ؛ ج 11 , ص 53 )
ص : 6162
ثُمَّ قَالَ: وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «لَبِثَ یُونُسُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِی بَطْنِ اَلْحُوتِ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ، وَ نَادَی فِی اَلظُّلُمَاتِ اَلثَّلاَثِ - ظُلْمَهِ بَطْنِ اَلْحُوتِ، وَ ظُلْمَهِ اَللَّیْلِ، وَ ظُلْمَهِ اَلْبَحْرِ - أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ اَلظَّالِمِینَ. فَاسْتَجَابَ لَهُ رَبُّهُ، فَأَخْرَجَهُ اَلْحُوتُ إِلَی اَلسَّاحِلِ، ثُمَّ قَذَفَهُ فَأَلْقَاهُ بِالسَّاحِلِ، وَ أَنْبَتَ اَللَّهُ عَلَیْهِ شَجَرَهً مِنْ یَقْطِینٍ - وَ هُوَ اَلْقَرْعُ - فَکَانَ یَمَصُّهُ وَ یَسْتَظِلُّ بِهِ وَ بِوَرَقِهِ، وَ کَانَ تَسَاقَطَ شَعْرُهُ وَ رَقَّ جِلْدُهُ. وَ کَانَ یُونُسُ یُسَبِّحُ وَ یَذْکُرُ اَللَّهَ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهَارَ، فَلَمَّا أَنْ قَوِیَ وَ اِشْتَدَّ بَعَثَ اَللَّهُ دُودَهً، فَأَکَلَتْ أَسْفَلَ اَلْقَرْعِ فَذَبَلَتِ اَلْقَرْعَهُ ثُمَّ یَبِسَتْ، فَشَقَّ ذَلِکَ عَلَی یُونُسَ، فَظَلَّ حَزِیناً، فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ: مَا لَکَ حَزِیناً، یَا یُونُسُ، قَالَ: یَا رَبِّ، هَذِهِ اَلشَّجَرَهُ اَلَّتِی کَانَتْ تَنْفَعُنِی سَلَّطْتَ عَلَیْهَا دُودَهً فَیَبِسَتْ، فَقَالَ: یَا یُونُسُ، أَ حَزِنْتَ لِشَجَرَهٍ لَمْ تَزْرَعْهَا وَ لَمْ تَسْقِهَا وَ لَمْ تَعْیَ بِهَا أَنْ یَبِسَتْ حِینَ اِسْتَغْنَیْتَ عَنْهَا وَ لَمْ تَجْزَعْ لِمِائَهِ أَلْفٍ أَوْ یَزِیدُونَ أَرَدْتَ أَنْ یَنْزِلَ عَلَیْهِمُ اَلْعَذَابُ؟! إِنَّ أَهْلَ نَیْنَوَی قَدْ آمَنُوا وَ اِتَّقَوْا فَارْجِعْ إِلَیْهِمْ. فَانْطَلَقَ یُونُسُ إِلَی قَوْمِهِ، فَلَمَّا دَنَا مِنْ نَیْنَوَی اِسْتَحْیَا أَنْ یَدْخُلَ، فَقَالَ لِرَاعٍ لَقِیَهُ: اِئْتِ أَهْلَ نَیْنَوَی فَقُلْ لَهُمْ: إِنَّ هَذَا یُونُسُ قَدْ جَاءَ. قَالَ اَلرَّاعِی أَ تَکْذِبُ، أَ مَا تَسْتَحْیِی، وَ یُونُسُ قَدْ غَرِقَ فِی اَلْبَحْرِ وَ ذَهَبَ. قَالَ لَهُ یُونُسُ: إِنْ نَطَقَتِ اَلشَّاهُ بِأَنِّی یُونُسُ، قَبِلْتَ مِنِّی؟ فَقَالَ اَلرَّاعِی: بَلَی. قَالَ یُونُسُ: اَللَّهُمَّ أَنْطِقْ هَذِهِ اَلشَّاهَ حَتَّی تَشْهَدَ لَهُ بِأَنِّی یُونُسُ فَأُنْطِقَتِ اَلشَّاهُ لَهُ بِأَنَّهُ یُونُسُ. فَلَمَّا أَتَی اَلرَّاعِی قَوْمَهُ وَ أَخْبَرَهُمْ، أَخَذُوهُ وَ هَمُّوا بِضَرْبِهِ، فَقَالَ: إِنَّ لِی بَیِّنَهً لِمَا أَقُولُ. قَالُوا: مَنْ یَشْهَدُ؟ قَالَ: هَذِهِ اَلشَّاهُ تَشْهَدُ. فَشَهِدَتْ بِأَنَّهُ صَادِقٌ وَ أَنَّ یُونُسَ قَدْ رَدَّهُ اَللَّهُ إِلَیْهِمْ، فَخَرَجُوا یَطْلُبُونَهُ، فَوَجَدُوهُ فَجَاءُوا بِهِ، وَ آمَنُوا وَ حَسُنَ إِیمَانُهُمْ، فَمَتَّعَهُمُ اَللَّهُ إِلَی حِینٍ وَ هُوَ اَلْمَوْتُ، وَ أَجَارَهُمْ مِنْ ذَلِکَ اَلْعَذَابِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 58 )
ص : 6163
عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ مُحْرِمٍ أَصَابَ نَعَامَهً مَا عَلَیْهِ قَالَ عَلَیْهِ بَدَنَهٌ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَتَصَدَّقْ عَلَی سِتِّینَ مِسْکِیناً فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَصُمْ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ یَوْماً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 10 )
ص : 6164
ما، ، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، جَمَاعَهٌ عَنْ أَبِی غَالِبٍ اَلزُّرَارِیِّ عَنِ اَلْکُلَیْنِیِّ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنِ اَلْخَیْبَرِیِّ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: لَوْ لاَ أَنَّ اَللَّهَ خَلَقَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ لِفَاطِمَهَ مَا کَانَ لَهَا کُفْوٌ عَلَی اَلْأَرْضِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 97 )
در امالی شیخ طوسی به نقل از امام جعفر صادق علیه السّلام آمده که آن حضرت فرمود:اگر خداوند متعال امیر المؤمنین علی علیه السّلام را خلق نمی کرد،در تمام زمین انسانی که کفو و شایستۀ همسری با حضرت فاطمه علیها السّلام باشد یافت نمی شد .
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 425 )
ص : 6165
وَ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَا أَغْنَی اَلشُّرَکَاءِ عَنِ اَلشِّرْکِ فَمَنْ عَمِلَ عَمَلاً أَشْرَکَ فِیهِ غَیْرِی فَأَنَا مِنْهُ بَرِیءٌ فَهُوَ لِلَّذِی أَشْرَکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 222 )
و از پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله روایت شده:که خداوند متعال فرموده من از تمام شریکها بی نیازترم اگر کسی در عمل خود دیگری را شریک من قرار دهد من از چنین عملی بی نیازم و آن را تماما برای همان شریک واگذار میکنم.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 226 )
ص : 6166
16311-14 التهذیب ،1/5/176/10 الصفار عن الثلاثه عن جعفر عن أبیه أن علیا علیه السّلام قال: انتظروا بالصغار الذین قتل أبوهم أن یکبروا فإذا بلغوا خیروا فإن أحبوا قتلوا أو عفوا أو صالحوا.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 867 )
ص : 6167
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَدْخُلُ بِالْمَرْأَهِ ثُمَّ تَدَّعِی عَلَیْهِ مَهْرَهَا فَقَالَ إِذَا دَخَلَ بِهَا فَقَدْ هَدَمَ اَلْعَاجِلَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 256 )
ص : 6168
8926-21 الکافی ،1/22/585/2 محمد عن أحمد عن الحسین عن عثمان و هارون بن خارجه قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: ارحمنی مما لا طاقه لی به و لا صبر لی علیه.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1664 )
ص : 6169
وَ عَنْ أَنَسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِذَا وَجَّهْتُ إِلَی عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِی فِی بَدَنِهِ أَوْ مَالِهِ أَوْ وَلَدِهِ ثُمَّ اِسْتَقْبَلَ ذَلِکَ بِصَبْرٍ جَمِیلٍ اِسْتَحْیَیْتُ مِنْهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَنْ أَنْصِبَ لَهُ مِیزَاناً أَوْ أَنْشُرَ لَهُ دِیوَاناً.
( مسکّن الفؤاد عند فقد الأحبه و الأولاد , جلد 1 , صفحه 44 )
17- انس می گوید:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:«که خداوند عز و جل می فرماید:هر گاه مصیبت و بلایی را متوجه بدن یا مال یا فرزند بنده ام سازم سپس او با صبر جمیل از آن بلا استقبال نماید من از او شرم می کنم که در روز قیامت ترازویی جهت بررسی حساب او نصب کنم یا نامه عمل او را بگشایم.»
( آرام بخش دل داغدیدگان ؛ ج 1 , ص 110 )
16- انس از پیغمبر اکرم نقل کرده که فرمود:خدای تعالی فرموده است:هر گاه من مصیبتی را در مال یا جسم یا فرزندان یکی از بندگانم متوجه کنم و او آن مصیبت را،با صبر جمیل استقبال کند،من حیا می کنم از او،که روز قیامت ترازوئی برای اعمالش بر پا کنم،یا پرونده و دیوانی برای او بگشایم.یعنی بدون حساب داخل بهشت می شود.
( ارمغان شهید ؛ ج 1 , ص 50 )
و از انس است که گفته است پیغمبر خدای-صلی الله علیه و آله و سلم-فرمود: «قال الله عز و جل اذا وجهت الی عبد من عبیدی مصیبه فی بدنه او ماله او ولده ثم استقبل ذلک بصبر جمیل استحییت منه یوم القیامه ان انصب له میزانا و انشر له دیوانا». :«خدای فرمود:چون متوجه کنم به بنده ای از بندگان خود مصیبتی را در بدن یا اموال یا فرزندانش و پذیرایی کنند آن را به شکیبایی نیکو شرم می دارم از او در روز رستخیز که برای او میزانی برافرازم یا دیوانی باز نمایم.»
( تسلیه العباد ؛ ج 1 , ص 62 )
ص : 6170
اَلْعَفْوُ أَفْضَلُ اَلْإِحْسَانِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 25 )
ص : 6171
ب، [قرب الإسناد] ، عَنْ هَارُونَ عَنِ اِبْنِ صَدَقَهَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَرَهُمْ بِسَبْعٍ وَ نَهَاهُمْ عَنْ سَبْعٍ أَمَرَهُمْ بِعِیَادَهِ اَلْمَرْضَی وَ اِتِّبَاعِ اَلْجَنَائِزِ وَ إِبْرَارِ اَلْقَسَمِ وَ تَسْمِیتِ اَلْعَاطِسِ وَ نَصْرِ اَلْمَظْلُومِ وَ إِفْشَاءِ اَلسَّلاَمِ وَ إِجَابَهِ اَلدَّاعِی وَ نَهَاهُمْ عَنِ اَلتَّخَتُّمِ بِالذَّهَبِ وَ اَلشُّرْبِ فِی آنِیَهِ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ وَ عَنِ اَلْمَیَاثِرِ اَلْحُمْرِ وَ عَنْ لِبَاسِ اَلْإِسْتَبْرَقِ وَ اَلْحَرِیرِ وَ اَلْقَزِّ وَ اَلْأُرْجُوَانِ . أَرْبَعِینُ اَلشَّهِیدِ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ شَیْخِ اَلطَّائِفَهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی جِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ اِبْنِ صَدَقَهَ : مِثْلَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 338 )
3-قرب الاسناد:تا رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)که فرمانداد آنها را بهفت و بازداشت از هفت، فرماندادشان:بعیادت بیماران،و تشییع جنازه ها،و انجام سوگند،و خبر باش عطسه زنها،و یاری ستمدیده و فاش کردن سلام،و پذیرش دعوت،و بازداشتشان از بدست کردن انگشتر طلا،و نوشیدن در ظرف طلا و نقره،و از زینهای سرخ،و از جامه ابریشم و دیبا و حریر و سرخ زننده.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 218 )
ص : 6172
14145-13 التهذیب ،1/11/251/5 الحسین عن صفوان عن البجلی قال: سألت أبا إبراهیم علیه السّلام عن الرجل یغتسل للزیاره - ثم ینام أ یتوضأ قبل أن یزور قال یعید غسله لأنه إنما دخل بوضوء.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1225 )
ص : 6173
نی، [الغیبه] ، للنعمانی اِبْنُ عُقْدَهَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ عَبَّاسِ بْنِ هِشَامٍ اَلنَّاشِرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ فُضَیْلٍ اَلصَّائِغِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : إِذَا فَقَدَ اَلنَّاسُ اَلْإِمَامَ مَکَثُوا سَبْتاً لاَ یَدْرُونَ أَیّاً مِنْ أَیٍّ ثُمَّ یُظْهِرُ اَللَّهُ لَهُمْ صَاحِبَهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 148 )
ص : 6174
و فی کتاب معانی الأخبار ، بإسناده إلی الأصبغ بن نباته ، عن علیّ - علیه السّلام : - فی قول اللّه - عزّ و جلّ-: وَ قالُوا رَبَّنا عَجِّلْ لَنا قِطَّنا قَبْلَ یَوْمِ اَلْحِسابِ قال: نصیبهم من العذاب.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 210 )
ص : 6175
وَ أَسْنَدَ إِلَی أَبِی ذَرٍّ : قَوْلَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یُصَافِحُنِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ أَنْتَ اَلصِّدِّیقُ اَلْأَکْبَرُ وَ اَلْفَارُوقُ بَیْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ وَ أَنْتَ یَعْسُوبُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمَالُ یَعْسُوبُ اَلْکُفَّارِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 245 )
ص : 6176
وَ قَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ اَلْعَسْکَرِیُّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ : إِنَّ رَجُلاً جَاءَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِرَجُلٍ یَزْعُمُ أَنَّهُ قَاتِلُ أَبِیهِ فَاعْتَرَفَ فَأَوْجَبَ عَلَیْهِ اَلْقِصَاصَ وَ سَأَلَهُ أَنْ یَعْفُوَ عَنْهُ لِیُعْظِمَ اَللَّهُ ثَوَابَهُ فَکَأَنَّ نَفْسَهُ لَمْ تَطِبْ بِذَلِکَ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ لِلْمُدَّعِی اَلدَّمَ اَلَّذِی هُوَ اَلْوَلِیُّ اَلْمُسْتَحِقُّ لِلْقِصَاصِ إِنْ کُنْتَ تَذْکُرُ لِهَذَا اَلرَّجُلِ عَلَیْکَ فَضْلاً فَهَبْ لَهُ هَذِهِ اَلْجِنَایَهَ وَ اِغْفِرْ لَهُ هَذَا اَلذَّنْبَ قَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ لَهُ عَلَیَّ حَقٌّ وَ لَکِنْ لَمْ یَبْلُغْ بِهِ أَنْ أَعْفُوَ لَهُ عَنْ قَتْلِ وَالِدِی قَالَ فَتُرِیدُ مَا ذَا؟ قَالَ أُرِیدُ اَلْقَوَدَ فَإِنْ أَرَادَ لِحَقِّهِ عَلَیَّ أَنْ أُصَالِحَهُ عَلَی اَلدِّیَهِ صَالَحْتُهُ وَ عَفَوْتُ عَنْهُ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَمَا حَقُّهُ عَلَیْکَ؟ قَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ لَقَّنَنِی تَوْحِیدَ اَللَّهِ وَ نُبُوَّهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِمَامَهَ عَلِیٍّ وَ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ فَهَذَا لاَ یَفِی بِدَمِ أَبِیکَ بَلَی وَ اَللَّهِ هَذَا یَفِی بِدِمَاءِ أَهْلِ اَلْأَرْضِ کُلِّهِمْ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ سِوَی اَلْأَنْبِیَاءِ وَ اَلْأَئِمَّهِ إِنْ قُتِلُوا فَإِنَّهُ لاَ یَفِی بِدِمَائِهِمْ شَیْءٌ تَمَامَ اَلْخَبَرِ .
( الاحتجاج , جلد 2 , صفحه 319 )
و از حضرت أبو محمّد الحسن بن علیّ العسکری علیه السّلام مروی و منقول است که:مردی با خصم خود بخدمت حضرت علیّ بن الحسین علیه السّلام آمده گفت:یا بن رسول اللّه این مرد پدرم را بقتل آورد. حضرت سیّد السّاجدین امام زین العابدین(علیه السّلام)از مدّعی علیه حقیقت آن استعلام نمود آن کس اعتراف بقتل پدر مدّعی فرمود در حال آن ولیّ ایزد متعال بر او قصاص و قتال واجب و لازم بناء علی اقراره گردانید و بعد از آن از مدّعی قود سؤال عفو از قتل مدّعی علیه نمود و فرمود که:چون عفو او موجب بسیاری ثواب و أجر از حضرت عزیز وهّابست أنسب آنست که تو از قتل او درگذری و نفس او را بمعرض تلف نیاری. نفس مدّعی علیه به کلام عفو راضی و خوشحال نگردید. حضرت علیّ بن الحسین(علیهما السّلام)در آن حال روی بآن ولیّ دم یعنی مدّعی که مستحقّ از طرف از برای قصاص بود آورده گفت:اگر این مرد را بر تو فضل و حقّ باشد باید که بخاطر آری و این جنایت را باو بخشی و او را بوسیلۀ آن حقّ نکشی و طلب مغفرت این گناه او از حضرت آله نمائی و او را باین جرایم عفو فرمائی. آن مرد گفت:یا بن رسول اللّه(صلّی الله علیه و آله)او را بر من حقّ است لکن آنقدر نیست که از واسطۀ آن او را عفو نمایم و خون والد خود طلب نفرمایم. حضرت امام زین العابدین علیه السّلام فرمود که:از او چه میخواهی گفت:یا ابن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم اگر ارادۀ شما باشد که من بهمان حقّ قلیل او با او مصالحه بدیت کنم و از قتل او درگذرم من نیز صلح کردم و عفو او نمودم. حضرت علیّ بن الحسین علیه السّلام فرمود که:حقّ او در ذمّۀ شما چیست؟گفت:یا ابن رسول اللّه(صلّی الله علیه و آله)تلقین توحید خدای مجید و نبوّت حضرت رسول لازم التّمجید(صلّی الله علیه و آله)و تعلیم امامت علیّ بن أبی طالب(علیه السّلام)و أئمّۀ معصومین علیهم سلام الملک الحمید بما نمود. علیّ بن الحسین(علیهما السّلام)فرمود که:این وفا و کفایت بخون پدرت باعتقاد تو نمیکند. و اللّه بخدای عالم مرا قسم است که این تلقین و تعلیم أعیان دین قویم و آداب شریعت مستقیم سوای خون أنبیای مرسلین و أئمّۀ معصومین صلوات اللّه علیهم أجمعین وفا و کفایت بدماء تمامی أهل زمین از أوّلین و آخرین اگر مقتول شوند مینماید لیکن وفا بدماء أنبیاء و أئمّه الهدی علیهم السّلام نکند
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 3 , ص 208 )
190-و امام حسن عسکریّ علیه السّلام فرموده: مردی همراه با فردی که گمان داشت او قاتل پدرش می باشد نزد امام سجّاد علیه السّلام رسیده و اعتراف نمود و مستوجب قصاص شد، آن حضرت از ولیّ دم خواستار عفو او شد تا خداوند ثوابش را عظیم دارد، ولی دلش راضی نشد. پس امام علیّ بن الحسین علیهما السّلام به ولیّ دم که خواهان قصاص بود فرمود: اگر از این مرد فضیلتی یادت می آید بخاطر همان او را عفو کن، و از این گناهش در گذر. گفت: ای زادۀ رسول خدا، او را بر من حقّی است، ولی نه در آن حدّ که موجب عفو از قتل پدرم باشد. فرمود: پس چه قصدی داری؟! گفت: پرداخت دیه، اگر قصد آن حقّ را دارد، من هم با او با پرداخت دیه کنار آمده و از او می گذرم. امام علیّ بن الحسین علیهما السّلام فرمود: حقّ او در ذمّۀ شما چیست؟ گفت: ای زادۀ رسول خدا، به من یکتاپرستی را تلقین کرده، همراه با نبوّت رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و امامت علیّ و باقی امامان-علیهم السّلام-. حضرت فرمود: آیا چنین حقّی کفایت از خون پدرت نمی کند؟ آری بخدا سوگند این چنین حقّی در عوض خونبهای تمام أهل زمین از ابتدا تا انتهی جز انبیاء و امامان علیهم السّلام اگر کشته شوند کفایت می کند، زیرا هیچ چیزی وفا به خون اینان نمی کند.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 149 )
ص : 6177
وَ عَنْ حَرِیزٍ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: أَمَّا أَنَا إِذَا زَالَتِ اَلشَّمْسُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ ، بَدَأْتُ بِالْفَرِیضَهِ وَ أَخَّرْتُ اَلرَّکْعَتَیْنِ إِذَا لَمْ أَکُنْ صَلَّیْتُهُمَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 320 )
ص : 6178
عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ اَلطَّائِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَتَزَوَّجُ اَلْمَرْأَهَ وَ أَدْخُلُ بِهَا وَ لاَ أُعْطِیهَا شَیْئاً فَقَالَ نَعَمْ یَکُونُ دَیْناً عَلَیْکَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 220 )
ص : 6179
فَضَائِلِ اَلْعَشَرَهِ : أَنَّهُ أُتِیَ عُمَرُ بِابْنِ أَسْوَدَ اِنْتَفَی مِنْهُ أَبُوهُ فَأَرَادَ عُمَرُ أَنْ یُعَزِّرَهُ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِلرَّجُلِ هَلْ جَامَعْتَ أُمَّهُ فِی حَیْضِهَا قَالَ نَعَمْ قَالَ فَلِذَلِکَ سَوَّدَهُ اَللَّهُ فَقَالَ عُمَرُ لَوْ لاَ عَلِیٌّ لَهَلَکَ عُمَرُ وَ فِی رِوَایَهِ اَلْکَلْبِیِّ : قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ فَانْطَلِقَا فَإِنَّهُ اِبْنُکُمَا وَ إِنَّمَا غَلَبَ اَلدَّمُ اَلنُّطْفَهَ اَلْخَبَرَ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 363 )
ص : 6180
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَأْکُلُ مُتَّکِئاً فَقَالَ لاَ وَ لاَ مُنْبَطِحاً .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 271 )
4 - سماعه گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: روا است که انسان به پشتی تکیه دهد و غذا بخورد؟
فرمود: نه، و نه خود را بر روی سفره پهن کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 665 )
: موثق. و قال الفیروزآبادی : بطحه کمنعه: ألقاه علی وجهه فانبطح.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 75 )
ص : 6181
فَقَدْ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اَلْخَمِیسِ رَکْعَتَیْنِ بَیْنَ اَلْعِشَاءَیْنِ بِالْحَمْدِ مَرَّهً وَ آیَهِ اَلْکُرْسِیِّ وَ اَلْقَلاَقِلِ خَمْساً خَمْساً فَإِذَا سَلَّمَ اِسْتَغْفَرَ اَللَّهَ تَعَالَی خَمْسَ عَشْرَهَ مَرَّهً وَ جَعَلَ ثَوَابَهَا لِوَالِدَیْهِ فَقَدْ أَدَّی حَقَّهُمَا.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 162 )
ص : 6182
وَ عَنِ اَلْکُلَیْنِیِّ وَ جَمَاعَهٍ مِنْ مَشَایِخِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حُذَیْفَهَ بْنِ مَنْصُورٍ عَمَّنْ سَمِعَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ تَتِمُّ اَلصَّلاَهُ فِی اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرَامِ وَ مَسْجِدِ اَلرَّسُولِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ وَ حَرَمِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 545 )
ص : 6183
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ خُطْبَهٌ لَهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ فِیهَا: وَ أَحْسَنُ اَلْهُدَی هُدَی اَلْأَنْبِیَاءِ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 744 )
ص : 6184
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مُرُوَّهُ اَلرَّجُلِ فِی نَفْسِهِ نَسَبٌ لِعَقِبِهِ وَ قَبِیلَتِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 209 )
82-و فرمود جوانمردی شخص در نفس خویش یک نوع انتساب و همبستگی است برای فرزندان و قبیله او(منظور اینست که جوانمردی او موجب هواخواه و ارادتمند زیاد خواهد شد که چون خویشاوند برای بازماندگان اویند).
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 187 )
ص : 6185
أَیُّهَا اَلْمَخْلُوقُ اَلسَّوِیُّ وَ اَلْمُنْشَأُ اَلْمَرْعِیُّ فِی ظُلُمَاتِ اَلْأَرْحَامِ وَ مُضَاعَفَاتِ اَلْأَسْتَارِ. بُدِئْتَ مِنْ سُلالَهٍ مِنْ طِینٍ وَ وُضِعْتَ فِی قَرارٍ مَکِینٍ ` إِلی قَدَرٍ مَعْلُومٍ وَ أَجَلٍ مَقْسُومٍ تَمُورُ فِی بَطْنِ أُمِّکَ جَنِیناً لاَ تُحِیرُ دُعَاءً وَ لاَ تَسْمَعُ نِدَاءً ثُمَّ أُخْرِجْتَ مِنْ مَقَرِّکَ إِلَی دَارٍ لَمْ تَشْهَدْهَا وَ لَمْ تَعْرِفْ سُبُلَ مَنَافِعِهَا فَمَنْ هَدَاکَ لاِجْتِرَارِ اَلْغِذَاءِ مِنْ ثَدْیِ أُمِّکَ وَ عَرَّفَکَ عِنْدَ اَلْحَاجَهِ مَوَاضِعَ طَلَبِکَ وَ إِرَادَتِکَ هَیْهَاتَ إِنَّ مَنْ یَعْجِزُ عَنْ صِفَاتِ ذِی اَلْهَیْئَهِ وَ اَلْأَدَوَاتِ فَهُوَ عَنْ صِفَاتِ خَالِقِهِ أَعْجَزُ وَ مِنْ تَنَاوُلِهِ بِحُدُودِ اَلْمَخْلُوقِینَ أَبْعَدُ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 233 )
ص : 6186
حَمَّادٌ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ: إِذَا شَکَکْتَ فَلَمْ تَدْرِ أَ فِی ثَلاَثٍ أَنْتَ أَمْ فِی اِثْنَتَیْنِ أَمْ فِی وَاحِدَهٍ أَمْ فِی أَرْبَعٍ فَأَعِدْ وَ لاَ تَمْضِ عَلَی اَلشَّکِّ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 358 )
3 - ابن ابی یعفور گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرگاه شک کردی و ندانستی که آیا در رکعت سوم هستی یا در رکعت دوم و یا در رکعت اوّل و یا در رکعت چهارم، نماز را اعاده کن و با شک، نماز را ادامه نده.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 220 )
: حسن کالصحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 209 )
ص : 6187
کش، [رجال الکشی ] ، طَاهِرُ بْنُ عِیسَی عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلشُّجَاعِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ حَمْزَهَ بْنِ اَلطَّیَّارِ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدٍ قَالَ: جِئْتُ إِلَی بَابِ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَسْتَأْذِنُ عَلَیْهِ فَلَمْ یَأْذَنْ لِی فَأَذِنَ لِغَیْرِی فَرَجَعْتُ إِلَی مَنْزِلِی وَ أَنَا مَغْمُومٌ فَطَرَحْتُ نَفْسِی عَلَی سَرِیرٍ فِی اَلدَّارِ وَ ذَهَبَ عَنِّی اَلنَّوْمُ فَجَعَلْتُ أُفَکِّرُ وَ أَقُولُ أَ لَیْسَ اَلْمُرْجِئَهُ تَقُولُ کَذَا وَ اَلْقَدَرِیَّهُ تَقُولُ کَذَا وَ اَلْحَرُورِیَّهُ تَقُولُ کَذَا وَ اَلزَّیْدِیَّهُ تَقُولُ کَذَا فَنُفَنِّدُ عَلَیْهِمْ قَوْلَهُمْ فَأَنَا أُفَکِّرُ فِی هَذَا حَتَّی نَادَی اَلْمُنَادِی فَإِذَا اَلْبَابُ یُدَقُّ فَقُلْتُ مَنْ هَذَا فَقَالَ رَسُولٌ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ لَکَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَجِبْ فَأَخَذْتُ ثِیَابِی عَلَیَّ وَ مَضَیْتُ مَعَهُ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ فَلَمَّا رَآنِی قَالَ یَا مُحَمَّدُ لاَ إِلَی اَلْمُرْجِئَهِ وَ لاَ إِلَی اَلْقَدَرِیَّهِ وَ لاَ إِلَی اَلْحَرُورِیَّهِ وَ لاَ إِلَی اَلزَّیْدِیَّهِ وَ لَکِنْ إِلَیْنَا إِنَّمَا حَجَبْتُکَ لِکَذَا وَ کَذَا فَقَبِلْتُ وَ قُلْتُ بِهِ . کشف، [کشف الغمه] ، مِنْ دَلاَئِلِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلطَّیَّارِ قَالَ: أَتَیْتُ بَابَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ وَ فِیهِ یَا اِبْنَ مُحَمَّدٍ لاَ إِلَی اَلْمُرْجِئَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 271 )
رجال کشی ص 223 حمزه بن الطیار از پدر خود محمد نقل کرد که گفت رفتم در خانه امام باقر اجازه خواستم نداد ولی بدیگری اجازه داد من با اندوه بمنزل برگشتم خود را انداختم روی تختی که میان خانه بود خواب از چشمم رفت شروع کردم بفکر و میگفتم.مگر مرجئه همین را نمیگویند و قدریها نیز همین طور،حروریه و زیدیه نیز همین،ما گفتار آنها را رد میکنیم. در این افکار بودم که صدای کسی را شنیدم متوجه شدم کوبه درب بصدا درآمد گفتم کیست؟جوابداد از طرف حضرت باقر آمده ام میفرماید بیا پیش من.من لباس پوشیدم و با او رفتم همین که مرا دید گفت محمد لا الی المرجئه و لا الی القدریه و لا الی الحروریه و لا الی الزیدیه و لکن الینا. بمرجئه و قدریها و حروریها و زیدیها پناه نبر پیش ما،من به این دلیل بتو اجازه ورود ندادم من قبول کردم.
( بحارالأنوار (جلد 46) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 189 )
ص : 6188
فَقَدْ رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلرَّجُلَ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَطْعَمَ فَأَهْوَی بِیَدِهِ وَ قَالَ بِسْمِ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ قَبْلَ أَنْ تَصِیرَ اَللُّقْمَهُ إِلَی فِیهِ.
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 170 )
ص : 6189
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لَیُدْرِکُ بِالْحِلْمِ وَ اَللِّینِ دَرَجَهَ اَلْعَابِدِ اَلْمُتَهَجِّدِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 288 )
ص : 6190
وَ رَوَی إِسْمَاعِیلُ بْنُ فَضْلٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمُسْلِمِ هَلْ یُقْتَلُ بِأَهْلِ اَلذِّمَّهِ وَ أَهْلِ اَلْکِتَابِ إِذَا قَتَلَهُمْ قَالَ لاَ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ مُعْتَاداً لِذَلِکَ لاَ یَدَعُ قَتْلَهُمْ فَیُقْتَلُ وَ هُوَ صَاغِرٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 361 )
ص : 6191
23345-14 ( الکافی 25:6) الاثنان، عن الوشاء ، عن عبد اللّه بن سنان ، عن معاذ الفراء، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": الغلام رهن بسابعه بکبش یسمی فیه و یعق عنه"، و قال "إن فاطمه علیها السّلام حلقت ابنیها و تصدقت بوزن شعرهما فضه".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1333 )
ص : 6192
وَ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَهَ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ضَلِیعَ اَلْفَمِ أَشْکَلَ اَلْعَیْنَیْنِ مَنْهُوشَ اَلْعَقِبِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 191 )
ص : 6193
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : رَأْسُ اَلْعَقْلِ بَعْدَ اَلْإِیمَانِ بِاللَّهِ تَعَالَی اَلتَّحَبُّبُ إِلَی اَلنَّاسِ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 249 )
11-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:بالاترین مرتبه عقل بعد از ایمان به خدای متعال اظهار دوستی با مردم است.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 527 )
ص : 6194
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلَیْنِ اِفْتَرَی کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا عَلَی صَاحِبِهِ فَقَالَ یُدْرَأُ عَنْهُمَا اَلْحَدُّ وَ یُعَزَّرَانِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 240 )
2 - عبد اللّه بن سنان گوید: از امام صادق علیه السّلام درباره دو نفر که هرکدامشان دیگری را متهم به زنا کرده اند پرسیدم.
فرمود: حد از آن ها ساقط می شود و فقط تعزیر می گردند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 43 )
: صحیح. و به أفتی الأصحاب.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 374 )
ص : 6195
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: فِی اِمْرَأَهٍ قَطَعَتْ ذَکَرَ رَجُلٍ وَ رَجُلٍ قَطَعَ فَرْجَ اِمْرَأَهٍ مُتَعَمِّدَیْنِ قَالَ لاَ قِصَاصَ بَیْنَهُمَا وَ یَضْمَنُ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا اَلدِّیَهَ وَ یُعَاقَبُ عُقُوبَهً مُوجِعَهً وَ یُجْبَرُ اَلرَّجُلُ إِذَا کَانَ زَوْجَ اَلْمَرْأَهِ عَلَی إِمْسَاکِهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 278 )
ص : 6196
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أُنْذِرَ بِالْقُرْآنِ مَنْ یَرْجُونَ اَلْوُصُولَ إِلَی رَبِّهِمْ بِرَغْبَتِهِمْ فِیمَا عِنْدَهُ فَإِنَّ اَلْقُرْآنَ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 12 )
ص : 6197
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ قَیْسٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا اِبْنَ قَیْسٍ «وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا یَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَکُمْ ثُمَّ لا یَکُونُوا أَمْثالَکُمْ» عَنَی أَبْنَاءَ اَلْمَوَالِی اَلْمُعْتَقِینَ.
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 309 )
ص : 6198
قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّمَا یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَی عَنِ اَلْمُنْکَرِ مَنْ کَانَتْ فِیهِ ثَلاَثُ خِصَالٍ عَالِمٌ لِمَا یَأْمُرُ بِهِ وَ تَارِکُ لِمَا یَنْهَی عَنْهُ عَادِلٌ فِیمَا یَأْمُرُ عَادِلٌ فِیمَا یَنْهَی رَفِیقٌ فِیمَا یَأْمُرُ رَفِیقٌ فِیمَا یَنْهَی.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 365 )
امام صادق(علیه السّلام)فرموده است،کسی امر به معروف و نهی از منکر می کند که در او سه خصلت باشد:به آنچه فرمان می دهد،دانا باشد و عمل کند.از آنچه نهی می کند، خود انجام ندهد.در هر دو مورد رعایت عدل و مهربانی را بکند .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 582 )
ص : 6199
فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ عِیسَی بْنِ هَارُونَ اَلْعِجْلِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ حَکِیمِ بْنِ جُبَیْرٍ [عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ ] قَالَ : إِنَّ لِعَلِیٍّ [عَلَیْهِ السَّلاَمُ] اِسْماً فِی اَلْقُرْآنِ مَا یَعْرِفُونَهُ قَالَ قُلْتُ أَیُّ اِسْمٍ قَالَ « وَ أَذانٌ مِنَ اَللّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَی اَلنّاسِ یَوْمَ اَلْحَجِّ اَلْأَکْبَرِ » قَالَ فَقَالَ اَلْأَذَانُ مِنَ اَللَّهِ هُوَ [وَ اَللَّهِ] عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ [عَلَیْهِ السَّلاَمُ] .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 159 )
ص : 6200
6865-3 الکافی ،1/4/318/3 القمی عن أحمد عن التهذیب ،1/24/291/2 الحسین عن فضاله عن حسین عن سماعه عن أبی بصیر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إن صلیت مع قوم فقرأ الإمام اقرأ باسم ربک الذی خلق أو شیئا من العزائم و فرغ من قراءته - و لم یسجد فأوم إیماء و الحائض تسجد إذا سمعت السجده.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 686 )
ص : 6201
أَقُولُ قَالَ اَلسَّیِّدُ بْنُ طَاوُسٍ فِی کَشْفِ اَلْمَحَجَّهِ ، رَأَیْتُ فِی کِتَابِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ اَلثِّقَهِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُبِضَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَلَیْهِ دَیْنٌ ثَمَانُمِائَهِ أَلْفِ دِرْهَمٍ فَبَاعَ اَلْحَسَنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ضَیْعَهً لَهُ بِخَمْسِمِائَهِ أَلْفٍ وَ قَضَاهَا عَنْهُ وَ بَاعَ لَهُ ضَیْعَهً أُخْرَی بِثَلاَثِمِائَهِ أَلْفِ دِرْهَمٍ فَقَضَاهَا عَنْهُ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ لَمْ یَکُنْ یَذَرُ مِنَ اَلْخُمُسِ شَیْئاً وَ کَانَتْ تَنُوبُهُ نَوَائِبُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 338 )
ص : 6202
مَنْ کَثُرَ مَزْحُهُ قَلَّ وَقَارُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 615 )
ص : 6203
یج، [الخرائج و الجرائح] ، اَلصَّفَّارُ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ جُذْعَانَ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: بَیْنَمَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْکُوفَهِ إِذْ أَحَاطَتْ بِهِ اَلْیَهُودُ فَقَالُوا أَنْتَ اَلَّذِی تَزْعُمُ أَنَّ اَلْجِرِّیَّ مِنَّا مَعْشَرَ اَلْیَهُودِ ثُمَّ مُسِخَ فَقَالَ لَهُمْ نَعَمْ ثُمَّ ضَرَبَ بِیَدِهِ إِلَی اَلْأَرْضِ فَتَنَاوَلَ مِنْهَا عُوداً فَشَقَّهُ بِاثْنَیْنِ وَ تَکَلَّمَ عَلَیْهِ بِکَلاَمٍ وَ تَفَلَ عَلَیْهِ ثُمَّ رَمَی بِهِ فِی اَلْفُرَاتِ فَإِذَا اَلْجِرِّیُّ یَتَرَاکَبُ بَعْضُهُ عَلَی بَعْضٍ یَقُولُونَ بِصَوْتٍ عَالٍ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَحْنُ طَائِفَهٌ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ عُرِضَتْ عَلَیْنَا وَلاَیَتُکُمْ فَأَبَیْنَا أَنْ نَقْبَلَهَا فَمَسَخَنَا اَللَّهُ جِرِّیّاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 241 )
ص : 6204
وَ رَوَی أَبُو اَلصَّبَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَللَّهَ کَرِهَ إِلْحَاحَ اَلنَّاسِ بَعْضِهِمْ عَلَی بَعْضٍ فِی اَلْمَسْأَلَهِ وَ أَحَبَّ ذَلِکَ لِنَفْسِهِ إِنَّ اَللَّهَ یُحِبُّ أَنْ یُسْأَلَ وَ یُطْلَبَ مَا عِنْدَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 374 )
ص : 6205
لِقَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : «أَنَا مَدِینَهُ اَلْعِلْمِ وَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَابُهَا، وَ لاَ تَدْخُلُوا اَلْمَدِینَهَ إِلاَّ مِنْ بَابِهَا.
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 68 )
ص : 6206
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، بِالْإِسْنَادِ إِلَی اَلصَّدُوقِ عَنْ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اِبْنِ أَبَانٍ عَنِ اِبْنِ أُورَمَهَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْبَصْرِیِّ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَرَّ مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِرَجُلٍ رَافِعٍ یَدَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ یَدْعُو فَانْطَلَقَ مُوسَی فِی حَاجَتِهِ فَغَابَ عَنْهُ سَبْعَهَ أَیَّامٍ ثُمَّ رَجَعَ إِلَیْهِ وَ هُوَ رَافِعٌ یَدَیْهِ یَدْعُو وَ یَتَضَرَّعُ وَ یَسْأَلُ حَاجَتَهُ فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ یَا مُوسَی لَوْ دَعَانِی حَتَّی تَسْقُطَ لِسَانُهُ مَا اِسْتَجَبْتُ لَهُ حَتَّی یَأْتِیَنِی مِنَ اَلْبَابِ اَلَّذِی أَمَرْتُهُ بِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 355 )
ص : 6207
أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ ، قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ اَلْقُمِّیِّ ، قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنِ اِبْنِ عُمَیْرٍ ، عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) قَالَ : کَانَ بِلاَلٌ عَبْداً صَالِحاً وَ کَانَ صُهَیْبٌ عَبْدَ سَوْءٍ یَبْکِی عَلَی عُمَرَ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 38 )
ص : 6208
7511-4 التهذیب ،1/80/226/3 ابن محبوب عن أحمد عن التمیمی عن حماد عن حریز عن زراره و محمد قالا: قلنا لأبی جعفر علیه السّلام رجل صلی فی السفر أربعا أ یعید أم لا قال إن کان قرئت علیه آیه التقصیر و فسرت له فصلی أربعا أعاد و إن لم یکن قرئت علیه و لم یعلمها فلا إعاده علیه.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 968 )
ص : 6209
20810-11 ( الفقیه 389:3 رقم 4369): جاء رجل إلی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فقال: إن لی زوجه إذا دخلت تلقتنی، و إذا خرجت شیعتنی، و إذا رأتنی مهموما قالت: ما یهمک! إن کنت تهتم لرزقک فقد تکفل لک به غیرک، و إن کنت تهتم بأمر آخرتک فزادک اللّه هما، فقال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله "إن لله عمالا، و هذه من عماله، لها نصف أجر الشهید".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 61 )
ص : 6210
رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : إِذَا فَرَغَ اَلرَّجُلُ مِنْ غُسْلِ اَلْمَیِّتِ نَشَّفَهُ فِی ثَوْبٍ وَ جَعَلَ اَلْکَافُورَ وَ اَلْحَنُوطَ فِی مَوَاضِعِ سُجُودِهِ فِی جَبْهَتِهِ وَ أَنْفِهِ وَ یَدَیْهِ وَ رُکْبَتَیْهِ وَ رِجْلَیْهِ وَ یَجْعَلُ مِنْ ذَلِکَ فِی مَسَامِعِهِ وَ عَیْنَیْهِ وَ فِیهِ وَ لِحْیَتِهِ وَ صَدْرِهِ - وَ حَنُوطُ اَلرَّجُلِ وَ اَلْمَرْأَهِ سَوَاءٌ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 230 )
ص : 6211
وَ قَالَ شَرِیکٌ وَ أَبُو حَفْصٍ وَ جَابِرٌ : اُدْخُلُوا فِی اَلسِّلْمِ کَافَّهً فِی وَلاَیَهِ عَلِیٍّ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 96 )
ص : 6212
و قال الطبرسی رحمه الله: فی قوله: وَ یَقُولُونَ آمَنّا بِاللّهِ قیل نزلت الآیات فی رجل من المنافقین کان بینه و بین رجل من الیهود حکومه فدعاه الیهودی إلی رسول الله صلّی اللّه علیه و آله و دعاه المنافق إلی کعب بن الأشرف و حکی البلخی أنه کانت بین علی علیه السلام و عثمان منازعه فی أرض اشتراها من علی علیه السلام فخرجت فیها أحجار و أراد ردها بالعیب فلم یأخذها فقال بینی و بینک رسول الله صلّی اللّه علیه و آله فقال الحکم بن أبی العاص إن حاکمته إلی ابن عمه حکم له فلا تحاکمه إلیه فنزلت الآیات و هو المروی عن أبی جعفر علیه السلام .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 9 , صفحه 129 )
مرحوم طبرسی در تفسیر آیه«
وَ یَقُولُونَ آمَنّا بِاللّهِ
»می نویسد:گفته اند این آیه در باره مردی از منافقین نازل شد که بین او و مردی یهودی اختلافی بود.یهودی او را دعوت کرد که برای حکومت بروند خدمت پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله ولی منافق می گفت برویم پیش کعب بن اشرف. بلخی می نویسد که اختلاف بین علی(علیه السّلام)و عثمان بود در مورد زمینی که او از علی(علیه السّلام) خریده بود و زمین پر سنگ بود،عثمان می خواست آن را بواسطه ادعای عیب برگرداند،اما علی(علیه السّلام)باز پس نمی گرفت.و گفت بین من و تو حاکم پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله حکم بن ابی العاص به عثمان گفت اگر حاکم بین شما پسر عموی علی باشد به نفع او حکم خواهد کرد.این آیات در همین باره نازل شده است.همین روایت از حضرت باقر(علیه السّلام)نقل شده قریب به این مطلب:
( بحارالأنوار (جلد 9و10) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 110 )
ص : 6213
ج، [الإحتجاج] ، عَنِ اَلْمُبَارَکِ بْنِ فَضَالَهَ عَنْ رَجُلٍ ذَکَرَهُ قَالَ: أَتَی رَجُلٌ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْدَ اَلْجَمَلِ فَقَالَ لَهُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ رَأَیْتُ فِی هَذِهِ اَلْوَاقِعَهِ أَمْراً هَالَنِی مِنْ رُوحٍ قَدْ بَانَتْ وَ جُثَّهٍ قَدْ زَالَتْ وَ نَفْسٍ قَدْ فَاتَتْ لاَ أَعْرِفُ فِیهِمْ مُشْرِکاً بِاللَّهِ تَعَالَی فَاللَّهَ اَللَّهَ فَمَا یُحَلِّلُنِی مِنْ هَذَا فَإِنْ یَکُ شَرّاً فَهَذَا یَتَلَقَّی بِالتَّوْبَهِ وَ إِنْ یَکُ خَیْراً اِزْدَدْنَا أَخْبِرْنِی عَنْ أَمْرِکَ هَذَا اَلَّذِی أَنْتَ عَلَیْهِ أَ فِتْنَهٌ عُرِضَتْ لَکَ فَأَنْتَ تَنْفَحُ اَلنَّاسَ بِسَیْفِکَ أَمْ شَیْءٌ خَصَّکَ بِهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذاً أُخْبِرُکَ إِذاً أُنَبِّئُکَ إِذاً أُحَدِّثُکَ إِنَّ نَاساً مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ أَتَوْا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَسْلَمُوا ثُمَّ قَالُوا لِأَبِی بَکْرٍ اِسْتَأْذِنْ لَنَا عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی نَأْتِیَ قَوْمَنَا فَنَأْخُذَ أَمْوَالَنَا ثُمَّ نَرْجِعَ فَدَخَلَ أَبُو بَکْرٍ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاسْتَأْذَنَ لَهُمْ فَقَالَ عُمَرُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ یُرْجَعُ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ إِلَی اَلْکُفْرِ قَالَ وَ مَا عِلْمُکَ یَا عُمَرُ أَنْ یَنْطَلِقُوا فَیَأْتُوا بِمِثْلِهِمْ مَعَهُمْ مِنْ قَوْمِهِمْ ثُمَّ إِنَّهُمْ أَتَوْا أَبَا بَکْرٍ فِی اَلْعَامِ اَلْمُقْبِلِ فَسَأَلُوهُ أَنْ یَسْتَأْذِنَ لَهُمْ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاسْتَأْذَنَ لَهُمْ وَ عِنْدَهُ عُمَرُ فَقَالَ مِثْلَ قَوْلِهِ فَغَضِبَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَ وَ اَللَّهِ مَا أَرَاکُمْ تَنْتَهُونَ حَتَّی یَبْعَثَ اَللَّهُ عَلَیْکُمْ رَجُلاً مِنْ قُرَیْشٍ یَدْعُوکُمْ إِلَی اَللَّهِ فَتَخْتَلِفُونَ عَنْهُ اِخْتِلاَفَ اَلْغَنَمِ اَلشَّرَدِ فَقَالَ لَهُ أَبُو بَکْرٍ فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَنَا هُوَ فَقَالَ لاَ فَقَالَ عُمَرُ فَأَنَا هُوَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لاَ قَالَ عُمَرُ فَمَنْ هُوَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَأَومَی إِلَیَّ وَ أَنَا أَخْصِفُ نَعْلَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ هُوَ خَاصِفُ اَلنَّعْلِ عِنْدَکُمَا اِبْنُ عَمِّی وَ أَخِی وَ صَاحِبِی وَ مُبَرِّئُ ذِمَّتِی وَ اَلْمُؤَدِّی عَنِّی دَیْنِی وَ عُدَّتِی وَ اَلْمُبَلِّغُ عَنِّی رِسَالَتِی وَ مُعَلِّمُ اَلنَّاسِ مِنْ بَعْدِی وَ یُبَیِّنُ لَهُمْ مِنْ تَأْوِیلِ اَلْقُرْآنِ مَا لاَ یَعْلَمُونَ فَقَالَ اَلرَّجُلُ أَکْتَفِی مِنْکَ بِهَذَا یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا بَقِیتُ فَکَانَ ذَلِکَ اَلرَّجُلُ أَشَدَّ أَصْحَابِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِیمَا بَعْدُ عَلَی مَنْ خَالَفَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 224 )
ص : 6214
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مِنْ سَعَادَهِ اَلْمَرْءِ اَلْمُسْلِمِ اَلْمَسْکَنُ اَلْوَاسِعُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 526 )
7 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود: از سعادت و نیک بختی مرد مسلمان داشتن خانه وسیع است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 602 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 437 )
ص : 6215
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ أَبِی حَدَّثَنِی عَنْ آبَائِکَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ ، أَنَّهُ قِیلَ لِبَعْضِهِمْ إِنَّ فِی بِلاَدِنَا مَوْضِعَ رِبَاطٍ یُقَالُ لَهُ قَزْوِینُ ، وَ عَدُوّاً یُقَالُ لَهُ اَلدَّیْلَمُ فَهَلْ مِنْ جِهَادٍ أَوْ هَلْ مِنْ رِبَاطٍ فَقَالَ عَلَیْکُمْ بِهَذَا اَلْبَیْتِ فَحُجُّوهُ ثُمَّ قَالَ فَأَعَادَ عَلَیْهِ اَلْحَدِیثَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ کُلَّ ذَلِکَ یَقُولُ عَلَیْکُمْ بِهَذَا اَلْبَیْتِ فَحُجُّوهُ إِلَی أَنْ قَالَ: فَقَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ صَدَقَ هُوَ عَلَی مَا ذَکَرَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 122 )
ص : 6216
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَکْبَرُ اَلْکَبَائِرِ سَبْعَهٌ اَلشِّرْکُ بِاللَّهِ وَ عُقُوقُ اَلْوَالِدَیْنِ وَ أَکْلُ مَالِ اَلْیَتِیمِ ظُلْماً وَ أَکْلُ اَلرِّبَا بَعْدَ اَلْبَیِّنَهِ وَ قَتْلُ اَلنَّفْسِ اَلَّتِی حَرَّمَ اَللَّهُ وَ قَذْفُ اَلْمُحْصَنَهِ وَ اَلْفِرَارُ مِنَ اَلزَّحْفِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 357 )
ص : 6217
کنز، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، رَوَی اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِهِ - وَ اَلسّابِقُونَ اَلسّابِقُونَ `أُولئِکَ اَلْمُقَرَّبُونَ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَرَادَ أَنْ یَخْلُقَ اَلْخَلْقَ خَلَقَهُمْ مِنْ طِینٍ وَ رَفَعَ لَهُمْ نَاراً وَ قَالَ اُدْخُلُوهَا فَکَانَ أَوَّلَ مَنْ دَخَلَهَا مُحَمَّدٌ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ اَلتِّسْعَهُ اَلْأَئِمَّهُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ إِمَامٌ بَعْدَ إِمَامٍ ثُمَّ اِتَّبَعَهُمْ شِیعَتُهُمْ فَهُمْ وَ اَللَّهِ اَلسَّابِقُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 333 )
ص : 6218
اَلشَّیْخُ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ ، عَنِ اَلْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: تُحْشَرُ عَشَرَهُ أَصْنَافٍ مِنْ أُمَّتِی أَشْتَاتاً قَدْ مَیَّزَهُمُ اَللَّهُ تَعَالَی مِنْ بَیْنِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ بَدَّلَ صُوَرَهُمْ فَبَعْضُهُمْ عَلَی صُورَهِ اَلْقِرَدَهِ إِلَی أَنْ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بَعْضُهُمْ مُقَطَّعَهٌ أَیْدِیهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ وَ سَاقَ اَلْحَدِیثَ إِلَی أَنْ قَالَ وَ اَلْمُقَطَّعَهُ أَیْدِیهِمْ وَ أَرْجُلُهُمْ اَلَّذِینَ یُؤْذُونَ اَلْجِیرَانَ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 468 )
ص : 6219
زید عن ابی عبد الله علیه السلام قال قال امیر المومنین علیه السلام : انی لاکره للرجل ان یکون جبهته جلحا لیس فیها شیئی من اثر السجود و بسط راحته انه یستحب للمصلی ان یکون علی بعض (ببعض خ د) مساجده شیئی من اثر السجود فانه لا یا من ان یموت فی موضع لا یعرف فیحضره المسلم فلا یدری علی ما یدفنه .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 3 )
ص : 6220
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیُّ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ اَلنَّخَعِیِّ عَنْ عَمِّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ اَلسَّکُونِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّمَا صَارَ اَلْإِنْسَانُ یَأْکُلُ وَ یَشْرَبُ بِالنَّارِ وَ یُبْصِرُ وَ یَعْمَلُ بِالنُّورِ وَ یَسْمَعُ وَ یَشَمُّ بِالرِّیحِ وَ یَجِدُ طَعْمَ اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ بِالْمَاءِ وَ یَتَحَرَّکُ بِالرُّوحِ وَ لَوْ لاَ أَنَّ اَلنَّارَ فِی مَعِدَتِهِ مَا هُضِمَتْ أَوْ قَالَ حُطِمَتِ اَلطَّعَامُ وَ اَلشَّرَابُ فِی جَوْفِهِ وَ لَوْ لاَ اَلرِّیحُ مَا اِلْتَهَبَتْ نَارُ اَلْمَعِدَهِ وَ لاَ خَرَجَ اَلثَّقَلُ مِنْ بَطْنِهِ وَ لَوْ لاَ اَلرُّوحُ مَا تَحَرَّکَ وَ لاَ جَاءَ وَ لاَ ذَهَبَ وَ لَوْ لاَ بَرْدُ اَلْمَاءِ لَأَحْرَقَتْهُ نَارُ اَلْمَعِدَهِ وَ لَوْ لاَ اَلنُّورُ مَا بَصُرَ وَ لاَ عَقَلَ فَالطِّینُ صُورَتُهُ وَ اَلْعَظْمُ فِی جَسَدِهِ بِمَنْزِلَهِ اَلشَّجَرَهِ فِی اَلْأَرْضِ وَ اَلدَّمُ فِی جَسَدِهِ بِمَنْزِلَهِ اَلْمَاءِ فِی اَلْأَرْضِ وَ لاَ قِوَامَ لِلْأَرْضِ إِلاَّ بِالْمَاءِ وَ لاَ قِوَامَ لِجَسَدِ اَلْإِنْسَانِ إِلاَّ بِالدَّمِ وَ اَلْمُخُّ دَسَمُ اَلدَّمِ وَ زُبْدُهُ فَهَکَذَا اَلْإِنْسَانُ خُلِقَ مِنْ شَأْنِ اَلدُّنْیَا وَ شَأْنِ اَلْآخِرَهِ فَإِذَا جَمَعَ اَللَّهُ بَیْنَهُمَا صَارَتْ حَیَاتُهُ فِی اَلْأَرْضِ لِأَنَّهُ نَزَلَ مِنْ شَأْنِ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلدُّنْیَا فَإِذَا فَرَّقَ اَللَّهُ بَیْنَهُمَا صَارَتْ تِلْکَ اَلْفُرْقَهُ اَلْمَوْتَ تَرُدُّ شَأْنَ اَلْأُخْرَی إِلَی اَلسَّمَاءِ فَالْحَیَاهُ فِی اَلْأَرْضِ وَ اَلْمَوْتُ فِی اَلسَّمَاءِ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ یُفَرَّقُ بَیْنَ اَلْأَرْوَاحِ وَ اَلْجَسَدِ فَرُدَّتِ اَلرُّوحُ وَ اَلنُّورُ إِلَی اَلْقُدْرَهِ اَلْأُولَی وَ تُرِکَ اَلْجَسَدُ لِأَنَّهُ مِنْ شَأْنِ اَلدُّنْیَا وَ إِنَّمَا فَسَدَ اَلْجَسَدُ فِی اَلدُّنْیَا لِأَنَّ اَلرِّیحَ تُنَشِّفُ اَلْمَاءَ فَیَیْبَسُ فَیَبْقَی اَلطِّینُ فَیَصِیرُ رُفَاتاً وَ یَبْلَی وَ یَرْجِعُ کُلٌّ إِلَی جَوْهَرِهِ اَلْأَوَّلِ وَ تَحَرَّکَتِ اَلرُّوحُ بِالنَّفْسِ وَ اَلنَّفْسُ حَرْکَتُهَا مِنَ اَلرِّیحِ فَمَا کَانَ مِنْ نَفْسِ اَلْمُؤْمِنِ فَهُوَ نُورٌ مُؤَیَّدٌ بِالْعَقْلِ وَ مَا کَانَ مِنْ نَفْسِ اَلْکَافِرِ فَهُوَ نَارٌ مُؤَیَّدٌ بِالنَّکْرَاءِ لَهُ فَهَذِهِ صُورَهُ نَارٍ وَ هَذِهِ صُورَهُ نُورٍ وَ اَلْمَوْتُ رَحْمَهٌ مِنَ اَللَّهِ لِعِبَادِهِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ نَقِمَهٌ عَلَی اَلْکَافِرِینَ وَ لِلَّهِ عُقُوبَتَانِ إِحْدَاهُمَا أَمْرُ اَلرُّوحِ وَ اَلْأُخْرَی تَسْلِیطُ بَعْضِ اَلنَّاسِ عَلَی بَعْضٍ فَمَا کَانَ مِنْ قِبَلِ اَلرُّوحِ فَهُوَ اَلسُّقْمُ وَ اَلْفَقْرُ وَ مَا کَانَ مِنْ تَسْلِیطٍ فَهُوَ اَلنَّقِمَهُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ کَذلِکَ نُوَلِّی بَعْضَ اَلظّالِمِینَ بَعْضاً بِما کانُوا یَکْسِبُونَ مِنَ اَلذُّنُوبِ فَمَا کَانَ مِنْ ذَنْبِ اَلرُّوحِ مِنْ ذَلِکَ سُقْمٌ وَ فَقْرٌ وَ مَا کَانَ مِنْ تَسْلِیطٍ فَهُوَ اَلنَّقِمَهُ وَ کَانَ ذَلِکَ لِلْمُؤْمِنِ عُقُوبَهٌ لَهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ عَذَابٌ لَهُ فِیهَا وَ أَمَّا اَلْکَافِرُ فَنَقِمَتُهُ عَلَیْهِ فِی اَلدُّنْیَا وَ سُوءُ اَلْعَذَابِ فِی اَلْآخِرَهِ وَ لاَ یَکُونُ ذَلِکَ إِلاَّ بِذَنْبٍ وَ اَلذَّنْبُ مِنَ اَلشَّهْوَهِ وَ هِیَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِ خَطَأٌ وَ نِسْیَانٌ وَ أَنْ یَکُونَ مُسْتَکْرَهاً وَ مَا لاَ یُطِیقُ وَ مَا کَانَ فِی اَلْکَافِرِ فَعَمْدٌ وَ جُحُودٌ وَ اِعْتِدَاءٌ وَ حَسَدٌ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کُفّاراً حَسَداً مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 107 )
علی بن احمد رحمه اللّه علیه می گوید:محمّد بن ابی عبد اللّه کوفی از موسی بن عمران نخعی،از عمویش حسین بن یزید از اسماعیل بن ابی زیاد سکونی نقل کرده که وی گفت حضرت امام صادق علیه السّلام فرمودند: انسان به واسطه گرمای آتش می خورد و می آشامد و با روشنایی نور می بیند و تعقّل می کند و با حرکت باد می شنود و می بوید و با سردی آب مزه طعام و شراب را می یابد و با روح و جان حرکت می نماید،اگر گرما در معده نبود طعام و شراب هضم نمی شدند یا فرمودند:اگر گرما در معده نبود طعام و شراب به درون راه نمی یافتند و اگر باد نمی بود آتش و گرمای معده زبانه نمی کشید و برافروخته نمی شد و فضولات از شکم خارج نمی شدند و اگر روح نمی بود انسان نه حرکت داشت و نه می آمد و نه می رفت و اگر سرما و خنکی آب نمی بود گرمای معده او را می سوزاند و اگر روشنایی نور نمی بود نه می دید و نه تعقّل می کرد،پس گل مادّه انسان است که قبول صورت می کند و استخوان در جسد انسان همچون درخت در زمین بوده و خون در آن به منزله آب در زمین می باشد و بدیهی است که زمین بدون آب قوام و بقایی ندارد از این رو جسد انسان نیز بدون خون قائم نمی باشد. و مغز چربی و کف خون می باشد. سپس حضرت فرمودند: انسان از دو نشئه دنیا و آخرت آفریده شده پس وقتی حقّ تعالی بین این دو جمع نمود قهرا روح سماوی او به جسد ارضیش تعلّق گرفته و داخل آن می گردد و وقتی بین این دو تفرقه و جدایی انداخت این تفرقه همان مرگ می باشد در این هنگام نشئه اخروی او که روح باشد به آسمان بر می گردد،پس به اعتبار تعلّق روح به بدن می توان گفت حیاتش در زمین بوده و به لحاظ عروج روح به آسمان صحیح استگفته شود مرگش در آسمان می باشد و شرح و توضیح این آن است که حقّ تبارک و تعالی بین ارواح و جسد جدایی می اندازد و پس از این جدایی روح یعنی نور حیاتی انسان به قدرت اولی یعنی به عالم ارواح که شایسته ترین مخلوقات باری تعالی است برگشته و جسد و کالبد را در این عالم ماده که دنیا باشد بجا می گذارد چه آن که بدن از همین نشئه و از سنخ آن می باشد. و جهت فاسد شدن جسد و نابودشدنش در دنیا این است که وزش باد آب و رطوبتش را خشک کرده و آن را به همان گل برگردانده و بالاخره پوسیده و ریز ریز می گردد و هر کدام از عناصر به جوهر اوّلی خود یعنی ماهیّت قبل از امتزاج رجوع می نماید. و در وقت مرگ و تفرقه بین جسد و روح،روح حیوانی به سبب حرکت نفس ناطقه به طرف آسمان حرکت می کند چنانچه در هنگام حیات نیز روح حیوانی به سبب نفس ناطقه در مجاری بدن جاری گشته و سریان پیدا می کند،پس آنچه نفس ناطقه مؤمن باشد یقینا نوری است که عقل مؤید آن بوده و آنچه نفس ناطقه کافر است نار و آتشی است که شیطنت و حیله مؤیدش می باشد نتیجتا نفس کافر صورت ناری و نفس مؤمن صورت نوری بوده و مرگ رحمتی است از جانب حقّ تعالی برای بندگان مؤمنش و نقمتی است برای کافرین و خدا دو عقوبت دارد: الف:آنچه از آلام جسمانیّه و دردهای روحی بدون واسطه به شخص می رسد که به آنها عقوبات از ناحیه روح گویند. ب:آنچه به سبب تسلّط بعضی از مردم بر برخی دیگر به انسان می رسد. آن عقوباتی که از ناحیه روح بوده بیماری و فقر است و آنچه بسبب تسلّط بعضی بر برخی به انسان می رسد نقمت و عذاب می باشد و فرموده حقّ تعالی مفید همین معنا است:«
وَ کَذلِکَ نُوَلِّی بَعْضَ اَلظّالِمِینَ بَعْضاً بِما کانُوا یَکْسِبُونَ
» من الذّنوب(و همچنین ما برخی ستمکاران را مقابل بعضی دیگر برگماریم بسبب آنچه از حسد و ظلم و مکر که بر آزار هم کسب می کنند). پس عقوبتی که ناشی از گناه روح است بیماری و فقر بوده و آنچه بسبب تسلّط بعضی بر برخی به انسان می رسد نقمت و عذاب می باشد و این تنبیه و تأدیب نسبت به مؤمن در دنیا عقوبت بوده و در آخرت عذاب است و امّا کافر در دنیا گرفتار نقمت و در آخرت مبتلا به سوء عذاب می شود و این نیست مگر به خاطر گناهی که انسان در دنیا مرتکب شده و گناه ناشی از شهوت بوده و شهوت از مؤمن مستند به خطاء و نسیان و اکراه و عدم طاقت بوده ولی در کافر سببش عمد و انکار و دشمنی و حسادت می باشد چنانچه حقّ تعالی در قرآن شریف به این معنا اشاره کرده و می فرماید:«
کُفّاراً حَسَداً مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ
»(شما را در زمره کفّار قرار دهند و این به سبب حسدی است که در طبیعت خودشان بر ایمان شما برند).
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 375 )
5-حدیث کرد مرا...از حضرت صادق علیه السّلام که میفرمود:انسان بسبب حرارت(گرسنگی و تشنگی)در بدن غذا میخورد و آب می آشامد،و بوسیلۀ نور (چشم)می بیند و(بواسطه نور عقل)میفهمد،و بتوسط باد میشنود و میبوید،و طعم و مزه خوردنیها و آشامیدنیها را بواسطه آب(دهان)درک میکند،و بسبب روح حرکت مینماید و اگر حرارت در معده انسان نبود غذائی که میخورد و چیزی که می آشامید هضم نمیگردید،و اگر در بدن باد نمیبود حرارتی در معده پیدا نمیشد و فضولات و مواد زائد غذائی از بدن خارج نمیشد،و اگر روح نبود انسان نمیتوانست حرکت کند و رفت و آمد نماید و اگر سردی آب نبود حرارت معده را میسوزانید،و اگر در چشم نور نبود آدمی چیزی را نمیدید و(اگر نور عقل نداشت)در هیچ امری تعقل نمیکرد و نمی فهمید. پس گل و خاک صورت و هیکل انسانست و استخوانها در بدن بمنزله درختست در زمین،و خون در بدن همانند آب است روی زمین،و همچنان که زمین استقامتی ندارد(برای محصول و رشد و نمو نمیکند گیاهی)مگر بواسطه آب،بدن آدمی هم استقامت(و رشد و نموّ)ندارد مگر بواسطه خون.و مخ انسان(از اجتماع و ترکیب)چربی و کف خونست. و نیز خلقت انسان از دو قسمست،قسمتی از دنیا(که بدن او باشد)و قسمتی از آخرت(که روح او باشد)و چون خداوند جمع فرماید بین بدن و روح او میتواند در دنیا زندگی کند،و هنگامی که خداوند جدائی اندازد میان بدن و روح او میمیرد و روح او بآسمان بالا خواهد رفت و جسد او در زمین خواهد ماند و بمرور زمان پوسیده خواهد شد(مگر جسد پیغمبران و اوصیاء ایشان و علمای حقیقی و زهاد واقعی و شهدای راه حق)و هر یک از عناصر بدن او بحالت أولیه خود برمیگردد. و کمال و علم و دانش و هوش مؤمن از نور و تأیید عقلست،و زیرکی کافر از ناحیه مکر و حیله و تزویر است و مرگ رحمت خدائیست برای بندگان مؤمن(زیرا از گرفتاری و مذلت دنیا راحت میشوند و بنعمت بهشتی نائل میگردند)و مرگ برای کافر نقمت و عقوبتست و خداوند دو طرز عقوبت مینماید یکی بر روحست و دیگری تسلط بعضی از مردمست بر بعضی،و عقوبت خداوند بر روح عبارتست از فقر و بیماری جسم(چون روح در بدن و بدن در روح تأثیر بسزائی دارد). و تسلط بعضی بر بعضی ذلت و خواریست چنان که در قرآن میفرماید:«
وَ کَذلِکَ نُوَلِّی بَعْضَ اَلظّالِمِینَ بَعْضاً بِما کانُوا یَکْسِبُونَ
»،ما بعضی از ستمکاران را بر بعضی دیگر تسلط دهیم بسبب گناهانی که مرتکب میشوند. و عقوبت مؤمن در دنیا است و عقوبت کافر هم در دنیا و هم در آخرتست و عقوبت در مقابل گناهانست که گاهی مؤمن از راه خطا و یا بجهت فراموشی و یا بواسطه آنکه توانائی حفظ خود را ندارد و یا بطور إکراه مرتکب معصیت می شود،و لیکن کافر عمدا و برای خاطر مخالفت(با خدا و پیغمبر و ائمه علیهم السّلام و علما و مبلغین و گویندگان مذهبی اسلامی)و بجهت دشمنی و إنکار و از روی حسد مرتکب گناه میگردد،چنان که خدای تعالی در این موضوع میفرماید:«
کُفّاراً حَسَداً مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ
»، کفار بسبب حسدی که با شما(مردم با ایمان)دارند عمدا مرتکب گناه میشوند(مثلا میگویند شراب در دین ما حلالست و بدین جهت میخوریم و یا میگویند موسیقی اشکالی ندارد نواختن و شنیدنش)؟!!
( علل الشرایع / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 235 )
ص : 6221
قَالَ: وَ سَمِعْتُ جَعْفَراً یُمْلِی عَلَی بَعْضِ اَلتُّجَّارِ مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ فِی طَلَبِ اَلرِّزْقِ فَقَالَ لَهُ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ مَتَی شِئْتَ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ اَلتَّشَهُّدِ قُلْتَ تَوَجَّهْتُ بِحَوْلِ اَللَّهِ وَ قُوَّتِهِ بِلاَ حَوْلٍ مِنِّی وَ لاَ قُوَّهٍ وَ لَکِنْ بِحَوْلِکَ یَا رَبِّ وَ قُوَّتِکَ أَبْرَأُ إِلَیْکَ مِنَ اَلْحَوْلِ وَ اَلْقُوَّهِ إِلاَّ مَا قَوَّیْتَنِی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بَرَکَهَ هَذَا اَلْیَوْمِ وَ أَسْأَلُکَ بَرَکَهَ أَهْلِهِ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَرْزُقَنِی مِنْ فَضْلِکَ رِزْقاً وَاسِعاً حَلاَلاً طَیِّباً مُبَارَکاً تَسُوقُهُ إِلَیَّ فِی عَافِیَهٍ بِحَوْلِکَ وَ قُوَّتِکَ وَ أَنَا خَافِضٌ فِی عَافِیَهٍ تَقُولُ ذَلِکَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 293 )
ص : 6222
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: «وَ ما خَلَقْتُ اَلْجِنَّ وَ اَلْإِنْسَ إِلاّ لِیَعْبُدُونِ» قَالَ: خَلَقَهُمْ لِلْعِبَادَهِ، قَالَ قُلْتُ: قَوْلُهُ: «وَ لا یَزالُونَ مُخْتَلِفِینَ `إِلاّ مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ» فَقَالَ: نَزَلَتْ هَذِهِ بَعْدَ ذَلِکَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 132 )
ص : 6223
و فی خبر آخر بإسناده عن صهبان مولی الأسلمیین قال: رأیت أبا ذر یوم دخل به علی عثمان فقال له أنت الذی فعلت و فعلت فقال أبو ذر نصحتک فاستغششتنی و نصحت صاحبک فاستغشنی قال عثمان کذبت و لکنک ترید الفتنه و تحبها قد أنغلت الشام علینا فقال له أبو ذر اتبع سنه صاحبیک لا یکن لأحد علیک کلام فقال عثمان ما لک و ذلک لا أم لک قال أبو ذر ما وجدت لی عذرا إلا الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر فغضب عثمان و قال أشیروا علی فی هذا الشیخ الکذاب إما أن أضربه أو أحبسه أو أقتله فإنه قد فرق جماعه المسلمین أو أنفیه من أرض الإسلام فَتَکَلَّمَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَ حَاضِراً فَقَالَ أُشِیرُ عَلَیْکَ بِمَا قَالَ مُؤْمِنُ آلِ فِرْعَوْنَ وَ إِنْ یَکُ کاذِباً فَعَلَیْهِ کَذِبُهُ وَ إِنْ یَکُ صادِقاً یُصِبْکُمْ بَعْضُ اَلَّذِی یَعِدُکُمْ إِنَّ اَللّهَ لا یَهْدِی مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ کَذّابٌ فأجابه عثمان بجواب غلیظ و أجابه علی علیه السلام بمثله .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 417 )
ص : 6224
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ فِی حَدِیثٍ: یُدْفَعُ عَنْ مُسْتَمِعِ اَلْقُرْآنِ شَرُّ اَلدُّنْیَا وَ یُدْفَعُ عَنْ تَالِی اَلْقُرْآنِ بَلْوَی اَلْآخِرَهِ وَ اَلْمُسْتَمِعُ آیَهٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ خَیْرٌ مِنْ ثَبِیرٍ ذَهَباً وَ لَتَالِی آیَهٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ خَیْرٌ مِمَّا تَحْتَ اَلْعَرْشِ إِلَی تُخُومِ اَلْأَرْضِ اَلسُّفْلَی .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 262 )
ص : 6225
سَبَبُ صَلاَحِ اَلنَّفْسِ اَلْعُزُوفُ عَنْ (دَارِ) اَلدُّنْیَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 282 )
ص : 6226
نَوَادِرُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَلَّمَ أَظَافِیرَهُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ لَمْ تَشْعَثْ أَنَامِلُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 361 )
ص : 6227
ما رواه علی بن ابراهیم . قال: حدثنی أبی، عن ابن أبی عمیر، عن جمیل، عن أبی عبد اللّه - علیه السلام - قال: سئل عما ندب اللّه الخلق الیه، أدخل فیه الضلاّل؟ قال: نعم. و الکافرون دخلوا فیه. لان اللّه - تبارک و تعالی - أمر الملائکه بالسجود لآدم، فدخل فی أمره الملائکه و إبلیس و ان إبلیس کان مع الملائکه فی السماء. یعبد اللّه. و کانت الملائکه تظن أنه منهم. و لم یکن منهم. فلما أمر اللّه الملائکه بالسجود لآدم، أخرج ما کان فی قلب إبلیس، من الحسد. فعلم الملائکه عند ذلک، أن إبلیس لم یکن منهم . فقیل له - علیه السلام-: فکیف وقع الأمر علی إبلیس و انما أمر اللّه الملائکه بالسجود لآدم؟ فقال: کان إبلیس منهم، بالولاء. و لم یکن من جنس الملائکه. و ذلک أن اللّه خلق خلقا، قبل آدم و کان إبلیس فیهم ، حاکما فی الأرض. فعتوا. و أفسدوا. و سفکوا الدماء. فبعث اللّه الملائکه. فقتلوهم و أسروا إبلیس. و رفعوه الی السماء. فکان مع الملائکه، یعبد اللّه، الی أن خلق اللّه - تبارک و تعالی - آدم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 352 )
ص : 6228
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ حَاجَهَ لِلَّهِ فِیمَنْ لَیْسَ لَهُ فِی نَفْسِهِ وَ مَالِهِ نَصِیبٌ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 292 )
16-امام باقر علیه السّلام از قول رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:خداوند به کسی که از مال و بدنش برای او بهره ای نیست نیازی ندارد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 621 )
ص : 6229
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ تَأْکُلْ مِنْ ذَبِیحَهِ اَلْمَجُوسِیِّ قَالَ وَ قَالَ لاَ تَأْکُلْ ذَبِیحَهَ نَصَارَی تَغْلِبَ ، فَإِنَّهُمْ مُشْرِکُو اَلْعَرَبِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 58 )
ص : 6230
قَالَ اَلْمُؤَلِّفُ قَدَّسَ اَللَّهُ رُوحَهُ مِنْ أَصْلٍ قَدِیمٍ مِنْ مُؤَلَّفَاتِ قُدَمَائِنَا : فَإِذَا صَلَّیْتَ اَلْفَجْرَ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ فَابْتَدِئْ بِهَذِهِ اَلشَّهَادَهِ ثُمَّ بِالصَّلاَهِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ هِیَ هَذِهِ اَللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّی وَ رَبُّ کُلِّ شَیْءٍ وَ خَالِقِی وَ خَالِقُ کُلِّ شَیْءٍ آمَنْتُ بِکَ وَ بِمَلاَئِکَتِکَ وَ کُتُبِکَ وَ رُسُلِکَ وَ بِالسَّاعَهِ وَ اَلْبَعْثِ وَ اَلنُّشُورِ وَ بِلِقَائِکَ وَ اَلْحِسَابِ وَ وَعْدِکَ وَ وَعِیدِکَ وَ بِالْمَغْفِرَهِ وَ اَلْعَذَابِ وَ قَدَرِکَ وَ قَضَائِکَ وَ رَضِیتُ بِکَ رَبّاً وَ بِالْإِسْلاَمِ دِیناً وَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَبِیّاً وَ بِالْقُرْآنِ کِتَاباً وَ حُکْماً وَ بِالْکَعْبَهِ قِبْلَهً وَ بِحُجَجِکَ عَلَی خَلْقِکَ حُجَجاً وَ أَئِمَّهً وَ بِالْمُؤْمِنِینَ إِخْوَاناً وَ کَفَرْتُ بِالْجِبْتِ وَ اَلطَّاغُوتِ وَ بِاللاَّتِ وَ اَلْعُزَّی وَ بِجَمِیعِ مَا یُعْبَدُ دُونَکَ وَ اِسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَهِ اَلْوُثْقی لاَ اِنْفِصامَ لَها وَ اَللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ وَ أَشْهَدُ أَنَّ کُلَّ مَعْبُودٍ مِنْ لَدُنْ عَرْشِکَ إِلَی قَرَارِ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّابِعَهِ سِوَاکَ بَاطِلٌ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ کُنْتَ قَبْلَ اَلْأَیَّامِ وَ اَللَّیَالِی وَ قَبْلَ اَلْأَزْمَانِ وَ اَلدُّهُورِ وَ قَبْلَ کُلِّ شَیْءٍ إِذْ أَنْتَ حَیٌّ قَبْلَ کُلِّ حَیٍّ وَ حَیٌّ بَعْدَ کُلِّ حَیٍّ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ فِی عَلْیَائِکَ وَ تَقَدَّسْتَ فِی أَسْمَائِکَ لاَ إِلَهَ غَیْرُکَ وَ لاَ رَبَّ سِوَاکَ وَ أَنْتَ حَیٌّ قَیُّومٌ مَلِکٌ قُدُّوسٌ مُتَعَالٍ أَبَداً لاَ نَفَادَ لَکَ وَ لاَ فَنَاءَ وَ لاَ زَوَالَ وَ لاَ غَایَهَ وَ لاَ مُنْتَهَی لاَ إِلَهَ فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ إِلاَّ أَنْتَ تَعَظَّمْتَ حَمِیداً وَ تَحَمَّدْتَ کَرِیماً وَ تَکَبَّرْتَ رَحِیماً وَ کُنْتَ عَزِیزاً قَدِیماً قَدِیراً مَجِیداً تَعَالَیْتَ قُدُّوساً رَحِیماً قَدِیراً وَ تَوَحَّدْتَ إِلَهاً جَبَّاراً قَوِیّاً عَلِیّاً عَلِیماً عَظِیماً کَبِیراً وَ تَفَرَّدْتَ بِخَلْقِ اَلْخَلْقِ کُلِّهِمْ فَمَا خَالِقٌ بَارِئٌ مُصَوِّرٌ مُتْقِنٌ غَیْرَکَ وَ تَعَالَیْتَ قَاهِراً مَعْبُوداً مُبْدِئاً مُعِیداً مُنْعِماً مُفْضِلاً جَوَاداً مَاجِداً رَحِیماً کَرِیماً فَأَنْتَ اَلرَّبُّ اَلرَّحِیمُ اَلَّذِی لَمْ تَزَلْ وَ لاَ تَزَالُ وَ تُضْرَبُ بِکَ اَلْأَمْثَالُ وَ لاَ یُغَیِّرُکَ اَلدُّهُورُ وَ لاَ یُفْنِیکَ اَلزَّمَانُ وَ لاَ تُدَاوِلُکَ اَلْأَیَّامُ وَ لاَ یَخْتَلِفُ عَلَیْکَ اَللَّیَالِی وَ لاَ تُحَاوِلُکَ اَلْأَقْدَارُ وَ لاَ تَبْلُغُکَ اَلْآجَالُ لاَ زَوَالَ لِمُلْکِکَ وَ لاَ فَنَاءَ لِسُلْطَانِکَ وَ لاَ اِنْقِطَاعَ لِذِکْرِکَ وَ لاَ تَبْدِیلَ لِکَلِمَاتِکَ وَ لاَ تَحْوِیلَ لِسُنَّتِکَ وَ لاَ خُلْفَ لِوَعْدِکَ وَ لاَ تَأْخُذُکَ سِنَهٌ وَ لاَ نَوْمٌ وَ لاَ یَمَسُّکَ نَصَبٌ وَ لاَ لُغُوبٌ فَأَنْتَ اَلْجَلِیلُ اَلْقَدِیمُ اَلْأَوَّلُ اَلْآخِرُ اَلْبَاطِنُ اَلظَّاهِرُ اَلْقُدُّوسُ عَزَّتْ أَسْمَاؤُکَ وَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ وَ لاَ إِلَهَ سِوَاکَ وَصَفْتَ نَفْسَکَ أَحَداً صَمَداً فَرْداً لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَهً وَ لاَ وَلَداً لَمْ تَلِدْ وَ لَمْ تُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَکَ کُفُواً أَحَدٌ أَنْتَ اَلدَّائِمُ فِی غَیْرِ وَصَبٍ وَ لاَ نَصَبٍ لَمْ تَشْغَلْکَ رَحْمَتُکَ عَنْ عَذَابِکَ وَ لاَ عَذَابُکَ عَنْ رَحْمَتِکَ خَلَقْتَ خَلْقَکَ مِنْ غَیْرِ وَحْشَهٍ بِکَ إِلَیْهِمْ وَ لاَ أُنْسٍ بِهِمْ وَ اِبْتَدَعْتَهُمْ لاَ مِنْ شَیْءٍ کَانَ وَ لاَ بِشَیْءٍ شَبَّهْتَهُمْ لاَ یُرَامُ عِزُّکَ وَ لاَ یُسْتَضْعَفُ أَمْرُکَ لاَ عِزَّ لِمَنْ أَذْلَلْتَ وَ لاَ ذُلَّ لِمَنْ أَعْزَزْتَ أَسْمَعْتَ مَنْ دَعَوْتَ وَ أَجَبْتَ مَنْ دَعَاکَ اَللَّهُمَّ اُکْتُبْ شَهَادَتِی هَذِهِ وَ اِجْعَلْهَا عَهْداً عِنْدَکَ تُوَفِّنِیهِ یَوْمَ تَسْأَلُ اَلصَّادِقِینَ عَنْ صِدْقِهِمْ وَ ذَلِکَ قَوْلُکَ لا یَمْلِکُونَ اَلشَّفاعَهَ إِلاّ مَنِ اِتَّخَذَ عِنْدَ اَلرَّحْمنِ عَهْداً اَللَّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بِإِیمَانِی بِهِ وَ بِطَاعَتِی لَهُ وَ تَصْدِیقِی بِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِکَ فَنَزَلَ بِهِ اَلرُّوحُ اَلْأَمِینُ مِنْ وَحْیِکَ عَلَی مُحَمَّدٍ نَبِیِّ اَلرَّحْمَهِ اَلْقَائِدِ إِلَی اَلرَّحْمَهِ اَلَّذِی بِطَاعَتِهِ تُنَالُ اَلرَّحْمَهُ وَ بِمَعْصِیَتِهِ تُهْتَکُ اَلْعِصْمَهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ رَحَّمَ وَ کَرَّمَ یَا دَاحِیَ اَلْمَدْحُوَّاتِ وَ یَا بَانِیَ اَلْمَسْمُوکَاتِ وَ یَا مُرْسِیَ اَلْمَرْسِیَّاتِ وَ یَا جَبَّارَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ خَالِقَ اَلْقُلُوبِ عَلَی فِطْرَتِهَا شَقِیِّهَا وَ سَعِیدِهَا وَ بَاسِطَ اَلرَّحْمَهِ لِلْمُتَّقِینَ اِجْعَلْ شَرَائِفَ صَلَوَاتِکَ وَ نَوَامِیَ بَرَکَاتِکَ وَ رَأْفَهَ تَحَنُّنِکَ وَ عَوَاطِفَ زَوَاکِی رَحْمَتِکَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ اَلْفَاتِحِ لِمَا أُغْلِقَ وَ اَلْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ مُظْهِرَ اَلْحَقِّ بِالْحَقِّ وَ دَامِغَ اَلْبَاطِلِ کَمَا حَمَّلْتَهُ فَاضْطَلَعَ بِأَمْرِکَ مُحْتَمِلاً لِطَاعَتِکَ مُسْتَوْفِزاً فِی مَرْضَاتِکَ غَیْرَ نَاکِلٍ فِی قُدْمٍ وَ لاَ وَاهِنٍ فِی عَزْمٍ حَافِظاً لِعَهْدِکَ مَاضِیاً عَلَی نَفَاذِ أَمْرِکَ حَتَّی أَوْرَی قَبَسَ اَلْقَابِسِ وَ بِهِ هُدِیَتِ اَلْقُلُوبُ بَعْدَ خَوْضَاتِ اَلْفِتَنِ وَ أَقَامَ مُوضِحَاتِ اَلْأَعْلاَمِ وَ مُنِیرَاتِ اَلْإِسْلاَمِ وَ نَائِرَاتِ اَلْأَحْکَامِ فَهُوَ أَمِینُکَ اَلْمَأْمُونُ وَ خَازِنُ عِلْمِکَ اَلْمَخْزُونِ وَ شَهِیدُکَ یَوْمَ اَلدِّینِ وَ بَعِیثُکَ نِعْمَهً وَ رَسُولُکَ رَحْمَهً فَافْسَحْ لَهُ مَفْسَحاً فِی عَدْلِکَ وَ اِجْزِهِ مُضْعَفَاتِ اَلْخَیْرِ مِنْ فَضْلِکَ مُهْنَآتٍ غَیْرَ مُکَدَّرَاتٍ مِنْ فَوْزِ فَوَائِدِکَ اَلْمَحْلُولِ وَ جَزِیلِ عَطَائِکَ اَلْمَوْصُولِ اَللَّهُمَّ أَعْلِ عَلَی بِنَاءِ اَلْبَانِینِ بِنَاءَهُ وَ أَکْرِمْ لَدَیْکَ نُزُلَهُ وَ مَثْوَاهُ وَ أَتْمِمْ لَهُ نُورَهُ وَ أَرِنَاهُ بِابْتِعَاثِکَ إِیَّاهُ مَرْضِیَّ اَلْمَقَالَهِ مَقْبُولَ اَلشَّهَادَهِ ذَا مَنْطِقٍ عَدْلٍ وَ خُطَّهٍ فَصْلٍ وَ حُجَّهٍ وَ بُرْهَانٍ عَظِیمَ اَلْجَزَاءِ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنَا شَافِعِینَ مُخْلِصِینَ وَ أَوْلِیَاءَ مُطِیعِینَ وَ رُفَقَاءَ مُصَاحِبِینَ أَبْلِغْهُ مِنَّا اَلسَّلاَمَ وَ أَوْرِدْنَا عَلَیْهِ وَ أَوْرِدْ عَلَیْهِ مِنَّا اَلسَّلاَمَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ وَ اَلشَّهَادَهُ حَظِّی وَ اَلْحَقُّ عَلَیَّ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ وَ نَبِیُّکَ وَ صَفِیُّکَ وَ نَجِیُّکَ وَ أَمِینُکَ وَ نَجِیبُکَ وَ حَبِیبُکَ وَ صَفْوَتُکَ مِنْ خَلْقِکَ وَ خَلِیلُکَ وَ خَاصُّکَ وَ خَالِصَتُکَ وَ خِیَرَتُکَ مِنْ بَرِیَّتِکَ اَلنَّبِیُّ اَلَّذِی هَدَیْتَنَا بِهِ مِنَ اَلضَّلاَلَهِ وَ عَلَّمْتَنَا بِهِ مِنَ اَلْجَهَالَهِ وَ بَصَّرْتَنَا بِهِ مِنَ اَلْعَمَی وَ أَقَمْتَنَا بِهِ عَلَی اَلْمَحَجَّهِ اَلْعُظْمَی وَ سَبِیلِ اَلتَّقْوَی وَ أَخْرَجْتَنَا بِهِ مِنَ اَلْغَمَرَاتِ وَ أَنْقَذْتَنَا بِهِ مِنْ شَفَا جُرُفِ اَلْهَلَکَاتِ أَمِینُکَ عَلَی وَحْیِکَ وَ مُسْتَوْدَعُ سِرِّکَ وَ حِکْمَتِکَ وَ رَسُولُکَ إِلَی خَلْقِکَ وَ حُجَّتُکَ عَلَی عِبَادِکَ وَ مُبَلِّغُ وَحْیِکَ وَ مُؤَدِّی عَهْدِکَ وَ جَعَلْتَهُ رَحْمَهً لِلْعَالَمِینَ وَ نُوراً یَسْتَضِیءُ بِهِ اَلْمُؤْمِنُونَ یُبَشِّرُ بِالْجَزِیلِ مِنْ ثَوَابِکَ وَ یُنْذِرُ بِالْأَلِیمِ مِنْ عِقَابِکَ فَأَشْهَدُ أَنَّهُ قَدْ جَاءَ بِالْحَقِّ مِنْ عِنْدِکَ وَ عَبَدَکَ حَتَّی أَتَاهُ اَلْیَقِینُ مِنْ وَعْدِکَ وَ أَنَّهُ لِسَانُکَ فِی خَلْقِکَ وَ عَیْنُکَ وَ اَلشَّاهِدُ لَکَ وَ اَلدَّلِیلُ عَلَیْکَ وَ اَلدَّاعِی إِلَیْکَ وَ اَلْحُجَّهُ عَلَی بَرِیَّتِکَ وَ اَلسَّبَبُ فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُمْ وَ أَنَّهُ قَدْ صَدَعَ بِأَمْرِکَ وَ بَلَّغَ رِسَالَتَکَ وَ تَلاَ آیَاتِکَ وَ حَذَّرَ أَیَّامَکَ وَ أَحَلَّ حَلاَلَکَ وَ حَرَّمَ حَرَامَکَ وَ بَیَّنَ فَرَائِضَکَ وَ أَقَامَ حُدُودَکَ وَ أَحْکَامَکَ وَ حَضَّ عَلَی عِبَادَتِکَ وَ أَمَرَ بِطَاعَتِکَ وَ اِئْتَمَرَ بِهَا وَ نَهَی عَنْ مَعْصِیَتِکَ وَ اِنْتَهَی عَنْهَا وَ دَلَّ عَلَی حُسْنِ اَلْأَخْلاَقِ وَ أَخَذَ بِهَا وَ نَهَی عَنْ مَسَاوِی اَلْأَخْلاَقِ وَ اِجْتَنَبَهَا وَ وَالَی أَوْلِیَاءَکَ قَوْلاً وَ عَمَلاً وَ عَادَی أَعْدَاءَکَ قَوْلاً وَ عَمَلاً وَ دَعَا إِلَی سَبِیلِکَ بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّهُ لَمْ یَکُنْ سَاحِراً وَ لاَ مَسْحُوراً وَ لاَ شَاعِراً وَ لاَ مَجْنُوناً وَ لاَ کَاهِناً وَ لاَ أَفَّاکاً وَ لاَ جَاحِداً وَ لاَ کَذَّاباً وَ لاَ شَاکّاً وَ لاَ مُرْتَاباً وَ أَنَّهُ رَسُولُکَ وَ خَاتَمُ اَلنَّبِیِّینَ جَاءَ بِالْوَحْیِ مِنْ عِنْدِکَ وَ صَدَّقَ اَلْمُرْسَلِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلَّذِینَ کَذَّبُوهُ ذَائِقُو اَلْعَذَابِ اَلْأَلِیمِ وَ أَنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا بِهِ وَ اِتَّبَعُوا اَلنُّورَ اَلَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِکَ هُمُ اَلْمُتَّقُونَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَفْضَلَ وَ أَشْرَفَ وَ أَکْمَلَ وَ أَکْبَرَ وَ أَطْیَبَ وَ أَطْهَرَ وَ أَتَمَّ وَ أَعَمَّ وَ أَزْکَی وَ أَنْمَی وَ أَحْسَنَ وَ أَجْمَلَ وَ أَکْثَرَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ حَیّاً وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ مَیِّتاً وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ مَبْعُوثاً وَ صَلِّ عَلَی رُوحِهِ فِی اَلْأَرْوَاحِ اَلطَّیِّبَهِ وَ صَلِّ عَلَی جَسَدِهِ فِی اَلْأَجْسَادِ اَلزَّاکِیَهِ اَللَّهُمَّ شَرِّفْ بُنْیَانَهُ وَ کَرِّمْ مَقَامَهُ وَ أَضِئْ نُورَهُ وَ أَبْلِغْهُ اَلدَّرَجَهَ اَلْوَسِیلَهَ عِنْدَکَ فِی اَلرِّفْعَهِ وَ اَلْفَضِیلَهِ وَ أَعْطِهِ حَتَّی یَرْضَی وَ زِدْهُ بَعْدَ اَلرِّضَی وَ اِبْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوداً اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ بِکُلِّ مَنْقَبَهٍ مِنْ مَنَاقِبِهِ وَ مَوْقِفٍ مِنْ مَوَاقِفِهِ وَ حَالٍ مِنْ أَحْوَالِهِ رَأَیْتَهُ لَکَ فِیهَا نَاصِراً وَ عَلَی مَکْرُوهِ بَلاَئِهِ صَابِراً صَلاَهً تُعْطِیهِ بِهَا خَصَائِصَ مِنْ عَطَائِکَ وَ فَضَائِلَ مِنْ حِبَائِکَ تُکْرِمُ بِهَا وَجْهَهُ وَ تُعَظِّمُ بِهَا خَطَرَهُ وَ تُنْمِی بِهَا ذِکْرَهُ وَ تُفْلِجُ بِهَا حُجَّتَهُ وَ تُظْهِرُ بِهَا عُذْرَهُ حَتَّی تُبْلِغَ بِهِ أَفْضَلَ مَا وَعَدْتَهُ مِنْ جَزِیلِ جَزَائِکَ وَ أَعْدَدْتَ لَهُ مِنْ کَرِیمِ حِبَائِکَ وَ ذَخَرْتَ لَهُ مِنْ وَاسِعِ عَطَائِکَ اَللَّهُمَّ شَرِّفْ فِی اَلْقِیَامَهِ مَقَامَهُ وَ قَرِّبْ مِنْکَ مَثْوَاهُ وَ أَعْطِهِ أَعْظَمَ اَلْوَسَائِلِ وَ أَشْرَفَ اَلْمَنَازِلِ وَ عَظِّمْ حَوْضَهُ وَ أَکْرِمْ وَارِدِیهِ وَ کَثِّرْهُمْ وَ تَقَبَّلْ فِی أُمَّتِهِ شَفَاعَتَهُ وَ فِیمَنْ سِوَاهُمْ مِنَ اَلْأُمَمِ وَ أَعْطِهِ سُؤْلَهُ فِی خَاصَّتِهِ وَ عَامَّتِهِ وَ بَلِّغْهُ فِی اَلشَّرَفِ وَ اَلتَّفْضِیلِ أَفْضَلَ مَا بَلَّغْتَ أَحَداً مِنَ اَلْمُرْسَلِینَ اَلَّذِینَ قَامُوا بِحَقِّکَ وَ ذَبُّوا عَنْ حَرَمِکَ وَ أَفْشَوْا فِی اَلْخَلْقِ إِعْذَارَکَ وَ إِنْذَارَکَ وَ عَبَدُوکَ حَتَّی أَتَاهُمُ اَلْیَقِینُ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ مُحَمَّداً أَفْضَلَ خَلْقِکَ مِنْکَ زُلْفَی وَ أَعْظَمَهُمْ عِنْدَکَ شَرَفاً وَ أَرْفَعَهُمْ مَنْزِلاً وَ أَقْرَبَهُمْ مَکَاناً وَ أَوْجَهَهُمْ عِنْدَکَ جَاهاً وَ أَکْثَرَهُمْ تَبَعاً وَ أَمْکَنَهُمْ شَفَاعَهً وَ اِجْزِ لَهُمْ عَطِیَّهً اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلاَهً یُثْمِرُ سَنَاهَا وَ یَسْمُو أَعْلاَهَا وَ تُشْرِقُ أُولاَهَا وَ تُنْمِی أُخْرَاهَا نَبِیِّ اَلرَّحْمَهِ وَ اَلْقَائِدِ إِلَی اَلرَّحْمَهِ اَلَّذِی بِطَاعَتِهِ تُنَالُ اَلرَّحْمَهُ وَ بِمَعْصِیَتِهِ تُهْتَکُ اَلْعِصْمَهُ وَ سَلِّمْ عَلَیْهِ سَلاَماً غَزِیراً یُوجِبُ کَثِیراً وَ یُؤْمِنُ ثُبُوراً أَبَداً إِلَی یَوْمِ اَلدِّینِ وَ عَلَی آلِهِ مَصَابِیحِ اَلظَّلاَمِ وَ مَرَابِیعِ اَلْأَنَامِ وَ دَعَائِمِ اَلْإِسْلاَمِ اَلَّذِینَ إِذَا قَالُوا صَدَقُوا وَ إِذَا خَرَسَ اَلْمُغْتَابُونَ نَطَقُوا آثَرُوا رِضَاکَ وَ أَخْلَصُوا حُبَّکَ وَ اِسْتَشْعَرُوا خَشْیَتَکَ وَ وَجِلُوا مِنْکَ وَ خَافُوا مَقَامَکَ وَ فَزِعُوا مِنْ وَعِیدِکَ وَ رَجَوْا أَیَّامَکَ وَ هَابُوا عَظَمَتَکَ وَ مَجَّدُوا کَرَمَکَ وَ کَبَّرُوا شَأْنَکَ وَ وَکَّدُوا مِیثَاقَکَ وَ أَحْکَمُوا عُرَی طَاعَتِکَ وَ اِسْتَبْشَرُوا بِنِعْمَتِکَ وَ اِنْتَظَرُوا رُوحَکَ وَ عَظَّمُوا جَلاَلَکَ وَ سَدَّدُوا عُقُودَ حَقِّکَ بِمُوَالاَتِهِمْ مَنْ وَالاَکَ وَ مُعَادَاتِهِمْ مَنْ عَادَاکَ وَ صَبْرِهِمْ عَلَی مَا أَصَابَهُمْ فِی مَحَبَّتِکَ وَ دُعَائِهِمْ بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ إِلَی سَبِیلِکَ وَ مُجَادَلَتِهِمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ مَنْ عَانَدَ وَ تَحْلِیلِهِمْ حَلاَلَکَ وَ تَحْرِیمِهِمْ حَرَامَکَ حَتَّی أَظْهَرُوا دَعْوَتَکَ وَ أَعْلَنُوا دِینَکَ وَ أَقَامُوا حُدُودَکَ وَ اِتَّبَعُوا فَرَائِضَکَ فَبَلَغُوا فِی ذَلِکَ مِنْکَ اَلرِّضَی وَ سَلَّمُوا لَکَ اَلْقَضَاءَ وَ صَدَّقُوا مِنْ رُسُلِکَ مَنْ مَضَی وَ دَعَوْا إِلَی سَبِیلِ کُلِّ مُرْتَضَی اَلَّذِینَ مَنِ اِتَّخَذَهُمْ مَآباً سَلِمَ وَ مَنِ اِسْتَتَرَ بِهِمْ جُنَّهً عُصِمَ وَ مَنْ دَعَاهُمْ إِلَی اَلْمَضَلاَّتِ لَبَّوْهُ وَ مَنِ اِسْتَعْطَاهُمُ اَلْخَیْرَ آتَوْهُ صَلاَهً کَثِیرَهً طَیِّبَهً زَاکِیَهً نَامِیَهً مُبَارَکَهً صَلاَهً لاَ تُحَدُّ وَ لاَ تُبْلَغُ وَ لاَ یُدْرَکُ حُدُودُهَا وَ لاَ یُوصَفُ کُنْهُهَا وَ لاَ یُحْصَی عَدَدُهَا وَ سَلاَمٌ عَلَیْهِمْ بِإِنْجَازِ وَعْدِهِمْ وَ سَعَادَهِ جَدِّهِمْ وَ إِسْنَاءِ رِفْدِهِمْ کَمَا قُلْتَ اَلسَّلاَمُ عَلَی آلِ یَاسِینَ إِنّا کَذلِکَ نَجْزِی اَلْمُحْسِنِینَ اَللَّهُمَّ اُخْلُفْ فِیهِمْ مُحَمَّداً أَحْسَنَ مَا خَلَفْتَ أَحَداً مِنَ اَلْمُرْسَلِینَ فِی خُلَفَائِهِمْ وَ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ بَعْدِهِمْ حَتَّی تُبَلِّغَ بِرَسُولِکَ وَ بِهِمْ کَمَالَ مَا تَقَرُّ بِهِ أَعْیُنُهُمْ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ مِمَّا لاَ تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّهِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ وَ اِجْعَلْهُمْ فِی مَزِیدِ کَرَامَتِکَ وَ جَزِیلِ جَزَائِکَ مِمَّا لاَ عَیْنٌ رَأَتْ وَ لاَ أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ أَعْطِهِمْ مَا یَتَمَنَّوْنَ وَ زِدْهُمْ بَعْدَ مَا یَرْضَوْنَ وَ عَرِّفْ جَمِیعَ خَلْقِکَ فَضْلَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ مَنْزِلَتَهُمْ مِنْکَ حَتَّی یُقِرُّوا بِفَضْلِکَ بِفَضْلِهِمْ وَ شَرَفِهِمْ وَ یَعِرفُوا لَهُمْ حَقَّهُمُ اَلَّذِی أَوْجَبْتَ عَلَیْهِمْ مِنْ فَرْضِ طَاعَتِهِمْ وَ مَحَبَّتِهِمْ وَ اِتِّبَاعِ أَمْرِهِمْ وَ اِجْعَلْنَا سَامِعِینَ لَهُمْ مُطِیعِینَ وَ لِسُنَّتِهِمْ تَابِعِینَ وَ عَلَی عَدُوِّهِمْ مِنَ اَلنَّاصِرِینَ وَ فِیمَا دَعَوْا إِلَیْهِ وَ دَلُّوا عَلَیْهِ مِنَ اَلْمُصَدِّقِینَ اَللَّهُمَّ فَإِنَّا قَدْ أَقْرَرْنَا لَهُمْ بِذَلِکَ وَ بِمَا أَمَرْتَنَا بِهِ عَلَی أَلْسِنَتِهِمْ وَ نَشْهَدُ أَنَّ ذَلِکَ مِنْ عِنْدِکَ فَبِرِضَاهُمْ نَرْجُو رِضَاکَ وَ بِسَخَطِهِمْ نَخْشَی سَخَطَکَ اَللَّهُمَّ فَتَوَفَّنَا عَلَی مِلَّتِهِمْ وَ اُحْشُرْنَا فِی زُمْرَتِهِمْ وَ اِجْعَلْنَا مِمَّنْ تُقِرُّ عَیْنَهُ غَداً بِرُؤْیَتِهِمْ وَ أَوْرِدْنَا حَوْضَهُمْ وَ اِسْقِنَا بِکَأْسِهِمْ وَ أَدْخِلْنَا فِی کُلِّ خَیْرٍ أَدْخَلْتَهُمْ فِیهِ وَ أَخْرِجْنَا مِنْ کُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَهُمْ مِنْهُ حَتَّی نَسْتَوْجِبَ ثَوَابَکَ وَ نَنْجُوَ مِنْ عِقَابِکَ وَ نَلْقَاکَ وَ أَنْتَ عَنَّا رَاضٍ وَ نَحْنُ لَکَ مَرْضِیُّونَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ رَبِّنَا اَلرَّءُوفِ اَلرَّحِیمِ عَلَی نَبِیِّنَا وَ آلِهِ أَجْمَعِینَ اَللَّهُمَّ إِنَّا نَسْأَلُکَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَلْمَوْصُوفِینَ بِمَعْرِفَتِکَ تَقَرُّباً إِلَیْکَ بِالْمَسْأَلَهِ وَ هَرَباً مِنْکَ إِلَیْکَ غَیْرَ بَالِغٍ فِی مَسْأَلَتِی لَهُمْ مِعْشَارَ مَا بِرَحْمَتِکَ أَعْتَقِدُ لَهُمْ إِلاَّ اِلْتِمَاسَ اَلْمُنَاصَحَهِ لَهُمْ وَ ثَوَابَ مَوْعُودِکَ وَ اَلتَّوَجُّهَ إِلَیْهِمْ بِهِمْ وَ اَلشَّفَاعَهَ لَنَا مِنْهُمْ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ لِآلِ مُحَمَّدٍ اَلْمَاضِینَ مِنْ أَئِمَّهِ اَلْهُدَی أَفْضَلَ اَلْمَنَازِلِ عِنْدَکَ وَ أَحَبَّهَا إِلَیْکَ مِنَ اَلشَّرَفِ اَلْأَعْلَی وَ اَلْمَکَانِ اَلرَّفِیعِ مِنَ اَلدَّرَجَاتِ اَلْعُلَی یَا شَدِیدَ اَلْقُوَی نَفْحَهً مِنْ عَطَائِکَ اَلَّتِی لاَ مَنَّ فِیهَا وَ لاَ أَذَی خُصَّهُمْ مِنْکَ بِالْفَوْزِ اَلْعَظِیمِ فِی اَلنَّضْرَهِ وَ اَلنَّعِیمِ وَ اَلثَّوَابِ اَلدَّائِمِ اَلْمُقِیمِ اَلَّذِی لاَ نَصَبَ فِیهِ وَ لاَ یَرِیمُ اَللَّهُمَّ أَسْکِنْهُمُ اَلْغُرَفَ اَلْمَبْنِیَّهَ عَلَی اَلْفُرُشِ اَلْمَرْفُوعَهِ وَ اَلسُّرُرِ اَلْمَصْفُوفَهِ مُتَّکِئِینَ عَلَیْها مُتَقابِلِینَ لا یَسْمَعُونَ فِیها لَغْواً وَ لا تَأْثِیماً `إِلاّ قِیلاً سَلاماً سَلاماً یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ اَللَّهُمَّ اِرْفَعْ مُحَمَّداً فِی أَعْلَی عِلِّیِّینَ فَوْقَ مَنَازِلِ اَلْمُرْسَلِینَ وَ مَلاَئِکَتِکَ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ جَمِیعِ اَلنَّبِیِّینَ وَ صَفْوَتِکَ مِنْ خَلْقِکَ أَجْمَعِینَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ اِجْزِهِمْ بِشُکْرِ نِعْمَتِکَ وَ تَعْظِیمِ حُرْمَتِکَ جَزَاءً لاَ جَزَاءَ فَوْقَهُ وَ عَطَاءً لاَ عَطَاءَ مِثْلُهُ وَ خُلُوداً لاَ خُلُودَ یُشَاکِلُهُ وَ لاَ یَطْمَعُ أَحَدٌ فِی مِثْلِهِ وَ لاَ یَقْدِرُ أَحَدٌ قَدْرَهُ وَ لاَ تَهْتَدِی اَلْأَلْبَابُ إِلَی طَلَبِهِ نِعْمَهً لِمَا شَکَرُوا مِنْ أَیَادِیکَ وَ إِرْصَاداً لِمَا صَبَرُوا عَلَی اَلْأَذَی فِیکَ اَللَّهُمَّ وَ عَلَی اَلْبَاقِی مِنْهُمْ فَتَرَحَّمْ وَ مَا وَعَدْتَهُمْ مِنْ نَصْرِکَ فَتَمِّمْ وَ أَشْیَاعَهُمْ مِنْ کُلِّ سُوءٍ فَسَلِّمْ وَ بِهِمْ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ جَنَاحَ اَلْکُفْرِ فَحَطِّمْ وَ أَمْوَالَ اَلظَّلَمَهِ وَلِیَّکَ فَغَنِّمْ وَ کُنْ لَهُمْ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ نَاصِراً وَ اِجْعَلْهُمْ وَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَکْثَرَ نَفِیراً وَ أَنْزِلْ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلسَّمَاءِ مَلاَئِکَهً أَنْصَاراً وَ اِبْعَثْ لَهُمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ لِدِمَاءِ أَسْلاَفِهِمْ ثَاراً وَ لاَ تَدَعْ عَلَی اَلْأَرْضِ مِنَ اَلْکافِرِینَ دَیّاراً وَ لاَ تَزِدِ اَلظَّالِمِینَ إِلاَّ خَسَاراً اَللَّهُمَّ مُدَّ لِآلِ مُحَمَّدٍ وَ أَشْیَاعِهِمْ فِی اَلْآجَالِ وَ خُصَّهُمْ بِصَالِحِ اَلْأَعْمَالِ وَ لاَ تَجْعَلْنَا مِمَّنْ یُسْتَبْدَلُ بِهِمُ اَلْأَبْدَالُ یَا ذَا اَلْجُودِ وَ اَلْفَعَالِ اَللَّهُمَّ خُصَّ آلَ مُحَمَّدٍ بِالْوَسِیلَهِ وَ أَعْطِهِمْ أَفْضَلَ اَلْفَضِیلَهِ وَ اِقْضِ لَهُمْ فِی اَلدُّنْیَا بِأَحْسَنِ اَلْقَضِیَّهِ وَ اُحْکُمْ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ عَدُوِّهِمْ بِالْعَدْلِ وَ اَلْوَفَاءِ وَ اِجْعَلْنَا یَا رَبِّ لَهُمْ أَعْوَاناً وَ وُزَرَاءَ وَ لاَ تُشْمِتْ بِنَا وَ بِهِمُ اَلْأَعْدَاءَ اَللَّهُمَّ اِحْفَظْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أَتْبَاعَهُمْ وَ أَوْلِیَاءَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ مِنْ أَهْلِ اَلْجَحْدِ وَ اَلْإِنْکَارِ وَ اِکْفِهِمْ حَسَدَ کُلِّ حَاسِدٍ مُتَکَبِّرٍ جَبَّارٍ وَ سَلِّطْهُمْ عَلَی کُلِّ نَاکِثٍ خَتَّارٍ حَتَّی یَقْضُوا مِنْ عَدُوِّکَ وَ عَدُوِّهِمُ اَلْأَوْطَارَ وَ اِجْعَلْ عَدُوَّهُمْ مَعَ اَلْأَذَلِّینَ وَ اَلْأَشْرَارِ وَ کُبَّهُمْ رَبِّ عَلَی وُجُوهِهِمْ فِی اَلنَّارِ إِنَّکَ اَلْوَاحِدُ اَلْقَهَّارُ اَللَّهُمَّ وَ کُنْ لِوَلِیِّکَ فِی خَلْقِکَ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً حَتَّی تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِیهَا طَوْلاً وَ تَجْعَلَهُ وَ ذُرِّیَّتَهُ فِیهَا اَلْأَئِمَّهَ اَلْوَارِثِینَ وَ اِجْمَعْ لَهُ شَمْلَهُ وَ أَکْمِلْ لَهُ أَمْرَهُ وَ أَصْلِحْ لَهُ رَعِیَّتَهُ وَ ثَبِّتْ رُکْنَهُ وَ أَفْرِغِ اَلصَّبْرَ مِنْکَ عَلَیْهِ حَتَّی یَنْتَقِمَ فَیَشْتَفِی وَ یَشْفِیَ حَزَازَاتِ قُلُوبٍ نَغِلَهٍ وَ حَرَارَاتِ صدوره [صُدُورٍ] وَغِرَهٍ وَ حَسَرَاتِ أَنْفُسٍ تَرِحَهٍ مِنْ دِمَاءٍ مَسْفُوکَهٍ وَ أَرْحَامٍ مَقْطُوعَهٍ وَ طَاعَهٍ مَجْهُولَهٍ قَدْ أَحْسَنْتَ إِلَیْهِ اَلْبَلاَءَ وَ وَسَّعْتَ عَلَیْهِ اَلْآلاَءَ وَ أَتْمَمْتَ عَلَیْهِ اَلنَّعْمَاءَ فِی حُسْنِ اَلْحِفْظِ مِنْکَ لَهُ اَللَّهُمَّ اِکْفِهِ هَوْلَ عَدُوِّهِ وَ أَنْسِهِمْ ذِکْرَهُ وَ أَرِدْ مَنْ أَرَادَهُ وَ کِدْ مَنْ کَادَهُ وَ اُمْکُرْ بِمَنْ مَکَرَ بِهِ وَ اِجْعَلْ دَائِرَهَ اَلسَّوْءِ عَلَیْهِمْ اَللَّهُمَّ فُضَّ جَمْعَهُمْ وَ فُلَّ حَدَّهُمْ وَ أَرْعِبْ قُلُوبَهُمْ وَ زَلْزِلْ أَقْدَامَهُمْ وَ اِصْدَعْ شَعْبَهُمْ وَ شَتِّتْ أَمْرَهُمْ فَإِنَّهُمْ أَضاعُوا اَلصَّلاهَ وَ اِتَّبَعُوا اَلشَّهَواتِ وَ عَمِلُوا اَلسَّیِّئَاتِ وَ اِجْتَنَبُوا اَلْحَسَنَاتِ فَخُذْهُمْ بِالْمَثُلاَتِ وَ أَرِهِمُ اَلْحَسَرَاتِ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی جَمِیعِ اَلْمُرْسَلِینَ وَ اَلنَّبِیِّینَ اَلَّذِینَ بَلَّغُوا عَنْکَ اَلْهُدَی وَ اِعْتَقَدُوا لَکَ اَلْمَوَاثِیقَ بِالطَّاعَهِ وَ دَعَوُا اَلْعِبَادَ بِالنَّصِیحَهِ وَ صَبَرُوا عَلَی مَا لَقُوا فِی جَنْبِکَ مِنَ اَلْأَذَی وَ اَلتَّکْذِیبِ وَ صَلِّ عَلَی أَزْوَاجِهِمْ وَ ذَرَارِیِّهِمْ وَ جَمِیعِ أَتْبَاعِهِمْ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْمُسْلِمَاتِ وَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْهِمْ جَمِیعاً وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مَلاَئِکَتِکَ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ أَهْلِ طَاعَتِکَ أَجْمَعِینَ صَلاَهً زَاکِیَهً نَامِیَهً طَیِّبَهً وَ خُصَّ آلَ نَبِیِّنَا اَلطَّیِّبِینَ اَلسَّامِعِینَ لَکَ اَلْمُطِیعِینَ اَلْقَوَّامِینَ بِأَمْرِکَ اَلَّذِینَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرْتَهُمْ تَطْهِیراً وَ اِرْتَضَیْتَهُمْ لِدِینِکَ أَنْصَاراً وَ جَعَلْتَهُمْ حَفَظَهً لِسِرِّکَ وَ مُسْتَوْدَعاً لِحِکْمَتِکَ وَ تَرَاجِمَهً لِوَحْیِکَ وَ شُهَدَاءَ عَلَی خَلْقِکَ وَ أَعْلاَماً لِعِبَادِکَ وَ مَنَاراً فِی بِلاَدِکَ فَإِنَّهُمْ عِبَادُکَ اَلْمُکَرَّمُونَ اَلَّذِینَ لاَ یَسْبِقُونَکَ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِکَ یَعْمَلُونَ یَخَافُونَ بِالْغَیْبِ وَ هُمْ مِنَ اَلسّاعَهِ مُشْفِقُونَ بِصَلَوَاتٍ کَثِیرَهٍ طَیِّبَهٍ زَاکِیَهٍ مُبَارَکَهٍ نَامِیَهٍ بِجُودِکَ وَ سَعَهِ رَحْمَتِکَ مِنْ جَزِیلِ مَا عِنْدَکَ فِی اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ وَ اُخْلُفْ عَلَیْهِمْ فِی اَلْغَابِرِینَ اَللَّهُمَّ اُقْصُصْ بِنَا آثَارَهُمْ وَ اُسْلُکْ بِنَا سُبُلَهُمْ وَ أَحْیِنَا عَلَی دِینِهِمْ وَ تَوَفَّنَا عَلَی مِلَّتِهِمْ وَ أَعِنَّا عَلَی قَضَاءِ حَقِّهِمُ اَلَّذِی أَوْجَبْتَهُ عَلَیْنَا لَهُمْ وَ تَمِّمْ لَنَا مَا عَرَّفْتَنَا مِنْ حَقِّهِمْ وَ اَلْوَلاَیَهِ لِأَوْلِیَائِهِمْ وَ اَلْبَرَاءَهِ مِنْ أَعْدَائِهِمْ وَ اَلْحُبِّ لِمَنْ أَحَبُّوا وَ اَلْبُغْضِ لِمَنْ أَبْغَضُوا وَ اَلْعَمَلِ بِمَا رَضُوا وَ اَلتَّرْکِ لِمَا کَرِهُوا کَمَا جَعَلْتَهُمُ اَلسَّبَبَ إِلَیْکَ وَ اَلسَّبِیلَ إِلَی طَاعَتِکَ وَ اَلْوَسِیلَهَ إِلَی جَنَّتِکَ وَ اَلْأَدِلاَّءَ عَلَی طُرُقِکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ تَقُولُهُ أَلْفَ مَرَّهٍ إِنْ قَدَرْتَ عَلَیْهِ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ سَلَّمَ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ فَرَجِی مَعَهُمْ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ ثُمَّ قُلْ مِائَهَ مَرَّهٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ وَ مَلاَئِکَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ جَمِیعِ خَلْقِهِ عَلَی مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکََاتُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 99 , صفحه 305 )
ص : 6231
نَهْجٌ ، [نهج البلاغه] : وَ مِنْ کَلاَمٍ لَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی وَقْتِ اَلشُّورَی : لَنْ یُسْرِعَ أَحَدٌ قَبْلِی إِلَی دَعْوَهِ حَقٍّ، وَ صِلَهِ رَحِمٍ، وَ عَائِدَهِ کَرَمٍ، فَاسْمَعُوا قَوْلِی، وَ عُوا مَنْطِقِی، عَسَی أَنْ تَرَوْا هَذَا اَلْأَمْرَ مِنْ بَعْدِ هَذَا اَلْیَوْمِ تُنْتَضَی فِیهِ اَلسُّیُوفُ وَ تُخَانُ فِیهِ اَلْعُهُودُ، حَتَّی یَکُونَ بَعْضُکُمْ أَئِمَّهً لِأَهْلِ اَلضَّلاَلَهِ وَ شِیعَهً لِأَهْلِ اَلْجَهَالَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 365 )
ص : 6232
قَالَ وَ رُوِیَ: أَنَّ مَنْ سَمِعَ اَلْأَذَانَ فَقَالَ کَمَا یَقُولُ اَلْمُؤَذِّنُ زِیدَ فِی رِزْقِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 455 )
ص : 6233
تَفْسِیرُ اِبْنِ جَرِیحٍ وَ عَطَاءٍ وَ اَلثَّوْرِیِّ وَ اَلثَّعْلَبِیِّ : أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی فَضْلِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 155 )
ص : 6234
قَالَ: وَ سُئِلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَمَّنْ نَذَرَ أَنْ یَصُومَ حِیناً وَ لَمْ یُسَمِّ شَیْئاً بِعَیْنِهِ فَقَالَ کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُلْزِمُهُ أَنْ یَصُومَ سِتَّهَ أَشْهُرٍ وَ یَتْلُو قَوْلَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها وَ ذَلِکَ فِی کُلِّ سِتَّهِ أَشْهُرٍ . وَ رَوَاهُ فِی اَلْإِرْشَادِ أَیْضاً مِثْلَهُ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 389 )
ص : 6235
رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَنَّهُ قَالَ: «مَنْ قَرَأَ هَذِهِ اَلسُّورَهَ کَانَ لَهُ مِنَ اَلْحَسَنَاتِ بِعَدَدِ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ عَشْرَ حَسَنَاتٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 43 )
ص : 6236
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، [أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ ] أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا مُوسَی بْنُ إِسْمَاعِیلَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ فَاطِمَهَ بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ شَکَتْ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْأَرَقَ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُولِی یَا بُنَیَّ یَا مُشْبِعَ اَلْبُطُونِ اَلْجَائِعَهِ وَ یَا کَاسِیَ اَلْجُنُوبِ اَلْعَارِیَهِ وَ یَا مُسَکِّنَ اَلْعُرُوقِ اَلضَّارِبَهِ وَ یَا مُنَوِّمَ اَلْعُیُونِ اَلسَّاهِرَهِ سَکِّنْ عُرُوقِیَ اَلضَّارِبَهَ وَ أْذَنْ لِعَیْنِی نَوْماً عَاجِلاً فَقَالَتْهُ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَذَهَبَ عَنْهَا مَا کَانَتْ تَجِدُهُ . اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی فَلاَحِ اَلسَّائِلِ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْأَشْعَثِ : مِثْلَهُ مَتْناً وَ سَنَداً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 125 )
ص : 6237
أَنَّهُ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اِبْنَایَ هَذَانِ إِمَامَانِ قَامَا أَوْ قَعَدَا.
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 2 , صفحه 46 )
ص : 6238
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی : فِی رِوَایَهِ شَرِیفٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) - وَ مَا رَأَیْتُ مُحَمَّدِیّاً مِثْلَهُ قَطُّ-: «اَلْحَسَنَهُ اَلَّتِی عَنَی اَللَّهُ وَلاَیَتُنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ ، وَ اَلسَّیِّئَهُ عَدَاوَتُنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 505 )
ص : 6239
6082-4 التهذیب ،1/138/171/2 الطاطری عن ابن زیاد عن حماد عن نعمان الرازی قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل فاته شیء من الصلوات فذکر عند طلوع الشمس و عند غروبها قال فلیصل حین ذکره. 5/6083 الفقیه،1032/360/1: سأل حماد بن عثمان أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل الحدیث.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 354 )
ص : 6240
وَ سُئِلَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَمَّنْ بَاعَ بِالدَّنَانِیرِ فَأَخَذَ عِوَضَهَا دَرَاهِمَ أَوْ بِالدَّرَاهِمِ فَأَخَذَ عِوَضَهَا دَنَانِیرَ یَأْخُذُ هَذِهِ عَنْ هَذِهِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ یَأْخُذُهَا بِسِعْرِ یَوْمِهَا مَا لَمْ یَفْتَرِقَا وَ بَیْنَهُمَا شَیْءٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 152 )
ص : 6241
وَ قَالَ أَیْضاً حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یُونُسَ بْنِ مُبَارَکٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ اَلْجُمَّانِیِّ عَنْ یَحْیَی بْنِ یَعْلَی اَلْأَسْلَمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمَّارِ بْنِ زُرَیْقٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ عَنْ أَبِی زِیَادٍ بْنِ مِطْرَفٍ قَالَ: کَانَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ یَقْرَأُ وَ کَفَی اَللَّهُ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْقِتَالَ بِعَلِیٍّ 25:33 قَالَ أَبُو زِیَادٍ وَ هِیَ فِی مُصْحَفِهِ کَذَا رَأَیْتُهَا.
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 443 )
ص : 6242
رَوَی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ قَالَ سَمِعْتُ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ قَالَ سَمِعْتُ عُمَرَ بْنَ اَلْخَطَّابِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا بَکْرِ بْنَ أَبِی قُحَافَهَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ مِنْ نُورِ وَجْهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَلاَئِکَهً یُسَبِّحُونَ وَ یُقَدِّسُونَ وَ یَکْتُبُونَ ثَوَابَ ذَلِکَ لِمُحِبِّیهِ وَ لِمُحِبِّی أَوْلاَدِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 182 )
و از ابن عباس گفت شنیدم از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)که میفرمود بدرستی که خدای تبارک و تعالی خلق کرد از نور روی علیّ بن ابی طالب(علیه السّلام)فرشتگان که تسبیح و تقدیس میگویند و مینویسند ثواب این را از برای دوست او و دوست فرزندان او
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 204 )
ص : 6243
وَ فِی کِتَابِ اَلتَّوْحِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ اَلْقَاسِمِ قَالَ سَمِعْتُ عَلَیَّ بْنَ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ شَبَّهَ اَللَّهَ بِخَلْقِهِ فَهُوَ مُشْرِکٌ وَ مَنْ وَصَفَهُ بِالْمَکَانِ فَهُوَ کَافِرٌ وَ مَنْ نَسَبَ إِلَیْهِ مَا نَهَی عَنْهُ فَهُوَ کَاذِبٌ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 344 )
ص : 6244
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی وَلاَّدٍ اَلْحَنَّاطِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ قُتِلَ وَ لَهُ أُمٌّ وَ أَبٌ وَ اِبْنٌ فَقَالَ اَلاِبْنُ أَنَا أُرِیدُ أَنْ أَقْتُلَ قَاتِلَ أَبِی وَ قَالَ اَلْأَبُ أَنَا أَعْفُو وَ قَالَتِ اَلْأُمُّ أَنَا أُرِیدُ أَنْ آخُذَ اَلدِّیَهَ قَالَ فَقَالَ فَلْیُعْطِ اَلاِبْنُ أُمَّ اَلْمَقْتُولِ اَلسُّدُسَ مِنَ اَلدِّیَهِ وَ یُعْطِی وَرَثَهَ اَلْقَاتِلِ اَلسُّدُسَ مِنَ اَلدِّیَهِ حَقَّ اَلْأَبِ اَلَّذِی عَفَا وَ لْیَقْتُلْهُ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 356 )
2 - ابو ولاّد حنّاط گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی کشته شد. او مادر، پدر و پسر داشت. پسر گفت:«من می خواهم قاتل پدرم را قصاص کنم». پدر گفت:«من عفو می کنم». و مادر گفت:«من می خواهم دیه بگیرم»(چه حکمی دارد؟)
فرمود: در این مورد پسر باید یک ششم دیه را به مادر مقتول بپردازد و یک ششم دیه را به اولیای مقتول بپردازد - که حق پدر است که عفو کرده - و قاتل را بکشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 333 )
: صحیح. و تفصیل القول فی ذلک أن الأولیاء إذا زادوا علی الواحد فلهم القصاص، و لو اختار بعضهم الدیه و أجاب [القاتل] جاز فإذا سلم فالمشهور أنه لا یسقط القود و للآخرین القصاص بعد أن یردوا علیه نصیب من فاداه، و وردت روایات بسقوط القود بعفو البعض و المشهور لم یعمل بها، و لو امتنع من بذل نصیب من یرید الدیه جاز لمن أراد القصاص أن یقتص بعد رد نصیب شریکه، و لو عفا البعض لم یسقط القصاص، و للباقین أن یقتصوا بعد رد نصیب من عفا علی القاتل، کما ذهب إلیه الأصحاب، و ذهب جماعه من العامه إلی أن عفو البعض یسقط القصاص، فمن لم یعف ثبت نصیبه من الدیه، و وردت به روایه متروکه.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 178 )
ص : 6245
[17] وَ قَدْ رُوِیَ عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَنَّ اَلْمَعْنِیَّ بِالْمُسْتَنْبِطِ هُمْ رَحِمَهُ اَللَّهُ خَاصَّهً .
( المحتضر , جلد 1 , صفحه 24 )
ص : 6246
فِی أَمَالِی اَلصَّدُوقِ (ره) عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَصَابَتْنِی جَنَابَهٌ اَلْبَارِحَهَ مِنْ فَاطِمَهَ بِنْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فَطَلَبْتُ فِی اَلْبَیْتِ مَاءً فَلَمْ أَجِدِ اَلْمَاءَ، فَبَعَثْتُ اَلْحَسَنَ کَذَا وَ اَلْحُسَیْنَ کَذَا، فَأَبْطَئَا عَلَیَّ فَاسْتَلْقَیْتُ عَلَی قَفَایَ فَإِذَا أَنَا بِهَاتِفٍ مِنْ سَوَادِ اَلْبَیْتِ: قُمْ یَا عَلِیُّ وَ خُذِ اَلسَّطْلَ وَ اِغْتَسِلْ، فَإِذَا أَنَا بِسَطْلٍ مِنْ مَاءٍ مَمْلُوٍّ، عَلَیْهِ مِنْدِیلٌ مِنْ سُنْدُسٍ، فَأَخَذْتُ اَلسَّطْلَ وَ اِغْتَسَلْتُ وَ مَسَحْتُ بَدَنِی بِالْمِنْدِیلِ، وَ رَدَدْتُ اَلْمِنْدِیلَ عَلَی رَأْسِ اَلسَّطْلِ، فَقَامَ اَلسَّطْلُ فِی اَلْهَوَاءِ فَسَقَطَ مِنَ اَلسَّطْلِ جُرْعَهٌ فَأَصَابَتْ هَامَتِی، فَوَجَدْتُ بَرْدَهَا عَلَی فُؤَادِی فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: بَخْ بَخْ یَا اِبْنَ أَبِی طَالِبٍ أَصْبَحْتَ وَ خَادِمُکَ جَبْرَئِیلُ، أَمَّا اَلْمَاءُ فَمِنَ اَلْکَوْثَرِ، وَ أَمَّا اَلسَّطْلُ وَ اَلْمِنْدِیلُ فَمِنَ اَلْجَنَّهِ کَذَا أَخْبَرَنِی جَبْرَئِیلُ کَذَا أَخْبَرَنِی جَبْرَئِیلُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 682 )
ص : 6247
اَلدَّیْلَمِیُّ فِی إِرْشَادِ اَلْقُلُوبِ ، عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : ثَلاَثَهٌ یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسَابٍ رَجُلٌ یَغْسِلُ قَمِیصَهُ وَ لَیْسَ لَهُ بَدَلٌ وَ رَجُلٌ لَمْ یَطْبُخْ عَلَی مَطْبَخٍ قِدْرَیْنِ وَ رَجُلٌ کَانَ عِنْدَهُ قُوتُ یَوْمٍ وَ لَمْ یَهْتَمَّ لِغَدٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 43 )
ص : 6248
وَ مِنْ کِتَابِ اَلْآلِ فِی حَدِیثِ أُمِّ سَلَمَهَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهَا: لَمَّا أَتَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ بِالْعَصِیدَهِ قَالَ أَیْنَ عَلِیٌّ وَ اِبْنَاهُ قَالَتْ فِی اَلْبَیْتِ قَالَ اُدْعِیهِمْ لِی فَأَقْبَلَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ تَنَاوَلَ اَلْکِسَاءَ عَلَی مَا قُلْنَاهُ آنِفاً وَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنَّ هَؤُلاَءِ أَهْلُ بَیْتِی وَ أَحَبُّ اَلْخَلْقِ إِلَیَّ اَلْحَدِیثَ بِتَمَامِهِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 91 )
ص : 6249
عَنِ اَلْحَلَبِیِّ ، عَنْ زُرَارَهَ وَ حُمْرَانَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) ، قَالاَ: «إِنَّ اَللَّهَ اِحْتَجَّ عَلَی اَلْعِبَادِ بِالَّذِی آتَاهُمْ وَ عَرَّفَهُمْ، ثُمَّ أَرْسَلَ إِلَیْهِمْ رَسُولاً، ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَیْهِمْ کِتَاباً، فَأَمَرَ فِیهِ وَ نَهَی، وَ أَمَرَ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِالصَّلاَهِ فَنَامَ عَنْهَا، فَقَالَ: أَنَا أَنَمْتُکَ وَ أَنَا أَیْقَظْتُکَ، فَإِذَا قُمْتَ فَصَلِّهَا لِیَعْلَمُوا إِذَا أَصَابَهُمْ ذَلِکَ کَیْفَ یَصْنَعُونَ، وَ لَیْسَ کَمَا یَقُولُونَ: إِذَا نَامَ عَنْهَا هَلَکَ، وَ کَذَلِکَ اَلصَّائِمُ [یَقُولُ اَللَّهُ لَهُ] : أَنَا أَمْرَضْتُکَ وَ أَنَا أُصِحُّکَ، فَإِذَا شَفَیْتُکَ فَاقْضِهِ. وَ کَذَلِکَ إِذَا نَظَرْتَ فِی جَمِیعِ اَلْأُمُورِ لَمْ تَجِدْ أَحَداً فِی ضِیقٍ، وَ لَمْ تَجِدْ أَحَداً إِلاَّ وَ لِلَّهِ عَلَیْهِ اَلْحُجَّهُ، وَ لَهُ فِیهِ اَلْمَشِیئَهُ» قَالَ: «فَلاَ یَقُولُونَ: إِنَّهُ مَا شَاءُوا صَنَعُوا، وَ مَا شَاءُوا لَمْ یَصْنَعُوا - وَ قَالَ - إِنَّ اَللَّهَ یُضِلُّ مَنْ یَشَاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشَاءُ، وَ مَا أُمِرَ اَلْعِبَادُ إِلاَّ بِدُونِ سَعَتِهِمْ، وَ کُلُّ شَیْءٍ أُمِرَ اَلنَّاسُ فَأَخَذُوا بِهِ فَهُمْ یَسَعُونَ لَهُ، وَ مَا [لاَ] یَسَعُونَ لَهُ فَهُوَ مَوْضُوعٌ عَنْهُمْ، وَ لَکِنَّ اَلنَّاسَ لاَ خَیْرَ فِیهِمْ» ثُمَّ تَلاَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) هَذِهِ اَلْآیَهَ: لَیْسَ عَلَی اَلضُّعَفاءِ وَ لا عَلَی اَلْمَرْضی وَ لا عَلَی اَلَّذِینَ لا یَجِدُونَ ما یُنْفِقُونَ حَرَجٌ قَالَ: «وَضَعَ عَنْهُمْ: ما عَلَی اَلْمُحْسِنِینَ مِنْ سَبِیلٍ وَ اَللّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ `وَ لا عَلَی اَلَّذِینَ إِذا ما أَتَوْکَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لا أَجِدُ ما أَحْمِلُکُمْ عَلَیْهِ تَوَلَّوْا وَ أَعْیُنُهُمْ تَفِیضُ مِنَ اَلدَّمْعِ حَزَناً أَلاّ یَجِدُوا ما یُنْفِقُونَ - قَالَ - وَضَعَ عَنْهُمْ إِذْ لاَ یَجِدُونَ مَا یُنْفِقُونَ، وَ قَالَ: إِنَّمَا اَلسَّبِیلُ عَلَی اَلَّذِینَ یَسْتَأْذِنُونَکَ وَ هُمْ أَغْنِیاءُ إِلَی قَوْلِهِ: لا یَعْلَمُونَ - قَالَ - وَضَعَ عَلَیْهِمْ لِأَنَّهُمْ یُطِیقُونَ إِنَّمَا اَلسَّبِیلُ عَلَی اَلَّذِینَ یَسْتَأْذِنُونَکَ وَ هُمْ أَغْنِیاءُ رَضُوا بِأَنْ یَکُونُوا مَعَ اَلْخَوالِفِ فَجَعَلَ اَلسَّبِیلَ عَلَیْهِمْ لِأَنَّهُمْ یُطِیقُونَ وَ لا عَلَی اَلَّذِینَ إِذا ما أَتَوْکَ لِتَحْمِلَهُمْ اَلْآیَهَ - قَالَ - عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ یَزِیدَ بْنِ وَرْقَاءَ اَلْخُزَاعِیُّ أَحَدُهُمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 826 )
ص : 6250
وَ مِنْهُ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَمْسٌ مَنْ لَمْ یَکُنْ فِیهِ لَمْ یَتَهَنَّ بِالْعَیْشِ اَلصِّحَّهُ وَ اَلْأَمْنُ وَ اَلْغِنَی وَ اَلْقَنَاعَهُ وَ اَلْأَنِیسُ اَلْمُوَافِقُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 172 )
ص : 6251
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ مَدَحَهُ قَوْمٌ فِی وَجْهِهِ فَقَالَ اَللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعْلَمُ بِی مِنْ نَفْسِی وَ أَنَا أَعْلَمُ بِنَفْسِی مِنْهُمْ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنَا خَیْراً مِمَّا یَظُنُّونَ وَ اِغْفِرْ لَنَا مَا لاَ یَعْلَمُونَ .
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 485 )
ص : 6252
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْهُمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یَکْرَهُ اَلْجِرِّیثَ وَ یَقُولُ لاَ تَأْکُلْ مِنَ اَلسَّمَکِ إِلاَّ شَیْئاً عَلَیْهِ فُلُوسٌ وَ کَرِهَ اَلْمَارْمَاهِیَ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 128 )
ص : 6253
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ جَرِیرٍ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ اَلشَّامِیِّ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْخَمْرِ فَقَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بَعَثَنِی «رَحْمَهً لِلْعالَمِینَ» وَ لِأَمْحَقَ اَلْمَعَازِفَ وَ اَلْمَزَامِیرَ وَ أُمُورَ اَلْجَاهِلِیَّهِ وَ اَلْأَوْثَانَ وَ قَالَ أَقْسَمَ رَبِّی أَنْ لاَ یَشْرَبَ عَبْدٌ لِی فِی اَلدُّنْیَا خَمْراً إِلاَّ سَقَیْتُهُ مِثْلَ مَا شَرِبَ مِنْهَا مِنَ اَلْحَمِیمِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مُعَذَّباً أَوْ مَغْفُوراً لَهُ وَ لاَ یَسْقِیهَا عَبْدٌ لِی صَبِیّاً صَغِیراً أَوْ مَمْلُوکاً إِلاَّ سَقَیْتُهُ مِثْلَ مَا سَقَاهُ مِنَ اَلْحَمِیمِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مُعَذَّباً بَعْدُ أَوْ مَغْفُوراً لَهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 396 )
1 - ابو ربیع شامی گوید:
از امام صادق علیه السّلام درباره شراب پرسیدند. حضرتش فرمود: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
به راستی که خداوند مرا رحمت برای جهانیان برانگیخت و به یقین آلات موسیقی، نی ها، امور دوران جاهلی و بت ها را نابود خواهم نمود.
هم چنین فرمود: پروردگارم سوگند یاد کرده است که هر مقداری که بنده من در دنیا شراب بنوشد، همان مقدار در روز قیامت او را از آب گرم و چرکین دوزخ می نوشانم، آن گاه به آتش دوزخ عذاب شود و یا مورد مغفرت قرار گیرد و هر مقدار از شراب را به کودک و یا برده ای بنوشاند در روز قیامت به همان مقدار از آب گرم و چرکین دوزخ به او می نوشانم، آن گاه عذاب شود، و یا آمرزیده شود».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 288 )
: مجهول. و قال فی القاموس : المعازف الملاهی کالعود و الطنبور انتهی، و قوله تعالی
صَبِیًّا
*
مفعول ثان للسقی.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 251 )
ص : 6254
عَنْ جَابِرٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِهِ: ثُمَّ أَفِیضُوا مِنْ حَیْثُ أَفاضَ اَلنّاسُ . قَالَ: «هُمْ أَهْلُ اَلْیَمَنِ » .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 433 )
ص : 6255
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: زَوَّجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمِقْدَادَ بْنَ اَلْأَسْوَدِ ضُبَاعَهَ بِنْتَ اَلزُّبَیْرِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّمَا زَوَّجْتُهَا اَلْمِقْدَادَ لِیُتَوَاضَعَ فِی اَلنِّکَاحِ وَ لْتَتَأَسَّوْا بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لْتَعْلَمُوا أَنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اَللّهِ أَتْقاکُمْ وَ کَانَ اَلزُّبَیْرُ أَخَا عَبْدِ اَللَّهِ أَبِی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَبِیهِ وَ أُمِّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 184 )
ص : 6256
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : شَمُّوا اَلنَّرْجِسَ وَ لَوْ فِی اَلْیَوْمِ مَرَّهً وَ لَوْ فِی اَلْأُسْبُوعِ مَرَّهً وَ لَوْ فِی اَلشَّهْرِ مَرَّهً وَ لَوْ فِی اَلدَّهْرِ مَرَّهً وَ لَوْ فِی اَلسَّنَهِ مَرَّهً فَإِنَّ فِی اَلْقَلْبِ حَبَّهً مِنَ اَلْجُنُونِ وَ اَلْجُذَامِ وَ اَلْبَرَصِ وَ شَمُّهُ یَقْلَعُهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 299 )
118-فرمود صلّی اللّه علیه و آله:نرگس را بوئید گر چه روزی یک بار باشد،هفته ای یک بار باشد،ماهی یک بار باشد،عمری یک بار سالی یک بار باشد،زیرا در دل دانه ای از دیوانگی و خوره و پیسی است و بو کردنش آن را بن کند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 238 )
ص : 6257
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدٍ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ شَکَا إِلَیْهِ رَجُلٌ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنَّ لِی جَارِیَهً تَتَعَرَّضُ لَهَا اَلْأَرْوَاحُ فَقَالَ عَوِّذْهَا بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ عَشْراً عَشْراً ثُمَّ اُکْتُبْهُ لَهَا فِی جَامٍ بِمِسْکٍ وَ زَعْفَرَانٍ وَ اِسْقِهَا إِیَّاهُ وَ یَکُونُ فِی شَرَابِهَا وَ وَضُوئِهَا وَ غُسْلِهَا فَفَعَلْتُ ذَلِکَ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ وَ ذَهَبَ اَللَّهُ [بِهِ] عَنْهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 311 )
ص : 6258
وَ عَنْهُمْ عَنِ اِبْنِ خَالِدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ أَوْحَی إِلَی بَعْضِ أَنْبِیَائِهِ فِی مَمْلَکَهِ جَبَّارٍ مِنَ اَلْجَبَّارِینَ أَنِ اِئْتِ هَذَا اَلْجَبَّارَ فَقُلْ لَهُ: إِنِّی لَمْ أَسْتَعْمِلْکَ عَلَی سَفْکِ اَلدِّمَاءِ وَ اِتِّخَاذِ اَلْأَمْوَالِ، وَ إِنَّمَا اِسْتَعْمَلْتُکَ لِتَکُفَّ عَنِّی أَصْوَاتَ اَلْمَظْلُومِینَ، فَإِنِّی لَنْ أَدَعَ ظُلاَمَتَهُمْ وَ إِنْ کَانُوا کُفَّاراً . - وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ بِالْإِسْنَادِ: مِثْلَهُ.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 658 )
باز هم عده ای از اصحاب ما از ابن خالد از ابن محبوب از اسحاق بن عمار از ابو عبد الله علیه السلام نقل کرده اند که حضرت فرمود: خداوند به یکی از پیامبرانش که در کشور پادشاهان جبار و ستمگر مبعوث شده بود وحی فرمود: وقتی که آن جبار با تو ملاقات کرد از قول من به وی بگو که من تو را سلطنت ندادم که خون مردم را بریزی و اموال مردم را بگیری بلکه به تو قدرت دادم تا از جانب من به صدای مظلومان پاسخ دهی و ستم را از آنان دفع کنی. چون ستمکاران به مردم را رها نمی کنم اگر چه آن مردم همه کافر باشند و مرا نپرستند. شیخ صدوق این حدیث را در عقاب الاعمال از محمد بن موسی بن متوکل از حمیری از محمد بن حسین از ابن محبوب با همان سلسله سند نقل کرده است.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 658 )
ص : 6259
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ اَلْکُوفِیِّ عَنْ عَبَّادِ بْنِ یَعْقُوبَ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ فُرَاتِ بْنِ أَحْمَدَ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ حَدِیثَنَا تَشْمَئِزُّ مِنْهُ اَلْقُلُوبُ فَمَنْ عَرَفَ فَزِیدُوهُمْ وَ مَنْ أَنْکَرَ فَذَرُوهُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 193 )
ص : 6260
وَ سُئِلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلسَّارِقُ لِمَ تُقْطَعُ یَدُهُ اَلْیُمْنَی وَ رِجْلُهُ اَلْیُسْرَی قَالَ إِذَا قُطِعَتْ یَدُهُ اَلْیُسْرَی وَ رِجْلُهُ اَلْیُسْرَی سَقَطَ عَلَی جَانِبِهِ اَلْأَیْسَرِ وَ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی اَلْقِیَامِ فَإِذَا قُطِعَتْ یَدُهُ اَلْیُمْنَی وَ رِجْلُهُ اَلْیُسْرَی اِعْتَدَلَ وَ اِسْتَوَی قَائِماً قِیلَ کَیْفَ یَسْتَوِی فَبَیَّنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَدَّ اَلْقَطْعِ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 269 )
ص : 6261
اَلْبِحَارُ ، عَنْ کِتَابِ فَضَائِلِ اَلشِّیعَهِ لِلصَّدُوقِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مَنْصُورٍ اَلصَّیْقَلِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی فُسْطَاطِهِ بِمِنًی فَنَظَرَ إِلَی اَلنَّاسِ فَقَالَ یَأْکُلُونَ اَلْحَرَامَ وَ یَلْبَسُونَ اَلْحَرَامَ وَ یَنْکِحُونَ اَلْحَرَامَ وَ تَأْکُلُونَ اَلْحَلاَلَ وَ تَلْبَسُونَ اَلْحَلاَلَ وَ تَنْکِحُونَ اَلْحَلاَلَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا یَحُجُّ غَیْرُکُمْ وَ لاَ یُتَقَبَّلُ إِلاَّ مِنْکُمْ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ شَاذَانَ فِی مَنَاقِبِهِ ، مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 170 )
ص : 6262
کَامِلُ اَلزِّیَارَهِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبَانٍ اَلْأَزْرَقِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَقْرَبُ مَا یَکُونُ اَلْعَبْدُ إِلَی اَللَّهِ وَ هُوَ سَاجِدٌ بَاکٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 203 )
ص : 6263
عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ عَمَلاً إِلاَّ بِمَعْرِفَهٍ وَ لاَ یَقْبَلُ اَلْمَعْرِفَهَ إِلاَّ بِعَمَلٍ فَمَنْ عَرَفَ دَلَّتْهُ اَلْمَعْرِفَهُ عَلَی اَلْعَمَلِ وَ مَنْ لَمْ یَعْمَلْ فَلاَ مَعْرِفَهَ لَهُ - إِنَّ اَلْإِیمَانَ بَعْضُهُ مِنْ بَعْضٍ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 133 )
8-امام صادق علیه السّلام فرمود:خداوند عملی را جز با شناخت نپذیرد،و هیچ شناختی را جز با عمل نپذیرد،کسی که شناخت دارد آن شناخت او را بر عمل راهنمایی کند،و کسی که عمل نکند شناخت ندارد،به حقیقت برخی از ایمان برخی دیگرش را بوجود آورد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 263 )
ص : 6264
وَ عَنْ رِفَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ فَلْیَأْکُلْ بِالْمَعْرُوفِ ، قَالَ کَانَ أَبِی یَقُولُ إِنَّهَا مَنْسُوخَهٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 253 )
ص : 6265
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: ثَمَنُ اَلْخَمْرِ وَ مَهْرُ اَلْبَغِیِّ وَ ثَمَنُ اَلْکَلْبِ اَلَّذِی لاَ یَصْطَادُ مِنَ اَلسُّحْتِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 119 )
ص : 6266
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ أَوْ غَیْرِهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْقُرْآنِ وَ اَلْفُرْقَانِ (أَ هُمَا شَیْءٌ وَاحِدٌ) فَقَالَ اَلْقُرْآنُ جُمْلَهُ اَلْکِتَابِ ، وَ اَلْفُرْقَانُ اَلْمُحْکَمُ اَلْوَاجِبُ اَلْعَمَلُ بِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 183 )
ص : 6267
اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ ، بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَلْتَفِتُ فِی صَلاَتِهِ هَلْ یَقْطَعُ ذَلِکَ صَلاَتَهُ قَالَ إِذَا کَانَتِ اَلْفَرِیضَهَ وَ اِلْتَفَتَ إِلَی خَلْفِهِ فَقَدْ قَطَعَ صَلاَتَهُ فَیُعِیدُ مَا صَلَّی وَ لاَ یَعْتَدُّ بِهِ وَ إِنْ کَانَتْ نَافِلَهً لَمْ یَقْطَعْ ذَلِکَ صَلاَتَهُ وَ لَکِنْ لاَ یَعُودُ . عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَسَائِلِهِ ، : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 183 )
ص : 6268
4760-17 الکافی ،1/1/110/3 التهذیب ،1/61/397/1 النیسابوریان عن ابن أبی عمیر عن ابن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن الحائض تناول الرجل الماء فقال قد کان بعض نساء النّبی صلّی اللّه علیه و آله تسکب علیه الماء و هی حائض و تناوله الخمره.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 489 )
ص : 6269
22459-6 ( الکافی 159:6) القمیان و الرزاز ، عن النخعی جمیعا، عن صفوان قال: حدثنا أبو عیینه عن زراره قال: قلت لأبی جعفر علیه السّلام : إنی ظاهرت من أم ولدی ثم وقعت علیها ثم کفرت فقال "هکذا یصنع الرجل الفقیه إذا واقع کفر".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 920 )
ص : 6270
یَنْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یَلْزَمَ اَلطَّاعَهَ وَ یَلْتَحِفَ اَلْوَرَعَ وَ اَلْقَنَاعَهَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 795 )
ص : 6271
6203-12 التهذیب ،1/11/205/2 الحسین عن محمد بن إبراهیم قال: کتبت إلیه أسأله عن الصلاه فی جلود الأرانب فکتب مکروهه.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 405 )
ص : 6272
19398-7 الکافی ،1/7/306/6 ابن بندار و غیره عن البرقی عن محمد بن عیسی عن الدهقان عن درست عن ابن مسکان قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: شرب السویق بالزیت ینبت اللحم و یشد العظم و یرق البشره و یزید فی الباءه.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 278 )
ص : 6273
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ لِمَ سُمِّیَ اَلْخَیْفُ خَیْفاً قَالَ إِنَّمَا سُمِّیَ اَلْخَیْفَ لِأَنَّهُ مُرْتَفِعٌ عَنِ اَلْوَادِی وَ کُلُّ مَا اِرْتَفَعَ عَنِ اَلْوَادِی سُمِّیَ خَیْفاً .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 436 )
محمّد بن الحسن رحمه اللّه علیه از حسین بن الحسن بن ابان،از حسین بن سعید، از صفوان بن یحیی،از معاویه بن عمّار از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام،راوی می گوید: محضر مبارکش عرض کردم:برای چه خیف را خیف نامیده اند؟ حضرت فرمودند:به خاطر آن خیف را خیف نامیدند که از وادی بالاتر واقع شده و هر مکانی که از وادی مرتفع باشد خیف خوانده می شود.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 401 )
ص : 6274
قَدْ وَرَدَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْجَوَادِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ مَا اِسْتَوَی رَجُلاَنِ فِی حَسَبٍ وَ دِینٍ قَطُّ إِلاَّ کَانَ أَفْضَلُهُمَا عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ آدَبَهُمَا قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ عَلِمْتُ فَضْلَهُ عِنْدَ اَلنَّاسِ فِی اَلنَّادِی وَ اَلْمَجَالِسِ فَمَا فَضْلُهُ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِقِرَاءَهِ اَلْقُرْآنِ کَمَا أُنْزِلَ وَ دُعَائِهِ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ حَیْثُ لاَ یَلْحَنُ وَ ذَلِکَ أَنَّ اَلدُّعَاءَ اَلْمَلْحُونَ لاَ یَصْعَدُ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 23 )
از آنچه گفته شد می توان این گونه نتیجه گرفت که در روایات آمده است خداوند متعال دعایی را که غلط تلفظ گردد،قبول نمی کند،این بدین معناست که آن را به شکل درستش می پذیرد.توضیح مطلب اینکه:از امام جواد-علیه السّلام- روایت شده است که فرمود: «اگر دو نفر در دیانت و مفاخر آباء و اجدادی برابر باشند،آن یک که ادبش بیشتر است،نزد خداوند متعال برتر و با فضیلت تر است.راوی گوید پرسیدم: فدایت شوم!برتری فرد مؤدّب نزد مردم و در مجالس معلوم می باشد،اما نزد خداوند عزّ و جلّ چگونه است؟فرمود:فضیلتش به این است که قرآن را همان گونه که نازل شده قرائت می کند و در دعا کردن،از غلط گوئی پرهیز دارد،چون دعای غلط به سوی خداوند متعال بالا نمی رود»،
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 34 )
اشکال:از امام ابی جعفر جواد علیه السّلام روایت شده که فرمود:اگر دو نفر در حسب و تدیّن با همدیگر برابر باشند،اما یکی در ادبیات بالاتر باشد در نزد خدا بهتر از دیگری است راوی گفت:خدمت امام عرضه داشتم:فدایت شوم برتری(ادیب)را در نزد مردم در مجالس و محافلشان فهمیدم اما فضیلت او در نزد خدا برای چیست؟امام علیه السّلام جواب فرمود:برتری او در نزد خدا به خاطر قرائت قرآن به همان نحوه که نازل شده و به خاطر دعای غیر مغلوط است، زیرا دعای مغلوط،به طرف خدای عز و جل،صعود نمی کند.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 27 )
ص : 6275
وَ عَنْ کِتَابِ اَلْمَشِیخَهِ ، وَ اَلظَّاهِرُ أَنَّهُ لِلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ إِذَا یَتَفَزَّعُ یَقُولُ عِنْدَ اَلنَّوْمِ - لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ (لَهُ اَلْمُلْکُ) یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ یُسَبِّحُ تَسْبِیحَ اَلزَّهْرَاءِ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَإِنَّهُ یَزُولُ ذَلِکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 45 )
ص : 6276
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَعْظَمُ اَلنِّسَاءِ بَرَکَهً أَیْسَرُهُنَّ مَئُونَهً.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 375 )
و نیز فرموده اند:پر برکت ترین زنان،کم هزینه ترین ایشان است .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 598 )
ص : 6277
لاَ یَجُوزُ اَلشُّکْرُ إِلاَّ مَنْ بَذَلَ مَالَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 782 )
ص : 6278
سَعْدُ بْنُ أَبِی وَقَّاصٍ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَ یَعْجِزُ أَحَدُکُمْ أَنْ یَکْسِبَ کُلَّ یَوْمٍ أَلْفَ حَسَنَهٍ فَسَأَلَهُ سَائِلٌ کَیْفَ یَکْسِبُ أَحَدُنَا أَلْفَ حَسَنَهٍ قَالَ یُسَبِّحُ مِائَهَ تَسْبِیحَهٍ فَیُکْتَبُ لَهُ أَلْفَ حَسَنَهٍ أَوْ یَحُطُّ عَنْهُ أَلْفَ خَطِیئَهٍ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 59 )
سعد بن ابی وقّاص می گوید،خدمت پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله)بودیم،فرمود:«آیا نمی تواند هر فردی از شما روزی هزار حسنه به دست آورد؟» کسی پرسید:چطور ممکن است یک نفر هزار حسنه کسب کند؟فرمود: «صد تسبیح بگوید،هزار حسنه برایش نوشته می شود و یا هزار خطا از نامه عملش محو می شود.»
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 129 )
ص : 6279
وَ بِالْإِسْنَادِ قَالَ: مَنْ صَلَّی یَوْمَ اَلْخَمِیسِ عَشْرَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ ، وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ عَشْراً قَالَتْ لَهُ اَلْمَلاَئِکَهُ سَلْ تُعْطَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 179 )
ص : 6280
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلْمُحْرِمِ یَسْتَاکُ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَإِنْ أَدْمَی یَسْتَاکُ قَالَ نَعَمْ هُوَ مِنَ اَلسُّنَّهِ . وَ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ : مِثْلَهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ : مِثْلَهُ . قَالَ اَلْکُلَیْنِیُّ وَ رُوِیَ أَیْضاً: لاَ یَسْتَدْمِی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 561 )
ص : 6281
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ نَهَی عَنِ اَلْجُلُوسِ عَلَی مَائِدَهٍ یُشْرَبُ عَلَیْهَا اَلْخَمْرُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 74 )
ص : 6282
أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّغِیرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ کَانَ إِذْ لاَ کَانَ فَخَلَقَ اَلْکَانَ وَ اَلْمَکَانَ وَ خَلَقَ نُورَ اَلْأَنْوَارِ اَلَّذِی نُوِّرَتْ مِنْهُ اَلْأَنْوَارُ وَ أَجْرَی فِیهِ مِنْ نُورِهِ اَلَّذِی نُوِّرَتْ مِنْهُ اَلْأَنْوَارُ وَ هُوَ اَلنُّورُ اَلَّذِی خَلَقَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً فَلَمْ یَزَالاَ نُورَیْنِ أَوَّلَیْنِ إِذْ لاَ شَیْءَ کُوِّنَ قَبْلَهُمَا فَلَمْ یَزَالاَ یَجْرِیَانِ طَاهِرَیْنِ مُطَهَّرَیْنِ فِی اَلْأَصْلاَبِ اَلطَّاهِرَهِ حَتَّی اِفْتَرَقَا فِی أَطْهَرِ طَاهِرِینَ فِی عَبْدِ اَللَّهِ وَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 441 )
و فرمود: همانا خدا بود و هیچ پدیده ئی نبود، سپس پدیده و مکان را آفرید و نور الانوار را آفرید که همه نورها از او نور گرفت و از نور خود که همه نورها از آن نور یافت در آن (نور الانوار) جاری ساخت و آن نوریست که محمد و علی را از آن آفرید، پس محمد و علی دو نور نخستین بودند زیرا پیش از آنها چیزی پدید نیامده بود، و آن دو همواره پاک و پاکیزه در صلبهای پاک جاری بودند تا آنکه در پاکترین آنها یعنی عبد اللّه و ابو طالب از یک دیگر جدا گشتند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 328 )
9-از امام صادق(علیه السّلام)،فرمود:به راستی خدا بود و هیچ نبود،پس آفرید پدیدش و مکان را و آفرید نور الانوار را که از آن هر نوری را آفرید و بر او روانه کرد از نور خود که از آن همه نورها نورانی شوند و آن نوری بود که از آن محمد و علی را آفرید و همیشه این دو،نورهای نخستین بودند،زیرا چیزی پیش از آنها پدید نشده بود،پس پیوسته روانه شدند،دو هستی پاک و پاکیزه در اصلاب پاک(یگانه پرست)تا در دو پاک تر پاکان،در عبد الله و ابی طالب(علیهما السّلام)از هم جدا شدند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 263 )
9-امام صادق علیه السّلام فرمود:به راستی خدا بود و هیچ نبود،پس پدیده و مکان را آفرید و نور الانوار را بیافرید که همه نورها از او نور گرفت و از نور خود که همه نورها را از آن نور یافت در آن(نور الانوار)جاری ساخت و آن نوری است که محمد و علی را از آن بیافرید و همیشه این دو،نورهای نخستین بودند،زیرا چیزی پیش از آنها آفریده نشده بود،پس پیوسته روانه شدند،دو هستی پاک و پاکیزه در صلب های پاک جاری بودند تا آنکه در پاکترین آنها یعنی عبد اللّه و ابو طالب از یکدیگر جدا گشتند.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 491 )
: مجهول. إذ لا کان قال الأسترآبادی (ره): یعنی لم یکن شیء من الممکنات، فخلق الکان أدخل علیه الألف و اللام، لأن المراد الممکن الکائن مثل القیل و القال انتهی. و کان المراد بنور الأنوار أولا نور النبی صلی الله علیه و آله و سلم إذ هو منور أرواح الخلائق بالعلوم و الهدایات و المعارف، بل سبب لوجود الموجودات و عله غائیه لها و أجری فیه أی فی نور الأنوار من نوره الذی نورت منه الأنوار، أی نور ذاته سبحانه من إفاضاته و هدایاته التی نورت منها الأنوار کلها حتی نور الأنوار المذکور أولا و هو النور الذی أی نور الأنوار المذکور أولا إذ لا شیء کون قبلهما أی قبل نورهما الذی خلقا منه أو سوی ذلک النور أو لا شیء من ذوات الروح، کذا خطر بالبال. و قیل: نور الأنوار أی هادی الهداه، و قوله: الذی، نعت نور الأنوار، و من للسببیه من نوره أی علمه و کتابه و الذی مفعول أجری، و لما کان نور الأنوار عباره عن محمد صلی الله علیه و آله و سلم و الأنوار عن أوصیائه المعصومین، و نوره عباره عن القرآن الذی هو تبیان کل شیء، صح أن یقال: أن الأوصیاء نوروا بسبب محمد صلی الله علیه و آله و سلم، و أن یقال إنهم نوروا بسبب القرآن و لا منافاه بینهما، و ضمیر هو لنوره و من فی منه للتعلیل و المراد أنه لو لا علمه و کتابه المنزل علی رسول الله صلی الله علیه و آله لما خلق الرسول و لا الأوصیاء، انتهی. أطهر طاهرین علی التثنیه أی فی زمانها.
( مرآه العقول ؛ ج 5 , ص 196 )
ص : 6283
وَ مِنَ اَلْکِتَابِ اَلْمَذْکُورِ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلرَّفِیقُ ثُمَّ اَلسَّفَرُ.
( الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان , جلد 1 , صفحه 53 )
نیز در کتاب مذکور به سند خود گفته است:پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم فرمود: «نخست هم سفر را بیاب و بعد آماده ی حرکت شو.»
( آداب سفر در فرهنگ نیایش ؛ ج 1 , ص 132 )
ص : 6284
سن، [المحاسن] ، عَلِیُّ بْنُ اَلْحَکَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ فَذَهَبَ ثُمَّ عُرِضَ عَلَیْهِ اَلْحَجُّ فَاسْتَحْیَا فَقَالَ مَنْ عُرِضَ عَلَیْهِ اَلْحَجُّ فَاسْتَحْیَا وَ لَوْ عَلَی حِمَارٍ أَجْدَعَ مَقْطُوعِ اَلذَّنَبِ فَهُوَ مِمَّنْ یَسْتَطِیعُ اَلْحَجَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 109 )
ص : 6285
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِشَامٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اِنْقِطَاعُ یُتْمِ اَلْیَتِیمِ بِالاِحْتِلاَمِ وَ هُوَ أَشُدُّهُ وَ إِنِ اِحْتَلَمَ وَ لَمْ یُؤْنَسْ مِنْهُ رُشْدُهُ وَ کَانَ سَفِیهاً أَوْ ضَعِیفاً فَلْیُمْسِکْ عَنْهُ وَلِیُّهُ مَالَهُ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ هِشَامٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 409 )
ص : 6286
اَلشَّیْخُ أَبُو اَلْفُتُوحِ اَلرَّازِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلزَّکَاهُ قَنْطَرَهُ اَلْإِسْلاَمِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 24 )
ص : 6287
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ سَلَمَهَ بْنِ اَلْخَطَّابِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ سَمَاعَهَ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْبَطَلِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَیُّ إِمَامٍ لاَ یَعْلَمُ مَا یُصِیبُهُ وَ إِلَی مَا یَصِیرُ، فَلَیْسَ ذَلِکَ بِحُجَّهِ اَللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 443 )
ص : 6288
عَنْهُ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: أَتَیْتُ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ اَلْحَسَنِ فَقُلْتُ عَلِّمْنِی دُعَاءً فِی اَلرِّزْقِ فَقَالَ قُلِ اَللَّهُمَّ تَوَلَّ أَمْرِی وَ لاَ تُوَلِّ أَمْرِی غَیْرَکَ فَعَرَضْتُهُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ أَ لاَ أَدُلُّکَ عَلَی مَا هُوَ أَنْفَعُ مِنْ هَذَا فِی اَلرِّزْقِ تَقُصُّ أَظَافِیرَکَ وَ شَارِبَکَ فِی کُلِّ جُمُعَهٍ وَ لَوْ بِحَکِّهَا .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 491 )
12 - عقبه گوید: روزی نزد عبد اللّه بن حسن رفتم و گفتم: دعایی دربارۀ روزی به من بیاموز.
گفت: بگو:«اللّهمّ تولّ أمری و لا تولّ أمری غیرک».
من آن را خدمت امام صادق علیه السّلام بازگو کردم.
فرمود: آیا تو را راهنمایی نکنم بر عملی که در طلب روزی از آن دعا مفیدتر است؟ در هر جمعه ناخن ها و سبیلت را کوتاه کن، گرچه به ساییدن آن باشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 519 )
: حسن أو موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 389 )
ص : 6289
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَیْسَ مِنِّی مَنِ اِسْتَخَفَّ بِصَلاَتِهِ لاَ یَرِدُ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ لاَ وَ اَللَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 25 )
ص : 6290
9512-24 الکافی ،1/11/172/4 علی عن العبیدی عن یونس عن ابن أذینه عن زراره قال: قلت الفقیر الذی یتصدق علیه هل یجب علیه صدقه الفطره قال نعم یعطی مما یتصدق به علیه .
( الوافی , جلد 10 , صفحه 239 )
ص : 6291
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی فِی نَوَادِرِهِ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ عَنْ أَبِی بَکْرٍ اَلْحَضْرَمِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِمْرَأَتِی أَحَلَّتْ لِی جَارِیَتَهَا فَقَالَ اِنْکِحْهَا إِنْ أَرَدْتَ قُلْتُ أَبِیعُهَا قَالَ إِنَّمَا حَلَّ مِنْهَا مَا أَحَلَّتْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 23 )
ص : 6292
وَ قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَلْعَبْدَ یَسْأَلُ اَلْحَاجَهَ مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا فَیَکُونُ مِنْ شَأْنِ اَللَّهِ قَضَاؤُهَا إِلَی أَجَلٍ قَرِیبٍ أَوْ وَقْتٍ بَطِیءٍ فَیُذْنِبُ اَلْعَبْدُ عِنْدَ ذَلِکَ ذَنْباً فَیَقُولُ اَللَّهُ لِلْمَلَکِ اَلْمُوَکَّلِ بِحَاجَتِهِ لاَ تُنْجِزْ حَاجَتَهُ وَ اِحْرِمْهُ إِیَّاهَا فَإِنَّهُ تَعَرَّضَ لِسَخَطِی وَ اِسْتَوْجَبَ اَلْحِرْمَانَ مِنِّی .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 31 )
ص : 6293
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنِّی أَحْضُرُ اَلْمَسَاجِدَ مَعَ جِیرَتِی وَ غَیْرِهِمْ فَیَأْمُرُونِّی بِالصَّلاَهِ بِهِمْ وَ قَدْ صَلَّیْتُ قَبْلَ أَنْ آتِیَهُمْ وَ رُبَّمَا صَلَّی خَلْفِی مَنْ یَقْتَدِی بِصَلاَتِی وَ اَلْمُسْتَضْعَفُ وَ اَلْجَاهِلُ وَ أَکْرَهُ أَنْ أَتَقَدَّمَ وَ قَدْ صَلَّیْتُ بِحَالِ مَنْ یُصَلِّی بِصَلاَتِی مِمَّنْ سَمَّیْتُ لَکَ فَمُرْنِی فِی ذَلِکَ بِأَمْرِکَ أَنْتَهِی إِلَیْهِ وَ أَعْمَلُ بِهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فَکَتَبَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ صَلِّ بِهِمْ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 380 )
5 - محمّد بن اسماعیل گوید: طی نامه ای به امام کاظم علیه السّلام نوشتم:
گاهی با همسایگانم و افراد دیگری به مسجد می روم و از من می خواهند که برای آن ها امامت کنم، درحالی که پیشتر، نمازم را خوانده ام و گاهی در پشت سر من کسی (مؤمنی) است که نماز گزارده و مستضعف و جاهل است و من دوست ندارم که پیشنماز باشم در حالی که نمازم را خوانده ام، به خاطر کسانی که برایت نام بردم (یعنی مؤمنان) پس مرا به امر خویش راهنمایی کنید و - ان شاء اللّه - به آن عمل نمایم.
امام علیه السّلام در پاسخ نوشت: با ایشان نماز بگزار.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 268 )
: صحیح. قوله علیه السلام: و الجاهل أی للحق من العامه، أو الجاهل بحالی ممن إذا علم أنی من أهل الحق لم یصل خلفی. قوله علیه السلام: بحال من یصلی متعلق بالکراهه أی کراهتی لأهل هؤلاء الشیعه إذ لا اعتداد بصلاه غیرهم.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 270 )
ص : 6294
مِصْبَاحُ اَلْأَنْوَارِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ إِذَا دَعَتْ تَدْعُو لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ وَ لاَ تَدْعُو لِنَفْسِهَا فَقِیلَ لَهَا فَقَالَتِ اَلْجَارَ ثُمَّ اَلدَّارَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 388 )
ترجمه:فاطمه علیها السّلام هر گاه دعا می کرد زنان و مردان مؤمن را دعا می نمود و برای خود دعایی نمی کرد،به او گفتم: ای مادر!چرا همان طور که برای آنها دعا می کنی،برای خود دعا نمی کنی؟ فرمود:فرزندم!اوّل همسایه بعد خودت.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 934 )
ص : 6295
رُوِیَ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ قَالَ: «إِذَا أَرَادَ اَللَّهُ اَلْحَشْرَ وَ اَلنَّشْرَ أَحْیَی جَبْرَئِیلَ أَوَّلاً، وَ أَمَرَهُ أَنْ یَأْتِیَ إِلَی قَبْرِی وَ یَدْعُوَنِی، فَیَأْتِینِی وَ یُنَادِینِی، فَیَقُولُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، یَا نَبِیَّ اَللَّهِ، یَا أَبَا اَلْقَاسِمِ ، یَا مُحَمَّدُ ، یَا أَحْمَدُ ، یَا خَاتَمَ اَلنَّبِیِّینَ، یَا سَیِّدَ اَلْخَلاَئِقِ أَجْمَعِینَ، وَ لاَ یَسْمَعُ مِنِّی جَوَاباً، فَیَقُولُ: إِلَهِی أَنْتَ عَالِمٌ لاَ تُعَلَّمُ فَیَأْمُرُهُ اَللَّهُ أَنْ یَدْعُوَهُ بِأَحَبِّ اَلْأَشْیَاءِ إِلَیْهِ، فَیَقُولُ جَبْرَئِیلُ : یَا شَفِیعَ اَلْمُذْنِبِینَ، فَأَقُولُ لَبَّیْکَ».
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 155 )
ص : 6296
1733-6 الکافی ،1/2/46/2 عنه عن أبیه عن عبد اللّه بن القاسم الکافی ،1/2/46/2 علی عن أبیه عن علی بن معبد عن عبد اللّه بن القاسم عن مدرک بن عبد الرحمن عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : الإسلام عریان فلباسه الحیاء و زینته الوفاء و مروءته العمل الصالح و عماده الورع و لکل شیء أساس و أساس الإسلام حبنا أهل البیت .
( الوافی , جلد 4 , صفحه 142 )
ص : 6297
و قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : «تزوّج سمراء عجزاء مربوعه، فإن کرهتها فعلیّ الصداق» .
( الآداب الدینیه للخزانه المعینیه , جلد 1 , صفحه 105 )
و امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: «با زنانی که رنگشان گندمگون بوده و قسمت پایین بدنشان بزرگ و قدشان متوسط است ازدواج کنید، که اگر آنها را نخواستید مهریه آنان بر من است».
( الآداب الدینیه ؛ ج 1 , ص 294 )
ص : 6298
4412-23 التهذیب ،1/48/78/1 المشایخ عن ابن أبان عن الحسین عن ابن أبی عمیر عن جمیل عن زراره عن أبی جعفر علیه السّلام قال: المضمضه و الاستنشاق لیسا من الوضوء.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 337 )
ص : 6299
یر، ، [بصائر الدرجات] ، اِبْنُ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ عُتَیْبَهَ بَیَّاعِ اَلْقَصَبِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ وَلاَیَتَنَا عُرِضَتْ عَلَی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَلْجِبَالِ وَ اَلْأَمْصَارِ مَا قَبِلَهَا قَبُولَ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 281 )
بصائر: ابو بصیر گفت از حضرت صادق شنیدم می فرمود ولایت ما را بر آسمانها و زمین و کوهها و شهرها عرضه داشتند هیچ کدام مانند مردم کوفه قبول نکردند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 205 )
ص : 6300
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلرَّضِیُّ فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ یَعْدَمُ اَلصَّبُورُ اَلظَّفَرَ وَ إِنْ طَالَ بِهِ اَلزَّمَانُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 264 )
6-حضرت علی علیه السّلام در نهج البلاغه می فرماید:شخص شکیبا از پیروزی باز نمی ماند اگر چه به درازا کشد.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 131 )
ص : 6301
وَ قَالَ لَهُ یُونُسُ لَوِلاَئِی لَکُمْ وَ مَا عَرَّفَنِیَ اَللَّهُ مِنْ حَقِّکُمْ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنَ اَلدُّنْیَا بِحَذَافِیرِهَا قَالَ یُونُسُ فَتَبَیَّنْتُ اَلْغَضَبَ فِیهِ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا یُونُسُ قِسْتَنَا بِغَیْرِ قِیَاسٍ مَا اَلدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا هَلْ هِیَ إِلاَّ سَدُّ فَوْرَهٍ أَوْ سَتْرُ عَوْرَهٍ وَ أَنْتَ لَکَ بِمَحَبَّتِنَا اَلْحَیَاهُ اَلدَّائِمَهُ .
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 379 )
177-یونس بآن حضرت گفت هر آینه پیروی من از شما و معرفتی که خدا بمن نسبت بحق شما داده دوست تر است نزدم از دنیا سراسرش.یونس گفت در چهره او خشم آشکار دیدم سپس فرمود: ای یونس بیجا ما را اندازه کردی دنیا و آنچه در آنست جز سد جوع و ستر عورتی نیست،و تو بوسیله دوستی ما بزندگی جاویدان رسی.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 401 )
177-یونس به امام صادق علیه السّلام گفت:بی شکّ آن دوستی و ولایتی که نسبت به شما دارم؛و آن مقدار که خدا از حقّ شما مرا آگاه ساخته در نزد من محبوبتر از سرتاسر دنیا است!یونس گوید:[پس از اتمام این کلام]در چهرۀ آن حضرت علیه السّلام آثار خشم و غضب را یافتم،سپس فرمود:ای یونس،قیاست در بارۀ ما بیجا بود،دنیا و آنچه در آن است چیست؟آیا غیر از رفع شدّتی یا پردۀ حیائی است؟ و تو در پرتو محبّت ما،برخوردار از زندگی جاودانه شوی.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 359 )
177.یونس،به آن جناب عرض کرد:ولایت من نسبت به شما و معرفت حق شما که خدا نصیبم کرده از همۀ دنیا برای من محبوب تر است.یونس گوید:(با شنیدن این سخن)آثار غضب در چهرۀ حضرت ظاهر شده و فرمود:یونس!ما را بیجا مقایسه کردی، مگر دنیا و متاع دنیا چیست؟جز رفع التهاب معده و پوشش عورت چیزی است؟تو با محبت ما زندگی جاودانه خواهی یافت.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 609 )
177-یونس به امام صادق علیه السّلام عرض کرد:فرمانپذیری من از شما و آنچه از حقّ شما را که خدای بر من شناسانده برای من محبوب تر از تمامی دنیاست.یونس پس از پایان سخنش گفت که آثار خشم را در امام علیه السّلام دیدم.آنگاه امام علیه السّلام فرمود:ای یونس!ما را نادرست قیاس کردی. دنیا و آنچه در آن است چیست؟آیا جز جلوگیری از سرما و گرما و پوشاندن عورتی است؟و حال آن که تو با دوستداری ما به زندگی جاودان دست یافته ای.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 693 )
ص : 6302
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ اَلْیَمَانِیِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: اِمْلَئُوا جَوْفَ اَلْمَحْمُومِ مِنَ اَلسَّوِیقِ یُغْسَلُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ یُسْقَی. عَنْهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ: یُحَوَّلُ مِنْ إِنَاءٍ إِلَی إِنَاءٍ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 490 )
ص : 6303
وَ مِنْهُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْهَمْدَانِیِّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلشَّامِیِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: أَطْعِمُوا اَلْبَرْنِیَّ نِسَاءَکُمْ فِی نِفَاسِهِنَّ تَحْلُمْ أَوْلاَدُکُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 134 )
39-و از همان:بسندش از امام ششم علیه السّلام که خرمای برنی را بزنهای زائوتان بخورانید تا فرزندهاتان بردبار شوند،و در حدیث دیگر تا امیر المؤمنین علیه السّلام که بهتر خرماتان برنی است آن را بزنهای زائوتان بخورانید تا فرزندهاتان بردبار شوند .
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 294 )
ص : 6304
24515-2 ( الکافی 165:3) سهل قال: روی أصحابنا : أن حد القبر إلی الترقوه، و قال بعضهم: إلی الثدی، و قال بعضهم: قامه الرجل حتی یمد الثوب علی رأس من فی القبر، فأما اللحد فبقدر ما یمکن فیه الجلوس، قال: و لما حضر علی بن الحسین علیهما السّلام الوفاه أغمی علیه فبقی ساعه ثم رفع عنه الثوب ثم قال "الحمد لله الذی أورثنا الجنه نتبوأ منها حیث نشاء فنعم أجر العاملین "ثم قال "احفروا لی و أبلغوا إلی الرشح " قال: ثم مد الثوب علیه فمات علیه السّلام. 24516-3 (التهذیب 451:1 رقم 1469) سعد، عن یعقوب بن یزید، عن ابن أبی عمیر، عن بعض أصحابه، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: حد القبر.. الحدیث.
( الوافی , جلد 25 , صفحه 503 )
ص : 6305
وَ مِنْهُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ بْنِ کَسِیرٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَیَّاشٍ عَنْ شُرَحْبِیلَ بْنِ مُسْلِمٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ قَالاَ سَمِعْنَا أَبَا أُمَامَهَ یَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی وَ لاَ أُمَّهَ بَعْدَکُمْ أَلاَ فَاعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ صَلُّوا خَمْسَکُمْ وَ صُومُوا شَهْرَکُمْ وَ حُجُّوا بَیْتَ رَبِّکُمْ وَ أَدُّوا زَکَاهَ أَمْوَالِکُمْ طَیِّبَهً بِهَا أَنْفُسُکُمْ وَ أَطِیعُوا وُلاَهَ أَمْرِکُمْ تَدْخُلُوا جَنَّهَ رَبِّکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 206 )
ص : 6306
24676-17 ( الکافی 224:3) الأربعه، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال "قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : ضرب المسلم یده علی فخذه عند المصیبه إحباط لأجره". 24677-18 (الکافی 225:3) سهل، عن علی بن حسان، عن موسی بن بکر، عن أبی الحسن الأول علیه السّلام قال": ضرب الرجل یده "الحدیث.
( الوافی , جلد 25 , صفحه 566 )
ص : 6307
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْأَوَّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ یَقُولُ: قَرِّبُوا عَلَی أَنْفُسِکُمُ اَلْبَعِیدَ وَ هَوِّنُوا عَلَیْهَا اَلشَّدِیدَ - وَ اِعْلَمُوا أَنَّ عَبْداً وَ إِنْ ضَعُفَتْ حِیلَتُهُ وَ وَهَنَتْ مَکِیدَتُهُ إِنَّهُ لَنْ یُنْقَصَ مِمَّا قَدَّرَ اَللَّهُ لَهُ وَ إِنْ قَوِیَ فِی شِدَّهِ اَلْحِیلَهِ وَ قُوَّهِ اَلْمَکِیدَهِ إِنَّهُ لَنْ یُزَادَ عَلَی مَا قَدَّرَ اَللَّهُ لَهُ.
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 207 )
39-علیّ بن مهزیار بسند خود از امام صادق(علیه السّلام)روایت کند که فرمود: امیر المؤمنین(علیه السّلام)می فرمود:امور دور را بر خود نزدیک،و امور مشکل را بر خود آسان گیرید،و بدانید که بنده هر قدر راه و چاره جوئیش ضعیف و سست باشد از آنچه برایش مقدّر فرموده کمتر نستاند،و اگر زرنگی و راه یابی و چاره جوئیش قوی و افزون باشد بیش از آنچه خدا مقدّرش فرموده بدست نیاورد.
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 228 )
ص : 6308
وَ أَسْنَدَ اِبْنُ جَبْرٍ فِی نُخَبِهِ إِلَی اَلزُّبَیْرِ وَ عَطِیَّهَ وَ خَوَّاتٍ : أَنَّهُمْ رَأَوْا جَابِراً یَدُورُ فِی سِکَکِ اَلْمَدِینَهِ وَ مَجَالِسِهَا وَ یَقُولُ قَالَ لِیَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیٌّ خَیْرُ اَلْبَشَرِ وَ مَنْ أَبَی فَقَدْ کَفَرَ وَ مَنْ رَضِیَ فَقَدْ شَکَرَ مَعَاشِرَ اَلْأَنْصَارِ أَدِّبُوا أَوْلاَدَکُمْ عَلَی حُبِّ عَلِیٍّ فَمَنْ أَبَی فَلْیَنْظُرْ فِی شَأْنِ أُمِّهِ وَ أَسْنَدَ نَحْوَهُ اَلدَّارِمِیُّ عَنْ عَائِشَهَ وَ اِبْنِ مُجَاهِدٍ فِی اَلْوَلاَیَهِ وَ اَلدَّیْلَمِیُّ فِی اَلْفِرْدَوْسِ وَ أَحْمَدُ فِی اَلْفَضَائِلِ وَ اَلْأَعْمَشُ عَنْ أَبِی وَائِلٍ وَ عَنْ عَطِیَّهَ عَنْ عَائِشَهَ وَ اِبْنُ أَبِی حَازِمٍ عَنْ جَرِیرٍ : .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 68 )
ص : 6309
و فی الکافی : أبو علیّ الأشعریّ ، عن محمّد بن عبد الجبّار ، عن صفوان بن یحیی [عن عبد اللّه بن یحیی] الکاهلیّ قال: سمعت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - یقول: و یذکر الحجّ، فقال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: هو أحد الجهادین، هو جهاد الضّعفاء و نحن الضّعفاء. أمّا إنّه لیس شیء أفضل من الحجّ إلاّ الصّلاه. و فی الحجّ هاهنا صلاه، و لیس فی الصّلاه قبلکم حج. لا تدع الحجّ و أنت تقدر علیه. أما تری أنّه یشعث رأسک، و یقشف فیه جلدک، و تمتنع فیه من النّظر إلی النّساء. و إنّا نحن هاهنا و نحن قریب، و لنا میاه متّصله ما نبلغ الحجّ حتّی یشقّ علینا، فکیف أنتم فی بعد البلاد. و ما من ملک و لا سوقه یصل إلی الحجّ، إلاّ بمشقّه فی تغییر مطعم أو مشرب أو ریح أو شمس لا یستطیع ردّها. و ذلک قوله - عزّ و جلّ-: وَ تَحْمِلُ أَثْقالَکُمْ (الآیه). و فی کتاب علل الشّرائع : أبی - رحمه اللّه - قال: حدّثنا سعد بن عبد اللّه، عن أحمد بن عیسی، عن الحسین بن سعید، عن صفوان و فضاله، عن القاسم الکاهلیّ قال: سمعت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - یذکر الحجّ. و ذکر، مثل ما نقلناه عن الکاهلیّ سواء .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 181 )
ص : 6310
رُوِیَ: عَنِ اِمْرَأَهٍ مِنَ اَلْعَرَبِ أَنَّهَا قَالَتْ لِبِنْتِهَا وَ قَدْ زَوَّجَتْهَا وَ أَرَادَتْ حَمْلَهَا إِلَی زَوْجِهَا یَا بُنَیَّهُ إِنَّ اَلْوَصِیَّهَ لَوْ تُرِکَتْ لِأَدَبٍ وَ مَکْرُمَهٍ فِی حَسَبٍ لَتَرَکْتُ ذَلِکَ مِنْکَ وَ لَکِنَّهَا تَذْکِرَهٌ لِلْعَاقِلِ یَا بُنَیَّهُ إِنَّهُ لَوِ اِسْتَغْنَتِ اِمْرَأَهٌ عَنْ زَوْجٍ لَکُنْتُ أَغْنَی اَلنَّاسِ عَنْهُ لَکِنْ لِلرِّجَالِ خُلِقْنَ کَمَا خُلِقَ اَلرِّجَالُ لَهُنَّ یَا بُنَیَّهُ إِنَّکِ قَدْ فَارَقْتِ اَلْوَکْرَ اَلَّذِی مِنْهُ خَرَجْتِ وَ تَرَکْتِ اَلْوَطَنَ اَلَّذِی فِیهِ دَرَجْتِ وَ صِرْتِ إِلَی وَکْرٍ لَمْ تَعْرِفِیهِ وَ قَرِینٍ لَمْ تَأْلَفِیهِ أَصْبَحَ بِمِلْکِهِ إِیَّاکِ عَلَیْکِ مَلِیکاً فَکُونِی لَهُ أَمَهً یَکُنْ لَکِ عَبْداً وَ اِحْفَظِی عَنِّی خِصَالاً عَشْراً تَکُنْ لَکِ ذُکْراً وَ ذُخْراً أَمَّا اَلْأُولَی وَ اَلثَّانِیَهُ فَالصُّحْبَهُ لَهُ بِالْقَنَاعَهِ وَ اَلْمُعَاشَرَهُ لَهُ بِحُسْنِ اَلسَّمْعِ وَ اَلطَّاعَهِ فَإِنَّ اَلْقَنَاعَهَ رَاحَهٌ لِلْقَلْبِ وَ اَلسَّمْعُ وَ اَلطَّاعَهُ رِضَی اَلرَّبِّ وَ أَمَّا اَلثَّالِثَهُ وَ اَلرَّابِعَهُ فَالتَّعَهُّدُ لِمَوْضِعِ عَیْنَیْهِ وَ اَلتَّفَقُّدُ لِمَوْضِعِ أَنْفِهِ فَلاَ تَقَعْ عَیْنَاهُ مِنْکِ عَلَی قَبِیحٍ وَ لاَ یَشَمَّ أَنْفُهُ مِنْکِ إِلاَّ طِیبَ رِیحٍ فَإِنَّ اَلْکُحْلَ أَحْسَنُ اَلْحُسْنِ اَلْمَوْجُودِ وَ إِنَّ اَلْمَاءَ اَلطِّیبُ اَلْمَفْقُودُ وَ أَمَّا اَلْخَامِسَهُ وَ اَلسَّادِسَهُ فَالتَّعَهُّدُ لِوَقْتِ طَعَامِهِ وَ اَلْهُدُوُّ حِینَ مَنَامِهِ فَإِنَّ حَرَارَهَ اَلْجُوعِ مَلْهَبَهٌ وَ إِنَّ تَنْغِیصَ اَلنَّوْمِ یُغْضِبُهُ وَ أَمَّا اَلسَّابِعَهُ وَ اَلثَّامِنَهُ فَالاِحْتِفَاظُ بِبَیْتِهِ وَ مَالِهِ وَ اَلْإِرْعَاءُ عَلَی حَشَمِهِ وَ عِیَالِهِ فَإِنَّ اَلاِحْتِفَاظَ بِالْمَالِ حُسْنُ اَلتَّقْدِیرِ وَ اَلْإِرْعَاءَ عَلَی اَلْحَشَمِ وَ اَلْعِیَالِ حُسْنُ اَلتَّدْبِیرِ وَ أَمَّا اَلتَّاسِعَهُ وَ اَلْعَاشِرَهُ فَلاَ تُفْشِی لَهُ سِرّاً وَ لاَ تَعْصِی لَهُ أَمْراً فَإِنَّکِ إِنْ أَفْشَیْتِ سِرَّهُ لَمْ تَأْمَنِی عُذْرَهُ وَ إِنْ عَصَیْتِ أَمْرَهُ أَوْغَرْتِ صَدْرَهُ ثُمَّ اِتَّقِی مَعَ ذَلِکَ اَلْفَرَحَ لَدَیْهِ إِذَا کَانَ تَرِحاً وَ اَلاِکْتِئَابَ عِنْدَهُ إِذَا کَانَ فَرِحاً فَإِنَّ اَلْخَلَّهَ اَلْأُولَی مِنَ اَلتَّقْصِیرِ وَ اَلثَّانِیَهَ مِنَ اَلتَّکْدِیرِ وَ أَشَدُّ مَا تَکُونِینَ لَهُ إِعْظَاماً أَشَدُّ مَا یَکُونُ لَکِ إِکْرَاماً وَ أَشَدُّ مَا تَکُونِینَ لَهُ مُوَافَقَهً أَطْوَلُ مَا یَکُونُ لَکِ مُرَافَقَهً وَ اِعْلَمِی یَا بُنَیَّهُ أَنَّکِ لَنْ تَصِلِی إِلَی ذَلِکَ حَتَّی تُؤْثِرِی رِضَاهُ عَلَی رِضَاکِ وَ هَوَاهُ عَلَی هَوَاکِ فِیمَا أَحْبَبْتِ وَ کَرِهْتِ وَ عَلَی أَنْ تُؤْثِرِی اَلضَّنْکَ عَلَی اَلدَّعَهِ وَ اَلضِّیقَ عَلَی اَلسَّعَهِ وَ اَللَّهُ مَعَکِ یَخْتَرْ لَکِ.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 188 )
ص : 6311
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اِحْتَجِمُوا إِذَا هَاجَ بِکُمُ اَلدَّمُ فَإِنَّ اَلدَّمَ رُبَّمَا تَبَیَّغَ بِصَاحِبِهِ فَیَقْتُلُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 120 )
41-و از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله که چون خون شما جوشید حجامت کنید زیرا بسا خون بجوشد و بکشد صاحبش را.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 99 )
ص : 6312
وَ قَالَ : (...) عِنْدَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ ، فَدَخَلَ إِلَیْهِ رَجُلٌ فَقَالَ: یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ لَقَدْ رَأَیْتُ اَلْیَوْمَ شَیْئاً [عَجِیباً] عَجِبْتُ مِنْهُ: رَجُلٌ کَانَ مَعَنَا یُظْهِرُ لَنَا أَنَّهُ مِنَ اَلْمُوَالِینَ لِآلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِم اَلْمُتَبَرِّءِینَ مِنْ أَعْدَائِهِمْ. وَ رَأَیْتُهُ اَلْیَوْمَ، وَ عَلَیْهِ ثِیَابٌ قَدْ خُلِعَتْ عَلَیْهِ وَ هُوَ ذَا یُطَافُ بِهِ بِبَغْدَادَ وَ یُنَادِی اَلْمُنَادُونَ بَیْنَ یَدَیْهِ: مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ اِسْمَعُوا تَوْبَهَ هَذَا اَلرَّافِضِیِّ . ثُمَّ یَقُولُونَ لَهُ: قُلْ. فَیَقُولُ: خَیْرُ اَلنَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ «أَبَا بَکْرٍ » فَإِذَا قَالَ ذَلِکَ ضَجُّوا، وَ قَالُوا: قَدْ تَابَ، وَ فَضَّلَ أَبَا بَکْرٍ عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ اِبْنِ عَمِّ رَسُولِ اَللَّهِ . فَقَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا خَلَوْتُ فَأَعِدْ عَلَیَّ هَذَا اَلْحَدِیثَ. فَلَمَّا أَنْ خَلاَ أَعَادَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَهُ: إِنَّمَا لَمْ أُفَسِّرْ لَکَ مَعْنَی کَلاَمِ [هَذَا] اَلرَّجُلِ بِحَضْرَهِ هَذَا اَلْخَلْقِ اَلْمَنْکُوسِ، کَرَاهَهَ أَنْ یَنْقُلَ إِلَیْهِمْ، فَیَعْرِفُوهُ وَ یُؤْذُوهُ. لَمْ یَقُلِ اَلرَّجُلُ: خَیْرُ اَلنَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ «أَبُو بَکْرٍ » فَیَکُونَ قَدْ فَضَّلَ أَبَا بَکْرٍ عَلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ، وَ لَکِنْ قَالَ: خَیْرُ اَلنَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ «أَبَا بَکْرٍ » فَجَعَلَهُ نِدَاءً لِأَبِی بَکْرٍ ، لِیَرْضَی بِهِ مَنْ یَمْشِی بَیْنَ یَدَیْهِ مِنْ بَعْضِ هَؤُلاَءِ اَلْجَهَلَهِ لِیَتَوَارَی مِنْ شُرُورِهِمْ، إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی جَعَلَ هَذِهِ اَلتَّوْرِیَهَ مِمَّا رَحِمَ بِهِ شِیعَتَنَا وَ مُحِبِّینَا . .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 360 )
ص : 6313
عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ رَمَی صَیْداً فَکَسَرَ یَدَهُ أَوْ رِجْلَهُ وَ تَرَکَهُ فَرَعَی اَلصَّیْدُ قَالَ عَلَیْهِ رُبُعُ اَلْفِدَاءِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 205 )
قال رحمه اللّه باب من رمی صیدا فکسر یده او رجله ثمّ صلح و رعی. اما السّند فهو صحیح امّا المتن فهو سألته عن رجل رمی صیدا فکسر یده او رجله و ترکه فرعی الصّید قال علیه ربع الفداء امّا سند الثّانی ففیه ابو بصیر و لکن لم یعهد روایه عبد اللّه بن سنان و لعلّه عبد اللّه بن مسکان ثمّ انّه روی الشّیخ فی الصّحیح باسناده عن موسی بن القسم عن علیّ بن جعفر عن اخیه موسی علیه السّلام قال سألته عن رجل رمی صیدا و هو محرم فکسر یده او رجله فمضی الصّید علی وجهه فلم یدر الرّجل ما صنع الصّید قال علیه الفداء کاملا اذا لم یدر ما صنع الصّید فان رآه بعد ان کسر یده او رجله و قد رعی و انصلح فعلیه ربع قیمته و لا یخفی انّ فی هذا المقام خلافا بین الاصحاب حیث ذهب بعضهم الی انّه لو جرح المحرم صیدا ثمّ رآه سویا ضمن ارشه و ذهب الشّیخ و جماعه الی لزوم ربع القیمه وجه الاوّل انّها جنایه مضمونه و کان علیه ارشها و القول بلزوم ربع القیمه بذلک الشّیخ و جماعه و استدلّ علیه بهذه الأخبار و لا یخفی انّها لا تدلّ علی ما ذکره الشّیخ من التّعمیم و المتّجه قصر الحکم علی مورد الرّوایه و وجوب الأرش فی غیره ان ثبت کون الاجراء مضمونه کالجمله لکن ظاهر المنتهی انّه موضع وفاق و ان لم یعلم حاله لزمه الفداء یعنی انّه اذا جرحه و لم یعلم حاله بعد الجرح یجب علیه فداء کامل و هذا الحکم مقطوع به فی کلام الأصحاب و اسنده فی المنتهی الی علمائنا موذنا بدعوی الإجماع و استدلّ علیه الشّیخ بهذین الخبرین و لم یدلاّ علی العموم لاختصاصهما بالکسر المخصوص فتعدیه الحکم الی غیره یحتاج الی دلیل امّا لو لم یعلم اثر فیه أم لا فذهب الشّیخ الی لزوم الفداء کاملا و جماعه من الأصحاب و لم اقف له علی دلیل یعتدّ به و ظاهر المحقّق فی النّافع التّوقّف فیه حیث اقتصر علی حکایته بلفظ قیل و لو قیل بعدم لزوم الفدیه هنا کما فی حاله الشّکّ فی الإصابه کان حسنا اما سند الثّالث ففیه ابو بصیر و هو مشترک بین ثقه و غیر ثقه فالحدیث ضعیف و امّا علیّ بن حمزه فهو ثقه جلیل و امّا علی الحرمی فهو علی بن الحسن الطاطری الجرمی و سمّی الطاطری لبیعه ثیابا یقال لها الطّاطری به یکنّی ابا الحسن و کان فقیها ثقه فی حدیث من اصحاب الکاظم علیه السّلام واقفی المذهب من وجوه الواقفه و هو استاد الحسن بن محمّد بن سماعه الحضرمی و منه تعلم و کان شدید العناد فی مذهبه صعب العصبیّه علی من خالفه من الإمامیّه اما المتن فلأنّ ما ذکر الشیخ فی توجیهه من انّه لیس بینهما تناف لأنّ من هذا حکمه لا یلزمه کفّاره بعینها کان الاولی الاقتصار علی قوله لأنّ من هذا حکمه لا یلزمه الکفّاره
( مناهج الأخبار ؛ ج 3 , ص 433 )
ص : 6314
وَ بِمَا رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ فِی اَلصَّحِیحِ عَلَی اَلظَّاهِرِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَسْهُو فَیَقُومُ فِی مَوْضِعِ قُعُودٍ أَوْ یَقْعُدُ فِی حَالِ قِیَامٍ قَالَ یَسْجُدُ سَجْدَتَیْنِ بَعْدَ اَلتَّسْلِیمِ وَ هُمَا اَلْمُرْغِمَتَانِ یُرْغِمَانِ اَلشَّیْطَانَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 224 )
ص : 6315
" اِبْنُ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ: عَهِدْتُ اَلنَّاسَ وَ أَهْوَاؤُهُمْ تَبَعٌ لِأَدْیَانِهِمْ وَ إِنَّ اَلنَّاسَ اَلْیَوْمَ أَدْیَانُهُمْ تَبَعٌ لَأْهَواِئِهْم .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 39 )
ابن عباس-خدایش از او خوشنود باد-می گوید:مردم را در حالی یافتم که هوای نفسشان پیرو دینشان بوده است،به راستی که دین مردم امروز تابع هوای نفسشان می باشد.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 89 )
ص : 6316
16265-19 الکافی ،1/14/353/7 التهذیب ،1/30/228/10 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قضی أمیر المؤمنین علیه السّلام فی رجل دخل دار قوم بغیر إذنهم فعقره کلبهم فقال لا ضمان علیهم و إن دخل بإذنهم ضمنوا.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 848 )
ص : 6317
وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ حَبِیبٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَاءُ اَلْحَمَّامِ لاَ بَأْسَ بِهِ إِذَا کَانَتْ لَهُ مَادَّهٌ. وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 149 )
ص : 6318
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلرِّزْقُ رِزْقَانِ رِزْقٌ تَطْلُبُهُ وَ رِزْقٌ یَطْلُبُکَ فَإِنْ لَمْ تَأْتِهِ أَتَاکَ فَلاَ تَحْمِلْ هَمَّ سَنَتِکَ عَلَی هَمِّ یَوْمِکَ کَفَاکَ کُلَّ یَوْمٍ مَا فِیهِ فَإِنْ تَکُنِ اَلسَّنَهُ مِنْ عُمُرِکَ فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی جَدُّهُ سَیُؤْتِیکَ فِی کُلِّ غَدٍ جَدِیدٍ مَا قَسَمَ لَکَ وَ إِنْ لَمْ تَکُنِ اَلسَّنَهُ مِنْ عُمُرِکَ فَمَا تَصْنَعُ بِالْهَمِّ لِمَا لَیْسَ لَکَ وَ لَنْ یَسْبِقَکَ إِلَی رِزْقِکَ طَالِبٌ وَ لَنْ یَغْلِبَکَ عَلَیْهِ غَالِبٌ وَ لَنْ یُبْطِئَ عَنْکَ مَا قَدْ قُدِّرَ لَکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 37 )
ص : 6319
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا مُنِعَ مِیثَمٌ رَحِمَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلتَّقِیَّهِ فَوَ اَللَّهِ لَقَدْ عَلِمَ أَنَّ هَذِهِ اَلْآیَهَ نَزَلَتْ فِی عَمَّارٍ وَ أَصْحَابِهِ - إِلاّ مَنْ أُکْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمانِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 432 )
95-کافی:بسندش تا محمد بن مروان که امام ششم(علیه السّلام)بمن فرمود:چه جلوگیر میثم شد از تقیه که بخدا دانسته بود که این آیه(106 سوره النحل) درباره عمار و یارانش نازل شده جز کسی که بزور وادار شده و دلش وابسته بایمانست .
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 279 )
ص : 6320
حَمْدَوَیْهِ ، قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مُوسَی ، قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ أَصْبَغَ ، عَنْ مَرْوَانَ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ بُرَیْدٍ اَلْعِجْلِیِّ ، قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) فَقَالَ لِی : لَوْ کُنْتَ سَبَقْتَ قَلِیلاً أَدْرَکْتَ حَیَّانَ اَلسَّرَّاجِ ، قَالَ، وَ أَشَارَ إِلَی مَوْضِعٍ فِی اَلْبَیْتِ، فَقَالَ: وَ کَانَ هَاهُنَا جَالِساً فَذَکَرَ مُحَمَّدَ بْنَ اَلْحَنَفِیَّهَ وَ ذَکَرَ حَیَاتَهُ وَ جَعَلَ یُطْرِیهِ وَ یُقْرِظُهُ ، فَقُلْتُ لَهُ یَا حَیَّانُ أَ لَیْسَ تَزْعُمُ وَ یَزْعُمُونَ وَ تَرْوِی وَ یَرْوُونَ لَمْ یَکُنْ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ شَیْءٌ إِلاَّ وَ هُوَ فِی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ مِثْلُهُ قَالَ بَلَی، قَالَ، فَقُلْتُ فَهَلْ رَأَیْنَا وَ رَأَیْتُمْ أَوْ سَمِعْنَا وَ سَمِعْتُمْ بِعَالِمٍ مَاتَ عَلَی أَعْیُنِ اَلنَّاسِ فَنَکَحَ نِسَاؤُهُ وَ قُسِمَتْ أَمْوَالُهُ وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ فَقَامَ وَ لَمْ یَرُدَّ عَلَیَّ شَیْئاً .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 314 )
ص : 6321
ب، [قرب الإسناد] ، اِبْنُ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی قَدْ سَأَلْتُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی حَاجَهً مُنْذُ کَذَا وَ کَذَا سَنَهً وَ قَدْ دَخَلَ قَلْبِی مِنْ إِبْطَائِهَا شَیْءٌ فَقَالَ یَا أَحْمَدُ إِیَّاکَ وَ اَلشَّیْطَانَ أَنْ یَکُونَ لَهُ عَلَیْکَ سبیلا سَبِیلٌ حَتَّی یَعْرِضَکَ إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ کَانَ یَقُولُ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ یَسْأَلُ اَللَّهَ اَلْحَاجَهَ فَیُؤَخِّرُ عَنْهُ تَعْجِیلَ حَاجَتِهِ حُبّاً لِصَوْتِهِ وَ اِسْتِمَاعِ نَحِیبِهِ ثُمَّ قَالَ وَ اَللَّهِ لَمَا أَخَّرَ اَللَّهُ عَنِ اَلْمُؤْمِنِینَ مِمَّا یَطْلُبُونَ فِی هَذِهِ اَلدُّنْیَا خَیْرٌ لَهُمْ مِمَّا عَجَّلَ لَهُمْ مِنْهَا وَ أَیُّ شَیْءٍ اَلدُّنْیَا إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ کَانَ یَقُولُ یَنْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یَکُونَ دُعَاؤُهُ فِی اَلرَّخَاءِ نَحْواً مِنْ دُعَائِهِ فِی اَلشِّدَّهِ لَیْسَ إِذَا اُبْتُلِیَ فَتَرَ فَلاَ تَمَلَّ اَلدُّعَاءَ فَإِنَّهُ مِنَ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِمَکَانٍ وَ عَلَیْکَ بِالصِّدْقِ وَ طَلَبِ اَلْحَلاَلِ وَ صِلَهِ اَلرَّحِمِ وَ إِیَّاکَ وَ مُکَاشَفَهَ اَلرِّجَالِ إِنَّا أَهْلُ بَیْتٍ نَصِلُ مَنْ قَطَعَنَا وَ نُحْسِنُ إِلَی مَنْ أَسَاءَ إِلَیْنَا فَنَرَی وَ اَللَّهِ فِی اَلدُّنْیَا فِی ذَلِکَ اَلْعَاقِبَهَ اَلْحَسَنَهَ إِنَّ صَاحِبَ اَلنِّعْمَهِ فِی اَلدُّنْیَا إِذَا سَأَلَ فَأُعْطِیَ طَلَبَ غَیْرَ اَلَّذِی سَأَلَ وَ صَغُرَتِ اَلنِّعْمَهُ فِی عَیْنِهِ فَلاَ یَمْتَنِعُ مِنْ شَیْءٍ أُعْطِیَ وَ إِذَا کَثُرَتِ اَلنِّعَمُ کَانَ اَلْمُسْلِمُ مِنْ ذَلِکَ عَلَی خَطَرٍ لِلْحُقُوقِ وَ اَلَّذِی یَجِبُ عَلَیْهِ وَ مَا یُخَافُ مِنَ اَلْفِتْنَهِ فَقَالَ لِی أَخْبِرْنِی عَنْکَ لَوْ أَنِّی قُلْتُ قَوْلاً کُنْتَ تَثِقُ بِهِ مِنِّی قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ إِذَا لَمْ أَثِقْ بِقَوْلِکَ فَبِمَنْ أَثِقُ وَ أَنْتَ حُجَّهُ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَی خَلْقِهِ قَالَ فَکُنْ بِاللَّهِ أَوْثَقَ فَإِنَّکَ عَلَی مَوْعِدٍ مِنَ اَللَّهِ أَ لَیْسَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَهَ اَلدّاعِ إِذا دَعانِ وَ قَالَ: لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اَللّهِ وَ قَالَ: وَ اَللّهُ یَعِدُکُمْ مَغْفِرَهً مِنْهُ وَ فَضْلاً فَکُنْ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْثَقَ مِنْکَ بِغَیْرِهِ وَ لاَ تَجْعَلُوا فِی أَنْفُسِکُمْ إِلاَّ خَیْراً فَإِنَّکُمْ مَغْفُورٌ لَکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 367 )
ص : 6322
تَقُولُ: اَلسَّلاَمُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ خَاتَمِ اَلنَّبِیِّینَ، وَ عَلَی آلِهِ اَلْأَئِمَّهِ اَلطَّاهِرِینَ، اَلسَّلاَمُ عَلَی أَنْبِیَاءِ اَللَّهِ أَجْمَعِینَ، وَ مَلاَئِکَتِهِ اَلْمُقَرَّبِینَ، وَ عِبَادِهِ اَلصَّالِحِینَ. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْعَبْدُ اَلصَّالِحُ، وَ اَلْمُؤْمِنُ اَلْمُخْلِصُ اَلنَّاصِحُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ خَلَطَهُ إِیمَانُهُ بِأَهْلِ اَلْبَیْتِ اَلطَّاهِرِینَ، وَ بَاعَدَهُ إِسْلاَمُهُ مِنْ جُمْلَهِ اَلْکُفَّارِ وَ اَلْمُشْرِکِینَ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا عَبْدَ اَللَّهِ وَ وَصِیَّهُ، وَ صَاحِبَ رَسُولِهِ وَ صَفِیِّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلطَّائِعُ اَلْعَابِدُ، اَلْخَاشِعُ اَلزَّاهِدُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا سَلْمَانُ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. أَشْهَدُ أَنَّکَ عِشْتَ حَمِیداً، وَ مَضَیْتَ سَعِیداً، لَمْ تَنْکُثْ عَهْداً، وَ لاَ حَلَلْتَ مِنَ اَلشَّرْعِ عَقْداً، وَ لاَ رَضِیتَ مُنْکَراً، وَ لاَ أَنْکَرْتَ مَعْرُوفاً، وَ لاَ وَالَیْتَ مُخَالِفاً، وَ لاَ خَالَفْتَ مُؤَالِفاً، وَ لاَ بِعْتَ دِینَکَ بِدُنْیَاکَ، وَ لاَ آثَرْتَ عَلَی مَا یَبْقَی مَا یَفْنَی. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مَضَیْتَ عَلَی سُنَّهِ خَاتَمِ اَلنَّبِیِّینَ، وَ وَلاَیَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ، وَ أَهْلِ اَلْبَیْتِ اَلطَّاهِرِینَ، وَ أَنَّکَ صِرْتَ إِلَی أَحْمَدِ جِوَارٍ، وَ أَسْعَدِ قَرَارٍ، فَهَنَّاکَ اَللَّهُ إِنْعَامَهُ اَلْمُؤَبَّدَ، وَ إِکْرَامَهُ اَلْمُجَدَّدَ، وَ جَعَلَکَ فِی زُمْرَهِ مَوَالِیکَ اَلطَّاهِرِینَ، وَ أَئِمَّتِکَ اَلْأَکْرَمِینَ، وَ نَفَعَنِی بِزِیَارَتِکَ وَ إِخْلاَصِی فِی مَحَبَّتِکَ، وَ جَمَعَ بَیْنَنَا فِی مُسْتَقَرِّ اَلرَّحْمَهِ، وَ مَحَلِّ اَلنِّعْمَهِ، إِنَّهُ عَلَی ذَلِکَ قَدِیرٌ. اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ اَلطَّاهِرِینَ، اَلْهَادِینَ، أَنْ تُصَلِّیَ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ، وَ تُضَاعِفَ إِکْرَامَکَ وَ إِنْعَامَکَ، وَ تُرَادِفَ إِحْسَانَکَ وَ اِمْتِنَانَکَ عَلَی عَبْدِکَ سَلْمَانَ، اَلَّذِی شَرَّفْتَهُ بِالْإِسْلاَمِ وَ اَلْإِیمَانِ، وَ اَلْقُرْبِ مِنْ نَبِیِّکَ وَ وَصِیِّهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ، وَ أَنْ تَجْعَلَ زِیَارَتِی لَهُ کَفَّارَهً لِذُنُوبِی، وَ تَمْحِصَهً لِعُیُوبِی، وَ زِیَادَهً فِی یَقِینِی، وَ مُؤَکِّدَهً لِإِیمَانِی، وَ أَنْ تَحْمِدَنِی عَاقِبَهَ أَمْرِی فِی دُنْیَایَ وَ دِینِی، وَ تَغْفِرَ لِی وَ لِوَالِدَیَّ وَ أَهْلِی، إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، حَسْبِیَ اَللَّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ، نِعْمَ اَلْمَوْلَی وَ نِعْمَ اَلنَّصِیرُ. ثُمَّ تَقْرَأُ إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ وَ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ تَدْعُو بِمَا أَحْبَبْتَ، فَإِنَّهُ مَرْجُوُّ اَلْإِجَابَهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی .
( مصباح الزائر , جلد 1 , صفحه 507 )
ص : 6323
اَلْکَافِی ، عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ جَمِیعاً عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلشَّمْسَ تَطْلُعُ وَ مَعَهَا أَرْبَعَهُ أَمْلاَکٍ مَلَکٌ یُنَادِی یَا صَاحِبَ اَلْخَیْرِ أَتِمَّ وَ أَبْشِرْ وَ مَلَکٌ یُنَادِی یَا صَاحِبَ اَلشَّرِّ اِنْزِعْ وَ أَقْصِرْ وَ مَلَکٌ یُنَادِی أَعْطِ مُنْفِقاً خَلَفاً وَ آتِ مُمْسِکاً تَلَفاً وَ مَلَکٌ یَنْضِحُهَا بِالْمَاءِ وَ لَوْ لاَ ذَلِکَ اِشْتَعَلَتِ اَلْأَرْضُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 55 , صفحه 143 )
2-در کافی بسند خود از امام پنجم علیه السّلام که فرمود:خورشید برآید و با او چهار فرشته باشند یکی جار کشد(ای خیرمند پایان ده و مژده گیر)و یکی جار کشد(ای شر انگیز دست بردار و کوته کن)و یکی جار کشد(بمنفق عوض ده و به بخیل تلف بنه)و فرشته ای هم آب بر آن پاشد و اگر آن نباشد زمین شعله ور شود
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 128 )
ص : 6324
مَنْ أَمِنَ اَلزَّمَانَ خَانَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 431 )
ص : 6325
ثَمَنُ اَلْجَنَّهِ اَلزُّهْدُ فِی اَلدُّنْیَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 218 )
ص : 6326
لاَ شَیْءَ یَدَّخِرُهُ اَلْإِنْسَانُ کَالْإِیمَانِ بِاللَّهِ وَ صَنَائِعِ اَلْإِحْسَانِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 543 )
ص : 6327
کِتَابُ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ ، عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ حَبِیبٍ اَلْأَحْمَسِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلتَّشَهُّدِ کَیْفَ کَانُوا یَقُولُونَ قَالَ کَانُوا یَقُولُونَ أَحْسَنَ مَا یَعْلَمُونَ وَ لَوْ کَانَ مُؤَقَّتاً هَلَکَ اَلنَّاسُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 11 )
ص : 6328
1771-25 الکافی ،1/36/241/2 محمد عن أحمد عن السراد عن مالک بن عطیه عن الثمالی عن علی بن الحسین علیهما السّلام قال : من أخلاق المؤمن الإنفاق علی قدر الإقتار و التوسع علی قدر التوسع - و إنصاف الناس من نفسه و ابتداؤه إیاهم بالسلام علیهم.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 168 )
ص : 6329
10482-12 التهذیب ،1/66/235/4 سعد عن أحمد عن الحسین عن فضاله عن أبان عن زراره عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لم یکن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله یصوم فی السفر فی شهر رمضان - و لا غیره و کان یوم بدر فی شهر رمضان و کان الفتح فی شهر رمضان .
( الوافی , جلد 11 , صفحه 95 )
ص : 6330
وَ رُوِیَ عَنْ بَعْضِهِمْ بِإِسْنَادٍ لَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ فِی اَلْجَنَّهِ لَعَمُوداً مِنْ ذَهَبٍ عَلَیْهِ مَدَائِنُ مِنْ زَبَرْجَدٍ أَخْضَرَ یُضِیءُ لِأَهْلِ اَلْجَنَّهِ کَمَا تُضِیءُ اَلْکَوَاکِبُ اَلدُّرِّیُّ فِی أُفُقِ اَلسَّمَاءِ قُلْنَا لِمَنْ هَذَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ لِلْمُتَحَابِّینَ فِی اَللَّهِ .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 365 )
ص : 6331
24035-5 ( الفقیه 142:1 رقم 396) قال الصادق علیه السّلام ": لا تدعن میتک وحده فإن الشیطان یعبث به فی جوفه".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 282 )
ص : 6332
أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْفَضْلِ جَعْفَرُ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی طَالِبِ بْنِ حَرْبَوَیْهِ اَلْمُعَلِّمُ بِقِرَاءَتِی عَلَیْهِ: أَخْبَرَنَا اَلشَّیْخُ أَبُو مُحَمَّدٍ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْوَاعِظُ ، إِمْلاَءً: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ اَلْفَقِیهُ ، بِقِرَاءَتِی عَلَیْهِ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْمُفَضَّلُ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُطَّلِبِ اَلْحَافِظُ : أَخْبَرَنَا أَبُو عَلِیٍّ مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامِ بْنِ سُهَیْلٍ ، لَفْظاً: حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ أَحْمَدَ أَبُو عَلِیٍّ اَلْمَالِکِیُّ : حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ مُسْلِمٍ : حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَمْرِو بْنِ اَلْأَشْعَثِ ، عَنِ اَلرَّبِیعِ بْنِ اَلصَّبِیحِ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلْبَصْرِیِّ ، قَالَ : دَخَلْتُ عَلَی اَلْحَجَّاجِ فَقَالَ: مَا تَقُولُ یَا حَسَنُ فِی أَبِی تُرَابٍ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ؟ قَالَ: قُلْتُ لَهُ: فِی أَیِّ حَالاَتِهِ؟ قَالَ: أَ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ ؟ أَمْ مِنْ أَهْلِ اَلنَّارِ ؟ قَالَ: قُلْتُ: مَا دَخَلْتُ اَلْجَنَّهَ فَأَعْرِفَ أَهْلَهَا وَ لاَ دَخَلْتُ اَلنَّارَ فَأَعْرِفَ أَهْلَهَا وَ إِنِّی لَأَرْجُو أَنْ یَکُونَ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ ، لِأَنَّهُ أَوَّلُ اَلنَّاسِ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِیمَاناً وَ أَبُو اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ ، وَ زَوْجُ فَاطِمَهَ ، وَ بَلاَؤُهُ فِی اَلْإِسْلاَمِ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَصْرُهُ لِرَسُولِ اَللَّهِ ، وَ مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی فِیهِ مِنَ اَلْآیِ بَیِّنٌ. قَالَ: [وَیْحَکَ] إِنَّهُ قَتَلَ اَلْمُسْلِمِینَ یَوْمَ اَلْجَمَلِ وَ یَوْمَ صِفِّینَ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِیها ثُمَّ قَالَ: هُوَ مِنْ أَهْلِ اَلنَّارِ . وَ کَانَ أَنَسُ بْنُ مَالِکٍ خَادِمَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَالِساً فَقَامَ أَنَسٌ مُغْضَباً، فَقَالَ: یَا حَجَّاجُ أَلْجَأْتَنِی وَ أَغْضَبْتَنِی، أَشْهَدُ أَنِّی قَائِمٌ عَلَی رَأْسِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَدْ مَکَثَ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ لَمْ یَطْعَمْ إِذْ أَتَاهُ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِطَیْرٍ مِنَ اَلْجَنَّهِ عَلَی خُبْزَهٍ بَیْضَاءَ فَخَرَجَ مِنْهَا اَلدُّخَانُ، فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ رَبُّکَ یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ، وَ هَذِهِ تُحْفَهٌ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی لِحَالِ جُوعِکَ، فَکُلْهَا. فَنَظَرَ إِلَیْهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ، فَقَالَ: اَللَّهُمَّ آتِنِی بِأَحَبِّ خَلْقِکَ إِلَیْکَ یَأْکُلُ مِنْ هَذَا اَلطَّائِرِ. إِذْ أَقْبَلَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ، فَضَرَبَ اَلْبَابَ، فَخَرَجْتُ إِلَیْهِ، فَقَالَ لِی: اِسْتَأْذِنْ لِی عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ. فَقُلْتُ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ مَشْغُولٌ عَنْکَ. فَجَاءَ ثَانِیاً وَ رَسُولُ اَللَّهِ یَدْعُو وَ یَقُولُ: اَللَّهُمَّ آتِنِی بِأَحَبِّ خَلْقِکَ إِلَیْکَ. فَقُلْتُ: رَسُولُ اَللَّهِ مَشْغُولٌ عَنْکَ. فَجَاءَ ثَالِثاً وَ رَفَعَ صَوْتَهُ، فَقَالَ: جِئْتُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ أَنْتَ تَقُولُ رَسُولُ اَللَّهِ مَشْغُولٌ عَنْکَ وَ لاَ تَأْذَنُ لِی. فَسَمِعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَوْتَهُ، فَقَالَ: یَا أَنَسُ مَنْ هَذَا؟ فَقُلْتُ: هَذَا عَلِیٌّ . فَقَالَ: أَدْخِلْهُ. فَلَمَّا دَخَلَ نَظَرَ إِلَیْهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَقَالَ: [اَللَّهُمَّ] وَ إِلَیَّ. حَتَّی قَالَهَا ثَلاَثاً ثُمَّ قَالَ: یَا عَلِیُّ أَیْنَ کُنْتَ؟ فَإِنِّی قَدْ دَعَوْتُ رَبِّی ثَلاَثاً أَنْ یَأْتِیَنِی بِأَحَبِّ خَلْقِهِ إِلَیْهِ یَأْکُلُ مَعِی مِنْ هَذَا اَلطَّائِرِ. قَالَ: قَدْ جِئْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَحَجَبَنِی أَنَسٌ . قَالَ: یَا أَنَسُ لِمَ حَجَبْتَ عَلِیّاً ؟ قَالَ: لَمْ أَحْجُبْهُ لِهَوَانِ عَلِیٍّ ، وَ لَکِنِّی أَحْبَبْتُ أَنْ یَکُونَ رَجُلاً مِنَ اَلْأَنْصَارِ فَأَذْهَبَ بِصَوْتِهَا وَ شَرَفِهَا إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ . فَقَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَا أَنْتَ بِأَوَّلِ رَجُلٍ أَحَبَّ قَوْمَهُ. فَقَالَ لَهُ اَلْحَجَّاجُ : أَنْتَ رَجُلٌ قَدْ خَرِفْتَ وَ ذَهَبَ عَقْلُکَ وَ لَئِنْ ضَرَبْتُکَ عَلَی مَا سَبَقَ مِنْکَ قَالَ اَلنَّاسُ ضَرَبَ خَادِمَ رَسُولِ اَللَّهِ ، وَ لَکِنِ اُخْرُجْ عَنِّی، وَ إِیَّاکَ أَنْ تُحَدِّثَ بِهَذَا اَلْحَدِیثِ مِنْ [بَعْدِ] یَوْمِکَ هَذَا. فَقَالَ أَنَسٌ : وَ اَللَّهِ لَأُحَدِّثَنَّ مَا دُمْتُ حَیّاً، وَ مَا کَتَمْتُهُ فَإِنِّی قَدْ شَهِدْتُ وَ رَأَیْتُهُ. فَقَالَ اَلْحَجَّاجُ : أَخْرِجُوهُ عَنِّی، فَإِنَّهُ [شَیْخٌ] قَدْ خَرِفَ .
( الأربعون حدیثا عن أربعین شیخا من أربعین صحابیا فی فضائل الإمام أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 45 )
ص : 6333
وَ مِنْ کِتَابِ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنْ قَدَرْتَ أَنْ تُصَلِّیَ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ عِشْرِینَ رَکْعَهً فَافْعَلْ سِتّاً بَعْدَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ وَ سِتّاً قَبْلَ اَلزَّوَالِ إِذَا تَعَالَتِ اَلشَّمْسُ وَ اِفْصِلْ بَیْنَ کُلِّ رَکْعَتَیْنِ مِنْ نَوَافِلِکَ بِالتَّسْلِیمِ وَ رَکْعَتَیْنِ قَبْلَ اَلزَّوَالِ وَ سِتَّ رَکَعَاتٍ بَعْدَ اَلْجُمُعَهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 326 )
ص : 6334
و فی أصول الکافی : عده من أصحابنا ، عن سهل بن زیاد ، عن علیّ بن حسّان ، عن موسی بن بکر الواسطیّ ، عن رجل قال: قال أبو جعفر - علیه السّلام -: المرجون قوم مشرکون، فقتلوا، مثل حمزه و جعفر و أشباههما من المؤمنین. ثمّ أنّهم بعد [ذلک] دخلوا فی الإسلام ، فوحدوا [اللّه] و ترکوا الشّرک. و لم یکونوا یؤمنون، فیکونوا من المؤمنین. ثمّ أنهم لم یؤمنوا، فتجب لهم الجنّه . و لم یکفروا، فتجب لهم النّار . فهم فی ذلک الحال مرجون لأمر اللّه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 539 )
ص : 6335
فَمِنْ هَؤُلاَءِ مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَلْ لِلْمُسْلِمِینَ عِیدٌ غَیْرُ یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ وَ اَلْأَضْحَی وَ اَلْفِطْرِ قَالَ نَعَمْ أَعْظَمُهَا حُرْمَهً قُلْتُ وَ أَیُّ عِیدٍ هُوَ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی نَصَبَ فِیهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ وَ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ قُلْتُ وَ أَیُّ یَوْمٍ هُوَ قَالَ مَا تَصْنَعُ بِالْیَوْمِ إِنَّ اَلسَّنَهَ تَدُورُ وَ لَکِنَّهُ یَوْمُ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ فَقُلْتُ وَ مَا یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَفْعَلَ فِی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ قَالَ تَذْکُرُونَ فِیهِ اَلصِّیَامَ وَ اَلْعِبَادَهَ وَ اَلذِّکْرَ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ أَوْصَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنْ یَتَّخِذَ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ عِیداً وَ کَذَلِکَ کَانَتِ اَلْأَنْبِیَاءُ تَفْعَلُ کَانُوا یُوصُونَ أَوْصِیَاءَهُمْ بِذَلِکَ فَیَتَّخِذُونَهُ عِیداً .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 465 )
ص : 6336
حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ إِسْحَاقَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا سَهْلُ بْنُ بَحْرٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنِ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ وَ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالاَ: أَمَرَ اَللَّهُ مُحَمَّداً أَنْ یَنْصِبَ عَلِیّاً لِلنَّاسِ - لِیُخْبِرَهُمْ بِوَلاَیَتِهِ فَتَخَوَّفَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یَقُولُوا حَابَی اِبْنَ عَمِّهِ - وَ أَنْ یَطْعَنُوا فِی ذَلِکَ عَلَیْهِ فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ: یا أَیُّهَا اَلرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ اَلْآیَهَ، فَقَامَ رَسُولُ اَللَّهِ بِوَلاَیَتِهِ یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 255 )
249-عن ابن عباس و جابر بن عبد اللّه قالا: أمر اللّه محمدا أن ینصب علیا للناس لیخبرهم بولایته فتخوّف رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم أن یقولوا حابا ابن عمه و أن یطعنوا فی ذلک علیه، فأوحی اللّه إلیه:(یا أیها الرسول بلغ ما أنزل إلیک من ربک) الآیه، فقام رسول اللّه بولایته یوم غدیر خم. ابن عباس و جابر گفتند: خداوند محمد (صلّی الله علیه و آله) را امر کرد که علی را برای مردم نصب کند تا ولایت او را به آنان خبر بدهد، پیامبر از این ترسید که مردم بگویند از پسر عموی خودش طرفداری کرد و در این موضوع طعنه بزنند، پس خداوند به او وحی کرد:«یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک» پیامبر در غدیر خم ولایت او را اعلام کرد.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 108 )
کلبی از ابی صالح و او از ابن عباس و جابر بن عبد اللّه نقل می کند که این دو نفر صحابی معروف گفتند: خدای تعالی به مصطفی صلی اللّه علیه و آله امر فرمود تا علی علیه السّلام را به ولایت نصب کند و مردم را از ولایت او با خبر گرداند. آن حضرت از ترس و خوف این که مردم نگویند پسر عمّ خویش را به جانشینی انتخاب و منصوب کرد و همچنین از طعنۀ بی جا و ناروای آنان،این امر مهم را به تأخیر انداخت.تا این که خداوند وحی فرستاد:«
یا أَیُّهَا اَلرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ
»...در این هنگام که در غدیرخم بود،مصطفی صلی اللّه علیه و آله برخاست و ولایت مرتضی علیه السّلام را به همگان خبر داد.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 100 )
ص : 6337
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أَعْتَقَ نِصْفَ جَارِیَتِهِ ثُمَّ إِنَّهُ کَاتَبَهَا عَلَی اَلنِّصْفِ اَلْآخَرِ إِلَی أَنْ قَالَ: فَلَهَا أَنْ تَتَزَوَّجَ فِی تِلْکَ اَلْحَالِ قَالَ لاَ حَتَّی تُؤَدِّیَ جَمِیعَ مَا عَلَیْهَا فِی نِصْفِ رَقَبَتِهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 148 )
ص : 6338
أَخْبَرَنَا اَلْهَیْثَمُ بْنُ أَبِی اَلْهَیْثَمِ اَلْقَاضِی أَخْبَرَنَا بِشْرُ بْنُ أَحْمَدَ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ نَاجِیَهَ حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ أَبِی إِسْرَائِیلَ حَدَّثَنَا وَلِیدُ بْنُ مُسْلِمٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَوْشَبٍ اَلْفَزَارِیِّ قَالَ: سَمِعْتُ مَکْحُولاً یَقُولُ: قَرَأَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذِهِ اَلْآیَهَ: وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَهٌ فَالْتَفَتَ إِلَی عَلِیٍّ فَقَالَ: یَا عَلِیُّ سَأَلْتُ اَللَّهَ أَنْ یَجْعَلَهَا أُذُنَکَ، فَقَالَ عَلِیٌّ : فَمَا نَسِیتُ حَدِیثاً أَوْ شَیْئاً سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 368 )
1015-سمعت مکحولا یقول: قرأ رسول اللّه (صلّی الله علیه و آله) هذه الآیه:(و تعیها أذن واعیه) فالتفت إلی علیّ فقال: یا علیّ سألت اللّه أن یجعلها أذنک. فقال علیّ: فما نسیت حدیثا أو شیئا سمعته من رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم. مکحول گفت: پیامبر خدا این آیه را خواند:«و تعیها اذن واعیه» سپس به علی توجه کرد و گفت: یا علی از خدا خواسته ام که گوش تو را چنین کند. علی می گوید: هیچ وقت حدیثی یا چیز دیگری را که از پیامبر خدا شنیدم فراموش نکردم.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 348 )
)1015(ولید بن مسلم از علیّ بن حوشب فزاری نقل کرد که مکحول گفته است؛از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله شنیدم آیه شریفه«
وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَهٌ
»را قرائت کرد،سپس توجّه و التفاتی به علی بن ابی طالب علیه السّلام نمود و گفت: یا علی!سألت اللّه ان یجعلها اذنک. از خدای کریم خواستم،گوشهای تو را اذن واعیه و شنوا قرار دهد. و علی علیه السّلام همیشه می فرمود:بعد از دعای رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله هرگز کلامی را که از آن حضرت می شنیدم،فراموش نکردم .
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 300 )
ص : 6339
رَأْسُ اَلْفَضَائِلِ اِصْطِنَاعُ اَلْأَفَاضِلِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 378 )
ص : 6340
وَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ شَبِیبِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: أَنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ لِأَبِی حَنِیفَهَ ، أَنْتَ فَقِیهُ اَلْعِرَاقِ قَالَ نَعَمْ قَالَ فَبِمَ تُفْتِیهِمْ قَالَ بِکِتَابِ اَللَّهِ وَ سُنَّهِ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، قَالَ یَا أَبَا حَنِیفَهَ تَعْرِفُ کِتَابَ اَللَّهِ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ وَ تَعْرِفُ اَلنَّاسِخَ وَ اَلْمَنْسُوخَ قَالَ نَعَمْ قَالَ یَا أَبَا حَنِیفَهَ لَقَدِ اِدَّعَیْتَ عِلْماً وَیْلَکَ مَا جَعَلَ اَللَّهُ ذَلِکَ إِلاَّ عِنْدَ أَهْلِ اَلْکِتَابِ ، اَلَّذِینَ أُنْزِلَ عَلَیْهِمْ وَیْلَکَ وَ لاَ هُوَ إِلاَّ عِنْدَ اَلْخَاصِّ مِنْ ذُرِّیَّهِ نَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ مَا وَرَّثَکَ اَللَّهُ مِنْ کِتَابِهِ حَرْفاً وَ ذَکَرَ اَلاِحْتِجَاجَ عَلَیْهِ إِلَی أَنْ قَالَ: یَا أَبَا حَنِیفَهَ ، إِذَا وَرَدَ عَلَیْکَ شَیْءٌ لَیْسَ فِی کِتَابِ اَللَّهِ ، وَ لَمْ تَأْتِ بِهِ اَلْآثَارُ وَ اَلسُّنَّهُ کَیْفَ تَصْنَعُ فَقَالَ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ أَقِیسُ وَ أَعْمَلُ فِیهِ بِرَأْیِی فَقَالَ یَا أَبَا حَنِیفَهَ إِنَّ أَوَّلَ مَنْ قَاسَ إِبْلِیسُ اَلْمَلْعُونُ ، قَاسَ عَلَی رَبِّنَا تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَقَالَ أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ ، قَالَ فَسَکَتَ أَبُو حَنِیفَهَ فَقَالَ یَا أَبَا حَنِیفَهَ أَیُّمَا أَرْجَسُ اَلْبَوْلُ أَوِ اَلْجَنَابَهُ فَقَالَ اَلْبَوْلُ فَقَالَ فَمَا بَالُ اَلنَّاسِ یَغْتَسِلُونَ مِنَ اَلْجَنَابَهِ وَ لاَ یَغْتَسِلُونَ مِنَ اَلْبَوْلِ فَسَکَتَ فَقَالَ یَا أَبَا حَنِیفَهَ أَیُّمَا أَفْضَلُ اَلصَّلاَهُ أَمِ اَلصَّوْمُ قَالَ اَلصَّلاَهُ قَالَ فَمَا بَالُ اَلْحَائِضِ تَقْضِی صَوْمَهَا وَ لاَ تَقْضِی صَلاَتَهَا فَسَکَتَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 47 )
ص : 6341
قال : و حدّثنی الصّادق علیه السّلام ، عن أبیه علیهما السّلام : أنّ أهل البصره کتبوا إلی الحسین بن علیّ علیهما السّلام یسألونه عن الصّمد، فکتب إلیهم: «بسم اللّه الرّحمن الرّحیم. أمّا بعد فلا تخوضوا فی القرآن ، و لا تجادلوا فیه، و لا تتکلّموا . فیه بغیر علم، فقد سمعت جدّی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله یقول: من قال فی القرآن بغیر علم فلیتبوّأ مقعده من النار ، و إن اللّه سبحانه قد فسّر الصّمد فقال: (اَللّهُ أَحَدٌ `اَللّهُ اَلصَّمَدُ) . ثمّ فسّره فقال: (لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ `وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ) ، «لَمْ یَلِدْ» لم یخرج منه شیء کثیف کالولد و سائر الأشیاء الکثیفه الّتی تخرج من المخلوقین، و لا شیء لطیف کالنفس، و لا تنشعب منه البدوات کالسنه و النوم و الخطره و الهمّ و الحزن و البهجه و الضحک و البکاء و الخوف و الرّجاء و الرّغبه و السامه و الجوع و الشبع، تعالی عن أن یخرج منه شیء، و أن یتولّد منه شیء کثیف أو لطیف. «وَ لَمْ یُولَدْ» ، لم یتولّد من شیء و لم یخرج من شیء کما یخرج الأشیاء الکثیفه من عناصرها کالشیء من الشیء و الدابّه و النبات من الأرض و الماء من الینابیع و الثمار من الأشجار، و لا کما تخرج الأشیاء اللّطیفه من مراکزها کالبصر من العین و السمع من الاذن و الشمّ من الأنف و الذّوق من الفم و الکلام من اللّسان و المعرفه و التمیز من القلب و کالنّار من الحجر. لا بل هو اللّه الصّمد الّذی لا من شیء و لا فی شیء و لا علی شیء، مبدع الأشیاء و خالقها و منشئ الأشیاء بقدرته، یتلاشی ما خلق للفناء بمشیّته و یبقی ما خلق للبقاء بعلمه، فذلکم اللّه الصّمد الّذی لم یلد و لم یولد، عالم الغیب و الشهاده الکبیر المتعال، و لم یکن له کفوا أحد» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 75 )
ص : 6342
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلسَّعْدَآبَادِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ زِیَادِ بْنِ اَلْمُنْذِرِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ عِلاَقَهَ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : طَلَبَهُ هَذَا اَلْعِلْمِ عَلَی ثَلاَثَهِ أَصْنَافٍ أَلاَ فَاعْرِفُوهُمْ بِصِفَاتِهِمْ وَ أَعْیَانِهِمْ صِنْفٌ مِنْهُمْ یَتَعَلَّمُونَ لِلْمِرَاءِ وَ اَلْجَهْلِ وَ صِنْفٌ مِنْهُمْ یَتَعَلَّمُونَ لِلاِسْتِطَالَهِ وَ اَلْخَتْلِ وَ صِنْفٌ مِنْهُمْ یَتَعَلَّمُونَ لِلْفِقْهِ وَ اَلْعَقْلِ فَأَمَّا صَاحِبُ اَلْمِرَاءِ وَ اَلْجَهْلِ تَرَاهُ مُؤْذِیاً مُمَارِیاً لِلرِّجَالِ فِی أَنْدِیَهِ اَلْمَقَالِ وَ قَدْ تَسَرْبَلَ بِالتَّخَشُّعِ وَ تَخَلَّی مِنَ اَلْوَرَعِ فَدَقَّ اَللَّهُ مِنْ هَذَا حَیْزُومَهُ وَ قَطَعَ مِنْهُ خَیْشُومَهُ أَمَّا صَاحِبُ اَلاِسْتِطَالَهِ وَ اَلْخَتْلِ فَإِنَّهُ یَسْتَطِیلُ عَلَی أَشْبَاهِهِ مِنْ أَشْکَالِهِ وَ یَتَوَاضَعُ لِلْأَغْنِیَاءِ مِنْ دُونِهِمْ فَهُوَ لِحُلْوَانِهِمْ هَاضِمٌ وَ لِدِینِهِ حَاطِمٌ فَأَعْمَی اَللَّهُ مِنْ هَذَا بَصَرَهُ وَ قَطَعَ مِنْ آثَارِ اَلْعُلَمَاءِ أَثَرَهُ وَ أَمَّا صَاحِبُ اَلْفِقْهِ وَ اَلْعَقْلِ تَرَاهُ ذَا کَآبَهٍ وَ حُزْنٍ قَدْ قَامَ اَللَّیْلُ فِی حِنْدِسِهِ وَ قَدِ اِنْحَنَی فِی بُرْنُسِهِ یَعْمَلُ وَ یَخْشَی خَائِفاً وَجِلاً مِنْ کُلِّ أَحَدٍ إِلاَّ مِنْ کُلِّ فَقِیهٍ مِنْ إِخْوَانِهِ فَشَدَّ اَللَّهُ مِنْ هَذَا أَرْکَانَهُ وَ أَعْطَاهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَمَانَهُ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 194 )
امام اول فرمود،طالبان علم دین سه دسته اند،آنها را با نشانه ها و شخصیاتشان بشناسید،یک دسته دانش را برای خود نمائی و جهالت ورزی می آموزند یک دسته از آنها برای گردن کشی و فریب دادن مردم تحصیل میکنند و یک دسته برای فهمیدن و خردمند شدن اما نشانۀ خودنما و جهالت ورز اینست که می بینی در مجالس مردم را آزار میدهد و بمجادله می پردازد ظاهر خدا ترسی دارد ولی دلش از ورع تهی است،خدا کمرش را بشکند و بینیش را ببرد،و اما گردن کش و عوامفریب بر همشکلان و همقطاران خود پیشدستی و گردنفرازی میکند و در برابر ثروتمندان دیگر فروتنی و کوچکی مینماید شیرینی آنها را میخورد و دین خود را میفروشد،خدا از این راه چشمش را کور کند و از میان دانشمندان ریشه اش را بکند و اما نشانه آن فهمیده و خردمند اینست که میبینی گرفته و اندوهناکست،در تاریکی شب بکار عبادت میپردازد،در شب کلاه خود برابر حق خم شده کار میکند و هراس دارد،از هر کسی در ترس و حذر است مگر از برادران دینی و فهمیده خود که با آنها انس میگیرد،خدا از این راه او را پایدار کند و در روز قیامت امانش دهد.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 187 )
269-سعید بن علاقه از امیر المؤمنین(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:طالبان علم سه دسته اند،آنها را با نشانه ها و ظاهرشان بشناسید و گروهی از آنان علم را به خاطر جدل و نادانی می خوانند و گروهی از آنان علم را برای گردن کشی و فریب دادن می خوانند و گروهی از آنان علم را برای فهمیدن و خردورزی می خوانند،آنان که برای جدل و نادانی می خوانند،همواره آنها را آزار دهنده و جدل کننده با مردم در مجالس گفتگو می بینی،خودش را به خداترسی می زند ولی از ورع خالی است،خداوند کمر او را بشکند و دماغش را قطع کند،و اما آنان که علم را برای گردن کشی و فریب دادن می خوانند،او بر همگنان خود گردن کشی ولی برای ثروت مندان تواضع می کند،او شیرینی های آنان را می خورد ولی دین خود را تباه می سازد،خدا چشم او را کور کند و نشانه اش را از نشانه های دانشمندان قطع می کند،و اما آنان را که علم را برای فهمیدن و خردورزی می خوانند،در حال ناراحتی و اندوه می بینی،در شب تاریک به عبادت قیام می کند و کلاه خود را برابر حق خم می کند،او عمل می کند و در عین حال از همه هراسناک است مگر از برادران فهمیدۀ خود،خداوند او را از این جهت پایدار سازد و در روز قیامت امان خود را به او عطا کند.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 281 )
269-امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: دانش جویان دینی سه دسته اند هان که آنان را با علائم و مشخصات بشناسید دسته ای از آنان دانش را بمنظور خود نمائی و جهالت ورزی می آموزند و دسته دیگر هدفشان گردن فرازی و نیرنگ بازی است و یک دسته برای فهمیدن و پابند بودن. اما خودنما و جهالت ورز را بینی که در انجمن های سخن به آزار دیگران پردازد و با مردم بجدال خیزد جامۀ خدا ترسی در بر کرده ولی در دل پروائی از خدا ندارد خدا سینۀ چنین دانشمندی را بشکند و بینی اش را از بن بر کند. و اما گردن فراز و دغل باز،بر همشکلان خود کردن فرازد و در برابر ثروتمندان دیگر فروتنی کند تا نعمت های شیرین آنان خورد و دین خود را بشکند خدا دیدۀ بینائی چنین عالمی را کور فرماید و از میان دانشمندان نام و نشانش بر کند. و اما دانشمند فقیه و خردمند را بینی که اندوهناک و شکسته خواطر در دل شبهای تار بنماز بر خواسته و با شب کلاه مخصوص عبادت کمر اطاعت در برابر حق خم نموده با همۀ اطاعت و بندگی از خداوند هراسناک است و جز با برادران دینی و فهمیده از همه ترسناک و کناره گیر است خدای پایۀ چنین دانشمندی را استوار کند و در روز رستاخیز آسوده خواطرش فرماید.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 213 )
-امام اول گفته:«جویندگان دانش دین سه گروه اند،آنان را با نشانه های ایشان بشناسید:گروهی دانش را برای خودستایی و نادان زدگی فراگیرند،و گروهی از ایشان برای سرکشی و فریب مردمان دانش جویند و گروهی برای دریافتن و هوشمند شدن. اما نشانۀ خود نما و نادان زدگی،آن است که بینی که در انجمن ها چون نشیند مردمان را به آزمایش های خود آزار دهد به بانگ و فریاد پردازد آشکار خدا ترسانه یی دارد درون او از پرهیز تهی ست و همیشه مردمان را پند و اندرز می دهد.خدا کمر وی را بشکناد و بینی وی را ببراد.و اما سرکش و ظاهر فریب همیشه بر همکاران خود پیشدستی کند و صدر نشیند و بانگ و فریاد در اندازد و در پیش توانگران فروتنی نماید و خویشتن خرد گیرد از شیرینی ایشان همی خورد و دین خویش را برای گذران جهان همی فروشد،خدا دیده اش را کور کناد و از گروه دانایان ریشه اش را بر کناد،و اما نشانۀ آنکه دانش را دریافته و خردمند است ظاهری گرفته و اندوهناک است در تیرگی شب به پرستش خدا می پردازد در شب سرپوش خود را در نزد خدا خم کند و بیمناک باشد از هر که بیمناک و گریزان است جز از برادران خود که با ایشان خوی گرفته،خدا از این سبب او را پاینده بدارد و در روز رستخیز رهاییش دهاد».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 149 )
ص : 6343
عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْجُعْفِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَ اَلْخَلْقَ، فَخَلَقَ مَنْ أَحَبَّ مِمَّا أَحَبَّ، وَ کَانَ مَا أَحَبَّ أَنْ یَخْلُقَهُ مِنْ طِینَهٍ مِنَ اَلْجَنَّهِ ، وَ خَلَقَ مَنْ أَبْغَضَ، مِمَّا أَبْغَضَ، وَ کَانَ مَا أَبْغَضَ أَنْ خَلَقَهُ مِنْ طِینَهٍ مِنَ اَلنَّارِ ، ثُمَّ بَعَثَهُمْ فِی اَلظِّلاَلِ». فَقُلْتُ: وَ أَیُّ شَیْءٍ اَلظِّلاَلُ؟ فَقَالَ: «أَ مَا تَرَی ظِلَّکَ فِی اَلشَّمْسِ شَیْئاً وَ لَیْسَ بِشَیْءٍ؟ ثُمَّ بَعَثَ فِیهِمُ اَلنَّبِیِّینَ یَدْعُونَهُمْ إِلَی اَلْإِقْرَارِ بِاللَّهِ، فَأَقَرَّ بَعْضٌ وَ أَنْکَرَ بَعْضٌ، ثُمَّ دَعَوْهُمْ إِلَی وَلاَیَتِنَا، فَأَقَرَّ بِهَا - وَ اَللَّهِ - مَنْ أَحَبَّ ، وَ أَنْکَرَهَا مَنْ أَبْغَضَ، وَ هُوَ قَوْلُهُ: فَما کانُوا لِیُؤْمِنُوا بِما کَذَّبُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ ». ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «کَانَ اَلتَّکْذِیبُ ثَمَّ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 43 )
ص : 6344
وَ رَوَی مُسْلِمٌ عَنِ اِبْنِ مَسْعُودٍ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَا مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ وَ قَدْ وُکِّلَ بِهِ قَرِینُهُ مِنَ اَلْجِنِّ قَالُوا وَ إِیَّاکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ وَ إِیَّایَ إِلاَّ أَنَّ اَللَّهَ أَعَانَنِی عَلَیْهِ فَأَسْلَمَ فَلاَ یَأْمُرُنِی إِلاَّ بِخَیْرٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 298 )
و مسلم از ابن مسعود روایت کرده که پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود:بسا هیچ کدام نباشند جز آنکه همزاد او از جن بدو گماشته است گفتند:و بشما هم یا رسول اللّه؟فرمود:بمن هم جز اینکه خدایم یاری داده و او تسلیم شده و جز به نیکی واندارد(و من از او در سلامتم)
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 235 )
ص : 6345
ل، [الخصال] ، اَلْأَرْبَعُمِائَهِ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : جِهَادُ اَلْمَرْأَهِ حُسْنُ اَلتَّبَعُّلِ وَ قَالَ لِتَطَیَّبِ اَلْمَرْأَهُ اَلْمُسْلِمَهُ لِزَوْجِهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 245 )
ص : 6346
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اَلْمُفِیدُ عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلتَّفْلِیسِیِّ عَنِ اَلْبَقْبَاقِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَرْجِعُ صَاحِبُ اَلْمَسْجِدِ بِأَقَلَّ مِنْ إِحْدَی ثَلاَثٍ إِمَّا دُعَاءٍ یَدْعُو بِهِ یُدْخِلُهُ اَللَّهُ بِهِ اَلْجَنَّهَ وَ إِمَّا دُعَاءٍ یَدْعُو بِهِ فَیَصْرِفُ اَللَّهُ عَنْهُ بَلاَءً وَ إِمَّا أَخٍ یَسْتَفِیدُهُ فِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا اِسْتَفَادَ اِمْرُؤٌ مُسْلِمٌ فَائِدَهً بَعْدَ فَائِدَهِ اَلْإِسْلاَمِ مِثْلَ أَخٍ یَسْتَفِیدُهُ فِی اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 275 )
3-همان:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)که برنگردد مسجد رو بکمتر از سه بهره:یا دعائی کند که خدا بدو ببهشت برد یا دعائی که بدان خدا بلائی از او بگرداند و یا برادری که در راه خدا از او سود برد سپس فرمود:رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:بدست نیاورد مرد مسلمان پس از سود مسلمانی مانند برادری که در راه خدا از او سود برد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 178 )
ص : 6347
إِخْلاَصُ اَلتَّوْبَهِ یُسْقِطُ اَلْحَوْبَهَ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 46 )
ص : 6348
عن الحسن بن مصعب قال: قال أبو عبد اللّه - علیه السّلام -: إنّ للّه - تعالی - فی کلّ یوم و لیله ملکا ینادی: مهلا مهلا عباد اللّه عن معاصی اللّه، فلولا بهائم رتّع و صبیه رضّع و شیوخ رکّع، لصبّ علیکم العذاب صبّا و ترضّون بها رضّا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 180 )
ص : 6349
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْوَاسِطِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مَحْبُوبٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْأَوْدِیِّ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ عَنِ اَلْحَارِثِ اَلْأَعْوَرِ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَلَماً وَ وَجَعاً فِی جَسَدِی فَقَالَ إِذَا اِشْتَکَی أَحَدُکُمْ فَلْیَقُلْ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ وَ آلِهِ أَعُوذُ بِعِزَّهِ اَللَّهِ وَ قُدْرَتِهِ عَلَی مَا یَشَاءُ مِنْ شَرِّ مَا أَجِدُ فَإِنَّهُ إِذَا قَالَ ذَلِکَ صَرَفَ اَللَّهُ عَنْهُ اَلْأَذَی إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی .
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 17 )
ص : 6350
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: «مَنْ بَهَتَ مُؤْمِناً أَوْ مُؤْمِنَهً بِمَا لَیْسَ فِیهِ بَعَثَهُ اَللَّهُ فِی طِینَهِ خَبَالٍ حَتَّی یَخْرُجَ مِمَّا قَالَ». قُلْتُ: وَ مَا طِینَهُ خَبَالٍ؟ قَالَ: «صَدِیدٌ یَخْرُجُ مِنْ فُرُوجِ اَلْمُومِسَاتِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 531 )
ص : 6351
اَلشَّیْخُ أَبُو اَلْفُتُوحِ اَلرَّازِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ ضَمْرَهَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: کُنْتُ فِی جَمَاعَهٍ مِنْ بَنِی سَلِمَهَ فَقَالُوا مَنِ اَلَّذِی یَذْهَبُ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَیَسْأَلُهُ عَنْ لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ فَقُلْتُ أَنَا فَأَتَیْتُ اَلْمَدِینَهَ لَیْلاً وَ ذَهَبْتُ إِلَی بَابِ بَیْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَمَرَ لِی بِطَعَامٍ فَأَکَلْتُ فَقَالَ اِئْتِنِی بِنَعْلِی فَوَضَعْتُهُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ خَرَجَ وَ أَتَی إِلَی اَلْمَسْجِدِ فَقَالَ أَ لَکَ حَاجَهٌ فَقُلْتُ إِنَّ بَنِی سَلِمَهَ أَرْسَلُونِی لِأَسْأَلَکَ عَنْ لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ أَیُّ لَیْلَهٍ هِیَ فَقَالَ أَیُّ لَیْلَهٍ هَذِهِ اَللَّیْلَهُ مِنَ اَلشَّهْرِ قُلْتُ اَلثَّانِیَهِ وَ اَلْعِشْرِینَ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّیْلَهُ اَلْآتِیَهُ لَیْلَهُ اَلثَّالِثَهِ وَ اَلْعِشْرِینَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 476 )
ص : 6352
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَا کُلُّ مَنْ أَرَادَ شَیْئاً قَدَرَ عَلَیْهِ، وَ لاَ کُلُّ مَنْ قَدَرَ عَلَی شَیْءٍ وُفِّقَ لَهُ، وَ لاَ کُلُّ مَنْ وُفِّقَ أَصَابَ لَهُ مَوْضِعاً ، فَإِذَا اِجْتَمَعَتِ اَلنِّیَّهُ وَ اَلْقُدْرَهُ وَ اَلتَّوْفِیقُ وَ اَلْإِصَابَهُ فَهُنَاکَ تَجِبُ اَلسَّعَادَهُ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 119 )
ص : 6353
اَلطَّبْرِسِیُّ فِی اَلْإِحْتِجَاجِ، عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ فِی أَسْئِلَهِ اَلْیَهُودِیِّ اَلشَّامِیِّ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی أَنْ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ لَهُ اَلْیَهُودِیُّ فَإِنَّ یَعْقُوبَ قَدْ صَبَرَ عَلَی فِرَاقِ وَلَدِهِ حَتَّی کَادَ یَحْرُضُ مِنَ اَلْحُزْنِ قَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَقَدْ کَانَ کَذَلِکَ وَ کَانَ حُزْنُ یَعْقُوبَ حُزْناً بَعْدَهُ تَلاَقٍ وَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُبِضَ وَلَدُهُ إِبْرَاهِیمُ قُرَّهُ عَیْنِهِ فِی حَیَاهٍ مِنْهُ وَ خَصَّهُ بِالاِخْتِبَارِ لِیُعَظِّمَ لَهُ اَلاِدِّخَارَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَحْزَنُ اَلنَّفْسُ وَ یَجْزَعُ اَلْقَلْبُ وَ إِنَّا عَلَیْکَ یَا إِبْرَاهِیمُ لَمَحْزُونُونَ وَ لاَ نَقُولُ مَا یُسْخِطُ اَلرَّبَّ فِی کُلِّ ذَلِکَ یُؤْثِرُ اَلرِّضَا عَنِ اَللَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ وَ اَلاِسْتِسْلاَمَ لَهُ فِی جَمِیعِ اَلْفِعَالِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 413 )
ص : 6354
وَ قَامَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی مَسْجِدِ اَلْخَیْفِ فَقَالَ نَضَّرَ اَللَّهُ عَبْداً سَمِعَ مَقَالَتِی فَوَعَاهَا وَ بَلَّغَهَا مَنْ لَمْ یَسْمَعْهَا فَرُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ إِلَی مَنْ هُوَ أَفْقَهُ مِنْهُ وَ رُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ غَیْرُ فَقِیهٍ - ثَلاَثٌ لاَ یُغِلُّ عَلَیْهِنَّ قَلْبُ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ إِخْلاَصُ اَلْعَمَلِ لِلَّهِ وَ اَلنَّصِیحَهُ لِأَئِمَّهِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَللُّزُومُ لِجَمَاعَتِهِمْ - اَلْمُؤْمِنُونَ إِخْوَهٌ تَتَکَافَأُ دِمَاؤُهُمْ وَ هُمْ یَدٌ عَلَی مَنْ سِوَاهُمْ یَسْعَی بِذِمَّتِهِمْ أَدْنَاهُمْ .
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 42 )
52-ایستاد در مسجد خیف و فرمود:خدا تر و تازه و با بهجت کند(یاری کند)بنده ای را که گفتار مرا بشنود و بیاد سپارد و برساند بهر که نشنیده بسا رساننده فقه بکسی که از وی افقه است و بسا رساننده فقه که خود فقیه و با فهم نیست،سه چیز است که دل هیچ مسلمانی در آنها دغلی ندارد اخلاص در عمل برای خدا و خیرخواهی برای پیشوایان مسلمانان و لزوم جماعت آنان،همۀ مؤمنان برادرند و خونشان برابر است و همه آنان برابر دیگران همدست باشند و بکوشند در وفای بعهد امانی که کمترین فرد آنها بسته است.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 41 )
52-رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم در مسجد خَیف بپا خواسته و فرمود:خداوند آن بنده را که گفتار من شنیده و بخاطر بسپرد و به آنکه نشنیده برساند شاد و خرّم کند.چه بسا حامل دانشی که آن را به داناتر از خود رساند،و چه بسا حامل دانشی که خود دانا نیست سه چیز است که دل هیچ مسلمانی در آنها خیانت نکند:خالص نمودن کردار برای خدا،و خیرخواهی برای پیشوایان مسلمین،و همراه بودن با جماعت مسلمین. مؤمنان همه برادر و خونشان برابر است و همۀ آنان در برابر دشمن یکپارچه اند،و پائین ترینشان به أمان دادن به مشرکین ذمّۀ همه را مشغول می سازد
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 44 )
پیامبر(صلّی الله علیه و آله)در مسجد خیف«در سرزمین منی»بپا خاسته فرمود:خداوند آن بنده را که گفتار مرا شنیده بخاطر سپارد و به آنها که نشنیده اند برساند شادمان و خرم کند،بسا فقیه که علم را به فقیه تر از خود رساند و بسا فقیه که فقه را به غیر فقیه ابلاغ کند.سه کار است که قلب مسلمان حاضر به خیانت در آنها نشود:اخلاص عمل برای خدا،خیرخواهی برای پیشوایان مسلمانان و ملازمت جماعت آنان.مؤمنان با یک دیگر برادرند،خونشان با هم برابر است و همه در برابر دشمن یک دست و یک داستانند،کمترینشان از طرف آنان پیمان بندد و همه به پیمان او وفادار باشند.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 73 )
52-پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در مسجد خیف بایستاد و فرمود:خداوند حال بنده ای را نیک بگرداند که گفتار مرا بشنود و به یاد سپارد،آنگاه آن را به کسی برساند که آن را نشنیده است؛چرا که چه بسا دارندۀ فقهی که دستی در فقه ندارد و چه بسا رسانندۀ فقهی به شخصی که از او فقیه تر است. سه چیز است که کینۀ آنها در دل مؤمن جای نمی گیرد:اخلاص عمل برای خداوند،خیرخواهی برای پیشوایان مسلمانان و پایبندی به جامعۀ مسلمانان. همۀ مؤمنان برادرند و خونشان برابر است و همۀ آنان در مقابل دشمن،وحدت دارند و در وفا به عهدی که کمترین فرد آنان منعقد ساخته می کوشند[و آن را معتبر می شمارند].
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 71 )
ص : 6355
6398-19 التهذیب ،1/120/232/2 سعد عن یعقوب بن یزید عن ابن فضال عمن أخبره عن جمیل بن دراج عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: فی الرجل یصلی و المرأه تصلی بحذائه قال لا بأس.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 479 )
ص : 6356
اَلْعِلْمُ ثَمَرَهُ اَلْحِکْمَهِ وَ اَلصَّوَابُ مِنْ فُرُوعِهَا .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 93 )
ص : 6357
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اِمْرَأَهٍ حُرَّهٍ نَکَحَتْ عَبْداً فَأَوْلَدَهَا أَوْلاَداً ثُمَّ إِنَّهُ طَلَّقَهَا فَلَمْ تُقِمْ مَعَ وُلْدِهَا وَ تَزَوَّجَتْ فَلَمَّا بَلَغَ اَلْعَبْدَ أَنَّهَا تَزَوَّجَتْ أَرَادَ أَنْ یَأْخُذَ وُلْدَهُ مِنْهَا وَ قَالَ أَنَا أَحَقُّ بِهِمْ مِنْکِ إِنْ تَزَوَّجْتِ فَقَالَ لَیْسَ لِلْعَبْدِ أَنْ یَأْخُذَ مِنْهَا وُلْدَهَا وَ إِنْ تَزَوَّجَتْ حَتَّی یُعْتَقَ هِیَ أَحَقُّ بِوُلْدِهَا مِنْهُ مَا دَامَ مَمْلُوکاً فَإِذَا أُعْتِقَ فَهُوَ أَحَقُّ بِهِمْ مِنْهَا .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 45 )
5 - داوود رقّی گوید:
به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: زن آزادی با برده ای ازدواج کرد و از او صاحب چند فرزند شد، سپس زن را طلاق داد و او در کنار فرزندانش نماند و ازدواج نمود. هنگامی که به برده خبر رسید که همسر سابقش ازدواج نموده خواست که فرزندانش را از او بگیرد و گفت: من نسبت به فرزندان از تو سزاوارترم؛ چون تو ازدواج کرده ای.
فرمود: برده حق ندارد که فرزندان را از آن زن بگیرد، گرچه زن ازدواج کرده باشد؛ تا هنگامی که برده، آزاد شود زن نسبت به فرزندانش از برده سزاوارتر است تا هنگامی که برده، برده است. پس هرگاه برده، آزاد شود، او نسبت به فرزندان از زن سزاوارتر خواهد بود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 118 )
: مختلف فیه. و علیه فتوی الأصحاب و فی بعض النسخ أورد هذا الخبر فی باب الرضاع أیضا
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 80 )
ص : 6358
وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: قِوَامُ اَلْمَرْءِ عَقْلُهُ وَ لاَ دِینَ لِمَنْ لاَ عَقْلَ لَهُ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 208 )
ص : 6359
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِی عَیْنِ اَلْأَعْوَرِ اَلدِّیَهُ کَامِلَهً .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 318 )
3 - حلبی نظیر روایت پیشین را از امام صادق علیه السّلام نقل می کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 236 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 100 )
ص : 6360
وَ رُوِیَ: أَنَّهُ إِذَا عَرَضَتِ اَلْحُمَّی لِلْإِنْسَانِ فَیَنْبَغِی أَنْ یُدَاوِیَهَا بِصَبِّ اَلْمَاءِ عَلَیْهِ فَإِنْ لَمْ یَسْهُلْ عَلَیْهِ ذَلِکَ فَلْیُحْضِرْ لَهُ إِنَاءً فِیهِ مَاءٌ بَارِدٌ وَ یُدْخِلْ یَدَهُ فِیهِ وَ اَلاِکْتِحَالُ بِالْإِثْمِدِ عِنْدَ اَلنَّوْمِ یُذْهِبُ اَلْقَذَی وَ یُصَفِّی اَلْبَصَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 274 )
روایت است که چون تب آمد با ریختن آب بر سر و تن درمان شود،و اگر بر او آسان نباشد،دست در ظرف آب سرد نهد،سرمه کشیدن با سنگ سرمه هنگام خواب خاشاک را ببرد و چشم را پاک کند
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 214 )
ص : 6361
وَ [رَوَاهُ أَیْضاً] حُسَیْنٌ اَلْحِبَرِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ صَبِیحٍ ، عَنْ جَنَابِ بْنِ فِسْطَاسٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ خَبَّابٍ عَنْ أَبِی دَاوُدَ عَنْ أَبِی اَلْحَمْرَاءِ قَالَ: خَدَمْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَحْواً مِنْ تِسْعَهِ أَشْهُرٍ، فَمَا مَرَّ یَوْمٌ یَخْرُجُ فِیهِ إِلَی اَلصَّلاَهِ - إِلاَّ جَاءَ إِلَی بَابِ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ فَأَخَذَ بِعِضَادَتَیِ اَلْبَابِ - ثُمَّ یَقُولُ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ، اَلصَّلاَهَ رَحِمَکُمُ اَللَّهُ إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ اَلْآیَهَ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 82 )
ص : 6362
وَ قَدْ سُئِلَ وَ هُوَ عَلَی اَلْمِنْبَرِ یَخْطُبُ عَنْ رَجُلٍ مَاتَ وَ تَرَکَ اِمْرَأَهً وَ أَبَوَیْنِ وَ اِبْنَتَیْنِ کَمْ نَصِیبُ اَلْمَرْأَهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ صَارَ ثُمُنُهَا تُسْعاً .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 44 )
ص : 6363
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَجَّالِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ» قَالَ: یُبِینُ اَلْأَلْسُنَ وَ لاَ تُبِینُهُ اَلْأَلْسُنُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 65 )
ص : 6364
قَالَ سَعْدٌ ، وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ : أَنَّهُ کَتَبَ إِلَی أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ یَسْأَلُهُ عَمَّا خَرَجَ إِلَیْهِ فِی اَلْمَلْعُونِ فَارِسِ بْنِ حَاتِمٍ ، فِی جَوَابِ کِتَابِ اَلْجَبَلِیِّ عَلِیِّ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلدِّینَوَرِیِّ فَکَتَبَ إِلَیْهِ أَیُّوبُ : سَأَلْتَنِی أَنْ أَکْتُبَ إِلَیْکَ بِخَبَرِ مَا کَتَبَ بِهِ إِلَیَّ فِی أَمْرِ اَلْقَزْوِینِیِّ فَارِسٍ ، وَ قَدْ نَسَخْتُ لَکَ فِی کِتَابِی هَذَا أَمْرَهُ، وَ کَانَ سَبَبَ خِیَانَتِهِ ثُمَّ صَرَفْتُهُ إِلَی أَخِیهِ، فَلَمَّا کَانَ فِی سُنَّتِنَا هَذِهِ أَتَانِی، وَ سَأَلَنِی وَ طَلَبَ إِلَیَّ فِی حَاجَهٍ وَ فِی اَلْکِتَابِ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ أَعَزَّهُ اَللَّهُ، فَدَفَعْتُ ذَلِکَ عَنْ نَفْسِی، فَلَمْ یَزَلْ یُلِحُّ عَلَیَّ فِی ذَلِکَ حَتَّی قَبِلْتُ ذَلِکَ مِنْهُ، وَ أَنْفَذْتُ اَلْکِتَابَ وَ مَضَیْتُ إِلَی اَلْحَجِّ، ثُمَّ قَدِمْتُ فَلَمْ یَأْتِ جَوَابَاتُ اَلْکُتُبِ اَلَّتِی أَنْفَذْتُهَا قَبْلَ خُرُوجِی، فَوَجَّهْتُ رَسُولاً فِی ذَلِکَ، فَکَتَبَ إِلَیَّ مَا قَدْ کَتَبْتُ بِهِ إِلَیْکَ، وَ لَوْ لاَ ذَلِکَ لَمْ أَکُنْ أَنَا مِمَّنْ یَتَعَرَّضُ لِذَلِکَ، حَتَّی کَتَبَ بِهِ إِلَیَّ: کَتَبَ إِلَی اَلْجَبَلِیِّ یَذْکُرُ أَنَّهُ وَجَّهَ بِأَشْیَاءَ عَلَی یَدَیْ فَارِسٍ اَلْخَائِنِ، لَعَنَهُ اَللَّهُ مُتَقَدِّمَهً وَ مُتَجَدِّدَهً، لَهَا قَدْرٌ، فَأَعْلَمْنَاهُ أَنَّهُ لَمْ یَصِلْ إِلَیْنَا أَصْلاً، وَ أَمَرْنَاهُ أَنْ لاَ یُوصَلَ إِلَی اَلْمَلْعُونِ شَیْئاً أَبَداً، وَ أَنْ یَصْرِفَ حَوَائِجَهُ إِلَیْکَ، وَ وَجَّهَ بِتَوْقِیعٍ مِنْ فَارِسٍ بِخَطِّهِ لَهُ بِالْوُصُولِ، لَعَنَهُ اَللَّهُ وَ ضَاعَفَ عَلَیْهِ اَلْعَذَابَ، فَمَا أَعْظَمَ مَا اِجْتَرَی عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عَلَیْنَا فِی اَلْکَذِبِ عَلَیْنَا وَ اِخْتِیَانِ أَمْوَالِ مَوَالِینَا ! وَ کَفَی بِهِ مُعَاقِباً وَ مُنْتَقِماً، فَأَشْهِرْ فِعْلَ فَارِسٍ فِی أَصْحَابِنَا اَلْجَبَلِیِّینَ وَ غَیْرِهِمْ مِنْ مَوَالِینَا ، وَ لاَ تَتَجَاوَزْ بِذَلِکَ إِلَی غَیْرِهِمْ مِنَ اَلْمُخَالِفِینَ : کَیْمَا تَحْذَرَ نَاحِیَهَ فَارِسٍ لَعَنَهُ اَللَّهُ وَ یَتَجَنَّبُوهُ وَ یَحْتَرِسُوا مِنْهُ، کَفَی اَللَّهُ مَئونَتَهُ، وَ نَحْنُ نَسْأَلُ اَللَّهَ اَلسَّلاَمَهَ فِی اَلدِّینِ وَ اَلدُّنْیَا، وَ أَنْ یُمَتِّعَنَا بِهَا، وَ اَلسَّلاَمُ. .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 525 )
ص : 6365
أَنَّهُ أَرْضَعَتْهُ ثُوَیْبَهُ مَوْلاَهٌ أَبِی لَهَبٍ بِلَبَنِ اِبْنِهَا مَسْرُوحٍ أَیَّاماً فَتُوُفِّیَتْ مَسْلَمَهُ سَنَهَ سَبْعٍ مِنَ اَلْهِجْرَهِ وَ مَاتَ اِبْنُهَا قَبْلَهَا ثُمَّ أَرْضَعَتْهُ حَلِیمَهُ اَلسَّعْدِیَّهُ فَلَبِثَتْ فِیهِمْ خَمْسَ سِنِینَ وَ کَانَتْ أَرْضَعَتْ قَبْلَهُ اَلْحَمْزَهَ وَ بَعْدَهُ أَبَا سَلَمَهَ اَلْمَخْزُومِیَّ وَ خَرَجَ مَعَ أَبِی طَالِبٍ فِی تِجَارَتِهِ وَ هُوَ اِبْنُ تِسْعِ سِنِینَ وَ یُقَالُ اِبْنُ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ سَنَهً وَ خَرَجَ إِلَی اَلشَّامِ فِی تِجَارَتِهِ لِخَدِیجَهَ وَ لَهُ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ سَنَهً وَ تَزَوَّجَ بِهَا بَعْدَ أَشْهُرٍ. .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 173 )
ص : 6366
و فی من لا یحضره الفقیه : و روی ابن أذینه ، عن زراره ، عن أبی جعفر و أبی عبد اللّه - علیهما السّلام - قالا: المملوک لا یجوز طلاقه و لا نکاحه إلاّ بإذن سیّده. قلت: فان کان السّیّد زوّجه، بید من الطّلاق؟ قال: لا بید السیّد، ضَرَبَ اَللّهُ مَثَلاً عَبْداً مَمْلُوکاً لا یَقْدِرُ عَلی شَیْءٍ . أ فشیء الطّلاق؟
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 241 )
ص : 6367
وَ فِی اَلْکَافِی عَنِ اَلْحُصَیْنِ بْنِ اَلْحَکَمِ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی اَلْعَبْدِ اَلصَّالِحِ أُخْبِرُهُ أَنِّی شَاکٌّ وَ قَدْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِ اَلْمَوْتی وَ إِنِّی أُحِبُّ أَنْ تُرِیَنِی شَیْئاً فَکَتَبَ إِلَیَّ أَنَّ إِبْرَاهِیمَ کَانَ مُؤْمِناً وَ أَحَبَّ أَنْ یَزْدَادَ إِیمَاناً وَ أَنْتَ شَاکٌّ وَ اَلشَّاکُّ لاَ خَیْرَ فِیهِ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 114 )
«حصین بن حکم» گوید: به عبد صالح نامه ای چنین نوشتم که من دربارۀ خداوند شک و تردید دارم همانگونه که ابراهیم نیز دربارۀ خدا تردید داشت و به خداوند گفته بود:
«رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِ اَلْمَوْتی».
عبد صالح نامه ام را چنین پاسخ داد: ابراهیم مردی باایمان و پرهیزگار بود و دوست داشت که با دیدن زنده شدن مردگان بر ایمانش افزوه گردد اما در تو که دچار شک و تردید گردیده ای خیری نیست.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 212 )
ص : 6368
مُحَمَّدُ بْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ نَوَادِرِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَتَی عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، إِنِّی أَجْنَبْتُ اَللَّیْلَهَ فَلَمْ یَکُنْ مَعِی مَاءٌ قَالَ کَیْفَ صَنَعْتَ قَالَ طَرَحْتُ ثِیَابِی وَ قُمْتُ عَلَی اَلصَّعِیدِ فَتَمَعَّکْتُ فِیهِ فَقَالَ هَکَذَا یَصْنَعُ اَلْحِمَارُ إِنَّمَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً ، فَضَرَبَ بِیَدِهِ عَلَی اَلْأَرْضِ ثُمَّ ضَرَبَ إِحْدَاهُمَا عَلَی اَلْأُخْرَی ثُمَّ مَسَحَ بِجَبِینِهِ ثُمَّ مَسَحَ کَفَّیْهِ کُلَّ وَاحِدَهٍ عَلَی اَلْأُخْرَی فَمَسَحَ اَلْیُسْرَی عَلَی اَلْیُمْنَی وَ اَلْیُمْنَی عَلَی اَلْیُسْرَی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 360 )
ص : 6369
و روی المؤرخون عن أمیر المؤمنین علیه السلام : أن قبره علی تل من رمل أحمر بحضرموت .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 360 )
ص : 6370
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَعِیدٍ : أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ صَلاَهِ اَللَّیْلِ وَ اَلْوَتْرِ فِی اَلسَّفَرِ مِنْ أَوَّلِ اَللَّیْلِ قَالَ نَعَمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 250 )
ص : 6371
وَ مِنْ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ: «مَا أَذِنَ اَللَّهُ لِشَیْءٍ کَإِذْنِهِ لِنَبِیٍّ یَتَغَنَّی بِالْقُرْآنِ » .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 220 )
ص : 6372
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ ، وَ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ وَ غَیْرِهِمَا ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: فِی هَذِهِ اَلْآیَهِ: یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ قَالَ: فَقَالَ: «وَ هَلْ یُمْحَی إِلاَّ مَا کَانَ ثَابِتاً، وَ هَلْ یُثْبَتُ إِلاَّ مَا لَمْ یَکُنْ؟».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 264 )
ص : 6373
رِوَایَهُ عُرْوَهَ بْنِ اَلزُّبَیْرِ : أَنَّ خَوْلَهَ بِنْتَ اَلْحَکِیمِ حَکِیمٍ دَخَلَتْ عَلَی عُمَرَ بْنِ اَلْخَطَّابِ فَقَالَتْ إِنَّ رَبِیعَهَ بْنَ أُمَیَّهَ تَمَتَّعَ بِامْرَأَهٍ فَحَمَلَتْ مِنْهُ فَخَرَجَ عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ فَقَالَ هَذِهِ اَلْمُتْعَهُ وَ لَوْ کُنْتُ تَقَدَّمْتُ فِیهَا لَرَجَمْتُ .
( خلاصه الإیجاز فی المتعه , جلد 2 , صفحه 33 )
ص : 6374
6861-10 التهذیب ،1/33/72/2 أحمد عن ابن أبی عمیر عن بعض أصحابنا عن الشحام قال: صلی أبو عبد اللّه علیه السّلام فقرأ فی الأولی و الضحی و فی الثانیه أ لم نشرح لک صدرک .
( الوافی , جلد 8 , صفحه 682 )
ص : 6375
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ: یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدانٌ مُخَلَّدُونَ اِخْتَلَفَ فِی هَذِهِ اَلْوِلْدَانِ فَقِیلَ: إِنَّهُمْ أَوْلاَدُ أَهْلِ اَلدُّنْیَا لَمْ یَکُنْ لَهُمْ حَسَنَاتٌ فَیُثَابُوا عَلَیْهَا وَ لاَ سَیِّئَاتٌ فَیُعَاقَبُوا عَلَیْهَا، فَأُنْزِلُوا هَذِهِ اَلْمَنْزِلَهَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 211 )
ص : 6376
عِمَادُ اَلدِّینِ اَلطَّبَرِیُّ فِی بِشَارَهِ اَلْمُصْطَفَی، عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ إِبْرَاهِیمَ بْنِ بُنْدَارَ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنِ اَلْقَاضِی أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْجَبَلِیِّ عَنِ اَلسَّیِّدِ أَبِی طَالِبٍ اَلْحُسَیْنِیِّ عَنْ أَبِی مَنْصُورٍ مُحَمَّدٍ اَلدِّینَوَرِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ شَاکِرِ بْنِ اَلْبُخْتَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ اَلضَّبِّیِّ عَنْ یَحْیَی بْنِ سَعِیدٍ اَلْقَطَّانِ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ اَلْوَسِیمِ عَنْ أَبِی رَافِعٍ قَالَ: کُنْتُ أُلاَعِبُ اَلْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ صَبِیٌّ بِالْمَدَاحِی فَإِذَا أَصَابَ مِدْحَاتِی مِدْحَاتَهُ قُلْتُ اِحْمِلْنِی فَیَقُولُ وَیْحَکَ أَ تَرْکَبُ ظَهْراً حَمَلَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَتْرُکُهُ فَإِذَا أَصَابَ مِدْحَاتُهُ مِدْحَاتِی قُلْتُ لاَ أَحْمِلُکَ کَمَا لَمْ تَحْمِلْنِی فَیَقُولُ أَ وَ مَا تَرْضَی أَنْ تَحْمِلَ بَدَناً حَمَلَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَحْمِلُهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 83 )
ص : 6377
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَحْلِفُ اَلرَّجُلُ إِلاَّ عَلَی عِلْمِهِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 445 )
1 - هشام بن سالم گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
انسان فقط باید براساس علم و آگاهی خود سوگند یاد کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 567 )
: صحیح. یمکن أن یقرأ علی بناء المجرد المعلوم بالمعنی الأخیر أو المراد أنه یجب أن لا یحلف علی ما لا یعلم یقینا، و لا یحلف بالظن، و یمکن أن یقرأ علی بناء التفعیل المجهول أو المعلوم، و فی الأخیر بعد.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 323 )
ص : 6378
إِنَّکَ لَنْ تَحْمِلَ إِلَی اَلْآخِرَهِ عَمَلاً أَنْفَعَ لَکَ مِنَ اَلصَّبْرِ وَ اَلرِّضَا وَ اَلْخَوْفِ وَ اَلرَّجَاءِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 172 )
ص : 6379
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ یَحْیَی بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اِمْرَأَهٍ سَقَطَتْ عَنِ اَلْمَحْمِلِ فَانْکَسَرَتْ وَ لَمْ تَقْدِرْ عَلَی رَمْیِ اَلْجِمَارِ ، فَقَالَ یُرْمَی عَنْهَا وَ عَنِ اَلْمَبْطُونِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 76 )
ص : 6380
فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلْخَزَّازُ اَلْهَمَدَانِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ زَیْدٍ : قَالَ رَجُلٌ کَانَ قَدْ أَدْرَکَ سِتَّهً أَوْ سَبْعَهً مِنْ أَصْحَابِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالُوا لَمَّا نَزَلَ 110\1 « إِذا جاءَ نَصْرُ اَللّهِ وَ اَلْفَتْحُ » قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ یَا فَاطِمَهُ [بِنْتَ مُحَمَّدٍ] قَدْ 110\1 110\2 « جاءَ نَصْرُ اَللّهِ وَ اَلْفَتْحُ. `وَ رَأَیْتَ اَلنّاسَ یَدْخُلُونَ فِی دِینِ اَللّهِ أَفْواجاً » فَسُبْحَانَ رَبِّی وَ بِحَمْدِهِ وَ أَسْتَغْفِرُ رَبِّی 110\3 « إِنَّهُ کانَ تَوّاباً » یَا عَلِیُّ إِنَّ اَللَّهَ قَضَی اَلْجِهَادَ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ فِی اَلْفِتْنَهِ مِنْ بَعْدِی فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ کَیْفَ نُجَاهِدُ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلَّذِینَ یَقُولُونَ فِی فِتْنَتِهِمْ آمِناً قَالَ یُجَاهِدُونَ عَلَی اَلْأَحْدَاثِ فِی اَلدِّینِ إِذَا عَمِلُوا بِالرَّأْیِ فِی اَلدِّینِ وَ لاَ رَأْیَ فِی اَلدِّینِ إِنَّمَا اَلدِّینُ مِنَ اَلرَّبِّ أَمْرُهُ وَ نَهْیُهُ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ رَأَیْتَ إِذَا نَزَلَ بِنَا أَمْرٌ لَیْسَ فِیهِ کِتَابٌ وَ لاَ سُنَّهٌ مِنْکَ مَا نَعْمَلُ فِیهِ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِجْعَلُوهُ شُورَی بَیْنَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ لاَ تَقْصُرُونَهُ بِأَمْرٍ خَاصَّهً قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّکَ قَدْ قُلْتَ لِی حِینَ خَزَلَتْ عَنِّی اَلشَّهَادَهُ وَ اُسْتُشْهِدَ مَنِ اُسْتُشْهِدَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ أُحُدٍ اَلشَّهَادَهُ مِنْ وَرَائِکَ قَالَ [فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ] فَکَیْفَ صَبْرُکَ إِذَا خُضِبَتْ هَذِهِ مِنْ هَذَا وَ وَضَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَدَهُ عَلَی رَأْسِهِ وَ لِحْیَتِهِ [ثُمَّ] قَالَ عَلِیٌّ یَا رَسُولَ اَللَّهِ لَیْسَ حِینَئِذٍ هُوَ مِنْ مَوَاطِنِ اَلصَّبْرِ وَ لَکِنْ مِنْ مَوَاطِنِ اَلْبُشْرَی قَالَ عَلِیٌّ أَعِدَّ خُصُومَتَکَ فَإِنَّکَ مُخَاصِمٌ قَوْمَکَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 614 )
ص : 6381
مَجَالِسُ اِبْنِ اَلشَّیْخِ ، عَنْ وَالِدِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ حَشِیشٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ نَاجِیَهَ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلطِّینِ اَلَّذِی یَأْکُلُهُ اَلنَّاسُ فَقَالَ کُلُّ طِینٍ حَرَامٌ کَالْمَیْتَهِ وَ اَلدَّمِ وَ مَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اَللَّهِ بِهِ مَا خَلاَ طِینَ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنَّهُ شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ . الخرائج ، عن ذی الفقار بن معبد الحسنی عن الشیخ أبی جعفر الطوسی عن ابن حشیش : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 151 )
5-در مجالس ابن شیخ بسندش از سعد بن سعد اشعری که از امام هشتم علیه السّلام پرسیدم از خاکی که مردم میخورند فرمود:هر خاکی خوردنش حرام است مانند مردار،خون و آنچه بنام جز خدا ذبح کنند،جز خاک قبر حسین علیه السّلام که درمان هر دردیست. در خرائج:بسندی مانندش را آورده.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 129 )
ص : 6382
وَ بِالْإِسْنَادِ - یَرْفَعُهُ - إِلَی أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ ، قَالَ: دَخَلَ یَهُودِیٌّ فِی زَمَنِ خِلاَفَهِ أَبِی بَکْرٍ فَقَالَ لَهُ اَلْیَهُودِیُّ : أَنْتَ خَلِیفَهُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ؟ قَالَ: نَعَمْ، أَ مَا تَنْظُرُنِی فِی مَقَامِهِ وَ مِحْرَابِهِ، فَقَالَ لَهُ: إِنِّی أَسْأَلُکَ عَنْ أَشْیَاءَ، قَالَ: اِسْأَلْ عَمَّا بَدَا لَکَ، وَ عَمَّا تُرِیدُ. قَالَ لَهُ اَلْیَهُودِیُّ : أَخْبِرْنِی عَمَّا لَیْسَ لِلَّهِ، وَ عَمَّا لَیْسَ عِنْدَ اَللَّهِ، وَ عَمَّا لاَ یَعْلَمُهُ اَللَّهُ. قَالَ أَبُو بَکْرٍ : هَذِهِ مَسَائِلُ اَلزَّنَادِقَهِ یَا یَهُودِیُّ ، قَالَ: فَعِنْدَ ذَلِکَ هَمَّ اَلْمُسْلِمُونَ بِقَتْلِ اَلْیَهُودِیِّ وَ کَانَ فِی مَنْ حَضَرَ اِبْنُ عَبَّاسٍ ، فَزَعَقَ بِالنَّاسِ. وَ قَالَ لَهُ: یَا أَبَا بَکْرٍ ، مَا أَنْصَفْتُمُ اَلرَّجُلَ . فَقَالَ: أَ مَا سَمِعْتَ مَا تَکَلَّمَ بِهِ؟ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : فَإِنْ کَانَ حَقّاً عِنْدَکُمْ، وَ إِلاَّ فَأَخْرِجُوهُ حَیْثُ شَاءَ مِنَ اَلأَرْضِ. قَالَ: فَأَخْرِجُوهُ وَ هُوَ یَقُولُ: لَعَنَ اَللَّهُ قَوْماً جَلَسُوا فِی غَیْرِ مَرَاتِبِهِمْ، یُرِیدُونَ قَتْلَ اَلنَّفْسِ اَلَّتِی حَرَّمَ اَللَّهُ بِغَیْرِ اَلْحَقِّ قَالَ فَخَرَجَ وَ هُوَ یَقُولُ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ: ذَهَبَ اَلْإِسْلاَمُ حَتَّی لاَ تُجِیبُوا عَنْ مَسْأَلَهٍ، أَیْنَ رَسُولُ اَللَّهِ ؟ قَالَ: فَتَبِعَهُ اِبْنُ عَبَّاسٍ وَ قَالَ لَهُ: وَیْلَکَ اِذْهَبْ إِلَی عَیْبَهِ عِلْمِ اَلنُّبُوَّهِ، إِلَی مَنْزِلِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ . قَالَ: فَعِنْدَ ذَلِکَ أَقْبَلَ أَبُو بَکْرٍ وَ اَلْمُسْلِمُونَ فِی طَلَبِ اَلْیَهُودِیِّ ، فَلَحِقُوهُ فِی بَعْضِ اَلطَّرِیقِ فَأَخَذُوهُ وَ جَاءُوا بِهِ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، فَاسْتَأْذَنُوا عَلَیْهِ فَأَذِنَ لَهُمْ، فَدَخَلُوا وَ قَدِ اِزْدَحَمَ اَلنَّاسُ، قَوْمٌ یُنْکِرُونَ، وَ قَوْمٌ یَضْحَکُونَ. فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ : یَا أَبَا اَلْحَسَنِ ، إِنَّ هَذَا اَلْیَهُودِیَّ سَأَلَنِی عَنْ مَسْأَلَهٍ مِنْ مَسَائِلِ اَلزَّنَادِقَهِ قَالَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَا تَقُولُ یَا یَهُودِیُّ ؟ قَالَ أَسْأَلُکَ وَ تَفْعَلُ بِی مَا فَعَلُوا بِی هَؤُلاَءِ؟ قَالَ: وَ أَیَّ شَیْءٍ أَرَادُوا أَنْ یَفْعَلُوا بِکَ؟ قَالَ: أَرَادُوا أَنْ یَذْهَبُوا بِدَمِی. قَالَ اَلْإِمَامُ: دَعْ هَذَا وَ اِسْأَلْ عَمَّا شِئْتَ، قَالَ: سُؤَالِی لاَ یَعْلَمُهُ إِلاَّ نَبِیٌّ أَوْ وَصِیُّ نَبِیٍّ قَالَ: اِسْأَلْ عَمَّا تُرِیدُ، قَالَ: اَلْیَهُودِیُّ أَنْبِئْنِی عَمَّا لَیْسَ لِلَّهِ، وَ عَمَّا لَیْسَ عِنْدَ اَللَّهِ، وَ عَمَّا لاَ یَعْلَمُهُ اَللَّهُ؟ قَالَ: لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: عَلَی شَرْطٍ یَا أَخَا اَلْیَهُودِ قَالَ وَ مَا اَلشَّرْطُ؟ قَالَ تَقُولُ مَعِی قَوْلاً مُخْلِصاً: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ. قَالَ: نَعَمْ، یَا مَوْلاَیَ. قَالَ: یَا أَخَا اَلْیَهُودِ ، أَمَّا مَا لَیْسَ لِلَّهِ فَلَیْسَ لَهُ صَاحِبَهً وَ لاَ وَلَداً، قَالَ صَدَقْتَ یَا مَوْلاَیَ قَالَ: وَ أَمَّا قَوْلُکَ عَمَّا لَیْسَ عِنْدَ اَللَّهِ، لَیْسَ عِنْدَ اَللَّهِ اَلظُّلْمُ، فَقَالَ: صَدَقْتَ یَا مَوْلاَیَ، قَالَ: وَ أَمَّا قَوْلُکَ: عَمَّا لَیْسَ یَعْلَمُهُ اَللَّهُ، مَا یَعْلَمُ اَللَّهُ أَنَّ لَهُ شَرِیکاً وَ لاَ وَزِیراً وَ هُوَ اَلْقَادِرُ عَلَی مَا یَشَاءُ وَ یُرِیدُ. قَالَ: فَعِنْدَ ذَلِکَ قَالَ: مُدَّ یَدَکَ فَأَنَا أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً اَلنَّبِیُّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، وَ أَنَّکَ خَلِیفَتُهُ حَقّاً، وَ وَصِیُّهُ وَ وَارِثُ عِلْمِهِ، فَجَزَاکَ اَللَّهُ عَنِ اَلْإِسْلاَمِ خَیْراً. قَالَ: فَضَجَّ اَلنَّاسُ عِنْدَ ذَلِکَ، فَقَامَ أَبُو بَکْرٍ وَ رَقَی اَلْمِنْبَرَ وَ قَالَ: أَقِیلُونِی فَلَسْتُ بِخَیْرِکُمْ، وَ عَلِیٌّ فِیکُمْ. قَالَ: فَخَرَجَ عَلَیْهِ عُمَرُ وَ قَالَ: أَمْسِکْ یَا أَبَا بَکْرٍ مِنْ هَذَا اَلْکَلاَمِ، فَقَدْ رَضِینَاکَ لِأَنْفُسِنَا ثُمَّ أَنْزَلَهُ عَنِ اَلْمِنْبَرِ فَأُخْبِرَ بِذَلِکَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 120 )
ص : 6383
24428-4 ( التهذیب 194:3 رقم 443) محمد بن أحمد، عن غیاث مرسلا و سعد، عن أبی جعفر ، عن أبیه ، عن ابن المغیره ، عن غیاث بن إبراهیم ، عن أبی عبد اللّه ، عن علی علیه السّلام ": أنه کان لا یرفع یده فی الجنازه إلا مره واحده "یعنی فی التکبیر.
( الوافی , جلد 24 , صفحه 450 )
ص : 6384
کش، [رجال الکشی ] ، رَوَی جَعْفَرٌ غُلاَمُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ نَهِیکٍ عَنِ اَلنَّصِیبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا سَلْمَانُ اِذْهَبْ إِلَی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَقُلْ لَهَا تُتْحِفُکَ بِتُحْفَهٍ مِنْ تُحَفِ اَلْجَنَّهِ فَذَهَبَ إِلَیْهَا سَلْمَانُ فَإِذَا بَیْنَ یَدَیْهَا ثَلاَثُ سِلاَلٍ فَقَالَ لَهَا یَا بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ أَتْحِفِینِی فَقَالَتْ هَذِهِ ثَلاَثُ سِلاَلٍ جَاءَتْنِی بِهَا ثَلاَثُ وَصَائِفَ فَسَأَلْتُهُنَّ عَنْ أَسْمَائِهِنَّ فَقَالَتْ وَاحِدَهٌ أَنَا سَلْمَی لِسَلْمَانَ وَ قَالَتِ اَلْأُخْرَی أَنَا ذَرَّهُ لِأَبِی ذَرٍّ وَ قَالَتِ اَلْأُخْرَی أَنَا مَقْدُودَهُ لِمِقْدَادَ قَالَ سَلْمَانُ ثُمَّ قَبَضْتُ فَنَاوَلَتْنِی فَمَا مَرَرْتُ بِمَلَإٍ إِلاَّ مُلِئُوا طِیباً لِرِیحِهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 352 )
ص : 6385
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِنَّ هَذِهِ اَلْأَخْلاَقَ مَنَائِحُ مِنَ اَللَّهِ، فَإِذَا أَحَبَّ اَللَّهُ عَبْداً أَمْنَحَهُ خُلُقاً حَسَناً وَ إِذَا أَبْغَضَ عَبْداً مَنَحَهُ خُلُقاً سَیِّئاً .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 22 )
ص : 6386
عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَخْتَضِبْ وَ أَنْتَ جُنُبٌ وَ لاَ تُجْنِبْ وَ أَنْتَ مُخْتَضِبٌ وَ لاَ اَلطَّامِثُ فَإِنَّ اَلشَّیْطَانَ یَحْضُرُهَا عِنْدَ ذَلِکَ وَ لاَ بَأْسَ بِهِ لِلنُّفَسَاءِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 83 )
حضرت صادق(علیه السّلام)فرمود:در حال جنابت خضاب مکن،و در حال خضاب نیز جنب مشو،و در حال حیض نیز نزدیکی منما،که شیطان در آن حال نزد زن حاضر است، ولی برای زائو این کار اشکالی ندارد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 157 )
امام صادق علیه السّلام:در حال جنابت خضاب نکن و درحالی که خضاب بسته ای جنب مشو و زن حائض نیز همینطور؛چرا که شیطان در آن حال نزد زن حاضر می شود.ولی برای زن زائو اشکال ندارد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 177 )
ص : 6387
مِنْهَا مَا أَسْنَدَهُ اَلْمُفِیدُ فِی إِرْشَادِهِ إِلَی اَلْأَهْوَازِیِّ قَالَ: أَرَانِی أَبُو مُحَمَّدٍ اِبْنَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَالَ هَذَا صَاحِبُکُمْ بَعْدِی .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 171 )
ص : 6388
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْعِجْلِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خُدَاهِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ بْنِ عَمْرٍو اَلْخَثْعَمِیِّ عَنْ حَبَابَهَ اَلْوَالِبِیَّهِ قَالَتْ: رَأَیْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی شُرْطَهِ اَلْخَمِیسِ، وَ مَعَهُ دِرَّهٌ لَهَا سَبَابَتَانِ یَضْرِبُ بِهَا بَیَّاعِی اَلْجِرِّیِّ وَ اَلْمَارْمَاهِی وَ اَلزِّمَّارِ وَ یَقُولُ لَهُمْ یَا بَیَّاعِی مُسُوخِ بَنِی إِسْرَائِیلَ ، وَ جُنْدِ بَنِی مَرْوَانَ ، فَقَامَ إِلَیْهِ فُرَاتُ بْنُ أَحْنَفَ ، فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ مَا جُنْدُ بَنِی مَرْوَانَ ، قَالَ فَقَالَ لَهُ أَقْوَامٌ حَلَقُوا اَللِّحَی وَ فَتَلُوا اَلشَّوَارِبَ فَمُسِخُوا اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی کِتَابِ إِکْمَالِ اَلدِّینِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ اَلدَّقَّاقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: وَ اَلزِّمِّیرِ وَ اَلطَّافِی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 116 )
ص : 6389
19915-4 الکافی ،1/4/274/6 محمد عن أحمد عن التهذیب ،1/142/94/9 السراد عن عمرو بن أبی المقدام عن جابر عن أبی جعفر علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : أوصی الشاهد من أمتی و الغائب أن یجیب دعوه المسلم و لو علی خمسه أمیال فإن ذلک من الدین.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 514 )
ص : 6390
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، " وَ إِنِ اِسْتَیْقَنْتَ أَنَّکَ تَوَضَّأْتَ وَ أَحْدَثْتَ فَلاَ تَدْرِی سَبَقَ اَلْوُضُوءُ اَلْحَدَثَ أَمِ اَلْحَدَثُ اَلْوُضُوءَ فَتَوَضَّأْ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 342 )
ص : 6391
اَلصَّفْوَانِیُّ فِی اَلْإِحَنِ وَ اَلْمِحَنِ وَ اَلْکُلَیْنِیُّ فِی اَلْکَافِی : أَنَّهُ لَمَّا تُوُفِّیَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَاءَ شَیْخٌ یَبْکِی وَ هُوَ یَقُولُ اَلْیَوْمَ اِنْقَطَعَتْ عِلاَقَهُ اَلنُّبُوَّهِ حَتَّی وَقَفَ بِبَابِ اَلْبَیْتِ اَلَّذِی فِیهِ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ فَأَخَذَ بِعِضَادَتَیِ اَلْبَابِ فَقَالَ رَحِمَکَ اَللَّهُ فَلَقَدْ کُنْتَ أَوَّلَ اَلنَّاسِ إِسْلاَماً وَ أَخْلَصَهُمْ إِیمَاناً وَ أَشَدَّهُمْ یَقِیناً وَ أَخْوَفَهُمْ مِنَ اَللَّهِ وَ أَطْوَعَهُمْ لِنَبِیِ اَللَّهِ وَ آمَنَهُمْ عَلَی أَصْحَابِهِ أَفْضَلَهُمْ مَنَاقِباً وَ أَکْثَرَهُمْ سَوَابِقاً وَ أَشْبَهَهُمْ بِهِ خَلْقاً وَ خُلُقاً وَ سِیمَاءً وَ فَضْلاً وَ کُنْتَ أَخْفَضَهُمْ صَوْتاً وَ أَعْلاَهُمْ طَوْداً وَ أَقَلَّهُمْ کَلاَماً وَ أَصْوَبَهُمْ مَنْطِقاً وَ أَشْجَعَهُمْ قَلْباً وَ أَحْسَنَهُمْ عَمَلاً وَ أَقْوَاهُمْ یَقِیناً حَفِظْتَ مَا ضَیَّعُوا وَ رَعَیْتَ مَا أَهْمَلُوا وَ شَمَّرْتَ إِذْ اِجْتَمَعُوا وَ عَلَوْتَ إِذْ هَلِعُوا وَ وَقَفْتَ إِذْ شَرَعُوا وَ أَدْرَکْتَ أَوْتَارَ مَا ظَلَمُوا کُنْتَ عَلَی اَلْکَافِرِینَ عَذَاباً وَاصِباً وَ لِلْمُؤْمِنِینَ کَهْفاً وَ حِصْناً کُنْتَ کَالْجَبَلِ اَلرَّاسِخِ لاَ تُحَرِّکُکَ اَلْعَوَاصِفُ وَ لاَ تُزِیلُکَ اَلْقَوَاصِفُ کُنْتَ لِلطِّفْلِ کَالْأَبِ اَلشَّفِیقِ وَ لِلْأَرَامِلِ کَالْبَعْلِ اَلْعَطُوفِ قَسَمْتَ بِالسَّوِیَّهِ وَ عَدَلْتَ فِی اَلرَّعِیَّهِ وَ أَطْفَأْتَ اَلنِّیرَانَ وَ کَسَرْتَ اَلْأَصْنَامَ وَ أَذْلَلْتَ اَلْأَوْثَانَ وَ عَبَدْتَ اَلرَّحْمَنَ فِی کَلاَمٍ لَهُ کَثِیرٍ فَالْتَفَتُوا فَلَمْ یَرَوْا أَحَداً فَسُئِلَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ کَانَ اَلرَّجُلُ قَالَ اَلْخَضِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 347 )
ص : 6392
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْحَمِیلِ فَقَالَ وَ أَیُّ شَیْءٍ اَلْحَمِیلُ فَقُلْتُ اَلْمَرْأَهُ تُسْبَی مِنْ أَرْضِهَا مَعَهَا اَلْوَلَدُ اَلصَّغِیرُ فَتَقُولُ هُوَ اِبْنِی وَ اَلرَّجُلُ یُسْبَی وَ یَلْقَی أَخَاهُ فَیَقُولُ هُوَ أَخِی لَیْسَ لَهُمَا بَیِّنَهٌ إِلاَّ قَوْلُهُمَا قَالَ فَمَا یَقُولُ فِیهِ اَلنَّاسُ عِنْدَکُمْ قُلْتُ لاَ یُوَرِّثُونَهُمْ إِذَا لَمْ یَکُنْ لَهُمَا عَلَی وِلاَدَتِهِمَا بَیِّنَهٌ إِنَّمَا کَانَتْ وِلاَدَهً فِی اَلشِّرْکِ فَقَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ إِذَا جَاءَتْ بِابْنِهَا أَوِ اِبْنَتِهَا لَمْ تَزَلْ مُقِرَّهً بِهِ وَ إِذَا عَرَفَ أَخَاهُ وَ کَانَ ذَلِکَ فِی صِحَّهٍ مِنْهُمَا لَمْ یَزَالُوا مُقِرِّینَ بِذَلِکَ وَرِثَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً - أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحُسَیْنِ مُحَمَّدُ بْنُ هَارُونَ اَلزَّنْجَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ أَبِی عُبَیْدٍ قَالَ فِی حَدِیثِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : فِی قَوْمٍ یَخْرُجُونَ مِنَ اَلنَّارِ فَیَنْبُتُونَ کَمَا تَنْبُتُ اَلْحَبَّهُ فِی حَمِیلِ اَلسَّیْلِ .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 273 )
1-عبد الرّحمن بن حجّاج گوید:از امام صادق علیه السّلام-در بارۀ«حمیل» (کودکی را که از سرزمین کفّار برداشته و در ملک اسلام به فرزندی در آورده باشند،غلام و کنیز که برای فروش به شهر برند)پرسیدم،فرمود:«حمیل» چیست؟عرض کردم:زنی از سرزمین خود اسیر می شود و فرزند کوچکش نیز همراه وی می باشد،و می گوید:این پسرم است،و مردی به اسارت در می آید و به برادر خود برخورد می کند،و می گوید:این برادر من می باشد،و جز گفتۀ آن زن و مرد گواه دیگری وجود ندارد. فرمود:اهل تسنّن که نزد شمایند،در این مورد چه نظری دارند؟عرض کردم:تا هنگامی که بر ولادت آن دو گواهی نباشد(که علقۀ برادری یا فرزندی دارند)به آنان ارث نمی دهند،زیرا در شرک زاده شده اند. حضرت با تعجّب فرمود:«سبحان اللّه»!هر گاه آن زن پسر یا دخترش را با خود آورده و پیوسته اعتراف به آن نموده و آن مرد نیز برادر خود را شناخت و ادّعای هر دوی آنان هم صحیح بود آن دو همواره اقرار دارند به آن،پس بعضی از بعض دیگر ارث می برند. ابو الحسین محمّد بن هارون زنجانی بمن چنین گفت که:علیّ بن عبد العزیز از ابو عبید نقل کرده،گفت:در حدیثی از پیغمبر صلی اللّه علیه و آله وارد شده در بارۀ گروهی که از جهنّم بیرون شوند،می رویند،چنان که دانه می روید در«حمیل السّیل»(آنچه سیل با خود آورده است).
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 2 , ص 157 )
ص : 6393
مَرْفُوعاً إِلَی سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیِّ رض قَالَ: کُنْتُ جَالِساً عِنْدَ اَلنَّبِیِّ اَلْمُکَرَّمِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذْ دَخَلَ اَلْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ فَسَلَّمَ فَرَدَّ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَیْهِ وَ رَحَّبَ بِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ بِمَ فُضِّلَ عَلَیْنَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ اَلْمَعَادِنُ وَاحِدَهٌ فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ اَلْمُکَرَّمُ إِذاً أُخْبِرُکَ یَا عَمِّ أَنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَنِی وَ خَلَقَ عَلِیّاً وَ لاَ سَمَاءَ وَ لاَ أَرْضَ وَ لاَ جَنَّهَ وَ لاَ نَارَ وَ لاَ لَوْحَ وَ لاَ قَلَمَ وَ لَمَّا أَرَادَ اَللَّهُ تَعَالَی بَدْوَ خَلْقِنَا فَتَکَلَّمَ بِکَلِمَهٍ فَکَانَتْ نُوراً ثُمَّ تَکَلَّمَ بِکَلِمَهٍ ثَانِیَهٍ فَکَانَتْ رُوحاً فَمَزَجَ فِیمَا بَیْنَهُمَا فَاعْتَدَلاَ فَخَلَقَنِی وَ عَلِیّاً مِنْهُمَا ثُمَّ فَتَقَ مِنْ نُورِی نُورَ اَلْعَرْشِ فَأَنَا أَجَلُّ مِنْ نُورِ اَلْعَرْشِ ثُمَّ فَتَقَ مِنْ نُورِ عَلِیٍّ نُورَ اَلسَّمَاوَاتِ فَعَلِیٌّ أَجَلُّ مِنْ نُورِ اَلسَّمَاوَاتِ ثُمَّ فَتَقَ مِنْ نُورِ اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نُورَ اَلشَّمْسِ وَ مِنْ نُورِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نُورَ اَلْقَمَرِ فَهُمَا أَجَلُّ مِنْ نُورِ اَلشَّمْسِ وَ مِنْ نُورِ اَلْقَمَرِ وَ کَانَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ تُسَبِّحُ اَللَّهَ وَ تُقَدِّسُهُ وَ تَقُولُ فِی تَسْبِیحِهَا سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ مِنْ أَنْوَارٍ مَا أَکْرَمَهَا عَلَی اَللَّهِ تَعَالَی فَلَمَّا أَرَادَ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ أَنْ یَبْلُوَ اَلْمَلاَئِکَهَ أَرْسَلَ عَلَیْهِمْ سَحَاباً مِنْ ظُلْمَهٍ فَکَانَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ لاَ یَنْظُرُ أَوَّلَهَا مِنْ آخِرِهَا وَ لاَ آخِرَهَا مِنْ أَوَّلِهَا فَقَالَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ إِلَهَنَا وَ سَیِّدَنَا مُنْذُ خُلِقْنَا مَا رَأَیْنَا مِثْلَ مَا نَحْنُ فِیهِ فَنَسْأَلُکَ بِحَقِّ هَذِهِ اَلْأَنْوَارِ إِلاَّ مَا کَشَفْتَ عَنَّا فَقَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لَأَفْعَلَنَّ فَخَلَقَ نُورَ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ یَوْمَئِذٍ کَالْقِنْدِیلِ وَ عَلَّقَهُ فِی قُرْطِ اَلْعَرْشِ فَزَهَرَتِ اَلسَّمَاوَاتُ اَلسَّبْعُ وَ اَلْأَرَضُونَ اَلسَّبْعُ وَ مِنْ أَجْلِ ذَلِکَ سُمِّیَتْ فَاطِمَهُ اَلزَّهْرَاءَ وَ کَانَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ تُسَبِّحُ اَللَّهَ وَ تُقَدِّسُهُ فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لَأَجْعَلَنَّ ثَوَابَ تَسْبِیحِکُمْ وَ تَقْدِیسِکُمْ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ لِمُحِبِّی هَذِهِ اَلْمَرْأَهِ وَ أَبِیهَا وَ بَعْلِهَا وَ بَنِیهَا قَالَ سَلْمَانُ فَخَرَجَ اَلْعَبَّاسُ فَلَقِیَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَضَمَّهُ إِلَی صَدْرِهِ فَقَبَّلَ مَا بَیْنَ عَیْنَیْهِ فَقَالَ بِأَبِی عِتْرَهُ اَلْمُصْطَفَی مِنْ أَهْلِ بَیْتٍ مَا أَکْرَمَکُمْ عَلَی اَللَّهِ .
( إرشاد القلوب , جلد 2 , صفحه 403 )
روایت به سلمان فارسی میرسد که گفت در محضر رسول گرامی نشسته بودم ناگاه عباس بن عبد المطلب بر او وارد شد و سلام کرد پیامبر جواب سلامش را داد و او را مرحبا گفت سپس عباس عرضکرد ای رسول خدا چرا علیّ بن ابی طالب بر ما اهل بیت برتری دارد با اینکه سرچشمه یکیست سلمان گفت پیامبر گرامی بعباس فرمود:هم اکنون ترا خبر دهم ای عمو. همانا خدای تعالی من و علیّ را آفرید و حال اینکه نه آسمانی بود و نه زمینی،نه بهشتی نه دوزخی نه لوحی نه قلمی چون خدا اراده ی آفریدن ما را کرد کلامی گفت که نور بود بعد کلامی دیگر فرمود که روح بود سپس نور و روح را ممزوج کرد مساوی شدند سپس من و علی را از آن دو آفرید.بعد از نور من نور عرش را آفرید من بالاتر از عرشم بعد از نور علی آسمانها را آفرید پس علی برتر از آسمانهاست بعد از نور حسن خورشید را آفرید بعد از نور حسین ماه را آفرید پس حسن و حسین از ماه و خورشید برترند فرشتگان خدا را تسبیح و تقدیس میکردند و در تسبیح خویش میگفتند سبّوح قدّوس از نورهائی که چقدر در پیشگاه خدای تعالی گرامی هستند. چون خدا اراده ی آزمایش فرشتگان را نمود ابر تاریکی بر آنان فرستاد فرشتگان چنین بودند که اولی ها آخری ها را نمیدیدند و آخری ها اولی ها را سپس فرشتگان عرضکردند خدای ما،بزرگ ما از آن روزی که ما را آفریده ای این چنین ظلمت و تاریکی ندیده ام از تو خواهش میکنیم بحق این نورها که تاریکی را از ما برطرف کنی سپس خدای تبارک و تعالی فرمود:بعزت و جلالم برطرف می کنم. سپس نور فاطمه را آفرید آن نور در آن روز مانند قندیل بود او را بر گوشه ای از عرش آویزان کرد.آسمانهای هفتگانه و زمینهای هفتگانه روشن شد بدین جهت است که فاطمه زهرا نامیده شد فرشتگان تسبیح و تقدیس خدا را میکردند سپس خدای عزّ و جلّ فرمود:ثواب تسبیح و تقدیس شما را تا قیامت برای دوستان این خانم و پدرش و شوهرش و فرزندانش قرار میدهم. سلمان گفت سپس عباس بیرونشد امیر المؤمنین را دیدار کرد آن حضرت را بسینه چسبانید و پیشانیش را بوسید و گفت پدرم فدای عترت مصطفی از اهل بیتی که چقدر پیش خدا گرامی هستید.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 2 , ص 368 )
از سلمان(ره)روایت است که:در خدمت پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نشسته بودم،در این موقع«عباس بن عبد المطلب»وارد شد و پس از سلام و تعارفهای معمولی،از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم پرسید:چرا علی علیه السّلام بر ما اهل بیت(عم)برتری دارد،و حال اینکه همه از یک خانواده هستیم؟پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:خداوند من و علی علیه السّلام را زمانی آفرید که آسمان و زمین و بهشت و دوزخ و لوح و قلمی در کار نبود،و هنگامی که: خواست ما را بیافریند،به کلمه ای تکلّم کرد که به نوری تبدیل گشت،سپس کلمه ای دیگر فرمود: که به روح بدل شد و آن دو را با همدیگر درآمیخت،تا معتدل شدند،آنگاه من و علی علیه السّلام را از آن آفرید،آنگاه از نور من نور عرش را جدا کرد،پس من از نور عرش برترم و از نور علی علیه السّلام نور آسمانها را بیرون آورد،پس علی علیه السّلام از نور آسمانها برتر است.پس از آن از نور حسن علیه السّلام نور خورشید و از نور حسین علیه السّلام نور ماه را بیرون آورد،پس آن دو از نور خورشید و ماه برترند،و فرشتگان به تسبیح و تقدیس خدا مشغول بودند و می گفتند:منزّه است خداوندی که این نورها را آفرید و اکرام نمود . و هنگامی که خداوند خواست،فرشتگان را بیازماید،ابرهایی از تاریکی به سوی آنها فرستاد،و نمی توانستند اول و آخرش را مشاهده کنند. فرشتگان گفتند:بار خدایا از زمانی که ما را آفریدی تاکنون چنین چیزی را ندیده ایم، پس تو را به حق این انوار(انوار اهل بیت علیهم السّلام)سرّ آن را بر ایمان روشن ساز؟! خداوند در پاسخ فرمود:به عزّت و جلالم کاری خواهم کرد،و سپس نور فاطمه علیها السّلام را آفرید و بر طاق عرش آویخت،و آسمانهای هفتگانه و زمینهای هفتگانه را روشن ساخت،لذا فاطمه را زهرا علیها السّلام فرمودند: فرشتگان همچنان خدا را تقدیس و تسبیح می گفتند،خدا فرمود:به عزّت و جلالم سوگند که:ثواب تسبیح و تقدیس شما را تا روز قیامت،به دوستان این بانو و پدر و همسر و فرزندانش خواهم داد . سلمان گوید:وقتی عباس از حضور پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بیرون رفت،در راه علی علیه السّلام را دید و او را به سینه چسبانید و میان دو چشمش را بوسید و گفت: پدرم فدای عترت مصطفی و اهل بیتی علیهم السّلام باد،که خدا این قدر آنها را عزیز و گرامی داشته است.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 2 , ص 332 )
ص : 6394
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: جَاءَ جَبْرَائِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی یُوسُفَ وَ هُوَ فِی اَلسِّجْنِ، فَقَالَ لَهُ: یَا یُوسُفُ ، قُلْ فِی دُبُرِ کُلِّ صَلاَهٍ: اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ لِی فَرَجاً وَ مَخْرَجاً وَ اُرْزُقْنِی مِنْ حَیْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَیْثُ لاَ أَحْتَسِبُ.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 58 )
و از علی بن ابراهیم از پدرش از ابن ابو عمیر از حماد بن عثمان از سیف بن عمیره از ابو عبد اَللَّه علیه السلام نقل کرده که حضرت فرمود: جبرئیل هنگامی که یوسف در چاه بود به نزد او آمد و به او گفت: ای یوسف، در پشت سر هر نماز بگو: اللّهمّ اجعل لی فرجا و مخرجا و ارزقنی من حیث احتسب و من حیث لا احتسب. (یعنی خداوندا، برایم فرج و مخرجی از مشکلات زندگی عطا فرما و به من از جایی که گمان می برم و از جایی که فکر نمی کنم، روزی برسان). مؤلف می گوید: به نظر من نمی توان این را کلام قدسی دانست ولی می توان این را نسبت به سایر احادیث ترجیح داد. خداوند به حقیقت امر عالم است.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 58 )
ص : 6395
إِنَّ أَسْرَعَ اَلْخَیْرِ ثَوَاباً اَلْبِرُّ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 141 )
ص : 6396
أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْکُوفِیُّ فِی کِتَابِ اَلْأَخْلاَقِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: ثَلاَثَهٌ لاَ یَحْجُبُونَ عَنِ اَلنَّارِ اَلْعَاقُّ لِوَالِدَیْهِ وَ اَلْمُدْمِنُ لِلْخَمْرِ وَ اَلْمَانُّ بِعَطَائِهِ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَا عُقُوقُ اَلْوَالِدَیْنِ قَالَ یَأْمُرَانِ فَلاَ یُطِیعُهُمَا وَ یَسْأَلاَنِهِ فَیَحْرِمُهُمَا وَ إِذَا رَآهُمَا لَمْ یُعَظِّمْهُمَا بِحَقِّ مَا یَلْزَمُهُ لَهُمَا اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 193 )
ص : 6397
وَ کَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَللَّهُمَّ لاَ تَسْتَدْرِجْنِی بِالْإِحْسَانِ، وَ لاَ تُؤَدِّبْنِی بِالْبَلاَءِ. .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 6398
و بإسناده عن بشیر الدّهّان ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: قال اللّه - عزّ و جلّ-: أیّما عبد ابتلیته ببلیّه، فکتم ذلک عوّداه ثلاثا، أبدلته لحما خیرا من لحمه، و دما خیرا من دمه، و بشرا خیرا من بشره. فإن أبقیته، أبقیته و لا ذنب له. و إن مات، مات إلی رحمتی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 483 )
ص : 6399
وَ عَنْهُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ : مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَمُوتُ أَوْ کَافِرٍ یُوضَعُ فِی قَبْرِهِ، حَتَّی یُعْرَضَ عَمَلُهُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هَلُمَّ جَرّاً إِلَی آخِرِ مَنْ فَرَضَ اَللَّهُ طَاعَتَهُ فَذَلِکَ قَوْلُهُ« وَ قُلِ اِعْمَلُوا فَسَیَرَی اَللّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ ».
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 304 )
ص : 6400
وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ عَلاَءٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ تَمَتَّعْتُ یَوْمَ ذَبَحْتُ وَ حَلَقْتُ أَ فَأَلْطَخُ رَأْسِی بِالْحِنَّاءِ قَالَ نَعَمْ مِنْ غَیْرِ أَنْ تَمَسَّ شَیْئاً مِنَ اَلطِّیبِ قُلْتُ أَ فَأَلْبَسُ اَلْقَمِیصَ قَالَ نَعَمْ إِذَا شِئْتَ قُلْتُ أَ فَأُغَطِّی رَأْسِی قَالَ نَعَمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 233 )
ص : 6401
مِنْ طَرِیقِ قَیْسِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ خِرَاشٍ قَالَ: سَأَلْتُ حُذَیْفَهَ بْنَ اَلْیَمَانِ مَا تَقُولُ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَقَالَ ذَاکَ أَقْدَمُ اَلنَّاسِ سِلْماً وَ أَرْجَحُ اَلنَّاسِ عِلْماً .
( الفصول المختاره من العیون و المحاسن , جلد 1 , صفحه 263 )
از طریق قیس بن مسلم از ربعی بن حراش که او گفته پرسیدم از حذیفه بن یمان از حال علی بن ابی طالب علیه السّلام. پس گفت او مقدم تر از همه مردم است به حسب اسلام و سنگین تر از همه ایشان است به حسب حلم.
( دفاع از تشیع ؛ ج 1 , ص 482 )
ص : 6402
9627-15 التهذیب ،1/15/124/4 عنه عن یعقوب بن یزید عن علی بن جعفر عن الحکم بن بهلول عن أبی همام عن الحسن بن زیاد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إن رجلا أتی أمیر المؤمنین علیه السّلام فقال یا أمیر المؤمنین إنی أصبت مالا لا أعرف حلاله من حرامه - فقال له أخرج الخمس من ذلک المال فإن اللّه عز و جل قد رضی من المال بالخمس و اجتنب ما کان صاحبه یعمل.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 315 )
ص : 6403
مَنِ اِشْتَغَلَ بِغَیْرِ اَلْمُهِمِّ ضَیَّعَ اَلْأَهَمَّ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 626 )
ص : 6404
وَ عَنْهُ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ کَفّارَهٌ لَهُ . قَالَ: «یُکَفَّرُ عَنْهُ مِنْ ذُنُوبِهِ بِقَدْرِ مَا عَفَا مِنْ جِرَاحٍ أَوْ غَیْرِهِ». قَالَ: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخِیهِ شَیْءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَداءٌ إِلَیْهِ بِإِحْسانٍ . قَالَ: «هُوَ اَلرَّجُلُ یَقْبَلُ اَلدِّیَهَ، فَیَنْبَغِی لِلطَّالِبِ أَنْ یَرْفُقَ بِهِ وَ لاَ یُعْسِرَهُ، وَ یَنْبَغِی لِلْمَطْلُوبِ أَنْ یُؤَدِّیَ إِلَیْهِ بِإِحْسَانٍ، وَ لاَ یَمْطُلَهُ إِذَا قَدَرَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 377 )
ص : 6405
[وَ قَالَ أَیْضاً:] حَدَّثَنَا یَحْیَی ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبَیْدِ بْنِ عُتْبَهَ اَلْکِنْدِیُّ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَیْمُونٍ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ عَابِسٍ ، عَنْ أَبِی اَلْجَحَّافِ عَنْ عَطِیَّهَ ، عَنْ أَبِی سَعِیدٍ وَ عَنِ اَلْأَعْمَشِ ، عَنْ عَطِیَّهَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ ، قَالَ: نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ: إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ فِی خَمْسَهٍ، فِی رَسُولِ اَللَّهِ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِم .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 137 )
ص : 6406
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ أَبِی - عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ: «وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ» قَالَ: هُوَ اَلْإِیمَانُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 269 )
ص : 6407
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عُجْبُ اَلْمَرْءِ بِنَفْسِهِ أَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 317 )
ص : 6408
وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ: أَمَّا أَطْفَالُ اَلْمُؤْمِنِینَ فَیَلْحَقُونَ بِآبَائِهِمْ وَ أَوْلاَدُ اَلْمُشْرِکِینَ یَلْحَقُونَ بِآبَائِهِمْ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «بِإِیمانٍ أَلْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ » .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 248 )
در حدیث دیگری امام علیه السّلام فرمود:
کودکان مؤمنان به پدران خود و فرزندان مشرکان نیز به پدران خود ملحق خواهند شد و این است معنای گفتار خداوند متعال که می فرماید:«فرزندان مؤمنان را به آنها ملحق خواهیم کرد».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 560 )
ص : 6409
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ دَمِ اَلْبَرَاغِیثِ یَکُونُ فِی اَلثَّوْبِ هَلْ یَمْنَعُهُ ذَلِکَ مِنَ اَلصَّلاَهِ فِیهِ قَالَ لاَ وَ إِنْ کَثُرَ فَلاَ بَأْسَ أَیْضاً بِشِبْهِهِ مِنَ اَلرُّعَافِ یَنْضِحُهُ وَ لاَ یَغْسِلُهُ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 59 )
8 - حلبی گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: اگر خون کک در لباس باشد آیا این خون مانع از خواندن نماز در آن لباس می شود؟
فرمود: نه، اگرچه زیاد باشد. هم چنین است همانند آن از خون بینی که اشکالی ندارد که بر روی آن آب پاشیده شود و لازم نیست آن شسته شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 162 )
: ضعیف علی المشهور. و قال فی المدارک: طهاره دم ما لا نفس له کدم السمک مذهب الأصحاب و حکی فیه الشیخ رحمه الله فی الخلاف و المصنف فی المعتبر الإجماع، و ربما ظهر من کلام الشیخ رحمه الله فی المبسوط و الجمل نجاسه هذا النوع من الدم و عدم وجوب إزالته و هو بعید و لعله یرید بالنجاسه المعنی اللغوی. قوله علیه السلام ینضحه قال الوالد (ره): صفه للرعاف أی یکون الرعاف متفرقا و لا یوجد فیه مقدار درهم مجتمعا، و یحتمل أن یکون مبنیا علی طهاره الدم القلیل مثل رأس الإبر کما قال به بعض العلماء و یکون معفوا انتهی. ثم اعلم أن المشهور اختصاص العفو بالدم المتفرق، و حکی العلامه فی المختلف عن ابن إدریس أنه قال بعض أصحابنا إذا ترشش علی الثوب أو البدن مثل رؤوس الإبر من النجاسات فلا بأس بذلک ثم قال ابن إدریس و الصحیح وجوب إزالتها قلیله کانت أم کثیره. قوله علیه السلام لا یغسل بالریق
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 167 )
ص : 6410
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : سِبَابُ اَلْمُؤْمِنِ کَالْمُشْرِفِ عَلَی اَلْهَلَکَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 160 )
32-کافی:بسندش تا رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)که دشنام بمؤمن چون پرتگاه هلاکت است.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 104 )
ص : 6411
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، قَالَ: فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ: قُلْ إِنَّ اَلْخاسِرِینَ اَلَّذِینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ ، یَقُولُ: «غَبَنُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلِیهِمْ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ أَلا ذلِکَ هُوَ اَلْخُسْرانُ اَلْمُبِینُ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 701 )
ص : 6412
اِبْنُ بَابَوَیْهِ: حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیٍّ أَحْمَدُ بْنُ یَحْیَی اَلْمُکَتِّبُ، قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْوَرَّاقُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ سَعِیدِ بْنِ قِیلَوَیْهِ اَلْمُعَدِّلُ بِالرَّافِقَهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْجَبَّارِ بْنُ کَثِیرٍ اَلتَّمِیمِیُّ اَلْیَمَانِیُّ ، قَالَ: سَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ حَرْبٍ اَلْهِلاَلِیَّ أَمِیرَ اَلْمَدِینَهِ یَقُولُ: سَأَلْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، فَقُلْتُ لَهُ: یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ ، فِی نَفْسِی مَسْأَلَهٌ أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَکَ عَنْهَا؟ فَقَالَ: إِنْ شِئْتَ أَخْبَرْتُکَ بِمَسْأَلَتِکَ قَبْلَ أَنْ تَسْأَلَنِی، وَ إِنْ شِئْتَ قُلْ؟» قَالَ: قُلْتُ لَهُ: یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ ، وَ بِأَیِّ شَیْءٍ تَعْرِفُ مَا فِی نَفْسِی قَبْلَ سُؤَالِی؟ فَقَالَ: «بِالتَّوَسُمِ وَ اَلتَّفَرُّسِ، أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ وَ قَوْلَ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : اِتَّقُوا فِرَاسَهَ اَلْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ یَنْظُرُ بِنُورِ اَللَّهِ؟». قَالَ: فَقُلْتُ لَهُ: یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ ، فَأَخْبِرْنِی بِمَسْأَلَتِی؟ قَالَ: «أَرَدْتَ أَنْ تَسْأَلَنِی عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : لِمَ لَمْ یُطِقْ حَمْلَهُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عِنْدَ حَطِّ اَلْأَصْنَامِ عَنْ سَطْحِ اَلْکَعْبَهِ مَعَ قُوَّتِهِ وَ شِدَّتِهِ، وَ مَا ظَهَرَ مِنْهُ فِی قَلْعِ بَابِ اَلْقَمُوصِ بِخَیْبَرَ ، وَ اَلرَّمْیِ بِهِ إِلَی وَرَائِهِ أَرْبَعِینَ ذِرَاعاً، وَ کَانَ لاَ یُطِیقُ حَمْلَهُ أَرْبَعُونَ رَجُلاً، وَ قَدْ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَرْکَبُ اَلنَّاقَهَ وَ اَلْفَرَسَ وَ اَلْحِمَارَ، وَ رَکِبَ اَلْبُرَاقَ لَیْلَهَ اَلْمِعْرَاجِ ، وَ کُلُّ ذَلِکَ دُونَ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِی اَلْقُوَّهِ وَ اَلشِّدَّهِ». قَالَ: فَقُلْتُ لَهُ: عَنْ هَذَا وَ اَللَّهِ أَرَدْتُ أَنْ أَسْأَلَکَ - یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ - فَأَخْبِرْنِی. قَالَ: «نَعَمْ، إِنَّ عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) بِرَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) تَشَرَّفَ، وَ بِهِ اِرْتَفَعَ، وَ بِهِ وَصَلَ إِلَی أَنْ أَطْفَأَ نَارَ اَلشِّرْکِ، وَ أَبْطَلَ کُلَّ مَعْبُودٍ مِنْ دُونِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ لَوْ عَلاَهُ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِحَطِّ اَلْأَصْنَامِ لَکَانَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) بِعَلِیٍّ مُرْتَفِعاً وَ مُتَشَرِّفاً وَ وَاصِلاً إِلَی حَطِّ اَلْأَصْنَامِ، وَ لَوْ کَانَ ذَلِکَ کَذَلِکَ لَکَانَ أَفْضَلَ مِنْهُ، أَ لاَ تَرَی أَنَّ عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: لَمَّا عَلَوْتُ ظَهْرَ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) شُرِّفْتُ وَ اِرْتَفَعْتُ حَتَّی لَوْ شِئْتُ أَنْ أَنَالَ اَلسَّمَاءَ لَنِلْتُهَا؟ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اَلْمِصْبَاحَ هُوَ اَلَّذِی یُهْتَدَی بِهِ فِی اَلظُّلْمَهِ، وَ اِنْبِعَاثُ فَرْعِهِ مِنْ أَصْلِهِ؟ وَ قَدْ قَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : أَنَا مِنْ أَحْمَدَ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَالضَّوْءِ مِنَ اَلضَّوْءِ، أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا) کَانَا نُوراً بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَبْلَ خَلْقِ اَلْخَلْقِ بِأَلْفَیْ عَامٍ؟ وَ أَنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ لَمَّا رَأَتْ ذَلِکَ اَلنُّورَ رَأَتْ لَهُ أَصْلاً قَدْ تَشَعَّبَ مِنْهُ شُعَاعٌ لاَمِعٌ، فَقَالُوا: إِلَهَنَا وَ سَیِّدَنَا، مَا هَذَا اَلنُّورُ؟ فَأَوْحَی اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَیْهِمْ: هَذَا نُورٌ مِنْ نُورِی، أَصْلُهُ نُبُوَّهٌ وَ فَرْعُهُ إِمَامَهٌ، أَمَّا اَلنُّبُوَّهُ فَلِمُحَمَّدٍ عَبْدِی وَ رَسُولِی، وَ أَمَّا اَلْإِمَامَهُ فَلِعَلِیٍّ حُجَّتِی وَ وَلِیِّی، وَ لَوْلاَهُمَا مَا خَلَقْتُ خَلْقِی، أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) رَفَعَ یَدَ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) بِغَدِیرِ خُمٍّ حَتَّی نَظَرَ اَلنَّاسُ إِلَی بَیَاضِ إِبْطَیْهِمَا، فَجَعَلَهُ مَوْلَی اَلْمُسْلِمِینَ وَ إِمَامَهُمْ، وَ قَدِ اِحْتَمَلَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) یَوْمَ حَظِیرَهِ بَنِی اَلنَّجَّارِ ، فَلَمَّا قَالَ لَهُ بَعْضُ أَصْحَابِهِ : نَاوِلْنِی أَحَدَهُمَا، یَا رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ). قَالَ: نِعْمَ اَلرَّاکِبَانِ، وَ أَبُوهُمَا خَیْرٌ مِنْهُمَا، وَ أَنَّهُ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَانَ یُصَلِّی بِأَصْحَابِهِ فَأَطَالَ سَجْدَهً مِنْ سَجَدَاتِهِ، فَلَمَّا سَلَّمَ قِیلَ لَهُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ لَقَدْ أَطَلْتَ هَذِهِ اَلسَّجْدَهَ؟ فَقَالَ: إِنَّ اِبْنِی اِرْتَحَلَنِی، فَکَرِهْتُ أَنْ أُعَاجِلَهُ حَتَّی یَنْزِلَ؛ وَ إِنَّمَا أَرَادَ بِذَلِکَ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) رَفْعَهُمْ وَ تَشْرِیفَهُمْ، فَالنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) إِمَامٌ وَ نَبِیٌّ، وَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) إِمَامٌ لَیْسَ بِنَبِیٍّ وَ لاَ رَسُولٍ، فَهُوَ غَیْرُ مُطِیقٍ لِحَمْلِ أَثْقَالِ اَلنُّبُوَّهِ. قَالَ: مُحَمَّدُ بْنُ حَرْبٍ اَلْهِلاَلِیُّ : فَقُلْتُ لَهُ زِدْنِی، یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ . فَقَالَ: «اِنَّکَ لَأَهْلٌ لِلزِّیَادَهِ، إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) حَمَلَ عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَلَی ظَهْرِهِ، یُرِیدُ بِذَلِکَ أَنَّهُ أَبُو وُلْدِهِ، وَ إِمَامُ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ صُلْبِهِ، کَمَا حَوَّلَ رِدَاءَهُ فِی صَلاَهِ اَلاِسْتِسْقَاءِ، وَ أَرَادَ أَنْ یُعْلِمَ أَصْحَابَهُ بِذَلِکَ أَنَّهُ قَدْ تَحَوَّلَ اَلْجَدْبُ خِصْباً». قَالَ: قُلْتُ لَهُ: زِدْنِی، یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ . فَقَالَ: «حَمَلَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یُرِیدُ بِذَلِکَ أَنْ یُعْلِمَ قَوْمَهُ أَنَّهُ هُوَ اَلَّذِی یُخَفِّفُ عَنْ ظَهْرِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مَا عَلَیْهِ مِنَ اَلدَّیْنِ وَ اَلْعِدَاتِ، وَ اَلْأَدَاءِ عَنْهُ مِنْ بَعْدِهِ». قَالَ: فَقُلْتُ لَهُ: یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ ، زِدْنِی. فَقَالَ: «اِحْتَمَلَهُ لِیُعْلِمَ بِذَلِکَ أَنَّهُ قَدِ اِحْتَمَلَهُ، وَ مَا حُمِلَ إِلاَّ لِأَنَّهُ مَعْصُومٌ لاَ یَحْمِلُ وِزْراً فَتَکُونُ أَفْعَالُهُ عِنْدَ اَلنَّاسِ حِکْمَهً وَ صَوَاباً، وَ قَدْ قَالَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِعَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : یَا عَلِیُّ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی حَمَّلَنِی ذُنُوبَ شِیعَتِکَ ثُمَّ غَفَرَهَا لِی، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: لِیَغْفِرَ لَکَ اَللّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ ، وَ لَمَّا أَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ: عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ قَالَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): أَیُّهَا اَلنَّاسُ عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ، لاَ یَضُرُّکُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اِهْتَدَیْتُمْ ، وَ عَلِیٌّ نَفْسِی وَ أَخِی، أَطِیعُوا عَلِیّاً فَإِنَّهُ مُطَهَّرٌ مَعْصُومٌ لاَ یَضِلُّ وَ لاَ یَشْقَی؛ ثُمَّ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ قُلْ أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَیْهِ ما حُمِّلَ وَ عَلَیْکُمْ ما حُمِّلْتُمْ وَ إِنْ تُطِیعُوهُ تَهْتَدُوا وَ ما عَلَی اَلرَّسُولِ إِلاَّ اَلْبَلاغُ اَلْمُبِینُ ». قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ حَرْبٍ اَلْهِلاَلِیُّ : ثُمَّ قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «أَیُّهَا اَلْأَمِیرُ، لَوْ أَخْبَرْتُکَ بِمَا فِی حَمْلِ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عِنْدَ حَطِّ اَلْأَصْنَامِ عَنْ سَطْحِ اَلْکَعْبَهِ مِنَ اَلْمَعَانِی اَلَّتِی أَرَادَهَا بِهِ لَقُلْتَ: إِنَّ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ لَمَجْنُونٌ، فَحَسْبُکَ مِنْ ذَلِکَ مَا قَدْ سَمِعْتَ». فَقُمْتُ إِلَیْهِ، وَ قَبَّلْتُ رَأْسَهُ، وَ قُلْتُ لَهُ: اَللَّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهُ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 576 )
ص : 6413
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ سَمَاعَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ وَ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ وَ جَعْفَرِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ وَ جَمِیلٍ کُلِّهِمْ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَوَّلُ دَمٍ رَأَتْهُ مِنَ اَلْحَیْضَهِ اَلثَّالِثَهِ فَقَدْ بَانَتْ مِنْهُ. حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ سَمَاعَهَ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ زُرَارَهَ : مِثْلَهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 87 )
6 - زراره گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
اولین خونی که زن از حیض بار سوم دید از شوهرش جدا می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 229 )
: موثق و السند الثانی أیضا موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 150 )
ص : 6414
زَیْدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ : مَرِضْتُ فَدَخَلَ اَلطَّبِیبُ عَلَیَّ لَیْلاً وَ وَصَفَ لِی دَوَاءً آخُذُهُ فِی اَلسَّحَرِ کَذَا وَ کَذَا یَوْماً فَلَمْ یُمْکِنِّی تَحْصِیلُهُ مِنَ اَللَّیْلِ وَ خَرَجَ اَلطَّبِیبُ مِنَ اَلْبَابِ وَ قَدْ وَرَدَ صَاحِبُ أَبِی اَلْحَسَنِ فِی اَلْحَالِ وَ مَعَهُ صُرَّهٌ فِیهَا ذَلِکَ اَلدَّوَاءُ بِعَیْنِهِ فَأَخَذْتُهُ فَشَرِبْتُ فَبَرَأْتُ.
( المناقب , جلد 4 , صفحه 408 )
ص : 6415
وَ قَالَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْعَسْکَرِیُّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِأَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ وَ قَدْ أَتَاهُ لِیَسْأَلَهُ عَنِ اَلْخَلَفِ بَعْدَهُ فَقَالَ مُبْتَدِئاً مَثَلُهُ مَثَلُ اَلْخَضِرِ وَ مَثَلُهُ مَثَلُ ذِی اَلْقَرْنَیْنِ . إِنَّ اَلْخَضِرَ شَرِبَ مِنْ مَاءِ اَلْحَیَاهِ فَهُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ حَتَّی یُنْفَخَ فِی اَلصُّورِ وَ إِنَّهُ لَیَحْضُرُ اَلْمَوْسِمَ کُلَّ سَنَهٍ وَ یَقِفُ بِعَرَفَهَ فَیُؤَمِّنُ عَلَی دُعَاءِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ سَیُونِسُ اَللَّهُ بِهِ وَحْشَهَ قَائِمِنَا فِی غَیْبَتِهِ وَ یَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُ . فَلَهُ اَلْبَقَاءُ فِی اَلدُّنْیَا مَعَ اَلْغَیْبَهِ عَنِ اَلْأَبْصَارِ.
( الخرائج و الجرائح , جلد 3 , صفحه 1174 )
66-حضرت امام حسن عسکری-علیه السّلام-به احمد بن اسحاق که به منظور پرسش نمودن از جانشین آن حضرت نزد او آمده بود، ابتدائا قبل از سؤال فرمود: مثل او مانند مثل خضر و ذو القرنین است؛ خضر از آب حیات نوشید و زنده است و نمی میرد تا اینکه در صور دمیده شود. و او هر سال در موسم حج حاضر می شود و در عرفه، توقف می کند و وقتی مؤمنین دعا می کنند، آمین می گوید. خداوند تنهائی قائم ما را در زمان غیبت، به وسیله انس گرفتن با او بر طرف می سازد و تنهائی او را به خود وصل می کند .پس برای اوست باقی ماندن در دنیا با پوشیده و غائب بودن از دیده ها.
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 813 )
ص : 6416
12244-6 التهذیب ،1/4/25/5 موسی عن ابن أبی عمیر عن حماد عن الحلبی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: دخلت العمره فی الحج إلی یوم القیامه لأن اللّه یقول فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَهِ إِلَی اَلْحَجِّ فَمَا اِسْتَیْسَرَ مِنَ اَلْهَدْیِ فلیس لأحد إلا أن یتمتع لأن اللّه أنزل ذلک فی کتابه و جرت به السنه من رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله .
( الوافی , جلد 12 , صفحه 428 )
ص : 6417
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ غَسَّلَ مُؤْمِناً مَیِّتاً فَأَدَّی فِیهِ اَلْأَمَانَهَ غُفِرَ لَهُ قِیلَ وَ کَیْفَ یُؤَدِّی فِیهِ اَلْأَمَانَهَ قَالَ لاَ یُخْبِرُ بِمَا یَرَی .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 489 )
و امام صادق(علیه السّلام)فرموده است:هر کس جسد مؤمن مرده یی را بشوید و در آن رعایت امانت کند،گناهش آمرزیده می شود.پرسیده شد:رعایت امانت را چگونه انجام دهد؟گفتند:آنچه را می بیند،خبر ندهد .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 769 )
ص : 6418
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنِ اَلْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا عَهِدَ إِلَیَّ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی شَیْءٍ مَا عَهِدَ إِلَیَّ فِی مُعَادَاهِ اَلرِّجَالِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 302 )
رسول خدا صلی اللّه علیه و آله فرمود: آن اندازه که جبرئیل در باره دوری از دشمنی با مردم بمن سفارش کرد، در باره چیزی دیگری سفارش نکرد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 411 )
11-فرمود(علیه السّلام)که:رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرموده: جبرئیل در بارۀ چیزی آن قدر سفارش به من نکرد که در بارۀ دشمنی با مردان.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 197 )
11-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرموده:
جبرئیل دربارۀ چیزی آنقدر به من سفارش نکرد که دربارۀ دشمن با مردم سفارش کرده است.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 805 )
: حسن أو موثق. و کلمه ما فی الأولی نافیه و فی الثانیه مصدریه و المصدر مفعول مطلق للنوع، و المراد هنا المداراه مع المنافقین من أصحابه کما فعل صلی الله علیه و آله و سلم أو مع الکفار أیضا قبل الأمر بالجهاد، أو الغرض بیان ذلک للناس.
( مرآه العقول ؛ ج 10 , ص 141 )
ص : 6419
جَامِعُ اَلْأَخْبَارِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلْقِرَاءَهُ فِی اَلْمُصْحَفِ أَفْضَلُ مِنَ اَلْقِرَاءَهِ ظَاهِراً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 268 )
ص : 6420
اَلْحَسَنُ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ قَالَ: کَانَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُسَرِّحُ تَحْتَ لِحْیَتِهِ أَرْبَعِینَ مَرَّهً وَ مِنْ فَوْقِهَا سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ یَقُولُ إِنَّهُ یَزِیدُ فِی اَلذِّهْنِ وَ یَقْطَعُ اَلْبَلْغَمَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 127 )
ص : 6421
لِقَوْلِ عَلِیٍّ : أَنَا أَحَقُّ بِهَذَا اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ أَ تَأْخُذُونَهُ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَیْتِ غَصْباً لاَ تُخْرِجُوا سُلْطَانَ مُحَمَّدٍ مِنْ دَارِهِ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 3 , صفحه 100 )
ص : 6422
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَوْ لاَ إِلْحَاحُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَی اَللَّهِ فِی طَلَبِ اَلرِّزْقِ لَنَقَلَهُمْ مِنَ اَلْحَالِ اَلَّتِی هُمْ فِیهَا إِلَی حَالٍ أَضْیَقَ مِنْهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 9 )
ص : 6423
وَ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَخْرَجَ اَلرَّجُلُ اَلزَّکَاهَ مِنْ مَالِهِ ثُمَّ سَمَّاهَا لِقَوْمٍ فَضَاعَتْ أَوْ أَرْسَلَ بِهَا إِلَیْهِمْ فَضَاعَتْ فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 286 )
ص : 6424
منه الحدیث: اللهم إنی أدرأ بک فی نحورهم.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 88 , صفحه 98 )
ص : 6425
وَ قَدْ قَالَ بَعْضُ اَلصَّالِحِینَ: رَأَیْتُ أَخاً فِی اَللَّهِ فِی اَلنَّوْمِ فَقُلْتُ یَا فُلاَنُ عِشْتَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ قَالَ لَأَنْ أَقْدِرَ أَنْ أَقُولَهَا یَعْنِی اَلْحَمْدُ لِلَّهِ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنَ اَلدُّنْیَا بِمَا فِیهَا .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 287 )
یکی از صالحان می گوید:دوستی را در خواب دیدم و به او گفتم: ای فلانی!اکنون که بحمد اللّه،زنده ای!گفت:اگر بتوانم آن را بگویم، یعنی:یک الحمد للّه گفتن را از تمام دنیا و هستی آن بیشتر دوست دارم.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 520 )
ص : 6426
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَمَاعَهَ : أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُحْرِمَهِ تَلْبَسُ اَلْحَرِیرَ فَقَالَ لاَ یَصْلُحُ أَنْ تَلْبَسَ حَرِیراً مَحْضاً لاَ خَلْطَ فِیهِ فَأَمَّا اَلْخَزُّ وَ اَلْعَلَمُ فِی اَلثَّوْبِ فَلاَ بَأْسَ أَنْ تَلْبَسَهُ وَ هِیَ مُحْرِمَهٌ وَ إِنْ مَرَّ بِهَا رَجُلٌ اِسْتَتَرَتْ مِنْهُ بِثَوْبِهَا وَ لاَ تَسْتَتِرُ بِیَدِهَا مِنَ اَلشَّمْسِ وَ تَلْبَسُ اَلْخَزَّ أَمَا إِنَّهُمْ یَقُولُونَ إِنَّ فِی اَلْخَزِّ حَرِیراً وَ إِنَّمَا یُکْرَهُ اَلْمُبْهَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 368 )
ص : 6427
وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَلْبَصْرَهَ مَهْبِطُ إِبْلِیسَ وَ مَغْرِسُ اَلْفِتَنِ فَحَادِثْ أَهْلَهَا بِالْإِحْسَانِ إِلَیْهِمْ وَ اُحْلُلْ عُقْدَهَ اَلْخَوْفِ عَنْ قُلُوبِهِمْ وَ قَدْ بَلَغَنِی تَنَمُّرُکَ لِبَنِی تَمِیمٍ وَ غِلْظَتُک عَلَیْهِمْ وَ إِنَّ بَنِی تَمِیمٍ لَمْ یَغِبْ لَهُمْ نَجْمٌ إِلاَّ طَلَعَ لَهُمْ آخَرُ وَ إِنَّهُمْ لَمْ یُسْبَقُوا بِوَغْمٍ فِی جَاهِلِیَّهٍ وَ لاَ إِسْلاَمٍ وَ إِنَّ لَهُمْ بِنَا رَحِماً مَاسَّهً وَ قَرَابَهً خَاصَّهً نَحْنُ مَأْجُورُونَ عَلَی صِلَتِهَا وَ مَأْزُورُونَ عَلَی قَطِیعَتِهَا فَارْبَعْ أَبَا اَلْعَبَّاسِ رَحِمَکَ اَللَّهُ فِیمَا جَرَی عَلَی لِسَانِکَ وَ یَدِکَ مِنْ خَیْرٍ وَ شَرٍّ فَإِنَّا شَرِیکَانِ فِی ذَلِکَ وَ کُنْ عِنْدَ صَالِحِ ظَنِّی بِکَ وَ لاَ یَفِیلَنَّ رَأْیِی فِیکَ وَ اَلسَّلاَمُ .
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 375 )
ص : 6428
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «یُسْتَحَبُّ لِمَنْ یَکُونُ قَلِیلَ اَلرِّزْقِ وَ اَلتَّوْفِیقِ کَثِیرَ اَلْخُسْرَانِ وَ اَلْحَسَرَاتِ أَنْ یُدْمِنَ فِی قِرَاءَتِهَا، یُصِیبُ فِیهَا زِیَادَهً وَ تَوْفِیقاً، وَ مَنْ شَرِبَ مَاءَهَا أَسْکَنَ عَنْهُ اَلرَّجْفَ بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 669 )
ص : 6429
اَلْبِشْرُ شِیمَهُ اَلْحُرِّ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 41 )
ص : 6430
18725-1 الکافی ،1/1/266/5 الخمسه قال أخبرنی أبو عبد اللّه علیه السّلام التهذیب ،1/1/193/7 الحسین عن الثلاثه و عن صفوان عن ابن مسکان عن محمد الحلبی جمیعا عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : أن أباه حدثه أن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله أعطی خیبر بالنصف أرضها و نخلها فلما أدرکت الثمره بعث عبد اللّه بن رواحه فقوم علیهم قیمه فقال لهم إما أن تأخذوه و تعطونی نصف الثمن و إما أن أعطیکم نصف الثمن و آخذه فقالوا بهذا قامت السماوات و الأرض.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 1019 )
ص : 6431
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلصَّلْتِ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: بُنِیَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَی خَمْسَهِ أَشْیَاءَ عَلَی اَلصَّلاَهِ وَ اَلزَّکَاهِ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْحَجِّ وَ اَلْوَلاَیَهِ قَالَ زُرَارَهُ فَقُلْتُ وَ أَیُّ شَیْءٍ مِنْ ذَلِکَ أَفْضَلُ قَالَ اَلْوَلاَیَهُ أَفْضَلُ لِأَنَّهَا مِفْتَاحُهُنَّ وَ اَلْوَالِی هُوَ اَلدَّلِیلُ عَلَیْهِنَّ قُلْتُ ثُمَّ اَلَّذِی یَلِی ذَلِکَ فِی اَلْفَضْلِ فَقَالَ اَلصَّلاَهُ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ اَلصَّلاَهُ عَمُودُ دِینِکُمْ قَالَ قُلْتُ ثُمَّ اَلَّذِی یَلِیهَا فِی اَلْفَضْلِ قَالَ اَلزَّکَاهُ لِأَنَّهَا قَرَنَهَا بِهَا وَ بَدَأَ بِالصَّلاَهِ قَبْلَهَا وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلزَّکَاهُ تُذْهِبُ اَلذُّنُوبَ قُلْتُ وَ اَلَّذِی یَلِیهَا فِی اَلْفَضْلِ قَالَ اَلْحَجُّ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لِلّهِ عَلَی اَلنّاسِ حِجُّ اَلْبَیْتِ مَنِ اِسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اَللّهَ غَنِیٌّ عَنِ اَلْعالَمِینَ وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَحَجَّهٌ مَقْبُولَهٌ خَیْرٌ مِنْ عِشْرِینَ صَلاَهً نَافِلَهً وَ مَنْ طَافَ بِهَذَا اَلْبَیْتِ طَوَافاً أَحْصَی فِیهِ أُسْبُوعَهُ وَ أَحْسَنَ رَکْعَتَیْهِ غُفِرَ لَهُ وَ قَالَ فِی یَوْمِ عَرَفَهَ وَ یَوْمِ اَلْمُزْدَلِفَهِ مَا قَالَ قُلْتُ فَمَا ذَا یَتْبَعُهُ قَالَ اَلصَّوْمُ قُلْتُ وَ مَا بَالُ اَلصَّوْمِ صَارَ آخِرَ ذَلِکَ أَجْمَعَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهُ اَلصَّوْمُ جُنَّهٌ مِنَ اَلنَّارِ قَالَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَفْضَلَ اَلْأَشْیَاءِ مَا إِذَا فَاتَکَ لَمْ تَکُنْ مِنْهُ تَوْبَهٌ دُونَ أَنْ تَرْجِعَ إِلَیْهِ فَتُؤَدِّیَهُ بِعَیْنِهِ إِنَّ اَلصَّلاَهَ وَ اَلزَّکَاهَ وَ اَلْحَجَّ وَ اَلْوَلاَیَهَ لَیْسَ یَنْفَعُ شَیْءٌ مَکَانَهَا دُونَ أَدَائِهَا وَ إِنَّ اَلصَّوْمَ إِذَا فَاتَکَ أَوْ قَصَّرْتَ أَوْ سَافَرْتَ فِیهِ أَدَّیْتَ مَکَانَهُ أَیَّاماً غَیْرَهَا وَ جَزَیْتَ ذَلِکَ اَلذَّنْبَ بِصَدَقَهٍ وَ لاَ قَضَاءَ عَلَیْکَ وَ لَیْسَ مِنْ تِلْکَ اَلْأَرْبَعَهِ شَیْءٌ یُجْزِیکَ مَکَانَهُ غَیْرُهُ قَالَ ثُمَّ قَالَ ذِرْوَهُ اَلْأَمْرِ وَ سَنَامُهُ وَ مِفْتَاحُهُ وَ بَابُ اَلْأَشْیَاءِ وَ رِضَی اَلرَّحْمَنِ اَلطَّاعَهُ لِلْإِمَامِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ مَنْ یُطِعِ اَلرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اَللّهَ وَ مَنْ تَوَلّی فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفِیظاً أَمَا لَوْ أَنَّ رَجُلاً قَامَ لَیْلَهُ وَ صَامَ نَهَارَهُ وَ تَصَدَّقَ بِجَمِیعِ مَالِهِ وَ حَجَّ جَمِیعَ دَهْرِهِ وَ لَمْ یَعْرِفْ وَلاَیَهَ وَلِیِّ اَللَّهِ فَیُوَالِیَهُ وَ یَکُونَ جَمِیعُ أَعْمَالِهِ بِدَلاَلَتِهِ إِلَیْهِ مَا کَانَ لَهُ عَلَی اَللَّهِ حَقٌّ فِی ثَوَابِهِ وَ لاَ کَانَ مِنْ أَهْلِ اَلْإِیمَانِ ثُمَّ قَالَ أُولَئِکَ اَلْمُحْسِنُ مِنْهُمْ یُدْخِلُهُ اَللَّهُ اَلْجَنَّهَ بِفَضْلِ رَحْمَتِهِ . سن، [المحاسن] ، عن أبی طالب عبد الله بن الصلت : مثله. شی، [تفسیر العیاشی] ، عَنْ زُرَارَهَ : مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ یُجْزِیکَ مَکَانَهُ غَیْرُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 332 )
ص : 6432
مَا أَقْبَحَ بِالْإِنْسَانِ بَاطِناً عَلِیلاً وَ ظَاهِراً جَمِیلاً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 479 )
ص : 6433
وَ مِنْهُ فِی اَلضَّجَرِ وَ اَلشَّکْوَی [مِنْ تَحَامُلِ اَلطُّغَاهِ عَلَی أَهْلِ اَلتَّقْوَی]: وَ رُوِیَ أَنَّهُ أَنْشَدَهُمَا یَوْمَ اُسْتُشْهِدَ عَمَّارُ [بْنُ یَاسِرٍ] رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ: أَلاَ أَیُّهَا اَلْمَوْتُ اَلَّذِی لَیْسَ تَارِکِیأَرِحْنِی فَقَدْ أَفْنَیْتَ کُلَّ خَلِیلٍ أَرَاکَ مُصِرّاً بِالَّذِینَ أُحِبُّهُمْکَأَنَّکَ تَنْحُو نَحْوَهُمْ بِدَلِیلٍ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 438 )
ص : 6434
5557-29 التهذیب ،1/224/120/2 بهذا الإسناد عن الفقیه ،1371/474/1 أبی عبد اللّه علیه السّلام : أنه جاءه رجل شکا إلیه الحاجه و أفرط فی الشکایه حتی کاد أن یشکو الجوع قال فقال له أبو عبد اللّه علیه السّلام یا هذا أ تصلی باللیل قال فقال الرجل نعم قال فالتفت أبو عبد اللّه علیه السّلام إلی أصحابه فقال کذب من زعم أنه یصلی باللیل و یجوع بالنهار إن اللّه تعالی ضمن بصلاه اللیل قوت النهار.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 105 )
ص : 6435
مع، [معانی الأخبار] ، ل، [الخصال] : فِیمَا أَوْصَی بِهِ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَبَا ذَرٍّ عَلَی اَلْعَاقِلِ أَنْ یَکُونَ طَالِباً لِثَلاَثٍ مَرَمَّهٍ لِمَعَاشٍ أَوْ تَزَوُّدٍ لِمَعَادٍ أَوْ تَلَذُّذٍ فِی غَیْرِ مُحَرَّمٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 5 )
ص : 6436
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلْحَجَّالِ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ غَالِبٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ اَلْمُسَیَّبِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی رَافِعٍ قَالَ: کُنْتُ عَلَی بَیْتِ مَالِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ کَاتِبَهُ وَ کَانَ فِی بَیْتِ مَالِهِ عِقْدُ لُؤْلُؤٍ کَانَ أَصَابَهُ یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ ، قَالَ فَأَرْسَلَتْ إِلَیَّ بِنْتُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، فَقَالَتْ لِی بَلَغَنِی أَنَّ فِی بَیْتِ مَالِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، عِقْدَ لُؤْلُؤٍ وَ هُوَ فِی یَدِکَ وَ أَنَا أُحِبُّ أَنْ تُعِیرَنِیهِ أَتَجَمَّلُ بِهِ فِی أَیَّامِ عِیدِ اَلْأَضْحَی ، فَأَرْسَلْتُ إِلَیْهَا عَارِیَّهً مَضْمُونَهً مَرْدُودَهً یَا بِنْتَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَتْ نَعَمْ عَارِیَّهً مَضْمُونَهً مَرْدُودَهً بَعْدَ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ فَدَفَعْتُهُ إِلَیْهَا وَ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ رَآهُ عَلَیْهَا فَعَرَفَهُ فَقَالَ لَهَا مِنْ أَیْنَ صَارَ إِلَیْکِ هَذَا اَلْعِقْدُ فَقَالَتِ اِسْتَعَرْتُهُ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی رَافِعٍ ، خَازِنِ بَیْتِ مَالِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ ، لِأَتَزَیَّنَ بِهِ فِی اَلْعِیدِ ثُمَّ أَرُدُّهُ قَالَ فَبَعَثَ إِلَیَّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَجِئْتُهُ فَقَالَ لِی أَ تَخُونُ اَلْمُسْلِمِینَ یَا اِبْنَ أَبِی رَافِعٍ ، فَقُلْتُ لَهُ مَعَاذَ اَللَّهِ أَنْ أَخُونَ اَلْمُسْلِمِینَ فَقَالَ کَیْفَ أَعَرْتَ بِنْتَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ ، اَلْعِقْدَ اَلَّذِی فِی بَیْتِ مَالِ اَلْمُسْلِمِینَ بِغَیْرِ إِذْنِی وَ رِضَاهُمْ فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنَّهَا اِبْنَتُکَ وَ سَأَلَتْنِی أَنْ أُعِیرَهَا إِیَّاهُ تَتَزَیَّنُ بِهِ فَأَعَرْتُهَا إِیَّاهُ عَارِیَّهً مَضْمُونَهً مَرْدُودَهً فَضَمِنْتُهُ فِی مَالِی وَ عَلَیَّ أَنْ أَرُدَّهُ سَلِیماً إِلَی مَوْضِعِهِ قَالَ فَرُدَّهُ مِنْ یَوْمِکَ وَ إِیَّاکَ أَنْ تَعُودَ لِمِثْلِ هَذَا فَتَنَالَکَ عُقُوبَتِی ثُمَّ أَوْلَی لاِبْنَتِی لَوْ کَانَتْ أَخَذَتِ اَلْعِقْدَ عَلَی غَیْرِ عَارِیَّهٍ مَضْمُونَهٍ مَرْدُودَهٍ لَکَانَتْ إِذاً أَوَّلَ هَاشِمِیَّهٍ قُطِعَتْ یَدُهَا فِی سَرِقَهٍ إِلَی أَنْ قَالَ: فَقَبَضْتُهُ مِنْهَا وَ رَدَدْتُهُ إِلَی مَوْضِعِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 292 )
ص : 6437
عُدَّهُ اَلدَّاعِی ، عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اِدْفَعِ اَلْمَسْأَلَهَ مَا وَجَدْتَ اَلتَّحَمُّلَ یُمْکِنُکَ فَإِنَّ لِکُلِّ یَوْمٍ رِزْقاً جَدِیداً وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَلْإِلْحَاحَ فِی اَلْمَطَالِبِ یَسْلُبُ اَلْبَهَاءَ وَ یُورِثُ اَلتَّعَبَ وَ اَلْعَنَاءَ فَاصْبِرْ حَتَّی یَفْتَحَ اَللَّهُ لَکَ بَاباً یَسْهُلُ اَلدُّخُولُ فِیهِ فَمَا أَقْرَبَ اَلصُّنْعَ مِنَ اَلْمَلْهُوفِ وَ اَلْأَمْنَ مِنَ اَلْهَارِبِ اَلْمَخُوفِ فَرُبَّمَا کَانَتِ اَلْغِیَرُ نَوْعاً مِنْ أَدَبِ اَللَّهِ وَ لِلْحُظُوظِ مَرَاتِبُ فَلاَ تَعْجَلْ عَلَی ثَمَرَهٍ لَمْ تُدْرِکْ فَإِنَّمَا تَنَالُهَا فِی أَوَانِهَا وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَلْمُدَبِّرَ لَکَ أَعْلَمُ بِالْوَقْتِ اَلَّذِی یُصْلِحُ حَالَکَ فِیهِ فَثِقْ بِخِیَرَتِهِ فِی جَمِیعِ أُمُورِکَ یُصْلِحْ حَالَکَ وَ لاَ تَعْجَلْ بِحَوَائِجِکَ قَبْلَ وَقْتِهَا فَیَضِیقَ قَلْبُکَ وَ صَدْرُکَ وَ یَغْشَاکَ اَلْقُنُوطُ وَ اِعْلَمْ أَنَّ لِلْحَیَاءِ مِقْدَاراً فَإِنْ زَادَ عَلَیْهِ فَهُوَ سَرَفٌ وَ إِنَّ لِلْحَزْمِ مِقْدَاراً فَإِنْ زَادَ عَلَیْهِ فَهُوَ تَهَوُّرٌ وَ اِحْذَرْ کُلَّ ذَکِیٍّ سَاکِنِ اَلطَّرْفِ وَ لَوْ عَقَلَ أَهْلُ اَلدُّنْیَا خَرَّبَتْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 372 )
ص : 6438
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: «مَنْ أَکْثَرَ قِرَاءَهَ سُورَهِ اَلرَّعْدِ لَمْ تُصِبْهُ صَاعِقَهٌ أَبَداً، وَ إِنْ کَانَ نَاصِبِیّاً ، فَإِنَّهُ لاَ یَکُونُ أَشَرَّ مِنَ اَلنَّاصِبِ ، وَ إِنْ کَانَ مُؤْمِناً أَدْخَلَهُ اَللَّهُ اَلْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسَابٍ، وَ یُشَفَّعُ فِی جَمِیعِ مَنْ یَعْرِفُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ إِخْوَانِهِ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 221 )
ص : 6439
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ زَیْدٍ أَبِی أُسَامَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْحُبْلَی اَلْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا هَلْ لَهَا نَفَقَهٌ فَقَالَ لاَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 345 )
ص : 6440
مُوسَی بْنُ اَلْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُ أَخِی مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ حَمَامِ اَلْحَرَمِ یُصَادُ فِی اَلْحِلِّ فَقَالَ لاَ یُصَادُ حَمَامُ اَلْحَرَمِ حَیْثُ کَانَ إِذَا عُلِمَ أَنَّهُ مِنْ حَمَامِ اَلْحَرَمِ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 271 )
ص : 6441
وَ قَوْلُهُ تَعَالَی الم `أَ حَسِبَ اَلنّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا هَذِهِ اَلْفِتْنَهُ قَالَ یَا عَلِیُّ بِکَ وَ إِنَّکَ مُخَاصَمٌ فَأَعِدَّ لِلْخُصُومَهِ [ ].
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 372 )
علی (علیه السّلام) می گوید: هنگامی که این آیه نازل شد:«
الم، `أَ حَسِبَ اَلنّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ
» -، عرض کردم یا رسول اللّه! این فتنه کدام است؟ فرمود: ای علی! فتنه برای تو که تو مورد خصومتی، پس برای خصومت آماده باش .
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 365 )
«
الم، `أَ حَسِبَ اَلنّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ
»: آیا مردم گمان دارند که اگر گفتند ایمان آوردیم، رها می شوند و آزمایشی برای آنها نیست؟ علی علیه السّلام می فرماید: از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم پرسیدم، این فتنه چیست؟ فرمود: این فتنه و آزمایش به تو اختصاص دارد، چرا که مردم باید به وسیلۀ تو آزمایش شوند و تو نیز در مورد آنها، آزمایش خواهی شد [و به تعبیر دیگر] مردم با تو دشمنی خواهند نمود، و تو نیز باید آمادۀ دشمنی آنها باشی.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 359 )
ص : 6442
3970-27 الکافی ،1/1/19/3 التهذیب ،1/26/356/1 الأربعه عن محمد قال: قلت لأبی جعفر علیه السّلام رجل بال و لم یکن معه ماء - فقال یعصر أصل ذکره إلی طرفه ثلاث عصرات و ینتر طرفه فإن خرج بعد ذلک شیء فلیس من البول و لکنه من الحبائل .
( الوافی , جلد 6 , صفحه 147 )
قوله:عن محمّد قال:قلت لأبی جعفر علیه السّلام:رجل بال و لم یکن معه ماء، فقال:«یعصر أصل ذکره إلی طرفه ثلاث عصرات،و ینتر طرفه،فإن خرج بعد ذلک شیء فلیس من البول،و لکنّه من الحبائل» . لعلّ المراد من أصل الذکر هو المدوّر المتّصل بالذکر الممتد إلی المقعده،و المراد من طرفه رأسه بقرینه ما سیجیء فی روایه ابن عمرو ،و أخبارهم علیهم السّلام یفسّر بعضها بعضا. مع أنّه ظاهر أنّ الغرض إخراج ما عسی أن یبقی فی الممرّ؛البول،و الموضع الذی یبقی فیه غالبا و یخرج بالقیام و الحرکه هو ما بین المقعده و الانثیین،و إلاّ ففی نفس الذکر قلّما یبقی أو یبقی أقلّ،فتأمّل!
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 177 )
ص : 6443
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْخَزَّازِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَذَاعَ عَلَیْنَا حَدِیثَنَا فَهُوَ بِمَنْزِلَهِ مَنْ جَحَدَنَا حَقَّنَا قَالَ وَ قَالَ لِلْمُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ اَلْمُذِیعُ حَدِیثَنَا کَالْجَاحِدِ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 85 )
35-کافی:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)که هر که حدیث ما را فاش کند چون کسیست که حق ما را انکار کند،و بمعلی بن خنیس فرمود:فاش کن حدیث ما چون منکر ماست.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 58 )
ص : 6444
وَ عَنْ سَعِیدٍ اَلْأَعْرَجِ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ لِأَهْلِ سَرِفٍ وَ لاَ لِأَهْلِ مَرٍّ وَ لاَ لِأَهْلِ مَکَّهَ مُتْعَهٌ یَقُولُ اَللَّهُ ذلِکَ لِمَنْ لَمْ یَکُنْ أَهْلُهُ حاضِرِی اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 89 )
ص : 6445
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مُحَدَّثاً وَ کَانَ سَلْمَانُ مُحَدَّثاً قَالَ قُلْتُ فَمَا آیَهُ اَلْمُحَدَّثِ قَالَ یَأْتِیهِ مَلَکٌ فَیَنْکُتُ فِی قَلْبِهِ کَیْتَ وَ کَیْتَ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 322 )
ص : 6446
وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ سَمِعَ اَلنِّدَاءَ مِنْ جِیرَانِ اَلْمَسْجِدِ فَلَمْ یُجِبْ فَلاَ صَلاَهَ لَهُ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 85 )
ص : 6447
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلْحُمَیْدِیُّ أَیْضاً فِی کِتَابِهِ اَلْمَذْکُورِ فِی اَلْحَدِیثِ اَلرَّابِعِ بَعْدَ اَلْمِائَتَیْنِ مِنَ اَلْمُتَّفَقِ عَلَیْهِ مِنْ مُسْنَدِ أَبِی هُرَیْرَهَ مِنْ حَدِیثِ مَالِکٍ عَنْ أَبِی زِیَادٍ عَنِ اَلْأَعْرَجِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ آمُرَ أَنْ یَجْمَعُوا حَطَباً ثُمَّ آمُرُ بِالصَّلاَهِ فَیُؤَذَّنُ لَهَا ثُمَّ آمُرُ رَجُلاً یَؤُمُّ اَلنَّاسَ ثُمَّ أُخَالِفُ إِلَی رِجَالٍ یَتَخَلَّفُونَ عَنْهَا فَأُحْرِقُ عَلَیْهِمْ بُیُوتَهُمْ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوْ یَعْلَمُ أَحَدُهُمْ أَنَّهُ یَجِدُ عِرْقاً سَمِیناً مَا تَأَخَّرَ أَنْ یَشْهَدَ مَعَنَا اَلْعِشَاءَ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 392 )
ص : 6448
اَلْعِلَلُ ، لِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : عِلَّهُ وَضْعِ اَلرِّجْلَیْنِ اَلْیُمْنَی عَلَی اَلْیُسْرَی فِی اَلتَّشَهُّدِ سُئِلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ مَعْنَی ذَلِکَ فَقَالَ مَعْنَاهُ اَللَّهُمَّ أَمِتِ اَلْبَاطِلَ وَ أَقِمِ اَلْحَقَّ وَ عِلَّهُ اَلتَّشَهُّدِ فِی اَلرَّکْعَتَیْنِ أَنَّ اَلصَّلاَهَ کَانَتْ أَوَّلَ مَا أَمَرَ اَللَّهُ بِهَا رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ أَضَافَ إِلَیْهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَکْعَتَیْنِ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِکَ یُتَشَهَّدُ فِی اَلرَّکْعَتَیْنِ اَلْأُولَیَیْنِ وَ مَعْنَی اَلتَّشَهُّدِ فِی اَلرَّابِعَهِ اَلتَّحِیَّاتُ لِلَّهِ اَلصَّلَوَاتُ اَلطَّیِّبَاتُ اَلطَّاهِرَاتُ فَهُوَ لُطْفٌ حَسَنٌ وَ ثَنَاءٌ عَلَی اَللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ قَوْلُهُ لِلَّهِ مَا طَابَ وَ طَهُرَ یَعْنِی مَا خَلَصَ فِی اَلْقَلْبِ وَ صَفَا فِی اَلنِّیَّهِ فَلِلَّهِ وَ مَا خَبُثَ یَعْنِی مَا عُمِلَ رِیَاءً فَلِغَیْرِ اَللَّهِ وَ أَقَلُّ مَا یَجِبُ مِنَ اَلتَّشَهُّدِ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 289 )
ص : 6449
فَإِنْ قَالَ فَلِمَ لَمْ یَکُنْ فِیهَا رُکُوعٌ وَ سُجُودٌ قِیلَ لِأَنَّهُ إِنَّمَا یُرِیدُ بِهَذِهِ اَلصَّلاَهِ اَلشَّفَاعَهَ لِهَذَا اَلْعَبْدِ اَلَّذِی قَدْ تَخَلَّی مِمَّا خَلَّفَ وَ اِحْتَاجَ إِلَی مَا قَدَّمَ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ أُمِرَ بِغُسْلِ اَلْمَیِّتِ قِیلَ لِأَنَّهُ إِذَا مَاتَ کَانَ اَلْغَالِبُ عَلَیْهِ اَلنَّجَاسَهَ وَ اَلْآفَهَ وَ اَلْأَذَی فَأَحَبَّ أَنْ یَکُونَ طَاهِراً إِذَا بَاشَرَ أَهْلَ اَلطَّهَارَهِ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ اَلَّذِینَ یَلُونَهُ وَ یُمَاسُّونَهُ فِیمَا بَیْنَهُمْ نَظِیفاً مُوَجَّهاً بِهِ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَیْسَ مِنْ مَیِّتٍ یَمُوتُ إِلاَّ خَرَجَتْ مِنْهُ اَلْجَنَابَهُ فَلِذَلِکَ أَیْضاً وَجَبَ اَلْغُسْلُ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ أُمِرُوا بِکَفْنِ اَلْمَیِّتِ قِیلَ لِیَلْقَی رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ طَاهِرَ اَلْجَسَدِ وَ لِئَلاَّ تَبْدُوَ عَوْرَتُهُ لِمَنْ یَحْمِلُهُ وَ یَدْفِنُهُ وَ لِئَلاَّ یَظْهَرَ اَلنَّاسُ عَلَی بَعْضِ حَالِهِ وَ قُبْحِ مَنْظَرِهِ وَ لِئَلاَّ یَقْسُوَ اَلْقَلْبُ مِنْ کَثْرَهِ اَلنَّظَرِ إِلَی مِثْلِ ذَلِکَ لِلْعَاهَهِ وَ اَلْفَسَادِ وَ لِیَکُونَ أَطْیَبَ لِأَنْفُسِ اَلْأَحْیَاءِ وَ لِئَلاَّ یُبْغِضَهُ حَمِیمٌ فَیُلْقِیَ ذِکْرَهُ وَ مَوَدَّتَهُ فَلاَ یَحْفَظَهُ فِیمَا خَلَّفَ وَ أَوْصَاهُ وَ أَمَرَ بِهِ وَ أَحَبَّ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ أُمِرُوا بِدَفْنِهِ قِیلَ لِئَلاَّ یَظْهَرَ اَلنَّاسُ عَلَی فَسَادِ جَسَدِهِ وَ قُبْحِ مَنْظَرِهِ وَ تَغَیُّرِ رِیحِهِ وَ لاَ یَتَأَذَّی بِهِ اَلْأَحْیَاءُ بِرِیحِهِ وَ بِمَا یَدْخُلُ عَلَیْهِ مِنَ اَلْآفَهِ وَ اَلْفَسَادِ وَ لِیَکُونَ مَسْتُوراً عَنِ اَلْأَوْلِیَاءِ وَ اَلْأَعْدَاءِ فَلاَ یَشْمَتَ عَدُوٌّ وَ لاَ یَحْزَنَ صَدِیقٌ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ أُمِرَ مَنْ یَغْسِلُهُ بِالْغُسْلِ قِیلَ لِعِلَّهِ اَلطَّهَارَهِ مِمَّا أَصَابَهُ مِنْ نَضْحِ اَلْمَیِّتِ لِأَنَّ اَلْمَیِّتَ إِذَا خَرَجَ مِنْهُ اَلرُّوحُ بَقِیَ مِنْهُ أَکْثَرُ آفَتِهِ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ لَمْ یَجِبِ اَلْغُسْلُ عَلَی مَنْ مَسَّ شَیْئاً مِنَ اَلْأَمْوَاتِ غَیْرِ اَلْإِنْسَانِ کَالطَّیْرِ وَ اَلْبَهَائِمِ وَ اَلسِّبَاعِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ قِیلَ لِأَنَّ هَذِهِ اَلْأَشْیَاءَ کُلَّهَا مُلَبَّسَهٌ رِیشاً وَ صُوفاً وَ شَعَراً وَ وَبَراً وَ هَذَا کُلُّهُ ذَکِیٌّ وَ لاَ یَمُوتُ وَ إِنَّمَا یُمَاسُّ مِنْهُ اَلشَّیْءُ اَلَّذِی هُوَ ذَکِیٌّ مِنَ اَلْحَیِّ وَ اَلْمَیِّتِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 76 )
ص : 6450
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَهَ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: فِی اَلْإِیلاَءِ: «إِذَا آلَی اَلرَّجُلُ مِنِ اِمْرَأَتِهِ، لاَ یَقْرَبُهَا وَ لاَ یَمَسُّهَا وَ لاَ یَجْمَعُ رَأْسَهُ وَ رَأْسَهَا، فَهُوَ فِی سَعَهٍ مَا لَمْ یَمْضِ اَلْأَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ، فَإِذْ مَضَی اَلْأَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ فَهُوَ فِی حِلٍّ مَا سَکَتَتْ عَنْهُ، فَإِذَا طَلَبَتْ حَقَّهَا بَعْدَ اَلْأَرْبَعَهِ أَشْهُرٍ وُقِفَ؛ فَإِمَّا أَنْ یَفِیءَ فَیَمَسَّهَا، وَ إِمَّا أَنْ یَعْزِمَ عَلَی اَلطَّلاَقِ فَیُخَلِّیَ عَنْهَا، حَتَّی إِذَا حَاضَتْ وَ تَطَهَّرَتْ مِنْ مَحِیضِهَا، طَلَّقَهَا تَطْلِیقَهً مِنْ قَبْلِ أَنْ یُجَامِعَهَا بِشَهَادَهِ عَدْلَیْنِ، ثُمَّ هُوَ أَحَقُّ بِرَجْعَتِهَا مَا لَمْ یَمْضِ اَلثَّلاَثَهُ أَقْرَاءٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 470 )
ص : 6451
20975-2 ( الکافی 418:5) محمد ، عن أحمد ، عن محمد بن إسماعیل قال: سألت أبا الحسن الرضا علیه السّلام عن الرجل یکون له الجاریه فیقبلها، هل تحل لولده فقال "بشهوه"، قلت: نعم، فقال "ما ترک شیئا إذا قبلها بشهوه"، ثم قال "ابتداء منه إن جردها أو نظر إلیها بشهوه حرمت علی أبیه و ابنه"، و قلت: إذا نظر إلی جسدها فقال "إذا نظر إلی فرجها و جسدها بشهوه حرمت علیه" .
( الوافی , جلد 21 , صفحه 155 )
ص : 6452
وَ مِنْهَا مَا رُوِیَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ مِنْ أَدْعِیَهِ اَلْوَسَائِلِ إِلَی اَلْمَسَائِلِ : اَللَّهُمَّ إِنِّ خِیَرَتَکَ فِیمَا أَسْتَخِیرُکَ فِیهِ تُنِیلُ اَلرَّغَائِبَ وَ تُجْزِلُ اَلْمَوَاهِبَ وَ تُغْنِمُ اَلْمَطَالِبَ وَ تُطَیِّبُ اَلْمَکَاسِبَ وَ تَهْدِی إِلَی أَجْمَلِ اَلْمَذَاهِبِ وَ تَسُوقُ إِلَی أَحْمَدِ اَلْعَوَاقِبِ وَ تَقِی مَخُوفَ اَلنَّوَائِبِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَخِیرُکَ فِیمَا عَزَمَ رَأْیِی عَلَیْهِ وَ قَادَنِی عَقْلِی إِلَیْهِ فَسَهِّلِ اَللَّهُمَّ مِنْهُ مَا تَوَعَّرَ وَ یَسِّرْ مِنْهُ مَا تَعَسَّرَ وَ اِکْفِنِی فِیهِ اَلْمُهِمَّ وَ اِدْفَعْ عَنِّی کُلَّ مُلِمٍّ وَ اِجْعَلْ رَبِّ عَوَاقِبَهُ غُنْماً وَ خَوْفَهُ سِلْماً وَ بُعْدَهُ قُرْباً وَ جَدْبَهُ خِصْباً وَ أَرْسِلِ اَللَّهُمَّ إِجَابَتِی وَ أَنْجِحْ طَلِبَتِی وَ اِقْضِ حَاجَتِی وَ اِقْطَعْ عَوَائِقَهَا وَ اِمْنَعْ عَنِّی بَوَائِقَهَا وَ أَعْطِنِی اَللَّهُمَّ لِوَاءَ اَلظَّفَرِ بِالْخِیَرَهِ فِیمَا اِسْتَخَرْتُکَ وَ وُفُورَ اَلْغُنْمِ فِیمَا دَعَوْتُکَ وَ عَوَائِدَ اَلْإِفْضَالِ فِیمَا رَجَوْتُکَ وَ أَقْرِنْهُ اَللَّهُمَّ رَبِّ بِالنَّجَاحِ وَ حُطَّهُ بِالصَّلاَحِ وَ أَرِنِی أَسْبَابَ اَلْخِیَرَهِ وَاضِحَهً وَ أَعْلاَمَ غُنْمِهَا لاَئِحَهً وَ اُشْدُدْ خِنَاقَ تَعَسُّرِهَا وَ اِنْعَشْ صَرِیعَ تَیَسُّرِهَا وَ بَیِّنِ اَللَّهُمَّ مُلْتَبَسَهَا وَ أَطْلِقْ مُحْتَبَسَهَا وَ مَکِّنْ أُسَّهَا حَتَّی تَکُونَ خِیَرَهً مُقْبِلَهً بِالْغُنْمِ مُزِیلَهً لِلْعَزْمِ عَاجِلَهَ اَلنَّفْعِ بَاقِیَهَ اَلصُّنْعِ إِنَّکَ وَلِیُّ اَلْمَزِیدِ مُبْتَدِئٌ بِالْجُودِ .
( البلد الأمین , جلد 1 , صفحه 161 )
ص : 6453
ثُمَّ نُقِلَ مِنْ کُتُبِ اَلرِّوَایَهِ: أَنَّ یَهُودِیّاً أَتَاهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا عَلِیُّ أَعْلِمْنِی أَیَّ عَدَدٍ یَتَصَحَّحُ مِنْهُ اَلْکُسُورُ اَلتِّسْعَهُ جَمِیعاً مِنْ غَیْرِ کَسْرٍ وَ کَذَلِکَ مِنْ کُلٍّ مِنْ کُسُورِهِ اَلتِّسْعَهِ إِلاَّ مِنْ أَرْبَعَهٍ فَیَکُونُ لَهُ کُلٌّ مِنَ اَلْکُسُورِ اَلتِّسْعَهِ مُصَحَّحاً مِنْ غَیْرِ کَسْرٍ وَ لِکُلٍّ مِنْ کُسُورِهِ اَلتِّسْعَهِ کُلٌّ مِنَ اَلْکُسُورِ اَلتِّسْعَهِ مُصَحَّحاً مِنْ غَیْرِ کَسْرٍ إِلاَّ اَلثُّمُنَ لِرُبُعِهِ وَ اَلرُّبُعَ لِثُمُنِهِ وَ اَلسُّبُعَ لِسُبُعِهِ وَ اَلتُّسُعَ لِتُسُعِهِ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ أَعْلَمْتُکَ تَسْلَمُ قَالَ نَعَمْ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِضْرِبْ أُسْبُوعَکَ فِی شَهْرِکَ ثُمَّ مَا حَصَلَ لَکَ فِی أَیَّامِ سَنَتِکَ تَظْفَرْ بِمَطْلُوبِکَ فَضَرَبَ اَلْیَهُودِیُّ سَبْعَهً فِی ثَلاَثِینَ فَکَانَ اَلْمُرْتَقَی 210 فَضَرَبَ ذَلِکَ فِی ثَلاَثِمِائَهٍ وَ سِتِّینَ فَکَانَ اَلْحَاصِلُ 7560 فَوَجَدَ بُغْیَتَهُ فَأَسْلَمَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 187 )
ص : 6454
رُوِیَ عَنْ أَحَدِ اَلْأَئِمَّهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیهِم : أَنَّ سَلْمَانَ أَدْرَکَ اَلْعِلْمَ اَلْأَوَّلَ وَ اَلْآخِرَ.
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 313 )
ص : 6455
اَلدَّعَائِمُ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ کَانَ یُحِبُّ اَلرِّجْلَهَ وَ بَارَکَ فِیهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 235 )
5-«در دعائم»که پیغمبر خرفه را دوست میداشت و بدان برکت داد (113/2).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 60 )
ص : 6456
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ اَلْمُرَادِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ لَمْ یَهْلِکْ عَلَی اَللَّهِ بَعْدَهُنَّ إِلاَّ هَالِکٌ یَهُمُّ اَلْعَبْدُ اَلْحَسَنَهَ فَیَعْمَلُهَا فَإِنْ هُوَ لَمْ یَعْمَلْهَا کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ حَسَنَهً بِحُسْنِ نِیَّتِهِ وَ إِنْ هُوَ عَمِلَهَا کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ عَشْراً وَ یَهُمُّ بِالسَّیِّئَهِ أَنْ یَعْمَلَهَا فَإِنْ لَمْ یَعْمَلْهَا لَمْ یُکْتَبْ عَلَیْهِ شَیْءٌ وَ إِنْ هُوَ عَمِلَهَا أُجِّلَ سَبْعَ سَاعَاتٍ وَ قَالَ صَاحِبُ اَلْحَسَنَاتِ لِصَاحِبِ اَلسَّیِّئَاتِ وَ هُوَ صَاحِبُ اَلشِّمَالِ لاَ تَعْجَلْ عَسَی أَنْ یُتْبِعَهَا بِحَسَنَهٍ تَمْحُوهَا فَإِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ إِنَّ اَلْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ اَلسَّیِّئاتِ أَوِ اَلاِسْتِغْفَارَ فَإِنْ هُوَ قَالَ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عالِمُ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَهِ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ اَلْغَفُورُ اَلرَّحِیمُ ذُو اَلْجَلالِ وَ اَلْإِکْرامِ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ لَمْ یُکْتَبْ عَلَیْهِ شَیْءٌ وَ إِنْ مَضَتْ سَبْعُ سَاعَاتٍ وَ لَمْ یُتْبِعْهَا بِحَسَنَهٍ وَ لاَ اِسْتِغْفَارٍ قَالَ صَاحِبُ اَلْحَسَنَاتِ لِصَاحِبِ اَلسَّیِّئَاتِ اُکْتُبْ عَلَی اَلشَّقِیِّ اَلْمَحْرُومِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 326 )
ص : 6457
وَ [وَرَدَ أَیْضاً] فِی اَلْبَابِ عَنْ جَابِرِ [بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ] اَلْأَنْصَارِیِّ : أَخْبَرَنَاهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلشِّیرَازِیُّ أَخْبَرَنَا أَبُو بَکْرٍ اَلْجَرْجَرَائِیُّ حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ اَلْبَصْرِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا حَدَّثَنَا اَلْعَبَّاسُ بْنُ بَکَّارٍ حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ کَثِیرٍ ، عَنْ أَبِی اَلزُّبَیْرِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: نَزَلَتْ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذِهِ اَلْآیَهُ:[ وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَهٌ ] فَسَأَلَهُ أَنْ یَجْعَلَهَا أُذُنَ عَلِیٍّ فَفَعَلَ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 371 )
1019-عن جابر قال: نزلت علی النبی صلی اللّه علیه و آله و سلم هذه الآیه (و تعیها أذن واعیه) فسأله أن یجعلها أذن علیّ ففعل. جابر گفت: این آیه بر پیامبر نازل شد:«و تعیها اذن واعیه» پس از خدا خواست که گوش او را چنین کند و کرد.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 348 )
ص : 6458
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ أَبَاکَ أَخْبَرَنَا بِالْخَلَفِ مِنْ بَعْدِهِ فَلَوْ أَخْبَرْتَنَا بِهِ فَأَخَذَ بِیَدِی فَهَزَّهَا ثُمَّ قَالَ ما کانَ اَللّهُ لِیُضِلَّ قَوْماً بَعْدَ إِذْ هَداهُمْ حَتّی یُبَیِّنَ لَهُمْ ما یَتَّقُونَ قَالَ فَخَفَقْتُ فَقَالَ مَهْ لاَ تُعَوِّدْ عَیْنَیْکَ کَثْرَهَ اَلنَّوْمِ فَإِنَّهَا أَقَلُّ شَیْءٍ فِی اَلْجَسَدِ شُکْراً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 44 )
ص : 6459
ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ تَقُولُ: مَا رُوِیَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْحَلِیمُ اَلْکَرِیمُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ [اَللَّهُ] اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ سُبْحَانَ اَللَّهِ رَبِّ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ رَبِّ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَا فَوْقَهُنَّ وَ مَا تَحْتَهُنَّ وَ رَبِّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِدِرْعِکَ اَلْحَصِینَهِ وَ بِقُدْرَتِکَ وَ عَظَمَتِکَ وَ سُلْطَانِکَ أَنْ تُجِیرَنِی مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحُبِّی إِیَّاکَ وَ بِحُبِّی رَسُولَکَ وَ بِحُبِّی أَهْلَ بَیْتِ رَسُولِکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ یَا خَیْراً لِی مِنْ أَبِی وَ أُمِّی وَ مِنَ اَلنَّاسِ جَمِیعاً [أَجْمَعِینَ] اِقْدِرْ لِی خَیْراً مِنْ قَدْرِی لِنَفْسِی وَ خَیْراً لِی مِمَّا یَقْدِرُ لِی أَبِی وَ أُمِّی أَنْتَ جَوَادٌ لاَ یَبْخَلُ وَ حَلِیمٌ لاَ یَعْجَلُ [یَجْهَلُ] وَ عَزِیزٌ لاَ یُسْتَذَلُّ اَللَّهُمَّ مَنْ کَانَ اَلنَّاسُ ثِقَتَهُ وَ رَجَاءَهُ فَأَنْتَ ثِقَتِی وَ رَجَائِی اِقْدِرْ لِی خَیْرَهَا عَاقِبَهً وَ رَضِّنِی بِمَا قَضَیْتَ لِی اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَلْبِسْنِی عَافِیَتَکَ اَلْحَصِینَهَ اَللَّهُمَّ وَ إِنِ [فإن] اِبْتَلَیْتَنِی فَصَبِّرْنِی وَ اَلْعَافِیَهُ أَحَبُّ إِلَیَّ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 170 )
ص : 6460
وَ فِی مُوَثَّقَهِ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ : حَتَّی یَدْخُلَ أَهْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 28 )
ص : 6461
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ جَمِیعاً عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ فِی حَدِیثٍ: أَنَّهُ دَخَلَ اَلْحَمَّامَ فَإِذَا فِیهِ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ ، وَ مَعَهُ اِبْنُهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 56 )
ص : 6462
مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ : قِیلَ لِلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّکَ قَدْ شَهَرْتَ نَفْسَکَ بِهَذَا اَلْأَمْرِ وَ جَلَسْتَ مَجْلِسَ أَبِیکَ وَ سَیْفُ هَارُونَ یُقَطِّرُ اَلدَّمَ فَقَالَ جَوَابِی هَذَا مَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنْ أَخَذَ أَبُو جَهْلٍ مِنْ رَأْسِی شَعْرَهً فَاشْهَدُوا أَنَّنِی لَسْتُ بِنَبِیٍّ وَ أَنَا أَقُولُ لَکُمْ إِنْ أَخَذَ هَارُونُ مِنْ رَأْسِی شَعْرَهً فَاشْهَدُوا أَنَّنِی لَسْتُ بِإِمَامٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 59 )
محمّد بن سنان گفت:بحضرت رضا گفتند تو خود را با این کار مشهور کردی و جانشین پدر شدی با اینکه از دم شمشیر هارون خون میچکد.فرمود جواب من همان جوابی است که پیامبر اکرم فرمود که اگر ابو جهل یک مو از سر من کم کرد بدانید من پیامبر نیستم من نیز میگویم اگر هارون یک مو از سرم کم کرد بدانید امام نیستم.
( بحارالأنوار (جلد 49) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 49 )
ص : 6463
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اَلْخَشَّابِ عَنِ اِبْنِ بَقَّاحٍ عَنْ مُعَاذِ بْنِ ثَابِتٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیْعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ عَنِ اَلْمُبَارَزَهِ بَیْنَ اَلصَّفَّیْنِ بَعْدَ إِذْنِ اَلْإِمَامِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ لاَ بَأْسَ وَ لَکِنْ لاَ یُطْلَبُ إِلاَّ بِإِذْنِ اَلْإِمَامِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 34 )
1 - عمرو بن جمیع گوید:
از امام صادق علیه السّلام در مورد مبارز طلبیدن بین دو لشکر، پس از اذن و اجازۀ امام علیه السّلام سؤال شد.
فرمود: اشکالی ندارد، ولی جز با اذن و اجازۀ امام علیه السّلام نمی توان مبارز طلبید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 89 )
: ضعیف. و قال فی الدروس: یکره المبارزه بین الصفین بغیر إذن الإمام و یحرم إن منع و یجب إن ألزم.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 363 )
ص : 6464
18313-26 الکافی ،1/2/23/7 العده عن سهل و محمد عن التهذیب ،1/43/171/9 أحمد عن الفقیه ،5441/194/4 التهذیب ،1/16/187/6 السراد عن ابن رئاب عن زراره قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل مات و علیه دین بقدر کفنه قال یکفن بما ترک - إلا أن یتجر علیه إنسان فیکفنه و یقضی بما ترک دینه.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 794 )
ص : 6465
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَهَ وَ یَرْضَی لِرِضَاهَا.
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 46 )
باین اسناد گوید رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود خدا از جهت غضب فاطمۀ غضبناک می شود و از جهت رضا و خوشنودی او خوشنود می شود.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 284 )
176-و بهمین اسناد از آن حضرت روایت کرده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: خداوند تعالی هر آینه غضب نماید به غضب فاطمه و خشنود گردد به خشنودی فاطمه(علیها السّلام).
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 65 )
نیز رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:همانا خدا غضب می کند برای غضب فاطمه و راضی می شود به رضای فاطمه علیها السّلام.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 57 )
ص : 6466
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ یَحْیَی بْنُ زَکَرِیَّا یَبْکِی وَ لاَ یَضْحَکُ وَ کَانَ عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَضْحَکُ وَ یَبْکِی وَ کَانَ اَلَّذِی یَصْنَعُ عِیسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَفْضَلَ مِنَ اَلَّذِی کَانَ یَصْنَعُ یَحْیَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 112 )
2- ابو الحسن اول امام موسی کاظم(علیه السّلام)فرمود:یحیی بن زکریّا گریه می کرد و نمی خندید،امّا عیسی بن مریم می خندید و گریه هم می کرد و عمل حضرت عیسی(علیه السّلام)بهتر از عمل حضرت یحیی(علیه السّلام)بود.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 91 )
ص : 6467
25329-40 ( التهذیب 257:8 رقم 934) ابن محبوب ، عن أحمد ، عن الحسین ، عن أخیه الحسن قال: کتبت إلی أبی جعفر علیه السّلام : الرجل یموت و لا وارث له إلا موالیه الذی أعتقوه هل یرثونه و لمن میراثه فکتب علیه السّلام "لمولاه الأعلی".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 939 )
ص : 6468
وَ کَتَبَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ وَ هُوَ بِالْبَصْرَهِ : أَتَانِی کِتَابُکَ تَذْکُرُ فِیهِ مَا رَأَیْتَ مِنْ أَهْلِ اَلْبَصْرَهِ بَعْدَ خُرُوجِی مِنْهُمْ، وَ إِنَّمَا یَنْقِمُونَ لِرَغْبَهٍ یَرْجُونَهَا أَوْ عُقُوبَهٍ یَخَافُونَهَا، فَأَرْغِبْ رَاغِبَهُمْ، وَ اُحْلُلْ عُقْدَهَ اَلْخَوْفِ عَنْ خَائِفِهِمْ بِالْعَدْلِ عَلَیْهِ وَ اَلْإِنْصَافِ لَهُ . .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 63 )
ص : 6469
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا شَکَّ فِی اِحْتِلاَمِ اَلْغُلاَمِ وَ قَدْ سَرَقَ حَکَّ أَصَابِعَهُ وَ لَمْ یَقْطَعْهُ فَإِذَا سَرَقَ رُبُعَ دِینَارٍ قَطَعَ أَصَابِعَهُ وَ لاَ یَقْطَعُ اَلْکَفَّ فِی أَقَلَّ مِنْ عَشَرَهِ دَرَاهِمَ فَصَاعِداً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 122 )
ص : 6470
مَنْ طَالَ أَمَلُهُ سَاءَ عَمَلُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 453 )
ص : 6471
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ أَبِی إِسْحَقَ : «إِنَّ هذَا اَلْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ» قَالَ: یَهْدِی إِلَی اَلْوَلاَیَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 141 )
ص : 6472
فِی کِتَابِ اَلْغَیْبَهِ لِشَیْخِ اَلطَّائِفَهِ رَحِمَهُ اَللَّهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اَلْحَسَنِ بْنِ زِیَادٍ اَلصَّیْقَلِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَلْقَائِمَ لاَ یَقُومُ حَتَّی یُنَادِیَ مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ یَسْمَعُ اَلْفَتَاهُ فِی خِدْرِهَا وَ یَسْمَعُ أَهْلُ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ، وَ فِیهِ نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلسَّماءِ آیَهً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ»
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 46 )
ص : 6473
یج، ، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ بِخُرَاسَانَ : إِنِّی حَیْثُ أَرَادُوا بِیَ اَلْخُرُوجَ جَمَعْتُ عِیَالِی فَأَمَرْتُهُمْ أَنْ یَبْکُوا عَلَیَّ حَتَّی أَسْمَعَ ثُمَّ فَرَّقْتُ فِیهِمُ اِثْنَیْ عَشَرَ أَلْفَ دِینَارٍ ثُمَّ قُلْتُ أَمَا إِنِّی لاَ أَرْجِعُ إِلَی عِیَالِی أَبَداً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 49 , صفحه 52 )
خرایج:وشاء از حضرت رضا علیه السّلام نقل کرد که در خراسان فرمود وقتی مرا خواستند از مدینه خارج کنند خانواده ام را جمع کرده گفتم برایم گریه کنند تا گریه آنها را بشنوم بعد دوازده هزار دینار بآنها دادم سپس گفتم من دیگر از این سفر بر نمیگردم.
( بحارالأنوار (جلد 49) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 43 )
ص : 6474
وَ فِیهِ أَیْضاً عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ ذَکَرَ فِیهِ مَا یَقُولُهُ اَلْعَامَّهُ مِنْ تَزْوِیجِ اَلْإِخْوَهِ بِالْأَخَوَاتِ إِلَی أَنْ قَالَ: وَیْحَ هَؤُلاَءِ أَیْنَ هُمْ عَمَّا لَمْ یَخْتَلِفْ فِیهِ فُقَهَاءُ أَهْلِ اَلْحِجَازِ وَ لاَ فُقَهَاءُ أَهْلِ اَلْعِرَاقِ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ اَلْقَلَمَ فَجَرَی اَلْقَلَمُ عَلَی اَللَّوْحِ اَلْمَحْفُوظِ بِمَا هُوَ کَائِنٌ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ قَبْلَ خَلْقِ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِأَلْفَیْ عَامٍ وَ أَنَّ کُتُبَ اَللَّهِ کُلَّهَا مِمَّا جَرَی فِیهِ اَلْقَلَمُ فِی کُلِّهَا تَحْرِیمُ اَلْأَخَوَاتِ عَلَی اَلْإِخْوَهِ مَعَ مَا حُرِّمَ وَ نَحْنُ نَقْرَأُ اَلْکُتُبَ اَلْمُنَزَّلَهَ اَلْأَرْبَعَهَ اَلْمَشْهُورَهَ فِی هَذَا اَلْعَالَمِ اَلتَّوْرَاهَ وَ اَلْإِنْجِیلَ وَ اَلزَّبُورَ وَ اَلْفُرْقَانَ أَنْزَلَهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَللَّوْحِ اَلْمَحْفُوظِ عَلَی رُسُلِهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ لَیْسَ فِیهَا تَحْلِیلُ شَیْءٍ مِنْ ذَلِکَ وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ یَقُولَ هَذَا وَ شِبْهَهُ إِلاَّ تَقْوِیَهَ حُجَجِ اَلْمَجُوسِ ثُمَّ أَنْشَأَ یُحَدِّثُنَا کَیْفَ کَانَ بَدْءُ اَلنَّسْلِ مِنْ آدَمَ وَ ذُرِّیَّتِهِ فَقَالَ إِنَّ لِآدَمَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وُلِدَ سَبْعُونَ بَطْناً فِی کُلِّ بَطْنِ غُلاَمٌ وَ جَارِیَهٌ إِلَی أَنْ قُتِلَ هَابِیلُ فَجَزِعَ آدَمُ عَلَیْهِ جَزَعاً قَطَعَهُ عَنْ إِتْیَانِ اَلنِّسَاءِ خَمْسَمِائَهِ عَامٍ ثُمَّ تَخَلَّی مَا بِهِ مِنَ اَلْجَزَعِ عَلَیْهِ فَغَشِیَ حَوَّاءَ فَوَهَبَ اَللَّهُ لَهُ شِیثاً وَ لَیْسَ مَعَهُ ثَانٍ فَلَمَّا أَدْرَکَ وَ أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ یَبْلُغَ بِالنَّسْلِ مَا تَرَوْنَ وَ أَنْ یَکُونَ مَا جَرَی بِهِ اَلْقَلَمُ تَحْرِیمَ مَا حَرَّمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَلْأَخَوَاتِ عَلَی اَلْإِخْوَهِ أَنْزَلَ بَعْدَ اَلْعَصْرِ فِی یَوْمِ اَلْخَمِیسِ حَوْرَاءَ مِنَ اَلْجَنَّهِ اِسْمُهَا نَزْلَهُ فَأَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُزَوِّجَهَا مِنْ شِیثٍ فَزَوَّجَهَا مِنْهُ ثُمَّ أَنْزَلَ بَعْدَ اَلْعَصْرِ مِنَ اَلْغَدِ حَوْرَاءَ مِنَ اَلْجَنَّهِ اِسْمُهَا مَنْزِلَهُ فَأَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آدَمَ أَنْ یُزَوِّجَهَا مِنْ یَافِثَ فَزَوَّجَهَا مِنْهُ فَوُلِدَ لِشِیثٍ غُلاَمٌ وَ وُلِدَ لِیَافِثَ جَارِیَهٌ فَأَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آدَمَ حِینَ أَدْرَکَا أَنْ یُزَوِّجَ بِنْتِ یَافِثَ مِنِ اِبْنِ شِیثٍ فَفَعَلَ ذَلِکَ فَوُلِدَ اَلصَّفْوَهُ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْمُرْسَلِینَ وَ مَعَاذَ اَللَّهِ أَنَّ ذَلِکَ عَلَی مَا قَالُوا مِنَ اَلْإِخْوَهِ وَ اَلْأَخَوَاتِ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 53 )
زراره به نقل از امام صادق علیه السّلام در رد نظر اهل سنت پیرامون ازدواج برادران و خواهران با یکدیگر می گوید: وای بر اینان سخن ایشان نه موافق نظر فقیهان حجاز است و نه مطابق نظر فقیهان عراق.
خداوند دو هزار سال پیش از آفرینش آدم دستور فرمود تا بر لوح محفوظ چنین بنگارند که ازدواج برادر و خواهر با یکدیگر حرام است؛ و ما چهار کتاب آسمانی تورات و انجیل و زبور و قرآن را خوانده ایم و آیات همۀ این کتاب های آسمانی را خداوند از لوح محفوظ نازل فرموده است ولی هیچ اثری از حلال بودن ازدواج برادران و خواهران نیافته ایم. آن کسانی که می گویند پسران و دختران آدم با یکدیگر ازدواج کرده اند تنها در پی تقویت عقیدۀ آتش پرستان هستند.
آنگاه امام صادق علیه السّلام دربارۀ پیدایش آدم و فرزندان او اینگونه فرمود: حواء هفتاد بار باردار شد و در این دوران صد و چهل پسر و دختر را به دنیا آورد تا اینکه هابیل به دست برادرش قابیل کشته شد.
آدم چنان در فراق هابیل بی تاب شد که تصمیم گرفت پنجاه سال از نزدیکی با حواء دوری گزیند. پس از آن روزگار دراز، خداوند به سبب آنکه ازدواج برادر و خواهر را با همدیگر حرام نموده بود عطیه ای بهشتی به آدم و حواء ارزانی فرمود و عصر پنج شنبه حوریه ای سیاه چشم به نام «نزله» از بهشت فرود آمد و به فرمان خداوند با «شیث» که فرزند آدم علیه السّلام بود ازدواج نمود.
فردای آن روز حوریه ای دیگر به نام «منزله» از بهشت فرود آمد و با فرزند دیگر آدم که «یافث» نام داشت ازدواج نمود. خداوند به شیث و همسرش پسری ارزانی فرمود و به یافث و همسرش دختری عنایت نمود. آنگاه آن دختر و پسر با همدیگر ازدواج نمودند و پیامبران الهی از فرزندان این دو، یکی پس از دیگری گام به این دنیا نهادند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 109 )
ص : 6475
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنْ لَوِ اِسْتَقامُوا عَلَی اَلطَّرِیقَهِ لَأَسْقَیْناهُمْ ماءً غَدَقاً قَالَ یَعْنِی لَأَمْدَدْنَاهُمْ عِلْماً کَیْ یَتَعَلَّمُونَهُ مِنَ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 703 )
ص : 6476
وَ بِالْإِسْنَادِ قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقُرَشِیُّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْأَشْعَثِ ، عَنْ مُوسَی بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، [عَنْ أَبِیهِ ] ، عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ عَلِیِّ [بْنِ اَلْحُسَیْنِ] عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ زَارَ قَبْرِی بَعْدَ مَوْتِی کَانَ کَمَنْ هَاجَرَ إِلَیَّ فِی حَیَاتِی، فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِیعُوا فَابْعَثُوا بِالسَّلاَمِ، فَإِنَّهُ یَبْلُغُنِی .
( المزار الکبیر , جلد 1 , صفحه 33 )
ص : 6477
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ : أَنَّهُ قَالَ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدِ اُضْطُرِرْتُ إِلَی مَسْأَلَتِکَ فَقَالَ هَاتِ فَقُلْتُ سَعْدُ بْنُ سَعْدٍ أَوْصَی حُجُّوا عَنِّی مُبْهَماً وَ لَمْ یُسَمِّ شَیْئاً وَ لاَ یُدْرَی کَیْفَ ذَلِکَ فَقَالَ یُحَجُّ عَنْهُ مَا دَامَ لَهُ مَالٌ . وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: مَا دَامَ لَهُ مَالٌ یَحْمِلُهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 171 )
ص : 6478
وَ أَخْبَرَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ حَمْزَهَ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ أَبِی بَصِیرٍ قَالُوا: قُلْنَا لَهُ بِئْرٌ یُتَوَضَّأُ مِنْهَا یَجْرِی اَلْبَوْلُ قَرِیباً مِنْهَا أَ یُنَجِّسُهَا قَالُوا فَقَالَ إِنْ کَانَتِ اَلْبِئْرُ فِی أَعْلَی اَلْوَادِی وَ اَلْوَادِی یَجْرِی فِیهِ اَلْبَوْلُ مِنْ تَحْتِهَا وَ کَانَ بَیْنَهُمَا قَدْرُ ثَلاَثَهِ أَذْرُعٍ أَوْ أَرْبَعَهِ أَذْرُعٍ لَمْ یُنَجِّسْ ذَلِکَ اَلْبِئْرَ شَیْءٌ وَ إِنْ کَانَتِ اَلْبِئْرُ فِی أَسْفَلِ اَلْوَادِی وَ یَمُرُّ اَلْمَاءُ عَلَیْهَا وَ کَانَ بَیْنَ اَلْبِئْرِ وَ بَیْنَهُ سَبْعَهُ أَذْرُعٍ لَمْ یُنَجِّسْهَا وَ مَا کَانَ أَقَلَّ مِنْ ذَلِکَ لَمْ یُتَوَضَّأْ مِنْهُ قَالَ زُرَارَهُ فَقُلْتُ لَهُ فَإِنْ کَانَ یَجْرِی بِلِزْقِهَا وَ کَانَ لاَ یَلْبَثُ عَلَی اَلْأَرْضِ فَقَالَ مَا لَمْ یَکُنْ لَهُ قَرَارٌ فَلَیْسَ بِهِ بَأْسٌ فَإِنِ اِسْتَقَرَّ مِنْهُ قَلِیلٌ فَإِنَّهُ لاَ یَثْقُبُ اَلْأَرْضَ وَ لاَ یَغُولُهُ حَتَّی یَبْلُغَ إِلَیْهِ وَ لَیْسَ عَلَی اَلْبِئْرِ مِنْهُ بَأْسٌ فَتَوَضَّأْ مِنْهُ إِنَّمَا ذَلِکَ إِذَا اِسْتَنْقَعَ اَلْمَاءُ کُلُّهُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 46 )
قال: و أخبرنی الحسین بن عبید اللّه،عن أبی محمّد الحسن بن حمزه العلوی،عن علی بن إبراهیم بن هاشم،عن أبیه،عن حماد،عن حریز،عن زراره و محمّد بن مسلم و أبی بصیر،قالوا:قلنا له:بئر یتوضّأ منها یجری البول قریباً منها أ ینجّسها؟ قال :فقال:« إنّ کانت البئر فی أعلی الوادی و الوادی یجری فیه البول من تحتها و کان بینهما قدر ثلاثه أذرع أو أربعه أذرع لم ینجّس ذلک شیء،و إنّ کانت البئر فی أسفل الوادی و یجری الماء علیها و کان بین البئر و بینه سبعه أذرع لم ینجّسها،و ما کان أقل من ذلک لم یتوضّأ منه)قال زراره:فقلت له:فإنّ کان یجری بلزقها و کان لا یلبث علی الأرض،فقال:« ما لم یکن له قرار فلیس به بأس و إن استقر منه قلیل فإنّه لا یثقب الأرض و لا یغوله حتی یبلغ إلیه و لیس علی البئر منه بأس فتوضّأ منه،إنّما ذلک إذا استنقع الماء کلّه». السند فیه الحسن بن حمزه العلوی المرعشی من الأجلّاء و عدم توثیقه لا یضرّ بالحال،لأنّه من الشیوخ،نعم فی السند إبراهیم ابن هاشم فهو حسن. المتن: ذکر الوالد قدس سره أنّه یدل بظاهره من جهات علی حصول التنجّس بالتقارب ،فیدل علی انفعال البئر بالملاقاه،لکن لما دلّت الأخبار علی نفیه فلا بُدّ من التأویل. و قد ذکر شیخنا قدس سره إمکان التأویل بإراده المعنی اللغوی من النجاسه و النهی عن الوضوء للتنزیه . و الوالد قدس سره قال بعد نقل الروایه و ذکر دلالتها علی التنجیس:و یشکل بأنّه إنّما یتم علی القول بالانفعال بالملاقاه،و قد بیّنّا أنّ التحقیق خلافه،سلّمنا و لکن الاتفاق واقع من القائلین بالانفعال علی عدم التنجیس بالتقارب الکثیر،حکاه العلّامه فی المنتهی،و قد طعن فیها بعض الأصحاب بأنّ رواتها لم یسندوها إلی إمام،فیجوز أنّ یکون قولهم:قلنا له،إشاره إلی بعض العلماء . ثم قال الوالد قدس سره-:و الأولی عندی أنّ یفتح للدخول فیها غیر هذا الباب،فنقول:إنّ الظاهر من سوقها کونها مفروضه فی محل یکثر ورود النجاسات علیه،و یظن فیه النفوذ،و ما هذا شأنه لا یبعد إفضاؤه مع القرب إلی تغیّر الماء ،و أطال قدس سره الکلام فی التوجیه. و أنت خبیر بما فیه،و الحق أنّ(الخبر لا یدل صریحاً علی النجاسه،بل المفهوم فیه قد یعطی ذلک،و مع معارضه منطوق الأخبار المعتبره ینتفی المفهوم،نعم هو صریح فی عدم الوضوء بما ذکر فی الروایه،و هو أعم من النجاسه،بل احتمال الکراهه قریب،و علی تقدیر الصراحه أو الظهور) مع وجود المعارض الحمل علی النجاسه اللغویه لا بُدّ منه،و غیره متکلّف،هذا بتقدیر العمل بالحسن،و من لم یعمل به فهو فی راحه من التکلّف،علی أنّه بتقدیر العمل الرجحان لغیر الخبر بقوه الإسناد،و لا یخفی علی من أعطی الروایه حق النظر ما فی متنها من الإجمال و عدم الصراحه فی علوّ القرار و عدمه،بل ظاهره فی خلافه،و اللّه تعالی أعلم بالحال.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 1 , ص 333 )
قوله:(الحسین بن عبید اللّه)(الحدیث-128) حسن الأفاضل[2]. و قوله(علیه السّلام)(أعلی الوادی) المراد به العلو الحسّی،و احتمال الجهتین ممکن أیضا. و قوله(علیه السّلام)(و یمرّ الماء) المراد به البول. (قیل)و التعبیر عن البول بالماء للإشعار بأنه قد بلغ الوادی الی الماء. و ظاهر الروایه تنجیس البئر بالملاقاه من وجوه شتی،خصوصا من عباره الکافی، و هی هکذا: «لم ینجّس ذلک شیء و ان کان أقل من ذلک نجّسها» . و قدح فیها بعضهم بالاضمار لعدم العلم بالمسئول عنه اذ یحتمل کونه غیر امام، و هذا بعید عن مثل هؤلاء الأجلاّء بأن یرووا الا عن الامام(علیه السّلام) . (و قال)شیخنا الشیخ حسن(طاب ثراه):«و الأولی عندی أن نفتح للدخول فیها غیر هذا الباب،فنقول:انّ الظاهر من سوقها کونها مفروضه فی محلّ یکثر ورود النجاسات علیه یظن فیه النفوذ،و ما هذا شأنه لا یبعد افضاؤه مع القرب الی تغیّر الماء»[1]. (و هذا)أیضا بعید،بل الأولی حمل قوله(علیه السّلام)(نجّسها)علی المعنی اللّغوی، و یحمل النهی عن الوضوء علی التنزیه،و یحمل(البأس)علی ما یتناول الکراهه. و قوله[2](بلزقها) معناه بجنبها. و فی(الکافی)«فان کان مجری البول یلزقها»[3]. و قوله(علیه السّلام)(لا یغوله) بالغین المعجمه،من غالنی الشیء:غلبنی،و الغول:ما انهبط من الأرض،و کأن المراد أنه لا یهبط الأرض حتی یبلغ البئر. 6- و فی(الکافی): (فانه لا یثقب الأرض و لا قعر له حتی یبلغ البئر»[4]. و لعله الصّواب.
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 317 )
ص : 6479
نهج، [نهج البلاغه] ، وَ مِنْ کَلاَمٍ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: کَلَّمَ بِهِ طَلْحَهَ وَ اَلزُّبَیْرَ بَعْدَ بَیْعَتِهِ لِلْخِلاَفَهِ وَ قَدْ عَتَبَا [عَلَیْهِ] مِنْ تَرْکِ مَشُورَتِهِمَا وَ اَلاِسْتِعَانَهِ فِی اَلْأُمُورِ بِهِمَا لَقَدْ نَقَمْتُمَا یَسِیراً وَ أَرْجَأْتُمَا کَثِیراً أَلاَ تُخْبِرَانِی أَیُّ شَیْءٍ لَکُمَا فِیهِ حَقٌّ دَفَعْتُکُمَا عَنْهُ وَ أَیُّ قَسْمٍ اِسْتَأْثَرْتُ عَلَیْکُمَا بِهِ أَمْ أَیُّ حَقٍّ رَفَعَهُ إِلَیَّ أَحَدٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ ضَعُفْتُ عَنْهُ أَمْ جَهِلْتُهُ أَمْ أَخْطَأْتُ بَابَهُ وَ اَللَّهِ مَا کَانَتْ لِی فِی اَلْخِلاَفَهِ رَغْبَهٌ وَ لاَ فِی اَلْوِلاَیَهِ إِرْبَهٌ وَ لَکِنَّکُمْ دَعَوْتُمُونِی إِلَیْهَا وَ حَمَلْتُمُونِی عَلَیْهَا فَلَمَّا أَفْضَتْ إِلَیَّ نَظَرْتُ إِلَی کِتَابِ اَللَّهِ وَ مَا وَضَعَ لَنَا وَ أَمَرَنَا بِالْحُکْمِ بِهِ فَاتَّبَعْتُهُ وَ مَا اِسْتَسَنَّ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاقْتَدَیْتُهُ فَلَمْ أَحْتَجْ فِی ذَلِکَ إِلَی رَأْیِکُمَا وَ لاَ رَأْیِ غَیْرِکُمَا وَ لَمْ یَقَعْ حُکْمٌ جَهِلْتُهُ فَأَسْتَشِیرَکُمَا وَ إِخْوَانِی مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ لَوْ کَانَ ذَلِکَ لَمْ أَرْغَبْ عَنْکُمَا وَ لاَ عَنْ غَیْرِکُمَا وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتُمَا مِنْ أَمْرِ اَلْأُسْوَهِ فَإِنَّ ذَلِکَ أَمْرٌ لَمْ أَحْکُمْ أَنَا فِیهِ بِرَأْیِی وَ لاَ وَلِیتُهُ هَوًی مِنِّی بَلْ وَجَدْتُ أَنَا وَ أَنْتُمَا مَا جَاءَ بِهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ فُرِغَ مِنْهُ فَلَمْ أَحْتَجْ إِلَیْکُمَا فِیمَا قَدْ فَرَغَ اَللَّهُ مِنْ قَسْمِهِ وَ أَمْضَی فِیهِ حُکْمَهُ فَلَیْسَ لَکُمَا وَ اَللَّهِ عِنْدِی وَ لاَ لِغَیْرِکُمَا فِی هَذَا عُتْبَی أَخَذَ اَللَّهُ بِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِنَا إِلَی اَلْحَقِّ وَ أَلْهَمَنَا وَ إِیَّاکُمُ اَلصَّبْرَ رَحِمَ اَللَّهُ رَجُلاً رَأَی حَقّاً فَأَعَانَ عَلَیْهِ أَوْ رَأَی جَوْراً فَرَدَّهُ وَ کَانَ عَوْناً بِالْحَقِّ عَلَی صَاحِبِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 50 )
ص : 6480
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ اَلْفَضْلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلتَّقْصِیرِ فَقَالَ فِی أَرْبَعَهِ فَرَاسِخَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 457 )
ص : 6481
حَدَّثَنَا سُلَیْمَانُ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ دَاهِرٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ عَبَایَهَ اَلْأَسَدِیِّ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: سَتَکُونُ فِتْنَهٌ فَإِنْ أَدْرَکَهَا أَحَدٌ مِنْکُمْ فَعَلَیْهِ بِخَصْلَتَیْنِ- کِتَابِ اَللَّهِ وَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ وَ هُوَ آخِذٌ بِیَدِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَذَا أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِی وَ أَوَّلُ مَنْ یُصَافِحُنِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ هُوَ فَارُوقُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ یُفَرِّقُ بَیْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ وَ هُوَ یَعْسُوبُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمَالُ یَعْسُوبُ اَلظَّلَمَهِ وَ هُوَ اَلصِّدِّیقُ اَلْأَکْبَرُ وَ هُوَ بَابِیَ اَلَّذِی أُوتَی مِنْهُ .
( الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمره المؤمنین , جلد 1 , صفحه 500 )
ص : 6482
وَ کَانَ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِذَا مَرَّ بِدَارٍ قَدْ مَاتَ أَهْلُهَا وَ خَلَفَ فِیهَا غَیْرُهُمْ یَقُولُ وَیْحاً لِأَرْبَابِکَ اَلَّذِی وَرِثُوکَ کَیْفَ لَمْ یَعْتَبِرُوا بِإِخْوَانِهِمُ اَلْمَاضِینَ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 219 )
ص : 6483
وَ قَالَ وَ رُوِیَ أَنْ لاَ یُتَعَمَّدُ بِالرَّجْمِ رَأْسُهُ وَ رُوِیَ لاَ یَقْتُلُهُ إِلاَّ حَجَرُ اَلْإِمَامِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 53 )
ص : 6484
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا اِصْطَحَبَ اِثْنَانِ إِلاَّ کَانَ أَعْظَمُهُمَا أَجْراً وَ أَحَبُّهُمَا إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْفَقَهُمَا بِصَاحِبِهِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 251 )
و امام(علیه السّلام)فرمود:دو نفر که با هم مصاحب هستند آن کس در نزد خداوند اجرش بیشتر و محبوبتر است که بیشتر با رفیقش مدارا و رفاقت کند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 480 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:دو نفر که باهم همراه هستند،آن کس که بیشتر با رفیقش مدارا کند نزد خداوند عز و جل اجر بیشتری دارد و محبوب تر است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 534 )
ص : 6485
2834-12 الفقیه ،2108/189/2 میمون بن مهران قال: کنت جالسا عند الحسن بن علی علیهما السّلام فأتاه رجل فقال له یا بن رسول اللّه إن فلانا له علی مال فیرید أن یحبسنی فقال و اللّه ما عندی مال فأقضی عنک قال فکلمه قال فلبس علیه السّلام نعله فقلت له یا بن رسول اللّه أ نسیت اعتکافک فقال له لم أنس و لکنی سمعت أبی علیه السّلام یحدث عن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله أنه قال من سعی فی حاجه أخیه المسلم فکأنما عبد اللّه تعالی تسعه آلاف سنه صائما نهاره قائما لیله.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 668 )
ص : 6486
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَخْلَدٍ اَلْجُعْفِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: رَأَیْتُ اِبْنَ عَبَّاسٍ لَمَّا تُوُفِّیَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْکُوفَهِ وَ قَدْ قَعَدَ عَلَی اَلْمَسْجِدِ مُحْتَبِیاً وَ وَضَعَ فَرْقَهُ عَلَی رُکْبَتَیْهِ وَ أَسْنَدَ یَدَهُ تَحْتَ خَدِّهِ وَ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنِّی قَائِلٌ فَاسْمَعُوا فَمَنْ شاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْیَکْفُرْ سَمِعْتُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ یَقُولُ إِذَا مَاتَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ أُخْرِجَ مِنَ اَلدُّنْیَا ظَهَرَتْ فِی اَلدُّنْیَا خِصَالٌ لاَ خَیْرَ فِیهَا فَقُلْتُ وَ مَا هِیَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ تَقِلُّ اَلْأَمَانَهُ وَ تَکْثُرُ اَلْخِیَانَهُ حَتَّی یَرْکَبَ اَلرَّجُلُ اَلْفَاحِشَهَ وَ أَصْحَابُهُ یَنْظُرُونَ إِلَیْهِ وَ اَللَّهِ لَتَضَایَقُ اَلدُّنْیَا بَعْدَهُ بِنَکْبَهٍ أَلاَ وَ إِنَّ اَلْأَرْضَ لَمْ تَخْلُ مِنِّی مَا دَامَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ حَیّاً فِی اَلدُّنْیَا بَقِیَّهٌ مِنْ بَعْدِی عَلِیٌّ فِی اَلدُّنْیَا عِوَضٌ مِنِّی بَعْدِی عَلِیٌّ کَجِلْدِی عَلِیٌّ لَحْمِی عَلِیٌّ عَظْمِی عَلِیٌّ کَدَمِی عَلِیٌّ عُرُوقِی عَلِیٌّ أَخِی وَ وَصِیِّی فِی أَهْلِی وَ خَلِیفَتِی فِی قَوْمِی وَ مُنْجِزُ عِدَاتِی وَ قَاضِی دَیْنِی قَدْ صَحِبَنِی عَلِیٌّ فِی مُلِمَّاتِ أَمْرِی وَ قَاتَلَ مَعِی أَحْزَابَ اَلْکُفَّارِ وَ شَاهَدَنِی فِی اَلْوَحْیِ وَ أَکَلَ مَعِی طَعَامَ اَلْأَبْرَارِ وَ صَافَحَهُ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِرَاراً نَهَاراً جِهَاراً وَ شَهِدَ جَبْرَئِیلُ وَ أَشْهَدَنِی أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلطَّیِّبِینَ اَلْأَخْیَارِ وَ أَنَا أُشْهِدُکُمْ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ لاَ یَتَسَاءَلُونَ مِنْ عِلْمِ آمِرِکُمْ مَا دَامَ عَلِیٌّ فِیکُمْ فَإِذَا فَقَدْتُمُوهُ فَعِنْدَ ذَلِکَ تَقُومُ اَلْآیَهُ: لِیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَنْ بَیِّنَهٍ وَ یَحْیی مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَهٍ صَدَقَ اَللَّهُ وَ صَدَقَ نَبِیُّ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 42 , صفحه 310 )
ص : 6487
وَ مِمَّا رَوَاهُ مِنْ کِتَابِ مَنْهَجِ اَلتَّحْقِیقِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زَیْدِ بْنِ شَرَاحِیلَ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَصْحَابِهِ أَخْبِرُونِی بِأَفْضَلِکُمْ قَالُوا أَنْتَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ صَدَقْتُمْ أَنَا أَفْضَلُکُمْ وَ لَکِنْ أُخْبِرُکُمْ بِأَفْضَلِ أَفْضَلِکُمْ أَقْدَمِکُمْ سِلْماً وَ أَکْثَرِکُمْ عِلْماً وَ أَعْظَمِکُمْ حِلْماً عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَللَّهِ مَا اُسْتُودِعْتُ عِلْماً إِلاَّ وَ قَدْ أَوْدَعْتُهُ وَ لاَ عُلِّمْتُ شَیْئاً إِلاَّ وَ قَدْ عَلَّمْتُهُ وَ لاَ أُمِرْتُ بِشَیْءٍ إِلاَّ وَ قَدْ أَمَرْتُهُ وَ لاَ وُکِلْتُ بِشَیْءٍ إِلاَّ وَ قَدْ وَکَلْتُهُ بِهِ أَلاَ وَ إِنِّی قَدْ جَعَلْتُ أَمْرَ نِسَائِی بِیَدِهِ وَ هُوَ خَلِیفَتِی عَلَیْکُمْ بَعْدِی فَإِنِ اِسْتَشْهَدَکُمْ فَاشْهَدُوا لَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 66 )
در کتاب منهج التحقیق باسناد خود از زید بن شراحیل انصاری نقل میکند که پیامبر اکرم باصحاب خود فرمود: بهترین خود را برایم نام ببرید گفتند: شما یا رسول اللّه فرمود: صحیح است من بهترین شما هستم ولی من بشما معرفی میکنم بهتر از بهترین شما را از همه پیش قدم تر در پیروی اسلام و از همه دانشمندتر و از همه شکیباتر علی بن ابی طالب هیچ دستوری بمن ندادند مگر اینکه باو دستور دادم مرا کفیل کاری نکردند مگر اینکه او را کفیل نمودم من اختیار زنان خود را بدست او دادم او جانشین من است برای شما پس از من اگر شما را بشهادت طلبید برایش گواهی دهید.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 50 )
ص : 6488
و روی أنّه قال: و بها یؤمر [البدن] و ینهی، و یثاب و یعاقب، و قد تفارقه، و یلبسها اللّه - سبحانه - غیره، کما تقتضیه حکمته.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 124 )
ص : 6489
وَ فِی بَابِ مَجْلِسٍ آخَرَ لِلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عِنْدَ اَلْمَأْمُونِ فِی عِصْمَهِ اَلْأَنْبِیَاءِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْجَهْمِ قَالَ: حَضَرْتُ مَجْلِسَ اَلْمَأْمُونِ وَ عِنْدَهُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ اَلْمَأْمُونُ: یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ أَ لَیْسَ مِنْ قَوْلِکَ أَنَّ اَلْأَنْبِیَاءَ مَعْصُومُونَ؟ قَالَ: بَلَی، قَالَ: فَمَا مَعْنَی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی أَنْ قَالَ: فَأَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی: «وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها لَوْ لا أَنْ رَأی بُرْهانَ رَبِّهِ» فَقَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ لَوْ لا أَنْ رَأی بُرْهانَ رَبِّهِ لَهَمَّ بِهَا کَمَا هَمَّتْ بِهِ لَکِنَّهُ کَانَ مَعْصُوماً وَ اَلْمَعْصُومُ لاَ یَهِمُّ بِذَنْبٍ وَ لاَ یَأْتِیهِ وَ لَقَدْ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: هَمَّتْ بِأَنْ تَفْعَلَ وَ هَمَّ بِأَنْ لاَ یَفْعَلَ، فَقَالَ اَلْمَأْمُونُ: لِلَّهِ دَرُّکَ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 419 )
ص : 6490
1590-11 الکافی ،1/91/432/1 علی بن محمد عن بعض أصحابنا عن السراد عن محمد بن الفضیل عن أبی الحسن الماضی علیه السّلام قال: سألته عن قول اللّه یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اَللّهِ بِأَفْواهِهِمْ قال یریدون لیطفئوا ولایه أمیر المؤمنین بأفواههم قلت وَ اَللّهُ مُتِمُّ نُورِهِ قال و اللّه متم الإمامه لقوله فَآمِنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اَلنُّورِ اَلَّذِی أَنْزَلْنا فالنور هو الإمام قلت هُوَ اَلَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ اَلْحَقِّ قال هو الذی أمر رسوله بالولایه لوصیه - و الولایه هی دین الحق قلت لِیُظْهِرَهُ عَلَی اَلدِّینِ کُلِّهِ قال یظهره علی جمیع الأدیان عند قیام القائم قال یقول اللّه وَ اَللّهُ مُتِمُّ نُورِهِ ولایه القائم وَ لَوْ کَرِهَ اَلْکافِرُونَ بولایه علی قلت هذا تنزیل قال نعم أما هذا الحرف فتنزیل و أما غیره فتأویل قلت ذلِکَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا ثُمَّ کَفَرُوا قال إن اللّه تعالی سمی من لم یتبع رسوله فی ولایه وصیه منافقین و جعل من جحد وصیه إمامته کمن جحد محمدا و أنزل بذلک قرآنا فقال یا محمد إِذا جاءَکَ اَلْمُنافِقُونَ بولایه وصیک قالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اَللّهِ وَ اَللّهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَ اَللّهُ یَشْهَدُ إِنَّ اَلْمُنافِقِینَ بولایه علی لَکاذِبُونَ `اِتَّخَذُوا أَیْمانَهُمْ جُنَّهً فَصَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّهِ و السبیل هو الوصی إِنَّهُمْ ساءَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ `ذلِکَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا برسالتک و کفروا بولایه وصیک فطبع اللّه عَلی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا یَفْقَهُونَ قلت ما معنی لا یفقهون - قال یقول لا یقولون بنبوتک قلت وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اَللّهِ قال و إذا قیل لهم ارجعوا إلی ولایه علی یستغفر لکم النبی من ذنوبکم لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ قال اللّه تعالی وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ عن ولایه علی وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ علیه ثم عطف القول من اللّه بمعرفته بهم فقال سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اَللّهُ لَهُمْ إِنَّ اَللّهَ لا یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلْفاسِقِینَ - یقول الظالمین لوصیک قلت أَ فَمَنْ یَمْشِی مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ أَهْدی أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ قال إن اللّه ضرب مثلا من حاد عن ولایه علی کمن یمشی علی وجهه لا یهتدی لأمره و جعل من تبعه سویا علی صراط مستقیم و الصراط المستقیم أمیر المؤمنین علیه السّلام قال قلت قوله إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ قال یعنی جبرئیل عن اللّه فی ولایه علی قلت وَ ما هُوَ بِقَوْلِ شاعِرٍ قَلِیلاً ما تُؤْمِنُونَ - قال قالوا إن محمدا کذاب علی ربه و ما أمره اللّه بهذا فی علی فأنزل اللّه بذلک قرآنا فقال إن ولایه علی تَنْزِیلٌ مِنْ رَبِّ اَلْعالَمِینَ `وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا محمد بَعْضَ اَلْأَقاوِیلِ `لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ `ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ اَلْوَتِینَ ثم عطف القول فقال - إن الولایه لَتَذْکِرَهٌ لِلْمُتَّقِینَ للعالمین وَ إِنّا لَنَعْلَمُ أَنَّ مِنْکُمْ مُکَذِّبِینَ و إن علیا لَحَسْرَهٌ عَلَی اَلْکافِرِینَ و إن ولایته لَحَقُّ اَلْیَقِینِ `فَسَبِّحْ یا محمد بِاسْمِ رَبِّکَ اَلْعَظِیمِ یقول اشکر ربک العظیم الذی أعطاک هذا الفضل قلت قوله لَمّا سَمِعْنَا اَلْهُدی آمَنّا بِهِ - قال الهدی الولایه آمنا بمولانا فمن آمن بولایه مولاه فَلا یَخافُ بَخْساً وَ لا رَهَقاً قلت تنزیل قال لا تأویل قلت قوله لا أَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً قال إن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله دعا الناس إلی ولایه علی فاجتمعت إلیه قریش فقالوا محمد أعفنا من هذا فقال لهم رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله هذا إلی اللّه لیس إلی فاتهموه و خرجوا من عنده فأنزل اللّه قُلْ إِنِّی لا أَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً `قُلْ إِنِّی لَنْ یُجِیرَنِی مِنَ اَللّهِ إن عصیته أَحَدٌ وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً `إِلاّ بَلاغاً مِنَ اَللّهِ وَ رِسالاتِهِ فی علی قلت هذا تنزیل قال نعم ثم قال توکیدا وَ مَنْ یَعْصِ اَللّهَ وَ رَسُولَهُ فی ولایه علی فَإِنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها أَبَداً قلت حَتّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً یعنی بذلک القائم و أنصاره قلت وَ اِصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ قال یقولون فیک وَ اُهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمِیلاً `وَ ذَرْنِی یا محمد وَ اَلْمُکَذِّبِینَ بوصیک أُولِی اَلنَّعْمَهِ وَ مَهِّلْهُمْ قَلِیلاً قلت إن هذا تنزیل قال نعم قلت لِیَسْتَیْقِنَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ قال یستیقنون أن اللّه و رسوله و وصیه حق قلت وَ یَزْدادَ اَلَّذِینَ آمَنُوا إِیماناً قال یزدادون بولایه الوصی إیمانا قلت وَ لا یَرْتابَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ قال بولایه علی قلت ما هذا الارتیاب قال یعنی بذلک أهل الکتاب و المؤمنین الذین ذکر اللّه فقال و لا یرتابون فی الولایه قلت وَ ما هِیَ إِلاّ ذِکْری لِلْبَشَرِ - قال نعم ولایه علی قلت إِنَّها لَإِحْدَی اَلْکُبَرِ قال الولایه قلت لِمَنْ شاءَ مِنْکُمْ أَنْ یَتَقَدَّمَ أَوْ یَتَأَخَّرَ قال من تقدم إلی ولایتنا أخر عن سقر و من تأخر عنا تقدم إلی سقر إِلاّ أَصْحابَ اَلْیَمِینِ قال هم و اللّه شیعتنا قلت لَمْ نَکُ مِنَ اَلْمُصَلِّینَ قال إنا لم نتول وصی محمد و الأوصیاء من بعده و لا یصلون علیهم قلت فَما لَهُمْ عَنِ اَلتَّذْکِرَهِ مُعْرِضِینَ قال عن الولایه معرضین قلت کَلاّ إِنَّهُ تَذْکِرَهٌ قال الولایه - قلت قوله یُوفُونَ بِالنَّذْرِ قال یوفون لله بالنذر الذی أخذ علیهم فی المیثاق من ولایتنا قلت إِنّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَیْکَ اَلْقُرْآنَ تَنْزِیلاً قال بولایه علی تنزیلا قلت هذا تنزیل قال نعم ذا تأویل قلت إِنَّ هذِهِ تَذْکِرَهٌ قال الولایه قلت یُدْخِلُ مَنْ یَشاءُ فِی رَحْمَتِهِ قال فی ولایتنا قال وَ اَلظّالِمِینَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِیماً أ لا تری أن اللّه یقول وَ ما ظَلَمُونا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ قال إن اللّه تعالی أعز و أمنع من أن یظلم و أن ینسب نفسه إلی الظلم و لکن اللّه خلطنا بنفسه فجعل ظلمنا ظلمه و ولایتنا ولایته ثم أنزل بذلک قرآنا علی نبیه فقال وَ ما ظَلَمُونا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ قلت هذا تنزیل قال نعم قلت وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ قال یقول ویل للمکذبین یا محمد بما أوحیت إلیک من ولایه علی بن أبی طالب أَ لَمْ نُهْلِکِ اَلْأَوَّلِینَ `ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ اَلْآخِرِینَ قال الأولین الذین کذبوا الرسل فی طاعه الأوصیاء - و کَذلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ قال من أجرم إلی آل محمد و رکب من وصیه ما رکب قلت إِنَّ اَلْمُتَّقِینَ قال نحن و اللّه و شیعتنا لیس علی مله إبراهیم غیرنا و سائر الناس منها براء قلت یَوْمَ یَقُومُ اَلرُّوحُ وَ اَلْمَلائِکَهُ صَفًّا لا یَتَکَلَّمُونَ الآیه - قال نعم نحن و اللّه المأذون لهم یوم القیامه و القائلون صوابا قلت ما تقولون إذا تکلمتم قال نمجد ربنا و نصلی علی نبینا و نشفع لشیعتنا و لا یردنا ربنا قلت کَلاّ إِنَّ کِتابَ اَلفُجّارِ لَفِی سِجِّینٍ قال هم الذین فجروا فی حق الأئمه و اعتدوا علیهم قلت ثُمَّ یُقالُ هذَا اَلَّذِی کُنْتُمْ بِهِ تُکَذِّبُونَ قال یعنی أمیر المؤمنین قلت تنزیل قال نعم.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 914 )
ص : 6491
وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ: أَنَّهَا حَلَّتْ عَقِیصَتَهَا فَأَرْسَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی مَا کَانَ فِیهَا مِنْ ذَلِکَ اَلطِّیبِ رِیحاً فَهَبَّتْ بِهِ فِی اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 48 )
در روایت دیگری آمده است: حواء بافته ای از گیسوان خویش را از هم گسست و خداوند از گیسوان او عطری خوش را در هوا پراکند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 100 )
ص : 6492
وَ یُصَلِّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِهَذِهِ اَلصَّلَوَاتِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ حَتَّی لاَ یَبْقَی صَلاَهٌ اَللَّهُمَّ وَ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ حَتَّی لاَ یَبْقَی بَرَکَهٌ اَللَّهُمَّ وَ سَلِّمْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ حَتَّی لاَ یَبْقَی سَلاَمٌ اَللَّهُمَّ وَ اِرْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ حَتَّی لاَ یَبْقَی سَلاَمٌ اَللَّهُمَّ وَ اِرْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ حَتَّی لاَ یَبْقَی رَحْمَهٌ وَ رَأَیْتُ هَذِهِ اَلصَّلاَهَ بِرِوَایَهٍ أُخْرَی وَ هِیَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ حَتَّی لاَ یَبْقَی مِنْ صَلَوَاتِکَ شَیْءٌ وَ اِرْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ حَتَّی لاَ یَبْقَی مِنْ رَحْمَتِکَ شَیْءٌ وَ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ حَتَّی لاَ یَبْقَی مِنْ بَرَکَاتِکَ شَیْءٌ وَ سَلِّمْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ حَتَّی لاَ یَبْقَی مِنْ سَلاَمِکَ شَیْءٌ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 422 )
ص : 6493
و یؤیّده ما روی عن عمر بن أذینه، عن معروف بن خربوذ قال: قال لی أبو جعفر - علیه السّلام-: یا ابن خربوذ، أ تدری ما تأویل هذه الآیه فَیَوْمَئِذٍ لا یُعَذِّبُ عَذابَهُ أَحَدٌ `وَ لا یُوثِقُ وَثاقَهُ أَحَدٌ ؟ قلت: لا. قال: ذاک الثّانی، لا یعذّب اللّه، یوم القیامه عذابه أحدا .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 277 )
ص : 6494
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لَیْسَ لِبَخِیلٍ رَاحَهٌ وَ لاَ لِحَسُودٍ لَذَّهٌ وَ لاَ لِمُلُوکٍ وَفَاءٌ وَ لاَ لِکَذُوبٍ مُرُوَّهٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 345 )
48-و فرمود بخیل آسایش ندارد و حسود لذت و پادشاهان وفا و دروغگو جوانمردی.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 293 )
ص : 6495
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اَلثَّلاَثَاءِ رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ شَهِدَ اَللَّهُ مَرَّهً مَرَّهً أَعْطَاهُ اَللَّهُ مَا سَأَلَ.
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 140 )
ص : 6496
و فی کتاب الخصال ، عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام - قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: لا تزول قدما عبد یوم القیامه ، حتّی یسأل عن أربع: عن عمره فیما أفناه، و [عن] شبابه فیما أبلاه، و عن ماله من أین اکتسبته ، و فیما أنفقه، و عن حبّنا أهل البیت - علیهم السّلام.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 121 )
ص : 6497
وَ ذَلِکَ أَنَّ قَوْماً مِنَ اَلْکُفَّارِ اِلْتَجَئُوا إِلَی سَفْحِ جَبَلٍ، فَمَا خَرَجَ إِلَیْهِمْ سُرْبَهٌ إِلاَّ عَجَزُوا عَنِ اَلْوُصُولِ إِلَی هَؤُلاَءِ اَلْکُفَّارِ ، وَ کَانَ فِی ذَلِکَ اَلْوَادِی نَحْلٌ کَثِیرٌ، فَخَرَجَ إِلَیْهِمْ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ ، فَتَحَصَّنُوا بِذَلِکَ اَلسَّفْحِ، فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «أَیَّتُهَا اَلنَّحْلُ اَلْمُطِیعَهُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِی اُخْرُجِی إِلَی هَؤُلاَءِ اَلْکُفَّارِ وَ اُطْرُدِیهِمْ مِنَ اَلْوَادِی»، فَخَرَجَتِ اَلنَّحْلُ کُلُّهَا عَلَیْهِمْ، وَ تَقَعُ عَلَی وُجُوهِهِمْ وَ أَعْیُنِهِمْ وَ تَضْرِبُهُمْ بِحِمَاتِهَا، فَخَرَجُوا وَ اِسْتَوْلَی عَلَیْهِمْ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 168 )
ص : 6498
وَ رَوَی اَلتِّرْمِذِیُّ فِی صَحِیحِهِ عَنِ اِبْنِ اَلزُّبَیْرِ ، قَالَ: إِنَّ عَلِیّاً (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) ذَکَرَ بِنْتَ أَبِی جَهْلٍ فَبَلَغَ ذَلِکَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، فَقَالَ: إِنَّمَا فَاطِمَهُ بَضْعَهٌ مِنِّی یُؤْذِینِی مَا آذَاهَا وَ یُنْصِبُنِی مَا أَنْصَبَهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 337 )
ص : 6499
مَنْ أَشْفَقَ عَلَی نَفْسِهِ لَمْ یَظْلِمْ غَیْرَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 597 )
ص : 6500
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ عَظُمَتْ مُصِیبَتُهُ فَلْیَذْکُرْ مُصِیبَتَهُ بِی فَإِنَّهَا سَتَهُونُ عَلَیْهِ.
( مسکّن الفؤاد عند فقد الأحبه و الأولاد , جلد 1 , صفحه 119 )
2- «و نیز از آن حضرت نقل شده است که فرمود:هر کسی مصیبتش بزرگ شد به یاد آورد مصیبتی را که بر او در فقدان من وارد آمده تا آن مصیبت برای او سهل و آسان گردد.»
( آرام بخش دل داغدیدگان ؛ ج 1 , ص 281 )
و از آن حضرت-صلی الله علیه و آله-است: «من عظمت مصیبته فلیذکر مصیبه لی، فانّها ستهوّن علیه». «آنکه بزرگ شناسد مصیبت خود را نسبت به مصیبت من،به درستی که مصیبتش آسان می شود .
( تسلیه العباد ؛ ج 1 , ص 151 )
ص : 6501
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: یَا مُعَاوِیَهُ مَنْ أُعْطِیَ ثَلاَثَهً لَمْ یُحْرَمْ ثَلاَثَهً مَنْ أُعْطِیَ اَلدُّعَاءَ أُعْطِیَ اَلْإِجَابَهَ وَ مَنْ أُعْطِیَ اَلشُّکْرَ أُعْطِیَ اَلزِّیَادَهَ وَ مَنْ أُعْطِیَ اَلتَّوَکُّلَ أُعْطِیَ اَلْکِفَایَهَ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ : وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اَللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ وَ یَقُولُ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَ یَقُولُ اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ . سن، [المحاسن] ، معاویه بن وهب عنه علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 43 )
43-خصال.صدوق از پدرش...از معاویه بن عمار از حضرت صادق علیه السّلام فرمود:ای معاویه هر کس توفیق دستیابی به سه چیز را یافته باشد از سه چیز بی نصیب نخواهد شد.1-کسی که موفق به سپاس و شکر شود افزایش نعمت را خواهد دید 2-کسی که دارای صفت توکل بخدا باشد خداوند امور او را کفایت میکند 3-کسی که حالت دعا و تضرع داشته باشد دعایش مستجاب می شود و در این سه مورد خداوند در قرآن میفرماید
وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اَللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ
-
لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ
-
اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 49 )
ص : 6502
عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ سَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ طَیْفُورٍ یَقُولُ: فِی قَوْلِ یُوسُفَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَبِّ اَلسِّجْنُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِمّا یَدْعُونَنِی إِلَیْهِ إِنَّ یُوسُفَ رَجَعَ إِلَی اِخْتِیَارِ نَفْسِهِ فَاخْتَارَ اَلسِّجْنَ فَوُکِلَ إِلَی اِخْتِیَارِهِ وَ اِلْتَجَأَ نَبِیُّ اَللَّهِ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلاِخْتِیَارِ فَتَبَرَّأَ مِنَ اَلاِخْتِیَارِ وَ دَعَا دُعَاءَ اَلاِفْتِقَارِ فَقَالَ عَلَی رَوِیَّهِ اَلاِضْطِرَارِ یَا مُقَلِّبَ اَلْقُلُوبِ وَ اَلْأَبْصَارِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَی طَاعَتِکَ فَعُوفِیَ مِنَ اَلْعِلَّهِ وَ عُصِمَ فَاسْتَجَابَ اَللَّهُ لَهُ وَ أَحْسَنَ إِجَابَتَهُ وَ هُوَ أَنَّ اَللَّهَ عَصَمَهُ ظَاهِراً وَ بَاطِناً. وَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ فِی قَوْلِ یَعْقُوبَ هَلْ آمَنُکُمْ عَلَیْهِ إِلاّ کَما أَمِنْتُکُمْ عَلی أَخِیهِ مِنْ قَبْلُ إِنَّ هَذَا مِثْلُ قَوْلِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یُلْدَغُ اَلْمُؤْمِنُ مِنْ جُحْرٍ مَرَّتَیْنِ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ سَلَّمَ یُوسُفَ إِلَیْهِمْ فَغَشُّوهُ حِینَ اِعْتَمَدَ عَلَی حِفْظِهِمْ لَهُ وَ اِنْقَطَعَ فِی رِعَایَتِهِ إِلَیْهِمْ فَأَلْقَوْهُ فِی غَیَابَهِ اَلْجُبِّ وَ بَاعُوهُ. وَ لَمَّا اِنْقَطَعَ إِلَی اَللَّهِ فِی اَلاِبْنِ اَلثَّانِی وَ سَلَّمَهُ وَ اِعْتَمَدَ فِی حِفْظِهِ وَ قَالَ فَاللّهُ خَیْرٌ حافِظاً أَقْعَدَهُ عَلَی سَرِیرِ اَلْمَمْلَکَهِ وَ رَدَّ یُوسُفَ إِلَیْهِ وَ أَخْرَجَ اَلْقَوْمَ مِنَ اَلْمِحْنَهِ وَ اِسْتَقَامَتْ أَسْبَابُهُمْ وَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ فِی قَوْلِ یَعْقُوبَ یا أَسَفی عَلی یُوسُفَ إِنَّهُ عَرَضَ فِی اَلتَّأَسُّفِ بِیُوسُفَ وَ قَدْ رَأَی فِی مُفَارَقَتِهِ فِرَاقاً آخَرَ وَ فِی قَطِیعَتِهِ قَطِیعَهً أُخْرَی فَتَلَهَّفَ عَلَیْهَا وَ تَأَسَّفَ مِنْ أَجْلِهَا. کَقَوْلِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَعْنَی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَنُذِیقَنَّهُمْ مِنَ اَلْعَذابِ اَلْأَدْنی دُونَ اَلْعَذابِ اَلْأَکْبَرِ إِنَّ هَذَا فِرَاقُ اَلْأَحِبَّهِ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَسْتَدِلُّوا بِهِ عَلَی فِرَاقِ اَلْمَوْلَی. فَلِذَلِکَ یَعْقُوبُ تَأَسَّفَ عَلَی یُوسُفَ مِنْ خَوْفِ فِرَاقِ غَیْرِهِ فَذَکَرَ یُوسُفَ لِذَلِکَ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 179 )
در علل الشرایع آمده است که محمد بن طیفور گوید: هنگامی که یوسف به خداوند عرضه داشت که زندان برای من دوست داشتنی تر است به زندان افتاد ولی از گفته اش پشیمان شد و دست به دامان حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم گردید و با دیدگانی هراسان چنین دست به دعا برداشت:«ای دگرگون کننده قلب ها و دیدگان! قلبم را بر فرمانبرداری از خویش استوار دار و از من درگذر و مرا نگاه دار». خداوند نیز دعایش را برآورد و به نیکی، خواسته اش را به انجام رساند و او را در ظاهر و باطن نگاه داشت و همچنین در روایت آمده است که یعقوب درباره بنیامین به فرزندش گفت:
«آیا درباره ی او [بنیامین] به شما اطمینان کنم چنانکه پیش از این درباره- ی برادرش به شما اطمینان کردم».
پیامبر نیز فرموده اند که مومن از یک سوراخ دوبار گزیده نمی شود ولی با این حال یعقوب این بار نیز درباره ی بنیامین تسلیم خداوند گردید و فرزندش را به آنان سپرد و گفت:
«پس خدا بهترین نگهدارنده است». پس از چندی فرزندش بنیامین را در کنار یوسف بر تخت پادشاهی دید و یعقوب و خانواده اش به آنان پیوستند. درباره اندوه یعقوب در فراق یوسف باید گفت که یعقوب در غم فراق خداوند می سوخت و می گفت: همچنان که امام صادق علیه السّلام فرموده اند: تفسیر آیه ی
و هرآینه آنان را از عذاب نزدیک تر پیش از عذاب بزرگتر بچشانیم». چنین است که عذاب کوچک، همان غم و فراق دوستان در دنیاست و مقدمه ای برای عذاب اکبر و بزرگتر است که غم فراق خداوند است.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 307 )
ص : 6503
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلزَّیْتِ وَ اَلسَّمْنِ إِذَا وَقَعَ فِیهِ شَیْءٌ لَهُ دَمٌ فَمَاتَ فِیهِ اِسْتَسْرِجُوهُ فَمَنْ مَسَّهُ فَلْیَغْسِلْ یَدَهُ وَ إِذَا مَسَّ اَلثَّوْبَ أَوْ مَسَحَ یَدَهُ فِی اَلثَّوْبِ أَوْ أَصَابَهُ مِنْهُ شَیْءٌ فَلْیَغْسِلِ اَلْمَوْضِعَ اَلَّذِی أَصَابَ مِنَ اَلثَّوْبَ أَوْ مَسَحَ یَدَهُ فِی اَلثَّوْبِ یَغْسِلُ ذَلِکَ خَاصَّهً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 577 )
ص : 6504
و فی الاحتجاج [: عن أبان بن تغلب قال:] قال طاوس الیمانیّ لأبی جعفر - علیه السّلام-: هل تعلم أیّ یوم مات ثلث الناس؟ فقال: یا أبا عبد الرّحمن، لم یمت ثلث النّاس قطّ. إنّما أردت ربع النّاس. و کیف ذلک؟ قال: کان آدم و حوّاء و قابیل و هابیل. [فقتل قابیل هابیل.] فذلک ربع النّاس. قال: صدقت. قال أبو جعفر - علیه السّلام-: هل تدری ما صنع بقابیل؟ قال: لا. قال: علّق بالشّمس، ینضح بالماء الحارّ إلی أن تقوم السّاعه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 93 )
ص : 6505
11772-28 الکافی ،1/14/255/4 محمد عن محمد بن أحمد عن محمد بن عیسی عن زکریا المؤمن عن إبراهیم بن صالح عن رجل من أصحابنا عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: الحاج و المعتمر وفد اللّه إن سألوه أعطاهم و إن دعوه أجابهم و إن شفعوا شفعهم و إن سکتوا ابتدأهم - و یعوضون بالدرهم ألف ألف درهم.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 221 )
ص : 6506
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ وُهَیْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ عَلِیٍّ قَالَ: سَأَلَهُ أَبُو بَصِیرٍ وَ أَنَا حَاضِرٌ عَمَّنْ أَهَلَّ بِالْعُمْرَهِ فِی أَشْهُرِ اَلْحَجِّ لَهُ أَنْ یَرْجِعَ قَالَ لَیْسَ فِی أَشْهُرِ اَلْحَجِّ عُمْرَهٌ یَرْجِعُ مِنْهَا إِلَی أَهْلِهِ وَ لَکِنَّهُ یَحْتَبِسُ بِمَکَّهَ حَتَّی یَقْضِیَ حَجَّهُ لِأَنَّهُ إِنَّمَا أَحْرَمَ لِذَلِکَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 312 )
ص : 6507
وَ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ (رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : مَنْ أَطَاعَ اِمْرَأَتَهُ أَکَبَّهُ اَللَّهُ عَلَی وَجْهِهِ فِی اَلنَّارِ قِیلَ وَ مَا تِلْکَ اَلطَّاعَهُ قَالَ تَطْلُبُ إِلَیْهِ أَنْ تَذْهَبَ إِلَی اَلْحَمَّامَاتِ وَ اَلْعُرْسِ وَ اَلنِّیَاحَاتِ وَ اَلثِّیَابِ اَلرِّقَاقِ فَیُجِیبُهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 50 )
ص : 6508
وَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْسَلَ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 768 )
ص : 6509
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَعْقُ اَلْعَسَلِ شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فِیهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ» وَ هُوَ مَعَ قِرَاءَهِ اَلْقُرْآنِ وَ مَضْغِ اَللُّبَانِ یُذِیبُ اَلْبَلْغَمَ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 332 )
2 - محمّد بن مسلم گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود: لیسیدن عسل، شفای از هر بیماری است. خداوند متعال می فرماید:«از درون شکم آنها نوشیدنی با رنگ های گوناگون بیرون می آید که در آن، شفا و بهبودی برای مردم است». خوردن عسل، همراه قرائت قرآن و جویدن کندر، بلغم را ذوب می کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 144 )
: ضعیف، و اللبان الکندر.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 162 )
ص : 6510
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ اِمْرَأَهً مَاتَتْ وَ تَرَکَتْ زَوْجَهَا وَ أَبَوَیْهَا وَ جَدَّهَا أَوْ جَدَّتَهَا کَیْفَ یُقْسَمُ مِیرَاثُهَا فَوَقَّعَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِلزَّوْجِ اَلنِّصْفُ وَ مَا بَقِیَ فَلِلْأَبَوَیْنِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 161 )
ص : 6511
وَ عَنْهُ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ سَرَقَ مِنَ اَلْفَیْءِ قَالَ بَعْدَ مَا قُسِّمَ أَوْ قَبْلُ قُلْتُ أَجِبْنِی فِیهِمَا جَمِیعاً قَالَ إِنْ کَانَ سَرَقَ بَعْدَ مَا أَخَذَ حِصَّتَهُ مِنْهُ قُطِعَ وَ إِنْ کَانَ سَرَقَ قَبْلَ أَنْ یُقَسَّمَ لَمْ یُقْطَعْ حَتَّی یُنْظَرَ مَا لَهُ فِیهِ فَیُدْفَعَ إِلَیْهِ حَقُّهُ مِنْهُ فَإِنْ کَانَ اَلَّذِی أَخَذَ أَقَلَّ مِمَّا لَهُ أُعْطِیَ بَقِیَّهَ حَقِّهِ وَ لاَ شَیْءَ عَلَیْهِ إِلاَّ أَنَّهُ یُعَزَّرُ لِجُرْأَتِهِ وَ إِنْ کَانَ اَلَّذِی أَخَذَ مِثْلَ حَقِّهِ أُقِرَّ فِی یَدِهِ وَ زِیدَ أَیْضاً وَ إِنْ کَانَ اَلَّذِی سَرَقَ أَکْثَرَ مِمَّا لَهُ بِقَدْرِ مِجَنٍّ قُطِعَ وَ هُوَ صَاغِرٌ وَ ثَمَنُ مِجَنٍّ رُبُعُ دِینَارٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 289 )
ص : 6512
وَ عَنْ عَامِرٍ اَلشَّعْبِیِّ عَنْ عُرْوَهَ بْنِ اَلزُّبَیْرِ بْنِ اَلْعَوَّامِ قَالَ: لَمَّا قَالَ اَلْمُنَافِقُونَ إِنَّ أَبَا بَکْرٍ تَقَدَّمَ عَلِیّاً وَ هُوَ یَقُولُ أَنَا أَوْلَی بِالْمَکَانِ مِنْهُ قَامَ أَبُو بَکْرٍ خَطِیباً فَقَالَ صَبْراً عَلَی مَنْ لَیْسَ یَئُولُ إِلَی دِینٍ وَ لاَ یَحْتَجِبُ بِرِعَایَهٍ وَ لاَ یَرْعَوِی لِوِلاَیَهٍ- أَظْهَرَ اَلْإِیمَانَ ذِلَّهً وَ أَسَرَّ اَلنِّفَاقَ غَلَّهً هَؤُلاَءِ عُصْبَهُ اَلشَّیْطَانِ وَ جَمْعُ اَلطُّغْیَانِ یَزْعُمُونَ أَنِّی أَقُولُ إِنِّی أَفْضَلُ مِنْ عَلِیٍّ وَ کَیْفَ أَقُولُ ذَلِکَ وَ مَا لِی سَابِقَتُهُ وَ لاَ قَرَابَتُهُ وَ لاَ خُصُوصِیَّتُهُ وَحَّدَ اَللَّهَ وَ أَنَا مُلْحِدُهُ وَ عَبَدَهُ عَلِیٌّ قَبْلَ أَنْ أَعْبُدَهُ وَ وَالَی اَلرَّسُولَ وَ أَنَا عَدُوُّهُ وَ سَبَقَنِی بِسَاعَاتٍ لَوِ اِنْقَطَعَتْ لَمْ أَلْحَقْ شَأْوَهُ وَ لَمْ أَقْطَعْ غُبَارَهُ وَ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ فَازَ وَ اَللَّهِ مِنَ اَللَّهِ بِمَحَبَّهٍ وَ مِنَ اَلرَّسُولِ بِقَرَابَهٍ وَ مِنَ اَلْإِیمَانِ بِرُتْبَهٍ لَوْ جَهَدَ اَلْأَوَّلُونَ وَ اَلْآخِرُونَ إِلاَّ اَلنَّبِیِّینَ لَمْ یَبْلُغُوا دَرَجَتَهُ وَ لَمْ یَسْلُکُوا مَنْهَجَهُ بَذَلَ فِی اَللَّهِ مُهْجَتَهُ وَ لاِبْنِ عَمِّهِ مَوَدَّتَهُ کَاشِفُ اَلْکَرْبِ وَ دَامِغُ اَلرَّیْبِ وَ قَاطِعُ اَلسَّبَبِ إِلاَّ سَبَبَ اَلرَّشَادِ وَ قَامِعُ اَلشِّرْکِ وَ مُظْهِرُ مَا تَحْتَ سُوَیْدَاءِ حَبَّهِ اَلنِّفَاقِ مِحْنَهً لِهَذَا اَلْعَالَمِ لَحِقَ قَبْلَ أَنْ یُلاَحَقَ وَ بَرَزَ قَبْلَ أَنْ یُسَابَقَ جَمَعَ اَلْعِلْمَ وَ اَلْحِلْمَ وَ اَلْفَهْمَ فَکَانَ جَمِیعُ اَلْخَیْرَاتِ لِقَلْبِهِ کُنُوزاً لاَ یَدَّخِرُ مِنْهَا مِثْقَالَ ذَرَّهٍ إِلاَّ أَنْفَقَهُ فِی بَابِهِ فَمَنْ ذَا یُؤَمِّلُ أَنْ یَنَالَ دَرَجَتَهُ وَ قَدْ جَعَلَهُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ لِلْمُؤْمِنِینَ وَلِیّاً وَ لِلنَّبِیِّ وَصِیّاً وَ لِلْخِلاَفَهِ رَاعِیاً وَ بِالْإِمَامَهِ قَائِماً أَ فَیَغْتَرُّ اَلْجَاهِلُ بِمَقَامٍ قُمْتُهُ إِذْ أَقَامَنِی وَ أَطَعْتُهُ إِذْ أَمَرَنِی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: اَلْحَقُّ مَعَ عَلِیٍّ وَ عَلِیٌّ مَعَ اَلْحَقِّ مَنْ أَطَاعَ عَلِیّاً رَشَدَ وَ مَنْ عَصَی عَلِیّاً فَسَدَ وَ مَنْ أَحَبَّهُ سَعِدَ وَ مَنْ أَبْغَضَهُ شَقِیَ وَ اَللَّهِ لَوْ لَمْ یُحَبَّ اِبْنُ أَبِی طَالِبٍ إِلاَّ لِأَجْلِ أَنَّهُ لَمْ یُوَاقِعْ لِلَّهِ مُحَرَّماً وَ لاَ عَبَدَ مِنْ دُونِهِ صَنَماً وَ لِحَاجَهِ اَلنَّاسِ إِلَیْهِ بَعْدَ نَبِیِّهِمْ لَکَانَ فِی ذَلِکَ مَا یَجِبُ فَکَیْفَ لِأَسْبَابٍ أَقَلُّهَا مُوجِبٌ وَ أَهْوَنُهَا مُرَغِّبٌ لِلرَّحِمِ اَلْمَاسَّهِ بِالرَّسُولِ وَ اَلْعِلْمِ بِالدَّقِیقِ وَ اَلْجَلِیلِ وَ اَلرِّضَا بِالصَّبْرِ اَلْجَمِیلِ وَ اَلْمُوَاسَاهِ فِی اَلْکَثِیرِ وَ اَلْقَلِیلِ وَ خِلاَلٍ لاَ یَبْلُغُ عَدَّهَا وَ لاَ یُدْرِکُ مَجْدَهَا وَدَّ اَلْمُتَمَنُّونَ أَنْ لَوْ کَانُوا تُرَابَ أَقْدَامِ اِبْنِ أَبِی طَالِبٍ أَ لَیْسَ هُوَ صَاحِبَ لِوَاءِ اَلْحَمْدِ وَ اَلسَّاقِیَ یَوْمَ اَلْوُرُودِ وَ جَامِعَ کُلِّ کَرَمٍ وَ عَالِمَ کُلِّ عِلْمٍ وَ اَلْوَسِیلَهَ إِلَی اَللَّهِ وَ إِلَی رَسُولِهِ .
( الاحتجاج , جلد 1 , صفحه 88 )
از عامر شعبی مروی است و او از عروه و او از پدر خود زبیر و او از پدرش عوام روایت میکند که چون امر خلافت به ابو بکر استقامت یافت و امامتش استقرار و استحکام تمام پذیرفت منافقان زبان طعن و جحود بر ابو بکر گشودند و گفتند که ابو بکر بوسیله خلافت که تقدیم بامداد و اعانت سایر امت بر علی کرد امروز دعوی مینماید که من بر علی علیه السّلام افضل و باین مکان خلافت اولی و احق و احری و الیقم. چون این خبر بسمع ابا بکر رسید بغایت آزرده خاطر گردید روزی در محضر اکثر انصار و مهاجر بمنبر حضرت سید البشر برآمد و بعد از حمد خدای اکبر و نعت و درود حضرت پیغمبر گفت:ای معشر انصار و مهاجر مرا بر کسی که به نیروی او سید المرسلین مستسعد و بهره مند گردید تا آنکه ایزد قادر حقیقت دین مبین برو بین و ظاهر کرد برتری می دهید بدانید آن کس محجوب و ممنوع از والی ولایت نگردد. اما جمعی که اظهار ایمان را ذلت دانند و اسرار نفاق را علت غائی اتفاق و شیوۀ مودت و طریقه محبت و وفاق شمرند. امثال این طایفه عصیه شیطان و جماعت اهل طغیان بر من چنان گمان میبرند که من دعوی افضلیت از علی مینمایم. من چون این دعوی بی معنی توانم نمود و این سخن بی سر و بن توانم گفت که از طریقه عقل و خرد دور و از شیوه ارباب معرفت مهجور است. زیرا که مرا سابقه علی علیه السّلام و قربت و خصوصیت او بحضرت رسالت صلی اللّه علیه و آله و سلم نیست و نیز علی از موحدان ایزد سبحان و من در آن زمان از ملحدان و کافران بودم و علی بندگی حضرت معبود نمود پیش از آنکه من عبادت و طاعت رب العزت نمایم. و او بموالات و دوستی حضرت رسول موصوف بود و من بعداوت و شقاوت از حضرت مشهور و معروف علی علیه السّلام بیعت گرفت بر من بساعت چند بر بندگی رب العلی و مبایعت رسول مجتبی که اگر ثواب تمامی آن ساعات از من منقطع گردد هرگز من پیرامون سعادت آن ساعت نتوانیم گردید بلکه بگرد آن نتوانم رسید. و اللّه بخدای عالم قسم است که ابن ابی طالب از حضرت رب العزت فایز است بمودت و محبت و از حضرت نبی الرحمه بقربت که هیچ احدی از امت را آن رابطه محبت الهی و آن علاقه قرابتی حضرت رسالت پناهی بآن مرتبه علیه ممکن و میسر نیست. در قوت ایمان،علی علیه السّلام بدرجه ایست که امت اولین و جماعت آخرین را دعوی درجه ایمان ایشان غیر از پیغمبران نتوانند فرمود و نیز هیچ احدی از اولین و آخرین عبادت و بندگی حضرت رب العالمین بنهج امیر المؤمنین بغیر انبیای مرسلین نتواند نمود.علی علیه السّلام جان خود را در راه خدای تعالی مصروف و مبذول گردانید و اخلاص محبت و اختصاص مودت با ابن عم خود بدرجه ای رسانید که مزید آن متصور بلکه مقدور و میسر هیچ بشر نیست. علی علیه السّلام کاشف مکروبات و رافع ریب و شبهات و قاطع اسباب فاسده و دافع ارباب مفسده است. قامع شرک و کفر و ظاهرکننده وجه نفاق اهل شقاق که در سویدای ضمایر و خواطر مضمر گردانند و دانندۀ اسرار حقایق اخلاص ارباب اتفاق و اختصاص است. پیوسته متحمل شداید و محن اهل عالم و متکفل حصول امانی و آمال شرعیه جمیع طوایف امم حضرت رسول صلی اللّه علیه و آله و سلم است. تابع و ملحق نبی ایزد خالق گردید پیش از آنکه آن سرور را بالحاق و اطاعت خواند و سبقت گرفت بر متابعت رسول حضرت ایزد منان قبل از آنکه احدی برو سبقت گیرد در اسلام و ایمان. علی جامع علم و فهم و صاحب جود و سخا است جمیع خیرات سابقه و تمامی صفات لایقه در دل آن بنده عز و جل مکنوز و مدخر است لیک مثقال ذره آن را بجهه نفس خود ذخیره ننماید بلکه همگی آن را در محال مرضیه ایزد خلاق صرف و انفاق نماید. ای معشر مردمان کسی را که رتبه کمال این،و مرتبه علم و حال چنین باشد احدی نائل بیک درجه کمال آن مکمل علم و حال در حالی از احوال نتواند شد فکیف اراده تساوی یا ادعاء درجه زیادتی تواند کرد.با چنان شخصی که خدای تعالی و رسول مجتبی او را ولی مؤمنان و وصی نبی الانس و الجان و راعی خلافت خلقان و قایم و ساعی بامامت امتان گردانید یقین دعوای زیادتی و تفوق یعنی بر امیر المؤمنین علی علیه السّلام عین بی شرمی و کمال بی آزرمی است. طعن جاهل نادان و عامی بی سرمایه کمال و عرفان مرا و سرزنش ارباب حسد و عدوان در باب برخاستن از مقام و مکانی که آن سرور مرا امر بانتقال از آن مکان نماید یا مرا بر استقرار و استقامت چیزی حکم نماید،عین سفسطه و نادانی و نهایت حماقت و بی عرفانی است. زیرا که من متابعت علی را بر خود لازم بلکه از فروض متحتم شمرم بواسطه آنکه مکرر از حضرت پیغمبر شنیدم میفرمود که حق با علی و علی با حق است مطیع علی سعید و ناجی دشمن علی بدبخت و شقی است. و اللّه بخدای عالم و به پروردگار عالم قسم است که اگر کسی ابن ابی طالب را بواسطه آنکه از اول عمر خود ببندگی و پرستش ایزد علام قیام و اقدام نمود و باقی انام به پرستش اصنام اشتغال داشتند و احتراز از حلال و حرام نداشتند هرگز علی مرتکب امر حرام و بعبادت اوثان و اصنام اقدام ننمود بلکه شغل آن امام الانام کسر اوثان و اصنام بود بمحبت گیرد یا بمودت و دوستی پذیرد کافی است. مع هذا تمامی مردم بعد از وفات سید عالم در جمیع امور مشکله احتیاج بعلی دارند و در مسایل شرعیه رجوع باو می آرند فکیف در هنگامی که با وجود این مراتب کمال اسباب دیگر بواسطه اطاعت و محبت آن سرور بعد از وفات حضرت پیغمبر موجود و مستمر باشد که اقل آن اسباب موجب اطاعت آن حضرت و اهون آن مرغب متابعت آن ولی رب العزت بود. چنانچه علی ذی رحم نبی الجلیل بلکه بغایت نزدیک برسول خلیل است و علی عالم است بامور دقیق و جلیل و راضی بصبر جمیل است او بذل و مواسات بهمگی بریات نماید بآنچه در نزد علی باشد از کثیر و قلیل و علی را با رسول ملک تعالی مراتب دوستی و اخلاص بحدیست که محد آن بدرک و عدد احصای آن در حیز فهم هر کامل و زیرک نیست.مردم اگر آرزو نمایند که تراب قدم ابن ابی طالب باشند بجاست و اگر بمودت و اتحاد او میرند برای نجات یوم المیعاد کافی و رواست. زیرا که علی صاحب لوای حمد محمود و ساقی محبان خویش در یوم الورود و جامع جمیع صنوف کرم و حلم و عالم به همگی انواع فضل و علم و وسیله شفاعت امت بخدای عالم و بحضرت رسول صلی اللّه علیه و آله است.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 371 )
42-از عامر شعبی نقل است که عروه بن زبیر [از پدرش زبیر] گفت: وقتی أبو بکر بر خلافت تکیه کرد گروهی از منافقین گفتند: أبو بکر بر علیّ تقدّم یافت و نیز معتقد است که از علیّ برای خلافت شایسته تر است!. وقتی این حرفها بگوش أبو بکر رسید برخاسته و خطبه ای بدین شرح خواند که: در برابر افرادی که به راه دین باز نمی گردند، و مراقب رفتار و گفتار خود نبوده و آداب محبّت و مودّت را نمی کنند صبر باید! همانها که از سر ناچاری تظاهر به ایمان نموده و صفات نفاق را در دلهای خود پنهان کردند، آنان پیروان شیطانند و گروه طاغی! می پندارند که من خود را از علیّ افضل می دانم، چگونه مدّعی چنین حرفی باشم در حالی که مرا سوابق و خصوصیّات و قرابت او نیست؟ او یکتاپرست بود و من کافر بودم، و پیش از من او را عبادت می کرد، او دوست پیامبر بود و من مخالف و دشمن، و ساعاتی چند از من سبقت جست که اگر غفلت می کردم دیگر به شکر آن نائل نشده و هرگز ممکن نبود به گرد پایش برسم. بخدا سوگند که علیّ بن- ابی طالب در محبّت خداوند و قرابت پیامبر و از نظر درجۀ ایمان به مقامی دست یافته که هیچ یک از گذشتگان و آیندگان هر چه بکوشند غیر از انبیاء نتوانند به آن مقام دست یافته و قدمی در آن راه نهند، علیّ در راه خدا از بذل جان دریغ نکرد، و مودّت و محبّت خود را در بارۀ پسر عمویش اظهار نمود، هر گرفتاری و سختی و پیش آمد بدی را از پیش روی مسلمین برداشته و برطرف می ساخت، هر گونه شکّ و شبهه ای را رفع نموده و هر راهی جز راه هدایت را مسدود می کرد، پیوسته با شرک و نفاق در مبارزه بود و حقّ را روشن می ساخت.او پیوسته در این عالم متحمّل شدائد بود، پیش از همه به پیامبر ملحق شد و قبل از دیگران به میادین جنگ قدم نهاد، وی جامع علم و حلم و فهم است، و همۀ خیرات در قلب او انباشته و مخزون شده، ولی هیچ را برای خود ذخیره نکرده و همه را انفاق می کند، پس با این صفات چه کسی قادر است مقام او را آرزو کند، در حالی که او از طرف خداوند متعال و رسول به ولایت مؤمنین و وصایت پیامبر و امامت امّت منصوب گردیده است، آیا فرد نادان به اینکه من خلیفه شده ام مغرور شده حال اینکه او مرا به این جایگاه نشاند و من اطاعت امر او را نمودم، و خود از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله شنیدم که می فرمود: «حقّ با علیّ است و علیّ با حقّ است، هر که او را فرمان برد هدایت یافته، و هر که با او مخالفت کند تباه گردد، و هر که او را دوست بدارد خوشبخت شده، و هر که به او کینه ورزد ناکام و بدبخت شود.بخدا سوگند اگر دوستی و محبّت مردم به علیّ بن ابی طالب تنها بدین خاطر باشد که او مخالفت خدا نکرده و جز اللّه هیچ معبودی را عبادت نکرده، و نیز به خاطر اینکه مردم پس از وفات پیامبر به وجود او نیازمندند، البتّه همین مقدار در ایجاب محبّت و دوستی او کفایت می کند، تا برسد به تمام جهات و علل بسیار دیگری که حدّ أقلّ آن اسباب موجب اطاعت او و کمترین آنها باعث و موجب ترغیب و تشویق در متابعت اوست. علیّ از ارحام نزدیک رسول خدا است، و به تمام موضوعات بزرگ و کوچک عالم است، او را ویژگی و خصوصیاتی است که نه در تعداد بدانها دسترسی است و نه بزرگی آن قابل درک می باشد، اگر همه آرزو کنند که خاک کفش او باشند آرزویی بجا است، مگر نه این است که او صاحب لوای حمد، و ساقی روز قیامت، و جامع همۀ خوبیها، و دارای همۀ علوم، و وسیلۀ شفاعت به خدا و به پیامبر است ؟!
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 208 )
ص : 6513
ذَکَرَ فِیهِ، عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُصْعَبٍ اَلْعَبْدِیِّ قَالَ : قَامَ عُثْمَانُ ذَاتَ یَوْمٍ خَطِیباً، فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ، ثُمَّ قَالَ: نِسْوَهٌ تَکْتُبْنَ فِی اَلْآفَاقِ لِتُنْکَثَ بَیْعَتِی وَ یُهَرَاقَ دَمِی، وَ اَللَّهِ لَوْ شِئْتُ أَنْ أَمْلَأَ عَلَیْهِنَّ حُجُرَاتِهِنَّ رِجَالاً سُوداً وَ بِیضاً لَفَعَلْتُ، أَ لَسْتُ خَتَنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی اِبْنَتَیْهِ، أَ لَسْتُ جَهَّزْتُ جَیْشَ اَلْعُسْرَهِ ، أَ لَمْ آلُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی أَهْلِ مَکَّهَ ، قَالَ إِذْ تَکَلَّمَتْ اِمْرَأَهٌ مِنْ وَرَاءِ اَلْحِجَابِ، قَالَ: فَجَعَلَ یَبْدُو لَنَا خِمَارُهَا أَحْیَاناً، فَقَالَتْ: صَدَقْتَ، لَقَدْ کُنْتَ خَتَنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی اِبْنَتَیْهِ، فَکَانَ مِنْکَ فِیهِمَا مَا قَدْ عَلِمْتَ، وَ جَهَّزْتَ جَیْشَ اَلْعُسْرَهِ ، وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: فَسَیُنْفِقُونَها ثُمَّ تَکُونُ عَلَیْهِمْ حَسْرَهً ، وَ کَتَبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی أَهْلِ مَکَّهَ فِیکَ عَنْ بَیْعَهِ اَلرِّضْوَانِ إِنَّکَ لَمْ تَکُنْ لَهَا أَهْلاً، قَالَ: فَانْتَهَرَهَا عُثْمَانُ ، فَقَالَتْ: أَمَّا أَنَا فَأَشْهَدُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ لِکُلِّ أُمَّهٍ فِرْعَوْنٌ، وَ إِنَّکَ فِرْعَوْنُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ .
( تقریب المعارف , جلد 1 , صفحه 288 )
ص : 6514
19319-3 التهذیب ،1/36/71/9 عنه عن النضر عن زرعه عن أبی بصیر قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: ذبیحه الناصب لا تحل.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 244 )
ص : 6515
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَمَّا یُکَفَّرُ مِنَ اَلْأَیْمَانِ فَقَالَ مَا کَانَ عَلَیْکَ أَنْ تَفْعَلَهُ فَحَلَفْتَ أَنْ لاَ تَفْعَلَهُ فَفَعَلْتَهُ فَلَیْسَ عَلَیْکَ شَیْءٌ إِذَا فَعَلْتَهُ وَ مَا لَمْ یَکُنْ عَلَیْکَ وَاجِباً أَنْ تَفْعَلَهُ فَحَلَفْتَ أَنْ لاَ تَفْعَلَهُ ثُمَّ فَعَلْتَهُ فَعَلَیْکَ اَلْکَفَّارَهُ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 446 )
4 - زراره گوید: از امام (باقر علیه السّلام یا امام صادق علیه السّلام) پرسیدم: سوگندهایی که کفاره دارند کدام اند؟
فرمود: آن کاری که انجام آن بر تو لازم بود و تو سوگند یاد کردی آن را انجام ندهی، اما بر خلاف سوگندت عمل کنی کفاره ندارد و آن کاری که انجام آن بر تو واجب نباشد و تو سوگند یاد کردی که آن را انجام ندهی، اما برخلاف سوگندت انجام دهی، باید کفاره بپردازی.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 570 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 325 )
ص : 6516
وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ ذَکَرَ اِبْنُ اَلسَّرَّاجِ أَنَّهُ کَتَبَ إِلَیْکَ یَسْأَلُکَ عَنْ مُتَمَتِّعٍ لَمْ یَکُنْ لَهُ هَدْیٌ فَأَجَبْتَهُ فِی کِتَابِکَ یَصُومُ (ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ بِمِنًی ) فَإِنْ فَاتَهُ ذَلِکَ صَامَ صَبِیحَهَ اَلْحَصْبَاءِ وَ یَوْمَیْنِ بَعْدَ ذَلِکَ قَالَ أَمَّا أَیَّامُ مِنًی فَإِنَّهَا أَیَّامُ أَکْلٍ وَ شُرْبٍ لاَ صِیَامَ فِیهَا وَ سَبْعَهَ أَیَّامٍ إِذَا رَجَعَ إِلَی أَهْلِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 192 )
ص : 6517
وَ مِنْهُ، رَوَی بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَنَّ دَاوُدَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَیْهِ وَ بَیْنَ یَدَیْهِ جَزَرٌ فَنَاوَلَنِی جَزَرَهً فَقَالَ کُلْ فَقُلْتُ لَیْسَتْ لِی طَوَاحِنُ فَقَالَ أَ مَا لَکَ جَارِیَهٌ فَقُلْتُ بَلَی فَقَالَ مُرْهَا تَسْلُقْهُ لَکَ وَ کُلْ فَإِنَّهُ یُسَخِّنُ اَلْکُلْیَتَیْنِ وَ یُقِیمُ اَلذَّکَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 219 )
و از همان:(همین مضمون را با اندک اختلافی آورده)در مکارم:مانندش را آورده و گفته:هویج امانست از قولنج و بواسیر و کمک بر جماع است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 50 )
ص : 6518
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یَنَامُ حَتَّی یَضَعَ وَجْهَهُ اَلْکَرِیمَ بَیْنَ ثَدْیَیْ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 78 )
ص : 6519
و فی من لا یحضره الفقیه ، فی مناهی النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله-: و قال - علیه السّلام-: من عرضت له فاحشه أو شهوه فاجتنبها من مخافه اللّه حرّم اللّه علیه النّار، و آمنه من الفزع الأکبر، و أنجز له ما وعده فی کتابه فی قوله: وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 583 )
ص : 6520
اَلْبَلَدُ : وَ رَأَیْتُ فِی بَعْضِ کُتُبِ أَصْحَابِنَا أَنَّهُ یَقْرَأُ فِی اَلْأُولَی بَعْدَ اَلْفَاتِحَهِ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ مَرَّهً وَ اَلتَّوْحِیدَ مَرَّتَیْنِ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ بَعْدَ اَلْحَمْدِ اَلتَّکَاثُرَ عَشْراً وَ نَقَلْتُهَا عَنْ وَالِدِی قُدِّسَ سِرُّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 88 , صفحه 219 )
ص : 6521
وَ اِسْتَهَزَأَ بِهِ أَرْبَعُونَ نَفَراً مِنَ اَلْمُنَافِقِینَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَّا إِنَّ اَللَّهَ یُعَذِّبُهُمْ بِالدَّمِ فَلَحِقَهُمُ اَلرُّعَافُ اَلدَّائِمُ مِنْ أَضْرَاسِهِمْ فَکَانَ طَعَامُهُمْ وَ شَرَابُهُمْ یَخْتَلِطُ بِدِمَائِهِمْ فَبَقَوْا کَذَلِکَ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً ثُمَّ هَلَکُوا .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 220 )
ص : 6522
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْمَیِّتُ تُبْدَأُ بِفَرْجِهِ ثُمَّ تُوَضَّأُ وُضُوءَ اَلصَّلاَهِ وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 207 )
ص : 6523
اَلرِّئَاسَهُ عَطَبٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 61 )
ص : 6524
فس، [تفسیر القمی ] : بإسناده عن الحسین بن خالد، عن الرضا علیه السلام... و قوله: فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ قال: فی الظاهر مخاطبه الجنّ و الإنس، و فی الباطن فلان و فلان.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 601 )
ص : 6525
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیِّ ، قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی فَاطِمَهَ بِنْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ بَیْنَ یَدَیْهَا لَوْحٌ فِیهِ أَسْمَاءُ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ وُلْدِهَا، فَعَدَدْتُ أَحَدَ عَشَرَ اِسْماً، آخِرُهُمْ اَلْقَائِمُ مِنْ وُلْدِ فَاطِمَهَ ، ثَلاَثَهٌ مِنْهُمْ ,9,12مُحَمَّدٌ ، وَ ثَلاَثَهٌ مِنْهُمْ ,8,10عَلِیٌّ .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 338 )
ص : 6526
عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدٍ وَ أَحْمَدَ اِبْنَیِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِمَا عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالاَ: لَیْسَ فِی اَلْإِبِلِ شَیْءٌ حَتَّی تَبْلُغَ خَمْساً فَإِذَا بَلَغَتْ خَمْساً فَفِیهَا شَاهٌ وَ فِی کُلِّ خَمْسٍ شَاهٌ حَتَّی تَبْلُغَ خَمْساً وَ عِشْرِینَ فَإِذَا زَادَتْ فَفِیهَا اِبْنَهُ مَخَاضٍ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ فِیهَا بِنْتُ مَخَاضٍ فَابْنُ لَبُونٍ ذَکَرٌ إِلَی خَمْسٍ وَ ثَلاَثِینَ فَإِنْ زَادَتْ عَلَی خَمْسٍ وَ ثَلاَثِینَ فَابْنَهُ لَبُونٍ إِلَی خَمْسٍ وَ أَرْبَعِینَ فَإِنْ زَادَتْ فَحِقَّهٌ إِلَی سِتِّینَ فَإِذَا زَادَتْ فَجَذَعَهٌ إِلَی خَمْسٍ وَ سَبْعِینَ فَإِذَا زَادَتْ فَابْنَتَا لَبُونٍ إِلَی تِسْعِینَ فَإِذَا زَادَتْ فَحِقَّتَانِ إِلَی عِشْرِینَ وَ مِائَهٍ فَإِذَا زَادَتْ فَفِی کُلِّ خَمْسِینَ حِقَّهٌ وَ فِی کُلِّ أَرْبَعِینَ اِبْنَهُ لَبُونٍ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 20 )
ص : 6527
قَوْلُ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ، إِنَّ اَلْعَرَبِیَّهَ لَیْسَتْ بِأَبٍ وَالِدٍ .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 37 )
ص : 6528
وَ قَالَ أَبُو نُعَیْمٍ اَلْفَضْلُ بْنُ دُکَیْنٍ : تُوُفِّیَ بِالْمَدِینَهِ سَنَهَ أَرْبَعَ عَشْرَهَ وَ مِائَهٍ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 120 )
و أبو نعیم فضل بن دکین گوید که: وفات آن حضرت در مدینه بود در سال صد و چهاردهم از هجرت.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 323 )
ص : 6529
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أُعْطِیَ سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ مَعَ عِلْمِهِ مَعْرِفَهَ اَلْمَنْطِقِ بِکُلِّ لِسَانٍ وَ مَعْرِفَهَ اَللُّغَاتِ وَ مَنْطِقَ اَلطَّیْرِ وَ اَلْبَهَائِمِ وَ اَلسِّبَاعِ وَ کَانَ إِذَا شَاهَدَ اَلْحُرُوبَ تَکَلَّمَ بِالْفَارِسِیَّهِ، وَ إِذَا قَعَدَ لِعُمَّالِهِ وَ جُنُودِهِ وَ أَهْلِ مَمْلَکَتِهِ تَکَلَّمَ بِالرُّومِیَّهِ، وَ إِذَا خَلاَ بِنِسَائِهِ تَکَلَّمَ بِالسُّرْیَانِیَّهِ وَ اَلنَّبَطِیَّهِ، وَ إِذَا قَامَ فِی مِحْرَابِهِ لِمُنَاجَاهِ رَبِّهِ تَکَلَّمَ بِالْعَرَبِیَّهِ، وَ إِذَا جَلَسَ لِلْوُفُودِ وَ اَلْخُصَمَاءِ تَکَلَّمَ بِالْعِبْرَانِیَّهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 77 )
ص : 6530
رَوَی عُمَرُ بْنُ أَبِی اَلْمِقْدَامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فِی حِکْمَهِ آلِ دَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ عَلَی اَلْعَاقِلِ أَنْ لاَ یَکُونَ ظَاعِناً إِلاَّ فِی ثَلاَثٍ تَزَوُّدٍ لِمَعَادٍ أَوْ مَرَمَّهٍ لِمَعَاشٍ أَوْ لَذَّهٍ فِی غَیْرِ مُحَرَّمٍ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 240 )
امام صادق علیه السّلام فرموده:در حکمت آل داود آمده:عاقل جز برای سه چیز نباید سفر کند:تهیه توشۀ آخرت یا تأمین روزی یا لذت غیرحرام(حلال).
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 511 )
از امام صادق(علیه السّلام):عاقل نباید جز در یکی از سه حال باشد:یا تهیۀ توشه آخرت، یا تأمین معاش،یا لذت حلال.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 458 )
ص : 6531
وَ رُوِیَ عَنْ سَدِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أُطْعِمُ سَائِلاً لاَ أَعْرِفُهُ مُسْلِماً قَالَ نَعَمْ أَعْطِ مَنْ لاَ تَعْرِفُهُ بِوَلاَیَهٍ وَ لاَ عَدَاوَهٍ لِلْحَقِّ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ - وَ قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً وَ لاَ تُطْعِمْ مَنْ نَصَبَ لِشَیْءٍ مِنَ اَلْحَقِّ أَوْ دَعَا إِلَی شَیْءٍ مِنَ اَلْبَاطِلِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 370 )
و روایت است از سدیر که بامام ششم(علیه السّلام)گفتم:خوراک بدهم به سائلی که اسلام او را نمیدانم؟فرمود:آری عطا کن بکسی که نمیدانی دوست حق است یا دشمن زیرا خدا عز و جل فرماید(آیه 83 سوره البقره)و بگوئید بمردم با خوشی و مخوران بکسی که دشمن حقی است یا دعوت به باطلی میکند(این حدیث در شماره 53 گذشت).
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 240 )
ص : 6532
فِی أَمَالِی اَلصَّدُوقِ رَحِمَهُ اَللَّهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا مَاتَ اَلْمُؤْمِنُ شَیَّعَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ إِلَی قَبْرِهِ، فَإِذَا أُدْخِلَ قَبْرَهُ أَتَاهُ مُنْکَرٌ وَ نَکِیرٌ فَیُقْعِدَانِهِ وَ یَقُولاَنِ لَهُ: مَنْ رَبُّکَ وَ مَا دِینُکَ وَ مَنْ نَبِیُّکَ؟ فَیَقُولُ: رَبِّیَ اَللَّهُ وَ مُحَمَّدٌ نَبِیِّی وَ اَلْإِسْلاَمُ دِینِی، فَیَفْسَحَانِ لَهُ فِی قَبْرِهِ مَدَّ بَصَرِهِ، وَ یَأْتِیَانِهِ بِالطَّعَامِ مِنَ اَلْجَنَّهِ؛ وَ یُدْخِلاَنِ عَلَیْهِ اَلرَّوْحَ وَ اَلرَّیْحَانَ، وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَأَمّا إِنْ کانَ مِنَ اَلْمُقَرَّبِینَ `فَرَوْحٌ وَ رَیْحانٌ یَعْنِی فِی قَبْرِهِ «وَ جَنَّهُ نَعِیمٍ» یَعْنِی فِی اَلْآخِرَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 228 )
ص : 6533
وَ رُوِّینَا عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : إِذَا اِغْتَسَلَ اَلْجُنُبُ وَ لَمْ یَنْوِ بِغُسْلِهِ اَلْغُسْلَ مِنَ اَلْجَنَابَهِ لَمْ یُجْزِهِ وَ إِنِ اِغْتَسَلَ عَشْرَ مَرَّاتٍ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 113 )
ص : 6534
مَا رَوَاهُ مُوسَی بْنُ اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلتَّرْوِیَهِ فَاصْنَعْ کَمَا صَنَعْتَ بِالشَّجَرَهِ ثُمَّ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ خَلْفَ اَلْمَقَامِ ثُمَّ أَهِلَّ بِالْحَجِّ فَإِنْ کُنْتَ مَاشِیاً فَلَبِّ عِنْدَ اَلْمَقَامِ وَ إِنْ کُنْتَ رَاکِباً فَإِذَا نَهَضَ بِکَ بَعِیرُکَ وَ صَلِّ اَلظُّهْرَ إِنْ قَدَرْتَ بِمِنًی وَ اِعْلَمْ أَنَّهُ وَاسِعٌ لَکَ أَنْ تُحْرِمَ فِی دُبُرِ فَرِیضَهٍ أَوْ دُبُرِ نَافِلَهٍ أَوْ لَیْلٍ أَوْ نَهَارٍ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 252 )
ص : 6535
وَ کَانَ مِنْ جُمْلَهِ خَبَرِ هَذِهِ اَلْغُزَاهِ-: أَنَّ اَلْمُشْرِکِینَ حَضَرُوا بَدْراً مُصِرِّینَ عَلَی اَلْقِتَالِ مُسْتَظْهِرِینَ بِکَثْرَهِ اَلْأَمْوَالِ وَ اَلْعَدَدِ وَ اَلرِّجَالِ وَ اَلْمُسْلِمُونَ إِذْ ذَاکَ نَفَرٌ قَلِیلٌ عَدَدُهُمْ وَ مِنْهُمْ مَنْ حَضَرَ کَارِهاً فَتَحَدَّتْهُمْ قُرَیْشٌ بِالْبِرَازِ وَ دَعَتْهُمْ إِلَی اَلْمُصَافَّهِ وَ اَلنِّزَالِ وَ اِقْتَرَحَتِ اَلْأَکْفَاءَ وَ تَطَاوَلَتِ اَلْأَبْصَارُ لِمُبَارَزَتِهِمْ فَمَنَعَهُمُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ لَهُمْ إِنَّ اَلْقَوْمَ دَعُوا اَلْأَکْفَاءَ مِنْهُمْ ثُمَّ أَمَرَ عَلِیّاً بِالْبُرُوزِ إِلَیْهِمْ وَ دَعَا حَمْزَهَ بْنَ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ وَ عُبَیْدَهَ بْنَ اَلْحَارِثِ رَحِمَهُمَا اَللَّهُ تَعَالَی وَ أَمَرَهُمَا أَنْ یَبْرُزَا مَعَهُ فَلَمَّا اِصْطَفُّوا لَمْ یُثْبِتْهُمُ اَلْقَوْمُ لِأَنَّهُمْ کَانُوا قَدْ تَغَفَّرُوا فَسَأَلُوهُمْ مَنْ أَنْتُمْ فَانْتَسَبُوا لَهُمْ فَقَالُوا أَکْفَاءٌ کِرَامٌ وَ نَشِبَتِ اَلْحَرْبُ بَیْنَهُمْ وَ بَارَزَ اَلْوَلِیدُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمْ یَلْبَثْهُ أَنْ قَتَلَهُ وَ بَارَزَ عُتْبَهُ حَمْزَهَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ فَقَتَلَهُ حَمْزَهُ وَ بَارَزَ شَیْبَهُ عُبَیْدَهَ فَاخْتَلَفَ بَیْنَهُمَا ضَرْبَتَانِ قَطَعَتْ إِحْدَاهُمَا فَخِذَ عُبَیْدَهَ فَاسْتَنْقَذَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِضَرْبَهٍ بَدَرَ بِهَا شَیْبَهَ فَقَتَلَهُ وَ شَرَکَهُ فِی ذَلِکَ حَمْزَهُ . فَکَانَ قَتْلُ هَؤُلاَءِ اَلثَّلاَثَهِ أَوَّلَ وَهْنٍ لَحِقَ اَلْمُشْرِکِینَ وَ ذُلٍّ دَخَلَ عَلَیْهِمْ ثُمَّ بَارَزَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْعَاصَ بْنَ سَعِیدِ بْنِ اَلْعَاصِ بَعْدَ أَنْ أَحْجَمَ عَنْهُ اَلنَّاسُ فَقَتَلَهُ وَ بَرَزَ إِلَیْهِ حَنْظَلَهُ بْنُ أَبِی سُفْیَانَ فَقَتَلَهُ وَ طُعَیْمَهُ بْنُ عَدِیٍّ فَقَتَلَهُ وَ قَتَلَ بَعْدَهُ نَوْفَلَ بْنَ خُوَیْلِدٍ وَ کَانَ مِنْ شَیَاطِینِ قُرَیْشٍ وَ لَمْ یَزَلْ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقْتُلُ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ حَتَّی أَتَی عَلَی شَطْرِ اَلْمَقْتُولِینَ مِنْهُمْ وَ کَانُوا سَبْعِینَ قَتِیلاً تَوَلَّی اَلْمُسْلِمُونَ کَافَّهً وَ اَلْمَلاَئِکَهُ قَتَلَ اَلشَّطْرَ اَلْأَوَّلَ وَ تَوَلَّی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلشَّطْرَ اَلثَّانِیَ وَحْدَهُ بِمَعُونَهِ اَللَّهِ إِیَّاهُ وَ تَوْفِیقِهِ لَهُ وَ کَانَ اَلْفَتْحُ لَهُ وَ بِیَدَیْهِ وَ خَتَمَ اَلْأَمْرُ بِأَنْ رَمَاهُمُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِکَفٍّ مِنَ اَلْحَصَاهِ وَ قَالَ شَاهَتِ اَلْوُجُوهُ فَانْهَزَمُوا جَمِیعاً وَ وَلَّوُا اَلدُّبُرَ وَ کَفَی اَللّهُ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْقِتالَ بِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ شُرَکَائِهِ فِی نُصْرَهِ اَلدِّینِ مِنْ خَاصَّهِ آلِ اَلرَّسُولِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ مَنْ أَیَّدَهُمْ بِهِ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ اَلْکِرَامِ وَ اَلتَّحِیَّهِ وَ اَلسَّلاَمِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 183 )
و مجمل خبر این غزا آنست که چون مشرکان در بدر حاضر شدند بکثرت عدد و عدد خود مستظهر شده و مسلمانان را اندک دیده اصرار بر قتال نمودند و از میان أهل شرک عتبه بن ربیعه و برادر او شیبه و پسرش ولید بیرون آمده مبارز طلب کردند، عتبه آواز داد که ای محمد اکفاء ما را بمبارزات ما بیرون فرست، سه جوان از انصار مبادرت نموده بمبارزت ایشان بیرون رفتند عتبه گفت که: نسب خود را بگوئید گفتند، گفت: شما باز گردید که أکفاء ما نیستید ما بنی أعمام خود را میخواهیم که بمبارزت ما بیرون آیند، ایشان بازگشتند. پیغمبر فرمود که: أی علی و أی حمزه و أی عبیده برخیزید و بمبارزت ایشان بیرون روید بر آن حقی که حق تعالی بر شما دارد که نبی خود را بر شما مبعوث گردانیده که اهل باطل میخواهند که نور الهی فرو نشانند، ایشان بیرون رفته صف کشیدند و بواسطه خودی که بر سر داشتند ایشان را نشناختند، عتبه گفت تکلم کنید تا بدانیم که چه کسید حمزه گفت: منم حمزه بن عبد المطلب امیر المؤمنین گفت: منم علی بن أبی طالب، عبیده گفت: منم عبیده بن حارث بن عبد المطلب، عتبه گفت که: شما کفو مائید، پسر خود ولید را گفت: چون تو خوردسالی بمبارزت علی بیرون رو که او نیز خورد سالست، و شیبه که بزرگ سال است در مقابل عبیده بیرون رود، و من در مقابل حمزه بایستم. ولید بمبارزت امیر المؤمنین (علیه السّلام) بیرون آمد و با یک دیگر گردیدند ولید پلید ضربت حواله کرد بر آن حضرت آن را بدست چپ از خود رد کرده بدست راست شمشیر را حواله او کرد دست چپ او را انداخت و بضربتی دیگر دست راستش، او از مرکب افتاده سرش را از تن جدا کرد، آن حضرت فرمود که: بعضی از علامات که بر او بود مشاهده کردم دانستم که او داماد بودهو حمزه نیز عتبه را بقتل آورد، و عبیده با شیبه پارۀ با یک دیگر نبرد کردند و میان ایشان دو ضربت رد شد، شیبه دست یافت ضربتی بر ساق أبو عبیده زده جدا کرد که مغز استخوانش پریشان شد امیر المؤمنین (علیه السّلام) و حمزه بر سر او تاختند و شیبه را بقتل رسانیدند و او را برداشته بمنزلگاه آوردند، و هنوز حیات داشت در وادی صفرا وفات یافت رحمه اللّه علیه. و امیر المؤمنین (علیه السّلام) فرموده که من تعجب کردم در روز بدر از جرأت قوم که ما عتبه و شیبه و ولید را بقتل آوردیم حنظله بن أبی سفیان بجانب ما تاخت چون نزدیک رسید چنانش بشمشیر زدم که آب از چشمهایش روان شده بر زمین افتاد و دیگر برنخاست، و دیگر عاص بن سعید بن عاص را انداخت بعد از آن طعیمه بن عدی و دیگر نوفل بن خویلد که از شیاطین قریش بود. و همچنین یکی بعد از یکی تا نصف ایشان بدست حضرت امیر المؤمنین (علیه السّلام) بقتل آمدند و هفتاد مشرک در آن حرب کشته بودند نصف ایشان را ملائکه و أهل اسلام بقتل آورده بودند و نصف دیگر امیر المؤمنین (علیه السّلام) بمعونه رب العالمین و فتح بدست او شد. و ختم امر بر آن شد که حضرت رسول اللّه (صلّی اللّه علیه و آله) پارۀ سناء ریزه بدست مبارک گرفته شاهت الوجوه خواند و بر روی ایشان ریخت باقی روی بگریز نهادند و شر ایشان کفایت شد از مؤمنان بقوت بازوی امیر المؤمنین (علیه السّلام) و ملائکه چرخ برین برای نصرت دین.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 244 )
ص : 6536
وَ مِنْهَا: أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أَرَادَ اَلْمَسِیرَ إِلَی مَکَّهَ لِفَتْحِهَا قَالَ اَللَّهُمَّ أَعْمِ اَلْأَخْبَارَ عَنْ قُرَیْشٍ حَتَّی نَبْغَتَهَا فِی دَارِهَا فَعَمِیَتِ اَلْأَخْبَارُ عَلَیْهِمْ. وَ کَانَ حَاطِبُ بْنُ أَبِی بَلْتَعَهَ قَدْ أَسْلَمَ وَ هَاجَرَ وَ کَانَ أَهْلُهُ وَ وُلْدُهُ بِمَکَّهَ فَقَالَ قُرَیْشٌ لَهُمْ اُکْتُبُوا إِلَی حَاطِبٍ کِتَاباً سَلُوهُ أَنْ یُعَرِّفَنَا خَبَرَ مُحَمَّدٍ فَکَتَبُوا کِتَاباً وَ بَعَثَتْهُ قُرَیْشٌ مَعَ اِمْرَأَهٍ سِرّاً فَکَتَبَ اَلْجَوَابَ بِأَنَّ مُحَمَّداً صَائِرٌ إِلَیْکُمْ وَ دَفَعَهُ إِلَی اَلْمَرْأَهِ وَ خَرَجَتْ. فَقَالَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ أَوْحَی إِلَیَّ أَنَّ حَاطِباً قَدْ کَتَبَ بِخَبَرِنَا إِلَی مَکَّهَ وَ اَلْکِتَابَ حَمَلَتْهُ اِمْرَأَهٌ مِنْ حَالِهَا وَ صِفَتِهَا... فَمَنْ یَمْضِی خَلْفَهَا فَیَرُدَّ اَلْکِتَابَ قَالَ اَلزُّبَیْرُ أَنَا قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَکُونُ عَلِیٌّ مَعَکَ. فَخَرَجَا فَلَحِقَاهَا فِی اَلطَّرِیقِ فَقَالاَ أَیْنَ اَلْکِتَابُ قَالَتْ مَا مَعِی وَ رَمَتْ إِلَیْهِمَا کُلَّ مَا کَانَ مَعَهَا فَقَالَ اَلزُّبَیْرُ مَا مَعَهَا کِتَابٌ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا کَذَبَ رَسُولُ اَللَّهِ وَ لاَ کَذَبَ اَللَّهُ وَ جَرَّدَ سَیْفَهُ فَقَالَ لَتُخْرِجِنَّ اَلْکِتَابَ أَوْ لَأَقْتُلَنَّکِ فَأَخْرَجَتْهُ مِنْ شَعْرِ رَأْسِهَا فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّکُمْ أَوْلِیاءَ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 161 )
197-وقتی که پیامبر اکرم-صلّی اللّه علیه و آله-خواست به طرف مکّه برود، تا آن را فتح کند، فرمود:«ای خدای مهربان! اسرار ما را از قریش بپوشان تا اینکه به خانه های آنها برسیم». پس خبری به اطلاع آنها نرسید. حاطب بن ابی بلتعه که مسلمان شده و جزء مهاجرین بود، خانواده اش در مکّه بودند. قریش به خانوادۀ حاطب گفتند: شما برای حاطب نامه ای بنویسید و از او بخواهید تا ما را از اخبار محمّد، آگاه سازد. نامه را نوشتند و قریش آن نامه را توسط زنی، مخفیانه به مدینه فرستادند. حاطب نیز در جواب نوشت: محمّد به سوی شما می آید و آن نامه را به زن داد و او راهی مکّه شد. پیامبر اکرم-صلّی اللّه علیه و آله فرمود:«خداوند متعال به من خبر داده که حاطب نامه ای را توسط زنی به مکّه فرستاده، کیست برود و نامه را از او بگیرد؟». زبیر گفت: من. حضرت فرمود: علی نیز با تو باشد. آنها رفتند و در راه به آن زن رسیدند. گفتند: نامه کجاست؟ زن گفت: من نامه ای ندارم و هر چه داشت به سوی آنها انداخت. زبیر گفت: نامه ای ندارد. علی-علیه السّلام-فرمود:«خدا و پیامبر دروغ نمی گویند». بعد از گفتن این سخن شمشیرش را کشید و گفت: یا نامه را در می آوری و یا تو را می کشم. زن نامه را از لای گیسوانش درآورد. در این هنگام این آیه شریفه نازل شد:«
یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّکُمْ أَوْلِیاءَ
» .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 135 )
ص : 6537
وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْبُنْدَارِ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ أَسْمَعَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ حَازِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ کُنَاسَهَ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَهَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عُرْوَهَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلزُّبَیْرِ بْنِ اَلْعَوَّامِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : غَیِّرُوا اَلشَّیْبَ وَ لاَ تَشَبَّهُوا بِالْیَهُودِ وَ اَلنَّصَارَی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 84 )
ص : 6538
عَنْهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَصُّوا اَلْمَاءَ مَصّاً وَ لاَ تَعُبُّوهُ عَبّاً فَإِنَّهُ یَأْخُذُ مِنْهُ اَلْکُبَادُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 575 )
ص : 6539
18693-12 التهذیب ،1/3/148/7 ابن سماعه عن ابن جبله عن علی بن حارث عن بکار بن أبی بکر عن محمد بن شریح قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن شراء الأرض من أرض الخراج فکرهه و قال إنما أرض الخراج للمسلمین فقالوا له فإنه یشتریها الرجل و علیه خراجها فقال لا بأس إلا أن یستحیی من عیب ذلک.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 996 )
ص : 6540
وَ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ سَنَهٍ أَقَلَّ مَطَراً مِنْ سَنَهٍ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ یَضَعُهُ حَیْثُ یَشَاءُ إِنَّ اَللَّهَ جَلَّ جَلاَلُهُ إِذَا عَمِلَ قَوْمٌ بِالْمَعَاصِی صَرَفَ عَنْهُمْ مَا کَانَ قَدَّرَ لَهُمْ مِنَ اَلْمَطَرِ فِی تِلْکَ اَلسَّنَهِ إِلَی غَیْرِهِمْ وَ إِلَی اَلْفَیَافِی وَ اَلْبِحَارِ وَ اَلْجِبَالِ وَ إِنَّ اَللَّهَ لَیُعَذِّبُ اَلْجُعَلَ فِی جُحْرِهَا بِحَبْسِ اَلْمَطَرِ عَنِ اَلْأَرْضِ اَلَّتِی هِیَ بِمَحَلَّتِهَا لِخَطَایَا مَنْ بِحَضْرَتِهَا وَ قَدْ جَعَلَ اَللَّهُ لَهَا اَلسَّبِیلَ إِلَی مَسْلَکٍ سِوَی مَحَلَّهِ أَهْلِ اَلْمَعَاصِی قَالَ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَاعْتَبِرُوا یَا أُولِی اَلْأَبْصَارِ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 257 )
ص : 6541
2585-17 الکافی ،1/4/170/2 محمد عن أحمد عن السراد عن جمیل عن مرازم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: ما عبد اللّه بشیء أفضل من أداء حق المؤمن.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 565 )
ص : 6542
8992-1 الکافی ،1/2/577/2 علی عن أبیه عن حماد بن عیسی رفعه إلی أمیر المؤمنین علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : أعلمک دعاء لا تنسی القرآن قل اللهم ارحمنی بترک معاصیک أبدا ما أبقیتنی و ارحمنی من تکلف ما لا یعنینی و ارزقنی حسن النظر فیما یرضیک عنی و ألزم قلبی حفظ کتابک کما علمتنی و ارزقنی أن أتلوه علی النحو الذی یرضیک عنی اللهم نور بکتابک بصری و اشرح به صدری - و فرج به قلبی و أطلق به لسانی و استعمل به بدنی و قونی علی ذلک - و أعنی علیه إنه لا معین علیه إلا أنت لا إله إلا أنت قال و رواه بعض أصحابنا عن ولید بن صبیح عن حفص الأعور عن أبی عبد اللّه علیه السّلام .
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1717 )
ص : 6543
وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِمَامُ اَلشِّیعَهِ قَدِ اِحْتَجَّ بِهِ عَلَی مُعَاوِیَهَ فِی جَوَابِ کِتَابِهِ إِلَیْهِ اَلَّذِی یَقُولُ فِیهِ لِکُلِّ اَلْخُلَفَاءِ حَسَدْتَ وَ عَلَی کُلِّهِمْ بَغَیْتَ تُقَادُ إِلَی بِیعَتِهِمْ وَ أَنْتَ کَارِهٌ کَمَا یُقَادُ اَلْجَمَلُ اَلْمَخْشُوشُ فَأَجَابَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ هَذَا اَلْفَصْلِ بِأَنْ قَالَ لَهُ حَاشَا لِلَّهِ أَنْ یَکُونَ اَلْحَسَدُ مِنْ خُلُقِی وَ اَلْبَغْیُ مِنْ شِیمَتِی بَلْ ذَلِکَ مِنْ خُلُقِکَ وَ خُلُقِ أَبِیکَ وَ أَهْلِ بَیْتِکَ وَ شِیمَتِهِمْ إِذْ حَسَدْتُمْ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی مَا آتَاهُ اَللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَنَصَبْتُمْ لَهُ اَلْحَرْبَ وَ کُنْتُمْ أَصْحَابَ رَایَاتِ أَعْدَائِهِ فِی کُلِّ مَوْطِنٍ وَ بَغَیْتُمْ عَلَیْهِ حَتَّی أَظْفَرَهُ اَللَّهُ بِکُمْ. فِی کَلاَمٍ یَتَّصِلُ بِهَذَا. ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَّا کَرَاهَتِی لِأَمْرِ اَلْقَوْمِ فَإِنِّی لَسْتُ أَتَبَرَّأُ مِنْهُ وَ لاَ أُنْکِرُهُ وَ ذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَبَضَهُ اَللَّهُ إِلَیْهِ وَ نَحْنُ أَهْلُ بَیْتِهِ أَحَقُّ اَلنَّاسِ بِهِ فَقُلْنَا لاَ یَعْدِلُ اَلنَّاسُ عَنَّا وَ لاَ یَبْخَسُونَّا حَقَّنَا فَمَا رَاعَنَا إِلاَّ وَ اَلْأَنْصَارُ قَدْ صَارَتْ إِلَی سَقِیفَهِ بَنِی سَاعِدَهَ یَطْلُبُونَ هَذَا اَلْأَمْرَ فَصَارَ أَبُو بَکْرٍ إِلَیْهِمْ وَ عُمَرُ فِیمَنْ تَبِعَهُمَا فَاحْتَجَّ أَبُو بَکْرٍ عَلَیْهِمْ بِأَنَّ قُرَیْشاً أَوْلَی بِمَقَامِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْهُمْ لِأَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ قُرَیْشٍ وَ تَوَصَّلَ بِذَلِکَ إِلَی اَلْأَمْرِ دُونَ اَلْأَنْصَارِ فَإِنْ کَانَتِ اَلْحُجَّهُ لِأَبِی بَکْرٍ بِقُرَیْشٍ فَنَحْنُ أَحَقُّ اَلنَّاسِ بِرَسُولِ اَللَّهِ مِمَّنْ تَقَدَّمَنَا لِأَنَّنَا أَقْرَبُ مِنْ قُرَیْشٍ کُلِّهَا إِلَیْهِ وَ أَخَصُّهُمْ بِهِ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَنَا حَقٌّ مَعَ اَلْقَرَابَهِ فَالْأَنْصَارُ عَلَی دَعْوَاهُمْ .
( الفصول المختاره من العیون و المحاسن , جلد 1 , صفحه 287 )
پس امیر المؤمنین علیه السّلام در جواب او نوشته: «حاش للّه! ان یکون الحسد من خلقی و البغی من شمیمتی بل ذلک من خلقک و خلق ابیک و اهل بیتک و شیمتهم اذ حسدتم رسول اللّه علی ما آتاه اللّه من فضله فنصبتم له الحرب و کنتم اصحاب رایات اعدائه فی کلّ موطن و بغیتم علیه حتّی اظفره اللّه بکم.». ؛ یعنی حاش للّه! که بوده باشد حسد از خلق من یا ستم از عادت من. بلکه حسد و ستم از جملۀ اخلاق ذمیمۀ تو و پدر تو و اهل بیت تو است و عادت ایشان؛ زیرا حسد ورزیدید به رسول صلّی اللّه علیه و آله بنا بر آنچه اللّه تعالی عطا فرموده به آن حضرت صلّی اللّه علیه و آله از تفضل خود و نصب کردید از برای آن حضرت حرب را و بودید شما علمداران دشمنان آن حضرت در هر جایگاهی. و ظلم کردید بر آن حضرت صلّی اللّه علیه و آله تا آنکه اللّه تعالی مظفّر گردانید او را بر شما. و امیر المؤمنین علیه السّلام این سخن را گفته در کلامی که متّصل شده به این سخن که گفته است: «امّا کراهتی لأمر القوم فانّی لست اتبرّأ منه و لا انکره و ذلک انّ رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله قبضه الیه و نحن اهل بیته احقّ النّاس به. فقلنا لا یعدل النّاس عنّا و لا یبخسونا حقّنا فما راعنا الاّ و الانصار قد صارت الی سقیفه بنی ساعده یطلبون هذا الامر. فصار ابو بکر الیهم و عمر فیمن معهما فاحتجّ ابو بکر علیهم بأنّ قریشا اولی بمقام رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله منهم لانّ رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله من قریش و توصّل بذلک الی الامر دون الانصار. فان کانت الحجّه لأبی بکر بقریش، فنحن احقّ برسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ممّن تقدّمنا. لانّا اقرب من قریش کلّها الیه و اخصّهم به ان لم یکن لنا حقّ مع القرابه فالانصار علی دعواهم». ؛ یعنی اما آنچه گفتی که من کراهت داشتم از خلافت خلفای ثلاث. پس به درستی که من نیستم که بری شمارم خود را از این و انکار نمایم؛ زیرا رسول صلّی اللّه علیه و آله قبض کرد اللّه تعالی روح مطهّر او را و ما اهل بیت آن حضرت صلّی اللّه علیه و آله سزاوارتر بودیم از همه مردمان به او صلّی اللّه علیه و آله.پس با خود گفتیم که عدول نخواهند ورزید مردمان از ما و ناقص نخواهند نمود حق ما را. و به درستی که در تعجب می انداخت ما را مگر آنکه انصار رفتند به سوی سقیفۀ بنی ساعده از برای طلب خلافت. پس رفتند ابو بکر و عمر در میان تابعان خود به جانب انصار و احتجاج کرد ابو بکر بر انصار به اینکه قریش سزاوارترند به مقام رسول صلّی اللّه علیه و آله از انصار؛ زیرا پیغمبر از قریش بود و چون ابو بکر و عمر از قریش بودند و انصار چنین نبودند ابو بکر به این نسبت احتجاج می کرد بر انصار در اینکه او اولی است به مقام رسول اللّه و جانشینی آن حضرت از انصار. پس اگر حجت حاصل است از برای ابو بکر به اینکه او از قریش بوده به درستی که ما سزاوارتر از همه مردمانیم به رسول صلّی اللّه علیه و آله زیرا نزدیکتریم از همه قریش به آن حضرت صلّی اللّه علیه و آله و مخصوص تریم از همه ایشان به او صلّی اللّه علیه و آله، و اگر نیست ما را حقی با وجود نزدیکی رسول صلّی اللّه علیه و آله پس دعوای انصار به حال خود باقی می ماند و احتجاج ابو بکر برایشان باطل است. و امیر المؤمنین علیه السّلام این سخن را با سخنان دیگر ذکر فرموده که ما را الحال احتیاج به آوردن آنها نیست و به درستی که کمیت به نظم نیاورده مگر کلام امیر المؤمنین علیه السّلام را در احتجاج بر معاویه و به تحقیق همیشه آل محمد صلّی اللّه علیه و آله بعد از امیر المؤمنین علیه السّلام به این سخن احتجاج می نموده اند. و همچنین متکلّمین شیعه پیش از «کمیت» و در زمان او و بعد از او به همین احتجاج حجت بر مخالفان می آورده اند. و همچنین این سخن که گفتیم مذکور است در اخبار منقوله و روایات مشهوره و هر که برسد در مبهوت بودن به حدی که جاحظ رسیده سخن او او از درجۀ اعتبار ساقط خواهد بود. و به درستی که ما نمی یابیم فرقی میان قول جاحظ و قول کسی که گفته است که اول کسی که گشود باب حجت را از برای معتزله در مذهبهای ایشان «بشر بن معتمر» بود در شعری که در این باب گفته و به درستی که طایفۀ معتزله پیش از «بشر» همگی مقلّد بوده اند
( دفاع از تشیع ؛ ج 1 , ص 526 )
ص : 6544
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: شَرَفُ اَلْمُؤْمِنِ صَلاَهُ اَللَّیْلِ وَ عِزُّ اَلْمُؤْمِنِ کَفُّهُ اَلْأَذَی عَنِ اَلنَّاسِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ ؛ وَ رَوَاهُ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلْکُمَیْدَانِیِّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 147 )
ص : 6545
2080-32 الکافی ،1/3/88/2 علی عن أبیه و القاسانی جمیعا عن القاسم بن محمد الأصبهانی عن المنقری عن حفص بن غیاث قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : یا حفص إن من صبر صبر قلیلا و إن من جزع جزع قلیلا - ثم قال علیک بالصبر فی جمیع أمورک فإن اللّه تعالی بعث محمد صلّی اللّه علیه و آله فأمره بالصبر و الرفق فقال وَ اِصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ وَ اُهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمِیلاً `وَ ذَرْنِی وَ اَلْمُکَذِّبِینَ أُولِی اَلنَّعْمَهِ و قال تعالی اِدْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا اَلَّذِی بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ عَداوَهٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ `وَ ما یُلَقّاها إِلاَّ اَلَّذِینَ صَبَرُوا وَ ما یُلَقّاها إِلاّ ذُو حَظٍّ عَظِیمٍ فصبر صلّی اللّه علیه و آله حتی نالوه بالعظائم و رموه بها فضاق صدره فأنزل اللّه تعالی وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّکَ یَضِیقُ صَدْرُکَ بِما یَقُولُونَ `فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَ کُنْ مِنَ اَلسّاجِدِینَ - ثم کذبوه و رموه فحزن لذلک فأنزل اللّه تعالی قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَیَحْزُنُکَ اَلَّذِی یَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ وَ لکِنَّ اَلظّالِمِینَ بِآیاتِ اَللّهِ یَجْحَدُونَ `وَ لَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ فَصَبَرُوا عَلی ما کُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتّی أَتاهُمْ نَصْرُنا فألزم النّبی صلّی اللّه علیه و آله نفسه الصبر فتعدوا فذکروا اللّه تعالی و کذبوه - فقال قد صبرت فی نفسی و أهلی و عرضی و لا صبر لی علی ذکر إلهی فأنزل اللّه تعالی وَ لَقَدْ خَلَقْنَا اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّهِ أَیّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ `فَاصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ فصبر علیه السّلام فی جمیع أحواله ثم بشر فی عترته بالأئمه و وصفوا بالصبر فقال تعالی و تبارک وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمّا صَبَرُوا وَ کانُوا بِآیاتِنا یُوقِنُونَ فعند ذلک قال النّبی صلّی اللّه علیه و آله الصبر من الإیمان کالرأس من الجسد فشکر اللّه تعالی ذلک له - فأنزل اللّه تعالی وَ تَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ اَلْحُسْنی عَلی بَنِی إِسْرائِیلَ بِما صَبَرُوا وَ دَمَّرْنا ما کانَ یَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ وَ ما کانُوا یَعْرِشُونَ فقال صلّی اللّه علیه و آله إنه بشری و انتقام فأباح اللّه تعالی له قتال المشرکین فأنزل فَاقْتُلُوا اَلْمُشْرِکِینَ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ وَ اُحْصُرُوهُمْ وَ اُقْعُدُوا لَهُمْ کُلَّ مَرْصَدٍ وَ اُقْتُلُوهُمْ حَیْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ فقتلهم اللّه علی أیدی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و أحبائه و عجل له الثواب ثواب صبره مع ما ادخر له فی الآخره فمن صبر و احتسب لم یخرج من الدنیا حتی یقر اللّه عینه فی أعدائه مع ما یدخر له فی الآخره.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 341 )
ص : 6546
عنه ، عن ابن فضّاله ، عن صفوان الجمّال ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام -: فی قول الله - عزّ و جلّ-: لِلسّائِلِ وَ اَلْمَحْرُومِ قال: اَلْمَحْرُومِ المحارف الّذی قد حرم کدّ یده فی الشّراء و البیع.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 440 )
ص : 6547
25339-5 ( التهذیب 234:8 رقم 844) الحسین ، عن صفوان ، عن العلاء و حماد ( التهذیب 246:8 رقم 888) ابن محبوب ، عن علی بن السندی ، عن حماد ، عن ( الفقیه 119:3 رقم 3455) حریز، عن محمد ، عن أحدهما علیهما السّلام قال: سألته عن رجل ترک مملوکا بین نفر فشهد أحدهم أن المیت أعتقه، قال "إن کان الشاهد مرضیا لم یضمن و جازت شهادته فی نصیبه، و استسعی العبد فیما کان للورثه".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 944 )
ص : 6548
20183-6 الکافی ،1/9/414/6 ابن بندار عن البرقی عن عده من أصحابه عن ابن أسباط عن علی بن جعفر عن أخیه أبی الحسن علیه السّلام قال: سألته عن الکحل یعجن بالنبیذ أ یصلح ذلک فقال لا.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 641 )
ص : 6549
عَنْهُ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ زِیَادٍ اَلْقَنْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَلْقَوْمَ لَیَکُونُونَ فَجَرَهً وَ لاَ یَکُونُونَ بَرَرَهً فَیَصِلُونَ أَرْحَامَهُمْ فَتَنْمِی أَمْوَالُهُمْ وَ تَطُولُ أَعْمَارُهُمْ فَکَیْفَ إِذَا کَانُوا أَبْرَاراً بَرَرَهً .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 155 )
رسول خدا صلی اللّه علیه و آله فرمود: گاهی مردمی بدکردارند و نیکوکار نیستند و صله رحم میکنند، پس مالشان زیاد می شود و عمرشان دراز میگردد، تا چه رسد که نیکوکار باشند و صله رحم میکنند؟
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 226 )
21-رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود: به راستی مردمی نابکارند و خوب نیستند و صلۀ رحم کنند پس مالشان برکت کند و عمرشان دراز شود پس چطور باشد اگر که خوش کردار و نیکوکار باشند؟
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 457 )
21-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:
به راستی گاهی مردمی بدکارند و خوب نیستند و صله رحم می کنند پس مالشان برکت پیدا می کند و عمرشان زیاد می شود در اینصورت چگونه خواهد بود وقتی خوش رفتار و نیکوکار باشند؟
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 437 )
: مرسل کالموثق. فکیف إذا کانوا أبرارا أی صلحاء برره أی واصلین للأرحام.
( مرآه العقول ؛ ج 8 , ص 380 )
ص : 6550
اَلْخِلاَفُ یَهْدِمُ اَلْآرَاءَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 58 )
ص : 6551
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا عِنْدَهُ فَقَالَ مَا لِمَنْ زَارَ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ إِنَّ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَکَّلَ اَللَّهُ بِهِ أَرْبَعَهَ آلاَفِ مَلَکٍ شُعْثٍ غُبْرٍ یَبْکُونَهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ فَقُلْتُ لَهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی تُرْوَی عَنْ آبَائِکَ أَنَّ ثَوَابَ زِیَارَتِهِ کَثَوَابِ اَلْحَجِّ قَالَ نَعَمْ حِجَّهٌ وَ عُمْرَهٌ حَتَّی عَدَّ عَشْراً .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 86 )
12-هارون بن خارجه گوید:من نزد حضرت صادق علیه السّلام بودم مردی از آن حضرت سؤال کرد که چه ثوابست برای کسی که قبر حسین علیه السّلام را زیارت کند،حضرت فرمودند:همانا خداوند چهار هزار فرشتۀ آشفته موی،گرد آلود بر قبر حسین علیه السّلام پاسبان گردانیده که همگی بر او گریه میکنند تا روز رستاخیز، گفتم پدر و مادرم بقربانت از پدرت روایت شده که ثواب زیارتش مانند ثواب حج خانه خداست،فرمود آری ثواب یک حج و یک عمره و تا ده حجّ و ده عمره شمرد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 196 )
12-هارون می گوید که مردی در حضور من از امام صادق علیه السّلام پرسید:ثواب کسی که قبر امام حسین علیه السّلام را زیارت کند،چیست؟فرمود:خداوند چهار هزار ژولیده موی آشفته حال و غبار آلود بر قبر حسین علیه السّلام گمارده است که تا روز قیامت بر او گریه کنند،عرض کردم:پدر و مادرم بفدایت!از پدر(بزرگوارتان)روایت شده است که: ثواب زیارت آن حضرت مانند ثواب حج است،فرمود:آری یک حج و یک عمره، و همان طور تا ده حج و ده عمره را برشمرد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 232 )
12. هارون بن خارجه می گوید: من نزد امام صادق (علیه السّلام) بودم، مردی از آن حضرت سؤال کرد: کسی که قبر حسین (علیه السّلام) را زیارت کند چه پاداشی دارد؟ امام فرمود: خداوند چهار هزار فرشتۀ آشفته موی گرد آلود را بر قبر حسین (علیه السّلام) گمارده است که تا روز قیامت برای او گریه می کنند. گفتم: پدر و مادرم به قربانت، از پدرت نقل شده است که ثواب زیارت او مانند ثواب حجّ است. فرمود: آری، ثواب یک حجّ و عمره، و تا ده حجّ و عمره بر شمرد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 169 )
[308]12-... هارون گوید: در حالی که من نزد امام صادق علیه السّلام بودم مردی از ایشان پرسید: آن کس که مزار امام حسین علیه السّلام را زیارت کند چه پاداشی دارد؟ امام علیه السّلام فرمود: به راستی، خداوند چهار هزار فرشتۀ پریشان موی غبارآلود را بر سر مزار امام حسین علیه السّلام گمارده که تا روز رستاخیز بر او بگریند. عرض کردم: پدر و مادرم فدای شما باد! از پدر شما روایت شده که پاداش زیارت مزار امام حسین علیه السّلام همانند پاداش یک حج است. امام علیه السّلام فرمود: آری، یک حج و یک عمره و تا ده حج و عمره برشمرد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 201 )
ص : 6552
أَکْرِمْ عَشِیرَتَکَ فَإِنَّهُمْ جَنَاحُکَ اَلَّذِی بِهِ تَطِیرُ وَ أَصْلُکَ اَلَّذِی إِلَیْهِ تَصِیرُ وَ یَدُکَ اَلَّتِی بِهَا تَصُولُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 147 )
ص : 6553
عن الحسن بن علی بن أبی طالب - علیه السلام- عن النبی - صلی اللّه علیه و آله - حدیث طویل، یقول فیه - صلی اللّه علیه و آله-: و أما شفاعتی، ففی أهل الکبائر، ما خلا أهل الشرک و الظلم] .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 413 )
ص : 6554
68 - عَلِیُّ بْنُ اَلنُّعْمَانِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ رَفِیقٌ یُعْطِی اَلثَّوَابَ وَ یُحِبُّ کُلَّ رَفِیقٍ وَ یُعْطِی عَلَی اَلرِّفْقِ مَا لاَ یُعْطِی عَلَی اَلْعُنْفِ .
( الزهد , جلد 1 , صفحه 28 )
69 -امام باقر عَلَیْهِ السَّلاَمُ به نقل از رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فرمود:
همانا خداوند رفیقی است که پاداش می دهد. و هر رفیقی را دوست دارد؛ و بر طبق رفاقت (و محبّت) عطا و بخششی می نماید که به خشونت و سختگیری عطا نکند.
( زاهد کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 73 )
ص : 6555
کا، [الکافی] ، عَنِ اَلْعِدَّهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اِبْنِ مِهْرَانَ عَنِ اِبْنِ عَمِیرَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ نَظَرَ إِلَی أَبَوَیْهِ نَظَرَ مَاقِتٍ وَ هُمَا ظَالِمَانِ لَهُ لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ لَهُ صَلاَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 61 )
26-کافی:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)فرمود:هر که بچشم دشمنی بر پدر و مادرش بنگرد با اینکه باو ستمکارند خدا نمازش را قبول نکند(تا چه رسد باینکه خوشرفتار بدو باشند و این منافات ندارد که آنها هم گنهکارند چون باو ستم کردند و او را به ناسپاسی واداشتند،و قبول کمال عمل است و جز درست بودن و اجزاء است.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 39 )
ص : 6556
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : أَوَّلُ مَا عُصِیَ اَللَّهُ تَعَالَی بِسِتِّ خِصَالٍ حُبِّ اَلدُّنْیَا وَ حُبِّ اَلرِّئَاسَهِ وَ حُبِّ اَلنَّوْمِ وَ حُبِّ اَلنِّسَاءِ وَ حُبِّ اَلطَّعَامِ وَ حُبِّ اَلرَّاحَهِ. وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ نُوحِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنِ اَلدِّهْقَانِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 26 )
ص : 6557
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ فَرَضَ مِنَ اَلصَّلاَهِ اَلرُّکُوعَ وَ اَلسُّجُودَ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 311 )
ص : 6558
وَ مِنْهُ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلشَّبَابُ شُعْبَهٌ مِنَ اَلْجُنُونِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 174 )
و فرمود:جوانی نمایندگی جنون است.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 192 )
ص : 6559
رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَهَی أَنْ یُنَفَّرَ صَیْدُ مَکَّهَ وَ أَنْ یُقْطَعَ شَجَرُهَا وَ أَنْ یُخْتَلَی خَلاَهَا وَ رَخَّصَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْإِذْخِرِ وَ عَصَا اَلرَّاعِی وَ قَالَ مَنْ أَصَبْتُمُوهُ اِخْتَلَی اَلْخَلَی أَوْ عَضَدَ اَلشَّجَرَ أَوْ نَفَّرَ اَلصَّیْدَ یَعْنِی فِی اَلْحَرَمِ فَقَدْ حَلَّ لَکُمْ سَلَبُهُ وَ أَوْجِعُوا ظَهْرَهُ بِمَا اِسْتَحَلَّ فِی اَلْحَرَمِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 310 )
ص : 6560
رَوَی قَوْلَ عُمَرَ : عَلِیٌّ أَقْضَانَا .
( بناء المقاله الفاطمیه فی نقض الرساله العثمانیه , جلد 1 , صفحه 202 )
ص : 6561
21405-7 ( التهذیب 435:7 رقم 1735) عنه ، عن محمد بن یحیی ، عن غیاث بن إبراهیم ، عن جعفر ، عن أبیه ، عن علی علیه السّلام : فی رجل ینظر إلی محاسن امرأه یرید أن یتزوجها قال "لا بأس، إنما هو مستام فإن تقیض أمر یکون".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 373 )
ص : 6562
بِمَا رَوَاهُ اَلشَّیْخُ اَلْبَهَائِیُّ ره فِی کِتَابِ مِفْتَاحِ اَلْفَلاَحِ عِنْدَ تَأْوِیلِ مَا وَرَدَ فِی دُعَاءِ اَلتَّعْقِیبِ یَا مَنْ أَظْهَرَ اَلْجَمِیلَ وَ سَتَرَ اَلْقَبِیحَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلاَّ وَ لَهُ مِثَالٌ فِی اَلْعَرْشِ فَإِذَا اِشْتَغَلَ بِالرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ وَ نَحْوِهِمَا فَعَلَ مِثَالُهُ مِثْلَ فِعْلِهِ فَعِنْدَ ذَلِکَ تَرَاهُ اَلْمَلاَئِکَهُ عِنْدَ اَلْعَرْشِ وَ یُصَلُّونَ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ وَ إِذَا اِشْتَغَلَ اَلْعَبْدُ بِمَعْصِیَهٍ أَرْخَی اَللَّهُ تَعَالَی عَلَی مِثَالِهِ سِتْراً لِئَلاَّ تَطَّلِعَ اَلْمَلاَئِکَهُ عَلَیْهَا فَهَذَا تَأْوِیلُ یَا مَنْ أَظْهَرَ اَلْجَمِیلَ وَ سَتَرَ اَلْقَبِیحَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 354 )
بسا دلیل آرند برای عالم مثال بآنچه شیخ بهائی-ره-روایت کرده در کتاب مفتاح الفلاح در تاویل دعاء تعقیب«ای کسی که پدیدار کنی نیکو را و بپوشانی زشت را»از امام صادق علیه السّلام که فرمود هیچ مؤمنی نباشد جز آنکه نمونه ای در عرش دارد، چون بکار رکوع و سجود و مانند آن پردازد،در نمونه او منعکس شود،و فرشته های عرش ببینند و بر او رحمت فرستند و برایش آمرزشخواهند،و چون بنده گناهی ورزد خدا پردۀ بر نمونه اش کشد تا فرشته ها بر آن آگاه نشوند.اینست تاویل«یا من اظهر الجمیل و ستر القبیح»(پایان).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 274 )
ص : 6563
قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : جَرَتْ فِی صَفْوَانَ بْنِ أُمَیَّهَ اَلْجُمَحِیِّ ثَلاَثٌ مِنَ اَلسُّنَنِ اِسْتَعَارَ مِنْهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَبْعِینَ دِرْعاً حُطَمِیَّهً فَقَالَ أَ غَصْباً یَا مُحَمَّدُ قَالَ بَلْ عَارِیَّهً مُؤَدَّاهً فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ قَبْلَ هِجْرَتِی فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ هِجْرَهَ بَعْدَ اَلْفَتْحِ وَ کَانَ رَاقِداً فِی مَسْجِدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ تَحْتَ رَأْسِهِ رِدَاؤُهُ فَخَرَجَ یَبُولُ فَجَاءَ وَ قَدْ سُرِقَ رِدَاؤُهُ فَقَالَ مَنْ ذَهَبَ بِرِدَائِی وَ خَرَجَ فِی طَلَبِهِ فَوَجَدَهُ فِی یَدِ رَجُلٍ فَرَفَعَهُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ اِقْطَعُوا یَدَهُ فَقَالَ أَ تَقْطَعُ یَدَهُ مِنْ أَجْلِ رِدَائِی یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَأَنَا أَهَبُهُ لَهُ فَقَالَ أَ لاَ کَانَ هَذَا قَبْلَ أَنْ تَأْتِیَنِی بِهِ فَقُطِعَتْ یَدُهُ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 193 )
امام ششم فرمود در بارۀ صفوان بن امیه جمحی سه قانون اجراء شد،رسول خدا هفتاد زره حطمی باف از او عاریت خواست،عرض کرد میخواهی بزور ببری؟فرمود نه بطور عاریه ای که رد آن را تعهد کنم(این یک دستور که در عاریه تعهد رد و ضمانت درست است)عرض کرد یا رسول اللّه پیش از هجرت من از مکه بمدینه رد میکنی؟حضرت فرمود پس از فتح مکه دستور هجرت لغو شد(این قانون دوم که پیش از فتح مکه همه مسلمانان مکه وظیفه داشتند بمدینه حرکت کنند و مهاجرت عنوانی داشت و حضرت این قانون را پس از فتح مکه لغو کرد و اول بار در باره صفوان اجراء شد)صفوان در مسجد رسول خدا خوابیده بود و عبای خود را زیر سرش گذاشته بود،بیرون رفت بشاشد چون برگشت دید عبایش را دزد برده فریاد کرد کی عبای مرا برده و در جستجوی آن بیرون شد و آن را در دست مردی یافت و آن مرد را پیش پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)آورد پیغمبر دستور داد که دست آن مرد دزد را ببرید،عرض کرد یا رسول اللّه برای عبای من دستش بریده شود؟من عبای خود را باو بخشیدم؟فرمود خوب بود پیش از آنکه او را پیش من بیاوری و حکم صادر شود بخشش کرده باشی،پس دست او بریده شد(این قانون سوم بود که هر گاه پیش از مرافعه و صدور حکم صاحب مال دزدی آن را بدزد بخشید حد ساقط می شود ولی اگر بعد از صدور حکم و جریان محاکمه ببخشد حد ساقط نمی شود.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 186 )
268-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:در صفوان بن امیه جمحی سه سنت جاری شد:پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله)هفتاد زره که در حطمه بافته شده بود به عنوان عاریه از وی خواست،او گفت:ای محمّد اینها را به زور می خواهی؟فرمود:بلکه به صورت عاریه می خواهم که باز پس داده می شود،پس گفت:یا رسول اللّه،آیا پیش از هجرت من باز پس می دهی؟فرمود:بعد از فتح مکه هجرت نیست.و نیز او در مسجد خوابیده بود.لباس خود را زیر سرش گذاشته بود،از مسجد بیرون آمد تا بول کند،وقتی برگشت دید لباس او دزدیده شده،گفت:چه کسی لباس مرا برده است؟و در جستجوی آن بیرون آمد و آن را در دست مردی یافت و او را نزد پیامبر(صلّی الله علیه و آله) برد،پیامبر فرمود:دست او را ببرید،صفوان گفت:آیا به خاطر لباس من دست او را می برید؟من آن را به او بخشیدم،پیامبر فرمود:آیا این کار را پیش از آنکه او را نزد من بیاوری انجام دادی؟و دستور داد دست آن مرد را بریدند.(سنت اول تعهد در باز پس دادن عاریه و سنت دوم اینکه دستور هجرت از مکه به مدینه پس از فتح مکه لغو شد و سنت سوم بریدن دست دزد).
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 279 )
268-امام صادق علیه السّلام فرمود:صفوان بن امیه جمحی مورد وضع و اجرای سه قانون عمومی گردید 1-رسول خدا از صفوان هفتاد زره حطمی باف بعاریه خواست صفوان عرض کرد:یا محمد آیا میخواهی بزور از من بستانی؟فرمود نه بلکه عاریه است و دوباره باز پس خواهم داد. این یک قانون:که میتوان مالی را از کسی بعاریه گرفت و بدون اینکه بملک گیرنده داخل شود در آن تصرف نمود. 2-عرض کرد:یا رسول اللّه هجرت مرا از مکه بمدینه بپذیر(و مرا جزو مهاجرین بشمار) فرمود:پس از فتح مکه هجرت هیچ کس پذیرفته نیست(این قانون دوم که عنوان مهاجر مخصوص آنانی است که پیش از فتح مکه بمدینه مهاجرت کرده اند). 3-صفوان در مسجد رسول خدا بخواب بود و عبای خود را بزیر سر نهاده بود از مسجد بیرون شد تا ادرار کند چون بازگشت عبایش دزدیده شده بود فریاد زد عبای مرا کی برد؟و در جستجوی آن از مسجد بیرون شد عبا را در دست مردی یافت.دزد را بنزد پیغمبر کشاند،رسول خدا فرمود دستش را ببرید صفوان گفت:یا رسول اللّه برای عبای من دست این مرد بریده شود؟من عبا را باو بخشیدم. فرمود:چرا پیش از آنکه بنزد منش آورند نه بخشیدی،پس دست دزد بریده شده(این قانون سوم بود که پس از صدور حکم از جنبۀ عمومی نباید حکم تعطیل شود گرچه مدعی از دعوای خصوصی خود صرف نظر نماید)
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 211 )
-امام صادق گفته:«در بارۀ صفوان پور امیۀ جمحی سه دستور روان شده پیامبر هفتاد زرۀ حطمی ساخت،از او عاریت خواست.گفت: به زور می ستانی؟.گفت:نه بلکه به عاریه یی که آن را رد سازم.دوباره پرسید ای پیامبر پیش از هجرت من از مکه به مدینه رد کنی؟.پیامبر گفت:پس از فتح مکه دستور هجرت کردن تباه شد. صفوان در مسجد پیامبر خدا خفته بود،و عبای خود را زیر سر نهاده بود،به قضای حاجت رفت چون بازگشت عبایش را دزدیده بودند.بانگ برآورد:که عبای مرا بردند،بیرون مسجد در دست مردی یافت آن مرد را نزد پیامبر(صلّی الله علیه و آله)آورد.بعد از اثبات پیامبر فرمان داد دست آن مرد دزد را ببرند. صفوان گفت:ای پیامبر هر گاه برای عبای من دستش بریده می گردد؛من عبای خود را بدو بخشیدم. پیامبر گفت:پیش از آنکه نزد من بیاوری در می گذشتی دست وی بریده نمی شد اما بعد از اثبات و نزد من آوردن بخشیدن تو سودی ندارد.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 148 )
ص : 6564
أَدُّوا اَلْأَمَانَهَ وَ لَوْ إِلَی قَاتِلِ اَلْأَنْبِیَاءِ.
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 279 )
سپرده را بپرداز و گر چه از کشنده پیغمبرانست،
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 321 )
ص : 6565
اَلرَّافِعِیُّ : کَانَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ مَهِیباً عِنْدَ اَلْمُلُوکِ زَاهِداً فِی اَلدُّنْیَا یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ عَلَی اَلسُّلْطَانِ فَلَقِیَهُ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَقَالَ یَا أَبَا عَلِیٍّ مَا أَحَبَّ إِلَیَّ مَا أَنْتَ عَلَیْهِ وَ أَسَرَّنِی بِهِ إِلاَّ أَنَّهُ لَیْسَتْ لَکَ مَعْرِفَهٌ فَاطْلُبِ اَلْمَعْرِفَهَ قَالَ وَ مَا اَلْمَعْرِفَهُ قَالَ اِذْهَبْ وَ تَفَقَّهْ وَ اُطْلُبِ اَلْحَدِیثَ قَالَ فَذَهَبَ فَکَتَبَ اَلْحَدِیثَ عَنْ مَالِکٍ وَ عَنْ فُقَهَاءَ اَلْمَدِینَهِ وَ عَرَضَ عَلَیْهِ فَأَسْقَطَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کُلَّهُ فَجَاءَ وَ ذَهَبَ مُعْرِضاً وَ مُوسَی یَرِدُ عَلَیْهِ وَ یَقُولُ اِذْهَبْ وَ اِعْرِفْ وَ کَانَ اَلرَّجُلُ مُعَیَّناً بِدِینِهِ فَوَجَدَ مِنْهُ اَلْخَلْوَهَ فَقَالَ إِنِّی أَحْتَجُّ عَلَیْکَ بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ فَدُلَّنِی إِلَی خِیَرَهٍ وَ سَأَلَهُ دَلاَلَهً فَقَالَ اِذْهَبْ إِلَی تِلْکَ اَلشَّجَرَهِ فَقُلْ لَهَا یَقُولُ لَکِ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ أَقْبِلِی قَالَ فَأَتَیْتُهَا وَ قُلْتُ لَهَا فَرَأَیْتُهَا وَ اَللَّهِ تَخُدُّ اَلْأَرْضَ خَدّاً حَتَّی وَقَفَتْ بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ أَشَارَ إِلَیْهَا بِالرُّجُوعِ فَرَجَعَتْ قَالَ فَلَزِمَ اَلصَّمْتَ وَ کَانَ لاَ یَرَاهُ أَحَدٌ بَعْدَ ذَلِکَ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 288 )
ص : 6566
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ سَأَلَهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُجْنِبُ هَلْ یُجْزِیهِ مِنْ غُسْلِ اَلْجَنَابَهِ أَنْ یَقُومَ فِی اَلْمَطَرِ حَتَّی یَغْسِلَ رَأْسَهُ وَ جَسَدَهُ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی مَا سِوَی ذَلِکَ فَقَالَ إِنْ کَانَ یَغْسِلُهُ اِغْتِسَالَهُ بِالْمَاءِ أَجْزَأَهُ ذَلِکَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ : مِثْلَهُ . وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ مِثْلَهُ وَ زَادَ: إِلاَّ أَنَّهُ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَتَمَضْمَضَ وَ یَسْتَنْشِقَ وَ یُمِرَّ یَدَهُ عَلَی مَا نَالَتْ مِنْ جَسَدِهِ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ تُصِیبُهُ اَلْجَنَابَهُ وَ لاَ یَقْدِرُ عَلَی اَلْمَاءِ فَیُصِیبُهُ اَلْمَطَرُ أَ یُجْزِیهِ ذَلِکَ أَوْ عَلَیْهِ اَلتَّیَمُّمُ فَقَالَ إِنْ غَسَلَهُ أَجْزَأَهُ وَ إِلاَّ تَیَمَّمَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 231 )
ص : 6567
عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَمُوتُ وَ لَهُ أُمُّ وَلَدٍ وَ لَهُ مَعَهَا وَلَدٌ أَ یَصْلُحُ لِرَجُلٍ أَنْ یَتَزَوَّجَهَا قَالَ أُخْبِرُکَ مَا أَوْصَی بِهِ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی أُمَّهَاتِ اَلْأَوْلاَدِ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ إِنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَوْصَی أَیُّمَا اِمْرَأَهٍ مِنْهُنَّ کَانَ لَهَا وَلَدٌ فَهِیَ مِنْ نَصِیبِ وَلَدِهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 177 )
ص : 6568
- اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْقَاسَانِیُّ جَمِیعاً عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ عُیَیْنَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبِی بَعْدَ مُنْصَرَفِهِ مِنَ اَلْمَوْقِفِ فَقَالَ أَ تَرَی یُخَیِّبُ اَللَّهُ هَذَا اَلْخَلْقَ کُلَّهُ؟ فَقَالَ أَبِی مَا وَقَفَ بِهَذَا اَلْمَوْقِفِ أَحَدٌ إِلاَّ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ، مُؤْمِناً کَانَ أَوْ کَافِراً إِلاَّ أَنَّهُمْ فِی مَغْفِرَتِهِمْ عَلَی ثَلَثِ مَنَازِلَ إِلَی قَوْلِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ قِیلَ لَهُ أَحْسِنْ فِیمَا بَقِیَ مِنْ عُمُرِکَ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی فَمَنْ تَعَجَّلَ فِی یَوْمَیْنِ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ وَ مَنْ تَأَخَّرَ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ» یَعْنِی مَنْ مَاتَ قَبْلَ أَنْ یُمْضِیَ فَلاَ إِثْمَ عَلَیْهِ وَ مَنْ تَأَخَّرَ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ لِمَنِ اِتَّقی اَلْکَبَائِرِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 201 )
ص : 6569
أَحْسَنُ اَلسَّنَاءِ اَلْخُلْقُ اَلسَّجِیحُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 205 )
ص : 6570
19030-2 الکافی ،1/2/253/6 محمد عن أحمد عن أبی یحیی الواسطی رفعه قال: مر أمیر المؤمنین علیه السّلام بالقصابین فنهاهم عن بیع سبعه أشیاء من الشاه نهاهم عن بیع الدم و الغدد و آذان الفؤاد و الطحال و النخاع و الخصی و القضیب فقال له بعض القصابین یا أمیر المؤمنین ما الکبد و الطحال إلا سواء فقال له کذبت یا لکع ائتونی بتورین من ماء أنبئک بخلاف ما بینهما فأتی بکبد و طحال و تورین من ماء فقال علیه السّلام شقوا الطحال من وسطه - و شقوا الکبد من وسطه ثم أمر علیه السّلام بهما فمرسا فی الماء جمیعا - فابیضت الکبد و لم ینقص منه شیئا و لم یبیض الطحال و خرج ما فیه کله - و صار دما کله حتی بقی جلد الطحال و عرقه فقال له هذا خلاف ما بینهما هذا لحم و هذا دم .
( الوافی , جلد 19 , صفحه 111 )
ص : 6571
عَنْهُ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لَیْسَ مِنَ اَلْمُرُوءَهِ أَنْ یُحَدِّثَ اَلرَّجُلُ بِمَا یَلْقَی فِی سَفَرِهِ مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرِّ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 358 )
ص : 6572
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْبَرَکَهُ فِی وَسَطِ اَلطَّعَامِ فَکُلُوا مِنْ حَافَاتِهِ وَ لاَ تَأْکُلُوا مِنْ وَسَطِهِ.
( طب النبی صلّی الله علیه و آله , جلد 1 , صفحه 20 )
و فرمود:برکت در وسط طعام است پس از کناره های آن بخورید و از وسط آن نخورید.
( طب النبی صلّی الله علیه و آله / ترجمه مراغی ؛ ج 1 , ص 32 )
ص : 6573
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ : أَنَّ رَجُلاً دَخَلَ یَسْأَلُ عَنِ اَلْإِمَامِ بِالْمَدِینَهِ فَاسْتَقْبَلَهُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ فَقَالَ لَهُ یَا هَذَا إِنِّی أَرَاکَ تَسْأَلُ عَنِ اَلْإِمَامِ قَالَ نَعَمْ قَالَ فَأَصَبْتَهُ قَالَ لاَ قَالَ فَإِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ تَلْقَی جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ فَافْعَلْ فَاسْتَدَلَّهُ فَأَرْشَدَهُ إِلَیْهِ فَلَمَّا دَخَلَ عَلَیْهِ قَالَ لَهُ إِنَّکَ دَخَلْتَ مَدِینَتَنَا هَذِهِ تَسْأَلُ عَنِ اَلْإِمَامِ فَاسْتَقْبَلَکَ فَتًی مِنْ وُلْدِ اَلْحَسَنِ فَأَرْشَدَکَ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ فَسَأَلْتَهُ وَ خَرَجْتَ فَإِنْ شِئْتَ أَخْبَرْتُکَ بِمَا سَأَلْتَهُ عَنْهُ وَ مَا رَدَّهُ عَلَیْکَ ثُمَّ اِسْتَقْبَلَکَ فَتًی مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ وَ قَالَ لَکَ إِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ تَلْقَی جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ فَافْعَلْ قَالَ صَدَقْتَ کَانَ کُلُّ مَا ذَکَرْتَ وَ وَصَفْتَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 120 )
خرایج-عبد الرحمن بن کثیر گفت مردی وارد مدینه شد و از امام جستجو میکرد یکی از فرزندان حسین باو گفت تو در جستجوی امام بودی پیدا کردی؟گفت نه.گفت اگر مایلی ترا راهنمائی کنم خدمت حضرت صادق از او نشانی گرفت و خدمت جعفر بن محمّد علیه السّلام رفت. حضرت صادق باو فرمود تو باین شهر برای جستجوی امام آمدی یکی از فرزندان امام حسن ترا راهنمائی پیش محمّد بن عبد اللّه کرد از او سؤالی کردی و خارج شدی میخواهی توضیح دهم چه سؤالی کردی او چه گفت.بعد روبرو با یکی از فرزندان امام حسین شدی او گفت اگر میل داری برو بسراغ جعفر بن محمّد،گفت صحیح است تمام آنچه فرمودی.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 101 )
ص : 6574
قَالَ: حَدَّثَنَا قُتَیْبَهُ بْنُ سَعِیدٍ قَالَ: حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی حَازِمٍ : أَنَّهُ سَمِعَ سَهْلَ بْنَ سَعْدٍ وَ هُوَ یَسْأَلُ عَنْ جُرْحِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ وَ اَللَّهِ إِنِّی لَأَعْرِفُ مَنْ کَانَ یَغْسِلُ رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَنْ کَانَ یَسْکُبُ اَلْمَاءَ ثُمَّ قَالَ کَانَتْ بِنْتُ رَسُولِ اَللَّهِ تَغْسِلُهُ وَ عَلِیٌّ یَسْکُبُ اَلْمَاءَ بِالْمِجَنِّ قَالَ فَلَمَّا رَأَتْ فَاطِمَهُ أَنَّ اَلْمَاءَ لاَ یُزِیلُ اَلدَّمَ إِلاَّ کَثْرَهً أَخَذَتْ قِطْعَهً مِنْ حَصِیرٍ فَأَحْرَقَتْهَا وَ أَلْصَقَتْهَا فَاسْتَمْسَکَ اَلدَّمُ وَ کُسِرَتْ رَبَاعِیَهُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَئِذٍ وَ جُرِحَ وَجْهُهُ وَ کُسِرَتِ اَلْبَیْضَهُ عَلَی رَأْسِهِ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 273 )
ص : 6575
حَمْدَوَیْهِ ، قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ ، عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ اَلثَّقَفِیِّ ، قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو حَمْزَهَ مَعْقِلٌ اَلْعِجْلِیُّ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ ، قَالَ : قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) وَ اَللَّهِ لَوْ فَلَقْتَ رُمَّانَهً بِنِصْفَیْنِ، فَقُلْتَ هَذَا حَرَامٌ وَ هَذَا حَلاَلٌ، لَشَهِدْتُ أَنَّ اَلَّذِی قُلْتَ حَلاَلٌ حَلاَلٌ وَ أَنَّ اَلَّذِی قُلْتَ حَرَامٌ حَرَامٌ، فَقَالَ رَحِمَکَ اَللَّهُ رَحِمَکَ اَللَّهُ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 249 )
ص : 6576
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ جَمِیعاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلصَّائِمُ یَسْتَاکُ أَیَّ اَلنَّهَارِ شَاءَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 82 )
ص : 6577
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَوْ لاَ مَنْ یَبْقَی بَعْدَ غَیْبَهِ قَائِمِکُمْ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنَ اَلْعُلَمَاءِ اَلدَّاعِینَ إِلَیْهِ وَ اَلدَّالِّینَ عَلَیْهِ وَ اَلذَّابِّینَ عَنْ دِینِهِ بِحُجَجِ اَللَّهِ وَ اَلْمُنْقِذِینَ لِضُعَفَاءِ عِبَادِ اَللَّهِ مِنْ شِبَاکِ إِبْلِیسَ وَ مَرَدَتِهِ وَ مِنْ فِخَاخِ اَلنَّوَاصِبِ لَمَا بَقِیَ أَحَدٌ إِلاَّ اِرْتَدَّ عَنْ دِینِ اَللَّهِ وَ لَکِنَّهُمُ اَلَّذِینَ یُمْسِکُونَ أَزِمَّهَ قُلُوبِ ضُعَفَاءِ اَلشِّیعَهِ کَمَا یُمْسِکُ صَاحِبُ اَلسَّفِینَهِ سُکَّانَهَا أُولَئِکَ هُمُ اَلْأَفْضَلُونَ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
( الاحتجاج , جلد 1 , صفحه 18 )
و نیز از امام الهمام ابو محمد الحسن العسکری علیه السّلام منقول است که پدر بزرگوار ایشان حضرت امام علی النقی علیه السّلام فرمود که بعد از غیبت کبرای قائم آل محمد حجه الهادی محمد المهدی علیه السّلام از علمای راشدین ائمه المعصومین سلام اللّه علیهم مؤمنی اگر مردم را بحضرت اله خواند و همه اصناف بنی آدم را برضا و خشنودی حضرت مهیمن صمدی دلالت کند و بر منکرین دین سید المرسلین از اهل الزام و لجاج بدلیل و احتجاج حقیقت جمیع واجبات ضروریات دین سید الأنبیاء و منهاج ائمه الهدی را ثابت و لازم گرداند و ضعفای عباد اللّه تعالی را از شبکه دام مکر و تلبیس ابلیس و مریدان آن لعین خسیس رهاند یا از دام نواصب مبغضین ائمه الانام مستخلص گرداند موجود و معین نبودی هیچ احدی از بنی نوع انسان از مکر و فسوس شیطان و تبعه پر افسوس او خلاص نشدی بلکه همگی خلقان از شیعیان انس و جان مرتد گشته در سلک ربقه اهل طغیان منخرط شدندی،لیکن وجود و افر الجود آن ارباب فضل و حال و اصحاب معرفت و کمال وسیله صیانت و محافظت دین جهله شیعیانست،و این طایفه علمای تبعه ائمه الهدی زمام قلوب ضعفای اهل شیعه را بید قدرت علم و معرفت و محافظت کنند چنانچه صاحب سفینه و مالک کشکول چوبینه در هنگام تلاطم بحر مواج و تراکم قطرات سحاب ذی افواج در حفظ و حراست سکنه آن سعی فراوان و جهدی بی پایان نماید تا کشتی او از غرقاب طوفان در صحت و امان ماند. بر متفطن عارف و زیرک معارف واضح و لایحست که چنانچه کشتی که بوسیله محکمی آلات و سایر ما یحتاج ضروریه آن از اخشاب و احبال و شراعیه و بادبان در غایت رصانت و نهایت متانت بود و کشتیبان نیز با جمیع خدمه ایشان در کمال فراست و حذاقت بر کار سیر و سلوک آن بحر بی پایان باشند بتحقیق و یقین سکنه آن جهاز از احسان مهیمین بی نیاز در هنگام سیر نشیب و فراز از خوف غرق طوفان بجمعیت خاطر سرفراز و ممتاز گردند و آنها را از عنایت ایزد منان ترس و خوف ظاهر و عیان نباشد. همچنین اگر کسی در کشتی ولایت و امامت اهل بیت علیهم التحیه و التسلیم ساکن و مقیم گشته بتعلیم جمیع آداب دین قویم و احکام شرع مستقیم عزم خود را تصمیم نماید و خلاف شرع را بر آن تقدیم ننماید،بلکه همگی لوازم دین را از ائمه المعصومین سلام اللّه علیهم اجمعین یا از علمای راشدین فرا گیرد و اصلا خلاف آن مذهب پیش نگیرد بیقین در یوم الدین مواصلت غلمان و حور عین و ادراک نعیم و بشرب کوثر و تسنیم مستفیض و مستقیم گشته از شعلات نوایر جحیم و شرب ماء الحمیم و تعذیب عذاب الالیم محفوظ و سلیم گردد. و اصل این کلام صدق التیام مأخوذ است از قول سید البشر علیه سلام اللّه الاکبر که «مثل اهل بیتی کمثل سفینه نوح من رکب فیها نجی و من تخلف عنها غرق» زیرا که تعلیم از علمای راشدین خواه بواسطه و خواه بوسایط همان تعلیم از ائمه المعصومین صلوات اللّه علیهم اجمعین است.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 22 )
11-و به اسنادی که گذشت از امام هادی علیه السّلام نقل است که فرمود: اگر در پس غیبت امام قائم علیه السّلام علمائی نبودند که داعی بسوی او بوده و اشاره به او کنند، و با براهین الهی از او دفاع نمایند، و بندگان مستضعف خدا را از دام ابلیس و اعوانش برهانند، و از بند نواصب (دشمنان اهل بیت) رهایی بخشند، همه مردم از دین خدا دست کشیده و مرتدّ می شدند. لکن علماء کسانی هستند که زمام قلوب شیعیان ضعیف ما را در دست داشته و مهار می کنند، همچون ناخدای کشتی که سکّان آن را در دست دارد. این گروه همان شخصیتهای برتر و افضل در نزد خداوند با عزّت و جلال می باشند.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 11 )
ص : 6578
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیمَهِ یُؤْتَی بِإِبْلِیسَ فِی سَبْعِینَ غُلاًّ، وَ سَبْعِینَ کَبْلاً فَیَنْظُرُ اَلْأَوَّلُ إِلَی زُفَرَ فِی عِشْرِینَ وَ مِأَهِ کَبْلٍ وَ عِشْرِینَ وَ مِأَهِ غُلٍّ، فَیَنْظُرُ إِبْلِیسُ فَیَقُولُ: مَنْ هَذَا اَلَّذِی أَضْعَفَ اَللَّهُ لَهُ اَلْعَذَابَ وَ أَنَا أَغْوَیْتُ هَذَا اَلْخَلْقَ جَمِیعاً؟ فَیُقَالُ: هَذَا زُفَرُ فَیُقَالُ: بِمَا جُدِّدَ لَهُ هَذَا اَلْعَذَابَ؟ فَیُقَالُ بِبَغْیِهِ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَیَقُولُ لَهُ إِبْلِیسُ: وَیْلٌ لَکَ وَ ثُبُورُهُ لَکَ، أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اَللَّهَ أَمَرَنِی بِالسُّجُودِ لِآدَمَ فَعَصَیْتُهُ، وَ سَأَلْتُهُ أَنْ یَجْعَلَ لِی سُلْطَاناً عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ شِیعَتِهِ فَلَمْ یُجِبْنِی إِلَی ذَلِکَ، وَ قَالَ: «إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ إِلاّ مَنِ اِتَّبَعَکَ مِنَ اَلْغاوِینَ ».
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 16 )
ص : 6579
فِی مَحَاسِنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی فِیمَا أَعْلَمُ عَنْ یَعْقُوبَ اِبْنِ شُعَیْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «إِلاّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اِهْتَدَی» قَالَ: إِلَی وَلاَیَتِنَا وَ اَللَّهِ، أَ مَا تَرَی کَیْفَ اِشْتَرَطَ عَزَّ وَ جَلَّ؟.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 388 )
ص : 6580
قَالَ : وَ قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ بَالَ وَ لَمْ یَکُنْ مَعَهُ مَاءٌ قَالَ یَعْصِرُ أَصْلَ ذَکَرِهِ إِلَی طَرَفِهِ ثَلاَثَ عَصَرَاتٍ وَ یَنْتُرُ طَرَفَهُ فَإِنْ خَرَجَ بَعْدَ ذَلِکَ شَیْءٌ فَلَیْسَ مِنَ اَلْبَوْلِ وَ لَکِنَّهُ مِنَ اَلْحَبَائِلِ .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 587 )
ص : 6581
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْقُنُوتُ قُنُوتُ یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ ، فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی بَعْدَ اَلْقِرَاءَهِ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 270 )
ص : 6582
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ کَرَّامٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ: أَ تَدْرِی مَا اَلْفَاحِشَهُ اَلْمُبَیِّنَهُ قُلْتُ لاَ قَالَ قِتَالُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَعْنِی أَهْلَ اَلْجَمَلِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 286 )
ص : 6583
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ» قَالَ: نَحْنُ اَلْعَلاَمَاتُ وَ اَلنَّجْمُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 45 )
ص : 6584
أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ فِی ( کَامِلِ اَلزِّیَارَاتِ )، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ ، عَنْ عَرَفَهَ ، عَنْ رِبْعِیٍّ ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «شَاطِئُ اَلْوَادِی اَلْأَیْمَنِ اَلَّذِی ذَکَرُهُ تَعَالَی فِی کِتَابِهِ هُوَ اَلْفُرَاتُ ، وَ اَلْبُقْعَهُ اَلْمُبَارَکَهُ هِیَ کَرْبَلاَءُ ، وَ اَلشَّجَرَهُ هِیَ مُحَمَّدٌ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 265 )
ص : 6585
وَ عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ اَلَّتِی لاَ تَحِلُّ لِزَوْجِهَا حَتَّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ وَ تَذُوقَ عُسَیْلَتَهُ وَ یَذُوقَ عُسَیْلَتَهَا وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَلطَّلاقُ مَرَّتانِ فَإِمْساکٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسانٍ ، قَالَ اَلتَّسْرِیحُ بِإِحْسَانٍ اَلتَّطْلِیقَهُ اَلثَّالِثَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 122 )
ص : 6586
یه، [من لا یحضر الفقیه] ، اَلدَّقَّاقُ عَنِ اَلْأَسَدِیِّ عَنِ اَلْبَرْمَکِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ جَابِرٍ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ: لَمَّا زَوَّجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاطِمَهَ مِنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَتَاهُ أُنَاسٌ مِنْ قُرَیْشٍ فَقَالُوا إِنَّکَ زَوَّجْتَ عَلِیّاً بِمَهْرٍ خَسِیسٍ فَقَالَ لَهُمْ مَا أَنَا زَوَّجْتُ عَلِیّاً وَ لَکِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی زَوَّجَهُ لَیْلَهَ أَسْرَی بِی عِنْدَ سِدْرَهِ اَلْمُنْتَهَی فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی اَلسِّدْرَهِ أَنِ اُنْثُرِی فَنَثَرَتِ اَلدُّرَّ وَ اَلْجَوْهَرَ عَلَی اَلْحُورِ اَلْعِینِ فَهُنَّ یَتَهَادَیْنَهُ وَ یَتَفَاخَرْنَ بِهِ وَ یَقُلْنَ هَذَا مِنْ نُثَارِ فَاطِمَهَ بِنْتِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 191 )
ص : 6587
یُفْسِدُ اَلطَّمَعُ اَلْوَرَعَ وَ اَلْفُجُورُ وَ اَلتَّقْوَی.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 556 )
ص : 6588
10045-40 التهذیب ،1/131/248/8 موسی بن بکر عن زراره عن أبی جعفر علیه السّلام قال: إذا أتی علی الغلام عشر سنین فإنه یجوز له من ماله ما أعتق و تصدق و علی وجه المعروف فهو جائز.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 527 )
ص : 6589
": قَوْلُهُ تَعَالَی إِنَّ اَللّهَ یُدْخِلُ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ جَنّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهارُ قِیلَ نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ وَ حَمْزَهَ وَ عُبَیْدَهَ بْنِ اَلْحَارِثِ حِینَ بَارَزُوا عُتْبَهَ وَ شَیْبَهَ وَ اَلْوَلِیدَ قُرْآنٌ فَأَمَّا اَلْکُفَّارُ فَنَزَلَ فِیهِمْ هذانِ خَصْمانِ اِخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ إِلَی قَوْلِهِ عَذابَ اَلْحَرِیقِ وَ فِی عَلِیٍّ وَ أَصْحَابِهِ إِنَّ اَللّهَ یُدْخِلُ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ اَلْآیَهَ[ ] .
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 406 )
گفته شده است آیۀ:«
إِنَّ اَللّهَ یُدْخِلُ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ جَنّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهارُ
» -در حقّ علی (علیه السّلام) و حمزه و عبیده بن الحارث نازل شد به هنگامی که به مبارزه با همسنگان خود عتبه، شیبه و ولید به میدان رفتند، و در بارۀ کافران این آیه نازل شد:«
هذانِ خَصْمانِ اِخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ
»تا«
عَذابَ اَلْحَرِیقِ
» -و در بارۀ علی (علیه السّلام) و یاران او نازل شده است آیۀ:«
إِنَّ اَللّهَ یُدْخِلُ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ
»
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 397 )
خداوند می فرماید:«
إِنَّ اَللّهَ یُدْخِلُ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ جَنّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهارُ
»: البته خداوند آنان را که ایمان آورده اند و کارهای نیکو و پسندیده انجام می دهند، در باغهای بهشتی وارد خواهد نمود که زیر درختان آن باغها، نهرها جاری است. بنا به گفته ای این آیه در بارۀ علی علیه السّلام، حمزه و عبیده بن حارث که در جنگ بدر، با عتبه، شیبه و ولید نبرد نمودند، نازل گردیده است. امّا در بارۀ کافران آیۀ:«
هذانِ خَصْمانِ اِخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ
»: این دو گروه [مؤمن و کافر] که در بارۀ دین خدا به جدل و مبارزه پرداختند؛ تا آنجا که می فرماید: «عذاب الحریق»: عذاب سوزان بچشند. نازل گردیده است.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 381 )
ص : 6590
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ وَ أَبِی قَتَادَهَ جَمِیعاً عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ تَؤُمُّ اَلنِّسَاءَ مَا حَدُّ رَفْعِ صَوْتِهَا بِالْقِرَاءَهِ وَ اَلتَّکْبِیرِ فَقَالَ قَدْرُ مَا تَسْمَعُ . وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ : مِثْلَهُ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْعُبَیْدِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْمَاضِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 335 )
ص : 6591
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ اَلْعَالِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ کَتَبَ أَبِی فِی وَصِیَّتِهِ إِلَیَّ وَ إِذَا مَاتَ اَلْمُحْرِمُ فَلْیُغَسَّلْ فَلْیُکَفَّنْ کَمَا یُغَسَّلُ اَلْحَلاَلُ غَیْرَ أَنَّهُ لاَ یُقَرَّبُ اَلطِّیبَ وَ لاَ یُحَنَّطُ وَ لاَ یُغَطَّی وَجْهُهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 176 )
ص : 6592
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا قُمْتَ فِی اَلرَّکْعَتَیْنِ [اَلْأَخِیرَتَیْنِ] لاَ تَقْرَأْ فِیهِمَا فَقُلِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 124 )
ص : 6593
التهذیب و المصباح فی دعاء الغدیر : و أشهد أن الإمام الهادی الرشید أمیر المؤمنین الذی ذکرته فی کتابک فقلت - وَ إِنَّهُ فِی أُمِّ اَلْکِتابِ لَدَیْنا لَعَلِیٌّ حَکِیمٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 58 )
ص : 6594
وَ عَنْ أَنَسٍ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ قَرَأَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ خَمْسِینَ مَرَّهً غُفِرَ لَهُ ذُنُوبُ خَمْسِینَ سَنَهً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 351 )
ص : 6595
و کان بدریّا مائه سوط، و حمله علی جمل یطاف به فی المدینه لإنکاره علیه الأحداث و إظهاره عیوبه فی الشعر ، و حبسه بعد ذلک موثقا بالحدید حتّی کتب إلی علیّ و عمّار من الحبس: أبلغ علیّا و عمّارا فإنّهمابمنزل الرشد إنّ الرشد مبتدر لا تترکا جاهلا حتّی توقّره دین الإله و إن هاجت به مرر لم یبق لی منه إلاّ السیف إذ علقتحبال الموت فینا الصادق البرر یعلم بأنّی مظلوم إذا ذکرتوسط الندی حجاج القوم و الغدر فلم یزل علیّ علیه السلام بعثمان یکلّمه حتّی خلّی سبیله علی أن لا یساکنه بالمدینه ، فسیّره إلی خیبر ، فأنزله قلعه بها تسمّی: القموص ، فلم یزل بها حتی ناهض المسلمون عثمان و ساروا إلیه من کلّ بلد، فقال فی الشعر: لو لا علیّ فإنّ اللّه أنقذنیعلی یدیه من الأغلال و الصفد لما رجوت لدی شدّ بجامعهیمنی یدیّ غیاث الفوت من أحد نفسی فداء علیّ إذ یخلّصنیمن کافر بعد ما أغضی علی صمد .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 263 )
ص : 6596
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَسْأَلَهُ اِبْنِ آدَمَ لاِبْنِ آدَمَ فِتْنَهٌ إِنْ أَعْطَاهُ حَمِدَ مَنْ لَمْ یُعْطِهِ وَ إِنْ رَدَّهُ ذَمَّ مَنْ لَمْ یَمْنَعْهُ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 365 )
83.درخواست آدمی از مثل خود فتنه ای است،اگر بدهد از کسی تشکر کند که عطا به دستش نبوده،و اگر ندهد کسی را نکوهش کند که دریغ نکرده(چه بخشنده و دریغ کننده خداست و بنده واسطه ای بیش نیست).
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 587 )
83-درخواست آدمی از آدمی فتنه انگیز است.اگر عطایش کند درخواست کننده آن کس را که در واقع عطا ننموده سپاس دارد و اگر عطا نکند درخواست کننده به کسی که در واقع او عطا ننموده ناسزا گوید.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 665 )
83-خواهش کردن آدمیزاده از آدمیزاده یک فتنه ایست اگرش عطا کند سپاس گوید کسی را که باو عطا نکرده و اگرش دریغ کند نکوهش کند کسی را که از او دریغ نکرده.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 384 )
83-تقاضای انسان برای یک دیگر نوعی گرفتاری است،که اگر برآورده شود آن دیگر را دعا کند،و اگر برآورده نشود این را بد گوید.(یعنی:در هر صورت شخصی که واسطۀ خیر است دعا نشود)
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 345 )
ص : 6597
صَفْوَانُ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : لَوْ لَمْ یُحَرَّمْ عَلَی اَلنَّاسِ أَزْوَاجُ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِقَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما کانَ لَکُمْ أَنْ تُؤْذُوا رَسُولَ اَللّهِ وَ لا أَنْ تَنْکِحُوا أَزْواجَهُ مِنْ بَعْدِهِ أَبَداً لَحَرُمْنَ عَلَی اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ لِقَوْلِهِ تَعَالَی وَ لا تَنْکِحُوا ما نَکَحَ آباؤُکُمْ مِنَ اَلنِّساءِ فَلاَ یَصْلُحُ لِلرَّجُلِ أَنْ یَنْکِحَ اِمْرَأَهَ جَدِّهِ .
( النوادر (للأشعری) , جلد 1 , صفحه 101 )
ص : 6598
طُوبَی لِمَنْ لاَ تَقْتُلُهُ قَاتِلاَتُ اَلْغُرُورِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 432 )
ص : 6599
دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، رَوَی: أَنَّ فِی اَلْعَرْشِ تِمْثَالاً لِکُلِّ عَبْدٍ فَإِذَا اِشْتَغَلَ اَلْعَبْدُ بِالْعِبَادَهِ رَأَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ تِمْثَالَهُ وَ إِذَا اِشْتَغَلَ اَلْعَبْدُ بِالْمَعْصِیَهِ أَمَرَ اَللَّهُ بَعْضَ اَلْمَلاَئِکَهِ حَتَّی یَحْجُبُوهُ بِأَجْنِحَتِهِمْ لِئَلاَّ تَرَاهُ اَلْمَلاَئِکَهُ فَذَلِکَ مَعْنَی قَوْلِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا مَنْ أَظْهَرَ اَلْجَمِیلَ وَ سَتَرَ اَلْقَبِیحَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 7 )
ص : 6600
اَلتَّهْذِیبُ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ تَلْزَمُنِی اَلْمَرْأَهُ أَوِ اَلْجَارِیَهُ مِنْ خَلْفِی وَ أَنَا مُتَّکِئٌ عَلَی جَنْبٍ فَتَتَحَرَّکُ عَلَی ظَهْرِی فَتَأْتِیهَا اَلشَّهْوَهُ وَ تُنْزِلُ اَلْمَاءَ أَ فَعَلَیْهَا غُسْلٌ أَمْ لاَ قَالَ نَعَمْ إِذَا جَاءَتِ اَلشَّهْوَهُ وَ أَنْزَلَتِ اَلْمَاءَ وَجَبَ عَلَیْهَا اَلْغُسْلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 367 )
68-در تهذیب:بسندش از محمّد بن فضیل که بامام هفتم علیه السّلام گفتم:زنم یا کنیزم از پشت بمن جنبد و من تکیه دادم بپهلو،در پشتم بجنبید و منی ریزد آیا غسل بر او لازم است؟فرمود:آری،چون شهوت آید و آب فرو ریزد غسل بر او واجب است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 324 )
ص : 6601
عدّه من أصحابنا ، عن أحمد بن محمّد ، عن أحمد بن محمّد بن أبی نصر ، عن هشام بن سالم ، عن سعد ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: کنّا عنده ثمانیه رجال. فذکرنا رمضان . فقال: لا تقولوا «هذا رمضان» و لا «ذهب رمضان» و لا «جاء رمضان». فإنّ «رمضان» اسم من أسماء اللّه - عزّ و جلّ. لا یجیء و لا یذهب. و إنّما یجیء و یذهب الزّائل. و لکن قولوا « شهر رمضان ». فالشّهر مضاف إلی الاسم. و الاسم اسم اللّه عزّ ذکره. و هو الشّهر الّذی أنزل فیه القرآن . جعله مثلا وعیدا .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 244 )
ص : 6602
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلدُّنْیَا حُلْوَهٌ خَضِرَهٌ وَ إِنَّ اَللَّهَ یَسْتَعْمِلُکُمْ فِیهَا فَنَاظِرَهٌ کَیْفَ تَعْمَلُونَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 371 )
ص : 6603
کَفَی بِالظُّلْمِ طَارِداً لِلنِّعْمَهِ وَ جَالِباً لِلنِّقْمَهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 522 )
ص : 6604
ما رواه العامه عن النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله : لا آکل الخمیر.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 305 )
ص : 6605
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : حدّثنی أبی، عن القاسم بن محمّد عن سلیمان بن داود، رفعه قال: قال علیّ بن الحسین - علیه السّلام-: إذا قال أحدکم: لا إله إلاّ اللّه، فلیقل: الحمد للّه ربّ العالمین. [فإنّ اللّه یقول: هُوَ اَلْحَیُّ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِصِینَ لَهُ اَلدِّینَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ ] .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 412 )
ص : 6606
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَحْدَثَ بِالْمَدِینَهِ حَدَثاً أَوْ آوَی مُحْدِثاً فَعَلَیْهِ لَعْنَهُ اَللَّهِ قُلْتُ وَ مَا اَلْحَدَثُ قَالَ اَلْقَتْلُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 360 )
ص : 6607
أَبَا طَالِبٍ عِصْمَهَ اَلْمُسْتَجِیرِوَ غَیْثَ اَلْمُحُولِ وَ نُورَ اَلظُّلَمِ لَقَدْ هَدَّ فَقْدَکَ أَهْلُ اَلْحِفَاظِوَ قَدْ کُنْتَ لِلْمُصْطَفَی خَیْرَ عَمٍّ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 410 )
ص : 6608
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ قَالَ: سَأَلَ اَلْحَسَنُ بْنُ اَلْجَهْمِ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لاِبْنِ أَسْبَاطٍ فَقَالَ مَا تَرَی لَهُ یَرْکَبُ اَلْبَحْرَ أَوِ اَلْبَرَّ إِلَی مِصْرَ ، قَالَ اَلْبَرَّ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ قَالَ اَلْحَسَنُ ، اَلْبَرُّ أَحَبُّ إِلَیَّ فَقَالَ لَهُ وَ إِلَیَّ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 454 )
ص : 6609
19264-9 التهذیب ،1/233/56/9 أحمد عن الکافی ،1/8/230/6 محمد بن یحیی رفعه قال قال أبو الحسن الرضا علیه السّلام : إذا ذبحت الشاه و سلخت أو سلخ شیء منها قبل أن تموت لم یحل أکله .
( الوافی , جلد 19 , صفحه 214 )
ص : 6610
خَیْرُ اَلاِخْتِیَارِ صُحْبَهُ اَلْأَخْیَارِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 237 )
ص : 6611
21729-31 ( الکافی 413:5) محمد ، عن عبد اللّه بن جعفر ( التهذیب 363:7 رقم 1472) محمد بن أحمد ، عن عبد اللّه بن جعفر ، عن محمد بن جزک قال: کتبت إلی أبی الحسن علیه السّلام أسأله عن رجل تزوج جاریه بکرا فوجدها ثیبا، هل یجب لها الصداق وافیا أو ینتقص قال "ینتقص".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 567 )
ص : 6612
24321-12 ( الکافی 169:3) محمد ، عن أحمد ، عن محمد بن إسماعیل ، عن محمد بن عذافر ، عن إسحاق بن عمار ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": المشی خلف الجنازه أفضل من المشی بین یدیها" . 24322-13 (الفقیه 162:1 رقم 461): الحدیث بتمامه مرسلا عن أبی جعفر علیه السّلام.
( الوافی , جلد 24 , صفحه 402 )
ص : 6613
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلاَلٍ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَرْبَعَهُ أَنْهَارٍ مِنَ اَلْجَنَّهِ اَلْفُرَاتُ وَ اَلنِّیلُ وَ سَیْحَانُ وَ جَیْحَانُ ، اَلْفُرَاتُ اَلْمَاءُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ اَلنِّیلُ اَلْعَسَلُ وَ سَیْحَانُ اَلْخَمْرُ وَ جَیْحَانُ اَللَّبَنُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 272 )
ص : 6614
عَنْ عَبْدِ اَلصَّمَدِ بْنِ بَشِیرٍ قَالَ: ذُکِرَ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَدْءُ اَلْأَذَانِ فَقَالَ: إِنَّ رَجُلاً مِنَ اَلْأَنْصَارِ رَأَی فِی مَنَامِهِ اَلْأَذَانَ فَقَصَّهُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَمَرَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُعَلِّمَهُ بِلاَلاً ، فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ کَذَبُوا إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ نَائِماً فِی ظِلِّ اَلْکَعْبَهِ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَعَهُ طَاسٌ فِیهِ مَاءٌ مِنَ اَلْجَنَّهِ ، فَأَیْقَظَهُ وَ أَمَرَهُ أَنْ یَغْتَسِلَ بِهِ ثُمَّ وُضِعَ فِی مَحْمِلٍ لَهُ أَلْفُ أَلْفِ لَوْنٍ مِنْ نُورٍ، ثُمَّ صَعِدَ بِهِ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی أَبْوَابِ اَلسَّمَاءِ، فَلَمَّا رَأَتْهُ اَلْمَلاَئِکَهُ نَفَرَتْ عَنْ أَبْوَابِ اَلسَّمَاءِ وَ قَالَتْ: إِلَهَیْنِ إِلَهٍ فِی اَلْأَرْضِ وَ إِلَهٍ فِی اَلسَّمَاءِ فَأَمَرَ اَللَّهُ جَبْرَئِیلَ فَقَالَ: اَللَّهُ أَکْبَرُ اَللَّهُ أَکْبَرُ، فَتَرَاجَعَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ نَحْوَ أَبْوَابِ اَلسَّمَاءِ وَ عَلِمَتْ أَنَّهُ مَخْلُوقٌ فَفَتَحَتِ اَلْبَابَ، فَدَخَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلثَّانِیَهِ، فَنَفَرَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ عَنْ أَبْوَابِ اَلسَّمَاءِ فَقَالَتْ: إِلَهَیْنِ إِلَهٍ فِی اَلْأَرْضِ وَ إِلَهٍ فِی اَلسَّمَاءِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ : أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ [أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ] فَتَرَاجَعَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ وَ عَلِمَتْ أَنَّهُ مَخْلُوقٌ، ثُمَّ فُتِحَ اَلْبَابُ فَدَخَلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ مَرَّ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلثَّالِثَهِ، فَنَفَرَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ عَنْ أَبْوَابِ اَلسَّمَاءِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ : أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ [أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ] فَتَرَاجَعَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ وَ فُتِحَ اَلْبَابُ، وَ مَرَّ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ، فَإِذَا بِمَلَکٍ وَ هُوَ عَلَی سَرِیرٍ تَحْتَ یَدِهِ ثَلاَثُمِائَهِ أَلْفِ مَلَکٍ تَحْتَ کُلِّ مَلَکٍ ثَلاَثُمِائَهٍ أَلْفِ مَلَکٍ [فَهَمَّ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالسُّجُودِ وَ ظَنَّ أَنَّهُ] فَنُودِیَ أَنْ قُمْ قَالَ: فَقَامَ اَلْمَلَکُ عَلَی رِجْلَیْهِ [قَالَ: فَعَلِمَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ عَبْدٌ مَخْلُوقٌ قَالَ] فَلاَ یَزَالُ قَائِماً إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ . قَالَ وَ فُتِحَ اَلْبَابُ وَ مَرَّ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ، قَالَ: وَ اِنْتَهَی إِلَی سِدْرَهِ اَلْمُنْتَهَی قَالَ: فَقَالَتِ اَلسِّدْرَهُ : مَا جَاوَزَنِی مَخْلُوقٌ قَبْلَکَ، ثُمَّ مَضَی فَتَدَانَی « فَتَدَلّی، `فَکانَ قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی `فَأَوْحی » اَللَّهُ « إِلی عَبْدِهِ ما أَوْحی »، قَالَ: فَدَفَعَ إِلَیْهِ کِتَابَیْنِ کِتَابَ أَصْحَابِ اَلْیَمِینِ بِیَمِینِهِ وَ کِتَابَ أَصْحَابِ اَلشِّمَالِ بِشِمَالِهِ، فَأَخَذَ کِتَابَ أَصْحَابِ اَلْیَمِینِ بِیَمِینِهِ وَ فَتَحَهُ فَنَظَرَ فِیهِ فَإِذَا فِیهِ أَسْمَاءُ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ أَسْمَاءُ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ. قَالَ: فَقَالَ اَللَّهُ « آمَنَ اَلرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ » فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ « کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ » فَقَالَ اَللَّهُ « وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا » فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ « غُفْرانَکَ رَبَّنا وَ إِلَیْکَ اَلْمَصِیرُ » قَالَ اَللَّهُ: « لا یُکَلِّفُ اَللّهُ نَفْساً إِلاّ وُسْعَها لَها ما کَسَبَتْ وَ عَلَیْها مَا اِکْتَسَبَتْ » قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : « « رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا » قَالَ: فَقَالَ اَللَّهُ قَدْ فَعَلْتُ، فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : « رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً کَما حَمَلْتَهُ عَلَی اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا » فَقَالَ: قَدْ فَعَلْتُ، فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : « رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَهَ لَنا بِهِ وَ اُعْفُ عَنّا وَ اِغْفِرْ لَنا وَ اِرْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَی اَلْقَوْمِ اَلْکافِرِینَ » » کُلَّ ذَلِکَ یَقُولُ اَللَّهِ قَدْ فَعَلْتُ، ثُمَّ طَوَی اَلصَّحِیفَهَ فَأَمْسَکَهَا بِیَمِینِهِ. وَ فَتَحَ اَلْأُخْرَی صَحِیفَهَ أَصْحَابِ اَلشِّمَالِ فَإِذَا فِیهَا أَسْمَاءُ أَهْلِ اَلنَّارِ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ، قَالَ: فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : « إِنَّ هؤُلاءِ قَوْمٌ لا یُؤْمِنُونَ »، فَقَالَ اَللَّهُ: یَا مُحَمَّدُ « فَاصْفَحْ عَنْهُمْ وَ قُلْ سَلامٌ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ »، قَالَ: فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ مُنَاجَاهِ رَبِّهِ رُدَّ إِلَی اَلْبَیْتِ اَلْمَعْمُورِ وَ هُوَ فِی اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ بِحِذَاءِ اَلْکَعْبَهِ ، قَالَ: فَجَمَعَ لَهُ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْمُرْسَلِینَ وَ اَلْمَلاَئِکَهَ ثُمَّ أَمَرَ جَبْرَئِیلَ فَأَتَمَّ اَلْأَذَانَ وَ أَقَامَ اَلصَّلاَهَ وَ تَقَدَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَصَلَّی بِهِمْ فَلَمَّا فَرَغَ اِلْتَفَتَ إِلَیْهِمْ فَقَالَ اَللَّهُ لَهُ: « فَسْئَلِ اَلَّذِینَ یَقْرَؤُنَ اَلْکِتابَ مِنْ قَبْلِکَ لَقَدْ جاءَکَ اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَلا تَکُونَنَّ مِنَ اَلمُمْتَرِینَ »، فَسَأَلَهُمْ یَوْمَئِذٍ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ نَزَلَ وَ مَعَهُ صَحِیفَتَانِ، فَدَفَعَهُمَا إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فَهَذَا کَانَ بَدْءَ اَلْأَذَانِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 157 )
ص : 6615
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ وَ رُوِیَ: أَنَّ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ سَعْدِ بْنِ أَبِی سَرْحٍ کَانَ یَکْتُبُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا بَلَغَ إِلَی قَوْلِهِ «خَلْقاً آخَرَ» خَطَرَ بِبَالِهِ «فَتَبارَکَ اَللّهُ أَحْسَنُ اَلْخالِقِینَ» فَلَمَّا أَمْلاَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَذَلِکَ قَالَ عَبْدُ اَللَّهِ: إِنْ کَانَ مُحَمَّدٌ نَبِیّاً یُوحَی إِلَیْهِ فَأَنَا نَبِیُّ یُوحَی إِلَیَّ، فَلَحِقَ بِمَکَّهَ مُرْتَدّاً، وَ لَوْ صَحَّ هَذَا فَإِنَّ هَذَا اَلْقَدْرُ لاَ یَکُونُ مُعْجِزاً، وَ لاَ یَمْتَنِعُ أَنْ یَتَّفِقَ ذَلِکَ مِنَ اَلْوَاحِدِ مِنَّا لَکِنْ هَذَا اَلشَّقِیُّ إِنَّمَا اِشْتَبَهَ عَلَیْهِ أَوْ شَبَّهَ عَلَی نَفْسِهِ لَمَّا کَانَ فِی صَدْرِهِ مِنَ اَلْکُفْرِ وَ اَلْحَسَدِ لِلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ «اِنْتَهَی».
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 542 )
ص : 6616
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ نُوحٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اَلْحِمَارِ لِیُدْخِلَهُ اَلسَّفِینَهَ فَامْتَنَعَ عَلَیْهِ وَ کَانَ إِبْلِیسُ بَیْنَ أَرْجُلِ اَلْحِمَارِ فَقَالَ یَا شَیْطَانُ اُدْخُلْ فَدَخَلَ اَلْحِمَارُ وَ دَخَلَ اَلشَّیْطَانُ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 77 )
امام صادق علیه السّلام فرمودند: نوح، الاغ را وارد کشتی کرد ولی ابلیس میان پاهای الاغ بود و آن حیوان وارد کشتی نمی شد. پس نوح به شیطان گفت: داخل کشتی شو و الاغ نیز همراه شیطان وارد کشتی شد.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 149 )
ص : 6617
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا قَامَ اَلْإِمَامُ یَخْطُبُ فَقَدْ وَجَبَ عَلَی اَلنَّاسِ اَلصَّمْتُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 256 )
ص : 6618
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ مَالِکٍ اَلْجُهَنِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا مَالِکُ أَنْتُمْ شِیعَتُنَا لاَ تَرَی أَنَّکَ تُفْرِطُ فِی أَمْرِنَا إِنَّهُ لاَ یُقْدَرُ عَلَی صِفَهِ اَللَّهِ فَکَمَا لاَ یُقْدَرُ عَلَی صِفَهِ اَللَّهِ کَذَلِکَ لاَ یُقْدَرُ عَلَی صِفَتِنَا وَ کَمَا لاَ یُقْدَرُ عَلَی صِفَتِنَا کَذَلِکَ لاَ یُقْدَرُ عَلَی صِفَهِ اَلْمُؤْمِنِ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لَیَلْقَی اَلْمُؤْمِنَ فَیُصَافِحُهُ فَلاَ یَزَالُ اَللَّهُ یَنْظُرُ إِلَیْهِمَا وَ اَلذُّنُوبُ تَتَحَاتُّ عَنْ وُجُوهِهِمَا کَمَا یَتَحَاتُّ اَلْوَرَقُ عَنِ اَلشَّجَرِ حَتَّی یَفْتَرِقَا فَکَیْفَ یُقْدَرُ عَلَی صِفَهِ مَنْ هُوَ کَذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 26 )
16-کافی:بسندش تا مالک جهنی که امام باقر(علیه السّلام)باو فرمود:ای مالک شما شیعه ما باشید و نفهمی که در باره ما از حد می گذری راستش کسی نتواند خدا را وصف کند و چنانچه آن را نتواند وصف ما را هم نتواند،و چنانچه وصف ما را هم نتواند وصف مؤمن را هم نتواند زیرا چون مؤمن بمؤمن برخورد و باو دست دهد پیوسته خدا بآنها نظر دارد و گناهان از سر و روی آنها بریزند مانند برگ از درخت تا از هم جدا شوند چگونه توانست بر وصف کسی که چنین است.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 19 )
ص : 6619
21256-2 ( الکافی 429:5) محمد ، عن أحمد ، عن علی بن الحکم ، عن علی بن أبی حمزه قال: سألت أبا إبراهیم علیه السّلام عن الرجل یکون له أربع نسوه فیطلق إحداهن، أ یتزوج مکانها أخری قال "لا، حتی تنقضی عدتها" .
( الوافی , جلد 21 , صفحه 295 )
ص : 6620
اَلْکَشِّیُّ فِی رِجَالِهِ ، عَنْ حَمْدَوَیْهِ بْنِ نُصَیْرٍ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْعُبَیْدِیُّ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ حَمَّادٍ اَلنَّابِ عَنِ اَلْمِسْمَعِیِّ فِی حَدِیثٍ: أَنَّهُ لَمَّا قُتِلَ اَلْمُعَلَّی بْنُ خُنَیْسٍ وَ بَلَغَ ذَلِکَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خَرَجَ یَجُرُّ ذَیْلَهُ حَتَّی دَخَلَ عَلَی دَاوُدَ بْنِ عَلِیٍّ وَ إِسْمَاعِیلُ اِبْنُهُ خَلْفَهُ فَقَالَ یَا دَاوُدُ قَتَلْتَ مَوْلاَیَ وَ أَخَذْتَ مَالِی فَقَالَ مَا أَنَا قَتَلْتُهُ وَ لاَ أَخَذْتُ مَالَکَ فَقَالَ وَ اَللَّهِ لَأَدْعُوَنَّ اَللَّهَ عَلَی مَنْ قَتَلَ مَوْلاَیَ وَ أَخَذَ مَالِی اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 258 )
ص : 6621
و فی تفسیر العیّاشیّ : عن محمد بن مسلم ، عن أحدهما - علیهما السّلام - قال: سألته عن قول اللّه - عزّ و جلّ-: وَ اِعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی اَلْقُرْبی . قال: هم قرابه رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-. فسألته: منهم الیتامی و المساکین و ابن السبیل؟ قال: نعم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 348 )
ص : 6622
أَبُو هُرَیْرَهَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْقَاسِمِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: یَوْمَ یَفِرُّ اَلْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ `وَ أُمِّهِ وَ أَبِیهِ `وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِیهِ إِلاَّ مِنْ وَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَإِنَّهُ لاَ یَفِرُّ مَنْ وَالاَهُ وَ لاَ یُعَادِی مَنْ أَحَبَّهُ وَ لاَ یُحِبُّ مَنْ أَبْغَضَهُ اَلْخَبَرَ.
( المناقب , جلد 2 , صفحه 154 )
ص : 6623
12614-50 الکافی ،1/6/374/4 حمید عن ابن سماعه عن غیر واحد عن أبان عن البصری عن حمران عن أبی جعفر علیه السّلام قال: المحرم یلبس السراویل إذا لم یکن معه إزار و یلبس الخفین إذا لم یکن معه نعل.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 578 )
ص : 6624
وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی مُعَمَّرٍ قَالَ: جَاءَ کَثِیرٌ اَلنَّوَّاءُ فَبَایَعَ زَیْدَ بْنَ عَلِیٍّ ثُمَّ رَجَعَ فَاسْتَقَالَ فَأَقَالَهُ ثُمَّ قَالَ لِلْحَرْبِ أَقْوَامٌ لَهَا خُلِقُواوَ لِلتِّجَارَهِ وَ اَلسُّلْطَانِ أَقْوَامٌ خَیْرُ اَلْبَرِیَّهِ مَنْ أَمْسَی تِجَارَتُهُتَقْوَی اَلْإِلَهِ وَ ضَرْبٌ یَجْتَلِی اَلْهَامَ .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 127 )
ص : 6625
اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی جَمَالِ اَلْأُسْبُوعِ ، أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ حُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ اَلسُّورَاوِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ عَنْ وَالِدِهِ فِی مِصْبَاحِهِ اَلْکَبِیرِ مَا هَذَا لَفْظُهُ صَلاَهُ اَلْهَدِیَّهِ ثَمَانُ رَکَعَاتٍ رُوِیَ عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ یُصَلِّی اَلْعَبْدُ فِی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ ثَمَانَ رَکَعَاتٍ أَرْبَعاً یُهْدِی إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَرْبَعاً یُهْدِی إِلَی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ یَوْمَ اَلسَّبْتِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یُهْدِی إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ کَذَلِکَ کُلَّ یَوْمٍ إِلَی وَاحِدٍ مِنَ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ إِلَی اَلْخَمِیسِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یُهْدِی إِلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ أَیْضاً ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ أَرْبَعاً یُهْدِی إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یُهْدِی إِلَی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ یَوْمَ اَلسَّبْتِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یُهْدِی إِلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ ثُمَّ کَذَلِکَ إِلَی اَلْخَمِیسِ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ یُهْدِی إِلَی صَاحِبِ اَلزَّمَانِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلدُّعَاءُ بَیْنَ کُلِّ رَکْعَتَیْنِ مِنْهَا اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلسَّلاَمُ وَ مِنْکَ اَلسَّلاَمُ وَ إِلَیْکَ یَعُودُ اَلسَّلاَمُ حَیِّنَا رَبَّنَا مِنْکَ بِالسَّلاَمِ اَللَّهُمَّ إِنَّ هَذِهِ اَلرَّکَعَاتِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی فُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بَلِّغْهُ إِیَّاهَا وَ أَعْطِنِی أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی رَسُولِکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ فِیهِ . وَ رَوَاهُ اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی دَعَوَاتِهِ مِثْلَهُ وَ زَادَ فِی آخِرِهِ وَ تَدْعُو بِمَا تُحِبُّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 345 )
ص : 6626
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ اِنْحَرْ قَالَ اَلنَّحْرُ رَفْعُ اَلْیَدَیْنِ فِی اَلصَّلاَهِ نَحْوَ اَلْوَجْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 376 )
ص : 6627
وَ اِجْتَمَعَ قَوْمٌ مِنَ اَلْمُوَالِینَ وَ اَلْمُحِبِّینَ لِآلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِحَضْرَهِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ، فَقَالُوا: یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنَّ لَنَا جَاراً مِنَ اَلنُّصَّابِ یُؤْذِینَا وَ یَحْتَجُّ عَلَیْنَا فِی تَفْضِیلِ اَلْأَوَّلِ وَ اَلثَّانِی وَ اَلثَّالِثِ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ، وَ یُورِدُ عَلَیْنَا حُجَجاً لاَ نَدْرِی کَیْفَ اَلْجَوَابُ عَنْهَا وَ اَلْخُرُوجُ مِنْهَا فَقَالَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَا أَبْعَثُ إِلَیْکُمْ مَنْ یُفْحِمُهُ عَنْکُمْ، وَ یُصَغِّرُ شَأْنَهُ لَدَیْکُمْ. فَدَعَا بِرَجُلٍ مِنْ تَلاَمِذَتِهِ وَ قَالَ: مُرَّ بِهَؤُلاَءِ إِذَا کَانُوا مُجْتَمِعِینَ یَتَکَلَّمُونَ فَتَسَمَّعْ إِلَیْهِمْ، فَیَسْتَدْعُونَ مِنْکَ اَلْکَلاَمَ فَتَکَلَّمْ، وَ أَفْحِمْ صَاحِبَهُمْ، وَ اِکْسِرْ عِزَّتَهُ وَ فُلَّ حَدَّهُ وَ لاَ تُبْقِ لَهُ بَاقِیَهً. فَذَهَبَ اَلرَّجُلُ وَ حَضَرَ اَلْمَوْضِعَ وَ حَضَرُوا، وَ کَلَّمَ اَلرَّجُلُ فَأَفْحَمَهُ، وَ صَیَّرَهُ لاَ یَدْرِی فِی اَلسَّمَاءِ هُوَ، أَوْ فِی اَلْأَرْضِ [قَالُوا:] وَ وَقَعَ عَلَیْنَا مِنَ اَلْفَرَحِ وَ اَلسُّرُورِ مَا لاَ یَعْلَمُهُ إِلاَّ اَللَّهُ تَعَالَی، وَ عَلَی اَلرَّجُلِ وَ اَلْمُتَعَصِّبِینَ لَهُ مِنَ اَلْحُزْنِ وَ اَلْغَمِّ مِثْلُ مَا لَحِقَنَا مِنَ اَلسُّرُورِ. فَلَمَّا رَجَعْنَا إِلَی اَلْإِمَامِ قَالَ لَنَا: إِنَّ اَلَّذِی فِی اَلسَّمَاوَاتِ مِنَ اَلْفَرَحِ وَ اَلطَّرَبِ بِکِسْرِ هَذَا اَلْعَدُوِّ لِلَّهِ کَانَ أَکْثَرَ مِمَّا کَانَ بِحَضْرَتِکُمْ، وَ اَلَّذِی کَانَ بِحَضْرَهِ إِبْلِیسَ وَ عُتَاهِ مَرَدَتِهِ - مِنَ اَلشَّیَاطِینِ - مِنَ اَلْحُزْنِ وَ اَلْغَمِّ أَشَدُّ مِمَّا کَانَ بِحَضْرَتِهِمْ. وَ لَقَدْ صَلَّی عَلَی هَذَا [اَلْعَبْدِ] اَلْکَاسِرِ لَهُ مَلاَئِکَهُ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْحُجُبِ وَ اَلْکُرْسِیِّ، وَ قَابَلَهَا اَللَّهُ بِالْإِجَابَهِ فَأَکْرَمَ إِیَابَهُ، وَ عَظَّمَ ثَوَابَهُ. وَ لَقَدْ لَعَنَتْ تِلْکَ اَلْأَمْلاَکُ عَدُوَّ اَللَّهِ اَلْمَکْسُورَ، وَ قَابَلَهَا اَللَّهُ بِالْإِجَابَهِ فَشَدَّدَ حِسَابَهُ وَ أَطَالَ عَذَابَهُ .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 352 )
ص : 6628
و بإسناده الی ابن أبی یعفور ، عن أبی عبد اللّه - علیه السلام - قال: ان من أعظم الناس حسره یوم القیامه ، من وصف عدلا، ثم خالفه الی غیره.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 406 )
ص : 6629
فِی کِتَابِ اَلْإِحْتِجَاجِ لِلطَّبْرِسِیِّ (ره) خُطْبَهٌ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ فِیهَا قَالَ: اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «إِنَّ أَوْلَی اَلنّاسِ بِإِبْراهِیمَ لَلَّذِینَ اِتَّبَعُوهُ وَ هذَا اَلنَّبِیُّ» وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ أُولُوا اَلْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اَللّهِ» فَنَحْنُ أَوْلَی اَلنَّاسِ بِإِبْرَاهِیمَ وَ نَحْنُ وَرِثْنَاهُ وَ نَحْنُ أُولُوا اَلْأَرْحَامِ اَلَّذِینَ وَرِثْنَا اَلْکَعْبَهَ، وَ نَحْنُ آلُ إِبْرَاهِیمَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 354 )
ص : 6630
مکا، [مکارم الأخلاق] : کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا أَرَادَ اَلْحَرْبَ دَعَا نِسَاءَهُ فَاسْتَشَارَهُنَّ ثُمَّ خَالَفَهُنَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 227 )
ص : 6631
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَمَّنْ یَکْتَرِی دَاراً مُشَاهَرَهً عَلَی أَنَّهُ إِنْ سَکَنَ یَوْماً لَزِمَهُ کِرَاءُ اَلشَّهْرِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ وَ لَهُ أَنْ یُکْرِیَ اَلدَّارَ بَقِیَّهَ اَلشَّهْرِ فَإِنْ تَشَاجَرَا فِی دَفْعِ اَلْکِرَاءِ أَخَذَ لِکُلِّ یَوْمٍ بِحِسَابِهِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 76 )
ص : 6632
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ کَثُرَ هُمُومُهُ فَلْیُکْثِرْ مِنَ اَلاِسْتِغْفَارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 283 )
ص : 6633
یر، [بصائر الدرجات] ، اِبْنُ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ ظَرِیفِ بْنِ نَاصِحٍ وَ غَیْرِهِ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ حَبَابَهَ اَلْوَالِبِیَّهِ قَالَتْ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ لِیَ اِبْنَ أَخٍ وَ هُوَ یَعْرِفُ فَضْلَکُمْ وَ إِنِّی أُحِبُّ أَنْ تُعْلِمَنِی أَ مِنْ شِیعَتِکُمْ قَالَ وَ مَا اِسْمُهُ قَالَتْ قُلْتُ فُلاَنُ بْنُ فُلاَنٍ قَالَتْ فَقَالَ یَا فُلاَنَهُ هَاتِ اَلنَّامُوسَ فَجَاءَتْ بِصَحِیفَهٍ تَحْمِلُهَا کَبِیرَهٍ فَنَشَرَهَا ثُمَّ نَظَرَ فِیهَا فَقَالَ نَعَمْ هُوَ ذَا اِسْمُهُ وَ اِسْمُ أَبِیهِ هَاهُنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 121 )
بصائر: حبابه والبیه گفت بحضرت صادق علیه السّلام عرض کردم پسر برادری دارم که عارف بفضل شماست مایلم بدانم که آیا از شیعیان شما است فرمود اسم او چیست؟ عرضکردم فلان بن فلان امام علیه السّلام بخدمتکاری فرمود آن مخزن اسرار را بیاور صحیفه بسیار بزرگی را آورد و باز نمود امام علیه السّلام در آن توجهی نموده فرمود آری این اسم اوست و اسم پدرش اینجا است.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 162 )
ص : 6634
بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ اَللَّهُ أَکْبَرُ ثَلاَثاً اِسْتَوَی اَلرَّبُّ عَلَی اَلْعَرْشِ وَ قَامَتِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ بِحُکْمِهِ وَ مُدَّتِ اَلْبُحُورُ بِأَمْرِهِ وَ سُیِّرَتِ اَلْجِبَالُ بِإِذْنِهِ اَلَّذِی دَانَتْ لَهُ اَلْجِبَالُ وَ هِیَ طَائِعَهٌ وَ نُصِبَتْ لَهُ اَلْأَجْسَادُ وَ هِیَ بَالِیَهٌ وَ قَدِ اِحْتَجَبْتُ مِنْ ظُلْمِ کُلِّ بَاغٍ وَ اِحْتَجَبْتُ بِالَّذِی جَعَلَ فِی اَلسَّماءِ بُرُوجاً وَ جَعَلَ فِیها سِراجاً وَ قَمَراً مُنِیراً وَ زَیَّنَهَا لِلنَّاظِرِینَ وَ حِفْظاً مِنْ کُلِّ شَیْطانٍ رَجِیمٍ وَ جَعَلَ فِی اَلْأَرْضِ أَوْتَاداً أَنْ یُوصَلَ إِلَیَّ أَوْ إِلَی أَحَدٍ مِنْ إِخْوَانِی وَ أَخَوَاتِی بِسُوءٍ أَوْ فَاحِشَهٍ أَوْ بِکَیْدٍ حم حم حم `تَنْزِیلٌ مِنَ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی رَسُولِهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً .
( مصباح المتهجد , جلد 2 , صفحه 460 )
ص : 6635
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ لِکُلِّ بَیْتٍ بَاباً وَ إِنَّ بَابَ اَلْقَبْرِ مِنْ قِبَلِ اَلرِّجْلَیْنِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 193 )
و در روایت دیگر آمده است: حضرتش فرمود: رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:
هر خانه ای را دری است و در قبر، از سمت پاهای میّت است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 438 )
رواه الشیخ بسند فیه جهاله عن جبیر بن نقیر الحضرمی عن النبی صلی الله علیه و آله. قوله علیه السلام: إن لکل بیت بابا أقول یمکن أن یستدل به علی استحباب الدخول و الخروج و إدخال المیت من قبل الرجلین لأن الباب محل جمیع ذلک و لعل العلامه لذلک قال: فی المنتهی باستحباب الدخول من قبل الرجلین أیضا حیث قال: یستحب له أن یخرج من قبل الرجلین لأنه قد استحب الدخول منه فکذا الخروج، و ل قوله علیه السلام باب القبر من قبل الرجلین. أقول: لم أر غیره تعرض لاستحباب ذلک عند الدخول و لعله لضعف دلاله هذا الخبر و صراحه الخبر السابق فی نفیه، بل یمکن أن یقال ظاهر هذا الخبر بیان إدخال المیت منه لأن القبر بیت له و المقصود إدخاله، و یؤیده ما رواه الشیخ بسند موثق عن عمار، عن أبی عبد الله علیه السلام قال: لکل شیء باب و باب القبر مما یلی الرجلین، إذا وضعت الجنازه فضعها مما یلی الرجلین یخرج المیت مما یلی الرجلین و یدعی له حتی یوضع فی حفرته و یسوی علیه التراب. و الحاصل أن عموم الخبر غیر معلوم إذ یکفی ذلک فی إطلاق الباب علیه و الله یعلم.
( مرآه العقول ؛ ج 14 , ص 88 )
ص : 6636
اَلْخَلاَصُ مِنْ أَسْرِ اَلطَّمَعِ بِاکْتِسَابِ اَلْیَأْسِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 52 )
ص : 6637
فس، [تفسیر القمی ] : وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَهً قالُوا أَیْ عَبَدَهُ اَلْأَصْنَامِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 9 , صفحه 209 )
80-تفسیر قمی-«
وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَهً قالُوا
»یعنی بت پرستان
( بحارالأنوار (جلد 9و10) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 214 )
ص : 6638
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَرْبَعَهٌ أَنَا لَهُمْ شَفِیعٌ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ اَلْمُکْرِمُ لِذُرِّیَّتِی مِنْ بَعْدِی وَ اَلْقَاضِی لَهُمْ حَوَائِجَهُمْ وَ اَلسَّاعِی لَهُمْ فِی أُمُورِهِمْ عِنْدَ اِضْطِرَارِهِمْ إِلَیْهِ وَ اَلْمُحِبُّ لَهُمْ بِقَلْبِهِ وَ لِسَانِهِ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 399 )
و از امیر المؤمنین (علیه السّلام) روایتست که پیغمبر (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود: من چهار طایفه را در قیامت شفیعم: کسی که گرامی دارد ذریت مرا بعد از من، و کسی که حاجتهای ایشان را برآرد، و کسی که در امور ایشان سعی کند نزد اضطرار، و کسی که دوست دارد ایشان را بدل و زبان.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 532 )
ص : 6639
رَوَاهُ فِی اَلتَّهْذِیبِ عَنْ مُیَسِّرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ فِیهِ ثُمَّ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی ظَهْرِ اَلْقَدَمِ ثُمَّ قَالَ هَذَا هُوَ اَلْکَعْبُ قَالَ وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی أَسْفَلِ اَلْعُرْقُوبِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ هَذَا هُوَ اَلظُّنْبُوبُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 284 )
ص : 6640
وَ رَوَی اَلطَّالَقَانِیُّ ، عَنْ حُمَیْدِ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ حَنْظَلَهَ بْنِ أَبِی سُفْیَانَ عَنْ شَهْرِ بْنِ حَوْشَبٍ، قَالَ: لَمَّا دَوَّنَ عُمَرُ اَلدَّوَاوِینَ، بَدَأَ بِالْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ ، فَدَعَا اَلْحَسَنَ فَأَعْطَاهُ عَطَاءَهُ، وَ أَقْعَدَهُ عَلَی حَجْرِهِ، أَوْ قَالَ: [عَلَی] فَخِذِهِ، وَ قَبَّلَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ حَثَا فِی حَجْرِهِ حَتَّی مَلَأَهُ، ثُمَّ دَعَا اَلْحُسَیْنَ، فَأَعْطَاهُ عَطَاءَهُ وَ أَقْعَدَهُ عَلَی حَجْرِهِ أَوْ فَخِذِهِ، وَ قَبَّلَ مَا بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ حَثَا فِی حَجْرِهِ حَتَّی مَلَأَهُ، فَقَالَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عُمَرَ : قَدَّمْتَهُمَا عَلَیَّ وَ لِی صُحْبَهٌ، وَ لَیْسَ لَهُمَا صُحْبَهٌ، وَ لِی هِجْرَهٌ وَ لَیْسَ لَهُمَا هِجْرَهٌ؟ فَقَالَ: اُسْکُتْ لاَ أُمَّ لَکَ- أَبُوهُمَا خَیْرٌ مِنْ أَبِیکَ، وَ أُمُّهُمَا خَیْرٌ مِنْ أُمِّکَ .
( المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 6641
اَلْعِیصِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلْبِیَعِ وَ اَلْکَنَائِسِ هَلْ یَصْلُحُ نَقْضُهَا لِبِنَاءِ اَلْمَسَاجِدِ فَقَالَ نَعَمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 345 )
ص : 6642
ما یظهر من قصه الجزیره الخضراء قال الشیخ الفاضل علی بن فاضل المازندرانی : فقلت للسید شمس الدین محمد و هو العقب السادس من أولاده علیهم السلام یا سیدی قد روینا عن مشایخنا أحادیث رویت عن صاحب الأمر علیه السلام أنه قال لما أمر بالغیبه الکبری من رآنی بعد غیبتی فقد کذب فکیف فیکم من یراه فقال صدقت إنه علیه السلام إنما قال ذلک فی ذلک الزمان لکثره أعدائه من أهل بیته و غیرهم من فراعنه بنی العباس حتی أن الشیعه یمنع بعضها بعضا عن التحدث بذکره و فی هذا الزمان تطاولت المده و أیس منه الأعداء و بلادنا نائیه عنهم و عن ظلمهم و عنائهم الحکایه.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 319 )
ص : 6643
اَلصَّدَقَهُ کَنْزُ اَلْمُوسِرِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 57 )
ص : 6644
مد، [العمده] ، مِنَ اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ مِنَ اَلْمُتَّفَقِ عَلَیْهِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَأَذُودَنَّ رِجَالاً عَنْ حَوْضِی کَمَا تُذَادُ اَلْغَرِیبَهُ مِنَ اَلْإِبِلِ عَنِ اَلْحَوْضِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 28 , صفحه 25 )
ص : 6645
وَ أَتَاهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَسَّانُ بْنُ عَمْرِو اَلْخُزَاعِیُّ مَجْذُوماً فَدَعَا لَهُ بِمَاءٍ فَتَفَلَ فِیهِ ثُمَّ أَمَرَهُ فَصَبَّهُ عَلَی نَفْسِهِ فَخَرَجَ مِنْ عِلَّتِهِ فَأَسْلَمَ قَوْمُهُ- .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 115 )
ص : 6646
وَ فِی أَخْبَارِ دِمَشْقَ عَنْ أَبِی اَلْحُسَیْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلرَّازِیِّ قَالَ ثَوْبَانُ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَکُونُ لِبَنِی اَلْعَبَّاسِ رَایَتَانِ مَرْکَزُهُمَا کُفْرٌ وَ أَعْلاَهُمَا ضَلاَلَهٌ إِنْ أَدْرَکْتَهَا یَا ثَوْبَانُ فَلاَ تَسْتَظِلَّ بِظِلِّهَا.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 300 )
ص : 6647
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَوْمُ اَلْخَمِیسِ یَوْمٌ یُحِبُّهُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ ، وَ فِیهِ أَلاَنَ اَللَّهُ اَلْحَدِیدَ لِدَاوُدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 360 )
ص : 6648
وَ فِی مِعْرَاجِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ مَرَّ عَلَی إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اَلرَّحْمَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَنَادَاهُ مِنْ خَلْفِهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ اِقْرَأْ أُمَّتَکَ عَنِّی اَلسَّلاَمَ أَخْبِرْهُمْ أَنَّ اَلْجَنَّهَ مَاؤُهَا عَذْبٌ وَ تُرْبَتُهَا طَیِّبَهٌ قِیعَانٌ بِیْضٌ غَرْسُهَا سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ فَأْمُرْ أُمَّتَکَ فَلْیُکْثِرُوا مِنْ غَرْسِهَا .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 46 )
ص : 6649
و فی کتاب کمال الدّین و تمام النّعمه : حدّثنا أبو الحسن، علیّ بن موسی بن إبراهیم بن محمّد بن عبد اللّه [بن موسی] بن جعفر بن محمّد بن علیّ بن الحسین بن علیّ بن أبی طالب - علیهم السّلام - قال: وجدت فی کتاب أبی - رضی اللّه عنه - قال: حدّثنا محمّد بن أحمد بن الطّوّال، عن أبیه، عن الحسن بن علیّ الطّبرسی، عن أبی جعفر، محمّد [بن الحسن] بن علیّ بن إبراهیم بن مهزیار قال: سمعت أبی یقول: سمعت جدّی علیّ بن إبراهیم [بن مهزیار] یقول: قال لی صاحب الزّمان - صلوات اللّه علیه-: یا بن مهزیار، کیف خلّفت إخوانک فی العراق؟ قلت: فی ضنک عیش و هناه و قد تواترت علیهم سیوف بنی الشیصبان . فقال: قاتلهم اللّه، أنّی یؤفکون، کأنّی بالقوم قد قتلوا فی دیارهم، و أخذهم أمر ربّهم لیلا و نهارا. قلت: متّی یکون ذلک، یا بن رسول اللّه؟ قال: إذا حیل بینکم و بین سبل الکعبه بأقوام لا خلاق لهم، و اللّه و رسوله منهم براء، و ظهرت الحمره فی السّماء فیها أعمده، کأعمده اللّجین تتلألأ نورا ، و یخرج الشروسی من إرمنیه و آذربیجان یریدون الجبل الأسود المتلاحم بالجبل الأحمر لزیق جبال طالقان. فیکون بینه و بین المروزیّ وقعه صیلمانیه ، یشبّ فیها الصّغیر و یهرم منها الکبیر، و یظهر القتل بینهما، فعندها توقّعوا خروجه إلی الزّوراء. فلا یلبث فیها، حتّی یوافی باهات . ثمّ یوافی واسط العراق فیقیم بها سنه أو دونها. ثمّ یخرج إلی کوفان، فتکون بینهم [وقعه من النجف إلی الحیره إلی الغریّ] وقعه شدیده تذهل منها العقول، فعندها یکون بوار الفئتین و علی اللّه حصاد الباقین. ثمّ تلا: «بسم اللّه الرّحمن الرّحیم، أَتاها أَمْرُنا لَیْلاً أَوْ نَهاراً فَجَعَلْناها حَصِیداً کَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ . فقلت: سیّدی یا ابن رسول اللّه، فما الأمر؟ قال: نحن أمر اللّه - عزّ و جلّ - و جنوده. قلت: سیّدی یا ابن رسول اللّه، حان الوقت؟ قال: و اِقْتَرَبَتِ اَلسّاعَهُ وَ اِنْشَقَّ اَلْقَمَرُ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 46 )
ص : 6650
قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ هُوَ وَاقِفٌ بِعَرَفَاتٍ لِلزُّهْرِیِّ : کَمْ تُقَدِّرُ هَاهُنَا مِنَ اَلنَّاسِ. قَالَ: أُقَدِّرُ أَرْبَعَهَ آلاَفِ أَلْفٍ وَ خَمْسَمِائَهِ أَلْفٍ کُلُّهُمْ حُجَّاجٌ قَصَدُوا اَللَّهَ بِآمَالِهِمْ وَ یَدْعُونَهُ بِضَجِیجِ أَصْوَاتِهِمْ. [فَقَالَ لَهُ: یَا زُهْرِیُّ مَا أَکْثَرَ اَلضَّجِیجَ وَ أَقَلَّ اَلْحَجِیجَ! فَقَالَ اَلزُّهْرِیُّ : کُلُّهُمْ حُجَّاجٌ، أَ فَهُمْ قَلِیلٌ]. فَقَالَ لَهُ: یَا زُهْرِیُّ أَدْنِ لِی وَجْهَکَ. فَأَدْنَاهُ إِلَیْهِ، فَمَسَحَ بِیَدِهِ وَجْهَهُ، ثُمَّ قَالَ: اُنْظُرْ. [فَنَظَرَ] إِلَی اَلنَّاسِ، قَالَ اَلزُّهْرِیُّ : فَرَأَیْتُ أُولَئِکَ اَلْخَلْقَ کُلَّهُمْ قِرَدَهً، لاَ أَرَی فِیهِمْ إِنْسَاناً إِلاَّ فِی کُلِّ عَشَرَهِ آلاَفٍ وَاحِداً مِنَ اَلنَّاسِ. ثُمَّ قَالَ لِیَ: اُدْنُ مِنِّی یَا زُهْرِیُّ . فَدَنَوْتُ مِنْهُ، فَمَسَحَ بِیَدِهِ وَجْهِی ثُمَّ قَالَ: اُنْظُرْ. فَنَظَرْتُ إِلَی اَلنَّاسِ، قَالَ اَلزُّهْرِیُّ : فَرَأَیْتُ أُولَئِکَ اَلْخَلْقَ کُلَّهُمْ [خَنَازِیرَ، ثُمَّ قَالَ لِی: أَدْنِ لِی وَجْهَکَ. فَأَدْنَیْتُ مِنْهُ، فَمَسَحَ بِیَدِهِ وَجْهِی، فَإِذَا هُمْ کُلُّهُمْ] ذِئْبَهٌ إِلاَّ تِلْکَ اَلْخَصَائِصَ مِنَ اَلنَّاسِ نَفَراً یَسِیراً. فَقُلْتُ: بِأَبِی وَ أُمِّی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَدْ أَدْهَشَتْنِی آیَاتُکَ، وَ حَیَّرَتْنِی عَجَائِبُکَ! قَالَ: یَا زُهْرِیُّ مَا اَلْحَجِیجُ مِنْ هَؤُلاَءِ إِلاَّ اَلنَّفَرُ اَلْیَسِیرُ اَلَّذِینَ رَأَیْتَهُمْ بَیْنَ هَذَا اَلْخَلْقِ اَلْجَمِّ اَلْغَفِیرِ. ثُمَّ قَالَ لِی: اِمْسَحْ یَدَکَ عَلَی وَجْهِکَ. فَفَعَلْتُ، فَعَادَ أُولَئِکَ اَلْخَلْقُ فِی عَیْنِی نَاساً کَمَا کَانُوا أَوَّلاً. ثُمَّ قَالَ لِی: مَنْ حَجَّ وَ وَالَی مُوَالِیَنَا، وَ هَجَرَ مُعَادِیَنَا، وَ وَطَّنَ نَفْسَهُ عَلَی طَاعَتِنَا، ثُمَّ حَضَرَ هَذَا اَلْمَوْقِفَ مُسَلِّماً إِلَی اَلْحَجَرِ اَلْأَسْوَدِ مَا قَلَّدَهُ اَللَّهُ مِنْ أَمَانَاتِنَا، وَ وَفِیّاً بِمَا أَلْزَمَهُ مِنْ عُهُودِنَا، فَذَلِکَ هُوَ اَلْحَاجُّ، وَ اَلْبَاقُونَ هُمْ مَنْ قَدْ رَأَیْتَهُمْ. یَا زُهْرِیُّ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لَیْسَ اَلْحَاجُّ اَلْمُنَافِقِینَ اَلْمُعَادِینَ لِمُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ مُحِبِّیهِمَا اَلْمُوَالِینَ لِشَانِئِهِمَا. وَ إِنَّمَا اَلْحَاجُّ اَلْمُؤْمِنُونَ اَلْمُخْلِصُونَ اَلْمُوَالُونَ لِمُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ مُحِبِّیهِمَا، اَلْمُعَادُونَ لِشَانِئِهِمَا، إِنَّ هَؤُلاَءِ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْمُوَالِینَ لَنَا، اَلْمُعَادِینَ لِأَعْدَائِنَا لَتَسْطَعُ أَنْوَارُهُمْ فِی عَرَصَاتِ اَلْقِیَامَهِ عَلَی قَدْرِ مُوَالاَتِهِمْ لَنَا. فَمِنْهُمْ مَنْ یَسْطَعُ نُورُهُ مَسِیرَهَ أَلْفِ سَنَهٍ. وَ مِنْهُمْ مَنْ یَسْطَعُ نُورُهُ مَسِیرَهَ ثَلاَثِمِائَهِ أَلْفِ سَنَهٍ وَ هُوَ جَمِیعُ مَسَافَهِ تِلْکَ اَلْعَرَصَاتِ. وَ مِنْهُمْ مَنْ یَسْطَعُ نُورُهُ إِلَی مَسَافَاتٍ بَیْنَ ذَلِکَ یَزِیدُ بَعْضُهَا عَلَی بَعْضٍ عَلَی قَدْرِ مَرَاتِبِهِمْ فِی مُوَالاَتِنَا وَ مُعَادَاهِ أَعْدَائِنَا، یَعْرِفُهُمْ أَهْلُ اَلْعَرَصَاتِ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْکَافِرِینَ بِأَنَّهُمُ اَلْمُوَالُونَ اَلْمُتَوَلُّونَ وَ اَلْمُتَبَرِّءُونَ. یُقَالُ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ: یَا وَلِیَّ اَللَّهِ اُنْظُرْ فِی هَذِهِ اَلْعَرَصَاتِ إِلَی کُلِّ مَنْ أَسْدَی إِلَیْکَ فِی اَلدُّنْیَا مَعْرُوفاً، أَوْ نَفَّسَ عَنْکَ کَرْباً، أَوْ أَغَاثَکَ إِذْ کُنْتَ مَلْهُوفاً، أَوْ کَفَّ عَنْکَ عَدُوّاً، أَوْ أَحْسَنَ إِلَیْکَ فِی مُعَامَلَتِهِ، فَأَنْتَ شَفِیعُهُ. فَإِنْ کَانَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْمُحِقِّینَ زِیدَ بِشَفَاعَتِهِ فِی نِعَمِ اَللَّهِ عَلَیْهِ، وَ إِنْ کَانَ مِنَ اَلْمُقَصِّرِینَ کُفِیَ تَقْصِیرَهُ بِشَفَاعَتِهِ، وَ إِنْ کَانَ مِنَ اَلْکَافِرِینَ خُفِّفَ مِنْ عَذَابِهِ بِقَدْرِ إِحْسَانِهِ إِلَیْهِ. وَ کَأَنِّی بِشِیعَتِنَا هَؤُلاَءِ یَطِیرُونَ فِی تِلْکَ اَلْعَرَصَاتِ کَالْبُزَاهِ وَ اَلصُّقُورِ، فَیَنْقَضُّونَ عَلَی مَنْ أَحْسَنَ فِی اَلدُّنْیَا إِلَیْهِمْ اِنْقِضَاضَ اَلْبُزَاهِ وَ اَلصُّقُورِ عَلَی اَللُّحُومِ تَتَلَقَّفُهَا وَ تَحْفَظُهَا فَکَذَلِکَ یَلْتَقِطُونَ مِنْ شَدَائِدِ اَلْعَرَصَاتِ مَنْ کَانَ أَحْسَنَ إِلَیْهِمْ فِی اَلدُّنْیَا فَیَرْفَعُونَهُمْ إِلَی جَنَّاتِ اَلنَّعِیمِ. [وَ] قَالَ رَجُلٌ لِعَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّا إِذَا وَقَفْنَا بِعَرَفَاتٍ وَ بِمِنًی ، ذَکَرْنَا اَللَّهَ وَ مَجَّدْنَاهُ، وَ صَلَّیْنَا عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ، وَ ذَکَرْنَا آبَاءَنَا أَیْضاً بِمَآثِرِهِمْ وَ مَنَاقِبِهِمْ وَ شَرِیفِ أَعْمَالِهِمْ نُرِیدُ بِذَلِکَ قَضَاءَ حُقُوقِهِمْ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : أَ وَ لاَ أُنَبِّئُکُمْ بِمَا هُوَ أَبْلَغُ فِی قَضَاءِ اَلْحُقُوقِ مِنْ ذَلِکَ قَالُوا: بَلَی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ . قَالَ: أَفْضَلُ مِنْ ذَلِکَ أَنْ تُجَدِّدُوا عَلَی أَنْفُسِکُمْ ذِکْرَ تَوْحِیدِ اَللَّهِ وَ اَلشَّهَادَهَ بِهِ، وَ ذِکْرَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَسُولِ اَللَّهِ، وَ اَلشَّهَادَهَ لَهُ بِأَنَّهُ سَیِّدُ اَلنَّبِیِّینَ، وَ ذِکْرَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَلِیِّ اَللَّهِ، وَ اَلشَّهَادَهَ لَهُ بِأَنَّهُ سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ، وَ ذِکْرَ اَلْأَئِمَّهِ اَلطَّاهِرِینَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ اَلطَّیِّبِینَ بِأَنَّهُمْ عِبَادُ اَللَّهِ اَلْمُخْلَصِینَ .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 606 )
ص : 6651
الرابع عشر: عنه بالإسناد، قال: عن أمّ سلمه رضی اللّه عنها. قالت: سمعت رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله یقول: المهدیّ من عترتی من ولد فاطمه .
( بهجه النظر فی إثبات الوصایه و الإمامه للأئمه الاثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 161 )
ص : 6652
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ أَبِی عَقِیلَهَ قَالَ: تَصَدَّقَ أَبِی عَلَیَّ بِدَارٍ وَ قَبَضْتُهَا ثُمَّ وُلِدَ لَهُ بَعْدَ ذَلِکَ أَوْلاَدٌ فَأَرَادَ أَنْ یَأْخُذَهَا مِنِّی وَ یَتَصَدَّقَ بِهَا عَلَیْهِمْ فَسَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ ذَلِکَ وَ أَخْبَرْتُهُ بِالْقِصَّهِ فَقَالَ لاَ تُعْطِهَا إِیَّاهُ قُلْتُ فَإِنَّهُ إِذاً یُخَاصِمُنِی قَالَ فَخَاصِمْهُ وَ لاَ تَرْفَعْ صَوْتَکَ عَلَی صَوْتِهِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 33 )
18 - حکم بن ابی عقیل گوید: پدرم یک خانۀ مسکونی به من صدقه کرد و من خانه را تحویل گرفتم، بعدها پدرم صاحب فرزند شد و تصمیم گرفت که خانه را از من بگیرد و بر آنان صدقه کند، من داستان خود را به امام صادق علیه السّلام حکایت کردم و تکلیف خود را جویا شدم.
فرمود: خانه را تحویل مده.
عرض کردم: اگر خانه را تحویل ندهم پدرم با من جنگ و نزاع می کند.
فرمود: پاسخ او را بده، اما صدایت از صدای او بالاتر نرود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 91 )
: مجهول. و فی کتب الرجال الحکم أخو عقیله.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 55 )
ص : 6653
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا أُخْرِجَ آدَمُ مِنَ اَلْجَنَّهِ زَوَّدَهُ اَللَّهُ تَعَالَی مِنْ ثِمَارِ اَلْجَنَّهِ وَ عَلَّمَهُ صَنْعَهَ کُلِّ شَیْءٍ فَثِمَارُکُمْ مِنْ ثِمَارِ اَلْجَنَّهِ غَیْرَ أَنَّ هَذِهِ تَتَغَیَّرُ وَ تِلْکَ لاَ تَتَغَیَّرُ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 170 )
و فرمود:چون آدم از بهشت بیرون شد خداوند باو از میوه های بهشت توشه داد،و ساختن و تهیه هر چیز را باو یاد داد،بنا بر این میوه های شما از میوه های بهشت است،جز اینکه این میوه ها تغییر پذیرد و آنها تغییر نپذیرد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 323 )
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:چون آدم از بهشت رانده شد،خداوند متعال او را از میوه های بهشتی توشه داد و ساختن هرچیز را به او آموخت.پس میوه های شما از همان میوه های بهشت است با این تفاوت که میوه های شما تغییر می پذیرد ولی آن ها تغییرناپذیرند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 357 )
ص : 6654
أَنَسُ بْنُ مَالِکٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّ لِکُلِّ شَیْءٍ حِلْیَهً وَ حِلْیَهُ اَلْقُرْآنِ اَلصَّوْتُ اَلْحَسَنُ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 49 )
ص : 6655
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اِمْرَأَهً رَفَعَتْ إِلَیْهِ زَوْجَهَا وَ قَالَتْ زَنَی بِجَارِیَتِی فَأَقَرَّ اَلرَّجُلُ بِوَطْءِ اَلْجَارِیَهِ [وَ] قَالَ قَدْ وَهَبَتْهَا لِی فَسَأَلَهُ عَنِ اَلْبَیِّنَهِ فَلَمْ یَجِدِ اَلْبَیِّنَهَ فَأَمَرَ بِهِ لِیُرْجَمَ فَلَمَّا رَأَتْ ذَلِکَ اَلمَرْأَهُ قَالَتْ صَدَقَ قَدْ کُنْتُ وَهَبْتُهَا لَهُ فَأَمَرَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِأَنْ یُخَلَّی سَبِیلُ اَلرَّجُلِ وَ أَمَرَ بِالْمَرْأَهِ فَضُرِبَتْ حَدَّ اَلْقَاذِفِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 39 )
ص : 6656
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أُتِیَ عُمَرُ بِامْرَأَهٍ تَزَوَّجَهَا شَیْخٌ فَلَمَّا أَنْ وَاقَعَهَا مَاتَ عَلَی بَطْنِهَا فَجَاءَتْ بِوَلَدٍ فَادَّعَی بَنُوهُ أَنَّهَا فَجَرَتْ وَ تَشَاهَدُوا عَلَیْهَا فَأَمَرَ بِهَا عُمَرُ أَنْ تُرْجَمَ فَمَرَّ بِهَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَتْ یَا اِبْنَ عَمِّ رَسُولِ اَللَّهِ إِنَّ لِی حُجَّهً قَالَ هَاتِی حُجَّتَکِ فَدَفَعَتْ إِلَیْهِ کِتَاباً فَقَرَأَهُ فَقَالَ هَذِهِ اَلْمَرْأَهُ تُعْلِمُکُمْ بِیَوْمَ تَزَوَّجَهَا وَ یَوْمَ وَاقَعَهَا وَ کَیْفَ کَانَ جِمَاعُهُ لَهَا رُدُّوا اَلْمَرْأَهَ فَلَمَّا أَنْ کَانَ مِنَ اَلْغَدِ دَعَا بِصِبْیَانٍ أَتْرَابٍ وَ دَعَا بِالصَّبِیِّ مَعَهُمْ فَقَالَ لَهُمُ اِلْعَبُوا حَتَّی إِذَا أَلْهَاهُمُ اَللَّعِبُ قَالَ لَهُمُ اِجْلِسُوا حَتَّی إِذَا تَمَکَّنُوا صَاحَ بِهِمْ فَقَامَ اَلصِّبْیَانُ وَ قَامَ اَلْغُلاَمُ فَاتَّکَأَ عَلَی رَاحَتَیْهِ فَدَعَا بِهِ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ وَرَّثَهُ مِنْ أَبِیهِ وَ جَلَدَ إِخْوَتَهُ اَلْمُفْتَرِینَ حَدّاً حَدّاً فَقَالَ لَهُ عُمَرُ کَیْفَ صَنَعْتَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَرَفْتُ ضَعْفَ اَلشَّیْخِ فِی اِتِّکَاءِ اَلْغُلاَمِ عَلَی رَاحَتَیْهِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 424 )
7 - ابو صباح کنانی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
زنی را نزد عمر آوردند که پیرمردی با او ازدواج کرده بود. هنگامی که پیرمرد با زن آمیزش کرد، روی شکم او از دنیا رفت و زن، فرزندی آورد. پسران پیرمرد ادعا کردند که این زن، زنا داده است و شهودی علیه زن آوردند. عمر دستور داد زن را سنگسار کنند.
در این هنگام حضرت علی علیه السّلام به آن زن برخورد نمود. زن گفت: ای پسر عموی پیامبر خدا! من مدرکی بر این کار دارم.
حضرت علیه السّلام فرمود: مدرک خود را ارائه کن.
زن نوشته ای به آن حضرت داد و حضرتش آن را خواند و فرمود: این زن به شما اعلام می کند که چه روزی پیرمرد با او ازدواج کرد و چه روزی با او آمیزش نمود و چگونه با او نزدیکی کرد. زن را بازگردانید!
هنگامی که فردا فرا رسید، حضرت علی علیه السّلام چند کودک هم سن وسال را فراخواند که آن کودک، همراهشان بود. حضرت به کودکان فرمود:«بازی کنید». تا این که سرگرم بازی شدند، به آنان فرمود:«بنشینید». تا این که نشستند، حضرت بر سر آنان فریاد زد. پس کودکان برخاستند. آن پسربچه نیز برخاست، اما بر کف دست هایش تکیه کرد. حضرت او را فراخواند و او را از پدرش میراث داد و هرکدام از برادران آن را که تهمت زده بودند یک حد زد.
عمر به حضرت علی علیه السّلام گفت: چگونه چنین نمودی؟
فرمود: ضعف و ناتوانی پیرمرد را در تکیه کردن پسربچه بر کف دست هایش شناختم.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 513 )
: ضعیف. قوله علیه السلام: تعلمکم قال الوالد العلامه (ره): أی تدعی مع القرائن من القباله و غیرها، و یکفی فی سقوط الحد شبهه و فی هذه الوقائع کان علیه السلام یعلم الواقع فیظهره بأمثال هذه الحیل الشرعیه. و فی القاموس : الترب بالکسر: السن و من ولد معک.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 296 )
ص : 6657
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: نَزَلَ اَلْقُرْآنُ أَرْبَاعاً فَرُبُعٌ فِینَا وَ رُبُعٌ فِی عَدُوِّنَا وَ رُبُعٌ سِیَرٌ وَ أَمْثَالٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْکَامٌ وَ لَنَا کَرَائِمُ اَلْقُرْآنِ .
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 355 )
او به اسناد خود -از علی (علیه السّلام) نقل می کند که: قرآن در چهار بخش نازل شده است، یک چهارم آن در بارۀ ما، یک چهارم در بارۀ دشمنان ما، یک چهارم در بارۀ سیره و یک چهارم در بارۀ فرایض و احکام و بخش های گوهرین قرآن، از آن ماست.
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 348 )
همچنین ابن مردویه با اسناد به ابن عباس از علی علیه السّلام نقل کرده است که فرمود: قرآن در چهار قسمت نازل شده است: یک ربع آن در بارۀ ما و مناقب ماست و ربع دیگر در بارۀ توبیخ دشمنان ماست و ربع سوم در بارۀ اقوام پیشین و سیره آنها و امثال و حکم است و ربع چهارم آن در بارۀ فرائض و احکام است، بزرگواری و کرامتهای قرآن همگی در شأن ما می باشد.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 352 )
ص : 6658
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمُؤْمِنِ عَنْ أَبِی حَنِیفَهَ سَائِقِ اَلْحَاجِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ: أَتَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ لَهُ أُقِیمُ عَلَیْکَ حَتَّی تَشْخَصَ فَقَالَ لاَ اِمْضِ حَتَّی یَقْدُمَ عَلَیْنَا أَبُو اَلْفَضْلِ سَدِیرٌ فَإِنْ تَهَیَّأَ لَنَا بَعْضُ مَا نُرِیدُ کَتَبْنَا إِلَیْکَ قَالَ فَسِرْتُ یَوْمَیْنِ وَ لَیْلَتَیْنِ قَالَ فَأَتَانِی رَجُلٌ طَوِیلٌ آدَمُ بِکِتَابٍ خَاتَمُهُ رَطْبٌ وَ اَلْکِتَابُ رَطْبٌ قَالَ فَقَرَأْتُهُ إِنَّ أَبَا اَلْفَضْلِ قَدْ قَدِمَ عَلَیْنَا وَ نَحْنُ شَاخِصُونَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فَأَقِمْ حَتَّی نَأْتِیَکَ قَالَ فَأَتَانِی فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّهُ أَتَانِی اَلْکِتَابُ رَطْباً وَ اَلْخَاتَمُ رَطْباً قَالَ فَقَالَ إِنَّ لَنَا أَتْبَاعاً مِنَ اَلْجِنِّ کَمَا أَنَّ لَنَا أَتْبَاعاً مِنَ اَلْإِنْسِ فَإِذَا أَرَدْنَا أَمْراً بَعَثْنَاهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 21 )
بصائر: ابو حنیفه سرپرست حجاج از مردی از اصحاب نقل کرد که گفت خدمت امام صادق علیه السّلام رسیدم عرضکردم من توقف کنم تا موقع حرکت شما. فرمود نه تو برو تا ابو الفضل سدیر پیش ما بیاید اگر بعضی از کارهائی که داریم درست شد برایت مینویسم. گفت: دو روز و دو شب راه رفتم بعد مردی بلندقد و گندمگون نامه ای آورد که هنوز مرکب مهر آن و نوشته تازه بود نامه را خواندم نوشته بود ابو الفضل آمد ما ان شاء اللّه حرکت خواهیم کرد بایست تا بتو برسیم. امام صادق علیه السّلام آمد، عرض کردم فدایت شوم نوشتۀ نامه و مهر، تر و تازه بود فرمود: ما پیروانی از جن داریم همین طور که از انسانها پیرو داریم گاهی آنها را بمأموریت میفرستیم.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 16 )
ص : 6659
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ: قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ فِی یَدِی أَرْضاً وَ اَلْمُعَامِلِینَ قِبَلَنَا مِنَ اَلْأَکَرَهِ وَ اَلسُّلْطَانِ یُعَامِلُونَ عَلَی أَنَّ لِکُلِّ جَرِیبٍ طَعَاماً مَعْلُوماً أَ فَیَجُوزُ ذَلِکَ قَالَ فَقَالَ لِی فَلْیَکُنْ ذَلِکَ بِالذَّهَبِ قَالَ قُلْتُ: فَإِنَّ اَلنَّاسَ إِنَّمَا یَتَعَامَلُونَ عِنْدَنَا بِهَذَا لاَ بِغَیْرِهِ فَیَجُوزُ أَنْ آخُذَ مِنْهُ دَرَاهِمَ ثُمَّ آخُذَ اَلطَّعَامَ قَالَ فَقَالَ وَ مَا تَعْنِی إِذَا کُنْتَ تَأْخُذُ اَلطَّعَامَ قَالَ فَقُلْتُ فَإِنَّهُ لَیْسَ یُمْکِنُنَا فِی شَیْئِکَ وَ شَیْئِی إِلاَّ هَذَا ثُمَّ قَالَ لِی عَلِیٌّ إِنَّ لَهُ فِی یَدَیَّ أَرْضاً وَ لِنَفْسِی وَ قَالَ لَهُ عَلِیٌّ إِنَّ عَلَیْنَا فِی ذَلِکَ مَضَرَّهً یَعْنِی فِی شَیْئِهِ وَ شَیْءِ نَفْسِهِ أَیْ لاَ یُمْکِنُنَا غَیْرُ هَذِهِ اَلْمُعَامَلَهِ قَالَ فَقَالَ لِی قَدْ وَسَّعْتُ لَکَ فِی ذَلِکَ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ هَذَا لَکَ وَ لِلنَّاسِ أَجْمَعِینَ فَقَالَ لِی قَدْ نَدِمْتُ حَیْثُ لَمْ أَسْتَأْذِنْهُ لِأَصْحَابِنَا جَمِیعاً فَقُلْتُ هَذَا لِعِلَّهِ اَلضَّرُورَهِ فَقَالَ نَعَمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 51 )
ص : 6660
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ، [قَالَ:] حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ [اَلْحُلْوَانِیُّ] حَدَّثَنَا اَلْهَیْثَمُ بْنُ اَلْأَشْعَثِ حَدَّثَنَا أَبُو حَنِیفَهَ اَلْیَمَامِیُّ ، عَنْ عُمَیْرِ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ قَالَ: خَطَبَنَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی مِنْبَرِ اَلْکُوفَهِ فَأَخَذَ بِلِحْیَتِهِ - ثُمَّ قَالَ: مَتَی یَنْبَعِثُ أَشْقَاهَا حَتَّی یَخْضِبَ هَذِهِ مِنْ هَذِهِ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 438 )
1100-عن عمیر بن عبد الملک قال: خطبنا علیّ علیه السلام علی منبر الکوفه فأخذ بلحیته ثمّ قال: متی ینبعث أشقاها حتی یخضب هذه من هذه. عمیر بن عبد الملک گفت: علی در منبر کوفه خطبه می خواند، ریش خود را گرفت و گفت: کی شقی ترینشان برمی خیزد تا این را با این خضاب کند.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 385 )
ص : 6661
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ غِیَاثِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَطْعَمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْجَدَّتَیْنِ اَلسُّدُسَ مَا لَمْ یَکُنْ دُونَ أُمِّ اَلْأُمِّ أُمٌّ وَ لاَ دُونَ أُمِّ اَلْأَبِ أَبٌ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 163 )
ص : 6662
تفسیر الإمام أبی محمد العسکری - علیه السلام-: قال: قال الإمام موسی بن جعفر - علیهما السلام-: إنّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - لمّا اعتذر هؤلاء [المنافقین] إلیه( - إشاره إلی الجبابره الذین اتّصل مواطاتهم و قیلهم فی علیّ و سوء تدبیرهم-) بما اعتذروا به - تکرم علیهم بأن قبل ظواهرهم و وکّل بواطنهم إلی ربّهم، لکنّ جبرئیل أتاه، فقال: یا محمد [إنّ] العلیّ الأعلی یقرأ علیک السلام و یقول [لک] : اخرج بهؤلاء المرده الذین اتّصل بک عنهم فی علیّ - علیه السلام - [علی] نکثهم لبیعته، و توطینهم نفوسهم علی مخالفتهم علیّا (انّه) لیظهر من عجائب ما أکرمه اللّه به من طواعیه الأرض [و الجبال] و السماء له و سائر ما خلق اللّه - لما أوقفه موقفک، و أقامه مقامک - لیعلموا أنّ ولیّ اللّه علیّا، غنیّ عنهم، و انّه لا یکفّ عنهم انتقامه منهم إلاّ بأمر اللّه الذی له فیه و فیهم التدبیر الذی هو بالغه، و الحکمه التی هو عامل بها و ممض لما یوجبها، فأمر رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - الجماعه - [من] الذین اتّصل به عنهم ما اتّصل فی أمر علیّ و المواطاه علی مخالفته - بالخروج. فقال لعلیّ - علیه السلام - لمّا استقرّ عند سفح بعض جبال المدینه: یا علیّ إنّ اللّه تعالی أمر هؤلاء بنصرتک و مساعدتک، و المواظبه علی خدمتک، و الجدّ فی طاعتک، فإن أطاعوک فهو خیر لهم، یصیرون فی جنان اللّه ملوکا خالدین ناعمین، و إن خالفوک فهو شرّ لهم، یصیرون فی جهنّم خالدین معذّبین. ثمّ قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - لتلک الجماعه: اعلموا [أنّکم] إن أطعتم علیّا سعدتم، و إن خالفتموه شقیتم، و أغناه اللّه عنکم بمن سیریکموه، و بما سیریکموه. [ثمّ] قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: یا علیّ سل ربّک بجاه محمد و آله الطیّبین، الذین أنت بعد محمد سیّدهم، أن یقلب لک هذه الجبال ما شئت. فسأل ربّه تعالی ذلک، فانقلبت فضّه. ثمّ نادته الجبال: یا علیّ، یا وصیّ رسول ربّ العالمین إنّ اللّه قد أعدّنا لک إن أردت إنفاقنا فی أمرک، فمتی دعوتنا أجبناک لتمضی فینا حکمک، و تنفذ فینا قضاءک، ثمّ انقلبت ذهبا [أحمر] کلّها، و قالت مقاله الفضّه، ثمّ انقلبت مسکا و عنبرا و عبیرا و جواهر و یواقیت، و کلّ شیء منها ینقلب إلیه فنادته : یا أبا الحسن، یا أخا رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - نحن مسخّرات لک، ادعنا متی شئت لتنفقنا فیما شئت نجبک، و نتحوّل لک إلی ما شئت. [ثمّ قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: أ رأیتم قد أغنی اللّه علیّا - بما ترون - عن أموالکم؟] . ثمّ قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: یا علیّ سل اللّه بمحمد و آله الطیّبین الطاهرین الذین أنت سیّدهم بعد محمد رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - أن یقلّب إلیک أشجارها رجالا شاکی الأسلحه ، و صخورها اسودا و نمورا و أفاعی، فدعا اللّه علیّ بذلک، فامتلأت تلک الجبال و الهضبات و قرار الأرض من الرجال الشاکی الأسلحه الذین لا یفی بواحد منهم عشره آلاف من الناس المعهودین، و من الاسود و النمور و الأفاعی حتی طبقت تلک الجبال و الأرضون و الهضبات بذلک کلّ ینادی: یا علیّ یا وصیّ رسول اللّه ها نحن قد سخّرنا اللّه لک، و أمرنا بإجابتک، کلّما دعوتنا إلی اصطلام کلّ من سلّطتنا علیه فمتی شئت فادعنا نجبک، و [بما شئت] فأمرنا نطعک. یا علیّ یا وصیّ رسول اللّه إنّ لک عند اللّه من الشأن العظیم ما لو سألت اللّه أن یصیّر لک أطراف الأرض و جوانبها هیئه واحده کصرّه کیس لفعل، أو یحطّ لک السماء إلی الأرض لفعل، أو ینقل لک الأرض إلی السماء لفعل، أو یقلّب لک ما فی بحارها [الاجاج] ماء عذبا أو زئبقا (أو) بانا، أو ما شئت من أنواع الأشربه و الأدهان [لفعل] ، و لو شئت أن یجمّد البحار و یجعل سائر الأرض هی البحار لفعل، فلا یحزنک تمرّد هؤلاء المتمرّدین، و خلاف هؤلاء المخالفین، فکأنّهم بالدنیا قد انقضت عنهم کأن لم یکونوا فیها، و کأنّهم بالآخره إذا وردت علیهم کأن لم یزالوا فیها. یا علیّ إنّ الذی أمهلهم مع کفرهم، و فسوقهم فی تمرّدهم عن طاعتک هو الذی أمهل فرعون ذا الأوتاد، و نمرود بن کنعان، و من ادّعی الإلهیّه، [من] ذوی الطغیان [و أطغی الطغاه] إبلیس رأس الضلالات [و] ما خلقت أنت و [لا] هم لدار الفناء بل خلقتم لدار البقاء، و لکنّکم تنقلون من دار إلی دار، و لا حاجه (لربّک إلی من یسوسهم و یرعاهم و لکنّه) أراد تشریفک علیهم و إبانتک بالفضل فیهم و لو شاء لهداهم. قال: فمرضت قلوب القوم لما شاهدوا من ذلک مضافا إلی ما کان [فی قلوبهم] من مرض حسدهم له و لعلیّ بن أبی طالب، فقال اللّه تعالی [عند ذلک] : فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ - أی فی قلوب هؤلاء المتمرّدین الشاکّین الناکثین لما اخذت علیهم من بیعه علیّ بن أبی طالب - علیه السلام - فزادهم اللّه مرضا - بحیث تاهت له قلوبهم جزاء بما أریتهم من هذه الآیات و المعجزات - وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ بِما کانُوا یَکْذِبُونَ [محمدا و یکذبون] فی قولهم إنّا علی البیعه و العهد مقیمون .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 435 )
ص : 6663
اِبْنُ بَابَوَیْهِ : بِإِسْنَادِهِ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «مَنْ أَکْثَرَ مِنْ قِرَاءَهِ ( لِإِیْلاَفِ قُرَیْشٍ) بَعَثَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَلَی مَرْکَبٍ مِنْ مَرَاکِبِ اَلْجَنَّهِ حَتَّی یَقْعُدَ عَلَی مَوَائِدِ اَلنُّورِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 765 )
ص : 6664
وَ مِنْهُ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ ظَرِیفِ بْنِ نَاصِحٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: لَمَّا قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ لَبِسَ نِسَاءُ بَنِی هَاشِمٍ اَلسَّوَادَ وَ اَلْمُسُوحَ وَ کُنَّ لاَ یَشْتَکِینَ مِنْ حَرٍّ وَ لاَ بَرْدٍ وَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَعْمَلُ لَهُنَّ اَلطَّعَامَ لِلْمَأْتَمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 84 )
ص : 6665
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا اِسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما یَتَضَرَّعُونَ ، قَالَ اَلاِسْتِکَانَهُ هِیَ اَلْخُضُوعُ وَ اَلتَّضَرُّعُ رَفْعُ اَلْیَدَیْنِ وَ اَلتَّضَرُّعُ بِهِمَا . وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 46 )
ص : 6666
وَ عَنْهُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمُوسَوِیُّ فِی دَارِهِ بِمَکَّهَ سَنَهَ ثَمَانٍ وَ عِشْرِینَ وَ ثَلاَثِمِائَهٍ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُؤَدِّبِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ نَهِیکٍ اَلْکُوفِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زِیَادِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ رِئَابٍ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) ، عَنْ آبَائِهِ ، عَنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : یَا عَلِیُّ ، إِنَّهُ لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ تَلَقَّتْنِی اَلْمَلاَئِکَهُ بِالْبِشَارَاتِ فِی کُلِّ سَمَاءٍ حَتَّی لَقِیَنِی جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِی مَحْفِلٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ، فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ ، لَوِ اِجْتَمَعَتْ أُمَّتُکَ عَلَی حُبِّ عَلِیٍّ ، مَا خَلَقَ اَللَّهُ (عَزَّ وَ جَلَّ) اَلنَّارَ . یَا عَلِیُّ ، إِنَّ اَللَّهَ (تَعَالَی) أَشْهَدَکَ مَعِی فِی سَبْعَهِ مَوَاطِنَ حَتَّی أَنِسْتُ بِکَ: أَمَّا أَوَّلُ ذَلِکَ: فَلَیْلَهَ أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ ، قَالَ لِی جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): أَیْنَ أَخُوکَ یَا مُحَمَّدُ فَقُلْتُ: یَا جَبْرَئِیلُ ، خَلَّفْتُهُ وَرَائِی. فَقَالَ: اُدْعُ اَللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) فَلْیَأْتِکَ بِهِ، فَدَعَوْتُ اَللَّهَ فَإِذَا مِثَالُکَ مَعِی، وَ إِذَا اَلْمَلاَئِکَهُ وُقُوفٌ صُفُوفاً، فَقُلْتُ: یَا جَبْرَئِیلُ ، مَنْ هَؤُلاَءِ قَالَ: هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ یُبَاهِی اَللَّهُ (عَزَّ وَ جَلَّ) بِهِمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ، فَدَنَوْتُ فَنَطَقْتُ بِمَا کَانَ وَ بِمَا یَکُونُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ . وَ اَلثَّانِی: حِینَ أُسْرِیَ بِی إِلَی ذِی اَلْعَرْشِ (عَزَّ وَ جَلَّ)، فَقَالَ لِی جَبْرَئِیلُ : أَیْنَ أَخُوکَ یَا مُحَمَّدُ فَقُلْتُ: خَلَّفْتُهُ وَرَائِی. قَالَ: اُدْعُ اَللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) فَلْیَأْتِکَ بِهِ، فَدَعَوْتُ اَللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) فَإِذَا مِثَالُکَ مَعِی، وَ کُشِطَ لِی عَنْ سَبْعِ سَمَاوَاتٍ حَتَّی رَأَیْتُ سُکَّانَهَا وَ عُمَّارَهَا وَ مَوْضِعَ کُلِّ مَلَکٍ مِنْهَا. وَ اَلثَّالِثُ: حَیْثُ بُعِثْتَ لِلْجِنِّ فَقَالَ لِی جَبْرَئِیلُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): أَیْنَ أَخُوکَ فَقُلْتُ: خَلَّفْتُهُ وَرَائِی. فَقَالَ: اُدْعُ اَللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) فَلْیَأْتِکَ بِهِ، فَدَعَوْتُ اَللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) فَإِذَا أَنْتَ مَعِی، فَمَا قُلْتُ لَهُمْ شَیْئاً وَ لاَ رَدُّوا عَلَیَّ شَیْئاً إِلاَّ سَمِعْتَهُ وَ وَعَیْتَهُ. وَ اَلرَّابِعُ: خُصِّصْنَا بِلَیْلَهِ اَلْقَدْرِ وَ أَنْتَ مَعِی فِیهَا، وَ لَیْسَتْ لِأَحَدٍ غَیْرِنَا. وَ اَلْخَامِسُ: نَاجَیْتُ اَللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) وَ مِثَالُکَ مَعِی، فَسَأَلْتُ فِیکَ خِصَالاً أَجَابَنِی إِلَیْهَا إِلاَّ اَلنُّبُوَّهَ، فَإِنَّهُ قَالَ: خَصَّصْتُهَا بِکَ، وَ خَتَمْتُهَا بِکَ. وَ اَلسَّادِسُ: لَمَّا طُفْتُ بِالْبَیْتِ اَلْمَعْمُورِ ، کَانَ مِثَالُکَ مَعِی. وَ اَلسَّابِعُ: هَلاَکُ اَلْأَحْزَابِ عَلَی یَدِی، وَ أَنْتَ مَعِی. یَا عَلِیُّ ، إِنَّ اَللَّهَ أَشْرَفَ عَلَی اَلدُّنْیَا فَاخْتَارَنِی عَلَی رِجَالِ اَلْعَالَمِینَ، ثُمَّ اِطَّلَعَ اَلثَّانِیَهَ فَاخْتَارَکَ عَلَی رِجَالِ اَلْعَالَمِینَ، ثُمَّ اِطَّلَعَ اَلثَّالِثَهَ فَاخْتَارَ فَاطِمَهَ عَلَی نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ، ثُمَّ اِطَّلَعَ اَلرَّابِعَهَ فَاخْتَارَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ وَ اَلْأَئِمَّهَ مِنْ وُلْدِهِمَا عَلَی رِجَالِ اَلْعَالَمِینَ. یَا عَلِیُّ ، إِنِّی رَأَیْتُ اِسْمَکَ مَقْرُوناً بِاسْمِی فِی أَرْبَعَهِ مَوَاطِنَ، فَأَنِسْتُ بِالنَّظَرِ إِلَیْهِ: إِنِّی لَمَّا بَلَغْتُ بَیْتَ اَلْمَقْدِسِ فِی مَعَارِجِی إِلَی اَلسَّمَاءِ، وَجَدْتُ عَلَی صَخْرَتِهَا: "لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ، أَیَّدْتُهُ بِوَزِیرِهِ وَ نَصَرْتُهُ بِهِ" فَقُلْتُ: یَا جَبْرَئِیلُ ، وَ مَنْ وَزِیرِی قَالَ: عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) . فَلَمَّا اِنْتَهَیْتُ إِلَی سِدْرَهِ اَلْمُنْتَهَی ، وَجَدْتُ مَکْتُوباً عَلَیْهَا "لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهِ، أَنَا وَحْدِی، وَ مُحَمَّدٌ صَفْوَتِی مِنْ خَلْقِی، أَیَّدْتُهُ بِوَزِیرِهِ وَ نَصَرْتُهُ بِهِ" فَقُلْتُ: یَا جَبْرَئِیلُ ، وَ مَنْ وَزِیرِی فَقَالَ: عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) . فَلَمَّا جَاوَزْتُ اَلسِّدْرَهَ وَ اِنْتَهَیْتُ إِلَی عَرْشِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ ، وَجَدْتُ مَکْتُوباً عَلَی قَائِمَهٍ مِنْ قَوَائِمِ اَلْعَرْشِ :" أَنَا اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَا وَحْدِی، مُحَمَّدٌ حَبِیبِی وَ صَفْوَتِی مِنْ خَلْقِی، أَیَّدْتُهُ بِوَزِیرِهِ وَ أَخِیهِ وَ نَصَرْتُهُ بِهِ". یَا عَلِیُّ ، إِنَّ اَللَّهَ (عَزَّ وَ جَلَّ) أَعْطَانِی فِیکَ سَبْعَ خِصَالٍ: أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یَنْشَقُّ اَلْقَبْرُ عَنْهُ مَعِی، وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یَقِفُ مَعِی عَلَی اَلصِّرَاطِ، فَیَقُولُ لِلنَّارِ : خُذِی هَذَا فَهُوَ لَکَ وَ ذَرِی هَذَا فَلَیْسَ هُوَ لَکَ، وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یُکْسَی إِذَا کُسِیتُ وَ یُحَیَّا إِذَا حُیِّیتُ، وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یَقِفُ مَعِی عَنْ یَمِینِ اَلْعَرْشِ ، وَ أَوَّلُ مَنْ یَقْرَعُ مَعِی بَابَ اَلْجَنَّهِ ، وَ أَوَّلُ مَنْ یَسْکُنُ مَعِی عِلِّیِّینَ، وَ أَوَّلُ مَنْ یَشْرَبُ مَعِی مِنَ اَلرَّحِیقِ اَلْمَخْتُومِ اَلَّذِی خِتامُهُ مِسْکٌ، وَ فِی ذلِکَ فَلْیَتَنافَسِ اَلْمُتَنافِسُونَ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 641 )
[1335]21-ابو بصیر از حضرت صادق به نقل از پدرانش علیهم السّلام روایت کرده که علی علیه السّلام فرمود:رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله به من فرمودند:ای علی وقتی مرا در آن سفر شبانه به آسمان بردند در هر آسمان فرشتگانی مرا با مژده هایی استقبال کردند تا جبرئیل علیه السّلام در انجمنی از فرشتگان مرا دیدار کرد و گفت:ای محمّد اگر امّت تو بر دوستی علی گرد می آمدند خداوند عزّتمند دوزخ را نمی آفرید.ای علی همانا خدای والا در هفت جا تو را با من حاضر کرد تا آنکه با تو انس گرفتم.نخستین جا:در شبی که مرا به آسمان بردند
جبرئیل علیه السّلام به من گفت:ای محمّد برادرت کجا است؟من گفتم:ای جبرئیل او را پشت سر گذاشته ام.او گفت:از خداوند بخواه تا او را به نزدت بیاورد.من از خدا خواستم و ناگاه دیدم که همسان تو با من است و ناگاه فرشتگان به صف ایستاده اند.گفتم:ای جبرئیل اینان کیانند؟ او گفت:اینان کسانی هستند که خداوند در روز قیامت به آنان فخر می کند.من نزدیک رفتم و از آنچه بوده و تا روز قیامت خواهد بود با ایشان سخن گفتم.دومین جا:هنگامی که مرا به سوی صاحب عرش عزّتمند می بردند،جبرئیل به من گفت:ای محمّد برادرت کجا است؟من گفتم:او را جا گذاشته ام.او گفت:از خداوند عزّتمند بخواه تا او را به نزدت بیاورد.من از خداوند عزّتمند خواستم و ناگاه همسان تو با من بود.در آن جا از هفت آسمان پرده برداشتند و من ساکنان آن هفت آسمان و جایگاه هر فرشته ای را در آن دیدم.
سومین جا:وقتی به سوی اجنّه فرستاده شدم جبرئیل علیه السّلام به من گفت:برادرت کجا است؟من گفتم:او را جا گذاشته ام.او گفت:از خداوند عزّتمند بخواه تا او را به نزدت بیاورد.من از خداوند عزّتمند خواستم و ناگاه تو با من بودی.آن جا هر آنچه من با آنان سخن گفتم و هرچه آنان پاسخ گرفتند را شنیدم و حفظ کردم.
چهارمین جا:شب قدر به ما اختصاص داده شد درحالی که تو با من بودی.و آن برای کسی جز ما نیست.
پنجمین جا:درحالی که همسان تو با من بود با خداوند عزّتمند مناجات کردم و برایت از او خصلت هایی خواستم که جز نبوّت همه را پذیرفت.او فرمود:تو را به آن اختصاص دادم و با تو آن را خاتمه دادم.
ششمین جا:وقتی خانۀ آباد شده(کعبه)را طواف کردم همسان تو با من بود.
و هفتمین جا:نابودی احزاب به دست من بود درحالی که تو با من بودی.
ای علی خداوند بر دنیا نگریست و مرا بر مردان جهان برتری داد.سپس دومین بار نگریست و تو را بر مردان جهان برتری داد.سپس سومین بار نگریست و فاطمه را بر زنان عالم برتری داد.سپس چهارمین بار نگریست و حسن و حسین و امامان از فرزندان آن دو را بر مردان جهان برتری داد.ای علی من در چهار جا نامت را کنار نامم دیدم
و به نگریستن در آن انس گرفتم:وقتی در معراج هایم به آسمان به بیت المقدس رسیدم بر روی تخته سنگ آن دیدم:«هیچ معبودی جز خداوند نیست،محمد[صلّی اللّه علیه و اله]فرستادۀ خدا است و من او را با وزیرش یاری و پیروز کردم.»من گفتم:ای جبرئیل وزیر من کیست؟ او گفت:علی بن ابی طالب علیه السّلام و زمانی که به سدره المنتهی رسیدم بر روی آن نوشته ای یافتم که: هیچ معبودی جز من نیست فقط من و محمّد برگزیدۀ من از آفریدگانم است.من او را به وزیرش یاری کرده و پیروزش ساختم پس به جبرئیل گفتم:وزیر من کیست؟او گفت:علی بن ابی طالب علیه السّلام و چون از سدره المنتهی گذشتم و به عرش پروردگار جهانیان رسیدم بر ستونی از ستون های عرش چنین نوشته ای یافتم:«منم خداوندی که هیچ معبودی جز من نیست.محمّد[صلّی اللّه علیه و اله]محبوب من و برگزیده ام از میان آفریدگان من است.من او را با وزیر و برادرش یاری و پیروز کردم.»ای علی همانا خداوند عزّتمند به من و تو هفت ویژگی داد:تو به همراه من نخستین کسی هستی که گورت شکافته می شود و تو به همراه من نخستین کسی هستی که بر صراط می ایستی و به آتش می گویی:این را بگیر از آن تو است.و این را رها کن، از آن تو نیست.و تو نخستین کسی هستی که پوشانده می شود وقتی پوشانده شوم،و نخستین کسی که سلام داده می شود وقتی سلام داده شوم.و تو نخستین کسی هستی که به همراه من در جانب راست عرش می ایستی و نخستین کسی که به همراه من در بهشت را می زنی و نخستین کسی که به همراه من در آسمان هفتم ساکن می شوی و نخستین کسی که به همراه من از «شربت گوارای مهر شده به مشک می نوشی و در چنین چیزی رغبت کنندگان باید رغبت کنند»[مطفّفین :آیات 25 و 26]
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 583 )
ص : 6667
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْهُمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ جَمِیعاً أَنَّهُمَا قَالاَ: فِی اَلْکَلْبِ یُرْسِلُهُ اَلرَّجُلُ وَ یُسَمِّی قَالاَ إِنْ أَخَذَهُ فَأَدْرَکْتَ ذَکَاتَهُ فَذَکِّهِ وَ إِنْ أَدْرَکْتَهُ وَ قَدْ قَتَلَهُ وَ أَکَلَ مِنْهُ فَکُلْ مَا بَقِیَ وَ لاَ تَرَوْنَ مَا تَرَوْنَ فِی اَلْکَلْبِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 202 )
2 - محمّد بن مسلم و عمران گویند: امام (باقر علیه السّلام و امام صادق علیه السّلام) فرمودند:
دربارۀ سگ شکاری که فردی در پی شکار روان می کند و نام خدا را می برد فرمودند:
شکار سگ حلال خواهد بود. اگر سگ، شکار خود را نگه داشته باشد و تو به موقع رسیدی، آن را ذبح کن، و اگر موقعی بر سر شکار رسیدی که سگ آن را کشته و مقداری از آن را خورده باشد، ماندۀ سگ حلال است و آن چه در سگ خواهید دید در غیر اعضا نخواهید دید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 507 )
: حسن. قوله علیه السلام: فکل ما بقی المشهور أنه یثبت تعلیم الکلب بکونه بحیث یسترسل إذا أرسله، و ینزجر إذا زجر عنه، و لا یعتاد أکل ما یمسکه، فلو أکل نادرا أو لم یسترسل نادرا لم یقدح، فیمکن حمل هذا الخبر و أشباهه علی النادر. و قال ابن الجنید: فإن أکل من قبل أن تخرج نفس الصید لم یحل أکل باقیه، و إن کان أکله منه بعده جاز أکل ما بقی منه من قلیل أو کثیر، محتجا بخبر حمله الأصحاب علی التقیه تاره، و علی عدم کونه معتادا لذلک أخری، و للقائل بقول ابن الجنید أن یحمل هذه الأخبار علی ما بعد الموت. و ذهب جماعه من الأصحاب منهم الصدوقان إلی أنه لا یشترط عدم الأکل مطلقا، و یشهد لهم کثیر من الأخبار، و یظهر من خبر حکم بن حکیم أن أخبار الاشتراط وردت تقیه، و یمکن حملها علی الکراهه أیضا.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 336 )
ص : 6668
وَ فِیهِ، قَالَ قَالَ نَصْرُ بْنُ اَلصَّبَّاحِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ غَالِبٍ اَلشَّاعِرُ اَلَّذِی قَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ مَلَکاً یُلْقِی عَلَیْهِ اَلشِّعْرَ وَ إِنِّی لَأَعْرِفُ ذَلِکَ اَلْمَلَکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 391 )
ص : 6669
عَنْ زُرَارَهَ وَ حُمْرَانَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِ اَللَّهِ «إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا ثُمَّ کَفَرُوا ثُمَّ آمَنُوا ثُمَّ کَفَرُوا ثُمَّ اِزْدادُوا کُفْراً» قَالَ نَزَلَتْ فِی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی سَرْحٍ اَلَّذِی بَعَثَهُ عُثْمَانُ إِلَی مِصْرَ ، قَالَ. «ثُمَّ اِزْدادُوا کُفْراً» حِینَ لَمْ یَبْقَ فِیهِ مِنَ اَلْإِیمَانِ شَیْءٌ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 563 )
ص : 6670
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ رِفَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْأَیَّامِ اَلْمَعْدُودَاتِ قَالَ هِیَ أَیَّامُ اَلتَّشْرِیقِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 309 )
ص : 6671
فِی کِتَابِ اَلتَّوْحِیدِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی خُطْبَتِهِ: أَنَا اَلْهَادِی وَ أَنَا اَلْمَهْدِیُّ، وَ أَنَا أَبُو اَلْیَتَامَی وَ اَلْمَسَاکِینِ وَ زَوْجُ اَلْأَرَامِلِ، وَ أَنَا مَلْجَأُ کُلِّ ضَعِیفٍ، وَ مَأْمَنُ کُلِّ خَائِفٍ، وَ أَنَا قَائِدُ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلَی اَلْجَنَّهِ ، وَ أَنَا حَبْلُ اَللَّهِ اَلْمَتِینِ، وَ أَنَا عُرْوَهُ اَللَّهِ اَلْوُثْقَی وَ کَلِمَهُ اَلتَّقْوَی، وَ أَنَا عَیْنُ اَللَّهِ وَ لِسَانُهُ اَلصَّادِقُ وَ یَدُهُ، وَ أَنَا جَنْبُ اَللَّهِ اَلَّذِی یَقُولُ: «أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اَللّهِ» وَ أَنَا یَدُ اَللَّهِ اَلْمَبْسُوطَهُ عَلَی عِبَادِهِ بِالرَّحْمَهِ وَ اَلْمَغْفِرَهِ، وَ أَنَا بَابُ حِطَّتِهِ مَنْ عَرَفَنِی وَ عَرَفَ حَقِّی فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ، لِأَنِّی وَصِیُّ نَبِیِّهِ فِی أَرْضِهِ، وَ حُجَّتُهُ عَلَی خَلْقِهِ، لاَ یُنْکِرُ هَذَا إِلاَّ رَادٌّ عَلَی اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 494 )
ص : 6672
16725-9 التهذیب ،1/49/301/6 ابن قولویه عن محمّد بن عبد اللّه بن جعفر الحمیری عن أبیه عن الزیات عن شعر عن الغنوی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت رجلان من أهل الکتاب نصرانیان أو یهودیان کان بینهما خصومه فقضی بینهما حاکم من حکامهما بجور فأبی الذی قضی علیه أن یقبل و سأل أن یرد إلی حکم المسلمین قال یرد إلی حکم المسلمین .
( الوافی , جلد 16 , صفحه 1077 )
ص : 6673
اِنْتَفِعْ بِکَدْحِکَ وَ لاَ تَکُنْ خَازِناً لِغَیْرِکَ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 82 )
ص : 6674
ثاقب المناقب: قال: روی أبو بصیر قال: جاء رجل إلی أبی عبد اللّه - علیه السلام - فسأله عن حقّ المؤمن فقال له: «تأتی ناحیه احد» فخرج فإذا أبو عبد اللّه - علیه السلام - یصلّی، و دابّته قائمه، و إذا ذئب قد أقبل، فسارّ أبا عبد اللّه - علیه السلام - کما یسارّ الرّجل، ثمّ قال له : «قد فعلت»، فقلت: جئت أسألک عن شیء فرأیت ما هو أعظم من مسألتی فقال: «إنّ الذئب أخبرنی أنّ زوجته بین الجبل و قد عسر علیها الولاده فادع اللّه تعالی لها أن یخلّصها ممّا هی فیه، فقلت قد فعلت، علی أن لا یسلّط أحدا من نسلکم علی أحد من شیعتنا أبدا» فقلت: ما حقّ المؤمن علی اللّه تعالی؟ قال: فلو قال للجبال «أوّبی لأوّبت» فأقبلت الجبال یتداکّ بعضها ببعض. فقال أبو عبد اللّه - علیه السلام-: ضربت لها مثلا لیس إیّاک نعنی و رجعت إلی مکانها .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 431 )
ص : 6675
وَ مِنْ کَلاَمِهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلْمُؤْمِنُ مِنْ نَفْسِهِ فِی تَعَبٍ وَ اَلنَّاسُ مِنْهُ فِی رَاحَهٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 420 )
مؤمن از نفسش در رنج است ولی مردم از او در آسایش،
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 428 )
ص : 6676
وَ سَأَلْتُهُ عَنْ صَبِیٍّ وَقَعَ عَلَی اِمْرَأَهٍ قَالَ تُجْلَدُ اَلْمَرْأَهُ وَ لَیْسَ عَلَی اَلصَّبِیِّ شَیْءٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 83 )
ص : 6677
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اَلْجِعَابِیُّ عَنِ اِبْنِ عُقْدَهَ عَنْ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لِی لاَ تَدَعْ طَلَبَ اَلرِّزْقِ مِنْ حِلِّهِ فَإِنَّهُ عَوْنٌ لَکَ عَلَی دِینِکَ وَ اِعْقِلْ رَاحِلَتَکَ وَ تَوَکَّلْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 5 )
ص : 6678
وَ رَوَی اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلْمَرْأَهِ تَقْتُلُ اَلرَّجُلَ مَا عَلَیْهَا قَالَ لاَ یَجْنِی اَلْجَانِی عَلَی أَکْثَرَ مِنْ نَفْسِهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 583 )
ص : 6679
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ : صَدَقَهُ اَلسِّرِّ تُطْفِئُ غَضَبَ اَلرَّبِّ وَ إِنَّ اَلصَّدَقَهَ لَتُطْفِئُ اَلْخَطَایَا کَمَا یُطْفِئُ اَلْمَاءُ اَلنَّارَ وَ إِنَّ اَلصَّدَقَهَ لَتَدْفَعُ مِیتَهَ اَلسَّوْءِ وَ إِنَّ صَنِیعَ اَلْمَعْرُوفِ لَیَدْفَعُ مَیْتَهَ اَلسَّوْءِ وَ إِنَّ صِلَهَ اَلرَّحِمِ لَتَزِیدُ فِی اَلرِّزْقِ وَ اَلْعُمُرِ وَ تَنْفِی اَلْفَقْرَ وَ إِنَّ قَوْلَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ کَنْزٌ مِنْ کُنُوزِ اَلْجَنَّهِ وَ هُوَ شِفَاءٌ مِنْ تِسْعَهٍ وَ تِسْعِینَ دَاءً أَوَّلُهَا اَلْهَمُّ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 331 )
ص : 6680
24558-31 ( التهذیب 457:1 رقم 1492) أحمد ، عن السراد ، عن محمد بن سنان ، عن إسحاق بن عمار قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول": إذا نزلت فی قبر فقل بسم اللّه و بالله و علی مله رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ثم تسل المیت سلا فإذا وضعته فی قبره فحل عقدته و قل: اللهم یا رب عبدک ابن عبدک نزل بک و أنت خیر منزول به، اللهم إن کان محسنا فزد فی إحسانه و إن کان مسیئا فتجاوز عنه و ألحقه بنبیه محمد صلّی اللّه علیه و آله و صالح شیعته و اهدنا و إیاه إلی صراط مستقیم، اللهم عفوک عفوک. ثم تضع یدک الیسری علی عضده الأیسر و تحرکه تحریکا شدیدا ثم تقول: یا فلان بن فلان إذا سئلت فقل: اللّه ربی و محمد نبیی و الإسلام دینی و القرآن کتابی و علی إمامی، حتی تستوفی الأئمه ثم تعید علیه القول ثم تقول: أ فهمت یا فلان "و قال "فإنه یجیب و یقول نعم، ثم تقول: ثبتک اللّه بالقول الثابت هداک اللّه إلی صراط مستقیم عرف اللّه بینک و بین أولیائک فی مستقر من رحمته، ثم تقول: اللهم جاف الأرض عن جنبه و أصعد بروحه إلیک و لقنه منک برهانا، اللهم عفوک عفوک، ثم تضع الطین و اللبن فما دمت تضع اللبن و الطین تقول: اللهم صل وحدته و آنس وحشته و آمن روعته و أسکن إلیه من رحمتک رحمه تغنیه بها عن رحمه من سواک فإنما رحمتک للظالمین، ثم تخرج من القبر و تقول: إنا لله و إنا إلیه راجعون، اللهم ارفع درجته فی أعلی علیین و أخلف علی عقبه فی الغابرین و عندک نحتسبه یا رب العالمین".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 519 )
ص : 6681
یب، [تهذیب الأحکام] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَذْیِ فَأَمَرَنِی بِالْوُضُوءِ مِنْهُ ثُمَّ أَعَدْتُ عَلَیْهِ سَنَهً أُخْرَی فَأَمَرَنِی بِالْوُضُوءِ مِنْهُ وَ قَالَ إِنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَرَ اَلْمِقْدَادَ أَنْ یَسْأَلَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِسْتَحْیَا أَنْ یَسْأَلَهُ فَقَالَ فِیهِ اَلْوُضُوءُ فَقُلْتُ وَ إِنْ لَمْ أَتَوَضَّأْ قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 279 )
ص : 6682
ن ، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] ، لی، [الأمالی] ، للصدوق اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْجَلُودِیِّ عَنِ اَلْأَشْعَثِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلضَّبِّیِّ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عِنْدَهُ زَیْدٌ أَخُوهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَدَخَلَ عَلَیْهِ مَعْرُوفُ بْنُ خَرَّبُوذَ اَلْمَکِّیُّ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا مَعْرُوفُ أَنْشِدْنِی مِنْ طَرَائِفِ مَا عِنْدَکَ فَأَنْشَدَهُ لَعَمْرُکَ مَا إِنْ أَبُو مَالِکٍبِوَانٍ وَ لاَ بِضَعِیفٍ قُوَاهُ وَ لاَ بِأَلَدَّ لَدَی قَوْلِهِیُعَادِی اَلْحَکِیمَ إِذَا مَا نَهَاهُ وَ لَکِنَّهُ سَیِّدٌ بَارِعٌکَرِیمُ اَلطَّبَائِعِ حُلْوٌ نَثَاهُ إِذَا سُدْتَهُ سُدْتَ مِطْوَاعَهًوَ مَهْمَا وَکَلْتَ إِلَیْهِ کَفَاهُ قَالَ فَوَضَعَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَدَهُ عَلَی کَتِفَیْ زَیْدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ هَذِهِ صِفَتُکَ یَا أَبَا اَلْحُسَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 168 )
ص : 6683
وَ إِنَّ رَجُلاً حَلَبَ عِنْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَاقَهً فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دَعْ دَاعِیَ اَللَّبَنِ .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 284 )
و مردی شتری را در نزد پیغمبر صلی اللّه علیه و آله دوشید و آن حضرت به او فرمود: کمی شیر در پستان آن بگذار که شیر آور باشد،می فرماید همۀ شیر پستان را مدوش و اندکی در آن بگذار که شیر را از رگها بالا بکشد و اگر پستان تهی گردد آمدن شیر در آن دیرتر آید.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 2 , ص 187 )
ص : 6684
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلْأَنْفِ إِذَا اُسْتُؤْصِلَ جَدْعُهُ اَلدِّیَهُ وَ فِی اَلْعَیْنِ إِذَا فُقِئَتْ نِصْفُ اَلدِّیَهِ وَ فِی اَلْأُذُنِ إِذَا قُطِعَتْ نِصْفُ اَلدِّیَهِ وَ فِی اَلْیَدِ نِصْفُ اَلدِّیَهِ وَ فِی اَلذَّکَرِ إِذَا قُطِعَ مِنْ مَوْضِعِ اَلْحَشَفَهِ اَلدِّیَهُ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 312 )
4 - عبد اللّه بن سنان گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
اگر بینی را از ریشه درآورند یک خون بهای کامل دارد، اگر یک چشم را سوراخ کنند و یا از حدقه خارج سازند نصف خون بها لازم می شود، اگر یک گوش را ببرند نصف خون بها دارد، اگر یک دست را قطع کنند نصف خون بها لازم می شود و اگر آلت مردی را از محل حشفه قطع کنند یک خون بهای کامل باید بدهند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 223 )
: صحیح. قوله علیه السلام: و فی العین أی الواحده.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 88 )
ص : 6685
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْحَاسِدُ مُغْتَاظٌ عَلَی مَنْ لاَ ذَنْبَ لَهُ.
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 160 )
ص : 6686
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ قَالَ: رَأَی مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ رَجُلاً تَحْتَ ظِلِّ اَلْعَرْشِ فَقَالَ یَا رَبِّ مَنْ هَذَا اَلَّذِی أَدْنَیْتَهُ حَتَّی جَعَلْتَهُ تَحْتَ ظِلِّ اَلْعَرْشِ فَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَی یَا مُوسَی هَذَا لَمْ یَکُنْ یَعُقُّ وَالِدَیْهِ وَ لاَ یَحْسُدُ اَلنّاسَ عَلی ما آتاهُمُ اَللّهُ مِنْ فَضْلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 256 )
ص : 6687
152-3 الکافی ،1/3/47/1 الخمسه عن جمیل بن دراج قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: إذا بلغت النفس هاهنا و أشار بیده إلی حلقه لم یکن للعالم توبه ثم قرأ إِنَّمَا اَلتَّوْبَهُ عَلَی اَللّهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ اَلسُّوءَ بِجَهالَهٍ .
( الوافی , جلد 1 , صفحه 218 )
ص : 6688
بَعْضُ اَلصُّوفِیَّهِ قَالَ: نَظَرُکَ إِلَی نَفْسِکَ مَنْشَأُ کُلِّ ضَلاَلٍ وَ مُثْمِرُ کُلِّ مَعْصِیَهٍ وَ نَظَرُکَ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی وَ اَلْحَقِّ اَلْوَاجِبِ عَلَیْکَ أَصْلُ کُلِّ طَاعَهٍ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 134 )
ص : 6689
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: إِذَا أَضَرَّتِ اَلنَّوَافِلُ بِالْفَرَائِضِ فَارْفُضُوهَا.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 525 )
ص : 6690
وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّ اَلْغِیبَهَ أَشَدُّ مِنْ ثَلاَثِینَ زَنْیَهً :وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ مِنْ سِتَّ ٍ وَ ثَلاَثِینَ زَنْیَهً .
( منیه المرید فی أدب المفید و المستفید , جلد 1 , صفحه 328 )
ص : 6691
ع، [علل الشرائع] ، ب، [قرب الإسناد] ، عَنِ اَلْیَقْطِینِیِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ قَالَ أَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : بَیْنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی بَعْضِ حُجَرِ نِسَائِهِ وَ بِیَدِهِ مِدْرَاهٌ فَاطَّلَعَ رَجُلٌ مِنْ شَقِّ اَلْبَابِ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَوْ کُنْتُ قَرِیباً مِنْکَ لَفَقَأْتُ بِهَا عَیْنَکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 278 )
ص : 6692
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَقَامَ بِمَکَّهَ سَنَهً فَالطَّوَافُ أَفْضَلُ لَهُ مِنَ اَلصَّلاَهِ وَ مَنْ أَقَامَ سَنَتَیْنِ خَلَطَ مِنْ ذَا وَ مِنْ ذَا وَ مَنْ أَقَامَ ثَلاَثَ سِنِینَ کَانَتِ اَلصَّلاَهُ أَفْضَلَ لَهُ مِنَ اَلطَّوَافِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 412 )
1 - هشام بن حکم گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرکه یکسال در مکّه اقامت کند طواف برای او بهتر از نماز است و هرکه دو سال اقامت نماید از هردو انجام دهد و هرکه سه سال اقامت کند نماز برای او بهتر از طواف است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 286 )
: حسن کالصحیح. و هذا التفصیل مشهور بین الأصحاب.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 30 )
ص : 6693
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ قَبَّلَ وَلَدَهُ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ حَسَنَهً وَ مَنْ فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 283 )
ص : 6694
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ وَ غَیْرِهِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا وَدَّعَ مُسَافِراً أَخَذَ بِیَدِهِ ثُمَّ قَالَ أَحْسَنَ اَللَّهُ لَکَ اَلصِّحَابَهَ وَ أَکْمَلَ لَکَ اَلْمَعُونَهَ وَ سَهَّلَ لَکَ اَلْحُزُونَهَ وَ قَرَّبَ لَکَ اَلْبَعِیدَ وَ کَفَاکَ اَلْمُهِمَّ وَ حَفِظَ لَکَ دِینَکَ وَ أَمَانَتَکَ وَ خَوَاتِیمَ عَمَلِکَ وَ وَجَّهَکَ لِکُلِّ خَیْرٍ عَلَیْکَ بِتَقْوَی اَللَّهِ أَسْتَوْدِعُکَ اَللَّهَ سِرْ عَلَی بَرَکَهِ اَللَّهِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 354 )
ص : 6695
وَ مِنْهَا: قَوْلُهُ لِعَمَّارٍ سَتَقْتُلُکَ اَلْفِئَهُ اَلْبَاغِیَهُ وَ آخِرُ زَادِکَ ضَیَاحٌ مِنْ لَبَنٍ فَأُتِیَ عَمَّارٌ بِصِفِّینَ بِلَبَنٍ فَشَرِبَهُ فَبَارَزَ فَقُتِلَ فَکَانَ کَذَلِکَ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 124 )
156-رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-به عمّار فرمود:«تو را گروه ستمکاری خواهند کشت و آخرین غذای تو شیری است آمیخته با آب». در جنگ صفین شیری آوردند، عمّار خورد و به میدان رفت و شهید شد .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 96 )
ص : 6696
یف، [الطرائف] ، کنز، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، رَوَی عَلِیُّ بْنُ اَلْمَغَازِلِیِّ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: کُنْتُ جَالِساً مَعَ فِتْیَهٍ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ عِنْدَ اَلنَّبِیِّ إِذَا اِنْقَضَّ کَوْکَبٌ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنِ اِنْقَضَّ هَذَا اَلنَّجْمُ فِی مَنْزِلِهِ فَهُوَ اَلْوَصِیُّ مِنْ بَعْدِی قَالَ فَقَامَ فِتْیَهٌ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ فَنَظَرُوا قَدِ اِنْقَضَّ اَلْکَوْکَبُ فِی مَنْزِلِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ غَوَیْتَ فِی حُبِّ اِبْنِ عَمِّکَ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ وَ اَلنَّجْمِ إِذا هَوی - `ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ وَ ما غَوی . مد، [العمده] ، اِبْنُ اَلْمَغَازِلِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلدَّهَّانِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْخَلِیلِ عَنْ هَیْثَمٍ عَنْ أَبِی بَشِیرٍ عَنْ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : مِثْلَهُ. فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، إِسْمَاعِیلُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ مُعَنْعَناً عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 283 )
ص : 6697
عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا بَعَثَ اَللَّهُ نَبِیّاً قَطُّ إِلاَّ عَاقِلاً وَ بَعْضُ اَلنَّبِیِّینَ أَرْجَحُ مِنْ بَعْضٍ وَ مَا اِسْتَخْلَفَ دَاوُدُ سُلَیْمَانَ حَتَّی اِخْتَبَرَ عَقْلَهُ وَ اِسْتَخْلَفَ دَاوُدُ [سُلَیْمَانَ] عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ اِبْنُ ثَلاَثَ عَشْرَهَ سَنَهً وَ مَکَثَ فِی مُلْکِهِ أَرْبَعِینَ سَنَهً .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 248 )
6-امام کاظم علیه السّلام فرمود:خداوند هیچ پیغمبری را نفرستاد مگر اینکه عاقل بود،و بعضی از پیامبران بر بعضی برتری داشتند،حضرت داود تا عقل سلیمان را نیازمود،او را جانشین خود نساخت،و داود در سن سیزده سالگی سلیمان را جانشین خود کرد،و او چهل سال حکومت نمود.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 527 )
ص : 6698
اَلشَّیْخُ، فِی (مَجَالِسِهِ): قَالَ: أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْهَمْدَانِیِّ بِالْکُوفَهِ وَ سَأَلْتُ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ قَیْسٍ اَلْأَشْعَرِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ حَسَّانَ اَلْوَاسِطِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ کَثِیرٍ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «لَمَّا أَجْمَعَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَلَی صُلْحِ مُعَاوِیَهَ خَرَجَ حَتَّی لَقِیَهُ، فَلَمَّا اِجْتَمَعَا قَامَ مُعَاوِیَهُ خَطِیباً، فَصَعِدَ اَلْمِنْبَرَ وَ أَمَرَ اَلْحَسَنَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) أَنْ یَقُومَ أَسْفَلَ مِنْهُ بِدَرَجَهٍ، ثُمَّ تَکَلَّمَ مُعَاوِیَهُ، فَقَالَ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ، هَذَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ اِبْنُ فَاطِمَهَ، رَآنِی لِلْخِلاَفَهِ أَهْلاً، وَ لَمْ یَرَ نَفْسَهُ لَهَا أَهْلاً، وَ قَدْ أَتَانَا لِیُبَایِعَ طَوْعاً. ثُمَّ قَالَ: قُمْ، یَا حَسَنُ. فَقَامَ اَلْحَسَنُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَخَطَبَ، فَقَالَ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْمُسْتَحْمِدِ بِالْآلاَءِ وَ تَتَابُعِ اَلنَّعْمَاءِ وَ صَارِفِ اَلشَّدَائِدِ وَ اَلْبَلاَءِ، عِنْدَ اَلْفُهَمَاءِ وَ غَیْرِ اَلْفُهَمَاءِ، اَلْمُذْعِنِینَ مِنْ عِبَادِهِ لاِمْتِنَاعِهِ بِجَلاَلِهِ وَ کِبْرِیَائِهِ، وَ عُلُوِّهِ عَنْ لُحُوقِ اَلْأَوْهَامِ بِبَقَائِهِ، اَلْمُرْتَفِعِ عَنْ کُنْهِ ظِنَانَهِ اَلْمَخْلُوقِینَ مِنْ أَنْ تُحِیطَ بِمَکْنُونِ غَیْبِهِ رَوِیَّاتُ عُقُولِ الرَّاءِینَ. وَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ فِی رُبُوبِیَّتِهِ وَ وُجُودِهِ وَ وَحْدَانِیَّتِهِ، صَمَداً لاَ شَرِیکَ لَهُ، فَرْداً لاَ ظَهِیرَ لَهُ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اِصْطَفَاهُ وَ اِنْتَجَبَهُ وَ اِرْتَضَاهُ، وَ بَعَثَهُ دَاعِیاً إِلَی اَلْحَقِّ وَ سِرَاجاً مُنِیراً، وَ لِلْعِبَادِ مِمَّا یَخَافُونَ نَذِیراً، وَ لِمَا یَأْمُلُونَ بَشِیراً، فَنَصَحَ لِلْأُمَّهِ وَ صَدَعَ بِالرِّسَالَهِ، وَ أَبَانَ لَهُمْ دَرَجَاتِ اَلْعُمَالَهِ ، شَهَادَهً عَلَیْهَا أمات[أَمُوتُ] وَ أُحْشَرُ، وَ بِهَا فِی اَلْآجِلَهِ أُقَرَّبُ وَ أخر[أُحْبَرُ]. وَ أَقُولُ - مَعْشَرَ اَلْخَلاَئِقِ - فَاسْمَعُوا، وَ لَکُمْ أَفْئِدَهٌ وَ أَسْمَاعٌ فَعُوا: إِنَّا أَهْلُ بَیْتٍ أَکْرَمَنَا اَللَّهُ بِالْإِسْلاَمِ، وَ اِخْتَارَنَا وَ اِصْطَفَانَا وَ اِجْتَبَانَا، فَأَذْهَبَ عَنَّا اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرَنَا تَطْهِیراً، وَ اَلرِّجْسُ هُوَ اَلشَّکُّ، فَلاَ نَشُکُّ فِی اَللَّهِ اَلْحَقِّ وَ دِینِهِ أَبَداً، وَ طَهَّرَنَا مِنْ کُلِّ أَفَنٍ وَ غَیَّهٍ ، مُخْلِصِینَ إِلَی آدَمَ نِعْمَهً مِنْهُ، لَمْ یَفْتَرِقِ اَلنَّاسُ قَطُّ فِرْقَتَیْنِ إِلاَّ جَعَلَنَا اَللَّهُ فِی خَیْرِهِمَا، فَأَدَّتِ اَلْأُمُورُ وَ أَفْضَتِ اَلدُّهُورُ إِلَی أَنْ بَعَثَ اَللَّهُ مُحَمَّداً (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِالنُّبُوَّهِ، وَ اِخْتَارَهُ لِلرِّسَالَهِ، وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِ کِتَابَهُ، ثُمَّ أَمَرَهُ بِالدُّعَاءِ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، فَکَانَ أَبِی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) أَوَّلَ مَنِ اِسْتَجَابَ لِلَّهِ تَعَالَی وَ لِرَسُولِهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ أَوَّلَ مَنْ آمَنَ وَ صَدَّقَ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ. وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی فِی کِتَابِهِ اَلْمُنْزَلِ عَلَی نَبِیِّهِ اَلْمُرْسَلِ: أَ فَمَنْ کانَ عَلی بَیِّنَهٍ مِنْ رَبِّهِ وَ یَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ فَرَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) اَلَّذِی عَلَی بَیِّنَهٍ مِنْ رَبِّهِ، وَ أَبِی اَلَّذِی یَتْلُوهُ، وَ هُوَ شَاهِدٌ مِنْهُ. وَ قَدْ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) حِینَ أَمَرَهُ أَنْ یَسِیرَ إِلَی مَکَّهَ وَ اَلْمَوْسِمِ بِبَرَاءَهَ: سِرْ بِهَا - یَا عَلِیُّ - فَإِنِّی أُمِرْتُ أَنْ لاَ یَسِیرَ بِهَا إِلاَّ أَنَا أَوْ رَجُلٌ مِنِّی، وَ أَنْتَ هُوَ یَا عَلِیُّ. فَهُوَ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ، وَ رَسُولُ اَللَّهِ مِنْهُ. وَ قَالَ لَهُ نَبِیُّ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) حِینَ قَضَی بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَخِیهِ جَعْفَرِ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) وَ مَوْلاَهُ زَیْدِ بْنِ حَارِثَهَ فِی اِبْنَهِ حَمْزَهَ: أَمَّا أَنْتَ - یَا عَلِیُّ - فَمِنِّی وَ أَنَا مِنْکَ، وَ أَنْتَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی. فَصَدَّقَ أَبِی رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) سَابِقاً وَ وَقَاهُ بِنَفْسِهِ. ثُمَّ لَمْ یَزَلْ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی کُلِّ مَوْطِنٍ یُقَدِّمُهُ، وَ لِکُلِّ شَدِیدَهٍ یُرْسِلُهُ، ثِقَهً مِنْهُ بِهِ، وَ طُمَأْنِینَهً إِلَیْهِ، لِعِلْمِهِ بِنَصِیحَتِهِ لِلَّهِ [وَ رَسُولِهِ وَ أَنَّهُ أَقْرَبُ اَلْمُقَرَّبِینَ مِنَ اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ، وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ] عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اَلسّابِقُونَ اَلسّابِقُونَ `أُولئِکَ اَلْمُقَرَّبُونَ فَکَانَ أَبِی سَابِقَ اَلسَّابِقِینَ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَی رَسُولِهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ أَقْرَبَ اَلْأَقْرَبِینَ، وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: لا یَسْتَوِی مِنْکُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ اَلْفَتْحِ وَ قاتَلَ أُولئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَهً فَأَبِی کَانَ أَوَّلَهُمْ إِسْلاَماً وَ إِیمَاناً، وَ أَوَّلَهُمْ إِلَی اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ هِجْرَهً، وَ لُحُوقاً، وَ أَوَّلَهُمْ عَلَی وُجْدِهِ وَ وُسْعِهِ نَفَقَهً. قَالَ سُبْحَانَهُ: وَ اَلَّذِینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اِغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا اَلَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ فَالنَّاسُ مِنْ جَمِیعِ اَلْأُمَمِ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ لِسَبْقِهِ إِیَّاهُمْ إِلَی اَلْإِیمَانِ بِنَبِیِّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ ذَلِکَ أَنَّهُ لَمْ یَسْبِقْهُ إِلَی اَلْإِیمَانِ أَحَدٌ. وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: وَ اَلسّابِقُونَ اَلْأَوَّلُونَ مِنَ اَلْمُهاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصارِ وَ اَلَّذِینَ اِتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِیَ اَللّهُ عَنْهُمْ فَهُوَ سَابِقٌ جَمِیعَ اَلسَّابِقِینَ، فَکَمَا أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَضَّلَ اَلسَّابِقِینَ عَلَی اَلْمُتَخَلِّفِینَ وَ اَلْمُتَأَخِّرِینَ، فَکَذَلِکَ فَضَّلَ أَسْبَقَ اَلسَّابِقِینَ عَلَی اَلسَّابِقِینَ. وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: أَ جَعَلْتُمْ سِقایَهَ اَلْحاجِّ وَ عِمارَهَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ فَهُوَ اَلْمُجَاهِدُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ حَقّاً، وَ فِیهِ نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ. وَ کَانَ مِمَّنِ اِسْتَجَابَ لِرَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَمُّهُ حَمْزَهُ وَ جَعْفَرٌ اِبْنُ عَمِّهِ، فَقُتِلاَ شَهِیدَیْنِ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا) فِی قَتْلَی کَثِیرَهٍ مَعَهُمَا مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَجَعَلَ اَللَّهُ تَعَالَی حَمْزَهَ سَیِّدَ اَلشُّهَدَاءِ مِنْ بَیْنِهِمْ، وَ جَعَلَ لِجَعْفَرٍ جَنَاحَیْنِ یَطِیرُ بِهِمَا مَعَ اَلْمَلاَئِکَهِ کَیْفَ یَشَاءُ مِنْ بَیْنِهِمْ، وَ ذَلِکَ لِمَکَانِهِمَا مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ مَنْزِلَتِهِمَا وَ قَرَابَتِهِمَا مِنْهُ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ صَلَّی رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَلَی حَمْزَهَ سَبْعِینَ صَلاَهً مِنْ بَیْنِ اَلشُّهَدَاءِ اَلَّذِینَ اُسْتُشْهِدُوا مَعَهُ. وَ کَذَلِکَ جَعَلَ اَللَّهُ تَعَالَی لِنِسَاءِ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِلْمُحْسِنَهِ مِنْهُنَّ أَجْرَیْنِ وَ لِلْمُسِیئَهِ مِنْهُنَّ وِزْرَیْنِ ضِعْفَیْنِ لِمَکَانِهِنَّ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ جَعَلَ اَلصَّلاَهَ فِی مَسْجِدِ رَسُولِ اَللَّهِ بِأَلْفِ صَلاَهٍ فِی سَائِرِ اَلْمَسَاجِدِ إِلاَّ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ: مَسْجِدَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) بِمَکَّهَ، وَ ذَلِکَ لِمَکَانِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مِنْ رَبِّهِ. وَ فَرَضَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلصَّلاَهَ عَلَی نَبِیِّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَلَی کَافَّهِ اَلْمُؤْمِنِینَ، فَقَالُوا: یَا رَسُولَ اَللَّهِ، کَیْفَ اَلصَّلاَهُ عَلَیْکَ؟ فَقَالَ: قُولُوا اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ. فَحَقٌّ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَیْنَا مَعَ اَلصَّلاَهِ عَلَی اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَرِیضَهً وَاجِبَهً. وَ أَحَلَّ اَللَّهُ تَعَالَی خُمُسَ اَلْغَنِیمَهِ لِرَسُولِهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ أَوْجَبَهَا لَهُ فِی کِتَابِهِ، وَ أَوْجَبَ لَنَا مِنْ ذَلِکَ مَا أَوْجَبَهُ لَهُ، وَ حَرَّمَ عَلَیْهِ اَلصَّدَقَهَ وَ حَرَّمَهَا عَلَیْنَا مَعَهُ، فَأَدْخَلَنَا - فَلَهُ اَلْحَمْدُ - فِیمَا أَدْخَلَ فِیهِ نَبِیَّهُ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ أَخْرَجَنَا وَ نَزَّهَنَا مِمَّا أَخْرَجَهُ مِنْهُ وَ نَزَّهَهُ عَنْهُ، کَرَامَهً أَکْرَمَنَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَا، وَ فَضِیلَهً فَضَّلَنَا بِهَا عَلَی سَائِرِ اَلْعِبَادِ. وَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی لِمُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) حِینَ جَحَدَهُ کَفَرَهُ أَهْلِ اَلْکِتَابِ وَ حَاجُّوهُ: فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اَللّهِ عَلَی اَلْکاذِبِینَ ، فَأَخْرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مِنَ اَلْأَنْفُسِ مَعَهُ أَبِی، وَ مِنَ اَلْبَنِینَ أَنَا وَ أَخِی، وَ مِنَ اَلنِّسَاءِ فَاطِمَهَ أُمِّی مِنَ اَلنَّاسِ جَمِیعاً، فَنَحْنُ أَهْلُهُ وَ لَحْمُهُ وَ دَمُهُ وَ نَفْسُهُ، وَ نَحْنُ مِنْهُ وَ هُوَ مِنَّا. وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً فَلَمَّا نَزَلَتْ آیَهُ اَلتَّطْهِیرِ جَمَعَنَا رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَنَا وَ أَخِی وَ أُمِّی وَ أَبِی، فَجَلَّلَنَا وَ نَفْسَهُ فِی کِسَاءٍ لِأُمِّ سَلَمَهَ خَیْبَرِیٍّ، وَ ذَلِکَ فِی حُجْرَتِهَا، وَ فِی یَوْمِهَا، فَقَالَ: اَللَّهُمَّ هَؤُلاَءِ أَهْلُ بَیْتِی، وَ هَؤُلاَءِ أَهْلِی وَ عِتْرَتِی، فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً. فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهَا): أَدْخُلُ مَعَهُمْ، یَا رَسُولَ اَللَّهِ. فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): یَرْحَمُکِ اَللَّهُ، أَنْتِ عَلَی خَیْرٍ وَ إِلَی خَیْرٍ، وَ مَا أَرْضَانِی عَنْکَ! وَ لَکِنَّهَا خَاصَّهٌ لِی وَ لَهُمْ. ثُمَّ مَکَثَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بَعْدَ ذَلِکَ بَقِیَّهَ عُمُرِهِ حَتَّی قَبَضَهُ اَللَّهُ إِلَیْهِ، یَأْتِینَا فِی کُلِّ یَوْمٍ عِنْدَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ، فَیَقُولُ: اَلصَّلاَهَ یَرْحَمُکُمُ اَللَّهُ إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً . وَ أَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِسَدِّ اَلْأَبْوَابِ اَلشَّارِعَهِ فِی مَسْجِدِهِ غَیْرَ بَابِنَا، فَکَلَّمُوهُ فِی ذَلِکَ، فَقَالَ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): أَمَا إِنِّی لَمْ أَسُدَّ أَبْوَابَکُمْ وَ أَفْتَحَ بَابَ عَلِیٍّ مِنْ تِلْقَاءِ نَفْسِی، وَ لَکِنِّی أَتَّبِعُ مَا یُوحَی إِلَیَّ، وَ إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَ بِسَدِّهَا وَ فَتْحِ بَابِهِ. فَلَمْ یَکُنْ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ أَحَدٌ تُصِیبُهُ جَنَابَهٌ فِی مَسْجِدِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ یَلِدُ فِیهِ اَلْأَوْلاَدَ غَیْرَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ أَبِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ)، تَکْرِمَهً مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی لَنَا، وَ تَفَضُّلاً اِخْتَصَّنَا بِهِ عَلَی جَمِیعِ اَلنَّاسِ. وَ هَذَا بَابُ أَبِی قَرِیبُ بَابِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی مَسْجِدِهِ، وَ مَنْزِلُنَا بَیْنَ مَنَازِلِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ ذَلِکَ أَنَّ اَللَّهَ أَمَرَ نَبِیَّهُ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَنْ یَبْنِیَ مَسْجِدَهُ، فَبَنَی فِیهِ عَشَرَهَ أَبْیَاتٍ: تِسْعَهً لِبَنِیهِ وَ أَزْوَاجِهِ، وَ عَاشِرُهَا وَ هُوَ مُتَوَسِّطُهَا لِأَبِی، فَهَا هُوَ بِسَبِیلٍ مُقِیمٍ، وَ اَلْبَیْتُ هُوَ اَلْمَسْجِدُ اَلْمُطَهَّرُ، وَ هُوَ اَلَّذِی قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: أَهْلَ اَلْبَیْتِ فَنَحْنُ أَهْلُ اَلْبَیْتِ، وَ نَحْنُ اَلَّذِینَ أَذْهَبَ اَللَّهُ عَنَّا اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرَنَا تَطْهِیراً. أَیُّهَا اَلنَّاسُ، إِنِّی لَوْ قُمْتُ حَوْلاً فَحَوْلاً، أَذْکُرُ اَلَّذِی أَعْطَانَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ خَصَّنَا بِهِ مِنَ اَلْفَضْلِ فِی کِتَابِهِ، وَ عَلَی لِسَانِ نَبِیِّهِ، لَمْ أُحْصِهِ، وَ أَنَا اِبْنُ اَلنَّذِیرِ اَلْبَشِیرِ، وَ اَلسِّرَاجِ اَلْمُنِیرِ، اَلَّذِی جَعَلَهُ اَللَّهُ رَحْمَهً لِلْعَالَمِینَ، وَ أَبِی عَلِیٌّ وَلِیُّ اَلْمُؤْمِنِینَ، وَ شَبِیهُ هَارُونَ. وَ إِنَّ مُعَاوِیَهَ بْنَ صَخْرٍ زَعَمَ أَنِّی رَأَیْتُهُ لِلْخِلاَفَهِ أَهْلاً، وَ لَمْ أَرَ نَفْسِی لَهَا أَهْلاً، فَکَذَبَ مُعَاوِیَهُ. وَ أَیْمُ اَللَّهِ، لَأَنَا أَوْلَی اَلنَّاسِ بِالنَّاسِ فِی کِتَابِ اَللَّهِ، وَ عَلَی لِسَانِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، غَیْرَ أَنَّا لَمْ نَزَلْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ مُخَیَّفِینَ مَظْلُومِینَ مُضْطَهَدِینَ مُنْذُ قُبِضَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَاللَّهُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ مَنْ ظَلَمَنَا حَقَّنَا، وَ نَزَلَ عَلَی رِقَابِنَا، وَ حَمَلَ اَلنَّاسَ عَلَی أَکْتَافِنَا، وَ مَنَعَنَا سَهْمَنَا فِی کِتَابِ اَللَّهِ مِنَ اَلْفَیْءِ وَ اَلْغَنَائِمِ، وَ مَنَعَ أُمَّنَا فَاطِمَهَ إِرْثَهَا مِنْ أَبِیهَا. إِنَّا لاَ نُسَمِّی أَحَداً، وَ لَکِنْ أُقْسِمُ بِاللَّهِ قَسَماً تَالِیاً، لَوْ أَنَّ اَلنَّاسَ سَمِعُوا قَوْلَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ رَسُولِهِ لَأَعْطَتْهُمُ اَلسَّمَاءُ قَطْرَهَا وَ اَلْأَرْضُ بَرَکَتَهَا، وَ لَمَا اِخْتَلَفَ فِی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ سَیْفَانِ، وَ لَأَکَلُوهَا خَضْرَاءَ خَضِرَهً إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ، إِذَنْ وَ مَا طَمِعْتَ فِیهَا یَا مُعَاوِیَهُ، وَ لَکِنَّهَا لَمَّا أُخْرِجَتْ سَالِفاً مِنْ مَعْدِنِهَا، وَ زُحْزِحَتْ عَنْ قَوَاعِدِهَا، تَنَازَعَتْهَا قُرَیْشٌ بَیْنَهَا، وَ تَرَامَتْهَا کَتَرَامِی اَلْکُرَهِ حَتَّی طَمِعْتَ فِیهَا أَنْتَ - یَا مُعَاوِیَهُ - وَ أَصْحَابُکَ مِنْ بَعْدِکَ. وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): مَا وَلَّتْ أُمَّهٌ أَمْرَهَا رَجُلاً قَطُّ وَ فِیهِمْ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ إِلاَّ لَمْ یَزَلْ أَمْرُهُمْ یَذْهَبُ سَفَالاً حَتَّی یَرْجِعُوا إِلَی مَا تَرَکُوا. وَ لَقَدْ تَرَکَتْ بَنُو إِسْرَائِیلَ - وَ کَانُوا أَصْحَابَ مُوسَی - هَارُونَ أَخَاهُ وَ خَلِیفَتَهُ وَ وَزِیرَهُ، وَ عَکَفُوا عَلَی اَلْعِجْلِ وَ أَطَاعُوا فِیهِ سَامِرِیَّهُمْ [وَ هُمْ] یَعْلَمُونَ أَنَّهُ خَلِیفَهُ مُوسَی، وَ قَدْ سَمِعَتْ هَذِهِ اَلْأُمَّهُ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ ذَلِکَ لِأَبِی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): إِنَّهُ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی، إِلاَّ أَنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی. وَ قَدْ رَأَوْا رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) حِینَ نَصَبَهُ لَهُمْ بِغَدِیرِ خُمٍّ، وَ سَمِعُوهُ، وَ نَادَی لَهُ بِالْوَلاَیَهِ، ثُمَّ أَمَرَهُمْ أَنْ یُبَلِّغَ اَلشَّاهِدُ مِنْهُمُ اَلْغَائِبَ. وَ قَدْ خَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) حِذَاراً مِنْ قَوْمِهِ إِلَی اَلْغَارِ - لَمَّا أَجْمَعُوا عَلَی أَنْ یَمْکُرُوا بِهِ، وَ هُوَ یَدْعُوهُمْ - لِمَا لَمْ یَجِدْ عَلَیْهِمْ أَعْوَاناً [وَ لَوْ وَجَدَ عَلَیْهِمْ أَعْوَاناً] لَجَاهَدَهُمْ، وَ قَدْ کَفَّ أَبِی یَدَهُ وَ نَاشَدَهُمْ وَ اِسْتَغَاثَ أَصْحَابَهُ فَلَمْ یُغَثْ وَ لَمْ یُنْصَرْ، وَ لَوْ وَجَدَ عَلَیْهِمْ أَعْوَاناً مَا أَجَابَهُمْ، وَ قَدْ جُعِلَ فِی سَعَهٍ کَمَا جُعِلَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی سَعَهٍ. وَ قَدْ خَذَلَتْنِی اَلْأُمَّهُ وَ بَایَعْتُکَ - یَا اِبْنَ حَرْبٍ - وَ لَوْ وَجَدْتُ عَلَیْکَ أَعْوَاناً یَخْلُصُونَ مَا بَایَعْتُکَ، وَ قَدْ جَعَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَارُونَ فِی سَعَهٍ حِینَ اِسْتَضْعَفَهُ قَوْمُهُ وَ عَادَوْهُ، وَ کَذَلِکَ أَنَا وَ أَبِی فِی سَعَهٍ مِنَ اَللَّهِ حِینَ تَرَکَتْنَا اَلْأُمَّهُ، وَ تَابَعَتْ غَیْرَنَا، وَ لَمْ نَجِدْ عَلَیْهَا أَعْوَاناً، وَ إِنَّمَا هِیَ اَلسُّنَنُ وَ اَلْأَمْثَالُ یَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضاً. أَیُّهَا اَلنَّاسُ، إِنَّکُمْ لَوِ اِلْتَمَسْتُمْ بَیْنَ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ رَجُلاً جَدُّهُ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ أَبُوهُ وَصِیُّ رَسُولِ اَللَّهِ لِمْ تَجِدُوا غَیْرِی وَ غَیْرَ أَخِی، فَاتَّقُوا اَللَّهَ وَ لاَ تَضِلُّوا بَعْدَ اَلْبَیَانِ، وَ کَیْفَ بِکُمْ، وَ أَنَّی ذَلِکَ لَکُمْ ؟ وَ إِنِّی قَدْ بَایَعْتُ هَذَا - وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَی مُعَاوِیَهَ- وَ إِنْ أَدْرِی لَعَلَّهُ فِتْنَهٌ لَکُمْ وَ مَتاعٌ إِلی حِینٍ . أَیُّهَا اَلنَّاسُ، إِنَّهُ لاَ یُعَابُ أَحَدٌ بِتَرْکِ حَقِّهِ، وَ إِنَّمَا یُعَابُ أَنْ یَأْخُذَ مَا لَیْسَ لَهُ، وَ کُلُّ صَوَابٍ نَافِعٌ، وَ کُلُّ خَطَإٍ ضَارٌّ لِأَهْلِهِ، وَ قَدْ کَانَتِ اَلْقَضِیَّهُ فَهِمَهَا سُلَیْمَانُ فَنَفَعَتْ سُلَیْمَانَ وَ لَمْ تَضُرَّ دَاوُدَ، وَ أَمَّا اَلْقَرَابَهُ فَقَدْ نَفَعَتِ اَلْمُشْرِکَ وَ هِیَ وَ اَللَّهِ لِلْمُؤْمِنِ أَنْفَعُ. قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِعَمِّهِ أَبِی طَالِبٍ وَ هُوَ فِی اَلْمَوْتِ: قُلْ: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، أَشْفَعْ لَکَ بِهَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ. وَ لَمْ یَکُنْ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ لَهُ وَ یَعِدُ إِلاَّ مَا یَکُونُ مِنْهُ عَلَی یَقِینٍ، وَ لَیْسَ ذَلِکَ لِأَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ کُلِّهِمْ غَیْرَ شَیْخِنَا - أَعْنِی أَبَا طَالِبٍ - یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لَیْسَتِ اَلتَّوْبَهُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ اَلسَّیِّئاتِ حَتّی إِذا حَضَرَ أَحَدَهُمُ اَلْمَوْتُ قالَ إِنِّی تُبْتُ اَلْآنَ وَ لاَ اَلَّذِینَ یَمُوتُونَ وَ هُمْ کُفّارٌ أُولئِکَ أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذاباً أَلِیماً . أَیُّهَا اَلنَّاسُ، اِسْمَعُوا وَ عُوا، وَ اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ رَاجِعُوا، وَ هَیْهَاتَ مِنْکُمُ اَلرَّجْعَهُ إِلَی اَلْحَقِّ وَ قَدْ صَارَعَکُمُ اَلنُّکُوصُ، وَ خَامَرَکُمُ اَلطُّغْیَانُ وَ اَلْجُحُودُ أَ نُلْزِمُکُمُوها وَ أَنْتُمْ لَها کارِهُونَ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَنِ اِتَّبَعَ اَلْهُدَی». قَالَ: «فَقَالَ مُعَاوِیَهُ: وَ اَللَّهِ مَا نَزَلَ اَلْحَسَنُ حَتَّی أَظْلَمَتْ عَلَیَّ اَلْأَرْضُ، وَ هَمَمْتُ أَنْ أَبْطِشَ بِهِ، ثُمَّ عَلِمْتُ أَنَّ اَلْإِغْضَاءَ أَقْرَبُ إِلَی اَلْعَافِیَهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 828 )
ص : 6699
فی مجمع البیان : روی محمّد بن إسحاق بن یسار، عن رجاله قال: لمّا أصاب رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - قریشا ببدر و قدم المدینه، جمع الیهود فی سوق بنی قینقاع، فقال: یا معشر الیهود احذروا من اللّه مثل ما نزل بقریش یوم بدر، و أسلموا قبل أن ینزل بکم ما أنزل اللّه بهم، فقد عرفتم أنّی نبیّ مرسل، تجدون ذلک فی کتابکم. فقالوا: یا محمّد، لا یغرّنّک أنّک لقیت قوما أغمارا لا علم لهم بالحرب فأصبت منهم فرصه، أما و اللّه لو قاتلتنا لعرفت إنّا نحن النّاس. فأنزل اللّه هذه الآیه. و روی أیضا عن عکرمه و سعید بن جبیر عن ابن عبّاس، و رواه أصحابنا أیضا .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 48 )
ص : 6700
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ زُرَارَهَ فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ لاَ تُخْبِرُنِی مِنْ أَیْنَ عَلِمْتَ وَ قُلْتَ إِنَّ اَلْمَسْحَ بِبَعْضِ اَلرَّأْسِ وَ بَعْضِ اَلرِّجْلَیْنِ فَضَحِکَ ثُمَّ قَالَ یَا زُرَارَهُ إِلَی أَنْ قَالَ ثُمَّ فَصَّلَ بَیْنَ اَلْکَلاَمِ فَقَالَ وَ اِمْسَحُوا بِرُؤُسِکُمْ فَعَلِمْنَاهُ حِینَ قَالَ بِرُؤُسِکُمْ أَنَّ اَلْمَسْحَ بِبَعْضِ اَلرَّأْسِ لِمَکَانِ اَلْبَاءِ ثُمَّ وَصَلَ اَلرِّجْلَیْنِ بِالرَّأْسِ کَمَا وَصَلَ اَلْیَدَیْنِ بِالْوَجْهِ فَقَالَ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَی اَلْکَعْبَیْنِ فَعَرَفْنَا حِینَ وَصَلَهَا بِالرَّأْسِ أَنَّ اَلْمَسْحَ عَلَی بَعْضِهِمَا ثُمَّ فَسَّرَ ذَلِکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلنَّاسِ فَضَیَّعُوهُ ثُمَّ قَالَ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ ثُمَّ وَصَلَ بِهَا وَ أَیْدِیَکُمْ فَلَمَّا وَضَعَ اَلْوُضُوءَ عَمَّنْ لَمْ یَجِدِ اَلْمَاءَ أَثْبَتَ بَعْضَ اَلْغَسْلِ مَسْحاً لِأَنَّهُ قَالَ بِوُجُوهِکُمْ ثُمَّ قَالَ مِنْهُ أَیْ مِنْ ذَلِکَ اَلتَّیَمُّمِ لِأَنَّهُ عَلِمَ أَنَّ ذَلِکَ أَجْمَعَ لاَ یَجْرِی عَلَی اَلْوَجْهِ لِأَنَّهُ یَعْلَقُ مِنْ ذَلِکَ اَلصَّعِیدِ بِبَعْضِ اَلْکَفِّ وَ لاَ یَعْلَقُ بِبَعْضِهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 539 )
ص : 6701
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا أَدْنَی اَلنَّصْبِ فَقَالَ أَنْ یَبْتَدِعَ اَلرَّجُلُ شَیْئاً فَیُحِبَّ عَلَیْهِ وَ یُبْغِضَ عَلَیْهِ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 258 )
4-ابو حمزۀ ثمالی گوید:بامام باقر علیه السّلام عرض کردم کمترین درجات نصب و دشمنی کدامست؟فرمود آنکه مرد چیزی(یعنی عقیده ای)نو ظهور آورد و بر اساس آن دوستی و یا دشمنی کند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 587 )
4-ابو حمزۀ ثمالی نقل کرده است که از امام محمد باقر علیه السّلام پرسیدم:کمترین درجۀ دشمنی(با اهل بیت علیهم السّلام)چیست؟فرمود:اینکه شخص چیزی را از خود بسازد (عقیده و ایدۀ تازه ای را رواج دهد)و بر اساس آن(با مردم)دوستی و یا دشمنی بورزد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 655 )
4. ابو حمزۀ ثمالی می گوید: به امام باقر (علیه السّلام) گفتم: کمترین مرتبۀ دشمنی چیست؟ فرمود اینکه آدمی چیزی را بدعت نهد و بر اساس آن دوستی و دشمنی کند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 509 )
[1025]4-... ابو حمزۀ ثمالی گوید: از امام باقر علیه السّلام پرسیدم که فروپایه ترین درجۀ دشمنی چیست؟ فرمود: اینکه انسان چیزی [عقیده ای] را بسازد و بر اساس آن [با دیگران] دوستی و دشمنی نماید.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 593 )
ص : 6702
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لَیُّ اَلْوَاجِدِ یُحِلُّ عُقُوبَتَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 397 )
ص : 6703
23989-14 ( الکافی 135:3) عنه ، عن صفوان ، عن جارود بن المنذر ، قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول": إذا بلغت نفس أحدکم هذه و أومی بیده إلی حلقه قرت عینه".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 257 )
ص : 6704
وَ مِنْهُ، نَقْلاً عَنْهُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی حَدِیثِ اَلْإِسْرَاءِ : فَإِذَا مَلَکٌ قَدْ أَتَانِی فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ وَ اِسْأَلْ مَنْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنَا عَلَی مَا بُعِثُوا فَقُلْتُ مَعَاشِرَ اَلرُّسُلِ وَ اَلنَّبِیِّینَ عَلَی مَا بَعَثَکُمُ اَللَّهُ قَبْلِی قَالُوا عَلَی وَلاَیَتِکَ یَا مُحَمَّدُ وَ وَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 318 )
ص : 6705
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ فِی کَمْ یَجِبُ لِأَکْلِ مَالِ اَلْیَتِیمِ اَلنَّارُ قَالَ فِی دِرْهَمَیْنِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 260 )
ص : 6706
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: ظَهْرُ اَلْمُؤْمِنِ حِمًی إِلاَّ مِنْ حَدٍّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 28 )
ص : 6707
عَنْ عَبْدِ اَلْخَالِقِ اَلصَّیْقَلِ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً . فَقَالَ: «لَقَدْ سَأَلْتَنِی عَنْ شَیْءٍ مَا سَأَلَنِی عَنْهُ أَحَدٌ، إِلاَّ مَا شَاءَ اَللَّهُ - ثُمَّ قَالَ-: إِنَّ مَنْ أَمَّ هَذَا اَلْبَیْتَ وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ اَلْبَیْتُ اَلَّذِی أَمَرَ اَللَّهُ بِهِ، وَ عَرَفَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ حَقَّ مَعْرِفَتِنَا کَانَ آمِناً فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 661 )
ص : 6708
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، بِالْإِسْنَادِ إِلَی اَلصَّدُوقِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اِبْنِ أُورَمَهَ عَنْ عِیسَی بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ اَلتَّفْلِیسِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْمُؤْمِنِ بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی جَلَّتْ عَظَمَتُهُ إِلَی عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ جِدَّ فِی أَمْرِی وَ لاَ تَتْرُکْ إِنِّی خَلَقْتُکَ مِنْ غَیْرِ فَحْلٍ آیَهً لِلْعَالَمِینَ أَخْبِرْهُمْ آمِنُوا بِی وَ بِرَسُولِی اَلنَّبِیِّ اَلْأُمِّیِّ نَسْلُهُ مِنْ مُبَارَکَهٍ وَ هِیَ مَعَ أُمِّکَ فِی اَلْجَنَّهِ طُوبَی لِمَنْ سَمِعَ کَلاَمَهُ وَ أَدْرَکَ زَمَانَهُ وَ شَهِدَ أَیَّامَهُ قَالَ عِیسَی یَا رَبِّ وَ مَا طُوبَی قَالَ شَجَرَهٌ فِی اَلْجَنَّهِ تَحْتَهَا عَیْنٌ مَنْ شَرِبَ مِنْهَا شَرْبَهً لَمْ یَظْمَأْ بَعْدَهُ أَبَداً قَالَ عِیسَی یَا رَبِّ اِسْقِنِی مِنْهَا شَرْبَهً قَالَ کَلاَّ یَا عِیسَی إِنَّ تِلْکَ اَلْعَیْنَ مُحَرَّمَهٌ عَلَی اَلْأَنْبِیَاءِ حَتَّی یَشْرَبَهَا ذَلِکَ اَلنَّبِیُّ وَ تِلْکَ اَلْجَنَّهُ مُحَرَّمَهٌ عَلَی اَلْأُمَمِ حَتَّی یَدْخُلَهَا أُمَّهُ ذَلِکَ اَلنَّبِیِّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 15 , صفحه 206 )
ص : 6709
وَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَلْوَاحِدِ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یُونُسَ اَلْمَوْصِلِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْقُرَشِیُّ اَلْمَعْرُوفُ بِالرَّزَّازِ اَلْکُوفِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی سَلاَّمٍ عَنْ سَوْرَهَ بْنِ کُلَیْبٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: یَوْمَ اَلْقِیامَهِ تَرَی اَلَّذِینَ کَذَبُوا عَلَی اَللّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّهٌ أَ لَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْویً لِلْمُتَکَبِّرِینَ قَالَ مَنْ قَالَ إِنِّی إِمَامٌ وَ لَیْسَ بِإِمَامٍ قُلْتُ وَ إِنْ کَانَ عَلَوِیّاً فَاطِمِیّاً قَالَ وَ إِنْ کَانَ عَلَوِیّاً فَاطِمِیّاً قُلْتُ وَ إِنْ کَانَ مِنْ وُلْدِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ وَ إِنْ کَانَ مِنْ وُلْدِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ - وَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی سَلاَّمٍ عَنْ سَوْرَهَ بْنِ کُلَیْبٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِثْلَهُ سَوَاءً: .
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 114 )
8-سوره بن کلیب از امام باقر علیه السّلام روایت کند که آن حضرت در بارۀ فرمایش خداوند که فرموده:«روز قیامت خواهی دید آنان که به خدا دروغ بسته اند چهره هایشان سیاه گشته آیا جز در جهنّم جایگاهی برای متکبّران است؟»فرمود: [مراد]کسی است که بگوید:من امام هستم و امام نباشد،عرض کردم:اگر چه علویّ و فاطمیّ باشد؟فرمود:اگر چه علویّ و فاطمیّ باشد،سؤال کردم هر چند از فرزندان علیّ بن أبی طالب علیه السّلام باشد؟پاسخ فرمود:هر چند از فرزندان علیّ بن ابی طالب باشد».
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 161 )
8-(و خبر داد ما را عبد الواحد بن عبد اللّه بن یونس موصلیّ او گفت:حدیث کرد مرا محمّد بن جعفر قرشیّ معروف به رزّاز کوفیّ او گفت:حدیث کرد مرا محمّد بن حسین بن ابی الخطّاب از محمّد بن سنان و او از ابی سلاّم و او از سوره بن کلیب و او از): ابی جعفر باقر علیه السّلام که آن حضرت در معنی آیۀ شریفۀ«
وَ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ تَرَی اَلَّذِینَ کَذَبُوا عَلَی اَللّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّهٌ أَ لَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْویً لِلْمُتَکَبِّرِینَ
»فرمود:کسی که بگوید:من امام هستم و در واقع امام نباشد.گفتم:اگر چه علویّ فاطمیّ نسب باشد؟ فرمود:اگر چه علویّ فاطمیّ باشد.گفتم:اگر چه از فرزندان علیّ بن ابی طالب علیه السّلام باشد؟فرمود:هر چند از فرزندان علیّ بن ابی طالب باشد. و حدیث کرد ما را محمّد بن یعقوب از محمّد بن یحیی و او از احمد بن محمّد و او از محمّد بن سنان او از ابی سلاّم او از سوره بن کلیب و او از ابی جعفر علیه السّلام مانند همین روایت را:(روایت هشتم)
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 120 )
ص : 6710
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْعَلَوِیِّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زَیْدٍ اَلرِّزَامِیِّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلدَّیْلَمِیِّ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، قَالَ: حَجَجْنَا مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِی اَلسَّنَهِ اَلَّتِی وُلِدَ فِیهَا اِبْنُهُ مُوسَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، فَلَمَّا نَزَلْنَا اَلْأَبْوَاءَ وُضِعَ لَنَا اَلْغَدَاءُ، وَ کَانَ إِذَا وُضِعَ اَلطَّعَامُ بَیْنَ أَصْحَابِهِ أَکْثَرَ وَ أَطَابَ. قَالَ: فَبَیْنَا نَحْنُ نَأْکُلُ إِذْ أَتَاهُ رَسُولُ حَمِیدَهَ، فَقَالَ لَهُ: إِنَّ حَمِیدَهَ تَقُولُ: قَدْ أَنْکَرْتُ نَفْسِی، وَ قَدْ وَجَدْتُ مَا کُنْتُ أَجِدُ إِذْ حَضَرَتْ وِلاَدَتِی، وَ قَدْ أَمَرْتَنِی أَنْ لاَ أَسْتَبِقَکَ بِابْنِکَ هَذَا. فَقَامَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَانْطَلَقَ مَعَ اَلرَّسُولِ، فَلَمَّا اِنْصَرَفَ قَالَ لَهُ أَصْحَابُهُ: سَرَّکَ اَللَّهُ، وَ جَعَلَنَا فِدَاکَ، فَمَا أَنْتَ صَنَعْتَ مِنْ حَمِیدَهَ؟ قَالَ: «سَلَّمَهَا اَللَّهُ، وَ قَدْ وَهَبَ لِی غُلاَماً، وَ هُوَ خَیْرُ مَنْ بَرَأَ اَللَّهُ تَعَالَی فِی خَلْقِهِ، وَ لَقَدْ أَخْبَرَتْنِی حَمِیدَهُ عَنْهُ بِأَمْرٍ ظَنَنْتُ أَنِّی لاَ أَعْرِفُهُ، وَ لَقَدْ کُنْتُ أَعْلَمَ بِهِ مِنْهَا». فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، وَ مَا اَلَّذِی أَخْبَرَتْکَ بِهِ حَمِیدَهُ عَنْهُ؟ قَالَ: «ذَکَرَتْ أَنَّهُ سَقَطَ مِنْ بَطْنِهَا حِینَ سَقَطَ وَاضِعاً یَدَیْهِ عَلَی اَلْأَرْضِ، رَافِعاً رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ، فَأَخْبَرْتُهَا أَنَّ ذَلِکَ أَمَارَهُ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ أَمَارَهُ اَلْوَصِیِّ مِنْ بَعْدِهِ». فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، وَ مَا هَذَا مِنْ أَمَارَهِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ أَمَارَهِ اَلْوَصِیِّ مِنْ بَعْدِهِ؟ فَقَالَ لِی: «إِنَّهُ لَمَّا کَانَتِ اَللَّیْلَهُ اَلَّتِی عُلِقَ فِیهَا بِجَدِّی أَتَی آتٍ جَدَّ أَبِی بِکَأْسٍ فِیهِ شَرْبَهٌ أَرَقُّ مِنَ اَلْمَاءِ، وَ أَلْیَنُ مِنَ اَلزُّبْدِ، وَ أَحْلَی مِنَ اَلشَّهْدِ، وَ أَبْرَدُ مِنَ اَلثَّلْجِ، وَ أَبْیَضُ مِنَ اَللَّبَنِ، فَسَقَاهُ إِیَّاهُ، وَ أَمَرَهُ بِالْجِمَاعِ، فَقَامَ، فَجَامَعَ، فَعُلِقَ بِجَدِّی. وَ لَمَّا أَنْ کَانَتِ اَللَّیْلَهُ اَلَّتِی عُلِقَ فِیهَا بِأَبِی أَتَی آتٍ جَدِّی، فَسَقَاهُ کَمَا سَقَی جَدَّ أَبِی، وَ أَمَرَهُ بِمِثْلِ اَلَّذِی أَمَرَهُ، فَقَامَ، فَجَامَعَ، فَعُلِقَ بِأَبِی وَ لَمَّا أَنْ کَانَتِ اَللَّیْلَهُ اَلَّتِی عُلِقَ فِیهَا بِی أَتَی آتٍ أَبِی، فَسَقَاهُ بِمَا سَقَاهُمْ، وَ أَمَرَهُ بِالَّذِی أَمَرَهُمْ بِهِ، فَقَامَ، فَجَامَعَ، فَعُلِقَ بِی. وَ لَمَّا أَنْ کَانَتِ اَللَّیْلَهُ اَلَّتِی عُلِقَ فِیهَا بِابْنِی أَتَانِی آتٍ کَمَا أَتَاهُمْ، فَفَعَلَ بِی کَمَا فَعَلَ بِهِمْ، فَقُمْتُ وَ یَعْلَمُ اَللَّهُ أَنِّی مَسْرُورٌ بِمَا یَهَبُ اَللَّهُ لِی، فَجَامَعْتُ، فَعُلِقَ بِابْنِی هَذَا اَلْمَوْلُودُ، فَدُونَکُمْ، فَهُوَ وَ اَللَّهِ صَاحِبُکُمْ مِنْ بَعْدِی. إِنَّ نُطْفَهَ اَلْإِمَامِ مِمَّا أَخْبَرْتُکَ، وَ إِذَا سَکَنَتِ اَلنُّطْفَهُ فِی اَلرَّحِمِ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ أُنْشِئَ فِیهَا اَلرُّوحُ، بَعَثَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَلَکاً یُقَالُ لَهُ حَیَوَانُ، فَکَتَبَ عَلَی عَضُدِهِ اَلْأَیْمَنِ: وَ تَمَّتْ کَلِمَهُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ وَ إِذَا وَقَعَ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ وَقَعَ وَاضِعاً یَدَیْهِ عَلَی اَلْأَرْضِ، رَافِعاً رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ. فَأَمَّا وَضْعُهُ یَدَیْهِ عَلَی اَلْأَرْضِ فَإِنَّهُ یَقْبِضُ کُلَّ عِلْمٍ لِلَّهِ أَنْزَلَهُ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ، وَ أَمَّا رَفْعُهُ رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَإِنَّ مُنَادِیاً یُنَادِی بِهِ مِنْ بُطْنَانِ اَلْعَرْشِ مِنْ قِبَلِ رَبِّ اَلْعِزَّهِ مِنَ اَلْأُفُقِ اَلْأَعْلَی بِاسْمِهِ وَ اِسْمِ أَبِیهِ، یَقُولُ: یَا فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ، اُثْبُتْ تُثْبَتْ، فَلِعَظِیمٍ مَا خَلَقْتُکَ، أَنْتَ صَفْوَتِی مِنْ خَلْقِی، وَ مَوْضِعُ سِرِّی، وَ عَیْبَهُ عِلْمِی، وَ أَمِینِی عَلَی وَحْیِی، وَ خَلِیفَتِی فِی أَرْضِی، لَکَ وَ لِمَنْ تَوَلاَّکَ أَوْجَبْتُ رَحْمَتِی، وَ مَنَحْتُ جِنَانِی، وَ أَحْلَلْتُ جِوَارِی، ثُمَّ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لَأُصْلِیَنَّ مَنْ عَادَاکَ أَشَدَّ عَذَابِی، وَ إِنْ وَسَّعْتُ عَلَیْهِ فِی دُنْیَاهُ مِنْ سَعَهِ رِزْقِی. فَإِذَا اِنْقَطَعَ اَلصَّوْتُ - صَوْتُ اَلْمُنَادِی - أَجَابَهُ هُوَ، وَاضِعاً یَدَیْهِ، رَافِعاً رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ یَقُولُ: شَهِدَ اَللّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ اَلْمَلائِکَهُ وَ أُولُوا اَلْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْعَزِیزُ اَلْحَکِیمُ - قَالَ - فَإِذَا قَالَ ذَلِکَ أَعْطَاهُ اَللَّهُ اَلْعِلْمَ اَلْأَوَّلَ وَ اَلْعِلْمَ اَلْآخِرَ، وَ اِسْتَحَقَّ زِیَارَهَ اَلرُّوحِ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ». قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، اَلرُّوحُ لَیْسَ هُوَ جَبْرَئِیلَ؟ قَالَ: «اَلرُّوحُ هُوَ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِیلَ، إِنَّ جَبْرَئِیلَ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ، وَ إِنَّ اَلرُّوحَ هُوَ خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ)، أَ لَیْسَ یَقُولُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: تَنَزَّلُ اَلْمَلائِکَهُ وَ اَلرُّوحُ ؟». وَ عَنْهُ: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ، عَنِ اَلْمُخْتَارِ اِبْنِ زِیَادٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، مِثْلَهُ .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 470 )
ص : 6711
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ مُرَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا عُبِدَ اَللَّهُ بِشَیْءٍ أَفْضَلَ مِنْ أَدَاءِ حَقِّ اَلْمُؤْمِنِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 203 )
1- امام صادق(علیه السّلام)فرمود:خدا به چیزی بهتر از ادای حقّ مؤمن عبادت نشود.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 150 )
ص : 6712
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَقْتَلُ اَلرَّجُلِ بَیْنَ لَحْیَیْهِ وَ اَلرَّأْیُ مَعَ اَلْأَنَاهِ وَ بِئْسَ اَلظَّهِیرُ اَلرَّأْیُ اَلْفَطِیرُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 349 )
و دیگر فرمود که: مقتل مردم در میان دو طرف دهان اوست و رای با فتور است و بداهم پشتی و رای بی اندیشه است.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 196 )
ص : 6713
وَ عَنْ أَبِیهِ وَ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ جَمِیعاً عَنْ سُلَیْمَانَ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : تَدْرِی مِمَّا حَمَلَتْ مَرْیَمُ فَقُلْتُ لاَ إِلاَّ أَنْ تُخْبِرَنِی فَقَالَ مِنْ تَمْرِ اَلصَّرَفَانِ نَزَلَ بِهَا جَبْرَئِیلُ فَأَطْعَمَهَا فَحَمَلَتْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 404 )
ص : 6714
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ رَوَی عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «وَ یَذَرَکَ وَ آلِهَتَکَ» رَوَی أَنَّهُ کَانَ یَأْمُرُهُمْ أَیْضاً بِعِبَادَهِ اَلْبَقَرِ وَ لِذَلِکَ أَخْرَجَ اَلسَّامِرِیُّ لَهُمْ عِجْلاً جَسَداً لَهُ خُوارٌ وَ قَالَ هذا إِلهُکُمْ وَ إِلهُ مُوسی .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 56 )
ص : 6715
لی، [الأمالی للصدوق ] ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَقْرَبُکُمْ غَداً مِنِّی فِی اَلْمَوْقِفِ أَصْدَقُکُمْ لِلْحَدِیثِ وَ آدَاکُمْ لِلْأَمَانَهِ وَ أَوْفَاکُمْ بِالْعَهْدِ وَ أَحْسَنُکُمْ خُلُقاً وَ أَقْرَبُکُمْ مِنَ اَلنَّاسِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 303 )
ص : 6716
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَیُبْغِضُ اَلْمُنْفِقَ سِلْعَتَهُ بِالْأَیْمَانِ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 468 )
امام صادق(علیه السّلام)فرموده است،خداوند تبارک و تعالی خوش نمی دارد کسی کالای خود را با سوگند به فروش برساند.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 737 )
ص : 6717
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا حَضَرَتْ فَاطِمَهَ اَلْوَفَاهُ کَانَتْ قَدْ ذَابَتْ مِنَ اَلْحُزْنِ وَ ذَهَبَ لَحْمُهَا فَدَعَتْ أَسْمَاءَ بِنْتَ عُمَیْسٍ وَ قَالَ أَبُو بَصِیرٍ فِی حَدِیثِهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهَا دَعَتْ أُمَّ أَیْمَنَ فَقَالَتْ یَا أُمَّ أَیْمَنَ اِصْنَعِی لِی نَعْشاً یُوَارِی جَسَدِی فَإِنِّی قَدْ ذَهَبَ لَحْمِی فَقَالَتْ لَهَا یَا بِنْتَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ لاَ أُرِیکِ شَیْئاً یُصْنَعُ فِی أَرْضِ اَلْحَبَشَهِ قَالَتْ فَاطِمَهُ بَلَی فَصَنَعَتْ لَهَا مِقْدَارَ ذِرَاعٍ مِنْ جَرَائِدِ اَلنَّخْلِ وَ طَرَحَتْ فَوْقَ اَلنَّعْشِ ثَوْباً فَغَطَّاهُ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ سَتَرْتِینِی سَتَرَکِ اَللَّهُ مِنَ اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 255 )
ص : 6718
مَنْ شَاوَرَ ذَوِی اَلْأَلْبَابِ دُلَّ عَلَی اَلصَّوَابِ .
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 182 )
آن که با خردمندان رایزنی کند به راه درست راهنمایی شود.
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 198 )
هر کس که در اعمالش با افراد عاقل و خردمند مشورت کند به راه صواب هدایت می شود.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 218 )
ص : 6719
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلصَّیْحَهُ اَلَّتِی فِی شَهْرِ رَمَضَانَ تَکُونُ لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ لِثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ مَضَیْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 652 )
16-امام ششم فرمود فریادی که از آسمان کشند در ماه رمضان است و شب جمعه بیست سه از ماه رمضان گذشت
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 366 )
حارث بن مغیره از امام صادق علیه السّلام روایت کند که فرمود:صیحه ای که در ماه رمضان است در شب بیست و سوم آن ماه واقع خواهد شد.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 559 )
ص : 6720
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَکُونُ عَلَیْکُمْ أُمَرَاءُ یَأْمُرُونَکُمْ بِمَا لاَ یَفْعَلُونَ فَمَنْ صَدَّقَهُمْ بِکِذْبِهِمْ وَ أَعَانَهُمْ عَلَی ظُلْمِهِمْ وَ غَشِیَ أَبْوَابَهُمْ فَلَیْسَ مِنِّی وَ لَسْتُ مِنْهُ وَ لَمْ یَرِدْ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 228 )
ص : 6721
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَفْضَلُ اَلنَّاسِ بَعْدَ اَلنَّبِیِّینَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ اَلْمُحِبُّونَ لِلَّهِ اَلْمُتَحَابُّونَ فِیهِ وَ کُلُّ حُبٍّ مَعْلُولٌ یُورِثُ بُعْداً فِیهِ عَدَاوَهٌ إِلاَّ هَذَیْنِ وَ هُمَا مِنْ عَیْنٍ وَاحِدَهٍ یَزِیدَانِ أَبَداً وَ لاَ یَنْقُصَانِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْأَخِلاّءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ اَلْمُتَّقِینَ لِأَنَّ أَصْلَ اَلْحُبِّ اَلتَّبَرُّؤُ عَنْ سِوَی اَلْمَحْبُوبِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 220 )
ص : 6722
کِتَابُ اَلْغَارَاتِ ، لِإِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلثَّقَفِیِّ قَالَ: بَعَثَ أُسَامَهُ بْنُ زَیْدٍ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنِ اِبْعَثْ عَلَیَّ بِعَطَائِی فَوَ اَللَّهِ لَتَعْلَمُ أَنَّکَ لَوْ کُنْتَ فِی فَمِ أَسَدٍ لَدَخَلْتُ مَعَکَ فَکَتَبَ إِلَیْهِ أَنَّ هَذَا اَلْمَالَ لِمَنْ جَاهَدَ عَلَیْهِ وَ لَکِنْ هَذَا مَالِی بِالْمَدِینَهِ فَأَصِبْ مِنْهُ مَا شِئْتَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 58 )
ص : 6723
أَهْلَکُ شَیْءٍ اِسْتِدَامَهُ اَلضَّلاَلِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 124 )
ص : 6724
10787-3 التهذیب ،1/11/199/4 عنه عن أخویه عن أبیهما عن ابن بکیر عن بعض أصحابنا عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: یستحب للصائم إن قوی علی ذلک أن یصلی قبل أن یفطر.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 246 )
ص : 6725
وَ فِی دَعَوَاتِهِ ، قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْمَعِدَهُ بَیْتُ اَلْأَدْوَاءِ وَ اَلْحِمْیَهُ رَأْسُ اَلدَّوَاءِ لاَ صِحَّهَ مَعَ اَلنَّهَمِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 452 )
ص : 6726
حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ زِیَادٍ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا صَالِحُ بْنُ خَالِدٍ وَ عُبَیْسُ بْنُ هِشَامٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ فَلَمّا رَأَوْهُ زُلْفَهً سِیئَتْ وُجُوهُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا قَالَ تَدْرُونَ مَا رَأَوْا رَأَوْا وَ اَللَّهِ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلَّذِی کُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ تُسَمُّونَ بِهِ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا فُضَیْلُ لَمْ یُسَمَّ بِهَا وَ اَللَّهِ بَعْدَ عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلاَّ مُفْتَرٍ کَذَّابٌ إِلَی یَوْمِ اَلنَّاسِ هَذَا .
( الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمره المؤمنین , جلد 1 , صفحه 303 )
ص : 6727
کَنْزٌ، [تأویل الآیات الظّاهره] : مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ اَلْعَمِّیِّ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ ، عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ تَفْسِیرِ (الم `غُلِبَتِ اَلرُّومُ .) قَالَ: هُمْ بَنُو أُمَیَّهَ ، وَ إِنَّمَا أَنْزَلَهَا اَللَّهُ : (الم `غُلِبَتِ اَلرُّومُ ) بَنُو أُمَیَّهَ (فِی أَدْنَی اَلْأَرْضِ وَ هُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ `فِی بِضْعِ سِنِینَ لِلّهِ اَلْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ وَ یَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ اَلْمُؤْمِنُونَ `بِنَصْرِ اَللّهِ) عِنْدَ قِیَامِ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 516 )
ص : 6728
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا حَمْزَهَ یَقُولُ سَمِعْتُ اَلْعَبْدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ زَارَ أَخَاهُ اَلْمُؤْمِنَ لِلَّهِ لاَ لِغَیْرِهِ یَطْلُبُ بِهِ ثَوَابَ اَللَّهِ وَ تَنَجُّزَ مَا وَعَدَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَکَّلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ مِنْ حِینِ یَخْرُجُ مِنْ مَنْزِلِهِ حَتَّی یَعُودَ إِلَیْهِ یُنَادُونَهُ أَلاَ طِبْتَ وَ طَابَتْ لَکَ اَلْجَنَّهُ تَبَوَّأْتَ مِنَ اَلْجَنَّهِ مَنْزِلاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 350 )
15-کافی:بسندش تا عبد صالح(امام کاظم علیه السّلام))می فرمود:هر که دیدار کند برادر مؤمنش را برای خدا نه جز او،و بخواهد بدان پاداش خدا را و انجام شدن آنچه خدا عز و جل وعده داده خدا عز و جل از وقتی از منزلش بدر آید تا بدان برگردد هفتاد هزار فرشته باو گمارد که آوازش دهند،آگاه باش پاکی و رواست برایت بهشت،در یک منزل بهشتی جای گیری.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 225 )
ص : 6729
أَشْرَفُ اَلْغِنَی تَرْکُ اَلْمُنَی.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 114 )
ص : 6730
": جُنْدَبُ بْنُ کَعْبٍ اَلْعَبْدِیُّ رَأَی سَاحِراً یَلْعَبُ بَیْنَ یَدَیِ اَلْوَلِیدِ بْنِ عُقْبَهَ وَ کَانَ أَمِیراً بِالْکُوفَهِ وَ یُرِی اَلنَّاسَ أَنَّهُ یَقْطَعُ رَأْسَ رَجُلٍ ثُمَّ یُعِیدُهُ فَقَامَ إِلَیْهِ جُنْدَبُ بْنُ کَعْبٍ وَ ضَرَبَ وَسَطَهُ بِالسَّیْفِ وَ قَالَ قُولُوا لَهُ یُحْیِی نَفْسَهُ اَلْآنَ فَحَبَسَ اَلْوَلِیدُ جُنْدَباً وَ کَتَبَ إِلَی عُثْمَانَ فَکَتَبَ أَنْ خَلِّ سَبِیلَهُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 283 )
ص : 6731
وَ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ: إِنْ قَلَّمَ اَلْمُحْرِمُ ظُفُراً وَاحِداً فَعَلَیْهِ أَنْ یَتَصَدَّقَ بِکَفٍّ مِنْ طَعَامٍ وَ إِنْ قَلَّمَ أَظْفَارَهُ کُلَّهَا فَعَلَیْهِ دَمٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 175 )
ص : 6732
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَدْنَی اَلْإِسْرَافِ هِرَاقَهُ فَضْلِ اَلْإِنَاءِ وَ اِبْتِذَالُ ثَوْبِ اَلصَّوْنِ وَ إِلْقَاءُ اَلنَّوَی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 51 )
ص : 6733
فر، ، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ بُرَیْدٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَسَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِرْکَعُوا وَ اُسْجُدُوا وَ اُعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ اِفْعَلُوا اَلْخَیْرَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ إِلَی آخِرِ اَلسُّورَهِ قَالَ إِیَّانَا عَنَی نَحْنُ اَلْمُجْتَبَوْنَ لَمْ یَجْعَلْ عَلَیْنَا فِی اَلدِّینِ مِنْ ضِیقٍ وَ اَلْحَرَجُ أَشَدُّ مِنَ اَلضِّیقِ مِلَّهَ أَبِیکُمْ إِبْراهِیمَ إِیَّانَا عَنَی خَاصَّهً هُوَ سَمّاکُمُ اَلْمُسْلِمِینَ سَمَّانَا اَلْمُسْلِمِینَ مِنْ قَبْلُ فِی اَلْکُتُبِ اَلَّتِی مَضَتْ وَ فِی هذا اَلْقُرْآنِ : لِیَکُونَ اَلرَّسُولُ شَهِیداً عَلَیْکُمْ فَالرَّسُولُ اَلشَّهِیدُ عَلَیْنَا بِمَا بَلَّغَنَا عَنِ اَللَّهِ وَ نَحْنُ اَلشُّهَدَاءُ عَلَی اَلنَّاسِ فَمَنْ صَدَّقَ صَدَّقْنَاهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ مَنْ کَذَّبَ کَذَّبْنَاهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 337 )
تفسیر فرات: برید گفت خدمت حضرت باقر بودم از آن جناب سؤال کردم این آیه را«
یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِرْکَعُوا وَ اُسْجُدُوا وَ اُعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ اِفْعَلُوا اَلْخَیْرَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ
»تا آخر سوره، فرمود منظور ما هستیم ما برگزیده ایم که بر ما در این تنگنا و گرفتاری قرار داده نشده حرج از ضیق تنگنائی شدیدتر است. «
مِلَّهَ أَبِیکُمْ إِبْراهِیمَ
»فقط منظورش مائیم«
هُوَ سَمّاکُمُ اَلْمُسْلِمِینَ
»ما را مسلمان نامیده «من قبل» در کتب گذشته «و فی هذا» و در قرآن«
یَکُونَ اَلرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیداً
»پیامبر گواه بر تبلیغ ما است و ما گواه بر مردمیم هر که تصدیق ما را نموده تصدیقش میکنیم و هر که تکذیب کرده تکذیبش مینمائیم روز قیامت.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 249 )
ص : 6734
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَخْیَارُکُمْ أَلْیَنُکُمْ مَنَاکِبَ فِی اَلصَّلاَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 504 )
ص : 6735
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ أَنَّ عَلِیّاً صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: لاَ یَحِلُّ نِکَاحُ اَلْإِمَاءِ إِلاَّ لِمَنْ خَشِیَ اَلْعَنَتَ یَعْنِی اَلزِّنَی وَ لاَ یَنْبَغِی لِلْحُرِّ أَنْ یَتَزَوَّجَ أَمَهً فَإِنْ فَعَلَ فُرِّقَ بَیْنَهُمَا وَ عُزِّرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 418 )
ص : 6736
عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : سُئِلَ أَبِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: « قاتِلُوا اَلْمُشْرِکِینَ کَافَّهً کَما یُقاتِلُونَکُمْ کَافَّهً » « حَتّی لا تَکُونَ فِتْنَهٌ وَ یَکُونَ اَلدِّینُ کُلُّهُ لِلّهِ » فَقَالَ: إِنَّهُ [تَأْوِیلٌ] لَمْ یَجِئْ تَأْوِیلُ هَذِهِ اَلْآیَهِ، وَ لَوْ قَدْ قَامَ قَائِمُنَا بَعْدَهُ سَیَرَی مَنْ یُدْرِکُهُ مَا یَکُونُ مِنْ تَأْوِیلِ هَذِهِ اَلْآیَهِ، وَ لَیَبْلُغَنَّ دِینُ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا بَلَغَ اَللَّیْلُ حَتَّی لاَ یَکُونَ شِرْکٌ [مُشْرِکٌ] عَلَی ظَهْرِ اَلْأَرْضِ کَمَا قَالَ اَللَّهُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 56 )
ص : 6737
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ فِی اَلْمَدْیُونِ وَ إِنْ کَانَ اَلَّذِی عَلَیْهِ لاَ یَحْضُرُهُ إِلاَّ فِی عُرُوضٍ فَإِنَّهُ یُعْطِیهِ کَفِیلاً أَوْ یُحْبَسُ لَهُ إِنْ لَمْ یَجِدِ اَلْکَفِیلَ إِلَی مِقْدَارِ مَا یَبِیعُ وَ یَقْضِی.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 438 )
ص : 6738
ع، [علل الشرائع] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ یَحْیَی بْنِ ضُرَیْسٍ اَلْبَجَلِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَهَ اَلسُّکَّرِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَاصِمٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ هَارُونَ اَلْکَرْخِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَزِیدَ بْنِ سَلاَّمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ مَوْلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ أَبِیهِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ یَزِیدَ عَنْ أَبِیهِ سَلاَّمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ أَخِی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَلاَمٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَلاَمٍ مَوْلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: فِی صُحُفِ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا عِبَادِی إِنِّی لَمْ أَخْلُقِ اَلْخَلْقَ لِأَسْتَکْثِرَ بِهِمْ مِنْ قِلَّهٍ وَ لاَ لِآنَسَ بِهِمْ مِنْ وَحْشَهٍ وَ لاَ لِأَسْتَعِینَ بِهِمْ عَلَی شَیْءٍ عَجَزْتُ عَنْهُ وَ لاَ لِجَرِّ مَنْفَعَهٍ وَ لاَ لِدَفْعِ مَضَرَّهٍ وَ لَوْ أَنَّ جَمِیعَ خَلْقِی مِنْ أَهْلِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ اِجْتَمَعُوا عَلَی طَاعَتِی وَ عِبَادَتِی لاَ یَفْتُرُونَ عَنْ ذَلِکَ لَیْلاً وَ لاَ نَهَاراً مَا زَادَ ذَلِکَ فِی مِلْکِی شَیْئاً سُبْحَانِی وَ تَعَالَیْتُ عَنْ ذَلِکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 313 )
ص : 6739
قال بعض العلماء اختار الفقراء ثلاثه الیقین و فراغ القلب و خفه الحساب و اختار الأغنیاء ثلاثه تعب النفس و شغل القلب و شده الحساب.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 106 )
عالمی می گفت:فقرا سه خصلت دارند:یقین(به رزّاقیت الهی)دارند فکر و خیالشان همیشه آرام و راحت است و حسابشان در روز قیامت خفیف و اندک می باشد. و اغنیا نیز سه خصلت دارند:رنجهایی که در طلب مال کشیدند،قلبشان بدان مشغول است و حسابشان شدید خواهد بود.
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 179 )
یکی از دانشمندان گفت:فقرا سه چیز را انتخاب کردند:یقین و فراغت بال و سبکی حساب.و ثروتمندان سه چیز را انتخاب کردند:رنج خود،اشتغال خاطر و سختی حساب.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 96 )
ص : 6740
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: إِنَّ جَبْرَئِیلَ أَتَی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِرُمَّانَتَیْنِ فَأَکَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِحْدَاهُمَا وَ کَسَرَ اَلْأُخْرَی بِنِصْفَیْنِ فَأَکَلَ نِصْفاً وَ أَطْعَمَ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ نِصْفاً، ثُمَّ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا أَخِی هَلْ تَدْرِی مَا هَاتَانِ اَلرُّمَّانَتَانِ؟ قَالَ: لاَ، قَالَ: أَمَّا اَلْأُولَی فَالنُّبُوَّهُ لَیْسَ لَکَ فِیهَا نَصِیبٌ وَ أَمَّا اَلْأُخْرَی فَالْعِلْمُ أَنْتَ شَرِیکِی فِیهِ فَقُلْتُ: أَصْلَحَکَ اَللَّهُ وَ کَیْفَ کَانَ؟ یَکُونُ شَرِیکَهُ فِیهِ؟ قَالَ: لَمْ یُعَلِّمِ اَللَّهُ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عِلْماً إِلاَّ وَ أَمَرَهُ أَنْ یُعَلِّمَهُ عَلِیّاً .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 443 )
ص : 6741
تَفْسِیرُ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ اَلْمُسْتَنِیرِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ مِنَ اَلْآیَاتِ اَلَّتِی قَدَّرَهَا اَللَّهُ لِلنَّاسِ مِمَّا یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ اَلْبَحْرَ اَلَّذِی خَلَقَهُ اَللَّهُ بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ قَالَ وَ إِنَّ اَللَّهَ قَدَّرَ فِیهِ مَجَارِیَ اَلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ وَ اَلنُّجُومِ وَ اَلْکَوَاکِبِ ثُمَّ قَدَّرَ ذَلکَ کُلَّهُ عَلَی اَلْفَلَکِ ثُمَّ وَکَّلَ بِالْفَلَکِ مَلَکاً مَعَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ فَهُمْ یُدِیرُونَ اَلْفَلَکَ فَإِذَا أَدَارُوهُ دَارَتِ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ وَ اَلنُّجُومُ وَ اَلْکَوَاکِبُ مَعَهُ فَنَزَلَتْ فِی مَنَازِلِهَا اَلَّتِی قَدَّرَهَا اَللَّهُ فِیهَا لِیَوْمِهَا وَ لَیْلَتِهَا وَ إِذَا کَثُرَتْ ذُنُوبُ اَلْعِبَادِ وَ أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ یَسْتَعْتِبَهُمْ بِآیَهٍ مِنْ آیَاتِهِ أَمَرَ اَلْمَلَکَ اَلْمُوَکَّلَ بِالْفَلَکِ أَنْ یُزِیلَ اَلْفَلَکَ اَلَّذِی عَلَیْهِ مَجَارِی اَلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ وَ اَلنُّجُومِ وَ اَلْکَوَاکِبِ فَیَأْمُرُ اَلْمَلَکُ أُولَئِکَ اَلسَّبْعِینَ اَلْأَلْفَ اَلْمَلَکِ أَنْ یُزِیلُوا اَلْفَلَکَ عَنْ مَجَارِیهِ قَالَ فَیُزِیلُونَهُ فَتَصِیرُ اَلشَّمْسُ فِی ذَلِکَ اَلْبَحْرِ اَلَّذِی یَجْرِی اَلْفَلَکُ فِیهِ فَیَطْمِسُ ضَوْؤُهَا وَ یُغَیَّرُ لَوْنُهَا فَإِذَا أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ یُعَظِّمَ اَلْآیَهَ طَمَسَتِ اَلشَّمْسُ فِی اَلْبَحْرِ عَلَی مَا یُحِبُّ اَللَّهُ أَنْ یُخَوِّفَ خَلْقَهُ بِالْآیَهِ فَذَلِکَ عِنْدَ شِدَّهِ اِنْکِسَافِ اَلشَّمْسِ وَ کَذَلِکَ یُفْعَلُ بِالْقَمَرِ فَإِذَا أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ یُخْرِجَهُمَا وَ یَرُدَّهُمَا إِلَی مَجْرَاهُمَا أَمَرَ اَلْمَلَکَ اَلْمُوَکَّلَ بِالْفَلَکِ أَنْ یَرُدَّ اَلشَّمْسَ إِلَی مَجْرَاهَا فَیَرُدُّ اَلْمَلَکُ اَلْفَلَکَ إِلَی مَجْرَاهُ فَتَخْرُجُ مِنَ اَلْمَاءِ وَ هِیَ کَدِرَهٌ وَ اَلْقَمَرُ مِثْلُ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَمَا إِنَّهُ لاَ یَفْزَعُ لَهُمَا وَ لاَ یَرْهَبُ إِلاَّ مَنْ کَانَ مِنْ شِیعَتِنَا فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ فَافْزَعُوا إِلَی اَللَّهِ وَ رَاجِعُوا قَالَ وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْأَرْضُ مَسِیرَهُ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ اَلْخَرَابُ مِنْهَا مَسِیرَهُ أَرْبَعِمِائَهِ عَامٍ وَ اَلْعُمْرَانُ مِنْهَا مَسِیرَهُ مِائَهِ عَامٍ وَ اَلشَّمْسُ سِتُّونَ فَرْسَخاً فِی سِتِّینَ فَرْسَخاً وَ اَلْقَمَرُ أَرْبَعُونَ فَرْسَخاً فِی أَرْبَعِینَ فَرْسَخاً بُطُونُهُمَا یُضِیئَانِ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ وَ ظُهُورُهُمَا لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ اَلْکَوَاکِبُ کَأَعْظَمِ جَبَلٍ عَلَی اَلْأَرْضِ وَ خَلَقَ اَلشَّمْسَ قَبْلَ اَلْقَمَرِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 55 , صفحه 146 )
4-در تفسیر علی بن ابراهیم بسندش از امام چهارم علیه السّلام فرمود:راستی از آیاتی که خدا برای مردم مقدّر کرده و بدان نیاز دارند دریائیست که میان آسمان و زمین آفریده،فرمود:خدا در میان آن محل جریان خورشید و ماه و اختران را مقدّر کرده،و همه را در فلک مقدر کرده و بر آن 70 هزار فرشته گماشته که فلک را میچرخانند و چونش بچرخانند خورشید و ماه و اختران و کواکب با او بچرخند،و در منازل شبانه روزی خود که خدا برای آنها معین کرده فرود آیند. و چون گناهان بنده ها فزون گردد،و خدا خواهد آنان را بیک آیه از آیاتش سرزنش کند بآن فرشته ها که بر فلک گماشته فرماید فلک را از مجاری خود زائل کنند و خورشید در دریائی که فلک در آن جاریست افتد و نورش برود و رنگش بگردد،و چون خدا خواهد آیت خود را بزرگ نماید خورشید چنانچه خدا خواهد خلقش را بترساند در دریا محو شود،و این درگاهی است که خورشید بسختی گرفته شود،و با ماه هم چنین کند،و چون خدا خواهد آنها را برآورد و بمجرای خود برگرداند،فرشته را فرماید که گماشته بر فلک است،خورشید را بمجرای خود برگرداند و فرشته فلک را بمجرایش برگرداند،و از آب تیره برآید،و ماه هم چنین است. سپس امام علیه السّلام فرمود:آگاه باش که هراسان و ترسان نشود از آن دو جز کسی که شیعه ما است،و چون چنین شود بخدا پناه برید،و باو برگردید،فرمود: که امیر المؤمنین علیه السّلام فرموده:زمین پانصد سال راه است و چهار صد سالش ویرانست و صد سالش آبادان،و خورشید 60*60 فرسخ است،و ماه 40*40 فرسخ روی آنها پرتو بخش اهل آسمانند و پشت آنها برای اهل زمین،اختران چون بزرگترین کوه باشند بر زمین آفرینش خورشید پیش از ماه است،
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 131 )
ص : 6742
روی أبو هریره عن النبیّ صلّی اللّه علیه و آله أنّه قال: «تقیء الأرض أفلاذ کبدها مثل الأسطوان من الذّهب و الفضه، فیجیء القاتل فیقول فی مثل هذا: قتلت، و یجیء القاطع الرّحم فیقول فی مثل هذا: قطعت رحمی، و یجیء السارق فیقول فی مثل هذا: قطعت یدی، ثمّ یترکونه و لا یأخذون منه شیئا».
( أمالی المرتضی (غرر الفوائد و درر القلائد) , جلد 1 , صفحه 95 )
ص : 6743
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلاِسْتِنْجَاءُ بِالْیَمِینِ مِنَ اَلْجَفَاءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 209 )
ص : 6744
ع، [علل الشرائع] : بإسناده عن ابن البطائنی، عن أبیه: سألت أبا عبد اللّه علیه السلام: قال: لأیّ علّه دفنت فاطمه علیها السلام باللیل و لم تدفن بالنهار؟ قال: لأنّها أوصت أن لا یصلّ علیها الرجلان الأعرابیّان.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 619 )
ص : 6745
مَنْ لَمْ یُحْسِنْ خُلْقَهُ لَمْ یَنْتَفِعْ بِهِ قَرِینُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 654 )
ص : 6746
قَالَ: وَ تَدْعُو لِلْمَرِیضِ فَتَقُولُ أُعِیذُکَ بِالرَّسُولِ اَلْحَقِّ اَلنَّاطِقِ بِکَلِمَهِ اَلصِّدْقِ مِنْ عِنْدِ اَلْخَالِقِ مِنْ کُلِّ دَاءٍ تَرَاهُ وَ رَأَیْتَ وَ مِنْ کُلِّ عِرْقٍ سَاکِنٍ وَ ضَارِبٍ وَ مِنْ کُلِّ جَاءٍ وَ ذَاهِبٍ اُسْکُنْ أَسْکَنْتُکَ بِاللَّهِ اَلْعَظِیمِ أَصْبَحْتَ فِی حِمَی اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ یُسْتَبَاحُ وَ فِی کَنَفِ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ یُرَامُ وَ فِی جِوَارِ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ یُسْتَضَامُ وَ فِی نِعْمَهِ اَللَّهِ اَلَّتِی لاَ تَزُولُ وَ فِی سَلاَمَهِ اَللَّهِ اَلَّتِی لاَ تَحُولُ وَ فِی ذِمَّهِ اَللَّهِ اَلَّتِی لاَ تُخْفَرُ وَ فِی مَنْعِ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ یُرَامُ وَ فِی حِرْزِ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ یُدْرَکُ وَ فِی عَطَائِهِ اَلَّذِی لاَ یُحَدُّ وَ فِی قَضَائِهِ اَلَّذِی لاَ یُرَدُّ وَ فِی مَنْعِهِ اَلَّذِی لاَ یُعَدُّ وَ فِی جُنْدِ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ یُهْزَمُ وَ فِی عَوْنِ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ یُخْذَلُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 157 )
ص : 6747
اَلْمُفِیدُ فِی أَمَالِیهِ ، بِإِسْنَادِهِ إِلَی هِشَامِ بْنِ مُحَمَّدٍ أَنَّهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا وَصَلَ إِلَیْهِ وَفَاهُ مَالِکٍ فِی جُمْلَهِ کَلاَمٍ لَهُ مَعَ أَنَّا قَدْ وَطَّنَّا أَنْفُسَنَا أَنْ نَصْبِرَ عَلَی کُلِّ مُصِیبَهٍ بَعْدَ مُصَابِنَا بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّهَا أَعْظَمُ اَلْمُصِیبَهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 443 )
ص : 6748
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی عَنِ اِبْنِ عُمَرَ قَالَ: طَلَّقْتُ زَوْجَتِی وَ هِیَ حَائِضٌ فَقَالَ لِیَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا هَکَذَا أَمَرَکَ رَبُّکَ إِنَّمَا اَلسُّنَّهُ أَنْ تَسْتَقْبِلَ بِهَا اَلطُّهْرَ فَتُطَلِّقَهَا فِی کُلِّ طُهْرٍ تَطْلِیقَهً .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 231 )
ص : 6749
وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ تَزُورَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِهَذِهِ اَلزِّیَارَهِ قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَضَی أَبِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ إِلَی مَشْهَدِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَوَقَفَ عَلَیْهِ ثُمَّ بَکَی وَ قَالَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حُجَّتَهُ عَلَی عِبَادِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَشْهَدُ أَنَّکَ جَاهَدْتَ فِی اَللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ وَ عَمِلْتَ بِکِتَابِهِ وَ اِتَّبَعْتَ سُنَّهَ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی دَعَاکَ اَللَّهُ إِلَی جِوَارِهِ وَ قَبَضَکَ إِلَیْهِ بِاخْتِیَارِهِ وَ أَلْزَمَ أَعْدَاءَکَ اَلْحُجَّهَ مَعَ مَا لَکَ مِنَ اَلْحُجَجِ اَلْبَالِغَهِ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ اَللَّهُمَّ فَاجْعَلْ نَفْسِی مُطْمَئِنَّهً بِقَدَرِکَ رَاضِیَهً بِقَضَائِکَ مُولَعَهً بِذِکْرِکَ وَ دُعَائِکَ مُحِبَّهً لِصَفْوَهِ أَوْلِیَائِکَ مَحْبُوبَهً فِی أَرْضِکَ وَ سَمَائِکَ صَابِرَهً عَلَی نُزُولِ بَلاَئِکَ مُشْتَاقَهً إِلَی فَرْحَهِ لِقَائِکَ مُتَزَوِّدَهً اَلتَّقْوَی لِیَوْمِ جَزَائِکَ مُسْتَنَّهً بِسُنَنِ أَوْلِیَائِکَ مُفَارِقَهً لِأَخْلاَقِ أَعْدَائِکَ مَشْغُولَهً عَنِ اَلدُّنْیَا بِحَمْدِکَ وَ ثَنَائِکَ ثُمَّ وَضَعَ خَدَّهُ عَلَی قَبْرِهِ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنَّ قُلُوبَ اَلْمُخْبِتِینَ إِلَیْکَ وَالِهَهٌ وَ سُبُلَ اَلرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ شَارِعَهٌ وَ أَعْلاَمَ اَلْقَاصِدِینَ إِلَیْکَ وَاضِحَهٌ وَ أَفْئِدَهَ اَلْعَارِفِینَ مِنْکَ فَازِعَهٌ وَ أَصْوَاتَ اَلدَّاعِینَ إِلَیْکَ صَاعِدَهٌ وَ أَبْوَابَ اَلْإِجَابَهِ لَهُمْ مُفَتَّحَهٌ وَ دَعْوَهَ مَنْ نَاجَاکَ مُسْتَجَابَهٌ وَ تَوْبَهَ مَنْ أَنَابَ إِلَیْکَ مَقْبُولَهٌ وَ عَبْرَهَ مَنْ بَکَی مِنْ خَوْفِکَ مَرْحُومَهٌ وَ اَلْإِغَاثَهَ لِمَنِ اِسْتَغَاثَ بِکَ مَوْجُودَهٌ وَ اَلْإِعَانَهَ لِمَنِ اِسْتَعَانَ بِکَ مَبْذُولَهٌ وَ عِدَاتِکَ لِعِبَادِکَ مُنْجَزَهٌ وَ زَلَلَ مَنِ اِسْتَقَالَکَ مُقَالَهٌ وَ أَعْمَالَ اَلْعَامِلِینَ لَدَیْکَ مَحْفُوظَهٌ وَ أَرْزَاقَکَ إِلَی اَلْخَلاَئِقِ مِنْ لَدُنْکَ نَازِلَهٌ وَ عَوَائِدَ اَلْمَزِیدِ إِلَیْهِمْ وَاصِلَهٌ وَ ذُنُوبَ اَلْمُسْتَغْفِرِینَ مَغْفُورَهٌ وَ حَوَائِجَ خَلْقِکَ عِنْدَکَ مَقْضِیَّهٌ وَ جَوَائِزَ اَلسَّائِلِینَ عِنْدَکَ مُوَفَّرَهٌ وَ عَوَائِدَ اَلْمَزِیدِ مُتَوَاتِرَهٌ وَ مَوَائِدَ اَلْمُسْتَطْعِمِینَ مُعَدَّهٌ وَ مَنَاهِلَ اَلظِّمَاءِ مُتْرَعَهٌ اَللَّهُمَّ فَاسْتَجِبْ دُعَائِی وَ اِقْبَلْ ثَنَائِی وَ اِجْمَعْ بَیْنِی وَ بَیْنَ أَوْلِیَائِی بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ إِنَّکَ وَلِیُّ نَعْمَائِی وَ مُنْتَهَی مُنَایَ وَ غَایَهُ رَجَائِی فِی مُنْقَلَبِی وَ مَثْوَایَ .
( البلد الأمین , جلد 1 , صفحه 295 )
ص : 6750
کَفَی بِالْمَرْءِ غَبَاوَهً أَنْ یَنْظُرَ مِنْ عُیُوبِ اَلنَّاسِ إِلَی مَا خَفِیَ عَلَیْهِ مِنْ عُیُوبِهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 386 )
ص : 6751
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مِنَ اَلنَّاسِ مَنْ لاَ یُؤْمِنُ إِلاَّ بِالْمُعَایَنَهِ وَ مِنْهُمْ مِنْ یُؤْمِنُ بِغَیْرِهَا إِنَّ رَجُلاً أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَرِنِی آیَهً فَقَالَ بِیَدِهِ إِلَی اَلنَّخْلِ فَذَهَبَتْ یَمْنَهً ثُمَّ قَالَ هَکَذَا فَذَهَبَتْ یَسْرَهً فَآمَنَ اَلرَّجُلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 377 )
ص : 6752
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: وَ ما عَلَّمْتُمْ مِنَ اَلْجَوارِحِ مُکَلِّبِینَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمّا عَلَّمَکُمُ اَللّهُ فَکُلُوا مِمّا أَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ وَ اُذْکُرُوا اِسْمَ اَللّهِ عَلَیْهِ . قَالَ: «لاَ بَأْسَ بِأَکْلِ مَا أَمْسَکَ اَلْکَلْبُ، مِمَّا لَمْ یَأْکُلِ اَلْکَلْبُ مِنْهُ، فَإِذَا أَکَلَ اَلْکَلْبُ مِنْهُ قَبْلَ أَنْ تُدْرِکَهُ فَلاَ تَأْکُلْهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 250 )
ص : 6753
مَنْ أَعْجَبَ بِرَأْیِهِ أَهْلَکَهُ اَلْعَجْزُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 603 )
ص : 6754
أَبُو أَیُّوبَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ : سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها أَ رَأَیْتَ إِنِ اِسْتَأْذَنَ اَلْحَکَمَانِ فَقَالاَ لِلرَّجُلِ وَ اَلْمَرْأَهِ أَ لَیْسَ قَدْ جَعَلْتُمَا أَمْرَکُمَا إِلَیْنَا فِی اَلْإِصْلاَحِ وَ اَلتَّفْرِیقِ فَقَالَ اَلرَّجُلُ وَ اَلْمَرْأَهُ لَهُمَا نَعَمْ وَ أَشْهِدُوا بِذَلِکَ شُهُوداً عَلَیْهِمَا أَ یَجُوزُ تَفْرِیقُهُمَا عَلَیْهِمَا قَالَ نَعَمْ وَ لَکِنْ لاَ یَکُونُ ذَلِکَ مِنْهُمَا إِلاَّ عَلَی طُهْرٍ مِنَ اَلْمَرْأَهِ بِغَیْرِ جِمَاعٍ مِنَ اَلرَّجُلِ قِیلَ لَهُ أَ فَرَأَیْتَ إِنْ قَالَ أَحَدُ اَلْحَکَمَیْنِ قَدْ فَرَّقْتُ بَیْنَهُمَا وَ قَالَ اَلْآخَرُ لَمْ أُفَرِّقْ بَیْنَهُمَا قَالَ فَقَالَ لاَ یَکُونُ لَهُمَا تَفْرِیقٌ حَتَّی یَجْتَمِعَا جَمِیعاً عَلَی اَلتَّفْرِیقِ فَإِذَا اِجْتَمَعَا عَلَی اَلتَّفْرِیقِ جَازَ تَفْرِیقُهُمَا عَلَی اَلرَّجُلِ وَ اَلْمَرْأَهِ .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 594 )
ص : 6755
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ اَلْأَسْتَرْآبَادِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا یُوسُفُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَیَّارٍ عَنْ أَبَوَیْهِمَا عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلامُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ ذَاتَ یَوْمٍ یَا عَبْدَ اَللَّهِ حَبِّبْ فِی اَللَّهِ وَ أَبْغِضْ فِی اَللَّهِ وَ وَالِ فِی اَللَّهِ وَ عَادِ فِی اَللَّهِ فَإِنَّکَ لاَ تَنَالُ وَلاَیَتَهُ إِلاَّ بِذَلِکَ وَ لاَ یَجِدُ رَجُلٌ طَعْمَ اَلْإِیمَانِ وَ إِنْ کَثُرَتْ صَلاَتُهُ وَ صِیَامُهُ حَتَّی یَکُونَ کَذَلِکَ وَ قَدْ صَارَتْ مُؤَاخَاهُ اَلنَّاسِ فِی یَوْمِکُمْ هَذَا أَکْثَرُهَا فِی اَلدُّنْیَا عَلَیْهَا یَتَوَادُّونَ وَ عَلَیْهَا یَتَبَاغَضُونَ وَ ذَلِکَ لاَ یُغْنِی عَنْهُمْ مِنَ اَللَّهِ شَیْئاً فَقَالَ لَهُ عَلَیْهِ السَّلامُ کَیْفَ لِی أَنْ أَعْلَمَ أَنِّی قَدْ وَالَیْتُ وَ عَادَیْتُ فِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ وَلِیُّ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّی أُوَالِیَهُ وَ مَنْ عَدُوُّهُ حَتَّی أُعَادِیَهُ فَأَشَارَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلامُ فَقَالَ أَ تَرَی هَذَا فَقَالَ بَلَی فَقَالَ صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَلِیُّ هَذَا وَلِیُّ اَللَّهِ فَوَالِهِ وَ عَدُوُّ هَذَا عَدُوُّ اَللَّهِ فَعَادِهِ وَ وَالِ وَلِیَّ هَذَا وَ لَوْ أَنَّهُ قَاتِلُ أَبِیکَ وَ وَلَدِکَ وَ عَادِ عَدُوَّ هَذَا وَ لَوْ أَنَّهُ أَبُوکَ وَ وَلَدُکَ .
( صفات الشیعه , جلد 1 , صفحه 45 )
از امام حسن عسکری علیه السّلام روایت شده که آن حضرت از پدرش از اجداد طاهرینش نقل فرمود: روزی رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به یکی از اصحابش فرمود:ای بندۀ خدا، حبّ و بغضت باید در راه خدا باشد و در راه خدا دوستی و دشمنی کن، زیرا جز به این طریق به ولایت خدا نخواهی رسید.نیز هیچ کس طعم ایمان را نمی چشد،اگر چه زیاد نماز بخواند و بسیار روزه بگیرد،مگر این که این گونه[که گفتم]باشد.امروزه بیشتر دوستی ها و برادری های مردم برای دنیاست.به خاطر دنیا با یک دیگر دوست می شوند و دشمنی می کنند و این گونه اعمال،عذاب خدا را از آنها باز نمی دارد. آن صحابی به حضرت عرضه داشت:چگونه می توانم بفهمم که دوستی و دشمنی ام برای خداست،چه کسی دوست خداست تا او را دوست بدارم و چه کسی دشمن خداست تا با او دشمنی کنم؟رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به سوی علی علیه السّلام اشاره کرد و فرمود:آیا این مرد را می بینی؟عرض کرد:آری.فرمود:دوست این،دوست خداست پس او را دوست بدار.و دشمن این،دشمن خداست پس او را دشمن بدار. دوستدار این را دوست بدار،اگر چه قاتل پدر و فرزندت باشد و دشمن این را دشمن بدار،اگر چه پدر و فرزندت باشد.
( صفات الشیعه / ترجمه توحیدی ؛ ج 1 , ص 119 )
ص : 6756
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلسَّیَّارِیِّ قَالَ: أَوْصَلْتُ أَشْیَاءَ لِلْمَرْزُبَانِیِّ اَلْحَارِثِیِّ فِیهَا سِوَارُ ذَهَبٍ فَقُبِلَتْ وَ رُدَّ عَلَیَّ اَلسِّوَارُ وَ أَمَرْتُ بِکَسْرِهِ فَکَسَرْتُهُ فَإِذَا فِی وَسَطِهِ مَثَاقِیلُ حَدِیدٍ وَ نُحَاسٍ وَ صُفْرٍ فَأَخْرَجْتُهُ وَ أَنْفَذْتُ اَلذَّهَبَ بَعْدَ ذَلِکَ فَقُبِلَ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 451 )
و روایت کند محمد بن ابی عبد اللّه السیاری که رسانیدم بوی چیزی از برای مرزبانی حارثی که در او دست بند طلای بود، آن اشیا را قبول فرمود غیر دست بند را که برگرداند بمن، و مأمور گشتم بشکستن آن، پس چون شکستم ناگاه در میان آن چند مثقال آهن و مس و روی بود، آن را خالص ساختم فرستادم طلا را بعد از این قبول فرمود.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 343 )
ص : 6757
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَتَانِی جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ کَیْفَ نَنْزِلُ عَلَیْکُمْ وَ أَنْتُمْ لاَ تَسْتَاکُونَ وَ لاَ تَسْتَنْجُونَ بِالْمَاءِ وَ لاَ تَغْسِلُونَ بَرَاجِمَکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 210 )
ص : 6758
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ فِی بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلرَّبِیعِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مَیَّاحٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی کِتَابِهِ إِلَیْهِ قَالَ: وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ أَنَّهُمْ یَسْتَحِلُّونَ اَلشَّهَادَاتِ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَلَی غَیْرِهِمْ فَإِنَّ ذَلِکَ لاَ یَجُوزُ وَ لاَ یَحِلُّ وَ لَیْسَ هُوَ عَلَی مَا تَأَوَّلُوا إِلاَّ لِقَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا شَهادَهُ بَیْنِکُمْ إِذا حَضَرَ أَحَدَکُمُ اَلْمَوْتُ حِینَ اَلْوَصِیَّهِ اِثْنانِ ذَوا عَدْلٍ مِنْکُمْ أَوْ آخَرانِ مِنْ غَیْرِکُمْ إِنْ أَنْتُمْ ضَرَبْتُمْ فِی اَلْأَرْضِ فَأَصابَتْکُمْ مُصِیبَهُ اَلْمَوْتِ ، وَ ذَلِکَ إِذَا کَانَ مُسَافِراً فَحَضَرَهُ اَلْمَوْتُ أَشْهَدَ اِثْنَیْنِ ذَوَیْ عَدْلٍ مِنْ أَهْلِ دِینِهِ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَآخَرَانِ مِمَّنْ یَقْرَأُ اَلْقُرْآنَ ، مِنْ غَیْرِ أَهْلِ وَلاَیَتِهِ تَحْبِسُونَهُما مِنْ بَعْدِ اَلصَّلاهِ فَیُقْسِمانِ بِاللّهِ إِنِ اِرْتَبْتُمْ لا نَشْتَرِی بِهِ ثَمَناً وَ لَوْ کانَ ذا قُرْبی وَ لا نَکْتُمُ شَهادَهَ اَللّهِ إِنّا إِذاً لَمِنَ اَلْآثِمِینَ `فَإِنْ عُثِرَ عَلی أَنَّهُمَا اِسْتَحَقّا إِثْماً فَآخَرانِ یَقُومانِ مَقامَهُما مِنَ اَلَّذِینَ اِسْتَحَقَّ عَلَیْهِمُ اَلْأَوْلَیانِ مِنْ أَهْلِ وَلاَیَتِهِ فَیُقْسِمانِ بِاللّهِ لَشَهادَتُنا أَحَقُّ مِنْ شَهادَتِهِما وَ مَا اِعْتَدَیْنا إِنّا إِذاً لَمِنَ اَلظّالِمِینَ `ذلِکَ أَدْنی أَنْ یَأْتُوا بِالشَّهادَهِ عَلی وَجْهِها أَوْ یَخافُوا أَنْ تُرَدَّ أَیْمانٌ بَعْدَ أَیْمانِهِمْ وَ اِتَّقُوا اَللّهَ وَ اِسْمَعُوا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 313 )
ص : 6759
کَثْرَهُ اَلْوِفَاقِ نِفَاقٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 524 )
ص : 6760
عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ « فَصِیامُ ثَلاثَهِ أَیّامٍ فِی اَلْحَجِّ وَ سَبْعَهٍ إِذا رَجَعْتُمْ » قَالَ: إِذَا رَجَعْتَ إِلَی أَهْلِکَ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 92 )
ص : 6761
أَحْمَدُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ اِبْنَا مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ، عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: «إِنِّی لَفِی عُمْرَهٍ اِعْتَمَرْتُهَا فِی اَلْحِجْرِ جَالِساً، إِذْ نَظَرْتُ إِلَی جَانٍّ قَدْ أَقْبَلَ مِنْ نَاحِیَهِ اَلْمَسْعَی حَتَّی دَنَا مِنَ اَلْحَجَرِ ، فَطَافَ بِالْبَیْتِ أُسْبُوعاً، ثُمَّ إِنَّهُ أَتَی اَلْمَقَامَ فَقَامَ عَلَی ذَنَبِهِ فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ، وَ ذَلِکَ عِنْدَ زَوَالِ اَلشَّمْسِ، فَبَصُرَ بِهِ عَطَاءٌ وَ أُنَاسٌ مِنْ أَصْحَابِهِ فَأَتَوْنِی فَقَالُوا: یَا أَبَا جَعْفَرٍ أَ مَا رَأَیْتَ هَذَا اَلْجَانَّ؟ فَقُلْتُ: رَأَیْتُهُ وَ مَا صَنَعَ، ثُمَّ قُلْتُ لَهُمْ: اِنْطَلِقُوا إِلَیْهِ وَ قُولُوا: یَقُولُ لَکَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ : إِنَّ اَلْبَیْتَ یَحْضُرُهُ أَعْبُدٌ وَ سُودَانٌ وَ هَذِهِ سَاعَهُ خَلْوَتِهِ مِنْهُمْ، وَ قَدْ قَضَیْتَ نُسُکَکَ وَ نَحْنُ نَتَخَوَّفُ عَلَیْکَ مِنْهُمْ، فَلَوْ خَفَّفْتَ وَ اِنْطَلَقْتَ، قَالَ: فَکَوَّمَ کُومَهً مِنْ بَطْحَاءِ اَلْمَسْجِدِ بِرَأْسِهِ، ثُمَّ وَضَعَ ذَنَبَهُ عَلَیْهَا ثُمَّ مَثَلَ فِی اَلْهَوَاءِ» .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 82 )
ص : 6762
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ دَاوُدَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَیْضِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُتْعَهِ قَالَ نَعَمْ إِذَا کَانَتْ عَارِفَهً إِلَی أَنْ قَالَ: وَ إِیَّاکُمْ وَ اَلْکَوَاشِفَ وَ اَلدَّوَاعِیَ وَ اَلْبَغَایَا وَ ذَوَاتِ اَلْأَزْوَاجِ قُلْتُ مَا اَلْکَوَاشِفُ قَالَ اَللَّوَاتِی یُکَاشِفْنَ وَ بُیُوتُهُنَّ مَعْلُومَهٌ وَ یُؤْتَیْنَ قُلْتُ فَالدَّوَاعِی قَالَ اَللَّوَاتِی یَدْعُونَ إِلَی أَنْفُسِهِنَّ وَ قَدْ عُرِفْنَ بِالْفَسَادِ قُلْتُ فَالْبَغَایَا قَالَ اَلْمَعْرُوفَاتُ بِالزِّنَا قُلْتُ فَذَوَاتُ اَلْأَزْوَاجِ قَالَ اَلْمُطَلَّقَاتُ عَلَی غَیْرِ اَلسُّنَّهِ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ إِسْحَاقَ ؛ وَ رَوَاهُ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 28 )
ص : 6763
وَ لَمَّا اِشْتَدَّتْ قُرَیْشٌ فِی أَذَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَذَی أَصْحَابِهِ أَمَرَهُمْ أَنْ یَخْرُجُوا إِلَی اَلْحَبَشَهِ وَ أَمَرَ جَعْفَراً أَنْ یَخْرُجَ بِهِمْ فَخَرَجَ جَعْفَرٌ وَ مَعَهُ سَبْعُونَ رَجُلاً حَتَّی رَکِبُوا اَلْبَحْرَ فَلَمَّا بَلَغَ قُرَیْشاً خُرُوجُهُمْ بَعَثُوا عَمْرَو بْنَ اَلْعَاصِ وَ عُمَارَهَ بْنَ اَلْوَلِیدِ إِلَی اَلنَّجَاشِیِّ أَنْ یَرُدَّهُمْ إِلَیْهِمْ فَوَرَدُوا عَلَی اَلنَّجَاشِیِّ وَ حَمَلُوا إِلَیْهِ هَدَایَا فَقَالَ عَمْرٌو أَیُّهَا اَلْمَلِکُ إِنَّ قَوْماً مِنَّا خَالَفُونَا فِی دِینِنَا وَ صَارُوا إِلَیْکَ فَرُدَّهُمْ إِلَیْنَا فَبَعَثَ اَلنَّجَاشِیُّ إِلَی جَعْفَرٍ وَ أَحْضَرَهُ فَقَالَ یَا جَعْفَرُ إِنَّ هَؤُلاَءِ یَسْأَلُونَنِی أَنْ أَرُدَّکُمْ إِلَیْهِمْ فَقَالَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ سَلْهُمْ أَ نَحْنُ عَبِیدٌ لَهُمْ قَالَ عَمْرٌو لاَ بَلْ أَحْرَارٌ کِرَامٌ قَالَ فَسَلْهُمْ أَ لَهُمْ عَلَیْنَا دُیُونٌ یُطَالِبُونَنَا بِهَا قَالَ لاَ مَا لَنَا عَلَیْهِمْ دُیُونٌ قَالَ فَلَهُمْ فِی أَعْنَاقِنَا دِمَاءٌ قَالَ عَمْرٌو مَا لَنَا فِی أَعْنَاقِهِمْ دِمَاءٌ وَ لاَ نُطَالِبُهُمْ بِذُخُولٍ قَالَ فَمَا یُرِیدُونَ مِنَّا قَالَ عَمْرٌو خَالَفُونَا فِی دِینِنَا وَ فَرَّقُوا جَمَاعَتَنَا فَرُدَّهُمْ إِلَیْنَا فَقَالَ جَعْفَرٌ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ خَالَفْنَاهُمْ لِنَبِیٍّ بَعَثَهُ اَللَّهُ فِینَا أَمَرَنَا بِخَلْعِ اَلْأَنْدَادِ وَ تَرْکِ اَلاِسْتِقْسَامِ بِالْأَزْلاَمِ وَ أَمَرَنَا بِالصَّلاَهِ وَ اَلزَّکَاهِ وَ حَرَّمَ اَلظُّلْمَ وَ اَلْجَوْرَ وَ سَفْکَ اَلدِّمَاءِ بِغَیْرِ حِلِّهَا وَ اَلزِّنَا وَ اَلرِّبَا وَ اَلدَّمَ وَ اَلْمَیْتَهَ وَ أَمَرَنَا بِالْعَدْلِ وَ اَلْإِحْسانِ وَ إِیتاءِ ذِی اَلْقُرْبی وَ یَنْهی عَنِ اَلْفَحْشاءِ وَ اَلْمُنْکَرِ وَ اَلْبَغْیِ فَقَالَ اَلنَّجَاشِیُّ بِهَذَا بَعَثَ اَللَّهُ تَعَالَی عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ أَ تَحْفَظُ یَا جَعْفَرُ مِمَّا أَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی نَبِیِّکَ شَیْئاً قَالَ نَعَمْ قَالَ اِقْرَأْ فَقَرَأَ عَلَیْهِ سُورَهَ مَرْیَمَ فَلَمَّا بَلَغَ إِلَی قَوْلِهِ وَ هُزِّی إِلَیْکِ بِجِذْعِ اَلنَّخْلَهِ تُساقِطْ عَلَیْکِ رُطَباً جَنِیًّا قَالَ هَذَا هُوَ اَلْحَقُّ فَقَالَ عَمْرٌو أَیُّهَا اَلْمَلِکُ إِنَّ هَذَا تَرَکَ دِینَنَا فَرُدَّهُ إِلَیْنَا وَ إِلَی بِلاَدِنَا فَرَفَعَ اَلنَّجَاشِیُّ یَدَهُ فَضَرَبَ بِهَا وَجْهَهُ ثُمَّ قَالَ لَئِنْ ذَکَرْتَهُ بِسُوءٍ لَأَقْتُلَنَّکَ فَخَرَجَ عَمْرٌو وَ اَلدَّمُ یُسْفَکُ عَلَی ثِیَابِهِ قَالَ وَ کَانَ عُمَارَهُ حَسَنَ اَلْوَجْهِ وَ عَمْرٌو کَانَ أَخْرَجَ أَهْلَهُ مَعَهُ فَلَمَّا کَانُوا فِی اَلسَّفِینَهِ شَرِبُوا اَلْخَمْرَ قَالَ عُمَارَهُ لِعَمْرٍو قُلْ لِأَهْلِکَ تُقَبِّلُنِی فَقَالَ عَمْرٌو أَ یَجُوزُ هَذَا فَلَمَّا تَنَشَّی عُمَارَهُ أَلْقَی عَمْراً فِی اَلْبَحْرِ فَتَشَبَّثَ بِصَدْرِ اَلسَّفِینَهِ فَأَخْرَجُوهُ. ثُمَّ إِنَّهُمْ لَمَّا کَانُوا عِنْدَ اَلنَّجَاشِیِّ کَانَتْ وَصِیفَهٌ عَلَی رَأْسِهِ تَذُبُّ عَنْهُ وَ تَنْظُرُ إِلَی عُمَارَهَ وَ کَانَ فَتًی جَمِیلاً فَلَمَّا رَجَعَ عَمْرٌو إِلَی مَنْزِلِهِ قَالَ لِعُمَارَهَ لَوْ رَاسَلْتَ جَارِیَهَ اَلْمَلِکِ فَفَعَلَ فَأَجَابَتْهُ قَالَ عَمْرٌو قُلْ لَهَا تَحْمِلُ إِلَیْکَ مِنْ طِیبِ اَلْمَلِکِ شَیْئاً فَحَمَلَتْ إِلَیْهِ فَأَخَذَهُ عَمْرٌو وَ کَانَ اَلَّذِی فَعَلَهُ عُمَارَهُ فِی قَلْبِهِ حَیْثُ أَلْقَاهُ فِی اَلْبَحْرِ فَأَدْخَلَ اَلطِّیبَ عَلَی اَلنَّجَاشِیِّ وَ قَالَ إِنَّ صَاحِبِیَ اَلَّذِی مَعِی رَاسَلَ حُرْمَتَکَ وَ خَدَعَهَا وَ هَذَا طِیبُهَا فَغَضِبَ اَلنَّجَاشِیُّ وَ هَمَّ أَنْ یَقْتُلَ عُمَارَهَ ثُمَّ قَالَ لاَ یَجُوزُ قَتْلُهُ لِأَنَّهُمْ دَخَلُوا بِلاَدِی بِأَمَانٍ فَأَمَرَ أَنْ یَفْعَلُوا بِهِ شَیْئاً أَشَدَّ مِنَ اَلْقَتْلِ فَأَخَذُوهُ وَ نَفَخُوا فِی إِحْلِیلِهِ بِالزِّیبَقِ فَصَارَ مَعَ اَلْوَحْشِ فَرَجَعَ عَمْرٌو إِلَی قُرَیْشٍ وَ أَخْبَرَهُمْ بِخَبَرِهِ وَ بَقِیَ جَعْفَرٌ بِأَرْضِ اَلْحَبَشَهِ فِی أَکْرَمِ کَرَامَهٍ فَمَا زَالَ بِهَا حَتَّی بَلَغَهُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ هَادَنَ قُرَیْشاً وَ قَدْ وَقَعَ بَیْنَهُمْ صُلْحٌ فَقَدِمَ بِجَمِیعِ مَنْ مَعَهُ وَ وَافَی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَدْ فَتَحَ خَیْبَرَ وَ قَدْ وُلِدَ لِجَعْفَرٍ مِنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ بِالْحَبَشَهِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 322 )
ص : 6764
1004-4 الکافی ،1/4/191/1 الثلاثه عن ابن أذینه عن العجلی قال: قلت لأبی جعفر علیه السّلام قول اللّه تبارک و تعالی وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّهً وَسَطاً لِتَکُونُوا شُهَداءَ عَلَی اَلنّاسِ وَ یَکُونَ اَلرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیداً قال نحن الأمه الوسط و نحن شهداء اللّه تعالی علی خلقه و حججه فی أرضه قلت قوله یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِرْکَعُوا وَ اُسْجُدُوا وَ اُعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ اِفْعَلُوا اَلْخَیْرَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ `وَ جاهِدُوا فِی اَللّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اِجْتَباکُمْ قال إیانا عنی و نحن المجتبون و لم یجعل اللّه تبارک و تعالی فی الدین من ضیق فالحرج أشد من الضیق مِلَّهَ أَبِیکُمْ إِبْراهِیمَ إیانا عنی خاصه هُوَ سَمّاکُمُ اَلْمُسْلِمِینَ اللّه تعالی سمانا المسلمین من قبل فی الکتب التی مضت و فی هذا القرآن لِیَکُونَ اَلرَّسُولُ شَهِیداً عَلَیْکُمْ وَ تَکُونُوا شُهَداءَ عَلَی اَلنّاسِ فرسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله الشهید علینا بما بلغنا عن اللّه تعالی و نحن الشهداء علی الناس فمن صدق یوم القیامه صدقناه و من کذب کذبناه.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 500 )
ص : 6765
جَعْفَرُ بْنُ جَابِرٍ اَلطَّائِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُوسَی بْنُ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ اَلصَّیْقَلُ قَالَ: حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ یَزِیدَ قَالَ: کَتَبَ جَابِرُ بْنُ حَسَّانَ اَلصُّوفِیُّ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ مَنَعَتْنِی رِیحٌ شَابِکَهٌ شَبَکَتْ بَیْنَ قَرْنَیَّ إِلَی قَدَمَیَّ فَادْعُ اَللَّهَ لِی فَدَعَا لَهُ وَ کَتَبَ إِلَیْهِ عَلَیْکَ بِسُعُوطِ اَلْعَنْبَرِ وَ اَلزَّیْبَقِ عَلَی اَلرِّیقِ تُعَافَی مِنْهَا إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی فَفَعَلَ ذَلِکَ فَکَأَنَّمَا نَشَطَ مِنْ عِقَالٍ .
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 70 )
ص : 6766
وَ فِی رِوَایَهٍ: أَحَبُّ اَلشَّرَابِ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْحُلْوُ اَلْبَارِدُ وَ کَانَ یَشْرَبُ اَلْمَاءَ عَلَی اَلْعَسَلِ وَ کَانَ یُمَاثُ اَلْخُبْزُ فَیَشْرَبُهُ أَیْضاً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 29 )
ص : 6767
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمُشْرِکِینَ أَ یَبْتَدِئُ بِهِمُ اَلْمُسْلِمُونَ بِالْقِتَالِ فِی اَلشَّهْرِ اَلْحَرَامِ فَقَالَ إِذَا کَانَ اَلْمُشْرِکُونَ اِبْتَدَءُوهُمْ بِاسْتِحْلاَلِهِمْ وَ رَأَی اَلْمُسْلِمُونَ أَنَّهُمْ یَظْهَرُونَ عَلَیْهِمْ فِیهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ اَلشَّهْرُ اَلْحَرامُ بِالشَّهْرِ اَلْحَرامِ وَ اَلْحُرُماتُ قِصاصٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 48 )
ص : 6768
علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن ابن محبوب ، عن ابن رئاب ، عن محمّد بن قیس ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: جاءت امرأه من الأنصار إلی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - فدخلت علیه، و هو فی منزل حفصه ، و المرأه متلبّسه متمشّطه. فدخلت علی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله و سلم-. فقالت: یا رسول اللّه ، إنّ المرأه لا تخطب الزّوج. و أنا امرأه أیم لا زوج لی منذ دهر و لا ولد. فهل لک من حاجه؟ فإن تک، فقد وهبت نفسی لک إن قبلتنی. فقال لها رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - خیرا و دعا لها. ثمّ قال: یا أخت الأنصار ، جزاکم اللّه عن رسول اللّه خیرا. فقد نصرنی رجالکم و رغبت فیّ نساؤکم. فقالت لها حفصه : ما أقلّ حیائک و أجرأک و أنهمک للرّجال! فقال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله و سلم-: کفّی عنها، یا حفصه ، فإنّها خیر منک، رغبت فی رسول اللّه فلمّتها و عبتها. ثمّ قال للمرأه: انصرفی، رحمک اللّه، فقد أوجب اللّه لک الجنّه لرغبتک فیّ و تعرّضک لمحبّتی و سروری، و سیأتیک أمری إن شاء اللّه. فأنزل اللّه - عزّ و جلّ- وَ اِمْرَأَهً مُؤْمِنَهً إِنْ وَهَبَتْ نَفْسَها لِلنَّبِیِّ [إِنْ أَرادَ اَلنَّبِیُّ أَنْ یَسْتَنْکِحَها خالِصَهً لَکَ مِنْ دُونِ اَلْمُؤْمِنِینَ . قال: فأحلّ اللّه - عزّ و جلّ - هبه المرأه نفسها لرسول اللّه ، و لا یحلّ ذلک لغیره.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 414 )
ص : 6769
وَ رَوَی عَبْدُ اَلسَّلاَمِ بْنُ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا رَأَیْتَ اَلْهِلاَلَ فَصُمْ وَ إِذَا رَأَیْتَ اَلْهِلاَلَ فَأَفْطِرْ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 405 )
ص : 6770
وَ مِنْ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ: «إِیَّاکُمْ وَ اَلْمُغْمِضَاتِ مِنَ اَلذُّنُوبِ» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 6771
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ حَمَّادٍ اَللَّحَّامِ وَ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ : کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُعْجِبُهُ اَلْکُرَّاثُ وَ کَانَ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَأْکُلَهُ خَرَجَ مِنَ اَلْمَدِینَهِ إِلَی اَلْعُرَیْضِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 215 )
ص : 6772
وَ قَالَ أَیْضاً حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ عَلِیٍّ اَلدَّقَّاقُ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا اَلْجَوْهَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ سُلَیْمَانَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ سُلَیْمَانَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ قَالَ" رَأَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُتَخَتِّماً فِی یَمِینِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 286 )
ص : 6773
رَوَی جَابِرٌ اَلْجُعْفِیُّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَضَی أَبِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ إِلَی مَشْهَدِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَوَقَفَ ثُمَّ بَکَی وَ قَالَ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حُجَّتَهُ عَلَی عِبَادِهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ . أَشْهَدُ أَنَّکَ جَاهَدْتَ فِی اَللّهِ حَقَّ جِهادِهِ ، وَ عَمِلْتَ بِکِتَابِهِ، وَ اِتَّبَعْتَ سُنَنَ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، حَتَّی دَعَاکَ اَللَّهُ إِلَی جِوَارِهِ، وَ قَبَضَکَ إِلَیْهِ بِاخْتِیَارِهِ، وَ أَلْزَمَ أَعْدَاءَکَ اَلْحُجَّهَ، مَعَ مَا لَکَ مِنَ اَلْحُجَجِ اَلْبَالِغَهِ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ. اَللَّهُمَّ فَاجْعَلْ نَفْسِی مُطْمَئِنَّهً بِقَدَرِکَ، رَاضِیَهً بِقَضَائِکَ، مُولَعَهً بِذِکْرِکَ وَ دُعَائِکَ، مُحِبَّهً لِصَفْوَهِ أَوْلِیَائِکَ، مَحْبُوبَهً سَمَائِکَ، صَابِرَهً عَلَی نُزُولِ بَلاَئِکَ، [شَاکِرَهً لِفَوَاضِلِ نَعْمَائِکَ، ذَاکِرَهً لِسَوَابِغِ آلاَئِکَ] ، مُشْتَاقَهً إِلَی فَرْحَهِ لِقَائِکَ، مُتَزَوِّدَهً اَلتَّقْوَی لِیَوْمِ جَزَائِکَ، مُسْتَنَّهً بِسُنَنِ أَوْلِیَائِکَ، مُفَارِقَهً لِأَخْلاَقِ أَعْدَائِکَ، مَشْغُولَهً عَنِ اَلدُّنْیَا بِحَمْدِکَ وَ ثَنَائِکَ. ثُمَّ وَضَعَ خَدَّهُ عَلَی قَبْرِهِ، وَ قَالَ: اَللَّهُمَّ إِنَّ قُلُوبَ اَلْمُخْبِتِینَ إِلَیْکَ وَالِهَهٌ ، وَ سُبُلَ اَلرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ شَارِعَهٌ، وَ أَعْلاَمَ اَلْقَاصِدِینَ إِلَیْکَ وَاضِحَهٌ، وَ أَفْئِدَهَ اَلْعَارِفِینَ مِنْکَ فَازِعَهٌ، وَ أَصْوَاتَ اَلدَّاعِینَ إِلَیْکَ صَاعِدَهٌ، وَ أَبْوَابَ اَلْإِجَابَهِ لَهُمْ مُفَتَّحَهٌ. وَ دَعْوَهَ مَنْ نَاجَاکَ مُسْتَجَابَهٌ، وَ تَوْبَهَ مَنْ أَنَابَ إِلَیْکَ مَقْبُولَهٌ، وَ عَبْرَهَ مَنْ بَکَی مِنْ خَوْفِکَ مَرْحُومَهٌ، وَ اَلْإِغَاثَهَ لِمَنِ اِسْتَغَاثَ بِکَ مَوْجُودَهٌ، وَ اَلْإِعَانَهَ لِمَنِ اِسْتَعَانَ بِکَ مَبْذُولَهٌ، وَ عِدَاتِکَ لِعِبَادِکَ مُنْجَزَهٌ. وَ زَلَلَ مَنِ اِسْتَقَالَکَ مُقَالَهٌ، وَ أَعْمَالَ اَلْعَامِلِینَ لَدَیْکَ مَحْفُوظَهٌ، وَ أَرْزَاقَکَ إِلَی اَلْخَلاَئِقِ مِنْ لَدُنْکَ نَازِلَهٌ، وَ عَوَائِدَ اَلْمَزِیدِ إِلَیْهِمْ وَاصِلَهٌ، وَ ذُنُوبَ اَلْمُسْتَغْفِرِینَ مَغْفُورَهٌ، وَ حَوَائِجَ خَلْقِکَ عِنْدَکَ مَقْضِیَّهٌ، وَ جَوَائِزَ اَلسَّائِلِینَ عِنْدَکَ مُوَفَّرَهٌ، وَ عَوَائِدَ اَلْمَزِیدِ مُتَوَاتِرَهٌ ، وَ مَوَائِدَ اَلْمُسْتَطْعِمِینَ مُعَدَّهٌ، وَ مَنَاهِلَ اَلظِّمَاءِ مُتْرَعَهٌ اَللَّهُمَّ فَاسْتَجِبْ دُعَائِی، وَ اِقْبَلْ ثَنَائِی، وَ اِجْمَعْ بَیْنِی وَ بَیْنَ أَوْلِیَائِی بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ ، إِنَّکَ وَلِیُّ نَعْمَائِی، وَ مُنْتَهَی مُنَایَ، وَ غَایَهُ رَجَائِی فِی مُنْقَلَبِی وَ مَثْوَایَ. قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَا قَالَهُ أَحَدٌ مِنْ شِیعَتِنَا عِنْدَ قَبْرِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، إِلاَّ وَقَعَ فِی دَرَجٍ مِنْ نُورٍ، وَ طُبِعَ عَلَیْهِ بِطَابَعِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، حَتَّی یُسَلَّمَ إِلَی اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، فَیَلْقَی صَاحِبَهُ بِالْبُشْرَی وَ اَلتَّحِیَّهِ وَ اَلْکَرَامَهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( المزار الکبیر , جلد 1 , صفحه 282 )
ص : 6774
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ طَلْحَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ رَجُلاً مِنْ خَثْعَمٍ جَاءَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَخْبِرْنِی مَا أَفْضَلُ اَلْإِسْلاَمِ فَقَالَ اَلْإِیمَانُ بِاللَّهِ فَقَالَ ثُمَّ مَا ذَا قَالَ صِلَهُ اَلرَّحِمِ قَالَ ثُمَّ مَا ذَا قَالَ اَلْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیُ عَنِ اَلْمُنْکَرِ قَالَ فَقَالَ اَلرَّجُلُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَیُّ اَلْأَعْمَالِ أَبْغَضُ إِلَی اَللَّهِ قَالَ اَلشِّرْکُ بِاللَّهِ قَالَ ثُمَّ مَا ذَا قَالَ قَطِیعَهُ اَلرَّحِمِ قَالَ ثُمَّ مَا ذَا قَالَ اَلْأَمْرُ بِالْمُنْکَرِ وَ اَلنَّهْیُ عَنِ اَلْمَعْرُوفِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 123 )
ص : 6775
وَ مِمَّا یَدُلُّ عَلَی أَنَّ هَذَا اَلْمَعْنَی قَدْ تَکَرَّرَ مِنَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی عِدَّهِ أَطْیَارٍ وَ عِدَّهِ مَجَالِسَ مَا رَوَوْهُ مِنْ غَیْرِ هَذَا اَلطَّرِیقِ فِی اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصِّحَاحِ اَلسِّتَّهِ مِنَ اَلْجُزْءِ اَلثَّالِثِ فِی بَابِ مَنَاقِبِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ صَحِیحِ أَبِی دَاوُدَ وَ هُوَ کِتَابُ اَلسُّنَنِ بِإِسْنَادٍ مُتَّصِلٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ: کَانَ عِنْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ طَائِرٌ قَدْ طُبِخَ لَهُ فَقَالَ اَللَّهُمَّ اِئْتِنِی بِأَحَبِّ خَلْقِکَ إِلَیْکَ یَأْکُلْ مَعِی فَجَاءَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَکَلَ مَعَهُ مِنْهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 355 )
ص : 6776
أبو جعفر محمد بن جریر الطبری: قال: روی أحمد ابن الحسن، عن الحسن بن برّه ، عن عثمان بن عیسی، قال: دخلت علی أبی الحسن - علیه السلام - سنه الموت بمکّه و هی [سنه] أربع و سبعون و مائه فقال لی: هاهنا من أصحابکم مریض؟ قال عثمان بن عیسی: کنت من أوجع الناس، فقال له: تخرج، ثمّ قال: من هاهنا؟ فعددت علیه ثمانیه فأمر بإخراج أربعه و کفّ عن أربعه، فما أمسینا من غد حتی دفنّا الأربعه الذین کفّ عن إخراجهم. قال عثمان بن عیسی: و خرجت أنا فأصبحت معافی .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 270 )
ص : 6777
مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْعَلَوِیِّ عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ اَلْخُرَاسَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُکَاتَبٍ فَقَأَ عَیْنَ مُکَاتَبٍ أَوْ کَسَرَ سِنَّهُ مَا عَلَیْهِ قَالَ إِنْ کَانَ أَدَّی نِصْفَ مُکَاتَبَتِهِ فَدِیَتُهُ دِیَهُ حُرٍّ وَ إِنْ کَانَ دُونَ اَلنِّصْفِ فَبِقَدْرِ مَا عَتَقَ وَ کَذَا إِذَا فَقَأَ عَیْنَ حُرٍّ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 289 )
ص : 6778
قَالَ وَ مِنَ اَلْکِتَابِ اَلْمَذْکُورِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: قَالَ مُوسَی إِلَهِی أُرِیدُ قُرْبَکَ قَالَ قُرْبِی لِمَنِ اِسْتَیْقَظَ لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ ، قَالَ إِلَهِی أُرِیدُ رَحْمَتَکَ قَالَ رَحْمَتِی لِمَنْ رَحِمَ اَلْمَسَاکِینَ لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ ، قَالَ إِلَهِی أُرِیدُ اَلْجَوَازَ عَلَی اَلصِّرَاطِ ، قَالَ ذَلِکَ لِمَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَهٍ لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ ، قَالَ إِلَهِی أُرِیدُ مِنْ أَشْجَارِ اَلْجَنَّهِ وَ ثِمَارِهَا قَالَ ذَلِکَ لِمَنْ سَبَّحَ تَسْبِیحَهً فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ ، قَالَ إِلَهِی أُرِیدُ اَلنَّجَاهَ مِنَ اَلنَّارِ قَالَ ذَلِکَ لِمَنِ اِسْتَغْفَرَ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ ، قَالَ إِلَهِی أُرِیدُ رِضَاکَ قَالَ رِضَایَ لِمَنْ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 20 )
ص : 6779
عَنْ سَعْدَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: « وَ إِنْ تُبْدُوا ما فِی أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ یُحاسِبْکُمْ بِهِ اَللّهُ فَیَغْفِرُ لِمَنْ یَشاءُ وَ یُعَذِّبُ مَنْ یَشاءُ » قَالَ: حَقِیقٌ عَلَی اَللَّهِ أَنْ لاَ یُدْخِلَ اَلْجَنَّهَ مَنْ کَانَ فِی قَلْبِهِ مِثْقَالُ حَبَّهٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ حُبِّهِمَا .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 6780
کا، [الکافی] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَرِضَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ ثَلاَثَ مَرَضَاتٍ فِی کُلِّ مَرْضَهٍ یُوصِی بِوَصِیَّهٍ فَإِذَا أَفَاقَ أَمْضَی وَصِیَّتَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 59 )
حضرت صادق فرمود زین العابدین علیه السلام سه مرتبه مریض شد هر مرتبه وصیت مخصوصی میکرد پس از بهبودی وصیت خود را اجرا مینمود.
( بحارالأنوار (جلد 46) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 45 )
ص : 6781
25588-7 (الفقیه-525:1 رقم 1494) قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : "ما خرجت ریح قط إلا بمکیال إلا زمن عاد فإنها عتت علی خزانها فخرجت فی مثل خرق الإبره فأهلکت قوم عاد و ما نزل مطر قط إلا بوزن إلا زمن نوح علیه السّلام فإنه عتا علی خزانه فخرج فی مثل خرق الإبره فأغرق اللّه فیه قوم نوح علیه السّلام ".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 502 )
ص : 6782
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ قَلَّمَ أَظْفَارَهُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ أَخْرَجَ اَللَّهُ مِنْ أَنَامِلِهِ دَاءً وَ أَدْخَلَ فِیهَا شِفَاءً.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 64 )
پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)،فرمود:هر کس در جمعه ناخن بگیرد،خداوند درد را از انگشتانش بیرون کند و بجایش شفا وارد سازد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 123 )
امام صادق علیه السّلام از پدران بزرگوارش علیهم السّلام از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نقل کرده که فرمود:هر کس ناخن هایش را در روز جمعه کوتاه کند خداوند از سر انگشتانش یک بیماری را خارج کرده و شفا را جایگزین آن می کند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 136 )
ص : 6783
فس، [تفسیر القمی ] : وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اِجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً فَإِنَّهَا نَزَلَتْ یَوْمَ فَتْحِ مَکَّهَ لَمَّا أَرَادَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دُخُولَهَا أَنْزَلَ اَللَّهُ وَ قُلْ یَا مُحَمَّدُ رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اِجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً أَیْ مُعِیناً وَ قُلْ جاءَ اَلْحَقُّ وَ زَهَقَ اَلْباطِلُ إِنَّ اَلْباطِلَ کانَ زَهُوقاً فَارْتَجَّتْ مَکَّهُ مِنْ قَوْلِ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جاءَ اَلْحَقُّ وَ زَهَقَ اَلْباطِلُ إِنَّ اَلْباطِلَ کانَ زَهُوقاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 21 , صفحه 114 )
ص : 6784
مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا خَطَبَ إِلَیْهِ قَالَ لَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنَّهَا صَبِیَّهٌ قَالَ فَلَقِیَ اَلْعَبَّاسَ فَقَالَ لَهُ مَا لِی أَ بِی بَأْسٌ قَالَ وَ مَا ذَاکَ قَالَ خَطَبْتُ إِلَی اِبْنِ أَخِیکَ فَرَدَّنِی أَمَا وَ اَللَّهِ لَأُعَوِّرَنَّ زَمْزَمَ وَ لاَ أَدَعُ لَکُمْ مَکْرُمَهً إِلاَّ هَدَمْتُهَا وَ لَأُقِیمَنَّ عَلَیْهِ شَاهِدَیْنِ بِأَنَّهُ سَرَقَ وَ لَأَقْطَعَنَّ یَمِینَهُ فَأَتَاهُ اَلْعَبَّاسُ فَأَخْبَرَهُ وَ سَأَلَهُ أَنْ یَجْعَلَ اَلْأَمْرَ إِلَیْهِ فَجَعَلَهُ إِلَیْهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 346 )
2 - هشام بن سالم گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: وقتی عمر امّ کلثوم علیها السّلام را از امام امیر مؤمنان علی علیه السّلام خواستگاری کرد.
امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود: واقعیت آن است که او خردسال است.
عمر عبّاس را ملاقات کرد و گفت: من چگونه هستم؟ آیا ایرادی دارم؟
عبّاس گفت: مگر چه شده است؟
عمر گفت: از پسر برادرت (ام کلثوم را) خواستگاری کردم، ولی او مرا نپذیرفت. به خدا سوگند! مطمئن باش که چاه زمزم را پر می کنم، هیچ کرامتی را برای شما باقی نمی گذارم و همه را از بین می برم و شاهدانی می آورم که (به دروغ) بگویند: او (علی علیه السّلام) دزدی کرده است و دست راستش را قطع می کنم.
عبّاس نزد آن حضرت علیه السّلام رفت و جریان را بازگو کرد و درخواست نمود که کار را به او بسپارد، آن حضرت نیز چنین کرد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 149 )
: حسن. أقول: هذان الخبران لا یدلان علی وقوع تزویج أم کلثوم رضی الله عنها من الملعون المنافق ضروره و تقیه، و ورد فی بعض الأخبار ما ینافیه. مثل ما رواه القطب الراوندی من الصفار بإسناده إلی عمر بن أذینه، قال: قیل لأبی عبد الله علیه السلام: إن الناس یحتجون علینا و یقولون: إن أمیر المؤمنین علیه السلام زوج فلانا ابنته أم کلثوم و کان متمکنا فجلس، و قال: أ یقولون ذلک؟ إن قوما یزعمون ذلک لا یهتدون إلی سواء السبیل، سبحان الله ما کان یقدر أمیر المؤمنین علیه السلام أن یحول بینه و بینها فینقذها، کذبوا و لم یکن ما قالوا، إن فلانا خطب إلی علی علیه السلام بنته أم کلثوم فأبی علی، فقال للعباس: و الله لئن لم تزوجنی لأنتزعن منک السقایه و زمزم، فأتی العباس علیا فکلمه فأبی علیه فألح العباس فلما رأی أمیر المؤمنین مشقه کلام الرجل علی العباس، و أنه سیفعل بالسقایه ما قال، أرسل أمیر المؤمنین إلی جنیه من أهل نجران یهودیه یقال لها سحیقه بنت جریریه فأمرها فتمثلت فی مثال أم کلثوم و حجبت الأبصار عن أم کلثوم، و بعث بها إلی الرجل فلم تزل عنده حتی أنه استراب بها یوما، فقال: ما فی الأرض أهل بیت أسحر من بنی هاشم، ثم أراد أن یظهر ذلک للناس فقتل، و حوت المیراث و انصرفت إلی نجران و أظهر أمیر المؤمنین علیه السلام أم کلثوم. و لا تنافی بینها و بین سائر الأخبار لأنها قصه مخفیه اطلعوا علیها خواصهم، و لم یکن یهتم به، لا لاحتجاج علی المخالفین بل ربما کانوا یحترزون عن إظهار أمثال تلک الأمور لأکثر الشیعه أیضا لئلا تقبله عقولهم، و لئلا یغلوا فیهم. فالمعنی غصبناه ظاهرا و بزعم الناس إن صحت تلک القصه. و قال الشیخ المفید (قدس روحه) فی جواب المسائل السرویه: إن الخبر الوارد بتزویج أمیر المؤمنین علیه السلام بنته من عمر لم یثبت، و طریقته من الزبیر بن بکار، و لم یکن موثوقا به فی النقل، و کان متهما فیما یذکره من بغضه لأمیر المؤمنین علیه السلام و غیر مأمون، و الحدیث مختلف فتاره یروی أن أمیر المؤمنین علیه السلام تولی العقد له علی ابنته، و تاره یروی عن العباس أنه تولی ذلک عنه، و تاره یروی أنه لم یقع العقد إلا بعد وعید عن عمر و تهدید لبنی هاشم، و تاره یروی أنه کان عن اختیار و إیثار، ثم إن بعض الرواه یذکر أن عمر أولدها ولدا سماه زیدا، و بعضهم یقولون إن لزید بن عمر عقبا، و منهم من یقول: إنه قتل و لا عقب له، و منهم من یقول: إنه و أمه قتلا، و منهم من یقول: إن أمه بقیت بعده، و منهم من یقول: إن عمر أمهر أم کلثوم أربعین ألف درهم، و منهم من یقول: مهرها أربعه آلاف درهم، و منهم من یقول: کان مهرها خمسمائه درهم، و هذا الاختلاف مما یبطل الحدیث، ثم إنه لو صح لکان له وجهان لا ینافیان مذهب الشیعه فی ضلال المتقدمین علی أمیر المؤمنین علیه السلام، أحدهما: أن النکاح إنما هو علی ظاهر الإسلام الذی هو الشهادتان و الصلاه إلی الکعبه، و الإقرار بجمله الشریعه، و إن کان الأفضل مناکحه من یعتقد الإیمان، و یکره مناکحه من ضم إلی ظاهر الإسلام ضلالا یخرجه عن الإیمان، إلا أن الضروره متی قادت إلی مناکحه الضال مع إظهاره کلمه الإسلام زالت الکراهه من ذلک و أمیر المؤمنین علیه السلام کان مضطرا إلی مناکحه الرجل، لأنه تهدده و تواعده فلم یأمنه علی نفسه و شیعته، فأجابه إلی ذلک ضروره، کما أن الضروره یشرع إظهار کلمه الکفر، و لیس ذلک بأعجب من قول لوط
هؤُلاءِ بَناتِی هُنَّ أَطْهَرُ لَکُمْ
فدعاهم إلی العقد علیهم لبناته، و هم کفار ضلال قد أذن الله تعالی فی هلاکهم، و قد زوج رسول الله صلی الله علیه و آله ابنتیه قبل البعثه کافرین کانا یعبدان الأصنام، أحدهما عتبه بن أبی لهب، و الآخر أبو العاص بن الربیع، فلما بعث صلی الله علیه و آله فرق بینهما و بین ابنتیه. و قال السید المرتضی رضی الله عنه فی کتاب الشافی: فأما الحنفیه فلم تکن سبیه علی الحقیقه و لم یستجبها علیه السلام بالسبی، لأنها بالإسلام قد صارت حره مالکه أمرها فأخرجها من ید من استرقها ثم عقد علیها عقد النکاح، و فی أصحابنا من یذهب إلی أن الظالمین متی غلبوا علی الدار و قهروا و لم یتمکن المؤمن من الخروج من أحکامهم، جاز له أن یطأ سبیهم، و یجری أحکامهم مع الغلبه و القهر مجری أحکام المجبین فیها یرجع إلی المحکوم علیه، و إن کان فیما یرجع إلی الحاکم معاقبا آثما، و أما تزویجه بنته فلم یکن ذلک عن اختیار، ثم ذکر رحمه الله علیه الأخبار السابقه الداله علی الاضطرار، ثم قال: علی أنه لو لم یجر ما ذکرنا فیه لم یمتنع أن یجوز له علیه السلام لأنه کان علی ظاهر الإسلام و التمسک بشرائعه و إظهار الإسلام، و هذا حکم یرجع إلی الشرع فیه، و لیس مما یخاطره العقول، و قد کان یجوز فی العقول أن یبیحنا الله تعالی مناکحه المرتدین علی اختلاف ردتهم، و کان یجوز أیضا أن یبیحنا أن ننکح الیهود و النصاری کما أباحنا عند أکثر المسلمین أن ننکح فیهم، و هذا إذا کان فی العقول سائغا فالمرجع فی تحلیله و تحریمه إلی الشریعه، و فعل أمیر المؤمنین علیه السلام حجه عندنا فی الشرع، فلنا أن نجعل ما فعله أصلا فی جواز مناکحه من ذکروه، و لیس لهم أن یلزموا علی ذلک مناکحه الیهود و النصاری و عباد الأوثان، لأنهم إن سألوا عن جوازه فی العقل فهو جائز، و إن سألوا عنه فی الشرع فالإجماع یحظره و یمنع منه. انتهی کلامه رفع الله مقامه. أقول: بعد إنکار عمر النص الجلی و ظهور نصبه و عداوته لأهل البیت علیهم السلام یشکل القول بجواز مناکحته من غیر ضروره و لا تقیه، إلا أن یقال بجواز مناکحه کل مرتد عن الإسلام، و لم یقل به أحد من أصحابنا، و لعل الفاضلین إنما ذکرا ذلک استظهارا علی الخصم، و کذا إنکار المفید (ره) أصل الواقعه إنما هو لبیان أنه لم یثبت ذلک من طرقهم، و إلا فبعد ورود تلک الأخبار و ما سیأتی بأسانید أن علیا علیه السلام لما توفی عمر أتی أم کلثوم فانطلق بها إلی بیته و غیر ذلک مما أوردته فی کتاب بحار الأنوار إنکار ذلک عجیب، و الأصل فی الجواب هو أن ذلک وقع علی سبیل التقیه و الاضطرار، و لا استبعاد فی ذلک، فإن کثیرا من المحرمات تنقلب عند الضروره أحکامها، و تصیر من الواجبات. علی أنه قد ثبتت بالأخبار أن أمیر المؤمنین و سائر الأئمه علیهم السلام کانوا قد أخبرهم النبی صلی الله علیه و آله بما یجری علیهم من الظلم، و بما یجب علیهم فعله عند ذلک، فقد أباح الله تعالی خصوص ذلک بنص الرسول صلی الله علیه و آله، و هذا مما یسکن استبعاد الأوهام، و الله یعلم حقائق أحکامه و حججه علیهم السلام.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 42 )
ص : 6785
و هذا مثل قوله علیه السّلام: عرفت اللّه بفسخ العزائم.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 313 )
ص : 6786
وَ هَذَا أَیْضاً قَدْ رَوَاهُ اَلسَّکُونِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ لَمْ یَذْکُرْ وَ أَوَّلَ مَنْ قَصَّ شَارِبَهُ وَ اِسْتَحْذَی وَ زَادَ فِیهِ وَ أَوَّلُ مَنْ قَاتَلَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ إِبْرَاهِیمُ وَ أَوَّلُ مَنْ أَخْرَجَ اَلْخُمُسَ إِبْرَاهِیمُ وَ أَوَّلُ مَنِ اِتَّخَذَ اَلنَّعْلَیْنِ إِبْرَاهِیمُ وَ أَوَّلُ مَنِ اِتَّخَذَ اَلرَّایَاتِ إِبْرَاهِیمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 12 , صفحه 57 )
ص : 6787
محص، ، [التمحیص] ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ آخِرَ اَلْأَنْبِیَاءِ دُخُولاً إِلَی اَلْجَنَّهِ سُلَیْمَانُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ ذَلِکَ لِمَا أُعْطِیَ مِنَ اَلدُّنْیَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 75 )
ص : 6788
اَلشَّیْخُ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی کُنُوزِ اَلنَّجَاحِ ، قَالَ قَالَ اَلسَّیِّدُ اَلسَّعِیدُ ضِیَاءُ اَلدِّینِ فَضْلُ اَللَّهِ بْنُ عَلِیِّ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحُسَیْنِیُّ اَلرَّاوَنْدِیُّ أَخْبَرَنِی اَلسَّیِّدُ اَلسَّعِیدُ مُرْتَضَی بْنُ اَلدَّاعِی اَلْحَسَنِیُّ فِی اَلرَّیِّ قَالَ أَخْبَرَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ اَلدُّورْیَسْتِیُّ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبِی قَالَ أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی بْنِ بَابَوَیْهِ اَلْقُمِّیُّ قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ رَوَاحَهَ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ حَدَّثَنِی إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَارِثِ اَلنَّوْفَلِیُّ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی وَ کَانَ خَادِماً وَ مُلاَزِماً لِلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ ذَکَرَ حَدِیثَ تَزْوِیجِ اَلْمَأْمُونِ بِنْتَهُ مِنَ اَلْجَوَادِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَّهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَصْدَقَهَا عَشَرَهَ وَسَائِلَ إِلَی عَشَرَهِ مَسَائِلَ مِمَّا أَخَذَهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ جَبْرَئِیلَ عَنِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ تُعْرَفُ بِأَدْعِیَهِ اَلْوَسَائِلِ إِلَی اَلْمَسَائِلِ مِنْهَا لِطَلَبِ تَوْفِیقِ اَلْحَجِّ إِلَی بَیْتِ اَللَّهِ اَلْحَرَامِ اَللَّهُمَّ اِرْزُقْنِی اَلْحَجَّ اَلَّذِی اِفْتَرَضْتَهُ عَلَی مَنِ اِسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَ اِجْعَلْ لِی فِیهِ هَادِیاً وَ إِلَیْهِ دَلِیلاً وَ قَرِّبْ لِی بُعْدَ اَلْمَسَالِکِ وَ أَعِنِّی فِیهِ عَلَی تَأْدِیَهِ اَلْمَنَاسِکِ وَ حَرِّمْ بِإِحْرَامِی عَلَی اَلنَّارِ جَسَدِی وَ زِدْ لِلسَّفَرِ فِی زَادِی وَ قُوَّتِی وَ جَلَدِی وَ اُرْزُقْنِی رَبِّ اَلْوُقُوفَ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ اَلْإِفَاضَهَ إِلَیْکَ وَ اِظْفِرْنِی بِالنُّجْحِ وَ اُحْبُنِی بِوَافِرِ اَلرِّبْحِ وَ أَصْدِرْنِی رَبِّ مِنْ مَوْقِفِ اَلْحَجِّ اَلْأَکْبَرِ إِلَی مُزْدَلِفَهِ اَلْمَشْعَرِ وَ اِجْعَلْهَا زُلْفَهً إِلَی رَحْمَتِکَ وَ طَرِیقاً إِلَی جَنَّتِکَ وَ قِفْنِی مَوْقِفَ اَلْمَشْعَرِ اَلْحَرَامِ وَ مَقَامَ وُفُودِ اَلْإِحْرَامِ وَ أَهِّلْنِی لِتَأْدِیَهِ اَلْمَنَاسِکِ وَ نَحْرِ اَلْهَدْیِ اَلتَّوَامِکِ بِدَمٍ یَثُجُّ وَ أَوْدَاجٍ تَمُجُّ وَ إِرَاقَهِ اَلدِّمَاءِ اَلْمَسْفُوحَهِ مِنَ اَلْهَدَایَا اَلْمَذْبُوحَهِ وَ فَرْیِ أَوْدَاجِهَا عَلَی مَا أَمَرْتَ وَ اَلتَّنَفُّلِ بِهَا کَمَا رَسَمْتَ وَ أَحْضِرْنِی اَللَّهُمَّ صَلاَهَ اَلْعِیدِ رَاجِیاً لِلْوَعْدِ حَالِقاً شَعْرَ رَأْسِی وَ مُقَصِّراً مُجْتَهِداً فِی طَاعَتِکَ مُشَمِّراً وَ رَامِیَا لِلْجِمَارِ بِسَبْعٍ بَعْدَ سَبْعٍ مِنَ اَلْأَحْجَارِ وَ أَدْخِلْنِی اَللَّهُمَّ عَرْصَهَ بَیْتِکَ وَ عَقْوَتَکَ وَ أَوْلِجْنِی مَحَلَّ أَمْنِکَ وَ کَعْبَتَکَ مَسَاکِینِکَ وَ سُؤَّالِکَ وَ وَفْدِکَ وَ مَحَاوِیْجِکَ وَ جُدْ عَلَیَّ اَللَّهُمَّ بِوَافِرِ اَلْأَجْرِ مِنَ اَلاِنْکِفَاءِ وَ اَلنَّفْرِ وَ اِخْتِمْ لِی مَنَاسِکَ حَجِّی وَ اِنْقِضَاءَ عَجِّی بِقَبُولٍ مِنْکَ لِی رَأْفَهً مِنْکَ بِی یَا غَفُورُ یَا رَحِیمُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 58 )
ص : 6789
ثو، [ثواب الأعمال] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنِ اِبْنِ مِهْرَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَابِسٍ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ عَنِ اَلْمِنْهَالِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ زِرِّ بْنِ حُبَیْشٍ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلنِّسَاءِ فِی کُلِّ جُمُعَهٍ أَمِنَ ضَغْطَهَ اَلْقَبْرِ . شی، [تفسیر العیاشی ] ، عن زر : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 273 )
ص : 6790
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ ، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ ، عَنْ ثَعْلَبَهَ بْنِ مَیْمُونٍ ، عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : لَقَدْ آتَی اَللَّهُ أَهْلَ اَلْکِتَابِ خَیْراً کَثِیراً، قَالَ: «وَ مَا ذَاکَ»؟ قُلْتُ: قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: اَلَّذِینَ آتَیْناهُمُ اَلْکِتابَ مِنْ قَبْلِهِ هُمْ بِهِ یُؤْمِنُونَ إِلَی قَوْلِهِ تَعَالَی: أُولئِکَ یُؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَیْنِ بِما صَبَرُوا . قَالَ: فَقَالَ: «قَدْ آتَاکُمُ اَللَّهُ کَمَا آتَاهُمْ»، ثُمَّ تَلاَ: یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِتَّقُوا اَللّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ «یَعْنِی إِمَاماً تَأْتَمُّونَ بِهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 306 )
ص : 6791
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی اَلْجِعَابِیُّ عَنِ اِبْنِ عُقْدَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ سُفْیَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ قَاضٍ وَ کَانَ یَقْضِی بَیْنَهُمْ قَالَ فَلَمَّا حَضَرَهُ اَلْمَوْتُ قَالَ لاِمْرَأَتِهِ إِذَا مِتُّ فَاغْسِلِینِی وَ کَفِّنِینِی وَ ضَعِینِی عَلَی سَرِیرِی وَ غَطِّی وَجْهِی فَإِنَّکِ لاَ تَرَیْنَ سواء [سُوءاً] قَالَ فَلَمَّا أَنْ مَاتَ فَعَلَتْ بِهِ ذَلِکَ ثُمَّ مَکَثَتْ حِیناً وَ کَشَفَتْ عَنْ وَجْهِهِ لِتَنْظُرَ إِلَیْهِ فَإِذَا هِیَ بِدُودَهٍ تَقْرِضُ مَنْخِرَهُ فَفَزِعَتْ لِذَلِکَ فَلَمَّا کَانَ اَللَّیْلُ أَتَاهَا فِی مَنَامِهَا فَقَالَ لَهَا أَفْزَعَکِ مَا رَأَیْتِ فَقَالَتْ أَجَلْ لَقَدْ فَزِعْتُ قَالَ أَمَا إِنَّکِ إِنْ کُنْتِ فَزِعْتِ مَا کَانَ مَا رَأَیْتِ إِلاَّ فِی أَخِیکِ فُلاَنٍ أَتَانِی وَ مَعَهُ خَصْمٌ لَهُ فَلَمَّا جَلَسَا إِلَیَّ قُلْتُ اَللَّهُمَّ اِجْعَلِ اَلْحَقَّ لَهُ وَ وَجِّهِ اَلْقَضَاءَ لَهُ عَلَی صَاحِبِهِ فَلَمَّا اِخْتَصَمَا إِلَیَّ کَانَ اَلْحَقُّ لَهُ وَ رَأَیْتُ ذَلِکَ بَیِّناً فِی اَلْقَضَاءِ فَوَجَّهْتُ اَلْقَضَاءَ لَهُ عَلَی صَاحِبِهِ فَأَصَابَنِی مَا رَأَیْتَ لِمَوْضِعِ هَوَایَ کَانَ مَعَهُ وَ إِنْ وَافَقَهُ اَلْحَقُّ . ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، بِالْإِسْنَادِ إِلَی اَلصَّدُوقِ عَنِ اِبْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 276 )
ص : 6792
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: قَضَی اَللَّهُ عَلَی نَفْسِهِ أَنَّهُ مَنْ آمَنَ بِهِ هَدَاهُ وَ مَنِ اِتَّقَاهُ وَقَاهُ وَ مَنْ تَوَکَّلَ عَلَیْهِ کَفَاهُ وَ مَنْ أَقْرَضَهُ أَنْمَاهُ وَ مَنْ وَثِقَ بِهِ أَنْجَاهُ وَ مَنِ اِلْتَجَأَ إِلَیْهِ آوَاهُ وَ مَنْ دَعَاهُ أَجَابَهُ وَ لَبَّاهُ وَ تَصْدِیقُهَا مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ - وَ مَنْ یُؤْمِنْ بِاللّهِ یَهْدِ قَلْبَهُ وَ مَنْ یَتَّقِ اَللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً - وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اَللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ - مَنْ ذَا اَلَّذِی یُقْرِضُ اَللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ - وَ مَنْ یَعْتَصِمْ بِاللّهِ فَقَدْ هُدِیَ - وَ أَنِیبُوا إِلی رَبِّکُمْ - وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادِی اَلْآیَهَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 218 )
ص : 6793
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- مِنْ أَوْسَطِ ما تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ قَالَ مِنْ أَوْسَطِ مَا یَأْکُلُ أَهْلُ اَلْبَیْتِ قَالَ هُوَ اَلْخَلُّ وَ اَلزَّیْتُ وَ اَلْخُبُزُ وَ أَرْفَعُ اَلطَّعَامِ اَلْخُبُزُ وَ اَللَّحْمُ وَ أَقَلُّهُ اَلْخُبُزُ وَ اَلْمِلْحُ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 102 )
ص : 6794
فِی عَوَالِی اَللَّئَالِی وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: رَأَیْتُ لَیْلَهَ اَلْإِسْرَاءِ قَوْماً یُقْطَعُ اَللَّحْمُ مِنْ جُنُوبِهِمْ ثُمَّ یُلْقَمُونَهُ، وَ یُقَالُ: کُلُوا مَا کُنْتُمْ تَأْکُلُونَ مِنْ لَحْمِ أَخِیکُمْ فَقُلْتُ: یَا جَبْرَئِیلُ مَنْ هَؤُلاَءِ؟ فَقَالَ: هَؤُلاَءِ اَلْهَمَّازُونَ مِنْ أُمَّتِکَ اَللَّمَّازُونَ، وَ فِی تَفْسِیرِ عَلِیٍّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ نَحْوَهُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 667 )
ص : 6795
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: وَ اَلْإِحْرَامُ مِنْ مَوَاقِیتَ خَمْسَهٍ وَقَّتَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَوَقَّتَ لِأَهْلِ اَلْمَدِینَهِ ذَا اَلْحُلَیْفَهِ وَ هُوَ مَسْجِدُ اَلشَّجَرَهِ وَ لِأَهْلِ اَلشَّامِ اَلْجُحْفَهَ وَ لِأَهْلِ اَلْیَمَنِ یَلَمْلَمَ وَ لِأَهْلِ اَلطَّائِفِ قَرْنَ اَلْمَنَازِلِ وَ لِأَهْلِ نَجْدٍ اَلْعَقِیقَ فَهَذِهِ اَلْمَوَاقِیتُ لِأَهْلِ هَذِهِ اَلْمَوَاضِعِ وَ لِمَنْ جَاءَ مِنْ جِهَاتِهَا مِنْ أَهْلِ اَلْبُلْدَانِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 130 )
ص : 6796
فِی کِتَابِ عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَ رَأَیْتَ نُوحاً حِینَ دَعَا عَلَی قَوْمِهِ فَقَالَ: «رَبِّ لا تَذَرْ عَلَی اَلْأَرْضِ مِنَ اَلْکافِرِینَ دَیّاراً `إِنَّکَ إِنْ تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبادَکَ وَ لا یَلِدُوا إِلاّ فاجِراً کَفّاراً» قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلِمَ أَنَّهُ لاَ یَنْجُبُ مِنْ بَیْنِهِمْ أَحَدٌ قَالَ: قُلْتُ: وَ کَیْفَ عَلِمَ ذَلِکَ؟ قَالَ: أَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ أَنَّهُ «لَنْ یُؤْمِنَ مِنْ قَوْمِکَ إِلاّ مَنْ قَدْ آمَنَ» فَعِنْدَهَا دَعَا عَلَیْهِمْ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 427 )
ص : 6797
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اِسْتَدِمِ اَلشُّکْرَ تَدُمْ عَلَیْکَ اَلنِّعْمَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 370 )
ص : 6798
وَ أَسْنَدَ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : بَیْنَ یَدَیِ اَلْقَائِمِ مَوْتٌ أَحْمَرُ هُوَ اَلسَّیْفُ وَ أَبْیَضُ هُوَ اَلطَّاعُونُ وَ جَرَادٌ فِی حِینِهِ وَ غَیْرِ حِینِهِ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 249 )
ص : 6799
ل، [الخصال] ، ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] ، لی، [الأمالی] ، للصدوق مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْحَافِظُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلتَّمِیمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : خُلِقْتُ أَنَا وَ عَلِیٌّ مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 34 )
ص : 6800
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی اَلْخَشَّابِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ غِیَاثِ بْنِ کَلُّوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ أَخْبِرْنِی عَنْ أَفْضَلِ اَلْمَوَاقِیتِ فِی صَلاَهِ اَلْفَجْرِ قَالَ مَعَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ - إِنَّ قُرْآنَ اَلْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً یَعْنِی صَلاَهَ اَلْفَجْرِ تَشْهَدُهَا مَلاَئِکَهُ اَلنَّهَارِ وَ مَلاَئِکَهُ اَللَّیْلِ فَإِذَا صَلَّی اَلْعَبْدُ صَلاَهَ اَلصُّبْحِ مَعَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ أُثْبِتَتْ لَهُ مَرَّتَیْنِ تُثْبِتُهَا مَلاَئِکَهُ اَللَّیْلِ وَ مَلاَئِکَهُ اَلنَّهَارِ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 36 )
1-اسحاق بن عمّار گوید به امام جعفر صادق علیه السّلام گفتم:یا ابا عبد اللّه خبر ده مرا از با فضیلت ترین وقت برای نماز صبح،فرمود:هنگام طلوع فجر، چون خداوند میفرماید:«
إِنَّ قُرْآنَ اَلْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً
»یعنی نماز صبح را فرشتۀ روز و فرشتۀ شب هر دو مشاهده میکنند،پس هر گاه بنده نماز صبح را با طلوع فجر خواند دو مرتبه برای او نوشته می شود،هم فرشتۀ صبح مینویسد و هم فرشتۀ شب.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 85 )
1-اسحاق بن عمّار نقل می کند که به امام صادق علیه السّلام عرض کردم:یا ابا عبد اللّه!مرا از بهترین وقت برای خواندن نماز صبح آگاه فرما.فرمود:هنگام طلوع فجر،زیرا خداوند می فرماید(در سورۀ اسراء،آیۀ 78):به تحقیق که قرآن فجر مشهود است، یعنی نماز صبح را هم فرشتگان روز و هم فرشتگان شب مشاهده کنند.پس اگر بنده ای نماز صبح خود را به هنگام طلوع فجر بخواند،ثواب آن دو بار در نامۀ اعمال او نوشته می شود،هم فرشتگان روز می نویسند و هم فرشتگان شب.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 110 )
1. اسحاق بن عمّار می گوید: به امام صادق (علیه السّلام) گفتم: ای ابو عبد اللّه، مرا از بهترین وقت برای نماز صبح خبر ده. فرمود: بهترین وقت هنگامی است که فجر طلوع می کند، زیرا خداوند می فرماید:
«إِنَّ قُرْآنَ اَلْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً
»
[اسراء،78] یعنی نماز صبح را فرشتگان روز و فرشتگان شب مشاهده می کنند. پس هنگامی که بنده نماز صبح را همزمان با طلوع فجر بخواند، دو بار برای او نوشته می شود؛ هم فرشتگان شب می نویسند و هم فرشتگان روز.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 75 )
[146]1-... اسحاق بن عمّار گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: ای ابا عبد اللّه! مرا از فضیلت مندترین وقت نماز صبح آگاه ساز. امام علیه السّلام فرمود: هنگام طلوع فجر؛ چرا که خداوند فرازمند در قرآن می فرماید:
«إِنَّ قُرْآنَ اَلْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً
»
[اسراء ، آیۀ 78] مراد این است که فرشتگان روز و فرشتگان شب نماز صبح را می نگرند؛ پس چون بنده نماز صبح را هنگام طلوع فجر به جا آورد این نماز دو بار برای او نوشته شود: هم فرشتگان شب آن را می نویسند و هم فرشتگان صبح
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 95 )
ص : 6801
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ حَارَبَ اَللَّهَ وَ أَخَذَ اَلْمَالَ وَ قَتَلَ کَانَ عَلَیْهِ أَنْ یُقْتَلَ وَ یُصْلَبُ، وَ مَنْ حَارَبَ وَ قَتَلَ وَ لَمْ یَأْخُذِ اَلْمَالَ کَانَ عَلَیْهِ أَنْ یُقْتَلَ وَ یُصْلَبَ، وَ مَنْ حَارَبَ فَأَخَذَ اَلْمَالَ وَ لَمْ یَقْتُلْ کَانَ عَلَیْهِ أَنْ یُقْطَعَ یَدُهُ وَ رِجْلُهُ مِنْ خِلاَفٍ، وَ مَنْ حَارَبَ وَ لَمْ یَأْخُذِ اَلْمَالَ وَ لَمْ یَقْتُلْ کَانَ عَلَیْهِ أَنْ یُنْفَی ثُمَّ اِسْتَثْنَی عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ، «إِلاَّ اَلَّذِینَ تابُوا مِنْ قَبْلِ أَنْ تَقْدِرُوا عَلَیْهِمْ» یَعْنِی یَتُوبُ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْخُذَهُ اَلْإِمَامُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 624 )
ص : 6802
اِعْلَمْ یَرْحَمُکَ اَللَّهُ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ أَنْبَتَتْهُ اَلْأَرْضُ فَلاَ بَأْسَ بِلُبْسِهِ وَ اَلصَّلاَهِ فِیهِ وَ کُلَّ شَیْءٍ حَلَّ أَکْلُ لَحْمِهِ فَلاَ بَأْسَ بِلُبْسِ جِلْدِهِ اَلذَّکِیِّ وَ صُوفِهِ وَ شَعْرِهِ وَ وَبَرِهِ وَ رِیشِهِ وَ عِظَامِهِ وَ إِنْ کَانَ اَلصُّوفُ وَ اَلْوَبَرُ وَ اَلشَّعْرُ وَ اَلرِّیْشُ مِنَ اَلْمَیْتَهِ وَ غَیْرِ اَلْمَیْتَهِ بَعْدَ مَا یَکُونُ مِمَّا أَحَلَّ اَللَّهُ أَکْلَهُ فَلاَ بَأْسَ بِهِ وَ کَذَلِکَ اَلْجِلْدُ فَإِنَّ دِبَاغَتَهُ طَهَارَتُهُ وَ قَدْ یَجُوزُ اَلصَّلاَهُ فِیمَا لَمْ تُنْبِتْهُ اَلْأَرْضُ وَ لَمْ یَحِلَّ أَکْلُهُ مِثْلِ اَلسِّنْجَابِ وَ اَلْفَنَکِ وَ اَلسَّمُّورِ وَ اَلْحَوَاصِلِ وَ إِذَا کَانَ اَلْحَرِیرُ فِیمَا لاَ یَجُوزُ فِی مِثْلِهِ وَحْدَهُ اَلصَّلاَهُ مِثْلِ اَلْقَلَنْسُوَهِ مِنَ اَلْحَرِیرِ وَ اَلتِّکَّهِ مِنَ اَلْإِبْرِیسَمِ وَ اَلْجَوْرَبُ وَ اَلخُّفَّانِ وَ اَلرَّانُ وَ جاجیلک یَجُوزُ اَلصَّلاَهُ فِیهِ وَ لاَ بَأْسَ بِهِ وَ کُلُّ شَیْءٍ یَکُونُ غِذَاءَ اَلْإِنْسَانِ فِی اَلمَطْعَمِ وَ اَلْمَشْرَبِ مِنَ اَلثَّمَرِ وَ اَلْکَثَرِ وَ اَلسَّکَرِ فَلاَ یَجُوزُ اَلصَّلاَهُ عَلَیْهِ وَ لاَ عَلَی ثِیَابِ اَلْقُطْنِ وَ اَلْکَتَّانِ وَ اَلصُّوفِ وَ اَلشَّعْرِ وَ اَلْوَبَرِ وَ لاَ عَلَی اَلْجِلْدِ إِلاَّ عَلَی شَیْءٍ لاَ یَصْلُحُ لِلْمَلْبَسِ فَقَطْ فَهُوَ مِمَّا یَجُوزُ وَ أَحْسَنُ مِنْهُ اَلْأَرْضُ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ فِی حَالِ اَلضَّرُورَهِ وَ ذَکَاهُ اَلْحَیَوَانِ ذَبْحُهُ وَ ذَکَاهُ اَلْجُلُودِ اَلْمَیْتَهِ دِبَاغَتُهُ.
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 302 )
ص : 6803
15039-16 الفقیه ،5017/31/4 سعد بن طریف عن الأصبغ بن نباته قال: أتی رجل أمیر المؤمنین علیه السّلام فقال یا أمیر المؤمنین إنی زنیت فطهرنی فأعرض علی علیه السّلام عنه بوجهه ثم قال له اجلس - فأقبل علی القوم فقال ما أعجز أحدکم إذا قارف هذه السیئه أن یستر علی نفسه کما ستر اللّه علیه - فقام الرجل فقال یا أمیر المؤمنین إنی زنیت فطهرنی فقال و ما دعاک إلی ما قلت قال طلب الطهاره قال و أی طهاره أفضل من التوبه ثم أقبل علی أصحابه یحدثهم فقام الرجل فقال یا أمیر المؤمنین إنی زنیت فطهرنی فقال له أ تقرأ شیئا من القرآن قال نعم فقال اقرأ فقرأ فأصاب فقال أ تعرف ما یلزمک من حقوق اللّه عز و جل فی صلاتک و زکاتک فقال نعم فسأله فأصاب فقال له هل بک من مرض یعروک أو تجد وجعا فی رأسک أو شیئا فی بدنک أو غما فی صدرک فقال لا یا أمیر المؤمنین فقال ویلک اذهب حتی نسأل عنک فی السر کما سألناک فی العلانیه فإن لم تعد إلینا لم نطلبک قال فسأل عنه فأخبر أنه سالم الحال - و أنه لیس هناک شیء یدخل علیه الظن قال ثم عاد الرجل إلیه فقال - یا أمیر المؤمنین إنی زنیت فطهرنی فقال له إنک لو لم تأتنا لم نطلبک - و لسنا بتارکیک إذ لزمک حکم اللّه عز و جل - ثم قال یا معشر الناس إنه یجزی من حضر منکم رجمه عمن غاب - فنشدت اللّه رجلا منکم یحضر غدا لما تلثم بعمامته حتی لا یعرف بعضکم بعضا و أتونی بغلس حتی لا ینظر بعضکم بعضا فإنا لا ننظر فی وجه رجل و نحن نرجمه بالحجاره قال فغدا الناس کما أمرهم قبل إسفار الصبح - فأقبل علی علیه السّلام ثم قال نشدت اللّه رجلا منکم لله علیه مثل هذا الحق أن یأخذ لله به فإنه لا یأخذ لله عز و جل بحق من یطلبه اللّه عز و جل بمثله قال فانصرف و اللّه قوم ما ندری من هم حتی الساعه ثم رماه بأربعه أحجار و رماه الناس.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 271 )
ص : 6804
قُرِئَ عَلَی أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْجَوْهَرِیِّ بِبَغْدَادَ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ عِمْرَانَ بْنِ مُوسَی بْنِ عُبَیْدٍ اَلْمَرْزُبَانِیُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدٍ اَلْحَافِظُ ، قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ حَکَمٍ اَلْحِبَرِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا حَسَنُ بْنُ حُسَیْنٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا حِبَّانُ ، عَنِ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : [فِی] قَوْلِهِ تَعَالَی: اَلَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ - بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیَهً نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ خَاصَّهً فِی أَرْبَعَهِ دَنَانِیرَ کَانَتْ لَهُ تَصَدَّقَ بَعْضَهَا نَهَاراً وَ بَعْضَهَا لَیْلاً، وَ بَعْضَهَا سِرّاً وَ بَعْضَهَا عَلاَنِیَهً .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 149 )
163-عن ابن عباس فی قوله تعالی:(الذین ینفقون أموالهم باللیل و النهار سرّا و علانیه) نزلت فی علیّ خاصّه فی أربعه دنانیر کانت له تصدّق بعضها نهارا و بعضها لیلا، و بعضها سرّا و بعضها علانیه. ابن عباس گفت: آیه:«
اَلَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیَهً
»در خصوص علی نازل شده که چهار درهم داشت بعضی از آن را روز و بعضی از آن را شب و بعضی را پنهانی و بعضی را آشکارا صدقه داد.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 62 )
حبّان از کلبی و او از ابی صالح نقل می کند که ابن عبّاس در شأن نزول آیۀ«
اَلَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیَهً
»بیان داشت.این آیه فقط در حق علی بن ابی طالب علیه السّلام نازل شد. آن زمان علی علیه السّلام از مال دنیا فقط چهار دینار بیش نداشت،یک دینار را در روز و دینار دیگر را در شب و دینار سوم را در پنهان و دینار چهارم را آشکار در راه رضای خدا انفاق کرد.آن گاه آیه شریفه فوق در حقش نازل شد.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 65 )
ص : 6805
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی مَمْلُوکٍ طَلَّقَ اِمْرَأَتَهُ تَطْلِیقَتَیْنِ ثُمَّ جَامَعَهَا بَعْدُ فَأَمَرَ رَجُلاً یَضْرِبُهُمَا وَ یُفَرِّقُ بَیْنَهُمَا وَ یَجْلِدُ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا خَمْسِینَ جَلْدَهً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 132 )
ص : 6806
اَلطَّبْرِسِیُّ: رَوَی أَصْحَابُنَا، عَنْ مُیَسِّرِ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ، عَنِ اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، أَنَّهُ قَالَ: «اَلظَّالِمُ لِنَفْسِهِ مِنَّا: مَنْ لاَ یَعْرِفُ حَقَّ اَلْإِمَامِ، وَ اَلْمُقْتَصِدُ مِنَّا: اَلْعَارِفُ بِحَقِّ اَلْإِمَامِ، وَ اَلسَّابِقُ بِالْخَیْرَاتِ: هُوَ اَلْإِمَامُ، وَ هَؤُلاَءِ کُلُّهُمْ مَغْفُورٌ لَهُمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 551 )
ص : 6807
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ: عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیِّ، رَفَعَهُ، قَالَ: سَأَلَ اَلْجَاثَلِیقُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ، وَ قَالَ:« اَلَّذِینَ یَحْمِلُونَ اَلْعَرْشَ وَ مَنْ حَوْلَهُ هُمُ اَلْعُلَمَاءُ اَلَّذِینَ حَمَلَهُمُ اَللَّهُ عِلْمَهُ، وَ لَیْسَ یَخْرُجُ عَنْ هَذِهِ اَلْأَرْبَعَهِ شَیْءٌ خَلَقَ اَللَّهُ فِی مَلَکُوتِهِ، وَ هُوَ اَلْمَلَکُوتُ اَلَّذِی أَرَاهُ اَللَّهُ أَصْفِیَاءَهُ وَ أَرَاهُ خَلِیلَهُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَقَالَ: وَ کَذلِکَ نُرِی إِبْراهِیمَ مَلَکُوتَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ لِیَکُونَ مِنَ اَلْمُوقِنِینَ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 433 )
ص : 6808
وَ عَنْ أَبِی ذَرٍّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا مَکَثَ اَلْمَنِیُّ فِی اَلرَّحِمِ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً أَتَاهُ مَلَکُ اَلنُّفُوسِ فَعَرَجَ بِهِ إِلَی اَلرَّبِّ فَیَقُولُ یَا رَبِّ أَ ذَکَرٌ أَمْ أُنْثَی فَیَقْضِی اَللَّهُ مَا هُوَ قَاضٍ فَیَقُولُ أَ شَقِیٌّ أَمْ سَعِیدٌ فَیَکْتُبُ مَا هُوَ لاَقٍ وَ قَرَأَ أَبُو ذَرٍّ مِنْ فَاتِحَهِ اَلتَّغَابُنِ خَمْسَ آیَاتٍ إِلَی قَوْلِهِ: وَ صَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ وَ إِلَیْهِ اَلْمَصِیرُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 384 )
115-و از ابی ذر-رضی اللّه عنه-که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلم فرمود:چون منی چهل شب در رحم ماند فرشته جانها آید و او را بسوی پروردگار بر آورد،و گوید پروردگارا،پسر یا دختر،خدا حکمش را بدهد،گوید:شقی یا سعید و بنویسد آینده او را و ابو ذر از آغاز سوره التغابن 5 آیه خواند تا«
وَ صَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ وَ إِلَیْهِ اَلْمَصِیرُ
»(ج 6 ص 227)
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 337 )
ص : 6809
وَ رُوِیَ: مَنْ أَقْرَضَ قَرْضاً وَ ضَرَبَ لَهُ أَجَلاً فَلَمْ یُرَدَّ إِلَیْهِ عِنْدَ اِنْقِضَاءِ اَلْأَجَلِ کَانَ لَهُ مِنَ اَلثَّوَابِ فِی کُلِّ یَوْمٍ مِثْلُ صَدَقَهِ دِینَارٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 150 )
ص : 6810
و فی تفسیر العیّاشی : عن عبد الصّمد بن بشیر ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام -: فی قول اللّه: فَإِنْ کُنْتَ فِی شَکٍّ مِمّا أَنْزَلْنا إِلَیْکَ فَسْئَلِ اَلَّذِینَ یَقْرَؤُنَ اَلْکِتابَ مِنْ قَبْلِکَ . قال: لمّا أسری بالنّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - ففرغ من مناجاه ربّه، ردّ إلی البیت المعمور ، و هو بیت فی السّماء الرّابعه بحذاء الکعبه . فجمع اللّه له النّبییّن و المرسلین و الملائکه، ثمّ أمر جبرئیل فأذّن و أقام الصّلاه ، و تقدّم رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فصلّی بهم. فلمّا فرغ التفت إلیهم، فقال له اللّه فَسْئَلِ اَلَّذِینَ یَقْرَؤُنَ اَلْکِتابَ مِنْ قَبْلِکَ لَقَدْ جاءَکَ اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ فَلا تَکُونَنَّ مِنَ اَلمُمْتَرِینَ . فسألهم یومئذ النّبیّ ، ثمّ نزل.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 98 )
ص : 6811
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمَصْلُوبِ یُصِیبُهُ عَذَابُ اَلْقَبْرِ فَقَالَ إِنَّ رَبَّ اَلْأَرْضِ هُوَ رَبُّ اَلْهَوَاءِ فَیُوحِی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی اَلْهَوَاءِ فَیَضْغَطُهُ ضَغْطَهً أَشَدَّ مِنْ ضَغْطَهِ اَلْقَبْرِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 241 )
17 - در روایت دیگری آمده است: از امام صادق علیه السّلام دربارۀ به دار آویخته شده سؤال شد، که فشار قبرش چگونه است؟
فرمود: همانا پروردگار زمین، پروردگار هوا نیز هست. خداوند متعال به هوا وحی می کند و هوا او را آن چنان فشار می دهد که از فشار قبر سخت تر است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 542 )
: مرسل. کالموثق و یدل علی إصابه الضغطه لبعض السعداء و الکمل من المؤمنین أیضا. فذلکه اعلم: أن الذی ظهر من الایات الکثیره و الأخبار المستفیضه و البراهین القاطعه هو أن النفس باقیه بعد الموت، إما معذبه إن کان ممن محض الکفر أو منعمه إن کان ممن محض الإیمان، أو ملهی عنه إن کان من المستضعفین و أشباههم من الصبیان و البله و المجانین و یرد إلی المیت المسؤول الحیاه فی القبر، إما کاملا أو إلی بعض بدنه کما مر، و یسأل عن بعض العقائد و بعض الأعمال و یثاب و یعاقب بحسب ذلک و تضغط أجساد بعضهم و إنما السؤال و الضغطه فی الأجساد الأصلیه و قد یدفعان عن بعض المؤمنین کمن لقن کما مر، أو مات فی لیله الجمعه، أو یومها أو غیر ذلک مما مر و سیأتی فی الأخبار ثم تتعلق الروح بالأجساد المثالیه اللطیفه الشبیهه بأجسام الجن و الملائکه المضاهیه فی الصوره للأبدان الأصلیه فینعم و یعذب فیها، و لا یبعد أن یصل إلیه الآلام بعض ما یقع علی الأجساد الأصلیه لسبق تعلق الروح بها کبیت کان لرجل و خرج منه و خرب فإن له تعلقا ما بذلک البیت و یتألم بما یقع علیه و بذلک یستقیم جمیع ما ورد فی ثواب القبر و عذابه و اتساع القبر و ضیقه و حرکه الروح و طیرانه فی الهواء و زیارته لأهله و رؤیه الأئمه علیهم السلام بأشکالهم و صورهم و مشاهده أعدائهم معذبین و سائر ما ورد فی أمثال ذلک، و هذا یتم علی تجسم الروح و تجرده و إن کان یمکن تصحیح بعض الأخبار بالقول بتجسم الروح أیضا بدون الأجساد المثالیه کما ستعرف. ثم اعلم أن عذاب البرزخ و ثوابه مما اتفقت علیه الأمه سلفا و خلفا، و قال به: أکثر أهل الملل و لم ینکره من المسلمین إلا شرذمه قلیله لا عبره بهم، و قد انعقد الإجماع علی خلافهم سابقا و لا حقا، و الأخبار الوارده فیه من طرق الخاص و العام متواتره المضمون و کذا بقاء النفوس بعد خراب الأبدان مذهب أکثر العقلاء من الملیین و الفلاسفه و لم ینکره إلا فرقه قلیله کالقائلین بأن النفس هی المزاج و أمثاله ممن لا یعبأ بهم و لا بکلامهم، و قد عرفت ما یدل علیه من الأخبار الجلیه و قد أقیمت علیه البراهین العقلیه و قد بسطنا القول فی تلک المقامات فی کتاب بحار الأنوار و نقلنا عنه عبارات علمائنا الأخیار و المخالفین فی ذلک فمن أراد غایه التحقیق فلیرجع إلیه و الله الموفق و المعین.
( مرآه العقول ؛ ج 14 , ص 214 )
ص : 6812
سن، [المحاسن] ، أَبِی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: أُوصِیکُمْ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ لاَ تَحْمِلُوا اَلنَّاسَ عَلَی أَکْتَافِکُمْ فَتَذِلُّوا إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ فِی کِتَابِهِ - وَ قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ اِشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ اِشْهَدُوا لَهُمْ وَ عَلَیْهِمْ وَ صَلُّوا مَعَهُمْ فِی مَسَاجِدِهِمْ ثُمَّ قَالَ أَیُّ شَیْءٍ أَشَدُّ عَلَی قَوْمٍ یَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ یَأْتَمُّونَ بِقَوْمٍ فَیَأْمُرُونَهُمْ وَ یَنْهَوْنَهُمْ فَلاَ یَقْبَلُونَ مِنْهُمْ وَ یُذِیعُونَ حَدِیثَهُمْ عِنْدَ عَدُوِّهِمْ فَیَأْتِی عَدُوُّهُمْ إِلَیْنَا فَیَقُولُونَ لَنَا إِنَّ قَوْماً یَقُولُونَ وَ یَرْوُونَ عَنْکُمْ کَذَا وَ کَذَا فَنَحْنُ نَقُولُ إِنَّا بِرَاءٌ مِمَّنْ یَقُولُ هَذَا فَیَقَعُ عَلَیْهِمُ اَلْبَرَاءَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 419 )
75-محاسن:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)که میفرمود:سفارش میکنم شما را که از خدا بترسید و مردم را بر دوش خود سوار نکنید تا که خوار شوید زیرا خدا تبارک و تعالی در قرآنش میفرماید بمردم خوش بگوئید از بیمارانشان عیادت کنید و از جنازه هاتان تشییع کنید گواه باشید بسود یا زیانشان،با آنها در مسجدهاشان نماز بخوانید،سپس فرمود:چه سخت تر باشد بر مردمی که پندارند پیرو کسانیند و آنها امر و نهیشان کنند و نپذیرند و حدیثشان را نزد دشمنشان فاش کنند و دشمن نزد ما آید و گویند:مردمی از قول شما چنین و چنان روایت کنند و ما گوئیم بیزاریم از کسی که این را میگوید،و بیزاری باو درگیر شود.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 271 )
ص : 6813
وَ مِنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلرَّزَّازِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَلَفٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَکْلِ اَلْبَصَلِ وَ اَلْکُرَّاثِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ بِأَکْلِهِ مَطْبُوخاً وَ غَیْرَ مَطْبُوخٍ وَ لَکِنْ إِنْ أَکَلَ مِنْهُ مَا لَهُ أَذًی فَلاَ یَخْرُجْ إِلَی اَلْمَسْجِدِ کَرَاهِیَهَ أَذَاهُ عَلَی مَنْ یُجَالِسُ . اَلْمَحَاسِنُ ، عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّ فِیهِ اَلْکُرَّاثَ فَقَطْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 9 )
ص : 6814
أَخْبَرَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی حَیْدَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ نُعَیْمٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مَعْرُوفٍ ، قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْعَمْرَکِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ أَبِی لُبَابَهَ ، عَنْ أَبِی هَاشِمٍ دَاوُدَ بْنِ قَاسِمٍ اَلْجَعْفَرِیِّ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلثَّانِی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : مَا تَقُولُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فِی هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ فَقَالَ: رَحِمَهُ اَللَّهُ مَا کَانَ أَذَبَّهُ عَنْ هَذِهِ اَلنَّاحِیَهِ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 46 )
[56]25-ابو هاشم داود بن قاسم جعفری می گوید به امام باقر علیه السّلام عرضه داشتم:فدایت شوم، دربارۀ هشام بن حکم چه نظری داری؟امام علیه السّلام فرمود:خدا رحمتش کند،چه بسیار از این ناحیه(مذهب،اهل بیت،ولایت)دفاع می کرد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 107 )
ص : 6815
ع، [علل الشرائع] ، أَبِی عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِسْحَاقَ اَلتَّاجِرِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی وَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَحْرَمَ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ رَمْلَهِ مِصْرَ وَ مَرَّ بِصَفَائِحِ اَلرَّوْحَاءِ مُحْرِماً یَقُودُ نَاقَتَهُ بِخِطَامٍ مِنْ لِیفٍ فَلَبَّی تُجِیبُهُ اَلْجِبَالُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 11 )
ص : 6816
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَضِیَ اَللَّهُ تَعَالَی عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی اَلْمَعْزَاءِ حُمَیْدِ بْنِ اَلْمُثَنَّی اَلْعِجْلِیِّ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَوْ لاَ نَوْمُ اَلصَّبِیِّ وَ عِلَّهُ اَلضَّعِیفِ لَأَخَّرْتُ اَلْعَتَمَهَ إِلَی ثُلُثِ اَللَّیْلِ.
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 367 )
محمّد بن الحسن رضی اللّه عنه از محمّد بن الحسن الصفّار،از محمّد بن الحسن بن ابی طالب،از علی بن فضّال از ابی المعزاء حمید بن مثنی عجلی از سماعه،از ابی بصیر،از حضرت ابی عبد اللّه علیه السلام،حضرت فرمودند:رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:اگر خواب کودک و بیماری و ضعف ضعفاء نبود نماز عشاء را تا ثلث آخر شب تأخیر می انداختم و وقت آن را تا آن زمان قرار می دادم.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 193 )
ص : 6817
أَفْضَلُ اَلْعِبَادَهِ غَلَبَهُ اَلْعَادَهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 187 )
ص : 6818
عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ ، قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : وَ مِمَّنْ خَلَقْنا أُمَّهٌ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ ، قَالَ: «یَعْنِی أُمَّهَ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 619 )
ص : 6819
مَا رَوَاهُ حَمَّادُ بْنُ سَلَمَهَ عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ قَالَ: قَالَ لِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عُمَرَ؛ یَا أَبَا اَلطُّفَیْلِ اُعْدُدْ اِثْنَا عَشَرَ خَلِیفَهً بَعْدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ یَکُونُ اَلنَّقْفُ وَ اَلنِّقَافُ .
( الإنصاف فی النص علی الأئمه الإثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 509 )
ص : 6820
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ - کَلاَمٌ طَوِیلٌ فِی بَیَانِ خُرُوجِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ بَیْتِهِ إِلَی اَلْغَارِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ وَ فِیهِ: وَ أَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُفْرَشَ لَهُ فَفُرِشَ لَهُ فَقَالَ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ اِفْدِنِی بِنَفْسِکَ قَالَ: نَعَمْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ: یَا عَلِیُّ نَمْ عَلَی فِرَاشِی وَ اِلْتَحِفْ بِبُرْدَتِی فَنَامَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی فِرَاشِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِلْتَحَفَ بِبُرْدَتِهِ وَ قَدْ جَاءَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَخَذَ بِیَدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَخْرَجَهُ عَلَی قُرَیْشٍ وَ هُمْ نِیَامٌ وَ هُوَ یَقْرَأُ عَلَیْهِمْ «وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ» . وَ فِیهِ مُتَّصِلٌ بِآخِرِ مَا نَقَلْنَا عَنْهُ أَعْنِی قَوْلَهُ: فَخِفْتُ أَنْ أَتَقَدَّمَ وَ قَوْلَهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا یُؤْمِنُونَ فَلَمْ یُؤْمِنْ مِنْ أُولَئِکَ اَلرَّهْطِ مِنْ بَنِی مَخْزُومٍ أَحَدٌ یَعْنِی اِبْنَ اَلْمُغِیرَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 377 )
ص : 6821
عَنْهُ عَنْ أَبِی یُوسُفَ عَنِ اَلْقَنْدِیِّ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: ذُکِرَ لَهُ اَلْحُمَّی فَقَالَ إِنَّا أَهْلُ بَیْتٍ لاَ نَتَدَاوَی إِلاَّ بِإِفَاضَهِ اَلْمَاءِ اَلْبَارِدِ یُصَبُّ عَلَیْنَا وَ أَکْلِ اَلتُّفَّاحِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 551 )
ص : 6822
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ اِبْنِ بِنْتِ إِلْیَاسَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ جَعَلَ اَللَّیْلَ سَکَناً وَ جَعَلَ اَلنِّسَاءَ سَکَناً وَ مِنَ اَلسُّنَّهِ اَلتَّزْوِیجُ بِاللَّیْلِ وَ إِطْعَامُ اَلطَّعَامِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 278 )
ص : 6823
5303-10 الفقیه ،1257/425/1: و کان رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله إذا کان یوم الجمعه و لم یصب طیبا دعا بثوب مصبوغ بزعفران فرش علیه الماء ثم مسح بیده ثم مسح به وجهه.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 695 )
ص : 6824
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا شَرِبَ اَللَّبَنَ قَالَ اَللَّهُمَّ بَارِکْ لَنَا فِیهِ وَ زِدْنَا مِنْهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 273 )
ص : 6825
وَ بِإِسْنَادِهِ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَسْعَدَ بْنِ زُرَارَهَ ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَمْرَهَ اَلْأَنْصَارِیِّ ، قَالَ: لَمَّا قَدِمَ أَبُو ذَرٍّ عَلَی عُثْمَانَ ، قَالَ: أَخْبِرْنِی أَیُّ اَلْبِلاَدِ أَحَبُّ إِلَیْکَ قَالَ: مُهَاجَرِی. فَقَالَ: لَسْتَ بِمُجَاوِرِی. قَالَ: فَأَلْحَقُ بِحَرَمِ اَللَّهِ ، فَأَکُونُ فِیهِ. قَالَ لاَ: قَالَ: فَالْکُوفَهُ أَرْضٌ بِهَا أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) . قَالَ: لاَ. قَالَ: فَلَسْتَ بِمُخْتَارٍ غَیْرَهُنَّ، فَأَمَرَهُ بِالْمَسِیرِ إِلَی اَلرَّبَذَهِ ، فَقَالَ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قَالَ لِی اِسْمَعْ وَ أَطِعْ، وَ اِنْفَذْ حَیْثُ قَادُوکَ، وَ لَوْ لِعَبْدٍ حَبَشِیٍّ مُجَدَّعٍ. فَخَرَجَ إِلَی اَلرَّبَذَهِ ، وَ أَقَامَ مُدَّهً، ثُمَّ أَتَی إِلَی اَلْمَدِینَهِ ، فَدَخَلَ عَلَی عُثْمَانَ وَ اَلنَّاسُ عِنْدَهُ سِمَاطَیْنِ، فَقَالَ: یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ، إِنَّکَ أَخْرَجْتَنِی مِنْ أَرْضِی إِلَی أَرْضٍ لَیْسَ بِهَا زَرْعٌ وَ لاَ ضَرْعٌ إِلاَّ شُوَیْهَاتٌ، وَ لَیْسَ لِی خَادِمٌ إِلاَّ مُحَرَّرَهٌ، وَ لاَ ظِلٌّ یُظِلَّنِی إِلاَّ ظِلُّ شَجَرَهٍ، فَأَعْطِنِی خَادِماً وَ غُنَیْمَاتٍ أَعِشْ فِیهَا، فَحَوَّلَ وَجْهَهُ عَنْهُ، فَتَحَوَّلَ عَنْهُ إِلَی اَلسِّمَاطِ اَلْآخَرِ فَقَالَ مِثْلَ ذَلِکَ، فَقَالَ لَهُ حَبِیبُ بْنُ سَلَمَهَ : لَکَ عِنْدِی یَا أَبَا ذَرٍّ أَلْفُ دِرْهَمٍ وَ خَادِمٌ وَ خَمْسُ مِائَهِ شَاهٍ. قَالَ أَبُو ذَرٍّ : أَعْطِ خَادِمَکَ وَ أَلْفَکَ وَ شُوَیْهَاتِکَ مَنْ هُوَ أَحْوَجُ إِلَی ذَلِکَ مِنِّی، فَإِنِّی إِنَّمَا أَسْأَلُ حَقِّی فِی کِتَابِ اَللَّهِ . فَجَاءَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَقَالَ لَهُ عُثْمَانُ : أَ لاَ تُغْنِی عَنَّا سَفِیهَکَ هَذَا. قَالَ: أَیُّ سَفِیهٍ قَالَ: أَبُو ذَرٍّ . قَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : لَیْسَ بِسَفِیهٍ، سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ: مَا أَظَلَّتِ اَلْخَضْرَاءُ، وَ لاَ أَقَلَّتِ اَلْغَبْرَاءُ، أَصْدَقَ لَهْجَهً مِنْ أَبِی ذَرٍّ ، أَنْزِلْهُ بِمَنْزِلَهِ مُؤْمِنِ آلِ فِرْعَوْنَ ، إِنْ یَکُ کاذِباً فَعَلَیْهِ کَذِبُهُ، وَ إِنْ یَکُ صادِقاً یُصِبْکُمْ بَعْضُ اَلَّذِی یَعِدُکُمْ . قَالَ عُثْمَانُ : اَلتُّرَابُ فِی فِیکَ. قَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : بَلِ اَلتُّرَابُ فِی فِیکَ، أَنْشُدُ بِاللَّهِ مَنْ سَمِعَ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ ذَلِکَ لِأَبِی ذَرٍّ ، فَقَامَ أَبُو هُرَیْرَهَ وَ عَشْرَهٌ فَشَهِدُوا بِذَلِکَ، فَوَلَّی عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 710 )
[1513]4-عبد الرحمن بن ابی عمره انصاری گوید:وقتی ابو ذر بر عثمان وارد شد.عثمان گفت: آگاهم نما که کدام شهر نزد تو محبوب تر است؟فرمود:پناهگاههای من.عثمان گفت:در نزدیکی من[در شهر مدینه]نمی توانی بمانی.گفت:به حرم خدا می پیوندم و در آنجا به سر می برم.عثمان گفت:نخیر.فرمود:پس کوفه سرزمینی که یاران رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله در آنجایند، گفت:نخیر.ابو ذر فرمود:من غیر اینها را اختیار نمی کنم،سپس عثمان به او دستور داد تا به منطقۀ ربذه رهسپار شود.ابو ذر گفت:رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله به من فرمود:به هر کجا که تو را راهبری کردند شنودگی کرده،اطاعت کن و عمل نما،اگرچه به خاطر بردۀ حبشی گوش بریده ای باشد.سپس ابو ذر به سوی ربذه رهسپار شد و مدتی در آنجا بماند،آنگاه به مدینه آمد و به عثمان وارد شد درحالی که مردم نزد او بر دو سفره غذا نشسته بودند،ابو ذر گفت:ای امیر مؤمنان،تو مرا از سرزمینم به جایی روانه کردی که در آنجا به جز چند گوسفند نه کشاورزی وجود دارد و نه دامداری و جز یک زن آزاد شده،خدمتکاری ندارم و جز سایه درخت پناهی نیست که بر من سایه افکند،پس یک خدمتکار و غنیمت هایی به من ارزانی بدار تا در آنجا زندگی کنم.عثمان چهره اش را از او برگرداند و او از آن سفره به سفره دیگری تغییر مکان داد و ابو ذر همان سخن را بیان کرد،آنگاه حبیب بن سلمه به او گفت:ای ابو ذر هزار درهم و یک خدمتکار و پانصد گوسفند نزد من است که متعلق به توست.ابو ذر فرمود: خدمتکار و هزار درهم و گوسفندهایت را به کسی که از من به آنها نیازمندتر است ارزانی بدار.همانا من فقط مطابق کتاب خداوند حق خود را درخواست می کنم،علی علیه السّلام وارد شد و عثمان به او عرض کرد:آیا از این ابله خود ما را خلاص می کنی؟حضرت پرسید:کدام ابله؟ گفت:ابو ذر،علی علیه السّلام فرمود:او ابله نیست،
از رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله شنیدم که می فرمود:راستگوتر از ابو ذر را آسمان سایه نیفکنده و زمین بر نداشته.او را تا جایگاه مؤمن خاندان فرعون بالا برد.اگر دروغگو باشد دروغش به پای اوست و اگر راستگو باشد برخی از آنچه که به شما وعده داده،به سرتان خواهد آمد.عثمان گفت:خاک بر دهانت.علی علیه السّلام فرمود:بلکه خاک بر دهان تو.شما را به خدا سوگند چه کسی از رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله شنید که این[سخن]را به ابو ذر می فرمود:ابو هریره و ده نفر بپا خواستند و به این سخن گواهی دادند،پس علی علیه السّلام بازگشت.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 741 )
ص : 6826
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا مَاتَ عُثْمَانُ بْنُ مَظْعُونٍ قَبَّلَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا دَفَنَهُ رَشَّ عَلَی تُرَابِ اَلْقَبْرِ اَلْمَاءَ رَشّاً وَ بَسَطَ عَلَی قَبْرِهِ ثَوْباً وَ کَانَ أَوَّلَ مَنْ بَسَطَ عَلَیْهِ ثَوْباً یَوْمَئِذٍ وَ سَوَّی عَلَیْهِ تُرَابَ اَلْقَبْرِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 475 )
ص : 6827
حَدَّثَنِی أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَحِمَهُمُ اَللَّهُ جَمِیعاً عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنِ اَلسُّحْتِ اَلْخَزَّازِ قَالَ حَدَّثَنَا حَفْصٌ اَلْمُزَنِیُّ عَنْ عُمَرَ بْنِ بَیَاضٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ : قَالَ لِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ یَا أَبَانُ مَتَی عَهْدُکَ بِقَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قُلْتُ لاَ وَ اَللَّهِ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ مَا لِی بِهِ عَهْدٌ مُنْذُ حِینٍ فَقَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ اَلْعَظِیمِ وَ أَنْتَ مِنْ رُؤَسَاءِ اَلشِّیعَهِ تَتْرُکُ زِیَارَهَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لاَ تَزُورُهُ - مَنْ زَارَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ حَسَنَهً وَ مَحَا عَنْهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ سَیِّئَهً وَ غَفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ یَا أَبَانُ لَقَدْ قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَهَبَطَ عَلَی قَبْرِهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ شُعْثٌ غُبْرٌ یَبْکُونَ عَلَیْهِ وَ یَنُوحُونَ عَلَیْهِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 331 )
پدرم و محمّد بن الحسن رحمه اللّه علیهما جمیعا از حسین بن سعید، وی گفت: علی بن سحت خزّاز برایم نقل نمود و گفت: حفص مزنی، از عمر بن بیاض، از ابان بن تغلب نقل کرد که وی گفت: حضرت جعفر بن محمّد علیهما السّلام به من فرمودند: ای ابان چه وقت قبر حسین علیه السّلام را زیارت کردی؟ عرض کردم: به خدا سوگند ای پسر رسول خدا تا بحال به زیارت آن حضرت نرفته ام. حضرت فرمودند: سبحان اللّه، تو از رؤسای شیعه هستی و زیارت امام حسین علیه السّلام را ترک می کنی، به زیارتش نمی روی؟! کسی که حسین علیه السّلام را زیارت کند خداوند به هر قدمی که برمی دارد یک حسنه برایش می نویسد و از او در مقابل هر قدمش یک گناه محو می فرماید و تمام گناهان سابق و لاحقش را می آمرزد، ای ابان وقتی حسین علیه السّلام کشته شد هفتاد هزار فرشته ژولیده و غبار آلود بر قبرش از آسمان هبوط کرده و از آن تاریخ تا ظهور قیامت بر او گریه و نوحه سرائی می نماند.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 995 )
ص : 6828
اَلْکِذْبُ فَضَاحٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 21 )
ص : 6829
فَکِّرْ یَا مُفَضَّلُ فِی اَلصَّحْوِ وَ اَلْمَطَرِ کَیْفَ یَعْتَقِبَانِ عَلَی هَذَا اَلْعَالَمِ لِمَا فِیهِ صَلاَحُهُ وَ لَوْ دَامَ وَاحِدٌ مِنْهُمَا عَلَیْهِ کَانَ فِی ذَلِکَ فَسَادُهُ أَ لاَ تَرَی أَنَّ اَلْأَمْطَارَ إِذَا تَوَالَتْ عَفِنَتِ اَلْبُقُولُ وَ اَلْخُضَرُ وَ اِسْتَرْخَتْ أَبْدَانُ اَلْحَیَوَانِ وَ خَصِرَ اَلْهَوَاءُ فَأَحْدَثَ ضُرُوباً مِنَ اَلْأَمْرَاضِ وَ فَسَدَتِ اَلطُّرُقُ وَ اَلْمَسَالِکُ وَ أَنَّ اَلصَّحْوَ إِذَا دَامَ جَفَّتِ اَلْأَرْضُ وَ اِحْتَرَقَ اَلنَّبَاتُ وَ غِیضَ مَاءُ اَلْعُیُونِ وَ اَلْأَوْدِیَهِ فَأَضَرَّ ذَلِکَ بِالنَّاسِ وَ غَلَبَ اَلْیُبْسُ عَلَی اَلْهَوَاءِ فَأَحْدَثَ ضُرُوباً أُخْرَی مِنَ اَلْأَمْرَاضِ فَإِذَا تَعَاقَبَا عَلَی اَلْعَالَمِ هَذَا اَلتَّعَاقُبَ اِعْتَدَلَ اَلْهَوَاءُ وَ دَفَعَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا عَادِیَهَ اَلْآخَرِ فَصَلَحَتِ اَلْأَشْیَاءُ وَ اِسْتَقَامَتْ فَإِنْ قَالَ قَائِلٌ وَ لِمَ لاَ یَکُونُ فِی شَیْءٍ مِنْ ذَلِکَ مَضَرَّهٌ اَلْبَتَّهَ قِیلَ لَهُ لِیَمُضَّ ذَلِکَ اَلْإِنْسَانَ وَ یُؤْلِمَهُ بَعْضَ اَلْأَلَمِ فَیَرْعَوِیَ عَنِ اَلْمَعَاصِی فَکَمَا أَنَّ اَلْإِنْسَانَ إِذَا سَقُمَ بَدَنُهُ اِحْتَاجَ إِلَی اَلْأَدْوِیَهِ اَلْمُرَّهِ اَلْبَشِعَهِ لِیَقُومَ طِبَاعُهُ وَ یَصْلُحَ مَا فَسَدَ مِنْهُ کَذَلِکَ إِذَا طَغَی وَ أَشِرَ اِحْتَاجَ إِلَی مَا یَعَضُّهُ وَ یُؤْلِمُهُ لِیَرْعَوِیَ وَ یَقْصُرَ عَنْ مَسَاوِیهِ وَ یُثْبِتَهُ عَلَی مَا فِیهِ حَظُّهُ وَ رُشْدُهُ وَ لَوْ أَنَّ مَلِکاً مِنَ اَلْمُلُوکِ قَسَمَ فِی أَهْلِ مَمْلَکَتِهِ قَنَاطِیرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ فِضَّهٍ أَ لَمْ یَکُنْ سَیَعْظُمُ عِنْدَهُمْ وَ یَذْهَبُ لَهُ بِهِ اَلصَّوْتُ فَأَیْنَ هَذَا مِنْ مَطْرَهٍ رَوَاءٍ إِذْ یُعْمَرُ بِهِ اَلْبِلاَدُ وَ یَزِیدُ فِی اَلْغَلاَّتِ أَکْثَرَ مِنْ قَنَاطِیرِ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ فِی أَقَالِیمِ اَلْأَرْضِ کُلِّهَا أَ فَلاَ تَرَی اَلْمَطْرَهَ اَلْوَاحِدَهَ مَا أَکْبَرَ قَدْرَهَا وَ أَعْظَمَ اَلنِّعْمَهَ عَلَی اَلنَّاسِ فِیهَا وَ هُمْ عَنْهَا سَاهُونَ وَ رُبَّمَا عَاقَتْ عَنْ أَحَدِهِمْ حَاجَهٌ لاَ قَدْرَ لَهَا فَیَذْمُرُ وَ یَسْخَطُ إِیثَاراً لِلْخَسِیسِ قَدْرُهُ عَلَی اَلْعَظِیمِ نَفْعُهُ جَهْلاً بِمَحْمُودِ اَلْعَاقِبَهِ وَ قِلَّهَ مَعْرِفَهٍ لِعَظِیمِ اَلْغَنَاءِ وَ اَلْمَنْفَعَهِ فِیهَا تَأَمَّلْ نُزُولَهُ عَلَی اَلْأَرْضِ وَ اَلتَّدْبِیرَ فِی ذَلِکَ فَإِنَّهُ جُعِلَ یَنْحَدِرُ عَلَیْهَا مِنْ عُلْوٍ لِیَتَفَشَّی مَا غَلُظَ وَ اِرْتَفَعَ مِنْهَا فَیُرْوِیَهُ وَ لَوْ کَانَ إِنَّمَا یَأْتِیهَا مِنْ بَعْضِ نَوَاحِیهَا لَمَا عَلاَ عَلَی اَلْمَوَاضِعِ اَلْمُشْرِفَهِ مِنْهَا وَ یَقِلُّ مَا یُزْرَعُ فِی اَلْأَرْضِ أَ لاَ تَرَی أَنَّ اَلَّذِی یُزْرَعُ سَیْحاً أَقَلُّ مِنْ ذَلِکَ فَالْأَمْطَارُ هِیَ اَلَّتِی تُطْبِقُ اَلْأَرْضَ وَ رُبَّمَا تَزْرَعُ هَذِهِ اَلْبَرَارِیَ اَلْوَاسِعَهَ وَ سُفُوحَ اَلْجِبَالِ وَ ذُرَاهَا فَتُغِلُّ اَلْغَلَّهَ اَلْکَثِیرَهَ وَ بِهَا یَسْقُطُ عَنِ اَلنَّاسِ فِی کَثِیرٍ مِنَ اَلْبُلْدَانِ مَئُونَهُ سِیَاقِ اَلْمَاءِ مِنْ مَوْضِعٍ إِلَی مَوْضِعٍ وَ مَا یَجْرِی فِی ذَلِکَ بَیْنَهُمْ مِنَ اَلتَّشَاجُرِ وَ اَلتَّظَالُمِ حَتَّی یَسْتَأْثِرَ بِالْمَاءِ ذَوُو اَلْعِزَّهِ وَ اَلْقُوَّهِ وَ یُحْرَمَهُ اَلضُّعَفَاءُ ثُمَّ إِنَّهُ حِینَ قُدِّرَ أَنْ یَنْحَدِرَ عَلَی اَلْأَرْضِ اِنْحِدَاراً جُعِلَ ذَلِکَ قَطْراً شَبِیهاً بِالرَّشِّ لِیَغُورَ فِی قُطْرِ اَلْأَرْضِ فَیُرْوِیَهَا وَ لَوْ کَانَ یَسْکُبُهُ اِنْسِکَاباً کَانَ یَنْزِلُ عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ فَلاَ یَغُورُ فِیهَا ثُمَّ کَانَ یَحْطِمُ اَلزَّرْعَ اَلْقَائِمَهَ إِذَا اِنْدَفَقَ عَلَیْهَا فَصَارَ یَنْزِلُ نُزُولاً رَقِیقاً فَیُنْبِتُ اَلْحَبَّ اَلْمَزْرُوعَ وَ یُحْیِی اَلْأَرْضَ وَ اَلزَّرْعَ اَلْقَائِمَ وَ فِی نُزُولِهِ أَیْضاً مَصَالِحُ أُخْرَی فَإِنَّهُ یُلَیِّنُ اَلْأَبْدَانَ وَ یَجْلُو کَدَرَ اَلْهَوَاءِ فَیَرْتَفِعُ اَلْوَبَاءُ اَلْحَادِثُ مِنْ ذَلِکَ وَ یَغْسِلُ مَا یَسْقُطُ عَلَی اَلشَّجَرِ وَ اَلزَّرْعِ مِنَ اَلدَّاءِ اَلْمُسَمَّی بِالْیَرَقَانِ إِلَی أَشْبَاهِ هَذَا مِنَ اَلْمَنَافِعِ فَإِنْ قَالَ قَائِلٌ أَ وَ لَیْسَ قَدْ یَکُونُ مِنْهُ فِی بَعْضِ اَلسِّنِینَ اَلضَّرَرُ اَلْعَظِیمُ اَلْکَثِیرُ لِشِدَّهِ مَا یَقَعُ مِنْهُ أَوْ بَرَدٍ یَکُونُ فِیهِ تَحَطُّمُ اَلْغَلاَّتِ وَ بَخُورَهٍ یُحْدِثُهَا فِی اَلْهَوَاءِ فَیُوَلِّدُ کَثِیراً مِنَ اَلْأَمْرَاضِ فِی اَلْأَبْدَانِ وَ اَلْآفَاتِ فِی اَلْغَلاَّتِ قِیلَ بَلَی قَدْ یَکُونُ ذَلِکَ اَلْفَرْطُ لِمَا فِیهِ مِنْ صَلاَحِ اَلْإِنْسَانِ وَ کَفِّهِ عَنْ رُکُوبِ اَلْمَعَاصِی وَ اَلتَّمَادِی فِیهَا فَیَکُونُ اَلْمَنْفَعَهُ فِیمَا یَصْلُحُ لَهُ مِنْ دِینِهِ أَرْجَحَ مِمَّا عَسَی أَنْ یُرْزَأَ فِی مَالِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 3 , صفحه 125 )
ص : 6830
وَ بِهَذِهِ اَلْأَسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ اَلْقَصِیرِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ یَعْنِی اَلْبَاقِرَ عَنْ قَبْرِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنَّ اَلنَّاسَ قَدِ اِخْتَلَفُوا فِیهِ فَقَالَ إِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ دُفِنَ مَعَ أَبِیهِ نُوحٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( فرحه الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام فی النجف , جلد 1 , صفحه 50 )
ص : 6831
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنِ اِشْتَرَی طَعَاماً فَأَرَادَ بَیْعَهُ فَلاَ یَبِیعُهُ حَتَّی یَکِیلَهُ أَوْ یَزِنَهُ إِنْ کَانَ یُوزَنُ أَوْ یُکَالُ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 231 )
ص : 6832
قَالَ اِبْنُ سَعْدٍ قَالَ اَلْوَاقِدِیُّ : قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ فِی صَفَرٍ سَنَهَ إِحْدَی وَ سِتِّینَ وَ هُوَ اِبْنُ خَمْسٍ وَ خَمْسِینَ سَنَهً. وَ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ عَنْ أَبِی مَعْشَرَ قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ لِعَشْرٍ خَلَوْنَ مِنَ اَلْمُحَرَّمِ سَنَهَ إِحْدَی وَ سِتِّینَ قَالَ اَلْوَاقِدِیُّ وَ هَذَا أَثْبَتُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 54 )
ص : 6833
قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ فُلَیْحٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عُقْبَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ شِهَابٍ اَلزُّهْرِیِّ قَالَ: لَمَّا قَدِمَ جَعْفَرُ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ بِلاَدِ اَلْحَبَشَهِ بَعَثَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی مَوْتَهَ وَ اِسْتَعْمَلَ عَلَی اَلْجَیْشِ مَعَهُ زَیْدَ بْنَ حَارِثَهَ وَ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ رَوَاحَهَ فَمَضَی اَلنَّاسُ مَعَهُمْ حَتَّی کَانُوا بِتُخُومِ اَلْبَلْقَاءِ فَلَقِیَهُمْ جُمُوعُ هِرَقْلَ مِنَ اَلرُّومِ وَ اَلْعَرَبِ فَانْحَازَ اَلْمُسْلِمُونَ إِلَی قَرْیَهٍ یُقَالُ لَهَا مُؤْتَهَ فَالْتَقَی اَلنَّاسُ عِنْدَهَا وَ اِقْتَتَلُوا قِتَالاً شَدِیداً وَ کَانَ اَللِّوَاءُ یَوْمَئِذٍ مَعَ زَیْدِ بْنِ حَارِثَهَ فَقَاتَلَ حَتَّی شَاطَ فِی رِمَاحِ اَلْقَوْمِ ثُمَّ أَخَذَهُ جَعْفَرٌ فَقَاتَلَ بِهِ قِتَالاً شَدِیداً ثُمَّ اِقْتَحَمَ عَنْ فَرَسٍ شَقْرَاءَ فَعَقَرَهَا وَ قَاتَلَ حَتَّی قُتِلَ وَ کَانَ جَعْفَرٌ أَوَّلَ رَجُلٍ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ عَقَرَ فَرَسَهُ فِی اَلْإِسْلاَمِ ثُمَّ أَخَذَ اَللِّوَاءَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ رَوَاحَهَ فَقَاتَلَ حَتَّی قُتِلَ فَأَعْطَی اَلْمُسْلِمُونَ اَللِّوَاءَ بَعْدَهُمْ إِلَی خَالِدِ بْنِ اَلْوَلِیدِ فَنَاوَشَ اَلْقَوْمَ وَ رَاوَغَهُمْ ثُمَّ اِنْحَازَ بِالْمُسْلِمِینَ مُنْهَزِماً وَ نَجَا بِهِمْ مِنَ اَلرُّومِ وَ أَنْفَذَ رَجُلاً مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ یُقَالُ لَهُ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ سَمُرَهَ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالْخَبَرِ فَقَالَ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ فَصِرْتُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا وَصَلْتُ اَلْمَسْجِدَ قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ عَلَی رِسْلِکَ یَا عَبْدَ اَلرَّحْمَنِ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَخَذَ اَللِّوَاءَ زَیْدٌ فَقَاتَلَ بِهِ ثُمَّ قُتِلَ رَحِمَ اَللَّهُ زَیْداً ثُمَّ أَخَذَ اَللِّوَاءَ جَعْفَرٌ فَقَاتَلَ وَ قُتِلَ فَرَحِمَ اَللَّهُ جَعْفَراً ثُمَّ أَخَذَ اَللِّوَاءَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ رَوَاحَهَ فَقَاتَلَ وَ قُتِلَ فَرَحِمَ اَللَّهُ عَبْدَ اَللَّهِ قَالَ فَبَکَی أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُمْ حَوْلَهُ فَقَالَ لَهُمُ اَلنَّبِیُّ فَمَا یُبْکِیکُمْ؟ فَقَالُوا وَ مَا لَنَا لاَ نَبْکِی وَ قَدْ ذَهَبَ خِیَارُنَا وَ أَشْرَافُنَا وَ أَهْلُ اَلْفَضْلِ فَقَالَ لَهُمْ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ تَبْکُوا فَإِنَّمَا مَثَلُ أُمَّتِی کَمَثَلِ حَدِیقَهٍ قَامَ صَاحِبُهَا فَأَصْلَحَ زواکها رَوَاکِبَهَا وَ بَنَی مَسَاکِنَهَا وَ خَلَّقَ سَعَفَهَا فَأَطْعَمَتْ عَاماً فَوْجاً ثُمَّ عَاماً فَوْجاً فَلَعَلَّ آخِرَهَا طَعْماً أَنْ یَکُونَ أَجْوَدَهَا قِنْوَاناً وَ أَطْوَلَهَا شِمْرَاخاً أَمَ وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی نَبِیّاً بِالْحَقِّ لَیَجِدَنَّ عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ فِی أُمَّتِی خَلَفاً مِنْ حَوَارِیِّهِ قَالَ وَ قَالَ کَعْبُ بْنُ مَالِکٍ یَرْثِی جَعْفَرَ بْنَ أَبِی طَالِبٍ وَ اَلْمُسْتَشْهَدِینَ مَعَهُ فَقَالَ نَامَ اَلْعُیُونُ وَ دَمْعُ عَیْنِکَ یَهْمِلُسَحّاً کَمَا وَکَفَ اَلضَّبَابُ اَلْمُخْضِلُ وَ کَانَ مَا بَیْنَ اَلْجَوَانِحِ وَ اَلْحَشَامِمَّا تَأَوَّبَنِی شَهَابٌ مُدْخَلٌ وَجْداً عَلَی اَلنَّفْرِ اَلَّذِینَ تَتَابَعُوایَوْماً بِمُؤْتَهَ أَسْنَدُوا لَمْ یُنْقَلُوا فَتَغَیَّرَ اَلْقَمَرُ اَلْمُنِیرُ لِفَقْدِهِوَ اَلشَّمْسُ قَدْ کَسَفَتْ وَ کَادَتْ تَأْفِلُ قَوْمٌ عَلاَ بُنْیَانُهُ مِنْ هَاشِمٍفَرْعاً أَشَمَّ وَ سُؤْدُداً مَا یُنْقَلُ قَوْمٌ بِهِمْ عَصَمَ اَلْإِلَهُ عِبَادَهُوَ عَلَیْهِمْ نَزَلَ اَلْکِتَابُ اَلْمُنْزَلُ وَ بِهَدْیِهِمْ رَضِیَ اَلْإِلَهُ لِخَلْقِهِوَ بِجَدِّهِمْ نُصِرَ اَلنَّبِیُّ اَلْمُرْسَلُ بِیضَ اَلْوُجُوهِ تَرَی بُطُونَ أَکُفِّهِمْتَنْدَی إِذِ اِغْبَرَّ اَلزَّمَانُ اَلْمُمْحِلُ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 279 )
ص : 6834
19590-7 الکافی ،1/7/342/6 العده عن سهل عن ابن فضال عن ثعلبه بن میمون عن حمران قال: کان بأبی عبد اللّه علیه السّلام وجع البطن فأمر أن یطبخ له الأرز و یجعل علیه السماق فأکله فبرأ.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 361 )
ص : 6835
عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ بَدَا جَفَا وَ مَنْ تَبِعَ اَلصَّیْدَ غَفَلَ وَ مَنْ لَزِمَ اَلسُّلْطَانَ اُفْتُتِنَ وَ مَا یَزْدَادُ مِنَ اَلسُّلْطَانِ قُرْباً إِلاَّ اِزْدَادَ مِنَ اَللَّهِ بُعْداً.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 170 )
ص : 6836
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ یُوسُفَ بْنِ عَقِیلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی مُکَاتَبٍ قَضَی بَعْضَ مَا کُوتِبَ عَلَیْهِ أَنْ یُجَازَ مِنْ وَصِیَّتِهِ بِحِسَابِ مَا أُعْتِقَ مِنْهُ وَ قَضَی فِی مُکَاتَبٍ قَضَی نِصْفَ مَا عَلَیْهِ فَأَوْصَی بِوَصِیَّهٍ فَأَجَازَ نِصْفَ اَلْوَصِیَّهِ وَ قَضَی فِی مُکَاتَبٍ قَضَی ثُلُثَ مَا عَلَیْهِ فَأَوْصَی بِوَصِیَّهٍ فَأَجَازَ ثُلُثَ اَلْوَصِیَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 414 )
ص : 6837
14595-3 التهذیب ،1/2/71/6 عنه عن أبیه عن سعد بن عبد اللّه عن العبیدی عن محمد بن إسماعیل البصری عمن رواه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: حرم الحسین علیه السّلام فرسخ فی فرسخ من أربع جوانب القبر.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1520 )
ص : 6838
الاحتجاج - عن السّجاد علیه السّلام: «تمتدّ الغیبه بولی اللّه الثانی عشر من أوصیاء رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و الأئمه علیهم السّلام بعده. إنّ أهل زمان غیبته القائلون بامامته المنتظرون لظهوره أفضل أهل کل زمان، لأن اللّه تعالی ذکره أعطاهم من العقول و الافهام و المعرفه، ما صارت به. الغیبه عندهم بمنزله المشاهده، و جعلهم فی ذلک الزمان بمنزله المجاهدین بین رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلم، بالسیف أولئک المخلصون حقا و شیعتنا صدقا، و الدعاه إلی دین اللّه سرا و جهرا» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 250 )
ص : 6839
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنْ (حَفْصِ) بْنِ بَشِیرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قُدَّامَهُ شِوَاءٌ فَقَالَ اُدْنُ فَکُلْ فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ هَذَا لِی ضَارٌّ فَقَالَ اُدْنُ أُعَلِّمْکَ کَلِمَاتٍ لاَ یَضُرُّکَ مَعَهُنَّ شَیْءٌ مِمَّا تَخَافُ قُلْ بِسْمِ اَللَّهِ خَیْرِ اَلْأَسْمَاءِ بِسْمِ اَللَّهِ مِلْءَ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاءِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ اَلَّذِی لاَ یَضُرُّ مَعَ اِسْمِهِ شَیْءٌ وَ لاَ دَاءٌ تَغَدَّ مَعَنَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 397 )
ص : 6840
إِیَّاکُمْ وَ اَلْغُلُوَّ فِینَا قُولُوا إِنَّا مَرْبُوبُونَ وَ اِعْتَقِدُوا فِی فَضْلِنَا مَا شِئْتُمْ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 101 )
ص : 6841
کا، [الکافی] ، عَنِ اَلْعِدَّهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَذْکُرُ أَنَّهُ أَتَی رَسُولَ اَللَّهِ مَلَکٌ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یُخَیِّرُکَ أَنْ تَکُونَ عَبْداً رَسُولاً مُتَوَاضِعاً أَوْ مَلِکاً رَسُولاً قَالَ فَنَظَرَ إِلَی جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ أَنْ تَوَاضَعْ فَقَالَ عَبْداً مُتَوَاضِعاً رَسُولاً فَقَالَ اَلرَّسُولُ مَعَ أَنَّهُ لاَ یَنْقُصُکَ مِمَّا عِنْدَ رَبِّکَ شَیْئاً قَالَ وَ مَعَهُ مَفَاتِیحُ خَزَائِنِ اَلْأَرْضِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 128 )
27-کافی:بسندش تا امام باقر(علیه السّلام)که میفرمود:فرشته ای نزد رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)آمد و گفت:خدایت اختیار داده است که بنده و فرستاده و با تواضع باشی یا پادشاه و پیغمبر باشی گوید:پیغمبر بجبرئیل نگاه کرد و او با دستش اشاره کرد که تواضع را بگزین و آن حضرت فرمود:بنده متواضع رسول باشم،و آن پیام آور گفت:با اینکه در هر حال از مقامی که نزد خدا داری کاسته نشود،و کلید گنجهای زمین را هم با خود آورده بود.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 86 )
ص : 6842
وَ فِیهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی إِسْحَقَ بْنِ عَمَّارٍ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْمَاضِی (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِی آخِرِهِ: وَ إِنَّ فِی جَوْفِ تِلْکَ اَلْحَیَّهِ لَسَبْعَ صَنَادِیقَ فِیهَا خَمْسَهٌ مِنَ اَلْأُمَمِ اَلسَّالِفَهِ وَ اِثْنَانِ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ، قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَنِ اَلْخَمْسَهُ وَ مَنِ اَلاِثْنَانُ؟ قَالَ أَمَّا اَلْخَمْسَهُ فَقَابِیلُ اَلَّذِی قَتَلَ هَابِیلَ، وَ نُمْرُودُ اَلَّذِی حَاجَّ إِبْرَاهِیمَ فِی رَبِّهِ، قَالَ اَنَا أُحْیِی وَ أُمِیتُ، وَ فِرْعَوْنُ اَلَّذِی قَالَ أَنَا رَبُّکُمْ اَلْأَعْلَی، وَ یَهُودُ اَلَّذِی هَوَّدَ اَلْیَهُودَ، وَ بُولَسُ [اَلَّذِی] نَصَّرَ اَلنَّصَارَی، وَ مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ أَعْرَابِیَّیْنِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 267 )
ص : 6843
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : مَنْ أَصْبَحَ لاَ یَنْوِی اَلصَّوْمَ ثُمَّ بَدَا لَهُ أَنْ یَتَطَوَّعَ بِالصَّوْمِ فَلَهُ ذَلِکَ مَا لَمْ تَزُلِ اَلشَّمْسُ قَالَ وَ کَذَلِکَ إِنْ أَصْبَحَ صَائِماً مُتَطَوِّعاً فَلَهُ أَنْ یُفْطِرَ مَا لَمْ تَزُلِ اَلشَّمْسُ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 285 )
ص : 6844
اَللَّهُمَّ إِنِّی أَدِینُکَ بِطَاعَتِکَ وَ وَلاَیَتِکَ وَ وَلاَیَهِ مُحَمَّدٍ نَبِیِّکَ وَ وَلاَیَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ حَبِیبِ نَبِیِّکَ وَ وَلاَیَهِ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ سِبْطَیْ نَبِیِّکَ وَ سَیِّدَیْ شَبَابِ أَهْلِ جَنَّتِکَ وَ أَدِینُکَ یَا رَبِّ بِوَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ سَیِّدِی وَ مَوْلاَیَ صَاحِبِ اَلزَّمَانِ أَدِینُکَ یَا رَبِّ بِطَاعَتِهِمْ وَ وَلاَیَتِهِمْ وَ بِالتَّسْلِیمِ بِمَا فَضَّلْتَهُمْ رَاضِیاً غَیْرَ مُنْکِرٍ وَ لاَ مُسْتَکْبِرٍ [مُتَکَبِّرٍ] عَلَی مَا [معنی] أَنْزَلْتَ فِی کِتَابِکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِدْفَعْ عَنْ وَلِیِّکَ وَ خَلِیفَتِکَ وَ لِسَانِکَ وَ اَلْقَائِمِ بِقِسْطِکَ وَ اَلْمُعَظِّمِ لِحُرْمَتِکَ وَ اَلْمُعَبِّرِ عَنْکَ وَ اَلنَّاطِقِ بِحُکْمِکَ وَ عَیْنِکَ اَلنَّاظِرَهِ وَ أُذُنِکَ اَلسَّامِعَهِ وَ شَاهِدِ عِبَادِکَ وَ حُجَّتِکَ عَلَی خَلْقِکَ وَ اَلْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِکَ وَ اَلْمُجْتَهِدِ فِی طَاعَتِکَ وَ اِجْعَلْهُ فِی وَدِیعَتِکَ اَلَّتِی لاَ تَضِیعُ وَ أَیِّدْهُ بِجُنْدِکَ اَلْغَالِبِ وَ أَعِنْهُ وَ أَعِنْ عَنْهُ وَ اِجْعَلْنِی وَ وَالِدَیَّ وَ مَا وَلَدَا وَ وُلْدِی مِنَ اَلَّذِینَ یَنْصُرُونَهُ وَ یَنْتَصِرُونَ بِهِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ اِشْعَبْ بِهِ صَدْعَنَا وَ اُرْتُقْ بِهِ فَتْقَنَا اَللَّهُمَّ أَمِتْ بِهِ اَلْجَوْرَ وَ دَمْدِمْ بِمَنْ نَصَبَ لَهُ وَ اِقْصِمْ رُءُوسَ اَلضَّلاَلَهِ حَتَّی لاَ تَدَعَ عَلَی اَلْأَرْضِ مِنْهُمْ دَیَّاراً .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 144 )
ص : 6845
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلاِسْتِثْنَاءُ جَائِزٌ بَعْدَ أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ بَعْدَ اَلسَّنَهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 64 )
ص : 6846
نَصْرٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْجُرْجَانِیِّ قَالَ: کَانَ مُعَاوِیَهُ أَتَی جَرِیراً فِی مَنْزِلِهِ فَقَالَ یَا جَرِیرُ إِنِّی قَدْ رَأَیْتُ رَأْیاً قَالَ هَاتِهِ قَالَ اُکْتُبْ إِلَی صَاحِبِکَ یَجْعَلْ لِیَ اَلشَّامَ وَ مِصْرَ جِبَایَهً فَإِذَا حَضَرَتْهُ اَلْوَفَاهُ لَمْ یَجْعَلْ لِأَحَدٍ بَعْدَهُ بَیْعَهً فِی عُنُقِی وَ أُسَلِّمُ لَهُ هَذَا اَلْأَمْرَ وَ أَکْتُبُ إِلَیْهِ بِالْخِلاَفَهِ فَقَالَ جَرِیرٌ اُکْتُبْ بِمَا أَرَدْتَ وَ أَکْتُبُ مَعَکَ فَکَتَبَ مُعَاوِیَهُ بِذَلِکَ إِلَی عَلِیٍّ فَکَتَبَ عَلِیٌّ إِلَی جَرِیرٍ «أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّمَا أَرَادَ مُعَاوِیَهُ أَلاَّ یَکُونَ لِی فِی عُنُقِهِ بَیْعَهٌ وَ أَنْ یَخْتَارَ مِنْ أَمْرِهِ مَا أَحَبَّ وَ أَرَادَ أَنْ یَرْیِثَکَ حَتَّی یَذُوقَ أَهْلَ اَلشَّامِ وَ إِنَّ اَلْمُغِیرَهَ بْنَ شُعْبَهَ قَدْ کَانَ أَشَارَ عَلَیَّ أَنْ أَسْتَعْمِلَ مُعَاوِیَهَ عَلَی اَلشَّامِ وَ أَنَا بِالْمَدِینَهِ فَأَبَیْتُ ذَلِکَ عَلَیْهِ وَ لَمْ یَکُنِ اَللَّهُ لِیَرَانِی أَتَّخِذُ« اَلْمُضِلِّینَ عَضُداً » فَإِنْ بَایَعَکَ اَلرَّجُلُ وَ إِلاَّ فَأَقْبِلْ» . وَ فَشَا کِتَابُ مُعَاوِیَهَ فِی اَلْعَرَبِ فَبَعَثَ إِلَیْهِ اَلْوَلِیدُ بْنُ عُقْبَهَ مُعَاوِیَّ إِنَّ اَلشَّامَ شَامُکَ فَاعْتَصِمْبِشَامِکَ لاَ تَدْخُلْ عَلَیْکَ اَلْأَفَاعِیَا وَ حَامِ عَلَیْهَا بِالْقَنَابِلِ وَ اَلْقَنَاوَ لاَ تَکُ مَحْشُوشَ اَلذِّرَاعَیْنِ وَانِیاً وَ إِنَّ عَلِیّاً نَاظِرٌ مَا تُجِیبُهُفَأَهْدِ لَهُ حَرْباً تُشِیبُ اَلنَّوَاصِیَا وَ إِلاَّ فَسَلِّمْ إِنَّ فِی اَلسِّلْمِ رَاحَهًلِمَنْ لاَ یُرِیدُ اَلْحَرْبَ فَاخْتَرْ مُعَاوِیَا وَ إِنَّ کِتَاباً یَا اِبْنَ حَرْبٍ کَتَبْتَهُعَلَی طَمَعٍ یُزْجِی إِلَیْکَ اَلدَّوَاهِیَا سَأَلْتَ عَلِیّاً فِیهِ مَا لَنْ تَنَالَهُوَ لَوْ نِلْتَهُ لَمْ یَبْقَ إِلاَّ لَیَالِیَا وَ سَوْفَ تَرَی مِنْهُ اَلَّذِی لَیْسَ بَعْدَهُبَقَاءٌ فَلاَ تُکْثِرْ عَلَیْکَ اَلْأَمَانِیَا أَ مِثْلَ عَلِیٍّ تَعْتَرِیهِ بِخُدْعَهٍوَ قَدْ کَانَ مَا جَرَّبْتَ مِنْ قَبْلُ کَافِیاً وَ لَوْ نَشِبَتْ أَظْفَارُهُ فِیکَ مَرَّهًحَذَاکَ اِبْنَ هِنْدٍ مِنْهُ مَا کُنْتَ حَاذِیاً . قَالَ وَ کَتَبَ إِلَیْهِ أَیْضاً مُعَاوِیَّ إِنَّ اَلْمُلْکَ قَدْ جُبَّ غَارِبُهُوَ أَنْتَ بِمَا فِی کَفِّکَ اَلْیَوْمَ صَاحِبُهُ أَتَاکَ کِتَابٌ مِنْ عَلِیٍّ بِخَطِّهِهِیَ اَلْفَصْلُ فَاخْتَرْ سِلْمَهُ أَوْ تُحَارِبَهُ وَ لاَ تَرْجُ عِنْدَ اَلْوَاتِرِینَ مَوَدَّهًوَ لاَ تَأْمَنِ اَلْیَوْمَ اَلَّذِی أَنْتَ رَاهِبُهُ فَحَارِبْهُ إِنْ حَارَبْتَ حَرْبَ اِبْنِ حُرَّهٍوَ إِلاَّ فَسَلِّمْ لاَ تَدِبَّ عَقَارِبُهُ فَإِنَّ عَلِیّاً غَیْرُ سَاحِبِ ذَیْلِهِعَلَی خُدْعَهٍ مَا سَوَّغَ اَلْمَاءُ شَارِبَهُ وَ لاَ قَابِلٍ مَا لاَ یُرِیدُ وَ هَذِهِیَقُومُ بِهَا یَوْماً عَلَیْکَ نَوَادِبُهُ وَ لاَ تَدَعَنَّ اَلْمُلْکَ وَ اَلْأَمْرُ مُقْبِلٌوَ تَطْلُبُ مَا أَعْیَتْ عَلَیْکَ مَذَاهِبُهُ فَإِنْ کُنْتَ تَنْوِی أَنْ تُجِیبَ کِتَابَهُفَقُبِّحَ مُمْلِیهِ وَ قُبِّحَ کَاتِبُهُ فَأَلْقِ إِلَی اَلْحَیِّ اَلْیَمَانِینَ کَلْمَهًتَنَالُ بِهَا اَلْأَمْرَ اَلَّذِی أَنْتَ طَالِبُهُ تَقُولُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ أَصَابَهُعَدُوٌّ وَ مَالاَهُمْ عَلَیْهِ أَقَارِبُهُ أَفَانِینُ مِنْهُمْ قَاتِلٌ وَ مُحَضِّضٌبِلاَ تِرَهٍ کَانَتْ وَ آخَرُ سَالِبُهُ وَ کُنْتُ أَمِیراً قَبْلُ بِالشَّامِ فِیکُمْفَحَسْبِی وَ إِیَّاکُمْ مِنَ اَلْحَقِّ وَاجِبُهُ فَجِیئُوا وَ مَنْ أَرْسَی ثَبِیراً مَکَانَهُنُدَافِعُ بَحْراً لاَ تُرَدُّ غَوَارِبُهُ فَأَقْلِلْ وَ أَکْثِرْ مَا لَهَا اَلْیَوْمَ صَاحِبُسِوَاکَ فَصَرِّحَ لَسْتَ مِمَّنْ تُوَارِبُهُ. قَالَ فَخَرَجَ جَرِیرٌ یَتَجَسَّسُ اَلْأَخْبَارِ فَإِذَا هُوَ بِغُلاَمٍ یَتَغَنَّی عَلَی قُعُودٍ لَهُ وَ هُوَ یَقُولُ حُکَیمٌ وَ عَمَّارُ اَلشَّجَا وَ مُحَمَّدٌوَ أَشْتَرُ وَ اَلْمَکْشُوحُ جَرُّوا اَلدَّوَاهِیَا وَ قَدْ کَانَ فِیهَا لِلزُّبَیْرِ عَجَاجَهٌوَ صَاحِبُهُ اَلْأَدْنَی أَشَابَ اَلنَّوَاصِیَا فَأَمَّا عَلِیٌّ فَاسْتَغَاثَ بِبَیْتِهِفَلاَ آمِرٌ فِیهَا وَ لَمْ یَکُ نَاهِیاً وَ قُلْ فِی جَمِیعِ اَلنَّاسِ مَا شِئْتَ بَعْدَهُوَ إِنْ قُلْتَ أَخْطَا اَلنَّاسُ لَمْ تَکُ خَاطِیَا وَ إِنْ قُلْتَ عُمَّ اَلْقَوْمُ فِیهِ بِفِتْنَهٍفَحَسْبُکَ مِنْ ذَاکَ اَلَّذِی کَانَ کَافِیاً فَقُوَلا لِأَصْحَابِ اَلنَّبِیِّ مُحَمَّدٍوَ خُصَّا اَلرِّجَالَ اَلْأَقْرَبِینَ اَلْمَوَالِیَا أَ یُقْتَلُ عُثْمَانُ بْنُ عَفَّانَ وَسْطَکُمْعَلَی غَیْرِ شَیْءٍ لَیْسَ إِلاَّ تَمَادِیاً فَلاَ نَوْمَ حَتَّی نَسْتَبِیحَ حَرِیمَکُمْوَ نَخْضِبَ مِنْ أَهْلِ اَلشَّنَانِ اَلْعَوَالِیَا . قَالَ جَرِیرٌ یَا اِبْنَ أَخِی مَنْ أَنْتَ؟ قَالَ أَنَا غُلاَمٌ مِنْ قُرَیْشٍ وَ أَصْلِی مِنْ ثَقِیفٍ أَنَا اِبْنُ اَلْمُغِیرَهِ بْنِ اَلْأَخْنَسِ بْنِ شُرَیْقٍ قُتِلَ أَبِی مَعَ عُثْمَانَ فَعَجِبَ جَرِیرٌ مِنْ قَوْلِهِ وَ کَتَبَ بِشَعْرِهِ إِلَی عَلِیٍّ ، فَقَالَ عَلِیٌّ : «وَ اَللَّهِ مَا أَخْطَأَ اَلْغُلاَمُ شَیْئاً» . .
( وقعه صفین , جلد 1 , صفحه 52 )
ص : 6847
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَهَ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ اَلْفَضْلِ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یُسْتَجَابُ اَلدُّعَاءُ فِی أَرْبَعَهِ مَوَاطِنَ فِی اَلْوَتْرِ وَ بَعْدَ اَلْفَجْرِ وَ بَعْدَ اَلظُّهْرِ وَ بَعْدَ اَلْمَغْرِبِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 343 )
17 - فضل بن عبد الملک گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
دعا در چهار موضع به اجابت می رسد: نماز وتر، بعد از سپیده دم، بعد از ظهر و بعد از مغرب.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 188 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 177 )
ص : 6848
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ نَظَرَ إِلَی حَمَامٍ فِی بَیْتِهِ مَا مِنِ اِنْتِفَاضٍ یَنْتَفِضُ بِهَا إِلاَّ نَفَّرَ اَللَّهُ بِهَا مَنْ دَخَلَ اَلْبَیْتَ مِنْ عُزْمَهِ أَهْلِ اَلْأَرْضِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 547 )
9 - یعقوب بن جعفر گوید: امام صادق علیه السّلام به کبوتری که در خانه ایشان بود نگاه نمود و فرمود:
هیچ حرکتی کبوتر انجام نمی دهد مگر آن که خداوند توسط آن، طلسم و چشم زخم مردم را از کسانی که داخل آن خانه می شوند دور می کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 655 )
: ضعیف علی المشهور. و قال فی القاموس : العزمه بالضم: أسره الرجل و قبیلته، و بالتحریک المصححو الموده.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 468 )
ص : 6849
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مُثَنًّی اَلْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقُلْتُ لَهُ أَنْتُمْ وَرَثَهُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ؟ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَارِثُ اَلْأَنْبِیَاءِ عَلِمَ کُلَّمَا عَلِمُوا؟ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَأَنْتُمْ تَقْدِرُونَ عَلَی أَنْ تُحْیُوا اَلْمَوْتَی وَ تُبْرِؤُا اَلْأَکْمَهَ وَ اَلْأَبْرَصَ قَالَ لِی نَعَمْ بِإِذْنِ اَللَّهِ ثُمَّ قَالَ لِیَ اُدْنُ مِنِّی یَا بَا مُحَمَّدٍ فَدَنَوْتُ مِنْهُ فَمَسَحَ عَلَی وَجْهِی وَ عَلَی عَیْنَیَّ فَأَبْصَرْتُ اَلشَّمْسَ وَ اَلسَّمَاءَ وَ اَلْأَرْضَ وَ اَلْبُیُوتَ وَ کُلَّ شَیْءٍ فِی اَلْبَلَدِ ثُمَّ قَالَ لِی: أَ تُحِبُّ أَنْ تَکُونَ هَکَذَا وَ لَکَ مَا لِلنَّاسِ وَ عَلَیْکَ مَا عَلَیْهِمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَوْ تَعُودَ کَمَا کُنْتَ وَ لَکَ اَلْجَنَّهُ خَالِصاً؟ قُلْتُ: أَعُودُ کَمَا کُنْتُ فَمَسَحَ عَلَی عَیْنَیَّ فَعُدْتُ کَمَا کُنْتُ فَحَدَّثْتُ اِبْنَ أَبِی عُمَیْرٍ بِهَذَا، فَقَالَ: أَشْهَدُ أَنَّ هَذَا حَقٌّ کَمَا أَنَّ اَلنَّهَارَ حَقٌّ:
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 342 )
ص : 6850
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تَقُومُ اَلسَّاعَهُ حَتَّی یَمْلِکَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی یُوَاطِئُ اِسْمُهُ اِسْمِی یَمْلَأُ اَلْأَرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 471 )
باین اسناد عبد اللّه بن عمر روایت کند که رسول اللّه (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود که قایم نگردد قیامت تا مالک شود مردی از اهل بیت من که موافق باشد نام او بنام من، پر گرداند زمین را از عدل و داد همچنان که پر بوده باشد از ظلم و جور.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 373 )
ص : 6851
اَلْآمِدِیُّ فِی اَلْغُرَرِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلزُّهْدُ أَنْ لاَ تَطْلُبَ اَلْمَفْقُودَ حَتَّی یُعْدَمَ اَلْمَوْجُودُ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 47 )
ص : 6852
لِیَکُنْ شِعَارُکَ اَلْهُدَی.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 405 )
ص : 6853
وَ لَمَّا تَزَوَّجَ عَبْدُ اَللَّهِ آمِنَهَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا حَمَلَتْ بِسَیِّدِنَا رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَرُوِیَ أَنَّهَا قَالَتْ لَمَّا حَمَلْتُ بِهِ لَمْ أَشُکَّ بِالْحَمْلِ وَ لَمْ یُصِبْنِی مَا یُصِیبُ اَلنِّسَاءَ مِنْ ثِقَلِ اَلْحَمْلِ وَ رَأَیْتُ کَأَنَّ آتِیاً أَتَانِی فَقَالَ لِی قَدْ حَمَلْتِ بِخَیْرِ [اَلْأَنَامِ فَلَمَّا حَانَ وَقْتُ اَلْوِلاَدَهِ خَفَّ عَلَیَّ ذَلِکَ حَتَّی وَضَعْتُهُ وَ هُوَ یَتَّقِی اَلْأَرْضَ بِیَدَیْهِ وَ رُکْبَتَیْهِ وَ سَمِعْتُ قَائِلاً یَقُولُ وَضَعْتِ خَیْرَ اَلْبَشَرِ فَعَوِّذِیهِ بِالْوَاحِدِ اَلصَّمَدِ مِنْ شَرِّ کُلِّ بَاغٍ وَ حَاسِدٍ فَقَالَتْ آمِنَهُ لَمَّا سَقَطَ إِلَی اَلْأَرْضِ اِتَّقَی اَلْأَرْضَ بِیَدَیْهِ وَ رُکْبَتَیْهِ] ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ خَرَجَ مِنِّی نُورٌ أَضَاءَ لَهُ مَا بَیْنَ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ وَ رُمِیَتِ اَلشَّیَاطِینُ بِالنُّجُومِ وَ حُجِبُوا عَنِ اَلسَّمَاءِ وَ رَأَتْ قُرَیْشٌ اَلشُّهُبَ وَ اَلنُّجُومَ تَسِیرُ فِی اَلسَّمَاءِ فَفَزِعُوا لِذَلِکَ وَ قَالُوا هَذَا قِیَامُ اَلسَّاعَهِ فَاجْتَمَعُوا إِلَی اَلْوَلِیدِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ فَأَخْبَرُوهُ بِذَلِکَ وَ کَانَ شَیْخاً کَبِیراً مُجَرَّباً فَقَالَ اُنْظُرُوا إِلَی هَذِهِ اَلنُّجُومِ اَلَّتِی یُهْتَدَی بِهَا فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ فَإِنْ کَانَتْ قَدْ زَالَتْ فَهُوَ قِیَامُ اَلسَّاعَهِ وَ إِنْ کَانَتْ هَذِهِ ثَابِتَهً فَهُوَ لِأَمْرٍ حَدَثَ. وَ کَانَ بِمَکَّهَ یَهُودِیٌّ یُقَالُ لَهُ یُوسُفُ فَلَمَّا رَأَی اَلنُّجُومَ یُقْذَفُ بِهَا وَ تَتَحَرَّکُ قَالَ هَذَا نَبِیٌّ وُلِدَ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ وَ هُوَ اَلَّذِی نَجِدُهُ فِی کُتُبِنَا أَنَّهُ إِذَا وُلِدَ آخِرُ اَلْأَنْبِیَاءِ رُجِمَتِ اَلشَّیَاطِینُ وَ حُجِبُوا عَنِ اَلسَّمَاءِ فَلَمَّا رَأَی مُحَمَّداً وَ قَدْ وُلِدَ وَ نَظَرَ إِلَیْهِ وَ إِلَی خَاتَمِ اَلنُّبُوَّهِ عَلَی کَتِفِهِ خَرَّ مَغْشِیّاً عَلَیْهِ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ ذَهَبَتِ اَلنُّبُوَّهُ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ هَذَا نَبِیُّ اَلسَّیْفِ وَ تَفَرَّقَ اَلنَّاسُ یَتَحَدَّثُونَ بِخَبَرِ اَلْیَهُودِیِّ . وَ نَشَأَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْیَوْمِ کَمَا یَنْشَأُ غَیْرُهُ فِی اَلْجُمْعَهِ . وَ نَشَأَ فِی اَلْجُمْعَهِ کَمَا یَنْشَأُ غَیْرُهُ فِی اَلشَّهْرِ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 3 , صفحه 1066 )
3-وقتی که «عبد اللّه» پدر پیامبر اکرم با «آمنه» ازدواج کرد، او به محمّد -صلّی اللّه علیه و آله-حامله شد. پس از او، روایت شده است که گفت: وقتی که به پیامبر حامله شدم مانند زنان دیگر احساس سنگینی نمی کردم و مثل اینکه کسی آمد و به من گفت: به بهترین [مردم حامله حامله شده ای و هنگامی که وقت ولادت رسید، زایمان برایم آسان شد تا اینکه وضع حمل کردم. وقتی که آن حضرت به زمین افتاد دستهایش را به زمین رساند و روی زانو نشست و شنیدم که هاتفی گفت: بهترین بشر را وضع حمل نمودی، پس از شرّ هر ستمکار و حسودی او را به خدای واحد و بی نیاز بسپار. پس آمنه گوید: وقتی که به زمین افتاد، دستش را روی زمین گذاشت و روی زانو نشست] آنگاه سر خویش را به سوی آسمان بلند نمود و نوری از او پرتو افکند که میان مشرق و مغرب را روشن ساخت و شیاطین با تیر شهاب رانده شدند. و از آسمان منع گشتند و قریشیان دیدند که ستارگان، با بی نظمی حرکت می کنند. از این مسأله خوف نمودند و گفتند: این علامت قیامت است. پس نزد «ولید بن مغیره» که پیرمرد دنیا دیده ای بود رفتند و جریان را به او گفتند. ولید گفت: بنگرید اگر ستارگانی که با آن در دریا و بیابان راه خود را می یابید، حرکت کرده اند، قیامت شده است ولی اگر آنها ثابت باشند، پس باید به خاطر کار تازه ای باشد. در مکه مرد یهودی به نام «یوسف» بود، وقتی که دید ستارگان حرکت می کنند، گفت: پیامبری در این شب متولد شده و این مطلب در کتابهای ما نوشته شده است. وقتی که پیامبر خاتم به دنیا آید، شیاطین رانده می شوند و از آسمان منع می گردند. و هنگامی که پیامبر را دید که متولد شده و به آن حضرت نگریست و مهر نبوّت میان دو شانه اش را دید، غشّ کرد، وقتی به هوش آمد گفت: پیامبری از بنی اسرائیل رفت، این پیامبر شمشیر است. مردم پراکنده شدند و از حرف آن یهودی سخن می گفتند. و پیامبر در یک روز مانند رشد یک هفتۀ کودکان دیگر، و در یک هفته، مانند یک ماه سایر کودکان رشد می نمود.
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 739 )
ص : 6854
و فی کتاب سعد السّعود ، لابن طاوس - رحمه اللّه - عن تفسیر أبی إسحاق إبراهیم بن أحمد القزوینیّ، بإسناده إلی أنس بن مالک قال: أهدی لرسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - بساط من قریه یقال لها: بهتدف . فقعد علیه علیّ و أبو بکر و عمر و عثمان و الزّبیر و عبد الرّحمن بن عوف و سعد. فقال النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - لعلیّ : یا علیّ، قل: یا ریح، احملینا. فقال علیّ: یا ریح، احملینا. فحملتهم . حتّی أتوا أصحاب الکهف. فسلّم أبو بکر و عمر فلم یردّوا علیهم السّلام. ثمّ قام علیّ - علیه السّلام - فسلّم، فردّوا علیه السّلام. فقال أبو بکر: یا علیّ، ما بالهم ردّوا علیک و لم یردّوا علینا؟ فقال لهم علیّ: قالوا: إنّا نردّ بعد الموت إلاّ علی نبیّ أو وصیّ نبیّ. ثمّ قال علیّ - علیه السّلام-: یا ریح، احملینا . فحملتنا. ثمّ قال یا ریح، ضعینا. فوضعتنا. فوکز برجله الأرش فتوضّأ و توضّأنا . ثمّ قال: یا ریح، احملینا. فحملتنا. فوافینا المدینه، النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - فی صلاه الغداه و هو یقرأ : أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ اَلْکَهْفِ وَ اَلرَّقِیمِ کانُوا مِنْ آیاتِنا عَجَباً . فلمّا قضی النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - الصّلاه قال: یا علیّ، أ تخبرونی عن مسیرکم، أم تحبّون أن أخبرکم؟ قالوا: بل تخبرنا، یا رسول اللّه. قال أنس بن مالک: فقصّ القصّه ، کأنّه معنا
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 472 )
ص : 6855
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَعْتَقَ شِقْصاً لَهُ مِنْ مَمْلُوکِهِ وَ لَهُ مَالٌ قُوِّمَ عَلَیْهِ اَلْبَاقِی .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 427 )
ص : 6856
وَ عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ خَالِدِ بْنِ نَجِیحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: تَذَاکَرُوا اَلشُّؤْمَ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ اَلشُّؤْمُ فِی ثَلاَثٍ فِی اَلْمَرْأَهِ وَ اَلدَّابَّهِ وَ اَلدَّارِ فَأَمَّا شُؤْمُ اَلْمَرْأَهِ فَکَثْرَهُ مَهْرِهَا وَ عُقْمُ رَحِمِهَا .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 567 )
51 - خالد بن نجیح گوید:
در حضور امام صادق علیه السّلام سخن از بد شومی به میان آمد.
امام علیه السّلام فرمود: بد شومی در سه چیز است: زن، مرکب و خانه. شومی زن فزونی مهریّه و نازا بودن اوست.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 670 )
: [ضعیف. و لم یذکره المصنف].
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 425 )
ص : 6857
اَلْإِکْثَارُ یُزِلُّ اَلْحَکِیمَ وَ یَمَلُّ اَلْحَلِیمَ فَلاَ تُکْثِرْ فَتُضْجِرْ وَ لاَ تُفَرِّطْ فَتُهَنْ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 112 )
ص : 6858
: وَ قِیلَ لَهُ مَنْ أَکْرَمُ اَلْخَلْقِ عَلَی اَللَّهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَکْثَرُهُمْ ذِکْراً لِلَّهِ وَ أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَهِ اَللَّهِ قُلْتُ فَمَنْ أَبْغَضُ اَلْخَلْقِ إِلَی اَللَّهِ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ یَتَّهِمُ اَللَّهَ قُلْتُ أَحَدٌ یَتَّهِمُ اَللَّهَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَعَمْ مَنِ اِسْتَخَارَ اَللَّهَ فَجَاءَتْهُ اَلْخِیَرَهُ بِمَا یَکْرَهُ فَیَسْخَطُ فَذَلِکَ یَتَّهِمُ اَللَّهَ قُلْتُ وَ مَنْ قَالَ یَشْکُو اَللَّهَ قُلْتُ وَاحِدٌ یَشْکُوهُ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَعَمْ مَنْ إِذَا اُبْتُلِیَ شَکَا بِأَکْثَرَ مِمَّا أَصَابَهُ قُلْتُ وَ مَنْ قَالَ إِذَا أُعْطِیَ لَمْ یَشْکُرْ وَ إِذَا اُبْتُلِیَ لَمْ یَصْبِرْ قُلْتُ فَمَنْ أَکْرَمُ اَلْخَلْقِ عَلَی اَللَّهِ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ إِذَا أُعْطِیَ شَکَرَ وَ إِذَا اُبْتُلِیَ صَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 247 )
72-عرض کردند آقا چه کس از همه مردم در نزد خدا گرامی تر است؟ فرمود هر که بیشتر بیاد خدا باشد،و بیشتر اطاعت او را نماید،گفتند چه کس بیشتر مورد نفرت خدا است.فرمود کسی که خدا را متهم نماید،گفت مگر کسی هم خدا را متهم مینماید؟ فرمود آری کسی که استخاره می کند و جواب استخاره بر خلاف میل اوست ناراحت می شود او خدا را متهم نموده،باز گفت دیگر چه کسی منفورتر است؟فرمود کسی که از خدا شکایت دارد.گفت مگر کسی از خدا هم شکایت میکند؟فرمود آری، کسی که گرفتار یک ناراحتی می شود بیش از گرفتاری خود ناله و شکوه مینماید باز گفت دیگر چه کسی بیشتر مورد نفرت خدا است؟فرمود کسی که وقتی باو بدهند سپاسگزار نباشد و اگر گرفتار شود صبر نکند.گفت چه کسی گرامی ترین خلق است نزد خدا؟ فرمود کسی که وقتی باو عطا شد شکر کند و اگر گرفتار گردید صبر کند.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 219 )
ص : 6859
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: تَصَدَّقَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِدَارِهِ فِی اَلْمَدِینَهِ فِی بَنِی زُرَیْقٍ فَکَتَبَ بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ هَذَا مَا تَصَدَّقَ بِهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ هُوَ حَیٌّ سَوِیٌّ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 204 )
ص : 6860
و عن أبی أسامه ، زید الشّحّام قال: سألت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - عن قوله: اَلَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ . قال: هو التّرک لها و التّوانی عنها.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 455 )
ص : 6861
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلتَّکْبِیرُ فِی اَلْعِیدَیْنِ فِی اَلْأُولَی سَبْعٌ قَبْلَ اَلْقِرَاءَهِ وَ فِی اَلْآخِرَهِ خَمْسٌ بَعْدَ اَلْقِرَاءَهِ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 450 )
قال رحمه اللّه فامّا ما رواه الحسین بن سعید اما السند فهو صحیح. اما سند الثّانی فکذلک أیضا لأنّ إسماعیل بن سعد ثقه و هو الاشعری کما فی التّهذیب اما سند الثّالث فهو موثّق اما سند الرّابع ففیه محمّد بن الفضیل و هو مشترک بین ثقه و غیره اما سند الخامس فهو صحیح أیضا و امّا هشام بن الحکم ثقه کما یظهر من رجال الفاضل الأسترابادی اما سند السادس فهو صحیح فان حماد بن عثمان معطوف علی هشام لروایه ابن ابی عمیر عن حماد بن عثمان فی الرّجال و روایه الحسین بن سعید عن حماد بن عیسی کثیره اما المتن فلان الشیخ حمل ما تضمّنه هذه الأخبار علی التّقیّه و من الأصحاب من استبعد ذلک نظرا الی بعض الاخبار منها حیث یدلّ علی کیفیّه الدّعاء ثمّ المحقّق فی المعتبر ذکر ان تأویل الشّیخ لیس بحسن و ابن بابویه ذکر ذلک فی کتابه بعد ان ذکر فی خطبته انّه لا یودعه الاّ ما هو حجّه ثم قال فالأولی ان یقال فیه روایتان اشهرهما بین الأصحاب ما قاله الشّیخ انتهی و هذا کما تری فلذا قیل انّه ان عنی بما ذکره ابن بابویه فی الفقیه حیث نقل روایه ابی الصّباح المنقول هاهنا بعضها فیشکل بانّ الصّدوق صرح قبل ذلک بانّه مبدأ بالتّکبیر فیکبّر واحده ثمّ یقرأ الحمد و سبّح اسم ربّک الأعلی ثمّ یکبّر خمسا اقنت بین کلّ تکبیرتین ثمّ ترکع بالسّابعه و تسجد سجدتین فاذا نهض الی الثّانیه کبر و قرأ الحمد و الشّمس و ضحیها ثمّ کبر تمام الأربع تکبیرات فی الاولی اولا علی الظّاهر منها ثم القراءه و فی آخرها و نقول فی الثّانیه اللّه اکبر اشهد ان لا إله الاّ اللّه وحده لا شریک له و انّ محمّدا عبده و رسوله اللّهمّ انت اهل الکبریاء و العظمه الی آخره و یکون هذا القول فی کلّ تکبیره حتّی یتمّ خمس تکبیرات هذا و قد صرّح سمعته آنفا فلا بدّ من قوله و امّا بالتّخییر بین ما ذکره اولا و بمضمون هذه الرّوایه علی انّ المراد کیفیّه التّکبیر و الدّعاء لا علی التّکبیر المذکور فیها و فی آخر بیان کیفیّه التّکبیر فی الأولی من الرّوایه و یقرأ الحمد و الشّمس و ضحیها و ترکع فی السّابقه و الواو لا یفید التّرتیب و ثم الواقعه فی اوّلها یحتمل التّرتیب بین القیام المشتمل علی القراءه و بینه علی ما قلناه و لعل هذا هو مراد الصّدوق ثم انّ قول المحقّق انّ ابن بابویه قائل بذلک لا یضرّ بحمل الشّیخ لأنّ غرضه الجمع بین الأخبار فلیتأمّل و ینقل عن ابن الجنید القول بمضمون بعض هذه الأخبار و ما تضمّنه بعضها من وصل القراءه بالقراءه یراد به تقدیم التّکبیر فی الاولی علی القراءه و تاخیره فی الثّانیه فتکون القراءه متّصله بالقراءه من دون فصل التّکبیر و علی ایّ حال فالمشهور ما علمته
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 628 )
فأمّا ما رواه الحسین بن سعید،عن النضر بن سوید،عن عبد اللّه ابن سنان،عن أبی عبد اللّه(علیه السّلام)،قال:« التکبیر فی العیدین فی الأُولی سبع قبل القراءه،و فی الأخیره خمس بعد القراءه». و ما رواه أحمد بن محمّد ،عن إسماعیل بن سعد الأشعری،عن الرضا(علیه السّلام)،قال:سألته عن التکبیر فی العیدین؟ قال:« التکبیر فی الأُولی سبع تکبیرات قبل القراءه،و فی الأُخری خمس تکبیرات بعد القراءه ». الحسین بن سعید،عن الحسن،عن زرعه،عن سماعه قال:سألته عن الصلاه یوم الفطر؟ فقال:« رکعتین بغیر أذان و لا إقامه،و ینبغی للإمام أنْ یصلّی قبل الخطبه و التکبیر فی الرکعه الأُولی یکبّر ستّاً،ثم یقرأ،ثم یکبّر السابعه،ثم یرکع بها فتلک سبع تکبیرات،ثم یقوم إلی الثانیه فیقرأ،فإذا فرغ من القراءه کبّر أربعاً،ثم یکبّر الخامسه و یرکع بها». محمّد بن أحمد بن یحیی،عن محمّد بن الفضیل،عن أبی الصباح قال:سألت أبا عبد اللّه(علیه السّلام)عن التکبیر فی العیدین؟ فقال:« اثنتا عشره،سبع فی الأُولی،و خمس فی الأخیره،فإذا قمت فی الصلاه فکبّر واحده[و ]تقول:أشهد أنْ لا إله إلّا اللّه وحده لا شریک له و أشهد أنّ محمداً عبده و رسوله»(إلی آخر الخبر) . محمّد بن علی بن محبوب،عن یعقوب بن یزید،عن ابن أبی عمیر،عن هشام بن الحکم،عن أبی عبد اللّه(علیه السّلام)،فی صلاه العیدین قال:« تصل القراءه بالقراءه» و قال:« تبدأ بالتکبیر فی الاُولی،ثم تقرأ،ثم ترکع بالسابعه». الحسین بن سعید،عن ابن أبی عمیر،عن هشام بن الحکم،عن أبی عبد اللّه(علیه السّلام)؛ و حمّاد بن عثمان،عن عبید اللّه الحلبی،عن أبی عبد اللّه(علیه السّلام)مثله. فالوجه فی هذه الأخبار أنْ نحملها علی ضربٍ من التقیّه،لأنّها موافقه لمذاهب بعض العامّه. السند فی الأوّل: صحیح علی ما تکرّر القول فیه . و کذلک الثانی؛ لأنّ إسماعیل بن سعد ثقه. و الثالث: موثق. و الرابع: فیه محمّد بن الفضیل،و هو مشترک بین ثقه و غیره . و الخامس: لا ارتیاب فیه،إلّا من هشام بن الحکم،و یدفعه مراجعه کتاب شیخنا فی الرجال . و السادس: خالٍ من الارتیاب،فإنّ حمّاد بن عثمان معطوف علی هشام؛ لأنّ ابن أبی عمیر یروی عن حمّاد بن عثمان فی الرجال،و روایه الحسین بن سعید عن حمّاد بن عیسی بکثره. المتن: فی الأخبار ما ذکره الشیخ فیه من الحمل علی التقیه قد یستبعد فی بعضها الدال علی کیفیه الدعاء،إلّا أنّ الشیخ أعلم بالحال.و فی المعتبر:إنّ تأویل الشیخ لیس بحسن ؛ فإنّ ابن بابویه ذکر ذلک فی کتابه بعد أنْ ذکر فی خطبته أنّه لا یودعه إلّا ما هو حجّه له ،قال المحقّق:فالأولی أنْ یقال:فیه روایتان أشهرهما بین الأصحاب ما قاله الشیخ ،انتهی. و فی نظری القاصر:أنّ ما ذکره المحقّق محلّ تأمّل،ذکرت وجهه فی معاهد التنبیه.و الحاصل أنّه إنْ عنی بقول ابن بابویه فی الفقیه حیث نقل روایه أبی الصباح المنقول هنا بعضها ،فیشکل بأنّ الصدوق صرّح قبل ذلک بأنّه یبدأ بالتکبیر فیکبّر واحده،ثم یقرأ الحمد و سبّح اسم ربک الأعلی،ثم یکبّر خمساً یقنت بین کل تکبیرتین،ثم یرکع بالسابعه و یسجد سجدتین،فإذا نهض إلی الثانیه کبّر و قرأ الحمد و الشمس و ضحاها،ثم کبّر تمام أربع تکبیرات مع تکبیره القیام،ثم رکع بالخامسه . و غیر خفی مخالفه هذا المدلول روایه أبی الصباح؛ فإنّ فیها التکبیر فی الأُولی أوّلاً علی الظاهر منها ثم القراءه،و فی آخرها:« و تقول فی الثانیه-:اللّه أکبر،أشهد أنْ لا إله إلّا اللّه وحده لا شریک له و أنّ محمّداً عبده و رسوله،اللّهم أنت أهل الکبریاء و العظمه،تتمّه کلّه کما قلت أوّل التکبیر،یکون هذا القول فی کلّ تکبیره حتی تتمّ خمس تکبیرات». هذا،و قد صرّح بما سمعته سابقاً،و حینئذٍ فلا بُدّ من قوله إمّا بالتخییر بین ما ذکره أوّلاً و مضمون هذه الروایه،أو یحمل هذه الروایه علی أنّ المراد کیفیه التکبیر و الدعاء لا علی الترتیب المذکور فیها،و فی آخر بیان کیفیه التکبیر فی الاُولی من الروایه:و یقرأ الحمد و الشمس و ضحاها و یرکع فی السابعه،و الواو لا یفید الترتیب،و« ثم» الواقعه فی أوّلها محتمله للترتیب علی القیام المشتمل علی القراءه،و ینبّه علی ما قلناه تحقیق الصدوق،و غفلته عن مثل هذا الأمر الظاهر منتفیه. ثم إنّ قول المحقق:إنّ ابن بابویه قائل بما ذکره،لا یضرّ بحمل الشیخ؛ لأنّ غرضه الجمع بین الأخبار،لا أنّ قوله یفید الإجماع علی نفی العمل بها،لیتوجه علیه أنّ القائل موجود. و کلام الصدوق فی تقدیم تکبیره للقیام فی الثانیه لم أقف علی مستنده.و ینقل عن ابن الجنید القول بمضمون بعض هذه الأخبار . و ما تضمّنه بعضها من وصل القراءه بالقراءه یراد به تقدیم التکبیر فی الاُولی علی القراءه،و تأخیره فی الثانیه،فتکون القراءه متّصله بالقراءه من دون فصل التکبیر،و علی کلّ حال فالمشهور ما تقدّم .
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 7 , ص 289 )
ص : 6862
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَکْرِیُّ : قَدِمْتُ اَلْمَدِینَهَ أَطْلُبُ دَیْناً فَأَعْیَانِی فَقُلْتُ لَوْ ذَهَبْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَشَکَوْتُ إِلَیْهِ فَأَتَیْتُهُ بِنَقَمَی فِی ضَیْعَتِهِ فَخَرَجَ إِلَیَّ وَ مَعَهُ غُلاَمٌ وَ مَعَهُ نَسَفٌ فِیهِ قَدِیدٌ مُجَزَّعٌ لَیْسَ مَعَهُ غَیْرُهُ فَأَکَلَ وَ أَکَلْتُ مَعَهُ وَ سَأَلَنِی عَنْ حَاجَتِی فَذَکَرْتُ لَهُ قِصَّتِی فَدَخَلَ وَ لَمْ یَقُمْ إِلاَّ یَسِیراً حَتَّی خَرَجَ إِلَیَّ فَقَالَ لِغُلاَمِهِ اِذْهَبْ ثُمَّ مَدَّ یَدَهُ إِلَیَّ فَدَفَعَ إِلَیَّ صُرَّهً فِیهَا ثَلاَثُمِائَهِ دِینَارٍ ثُمَّ قَامَ فَوَلَّی فَقُمْتُ فَرَکِبْتُ دَابَّتِی فَانْصَرَفْتُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 228 )
محمد بن عبد اللّه بکری گوید که: رفتم بمدینه برای طلب دین که بتنگ آمده بودم، با خود گفتم اگر بروم نزد أبی الحسن (علیه السّلام) و شکایت بوی برم بهتر باشد، پس آمدم بخدمت آن حضرت و در ضیعه بیماری داشتم چون خبر کردند بیرون فرمود و با وی غلامی بود که با او پارۀ از طعام و خرما بود و دیگر غیر از آن غلام با وی نبود، نشست بخوردن طعام و من نیز با وی خوردم و از حاجت من پرسید من قصه و احوال خود را گفتم، پس به اندرون خانه فرمود و مکث نفرمود مگر اندکی و بیرون آمد بسوی من و فرمود غلام خود را که: برو، بعد از آن دست مبارک کشید بجانب من و داد بمن کیسه زری که در او سیصد دینار بود، بعد از آن برخاست و من نیز برخاستم و سوار شدم دابۀ خود را و بازگشتم.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 27 )
ص : 6863
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ بَأْسَ بِعَرَقِ اَلْجُنُبِ وَ اَلْحَائِضِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 572 )
ص : 6864
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: دَخَلَ اَلْحَکَمُ بْنُ عُتَیْبَهَ وَ سَلَمَهُ بْنُ کُهَیْلٍ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَسَأَلاَهُ عَنْ شَاهِدٍ وَ یَمِینٍ فَقَالَ قَضَی بِهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ قَضَی بِهِ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عِنْدَکُمْ بِالْکُوفَهِ ، فَقَالاَ هَذَا خِلاَفُ اَلْقُرْآنِ ، فَقَالَ وَ أَیْنَ وَجَدْتُمُوهُ خِلاَفَ اَلْقُرْآنِ ، قَالاَ إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ وَ أَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْلٍ مِنْکُمْ ، فَقَالَ قَوْلُ اَللَّهِ وَ أَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْلٍ مِنْکُمْ ، هُوَ لاَ تَقْبَلُوا شَهَادَهَ وَاحِدٍ وَ یَمِیناً، ثُمَّ قَالَ إِنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ قَاعِداً فِی مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ ، فَمَرَّ بِهِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ قُفْلٍ اَلتَّمِیمِیُّ وَ مَعَهُ دِرْعُ طَلْحَهَ ، فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ هَذِهِ دِرْعُ طَلْحَهَ أُخِذَتْ غُلُولاً یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ ، فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ قُفْلٍ اِجْعَلْ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ قَاضِیَکَ اَلَّذِی رَضِیتَهُ لِلْمُسْلِمِینَ فَجَعَلَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُ شُرَیْحاً ، فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ هَذِهِ دِرْعُ طَلْحَهَ أُخِذَتْ غُلُولاً یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ ، فَقَالَ لَهُ شُرَیْحٌ هَاتِ عَلَی مَا تَقُولُ بَیِّنَهً فَأَتَاهُ بِالْحَسَنِ فَشَهِدَ أَنَّهَا دِرْعُ طَلْحَهَ ، أُخِذَتْ غُلُولاً یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ ، فَقَالَ شُرَیْحٌ هَذَا شَاهِدٌ وَاحِدٌ وَ لاَ أَقْضِی بِشَهَادَهِ شَاهِدٍ حَتَّی یَکُونَ مَعَهُ آخَرُ فَدَعَا قَنْبَرَ فَشَهِدَ أَنَّهَا دِرْعُ طَلْحَهَ أُخِذَتْ غُلُولاً یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ ، فَقَالَ شُرَیْحٌ هَذَا مَمْلُوکٌ وَ لاَ أَقْضِی بِشَهَادَهِ مَمْلُوکٍ قَالَ فَغَضِبَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَالَ خُذْهَا فَإِنَّ هَذَا قَضَی بِجَوْرٍ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ قَالَ فَتَحَوَّلَ شُرَیْحٌ وَ قَالَ لاَ أَقْضِی بَیْنَ اِثْنَیْنِ حَتَّی تُخْبِرَنِی مِنْ أَیْنَ قَضَیْتُ بِجَوْرٍ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَقَالَ لَهُ وَیْلَکَ أَوْ وَیْحَکَ إِنِّی لَمَّا أَخْبَرْتُکَ أَنَّهَا دِرْعُ طَلْحَهَ ، أُخِذَتْ غُلُولاً یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ ، فَقُلْتَ هَاتِ عَلَی مَا تَقُولُ بَیِّنَهً وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَیْثُ مَا وُجِدَ غُلُولٌ أُخِذَ بِغَیْرِ بَیِّنَهٍ فَقُلْتُ رَجُلٌ لَمْ یَسْمَعِ اَلْحَدِیثَ فَهَذِهِ وَاحِدَهٌ ثُمَّ أَتَیْتُکَ بِالْحَسَنِ فَشَهِدَ فَقُلْتَ هَذَا وَاحِدٌ وَ لاَ أَقْضِی بِشَهَادَهِ وَاحِدٍ حَتَّی یَکُونَ مَعَهُ آخَرُ وَ قَدْ قَضَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِشَهَادَهِ وَاحِدٍ وَ یَمِینٍ فَهَذِهِ ثِنْتَانِ ثُمَّ أَتَیْتُکَ بِقَنْبَرٍ فَشَهِدَ أَنَّهَا دِرْعُ طَلْحَهَ ، أُخِذَتْ غُلُولاً یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ فَقُلْتَ هَذَا مَمْلُوکٌ وَ لاَ أَقْضِی بِشَهَادَهِ مَمْلُوکٍ وَ مَا بَأْسٌ بِشَهَادَهِ اَلْمَمْلُوکِ إِذَا کَانَ عَدْلاً ثُمَّ قَالَ وَیْلَکَ أَوْ وَیْحَکَ إِنَّ إِمَامَ اَلْمُسْلِمِینَ یُؤْمَنُ مِنْ أُمُورِهِمْ عَلَی مَا هُوَ أَعْظَمُ مِنْ هَذَا . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ وَ اِقْتَصَرَ عَلَی قِصَّهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَعَ شُرَیْحٍ وَ زَادَ فِی آخِرِهَا ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ أَوَّلَ مَنْ رَدَّ شَهَادَهَ اَلْمَمْلُوکِ رُمَعُ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ مِثْلَ اَلرِّوَایَهِ اَلْأُولَی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 265 )
ص : 6865
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِنِّی لَأَعْرِفُ حَجَراً بِمَکَّهَ کَانَ یُسَلِّمُ عَلَیَّ قَبْلَ أَنْ أُبْعَثَ وَ لَمْ یَکُنْ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمُرُّ فِی طَرِیقٍ فَتَبِعَهُ أَحَدٌ إِلاَّ عُرِفَ أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَلَکَهُ مِنْ طِیبِ عَرْفِهِ وَ لَمْ یَکُنْ یَمُرُّ بِحَجَرٍ وَ لاَ شَجَرٍ إِلاَّ سَجَدَ لَهُ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 494 )
ص : 6866
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً فَوَلَدَتْ مِنْهُ جَارِیَهً ثُمَّ مَاتَتِ اَلْمَرْأَهُ فَتَزَوَّجَ أُخْرَی فَوَلَدَتْ مِنْهُ وَلَداً ثُمَّ إِنَّهَا أَرْضَعَتْ مِنْ لَبَنِهَا غُلاَماً أَ یَحِلُّ لِذَلِکَ اَلْغُلاَمِ اَلَّذِی أَرْضَعَتْهُ أَنْ یَتَزَوَّجَ اِبْنَهَ اَلْمَرْأَهِ اَلَّتِی کَانَتْ تَحْتَ اَلرَّجُلِ قَبْلَ اَلْمَرْأَهِ اَلْأَخِیرَهِ فَقَالَ مَا أُحِبُّ أَنْ یَتَزَوَّجَ اِبْنَهَ فَحْلٍ قَدْ رَضَعَ مِنْ لَبَنِهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 440 )
5 - ابو بصیر گوید:
از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: شخصی که با زنی ازدواج می کند و از آن زن صاحب دختر می شود. بعد آن زن فوت می کند، و مرد با زن دیگری ازدواج می نماید و از این زن صاحب پسر می شود، بعد این زن جدید، پسر بیگانه ای را از پستان خود شیر می دهد. آیا این پسر بیگانه که با شیر این زن پرورش یافته، می تواند با دختر زن اولش ازدواج کند؟
فرمود: من دوست ندارم که این پسر بیگانه با دختر مردی ازدواج کند که خودش با شیر همان مرد، پرورش یافته است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 367 )
: صحیح. و یدل علی أن اتحاد الفحل یکفی فی التحریم و إن تعددت المرضعه و علیه الأصحاب.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 209 )
ص : 6867
وَ مِنْهَا مُخَاطِباً لِبَعْضِ أَزْوَاجِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: إِلَی کَمْ یَکُونُ اَلْعَذْلُ فِی کُلِّ لَیْلَهٍلِمَا لاَ تَمَلِّینَ اَلْقَطِیعَهَ وَ اَلْهَجْرَا رُوَیْدَکِ إِنَّ اَلدَّهْرَ فِیهِ کِفَایَهٌلِتَفْرِیقِ ذَاتِ اَلْبَیْتِ فَانْتَظِرِی اَلدَّهْرَا
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 412 )
ص : 6868
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ کَانَ أَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: قُمْ بِالْحَقِّ وَ لاَ تَعَرَّضْ لِمَا فَاتَکَ وَ اِعْتَزِلْ مَا لاَ یَعْنِیکَ وَ لاَ تَجَنَّبْ عَدُوَّکَ وَ اِحْذَرْ صَدِیقَکَ مِنَ اَلْأَقْوَامِ اَلْآمِنِینَ وَ اَلْأَمِینُ مَنْ خَشِیَ اَللَّهَ وَ لاَ تَصْحَبِ اَلْفَاجِرَ وَ لاَ تُطْلِعْهُ عَلَی سِرِّکَ وَ لاَ تَأْتَمِنْهُ عَلَی أَمَانَتِکَ وَ اِسْتَشِرْ فِی أُمُورِکَ اَلَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 559 )
و با همین اسناد از محمّد بن احمد،از محمّد بن الحسن،از ابن محبوب،از معاویه بن وهب،از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام نقل کرده و گفته:از آن حضرت شنیدم که می فرمود: پدرم می فرمودند:قیام به حق کن و متعرّض آنچه از تو فوت شد مشو و از کاری که برایت مهمّ نیست دوری نما و از دشمنت اجتناب کن و دوستت را از مردم بر حذر دار مگر از اشخاص امین و امین کسی است که از خدا بترسد. و با فاجر و فاسق مصاحبت مکن و او را سرّ خود مطّلع نگردان و بر امانتت امین ندان و در امور و کارهایت با کسانی که از خدا و مخالفتش هراس دارند مشورت نما.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 779 )
ص : 6869
فِی کِتَابِ سَعْدِ اَلسُّعُودِ لاِبْنِ طَاوُسٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ نَقْلاً عَنْ تَفْسِیرِ اَلْکَلْبِیِّ مُحَمَّدٍ - عَنِ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ: أَنَّ جَبْرَئِیلَ قَالَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَقَلَ حَدِیثاً طَوِیلاً فِی حَالِ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمِهِ وَ فِیهِ وَ إِنَّمَا قَالَ لِقَوْمِهِ: «أَنَا رَبُّکُمُ اَلْأَعْلی» حِینَ اِنْتَهَی فَرَآهُ قَدْ یَبِسَتْ فِیهِ اَلطَّرِیقُ، فَقَالَ لِقَوْمِهِ: تَرَوْنَ اَلْبَحْرَ قَدْ یَبِسَ مِنْ فَرَقِی فَصَدَّقُوهُ لَمَّا رَأَوْا ذَلِکَ، فَذَلِکَ قَوْلُهُ: وَ أَضَلَّ فِرْعَوْنُ قَوْمَهُ وَ ما هَدی .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 385 )
ص : 6870
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ یُؤْتَی بِإِبْلِیسَ فِی سَبْعِینَ غُلاًّ وَ سَبْعِینَ کَبْلاً فَیَنْظُرُ اَلْأَوَّلُ إِلَی زُفَرَ فِی عِشْرِینَ وَ مِائَهِ کَبْلٍ وَ عِشْرِینَ وَ مِائَهِ غُلٍّ فَیَنْظُرُ إِبْلِیسُ فَیَقُولُ: مَنْ هَذَا اَلَّذِی أَضْعَفَهُ اَللَّهُ لَهُ اَلْعَذَابَ وَ أَنَا أَغْوَیْتُ هَذَا اَلْخَلْقَ جَمِیعاً فَیُقَالُ: هَذَا زُفَرُ ، فَیَقُولُ: بِمَا حَدَّدَ لَهُ هَذَا اَلْعَذَابَ فَیُقَالُ: بِبَغْیِهِ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَیَقُولُ لَهُ إِبْلِیسُ : وَیْلٌ لَکَ وَ ثُبُورٌ لَکَ، أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اَللَّهَ أَمَرَنِی بِالسُّجُودِ لِآدَمَ فَعَصَیْتُهُ، وَ سَأَلْتُهُ أَنْ یَجْعَلَ لِی سُلْطَاناً عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ شِیعَتِهِ فَلَمْ یُجِبْنِی إِلَی ذَلِکَ، وَ قَالَ: « إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ إِلاّ مَنِ اِتَّبَعَکَ مِنَ اَلْغاوِینَ » وَ مَا عَرَفْتُهُمْ حِینَ اِسْتَثْنَاهُمْ إِذْ قُلْتُ: « وَ لا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شاکِرِینَ » فَمَنَّتْکَ بِهِ نَفْسُکَ غُرُوراً فَتَوَقَّفْ بَیْنَ یَدَیِ اَلْخَلاَئِقِ فَقَالَ لَهُ: مَا اَلَّذِی کَانَ مِنْکَ إِلَی عَلِیٍّ وَ إِلَی اَلْخَلْقِ اَلَّذِی اِتَّبَعُوکَ عَلَی اَلْخِلاَفِ فَیَقُولُ اَلشَّیْطَانُ وَ هُوَ زُفَرُ لِإِبْلِیسَ : أَنْتَ أَمَرْتَنِی بِذَلِکَ، فَیَقُولُ لَهُ إِبْلِیسُ : فَلِمَ عَصَیْتَ رَبِّکَ وَ أَطَعْتَنِی فَیَرُدُّ زُفَرُ عَلَیْهِ مَا قَالَ اَللَّهُ: « إِنَّ اَللّهَ وَعَدَکُمْ وَعْدَ اَلْحَقِّ وَ وَعَدْتُکُمْ فَأَخْلَفْتُکُمْ وَ ما کانَ لِی عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطانٍ » إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 223 )
ص : 6871
وَ عَنْهُ عَنْ عَوْفٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ أَنْهَارَ اَلْجَنَّهِ تَجْرِی فِی غَیْرِ أُخْدُودٍ أَشَدَّ بَیَاضاً مِنَ اَلثَّلْجِ وَ أَحْلَی مِنَ اَلْعَسَلِ وَ أَلْیَنَ مِنَ اَلزُّبْدِ طِینُ اَلنَّهَرِ مِسْکٌ أَذْفَرُ وَ حَصَاهُ اَلدُّرُّ وَ اَلْیَاقُوتُ تَجْرِی فِی عُیُونِهِ وَ أَنْهَارِهِ حَیْثُ یَشْتَهِی وَ یُرِیدُ فِی جِنَانِهِ وَلِیُّ اَللَّهِ فَلَوْ أَضَافَ مَنْ فِی اَلدُّنْیَا مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ لَأَوْسَعَهُمْ طَعَاماً وَ شَرَاباً وَ حُلَلاً وَ حُلِیّاً لاَ یَنْقُصُهُ مِنْ ذَلِکَ شَیْءٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 219 )
ص : 6872
وَ قَالَ اَلسَّیِّدُ رَحِمَهُ اَللَّهُ " یَقُولُ فِی تَشَهُّدِ اَلْفَرِیضَهِ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ اَلْأَسْمَاءُ اَلْحُسْنَی کُلُّهَا لِلَّهِ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَرْسَلَهُ بِالْهُدَی وَ دِینِ اَلْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی اَلدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْمُشْرِکُونَ اَلتَّحِیَّاتُ لِلَّهِ وَ اَلصَّلَوَاتُ اَلطَّیِّبَاتُ اَلطَّاهِرَاتُ اَلزَّاکِیَاتُ اَلرَّائِحَاتُ اَلْغَادِیَاتُ اَلنَّاعِمَاتُ لِلَّهِ مَا طَابَ وَ طَهُرَ وَ زَکَی وَ خَلَصَ وَ نَمَی وَ مَا خَبُثَ فَلِغَیْرِ اَللَّهِ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَرْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشِیراً وَ نَذِیراً بَیْنَ یَدَیِ اَلسَّاعَهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلْجَنَّهَ حَقٌّ وَ أَنَّ اَلنَّارَ حَقٌّ وَ أَنَّ اَلسَّاعَهَ آتِیَهٌ لاَ رَیْبَ فِیهَا وَ أَنَّ اَللَّهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی اَلْقُبُورِ وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَللَّهَ رَبِّی نِعْمَ اَلرَّبُّ وَ أَنَّ مُحَمَّداً نِعْمَ اَلرَّسُولُ أَشْهَدُ (أَنَّ) مَا عَلَی اَلرَّسُولِ إِلاَّ اَلْبَلاَغُ اَلْمُبِینُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ [وَ اِرْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ ] وَ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ کَأَفْضَلِ مَا صَلَّیْتَ وَ بَارَکْتَ وَ رَحِمْتَ وَ تَرَحَّمْتَ وَ تَحَنَّنْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ وَ رَحِمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَی جَمِیعِ أَنْبِیَاءِ اَللَّهِ وَ مَلاَئِکَتِهِ وَ رُسُلِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلْأَئِمَّهِ اَلْهَادِینَ اَلْمَهْدِیِّینَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ " . وَ قَالَ اَلشَّیْخُ فِی اَلْمِصْبَاحِ " فَإِذَا جَلَسْتَ لِلرَّابِعَهِ قُلْتَ بِسْمِ اَللَّهِ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 8 )
ص : 6873
قال نصر و روی عمر بن سعد عن عبد الرحمن بن عبد الله : أن عبد الله بن کعب قتل یوم صفین فمر به الأسود بن قیس و هو بآخر رمق فقال عز علی و الله مصرعک أما و الله لو شهدتک لآسیتک و لدافعت عنک و لو أعرف الذی أشعرک لأحببت أن لا یزایلنی حتی أقتله أو یلحقنی بک ثم نزل إلیه فقال و الله إن کان جارک لیأمن بوائقک و إن کنت من اَلذّاکِرِینَ اَللّهَ کَثِیراً أوصنی رحمک الله قال أوصیک بتقوی الله و أن تناصح أمیر المؤمنین و أن تقاتل معه المحلین حتی یظهر الحق أو تلحق بالله و أبلغه عنی السلام و قل له قاتل علی المعرکه حتی تجعلها خلف ظهرک فإنه من أصبح و المعرکه خلف ظهره کان الغالب ثم لم یلبث أن مات فأقبل الأسود إلی علی علیه السلام فأخبره فقال یرحمه الله جاهد معنا عدونا فی الحیاه و نصح لنا فی الوفاه ثم إن علیا علیه السلام غلس بالناس بصلاه الفجر ثم زحف بهم فخرج الناس علی رایاتهم و أعلامهم و زحف إلیهم أهل الشام .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 519 )
ص : 6874
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَحْواً مِنْ سِتِّینَ رَجُلاً قَالَ عِنْدَنَا وَ اَللَّهِ صَحِیفَهٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً مَا خَلَقَ اَللَّهُ مِنْ حَلاَلٍ أَوْ حَرَامٍ إِلاَّ وَ هُوَ فِیهَا حَتَّی إِنَّ فِیهَا أَرْشَ اَلْخَدْشِ . ، وَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی عِمْرَانَ عَنْ یُونُسَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا یَقْرُبُ مِنْهُ . وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ . وَ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَهَ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَهَ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 386 )
ص : 6875
یر، [بصائر الدرجات] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یُوسُفَ عَنْ مُقَاتِلٍ عَنِ اَلرَّبِیعِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ یَغْدُو فِی طَلَبِ اَلْعِلْمِ وَ یَرُوحُ إِلاَّ خَاضَ اَلرَّحْمَهَ خَوْضاً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 174 )
ص : 6876
: تَدُقُّ اَلْکَرَاوَیَا وَ یُلْقَی فِی حجر[جُحْرِ]اَلنَّمْلِ وَ تَکْتُبُ فِی شَیْءٍ وَ تُعَلِّقُ فِی زَوَایَا اَلدَّارِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ بِالنَّبِیِّینَ وَ مَا أُنْزِلَ إِلَیْهِمْ فَأَسْأَلُکُمْ بِحَقِّ اَللَّهِ وَ بِحَقِّ نَبِیِّکُمْ وَ نَبِیِّنَا وَ مَا أُنْزِلَ عَلَیْهِمَا إِلاَّ تَحَوَّلْتُمْ عَنْ مَسْکَنِنَا .
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 140 )
ص : 6877
حَدَّثَنِی أَبُو مُحَمَّدٍ جَعْفَرُ بْنُ مَعْرُوفٍ ، قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ عَاصِمٍ اَلْحَنَّاطِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) : إِنَّ لِأَبِی مَنَاقِبَ مَا هُنَّ لِآبَائِی إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قَالَ لِجَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیِّ إِنَّکَ تُدْرِکُ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ فَاقْرَأْهُ مِنِّی اَلسَّلاَمَ قَالَ فَأَتَی جَابِرٌ مَنْزِلَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ) فَطَلَبَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ ، فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) هُوَ فِی اَلْکُتَّابِ أُرْسِلُ لَکَ إِلَیْهِ، قَالَ لاَ وَ لَکِنِّی أَذْهَبُ إِلَیْهِ، فَذَهَبَ فِی طَلَبِهِ فَقَالَ لِلْمُعَلِّمِ أَیْنَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ هُوَ فِی تِلْکَ اَلرِّفْقَهِ أُرْسِلُ لَکَ إِلَیْهِ، قَالَ لاَ وَ لَکِنِّی أَذْهَبُ إِلَیْهِ، قَالَ فَجَاءَهُ فَالْتَزَمَهُ وَ قَبَّلَ رَأْسَهُ، وَ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَرْسَلَنِی إِلَیْکَ بِرِسَالَهٍ أَنْ أُقْرِئَکَ اَلسَّلاَمَ! قَالَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمُ، ثُمَّ قَالَ لَهُ جَابِرٌ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی اِضْمَنْ لِی أَنْتَ اَلشَّفَاعَهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ! قَالَ فَقَدْ فَعَلْتُ ذَلِکَ یَا جَابِرُ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 42 )
ص : 6878
أَشَدُّ اَلنَّاسِ عَذَاباً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ . اَلْمُسْخِطُ لِقَضَاءِ اَللَّهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 115 )
ص : 6879
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : أَنَّ عَلِیّاً کَانَ یُؤْتَی بِغَلَّهِ مَالِهِ مِنْ یَنْبُعَ فَیُصْنَعُ لَهُ مِنْهَا اَلطَّعَامُ یُثْرَدُ لَهُ اَلْخُبْزُ وَ اَلزَّیْتُ وَ تَمْرُ اَلْعَجْوَهِ فَیُجْعَلُ لَهُ مِنْهُ ثَرِیداً فَیَأْکُلُهُ وَ یُطْعِمُ اَلنَّاسَ اَلْخُبْزَ وَ اَللَّحْمَ وَ رُبَّمَا أَکَلَ اَللَّحْمَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 56 )
3-و بهمان سند که علی علیه السّلام درآمد مالی که در ینبع داشت می آورد و برایش از آن خوراک میساختند و نان ترید میکردند با زیت و خرمای عجوه،و تریدی از آن فراهم میکردند که خود میخورد و بمردم میخورانید از نان و گوشت و بسا که خودش هم گوشت میخورد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 238 )
ص : 6880
عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اِصْطَفَاهُ وَ فَلَقَ لَهُ اَلْبَحْرَ وَ أَعْطَاهُ اَلتَّوْرَاهَ رَأَی مَکَانَهُ مِنْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ یَا رَبِّ لَقَدْ أَکْرَمْتَنِی بِکَرَامَهٍ لَمْ تُکْرِمْ بِهَا أَحَداً قَبْلِی قَالَ یَا مُوسَی أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ مُحَمَّداً عِنْدِی أَفْضَلُ مِنْ جَمِیعِ مَلاَئِکَتِی وَ جَمِیعِ خَلْقِی قَالَ مُوسَی یَا رَبِّ فَإِنْ کَانَ مُحَمَّدٌ أَکْرَمَ عِنْدَکَ مِنْ جَمِیعِ خَلْقِکَ فَهَلْ مِنْ آلِ اَلْأَنْبِیَاءِ أَکْرَمُ مِنْ آلِی قَالَ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ یَا مُوسَی أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ فَضْلَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَی جَمِیعِ اَلنَّبِیِّینَ کَفَضْلِ مُحَمَّدٍ عَلَی جَمِیعِ اَلْمُرْسَلِینَ فَقَالَ مُوسَی یَا رَبِّ فَإِنْ کَانَ آلُ مُحَمَّدٍ کَذَلِکَ فَهَلْ فِی أُمَمِ اَلْأَنْبِیَاءِ أَفْضَلُ عِنْدَکَ مِنْ أُمَّتِی ظَلَّلْتَ عَلَیْهِمُ اَلْغَمامَ وَ أَنْزَلْتَ عَلَیْهِمُ اَلْمَنَّ وَ اَلسَّلْوی وَ فَلَقْتَ لَهُمُ اَلْبَحْرَ فَقَالَ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ یَا مُوسَی أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ فَضْلَ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ عَلَی جَمِیعِ اَلْأُمَمِ کَفَضْلِهِ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِی فَقَالَ مُوسَی یَا رَبِّ لَیْتَنِی کُنْتُ أَرَاهُمْ فَأَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهِ یَا مُوسَی إِنَّکَ لَنْ تَرَاهُمْ فَلَیْسَ هَذَا أَوَانَ ظُهُورِهِمْ وَ لَکِنْ سَوْفَ تَرَاهُمْ فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ اَلْفِرْدَوْسِ بِحَضْرَهِ مُحَمَّدٍ فِی نَعِیمِهَا یَتَقَلَّبُونَ أَ فَتُحِبُّ أَنْ أُسْمِعَکَ کَلاَمَهُمْ قَالَ نَعَمْ إِلَهِی قَالَ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ قُمْ بَیْنَ یَدَیَّ وَ اُشْدُدْ مِئْزَرَکَ قِیَامَ اَلْعَبْدِ اَلذَّلِیلِ بَیْنَ یَدَیِ اَلْمَلِکِ اَلْجَلِیلِ فَفَعَلَ ذَلِکَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَنَادَی رَبُّنَا عَزَّ وَ جَلَّ یَا أُمَّهَ مُحَمَّدٍ فَأَجَابُوهُ وَ هُمْ فِی أَصْلاَبِ آبَائِهِمْ وَ أَرْحَامِ أُمَّهَاتِهِمْ- لَبَّیْکَ اَللَّهُمَّ لَبَّیْکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ لَبَّیْکَ إِنَّ اَلْحَمْدَ وَ اَلنِّعْمَهَ لَکَ وَ اَلْمُلْکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ قَالَ فَجَعَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ تِلْکَ اَلْإِجَابَهَ شِعَاراً لِلْحَجِّ ثُمَّ نَادَی رَبُّنَا عَزَّ وَ جَلَّ یَا أُمِّهَ مُحَمَّدٍ إِنَّ قَضَائِی عَلَیْکُمْ أَنَّ رَحْمَتِی سَبَقَتْ غَضَبِی وَ عَفْوِی قَبْلَ عِقَابِی فَقَدْ اِسْتَجَبْتُ لَکُمْ قَبْلَ أَنْ تَدْعُونِی وَ أَعْطَیْتُکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَسْأَلُونِی مَنْ لَقِیَنِی مِنْکُمْ بِشَهَادَهِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ صَادِقٌ فِی أَقْوَالِهِ مُحِقٌّ فِی أَفْعَالِهِ وَ أَنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ أَخُوهُ وَ وَصِیُّهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ یَلْتَزِمُ طَاعَتَهُ کَمَا یَلْتَزِمُ طَاعَهَ مُحَمَّدٍ وَ أَنَّ أَوْلِیَاءَهُ اَلْمُصْطَفَیْنَ اَلْمُطَهَّرِینَ اَلْمَیَامِینَ بِعَجَائِبِ آیَاتِ اَللَّهِ وَ دَلاَئِلِ حُجَجِ اَللَّهِ مِنْ بَعْدِهِمَا أَوْلِیَاؤُهُ أَدْخَلْتُهُ جَنَّتِی وَ إِنْ کَانَتْ ذُنُوبُهُ مِثْلَ زَبَدِ اَلْبَحْرِ قَالَ فَلَمَّا بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَبِیَّهُ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ یَا مُحَمَّدُ وَ ما کُنْتَ بِجانِبِ اَلطُّورِ إِذْ نادَیْنا أُمَّتَکَ بِهَذِهِ اَلْکَرَامَهِ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُلْ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ عَلَی مَا اِخْتَصَّنِی مِنْ هَذِهِ اَلْفَضِیلَهِ وَ قَالَ لِأُمَّتِهِ قُولُوا أَنْتُمْ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ عَلَی مَا اِخْتَصَّنَا مِنْ هَذِهِ اَلْفَضَائِلِ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 302 )
در عیون اخبار الرضا آمده است که امام رضا علیه السّلام فرموده اند: موسی به خداوند عرض کرد: پروردگارا، نعمت های بسیاری را بر بنده ات ارزانی داشتی و من گمان نمی کنم کسی را این چنین نعمت داده باشی و باور ندارم که خاندان و امتی را همچون خاندان و امت من ستوده باشی. آنگاه خداوند وحی فرمود: بدان که محمد و آل محمد بر همه پیامبران و فرشتگان برتری دارند و امت او بر همه امت ها برتری دارند. آنگاه موسی از خداوند خواست که امت محمد را به او نشان دهد. ولی خداوند وحی فرمود: آنان هنوز آفریده نشده اند ولی به زودی آنان را در بهشت و در کنار محمد و آلش خواهی دید. ولی اگر بخواهی می توانی صدای آنان را بشنوی. ناگهان خداوند به امت حضرت محمّد که هنوز به دنیا نیامده بودند خطاب نمود که موسی را پاسخ گویید. ناگهان این صدا به گوش رسید که:«لبیک اللهم لبیک لا شریک لک لبیک ان الحمد و النعمه لک و الملک لا شریک لک»
خداوند نیز این پاسخ امت محمد را شعار حج گزاران قرار داد. آنگاه خداوند به آنان فرمود: رحمت من بر خشمم پیشی گرفته است و پیش از آنکه از من چیزی خواهید آن را به شما بخشیدم. بدانید هرکه به یگانه پرستی و پیامبری محمد و جانشینی علی اقرار کند و فرزندان پاک او را برگزیدگان امت و
رهبران راستین خویش قرار دهد در بهشت من جای خواهد گرفت و هرچند گناهانش به اندازه کف دریاها باشد آمرزیده خواهد شد. در این هنگام امام رضا علیه السّلام فرمودند: هنگامی که پیامبر اسلام برانگیخته شد خداوند به او فرمود: ای محمد، تو آن روز کنار کوه سینا نبودی که ندای ما را بر امت خویش بشنوی. آنگاه خداوند به او فرمود: خدا را به خاطر نعمتی که به تو داده شده است سپاس گوی و امت تو نیز باید بر این نعمت ها سپاسگزار باشند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 437 )
ص : 6881
لَیْسَ لِهَذَا اَلْجِلْدِ اَلرَّقِیقِ صَبْرٌ عَلَی اَلنَّارِ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 409 )
ص : 6882
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ ، عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَحْیَی اَلْکَاهِلِیِّ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ - وَ ذَکَرَ اَلْحَجَّ - فَقَالَ: «قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : هُوَ أَحَدُ اَلْجِهَادَیْنِ، وَ هُوَ جِهَادُ اَلضُّعَفَاءِ وَ نَحْنُ اَلضُّعَفَاءُ، أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ شَیْءٌ أَفْضَلَ مِنَ اَلْحَجِّ إِلاَّ اَلصَّلاَهُ، وَ فِی اَلْحَجِّ هَاهُنَا صَلاَهٌ، وَ لَیْسَ فِی اَلصَّلاَهِ قِبَلَکُمْ حَجٌّ، لاَ تَدَعِ اَلْحَجَّ وَ أَنْتَ تَقْدِرُ عَلَیْهِ، أَ مَا تَرَی أَنَّهُ یَشْعَثُ فِیهِ رَأْسُکَ، وَ یَقْشَفُ فِیهِ جِلْدُکَ، وَ تُمْنَعُ فِیهِ مِنَ اَلنَّظَرِ إِلَی اَلنِّسَاءِ. وَ إِنَّا نَحْنُ لَهَاهُنَا، وَ نَحْنُ قَرِیبٌ، وَ لَنَا مِیَاهٌ مُتَّصِلَهٌ، مَا نَبْلُغُ اَلْحَجَّ حَتَّی یَشُقَّ عَلَیْنَا، فَکَیْفَ أَنْتُمْ فِی بُعْدِ اَلْبِلاَدِ؟ وَ مَا مِنْ مَلِکٍ وَ لاَ سُوقَهٍ یَصِلُ إِلَی اَلْحَجِّ إِلاَّ بِمَشَقَّهٍ، مِنْ تَغْیِیرِ مَطْعَمٍ أَوْ مَشْرَبٍ أَوْ رِیحٍ أَوْ شَمْسٍ لاَ یَسْتَطِیعُ رَدَّهَا، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ تَحْمِلُ أَثْقالَکُمْ إِلی بَلَدٍ لَمْ تَکُونُوا بالِغِیهِ إِلاّ بِشِقِّ اَلْأَنْفُسِ إِنَّ رَبَّکُمْ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 406 )
ص : 6883
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : اَلْمَرْأَهُ اَلْحُبْلَی یُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا فَتَضَعُ وَ تَتَزَوَّجُ قَبْلَ أَنْ تَعْتَدَّ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً فَقَالَ إِنْ کَانَ اَلَّذِی تَزَوَّجَهَا دَخَلَ بِهَا فُرِّقَ بَیْنَهُمَا وَ لَمْ تَحِلَّ لَهُ أَبَداً وَ اِعْتَدَّتْ بِمَا بَقِیَ عَلَیْهَا مِنْ عِدَّهِ اَلْأَوَّلِ وَ اِسْتَقْبَلَتْ عِدَّهً أُخْرَی مِنَ اَلْآخَرِ ثَلاَثَهَ قُرُوءٍ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ دَخَلَ بِهَا فُرِّقَ بَیْنَهُمَا وَ أَتَمَّتْ مَا بَقِیَ مِنْ عِدَّتِهَا وَ هُوَ خَاطِبٌ مِنَ اَلْخُطَّابِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 450 )
ص : 6884
قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عِنْدَ سَیْرِهِ إِلَی اَلشَّامِ : اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ وَعْثَاءِ اَلسَّفَرِ وَ کَآبَهِ اَلْمُنْقَلَبِ وَ سُوءِ اَلْمَنْظَرِ فِی اَلْأَهْلِ وَ اَلْمَالِ وَ اَلْوَلَدِ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلصَّاحِبُ فِی اَلسَّفَرِ وَ أَنْتَ اَلْخَلِیفَهُ فِی اَلْأَهْلِ فَلاَ یَجْمَعُهُمَا غَیْرُکَ فَإِنَّ اَلْمُسْتَخْلَفَ لاَ یَکُونُ مُسْتَصْحَباً وَ اَلْمُسْتَصْحَبَ لاَ یَکُونُ مُسْتَخْلَفاً .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 33 )
امیر المؤمنین(علیه السّلام)موقع رفتنش به سمت شام عرض کرد:«الهی به تو پناه می برم از رنج سفر و غم بازگشت،و دیدار وضع ناگوار خانواده،مال و فرزند، بار خدایا تو در سفر همراه منی،و در نبودنم سرپرست خانواده ام هستی و جز تو کسی نمی تواند این دو سمت را داشته باشد،زیرا کسی که جایگزین در خانواده باشد دیگر همراه مسافر نیست،و همراه مسافر نمی تواند جانشین در خانواده باشد.»
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 79 )
ص : 6885
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ لَهُ لِأَیِّ عِلَّهٍ یُقَالُ فِی اَلرُّکُوعِ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ ، وَ یُقَالُ فِی اَلسُّجُودِ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْأَعْلَی وَ بِحَمْدِهِ ، قَالَ یَا هِشَامُ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أُسْرِیَ بِهِ وَ صَلَّی وَ ذَکَرَ مَا رَأَی مِنْ عَظَمَهِ اَللَّهِ اِرْتَعَدَتْ فَرَائِصُهُ فَابْتَرَکَ عَلَی رُکْبَتَیْهِ وَ أَخَذَ یَقُولُ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ ، فَلَمَّا اِعْتَدَلَ مِنْ رُکُوعِهِ قَائِماً نَظَرَ إِلَیْهِ فِی مَوْضِعٍ أَعْلَی مِنْ ذَلِکَ اَلْمَوْضِعِ خَرَّ عَلَی وَجْهِهِ وَ هُوَ یَقُولُ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْأَعْلَی وَ بِحَمْدِهِ ، فَلَمَّا قَالَهَا سَبْعَ مَرَّاتٍ سَکَنَ ذَلِکَ اَلرُّعْبُ فَلِذَلِکَ جَرَتْ بِهِ اَلسُّنَّهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 328 )
ص : 6886
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ (رَحِمَهُ اَللَّهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلْعَلَوِیِّ، عَنْ عِیسَی بْنِ دَاوُدَ اَلنَّجَّارِ، عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) : «قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: أَ فَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنَ اَلْقُرُونِ یَمْشُونَ فِی مَساکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِأُولِی اَلنُّهی وَ هُمُ اَلْأَئِمَّهُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ)، وَ مَا کَانَ فِی اَلْقُرْآنِ مِثْلُهَا، وَ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لَوْ لا کَلِمَهٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّکَ لَکانَ لِزاماً وَ أَجَلٌ مُسَمًّی `فَاصْبِرْ ، یَا مُحَمَّدُ، نَفْسَکَ وَ ذُرِّیَّتَکَ عَلی ما یَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها ». وَ مَعْنَی قَوْلِهِ: «وَ مَا کَانَ فِی اَلْقُرْآنِ مِثْلَهَا» أَیْ مِثْلَ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِأُولِی اَلنُّهی ، وَ کُلُّ مَا یَجِیءُ فِی اَلْقُرْآنِ مِنْ ذِکْرِ أُولِی اَلنُّهَی فَهُمُ اَلْأَئِمَّهُ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ).
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 788 )
ص : 6887
عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: « وَ بَشِّرِ اَلَّذِینَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَ رَبِّهِمْ » قَالَ: هُوَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 120 )
ص : 6888
طب، [طب الأئمه علیهم السلام] ، إِسْحَاقُ بْنُ حَسَّانَ اَلْعَارِفُ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ ذَرِیحٍ اَلْمُحَارِبِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ وَ هُوَ یُعَوِّذُ اِبْناً لَهُ صَغِیراً وَ هُوَ یَقُولُ بِسْمِ اَللَّهِ أَعْزِمُ عَلَیْکَ یَا وَجَعُ وَ یَا رِیحُ کَائِناً مَا کَانَتْ بِالْعَزِیمَهِ اَلَّتِی عَزَمَ بِهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی جِنِّ وَادِی اَلصَّبْرَهِ فَأَجَابُوا وَ أَطَاعُوا لَمَّا أَجَبْتِ وَ أَطَعْتِ وَ خَرَجْتِ عَنِ اِبْنِ فُلاَنِ بْنِ فُلاَنَهَ اَلسَّاعَهَ اَلسَّاعَهَ حَتَّی قَالَهَا ثَلاَثَ مَرَّاتٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 8 )
ص : 6889
و فی مجمع البیان : أنّه سئل، فقیل: یا رسول اللّه، أیّ الصدقه أفضل؟ قال: جهد المقلّ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 507 )
ص : 6890
دَوَامُ اَلصَّبْرِ عُنْوَانُ اَلظَّفَرِ وَ اَلنَّصْرِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 819 )
ص : 6891
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ اُجْنُبْنِی وَ بَنِیَّ أَنْ نَعْبُدَ اَلْأَصْنامَ فَانْتَهَتِ اَلدَّعْوَهُ إِلَیَّ وَ إِلَی عَلِیٍّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 62 )
ص : 6892
6665-10 الکافی ،1/17/305/3 الخمسه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له یؤذن الرجل و هو علی غیر القبله قال إذا کان التشهد مستقبل القبله فلا بأس.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 593 )
ص : 6893
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلصَّوَّافُ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سُفْیَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ شِمِّیرِ بْنِ سَدِیرٍ اَلْأَزْدِیِّ قَالَ: قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِعَمْرِو بْنِ اَلْحَمِقِ اَلْخُزَاعِیِّ أَیْنَ نَزَلْتَ یَا عَمْرُو قَالَ فِی قَوْمِی قَالَ لاَ تَنْزِلَنَّ فِیهِمْ قَالَ أَ فَأَنْزِلُ فِی بَنِی کِنَایَهَ جِیرَانِنَا قَالَ لاَ قَالَ أَ فَأَنْزِلُ فِی ثَقِیفٍ قَالَ فَمَا تَصْنَعُ بِالْمَعَرَّهِ وَ اَلْمَجَرَّهِ قَالَ وَ مَا هُمَا قَالَ عُنُقَانِ مِنْ نَارٍ یَخْرُجَانِ مِنْ ظَهْرِ اَلْکُوفَهِ یَأْتِی أَحَدُهُمَا عَلَی تَمِیمٍ وَ بَکْرِ بْنِ وَائِلٍ فَقَلَّمَا یُفْلِتُ مِنْهُ أَحَدٌ وَ یَأْتِی اَلْعُنُقُ اَلْأُخْرَی فَتَأْخُذُ عَلَی اَلْجَانِبِ اَلْأُخْرَی مِنَ اَلْکُوفَهِ فَقَلَّ مَنْ یُصِیبُ مِنْهُمْ إِنَّمَا هُوَ یَدْخُلُ اَلدَّارَ فَتُحْرِقُ اَلْبَیْتَ وَ اَلْبَیْتَیْنِ قَالَ فَأَیْنَ أَنْزِلُ قَالَ اِنْزِلْ فِی بَنِی عَمْرِو بْنِ عَامِرٍ مِنَ اَلْأَزْدِ قَالَ فَقَامَ قَوْمٌ حَضَرُوا هَذَا اَلْکَلاَمَ وَ قَالُوا مَا نَرَاهُ إِلاَّ کَاهِناً یَتَحَدَّثُ بِحَدِیثِ اَلْکَهَنَهِ فَقَالَ یَا عَمْرُو وَ إِنَّکَ لَمَقْتُولٌ بَعْدِی وَ إِنَّ رَأْسَکَ لَمَنْقُولٌ وَ هُوَ أَوَّلُ رَأْسٍ یُنْقَلُ فِی اَلْإِسْلاَمِ وَ اَلْوَیْلُ لِقَاتِلِکَ أَمَا إِنَّکَ لاَ تَنْزِلُ بِقَوْمٍ إِلاَّ أَسْلَمُوکَ بِرُمَّتِکَ إِلاَّ هَذَا اَلْحَیَّ مِنْ بَنِی عَمْرِو بْنِ عَامِرٍ مِنَ اَلْأَزْدِ فَإِنَّهُمْ لَنْ یُسْلِمُوکَ وَ لَنْ یَخْذُلُوکَ قَالَ فَوَ اَللَّهِ مَا مَضَتْ مِنَ اَلْأَیَّامِ حَتَّی تَنَقَّلَ عَمْرُو بْنُ اَلْحَمِقِ فِی خِلاَفَهِ مُعَاوِیَهَ فِی أَحْیَاءِ اَلْعَرَبِ خَائِفاً مَذْعُوراً حَتَّی نَزَلَ فِی قَوْمِهِ مِنْ بَنِی خُزَاعَهَ فَأَسْلَمُوهُ فَقُتِلَ وَ حُمِلَ رَأْسُهُ مِنَ اَلْعِرَاقِ إِلَی مُعَاوِیَهَ بِالشَّامِ - وَ هُوَ أَوَّلُ رَأْسٍ حُمِلَ فِی اَلْإِسْلاَمِ مِنْ بَلَدٍ إِلَی بَلَدٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 342 )
ص : 6894
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلصَّاحِبُ مُنَاسِبٌ وَ اَلصَّدِیقُ مَنْ صَدَقَ غَیْبُهُ رُبَّ بَعِیدٍ أَقْرَبُ مِنْ قَرِیبٍ وَ قَرِیبٍ أَبْعَدُ مِنْ بَعِیدٍ وَ اَلْغَرِیبُ مَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ حَبِیبٌ وَ قَطِیعَهُ اَلْجَاهِلِ تَعْدِلُ صِلَهَ اَلْعَاقِلِ وَ مَنْ لَمْ یُبَالِکَ فَهُوَ عَدُوُّکَ - لاَ خَیْرَ فِی مُعِینٍ مَهِینٍ وَ لاَ فِی صَدِیقٍ ظَنِینٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 165 )
و فرمود:یار باید مناسب باشد و دوست آنکه در غیبت راست است،بسا دوری که نزدیکتر است از نزدیک(نزدیک شدنی است مانند مرگ آدمی)و نزدیکی که بسیار دور است(چون طمع آدمی)،غریب آنکه دوستی ندارد،کناره کردن از نادان برابر پیوستن با خردمند است (چون از شر نادانی او در امانی)،هر کس در فکر تو نیست دشمن تو است،در یاور خوارکننده خیری نیست،و نه در دوست بدگمان.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 105 )
ص : 6895
اَلْحِلْیَهِ : عَادَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ مُحَمَّدَ بْنَ أُسَامَهَ بْنِ زَیْدٍ فِی مَرَضِهِ فَجَعَلَ یَبْکِی فَقَالَ عَلِیٌّ مَا شَأْنُکَ قَالَ عَلَیَّ دَیْنٌ قَالَ کَمْ هُوَ قَالَ خَمْسَهَ عَشَرَ أَلْفَ دِینَارٍ قَالَ فَهُوَ عَلَیَّ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 163 )
ص : 6896
مَنْ صَبَرَ نَالَ اَلْمُنَی.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 428 )
ص : 6897
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلرَّجُلِ یَدْخُلُ اَلْحَمَّامَ وَ هُوَ صَائِمٌ فَقَالَ لاَ بَأْسَ مَا لَمْ یَخْشَ ضَعْفاً . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْعَلاَءِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 81 )
ص : 6898
وَ قَوْلِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَللَّهُمَّ اِجْزِ عُمَرَ لَقَدْ ظَلَمَ اَلْحَجَرَ وَ اَلْمَدَرَ .
( الجمل و النصره لسید العتره فی حرب البصره , جلد 1 , صفحه 171 )
و این گفتار که خدایا! خود سزای عمر را بده که بر همه ستم کرد.
( نبرد جمل ؛ ج 1 , ص 103 )
ص : 6899
16885-3 الکافی ،1/3/85/5 الثلاثه عن ابن أذینه عن زراره عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: من کسل عن طهوره و صلاته فلیس فیه خیر لأمر آخرته و من کسل عما یصلح به أمر معیشته فلیس فیه خیر لأمر دنیاه.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 73 )
ص : 6900
وَ عَنْهُ : عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ ، وَ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ ، جَمِیعاً، عَنْ یَحْیَی اِبْنِ اَلْمُبَارَکِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ ، عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «مَنْ أُعْطِیَ ثَلاَثاً لَمْ یُمْنَعْ ثَلاَثاً، مَنْ أُعْطِیَ اَلدُّعَاءَ أُعْطِیَ اَلْإِجَابَهَ، وَ مَنْ أُعْطِیَ اَلشُّکْرَ أُعْطِیَ اَلزِّیَادَهَ، وَ مَنْ أُعْطِیَ اَلتَّوَکُّلَ أُعْطِیَ اَلْکِفَایَهَ». [ثُمَّ] قَالَ: «أَ تَلَوْتَ کِتَابَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اَللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ، وَ قَالَ: لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ ، وَ قَالَ: اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ ؟».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 410 )
ص : 6901
اَلْعِلْمُ أَعْظَمُ کَنْزٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 25 )
ص : 6902
ع، [علل الشرائع] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ قَتَلَ رَجُلاً مَجْنُوناً قَالَ إِنْ کَانَ اَلْمَجْنُونُ أَرَادَهُ فَدَفَعَهُ عَنْ نَفْسِهِ فَقَتَلَهُ فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ مِنْ قَوَدٍ وَ لاَ دِیَهٍ وَ تُعْطَی وَرَثَتُهُ دِیَتَهُ مِنْ بَیْتِ مَالِ اَلْمُسْلِمِینَ قَالَ وَ إِنْ کَانَ قَتَلَهُ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَکُونَ اَلْمَجْنُونُ أَرَادَهُ فَلاَ قَوَدَ لِمَنْ لاَ یُقَادُ مِنْهُ وَ أَرَی أَنَّ عَلَی قَاتِلِهِ اَلدِّیَهَ فِی مَالِهِ یَدْفَعُهَا إِلَی وَرَثَهِ اَلْمَجْنُونِ وَ یَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ وَ یَتُوبُ إِلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 389 )
ص : 6903
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَجَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ بَعْدَ اَلْعِشَاءِ یَقْرَأُ فِیهِمَا بِمِائَهِ آیَهٍ وَ لاَ یَحْتَسِبُ بِهِمَا وَ رَکْعَتَیْنِ وَ هُوَ جَالِسٌ یَقْرَأُ فِیهِمَا بِقُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا اَلْکَافِرُونَ ، فَإِنِ اِسْتَیْقَظَ مِنَ اَللَّیْلِ صَلَّی صَلاَهَ اَللَّیْلِ وَ أَوْتَرَ وَ إِنْ لَمْ یَسْتَیْقِظْ حَتَّی یَطْلُعَ اَلْفَجْرُ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ فَصَارَتْ شَفْعاً وَ اِحْتَسَبَ بِالرَّکْعَتَیْنِ اَللَّتَیْنِ صَلاَّهُمَا بَعْدَ اَلْعِشَاءِ وَتْراً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 121 )
ص : 6904
أَخْبَرَنَا أَبُو بَکْرٍ اَلتَّمِیمِیُّ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلشَّیْخِ [قَالَ:] حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیُّ قَالَ: حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بِالْبَصْرَهِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلضُّبَعِیُّ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی ، قَالَ: حَدَّثَنِی سَیِّدِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: سَمِعْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ لِعَلِیٍّ : مَنْ آذَاکَ فَقَدْ آذَانِی .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 149 )
777-عن جابر قال: سمعت النبی صلّی اللّه علیه و آله و سلّم یقول لعلی: من آذاک فقد آذانی. جابر گفت: از پیامبر شنیدم که به علی می گفت: هر کس تو را بیازارد مرا آزرده است.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 273 )
جابر بن عبد اللّه انصاری نقل کرد،از مصطفی صلی اللّه علیه و آله شنیدم آن حضرت به علی علیه السّلام فرمود: «من آذاک فقد آذانی». یا علی!هر کسی تو را بیازارد مرا آزرده است.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 235 )
ص : 6905
وَ أَخْبَرَنَا اَلْحَاکِمُ اَلْوَالِدُ أَبُو مُحَمَّدٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو سَهْلِ اَلْحَنِیفِیُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْعَسْکَرِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ أَبِی شُجَاعٍ اَلْبَلْخِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبَیْدٍ اَلْعَقِیقِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ صَبِیحٍ ، عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا دَخَلَ عَیْنَیَّ غَمْضٌ وَ لاَ رَأْسِی حَتَّی عَلِمْتُ مَا نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ مِنْ حَلاَلٍ وَ حَرَامٍ وَ أَمْرٍ وَ نَهْیٍ أَوْ سُنَّهٍ أَوْ کِتَابٍ - أَوْ فِیمَا نَزَلَ وَ فِیمَنْ نَزَلَ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 43 )
35-عن زید بن علی عن أبیه: عن جدّه عن علی علیه السلام قال: ما دخل عینی غمض و لا رأسی حتّی علمت ما نزل به جبرائیل من حلال و حرام و أمر و نهی أو سنه أو کتاب أو فیما نزل و فیمن نزل. زید بن علی از پدرانش نقل می کند که علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) گفت: هرگز خواب بر چشم و سر من داخل نشد، مگر اینکه دانستم جبرئیل چه چیزی را از حلال و حرام و امر و نهی یا سنت و کتاب نازل کرده و دربارۀ چه چیزی و چه کسی نازل شده است.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 23 )
)35(زید بن علی علیه السّلام از پدر و جدّش نقل کرد که علی علیه السّلام فرمود: ما دخل عینی و لا رأسی حتّی علمت.... هیچ شبی چشمم به خواب نمی رفت مگر این که علم و معرفت به آیات نازل شده در آن روز و از حلال و حرام،از امر و نهی،از سنّت و کتاب،از شأن نزول آیات علم پیدا می کردم،آن گاه می خوابیدم.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 25 )
ص : 6906
وَ فِیهِ فِی خَبَرٍ آخَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اِبْنَ آدَمَ خُلِقَ أَجْوَفَ لاَ بُدَّ لَهُ مِنَ اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 221 )
ص : 6907
اَلسَّائِبُ بْنُ أَبِی أَوْفَی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ: حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ مُوسَی قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَامِرٍ اَلْفُرَاتُ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَجَّاجُ بْنُ ▀ اَلْمِنْهَالِ قَالَ: حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَهَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ اَلسَّائِبِ اَلثَّقَفِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیِّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عِنْدَهُ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ یَتَغَذَّیَانِ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَارَهً یَضَعُ اَللُّقْمَهَ فِی فَمِ اَلْحَسَنِ، وَ تَارَهً یَضَعُ فِی فَمِ اَلْحُسَیْنِ، فَلَمَّا فَرَغَ مِنَ اَلطَّعَامِ أَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْحَسَنَ عَلَی عَاتِقِهِ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَی فَخِذِهِ ثُمَّ قَالَ: یَا سَلْمَانُ أَ تُحِبُّهُمْ قُلْتُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ کَیْفَ لاَ أُحِبُّهُمْ وَ مَکَانُهُمْ مِنْکَ مَکَانُهُمْ؟ ثُمَّ قَالَ لِی: یَا سَلْمَانُ مَنْ أَحَبَّهُمْ فَقَدْ أَحَبَّنِی، وَ مَنْ أَحَبَّنِی فَقَدْ أَحَبَّ اَللَّهَ، ثُمَّ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی کَتِفِ اَلْحُسَیْنِ وَ قَالَ: إِنَّهُ اَلْإِمَامُ اِبْنُ اَلْإِمَامِ؛ تِسْعَهٌ مِنْ صُلْبِهِ أَئِمَّهٌ أَبْرَارٌ أُمَنَاءُ مَعْصُومُونَ، وَ اَلتَّاسِعُ قَائِمُهُمْ .
( الإنصاف فی النص علی الأئمه الإثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 231 )
ص : 6908
مَنْ عَامَلَ بِالرِّفْقِ وُفِّقَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 453 )
ص : 6909
تَعَلَّمِ اَلْعِلْمَ فَإِنْ کُنْتَ غَنِیّاً زَانَکَ وَ إِنْ کُنْتُ فَقِیراً مَانَکَ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 203 )
ص : 6910
ن، ، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] ، بِالْأَسَانِیدِ اَلثَّلاَثَهِ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : تُحْشَرُ اِبْنَتِی فَاطِمَهُ وَ عَلَیْهَا حُلَّهُ اَلْکَرَامَهِ قَدْ عُجِنَتْ بِمَاءِ اَلْحَیَوَانِ فَیَنْظُرُ إِلَیْهَا اَلْخَلاَئِقُ فَیَتَعَجَّبُونَ مِنْهَا ثُمَّ تُکْسَی أَیْضاً مِنْ حُلَلِ اَلْجَنَّهِ أَلْفَ حُلَّهٍ مَکْتُوبٌ عَلَی کُلِّ حُلَّهٍ بِخَطٍّ أَخْضَرَ أَدْخِلُوا بِنْتَ مُحَمَّدٍ اَلْجَنَّهَ عَلَی أَحْسَنِ اَلصُّورَهِ وَ أَحْسَنِ اَلْکَرَامَهِ وَ أَحْسَنِ مَنْظَرٍ فَتُزَفُّ إِلَی اَلْجَنَّهِ کَمَا تُزَفُّ اَلْعَرُوسُ وَ یُوَکَّلُ بِهَا سَبْعُونَ أَلْفَ جَارِیَهٍ . صح، [صحیفه الرضا علیه السلام] ، عنه عن آبائه علیهم السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 221 )
شیخ صدوق رحمه اللّه در عیون اخبار الرضا علیه السّلام از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت کرده است: فاطمه در روز حشر در حالی محشور می شود که لباس زیبایی بر تن دارد به گونه ای که تعجّب همۀ خلایق برانگیخته می شود.آنگاه هزار لباس دیگر بر تن می کند که بر هر کدام آنها به خط سبز نوشته شده:دختر محمّد را با بهترین صورت وارد بهشت کنید!آنگاه فاطمه در حالی که هفتاد هزار ملک او را مشایعت می کنند،مانند نوعروسان وارد بهشت می شود.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 845 )
ص : 6911
حَدَّثَنَا أَبُو اَلْفَضْلِ تَمِیمُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ تَمِیمٍ اَلْقُرَشِیُّ اَلْحِمْیَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو عَلِیٍّ أَحْمَدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْأَنْصَارِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلصَّلْتِ عَبْدُ اَلسَّلاَمِ بْنُ صَالِحٍ اَلْهَرَوِیُّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی نَبِیٍّ مِنْ أَنْبِیَائِهِ إِذَا أَصْبَحْتَ فَأَوَّلُ شَیْءٍ یَسْتَقْبِلُکَ فَکُلْهُ وَ اَلثَّانِی فَاکْتُمْهُ وَ اَلثَّالِثُ فَاقْبَلْهُ وَ اَلرَّابِعُ فَلاَ تُؤْیِسْهُ وَ اَلْخَامِسُ فَاهْرَبْ مِنْهُ فَلَمَّا أَصْبَحَ مَضَی فَاسْتَقْبَلَهُ جَبَلٌ أَسْوَدُ عَظِیمٌ فَوَقَفَ وَ قَالَ أَمَرَنِی رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ آکُلَ هَذَا وَ بَقِیَ مُتَحَیِّراً ثُمَّ رَجَعَ إِلَی نَفْسِهِ وَ قَالَ إِنَّ رَبِّی جَلَّ جَلاَلُهُ لاَ یَأْمُرُنِی إِلاَّ بِمَا أُطِیقُ فَمَشَی إِلَیْهِ لِیَأْکُلَهُ فَکُلَّمَا دَنَا مِنْهُ صَغُرَ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَیْهِ فَوَجَدَهُ لُقْمَهً فَأَکَلَهَا فَوَجَدَهَا أَطْیَبَ شَیْءٍ أَکَلَهُ ثُمَّ مَضَی فَوَجَدَ طَسْتاً مِنْ ذَهَبٍ فَقَالَ لَهُ أَمَرَنِی رَبِّی أَنْ أَکْتُمَ هَذَا فَحَفَرَ لَهُ حُفْرَهٌ وَ جَعَلَهُ فِیهَا وَ أَلْقَی عَلَیْهِ اَلتُّرَابَ ثُمَّ مَضَی فَالْتَفَتَ فَإِذَا بِالطَّسْتِ قَدْ ظَهَرَ قَالَ قَدْ فَعَلْتُ مَا أَمَرَنِی رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ فَمَضَی فَإِذَا هُوَ بِطَیْرٍ وَ خَلْفَهُ بَازِیٌّ فَطَافَ اَلطَّیْرُ حَوْلَهُ فَقَالَ أَمَرَنِی رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ أَقْبَلَ هَذَا فَفَتَحَ کُمَّهُ فَدَخَلَ اَلطَّیْرُ فِیهِ فَقَالَ لَهُ اَلْبَازِی أَخَذْتَ صَیْدِی وَ أَنَا خَلْفَهُ مُنْذُ أَیَّامٍ فَقَالَ إِنَّ رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی أَنْ لاَ أُویِسَ هَذَا فَقَطَعَ مِنْ فَخِذِهِ قِطْعَهً فَأَلْقَاهَا إِلَیْهِ ثُمَّ مَضَی فَلَمَّا مَضَی إِذَا هُوَ بِلَحْمِ مَیْتَهٍ مُنْتِنٍ مَدُودٍ فَقَالَ أَمَرَنِی رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ أَهْرُبَ مِنْ هَذَا فَهَرَبَ مِنْهُ وَ رَجَعَ فَرَأَی فِی اَلْمَنَامِ کَأَنَّهُ قَدْ قِیلَ لَهُ إِنَّکَ قَدْ فَعَلْتَ مَا أُمِرْتَ بِهِ فَهَلْ تَدْرِی مَا ذَاکَ کَانَ قَالَ لاَ قِیلَ لَهُ أَمَّا اَلْجَبَلُ فَهُوَ اَلْغَضَبُ لِعَبْدٍ إِذَا غَضِبَ لَمْ یَرَ نَفْسَهُ وَ جَهِلَ قَدْرَهُ مِنْ عِظَمِ اَلْغَضَبِ فَإِذَا حَفِظَ نَفْسَهُ وَ عَرَفَ قَدْرَهُ وَ سَکَنَ غَضَبُهُ کَانَتْ عَاقِبَتُهُ کَاللُّقْمَهِ اَلطَّیِّبَهِ اَلَّتِی أَکَلَهَا وَ أَمَّا اَلطَّسْتُ فَهُوَ اَلْعَمَلُ اَلصَّالِحُ إِذَا کَتَمَهُ اَلْعَبْدُ وَ أَخْفَاهُ أَبَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلاَّ أَنْ یُظْهِرَهُ لِیُزَیِّنَهُ بِهِ مَعَ مَا یَدَّخِرُ لَهُ مِنْ ثَوَابِ اَلْآخِرَهِ وَ أَمَّا اَلطَّیْرُ فَهُوَ اَلرَّجُلُ اَلَّذِی یَأْتِیکَ بِنَصِیحَهٍ فَاقْبَلْهُ وَ اِقْبَلْ نَصِیحَتَهُ وَ أَمَّا اَلْبَازِی فَهُوَ اَلرَّجُلُ اَلَّذِی یَأْتِیکَ فِی حَاجَهٍ فَلاَ تُؤْیِسْهُ وَ أَمَّا اَللَّحْمُ اَلْمُنْتِنُ فَهُوَ اَلْغِیبَهُ فَاهْرُبْ مِنْهَا.
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 275 )
از ابو الصلت عبد السلام بن صالح مروی است که گفت از حضرت علی بن موسی الرضا(علیه السّلام)شنیدم که فرمود حقتعالی به پیغمبری از پیغمبران خود فرمود که چون صبح کردی اول چیزی که پیش روی تو آید مأیوس مکن آن را و پنجم چیزی که پیش روی تو آید از آن فرار کن پس چون صبح کرد آن پیغمبر میگذشت ناگاه بکوهی سیاه و بزرگ برخورد پس ایستاد و نزد خود خیال کرد که پروردگار من بمن امر کرده است که بخورم این را و متحیر ماند دوباره نزد خود خیال کرد که پروردگار من تکلیف ما لا یطاق بمن نمیکند پس شروع کرد برفتن تا اینکه آن کوه را بخورد هر چه بآن کوه نزدیک میشد آن کوه کوچک میشد و چون بآن کوه رسید آن را لقمۀ دید آن لقمه را خورد دید لذیذتر از هر ماکولی است پس از آن گذشت طشت طلائی یافت خیال کرد که من از جانب پروردگار خود مأمورم که این طشت را پنهان کنم پس گودالی حفر نمود و آن طشت را در میان گودال گذاشت و خاک بر روی آن ریخت چون قدری گذشت ملتفت شد دید که آن طشت ظاهر شد گفت من بعملی مأمور بودم آن را بجا آوردم و چون قدری گذشت بمرغی برخورد که عقب آن مرغ بازی بود و میخواست آن مرغ را شکار کند آن مرغ گرداگرد او میگشت خیال کرد که من مأمورم که این مرغ را پناه دهم پس آستین خود را گشود آن مرغ در میان آستین او پنهان شد آن باز باو گفت چرا شکار مرا پنهان کردی و حال اینکه من مدتی است متمادی که در عقب این شکار دویده ام آن پیغمبر در نزد خود خیال کرد که من مأمورم که این باز را مأیوس نکنم پس یک قطعه از ران خود را کند و نزد باز انداخت و چون قدری گذشت بگوشت مردۀ گندیدۀ کرم افتادۀ رسید نزد خود خیال کرد که مأمورم از این مردار فرار کنم پس فرار کرد و رجوع کرد در منزل خود و چون بخواب رفت در خواب دید که کسی باو گفت که تو بآنچه مأمور بودی عمل کردی اما دانستی مقصود چه بود گفت اما کوه غضب است و بنده چون غضب بر او مستولی شود خود را نمی بیند و قدر او مجهول می شود و کسی که غضب بر او مستولی شود هر گاه خود را حفظ کرد و قدر خود را شناخت و آتش غضب خود را خاموش کرد عاقبت غضب او مثل آن لقمۀ لذیذ می شود اما طشت زر عمل صالح است هر گاه بندۀ آن را مخفی بدارد سزاوار است که حقتعالی آن را ظاهر کند از برای آنکه آن بنده را بآن عمل زینت دهد و ثواب اخروی را ذخیرۀ کند،اما مرغ آن مردی است که ترا نصیحت میکند البته قبول کن و در خود نصیحت را پناه بده،و اما باز شکاری آن مردی است که حاجتی از تو خواهد البته او را مأیوس مکن اما آن گوشت گندیده غیبت است زنهار که از آن فرار کن.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 1 , ص 210 )
12-ابو الصّلت هرویّ گوید:از امام رضا علیه السّلام شنیدم که فرمود:خداوند -عزّ و جلّ-به یکی از انبیایش وحی فرمود که:فردا صبح،اوّلین چیزی را که دیدی،بخور،و دومی را پنهان کن،و سوّمی را قبول کن،و چهارمی را ناامید نکن و از پنجمی فرار کن.فردا صبح،حرکت کرد و در راه به کوهی سیاه و بزرگ برخورد کرد، ایستاد و گفت:پروردگارم-عزّ و جلّ-مرا امر فرموده که این را بخورم و(از این فرمان)متحیّر ماند،سپس با خود گفت:پروردگارم جلّ جلاله مرا به چیزی امر میکند که توان آن را داشته باشم.آنگاه بطرف آن حرکت کرد که آن را بخورد،و هر قدر که به آن نزدیک می شد،کوه کوچکتر میگردید تا به آن رسید و آن را به اندازۀ یک لقمه یافت،آن را خورد و از هر غذایی لذیذتر یافت. سپس حرکت کرد و تشتی از طلا یافت و گفت:پروردگارم مرا امر فرموده که این را پنهان کنم،حفره ای حفر کرد و تشت را درون آن قرار داد و خاک بر آن ریخت و حرکت کرد،پشت سر خود را نگاه کرد و متوجّه شد که تشت نمایان شده است،با خود گفت:من،کاری را که پروردگارم دستور داده بود،انجام دادم،آنگاه براه خود ادامه داد و پرنده ای دید که عقابی در پی اوست،پرنده اطراف آن پیامبر می چرخید،پیامبر با خود گفت:پروردگارم-عزّ و جلّ-مرا امر فرموده که این را بپذیرم،پس آستین خود را باز کرد و پرنده داخل آن شد، عقاب گفت:صیدم را که چند روز است در پی آن هستم گرفتی؟!گفت: پروردگارم-عزّ و جلّ-مرا امر کرده است که این را ناامید نکنم،پس قطعه ای از ران خود را کند و سوی او انداخت و براه خود ادامه داد،در بین راه به گوشت مرداری بدبو که کرم گذاشته بود برخورد،گفت:پروردگارم-عزّ و جلّ-مرا امر کرده که از آن بگریزم و فرار کرد و بازگشت و در خواب چنین دید که گویا به او می گویند:تو کاری که بدان مأمور بودی انجام دادی،آیا میدانی آنها چه بودند؟گفت:نه،گفته شد،و امّا کوه،سمبل غضب بود،انسان وقتی غضبناک شود،خود را نمی بیند و از شدّت و بزرگی غضب،قدر و ارزش خود را فراموش می کند،و وقتی که خود را حفظ نماید و ارزش خود را بشناسد و غضبش آرام گیرد،عاقبتش همچون یک لقمۀ گوارائی است که آن را بخورد،و امّا تشت طلا،سمبل عمل صالح باشد که وقتی انسان آن را پنهان کند،خداوند می خواهد آن را آشکار کند تا علاوه بر ثواب آخرتی که خدا برایش ذخیره می کند،او را با آن عمل زینت دهد،و امّا پرنده سمبل کسی بود که تو را نصیحت می کند،او و نصیحتش را بپذیر،و امّا عقاب سمبل حاجتمندی بود که نزد تو می آید،هیچ وقت چنین کسی را ناامید نکن،و امّا گوشت بدبو سمبل غیبت بود،همیشه از آن فرار کن.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 1 , ص 565 )
ابو الفضل تمیم بن عبد اللّه بن تمیم قرشی حمیری از پدرش از ابو علی احمد بن علی انصاری از ابو صلت عبد السّلام بن صالح هروی روایت می کند که امام رضا علیه السّلام فرمود: خداوند تبارک و تعالی یکی از پیامبران را وحی فرمود:چون صبح شد،اول چیزی که با تو روبرو شد،آن را بخور؛دومی را پنهان کن؛ سومی را دریاب،چهارم را مأیوس نکن و از پنجمی می گریز!چون صبح شد،پیامبر به حرکت آمد.ابتدا کوه سیاه بزرگی در نظرش نمایان شد.متحیر ایستاد و گفت:خداوند امر به خوردن این کوه فرموده.سپس با خویش گفت:خدا مرا بر کاری که توان نداشته باشم، امر نمی کند.سپس به سوی آن گام برداشت و هرچه نزدیکتر شد،آن کوه کوچکتر شد تا به صورت لقمه ای درآمد.چون آن را خورد،بسیار گوارا یافت.سپس گذشت تا به تشتی از طلا رسید.با خود گفت:خدا امر به اخفای آن نموده،پس آن را دفن کرده،خاک بر آن ریخت. چون کمی گذشت و به سوی طشت نگریست، 2Lآن را عیان دید،گفت:فرمان خدا را انجام دادم و گذشت.پس به پرنده ای رسید که از بازی می گریخت.با خویش گفت:خدا امر کرده آن را پناه دهم،پس آن را در آستین خویش جا داد.باز به حضرت عرض کرد:صید مرا که چند روز درپی آن بودم گرفتی.پیامبر خدا گفت:خدا امر کرده که او را ناامید نکنم.قطعه ای از ران خویش کنده به او داد و در نهایت به مرداری متعفن و بدبو رسید، گفت: خدا امر کرده که بگریزم.پس از آن گریخت.چون بازگشت،در خواب به او گفتند:اوامر پروردگارت را انجام دادی،لکن آیا دانستی که آن ها چه بودند؟ عرض کرد:نه!گفتند:آن کوه،غضب بود.چون بنده غضب می کند،از شدت آن قدر و منزلت خویش فراموش می کند.پس اگر بنده خویش را نگاه دارد و قدر خویش بداند و غضب خود آرام کند،در نهایت چون لقمۀ گوارایی خواهد بود که آن را می خورد.اما تشت،عمل صالح بود که بنده آن را مخفی می کند و خداوند آن را آشکار می فرماید تا زینت او باشد و نیز ثواب او پابرجاست.پرنده ای که پناهش دادی، نصیحتگوی توست که بایستی نصیحت او را بپذیری و آن باز حاجتمندی بود که مأیوسش نبایست کرد و آن مردار،غیبت بود که از او بایست گریخت.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 1 , ص 428 )
ص : 6912
2207-7 الکافی ،1/9/139/2 العده عن البرقی عن ابن فضال عن عاصم بن حمید عن أبی حمزه عن أبی جعفر علیه السّلام قال: من قنع بما رزقه اللّه فهو من أغنی الناس.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 408 )
ص : 6913
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِی عَمِّی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلظُّلْمُ ثَلاَثَهٌ ظُلْمٌ یَغْفِرُهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ظُلْمٌ لاَ یَغْفِرُهُ وَ ظُلْمٌ لاَ یَدَعُهُ فَأَمَّا اَلظُّلْمُ اَلَّذِی لاَ یَغْفِرُهُ فَالشِّرْکُ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَمَّا اَلظُّلْمُ اَلَّذِی یَغْفِرُهُ اَللَّهُ فَظُلْمُ اَلرَّجُلِ نَفْسَهُ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَمَّا اَلظُّلْمُ اَلَّذِی لاَ یَدَعُهُ فَالْمُدَایَنَهُ بَیْنَ اَلْعِبَادِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 118 )
امام پنجم فرمود ستم سه گونه است،ستمی که خدای عز و جل می- آمرزد و ستمی که نمی آمرزد و ستمی که از نظر نمیاندازد اما ستمی که نمی آمرزد شرک بخداست و آن ستمی که می آمرزد ستم کسیست در باره خودش میان خودش و خدا و اما ستمی که از نظر نمیاندازد،حقوقی است که بندگان بیکدیگر پیدا میکنند.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 134 )
105-سعد بن طریف از امام باقر(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:ظلم بر سه گونه است: ظلمی که خداوند آن را می بخشد و ظلمی که نمی بخشد و ظلمی که آن را رها نمی کند، اما ظلمی که نمی بخشد،شریک قرار دادن به خداست و اما ظلمی که می بخشد،ظلم کردن انسان به خودش میان خود و خداست،و اما ظلمی که آن را رها نمی کند،در بارۀ حقوقی است میان بندگان.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 183 )
105-امام باقر(علیه السّلام)فرمود:ستم بر سه گونه است ستمی که خدای عز و جل اش می آمرزد و ستمی که خدایش نیامرزد و ستمی که خدا نادیده اش نه انگارد اما ستمی که خدایش نمی آمرزد شریک قرار دادن از برای خدا است و ستمی که خدایش بیامرزد ستمی است که انسان میان خود و خدا بر خود روا میدارد و اما ستمی که خدا نادیده اش نگذارد حقوق بندگان خدا نسبت بیکدیگر است.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 134 )
-امام محمد باقر گفته:«ستمکاری سه گونه است: ستمی که خدا آن را می آمرزد و ستمی که آن را نمی آمرزد و ستمی که آن را نمی گذارد.آن ستمی که آن را نمی آمرزد انباز گرفتن به خدای بزرگ است و آن ستمی که می آمرزد ستمی ست که آدمی بر خود روا داشته با خود یا میان خود و خدا بوده است و ستمی که از نظر دور ندارد حقوقی ست که مردمان به یک دیگر بهم می رسانند».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 94 )
ص : 6914
و فی تفسیر العیّاشیّ : عن ابن سنان قال: قلت لأبی عبد اللّه - علیه السّلام : متی یدفع إلی الغلام ماله؟ قال: إذا بلغ و أونس منه رشد، و لم یکن سفیها أو ضعیفا. قال: قلت: فإنّ منهم من یبلغ خمس عشره سنه و ستّ عشره سنه و لم یبلغ. قال: إذا بلغ ثلاث عشره سنه جاز أمره، إلاّ أن یکون سفیها أو ضعیفا. قال: قلت: و ما السّفیه و الضّعیف؟ قال: السّفیه، الشّارب الخمر. و الضّعیف الّذی یأخذ واحدا باثنین.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 465 )
ص : 6915
وَ مِنْ ذَلِکَ فِی اَلْمَعْنَی دَفْعَهً أُخْرَی عَنْ وَاثِلَهَ مِمَّا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ فِی مُسْنَدِهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی شَدَّادِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ وَاثِلَهَ بْنِ اَلْأَسْقَعِ قَالَ: رَأَیْتُنِی ذَاتَ یَوْمٍ وَ قَدْ جِئْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ فِی بَیْتِ أُمِّ سَلَمَهَ فَجَاءَ اَلْحَسَنُ فَأَجْلَسَهُ عَلَی فَخِذِهِ اَلْیُمْنَی وَ قَبَّلَهُ وَ جَاءَ اَلْحُسَیْنُ فَأَجْلَسَهُ عَلَی فَخِذِهِ اَلْیُسْرَی وَ قَبَّلَهُ ثُمَّ جَاءَتْ فَاطِمَهُ فَأَجْلَسَهَا بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ دَعَا عَلِیّاً فَجَاءَ ثُمَّ أَغْدَفَ عَلَیْهِمْ کِسَاءً خَیْبَرَیّاً کَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَیْهِ فَقَالَ إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً . مد، [العمده] ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اَلْوَلِیدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ اَلْأَوْزَاعِیِّ عَنْ شَدَّادِ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ وَاثِلَهَ : مِثْلَ اَلْحَدِیثِ اَلْأَوَّلِ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ اَلْحَنَفِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ یُونُسَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ أَبِی سُلَیْمٍ عَنْ أَبِی کَثِیرٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَمْرٍو عَنْ شَدَّادِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ : مِثْلَ اَلْحَدِیثِ اَلثَّانِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 218 )
ص : 6916
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْأَحْمَرِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ أَتَی اِمْرَأَتَهُ وَ هُوَ صَائِمٌ وَ هِیَ صَائِمَهٌ فَقَالَ إِنْ کَانَ اِسْتَکْرَهَهَا فَعَلَیْهِ کَفَّارَتَانِ وَ إِنْ کَانَتْ طَاوَعَتْهُ فَعَلَیْهِ کَفَّارَهٌ وَ عَلَیْهَا کَفَّارَهٌ وَ إِنْ کَانَ أَکْرَهَهَا فَعَلَیْهِ ضَرْبُ خَمْسِینَ سَوْطاً نِصْفِ اَلْحَدِّ وَ إِنْ کَانَتْ طَاوَعَتْهُ ضُرِبَ خَمْسَهً وَ عِشْرِینَ سَوْطاً وَ ضُرِبَتْ خَمْسَهً وَ عِشْرِینَ سَوْطاً .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 103 )
9 - مفضّل بن عمر گوید:
امام صادق علیه السّلام در مورد مردی که با زن خود نزدیکی نموده با این که هر دو روزه بودند، فرمود:
اگر مرد همسرش را مجبور ساخته دو کفّاره بر عهدۀ مرد است و اگر زن مایل بوده یک کفاره بر عهدۀ مرد و کفارۀ دیگر بر عهدۀ زن است و اگر زن، مرد را مجبور نموده است بر مرد پنجاه تازیانه به اندازۀ نصف حدّ زده می شود و اگر زن مایل بوده است، بیست و پنج تازیانه به مرد و بیست و پنج تازیانه به زن زده می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 236 )
: ضعیف. قوله علیه السلام فعلیه کفارتان تحمل الکفاره و التعذیر مع الإکراه هو المشهور بین الأصحاب، بل ادعی علیه الإجماع. و نقل: عن ابن أبی عقیل أنه أوجب مع الإکراه علی الزوج کفاره واحده کما فی حال المطاوعه و هو غیر بعید علی ما ذهب إلیه الأکثر. من عدم فساد صوم المرأه بذلک فینتفی المقتضی للتکفیر کما ذکره بعض المحققین. ثم اعلم: أن مورد الروایه و هو إکراه الزوجه المحلله و بعضهم اقتصر فی الحکم علی ذلک، و منهم من عدا الحکم إلی الأجنبیه و هو ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 276 )
ص : 6917
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْغُسْلِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ ، فَقَالَ وَاجِبٌ عَلَی کُلِّ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَی عَبْدٍ أَوْ حُرٍّ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 312 )
ص : 6918
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: اِتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اَللّهِ قَالَ مَا دَعَوْهُمْ إِلَی عِبَادَهِ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ دَعَوْهُمْ مَا أَجَابُوهُمْ وَ لَکِنَّهُمْ أَحَلُّوا لَهُمْ حَلاَلاً وَ حَرَّمُوا عَلَیْهِمْ حَرَاماً فَأَخَذُوا بِهِ فَکَانُوا أَرْبَابَهُمْ مِنْ دُونِ اَللَّهِ. وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی: فَکَانُوا یَعْبُدُونَهُمْ مِنْ حَیْثُ لاَ یَشْعُرُونَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 9 , صفحه 212 )
87-تفسیر عیاشی-از ابی بصیر از حضرت صادق در باره آیه«
اِتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اَللّهِ
»فرمود آنها را دعوت به عبادت خود نمی کردند اگر می گفتند ما را بپرستید ایشان نمی پذیرفتند ولی آنها حلالی را حرام و حرامی را حلال می نمودند ایشان هم می پذیرفتند در نتیجه آنها را رب خود قرار می دادند.
( بحارالأنوار (جلد 9و10) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 216 )
ص : 6919
قَالَ سَلْمَانُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ: رُوزُ آسْمَانَ اِسْمُ مَلَکٍ مُوَکَّلٍ بِالطَّیْرِ وَ اَلْمَوْلُودُ فِیهِ کَمَا مَرَّ آنِفاً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 178 )
ص : 6920
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلْفَرْضُ عَلَی اَلْمُسَافِرِ فِی اَلصَّلاَهِ رَکْعَتَانِ فِی کُلِّ صَلاَهٍ إِلاَّ اَلْمَغْرِبَ فَإِنَّهَا غَیْرُ مَقْصُورَهٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 61 )
ص : 6921
وَ جَاءَ فِی اَلْحَدِیثِ: أَنَّ اَلْحَسَنَ بْنَ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْبَصْرِیَّ کَتَبَ إِلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلْحَسَنِ اَلْبَصْرِیِّ إِلَی اَلْحَسَنِ بْنِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّکُمْ مَعَاشِرَ بَنِی هَاشِمٍ اَلْفُلْکُ اَلْجَارِیَهُ فِی اَللُّجَجِ اَلْغَامِرَهِ وَ مَصَابِیحُ اَلدُّجَی وَ أَعْلاَمُ اَلْهُدَی وَ اَلْأَئِمَّهُ اَلْقَادَهُ اَلَّذِینَ مَنِ اِتَّبَعَهُمْ نَجَا وَ اَلسَّفِینَهُ اَلَّتِی یَئُولُ إِلَیْهَا اَلْمُؤْمِنُونَ وَ یَنْجُو فِیهَا اَلْمُتَمَسِّکُونَ قَدْ کَثُرَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ عِنْدَنَا اَلْکَلاَمُ فِی اَلْقَدَرِ وَ اِخْتِلاَفُنَا فِی اَلاِسْتِطَاعَهِ فَتَعَلَّمْنَا مَا نَرَی عَلَیْهِ رَأْیَکَ وَ رَأْیَ آبَائِکَ فَإِنَّکُمْ ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ مِنْ عِلْمِ اَللَّهِ عَلِمْتُمْ وَ هُوَ اَلشَّاهِدُ عَلَیْکُمْ وَ أَنْتُمْ شُهَدَاءُ عَلَی اَلنَّاسِ وَ اَلسَّلاَمُ فَأَجَابَهُ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا مِنَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ إِلَی اَلْحَسَنِ اَلْبَصْرِیِّ أَمَّا بَعْدُ فَقَدِ اِنْتَهَی إِلَیَّ کِتَابُکَ عِنْدَ حَیْرَتِکَ وَ حَیْرَهِ مَنْ زَعَمْتَ مِنْ أُمَّتِنَا وَ کَیْفَ تَرْجِعُونَ إِلَیْنَا وَ أَنْتُمْ بِالْقَوْلِ دُونَ اَلْعَمَلِ وَ اِعْلَمْ أَنَّهُ لَوْ لاَ مَا تَنَاهَی إِلَیَّ مِنْ حَیْرَتِکَ وَ حَیْرَهِ اَلْأُمَّهِ قِبَلَکَ لَأَمْسَکْتُ عَنِ اَلْجَوَابِ وَ لَکِنِّی اَلنَّاصِحُ وَ اِبْنُ اَلنَّاصِحِ اَلْأَمِینُ وَ اَلَّذِی أَنَا عَلَیْهِ أَنَّهُ مَنْ لَمْ یُؤْمِنْ بِالْقَدَرِ خَیْرِهِ وَ شَرِّهِ فَقَدْ کَفَرَ وَ مَنْ حَمَلَ اَلْمَعَاصِیَ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَدْ فَجَرَ إِنَّ اَللَّهَ لاَ یُطَاعُ بِإِکْرَاهٍ وَ لاَ یُعْصَی بِغَلَبَهٍ وَ لَمْ یُهْمِلِ اَلْعِبَادَ سُدًی مِنَ اَلْمَمْلَکَهِ وَ لَکِنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْمَالِکُ لِمَا مَلَّکَهُمْ وَ اَلْقَادِرُ عَلَی مَا عَلَیْهِ أَقْدَرَهُمْ فَإِنِ اِئْتَمَرُوا بِالطَّاعَهِ لَمْ یَکُنِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمْ صَادّاً وَ لاَ عَنْهَا مَانِعاً وَ إِنِ اِئْتَمَرُوا بِالْمَعْصِیَهِ فَشَاءَ سُبْحَانَهُ أَنْ یَمُنَّ عَلَیْهِمْ فَیَحُولُ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَهَا فَعَلَ وَ إِنْ لَمْ یَفْعَلْ فَلَیْسَ هُوَ اَلَّذِی حَمَلَهُمْ عَلَیْهَا إِجْبَاراً وَ لاَ أَلْزَمَهُمْ بِهَا إِکْرَاهاً بَلِ اِحْتِجَاجُهُ جَلَّ ذِکْرُهُ عَلَیْهِمْ أَنْ عَرَّفَهُمْ وَ جَعَلَ لَهُمُ اَلسَّبِیلَ إِلَی فِعْلِ مَا دَعَاهُمْ إِلَیْهِ وَ تَرْکِ مَا نَهَاهُمْ عَنْهُ وَ لِلَّهِ اَلْحُجَّهُ اَلْبَالِغَهُ وَ اَلسَّلاَمُ .
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 365 )
و در حدیث آمده که حسن بن حسن بصری بامام حسن زاده علی بن ابی طالب(علیهما السّلام) این نامه را نوشت: از حسن بصری بسوی حسن زاده رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) اما بعد:راستی شما هاشمیان کشتیهای نجات گردابهای ژرفید و چراغهای تاریکی جهانید و پرچمهای هدایت و پیشوایانی که هر که پیروشان شد نجات یافت و کشتی پیروزی که مؤمنان بدان گرایند و متمسکان در آن نجات یابند،ای زاده رسول خدا میان ما در باره قدر و استطاعت گفتگو بسیار است و اختلاف بیشمار،تو بما بیاموز آنچه نظر خودت و پدرانت بر آنست زیرا شما«
ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ
»-34 آل عمران- باشید دانش را شما از دانش خدا یاد گرفتید،و خدا شاهد بر شماها است و شما شاهد بر دیگر مردم و السلامحسن بن علی(علیه السّلام)در پاسخش نوشت:از طرف حسن بن علی بحسن بصری اما بعد:نامه تو بمن رسید که از سرگردانی خودت و یارانت از امت ما حکایت داشت،چگونه بمن رجوع میکنید بمجرد گفتار زبانی نه کردار ایمانی و بدان که اگر سرگردانی تو و دیگران از امت بمن نرسیده بود نامه را پاسخ نمیدادم ولی اندرز گوی زاده ناصح امینم و آنچه معتقدم اینست که هر که باور ندارد قدر را از خوب و بدش البته کافر است و هر که گناهان را باربر خدا عز و جل سازد و از حضرت او داند فاجر و نابکار است،راستش خدا تعالی بزور اطاعت نشود و با چیره شدن بر او نافرمانی نشود و خدا بسطوت خود بنده ها را بکار نگرفته و آنان را ابزار کار خود نساخته ولی خدا عز و جل مالک هر آنچه است که بدانها داده و توانا است بر آنچه قدرت انجامش را بدانها بخشیده پس اگر بطاعت او دل نهادند خدا جلوگیر و بازدارنده آنان نیست و اگر نافرمانی و گناه در دل گرفتند و خداوند سبحان بر آنان منت نهاد و جلو معصیت آنان را گرفت لطفی کرده و گر نه او نیست که آنان را بر گناه واداشته و بنده ها را بزور بر آن گماشته بلکه حجت خدا عز و جل بر آنان اینست که وظیفه را بدانها آموخته و راه را بر انجام فرمان و نهی خود بر ایشان باز کرده و از ان خدا است حجت شایان و رسا و السلام
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 425 )
ص : 6922
مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رَهْطٍ سَمِعُوهُ یَقُولُ: إِنَّ اَلتَّبَسُّمَ فِی اَلصَّلاَهِ لاَ یَنْقُضُ اَلصَّلاَهَ وَ لاَ یَنْقُضُ اَلْوُضُوءَ إِنَّمَا یَقْطَعُ اَلضَّحِکُ اَلَّذِی فِیهِ اَلْقَهْقَهَهُ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 86 )
قوله:(الحسین)(الحدیث 274) صحیح. و قال فی«القاموس»:القهقهه هی الترجیع فی الضحک أو شدّه الضحک[1]،و فی «الصحاح»:القهقهه فی الضحک معروف و هو أن یقول قه قه[2].
( کشف الأسرار ؛ ج 3 , ص 68 )
ص : 6923
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنِ اِقْتَصَدَ فِی اَلْغِنَی وَ اَلْفَقْرِ فَقَدِ اِسْتَعَدَّ لِنَوَائِبِ اَلدَّهْرِ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 54 )
ص : 6924
وَ رُوِیَ عَنْ سَلْمَانَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ یُنْجِزُ عِدَاتِی وَ یَقْضِی دَیْنِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 76 )
ص : 6925
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ مُعَنْعَناً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَوْلُهُ تَعَالَی: یُدْخِلُ مَنْ یَشاءُ فِی رَحْمَتِهِ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 254 )
ص : 6926
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ حَمْزَهَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ لِأَصْحَابِهِ: اِعْلَمُوا یَقِیناً أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی لَمْ یَجْعَلْ لِلْعَبْدِ وَ إِنْ عَظُمَتْ حِیلَتُهُ وَ اِشْتَدَّ طَلَبُهُ وَ قَوِیَتْ مَکَایِدُهُ أَکْثَرَ مِمَّا سَمَّی لَهُ فِی اَلذِّکْرِ اَلْحَکِیمِ ، فَالْعَارِفُ بِهَذَا اَلْعَاقِلُ لَهُ أَعْظَمُ اَلنَّاسِ رَاحَهً فِی مَنْفَعَتِهِ وَ اَلتَّارِکُ لَهُ أَعْظَمُ اَلنَّاسِ شُغُلاً فِی مَضَرَّتِهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ وَ رُبَّ مُنْعَمٍ عَلَیْهِ مُسْتَدْرَجٌ وَ رُبَّ مُبْتَلًی عِنْدَ اَلنَّاسِ مَصْنُوعٌ لَهُ فَأَبْقِ أَیُّهَا اَلْمُسْتَمِعُ مِنْ سَعْیِکَ وَ قَصِّرْ مِنْ عَجَلَتِکَ وَ اُذْکُرْ قَبْرَکَ وَ مَعَادَکَ فَإِنَّ إِلَی اَللَّهِ مَصِیرَکَ وَ کَمَا تَدِینُ تُدَانُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 50 )
ص : 6927
سن، [المحاسن] ، أَبِی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ تَمَسَّکَ بِسُنَّتِی فِی اِخْتِلاَفِ أُمَّتِی کَانَ لَهُ أَجْرُ مِائَهِ شَهِیدٍ. سن، [المحاسن] ، علی بن سیف عن أبی حفص الأعشی عن الصادق عن آبائه عن النبی صلوات الله علیهم : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 262 )
ص : 6928
لی، [الأمالی للصدوق ] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ هَاشِمٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْقُرَشِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ کَرِهَ لَکُمْ أَیُّهَا اَلْأُمَّهُ أَرْبَعاً وَ عِشْرِینَ خَصْلَهً وَ نَهَاکُمْ عَنْهَا وَ سَاقَ اَلْحَدِیثَ إِلَی أَنْ قَالَ کَرِهَ أَنْ یُکَلِّمَ اَلرَّجُلُ مَجْذُوماً إِلاَّ أَنْ یَکُونَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُ قَدْرُ ذِرَاعٍ وَ قَالَ فِرَّ مِنَ اَلْمَجْذُومِ فِرَارَکَ مِنَ اَلْأَسَدِ . ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 14 )
بر نابینا تکلیفی نیست،و نه بر لنگ حرجی باشد و نه بر بیمار حرجی است.1-امالی صدوق:بسندش تا پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)که ای امت خدا بیست و چهار خصلت را برای شما بد دارد و شما را از آنها نهی کرده،و حدیث را بدان جا رسانده که فرمود:برای هر کس بد دارد که با دچار به خوره سخن گوید جز با فاصله یک ذراع با او و فرمود:از خوره دار بگریز چنان که از شیر گریزی. ()2-خصال:بسندش مانند آن را آورده
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 14 )
ص : 6929
أَنَسُ بْنُ سَیَّارٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلشَّیْبَانِیِّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو مُزَاحِمٍ مُوسَی بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَحْیَی بْنِ خَاقَانَ اَلْمُقْرِی بِبَغْدَادَ قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْفَضْلِ بْنِ اَلرَّبِیعِ أَبُو اَلْعَبَّاسِ مَوْلَی بَنِی هَاشِمٍ قَالَ: حَدَّثَنِی عُثْمَانُ بْنُ أَبِی شَیْبَهَ فِی مُسْنَدِ أَنَسٍ قَالَ: حَدَّثَنَا بُرَیْرُ بْنُ هَارُونَ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَوْنٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ سَیَّارٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: أَوْصِیَاءُ اَلْأَنْبِیَاءِ اَلَّذِینَ یَقُومَونَ بَعْدَهُمْ بِقَضَاءِ دُیُونِهِمْ وَ إِنْجَازِ عِدَاتِهِمْ وَ یُقَاتِلُونَ عَلَی سُنَّتِهِمْ، ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ: أَنْتَ وَصِیِّی وَ أَخِی فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ تَقْضِی دَیْنِی وَ تُنْجِزُ عِدَتِی وَ تُقَاتِلُ عَلَی سُنَّتِی، تُقَاتِلُ عَلَی اَلتَّأْوِیلِ کَمَا قَاتَلْتُ عَلَی اَلتَّنْزِیلِ، فَأَنَا خَیْرُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلْأَوْصِیَاءِ، وَ سِبْطَایَ خَیْرُ اَلْأَسْبَاطِ، وَ مِنْ صُلْبِهِمَا یَخْرُجُ اَلْأَئِمَّهُ اَلتِّسْعَهُ مُطَهَّرُونَ مَعْصُومُونَ قَوَّامُونَ بِالْقِسْطِ، وَ اَلْأَئِمَّهُ ▀ بَعْدِی عَلَی عَدَدِ نُقَبَاءِ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ حَوَارِیِّ عِیسَی هُمْ عِتْرَتِی مِنْ لَحْمِی وَ دَمِی.
( الإنصاف فی النص علی الأئمه الإثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 162 )
نود و هفتم: و در کتاب نصوص از انس بن سیار از انس بن مالک روایت کرده که گفت: شنیدم از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله که می فرمود: اوصیای پیمبران کسانی هستند که به ادای دیون آنها، و وفای به وعده های ایشان قیام کنند، و بر سنّت آنها جنگ کنند، سپس به سوی علی علیه السّلام متوجه شد و فرمود: تو هستی وصی و برادر من در دنیا و آخرت، قرض مرا ادا کنی؛ و به وعده های من وفا کنی، و بر سنتم جنگ نمایی، تو بر تأویل (قرآن) جنگ کنی چنانچه من بر تنزیل آن جنگ کردم؛ پس من بهترین پیغمبرانم و تو بهترین اوصیاء و دو سبط من (حسن و حسین) بهترین سبطهایند، و از صلب ایشان امامان نه گانه که پاکیزه و معصوم و قائم به عدل و داد هستند بیرون آیند، و امامان پس از من به عدد نقیبان بنی اسرائیل و حواریین عیسی می باشند، ایشان عترت من و از گوشت و خون منند.
( الإنصاف ؛ ج 1 , ص 162 )
ص : 6930
نی، [الغیبه] ، للنعمانی اِبْنُ عُقْدَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلتَّیْمُلِیِّ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرِ بْنِ رَبَاحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلرَّبِیعِ اَلْأَقْرَعِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : إِذَا اِسْتَوْلَی اَلسُّفْیَانِیُّ عَلَی اَلْکُوَرِ اَلْخَمْسِ فَعُدُّوا لَهُ تِسْعَهَ أَشْهُرٍ وَ زَعَمَ هِشَامٌ أَنَّ اَلْکُوَرَ اَلْخَمْسَ دِمَشْقُ وَ فِلَسْطِینُ وَ اَلْأُرْدُنُّ وَ حِمْصُ وَ حَلَبُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 252 )
ص : 6931
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : ثَلاَثَهٌ وَ إِنْ لَمْ تَظْلِمْهُمْ ظَلَمُوکَ اَلسَّفِلَهُ وَ زَوْجَتُکَ وَ خَادِمُکَ .
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 47 )
91-فرمود:سه کسند که اگر چه ستمشان نکنی ستمت کنند:پستها و زنت و خادمت،منظور اینست که این سه طایفه بحق خود راضی نیستند و طبعا مایل تجاوز و تعدی از حدود خود میباشند.مراد این نیست که ستم بر آنها جائز باشد بلکه ناچار باید با ایشان مدارا نمود و باندازه مشروع سختگیری نمود تا بر انسان مسلط نشوند.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 46 )
91-سه گروهند که هر چند به اینان ستم نکرده ای بر تو ستم کنند:1- فرومایه،2-همسر،3-و خادمت.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 48 )
سه کس را اگر چه نیازاری،بیازارندت:فرومایه،زن،نوکر(یعنی اینها به حق خود قانع نیستند).
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 81 )
91-سه کس اند که اگر چه بر آنان ستم ننمایی بر تو ستم نمایند:فرومایه،زن خود و خادم خود.[ظاهرا ستم در اینجا به معنای سختگیری و تسلّط است].
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 79 )
ص : 6932
أَلاَ یَا أَیُّهَا اَلْمَغْرُورُ بِالْقَوْلِ وَ اَلْوَعْدِوَ مَنْ حَالَ عَنْ رُشْدِ اَلْمَسَالِکِ وَ اَلْقَصْدِ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 175 )
ص : 6933
وَ مَنْ حَلَفَ عَلَی یَمِینٍ وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ کَاذِبٌ فَقَدْ بَارَزَ اَللَّهَ تَعَالَی بِالْمُحَارَبَهِ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 402 )
ص : 6934
ف، [تحف العقول] ، عَنْ کُمَیْلِ بْنِ زِیَادٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْعَبْدُ یُصِیبُ اَلذَّنْبَ فَیَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ مِنْهُ فَمَا حَدُّ اَلاِسْتِغْفَارِ قَالَ یَا اِبْنَ زِیَادٍ اَلتَّوْبَهُ قُلْتُ بَسْ قَالَ لاَ قُلْتُ فَکَیْفَ قَالَ إِنَّ اَلْعَبْدَ إِذَا أَصَابَ ذَنْباً یَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ بِالتَّحْرِیکِ قُلْتُ وَ مَا اَلتَّحْرِیکُ قَالَ اَلشَّفَتَانِ وَ اَللِّسَانُ یُرِیدُ أَنْ یَتْبَعَ ذَلِکَ بِالْحَقِیقَهِ قُلْتُ وَ مَا اَلْحَقِیقَهُ قَالَ تَصْدِیقٌ فِی اَلْقَلْبِ وَ إِضْمَارُ أَنْ لاَ یَعُودَ إِلَی اَلذَّنْبِ اَلَّذِی اِسْتَغْفَرَ مِنْهُ قَالَ کُمَیْلٌ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ فَإِنَّهُ مِنَ اَلْمُسْتَغْفِرِینَ قَالَ لاَ قَالَ کُمَیْلٌ فَکَیْفَ ذَاکَ قَالَ لِأَنَّکَ لَمْ تَبْلُغْ إِلَی اَلْأَصْلِ بَعْدُ قَالَ کُمَیْلٌ فَأَصْلُ اَلاِسْتِغْفَارِ مَا هُوَ قَالَ اَلرُّجُوعُ إِلَی اَلتَّوْبَهِ مِنَ اَلذَّنْبِ اَلَّذِی اِسْتَغْفَرْتَ مِنْهُ وَ هِیَ أَوَّلُ دَرَجَهِ اَلْعَابِدِینَ وَ تَرْکُ اَلذَّنْبِ وَ اَلاِسْتِغْفَارُ اِسْمٌ وَاقِعٌ لِمَعَانٍ سِتٍّ أَوَّلُهَا اَلنَّدَمُ عَلَی مَا مَضَی وَ اَلثَّانِی اَلْعَزْمُ عَلَی تَرْکِ اَلْعَوْدِ أَبَداً وَ اَلثَّالِثُ أَنْ تُؤَدِّیَ حُقُوقَ اَلْمَخْلُوقِینَ اَلَّتِی بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُمْ وَ اَلرَّابِعُ أَنْ تُؤَدِّیَ حَقَّ اَللَّهِ فِی کُلِّ فَرْضٍ وَ اَلْخَامِسُ أَنْ تُذِیبَ اَللَّحْمَ اَلَّذِی نَبَتَ عَلَی اَلسُّحْتِ وَ اَلْحَرَامِ حَتَّی یَرْجِعَ اَلْجِلْدُ إِلَی عَظْمِهِ ثُمَّ تُنْشِئَ فِیمَا بَیْنَهُمَا لَحْماً جَدِیداً وَ اَلسَّادِسُ أَنْ تُذِیقَ اَلْبَدَنَ أَلَمَ اَلطَّاعَاتِ کَمَا أَذَقْتَهُ لَذَّاتِ اَلْمَعَاصِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 27 )
ص : 6935
سن، [المحاسن] ، أَبِی عَنْ بَکْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثَیْمَهَ أُمِّ وَلَدِ عَبْدِ اَلسَّلاَمِ قَالَتْ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اِسْقُوا صِبْیَانَکُمُ اَلسَّوِیقَ فِی صِغَرِهِمْ فَإِنَّ ذَلِکَ یُنْبِتُ اَللَّحْمَ وَ یَشُدُّ اَلْعَظْمَ وَ مَنْ شَرِبَ اَلسَّوِیقَ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً اِمْتَلَأَتْ کَتِفَاهُ قُوَّهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 105 )
ص : 6936
فِی جَوَامِعِ اَلْجَامِعِ وَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ فَرَّ بِدِینِهِ مِنْ أَرْضٍ إِلَی أَرْضٍ وَ إِنْ کَانَ شِبْراً مِنَ اَلْأَرْضِ اِسْتَوْجَبَ اَلْجَنَّهَ، وَ کَانَ رَفِیقَ إِبْرَاهِیمَ وَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 167 )
ص : 6937
وَ عَنْهُ عَنْ فَضَالَهَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ نَصَبَ شَبَکَهً فِی اَلْمَاءِ ثُمَّ رَجَعَ إِلَی بَیْتِهِ وَ تَرَکَهَا مَنْصُوبَهً فَأَتَاهَا بَعْدَ ذَلِکَ وَ قَدْ وَقَعَ فِیهَا سَمَکٌ فَیَمُوتُنَّ فَقَالَ مَا عَمِلَتْ یَدُهُ فَلاَ بَأْسَ بِأَکْلِ مَا وَقَعَ فِیهَا . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 83 )
ص : 6938
مَنِ اِخْتَالَ فِی وِلاَیَتِهِ أَبَانَ عَنْ حِمَاقَتِهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 633 )
ص : 6939
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیُّ قَالَ: کَانَ یَرِدُ کِتَابُ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْإِجْرَاءِ عَلَی اَلْجُنَیْدِ قَاتِلِ فَارِسِ بْنِ حَاتِمِ بْنِ مَاهَوَیْهِ وَ أَبِی اَلْحَسَنِ وَ أَخِی فَلَمَّا مَضَی أَبُو مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَرَدَ اِسْتِئْنَافٌ مِنَ اَلصَّاحِبِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْإِجْرَاءِ لِأَبِی اَلْحَسَنِ وَ صَاحِبِهِ وَ لَمْ یَرِدْ فِی أَمْرِ اَلْجُنَیْدِ شَیْءٌ قَالَ فَاغْتَمَمْتُ لِذَلِکَ فَوَرَدَ نَعْیُ اَلْجُنَیْدِ بَعْدَ ذَلِکَ. .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 456 )
روایتست از حسن بن محمد الاشعری که وارد شد کتابت ابی محمد (علیه السّلام) در اجرای حکم بر جنید که قاتل فارس بن حاتم بن ماهویه بود و از آن ابی الحسن و دیگری پس چون ابو محمد در گذشت ورود استیناف شد از صاحب امر (علیه السّلام) باجرای حکم از برای ابی الحسن و صاحب او و وارد نشد در امر جنید چیزی پس من از برای این غمگین شدم پس خبر مرگ جنید بعد از این رسید
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 350 )
ص : 6940
7390-13 التهذیب ،1/26/145/2 علی بن مهزیار عن فضاله عن حسین عن سماعه عن أبی بصیر قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل قام فی الصلاه و نسی أن یکبر فبدأ بالقراءه فقال إن ذکرها و هو قائم قبل أن یرکع فلیکبر و إن رکع فلیمض فی صلاته.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 916 )
ص : 6941
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : مَنْ أَوْدَعَ صَبِیّاً لَمْ یَبْلُغِ اَلْحُلُمَ وَدِیعَهً فَأَتْلَفَهَا فَلاَ ضَمَانَ عَلَیْهِ وَ إِنِ اِسْتَوْدَعَهُ غُلاَماً فَقَتَلَهُ فَالضَّمَانُ عَلَی عَاقِلَتِهِ وَ اَلْقَوْلُ فِی اَلْقِیَامَهِ قَوْلُ اَلْعَاقِلَهِ مَعَ أَیْمَانِهِمْ إِلاَّ أَنْ یُقِیمَ مَوْلَی اَلْغُلاَمِ اَلْبَیِّنَهَ عَلَی اَلْأَکْثَرِ فَیَأْخُذَهُ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 493 )
ص : 6942
أشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شریک له إلها واحدا أحدا فردا صمدا لم یتخذ صاحِبَهً وَ لا وَلَداً - قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَنْ قَالَهَا خَمْساً وَ أَرْبَعِینَ مَرَّهً کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ خَمْساً وَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ مَحَا عَنْهُ خَمْساً وَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ رَفَعَ لَهُ خَمْساً وَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ کَانَ کَمَنْ قَرَأَ اَلْقُرْآنَ فِی یَوْمِهِ اِثْنَیْ عَشَرَ أَلْفَ مَرَّهٍ وَ بَنَی اَللَّهُ لَهُ بَیْتاً فِی اَلْجَنَّهِ .
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 262 )
امام صادق-علیه السّلام-فرمود: «هر کس این(اشهد ان لا اله الا اللّه وحده لا شریک له...)را چهل و پنج بار بگوید،خداوند متعال برایش چهل و پنج هزار حسنه می نویسد و چهل و پنج هزار سیئه را از او محو می نماید و چهل و پنج هزار درجه او را بالا می برد،او چون فردی خواهد بود که قرآن را در یک روز دوازده هزار بار خوانده باشد و(بالاخره) خداوند سبحان خانه ای در بهشت برایش می سازد».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 440 )
گواهی می دهم که جز الله خدایی نیست تنهاست و شریکی ندارد و خدایی واحد احد فرد و صمد است و همسر و فرزندی نگرفته است. هر کس چهل و پنج بار آن را بگوید چهل و پنج هزار هزار برای او می نویسد و چهل و پنج هزار هزار سیئه از نامه عمل او محو می کند و چهل و پنج هزار هزار درجه او را بالا می برد و بسان کسی است که در روزش دوازده هزار بار قرائت قرآن کند و خدای تعالی خانه ای در بهشت برای او بنا می کند.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 215 )
ص : 6943
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : ثَلاَثَهُ أَشْیَاءَ لاَ یُحَاسِبُ اَللَّهُ عَلَیْهَا اَلْمُؤْمِنَ طَعَامٌ یَأْکُلُهُ وَ ثَوْبٌ یَلْبَسُهُ وَ زَوْجَهٌ صَالِحَهٌ تُعَاوِنُهُ وَ یُحْصِنُ بِهَا فَرْجَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 6 )
ص : 6944
سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا بَیْنَ مِنْبَرِی وَ بُیُوتِی رَوْضَهٌ مِنْ رِیَاضِ اَلْجَنَّهِ وَ مِنْبَرِی عَلَی تُرْعَهٍ مِنْ تُرَعِ اَلْجَنَّهِ وَ صَلاَهٌ فِی مَسْجِدِی تَعْدِلُ أَلْفَ صَلاَهٍ فِیمَا سِوَاهُ مِنَ اَلْمَسَاجِدِ إِلاَّ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ قَالَ جَمِیلٌ قُلْتُ لَهُ بُیُوتُ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ بَیْتُ عَلِیٍّ مِنْهَا قَالَ نَعَمْ وَ أَفْضَلُ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 556 )
10 - نظیر این روایت را جمیل بن درّاج نیز از امام صادق علیه السّلام نقل می کند.
در پایان آن می افزاید: به حضرتش گفتم: خانۀ پیامبر صلّی اللّه علیه و اله و خانۀ علی علیه السّلام از مسجد (و باغ بهشتی) است؟
فرمود: آری و برتر است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 584 )
: ضعیف علی المشهور. قوله علیه السلام: منها أی من تلک المواضع التی فیها الفضل الکثیر أو من ریاض الجنه.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 268 )
ص : 6945
إِنَّ لِلَّهِ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی سَطَوَاتٍ وَ نَفَحَاتٍ وَ نَفَخَاتٍ فَإِذَا نَزَلَتْ بِکُمْ فَارَفَعُوهَا بِالدُّعَاءِ فَإِنَّهُ لاَ یَرْفَعُ اَلْبَلاَءَ إِلاَّ اَلدُّعَاءُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 141 )
ص : 6946
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: عَلَیْکُمْ بِالرُّمَّانِ فَإِنَّهُ لَمْ یَأْکُلْهُ جَائِعٌ إِلاَّ أَجْزَأَهُ وَ لاَ شَبْعَانُ إِلاَّ أَمْرَأَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 152 )
ص : 6947
وَ فِی حَدِیثٍ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَعَ اَلْفَرَزْدَقِ : أَنَّ أَبَاهُ غَالِباً جَاءَ بِهِ إِلَیْهِ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ یَلُوطُ حَوْضاً لَهُ .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 273 )
ص : 6948
مَنْ یُطِعِ اَللَّهَ یَفُزْ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 576 )
ص : 6949
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اِمْلَئُوا جَوْفَ اَلْمَحْمُومِ بِالسَّوِیقِ یُغْسَلُ سَبْعَ مَرَّاتٍ ثُمَّ یُسْقَی.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 192 )
از امام ششم(علیه السّلام):شکم تبدار را با سویق پر کنید،قبلا هفت بار شسته و سپس خورده شود.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 366 )
امام صادق علیه السّلام:شکم بیمار تبدار را با سویق پر کنید.ابتدا باید هفت مرتبه شسته شود و سپس به مریض خورانده شود.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 403 )
ص : 6950
غِنَی اَلنَّفْسِ یَکْفِی اَلنَّفْسَ حَتَّی یَکُفَّهَاوَ إِنْ أَعْسَرَتْ حَتَّی یَضُرَّ بِهَا اَلْفَقْرُ فَمَا عُسْرَهٌ فَاصْبِرْ لَهَا إِنْ لَقِیتَهَابِدَائِمَهٍ حَتَّی یَکُونَ لَهَا یُسْرٌ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 189 )
ص : 6951
فِی کِتَابِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلدُّورْیَسْتِیِّ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: «وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً» غُشِیَ عَلَیْهِ وَ حُمِلَ إِلَی حُجْرَهِ أُمِّ سَلَمَهَ فَانْتَظَرَهُ أَصْحَابُهُ وَقْتَ اَلصَّلَوهِ فَلَمْ یَخْرُجْ، فَاجْتَمَعَ اَلْمُسْلِمُونَ فَقَالُوا: مَا لِنَبِیِّ اَللَّهِ؟ فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ: إِنَّ نَبِیَّ اَللَّهِ عَنْکُمْ مَشْغُولٌ ثُمَّ خَرَجَ بَعْدَ ذَلِکَ فَرَقَی اَلْمِنْبَرَ، فَقَالَ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّکُمْ تُحْشَرُونَ إِلَی اَللَّهِ کَمَا خُلِقْتُمْ حُفَاهً عُرَاهً، ثُمَّ قَرَأَ عَلَی أَصْحَابِهِ: «وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً» ثُمَّ قَرَأَ: کَما بَدَأْنا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِیدُهُ وَعْداً عَلَیْنا إِنّا کُنّا فاعِلِینَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 463 )
ص : 6952
قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ اَلطُّوسِیُّ : سَمَّی اَللَّهُ رَسُولَهُ ذِکْراً قَوْلُهُ تَعَالَی قَدْ أَنْزَلَ اَللّهُ إِلَیْکُمْ ذِکْراً `رَسُولاً فَالذِّکْرُ رَسُولُ اَللَّهِ وَ اَلْأَئِمَّهُ أَهْلُهُ وَ هُوَ اَلْمَرْوِیُّ عَنِ اَلْبَاقِرِ وَ اَلصَّادِقِ وَ اَلرِّضَا .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 178 )
ص : 6953
قَالَ حَمْدَوَیْهِ ، عَنْ أَشْیَاخِهِ قَالُوا : دَاوُدُ بْنُ اَلنُّعْمَانِ خَیِّرٌ فَاضِلٌ وَ هُوَ عَمُّ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ ، وَ أَوْصَی بِکُتُبِهِ لِمُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 612 )
ص : 6954
کنز، [کنز جامع الفوائد] ، و تأویل الآیات الظاهره رَوَی اَلْحَافِظُ أَبُو نُعَیْمٍ عَنْ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَیُّمَا أَحَبُّ إِلَیْکَ أَنَا أَمْ فَاطِمَهُ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاطِمَهُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْکَ وَ أَنْتَ أَعَزُّ عَلَیَّ مِنْهَا فَکَأَنِّی بِکَ وَ أَنْتَ عَلَی حَوْضِی تَذُودُ عَنْهُ اَلنَّاسَ وَ إِنَّ عَلَیْهِ أَبَارِیقَ عَدَدَ نُجُومِ اَلسَّمَاءِ وَ أَنْتَ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ حَمْزَهُ وَ جَعْفَرٌ فِی اَلْجَنَّهِ إِخْوَاناً عَلَی سُرُرٍ مُتَقَابِلِینَ وَ أَنْتَ مَعِی وَ شِیعَتُکَ ثُمَّ قَرَأَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَذِهِ اَلْآیَهَ وَ نَزَعْنا ما فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْواناً عَلی سُرُرٍ مُتَقابِلِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 85 )
ص : 6955
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : بِأَهْلِ اَلْمَعْرُوفِ مِنَ اَلْحَاجَهِ إِلَی اِصْطِنَاعِهِ أَکْثَرُ مِمَّا بِأَهْلِ اَلرَّغْبَهِ إِلَیْهِمْ فِیهِ وَ ذَلِکَ أَنَّ لَهُمْ فِیهِ ثَنَاءَهُ وَ أَجْرَهُ وَ ذِکْرَهُ وَ مَنْ فَعَلَ مَعْرُوفاً فَإِنَّمَا صَنَعَ اَلْخَیْرَ لِنَفْسِهِ وَ لاَ یَطْلُبُ مِنْ غَیْرِهِ شُکْرَ مَا أَوْلاَهُ لِنَفْسِهِ وَ لَکِنْ عَلَی مَنْ أَنْعَمَ عَلَیْهِ أَنْ یَشْکُرَ اَلنِّعْمَهَ لِمُنْعِمِهَا فَإِنْ لَمْ یَفْعَلْ فَقَدْ کَفَرَهَا.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 320 )
ص : 6956
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَمْلِکُ اَلْقَائِمُ سَبْعَ سِنِینَ تَطُولُ لَهُ اَلْأَیَّامُ وَ اَللَّیَالِی حَتَّی یَکُونَ اَلسَّنَهُ مِنْ سِنِیهِ مِقْدَارَ عَشْرِ سِنِینَ مِنْ سِنِیکُمْ فَیَکُونُ سِنُو مُلْکِهِ سَبْعِینَ سَنَهً مِنْ سِنِیکُمْ هَذِهِ وَ إِذَا آنَ قِیَامُهُ مُطِرَ اَلنَّاسُ جُمَادَی اَلْآخِرَهَ وَ عَشْرَهَ أَیَّامٍ مِنْ رَجَبٍ مَطَراً لَمْ یَرَ اَلْخَلاَئِقُ مِثْلَهُ فَیُنْبِتُ اَللَّهُ بِهِ لُحُومَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَبْدَانَهُمْ فِی قُبُورِهِمْ وَ کَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَیْهِمْ مُقْبِلِینَ مِنْ قِبَلِ جُهَیْنَهَ یَنْفُضُونَ شُعُورَهُمْ مِنَ اَلتُّرَابِ .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 264 )
امام صادق(علیه السّلام)فرموده است:قائم آل محمد(صلّی الله علیه و آله)هفت سال حکومت می کند و برای او مدت شبانروز طولانی می شود،آنچنان که یک سال از مدت حکومتش معادل ده سال از سالهای شماست و در واقع معادل هفتاد سال از سالهای شما حکومت می کند و چون ظهورش نزدیک شود در تمام ماه جمادی الثانیه و ده روز از رجب چنان بارانی می بارد که مردم مانند آن ندیده اند و خداوند با آن باران گوشتها و بدنهای مؤمنان را در گورهایشان می رویاند و گویی هم اکنون آنان را می بینم که از سوی جهینه می آیند در حالی که گرد و خاک از موهای خویش می زدایند.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 429 )
ص : 6957
نهج، [نهج البلاغه] ، قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: شَتَّانَ بَیْنَ عَمَلَیْنِ عَمَلٍ تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَ تَبْقَی تَبِعَتُهُ وَ عَمَلٍ تَذْهَبُ مَئُونَتُهُ وَ یَبْقَی أَجْرُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 189 )
56-نهج البلاغه.امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود.چه قدر فاصله و فرق است بین این دو عمل؟-کاری که لذتش میرود و تبعات و آثار شومش باقی میماند-و کاری که رنج و زحمتش میرود و اجر و پاداشش باقی میماند.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 198 )
ص : 6958
وَ فِی اَلْحَدِیثِ: أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَأْمُرْ ثَابِتَ بْنَ قَیْسٍ بِلَفْظِ اَلطَّلاَقِ حِینَ خَالَعَ زَوْجَتَهُ حَبِیبَهَ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ قَالَ لَهَا اِعْتَدِّی ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَی أَصْحَابِهِ وَ قَالَ هِیَ وَاحِدَهٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 393 )
ص : 6959
وَ مِنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ عِنْدَنَا مُصَلًّی لاَ نُصَلِّی فِیهِ وَ أَهْلُهُ نُصَّابٌ وَ إِمَامُهُمْ مُخَالِفٌ أَ فَآتَمُّ بِهِ فَقَالَ لاَ قُلْتُ إِنْ قَرَأَ أَقْرَأُ خَلْفَهُ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَإِنْ نَفِدَتِ اَلسُّورَهُ قَبْلَ أَنْ یَفْرُغَ قَالَ سَبِّحْ وَ کَبِّرْ إِنَّمَا هُوَ بِمَنْزِلَهِ اَلْقُنُوتِ وَ کَبِّرْ وَ هَلِّلْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 102 )
ص : 6960
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّمَا جُعِلَتِ اَلْبَیِّنَاتُ لِلنَّسَبِ وَ اَلْمَوَارِیثِ وَ اَلْحُدُودِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 266 )
ص : 6961
مِنْ کِتَابِ اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اِدْرَءُوا اَلْحُدُودَ بِالشُّبُهَاتِ وَ أَقِیلُوا اَلْکِرَامَ عَثَرَاتِهِمْ إِلاَّ مِنْ حَدٍّ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 210 )
1-امام صادق علیه السّلام از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نقل کند که فرمود:به وسیله شبهه ها از اجرای حدود جلوگیری کنید،و لغزشهای بزرگان را ببخشید،مگر لغزشهایی که موجب حدّ می شود.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 443 )
ص : 6962
فس، ، [تفسیر القمی ] ، أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ تَرَی اَلَّذِینَ کَذَبُوا عَلَی اَللّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّهٌ قَالَ مَنِ اِدَّعَی أَنَّهُ إِمَامٌ وَ لَیْسَ بِإِمَامٍ قُلْتُ وَ إِنْ کَانَ عَلَوِیّاً فَاطِمِیّاً قَالَ وَ إِنْ کَانَ عَلَوِیّاً فَاطِمِیّاً . ثو، ، [ثواب الأعمال] ، أبی عن سعد عن ابن أبی الخطاب عن ابن فضال عن معاویه بن وهب عن أبی سلام عن سوره بن کلیب عن أبی جعفر علیه الصلاه و السلام : مثله و فیه من زعم أنه إمام. نی، [الغیبه للنعمانی] ، ابن عقده عن علی بن الحسن بن فضال عن العباس بن عامر عن أبی المغراء عن أبی سلام عن سوره : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 111 )
تفسیر قمی-ابن ابی عمیر از ابی المغرا از حضرت صادق علیه السّلام در باره آیه «
وَ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ تَرَی اَلَّذِینَ کَذَبُوا عَلَی اَللّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّهٌ
»روز قیامت خواهی دید کسانی که دروغ بر خدا بسته اند صورتشان سیاه است فرمود آن کسی است که مدعی امامت شود با اینکه امام نیست گفتم گر چه از سادات علوی و فاطمی باشد فرمود گر چه علوی و فاطمی باشد (در روایت دیگری میپرسد گر چه از فرزندان علی بن ابی طالب باشد میگوید گر چه از فرزندان علی بن ابی طالب باشد).
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 3 , ص 79 )
ص : 6963
عن أبی جعفر - علیه السّلام-: فلمّا رأوا مکان علیّ من النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله- سِیئَتْ وُجُوهُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا ، یعنی: الّذین کذّبوا بفضله.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 363 )
ص : 6964
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی زَاهِرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلنَّحْوِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَدَّبَ نَبِیَّهُ عَلَی مَحَبَّتِهِ فَقَالَ «وَ إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ» وَ اَلْحَدِیثُ طَوِیلٌ أَخَذْنَا مِنْهُ مَوْضِعَ اَلْحَاجَهِ. عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: ثُمَّ ذَکَرَ نَحْوَهُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 389 )
ص : 6965
ثاقب المناقب: مبنیّ علی ما تقدّمه، قال جابر بن عبد اللّه: لمّا عزم الحسین بن علی - علیهما السلام - علی الخروج إلی العراق أتیته، فقلت له: أنت ولد رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و أحد سبطیه لا أری إلاّ انّک تصالح کما صالح أخوک الحسن فإنّه کان موفّقا رشیدا. فقال [لی] : یا جابر، قد فعل ذلک أخی بأمر اللّه تعالی و أمر رسوله، و إنّی أیضا أفعل بأمر اللّه تعالی و أمر رسوله، أ ترید أن أستشهد رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و أبی و أخی کذلک الآن؟ ثمّ نظرت فإذا السماء قد انفتح بابها، و إذا رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و علیّ أمیر المؤمنین و الحسن و حمزه و جعفر و زید نازلین عنها حتّی استقرّوا علی الأرض، فوثبت فزعا مذعورا. فقال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: یا جابر، أ لم أقل لک فی أمر الحسن قبل الحسین: إنّک لا تکون مؤمنا حتّی تکون لأئمّتک مسلّما، و لا تکون معترضا؟ أ ترید أن تری إلی مقعد معاویه و مقعد الحسین و مقعد یزید قاتله؟ قلت: بلی یا رسول اللّه. قال: فضرب برجله الأرض فانشقّت، ثمّ ظهر بحر فانفلق، ثمّ ضرب فانشقّت هکذا حتّی انشقّت سبع أرضین، و انفلقت سبعه أبحر، و رأیت من تحت ذلک کلّه النار و قد قرن فی سلسله الولید بن المغیره و أبو جهل و یزید و معاویه، و قرن بهم فی مرده الشیاطین لهم أشدّ أهل النار عذابا. ثمّ قال - صلّی اللّه علیه و آله-: ارفع رأسک، فرفعت فإذا أبواب السماء مفتّحه، و إذا الجنّه أعلاها، ثمّ صعد رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و من معه إلی السماء، فلمّا صار فی الهواء صاح: یا حسین، یا بنیّ الحقنی، فلحقه الحسین و صعدوا، رأیتهم دخلوا الجنّه من أعلاها، ثمّ نظر إلی هناک رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و قبض علی ید الحسین و قال: یا جابر، هذا ولدی معی هاهنا، فسلّم له أمره، و لا تشکّ لتکون مؤمنا. قال جابر: فعمیت عینای إن لم أکن رأیت ما قلت .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 74 )
ص : 6966
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ زُرَارَهَ وَ بُکَیْرٍ اِبْنَیْ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا اِسْتَیْقَنَ أَنَّهُ زَادَ فِی صَلاَتِهِ اَلْمَکْتُوبَهِ لَمْ یَعْتَدَّ بِهَا وَ اِسْتَقْبَلَ صَلاَتَهُ اِسْتِقْبَالاً إِذَا کَانَ قَدِ اِسْتَیْقَنَ یَقِیناً .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 354 )
2 - زراره گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
هرگاه کسی یقین کند که در نماز واجب یک رکوع زیاد انجام داده است، نباید بدان اعتنا کند، ولی در صورتی که یقین کامل کند، باید نماز را از سر گیرد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 211 )
: حسن. قوله علیه السلام: فی صلاته المکتوبه أی رکعه کما هو الظاهر أو الأعم منها و من الأفعال إلا ما أخرجه الدلیل.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 200 )
ص : 6967
أَرْسَلَهُ عَلَی حِینِ فَتْرَهٍ مِنَ اَلرُّسُلِ وَ تَنَازُعٍ مِنَ اَلْأَلْسُنِ فَقَفَّی بِهِ اَلرُّسُلَ وَ خَتَمَ بِهِ اَلْوَحْیَ فَجَاهَدَ فِی اَللَّهِ اَلْمُدْبِرِینَ عَنْهُ وَ اَلْعَادِلِینَ بِهِ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 191 )
ص : 6968
رُوِیَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ یُصَلِّیَنَّ أَحَدُکُمْ وَ بَیْنَ یَدَیْهِ سَیْفٌ فَإِنَّ اَلْقِبْلَهَ أَمْنٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 364 )
ص : 6969
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ یَبْتَاعُ رَجُلٌ فِضَّهً بِذَهَبٍ إِلاَّ یَداً بِیَدٍ وَ لاَ یَبْتَاعُ ذَهَباً بِفِضَّهٍ إِلاَّ یَداً بِیَدٍ.
( الکافی , جلد 5 , صفحه 251 )
31 - محمّد بن قیس گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود: امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود:
نباید کسی در مقابل طلا، نقره بگیرد مگر آن که نقدی باشد و نیز نباید در مقابل نقره طلا بگیرد، مگر آن نقدی باشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 582 )
: حسن. و یدل علی ما هو المشهور من وجوب التقابض فی بیع الصرف، و لم یخالف فیه ظاهرا إلا الصدوق، و قد تقدم القول فیه.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 316 )
ص : 6970
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلسَّعْدَآبَادِیُّ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْهَمْدَانِیُّ، عَنْ إِسْحَاقَ اَلْقُمِّیِّ، قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، فَقُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ أَخْبِرْنِی عَنِ اَلْمُؤْمِنِ یَزْنِی؟ قَالَ: «لاَ» قُلْتُ: فَیَلُوطُ؟ قَالَ: «لاَ» قُلْتُ: فَیَشْرَبُ اَلْمُسْکِرَ؟ قَالَ: «لاَ» قُلْتُ: فَیُذْنِبُ؟ قَالَ: «نَعَمْ» قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ لاَ یَزْنِی وَ لاَ یَلُوطُ وَ لاَ یَرْتَکِبُ اَلسَّیِّئَاتِ، فَأَیُّ شَیْءٍ ذَنْبُهُ؟ قَالَ: «یَا إِسْحَاقُ قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: اَلَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ اَلْإِثْمِ وَ اَلْفَواحِشَ إِلاَّ اَللَّمَمَ وَ قَدْ یُلِمُّ اَلْمُؤْمِنُ بِالشَّیْءِ اَلَّذِی لَیْسَ فِیهِ مُرَادٌ». قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ أَخْبِرْنِی عَنِ اَلنَّاصِبِ لَکُمْ یَطْهُرُ بِشَیْءٍ أَبَداً؟ قَالَ: «لاَ» قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ فَقَدْ أَرَی اَلْمُؤْمِنَ اَلْمُوَحِّدَ اَلَّذِی یَقُولُ بِقَوْلِی، وَ یَدِینُ اَللَّهَ بِوَلاَیَتِکُمْ، وَ لَیْسَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ خِلاَفٌ - یَشْرَبُ اَلْمُسْکِرَ، وَ یَزْنِی، وَ یَلُوطُ - وَ آتِیهِ فِی حَاجَهٍ، فَأُصِیبُهُ مُعَبِّسَ اَلْوَجْهِ، کَالِحَ اَللَّوْنِ، ثَقِیلاً فِی حَاجَتِی بَطِیئاً فِیهَا، وَ قَدْ أَرَی اَلنَّاصِبَ اَلْمُخَالِفَ لِمَا أَنَا عَلَیْهِ وَ یَعْرِفُنِی بِذَلِکَ، فَآتِیهِ فِی حَاجَهٍ، فَأُصِیبُهُ طَلْقَ اَلْوَجْهِ، حَسَنَ اَلْبِشْرِ، مُتَسَرِّعاً فِی حَاجَتِی، فَرِحاً بِهَا، یُحِبُّ قَضَاءَهَا - کَثِیرَ اَلصَّلاَهِ، کَثِیرَ اَلصَّوْمِ، کَثِیرَ اَلصَّدَقَهِ، یُؤَدِّی اَلزَّکَاهَ، وَ یُسْتَوْدَعُ فَیُؤَدِّی اَلْأَمَانَهَ-. قَالَ: «یَا إِسْحَاقُ لَیْسَ تَدْرُونَ مِنْ أَیْنَ أُوتِیتُمْ؟» فَقُلْتُ: لاَ وَ اَللَّهِ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِلاَّ أَنْ تُخْبِرَنِی، فَقَالَ لِی: «یَا إِسْحَاقُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَزَلْ مُتَفَرِّداً بِالْوَحْدَانِیَّهِ، اِبْتَدَأَ اَلْأَشْیَاءَ لاَ مِنْ شَیْءٍ، فَأَجْرَی اَلْمَاءَ اَلْعَذْبَ عَلَی أَرْضٍ طَیِّبَهٍ طَاهِرَهٍ سَبْعَهَ أَیَّامٍ مَعَ لَیَالِیهَا، ثُمَّ نَضَبَ اَلْمَاءُ عَنْهَا، فَقَبَضَ قَبْضَهً مِنْ صَفَاوَهِ ذَلِکَ اَلطِّینِ - وَ هِیَ طِینَتُنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ - ثُمَّ قَبَضَ قَبْضَهً مِنْ أَسْفَلِ ذَلِکَ اَلطِّینِ - وَ هِیَ طِینَهُ شِیعَتِنَا - ثُمَّ اِصْطَفَانَا لِنَفْسِهِ، فَلَوْ أَنَّ طِینَهَ شِیعَتِنَا تُرِکَتْ کَمَا تُرِکَتْ طِینَتُنَا لَمَا زَنَی أَحَدٌ مِنْهُمْ، وَ لاَ سَرَقَ، وَ لاَ لاَطَ، وَ لاَ شَرِبَ اَلْمُسْکِرَ، وَ لاَ اِکْتَسَبَ شَیْئاً مِمَّا ذَکَرْتَ. وَ لَکِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَی اَلْمَاءَ اَلْمَالِحَ عَلَی أَرْضٍ مَعْلُونَهٍ سَبْعَهَ أَیَّامٍ وَ لَیَالِیهَا، ثُمَّ نَضَبَ اَلْمَاءُ عَنْهَا، ثُمَّ قَبَضَ قَبْضَهً وَ هِیَ طِینَهٌ مَلْعُونَهٌ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ ، وَ هِیَ طِینَهُ خَبَالٍ ، وَ هِیَ طِینَهُ أَعْدَائِنَا، فَلَوْ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ تَرَکَ طِینَتَهُمْ کَمَا أَخَذَهَا لَمْ تَرَوْهُمْ فِی خَلْقِ اَلْآدَمِیِّینَ، وَ لَمْ یُقِرُّوا بِالشَّهَادَتَیْنِ، وَ لَمْ یَصُومُوا، وَ لَمْ یُصَلُّوا، وَ لَمْ یُزَکُّوا، وَ لَمْ یَحُجُّوا اَلْبَیْتَ ، وَ لَمْ تَرَوْا أَحَداً مِنْهُمْ بِحُسْنِ اَلْخُلُقِ، وَ لَکِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی جَمَعَ اَلطِّینَتَیْنِ - طِینَتَکُمْ وَ طِینَتَهُمْ - فَخَلَطَهُمَا وَ عَرَکَهُمَا عَرْکَ اَلْأَدِیمِ وَ مَزَجَهُمَا بِالْمَاءَیْنِ. فَمَا رَأَیْتَ مِنْ أَخِیکَ اَلْمُؤْمِنِ مِنْ (شَرِّ لَفْظٍ) أَوْ زِنًا، أَوْ شَیْءٍ مِمَّا ذَکَرْتَ مِنْ شُرْبِ مُسْکِرٍ أَوْ غَیْرِهِ، فَلَیْسَ مِنْ جَوْهَرِیَّتِهِ، وَ لاَ مِنْ إِیمَانِهِ، إِنَّمَا هُوَ بِمَسْحَهِ اَلنَّاصِبِ ، اِجْتَرَحَ هَذِهِ اَلسَّیِّئَاتِ اَلَّتِی ذَکَرْتَ، وَ مَا رَأَیْتَ مِنَ اَلنَّاصِبِ مِنْ حُسْنِ وَجْهٍ وَ حُسْنِ خُلُقٍ، أَوْ صَوْمٍ، أَوْ صَلاَهٍ، أَوْ حَجِّ بَیْتٍ، أَوْ صَدَقَهٍ، أَوْ مَعْرُوفٍ، فَلَیْسَ مِنْ جَوْهَرِیَّتِهِ إِنَّمَا تِلْکَ اَلْأَفَاعِیلُ مِنْ مَسْحَهِ اَلْإِیمَانِ، اِکْتَسَبَهَا وَ هُوَ اِکْتِسَابُ مَسْحَهِ اَلْإِیمَانِ» قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ فَمَهْ ؟ قَالَ لِی: «یَا إِسْحَاقُ لاَ یَجْمَعُ اَللَّهُ اَلْخَیْرَ وَ اَلشَّرَّ فِی مَوْضِعٍ وَاحِدٍ. إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ نَزَعَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَسْحَهَ اَلْإِیمَانِ مِنْهُمْ فَرَدَّهَا إِلَی شِیعَتِنَا، وَ نَزَعَ مَسْحَهَ اَلنَّاصِبِ بِجَمِیعِ مَا اِکْتَسَبُوا مِنَ اَلسَّیِّئَاتِ، فَرَدَّهَا عَلَی أَعْدَائِنَا وَ عَادَ کُلُّ شَیْءٍ إِلَی عُنْصُرِهِ اَلْأَوَّلِ اَلَّذِی مِنْهُ اِبْتَدَأَ، أَ مَا رَأَیْتَ اَلشَّمْسَ إِذَا هِیَ بَدَتْ، أَ لاَ تَرَی لَهَا شُعَاعاً زَاخِراً مُتَّصِلاً بِهَا أَوْ بَائِناً مِنْهَا». قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ اَلشَّمْسُ إِذَا غَرَبَتْ بَدَا إِلَیْهَا اَلشُّعَاعُ کَمَا بَدَأَ مِنْهَا، وَ لَوْ کَانَ بَائِناً مِنْهَا لَمَا بَدَأَ إِلَیْهَا؟ قَالَ: «نَعَمْ یَا إِسْحَاقُ کُلُّ شَیْءٍ یَعُودُ إِلَی جَوْهَرِهِ اَلَّذِی مِنْهُ بَدَأَ» قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ تُؤْخَذُ حَسَنَاتُهُمْ فَتُرَدُّ إِلَیْنَا، وَ تُؤْخَذُ سَیِّئَاتُنَا فَتُرَدُّ إِلَیْهِمْ؟ قَالَ: «إِی وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ» قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ أَجِدُهَا فِی کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؟ قَالَ: «نَعَمْ یَا إِسْحَاقُ » قُلْتُ: أَیُّ مَکَانٍ، قَالَ لِی: «یَا إِسْحَاقُ مَا تَتْلُو هَذِهِ اَلْآیَهَ فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اَللّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ کانَ اَللّهُ غَفُوراً رَحِیماً فَلَنْ یُبَدِّلَ اَللَّهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ إِلاَّ لَکُمْ وَ یُبَدِّلُ اَللَّهُ لَکُمْ» .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 513 )
ص : 6971
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی فَلَبِثَ فِی اَلسِّجْنِ بِضْعَ سِنِینَ قَالَ سَبْعَ سِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 12 , صفحه 303 )
ص : 6972
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی اَلْمُفِیدُ عَنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ یَحْیَی اَلْعَبْسِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَرِیرٍ اَلطَّبَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ الصواری [اَلضِّرَارِیِّ] عَنْ أَبِی اَلصَّلْتِ اَلْهَرَوِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْأَشْقَرِ عَنْ قَیْسِ بْنِ اَلرَّبِیعِ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ عَبَایَهَ بْنِ رِبْعِیٍّ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِفَاطِمَهَ فِی مَرَضِهِ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لاَ بُدَّ لِهَذِهِ اَلْأُمَّهِ مِنْ مَهْدِیٍّ وَ هُوَ وَ اَللَّهِ مِنْ وُلْدِکِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 67 )
ص : 6973
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: لاَ یُنْتَفَعُ مِنَ اَلْمَیْتَهِ بِإِهَابٍ وَ لاَ عَظْمٍ وَ لاَ عَصَبٍ فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَلْغَدِ خَرَجْتُ مَعَهُ فَإِذَا نَحْنُ بِسَخْلَهٍ مَطْرُوحَهٍ عَلَی اَلطَّرِیقِ فَقَالَ مَا کَانَ عَلَی أَهْلِ هَذِهِ لَوِ اِنْتَفَعُوا بِإِهَابِهَا قَالَ قُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَأَیْنَ قَوْلُکَ بِالْأَمْسِ قَالَ یُنْتَفَعُ مِنْهَا بِالْإِهَابِ اَلَّذِی لاَ یُلْصَقُ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 192 )
ص : 6974
وَ عَنْ مُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ لَمْ یَخْلُقْ شَیْئاً إِلاَّ وَ لَهُ خَازِنٌ یَخْزُنُهُ إِلاَّ اَلصَّدَقَهَ فَإِنَّ اَلرَّبَّ یَلِیهَا بِنَفْسِهِ وَ کَانَ أَبِی إِذَا تَصَدَّقَ بِشَیْءٍ وَضَعَهُ فِی یَدِ اَلسَّائِلِ ثُمَّ اِرْتَجَعَهُ مِنْهُ فَقَبَّلَهُ وَ شَمَّهُ ثُمَّ رَدَّهُ فِی یَدِ اَلسَّائِلِ وَ ذَلِکَ أَنَّهَا تَقَعُ فِی یَدِ اَللَّهِ قَبْلَ أَنْ تَقَعَ فِی یَدِ اَلسَّائِلِ فَأَحْبَبْتُ أَنْ أُقَبِّلَهَا إِذْ وَلِیَهَا اَللَّهُ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 434 )
ص : 6975
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لَنْ یَسْتَکْمِلَ اَلْعَبْدُ حَقِیقَهَ اَلْإِیمَانِ حَتَّی یُؤْثِرَ دِینَهُ عَلَی شَهْوَتِهِ وَ لَنْ یَهْلِکَ حَتَّی یُؤْثِرَ شَهْوَتَهُ عَلَی دِینِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 81 )
67-فرمود بنده ایمان را تکمیل نکرده مگر وقتی دین خود را بر شهوت مقدم بدارد و هلاک نمیشود مگر شهوتش را بر دین مقدم دارد.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 74 )
ص : 6976
مُعَمَّرُ بْنُ خَلاَّدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لَیْسَ اَلْعِبَادَهُ کَثْرَهَ اَلصَّلاَهِ وَ اَلصَّوْمِ وَ إِنَّمَا اَلْعِبَادَهُ اَلتَّفَکُّرُ فِی أَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 183 )
ص : 6977
لاَ تُعَوِّدْ نَفْسَکَ اَلْیَمِینَ فَإِنَّ اَلحَلاَّفَ لاَ یَسْلِمُ مِنَ اَلْإِثْمِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 752 )
ص : 6978
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلطَّالَقَانِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْهَمَدَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعَاصِمِیُّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ قَاسِمِ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ ثَابِتٍ اَلصَّبَّاغِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مِنَّا اِثْنَا عَشَرَ مَهْدِیّاً مَضَی سِتَّهٌ وَ بَقِیَ سِتَّهٌ وَ یَصْنَعُ اَللَّهُ فِی اَلسَّادِسِ مَا أَحَبَّ.
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 69 )
و ابی بصیر از حضرت صادق(علیه السّلام)روایت کند که از آن جناب شنیدم که میفرمود دوازده نفر از ما براه راست و طریق درست قدم زنیم شش نفر گذشته اند و شش نفر دیگر باقی هستند و حقتعالی در حق ششمی از باقی میکند آنچه را که دوست میدارد
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 1 , ص 44 )
37-امام صادق علیه السّلام فرمودند:در بین ما،دوازده نفر مهدیّ وجود دارد. که شش نفر از آنان رفته و شش نفر دیگر باقی مانده اند و خداوند در مورد ششمین نفر آنچه که دوست داشته باشد انجام می دهد. شیخ صدوق گوید:اخباری را که در این مورد برایم روایت کرده اند،در کتاب«کمال الدّین و تمام النّعمه فی اثبات الغیبه و کشف الحیره»،آورده ام و خداوند-تعالی-داناتر است.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 1 , ص 131 )
محمد بن ابراهیم بن اسحاق طالقانی از احمد بن محمد همدانی از ابو عبد اللّه عاصمی از حسین بن قاسم بن ایوب از حسن بن محمد بن سماعه از ثابت صباغ از ابی بصیر از امام صادق علیه السّلام روایت می کند که فرمود:از ما دوازده مهدی وجود دارد،نیمی گذشته و نیمی مانده اند،و خداوند دربارۀ ششمی از ماندگان آن گونه که دوست دارد،عمل خواهد کرد.
«همانا روایاتی را که در این زمینه وجود دارد، در کتاب کمال الدین و تمام النعمه فی اثبات الغیبه و کشف الحیره جمع آوری کرده ام،و اللّه اعلم.»
2L 7
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 1 , ص 107 )
ص : 6979
"675 وَ بِهِ قَالَ أَخْبَرَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُثْمَانَ بْنِ اَلْحَسَنِ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ صَالِحٍ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلدَّهَّانُ وَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْجَصَّاصُ قَالاَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ اَلْحَکَمِ حَدَّثَنَا حَسَنُ بْنُ حُسَیْنٍ عَنْ حَیَّانَ عَنِ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : طُوبی لَهُمْ قَالَ شَجَرَهٌ أَصْلُهَا فِی دَارِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلْجَنَّهِ وَ فِی دَارِ کُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْهَا غُصْنٌ یُقَالُ لَهُ طُوبَی - وَ حُسْنُ مَآبٍ حُسْنُ اَلْمَرْجِعِ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 351 )
ص : 6980
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلْوَالِی أَحَقُّ بِالْجِنَازَهِ مِنْ وَلِیِّهَا.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 279 )
ص : 6981
وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ قَالَ: أَوْصَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا عَلِیُّ إِذَا أُدْخِلَتِ اَلْعَرُوسُ بَیْتَکَ فَاخْلَعْ خُفَّهَا حِینَ تَجْلِسُ وَ اِغْسِلْ رِجْلَیْهَا وَ صُبَّ اَلْمَاءَ مِنْ بَابِ دَارِکَ إِلَی أَقْصَی دَارِکَ فَإِنَّکَ إِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ أَخْرَجَ اَللَّهُ مِنْ دَارِکَ سَبْعِینَ أَلْفَ لَوْنٍ مِنَ اَلْفَقْرِ وَ أَدْخَلَ فِیهَا سَبْعِینَ أَلْفَ لَوْنٍ مِنَ اَلْغِنَی وَ سَبْعِینَ لَوْناً مِنَ اَلْبَرَکَهِ وَ أَنْزَلَ عَلَیْکَ سَبْعِینَ رَحْمَهً تُرَفْرِفُ عَلَی رَأْسِ عَرُوسِکَ حَتَّی تَنَالَ بَرَکَتُهَا کُلَّ زَاوِیَهٍ فِی بَیْتِکَ وَ تَأْمَنَ اَلْعَرُوسُ مِنَ اَلْجُنُونِ وَ اَلْجُذَامِ وَ اَلْبَرَصِ أَنْ یُصِیبَهَا مَا دَامَتْ فِی تِلْکَ اَلدَّارِ وَ اِمْنَعِ اَلْعَرُوسَ فِی أُسْبُوعِهَا مِنَ اَلْأَلْبَانِ وَ اَلْخَلِّ وَ اَلْکُزْبُرَهِ وَ اَلتُّفَّاحِ اَلْحَامِضِ مِنْ هَذِهِ اَلْأَرْبَعَهِ اَلْأَشْیَاءِ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لِأَیِّ شَیْءٍ أَمْنَعُهَا هَذِهِ اَلْأَشْیَاءَ اَلْأَرْبَعَهَ قَالَ لِأَنَّ اَلرَّحِمَ تَعْقَمُ وَ تَبْرُدُ مِنْ هَذِهِ اَلْأَرْبَعَهِ اَلْأَشْیَاءِ عَنِ اَلْوَلَدِ وَ اَلْحَصِیرُ فِی نَاحِیَهِ اَلْبَیْتِ خَیْرٌ مِنِ اِمْرَأَهٍ لاَ تَلِدُ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا بَالُ اَلْخَلِّ تَمْنَعُ مِنْهُ قَالَ إِذَا حَاضَتْ عَلَی اَلْخَلِّ لَمْ تَطْهُرْ طُهْراً أَبَداً بِتَمَامٍ وَ اَلْکُزْبُرَهُ تُثِیرُ اَلْحَیْضَ فِی بَطْنِهَا وَ تَشُدُّ عَلَیْهَا اَلْوِلاَدَهَ وَ اَلتُّفَّاحُ اَلْحَامِضُ یَقْطَعُ حَیْضَهَا فَیَصِیرُ دَاءً عَلَیْهَا - ثُمَّ قَالَ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ فِی أَوَّلِ اَلشَّهْرِ وَ وَسَطِهِ وَ آخِرِهِ فَإِنَّ اَلْجُنُونَ وَ اَلْجُذَامَ وَ اَلْخَبَلَ یُسْرِعُ إِلَیْهَا وَ إِلَی وَلَدِهَا یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ بَعْدَ اَلظُّهْرِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ فِی ذَلِکَ اَلْوَقْتِ یَکُونُ أَحْوَلَ وَ اَلشَّیْطَانُ یَفْرَحُ بِالْحَوَلِ فِی اَلْإِنْسَانِ یَا عَلِیُّ لاَ تَتَکَلَّمْ عِنْدَ اَلْجِمَاعِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ لاَ یُؤْمَنُ أَنْ یَکُونَ أَخْرَسَ وَ لاَ یَنْظُرَنَّ أَحَدٌ فِی فَرْجِ اِمْرَأَتِهِ وَ لْیَغُضَّ بَصَرَهُ عِنْدَ اَلْجِمَاعِ فَإِنَّ اَلنَّظَرَ إِلَی اَلْفَرْجِ یُورِثُ اَلْعَمَی یَعْنِی فِی اَلْوَلَدِ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ بِشَهْوَهِ اِمْرَأَهِ غَیْرِکَ فَإِنِّی أَخْشَی إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ أَنْ یَکُونَ مُخَنَّثاً مُؤَنَّثاً مُخَبَّلاً یَا عَلِیُّ مَنْ کَانَ جُنُباً فِی اَلْفِرَاشِ مَعَ اِمْرَأَتِهِ فَلاَ یَقْرَأِ اَلْقُرْآنَ فَإِنِّی أَخْشَی عَلَیْهِمَا أَنْ تَنْزِلَ نَارٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ فَتُحْرِقَهُمَا - یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ إِلاَّ وَ مَعَکَ خِرْقَهٌ وَ مَعَ أَهْلِکَ خِرْقَهٌ وَ لاَ تَمْسَحَا بِخِرْقَهٍ وَاحِدَهٍ فَتَقَعَ اَلشَّهْوَهُ عَلَی اَلشَّهْوَهِ فَإِنَّ ذَلِکَ یُعْقِبُ اَلْعَدَاوَهَ بَیْنَکُمَا ثُمَّ یُؤَدِّیکُمَا إِلَی اَلْفُرْقَهِ وَ اَلطَّلاَقِ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ مِنْ قِیَامٍ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ فِعْلِ اَلْحَمِیرِ وَ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ کَانَ بَوَّالاً فِی اَلْفِرَاشِ کَالْحَمِیرِ اَلْبَوَّالَهِ تَبُولُ فِی کُلِّ مَکَانٍ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ فِی لَیْلَهِ اَلْفِطْرِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ لَمْ یَکُنْ ذَلِکَ اَلْوَلَدُ إِلاَّ کَثِیرَ اَلشَّرِّ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ فِی لَیْلَهِ اَلْأَضْحَی فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ ذَا سِتَّهِ أَصَابِعَ أَوْ أَرْبَعَهٍ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ تَحْتَ شَجَرَهٍ مُثْمِرَهٍ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ جَلاَّداً أَوْ قَتَّالاً أَوْ عَرِیفاً یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ فِی وَجْهِ اَلشَّمْسِ وَ شُعَاعِهَا إِلاَّ أَنْ یُرخَی سِتْرٌ فَیَسْتُرَکُمَا فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ لاَ یَزَالُ فِی بُؤْسٍ وَ فَقْرٍ حَتَّی یَمُوتَ - یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعِ اِمْرَأَتَکَ بَیْنَ اَلْأَذَانِ وَ اَلْإِقَامَهِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ حَرِیصاً عَلَی إِهْرَاقِ اَلدِّمَاءِ یَا عَلِیُّ إِذَا حَمَلَتِ اِمْرَأَتُکَ فَلاَ تُجَامِعْهَا إِلاَّ وَ أَنْتَ عَلَی وُضُوءٍ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ أَعْمَی اَلْقَلْبِ بَخِیلَ اَلْیَدِ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی لَیْلَهِ اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ مُشَوَّهاً ذَا شَامَهٍ فِی شَعْرِهِ وَ وَجْهِهِ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی آخِرِ اَلشَّهْرِ إِذَا بَقِیَ مِنْهُ یَوْمَانِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ عَشَّاراً أَوْ عَوْناً لِلظَّالِمِ وَ یَکُونُ هَلاَکُ فِئَامٍ مِنَ اَلنَّاسِ عَلَی یَدَیْهِ عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ عَلَی سُقُوفِ اَلْبُنْیَانِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ مُنَافِقاً مُرَائِیاً مُبْتَدِعاً یَا عَلِیُّ إِذَا خَرَجْتَ فِی سَفَرٍ فَلاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ تِلْکَ اَللَّیْلَهَ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یُنْفِقُ مَالَهُ فِی غَیْرِ حَقٍّ وَ قَرَأَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَلْمُبَذِّرِینَ کانُوا إِخْوانَ اَلشَّیاطِینِ یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ إِذَا خَرَجْتَ إِلَی سَفَرٍ مَسِیرَهَ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ وَ لَیَالِیهِنَّ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ عَوْناً لِکُلِّ ظَالِمٍ - یَا عَلِیُّ وَ عَلَیْکَ بِالْجِمَاعِ لَیْلَهَ اَلْإِثْنَیْنِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ حَافِظاً لِکِتَابِ اَللَّهِ رَاضِیاً بِمَا قَسَمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ یَا عَلِیُّ إِنْ جَامَعْتَ أَهْلَکَ فِی لَیْلَهِ اَلثَّلاَثَاءِ فَقُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّهُ یُرْزَقُ اَلشَّهَادَهَ بَعْدَ شَهَادَهِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ لاَ یُعَذِّبُهُ اَللَّهُ مَعَ اَلْمُشْرِکِینَ وَ یَکُونُ طَیِّبَ اَلنَّکْهَهِ مِنَ اَلْفَمِ رَحِیمَ اَلْقَلْبِ سَخِیَّ اَلْیَدِ طَاهِرَ اَللِّسَانِ مِنَ اَلْغِیبَهِ وَ اَلْکَذِبِ وَ اَلْبُهْتَانِ یَا عَلِیُّ وَ إِنْ جَامَعْتَ أَهْلَکَ لَیْلَهَ اَلْخَمِیسِ فَقُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ حَاکِماً مِنَ اَلْحُکَّامِ أَوْ عَالِماً مِنَ اَلْعُلَمَاءِ یَا عَلِیُّ وَ إِنْ جَامَعْتَهَا یَوْمَ اَلْخَمِیسِ عِنْدَ زَوَالِ اَلشَّمْسِ عَنْ کَبِدِ اَلسَّمَاءِ فَقُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّ اَلشَّیْطَانَ لاَ یَقْرَبُهُ حَتَّی یَشِیبَ وَ یَکُونُ فَهِماً وَ یَرْزُقُهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلسَّلاَمَهَ فِی اَلدِّینِ وَ اَلدُّنْیَا یَا عَلِیُّ وَ إِنْ جَامَعْتَهَا لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ وَ کَانَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّهُ یَکُونُ خَطِیباً قَوَّالاً مُفَوَّهاً وَ إِنْ جَامَعْتَهَا یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ بَعْدَ اَلْعَصْرِ فَقُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ فَإِنَّهُ یَکُونُ مَعْرُوفاً مَشْهُوراً عَالِماً وَ إِنْ جَامَعْتَهَا فِی لَیْلَهِ اَلْجُمُعَهِ بَعْدَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ فَإِنَّهُ یُرْتَجَی أَنْ یَکُونَ لَکَ وَلَدٌ مِنَ اَلْأَبْدَالِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی یَا عَلِیُّ لاَ تُجَامِعْ أَهْلَکَ فِی أَوَّلِ سَاعَهٍ مِنَ اَللَّیْلِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ لاَ یُؤْمَنُ أَنْ یَکُونَ سَاحِراً مُؤْثِراً لِلدُّنْیَا عَلَی اَلْآخِرَهِ یَا عَلِیُّ اِحْفَظْ وَصِیَّتِی هَذِهِ کَمَا حَفِظْتُهَا عَنْ أَخِی جِبْرِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 209 )
از ابی سعید خدری:پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)،به علی(علیه السّلام)وصیت فرمود:چون عروس بخانه ات در آید،کفش او را بدر آر،و پاهایش را بشوی،و جلوی در خانه ات را آب بپاش،و با این عمل خداوند هفتاد هزار نوع فقر را از خانه ات براند و بجایش هفتاد هزار گونه غنا و برکت فرستد،و هفتاد رحمت بر سر عروست نازل سازد تا برکتش هر گوشه خانه ات را بگیرد،و عروس را تا در آن خانه است از جنون و جذام و برص نگهدارد،و عروس را در هفته اول از لبنیات و سرکه و گشنیز و سیب ترش منع کن. علی(علیه السّلام)،عرضه داشت:چرا از این چهار چیز او را جلوگیرم؟فرمود:زیرا رحم به این چهار چیز نازا شود،و حصیر خانه بهتر از زن نازاست-علی(علیه السّلام)پرسید سرکه چه عیب دارد؟فرمود:چون اگر پس از خوردن سرکه حیض بیند هیچ وقت بطور کامل پاک نشود،و گشنیز حیض را برانگیزد و زایمان را مشکل کند،و سیب ترش حیض را قطع نماید و بیماری پدید آرد.بعد فرمود:یا علی!در اول و وسط و آخر ماه آمیزش مکن که جنون و جذام و خلی و نقصان بزن و فرزند(اگر درست شود)روی آرد. بعد از ظهر آمیزش مکن،که اگر فرزندی پاگیرد،(احول)دو بین باشد(از این رو که در چشم او پیچ و تابی ایجاد شود)و شیطان از دو بین خوشنود شود. بهنگام آمیزش سخن مگو،که اگر فرزندی در آن حال پاگیرد از لال شدن ایمن نباشد،و کسی در عورت همسر ننگرد که نگاه به عورت موجب نابینائی فرزند شود. با همسر خود بیاد و میل زن دیگر جماع مکن،که میترسم اگر فرزندی پاگیرد،دیوانه و ابنه،و در صفت زنان باشد. یا علی:آنکه جنب و با همسرش در بستر است؛قرآن نخواند،که میترسم آتشی فرود آید و هر دو را بسوزد.یا علی:نزدیکی مکن،مگر آنکه تو و همسرت هر یک کهنه و پارچه ای جدا داشته باشید،و با یک چیز خود را پاک نکنید که شهوت بر شهوت نشیند،و بین شما عداوت انگیزد و کارتان بطلاق انجامد. ...ایستاده جماع مکن که این کار الاغ است و اگر فرزندی در این حال بوجود آید،در بستر بول کند و چون الاغ همه جا بول کند. ...در شب فطر جماع مکن،که فرزند آن شرور باشد. ...زیر درخت میوه دار نزدیکی مکن که اگر فرزندی شود جلاد،یا آدمکش یا کاهن گردد. ...در برابر خورشید و آفتابش نزدیکی مکن مگر آنکه با پرده ای خود را از نور آن بپوشانید که اگر فرزندی شود همواره در فقر و نکبت بسر برد.یا علی بین اذان و اقامه جماع مکن که اگر کودکی پدید آید بخونریزی حریص باشد. ...با زن حامله ات جز با وضوء نزدیکی مکن که اگر فرزندی شود کوردل و بخیل گردد. ...در شب نیمه شعبان نزدیکی مکن که فرزند آبله رو،و زشت رو و زشت مو پدید آید. ...در اواخر ماه-دو روز مانده بآخر ماه-جماع مکن،که اگر فرزندی شود، یاور ستمکاران باشد و گروه مردمان را بهلاکت رساند. ...بر پشت بام نزدیکی مکن که فرزندت منافق،و ریاکار و بدعت گذار باشد. ...شبی که عزم مسافرت داری جماع مکن که اگر فرزندی شود مالی را بنا حق مصرف کند،و«تبذیر کنان برادر شیطانند»-(سوره اسراء 29). در طریق سفر تا سه شبانه روز از آغاز سفر نزدیکی مکن که اگر فرزندی شود معین هر ستمکاری گردد...شب دوشنبه آمیزش کن،که اگر فرزندی شود،حافظ قرآن گردد،و به قسمت خدا خشنود باشد. اگر شب سه شنبه جماع کنی،و فرزندی آید،شهادت روزیش گردد پس از آنکه به یگانگی خدا و نبوت من شهادت دهد،و خداوند با مشرکان عذابش نکند،و دهانش خوشبو باشد،رحم دل،دست و دل باز،و زبانش از دروغ و غیبت و بهتان پاک باشد. اگر شب پنجشنبه آمیزش کنی و فرزندی گردد یا حاکم و یا عالم گردد. ...اگر در روز پنجشنبه بهنگام رفتن خورشید از وسط آسمان نزدیکی کنی و فرزند پا گیرد شیطان باو نزدیک نگردد،و پر فهم باشد،و خداوند سلامت دین و دنیا روزیش سازد. ...اگر شب جمعه جماع کنی و فرزندی شود؛سخنگو،حرفزن باشد،و اگر روز جمعه پس از عصر نزدیکی کنی؛دانشمند و معروف و شهیر گردد،و اگر شب جمعه پس از عشاء آمیزش کنی؛امید است فرزندت یکی از ابدال گردد ان شاء اللّه تعالی. ...در ساعت اول شب جماع مکن که ایمن نیستی فرزندت ساحر شود و دنیا را بر آخرت برگزیند. یا علی وصیت مرا حفظ کن چنان که من از برادرم جبرئیل حفظ کردم.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 403 )
از ابو سعید خدری روایت شده که:رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به علی بن ابی طالب علیه السّلام وصیت کرد و فرمود:ای علی!چون عروس به خانه ات آورده شد،هنگامی که نشست کفش او را دربیاور و پاهایش را بشوی و آن آب را از در خانه تا انتهای خانه بپاش که اگر این کار را انجام دهی،خداوند هفتاد هزار نوع فقر را از خانه ات بیرون می کند و هفتاد هزار نوع بی نیازی و هفتاد نوع برکت را وارد خانه ات می کند و هفتاد رحمت بر تو فرو می فرستد که بالای سر عروس تو می گردد تا اینکه برکت آن به تمام نقاط خانه ات برسد و(با این کار)تا زمانی که عروس در آن خانه است از ابتلا به دیوانگی و جذام و برص ایمن خواهد بود و عروس را در هفته اول از خوردن لبنیات و سرکه و گشنیز و سیب ترش بازبدار.علی علیه السّلام پرسید:ای رسول خدا!برای چه او را از این چهار چیز بازدارم؟حضرت فرمود:برای اینکه با خوردن این چهار چیز،رحم،عقیم و سرد می شود.و حصیری که در گوشه خانه افتاده باشد از زنی که بچه نمی آورد بهتر است.علی علیه السّلام پرسید؟ای رسول خدا!چرا عروس نباید سرکه بخورد؟ فرمود:هرگاه پس از خوردن سرکه عادت بشود،هیچ وقت به طور کامل پاک نمی شود و گشنیز خون حیض را برمی انگیزد و زایمان را مشکل می سازد و سیب ترش عادت او را قطع می کند و باعث بیماری او می شود.سپس فرمود:
ای علی!در اول ماه و وسط ماه و آخر ماه با همسرت آمیزش مکن؛چراکه دیوانگی و جذام و نقص عضو به همسر و فرزندش روی می آورد.
ای علی!بعد از ظهر با همسرت آمیزش مکن که اگر در این وقت فرزندی میان شما مقدّر شود،چپ چشم خواهد بود و شیطان از چپ چشم بودن انسان خوشحال می شود.
ای علی!هنگام آمیزش سخن مگو؛چرا که اگر میان شما فرزندی مقدّر شود از لال بودن در امان نیست و هیچ کس هنگام آمیزش به فرج زن نگاه نکند و چشم خود را فرو بیندازد؛چراکه نگاه کردن به فرج(هنگام آمیزش)موجب کور شدن فرزند می شود.
ای علی!با یاد و رغبت به زن دیگری،با همسرت نزدیکی مکن؛چراکه من بیم دارم اگر فرزندی میان شما مقدّر شود،ابنه ای،زن صفت و دیوانه باشد.
ای علی!مرد جنب که با همسرش در بستر است نباید قران بخواند؛چراکه من می ترسم آتشی از آسمان فرو بیاید و آن ها را بسوزاند.
ای علی!با همسرت نزدیکی مکن،مگر اینکه همراه هرکدام از شما دستمالی جداگانه باشد و خود را با یک دستمال پاک نکنید که مبادا شهوت بر شهوت بیفتد که این امر موجب ایجاد دشمنی میان شما می شود و کار شما را به طلاق و جدایی می کشاند.
ای علی!در حالت ایستاده با همسرت نزدیکی مکن که الاغ ها این کار را می کنند و اگر فرزندی میان شما مقدر شود مانند الاغ که همه جا ادرار می کند، در بستر خود ادرار می کند.
ای علی!در شب عید فطر با همسرت آمیزش مکن که اگر فرزندی شکل بگیرد،شرور خواهد بود.
ای علی!در شب عید قربان با همسرت آمیزش مکن که اگر فرزندی شکل بگیرد دارای شش یا چهار انگشت خواهد بود.
ای علی!زیر درختی که میوه می دهد با همسرت آمیزش مکن که اگر فرزندی میان شما مقدر شود،جلاّد یا آدمکش یا کاهن خواهد بود.
ای علی!در مقابل خورشید و اشعه آن با همسرت آمیزش مکن مگر اینکه پرده ای شما را بپوشاند؛چراکه اگر فرزندی میان شما مقدّر شود همواره در فقر و سختی خواهد بود تا اینکه بمیرد.
ای علی!میان اذان و اقامه با همسرت آمیزش مکن که اگر فرزندی(در این موقع)شکل بگیرد،به خونریزی حریص باشد.
ای علی!هرگاه همسرت باردار شد،جز با وضو با او آمیزش مکن که اگر فرزندی شکل بگیرد،کوردل و بخیل خواهد بود.
ای علی!در شب نیمه شعبان با همسرت آمیزش مکن که اگر میان شما فرزندی مقدّر شود زشت روی می شود و مو و صورت او لکه دار خواهد شد.
ای علی!در دو روز آخر ماه با همسرت نزدیکی مکن که اگر فرزندی شکل بگیرد باجگیر و یاور ستمگران خواهد بود و گروهی از مردم به دست او کشته خواهند شد.
ای علی!بر روی پشت بام ساختمان ها با همسرت آمیزش مکن که اگر فرزندی شکل بگیرد،منافق،ریاکار و بدعت گذار خواهد بود.
ای علی!در شبی که قصد سفر داری با همسرت آمیزش مکن که اگر میان شما فرزندی شکل بگیرد،دارایی اش را به ناحق خرج می کند و رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم این آیه را خواند:«اسراف کاران برادران شیاطین هستند».
ای علی!هنگام سفر تا سه شبانه روز بعد از آغاز سفر با همسرت نزدیکی مکن که اگر فرزندی تشکیل شود یاور هرستمگری خواهد شد.
ای علی!شب دوشنبه آمیزش کن که اگر فرزندی تشکیل شود،حافظ قرآن و راضی به قسمت خدای عز و جل خواهد بود.
ای علی!هرگاه در شب سه شنبه با همسرت آمیزش کردی و در آن شب برای شما فرزندی مقدّر گشت،پس از گواهی دادن به یگانگی خدا و رسالت محمد،شهادت روزی او می شود و خداوند او را با مشرکان عذاب نمی کند و دهانی خوشبو،دلی مهربان و دستی بخشنده و زبانی پاک از غیبت و دروغ و تهمت خواهد داشت.
ای علی!و اگر در شب پنج شنبه با همسرت نزدیکی کردی و میان شما فرزندی مقدّر گشت،یکی از فرمانروایان یا یکی از دانشمندان خواهد شد.
ای علی!و اگر در شب پنج شنبه به هنگام گذشتن خورشید از وسط آسمان با همسرت نزدیکی کنی و فرزندی شکل بگیرد،تا زمانی که پیر شود شیطان به او نزدیک نخواهد شد و انسانی فهمیده خواهد بود و خداوند عز و جل سلامت دین و دنیا را روزی او خواهد گرداند.
ای علی!و اگر در شب جمعه با همسرت نزدیکی کردی و فرزندی روزی شما شد،سخنور و نیکوسخن خواهد شد و اگر در روز جمعه بعد از عصر با همسرت آمیزش نمودی و فرزندی روزی شما شد،معروف و مشهور و دانشمند خواهد شد و اگر در شب جمعه بعد از نماز عشا با همسرت آمیزش کردی امید است که اگر خدا بخواهد فرزندی برای تو متولد شود که یکی از ابدال باشد.
ای علی!در اولین ساعت شب با همسرت آمیزش مکن که اگر فرزندی روزی شما بشود ممکن است جادوگر شود و دنیا را بر آخرت ترجیح بدهد.
ای علی!این وصیت مرا حفظ کن همان گونه که من آن را از برادرم جبرییل حفظ کردم.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 450 )
ص : 6982
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ ظَرِیفٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یَقُولُ: فِی اَلْمُحْرِمِ یَنْزِعُ عَنْ بَعِیرِهِ اَلْقِرْدَانَ وَ اَلْحَلَمَ إِنَّ عَلَیْهِ اَلْفِدْیَهَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 544 )
ص : 6983
وَ مِنْهَا فِی مَدْحِ قَبَائِلَ مِنْ عَسْکَرِهِ: اَلْأَزْدُ سَیْفِی عَلَی اَلْأَعْدَاءِ کُلِّهِمْوَ سَیْفُ أَحْمَدَ مَنْ دَانَتْ لَهُ اَلْعَرَبُ قَوْمٌ إِذَا فَاجَئُوا أَوْفَوْا وَ إِنْ غُلِبُوالاَ یَجْمَحُونَ وَ لاَ یَدْرُونَ مَا اَلْهَرَبُ قَوْمٌ لِبُؤْسِهِمْ فِی کُلِّ مُعْتَرَکٍبِیضٌ رِقَاقٌ وَ دَاوُدِیَّهٌ سَلَبُوا اَلْبِیضُ فَوْقَ رُءُوسٍ تَحْتَهَا اَلْیَلَبُوَ فِی اَلْأَنَامِلِ سُمْرُ اَلْخَطِّ وَ اَلْقُضُبُ اَلْبِیضُ تَضْحَکُ وَ اَلْآجَالُ تَنْتَحِبُوَ اَلسُّمْرُ تَرْعَفُ وَ اَلْأَرْوَاحُ تَنْتَهِبُ وَ أَیَّ یَوْمٍ مِنَ اَلْأَیَّامِ لَیْسَ لَهُمْفِیهِ مِنَ اَلْفِعْلِ مَا مِنْ دُونِهِ اَلْعَجَبُ اَلْأَزْدُ أَزْیَدُ مَنْ یَمْشِی عَلَی قَدَمٍفَضْلاً وَ أَعْلاَهُمْ قَدْراً إِذَا رَکِبُوا وَ اَلْأَوْسُ وَ اَلْخَزْرَجُ اَلْقَوْمُ اَلَّذِینَ هُمْآوَوْا فَأَعْطَوْا فَوْقَ مَا وُهِبُوا یَا مَعْشَرَ اَلْأَزْدِ أَنْتُمْ مَعْشَرٌ أُنُفٌلاَ تَضْعُفُونَ إِذَا مَا اِشْتَدَّتِ اَلْحُقُبُ وَفَیْتُمْ وَ وَفَاءُ اَلْعَهْدِ شِیمَتُکُمْوَ لَمْ یُخَالَّ قَدِیماً صِدْقَکُمْ کَذِبٌ إِذَا غَضِبْتُمْ یَهَابُ اَلْخَلْقَ سَطْوَتُکُمْوَ قَدْ یَهُونُ عَلَیْکُمْ مِنْکُمُ اَلْغَضَبُ یَا مَعْشَرَ اَلْأَزْدِ إِنِّی مِنْ جَمِیعِکُمْ رَاضٍوَ أَنْتُمْ رُءُوسُ اَلْأَمْرِ لاَ اَلذَّنَبُ لَنْ تَیْأَسَ اَلْأَزْدُ مِنْ رَوْحٍ وَ مَغْفِرَهٍوَ اَللَّهُ یَکْلَؤُکُمْ مِنْ حَیْثُ مَا ذَهَبُوا طِبْتُمْ حَدِیثاً کَمَا قَدْ طَابَ أَوَّلُکُمْوَ اَلشَّوْکُ لاَ یُجْتَنَی مِنْ فَرْعِهِ اَلْعِنَبُ وَ اَلْأَزْدُ جُرْثُومَهٌ إِنْ سُوبِقُوا سَبَقُواأَوْ فُوخِرُوا فَخَرُوا أَوْ غُولِبُوا غَلَبُوا أَوْ کُوثِرُوا کَثُرُوا أَوْ صُوبِرُوا صَبَرُواأَوْ سُوهِمُوا سَهَمُوا أَوْ سُولِبُوا سَلَبُوا صَفَوْا فَأَصْفَاهُمُ اَلْمَوْلَی وَلاَیَتَهُفَلَمْ یَشُبْ صَفْوَهُمْ لَهْوٌ وَ لاَ لَعِبٌ هَیِّنُونَ لَیِّنُونَ خُلُقاً فِی مَجَالِسِهِمْلاَ اَلْجَهْلُ یَعْرُوهُمْ فِیهَا وَ لاَ اَلصَّخَبُ اَلْغَیْثُ إِمَّا رَضُوا مِنْ دُونِ نَائِلِهِمْوَ اَلْأَسَدُ یُرْهِبُهُمْ یَوْماً إِذَا غَضِبُوا أَنْدَی اَلْأَنَامِ أَکُفّاً حِینَ تَسْأَلُهُمْوَ أَرْبَطُ اَلنَّاسِ جَأْشاً إِنْ هُمْ نُدِبُوا وَ أَیُّ جَمْعٍ کَثِیرٍ لاَ تُفَرِّقُهُإِذَا تَدَانَتْ لَهُمْ غَسَّانُ وَ اَلنَّدَبُ وَ اَللَّهُ یُجْزِیهِمْ عَمَّا أَتَوْا وَ حَبَوْابِهِ اَلرَّسُولَ وَ مَا مِنْ صَالِحٍ کَسَبُوا
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 403 )
ص : 6984
عَنْ أَبِی بَکْرٍ اَلْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ: إِذَا کَانَتْ لَکَ حَاجَهٌ فَاقْرَأِ اَلْمَثَانِیَ وَ سُورَهً أُخْرَی، وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ اُدْعُ اَللَّهَ، قُلْتُ: أَصْلَحَکَ اَللَّهُ وَ مَا اَلْمَثَانِی فَقَالَ: فَاتِحَهُ اَلْکِتَابِ [« بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ `اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ »] .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 249 )
ص : 6985
و قد رووه و سبروه و سطروه عن نبیهم و یشهد العقل و الاعتبار أن نبیهم ما قاله و لا سمعه منه أحد و لئن کان قاله لیکون له تأویل غیر ما یذکرونه و هو أنهم ذکروا: أن الله قبض من ظهر آدم ذریته و قال هؤلاء إلی النار و لا أبالی و قبض قبضه أخری و قال هؤلاء إلی الجنه و لا أبالی.
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 320 )
ص : 6986
عَنْهُ عَنْ بَعْضِ مَنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلتَّخَلُّلِ بِالرُّمَّانِ وَ اَلْآسِ وَ اَلْقَصَبِ وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّهُنَّ یُحَرِّکْنَ عِرْقَ اَلْآکِلَهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 377 )
11 - راوی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله از خلال کردن با چوب درخت انار و درخت مورد و نی نهی نمود و فرمود: این ها، رگ جذام را تحریک می کنند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 246 )
: مرسل.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 224 )
ص : 6987
15458-5 الکافی ،1/1/230/7 محمد عن التهذیب ،1/52/111/10 ابن عیسی عن الفقیه ،5116/65/4 السراد عن ابن رباط عن ابن مسکان عن الحلبی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا أقیم علی سارق الحد نفی إلی بلده أخری.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 447 )
ص : 6988
عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: سَمِعْتُ عَبْداً صَالِحاً یَقُولُ: لَقَدْ کَانَتِ اَلدُّنْیَا وَ مَا [کَانَ] فِیهَا إِلاَّ وَاحِدٌ یَعْبُدُ اَللَّهَ، وَ لَوْ کَانَ مَعَهُ غَیْرُهُ إِذاً لَأَضَافَهُ إِلَیْهِ حَیْثُ یَقُولُ: «إِنَّ إِبْراهِیمَ کانَ أُمَّهً قانِتاً لِلّهِ حَنِیفاً وَ لَمْ یَکُ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ» فَصَبَرَ بِذَلِکَ مَا شَاءَ اَللَّهُ ثُمَّ إِنَّ اَللَّهَ آنَسَهُ بِإِسْمَاعِیلَ وَ إِسْحَقَ فَصَارُوا ثَلَثَهً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 93 )
ص : 6989
231 حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلنَّصْرُ بْنُ سُوَیْدٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِذَا وُضِعَ اَلرَّجُلُ فِی قَبْرِهِ أَتَاهُ مَلَکَانِ مَلَکٌ عَنْ یَمِینِهِ وَ مَلَکٌ عَنْ شِمَالِهِ وَ أُقِیمَ اَلشَّیْطَانُ بَیْنَ یَدَیْهِ عَیْنَاهُ مِثْلُ اَلنُّحَاسِ فَیُقَالُ لَهُ کَیْفَ تَقُولُ فِی هَذَا اَلرَّجُلِ اَلَّذِی کَانَ بَیْنَ [أَظْهُرِکُمْ] ظَهْرَانَیْکُمْ قَالَ فَیَفْزَعُ لَهُ فَزْعَهً [فَلْیَفْزَعْ لِذَلِکَ فَزَعاً عَظِیماً] فَیَقُولُ إِذَا کَانَ مُؤْمِناً أَ عَنْ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَسْأَلاَنِی فَیَقُولاَنِ لَهُ نَمْ نَوْمَهً لاَ حُلُمَ فِیهَا وَ یُفْسَحُ لَهُ فِی قَبْرِهِ [تِسْعَ] تِسْعَهَ أَذْرُعٍ ثُمَّ یَرَی مَقْعَدَهُ فِی اَلْجَنَّهِ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ « یُثَبِّتُ اَللّهُ اَلَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ اَلثّابِتِ فِی اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا وَ فِی اَلْآخِرَهِ » فَإِذَا [وَ إِذَا] کَانَ کَافِراً یَقُولاَنِ لَهُ [مَا] مَنْ هَذَا اَلرَّجُلُ اَلَّذِی خَرَجَ بَیْنَ ظَهْرَانَیْکُمْ فَیَقُولُ لاَ أَدْرِی فَیُخَلِّیَانِ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلشَّیْطَانِ .
( الزهد , جلد 1 , صفحه 86 )
235 -ابو بصیر گوید:
شنیدم که امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ می فرمود: هنگامی که انسان در قبر گذارده شود، دو فرشته نزد او آیند: یکی سمت راست و دیگری سمت چپ او؛ و شیطان هم در برابرش قرار گیرد، در حالتی که چشمانش همچون (فلز) مِس (سرخ) باشد، پس به او گفته می شود: در باره این شخص چه می گویی؟ که در دنیا پشت سر شما بود.
پس ناگهان فریادی بسیار عظیم می کشد، سپس -اگر مؤمن بوده باشد -خواهد گفت: آیا در باره محمّد رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ از من سؤال می کنید؟
پس دو فرشته به آن شخص گویند: بخواب، خوابیدنی که بیداری در آن نباشد؛ و قبرش به مقدار نُه ذراع (حدود 4/5 متر) گسترش و توسعه یابد؛ و جایگاه خود را در بهشت مشاهده کند، که آن سخن خداوند عزّ و جلّ است که فرموده: «خداوند کسانی را که ایمان آورده باشند بر سخن ثابت، در دنیا و آخرت پایدار می گرداند».
و چنانچه کافر باشد، فرشته ها به شیطان گویند: این شخص که از پشت سر شما خارج شد، چگونه است؟
گوید: نمی دانم، پس او را با شیطان تنها رها می کنند.
( زاهد کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 195 )
ص : 6990
أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّی قَدْ وَلَّیْتُ اَلنُّعْمَانَ بْنِ عَجْلاَنَ اَلزُّرَقِیَّ عَلَی اَلْبَحْرَیْنِ وَ نَزَعْتُ یَدَکَ بِلاَ ذَمٍّ لَکَ وَ لاَ تَثْرِیبٍ عَلَیْکَ فَلَقَدْ أَحْسَنْتَ اَلْوِلاَیَهَ وَ أَدَّیْتَ اَلْأَمَانَهَ فَأَقْبِلْ غَیْرَ ظَنِینٍ وَ لاَ مَلُومٍ وَ لاَ مُتَّهَمٍ وَ لاَ مَأْثُومٍ فَلَقَدْ أَرَدْتُ اَلْمَسِیرَ إِلَی ظَلَمَهِ أَهْلِ اَلشَّامِ وَ أَحْبَبْتُ أَنْ تَشْهَدَ مَعِی فَإِنَّکَ مِمَّنْ أَسْتَظْهِرُ بِهِ عَلَی جِهَادِ اَلْعَدُوِّ وَ إِقَامَهِ عَمُودِ اَلدِّینِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 414 )
ص : 6991
فی الحدیث القدسی: و لو لا شیوخ رکع و بهائم رتع و صبیه رضع لصببت علیکم البلاء صبا ترضون به رضا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 88 , صفحه 315 )
ص : 6992
فِی کِتَابِ اَلْإِحْتِجَاجِ لِلطَّبْرِسِیِّ وَ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَجَاءَهُ اِبْنُ اَلْکَوَّا فَقَالَ: یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: لَیْسَ اَلْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا اَلْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِها وَ لکِنَّ اَلْبِرَّ مَنِ اِتَّقی وَ أْتُوا اَلْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: نَحْنُ اَلْبُیُوتُ أَمَرَ اَللَّهُ أَنْ تُؤْتَی أَبْوَابُهَا، نَحْنُ بَابُ اَللَّهِ وَ بُیُوتُهُ اَلَّتِی یُؤْتَی مِنْهُ، فَمَنْ بَایَعَنَا وَ أَقَرَّ بِوَلاَیَتِنَا فَقَدْ أَتَی اَلْبُیُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا، وَ مَنْ خَالَفَنَا وَ فَضَّلَ عَلَیْنَا غَیْرَنَا فَقَدْ أَتَی اَلْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا، إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَوْ شَاءَ عَرَّفَ اَلنَّاسَ نَفْسَهُ حَتَّی یَعْرِفُونَهُ وَ یَأْتُونَهُ مِنْ بَابِهِ، وَ لَکِنْ جَعَلَنَا أَبْوَابَهُ وَ صِرَاطَهُ وَ سَبِیلَهُ، وَ بَابَهُ اَلَّذِی یُؤْتَی مِنْهُ، قَالَ: فَمَنْ عَدَلَ عَنِ وَلاَیَتِنَا وَ فَضَّلَ عَلَیْنَا غَیْرَنَا فَقَدْ أَتَی اَلْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا، وَ إِنَّهُمْ عَنِ اَلصِّرَاطِ لَنَاکِبُونَ،
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 177 )
ص : 6993
تَقَدَّمَ عَنْ فِقْهِ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَوْلُهُ : وَ قَدْ یُسْتَحَبُّ أَنْ لاَ یُتْرَکَ نَافِلَهُ اَلْمَغْرِبِ وَ هِیَ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ فِی اَلسَّفَرِ وَ لاَ فِی اَلْحَضَرِ وَ رَکْعَتَانِ بَعْدَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ مِنْ جُلُوسٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 67 )
ص : 6994
وَ فِی نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ : فَوَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لاَ تَسْأَلُونِّی عَنْ شَیْءٍ فِیمَا بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ اَلسَّاعَهِ وَ لاَ عَنْ فِئَهٍ تَهْدِی مِائَهً وَ تُضِلُّ مِائَهً إِلاَّ أَنْبَأْتُکُمْ بِنَاعِقِهَا وَ قَائِدِهَا وَ سَائِقِهَا وَ مُنَاخِ رِکَابِهَا وَ مَحَطِّ رِحَالِهَا وَ مَنْ یُقْتَلُ مِنْ أَهْلِهَا قَتْلاً وَ یَمُوتُ مَوْتاً.
( المناقب , جلد 2 , صفحه 39 )
ص : 6995
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ: وَ دُعَاءُ اَلتَّضَرُّعِ أَنْ تُحَرِّکَ إِصْبَعَکَ اَلسَّبَّابَهَ مِمَّا یَلِی وَجْهَکَ وَ هُوَ دُعَاءُ اَلْخِیفَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 718 )
ص : 6996
اَلطَّامِعُ أَبَداً فِی وَثَاقِ اَلذُّلِّ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 77 )
ص : 6997
قَالَ وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْ خَافَ عَلَی نَفْسِهِ مِنْ وَجْدٍ بِمُصِیبَهٍ فَلْیُفِضْ مِنْ دُمُوعِهِ فَإِنَّهُ یَسْکُنُ عَنْهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 280 )
ص : 6998
11947-13 الفقیه ،2924/443/2 ابن فضال عن یونس بن یعقوب قال: أرسلت إلی أبی عبد اللّه علیه السّلام أن أم امرأه کانت أم ولد فماتت و أرادت المرأه أن تحج عنها قال أ و لیس قد عتقت بولدها تحج عنها.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 289 )
ص : 6999
إِذَا عَزَمْتَ عَلَی ذَلِکَ مِنْ مَنْزِلِکَ وَ کُنْتَ مُسْتَأْجِراً لِلنِّیَابَهِ فَقُلْ بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ نَبِیعَ اَلدِّینَ بِالدُّنْیَا أَوْ نَسْتَبْدِلَ اَلظُّلْمَهَ بِالضِّیَاءِ أَوْ نَخْتَارَ اَلْأَعْدَاءَ عَلَی اَلْأَوْلِیَاءِ اَللَّهُمَّ فَاجْعَلْنَا مَعَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ اِجْمَعِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهَ لَنَا بِرَحْمَتِکَ فَقَدْ عَلِمْتَ قِلَّهَ صَبْرِنَا عَلَی اَلْفَقْرِ وَ تَغْتَسِلُ فِی مَنْزِلِکَ وَ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ فَإِنَّهُ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: «مَا اِسْتَخْلَفَ عَبْدٌ عَلَی أَهْلِهِ خِلاَفَهً أَفْضَلَ مِنْ رَکْعَتَیْنِ یَرْکَعُهُمَا إِذَا أَرَادَ سَفَراً» وَ تَقُولُ: اَللَّهُمَّ إِنِّی أُرِیدُ زِیَارَهَ وَلِیِّ اَللَّهِ عَنْ فُلاَنِ اِبْنِ فُلاَنٍ - وَ تَذْکُرُهُ بِاسْمِهِ وَ نَسَبِهِ - وَ أَنْتَ تَعْلَمُ یَا رَبِّ أَنَّ اَلْفَقْرَ وَ اَلْفَاقَهَ حَمَلَتْنِی عَلَی أَنْ أَزُورَ عَنْهُ، غَیْرَ بَائِعٍ مِنْهُ دِینِی، وَ لاَ مُؤْثِرٍ حَالَهُ عَلَی طَاعَتِی لَکَ، وَ لَوْ لاَ أَنَّکَ بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ أَذِنْتَ أَنْ أَزُورَ عَنْهُ لَمَا زُرْتُ عَنْ سِوَایَ، وَ لَصَبَرْتُ عَلَی اَلْفَقْرِ وَ اَلْفَاقَهِ وَ اَلْمَسْکَنَهِ. اَللَّهُمَّ فَتَقَبَّلْ ذَلِکَ مِنْهُ، وَ حَقِّقْ ظَنَّهُ، وَ أْجُرْنِی فِی زِیَارَتِی عَنْهُ، وَ لاَ تُخَیِّبْ رَجَاءَهُ فِیَّ، وَ حَقِّقْ أَمَلَهُ، فَإِنَّهُ إِنَّمَا وَجَّهَنِی فِی هَذَا اَلْوَجْهِ طَلَباً لِمَرْضَاتِکَ، وَ تَقَرُّباً إِلَیْکَ. اَللَّهُمَّ فَأَعْطِهِ سُؤْلَهُ، وَ بَلِّغْنِی مَا تَوَجَّهْتُ لَهُ، وَ أَسْتَوْدِعُکَ اَلْیَوْمَ نَفْسِی وَ دِینِی، وَ خَوَاتِیمَ عَمَلِی، وَ وُلْدِی وَ وَالِدِی، اَلشَّاهِدَ مِنَّا وَ اَلْغَائِبَ، وَ جَمِیعَ أَهْلِ حُزَانَتِی وَ مَا مَلَّکْتَنِیهِ. اَللَّهُمَّ اِحْفَظْنَا وَ اِحْفَظْ عَلَیْنَا، وَ اِجْعَلْنِی وَ إِیَّاهُمْ فِی وَدَائِعِکَ اَلَّتِی لاَ تَضِیعُ، وَ اِصْرِفْ عَنِّی وَ عَنْ رُفَقَائِی فِی طَرِیقِی کُلَّ مَحْذُورٍ، حَتَّی تَرُدَّنِی إِلَی وَطَنِی ظَافِراً بِمَا أَتَوَقَّعُهُ فِی هَذَا اَلْقَصْدِ مِنْ قَبُولِکَ زِیَارَتِی عَنْ فُلاَنِ اِبْنِ فُلاَنٍ، وَ إِعْطَائِکَ إِیَّاهُ مَأْمُولَهُ. ثُمَّ تَخْتَارُ مِنَ اَلْأَدْعِیَهِ مَا أَحْبَبْتَ. فَإِذَا سَلَّمَکَ اَللَّهُ وَ بَلَغْتَ مَوْضِعَ اَلْأَخْذِ فِی اَلزِّیَارَهِ، وَ أَرَدْتَ اَلاِغْتِسَالَ لَهَا فَقُلْ عِنْدَ اَلْغُسْلِ: اَللَّهُمَّ إِنِّی اِغْتَسَلْتُ هَذَا اَلْغُسْلَ عَنْ فُلاَنِ اِبْنِ فُلاَنٍ، فَاجْعَلْهُ لَهُ نُوراً وَ طَهُوراً، وَ حِرْزاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ، وَ مِنْ کُلِّ آفَهٍ وَ عَاهَهٍ، وَ مِنْ شَرِّ مَا یُخَافُ وَ یُحْذَرُ، وَ طَهِّرْ قَلْبَهُ وَ جَوَارِحَهُ، وَ عِظَامَهُ وَ لَحْمَهُ وَ دَمَهُ، وَ شَعْرَهُ وَ بَشَرَهُ وَ مُخَّهُ، وَ مَا أَقَلَّتِ اَلْأَرْضُ مِنْهُ، وَ اِجْعَلْهُ لَهُ شَاهِداً یَوْمَ فَقْرِهِ إِلَیْهِ وَ حَاجَتِهِ، وَ أْجُرْنِی عَلَی ذَلِکَ وَ طَهِّرْنِی مِنَ اَلذُّنُوبِ، یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ. ثُمَّ اِلْبَسْ أَطْهَرَ ثِیَابِکَ، وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ تَکُونَ اَلنِّیَّاتُ لِمَنْ تَزُورُ عَنْهُ، وَ اِمْشِ بِسَکِینَهٍ وَ وَقَارٍ وَ تَأَنٍّ، وَ أَکْثِرْ مِنَ اَلتَّهْلِیلِ وَ اَلتَّمْجِیدِ، فَإِذَا دَنَوْتَ مِنْ بَابِ اَلْمَشْهَدِ فَقُلْ: اَللَّهُمَّ هَذَا بَابٌ یُشْرَعُ إِلَی قَبْرٍ فِیهِ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِکَ، اَللَّهُمَّ فَکَمَا فَتَحْتَهُ عَلَیَّ فَافْتَحْهُ عَلَی فُلاَنٍ، وَ رَزَقْتَهُ إِنْفَاذِی إِلَیْهِ فَلاَ تُغْلِقَنَّ أَبْوَابَ تَوْبَتِکَ عَنْهُ، وَ اِعْصِمْهُ مِنَ اَلذُّنُوبِ. اَللَّهُمَّ وَ إِنَّ لَکَ فِی کُلِّ یَوْمٍ إِلَی زُوَّارِ هَذَا اَلْمَکَانِ لَحَظَاتٌ تُنِیلُهُمْ فِیهَا رَحَمَاتُکَ، فَبِحَقِّکَ عَلَی نَفْسِکَ، وَ بِحَقِّ أَوْلِیَائِکَ عَلَیْکَ، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اِجْعَلْ فُلاَنَ اِبْنَ فُلاَنٍ کَالشَّاهِدِ لِهَذَا اَلْمَکَانِ فِی نَیْلِ بَرَکَاتِکَ وَ رَحْمَتِکَ. ثُمَّ اُدْخُلِ اَلْمَشْهَدَ وَ قُلْ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی جَعَلَنِی مِنْ عُمَّارِ مَسَاجِدِهِ، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اِخْتِمْ عَمَلَ فُلاَنِ اِبْنِ فُلاَنٍ بِأَحْسَنِهِ، وَ لاَ تُزِغْ قَلْبَهُ بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَهُ، وَ هَبْ لَهُ مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً، إِنَّکَ أَنْتَ اَلْوَهَّابُ. ثُمَّ اُدْعُ لِنَفْسِکَ بِمَا أَحْبَبْتَ. ثُمَّ مَلِّ إِلَی اَلْقِبْلَهِ وَ سَبِّحْ تَسْبِیحَ اَلزَّهْرَاءِ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ وَ قُلْ: أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً عَبْدُ اَللَّهِ وَ أَخُو رَسُولِهِ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ. ثُمَّ اُدْخُلْ وَ قِفْ عِنْدَ اَلرَّأْسِ وَ قُلْ: اَللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ أُشْهِدُ مَلاَئِکَتَکَ، أَنِّی أُسَلِّمُ عَلَی أَهْلِ بَیْتِ اَلنُّبُوَّهِ عَنْ فُلاَنِ اِبْنِ فُلاَنٍ، فَإِنَّهُ وَجَّهَنِی إِلَی هَذَا اَلْمَوْضِعِ اَلشَّرِیفِ عَنْ غَیْرِ اِسْتِکْبَارٍ مِنْهُ، لِقَصْدِهِ وَ اَلتَّسْلِیمِ عَلَیْهِ، وَ تَقْلِیبِ وَجْهِهِ عَلَی هَذِهِ اَلتُّرْبَهِ، إِلاَّ أَنَّ أَشْغَالاً صَدَّتْهُ، وَ عَوَائِقَ مَنَعَتْهُ، فَوَجَّهَنِی لِأُسَلِّمَ عَلَیْهِ وَ عَلَی جَمِیعِ اَلْأَئِمَّهِ اَلْمَرْضِیِّینَ. اَللَّهُمَّ أَنْتَ عَالِمٌ أَنَّ فُلاَنَ اِبْنَ فُلاَنٍ یَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، وَ أَنَّ عَلِیّاً أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ، وَ اَلْأَئِمَّهَ مِنْ وُلْدِهِ أَئِمَّتُهُ وَ سَادَتُهُ، یَتَوَلاَّهُمْ، وَ یَتَبَرَّأُ مِنْ أَعْدَائِهِمْ. وَ قُلْ: اَللَّهُمَّ إِنِّی أُسَلِّمُ عَنْ فُلاَنِ اِبْنِ فُلاَنٍ عَلَی وَلِیِّکَ، فَبَلِّغْهُ عَنْهُ اَلسَّلاَمَ. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ، إِنِّی أُسَلِّمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا نُورَ اَللَّهِ فِی ظُلُمَاتِ اَلْأَرْضِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا إِمَامَ اَلْمُؤْمِنِینَ، وَ وَارِثَ عِلْمِ اَلنَّبِیِّینَ، آدَمَ وَ مَنْ دُونَهُ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ اَلْمُؤْمِنِینَ. ثُمَّ تَنْکَبُّ عَلَی اَلْقَبْرِ وَ تَقُولُ: أَتَیْتُکَ - بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی - زَائِراً وَافِداً إِلَیْکَ عَنْ فُلاَنِ اِبْنِ فُلاَنٍ، مُتَوَجِّهاً بِکَ إِلَی اَللَّهِ، فَاشْفَعْ لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ، فَقَدْ قَصَدَکَ هَارِباً مِنْ ذُنُوبِهِ، رَاجِیاً اَلْخَلاَصَ مِنْ عُقُوبَهِ رَبِّهِ، یَا وَلِیَّ اَللَّهِ کُنْ لِفُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ شَافِعاً، وَ اِقْضِ حَاجَتَهُ فِی دِینِهِ وَ عُقْبَاهُ. ثُمَّ تَرْفَعُ رَأْسَکَ وَ تُصَلِّی عِنْدَ اَلرَّأْسِ رَکْعَتَیْنِ وَ تَقُولُ: اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ نَبِیِّکَ اَلْمُصْطَفَی، وَ عَلِیٍّ اَلْمُرْتَضَی، وَ فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ، وَ بِحَقِّ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ، وَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ، وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ، وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، وَ مُوسَی اِبْنِ جَعْفَرٍ، وَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی، وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ، وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ، وَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ، وَ اَلْخَلَفِ اَلصَّالِحِ سَمِیِّ نَبِیِّکَ، اِحْفَظْ فُلاَنَ اِبْنَ فُلاَنٍ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ، وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ، وَ اِصْرِفِ اَلْأَسْوَاءَ عَنْهُ، وَ أَعْطِهِ أُمْنِیَّتَهُ وَ خَاصَّهً اَلْحَاجَهَ اَلَّتِی یُرِیدُ قَضَاءَهَا مِنْکَ فِی زِیَارَتِی هَذِهِ قَبْرَ وَلِیِّکَ، یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ. فَإِذَا أَرَدْتَ اَلْوَدَاعَ فَاغْتَسِلْ وَ زُرْ بِزِیَارَتِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ قُلْ: اَللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ کَفَی بِکَ شَهِیداً، وَ أُشْهِدُ هَذَا اَلْإِمَامَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ، أَنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ اِئْتَمَنَنِی وَ سَأَلَنِی أَنْ أَزُورَ عَنْهُ قَبْرَ مَوْلاَهُ وَ مَوْلاَیَ، وَ أَدْعُوَ لَهُ عِنْدَ قَبْرِهِ، فَأُشْهِدُکَ أَنِّی أَدَّیْتُ اَلْأَمَانَهَ، وَ بَذَلْتُ اَلْمَجْهُودَ، وَ زُرْتُ عَنْهُ قَبْرَ وَلِیِّکَ، وَ لَمْ أُشْرِکْ فِی زِیَارَتِی عَنْهُ أَحَداً مِنْ خَلْقِکَ، فَاقْبَلْ ذَلِکَ مِنْهُ، وَ اُحْشُرْهُ فِی زُمْرَهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَوْرِدْهُ حَوْضَهُمْ، وَ اِجْعَلْهُ مِنْ حِزْبِهِمْ، وَ مَکِّنْهُ فِی دَوْلَتِهِمْ، وَ أَفْلِجْ حُجَّتَهُ، وَ أَنْجِحْ طَلِبَتَهُ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ بَلِّغْ أَرْوَاحَهُمْ وَ أَجْسَادَهُمْ عَنْ فُلاَنِ اِبْنِ فُلاَنٍ اَلسَّلاَمَ فِی هَذِهِ اَلسَّاعَهِ، وَ أْجُرْنِی فِی زِیَارَتِی عَنْهُ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ. وَ تَقُولُ: اَللَّهُمَّ إِنَّ فُلاَنَ اِبْنَ فُلاَنٍ أَوْفَدَنِی إِلَی مَوْلاَهُ وَ مَوْلاَیَ لِأَزُورَ عَنْهُ، رَجَاءاً لِجَزِیلِ اَلثَّوَابِ، وَ فِرَاراً مِنْ سُوءِ اَلْحِسَابِ، اَللَّهُمَّ إِنَّهُ یَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِأَوْلِیَائِکَ اَلدَّالِّینَ عَلَیْکَ فِی غُفْرَانِکَ ذُنُوبَهُ، وَ حَطِّ سَیِّئَاتِهِ، وَ یَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِهِمْ عِنْدَ مَشْهَدِ إِمَامِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، اَللَّهُمَّ فَتَقَبَّلْ مِنْهُ، وَ اِقْبَلْ شَفَاعَهَ أَوْلِیَائِکَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ فِیهِ. اَللَّهُمَّ جَازِهِ عَلَی حُسْنِ نِیَّتِهِ، وَ صَحِیحِ عَقِیدَتِهِ، وَ صِحَّهِ مُوَالاَتِهِ، أَحْسَنَ مَا جَازَیْتَ أَحَداً مِنْ عبدیک[عَبِیدِکَ] اَلْمُؤْمِنِینَ، وَ أَدِمْ لَهُ مَا خَوَّلْتَهُ، وَ اِسْتَعْمِلْهُ صَالِحاً فِی مَا آتَیْتَهُ، وَ لاَ تَجْعَلْنِی آخِرَ وَافِدٍ لَهُ یُوفِدُهُ. اَللَّهُمَّ أَعْتِقْ رَقَبَتَهُ مِنَ اَلنَّارِ، وَ أَوْسِعْ عَلَیْهِ مِنْ رِزْقِکَ اَلْحَلاَلِ اَلطَّیِّبِ، وَ اِجْعَلْهُ مِنْ رُفَقَاءِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ حُلْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مَعَاصِیهِ حَتَّی لاَ یَعْصِیَکَ، وَ أَعِنْهُ عَلَی طَاعَتِکَ وَ طَاعَهِ أَوْلِیَائِکَ، حَتَّی لاَ تَفْقِدَهُ حَیْثُ أَمَرْتَهُ، وَ لاَ تَرَاهُ حَیْثُ نَهَیْتَهُ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اِغْفِرْ لَهُ وَ اِرْحَمْهُ، وَ اُعْفُ عَنْهُ وَ عَنْ جَمِیعِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَعِذْهُ مِنْ هَوْلِ اَلْمُطَّلَعِ، وَ مِنْ فَزَعِ یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ، وَ مِنْ شَرِّ اَلْمُنْقَلَبِ، وَ مِنْ ظُلْمَهِ اَلْقَبْرِ وَ وَحْشَتِهِ، وَ مِنْ مَوَاقِفِ اَلْخِزْیِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اِجْعَلْ جَائِزَتَهُ فِی مَوْقِفِی هَذَا غُفْرَانَکَ، وَ تُحْفَتَهُ عِنْدَ إِمَامِی هَذَا أَنْ تُقِیلَ عَثْرَتَهُ، وَ تَقْبَلَ مَعْذِرَتَهُ، وَ تَتَجَاوَزَ عَنْ خَطِیئَتِهِ، وَ تَجْعَلَ اَلتَّقْوَی زَادَهُ، وَ مَا عِنْدَکَ خَیْراً لَهُ فِی مَعَادِهِ، وَ تَحْشُرَهُ فِی زُمْرَهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ تَغْفِرَ لَهُ وَ لِوَالِدَیْهِ، فَإِنَّکَ خَیْرُ مَرْغُوبٍ إِلَیْهِ، وَ أَکْرَمُ مَسْئُولٍ اِعْتَمَدَ اَلْعِبَادُ عَلَیْهِ. اَللَّهُمَّ وَ لِکُلِّ مُوفِدٍ جَائِزَهٌ، وَ لِکُلِّ زَائِرٍ کَرَامَهٌ، فَاجْعَلْ جَائِزَتَهُ فِی مَوْقِفِی هَذَا غُفْرَانَکَ لَهُ وَ لِی وَ لِجَمِیعِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ. اَللَّهُمَّ وَ أَنَا عَبْدُکَ اَلْخَاطِئُ اَلْمُذْنِبُ اَلْمُقِرُّ بِذَنْبِهِ، فَأَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَنْ لاَ تَحْرِمَنِی بَعْدَ ذَلِکَ اَلْأَجْرَ وَ اَلثَّوَابَ، مِنْ فَضْلِ عَطَائِکَ، وَ کَرَمِ فَضْلِکَ. ثُمَّ اِرْفَعْ یَدَیْکَ إِلَی اَلسَّمَاءِ مُسْتَقْبِلَ اَلْقِبْلَهِ عِنْدَ اَلْمَشْهَدِ، وَ تُشِیرُ إِلَی اَلْإِمَامِ اَلْمَقْصُودِ وَ تَقُولُ: یَا مَوْلاَیَ یَا إِمَامِی، عَبْدُکَ فُلاَنُ اِبْنَ فُلاَنٍ أَوْفَدَنِی زَائِراً لِمَشْهَدِکَ، مُتَقَرِّباً إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِذَلِکَ وَ إِلَی رَسُولِهِ وَ إِلَیْکَ، یَرْجُو بِذَلِکَ فَکَاکَ رَقَبَتِهِ مِنَ اَلنَّارِ، فَاغْفِرْ لَهُ وَ لِوَالِدَیْهِ وَ لِجَمِیعِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ، یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْحَلِیمُ اَلْکَرِیمُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ، أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ تَسْتَجِیبَ لِی فِیهِ وَ فِی جَمِیعِ إِخْوَانِی وَ أَخَوَاتِی وَ وُلْدِی وَ أَهْلِی، بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( مصباح الزائر , جلد 1 , صفحه 518 )
ص : 7000
5914-6 التهذیب ،1/66/18/3 الحسین عن ابن أبی عمیر عن ابن أذینه عن رهط منهم الفضیل و زراره عن أبی جعفر علیه السّلام : أن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله جمع بین الظهر و العصر بأذان و إقامتین و جمع بین المغرب و العشاء بأذان واحد و إقامتین.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 283 )
ص : 7001
ک، [إکمال الدین] ، أَبِی وَ اِبْنُ اَلْوَلِیدِ مَعاً عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا أَحْمَدُ مَا کَانَ حَالُکُمْ فِیمَا کَانَ اَلنَّاسُ فِیهِ مِنَ اَلشَّکِّ وَ اَلاِرْتِیَابِ فَقُلْتُ لَهُ یَا سَیِّدِی لَمَّا وَرَدَ اَلْکِتَابُ لَمْ یَبْقَ مِنَّا رَجُلٌ وَ لاَ اِمْرَأَهٌ وَ لاَ غُلاَمٌ بَلَغَ اَلْفَهْمَ إِلاَّ قَالَ بِالْحَقِّ فَقَالَ یَا أَحْمَدُ أَ مَا عَلِمْتُمْ أَنَّ اَلْأَرْضَ لاَ تَخْلُو مِنْ حُجَّهٍ وَ أَنَا ذَلِکَ اَلْحُجَّهُ أَوْ قَالَ أَنَا اَلْحُجَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 38 )
اکمال الدین: ص 128-احمد بن اسحاق گفت خدمت امام علی النقی علیه السّلام رسیدم فرمود: احمد! این حیرت و سرگردانی و شکی که در مردم است راجع به تشخیص امام و حجت خدا شما در این مورد چگونه هستید. عرضکردم: آقا! همین که نامه بما رسید تمام زن و مرد ما حتی بچه هائی که دارای تمیز و تشخیص بودند معتقد بحق شده بامامت شما اعتراف نمودند. فرمود احمد مگر نمیدانی زمین نباید خالی از حجت باشد من همان حجت خدا هستم یا فرمود من حجتم.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 25 )
ص : 7002
عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لِیَکُنْ طَلَبُکَ لِلْمَعِیشَهِ فَوْقَ کَسْبِ اَلْمُضَیِّعِ وَ دُونَ طَلَبِ اَلْحَرِیصِ اَلرَّاضِی بِدُنْیَاهُ اَلْمُطْمَئِنِّ إِلَیْهَا وَ أَنْزِلْ نَفْسَکَ مِنْ ذَلِکَ بِمَنْزِلَهِ اَلْمُنْصِفِ اَلْمُتَعَفِّفِ تَرْفَعْ نَفْسَکَ عَنْ مَنْزِلَهِ اَلْوَاهِنِ اَلضَّعِیفِ وَ تَکْتَسِبْ مَا لاَ بُدَّ لِلْمُؤْمِنِ مِنْهُ إِنَّ اَلَّذِینَ أُعْطُوا اَلْمَالَ ثُمَّ لَمْ یَشْکُرُوا لاَ مَالَ لَهُمْ .
( المؤمن , جلد 1 , صفحه 54 )
107- امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ فرمود:
تلاش تو برای تحصیل رزق و روزی باید بیشتر از مقدار ضایع کننده و از دست داده؛ و کمتر از شخص حریص به دنیا، بوده باشد که مطمئن است آن را بدست می آورد؛ و خواسته های نفسانی خود را نسبت به تحصیل دنیا کاهش بده و با انصاف و عفیف باش.
نفْس خود را از حالت سُست و تنبلی دور و جدا گردان و دنبال تحصیل رزق و روزی باش، رزقی که یک مؤمن ناچار است آن را داشته باشد، همانا کسانی که ثروتی دارند و (حقیقت) شکر آن را انجام ندهند، برای چنین افرادی ثروتی نخواهد بود.
( تکامل و طهارت روح ؛ ج 1 , ص 115 )
ص : 7003
أَخْبَرَنَا أَبُو یَحْیَی بْنُ زَکَرِیَّا بْنِ أَحْمَدَ بِقِرَاءَتِی عَلَیْهِ فِی اَلْجَامِعِ مِنْ أَصْلِهِ اَلْعَتِیقِ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا یُوسُفُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْعَطَّارُ بِمَکَّهَ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو اَلْحَافِظُ قَالَ: أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبْدُوسِ بْنِ کَامِلٍ قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ مُوسَی قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْهَمْدَانِیُّ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ حُمَیْدِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ [جَدِّهِ] عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ اَلسّابِقُونَ اَلْأَوَّلُونَ قَالَ: هُمْ سِتَّهٌ مِنْ قُرَیْشٍ أَوَّلُهُمْ إِسْلاَماً عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 333 )
342-عن عبد الرحمان بن عوف فی قوله تعالی:(و السابقون الأوّلون) قال: هم ستّه من قریش أوّلهم إسلاما علیّ بن ابی طالب. عبد الرحمن بن عوف دربارۀ سخن خداوند:«و السابقون الاولون» گفت: آنان شش نفر از قریش بودند که اولین آنان از نظر اسلام، علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) بود.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 145 )
عبد الرّحمان بن عوف در شأن نزول آیۀ«
وَ اَلسّابِقُونَ اَلْأَوَّلُونَ...
»بیان کرد:این آیه در مورد شش تن از قریش که نخستین کسانی بودند که اسلام آوردند،نازل شده است.از میان این شش تن،اوّلین و سابقه دارترین آنان علی بن ابی طالب علیه السّلام است.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 132 )
ص : 7004
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ نَرْوِی کِبَرُ اَلدَّارِ مِنَ اَلسَّعَادَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 451 )
ص : 7005
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّمَا یُبْتَلَی اَلْمُؤْمِنُ فِی اَلدُّنْیَا عَلَی قَدْرِ دِینِهِ أَوْ قَالَ عَلَی حَسَبِ دِینِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 196 )
ص : 7006
وَ رَوَوْا أَیْضاً: أَنَّ حَبْراً مِنْ أَحْبَارِ اَلْیَهُودِ سَأَلَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلْوَلَدِ فَقَالَ مَاءُ اَلرَّجُلِ أَبْیَضُ وَ مَاءُ اَلْمَرْأَهِ أَصْفَرُ فَإِذَا اِجْتَمَعَا فَعَلاَ مَنِیُّ اَلرَّجُلِ مَنِیَّ اَلْمَرْأَهِ أَذْکَرَ بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 339 )
ص : 7007
شا، [الإرشاد] ، رَوَی أَبُو اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ أَنَّهُ قَالَ : إِذَا قَامَ اَلْقَائِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَارَ إِلَی اَلْکُوفَهِ فَیَخْرُجُ مِنْهَا بِضْعَهَ عَشَرَ آلاف [أَلْفَ] أَنْفُسٍ یُدْعَوْنَ اَلْبُتْرِیَّهَ عَلَیْهِمُ اَلسِّلاَحُ فَیَقُولُونَ لَهُ اِرْجِعْ مِنْ حَیْثُ جِئْتَ فَلاَ حَاجَهَ لَنَا فِی بَنِی فَاطِمَهَ فَیَضَعُ فِیهِمُ اَلسَّیْفَ حَتَّی یَأْتِیَ عَلَی آخِرِهِمْ ثُمَّ یَدْخُلُ اَلْکُوفَهَ فَیَقْتُلُ بِهَا کُلَّ مُنَافِقٍ مُرْتَابٍ وَ یَهْدِمُ قُصُورَهَا وَ یَقْتُلُ مُقَاتِلِیهَا حَتَّی یَرْضَی اَللَّهُ عَزَّ وَ عَلاَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 338 )
ص : 7008
6100-1 الکافی ،1/1/288/3 الحسین بن محمد عن عبد اللّه بن عامر عن علی بن مهزیار عن فضاله عن حسین عن ابن مسکان عن زراره قال: قال لی أ تدری لم جعل الذراع و الذراعان قال قلت لم قال لمکان الفریضه لک أن تتنفل من زوال الشمس إلی أن یبلغ الفیء ذراعا فإذا بلغ الفیء ذراعا بدأت بالفریضه و ترکت النافله .
( الوافی , جلد 7 , صفحه 361 )
ص : 7009
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْغَضَائِرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اِحْذَرُوا عَلَی شَبَابِکُمُ اَلْغُلاَهَ لاَ یُفْسِدُوهُمْ فَإِنَّ اَلْغُلاَهَ شَرُّ خَلْقِ اَللَّهِ یُصَغِّرُونَ عَظَمَهَ اَللَّهِ وَ یَدَّعُونَ اَلرُّبُوبِیَّهَ لِعِبَادِ اَللَّهِ وَ اَللَّهِ إِنَّ اَلْغُلاَهَ أَشَرُّ مِنَ اَلْیَهُودِ وَ اَلنَّصَارَی وَ اَلْمَجُوسِ وَ اَلَّذِینَ أَشْرَکُوا اَلْخَبَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 225 )
ص : 7010
وَ فِی حَدِیثِ سَلَمَهَ بْنِ کُهَیْلٍ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی آدَابِ اَلْقَضَاءِ وَ رَدِّ اَلْیَمِینِ عَلَی اَلْمُدَّعِی مَعَ بَیِّنَتِهِ فَإِنَّ ذَلِکَ أَجْلَی لِلْعَمَی وَ أَثْبَتُ فِی اَلْقَضَاءِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 244 )
ص : 7011
عَنْهُ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنْ عِیسَی بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَلِیٍّ اَلرَّافِعِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْکَمْأَهُ مِنْ نَبْتِ اَلْجَنَّهِ وَ مَاؤُهَا نَافِعٌ مِنْ وَجَعِ اَلْعَیْنِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 526 )
ص : 7012
شا، [الإرشاد] ، رَوَتِ اَلْعَامَّهُ وَ اَلْخَاصَّهُ : أَنَّ رَجُلاً رُفِعَ إِلَی أَبِی بَکْرٍ وَ قَدْ شَرِبَ اَلْخَمْرَ فَأَرَادَ أَنْ یُقِیمَ عَلَیْهِ اَلْحَدَّ فَقَالَ إِنِّی شَرِبْتُهَا وَ لاَ عِلْمَ لِی بِتَحْرِیمِهَا لِأَنِّی نَشَأْتُ بَیْنَ قَوْمٍ یَسْتَحِلُّونَهَا وَ لَمْ أَعْلَمْ بِتَحْرِیمِهَا حَتَّی اَلْآنَ فَأُرْتِجَ عَلَی أَبِی بَکْرٍ اَلْحُکْمُ عَلَیْهِ وَ لَمْ یَعْلَمْ وَجْهَ اَلْقَضَاءِ فِیهِ فَأَشَارَ عَلَیْهِ بَعْضُ مَنْ حَضَرَ أَنْ یَسْتَخْبِرَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْحُکْمِ فِی ذَلِکَ فَأَرْسَلَ إِلَیْهِ مَنْ سَأَلَهُ عَنْهُ فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُرْ ثِقَتَیْنِ مِنْ رِجَالِ اَلْمُسْلِمِینَ یَطُوفَانِ بِهِ عَلَی مَجَالِسِ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ یُنَاشِدَانِهِمْ هَلْ فِیهِمْ أَحَدٌ تَلاَ عَلَیْهِ آیَهَ اَلتَّحْرِیمِ أَوْ أَخْبَرَهُ بِذَلِکَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنْ شَهِدَ بِذَلِکَ رَجُلاَنِ مِنْهُمْ فَأَقِمِ اَلْحَدَّ عَلَیْهِ وَ إِنْ لَمْ یَشْهَدْ أَحَدٌ بِذَلِکَ فَاسْتَتِبْهُ وَ خَلِّ سَبِیلَهُ فَفَعَلَ ذَلِکَ أَبُو بَکْرٍ فَلَمْ یَشْهَدْ أَحَدٌ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ أَنَّهُ تَلاَ عَلَیْهِ آیَهَ اَلتَّحْرِیمِ وَ لاَ أَخْبَرَهُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِذَلِکَ فَاسْتَتَابَهُ أَبُو بَکْرٍ وَ خَلَّی سَبِیلَهُ وَ سَلَّمَ لِعَلِیٍّ فِی اَلْقَضَاءِ بِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 159 )
ص : 7013
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قِنَاعِ اَلْحَرَائِرِ مِنَ اَلْخِصْیَانِ فَقَالَ کَانُوا یَدْخُلُونَ عَلَی بَنَاتِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ لاَ یَتَقَنَّعْنَ قُلْتُ فَکَانُوا أَحْرَاراً قَالَ لاَ قُلْتُ فَالْأَحْرَارُ یُتَقَنَّعُ مِنْهُمْ قَالَ لاَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 532 )
3 - محمّد بن اسماعیل بن بزیع گوید:
از امام رضا علیه السّلام پرسیدم: آیا زن های آزاد باید در برابر مردان اخته حجاب داشته باشند؟
فرمود: مردان اخته بر دختران پدرم علیه السّلام وارد می شدند و آن دختران حجاب نمی کردند.
گفتم: مردان اخته، از آزادان بودند؟
فرمود: نه،(از بردگان بودند).
گفتم: اگر از احرار و آزادان باشند، باید زن ها از آنان حجاب داشته باشند؟
فرمود: نه.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 582 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 369 )
ص : 7014
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: نَبِّهْ بِالتَّفَکُّرِ قَلْبَکَ وَ جَافِ عَنِ اَللَّیْلِ جَنْبَکَ وَ اِتَّقِ اَللَّهَ رَبَّکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 318 )
1-کافی.از علی بن ابراهیم از پدرش از توکلی از سکونی از حضرت صادق علیه السّلام که امیر مؤمنان علیه السّلام میفرمود. نه بالتفکر قلبک.و جاف عن اللیل جنبک.و اتق اللّه ربک. با فکر و اندیشه دل خود را بیدار کن.شب ها پهلوی خود را از بستر تهی کن.و از اللّه که پروردگار تو است بپرهیز.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 315 )
ص : 7015
کِتَابُ اَلْغَایَاتِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَحَدُ مَا أَوْصَی بِهِ اَلْخَضِرُ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ أَنَّهُ قَالَ لاَ تُعَیِّرَنَّ أَحَداً بِذَنْبٍ فَإِنَّ أَحَبَّ اَلْأُمُورِ إِلَی اَللَّهِ ثَلاَثَهٌ اَلْقَصْدُ فِی اَلْجِدَهِ وَ اَلْعَفْوُ فِی اَلْمَقْدُرَهِ وَ اَلرِّفْقُ لِعِبَادِ اَللَّهِ وَ مَا رَفَقَ أَحَدٌ بِأَحَدٍ فِی اَلدُّنْیَا إِلاَّ رَفَقَ اَللَّهُ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ رَأْسُ اَلْحِکْمَهِ مَخَافَهُ اَللَّهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 453 )
23-کتاب غایات:حضرت زین العابدین(علیه السّلام)فرمود یکی از چیزهائی که خضر به موسی بن عمران سفارش کرد این بود:سرزنش نکن کسی را به گناهی زیرا محبوبترین کارها در نزد خدا سه چیز است میانه روی در ثروت و عفو هنگام قدرت و مدارا با مردم و هر کس با دیگری مدارا نماید خدا با او در قیامت مدارا میکند و اصل حکمت ترس از خدا است.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 401 )
ص : 7016
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ جَاءَ إِلَیْهِ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ إِنَّکَ تُدْعَی أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَمَنْ أَمَّرَکَ عَلَیْهِمْ؟ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ أَمَّرَنِی عَلَیْهِمْ فَجَاءَ اَلرَّجُلُ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ یُصَدَّقُ عَلِیٌّ فِیمَا یَقُولُ إِنَّ اَللَّهَ أَمَّرَهُ عَلَی خَلْقِهِ؟ فَغَضِبَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ عَلِیّاً أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ بِوَلاَیَهٍ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَقَدَهَا لَهُ فَوْقَ عَرْشِهِ وَ أَشْهَدَ عَلَی ذَلِکَ مَلاَئِکَتَهُ إِنَّ عَلِیّاً خَلِیفَهُ اَللَّهِ وَ حُجَّهُ اَللَّهِ وَ إِنَّهُ لَإِمَامُ اَلْمُسْلِمِینَ طَاعَتُهُ مَفْرُوضَهٌ مَقْرُونَهٌ بِطَاعَهِ اَللَّهِ وَ مَعْصِیَتُهُ مَقْرُونَهٌ بِمَعْصِیَهِ اَللَّهِ فَمَنْ جَهِلَهُ فَقَدْ جَهِلَنِی وَ مَنْ عَرَفَهُ فَقَدْ عَرَفَنِی وَ مَنْ أَنْکَرَ إِمَامَتَهُ فَقَدْ أَنْکَرَ نُبُوَّتِی وَ مَنْ جَحَدَ إِمْرَتَهُ فَقَدْ جَحَدَ رِسَالَتِی وَ مَنْ دَفَعَ فَضْلَهُ فَقَدْ نَقَصَنِی وَ مَنْ قَاتَلَهُ فَقَدْ قَاتَلَنِی وَ مَنْ سَبَّهُ فَقَدْ سَبَّنِی لِأَنَّهُ مِنِّی خُلِقَ مِنْ طِینَتِی وَ هُوَ زَوْجُ فَاطِمَهَ اِبْنَتِی وَ أَبُو وُلْدِی اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ ثُمَّ قَالَ أَنَا وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ تِسْعَهٌ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ حُجَجُ اَللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ أَعْدَاؤُنَا أَعْدَاءُ اَللَّهِ وَ أَوْلِیَاؤُنَا أَوْلِیَاءُ اَللَّهِ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 24 )
ص : 7017
اَلشَّیْخُ اَلطُّوسِیُّ فِی أَمَالِیهِ ، عَنْ جَمَاعَهٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلرَّزَّازِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدِ بْنِ زَائِدَهَ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ کِلاَهُمَا عَنْ أَبِیهِمَا عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا ثَقُلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی أَنْ قَالَ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا بِلاَلُ اِئْتِنِی بِسَوَادِی إِلَی أَنْ قَالَ فَأَتَی بِذَلِکَ کُلِّهِ إِلاَّ دِرْعَهُ کَانَتْ یَوْمَئِذٍ مُرْتَهَنَهً اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 389 )
ص : 7018
إِنَّ اَلْعَاقِلَ مَنْ نَظَرَ فِی یَوْمِهِ لِغَدِهِ وَ سَعَی فِی فَکَاکِ نَفْسِهِ وَ عَمِلَ لِمَا لاَ بُدَّ لَهُ مِنْهُ وَ لاَ مَحِیصَ لَهُ عَنْهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 153 )
ص : 7019
کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ یَقْرَأُ وَ إِنِّی خِفْتُ اَلْمَوالِیَ مِنْ وَرائِی یَعْنِی أَنَّهُ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَارِثٌ حَتَّی وَهَبَ اَللَّهُ لَهُ بَعْدَ اَلْکِبَرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 168 )
ص : 7020
وَ قَالَ فِی جَامِعِ اَلْأُصُولِ - بَعْدَ حِکَایَهِ رِوَایَهِ اَلْبُخَارِیِّ وَ مُسْلِمٍ : - وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی دَاوُدَ أَنَّهُ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ عُمَرَ فَجَاءَهُ رَجُلٌ، فَقَالَ: إِنَّا نَکُونُ بِالْمَکَانِ اَلشَّهْرَ وَ اَلشَّهْرَیْنِ، فَقَالَ عُمَرُ : أَمَّا أَنَا فَلَمْ أَکُنْ أُصَلِّی حَتَّی أَجِدَ اَلْمَاءَ. قَالَ: فَقَالَ عَمَّارٌ : یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ! أَ مَا تَذْکُرُ إِذْ کُنْتُ أَنَا وَ أَنْتَ فِی اَلْإِبِلِ فَأَصَابَتْنَا جَنَابَهٌ، فَأَمَّا أَنَا فَتَمَعَّکْتُ فَأَتَیْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ [وَ آلِهِ] فَذَکَرْتُ ذَلِکَ ، فَقَالَ: إِنَّمَا یَکُونُ یَکْفِیکَ أَنْ تَقُولُ هَکَذَا وَ ضَرَبَ بِیَدَیْهِ اَلْأَرْضَ ثُمَّ نَفَخَهُمَا ثُمَّ مَسَحَ بِهِمَا وَجْهَهُ وَ یَدَیْهِ إِلَی نِصْفِ اَلذِّرَاعِ. فَقَالَ عُمَرُ : یَا عَمَّارُ ! اِتَّقِ اَللَّهَ. فَقَالَ: یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ! إِنْ شِئْتَ وَ اَللَّهِ لَمْ أَذْکُرْهُ أَبَداً. فَقَالَ عُمَرُ : کَلاَّ! وَ اَللَّهِ لَنُوَلِّیَنَّکَ مِنْ ذَلِکَ مَا تَوَلَّیْتَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 669 )
ص : 7021
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ لَیْثٍ اَلْمُرَادِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ نُوحاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَمَلَ فِی اَلسَّفِینَهِ اَلْکَلْبَ وَ اَلْخِنْزِیرَ وَ لَمْ یَحْمِلْ فِیهَا وَلَدَ اَلزِّنَاءِ وَ اَلنَّاصِبُ شَرٌّ مِنْ وَلَدِ اَلزِّنَاءِ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 211 )
22-لیث مرادی گوید:امام صادق علیه السّلام فرمود:نوح پیغمبر علیه السّلام همۀ حیوانات حتّی سگ و خوک را بهمراه خود بکشتی برد،امّا زنا زاده را راه نداد، و شخص ناصبی از زنازاده پلیدتر است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 473 )
22-لیث مرادی(ابو بصیر)از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که فرمود:حضرت نوح علیه السّلام سگ و خوک را سوار کشتی کرد ولی زنازاده یی را راه نداد و(براستی که) ناصبی(دشمن اهل بیت علیهم السّلام)از زنازاده بدتر است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 533 )
22. لیث مرادی از امام صادق (علیه السّلام) نقل کرده است که فرمود: نوح (علیه السّلام) همۀ حیوانات حتی سگ و خوک را با خود به کشتی برد، ولی زنازاده را راه نداد، و ناصبی از زنا زاده بدتر است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 409 )
[826]22-... امام صادق علیه السّلام فرمود: به راستی، حضرت نوح علیه السّلام سگ و خوک را در کشتی خویش به همراه برد و زنازاده را به همراه نبرد و دشمن اهل بیت علیهم السّلام بدتر از زنازاده است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 485 )
ص : 7022
اَلنَّفْسُ اَلْأَمَّارَهُ بِالسُّوءِ تَتَمَلَّقُ تَمَلُّقَ اَلْمُنَافِقِ وَ تَتَصَنَّعُ شَبِیهَ اَلصَّدِیقِ اَلْمُوَافِقِ حَتَّی إِذَا خَدَعَتْ وَ تَمَکَّنَتْ تَسَلَّطَتْ تَسَلُّطَ اَلْعَدُوِّ وَ تَحَکَمَّتْ تَحَکُّمَ اَلْعَتُوِّ وَ أَوْرَدَتْ مَوَارِدَ اَلسَّوْءِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 64 )
ص : 7023
اَلْکَافِی ، عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ اَلْحَجَّالِ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ کُلُّ شَیْءٍ مَاءً وَ کانَ عَرْشُهُ عَلَی اَلْماءِ فَأَمَرَ اَللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ اَلْمَاءَ فَاضْطَرَمَ نَاراً ثُمَّ أَمَرَ اَلنَّارَ فَخَمَدَتْ فَارْتَفَعَ مِنْ خُمُودِهَا دُخَانٌ فَخَلَقَ اَللَّهُ اَلسَّمَاوَاتِ مِنْ ذَلِکَ اَلدُّخَانِ وَ خَلَقَ اَلْأَرْضَ مِنَ اَلرَّمَادِ ثُمَّ اِخْتَصَمَ اَلْمَاءُ وَ اَلنَّارُ وَ اَلرِّیحُ فَقَالَ اَلْمَاءُ أَنَا جُنْدُ اَللَّهِ اَلْأَکْبَرُ وَ قَالَ اَلرِّیحُ أَنَا جُنْدُ اَللَّهِ اَلْأَکْبَرُ وَ قَالَتِ اَلنَّارُ أَنَا جُنْدُ اَللَّهِ اَلْأَکْبَرُ فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی اَلرِّیحِ أَنْتِ جُنْدِیَ اَلْأَکْبَرُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 98 )
82-در کافی(ص 95 و 153 روضه)بسندش از محمّد بن مسلم،گفت:امام پنجم بمن فرمود:همه چیز آب بود،و عرش خدا بر آب بود،و فرمان داد خدا عز و جل آب را تا بر افروخت و آتش گرفت،سپس آتش را فرمود تا خاموش شد و از خموشیش دودی برخاست و خدا آسمانها و زمین را از آن دود آفرید،و زمین را از خاکسترش آفرید،سپس آب و آتش و باد با هم ستیزه کردند،آب گفت:منم بزرگتر لشکر خدا،آتش گفت:منم بزرگتر لشکر خدا،و خدا عز و جل به باد خطاب کرد: توئی لشکر بزرگترم.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 77 )
ص : 7024
وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْکُوفِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ صَالِحِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ یَمَانٍ اَلتَّمَّارِ قَالَ: - کُنَّا جُلُوساً عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا اَلْأَمْرِ غَیْبَهً وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ سَوَاءً .
( الغیبه (للنعمانی) , جلد 1 , صفحه 169 )
محمّد بن یعقوب کلینی نیز از طریق دیگری این حدیث را از یمان تمّار نقل می کند که گفت:«ما نزد امام صادق علیه السّلام نشسته بودیم پس آن حضرت فرمود:صاحب این امر را غیبتی است-و حدیث را همانند او ذکر کرده است-».
( الغیبه (للنعمانی) / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 242 )
ص : 7025
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ وَاحِدٌ أَحَدٌ مُتَوَحِّدٌ بِالْوَحْدَانِیَّهِ مُتَفَرِّدٌ بِأَمْرِهِ خَلَقَ خَلْقاً فَفَوَّضَ إِلَیْهِمْ أَمْرَ دِینِهِ فَنَحْنُ هُمْ یَا اِبْنَ أَبِی یَعْفُورٍ نَحْنُ حُجَّهُ اَللَّهِ فِی عِبَادِهِ وَ شُهَدَاؤُهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ أُمَنَاؤُهُ عَلَی وَحْیِهِ وَ خُزَّانُهُ عَلَی عِلْمِهِ وَ وَجْهُهُ اَلَّذِی یُؤْتَی مِنْهُ وَ عَیْنُهُ فِی بَرِیَّتِهِ وَ لِسَانُهُ اَلنَّاطِقُ وَ قَلْبُهُ اَلْوَاعِی وَ بَابُهُ اَلَّذِی یَدُلُّ عَلَیْهِ وَ نَحْنُ اَلْعَامِلُونَ بِأَمْرِهِ وَ اَلدَّاعُونَ إِلَی سَبِیلِهِ بِنَا عُرِفَ اَللَّهُ وَ بِنَا عُبِدَ اَللَّهُ نَحْنُ اَلْأَدِلاَّءُ عَلَی اَللَّهِ وَ لَوْلاَنَا مَا عُبِدَ اَللَّهُ .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 152 )
حدیث کرد ما را محمد بن موسی بن متوکل«ره»گفت که حدیث کرد ما را عبد اللّه بن جعفر حمیری از احمد بن محمد بن عیسی از حسن بن محبوب از عبد العزیز از ابن ابی یعفور که گفت حضرت صادق(علیه السّلام)فرمود که خدا یکیست و یگانه و بامر خویش متفرد و تنها است خلقی را آفرید و امر دین خود را بایشان تفویض فرمود و آن خلق مائیم ای پسر ابی یعفور مائیم حجت خدا در میان بندگانش و گواهان او بر خلقش و امینان او بر وحیش و خزینه داران او بر علمش و وجه او که از آن آمده می شود و چشم او در خاکیانش و زبان گویای او درگاه او که بر او دلالت میکند و مائیم کارکنان بامر او و خوانندگان بسوی راه او بما خدا شناخته شد و بما خدا پرستیده شد و مائیم رهنمایان بر خدا و اگر ما نبودیم خدا پرستیده نمیشد.
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 147 )
9-ابن ابی یعفور از امام صادق علیه السّلام نقل می کند که آن حضرت فرمودند:حقیقتا خداوند یکتا و یگانه است.به وسیله ی یگانه بودن،تنهاست و به وسیله ی فرمان(در دستور دادن)یکتاست. مخلوقات را آفرید و کار دین را به آنها سپرد و ما،همان مخلوقات هستیم.ای پسر ابی یعفور!ما حجّت الهی در میان بندگان او و گواهان او در میان مخلوقاتش و مورد اعتماد بر وحی او و گنجینه ی او در علمش هستیم و صورت خدایی که از آن وارد می شوند و خشم الهی در میان بندگان او و زبان گویای الهی و قلب وسیع او(بردبار و بخشنده و مهربان)هستیم و درب خدایی که بر آن راهنمایی می شوند و ما به وسیله ی دستور خدا،کار انجام می دهیم و به راه او دعوت کننده می باشیم.خداوند به وسیله ی ما شناخته شده و پرستش می شود.ما راهنمایان مردم به خداوند هستیم.اگر ما نبودیم خداوند عبادت نمی شد.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 193 )
9-ابن ابی یعفور گوید:امام صادق علیه السّلام فرمود:«خدا یکی است،یگانه،متوحّد به یگانگی و به امر خویش متفرّد و تنهاست.خلقی را آفرید و امر دین خود را به آنها تفویض فرمود.پس ما آنها هستیم.ای پسر ابی یعفور!ما حجّت خدا در بین بندگان او،گواهان او بر خلقش،امینان او بر وحیش،خزینه داران او بر علمش،وجه او که از آن وارد می شوند،چشم او در مردم،زبان گویای او،قلب پذیرای او و درگاه او که بر او دلالت می کند،هستیم.ما عمل کنندگان به امر او،فراخوانان به سوی راه او هستیم.خدا به وسیلۀ ما شناخته و پرستیده شد،ما راهنمایان به سوی خدا هستیم و اگر ما نبودیم خدا پرستیده نمی شد.»
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 179 )
شرح: تصدیر الخبر بالوحدانیه بأقسامها ثمّ التفرد بالأمر لدفع توهّم الغلوّ فی أمرهم،و الردّ علی المفوّضه الذین زعموا أنّ اللّه فوّض الی الأئمه-علیهم السّلام- أمر الخلق و الدین،و فرغ هو من الأمر،ألا یعلمون انّه کلّ یوم هو فی شأن،و انّ کلّ من علیها فان!فالواحد هنا ما لیس له شریک فی صفاته؛و الأحد ما لا ترکیب فی ذاته،و یلزمه عدم التشریک فی ذاته؛و«المتوحّد»من استأثر نفسه بالوحده الحقیقیه المحضه بحیث لا واحد حقیقه إلاّ هو؛و«المتفرّد بالأمر»من لیس له شریک فی ملکه و أفعاله؛و حجّه اللّه هو من یحتجّ اللّه به علی العباد و هم-علیهم السّلام-حجّه اللّه علی جمیع خلقه من اولی العلم و غیرهم؛و«الشهداء»جمع «شهید»و هو الحاضر الرقیب و هم-علیهم السّلام-شهداء علی الخلق أجمعین بما کسبت أیدیهم الظاهره و الباطنه،و یشهدون علی الأنبیاء و الرّسل بما بلّغوا،و علی الامم بما أقرّوا،و بما أنکروا،و علی سائر الخلق بما عملوا؛و هم الامناء علی وحیه حیث لم یصل وحی الی نبیّ إلاّ و قد وصل إلیهم،ثمّ بتوسّطهم وصل الی ذلک النبی؛ و هم خزّان علم اللّه بأن لا علم إلاّ بما اکتسب من مدینتهم،و أتی من بابهم؛و هم وجه اللّه حیث بهم یتوجّه اللّه الی خلقه و یتوجّه الخلق إلیه،و عینه فی بریّته حیث کانوا من اللّه فی الخلق کالإنسان فیه،و کإنسان العین للإنسان؛و هم لسانه الناطق حیث بهم ینطق اللّه الی ملائکته و رسله حتّی انّه قد تکلّم بلسان علیّ مع رسول اللّه فی معراجه؛و هم قلب اللّه الواعی علی انّ کل ما وصل من اللّه من التبشیر و الإنذار الی قلب أحد من الخلق فقبله،فانّما هو بنورهم الذی أشرق فی ذلک القلب؛و هم باب اللّه الذی یدلّ علیه حیث یدلّون کافه الخلائق الی صلاحهم فی معاشهم و معادهم لیستکملوا و یستعدّوا لجوار اللّه؛و هم القائمون بأمر اللّه حیث لا یتنزّل شیء إلاّ بأمره و لا یتکوّن متکون إلاّ بإذنه،فهم المباشرون لذلک؛و أیضا، قال اللّه تعالی لنبیّه صلّی اللّه علیه و آله:
فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ
فقال صلّی اللّه علیه و آله:«شیّبتنی سوره هود»فهم أیضا قائمون بما امروا کما کان رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله-کذلک؛و«الأمر»أیضا هو النفس الکلیه،فإذا کانوا متسلطین علیه و الخلق تابع،للأمر فلهم بإذن اللّه«الأمر و الخلق»و هم الدّاعون الی سبیل اللّه حیث دعوا الأوّلین و الآخرین الی اللّه؛و کل نبیّ جاء من عند اللّه فإنّما هو من قواد طلیعتهم و روّاد شریعتهم،و بهم عرف اللّه و بهم عبد اللّه لأنّه بسبب تعلیم و إرشادهم للأوّلین و الآخرین صاروا عابدین للّه و عارفین به،حتّی انّ جبرئیل فی جنان الصاقوره ذاق من حدائقهم الباکوره .و یؤیّد هذا المعنی تعقیب ذلک بقوله: «نحن الأدلاّء علی اللّه»و لولاهم ما عبد اللّه و ما عرف اللّه فلم یحصل الغرض من الخلق فی قوله:«أحببت ان اعرف،فخلقت الخلق»،و فی الخبر عن النبیّ-صلّی اللّه علیه و آله-:«یا علیّ!ما عرف اللّه إلاّ أنا و أنت» و لا یخفی انّ هذا الذی قلنا فی شرح هذا الخبر انّما هو إجمال ما فصّلنا فی الأخبار السابقه لخصناها لسهوله الأخذ و الحفظ؛فتبصّر.
( شرح توحید الصدوق / قاضی سعید قمی ؛ ج 2 , ص 549 )
ص : 7026
قب، ، [المناقب لابن شهرآشوب ] : کُنَاهَا أُمُّ اَلْحَسَنِ وَ أُمُّ اَلْحُسَیْنِ وَ أُمُّ اَلْمُحَسِّنِ وَ أُمُّ اَلْأَئِمَّهِ وَ أُمُّ أَبِیهَا وَ أَسْمَاؤُهَا عَلَی مَا ذَکَرَهُ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْقُمِّیُّ فَاطِمَهُ اَلْبَتُولُ اَلْحَصَانُ اَلْحُرَّهُ اَلسَّیِّدَهُ اَلْعَذْرَاءُ اَلزَّهْرَاءُ اَلْحَوْرَاءُ اَلْمُبَارَکَهُ اَلطَّاهِرَهُ اَلزَّکِیَّهُ اَلرَّاضِیَهُ اَلْمَرْضِیَّهُ اَلْمُحَدَّثَهُ مَرْیَمُ اَلْکُبْرَی اَلصِّدِّیقَهُ اَلْکُبْرَی وَ یُقَالُ لَهَا فِی اَلسَّمَاءِ اَلنُّورِیَّهُ اَلسَّمَاوِیَّهُ اَلْحَانِیَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 16 )
ابن شهر آشوب گوید: کنیه های حضرت فاطمه عبارتند از:امّ الحسن،امّ الحسین،امّ المحسن،امّ الائمّه،و امّ ابیها؛ و نامهای او چنانچه شیخ صدوق گفته است عبارتند از:فاطمه،بتول،حصان،حرّه،سیّده، عذراء،زهرا،حوراء،مبارکه،طاهره،زکیّه،راضیه،مرضیّه،محدّثه،مریم کبری،صدّیقۀ کبری؛و در آسمان او را نوریّۀ سماویّه،و حانیه می نامند.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 157 )
ص : 7027
سن، [المحاسن] ، أَبِی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ رِیَاحِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ جَالِساً فِی مَلَأٍ مِنْ أَصْحَابِهِ إِذْ قَامَ فَزِعاً فَاسْتَقْبَلَ جَنَازَهً عَلَی أَرْبَعَهِ رِجَالٍ مِنَ اَلْحَبَشِ فَقَالَ ضَعُوهُ ثُمَّ کَشَفَ عَنْ وَجْهِهِ فَقَالَ أَیُّکُمْ یَعْرِفُ هَذَا فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ هَذَا عَبْدُ بَنِی رِیَاحٍ مَا اِسْتَقْبَلَنِی قَطُّ إِلاَّ قَالَ وَ اَللَّهِ أَنَا أُحِبُّکَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاشْهَدْ مَا یُحِبُّکَ إِلاَّ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یُبْغِضُکَ إِلاَّ کَافِرٌ وَ إِنَّهُ قَدْ شَیَّعَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ قَبِیْلٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ کُلُّ قَبِیلٍ عَلَی سَبْعِینَ أَلْفَ قَبِیلٍ قَالَ ثُمَّ أَطْلَقَهُ مِنْ جَرِیدِهِ وَ غَسَّلَهُ وَ کَفَّنَهُ وَ صَلَّی عَلَیْهِ وَ قَالَ إِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ تُضَایِقُ بِهِ اَلطَّرِیقَ وَ إِنَّمَا فُعِلَ بِهِ هَذَا لِحُبِّهِ إِیَّاکَ یَا عَلِیُّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 254 )
ص : 7028
وَ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ بْنِ أَبِی حُلَیْسٍ قَالَ: أَوْصَلْتُ إِلَی حَاجِزٍ عَشَرَهَ اَلدَّنَانِیرِ فَنَسِیَهَا حَاجِزٌ أَنْ یُوصِلَهَا فَبَعَثَ إِلَیْهِ اِبْعَثْ بِدَرَاهِمِ اِبْنِ أَبِی حُلَیْسٍ اِبْتِدَاءً وَ کَتَبَ عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ اَلصَّیْمَرِیُّ یَسْأَلُ کَفَناً فَوَرَدَ أَنَّهُ یَحْتَاجُ إِلَیْهِ سَنَهَ ثَمَانِینَ أَوْ إِحْدَی وَ ثَمَانِینَ فَمَاتَ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِی اَلْوَقْتِ اَلَّذِی حَدَّهُ وَ بَعَثَ إِلَیْهِ بِالْکَفَنِ قَبْلَ مَوْتِهِ بِشَهْرٍ. .
( منتخب الأنوار المضیّه , جلد 1 , صفحه 127 )
ص : 7029
وَ عَنْهُ عَنْ آبَائِهِ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَهَی أَنْ یَغْفَلَ عَنْ لَیْلَهِ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ لَیْلَهِ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ أَوْ یَنَامَ أَحَدٌ تِلْکَ اَللَّیْلَهَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 468 )
ص : 7030
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَوْ لاَ اَلذُّبَابُ اَلَّذِی یَقَعُ فِی أَطْعِمَهِ اَلنَّاسِ مِنْ حَیْثُ لاَ یَعْلَمُونَ لَأَسْرَعَ فِیهِمُ اَلْجُذَامُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 312 )
ص : 7031
اَلْبِحَارُ ، عَنْ کِتَابِ اَلْإِمَامَهِ وَ اَلتَّبْصِرَهِ لِعَلِیِّ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلسُّنَّهُ وَ اَلْبِرُّ أَنْ یُکَنَّی اَلرَّجُلُ بِاسْمِ اِبْنِهِ . اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، بِالسَّنَدِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 131 )
ص : 7032
وَ رَوَی عُمَرُ بْنُ سَعِیدٍ : سَبْعَ دِلاَءٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 16 )
ص : 7033
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا وَقَی بِهِ اَلْمَرْءُ عِرْضَهُ فَهُوَ لَهُ صَدَقَهٌ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 160 )
رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)می فرماید:هر مالی که انسان بدان وسیله آبروی خود را حفظ کند،صدقه است .چرا صدقه نباشد،در صورتی که غیبت کننده را از گناه غیبت باز می دارد،و از زخم زبان دشمن که باعث ناراحتی و انتقام جویی خارج از حدّ شرعی می گردد،انسان را حفظ می کند. اما به خدمت گرفتن دیگری،به این ترتیب است که انسان برای فراهم آوردن وسایل بسیاری از کارها به دیگران نیاز دارد،زیرا اگر خود بعهده گیرد، وقتش ضایع می شود و سلوک راه آخرت با فکر و ذکر که بالاترین مقام سالکان است،غیر ممکن می شود،و کسی که تهی دست است،لازم است تا خود کارهای شخصی را از قبیل تهیه خوراک و آشپزی،و نظافت خانه،حتی نوشتن کتابی که احتیاج دارد،و هر چه را که ممکن است دیگری انجام دهد و منظور شخص تأمین گردد به عهده گیرد.و اگر دیگری می تواند انجام دهد،تو خود سرگرم آن کار بشوی،مغبونی،زیرا علم،عمل،فکر و ذکر-آن چه که ممکن نیست دیگران بجای تو انجام دهند-بر عهدۀ خود تو است،و هدر دادن وقت در غیر این امور زیانکاری است.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 301 )
ص : 7034
وَ مِنْهُ، عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِهِ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آنِیَهِ أَهْلِ اَلذِّمَّهِ فَقَالَ لاَ تَأْکُلُوا فِیهَا إِذَا کَانُوا یَأْکُلُونَ فِیهَا اَلْمَیْتَهَ وَ اَلدَّمَ وَ لَحْمَ اَلْخِنْزِیرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 49 )
ص : 7035
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ کُرْدُوسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: مَنْ قَامَ مِنْ آخِرِ اَللَّیْلِ فَذَکَرَ اَللَّهَ تَنَاثَرَتْ عَنْهُ خَطَایَاهُ فَإِنْ قَامَ مِنْ آخِرِ اَللَّیْلِ فَتَطَهَّرَ وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ وَ حَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ صَلَّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، لَمْ یَسْأَلِ اَللَّهَ شَیْئاً إِلاَّ أَعْطَاهُ إِمَّا أَنْ یُعْطِیَهُ اَلَّذِی یَسْأَلُهُ بِعَیْنِهِ وَ إِمَّا أَنْ یَدَّخِرَ لَهُ مَا هُوَ خَیْرٌ لَهُ مِنْهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 77 )
ص : 7036
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ: فَلَمَّا قَضَی مُحَمَّدٌ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نُبُوَّتَهُ وَ اِسْتَکْمَلَ أَیَّامَهُ أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ أَنْ یَا مُحَمَّدُ قَدْ قَضَیْتَ نُبُوَّتَکَ وَ اِسْتَکْمَلْتَ أَیَّامَکَ، فَاجْعَلِ اَلْعِلْمَ اَلَّذِی عِنْدَکَ وَ اَلْإِیمَانَ وَ اَلاِسْمَ اَلْأَکْبَرَ وَ مِیرَاثَ اَلْعِلْمِ وَ آثَارَ عِلْمِ اَلنُّبُوَّهِ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، فَإِنَّهُ لَمْ أَقْطَعِ اَلْعِلْمَ وَ اَلْإِیمَانَ وَ اَلاِسْمَ اَلْأَکْبَرَ وَ مِیرَاثَ اَلْعِلْمِ وَ آثَارَ عِلْمِ اَلنُّبُوَّهِ مِنَ اَلْعَقِبِ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ. کَمَا لَمْ أَقْطَعْهَا مِنْ بُیُوتَاتِ اَلْأَنْبِیَاءِ اَلَّذِینَ کَانُوا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ أَبِیکَ آدَمَ ، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «إِنَّ اَللّهَ اِصْطَفی آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَی اَلْعالَمِینَ `ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اَللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 329 )
ص : 7037
جَابِرٌ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ اَللَّهِ لاَ تَذْهَبُ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَبْعَثَ اَللَّهُ مِنَّا رَجُلاً أَهْلَ اَلْبَیْتِ یَعْمَلُ بِکِتَابِ اَللَّهِ ، وَ لاَ یَرَی مُنْکَراً إِلاَّ أَنْکَرَهُ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 218 )
ص : 7038
وَ قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَکْلُ اَلتَّمْرِ بَعْدَهُ یُذْهِبُ أَذَاهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 62 , صفحه 190 )
2-امام ششم علیه السّلام فرمود:خوردن خرما پس از ماهی آزارش را ببرد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 84 )
ص : 7039
قَالَ عِیسَی : إِنَّ مِنْ أَعْظَمِ اَلذُّنُوبِ عِنْدَ اَللَّهِ أَنْ یَقُولَ اَلْعَبْدُ إِنَّ اَللَّهَ یَعْلَمُ لِمَا لاَ یَعْلَمُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 258 )
ص : 7040
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْخُنْفَسَاءِ تَقَعَ فِی اَلْمَاءِ أَ یُتَوَضَّأُ مِنْهُ قَالَ نَعَمْ لاَ بَأْسَ بِهِ قُلْتُ فَالْعَقْرَبُ قَالَ أَرِقْهُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 27 )
قوله: فأمّا ما رواه الحسین بن سعید،عن عثمان بن عیسی،عن سماعه،عن أبی بصیر،عن أبی جعفر علیه السلام،قال:سألته عن الخنفساء تقع فی الماء أ یتوضّأ منه؟ قال:« نعم لا بأس به» قلت:فالعقرب؟ قال:« أرقه». فالوجه فی هذا الخبر فیما یتعلق بإراقه ما یقع فیه العقرب أن نحمله علی الاستحباب دون الحظر و الإیجاب. و أمّا ما رواه محمّد بن أحمد بن یحیی،عن محمّد بن عبد الحمید،عن یونس بن یعقوب،عن منهال قال،قلت لأبی عبد اللّه علیه السلام:العقرب تخرج من البئر میته،قال:« استق عشر دلاء» قال،قلت:فغیرها من الجیف،قال:« الجیف کلّها سواء إلّا جیفه قد أُجیفت،فإنّ کانت جیفه قد أُجیفت فاستق منها مائه دلو،فإن غلب علیه الریح بعد مائه دلو فانزحها کلّها». فالوجه فی هذا الخبر ضرب من الاستحباب دون الإیجاب. السند فی الحدیث الأوّل تقدّم ما یغنی عن بیانه . و أمّا الثانی:ففیه محمّد بن عبد الحمید،و الظاهر أنّه ابن سالم العطّار؛ لأنّ الراوی عنه أحمد بن أبی عبد اللّه البرقی فی الفهرست ،و عبد اللّه بن جعفر الحمیری فی النجاشی ،و مرتبه محمّد بن أحمد بن یحیی تناسبه. و فی رجال الشیخ:محمّد بن عبد الحمید فیمن لم یرو عن أحد من الأئمّه علیهم السلام روی عنه ابن الولید ،و لا یخفی بُعد إرادته هنا. ثمّ إنّ محمّد بن عبد الحمید اتّفق فی النجاشی أنّه قال:محمّد بن عبد الحمید بن سالم العطار أبو جعفر،روی عبد الحمید عن أبی الحسن موسی علیه السلام و کان ثقه من أصحابنا الکوفیین . فظن جدّی قدس سره أنّ الموثق الأب ،و أراه لا یخلو من بُعد؛ لأن العنوان لمحمّد و ذکر الأب بالعارض،فمن المستبعد توثیق الأب،إلّا أنّ الأمر لا یخلو من اشتباه. و فی الخلاصه نقل[فی ]عبد الحمید ما هذه صورته:روی عن موسی و کان ثقه . و کأنّه أخذه من النجاشی ظنّاً بأنّ الموثق الأب،و الذی رأیناه فی النجاشی فی عبد الحمید من دون توثیق. و أمّا یونس بن یعقوب:فقد کان فطحیاً و رجع،و هو ثقه،ذکر ذلک النجاشی .و التوقف فی روایته واضح الوجه،لعدم العلم بزمن الروایه. و أمّا منهال:فهو مشترک فی الرجال بین من لا یزید علی الإهمال . المتن: فی الأوّل: علی تقدیر العمل بالخبر محمول کما ذکره الشیخ علی الاستحباب،لکن لا لمعارضه الخبر المذکور فی هذا الباب؛ لتضمن الخبر حکم العقرب إذا وقعت فی البئر،و یجوز أنّ یکون للبئر حکم یغایر غیره من الماء الذی لا یکون له ماده لینافیه الخبر المبحوث عنه،بل لِما تقدم من الخبر فی الباب المتقدم الدال علی أنّه یسکب من الماء ثلاث مرّات ثم یشرب منه ،مع احتمال أنّ یقال بالتخییر بین الإراقه و السکب ثلاث مرّات. و ما قد یقال:إنّ الأخبار الداله علی أنّ ما لیس له دم لا بأس به تتناول العقرب،فیحتاج الحمل علی الاستحباب فی العقرب لذلک. یمکن الجواب عنه بجواز تخصیص ذلک و تقییده،مع احتمال أن یراد بنفی البأس عدم النجاسه و عدم التحریم،فلا یتم المعارضه،و فی هذا نظر(و لا یخفی أنّ الجمع فرع العمل بالأخبار) . و أمّا الثانی: فما ذکره الشیخ فیه من الحمل علی الاستحباب لا بأس به بالنسبه إلی غیر الشیخ،أمّا هو علی ما یظهر منه من وجوب النزح تعبّداً فلا مانع له من أنّ یحمل الخبر المتضمن لنفی البأس علی عدم النجاسه،و الأمر بالنزح علی الوجوب تعبّداً،أو بزوال النفره من السم عند غیر الشیخ مع الاحتمال المتقدم؛ إلّا أنّ فی مذهب الشیخ بالنسبه إلی النزح نوع خفاء،کما سنبینه إن شاء اللّه . أمّا ما تضمنه الخبر من قوله:« جیفه قد أُجیفت» فالمراد به میته قد أنتنت،و الحمل علی الاستحباب فی بعض الحدیث و الوجوب فی بعض محل إشکال. و قوله علیه السلام:« فإنّ غلب الریح بعد مائه دلو فانزحها کلّها» لا یخلو من إجمال لا یتمّ بیانه إلّا فی باب نزح المتغیّر من الآبار. فإنّ قلت: ظاهر الخبر فی الجیفه الشمول للطاهره کجیفه ما لا نفس له،و الوجوب فیها لا یخلو من إشکال،بل الاستحباب له وجه،فلعل الخبر محمول علیها بخصوصها،فیتم الاستحباب. قلت: لا یخفی عدم تمامیّه هذا،بل الظاهر أنّ المراد من الجیفه غیر العقرب و ما ماثلها ممّا لیس له نفس سائله،غایه الأمر أنّ الحدیث علی نحو بعض الأخبار الوارده فی البئر،من دخوله فی حیّز الإجمال،و اللّه تعالی أعلم بالحال.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 1 , ص 211 )
قوله(الحسین بن سعید)(الحدیث-69) موثق[2].
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 220 )
ص : 7041
ج، [الإحتجاج] : فِی سُؤَالِ اَلزِّنْدِیقِ بِرِوَایَهِ هِشَامٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ جِسْمٌ وَ لاَ صُورَهٌ وَ لاَ یُحَسُّ وَ لاَ یُجَسُّ وَ لاَ یُدْرَکُ بِالْحَوَاسِّ اَلْخَمْسِ لاَ تُدْرِکُهُ اَلْأَوْهَامُ وَ لاَ تَنْقُصُهُ اَلدُّهُورُ وَ لاَ تُغَیِّرُهُ اَلْأَزْمَانُ اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 3 , صفحه 291 )
ص : 7042
9305-4 الفقیه ،1625/32/2 زراره و محمد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام أنه قال: أیما رجل کان له مال و حال علیه الحول فإنه یزکیه - قیل فإن وهبه قبل حوله بشهر أو بیوم قال لیس علیه شیء إذا و روی زراره عنه علیه السّلام أنه قال إنما هذا بمنزله رجل أفطر فی شهر رمضان یوما فی إقامته ثم یخرج فی آخر النهار فی سفر و أراد بسفره ذلک - إبطال الکفاره التی وجبت علیه.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 133 )
ص : 7043
وَ أَرْوِی عَنِ اَلْعَالِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: رَحِمَ اَللَّهُ عَبْداً حَبَّبَنَا إِلَی اَلنَّاسِ وَ لَمْ یُبَغِّضْنَا إِلَیْهِمْ وَ اَیْمُ اَللَّهِ لَوْ یَرَوْنَ مَحَاسِنَ کَلاَمِنَا لَکَانُوا أَعَزَّ وَ لاَ اِسْتَطَاعَ أَنْ یَتَعَلَّقَ عَلَیْهِمْ بِشَیْءٍ.
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 356 )
ص : 7044
رَوَاهُمَا اَلْحَارِثُ اَلْأَعْوَرُ : أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ کَانَ یُصَلِّی لَیْلَهَ اَلْفِطْرِ بَعْدَ اَلْمَغْرِبِ وَ نَافِلَتِهَا رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی اَلْأُولَی فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ مِائَهَ مَرَّهٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ مَرَّهً ثُمَّ یَقْنُتُ وَ یَرْکَعُ وَ یَسْجُدُ وَ یُسَلِّمُ ثُمَّ یَخِرُّ لِلَّهِ سَاجِداً وَ یَقُولُ فِی سُجُودِهِ أَتُوبُ إِلَی اَللَّهِ مِائَهَ مَرَّهٍ ثُمَّ یُقَالُ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لاَ یَفْعَلُهَا أَحَدٌ فَیَسْأَلُ اَللَّهَ تَعَالَی شَیْئاً إِلاَّ أَعْطَاهُ اَللَّهُ تَعَالَی وَ لَوْ أَتَاهُ مِنَ اَلذُّنُوبِ مِثْلَ رَمْلِ عَالِجٍ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 272 )
ص : 7045
13100-11 الفقیه ،2736/374/2 ابن رئاب عن أبان بن تغلب عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی قوم حاج محرمین أصابوا أفراخ نعام فأکلوا جمیعا قال علیهم مکان کل فرخ أکلوه بدنه یشترکون فیها جمیعا - فیشترونها علی عدد الفراخ و علی عدد الرجال. 13101-12 التهذیب،1/140/353/5 موسی عن اللؤلئی عن السراد عن أبی جمیله و ابن رئاب: مثله و زاد قلت فإن منهم من لا یقدر علی شیء قال یقوم بحساب ما یصیبه من البدن و یصوم لکل بدنه ثمانیه عشر یوما.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 759 )
ص : 7046
8458-10 الفقیه ،1550/562/1 هارون بن خارجه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا أراد أحدکم أمرا فلا یشاور فیه أحدا من الناس حتی یبدأ فیشاور اللّه تعالی قال قلت و ما مشاوره اللّه تعالی جعلت فداک قال یبدأ فیستخیر اللّه فیه أولا ثم یشاور فیه فإنه إذا بدأ بالله تعالی أجری له الخیره علی لسان من یشاء من الخلق.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1414 )
ص : 7047
اَلْمَعْصِیَهُ تَمْنَعُ اَلْإِجَابَهَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 47 )
ص : 7048
وَ عَنْهُ: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ اَلْعَطَّارِ، عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فَقَدْ آتَیْنا آلَ إِبْراهِیمَ اَلْکِتابَ وَ اَلْحِکْمَهَ وَ آتَیْناهُمْ مُلْکاً عَظِیماً . قَالَ: قَالَ: «تَعْلَمُ مُلْکاً عَظِیماً، مَا هُوَ؟». قُلْتُ: أَنْتَ أَعْلَمُ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ، قَالَ: «طَاعَهُ اَلْإِمَامِ مَفْرُوضَهٌ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 96 )
ص : 7049
وَ مِنَ اَلنَّوَادِرِ ، بِإِسْنَادِهِ اَلْمُتَقَدِّمِ فِی أَوَّلِ اَلْکِتَابِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : شَعْبَانُ شَهْرِی وَ شَهْرُ رَمَضَانَ شَهْرُ اَللَّهِ تَعَالَی وَ هُوَ رَبِیعُ اَلْفُقَرَاءِ وَ إِنَّمَا جَعَلَ اَللَّهُ تَعَالَی هَذِهِ اَلْأُضْحِیَّهَ - لِیَشْبَعَ مَسَاکِینُکُمْ مِنَ اَللَّحْمِ فَأَطْعِمُوهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 68 )
ص : 7050
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ اَلْجِعَابِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلرَّازِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: خَیْرُ نِسَاءٍ رَکِبْنَ اَلرِّحَالَ نِسَاءُ قُرَیْشٍ أَحْنَاهُنَّ عَلَی زَوْجٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 37 )
ص : 7051
اَلنَّضْرُ بْنُ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : مَنْ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً فَلاَمَسَهَا فَمَهْرُهَا وَاجِبٌ وَ إِنَّهَا حَرَامٌ عَلَی أَبِیهِ وَ اِبْنِهِ .
( النوادر (للأشعری) , جلد 1 , صفحه 102 )
ص : 7052
عَنْ دَاوُدَ بْنِ زُرْبِیٍّ قَالَ: وُعِکْتُ بِالْمَدِینَهِ وَعْکاً شَدِیداً فَبَلَغَ ذَلِکَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَکَتَبَ إِلَیَّ قَدْ بَلَغَنِی عِلَّتُکَ فَاشْتَرِ صَاعاً مِنْ بُرٍّ ثُمَّ اِسْتَلْقِ عَلَی قَفَاکَ وَ اُنْثُرْهُ عَلَی صَدْرِکَ کَیْفَ مَا اِنْتَثَرَ وَ قُلِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی إِذَا سَأَلَکَ بِهِ اَلْمُضْطَرُّ کَشَفْتَ مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَ مَکَّنْتَ لَهُ فِی اَلْأَرْضِ وَ جَعَلْتَهُ خَلِیفَتَکَ عَلَی خَلْقِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُعَافِیَنِی مِنْ عِلَّتِی وَ اِسْتَوِ جَالِساً وَ اِجْمَعِ اَلْبُرَّ مِنْ حَوْلِکَ وَ قُلْ مِثْلَ ذَلِکَ وَ اِقْسِمْهُ مُدّاً مُدّاً لِکُلِّ مِسْکِینٍ وَ قُلْ مِثْلَ ذَلِکَ قَالَ دَاوُدُ فَفَعَلْتُ ذَلِکَ فَکَأَنَّمَا نَشِطْتُ مِنْ عِقَالٍ وَ قَدْ فَعَلَهُ غَیْرُ وَاحِدٍ فَانْتَفَعَ بِهِ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 388 )
داود بن زربی گوید:در مدینه به تب شدیدی مبتلی شدم،این خبر بحضرت صادق رسید بمن نامه نوشت که از بیماری تو آگاه شدم،یک صاع گندم بخر بعد به پشت دراز بکش و گندمها را بر سینه خود نثار کن و بیفشان و بگو:(خداوندا ترا به آن اسمت،قسم میدهم که چون بر بیچاره ای خوانده شود گرفتاریش را برطرف میکنی و او را تمکّن می بخشی و خلیفۀ خود میگردانی-بر محمّد و آلش درود بفرستی،و مرا از این بیماری عافیت بخشی).بعد بنشین و گندمها را جمع کن،و باز همین دعا را بخوان و آن را مشت مشت به مسکینان قسمت کن،و باز همین دعا را بخوان-داود گوید:بدستور عمل کردم و نجات یافتم و بسیاری از افراد بدین دستور عمل کردند و بدان بهره یافتند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 266 )
داوود بن زربی می گوید:در مدینه به تب شدیدی مبتلا شدم،خبر به امام صادق علیه السّلام رسید،پس برایم نامه نوشت:خبر بیماری ات به من رسید،پس یک صاع گندم بخر و به پشت دراز بکش و آن ها را روی سینه ات بپاش تا هرطور که شد پاشیده شوند و بگو:«اللهمّ إنّی أسألک باسمک الّذی إذا سألک به المضطرّ کشفت ما به من ضرّ و مکّثت له فی الأرض و جعلته خلیفتک علی خلقک أن تصلّی علی محمّد و آل محمّد و أن تعافینی من علّتی».سپس بنشین و گندم ها را از اطرافت جمع کن و دوباره همان دعا را بخوان و گندم ها را به مدّ تقسیم کن و به هرفقیر یک مدّ بده و دوباره همان دعا را بخوان.داوود می گوید:این کار را کردم و حالم خوب شد چنان که گویی بند از پایم باز کرده باشند و افراد دیگری نیز انجام دادند و بهره بردند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 836 )
ص : 7053
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ: فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: لا یُؤاخِذُکُمُ اَللّهُ بِاللَّغْوِ فِی أَیْمانِکُمْ . قَالَ: «اَللَّغْوُ: قَوْلُ اَلرَّجُلِ: لاَ وَ اَللَّهِ، وَ بَلَی وَ اَللَّهِ، وَ لاَ یَعْقِدُ عَلَی شَیْءٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 467 )
ص : 7054
و فی کتاب الاحتجاج للطّبرسیّ - رحمه اللّه - عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام - حدیث طویل، یقول فیه - علیه السّلام - لبعض الزّنادقه - و قد قال: ثمّ واری أسماء من اغترّ و فتن خلقه و ضلّ و أضلّ. و کنّی عن أسمائهم فی قوله: وَ یَوْمَ یَعَضُّ اَلظّالِمُ عَلی یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اِتَّخَذْتُ مَعَ اَلرَّسُولِ سَبِیلاً `یا وَیْلَتی لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلاً `لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ اَلذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِی . فمن هذا الظّالم الّذی لم یذکر من اسمه ما ذکر من أسماء الأنبیاء؟-: و لم یکنّ عن أسماء الأنبیاء تبّجرا و تعذّرا، بل تعریفا لأهل الاستبصار. إنّ الکنایه عن أسماء ذوی الجرائر العظیمه من المنافقین فی القرآن، لیست من فعله - تعالی - و إنّها من فعل المغیّرین و المبدّلین الّذین جعلوا القرآن عضین و اعتاضوا الدّنیا من الدّین.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 388 )
ص : 7055
أَقُولُ رَوَی اَلْبُرْسِیُّ فِی مَشَارِقِ اَلْأَنْوَارِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: خَطَبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ إِنَّ اَللَّهَ أَوْحَی إِلَیَّ أَنِّی مَقْبُوضٌ وَ أَنَّ اِبْنَ عَمِّی هُوَ أَخِی وَ وَصِیِّی وَ وَلِیُّ اَللَّهِ وَ خَلِیفَتِی وَ اَلْمُبَلِّغُ عَنِّی وَ هُوَ إِمَامُ اَلْمُتَّقِینَ وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ وَ یَعْسُوبُ اَلدِّینِ إِنِ اِسْتَرْشَدْتُمُوهُ أَرْشَدَکُمْ وَ إِنْ تَبِعْتُمُوهُ نَجَوْتُمْ وَ إِنْ أَطَعْتُمُوهُ فَاللَّهَ أَطَعْتُمْ وَ إِنْ عَصَیْتُمُوهُ فَاللَّهَ عَصَیْتُمْ وَ إِنْ بَایَعْتُمُوهُ فَاللَّهَ بَایَعْتُمْ وَ إِنْ نَکَثْتُمْ بَیْعَتَهُ فَبَیْعَهَ اَللَّهِ نَکَثْتُمْ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْزَلَ عَلَیَّ اَلْقُرْآنَ وَ عَلِیٌّ سَفِیرُهُ فَمَنْ خَالَفَ اَلْقُرْآنَ ضَلَّ وَ مَنْ تَبِعَ غَیْرَ عَلِیٍّ ذَلَّ مَعَاشِرَ اَلنَّاسِ أَلاَ إِنَّ أَهْلَ بَیْتِی خَاصَّتِی وَ قَرَابَتِی وَ أَوْلاَدِی وَ ذُرِّیَّتِی وَ لَحْمِی وَ دَمِی وَ وَدِیعَتِی وَ إِنَّکُمْ مَجْمُوعُونَ غَداً وَ مَسْئُولُونَ عَنِ اَلثَّقَلَیْنِ فَانْظُرُوا کَیْفَ تَخْلُفُونِّی فِیهِمْ فَمَنْ آذَاهُمْ فَقَدْ آذَانِی وَ مَنْ ظَلَمَهُمْ فَقَدْ ظَلَمَنِی وَ مَنْ نَصَرَهُمْ فَقَدْ نَصَرَنِی وَ مَنْ أَعَزَّهُمْ فَقَدْ أَعَزَّنِی وَ مَنْ طَلَبَ اَلْهُدَی مِنْ غَیْرِهِمْ فَقَدْ کَذَّبَنِی فَاتَّقُوا اَللَّهَ وَ اُنْظُرُوا مَا أَنْتُمْ قَائِلُونَ غَداً فَإِنِّی خَصْمٌ لِمَنْ کَانَ خَصْمَهُمْ وَ مَنْ کُنْتُ خَصْمَهُ فَالْوَیْلُ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 153 )
توضیح: برسی در مشارق الانوار از ابن عباس نقل کرده که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلم در ضمن یک سخنرانی فرمودند: مردم خداوند بمن خبر داده که فوت خواهم شد پسر عمویم که برادر من است وصی و ولی اللّه است و جانشین من که از طرف من تبلیغ میکند امام متقین و پیشوای سفید چهرگان و یعسوب دین است اگر او را راهنمای خود قرار دهید بمقصود میرسید و اگر پیرو او گردید نجات می یابید اطاعت او اطاعت خداست و مخالفت او مخالفت خدا، بیعت با او بیعت با خداست و پیمان شکستن با او پیمان شکنی با خدا است. خداوند قرآن را بر من نازل کرده علی سفیر قرآن است هر که مخالف قرآن باشد گمراه است و هر که غیر علی را پیروی کند خوار است. مردم! اهل بیت من مورد توجه من و خویشاوندان و اولاد و ذریه و پاره ی تن و خون و امانت من هستند شما فردا جمع خواهید شد و از دو امانت گران بازخواست میشوید. متوجه باشید چگونه رفتار خواهید کرد با آن دو هر که آنها را بیازارد مرا آزرده و ظالم آنها ظالم من است ناصر ایشان ناصر من هر که آنها را احترام کند مرا احترام نموده کسی که از غیر آنها هدایت بجوید مرا تکذیب نموده از خدا بترسید و متوجه باشید که فردا چه خواهید گفت من دشمن کسی هستم که دشمن آنها باشد و هر که من دشمن او باشم وای بر او است.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 99 )
ص : 7056
قَالَ اَلْأَعْمَشُ : کُنَّا نُشَیِّعُ اَلْجَنَائِزَ فَمَا نَدْرِی مَنْ نُعَزِّی مِنْ حُزْنِ اَلْقَوْمِ وَ إِقْبَالِهِمْ عَلَی أَنْفُسِهِمْ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 224 )
ص : 7057
[و فی تفسیر العیاشی : عن بدر بن خلیل الأسدی ، عن رجل من أهل الشام، قال: قال أمیر المؤمنین - صلوات اللّه علیه- : أول بقعه، عبد اللّه علیها، ظهر الکوفه ، لما أمر اللّه الملائکه، أن یسجدوا لآدم . سجدوا علی ظهر الکوفه] .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 351 )
ص : 7058
ثو، [ثواب الأعمال] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اِبْنِ أَبَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَخِیهِ اَلْحَسَنِ عَنْ زُرْعَهَ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَبِی یَفْصِلُ مَا بَیْنَ شَعْبَانَ وَ شَهْرِ رَمَضَانَ بِیَوْمٍ وَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَصِلُ مَا بَیْنَهُمَا وَ یَقُولُ صَوْمُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ تَوْبَهٌ مِنَ اَللّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 75 )
ص : 7059
وَ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلشَّامِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی اَلْخَشَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ مَوْلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی اَلْحَکَمِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ یَزِیدَ بْنِ سَلِیطٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثِ اَلنَّصِّ عَلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: وَ إِنْ سُئِلْتَ عَنِ اَلشَّهَادَهِ فَأَدِّهَا فَإِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ إِنَّ اَللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا اَلْأَماناتِ إِلی أَهْلِها ، وَ قَالَ وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَتَمَ شَهادَهً عِنْدَهُ مِنَ اَللّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 313 )
ص : 7060
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ دَاوُدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلنَّهْدِیِّ قَالَ: دَخَلَ أَبُو سَعِیدٍ اَلْمُکَارِی عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ: أَ بَلَغَ مِنْ قَدْرِکَ أَنْ تَدَّعِیَ مَا اِدَّعَاهُ أَبُوکَ ؟ فَقَالَ لَهُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا لَکَ أَطْفَأَ اَللَّهُ نُورَکَ وَ أَدْخَلَ اَلْفَقْرَ بَیْتَکَ، أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَی إِلَی عِمْرَانَ أَنِّی وَاهِبٌ لَکَ ذَکَراً، فَوَهَبَ لَهُ مَرْیَمَ وَ وَهَبَ لِمَرْیَمَ عِیسَی فَعِیسَی مِنْ مَرْیَمَ وَ مَرْیَمَ مِنْ عِیسَی ، وَ مَرْیَمَ وَ عِیسَی وَاحِدٌ، وَ أَنَا مِنْ أَبِی وَ أَبِی مِنِّی وَ أَنَا وَ أَبِی شَیْءٌ وَاحِدٌ، فَقَالَ لَهُ أَبُو سَعِیدٍ : فَأَسْأَلُکَ عَنْ مَسْأَلَهٍ؟ قَالَ: سَلْ وَ لاَ إِخَالُکَ تَقْبَلُ مِنِّی وَ لَسْتَ مِنْ غَنَمِی وَ لَکِنْ هَاتِهَا، فَقَالَ لَهُ: مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ قَالَ عِنْدَ مَوْتِهِ کُلُّ مَمْلُوکٍ لِی قَدِیمٍ فَهُوَ حُرٌّ لِوَجْهِ اَللَّهِ؟ قَالَ: نَعَمْ مَا کَانَ لِسِتَّهِ أَشْهُرٍ فَهُوَ قَدِیمٌ حُرٌّ، لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ اَلْقَمَرَ قَدَّرْناهُ مَنازِلَ حَتّی عادَ کَالْعُرْجُونِ اَلْقَدِیمِ فَمَا کَانَ لِسِتَّهِ أَشْهُرٍ فَهُوَ قَدِیمٌ حُرٌّ، قَالَ: فَخَرَجَ مِنْ عِنْدِهِ وَ اِفْتَقَرَ وَ ذَهَبَ بَصَرُهُ ثُمَّ مَاتَ لَعَنَهُ اَللَّهُ وَ لَیْسَ عِنْدَهُ مَبِیتُ لَیْلَهٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 386 )
ص : 7061
رُبَّ فَقِیرٍ أَغْنَی مِنْ کُلِّ غَنِیٍّ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 267 )
ص : 7062
5863-1 الکافی ،1/6/279/3 علی عن العبیدی عن یونس عن یزید بن خلیفه قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام إن عمر بن حنظله أتانا عنک بوقت قال فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام إذا لا یکذب علینا قلت قال وقت المغرب إذا غاب القرص إلا أن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله کان إذا جد به السیر أخر المغرب و یجمع بینها و بین العشاء فقال صدق و قال وقت العشاء حین یغیب الشفق إلی ثلث اللیل و وقت الفجر حین یبدو حتی یضیء .
( الوافی , جلد 7 , صفحه 257 )
ص : 7063
وَ قَالَ: مَنْ أَحَبَّ عَلِیّاً کَانَ رَشِیداً مُصِیباً وَ مَنْ أَبْغَضَهُ لَمْ یَنَلْ مِنَ اَلْخَیْرِ نَصِیباً .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 14 )
و فرمود حضرت رسول(صلّی الله علیه و آله)هر کس دوستدارد علی را هست براهی راست و صواب و هر کس دشمن دارد او را نیابد از خیر هیچ بهره و نصیبی.
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 24 )
ص : 7064
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اِبْنَ عَبَّاسٍ وَ عَلِیّاً کَانَا یَبْعَثَانِ هَدْیَیْهِمَا مِنَ اَلْمَدِینَهِ ، ثُمَّ یَتَجَرَّدَانِ وَ إِنْ بَعَثَا بِهِمَا مِنْ أُفُقٍ مِنَ اَلْآفَاقِ وَاعَدَا أَصْحَابَهُمَا بِتَقْلِیدِهِمَا وَ إِشْعَارِهِمَا یَوْماً مَعْلُوماً ثُمَّ یُمْسِکَانِ یَوْمَئِذٍ إِلَی یَوْمِ اَلنَّحْرِ ، عَنْ کُلِّ مَا یُمْسِکُ عَنْهُ اَلْمُحْرِمُ وَ یَجْتَنِبَانِ کُلَّ مَا یَجْتَنِبُ اَلْمُحْرِمُ إِلاَّ أَنَّهُ لاَ یُلَبِّی إِلاَّ مَنْ کَانَ حَاجّاً أَوْ مُعْتَمِراً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 191 )
ص : 7065
وَ سَأَلَ اَلْمُفَضَّلُ بْنُ عُمَرَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ بِمَ یُعْرَفُ اَلنَّاجِی قَالَ مَنْ کَانَ فِعْلُهُ لِقَوْلِهِ مُوَافِقاً فَأَنْتَ لَهُ بِالشَّهَادَهِ وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ فِعْلُهُ لِقَوْلِهِ مُوَافِقاً فَإِنَّمَا ذَلِکَ مُسْتَوْدَعٌ .
( منیه المرید فی أدب المفید و المستفید , جلد 1 , صفحه 147 )
ص : 7066
وَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَلدَّارِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی عِیسَی بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ مَوْلَی تَمِیمٍ شَیْخٌ مِنْ قُرَیْشٍ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ ، قَالَ: رَأَیْتُ رَجُلاً بِالشَّامِ قَدِ اِسْوَدَّ وَجْهُهُ وَ هُوَ یُغَطِّیهِ. فَسَأَلْتُهُ: مَا سَبَبُ ذَلِکَ؟ قَالَ: نَعَمْ، قَدْ جَعَلْتُ لِلَّهِ عَلَیَّ أَنْ لاَ یَسْأَلَنِی أَحَدٌ عَنْ ذَلِکَ إِلاَّ أَخْبَرْتُهُ. قُلْتُ: نَعَمْ، فَأَخْبِرْنِی. قَالَ: کُنْتُ شَدِیدَ اَلْوَقِیعَهِ فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، کَثِیرَ اَلذِّکْرِ لَهُ، قَالَ: فَبَیْنَمَا أَنَا ذَاتَ لَیْلَهٍ مِنَ اَللَّیَالِی نَائِمٌ، إِذْ أَتَانِی آتٍ فِی مَنَامِی. وَ قَالَ لِی: أَنْتَ صَاحِبُ اَلْوَقِیعَهِ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ. فَقُلْتُ: بَلَی، فَضَرَبَ وَجْهِی، فَقَالَ: سَوَّدَهُ اَللَّهُ فَاسْوَدَّ، کَمَا تَرَی .
( الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 71 )
ص : 7067
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ وَاصِلٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلضِّیَافَهُ أَوَّلَ یَوْمٍ وَ اَلثَّانِیَ وَ اَلثَّالِثَ وَ مَا بَعْدَ ذَلِکَ فَإِنَّهَا صَدَقَهٌ تُصُدِّقَ بِهَا عَلَیْهِ قَالَ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یَنْزِلُ أَحَدُکُمْ عَلَی أَخِیهِ حَتَّی یُوثِمَهُ مَعَهُ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ کَیْفَ یُوثِمُهُ قَالَ حَتَّی لاَ یَکُونَ عِنْدَهُ مَا یُنْفِقُ عَلَیْهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 283 )
2 - عبد اللّه بن سنان گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
مهمانی روز اول، دوم و سوم است. پس از آن به عنوان صدقه از او پذیرایی می شود. سپس فرمود: هرگز نزد برادرتان آن گونه مهمان نشوید که او را همراه خود به گناه وادارید.
عرض شد: ای پیامبر خدا! چگونه او را به گناه وامی دارد؟
فرمود: چندان مهمان صاحب خانه می شود که او چیزی ندارد که به مهمان انفاق کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 27 )
: ضعیف علی المشهور. قوله صلی الله علیه و آله: حتی یؤثمه أی یوقعه فی الإثم بارتکاب المحرمات للإنفاق، فیکون تفسیره صلی الله علیه و آله تفسیرا باللازم، فیکون من باب الأفعال من قولهم آثمه أی أوقعه فی الإثم، أو المعنی أنه یثبت له الإثم و الجرم، لعجزه عن الضیافه، من قولهم إثمه تأثیما، قال له: أثمت، و یحتمل أن یکون من الواوی من قولهم وثمه یثمه کسره و دقه، فالنقل إلی التفعیل للمبالغه.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 92 )
ص : 7068
فی جوامع الجامع : و روی: أنّ جبرئیل نزل بالمیزان فدفعه إلی نوح، قال: مر قومک یزنوا به.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 107 )
ص : 7069
محمّد بن یحیی ، عن أحمد بن محمّد ، عن الحسین بن سعید ، عن حمّاد بن عیسی ، عن عبد اللّه بن المغیره ، عن عبد اللّه بن سنان ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام -: فی الرّجل یطلّق امرأته و هی حبلی. قال: أجلها أن تضع حملها، و علیه نفقتها حتّی تضع حملها.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 315 )
ص : 7070
وَ قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : وَ لَیْسَ اَلنَّهْیُ عَنْ بَیْعِ اَلثِّمَارِ قَبْلَ أَنْ یَبْدُوَ صَلاَحُهَا نَهْیَ تَحْرِیمٍ یَحْرُمُ شِرَاءُ ذَلِکَ وَ بَیْعُهُ عَلَی بَائِعِهِ وَ مُشْتَرِیهِ وَ لَکِنَّهُمْ کَانُوا یَشْتَرُونَهَا کَذَلِکَ عَلَی عَهْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَرُبَّمَا هَلَکَتِ اَلثَّمَرَهُ بِالْآفَهِ تَدْخُلُ عَلَیْهَا فَیَخْتَصِمُونَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا أَکْثَرُوا اَلْخُصُومَهَ فِی ذَلِکَ نَهَاهُمْ عَنِ اَلْبَیْعِ حَتَّی تَبْلُغَ اَلثَّمَرَهُ وَ لَمْ یُحَرِّمْهُ وَ لَکِنْ فَعَلَ ذَلِکَ مِنْ أَجْلِ خُصُومَتِهِمْ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 24 )
ص : 7071
23920-5 ( الکافی 116:3) العده ، عن البرقی ، عن العرزمی ، عن أبیه ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": من اشتکی لیله فقبلها بقبولها و أدی إلی اللّه شکرها کانت کعباده ستین سنه "قال أبی : فقلت له: ما قبولها قال "یصبر علیها و لا یخبر بما کان فیها فإذا أصبح حمد اللّه تعالی علی ما کان".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 215 )
ص : 7072
فِی رِوَایَهِ اَلْحَسَنِ: اَلْحُجُبُ قَبْلَ اَلْهَوَاءِ اَلَّذِی تَحَارُ فِیهِ اَلْقُلُوبُ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 520 )
ص : 7073
مَا أَقْرَبَ اَلْحَیَاهَ مِنَ اَلْمَوْتِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 685 )
ص : 7074
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: وَضَعَ اَلْبَیْتَ عَلَی اَلْمَاءِ عَلَی أَرْبَعَهِ أَرْکَانٍ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اَلدُّنْیَا بِأَلْفَیْ عَامٍ ثُمَّ دُحِیَتِ اَلْأَرْضُ مِنْ تَحْتِ اَلْبَیْتِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 206 )
157-ابن عباس گفت:خانه را روی آب بر چهار پایه نهادند دو هزار سال پیش از آنکه دنیا آفریده شود سپس زمین از زیر خانه کشیده شد(درّ المنثور ج ج 1 ص 127).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 144 )
ص : 7075
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: تَرْکُ طَلَبِ اَلْحَوَائِجِ إِلَی اَلنَّاسِ هُوَ اَلْغِنَی اَلْحَاضِرُ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 90 )
ص : 7076
اَلدُّرَّهُ اَلْبَاهِرَهُ ، قَالَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ قَبِلَ عَطَاءَکَ فَقَدْ أَعَانَکَ عَلَی اَلْکَرَمِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 357 )
21-حسین بن علی علیهما السّلام فرمود کسی که بخشش تو را میپذیرد تو را بر داشتن صفت کرم تقویت و یاری کرده
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 349 )
ص : 7077
حَمَّادُ بْنُ عِیسَی اَلْجُهَنِیُّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَجْتَمِعُ اَلْإِمَامَهُ فِی أَخَوَیْنِ بَعْدَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ إِنَّمَا هِیَ فِی اَلْأَعْقَابِ وَ أَعْقَابِ اَلْأَعْقَابِ.
( المناقب , جلد 4 , صفحه 47 )
ص : 7078
وَ مِنْهَا أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: فِی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ یَا عَلِیُّ سَیُولَدُ لَکَ وَلَدٌ قَدْ نَحَلْتُهُ اِسْمِی وَ کُنْیَتِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 112 )
ص : 7079
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ کانَ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ فَلاَ یَتْرُکْ حَلْقَ عَانَتِهِ فَوْقَ اَلْأَرْبَعِینَ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ فَلْیَسْتَقْرِضْ بَعْدَ اَلْأَرْبَعِینَ وَ لاَ یُؤَخِّرْ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 309 )
رسول خدا فرموده اند:هر کس به خدا و روز رستاخیز مؤمن است،زدودن موی زهار خویش را هر چهل روز یک بار ترک نکند و اگر چهل روز گذشت،هیچ تأخیر در آن روا ندارد .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 496 )
ص : 7080
«حَدَّثَنِی أَبِی ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: رَأَیْتُ اَلْخَضِرَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فِی اَلْمَنَامِ قَبْلَ بَدْرٍ بِلَیْلَهٍ، فَقُلْتُ لَهُ: عَلِّمْنِی شَیْئاً أَنْتَصِرُ بِهِ عَلَی اَلْأَعْدَاءِ، فَقَالَ: قُلْ: یَا هُوَ یَا مَنْ لاَ هُوَ إِلاَّ هُوَ، فَلَمَّا أَصْبَحْتُ، قَصَصْتُهَا عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَقَالَ لِی: یَا عَلِیُّ، عُلِّمْتَ اَلاِسْمَ اَلْأَعْظَمَ، فَکَانَ عَلَی لِسَانِی یَوْمَ بَدْرٍ.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 803 )
ص : 7081
10445-2 الکافی ،1/2/146/4 محمد عن أحمد عن ابن فضال عن ثعلبه بن میمون التهذیب ،1/8/298/4 التیملی عن أخویه عن أبیهما عن ثعلبه بن میمون عن محمد بن قیس [مسلم] قال سمعت أبا جعفر علیه السّلام یقول: إن رسول اللّه لم یصم یوم عرفه منذ نزل صیام شهر رمضان.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 79 )
ص : 7082
عَنْ یُوسُفَ اَلطَّاطَرِیِّ عَمَّنْ (أَنَّهُ) سَمِعَ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: وَ ذَکَرَ اَلزَّکَاهَ فَقَالَ: اَلَّذِی یَمْنَعُ اَلزَّکَاهَ یُحَوِّلُ اَللَّهُ مَالَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ شُجَاعاً مِنْ نَارٍ لَهُ رِیمَتَانِ فَیُطَوِّقُهُ إِیَّاهُ ثُمَّ یُقَالُ لَهُ: اِلْزَمْهُ کَمَا لَزِمَکَ فِی اَلدُّنْیَا، وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ « سَیُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ » اَلْآیَهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 208 )
ص : 7083
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: رَخَّصَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْعَرَایَا بِأَنْ تَشْتَرِیَ بِخِرْصِهَا تَمْراً قَالَ وَ اَلْعَرَایَا جَمْعُ عَرِیَّهٍ وَ هِیَ اَلنَّخْلَهُ تَکُونُ لِلرَّجُلِ فِی دَارِ رَجُلٍ آخَرَ فَیَجُوزُ لَهُ أَنْ یَبِیعَهَا بِخِرْصِهَا تَمْراً وَ لاَ یَجُوزُ ذَلِکَ فِی غَیْرِهِ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 241 )
ص : 7084
أَدِّ اَلْأَمَانَهَ إِلَی مَنِ اِئْتَمَنَکَ، وَ لاَ تَخُنْ مَنْ خَانَکَ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 326 )
ص : 7085
اِجْتَمَعَ اَلنَّاسُ عَلَی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ بَعْدَ وَفَاهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَدَخَلَ عَلَیْهِ هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلنُّعْمَانِ صَاحِبُ اَلطَّاقِ فَسَأَلاَهُ عَنِ اَلزَّکَاهِ فِی کَمْ تَجِبُ قَالَ فِی مِائَتَیْ دِرْهَمٍ خَمْسَهُ دَرَاهِمَ فَقَالاَ فَفِی مِائَهٍ قَالَ دِرْهَمَیْنِ وَ نِصْفٍ فَخَرَجَا یَقُولاَنِ إِلَی اَلْمُرْجِئَهِ إِلَی اَلْقَدَرِیَّهِ إِلَی اَلْمُعْتَزِلَهِ إِلَی اَلزَّیْدِیَّهِ فَرَأَیَا شَیْخاً یُومِئُ إِلَیْهِمَا فَاتَّبَعَاهُ خَائِفَیْنِ أَنْ یَکُونَ عَیْناً مِنْ عُیُونِ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْمَنْصُورِ فَلَمَّا وَرَدَ هِشَامٌ عَلَی بَابِ مُوسَی فَإِذَا خَادِمٌ بِالْبَابِ فَقَالَ لَهُ اُدْخُلْ رَحِمَکَ اَللَّهُ فَلَمَّا دَخَلَ قَالَ إِلَیَّ إِلَیَّ لاَ إِلَی اَلْمُرْجِئَهِ وَ لاَ إِلَی اَلْقَدَرِیَّهِ وَ لاَ إِلَی اَلْمُعْتَزِلَهِ وَ لاَ إِلَی اَلزَّیْدِیَّهِ فَقَالَ هِشَامٌ مَضَی أَبُوکَ مَوْتاً قَالَ نَعَمْ قَالَ فَمَنْ لَنَا بَعْدَهُ قَالَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یَهْدِیَکَ هَدَاکَ قَالَ إِنَّ عَبْدَ اَللَّهِ یَزْعُمُ أَنَّهُ إِمَامٌ قَالَ عَبْدُ اَللَّهِ یُرِیدُ أَنْ لاَ یُعْبَدَ اَللَّهُ قَالَ فَمَنْ لَنَا بَعْدَهُ قَالَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یَهْدِیَکَ هَدَاکَ قَالَ فَأَنْتَ هُوَ قَالَ وَ مَا أَقُولُ ذَلِکَ قَالَ عَلَیْکَ إِمَامٌ قَالَ لاَ قَالَ أَسْأَلُکَ کَمَا کُنْتُ أَسْأَلُ أَبَاکَ قَالَ سَلْ تُخْبَرْ وَ لاَ تُذِعْ فَإِنْ أَذَعْتَ فَهُوَ اَلذَّبْحُ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 290 )
ص : 7086
ثَوَابُ اَلْأَعْمَالِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ جَدَّدَ وُضُوءَهُ لِغَیْرِ حَدَثٍ جَدَّدَ اَللَّهُ تَوْبَتَهُ مِنْ غَیْرِ اِسْتِغْفَارٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 304 )
ص : 7087
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ ذَکَرَ اِسْمَ اَللَّهِ عِنْدَ طَعَامٍ أَوْ شَرَابٍ فِی أَوَّلِهِ وَ حَمِدَ اَللَّهَ فِی آخِرِهِ لَمْ یُسْأَلْ عَنْ نَعِیمِ ذَلِکَ اَلطَّعَامِ أَبَداً. وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 353 )
ص : 7088
[قَالَ اَلْإِمَامُ] عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : قَالَ [اَلْإِمَامُ] مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، لَمَّا اِعْتَذَرَ هَؤُلاَءِ [المنافقین[اَلْمُنَافِقُونَ]إِلَیْهِ] بِمَا اِعْتَذَرُوا، تَکَرَّمَ عَلَیْهِمْ بِأَنْ قَبِلَ ظَوَاهِرَهُمْ وَ وَکَّلَ بَوَاطِنَهُمْ إِلَی رَبِّهِمْ، لَکِنْ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَتَاهُ فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اَلْعَلِیَّ اَلْأَعْلَی یَقْرَأُ عَلَیْکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ: اُخْرُجْ بِهَؤُلاَءِ اَلْمَرَدَهِ اَلَّذِینَ اِتَّصَلَ بِکَ عَنْهُمْ فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : عَلَی نَکْثِهِمْ لِبَیْعَتِهِ، وَ تَوْطِینِهِمْ نُفُوسَهُمْ عَلَی مُخَالَفَتِهِمْ عَلِیّاً لِیَظْهَرَ مِنْ عَجَائِبِ مَا أَکْرَمَهُ اَللَّهُ بِهِ، مِنْ طَوَاعِیَهِ اَلْأَرْضِ وَ اَلْجِبَالِ وَ اَلسَّمَاءِ لَهُ وَ سَائِرِ مَا خَلَقَ اَللَّهُ لَمَّا أَوْقَفَهُ مَوْقِفَکَ وَ أَقَامَهُ مُقَامَکَ لِیَعْلَمُوا أَنَّ وَلِیَّ اَللَّهِ عَلِیّاً ، غَنِیٌّ عَنْهُمْ، وَ أَنَّهُ لاَ یَکُفُّ عَنْهُمُ اِنْتِقَامَهُ مِنْهُمْ إِلاَّ بِأَمْرِ اَللَّهِ اَلَّذِی لَهُ فِیهِ وَ فِیهِمُ اَلتَّدْبِیرُ اَلَّذِی هُوَ بَالِغُهُ، وَ اَلْحِکْمَهُ اَلَّتِی هُوَ عَامِلٌ بِهَا وَ مُمْضٍ لِمَا یُوجِبُهَا. فَأَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْجَمَاعَهَ مِنَ اَلَّذِینَ اِتَّصَلَ بِهِ عَنْهُمْ مَا اِتَّصَلَ فِی أَمْرِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلْمُوَاطَاهِ عَلَی مُخَالَفَتِهِ بِالْخُرُوجِ. فَقَالَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا اِسْتَقَرَّ عِنْدَ سَفْحِ بَعْضِ جِبَالِ اَلْمَدِینَهِ : یَا عَلِیُّ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ هَؤُلاَءِ بِنُصْرَتِکَ وَ مُسَاعَدَتِکَ، وَ اَلْمُوَاظَبَهِ عَلَی خِدْمَتِکَ، وَ اَلْجِدِّ فِی طَاعَتِکَ، فَإِنْ أَطَاعُوکَ فَهُوَ خَیْرٌ لَهُمْ، یَصِیرُونَ فِی جِنَانِ اَللَّهِ مُلُوکاً خَالِدِینَ نَاعِمِینَ، وَ إِنْ خَالَفُوکَ فَهُوَ شَرٌّ لَهُمْ، یَصِیرُونَ فِی جَهَنَّمَ خَالِدِینَ مُعَذَّبِینَ. ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِتِلْکَ اَلْجَمَاعَهِ: اِعْلَمُوا أَنَّکُمْ إِنْ أَطَعْتُمْ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَعِدْتُمْ وَ إِنْ خَالَفْتُمُوهُ شَقِیتُمْ، وَ أَغْنَاهُ اَللَّهُ عَنْکُمْ بِمَنْ سَیُرِیکُمُوهُ، وَ بِمَا سَیُرِیکُمُوهُ. ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ سَلْ رَبَّکَ بِجَاهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ، اَلَّذِینَ أَنْتَ بَعْدَ مُحَمَّدٍ سَیِّدُهُمْ، أَنْ یُقَلِّبَ لَکَ هَذِهِ اَلْجِبَالَ مَا شِئْتَ. فَسَأَلَ رَبَّهُ تَعَالَی ذَلِکَ فَانْقَلَبَتْ فِضَّهً. ثُمَّ نَادَتْهُ اَلْجِبَالُ: «یَا عَلِیُّ یَا وَصِیَّ رَسُولِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ إِنَّ اَللَّهَ قَدْ أَعَدَّنَا لَکَ إِنْ أَرَدْتَ إِنْفَاقَنَا فِی أَمْرِکَ، فَمَتَی دَعَوْتَنَا أَجَبْنَاکَ لِتُمْضِیَ فِینَا حُکْمَکَ، وَ تُنْفِذَ فِینَا قَضَاءَکَ» ثُمَّ اِنْقَلَبَتْ ذَهَباً أَحْمَرَ کُلُّهَا، وَ قَالَتْ مَقَالَهَ اَلْفِضَّهِ، ثُمَّ اِنْقَلَبَتْ مِسْکاً وَ عَنْبَراً [وَ عَبِیراً] وَ جَوَاهِرَ وَ یَوَاقِیتَ، وَ کُلُّ شَیْءٍ مِنْهَا یَنْقَلِبُ إِلَیْهِ یُنَادِیهِ: یَا أَبَا اَلْحَسَنِ یَا أَخَا رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَحْنُ اَلْمُسَخَّرَاتُ لَکَ، اُدْعُنَا مَتَی شِئْتَ لِتُنْفِقَنَا فِیمَا شِئْتَ نُجِبْکَ، وَ نَتَحَوَّلْ لَکَ إِلَی مَا شِئْتَ. ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَ رَأَیْتُمْ قَدْ أَغْنَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلِیّاً بِمَا تَرَوْنَ عَنْ أَمْوَالِکُمْ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ سَلِ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلَّذِینَ أَنْتَ سَیِّدُهُمْ بَعْدَ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ أَنْ یُقَلِّبَ لَکَ أَشْجَارَهَا رِجَالاً شَاکِی اَلْأَسْلِحَهِ، وَ صُخُورَهَا أُسُوداً وَ نُمُوراً وَ أَفَاعِیَ. فَدَعَا اَللَّهَ عَلَیٌّ بِذَلِکَ، فَامْتَلَأَتْ تِلْکَ اَلْجِبَالُ وَ اَلْهِضَابُ وَ قَرَارُ اَلْأَرْضِ مِنَ اَلرِّجَالِ اَلشَّاکِی اَلْأَسْلِحَهِ اَلَّذِینَ لاَ یَفِی بِوَاحِدٍ مِنْهُمْ عَشَرَهُ آلاَفٍ مِنَ اَلنَّاسِ اَلْمَعْهُودِینَ، وَ مِنَ اَلْأُسُودِ وَ اَلنُّمُورِ وَ اَلْأَفَاعِی حَتَّی طَبِقَتْ تِلْکَ اَلْجِبَالُ وَ اَلْأَرَضُونَ وَ اَلْهِضَابُ بِذَلِکَ [وَ] کُلٌّ یُنَادِی: یَا عَلِیُّ یَا وَصِیَّ رَسُولِ اَللَّهِ ، هَا نَحْنُ قَدْ سَخَّرَنَا اَللَّهُ لَکَ، وَ أَمَرَنَا بِإِجَابَتِکَ - کُلَّمَا دَعَوْتَنَا - إِلَی اِصْطِلاَمِ کُلِّ مَنْ سَلَّطْتَنَا عَلَیْهِ، فَمَتَی شِئْتَ فَادْعُنَا نُجِبْکَ، وَ بِمَا شِئْتَ فَأْمُرْنَا بِهِ نُطِعْکَ. یَا عَلِیُّ یَا وَصِیَّ رَسُولِ اَللَّهِ إِنَّ لَکَ عِنْدَ اَللَّهِ مِنَ اَلشَّأْنِ اَلْعَظِیمِ مَا لَوْ سَأَلْتَ اَللَّهَ أَنْ یُصَیِّرَ لَکَ أَطْرَافَ اَلْأَرْضِ وَ جَوَانِبَهَا هَیْئَهً وَاحِدَهً کَصُرَّهِ کِیسٍ لَفَعَلَ، أَوْ یَحُطَّ لَکَ اَلسَّمَاءَ إِلَی اَلْأَرْضِ لَفَعَلَ، أَوْ یَرْفَعَ لَکَ اَلْأَرْضَ إِلَی اَلسَّمَاءِ لَفَعَلَ، أَوْ یُقَلِّبِ لَکَ مَا فِی بِحَارِهَا اَلْأُجَاجِ مَاءً عَذْباً أَوْ زِئْبَقاً بَاناً، أَوْ مَا شِئْتَ مِنْ أَنْوَاعِ اَلْأَشْرِبَهِ وَ اَلْأَدْهَانِ لَفَعَلَ. وَ لَوْ شِئْتَ أَنْ یُجَمِّدَ اَلْبِحَارَ وَ یَجْعَلَ سَائِرَ اَلْأَرْضِ هِیَ اَلْبِحَارَ لَفَعَلَ، فَلاَ یَحْزُنْکَ تَمَرُّدُ هَؤُلاَءِ اَلْمُتَمَرِّدِینَ، وَ خِلاَفُ هَؤُلاَءِ اَلْمُخَالِفِینَ، فَکَأَنَّهُمْ بِالدُّنْیَا إِذَا اِنْقَضَتْ عَنْهُمْ کَأَنْ لَمْ یَکُونُوا فِیهَا (وَ کَأَنَّهُمْ بِالْآخِرَهِ إِذَا وَرَدَتْ عَلَیْهِمْ کَأَنْ) لَمْ یَزَالُوا فِیهَا. یَا عَلِیُّ إِنَّ اَلَّذِی أَمْهَلَهُمْ مَعَ کُفْرِهِمْ وَ فِسْقِهِمْ فِی تَمَرُّدِهِمْ عَنْ طَاعَتِکَ هُوَ اَلَّذِی أَمْهَلَ فِرْعَوْنَ ذَا اَلْأَوْتَادِ، وَ نُمْرُودَ بْنَ کَنْعَانَ ، وَ مَنِ اِدَّعَی اَلْإِلَهِیَّهَ مِنْ ذَوِی اَلطُّغْیَانِ وَ أَطْغَی اَلطُّغَاهِ إِبْلِیسَ رَأْسَ اَلضَّلاَلاَتِ. [وَ] مَا خُلِقْتَ أَنْتَ وَ لاَ هُمْ لِدَارِ اَلْفَنَاءِ، بَلْ خُلِقْتُمْ لِدَارِ اَلْبَقَاءِ، وَ لَکِنَّکُمْ تُنْقَلُونَ مِنْ دَارٍ إِلَی دَارٍ، وَ لاَ حَاجَهَ لِرَبِّکَ إِلَی مَنْ یَسُوسُهُمْ وَ یَرْعَاهُمْ، وَ لَکِنَّهُ أَرَادَ تَشْرِیفَکَ عَلَیْهِمْ، وَ إِبَانَتَکَ بِالْفَضْلِ فِیهِمْ وَ لَوْ شَاءَ لَهَدَاهُمْ. قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: فَمَرِضَتْ قُلُوبُ اَلْقَوْمِ لِمَا شَاهَدُوهُ مِنْ ذَلِکَ، مُضَافاً إِلَی مَا کَانَ [فِی قُلُوبِهِمْ] مِنْ مَرَضِ حَسَدِهِمْ [لَهُ وَ] لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ اَللَّهُ عِنْدَ ذَلِکَ. « فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ » أَیْ [فِی] قُلُوبِ هَؤُلاَءِ اَلْمُتَمَرِّدِینَ اَلشَّاکِّینَ اَلنَّاکِثِینَ لِمَا أَخَذْتَ عَلَیْهِمْ مِنْ بَیْعَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ « فَزادَهُمُ اَللّهُ مَرَضاً » بِحَیْثُ تَاهَتْ لَهُ قُلُوبُهُمْ جَزَاءً بِمَا أَرَیْتَهُمْ مِنْ هَذِهِ اَلْآیَاتِ [وَ] اَلْمُعْجِزَاتِ « وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ بِما کانُوا » « یَکْذِبُونَ » مُحَمَّداً وَ یَکْذِبُونَ فِی قَوْلِهِمْ: إِنَّا عَلَی اَلْبَیْعَهِ وَ اَلْعَهْدِ مُقِیمُونَ .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 114 )
ص : 7089
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: نَزَلَ اَلْقُرْآنُ أَرْبَعَهَ أَرْبَاعٍ رُبُعٌ فِینَا وَ رُبُعٌ فِی عَدُوِّنَا وَ رُبُعٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْکَامٌ وَ لَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ کَرَائِمُ اَلْقُرْآنِ .
( المسائل السرویه , جلد 1 , صفحه 80 )
ص : 7090
وَ رَوَی عَبْدُ خَیْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ عَلَیَّ أَیَّاماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ أَ فَیَجُوزُ أَنْ أَقْضِیَهَا مُتَفَرِّقَهً قَالَ اِقْضِهَا إِنْ شِئْتَ مُتَتَابِعَهً وَ إِنْ شِئْتَ تَتْرَی قَالَ فَقُلْتُ إِنَّ بَعْضَهُمْ قَالَ لاَ تُجْزِی إِلاَّ مُتَتَابِعَهً قَالَ بَلْ تُجْزِی تَتْرَی لِأَنَّهُ تَعَالَی قَالَ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیّامٍ أُخَرَ وَ لَوْ أَرَادَهَا مُتَتَابِعَهً لَبَیَّنَ اَلتَّتَابُعَ کَمَا قَالَ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ فِی اَلْکَفَّارَهِ.
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 198 )
ص : 7091
85-6 الکافی ،1/8/70/1 بهذا الإسناد عن القماط عن أبان بن تغلب عن أبی جعفر علیه السّلام : إنه سئل عن مسأله فأجاب فیها قال فقال الرجل إن الفقهاء لا یقولون هذا فقال یا ویحک و هل رأیت فقیها قط إن الفقیه حق الفقیه الزاهد فی الدنیا الراغب فی الآخره المتمسک بسنه النّبی صلّی اللّه علیه و آله .
( الوافی , جلد 1 , صفحه 164 )
ص : 7092
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْعَبَّاسِ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْقَاسِمُ بْنُ اَلرَّبِیعِ اَلصَّحَّافُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ أَنَّ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَتَبَ إِلَیْهِ فِیمَا کَتَبَ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِهِ: عِلَّهُ اَلطَّلاَقِ ثَلاَثاً لِمَا فِیهِ مِنَ اَلْمُهْلَهِ فِیمَا بَیْنَ اَلْوَاحِدَهِ إِلَی اَلثَّلاَثِ لِرَغْبَهٍ تَحْدُثُ أَوْ سُکُونِ غَضَبٍ إِنْ کَانَ وَ لِیَکُونَ ذَلِکَ تَخْوِیفاً وَ تَأْدِیباً لِلنِّسَاءِ وَ زَجْراً لَهُنَّ عَنْ مَعْصِیَهِ أَزْوَاجِهِنَّ فَاسْتَحَقَّتِ اَلْمَرْأَهُ اَلْفُرْقَهَ وَ اَلْمُبَایَنَهَ لِدُخُولِهَا فِیمَا لاَ یَنْبَغِی مِنْ مَعْصِیَهِ زَوْجِهَا وَ عِلَّهُ تَحْرِیمِ اَلْمَرْأَهِ بَعْدَ تِسْعِ تَطْلِیقَاتٍ فَلاَ تَحِلُّ لَهُ أَبَداً عُقُوبَهٌ لِئَلاَّ یُتَلاَعَبَ بِالطَّلاَقِ وَ لاَ تُسْتَضْعَفَ اَلْمَرْأَهُ وَ لِیَکُونَ نَاظِراً فِی أُمُورِهِ مُتَیَقِّظاً مُعْتَبِراً وَ لِیَکُونَ یَائِساً لَهَا مِنْ اَلاِجْتِمَاعِ بَعْدَ تِسْعِ تَطْلِیقَاتٍ وَ عِلَّهُ طَلاَقِ اَلْمَمْلُوکِ اِثْنَتَیْنِ لِأَنَّ طَلاَقَ اَلْأَمَهِ عَلَی اَلنِّصْفِ وَ جَعَلَهُ اِثْنَتَیْنِ اِحْتِیَاطاً لِکَمَالِ اَلْفَرَائِضِ وَ کَذَلِکَ فِی اَلْفَرْقِ فِی اَلْعِدَّهِ لِلْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 506 )
علی بن احمد رحمه اللّه علیه،از محمّد بن ابی عبد اللّه،از محمّد بن اسماعیل،از علی بن عبّاس،از قاسم بن ربیع صحّاف،از محمّد بن سنان نقل کرده که حضرت علی بن موسی الرّضا علیه السّلام در ضمن مکتوبی در جواب مسائلش مرقوم فرمودند: سرّ این که سه بار طلاق مشروع شده آن است که بین طلاق اوّل و سوّم مهلتی باشد شاید در اثناء آن میل و رغبت در مرد پیدا شود و از جدایی منصرف گردد یا غضبش ساکن و بر طرف شود و دوباره با همسرش زندگی را ادامه دهد و نیز سرّ دیگرش آن است که بدین وسیله زن ادب شده و از نافرمانی نسبت به شوهرش بر حذر داشته شود چه آنکه زنان به خاطر اقدامشان بر کاری که شایسته نیست و نافرمانی شوهر محسوب می گردد مستحقّ جدایی می باشند. و سرّ این که زن بعد از وقوع نه طلاق بر مرد حرام شده و دیگر تا ابد حلال نیست آن است که:اوّلا:مرد با طلاق باز نکرده و زن را ضعیف نشمرده و نپندارد هر وقت که خواست می تواند او را طلاق دهد و دوباره با وی زندگی نماید. ثانیا:در امور و کارهایش دقت کند و بیدار شده و عبرت گیرد. ثالثا:مأیوس شود از این که بتواند بعد از نه طلاق با زن،دیگر زندگی نماید. و سرّ این که طلاق مملوک دو باره است نه بیشتر آن است که طلاق کنیز نصف طلاق زن حرّه و آزاد می باشد و چون در زن حرّه طلاق سه تا است در کنیز دو تا قرار داده اند نه یک طلاق و نیم زیرا در فرائض و واجبات احتیاط مقتضی است که آنها را کامل بیاوریم نه نصف و همچنین است فرق بین حرّه و کنیز در عدّه وفات زیرا عدّه وفات در حرّه چهار ماه و ده روز بوده و در کنیز دو ماه و پنج روز می باشد.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 619 )
ص : 7093
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ قَضَی فِی رَجُلٍ أَقْبَلَ بِنَارٍ فَأَشْعَلَهَا فِی دَارِ قَوْمٍ فَاحْتَرَقَتْ وَ اِحْتَرَقَ مَتَاعُهُمْ قَالَ یُغَرَّمُ قِیمَهَ اَلدَّارِ وَ مَا فِیهَا ثُمَّ یُقْتَلُ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 279 )
ص : 7094
نَهْجُ اَلْبَلاَغَهِ فِی عَهْدِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی مَالِکٍ اَلْأَشْتَرِ : وَ لاَ تُدْخِلَنَّ فِی مَشُورَتِکَ بَخِیلاً یَعْدِلُ بِکَ عَنِ اَلْفَضْلِ وَ یَعِدُکَ اَلْفَقْرَ وَ لاَ جَبَاناً یُضَعِّفُکَ عَنِ اَلْأُمُورِ وَ لاَ حَرِیصاً یُزَیِّنُ لَکَ اَلشَّرَهَ بِالْجَوْرِ فَإِنَّ اَلْبُخْلَ وَ اَلْجُبْنَ وَ اَلْحِرْصَ غَرَائِزُ شَتَّی یَجْمَعُهَا سُوءُ اَلظَّنِّ بِاللَّهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 349 )
ص : 7095
وَ عَنْ هِشَامٍ عَنِ اَلثِّقَهِ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ قِیلَ لَهُ رُوِیَ عَنْکُمْ أَنَّ اَلْخَمْرَ وَ اَلْمَیْسِرَ وَ اَلْأَنْصَابَ وَ اَلْأَزْلاَمَ رِجَالٌ فَقَالَ مَا کَانَ اَللَّهُ لِیُخَاطِبَ خَلْقَهُ بِمَا لاَ یَعْلَمُونَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 167 )
ص : 7096
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَابِرٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ وَ لَکِنْ نَهَیْتُ عَنِ اَلنَّوْحِ وَ عَنْ صَوْتَیْنِ أَحْمَقَیْنِ فَاجِرَیْنِ صَوْتٍ عِنْدَ نَغْمَهِ لَهْوٍ وَ لَعِبٍ وَ مَزَامِیرِ شَیْطَانٍ وَ صَوْتٍ عِنْدَ مُصِیبَهٍ خَمْشِ وُجُوهٍ وَ شَقِّ جُیُوبٍ وَ رَنَّهِ شَیْطَانٍ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 458 )
ص : 7097
وَ رَوَی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَزَنْطِیُّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَدْنَی مَا یَکُونُ اَلْحَیْضُ قَالَ ثَلاَثَهُ أَیَّامٍ وَ أَکْثَرُهُ عَشَرَهٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 42 )
ص : 7098
فِی کِتَابِ اَلْخِصَالِ عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: وَ قَدْ سَأَلَهُ رَأْسُ اَلْیَهُودِ عَمَّا اِمْتَحَنَ اَللَّهُ بِهِ اَلْأَوْصِیَاءَ فِی حَیَوهِ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ بَعْدَ وَفَاتِهِمْ: یَا أَخَا اَلْیَهُودِ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی اِمْتَحَنَنِی فِی حَیْوَهِ نَبِیِّنَا صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی سَبْعَهِ مَوَاطِنَ فَوَجَدَنِی فِیهَا - مِنْ غَیْرِ تَزْکِیَهٍ لِنَفْسِی - بِنِعْمَهِ اَللَّهِ لَهُ مُطِیعاً، قَالَ: فِیمَ وَ فِیمَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ؟ قَالَ: أَمَّا أَوَّلُهُنَّ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ أَمَّا اَلثَّانِیَهُ یَا أَخَا اَلْیَهُودِ فَإِنَّ قُرَیْشاً لَمْ تَزَلْ تُجِیلُ اَلْآرَاءَ وَ تَعْمَلُ اَلْحِیَلَ فِی قَتْلِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی کَانَ آخِرُ مَا اِجْتَمَعَتْ فِی ذَلِکَ فِی یَوْمِ اَلدَّارِ دَارِ اَلنَّدْوَهِ، وَ إِبْلِیسُ اَلْمَلْعُونُ حَاضِرٌ فِی صُورَهِ أَعْوَرِ ثَقِیفٍ فَلَمْ تَزَلْ تَضْرِبُ أَمْرَهَا ظَهْراً وَ بَطْناً حَتَّی اِجْتَمَعَتْ آرَاؤُهَا عَلَی أَنْ یَنْتَدِبَ مِنْ کُلِّ فَخِذٍ مِنْ قُرَیْشٍ رَجُلٌ، ثُمَّ یَأْخُذَ کُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ سَیْفَهُ ثُمَّ یَأْتِیَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ نَائِمٌ عَلَی فِرَاشِهِ فَیَضْرِبُونَهُ جَمِیعاً بِأَسْیَافِهِمْ ضَرْبَهَ رَجُلٍ وَاحِدٍ فَیَقْتُلُونَهُ، فَإِذَا قَتَلُوهُ مَنَعَتْ قُرَیْشٌ رِجَالَهَا وَ لَمْ تُسَلِّمْهَا فَیُمْضَی دَمُهُ هَدَراً فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَنْبَأَهُ بِذَلِکَ وَ أَخْبَرَهُ بِاللَّیْلَهِ اَلَّتِی یَجْتَمِعُونَ فِیهَا وَ أَمَرَهُ بِالْخُرُوجِ فِی اَلْوَقْتِ اَلَّذِی خَرَجَ فِیهِ إِلَی اَلْغَارِ فَأَنْبَأَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالْخَبَرِ، وَ أَمَرَنِی أَنْ أَضْطَجِعَ فِی مَضْجَعِهِ وَ أَقِیَهُ بِنَفْسِی فَأَسْرَعْتُ إِلَی ذَلِکَ مُطِیعاً لَهُ مَسْرُوراً لِنَفْسِی أَنْ أُقْتَلَ دُونَهُ فَمَضَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِوَجْهِهِ وَ اِضْطَجَعْتُ فِی مَضْجَعِهِ وَ أَقْبَلَتْ رِجَالٌ مِنْ قُرَیْشٍ مُوقِنَهً فِی أَنْفُسِهَا بِقَتْلِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا اِسْتَوَوْا فِی اَلْبَیْتِ اَلَّذِی أَنَا فِیهِ نَاهَضْتُهُمْ بِسَیْفِی فَدَفَعْتُهُمْ عَنْ نَفْسِی بِمَا قَدْ عَلِمَهُ اَللَّهُ وَ اَللَّهِ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی أَصْحَابِهِ فَقَالَ: أَ لَیْسَ کَذَلِکَ؟ قَالُوا: بَلَی یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 218 )
ص : 7099
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: تَحُجُّ اَلْمُطَلَّقَهُ إِنْ شَاءَتْ فِی عِدَّتِهَا.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 357 )
ص : 7100
قال و روی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: ثلاث یهدمن البدن و ربما قتلن أکل القدید الغاب و دخول الحمام علی البطنه - و نکاح العجائز قال و زاد فیه أبو إسحاق النهاوندی و غشیان النساء علی الامتلاء.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 297 )
ص : 7101
وَ قَدْ رُوِیَ: أَنَّهُ کَانَ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی تَرْکِ فَدَکٍ أُسْوَهٌ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّهُ لَمَّا خَرَجَ مِنْ مَکَّهَ بَاعَ عَقِیلٌ دَارَهُ فَلَمَّا فَتَحَ مَکَّهَ قِیلَ لَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ لاَ تَرْجِعُ إِلَی دَارِکَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هَلْ تَرَکَ لَنَا عَقِیلٌ دَاراً وَ أَبَی أَنْ یَرْجِعَ إِلَیْهَا وَ قَالَ إِنَّا أَهْلُ بَیْتٍ لاَ نَسْتَرْجِعُ مَا أُخِذَ مِنَّا فِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 494 )
و دیگر آنکه رأی امیر المؤمنین (علیه السّلام) در ترک فدک اقتدا برسول اللّه بود (صلّی اللّه علیه و آله) که چون رسول اللّه از مکه بیرون فرمود عقیل خانۀ او را فروخت بعد از فتح مکه بعضی گفتند یا رسول اللّه چرا بخانۀ خود رجوع نمی کنی؟ فرمود که: آیا عقیل خانه برای من گذاشته که من بآن رجوع کنم و از آن ابا فرموده گفت که: ما اهل بیتیم که رجوع نمی کنیم در راه خدای تعالی بچیزی که از ما اخذ کردند.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 53 )
ص : 7102
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثِ اَلْأَرْبَعِمِائَهِ قَالَ: وَ صَوْمُ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ أَرْبِعَاءَ بَیْنَ خَمِیسَیْنِ وَ صَوْمُ شَعْبَانَ یَذْهَبُ بِوَسْوَسَهِ اَلصُّدُورِ وَ بَلاَبِلِ اَلْقَلْبِ إِلَی أَنْ قَالَ: صُومُوا ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ وَ هِیَ تَعْدِلُ صَوْمَ اَلدَّهْرِ وَ نَحْنُ نَصُومُ خَمِیسَیْنِ بَیْنَهُمَا أَرْبِعَاءُ ، لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ جَهَنَّمَ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 422 )
ص : 7103
16370-8 الکافی ،1/10/67/1 الکافی ،1/5/412/7 التهذیب ، محمّد عن محمّد بن الحسین عن محمّد بن عیسی التهذیب ،1/52/301/6 ابن محبوب عن محمّد بن عیسی التهذیب ،1/6/218/6 محمّد عن ابن شمون عن محمّد بن عیسی عن صفوّان عن داود بن الحصین عن عمر بن حنظله قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجلین من أصحابنا تکون بینهما منازعه فی دین أو میراث فتحاکموا إلی السلطان أو إلی القضاء أ یحل ذلک فقال من تحاکم إلی طاغوت فحکم له فإنما یأخذ سحتا و إن کان حقه ثابتا لأنّه أخذ بحکم الطاغوت و قد أمر اللّه أن یکفر به قلت کیف یصنعان قال انظروا إلی من کان منکم قد روی حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا و عرف أحکامنا فارضوا به حکما فإنی قد جعلته علیکم حاکما فإذا حکم بحکمنا فلم یقبله منه فإنما بحکم اللّه استخف و علینا رد و الراد علینا الراد علی اللّه تعالی و هو علی حد الشرک بالله.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 902 )
ص : 7104
سر، [السرائر] ، أَبَانُ بْنُ تَغْلِبَ عَنِ اِبْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ اَلْحَجَّالِ عَنْ حَمَّادٍ أَوْ دَاوُدَ قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ : جَاءَتِ اِمْرَأَهُ أَبِی عُبَیْدَهَ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْدَ مَوْتِهِ قَالَتْ إِنَّمَا أَبْکِی أَنَّهُ مَاتَ وَ هُوَ غَرِیبٌ فَقَالَ لَیْسَ هُوَ بِغَرِیبٍ إِنَّ أَبَا عُبَیْدَهَ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَیْتِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 345 )
در سرائر مینویسد:ابو الحسن گفت:همسر ابی عبیده خدمت حضرت صادق آمد پس از درگذشت ابی عبیده گفت:گریه ام برای اینست که ابو عبیده غریب از دنیا رفت فرمود:نه او غریب نیست ابو عبیده از ما خانواده است.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 289 )
ص : 7105
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو هَاشِمٍ دَاوُدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ اَلْجَعْفَرِیُّ قَالَ: کُنْتُ أَتَغَدَّی مَعَ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَیَدْعُو بَعْضَ غِلْمَانِهِ بِالصَّقْلَبِیَّهِ وَ اَلْفَارِسِیَّهِ وَ رُبَّمَا بَعَثْتُ غُلاَمِی هَذَا بِشَیْءٍ مِنَ اَلْفَارِسِیَّهِ فَیُعَلِّمُهُ وَ رُبَّمَا کَانَ یَنْغَلِقُ اَلْکَلاَمُ عَلَی غُلاَمِهِ بِالْفَارِسِیَّهِ فَیَفْتَحُ هُوَ عَلَی غُلاَمِهِ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 228 )
از داود بن قاسم جعفری مروی است که گفت با حضرت ابو الحسن غذا میخوردم و آن بزرگوار بعضی از غلامان خود را بزبان فارسی و صقلبی میخواند و بسا بود که من غلام خود را برای تعلیم زبان فارسی نزد غلام آن جناب میفرستادم اغلب اتفاق می افتاد که سخنی بر غلام آن حضرت مشکل میشد و نمیدانست و آن حضرت مشکل غلام خود را حل میکرد.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 474 )
2-پدرم-رضی اللّه عنه-بسند مذکور در متن از داود بن قاسم جعفری روایت کرد که گفت:من با حضرت رضا علیه السّلام هم غذا میشدم،گاهی بزبان صقلبیّ و فارسیّ بعض غلامان خود را میخواند،و بسا میشد که من غلام خود را برای کاری نزد آن حضرت میفرستادم و با زبان فارسی تکلّم میکرد،و حضرت میدانست،و بعض اوقات فهم کلام عجمیّ بر غلامش گران می آمد و علیه السّلام خود برای غلام توضیح میداد.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 553 )
سعد بن عبد اللّه گوید:روایت کرد برای ما احمد بن ابی عبد اللّه برقی از داود بن قاسم جعفری که گفت:من با ابو الحسن علیه السّلام چاشت می خوردیم،بعضی از غلامان را به زبان صقلبی و فارسی می خواند و من این غلامم را به کاری می فرستادم و به زبان فارسی می گفتم او می دانست و گاه بود که سخن فارسی بر غلامش بسته بود،او می گشود بر او.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 438 )
ص : 7106
عِمَادُ اَلدِّینِ اَلطَّبَرِیُّ فِی بِشَارَهِ اَلْمُصْطَفَی ، بِسَنَدِهِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ کُمَیْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: یَا کُمَیْلُ لاَ رُخْصَهَ فِی فَرْضٍ وَ لاَ شِدَّهَ فِی نَافِلَهٍ یَا کُمَیْلُ إِنَّ اَللَّهَ لاَ یَسْأَلُکَ إِلاَّ عَمَّا فَرَضَ اَلْخَبَرَ . وَ رَوَاهُ فِی تُحَفِ اَلْعُقُولِ ، وَ فِی بَعْضِ نُسَخِ اَلنَّهْجِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 281 )
ص : 7107
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ ( أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْمِیثَمِیِّ ) رَفَعَهُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا وُضِعَتِ اَلْمَائِدَهُ بَیْنَ یَدَیْهِ قَالَ سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ مَا أَحْسَنَ مَا تَبْتَلِینَا سُبْحَانَکَ اَللَّهُمَّ مَا أَکْثَرَ مَا تُعْطِینَا سُبْحَانَکَ مَا أَکْثَرَ مَا تُعَافِینَا اَللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَیْنَا وَ عَلَی فُقَرَاءِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُسْلِمِینَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 358 )
ص : 7108
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی یَعْقُوبَ اَلْبَغْدَادِیِّ قَالَ: قَالَ اِبْنُ اَلسِّکِّیتِ لِأَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لِمَاذَا بَعَثَ اَللَّهُ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ بِیَدِهِ اَلْبَیْضَاءِ وَ اَلْعَصَا وَ آلَهِ اَلسِّحْرِ، وَ بَعَثَ عِیسَی بِالطِّبِّ، وَ بَعَثَ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالْکَلاَمِ وَ اَلْخُطَبِ؟ فَقَالَ لَهُ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ. إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی لَمَّا بَعَثَ مُوسَی - إِلَی أَنْ قَالَ-: وَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی بَعَثَ عِیسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی وَقْتٍ ظَهَرَتْ فِیهِ اَلزَّمَانَاتُ وَ اِحْتَاجَ اَلنَّاسُ إِلَی اَلطِّبِّ، فَأَتَاهُمْ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ تَعَالَی بِمَا لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُمْ مِثْلُهُ وَ بِمَا أَحْیَی لَهُمْ اَلْمَوْتَی وَ أَبْرَأَ اَلْأَکْمَهَ وَ اَلْأَبْرَصَ بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی، وَ أَثْبَتَ بِهِ اَلْحُجَّهَ عَلَیْهِمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 342 )
ص : 7109
إِتْبَاعُ اَلْإِحْسَانِ بِالْإِحْسَانِ مِنْ کَمَالِ اَلْجُودِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 113 )
ص : 7110
1169-1 الکافی ،1/1/260/1 أحمد و محمد عن محمد بن الحسین عن إبراهیم بن إسحاق الأحمر عن عبد اللّه بن حماد عن سیف التمار قال: کنا مع أبی عبد اللّه علیه السّلام جماعه من الشیعه فی الحجر فقال علینا عین فالتفتنا یمنه و یسره فلم نر أحدا فقلنا لیس علینا عین فقال و رب الکعبه و رب البنیه ثلاث مرات لو کنت بین موسی و الخضر لأخبرتهما أنی أعلم منهما و لأنبأتهما بما لیس فی أیدیهما لأن موسی و الخضر علیهما السّلام أعطیا علم ما کان و لم یعطیا علم ما یکون و ما هو کائن حتی تقوم الساعه - و قد ورثناه من رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله وراثه.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 600 )
ص : 7111
6707-14 التهذیب ،1/12/52/2 سعد عن أحمد عن الحسین عن فضاله عن أبان عن محمد و الفضیل بن یسار عن أحدهما علیهما السّلام قال: تجزیک إقامه فی السفر.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 606 )
ص : 7112
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْهَمَدَانِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَبْدِ اَلسَّلاَمِ بْنِ صَالِحٍ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِعَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا تَقُولُ فِی اَلْحَدِیثِ اَلَّذِی یَرْوِیهِ أَهْلُ اَلْحَدِیثِ أَنَّ اَلْمُؤْمِنِینَ یَزُورُونَ رَبَّهُمْ مِنْ مَنَازِلِهِمْ فِی اَلْجَنَّهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا أَبَا اَلصَّلْتِ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَضَّلَ نَبِیَّهُ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ جَعَلَ طَاعَتَهُ طَاعَتَهُ وَ مُتَابَعَتَهُ مُتَابَعَتَهُ وَ زِیَارَتَهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ زِیَارَتَهُ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ یُطِعِ اَلرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اَللّهَ وَ قَالَ إِنَّ اَلَّذِینَ یُبایِعُونَکَ إِنَّما یُبایِعُونَ اَللّهَ یَدُ اَللّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ زَارَنِی فِی حَیَاتِی أَوْ بَعْدَ مَوْتِی فَقَدْ زَارَ اَللَّهَ دَرَجَهُ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْجَنَّهِ أَرْفَعُ اَلدَّرَجَاتِ فَمَنْ زَارَهُ إِلَی دَرَجَتِهِ فِی اَلْجَنَّهِ مِنْ مَنْزِلِهِ فَقَدْ زَارَ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَالَ فَقُلْتُ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَمَا مَعْنَی اَلْخَبَرِ اَلَّذِی رَوَوْهُ أَنَّ ثَوَابَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلنَّظَرُ إِلَی وَجْهِ اَللَّهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا أَبَا اَلصَّلْتِ مَنْ وَصَفَ اَللَّهَ بِوَجْهٍ کَالْوُجُوهِ فَقَدْ کَفَرَ وَ لَکِنْ وَجْهُ اَللَّهِ أَنْبِیَاؤُهُ وَ رُسُلُهُ وَ حُجَجُهُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِم هُمُ اَلَّذِینَ بِهِمْ یُتَوَجَّهُ إِلَی اَللَّهِ وَ إِلَی دِینِهِ وَ مَعْرِفَتِهِ وَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ. `وَ یَبْقی وَجْهُ رَبِّکَ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ فَالنَّظَرُ إِلَی أَنْبِیَاءِ اَللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ حُجَجِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ فِی دَرَجَاتِهِمْ ثَوَابٌ عَظِیمٌ لِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ قَدْ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ أَبْغَضَ أَهْلَ بَیْتِی وَ عِتْرَتِی لَمْ یَرَنِی وَ لَمْ أَرَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ فِیکُمْ مَنْ لاَ یَرَانِی بَعْدَ أَنْ یُفَارِقَنِی یَا أَبَا اَلصَّلْتِ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لاَ یُوصَفُ بِمَکَانٍ وَ لا تُدْرِکُهُ اَلْأَبْصارُ وَ اَلْأَوْهَامُ فَقَالَ قُلْتُ لَهُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَأَخْبِرْنِی عَنِ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ أَ هُمَا اَلْیَوْمَ مَخْلُوقَتَانِ فَقَالَ نَعَمْ وَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ دَخَلَ اَلْجَنَّهَ وَ رَأَی اَلنَّارَ لَمَّا عُرِجَ بِهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ قَوْماً یَقُولُونَ إِنَّهُمَا اَلْیَوْمَ مُقَدَّرَتَانِ غَیْرُ مَخْلُوقَتَیْنِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا أُولَئِکَ مِنَّا وَ لاَ نَحْنُ مِنْهُمْ مَنْ أَنْکَرَ خَلْقَ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ فَقَدْ کَذَّبَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَذَّبَنَا وَ لاَ مِنْ وَلاَیَتِنَا عَلَی شَیْءٍ وَ یُخَلَّدُ فِی نَارِ جَهَنَّمَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ - هذِهِ جَهَنَّمُ اَلَّتِی یُکَذِّبُ بِهَا اَلْمُجْرِمُونَ. `یَطُوفُونَ بَیْنَها وَ بَیْنَ حَمِیمٍ آنٍ وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا عُرِجَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ أَخَذَ بِیَدِی جَبْرَئِیلُ فَأَدْخَلَنِی اَلْجَنَّهَ فَنَاوَلَنِی مِنْ رُطَبِهَا فَأَکَلْتُهُ فَتَحَوَّلَ ذَلِکَ نُطْفَهً فِی صُلْبِی فَلَمَّا أُهْبِطْتُ إِلَی اَلْأَرْضِ وَاقَعْتُ خَدِیجَهَ فَحَمَلَتْ بِفَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَفَاطِمَهُ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّهٌ وَ کُلَّمَا اِشْتَقْتُ إِلَی رَائِحَهِ اَلْجَنَّهِ شَمِمْتُ رَائِحَهَ اِبْنَتِی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 117 )
حدیث کرد ما را احمد بن زیاد بن جعفر همدانی«ره»گفت که حدیث کرد ما را علی بن ابراهیم از پدرش ابراهیم بن هاشم از عبد السلام بن صالح هروی که گفت بحضرت علی بن موسی الرضا(علیه السّلام)عرض کردم که یا ابن رسول اللّه چه میفرمائی در حدیثی که اهل حدیث آن را روایت میکنند که مؤمنان در بهشت در منزلهای خود پروردگار خود را زیارت میکنند حضرت(علیه السّلام)فرمود که ای ابو الصلت بدرستی که خدای تبارک و تعالی پیغمبرش محمد(صلّی الله علیه و آله)را زیادتی داد بر همۀ آفریدگانش از پیغمبران و فرشتگان و طاعت او را اطاعت خود و متابعت او را متابعت خود و زیارت او را در دنیا و آخرت زیارت خود قرار داد پس آن جناب عز و جل فرمود که«
مَنْ یُطِعِ اَلرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اَللّهَ
»یعنی هر که رسول و فرستادۀ خدا را که محمد است فرمان برد پس بحقیقت که خدا را فرمان برده و فرموده که«
إِنَّ اَلَّذِینَ یُبایِعُونَکَ إِنَّما یُبایِعُونَ اَللّهَ یَدُ اَللّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ
»یعنی بدرستی که آنان که با تو بیعت میکنند جز این نیست که با خدا بیعت میکنند دست خدا در بالای دستهای ایشان است و پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)فرمود که هر که مرا زیارت کند در حیوه من یا بعد از وفات من بحقیقت که خدای تعالی را زیارت کرده و درجۀ پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)در بهشت از همه درجها بلندتر است پس هر که او را زیارت کند در بهشت و از منزل خود بسوی درجۀ آن حضرت رود بحقیقت که خدا تبارک و تعالی را زیارت کرده ابو الصلت میگوید که بآن حضرت عرض کردم که یا ابن رسول اللّه معنی خبری که روایت کرده اند که ثواب لا اله الا اللّه نظر کردن بوجه خدا است چیست حضرت(علیه السّلام)فرمود که ای ابو الصلت هر که خدا را وصف کند بوجه و روئی چون رویها بحقیقت که کافر شده و لیکن وجه خدا پیغمبران و رسولان و حجتهای اویند صلوات اللّه علیهم و ایشان آنانند که بایشان بسوی خدا و بسوی دین و معرفتش توجه می شود و خدای عز و جل فرموده است که«
کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ `وَ یَبْقی وَجْهُ رَبِّکَ
»یعنی هر که بر روی زمین است نیست خواهد شد و باقی میماند وجه پروردگار تو و آن جناب عز و جل فرموده است که«
کُلُّ شَیْ ءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ
»که ترجمه آن و وجوهی که در آن متصور است در باب خود مذکور خواهد شد و ظاهر این حدیث چون ظاهر آیۀ آنست که ضمیر وجهه بخدا برگردد و حضرت(علیه السّلام)فرمود.پس نظر کردن بسوی پیغمبران و رسولان و حجتهای خدا در درجهای ایشان در روز قیامت ثواب عظیمی است از برای مؤمنان و بتحقیق که پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)فرمود که هر که خاندان من و عترت مرا دشمن دارد در روز قیامت مرا نبیند و من او را نبینم و آن حضرت(علیه السّلام)فرمود که در میان شما کسی هست که بعد از آنکه از من مفارقت کند مرا نبیند ای ابو الصلت بدرستی که خدای تبارک و تعالی وصف نمیشود بمکانی و بدیدها و خیالها دریافته نمیشود ابو الصلت میگوید که بآن حضرت عرض کردم که یا ابن رسول اللّه مرا خبر ده از بهشت و دوزخ که آیا آنها امروز آفریده شده اند فرمود آری و بدرستی که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)داخل بهشت شد و دوزخ را دید در هنگامی که او را بسوی آسمان بالا بردند أبو الصلت میگوید که عرض کردم که گروهی میگویند که آنها امروز مقدرند و غیر مخلوقند که هنوز آفریده نشده اند حضرت(علیه السّلام)فرمود که آن گروه از ما نیستند و ما از ایشان نیستیم هر که آفریدن بهشت و دوزخ را انکار کند بحقیقت که پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)را بدروغ نسبت داده و ما را تکذیب کرده و از ولایت ما بر هیچ نیست و در آتش دوزخ مخلد و جاوید باشد خدای عز و جل فرموده که«
هذِهِ جَهَنَّمُ اَلَّتِی یُکَذِّبُ بِهَا اَلْمُجْرِمُونَ `یَطُوفُونَ بَیْنَها وَ بَیْنَ حَمِیمٍ آنٍ
»یعنی اینک آن دوزخی است که تکذیب میکردند بآن گناهکاران و آن را باور نمیداشتند میگردند میان دوزخ و میان آب گروهی که گرمی آن بغایت رسیده و پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)فرموده که چون مرا بسوی آسمان بالا بردند جبرئیل دستم را گرفت و مرا داخل بهشت گردانید و قدری و از خرمای تر آن را بمن داد و من آن را خوردم پس آن نطفۀ شد در صلب من و چون بسوی زمین فرود آمدم با خدیجه مجامعت کردم و بفاطمه حامله شد پس فاطمه حور سرشتی است آدمی زاد و در هر زمان که ببوی بهشت مشتاق شوم بوی دخترم فاطمه را ببویم.
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 107 )
21-عبد السّلام بن صالح هروی می گوید:به امام رضا علیه السّلام عرض کردم:ای فرزند رسول خدا! دربارۀ این حدیث چه می فرمایید که مؤمنان،در خانه های بهشتی خود،خداوند را زیارت می کنند. حضرت فرمودند:ای ابا صلت!خداوند،پیامبر خود را(حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله)بر تمام مخلوقات خود حتّی پیامبران و فرشتگان،برتری داد.و اطاعت از او را اطاعت از خود و پیروی از او را،پیروی از خود و زیارت او را در دنیا و آخرت،زیارت خود قرار دادند و فرمود:«کسی که از رسول اطاعت کند، حقیقتا از خدا اطاعت کرده است»و فرمود:«کسانی که با تو بیعت می کنند،با خداوند بیعت کرده اند و دست خداوند،بالاتر از دست مخلوقات اوست.»و پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله فرمودند:کسی که در حیات یا بعد از رحلت،مرا زیارت کند،خداوند را زیارت کرده است.درجۀ پیامبر اسلام در بهشت،بالاترین درجه است.پس کسی که در درجۀ او،آن حضرت را زیارت کند،حقیقتا خداوند متعال را زیارت کرده است.
ابا صلت می گوید:به امام عرض کردم:ای فرزند رسول خدا!معنای این روایتی که روایت کرده اند چیست که ثواب گفتن«لا اله الاّ اللّه»،نگاه کردن
به صورت خداوند است.حضرت فرمودند:ای ابا صلت!کسی که خداوند را به چیزی مثل داشتن صورت،توصیف کند،کافر است.امّا پیامبران،رسولان و حجّت های خداوند بر مردم،وجه خدا می باشند.آنان کسانی هستند که به وسیلۀ آنها،به خدا،دین او و شناخت او توجّه می شود و خداوند بزرگ می فرماید:(هرکسی فانی است و فقط ذات پروردگار تو باقی می ماند).و دیگر فرمودند:(هرچیزی که به جز ذات خداوند نابود می شود.)پس نگاه کردن به پیامبران،رسولان و حجّت های الهی،ثواب بزرگی برای مؤمنین در روز قیامت برای بالا بردن درجاتشان خواهد داشت و پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمودند:کسی که با خاندان من دشمن شود،مرا نمی بیند و هرگز در روز قیامت مرا نخواهد دید.و(باز)می فرماید:در میان شما کسانی هستند که بعد از مرگ،مرا نمی بینند.ای ابا صلت!خداوند،به مکان توصیف نمی شود و چشم ها و ذهن ها،او را درک نمی کنند.ابا صلت می گوید،از امام پرسیدم:ای فرزند رسول خدا!به من از بهشت و جهنّم خبر بده که آیا این دو،الآن آفریده شده اند؟حضرت فرمودند:بله!و زمانی که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله،به آسمان بالا برده شدند،وارد بهشت شده و جهنّم را دیدند.ابا صلت می گوید:عرض کردم گروهی می گویند: بهشت و جهنّم مقدّر شده اند ولی آفریده نشده اند.حضرت فرمودند:آنها،از ما و ما از آنها نیستیم. کسی که آفریده شدن بهشت و جهنّم را انکار کند،پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله و ما را دروغ گو می داند،و بهره ای از ولایت ما نخواهند داشت و همیشه در جهنّم می ماند.و خداوند می فرماید:«این جهنّمی است که گنهکاران آن را دروغ می پنداشتند،بین جهنّم و آب جوشان،سرگردان هستند»و پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمودند:زمانی که به آسمان بالا برده شدم،جبرئیل دست مرا گرفت و مرا داخل بهشت برد و از رطب آن جا به من داد،آن را خوردم و همان تبدیل به نطفه در پشت من شد و زمانی که به زمین آمدم،با خدیجه همبستر شدم و به فاطمه علیها السّلام،حامله شد.پس فاطمه علیها السّلام حوری انسانی می باشد،و هر زمان که به بوی بهشت،مشتاق می شوم،بوی دخترم فاطمه را استشمام می کنم.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 141 )
21-عبد السلام بن صالح هروی گوید:به امام رضا علیه السّلام عرض کردم:«یابن رسول اللّه!دربارۀ حدیثی که اهل حدیث آن را روایت می کنند که:مؤمنان در بهشت در منزلهایشان پروردگار خود را زیارت می کنند چه می فرمایید؟»حضرت علیه السّلام فرمود:«ای ابا صلت!به راستی که خداوند،پیامبرش محمّد صلّی اللّه علیه و آله را به همۀ آفریدگانش از پیامبران و فرشتگان برتری داد،طاعت او را طاعت خود،پیروی از او را پیروی از خود و زیارت او را در دنیا و آخرت زیارت خودش قرار داد؛آنگاه خداوند فرمود:هرکس از رسول و فرستادۀ خدا فرمان برد در واقع از خدا فرمان برده است.و فرموده:همانا آنان که با تو بیعت می کنند فقط با خدا بیعت می کنند،دست خدا بالای دست های آنهاست.و پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود:هرکس مرا در دوران زندگی،یا بعد از وفاتم زیارت کند،در واقع خدا را زیارت کرده است.درجۀ پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در بهشت از همه درجه ها بلندتر است.پس هرکس او را در بهشت در همان درجه اش از منزل خود زیارت کند در واقع خدا را زیارت کرده است.»
ابا صلت می گوید:به آن حضرت عرض کردم:«یابن رسول اللّه!معنای روایتی که نقل کرده اند که: پاداش لا إله إلاّ اللّه نظر کردن به وجه خدا است،چیست؟»حضرت علیه السّلام فرمود:«ای ابا صلت!هرکس خدا را به چهره ای مانند چهره ها وصف کند،به حقیقت کفر ورزیده؛و لیکن وجه خدا،پیامبران، فرستادگان و حجّتهای او-صلوات اللّه علیهم-هستند.آنان کسانی هستند که به وسیلۀ آنها به سوی خدا و دین و معرفتش توجّه می شود و خدا فرموده:هرکس بر روی زمین است،نابود خواهد شد فقط وجه پروردگار تو باقی خواهد ماند و فرموده است:هرچیزی جز وجه او نابود خواهد شد.
پس نظر کردن به پیامبران و رسولان و حجّتهای خدا در درجه هایشان در روز رستاخیز،پاداش عظیمی برای مؤمنان است،به حقیقت پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود:«هرکس با خاندان و عترت من دشمنی ورزد در روز رستاخیز مرا نخواهد دید و من نیز او را نخواهم دید.»و آن حضرت علیه السّلام فرمود:«در میان شما کسی هست که پس از مرگ و جدایی من،مرا نخواهد دید.ای ابا صلت!به راستی که خدای تبارک و تعالی به مکان توصیف نمی شود و دیدگان و خیالها او را درک نمی کنند.»
ابا صلت می گوید:به حضرت عرض کردم:«یابن رسول اللّه!مرا از بهشت و دوزخ آگاه ساز،آیا آنها امروز آفریده شده اند؟»فرمود:«آری،و به راستی آنگاه که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را به سوی آسمان بالا بردند وارد بهشت شد و دوزخ را دید.»
ابا صلت می گوید:عرض کردم:«گروهی می گویند:آنها امروز مقدّرند و هنوز آفریده نشده اند.»
حضرت علیه السّلام فرمود:«اینان از ما نیستند و ما نیز از آنها نیستیم.هرکس آفرینش بهشت و دوزخ را انکار کند در واقع پیامبر صلّی اللّه علیه و آله را به دروغ نسبت داده و ما را تکذیب کرده و از ولایت ما چیزی بهره نبرده است و برای همیشه در آتش دوزخ خواهد بود.خداوند می فرماید:این،همان دوزخی است که مجرمان و گنه کاران آن را تکذیب می کردند که هم اینک میان آن و میان آب داغ آن می گردند.
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود:«هنگامی که مرا به سوی آسمان بالا بردند،جبرئیل دستم را گرفت و مرا وارد بهشت کرد و از خرمای تازۀ آن به من داد و من آن را خوردم.پس آن،نطفه ای در صلب من گردید و آن گاه که به سوی زمین فرود آمدم با خدیجه،همبستر شدم و او به فاطمه علیها السّلام حامله شد.پس فاطمه،حوریّۀ انسی است و هرگاه مشتاق بوی بهشت شوم بوی دخترم فاطمه علیها السّلام را می بویم.»
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 131 )
شرح: وجه التفضیل انّ الأنبیاء-علیهم السّلام-مظاهر أسماء اللّه تعالی.و من البیّن انّ جمیع الخلق و إن کان مظاهر أسمائه الحسنی و مجالی کمالاته العلیا،لکنّ البسائط من ذلک مظهر لواحد أو اثنین منها،و المرکّبات علی حسب ترکیبها الی أن انتهی الأمر الی أشرف المرکّبات و أجمعها حیطه و أشملها جمعیّه،کما تقرّر فی محلّه، فانّه مظهر جمیع الأسماء،و ذلک هو النشأه الإنسانیه.و لمّا کانت تلک الأسماء و الصفات مع کثرتها من عالم الوحده و الجمعیه اقتضت من حیث وحدتها مظهرا جمعیّا و مجمعا جملیّا ؛و أیضا لمّا کان الأمر هناک دوریّا یجب أن ینتهی الی نقطه ابتدأ منها،فیجب أن یوجد هناک هذا المظهر الجامع و هو«صاحب لواء الحمد» و«المقام المحمود»و الی ذلک أشار الإمام-علیه السّلام-بقوله:«و درجه النبیّ -صلّی اللّه علیه و آله-فی الجنّه أرفع الدرجات»و لیعلم انّ جمیع الأفراد بمقتضی العنایه الأزلیّه و إن کان مظهرا لکافّه الأسماء لکنّ أکثرها بحسب خصوصیات الموادّ و الامور العارضه من خارج و المکتسبه من النشأ فی البلاد و مساقط الرءوس للعباد،و مواطن الاستیلاد،و مرتبه الآباء و الأجداد،و تعلیم المعلّم و الاستاد،یغلب آثار بعض الأسماء علی البعض،فیکون الحکم له،و ینسب هذا الموجود إلیه،بخلاف هذا المظهر الجامع فانّها فیه علی حدّ الاستواء و نقطه الاعتدال،فلذلک اختصّ بهذا الفضل،و انفرد بشرف الاصطفاء علی جمیع الخلق، فتکون إطاعته إطاعه اللّه،و مبایعته مبایعه اللّه،و زیارته زیاره اللّه.و هذا الحکم قد یسری فی سائر الأنبیاء و الأولیاء،و ذلک لغلبه التوحید علی نفوسهم حتّی کأنّهم یفنون عن أنفسهم و یبقون باللّه،و هذا باعتبار سیرهم الی اللّه و تخلّقهم بأخلاقه، و تحقّقهم بکمالاته،و قربهم من هذا النور الجامع،حیث صحّحوا النسبه إلیه، فصاروا من شرائف أعضاء هذا الهیکل النوری،و من کرائم أجزائه،ففازوا بهذا الحکم و أمثاله،لکن هذا الشأن للنبیّ-صلّی اللّه علیه و آله-بالاعتبارین: أحدهما،باعتبار الخلقه و الجبله و ذلک هو الفضل العظیم و ثانیهما،باعتبار التخلق کما یومی إلیه قوله:
وَ إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ
و قال اللّه عزّ من قائل:
تِلْکَ اَلرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلی بَعْضٍ
الآیه. قال بعض أهل المعرفه :اعلم انّ اللّه لمّا خلق الخلق خلقهم أصنافا،و جعل فی کلّ صنف خیارا،و اختار من الخیار خواصّ و هم المؤمنون،و اختار من المؤمنین خواصّ و هم الأولیاء،و اختار من هؤلاء الخواصّ خلاصه و هم الأنبیاء،و اختار من الخلاص نقاوه و هم أنبیاء الشرائع المقصوره علیهم،و اختار من النقاوه شرذمه قلیله هم صفاء النقاوه المروقه و هم الرسل،و اصطفی واحدا من خلقه هو منهم و لیس منهم و هو المهیمن علی جمیع الخلائق،جعله عهدا أقام علیه قبه الوجود، و جعله أعلی المظاهر و أسناها،و صحّ له المقام تعیینا و تعریفا،فعلّمه قبل وجود طینه البشر،و هو محمّد رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله-لا یکاثر و لا یقاوم،و هو السید و من سواه سوقه،قال عن نفسه:«أنا سیّد الناس و لا فخر»بالراء و الزای روایتان؛أی أقولها غیر متبجّج بباطل،أو أقولها و لا أقصد الافتخار علی من بقی من العالم،فانّی و إن کنت أعلی المظاهر الإنسانیه،فانّی أشدّ الخلق تحقّقا بعینی، فلیس الرجل من تحقّق بربّه و انّما الرّجل من تحقّق بعینه لما علم انّ اللّه أوجده له، لا لنفسه،و ما فاز بهذه الدرجه ذوقا الاّ محمّد-صلّی اللّه علیه و آله-،و کشفا الاّ الرسل و راسخو علماء هذه الامّه المحمّدیّه،و من سواهم فلا قدم لهم فی هذا الأمر» -انتهی. ثمّ انّ الفاء فی قوله-علیه السّلام-:«فقال»للتفسیر و البیان حیث ذکر انّ إطاعه الرسول إطاعه اللّه و مبایعته و زیارته زیارته،فبیّن الأوّلین من القرآن و ذکر الآیتین و بیّن الثالث بالخبر المستفیض.و قوله-علیه السّلام-:«فمن زاره»لبیان معنی الخبر المسئول عنه،و هو کالنتیجه للمقدّمات التی ذکرها-علیه السّلام- و قوله -علیه السّلام-:«الی درجته من منزله فی الجنّه»معناه:من زاره و هو أی الزائر فی منزله الذی له فی الجنه متوجها الی درجه النبیّ-صلّی اللّه علیه و آله-إذ درجته-علیه و آله السّلام-أعلی الدرجات،و لا یمکن لکلّ واحد من المؤمنین أن یصل الی درجته و یصعد إلیها،فلا بدّ أن یزوره بالتوجّه من منزله الی درجته و یستقبل بوجهه إلیه،و علی هذا فالظرف«مستقرّ»علی تقدیر التوجّه و أمثاله. و الذی خطر ببالی انّ الظرف«لغو»متعلّق بالزیاره و کلمه«من»للابتداء و«إلی» للانتهاء.و قد اقترّ فی مقرّه انّ الفعل المتعلّق به«من»و«إلی»یجب أن یتکرّر وقوعه بالقیاس الی معموله،کما قالوا فی إبطال تعلّقهما بالغسل فی آیه الوضوء ؛ فعلی هذا یجب أن یتکرّر الزیاره من منزل الزائر الی درجه المزور.و لا یتحقّق هذا إلاّ بأن یکون جمیع درجات الجنّه من أدنی أدانیها الی أقصی أقاصیها مراتب کمالات النبیّ -صلّی اللّه علیه و آله-و أجزاء نوره المنبسط علی من یصحّح النسبه إلیه،حتی یکون النظر الی کل مرتبه من مراتب الجنّه عباره عن زیارته-صلّی اللّه علیه و آله-و تفصیل هذا الإجمال انّ زیاره رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله-من منزل الزائر هی أن یعرف ما منزلته من النبیّ،و أین موقعه تحت لوائه-لواء الحمد-و أین منزله من مقامه المحمود؛و بعباره أخری:أن یتخلّق ببعض خلقه العظیم حسب مرتبته و یتأدّب بشر ذمه من أدبه الکریم وسع درجته؛و بعباره أوضح:أن یتحقّق بحقائق بعض الأنبیاء الّذین هم درجات ظهوره و طبقات نوره بأن یکون باعتبار التخلّق ببعض الأخلاق المختصّ بذلک النبیّ وارثا مرتبته،شاربا مشربه،و الی هذا المعنی أشار أهل الحق بقولهم:«فلان کان علی قلب موسی» و«فلان عیسوی المشرب»الی غیر ذلک من العبارات؛و إلیه الإیماء فی الخبر المستفیض:«علماء أمّتی کأنبیاء بنی اسرائیل» و الخبر المشهور:«العلماء ورثه الأنبیاء»و فذلکه هذه الأقوال،انّ زیاره واحد من الورثه من منزله رسول اللّه- صلّی اللّه علیه و آله-هی أن یعلم حدّه منه،و یعرف جزئیّته من هذا الروح الکلّی، و یعیّن عضویّته من ذلک الهیکل النوری،و انّه من أیّ جزء منه،و أیّ عضو منه؟ أ من أجزائه الشریفه و أعضائه الرئیسه أو خلاف ذلک؟و لا ریب انّ هذه المعرفه یستدعی معرفه سائر أجزائه و أعضائه لیتعیّن هذا العضو من بین سائر الأعضاء و إن کان علی سبیل الإجمال،و هذه هی معرفه الکلّ و ذلک معنی زیارته مبتدأه من منزل الزائر منتهیه الی درجته صلّی اللّه علیه و آله. و ممّا یعجبنی ذکره لتحقیق هذا المقام کلام بعض أهل المعرفه ،قال:«اعلم،انّ مرتبه الإنسان الکامل من العالم مرتبه النفس الناطقه من الإنسان،و هو الکامل الذی لا أکمل منه و هو محمّد-صلّی اللّه علیه و آله-و مرتبه الکمّل من الأناسی النازلین عن درجه هذا الکمال الذی هو الغایه من العالم منزله القوی الروحانیه من الإنسان،و هم الأنبیاء-صلوات اللّه علیهم-،و منزله من نزّل من الکمّل عن درجه هؤلاء من العالم منزله القوی الحسیه من الإنسان،و هم الورثه-رضی اللّه عنهم-و ما بقی ممّن هو علی صوره الإنسان فی الشّکل هو من جمله الحیوان،فهم بمنزله الروح الحیوانی فی الإنسان الذی یعطی النمو و الإحساس». و«اعلم،انّ العالم الیوم بفقد محمّد-صلّی اللّه علیه و آله-فی ظهوره روحا و جسما و صوره و معنی نائم،لا میّت،فانّ روحه الذی هو محمّد-صلّی اللّه علیه و آله-و هو من العالم فی صوره المحلّ الذی هو فیه روح الإنسان عند الیوم الی الیوم البعث الذی هو مثل یقظه النائم منّا و انّما قلنا ذلک فی محمّد-صلّی اللّه علیه و آله-علی التعیین انّه الرّوح الذی هو النفس الناطقه من العالم،لما أعطاه الکشف و قوله-صلّی اللّه علیه و آله-:«سیّد الناس»و العالم من الناس،فانّه الإنسان الکبیر فی الجرم،و المقدّم فی التسویه و التعدیل،لیظهر صوره نشأه محمّد-صلّی اللّه علیه و آله-کما سوّی اللّه جسم الإنسان و عدّله قبل وجود روحه،ثم نفخ فیه من روحه روحا کان به إنسانا تامّا،أعطاه بذلک خلقه و نفسه الناطقه،فقبل ظهور نشأته-صلّی اللّه علیه و آله-کان العالم فی حال التسویه و التعدیل،کالجنین فی بطن أمّه،و حرکته بالرّوح الحیوانی منه،الذی صحّت له به الحیاه،فأجلّ ذکرک فیما ذکرته لک.فإذا کانت القیامه حیی العالم کلّه بظهور نشأته مکمّله موفّر القوی، و کان أهل النار الذین هم أهلها فی مرتبتهم فی إنسانیه العالم مرتبه ما ینمو من الإنسان فلا یتّصف بالموت و لا بالحیاه.و لذا ورد فیهم النّص من رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله-:انّهم لا یموتون فیها و لا یحیون.و الملائکه من العالم کالصور الظاهره فی خیال الإنسان؛و کذلک الجنّ فلیس العالم إنسانا کبیرا إلاّ بوجود الإنسان الکامل الذی هو نفسه الناطقه،کما انّ نشأه الانسان لا یکون إنسانا الاّ بنفسها الناطقه و لا یکون کامله هذه النفس الناطقه إلاّ بالصوره الإلهیه المنصوص علیها من الرسول،فکذلک نفس العالم الذی هو محمّد-صلّی اللّه علیه و آله-حاز درجه الکمال بتمام الصوره الإلهیه فی البقاء و التنوع فی الصور و بقاء العالم.فقد بان لک حال العالم قبل ظهوره-صلّی اللّه علیه و آله-انّه کان بمنزله الجسد المسوّی و حال العالم بعد موته بمنزله النائم،و حال العالم ببعثه یوم القیامه بمنزله الانتباه و الیقظه بعد النوم». [ثواب لا إله إلاّ اللّه النظر الی وجه اللّه] متن:قال:فقلت یا ابن رسول اللّه،فما معنی الخبر الذی رووه:انّ ثواب«لا إله إلاّ اللّه»النظر الی وجه اللّه؛فقال-علیه السّلام-یا أبا الصّلت،من وصف اللّه بوجه کالوجوه،فقد کفر،و لکن وجه اللّه أنبیاؤه و رسله و حججه-صلوات اللّه علیهم-هم الذین بهم یتوجّه إلی اللّه و إلی دینه و معرفته و قال اللّه عزّ و جلّ:
کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ `وَ یَبْقی وَجْهُ رَبِّکَ
و قال عزّ و جلّ:
کُلُّ شَیْ ءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ
فالنظر إلی أنبیاء اللّه و رسله و حججه-علیهم السّلام-فی درجاتهم ثواب عظیم للمؤمنین یوم القیامه؛و قد قال النبیّ صلّی اللّه علیه و آله«من ابغض أهل بیتی و عترتی لم یرنی،و لم أره یوم القیامه»، و قال علیه و آله السّلام:«انّ فیکم من لا یرانی بعد أن یفارقنی»،یا أبا الصّلت!انّ اللّه تبارک و تعالی لا یوصف بمکان و لا یدرک بالأبصار و الأوهام. شرح: و بالحری أن نذکر سرّ الخبر النبوی،ثمّ نبیّن حقیقه تأویل الإمام-علیه السّلام-و انطباقه علی السرّ بعون المفضل المنعام،فنقول فی المقام الأوّل: انّ القائل بالتهلیل بحقیقته ینفی الأغیار و یثبت الواحد القهّار-و قد سبق بیان هذه الدلاله فیما زبر من الفوائد-فإذا لم یبق سواه فلا یقع نظره إلاّ الی اللّه و هذا هو معنی الثواب المترتّب علی ذکر التهلیل. و أمّا المقام الثانی: فالکلام فیه انّک قد عرفت مرارا انّ للخلق جهتین:جهه الی ربّه منها وجوده و سائر کمالاته،وجهه الی ذاته منها هلاکه و فناؤه و فقره و سائر نقائضه.و لا ریب انّ الأنبیاء-علیهم السّلام-قد رفضوا الجهه التی لهم الی أنفسهم و فنوا عن مراداتهم بل عن أنفسهم،فلیست لهم إلاّ الجهه الّتی لهم الی اللّه، فهم بکلّهم یتوجّهون الی اللّه،فلم یبق لهم وجه إلاّ الی اللّه،فهم کأنّهم وجه اللّه. و أیضا لمّا کان للخلق هاتان الجهتان،و من البیّن انّ الجهه التی الی الرب لیس لکل أحد بالذات و بانفراد من نفسه،بل للبعض بواسطه بعض آخرهم معادن فضله، و مجالی نوره،و منابع فیضه،و هم الّذین بهم ینظر اللّه الی خلقه،و یقبل إلیهم بوجهه، و یتوجّه بهم العباد الی ربّهم و الی المعارف التی یفیض بتوسّطهم،و الأحکام التی یأتون بها من عند ربّهم؛فاستحقّوا بذلک أن یعبّر عنهم بوجه الربّ.و أیضا من المستبین انّ الخلق مظاهر الأنوار الربوبیّه،و مجالی الحقائق الإلهیّه،و من الواضح انّ التعبیر بمبادئ تلک الأنوار ب«الوجه»و بما بعد المبادئ من الثوانی و الثوالث ب«سائر الأعضاء»من أحسن التعبیرات.و لما قیل:من انّ الأنبیاء-علیهم السّلام-مظاهر للأسماء الجمالیه بالذات بخلاف غیرهم،فإنّ بعضهم مظاهر للجلال الصرف و بعضهم من المختلف و بعضهم بالتبعیه،و الجمال ممّا یناسب الوجه، و لمناسبات أخر،مثل ما ذکرنا فی الوجه الأوّل،و غیر ذلک یرفع الاستبعاد و یقلع بنیان اللّداد و العناد. إذا عرفت هذا،فقوله-علیه السّلام-:«لکن وجه اللّه أنبیاؤه»الی قوله:«یوم القیامه»وجه واحد لتأویل الخبر بالأنبیاء،و یکون الآیتان لبیان انّ غیر الأنبیاء هالکون إلاّ من اعتصم بحبلهم،و تمسّک بدینهم و یحتمل أن یکون قوله:«وجه اللّه أنبیاؤه»الی قوله:«و معرفته»وجها واحدا،و الآیتان إشاره الی وجه آخر هو الذی ذکره فی سرّ الخبر النبویّ،أو یکون کلّ واحد من هذه الثلاثه إشاره الی کلّ واحد من الثلاثه. و لنرجع الی حلّ ألفاظ الخبر:لمّا حمل الجمهور ذلک الخبر المشهور علی «الوجه»المنظور،ردّ ذلک الإمام-علیه السّلام -بأنّه کفر،فانّ اللّه لا یوصف بوجه کالوجوه؛ثمّ بیّن المراد من ذلک بقوله:«و لکنّ وجه اللّه أنبیاؤه»و استدلّ علی ذلک بقوله:«هم الّذین بهم یتوجّه الی اللّه»فذکر الآیتین إمّا للتأیید،أو بالاستقلال کما قلنا.و قوله:«فالنظر»الی قوله:«یوم القیامه»نتیجه للاستدلال .و أمّا قوله: «و قد قال النبی صلّی اللّه علیه و آله»فهو دلیل علی کون النظر الی الأنبیاء ثواب عظیم.بیانه:انّ رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله-أوعد المخالفین لأمره،الغاصبین لخلافه خلیفته بأنّهم لا یرونه یوم القیامه،و ذلک وعید عظیم لمن یعرفه.و قوله:«انّ اللّه لا یوصف بمکان»الی آخر الخبر تأکید للردّ علی من حمل«الوجه»علی المعروف مع الإشاره الی امتناع ذلک و استلزامه أن یکون محدودا و فی مکان،و أن یکون مدرکا بالأبصار و الأوهام و ذلک واضح. [کلام فی انّ الجنّه و النّار الیوم مخلوقتان] متن:قال:فقلت یا ابن رسول اللّه فأخبرنی عن الجنّه و النّار أ هما الیوم مخلوقتان؟فقال:«نعم،و انّ رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله-قد دخل الجنّه و رأی النّار لمّا عرج به الی السماء».قال:فقلت له:انّ قوما یقولون:انّهما الیوم مقدّرتان غیر مخلوقتین.فقال-علیه السّلام-:«ما اولئک منّا،و لا نحن منهم.من أنکر خلق الجنّه و النّار فقد کذّب النبیّ-صلّی اللّه علیه و آله-و کذّبنا،و لیس من ولایتنا علی شیء،و یخلد فی نار جهنّم.قال اللّه عزّ و جلّ:
هذِهِ جَهَنَّمُ اَلَّتِی یُکَذِّبُ بِهَا اَلْمُجْرِمُونَ `یَطُوفُونَ بَیْنَها وَ بَیْنَ حَمِیمٍ آنٍ
». شرح: قد سبق فی المجلّد الأوّل تحقیق الجنّه و النّار،و هاهنا نقول:اختلفت الامّه فی وجودهما الآن،فذهبت الأشاعره و بعض المعتزله الی انّهما مخلوقتان الآن،و هو الحقّ المؤیّد بالبرهان.و أکثر المعتزله علی انّهما مقدّرتان مخلوقتان یوم الجزاء. أدلّه المثبتین وجوه: أحدها، ما أشار الإمام-علیه السّلام-بقوله:«و انّ رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله-قد دخل الجنه و رأی النار لمّا عرج به الی السماء»و بیانه ظاهر؛ و ثانیها، ما أشار إلیه بقوله:«قال اللّه عزّ و جلّ:
هذِهِ جَهَنَّمُ اَلَّتِی یُکَذِّبُ بِهَا اَلْمُجْرِمُونَ
.و توجیهه انّ التکذیب بجهنّم یعمّ التکذیب بوجودها رأسا،أو بوجودها فی وقت دون وقت،و لأنّ الآیتان باسم الإشاره فی المبتدأ و بالفعل المضارع فی وصف الخبر یشعر بوجودها حین الخطاب حاله النزول،لا انّه فی القیامه بخلاف الآیه الأخری،و هی:
هذِهِ جَهَنَّمُ اَلَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ
فانّها تدلّ علی الثانی؛ و ثالثها، ما اشتهر بین القوم من نحو قوله تعالی فی صفتهما:
أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ
،
أُعِدَّتْ لِلْکافِرِینَ
ممّا أتی فیه بلفظ الماضی و ذلک صریح فی وجودهم؛ و رابعها، الأخبار الکثیره المتظافره الدّالّه علی وجودهما ممّا لا یکاد یحصی. و قد یستدلّ علی وجودهما بقصّه آدم و حوّاء و إسکانهما الجنّه و إخراجهما عنها علی ما نطق به الکتاب،و إذا کانت الجنه مخلوقه فکذا النار،إذ لا قائل بالفصل. و ردّ بأنّ تلک انّما هی من جنّات الدّنیا،إذ الجنه الموعوده لا یمکن الخروج و لا الإخراج منها،لقوله تعالی:
وَ ما هُمْ مِنْها بِمُخْرَجِینَ
. و أمّا شبه المنکرین،فمن وجوه: الأوّل، انّه لو وجدتا،فإمّا فی عالم الأفلاک،أو العناصر،أو فی عالم آخر، و الأقسام باطله:أمّا الأوّل،فلأنّ الأفلاک لا یقبل الخرق و الالتیام فلا یخالطها شیء من الکائنات الفاسدات؛و أمّا الثانی،فلأنّه قول بالتناسخ لأنّ النفوس تعلّقت حینئذ بأبدان موجوده فی العناصر بعد أن فارقت أبدانا فیها،و أنتم لا تقولون به،و قد صار باطلا؛و أمّا الثالث،فلأنّ الفلک بسیط و شکله کروی،و لو وجد عالم آخر لکان کریّا و یلزم الخلأ بینهما،و انّه محال. الثانی، قول اللّه تعالی:
أُکُلُها دائِمٌ
أی مأکولها،و قد قال تعالی:
کُلُّ شَیْ ءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ
أی کلّ موجود،إذ لا شیئیه لما لا وجود له،فلو کانت الجنّه موجوده وجب هلاک اکلها،لاندراجها فیما حکم علیه بالهلاک فلم یکن دائما. الثالث، قوله تعالی:
عَرْضُهَا اَلسَّماواتُ وَ اَلْأَرْضُ
و لا یتصوّر ذلک إلاّ بعد فناء السماوات و الأرض لامتناع تداخل الأجسام. و اجیب عن الأوّل: بأنّا لا نسلّم امتناع الخرق علی الأفلاک؛ثمّ لا نسلّم انّه فی عالم العناصر قول بالتناسخ،و انّما یکون کذلک لو قلنا بإعادتها فی أبدان اخر؛ثمّ لا نسلّم انّ وجود عالم آخر محال.و ما قیل :انّه لو وجد خارج هذا العالم عالم آخر لکان فی جانب من المحدّد و کان المحدّد فی جهه منه فتکون الجهه قد تحدّدت قبله، فمدفوع بأنّ الذی ثبت بالبرهان تحدّد جهتی العلو و السّفل بالمحدّد،و أمّا تحدّد جمیع الجهات به فلا،فلم لا یجوز أن یکون هاهنا جهات غیر هاتین تتحدد هی بغیره. و کذا ما قیل:لو وجد عالم آخر لکان بینهما خلأ سواء کانا کرتین أم لا،لأنّ ملاقات الکرتین لا تکون إلاّ بنقطه و کذا ملاقاه غیرها معها لا تکون إلاّ مع الفرجه،مدفوع لجواز أن یکونا-أی هذان العالمان-تدویرین فی ثخن کره،و لا استبعاد فی ذلک،لأنّهم یصرّحون بأنّ تدویر المریخ أعظم من مثل الشمس،بما فیها من الأفلاک و العناصر؛کذا ما قیل:من انّه لو وجد عالم آخر لکان فیه عناصر لها أحیاز طبیعیه فیکون لعنصر واحد حیّزان طبیعیّان،مدفوع بمنع تساوی عناصرهما و کائناتهما صوره،هب،لکن لا نسلّم تماثلهما حقیقه،لجواز الاختلاف فی الهیولی الداخله فی حقیقتهما. و عن الثانیّ: انّ اکلها دائم بدلا،أی کلّما فنی منه شیء جیء ببدله،فانّ دوام اکل شیء بعینه غیر متصوّر،لأنّه إذا اکل فقد فنی،و ذلک لا ینافی هلاکها.و نقول: المراد بهلاک کلّ شیء انّه هالک فی حدّ ذاته،أو نقول:انّهما یعدمان فی آن بتفریق الصّور أو الأجزاء،ثمّ یعادان بجمیعها فتکونان دائمتین ذاتا هالکین صوره فی آن. و عن الثالث، انّ المراد عرضها کعرض السماء و الأرض للتصریح بالکاف فی آیه أخری،و لامتناع أن یکون عرضها بعینه عرضها لاستحاله قیام عرض بمحلّین أو انتقاله.هذه هی الکلمات الدائره فی ألسنه القوم،و أنت ممّن قد اطّلعت علی جلیّه الحال فیما مضی من الأقوال و ستزداد معرفه فیما یأتیک فی الاستقبال. متن:قال رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله-:لمّا عرج بی الی السماء أخذ بیدی جبرئیل-علیه السّلام-فأدخلنی الجنّه،فناولنی من رطبها،فأکلته،فتحوّل ذلک نطفه فی صلبی فلمّا هبطت الی الأرض واقعت خدیجه،فحملت بفاطمه،و فاطمه حوراء إنسیّه،فکلّما اشتقت رائحه الجنّه شممت رائحه ابنتی فاطمه. شرح: و لنتکلّم هاهنا فی مناهج: المنهج الأوّل[فی انّ الجنّه الیوم موجوده] هذا الخبر النبوی صریح فی وجود الجنه،و المنازع مکابر لمقتضی ضروره الشریعه،و المؤوّل یسلک فی ظلمات الجهاله. المنهج الثانی[فی تحقیق محلّ الجنّه و النار] ذهب أکثر المحقّقین من العرفاء و أهل اللّه الی انّ الجنّه هو ما بین العرش و الکرسیّ،و انّ سقف الجنّه هو العرش ،کما ورد فی لخبر النبوی حیث قال-صلّی اللّه علیه و آله-:«سقف الجنه عرش الرحمن» ،و انّ أرضها محدّب الکرسیّ و فیه مقام«رضوان»خازن الجنان،و انّ مقعر الکرسیّ سقف جهنّم و فیه مقام«مالک» خازن النخار و ینتهی حدّها الی أسفل سافلین إلاّ مواضع مخصوصه استثناها الشارع،کما بین القبر و المنبر ،و کوادی السّلام ،و غیر ذلک من الأماکن و الأنهار.و لنفصل القول فی تحقیق هذا المذهب،و کیفیه خلق الجنه و النار،قالوا: ظهر العرش الذی هو مظهر الوجود الحق و نظیر«القلم الأعلی»و صوره الاسم «المحیط»و مستقرّ الاسم«الرحمن»و کامل مظهر اسم«المدبّر»،ثمّ الکرسی الذی هو مظهر الوجودات المتعیّنه من حیث ما هی متعیّنه و نظیر«اللّوح المحفوظ»و مستقرّ الاسم «الرحیم»و کامل مظهر للاسم«المفصّل»،و ذلک لأنّه لمّا تعیّنت مراتب الأسماء فی الحضره الجامعه توجّهت لإظهار مظاهرها و ما به یتمّ کما لها أعقب ذلک صوره الوجود العالم ب«الرحمن»فظهر مثاله و مستواه الذی هو العرش المحیط و أوّل الصوره الظاهره مناسبا للمستوی علیه فی الإحاطه و عدم التحیّز،ثمّ میزت القبضتان بحکم النسبتین المعبّر عنهما بالرحمه و الغضب من أجل ما انسحب علیه حکم الرحمه بحسب سرعه إجابه بعض الحقائق لهذا الأمر و قبوله علی وجه لا یشین جماله و بحسب إبطاء بعضها عن هذه الإجابه و سوء قبولها أحکاما لا یرتضیها جلاله،فظهر سرّ التفصیل الغیبی فی مقام الکرسیّ و بالجمله،أوّل صوره قبلها الهباء الّذی هو الهیولی الأولی عند بعض صوره الجسم المطلق و هی الطول و العرض و العمق،فطوله من العقل و عرضه من النفس و عمقه من المحیط الی المرکز، و هو الجسم الکل.و أوّل شکل قبله الشکل الکریّ،فسمّاه اللّه«العرش»و استوی علیه بالاسم الرحمن الاستواء الذی یلیق به من غیر تشبیه.و هو أوّل عالم الترکیب و عمّر هذا الفلک بالملائکه الحافّین و هم الراهبات .و هناک مقام إسرافیل و هم فم القرن،و من هنا سمع الرسول-صلّی اللّه علیه و آله-صریر الأقلام،و فیه ترک الرفرف،و غلب علیه حال الفناء،و تجرّد عن عالم الترکیب و نودی بصوت علیّ بن أبی طالب-علیه السّلام-:«قف!انّ ربّک یصلّی»ثمّ تلی علیه:هو الذی یصلّی علیک و ملائکته؛و هو أحد الحجب الثلاثه یبقی بین أهل الجنه و بین الحق إذا جمعوا للرؤیه،و الفلکان بعده؛ثمّ أدار الفلک الآخر و سمّاها الکرسی و هو فی جوّ العرش کحلقه ملقاه فی فلاه قیّ،و عمّره بالملائکه المدبّرات،و أسکنه میکائیل، و تدلّت القدمان،فالکلمه فی العرش واحده ظهر بها فی الکرسیّ نسبتان عبّر عنهما بالقدمین؛ثمّ أدار فی جوف الکرسیّ الفلک الأطلس و بینهما«عالم الرفرف» و هی المعارج العلی،و فیه مقام جبرئیل،و إلیه ینتهی علم علماء الرصد؛ثمّ أحدث اللّه الفلک الرابع،و خلق«عالم الرضوان»بینه و بین الفلک الأطلس،و سطحه أرض الجنه،و مقعّره سقف النار.و فیه أسکن«رضوان»خازن الجنان و ملائکته تسمّی «التالیات»و هذا الترتیب لا یمکن إدراکه إلاّ بخبر الصادق أو الکشف الصحیح. و فی هذا الفلک کان فی الجنه أنهار و ریاح و شجر و حور و قصور و ولدان و أکل و شرب و نکاح و انتقالات من حال الی حال علی أعلی أهل الطبیعه،إلاّ انّ الأمر ثابت فی عین القوابل،فلا یستحیلون أبدا،و لکن تختلف الصور و المطاعم و الملابس و المناکح و الأعراض.و ذکر بعضهم فی تفصیل«النکاحات الخمسه المعنویه»انّه ینتهی النکاح الثانی التی مقعّر الفلک المکوکب الذی هو أحد وجهی«الأعراف» أعنی الذی یلی جهنّم،و هذا الفلک هو الکرسی علی القول المشهور و فلک المکوکب الذی هو الرابع من الأفلاک الدائمه الباقیه و محدّبه أرض الجنه و مقعّره سقف النار، و عالم الرضوان بینه و بین فلک البروج الذی فوقه و هو الأطلس و فیه أسکن «رضوان». فإن قیل:هل یمکن التوفیق بین القول بأنّ الأفلاک الدائمه الباقیه اثنان و بین القول بأنّها أربعه. قیل:لعلّ القائل بالأربعه اعتبر صورتهما المثالیه تاره بحکم المرتبه التی ظهرت الهیئه فیها فسمّاهما ب«العرش»و«الکرسی»و اعتبر صورتهما الجسمانیه المرکبه من الطول و العرض و العمق اخری فسمّاهما ب«الفلک الأطلس»و«الفلک المکوکب»،و اللّه أعلم.و شرح هذه الکلمات بحیث یقرب من القواعد العقلیه:انّ الطبیعه بحکم محلّها الذی هو جوهر«الهباء»لمّا انبسطت انبساطا تامّا وحدانیّا حسب مقتضاها،و تصوّرت بأقرب صوره الی الوحده عیّن الباری تعالی صوره مستدیره هی العرش المحیط بجمیع عالم الصور،و لأنّ هذا الکون الهبائی مظهر للوجه الرابع من اللّوح .و کان لهذا الوجه ثلاثه أحکام: أحدها،النزول الی أنهی مرتبه الحسّ. و الثانی،حکم التفصیل و الترکیب الصوری. و الثالث،حکم التدبیر لبقاء الصوره المفصّله و دوامها. ثبت له بالأوّل الطول،و بالثانی العرض،و بالثالث العمق،و لمّا کانت حقیقه هذه النسبه العرشیه بحکم المرتبه التی ظهرت فیها مثالیه عیّن لها الاسم«البارئ»لها هیئه أخری دوریّه بحسب الحکم النزولی،فسمّی العرش باعتبارها«الفلک الأطلس».ثمّ اقتضت حقیقه الحبّیه بالتوجّهات و الاجتماعات الأسمائیه مع مظاهرها الروحانیه أن یتعیّن من هذا الکون الهبائی صوره طبیعیه قابله للتفصیل تکون مظهرا للّوح المحفوظ و تفصیله،و تکون نسبته إلیه أتمّ،فعیّن الاسم«البارئ» لها صوره مستدیره یکون قابلا لظهور تفاصیل الصور المعنویه و الروحانیه و الجسمیّه اللطیفه و الکثیفه،و هی الکرسی الکریم،و لأنّ فی ضمن صوره الکرسی المثالیه الوجه الذی ذکرناه فی العرش،کانت للکرسی أیضا،فلذا قال بعضهم بالاثنین و الآخرون بالأربع. ثمّ انّ هذا الکرسیّ أصل الجنان.و وجوهه أصول مراتبها الّتی هی«جنّه الأعمال»و«جنّه المیراث»و«جنه الامتنان» ،و درجاتها مظاهر أسماء الإحصاء التی تکمل باسم اللّه الجامع،کما ورد فی الخبر:«انّ فی الجنه مائه درجه ما بین درجه الی درجه کما بین السماء و الأرض،و الفردوس أعلاء،و منها تفجر الأنهار الأربعه و من فوقها یکون العرش،فإذا سألتموا اللّه فاسألوا الفردوس» فالأنهار الأربعه من وجه إشاره الی الأرکان الطبیعیه فمن الحراره یفجر نهر الخمر،و من البروده نهر الماء،و من الرطوبه نهر اللبن،و من الیبوسه نهر العسل بعد ترکیب بعضها ببعض؛فمشرب المقرّبین منها صرفا،و مشرب الأبرار و المؤمنین مزجا. و لظهور کلّ ما قدّر ظهوره فی عالم الحسّ بصوره مثالیه کان الکافر و المسلم بل الإنسان و غیره فی تصوّر روحانیّته من هذا الوجه،سواء فی نزول ماده وجودهما و تصور روحانیتهما.و حیث کان تعیّن جهنم من تحت مقعّر الکرسی الجسمی و هو الفلک الثامن و لا بدّ من تنزّل وجود الکافر و المؤمن منه الی أن یظهر بصورته الّتی لماده وجودهما و تتصوّر روحانیّتهما فی کل عالم بحسبه،فلکلّ منهما منزل فی الجنّه و منزل فی النار،کما ورد فی الخبر،فإذا مات الکافر لم یعرج بروحه إلیها من جهنم الی الجنه،لکثافه صوره ترکیبه و غلبه جسمانیته علی روحانیته.و کان منزله فی الجنّه معطّلا،فیرثه کلّ من عرج إلیها لغلبه روحانیته علی حکم طبیعته،و کان بینه و بینه نسبه و قرب ما من حیث صفه محموده أو امتزاج من الماء العذب و الملح فی الحصّه الخاصّه بأحدهما أو دخوله تحت حیطه حکم من الأسماء الإلهیه و کان ذلک الوجه المسمّی ب«جنّه المیراث».و أمّا الوجه الرابع ،فهو جنّه الامتنان و فیها کثیب الرؤیه و هو المسمّی ب«جنّه عدن». و أمّا«جنّه الأعمال»،فهی طرفه الذی یلی عالم الشهاده. ثمّ لمّا أکمل اللّه سبحانه أفلاک الثبات و البقاء،أراد إیجاد عالم الدنیا من الأرکان و السّماوات و المولّدات التی یؤول تراکیبها الی فساد،فأمر النفس الکلیه أن تنحدر بالتوجّه الی عمق الجسم الی المرکز،فتوجّهت النفس الی ذلک الی أن وصل الی المرکز فشرع من هناک التوجّه مرتبه مرتبه من المرکز الی أن استوی الی السماء، فسوّاهن سبع سماوات علی التفصیل الذی سنذکره فی أبواب الکتاب فی الموضع اللاّئق. قیل:و قد تخیّل قدماء الفلاسفه و تبعهم الحکماء الإسلامیه انّ السماوات السبع مخلوقه قبل الأرض.و أخطئوا غایه الخطاء،لأنّ العلم بصنعه الحکیم یحتاج الی إخبار الصادق علیه السّلام ،أو العلم الضروری،أو البرهان الیقینی،و لیس للقدماء مدخل فی هذه کلّها،کما لا یخفی علی المتتبع لمقالاتهم.و قد قال اللّه سبحانه:
بِالَّذِی خَلَقَ اَلْأَرْضَ فِی یَوْمَیْنِ
الی أن قال:
ثُمَّ اِسْتَوی إِلَی اَلسَّماءِ فَسَوّاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ
و فی أخبار النبی و الأئمه ما لا یحصی کثره و استفاضه؛نعم،الأفلاک الثابته الأربعه علی قول،و الاثنان علی قول،انّما خلقت أوّلا خلقا إبداعیّا غیر مرکّب من العناصر،فلذا ثبت لها البقاء الدائم،و استحققت لمحلّیه الجنان الباقیه الدائمه بخلاف البواقی ممّا سماها اللّه تعالی بالسّماوات السبع؛و من العناصر الأربع فانّها مستحیله الصوره متبدّلتها،کما قال عزّ من قائل:
یَوْمَ تُبَدَّلُ اَلْأَرْضُ غَیْرَ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّماواتُ
.فظهر من ذلک انّ بأدوار الأفلاک الثابته خاصّه کانت الجنان و عوالمها المخلوقه فیها التی هی أرواح محموله فی أنوار و أجسام شفّافه شریفه تناسب فکلها؛و عنها نشأت الخزنه،و الخازن الأکبر«رضوان»إذ حاله الرضا هی الحاله الکبری فی الجنه و انّ العارفین مع اللّه بالذات و فی الجنّه بالعرض،و أهل الجنه مع الجنه بالذات،و مع اللّه بالعرض،و لهذا کانت رؤیتهم للّه فی أوقات مخصوصه.و کما انتشأ منهم«رضوان»کذلک لمّا سری النور ظهر «مالک»و خزنه النار. و ممّا یعجبنی ذکره فی هذا المقام کلام بعض أهل المعرفه ،قال فی بدء الجسوم الإنسانیه بهذه العباره:اعلم-أیّدک اللّه-انّه لمّا مضی من عمر العالم الطبیعی المقیّد بالزمان المحصور بالمکان إحدی و سبعون ألف سنه من السنین المعروفه فی الدنیا،و هذه المده أحد عشر یوما من أیّام غیر هذا الاسم،و من أیّام ذی المعارج یوم و خمسا یوم، و فی هذه الأیام[یقع] التفاضل بخمسین ألف سنه و بألف سنه،فأصغر الأیّام هی التی نعدّها الحرکه للفلک المحیط،و ذلک لحکمه علی ما فی جوفه من الأفلاک،إذ کانت حرکتها قسریّه له و لکلّ فلک حرکه طبیعیه مع تلک القسریه فی وقت واحد، و لکلّ حرکه فی کلّ یوم مخصوص یعدّ مقداره بأیّام الفلک المحیط،فأصغر أیّام الکواکب ثمانیه و عشرون یوما ممّا تعدون و هو مقدار قطع حرکه القمر و کذا لکلّ کوکب یوم مقدّر یتفاوت علی[قدر] سرعه حرکاتها أو صغر أفلاکها. و بالجمله،انتهی أمر الإیجاد الی خلق المولّدات من الجماد و النبات و الحیوان بانتهاء إحدی و سبعین ألف سنه ممّا تعدّون.و لم یجعل سبحانه لشیء ممّا خلقه من أوّل موجود الی آخر مولود و هو الحیوان بین یدیه إلاّ للإنسان و هو هذه النشأه البدنیه،بل خلق کلّ ما سواه إمّا عن أمر إلهی،و هو أمر«کن»و إمّا عن ید واحده و هو ما روی من الخبر:«انّ اللّه خلق جنه عدن بیده،و کتب التوراه بیده،و غرس شجره طوبی بیده و خلق آدم بیدیه» ،و لمّا انتهی من حرکات الأوّل و مدّته أربع و خمسون ألف سنه ممّا تعدّون،خلق اللّه الدار الدنیا،و جعل لها أمدا معلوما تنتهی إلیه و تنقضی صورتها الی أنّ تبدّل الأرض غیر الأرض و السماوات.و لمّا انقضی من مده هذا الفلک ثلاث و ستّون ألف سنه ممّا تعدّون،خلق اللّه الدار الآخره،الجنه و النار،اللّتین أعدّهما لعباده السعداء و الأشقیاء.و کان بین خلق الدنیا و الآخره تسعه آلاف سنه ممّا تعدّون،و لتأخّر خلقها سمّیت آخره،و الاولی دنیا.و لم یجعل للآخره منتهی ،فلها البقاء الدائم.و جعل سقف الجنه هذا الفلک و هو العرش. و القصد الثانی من الکلّ وجود الإنسان،و القصد الأوّل معرفه الحق و عبادته التی خلق لها خلق العالم کلّه،فما من شیء إلاّ و یسبّح بحمده.و لمّا وصل الوقت المعین فی علمه لإیجاد هذا الخلیفه بعد أن مضی من عمر الدنیا سبع عشر ألف سنه و من عمر الآخره التی لا نهایه له فی الدّوام ثمان آلاف سنه،أمر اللّه بعض ملائکته أن یأتیه بقبضه من کلّ أجناس تربه الأرض،کما علم من الحدیث»-انتهی.و انّما أطنبنا فی ذکر هذا المذهب،لأنّ أکثر العلماء من المحقّقین و العرفاء ذهبوا إلیه و توغّلوا فیه.و اللّه أعلم بحقائق الامور. و اعلم،انّ صاحب إخوان الصفاء و من تبعهم اختاروا کون الجنّه و النار فی هذا العالم،و زعموا انّ جهنم هی عالم الکون و الفساد،أی الطبیعه التی تحت السماء الدنیا،و انّ الجنّه هی عالم الأفلاک.قال فی بعض رسائله من حال النفس :«إذا کان عشقها هو الکون مع هذا الجسد،و[معشوقها] هذه اللذات المحسوسه المحرقه الجرمانیه،و شهواتها هذه[الزینه] الجسمانیه،فهی لا تبرح من هاهنا و لا تشتاق الصعود الی عالم الأفلاک،و لا تفتح لها أبواب السماوات،و لا تدخل الجنه مع زمر الملائکه،بل تبقی تحت فلک القمر سائحه فی قعر هذه الأجسام المستحیله المتضادّه تاره من الکون الی الفساد و تاره من الفساد الی الکون:
کُلَّما نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْناهُمْ جُلُوداً غَیْرَها لِیَذُوقُوا اَلْعَذابَ
لابِثِینَ فِیها أَحْقاباً
ما دامَتِ اَلسَّماواتُ وَ اَلْأَرْضُ
و یروی عن رسول اللّه-صلّی اللّه علیه و آله-انّه قال:الجنّه فی السماء و جهنّم فی الأرض.و فی الحکمه القدیمه:انّه من قدر علی خلع جسده،و رفض حواسّه،و تسکین[وساوسه] ،و صعد الی الفلک،جوزی هناک أحسن الجزاء.و قال فیثاغورس فی الوصیه الذهبیه:إذا قبلت ما قلت لک یا دیوجانس،و فارقت هذا البدن حتّی تصیر نحلا فی الجوّ فتکون حینئذ سائحا غیر عائد الی الإنسانیه و لا قابلا للموت.و قال المسیح-علیه السّلام-للحواریّین فی وصیته :إذا فارقت هذا الهیکل فأنا واقف فی الهواء عن یمنه عرش ربّی و أنا معکم حیثما ذهبتم،فلا تخالفون حتّی تکونوا معی فی ملکوت السماء غدا»-انتهی ملخّصا. و قد سبق منّا ما یزهق به هذا الرأی.و کأنّهم اختاروا من التردید شقّین و هو انّ النار فی عالم العناصر،و الجنه فی عالم الأفلاک. أقول:الآیات و الأخبار فی ذلک مختلفه،و لنذکرها حسبما یحضرنا منها،لکی تتفطّن بالمقصود منها،و من اللّه التوفیق:قال اللّه عزّ و جلّ فی شأن سدره المنتهی: انّ
عِنْدَها جَنَّهُ اَلْمَأْوی
و فی الخبر انّ السدره فوق السماء السابعه و فی الغرر و الدّرر عن مولانا أمیر المؤمنین-علیه السّلام-حیث سئل عن العالم العلوی بعد کلام:«و خلق الإنسان ذا نفس ناطقه،إنّ زکّیها بالعلم فقد شابهت جواهر أوائل عللها،و إن اعتدل مزاجها و فارقت الأضداد فقد شارک بها السبع الشداد» و فی علل الشرائع ،عن الصادق جعفر بن محمّد-علیهما السّلام-بعد کلام:«الإنسان خلق من شأن الدنیا و شأن الآخره،فإذا جمع اللّه بینهما صارت حیاته فی الأرض، لأنّه نزل من شأن السماء الی الدنیا،فإذا فرّق اللّه بینهما صارت تلک الفرقه الموت بردّ شأن الآخره فی السماء،فالحیاه فی الأرض،و الموت فی السماء.و ذلک انّه یفرّق بین الروح و الجسد فردّ الروح و النور الی[القدره الأولی] و ترک الجسد لأنّه من شأن الدنیا»-الخبر.و فی الخبر فی ذکر أجساد النبی و الأئمه-صلوات اللّه علیهم- بعد الموت انّها یصعد بها بعد ثلاثه ایّام الی السماء.مع انّ فی الخبر الآخر حیث ذکر المنع من الإشراف علی قبر النبیّ-صلّی اللّه علیه و آله-لعلّه کان یصلّی عند قبره، و لعلّه یکون مع أزواجه،فلذلک لا یصحّ الاطلاع علی قبره-صلّی اللّه علیه و آله- و فی الخبر:«بین قبری و منبری روضه من ریاض الجنه» و فی آخر:«انّ الجنه أقرب الی احدکم من شراک نعلیه»و هذه الأخبار کما تری تشیر الی معنی غامض فی أمر الجنه و النار و تومی الی سرّ مستور من عقول أولی البصائر و الأبصار، و لعلک تتفطّن إن أعملت فطنتک الی الغرض منها. قال بعض هل المعرفه :«و اعلم یا أخی-تولاّک برحمته-انّ الجنه الّتی یصل إلیها من هو من أهلها فی الآخره هی مشهوده لک الیوم من حیث محلّها،لا من حیث صورتها،فأنت فیها تتقلّب علی الحال التی أنت علیها،و لا تعلم انّکم فیها، فانّ الصوره یحجبک عن التی تجلّت لک فیها،فأهل الکشف الذین أدرکوا ما غاب عنهم یرون ذلک المحلّ،و یرون من کان فی روضه خضراء،و إن کان جهنّمیّا یرون بحیث ما یکون فیه من زمهریرها و حرورها،ما اعدّ اللّه فیها؛و أکثر أهل الکشف فی بدایه الطریق یرون هذا.و قد نبّه الشرع علی ذلک حیث یقول:«بین قبری و منبری روضه من ریاض الجنه»-انتهی. ثمّ ان هذا العارف الربّانی ،حکم بحکم الکشف المحقّق انّه یقتضی أن یکون الأرض محلّ الجنه الّتی یئول إلیه مستقرّ أهل الجنّه،لا هذه الأرض التی نحن الآن علیها،بل الأرض المبدّله،و انّ النار فی الأرض السابعه السفلی.قال:«ثمّ الکشف یعطی انّها أی الأرض مخلوقه قبل سائر الأرکان و السّماوات،و انّ فیها یکونون فی الجنّه و علیها یحشر الناس،غیر انّ نعوتها تتبدّل،فتکون فی الحشر الساهره أی لا تنام علیها بهذه الخاصیه.و الجنه کلّها مبنیّه من نفائس معادنها من اللؤلؤ و الیاقوت و المرجان و الفضّه و الذّهب و العنبر و المسک و الکافور و غیرها،فخلق ما فی الجنه منها کخلق آدم من تراب،و من حمأ مسنون،و من ماء مهین؛فهو تنبیه علی الأصل و کذا للنار کلّ معدن خسیس کالکبریت و القیر و القطران و الآنک و غیرها»-انتهی.و ممّا یؤیّد ما ذکره هذا العارف الخبر الذی سنذکره بعد أربع وریقات أو أقلّ،من صیروره قطعه من الجبل المظلّ علی قوم موسی مادّه لقصور الجنّه و ما فیها. أقول:و یؤیّده ما حقّقنا فی السّوالف انّ هذا المرکز الجسمانی یضاهی المرکز العقلی،و کما انّ معاد کلّ شیء و رجوعه فی الحقیقه الی اللّه
أَلا إِلَی اَللّهِ تَصِیرُ اَلْأُمُورُ
و ذلک بأن یتحرّک فی جمیع العوالم و یخرق کافه الدوائر الجسمیه و العقلیه الی أن ینتهی الی جوار اللّه و بالجمله،الی أن ینتهی الی ما ابتدأ منه،کذلک ینبغی بحسب الظاهر أن یعود الی المحلّ الذی نشأ منه و هو الأرض الّتی هی مرکز العوالم الجسمانیه.و یؤیّده من الأخبار ما روینا لک قبیل و أخبار أخر فی بیان أحوال النفوس فی البرزخ و هی مشیره الی ذلک:منها،ما روی عن أبی بصیر عن أبی عبد اللّه-علیه السّلام-قال:«انّ أرواح المؤمنین لفی شجره فی الجنّه»،و فی روایه اخری:«فی حجرات فی الجنّه یأکلون من طعامها و یشربون من شرابها و یقولون: أقم لنا الساعه و أنجز ما وعدتنا و ألحق آخرنا بأوّلنا»و عنه،روی عنه-علیه السّلام-قال:«انّ الأرواح فی صفه الأجساد فی شجره فی الجنه» و عنه،قال: قلت له-علیه السّلام-انّا نتحدث عن أرواح المؤمنین انّها فی حواصل طیر خضر ترعی فی الجنه و تأوی الی قنادیل تحت العرش،قال:لا إذن،ما هی فی حواصل طیر خضر.قلت:فأین هی؟قال:«فی روضه کهیئه الأجساد فی الجنّه» و فی خبر حبّه العرنی فی محادثه مولانا أمیر المؤمنین-علیه السّلام-فی ظهر الکوفه أرواح الأموات،فقلت:أجسام أم أرواح؟فقال لی:«أرواح و ما من مؤمن یموت فی بقعه من بقاع الأرض إلاّ و قیل لروحه:الحقی بوادی السّلام،و انّه لبقعه من جنّه عدن»و فی خبر آخر:قلت له:و أین وادی السّلام؟قال:«ظهر الکوفه أمّا انّی کأنّی بهم:حلق،حلق،قعود،یتحدّثون» و عن علیّ-علیه السّلام-قال: سألته عن أرواح المشرکین فقال:«فی النار یعذّبون،یقولون:ربّنا لا تقم لنا الساعه و لا تنجز لنا ما وعدتنا،و لا تلحق آخرنا بأوّلنا»و عنه-علیه السّلام-قال:«شرّ بئر فی النار«برهوت»الذی فیه أرواح الکفّار» . قوله-علیه السّلام-فی الخبر السابق:«لا،إذن،ما هی حواصل طیر»ردّ لکلا القولین،ثمّ إبطال للأوّل بالثانی،أی لو کان فی قنادیل لکان إذن لیس فی الحواصل.و قوله-علیه السّلام-فی الخبر التالی له :«فقال لی:«أرواح»یدلّ علی مغایره الأرواح لطبیعه الأجسام،کما لا یخفی.و قوله علیه السّلام فی الخبر الذی بعده:«حلق»الی آخر الخبر،«الحلق»بفتحتین و بکسر الأول،جمع«حلقه» و«القعود»علی وزن المصدر جمع«قاعد». ثمّ أقول:و انّک بعد ما ما سمعت قول مولانا السجّاد -علیه السّلام-فی النظم:
و تزعم انّک جرم صغیر-و فیک انطوی العالم الأکبر.
و أمعنت النظر وجدت نفسک-ان کنت من أهل العنایه-عالما عظیم الفسحه مشتملا علی أفلاک و عناصر و أملاک و موالید،ثمّ رأیت ما محلّ الجنّه و النار فیک، و تعرّفت معنی قوله-علیه السّلام-فیما نقلنا:انّ الأرواح فی روضه کهیئه الأجساد.و فی مکالمه هذا العارف مع إدریس النبیّ-علیه السّلام-قال فی خلسه :«انّی نبیّ اللّه و لا أری للعالم مدّه یقف علیها بجملتها،إلاّ انّه بالجمله لم یزل خالقا و لا یزال دنیا و لا آخره و الآجال فی المخلوق بانتهاء المدد لا فی الخلق فالخلق مع الأنفاس یتجدّد فما اعلمناه و لا یحیطون بشیء من علمه إلاّ بما شاء»فقلت له فما بقی بظهور الساعه؟فقال:
اِقْتَرَبَتِ اَلسّاعَهُ
و
اِقْتَرَبَ لِلنّاسِ حِسابُهُمْ وَ هُمْ فِی غَفْلَهٍ مُعْرِضُونَ
فقلت:عرّفنی بشرط من أشراط اقترابها.فقال:وجود آدم من أشراط الساعه.قلت:فهل کان فی الدنیا دار غیرها؟قال:دار الوجود واحده،و الدار ما کانت دنیا و لا آخره إلاّ بکم،و الآخره ما تمیّزت إلاّ بکم،و انّما الأمر فی الأجسام أکوان و استحالات و إتیان و ذهاب لم یزل و لا یزال»-انتهی. و قال فی بعض کتبه:«اعلم انّ الانسان جعله اللّه العین المقصوده و الغایه المطلوبه من إیجاد العالم و إبقائه،کالنفس الناطقه الّتی هی المقصوده من تسویه جسد الشخص الإنسانی،و تعدیل مزاجه الطبیعی،و لهذا یخرب الدنیا بزواله،أی بانعدام الإنسان الکامل فی الدنیا،و انتقاله الی الآخره،کما یخرب البدن بانقطاع تعلّق النفس منه تعلّق التدبیر اللاّئق بالنشأه الدنیویه،و تنتقل العماره الی الآخره من أجل الإنسان الکامل،کما یعمر البدن المکتسب للنفس الناطقه عند قطع تعلّقها عن هذا البدن العنصری،أو یجعل تدبیر النفس للبدن العنصری تدبیرا اخرویّا مناسبا للنشأه الأخرویه الی أن یجعله بتدبیره لائقا للحشر الموعود».و هذه مسأله دقیقه کلّت عن درکها الأفهام،و حارت فیه العقول و الأوهام،و لیس إلاّ للکشف الصّرف المحمّدی فیها قدم-صلّی اللّه علیه و آله-و ناهیک هذا القدر إن کنت من اهل السداد و اللّه الهادی الی سبیل الرشاد. المنهج الثالث[فی دفع الشبهات] اعلم،انّ الاحتمالات المذکوره فی الشبهه الأولی قد ظهر لک انّ کل واحد منها ممّا اختاره واحد من العقلاء:أمّا حدیث امتناع الخرق،فمن البیّن انّه غیر واضح و لا مبرهن علیه فی غیر المحدّد،علی انّه یمکن أن یکتسب البدن الأخروی الحاصل من تبدیل هذا الجسد الأرضی مشابها للجرم السّماوی،و الخرق انّما یمتنع إذا کان بالجسم العنصری.و یؤیّد ذلک قول أمیر المؤمنین-علیه السّلام-:«و إن اعتدل مزاجها و فارقت الأضداد فقد شارک السبع الشداد»هب،لکن صعود النفس الی السماء و اکتسابها هناک بدنا مناسبا لنشأتها محتمل،کما یدلّ علیه خبر العلل حیث قال:«یردّ شأن الآخره الی السماء»علی انّک قد عرفت فی سوالف الزّبر انّ الأفلاک خلقت من صفو العناصر،کما قال عزّ من قائل:
ثُمَّ اِسْتَوی إِلَی اَلسَّماءِ وَ هِیَ دُخانٌ
و انّها سبع لا غیر،و من البیّن انّ الحافظ للعالم علی هذه الصوره هو سرعه الفلک المحیط یعنی جسم الکلّ،و المحرّک للفلک غیر الفلک،و انّ تسکین الفلک انّما یکون بطرفه عین واقع لا محاله،کما قال سبحانه:
وَ ما أَمْرُ اَلسّاعَهِ إِلاّ کَلَمْحِ اَلْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ
و اذا وقف الفلک عن الدوران وقفت الکواکب عن سیرها و البروج عن طلوعها و غروبها،و عند ذلک یعدم صوره العالم،و ذلک بفقدان الإمام و انتقاله-علیه السّلام-من هذه النشأه الی دار المقام،فتقوم القیامه الکبری،و هذا لا محاله کائن لخبر الصادق المصدّق بالعقل الممتحن،و لأنّ کل شیء فی الإمکان؛ و إن فرض له زمان بلا نهایه فلا بدّ أن یخرج الی الفعل.و وقوف الفلک عن الدّوران ممکن،لأنّ الحرکه غیر لازمه له،و المحرّک بعد استکماله الممکن له،لا یحتاج الی التحریک؛لأنّ کمالات عالم الإمکان متناهیه و بالجمله،الذی یحرّکه یمکنه أن یسکّنه و هو أهون علیه و له المثل الأعلی. و أمّا شبهه دوام الجنّه و النار،فالجواب عنه بانّ الأشیاء التی من جمل
( شرح توحید الصدوق / قاضی سعید قمی ؛ ج 2 , ص 341 )
ص : 7113
وَ أَرْوِی: فِکْرُ سَاعَهٍ خَیْرٌ مِنْ عِبَادَهِ سَنَهٍ فَسَأَلْتُ اَلْعَالِمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ تَمُرُّ بِالْخَرِبَهِ وَ بِالدِّیَارِ اَلْقِفَارِ فَتَقُولُ أَیْنَ بَانُوکِ أَیْنَ سُکَّانُکِ مَا لَکِ لاَ تَتَکَلَّمِینَ لَیْسَتِ اَلْعِبَادَهُ کَثْرَهُ اَلصَّلاَهِ وَ اَلصِّیَامِ اَلْعِبَادَهُ اَلتَّفَکُّرُ فِی أَمْرِ اَللَّهِ جَلَّ وَ عَلاَ .
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 380 )
ص : 7114
ب، [قرب الإسناد] ، اَلْیَقْطِینِیُّ عَنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ یُبَاشِرُ اَلْقِتَالَ بِنَفْسِهِ وَ أَنَّهُ نَادَی اِبْنَهُ مُحَمَّدَ بْنَ اَلْحَنَفِیَّهِ یَوْمَ اَلنَّهْرَوَانِ قَدِّمْ یَا بُنَیَّ اَللِّوَاءَ فَقَدَّمَ ثُمَّ قَالَ قَدِّمْ یَا بُنَیَّ اَللِّوَاءَ فَقَدَّمَ ثُمَّ وَقَفَ فَقَالَ لَهُ قَدِّمْ یَا بُنَیَّ فَتَکَعْکَعَ اَلْفَتَی فَقَالَ قَدِّمْ یَا اِبْنَ اَللَّخْنَاءِ ثُمَّ جَاءَ عَلِیٌّ حَتَّی أَخَذَ مِنْهُ اَللِّوَاءَ فَمَشَی بِهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ ثُمَّ أَمْسَکَ ثُمَّ تَقَدَّمَ عَلِیٌّ بَیْنَ یَدَیْهِ فَضَرَبَ قُدُماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 380 )
ص : 7115
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی فَاکْتُبْنا مَعَ اَلشّاهِدِینَ قَالَ نَحْنُ هُمْ نَشْهَدُ لِلرُّسُلِ عَلَی أُمَمِهَا.
( المناقب , جلد 4 , صفحه 283 )
ص : 7116
وَ فِیهِ: أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَقُولُ فِی تَلْبِیَتِهِ لَبَّیْکَ اَللَّهُمَّ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ لَبَّیْکَ إِنَّ اَلْحَمْدَ وَ اَلنِّعْمَهَ لَکَ وَ اَلْمُلْکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 130 )
ص : 7117
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ مَعْمَرِ بْنِ یَحْیَی بْنِ سَالِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ أَهْلَ اَلْکُوفَهِ یَرْوُونَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ سَتُدْعَوْنَ إِلَی سَبِّی وَ اَلْبَرَاءَهِ مِنِّی فَإِنْ دُعِیتُمْ إِلَی سَبِّی فَسُبُّونِی وَ إِنْ دُعِیتُمْ إِلَی اَلْبَرَاءَهِ مِنِّی فَلاَ تَتَبَرَّءُوا مِنِّی فَإِنِّی عَلَی دِینِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا أَکْثَرَ مَا یَکْذِبُونَ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّمَا قَالَ إِنَّکُمْ سَتُدْعَوْنَ إِلَی سَبِّی وَ اَلْبَرَاءَهِ مِنِّی فَإِنْ دُعِیتُمْ إِلَی سَبِّی فَسُبُّونِی وَ إِنْ دُعِیتُمْ إِلَی اَلْبَرَاءَهِ مِنِّی فَإِنِّی عَلَی دِینِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَمْ یَقُلْ فَلاَ تَتَبَرَّءُوا مِنِّی قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَإِنْ أَرَادَ رَجُلٌ یَمْضِی عَلَی اَلْقَتْلِ وَ لاَ یَتَبَرَّأُ فَقَالَ لاَ وَ اَللَّهِ إِلاَّ عَلَی اَلَّذِی مَضَی عَلَیْهِ عَمَّارٌ إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ إِلاّ مَنْ أُکْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمانِ قَالَ ثُمَّ کَسَعَ هَذَا اَلْحَدِیثَ بِوَاحِدٍ وَ اَلتَّقِیَّهُ فِی کُلِّ ضَرُورَهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 408 )
48-همان:از معمر بن یحیی که بامام باقر(علیه السّلام)گفتم:اهل کوفه روایت کنند از علی (علیه السّلام)که فرمود:بزودی دعوت خواهید شد بسب و بیزاری از من اگر بسب باشد مرا سب کنید و اگر به بیزاری از من باشد نکنید که بر کیش محمدم(صلّی اللّه علیه و آله). آن حضرت فرمود:چه بسیار بر علی(علیه السّلام)دروغ بندند همانا(در دنبال حدیث فرموده) اگر به بیزاری دعوت شدید راستش من بر کیش محمدم و نفرمود بیزاری مجوئید،گوید،گفتم قربانت اگر کسی خواست کشته شود و بیزاری نجوید؟فرمود:نه بخدا جز بهمان روش عمار باشد که خدا فرماید جز کسی که وادار شده و بسته بایمانست گوید:سپس این را بحدیث دیگر پیوست که تقیه در ضرورتی باشد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 262 )
ص : 7118
ابن بابویه : قال: حدّثنا أبی و محمد بن موسی بن المتوکّل و محمد بن علیّ ما جیلویه و أحمد بن علیّ بن إبراهیم بن هاشم و الحسین بن إبراهیم بن ناتانه و أحمد بن زیاد بن جعفر الهمدانیّ و الحسین بن إبراهیم بن هشام المکتّب و علیّ بن عبد اللّه الورّاق - رضی اللّه عنهم أجمعین - قالوا: حدّثنا علیّ بن إبراهیم بن هاشم ، عن أبیه ، عن أحمد بن محمد بن أبی نصر البزنطی قال: قلت لأبی جعفر محمد بن علیّ بن موسی بن جعفر - علیهم السلام -: إنّ قوما من مخالفیکم یزعمون (أنّ) أباک - علیه السلام - إنّما سمّاه المأمون « الرضا » لما رضیه لولایه عهده ! فقال - علیه السلام-: کذبوا و اللّه و فجروا، بل اللّه تبارک و تعالی سمّاه الرضا - علیه السلام -، لأنّه کان رضیّا للّه عزّ و جلّ فی سمائه و رضیّا لرسوله و الأئمّه [من] بعده - علیهم السلام - فی أرضه. قال: فقلت له: أ لم یکن کلّ واحد من آبائک الماضین رضیّا للّه عزّ و جلّ و لرسوله و الأئمّه بعده - علیهم السلام-؟! فقال: بلی. فقلت: فلم سمّی أبوک من بینهم الرضا ؟ قال: لأنّه رضی به المخالفون من أعدائه کما رضی الموافقون من أولیائه، و لم یکن ذلک لأحد من آبائه - علیهم السلام -، فلذلک سمّی من بینهم الرضا - علیه السلام - .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 243 )
ص : 7119
مَا رَوَاهُ عُثْمَانُ بْنُ أَبِی شَیْبَهَ وَ أَبُو سَعِیدٍ اَلْأَشْجَعُ وَ أَبُو کُرَیْبٍ وَ مَحْمُودُ بْنُ غَیْلاَنَ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ إِبْرَاهِیمُ بْنُ سَعِیدٍ جَمِیعاً عَنْ أَبِی أُسَامَهَ عَنْ مُجَالِدٍ عَنِ اَلشَّعْبِیِّ عَنْ مَسْرُوقٍ مِثْلَ اَلْأَوَّلِ بِعَیْنِهِ .
( الإنصاف فی النص علی الأئمه الإثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 506 )
ص : 7120
محمد بن یعقوب: عن الحسین بن محمّد، عن معلّی ابن محمد قال: خرج علیّ أبو جعفر - علیه السلام - حدثان موت أبیه، فنظرت إلی قدّه لأصف قامته لأصحابنا، فقعد ثمّ قال: یا معلّی إنّ اللّه تعالی احتجّ فی الإمامه بمثل ما احتجّ به فی النبوّه فقال: وَ آتَیْناهُ اَلْحُکْمَ صَبِیًّا .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 302 )
ص : 7121
عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: فِی اَلرَّجُلِ إِذَا تَزَوَّجَ اَلْمَرْأَهَ قَالَ: أَقَرَّتْ بِالْمِیثَاقِ اَلَّذِی أَخَذَ اَللَّهُ « فَإِمْساکٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِیحٌ بِإِحْسانٍ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 115 )
ص : 7122
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : و کان مجلسها فی الأرض موضع جریب.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 587 )
ص : 7123
وَ عَنِ اَلسُّدِّیِّ : فِی قَوْلِهِ: وَ مِنْ قَوْمِ مُوسی أُمَّهٌ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ قَالَ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ نَهَرٌ مِنْ سَهْلٍ یَعْنِی مِنْ رَمْلٍ یَجْرِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 347 )
40-و از سدّی است در تفسیر قول خدا«از قوم موسی امتی باشند که بدرستی رهبری کنند و بدرستی عدالت گستری»گفت:میان شما و آنها رودخانه ایست از ریگ روان(که گذر از آن را نمیتوان).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 268 )
ص : 7124
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ عَبْدِ اَلْوَهَّابِ ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ ، عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْوَلِیدِ اَلْوَصَّافِیِّ ، رَفَعَهُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : «مَنْ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، غُرِسَتْ لَهُ شَجَرَهٌ فِی اَلْجَنَّهِ مِنْ یَاقُوتَهٍ حَمْرَاءَ، نَبْتُهَا فِی مِسْکٍ أَبْیَضَ أَحْلَی مِنَ اَلْعَسَلِ، وَ أَشَدُّ بَیَاضاً مِنَ اَلثَّلْجِ، وَ أَطْیَبُ رِیحاً مِنَ اَلْمِسْکِ، فِیهَا أَمْثَالُ ثُدَیِّ اَلْأَبْکَارِ، تَفْلِقُ عَنْ سَبْعِینَ حُلَّهً». وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : «خَیْرُ اَلْعِبَادَهِ قَوْلُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ» وَ قَالَ: «خَیْرُ اَلْعِبَادَهِ اَلاِسْتِغْفَارُ، وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ : فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ وَ اِسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 63 )
ص : 7125
قَالَ: وَ سُئِلَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْقُصَّاصِ یَحِلُّ اَلاِسْتِمَاعُ لَهُمْ فَقَالَ لاَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 153 )
ص : 7126
وَ إِنِ اِتَّسَعَ وَقَتُکَ فَادْعُ عَقِیبَ نَافِلَهِ اَلْمَغْرِبِ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ اَلْبَشِیرِ اَلنَّذِیرِ اَلسِّرَاجِ اَلْمُنِیرِ اَلطُّهْرِ اَلطَّاهِرِ خَاتَمِ أَنْبِیَائِکَ وَ سَیِّدِ أَصْفِیَائِکَ وَ خَالِصِ أَخِلاَّئِکَ ذِی اَلْمَقَامِ اَلْمَحْمُودِ وَ اَلْمَنْهَلِ اَلْمَشْهُودِ وَ اَلْحَوْضِ اَلْمَوْرُودِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ کَمَا بَلَّغَ رِسَالَتَکَ وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِکَ وَ نَصَحَ لِأُمَّتِهِ حَتَّی أَتَاهُ اَلْیَقِینُ وَ صَلِّ عَلَی آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ اَلْأَخْیَارِ اَلْأَتْقِیَاءِ اَلْأَبْرَارِ اَلَّذِینَ اِنْتَجَبْتَهُمْ لِنَفْسِکَ وَ اِصْطَفَیْتَهُمْ مِنْ خَلْقِکَ وَ أَمِنْتَهُمْ عَلَی وَحْیِکَ وَ جَعَلْتَهُمْ خُزَّانَ عِلْمِکَ وَ تَرَاجِمَهَ وَحْیِکَ وَ أَعْلاَمَ نُورِکَ وَ حَفَظَهَ سَرِّکَ وَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرْتَهُمْ تَطْهِیراً اَللَّهُمَّ اِنْفَعْنَا بِحُبِّهِمْ وَ اُحْشُرْنَا فِی زُمْرَتِهِمْ وَ تَحْتَ لِوَائِهِمْ وَ لاَ تُفَرِّقْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ وَ اِجْعَلْنِی بِهِمْ عِنْدَکَ وَجِیهاً فِی اَلدُّنْیا وَ اَلْآخِرَهِ وَ مِنَ اَلْمُقَرَّبِینَ اَلَّذِینَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی أَذْهَبَ اَلنَّهَارَ بِقُدْرَتِهِ وَ جَاءَ بِاللَّیْلِ بِرَحْمَتِهِ خَلْقاً جَدِیداً وَ جَعَلَهُ لِبَاساً وَ سَکَناً وَ جَعَلَ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهارَ آیَتَیْنِ لِنَعْلَمَ بِهِمَا عَدَدَ اَلسِّنِینَ وَ اَلْحِسابَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی إِقْبَالِ اَللَّیْلِ وَ إِدْبَارِ اَلنَّهَارِ - اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ [وَ آلِهِ] وَ أَصْلِحْ لِی دِینِیَ اَلَّذِی هُوَ عِصْمَهُ أَمْرِی وَ أَصْلِحْ لِی آخِرَتِیَ اَلَّتِی إِلَیْهَا مُنْقَلَبِی وَ اِجْعَلِ اَلْحَیَاهَ زِیَادَهً لِی مِنْ کُلِّ خَیْرٍ وَ اِجْعَلِ اَلْمَوْتَ رَاحَهً لِی مِنْ کُلِّ سُوءٍ وَ اِکْفِنِی أَمْرَ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی بِمَا کَفَیْتَ بِهِ أَوْلِیَاءَکَ وَ حِزْبَکَ مِنْ عِبَادِکَ اَلصَّالِحِینَ وَ اِصْرِفْ عَنِّی شَرَّهُمَا وَ وَفِّقْنِی لِمَا یُرْضِیکَ عَنِّی یَا کَرِیمُ أَمْسَیْنَا وَ اَلْمُلْکُ لِلّهِ اَلْواحِدِ اَلْقَهّارِ وَ مَا فِی اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ اَللَّهُمَّ إِنِّی وَ هَذَا اَللَّیْلُ وَ اَلنَّهَارُ خَلْقَانِ مِنْ خَلْقِکَ فَاعْصِمْنِی فِیهِمَا بِقُوَّتِکَ وَ لاَ تُرِهِمَا جُرْأَهً مِنِّی عَلَی مَعَاصِیکَ وَ لاَ رُکُوباً لِمَحَارِمِکَ وَ اِجْعَلْ عَمَلِی فِیهِمَا مَقْبُولاً وَ سَعْیِی مَشْکُوراً وَ سَهِّلْ لِی مَا أَخَافُ عُسْرَهُ وَ اِقْضِ لِی فِیهِ بِالْحُسْنَی وَ آمِنِّی مَکْرَکَ وَ لاَ تَهْتِکْ عَنِّی سِتْرَکَ وَ لاَ تُنْسِنِی ذِکْرَکَ وَ لاَ تَحُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَ حَوْلِکَ وَ قُوَّتِکَ وَ لاَ تُلْجِئْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَهَ عَیْنٍ أَبَداً وَ لاَ إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ یَا کَرِیمُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِفْتَحْ مَسَامِعَ قَلْبِی لِذِکْرِکَ حَتَّی أَعِیَ وَحْیَکَ وَ أَتَّبِعَ أَمْرَکَ وَ أَجْتَنِبَ نَهْیَکَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ [وَ آلِهِ] وَ لاَ تَصْرِفْ عَنِّی وَجْهَکَ وَ لاَ تَمْنَعْنِی فَضْلَکَ وَ لاَ تَحْرِمْنِی عَفْوَکَ - وَ اِجْعَلْنِی أُوَالِی أَوْلِیَاءَکَ وَ أُعَادِی أَعْدَاءَکَ وَ اُرْزُقْنِی اَلرَّهْبَهَ مِنْکَ وَ اَلرَّغْبَهَ إِلَیْکَ وَ اَلتَّسْلِیمَ لِأَمْرِکَ وَ اَلتَّصْدِیقَ بِکِتَابِکَ وَ اِتِّبَاعَ سُنَّهِ نَبِیِّکَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَفْسٍ لاَ تَقْنَعُ وَ بَطْنٍ لاَ یَشْبَعُ وَ عَیْنٍ لاَ تَدْمَعُ وَ قَلْبٍ لاَ یَخْشَعُ وَ صَلاَهٍ لاَ تُرْفَعُ وَ عَمَلٍ لاَ یَنْفَعُ وَ دُعَاءٍ لاَ یُسْمَعُ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ سُوءِ اَلْقَضَاءِ وَ دَرَکِ اَلشَّقَاءِ وَ شَمَاتَهِ اَلْأَعْدَاءِ وَ جَهْدِ اَلْبَلاَءِ وَ عَمَلٍ لاَ یَرْضَی وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلْفَقْرِ وَ اَلْکُفْرِ وَ اَلْغَدْرِ وَ ضِیقِ اَلصَّدْرِ وَ سُوءِ اَلْأَمْرِ وَ مِنْ بَلاَءٍ لَیْسَ لِی بِهِ صَبْرٌ وَ مِنَ اَلدَّاءِ اَلْعُضَالِ وَ غَلَبَهِ اَلرِّجَالِ وَ خَیْبَهِ اَلْمُنْقَلَبِ وَ سُوءِ اَلْمَنْظَرِ فِی اَلنَّفْسِ وَ اَلْأَهْلِ وَ اَلْمَالِ وَ اَلدِّینِ وَ اَلْوَلَدِ وَ عِنْدَ مُعَایَنَهِ مَلَکِ اَلْمَوْتِ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ إِنْسَانِ سَوْءٍ وَ جَارِ سَوْءٍ وَ قَرِینِ سَوْءٍ وَ سَاعَهِ سَوْءٍ وَ مِنْ شَرِّ ما یَلِجُ فِی اَلْأَرْضِ وَ ما یَخْرُجُ مِنْها وَ ما یَنْزِلُ مِنَ اَلسَّماءِ وَ ما یَعْرُجُ فِیها وَ مِنْ شَرِّ طَوَارِقِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ إِلاَّ طَارِقاً یَطْرُقُ بِخَیْرٍ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّهٍ رَبِّی آخِذٌ بِناصِیَتِها إِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ فَسَیَکْفِیکَهُمُ اَللّهُ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْعَلِیمُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی قَضَی عَنِّی صَلاَهً کانَتْ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً ثُمَّ تَقُولُ - اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اَلنُّورَ فِی بَصَرِی وَ اَلْبَصِیرَهَ فِی دِینِی وَ اَلْیَقِینَ فِی قَلْبِی وَ اَلْإِخْلاَصَ فِی عَمَلِی وَ اَلسَّلاَمَهَ فِی نَفْسِی وَ اَلسَّعَهَ فِی رِزْقِی وَ اَلشُّکْرَ لَکَ أَبَداً مَا أَبْقَیْتَنِی .
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 244 )
ص : 7127
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی اَلْجَوْزَاءِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَسْلَمَ اَلْأَبُ جَرَّ اَلْوَلَدَ إِلَی اَلْإِسْلاَمِ ، فَمَنْ أَدْرَکَ مِنْ وُلْدِهِ دُعِیَ إِلَی اَلْإِسْلاَمِ فَإِنْ أَبَی قُتِلَ فَإِذَا أَسْلَمَ اَلْوَلَدُ لَمْ یَجُرَّ أَبَوَیْهِ وَ لَمْ یَکُنْ بَیْنَهُمَا مِیرَاثٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 107 )
ص : 7128
وَ رُوِیَ: أَنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ وَ یَقُومُ اَلنّاسُ لِرَبِّ اَلْعالَمِینَ مِنْ قُبُورِهِمْ یُنَادِی کُلُّ وَاحِدٍ وَ یَقُولُ اَللَّهُمَّ اِرْحَمْنِی اَللَّهُمَّ اِرْحَمْنِی فیجابون لَئِنْ رحمتم فِی اَلدُّنْیَا لترحمون اَلْیَوْمَ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 251 )
ص : 7129
وَ قَدْ رَوَاهُ عَنْ عَطِیَّهَ غَیْرَ عِمْرَانَ جَمَاعَهٌ : أَخْبَرَنَا أَبُو حَفْصٍ عُمَرُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْعَابِدُ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ إِمْلاَءً قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْخَثْعَمِیُّ بِالْکُوفَهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ یَعْقُوبَ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْمَسْعُودِیُّ عَنْ کَثِیرٍ اَلنَّوَّاءِ ، عَنْ عَطِیَّهَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ قَالَ: نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ فِی خَمْسَهٍ فَقَرَأَهَا وَ سَمَّاهُمْ إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً فِی رَسُولِ اَللَّهِ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِم .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 39 )
660-664-شبیه این مضمون با پنج سند دیگر از ابو سعید خدری نقل شده است.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 252 )
ابو عبد الرّحمان مسعودی از کثیر النوا از عطیّه عوفی و او از ابو سعید خدری نقل کرد؛آیه کریمه«
إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً
». در پاکی روح و طهارت نفس پنج تن یعنی نبی صلی اللّه علیه و آله،علی،فاطمه،حسن و حسین علیهم السّلام،نازل شد .
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 228 )
ص : 7130
وَ قَدْ رُوِیَ عَنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّهُمْ قَالُوا: یُسْتَحَبُّ اَلسَّحُورُ وَ لَوْ بِشَرْبَهٍ مِنَ اَلْمَاءِ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 316 )
ص : 7131
24691-32 ( الفقیه 177:1 رقم 526) قال الصادق علیه السّلام : "لما مات إبراهیم بن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله قال النّبی صلّی اللّه علیه و آله : حزنا علیک یا إبراهیم و إنا لصابرون، یحزن القلب و تدمع العین و لا نقول ما یسخط الرب".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 571 )
ص : 7132
قَالَ سُفْیَانُ : 118 - وَ حَدَّثَنِی إِیَاسُ بْنُ مُعَاوِیَهَ ، عَنْ عِکْرِمَهَ بْنِ خَالِدٍ اَلْمَخْزُومِیِّ : أَنَّ أَبَا بَکْرٍ حَجَّ فِی ذِی اَلْقَعْدَهِ ، فَلَمَّا کَانَ اَلْعَامُ اَلْمُقْبِلُ حَجَّ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، فَقَامَ فَخَطَبَ، فَقَالَ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ، إِنَّ اَلزَّمَانَ قَدِ اسْتَدَارَ کَهَیْئَهِ یَوْمَ خَلَقَ اَللَّهُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ« إِنَّ عِدَّهَ اَلشُّهُورِ عِنْدَ اَللّهِ اِثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کِتابِ اَللّهِ یَوْمَ خَلَقَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَهٌ حُرُمٌ » ثَلاَثَهٌ مُتَوَالِیَهٌ[ ذُو اَلْقَعْدَهِ، وَ ذُو اَلْحِجَّهِ وَ مُحَرَّمٌ ] . وَ رَجَبٌ اَلَّذِی بَیْنَ جُمَادَی وَ شَعْبَانَ، « فَلا تَظْلِمُوا فِیهِنَّ أَنْفُسَکُمْ »، وَ إِنَّ اَلشَّهْرَ کَذَا وَ صَفَّقَ بِیَدَیْهِ وَ هَکَذَا ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، وَ قَبَضَ اَلْإِبْهَامَ فِی اَلثَّالِثَهِ یَعْنِی تِسْعَهً وَ عِشْرِینَ. فَحَجَّ أَبُو بَکْرٍ فِی ذِی اَلْقَعْدَهِ، وَ لَمْ یَحُجَّ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَلَمَّا کَانَ اَلْعَامُ اَلْمُقْبِلُ، حَجَّ رَسُولُ اَللَّهِ، فَوَافَقَ اَلْحَجُّ فِی ذِی اَلْحِجَّهِ فِی اَلْعَشْرِ .
( المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام , جلد 1 , صفحه 320 )
ص : 7133
کا، ، [الکافی] ، اَلْعِدَّهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَرَجَ إِلَیْنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ مُغْضَبٌ فَقَالَ إِنِّی خَرَجْتُ آنِفاً فِی حَاجَهٍ فَتَعَرَّضَ لِی بَعْضُ سُودَانِ اَلْمَدِینَهِ فَهَتَفَ بِی لَبَّیْکَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ لَبَّیْکَ فَرَجَعْتُ عَوْدِی عَلَی بَدْئِی إِلَی مَنْزِلِی خَائِفاً ذَعِراً مِمَّا قَالَ حَتَّی سَجَدْتُ فِی مَسْجِدِی لِرَبِّی وَ عَفَّرْتُ لَهُ وَجْهِی وَ ذَلَّلْتُ لَهُ نَفْسِی وَ بَرِئْتُ إِلَیْهِ مِمَّا هَتَفَ بِی وَ لَوْ أَنَّ عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ عَدَا مَا قَالَ اَللَّهُ فِیهِ إِذاً لَصَمَّ صَمَماً لاَ یَسْمَعُ بَعْدَهُ أَبَداً وَ عَمِیَ عَمًی لاَ یُبْصِرُ بَعْدَهُ أَبَداً وَ خَرِسَ خَرَساً لاَ یَتَکَلَّمُ بَعْدَهُ أَبَداً ثُمَّ قَالَ لَعَنَ اَللَّهُ أَبَا اَلْخَطَّابِ وَ قَتَلَهُ بِالْحَدِیدِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 320 )
کافی: مالک بن عطیه از یکی از اصحاب نقل کرد که حضرت صادق علیه السّلام با خشم از خانه خارج شد. فرمود من چند دقیقه پیش برای کاری از خانه خارج شدم یکی از سیاه های مدینه جلو من آمده گفت «لبیک یا جعفر بن محمّد لبیک» فوری بمنزل برگشتم با ترس و لرز از این حرفی که بمن نسبت داد همان دم به سجده افتادم در مقابل پروردگار و صورت بخاک مالیدم و کمال خواری در مقابل خدا انجام دادم و از او بیزاری جستم نسبت باین حرفی که زد. اگر عیسی بن مریم خود را تبرئه نمیکرد از آنچه خداوند بازخواست از او کرد چنان از گوش کر میشد که دیگر نمی شنید و از چشم کور میشد که نمیدید و از زبان لال میگشت که دیگر هرگز سخن نمیگفت خدا لعنت کند ابو الخطاب را و او را با آهن بکشد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 3 , ص 236 )
ص : 7134
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: وَ مَنْ قَرَأَ سُورَهَ وَ اَلضُّحَی کَانَ مِمَّنْ یَرْضَاهُ اَللَّهُ وَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یَشْفَعَ لَهُ وَ لَهُ عَشْرُ حَسَنَاتٍ بِعَدَدِ کُلِّ یَتِیمٍ وَ سَائِلٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 359 )
ص : 7135
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ رِبْعِیٍّ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا مِنْ إِنْسَانٍ یَطْعُنُ فِی عَیْنِ مُؤْمِنٍ إِلاَّ مَاتَ بِشَرِّ مِیتَهٍ وَ کَانَ یَتَمَنَّی أَنْ یَرْجِعَ إِلَی خَیْرٍ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 239 )
1-فضیل بن یسار گوید:امام صادق علیه السّلام فرمود:هیچ انسانی رو در رو بمؤمنی طعن نزند،و او را مسخره نکند جز اینکه ببدترین مرگها هلاک شود،و پس از مرگ درخواست بازگشت بخیر کند(یعنی تمنّا کند او را بدنیا بازگردانند تا جبران ما فات نماید . شرح:در نسخۀ کتاب عقاب الاعمال و کان یتمنّی أن یرجع إلی خیر. میباشد،و لکن در کتاب محاسن برقی و کان یتمنّی أن لا یرجع إلی خیر. است یعنی آرزو کند که بخیر باز نگردد،و در کتاب شریف کافی و کان قمنا أن لا یرجع إلی خیر. است،یعنی سزاوار است که بخیر و سعادت باز نگردد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 542 )
1-فضیل بن یسار از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که فرمود:(در این تردیدی نیست)که اگر کسی در مقابل روی مؤمن به او طعنه زده و ریشخندش کند،به بدترین نوع مرگها از دنیا خواهد رفت،و پس از مردن آرزوی بازگشت به(دنیا و)عمل خیر کند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 605 )
1. فضیل بن یسار می گوید: امام صادق (علیه السّلام) فرمود: هیچ انسانی نیست که رویاروی به مؤمنی طعنه زند مگر اینکه به بدترین مرگها می میرد و همواره آرزو می کند که کاش بر می گشت و کار خیر انجام می داد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 469 )
[950]1-... امام صادق علیه السّلام فرمود: مؤمنی نباشد که رو در روی مؤمنی به او طعنه زند جز آنکه به بدترین مرگ جان دهد و [پس از مرگ] آرزو کند که به دنیا بازگردد و کردار نیک انجام دهد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 549 )
ص : 7136
14734-1 الکافی ،1/2/36/5 العده عن سهل عن الثلاثه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : لما وجهنی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله إلی الیمن فقال یا علی لا تقاتل أحدا حتی تدعوه إلی الإسلام و ایم اللّه لأن یهدی اللّه علی یدیک رجلا - خیر لک مما طلعت علیه الشمس و غربت و لک ولاؤه . 14735-2 الکافی،1/4/28/5 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: مثله. 14736-3 التهذیب،1/2/141/6 البرقی عن النوفلی عن السکونی عن أبی عبد اللّه عن أبیه علیهما السّلام: مثله و فی آخرهما یا علی.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 91 )
ص : 7137
24772-1 ( الکافی 230:3) الثلاثه، عن حفص بن البختری ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": إن المؤمن لیزور أهله فیری ما یحب و لیستر عنه ما یکره و إن الکافر لیزور أهله فیری ما یکره و یستر عنه ما یحب "قال "و منهم من یزور کل جمعه و منهم من یزور علی قدر عمله".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 627 )
ص : 7138
عَنْ زُرَارَهَ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ إِلَی شَهِدْنا ، قَالَ: ثَبَتَتِ اَلْمَعْرِفَهُ [فِی قُلُوبِهِمْ] وَ نَسُوا اَلْمَوْقِفَ وَ سَیَذْکُرُونَهُ بَعْدُ، وَ لَوْلاَ ذَلِکَ لَمْ یَدْرِ أَحَدٌ مَنْ خَالِقُهُ وَ لاَ مَنْ رَازِقُهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 613 )
ص : 7139
178 وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صَاحِبِ اَلسَّابِرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: أَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی إِلَی مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا مُوسَی اُشْکُرْنِی حَقَّ شُکْرِی فَقَالَ یَا رَبِّ کَیْفَ أَشْکُرُکَ حَقَّ شُکْرِکَ وَ لَیْسَ مِنْ شُکْرٍ أَشْکُرُکَ بِهِ إِلاَّ وَ أَنْتَ أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ فَقَالَ یَا مُوسَی شَکَرْتَنِی حَقَّ شُکْرِی حِینَ عَلِمْتَ أَنَّ ذَلِکَ مِنِّی .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 161 )
ص : 7140
وَ رُوِیَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْفَضْلِ قَالَ سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ زَارَ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ مَاتَ فِی اَلطَّرِیقِ لَمْ یُعْرَضْ وَ لَمْ یُحَاسَبْ وَ یُقَالُ لَهُ اُدْخُلِ اَلْجَنَّهَ آمِناً.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 330 )
و از محمّد بن مروان روایت شده که گفت: محمّد بن الفضل می گوید: از حضرت جعفر بن محمّد علیه السّلام شنیدم که می فرمودند: کسی که قبر حضرت امام حسین علیه السّلام را در ماه رمضان زیارت کند و در راه فوت شود در معرض عتاب و خطاب او را نیاورده و نسبت به اعمالش محاسبه صورت نگرفته بلکه، به او گفته می شود: داخل بهشت شو در حالی که در امان هستی.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 995 )
ص : 7141
وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی أَرْوَی اَلدَّوْسِیِّ قَالَ: رَأَیْتُ اَلْوَحْیَ یَنْزِلُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی رَاحِلَتِهِ فَتَرْغُو وَ تَنْقُلُ یَدَیْهَا حَتَّی أَظُنَّ أَنَّ ذِرَاعَهَا یَنْفَصِمُ فَرُبَّمَا بَرَکَتْ وَ رُبَّمَا قَامَتْ مُؤَتِّدَهً یَدَیْهَا حَتَّی تَسْرِیَ عَنْهُ مِنْ ثِقَلِ اَلْوَحْیِ وَ إِنَّهُ لَیَنْحَدِرُ مِنْهُ مِثْلُ اَلْجُمَانِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 264 )
ص : 7142
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنْ أَصَبْتَ کَلْباً مُعَلَّماً أَوْ فَهْداً بَعْدَ أَنْ تُسَمِّیَ فَکُلْ مَا أَمْسَکَ عَلَیْکَ قَتَلَ أَوْ لَمْ یَقْتُلْ أَکَلَ أَوْ لَمْ یَأْکُلْ وَ إِنْ أَدْرَکْتَ صَیْدَهُ فَکَانَ فِی یَدِکَ حَیّاً فَذَکِّهِ فَإِنْ عَجَّلَ عَلَیْکَ فَمَاتَ قَبْلَ أَنْ تُذَکِّیَهُ فَکُلْ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 341 )
ص : 7143
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلاَّ وَ لَهُ ذَنْبٌ یَهْجُرُهُ زَمَاناً ثُمَّ یُلِمُّ بِهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلاَّ اَللَّمَمَ ، وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَلَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ اَلْإِثْمِ وَ اَلْفَواحِشَ إِلاَّ اَللَّمَمَ ، قَالَ اَلْفَوَاحِشُ اَلزِّنَا وَ اَلسَّرِقَهُ وَ اَللَّمَمُ اَلرَّجُلُ یُلِمُّ بِالذَّنْبِ فَیَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ مِنْهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 80 )
3-و فرمود:هیچ مؤمنی نیست مگر از گناهی که دارد دوری کند.سپس اندک میلی به آن کند و این است قول خداوند:«آنان که از گناهان بزرگ و زشتیها اجتناب کنند مگر از گناهان کوچک»(نجم/32)که منظور از زشتیها و فاحشه ها زنا و سرقت است و منظور از «لمم»گناهی است که مؤمن انجام داده و از خدا برای آن استغفار کند.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 360 )
ص : 7144
اَلْعِلَلُ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلْعَبْدِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْهَاشِمِیِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّزَّاقِ عَنْ مَعْمَرٍ عَنْ قَتَادَهَ عَنْ أَنَسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : جَاءَنِی جَبْرَئِیلُ فَقَالَ لِی یَا أَحْمَدُ اَلْإِسْلاَمُ عَشَرَهُ أَسْهُمٍ وَ قَدْ خَابَ مَنْ لاَ سَهْمَ لَهُ فِیهَا أُولاَهَا شَهَادَهُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ هِیَ اَلْکَلِمَهُ وَ اَلثَّانِیَهُ اَلصَّلاَهُ وَ هِیَ اَلطُّهْرُ وَ اَلثَّالِثَهُ اَلزَّکَاهُ وَ هِیَ اَلْفِطْرَهُ وَ اَلرَّابِعَهُ اَلصَّوْمُ وَ هِیَ اَلْجُنَّهُ وَ اَلْخَامِسَهُ اَلْحَجُّ وَ هِیَ اَلشَّرِیعَهُ وَ اَلسَّادِسَهُ اَلْجِهَادُ وَ هُوَ اَلْعِزُّ وَ اَلسَّابِعَهُ اَلْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ هُوَ اَلْوَفَاءُ وَ اَلثَّامِنَهُ اَلنَّهْیُ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ هُوَ اَلْحُجَّهُ وَ اَلتَّاسِعَهُ اَلْجَمَاعَهُ وَ هِیَ اَلْأُلْفَهُ وَ اَلْعَاشِرَهُ اَلطَّاعَهُ وَ هِیَ اَلْعِصْمَهُ ثُمَّ قَالَ حَبِیبِی جَبْرَئِیلُ إِنَّ مَثَلَ هَذَا اَلدِّینِ کَمَثَلِ شَجَرَهٍ ثَابِتَهٍ اَلْإِیمَانُ أَصْلُهَا وَ اَلصَّلاَهُ عُرُوقُهَا وَ اَلزَّکَاهُ مَاؤُهَا وَ اَلصَّوْمُ سَعَفُهَا وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ وَرَقُهَا وَ اَلْکَفُّ عَنِ اَلْمَحَارِمِ ثَمَرُهَا فَلاَ تَکْمُلُ شَجَرَهٌ إِلاَّ بِالثَّمَرِ کَذَلِکَ اَلْإِیمَانُ لاَ یَکْمُلُ إِلاَّ بِالْکَفِّ عَنِ اَلْمَحَارِمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 212 )
ص : 7145
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ وَ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ وَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا یُجْزِی مِنَ اَلْقَوْلِ فِی اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ فَقَالَ ثَلاَثُ تَسْبِیحَاتٍ فِی تَرَسُّلٍ وَاحِدٍ وَ وَاحِدَهٌ تَامَّهٌ تُجْزِی .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 323 )
ص : 7146
5012-22 التهذیب ،1/5/374/1 عنه عن محمد بن عیسی و العباس جمیعا عن الفقیه ،251/118/1 سعدان بن مسلم قال: کنت فی الحمام فی البیت الأوسط فدخل علی أبو الحسن علیه السّلام و علیه النوره و علیه إزار فوق النوره فقال السلام علیکم فرددت علیه السلام و بادرت - فدخلت إلی البیت الذی فیه الحوض فاغتسلت و خرجت.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 597 )
ص : 7147
م، [تفسیر الإمام علیه السلام ] : قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ ظَلَّلْنا عَلَیْکُمُ اَلْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمُ اَلْمَنَّ وَ اَلسَّلْوی کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ ما ظَلَمُونا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ قَالَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اُذْکُرُوا یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ إِذْ ظَلَّلْنا عَلَیْکُمُ اَلْغَمامَ لَمَّا کُنْتُمْ فِی اَلتِّیهِ تَقِیکُمْ حَرَّ اَلشَّمْسِ وَ بَرْدَ اَلْقَمَرِ وَ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمُ اَلْمَنَّ وَ اَلسَّلْوی اَلْمَنُّ اَلتَّرَنْجَبِینُ کَانَ یَسْقُطُ عَلَی شَجَرِهِمْ فَیَتَنَاوَلُونَهُ وَ اَلسَّلْوَی اَلسُّمَانَی أَطْیَبُ طَیْرٍ لَحْماً یَسْتَرْسِلُ لَهُمْ فَیَصْطَادُونَهُ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمْ کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ اُشْکُرُوا نِعْمَتِی وَ عَظِّمُوا مَنْ عَظَّمْتُهُ وَ وَقِّرُوا مَنْ وَقَّرْتُهُ مِمَّنْ أَخَذْتُ عَلَیْکُمُ اَلْعُهُودَ وَ اَلْمَوَاثِیقَ لَهُمْ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ ما ظَلَمُونا لَمَّا بَدَّلُوا وَ قَالُوا غَیْرَ مَا بِهِ أُمِرُوا وَ لَمْ یَفُوا بِمَا عَلَیْهِ عُوهِدُوا لِأَنَّ کُفْرَ اَلْکَافِرِ لاَ یَقْدَحُ فِی سُلْطَانِنَا وَ مَمَالِکِنَا کَمَا أَنَّ إِیمَانَ اَلْمُؤْمِنِ لاَ یَزِیدُ فِی سُلْطَانِنَا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ یَضُرُّونَ بِهَا لِکُفْرِهِمْ وَ تَبْدِیلِهِمْ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عِبَادَ اَللَّهِ عَلَیْکُمْ بِاعْتِقَادِ وَلاَیَتِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ لاَ تُفَرِّقُوا بَیْنَنَا وَ اُنْظُرُوا کَیْفَ وَسَّعَ اَللَّهُ عَلَیْکُمْ حَیْثُ أَوْضَحَ لَکُمُ اَلْحُجَّهَ لِیُسَهِّلَ عَلَیْکُمْ مَعْرِفَهَ اَلْحَقِّ ثُمَّ وَسَّعَ لَکُمْ فِی اَلتَّقِیَّهِ لِتَسْلَمُوا مِنْ شُرُورِ اَلْخَلْقِ ثُمَّ إِنْ بَدَّلْتُمْ وَ غَیَّرْتُمْ عَرَضَ عَلَیْکُمُ اَلتَّوْبَهَ وَ قَبِلَهَا مِنْکُمْ فَکُونُوا لِنَعْمَاءِ اَللَّهِ مِنَ اَلشَّاکِرِینَ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِذْ قُلْنَا اُدْخُلُوا هذِهِ اَلْقَرْیَهَ إِلَی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ قَالَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اُذْکُرُوا یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ إِذْ قُلْنَا لِأَسْلاَفِکُمُ اُدْخُلُوا هَذِهِ اَلْقَرْیَهَ وَ هِیَ أَرِیحَا مِنْ بِلاَدِ اَلشَّامِ وَ ذَلِکَ حِینَ خَرَجُوا مِنَ اَلتِّیهِ فَکُلُوا مِنْها مِنَ اَلْقَرْیَهِ حَیْثُ شِئْتُمْ رَغَداً وَاسِعاً بِلاَ تَعَبٍ وَ اُدْخُلُوا اَلْبابَ اَلْقَرْیَهَ سُجَّداً مَثَّلَ اَللَّهُ تَعَالَی عَلَی اَلْبَابِ مِثَالَ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ أَمَرَهُمْ أَنْ یَسْجُدُوا تَعْظِیماً لِذَلِکَ اَلْمِثَالِ وَ أَنْ یُجَدِّدُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ بَیْعَتَهُمَا وَ ذِکْرَ مُوَالاَتِهِمَا وَ لِیَذْکُرُوا اَلْعَهْدَ وَ اَلْمِیثَاقَ اَلْمَأْخُوذَیْنِ عَلَیْهِمْ لَهُمَا وَ قُولُوا حِطَّهٌ أَیْ قُولُوا إِنَّ سُجُودَنَا لِلَّهِ تَعْظِیماً لِمِثَالِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ اِعْتِقَادُنَا لِوَلاَیَتِهِمَا حِطَّهٌ لِذُنُوبِنَا وَ مَحْوٌ لِسَیِّئَاتِنَا قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: نَغْفِرْ لَکُمْ أَیْ بِهَذَا اَلْفِعْلِ خَطایاکُمْ اَلسَّالِفَهَ وَ نُزِیلُ عَنْکُمْ آثَامَکُمُ اَلْمَاضِیَهَ وَ سَنَزِیدُ اَلْمُحْسِنِینَ مَنْ کَانَ فِیکُمْ لَمْ یُقَارِفِ اَلذُّنُوبَ اَلَّتِی قَارَفَهَا مَنْ خَالَفَ اَلْوَلاَیَهَ وَ ثَبَتَ عَلَی مَا أَعْطَی اَللَّهُ مِنْ نَفْسِهِ مِنْ عَهْدِ اَلْوَلاَیَهِ فَإِنَّا نَزِیدُهُمْ بِهَذَا اَلْفِعْلِ زِیَادَهَ دَرَجَاتٍ وَ مَثُوبَاتٍ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ سَنَزِیدُ اَلْمُحْسِنِینَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: فَبَدَّلَ اَلَّذِینَ ظَلَمُوا قَوْلاً غَیْرَ اَلَّذِی قِیلَ لَهُمْ أَیْ لَمْ یَسْجُدُوا کَمَا أُمِرُوا وَ لاَ قَالُوا مَا أُمِرُوا وَ لَکِنْ دَخَلُوهَا مِنْ مُسْتَقْبِلِیهَا بِأَسْتَاهِهِمْ وَ قَالُوا هنطا سمقانا أَیْ حِنْطَهٌ حَمْرَاءُ یُنَقُّونَهَا أَحَبُّ إِلَیْنَا مِنْ هَذَا اَلْفِعْلِ وَ هَذَا اَلْقَوْلِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: فَأَنْزَلْنا عَلَی اَلَّذِینَ ظَلَمُوا غَیَّرُوا وَ بَدَّلُوا مَا قِیلَ لَهُمْ وَ لَمْ یَنْقَادُوا لِوَلاَیَهِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ آلِهِمَا اَلطَّیِّبِینَ رِجْزاً مِنَ اَلسَّماءِ بِما کانُوا یَفْسُقُونَ یَخْرُجُونَ عَنْ أَمْرِ اَللَّهِ وَ طَاعَتِهِ قَالَ وَ اَلرِّجْزُ اَلَّذِی أَصَابَهُمْ أَنَّهُ مَاتَ مِنْهُمْ بِالطَّاعُونِ فِی بَعْضِ یَوْمٍ مِائَهٌ وَ عِشْرُونَ أَلْفاً وَ هُمْ مِنْ عِلْمِ اَللَّهِ تَعَالَی مِنْهُمْ أَنَّهُمْ لاَ یُؤْمِنُونَ وَ لاَ یَتُوبُونَ وَ لَمْ یَنْزِلْ هَذَا اَلرِّجْزُ عَلَی مَنْ عَلِمَ أَنَّهُ یَتُوبُ أَوْ یَخْرُجُ مِنْ صُلْبِهِ ذُرِّیَّهٌ طَیِّبَهٌ یُوَحِّدُ اَللَّهَ وَ یُؤْمِنُ بِمُحَمَّدٍ وَ یَعْرِفُ اَلْوَلاَیَهَ لِعَلِیٍّ وَصِیِّهِ وَ أَخِیهِ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: وَ إِذِ اِسْتَسْقی مُوسی لِقَوْمِهِ قَالَ وَ اُذْکُرُوا یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ إِذِ اِسْتَسْقَی مُوسَی لِقَوْمِهِ طَلَبَ لَهُمُ اَلسَّقْیَ لَمَّا لَحِقَهُمُ اَلْعَطَشُ فِی اَلتِّیهِ وَ ضَجُّوا بِالْبُکَاءِ إِلَی مُوسَی وَ قَالُوا هَلَکْنَا بِالْعَطَشِ فَقَالَ مُوسَی إِلَهِی بِحَقِّ مُحَمَّدٍ سَیِّدِ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ بِحَقِّ عَلِیٍّ سَیِّدِ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ بِحَقِّ فَاطِمَهَ سَیِّدَهِ اَلنِّسَاءِ وَ بِحَقِّ اَلْحَسَنِ سَیِّدِ اَلْأَوْلِیَاءِ وَ بِحَقِّ اَلْحُسَیْنِ سَیِّدِ اَلشُّهَدَاءِ وَ بِحَقِّ عِتْرَتِهِمْ وَ خُلَفَائِهِمْ سَادَهِ اَلْأَزْکِیَاءِ لَمَّا سَقَیْتَ عِبَادَکَ هَؤُلاَءِ فَأَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی یَا مُوسَی اِضْرِبْ بِعَصاکَ اَلْحَجَرَ فَضَرَبَهُ بِهَا فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اِثْنَتا عَشْرَهَ عَیْناً قَدْ عَلِمَ کُلُّ أُناسٍ کُلُّ قَبِیلَهٍ مِنْ بَنِی أَبٍ مِنْ أَوْلاَدِ یَعْقُوبَ مَشْرَبَهُمْ فَلاَ یُزَاحِمُ اَلْآخَرِینَ فِی مَشْرَبِهِمْ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: کُلُوا وَ اِشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اَللّهِ اَلَّذِی آتَاکُمُوهُ وَ لا تَعْثَوْا فِی اَلْأَرْضِ مُفْسِدِینَ وَ لاَ تَسْعَوْا فِیهَا وَ أَنْتُمْ مُفْسِدُونَ عَاصُونَ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِذْ قُلْتُمْ یا مُوسی لَنْ نَصْبِرَ عَلی طَعامٍ واحِدٍ اُذْکُرُوا إِذْ قَالَ أَسْلاَفُکُمْ لَنْ نَصْبِرَ عَلَی طَعَامٍ وَاحِدٍ اَلْمَنِّ وَ اَلسَّلْوَی وَ لاَ بُدَّ لَنَا مِنْ خِلْطٍ مَعَهُ فَادْعُ لَنا رَبَّکَ یُخْرِجْ لَنا مِمّا تُنْبِتُ اَلْأَرْضُ مِنْ بَقْلِها وَ قِثّائِها وَ فُومِها وَ عَدَسِها وَ بَصَلِها قالَ مُوسَی أَ تَسْتَبْدِلُونَ اَلَّذِی هُوَ أَدْنی بِالَّذِی هُوَ خَیْرٌ یُرِیدُ أَ تَسْتَدْعُونَ اَلْأَدْنَی لِیَکُونَ لَکُمْ بَدَلاً مِنَ اَلْأَفْضَلِ ثُمَّ قَالَ: اِهْبِطُوا مِصْراً مِنَ اَلْأَمْصَارِ مِنْ هَذِهِ اَلتِّیهِ فَإِنَّ لَکُمْ ما سَأَلْتُمْ فِی اَلْمِصْرِ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ اَلذِّلَّهُ أَیِ اَلْجِزْیَهُ أُخْزُوا بِهَا عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ عِنْدَ مُؤْمِنِی عِبَادِهِ وَ اَلْمَسْکَنَهُ هِیَ اَلْفَقْرُ وَ اَلذِّلَّهُ وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اَللّهِ اِحْتَمَلُوا اَلْغَضَبَ وَ اَللَّعْنَهَ مِنَ اَللَّهِ: ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کانُوا ذَلِکَ اَلَّذِی لَحِقَهُمْ مِنَ اَلذِّلَّهِ وَ اَلْمَسْکَنَهِ وَ اِحْتَمَلُوا مِنْ غَضَبِ اَللَّهِ بِأَنَّهُمْ کَانُوا یَکْفُرُونَ بِآیاتِ اَللّهِ قَبْلَ أَنْ ضُرِبَ عَلَیْهِمْ هَذِهِ اَلذِّلَّهُ وَ اَلْمَسْکَنَهُ وَ یَقْتُلُونَ اَلنَّبِیِّینَ بِغَیْرِ اَلْحَقِّ وَ کَانُوا یَقْتُلُونَهُمْ بِغَیْرِ حَقٍّ بِلاَ جُرْمٍ کَانَ مِنْهُمْ إِلَیْهِمْ وَ لاَ إِلَی غَیْرِهِمْ ذلِکَ بِما عَصَوْا ذَلِکَ اَلْخِذْلاَنُ اَلَّذِی اِسْتَوْلَی عَلَیْهِمْ حَتَّی فَعَلُوا اَلْآثَامَ اَلَّتِی مِنْ أَجْلِهَا ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ اَلذِّلَّهُ وَ اَلْمَسْکَنَهُ وَ بَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اَللَّهِ بِمَا عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ یَتَجَاوَزُونَ أَمْرَ اَللَّهِ إِلَی أَمْرِ إِبْلِیسَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 182 )
ص : 7148
14839-2 الکافی ،1/2/45/5 محمد عن أحمد عن علی بن الحکم عن فضیل بن هیثم عن أبی جعفر علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : لا یهزم جیش عشره آلاف من قله.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 159 )
ص : 7149
فُرَاتٌ قَالَ [حَدَّثَنِی] اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : « وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ » قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 109 )
ص : 7150
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اَلصَّدُوقِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ بَابَوَیْهِ ره، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلدَّقَّاقُ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیُّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلْبَرْمَکِیِّ، قَالَ: حَدَّثَنَا جُذْعَانُ بْنُ نَصْرٍ أَبُو نَصْرٍ اَلْکِنْدِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنِی سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ اَلْآدَمِیُّ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ، عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ کانَ عَرْشُهُ عَلَی اَلْماءِ فَقَالَ لِی: «مَا یَقُولُونَ فِی ذَلِکَ؟» قُلْتُ: یَقُولُونَ: إِنَّ اَلْعَرْشَ کَانَ عَلَی اَلْمَاءِ وَ اَلرَّبُّ فَوْقَهُ، فَقَالَ: «کَذَبُوا، مَنْ زَعَمَ هَذَا فَقَدْ صَیَّرَ اَللَّهَ مَحْمُولاً، وَ وَصَفَهُ بِصِفَهِ اَلْمَخْلُوقِ، وَ لَزِمَهُ أَنَّ اَلشَّیْءَ اَلَّذِی یَحْمِلُهُ أَقْوَی مِنْهُ». قُلْتُ: بَیِّنْ لِی جُعِلْتُ فِدَاکَ، فَقَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَمَّلَ دِینَهُ وَ عِلْمَهُ اَلْمَاءَ قَبْلَ أَنْ تَکُونَ أَرْضٌ أَوْ سَمَاءٌ، أَوْ جِنٌّ أَوْ إِنْسٌ، أَوْ شَمْسٌ أَوْ قَمَرٌ، فَلَمَّا أَرَادَ أَنْ یَخْلُقَ اَلْخَلْقَ نَثَرَهُمْ بَیْنَ یَدَیْهِ، فَقَالَ لَهُمْ: مَنْ رَبُّکُمْ؟ فَکَانَ أَوَّلُ مَنْ نَطَقَ رَسُولَ اَللَّهِ وَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْأَئِمَّهَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِم ، فَقَالُوا: أَنْتَ رَبُّنَا، فَحَمَّلَهُمُ اَلْعِلْمَ وَ اَلدِّینَ. ثُمَّ قَالَ لِلْمَلاَئِکَهِ: هَؤُلاَءِ حَمَلَهُ عِلْمِی وَ دِینِی، وَ أُمَنَائِی فِی خَلْقِی وَ هُمُ اَلْمَسْئُولُونَ ، ثُمَّ قِیلَ لِبَنِی آدَمَ: أَقِرُّوا لِلَّهِ بِالرُّبُوبِیَّهِ وَ لِهَؤُلاَءِ اَلنَّفَرِ بِالطَّاعَهِ، فَقَالُوا: نَعَمْ رَبَّنَا أَقْرَرْنَا، فَقَالَ لِلْمَلاَئِکَهِ: اِشْهَدُوا، فَقَالَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ: (شَهِدْنَا عَلَی أَنْ لاَ یَقُولُوا غَداً إِنّا کُنّا عَنْ هذا غافِلِینَ ، أَوْ یَقُولُوا إِنَّما أَشْرَکَ آباؤُنا مِنْ قَبْلُ وَ کُنّا ذُرِّیَّهً مِنْ بَعْدِهِمْ أَ فَتُهْلِکُنا بِما فَعَلَ اَلْمُبْطِلُونَ ) ، یَا دَاوُدُ وَلاَیَتُنَا مُؤَکَّدَهٌ عَلَیْهِمْ فِی اَلْمِیثَاقِ» .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 397 )
ص : 7151
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لاَ تَتَّخِذَنَّ عَدُوَّ صَدِیقِکَ صَدِیقاً فَتُعْدِیَ صَدِیقَکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 42 )
29-و فرمود دشمن دوست خود را بدوستی مگزین که ستم بدوست خود روا داشته ای.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 40 )
ص : 7152
مل، [کامل الزیارات] ، جَمَاعَهُ مَشَایِخِی عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَخِیهِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی وَ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ فَضَالَهَ جَمِیعاً عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ أَکْثِرِ اَلصَّلاَهَ فِی مَسْجِدِ رَسُولِ اَللَّهِ فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ صَلاَهٌ فِی مَسْجِدِی هَذَا کَأَلْفِ صَلاَهٍ فِی مَسْجِدٍ غَیْرِهِ إِلاَّ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ فَإِنَّ صَلاَهً فِی اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرَامِ تَعْدِلُ أَلْفَ صَلاَهٍ فِی مَسْجِدِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 382 )
ص : 7153
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: صَلاَهُ اَلزَّحْفِ عَلَی اَلظَّهْرِ إِیمَاءٌ بِرَأْسِکَ وَ تَکْبِیرٌ وَ اَلْمُسَایَفَهُ تَکْبِیرٌ بِغَیْرِ إِیمَاءٍ وَ اَلْمُطَارَدَهُ إِیمَاءٌ یُصَلِّی کُلُّ رَجُلٍ عَلَی حِیَالِهِ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْحَلَبِیِّ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: وَ اَلْمُسَایَفَهُ تَکْبِیرٌ مَعَ إِیمَاءٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 443 )
ص : 7154
أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مُوسَی بْنِ خَلَفٍ اَلرَّاسِبِیُّ اَلْفَقِیهُ بِرَأْسِ اَلْعَیْنِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ فُضَیْلٍ اَلرَّاسِبِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ مُوسَی اَلْعَبْسِیُّ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا طَلْحَهُ بْنُ جَبْرٍ اَلْمَکِّیُّ ، عَنِ اَلْمُطَّلِبِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ - یَعْنِی اِبْنَ حَنْطَبٍ -، عَنْ مُصْعَبِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، قَالَ: لَمَّا اِفْتَتَحَ اَلنَّبِیُّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مَکَّهَ اِنْصَرَفَ إِلَی اَلطَّائِفِ - یَعْنِی مِنْ حُنَیْنٍ - فَحَاصَرَهُمْ ثَمَانِیَ عَشْرَهَ أَوْ تِسْعَ عَشْرَهَ، فَلَمْ یَفْتَتِحْهَا، ثُمَّ أَوْغَلَ رَوْحَهً أَوْ غُدْوَهً، ثُمَّ نَزَلَ ثُمَّ هَجَرَ فَقَالَ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ، إِنِّی لَکُمْ فَرَطٌ وَ إِنَّ مَوْعِدَکُمُ اَلْحَوْضُ ، فَأُوصِیکُمْ بِعِتْرَتِی خَیْراً. ثُمَّ قَالَ: وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَتُقِیمُنَّ اَلصَّلاَهَ وَ لَتُؤْتُنَّ اَلزَّکَاهَ أَوْ لَأَبْعَثَنَّ إِلَیْکُمْ رَجُلاً مِنِّی - أَوْ کَنَفْسِی - فَلَیَضْرِبَنَّ أَعْنَاقَ مُقَاتِلِیکُمْ، وَ لَیَسْبِیَنَّ ذَرَارِیَّکُمْ، فَرَأَی أُنَاسٌ أَنَّهُ - یَعْنِی أَبَا بَکْرٍ أَوْ عُمَرَ - وَ أَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَقَالَ: هُوَ هَذَا. قَالَ اَلْمُطَّلِبُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ : فَقُلْتُ لِمُصْعَبِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ : فَمَا حَمَلَ أَبَاکَ عَلَی مَا صَنَعَ قَالَ: أَنَا وَ اَللَّهِ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 504 )
[1104]11-عبد الرحمان بن عوف گفته است:وقتی پیامبر مکه را فتح کرد و به طائف رفت- مقصود غزوۀ حنین است-هیجده یا نوزده روز ایشان را محاصره کرد ولی آن شهر فتح نشد. سپس یک شب یا بامداد به شتاب راند و فرود آمد و سپس از آن دست کشید و فرمود:ای مردم همانا من پیش از شما می روم و محل دیدارمان آن حوض است و شما را به نیکی با خاندانم سفارش می کنم.سپس فرمود:سوگند به کسی که جانم به دست او است یا نماز را برپا می دارید و زکات می پردازید یا مردی از سوی خودم
-یا مانند خودم-را به سوی شما می فرستم و او گردن جنگجویانتان را می زند و فرزندانتان را اسیر می کند.گروهی گمان کردند که مقصود حرکت ابو بکر یا عمر است ولی حضرت دست علی علیه السّلام را گرفت و فرمود:و آن مرد این است.مطّلب بن عبد اللّه گفته است:من به مصعب بن عبد الرحمان گفتم:پس چرا پدرت آن گونه عمل کرد؟او گفت:به خدا سوگند من هم از او در شگفتم.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 267 )
ص : 7155
أَبِی قَالَ: إِنَّ عَبْدَ اَلرَّحْمَنِ مَوْلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ تُوُفِّیَ بِالْأَبْوَاءِ وَ مَعَهُ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ فَصَنَعُوا بِهِ کَمَا یُصْنَعُ بِالْمَیِّتِ غَیْرَ أَنَّهُ لَمْ یَمَسَّهُ طِیبٌ وَ خُمِّرَ وَجْهُهُ وَ اَلْقَارِنُ وَ اَلْمُفْرِدُ وَ اَلْمُتَمَتِّعُ إِذَا حَجُّوا مُشَاهً وَ رَمَوْا جَمْرَهَ اَلْعَقَبَهِ یَوْمَ اَلنَّحْرِ وَ ذَبَحُوا وَ حَلَقُوا إِنْ شَاءُوا أَنْ یَرْکَبُوا وَ قَدْ أَحَلُّوا مِنْ کُلِّ شَیْءٍ إِلاَّ اَلنِّسَاءَ حَتَّی یَزُورُوا بِالْبَیْتِ إِلاَّ أَنَّ اَلْمُتَمَتِّعَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ قَدْ حَلَّ لَهُ اَلطِّیبُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ لَمْ یَحِلَّ لَهُ اَلطِّیبُ وَ لاَ اَلنِّسَاءُ حَتَّی یَزُورَ اَلْبَیْتَ - وَ لاَ بَأْسَ بِقَضَاءِ اَلْمَنَاسِکِ کُلِّهَا عَلَی غَیْرِ وُضُوءٍ إِلاَّ اَلطَّوَافَ بِالْبَیْتِ وَ اَلْوُضُوءُ أَفْضَلُ- .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 354 )
ص : 7156
ختص، ، [الإختصاص] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ یَرْفَعُهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ أَوْقَفَ نَفْسَهُ مَوْقِفَ اَلتُّهَمَهِ فَلاَ یَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ اَلظَّنَّ وَ مَنْ کَتَمَ سِرَّهُ کَانَتِ اَلْخِیَرَهُ فِی یَدِهِ وَ کُلُّ حَدِیثٍ جَاوَزَ اِثْنَیْنِ فَشَی وَ ضَعْ أَمْرَ أَخِیکَ عَلَی أَحْسَنِهِ حَتَّی یَأْتِیَکَ مِنْهُ مَا یَغْلِبُکَ وَ لاَ تَظُنَّنَّ بِکَلِمَهٍ خَرَجَتْ مِنْ أَخِیکَ سُوءاً وَ أَنْتَ تَجِدُ لَهَا فِی اَلْخَیْرِ مَحْمِلاً وَ عَلَیْکَ بِإِخْوَانِ اَلصِّدْقِ فَکَثِّرْ فِی اِکْتِسَابِهِمْ عُدَّهً عِنْدَ اَلرَّخَاءِ وَ جُنْداً عِنْدَ اَلْبَلاَءِ وَ شَاوِرْ حَدِیثَکَ اَلَّذِینَ یَخَافُونَ اَللَّهَ وَ أَحْبِبِ اَلْإِخْوَانَ عَلَی قَدْرِ اَلتَّقْوَی وَ اِتَّقُوا شِرَارَ اَلنِّسَاءِ وَ کُونُوا مِنْ خِیَارِهِنَّ عَلَی حَذَرٍ إِنْ أَمَرْنَکُمْ بِالْمَعْرُوفِ فَخَالِفُوهُنَّ حَتَّی لاَ یَطْمَعْنَ فِی اَلْمُنْکَرِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 33 )
113-اختصاص:ابو الجارود بامیر المؤمنین(علیه السّلام)میرساند که فرمود:هر کس خویشتن را متهم بداند دیگر سرزنش نخواهد کرد کسی را که باو بدگمان است،هر کس سر خویش را نگهدارد اختیار در دست خود اوست.و هر حرفی از دو نفر گذشت افشاء می شود.قرار بده کار برادرت را بر بهترین صورت تا اطلاع حاصل کنی از آن بطوری که نتوانی چنین محملی برایش قرار دهی.با شنیدن یک حرف از برادر خود گمان بد باو مبر با اینکه میتوانی حمل بیک جهت خوب کنی برو دنبال برادران صادق و هر چه میتوانی تعداد آنها را بیافزا تا وسیله آسایش باشند هنگام فراخی و سپاه باشند در موقع بلا.با کسانی مشورت کن که از خدا می ترسند،برادران خویش را به نسبت تقوایشان دوست بدار.بپرهیز از زنان شرور و از خوبها نیز بر حذر باش،اگر شما را امر بکار خوب کردند با آنها مخالفت کنید تا طمع پیدا نکند بامر منکر و کار زشت.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 32 )
ص : 7157
ثو، [ثواب الأعمال] ، بِالْإِسْنَادِ إِلَی اِبْنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلْعَنْکَبُوتِ وَ اَلرُّومِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ لَیْلَهَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ فَهُوَ وَ اَللَّهِ یَا بَا مُحَمَّدٍ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ لاَ أَسْتَثْنِی فِیهِ أَبَداً وَ لاَ أَخَافُ أَنْ یَکْتُبَ اَللَّهُ عَلَیَّ فِی یَمِینِی إِثْماً وَ إِنَّ لِهَاتَیْنِ اَلسُّورَتَیْنِ مِنَ اَللَّهِ مَکَاناً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 287 )
ص : 7158
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَمَاعَهٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا اِشْتَکَی اَلْعَبْدُ ثُمَّ عُوفِیَ فَلَمْ یُحْدِثْ خَیْراً وَ لَمْ یَکُفَّ عَنْ سُوءٍ لَقِیَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ بَعْضُهَا بَعْضاً یَعْنِی حَفَظَتَهُ فَقَالَتْ إِنَّ فُلاَناً دَاوَیْنَاهُ فَلَمْ یَنْفَعْهُ اَلدَّوَاءُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 447 )
ص : 7159
وَ قَدْ رَوَی ثِقَهُ اَلْإِسْلاَمِ فِی اَلْکَافِی بِسَنَدٍ صَحِیحٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَفْضَلِ مَا یَتَقَرَّبُ بِهِ اَلْعِبَادُ إِلَی رَبِّهِمْ وَ أَحَبِّ ذَلِکَ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا هُوَ فَقَالَ مَا أَعْلَمُ شَیْئاً بَعْدَ اَلْمَعْرِفَهِ أَفْضَلُ مِنْ هَذِهِ اَلصَّلاَهِ .
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 44 )
ص : 7160
الشیخ فی المجالس: بإسناده فی حدیث المناشده فیما احتجّ به علیهم، قال لهم - علیه السلام-: إنّی احبّ أن تسمعوا منّی ما أقول لکم، فإن یکن حقّا فاقبلوه، و إن یکن باطلا فانکروه، و ذکر - علیه السلام - لهم مناقبه الشریفه المختصّ بها دونهم، و هم یقولون بتصدیقه فیما یقول، و قال فی الحدیث: فهل فیکم أحد أطعمه رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - من فاکهه الجنّه لمّا هبط جبرئیل - علیه السلام - و قال: لا ینبغی أن یأکله فی الدنیا إلاّ نبیّ أو وصیّ نبیّ غیری؟ قالوا: لا .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 379 )
ص : 7161
قب ، [المناقب] ، لابن شهرآشوب یج، [الخرائج و الجرائح] ، رُوِیَ أَنَّ أَبَا اَلصَّلْتِ اَلْهَرَوِیَّ رَوَی عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ قَالَ لِی أَبِی مُوسَی : کُنْتُ جَالِساً عِنْدَ أَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ بَعْضُ أَوْلِیَائِنَا فَقَالَ فِی اَلْبَابِ رَکْبٌ کَثِیرٌ یُرِیدُونَ اَلدُّخُولَ عَلَیْکَ فَقَالَ لِی اُنْظُرْ فِی اَلْبَابِ فَنَظَرْتُ إِلَی جِمَالٍ کَثِیرَهٍ عَلَیْهَا صَنَادِیقُ وَ رَجُلٍ رَکِبَ فَرَساً فَقُلْتُ مَنِ اَلرَّجُلُ قَالَ رَجُلٌ مِنَ اَلسِّنْدِ وَ اَلْهِنْدِ أَرَدْتُ اَلْإِمَامَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَعْلَمْتُ وَالِدِی بِذَلِکَ فَقَالَ لاَ تَأْذَنْ لِلنَّجِسِ اَلْخَائِنِ فَأَقَامَ بِالْبَابِ مُدَّهً مَدِیدَهً فَلَمْ یُؤْذَنْ لَهُ حَتَّی شَفَعَ یَزِیدُ بْنُ سُلَیْمَانَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ سُلَیْمَانَ فَأُذِنَ لَهُ فَدَخَلَ اَلْهِنْدِیُّ وَ جَثَی بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَ أَصْلَحَ اَللَّهُ اَلْإِمَامَ أَنَا رَجُلٌ مِنَ اَلْهِنْدِ مِنْ قِبَلِ مَلِکِهَا بَعَثَنِی إِلَیْکَ بِکِتَابٍ مَخْتُومٍ وَ کُنْتُ بِالْبَابِ حَوْلاً لَمْ تَأْذَنْ لِی فَمَا ذَنْبِی أَ هَکَذَا یَفْعَلُ أَوْلاَدُ اَلْأَنْبِیَاءِ قَالَ فَطَأْطَأَ رَأْسَهُ ثُمَّ قَالَ: وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِینٍ قَالَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَمَرَنِی أَبِی بِأَخْذِ اَلْکِتَابِ وَ فَکِّهِ فَإِذَا فِیهِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ إِلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلطَّاهِرِ مِنْ کُلِّ نَجِسٍ مِنْ مَلِکِ اَلْهِنْدِ أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ هَدَانِی اَللَّهُ عَلَی یَدَیْکَ وَ إِنَّهُ أُهْدِیَ إِلَیَّ جَارِیَهٌ لَمْ أَرَ أَحْسَنَ مِنْهَا وَ لَمْ أَجِدْ أَحَداً یَسْتَأْهِلُهَا غَیْرَکَ فَبَعَثْتُهَا إِلَیْکَ مَعَ شَیْءٍ مِنَ اَلْحُلِیِّ وَ اَلْجَوْهَرِ وَ اَلطِّیبِ ثُمَّ جَمَعْتُ وُزَرَائِی فَاخْتَرْتُ مِنْهُمْ أَلْفَ رَجُلٍ یَصْلُحُونَ لِلْأَمَانَهِ وَ اِخْتَرْتُ مِنَ اَلْأَلْفِ مِائَهً وَ اِخْتَرْتُ مِنَ اَلْمِائَهِ عَشَرَهً وَ اِخْتَرْتُ مِنَ اَلْعَشَرَهِ وَاحِداً وَ هُوَ مِیزَابُ بْنُ حُبَابٍ لَمْ أَرَ أَوْثَقَ مِنْهُ فَبَعَثْتُ عَلَی یَدِهِ هَذِهِ فَقَالَ جَعْفَرٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِرْجِعْ أَیُّهَا اَلْخَائِنُ فَمَا کُنْتُ بِالَّذِی أَتَقَبَّلُهَا لِأَنَّکَ خَائِنٌ فِیمَا اُئْتُمِنْتَ عَلَیْهِ فَحَلَفَ أَنَّهُ مَا خَانَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ شَهِدَ بَعْضُ ثِیَابِکَ بِمَا خُنْتَ تَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ أَ وَ تُعْفِینِی مِنْ ذَلِکَ قَالَ أَکْتُبُ إِلَی صَاحِبِکَ بِمَا فَعَلْتَ قَالَ اَلْهِنْدِیُّ إِنْ عَلِمْتَ شَیْئاً فَاکْتُبْ فَکَانَ عَلَیْهِ فَرْوَهٌ فَأَمَرَهُ بِخَلْعِهَا ثُمَّ قَامَ اَلْإِمَامُ فَرَکَعَ رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ سَجَدَ قَالَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَسَمِعْتُهُ فِی سُجُودِهِ یَقُولُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعَاقِدِ اَلْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهَی اَلرَّحْمَهِ مِنْ کِتَابِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ وَ أَمِینِکَ فِی خَلْقِکَ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَأْذَنَ لِفَرْوِ هَذَا اَلْهِنْدِیِّ أَنْ یَنْطِقَ بِفِعْلِهِ وَ أَنْ یَحْکُمَ بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ یَسْمَعُهُ مَنْ فِی اَلْمَجْلِسِ مِنْ أَوْلِیَائِنَا لِیَکُونَ ذَلِکَ عِنْدَهُمْ آیَهً مِنْ آیَاتِ أَهْلِ اَلْبَیْتِ فَیَزْدَادُوا إِیماناً مَعَ إِیمانِهِمْ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَقَالَ أَیُّهَا اَلْفَرْوُ تَکَلَّمْ بِمَا تَعْلَمُ مِنَ اَلْهِنْدِیِّ قَالَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَانْتَفَضَتِ اَلْفَرْوَهُ وَ صَارَتْ کَالْکَبْشِ وَ قَالَتْ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ اِئْتَمَنَهُ اَلْمَلِکُ عَلَی هَذِهِ اَلْجَارِیَهِ وَ مَا مَعَهَا وَ أَوْصَاهُ بِحِفْظِهَا حَتَّی صِرْنَا إِلَی بَعْضِ اَلصَّحَارِی أَصَابَنَا اَلْمَطَرُ وَ اِبْتَلَّ جَمِیعُ مَا مَعَنَا ثُمَّ اِحْتَبَسَ اَلْمَطَرُ وَ طَلَعَتِ اَلشَّمْسُ فَنَادَی خَادِماً کَانَ مَعَ اَلْجَارِیَهِ یَخْدُمُهَا یُقَالُ لَهُ بِشْرٌ وَ قَالَ لَوْ دَخَلْتَ هَذِهِ اَلْمَدِینَهَ فَأَتَیْتَنَا بِمَا فِیهَا مِنَ اَلطَّعَامِ وَ دَفَعَ إِلَیْهِ اَلدَّرَاهِمَ وَ دَخَلَ اَلْخَادِمُ اَلْمَدِینَهَ فَأَمَرَ میزابُ هَذِهِ اَلْجَارِیَهَ أَنْ تَخْرُجَ مِنْ قُبَّتِهَا إِلَی مِضْرَبٍ قَدْ نُصِبَ فِی اَلشَّمْسِ فَخَرَجَتْ وَ کَشَفَتْ عَنْ سَاقَیْهَا إِذْ کَانَ فِی اَلْأَرْضِ وَحَلٌ وَ نَظَرَ هَذَا اَلْخَائِنُ إِلَیْهَا فَرَاوَدَهَا عَنْ نَفْسِهَا فَأَجَابَتْهُ وَ فَجَرَ بِهَا وَ خَانَکَ فَخَرَّ اَلْهِنْدِیُّ فَقَالَ اِرْحَمْنِی فَقَدْ أَخْطَأْتُ وَ أُقِرُّ بِذَلِکَ ثُمَّ صَارَتْ فَرْوَهً کَمَا کَانَتْ وَ أَمَرَهُ أَنْ یَلْبَسَهَا فَلَمَّا لَبِسَهَا انصمت [اِنْضَمَّتْ] فِی حَلْقِهِ وَ خَنَقَتْهُ حَتَّی اِسْوَدَّ وَجْهُهُ فَقَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیُّهَا اَلْفَرْوُ خَلِّ عَنْهُ حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی صَاحِبِهِ فَیَکُونَ هُوَ أَوْلَی بِهِ مِنَّا فَانْحَلَّ اَلْفَرْوُ وَ قَالَ اَلْهِنْدِیُّ اَللَّهَ اَللَّهَ فِیَّ وَ إِنَّکَ إِنْ رَدَدْتَ اَلْهَدِیَّهَ خَشِیتُ أَنْ یُنْکِرَ ذَلِکَ عَلَیَّ فَإِنَّهُ بَعِیدُ اَلْعُقُوبَهِ فَقَالَ أَسْلِمْ أُعْطِکَ اَلْجَارِیَهَ فَأَبَی فَقَبِلَ اَلْهَدِیَّهَ وَ رَدَّ اَلْجَارِیَهَ فَلَمَّا رَجَعَ إِلَی اَلْمَلِکِ رَجَعَ اَلْجَوَابُ إِلَی أَبِی بَعْدَ أَشْهُرٍ فِیهِ مَکْتُوبٌ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ إِلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْإِمَامِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مِنْ مَلِکِ اَلْهِنْدِ أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ أَهْدَیْتُ إِلَیْکَ جَارِیَهً فَقَبِلْتَ مِنِّی مَا لاَ قِیمَهَ لَهُ وَ رَدَدْتَ اَلْجَارِیَهَ فَأَنْکَرَ ذَلِکَ قَلْبِی وَ عَلِمْتُ أَنَّ اَلْأَنْبِیَاءَ وَ أَوْلاَدَ اَلْأَنْبِیَاءِ مَعَهُمْ فِرَاسَهٌ فَنَظَرْتُ إِلَی اَلرَّسُولِ بِعَیْنِ اَلْخِیَانَهِ فَاخْتَرَعْتُ کِتَاباً وَ أَعْلَمْتُهُ أَنَّهُ أَتَانِی مِنْکَ اَلْخِیَانَهُ وَ حَلَفْتُ أَنَّهُ لاَ یُنَجِّیهِ إِلاَّ اَلصِّدْقُ فَأَقَرَّ بِمَا فَعَلَ وَ أَقَرَّتِ اَلْجَارِیَهُ بِمِثْلِ ذَلِکَ وَ أَخْبَرَتْ بِمَا کَانَ مِنَ اَلْفَرْوَهِ فَتَعَجَّبْتُ مِنْ ذَلِکَ وَ ضَرَبْتُ عُنُقَهَا وَ عُنُقَهُ وَ أَنَا أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ اِعْلَمْ أَنِّی فِی أَثَرِ اَلْکِتَابِ فَمَا أَقَامَ إِلاَّ مُدَّهً یَسِیرَهً حَتَّی تَرَکَ مُلْکَ اَلْهِنْدِ وَ أَسْلَمَ وَ حَسُنَ إِسْلاَمُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 113 )
مناقب و خرایج-حضرت رضا فرمود پدرم موسی بن جعفر علیه السّلام چنین نقل کرد که من خدمت پدرم بودم مردی وارد شده عرض کرد بروید خانه کاروان بزرگی است که اجازۀ ورود میخواهند.پدرم فرمود ببین کیست. کنار درب رفتم دیدم شترهای زیادی است که صندوقهائی بار دارد و مردی سوار اسب است گفتم شما که هستید.گفت مردی از هندم میخواهم خدمت امام جعفر بن محمّد برسم.جریان را به پدرم گفتم.فرمود.باین ناپاک خائن اجازه نده مدتی بسیار طولانی جلو خانه منزل گرفت که اجازه نمی یافت تا بالاخره یزید بن سلیمان و محمّد بن سلیمان واسطه شدند و اجازه گرفتند. مرد هندی وارد شده دو زانو مقابل امام نشست عرض کرد خدا نگهدار شما باشد آقا من مردی از هندم که پیک پادشاه آن سامانم بوسیلۀ من نامه ای مهر شده برای شما فرستاده یک سال است که بر در خانۀ شما اجازه میخواهم باز هم اجازه نمیدادی علت چه بود چه گناهی داشتم؟باید فرزند پیامبر چنین کاری نکند. امام علیه السّلام سر بزیر انداخته فرمود بعدها خواهی فهمید علت آن چه بوده. موسی بن جعفر فرمود:پدرم بمن امر کرد نامه را بگیرم و باز کنم دیدم در نامه نوشته است: بسم اللّه الرحمن الرحیم حضور جعفر بن محمّد آن پاکیزه مردی که هیچ آلودگی در او راه نیافته از طرف پادشاه هند. خداوند مرا بواسطه شما هدایت نموده کنیزی بسیار زیبا نصیب ما شد کسی را شایسته آن ندیدم جز شما آن کنیز را بهمراه تعدادی زیور آلات و جواهر و عطر برای شما فرستادم.وزیران خود را جمع نمودم از میان آنها هزار نفر که شایسته امانت داری بودند انتخاب کردم از هزار نفر صد نفر و از صد نفر ده نفر و از ده نفر یکنفر انتخاب نمودم که میزاب بن حباب است از او مورد اعتمادتر نیافتم آن کنیز را باو سپردم. امام علیه السّلام فرمود:برو خائن من قبول نخواهم کرد زیرا تو در مورد امانت خیانت کردی.قسم خورد که خیانت نکرده ام. فرمود:اگر بعضی از لباسهایت گواهی بخیانت تو بدهد اعتراف بخدای یکتا و پیامبری محمّد مصطفی خواهی کرد. گفت مرا از این کار عفو نما.فرمود:برای پادشاه هند بنویس چه کرده ای مرد هندی گفت:اگر چیزی میدانید شما بنویسید.یک پوستین بر تن داشت دستور داد آن را در آورد.بعد امام از جای حرکت نموده دو رکعت نماز خواند بعد از نماز بسجده رفت موسی بن جعفر علیه السّلام فرمود شنیدم در سجده میگوید: «اللهم انی اسألک بمعاقد العز عن عرشک و منتهی الرحمه من کتابک ان تصلی علی محمّد عبدک و رسولک و امینک فی خلقک و آله.و ان تأذن لفرو هذا الهندی ان ینطق بفعله». خدایا از تو درخواست میکنم به پایه های عزیز عرشت و منتهای رحمت از کتابت اینکه درود بر پیغمبر خود محمّد،بنده و پیامبر و امین تو در میان مردم و خاندانش فرستی.اجازه دهی پوستین این مرد هندی کار او را با زبان عربی آشکار بطوری که همه حاضرین بفهمند اعتراف کند تا این معجزه ای باشد برای اهل بیت پیامبر و ایمانشان افزون گردد. در این موقع سر بلند نموده فرمود ای پوستین بگوهر کاری که این مرد کرده موسی بن جعفر علیه السّلام فرمود پوستین جمع شد و شبیه یک گوسفند گردید گفت یا ابن رسول اللّه پادشاه او را امین خود قرار داد نسبت باین کنیز و هر چه همراه اوست و بسیار سفارش کرد در مورد نگهداری آنها،رسیدیم به بیابانی باران ما را گرفت هر چه داشتیم تر شد.باران ایستاد خورشید در آمد این مرد غلام مأمور آن کنیز بنام بشر را خواست و باو دستور داد برود از شهر خوراکی تهیه نماید.مقداری پول در اختیارش گذاشت غلام بطرف شهر رفت.میزاب به کنیز گفت:از داخل جایگاه مخصوص خارج شود و در خیمه ای که مقابل آفتاب زده اند بنشیند چون زمین گل آلود بود کنیز وقتی بیرون آمد جامه از ساقهای پای خود بالا زد چشم این خائن که بساق پای او افتاد فریفته او گردید و بالاخره او را گول زد. کنیز هم راضی شد با او درآمیخت و بتو خیانت کرد. مرد هندی خود را بزمین انداخته عرض کرد اشتباه کردم مرا ببخش اقرار می کنم پوستین بحالت اول برگشت و فرمود آن را بشانه خود بیانداز همین که پوشید پوستین جمع شد و گلوی او را گرفت بطوری که صورتش سیاه شد. امام صادق فرمود او را رها کن تا برگردد پیش پادشاه او خودش هر معامله ای میخواهد با او بکند.پوستین آزاد شد. هندی گفت:وای وای اگر شما هدیه را رد کنید میترسم او متوجه شود بسیار سخت کیفر میگیرد.فرمود مسلمان شود تا همین کنیز را بتو ببخشم.قبول نکرد امام علیه السّلام بقیه هدایا را پذیرفت ولی کنیز را رد کرد آن هندی وقتی پیش پادشاه برگشت نامه ای از طرف پادشاه پس از چند ماه باین مضمون برای پدرم رسید. بسم اللّه الرحمن الرحیم-نامه ایست برای جعفر بن محمّد از طرف پادشاه هند برای شما کنیزی با مقداری هدیه فرستاده بودم و آنچه ارزش نداشت قبول کرده بودی ولی کنیز را رد نمودی.از این کار من مشکوک شدم فهمیدم که انبیاء و اولاد آنها دارای یک فراست مخصوصی هستند فهمیدم این مرد خیانتی کرده. یک نامۀ جعلی ترتیب دادم که شما نوشته ای او خیانت کرده ضمنا باو گوشزد نمودم که جز راستی باعث نجاتش نخواهد شد.هر کاری کرده بود اقرار نمود.کنیز نیز اقرار کرد و جریان پوستین را هم گفت بسیار در شگفت شدم گردن کنیز و آن مرد را زدم اینک گواهی بوحدانیت خدا و رسالت محمّد مصطفی صلّی اللّه علیه و آله میدهم بزودی پس از نامه خدمت شما خواهم آمد.چیزی نگذشت که سلطنت هند را رها کرد و مسلمان شد و اسلامی نیکو پیدا کرد.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 95 )
ص : 7162
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِحْتَجَمَ وَ أَعْطَی اَلْحَجَّامَ أُجْرَتَهُ وَ کَانَ مَمْلُوکاً فَسَأَلَ مَوْلاَهُ فَخَفَّفَ عَنْهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 75 )
ص : 7163
وَ رَوَی هِشَامُ بْنُ سَعِیدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ فَکُبْکِبُوا فِیها هُمْ وَ اَلْغاوُونَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْغَاوُونَ هُمُ اَلَّذِینَ عَرَفُوا اَلْحَقَّ وَ عَمِلُوا بِخِلاَفِهِ.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 76 )
«سعید بن هشام»روایت کرده است که شنیدم حضرت صادق-علیه السّلام- در مورد آیۀ: -«
فَکُبْکِبُوا فِیها هُمْ وَ اَلْغاوُونَ
» . یعنی:«معبودهای دروغین و غاوون را در جهنّم سرنگون اندازند»فرمود: «غاوون،کسانی هستند که حق را شناختند ولی بر خلافش عمل کردند».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 120 )
و هشام بن سعید روایت کرد:از امام صادق ابا عبد اللّه علیه السّلام شنیدم که می فرمود: «
فَکُبْکِبُوا فِیها هُمْ وَ اَلْغاوُونَ
» ایشان(کفار)و گمراهان بروی هم در آتش نگونسار شوند و حضرت علیه السّلام فرمود:«غاوون»و گمراهان مقصود کسانی هستند که حقیقت را شناختند و بر خلاف آن رفتار کردند
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 72 )
ص : 7164
قَالَ: وَ کَانَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُؤَذِّنَانِ أَحَدُهُمَا بِلاَلٌ وَ اَلْآخَرُ اِبْنُ أُمِّ مَکْتُومٍ ، وَ کَانَ اِبْنُ أُمِّ مَکْتُومٍ أَعْمَی وَ کَانَ یُؤَذِّنُ قَبْلَ اَلصُّبْحِ وَ کَانَ بِلاَلٌ یُؤَذِّنُ بَعْدَ اَلصُّبْحِ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اِبْنَ أُمِّ مَکْتُومٍ یُؤَذِّنُ بِلَیْلٍ فَإِذَا سَمِعْتُمْ أَذَانَهُ فَکُلُوا وَ اِشْرَبُوا حَتَّی تَسْمَعُوا أَذَانَ بِلاَلٍ ، فَغَیَّرَتِ اَلْعَامَّهُ هَذَا اَلْحَدِیثَ عَنْ جِهَتِهِ وَ قَالُوا إِنَّهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ إِنَّ بِلاَلاً یُؤَذِّنُ بِلَیْلٍ فَإِذَا سَمِعْتُمْ أَذَانَهُ فَکُلُوا وَ اِشْرَبُوا حَتَّی تَسْمَعُوا أَذَانَ اِبْنِ أُمِّ مَکْتُومٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 389 )
ص : 7165
عَنْ رِفَاعَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَرَأْتُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ اَلْمُؤْمِنَ یُمْسِی حَزِیناً وَ یُصْبِحُ حَزِیناً وَ لاَ یَصْلُحُ لَهُ إِلاَّ ذَلِکَ .
( المؤمن , جلد 1 , صفحه 44 )
55- امام باقر عَلَیْهِ السَّلاَمُ فرمود:
در کتاب امام علیّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خواندم: همانا مؤمن در حالت غم و اندوه (روز را به) شب می رساند، و با حالت غم و اندوه (شب را به) صبح می رساند؛ و مصلحت او چیزی غیر از آن نمی باشد.
( تکامل و طهارت روح ؛ ج 1 , ص 81 )
ص : 7166
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْخِصَالِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلشَّاهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ خَالِدٍ اَلْخَالِدِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ صَالِحٍ اَلتَّمِیمِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ أَبِی مَالِکٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: ثَلاَثَهٌ مُجَالَسَتُهُمْ تُمِیتُ اَلْقَلْبَ مُجَالَسَهُ اَلْأَنْذَالِ وَ مُجَالَسَهُ اَلْأَغْنِیَاءِ وَ اَلْحَدِیثُ مَعَ اَلنِّسَاءِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 313 )
ص : 7167
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ أُبَیُّ بْنُ کَعْبٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: وَ مَنْ قَرَأَ سُورَهَ تَبَارَکَ فَکَأَنَّمَا أَحْیَی لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 378 )
ص : 7168
قَالَ وَ رُوِیَ: أَنَّ أَفْضَلَ مَا یُطْبَخُ بِهِ مَاءٌ وَ مِلْحٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 424 )
ص : 7169
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: کَانَ إِذَا لَسَعَ إِنْسَاناً مِنْ أَهْلِ اَلدَّارِ حَیَّهٌ أَوْ عَقْرَبٌ قَالَ اِسْقُوهُ سَوِیقَ اَلتُّفَّاحِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 356 )
8 - احمد بن محمّد بن یزید گوید: هرگاه مار یا عقرب یکی از افراد خانه را می گزید، امام صادق علیه السّلام می فرمود:
به او قاووت سیب بخورانید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 200 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 196 )
ص : 7170
ل، [الخصال] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مِنْ عَلاَمَاتِ اَلشَّقَاءِ جُمُودُ اَلْعَیْنِ وَ قَسْوَهُ اَلْقَلْبِ وَ شِدَّهُ اَلْحِرْصِ فِی طَلَبِ اَلرِّزْقِ وَ اَلْإِصْرَارُ عَلَی اَلذَّنْبِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 330 )
ص : 7171
أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ سَالِکاً طَرِیقاً فَسُئِلَ عَنْهُ وَ کَانَ اَلشَّیْخَانِ خَلْفَهُ فَقَالَ فِی اَلْجَوَابِ اِقْتَدُوا بِاللَّذِینَ مِنْ بَعْدِی .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 3 , صفحه 146 )
ص : 7172
رُوِیَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اَلسَّبْتِ ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ اَلْکَوْثَرَ مَرَّهً مَرَّهً وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ سَبْعَ مَرَّاتٍ فَإِذَا فَرَغَ مِنْ صَلاَتِهِ اِسْتَغْفَرَ اَللَّهَ سَبْعِینَ مَرَّهً کَانَ کَمَنْ حَجَّ وَ کَأَنَّمَا اِشْتَرَی أَلْفَ رَجُلٍ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ فَأَعْتَقَهُمْ وَ غُفِرَ لَهُ ذُنُوبُهُ وَ إِنْ کَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ اَلْبَحْرِ وَ رَمْلِ عَالِجٍ وَ عَدَدِ قَطْرِ اَلْمَطَرِ وَ وَرَقِ اَلشَّجَرِ وَ جَازَ عَلَی اَلصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ اَللاَّمِعِ وَ یُدْخِلُهُ اَلْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسَابٍ.
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 44 )
ص : 7173
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ: تَغَدَّیْتُ مَعَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأُتِیَ بِقَطَاهٍ فَقَالَ إِنَّهُ مُبَارَکٌ وَ کَانَ أَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُعْجِبُهُ وَ کَانَ یَأْمُرُ أَنْ یُطْعَمَ صَاحِبَ اَلْیَرَقَانِ یُشْوَی لَهُ فَإِنَّهُ یَنْفَعُهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 312 )
5 - علی بن مهزیار گوید: خدمت امام جواد علیه السّلام صبحانه خوردم. پس مرغ سنگخوار آورد و فرمود:
این مبارک است. پدرم به آن علاقه داشت و دستور می داد که آن را برای بیمار یرقان سرخ کنند و به او بخورانند؛ زیرا برایش فایده دارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 97 )
: صحیح. و القطاه : طائر معروف، یقال لها بالفارسیه: إسفرود، و قال فی حیاه الحیوان و سمیت القطا بحکایه صوتها، فإنها تقول ذلک، و لذلک تصفها العرب بالصدق.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 134 )
ص : 7174
حِفْظُ اَللِّسَانِ وَ بَذْلُ اَلْإِحْسَانِ مِنْ أَفْضَلِ فَضَائِلِ اَلْإِنْسَانِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 233 )
ص : 7175
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: کَانَ أَبِی یَصُومُ عَرَفَهَ فِی اَلْیَوْمِ اَلْحَارِّ فِی اَلْمَوْقِفِ وَ یَأْمُرُ بِظِلٍّ مُرْتَفِعٍ فَیُضْرَبُ لَهُ فَیَغْتَسِلُ مِمَّا یَبْلُغُ فِیهِ مِنَ اَلْحَرِّ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 133 )
ص : 7176
نِعْمَ اَلْإِیمَانُ جَمِیلُ اَلْخُلُقِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 493 )
ص : 7177
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ یَقُولُ: مَنِ اِسْتَأْسَرَ مِنْ غَیْرِ أَنْ یُغْلَبَ فَلاَ یُفْدَی مِنْ بَیْتِ مَالِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ لَکِنْ یُفْدَی مِنْ مَالِهِ إِنْ أَحَبَّ أَهْلُهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 70 )
ص : 7178
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَحْسَنَ اَلْعَبْدُ اَلْمُؤْمِنُ ضَاعَفَ اَللَّهُ لَهُ عَمَلَهُ لِکُلِّ عَمَلٍ سَبْعُمِائَهِ ضِعْفٍ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ - وَ اَللّهُ یُضاعِفُ لِمَنْ یَشاءُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 64 , صفحه 64 )
10-و از همان:از امام ششم علیه السّلام چون بنده مؤمن نیکی کند خدا چندان سازد کارش تا 700 برابر که فرمود و خدا فزاید برای هر که خواهد.
( بحارالأنوار (جلد 64) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 47 )
ص : 7179
22398-24 ( التهذیب 100:8 رقم 337) التیملی ، عن العباس بن عامر ، عن أبان ، عن البقباق ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": المختلعه إن رجعت فی شیء من الصلح یقول: لأرجعن فی بضعک" .
( الوافی , جلد 22 , صفحه 895 )
ص : 7180
صَلاَهُ اَلْحُمَّی رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ سُورَهَ اَلْفَاتِحَهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ قَوْلَهُ تَعَالَی أَلا لَهُ اَلْخَلْقُ وَ اَلْأَمْرُ تَبارَکَ اَللّهُ رَبُّ اَلْعالَمِینَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 389 )
ص : 7181
بِالْهُدَی یَکْثُرُ اَلاِسْتِبْصَارُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 296 )
ص : 7182
مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ اَلْحَسَنِ ، عَنِ اِسْمِ أَبِی خَدِیجَهَ قَالَ سَالِمُ بْنُ مُکْرَمٍ ، فَقُلْتُ لَهُ ثِقَهٌ فَقَالَ: صَالِحٌ وَ کَانَ مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ وَ کَانَ جَمَّالاً، وَ ذَکَرَ أَنَّهُ حَمَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) مِنْ مَکَّهَ إِلَی اَلْمَدِینَهِ ، قَالَ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) لاَ تَکْتَنِ بِأَبِی خَدِیجَهَ ! قُلْتُ فَبِمَ أَکْتَنِی فَقَالَ بِأَبِی سَلَمَهَ ، وَ کَانَ سَالِمٌ مِنْ أَصْحَابِ أَبِی اَلْخَطَّابِ ، وَ کَانَ فِی اَلْمَسْجِدِ یَوْمَ بُعِثَ عِیسَی بْنُ مُوسَی بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ ، وَ کَانَ عَامِلَ اَلْمَنْصُورِ عَلَی اَلْکُوفَهِ إِلَی أَبِی اَلْخَطَّابِ ، لَمَّا بَلَغَهُ أَنَّهُمْ قَدْ أَظْهَرُوا اَلْإِبَاحَاتِ وَ دَعَوُا اَلنَّاسَ إِلَی نُبُوَّهِ أَبِی اَلْخَطَّابِ ، وَ إِنَّهُمْ یَجْتَمِعُونَ فِی اَلْمَسْجِدِ وَ لَزِمُوا اَلْأَسَاطِینَ یُوَرُّونَ اَلنَّاسَ أَنَّهُمْ قَدْ لَزِمُوهَا لِلْعِبَادَهِ، وَ بَعَثَ إِلَیْهِمْ رَجُلاً فَقَتَلَهُمْ جَمِیعاً، لَمْ یُفْلِتْ مِنْهُمْ إِلاَّ رَجُلٌ وَاحِدٌ أَصَابَتْهُ جِرَاحَاتٌ فَسَقَطَ بَیْنَ اَلْقَتْلَی یُعَدُّ فِیهِمْ، فَلَمَّا جَنَّهُ اَللَّیْلُ خَرَجَ مِنْ بَیْنِهِمْ فَتَخَلَّصَ، وَ هُوَ أَبُو سَلَمَهَ سَالِمُ بْنُ مُکْرَمٍ اَلْجَمَّالُ اَلْمُلَقَّبُ بِأَبِی خَدِیجَهَ ، فَذَکَرَ بَعْدَ ذَلِکَ أَنَّهُ تَابَ وَ کَانَ مِمَّنْ یَرْوِی اَلْحَدِیثَ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 352 )
ص : 7183
إِذَا قَارَفْتَ ذَنْباً فَکُنْ نَادِماً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 134 )
ص : 7184
5915-7 التهذیب ،1/122/234/3 الحسین عن فضاله عن موسی بن بکر عن زراره قال سمعت أبا جعفر علیه السّلام یقول: إذا کنت مسافرا لم تبال أن تؤخر الظهر حتی یدخل وقت العصر فتصلی الظهر ثم تصلی العصر و کذلک المغرب و العشاء الآخره تؤخر المغرب حتی تصلیها فی آخر وقتها و رکعتین بعدها ثم تصلی العشاء.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 283 )
ص : 7185
ید، [التوحید] ، فِی خَبَرِ اَلْفَتْحِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُرْجَانِیِّ : قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَلْ غَیْرُ اَلْخَالِقِ اَلْجَلِیلِ خَالِقٌ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ فَتَبارَکَ اَللّهُ أَحْسَنُ اَلْخالِقِینَ فَقَدْ أَخْبَرَ أَنَّ فِی عِبَادِهِ خَالِقِینَ وَ غَیْرَ خَالِقِینَ مِنْهُمْ عِیسَی صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ خَلَقَ مِنَ اَلطِّینِ کَهَیْئَهِ اَلطَّیْرِ بِإِذْنِ اَللَّهِ فَنَفَخَ فِیهِ فَصَارَ طَائِراً بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ اَلسَّامِرِیُّ خَلَقَ لَهُمْ عِجْلاً جَسَداً لَهُ خُوَارٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 4 , صفحه 147 )
ص : 7186
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّمَا أَمَرْتُ أَبَا اَلْخَطَّابِ أَنْ یُصَلِّیَ اَلْمَغْرِبَ حِینَ تَغِیبُ اَلْحُمْرَهُ مِنْ مَطْلَعِ اَلشَّمْسِ فَجَعَلَهُ هُوَ اَلْحُمْرَهَ اَلَّتِی مِنْ قِبَلِ اَلْمَغْرِبِ فَکَانَ یُصَلِّی حِینَ یَغِیبُ اَلشَّفَقُ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 265 )
ص : 7187
أَوَّلُ اَلْإِخْلاَصِ اَلْیَأْسُ عَمَّا فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 211 )
ص : 7188
و فی الکافی : عن الصّادق - علیه السّلام -: إذا والی الرّجل الرّجل فله میراثه، و علیه معقلته، یعنی: دیه جنایه خطائه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 394 )
ص : 7189
وَ مِنْ کِتَابِ اَلْحَافِظِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ قَالَ حَدَّثَ أَبُو اَلْحُسَیْنِ یَحْیَی بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ کَتَبَ إِلَیَّ عَبَّادُ بْنُ یَعْقُوبَ یُخْبِرُنِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: دَخَلَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ اَلْمَنْصُورِ فَتَکَلَّمَ فَلَمَّا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِهِ أَرْسَلَ إِلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَرَدَّهُ فَلَمَّا رَجَعَ حَرَّکَ شَفَتَیْهِ بِشَیْءٍ فَقِیلَ لَهُ مَا قُلْتَ قَالَ قُلْتُ اَللَّهُمَّ أَنْتَ تَکْفِی مِنْ کُلِّ شَیْءٍ وَ لاَ یَکْفِی مِنْکَ شَیْءٌ فَاکْفِنِیهِ فَقَالَ لِی مَا یَبَرُّکَ عِنْدِی فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ بَلَغْتُ أَشْیَاءَ لَمْ یَبْلُغْهَا أَحَدٌ مِنْ آبَائِی فِی اَلْإِسْلاَمِ وَ مَا أَرَانِی أَصْحَبُکَ إِلاَّ قَلِیلاً مَا أَرَی هَذِهِ اَلسَّنَهَ تَتِمُّ لِی قَالَ فَإِنْ بَقِیتَ قَالَ مَا أَرَانِی أَبْقَی قَالَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ اِحْسِبُوا لَهُ فَحَسَبُوا فَمَاتَ فِی شَوَّالٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 206 )
ص : 7190
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِیمَا کَتَبَ إِلَیْهِ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِهِ: وَ حَرَّمَ اَللَّهُ قَذْفَ اَلْمُحْصَنَاتِ لِمَا فِیهِ مِنْ فَسَادِ اَلْأَنْسَابِ وَ نَفْیِ اَلْوَلَدِ وَ إِبْطَالِ اَلْمَوَارِیثِ وَ تَرْکِ اَلتَّرْبِیَهِ وَ ذَهَابِ اَلْمَعَارِفِ وَ مَا فِیهِ مِنَ اَلْکَبَائِرِ وَ اَلْعِلَلِ اَلَّتِی تُؤَدِّی إِلَی فَسَادِ اَلْخَلْقِ . وَ فِی اَلْعِلَلِ بِالسَّنَدِ اَلْآتِی: مِثْلَهُ وَ کَذَا فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 174 )
ص : 7191
تَفْسِیرُ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : فِی قِصَّهِ بِلْقِیسَ قَالَ فَارْتَحَلَتْ وَ خَرَجَتْ نَحْوَ سُلَیْمَانَ فَلَمَّا عَلِمَ سُلَیْمَانُ قُدُومَهَا إِلَیْهِ قَالَ لِلْجِنِّ وَ اَلشَّیَاطِینِ أَیُّکُمْ یَأْتِینِی بِعَرْشِها قَبْلَ أَنْ یَأْتُونِی مُسْلِمِینَ `قالَ عِفْرِیتٌ مِنَ اَلْجِنِّ أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقامِکَ وَ إِنِّی عَلَیْهِ لَقَوِیٌّ أَمِینٌ قَالَ سُلَیْمَانُ أُرِیدُ أَسْرَعَ مِنْ ذَلِکَ فَقَالَ آصَفُ بْنُ بَرْخِیَا أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَنْ یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ اَلْقِصَّهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 70 )
14-در تفسیر علی بن ابراهیم در داستان بلقیس گفته کوچید بسوی سلیمان و چون سلیمان دانست که می آید بجنّ و شیاطین فرمود:کدامتان تختش برایم میاورد پیش از آنکه بیایند مسلمان،یک عفریتی از جن گفت من آن را بیاورم پیش از اینکه از جای خود برخیزی و من بر آن نیرومند و استوارم،سلیمان گفت زودتر از این میخواهم: آصف بن برخیا گفت:من آن را برایت می آورم پیش از اینکه دیده بر هم نهی تا آخر داستان .
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 55 )
ص : 7192
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ إِنَّ اَللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا اَلْأَماناتِ إِلی أَهْلِها یَعْنِی یُوصِی إِمَامٌ إِلَی إِمَامٍ عِنْدَ وَفَاتِهِ.
( المناقب , جلد 1 , صفحه 252 )
ص : 7193
ففی الکافی : علیّ عن أبیه ، عن حمّاد ، عن حریز ، عمّن أخبره ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: مرّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - علی کعب بن عجره و القمل یتناثر من رأسه و هو محرم. فقال له: أ تؤذیک هو امّک؟ فقال: نعم. فأنزلت هذه الآیه: فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَرِیضاً أَوْ بِهِ أَذیً مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْیَهٌ مِنْ صِیامٍ أَوْ صَدَقَهٍ أَوْ نُسُکٍ. فأمره رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - أن یحلق و جعل الصّیام ثلاثه أیّام. و الصّدقه علی ستّه مساکین، لکلّ مسکین مدّین. و النّسک، شاه. قال أبو عبد اللّه - علیه السّلام : و کلّ شیء من القرآن أو فصاحبه بالخیار. یختار ما شاء. و کلّ شیء فی القرآن . فمن لم یجد کذا، فعلیه کذا. فالأولی بالخیار.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 277 )
ص : 7194
عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: یَا مَعْشَرَ اَلشِّیعَهِ إِنَّکُمْ قَدْ نُسِبْتُمْ إِلَیْنَا کُونُوا لَنَا زَیْناً وَ لاَ تَکُونُوا عَلَیْنَا شَیْناً - مَا یَمْنَعُکُمْ أَنْ تَکُونُوا مِثْلَ أَصْحَابِ عَلِیٍّ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ فِی اَلنَّاسِ إِنْ کَانَ اَلرَّجُلُ مِنْهُمْ لَیَکُونُ فِی اَلْقَبِیلَهِ فَیَکُونُ إِمَامَهُمْ وَ مُؤَذِّنَهُمْ وَ صَاحِبَ أَمَانَاتِهِمْ وَ وَدَائِعِهِمْ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ اِشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ صَلُّوا فِی مَسَاجِدِهِمْ وَ لاَ یَسْبِقُوکُمْ إِلَی خَیْرٍ فَأَنْتُمْ وَ اَللَّهِ أَحَقُّ مِنْهُمْ بِهِ ثُمَّ اِلْتَفَتَ نَحْوِی وَ کُنْتُ أَحْدَثَ اَلْقَوْمِ سِنّاً فَقَالَ وَ أَنْتُمْ یَا مَعْشَرَ اَلْأَحْدَاثِ إِیَّاکُمْ وَ الوساده [اَلْرُّؤَسَاءَ] عودوهم [دَعُوهُمْ] حَتَّی یَصِیرُوا أَذْنَاباً وَ اَللَّهُ خَیْرٌ لَکُمْ مِنْهُمْ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 67 )
5-امام صادق علیه السّلام می فرمود:ای گروه شیعه!که به ما منسوب هستید،برای ما زینت باشید، و مایۀ عار و ننگ ما نباشید،چه مانعی دارد که همانند یاران علی علیه السّلام در بین مردم باشید؟ به طوری که اگر مردی از یاران او در بین قبیله ای قرار می گرفت امام و مؤذن آنان بود،و صاحب امانت،و محافظ مال آنان بود.مریضان آنان را عیادت کنید،و در تشییع جنازه آنان حاضر شوید،و در مساجدشان نماز بخوانید.نگذارید در امر خیر از شما پیشی گیرند،بخدا قسم شما سزاوارتر از آنها به آن امر هستید. سپس رو به من کرده و چون من در بین آنان از همه جوانتر بودم فرمود:و شما ای جوانان بپرهیزید از تکیه دادن به بالش،به عیادت آنها بروید تا حدّی که آنها دنباله رو شما شوند، و خداوند برای شما بهتر از آنان است.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 123 )
ص : 7195
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یَزَالُ اَلشَّیْطَانُ هَائِباً ذَعِراً مِنَ اَلْمُؤْمِنِ مَا حَافَظَ عَلَی اَلصَّلَوَاتِ اَلْخَمْسِ فَإِذَا ضَیَّعَهُنَّ تَجَرَّأَ عَلَیْهِ فَأَلْقَاهُ فِی اَلْعَظَائِمِ . وَ رَوَاهُ فِی دَعَائِمِ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مِثْلَهُ مَعَ اِخْتِلاَفٍ یَسِیرٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 27 )
ص : 7196
دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنِ اِتَّقَی اَللَّهَ عَاشَ قَوِیّاً وَ سَارَ فِی بِلاَدِ عَدُوِّهِ آمِناً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 283 )
5-دعوات راوندی پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود:کسی که دارای تقوی باشد در زندگی قوی و نیرومند و در سرزمین دشمن هم در امن و امان است.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 289 )
ص : 7197
کِتَابُ زَیْدٍ اَلنَّرْسِیِّ ، قَالَ: رَأَیْتُ مُعَاوِیَهَ بْنَ وَهْبٍ اَلْبَجَلِیَّ فِی اَلْمَوْقِفِ وَ هُوَ قَائِمٌ یَدْعُو فَتَفَقَّدْتُ دُعَاءَهُ فَمَا رَأَیْتُهُ یَدْعُو لِنَفْسِهِ بِحَرْفٍ وَاحِدٍ وَ سَمِعْتُهُ یَعُدُّ رَجُلاً رَجُلاً مِنَ اَلْآفَاقِ یُسَمِّیهِمْ وَ یَدْعُو لَهُمْ حَتَّی نَفَرَ اَلنَّاسُ فَقُلْتُ لَهُ یَا أَبَا اَلْقَاسِمِ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ رَأَیْتُ مِنْکَ عَجَباً قَالَ یَا اِبْنَ أَخِ فَمَا اَلَّذِی أَعْجَبَکَ مِمَّا رَأَیْتَ مِنِّی فَقَالَ رَأَیْتُکَ لاَ تَدْعُو لِنَفْسِکَ وَ أَنَا أَرْمُقُکَ حَتَّی اَلسَّاعَهِ فَلاَ أَدْرِی أَیُّ اَلْأَمْرَیْنِ أَعْجَبُ مَا أَخْطَأْتَ مِنْ حَظِّکَ فِی اَلدُّعَاءِ لِنَفْسِکَ فِی مِثْلِ هَذَا اَلْمَوْقِفِ أَوْ عِنَایَتُکَ وَ إِیثَارُ إِخْوَانِکَ عَلَی نَفْسِکَ حَتَّی تَدْعُوَ لَهُمْ فِی اَلْآفَاقِ فَقَالَ یَا اِبْنَ أَخِ فَلاَ تُکْثِرَنَّ تَعَجُّبَکَ مِنْ ذَلِکَ إِنِّی سَمِعْتُ مَوْلاَیَ وَ مَوْلاَکَ وَ مَوْلَی کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ - جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَ وَ اَللَّهِ فِی زَمَانِهِ سَیِّدَ أَهْلِ اَلسَّمَاءِ وَ سَیِّدَ أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ سَیِّدَ مَنْ مَضَی مُنْذُ خَلَقَ اَللَّهُ اَلدُّنْیَا إِلَی أَنْ تَقُومَ اَلسَّاعَهُ بَعْدَ آبَائِهِ رَسُولِ اَللَّهِ وَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ آبَائِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِمْ یَقُولُ وَ إِلاَّ صَمَّتْ أُذُنَا مُعَاوِیَهَ وَ عَمِیَتْ عَیْنَاهُ وَ لاَ نَالَتْهُ شَفَاعَهُ مُحَمَّدٍ وَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ مَنْ دَعَا لِأَخِیهِ اَلْمُؤْمِنِ بِظَهْرِ اَلْغَیْبِ نَادَاهُ مَلَکٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْیَا یَا عَبْدَ اَللَّهِ لَکَ مِائَهُ أَلْفِ مِثْلِ مَا سَأَلْتَ وَ نَادَاهُ مَلَکٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ اَلثَّانِیَهِ یَا عَبْدَ اَللَّهِ لَکَ مِائَتَا أَلْفِ مِثْلِ اَلَّذِی دَعَوْتَ وَ کَذَلِکَ یُنَادِی مِنْ کُلِّ سَمَاءٍ تُضَاعَفُ حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ فَیُنَادِیهِ مَلَکٌ یَا عَبْدَ اَللَّهِ لَکَ سَبْعُمِائَهِ أَلْفِ ضِعْفٍ مِثْلِ اَلَّذِی دَعَوْتَ فَعِنْدَ ذَلِکَ یُنَادِیهِ اَللَّهُ عَبْدِی أَنَا اَللَّهُ اَلْوَاسِعُ اَلْکَرِیمُ اَلَّذِی لاَ یَنْفَدُ خَزَائِنِی وَ لاَ یَنْقُصُ رَحْمَتِی شَیْءٌ بَلْ وَسِعَتْ رَحْمَتِی کُلَّ شَیْءٍ لَکَ أَلْفُ أَلْفِ مِثْلِ اَلَّذِی دَعَوْتَ فَأَیُّ حَظٍّ أَکْثَرُ یَا اِبْنَ أَخِ مِنَ اَلَّذِی اِخْتَرْتُهُ أَنَا لِنَفْسِی قَالَ فَقُلْتُ لِمُعَاوِیَهَ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ مَا قُلْتَ فِی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلْفَضْلِ مِنْ أَنَّهُ سَیِّدُ أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ أَهْلِ اَلسَّمَاءِ وَ سَیِّدُ مَنْ مَضَی وَ مَنْ بَقِیَ أَ شَیْءٌ قُلْتَهُ أَنْتَ أَمْ سَمِعْتَهُ مِنْهُ یَقُولُهُ فِی نَفْسِهِ قَالَ یَا اِبْنَ أَخِ أَ تَرَانِی کُلَّ دَاحِرَهٍ عَلَی اَللَّهِ أَنْ أَقُولَ فِیهِ مَا لَمْ أَسْمَعْهُ مِنْهُ بَلْ سَمِعْتُهُ یَقُولُ ذَلِکَ وَ هُوَ کَذَلِکَ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 388 )
ص : 7198
طاب وقت من وثق باللّه.
( نثر اللآلی , جلد 1 , صفحه 82 )
خوشوقت کسی که به خدا اعتماد کرد.
( نثر اللآلی ؛ ج 1 , ص 83 )
ص : 7199
وَ أَسَرَ مَالِکٌ اَلْأَشْتَرُ یَوْمَ اَلْجَمَلِ مَرْوَانَ بْنَ اَلْحَکَمِ فَعَاتَبَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَطْلَقَهُ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 114 )
ص : 7200
فر، ، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عُمَرَ اَلزُّهْرِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اِبْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ : أَنَّهُ قَرَأَ وَ إِذَا اَلنُّفُوسُ زُوِّجَتْ قَالَ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوْ أَنَّ رَجُلاً عَبَدَ اَللَّهَ بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ حَتَّی تَلْتَقِیَ تَرْقُوَتَاهُ لَحَشَرَهُ اَللَّهُ مَعَ مَنْ یُحِبُّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 366 )
تفسیر فرات: محمّد بن علی ابن حنفیه این آیه را خواند:«
إِذَا اَلنُّفُوسُ زُوِّجَتْ
» گفت سوگند بآن کسی که جانم در اختیار اوست اگر شخصی بین رکن و مقام آنقدر خدا را پرستش کند که استخوانهای سینه اش بهم بچسبد خداوند او را محشور خواهد کرد با کسی که دوستش دارد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 303 )
ص : 7201
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ سَعَی بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ ثَمَانِیَهَ أَشْوَاطٍ مَا عَلَیْهِ فَقَالَ إِنْ کَانَ خَطَأً اِطَّرَحَ وَاحِداً وَ اِعْتَدَّ بِسَبْعَهٍ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ : مِثْلَهُ وَ أَسْقَطَ قَوْلَهُ: مَا عَلَیْهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 491 )
ص : 7202
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ أَکْلِ اَلْبَصَلِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ تَوَابِلاً فِی اَلْقِدْرِ وَ لاَ بَأْسَ أَنْ تَتَدَاوَی بِالثُّومِ وَ لَکِنْ إِذَا أَکَلْتَ ذَلِکَ فَلاَ تَخْرُجْ إِلَی اَلْمَسْجِدِ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 182 )
از امام صادق(علیه السّلام):در باره پیاز سؤال شد؟فرمود:بعنوان ادویه غذا بکار بردن مانعی ندارد،و اشکالی ندارد که سیر را بعنوان مداوا بخورید ولی اگر خوردید به مسجد نروید.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 347 )
از امام صادق علیه السّلام دربارۀ خوردن پیاز پرسیدند،فرمود:استفاده از آن به عنوان یکی از اجزای غذا(در دیگ غذا)اشکال ندارد و همچنین مداواکردن با سیر نیز اشکال ندارد.اما هرگاه خوردی،به مسجد نرو.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 382 )
ص : 7203
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ کَلاَمَ وَ اَلْإِمَامُ یَخْطُبُ وَ لاَ اَلْتِفَاتَ إِلاَّ کَمَا یَحِلُّ فِی اَلصَّلاَهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 22 )
ص : 7204
ضه، [روضه الواعظین] ، قَالَ عِیسَی بْنُ سَوَادِ بْنِ اَلْجَعْدِ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْمُنْکَدِرِ وَ رَبِیعَهُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ وَ أَبُو حَازِمٍ وَ اَلْکَلْبِیُّ قَالُوا: عَلِیٌّ أَوَّلُ مَنْ أَسْلَمَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 237 )
ص : 7205
جا، [المجالس] ، للمفید أَحْمَدُ بْنُ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ اِبْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ قَالَ: کَتَبَ صِهْرٌ لِی إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ اَلثَّانِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ أَبِی نَاصِبٌ خَبِیثُ اَلرَّأْیِ وَ قَدْ لَقِیتُ مِنْهُ شِدَّهً وَ جَهْداً فَرَأْیُکَ جُعِلْتُ فِدَاکَ فِی اَلدُّعَاءِ لِی وَ مَا تَرَی جُعِلْتُ فِدَاکَ أَ فَتَرَی أَنْ أُکَاشِفَهُ أَمْ أُدَارِیَهُ فَکَتَبَ قَدْ فَهِمْتُ کِتَابَکَ وَ مَا ذَکَرْتَ مِنْ أَمْرِ أَبِیکَ وَ لَسْتُ أَدَعُ اَلدُّعَاءَ لَکَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ اَلْمُدَارَاهُ خَیْرٌ لَکَ مِنَ اَلْمُکَاشَفَهِ وَ مَعَ اَلْعُسْرِ یُسْرٌ فَاصْبِرْ إِنَّ اَلْعاقِبَهَ لِلْمُتَّقِینَ ثَبَّتَکَ اَللَّهُ عَلَی وَلاَیَهِ مَنْ تَوَلَّیْتَ نَحْنُ وَ أَنْتُمْ فِی وَدِیعَهِ اَللَّهِ اَلَّتِی لاَ یَضِیعُ وَدَائِعُهُ قَالَ بَکْرٌ فَعَطَفَ اَللَّهُ بِقَلْبِ أَبِیهِ حَتَّی صَارَ لاَ یُخَالِفُهُ فِی شَیْءٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 55 )
مجالس مفید-بکر بن صالح گفت داماد من نامه ای برای حضرت جواد علیه السلام نوشت که پدرم ناصبی بسیار خبیث و متعصب است از دست او خیلی رنج و ناراحتی میکشم اگر صلاح بدانید برایم دعا کنید،در ضمن نظر شما چیست من با او کار را یکسره کنم یا مدارا نمایم. در جواب نوشت جریان پدرت را متوجه شدم ان شاء اللّه دعا برایت خواهم کرد بهتر این است که با او مدارا کنی با هر گرفتاری یک فرج هست شکیبا باش که پایان پسندیده اختصاص به پرهیزگاران دارد خداوند ترا ثابت قدم بدارد در ولایت خاندان نبوت،ما و شما در پناه خدائی هستیم که پناهندگان خود را از دست نمی دهد. بکر گفت خداوند دل پدرم را مهربان کرد بطوری که دیگر در هیچ قسمت با من مخالفت نمی نمود.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 43 )
ص : 7206
ذَکَرَ اَلشَّیْخُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ بَابَوَیْهِ رَحِمَهُ اَللَّهُ فِی أَمَالِیهِ قَالَ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : فَبَیْنَا أَهْلَ اَلْجَنَّهِ فِی اَلْجَنَّهِ إِذَا رَأَوْا مِثْلَ اَلشَّمْسِ قَدْ أَشْرَقَتْ لَهَا اَلْجِنَانُ فَیَقُولُ أَهْلُ اَلْجَنَّهِ یَا رَبِّ إِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ لا یَرَوْنَ فِیها شَمْساً 7\13 قَالَ فَیُرْسِلُ اَللَّهُ جَلَّ اِسْمُهُ إِلَیْهِمْ جَبْرَائِیلَ فَیَقُولُ لَیْسَ هَذِهِ بِشَمْسٍ وَ لَکِنَّ عَلِیّاً وَ فَاطِمَهَ ضَحِکَاً فَأَشْرَقَتِ اَلْجِنَانُ مِنْ نُورِ ضِحْکِهِمَا وَ نَزَلَتْ فِیهِمْ هَلْ أَتی إِلَی قَوْلِهِ وَ کانَ سَعْیُکُمْ مَشْکُوراً .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 727 )
ص : 7207
طب، [طب الأئمه علیهم السلام ] ، أَحْمَدُ بْنُ غِیَاثٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بُکَیْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُولَدُ لِیَ اَلْوَلَدُ فَیَکُونُ فِیهِ اَلْبَلَهُ وَ اَلضَّعْفُ فَقَالَ مَا یَمْنَعُکَ مِنَ اَلسَّوِیقِ اِشْرَبْهُ وَ مُرْ أَهْلَکَ بِهِ فَإِنَّهُ یُنْبِتُ اَللَّحْمَ وَ یَشُدُّ اَلْعَظْمَ وَ لاَ یُولَدُ لَکُمْ إِلاَّ اَلْقَوِیُّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 78 )
ص : 7208
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلصَّائِمُ فِی عِبَادَهٍ وَ إِنْ کَانَ نَائِماً عَلَی فِرَاشِهِ مَا لَمْ یَغْتَبْ مُسْلِماً .
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 47 )
89-فرمود:روزه دار در عبادت است و لو اینکه در رختخواب خویش خواب باشد مادامی که غیبت مسلمانی نکند.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 46 )
89-روزه دار تا غیبت مسلمانی را نکرده در عبادت است هر چند که در بسترش آرمیده باشد.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 48 )
روزه دار گرچه در بستر خوابیده باشد در عبادت است تا از مسلمانی غیبت نکرده.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 81 )
89-روزه دار همواره در عبادت است حتی اگر در رختخواب خویش در خواب باشد،در صورتی که غیبت مسلمانی را نکند.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 79 )
ص : 7209
فس، [تفسیر القمی ] : وَ اَلْمُرْسَلاتِ عُرْفاً قَالَ آیَاتٌ یَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضاً فَالْعاصِفاتِ عَصْفاً قَالَ اَلْقَبْرُ وَ اَلنّاشِراتِ نَشْراً قَالَ نَشْرُ اَلْأَمْوَاتِ فَالْفارِقاتِ فَرْقاً قَالَ اَلدَّابَّهُ فَالْمُلْقِیاتِ ذِکْراً قَالَ اَلْمَلاَئِکَهُ عُذْراً أَوْ نُذْراً أَیْ أُعْذِرُکُمْ وَ أُنْذِرُکُمْ بِمَا أَقُولُ وَ هُوَ قَسَمٌ وَ جَوَابُهُ إِنَّما تُوعَدُونَ لَواقِعٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 45 )
ص : 7210
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: شَرُّ اَلنَّاسِ اَلْمُثَلِّثُ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَا اَلْمُثَلِّثُ قَالَ اَلَّذِی یَسْعَی بِأَخِیهِ إِلَی اَلسُّلْطَانِ فَیُهْلِکُ نَفْسَهُ وَ یُهْلِکُ أَخَاهُ وَ یُهْلِکُ اَلسُّلْطَانَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 377 )
و فرمود(صلّی اللّه علیه و آله):بدتر مردم مثلث است،گفته شد یا رسول الله مثلث کدام است؟فرمود:آنکه نزد سلطان بد برادرش گوید و خود را نابود کند و برادرش را و هم سلطان را
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 239 )
ص : 7211
کما قال أمیر المؤمنین علیه السلام : عرفت الله بفسخ العزائم.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 87 , صفحه 239 )
ص : 7212
سن، [المحاسن] ، أَبِی عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : خَلَقَ اَللَّهُ اَلْعَقْلَ فَقَالَ لَهُ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمَّ قَالَ مَا خَلَقْتُ خَلْقاً أَحَبَّ إِلَیَّ مِنْکَ فَأَعْطَی اَللَّهُ مُحَمَّداً تِسْعَهً وَ تِسْعِینَ جُزْءاً ثُمَّ قَسَمَ بَیْنَ اَلْعِبَادِ جُزْءاً وَاحِداً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 224 )
ص : 7213
عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ زَیْدٍ اَلنَّرْسِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَزْیَدٍ صَاحِبِ اَلسَّابِرِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَتَنَاوَلْتُ یَدَهُ فَقَبَّلْتُهَا فَقَالَ أَمَا إِنَّهَا لاَ تَصْلُحُ إِلاَّ لِنَبِیٍّ أَوْ وَصِیِّ نَبِیٍّ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 185 )
صاحب سابری گوید: خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم و دستش را گرفتم و بوسیدم، حضرت فرمود: آگاه باش که این (بوسیدن دست) جز نسبت بپیغمبر و وصی پیغمبر شایسته نیست.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 267 )
3-از علی بن مزید صاحب سابری،گفت:بر امام صادق(علیه السّلام)وارد شدم و دست او را گرفتم و بوسیدم،فرمود: أما این نشاید جز برای پیغمبر یا وصیّ پیغمبر.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 549 )
3-علی بن مزید می گوید:بر امام صادق علیه السّلام وارد شدم و دست او را گرفتم و بوسیدم،فرمود:این کار نشاید جز برای پیامبر یا وصی پیامبر.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 523 )
: مجهول. و یدل علی المنع من تقبیل ید غیر المعصومین علیهم السلام لکن الخبر مع جهالته لیس بصریح فی حرمته بل ظاهره الکراهه.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 81 )
ص : 7214
وَ مِنْهَا: أَنَّ هِشَامَ بْنَ أَحْمَرَ قَالَ : قَالَ لِی أَبُو اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ هَلْ عَلِمْتَ أَحَداً مِنْ أَهْلِ اَلْمَغْرِبِ قَدْ قَدِمَ قُلْتُ لاَ فَقَالَ بَلَی قَدِمَ رَجُلٌ فَرَکِبَ وَ رَکِبْتُ مَعَهُ حَتَّی اِنْتَهَیْنَا إِلَی اَلرَّجُلِ فَإِذَا رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلْمَغْرِبِ مَعَهُ رَقِیقٌ فَقُلْتُ لَهُ اِعْرِضْ عَلَیْنَا فَعَرَضَ عَلَیْنَا تِسْعَ جَوَارٍ کُلَّ ذَلِکَ یَقُولُ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ حَاجَهَ لِی فِیهَا ثُمَّ قَالَ لَهُ اِعْرِضْ عَلَیْنَا فَقَالَ مَا عِنْدِی شَیْءٌ. قَالَ بَلَی اِعْرِضْ عَلَیْنَا قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا عِنْدِی إِلاَّ جَارِیَهٌ مَرِیضَهٌ. فَقَالَ مَا عَلَیْکَ أَنْ تَعْرِضَهَا فَأَبَی عَلَیْهِ ثُمَّ اِنْصَرَفَ ثُمَّ إِنَّهُ أَرْسَلَنِی مِنَ اَلْغَدِ إِلَیْهِ فَقَالَ قُلْ لَهُ کَمْ غَایَتُکَ فِیهَا فَإِذَا قَالَ کَذَا وَ کَذَا فَقُلْ قَدْ أَخَذْتُهَا . فَأَتَیْتُهُ فَقَالَ مَا أُرِیدُ أَنْ أَنْقُصَهَا مِنْ کَذَا وَ کَذَا فَقُلْتُ قَدْ أَخَذْتُهَا وَ هُوَ لَکَ فَقَالَ هِیَ لَکَ وَ لَکِنْ مَنِ اَلرَّجُلُ اَلَّذِی کَانَ مَعَکَ بِالْأَمْسِ. فَقُلْتُ رَجُلٌ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ . قَالَ مِنْ أَیِّ بَنِی هَاشِمٍ قُلْتُ مَا عِنْدِی أَکْثَرُ مِنْ هَذَا. قَالَ أُخْبِرُکَ عَنْ هَذِهِ اَلْوَصِیفَهِ إِنِّی اِشْتَرَیْتُهَا مِنْ أَقْصَی اَلْمَغْرِبِ فَلَقِیَتْنِی اِمْرَأَهٌ مِنْ أَهْلِ اَلْکِتَابِ فَقَالَتْ هَذِهِ اَلْوَصِیفَهُ مَعَکَ لِمَنْ هِیَ قُلْتُ اِشْتَرَیْتُهَا لِنَفْسِی فَقَالَتْ مَا یَنْبَغِی أَنْ تَکُونَ هَذِهِ عِنْدَ مِثْلِکَ إِنَّ هَذِهِ اَلْجَارِیَهَ یَنْبَغِی أَنْ تَکُونَ عِنْدَ خَیْرِ أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ لاَ تَلْبَثُ عِنْدَهُ إِلاَّ قَلِیلاً حَتَّی تَلِدَ لَهُ غُلاَماً یَدِینُ لَهُ شَرْقُ اَلْأَرْضِ وَ غَرْبُهَا. قَالَ فَأَتَیْتُهُ بِهَا فَلَمْ تَلْبَثْ إِلاَّ قَلِیلاً حَتَّی وَلَدَتِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 653 )
4-هشام بن احمر می گوید: ابو الحسن اوّل-علیه السّلام-(امام کاظم) به من فرمود: آیا می دانی که شخصی از مغرب آمده است؟ گفتم: نه. فرمود: بلی، مردی از آنجا آمده است با هم سوار مرکب شدیم تا اینکه به او رسیدیم. مردی را دیدیم که برده آورده است. گفتم: برده هایت را به ما عرضه کن. پس نه کنیز به ما عرضه کرد و امام کاظم-علیه السّلام-فرمود: ما به هیچ یک از اینها نیازی نداریم. مجددا فرمود: اگر باز داری آنان را بر ما عرضه کن. آن مرد گفت: دیگر کنیزی نزدم نیست. حضرت فرمود: چرا هست، آنان را به ما نشان بده. آن مرد گفت: به خدا سوگند! جز یک کنیز مریض، کسی را ندارم. حضرت فرمود: چرا آن را به ما نشان نمی دهی؟ آن مرد امتناع کرد و برگشت و فردای آن روز، باز مرا به سوی آن مرد فرستاد و فرمود: به او بگو: آن را به چند می فروشی؟ وقتی که گفت به این مقدار، آن را از او بخر. روز بعد نزد او رفتم. گفت: آن کنیز را از این مقدار، کمتر نمی دهم. گفتم: در مقابل آن مقدار، خریدم. آن مرد گفت: مال تو باشد. ولی آن مردی که دیروز با تو بود چه کسی بود؟ گفتم: مردی از بنی هاشم بود. پرسید: از کدام بنی هاشم؟ گفتم: بیشتر از این نمی دانم. گفت: از حال این کنیز به تو بگویم. او را از آن طرف مغرب خریده ام. زنی از اهل کتاب مرا دید و گفت: این کنیزی که همراه توست از آن کیست؟ گفتم: آن را برای خود خریداری کرده ام. زن گفت: سزاوار نیست این کنیز نزد شخصی مثل تو باشد، بلکه باید نزد بهترین شخص روی زمین باشد و مدت کمی نزد او می ماند تا اینکه پسری از او زاده شود که شرق و غرب زمین به او ایمان می آورند. هشام می گوید: او را آوردم و بعد از مدت کمی، حضرت رضا-علیه السّلام-را به دنیا آورد .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 468 )
ص : 7215
اَلْحَسَنُ بْنُ فَضْلٍ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ، عَنْ کِتَابِ اَلنُّبُوَّهِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَرِیرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: لَمَّا بُعِثَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَتَیْتُهُ لِأُبَایِعَهُ فَقَالَ لِی یَا جَرِیرُ لِأَیِّ شَیْءٍ جِئْتَ قَالَ قُلْتُ جِئْتُ لِأُسْلِمَ عَلَی یَدَیْکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَأَلْقَی لِی کِسَاءً ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی أَصْحَابِهِ فَقَالَ إِذَا أَتَاکُمْ کَرِیمُ قَوْمٍ فَأَکْرِمُوهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 396 )
ص : 7216
و فی الکافی : عن الصّادق - علیه السّلام -: أنّه سأله [ عبید بن] زراره عن الکبائر؟ فقال: هنّ فی کتاب علیّ - علیه السّلام - سبع: الکفر باللّه، و قتل النّفس، و عقوق الوالدین، و أکل الرّبا بعد البیّنه، و أکل مال الیتیم ظلما، و الفرار من الزّحف، و التّعرّب بعد الهجره. قال: قلت: فهذا أکبر المعاصی؟ قال: نعم. قلت: فأکل درهم من مال یتیم ظلما أکبر أم ترک الصّلاه؟ قال: ترک الصّلاه. قلت: فما عدّدت ترک الصّلاه فی الکبائر. فقال: أیّ شیء أوّل ما قلت لک؟ [قال:] قلت: الکفر. قال: فإنّ تارک الصّلاه کافر، یعنی: من غیر علّه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 388 )
ص : 7217
ابن شهرآشوب: عن عبد اللّه بن کثیر، فی خبر طویل: أنّ رجلا دخل المدینه یسأل عن الإمام، فدلّوه علی عبد اللّه بن الحسن، فسأله هنیئه. ثمّ خرج فدلّوه علی جعفر بن محمد - علیهما السلام - فقصده، فلمّا نظر إلیه جعفر قال: یا هذا، إنّک کنت مغری فدخلت مدینتنا هذه تسأل عن الإمام، فاستقبلک فتیه من ولد الحسن فأرشدوک إلی عبد اللّه بن الحسن، فسألته هنیئه، ثمّ خرجت، فإن شئت أخبرتک عمّا سألته، و ما ردّ علیک، ثم استقبلک [فتیه] من ولد الحسین، فقالوا لک: یا هذا، إن رأیت أن تلقی جعفر بن محمد فافعل. فقال: صدقت قد کان کما ذکرت. فقال له: ارجع إلی عبد اللّه بن الحسن فاسأله عن درع رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و عمامته، فذهب الرجل فسأله عن درع رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و العمامه، فأخذ درعا من کندوج له فلبسها فإذا هی سابغه، فقال: کذا کان رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - یلبس الدرع، فرجع إلی الصادق - علیه السلام - فأخبره. فقال - علیه السلام-: ما صدق، ثمّ أخرج خاتما فضرب به الأرض فإذا الدرع و العمامه ساقطین من جوف الخاتم، فلبس أبو عبد اللّه - علیه السلام - الدرع فإذا هی إلی نصف ساقه، ثمّ تعمّم بالعمامه فإذا هی سابغه فنزعها، ثمّ ردّهما فی الفصّ، ثمّ قال: هکذا کان رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - یلبسها، انّ هذا [لیس] ممّا غزل فی الأرض إنّ خزانه اللّه فی کنّ ، و إنّ خزانه الإمام فی خاتمه، و إنّ اللّه عنده الدنیا کسکرّجه ، و إنّها عند الإمام کصحفه ، و لو لم یکن الأمر هکذا لم نکن أئمّه، و کنّا کسائر الناس .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 95 )
ص : 7218
ثو، [ثواب الأعمال] ، عَنِ اِبْنِ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ إِسْحَاقَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِسْتَأْصِلْ شَعْرَکَ تَقِلُّ دَوَابُّهُ وَ دَرَنُهُ وَ وَسَخُهُ وَ تَغْلُظُ رَقَبَتُکَ وَ یَجْلُو بَصَرَکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 85 )
7-ثواب الاعمال:تا اسحاق که امام صادق(علیه السّلام)که بمن فرمود:مویت را از بن بکن تا جانور و شوره و چرکش کم شود و گردنت سطبر شود و چشمت روشن باشد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 57 )
ص : 7219
روی المخالفون عن أمیر المؤمنین علیه السّلام و ابن عباس عن النّبی صلّی اللّه علیه و آله: أنه توضأ و مسح قدمیه و نعلیه.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 298 )
ص : 7220
فِی مَحَاسِنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: دَخَلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ مَسْجِدَ قُبَا، فَأُتِیَ بِإِنَاءٍ فِیهِ لَبَنٌ حَلِیبٌ (إِلَی قَوْلِهِ): جَعْفَرٍ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ: أُتِیَ بِخَبِیصٍ فَأَبَی أَنْ یَأْکُلَهُ، فَقِیلَ: أَ تُحَرِّمُهُ؟ فَقَالَ: لاَ وَ لَکِنِّی أَکْرَهُ أَنْ تَتُوقَ إِلَیْهِ نَفْسِی ثُمَّ تَلاَ اَلْآیَهَ «أَذْهَبْتُمْ طَیِّباتِکُمْ فِی حَیاتِکُمُ اَلدُّنْیا» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 15 )
ص : 7221
ل، [الخصال] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: أَمَرَنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِدَفْنِ أَرْبَعَهٍ اَلشَّعْرِ وَ اَلسِّنِّ وَ اَلظُّفُرِ وَ اَلدَّمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 125 )
1-خصال:تا اینکه فرمود:رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)بما فرمان داد بخاک کردن چهار چیز:مو دندان،و ناخن و خون.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 81 )
ص : 7222
14021-6 التهذیب ،1/111/228/5 الحسین عن صفوان و أحمد عن حماد جمیعا عن إسحاق بن عمار عن أبی إبراهیم علیه السّلام قال: سألته عن الهدی أ یخرج شیء منه عن الحرم فقال بالجلد و السنام و الشیء ینتفع به قلت إنه بلغنا عن أبیک أنه قال لا تخرج من الهدی المضمون شیئا قال بل تخرج بالشیء تنتفع به و زاد فیه أحمد و لا یخرج بشیء من اللحم من الحرم .
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1170 )
ص : 7223
عدّه من أصحابنا ، عن سهل بن زیاد و غیر واحد ، عن الحسین بن الحسن جمیعا، عن محمّد بن أورمه ، عن محمّد بن علیّ ، عن إسماعیل بن یسار ، عن عثمان بن یوسف قال: أخبرنی عبد اللّه بن کیسان ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: قلت له: جعلت فداک، مولاک عبد اللّه بن کیسان . قال: أمّا النسب فأعرفه، و أمّا أنت فلست أعرفک. قال: قلت له: إنّی ولدت بالجبل و نشأت فی أرض فارس . و إنّنی أخالط [النّاس فی التجارات و غیر ذلک، فأخالط] الرّجل فأری له حسن السّمت و حسن الخلق و کثره أمانه، ثمّ أفتّشه [فأفتّشه عن عداوتکم. و أخالط الرّجل فأری منه سوء الخلق و قلّه أمانه و دعاره ، ثمّ أفتّشه] فأفتّشه عن ولایتکم. فکیف یکون ذلک؟ قال: فقال لی: أما علمت، یا بن کیسان ، أنّ اللّه - عزّ و جلّ - أخذ طینه من الجنّه و طینه من النّار فخلطهما جمیعا ثمّ نزع هذه من هذه و هذه من هذه، فما رأیت من أولئک من الأمانه و حسن الخلق و حسن السّمت فممّا مسّهم من طینه الجنّه و هم یعودون إلی ما خلقوا منه، و ما رأیت من هؤلاء من قلّه الأمانه و سواء الخلق و الدعاره فممّا مسّهم من طینه النّار و هم یعودون إلی ما خلقوا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 290 )
ص : 7224
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ بِمُعَاوَضَهِ اَلْمَتَاعِ مَا لَمْ یَکُنْ کَیْلاً وَ لاَ وَزْناً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 155 )
ص : 7225
وَ فِیهِ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلَ اَلشَّامِیُّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ مَا بَالُ اَلْمَاعِزِ مَرْفُوعَهُ اَلذَّنَبِ بَادِیَهُ اَلْحَیَاءِ وَ اَلْعَوْرَهِ فَقَالَ لِأَنَّ اَلْمَاعِزَ عَصَتْ نُوحاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا أَدْخَلَهَا اَلسَّفِینَهَ فَدَفَعَهَا فَکَسَرَ ذَنَبَهَا وَ اَلنَّعْجَهُ مَسْتُورَهُ اَلْحَیَاءِ وَ اَلْعَوْرَهِ لِأَنَّ اَلنَّعْجَهَ بَادَرَتْ بِالدُّخُولِ إِلَی اَلسَّفِینَهِ فَمَسَحَ نُوحٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَدَهُ عَلَی حَیَائِهَا وَ ذَنَبِهَا فَاسْتَوَتِ اَلْأَلْیَهُ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 76 )
مردی شامی از علی علیه السّلام پرسید: چرا آفرینش بز اینگونه است که دمی برگشته و عورتی آشکار دارد؟ آن حضرت فرمودند: زیرا بز هنگام سوار شدن بر کشتی نوح نافرمانی نمود و نوح ناچار شد آن حیوان را به درون کشتی پرتاب کند و به این سبب نیمی از دمش کنده شد. اما برخلاف بز، میش دارای عورتی پوشیده است؛ زیرا هنگام سوار شدن بر کشتی از دیگر حیوانات پیشی گرفت و نوح نیز دست نوازشگرانه ای بر دم و او کشید و باعث شد که دنبه ای بر پشت آن حیوان بروید.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 148 )
ص : 7226
وَ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ، عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ، عَنْ صَالِحٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: قُوَّهً . قَالَ: «اَلْقُوَّهُ: اَلْقَائِمُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، وَ اَلرُّکْنُ اَلشَّدِیدُ: ثَلاَثُمِائَهٍ وَ ثَلاَثَهَ عَشَرَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 123 )
ص : 7227
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مِنْ حَقِّ اَلْمُؤْمِنِ عَلَی أَخِیهِ اَلْمُؤْمِنِ أَنْ یُشْبِعَ جَوْعَتَهُ وَ یُوَارِیَ عَوْرَتَهُ وَ یُفَرِّجَ عَنْهُ کُرْبَتَهُ وَ یَقْضِیَ دَیْنَهُ فَإِذَا مَاتَ خَلَفَهُ فِی أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 204 )
5- امام باقر(علیه السّلام)فرمود:از جملۀ حقوق مؤمن بر برادر مؤمنش این است که در وقت گرسنگی او را سیر کند،عورتش را بپوشاند،از گرفتاریها نجاتش دهد، قرضش را ادا نماید،و چون بمیرد نسبت به خانواده و فرزندانش از طرف او جانشینی کند،(یعنی نسبت به آنها محبّت نماید)
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 151 )
ص : 7228
وَ رَوَی زُرَارَهُ قَالَ: کُنْتُ قَاعِداً عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ لَیْسَ عِنْدَهُ غَیْرُ اِبْنِهِ جَعْفَرٍ فَقَالَ یَا زُرَارَهُ إِنَّ أَبَا ذَرٍّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ وَ عُثْمَانَ تَنَازَعَا عَلَی عَهْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ عُثْمَانُ کُلُّ مَالٍ مَنْ ذَهَبٍ أَوْ فِضَّهٍ یُدَارُ بِهِ وَ یُعْمَلُ بِهِ وَ یُتَّجَرُ بِهِ فَفِیهِ اَلزَّکَاهُ إِذَا حَالَ عَلَیْهِ اَلْحَوْلُ فَقَالَ أَبُو ذَرٍّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ أَمَّا مَا اُتُّجِرَ بِهِ أَوْ یُدَارُ أَوْ عُمِلَ بِهِ فَلَیْسَ فِیهِ زَکَاهٌ إِنَّمَا اَلزَّکَاهُ فِیهِ إِذَا کَانَ رِکَازاً أَوْ کَنْزاً مَوْضُوعاً فَإِذَا حَالَ عَلَیْهِ اَلْحَوْلُ فَعَلَیْهِ اَلزَّکَاهُ فَاخْتَصَمَا إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ اَلْقَوْلُ مَا قَالَ أَبُو ذَرٍّ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 116 )
ص : 7229
أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ وَ أَبُو جَعْفَرِ بْنُ بَابَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَمْرٍو عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ قَالَ: سُئِلَ اَلصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ ذَبِیحَهِ اَلذِّمِّیِّ فَقَالَ لاَ تَأْکُلْهَا سَمَّی أَمْ لَمْ یُسَمِّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 13 )
و بسند خود تا زید شحّام آورده که پرسش شد امام صادق علیه السّلام از ذبیحه ذمّی فرمود:از آن مخور بسم اللّه گوید یا نگوید.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 205 )
ص : 7230
وَ عَنْهُ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْحَجِّ فَقَالَ تَمَتَّعْ ثُمَّ قَالَ إِنَّا إِذَا وَقَفْنَا بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ تَعَالَی قُلْنَا یَا رَبَّنَا أَخَذْنَا بِکِتَابِکَ وَ قَالَ اَلنَّاسُ رَأَیْنَا رَأْیَنَا وَ یَفْعَلُ اَللَّهُ بِنَا وَ بِهِمْ مَا أَرَادَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 240 )
ص : 7231
وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ کِتَابِ اَلْمَحَاسِنِ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا دَخَلَ مَنْزِلاً قَعَدَ فِی أَدْنَی اَلْمَجْلِسِ حِینَ یَدْخُلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 240 )
ص : 7232
اَلْحَزْمُ بِإِجَالَهِ اَلرَّأْیِ وَ اَلرَّأْیُ بِتَحْصِینِ اَلْأَسْرَارِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 292 )
ص : 7233
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ قَالَ: أَرَادُوا بَیْعَ تَمْرِ عَیْنِ أَبِی اِبْنِ زِیَادٍ ، فَأَرَدْتُ أَنْ أَشْتَرِیَهُ فَقُلْتُ حَتَّی أَسْتَأْذِنَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، فَأَمَرْتُ مُصَادِفاً فَسَأَلَهُ فَقَالَ لَهُ قُلْ لَهُ فَلْیَشْتَرِهِ فَإِنَّهُ إِنْ لَمْ یَشْتَرِهِ اِشْتَرَاهُ غَیْرُهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 220 )
ص : 7234
مِنْ أَشْرَفِ اَلْعِلْمِ اَلتَّحَلِّی بِالْحِلْمِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 680 )
ص : 7235
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلتَّیْمِیِّ عَنْ أَخِیهِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ رِبَاطٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَوْ أَنَّ رَجُلاً ذِمِّیّاً أَسْلَمَ وَ أَبُوهُ حَیٌّ وَ لِأَبِیهِ وَلَدٌ غَیْرُهُ ثُمَّ مَاتَ اَلْأَبُ وَرِثَهُ اَلْمُسْلِمُ جَمِیعَ مَالِهِ وَ لَمْ یَرِثْهُ وَلَدُهُ وَ لاَ اِمْرَأَتُهُ مَعَ اَلْمُسْلِمِ شَیْئاً .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 146 )
1 - ابن رباط در روایت مرفوعه ای گوید: امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود:
اگر مردی ذمی مسلمان شود در حالی که پدرش زنده باشد و پدرش جز او فرزند دیگری نیز داشته باشد. سپس پدرش بمیرد، برادر مسلمان تمام اموال او را به ارث می برد و پسر و همسر پدرش با وجود پسر مسلمان ارثی نمی برند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 356 )
: مرفوع. و ظاهر هذا الخبر و الذی بعده أن الأولاد غیر المسلمین یرثونه کما ذهب إلیه أکثر العامه، و لعل الکلینی (ره) أرجع الضمیر إلی الأولاد المسلمین.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 219 )
ص : 7236
ل، [الخصال] ، مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ سَهْلٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ دَاوُدَ اَلْیَعْقُوبِیِّ عَنْ أَخِیهِ سُلَیْمَانَ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ رَجُلٌ لِلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ عَلِّمْنِی شَیْئاً إِذَا أَنَا فَعَلْتُهُ أَحَبَّنِیَ اَللَّهُ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ أَحَبَّنِیَ اَلنَّاسُ مِنَ اَلْأَرْضِ فَقَالَ لَهُ اِرْغَبْ فِیمَا عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبَّکَ اَللَّهُ وَ اِزْهَدْ فِیمَا عِنْدَ اَلنَّاسِ یُحِبَّکَ اَلنَّاسُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 312 )
12-خصال ماجیلویه...از سلیمان.شخصی بپیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله عرض کرد یا رسول اللّه چیزی بمن تعلیم فرما که اگر او را انجام دهم خدای آسمان و مردم زمین مرا دوست بدارند فرمود بآنچه که نزد خدا است همت گمار تا خدا ترا دوست داشته باشد و از آنچه در دست مردم و نزد آنها است دل بر کن تا مردم ترا دوست داشته باشند.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 316 )
ص : 7237
قَالَ" وَ إِنْ لَمْ تَدْرِ ثَلاَثاً صَلَّیْتَ أَمْ أَرْبَعاً وَ ذَهَبَ وَهْمُکَ إِلَی اَلثَّالِثَهِ فَأَضِفْ إِلَیْهَا اَلرَّابِعَهَ وَ إِنْ ذَهَبَ وَهْمُکَ إِلَی اَلرَّابِعَهِ فَتَشَهَّدْ وَ سَلِّمْ وَ اُسْجُدْ سَجْدَتَیِ اَلسَّهْوِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 407 )
ص : 7238
عَنْ أَبِی اَلْعَلاَءِ قَالَ: رَأَیْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بُرْداً أَخْضَرَ وَ هُوَ مُحْرِمٌ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 106 )
از ابی العلاء:بر تن حضرت صادق(علیه السّلام)در ماه محرم بردی سبز مشاهده نمودم.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 200 )
ابو العلاء می گوید:بر تن امام صادق علیه السّلام پارچه ای یمانی و سبزرنگ دیدم در حالی که حضرت محرم بود.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 224 )
ص : 7239
عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : عَنْ قَوْلِ «اَللّهَ اِصْطَفی آدَمَ وَ نُوحاً » فَقَالَ: «هُوَ آلُ إِبْرَاهِیمَ وَ آلُ مُحَمَّدٍ عَلَی اَلْعَالَمِینَ» فَوَضَعُوا اِسْماً مَکَانَ اِسْمٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 328 )
ص : 7240
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عِیسَی عَنْ عَمِّهِ قَالَ: قُلْتُ لَهُ عَلِّمْنِی دُعَاءً أَدْعُو بِهِ لِوَجَعٍ أَصَابَنِی قَالَ قُلْ وَ أَنْتَ سَاجِدٌ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا رَبَّ اَلْأَرْبَابِ وَ إِلَهَ اَلْآلِهَهِ وَ یَا مَلِکَ اَلْمُلُوکِ وَ یَا سَیِّدَ اَلسَّادَهِ اِشْفِنِی بِشِفَائِکَ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ فَإِنِّی عَبْدُکَ أَتَقَلَّبُ فِی قَبْضَتِکَ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 566 )
علی بن عیسی از عمویش حدیث کند که گوید: باو (یعنی امام علیه السّلام) عرضکردم: دعائی بمن بیاموز که برای برطرف شدن دردی که بمن رسیده آن را بخوانم، فرمود: در حال سجده بگو: «یا اللّه یا رحمان [یا رحیم] یا رب الارباب و اله الآلهه و یا ملک الملوک و یا سید الساده اشفنی بشفائک من کل داء و سقم فانی عبدک أتقلب فی قبضتک». .
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 354 )
11-از علی بن عیسی از عمویش گوید:به او(یعنی امام علیه السّلام) گفتم:دعائی به من بیاموز که برای دردی که به من رسید بخوانم. فرمود:در سجده بگو: یا اللّه یا رحمان(یا رحیم)یا ربّ الارباب و اله الآلهه و یا ملک الملوک و یا سید الساده اشفنی بشفائک من کلّ داء و سقم فانّی عبدک اتقلّب فی قبضتک. .
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 293 )
11-علی بن عیسی از عمویش گوید:به او یعنی امام(ع)گفتم دعائی به من بیاموز که برای دردی که به من رسید بخوانم.
فرمود:در سجده بگو:یا اللّه یا رحمن(یا رحیم)یا ربّ الارباب و إله الالهه و یا ملک الملوک و یا سید الساده اشفنی بشفائک من کلّ داء و سقم فانّی عبدک اتقلّب فی قبضتک.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 605 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 433 )
ص : 7241
فَإِنْ کُنْتَ بِالشُّورَی مَلَکْتَ أُمُورَهُمْفَکَیْفَ بِهَذَا وَ اَلْمُشِیرُونَ غُیَّبٌ وَ إِنْ کُنْتَ بِالْقُرْبَی حَجَجْتَ خَصِیمَهُمْفَغَیْرُکَ أَوْلَی بِالنَّبِیِّ وَ أَقْرَبُ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 116 )
ص : 7242
وَ مِنْهُ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : رَغِمَ أَنْفُ رَجُلٍ ذُکِرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ یُصَلِّ عَلَیَّ رَغِمَ أَنْفُ رَجُلٍ أَدْرَکَ أَبَوَیْهِ عِنْدَ اَلْکِبَرِ فَلَمْ یُدْخِلاَهُ اَلْجَنَّهَ رَغِمَ أَنْفُ رَجُلٍ دَخَلَ عَلَیْهِ شَهْرُ رَمَضَانَ ثُمَّ اِنْسَلَخَ قَبْلَ أَنْ یُغْفَرَ لَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 86 )
و هم از او بهمان سند:فرمود رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)خاک بر بینی آنکه نام مرا نزد او برند و بر من صلوات نفرستد،خاک بر بینی آنکه پدر و مادرش نزد او پیر شوند و او را به بهشت برند، خاک بر بینی مردی که ماه رمضان بر او بگذرد پیش از آنکه آمرزیده شود.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 55 )
ص : 7243
وَ رَوَی أَبُو ذَرٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ أَحْسَنَ مَا غَیَّرْتُمْ بِهِ هَذَا اَلشَّیْبَ اَلْحِنَّاءُ وَ اَلْکَتَمُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 113 )
ص : 7244
ختص، [الإختصاص] ، اِبْنُ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی اَلْمُغِیرَهِ قَالَ: نَزَلَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِضَجْنَانَ فَقَالَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ لاَ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ فَلَمَّا قَالَ ذَلِکَ قَالَ أَ تَدْرُونَ لِمَنْ قُلْتُ أَوْ قَالَ لَهُ بَعْضُ أَصْحَابِنَا فَقَالَ مَرَّ بِی مُعَاوِیَهُ بْنُ أَبِی سُفْیَانَ یَجُرُّ سِلْسِلَهً قَدْ أَدْلَعَ لِسَانَهُ یَسْأَلُنِی أَنْ أَسْتَغْفِرَ لَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّهُ یُقَالُ إِنَّهُ وَادٍ مِنْ أَوْدِیَهِ جَهَنَّمَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 172 )
ص : 7245
أَبُو اَلنَّضْرِ اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ اَلْخُزَاعِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ خَلَفٍ اَلْعَطَّارُ عَنْ عَمْرِو بْنِ عَبْدِ اَلْغَفَّارِ قَالَ: حَدَّثَنَا شَرِیکٌ ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ أَبِی زُرْعَهَ عَنْ أَبِی صَادِقٍ عَنْ رَبِیعَهَ بْنِ نَاجِذٍ ، قَالَ: سَمِعْتُ عَلِیّاً یَقُولُ وَ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ: وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی اَلَّذِینَ اُسْتُضْعِفُوا فِی اَلْأَرْضِ قَالَ: لَیَعْطِفَنَّ هَذِهِ اَلْآیَهُ عَلَی بَنِی هَاشِمٍ عَطْفَ اَلنَّابِ اَلضَّرُوسِ عَلَی وَلَدِهَا. [و] له طرق عن شریک . قال: [و] حدثنا محمد بن حاتم قال: حدثنا أحمد بن سعید قال: أخبرنا یحیی بن أبی بکیر قاضی کرمان قال: حدثنا شریک : به نحوه.
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 558 )
593-عن أبی صادق قال: قال علیّ: هی لنا-أو فینا-هذه الآیه:(و نرید أن نمنّ علی الذین استضعفوا فی الأرض و نجعلهم أئمه و نجعلهم الوارثین). ابو صادق از علی نقل می کند که گفت: این آیه:«و نرید ان نمنّ علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین» برای ما دربارۀ ما نازل شده است.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 230 )
ص : 7246
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ ذَرِیحٍ اَلْمُحَارِبِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَتَی أُصَلِّی اَلظُّهْرَ فَقَالَ صَلِّ اَلزَّوَالَ ثَمَانِیَهً ثُمَّ صَلِّ اَلظُّهْرَ ثُمَّ صَلِّ سُبْحَتَکَ طَالَتْ أَوْ قَصُرَتْ ثُمَّ صَلِّ اَلْعَصْرَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 132 )
ص : 7247
وَ فِی اَلْحَدِیثِ: أَنَّ آسِیَهَ بِنْتَ مُزَاحِمٍ وَ مَرْیَمَ بِنْتَ عِمْرَانَ وَ خَدِیجَهَ یَمْشِینَ أَمَامَ فَاطِمَهَ کَالْحِجَابِ لَهَا إِلَی اَلْجَنَّهِ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 323 )
ص : 7248
وَ اِنْفَتِلْ إِلَی اَلْقِبْلَهِ فَتَوَجَّهْ إِلَیْهَا وَ أَنْتَ فِی مَقَامِکَ عِنْدَ اَلرَّأْسِ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِی اَلْأُولَی مِنْهُمَا فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ سُورَهَ اَلرَّحْمَنِ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ اَلْحَمْدَ وَ سُورَهَ یس ثُمَّ تَتَشَهَّدُ وَ تُسَلِّمُ. فَإِذَا سَلَّمْتَ فَسَبِّحْ تَسْبِیحَ اَلزَّهْرَاءِ فَاطِمَهَ بِنْتِ رَسُولِ اَللَّهِ ص وَ اِسْتَغْفِرْ وَ اُدْعُ ثُمَّ اُسْجُدْ شُکْراً لِلَّهِ تَعَالَی وَ قُلْ فِی سُجُودِکَ اَللَّهُمَّ إِلَیْکَ تَوَجَّهْتُ وَ بِکَ اِعْتَصَمْتُ وَ عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ اَللَّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتِی وَ رَجَائِی فَاکْفِنِی مَا أَهَمَّنِی وَ مَا لاَ یُهِمُّنِی وَ مَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّی عَزَّ جَارُکَ وَ جَلَّ ثَنَاؤُکَ وَ لاَ إِلَهَ غَیْرُکَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ قَرِّبْ فَرَجَهُمْ ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ اَلْأَیْمَنَ عَلَی اَلْأَرْضِ وَ قُلِ اِرْحَمْ ذُلِّی بَیْنَ یَدَیْکَ وَ تَضَرُّعِی إِلَیْکَ وَ وَحْشَتِی مِنَ اَلْعَالَمِ وَ أُنْسِی بِکَ یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ اَلْأَیْسَرَ عَلَی اَلْأَرْضِ وَ قُلْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ حَقّاً حَقّاً سَجَدْتُ لَکَ یَا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقّاً اَللَّهُمَّ إِنَّ عَمَلِی ضَعِیفٌ فَضَاعِفْهُ لِی یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ یَا کَرِیمُ ثُمَّ عُدْ إِلَی اَلسُّجُودِ فَقُلْ شُکْراً شُکْراً مِائَهَ مَرَّهٍ. وَ تَقُومُ تُصَلِّی أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ تَقْرَأُ فِیهَا بِمِثْلِ مَا قَرَأْتَ فِی اَلرَّکْعَتَیْنِ وَ یُجْزِیکَ أَنْ تَقْرَأَ بِ إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ أَوْ سُورَهِ اَلْإِخْلاَصِ وَ یُجْزِیکَ إِنْ عَدَلْتَ عَنْ ذَلِکَ إِلَی ما تَیَسَّرَ مِنَ اَلْقُرْآنِ تَکْمُلُ بِالْأَرْبَعِ سِتَّ رَکَعَاتٍ اَلرَّکْعَتَانِ اَلْأَوَّلَتَانِ مِنْهَا لِزِیَارَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ ص وَ اَلْأَرْبَعُ لِزِیَارَهِ آدَمَ وَ نُوحٍ ع . ثُمَّ تُسَبِّحُ تَسْبِیحَ اَلزَّهْرَاءِ فَاطِمَهَ وَ تَسْتَغْفِرُ لِذَنْبِکَ وَ تَدْعُو بِمَا بَدَا لَکَ ثُمَّ تَحَوَّلُ إِلَی اَلرِّجْلَیْنِ فَتَقِفُ وَ تَقُولُ - اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَنْتَ أَوَّلُ مَظْلُومٍ وَ أَوَّلُ مَغْصُوبٍ حَقَّهُ صَبَرْتَ وَ اِحْتَسَبْتَ حَتَّی أَتَاکَ اَلْیَقِینُ أَشْهَدُ أَنَّکَ لَقِیتَ اَللَّهَ وَ أَنْتَ شَهِیدٌ عَذَّبَ اَللَّهُ قَاتِلَکَ بِأَنْوَاعِ اَلْعَذَابِ جِئْتُکَ زَائِراً عَارِفاً بِحَقِّکَ مُسْتَبْصِراً بِشَأْنِکَ مُعَادِیاً لِأَعْدَائِکَ أَلْقَی عَلَی ذَلِکَ رَبِّی إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ لِی ذُنُوبٌ کَثِیرَهٌ فَاشْفَعْ لِی عِنْدَ رَبِّکَ فَإِنَّ لَکَ عِنْدَ اَللَّهِ مَقَاماً مَعْلُوماً وَ جَاهاً [وَاسِعاً] وَ شَفَاعَهً وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا یَشْفَعُونَ إِلاّ لِمَنِ اِرْتَضی وَ هُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ عَلَی رُوحِکَ وَ بَدَنِکَ وَ عَلَی اَلْأَئِمَّهِ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ صَلاَهً لاَ یُحْصِیهَا إِلاَّ هُوَ وَ عَلَیْکُمْ أَفْضَلُ اَلسَّلاَمِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ اِجْتَهِدْ فِی اَلدُّعَاءِ فَإِنَّهُ مَوْضِعُ مَسْأَلَهٍ وَ أَکْثِرْ مِنَ اَلاِسْتِغْفَارِ فَإِنَّهُ مَوْضِعُ مَغْفِرَهٍ وَ اِسْأَلِ اَلْحَوَائِجَ فَإِنَّهُ مَقَامُ إِجَابَهٍ. فَإِنْ أَرَدْتَ اَلْمُقَامَ فِی اَلْمَشْهَدِ أَوْ لَیْلَتَکَ فَأَقِمْ فِیهِ وَ أَکْثِرْ مِنَ اَلزِّیَارَهِ وَ اَلصَّلاَهِ وَ اَلتَّحْمِیدِ وَ اَلتَّسْبِیحِ وَ اَلتَّکْبِیرِ وَ اَلتَّهْلِیلِ وَ ذِکْرِ اَللَّهِ تَعَالَی بِتِلاَوَهِ اَلْقُرْآنِ وَ اَلدُّعَاءِ وَ اَلاِسْتِغْفَارِ . فَإِذَا أَرَدْتَ اَلاِنْصِرَافَ فَوَدِّعِ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ص .
( کتاب المزار (مناسک المزار) , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 7249
حَدَّثَنَا أَیُّوبُ بْنُ نُوحٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ شُعَیْبٍ عَنْ ضُرَیْسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّمَا اَلْعِلْمُ مَا حَدَثَ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ یَوْمٌ بِیَوْمٍ وَ سَاعَهٌ بِسَاعَهٍ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 324 )
ص : 7250
20622-24 الکافی ،1/16/540/6 بإسناده قال: خرج أمیر المؤمنین علیه السّلام و هو راکب فمشوا معه فقال أ لکم حاجه قالوا لا و لکنا نحب أن نمشی معک فقال لهم انصرفوا فإن مشی الماشی مع الراکب مفسده للراکب و مذله للماشی.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 835 )
ص : 7251
وَ عَنْ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اِبْنِ أَبِی رَافِعٍ قَالَ: رَأَیْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَدِ اِزْدَحَمُوا عَلَیْهِ حَتَّی أَدْمَوْا رِجْلَهُ، فَقَالَ: اَللَّهُمَّ قَدْ کَرِهْتُهُمْ وَ کَرِهُونِی، فَأَرِحْنِی مِنْهُمْ، وَ أَرِحْهُمْ مِنِّی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 34 )
ص : 7252
[و فیه : محمّد بن یحیی ، عن أحمد بن محمّد ، عن علیّ بن الحکم ، عن علیّ بن أبی حمزه قال: سألت العبد الصّالح - علیه السّلام - عن قول اللّه - تبارک و تعالی-: وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَیْنِهِما فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها. فقال: یشترط الحکمان إن شاءا فرّقا و إن شاءا جمعا، ففرّقا أو جمعا جاز.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 400 )
ص : 7253
اَلْحَدِیثُ: إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَیْکُمُ اَلْأَجْوَفَانِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 269 )
که حدیث هم میگوید. ان اخوف ما اخاف علیکم الأجوفان خطرناک ترین چیزی که بر شما میترسم از ناحیه آن دو عضو مجوف است.(شکم و فرج)
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 272 )
ص : 7254
اِبْنُ شَهْرَآشُوبَ فِی اَلْمَنَاقِبِ ، عَنِ اِبْنِ اَلزُّبَیْرِ : أَنَّهُ قَالَ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی وَجَدْتُ فِی حِسَابِ أَبِی أَنَّ لَهُ عَلَی أَبِیکَ ثَمَانِینَ أَلْفَ دِرْهَمٍ فَقَالَ لَهُ إِنَّ أَبَاکَ صَادِقٌ فَقَضَی ذَلِکَ ثُمَّ جَاءَ فَقَالَ غَلِطْتُ فِیمَا قُلْتُ إِنَّمَا کَانَ لِوَالِدِکَ عَلَی وَالِدِی مَا ذَکَرْتُهُ لَکَ فَقَالَ وَالِدُکَ فِی حِلٍّ وَ اَلَّذِی قَبْضَتَهُ مِنِّی هُوَ لَکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 410 )
ص : 7255
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: اُطْلُبُوا اَلْعِلْمَ وَ تَزَیَّنُوا مَعَهُ بِالْحِلْمِ وَ اَلْوَقَارِ وَ تَوَاضَعُوا لِمَنْ تُعَلِّمُونَهُ اَلْعِلْمَ وَ تَوَاضَعُوا لِمَنْ طَلَبْتُمْ مِنْهُ اَلْعِلْمَ وَ لاَ تَکُونُوا عُلَمَاءَ جَبَّارِینَ فَیَذْهَبَ بَاطِلُکُمْ بِحَقِّکُمْ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 36 )
امام صادق علیه السلام میفرمود: دانش آموزید با وجود آن خود را با خویشتن داری و سنگینی بیارائید و نسبت بدانش آموزان خود تواضع کنید و نسبت باستاد خود فروتن باشید و از علماء متکبر نباشید که رفتار باطلتان حق شما را ضایع کند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 44 )
1-معاویه بن وهب گوید:شنیدم امام صادق(علیه السّلام)می فرمود:طلب علم کنید و با حلم و وقار خود را بیارائید و نسبت به شاگردان خود تواضع کنید و نسبت به استاد خود هم تواضع کنید، دانشمندان جبار و قلدر نباشید تا شیوه باطل شما حق علم شما را از میان ببرد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 101 )
1-امام صادق علیه السّلام فرمود:دانش را فراگیرید و خود را با شکیبائی و وقار بیارائید و نسبت به شاگردان و استاد خود فروتن باشید،از دانشمندان ستمکار و مستکبر نباشید زیرا رفتار باطلتان حق شما را از بین می برد.
توضیح:احترام شاگرد به استاد از دیر زمانی مرسوم بوده و امامان ما آنها را مورد تشویق و احترام قرار می دادند و به دانش آموزان سفارش می کردند که در احترام استادان خود بکوشید تا آنجا مقام استادان و معلمان را بالا می بردند که حضرت علی علیه السّلام در یکی از سخنان خود فرمود:(من علمنی حرفا فقد صیّرنی عبدا)«هرکس کلمه ای به من بیاموزد من برای همیشه بنده و خدمتگزار او خواهم بود».
بدیهی است که علی علیه السّلام خود استاد اساتید بوده و نیازی به تعلیم نداشته و این کلام تشویقی است بخاطر حرمت و ارزش مقام معلم.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 73 )
«محمد بن یحیی العطار عن احمد بن محمد بن عیسی عن الحسن بن محبوب عن معاویه بن وهب». البجلی ابو الحسن کوفی عربی صمیم ثقه صحیح حسن الطریقه،روی عن ابی عبد اللّه و ابی الحسن علیهما السلام«صه»قاله النجاشی و فی الفهرست:له کتب منها فضائل الحج،روی عنه ابن ابی عمیر و علی بن الحکم «قال:سمعت أبا عبد اللّه علیه السلام یقول:اطلبوا العلم و تزینوا معه بالحلم و الوقار،و تواضعوا لمن تعلمونه و تواضعوا لمن طلبتم منهم العلم،و لا تکونوا علماء جبارین فیذهب باطلکم بحقکم». الحلم و الوقار متقاربان فی المعنی،و الحلیم من اسماء اللّه و هو الّذی لا یستحقه شیء من عصیان العباد و لا یستفزه الغضب علیهم،و فی الحدیث:أولو الاحلام و النهی، ای ذوو الالباب و العقول،واحدها الحلم بالکسر و هو الاناه و التثبت فی الامور،و ذلک من شعار العقلاء. و قد مر فی الحدیث الرابع عشر:انه من جنود العقل و ضده السفه،و هو من توابع الجهل و من شعب الانحراف عن طریق العلم،و کذلک الوقار ضده الخفه و الطیش و العجله من فعل الشیطان،و التواضع التذلل و الانکسار. امر علیه السلام بعد الامر باکتساب العلم بتزیین النفس ای تکمیلها بالحلم و الوقار و التواضع للمعلم و المتعلم فضلا عن التواضع و التذلل لمن خلق العلم و التعلم و التعلیم و اوجد العالم و المعلم و المتعلم اما التواضع للمعلم فلکونه کالاب فی کونه وسیله لحیاه المتعلم فی دار الباقیه، فکما اوجب الشرع طاعه الابوین و الانقیاد و التواضع و لیس ذلک إلا لجعلها وسیله لهذه الحیاه للولد،فکذلک اوجب العقل و الشرع التواضع و حسن الانقیاد للمعلم. و اما التواضع للمتعلم فذلک لماله من المدخلیه فی حصول الاجر و الثواب للمعلم،و لکونه باعثا لمزید العلم للاستاذ و تمرنه بالمذاکره و التکرار معه.ثم نهی علیه السلام عما هو ضد التواضع و هو التجبر و التکبر فقال:و لا تکونوا علماء جبارین.ثم افاد بقوله علیه السلام:فیذهب باطلکم بحقکم،ان الجباریه و الکبر امر باطل فیما سوی الرب تعالی و انه ممحق للعلم مزیل له،لان کون العبد عالما باللّه ینافی کونه جبارا.فمتی کان الرجل متجبرا استحال کونه عالما بالحقیقه،فمن ادعی العلم و تکبر علی خلق اللّه فدل ذلک علی ان علمه لیس بعلم حقیقی بل انما هو مجرد حفظ الاقوال من غیر بصیره،و اللّه قاصم ظهر المتکبرین و مهلک الجبابره و الفراعنه قال:
أَ لَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْویً لِلْمُتَکَبِّرِینَ
(الزمر-60).و فی الحدیث الالهی:الکبریاء ردائی و العظمه ازاری فمن نازعنی فیها قصمت ظهره. ثم ان قوله:و لا تکونوا علماء جبارین،ثم افاد بقوله علیه السلام:فیذهب باطلکم بحقکم،ان الجباریه و الکبر امر باطل فیما سوی الرب تعالی و انه ممحق للعلم مزیل له،لان کون العبد عالما باللّه ینافی کونه جبارا.فمتی کان الرجل متجبرا استحال کونه عالما بالحقیقه،فمن ادعی العلم و تکبر علی خلق اللّه فدل ذلک علی ان علمه لیس بعلم حقیقی بل انما هو مجرد حفظ الاقوال من غیر بصیره،و اللّه قاصم ظهر المتکبرین و مهلک الجبابره و الفراعنه قال:
أَ لَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْویً لِلْمُتَکَبِّرِینَ
(الزمر-60).و فی الحدیث الالهی:الکبریاء ردائی و العظمه ازاری فمن نازعنی فیها قصمت ظهره. ثم ان قوله:و لا تکونوا علماء جبارین،
( شرح أصول الکافی ؛ ج 2 , ص 114 )
شرح: شنیدم از امام جعفر صادق علیه السّلام می گفت که: طلب کنید علم دین را و زیور دهید خود را به آن، به زیور خردمندی و آهستگی.و فروتنی کنید نزد کسی که یاد می دهید او را علم دین تا بیشتر رغبت کند در طلب علم، یا آن که او این صفت را نیز از شما یاد گیرد.و فروتنی کنید نزد کسی که از او یاد گرفته اید علم دین را تا حق او را رعایت کرده باشید.و مباشید علمای متکبّر.پس بَرَد به کار نیامدنی شما، به کار آمدنی شما را.مراد، این است که: تکبّر شما باعث این می شود که مردمان، کسب علم دین از شما نکنند و از این ثواب محروم شوید.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 1 , ص 305 )
هدیّه: وجه الحکمه فی الأمر بتواضع المعلّم للمتعلِّم منه أکثر من وجهها فی الأمر بتواضع المتعلّم لمعلّمه. و«الجبّار»:المتکبّر.والتکبّر حقّ اللّه سبحانه،والتواضع حقّ العباد. (فیذهب باطلکم) أی تکبّرکم بحقّکم،أی بتواضعکم.بیّنا الغرض من الکلام ببیان لطفه،ولا یخفی لطفه. قال برهان الفضلاء: یعنی اطلبوا علم الدِّین وتزیّنوا بالعلم والحلم والوقار،وتواضعوا لمن تعلّمونه العلم زیادهً فی رغبته بالتألیف والتأنیس،یعنی تألیف القلب. «وتواضعوا لمن طلبتم منه العلم»أداءً لواجب حقّه. والغرض من قوله:«فیذهب باطلکم بحقّکم»:إنّ تکبّر العالم یوجب عدم الرغبه إلیتحصیل العلم،فیوجب حرمان المعلّم من ثواب التعلیم. وقال السیّد الأجلّ النائینی رحمه الله: «وتواضعوا لمن تعلّمونه العلم»[أی فی أوان اشتغاله بالطلب. «و تواضعوا لمن طلبتم منه العلم»أی عند الطلب و بعده. «ولا تکونوا علماء جبّارین»أی متکبّرین«فیذهب باطلکم»أی تکبّرتم«بحقّکم»أی بعلمکم،فلا یبقی العلم] عندکم،ویرتحل عن قلوبکم،أو بفضلکم وشرفکم بالعلم؛ فإنّه لا یبقی فضل وشرف بالعلم مع التکبّر به،أو بفضلکم وثوابکم علی التعلیم والتعلّم؛ حیث لا فضیله ولا استحقاق للثواب بهما مع التکبّر بالعلم .
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 1 , ص 355 )
صحیح. قوله علیه السلام لمن تعلمونه العلم: أی فی أوان اشتغاله بالطلب کما قیل و یحتمل الأعم. قوله علیه السلام لمن طلبتم منه العلم، أی عند الطلب و بعده. قوله علیه السلام جبارین. أی متکبرین. قوله علیه السلام فیذهب باطلکم: أی تکبرکم بحقکم أی بعلمکم و لا یبقی العلم عندکم أو بفضلکم و شرفکم بالعلم، أو بثوابکم علی التعلیم و التعلم و لعل الأوسط أظهر
( مرآه العقول ؛ ج 1 , ص 118 )
ص : 7256
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْهِدَایَهِ ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اِدْفَعْ زَکَاهَ اَلْفِطْرَهِ عَنْ نَفْسِکَ وَ عَنْ کُلِّ مَنْ تَعُولُ مِنْ صَغِیرٍ أَوْ کَبِیرٍ حُرٍّ وَ عَبْدٍ ذَکَرٍ وَ أُنْثَی.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 141 )
ص : 7257
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ دِیَهِ اَلْیَهُودِیِّ وَ اَلنَّصْرَانِیِّ ، وَ اَلْمَجُوسِیِّ کَمْ هِیَ سَوَاءٌ قَالَ ثَمَانُمِائَهٍ ثَمَانُمِائَهٍ کُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 218 )
ص : 7258
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ أَیْمَنَ عَنْ دَاوُدَ اَلْأَبْزَارِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یُنَادِی مُنَادٍ کُلَّ یَوْمٍ لِدْ لِلْمَوْتِ وَ اِجْمَعْ لِلْفَنَاءِ وَ اِبْنِ لِلْخَرَابِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 126 )
ص : 7259
قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِیَّاکُمْ وَ فِرَاسَهَ اَلْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ یَنْظُرُ بِنُورِ اَللَّهِ تَعَالَی.
( النوادر (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 8 )
57-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:فراست و تیزهوشی برادر مؤمن خود را در نظر داشته باشید،زیرا مؤمن با نور الهی باطن، به چیزها می نگرد.
( النوادر (للراوندی) / ترجمه اردستانی ؛ ج 1 , ص 177 )
ص : 7260
و فی کتاب علل الشّرائع ، بإسناده إلی الأصبغ بن نباته . قال: قال أمیر المؤمنین - علیه السّلام : ما جفّت الدّموع إلاّ لقسوه القلوب. و ما قست القلوب إلاّ لکثره الذّنوب.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 55 )
ص : 7261
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ وَ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکَاهِلِیِّ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا عِنْدَهُ عَنْ قَنَاهٍ بَیْنَ قَوْمٍ لِکُلِّ رَجُلٍ مِنْهُمْ شِرْبٌ مَعْلُومٌ فَاسْتَغْنَی رَجُلٌ مِنْهُمْ عَنْ شِرْبِهِ أَ یَبِیعُهُ بِحِنْطَهٍ أَوْ شَعِیرٍ قَالَ یَبِیعُهُ بِمَا شَاءَ هَذَا مِمَّا لَیْسَ فِیهِ شَیْءٌ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 107 )
ص : 7262
أَقُولُ وَجَدْتُ فِی بَعْضِ مُؤَلَّفَاتِ أَصْحَابِنَا هَذَا اَلْخَبَرَ رَوَاهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی اَلْوَفَاءِ اَلشِّیرَازِیِّ قَالَ: کُنْتُ مَأْسُوراً بِکِرْمَانَ فِی یَدِ اِبْنِ إِلْیَاسَ مُقَیَّداً مَغْلُولاً فَأُخْبِرْتُ أَنَّهُ قَدْ هَمَّ بِصَلْبِی فَاسْتَشْفَعْتُ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِزَیْنِ اَلْعَابِدِینَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَحَمَلَتْنِی عَیْنِی فَرَأَیْتُ فِی اَلْمَنَامِ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ یَقُولُ لاَ یُتَوَسَّلُ بِی وَ لاَ بِابْنَتِی وَ لاَ بِابْنَیَّ فِی شَیْءٍ مِنْ عُرُوضِ اَلدُّنْیَا بَلْ لِلْآخِرَهِ وَ مَا تُؤْمَلُ مِنْ فَضْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا فَأَمَّا أَخِی أَبُو اَلْحَسَنِ فَإِنَّهُ یَنْتَقِمُ لَکَ مِمَّنْ یَظْلِمُکَ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ لَیْسَ قَدْ ظُلِمَتْ فَاطِمَهُ فَصَبَرَ وَ غُصِبَ هُوَ عَلَی إِرْثِکَ فَصَبَرَ فَکَیْفَ یَنْتَقِمُ لِی مِمَّنْ ظَلَمَنِی فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَلِکَ عَهْدٌ عَهِدْتُهُ إِلَیْهِ وَ أَمَرْتُهُ بِهِ وَ لَمْ یَجِدْ بُدّاً مِنَ اَلْقِیَامِ بِهِ وَ قَدْ أَدَّی اَلْحَقَّ فِیهِ وَ اَلْآنَ فَالْوَیْلُ لِمَنْ یَتَعَرَّضُ لِمَوْلاَهُ وَ أَمَّا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ فَلِلنَّجَاهِ مِنَ اَلسَّلاَطِینِ وَ مِنْ مَفْسَدَهِ اَلشَّیَاطِینِ وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ فَلِلْآخِرَهِ وَ أَمَّا مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ فَالْتَمِسْ بِهِ اَلْعَافِیَهَ وَ أَمَّا عَلِیُّ بْنُ مُوسَی فَلِلنَّجَاهِ فِی اَلْأَسْفَارِ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ وَ أَمَّا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ فَاسْتَنْزِلْ بِهِ اَلرِّزْقَ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی وَ أَمَّا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ فَلِقَضَاءِ اَلنَّوَافِلِ وَ بِرِّ اَلْإِخْوَانِ وَ أَمَّا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ فَلِلْآخِرَهِ وَ أَمَّا اَلْحُجَّهُ فَإِذَا بَلَغَ اَلسَّیْفُ مِنْکَ اَلْمَذْبَحَ وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی حَلْقِهِ فَاسْتَغِثْ بِهِ فَهُوَ یُغِیثُکَ وَ هُوَ کَهْفٌ وَ غِیَاثٌ لِمَنِ اِسْتَغَاثَ بِهِ فَقُلْتُ یَا مَوْلاَیَ یَا صَاحِبَ اَلزَّمَانِ أَنَا مُسْتَغِیثٌ بِکَ فَإِذَا أَنَا بِشَخْصٍ قَدْ نَزَلَ مِنَ اَلسَّمَاءِ تَحْتَهُ فَرَسٌ وَ بِیَدِهِ حَرْبَهٌ مِنْ حَدِیدٍ فَقُلْتُ یَا مَوْلاَیَ اِکْفِنِی شَرَّ مَنْ یُؤْذِینِی فَقَالَ قَدْ کَفَیْتُکَ فَإِنَّنِی سَأَلْتُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِیکَ وَ قَدِ اِسْتَجَابَ دَعْوَتِی فَأَصْبَحْتُ فَاسْتَدْعَانِی اِبْنُ إِلْیَاسَ وَ حَلَّ قَیْدِی وَ خَلَعَ عَلَیَّ وَ قَالَ بِمَنِ اِسْتَغَثْتَ فَقُلْتُ اِسْتَغَثْتُ بِمَنْ هُوَ غِیَاثُ اَلْمُسْتَغِیثِینَ حَتَّی سَأَلَ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ. دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، حَدَّثَ أَبُو اَلْوَفَاءِ اَلشِّیرَازِیُّ قَالَ: کُنْتُ مَأْسُوراً فَوَقَفْتُ عَلَی أَنَّهُمْ هَمُّوا بِقَتْلِی وَ ذَکَرَ نَحْوَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 91 , صفحه 35 )
ص : 7263
ضمیر الأحرار محلّ الأنوار.
( نثر اللآلی , جلد 1 , صفحه 80 )
ضمیر آزادگان جایگاه تابش انوار است.
( نثر اللآلی ؛ ج 1 , ص 81 )
ص : 7264
شَرُّ اَلرِّوَایَاتِ أَکْثَرُهَا إِفْکاً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 294 )
ص : 7265
وَ رَوَی رِفَاعَهُ بْنُ مُوسَی عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَجْدُورِ وَ اَلْمَجْدُورَهِ هَلْ یُرَدُّ بِهِ اَلنِّکَاحُ قَالَ لاَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 357 )
ص : 7266
ب، [قرب الإسناد] ، حَمَّادُ بْنُ عِیسَی عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَبِی قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: اُذْکُرُوا اَللّهَ فِی أَیّامٍ مَعْدُوداتٍ قَالَ أَیَّامُ اَلتَّشْرِیقِ . شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ حَمَّادٍ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 309 )
ص : 7267
25363-9 ( الفقیه 351:4 رقم 5760 التهذیب 398:9 رقم السکونی، عن جعفر بن محمد ، عن أبیه علیهما السّلام، عن أبی ذر رحمه اللّه علیه قال "سمعت رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله یقول: إذا مات المیت فی سفر فلا تکتموا موته أهله فإنها أمانه لعده امرأته تعتد، و میراثه یقسم بین أهله قبل أن یموت المیت منهم فیذهب نصیبه".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 955 )
ص : 7268
اَلشَّهِیدُ فِی اَلدُّرَّهِ اَلْبَاهِرَهِ ، قَالَ قَالَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : مَنِ اِسْتَشَارَ لَمْ یَعْدَمْ عِنْدَ اَلصَّوَابِ مَادِحاً وَ عِنْدَ اَلْخَطَإِ عَاذِراً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 342 )
ص : 7269
و فی کتاب المناقب لابن شهر آشوب: عن الباقر - علیه السّلام-: فی قراءه علیّ - علیه السّلام - و هو التّنزیل الّذی نزل به جبرئیل علی محمّد - صلّی اللّه علیه و آله-: وَ لا تَمُوتُنَّ إِلاّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ لرسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و الإمام بعده.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 184 )
ص : 7270
وَ نَهَی عَنْ بَیْعِ اَلذَّهَبِ بِالذَّهَبِ زِیَادَهً إِلاَّ وَزْناً بِوَزْنٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 116 )
ص : 7271
19008-7 الکافی ،1/5/258/6 محمد عن أحمد عن محمد بن یحیی عن غیاث بن إبراهیم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی بیضه خرجت من است دجاجه میته فقال إن کانت البیضه اکتست الجلد الغلیظ فلا بأس بها .
( الوافی , جلد 19 , صفحه 101 )
ص : 7272
قَدْ ذَهَبَ مِنْکُمُ اَلذَّاکِرُونَ وَ اَلْمُتَذَکِّرُونَ وَ بَقِیَ اَلنَّاسُونَ وَ اَلْمُتَنَاسُونَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 368 )
ص : 7273
لِصَاحِبِ اَلْأَمْرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَللَّهُمَّ اُحْجُبْنِی عَنْ عُیُونِ أَعْدَائِی وَ اِجْمَعْ بَیْنِی وَ بَیْنَ أَوْلِیَائِی وَ أَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی وَ اِحْفَظْنِی فِی غَیْبَتِی إِلَی أَنْ تَأْذَنَ لِی فِی ظُهُورِی وَ أَحْیِ بِی مَا دَرَسَ مِنْ فُرُوضِکَ وَ سُنَنِکَ وَ عَجِّلْ فَرَجِی وَ سَهِّلْ مَخْرَجِی وَ اِجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً وَ اِفْتَحْ لِی فَتْحاً مُبِیناً وَ اِهْدِنِی صِرَاطاً مُسْتَقِیماً وَ قِنِی شَرَّ مَا أُحَاذِرُهُ مِنَ اَلظَّالِمِینَ وَ اُحْجُبْنِی عَنْ أَعْیُنِ اَلْبَاغِضِینَ اَلنَّاصِبِینَ اَلْعَدَاوَهَ- لِأَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکَ وَ لاَ یَصِلُ مِنْهُمْ إِلَیَّ أَحَدٌ بِسُوءٍ فَإِذَا أَذِنْتَ فِی ظُهُورِی فَأَیِّدْنِی بِجُنُودِکَ وَ اِجْعَلْ مَنْ یَتْبَعُنِی لِنُصْرَهِ دِینِکَ مُرِیدِینَ وَ فِی سَبِیلِکَ مُجَاهِدِینَ وَ عَلَی مَنْ أَرَادَنِی وَ أَرَادَهُمْ بِسُوءٍ مَنْصُورِینَ وَ وَفِّقْنِی لِإِقَامَهِ حُدُودِکَ وَ اُنْصُرْنِی عَلَی مَنْ تَعَدَّی مَحْدُودَکَ وَ اُنْصُرِ اَلْحَقَّ وَ أَزْهِقِ اَلْبَاطِلَ إِنَّ اَلْباطِلَ کانَ زَهُوقاً وَ أَوْرِدْ عَلَیَّ مِنْ شِیعَتِی وَ أَنْصَارِی مَنْ تَقَرُّ بِهِمُ اَلْعَیْنُ وَ یَشُدُّ بِهِمُ اَلْأَزْرُ وَ اِجْعَلْهُمْ فِی حِرْزِکَ وَ أَمْنِکَ وَ کَنَفِکَ وَ حِفْظِکَ وَ عِیَاذِکَ وَ سِتْرِکَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 219 )
ص : 7274
، وَ عَنْهُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ عَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ اَلْقَضْبَانِیِّ عَنْ یَقْطِینٍ عَنِ اَلْمُسْلِمِیِّ قَالَ: کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ إِذَا دَخَلَ اَلْجَبَّانَهَ اَلسَّلاَمُ عَلَی أَهْلِ اَلْجَنَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 368 )
ص : 7275
عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، بِالْأَسَانِیدِ اَلصَّحِیحَهِ: أَنَّهُ رَوَی عَنْ آبَائِهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) عَنِ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) أَنَّهُ قَالَ فِیهِ: «یُدْعَی کُلُّ أُنَاسٍ بِإِمَامِ زَمَانِهِمْ، وَ کِتَابِ رَبِّهِمْ، وَ سُنَّهِ نَبِیِّهِمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 556 )
ص : 7276
فِی اَلْکَافِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَیِّباتِ ما کَسَبْتُمْ وَ مِمّا أَخْرَجْنا لَکُمْ مِنَ اَلْأَرْضِ وَ لا تَیَمَّمُوا اَلْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ إِذَا أَمَرَ بِالنَّخْلِ أَنْ یُزَکَّی یَجِیءُ قَوْمٌ بِأَلْوَانٍ مِنَ اَلتَّمْرِ وَ هُوَ مِنْ أَرْدَءِ اَلتَّمْرِ یُؤَدُّونَهُ مِنْ زَکَوتِهِمْ تَمْرٌ یُقَالُ لَهُ اَلْجُعْرُورُ وَ اَلْمِعَافَارَهُ، قَلِیلَهُ اَللِّحَاءِ عَظِیمَهُ اَلنَّوَی، وَ کَانَ بَعْضُهُمْ یَجِیءُ بِهَا عَنِ اَلتَّمْرِ اَلْجَیِّدِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ لاَ تَخْرُصُوا هَاتَیْنِ اَلتَّمْرَتَیْنِ وَ لاَ تَجِیئُوا مِنْهُمَا بِشَیْءٍ وَ فِی ذَلِکَ نَزَلَ: «وَ لا تَیَمَّمُوا اَلْخَبِیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذِیهِ إِلاّ أَنْ تُغْمِضُوا فِیهِ» وَ اَلْإِغْمَاضُ أَنْ یَأْخُذَ هَاتَیْنِ اَلتَّمْرَتَیْنِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 285 )
ص : 7277
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَصُومُ حَتَّی یُقَالَ لاَ یُفْطِرُ وَ یُفْطِرُ حَتَّی یُقَالَ لاَ یَصُومُ ثُمَّ صَامَ یَوْماً وَ أَفْطَرَ یَوْماً ثُمَّ صَامَ اَلْإِثْنَیْنَ وَ اَلْخَمِیسَ ، ثُمَّ آلَ مِنْ ذَلِکَ إِلَی صِیَامِ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ فِی اَلشَّهْرِ اَلْخَمِیسِ فِی أَوَّلِ اَلشَّهْرِ وَ أَرْبِعَاءَ فِی وَسَطِ اَلشَّهْرِ ، وَ اَلْخَمِیسِ فِی آخِرِ اَلشَّهْرِ ، وَ کَانَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ ذَلِکَ صَوْمُ اَلدَّهْرِ وَ قَدْ کَانَ أَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ مَا مِنْ أَحَدٍ أَبْغَضَ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی مِنْ رَجُلٍ یُقَالُ لَهُ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَفْعَلُ کَذَا وَ کَذَا فَیَقُولُ لاَ یُعَذِّبُنِی اَللَّهُ عَلَی أَنْ أَجْتَهِدَ فِی اَلصَّلاَهِ وَ اَلصَّوْمِ کَأَنَّهُ یَرَی أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، تَرَکَ شَیْئاً مِنَ اَلْفَضْلِ عَجْزاً عَنْهُ . وَ رَوَاهُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 417 )
ص : 7278
6584-3 الکافی ،1/2/302/3 التهذیب ،1/1/277/2 الثلاثه عن حماد عن الفقیه ،865/282/1 منصور بن حازم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لما هبط جبرئیل علیه السّلام بالأذان علی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله کان رأسه فی حجر علی علیه السّلام فأذن جبرئیل و أقام فلما انتبه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله قال یا علی سمعت قال نعم یا رسول اللّه قال حفظت قال نعم قال ادع بلالا فعلمه فدعا علی علیه السّلام بلالا فعلمه.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 558 )
ص : 7279
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هَارُونَ اَلْفَامِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ بُطَّهَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ إِبْلِیسُ خَمْسَهُ أَشْیَاءَ لَیْسَ لِی فِیهِنَّ حِیلَهٌ وَ سَائِرُ اَلنَّاسِ فِی قَبْضَتِی مَنِ اِعْتَصَمَ بِاللَّهِ عَنْ نِیَّهٍ صَادِقَهٍ وَ اِتَّکَلَ عَلَیْهِ فِی جَمِیعِ أُمُورِهِ وَ مَنْ کَثُرَ تَسْبِیحُهُ فِی لَیْلِهِ وَ نَهَارِهِ وَ مَنْ رَضِیَ لِأَخِیهِ اَلْمُؤْمِنِ بِمَا یَرْضَاهُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ لَمْ یَجْزَعْ عَلَی اَلْمُصِیبَهِ حِینَ تُصِیبُهُ وَ مَنْ رَضِیَ بِمَا قَسَمَ اَللَّهُ لَهُ وَ لَمْ یَهْتَمَّ لِرِزْقِهِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 285 )
امام ششم فرمود شیطان گوید با اینکه همه مردم در زیر دست منند پنج کسند که در آنها چاره ای ندارم،هر کس از روی راستی و دل پاک بخدا پناه برد و در همه کارهایش به او اعتماد کرد،هر کس در شب و روز خود بسیار تسبیح گوید، هر کس در گاهی کک مصیبت بیند،بیتابی نکند،هر کس بآنچه خدا بهره اش داده خشنود باشد و غم روزی نخورد.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 259 )
37-صفوان بن یحیی از امام صادق(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:ابلیس گفت:پنج چیز است که من در آنها حیله ای ندارم ولی بقیۀ مردم در دست من هستند:کسی که از روی صدق نسبت به خدا پناه برد و در تمام کارهایش به او توکّل کند،و کسی که تسبیح گفتن او در شب و روز زیاد باشد،و کسی که به برادر مؤمن خود همان را بپسندد که بر خود می پسندد،و کسی که به هنگام رسیدن مصیبت خود را نبازد،و کسی که به آنچه خدا به او داده راضی باشد و غم روزی نخورد.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 415 )
37-امام صادق(علیه السّلام)فرمود شیطان گوید که مرا به پنج کس راه چاره ای نیست ولی دیگران در چنگ منند کسی که با صدق نیت پناهنده بخدا شود و در همۀ کارهایش بخدا توکل کند و کسی که در شبانه روزش فراوان تسبیح خدا را گوید و کسی که برای برادر مؤمنش آنچه را پسندد که برای خود می پسندد و کسی که بهنگام مصیبت بی تابی نکند و کسی که خشنود باشد بآنچه خداوند برای او قسمت فرموده و دیگر غم روزی خویش نخورد
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 316 )
-امام صادق گفته:دیو گوید بر همۀ مردمان چیره ام مگر پنج تن که راهی بدیشان ندارم:آنکه از راستی و پاک دلی به خدا پناه برد و در کارها به او تکیه کند،آنکه در شب و روز خدای را تسبیح گوید،آنکه هنگام دچار شدن بی تابی نکند،آنکه آنچه خدا به او داده خرسند باشد و غم روزی نخورد».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 231 )
ص : 7280
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ هِلاَلٍ عَنْ عُقْبَهَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ دَعَاهُ رَجُلٌ وَ هُوَ یُصَلِّی فَسَهَا فَأَجَابَهُ بِحَاجَتِهِ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یَمْضِی عَلَی صَلاَتِهِ وَ یُکَبِّرُ تَکْبِیراً کَثِیراً .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 378 )
ص : 7281
غط، [الغیبه] ، للشیخ الطوسی اَلْفَضْلُ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَیَّاشٍ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ أَبِی وَائِلٍ عَنْ حُذَیْفَهَ قَالَ : سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ ذَکَرَ اَلْمَهْدِیَّ فَقَالَ إِنَّهُ یُبَایَعُ بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ اِسْمُهُ أَحْمَدُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ وَ اَلْمَهْدِیُّ فَهَذِهِ أَسْمَاؤُهُ ثَلاَثَتُهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 290 )
ص : 7282
کِتَابُ مُثَنَّی بْنِ اَلْوَلِیدِ اَلْحَنَّاطِ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی حَمِیدَهَ أُعَزِّیهَا بِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَبَکَتْ ثُمَّ قَالَتْ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ لَوْ شَهِدْتَهُ حِینَ حَضَرَهُ اَلْمَوْتُ وَ قَدْ قَبَضَ إِحْدَی عَیْنَیْهِ ثُمَّ قَالَ اِدْعُوا لِی قَرَابَتِی وَ مَنْ یَطُفْ بِی فَلَمَّا اِجْتَمَعُوا حَوْلَهُ قَالَ إِنَّ شَفَاعَتَنَا لاَ تَنَالُ مُسْتَخِفّاً بِالصَّلاَهِ وَ لَمْ یَرِدْ عَلَیْنَا اَلْحَوْضَ مَنْ یَشْرَبُ مِنْ هَذِهِ اَلْأَشْرِبَهِ فَقَالَ لَهُ بَعْضُهُمْ أَیُّ أَشْرِبَهٍ هِیَ فَقَالَ کُلُّ مُسْکِرٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 57 )
ص : 7283
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ یَعْنِی اِبْنَ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ یَأْخُذُ مِنَ اَلزَّکَاهِ عَلَیْهِ صَدَقَهُ اَلْفِطْرَهِ قَالَ لاَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 321 )
ص : 7284
ثاقب المناقب: عن سلیمان الدیلمی، عن أبی عبد اللّه - علیه السلام - قال: مطروا بالمدینه مطرا جوادا فلمّا ان تقشعت السحابه خرج رسول اللّه - صلی اللّه علیه و آله - و معه عده من [أصحابه] المهاجرین و الانصار و علی - علیه السلام - لیس فی القوم. فلمّا خرجوا من باب المدینه، جلس النبی - صلی اللّه علیه و آله - ینتظر علیا - علیه السلام-، و أصحابه حوله، فبینما هو کذلک إذا قبل علیّ - علیه السلام - من المدینه، فقال جبرائیل - علیه السلام - [یا محمد] هذا علیّ قد أتاک نقی الکفّین نقی القلب یمشی کمالا و یقول صوابا تزول الجبال و لا یزول. فلمّا دنا من النبی - صلی اللّه علیه و آله-، أقبل یمسح وجهه بکفه و یمسح (به وجه علیّ و یمسح به وجه نفسه) - صلی اللّه علیه و آله - و هو یقول أنا المنذر و أنت الهادی من بعدی فأنزل اللّه علی نبیه کلمح البصر: إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ . قال: فقام النبی - صلی اللّه علیه و آله - ثم ارتفع جبرائیل - علیه السلام-، ثم رفع رأسه فإذا [هو] بکف أشدّ بیاضا من الثلج قد ادلت رمانه أشدّ خضره من الزمرد فأقبلت الرمانه تهوی إلی النبی - صلی اللّه علیه و آله - بضجیج. فلمّا صارت فی یده عضّ منها عضّات ثم دفعها إلی علیّ - علیه السلام - ثم قال له: کل و افضل لابنتی و ابنی یعنی الحسن و الحسین (و فاطمه) - علیهم السلام-. ثم التفت إلی الناس، و قال أیّها الناس هذه هدیه من [عند] اللّه إلیّ و إلی وصیّی و إلی ابنتی و إلی سبطیّ فلو أذن اللّه (لی) ان آتیکم منها لفعلت فاعذرونی عافاکم اللّه. فقال سلمان: جعلنی اللّه فداک ما کان ذلک الضجیج؟ قال: ان الرمانه لما اجتنیت ضجت الشجره التسبیح. فقال: جعلت فداک، ما تسبیح الشجره؟ قال: سبحان من سبحت له الشجره الناضره، سبحان ربی الجلیل، سبحان من قدح من أغصانها النار المضیئه، سبحان ربّی الکریم، و یقال: إنّه من تسبیح مریم - علیها السلام- .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 4 , صفحه 26 )
ص : 7285
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أَرْسَلَ بَازَهُ أَوْ کَلْبَهُ فَأَخَذَ صَیْداً وَ أَکَلَ مِنْهُ آکُلُ مِنْ فَضْلِهِمَا فَقَالَ لاَ مَا قَتَلَ اَلْبَازِی فَلاَ تَأْکُلْ مِنْهُ إِلاَّ أَنْ تَذْبَحَهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 207 )
5 - عبد الرحمان بن ابی عبد اللّه گوید:
از امام صادق علیه السّلام سؤال کردم: مردی باز یا سگ شکاری خود را می فرستد و او صیدی را می گیرد و از آن می خورد، آیا می توان مانده آن را خورد؟
فرمود: نه، صیدی را که باز کشته نخور مگر آن که آن را ذبح نمایی.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 518 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 343 )
ص : 7286
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَی بْنُ إِسْمَاعِیلَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: بَیْنَمَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَالِسٌ وَ نَحْنُ حَوْلَهُ إِذْ أَرْسَلَتِ اِبْنَهٌ لَهُ تَقُولُ إِنَّ اِبْنِی فِی اَلسَّوْقِ فَإِنْ رَأَیْتَ أَنْ تَأْتِیَنِی فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلرَّسُولِ اِنْطَلِقْ إِلَیْهَا فَأَعْلِمْهَا أَنَّ لِلَّهِ تَعَالَی مَا أَعْطَی وَ لِلَّهِ مَا أَخَذَ کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَهُ اَلْمَوْتِ وَ إِنَّما تُوَفَّوْنَ أُجُورَکُمْ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ اَلنّارِ وَ أُدْخِلَ اَلْجَنَّهَ فَقَدْ فازَ وَ مَا اَلْحَیاهُ اَلدُّنْیا إِلاّ مَتاعُ اَلْغُرُورِ ثُمَّ رَدَّتِ اَلْقَوْلَ فَقَالَتْ هُوَ أَطْیَبُ لِنَفْسِی أَنْ تَأْتِیَنِی فَأَقْبَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَحْنُ مَعَهُ فَانْتَهَی إِلَی اَلصَّبِیِّ وَ إِنَّ نَفْسَهُ تَقَعْقَعُ بَیْنَ جَنْبَیْهِ کَأَنَّهَا فِی شَنٍّ فَبَکَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِنْتَحَبَ فَقُلْنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ تَبْکِی وَ تَنْهَانَا عَنِ اَلْبُکَاءِ فَقَالَ لَمْ أَنْهَکُمْ عَنِ اَلْبُکَاءِ وَ لَکِنْ نَهَیْتُکُمْ عَنِ اَلنَّوْحِ وَ إِنَّمَا هَذِهِ رَحْمَهٌ یَجْعَلُهَا اَللَّهُ فِی قَلْبِ مَنْ یَشَاءُ مِنْ خَلْقِهِ وَ یَرْحَمُ اَللَّهُ مَنْ یَشَاءُ وَ إِنَّمَا یَرْحَمُ اَللَّهُ مِنْ عِبَادِهِ اَلرُّحَمَاءَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 459 )
ص : 7287
رَوَیْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَی سَعْدِ بْنِ هِبَهِ اَللَّهِ اَلرَّاوَنْدِیِّ رَحِمَهُ اَللَّهُ مِنْ کِتَابِ قِصَصِ اَلْأَنْبِیَاءِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لَمَّا اِجْتَمَعَتِ اَلْیَهُودُ إِلَی عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِیَقْتُلُوهُ بِزَعْمِهِمْ أَتَاهُ جَبْرَائِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَغَشَّاهُ بِجَنَاحِهِ فَطَمَحَ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِبَصَرِهِ فَإِذَا هُوَ بِکِتَابٍ فِی بَاطِنِ جَنَاحِ جَبْرَئِیلَ وَ هُوَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَدْعُوکَ بِاسْمِکَ اَلْوَاحِدِ اَلْأَعَزِّ وَ أَدْعُوکَ اَللَّهُمَّ بِاسْمِکَ اَلصَّمَدِ وَ أَدْعُوکَ اَللَّهُمَّ بِاسْمِکَ اَلْعَظِیمِ اَلْوَتْرِ وَ أَدْعُوکَ اَللَّهُمَّ بِاسْمِکَ اَلْکَبِیرِ اَلْمُتَعَالِ اَلَّذِی ثَبَتَتْ بِهِ أَرْکَانُکَ کُلُّهَا أَنْ تَکْشِفَ عَنِّی مَا أَصْبَحْتُ وَ أَمْسَیْتُ فِیهِ - فَلَمَّا دَعَا بِهِ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی إِلَی جَبْرَئِیلَ أَنِ اِرْفَعْهُ إِلَی عِنْدِی ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا بَنِی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ صِلُوا رَبَّکُمْ بِهَذِهِ اَلْکَلِمَاتِ فَوَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ مَا دَعَا بِهِنَّ عَبْدٌ بِإِخْلاَصِ نِیَّتِهِ إِلاَّ اِهْتَزَّ اَلْعَرْشُ وَ إِلاَّ قَالَ اَللَّهُ لِلْمَلاَئِکَهِ اِشْهَدُوا قَدِ اِسْتَجَبْتُ لَهُ بِهِنَّ وَ أَعْطَیْتُهُ سُؤْلَهُ فِی عَاجِلِ دُنْیَاهُ وَ آجِلِ آخِرَتِهِ ثُمَّ قَالَ لِأَصْحَابِهِ سَلُوا بِهَا وَ لاَ تَسْتَبْطِئُوا اَلْإِجَابَهَ. .
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 312 )
ص : 7288
بُلُّوا أَرْحَامَکُمْ وَ لَوْ بِالسَّلاَمِ .
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 312 )
ص : 7289
ما رواه الشیخ و النعمانی فی کتابی الغیبه عن المفضل بن عمر قال سمعت أبا عبد الله علیه السلام یقول: إن لصاحب هذا الأمر غیبتین إحداهما یطول حتی یقول بعضهم مات و یقول بعضهم قتل و یقول بعضهم ذهب حتی لا یبقی علی أمره من أصحابه إلا نفر یسیر لا یطلع علی موضعه أحد من ولده و لا غیره إلا الذی یلی أمره.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 324 )
ص : 7290
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْمُکَتِّبِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْکُوفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ شَهَّرَ نَفْسَهُ بِالْعِبَادَهِ فَاتَّهِمُوهُ عَلَی دِینِهِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُبْغِضُ شُهْرَهَ اَلْعِبَادَهِ وَ شُهْرَهَ اَللِّبَاسِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّمَا فَرَضَ عَلَی اَلنَّاسِ فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَهِ سَبْعَ عَشْرَهَ رَکْعَهً مَنْ أَتَی بِهَا لَمْ یَسْأَلْهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَمَّا سِوَاهَا وَ إِنَّمَا أَضَافَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَیْهَا مِثْلَیْهَا لِیَتِمَّ بِالنَّوَافِلِ مَا یَقَعُ فِیهَا مِنَ اَلنُّقْصَانِ وَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ یُعَذِّبُ عَلَی کَثْرَهِ اَلصَّلاَهِ وَ اَلصَّوْمِ وَ لَکِنَّهُ یُعَذِّبُ عَلَی خِلاَفِ اَلسُّنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 251 )
5-امالی شیخ طوسی...حضرت رضا علیه السّلام فرمود:کسی که مشهور بعبادت باشد او را در دین خودش پاک و بی غل و غش ندانید که خدا شهرت بعبادت و شهرت به لباس را مبغوض دارد.سپس فرمود:خداوند متعال بر مردم در شبانه روز فقط هفده رکعت نماز واجب کرده هر کس که آنها را انجام دهد از غیر آنها مورد سؤال واقع نمیشود. پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله دو برابر آنها را(34 رکعت)بر آنها اضافه نمود که اگر نقصانی در فرائض و نمازهای واجب رخ دهد و کمبودی از حیث خشوع و خضوع و آداب نماز پیدا شود با این نوافل 34 رکعت جبران گردد.البته بدیهی است که خداوند برای نماز و روزه زیادی و مستحبی کسی را عذاب نمیکند ولی اگر در رفتار و کردار خود بر خلاف سنت و روش اسلامی و دینی عمل نماید مورد مواخذه و کیفر قرار میگیرد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 259 )
ص : 7291
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَی بْنُ إِسْمَاعِیلَ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : صِلُوا أَرْحَامَکُمْ بِالدُّنْیَا بِالسَّلاَمِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 255 )
ص : 7292
وَ عَنْهُ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ؛ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْقَاسَانِیُّ جَمِیعاً، عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ اَلْمِنْقَرِیِّ، عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً . قَالَ: «نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ فِی أَهْلِ اَلذِّمَّهِ، ثُمَّ نَسَخَهَا قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: قاتِلُوا اَلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ لا بِالْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ لا یُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا یَدِینُونَ دِینَ اَلْحَقِّ مِنَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ حَتّی یُعْطُوا اَلْجِزْیَهَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ فَمَنْ کَانَ مِنْهُمْ فِی دَارِ اَلْإِسْلاَمِ فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ إِلاَّ اَلْجِزْیَهُ أَوِ اَلْقَتْلُ، وَ مَالُهُمْ فَیْءٌ، وَ ذَرَارِیُّهُمْ سَبْیٌ، وَ إِذَا قَبِلُوا اَلْجِزْیَهَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ حَرُمَ عَلَیْنَا سَبْیُهُمْ، وَ حَرُمَتْ أَمْوَالُهُمْ، وَ حَلَّتْ لَنَا مُنَاکَحَتُهُمْ، وَ مَنْ کَانَ مِنْهُمْ فِی دَارِ اَلْحَرْبِ حَلَّ لَنَا سَبْیُهُمْ وَ أَمْوَالُهُمْ، وَ لَمْ تَحِلَّ لَنَا مُنَاکَحَتُهُمْ، وَ لَمْ یُقْبَلْ مِنْ أَحَدِهِمْ إِلاَّ اَلدُّخُولُ فِی اَلْإِسْلاَمِ، أَوِ اَلْجِزْیَهُ، أَوِ اَلْقَتْلُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 262 )
ص : 7293
20657-6 الکافی ،1/6/544/6 محمد عن ابن عیسی عن الفقیه ،4226/349/3 السراد عن محمد بن مارد قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: ما من مؤمن یکون فی منزله عنز حلوب إلا قدس أهل ذلک المنزل و بورک علیهم فإن کانتا اثنتین قدسوا و بورک علیهم فی کل یوم مرتین قال فقال بعض أصحابنا و کیف یقدسون قال الکافی ، یقف علیهم ملک فی کل صباح فیقول لهم الفقیه ، یقال ش قدستم و بورک علیکم و طبتم و طاب إدامکم قال قلت و ما معنی قدستم قال طهرتهم.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 850 )
ص : 7294
حَدَّثَنِی حَکِیمُ بْنُ دَاوُدَ بْنِ حَکِیمٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ اَلْخَطَّابِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : حَرَمُ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ خَمْسُ فَرَاسِخَ مِنْ أَرْبَعَهِ جَوَانِبِ اَلْقَبْرِ.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 272 )
حکیم بن داود بن حکیم رحمه اللّه علیه، از سلمه بن خطاب، از منصور بن عبّاس حدیث را تا حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام مرفوعه نقل کرده و گفته است: حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام فرمودند: حریم قبر حسین علیه السّلام پنج فرسخ از چهار جانب قبر می باشد.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 824 )
ص : 7295
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْهَیْثَمِ بْنِ أَبِی مَسْرُوقٍ اَلنَّهْدِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرَّجُلُ آتِیهِ وَ أُکَلِّمُهُ بِبَعْضِ کَلاَمِی فَیَعْرِفُهُ کُلَّهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ آتِیهِ فَأُکَلِّمُهُ بِالْکَلاَمِ فَیَسْتَوْفِی کَلاَمِی کُلَّهُ ثُمَّ یَرُدُّهُ عَلَیَّ کَمَا کَلَّمْتُهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ آتِیهِ فَأُکَلِّمُهُ فَیَقُولُ أَعِدْ عَلَیَّ فَقَالَ یَا إِسْحَاقُ وَ مَا تَدْرِی لِمَ هَذَا قُلْتُ لاَ قَالَ اَلَّذِی تُکَلِّمُهُ بِبَعْضِ کَلاَمِکَ فَیَعْرِفُهُ کُلَّهُ فَذَاکَ مَنْ عُجِنَتْ نُطْفَتُهُ بِعَقْلِهِ وَ أَمَّا اَلَّذِی تُکَلِّمُهُ فَیَسْتَوْفِی کَلاَمَکَ ثُمَّ یُجِیبُکَ عَلَی کَلاَمِکَ فَذَاکَ اَلَّذِی رُکِّبَ عَقْلُهُ فِیهِ فِی بَطْنِ أُمِّهِ وَ أَمَّا اَلَّذِی تُکَلِّمُهُ بِالْکَلاَمِ فَیَقُولُ أَعِدْ عَلَیَّ فَذَاکَ اَلَّذِی رُکِّبَ عَقْلُهُ فِیهِ بَعْدَ مَا کَبِرَ فَهُوَ یَقُولُ لَکَ أَعِدْ عَلَیَّ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 26 )
اسحاق بن عمار گوید بحضرت صادق علیه السّلام عرض کردم: نزد مردی میروم و بعضی از سخنم را میگویم او تمام مقصود مرا میفهمد و مردی دیگر نزد او میروم و تمام سخنم را باو میگویم او طبق گفته من جواب میدهد و مردی دیگر نزد او میروم و سخنم را میگویم او (چون مقصود مرا نمیفهمد) میگوید دوباره بگو. فرمود: ای اسحاق میدانی چرا چنین است؟ گفتم: نه، فرمود: آنکه تمام سخن ترا از بعض گفتارت میفهمد، کسی است که نطفه اش با عقلش خمیر شده است و آنکه پس از اتمام سخنت جوابترا میگوید کسی است که عقلش در شکم مادر باو آمیخته است و آنکه چون سخنش گوئی گوید: دوباره بگو کسی است که پس از بزرگ شدن عقلش باو آمیخته شده او است که میگوید دوباره بگو.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 30 )
27-اسحق بن عمار گوید:به امام صادق(علیه السّلام)گفتم: مردی است که نزد او می روم و سخنم را تمام نکردم همه مقصودم را می فهمد و یکی هست که سخنم را با او تمام می کنم و او همه را حفظ می کند و به من تحویل می دهد و با بعضی هم که سخن می کنم می گویند دوباره بگو،فرمود:ای اسحق،می دانی چه سبب دارد؟گفتم:نه،فرمود:آنکه از یک جمله همه مقصود ترا می فهمد،عقل با نطفه او خمیر شده و آنکه پس از اتمام سخن همه را یاد می گیرد و به تو بر می گرداند در شکم مادر که بوده عقل با جسم او ترکیب شده و اما آنکه همه سخن خود را به او تحویل می دهی و می گوید دوباره بگو،او پس از آنکه بزرگ شده عقل با وی ترکیب شده است و از این رو می گوید دوباره بگو.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 71 )
27-اسحاق بن عمار می گوید:به امام صادق علیه السّلام عرض کردم:مردی است که نزد او می روم با او سخن می گویم هنوز قسمتی از سخنم را تمام نکردم که مقصودم را می فهمد و دیگری است که وقتی سخنم تمام می شود(منظورم)می فهمد و پاسخم را می دهد و مردی که وقتی سخنم را تمام می کنم می گوید دوباره برایم تعریف کن.فرمود:ای اسحاق، می دانی سببش چیست؟گفتم:نه،فرمود:آنکه از یک جمله همه مقصود ترا می فهمد،عقل با سرشت او به هم آمیخته و آنکه پس از تمام شدن سخنت،همه را می فهمد و به تو برمی گرداند در شکم مادر که بوده عقل با جسم او ترکیب شده و اما آنکه وقتی همه سخن خود را به او تحویل می دهی و باز می گوید دوباره بگو کسی است که وقتی بزرگ شده عقل با او درآمیخته است از این رو می گوید دوباره بگو.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 45 )
«عده من اصحابنا عن احمد بن محمد عن الهیثم بن ابی مسروق النهدی». ،و اسم ابی مسروق عبد اللّه و کنیته ابو محمد قریب الامر ،قال الکشی:قال حمدویه:عن اصحابنا انه فاضل و قال قال حمدویه لابی مسروق:ابن یقال له الهیثم،سمعت اصحابنا یذکرونهما کلاهما فاضلان«صه»قال النجاشی:له کتاب روی عنه محمد بن علی بن محبوب، «عن الحسین بن خالد». ،من اصحاب الکاظم علیه السلام و فی بعض النسخ الصیرفی من اصحاب الرضا علیه السلام و یحتمل ان یکون الحسین بن خالد بن طهمان و هو ابن ابی العلاء الخفاف،و قال احمد بن الحسین هو مولی بنی عامر و اخواه علی و عبد الحمید،روی الجمیع عن ابی عبد اللّه علیه السلام و کان الحسین اوجههم کذا قاله النجاشی له کتاب یعد فی الاصول روی عنه ابن ابی عمیر و صفوان کذا فی الفهرست. «عن إسحاق بن عمار قال:قلت لابی عبد اللّه علیه السلام الرجل آتیه و اکلمه ببعض کلامی فیعرفه کله و منهم من آتیه فاکلمه بالکلام فیستوفی کلامی کله ثم یرده علی کما کلمته،و منهم من آتیه فاکلمه فیقول اعد علی فقال:یا إسحاق و ما تدری لم هذا؟قلت: لا قال:الّذی تکلمه ببعض کلامک فیعرفه کله فذاک من عجنت نطفته بعقله،و اما الّذی تکلمه فیستوفی کلامک ثم یجیبک علی کلامک فذاک الّذی رکب عقله فیه فی بطن أمه، و اما تکلمه بالکلام فیقول:اعد علی فذاک الّذی رکب عقله فیه بعد ما کبر فهو یقول: لک اعد علی». لما ذکر إسحاق بن عمار عند ابی عبد اللّه علیه السلام تفاوت احوال المخاطبین فی استماع الکلام بان بعضهم کان بحیث اذا اتاه و کلمه ببعض کلامه فهم من ذلک البعض معنی الکلام کله،و منهم من اذا کلمه و سمع بعض الکلام یحتاج فی فهم المعنی الی ان یستوفی سماع الجمیع حتی یفهم لکن اذا استمع الجمیع فهم معناه و عرفه فیرده کما سمعه حافظا لالفاظه و معانیه،و منهم من اذا سمع الکلام لم یفهم اوّل سمعه بل یحتاج الی الاعاده و التکریر و کان غرضه الاستکشاف عن لمیه هذا التفاوت فی افراد البشر،فأفاد علیه السلام عله ذلک و سره. و اعلم ان اللّه تعالی خلق جواهر النفوس الانسانیه مختلفه فی الصفاء و الکدوره و عقولها متفاوته فی القوه و النورانیه،فبعضها شریفه نورانیه مائله الی الخیر مستعده لقبول النور و العلم بادنی وسیله کاستعداد الکبریت للاشتعال یکاد زیتها یضیء و لو لم تمسسه نار. و منها جاسیه الجوهر کدره الذات خسیسه ظلمانیه فهی لخمود نور الفطره و خمود ماء القریحه بحیث لا ینجع فیها التعلیم و التهذیب اصلا. و منها ما یتوسط بینهما و الی هذا التفاوت و الاختلاف اشیر فی قوله تعالی:
أَ فَمَنْ شَرَحَ اَللّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ فَهُوَ عَلی نُورٍ مِنْ رَبِّهِ فَوَیْلٌ لِلْقاسِیَهِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِکْرِ اَللّهِ أُولئِکَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ
(الزمر-22). ثم اعلم ان هذه النفوس کما هی مختلفه متفاوته فی جواهرها و ذواتها و قبولها و استعدادها لافاضه العلوم و الانوار فکذلک أیضا موادها و ابدانها متفاوته فی اللطافه و الاعتدال،فاشرف النفوس لالطف الاجساد و اعدلها و ابعدها عن التضاد و اخسها لاکثفها و اخرجها عن التسویه و الاعتدال کما فی قوله:
فَإِذا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی
*
(الحجر-29)،جعل نفخ الروح متوقفا علی التسویه و التعدیل،فاذا کانت المواد متفاوته فی اللطافه و الاعتدال فکلما کانت الماده الطف و اجود کان تعلق النفس بها اقدم و اسرع. فاذا تقرر ما ذکرناه فنقول:اشار علیه السلام الی منشأ تفاوت النفوس فی الفهم بتفاوتها فی الجوهر شرفا و خسه و نورانیه و ظلمانیه،و الی تفاوتها فی الجوهر بتفاوتها فی النطف و المواد،فبعض النفوس ممن عجنت ماده بدنه باثر نور العقل منذ کانت نطفه فتلک النفس فی الدرجه العلیا من القبول،و بعضها ممن عجنت مادته بذلک عند کونه فی بطن أمه فهی فی الدرجه الوسطی،و بعضها ممن رکب فیه اثر العقل عند ما تولد بدنه و بلغ فنفسه فی الدرجه السفلی. فالقسم الاول من افراد البشر من اذا تکلمه احد ببعض کلامه عرف الکل، و الثانی من اذا تکلمه احد فیستوفی کلامه جمیعا عرف المعنی فیجیبه او یرده،و الثالث من اذا استمع کلاما و استوفی لم یفهم الکلام و لم یعرف معناه فیقول:اعد علی کلامک حتی انظر الی معناه،فالاول سابق بالخیرات و الثانی مقتصد و الاخیر ظالم لنفسه لظلمه جوهره.و اللّه اعلم بالصواب.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 1 , ص 577 )
الحدیث السابع و العشرون قوله رحمه اللّه:عن الحسین بن خالد هو الحسین بن خالد بن سدیر الصیرفی،روی عن الکاظم و الرضا علیهما السلام.
( التعلیقه علی کتاب الکافی ؛ ج 1 , ص 53 )
شرح: روایت است از اسحاق بن عمّار گفت که: گفتم امام جعفر صادق را علیه السّلام که: مردی از مؤمنان، می آیم نزد او و می گویم با او بعض سخن خود را، پس تمام نکرده، همگیِ آن را می فهمد.و بعض مؤمنان، کسی است که می آیم نزد او، پس با او می گویم تمام سخن خود را، پس همگی آن را می فهمد و جواب می گوید، چنانچه گفته ام با او. و بعض مؤمنان، کسی است که می آیم نزد او، پس با او می گویم تمام سخن خود را، پس چون نمی فهمد، می گوید که باز گو سخن خود را با من. پس امام علیه السّلام گفت که: ای اسحاق! این را نیز نمی دانی که چراست این؟ گفتم که: نه. گفت که: آن که سخن را تمام نکرده، می فهمد، کسی است که خمیر کرده شده آب منی که او از آن، حاصل شده با خردمندی اش در پشت پدر.و آن که تمامِ سخن خود را با او می گویی، پس همگی را می فهمد، پس از آن، جواب می گوید، چنانچه گفتۀ توست، کسی است که جا داده شده خردمندی او در او در شکم مادرش.و آن که تمامِ سخن خود را با او می گویی، پس می گوید که باز گو، کسی است که جا داده شده خردمندی او در او بعد از بیرون آمدن از شکم مادر و بزرگ شدن، پس او می گوید تو را که باز گو با من. مراد، این است که: این تفاوت به اختیار غیر اللّه تعالی نیست، موافق آنچه گذشت در شرح حدیث پانزدهم.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 1 , ص 263 )
هدیّه: «نهد»بفتح النون وسکون الهاء:قبیله من الیمن. «ببعض کلامی»أی کلامی الحقّ،أو علم الکلام الحقّ.وغرض السائل السؤال عن لِمَ التفاوت فی مراتب عقول الخاصّه وتذکّرهم. «فیستوفی کلامی»أی أخذه فهماً وحفظاً کما سمع. «وما تدری»علی الإخبار،واحتمال الاستفهام کما تری.«عجنت المرأه»کنصر واعتجنت،بمعنی،أی أخذت عجیناً. «کبر»الرجل کعلم کبراً کصغراً:سنّ. قال برهان الفضلاء سلّمه اللّه تعالی: «الرجل آتیه»من المؤمنین.و«الکلام»هنا أعمّ من اللغوی وغیره.«وما تدری»علی الإخبار،أی هذا أیضاً توبیخاً له،وهو من الفطحیّه،إلّاأنّه لا کلام فی ثقته.وله أصلٌ معتمد علیه،وتفرّد النجاشی بما قال فیه من:أنّ الأقوی التوقّف فیما ینفرد به. «عجنت نطفته بعقله»،أی فی صلب أبیه. وقال الفاضل الاسترآبادی: «من عجنت»یعنی من کان عاقلاً فی ظهر أبیه،ومَن صار عاقلاً فی بطن اُمّه،ومن اکتسب العقل من الناس. وقصده علیه السلام أن یتکلّم السائل علی قدر عقله.والمقصود أنّ هذا یرجع إلی اختلاف الأنفس فی الاستعدادات الذاتیّه،وإلیه ناظر قوله صلی الله علیه و آله:«الناس معادن کمعادن الذهب والفضّه،خیارهم فی الجاهلیّه خیارهم فی الإسلام» .انتهی. لا یخفی ما فی قوله:«فی الاستعدادات الذاتیّه».وستسمع جوابه فی آخر هذه الهدیّه. وقال السیّد الأجل النائینی رحمه الله: «ببعض کلامی»الذی اُرید أن اُکلّمه بکلّه فیعرف کلّه،ما کلّمته به وما لم اُکلّمه به.ثمّ ذکر القسمین الآخرین،أی الذی یفهم ما کلّمه به ویضبطه. «ثمّ یردّه»،أی الکلام علیه ویجیبه. «کما کلّمه»،أی علی وفق کلامه عند المباحثه.أو المراد ردّ کلامه علیه،کما هو عند الإعلام والإفهام،والذی لا یفهم ما کلّمه به،أو یفهم ولا یضبطه. ومقصوده:إظهار خفاء سبب هذا الاختلاف بین الإفهام علیه والسؤال عنه،فأتی علیه السلام أوّلاً بإظهار ما هو مقصوده بقوله:«وما تدری لِمَ هذا»بالعاطف علی کلامه،فصدّقه السائل بقوله:«لا»،أی لا أدری لِمَ هذا. ویحتمل أن یکون قوله:وما تدری استفهاماً،أی أو ما تدری؟لکن لا یحسن الواو حینئذٍ،فإنّه لا وجه للعطف،ولا حسن للاستئناف. ثمّ شرع علیه السلام فی بیان سبب الاختلاف فقال:«الذی تکلّمه»،وهو أوّل ذکره السائل. «من عجنت نطفته بعقله»؛أی خلقت النفس المتعلّقه ببدنه المناسبه له علی هیئه کمالیّه تناسب العقل،فیشتدّ ارتباطها به،ویقوی إشراقه علیها وتتّصل به. ثمّ قال علیه السلام:«وأمّا الذی تکلّمه فیستوفی کلامک،ثمّ یجیبک علی کلامک»؛أی یکلّمک بکلام علی طبق کلامک. «فذاک الذی رکّب عقله فیه فی بطن اُمّه»،أی حصل لنفسه ذلک الارتباط،واستحکم فیه بالإشراق بعد التعلّق بالبدن بالقابلیّه الحاصله لها باعتباره،متضمّنه إلی مالها فی نفسها. ثمّ قال:«وأمّا الذی یکلّمه بالکلام فیقول:أعد علیَّ،فذاک الذی رکّب عقله فیه بعدما کبر»؛أی استحکم فیه ذلک الارتباط بعد استکمال الحواسّ وحصول البدیهیّات والمبادئ،فما للثالث یکون للثانی علی الوجه الأتمّ مع زیاده،ومالهما یکون للأوّل علی الوجه الأکمل مع زیاده .انتهی. قیل:«الواو»فی مثل«أوما تدری»علی الاستفهام من الزیادات للتأکید. ویستشمّ من سائر بیان السیّد رحمه الله:ابتناؤه علی أصل من اُصول الفلاسفه من أنّ الآثار والارتباطات باقتضاء الطبائع وإیجاب الفاعل،إلّاأنّه صرّح فی مواضع من إفاداته ببطلان الإیجاب وثبوت اقتضاء الطبیعه،إن شاء اللّه وأذِن.
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 1 , ص 284 )
مجهول و فی بعض النسخ الحسن بن خالد و هو أیضا مجهول و الظاهر الحسین کما فی العلل. قوله: ثم یرده علی: أی أصل الکلام کما سمعه أو یجیب علی ما کلمته و الثانی أظهر. قوله علیه السلام: و ما تدری لم هذا؟ قیل: إنما قال علیه السلام ذلک تتمه لسؤاله و لذا أتی بالعاطف فصدقه السائل بقوله لا أی لا أدری و یحتمل أن یکون قوله: و ما تدری استفهاما أی أو ما تدری لکن لا یحسن الواو فإنه لا وجه للعطف حینئذ و الأحسن الاستئناف انتهی ثم اعلم أنه یحتمل أن یکون کلامه علیه السلام فی الجواب جاریا علی وجه المجاز، لبیان اختلاف الأنفس فی الاستعدادات الذاتیه أی کأنه عجنت نطفته بعقله مثلا، و أن یکون المراد أن بعض الناس یستکمل نفسه الناطقه بالعقل و استعداد فهم الأشیاء و إدراک الخیر و الشر، عند کونه نطفه، و بعضهم عند کونه فی البطن، و بعضهم بعد کبر الشخص و استعمال الحواس و حصول البدیهیات و تجربه الأمور، و أن یکون المراد الإشاره إلی أن اختلاف المواد البدنیه له مدخل فی اختلاف العقل.
( مرآه العقول ؛ ج 1 , ص 85 )
ص : 7296
خَیْرُ اَلشِّیَمِ أَرْضَاهَا. .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 356 )
ص : 7297
نی، [الغیبه] ، للنعمانی اِبْنُ عُقْدَهَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یُوسُفَ عَنِ اِبْنِ مِهْرَانَ عَنِ اِبْنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ أَبِیهِ وَ وُهَیْبٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : إِذَا رَأَیْتُمْ نَاراً مِنَ اَلْمَشْرِقِ شِبْهَ اَلْهَرَوِیِّ اَلْعَظِیمِ تَطْلُعُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ أَوْ سَبْعَهً فَتَوَقَّعُوا فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ اَللّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ ثُمَّ قَالَ اَلصَّیْحَهُ لاَ تَکُونُ إِلاَّ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ شَهْرِ اَللَّهِ وَ هِیَ صَیْحَهُ جَبْرَئِیلَ إِلَی هَذَا اَلْخَلْقِ ثُمَّ قَالَ یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ بِاسْمِ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَیَسْمَعُ مَنْ بِالْمَشْرِقِ وَ مَنْ بِالْمَغْرِبِ لاَ یَبْقَی رَاقِدٌ إِلاَّ اِسْتَیْقَظَ وَ لاَ قَائِمٌ إِلاَّ قَعَدَ وَ لاَ قَاعِدٌ إِلاَّ قَامَ عَلَی رِجْلَیْهِ فَزَعاً مِنْ ذَلِکَ اَلصَّوْتِ فَرَحِمَ اَللَّهُ مَنِ اِعْتَبَرَ بِذَلِکَ اَلصَّوْتِ فَأَجَابَ فَإِنَّ اَلصَّوْتَ اَلْأَوَّلَ هُوَ صَوْتُ جَبْرَئِیلَ اَلرُّوحِ اَلْأَمِینِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلصَّوْتُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فِی لَیْلَهِ جُمُعَهٍ لَیْلَهِ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ فَلاَ تَشُکُّوا فِی ذَلِکَ وَ اِسْمَعُوا وَ أَطِیعُوا وَ فِی آخِرِ اَلنَّهَارِ صَوْتُ إِبْلِیسَ اَللَّعِینِ یُنَادِی أَلاَ إِنَّ فُلاَناً قُتِلَ مَظْلُوماً لِیُشَکِّکَ اَلنَّاسَ وَ یُفْتِنَهُمْ فَکَمْ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ مِنْ شَاکٍّ مُتَحَیِّرٍ قَدْ هَوَی فِی اَلنَّارِ وَ إِذَا سَمِعْتُمُ اَلصَّوْتَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَلاَ تَشُکُّوا أَنَّهُ صَوْتُ جَبْرَئِیلَ وَ عَلاَمَهُ ذَلِکَ أَنَّهُ یُنَادِی بِاسْمِ اَلْقَائِمِ وَ اِسْمِ أَبِیهِ حَتَّی تَسْمَعَهُ اَلْعَذْرَاءُ فِی خِدْرِهَا فَتُحَرِّضُ أَبَاهَا وَ أَخَاهَا عَلَی اَلْخُرُوجِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ بُدَّ مِنْ هَذَیْنِ اَلصَّوْتَیْنِ قَبْلَ خُرُوجِ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ صَوْتٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ هُوَ صَوْتُ جَبْرَئِیلَ وَ صَوْتٍ مِنَ اَلْأَرْضِ فَهُوَ صَوْتُ إِبْلِیسَ اَللَّعِینِ یُنَادِی بِاسْمِ فُلاَنٍ أَنَّهُ قُتِلَ مَظْلُوماً یُرِیدُ اَلْفِتْنَهَ فَاتَّبِعُوا اَلصَّوْتَ اَلْأَوَّلَ وَ إِیَّاکُمْ وَ اَلْأَخِیرَ أَنْ تَفْتَتِنُوا بِهِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ یَقُومُ اَلْقَائِمُ إِلاَّ عَلَی خَوْفٍ شَدِیدٍ مِنَ اَلنَّاسِ وَ زَلاَزِلَ وَ فِتْنَهٍ وَ بَلاَءٍ یُصِیبُ اَلنَّاسَ وَ طَاعُونٍ قَبْلَ ذَلِکَ وَ سَیْفٍ قَاطِعٍ بَیْنَ اَلْعَرَبِ وَ اِخْتِلاَفٍ شَدِیدٍ بَیْنَ اَلنَّاسِ وَ تَشْتِیتٍ فِی دِینِهِمْ وَ تَغْیِیرٍ فِی حَالِهِمْ حَتَّی یَتَمَنَّی اَلْمُتَمَنِّی اَلْمَوْتَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً مِنْ عِظَمِ مَا یَرَی مِنْ کَلَبِ اَلنَّاسِ وَ أَکْلِ بَعْضِهِمْ بَعْضاً فَخُرُوجُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا خَرَجَ یَکُونُ عِنْدَ اَلْیَأْسِ وَ اَلْقُنُوطِ مِنْ أَنْ یَرَوْا فَرَجاً فَیَا طُوبَی لِمَنْ أَدْرَکَهُ وَ کَانَ مِنْ أَنْصَارِهِ وَ اَلْوَیْلُ کُلُّ اَلْوَیْلِ لِمَنْ نَاوَاهُ وَ خَالَفَهُ وَ خَالَفَ أَمْرَهُ وَ کَانَ مِنْ أَعْدَائِهِ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُومُ بِأَمْرٍ جَدِیدٍ وَ کِتَابٍ جَدِیدٍ وَ سُنَّهٍ جَدِیدَهٍ وَ قَضَاءٍ جَدِیدٍ عَلَی اَلْعَرَبِ شَدِیدٌ وَ لَیْسَ شَأْنُهُ إِلاَّ اَلْقَتْلَ لاَ یَسْتَبْقِی أَحَداً وَ لاَ یَأْخُذُهُ فِی اَللَّهِ لَوْمَهُ لاَئِمٍ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا اِخْتَلَفَ بَنُو فُلاَنٍ فِیمَا بَیْنَهُمْ فَعِنْدَ ذَلِکَ فَانْتَظِرُوا اَلْفَرَجَ وَ لَیْسَ فَرَجُکُمْ إِلاَّ فِی اِخْتِلاَفِ بَنِی فُلاَنٍ فَإِذَا اِخْتَلَفُوا فَتَوَقَّعُوا اَلصَّیْحَهَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ بِخُرُوجِ اَلْقَائِمِ إِنَّ اَللّهَ یَفْعَلُ ما یَشاءُ وَ لَنْ یَخْرُجَ اَلْقَائِمُ وَ لاَ تَرَوْنَ مَا تُحِبُّونَ حَتَّی یَخْتَلِفَ بَنُو فُلاَنٍ فِیمَا بَیْنَهُمْ فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ طَمِعَ اَلنَّاسُ فِیهِمْ وَ اِخْتَلَفَتِ اَلْکَلِمَهُ وَ خَرَجَ اَلسُّفْیَانِیُّ وَ قَالَ لاَ بُدَّ لِبَنِی فُلاَنٍ أَنْ یَمْلِکُوا فَإِذَا مَلَکُوا ثُمَّ اِخْتَلَفُوا تَفَرَّقَ کُلُّهُمْ وَ تَشَتَّتَ أَمْرُهُمْ حَتَّی یَخْرُجَ عَلَیْهِمُ اَلْخُرَاسَانِیُّ وَ اَلسُّفْیَانِیُّ هَذَا مِنَ اَلْمَشْرِقِ وَ هَذَا مِنَ اَلْمَغْرِبِ یَسْتَبِقَانِ إِلَی اَلْکُوفَهِ کَفَرَسَیْ رِهَانٍ هَذَا مِنْ هُنَا وَ هَذَا مِنْ هُنَا حَتَّی یَکُونَ هَلاَکُ بَنِی فُلاَنٍ عَلَی أَیْدِیهِمَا أَمَا إِنَّهُمَا لاَ یُبْقُونَ مِنْهُمْ أَحَداً ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خُرُوجُ اَلسُّفْیَانِیِّ وَ اَلْیَمَانِیِّ وَ اَلْخُرَاسَانِیِّ فِی سَنَهٍ وَاحِدَهٍ وَ فِی شَهْرٍ وَاحِدٍ فِی یَوْمٍ وَاحِدٍ وَ نِظَامٍ کَنِظَامِ اَلْخَرَزِ یَتْبَعُ بَعْضُهُ بَعْضاً فَیَکُونُ اَلْبَأْسُ مِنْ کُلِّ وَجْهٍ وَیْلٌ لِمَنْ نَاوَاهُمْ وَ لَیْسَ فِی اَلرَّایَاتِ أَهْدَی مِنْ رَایَهِ اَلْیَمَانِیِّ هِیَ رَایَهُ هُدًی لِأَنَّهُ یَدْعُو إِلَی صَاحِبِکُمْ فَإِذَا خَرَجَ اَلْیَمَانِیُّ حَرَّمَ بَیْعَ اَلسِّلاَحِ عَلَی اَلنَّاسِ وَ کُلِّ مُسْلِمٍ وَ إِذَا خَرَجَ اَلْیَمَانِیُّ فَانْهَضْ إِلَیْهِ فَإِنَّ رَایَتَهُ رَایَهُ هُدًی وَ لاَ یَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ یَلْتَوِیَ عَلَیْهِ فَمَنْ فَعَلَ فَهُوَ مِنْ أَهْلِ اَلنَّارِ لِأَنَّهُ یَدْعُو إِلَی اَلْحَقِّ وَ إِلی طَرِیقٍ مُسْتَقِیمٍ ثُمَّ قَالَ لِی إِنَّ ذَهَابَ مُلْکِ بَنِی فُلاَنٍ کَقِصَعِ اَلْفَخَّارِ وَ کَرَجُلٍ کَانَتْ فِی یَدِهِ فَخَّارَهٌ وَ هُوَ یَمْشِی إِذْ سَقَطَتْ مِنْ یَدِهِ وَ هُوَ سَاهٍ عَنْهَا فَانْکَسَرَتْ فَقَالَ حِینَ سَقَطَتْ هَاهْ شِبْهَ اَلْفَزَعِ فَذَهَابُ مُلْکِهِمْ هَکَذَا أَغْفَلُ مَا کَانُوا عَنْ ذَهَابِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 230 )
ص : 7298
ل، [الخصال] ، ع، [علل الشرائع] ، ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] : سَأَلَ اَلشَّامِیُّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ یَوْمِ اَلْأَرْبِعَاءِ اَلَّذِی یَتَطَیَّرُ مِنْهُ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ آخِرُ أَرْبِعَاءَ فِی اَلشَّهْرِ وَ سَاقَ اَلْحَدِیثَ إِلَی أَنْ قَالَ وَ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ أَخَذَتِ اَلْعَمَالِیقُ اَلتَّابُوتَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 451 )
ص : 7299
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِهِ: وَ نَزَعْنا مِنْ کُلِّ أُمَّهٍ شَهِیداً یَقُولُ: مِنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ إِمَامَهَا فَقُلْنا هاتُوا بُرْهانَکُمْ فَعَلِمُوا أَنَّ اَلْحَقَّ لِلّهِ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یَفْتَرُونَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 138 )
ص : 7300
فس، [تفسیر القمی ] ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : شَارِبَ اَلْخَمْرِ لاَ تُصَدِّقُوهُ إِذَا حَدَّثَ وَ لاَ تُزَوِّجُوهُ إِذَا خَطَبَ وَ لاَ تَعُودُوهُ إِذَا مَرِضَ وَ لاَ تَحْضُرُوهُ إِذَا مَاتَ وَ لاَ تَأْتَمِنُوهُ عَلَی أَمَانَهٍ فَمَنِ اِئْتَمَنَهُ عَلَی أَمَانَهٍ فَاسْتَهْلَکَهَا فَلَیْسَ لَهُ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُخْلِفَ عَلَیْهِ وَ لاَ أَنْ یَأْجُرَهُ عَلَیْهَا لِأَنَّ اَللَّهَ یَقُولُ وَ لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ وَ أَیُّ سَفِیهٍ أَسْفَهُ مِنْ شَارِبِ اَلْخَمْرِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 127 )
ص : 7301
قَوْلَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «أَمَا وَ اَللَّهِ لَوْ ثَبَتَتْ قَدَمَایَ لَغَیَّرْتُ أُمُوراً کَثِیرَهً» .
( التعجب من أغلاط العامه فی مسأله الإمامه , جلد 1 , صفحه 81 )
ص : 7302
بِسْمِ اَللَّهِ اَلْمَلِکِ اَلْحَقِّ وَ ما قَدَرُوا اَللّهَ حَقَّ قَدْرِهِ وَ اَلْأَرْضُ جَمِیعاً قَبْضَتُهُ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَ اَلسَّماواتُ مَطْوِیّاتٌ بِیَمِینِهِ سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا یُشْرِکُونَ بِسْمِ اَللّهِ مَجْراها وَ مُرْساها إِنَّ رَبِّی لَغَفُورٌ رَحِیمٌ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 261 )
(این دعا وقت سوار شدن کشتی خوانده شود:)«بنام خداوند پادشاه حقیقی جهان و آنچنان که باید حق او شناخته نشده،زمین در قیامت همه در اختیار اوست، و آسمانها بدست قدرت او بهم پیچیده است،خداوند از آنچه شریکش قرار داده اند منزه است،بنام خدا در حرکت و سکون آن،پروردگار من آمرزنده و مهربان است.»
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 501 )
«به نام خداوند فرمانروای حقیقی جهان،و خدا را آن گونه که حق اوست نشناخته اند و تمام زمین در قیامت در اختیار اوست و آسمان ها به دست او پیچیده است.از آنچه برای او شریک قرار می دهند منزه و بلندمرتبه است،به نام خدا در حرکت و لنگر انداختن آن همانا پروردگارم آمرزنده و مهربان است».
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 557 )
ص : 7303
وَ عَنْهُ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی عِمْرَانَ اَلْعِجْلِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْعَلاَءِ اَلْخَفَّافِ عَنْ عَطِیَّهَ اَلْعَوْفِیِّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا قُلْتُ وَ لاَ قَالَ اَلْقَائِلُونَ قَبْلِی مِثْلَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ . وَ رَوَاهُ فِی کِتَابِ اَلتَّوْحِیدِ : مِثْلَهُ وَ کَذَا کُلُّ مَا قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 211 )
ص : 7304
عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْقَاسَانِیِّ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّزَّاقِ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ رَاشِدٍ عَنِ اَلزُّهْرِیِّ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمِ بْنِ شِهَابٍ قَالَ: سُئِلَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ أَیُّ اَلْأَعْمَالِ أَفْضَلُ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ مَا مِنْ عَمَلٍ بَعْدَ مَعْرِفَهِ اَللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ مَعْرِفَهِ رَسُولِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَفْضَلَ مِنْ بُغْضِ اَلدُّنْیَا وَ إِنَّ لِذَلِکَ لَشُعَباً کَثِیرَهً وَ لِلْمَعَاصِی شُعَباً فَأَوَّلُ مَا عُصِیَ اَللَّهُ بِهِ اَلْکِبْرُ وَ هِیَ مَعْصِیَهُ إِبْلِیسَ حِینَ «أَبی وَ اِسْتَکْبَرَ وَ کانَ مِنَ اَلْکافِرِینَ » وَ اَلْحِرْصُ وَ هِیَ مَعْصِیَهُ آدَمَ وَ حَوَّاءَ حِینَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُمَا: «فَکُلا مِنْ حَیْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ اَلشَّجَرَهَ فَتَکُونا مِنَ اَلظّالِمِینَ » فَأَخَذَا مَا لاَ حَاجَهَ بِهِمَا إِلَیْهِ فَدَخَلَ ذَلِکَ عَلَی ذُرِّیَّتِهِمَا إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ ذَلِکَ أَنَّ أَکْثَرَ مَا یَطْلُبُ اِبْنُ آدَمَ مَا لاَ حَاجَهَ بِهِ إِلَیْهِ ثُمَّ اَلْحَسَدُ وَ هِیَ مَعْصِیَهُ اِبْنِ آدَمَ حَیْثُ حَسَدَ أَخَاهُ فَقَتَلَهُ فَتَشَعَّبَ مِنْ ذَلِکَ حُبُّ اَلنِّسَاءِ وَ حُبُّ اَلدُّنْیَا وَ حُبُّ اَلرِّئَاسَهِ وَ حُبُّ اَلرَّاحَهِ وَ حُبُّ اَلْکَلاَمِ وَ حُبُّ اَلْعُلُوِّ وَ اَلثَّرْوَهِ فَصِرْنَ سَبْعَ خِصَالٍ فَاجْتَمَعْنَ کُلُّهُنَّ فِی حُبِّ اَلدُّنْیَا فَقَالَ اَلْأَنْبِیَاءُ وَ اَلْعُلَمَاءُ بَعْدَ مَعْرِفَهِ ذَلِکَ حُبُّ اَلدُّنْیَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَهٍ وَ اَلدُّنْیَا دُنْیَاءَانِ دُنْیَا بَلاَغٌ وَ دُنْیَا مَلْعُونَهٌ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 130 )
از علی بن الحسین علیهما السلام پرسیدند، کدام عمل نزد خدای عز و جل بهتر است؟ فرمود: هیچ عملی بعد از معرفت خدای جل و عز و رسولش بهتر از بغض دنیا نیست، و برای آن شعبه های بسیاریست و برای گناهان (نافرمانیهای خدا) شعبه های بسیاریست: نخستین نافرمانی که خدا را نمودند تکبر بود و آن نافرمانی شیطان بود، زمانی که سر پیچی و گردنفرازی کرد و از کافران گشت. و دیگر حرص است که نافرمانی آدم و حوا بود، زمانی که خدای عز و جل بآنها فرمود:«از هر چه خواهید بخورید ولی باین درخت نزدیک مشوید که از ستمکاران باشید،25 - سوره 2» پس آدم و حوا چیزی را گرفتند که بدان احتیاج نداشتند، و این خصلت تا روز قیامت در ذریه آنها رخنه کرد، از این رو و بیشتر آنچه را آدمیزاد میطلبد بدان احتیاج ندارد. و دیگر حسد است که نافرمانی پسر آدم (قابیل) بود، زمانی که به برادرش (هابیل) حسد برد و او را کشت، و از این نافرمانیها دوستی زنان و دوستی دنیا و دوستی ریاست و دوستی استراحت و دوستی سخن گفتن و دوستی سروری و ثروت منشعب گشت و اینها هفت خصلت است که همگی در دوستی دنیا گرد آمده اند، از این رو پیغمبران و دانشمندان بعد از شناختن این مطلب گفتند: دوستی دنیا سر هر خطا و گناهست و دنیا دو گونه است: دنیای رساننده و دنیای ملعون (یعنی دنیائی که انسان را بطاعت و قرب خدا میرساند بقدر کفاف است که آن ممدوح و پسندیده است و دنیائی که بیش از مقدار کفاف و زیادتر از احتیاجست که آن مایه لعنت و دوری از رحمت خداست).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 198 )
11-از زهری محمد بن مسلم بن شهاب،گوید:از علی بن الحسین(علیهما السّلام)پرسش شد،کدام عمل نزد خدا عز و جل بهتر است؟ در پاسخ فرمود:هیچ عملی بعد از معرفت خدا عز و جل و معرفت رسول خدا بهتر از بغض دنیا نیست و به راستی برای آن تیره های بسیار است و برای گناهان هم تیره های بسیار است،نخست چیزی که برای آن،خدا نافرمانی شد،کبر و بزرگ منشی است که نافرمانی شیطان است هنگامی که سر باز زد و بزرگی به خود بست و از کافران گردید،و دیگر،حرص است که گناه آدم و حوا است هنگامی که خدا عز و جل به آنها فرمود(25 سوره بقره):«بخورید از هرجا خواهید و نزدیک این درخت نروید تا از ستمکاران شوید»و آنها از چیزی که بدان نیازی نداشتند برگرفتند و این حرص در نژاد آنها تا روز قیامت به جا ماند و این برای آن است که بیشتر چیزی که آدمی زاده می جوید آن است که بدان نیازی ندارد،سپس حسد است که گناه پسر آدم است هنگامی که به برادرش حسد برد و او را کشت و از این حب زنان و حب دنیا و حب ریاست و حب راحت و حب سخنوری و حب آقائی و ثروتمندی منشعب گردید و هفت خصلت شدند و همه در حب دنیا گرد آمدند و پیغمبران و دانشمندان پس از دانستن آن گفتند:دوستی دنیا سر هر گناهی است،دنیا دو دنیا است،یکی برای رفع ضرورت زندگی و دیگر دنیای ملعون و نفرین شده.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 391 )
11-از علی بن الحسین علیه السّلام پرسیدند کدام عمل نزد خدای عز و جل بهتر است؟ در پاسخ فرمود:هیچ عملی بعد از شناخت خدای عز و جل و شناخت رسول خدا بهتر از بغض دنیا نیست و به راستی برای آن شعبه هائی است و برای گناهان شعبه های بسیاری است نخستین نافرمانی از خدا کبر بود و آن نافرمانی شیطان بود زمانی که گردنکشی کرد و از کافران شد و دیگر، حرص است که گناه آدم و حوا است هنگامی که خدای عز و جل به آنها فرمود:«از هرچه بخواهید بخورید ولی به این درخت نزدیک مشوید که از ستمکاران خواهید شد(بقره/25)»و آنها از چیزی که به آن نیاز نداشتند استفاده کردند و این حرص در نژاد آنها تا روز قیامت بر جای ماند و این برای آن است که بیشتر چیزی که آدمی زاده می جوید آن است که بدان نیازی ندارد،و دیگر حسد است که گناه پسر آدم است هنگامی که به برادرش حسد برد و او را کشت و از این نافرمانی ها دوستی زنان و دوستی دنیا و دوستی ریاست و راحت طلبی و حب سخنگوئی و آقائی و ثروتمند شدن منشعب شد و هفت خصلت شدند و همه در دوستی دنیا جمع شدند و پیامبران و دانشمندان پس از دانستن آن گفتند:دوستی دنیا منشأ هر گناهی است،دنیا دو دنیاست،یکی برای رفع ضرورت زندگی و دیگر دنیای ملعون و نفرین شده.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 373 )
: ضعیف. و أن لذلک أی لبغض الدنیا لشعبا أی من الصفات الحسنه و الأعمال الصالحه، و هی ضد شعب المعاصی کالتواضع مع الکبر و القنوع مع الحرص و الرضا بما آتاه الله مع الحسد، و قد مر ذکر الأضداد کلها فی باب جنود العقل و الجهل، و إنما ذکر هنا معظمها. و هی معصیه آدم هی عند الإمامیه مجاز و النهی عندهم نهی تنزیه فدخل ذلک أی الحرص، أو أخذ ما لا حاجه به إلیه و ذلک أن أکثر ما یطلب إنما قال: أکثر لأن قدر الکفاف لا بد منه فتشعب من ذلک أی من ذلک المذکور و هو الکبر و الحرص و الحسد، و التخصیص بالحسد بعید معنی حب النساء أی لمحض الشهوه لا لاتباع السنه، أو إذا انتهی إلی الحرام و الشبهه و حب الدنیا أی حیاه الدنیا و کراهه الموت لئلا ینافی اجتماعهن فی حب الدنیا و إن احتمل أن یکون المراد اجتماع الخمسه، أو الظرفیه المجازیه و حب الرئاسه أی بغیر استحقاق أو الباطله أو لمحض الاستیلاء و الغلبه. و حب الراحه کان النوم أیضا داخل فیها و حب الکلام أی بغیر فائده أو للفخر و المراء و حب العلو أی فی المجالس أو الأعم و حب الثروه أی الکثره فی الأموال أو الأعم منها و من الأولاد و العشائر و الأتباع. و روی فی المحاسن عن أبی عبد الله علیه السلام قال: أول ما عصی الله به ست: حب الدنیا، و حب الرئاسه، و حب الطعام، و حب النساء، و حب النوم، و حب الراحه. قوله علیه السلام: و العلماء، أی الأوصیاء أو الأعم و قولهم أما بالوحی أو بعلومهم الکامله، ثم لما کان هنا مظنه أن ارتکاب کل ما فی الدنیا مذموم قسم علیه السلام الدنیا إلی دنیا بلاغ أی تبلغ به إلی الآخره و یحصل بها مرضات الرب تعالی أو دنیا تکون بقدر الضروره و الکفاف فالزائد علیها ملعونه أی ملعون صاحبها فالإسناد علی المجاز أو هی ملعونه أی بعیده من الله و من الخیر و السعاده قال فی النهایه: البلاغ ما یتبلغ و یتوصل به إلی الشیء المطلوب، و فی المصباح: البلغه ما یتبلغ به من العیش و لا یفضل یقال: تبلغ به إذا اکتفی به، و فی هذا بلاغ و بلغه و تبلغ أی کفایه.
( مرآه العقول ؛ ج 8 , ص 280 )
ص : 7305
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ نَهَی عَنِ اَلصَّلاَهِ فِی ثِیَابِ اَلْیَهُودِ وَ اَلْمَجُوسِ وَ اَلنَّصَارَی یَعْنِی اَلَّتِی قَدْ لَبِسُوهَا .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 177 )
ص : 7306
وَ مِنْهُ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : سَمَّی اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْحُسَیْنَ سَیِّداً وَ سَیُخْرِجُ اَللَّهُ مِنْ صُلْبِهِ رَجُلاً اِسْمُهُ اِسْمُ نَبِیِّکُمْ یَمْلَأُ اَلْأَرْضَ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 224 )
ص : 7307
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ بَعْضَ أَصْحَابِنَا قَدْ رَوَی عَنْکَ أَنَّکَ قُلْتَ إِذَا أَحَلَّ اَلرَّجُلُ لِأَخِیهِ اَلْمُؤْمِنِ جَارِیَتَهُ فَهِیَ لَهُ حَلاَلٌ قَالَ نَعَمْ یَا فُضَیْلُ قُلْتُ فَمَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ عِنْدَهُ جَارِیَهٌ لَهُ نَفِیسَهٌ وَ هِیَ بِکْرٌ أَحَلَّ مَا دُونَ اَلْفَرْجِ أَ لَهُ أَنْ یَفْتَضَّهَا قَالَ لَیْسَ لَهُ إِلاَّ مَا أَحَلَّ لَهُ مِنْهَا وَ لَوْ أَحَلَّ لَهُ قُبْلَهً مِنْهَا لَمْ یَحِلَّ لَهُ مَا سِوَی ذَلِکَ قُلْتُ أَ رَأَیْتَ إِنْ أَحَلَّ لَهُ دُونَ اَلْفَرْجِ فَغَلَبَتِ اَلشَّهْوَهُ فَأَفْضَاهَا قَالَ لاَ یَنْبَغِی لَهُ ذَلِکَ قُلْتُ فَإِنْ فَعَلَ یَکُونُ زَانِیاً قَالَ لاَ وَ لَکِنْ خَائِناً وَ یَغْرَمُ لِصَاحِبِهَا عُشْرَ قِیمَتِهَا . قَالَ اَلْحَسَنُ وَ حَدَّثَ رِفَاعَهُ بْنُ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : بِمِثْلِهِ إِلاَّ أَنَّ رِفَاعَهَ قَالَ اَلْجَارِیَهُ اَلنَّفِیسَهُ تَکُونُ عِنْدِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 327 )
ص : 7308
اَلْعِلَلُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا عِنْدَهُ عَنْ جُلُودِ اَلْخَزِّ فَقَالَ لَیْسَ بِهِ بَأْسٌ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّهَا عِلاَجِی وَ إِنَّمَا هِیَ کِلاَبٌ تَخْرُجُ مِنَ اَلْمَاءِ فَقَالَ إِذَا خَرَجَتْ تَعِیشُ خَارِجاً مِنَ اَلْمَاءِ قُلْتُ لاَ قَالَ لَیْسَ بِهِ بَأْسٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 218 )
ص : 7309
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلنَّوْفَلِیِّ رَفَعَهُ قَالَ : مَا قُرِئَتِ اَلْحَمْدُ عَلَی وَجَعٍ سَبْعِینَ مَرَّهً إِلاَّ سَکَنَ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 623 )
عبد اللّه بن فضل نوفلی در حدیث مرفوعی (که سند را بمعصوم رسانده) حدیث کند که فرموده: سورۀ حمد بر هیچ دردی هفتاد بار خوانده نشود جز آنکه آن درد آرام گیرد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 429 )
15-از عبد اللّه بن فضل نوفلی حدیث را به معصوم رسانیده که فرمود: حمد بر هیچ دردی هفتاد بار خوانده نشود جز اینکه آرام گردد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 451 )
15-«عبد اللّه بن فضل نوفلی»حدیث را به معصوم رسانیده که فرمود:
بر هیچ دردی هفتاد بار حمد خوانده نشود جز اینکه آرام گردد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 753 )
: مرفوع.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 511 )
ص : 7310
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ عَادَ زَیْدَ بْنَ أَرْقَمَ فَلَمَّا دَخَلَ عَلَیْهِ قَالَ زَیْدٌ مَرْحَباً بِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَائِداً وَ هُوَ عَلَیْنَا عَاتِبٌ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ ذَلِکَ لَمْ یَکُنْ یَمْنَعُنِی عَنْ عِیَادَتِکَ إِنَّهُ مَنْ عَادَ مَرِیضاً اِلْتِمَاسَ رَحْمَهِ اَللَّهِ وَ تَنَجُّزَ مَوْعِدِهِ کَانَ فِی خَرِیفِ اَلْجَنَّهِ مَا دَامَ جَالِساً عِنْدَ اَلْمَرِیضِ حَتَّی إِذَا خَرَجَ مِنْ عِنْدِهِ بَعَثَ اَللَّهُ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ حَتَّی اَللَّیْلِ وَ إِنْ عَادَ مُمْسِیاً کَانَ فِی خَرِیفِ اَلْجَنَّهِ مَا کَانَ جَالِساً عِنْدَ اَلْمَرِیضِ فَإِذَا خَرَجَ مِنْ عِنْدِهِ بَعَثَ اَللَّهُ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ حَتَّی اَلصَّبَاحِ فَأَحْبَبْتُ أَنْ أَتَعَجَّلَ ذَلِکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 80 )
ص : 7311
17322-1 الکافی ،1/1/128/5 العده عن أحمد عن عثمان عن سماعه قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : أوعد اللّه عز و جل فی مال الیتیم بعقوبتین إحداهما عقوبه الآخره النار و أما عقوبه الدنیا فقوله عز و جل وَ لْیَخْشَ اَلَّذِینَ لَوْ تَرَکُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّیَّهً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ الآیه یعنی لیخش أن خلفه ذریه کما صنع بهؤلاء الیتامی.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 305 )
ص : 7312
وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: یَهَبُ لِمَنْ یَشاءُ إِناثاً یَعْنِی لَیْسَ مَعَهُنَّ ذُکُورٌ وَ یَهَبُ لِمَنْ یَشاءُ اَلذُّکُورَ یَعْنِی لَیْسَ مَعَهُمْ أُنْثَی أَوْ یُزَوِّجُهُمْ ذُکْراناً وَ إِناثاً أَیْ یَهَبُ لِمَنْ یَشَاءُ ذُکْرَاناً وَ إِنَاثاً جَمِیعاً یَجْمَعُ لَهُ اَلْبَنِینَ وَ اَلْبَنَاتِ أَیْ یَهَبُهُمْ جَمِیعاً لِوَاحِدٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 586 )
ص : 7313
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ اَلْفَضْلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ إِذَا أُعْتِقَ أَ لَهُ أَنْ یَضَعَ نَفْسَهُ حَیْثُ شَاءَ وَ یَتَوَلَّی مَنْ أَحَبَّ فَقَالَ إِذَا أُعْتِقَ لِلَّهِ فَهُوَ مَوْلًی لِلَّذِی أَعْتَقَهُ وَ إِذَا أُعْتِقَ فَجُعِلَ سَائِبَهً فَلَهُ أَنْ یَضَعَ نَفْسَهُ وَ یَتَوَلَّی مَنْ شَاءَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 63 )
ص : 7314
قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ أَهْلَ اَلنَّارِ یَتَعَاوَوْنَ کَمَا یَتَعَاوَی اَلْکِلاَبُ وَ اَلذِّئَابُ مِمَّا یَلْقَوْنَ أَلِیمَ اَلْعَذَابِ مَا ظَنُّکَ یَا عَمْرُو بِقَوْمٍ لاَ یُقْضَی عَلَیْهِمْ فَیَمُوتُوا وَ لاَ یُخَفَّفُ عَنْهُمْ مِنْ عَذَابِهَا عَطَاشَی فِیهَا جِیَاعٌ کَلِیلَهٌ أَبْصَارُهُمْ صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ مُسْوَدَّهٌ وُجُوهُهُمْ خَاسِئِینَ فِیهَا نَادِمِینَ مَغْضُوبٌ عَلَیْهِمْ فَلاَ یُرْحَمُونَ وَ مِنَ اَلْعَذَابِ لا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ وَ فِی اَلنّارِ یُسْجَرُونَ وَ مِنَ اَلْحَمِیمِ یَشْرَبُونَ وَ مِنَ اَلزَّقُّومِ یَأْکُلُونَ وَ بِکَلاَلِیبِ اَلنَّارِ یُحْطَمُونَ وَ بِالْمَقَامِعِ یُضْرَبُونَ وَ اَلْمَلاَئِکَهُ اَلْغِلاَظُ اَلشِّدَادُ لاَ یَرْحَمُونَ فَهُمْ فِی اَلنَّارِ یُسْحَبُونَ عَلَی وُجُوهِهِمْ وَ مَعَ اَلشَّیَاطِینِ یُقَرَّنُونَ وَ فِی اَلْأَنْکَالِ وَ اَلْأَغْلاَلِ یُصَفَّدُونَ إِنْ دَعَوْا لَمْ یُسْتَجَبْ لَهُمْ وَ إِنْ سَأَلُوا حَاجَهً لَمْ تُقْضَ لَهُمْ هَذِهِ حَالُ مَنْ دَخَلَ اَلنَّارَ .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 508 )
عمرو بن ثابت نقل می کند که امام باقر(علیه السّلام)فرموده اند:دوزخیان از سختی عذابی که در آن می بینند همچون سگان و گرگان زوزه می کشند.ای عمرو!چه می پنداری در بارۀ قومی که مرگ آنان فرا نمی رسد تا بمیرند و از عذاب آنان هم کاسته نمی شود و در دوزخ تشنه و گرسنه اند،چشمهایشان را غبار پوشانده،کر و لال و کورند و سیه روی و زیانکار،مانده در دوزخ و پشیمان و خداوند بر آنان خشم گرفته و بر آنان هیچ رحمتی نمی شود.و از عذاب ایشان کاسته نمی شود و در دوزخ گداخته می شوند و از گنداب گرم آن می آشامند و از زقوم می خورند و با قلابهای آتشین از بدنهایشان می کنند و با گرزهای آتشین آنان را می زنند و فرشتگان سخت گیر و خشن رحم نمی کنند و آنان در دوزخ بر چهره افتاده اند و با شیطانها در یک بند کشیده شده اند و در زنجیر و غل بسته اند.اگر دعایی کنند برآورده نمی شود و چون نیازی بخواهند، کسی نیازشان را برنمی آورد.این است حال کسانی که به دوزخ درافتند .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 797 )
ص : 7315
بَعْضُ نُسَخِ اَلرَّضَوِیِّ ، عَنْ أَبِیهِ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ وَ تُجْزِئُهُ اَلشَّاهُ فِی اَلْمُتْعَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 81 )
ص : 7316
شی، [تفسیر العیاشی] ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ أَ لاَ أُعَلِّمُکَ شَیْئاً إِذَا قُلْتَهُ قَضَی اَللَّهُ دَیْنَکَ وَ أَنْعَشَکَ وَ أَنْعَشَ حَالَکَ فَقُلْتُ مَا أَحْوَجَنِی إِلَی ذَلِکَ فَعَلَّمَهُ هَذَا اَلدُّعَاءَ قُلْ فِی دُبُرِ صَلاَهِ اَلْفَجْرِ تَوَکَّلْتُ عَلَی اَلْحَیِّ اَلَّذِی لاَ یَمُوتُ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی اَلْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ اَلذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلْبُؤْسِ وَ اَلْفَقْرِ وَ مِنْ غَلَبَهِ اَلدَّیْنِ وَ اَلسُّقْمِ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُعِینَنِی عَلَی أَدَاءِ حَقِّکَ إِلَیْکَ وَ إِلَی اَلنَّاسِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 302 )
ص : 7317
عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَهَ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ سَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ وَ سَاءَتْهُ سَیِّئَتُهُ فَهُوَ مُؤْمِنٌ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 110 )
ص : 7318
حَدَّثَنَا مُوسَی بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ بُویَهْ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَلْخِیُّ مَعَهُ فَانْتَهَی إِلَی نَخْلَهٍ خَاوِیَهٍ فَقَالَ أَیَّتُهَا اَلنَّخْلَهُ اَلسَّامِعَهُ اَلْمُطِیعَهُ لِرَبِّهَا أَطْعِمِینَا فِیمَا جَعَلَ اَللَّهُ فِیکِ قَالَ فَتَسَاقَطَ عَلَیْنَا رُطَبٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فَأَکَلْنَا حَتَّی تَضَلَّعْنَا فَقَالَ اَلْبَلْخِیٌّ جُعِلْتُ فِدَاکَ سُنَّهٌ فِیکُمْ کَسُنَّهِ مَرْیَمَ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 254 )
ص : 7319
وَ أَخْبَرَنِی جَمَاعَهٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ أَنَّهُ قَالَ: سَأَلْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عُثْمَانَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ فَقُلْتُ لَهُ رَأَیْتَ صَاحِبَ هَذَا اَلْأَمْرِ قَالَ نَعَمْ وَ آخِرُ عَهْدِی بِهِ عِنْدَ بَیْتِ اَللَّهِ اَلْحَرَامِ وَ هُوَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ اَللَّهُمَّ أَنْجِزْ لِی مَا وَعَدْتَنِی. قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عُثْمَانَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ وَ رَأَیْتُهُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ مُتَعَلِّقاً بِأَسْتَارِ اَلْکَعْبَهِ فِی اَلْمُسْتَجَارِ وَ هُوَ یَقُولُ اَللَّهُمَّ اِنْتَقِمْ لِی مِنْ أَعْدَائِکَ .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 364 )
330/38-عبد اللّه بن جعفر حمیری گفته است:از محمّد بن عثمان پرسیدم:آیا صاحب این امر را دیده ای؟گفت:بله،و آخرین مرتبه ای که ایشان را زیارت کردم در بیت اللّه الحرام بود،در حالی که می گفت:خداوندا!آنچه را که به من وعده دادی حتمی کن.
و باز آن حضرت را دیدم که نزد مستجار،پردۀ کعبه را گرفته بود و می گفت:خداوندا! به وسیله من از دشمنانت انتقام بگیر.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 633 )
ص : 7320
فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْمَازِنِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا یَحْیَی بْنُ رَاشِدٍ عَنْ کَامِلٍ [اَلْکَلْبِیِّ] عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ : إِنَّ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی کِتَابِ اَللَّهِ اِسْماً لاَ یَعْرِفُهُ اَلنَّاسُ قُلْتُ [قُلْنَا] وَ مَا هِیَ قَالَ سَمَّاهُ نَهَراً فَقَالَ « إِنَّ اَللّهَ مُبْتَلِیکُمْ بِنَهَرٍ » کَمَا اِبْتَلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ إِذْ خَرَجُوا إِلَی [مِنَ اَلَّذِینَ اَلَّذِینَ مِنَ اَلدِّینِ] قِتَالِ جَالُوتَ فَابْتَلاَهُمْ بِنَهَرٍ فَابْتَلاَکُمْ بِوَلاَیَهِ عَلِیِّ [بْنِ أَبِی طَالِبٍ] عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْفَارِقُ [اَلْعَارِفُ اَلْقَارِفُ اَلْقَارُّ] فِیهَا نَاجٍ [ناجی] وَ اَلْمُقَصِّرُ فِیهَا مُذْنِبٌ وَ اَلتَّارِکُ لَهَا هَالِکٌ .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 69 )
ص : 7321
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلدَّقَّاقُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ اَلْبَرْمَکِیُّ قَالَ: حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ اَلْعَبَّاسِ قَالَ: حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ فَتْحِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُرْجَانِیِّ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَسْأَلُهُ عَنْ شَیْءٍ مِنَ اَلتَّوْحِیدِ فَکَتَبَ إِلَیَّ بِخَطِّهِ قَالَ جَعْفَرٌ: وَ إِنَّ فَتْحاً أَخْرَجَ إِلَیَّ اَلْکِتَابَ فَقَرَأْتُهُ بِخَطِّ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْمُلْهِمِ عِبَادَهُ اَلْحَمْدَ وَ فَاطِرِهِمْ عَلَی مَعْرِفَهِ رُبُوبِیَّتِهِ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 184 )
ص : 7322
13 - وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَا أَخَافُ عَلَی أُمَّتِی مُؤْمِناً وَ لاَ کَافِراً، أَمَّا اَلْمُؤْمِنُ فَیَحْجُزُهُ إِیمَانُهُ، وَ أَمَّا اَلْکَافِرُ فَیَدْفَعُهُ کُفْرُهُ. وَ لَکِنِّی أَخَافُ عَلَیْهَا مُنَافِقاً یَقُولُ مَا یَعْرِفُونَ، وَ یَعْمَلُ مَا یُنْکِرُونَ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 12 )
ص : 7323
اَلْکَافِی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کُنْ لِمَا تَرْجُو أَرْجَی مِنْکَ لِمَا لاَ تَرْجُو فَإِنَّ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ ذَهَبَ یَقْتَبِسُ نَاراً فَانْصَرَفَ مِنْهَا وَ هُوَ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 223 )
امام صادق علیه السّلام فرموده اند: امیدت به چیزی که در پس اش هستی، بیشتر از ناامیدی ات باشد. با آنکه موسی پیامبر بود برای یافتن آتش بارها به سوی آن رفت ولی بازگشت.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 353 )
ص : 7324
و فی روایه أبی أیّوب الخزّاز قال: [أعظم من جبرائیل، و لیس کما ظننت.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 502 )
ص : 7325
فس، [تفسیر القمی ] : وَ مِنَ اَلنّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ اِبْتِغاءَ مَرْضاتِ اَللّهِ قَالَ ذَاکَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَعْنَی یَشْرِی نَفْسَهُ أَیْ یَبْذُلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 40 )
ص : 7326
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمْ تُعْطَ أُمَّتِی أَقَلَّ مِنْ ثَلاَثٍ اَلْجَمَالِ وَ اَلصَّوْتِ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحِفْظِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 443 )
ص : 7327
اَلطَّبْرِسِیُّ فِی اَلْمِشْکَاهِ، عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّا أَهْلُ بَیْتٍ نَرَی مَا وَعَدْنَا عَلَیْنَا دَیْناً کَمَا صَنَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 458 )
ص : 7328
قال الشیخ الأجل الأکمل الشیخ علی ابن العالم النحریر الشیخ محمد بن المحقق المدقق الشیخ حسن بن العالم الربانی الشهید الثانی فی الدر المنثور فی ضمن أحوال والده الأمجد و کان مجاورا بمکه حیا و میتا أخبرتنی زوجته بنت السید محمد بن أبی الحسن رحمه الله و أم ولده: أنه لما توفی کن یسمعن عنده تلاوه القرآن طول تلک اللیله. و مما هو مشهور أنه کان طائفا فجاءه رجل بورد من ورد شتاء لیست فی تلک البلاد و لا فی ذلک الأوان فقال له من أین أتیت فقال من هذه الخرابات ثم أراد أن یراه بعد ذلک السؤال فلم یره. قلت و نقل نظیره فی البحار عن شیخه و أستاذه السید المؤید الأمجد الآمیرزا محمد الأسترآبادی صاحب الکتب فی الرجال و آیات الأحکام و غیرها و یحتمل الاتحاد و کون الوهم من الراوی لاتحاد الاسم و المکان و العمل و الله العالم و هذا المقام من الشیخ المزبور غیر بعید فقد رأینا فی ظهر نسخه من شرحه علی الاستبصار و کانت من متملکاته و کان فی مواضع منها خطه و فی ظهره خط ولده المذکور ما صورته انتقل مصنف هذا الکتاب و هو الشیخ السعید الحمید بقیه العلماء الماضین و خلف الکملاء الراسخین أعنی شیخنا و مولانا و من استفدنا من برکاته العلوم الشرعیه من الحدیث و الفروع و الرجال و غیره الشیخ محمد بن الشهید الثانی من دار الغرور إلی دار السرور لیله الاثنین العاشر من شهر ذی القعده الحرام سنه ألف و ثلاثین من هجره سید المرسلین و قد سمعت منه قدس الله روحه قبیل انتقاله بأیام قلائل مشافهه و هو یقول لی إنی أنتقل فی هذه الأیام عسی الله أن یعیننی علیها و کذا سمعه غیری و ذلک فی مکه المشرفه و دفناه برد الله مضجعه فی المعلی قریبا من مزار خدیجه الکبری حرره الفقیر إلی الله الغنی حسین بن حسن العاملی المشغری عامله الله بلطفه الخفی و الجلی بالنبی و الولی و الصحب الوفی فی التأریخ المذکور و نقل فی الدر المنثور هذه العباره عن النسخه المذکوره التی کانت عنده و رزقنا الله زیارته. و فی أمل الآمل الشیخ حسین بن الحسن العاملی المشغری کان فاضلا صالحا جلیل القدر شاعرا أدیبا قرأ علی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 297 )
ص : 7329
فَتَعَوَّذْ بِهَا أَنْتَ أَیْضاً قَبْلَ شُرُوعِکَ فِی عَمِلَ اَلْیَوْمِ اَلْمَذْکُورِ لِیَکُونَ حِرْزاً لَکَ مِنَ اَلْمَحْذُورِ وَ هِیَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ بِسْمِ اَللَّهِ خَیْرِ اَلْأَسْمَاءِ بِسْمِ اَللَّهِ رَبِّ اَلْآخِرَهِ وَ اَلْأُولَی وَ رَبِّ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاءِ اَلَّذِی لاَ یَضُرُّ مَعَ اِسْمِهِ کَیْدُ اَلْأَعْدَاءِ وَ بِهَا تُدْفَعُ کُلُّ اَلْأَسْوَاءِ وَ بِالْقَسَمِ بِهَا یُکْفَی مَنِ اِسْتَکْفَی اَللَّهُمَّ أَنْتَ رَبُّ کُلِّ شَیْءٍ وَ خَالِقُهُ وَ بَارِئُ کُلِّ مَخْلُوقٍ وَ رَازِقُهُ وَ مُحْصِی کُلِّ شَیْءٍ وَ عَالِمُهُ وَ کَافِی کُلِّ جَبَّارٍ وَ قَاصِمُهُ وَ مُعِینُ کُلِّ مُتَوَکِّلٍ عَلَیْهِ وَ عَاصِمُهُ وَ بِرُّ کُلِّ مَخْلُوقٍ وَ رَاحِمُهُ لَیْسَ لَکَ ضِدٌّ فَیُعَانِدُکَ [فیعادک] وَ لاَ نِدٌّ فَیُقَاوِمُکَ وَ لاَ شَبِیهٌ فَیُعَادِلُکَ تَعَالَیْتَ عَنْ ذَلِکَ عُلُوّاً کَبِیراً اَللَّهُمَّ بِکَ اِعْتَصَمْتُ وَ اِسْتَقَمْتُ وَ إِلَیْکَ تَوَجَّهْتُ وَ عَلَیْکَ اِعْتَمَدْتُ یَا خَیْرَ عَاصِمٍ وَ أَکْرَمَ رَاحِمٍ وَ أَحْکَمَ حَاکِمٍ وَ أَعْلَمَ عَالِمٍ مَنِ اِعْتَصَمَ بِکَ عَصَمْتَهُ وَ مَنِ اِسْتَرْحَمَکَ رَحِمْتَهُ وَ مَنِ اِسْتَکْفَاکَ کَفَیْتَهُ وَ مَنْ تَوَکَّلَ [عَلَیْکَ] أَمِنْتَهُ وَ هَدَیْتَهُ سَمْعاً لِقَوْلِکَ یَا رَبِّ وَ طَاعَهً لِأَمْرِکَ [بِأَمْرِکَ] اَللَّهُمَّ أَقُولُ وَ بِتَوْفِیقِکَ أَقُولُ وَ عَلَی کِفَایَتِکَ أَعُولُ وَ بِقُدْرَتِکَ أَطُولُ وَ بِکَ أَسْتَکْفِی وَ أَصُولُ فَاکْفِنِی اَللَّهُمَّ وَ أَنْقِذْنِی وَ تَوَلَّنِی وَ اِعْصِمْنِی وَ عَافِنِی وَ اِمْنَعْ مِنِّی وَ خُذْ لِی وَ کُنْ لِی بِعَیْنِکَ وَ لاَ تَکُنْ عَلَیَّ اَللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّی عَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْکَ أَنَبْتُ وَ إِلَیْکَ اَلْمَصِیرُ وَ أَنْتَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 471 )
ص : 7330
9547-21 الکافی ،1/8/172/4 بعض أصحابنا عن محمد بن عیسی عن علی بن بلال قال: کتبت إلی الرجل علیه السّلام أسأله عن الفطره و کم تدفع قال فکتب سته أرطال من تمر بالمدنی و ذلک تسعه أرطال بالبغدادی .
( الوافی , جلد 10 , صفحه 257 )
ص : 7331
و عن أبی حمزه ، عن أبی جعفر - علیه السلام - قال: سرقوا أکرم آیه فی کتاب اللّه : بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 11 )
ص : 7332
محص، [التمحیص] ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَلرَّبَّ لَیَلِی حِسَابَ اَلْمُؤْمِنِ فَیَقُولُ تَعْرِفُ هَذَا اَلْحِسَابَ فَیَقُولُ لاَ یَا رَبِّ فَیَقُولُ دَعَوْتَنِی فِی لَیْلَهِ کَذَا وَ کَذَا فِی کَذَا وَ کَذَا فَذَخَرْتُهَا لَکَ قَالَ فَمِمَّا یَرَی مِنْ عَظَمَهِ ثَوَابِ اَللَّهِ یَقُولُ یَا رَبِّ لَیْتَ أَنَّکَ لَمْ تَکُنْ عَجَّلْتَ لِی شَیْئاً وَ اِدَّخَرْتَهُ لِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 371 )
ص : 7333
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، اَلْفَضْلُ بْنُ یُوسُفَ اَلْقَصَبَانِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ أَهْلَ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ شَرَّفَهُمُ اَللَّهُ بِکَرَامَتِهِ وَ أَعَزَّهُمْ بِهُدَاهُ وَ اِخْتَصَّهُمْ لِدِینِهِ وَ فَضَّلَهُمْ بِعِلْمِهِ وَ اِسْتَحْفَظَهُمْ وَ أَوْدَعَهُمْ عِلْمَهُ عَلَی غَیْبِهِ فَهُمْ عِمَادٌ لِدِینِهِ شُهَدَاءُ عَلَیْهِ وَ أَوْتَادٌ فِی أَرْضِهِ قُوَّامٌ بِأَمْرِهِ بَرَأَهُمْ قَبْلَ خَلْقِهِ أَظِلَّهٌ عَنْ یَمِینِ عَرْشِهِ نُجَبَاءُ فِی عِلْمِهِ اِخْتَارَهُمْ وَ اِنْتَجَبَهُمْ وَ اِرْتَضَاهُمْ فَجَعَلَهُمْ عَلَماً لِعِبَادِهِ وَ أَدِلاَّءَ لَهُمْ عَلَی صِرَاطِهِ فَهُمُ اَلْأَئِمَّهُ اَلدُّعَاهُ وَ اَلْقَادَهُ اَلْهَادِیَهُ وَ اَلْقُضَاهُ اَلْحُکَّامُ وَ اَلنُّجُومُ اَلْأَعْلاَمُ وَ اَلْأُسْرَهُ اَلْمُتَخَیَّرَهُ وَ اَلْعِتْرَهُ اَلْمُطَهَّرَهُ وَ اَلْأُمَّهُ اَلْوُسْطَی وَ اَلصِّرَاطُ اَلْأَعْلَمُ وَ اَلسَّبِیلُ اَلْأَقْوَمُ زِینَهُ اَلنُّجَبَاءِ وَ وَرَثَهُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ هُمُ اَلرَّحِمُ اَلْمَوْصُولَهُ وَ اَلْکَهْفُ اَلْحَصِینُ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ نُورُ أَبْصَارِ اَلْمُهْتَدِینَ وَ عِصْمَهٌ لِمَنْ لَجَأَ إِلَیْهِمْ وَ أَمْنٌ لِمَنِ اِسْتَجَارَ بِهِمْ وَ نَجَاهٌ لِمَنْ تَبِعَهُمْ یَغْتَبِطُ مَنْ وَالاَهُمْ وَ یَهْلِکُ مَنْ عَادَاهُمْ وَ یَفُوزُ مَنْ تَمَسَّکَ بِهِمْ وَ اَلرَّاغِبُ مِنْهُمْ مَارِقٌ وَ اَللاَّزِمُ لَهُمْ لاَحِقٌ وَ هُمُ اَلْبَابُ اَلْمُبْتَلَی بِهِ مَنْ أَتَاهُ نَجَا وَ مَنْ أَبَاهُ هَوَی حِطَّهٌ لِمَنْ دَخَلَهُ وَ حُجَّهٌ عَلَی مَنْ تَرَکَهُ إِلَی اَللَّهِ یَدْعُونَ وَ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ وَ بِکِتَابِهِ یَحْکُمُونَ وَ بِآیَاتِهِ یَرْشُدُونَ فِیهِمْ نَزَلَتْ رِسَالَتُهُ وَ عَلَیْهِمْ هَبَطَتْ مَلاَئِکَتُهُ وَ إِلَیْهِمْ نَفَثَ اَلرُّوحُ اَلْأَمِینُ فَضْلاً مِنْهُ وَ رَحْمَهً وَ آتَاهُمْ ما لَمْ یُؤْتِ أَحَداً مِنَ اَلْعالَمِینَ فَعِنْدَهُمْ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ مَا یَلْتَمِسُونَ وَ یَفْتَقِرُ إِلَیْهِ وَ یَحْتَاجُ إِلَیْهِ مِنَ اَلْعِلْمِ اَلشَّاقِّ وَ اَلْهُدَی مِنَ اَلضَّلاَلَهِ وَ اَلنُّورِ عِنْدَ دُخُولِ اَلظُّلَمِ فَهُمُ اَلْفُرُوعُ اَلطَّیِّبَهُ وَ اَلشَّجَرَهُ اَلْمُبَارَکَهُ وَ مَعْدِنُ اَلْعِلْمِ وَ مُنْتَهَی اَلْحِلْمِ وَ مَوْضِعُ اَلرِّسَالَهِ وَ مُخْتَلَفُ اَلْمَلاَئِکَهِ فَهُمْ أَهْلُ بَیْتِ اَلرَّحْمَهِ وَ اَلْبَرَکَهِ أَذْهَبَ اَللَّهُ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 255 )
ص : 7334
وَ رَوَی اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ أَخْبَرَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَلسّابِقُونَ اَلسّابِقُونَ `أُولئِکَ اَلْمُقَرَّبُونَ فَقَالَ نَطَقَ اَللَّهُ بِهَذَا یَوْمَ ذَرَأَ اَلْخَلْقَ فِی اَلْمِیثَاقِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اَلْخَلْقَ بِأَلْفَیْ عَامٍ فَقُلْتُ فَسِّرْ لِی ذَلِکَ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمَّا أَرَادَ أَنْ یَخْلُقَ اَلْخَلْقَ خَلَقَهُمْ مِنْ طِینٍ وَ رَفَعَ لَهُمْ نَاراً وَ قَالَ اُدْخُلُوهَا فَکَانَ أَوَّلَ مَنْ دَخَلَهَا مُحَمَّدٌ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ تِسْعَهُ اَلْأَئِمَّهِ إِمَامٌ بَعْدَ إِمَامٍ ثُمَّ اِتَّبَعَتْهُمْ شِیعَتُهُمْ فَهُمْ وَ اَللَّهِ اَلسَّابِقُونَ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 620 )
ص : 7335
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : اَلْعَافِیَهُ مُلْکٌ خَفِیٌّ.
( صحیفه الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 86 )
با اسناد نقل شده امام رضا(علیه السلام)فرمود که علی بن حسین(علیه السلام)فرموده: تندرستی سلطنت پنهان است
( صحیفه الرضا علیه السلام / ترجمه حجازی ؛ ج 1 , ص 124 )
ص : 7336
وَ فِی اَلْحَدِیثِ: أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَهَی أَنْ یُسَافَرَ بِالْقُرْآنِ إِلَی أَرْضِ اَلْعَدُوِّ مَخَافَهَ أَنْ یَنَالَهُ أَیْدِی اَلْعَدُوِّ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 142 )
ص : 7337
نَصْرٌ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنِ اَلشَّعْبِیِّ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ أَدْهَمَ عَنْ صَعْصَعَهَ قَالَ: ثُمَّ أَقْبَلَ اَلْأَشْتَرُ یَضْرِبُ بِسَیْفِهِ جُمْهُورَ اَلنَّاسِ حَتَّی کَشَفَ أَهْلَ اَلشَّامِ عَنِ اَلْمَاءِ وَ هُوَ یَقُولُ لاَ تَذْکُرُوا مَا قَدْ مَضَی وَ فَاتَاوَ اَللَّهُ رَبِّی بَاعِثٌ أَمْوَاتاً مِنْ بَعْدِ مَا صَارُوا صَدًی رُفَاتاً لَأُورِدَنَّ خَیْلِیَ اَلْفُرَاتَا شُعْثَ اَلنَّوَاصِی أَوْ یُقَالَ مَاتَا . وَ کَانَ لِوَاءُ اَلْأَشْعَثِ مَعَ مُعَاوِیَهَ بْنِ اَلْحَارِثِ فَقَالَ لَهُ اَلْأَشْعَثُ لِلَّهِ أَنْتَ لَیْسَ اَلنَّخَعُ بِخَیْرٍ مِنْ کِنْدَهَ قَدِّمْ لِوَاءَکَ فَإِنَّ اَلْحَظَّ لِمَنْ سَبَقَ فَتَقَدَّمَ صَاحِبُ اَللِّوَاءِ وَ هُوَ یَقُولُ: أَ نَعْطِشُ اَلْیَوْمَ وَ فِینَا اَلْأَشْعَثُوَ اَلْأَشْعَثُ اَلْخَیْرُ کَلَیْثٍ یَعْبَثُ فَأَبْشِرُوا فَإِنَّکُمْ لَنْ تَلْبَثُواأَنْ تَشْرَبُوا اَلْمَاءَ فَسُبُّوا وَ ارْفُثُوا مَنْ لاَ یَرِدْهُ وَ اَلرِّجَالُ تَلْهَثُ. وَ قَالَ اَلْأَشْعَثُ إِنَّکَ لَشَاعِرٌ وَ مَا أَنْعَمْتَ لِی بُشْرَی وَ کَرِهَ أَنْ یَخْلُطَ اَلْأَشْتَرَ بِهِ فَنَادَی اَلْأَشْعَثُ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّمَا اَلْحَظُّ لِمَنْ سَبَقَ. قَالَ وَ حَمَلَ عَمْرٌو اَلْعُکِّیُّ مِنْ أَصْحَابِ مُعَاوِیَهَ وَ هُوَ یَقُولُ اُبْرُزْ إِلَی ذَا اَلْکَبْشِ یَا نَجَاشِیاِسْمِیَ عَمْرٌو وَ أَبُو خِرَاشِ وَ فَارِسُ اَلْهَیْجَاءِ بِانْکِمَاشِیتُخْبِرُ عَنْ بَأْسِی وَ اِحْرِنْفَاشِی فَشَدَّ عَلَیْهِ اَلنَّجَاشِیُّ وَ هُوَ یَقُولُ أَرْوِدْ قَلِیلاً فَأَنَا اَلنَّجَاشِیمِنْ سَرْوِ کَعْبٍ لَیْسَ بِالرَّقَاشِی أَخُو حُرُوبٍ فِی رِبَاطِ اَلْجَاشِوَ لاَ أَبِیعُ اَللَّهْوَ بِالْمَعَاشِ أَنْصُرُ خَیْرَ رَاکِبٍ وَ مَاشِأَعْنِی عَلِیّاً بَیِّنَ اَلرِّیَاشِ مِنْ خَیْرِ خَلْقِ اَللَّهِ فِی نَشْنَاشِ مُبَرَّأً مِنْ نَزَقِ اَلطُّیَّاشِ بَیْتُ قُرَیْشٍ لاَ مِنَ اَلْحَوَاشِیلَیْثُ عَرِینٍ لِلْکِبَاشِ غَاشِ یَقْتُلُ کَبْشَ اَلْقَوْمِ بِالْهِرَاشِوَ ذِی حُرُوبٍ بَطَلٍ وَ نَاشِ خَفَّ لَهُ أَخْطَفَ فِی اَلْبِطَاشِ مِنْ أُسْدِ خَفَّاَنٍ وَ لَیْثٍ شَاشِ . فَضَرَبَهُ ضَرْبَهً فَفَلَقَ هَامَتَهُ بِالسَّیْفِ وَ حَمَلَ أَبُو اَلْأَعْوَرِ وَ هُوَ یَقُولُ أَنَا أَبُو اَلْأَعْوَرِ وَ اِسْمِی عَمْرٌوأَضْرِبُ قُدْماً لاَ أُوَلِّی اَلدُّبُرْ لَیْسَ بِمِثْلِی یَا فَتَی یُغْتَرُّوَ لاَ فَتًی یُلاَقِینِی یُسَرُّ أَحْمِی ذِمَارِی وَ اَلْمُحَامِی حُرٌّجَرَی إِلَی اَلْغَایَاتِ فَاسْتَمَرَّ . فَحَمَلَ عَلَیْهِ اَلْأَشْتَرُ وَ هُوَ یَقُولُ: لَسْتُ وَ إِنْ یُکْرَهْ ذَا اَلْخِلاَطِ لَیْسَ أَخُو اَلْحَرْبِ بِذِی اِخْتِلاَطِ لَکِنْ عُبُوسٌ غَیْرُ مُسْتَشَاطِ هَذَا عَلِیٌّ جَاءَ فِی اَلْأَسْبَاطِ وَ خَلَّفَ اَلنَّعِیمَ بِالْإِفْرَاطِ بِعَرْصَهٍ فِی وَسَطِ اَلْبَلاَطِ مُنَحَّلُ اَلْجِسْمِ مِنَ اَلرِّبَاطِ یَحْکُمُ حُکْمَ اَلْحَقِّ لاَ اِعْتِبَاطِ. وَ حَمَلَ شُرَحْبِیلُ بْنُ اَلسِّمْطِ فَقَالَ: أَنَا شُرَحْبِیلُ أَنَا اِبْنُ اَلسِّمْطِ مُبَیِّنُ اَلْفِعْلِ بِهَذَا اَلشَّطِّ بِالطَّعْنِ سَمْحاً بِقَنَاهِ اَلْخَطِّ أَطْلُبُ ثَارَاتِ قَتِیلِ اَلْقِبْطِ جَمَعْتُ قَوْمِی بِاشْتِرَاطِ اَلشَّرْطِ عَلَی اِبْنِ هِنْدٍ وَ أَنَا اَلْمُوَطِّی حَتَّی أَنَاخُوا بِالْمُحَامِی اَلْخَطِّ جُنْدٌ یَمَانٍ لَیْسَ هُمْ بِخَلْطٍ. فَأَجَابَهُ اَلْأَشْعَثُ بْنُ قَیْسٍ إِنِّی أَنَا اَلْأَشْعَثُ وَ اِبْنُ قَیْسٍفَارِسُ هَیْجَاءِ قَبِیلِ دَوْسِ لَسْتُ بِشَکَّاکٍ وَ لاَ مَمْسُوسِ کِنْدَهُ رُمْحِی وَ عَلِیٌّ قَوْسِی. وَ قَالَ حَوْشَبٌ ذُو ظَلِیمٍ یَا أَیُّهَا اَلْفَارِسُ اُدْنُ لاَ تُرَعْأَنَا أَبُو مُرَّ وَ هَذَا ذُو کَلَعَ مُسَوَّدٌ بِالشَّامِ مَا شَاءَ صَنَعَأَبْلِغْ عَنِّی أَشْتَرَاً أَخَا اَلنَّخَعِ وَ اَلْأَشْعَثَ اَلْغَیْثَ إِذَا اَلْمَاءُ اُمْتُنِعَ قَدْ کَثُرَ اَلْغَدْرُ لَدَیْکُمْ لَوْ نَفَعَ. فَأَجَابَهُ اَلْأَشْعَثُ أَبْلِغْ عَنِّی حَوْشَباً وَ ذَا کَلَعَوَ شُرْحَبِیلَ ذَاکَ أَهْلَکَ اَلطَّمَعَ قَوْمٌ جُفَاهٌ لاَ حَیاً وَ لاَ وَرَعْیَقُودُهُمْ ذَاکَ اَلشَّقِیُّ اَلْمُبْتَدِعْ إِنِّی إِذَا اَلْقِرْنُ لِقِرْنٍ یَخْتَضِعُوَ أَبْرَقُوهَا فِی عَجَاجٍ قَدْ سَطَعَ أَحْمِی ذِمَارِی مِنْهُمُ وَ أَمْتَنِعُ. وَ قَالَ اَلْأَشْتَرُ أَیْضاً فَجَالَ یَا حَوْشَبُ اَلْجِلْفُ وَ یَا شَیْخَ کَلَعْأَیُّکُمَا أَرَادَ أَشْتَرَ اَلنَّخَعْ هَا أَنَا ذَا وَ قَدْ یَهُولُکَ اَلْفَزَعُفِی حَوْمَهٍ وَسْطَ قَرَارٍ قَدْ شَرَعْ ثُمَّ تُلاَقِی بَطَلاً غَیْرَ جَزِعْسَائِلْ بِنَا طَلْحَهَ وَ أَصْحَابَ اَلْبِدَعْ وَ سَلْ بِنَا ذَاتَ اَلْبَعِیرِ اَلْمُضْطَجِعْ کَیْفَ رَأَوْا وَقْعَ اَللُّیُوثِ فِی اَلنَّقَعْ تَلْقَی امْرَأً کَذَاکَ مَا فِیهِ خَلَعْوَ خَالَفَ اَلْحَقَّ بِدِینٍ وَ اِبْتَدَعْ .
( وقعه صفین , جلد 1 , صفحه 179 )
ص : 7338
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَضَی فِی رَجُلٍ أَسْلَمَ ثُمَّ قُتِلَ خَطَأً وَ لَیْسَ لَهُ وَارِثٌ فَقَالَ اِقْسِمُوا اَلدِّیَهَ فِی عِدَّهٍ مِمَّنْ أَسْلَمَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 208 )
ص : 7339
2633-4 الکافی ،1/9/177/2 محمد عن ابن عیسی عن محمد بن خالد و الحسین عن النضر عن یحیی الحلبی عن بشیر عن أبی حمزه عن أبی جعفر علیه السّلام قال: إن العبد المسلم إذا خرج من بیته زائرا أخاه لله لا لغیره التماس وجه اللّه رغبه فیما عنده وکل اللّه به سبعین ألف ملک ینادونه من خلفه إلی أن یرجع إلی منزله ألا طبت و طابت لک الجنه .
( الوافی , جلد 5 , صفحه 590 )
ص : 7340
حَدَّثَنَا سَلَمَهُ بْنُ اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُثَنَّی عَنْ أَبِی عِمْرَانَ اَلنَّهْدِیِّ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: حَدِیثُنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لاَ یَحْتَمِلُهُ إِلاَّ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ أَوْ مُؤْمِنٌ اِمْتَحَنَ اَللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 22 )
ص : 7341
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ جَمِیلٍ وَ اِبْنِ بُکَیْرٍ وَ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ کُلِّهِمْ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُظَاهِرُ إِذَا طَلَّقَ سَقَطَتْ عَنْهُ اَلْکَفَّارَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 319 )
ص : 7342
فس، [تفسیر القمی ] ، قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ لِلْمُؤْمِنِ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ سَبْعَ حُقُوقٍ فَأَوْجَبُهَا أَنْ یَقُولَ اَلرَّجُلُ حَقّاً وَ إِنْ کَانَ عَلَی نَفْسِهِ أَوْ عَلَی وَالِدَیْهِ فَلاَ یَمِیلَ لَهُمْ عَنِ اَلْحَقِّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 223 )
8-همان:امام ششم فرمود:راستی که مؤمن را بر مؤمن هفت حق واجب است،از همه واجبتر اینکه باید مؤمن حق را بگوید و گر چه بضرر خودش باشد یا پدر و مادرش،و به خاطر آنها از حق نگذرد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 142 )
ص : 7343
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ اِخْتَارَ مِنَ اَلْأَرْضِ جَمِیعاً مَکَّهَ وَ اِخْتَارَ مِنْ مَکَّهَ بَکَّهَ فَأَنْزَلَ فِی بَکَّهَ سُرَادِقاً مِنْ نُورٍ مَحْفُوفاً بِالدُّرِّ وَ اَلْیَاقُوتِ ثُمَّ أَنْزَلَ فِی وَسَطِ اَلسُّرَادِقِ عَمَداً أَرْبَعَهً وَ جَعَلَ بَیْنَ اَلْعَمَدِ اَلْأَرْبَعَهِ لُؤْلُؤَهً بَیْضَاءَ وَ کَانَ طُولُهَا سَبْعَهَ أَذْرُعٍ فِی تَرَابِیعِ اَلْبَیْتِ وَ جَعَلَ فِیهَا نُوراً مِنْ نُورِ اَلسُّرَادِقِ بِمَنْزِلَهِ اَلْقَنَادِیلِ وَ کَانَتِ اَلْعَمَدُ أَصْلُهَا فِی اَلثَّرَی وَ اَلرُّءُوسُ تَحْتَ اَلْعَرْشِ وَ کَانَ اَلرُّبُعُ اَلْأَوَّلُ مِنْ زُمُرُّدٍ أَخْضَرَ وَ اَلرُّبُعُ اَلثَّانِی مِنْ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ وَ اَلرُّبُعُ اَلثَّالِثُ مِنْ لُؤْلُؤٍ أَبْیَضَ وَ اَلرُّبُعُ اَلرَّابِعُ مِنْ نُورٍ سَاطِعٍ وَ کَانَ اَلْبَیْتُ یَنْزِلُ فِیمَا بَیْنَهُمْ مُرْتَفِعاً مِنَ اَلْأَرْضِ وَ کَانَ نُورُ اَلْقَنَادِیلِ یَبْلُغُ إِلَی مَوْضِعِ اَلْحَرَمِ وَ کَانَ أَکْبَرُ اَلْقَنَادِیلِ مَقَامَ إِبْرَاهِیمَ فَکَانَ اَلْقَنَادِیلُ ثَلاَثَمِائَهٍ وَ سِتِّینَ قِنْدِیلاً فَالرُّکْنُ اَلْأَسْوَدُ بَابُ اَلرَّحْمَهِ إِلَی اَلرُّکْنِ اَلشَّامِیِّ فَهُوَ بَابُ اَلْإِنَابَهِ وَ بَابُ اَلرُّکْنِ اَلشَّامِیِّ بَابُ اَلتَّوَسُّلِ وَ بَابُ اَلرُّکْنِ اَلْیَمَانِیِّ بَابُ اَلتَّوْبَهِ وَ هُوَ بَابُ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّّهِ عَلَیْهِمْ وَ شِیعَتِهِمْ إِلَی اَلْحَجَرِ وَ هَذَا اَلْبَیْتُ حُجَّهُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ عَلَی خَلْقِهِ فَلَمَّا هَبَطَ آدَمُ إِلَی اَلْأَرْضِ هَبَطَ عَلَی اَلصَّفَا وَ لِذَلِکَ اِشْتَقَّ اَللَّهُ لَهُ اِسْماً مِنِ اِسْمِ آدَمَ لِقَوْلِ اَللَّهِ: إِنَّ اَللّهَ اِصْطَفی آدَمَ وَ نَزَلَتْ حَوَّاءُ عَلَی اَلْمَرْوَهِ فَاشْتَقَّ لَهُ اِسْماً مِنِ اِسْمِ اَلْمَرْأَهِ وَ کَانَ آدَمُ نَزَلَ بِمِرْآهٍ مِنَ اَلْجَنَّهِ فَلَمَّا لَمْ یَخْلُقْ آدَمَ اَلْمِرْآهَ إِلَی جَنْبِ اَلْمَقَامِ وَ کَانَ یَرْکَنُ إِلَیْهِ سَأَلَ رَبَّهُ أَنْ یُهْبِطَ اَلْبَیْتَ إِلَی اَلْأَرْضِ فَأَهْبَطَ فَصَارَ عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ وَ کَانَ آدَمُ یَرْکَنُ إِلَیْهِ وَ کَانَ اِرْتِفَاعُهَا مِنَ اَلْأَرْضِ سَبْعَهَ أَذْرُعٍ وَ کَانَتْ لَهُ أَرْبَعَهُ أَبْوَابٍ وَ کَانَ عَرْضُهَا خَمْسَهً وَ عِشْرِینَ ذِرَاعاً فِی خَمْسَهٍ وَ عِشْرِینَ ذِرَاعاً تَرَابِیعُهُ وَ کَانَ اَلسُّرَادِقُ مِائَتَیْ ذِرَاعٍ فِی مِائَتَیْ ذِرَاعٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 63 )
ص : 7344
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: زِیَارَهُ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ تَعْدِلُ عِشْرِینَ حَجَّهً وَ أَفْضَلُ وَ مِنْ عِشْرِینَ عُمْرَهً وَ حَجَّهً.
( الکافی , جلد 4 , صفحه 580 )
2 - زید شحّام گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
زیارت قبر امام حسین علیه السّلام برابر بیست حج و بهتر از بیست عمره و حج است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 635 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 307 )
ص : 7345
یُونُسُ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا قَتَلَ اَلرَّجُلاَنِ وَ اَلثَّلاَثَهُ رَجُلاً فَأَرَادُوا قَتْلَهُمْ تَرَادُّوا فَضْلَ اَلدِّیَهِ وَ إِنْ قَبِلَ أَوْلِیَاؤُهُ اَلدِّیَهَ کَانَتْ عَلَیْهِمَا وَ إِلاَّ أَخَذُوا دِیَهَ صَاحِبِهِمْ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 281 )
ص : 7346
حَمْدَوَیْهِ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْمُنْذِرِ ، قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) جَالِساً فَقَالَ لِی مُعَتِّبٌ خَفِّفْ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ! فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) دَعْهُ فَإِنَّهُ مِنْ فِرَاخِ اَلشِّیعَهِ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 371 )
ص : 7347
189-12 الکافی ،1/7/56/1 الاثنان عن الوشاء عن أبان عن أبی شیبه الخراسانی قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: إن أصحاب المقاییس طلبوا العلم بالمقاییس فلم تزدهم المقاییس من الحق إلا بعدا و إن دین اللّه لا یصاب بالمقاییس.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 250 )
ص : 7348
عَنْهُ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ اَلْکَاهِلِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ یَعْقُوبَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا ذَهَبَ مِنْهُ اِبْنُ یَامِینَ نَادَی یَا رَبِّ یَا رَبِّ أَ مَا تَرْحَمُنِی أَذْهَبْتَ عَیْنَیَّ وَ أَذْهَبْتَ اِبْنَیَّ فَأَوْحَی اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَوْ أَمَتُّهُمَا لَأَحْیَیْتُهُمَا حَتَّی أَجْمَعَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُمَا وَ لَکِنْ أَ مَا تَذْکُرُ اَلشَّاهَ اَلَّتِی ذَبَحْتَهَا وَ شَوَیْتَهَا وَ أَکَلْتَ وَ فُلاَنٌ إِلَی جَنْبِکَ صَائِمٌ لَمْ تُنِلْهُ مِنْهَا شَیْئاً قَالَ اِبْنُ أَسْبَاطٍ قَالَ یَعْقُوبُ حَدَّثَنِی اَلْمِیثَمِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ یَعْقُوبَ بَعْدَ ذَلِکَ کَانَ یُنَادِی مُنَادِیهِ کُلَّ غَدَاهٍ مِنْ مَنْزِلِهِ عَلَی فَرْسَخٍ أَلاَ مَنْ أَرَادَ اَلْغَدَاءَ فَلْیَأْتِ آلَ یَعْقُوبَ وَ إِذَا أَمْسَی نَادَی أَلاَ مَنْ أَرَادَ اَلْعَشَاءَ فَلْیَأْتِ آلَ یَعْقُوبَ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 399 )
ص : 7349
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: لَقَدْ سَمِعَ اَللّهُ قَوْلَ اَلَّذِینَ قالُوا اَلْآیَهَ قَالَ هُمْ یَزْعُمُونَ أَنَّ اَلْإِمَامَ یَحْتَاجُ مِنْهُمْ إِلَی مَا یَحْمِلُونَ إِلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 278 )
مناقب: حضرت باقر علیه السّلام در باره آیه:«
لَقَدْ سَمِعَ اَللّهُ قَوْلَ اَلَّذِینَ قالُوا
» فرمود آنها خیال میکردند که امام محتاج باموالی است که ایشان می آورند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 236 )
ص : 7350
عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ مَضَی بِهِ یَوْمٌ وَاحِدٌ صَلَّی فِیهِ خَمْسِینَ رَکْعَهً وَ لَمْ یَقْرَأْ فِیهَا بِ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ قِیلَ لَهُ یَا عَبْدَ اَللَّهِ لَسْتَ مِنَ اَلْمُصَلِّینَ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 96 )
ص : 7351
269 - اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ [ رَبَابٍ ] عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ نَادَتِ اَلْجَنَّهُ رَبَّهَا فَقَالَتْ یَا رَبِّ أَنْتَ اَلْعَدْلُ قَدْ مَلَأْتَ اَلنَّارَ مِنْ أَهْلِهَا کَمَا وَعَدْتَهَا وَ لَمْ تَمْلَأْنِی کَمَا وَعَدْتَنِی قَالَ فَیَخْلُقُ اَللَّهُ خَلْقاً لَمْ یَرَوُا اَلدُّنْیَا فَیَمْلَأُ بِهِمُ اَلْجَنَّهَ « طُوبی لَهُمْ » .
( الزهد , جلد 1 , صفحه 99 )
273 -امام باقر عَلَیْهِ السَّلاَمُ فرمود:
هنگامی که روز قیامت بر پا گردد، بهشت پروردگارش را ندا دهد و گوید: ای پروردگار! تو عادلی، دوزخ را پُر از اهل خودش کرده ای همانطور که وعده داده ای، ولی مرا پُر ننموده ای همچنان که وعده داده ای؟!
حضرت فرمود: پس خداوند آفرینشی را بیافریند که دنیا را ندیده باشند، سپس بهشت را پُر از ایشان می نماید، خوشا به حالشان.
( زاهد کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 231 )
ص : 7352
أَوْحَی اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَی دَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ أَهْوَنَ مَا أَنَا صَانِعٌ بِعَالِمٍ غَیْرِ عَامِلٍ بِعِلْمِهِ أَشَدُّ مِنْ سَبْعِینَ عُقُوبَهً أَنْ أُخْرِجَ مِنْ قَلْبِهِ حَلاَوَهَ ذِکْرِی وَ لَیْسَ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ طَرِیقٌ یَسْلُکُ إِلاَّ بِعِلْمٍ وَ اَلْعِلْمُ زَیْنُ اَلْمَرْءِ فِی اَلدُّنْیَا وَ سَائِقُهُ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ بِهِ یَصِلُ إِلَی رِضْوَانِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ اَلْعَالِمُ حَقّاً هُوَ اَلَّذِی یَنْطِقُ عَنْهُ أَعْمَالُهُ اَلصَّالِحَهُ وَ أَوْرَادُهُ اَلزَّاکِیَهُ وَ صِدْقُهُ وَ تَقْوَاهُ لاَ لِسَانُهُ وَ تَصَاوُلُهُ وَ دَعْوَاهُ وَ لَقَدْ کَانَ یَطْلُبُ هَذَا اَلْعِلْمَ فِی غَیْرِ هَذَا اَلزَّمَانِ مَنْ کَانَ فِیهِ عَقْلٌ وَ نُسُکٌ وَ حِکْمَهٌ وَ حَیَاءٌ وَ خَشْیَهٌ وَ أَنَا أَرَی طَالِبَهُ اَلْیَوْمَ مَنْ لَیْسَ فِیهِ مِنْ ذَلِکَ شَیْءٌ وَ اَلْعَالِمُ یَحْتَاجُ إِلَی عَقْلٍ وَ رِفْقٍ وَ شَفَقَهٍ وَ نُصْحٍ وَ حِلْمٍ وَ صَبْرٍ وَ بَذْلٍ وَ قَنَاعَهٍ وَ اَلْمُتَعَلِّمُ یَحْتَاجُ إِلَی رَغْبَهٍ وَ إِرَادَهٍ وَ فَرَاغٍ وَ نُسُکٍ وَ خَشْیَهٍ وَ حِفْظٍ وَ حَزْمٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 32 )
ص : 7353
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ: دَفَعَتْ إِلَیَّ اِمْرَأَهٌ غَزْلاً فَقَالَتِ اِدْفَعْهُ بِمَکَّهَ لِیُخَاطَ بِهِ کِسْوَهٌ لِلْکَعْبَهِ ، قَالَ فَکَرِهْتُ أَنْ أَدْفَعَهُ إِلَی اَلْحَجَبَهِ وَ أَنَا أَعْرِفُهُمْ فَلَمَّا صِرْتُ إِلَی اَلْمَدِینَهِ ، دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ حَکَیْتُ لَهُ ذَلِکَ فَقَالَ اِشْتَرِ بِهِ عَسَلاً وَ زَعْفَرَاناً وَ خُذْ مِنْ طِینِ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، وَ اِعْجِنْهُ بِمَاءِ اَلسَّمَاءِ وَ اِجْعَلْ فِیهِ شَیْئاً مِنْ عَسَلٍ وَ زَعْفَرَانٍ وَ فَرِّقْهُ عَلَی اَلشِّیعَهِ لِیُدَاوُوا بِهِ مَرْضَاهُمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 100 )
ص : 7354
و فی شرح الآیات الباهره : قال محمّد بن العبّاس - رحمه اللّه-: حدّثنا بن همام بن سهیل ، عن محمّد بن إسماعیل العلویّ، عن عیسی بن داود النّجّار قال: حدّثنی مولای، موسی بن جعفر - علیه السّلام - قال: سألت أبی عن قول اللّه - عزّ و جلّ-: إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ کانَتْ لَهُمْ جَنّاتُ اَلْفِرْدَوْسِ نُزُلاً `خالِدِینَ فِیها لا یَبْغُونَ عَنْها حِوَلاً . قال: نزلت فی آل محمّد - صلّی اللّه علیهم-.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 177 )
ص : 7355
وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعِیصِ بْنِ اَلْقَاسِمِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَ تُحْرِمُ اَلْمَرْأَهُ وَ هِیَ طَامِثٌ قَالَ نَعَمْ تَغْتَسِلُ وَ تُلَبِّی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 401 )
ص : 7356
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ قَرَأَ مِائَهَ آیَهٍ مِنَ اَلْقُرْآنِ مِنْ أَیِّ اَلْقُرْآنِ شَاءَ ثُمَّ قَالَ یَا اَللَّهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ فَلَوْ دَعَا عَلَی صَخْرَهٍ لَفَلَقَهَا اَللَّهُ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 368 )
ص : 7357
محمّد بن یعقوب : عن علیّ بن محمّد ، عن سعد بن عبد اللّه قال: إنّ الحسن بن النضر و أبا صدام و جماعه تکلّموا بعد مضیّ أبی محمّد - علیه السلام - فیما فی أیدی الوکلاء و أرادوا الفحص، فجاء الحسن بن النضر إلی أبی صدام فقال: إنّی ارید الحجّ، فقال له أبو صدام : أخّره هذه السنه، فقال له الحسن بن النضر : إنّی أفزع فی المنام و لا بدّ من الخروج، و أوصی إلی أحمد بن یعلی بن حمّاد ، و أوصی للناحیه بمال، و أمره أن لا یخرج شیئا إلاّ من یده إلی یده بعد ظهوره. قال: فقال الحسن : لمّا وافیت بغداد اکتریت دارا فنزلتها، فجاءنی بعض الوکلاء بثیاب و دنانیر و خلّفها عندی، فقلت له: ما هذا؟ قال: هو ما تری، ثمّ جاءنی آخر بمثلها و آخر حتّی کبسوا الدّار، ثمّ جاءنی أحمد ابن إسحاق بجمیع ما کان معه. فتعجّبت و بقیت متفکّرا، فوردت علیّ رقعه الرّجل - علیه السلام - : «إذا مضی من النهار کذا و کذا فاحمل ما معک»، فرحلت و حملت ما معی، و فی الطریق صعلوک یقطع الطریق فی ستّین رجلا، فاجتزت علیه و سلّمنی اللّه منه، فوافیت العسکر و نزلت، فوردت علیّ رقعه: «أن أحمل ما معک»، فعبّیته فی صنان الحمّالین. فلمّا بلغت الدّهلیز إذا فیه اسود قائم، فقال: أنت الحسن بن النضر ؟ قلت: نعم، قال: ادخل، فدخلت الدّار و دخلت بیتا و فرّغت صنان الحمّالین، فإذا فی زاویه البیت خبز کثیر، فأعطی کلّ واحد من الحمّالین رغیفین و اخرجوا، و إذا بیت علیه ستر، فنودیت منه: «یا حسن ابن النضر احمد اللّه علی ما منّ به علیک و لا تشکّنّ، فودّ الشیطان أنّک شککت»، و أخرج إلیّ ثوبین و قیل لی: «خذهما فستحتاج إلیهما»، فأخذتهما و خرجت. قال سعد : فانصرف الحسن بن النضر و مات فی شهر رمضان و کفّن فی الثوبین .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 8 , صفحه 76 )
ص : 7358
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ مَنْ أَتَاهُ أَخُوهُ اَلْمُؤْمِنُ فِی حَاجَهٍ فَإِنَّمَا هِیَ رَحْمَهٌ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَاقَهَا إِلَیْهِ فَإِنْ قَبِلَ ذَلِکَ فَقَدْ وَصَلَهُ بِوَلاَیَتِنَا وَ هُوَ مَوْصُولٌ بِوَلاَیَهِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ إِنْ رَدَّهُ عَنْ حَاجَتِهِ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی قَضَائِهَا سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِ شُجَاعاً مِنْ نَارٍ یَنْهَشُهُ فِی قَبْرِهِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ مَغْفُورٌ لَهُ أَوْ مُعَذَّبٌ فَإِنْ عَذَرَهُ اَلطَّالِبُ کَانَ أَسْوَءَ حَالاً .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 338 )
ص : 7359
اَلصَّبْرُ رَأْسُ اَلْإِیمَانِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 27 )
ص : 7360
"رَأَیْتُ فِی اَلْجُزْءِ اَلثَّانِی مِنْ تَارِیخِ نَیْسَابُورَ فِی تَرْجَمَهِ اَلْحَسَنِ بْنِ بَشِیرٍ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَحْمَدُ اَللَّهَ بَیْنَ کُلِّ لُقْمَتَیْنِ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 116 )
ص : 7361
کَفَی بِالشَّیْبِ نَاعِیاً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 386 )
ص : 7362
ن، ، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، بِالْأَسَانِیدِ اَلثَّلاَثَهِ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَدْنَی اَلْعُقُوقِ أُفٍّ وَ لَوْ عَلِمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ شَیْئاً أَهْوَنَ مِنْ أُفٍّ لَنَهَی عَنْهُ . صح، ، [صحیفه الرضا علیه السلام ] ، عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 72 )
55-(قریب بمضمون آن در 22 کافی گذشت مترجم).
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 46 )
ص : 7363
وَ رُوِیَ: أَنَّ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَاءَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِدَابَّهٍ دُونَ اَلْبَغْلِ وَ فَوْقَ اَلْحِمَارِ رِجْلاَهَا أَطْوَلُ مِنْ یَدَیْهَا خَطْوُهَا مَدُّ اَلْبَصَرِ فَلَمَّا أَرَادَ أَنْ یَرْکَبَ اِمْتَنَعَتْ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ إِنَّهُ مُحَمَّدٌ فَتَوَاضَعَتْ حَتَّی لَصِقَتْ بِالْأَرْضِ قَالَ فَرَکِبَ فَلَمَّا حَبِطَتْ اِرْتَفَعَتْ یَدَاهَا وَ قَصُرَتْ رِجْلاَهَا وَ قصرن[قَصُرَتْ]یَدَاهَا فَمَرَّتْ بِهِ فِی ظُلْمَهِ اَللَّیْلِ عَلَی عِیرٍ مُحَمَّلَهٍ فَنَفَرَتِ اَلْعِیرُ مِنْ زَفِیفِ اَلْبُرَاقِ یُنَادِی رَجُلٌ فِی آخِرِ اَلْعِیرِ غُلاَماً لَهُ فِی أَوَّلِ اَلْعِیرِ یَا فُلاَنُ إِنَّ اَلْإِبِلَ قَدْ نَفَرَتْ وَ إِنَّ فُلاَنَهَ قَدْ أَلْقَتْ حَمْلَهَا وَ اِنْکَسَرَتْ یَدُهَا وَ کَانَتِ اَلْعِیرُ لِأَبِی سُفْیَانَ قَالَ ثُمَّ مَضَی حَتَّی إِذَا کَانَ بِبَطْنِ اَلْبَلْقَاءِ قَالَ یَا جَبْرَئِیلُ قَدْ عَطِشْتُ فَتَنَاوَلَ جَبْرَئِیلُ قَصْعَهً فِیهَا مَاءٌ فَتَنَاوَلَهُ فَشَرِبَ ثُمَّ مَضَیَا فَمَرَّ عَلَی قَوْمٍ مُعَلَّقِین بِعَرَاقِیبِهِمْ بِکَلاَلِیبَ مِنْ نَارٍ فَقَالَ مَا هَؤُلاَءِ یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ أَغْنَاهُمُ اَللَّهُ بِالْحَلاَلِ فَیَبْتَغُونَ اَلْحَرَامَ قَالَ ثُمَّ مَرَّ عَلَی قَوْمٍ یُخَاطُ جُلُودُهُمْ بِمَخَائِطَ مِنْ نَارٍ فَقَالَ مَا هَؤُلاَءِ یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ یَأْخُذُونَ عُذْرَهَ اَلنِّسَاءِ بِغَیْرِ حِلٍّ ثُمَّ مَضَی فَمَرَّ عَلَی رَجُلٍ یَرْفَعُ حُزْمَهً مِنْ حَطَبٍ کُلَّمَا لَمْ یَسْتَطِعْ أَنْ یَرْفَعَهَا زَادَ فِیهَا فَقَالَ مَنْ هَذَا یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ هَذَا صَاحِبُ اَلدَّیْنِ یُرِیدُ أَنْ یَقْضِیَ فَإِذَا لَمْ یَسْتَطِعْ زَادَ عَلَیْهِ ثُمَّ مَضَی حَتَّی إِذَا کَانَ فِی اَلْجَبَلِ اَلشَّرْقِیِّ مِنْ بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ وَجَدَ رِیحاً حَارَّهً وَ سَمِعَ صَوْتاً قَالَ مَا هَذِهِ اَلرِّیحُ یَا جَبْرَئِیلُ اَلَّتِی أَجِدُ وَ هَذَا اَلصَّوْتُ اَلَّذِی أَسْمَعُ قَالَ هَذِهِ جَهَنَّمُ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ جَهَنَّمَ ثُمَّ وَجَدَ رِیحاً عَنْ یَمِینِهِ طَیِّبَهً وَ سَمِعَ صَوْتاً فَقَالَ مَا هَذِهِ اَلرِّیحُ اَلَّتِی أَجِدُهَا وَ هَذَا اَلصَّوْتُ اَلَّذِی أَسْمَعُ فَقَالَ هَذِهِ اَلْجَنَّهُ فَقَالَ أَسْأَلُ اَللَّهَ اَلْجَنَّهَ قَالَ ثُمَّ مَضَی حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی بَابِ مَدِینَهِ بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ وَ فِیهَا هِرَقْلٌ وَ کَانَتْ أَبْوَابُ اَلْمَدِینَهِ تُغْلَقُ کُلَّ لَیْلَهٍ وَ یُؤْتَی بِالْمَفَاتِیحِ وَ تُوضَعُ عِنْدَ رَأْسِهِ فَلَمَّا کَانَتْ تِلْکَ اَللَّیْلَهُ اِمْتَنَعَتِ اَلْبَابُ أَنْ تُغْلَقَ فَأَخْبَرُوهُ فَقَالَ ضَاعِفُوهُ عَلَیْهَا مِنَ اَلْحَرَسِ قَالَ فَجَاءَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَدَخَلَ بَیْتَ اَلْمَقْدِسِ فَجَاءَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اَلصَّخْرَهِ فَرَفَعَهَا فَأَخْرَجَ مِنْ تَحْتِهَا ثَلاَثَهَ أَقْدَاحٍ قَدَحاً مِنْ لَبَنٍ وَ قَدَحاً مِنْ عَسَلٍ وَ قَدَحاً مِنْ خَمْرٍ فَنَاوَلَ قَدَحَ اَللَّبَنِ فَشَرِبَ ثُمَّ نَاوَلَ قَدَحَ اَلْعَسَلِ فَشَرِبَ ثُمَّ نَاوَلَ قَدَحَ اَلْخَمْرِ فَقَالَ قَدْ رَوِیتُ یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ أَمَا إِنَّکَ لَوْ شَرِبْتَهُ لَضَلَّتْ أُمَّتُکَ وَ تَفَرَّقَتْ عَنْکَ قَالَ ثُمَّ مَرَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی مَسْجِدِ بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ بِسَبْعِینَ نَبِیّاً قَالَ وَ هَبَطَ مَعَ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَلَکٌ لَمْ یَطَأِ اَلْأَرْضَ قَطُّ مَعَهُ مَفَاتِیحُ خَزَائِنِ اَلْأَرْضِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ رَبَّکَ یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ هَذِهِ مَفَاتِیحُ خَزَائِنِ اَلْأَرْضِ فَإِنْ شِئْتَ فَکُنْ نَبِیّاً عَبْداً وَ إِنْ شِئْتَ فَکُنْ نَبِیّاً مَلِکاً فَأَشَارَ إِلَیْهِ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْ تَوَاضَعْ یَا مُحَمَّدُ فَقَالَ بَلْ أَکُونُ نَبِیّاً عَبْداً ثُمَّ صَعِدَ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَلَمَّا اِنْتَهَی إِلَی بَابِ اَلسَّمَاءِ اِسْتَفْتَحَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقِیلَ مَنْ هَذَا قَالَ مُحَمَّدٌ قَالُوا نِعْمَ اَلْمَجِیءُ جَاءَ فَدَخَلَ فَمَا مَرَّ عَلَی مَلَإٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ إِلاَّ سَلَّمُوا عَلَیْهِ وَ دَعَوْا لَهُ وَ شَیَّعَتْهُ مُقَرَّبُوهَا فَمَرَّ عَلَی شَیْخٍ قَاعِدٍ تَحْتَ شَجَرَهٍ وَ حَوْلَهُ أَطْفَالٌ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ هَذَا اَلشَّیْخُ یَا جَبْرَئِیلُ قَالَ هَذَا أَبُوکَ إِبْرَاهِیمُ قَالَ فَمَا هَؤُلاَءِ اَلْأَطْفَالُ حَوْلَهُ فَقَالَ هَؤُلاَءِ أَطْفَالُ اَلْمُؤْمِنِینَ حَوْلَهُ یُغَذِّیهِمْ ثُمَّ مَضَی فَمَرَّ عَلَی شَیْخٍ قَاعِدٍ عَلَی کُرْسِیٍّ إِذَا نَظَرَ عَنْ یَمِینِهِ ضَحِکَ وَ فَرِحَ وَ إِذَا نَظَرَ عَنْ یَسَارِهِ حَزِنَ وَ بَکَی فَقَالَ مَنْ هَذَا یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ آدَمُ إِذَا رَأَی مَنْ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ ضَحِکَ وَ فَرِحَ وَ إِذَا رَأَی مَنْ یَدْخُلُ اَلنَّارَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ حَزِنَ وَ بَکَی ثُمَّ مَضَی عَلَی مَلَکٍ قَاعِدٍ عَلَی کُرْسِیٍّ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ فَلَمْ یَرَ مِنْهُ مِنَ اَلْبِشْرِ مَا رَأَی مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ فَقَالَ یَا جَبْرَئِیلُ مَا مَرَرْتُ بِأَحَدٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ إِلاَّ رَأَیْتُ مِنْهُ مَا أُحِبُّ إِلاَّ هَذَا فَمَنْ هَذَا اَلمَلَکُ قَالَ هَذَا مَالِکٌ خَازِنُ اَلنَّارِ أَمَا إِنَّهُ قَدْ کَانَ مِنْ أَحْسَنِ اَلْمَلاَئِکَهِ بِشْراً وَ أَطْلَقِهِمْ وَجْهاً فَلَمَّا جُعِلَ خَازِنَ اَلنَّارِ اِطَّلَعَ فِیهَا اِطِّلاَعَهً فَرَأَی مَا أَعَدَّ اَللَّهُ فِیهَا لِأَهْلِهَا فَلَمْ یَضْحَکْ بَعْدَ ذَلِکَ ثُمَّ مَضَی حَتَّی إِذَا اِنْتَهَی حَیْثُ اِنْتَهَی فُرِضَتْ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ خَمْسُونَ صَلاَهً قَالَ فَأَقْبَلَ فَلَمَّا مَرَّ بِمُوسَی فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ کَمْ فُرِضَتِ اَلصَّلاَهُ عَلَی أُمَّتِکَ قَالَ خَمْسُونَ قَالَ اِرْجِعْ إِلَی رَبِّکَ فَاسْأَلْهُ أَنْ یُخَفِّفَ عَنْ أُمَّتِکَ قَالَ فَرَجَعَ ثُمَّ مَرَّ عَلَی مُوسَی فَقَالَ کَمْ فَرَضَ عَلَی أُمَّتِکَ قَالَ کَذَا وَ کَذَا قَالَ إِنَّ أُمَّتَکَ أَضْعَفُ اَلْأُمَمِ اِرْجِعْ إِلَی رَبِّکَ فَاسْأَلْهُ أَنْ یُخَفِّفَ عَنْ أُمَّتِکَ فَإِنِّی کُنْتُ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ فَلَمْ یَکُونُوا یُطِیقُونَ إِلاَّ دُونَ هَذَا فَلَمْ یَزَلْ یَرْجِعُ إِلَی رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّی جَعَلَهَا خَمْسَ صَلَوَاتٍ قَالَ ثُمَّ مَرَّ عَلَی مُوسَی قَالَ فَکَمْ فَرَضَ عَلَی أُمَّتِکَ قَالَ خَمْسَ صَلَوَاتٍ قَالَ اِرْجِعْ إِلَی رَبِّکَ فَاسْأَلْهُ أَنْ یُخَفِّفَ عَنْ أُمَّتِکَ قَالَ قَدِ اِسْتَحْیَیْتُ مِنْ رَبِّی مِمَّا أَرْجِعُ إِلَیْهِ ثُمَّ مَضَی فَمَرَّ عَلَی إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اَلرَّحْمَنِ فَنَادَاهُ مِنْ خَلْفِهِ قَالَ یَا مُحَمَّدُ أَقْرِئْ أُمَّتَکَ مِنِّی اَلسَّلاَمَ وَ أَخْبِرْهُمْ أَنَّ اَلْجَنَّهَ مَاؤُهَا عَذْبٌ وَ تُرْبَتُهَا طَیِّبَهٌ قِیْعَانُهَا بِیضٌ غَرْسُهَا سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ فَمُرْ أُمَّتَکَ فَلْیُکْثِرُوا مِنْ غَرْسِهَا ثُمَّ مَضَی حَتَّی مَرَّ عَلَی عِیرٍ یَقْدُمُهَا جَمَلٌ أَرْوَقُ ثُمَّ أَتَی أَهْلَ مَکَّهَ فَأَخْبَرَهُمْ بِمَسِیرِهِ وَ قَدْ کَانَ بِمَکَّهَ قَوْمٌ مِنْ قُرَیْشٍ قَدْ أَتَوْا بَیْتَ اَلْمَقْدِسِ فَأَخْبَرَهُمْ ثُمَّ قَالَ آیَهُ ذَلِکَ أَنَّهَا تَطْلُعُ عَلَیْکُمُ اَلسَّاعَهَ عِیرٌ مَعَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ یَقْدُمُهَا جَمَلٌ أَرْوَقُ قَالَ فَنَظَرُوا فَإِذَا هِیَ قَدْ طَلَعَتْ وَ أَخْبَرَهُمْ أَنَّهُ قَدْ مَرَّ بِأَبِی سُفْیَانَ وَ أَنَّ إِبِلَهُ نَفَرَتْ فِی بَعْضِ اَللَّیْلِ وَ أَنَّهُ نَادَی غُلاَماً لَهُ فِی أَوَّلِ اَلْعِیرِ یَا فُلاَنُ إِنَّ اَلْإِبِلَ قَدْ نَفَرَتْ وَ إِنَّ فُلاَنَهَ قَدْ أَلْقَتْ حَمْلَهَا وَ کُسِرَ یَدُهَا فَسَأَلُوا عَنِ اَلْخَبَرِ فَوَجَدُوهُ کَمَا قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 57 )
و روایت شده است که جبرئیل«علیه السّلام»به حضور رسول خدا«صلّی الله علیه و آله»آمد و همراهش چهار پایی کوچکتر از استر و بزرگتر از خر بود.پاهایش از دستهایش بلندتر بود و هر گام که بر می داشت تا آنجا که چشم می دید حرکت و سیر می کرد،و چون پیامبر(صلّی الله علیه و آله)خواست بر آن سوار شود،چموشی کرد.جبرئیل به آن گفت:این محمد(صلّی الله علیه و آله)است و براق چنان فروتنی کرد که گویی به زمین چسبیده است.گوید همین که پیامبر(صلّی الله علیه و آله)سوار بر آن شد دستهایش کشیده تر و پاهایش کوتاه شد،در تاریکی شب پیامبر(صلّی الله علیه و آله)را از کنار شتر و کاروانی برد که بر شتری که محمل نهاده بودند گذشت و آن شتر از صدای عبور براق رم کرد،و مردی از آخر کاروان بانگ برداشت که ای فلان!فلان شتر رم کرد و فلان زن بار بر نهاد و دستش هم شکست و آن کاروان از ابو سفیان بود.آنگاه به ناحیۀ بلقاء رسیدند.رسول خدا فرمود:تشنه ام. جبرئیل کاسه یی آب آورد که پیامبر گرفت و نوشید و به راه خود ادامه دادند.از کنار قومی گذشتند که با قلابهای آتشین از پاشنه های پای خویش باژگونه آویخته بودند. رسول خدا پرسید:ای جبرئیل!اینان کیستند؟گفت:کسانی هستند که خداوند از حلال بی نیازشان فرمود و باز در جستجوی حرام بودند.آنگاه از کنار قومی گذشتند که پوستهای بدن ایشان را با سوزنهای آتشین می دراندند.فرمود:ای جبرئیل!اینان کیستند؟گفت:کسانی هستند که به ناحق و حرام دوشیزگی دوشیزگان در ربودند.به راه خود ادامه دادند و از کنار مردی گذشتند که تلاش می کرد بستۀ هیزمی را بردارد و چون نمی توانست باز بر مقدار هیزم می افزود و کوشش می کرد.پیامبر پرسید:ای جبریل!این کیست؟گفت:این نمودار وام داری است که می خواهد وام خود را بپردازد و چون توانایی ندارد باز بر وام خود می افزاید،به راه خود ادامه دادند.چون به کوه شرقی بیت المقدس رسیدند،بادی سوزان احساس کردند و بانگی شنیدند. رسول خدا پرسید:ای جبریل!این باد سوزان و هیاهو چیست؟گفت:جهنم است. پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرمود:به خدا پناه می برم از جهنم،سپس از جانب راست خود رایحه یی دل انگیز و آوای خوشی احساس کرد و فرمود:ای جبریل این بوی دل انگیز و نغمۀ خوش چیست؟فرمود:بهشت است و پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرمود:از خداوند بهشت را مسألت می کنم،و به راه خود ادامه دادند تا کنار دروازۀ بیت المقدس رسیدند.هرقل در آن شهر مقیم بود و همه شب دروازه های آن شهر را می بستند و کلیدهایش را می آوردند و کنار بستر هرقل می نهادند.در آن شب نتوانستند دروازه را ببندند و آنچه کوشش کردند بسته نشد.به هرقل خبر دادند،گفت:پاسداران دروازه را دو برابر کنید.گوید پیامبر(صلّی الله علیه و آله)آمد و وارد بیت المقدس شد.جبریل کنار صخره آمد و آن را بلند کرد و از زیر آن سه قدح بیرون آورد:قدحی شیر و قدحی عسل و قدحی می. پیامبر نخست قدح شیر را گرفت و آشامید و سپس قدح عسل را نوشید و چون جبریل قدح می را عرضه داشت،فرمود:دیگر سیراب شده ام.جبریل گفت:اگر این را آشامیده بودی امت تو گمراه و از گرد تو پراکنده می شدند.آنگاه پیامبر(صلّی الله علیه و آله)درون مسجد بیت المقدس از کنار هفتاد پیامبر عبور فرمود. در این هنگام فرشتۀ دیگری همراه جبریل به زمین آمد که تا آن هنگام پای بر زمین ننهاده بود و کلیدهای گنجینه های زمین همراهش بود و گفت:ای محمد!پروردگارت سلامت می رساند و می فرماید اینها کلیدهای گنجینه های زمین است.اگر می خواهی پیامبر و بنده باش و اگر می خواهی پیامبر و پادشاه باش.جبرئیل به رسول خدا اشاره کرد که فروتن باش و رسول خدا عرض کرد:می خواهم پیامبر و بنده باشم.سپس پیامبر به آسمان صعود فرمود و چون کنار در آسمان رسیدند جبرئیل خواست در را بگشایند.گفته شد:این کیست؟گفت:محمد است.گفتند:چه نیکو میهمانی است که آمده است و پیامبر وارد آسمان شد و به هیچ گروهی از فرشتگان نگذشت مگر اینکه بر آن حضرت سلام دادند و دعا کردند و فرشتگان مقرب ایشان را بدرقه کردند. پیامبر از کنار پیر مردی گذشت که زیر درختی نشسته بود و کودکانی بر گرد او بودند. پیامبر پرسید:ای جبرئیل!این پیرمرد کیست؟گفت:نیای تو ابراهیم است.پرسید: این کودکان کیستند؟گفت:کودکان مؤمنانند که به آنان خوراک می دهد.سپس از کنار پیرمردی عبور فرمود که بر کرسی نشسته بود.چون به راست خویش نظر می کرد شادمان می شد و لبخند می زد و چون به جانب چپ خویش می نگریست اندوهگین می شد و می گریست.فرمود:ای جبرئیل!این کیست؟گفت:آدم است که چون به فرزندان خود که به بهشت در آمده اند می نگرد شاد و خندان می شود و چون به فرزندانش که به دوزخ افتاده اند می نگرد،اندوهگین و گریان می شود.آنگاه از کنار فرشته یی گذشت که بر کرسی نشسته بود.رسول خدا بر او سلام داد.ولی گشاده رویی که از دیگر فرشتگان دیده بود از او ندید و فرمود:ای جبرئیل!به هیچ یک از فرشتگان نگذشتم مگر اینکه از او آنچه دوست داشتم دیدم،غیر از این.این فرشته کیست؟ گفت:این مالک دوزخ است و او از خوشروتر و گشاده چهره تر فرشتگان بود و چون خازن دوزخ شد یک بار به آن سر کشید و آنچه را خداوند برای دوزخیان فراهم کرده است دید و پس از آن دیگر خنده بر لبهایش نقش نیست.پس از آن پیش رفت تا به آنجا که رسید،و پنجاه نماز واجب شد و چون برگشت به موسی برخورد.موسی گفت:ای محمد!چند نماز بر امت تو واجب شد؟ فرمود:پنجاه نماز.موسی گفت:باز گرد و از پیشگاه پروردگار مسألت کن که بر امت تو تخفیف دهد.پیامبر بازگشت و چون آمد،باز از کنار موسی عبور فرمود و موسی(علیه السّلام)پرسید:چند نماز بر امت تو واجب شد؟فرمود چه مقدار.موسی گفت: امت تو ضعیف ترین امتهاست.به پیشگاه خداوند باز گرد و تخفیف بگیر که من میان بنی اسرائیل بوده ام و آنان طاقت و توان این مقدار نداشتند و محمد(صلّی الله علیه و آله)همچنان به پیشگاه خداوند بازمی گشت تا آنکه به پنج نماز قرار گرفت و چون باز از کنار موسی(علیه السّلام)عبور فرمود و موسی پرسید چند نماز بر امت تو واجب شد،فرمود:پنج نماز.موسی گفت:باز گرد و تخفیف بگیر.فرمود:مکرر به پیشگاهش برگشتم و دیگر از خدای خود آزرم دارم،و چون رسول خدا از کنار ابراهیم خلیل الرحمن(علیه السّلام) گذشت،ابراهیم از پشت سر،پیامبر را صدا کرد و گفت:ای محمد!از سوی من به امت خود سلام برسان و بگو بهشت آبش شیرین و گوارا و خاکش خوشبو و زمینهای آن هموار و سپید است.درختان آن این اذکار است: «سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر و لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم». .به امت خود فرمان بده که از این درختان بسیار بکارند.آنگاه پیامبر از کنار کاروانی گذشت که شتری خاکستری پیشاپیش آن حرکت می کرد،و چون به مکه رسید به آنان خبر داد که کجا برده شده است،و در مکه گروهی از قریش بودند که به بیت المقدس رفته بودند و به آنان از چگونگی آن خبر داد و فرمود:نشان آن هم این است که هم اکنون با بر آمدن خورشید کاروانی می رسد که پیشاپیش آن شتری خاکستری حرکت می کند.آنان نگاه می کردند که کاروان آشکار شد.پیامبر(صلّی الله علیه و آله)همچنین به آنان خبر داد که از کنار کاروان ابو سفیان گذشته است و شتر او در دل شب رم کرد و یکی از غلامان او در اول کاروان بانگ برداشت که ای فلان،فلان شتر رم کرد و فلان زن بار نهاد و دستش شکست و چون از کاروانیان پرسیدند همان گونه بود که رسول خدا خبر داده بود.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 106 )
ص : 7364
وَ رَوَی عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَنَّ اَلْمُرَادَ بِالْآیَهِ اَلرَّجُلُ یُقْتَلُ عَلَی اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیِ عَنِ اَلْمُنْکَرِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 205 )
ص : 7365
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدٍ اَلْأَحْمَسِیِّ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْبَجَلِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَوْ کَتَبْتُ إِلَیْهِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَسَارٍ ، أَنَّهُ سَقَطَ مِنْ جَمَلِهِ فَلاَ یَسْتَمْسِکُ بَطْنُهُ أَطُوفُ عَنْهُ وَ أَسْعَی قَالَ لاَ وَ لَکِنْ دَعْهُ فَإِنْ بَرَأَ قَضَی هُوَ وَ إِلاَّ فَاقْضِ أَنْتَ عَنْهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 387 )
ص : 7366
و فی الأمالی - هکذا: قال: فبم نسمّیهم؟ قال: «سمّهم بما سمّاهم اللّه تعالی فی کتابه فقال: ما کلّ فی الکتاب أعلمه؟ قال: أ ما سمعت اللّه یقول فی کتابه: «تِلْکَ اَلرُّسُلُ» الآیه قال: فلمّا وقع الاختلاف کنّا نحن أولی باللّه عزّ و جلّ و بالنّبی و بالکتاب و بالحقّ فنحن الذین آمنوا، و هم الّذین کفروا و شاء اللّه قتالهم بمشیه و إرادته» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 7367
اَلْمَحَاسِنُ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ شَرِبَ وَ تَنَفَّسَ ثَلاَثَهَ مَرَّاتٍ یَرْتَوِی فِی اَلثَّالِثَهِ ثُمَّ قَالَ قَالَ أَبِی مَنْ شَرِبَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَذَلِکَ شُرْبُ اَلْهِیمِ قُلْنَا وَ مَا اَلْهِیمُ قَالَ اَلْإِبِلُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 467 )
27-در محاسن(..)بسندی از امام ششم علیه السّلام که نوشید در سه نفس و بار سوم سیراب شد.وانگه فرمود:پدرم میفرمود:هر که سه بار نوشد آن نوشیدن هیم باشد،گفتیم:هیم چیست؟فرمود:شتر.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 236 )
ص : 7368
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِذَا مُنِعَتِ اَلزَّکَاهُ هَلَکَتِ اَلْمَاشِیَهُ وَ إِذَا جَارَ اَلْحُکَّامُ أُمْسِکَ اَلْقَطْرُ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ إِذَا خُفِرَتِ اَلذِّمَّهُ نُصِرَ اَلْمُشْرِکُونَ عَلَی اَلْمُسْلِمِینَ .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 237 )
ص : 7369
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ لِبَعْضِ وُلْدِهِ: یَا بُنَیَّ عَلَیْکَ بِالْجِدِّ لاَ تُخْرِجَنَّ نَفْسَکَ مِنَ حَدِّ اَلتَّقْصِیرِ فِی عِبَادَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ طَاعَتِهِ فَإِنَّ اَللَّهَ لاَ یُعْبَدُ حَقَّ عِبَادَتِهِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 72 )
موسی بن جعفر علیه السّلام بیکی از فرزندانش فرمود: پسر جانم؟ همواره کوشش کن، مبادا خودت را در عبادت و طاعت خدای عز و جل بی تقصیر دانی، زیرا خدا چنان که شایسته است، پرستش نشود،
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 116 )
1-از امام کاظم(علیه السّلام)که فرمود:به یکی از فرزندانش: ای پسر جانم،بر تو باد به کوشش،مبادا خود را در عبادت و طاعت خدا عز و جل بی تقصیر دانی،زیرا خدا چنانچه شایدش پرستش نشود.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 223 )
1-امام کاظم علیه السّلام به یکی از فرزندانش فرمود:ای پسر جان،بر تو باد به کوشش،مبادا خود را در عبادت.طاعت خدای عز و جل بی تقصیر بدانی،زیرا خداوند چنانچه شایسته است پرستش نشود.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 207 )
: صحیح. لا تخرجن نفسک من حد التقصیر أی عد نفسک مقصرا فی طاعه الله و إن بذلت الجهد فیها، فإن الله لا یمکن أن یعبد حق عبادته کما قال سید البشر: ما عبدناک حق عبادتک.
( مرآه العقول ؛ ج 8 , ص 45 )
ص : 7370
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ ظَلَمَ أَجِیراً أَجْرَهُ أَحْبَطَ اَللَّهُ عَمَلَهُ وَ حَرَّمَ عَلَیْهِ رِیحَ اَلْجَنَّهِ وَ إِنَّ رِیحَهَا لَتُوجَدُ مِنْ مَسِیرَهِ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 166 )
ص : 7371
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ وَ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلدَّیْلَمِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا حَضَرَتِ اَلْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْوَفَاهُ قَالَ یَا قَنْبَرُ اُنْظُرْ هَلْ تَرَی مِنْ وَرَاءِ بَابِکَ مُؤْمِناً مِنْ غَیْرِ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَی وَ رَسُولُهُ وَ اِبْنُ رَسُولِهِ أَعْلَمُ بِهِ مِنِّی قَالَ اُدْعُ لِی مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ فَأَتَیْتُهُ فَلَمَّا دَخَلْتُ عَلَیْهِ قَالَ هَلْ حَدَثَ إِلاَّ خَیْرٌ قُلْتُ أَجِبْ أَبَا مُحَمَّدٍ فَعَجَّلَ عَلَی شِسْعِ نَعْلِهِ فَلَمْ یُسَوِّهِ وَ خَرَجَ مَعِی یَعْدُو فَلَمَّا قَامَ بَیْنَ یَدَیْهِ سَلَّمَ فَقَالَ لَهُ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِجْلِسْ فَإِنَّهُ لَیْسَ مِثْلُکَ یَغِیبُ عَنْ سَمَاعِ کَلاَمٍ یَحْیَا بِهِ اَلْأَمْوَاتُ وَ یَمُوتُ بِهِ اَلْأَحْیَاءُ کُونُوا أَوْعِیَهَ اَلْعِلْمِ وَ مَصَابِیحَ اَلْهُدَی فَإِنَّ ضَوْءَ اَلنَّهَارِ بَعْضُهُ أَضْوَأُ مِنْ بَعْضٍ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اَللَّهَ جَعَلَ وُلْدَ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَئِمَّهً وَ فَضَّلَ بَعْضَهُمْ عَلَی بَعْضٍ وَ آتَی « داوُدَ زَبُوراً » وَ قَدْ عَلِمْتَ بِمَا اِسْتَأْثَرَ بِهِ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ إِنِّی أَخَافُ عَلَیْکَ اَلْحَسَدَ وَ إِنَّمَا وَصَفَ اَللَّهُ بِهِ اَلْکَافِرِینَ فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «کُفّاراً حَسَداً مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ اَلْحَقُّ » وَ لَمْ یَجْعَلِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلشَّیْطَانِ عَلَیْکَ سُلْطَاناً یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ أَ لاَ أُخْبِرُکَ بِمَا سَمِعْتُ مِنْ أَبِیکَ فِیکَ قَالَ بَلَی قَالَ سَمِعْتُ أَبَاکَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَبَرَّنِی فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ فَلْیَبَرَّ مُحَمَّداً وَلَدِی یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ لَوْ شِئْتُ أَنْ أُخْبِرَکَ وَ أَنْتَ نُطْفَهٌ فِی ظَهْرِ أَبِیکَ لَأَخْبَرْتُکَ یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَعْدَ وَفَاهِ نَفْسِی وَ مُفَارَقَهِ رُوحِی جِسْمِی إِمَامٌ مِنْ بَعْدِی وَ عِنْدَ اَللَّهِ جَلَّ اِسْمُهُ فِی اَلْکِتَابِ وِرَاثَهً مِنَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَضَافَهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ فِی وِرَاثَهِ أَبِیهِ وَ أُمِّهِ فَعَلِمَ اَللَّهُ أَنَّکُمْ خِیَرَهُ خَلْقِهِ فَاصْطَفَی مِنْکُمْ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِخْتَارَ مُحَمَّدٌ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اِخْتَارَنِی عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِالْإِمَامَهِ وَ اِخْتَرْتُ أَنَا اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ أَنْتَ إِمَامٌ وَ أَنْتَ وَسِیلَتِی إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَللَّهِ لَوَدِدْتُ أَنَّ نَفْسِی ذَهَبَتْ قَبْلَ أَنْ أَسْمَعَ مِنْکَ هَذَا اَلْکَلاَمَ أَلاَ وَ إِنَّ فِی رَأْسِی کَلاَماً لاَ تَنْزِفُهُ اَلدِّلاَءُ وَ لاَ تُغَیِّرُهُ نَغْمَهُ اَلرِّیَاحِ کَالْکِتَابِ اَلْمُعْجَمِ فِی اَلرَّقِّ اَلْمُنَمْنَمِ أَهُمُّ بِإِبْدَائِهِ فَأَجِدُنِی سُبِقْتُ إِلَیْهِ سَبْقَ اَلْکِتَابِ اَلْمُنْزَلِ أَوْ مَا جَاءَتْ بِهِ اَلرُّسُلُ وَ إِنَّهُ لَکَلاَمٌ یَکِلُّ بِهِ لِسَانُ اَلنَّاطِقِ وَ یَدُ اَلْکَاتِبِ حَتَّی لاَ یَجِدَ قَلَماً وَ یُؤْتَوْا بِالْقِرْطَاسِ حُمَماً فَلاَ یَبْلُغُ إِلَی فَضْلِکَ وَ کَذَلِکَ یَجْزِی اَللَّهُ اَلْمُحْسِنِینَ وَ «لا قُوَّهَ إِلاّ بِاللّهِ» ، - اَلْحُسَیْنُ أَعْلَمُنَا عِلْماً وَ أَثْقَلُنَا حِلْماً وَ أَقْرَبُنَا مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَحِماً کَانَ فَقِیهاً قَبْلَ أَنْ یُخْلَقَ وَ قَرَأَ اَلْوَحْیَ قَبْلَ أَنْ یَنْطِقَ وَ لَوْ عَلِمَ اَللَّهُ فِی أَحَدٍ خَیْراً مَا اِصْطَفَی مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا اِخْتَارَ اَللَّهُ مُحَمَّداً وَ اِخْتَارَ مُحَمَّدٌ عَلِیّاً وَ اِخْتَارَکَ عَلِیٌّ إِمَاماً وَ اِخْتَرْتَ اَلْحُسَیْنَ سَلَّمْنَا وَ رَضِینَا مَنْ هُوَ بِغَیْرِهِ یَرْضَی وَ مَنْ غَیْرُهُ کُنَّا نَسْلَمُ بِهِ مِنْ مُشْکِلاَتِ أَمْرِنَا.
( الکافی , جلد 1 , صفحه 300 )
امام صادق علیه السلام فرمود: چون وفات حسن بن علی علیهما السلام فرا رسید بقنبر فرمود: ای قنبر! ببین پشت در، مؤمنی از غیر آل محمد علیهم السلام هست؟ عرضکرد: خدای تعالی و پیغمبر و پسر پیغمبرش آن را از من بهتر میدانند. فرمود: محمد بن علی را (که مادرش حنفیه است) نزد من آور (پس مقصود از سؤال کردن حضرت این بود که بقنبر بفرماید: من میدانم کسی جز محمد بن حنفیه آنجا نیست، او را بیاور و گفته اند مقصودش از مؤمن عزرائیل است، زیرا او بر در خانه ائمه اجازه میگرفت) قنبر گوید: من نزدش رفتم، چون وارد شدم، گفت: امیدوارم جز خیر پیش نیامده باشد. عرضکردم: ابا محمد را اجابت کن (که ترا میخواند) او با شتاب بدون اینکه بند کفش خود را به بندد با من دوید، چون مقابل امام رسید سلام کرد. حسن بن علی علیهما السلام باو فرمود: بنشین که مانند تو شخصی نباید از شنیدن سخنی که سبب زنده شدن مردگان و مردن زنده ها می شود، غایب باشد (آن سخن وصیت آخر عمر من است که دلهای مرده را زنده میکند و هر زنده ای که آن را نپذیرد، در شمار مردگان آید). شما باید گنجینه علم و چراغ هدایت باشید، زیرا برخی از نور خورشید از برخ دیگرش تابان تر است (پس اگر چه تو هم برادر من و حسینی، اما بدان که من و او نور تابنده تر خورشید وجود پدریم، با آنکه اگر چه همه بشر از یک اصلند ولی تو بواسطه انتسابت بعلی علیه السلام باید علم و کمالت از مردم دیگر تابنده تر باشد) مگر نمیدانی که خدا فرزندان ابراهیم را امام قرار داد ولی بعضی را بر بعض دیگر فضیلت بخشید و بداود علیه السلام زبور را داد، در صورتی که میدانی محمد صلّی اللّه علیه و آله را بچه امتیازی برگزید (قرآن را باو فرستاد و او را باستواری بر خلق عظیم ستود). ای محمد بن علی! من از حسد تو میترسم [من از حسد تو نمی ترسم - بنسخه اعلام الوری-] زیرا خدا کافران را بآن وصف کرده و فرموده است (بسیاری از اهل کتاب میخواهند) با وجود اینکه حق بر آنها روشن شده بسبب حسدی که در دل خود دارند، شما را بکفر برگردانند-109 سوره 2-» در صورتی که خدای عز و جل شیطان را بر تو مسلط نساخته است ای محمد بن علی! نمیخواهی آنچه را از پدرت در باره تو شنیده ام بتو بگویم؟ گفت: چرا، فرمود: شنیدم پدرت علیه السلام روز جنگ بصره (جنگ جمل) میفرمود: کسی که میخواهد در دنیا و آخرت بمن نیکی کند، باید بپسرم محمد نیکی کند. ای محمد بن علی اگر بخواهم بتو خیر دهم از زمانی که نطفه ای بودی در پشت پدرت خبر میدهم. ای محمد بن علی! نمیدانی که حسین بن علی علیهما السلام بعد از وفات من و بعد از جدائی روحم از پیکرم، امام پس از من است و نزد خدای جل اسمه - امامت بنام او در کتاب (لوح محفوظ یا قرآن یا وصیتنامه ثبت است، امامت او از راه وراثت پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله که خدای عز و جل آن وراثت را بوراثت از پدر و مادرش هم افزوده میباشد، خدا دانست که شما خانواده بهترین خلق او هستید، لذا محمد صلّی اللّه علیه و آله را از میان شما برگزید و محمد علی علیه السلام را انتخاب کرد و علی علیه السلام مرا بامامت برگزید و من حسین علیه السلام را برگزیدم. محمد بن علی علیه السلام عرضکرد: تو امامی و تو واسطه میان من و محمدی صلّی اللّه علیه و آله، بخدا من دوست داشتم که پیش از آنکه این سخن را از تو بشنوم مرده باشم، همانا در سرم سخنی است که دلوها نتوانند همه آن را بکشند (آنقدر از فضیلت شما در خاطر دارم که بوصف در نیاید) و ترانه و آهنگ بادها دگرگونش نسازد (یاوه گوئیهای دشمنان عقیده مرا نسبت بشما سست نکند) آنها مانند نوشته سر بمهریستکه ورقش مزین و منقوش است، می خواهم اظهارش کنم ولی می بینم کتاب منزل خدا (قرآن) و کتب دیگری که پیغمبران آورده اند، بر من پیشی گرفته اند، و آن سخنی است که زبان هر گوینده و دست هر نویسنده از ادای آن عاجز است تا آنجا که قلمها تمام شود و کاغذها سیاه شود و باز هم فضیلت شما بآخر نرسد، خدا نیکوکاران را چنین جزا میدهد و هیچ نیروئی جز از خدا نیست. حسین از همه ما داناتر و از لحاظ خویشتن داری سنگین تر و از جهت قرابت برسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نزدیکتر است او پیش از خلقتش فقیه بوده (یعنی خدا روحش را پیش از تعلق ببدن عالم و بلکه معلم ملائکه ساخت) و پیش از آنکه زبان باز کند وحی خدا را خوانده است و اگر خدا در شخص دیگری خیری میدانست، محمد (صلّی الله علیه و آله) را بر نمی گزید، پس چون خدا محمد صلّی اللّه علیه و آله را برگزید؛ و محمد علی را انتخاب کرد و علی شما را بامامت برگزید و شما حسین را، ما تسلیم شدیم و رضا دادیم، کیست که بغیر آن رضا دهد؟ و کیست جز او که در کارهای مشکل خویش تسلیمش شویم؟!!
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 73 )
2-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:چون مرگ حسن بن علی فرا رسید،فرمود:ای قنبر،ببین بر در خانه مؤمنی جز از آل محمد(صلّی الله علیه و آله) هست؟گفت:خدا و رسولش و زادۀ رسولش از من داناترند،فرمود: محمد بن علی را نزد من دعوت کن،من خدمت او شتافتم،فرمود: پیشامدی شده است؟گفتم:به زودی ابو محمد را اجابت کن،او بند نعل خود را نبسته شتافت و با من می دوید،و چون نزد آن حضرت رسید،سلام داد،امام حسن(علیه السّلام)به او فرمود:بنشین که مانند تو کسی نباید از شنیدن سخنی که مرده را زنده می کند و زنده ها بدان بمیرند غایب باشد. «شماها همه باید معدن علم و چراغ هدایت باشید،و با این حال محقق است که موجهای تابان روز روشن با هم تفاوت دارند و بعضی از بعضی روشنتر و تابنده ترند،نمی دانی که خداوند فرزندان ابراهیم(علیه السّلام)را ائمه نمود و با این حال بعضی را برتر از بعضی ساخت به داود همان زبور را داد و می دانی که محمد(صلّی الله علیه و آله) را به چه فضیلتیمخصوص کرد. ای محمد بن علی(علیهما السّلام)من از حسد بر تو نگرانم،خدا آن را صفت کفار دانسته و فرموده عز و جل(109 سوره بقره):«کفار حسود از جانب خود پس از آن که حق بر آنها آشکار شد»،ای محمد: مبادا خداوند عز و جل شیطان را بر تو مسلط کند،ای محمد بن علی،من خبر ندهم از آنچه از زبان پدرت در بارۀ تو شنیدم؟گفت چرا،فرمود:روز جنگ بصره می فرمود:هر که دوست دارد در دنیا و آخرت به من نیکی کند باید به فرزندم محمد نیکی کند،ای محمد،اگر بخواهم به تو خبر دهم از زمانی که نطفه ای بودی در بهشت پدر می توانم خبر داد. ای محمد بن علی که حسین بن علی(علیهما السّلام)بعد از آنکه جان من رفت و روح از تنم جدا شد،امام بعد از من است و نام او به امامت نزد خدا جلّ اسمه در کتاب ثبت است،امامت او به وراثت مستقیم از پیغمبر است به اضافه ای از طرف خدا که وراثت از پدر و مادرش باشد،خدا دانست که شما بهترین خلق او هستید،محمد را از میان شما برگزید و محمد،علی را برگزید برای امامت و علی(علیه السّلام)هم مرا برگزید برای امامت و من هم حسین(علیه السّلام)را انتخاب کردم». محمد بن علی در پاسخ او گفت:تو امامی و تو وسیلۀ منی در حضور محمد(صلّی الله علیه و آله) به خدا دوست داشتم پیش از آن که این سخن را از شما شنیده باشم مرده بودم،هلا در مغز من سخنی است که دلوها نتوانند آن را تا ته بکشد و بادهای تند نتوانند دگرگونش سازند چون نوشتۀ نقطه داری در برگ کاغذ مزیّنی نقش شده و من آهنگ اظهار آن داشتم و دریافتم که کتاب منزل خدا در آن بر من پیشی گرفته و هم آنچه رسولان خدا آورنده اند،آن سخنی است که زبانگوینده بدان بند آید و دست نویسنده در آن درماند تا به جایی که از بس مفصل قلم نایاب گردد و به جای کاغذ سفید که به آخر رسیده برگۀ سیاه بیاورند و باز هم حق فضل تو ادا نشده باشد و همچنین خداوند پاداش نیکوکاران دهد و لا قوه الا بالله. حسین از ما همه داناتر و بردبارتر و به رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) نزدیکتر است،او پیش از آفرینش،فقیه بوده و قبل از آنکه زبان باز کند وحی الهی را خوانده است،اگر خدا کسی را بهتر می دانست محمد(صلّی الله علیه و آله) را بر نمی گزید و محمد(صلّی الله علیه و آله) علی(علیه السّلام)را انتخاب کرد و علی تو را به امامت بر نشاند و تو حسین(علیه السّلام)را شایسته دانستی و انتخاب کردی،ما پذیرفتیم و پسندیدیم،کیست که به غیر او رضا دهد(آن کسی که اگر به جای او دیگری را هم تو معین می کردی راضی بودیم و در مشکلات امور خود بدو تسلیم می شدیم خ ل)و کیست جز او که در مشکلات امور خود بدو تسلیم شویم.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 443 )
2-امام صادق علیه السّلام فرمود:چون مرگ حسن بن علی فرارسید،
فرمود:ای قنبر،ببین بر در خانۀ مؤمنی جز از آل محمد صلّی اللّه علیه و آله هست؟
گفت:خدا و رسولش و زادۀ رسولش از من داناترند،
فرمود:محمد بن علی را نزد من دعوت کن،من خدمت او شتافتم، فرمود:پیشامدی شده است؟
گفتم:زود ابو محمد را اجابت کن،او بند نعل خود را نبسته شتافت و با من می دوید،و چون نزد آن حضرت رسید،سلام داد،امام حسن علیه السّلام به او فرمود:بنشین که مانند تو کسی نباید از شنیدن سخنی که مرده را زنده می کند و زنده ها بدان بمیرند غایب باشد.
متن وصیت امام حسن علیه السّلام «شماها همه باید معدن علم و چراغ هدایت باشید،و با این حال محقق است که موجهای تابان روز روشن باهم تفاوت دارند و بعضی از بعضی روشنتر و تابنده ترند،نمی دانی که خداوند فرزندان ابراهیم علیه السّلام را ائمه نمود و با این حال بعضی را برتر از بعضی ساخت به داود همان زبور را داد و می دانی که به محمد صلّی اللّه علیه و آله چه فضیلتی ویژه ای دارد.
ای محمد بن علی علیه السّلام من از حسد بر تو نگرانم،خدا آن را صفت کفار دانسته و فرموده:
(بسیاری از اهل کتاب می خواهند)با اینکه حق بر آنها آشکار شده بخاطر حسدی که در دل دارند شما را به کفر برگردانند(بقره/109)
ای محمد:مبادا خداوند عز و جل شیطان را بر تو مسلط کند،ای محمد بن علی آیا نمی خواهی از آنچه که از پدرت شنیدم برایت بگویم؟
گفت:چرا،فرمود:شنیدم پدرت علیه السّلام روز جنگ بصره(جنگ جمل) می فرمود:هرکه دوست دارد در دنیا و آخرت به من نیکی کند باید به فرزندم محمد نیکی کند،ای محمد،اگر بخواهم می توانم به تو خبر دهم از زمانی که نطفه ای در پشت پدرت بودی.
ای محمد بن علی نمی دانی که حسین بن علی علیه السّلام بعد از وفات من و جدائی روح از بدنم امام بعد از من است و نام او به امامت نزد خدا جلّ اسمه در کتاب(لوح محفوظ)ثبت است،امامت او به وراثت مستقیما از طرف پیامبر است به اضافه وراثتی که از پدر و مادرش دارد،خدا دانست که شما بهترین خلق او هستید،محمد را از میان شما برگزید و محمد، علی را برای امامت و علی علیه السّلام هم مرا برگزید و من هم حسین علیه السّلام را انتخاب کردم».
محمد بن علی در پاسخ او گفت:تو امامی و تو وسیلۀ منی در حضور محمد صلّی اللّه علیه و آله به خدا دوست داشتم پیش از آن که این سخن را از شما بشنوم مرده بودم،همانا در مغز من سخنی است که دلوها نتوانند آن را تا آخر بکشند(از فضیلت شما آنقدر مطالب را در دل دارم که به توصیف نیاید) و با دهان تند نتوانند دگرگونش سازند چون نوشتۀ نقطه داری در برگ کاغذ مزیّنی نقش شده و من آهنگ اظهار آن را داشتم و دریافتم که کتاب منزل خدا(قرآن)در آن بر من پیشی گرفته و هم آن چه رسولان خدا آورده اند،آن سخنی است که زبان گوینده بدان بند آید و دست نویسنده در آن درماند و به جای کاغذ سفید که به آخر رسیده برگۀ سیاه بیاورند و باز هم حق برتری تو ادا نشده باشد و همچنین خداوند پاداش نیکوکاران دهد و لا قوه الا باللّه.
حسین از همه ما داناتر و بردبارتر و به رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نزدیکتر است،او پیش از آفرینش،فقیه بوده و قبل از آنکه زبان باز کند وحی الهی را خوانده است،
اگر خدا کسی را بهتر می دانست محمد صلّی اللّه علیه و آله را برنمی گزید و محمد صلّی اللّه علیه و آله علی علیه السّلام را انتخاب کرد و علی تو را به امامت رساند و تو حسین علیه السّلام را شایسته دانستی و انتخاب کردی،ما پذیرفتیم و پسندیدیم،کیست که به غیر او رضا دهد و کیست جز او که در مشکلات امور خود، تسلیم او شویم.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 7 )
: ضعیف. قوله: الله و رسوله و ابن رسوله أعلم به منی، أی لا تحتاج إلی أن أذهب و أری أنت تعلم ذلک بعلومک الربانیه، و یحتمل أن یکون المراد بالنظر النظر الباطنی لأنه کان من أصحاب الأسرار، و لذا قال: أنت أعلم، أی أنت أحری بهذا النحو من العلم و منکم أخذت ما عندی، و یحتمل أن یکون أراد بقوله: مؤمنا، ملک الموت، فإنه کان یقف و یستأذن، و یمکن أن یکون أتاه الملک بصوره بشر فسأل قنبرا لیعلم أنه یراه أم لا، أو لیعلم أنه ملک الموت أم لا، فجوابه أراد به أنی لا أری أحدا و أنت أعلم بما تقول، و تری ما لا أری، و هذا مع بعده أشد انطباقا علی ما بعده، و علی الأول السؤال کان لیبعثه لطلب محمد بن علی أی أخیه ابن الحنفیه، فلما لم یکن غیره بعثه فعجل علی شسع نعله و فی بعض النسخ عن شسع أی صار تعجیله مانعا عن عقد شسع نعله، بل لم یعقده، و عدا معی. قوله علیه السلام کلام أی الوصیه و النص علی الخلیفه یحیی به الأموات أی سبب لحیاه الأموات بالجهل و الضلاله بحیاه العلم و الإیمان إن قبلوا و یموت به الأحیاء بالحیاه الظاهره أو بالحیاه المعنویه أیضا إن لم یقبلوه، و موتهم بکفرهم و جهلهم و ضلالتهم، فإن من لا ینتفع به غیره بل یضل غیره فهو فی قوه الأموات بل أخس منهم، أو المعنی أنه کلام یصیر الإقرار به سببا للحیاه الأبدی، فالأموات أیضا أحیاء به کما قال تعالی:
وَ لا تَحْسَبَنَّ اَلَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اَللّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ
و روی: المؤمن حی فی الدارین و یموت به الأحیاء أی بإنکاره یصیر الأحیاء بمنزله الأموات، و قیل: یحیی به الأموات أی أموات الجهل و یموت به الأحیاء أی بالموت الإرادی عن لذات هذه النشأه الذی هو حیاه أخرویه فی دار الدنیا. کونوا أوعیه العلم بالإقرار و التعلم منه و مصابیح الهدی بهدایه غیرکم فالأمر لغیر الإمام، و یحتمل شموله له بضبط العلم و منعه عن غیر أهله، و هدایه من یستحقه أو هو تحریص علی استماع الوصیه و قبولها و نشرها. فإن ضوء النهار. اه هذا رفع و دفع لما استقر فی نفوس الجهله من أن المتشعبین عن أصل واحد فی الفضل سواء، و لذا یستنکف بعض الأخوه عن متابعه بعضهم و کان الکفار یقولون للأنبیاء إنما أنتم بشر مثلنا، فأزال تلک الشبهه بالتشبیه بضوء النهار فی ساعاته المختلفه، فإن کله من الشمس لکن بعضه أضوء من بعض، کأول الفجر و وقت طلوع الشمس و وقت الزوال و هکذا، فباختلاف الاستعدادات و القابلیات تختلف إفاضه الأنوار علی المواد، و لا مدخلیه للانشعاب من أصل واحد، کذا خطر بالبال و قیل: أی لا تستنکفوا من التعلم و إن کنتم علماء، فإن فوق کل ذی علم علیم. و قیل: هذا بیان لما سبق بتشبیه المصدق للإمام بالظل فی النهار، و الإمام بالضحی فإن کلیهما ضوء و الأول مستضیء بالثانی، و خارج من الظلمات إلی النور، و الثانی أضوء من الأول. أ ما علمت تمثیل لما ذکر سابقا و تقریر له، و تنبیه علی أنه کما کان بین أولاد الخلیل علیه السلام تفاوت فی العلم و الفضل حتی صار الأفضل مستحقا للخلافه، و کان بین المستحقین لها أیضا تفاوت فی الفضل، فکذا بین أولاد سید الأوصیاء أیضا تفاوت فیه حتی صار بعضهم مستحقا للإمامه دون بعض. و قوله: جعل ولد إبراهیم أئمه، إشاره إلی قوله تعالی:
وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ نافِلَهً وَ کُلاًّ جَعَلْنا صالِحِینَ، `وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا
و قوله: و فضل إلخ إشاره إلی قوله سبحانه:
وَ لَقَدْ فَضَّلْنا بَعْضَ اَلنَّبِیِّینَ عَلی بَعْضٍ وَ آتَیْنا داوُدَ زَبُوراً
. و قد علمت بما استأثر الله به الباء لتقویه التعدیه و لیس به فی إعلام الوری و هو أظهر، و الاستئثار التفضیل یعنی قد علمت أن الله فضل محمدا صلی الله علیه و آله و سلم علی جمیع خلقه بوفور علمه و عمله و مکارم أخلاقه، لا بنسبه و حسبه و أنت تعلم أن الحسین علیه السلام أفضل منک بهذه الجهات إنی أخاف فی إعلام الوری إنی لا أخاف و هو أظهر و أنسب بحال المخاطب بل المخاطب أیضا
کُفّاراً حَسَداً
فالآیه هکذا:
وَدَّ کَثِیرٌ مِنْ أَهْلِ اَلْکِتابِ
لَوْ یَرُدُّونَکُمْ مِنْ بَعْدِ إِیمانِکُمْ کُفّاراً
- لو یردونکم - مفعول ود، و لو بمعنی أن المصدریه أی أن یردوکم
کُفّاراً
حال عن ضمیر المخاطبین
حَسَداً
مفعول له لود
مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ
صفه لقوله: حسدا، أی حسدا منبعثا من عند أنفسهم، أو متعلق بود
مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ اَلْحَقُّ
بالمعجزات و النعوت المذکوره فی کتبهم. و لم یجعل الله جمله دعائیه إنشائیه أو خبریه، و الغرض قطع عذره أی لیس للشیطان علیک سلطان و استیلاء یجبرک علی إنکار الحق، فإن أنکرت فمن نفسک، و لا ینافی ذلک قوله سبحانه:
إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَی اَلَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَ اَلَّذِینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ
لأن ذلک بجعل أنفسهم لا بجعل الله، أو السلطان فی الآیه بمعنی لا یتحقق معه الجبر، أو المعنی أنک من عباد الله الصالحین، و قد قال الله تعالی:
إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ إِلاّ مَنِ اِتَّبَعَکَ مِنَ اَلْغاوِینَ
. فلیبر محمدا أی یحسن إلیه و یکرمه و لا یدل علی الطاعه حتی یتکلف بأن المراد الطاعه فی هذا الیوم حیث أعطاه الرایه و بعث معه جماعه من عسکره فکان علیهم أن یطیعوه. و عند الله جل اسمه لعله عطف علی قوله: من بعدی، أی و إمام عند الله فی الکتاب أی فی اللوح أو فی القرآن أو فی الوصیه المنزله من السماء کما مر، و العطف فی قوله: و مفارقه روحی، للتفسیر و قوله: من بعدی تأکید و تصریح باتصال الإمامه بالوفاه، و فیه تذکیر لما سمعه من أبیه علیه السلام حین أحضره و سائر إخوته عند الوصیه إلی الحسنین علیهما السلام، و أشهدهم علی ذلک و قد روی أنه نظر بعد الوصیه إلی محمد بن الحنفیه و قال له: هل حفظت ما أوصیت به إخوتک؟ قال: نعم، قال: فإنی أوصیک بتوقیر أخویک لعظم حقهما علیک. و ضمیر أضافها للوراثه و فی بمعنی إلی، و الحاصل أنه إمام مثبت إمامته فی الکتاب، و قد ذکر الله تعالی وراثته مع وراثه أبیه و أمه کما سبق فی وصیه النبی صلی الله علیه و آله و یحتمل أن تکون فی للسببیه أی أضاف الله تعالی الوراثه له بسبب وراثه أمه و أبیه و بتوسطهما أو بمعنی مع أی وراثه النبی صلی الله علیه و آله و سلم أضیفت إلی وراثه أبیه و أمه، إشاره إلی حضوره عند وصیه النبی صلی الله علیه و آله و سلم و الوصیه إلیه علی الخصوص، و فی إعلام الوری و عند الله فی الکتاب الماضی وراثه النبی صلی الله علیه و آله و سلم أصابها فی وراثه أبیه و أمه. علم الله أنکم خیره خلقه. اه و الخیره بالکسر و کعنبه المختار و الاختیار للإمامه بأمر الله سبحانه. هذا الکلام أی الکلام الدال علی وفاتک أو المشعر بحسدی ألا بفتح الهمزه حرف استفتاح و إن فی رأسی کلاما النسبه إلی الرأس إما إشاره إلی أنه حصل بالسماع أو إلی أن القوه الحافظه فی الدماغ أو لأن الإبداء باللسان و تنوین کلاما للتعظیم و هو عباره عما یدل علی فضل الحسنین علیهما السلام و مناقبهما، و شبهه بالماء لکثرته و غزارته، و کونه سببا لحیاه الأرواح کما أن الماء سبب لحیاه الأبدان، و نسبه النزف تخییلیه، و النزف: النزح، تقول: نزفت ماء البئر نزفا إذا نزحت کله، فهو کنایه عن کثرته. و لا تغیره نغمه الریاح کنایه عن ثباته أو عذوبته ترشیحا للتشبیه السابق، و النغمه: الصوت الخفی، عبر بالریاح عن الشبهات التی تخرج من أفواه المخالفین الطاعنین فی الحق، کما قال تعالی:
یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اَللّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اَللّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْکافِرُونَ
و المقصود أنه علی کلام یقینی لا یتطرق إلیه الشبه و الشکوک کالکتاب المعجم اسم مفعول من باب الأفعال أی المختوم، کنایه عن أنه من الأسرار، فی القاموس: باب معجم کمکرم مقفل، أو من قولهم: أعجمت الکتاب فهو معجم أی أزلت عجمته و هی عدم الإفصاح، و التعجیم أیضا بهذا المعنی، أی کالکتاب الذی أزیلت عجمته و عدم إفصاحه بالنقط و الإعراب، بحیث یکون المقصود منه واضحا عکس المعنی الأول، أو من قولهم أعجمه إذا لم یفصحه لا لقصور فیه بل للطف معانیه و قصور أکثر العقول عن إدراکه فیرجع إلی الأول، و الرق بالفتح و یکسر: جلد رقیق یکتب فیه و الصحیفه البیضاء، و یقال: نمنمه أی زخرفه و رقشه، و النبت المنمنم: الملتف المجتمع، أی الرق المزین بولاء الأئمه و سائر المعارف، أو المشتمل علی العلوم الجمه، و فی بعض النسخ المنهم بالهاء إما بفتح النون و تشدید الهاء المفتوحه من النهمه أی بلوغ الهمه فی الشیء کنایه عن کونه ممتلئا بحیث لم یبق شیء غیر مکتوب، أو سکون النون و فتح الهاء و تشدید المیم من قولهم إنهم البرد و الشحم أی ذابا کنایه عن إغلاقه و بعده عن الأفهام کأنه قد ذاب و محی، فلا یمکن قراءته إلا بعسر. أهم بأدائه الضمیر للکلام بأدائه بالفتح و التخفیف، أی بأداء حقوق هذا الکلام، قال الجوهری: أدی دینه تأدیه أی قضاه، و الاسم الأداء، و فی بعض النسخ بإبدائه أی إظهاره فأجدنی من أفعال القلوب، و من خواصها جواز کون فاعلها و مفعولها واحدا سبقت علی بناء المجهول سبق علی صیغه الماضی و الجمله استئنافیه و الکتاب المنزل القرآن. و ما خلت أی مضت به الرسل سائر الکتب أو المراد بالکتاب الجنس لیشملها و ما خلت به الرسل ما ذکره الأنبیاء علیهم السلام و یمکن أن یقرأ سبق بصیغه المصدر مضافا إلی الکتاب لیکون مفعولا مطلقا للتشبیه، و الحاصل أنی کلما أقصد أن أذکر شیئا مما فی رأسی من فضائلک أو فضائلک و مناقب أخیک أجده مذکورا فی کتاب الله و کتب الأنبیاء و قیل: أی سبقنی إلیه أنت و أخوک لذکره فی کتاب الله و کتب الأنبیاء علیهم السلام و أنه أی ما فی رأسی حتی لا یجد أی الکاتب قلما و یؤتی علی بناء المجهول و الضمیر للکاتب أیضا أو للذی یکتب له الکتاب لیقرأه و هو معطوف علی لا یجد، و الحمم بضم الحاء و فتح المیم: جمع الحمه أی الفحمه یشبه بها الشیء الکثیر السواد، و ضمیر یبلغ للکاتب و یحتمل القرطاس و الأول أظهر. و الحاصل أنه کلام من کثرته یکل به ید الکاتب لکثره الحرکه حتی تفنی الأقلام فلا توجد لصرف کلها فی الکتابه، و حتی یؤتی أی الکاتب أو من یؤتی من جانب الکتاب بالقراطیس کلها مسوده مملوءه بفضائلک، فلا یبلغ الکاتب الدرجه التی تستحقها من الفضائل و المناقب، بل المکتوب قلیل من کثیر کما قال تعالی:
قُلْ لَوْ کانَ اَلْبَحْرُ مِداداً لِکَلِماتِ رَبِّی
الآیه و قد ورد أنهم کلمات الله. أعلمنا علما قوله علما تمیز للنسبه علی المبالغه و التأکید، و الحلم العقل أو الرزانه و عدم السرعه أی الطیش قبل أن یخلق أی بدنه الشریف کما روی أن أرواحهم المقدسه قبل تعلقها بأبدانهم المطهره کانت عالمه بالعلوم اللدنیه معلمه للملائکه، و قیل: المعنی أنه کان فی علم الله أنه یکون فقیها و لا یخفی بعده. قبل أن ینطق أی بین الناس کما ورد أنه أبطأ عن الکلام أو مطلقا إشاره إلی علمه فی عالم الأرواح و فی الرحم، کالفقره السابقه من بغیره یرضی الاستفهام للإنکار و الظرف متعلق بما بعده، و ضمیر یرضی راجع إلی من، و فی بعض النسخ بالنون و هو لا یستقیم إلا بتقدیر الباء فی أول الکلام، أی بمن بغیره ترضی، و فی بعض النسخ من بعزه ترضی أی هو من بعزه و غلبته ترضی، أو الموصول مفعول رضینا و من کنا نسلم به هذا أیضا إما استفهام إنکار بتقدیر غیره، و نسلم إما بالتشدید فکلمه من تعلیلیه أو بالتخفیف أی نصیر به سالما من الابتلاء بالمشکلات، و علی الاحتمال الأخیر فی الفقره السابقه معطوف علی الخبر أو علی مفعول رضینا و یؤید الأخیر فیهما أن فی إعلام الوری هکذا: رضینا بمن هو الرضا و بمن نسلم به من المشکلات.
( مرآه العقول ؛ ج 3 , ص 313 )
ص : 7372
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اَلْمُفِیدُ عَنِ اَلْجِعَابِیِّ عَنِ اِبْنِ عُقْدَهَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سَلَمَهَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ حُذَیْفَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَرِضَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِ سَلْمَانَ رَحِمَهُ اَللَّهُ فَافْتَقَدَهُ فَقَالَ أَیْنَ صَاحِبُکُمْ قَالُوا مَرِیضٌ قَالَ اُمْشُوا بِنَا نَعُودُهُ فَقَامُوا مَعَهُ فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَی اَلرَّجُلِ إِذَا هُوَ یَجُودُ بِنَفْسِهِ فَقَالَ سَلْمَانُ یَا مَلَکَ اَلْمَوْتِ اُرْفُقْ بِوَلِیِّ اَللَّهِ فَقَالَ مَلَکُ اَلْمَوْتِ بِکَلاَمٍ سَمِعَهُ مَنْ حَضَرَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ إِنِّی أَرْفُقُ بِالْمُؤْمِنِینَ وَ لَوْ ظَهَرْتُ لِأَحَدٍ لَظَهَرْتُ لَکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 167 )
ص : 7373
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ قَرْعَهَ عَنْ زَیْدِ بْنِ جَهْمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مُتَمَتِّعٌ لَمْ یَجِدْ هَدْیاً فَقَالَ أَ مَا کَانَ مَعَهُ دِرْهَمٌ یَأْتِی بِهِ قَوْمَهُ فَیَقُولَ أَشْرِکُونِی بِهَذَا اَلدِّرْهَمِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 497 )
5 - زید بن جهم گوید: به امام صادق علیه السّلام گفتم: حج تمتّع گزار که نتوانست تنها قربانی کند (چه وظیفه ای دارد؟)
فرمود: آیا با او درهمی نبود که به نزد آشنایان خود بیاید و بگوید: مرا با این درهم شریک نمایید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 466 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 176 )
ص : 7374
وَ قَالَ آخَرُ: مَنْ قَنِعَ کَانَ غَنِیّاً وَ إِنْ کَانَ فَقِیراً وَ مَنْ تَجَاوَزَ حَدَّ اَلْقَنَاعَهِ فَهُوَ فَقِیرٌ وَ إِنْ کَانَ غَنِیّاً مُوسِراً .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 248 )
ص : 7375
لاَ خَیْرَ فِی اَلْمَعْرُوفِ إِلَی غَیْرِ عَرُوفٍ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 791 )
ص : 7376
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ صَلَّی عَلَیَّ صَلاَهً صَلَّی اَللَّهُ بِهَا عَلَیْهِ عَشْرَ صَلَوَاتٍ وَ مَحَا عَنْهُ عَشْرَ سَیِّئَاتٍ وَ أَثْبَتَ لَهُ بِهَا عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ اِسْتَبْقَاهُ اَلْمَلَکَانِ اَلْمُوَکَّلاَنِ بِهِ أَیُّهُمَا یُبْلِغُ رُوحِی مِنْهُ اَلسَّلاَمَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 335 )
ص : 7377
الحدیث: اللهم اشدد وطأتک علی مضر .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 49 )
ص : 7378
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَنْصِبُ شَبَکَهً فِی اَلْمَاءِ ثُمَّ یَرْجِعُ إِلَی بَیْتِهِ وَ یَتْرُکُهَا مَنْصُوبَهً وَ یَأْتِیهَا بَعْدَ ذَلِکَ وَ قَدْ وَقَعَ فِیهَا سَمَکٌ فَیَمُتْنَ فَقَالَ مَا عَمِلَتْ یَدُهُ فَلاَ بَأْسَ بِأَکْلِ مَا وَقَعَ فِیهَا .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 217 )
10 - محمّد بن مسلم گوید: امام باقر علیه السّلام درباره مردی که در آب تور رها می کند، سپس به خانه اش بازمی گردد و پس از آن نزد تور بازمی گردد در حالی که تعدادی از ماهی ها در آن افتاده و مرده اند.
فرمود: آن چه که با دست خود انجام داده است؛ ایرادی ندارد که آن چه را که در تور افتاده است بخورد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 541 )
: صحیح. قوله: فیمتن أی کلها أو بعضها فاشتبه الحی بالمیت کما فهمه الأکثر قال المحقق فی الشرائع: لو نصب شبکه فمات بعض ما حصل فیها و أشبه الحی بالمیت قیل: حل الجمیع حتی یعلم المیت بعینه، و قیل: یحرم الجمیع تغلیبا للحرمه، و الأول حسن. و قال فی المسالک: القول بالحل مع الاشتباه للشیخ فی النهایه، و استحسنه المصنف لدلاله الأخبار الصحیحه علیه، کصحیحه الحلبی و صحیحه محمد بن مسلم، و مقتضی الخبرین حل المیت و إن تمیز، و أن المعتبر فی حله قصد الاصطیاد، و إلیه ذهب ابن أبی عقیل و ذهب ابن إدریس و العلامه و أکثر المتأخرین إلی تحریم الجمیع، لأن ما مات فی الماء حرام، و المجموع محصور قد اشتبه الحلال بالحرام فیکون الجمیع حراما و لو لم یشتبه فأولی بتحریم المیت، و یؤیده روایه عبد المؤمن الأنصاری و أجابوا عن الخبرین بعدم دلالتهما علی موته فی الماء صریحا، فلعله مات خارج الماء أو علی الشک فی موته فی الماء، فإن الأصل بقاء الحیاه إلی أن فارقته و الأصل الإباحه.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 360 )
ص : 7379
وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ بَیْعِ اَلذَّهَبِ بِالْفِضَّهِ مِثْلَیْنِ بِمِثْلٍ یَداً بِیَدٍ فَقَالَ لاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 169 )
ص : 7380
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أَفَاضَ مِنَ اَلْمُزْدَلِفَهِ جَعَلَ یَسِیرُ اَلْعَنَقَ وَ هُوَ یَقُولُ أَیُّهَا اَلنَّاسُ اَلسَّکِینَهَ اَلسَّکِینَهَ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 56 )
ص : 7381
9273-19 التهذیب ،1/11/34/4 سعد عن أحمد عن الحسی ن و العباس بن معروف عن صفوان عن إسحاق بن عمار قال: قلت لأبی إبراهیم علیه السّلام الدین علیه الزکاه فقال لا حتی یقبضه قلت فإذا قبضه أ یزکیه قال لا حتی یحول علیه الحول فی یده.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 120 )
ص : 7382
وَ رَوَی اَلْحُسَیْنُ بْنُ حُمَیْدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو غَسَّانَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو إِسْمَاعِیلَ عُمَیْرُ بْنُ بَکَّارٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَقَدْ تَعَجَّبْتُ یَوْمَ بَدْرٍ مِنْ جُرْأَهِ اَلْقَوْمِ وَ قَدْ قَتَلْتُ اَلْوَلِیدَ بْنَ عُتْبَهَ وَ قَتَلَ حَمْزَهُ عُتْبَهَ وَ شَرِکْتُهُ فِی قَتْلِ شَیْبَهَ إِذْ أَقْبَلَ إِلَیَّ حَنْظَلَهُ بْنُ أَبِی سُفْیَانَ فَلَمَّا دَنَا مِنِّی ضَرَبْتُهُ ضَرْبَهً بِالسَّیْفِ فَسَالَتْ عَیْنَاهُ وَ لَزِمَ اَلْأَرْضَ قَتِیلاً .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 1 , صفحه 75 )
3-و حسن بن حمید(بسند خود)از جابر از حضرت باقر علیه السّلام حدیث کند که فرمود: امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:من در جنگ بدر از جرأت آن مردم تعجب کردم که(با اینکه دیدند چگونه من)ولید بن عتبه را کشتم،و حمزه عقبه را کشت،و با او در کشتن شیبه شرکت جستم،(با این حال) دیدم حنظله بن أبی سفیان بسوی من آید،همین که نزدیک بمن شد چنان ضربتی با شمشیر باو زدم که چشمانش آویزان شد و کشته اش بر زمین نقش بست.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 1 , ص 66 )
3-حضرت باقر علیه السّلام فرموده امیر المؤمنین علیه السّلام میفرمود در کارزار بدر از جرأت مشرکان بشگفت آمدم با آنکه ولید را کشته و عتبه هم بدست حمزه شربت ناگوار مرگ چشیده و شیبه هم بکمک من و حمزه از پای درآمد در عین حال باز حنظله بن ابی سفیان بجنگ من آمد چون نزدیک رسید چنان با شمشیر بر فرق او فرود آوردم که دیدگانش از حدقه بیرون آمده بر زمین افتاد و مرد.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 1 , ص 68 )
ص : 7383
وَ فِی مَنَاقِبِ اِبْنِ اَلْمَغَازِلِیِّ : لَمَّا اِنْقَضَّ اَلْکَوْکَبُ فِی دَارِ عَلِیٍّ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنِ اِنْقَضَّ فِی دَارِهِ فَهُوَ اَلْوَصِیُّ بَعْدِی قَالُوا غَوَی فِی حُبِّ عَلِیٍّ فَنَزَلَتْ وَ اَلنَّجْمِ إِذا هَوی `ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ وَ ما غَوی .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 325 )
ص : 7384
اَلْعِلَلُ ، وَ اَلْعُیُونُ ، فِی خَبَرِ اَلشَّامِیِّ : أَنَّهُ سَأَلَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ طُولِ اَلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ وَ عَرْضِهَا قَالَ تِسْعُمِائَهِ فَرْسَخٍ اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 55 , صفحه 158 )
9-در علل(ج 2 ص 280)و در عیون(ج 1 ص 241):در خبر شامی است که از امیر المؤمنین علیه السّلام طول و عرض خورشید و ماه را پرسید،فرمود:نهصد فرسخ(الخبر).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 139 )
ص : 7385
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَمَّا بَعَثَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلْیَمَنِ قَالَ یَا عَلِیُّ لاَ تُقَاتِلْ أَحَداً حَتَّی تَدْعُوَهُ إِلَی اَلْإِسْلاَمِ وَ اَیْمُ اَللَّهِ لَئِنْ یَهْدِ اَللَّهُ عَلَی یَدِکَ رَجُلاً خَیْرٌ لَکَ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ اَلشَّمْسُ وَ لَکَ وَلاَؤُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 19 , صفحه 167 )
ص : 7386
أَبَانٌ عَنْ سُلَیْمٍ قَالَ سَمِعْتُ سَلْمَانَ وَ أَبَا ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادَ یَقُولُونَ: إِنَّا لَقُعُودٌ عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ ص مَا مَعَنَا غَیْرُنَا إِذْ أَقْبَلَ [ثَلاَثَهُ] رَهْطٍ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ کُلُّهُمْ بَدْرِیُّونَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ ص سَتَفْتَرِقُ أُمَّتِی بَعْدِی ثَلاَثَ فِرَقٍ فِرْقَهٌ حَقٌّ لاَ یَشُوبُهُ شَیْءٌ مِنَ اَلْبَاطِلِ مَثَلُهُمْ کَمَثَلِ اَلذَّهَبِ [اَلْأَحْمَرِ] کُلَّمَا سَبَکْتَهُ عَلَی اَلنَّارِ اِزْدَادَ جَوْدَهً وَ طِیباً إِمَامُهُمْ أَحَدُ هَذِهِ اَلثَّلاَثَهِ وَ فِرْقَهٌ أَهْلُ بَاطِلٍ [لاَ یَشُوبُهُ شَیْءٌ مِنَ اَلْحَقِّ] مَثَلُهُمْ کَمَثَلِ [خَبَثِ] اَلْحَدِیدِ کُلَّمَا فَتَنْتَهُ بِالنَّارِ اِزْدَادَ خَبَثاً وَ نَتْناً إِمَامُهُمْ أَحَدُ هَذِهِ اَلثَّلاَثَهِ وَ فِرْقَهٌ [أُخْرَی] ضُلاَّلٌ مُذَبْذَبُونَ لا إِلی هؤُلاءِ وَ لا إِلی هؤُلاءِ إِمَامُهُمْ أَحَدُ هَذِهِ اَلثَّلاَثَهِ فَسَأَلْتُهُمْ عَنِ اَلثَّلاَثَهِ فَقَالُوا إِمَامُ اَلْحَقِّ وَ اَلْهُدَی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ سَعْدُ بْنُ أَبِی وَقَّاصٍ إِمَامُ اَلْمُذَبْذَبِینَ وَ حَرَصْتُ [عَلَیْهِمْ] أَنْ یُسَمُّوا لِیَ اَلثَّالِثَ فَأَبَوْا عَلَیَّ وَ عَرَّضُوا لِی حَتَّی عَرَفْتُ مَنْ یَعْنُونَ بِهِ قَالَ سُلَیْمٌ فَحَدَّثْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ع بِالْکُوفَهِ بِمَا حَدَّثَنِی بِهِ سَلْمَانُ وَ أَبُو ذَرٍّ وَ اَلْمِقْدَادُ [مِنْ] قَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ ص حِینَ رَأَی اَلثَّلاَثَهَ مِنْ أَهْلِ بَدْرٍ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ مِنْ قُرَیْشٍ مُقْبِلِینَ قَالَ تَفْتَرِقُ أُمَّتِی بَعْدِی ثَلاَثَ فِرَقٍ فَسَمَّوْکَ وَ سَمَّوْا سَعْداً وَ اَلثَّالِثَ لَمْ یُسَمُّوا إِلاَّ بِالْمَعَارِیضِ حَتَّی عَلِمْتُ مَنْ عَنَوْا فَقَالَ ع لاَ تَلُمْهُمْ یَا سُلَیْمُ فَإِنَّ اَلْأُمَّهَ قَدْ أُشْرِبَتْ قُلُوبُهُمْ حُبَّهُ کَمَا أُشْرِبَتْ قُلُوبُ بَنِی إِسْرَائِیلَ حُبَّ اَلْعِجْلِ یَا سُلَیْمُ أَ فِی شَکٍّ أَنْتَ فِیهِ مَنْ هُوَ قَالَ قُلْتُ [بَلَی] وَ لَکِنْ أُحِبُّ أَنْ تُسَمِّیَهُ لِی وَ أَسْمَعَهُ مِنْکَ فَأَزْدَادَ یَقِیناً قَالَ هُوَ عَتِیقٌ إِنَّ هَذَا اَلْأَمْرَ اَلَّذِی عَرَّفَکُمُ اَللَّهُ وَ مَنَّ بِهِ عَلَیْکُمْ أَشَدُّ خُبْرِیَّهً مِنَ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ وَ أَقَلُّ اَلْأُمَّهِ اَلَّذِینَ یَعْرِفُونَهُ وَ لَقَدْ مَاتَتْ أُمُّ أَیْمَنَ وَ إِنَّهَا لَمِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ مَا کَانَتْ تَعْرِفُ مَا عَرَّفَکَ اَللَّهُ فَاحْمَدِ اَللَّهَ وَ خُذْ مَا أَعْطَاکَ اَللَّهُ وَ خَصَّکَ بِهِ بِشُکْرٍ وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یُعْطِی اَلدُّنْیَا اَلْبَرَّ وَ اَلْفَاجِرَ وَ إِنَّ هَذَا اَلْأَمْرَ اَلَّذِی أَنْتَ فِیهِ إِنَّمَا یُعْطِیهِ اَللَّهُ صَفْوَتَهُ مِنْ خَلْقِهِ إِنَّ أَمْرَنَا لاَ یَعْرِفُهُ إِلاَّ ثَلاَثَهٌ مِنَ اَلْخَلْقِ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ اِمْتَحَنَ اَللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ یَا سُلَیْمُ إِنَّ مِلاَکَ هَذَا اَلْأَمْرِ اَلْوَرَعُ لِأَنَّهُ لاَ یُنَالُ وَلاَیَتُنَا إِلاَّ بِالْوَرَعِ .
( کتاب سُلیم بن قیس الهلالی , جلد 2 , صفحه 826 )
ابان از سلیم نقل کند که گفت: شنیدم که سلمان و ابو ذر و مقداد می گفتند: ما در محضر رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلم نشسته بودیم و جز ما کس دیگری نبود، در این هنگام سه نفر از مهاجران که هر سه در پیکار بدر حضور داشتند از روبرو می آمدند، رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلم فرمود: به زودی پس از من، امتم سه گروه شوند، گروهی بر حق است که آن را چیزی از باطل نیالاید مانند زر سرخ که هر چه در آتش گداخته شود و چکش خورد خالص تر و ناب تر شود، پیشوای این گروه یکی از این سه نفر باشد که دارند می آیند. و گروهی اهل باطل باشد که چیزی از حق در آنان راه نیابد و مانند پاره آهن ناخالصی باشند که آتش آن را بپوکاند و ناخالصی و خرابی آن افزوده گردد، پیشوای این گروه نیز یکی از این سه نفر است که دارند می آیند. و گروه سوم، فرقه ای گمراه و مذبذب است که نه به حق بگروند و نه به باطل رو کنند و پیشوای شان یکی از این سه نفر باشد. سلیم گوید: از آنان پرسیدم که آن سه نفر چه کسانی بودند، گفتند: پیشوای حق و هدایت، علی بن ابی طالب، و سعد بن ابی وقّاص پیشوای مذبذبان، هر چه کوشیدم که نفر سوم را معرفی کنند نکردند و سرانجام با کنایه به من رساندند تا که فهمیدم نفر سوّم چه کسی بوده است.سلیم گفت: آنچه را سلمان و ابو ذر و مقداد از قول رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلم به من گفته بودند، در کوفه به امیر مؤمنان علیه السّلام بازگفتم که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلم فرموده بود: پس از من امتم به سه گروه پراکنده شوند، آنان نام شما و سعد را بردند و نام نفر سوم را به کنایه گفتند تا که دریافتم چه کسی است. علی فرمود: ای سلیم! آنان را سرزنش نکن، دل و درون این امّت از دوستی او سرشار است مانند دل بنی اسرائیل که از گوساله دوستی لبریز بود! ای سلیم! آیا هنوز شک داری که او چه کسی بود؟ سلیم گفت: گفتم: نامش را می دانم ولی دوست دارم از زبان شما بشنوم تا به یقین برسم. فرمود: او عتیق بود. همانا امر امامت و ولایت را که خداوند شما را به شناخت آن موفق داشت و با آن بر شما منّت نهاد، شناخت و فهم آن به مراتب از شناخت زر و نقره ناب سخت تر است. تعداد بسیار اندکی از امت، امامت و ولایت را می شناسند. ام ایمن که از بهشتیان است موفق نشد آنچه را تو شناخته ای بشناسد، پس خدای را سپاس گوی و آنچه را که خداوند به تو بخشیده و تو را به آن مخصوص گردانیده نگهدار و قدر بدان و سپاسگزار باش و بدان که خداوند دنیا را به نیکوکار و بد کار داده اما ولایت را که تو دریافته ای فقط به برگزیدگان از خلقش می بخشد. همانا که ولایت ما را جز سه نفر از خلق نشناسند: ملک مقرّب یا نبیّ مرسل و یا بنده ای که خداوند قلبش را برای جا یافتن ایمان آزموده است. ای سلیم! معیار دریافت ولایت ما پرهیزکاری است. به تقوا است که می توان ولایت ما را دریافت.
( تاریخ سیاسی صدر اسلام ؛ ج 1 , ص 386 )
ص : 7387
و فی کتاب التّوحید : حدّثنی أبی و محمد بن الحسن [بن أحمد بن الولید] - رضی اللّه عنهما - قالا: حدّثنا سعد بن عبد اللّه، عن أحمد بن محمّد بن عیسی، عن عبد اللّه بن محمّد الحجّال الأسدی، عن ثعلبه بن میمون، عن عبد الأعلی بن أعین، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام-: فی هذه الآیه: [إنّهم کانوا یستطیعون] و قد کان فی العلم أنّه لَوْ کانَ عَرَضاً قَرِیباً وَ سَفَراً قاصِداً لفعلوا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 466 )
ص : 7388
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب اِبْنُ سِنَانٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ : أَنَّ اَلْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَلَّمَ رَجُلاً فَقَالَ مِنْ أَیِّ بَلَدٍ أَنْتَ قَالَ مِنَ اَلْکُوفَهِ قَالَ لَوْ کُنْتَ بِالْمَدِینَهِ لَأَرَیْتُکَ مَنَازِلَ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ دِیَارِنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 355 )
ص : 7389
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : حدّثنا محمّد بن جعفر قال: حدّثنا بن محمّد بن مالک، عن عباد بن یعقوب، [عن محمّد بن یعقوب] ، عن [أبی] جعفر الأحول، عن منصور، عن أبی إبراهیم - علیه السّلام - قال: لمّا خافت بنو إسرائیل جبابرتها أوحی اللّه - تعالی - إلی موسی و هارون - علیهما السّلام-: أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِکُما بِمِصْرَ بُیُوتاً وَ اِجْعَلُوا بُیُوتَکُمْ قِبْلَهً . قال: أمروا أن یصلّوا فی بیوتهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 89 )
ص : 7390
مَنْ صَمَتَ سَلِمَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 668 )
ص : 7391
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَنْظَرَ مُعْسِراً کَانَ لَهُ عَلَی اَللَّهِ فِی کُلِّ یَوْمٍ صَدَقَهٌ بِمِثْلِ مَا لَهُ عَلَیْهِ حَتَّی یَسْتَوْفِیَ حَقَّهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 368 )
ص : 7392
قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : ثَلاَثٌ هُمْ أَقْرَبُ اَلْخَلْقِ إِلَی اَللَّهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ حَتَّی یَفْرُغَ مِنَ اَلْحِسَابِ رَجُلٌ لَمْ یَدْعُهُ قُدْرَتُهُ فِی حَالِ غَضَبِهِ إِلَی أَنْ یَحِیفَ عَلَی مَنْ تَحْتَ یَدَیْهِ وَ رَجُلٌ مَشَی بَیْنَ اِثْنَیْنِ فَلَمْ یَمِلْ أَحَدَهُمَا عَلَی اَلْآخَرِ بِشَعِیرَهٍ وَ رَجُلٌ قَالَ اَلْحَقَّ فِیمَا عَلَیْهِ وَ لَهُ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 380 )
امام صادق فرموده است،سه گروه نزدیک ترین خلق به خدا در روز قیامتند تا آنکه از حساب آسوده شوند،نخست کسی که در حال خشم،قدرتش او را وادار به ستم نسبت به زیر دستان نکند،و کسی که میان دو کس حرکت کند(قضاوت کند) و به اندازۀ دانۀ جوی یکی را بر دیگری ترجیح ندهد و کسی که در مورد سود و زیان خود حق را بگوید .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 605 )
ص : 7393
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لاَ خَیْرَ فِی اَلصَّمْتِ عَنِ اَلْحُکْمِ کَمَا أَنَّهُ لاَ خَیْرَ فِی اَلْقَوْلِ بِالْجَهْلِ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 502 )
ص : 7394
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سِرْحَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: فِی اَللُّقَطَهِ یُعَرِّفُهَا سَنَهً ثُمَّ هِیَ کَسَائِرِ مَالِهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 137 )
2 - داوود بن سرحان گوید: امام صادق علیه السّلام در مورد چیزی که پیدا کنند، فرمود:
یک سال باید آن را اعلام کند و پس از یک سال، جزو مال خودش می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 320 )
: ضعیف علی المشهور. قوله علیه السلام: یعرفها سنه حمل علی ما إذا لم ینقص عن الدرهم، فإنه لا خلاف فی عدم وجوب تعریف ما دون الدرهم، و لا فی وجوب تعریف ما زاد عنه، و فی قدر الدرهم خلاف، و فیما لا یجب تعریفه لو ظهر مالکه و عینه باقیه وجب رده علی الأشهر، و فی وجوب عوضه مع تلفه قولان. و قال فی المسالک: إذا وجد اللقطه البالغه قدر الدرهم عینا أو قیمه أو زائده عنه المأمونه البقاء وجب تعریفها سنه، إما مطلقا أو مع نیه التملک علی الخلاف، فإذا عرفه سنه تخیر بین ثلاثه أشیاء، تملکها، و الصدقه عن مالکها، و یضمن للمالک قیمتها، و لا خلاف فی الضمان مع الصدقه و کراهه المالک هنا، و إن اختلف فی لقطه الحرم، و الفارق النصوص، و الثالث أن یبقیها أمانه فی یده، فی حرز أمثالها کالودیعه فلا یضمنها إلا مع التعدی أو التفریط. قوله علیه السلام: هی کسائر ماله ظاهره حصول الملک بعد التعریف من غیر اختیاره و نیته کما اختاره جماعه، و قیل: لا یملک إلا بالنیه، و قیل: لا بد من التلفظ. قال فی الدروس: و لا ضمان فی اللقطه مده الحول و لا بعده ما لم یفرط أو ینو التملک. و قیل: یملکها بعد الحول بغیر نیه و لا اختیار و یضمن، و هو ظاهر النهایه و المقنعه و خیره الصدوقین و ابن إدریس ناقلا فیه الإجماع. و فی الخلاف لا بد من النیه و اللفظ، فیقول: قد اخترت تملکها، و فی المبسوط تکفی النیه و الروایات محتمله للقولین و إن کان الملک بغیر اختیار أشهر، و تظهر الفائده فی اختیار الصدقه و النماء المتجدد، و الجریان فی الحول و الضمان. انتهی.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 109 )
ص : 7395
وَ بِإِسْنَادِهِ اَلْآتِی عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثِ اَلْأَرْبَعِمِائَهِ قَالَ: لاَ یَنَامُ اَلرَّجُلُ عَلَی وَجْهِهِ وَ مَنْ رَأَیْتُمُوهُ نَائِماً عَلَی وَجْهِهِ فَأَنْبِهُوهُ إِلَی أَنْ قَالَ: لَیْسَ فِی اَلْبَدَنِ أَقَلُّ شُکْراً مِنَ اَلْعَیْنِ فَلاَ تُعْطُوهَا سُؤْلَهَا فَتَشْغَلَکُمْ عَنْ ذِکْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ (إِذَا نَامَ أَحَدُکُمْ) فَلْیَضَعْ یَدَهُ اَلْیُمْنَی تَحْتَ خَدِّهِ اَلْأَیْمَنِ فَإِنَّهُ لاَ یَدْرِی أَ یَنْتَبِهُ مِنْ رَقْدَتِهِ أَمْ لاَ . وَ فِی اَلْعِلَلِ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُشَارِ إِلَیْهِ مِثْلَ اَلْحُکْمِ اَلْأَخِیرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 505 )
ص : 7396
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ آتُوا حَقَّهُ یَوْمَ حَصادِهِ وَ لا تُسْرِفُوا قَالَ کَانَ أَبِی یَقُولُ مِنَ اَلْإِسْرَافِ فِی اَلْحَصَادِ وَ اَلْجَذَاذِ أَنْ یَصَّدَّقَ اَلرَّجُلُ بِکَفَّیْهِ جَمِیعاً وَ کَانَ أَبِی إِذَا حَضَرَ شَیْئاً مِنْ هَذَا فَرَأَی أَحَداً مِنْ غِلْمَانِهِ یَتَصَدَّقُ بِکَفَّیْهِ صَاحَ بِهِ أَعْطِ بِیَدٍ وَاحِدَهٍ اَلْقَبْضَهَ بَعْدَ اَلْقَبْضَهِ وَ اَلضِّغْثَ بَعْدَ اَلضِّغْثِ مِنَ اَلسُّنْبُلِ . وَ رَوَاهُ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 202 )
ص : 7397
وَ رَوَی اَلْجُمْهُورُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : فِی رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً ثُمَّ طَلَّقَهَا قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ بِهَا قَالَ لاَ بَأْسَ أَنْ یَتَزَوَّجَ بِنْتَهَا وَ لاَ یَحِلُّ أَنْ یَتَزَوَّجَ أُمَّهَا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 129 )
ص : 7398
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «إِنّا نَراکَ مِنَ اَلْمُحْسِنِینَ » قَالَ کَانَ یُوَسِّعُ اَلْمَجْلِسَ وَ یَسْتَقْرِضُ لِلْمُحْتَاجِ وَ یُعِینُ اَلضَّعِیفَ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 637 )
حضرت صادق علیه السلام در تفسیر گفتار خدای عز و جل (که در بارۀ یوسف علیه السلام فرماید:) «ما ترا از نیکوکاران دانیم»(سورۀ یوسف آیه 36) فرمود: برای واردین جا باز میکرد، و به نیازمندان وام میداد، و به ناتوانان کمک میکرد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 450 )
3-از امام صادق(علیه السّلام)که در تفسیر قول خدا عز و جل(36 سوره یوسف):«راستی ما تو را از محسنان دانیم و بینیم»فرمود:جا باز می کرد برای واردین مجلس خود و به نیازمندان وام می دهد و به ناتوانها کمک می کرد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 489 )
3-امام صادق علیه السّلام در تفسیر قول خدای عزّ و جلّ:«راستی ما تو را از محسنان و نیکوکاران می دانیم(یوسف/36)»فرمود:برای واردین مجلس خود جا باز می کرد و به نیازمندان وام می داد و به ناتوانان کمک می نمود.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 789 )
: حسن، کان أی یوسف علیه السلام.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 530 )
ص : 7399
وَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا مُحَمَّدٍ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ أَوْرَثْنَا اَلْکِتابَ اَلَّذِینَ اِصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا فَمِنْهُمْ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَیْراتِ بِإِذْنِ اَللّهِ قَالَ کُلُّهُمْ مِنْ آلِ مُحَمَّدِ اَلظَّالِمُ لِنَفْسِهِ اَلَّذِی لاَ یُقِرُّ بِالْإِمَامِ قَالَ فَدَمَعَتْ عَیْنِی وَ جَعَلْتُ أُفَکِّرُ فِی نَفْسِی فِی عِظَمِ مَا أَعْطَی اَللَّهُ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلسَّلاَمُ فَنَظَرَ إِلَیَّ أَبُو مُحَمَّدٍ فَقَالَ اَلْأَمْرُ أَعْظَمُ مِمَّا حَدَّثَتْکَ نَفْسُکَ مِنْ عَظِیمِ شَأْنِ آلِ مُحَمَّدٍ فَاحْمَدِ اَللَّهَ فَقَدْ جُعِلْتَ مُتَمَسِّکاً بِحَبْلِهِمْ تُدْعَی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ بِهِمْ إِذَا دُعِیَ کُلُّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ فَأَبْشِرْ یَا أَبَا هَاشِمٍ فَإِنَّکَ عَلَی خَیْرٍ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 418 )
و روایتست از داود بن قاسم جعفری گفت پرسیدم از ابی محمد (علیه السّلام) از قول خدای عز و جل که«
ثُمَّ أَوْرَثْنَا اَلْکِتابَ اَلَّذِینَ اِصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا فَمِنْهُمْ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَیْراتِ بِإِذْنِ اَللّهِ
»فرمود که همه ایشان از آل محمداند ظالم نفس آنانند که اقرار بامام ندارند گفت من اشک چشم کردم و فکر میکردم با خود در عظم و بزرگی آنچه اعطا فرموده آل محمد را صلی اللّه علیهم، پس نظر کرد بمن و فرمود که امر اعظم است از آنچه حدیث میکند ترا نفس تو از عظم و بزرگی شأن آل محمد پس حمد و شکر کن خدای را که تو استمساک جستۀ بحبل ایشان که خوانده میشوی در روز قیامت با ایشان گاهی که خوانند هر مردمانی را بامامان خودشان پس بشارت باد ترا ای ابا هاشم که تو بر خیری.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 297 )
ص : 7400
وَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لَیْسَ یُنَجِّسُ اَلْمَاءَ شَیْءٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 189 )
ص : 7401
کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَوَّلُ مَا یُفْطِرُ عَلَیْهِ فِی زَمَنِ اَلرُّطَبِ اَلرُّطَبُ وَ فِی زَمَنِ اَلتَّمْرِ اَلتَّمْرُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 273 )
ص : 7402
إِخْلاَصُ اَلْعَمَلِ مِنْ قُوَّهِ اَلْیَقِینِ وَ صَلاَحِ اَلنِّیَّهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 70 )
ص : 7403
عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِنَوْفٍ اَلْبِکَالِیِّ یَا نَوْفُ إِنَّ اَللَّهَ أَوْحَی إِلَی اَلْمَسِیحِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْ لِبَنِی إِسْرَائِیلَ لاَ تَدْخُلُوا بَیْتاً مِنْ بُیُوتِی إِلاَّ بِأَبْصَارٍ کَاشِفَهٍ وَ قُلُوبٍ خَاشِعَهٍ وَ أَخْبِرْهُمْ أَنِّی لاَ أَسْتَجِیبُ لِأَحَدٍ مِنْهُمْ دَعْوَهً وَ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِی قِبَلَهُ مَظْلِمَهٌ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 244 )
ص : 7404
وَ مِنْهَا: أَنَّهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ دَخَلَ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ أُسَامَهِ بْنَ زَیْدٍ فِی مَرَضِهِ فَجَعَلَ مُحَمَّدٌ یَبْکِی فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا شَأْنُکَ فَقَالَ عَلَیَّ دَیْنٌ فَقَالَ لَهُ کَمْ هُوَ فَقَالَ خَمْسَهَ عَشَرَ أَلْفَ دِینَارٍ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ هُوَ عَلَیَّ فَالْتَزَمَهُ عَنْهُ. .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 81 )
و دیگر آنکه روزی فرمود بعیادت محمد بن اسامه بن زید و او مریض بود و میگریست آن حضرت گفت: حال تو چیست؟ گفت: دیون مردم در ذمت من است فرمود که: چند است؟ گفت: پانزده هزار دینار زر طلا، آن حضرت التزام فرمود آن دیوان او را ادا کرد.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 274 )
ص : 7405
ثو، [ثواب الأعمال] ، بِالْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ شُعَیْبٍ اَلْعَقَرْقُوفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ وَ اَلتِّینِ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ أُعْطِیَ مِنَ اَلْجَنَّهِ حَتَّی یَرْضَی إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 326 )
ص : 7406
د ، [العدد القویه] : مِنْ وَصِیَّهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِوَلَدِهِ اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَیْفَ وَ أَنَّی بِکَ یَا بُنَیَّ إِذَا صِرْتَ فِی قَوْمٍ صَبِیُّهُمْ غَاوٍ وَ شَابُّهُمْ فَاتِکٌ وَ شَیْخُهُمْ لاَ یَأْمُرُ بِمَعْرُوفٍ وَ لاَ یَنْهَی عَنْ مُنْکَرٍ وَ عَالِمُهُمْ خَبٌّ مَوَّاهٌ مُسْتَحْوِذٌ عَلَیْهِ هَوَاهُ مُتَمَسِّکٌ بِعَاجِلِ دُنْیَاهُ أَشَدُّهُمْ عَلَیْکَ إِقْبَالاً یَرْصُدُکَ بِالْغَوَائِلِ وَ یَطْلُبُ اَلْحِیلَهَ بِالتَّمَنِّی وَ یَطْلُبُ اَلدُّنْیَا بِالاِجْتِهَادِ خَوْفُهُمْ آجِلٌ وَ رَجَاؤُهُمْ عَاجِلٌ - لاَ یَهَابُونَ إِلاَّ مَنْ یَخَافُونَ لِسَانَهُ وَ لاَ یُکْرِمُونَ إِلاَّ مَنْ یَرْجُونَ نَوَالَهُ دِینُهُمُ اَلرِّبَا کُلُّ حَقٍّ عِنْدَهُمْ مَهْجُورٌ یُحِبُّونَ مَنْ غَشَّهُمْ وَ یَمَلُّونَ مَنْ دَاهَنَهُمْ قُلُوبُهُمْ خَاوِیَهٌ لاَ یَسْمَعُونَ دُعَاءً وَ لاَ یُجِیبُونَ سَائِلاً قَدِ اِسْتَوْلَتْ عَلَیْهِمْ سَکْرَهُ اَلْغَفْلَهِ إِنْ تَرَکْتَهُمْ لَمْ یَتْرُکُوکَ وَ إِنْ تَابَعْتَهُمْ اِغْتَالُوکَ إِخْوَانُ اَلظَّاهِرِ وَ أَعْدَاءُ اَلسَّرَائِرِ یَتَصَاحَبُونَ عَلَی غَیْرِ تَقْوَی - فَإِذَا اِفْتَرَقُوا ذَمَّ بَعْضُهُمْ بَعْضاً تَمُوتُ فِیهِمُ اَلسُّنَنُ وَ تَحْیَا فِیهِمُ اَلْبِدَعُ فَأَحْمَقُ اَلنَّاسِ مَنْ أَسِفَ عَلَی فَقْدِهِمْ أَوْ سُرَّ بِکَثْرَتِهِمْ - فَکُنْ عِنْدَ ذَلِکَ یَا بُنَیَّ کَابْنِ اَللَّبُونِ لاَ ظَهْرٌ فَیُرْکَبَ وَ لاَ وَبَرٌ فَیُسْلَبَ وَ لاَ ضَرْعٌ فَیُحْلَبَ فَمَا طِلاَبُکَ لِقَوْمٍ إِنْ کُنْتَ عَالِماً عَابُوکَ وَ إِنْ کُنْتَ جَاهِلاً لَمْ یُرْشِدُوکَ وَ إِنْ طَلَبْتَ اَلْعِلْمَ قَالُوا مُتَکَلِّفٌ مُتَعَمِّقٌ وَ إِنْ تَرَکْتَ طَلَبَ اَلْعِلْمِ قَالُوا عَاجِزٌ غَبِیٌّ وَ إِنْ تَحَقَّقْتَ لِعِبَادَهِ رَبِّکَ قَالُوا مُتَصَنِّعٌ مُرَاءٍ وَ إِنْ لَزِمْتَ اَلصَّمْتَ قَالُوا أَلْکَنُ - وَ إِنْ نَطَقْتَ قَالُوا مِهْذَارٌ وَ إِنْ أَنْفَقْتَ قَالُوا مُسْرِفٌ وَ إِنِ اِقْتَصَدْتَ قَالُوا بَخِیلٌ وَ إِنِ اِحْتَجْتَ إِلَی مَا فِی أَیْدِیهِمْ صَارَمُوکَ وَ ذَمُّوکَ وَ إِنْ لَمْ تَعْتَدَّ بِهِمْ کَفَّرُوکَ فَهَذِهِ صِفَهُ أَهْلِ زَمَانِکَ فَأَصْغَاکَ مَنْ فَرَغَ عَنْ جَوْرِهِمْ وَ أَمِنَ مِنَ اَلطَّمَعِ فِیهِمْ فَهُوَ مُقْبِلٌ عَلَی شَأْنِهِ مُدَارٍ لِأَهْلِ زَمَانِهِ وَ مِنْ صِفَهِ اَلْعَالِمِ أَنْ لاَ یَعِظَ إِلاَّ مَنْ یَقْبَلُ عِظَتَهُ وَ لاَ یَنْصَحَ مُعْجَباً بِرَأْیِهِ وَ لاَ یُخْبِرَ بِمَا یَخَافُ إِذَاعَتَهُ - وَ لاَ تُودِعْ سِرَّکَ إِلاَّ عِنْدَ کُلِّ ثِقَهٍ وَ لاَ تَلْفِظْ إِلاَّ بِمَا یَتَعَارَفُونَ بِهِ اَلنَّاسُ وَ لاَ تُخَالِطْهُمْ إِلاَّ بِمَا یَفْعَلُونَ فَاحْذَرْ کُلَّ اَلْحَذَرِ وَ کُنْ فَرْداً وَحِیداً - وَ اِعْلَمْ أَنَّ مَنْ نَظَرَ فِی عَیْبِ نَفْسِهِ شُغِلَ عَنْ عَیْبِ غَیْرِهِ وَ مَنْ کَابَدَ اَلْأُمُورَ عَطِبَ وَ مَنِ اِقْتَحَمَ اَللُّجَجَ غَرِقَ وَ مَنْ أُعْجِبَ بِرَأْیِهِ ضَلَّ وَ مَنِ اِسْتَغْنَی بِعَقْلِهِ زَلَّ وَ مَنْ تَکَبَّرَ عَلَی اَلنَّاسِ ذَلَّ - وَ مَنْ مَزَحَ اُسْتُخِفَّ بِهِ وَ مَنْ کَثَّرَ مِنْ شَیْءٍ عُرِفَ بِهِ وَ مَنْ کَثُرَ کَلاَمُهُ کَثُرَ خَطَاؤُهُ وَ مَنْ کَثُرَ خَطَاؤُهُ قَلَّ حَیَاؤُهُ وَ مَنْ قَلَّ حَیَاؤُهُ قَلَّ وَرَعُهُ وَ مَنْ قَلَّ وَرَعُهُ قَلَّ دِینُهُ وَ مَنْ قَلَّ دِینُهُ مَاتَ قَلْبُهُ وَ مَنْ مَاتَ قَلْبُهُ دَخَلَ اَلنَّارَ - قِیلَ وَقَفَ رَجُلٌ عَلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا اِبْنَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ بِالَّذِی أَنْعَمَ عَلَیْکَ بِهَذِهِ اَلنِّعْمَهِ اَلَّتِی مَا نِلْتَهَا مِنْهُ بِشَفِیعٍ مِنْکَ إِلَیْهِ بَلْ إِنْعَاماً مِنْهُ عَلَیْکَ إِلاَّ مَا أَنْصَفْتَنِی مِنْ خَصْمِی فَإِنَّهُ غَشُومٌ ظَلُومٌ - لاَ یُوَقِّرُ اَلشَّیْخَ اَلْکَبِیرَ وَ لاَ یَرْحَمُ اَلطِّفْلَ اَلصَّغِیرَ وَ کَانَ مُتَّکِئاً فَاسْتَوَی جَالِساً وَ قَالَ لَهُ مَنْ خَصْمُکَ حَتَّی أَنْتَصِفَ لَکَ مِنْهُ فَقَالَ لَهُ اَلْفَقْرُ فَأَطْرَقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَاعَهً ثُمَّ رَفَعَ إِلَی خَادِمِهِ وَ قَالَ أَحْضِرْ مَا عِنْدَکَ مِنْ مَوْجُودٍ فَأَحْضَرَ خَمْسَهَ آلاَفِ دِرْهَمٍ فَقَالَ اِدْفَعْهَا إِلَیْهِ ثُمَّ قَالَ لَهُ بِحَقِّ هَذِهِ اَلْأَقْسَامِ اَلَّتِی أَقْسَمْتَ بِهَا عَلَیَّ مَتَی أَتَاکَ خَصْمُکَ جَائِراً إِلاَّ مَا أَتَیْتَنِی مِنْهُ مُتَظَلِّماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 234 )
پسرم هر گاه میان گروهی رفتی که طفلشان گمراه،جوانشان بی باک، پیر مردشان امر بمعروف و نهی از منکر نکرد،دانشمندشان نیرنگ باز و بر خلاف ظاهرش بود و هوایش بر او پیروز،چنگ زننده است بدنیای حاضر با حرص و آز بر تو رو آورند،در کمین تواند بگمراهی،میجویند فریب دادن را بآرزو،میجویند دنیا را بکوشش،بیمشان آخرت است،امیدشان دنیا است، بیمناک نیستند مگر کسی را که از زبانش بیمناکند(گرامی نمیدارند مگر کسی را که)امید بخشش دارند،کیش آنان ربا است هر حقی را در پیش آنان واگذارده،دوست دارند کسی که ایشان را بپوشاند،بستوه در آورد کسی که رازشان را فاش کند.دلهایشان تهی است،دعا را گوش نمیدهند درخواست کننده را پاسخ نمی دهند،آنان را بیخبری فرا گیرد،اگر تو آنان را رها کنی آنان ترا وانگذارند،اگر از آنان پیروی کنی نابودت کنند،در ظاهر برادرند ولی در باطن دشمنان نهانی،همراهی بدون پرهیز کاری کنند.هر گاه پراکنده شوند یک دیگر را نکوهش کنند،سنت رسول در میانشان مرده ولی بدعت ها در میانشان زنده است،نادان ترین مردم کسی است در فراق شان افسرده خاطر شود یا این که بفراوانیشان شادمان گردد.پسرم در این هنگام مانند بچه شتر باش نه سواری بده،نه کرکی از تو بگیرند و نه شیری بدوشند پس چه میخواهی از مردمی که اگر دانشمند باشی ترا نکوهش کنند و گر نادان باشی رهنمائیت نکنند اگر دانش بجوئی میگویند مشکل است و سخت اگر دانشجو شوی میگویند ناتوانست و کودن، اگر پرستش پروردگارت را کنی گویند ریا و خودنمائیست،اگر خاموش نشینی گویند گنگ است.اگر سخن گوئی گویند بیهوده گفت،اگر انفاق کنی گویند اسراف کرد،اگر میانه رو باشی گویند بخیل است،اگر نیازی بسویشان پیدا کنی جدایت کنند و نکوهش،اگر بآنان اعتنا نکنی نسبت بکفرت دهند،پس این بود نشانه ی مردم زمانت که گوش دادی هر کس از ستمشان آسوده و از آزشان در امان باشد او به شخصیت خود رو آورده مداراکننده ی با آنانست و از نشانه های دانشمند است که اندرز ندهد مگر کسی را که بپذیرد،نصیحت نکند خود- بین را،چیزی را که می ترسد مشهور شود نگوید.رازت را امانت مگذار پیش کسی که اطمینان داری مگو جز آنچه که در میان مردم رایج است،با آنان آمیزش مکن مگر بآنچه که انجام میدهند بترس نهایت ترس را و تنهای تنها باش.بدان که هر کس در عیب دیگری نگاه کند از عیب خود بیخبر شود، کسی که رنج کارها را کشید هلاک شود،آن که بی اندیشه بدریا رود غرق گردد،هر کس برأیش نازد گمراه شود،آنکه بخرد خود بی نیاز شود بلغزد هر کس در میان مردم خود را بزرگ شمارد خوار گردد.هر کس شوخی کند سبک شمرده شود و کسی که چیزی در او فراوان باشد بهمان شهرت پیدا کند،آنکه سخنش زیاد باشد خطایش بسیار است،کسی که خطایش زیاد باشد شرمش اندک و پارسائیش کم است کسی که پارسا نباشد دینش اندک است و آنکه دینش کم است دلش می میرد و آنکه دلش بمیرد در آتش وارد شود.گفته شده که مردی در برابر امام حسن ایستاد و عرضکرد:ای پسر امیر المؤمنین!بخدائی که بتو این نعمت را ارزانی داشته که آن را بوسیله واسطه نرسیده ای بلکه لطفی است از خدا بر تو،انصاف ده مرا از دشمنی بسیار ستمگر و بیدادگر که نه پیر مرد را احترام کند و نه بر کودک رحم کند،حضرت تکیه داده بود بلند شد و نشست فرمود:دشمن تو کیست که ترا نسبت باو انصاف دهم؟ عرضکرد:تهی دستی است:حضرت ساعتی سرش را پائین افکند بعد بلند کرد بسوی نوکرش نگاه کرد و سپس فرمود:هر چه پیش تو است بیاور غلام پنج هزار درهم آورد حضرت فرمود بآن مرد داد،بعد فرمود:بحق آن سوگندها که مرا دادی هر گاه دشمنت پیش تو آمد بیا نزد من.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 252 )
ص : 7407
وَ مَا رَوَاهُ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ أَدْرَکَ مِنَ اَلْغَدَاهِ رَکْعَهً قَبْلَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ فَقَدْ أَدْرَکَ اَلْغَدَاهَ تَامَّهً.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 275 )
ص : 7408
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَجِبُ عَلَی اَلْوَالِی أَنْ یَتَعَهَّدَ أُمُورَهُ، وَ یَتَفَقَّدَ أَعْوَانَهُ، حَتَّی لاَ یَخْفَی عَلَیْهِ إِحْسَانُ مُحْسِنٍ، وَ لاَ إِسَاءَهُ مُسِیءٍ ثُمَّ لاَ یَتْرُکَ أَحَدَهُمَا بِغَیْرِ جَزَاءٍ، فَإِنَّهُ إِنْ فَعَلَ ذَلِکَ تَهَاوَنَ اَلْمُحْسِنُ، وَ اِجْتَرَأَ اَلْمُسِیءُ، وَ فَسَدَ اَلْأَمْرُ، وَ ضَاعَ اَلْعَمَلُ.
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 69 )
ص : 7409
قَالَ وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تُضَیِّعُوا صَلَوَاتِکُمْ فَإِنَّ مَنْ ضَیَّعَ صَلاَتَهُ حُشِرَ مَعَ قَارُونَ وَ هَامَانَ ، وَ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُدْخِلَهُ اَلنَّارَ مَعَ اَلْمُنَافِقِینَ فَالْوَیْلُ لِمَنْ لَمْ یُحَافِظْ عَلَی صَلاَتِهِ وَ أَدَاءِ سُنَّتِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 30 )
ص : 7410
مَنِ اِغْتَرَّ بِالْمَهَلِ اِغْتَصَّ بِالْأَجَلِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 613 )
ص : 7411
مَنْ فَعَلَ مَا شَاءَ لَقِیَ مَا سَاءَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 593 )
ص : 7412
مِشْکَاهُ اَلْأَنْوَارِ ، نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَتَی رَجُلٌ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی جِئْتُ لِأُبَایِعَکَ عَلَی اَلْإِسْلاَمِ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی أَنْ تَقْتُلَ أَبَاکَ فَقَبَضَ اَلرَّجُلُ یَدَهُ وَ اِنْصَرَفَ ثُمَّ عَادَ وَ قَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی جِئْتُ لِأُبَایِعَکَ عَلَی اَلْإِسْلاَمِ فَقَالَ لَهُ أَنْ تَقْتُلَ أَبَاکَ قَالَ نَعَمْ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ یُرَی یَقِینُهُ فِی عَمَلِهِ وَ اَلْکَافِرَ یُرَی إِنْکَارُهُ فِی عَمَلِهِ فَوَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ مَا عَرَفُوا أَمْرَهُمْ فَاعْتَبِرُوا إِنْکَارَ اَلْکَافِرِینَ وَ اَلْمُنَافِقِینَ بِأَعْمَالِهِمُ اَلْخَبِیثَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 291 )
ص : 7413
وَ قَالَ : کَیْفَ أَنْتُمْ إِذَا ظَهَرَ فِیکُمُ اَلْبِدَعُ حَتَّی یَرْبُوَ فِیهَا اَلصَّغِیرُ وَ یَهْرَمَ اَلْکَبِیرُ وَ یُسْلِمَ عَلَیْهَا اَلْأَعَاجِمُ وَ إِذَا ظَهَرَتِ اَلْبِدَعُ قِیلَ سُنَّهٌ وَ إِذَا عُمِلَ بِالسُّنَّهِ قِیلَ بِدْعَهٌ قِیلَ وَ مَتَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ یَکُونُ ذَلِکَ قَالَ إِذَا اِبْتَعْتُمُ اَلدُّنْیَا بِعَمَلِ اَلْآخِرَهِ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 69 )
و حضرت رسول فرمود:چگونه خواهید بود هنگامی که بدعتها در میان شما آشکار شود بطوری که در آن بدعتها بچه ها بزرگ و بزرگسالان پیر شوند و عجمها تسلیم بر آن بدعت شوند و هر گاه بدعت آشکار شود گفته می شود سنت است و هر گاه که به سنت عمل شود گفته می شود بدعت است. عرضکردند کی خواهد بود اینها فرمود هر گاه که بواسطه ی عمل آخرت دنیا را بدست آورید،
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 169 )
پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله و سلم فرمود:چه می کنید:هنگامی که بدعتها در میان اجتماع رونق گیرد و کودکان با آنها تربیت شوند و بزرگان پیر گردند و مردم عادی به آنها تسلیم شوند؟تا آنجا که بدعت را سنت و سنت را بدعت بدانند؟ شخصی پرسید:چه موقع چنین می شود؟فرمود:هنگامی که دنیا را با عمل و تظاهر به دین طلب کنند.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 180 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود:شما چگونه اید زمانی که در میان شما بدعتها ظاهر شود تا اینکه اطفال در آن رشد،و نموّ کنند، و بزرگان در آن پیر شوند،و عوام تسلیم آن گردند تا آنجا که وقتی بدعت ظاهر شود گویند سنّت است و هنگامی که عمل به سنت شود می گویند بدعت است.عرض شد:یا رسول اللّه در چه زمانی چنین می شود؟فرمود:در وقتی که شما دنیا را با عمل آخرت خریداری نمایید.
( إرشاد القلوب / ترجمه طباطبایی ؛ ج 1 , ص 272 )
و فرمود حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم چه میکنید شما زمانی که ظاهر شود بدعت و عمل بآن نمایند و کودکان با آن بدعتها بزرگ شوند و بزرگسالان پیر گردند و أعاجم تسلیم آن شوند و(آنقدر مردم از دین بیخبر و دور شوند که)در آن زمان بدعت رواج پیدا کند بطوری که آن را سنّت و مستحب و جزو دینش بدانند و اگر کسی عمل بسنّت نماید گویند مرتکب بدعت شده؟گفتند چه زمانی است آن؟فرمود زمانی که آخرت را رها نمایند و دل بدنیا بندند و از عمل آخرت دنیا را بخواهند.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 156 )
ص : 7414
وَ مِنْ کِتَابِ اَلْآلِ مَرْفُوعاً إِلَی عُقْبَهَ بْنِ عَامِرٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَالَتِ اَلْجَنَّهُ یَا رَبِّ أَ لَیْسَ قَدْ وَعَدْتَنِی أَنْ تُسْکِنِّی رُکْناً مِنْ أَرْکَانِکَ قَالَ فَأَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهَا أَ مَا تَرْضَیْنَ أَنِّی زَیَّنْتُکِ بِالْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ فَأَقْبَلَتْ تَمِیسُ کَمَا تَمِیسُ اَلْعَرُوسُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 526 )
و در کتاب آل روایت کند که رسول اللّه (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود که: بهشت گفت یا رب آیا وعده نفرموده بودی بمن که ساکن گردانی در من رکنی را از أرکان خود؟ حق تعالی بوی وحی فرستاد که: آیا راضی نیستی که من مزین گردانم ترا بحسن و حسین؟ پس بهشت اقبال نمود و میخرامید مثل خرامیدن عروس.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 96 )
ص : 7415
إِنَّ أَفْضَلَ مَا اُسْتُجْلِبَ بِهِ اَلثَّنَاءُ اَلسَّخَاءُ وَ إِنَّ أَجْزَلَ مَا اِسْتَدَرَّتِ اَلْأَرْبَاحَ اَلْبَاقِیَهَ اَلصَّدَقَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 7416
اَلْعَیَّاشِیُّ عَنْ عَیُّوقِ بْنِ قُرْطٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ اَلْمُنْخَنِقَهُ قَالَ اَلَّتِی تَخْتَنِقُ فِی رِبَاطِهَا وَ اَلْمَوْقُوذَهُ اَلْمَرِیضَهُ اَلَّتِی لاَ تَجِدُ أَلَمَ اَلذَّبْحِ وَ لاَ تَضْطَرِبُ وَ لاَ یَخْرُجُ لَهَا دَمٌ وَ اَلْمُتَرَدِّیَهُ اَلَّتِی تَرَدَّی مِنْ فَوْقِ بَیْتٍ أَوْ نَحْوِهِ وَ اَلنَّطِیحَهُ اَلَّتِی تَنْطَحُ صَاحِبَهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 136 )
ص : 7417
وَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَسْئَلُونَکَ عَنِ اَلْأَنْفالِ قَالَ مَا کَانَ لِلْمُلُوکِ فَهُوَ لِلْإِمَامِ قُلْتُ فَإِنَّهُمْ یُقْطِعُونَ مَا فِی أَیْدِیهِمْ أَوْلاَدَهُمْ وَ نِسَاءَهُمْ وَ ذَوِی قَرَابَتِهِمْ وَ أَشْرَافَهُمْ حَتَّی بَلَغَ ذِکْرٌ مِنَ اَلْخِصْیَانِ فَجَعَلْتُ لاَ أَقُولُ فِی ذَلِکَ شَیْئاً إِلاَّ قَالَ وَ ذَلِکَ حَتَّی قَالَ یُعْطَی مِنْهُ مَا بَیْنَ اَلدِّرْهَمِ إِلَی اَلْمِائَهِ وَ اَلْأَلْفِ ثُمَّ قَالَ هَذَا عَطَاؤُنَا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِکْ بِغَیْرِ حِسَابٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 298 )
ص : 7418
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ عِمْرَانَ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: قُلْتُ اَلرَّجُلُ یَشُکُّ وَ هُوَ قَائِمٌ فَلاَ یَدْرِی أَ رَکَعَ أَمْ لاَ قَالَ فَلْیَرْکَعْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 315 )
ص : 7419
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ : أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ فَاتَهُ شَیْءٌ مِنَ اَلصَّلَوَاتِ فَذَکَرَ عِنْدَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ أَوْ عِنْدَ غُرُوبِهَا قَالَ فَلْیُصَلِّ حِینَ یَذْکُرُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 240 )
ص : 7420
حدّثنا محمّد قال: حدّثنا الحسن قال: حدّثنا إبراهیم قال: حدّثنا إبراهیم بن عمرو بن المبارک البجلیّ قال: حدّثنی أبی عن بکر بن عیسی قال: حدّثنی مالک بن أعین عن زید بن وهب : أنّ علیّا - علیه السّلام - قال للنّاس و هو أوّل کلام له بعد النّهروان و أمور الخوارج الّتی کانت فقال: یا أیّها النّاس استعدّوا الی عدوّ فی جهادهم القربه من اللّه و طلب الوسیله الیه، حیاری عن الحقّ لا یبصرونه، و موزعین بالکفر و الجور لا یعدلون به، جفاه عن الکتاب، نکب عن الدّین، یعمهون فی الطّغیان، و یتسکّعون فی غمره الضّلال، ف« أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اِسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّهٍ وَ مِنْ رِباطِ اَلْخَیْلِ » و توکّلوا علی اللّه« وَ کَفی بِاللّهِ وَلِیًّا وَ کَفی بِاللّهِ نَصِیراً . » قال: فلم ینفروا و لم ینتشروا، فترکهم أیّاما حتّی أیس من أن یفعلوا، فدعا رءوسهم و وجوههم فسألهم عن رأیهم و ما الّذی یثبّطهم ،فمنهم المعتلّ و منهم المنکر و أقلّهم النّشیط فقام فیهم ثانیه فقال: عباد اللّه ما لکم إذا أمرتکم أن تنفروا« اِثّاقَلْتُمْ إِلَی اَلْأَرْضِ أَ رَضِیتُمْ بِالْحَیاهِ اَلدُّنْیا مِنَ اَلْآخِرَهِ » ثوابا؟! و بالذّلّ و الهوان من العزّ خلفا؟! أو کلّما نادیتکم الی الجهاد دارت أعینکم کأنّکم من الموت فی سکره یرتج علیکم فتبکمون؛ فکأنّ قلوبکم مألوسه فأنتم لا تعقلون، و کأنّ أبصارکم کمه فأنتم لا تبصرون، للّه أنتم.!؟ ما أنتم الاّ اسود الشّری فی الدّعه و ثعالب روّاغه حین تدعون ، ما أنتم برکن یصال به ، و لا زوافر عزّ یعتصم الیها، لعمر اللّه لبئس حشاش نار الحرب أنتم، انّکم تکادون و لا تکیدون، و تنتقص أطرافکم و لا تتحاشون، و لا ینام عنکم و أنتم فی غفله ساهون، انّ أخا الحرب الیقظان، أودی من غفل، و یأتی الذّلّ من وادع ،غلب المتخاذلون و المغلوب مقهور و مسلوب . أمّا بعد فانّ لی علیکم حقّا و لکم علیّ حقّ، فأمّا حقّی علیکم فالوفاء بالبیعه و النّصح لی فی المشهد و المغیب، و الاجابه حین أدعوکم، و الطّاعه حین آمرکم، و انّ حقّکم علیّ النّصیحه لکم ما صحبتکم، و التّوفیر علیکم، و تعلیمکم کیلا - تجهلوا، و تأدیبکم کی تعلموا، فان یرد اللّه بکم خیرا تنزعوا عمّا أکره و ترجعوا الی ما أحبّ، تنالوا ما تحبّون و تدرکوا ما تأملون .
( الغارات , جلد 1 , صفحه 33 )
زید بن وهب[21]گوید:علی علیه السلام به مردم گفت-و این نخستین سخن او بعد از جنگ نهروان و کار خوارج بود-ای مردم آمادۀ پیکار با دشمنی شوید که جهاد با آن موجب تقرّب به خداست.مردمی حیرت زدگانند و حق را نمی بینند،از کفر و جور الهام گرفته اند و ترکش نمی گویند.از کتاب خدا دوری گزیده اند و از دین رخ بر تافته و در طغیان سر گردانند و در گرداب ضلالت غوطه ورند.«و در برابر آنها تا می توانید نیرو و اسبان سواری آماده کنید[22]»و بر خدای توکل کنید«دوستی خدا شما را کفایت خواهد کرد و یاری او شما را بسنده است[23].»
بازهم از جای نجنبیدند و قدم در راه جهاد ننهادند روزی چند آنان را به حال خود رها کرد تا از اقدامشان نومید گردید.آن گاه سران و بزرگانشان را بخواست و پرسید که عاقبت چه خواهند کرد و به چه سبب بر زمین چسبیده اند و نمی جنبند.برخی خویشتن به بیماری زدند و برخی از جنگ ناخشنودی نشان دادند.تنها،اندکی از آنان آمادۀ پیکار بودند.علی بار دیگر بر خاست و سخن گفتن آغاز کرد که:
ای بندگان خدا،شما را چه می شود که چون فرمان حرکت به آوردگاه می دهم«گویی به زمین می چسبید.آیا به جای زندگی اخروی به زندگی دنیا راضی شده اید[24]؟»و از ثواب آخرت روی گردان گشته اید و ذلّت و خواری را جانشین عزّت کرده اید؟چرا هر بار که شما را به جهاد فرا می خوانم«چشمانتان به دوران می افتد آن سان که گویی در لحظۀ بازپسین حیات هستید[25].»زبانتان از دهشت بند می رود و از سخن گفتن بازمی مانید و دلهایتان چون دلهای دیوانگان می شود و هیچ تعقل نتوانید.چشمانتان به چشم کوران ماند و از دیدن بازمانید.شما را به خدا،چه مردمانید؟چون زمان صلح و آسودگی باشد چونان شیران شرزه لاف می زنید و چون به پیکارتان بخوانند چون روباهان حیلت جوی این سو و آن سو می گریزید.شما نه آن ستون استوارید که بر آن تکیه توان داد و نه از آن یاران که به یاریشان اعتماد توان کرد.به خدا سوگند شما افروختن تنور جنگ را ناباب ترین هیزمید.فریب می خورید و یارای فریبتان نیست،هر چه دارید از شما می ربایند و خم به ابرو نمی آورید.دشمن بیدار در کمین شماست و شما در غفلت و بی خبری هستید و حال آنکه جنگجویان را بیداری و هشیاری سزد که آنکه بی خبری گزیند هلاک شود و آنکه از جهاد تن زند به خواری افتد.آنان که یکدیگر فرو گذارند مغلوب شوند و مغلوب مقهور است و غارت شده.
اما بعد،مرا بر شما حقی است و شما را نیز بر من حقی است.حقی که من بر شما دارم یکی این است که به بیعتی که با من کرده اید وفا کنید و در حضور و غیبت،نیکخواه من باشید و چون شما را فرا می خوانم پاسخم گویید و چون فرمانتان می دهم فرمان برید.و اما حقی که شما بر من دارید این است که تا زمانی که همراه شمایم نیکخواه شما باشم و وظیفۀ شما را از بیت المال نیک ادا کنم و تعلیمتان دهم تا نادان نمانید و تأدیبتان کنم تا تجربت اندوزید.خداوند زمانی خیر خویش به شما ارزانی دارد که از آنچه مرا ناخوش آید دست بازدارید و اعمالتان بر وفق مراد و میل من باشد،آنگاه آنچه دوست می دارید به دست خواهید آورد و به آنچه آرزوی آن در دل می پرورید خواهید رسید.
( الغارات / ترجمه آیتی ؛ ج 1 , ص 29 )
ص : 7421
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَ یُزَکِّی اَلرَّجُلُ مَالَهُ إِذَا مَضَی ثُلُثُ اَلسَّنَهِ قَالَ لاَ أَ تُصَلِّی اَلْأُولَی قَبْلَ اَلزَّوَالِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادٍ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 166 )
ص : 7422
عَنْ مُوسَی بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ : أَنَّ زَیْدَ بْنَ عَلِیٍّ دَخَلَ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَعَهُ کُتُبٌ مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ یَدْعُونَ فِیهَا إِلَی أَنْفُسِهِمْ وَ یُخْبِرُونَهُ بِاجْتِمَاعِهِمْ وَ یَأْمُرُونَهُ بِالْخُرُوجِ إِلَیْهِمْ، فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَحَلَّ حَلاَلاً وَ حَرَّمَ حَرَاماً وَ ضَرَبَ أَمْثَالاً وَ سَنَّ سُنَناً وَ لَمْ یَجْعَلِ اَلْإِمَامَ اَلْعَالِمَ بِأَمْرِهِ فِی شُبْهَهٍ مِمَّا فَرَضَ اَللَّهُ مِنَ اَلطَّاعَهِ أَنْ یَسْبِقَهُ بِأَمْرٍ قَبْلَ مَحَلِّهِ أَوْ یُجَاهِدَ قَبْلَ حُلُولِهِ، وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ فِی اَلصَّیْدِ: « لا تَقْتُلُوا اَلصَّیْدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ » فَقَتْلُ اَلصَّیْدِ أَعْظَمُ أَمْ قَتْلُ اَلنَّفْسِ اَلْحَرَامِ، وَ جَعَلَ لِکُلٍّ مُحِلاًّ وَ قَالَ « إِذا حَلَلْتُمْ فَاصْطادُوا » وَ قَالَ: « لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اَللّهِ وَ لاَ اَلشَّهْرَ اَلْحَرامَ » فَجَعَلَ اَلشُّهُورَ عِدَّهً مَعْلُومَهً وَ جَعَلَ مِنْهَا أَرْبَعَهً حُرُماً، وَ قَالَ: « فَسِیحُوا فِی اَلْأَرْضِ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ اِعْلَمُوا أَنَّکُمْ غَیْرُ مُعْجِزِی اَللّهِ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 290 )
ص : 7423
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْعَاجِ قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ وَ إِنَّ لِی مِنْهُ لَمُشْطاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 114 )
و از ابن سلیمان که از امام باقر(علیه السّلام)از عاج(استخوان فیل)پرسیدم فرمود باکی ندارد و من هم از آن یک شانه دارم.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 74 )
ص : 7424
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ: عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ أَبُو بَصِیرٍ وَ قَدْ حَفَزَهُ اَلنَّفَسُ، فَلَمَّا أَخَذَ مَجْلِسَهُ، قَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «یَا أَبَا مُحَمَّدٍ، مَا هَذَا اَلنَّفَسُ اَلْعَالِی؟» وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ إِلَی أَنْ قَالَ: قَالَ: «یَا أَبَا مُحَمَّدٍ، لَقَدْ ذَکَرَکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ، فَقَالَ: إِنَّ عِبادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ وَ اَللَّهِ، مَا أَرَادَ بِهَذَا إِلاَّ اَلْأَئِمَّهَ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) وَ شِیعَتَهُمْ». وَ رَوَی هَذَا اَلْحَدِیثَ اِبْنُ بَابَوَیْهِ فِی (فَضَائِلِ اَلشِّیعَهِ» .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 368 )
ص : 7425
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ فِی اَلْجَنَّهِ شَجَرَهً یَخْرُجُ مِنْ أَصْلِهَا خَیْلٌ بُلْقٌ لاَ تَرُوثُ وَ لاَ تَبُولُ مُسْرَجَهٌ مُلْجَمَهٌ لُجُمُهَا اَلذَّهَبُ وَ مَرْکَبُهَا اَلذَّهَبُ وَ سُرُوجُهَا اَلدُّرُّ وَ اَلْیَاقُوتُ فَیَسْتَوِی عَلَیْهَا أَهْلُ عِلِّیِّینَ فَیَمُرُّونَ عَلَی مَنْ هُوَ أَسْفَلُ عَنْهُمْ فَیَقُولُونَ یَا أَهْلَ اَلْجَنَّهِ أَنْصِفُونَا یَا رَبِّ بِمَا بَلَّغْتَ عِبَادَکَ هَذِهِ اَلْمَنْزِلَهَ قَالَ فَیَقُولُ عَزَّ وَ جَلَّ کَانُوا یَصُومُونَ وَ کُنْتُمْ تَأْکُلُونَ وَ کَانُوا یَقُومُونَ بِاللَّیْلِ وَ کُنْتُمْ تَنَامُونَ وَ کَانُوا یَتَصَدَّقُونَ وَ کُنْتُمْ تَبْخَلُونَ وَ کَانُوا یُجَاهِدُونَ وَ کُنْتُمْ تَجْبُنُونَ فَبِذَلِکَ بَلَّغْتُهُمْ هَذِهِ اَلْمَنْزِلَهَ . وَ رَوَاهُ فِی اَلدَّعَائِمِ ، عَنْهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 328 )
ص : 7426
غو، [غوالی اللئالی] ، رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: رَحِمَ اَللَّهُ اِمْرَأً سَمِعَ مَقَالَتِی فَوَعَاهَا فَأَدَّاهَا کَمَا سَمِعَهَا فَرُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ لَیْسَ بِفَقِیهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 161 )
ص : 7427
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی - أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: نَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِهَذِهِ اَلْآیَهِ هَکَذَا: «وَ قُلِ اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ وَلاَیَهُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَمَنْ شاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْیَکْفُرْ إِنّا أَعْتَدْنا لِلظّالِمِینَ آلَ مُحَمَّدٍ نَاراً».
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 258 )
ص : 7428
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی وَلاَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ بَاعَ مِنْ رَجُلٍ مَتَاعاً إِلَی سَنَهٍ فَمَاتَ اَلْمُشْتَرِی قَبْلَ أَنْ یَحِلَّ مَالُهُ وَ أَصَابَ اَلْبَائِعُ مَتَاعَهُ بِعَیْنِهِ لَهُ أَنْ یَأْخُذَهُ إِذَا خَفِیَ لَهُ قَالَ فَقَالَ إِنْ کَانَ عَلَیْهِ دَیْنٌ وَ تَرَکَ نَحْواً مِمَّا عَلَیْهِ فَلْیَأْخُذْهُ إِنْ أُخْفِیَ لَهُ فَإِنَّ ذَلِکَ حَلاَلٌ لَهُ وَ لَوْ لَمْ یَتْرُکْ نَحْواً مِنْ دَیْنِهِ فَإِنَّ صَاحِبَ اَلْمَتَاعِ کَوَاحِدٍ مِمَّنْ لَهُ عَلَیْهِ شَیْءٌ یَأْخُذُ بِحِصَّتِهِ وَ لاَ سَبِیلَ لَهُ عَلَی اَلْمَتَاعِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 415 )
ص : 7429
وَ قَالَ أَنَسٌ : إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَقُولُ مَا أَحْدَثَ اَللَّهُ تَعَالَی إِخَاءً بَیْنَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلاَّ أَحْدَثَ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا دَرَجَهً.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 280 )
ص : 7430
وَ فِی اَلْفَائِقِ : أَنَّ أَهْلَ اَلْمَدِینَهِ فَزِعُوا مَرَّهً فَرَکِبَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَرَساً عُرْیاً وَ رَکَضَ فِی آثَارِهِمْ فَلَمَّا رَجَعَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ إِنْ وَجَدْنَاهُ لَبَحْراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 185 )
و در فائق است که یک بار مردم مدینه بهراس دشمن افتادند و پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله سوار اسب لختی شد و بدنبال آنها تاخت و چون برگشت فرمود:راستی آن را دریائی یافتیم،حمّاد بن سلمه گفته:اسب کندی بود و چون این را فرمود صلّی اللّه علیه و آله پیشتاز شد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 132 )
ص : 7431
179-2 الکافی ،1/2/54/1 الاثنان عن محمد بن جمهور العمی یرفعه قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : إذا ظهرت البدع فی أمتی فلیظهر العالم علمه فمن لم یفعل فعلیه لعنه اللّه.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 244 )
ص : 7432
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : أَنَّ اَلْیَهُودَ أَتَتِ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَسَأَلَتْهُ عَنْ خَلْقِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ فَقَالَ خَلَقَ اَللَّهُ اَلْأَرْضَ یَوْمَ اَلْأَحَدِ وَ اَلْإِثْنَیْنِ وَ خَلَقَ اَلْجِبَالَ وَ مَا فِیهِنَّ مِنْ مَنَافِعَ یَوْمَ اَلثَّلاَثَاءِ وَ خَلَقَ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ اَلشَّجَرَ وَ اَلْمَاءَ وَ اَلْمَدَائِنَ وَ اَلْعُمْرَانَ وَ اَلْخَرَابَ فَهَذِهِ أَرْبَعَهٌ فَقَالَ تَعَالَی: قُلْ أَ إِنَّکُمْ لَتَکْفُرُونَ بِالَّذِی خَلَقَ اَلْأَرْضَ فِی یَوْمَیْنِ إِلَی قَوْلِهِ: فِی أَرْبَعَهِ أَیّامٍ سَواءً لِلسّائِلِینَ وَ خَلَقَ یَوْمَ اَلْخَمِیسِ اَلسَّمَاءَ وَ خَلَقَ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ اَلنُّجُومَ وَ اَلشَّمْسَ وَ اَلْقَمَرَ وَ اَلْمَلاَئِکَهَ إِلَی ثَلاَثِ سَاعَاتٍ بَقِینَ مِنْهُ فَخَلَقَ فِی أَوَّلِ سَاعَهٍ مِنْ هَذِهِ اَلثَّلاَثِ اَلْآجَالَ حِینَ یَمُوتُ مَنْ مَاتَ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ أَلْقَی اَلْآفَهَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ مِمَّا یُنْتَفَعُ بِهِ وَ فِی اَلثَّالِثَهِ خَلَقَ آدَمَ وَ أَسْکَنَهُ اَلْجَنَّهَ وَ أَمَرَ إِبْلِیسَ بِالسُّجُودِ لَهُ وَ أَخْرَجَهُ مِنْهَا فِی آخِرِ سَاعَهٍ قَالَتِ اَلْیَهُودُ ثُمَّ مَا ذَا یَا مُحَمَّدُ قَالَ: ثُمَّ اِسْتَوی عَلَی اَلْعَرْشِ قَالُوا قَدْ أَصَبْتَ لَوْ أَتْمَمْتَ قَالُوا ثُمَّ اِسْتَرَاحَ فَغَضِبَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَضَباً شَدِیداً فَنَزَلَ وَ لَقَدْ خَلَقْنَا اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما فِی سِتَّهِ أَیّامٍ وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ `فَاصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 209 )
172-از ابن عباس است که یهود نزد پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم آمدند و از خلق آسمانها و زمین پرسیدند،فرمود:خدا زمین را روز یک شنبه و دوشنبه آفرید،و کوهها و منافع آنها را روز سه شنبه،و در چهارشنبه درخت و آب و شهرها و آبادانی و ویرانی را آفرید،و این شد چهار روز و خدا تعالی فرمود«بگو آیا شما کافرید بآن که آفرید زمین را در دو روز-تا گفت-در چهار روز برابر برای پرسش کنان» روز پنجشنبه آسمان را آفرید،و روز جمعه اختران و خورشید و ماه و فرشته ها تا سه ساعت بغروب که در اول ساعت آن برگها را آفرید،هنگامی که میمیرد هر که مرده و در دوم آفت برای هر سودمند آفرید،و در سوم آدم را آفرید و در بهشت جای داد و ابلیس را فرمود بر او سجده کند،و در ساعت آخر او را برآورد. یهود گفتند:سپس چه شد ای محمّد؟فرمود:سپس استوار شد بر عرش،گفتند درست گفتی اگر تمامش میکردی،و خودشان گفتند:سپس آرمید پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در خشم شد بسختی و این آیه نازل شد«و البته که آفریدیم آسمانها و زمین را و آنچه میان آنها است در شش روز و هیچ خستگی بما نرسید شکیبا باش بر آنچه میگویند» (ق-38 و 39)(درّ منثور ج 5 ص 360)
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 146 )
ص : 7433
قال: یا یهودی أنتم تقولون إن أول حجر وضع علی وجه الأرض الحجر الذی فی بیت المقدس و کذبتم هو الحجر الأسود الذی نزل مع آدم من الجنه قال صدقت و اللّه إنه لبخط هارون و إملاء موسی قال أمیر المؤمنین علیه السّلام و أما العین فأنتم تقولون إن أول عین نبعت علی وجه الأرض العین التی ببیت المقدس و کذبتم هی عین الحیاه التی غسل فیها نون موسی و هی العین التی شرب منها الخضر و لیس یشرب منها أحد إلا حیی - قال صدقت و اللّه إنه لبخط هارون و إملاء موسی علیه السّلام قال علی علیه السّلام و أما الشجره فأنتم تقولون إن أول شجره نبتت علی وجه الأرض الزیتون و کذبتم هی العجوه نزل بها آدم من الجنه قال و الثلاث الأخری کم لهذه الأمه من إمام هدی لا یضرهم من خذلهم قال اثنا عشر إماما قال صدقت و اللّه إنه لبخط هارون و إملاء موسی قال و أین مسکن نبیکم من الجنه قال فی أعلاها درجه و أشرفها مکانا فی جنات عدن قال صدقت و اللّه إنه لبخط هارون و إملاء موسی قال فمن ینزل معه فی منزله قال اثنا عشر إماما قال صدقت و اللّه إنه لبخط هارون و إملاء موسی قال بقیت السابعه قال کم یعیش وصیه بعده قال ثلاثون سنه قال ثم هو یموت أو یقتل قال یضرب علی قرنه فتخضب لحیته قال صدقت و اللّه إنه لبخط هارون و إملاء موسی ثم أسلم و حسن إسلامه.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 307 )
ص : 7434
وَ نَرْوِی: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لِعَدِیِّ بْنِ حَاتِمِ طَیِّئٍ دُفِعَ عَنْ أَبِیکَ اَلْعَذَابُ اَلشَّدِیدُ لِسَخَاءِ نَفْسِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 354 )
و روایت میکنیم که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به عدی پسر حاتم طائی فرمود.عذاب پدرت بجهت سخاوتش سبک شد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 346 )
ص : 7435
331 وَ مِنْ دُعَاءِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَعُوذُ بِدِرْعِکَ اَلْحَصِینَهِ اَلَّتِی لاَ تُرَامُ أَنْ تُمِیتَنِی غَمّاً أَوْ هَمّاً أَوْ مُتَرَدِّیاً [أَوْ هَدْماً أَوْ رَدْماً أَوْ غَرَقاً أَوْ حَرَقاً أَوْ عَطَشاً أَوْ شَرَقاً أَوْ صَبْراً أَوْ تَرَدِّیاً] أَوْ أَکِیلَ سَبُعٍ أَوْ فِی أَرْضِ غُرْبَهٍ أَوْ مِیْتَهِ سَوْءٍ وَ أَمِتْنِی عَلَی فِرَاشِی فِی عَافِیَهٍ أَوْ فِی اَلصَّفِّ اَلَّذِی نَعَتَّ أَهْلَهُ فِی کِتَابِکَ فَقُلْتَ کَأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ عَلَی طَاعَتِکَ وَ طَاعَهِ رَسُولِکَ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 133 )
ص : 7436
وَ أَرْوِی عَنْهُ : نِیَّهُ اَلْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ فَسَأَلْتُهُ عَنْ مَعْنَی ذَلِکَ فَقَالَ اَلْعَمَلُ یَدْخُلُهُ اَلرِّیَاءُ وَ اَلنِّیَّهُ لاَ یَدْخُلُهَا اَلرِّیَاءُ وَ سَأَلْتُ اَلْعَالِمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ تَفْسِیرِ نِیَّهُ اَلْمُؤْمِنِ خَیْرٌ قَالَ إِنَّهُ رُبَّمَا اِنْتَهَتْ بِالْإِنْسَانِ حَالُهُ مِنْ مَرَضٍ أَوْ خَوْفٍ فَتُفَارِقُهُ اَلْأَعْمَالُ وَ مَعَهُ نِیَّتُهُ فَلِذَلِکَ اَلْوَقْتِ نِیَّهُ اَلْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ وَ فِی وَجْهٍ آخَرَ أَنَّهَا لاَ یُفَارِقُهُ عَقْلُهُ أَوْ نَفْسُهُ وَ اَلْأَعْمَالُ قَدْ یُفَارِقُهُ قَبْلَ مُفَارَقَهِ اَلْعَقْلِ وَ اَلنَّفْسِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 209 )
و از آن حضرت حدیث میکنم که نیت مؤمن از عملش بهتر است توضیح خواستم فرمود از نظر اینکه ریاء امکان دارد در عمل داخل شود ولی نیت قلبی ریاء بردار نیست و از عالم علیه السّلام تفسیر همین حدیث را سؤال کردم فرمود چه بسا ممکن است بانسان حالتی رخ دهد که فرصت عمل از دستش برود نظیر مرض و بیماری و یا ترس شدید ولی در همان حال نیت عمل خیر را دارد و لذا نیت از عمل بهتر و فرصت آن بیشتر است و در توجیه دیگر اینکه در همان حالات عقل و روحش سالم و از او جدا نشده ولی ممکن است قدرت بر عمل قبل از رفتن عقل و جان از انسان سلب گردد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 212 )
ص : 7437
نهج، [نهج البلاغه] : إِلاَّ أَنَّ لِی فِی اَلتَّأَسِّی بِعَظِیمِ فُرْقَتِکَ وَ فَادِحِ مُصِیبَتِکَ مَوْضِعَ تَعَزٍّ فَلَقَدْ وَسَّدْتُکَ فِی مَلْحُودَهِ قَبْرِکَ وَ فَاضَتْ بَیْنَ نَحْرِی وَ صَدْرِی نَفْسُکَ إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 542 )
ص : 7438
18510-1 الکافی ،1/1/258/5 الخمسه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی رجلین اشترکا فی مال فربحا فیه ربحا و کان من المال دین و علیهما دین فقال أحدهما لصاحبه أعطنی رأس المال و لک الربح و علیک التوی فقال لا بأس إذا اشترطا فإذا کان شرطا یخالف کتاب اللّه جل و عز فهو رد إلی کتاب اللّه جل و عز. 18511-2 التهذیب،1/7/207/6 الحسین عن الثلاثه و علی بن النعمان عن الکنانی جمیعا الفقیه ،3848/229/3 حماد عن الحلبی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: مثله إلا أنه قال و کان من المال دین و عین - و لم یقل و علیها دین. 18512-3 التهذیب،1/24/25/7 ابن عیسی عن علی بن حدید عن أبی المغراء عن الحلبی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: مثله إلا أنه قال و کان المال دینا و لم یذکر العین و لا و علیهما دین. 18513-4 التهذیب،1/9/186/7 ابن سماعه عن صالح بن خالد و عباس بن هشام عن ثابت بن شریح عن داود الأبزاری عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: مثله إلا أنه قال و کان المال دینا و عینا.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 889 )
ص : 7439
عَنْهُ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی اَلْعَامِرِیِّ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ حَلَفَ بِاللَّهِ فَلْیَصْدُقْ وَ مَنْ لَمْ یَصْدُقْ فَلَیْسَ مِنَ اَللَّهِ وَ مَنْ حُلِفَ لَهُ بِاللَّهِ فَلْیَرْضَ وَ مَنْ لَمْ یَرْضَ فَلَیْسَ مِنَ اَللَّهِ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 120 )
ص : 7440
وَ رُوِیَ أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ کَتَبَ عَلَیْکُمُ اَلْحَجِّ قَالَ فَقَامَ اَلْأَقْرَعُ بْنُ حَابِسٍ فَقَالَ فِی کُلِّ عَامٍ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَسَکَتَ ثُمَّ قَالَ لَوْ قُلْتُ لَوَجَبَ ثُمَّ إِذًا لاَ تَسَعُونَ وَ لاَ تُطِیقُونَ وَ لَکِنْ حِجَّهً وَاحِدَهً .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 169 )
ص : 7441
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، قَالَ: فَإِنَّ اَلْخَوَارِجَ زَعَمَتْ أَنَّ اَلرَّجُلَ إِذَا کَانَتْ لِأَهْلِهِ بِنْتٌ وَ لَمْ یُرَبِّهَا، وَ لَمْ تَکُنْ فِی حَجْرِهِ حَلَّتْ لَهُ لِقَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی: اَللاّتِی فِی حُجُورِکُمْ . قَالَ اَلصَّادِقُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «لاَ تَحِلُّ لَهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 54 )
ص : 7442
مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَخِیهِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ یَفُوتُهُ اَلْوَتْرُ مِنَ اَللَّیْلِ قَالَ یَقْضِیهِ وَتْراً مَتَی مَا ذَکَرَ وَ إِنْ زَالَتِ اَلشَّمْسُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 294 )
ص : 7443
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اِرْحَمُوا عَزِیزاً ذَلَّ وَ غَنِیّاً اِفْتَقَرَ وَ عَالِماً ضَاعَ فِی زَمَانِ جُهَّالٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 140 )
16-رسول خدا فرمود:رحم کنید عزیزی را که خوار شده،ثروتمندی را که فقیر و دانشمندی را که در میان نادانان تباه شده.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 161 )
ص : 7444
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ قَالَ: کَانَتْ لِإِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ دَنَانِیرُ وَ أَرَادَ رَجُلٌ مِنْ قُرَیْشٍ أَنْ یَخْرُجَ إِلَی اَلْیَمَنِ ، فَقَالَ إِسْمَاعِیلُ یَا أَبَهْ إِنَّ فُلاَناً یُرِیدُ اَلْخُرُوجَ إِلَی اَلْیَمَنِ ، وَ عِنْدِی کَذَا وَ کَذَا دِینَارٌ أَ فَتَرَی أَنْ أَدْفَعَهَا إِلَیْهِ یَبْتَاعُ لِی بِهَا بِضَاعَهً مِنَ اَلْیَمَنِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا بُنَیَّ أَ مَا بَلَغَکَ أَنَّهُ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ فَقَالَ إِسْمَاعِیلُ هَکَذَا یَقُولُ اَلنَّاسُ فَقَالَ یَا بُنَیَّ لاَ تَفْعَلْ فَعَصَی إِسْمَاعِیلُ أَبَاهُ وَ دَفَعَ إِلَیْهِ دَنَانِیرَهُ فَاسْتَهْلَکَهَا وَ لَمْ یَأْتِهِ بِشَیْءٍ مِنْهَا فَخَرَجَ إِسْمَاعِیلُ ، وَ قُضِیَ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَجَّ وَ حَجَّ إِسْمَاعِیلُ تِلْکَ اَلسَّنَهَ فَجَعَلَ یَطُوفُ بِالْبَیْتِ وَ یَقُولُ اَللَّهُمَّ أْجُرْنِی وَ أَخْلِفْ عَلَیَّ فَلَحِقَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَهَمَزَهُ بِیَدِهِ مِنْ خَلْفِهِ وَ قَالَ لَهُ مَهْ یَا بُنَیَّ فَلاَ وَ اَللَّهِ مَا لَکَ عَلَی اَللَّهِ هَذَا وَ لاَ لَکَ أَنْ یَأْجُرَکَ وَ لاَ یُخْلِفَ عَلَیْکَ وَ قَدْ بَلَغَکَ أَنَّهُ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ فَائْتَمَنْتَهُ فَقَالَ إِسْمَاعِیلُ یَا أَبَهْ إِنِّی لَمْ أَرَهُ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ إِنَّمَا سَمِعْتُ اَلنَّاسَ یَقُولُونَ فَقَالَ یَا بُنَیَّ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ ، یَقُولُ یُصَدِّقُ لِلَّهِ وَ یُصَدِّقُ لِلْمُؤْمِنِینَ فَإِذَا شَهِدَ عِنْدَکَ اَلْمُؤْمِنُونَ فَصَدِّقْهُمْ وَ لاَ تَأْتَمِنْ شَارِبَ اَلْخَمْرِ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ وَ لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ ، فَأَیُّ سَفِیهٍ أَسْفَهُ مِنْ شَارِبِ اَلْخَمْرِ إِنَّ شَارِبَ اَلْخَمْرِ لاَ یُزَوَّجُ إِذَا خَطَبَ وَ لاَ یُشَفَّعُ إِذَا شَفَعَ وَ لاَ یُؤْتَمَنُ عَلَی أَمَانَهٍ فَمَنِ اِئْتَمَنَهُ عَلَی أَمَانَهٍ فَاسْتَهْلَکَهَا لَمْ یَکُنْ لِلَّذِی اِئْتَمَنَهُ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَأْجُرَهُ وَ لاَ یُخْلِفَ عَلَیْهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 82 )
ص : 7445
البرسی: قال: روی: أنّ فرعون - لعنه اللّه - لمّا لحق هارون بأخیه موسی دخلا علیه یوما، و أوجسا خیفه منه، فإذا فارس یقدمهما، و لباسه من ذهب، و بیده سیف من ذهب، و کان فرعون یحبّ الذهب، فقال لفرعون: أجب هذین الرجلین و إلا قتلتک، فانزعج فرعون لذلک، و قال: عودا إلیّ غدا ، فلمّا خرجا دعا البوّابین، و عاقبهم و قال: کیف دخل علیّ هذا الفارس بغیر اذن؟ فحلفوا بعزّه فرعون (انّه) ما دخل إلاّ هذان الرجلان، و کان الفارس مثال علیّ (هذا) الذی أیّد اللّه به النبیّین سرّا، و أیّد به محمّدا جهرا. لأنّه کلمه اللّه الکبری الّتی أظهرها اللّه لأولیائه فیما شاء من الصور، فنصرهم بها و بتلک الکلمه یدعون (اللّه) فیجیبهم، و ینجیهم، و إلیه الإشاره بقوله وَ نَجْعَلُ لَکُما سُلْطاناً فَلا یَصِلُونَ إِلَیْکُما بِآیاتِنا . قال ابن عبّاس: کانت الآیه الکبری لهما هذا الفارس [و السلطان] .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 143 )
ص : 7446
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیُّ. عَنْ أَبِیهِ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ، عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِ اَللَّهِ: وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذِیراً . قَالَ: «لاَ تُبَذِّرُوا وَلاَیَهَ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 523 )
ص : 7447
عَنْ سَمَاعَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: فَإِذا قَرَأْتَ اَلْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ اَلشَّیْطانِ اَلرَّجِیمِ قُلْتُ: کَیْفَ أَقُولُ؟ قَالَ: «تَقُولُ: أَسْتَعِیذُ بِاللَّهِ اَلسَّمِیعِ اَلْعَلِیمِ مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ». وَ قَالَ: «إِنَّ اَلرَّجِیمَ أَخْبَثُ اَلشَّیَاطِینِ ». قَالَ: قُلْتُ لَهُ: لِمَ سُمِّیَ اَلرَّجِیمَ؟ قَالَ: «لِأَنَّهُ یُرْجَمُ». قُلْتُ: فَانْفَلَتَ مِنْهَا بِشَیْءٍ؟ قَالَ: «لاَ». قُلْتُ: فَکَیْفَ سُمِّیَ اَلرَّجِیمَ وَ لَمْ یُرْجَمْ بَعْدُ؟ قَالَ: «یَکُونُ فِی اَلْعِلْمِ أَنَّهُ رَجِیمٌ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 454 )
ص : 7448
وَ مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلرَّهْنِ یَتَرَادَّانِ اَلْفَضْلَ قَالَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ ذَلِکَ قُلْتُ کَیْفَ یَتَرَادَّانِ اَلْفَضْلَ قَالَ إِنْ کَانَ اَلرَّهْنُ أَفْضَلَ مِمَّا رُهِنَ بِهِ ثُمَّ عَطِبَ رَدَّ اَلْمُرْتَهِنُ اَلْفَضْلَ عَلَی صَاحِبِهِ وَ إِنْ کَانَ لاَ یَسْوَی رَدَّ اَلرَّاهِنُ مَا یَنْقُصُ مِنْ حَقِّ اَلْمُرْتَهِنِ قَالَ وَ کَذَلِکَ کَانَ قَوْلُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلْحَیَوَانِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 119 )
ص : 7449
وَ عَنْهُ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَجْذُومِ وَ اَلْأَبْرَصِ مِنَّا أَ یَؤُمُّ اَلْمُسْلِمِینَ قَالَ نَعَمْ وَ هَلْ یَبْتَلِی اَللَّهُ بِهَذَا إِلاَّ اَلْمُؤْمِنَ وَ هَلْ کُتِبَ اَلْبَلاَءُ إِلاَّ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 326 )
ص : 7450
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ أَوْ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ بِالْکُوفَهِ مَسَاجِدَ مَلْعُونَهً وَ مَسَاجِدَ مُبَارَکَهً فَأَمَّا اَلْمُبَارَکَهُ فَمَسْجِدُ غَنِیٍّ وَ اَللَّهِ إِنَّ قِبْلَتَهُ لَقَاسِطَهٌ وَ إِنَّ طِینَتَهُ لَطَیِّبَهٌ وَ لَقَدْ وَضَعَهُ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ وَ لاَ تَذْهَبُ اَلدُّنْیَا حَتَّی تَفَجَّرَ مِنْهُ عَیْنَانِ وَ تَکُونَ عِنْدَهُ جَنَّتَانِ وَ أَهْلُهُ مَلْعُونُونَ وَ هُوَ مَسْلُوبٌ مِنْهُمْ وَ مَسْجِدُ بَنِی ظَفَرٍ وَ هُوَ مَسْجِدُ اَلسَّهْلَهِ وَ مَسْجِدٌ بِالْخَمْرَاءِ وَ مَسْجِدُ جُعْفِیٍّ وَ لَیْسَ هُوَ اَلْیَوْمَ مَسْجِدَهُمْ قَالَ دَرَسَ فَأَمَّا اَلْمَسَاجِدُ اَلْمَلْعُونَهُ فَمَسْجِدُ ثَقِیفٍ وَ مَسْجِدُ اَلْأَشْعَثِ وَ مَسْجِدُ جَرِیرٍ وَ مَسْجِدُ سِمَاکٍ وَ مَسْجِدٌ بِالْخَمْرَاءِ بُنِیَ عَلَی قَبْرِ فِرْعَوْنٍ مِنَ اَلْفَرَاعِنَهِ.
( الکافی , جلد 3 , صفحه 489 )
1 - محمّد بن مسلم گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
در کوفه، مساجدی ملعون و مساجدی مبارک است.
مساجد مبارک عبارتند از: مسجد غنی. به خدا سوگند که قبلۀ آن راست و برابر (کعبه) است و سرشت آن پاکیزه که مردی مؤمن آن را بنا کرده است، و دنیا به پایان نخواهد رسید تا این که دو چشمه از آن بجوشد و در کنار آن، دو باغ به وجود خواهد آمد، و اهل آن مسجد (که امروز در آن نماز می گزارند) ملعونند و شرف و مبارکی آن مسجد از آنان گرفته شده است.
مسجد بنی ظفر، که همان مسجد سهله است.
مسجدی که در خمراء است.
مسجد جعفی (که جعفی طائفه ای از اهل یمن هستند که در کوفه ساکنند) و امروز دیگر مسجد آنان نیست. و آثار آن برطرف شده است.
و امّا مساجدی که ملعون هستند عبارتند از: مسجد ثقیف، مسجد اشعث، مسجد جریر، مسجد سماک، و مسجدی در خمراء، که بر قبر فرعونی بنا شده است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 500 )
: حسن و غنی حی من قبیله غطفان لقاسطه أی عادله مستقیمه و یظهر منه أن فی قبله سائر المساجد خللا کما هو الظاهر فی هذا الزمان فی الموجود منها حتی تنفجر أی فی زمان القائم علیه السلام و هو مسلوب منهم أی ینقرضون. قوله علیه السلام: بنی علی قبر لعله بالحمراء مسجدان.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 485 )
ص : 7451
إِذَا خِفْتَ صُعُوبَهَ أَمْرٍ فَاصْعُبْ لَهُ یَذِلَّ لَکَ وَ خَادِعِ اَلنَّاسَ عَنْ أَمْثَالِهِ تَهُنْ عَلَیْکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 288 )
ص : 7452
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ فِی کِتَابِ اَلْغَیْبَهِ عَنْ جَمَاعَهٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ وَ أَبِی غَالِبٍ اَلزُّرَارِیِّ وَ غَیْرِهِمَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ یَعْقُوبَ : فِی جَوَابِ مَسَائِلِهِ اَلَّتِی وَرَدَتْ عَلَی یَدِ اَلْعَمْرِیِّ بِخَطِّ صَاحِبِ اَلزَّمَانِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ أَمَّا قَوْلُ مَنْ قَالَ إِنَّ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَمْ یَمُتْ فَکُفْرٌ وَ تَکْذِیبٌ وَ ضَلاَلٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 351 )
ص : 7453
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَوْمٌ اِشْتَرَکُوا فِی شِرَاءِ جَارِیَهٍ فَائْتَمَنُوا بَعْضَهُمْ وَ جَعَلُوا اَلْجَارِیَهَ عِنْدَهُ فَوَطِئَهَا قَالَ یُجْلَدُ اَلْحَدَّ وَ یُدْرَأُ عَنْهُ مِنَ اَلْحَدِّ بِقَدْرِ مَا لَهُ فِیهَا وَ تُقَوَّمُ اَلْجَارِیَهُ وَ یُغَرَّمُ ثَمَنَهَا لِلشُّرَکَاءِ فَإِنْ کَانَتِ اَلْقِیمَهُ فِی اَلْیَوْمِ اَلَّذِی وَطِئَهَا أَقَلَّ مِمَّا اُشْتُرِیَتْ بِهِ فَإِنَّهُ یُلْزَمُ أَکْثَرَ اَلثَّمَنِ لِأَنَّهُ قَدْ أَفْسَدَ عَلَی شُرَکَائِهِ وَ إِنْ کَانَتِ اَلْقِیمَهُ فِی اَلْیَوْمِ اَلَّذِی وَطِئَ أَکْثَرَ مِمَّا اُشْتُرِیَتْ بِهِ یُلْزَمُ اَلْأَکْثَرَ لاِسْتِفْسَادِهَا .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 194 )
1 - عبد اللّه بن سنان گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: چند تن با شرکت هم کنیزی می خرند و از میان خود یکی را امین شمرده و کنیز را به او می سپارند و شریک با آن کنیز همبستر می شود (تکلیف او چه خواهد بود؟)
فرمود: از نظر حد، به اندازه سهمی که از کنیز دارد از صد تازیانه کم می کنند و بقیۀ آن را بر بدن او می نوازند، از نظر حق شرکا، باید کنیز را مجددا به قیمت برسانند و شریک خطاکار را مجبور نمایند تا سهم شرکا را بپردازد و کنیز را برای خودش بردارد. به این صورت که اگر قیمت فعلی از قیمت قبلی که برای خرید آن پرداخته اند کمتر باشد، باید همان قیمت قبلی را منظور کنند؛ چرا که این شریک خاطی باعث خسارت آنان شده است و اگر قیمت فعلی آن بیشتر باشد، براساس همین قیمت فعلی سهم شرکا را ادا نماید، زیرا کنیز را از ردیف یک کالای تجاری خارج کرده است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 479 )
: مجهول. و قال فی الدروس: لو وطئها أحد الشرکاء حد بنصیب غیره مع العلم و لحق به الولد، و علیه قیمه نصیب الشریک یوم وضع حیا و تصیر أم ولد، فعلیه قیمتها یوم الوط ء و یسقط منها بقدر نصیبه، و فی روایه ابن سنان علیه أکثر الأمرین من قیمتها یوم التقویم و ثمنها، و اختاره الشیخ. و قال فی المسالک: المشهور أنها لا تقوم علیه بنفس الوط ء بل لو حملت، و أوجب الشیخ تقویمها بنفس الوط ء و ثمنها استنادا إلی روایه عبد الله بن سنان .
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 295 )
ص : 7454
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: یَا اِبْنَ آدَمَ اِجْتَنِبْ مَا حَرَّمْتُ عَلَیْکَ تَکُنْ مِنْ أَوْرَعِ اَلنَّاسِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 268 )
ص : 7455
مِنْهُ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ اَلْجِعَابِیِّ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لِلْمُسْلِمِ عَلَی أَخِیهِ ثَلاَثُونَ حَقّاً - لاَ بَرَاءَهَ لَهُ مِنْهَا إِلاَّ بِالْأَدَاءِ أَوِ اَلْعَفْوِ یَغْفِرُ زَلَّتَهُ وَ یَرْحَمُ عَبْرَتَهُ وَ یَسْتُرُ عَوْرَتَهُ وَ یُقِیلُ عَثْرَتَهُ وَ یَقْبَلُ مَعْذِرَتَهُ وَ یَرُدُّ غِیبَتَهُ وَ یُدِیمُ نَصِیحَتَهُ وَ یَحْفَظُ خُلَّتَهُ وَ یَرْعَی ذِمَّتَهُ وَ یَعُودُ مَرْضَتَهُ وَ یَشْهَدُ مَیِّتَهُ وَ یُجِیبُ دَعْوَتَهُ وَ یَقْبَلُ هَدِیَّتَهُ وَ یُکَافِئُ صِلَتَهُ وَ یَشْکُرُ نِعْمَتَهُ وَ یُحْسِنُ نُصْرَتَهُ وَ یَحْفَظُ حَلِیلَتَهُ وَ یَقْضِی حَاجَتَهُ وَ یَشْفَعُ مَسْأَلَتَهُ وَ یُسَمِّتُ عَطْسَتَهُ وَ یُرْشِدُ ضَالَّتَهُ وَ یَرُدُّ سَلاَمَهُ وَ یُطِیبُ کَلاَمَهُ وَ یَبَرُّ إِنْعَامَهُ وَ یُصَدِّقُ إِقْسَامَهُ وَ یُوَالِی وَلِیَّهُ وَ لاَ یُعَادِیهِ وَ یَنْصُرُهُ ظَالِماً وَ مَظْلُوماً فَأَمَّا نُصْرَتُهُ ظَالِماً فَیَرُدُّهُ عَنْ ظُلْمِهِ وَ أَمَّا نُصْرَتُهُ مَظْلُوماً فَیُعِینُهُ عَلَی أَخْذِ حَقِّهِ وَ لاَ یُسْلِمُهُ وَ لاَ یَخْذُلُهُ وَ یُحِبُّ لَهُ مِنَ اَلْخَیْرِ مَا یُحِبُّ لِنَفْسِهِ وَ یَکْرَهُ لَهُ مِنَ اَلشَّرِّ مَا یَکْرَهُ لِنَفْسِهِ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ إِنَّ أَحَدَکُمْ لَیَدَعُ مِنْ حُقُوقِ أَخِیهِ شَیْئاً فَیُطَالِبُهُ بِهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَیَقْضِی لَهُ وَ عَلَیْهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 236 )
36-همان:بسندش تا رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:مسلمان بر برادر مسلمانش سی حق دارد که از آنها بری نشود جز بادای آنها یا گذشت حق دار:از لغزشش درگذرد،به اشکش رحم آورد،عورتش را بپوشاند(یعنی هر عیبی را)و لغزش او را ببخشد و عذرش را بپذیرد،و در غیبتش از او دفاع کند،و پیوسته اندرزش دهد،و دوستی او را حفظ کند،و آنچه بر عهده گرفته رعایت کند،و در بیماریش عیادتش کند،و بر سر مرده اش حضور یابد،و دعوتش را بپذیرد،و هدیه اش را قبول کند و صله اش را عوض دهد،و نعمتش را قدردانی کند،و خوب یاریش کند،و همسرش را نگهداری کند،و حاجتش را برآورد و درخواستش را بانجام رساند، عطسه اش را خیر باشد گوید،و گمشده اش رهنمائی کند،و سلامش را جواب دهد و خوش به او گوید و انعامش را(بدیگری)برآورده کند،و سوگندش را باور کند،و دوستش را دوست بدارد و با او دشمنی نکند و یاریش کند چه ظالم باشد و چه مظلوم یاری او در ستمکاریش اینکه او را از ستمش برگرداند،و در مظلومی او اینکه کمکش کند حقش را بستاند،و او را تسلیم دشمن نکند،و واگذارش نکند بترک یاری او و دوست بدارد برایش هر خیری که برای خود دوست دارد و بد دارد برایش هر بدی که برای خود بد دارد. سپس فرمود:(علی علیه السّلام))که شنیدم رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)میفرمود یکی از شماها از حق برادرش چیزی کم گذارد و روز قیامت از او مطالبه شود و بر له و علیه او حکم صادر گردد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 152 )
ص : 7456
و فی تفسیر العیّاشی : عن عبد الرّحمن بن سیابه ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: إنّ موسی صعد المنبر، و کان منبره ثلاث مراق ، فحدّث نفسه أنّ اللّه لم یخلق خلقا أعلم منه. فأتاه جبرئیل فقال له: إنّک قد ابتلیت فأنزل ، فإنّ فی الأرض من هو أعلم منک فاطلبه. فأرسل إلی یوشع : إنّی قد ابتلیت فاصنع لنا زادا و انطلق بنا. و اشتری حوتا [من حیتان الحیه] فخرج بآذربیجان ثمّ شواه ثمّ حمله فی مکتل، ثمّ انطلقا یمشیان [فی ساحل البحر، و النّبیّ إذا امر أن یذهب إلی مکان لم یعی أبدا حتّی یجوز ذلک الوقت. قال: فبینما هما یمشیان] فانتهیا إلی شیخ مستلق معه عصاه موضوعه إلی جانبه و علیه کساء، إذا قنّع رأسه خرجت رجلاه، و إذا غطّی رجلیه خرج رأسه. قال: فقام موسی یصلّی، و قال لیوشع : احفظ علیّ. قال: فقطرت قطره من الماء فی المکتل فاضطرب الحوت، ثمّ جعل یثب من المکتل [إلی البحر] قال: و هو قوله: فَاتَّخَذَ سَبِیلَهُ فِی اَلْبَحْرِ سَرَباً . قال: ثمّ أنّه جاء طیر فوقع علی ساحل البحر، ثمّ أدخل منقاره فقال: یا موسی ، ما أخذت من علم ربّک ما حمل ظهر منقاری من جمیع البحر. قال: ثمّ قام یمشی فتبعه یوشع . قال موسی و قد نسی [الزبیل] یوشع، و إنّما أعیی حیث جاز الوقت فیه، فقال: آتِنا غَداءَنا لَقَدْ لَقِینا مِنْ سَفَرِنا هذا نَصَباً - إلی قوله- فِی اَلْبَحْرِ عَجَباً . فرجع موسی یقصّ أثره حتّی انتهی إلیه، و هو علی حاله مستلق. فقال له موسی : السّلام علیک. [فقال: و علیک السّلام،] یا عالم بنی إسرائیل . قال: ثمّ وثب فأخذ عصاه بیده، قال: فقال له موسی : إنّی قد أمرت أن أَتَّبِعُکَ عَلی أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمّا عُلِّمْتَ رُشْداً فقال کما قصّ علیکم: إِنَّکَ لَنْ تَسْتَطِیعَ مَعِیَ صَبْراً . قال: فانطلقا حتّی انتهیا إلی معبر ، فلمّا نظر إلیهم أهل المعبر قالوا: و اللّه، لا نأخذ من هؤلاء أجرا الیوم [نحملهم] فحمل علیهم، فلمّا ذهب السّفینه کثره الماء خرقها، قال له موسی ، کما أخبرتم، ثمّ قال له: أَ لَمْ أَقُلْ إِنَّکَ لَنْ تَسْتَطِیعَ مَعِیَ صَبْراً، `قالَ لا تُؤاخِذْنِی بِما نَسِیتُ وَ لا تُرْهِقْنِی مِنْ أَمْرِی عُسْراً . قال: و خرجا علی ساحل البحر فإذا غلام یلعب مع غلمان ، علیه قمیص حریر أخضر، فی أذنیه درّتان ، فتورّکه العالم فذبحه، قال له موسی : أَ قَتَلْتَ نَفْساً زَکِیَّهً بِغَیْرِ نَفْسٍ لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً نُکْراً ، قال فَانْطَلَقا حَتّی إِذا أَتَیا أَهْلَ قَرْیَهٍ اِسْتَطْعَما أَهْلَها فَأَبَوْا أَنْ یُضَیِّفُوهُما فَوَجَدا فِیها جِداراً یُرِیدُ أَنْ یَنْقَضَّ فَأَقامَهُ قالَ لَوْ شِئْتَ لاَتَّخَذْتَ عَلَیْهِ أَجْراً خبزا نأکله فقد جعنا. قال: و هی قریه علی ساحل یقال لها: ناصره ، و بها سمّی النّصاری : نصاری ، فلم یضیّفوهما و لا یضیّفون بعدهما أحدا حتّی تقوم السّاعه، و کان مثل السّفینه فیکم و فینا ترک الحسین البیعه لمعاویه ، و کان مثل الغلام فیکم قول الحسن بن علیّ لعبد اللّه بن علیّ : لعنک اللّه من کافر. فقال له : قد قتلته ، یا أبا محمّد . و کان مثل الجدار فیکم علیّ و الحسن و الحسین .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 119 )
ص : 7457
19143-1 الکافی ،1/1/209/6 محمد عن التهذیب ،1/137/34/9 أحمد عن ابن فضال عن ثعلبه بن میمون عن العجلی عن محمد عن أبی جعفر علیه السّلام قال: کل من الصید ما قتل السیف و السهم و الرمح و سئل علیه السّلام عن صید صید فتوزعه القوم قبل أن یموت فقال لا بأس به .
( الوافی , جلد 19 , صفحه 161 )
قوله:و سئل علیه السّلام عن صید صید فتوزّعه القوم قبل أن یموت،فقال:«لا بأس به» . لعلّ المراد أنّه صار بمنزله المذبوح إلاّ أنّه لم یخرج روحه بتمامه،أو أنّه صار غیر مستقرّ الحیاه،و لمّا یذهب روحه،و هذا القدر یکفی لحلّیّه الأکل،کما یظهر من بعض الأخبار،فلاحظ!
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 530 )
ص : 7458
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَسْبَاطٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی کَمْ دَخَلَ یَعْقُوبُ مِنْ وُلْدِهِ عَلَی یُوسُفَ قَالَ فِی أَحَدَ عَشَرَ اِبْناً لَهُ فَقِیلَ لَهُ أَسْبَاطٌ قَالَ نَعَمْ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ یُوسُفَ وَ أَخِیهِ أَ کَانَ أَخَاهُ لِأُمِّهِ أَمْ اِبْنَ خَالَتِهِ فَقَالَ اِبْنَ خَالَتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 12 , صفحه 319 )
ص : 7459
تَفْسِیرُ اَلْعَسْکَرِیِّ، عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعُیُونِ ، قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فَاتِحَهُ اَلْکِتَابِ أَعْطَاهَا مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أُمَّتَهُ بَدَأَ فِیهَا بِالْحَمْدِ وَ اَلثَّنَاءِ عَلَیْهِ ثُمَّ ثَنَّی بِالدُّعَاءِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَسَمْتُ اَلْحَمْدَ بَیْنِی وَ بَیْنَ عَبْدِی فَنِصْفُهَا لِی وَ نِصْفُهَا لِعَبْدِی وَ لِعَبْدِی مَا سَأَلَ إِذَا قَالَ اَلْعَبْدُ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَدَأَ عَبْدِی بِاسْمِی حَقٌّ عَلَیَّ أَنْ أُتَمِّمَ لَهُ أُمُورَهُ وَ أُبَارِکَ لَهُ فِی أَحْوَالِهِ فَإِذَا قَالَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَمِدَنِی عَبْدِی وَ عَلِمَ أَنَّ اَلنِّعَمَ اَلَّتِی لَهُ مِنْ عِنْدِی وَ اَلْبَلاَیَا اَلَّتِی اِنْدَفَعَتْ عَنْهُ بِتَطَوُّلِی أُشْهِدُکُمْ أَنِّی أُضِیفُ لَهُ نِعَمَ اَلدُّنْیَا إِلَی نَعِیمِ اَلْآخِرَهِ وَ أَدْفَعُ عَنْهُ بَلاَیَا اَلْآخِرَهِ کَمَا دَفَعْتُ عَنْهُ بَلاَیَا اَلدُّنْیَا فَإِذَا قَالَ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ شَهِدَ لِی بِأَنِّی اَلرَّحْمَنُ اَلرَّحِیمُ أُشْهِدُکُمْ لَأُوَفِّرَنَّ مِنْ رَحْمَتِی حَظَّهُ وَ لَأُجْزِلَنَّ مِنْ عَطَائِی نَصِیبَهُ فَإِذَا قَالَ مالِکِ یَوْمِ اَلدِّینِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أُشْهِدُکُمْ کَمَا اِعْتَرَفَ بِأَنِّی أَنَا اَلْمَالِکُ لِیَوْمِ اَلدِّینِ لَأُسَهِّلَنَّ یَوْمَ اَلْحِسَابِ حِسَابَهُ وَ لَأَتَقَبَّلَنَّ حَسَنَاتِهِ وَ لَأَتَجَاوَزَنَّ عَنْ سَیِّئَاتِهِ فَإِذَا قَالَ اَلْعَبْدُ إِیّاکَ نَعْبُدُ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صَدَقَ عَبْدِی إِیَّایَ یَعْبُدُ لَأُثِیبَنَّهُ عَلَی عِبَادَتِهِ ثَوَاباً یَغْبِطُهُ کُلُّ مَنْ خَالَفَهُ فِی عِبَادَتِهِ لِی فَإِذَا قَالَ وَ إِیّاکَ نَسْتَعِینُ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِیَ اِسْتَعَانَ وَ إِلَیَّ اَلْتَجَأَ أُشْهِدُکُمْ لَأُعِینَنَّهُ عَلَی أَمْرِهِ وَ لَأُغِیثَنَّهُ فِی شَدَائِدِهِ وَ لآَخُذَنَّ بِیَدِهِ یَوْمَ (اَلْقِیَامَهِ عِنْدَ) نَوَائِبِهِ وَ إِذَا قَالَ اِهْدِنَا اَلصِّراطَ اَلْمُسْتَقِیمَ إِلَی آخِرِهَا قَالَ اَللَّهُ هَذَا لِعَبْدِی وَ لِعَبْدِی مَا سَأَلَ قَدِ اِسْتَجَبْتُ لِعَبْدِی وَ أَعْطَیْتُهُ مَا أَمَّلَ وَ آمَنْتُهُ مِمَّا مِنْهُ وَجِلَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 228 )
ص : 7460
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَیْلَهً وَ أَنَا عِنْدَهُ وَ نَظَرَ إِلَی اَلسَّمَاءِ قَالَ یَا أَبَا حَمْزَهَ هَذِهِ قُبَّهُ أَبِینَا آدَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِوَاهَا تِسْعاً وَ ثَلاَثِینَ قُبَّهً فِیهَا خَلْقٌ مَا عَصَوُا اَللَّهَ طَرْفَهَ عَیْنٍ .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 231 )
ابو حمزه می گوید:شبی در خدمت امام باقر علیه السّلام بودم.آن حضرت نگاهی به آسمان کرد و فرمود:ای ابا حمزه!این گنبد پدر ما آدم علیه السّلام است و خدای عزّ و جلّ جز این گنبد سی و نه گنبد دیگر دارد و در آنها آفریدگانی هستند که چشم بر هم زدنی خدای را عصیان نمی کنند.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 274 )
از ابی حمزه گوید امام باقر(علیه السّلام)بمن فرمود:شبی بود و من نزد آن حضرت بودم و نگاهی بآسمان کرد و فرمود:ای ابا حمزه این گنبد از آن پدر ما آدم است و راستی برای خدا عز و جل جز آن 39 گنبد است که در آن ها آفریده هائی هستند و یک چشم بهم زدن نافرمانی خدا را نکردند.
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 51 )
300 - ابو حمزه گوید: شبی در خدمت امام باقر علیه السّلام بودم آن حضرت نگاهی بآسمان کرده فرمود: ای ابا حمزه این گنبد پدر ما آدم علیه السّلام است، و خدای عز و جل جز این گنبد سی و نه گنبد دیگر دارد و در آنها آفریدگانی هستند که یک چشم بر همزدن نافرمانی خدا نکنند. شرح - مقصود از گنبد در این حدیث: آسمانی است که بر فراز سرما دیده می شود که این آسمان مربوط باین آدم و عالم است، و غرض این است که افلاک منحصر باینها نیست که ما می بینیم و افلاک دیگری (و باصطلاح امروز منظومه های شمسی دیگری) نیز در کار است که ما آنها را نمی بینیم و در آنها مخلوقاتی نیز وجود دارد، و این مطلبی را که امام در آن زمان فرموده باید یکی از معجزات علمی مکتب ائمۀ اطهار دانست اگر چه تحدید آن بچهل گنبد از خور فهم ما بیرون باشد. و مرحوم فیض (ره) گوید: این سخن اشاره بعالم مثال است.
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 36 )
یحتمل أن تکون تلک القباب محیطه بعضها ببعض بأن یکون المراد بها السماوات و ما فوقها، و من الحجب و یکون المراد بسکانها الملائکه لکن الظاهر عدم الإحاطه، و الاحتمال الأول فی الخبر الثانی ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 167 )
ص : 7461
قَالَ وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَوْ لاَ أَنْ أَشُقَّ عَلَی أُمَّتِی لَأَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاکِ عِنْدَ وُضُوءِ کُلِّ صَلاَهٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 17 )
ص : 7462
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلثَّوْبِ یُجْنِبُ فِیهِ اَلرَّجُلُ وَ یَعْرَقُ فِیهِ فَقَالَ أَمَّا أَنَا فَلاَ أُحِبُّ أَنْ أَنَامَ فِیهِ وَ إِنْ کَانَ اَلشِّتَاءُ فَلاَ بَأْسَ مَا لَمْ یَعْرَقْ فِیهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 447 )
ص : 7463
مل، [کامل الزیارات] ، اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلنَّیْسَابُورِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ سَعْدٍ اَلْمَکِّیِّ عَنْ یَحْیَی بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْمَازِنِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ زَارَ قَبْرَ وَلَدِی کَانَ لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ کَسَبْعِینَ حَجَّهً مَبْرُورَهً قَالَ قُلْتُ سَبْعِینَ حَجَّهً قَالَ نَعَمْ وَ سَبْعِمِائَهِ حَجَّهٍ قُلْتُ وَ سَبْعِمِائَهِ حَجَّهٍ قَالَ نَعَمْ وَ سَبْعِینَ أَلْفَ حَجَّهٍ قُلْتُ وَ سَبْعِینَ أَلْفَ حَجَّهٍ قَالَ رُبَّ حَجَّهٍ لاَ تُقْبَلُ مَنْ زَارَهُ وَ بَاتَ عِنْدَهُ لَیْلَهً کَانَ کَمَنْ زَارَ اَللَّهَ فِی عَرْشِهِ قُلْتُ کَمَنْ زَارَ اَللَّهَ فِی عَرْشِهِ قَالَ نَعَمْ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ کَانَ عَلَی عَرْشِ اَللَّهِ أَرْبَعَهٌ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ أَرْبَعَهٌ مِنَ اَلْآخِرِینَ فَأَمَّا اَلْأَرْبَعَهُ اَلَّذِینَ هُمْ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ فَنُوحٌ وَ إِبْرَاهِیمُ وَ مُوسَی وَ عِیسَی وَ أَمَّا اَلْأَرْبَعَهُ اَلَّذِینَ هُمْ مِنَ اَلْآخِرِینَ فَمُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ ثُمَّ یُمَدُّ اَلْمِطْمَارُ فَیَقْعُدُ مَعَنَا مَنْ زَارَ قُبُورَ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَلاَ إِنَّ أَعْلاَهُمْ دَرَجَهً وَ أَقْرَبَهُمْ حَبْوَهً زُوَّارُ قَبْرِ وَلَدِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ . مل، [کامل الزیارات] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلنَّیْشَابُورِیِّ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ: مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 99 , صفحه 41 )
ص : 7464
ع، [علل الشرائع] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلسِّنَانِیُّ عَنِ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ سَهْلٍ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّمَا اِتَّخَذَ اَللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلاً لِکَثْرَهِ صَلاَتِهِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 91 , صفحه 54 )
ص : 7465
مل، [کامل الزیارات] ، اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدٌ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ إِنِّی أَشْتَاقُ إِلَی اَلْغَرِیِّ - قَالَ فَمَا شَوْقُکَ إِلَیْهِ قُلْتُ لَهُ إِنِّی أُحِبُّ أَنْ أَزُورَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لِی فَهَلْ تَعْرِفُ فَضْلَ زِیَارَتِهِ قُلْتُ لاَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَعَرِّفْنِی ذَلِکَ قَالَ إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَهَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَاعْلَمْ أَنَّکَ زَائِرٌ عِظَامَ آدَمَ وَ بَدَنَ نُوحٍ وَ جِسْمَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْتُ إِنَّ آدَمَ هَبَطَ بِسَرَانْدِیبَ فِی مَطْلَعِ اَلشَّمْسِ وَ زَعَمُوا أَنَّ عِظَامَهُ فِی بَیْتِ اَللَّهِ اَلْحَرَامِ - فَکَیْفَ صَارَتْ عِظَامُهُ بِالْکُوفَهِ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَوْحَی إِلَی نُوحٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ فِی اَلسَّفِینَهِ أَنْ یَطُوفَ بِالْبَیْتِ أُسْبُوعاً فَطَافَ بِالْبَیْتِ أُسْبُوعاً کَمَا أَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ ثُمَّ نَزَلَ فِی اَلْمَاءِ إِلَی رُکْبَتَیْهِ فَاسْتَخْرَجَ تَابُوتاً فِیهِ عِظَامُ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَحَمَلَ اَلتَّابُوتَ فِی جَوْفِ اَلسَّفِینَهِ حَتَّی طَافَ بِالْبَیْتِ مَا شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یَطُوفَ ثُمَّ وَرَدَ إِلَی بَابِ اَلْکُوفَهِ فِی وَسَطِ مَسْجِدِهَا فَفِیهَا قَالَ اَللَّهُ لِلْأَرْضِ اِبْلَعِی ماءَکِ فَبَلَعَتْ مَاءَهَا مِنْ مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ کَمَا بَدَا اَلْمَاءُ مِنْ مَسْجِدِهَا وَ تَفَرَّقَ اَلْجَمْعُ اَلَّذِی کَانَ مَعَ نُوحٍ فِی اَلسَّفِینَهِ فَأَخَذَ نُوحٌ اَلتَّابُوتَ فَدَفَنَهُ فِی اَلْغَرِیِّ وَ هُوَ قِطْعَهٌ مِنَ اَلْجَبَلِ اَلَّذِی کَلَّمَ اَللّهُ عَلَیْهِ مُوسی تَکْلِیماً وَ قَدَّسَ عَلَیْهِ عِیسَی تَقْدِیساً وَ اِتَّخَذَ عَلَیْهِ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلاً وَ اِتَّخَذَ عَلَیْهِ مُحَمَّداً حَبِیباً وَ جَعَلَهُ لِلنَّبِیِّینَ مَسْکَناً وَ اَللَّهِ مَا سَکَنَ فِیهِ أَحَدٌ بَعْدَ أَبَوَیْهِ اَلطَّیِّبَیْنِ آدَمَ وَ نُوحٍ - أَکْرَمُ مِنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ فَإِذَا زُرْتَ جَانِبَ اَلنَّجَفِ فَزُرْ عِظَامَ آدَمَ وَ بَدَنَ نُوحٍ وَ جِسْمَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنَّکَ زَائِرٌ اَلْآبَاءَ اَلْأَوَّلِینَ وَ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ خَاتَمَ اَلنَّبِیِّینَ وَ عَلِیّاً سَیِّدَ اَلْوَصِیِّینَ فَإِنَّ زَائِرَهُ یُفْتَحُ لَهُ أَبْوَابُ اَلسَّمَاءِ عِنْدَ دَعْوَتِهِ فَلاَ تَکُنْ عَنِ اَلْخَیْرِ نَوَّاماً . حه، [فرحه الغری] ، وَالِدِی وَ عَمِّی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ نَمَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ عَرَبِیِّ بْنِ مُسَافِرٍ عَنْ إِلْیَاسَ بْنِ هِشَامٍ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ عَنْ وَالِدِهِ أَبِی جَعْفَرٍ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 258 )
ص : 7466
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ حَرِیزٍ : فِی اَلْوُضُوءِ یَجِفُّ قَالَ قُلْتُ فَإِنْ جَفَّ اَلْأَوَّلُ قَبْلَ أَنْ أَغْسِلَ اَلَّذِی یَلِیهِ قَالَ جَفَّ أَوْ لَمْ یَجِفَّ اِغْسِلْ مَا بَقِیَ قُلْتُ وَ کَذَلِکَ غُسْلُ اَلْجَنَابَهِ قَالَ هُوَ بِتِلْکَ اَلْمَنْزِلَهِ وَ اِبْدَأْ بِالرَّأْسِ ثُمَّ أَفِضْ عَلَی سَائِرِ جَسَدِکَ قُلْتُ وَ إِنْ کَانَ بَعْضَ یَوْمٍ قَالَ نَعَمْ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 72 )
قال: فأمّا ما رواه محمّد بن أحمد بن یحیی،عن أحمد بن محمّد،عن أبیه،عن عبد اللّه بن المغیره،عن حریز،فی الوضوء یجفّ قال:قلت:فإنّ جفّ الأوّل قبل أنّ أغسل الذی یلیه؟ قال:« جفّ أو لم یجفّ اغسل الذی بقی» قلت:و کذلک غسل الجنابه؟ قال:« هو بتلک المنزله و ابدأ بالرأس ثم أفِض علی سائر جسدک» قلت:و إنّ کان بعض یوم؟ قال:« نعم». فالوجه فی هذا الخبر أنّه إذا لم یقطع المتوضّئ وضوءه و إنّما تجفّفه الریح الشدیده أو الحرّ العظیم فعند ذلک لا یجب علیه إعادته،و إنّما تجب علیه الإعاده فی تفریق الوضوء مع اعتدال الوقت و الهواء،و یحتمل أیضاً أن یکون ورد مورد التقیه،لأنّ ذلک مذهب کثیر من العامه. السند فیه محمّد بن عیسی الأشعری و لم أجد توثیقه فی الرجال. المتن: ما ذکره الشیخ فیه لا یتم بعد قوله:و کذلک غسل الجنابه،فإنّ ما ذکره فی الوضوء لا یشترط فی الغسل،إلّا أنّ یقال:إنّ تقیید الوضوء لا یقتضی تقیید غیره،و إنّ اشتمل الحدیث الواحد علیهما.و فیه ما فیه. و قد یقال: إنّ الحدیث یدل علی أنّه إذا جفّ الأوّل قبل أنّ یغسل الذی یلیه لا یؤثّر،فلا اعتبار ببقاءِ نداوته و جفافها،و هذا لا ینافی الخبر الدال علی أنّ جفاف جمیع الأعضاء مبطل،و حینئذٍ لا تعارض إلّا إذا کان فی صوره جفاف الوجه قبل غسل الید الیمنی،فتحمل علی غیر هذه الصوره،غایه الأمر أنّه مطلق فیقیّد الشمول لما یخالف الأوّل،و تقییده بغیره ممکن،کما لا یخفی،نعم لمّا کان عند الشیخ اشتراط بقاء جمیع البلل کما یفهم من ذکر منافاه هذه الروایه لما تقدم،فمن ثم احتاج إلی التأویل الذی قاله،و فیه ما فیه،و الحمل علی التقیه متعین بتقدیر تمامیّه اعتقاده،فلیتأمّل فی ذلک.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 1 , ص 473 )
قوله:(محمد بن احمد) (الحدیث-222) صحیح،و الحمل علی التقیه هو الأولی لمکان قوله(علیه السّلام)(هو بتلک المنزله)و قوله(و ان کان بعض یوم).
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 495 )
ص : 7467
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : و فی روایه أبی الجارود، عن أبی جعفر - علیه السّلام: - فی قوله: فَلَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ یقول: قاتل نفسک علی آثارهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 32 )
ص : 7468
حَدَّثَنَا اَلْحَاکِمُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَافِظُ إِمْلاَءً وَ قِرَاءَهً حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحُسَیْنِ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلرُّصَافِیُّ بِبَغْدَادَ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَعِیدِ بْنِ عُثْمَانَ اَلْخَرَّازُ ، عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ حَدَّثَنَا حُصَیْنُ بْنُ مُخَارِقٍ ، عَنْ صَبَّاحٍ اَلْمُزَنِیِّ ، عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ حَصِیرَهَ ، عَنْ أَبِی صَادِقٍ عَنْ رَبِیعَهَ بْنِ نَاجِذٍ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سُورَهُ مُحَمَّدٍ آیَهٌ فِینَا، وَ آیَهٌ فِی بَنِی أُمَیَّهَ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 240 )
876-عن ربیعه بن ناجذ، عن علی علیه السلام قال: سوره محمد آیه فینا، و آیه فی بنی أمیّه. ربیعه بن ناجذ از علی (علیه السّلام) نقل می کند که گفت: در سورۀ محمد آیه ای دربارۀ ما و آیه ای دربارۀ بنی امیه وجود دارد.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 302 )
ابو صادق از ربیعه بن ناجذ نقل کرد:علی بن ابی طالب علیه السّلام فرمود:در سوره محمّد صلی اللّه علیه و آله آیه ای هست که در فضیلت و تحسین ما و مذمّت بنی امیه نازل شد .
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 261 )
ص : 7469
14914-4 الکافی ،2/4/541/5 محمد عن أحمد عن السراد عن مالک بن عطیه عن الحذاء عن أبی جعفر علیه السّلام قال: وجدنا فی کتاب علی علیه السّلام قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله إذا کثر الزنا من بعدی کثر موت الفجأه.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 210 )
ص : 7470
أحمد بن محمد عن محمد بن الحسین، عن عبد اللّه بن محمد عن الخشاب. قال: حدثنا بعض أصحابنا عن خیثمه. قال: قال لی أبو عبد اللّه - علیه السلام-: یا خیثمه! نحن عهد اللّه. فمن وفی بعهدنا، فقد وفی بعهد اللّه. و من خفرها، فقد خفر ذمه اللّه و عهده. و الحدیث طویل. أخذت منه موضع الحاجه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 394 )
ص : 7471
أَخْبَرَنَا اَلْحَفَّارُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ اَلدِّعْبِلِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی عَلِیُّ بْنُ عَلِیٍّ ، عَنْ أَبِیهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلرِّضَا عَلِیُّ بْنُ مُوسَی ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ آبَائِهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : یَقُولُ اَللَّهُ (عَزَّ وَ جَلَّ): مَنْ آمَنَ بِی وَ بِنَبِیِّی وَ بِوَلِیِّی، أَدْخَلْتُهُ اَلْجَنَّهَ عَلَی مَا کَانَ مِنْ عَمَلِهِ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 380 )
[816]67-ابو علی علی از پدرش به نقل از حضرت رضا علیه السّلام از پدر گرامیش به نقل از پدرانشان روایت کرده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمودند:خداوند عزّتمند فرموده است:هرکس به من و به پیامبرم و به دوستم ایمان بیاورد،او را براساس عمل خودش به بهشت می برم.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 851 )
ص : 7472
نهج، [نهج البلاغه] ، قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی عَهْدِهِ إِلَی اَلْأَشْتَرِ : وَ اُرْدُدْ إِلَی اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ مَا یُضْلِعُکَ مِنَ اَلْخُطُوبِ وَ یَشْتَبِهُ عَلَیْکَ مِنَ اَلْأُمُورِ فَقَدْ قَالَ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ لِقَوْمٍ أَحَبَّ إِرْشَادَهُمْ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اَللّهِ وَ اَلرَّسُولِ فَالرَّدُّ إِلَی اَللَّهِ اَلْأَخْذُ بِمُحْکَمِ کِتَابِهِ وَ اَلرَّدُّ إِلَی اَلرَّسُولِ اَلْأَخْذُ بِسُنَّتِهِ اَلْجَامِعَهِ غَیْرِ اَلْمُفَرِّقَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 244 )
ص : 7473
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ، عَنْ عِیسَی بْنِ دَاوُدَ، عَنِ اَلْإِمَامِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبِیهِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «سَمِعْتُ أَبِی مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): کَثِیراً مَا یُرَدِّدُ هَذِهِ اَلْآیَهَ: وَ مَنْ عاقَبَ بِمِثْلِ ما عُوقِبَ بِهِ ثُمَّ بُغِیَ عَلَیْهِ لَیَنْصُرَنَّهُ اَللّهُ قُلْتُ: یَا أَبَتِ - جُعِلْتُ فِدَاکَ - أَحْسَبُ هَذِهِ اَلْآیَهَ نَزَلَتْ فِی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) خَاصَّهً؟ [قَالَ: «نَعَمْ».].
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 906 )
ص : 7474
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی اَلْجَوْزَاءِ اَلْمُنَبِّهِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا مَاتَ اَلرَّجُلُ فِی اَلسَّفَرِ مَعَ اَلنِّسَاءِ لَیْسَ فِیهِنَّ اِمْرَأَتُهُ وَ لاَ ذُو مَحْرَمٍ مِنْ نِسَائِهِ قَالَ یُؤَزِّرْنَهُ إِلَی اَلرُّکْبَتَیْنِ وَ یَصْبُبْنَ عَلَیْهِ اَلْمَاءَ صَبّاً وَ لاَ یَنْظُرْنَ إِلَی عَوْرَتِهِ وَ لاَ یَلْمِسْنَهُ بِأَیْدِیهِنَّ وَ یُطَهِّرْنَهُ اَلْحَدِیثَ . وَ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنِ اَلصَّدُوقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی اَلْجَوْزَاءِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 523 )
ص : 7475
وَ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُمَا قَالاَ: مَا لَکَ مِنْ صَلاَتِکَ إِلاَّ مَا أَقْبَلْتَ عَلَیْهِ فِیهَا فَإِنْ أَوْهَمَهَا کُلَّهَا أَوْ غَفَلَ عَنْ أَدَائِهَا لُفَّتْ فَضُرِبَ بِهَا وَجْهُ صَاحِبِهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 260 )
ص : 7476
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلسُّکَّرِیُّ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا قَالَ حَدَّثَنَا اَلْعَبَّاسُ بْنُ بَکَّارٍ قَالَ حَدَّثَنَا حَرْبُ بْنُ مَیْمُونٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا وَلَدَتْ فَاطِمَهُ اَلْحَسَنَ قَالَتْ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَمِّهِ فَقَالَ مَا کُنْتُ لِأَسْبِقَ بِاسْمِهِ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَجَاءَ رَسُولُ اَللَّهِ فَأُخْرِجَ إِلَیْهِ فِی خِرْقَهٍ صَفْرَاءَ فَقَالَ أَ لَمْ أَنْهَکُمْ أَنْ تَلُفُّوهُ فِی صَفْرَاءَ ثُمَّ رَمَی بِهَا وَ أَخَذَ خِرْقَهً بَیْضَاءَ فَلَفَّهُ فِیهَا ثُمَّ قَالَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَلْ سَمَّیْتَهُ فَقَالَ مَا کُنْتُ لِأَسْبِقَکَ بِاسْمِهِ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَا کُنْتُ لِأَسْبِقَ بِاسْمِهِ رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ فَأَوْحَی اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَی جَبْرَئِیلَ أَنَّهُ قَدْ وُلِدَ لِمُحَمَّدٍ اِبْنٌ فَاهْبِطْ فَأَقْرِئْهُ اَلسَّلاَمَ وَ هَنِّهِ وَ قُلْ لَهُ إِنَّ عَلِیّاً مِنْکَ بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی فَسَمِّهِ بِاسْمِ اِبْنِ هَارُونَ فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَهَنَّأَهُ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَأْمُرُکَ أَنْ تُسَمِّیَهُ بِاسْمِ اِبْنِ هَارُونَ قَالَ وَ مَا کَانَ اِسْمُهُ قَالَ شَبَّرُ قَالَ لِسَانِی عَرَبِیٌّ قَالَ سَمِّهِ اَلْحَسَنَ فَسَمَّاهُ اَلْحَسَنَ فَلَمَّا وُلِدَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی جَبْرَئِیلَ أَنَّهُ قَدْ وُلِدَ لِمُحَمَّدٍ اِبْنٌ فَاهْبِطْ إِلَیْهِ فَهَنِّهِ وَ قُلْ لَهُ إِنَّ عَلِیّاً مِنْکَ بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی فَسَمِّهِ بِاسْمِ اِبْنِ هَارُونَ قَالَ فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ فَهَنَّأَهُ مِنَ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ثُمَّ قَالَ إِنَّ عَلِیّاً مِنْکَ بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی فَسَمِّهِ بِاسْمِ اِبْنِ هَارُونَ قَالَ وَ مَا اِسْمُهُ قَالَ شَبِیرٌ قَالَ لِسَانِی عَرَبِیٌّ قَالَ سَمِّهِ اَلْحُسَیْنَ فَسَمَّاهُ اَلْحُسَیْنَ .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 134 )
3 - امام چهارم فرمود چون فاطمه حسن را زائید بعلی گفت نام او را بگذار فرمود من در نام او به رسول خدا پیشی نگیرم رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) آمد و او را در پارچه زردی خدمت او آوردند، فرمود قدغن نکردم که او را در پارچه زرد نپیچید آن را دور انداخت و پارچه سفیدی گرفت و او را در آن پیچید سپس بعلی (علیه السّلام) فرمود نامش را گذاردی عرضکرد من در نامش بشما پیشی نگرفتم فرمود من هم در نامش بخدای عز و جل پیشی نگیرم خدا بجبرئیل وحی کرد که برای محمد (صلّی اللّه علیه و آله) پسری متولد شده برو او را سلام برسان و تهنیت بگو و بگو علی (علیه السّلام) نسبت بتو چون هارونست نسبت بموسی او را بنام پسر هرون بنام جبرئیل فرود آمد او را از طرف خدای عز و جل تهنیت گفت و گفت خدای تبارک و تعالی بتو دستور داده که او را بنام پسر هرون بنامی فرمود چه نامی داشت؟ گفت شبر فرمود زبان من عربی فصیح است گفت او را حسن بنام و حسنش نامید و چون حسین متولد شد خدای عز و جل بجبرئیل وحی کرد که برای محمد پسری متولد شده برو او را تهنیت گو و بگو علی نسبت بتو چون هرون است نسبت بموسی او را بنام پسر هارون بنام گفت نامش چه بود؟ گفت شبیر گفت زبان من عربی فصیح است گفت حسین نامش کن.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 134 )
3.امام سجاد علیه السّلام فرمود:آنگاه که فاطمه علیها السّلام حسن را به دنیا آورد،به علی علیه السّلام گفت:نام او را بگو.فرمود:من در نامگذاری اش بر پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله سبقت نخواهم گرفت.او را در پارچه زردرنگی پیچانده و نزد آن حضرت آوردند.فرمود:مگر شما را از گذاشتن او در پارچه زردرنگ بازنداشتم؟آنگاه پارچه را دور انداخت و حسن علیه السّلام را در پارچه سفیدی گذشت و به دور او پیچاند.رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله رو به علی علیه السّلام کرد و فرمود:آیا نام او را تعیین کرده ای؟علی علیه السّلام فرمود:من در نام گذاری او بر شما پیشی نگرفته ام.پیامبر فرمود:من هم سبقت نخواهم گرفت بر خدای عز و جل.خداوند به جبرئیل ندا داد که برای محمد صلّی اللّه علیه و آله پسری به دنیا آمده است.برو و درود مرا به او برسان و تبریک بگو و آنگاه بگو علی نسبت به تو مانند هارون نسبت به موسی است،و نام نوزاد را هم نام پسر هارون قرار ده.جبرئیل نزد رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله آمد و تبریک گفت و آنگاه گفت:خدای تبارک و تعالی به تو فرمان داده که او را هم اسم پسر هارون کنی.پیامبر فرمود:اسم او چه بود؟جبرئیل گفت:«شبر». فرمود:زبان من عربی فصیح است.جبرئیل گفت:او را حسن بخوان و آنگاه که حسین علیه السّلام به دنیا آمد،خداوند به جبرئیل ندا در داد که برای محمد صلّی اللّه علیه و آله پسری به دنیا آمده است.او را از جانب من تبریک بگو که علی نسبت به تو همانند هارون نسبت به موسی است. نوزادت را هم نام پسر دیگر هارون کن.پیامبر فرمود:نام او چیست؟جبرئیل گفت: «شبیر»پیامبر فرمود:زبان من عربی فصیح است.جبرئیل گفت:او را حسین بخوان.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 231 )
ص : 7477
وَ عَنِ اَلْحَسَنِ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ وَ اَلَّذِینَ یَرْمُونَ اَلْمُحْصَناتِ اَلْآیَهَ قَالَ سَعْدُ بْنُ عُبَادَهَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ رَأَیْتَ إِنْ رَأَی رَجُلٌ مَعَ اِمْرَأَتِهِ رَجُلاً فَقَتَلَهُ یَقْتُلُونَهُ وَ إِنْ أَخْبَرَ بِمَا رَأَی جُلِدَ ثَمَانِینَ أَ فَلاَ یَضْرِبُهُ بِالسَّیْفِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ کَفَی بِالسَّیْفِ شَا أَرَادَ أَنْ یَقُولَ شَاهِداً ثُمَّ أَمْسَکَ وَ قَالَ لَوْ لاَ أَنْ یَتَتَابَعَ فِیهِ اَلسَّکْرَانُ وَ اَلْغَیْرَانُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 45 )
ص : 7478
675-32 الکافی ،1/8/251/3 علی عن أبیه و أحمد بن محمد الکوفی عن بعض أصحابه عن صفوان بن یحیی عن یزید بن خلیفه الجولانی و هو یزید بن خلیفه الحارثی قال: سأل عیسی بن عبد اللّه أبا عبد اللّه علیه السّلام و أنا حاضر فقال تخرج النساء إلی الجنازه و کان متکئا فاستوی جالسا ثم قال إن الفاسق لعنه اللّه آوی عمه المغیره بن أبی العاص و کان ممن هدر رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله دمه فقال لابنه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله لا تخبری أباک بمکانه کأنه لا یوقن أن الوحی یأتی محمدا صلّی اللّه علیه و آله فقالت ما کنت لأکتم عن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله عدوه فجعله بین مشجب له و لحفه بقطیفه فأتی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله الوحی فأخبر بمکانه فبعث إلیه علیا علیه السّلام و قال اشتمل علی سیفک و ائت بیت ابنه ابن عمک فإن ظفرت بالمغیره فاقتله فأتی البیت فجال فیه فلم یظفر به فرجع إلی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فأخبره فقال یا رسول اللّه لم أره فقال إن الوحی أتانی فأخبرنی أنه فی المشجب و دخل عثمان بعد خروج علی فأخذ بید عمه فأتی به النّبی صلّی اللّه علیه و آله فلما رآه أکب علیه و لم یلتفت إلیه و کان نبی اللّه صلّی اللّه علیه و آله حییا کریما فقال یا رسول اللّه هذا عمی هذا المغیره بن أبی العاص و قد و الذی بعثک بالحق آمنته فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام و کذب بالذی بعثه بالحق ما آمنه و أعادها ثلاثا و أعادها أبو عبد اللّه علیه السّلام ثلاثا أنی آمنه إلا أنه یأتیه عن یمینه ثم یأتیه عن یساره فلما کان فی الرابعه رفع رأسه إلیه و قال قد جعلت لک ثلاثا فإن قدرت علیه بعد ثالثه قتلته فلما أدبر قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله اللهم العن المغیره بن أبی العاص و العن من یؤویه و العن من یحمله و العن من یطعمه و العن من یسقیه و العن من یجهزه و العن من یعطیه سقاء أو حذاء أو رشاء أو وعاء و هو یعدهن بیمینه فانطلق به عثمان فآواه و أطعمه و سقاه و حمله و جهزه حتی فعل جمیع ما لعن علیه النبی صلّی اللّه علیه و آله من یفعله به ثم أخرجه فی الیوم الرابع یسوقه فلم یخرج من أبیات المدینه حتی أعطب اللّه راحلته و نقب خداه و دمیت قدماه - فاستعان بیدیه و رکبتیه و أثقله جهازه حتی وجس به فأتی شجره فاستظل بها لو أتاها بعضکم ما أبهره ذلک فأتی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله الوحی فأخبره بذلک فدعا علیا علیه السّلام فقال خذ سیفک و انطلق أنت و عمار و ثالث لهما فأت المغیره بن أبی العاص تحت شجره کذا و کذا - فأتاه علی علیه السّلام فقتله و ضرب عثمان بنت رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و قال أنت أخبرت أباک بمکانه فبعثت إلی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله تشکو ما لقیت فأرسل إلیها رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله أقنی حیاءک فما أقبح بالمرأه ذات حسب و دین فی کل یوم تشکو زوجها فأرسلت إلیه مرارا کل ذلک یقول لها ذلک فلما کان فی الرابعه دعا علیا علیه السّلام فقال خذ سیفک و اشتمل علیه ثم ائت ابنه ابن عمک فخذ بیدها فإن حال بینک و بینها أحد فاحطمه بالسیف و أقبل رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله کالواله بین منزله و دار عثمان فأخرج علی علیه السّلام ابنه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فلما نظرت إلیه رفعت صوتها بالبکاء و النحیب و استعبر رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و بکی ثم أدخلها منزله و کشفت عن ظهرها فلما أن رأی ما بظهرها قال ثلاث مرات ما له قتلک قتله اللّه و کان ذلک یوم الأحد و بات عثمان متخلیا بجاریتها فمکثت الاثنین و الثلاثاء و ماتت فی الیوم الرابع فلما حضر أن یخرج بها أمر رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فاطمه علیها السّلام فخرجت و نساء المؤمنین معها و خرج عثمان یشیع جنازتها فلما نظر إلیه النّبی صلّی اللّه علیه و آله قال من أطاف البارحه بأهله أو بفتیاته فلا یتبعن جنازتها قال ذلک ثلاثا فلم ینصرف فلما کان فی الرابعه قال لینصرفن أو لأسمین باسمه فأقبل عثمان متوکئا علی مولی له ممسکا بطنه - فقال یا رسول اللّه إنی أشتکی بطنی فإن رأیت أن تأذن لی أن أنصرف - و خرجت فاطمه و نساء المؤمنین و المهاجرین فصلین علی الجنازه.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 210 )
ص : 7479
مَا رُوِیَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: هَذَا دُعَاءُ اَلْعَافِیَهِ یَا اَللَّهُ یَا وَلِیَّ اَلْعَافِیَهِ وَ اَلْمَنَّانَ بِالْعَافِیَهِ وَ رَازِقَ اَلْعَافِیَهِ وَ اَلْمُنْعِمَ بِالْعَافِیَهِ وَ اَلْمُتَفَضِّلَ بِالْعَافِیَهِ عَلَیَّ وَ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ رَحْمَانَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ رَحِیمَهُمَا صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لَنَا فَرَجاً وَ مَخْرَجاً وَ اُرْزُقْنَا اَلْعَافِیَهَ وَ دَوَامَ اَلْعَافِیَهِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ تَقُولُ - اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِرَحْمَتِکَ اَلَّتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ وَ بِقُدْرَتِکَ اَلَّتِی قَهَرَتْ کُلَّ شَیْءٍ وَ بِجَبَرُوتِکَ اَلَّتِی غَلَبَتْ کُلَّ شَیْءٍ وَ بِقُوَّتِکَ اَلَّتِی لاَ یَقُومُ لَهَا شَیْءٌ وَ بِعَظَمَتِکَ اَلَّتِی مَلَأَتْ کُلَّ شَیْءٍ وَ بِعِلْمِکَ اَلَّذِی أَحَاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ وَ بِوَجْهِکَ اَلْبَاقِی بَعْدَ فَنَاءِ کُلِّ شَیْءٍ وَ بِنُورِ وَجْهِکَ اَلَّذِی أَضَاءَ لَهُ کُلُّ شَیْءٍ یَا نُورُ یَا نُورُ یَا أَوَّلَ اَلْأَوَّلِینَ وَ یَا آخِرَ اَلْآخِرِینَ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اَللَّهُ یَا رَحِیمُ یَا اَللَّهُ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تُحْدِثُ اَلنِّقَمَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تُورِثُ اَلنَّدَمَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تَحْبِسُ اَلْقِسَمَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تَهْتِکُ اَلْعِصَمَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تَمْنَعُ اَلْقَضَاءَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تُنْزِلُ اَلْبَلاَءَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تُدِیلُ اَلْأَعْدَاءَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تَحْبِسُ اَلدُّعَاءَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تُعَجِّلُ اَلْفَنَاءَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تَقْطَعُ اَلرَّجَاءَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تُورِثُ اَلشَّقَاءَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تُظْلِمُ اَلْهَوَاءَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تَکْشِفُ اَلْغِطَاءَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی تَحْبِسُ غَیْثَ اَلسَّمَاءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 137 )
ص : 7480
کَقَوْلِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا خَیْلَ اَللَّهِ اِرْکَبِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 176 )
ص : 7481
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلْحُمَیْدِیُّ فِی اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ أَیْضاً فِی مُسْنَدِ عِمْرَانَ بْنِ حُصَیْنٍ فِی مُتْعَهِ اَلنِّسَاءِ قَالَ: أُنْزِلَتْ آیَهُ اَلْمُتْعَهِ فِی کِتَابِ اَللَّهِ فَفَعَلْنَاهَا مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ لَمْ یَنْزِلْ قُرْآنٌ یُحَرِّمُهُ وَ لَمْ یَنْهَ عَنْهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی مَاتَ قَالَ رَجُلٌ بِرَأْیِهِ مَا شَاءَ قَالَ اَلْبُخَارِیُّ فِی صَحِیحِهِ فِی اَلْمُجَلَّدِ اَلثَّانِی مِنْ ثَلاَثِ اَلْمُجَلَّدَاتِ مَا هَذَا لَفْظُهُ یَعْنِی أَنَّهُ عُمَرُ وَ لَمْ یَقُلْ یُقَالُ إِنَّهُ عُمَرُ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 461 )
ص : 7482
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ أَطْعَمَ مُؤْمِناً حَتَّی یُشْبِعَهُ لَمْ یَدْرِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِ اَللَّهِ مَا لَهُ مِنَ اَلْأَجْرِ فِی اَلْآخِرَهِ لاَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لاَ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ إِلاَّ اَللَّهُ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ ثُمَّ قَالَ مِنْ مُوجِبَاتِ اَلْمَغْفِرَهِ إِطْعَامُ اَلْمُسْلِمِ اَلسَّغْبَانِ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی أَوْ إِطْعامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَهٍ. `یَتِیماً ذا مَقْرَبَهٍ `أَوْ مِسْکِیناً ذا مَتْرَبَهٍ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 147 )
و فرمود:حضرت صادق علیه السّلام هر کس سیر کند مؤمنی را احدی از مخلوقات خدا مقدار ثواب آن را نمیداند نه ملک مقرّب و نه نبیّ مرسلی مگر خداوند عز و جل،سپس فرمود:از جمله وسائل آمرزش طعام دادن بمؤمن است هنگام قحطی چنان که خداوند میفرماید «
أَوْ إِطْعامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَهٍ `یَتِیماً ذا مَقْرَبَهٍ
» طعام دادن در روز قحطی و گرسنگی یا به یتیم خویشاوند خود(احسان کردن).
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 166 )
و از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده که هر کس مؤمنی را سیر گرداند پاداش و ثواب او را در قیامت هیچ کس از آفریدگان خدا و هیچ ملک مقرب و پیغمبر مرسلی جز پروردگار عالمین کسی نمیداند بعد فرمود از اسباب آمرزش طعام دادن مسلمانست در روز سختی چنانچه خدای تعالی میفرماید:«
أَوْ إِطْعامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَهٍ `یَتِیماً ذا مَقْرَبَهٍ `أَوْ مِسْکِیناً ذا مَتْرَبَهٍ
» یا خورانیدن طعام در روز گرسنگی یتیمی را که خویشاوند است یا تهی دستی را که نیازمند است.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 354 )
امام صادق علیه السّلام فرمود:هر کس مؤمن را سیر نماید،هیچ کس از مخلوقات پاداش او را نمی داند،حتی فرشتۀ مقرّب و پیامبر مرسل،جز خداوند جهانیان،مقدار ثواب او را نمی تواند محاسبه کند،و در ادامه افزود:یکی از موجبات آمرزش(گناه)غذا دادن به مؤمن در هنگام خشکسالی است، چنان که خداوند می فرماید: «
أَوْ إِطْعامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَهٍ `یَتِیماً ذا مَقْرَبَهٍ
» :یا غذا دادن در روز گرسنگی به یتیمی از خویشاوندان.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 395 )
ص : 7483
عن معمّر قال: قال أبو الحسن الرّضا - علیه السّلام-: إنّ یونس لمّا أمره اللّه [بما أمره] فأعلم قومه فأظلّهم العذاب، فرقوا بینهم و بین أولادهم و بین البهائم و أولادها، ثمّ عجّوا و ضجّوا فکشف اللّه عنهم العذاب.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 107 )
ص : 7484
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُصْعَبٍ اَلْهَمْدَانِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: ثَلاَثٌ لاَ عُذْرَ لِأَحَدٍ فِیهَا أَدَاءُ اَلْأَمَانَهِ إِلَی اَلْبَرِّ وَ اَلْفَاجِرِ وَ اَلْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَ اَلْفَاجِرِ وَ بِرُّ اَلْوَالِدَیْنِ بَرَّیْنِ کَانَا أَوْ فَاجِرَیْنِ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلْکُمُنْدَانِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ : ؛ وَ رَوَاهُ أَیْضاً فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ عَنْبَسَهَ بْنِ مُصْعَبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: لَمْ یَجْعَلِ اَللَّهُ لِأَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ فِیهِنَّ رُخْصَهً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 71 )
ص : 7485
فِی اَلْحَدِیثِ: أَنَّ جَبْرَئِیلَ أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَرَّهً فِی صُورَتِهِ اَلْخَاصَّهِ کَأَنَّهُ طِبْقُ اَلْخَافِقَیْنِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 215 )
ص : 7486
مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْخَشَّابِ عَنْ غِیَاثِ بْنِ کَلُّوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ رَجُلَیْنِ اِخْتَصَمَا إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَحَلَفَ أَحَدُهُمَا وَ أَبَی اَلْآخَرُ أَنْ یَحْلِفَ فَقَضَی بِهَا لِلْحَالِفِ فَقِیلَ لَهُ لَوْ لَمْ تَکُنْ فِی یَدِ وَاحِدٍ مِنْهُمَا وَ أَقَامَا اَلْبَیِّنَهَ قَالَ أُحْلِفُهُمَا فَأَیُّهُمَا حَلَفَ وَ نَکَلَ اَلْآخَرُ جَعَلْتُهَا لِلْحَالِفِ وَ إِنْ حَلَفَا جَمِیعاً جَعَلْتُهَا بَیْنَهُمَا نِصْفَیْنِ قِیلَ فَإِنْ کَانَتْ فِی یَدِ وَاحِدٍ مِنْهُمَا وَ أَقَامَا جَمِیعاً اَلْبَیِّنَهَ فَقَالَ أَقْضِی بِهَا لِلْحَالِفِ اَلَّذِی فِی یَدِهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 38 )
ص : 7487
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلضَّالَّهِ أَ یَصْلُحُ أَنْ تُنْشَدَ فِی اَلْمَسْجِدِ قَالَ لاَ بَأْسَ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 7488
وَ عَنِ اَلْإِمَامِ فَخْرِ اَلدِّینِ اَلطَّبَرِیِّ - یَرْفَعُهُ - إِلَی جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَنْصَارِیِّ ، قَالَ: بَیْنَمَا نَحْنُ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ذَاتَ یَوْمٍ فِی مَسْجِدِهِ، إِذْ ذَکَرَ بَعْضُ أَصْحَابِهِ اَلْجَنَّهَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: إِنَّ لِلَّهِ لِوَاءً مِنْ نُورٍ، وَ عَمُودُهُ مِنْ زَبَرْجَدٍ، خَلَقَهُ اَللَّهُ تَعَالَی قَبْلَ خَلْقِ اَلسَّمَاءِ بِأَلْفَیْ عَامٍ، مَکْتُوبٌ عَلَیْهِ: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ، آلُ مُحَمَّدٍ خَیْرُ اَلْبَشَرِ، هُوَ أَنْتَ إِمَامُ اَلْقَوْمِ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی هَدَانَا لِهَذَا، وَ أَکْرَمَنَا بِکَ وَ شَرَّفَنَا. فَقَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: یَا عَلِیُّ ، أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ مَنْ أَحَبَّنَا، وَ اِتَّخَذَ مَحَبَّتَنَا أَسْکَنَهُ اَللَّهُ اَلْجَنَّهَ ، وَ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ: فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ .
( الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 97 )
ص : 7489
إِنِّی مُسْتَوْفٍ رِزْقِی وَ مُجَاهِدٌ نَفْسِی وَ مُنْتَهٍ إِلَی قِسْمِی.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 169 )
ص : 7490
بِالْعِلْمِ یَسْتَقِیمُ اَلْمُعْوَجُّ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 187 )
ص : 7491
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ یَجُوزُ لِلرَّجُلِ أَنْ یَأْخُذَ مِنَ اَلْمُخْتَلِعَهِ حَتَّی تَتَکَلَّمَ بِهَذَا اَلْکَلاَمِ کُلِّهِ فَقَالَ إِذَا قَالَتْ لاَ أُطِیعُ اَللَّهَ فِیکَ حَلَّ لَهُ أَنْ یَأْخُذَ مِنْهَا مَا وَجَدَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 279 )
ص : 7492
یر، [بصائر الدرجات] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَبْدِ اَلصَّمَدِ بْنِ بَشِیرٍ قَالَ: ذُکِرَ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَدْءُ اَلْأَذَانِ وَ قِصَّهُ اَلْأَذَانِ فِی إِسْرَاءِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی اَلسِّدْرَهِ اَلْمُنْتَهَی قَالَ فَقَالَتِ اَلسِّدْرَهُ اَلْمُنْتَهَی مَا جَازَنِی مَخْلُوقٌ قَبْلَکَ قَالَ: ثُمَّ دَنا فَتَدَلّی `فَکانَ قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی `فَأَوْحی إِلی عَبْدِهِ ما أَوْحی قَالَ فَدَفَعَ إِلَیْهِ کِتَابَ أَصْحَابِ اَلْیَمِینِ وَ أَصْحَابَ اَلشِّمَالِ قَالَ وَ أَخَذَ کِتَابَ أَصْحَابِ اَلْیَمِینِ بِیَمِینِهِ فَفَتَحَهُ فَنَظَرَ إِلَیْهِ فَإِذَا فِیهِ أَسْمَاءُ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ وَ أَسْمَاءُ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ قَالَ فَقَالَ لَهُ آمَنَ اَلرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا قَالَ فَقَالَ اَللَّهُ قَدْ فَعَلْتُ قَالَ: رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَهَ لَنا بِهِ وَ اُعْفُ عَنّا إِلَی آخِرِ اَلسُّورَهِ وَ کُلُّ ذَلِکَ یَقُولُ اَللَّهُ قَدْ فَعَلْتُ قَالَ ثُمَّ طَوَی اَلصَّحِیفَهَ فَأَمْسَکَهَا بِیَمِینِهِ وَ فَتَحَ صَحِیفَهَ أَصْحَابِ اَلشِّمَالِ فَإِذَا فِیهَا أَسْمَاءُ أَهْلِ اَلنَّارِ وَ أَسْمَاءُ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَبِّ إِنَّ هؤُلاءِ قَوْمٌ لا یُؤْمِنُونَ قَالَ فَقَالَ اَللَّهُ فَاصْفَحْ عَنْهُمْ وَ قُلْ سَلامٌ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ قَالَ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ مُنَاجَاهِ رَبِّهِ رُدَّ إِلَی اَلْبَیْتِ اَلْمَعْمُورِ ثُمَّ قَصَّ قِصَّهَ اَلْبَیْتِ وَ اَلصَّلاَهَ فِیهِ ثُمَّ نَزَلَ وَ مَعَهُ اَلصَّحِیفَتَانِ فَدَفَعَهُمَا إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 124 )
بصائر: عبد الصمد بن بشیر گفت: خدمت حضرت صادق علیه السّلام صحبت از ابتدای اذان و داستان آن شد در معراج پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم تا رسید بسدره المنتهی فرمود: سدره المنتهی گفت: به پیامبر که هیچ مخلوقی تاکنون از من رد نشده بعد آیه را خواند«
ثُمَّ دَنا فَتَدَلّی. `فَکانَ قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی. `فَأَوْحی إِلی عَبْدِهِ ما أَوْحی
». فرمود: آنگاه در اختیار پیامبر گذاشت نامه اصحاب یمین و اصحاب شمال را فرمود: کتاب اصحاب یمین را بدست راست خود گرفت و گشود در آن اسم بهشتیان و اسم پدر و قبیله آنها را مشاهده کرد فرمود: خدا باو گفت: «
آمَنَ اَلرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ
»امام فرمود: پیامبر اکرم جواب داد «
وَ اَلْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ
»پیامبر اکرم فرمود: «
رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا
». خداوند در جواب فرمود: قبول کردم باز پیامبر عرضکرد«
رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَهَ لَنا بِهِ وَ اُعْفُ عَنّا
»تا آخر سوره خداوند میفرمود: قبول کردم. بعد فرمود: پیامبر اکرم دیوان را بست و بدست راست گرفت آنگاه نوشته اصحاب شمال را گشود که در آن اسمای جهنمیان و اسماء آباء آنها و قبائل آنها بود امام فرمود: پیامبر اکرم گفت:«
رَبِّ إِنَّ هؤُلاءِ قَوْمٌ لا یُؤْمِنُونَ
» خداوند فرمود:«
فَاصْفَحْ عَنْهُمْ وَ قُلْ سَلامٌ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ
». فرمود: وقتی از مناجات پروردگار فراغت حاصل کرد بجانب بیت المعمور رفت بعد داستان خانه و نماز در آن را یاد کرد سپس پائین آمد و هر دو نوشته با او بود و آنها را در اختیار علی بن ابی طالب علیه السّلام گذاشت.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 90 )
ص : 7493
عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُبَارَکٍ عَنْ بَکْرِ بْنِ عِیسَی قَالَ: إِنَّ طَلْحَهَ وَ اَلزُّبَیْرَ أَتَیَا عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَعْدَ مَا بَایَعَاهُ بِأَیَّامٍ فَقَالاَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَدْ عَرَفْتَ شِدَّهَ مَئُونَهِ اَلْمَدِینَهِ وَ کَثْرَهَ عِیَالِنَا وَ إِنَّ عَطَاءَنَا لاَ یَسَعُنَا قَالَ فَمَا تُرِیدَانِ نَفْعَلُ قَالاَ تُعْطِینَا مِنْ هَذَا اَلْمَالِ مَا یَسَعُنَا فَقَالَ اُطْلُبَا إِلَی اَلنَّاسِ فَإِنِ اِجْتَمَعُوا عَلَی أَنْ یُعْطُوکُمَا شَیْئاً مِنْ حُقُوقِهِمْ فَعَلْتُ قَالاَ لَمْ نَکُنْ لِنَطْلُبَ ذَلِکَ إِلَی اَلنَّاسِ وَ لَمْ یَکُونُوا یَفْعَلُوا لَوْ طَلَبْنَا إِلَیْهِمْ قَالَ فَأَنَا وَ اَللَّهِ أَحْرَی أَنْ لاَ أَفْعَلَ فَانْصَرَفَا عَنْهُ .
( الکافئه فی إبطال توبه الخاطئه , جلد 1 , صفحه 14 )
ص : 7494
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَرَّ عَلَیْهِ غُلاَمٌ لَهُ فَدَعَاهُ إِلَیْهِ ثُمَّ قَالَ: یَا فَتَی أَرُدُّ عَلَیْکَ وَ تُطْعِمُنَا بِدِرْهَمٍ ضُرِبَتْ؟ قَالَ: فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّا نُرَوَّی عِنْدَنَا أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أُهْدِیَتْ لَهُ وَ اُشْتُرِیَتْ جَارِیَهٌ فَسَأَلَهَا أَ فَارِغَهٌ أَنْتِ أَمْ مَشْغُولَهٌ؟ قَالَتْ: مَشْغُولَهٌ، قَالَ: فَأَرْسَلَ فَاشْتُرِیَ بَعْضُهَا مِنْ زَوْجِهَا بِخَمْسِمِأَهِ دِرْهَمٍ، فَقَالَ کَذَبُوا عَلَی عَلِیٍّ وَ لَمْ یَحْفَظُوا، أَ مَا تَسْمَعُ إِلَی قَوْلِ اَللَّهِ وَ هُوَ یَقُولُ: «ضَرَبَ اَللّهُ مَثَلاً عَبْداً مَمْلُوکاً لا یَقْدِرُ عَلی شَیْءٍ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 69 )
ص : 7495
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی وَلاَّدٍ عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَکُونُ ظِهَارٌ فِی یَمِینٍ وَ لاَ فِی إِضْرَارٍ وَ لاَ فِی غَضَبٍ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 315 )
ص : 7496
2898-22 الکافی ،1/22/221/2 الثلاثه عن جمیل بن صالح قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : احذروا عواقب العثرات.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 694 )
ص : 7497
أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ شَهْرِیَارَ اَلْخَازِنُ بِمَشْهَدِ اَلْکُوفَهِ عَلَی سَاکِنِهِ اَلسَّلاَمُ فِی رَبِیعٍ اَلْأَوَّلِ سَنَهَ سِتَّ عَشْرَهَ وَ خَمْسِمِائَهٍ بِقِرَاءَتِی عَلَیْهِ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو مَنْصُورٍ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْمُعَدِّلُ مِنْ لَفْظِهِ وَ کِتَابِهِ بِمَدِینَهِ اَلسَّلاَمِ فِی ذِی اَلْقَعْدَهِ سَنَهَ سَبْعِینَ وَ أَرْبَعِمِائَهٍ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْعُکْبَرِیُّ أَبُو اَلْحَسَنِ بْنُ رِزْقَوَیْهِ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو عُمَیْرِ بْنُ اَلسِّمَاکِ قَالَ: حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْقَزْوِینِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا دَاوُدُ بْنُ سُلَیْمَانَ بْنِ وَهْبِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْقَزْوِینِیُّ اَلثَّغْرِیُّ سَنَهَ سِتٍّ وَ سِتِّینَ وَ مِائَتَیْنِ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُوسَی اَلرِّضَا قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَلِیٍّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ : مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَرْکَبَ سَفِینَهَ اَلنَّجَاهِ وَ یَتَمَسَّکَ بِالْعُرْوَهِ اَلْوُثْقی وَ یَعْتَصِمَ بِحَبْلِ اَللّهِ اَلْمَتِینِ فَلْیُوَالِ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْدِی وَ لْیُعَادِ عَدُوَّهُ وَ لْیَأْتَمَّ بِالْهُدَاهِ اَلْمَیَامِینِ مِنْ وُلْدِهِ فَإِنَّهُمْ خُلَفَائِی وَ أَحِبَّائِی وَ حُجَجُ اَللَّهِ عَلَی اَلْخَلْقِ بَعْدِی وَ سَادَاتُ أُمَّتِی وَ قَادَهُ اَلْأَتْقِیَاءِ إِلَی اَلْجَنَّهِ حِزْبُهُمْ حِزْبِی وَ حِزْبِی حِزْبُ اَللَّهِ وَ حِزْبُ أَعْدَائِهِمْ حِزْبُ اَلشَّیْطَانِ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 15 )
ص : 7498
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْیَمِینُ اَلْغَمُوسُ اَلَّتِی تُوجِبُ اَلنَّارَ اَلرَّجُلُ یَحْلِفُ عَلَی حَقِّ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ عَلَی خَدْشِ مَالِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 205 )
ص : 7499
وَ عَنْ نَادِرٍ اَلْخَادِمِ عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: (کَانَ یَدْخُلُ) فِی خُفٍّ صَغِیرٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 72 )
ص : 7500
و فی کتاب الاحتجاج للطّبرسی - رحمه اللّه-: و روی عن موسی بن جعفر - علیهما السّلام-، عن أبیه، عن آبائه، عن الحسین بن علی - علیه السّلام - عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام - حدیث طویل: یذکر فیه مناقب النبی - صلّی اللّه علیه و آله - و فیه: أنّ الشّیاطین سخرت لسلیمان و هی مقیمه علی کفرها، و قد سخّرت لنبوّه محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - الشّیاطین بالإیمان، فأقبل إلیه من الجنّ التّسعه من أشرافهم، واحد من جنّ نصیبین، و الثّمان من بنی عمرو بن عامر [من الأحجّه] ، منهم شفاه ، و مضاه، و الهملکان، و المرزبان، و المازمان، و قضاه ، و خاضب ، و هماصب ، و عمرو. و هم الّذین یقول اللّه فیهم: وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَیْکَ [نَفَراً مِنَ اَلْجِنِّ و هم التّسعه یَسْتَمِعُونَ اَلْقُرْآنَ فأقبل إلیه الجن] و النّبی - صلّی اللّه علیه و آله - ببطن النّخل، فاعتذروا بأنّهم ظنّوا کما ظننتم أَنْ لَنْ یَبْعَثَ اَللّهُ أَحَداً . و لقد أقبل إلیه أحد و سبعون ألفا منهم، فبایعوه علی الصّوم و الصّلاه و الزّکاه و الحجّ و الجهاد و نصح المسلمین، و اعتذروا بأنّهم قالوا علی اللّه شططا، و هذا أفضل ممّا اعطی سلیمان، فسبحان من سخّرها لنبوّه محمّد بعد أن کانت تتمرّد و تزعم أنّ للّه ولدا، فلقد شمل مبعثه من الجنّ و الإنس ما لا یحصی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 199 )
ص : 7501
مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلصَّائِمِ أَ یَحْتَجِمُ فَقَالَ إِنِّی أَتَخَوَّفُ عَلَیْهِ أَ مَا یَتَخَوَّفُ عَلَی نَفْسِهِ قُلْتُ مَا ذَا یَتَخَوَّفُ عَلَیْهِ قَالَ اَلْغَشَیَانَ أَوْ تَثُورَ بِهِ مِرَّهٌ قُلْتُ أَ رَأَیْتَ إِنْ قَوِیَ عَلَی ذَلِکَ وَ لَمْ یَخْشَ شَیْئاً قَالَ نَعَمْ إِنْ شَاءَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 91 )
ص : 7502
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّمَا اَلطَّلاَقُ اَلَّذِی أَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ فَمَنْ خَالَفَ لَمْ یَکُنْ لَهُ طَلاَقٌ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 16 )
ص : 7503
وَ فِی رِوَایَهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَللَّیَالِی اَلَّتِی یُسْتَحَبُّ فِیهَا اَلْغُسْلُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ ؟ فَقَالَ: لَیْلَهُ تِسْعَ عَشْرَهَ وَ لَیْلَهُ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ ، وَ لَیْلَهُ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ ، وَ قَالَ: لَیْلَهُ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ هِیَ لَیْلَهُ اَلْجُهَنِیِّ وَ حَدِیثُهُ أَنَّهُ قَالَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ مَنْزِلِی نَاءٍ عَنِ اَلْمَدِینَهِ ، فَمُرْنِی بِلَیْلَهٍ أَدْخُلُ فِیهَا فَأَمَرَهُ بِلَیْلَهِ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ ، قَالَ مُصَنِّفُ هَذَا اَلْکِتَابِ رَحِمَهُ اَللَّهُ: وَ اِسْمُ اَلْجُهَنِیِّ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أُنَیْسٍ اَلْأَنْصَارِیُّ، اِنْتَهَی.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 627 )
ص : 7504
لَنْ یَنْجُوَ مِنَ اَلْمَوْتِ غَنِیٌّ لِکَثْرَهِ مَالِهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 407 )
ص : 7505
کِتَابُ زَیْدٍ اَلنَّرْسِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا نَظَرْتَ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَقُلْ سُبْحَانَ مَنْ جَعَلَ فِی اَلسَّماءِ بُرُوجاً وَ جَعَلَ فِیها سِراجاً وَ قَمَراً مُنِیراً وَ جَعَلَ لَنَا نُجُوماً وَ قِبْلَهً نَهْتَدِی بِهَا إِلَی اَلتَّوَجُّهِ إِلَیْهِ فِی ظُلُمَاتِ اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ اَللَّهُمَّ کَمَا هَدَیْتَنَا إِلَی اَلتَّوَجُّهِ إِلَیْکَ وَ إِلَی قِبْلَتِکَ اَلْمَنْصُوبَهِ لِخَلْقِکَ فَاهْدِنَا إِلَی نُجُومِکَ اَلَّتِی جَعَلْتَهَا أَمَاناً لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ حَتَّی نَتَوَجَّهَ بِهِمْ إِلَیْکَ فَلاَ یَتَوَجَّهُ اَلْمُتَوَجِّهُونَ إِلَیْکَ إِلاَّ بِهِمْ وَ لاَ یَسْلُکُ اَلطَّرِیقَ إِلَیْکَ مَنْ سَلَکَ مِنْ غَیْرِهِمْ وَ لاَ لَزِمَ اَلْمَحَجَّهَ مَنْ لَمْ یَلْزَمْهُمْ اِسْتَمْسَکْتُ بِعُرْوَهِ اَللَّهِ اَلْوُثْقَی وَ اِعْتَصَمْتُ بِحَبْلِ اَللَّهِ اَلْمَتِینِ وَ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ شَرِّ ما یَنْزِلُ مِنَ اَلسَّماءِ وَ مِنْ شَرِّ ما یَعْرُجُ فِیها وَ مِنْ شَرِّ مَا ذَرَأَ فِی اَلْأَرْضِ وَ مِنْ شَرِّ مَا خَرَجَ مِنْهَا وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَللَّهُمَّ رَبَّ اَلسَّقْفِ اَلْمَرْفُوعِ وَ اَلْبَحْرِ اَلْمَکْفُوفِ وَ اَلْفُلْکِ اَلْمَسْجُورِ وَ اَلنُّجُومِ اَلْمُسَخَّرَاتِ وَ رَبَّ هود براسنه [ هُودِ بْنِ آسِیَهَ ] صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَافِنِی مِنْ کُلِّ حَیَّهٍ وَ عَقْرَبٍ وَ مِنْ جَمِیعِ هَوَامِّ اَلْأَرْضِ وَ اَلْهَوَاءِ وَ اَلسِّبَاعِ مِمَّا فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ وَ مِنْ أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ سُکَّانِ اَلْأَرْضِ وَ اَلْهَوَاءِ قَالَ قُلْتُ وَ مَا هودبراسنه [هُودُ بْنُ آسِیَهَ] قَالَ کَوْکَبَهٌ فِی اَلسَّمَاءِ خَفِیَّهٌ تَحْتَ اَلْوُسْطَی مِنَ اَلثَّلاَثِ اَلْکَوَاکِبِ اَلَّتِی فِی بَنَاتِ اَلنَّعْشِ اَلْمُتَفَرِّقَاتِ ذَلِکَ أَمَانٌ مِمَّا قُلْتُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 186 )
ص : 7506
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَرْبَعٌ لَوْ ضَرَبْتُمْ فِیهِنَّ أَکْبَادَ اَلْإِبِلِ لَکَانَ ذَلِکَ یَسِیراً لاَ یَرْجُوَنَّ أَحَدٌ إِلاَّ رَبَّهُ وَ لاَ یَخَافَنَّ إِلاَّ ذَنْبَهُ وَ لاَ یَسْتَحِیَنَّ أَنْ یَقُولَ لاَ أَعْلَمُ إِذَا هُوَ لَمْ یَعْلَمْ وَ لاَ یَسْتَکْبِرَنَّ أَنْ یَتَعَلَّمَ إِذَا لَمْ یَعْلَمْ .
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 218 )
121-چهارند که اگر در باره دریافت آنها سخت شتر برانید هنوز کم است:نباید احدی جز بپروردگارش امیدوار باشد.و جز از گناهش بترسد و شرم نکند بگوید نمیدانم در صورتی که نداند،و بزرگی نکند از آموختن وقتی که نداند.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 219 )
122-چهار چیز است که هر چه در راه رسیدن بدان مرکب سواری را تیزتر برانید باز کوتاه آمده اید:1-جز به پروردگار خود به هیچ کس امید مبندد،2- جز از گناه خود مهراسد،3-از گفتن:«نمی دانم»وقتی نمی داند شرم مکند،4-و چون نداند از آموختن تکبّر نورزد.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 200 )
چهار سخن حکیمانه است که اگر در طلبش بر گردۀ شتر نشینند و بیابانها پیمایند سهل است:1-هیچ کس جز به خدای خود چشم امید ندوزد 2-جز از گناه خویش نترسد 3-چون(پرسند و)نداند از گفتن نمی دانم خجالت نکشد 4-و از فرا گرفتن دانش تکبر نکند.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 339 )
122-چهار چیز است که برای به دست آوردن آنها اگر بر شتر سوار شوید و تند بتازید،باز کم است:هیچ یک از شما جز به پروردگار خود امید نبندد و از چیزی جز گناه خود نترسد و اگر چیزی که از او پرسند که نداند از گفتن«نمی دانم»شرم نکند و از آموختن چیزی که نمی داند خودخواهانه سرباز نزند.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 375 )
ص : 7507
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : لَیْسَ عَلَی اَلْعَاقِلَهِ دِیَهُ اَلْعَمْدِ إِنَّمَا عَلَیْهِمْ دِیَهُ اَلْخَطَإِ وَ لاَ تُؤَدِی اَلْعَاقِلَهُ مِنَ اَلْجِرَاحِ إِلاَّ مَا فِیهِ اَلثُّلُثُ مِنَ اَلدِّیَهِ فَصَاعِداً وَ مَا کَانَ دُونَ ذَلِکَ فَفِی مَالِ اَلْجَانِی خَاصَّهً دُونَ أَوْلِیَائِهِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 415 )
ص : 7508
وَ فِی شَرْحِ اَلْآلَکَانِیِّ عَنْ زَیْدِ بْنِ أَرْقَمَ : کُنَّا نَعْرِفُهُمْ بِبُغْضِ عَلِیٍّ وَ وُلْدِهِ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 194 )
ص : 7509
سن، [المحاسن] ، أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: زَمْزَمُ شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ أَظُنُّهُ قَالَ کَائِناً مَا کَانَ وَ عَرَضْتُ أَنَا هَذَا اَلْحَدِیثَ عَنِ اَلْمُبَارَکِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 244 )
ص : 7510
رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أُوتِیتُ اَلْقُرْآنَ وَ مِثْلَیْهِ.
( المناقب , جلد 1 , صفحه 226 )
ص : 7511
13178-4 الکافی ،1/4/400/4 الثلاثه عن ابن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا انتهیت إلی الحرم إن شاء اللّه فاغتسل حین تدخله - و إن تقدمت فاغتسل من بئر میمون أو من فخ أو من منزلک بمکه .
( الوافی , جلد 13 , صفحه 800 )
ص : 7512
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ اَلْجَبَلِیِّ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اِمْرَأَهٍ ذَاتِ بَعْلٍ زَنَتْ فَحَبِلَتْ فَلَمَّا وَلَدَتْ قَتَلَتْ وَلَدَهَا سِرّاً قَالَ تُجْلَدُ مِائَهً لِقَتْلِهَا وَلَدَهَا وَ تُرْجَمُ لِأَنَّهَا مُحْصَنَهٌ .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 580 )
محمّد بن علی ماجیلویه از محمّد بن یحیی،از محمّد بن احمد،از محمّد بن الحسین،از محمّد بن اسلم جبلی از عاصم بن حمید،از محمّد بن قیس،از حضرت ابی جعفر علیه السّلام وی می گوید:از امام علیه السّلام پرسیدم:زنی شوهردار مرتکب زناء شده و حامله گردیده و وقتی وضع حمل می کند پنهانی بچه را می کشد حکمش چیست؟ حضرت می فرمایند:ابتداء صد تازیانه به او می زنند به خاطر قتلی که مرتکب شده و پس از آن او را سنگسار می کنند زیرا مرتکب زناء محصنه گردیده.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 845 )
ص : 7513
عَوَالِی اَللآَّلِی ، رُوِیَ: أَنَّ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَبِسَ ثِیَابَ اَلْخَزِّ وَ صَلَّی فِیهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 202 )
ص : 7514
م، ، [تفسیر الإمام علیه السلام ] : أَمَّا تَأْیِیدُ اَللَّهِ تَعَالَی لِعِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِرُوحِ اَلْقُدُسِ فَإِنَّ جَبْرَئِیلَ هُوَ اَلَّذِی لَمَّا حَضَرَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ قَدِ اِشْتَمَلَ بِعَبَائِیَّهِ اَلْقَطَوَانِیَّهِ عَلَی نَفْسِهِ وَ عَلَی عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ هَؤُلاَءِ أَهْلِی أَنَا حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَهُمْ وَ سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَهُمْ مُحِبٌّ لِمَنْ أَحَبَّهُمْ وَ مُبْغِضٌ لِمَنْ أَبْغَضَهُمْ فَکُنْ لِمَنْ حَارَبَهُمْ حَرْباً وَ لِمَنْ سَالَمَهُمْ سِلْماً وَ لِمَنْ أَحَبَّهُمْ مُحِبّاً وَ لِمَنْ أَبْغَضَهُمْ مُبْغِضاً فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَقَدْ أَجَبْتُکَ إِلَی ذَلِکَ یَا مُحَمَّدُ فَرَفَعَتْ أَمُّ سَلَمَهَ جَانِبَ اَلْعَبَاءِ لِتَدْخُلَ فَجَذَبَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ لَسْتِ هُنَاکِ وَ إِنْ کُنْتِ عَلَی خَیْرٍ وَ جَاءَ جَبْرَئِیلُ مُدَّثِّراً وَ قَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ اِجْعَلْنِی مِنْکُمْ قَالَ أَنْتَ مِنَّا قَالَ أَ فَأَرْفَعُ اَلْعَبَاءَ وَ أَدْخُلُ مَعَکُمْ قَالَ بَلَی فَدَخَلَ فِی اَلْعَبَاءِ ثُمَّ خَرَجَ وَ صَعِدَ إِلَی اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْمَلَکُوتِ اَلْأَعْلَی وَ قَدْ تَضَاعَفَ حُسْنُهُ وَ بَهَاؤُهُ فَقَالَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ قَدْ رَجَعْتَ بِجَمَالٍ خِلاَفَ مَا ذَهَبْتَ بِهِ مِنْ عِنْدِنَا قَالَ فَکَیْفَ لاَ أَکُونُ کَذَلِکَ وَ قَدْ شُرِّفْتُ بِأَنْ جُعِلْتُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ قَالَتِ اَلْأَمْلاَکُ فِی مَلَکُوتِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْحُجُبِ وَ اَلْکُرْسِیِّ وَ اَلْعَرْشِ حَقٌّ لَکَ هَذَا اَلشَّرَفُ أَنْ تَکُونَ کَمَا قُلْتَ وَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَعَهُ جَبْرَئِیلُ عَنْ یَمِینِهِ فِی اَلْحُرُوبِ وَ مِیکَائِیلُ عَنْ یَسَارِهِ وَ إِسْرَافِیلُ خَلْفَهُ وَ مَلَکُ اَلْمَوْتِ أَمَامَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 343 )
تفسیر امام میفرماید امّا تائید نمودن خدا عیسی را بروح القدس. همانا جبرئیل وقتی خدمت پیامبر اکرم رسید موقعی که خود را در عبای قطوانی پیچیده بود با علی و فاطمه و حسن و حسین فرمود: خدایا اینها خانواده من هستند من جنگ دارم با هر که با ایشان جنگ کند و سازگارم با کسی که با ایشان سازگار باشد و هر که آن ها را دوست بدارد دوست میدارم و دشمنم با دشمن آن ها خداوند فرمود: خواسته ترا اجابت کردم. ام سلمه یک طرف عبا را بلند کرد تا داخل شود پیامبر اکرم آن را گرفت و فرمود: تو نباید داخل شوی گر چه عاقبتت بخیر است و جبرئیل آمد در حالی که خود را پیچیده بود و گفت یا رسول اللّه مرا با خودتان قرار دهید گفت: یا رسول اللّه مرا از خودتان قرار بده فرمود: تو از ما هستی گفت عبا را بلند کنم و داخل شوم میان شما. گفت آری. جبرئیل داخل عبا شد سپس بیرون آمد و صعود کرد بآسمان تا ملکوت اعلی زیبائی و درخشش او دو برابر شده بود ملائکه گفتند با زیبائی برگشتی بخلاف وقتی که از پیش ما رفته بودی گفت چطور چنین نباشم با اینکه بسیار شخصیت پیدا کردم که از آل محمّد و اهل بیت او شدم ملائکه در ملکوت آسمان ها و حجاب ها و کرسی و عرش گفتند شایسته است برای تو این شخصیت آن طور که گفتی باشی با علی در جنگها جبرئیل طرف راست و میکائیل طرف چپ و اسرافیل پشت سرش و ملک الموت جلویش بودند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 263 )
ص : 7515
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَأُحِبُّ اَلرَّجُلَ إِذَا جَاءَ أَمْرٌ یَکْرَهُهُ أَنْ لاَ یُرَی ذَلِکَ فِی وَجْهِهِ وَ إِذَا جَاءَ مَا یَسُرُّهُ أَنْ لاَ یُرَی ذَلِکَ فِی وَجْهِهِ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 301 )
2-امام صادق علیه السّلام فرمود:محبوبترین مردم نزد من کسی است که هر گاه از کاری ناراحت شد،ناراحتیش در چهره اش پدیدار نگردد،و هر گاه از کاری خوشحال شد،خوشحالی در صورتش پیدا نباشد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 641 )
ص : 7516
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اِمْرَأَهٍ مَاتَتْ وَ لَهَا زَوْجٌ وَ تَرَکَتْ مَالاً قَالَ اَلْمَالُ لَهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 336 )
ص : 7517
ضا، [فقه الرضا علیه السلام] ، أَرْوِی: أَنَّ رَجُلاً سَأَلَ اَلْعَالِمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ أَ لَیْسَ أَنَا مُسْتَطِیعٌ لِمَا کُلِّفْتُ فَقَالَ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا اَلاِسْتِطَاعَهُ عِنْدَکَ قَالَ اَلْقُوَّهُ عَلَی اَلْعَمَلِ قَالَ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ أُعْطِیتَ اَلْقُوَّهَ إِنْ أُعْطِیتَ اَلْمَعُونَهَ قَالَ لَهُ اَلرَّجُلُ فَمَا اَلْمَعُونَهُ قَالَ اَلتَّوْفِیقُ قَالَ فَلِمَ إِعْطَاءُ اَلتَّوْفِیقِ قَالَ لَوْ کُنْتَ مُوَفَّقاً کُنْتَ عَامِلاً وَ قَدْ یَکُونُ اَلْکَافِرُ أَقْوَی مِنْکَ وَ لاَ یُعْطَی اَلتَّوْفِیقَ فَلاَ یَکُونُ عَامِلاً ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَخْبِرْنِی عَنْکَ مَنْ خَلَقَ فِیکَ اَلْقُوَّهَ قَالَ اَلرَّجُلُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَالَ اَلْعَالِمُ هَلْ تَسْتَطِیعُ بِتِلْکَ اَلْقُوَّهِ دَفْعَ اَلضَّرِّ عَنْ نَفْسِکَ وَ أَخْذَ اَلنَّفْعِ إِلَیْهَا بِغَیْرِ اَلْعَوْنِ مِنَ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَالَ لاَ قَالَ فَلِمَ تَنْتَحِلُ مَا لاَ تَقْدِرُ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَیْنَ أَنْتَ عَنْ قَوْلِ اَلْعَبْدِ اَلصَّالِحِ وَ مَا تَوْفِیقِی إِلاَّ بِاللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 42 )
ص : 7518
وَ عَنْهُ (عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُفَضَّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هِلاَلٍ ) (عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْأَشْعَثِ ) عَنْ مُوسَی بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَجُوزُ شَهَادَهُ اَلنِّسَاءِ فِی اَلْحُدُودِ وَ لاَ قَوَدٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 140 )
ص : 7519
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ اَلْعَطَّارِ عَنْ سَیَّارٍ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أُخِذَ نَبَّاشٌ فِی زَمَنِ مُعَاوِیَهَ فَقَالَ لِأَصْحَابِهِ مَا تَرَوْنَ فَقَالُوا نُعَاقِبُهُ وَ نُخَلِّی سَبِیلَهُ فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ اَلْقَوْمِ مَا هَکَذَا فَعَلَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ، قَالَ وَ مَا فَعَلَ قَالَ: قَالَ یَقْطَعُ اَلنَّبَّاشَ وَ قَالَ هُوَ سَارِقٌ وَ هَتَّاکٌ لِلْمَوْتَی . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَبِیبٍ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 279 )
ص : 7520
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلرَّبِیعِ اَلْأَقْرَعِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ طَلاَقَ إِلاَّ لِمَنْ أَرَادَ اَلطَّلاَقَ. وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 31 )
ص : 7521
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَبِّلُوا أَوْلاَدَکُمْ فَإِنَّ لَکُمْ بِکُلِّ قُبْلَهٍ دَرَجَهً فِی اَلْجَنَّهِ مَا بَیْنَ کُلِّ دَرَجَتَیْنِ خَمْسُمِائَهِ عَامٍ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 220 )
و فرمود:کودکان خود را ببوسید که بهر بوسه ای درجه ای در بهشت برای شما خواهد بود که هر درجه پانصد سال راه است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 421 )
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:فرزندان خود را ببوسید که برای هربوسه یک درجه در بهشت برای شما خواهد بود که میان هردو درجه پانصد سال فاصله است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 469 )
ص : 7522
وَ قَالَ : مَنْ وَعَظَ أَخَاهُ سِرّاً فَقَدْ زَانَهُ وَ مَنْ وَعَظَهُ عَلاَنِیَهً فَقَدْ شَانَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 166 )
فرمود:هر که پنهانی برادر را پند دهد آبرومندش کرده و اگر در عیانی باشد بی آبرویش کرده.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 106 )
ص : 7523
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ فَهْدٍ اَلْحِلِّیُّ فِی کِتَابِ اَلتَّحْصِینِ ، مُرْسَلاً قَالَ: تُوُفِّیَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَا وَضَعَ لَبِنَهً عَلَی لَبِنَهٍ وَ لاَ قَصَبَهً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 466 )
ص : 7524
و فی تفسیر فرات بن إبراهیم الکوفیّ قال: حدّثنی علیّ بن محمّد بن عمر الزّهریّ معنعنا، عن إبراهیم قال: قلت لأبی عبد اللّه - علیه السّلام-: جعلت فداک ما تقول فی هذه الآیه: أَمْ یَحْسُدُونَ اَلنّاسَ عَلی ما آتاهُمُ اَللّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَیْنا آلَ إِبْراهِیمَ اَلْکِتابَ وَ اَلْحِکْمَهَ وَ آتَیْناهُمْ مُلْکاً عَظِیماً. . قال: نحن النّاس الذین قال اللّه، و نحن المحسودون، و نحن أهل الملک، و نحن ورثنا النّبیّین، و عندنا عصا موسی، و إنّا لخزّان اللّه فی الأرض لا نحزن علی ذهب و لا فضّه، و إنّ منّا رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و الحسن و الحسین - علیهما السّلام.]
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 430 )
ص : 7525
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ عَنْبَسَهَ بْنِ مُصْعَبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ کَانَ لَهُ ثَلاَثُ نِسْوَهٍ فَتَزَوَّجَ عَلَیْهِنَّ اِمْرَأَتَیْنِ فِی عَقْدَهٍ فَدَخَلَ عَلَی وَاحِدَهٍ مِنْهُمَا ثُمَّ مَاتَ قَالَ إِنْ کَانَ دَخَلَ بِالْمَرْأَهِ اَلَّتِی بَدَأَ بِاسْمِهَا وَ ذَکَرَهَا عِنْدَ عُقْدَهِ اَلنِّکَاحِ فَإِنَّ نِکَاحَهَا جَائِزٌ وَ لَهَا اَلْمِیرَاثُ وَ عَلَیْهَا اَلْعِدَّهُ وَ إِنْ کَانَ دَخَلَ بِالْمَرْأَهِ اَلَّتِی سُمِّیَتْ وَ ذُکِرَتْ بَعْدَ ذِکْرِ اَلْمَرْأَهِ اَلْأُولَی فَإِنَّ نِکَاحَهَا بَاطِلٌ وَ لاَ مِیرَاثَ لَهَا وَ عَلَیْهَا اَلْعِدَّهُ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَنْبَسَهَ بْنِ مُصْعَبٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 523 )
ص : 7526
وَ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: خَرَجَ عَلَیَّ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِدْثَانَ مَوْتِ أَبِیهِ فَنَظَرْتُ إِلَی قَدِّهِ لِأَصِفَ قَامَتَهُ لِأَصْحَابِنَا فَقَعَدَ ثُمَّ قَالَ یَا مُعَلَّی إِنَّ اَللَّهَ اِحْتَجَّ فِی اَلْإِمَامَهِ بِمِثْلِ مَا اِحْتَجَّ بِهِ فِی اَلنُّبُوَّهِ وَ آتَیْناهُ اَلْحُکْمَ صَبِیًّا .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 360 )
و مرویست از معلی بن محمد گفت که: بیرون آمد ابو جعفر (علیه السّلام) در حادثۀ موت پدر بزرگوارش پس نظر کردم بقد او تا وصف کنم قامت او را از برای اصحاب خود، پس نشست و فرمود که: یا معلی بدرستی که خدای تعالی احتجاج فرموده در امامت بمثل آنچه احتجاج فرموده در نبوت که«
وَ آتَیْناهُ اَلْحُکْمَ صَبِیًّا
»
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 213 )
ص : 7527
یف، [الطرائف] ، اِبْنُ اَلْمَغَازِلِیِّ فِی عِدَّهِ أَحَادِیثَ مِنْهَا بِإِسْنَادِهِ إِلَی بِشْرِ بْنِ اَلْفَضْلِ قَالَ سَمِعْتُ اَلرَّشِیدَ یَقُولُ سَمِعْتُ اَلْمَنْصُورَ یَقُولُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَثَلُ أَهْلِ بَیْتِی کَمَثَلِ سَفِینَهِ نُوحٍ مَنْ رَکِبَهَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا هَلَکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 123 )
ص : 7528
أَبُو هُرَیْرَهَ وَ جَابِرٌ اَلْأَنْصَارِیُّ وَ اِبْنُ عَبَّاسٍ وَ أُبَیُّ بْنُ کَعْبٍ وَ زَیْنُ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَخْطُبُ بِالْمَدِینَهِ إِلَی بَعْضِ اَلْأَجْذَاعِ فَلَمَّا کَثُرَ اَلنَّاسُ وَ اِتَّخَذُوا لَهُ مِنْبَراً وَ تَحَوَّلَ إِلَیْهِ حَنَّ کَمَا تَحِنُّ اَلنَّاقَهُ فَلَمَّا جَنَّ إِلَیْهِ وَ اِلْتَزَمَهُ کَانَ یَئِنُّ أَنِینَ اَلصَّبِیِّ اَلَّذِی یَسْکُتُ وَ فِی رِوَایَهٍ فَاحْتَضَنَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَوْ لَمْ أَحْتَضِنْهُ لَحَنَّ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ فِی رِوَایَهٍ فَدَعَاهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَقْبَلَ یَخُدُّ اَلْأَرْضَ وَ اِلْتَزَمَهُ وَ قَالَ عُدْ إِلَی مَکَانِکَ فَمَرَّ کَأَحَدِ اَلْخَیْلِ .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 90 )
ص : 7529
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْفَضْلِ اَلْوَاسِطِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَتَی جَمْعاً وَ اَلنَّاسُ فِی اَلْمَشْعَرِ قَبْلَ طُلُوعِ اَلشَّمْسِ فَقَدْ فَاتَهُ اَلْحَجُّ وَ هِیَ عُمْرَهٌ مُفْرَدَهٌ إِنْ شَاءَ أَقَامَ وَ إِنْ شَاءَ رَجَعَ وَ عَلَیْهِ اَلْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 51 )
ص : 7530
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلنَّهْدِیِّ رَفَعَ اَلْحَدِیثَ قَالَ کَانَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ مَاتَ دُونَ اَلْأَرْبَعِینَ فَقَدِ اُخْتُرِمَ وَ مَنْ مَاتَ دُونَ أَرْبَعَهَ عَشَرَ یَوْماً فَمَوْتُهُ مَوْتُ فَجْأَهٍ.
( الکافی , جلد 3 , صفحه 119 )
1 - ابو الحسن نهدی در روایت مرفوعه ای گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
کسی که در سن زیر چهل سالگی بمیرد، در واقع مرگ او را فرا گرفته است و کسی که پس از چهارده روز بیماری بمیرد، دچار مرگ ناگهانی شده است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 280 )
قوله فی خبر النهدی: (فقد اختُرِم). [ح 4277/1 ] فی القاموس : «اختُرِم فلان عنّا مبنیّاً للمفعول: مات، و اخترمته المنیّه: أخذته، و القوم استأصلتهم و اقتطعتهم » .
( شرح فروع الکافی ؛ ج 2 , ص 100 )
: مرفوع. قوله علیه السلام: دون الأربعین أی سنه، و فی الصحاح اخترمهم الدهر و تخرمهم أی اقتطعهم و استأصلهم.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 272 )
ص : 7531
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلْمُرْتَدُّ تُعْزَلُ عَنْهُ اِمْرَأَتُهُ وَ لاَ تُؤْکَلُ ذَبِیحَتُهُ وَ یُسْتَتَابُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ فَإِنْ تَابَ وَ إِلاَّ قُتِلَ یَوْمَ اَلرَّابِعِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 258 )
17 - مسمع بن عبد الملک گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود:
همسر مرتد از او جدا می شود و حیوانی را که او ذبح می کند نباید مصرف شود و تا سه روز او را به توبه وامی دارند؛ اگر توبه نمود،(رهایش می سازند) وگرنه، در روز چهارم او را می کشند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 89 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 401 )
ص : 7532
لی، [الأمالی] ، للصدوق اَلْعَطَّارُ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْأَصْبَهَانِیِّ عَنِ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ حَفْصٍ قَالَ: قُلْتُ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ - شَهْرُ رَمَضانَ اَلَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ اَلْقُرْآنُ کَیْفَ أُنْزِلَ اَلْقُرْآنُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ إِنَّمَا أُنْزِلَ اَلْقُرْآنُ فِی مُدَّهِ عِشْرِینَ سَنَهً أَوَّلُهُ وَ آخِرُهُ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أُنْزِلَ اَلْقُرْآنُ جُمْلَهً وَاحِدَهً فِی شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَی اَلْبَیْتِ اَلْمَعْمُورِ ثُمَّ أُنْزِلَ مِنَ اَلْبَیْتِ اَلْمَعْمُورِ فِی مُدَّهِ عِشْرِینَ سَنَهً . فس، [تفسیر القمی ] ، مرسلا: مثله. کتاب فضائل الأشهر الثلاثه : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 11 )
ص : 7533
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی اَلْیَقْطِینِیِّ قَالَ سَمِعْتُ اَلْهِشَامَ اَلْعَبَّاسِیَّ یَقُولُ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَهُ أَنْ یُعَوِّذَنِی لِصُدَاعٍ أَصَابَنِی وَ أَنْ یَهَبَ لِی ثَوْبَیْنِ مِنْ ثِیَابِهِ أُحْرِمُ فِیهِمَا فَلَمَّا دَخَلْتُ سَأَلْتُ عَنْ مَسَائِلِی فَأَجَابَنِی وَ نَسِیتُ حَوَائِجِی فَلَمَّا قُمْتُ لِأَخْرُجَ وَ أَرَدْتُ أَنْ أُوَدِّعَهُ قَالَ لِی اِجْلِسْ فَجَلَسْتُ بَیْنَ یَدَیْهِ فَوَضَعَ یَدَهُ عَلَی رَأْسِی وَ عَوَّذَنِی ثُمَّ دَعَا لِی بِثَوْبَیْنِ مِنْ ثِیَابِهِ فَدَفَعَهُمَا إِلَیَّ وَ قَالَ لِی أَحْرِمْ فِیهِمَا قَالَ اَلْعَبَّاسِیُّ وَ طَلَبْتُ بِمَکَّهَ ثَوْبَیْنِ سَعِیدِیَّیْنِ إِحْدَاهُمَا لاِبْنِی فَلَمْ أُصِبْ بِمَکَّهَ مِنْهُمَا شَیْئاً عَلَی نَحْوِ مَا أَرَدْتُ فَمَرَرْتُ بِالْمَدِینَهِ فِی مُنْصَرَفِی فَدَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا وَدَّعْتُهُ وَ أَرَدْتُ اَلْخُرُوجَ دَعَا بِثَوْبَیْنِ سَعِیدِیَّیْنِ عَلَی عَمَلِ اَلْمُوَشَّی اَلَّذِی کُنْتُ طَلَبْتُهُ فَدَفَعَهُمَا إِلَیَّ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 220 )
از محمد بن عیسی بن یقطینی مروی است که گفت از هشام عباسی شنیدم که میگفت بر حضرت ابی الحسن الرضا(علیه السّلام)داخل شدم و میخواستم از آن حضرت سؤال کنم دعائی بر من بخواند که سر دردی که عارضم شده است رفع شود و دو جامه از جامه های خود که بر آنها محرم میشد بمن ببخشد ولی چون بر آن حضرت داخل شده و مسائل خود را سؤال کرده و جواب شنیدم حاجات خود را فراموش کردم چون آن حضرت را وداع کرده و برخاستم که بیرون روم فرمود بنشین پیش روی او نشستم دست مبارکش را روی سرم نهاد و دعائی خواند و دو جامه از جامه های خود را نیز طلب کرد و فرمود در میان این دو جامه احرام بسته ام هشام عباسی گوید که در مکه دو جامۀ سعدیه میخواستم که از برای پسرم برسم سوقات آورم و آن نوع از جامه را بآن طرزی که میخواستم در مکه نیافتم تا آنکه در وقت مراجعت از راه مدینه بر حضرت ابی الحسن الرضا(علیه السّلام)وارد شدم چون ایشان را وداع کرده و برخاستم که بیرون آیم آن بزرگوار دو جامۀ سعدیه طلب کرد که منقش بوده بآن قسمی که طالب بودم و آنها را بمن عطا کرد.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 467 )
دلالت دیگر: 36-محمّد بن علیّ ماجیلویه-رضی اللّه عنه-بسند مذکور در متن از هشام عبّاسیّ روایت کرد که گفت:بر علیّ بن موسی الرّضا علیهما السّلام وارد شدم و در نظر داشتم از حضرتش درخواست کنم که دعائی برای رفع سردردی که بدان مدّتی مبتلا بودم بکند و نیز دو قطعه پارچه که در آن دو احرام بندم،چون داخل شدم و از مسائلم پرسیدم و او جواب فرمود،حاجتم را فراموش کردم، هنگامی که برخاستم تا بیرون روم و خواستم وداع کنم بمن فرمود:بنشین،من در مقابلش نشستم،دست مبارک خود را بر سر من نهاد و دعائی خواند،بعد دو جامه از جامه های خویش طلب کرد و بمن داد و فرمود:در این محرم شو، عبّاسی گوید:در مکّه در پی این بودم که دو جامۀ سعدیّه خریداری کنم که یکی برای فرزندم باشد،هر چه جستجو کردم آن را که میخواستم در مکّه نیافتم، بمدینه که بازگشتم،بر حضرت وارد شدم و چون وداع کردم و خواستم بیرون آیم حضرت دو جامۀ سعدیّۀ آن طور که من طالب بودم خواست،و بمن داد.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 534 )
نشانۀ دیگر:
محمّد بن علی ماجیلویه از علی بن ابراهیم بن هاشم از عیسی یقطینی روایت کرده که گفت:از هشام عباسی شنیدم که می گفت:داخل شدم نزد ابو الحسن الرّضا علیه السّلام و می خواستم از او درخواهم که برای درد سر من دعا خواند و دو جامه مرا بخشد از جامه های خود که در آن احرام بندم،چون داخل شدم چند سؤال داشتم آن ها را پرسیدم و آن حاجت ها را فراموش کردم،چون برخاستم تا بیرون آیم و خواستم وداع کنم،فرمود:بنشین. پیش روی او نشستم،پس دست خود بر سر من نهاد و بر من عوذه بخواند،پس دو جامه از جامه های خود بخواست و مرا داد و فرمود:در این ها احرام بند.عباسی گفت:من در مکه دو جامه سفیدی طلب کردم برای پسرم.آن چه من می خواستم در مکه به دست نیامد.پس به مدینه بازگشتم و بر امام رضا علیه السّلام داخل شدم،چون وداع کردم و خواستم بیرون آیم دو جامۀ سفید بر آن نقش و طرحی که می خواستم طلبید و به من داد.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 419 )
ص : 7534
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیُذْنِبُ اَلذَّنْبَ فَیُدْرَأُ عَنْهُ اَلرِّزْقُ وَ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ: «إِذْ أَقْسَمُوا لَیَصْرِمُنَّها مُصْبِحِینَ `وَ لا یَسْتَثْنُونَ `فَطافَ عَلَیْها طائِفٌ مِنْ رَبِّکَ وَ هُمْ نائِمُونَ » .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 271 )
امام باقر علیه السلام فرمود: مردی مرتکب گناهی می شود و روزی از او کناره میگیرد و این آیه را تلاوت فرمود:«زمانی که قسم خوردند که صبحدم آنها را بچینند و ان شاء اللّه نگفتند، بدان جهت از جانب پروردگارت بلائی بر آن چرخید و آنها خوابیده بودند،27 - سوره 68».
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 372 )
12-از امام باقر(علیه السّلام)،فرمود: راستی که مردی گناهی می کند و روزی او بند می آید و این آیه را خواند(27 سوره قلم):«وقتی سوگند خوردند که ما آن را صبحگاه می چینیم و نگفتند ان شاء اللّه و یک بلای ناگهانی بر آن چرخید و آنان خواب بودند».
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 123 )
12-امام باقر علیه السّلام،فرمود:
راستی که مردی گناهی می کند و روزی او بند می آید و این آیه را خواند: «وقتی سوگند خوردند که ما آن را صبحگاه می چینیم و نگفتند انشاء اللّه از جانب خداوند بلائی بر آن چرخید و آنان خواب بودند(قلم/27)»
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 731 )
: مجهول. و فی القاموس درأه کجعله درءا دفعه، و الفعل هنا علی بناء المجهول، و یحتمل المعلوم بإرجاع المستتر إلی الذنب، و اللام فی الذنب للعهد الذهنی أی أی ذنب کان بل یمکن شموله للمکروهات و ترک المستحبات کما تشعر به الآیه و إن أمکن حملها علی أنهم لم یؤدوا الزکاه الواجبه، أو کان الزکاه عندهم حق الجواد و الصرام، أو کان هذا أیضا واجبا فی شرعهم کما قیل بوجوبه فی شرعنا أیضا. قال الطبرسی (ره) فی جامع الجوامع:
إِنّا بَلَوْناهُمْ
أی أهل مکه بالجوع و القحط بدعاء الرسول صلی الله علیه و آله و سلم
کَما بَلَوْنا أَصْحابَ اَلْجَنَّهِ
و هم إخوه کانت لأبیهم هذه الجنه دون صنعاء الیمن بفرسخین فکان یأخذ منها قوت سنه و یتصدق بالباقی، و کان یترک للمساکین ما أخطأه المنجل و ما فی أسفل الأکداس و ما أخطأه القطاف من العنب و ما بقی من البساط الذی یبسط تحت النخله إذا صرمت، فکان یجتمع لهم شیء کثیر، فلما مات قال بنوه: إن فعلنا ما کان یفعل أبونا ضاق علینا الأمر و نحن أولو عیال، فحلفوا لیصرمنها داخلین فی وقت الصباح خفیه عن المساکین
وَ لا یَسْتَثْنُونَ
أی لم یقولوا إنشاء الله فی یمینهم فأحرق الله جنتهم. و قال البیضاوی
وَ لا یَسْتَثْنُونَ
و لا یقولون إنشاء الله و إنما سماه استثناء لما فیه من الإخراج غیر أن المخرج به خلاف المذکور، و المخرج بالاستثناء عینه أو لأن معنی لا أخرج إنشاء الله و لا أخرج إلا أن یشاء الله واحد، أو لا یستثنون حصه المساکین کما کان یخرج أبوهم
فَطافَ عَلَیْها
علی الجنه
طائِفٌ
بلاء طائف
مِنْ رَبِّکَ
مبتدأ منه. و قال فی المجمع: أی أحاطت بها النار فاحترقت أو طرقها طارق من أمر الله
وَ هُمْ نائِمُونَ
قال مقاتل: بعث الله نارا باللیل إلی جنتهم فأحرقتها حتی صارت مسوده فذلک قوله
کَالصَّرِیمِ
أی کاللیل المظلم، و الصریمان اللیل و النهار لانصرام أحدهما عن الآخر، و قیل: کالمصروم ثماره أی المقطوع، و قیل: أی الذی صرم عنه الخیر فلیس فیه شیء منه، و قیل: أی کالرمله انصرمت من معظم الرمل، و قیل: کالرماد الأسود
فَتَنادَوْا مُصْبِحِینَ
أی نادی بعضهم بعضا وقت الصباح
أَنِ اُغْدُوا
أی بأن اغدوا
عَلی حَرْثِکُمْ
الحرث الزروع و الأعناب
إِنْ کُنْتُمْ صارِمِینَ
أی قاطعین النخل
فَانْطَلَقُوا
أی فمضوا إلیها
وَ هُمْ یَتَخافَتُونَ
یتسارون بینهم
أَنْ لا یَدْخُلَنَّهَا اَلْیَوْمَ عَلَیْکُمْ مِسْکِینٌ
هذا ما کانوا یتخافتون به
وَ غَدَوْا عَلی حَرْدٍ
أی علی قصد منع الفقراء
قادِرِینَ
عند أنفسهم و فی اعتقادهم علی منعهم و إحراز ما فی جنتهم، و قیل: علی حرد أی علی جد و جهد من أمرهم و قیل: علی حنق و غضب من الفقراء، و قیل: قادرین مقدرین موافاتهم الجنه فی الوقت الذی قدروا إصرامها فیه، و هو وقت الصبح
فَلَمّا رَأَوْها
أی رأوا الجنه علی تلک الصفه
قالُوا إِنّا لَضَالُّونَ
ضللنا عن الطریق فلیس هذا بستاننا، أو لضالون عن الحق فی أمرنا فلذلک عوقبنا بذلک، ثم استدرکوا فقالوا
بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ
أی هذه جنتنا و لکن حرمنا نفعها و خیرها لمنعنا حقوق المساکین، و ترکنا الاستثناء.
قالَ أَوْسَطُهُمْ
أی أعدلهم قولا أو أفضلهم و أعقلهم، أو أوسطهم فی السن
أَ لَمْ أَقُلْ لَکُمْ لَوْ لا تُسَبِّحُونَ
کأنه کان حذرهم سوء فعالهم فقال لو لا تستثنون لأن فی الاستثناء التوکل علی الله و التعظیم لله و الإقرار علی أنه لا یقدر أحد علی فعل شیء إلا بمشیئه الله فلذلک سماه تسبیحا، و قیل: معناه هلا تعظمون الله بعبادته و اتباع أمره، أو هلا تذکرون نعم الله علیکم فتؤدوا شکرها بأن تخرجوا حق الفقراء من أموالکم أو هلا نزهتم الله عن الظلم و اعترفتم بأنه لا یظلم و لا یرضی منکم بالظلم، و قیل: أی لم لا تصلون، ثم حکی عنهم أنهم
قالُوا سُبْحانَ رَبِّنا إِنّا کُنّا ظالِمِینَ
فی عزمنا علی حرمان المساکین من حصتهم عند الصرام أو أنه تعالی منزه عن الظلم فلم یفعل بنا ما فعله ظلما، و إنما الظلم وقع منا حیث منعنا الحق
فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ یَتَلاوَمُونَ
أی یلوم بعضهم بعضا علی ما فرط منهم
قالُوا یا وَیْلَنا إِنّا کُنّا طاغِینَ
قد علونا فی الظلم و تجاوزنا الحد فیه، و الویل غلظ المکروه الشاق علی النفس
عَسی رَبُّنا أَنْ یُبْدِلَنا خَیْراً مِنْها
أی لما تابوا و رجعوا إلی الله قالوا لعل الله یخلف علینا و یولینا خیرا من الجنه التی هلکت
إِنّا إِلی رَبِّنا راغِبُونَ
أی نرغب إلی الله و نسأله ذلک و نتوب إلیه مما فعلناه
کَذلِکَ اَلْعَذابُ
فی الدنیا للعاصین
وَ لَعَذابُ اَلْآخِرَهِ أَکْبَرُ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ
. و روی عن ابن مسعود أنه قال: بلغنی أن القوم أخلصوا و عرف الله منهم الصدق فأبدلهم بها جنه یقال لها الحیوان، فیها عنب یحمل البغل منها عنقودا، و قال أبو خالد الهامی: رأیت تلک الجنه و رأیت کل عنقود منها کالرجل الأسود القائم.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 410 )
ص : 7535
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ حَرِیزٍ ، عَنْ زُرَارَهَ ، وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، أَنَّهُمَا قَالاَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : أَ رَأَیْتَ قَوْلَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّمَا اَلصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ اَلْمَساکِینِ وَ اَلْعامِلِینَ عَلَیْها وَ اَلْمُؤَلَّفَهِ قُلُوبُهُمْ وَ فِی اَلرِّقابِ وَ اَلْغارِمِینَ وَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ وَ اِبْنِ اَلسَّبِیلِ فَرِیضَهً مِنَ اَللّهِ أَ کُلُّ هَؤُلاَءِ یُعْطَی، وَ إِنْ کَانَ لاَ یَعْرِفُ؟ فَقَالَ: «إِنَّ اَلْإِمَامَ یُعْطِی هَؤُلاَءِ جَمِیعاً، لِأَنَّهُمْ یُقِرُّونَ لَهُ بِالطَّاعَهِ». قَالَ: قُلْتُ: فَإِنْ کَانُوا لاَ یَعْرِفُونَ؟ فَقَالَ: «یَا زُرَارَهُ ، لَوْ کَانَ یُعْطِی مَنْ یَعْرِفُ دُونَ مَنْ لاَ یَعْرِفُ مَا یُوجَدُ لَهَا مَوْضِعٌ، وَ إِنَّمَا یُعْطِی مَنْ لاَ یَعْرِفُ لِیَرْغَبَ فِی اَلدِّینِ فَیَثْبُتَ عَلَیْهِ، فَأَمَّا اَلْیَوْمَ فَلاَ تُعْطِهَا أَنْتَ وَ أَصْحَابُکَ إِلاَّ مَنْ یَعْرِفُ، فَمَنْ وَجَدْتَ مِنْ أَصْحَابِکَ هَؤُلاَءِ اَلْمُسْلِمِینَ عَارِفاً فَأَعْطِهِ دُونَ اَلنَّاسِ». ثُمَّ قَالَ: «سَهْمُ اَلْمُؤَلَّفَهِ قُلُوبُهُمْ وَ سَهْمُ اَلرِّقَابِ عَامٌّ، وَ اَلْبَاقِی خَاصُّ». قَالَ: قُلْتُ: فَإِنْ لَمْ یُوجَدُوا؟ قَالَ: «لاَ تَکُونُ فَرِیضَهٌ فَرَضَهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلاَّ یُوجَدُ لَهَا أَهْلٌ». قَالَ: قُلْتُ: فَإِنْ لَمْ تَسَعْهُمُ اَلصَّدَقَاتُ؟ فَقَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ فَرَضَ لِلْفُقَرَاءِ فِی مَالِ اَلْأَغْنِیَاءِ مَا یَسَعُهُمْ، وَ لَوْ عَلِمَ أَنَّ ذَلِکَ لاَ یَسَعُهُمْ لَزَادَهُمْ، إِنَّهُمْ لَمْ یُؤْتَوْا مِنْ قِبَلِ فَرِیضَهِ اَللَّهِ، وَ لَکِنْ أُتُوا مِنْ مَنْعِ مَنْ مَنَعَهُمْ حَقَّهُمْ لاَ مِمَّا فَرَضَ اَللَّهُ لَهُمْ، وَ لَوْ أَنَّ اَلنَّاسَ أَدَّوْا حُقُوقَهُمْ لَکَانُوا عَائِشِینَ بِخَیْرٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 796 )
ص : 7536
وَ رَوَی أَبُو بَصِیرٍ فِی اَلصَّحِیحِ قَالَ: قَرَأَ عَلَیَّ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَرَائِضَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِذَا فِیهَا اَلزَّوْجُ یَحُوزُ اَلْإِرْثَ إِذَا لَمْ یَکُنْ غَیْرُهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 493 )
ص : 7537
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِأَبِی ذَرٍّ یَا أَبَا ذَرٍّ لَوْ أَنَّ اِبْنَ آدَمَ فَرَّ مِنْ رِزْقِهِ کَمَا یَفِرُّ مِنَ اَلْمَوْتِ لَأَدْرَکَهُ رِزْقُهُ کَمَا یُدْرِکُهُ اَلْمَوْتُ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 108 )
و فرمود(صلّی الله علیه و آله) ابو ذر را که ای ابو ذر اگر فرزند آدم بگریزد از روزی خود چنانچه میگریزد از مرگ البته دریابد او را روزی چنانچه دریابد او را مرگ
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 192 )
ص : 7538
وَ مِنَ اَلسُّنَّهِ مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ فِی اَلْمُسْنَدِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ وَ عَنْ عَائِشَهَ وَ عَنْ أَبِی رَافِعٍ وَ رَوَی جَمَاعَهٌ عَنْ جَابِرٍ وَ عَنْ أَبِی طَلْحَهَ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أُتِیَ بِکَبْشَیْنِ فَأَضْجَعَ أَحَدَهُمَا وَ قَالَ- بِسْمِ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ اَللَّهُمَّ عَنْ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَضْجَعَ اَلْآخَرَ وَ قَالَ بِسْمِ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ عَنْ مُحَمَّدٍ وَ أُمَّتِهِ اَلْخَبَرَ .
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 2 , صفحه 61 )
ص : 7539
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ صَالِحٍ وَ عُبَیْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ ثَابِتِ بْنِ شُرَیْحٍ عَنْ دَاوُدَ اَلْأَبْزَارِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ اِشْتَرَی جَارِیَهً فَقَبَّلَهَا قَالَ تَحْرُمُ عَلَی وَلَدِهِ وَ قَالَ إِنْ جَرَّدَهَا فَهِیَ حَرَامٌ عَلَی وَلَدِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 196 )
ص : 7540
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ تَحِلُّ عَلَیْهِ اَلزَّکَاهُ فِی اَلسَّنَهِ فِی ثَلاَثَهِ أَوْقَاتٍ أَ یُؤَخِّرُهَا حَتَّی یَدْفَعَهَا فِی وَقْتٍ وَاحِدٍ فَقَالَ مَتَی حَلَّتْ أَخْرَجَهَا وَ عَنِ اَلزَّکَاهِ فِی اَلْحِنْطَهِ وَ اَلشَّعِیرِ وَ اَلتَّمْرِ وَ اَلزَّبِیبِ مَتَی تَجِبُ عَلَی صَاحِبِهَا قَالَ إِذَا صَرَمَ وَ إِذَا خَرَصَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 306 )
ص : 7541
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ أَبِی هَمَّامٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدِ بْنِ غَزْوَانَ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَبِی ذَرٍّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ: أَنَّهُ أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ هَلَکْتُ جَامَعْتُ عَلَی غَیْرِ مَاءٍ قَالَ فَأَمَرَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِمَحْمِلٍ فَاسْتَتَرْتُ بِهِ وَ بِمَاءٍ فَاغْتَسَلْتُ أَنَا وَ هِیَ ثُمَّ قَالَ یَا أَبَا ذَرٍّ یَکْفِیکَ اَلصَّعِیدُ عَشْرَ سِنِینَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً ؛ وَ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ (عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ) عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعَبَّاسِ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ : مِثْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 369 )
ص : 7542
أبو علیّ الأشعریّ ، عن محمّد بن عبد الجبّار، عن صفوان بن یحیی، عن أبی المستهلّ، عن محمّد بن حنظله قال: قلت لأبی عبد اللّه - علیه السّلام-: جعلت فداک، حدیث سمعته من بعض شیعتک و موالیک یرویه عن أبیک. قال: و ما هو؟ قلت: زعموا أنّه کان یقول: أغبط ما یکون أمر بما نحن علیه إذا کانت النّفس فی هذه. فقال: نعم. إذا کان ذلک، أتاه نبیّ اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و أتاه علیّ - علیه السّلام - و أتاه جبرئیل - علیه السّلام - و أتاه ملک الموت - علیه السّلام-. فیقول ذلک الملک لعلیّ - علیه السّلام-: یا علیّ، إنّ فلانا کان موالیا لک و لأهل بیتک؟ فیقول: نعم، کان یتولاّنا و یتبرّأ من عدوّنا. فیقول ذلک نبیّ اللّه لجبرئیل - علیه السّلام-. فیرفع ذلک جبرئیل إلی اللّه - عزّ و جلّ-.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 76 )
ص : 7543
کش، ، [رجال الکشی ] ، قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَهَ : وَ مِمَّا وَقَّعَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ حَمْدَوَیْهِ اَلْبَیْهَقِیُّ وَ کَتَبْتُهُ مِنْ رُقْعَتِهِ أَنَّ أَهْلَ نَیْسَابُورَ قَدِ اِخْتَلَفُوا فِی دِینِهِمْ وَ خَالَفَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ یُکَفِّرُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ بِهَا قَوْمٌ یَقُولُونَ إِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَرَفَ جَمِیعَ لُغَاتِ أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ لُغَاتِ اَلطُّیُورِ وَ جَمِیعَ مَا خَلَقَ اَللَّهُ وَ کَذَلِکَ لاَ بُدَّ أَنْ یَکُونَ فِی کُلِّ زَمَانٍ مَنْ یَعْرِفُ ذَلِکَ وَ یَعْلَمُ مَا یُضْمِرُ اَلْإِنْسَانُ وَ یَعْلَمُ مَا یَعْمَلُ أَهْلُ کُلِّ بِلاَدٍ فِی بِلاَدِهِمْ وَ مَنَازِلِهِمْ وَ إِذَا لَقِیَ طِفْلَیْنِ فَیَعْلَمُ أَیُّهُمَا مُؤْمِنٌ وَ أَیُّهُمَا یَکُونُ مُنَافِقاً وَ أَنَّهُ یَعْرِفُ أَسْمَاءَ جَمِیعِ مَنْ یَتَوَلاَّهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ أَسْمَاءَ آبَائِهِمْ وَ إِذَا رَأَی أَحَدَهُمْ عَرَفَهُ بِاسْمِهِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُکَلِّمَهُ وَ یَزْعُمُونَ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَنَّ اَلْوَحْیَ لاَ یَنْقَطِعُ وَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُ کَمَالُ اَلْعِلْمِ وَ لاَ کَانَ عِنْدَ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ وَ إِذَا حَدَثَ اَلشَّیْءُ فِی أَیِّ زَمَانٍ کَانَ وَ لَمْ یَکُنْ عِلْمُ ذَلِکَ عِنْدَ صَاحِبِ اَلزَّمَانِ أَوْحَی اَللَّهُ إِلَیْهِ وَ إِلَیْهِمْ فَقَالَ کَذَبُوا لَعَنَهُمُ اَللَّهُ وَ اِفْتَرَوْا إِثْماً عَظِیماً وَ بِهَا شَیْخٌ یُقَالُ لَهُ فَضْلُ بْنُ شَاذَانَ یُخَالِفُهُمْ فِی هَذِهِ اَلْأَشْیَاءِ وَ یُنْکِرُ عَلَیْهِمْ أَکْثَرَهَا وَ قَوْلُهُ شَهَادَهُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ فَوْقَ اَلْعَرْشِ کَمَا وَصَفَ نَفْسَهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّهُ جِسْمٌ فَوَصَفَهُ بِخِلاَفِ اَلْمَخْلُوقِینَ فِی جَمِیعِ اَلْمَعَانِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْبَصِیرُ وَ إِنَّ مِنْ قَوْلِهِ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ أَتَی بِکَمَالِ اَلدِّینِ وَ قَدْ بَلَّغَ عَنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا أَمَرَهُ بِهِ وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِهِ وَ عَبَدَهُ حَتَّی أَتَاهُ اَلْیَقِینُ وَ أَنَّهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَقَامَ رَجُلاً یَقُومُ مَقَامَهُ مِنْ بَعْدِهِ فَعَلَّمَهُ مِنَ اَلْعِلْمِ اَلَّذِی أَوْحَی اَللَّهُ فَعَرَفَ ذَلِکَ اَلرَّجُلُ اَلَّذِی عِنْدَهُ مِنَ اَلْعِلْمِ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ وَ تَأْوِیلِ اَلْکِتَابِ وَ فَصْلِ اَلْخِطَابِ وَ کَذَلِکَ فِی کُلِّ زَمَانٍ لاَ بُدَّ مِنْ أَنْ یَکُونَ وَاحِدٌ یَعْرِفُ هَذَا وَ هُوَ مِیرَاثٌ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَتَوَارَثُونَهُ وَ لَیْسَ یَعْلَمُ أَحَدٌ مِنْهُمْ شَیْئاً مِنْ أَمْرِ اَلدِّینِ إِلاَّ بِالْعِلْمِ اَلَّذِی وَرِثُوهُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ یُنْکِرُ اَلْوَحْیَ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ قَدْ صَدَقَ فِی بَعْضٍ وَ کَذَبَ فِی بَعْضٍ وَ فِی آخِرِ اَلْوَرَقَهِ قَدْ فَهِمْنَا رَحِمَکَ اَللَّهُ کُلَّ مَا ذَکَرْتَ وَ یَأْبَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُرْشِدَ أَحَدَکُمْ وَ أَنْ یَرْضَی عَنْکُمْ وَ أَنْتُمْ مُخَالِفُونَ مُعَطِّلُونَ اَلدِّینَ لاَ تَعْرِفُونَ إِمَاماً وَ لاَ تَتَوَلَّوْنَ وَلِیّاً کُلَّمَا تَلاَفَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِرَحْمَتِهِ وَ أَذِنَ لَنَا فِی دُعَائِکُمْ إِلَی اَلْحَقِّ وَ کَتَبْنَا إِلَیْکُمْ بِذَلِکَ وَ أَرْسَلْنَا إِلَیْکُمْ رَسُولاً لَمْ تُصَدِّقُوهُ فَاتَّقُوا اَللَّهَ عِبَادَ اَللَّهِ وَ لاَ تَلِجُوا فِی اَلضَّلاَلَهِ مِنْ بَعْدِ اَلْمَعْرِفَهِ وَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَلْحُجَّهَ قَدْ لَزِمَتْ أَعْنَاقَکُمْ وَ اِقْبَلُوا نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ تَدُمْ لَکُمْ بِذَلِکَ اَلسَّعَادَهُ فِی اَلدَّارَیْنِ عَنِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ هَذَا اَلْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ مَا لَنَا وَ لَهُ یُفْسِدُ عَلَیْنَا مَوَالِیَنَا وَ یُزَیِّنُ لَهُمُ اَلْأَبَاطِیلَ وَ کُلَّمَا کَتَبْنَا إِلَیْهِمْ کِتَاباً اِعْتَرَضَ عَلَیْنَا فِی ذَلِکَ وَ أَنَا أَتَقَدَّمُ إِلَیْهِ أَنْ یَکُفَّ عَنَّا وَ إِلاَّ وَ اَللَّهِ سَأَلْتُ اَللَّهَ أَنْ یَرْمِیَهُ بِمَرَضٍ لاَ یَنْدَمِلُ جُرْحُهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ لاَ فِی اَلْآخِرَهِ أَبْلِغْ مَوَالِیَنَا هَدَاهُمُ اَللَّهُ سَلاَمِی وَ أَقْرِئْهُمْ هَذِهِ اَلرُّقْعَهَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 161 )
رجال کشی-ابو الحسن علی بن محمّد بن قتیبه گفت از مطالبی که عبد اللّه بن حمدویه بیهقی نوشته بود و من از روی نامه او نسخه برداشتم این بود: اهالی نیشابور در دین خود با یک دیگر اختلاف دارند گروهی گروه دیگر را تکفیر میکنند. در نیشابور دسته ای هستند که معتقدند پیامبر اکرم زبان تمام مردم زمین و پرنده و آنچه خدا آفریده میداند و باید در هر زمانی نیز کسی باشد که عارف باین زبانها باشد و اطلاع از دل انسان بدهد و بداند اهالی هر منطقه ای در محل و منزل خود چه میکنند اگر دو کودک را ببیند میداند کدام مؤمن و کدام منافق است و اسامی پیروان و دوستان خود را با اسم پدرانشان میداند و هر کس را ببیند او را با اسم میشناسد پیش از آنکه با او سخن بگوید. فدایت شوم آنها میگویند وحی قطع نمیشود و پیامبر علم کامل را نداشته و نه احدی بعد از او دارای علم کامل بوده وقتی پیش آمدی در هر زمان بشود در صورتی که علم آن در نزد صاحب الزمان نباشد خداوند باو و آنها وحی میکند. فرمود دروغ گفته اند خدا آنها را لعنت کند و تهمت بزرگی بسته اند در نیشابور مردی بنام فضل بن شاذان هست که در بیشتر از این مسائل مخالف آنها است و انکار میکند او عقیده دارد بشهادت«
لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ
» و محمّد رسول اللّه و میگوید خدا در آسمان هفتم بالای عرش است همان طوری که خود را ستوده و جسم است او را بر خلاف مخلوقین در تمام معانی میستاید مانند ندارد سمیع و بصیر است. و از جمله عقاید او اینست که پیامبر اکرم دین کامل آورده و در راه دین کمال مجاهدت و تبلیغ نموده و تا هنگام مرگ به پرستش او مشغول بوده یک نفر را تعیین کرده که جانشین او باشد بعد از اوبا اینکه صاحب کتاب نیز همین قضاوت را نموده در آنجا که می گوید: باید کلام را حمل نمود بر یک معنی که صحیح باشد عترت پیامبر و کتاب خدا بر آن توافق نمایند. وقتی کتاب دلالت بر چیزی داشت واجب است در عترت همین اعتقاد نیز باشد. اینک چنین نظریه ای صحیح است تا سخن پیامبر اکرم درست در آید راجع بارشاد که تمسک به آن دو از گمراهی امان میدهد و حکم باینکه آن دو از یک دیگر جدا نمی شوند تا قیامت وقتی کتاب راهنما و حجت باشد باید عترت نیز چنین باشد. چون دلالت کتاب دائمی و غیر قابل قطع است در هر زمان و امکان رسیدن بآن در هر زمان هست باید در عترت نیز که همتا و قرین قرآن است همین مطلب باشد این هم امکان ندارد مگر میان آنها در هر زمان حجتی وجود داشته باشد که قولش حجت باشد. زیرا اجماع آنها بر تمام کارها حتمی نیست چنانچه توضیح دادیم و رجوع بکتاب و عترت با اختلافی که بین عترت است و نبودن معصومی میان آنها صحیح نیست بناچار آنچه گفتیم ثابت می شود. اما سه خبری که بعنوان اعتراض برای خبر ما آورد اول دلیل ما اینست که آن اخبار از نظر صحت به خبر ما نمیرسد زیرا خبر ما را کسانی که اختلاف دارند نقل کرده اند و نزاع کنندگان نیز صحیح می دانند و امت پذیرفته اند فقط میتوان گفت که اختلاف در تأویل آن دارند.و باو علمی که خدا وحی نموده تعلیم کرده آن شخص عارف بحلال و حرام و تاویل قرآن و فصل الخطاب است و در هر زمانی باید یک نفر وجود داشته باشد که این مسائل را بداند این علم بعنوان میراث از پیامبر اکرم بآنها رسیده و بیکدیگر میسپارند هیچ کدام اطلاعی در امور دین جز از راه وراثت از پیامبر نمیدانند او وحی بعد از پیامبر را منکر است. در جواب فرمود در بعضی مسائل اعتقادش صحیح است و در بعضی از آنها بر خلاف است و در آخر نامه بود که خدا ترا رحمت کند متوجه هر چه گفته بودی شدم خداوند امتناع دارد از اینکه رهبری کند و ناراضی شود از شما در صورتی که مخالف او باشید و دین را رها کنید و عارف بامام نباشید و ولایت با ولیّ خدا نداشته باشید هر زمان که خدا شما را مشمول رحمت خویش میکند و اجازه دعوت بما میدهد برای شما نامه ای مینویسیم و پیکی میفرستیم او را تصدیق نمیکنید از خدا بترسید و بگمراهی بعد از عرفان روی نیاورید. بدانید که حجت اگر بیانگر شما شده نعمت خدا را بپذیرید تا برای شما دوام داشته باشد و موجب سعادت دنیا و آخرت شود اگر خدا بخواهد. این فضل بن شاذان با ما چه کار دارد پیوسته دوستان ما را منحرف میکند و عقاید ناپسند را میان آنها رواج میدهد هر وقت نامه ای برای آنها نوشتم در این مورد بر ما اعتراض کرد من باو پیشنهاد میکنم که دست از این کارها بکشد و گر نه بخدا قسم نفرین میکنم مبتلا بمرضی شود که در دنیا و آخرت علاج نداشته باشد سلام ما را بدوستانمان برسان و این نامه را برای آنها بخوان ان شاء اللّه تعالی.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 3 , ص 110 )
ص : 7544
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ : وَ اَلَّذِینَ یَبْتَغُونَ اَلْکِتابَ مِمّا مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ فَکاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِیهِمْ خَیْراً فَإِنَّ اَلْعَبِیدَ وَ اَلْإِمَاءَ کَانُوا یَقُولُونَ لِأَصْحَابِهِمْ کَاتِبُونَا وَ مَعْنَی ذَلِکَ أَنَّهُمْ یَشْتَرُونَ أَنْفُسَهُمْ مِنْ أَصْحَابِهِمْ عَلَی أَنْ یُؤَدُّوا ثَمَنَهُمْ فِی نَجْمَیْنِ أَوْ ثَلاَثَهٍ فَیَمْتَنِعُوا عَلَیْهِمْ فَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَی فَکاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِیهِمْ خَیْراً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 19 )
ص : 7545
اِبْنُ اَلشَّیْخِ اَلطُّوسِیِّ فِی أَمَالِیهِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَخْلَدٍ عَنِ اِبْنِ اَلسِّمَاکِ عَنْ أَبِی قِلاَبَهَ اَلرَّقَاشِیِّ عَنْ عَازِمِ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ أَبِی یَحْیَی صَاحِبِ اَلسَّفَطِ قَالَ وَ قَدْ ذَکَرْتُهُ لِحَمَّادِ بْنِ زَیْدٍ فَعَرَفَهُ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ زِیَادٍ أَنَّ أَبَا مَطَرٍ حَدَّثَهُ قَالَ: کُنْتُ بِالْکُوفَهِ فَمَرَّ عَلَیَّ رَجُلٌ فَقَالُوا هَذَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ فَتَبِعْتُهُ فَوَقَفَ عَلَی خَیَّاطٍ فَاشْتَرَی مِنْهُ قَمِیصاً بِثَلاَثَهِ دَرَاهِمَ فَلَبِسَهُ فَقَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی سَتَرَ عَوْرَتِی وَ کَسَانِی اَلرِّیَاشَ ثُمَّ قَالَ هَکَذَا کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ إِذَا لَبِسَ قَمِیصاً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 268 )
ص : 7546
غَیْرُ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِنَا قَالَ: لَمَّا بَلَغَ أَهْلَ اَلْبُلْدَانِ مَا کَانَ مِنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، قَدِمَتْ کُلُّ اِمْرَأَهٍ نَزُورٍ - وَ قَالَتِ اَلْعَرَبُ اَلنَّزُورُ اَلَّتِی لاَ تَلِدُ أَبَداً إِلاَّ أَنْ تَخَطَّی قَبْرَ رَجُلٍ کَرِیمٍ - فَلَمَّا قِیلَ لِلنَّاسِ: إِنَّ اَلْحُسَیْنَ اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ وَقَعَ، أَتَتْهُ مِائَهُ أَلْفِ اِمْرَأَهٍ مِمَّنْ کَانَتْ لاَ تَلِدُ فَوَلَدْنَ کُلُّهُنَّ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 340 )
ص : 7547
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی رِسَالَهِ اَلْمُتْعَهِ ، عَنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلْمَرْأَهِ اَلْفَاجِرَهِ هَلْ یَحِلُّ تَزْوِیجُهَا قَالَ نَعَمْ إِذَا هُوَ اِجْتَنَبَهَا حَتَّی تَنْقَضِیَ عِدَّتُهَا بِاسْتِبْرَاءِ رَحِمِهَا مِنْ مَاءِ اَلْفُجُورِ فَلَهُ أَنْ یَتَزَوَّجَهَا بَعْدَ أَنْ یَقِفَ عَلَی تَوْبَتِهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 372 )
ص : 7548
حَدَّثَنَا أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلسَّعْدَآبَادِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ اَلْخَزَّازِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ حَبِیبِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَرَضِهِ اَلَّذِی قُبِضَ فِیهِ فَحَلَّ عَنْ جِرَاحَتِهِ فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا جَرَحَکَ هَذَا بِشَیْءٍ وَ مَا بِکَ مِنْ بَأْسٍ فَقَالَ لِی یَا حَبِیبُ أَنَا وَ اَللَّهِ مُفَارِقُکُمُ اَلسَّاعَهَ قَالَ فَبَکَیْتُ عِنْدَ ذَلِکَ وَ بَکَتْ أُمُّ کُلْثُومٍ وَ کَانَتْ قَاعِدَهً عِنْدَهُ فَقَالَ لَهَا مَا یُبْکِیکِ یَا بُنَیَّهِ فَقَالَتْ ذَکَرْتُ یَا أَبَتِ أَنَّکَ تُفَارِقُنَا اَلسَّاعَهَ فَبَکَیْتُ فَقَالَ لَهَا یَا بُنَیَّهِ لاَ تَبْکِیِنَّ فَوَ اَللَّهِ لَوْ تَرَیْنَ مَا یَرَی أَبُوکِ مَا بَکَیْتِ قَالَ حَبِیبٌ فَقُلْتُ لَهُ وَ مَا اَلَّذِی تَرَی یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ یَا حَبِیبُ أَرَی مَلاَئِکَهَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلنَّبِیِّینَ [وَ اَلْأَرَضِینَ] بَعْضَهُمْ فِی أَثَرِ بَعْضٍ وُقُوفاً إِلَی أَنْ تَتَلَقَّوْنِی وَ هَذَا أَخِی مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَالِسٌ عِنْدِی یَقُولُ أَقْدِمْ فَإِنَّ أَمَامَکَ خَیْرٌ لَکَ مِمَّا أَنْتَ فِیهِ قَالَ فَمَا خَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهِ حَتَّی تُوُفِّیَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَلْغَدِ وَ أَصْبَحَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَامَ خَطِیباً عَلَی اَلْمِنْبَرِ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ نَزَلَ اَلْقُرْآنُ وَ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ رُفِعَ عِیسَی بْنُ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ قُتِلَ یُوشَعُ بْنُ نُونٍ وَ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ مَاتَ أَبِی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَللَّهِ لاَ یَسْبِقُ أَبِی أَحَدٌ کَانَ قَبْلَهُ مِنَ اَلْأَوْصِیَاءِ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ لاَ مَنْ یَکُونُ بَعْدَهُ وَ إِنْ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَیَبْعَثُهُ فِی اَلسَّرِیَّهِ فَیُقَاتِلُ جَبْرَئِیلُ عَنْ یَمِینِهِ وَ مِیکَائِیلُ عَنْ یَسَارِهِ وَ مَا تَرَکَ صَفْرَاءَ وَ لاَ بَیْضَاءَ إِلاَّ سَبْعَمِائَهِ دِرْهَمٍ فَضَلَتْ مِنْ عَطَائِهِ کَانَ یَجْمَعُهَا لِیَشْتَرِیَ بِهَا خَادِماً لِأَهْلِهِ .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 318 )
4 - حبیب بن عمرو گوید من خدمت امیر المؤمنین رسیدم در مرض موت او زخمش را باز کردند گفتم یا امیر المؤمنین این زخم شما چیزی نیست و باکی بر شما نیست فرمود ای حبیب من هم اکنون از شما مفارقت میکنم من گریستم و ام کلثوم هم که نزد او نشسته بود گریست باو فرمود دختر جانم چرا گریه کنی؟ گفت جدائی شما را در نظر آوردم و گریستم فرمود دخترم گریه مکن بخدا اگر تو هم میدیدی آنچه را پدرت می بیند نمیگریستی. حبیب گوید باو عرضکردم چه میبینی یا امیر المؤمنین؟ فرمود ای حبیب مینگرم که همه فرشتگان آسمان و پیغمبران دنبال هم ایستاده اند برای ملاقاتم و این هم برادرم محمد رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) است که نزد من نشسته است و میفرماید بیا که آنچه در پیش داری بهتر است برایت از آنچه در آن گرفتاری گوید هنوز از نزد او بیرون نشده بودم که وفات کرد چون فردا شد بامداد امام حسن بر منبر ایستاد و این خطبه را خواند پس از حمد و ستایش خدا فرمود ایا مردم در این شب بود که قرآن نازل شد و در این شب عیسی بن مریم بالا رفت و در این شب یوشع بن نون کشته شد و در این شب امیر المؤمنین از دنیا برفت بخدا هیچ کدام از اوصیاء پیغمبران گذشته پیش از پدرم ببهشت نروند و نه دیگران و چنان بود که رسول خدا که او را بجبهه جهادی می فرستاد جبرئیل از سمت راستش بهمراه او نبرد میکرد و میکائیل از سمت چپش و پول زرد و سفیدی از او بجا نمانده جز هفتصد درهم که از حقوق خود پس انداز کرده بود تا خادمی برای خانواده خود بخرد.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 318 )
4.حبیب بن عمرو می گوید:آنگاه که در هنگام وفات علی علیه السّلام،زخم ایشان را باز کردند،نزد حضرت بودم.گفتم:ای علی!این زخم چیزی نیست و ترسی نباید داشت. فرمود:ای حبیب!به همین زودی از میان شما خواهم رفت.اشک ریختم و بعد ام کلثوم که کنارش نشسته بود،اشک ریخت.به او فرمود:دخترم چرا اشک می ریزی؟گفت: جدایی تان را تصور کردم.فرمود:دخترم اشک مریز.به خدا سوگند اگر چیزی که پدرت می نگرد تو میدیدی هرگز گریان نبودی.حبیب می گوید که گفتم:ای امیر مؤمنان!چه چیزی مشاهده می کنی؟فرمود:ای حبیب اکنون می بینم که فرشتگان آسمانها و نیز پیامبران درپی هم برای دیدارم منتظرند و این هم برادرم پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله است که پیش من است و می فرماید که نزدم بیا که آن چیزی که در پیش رو داری،از آن چیزی که گرفتارش هستی،نیکوتر است.
راوی حدیث می گوید:هنوز از آنجا خارج نشده بودم که حضرت وفات یافت.روز بعد که امام حسن علیه السّلام بر منبر رفت،این سخن را پس از سپاس و ستایش خداوند بر زبان راند: ای مردم!چنین شبی بود که قرآن فرود آمد و عیسی بن مریم به آسمان رفت و یوشع بن نون به قتل رسید و سرانجام در این شب امیر مؤمنان چشم از دنیا فروبست.به خدا سوگند که هیچ یک از پیامبران و جانشینان آنان و نیز مؤمنان دیگر به بهشت وارد نخواهند شد،مگر آنکه علی علیه السّلام پیشاپیش آنان به بهشت وارد شود.هرگاه پیامبر خدا او را برای جنگ روانه می کرد،جبرئیل از جانب راست او را همراهی داشت و میکاییل از جانب چپ.ای مردم!سکه زرد و سفیدی از علی علیه السّلام نمانده است،مگر هفتصد درهم که آن را از حق خویش ذخیره نموده بود،تا خدمت کاری برای خاندان خود بیاورد.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 537 )
ص : 7549
عَامِرٌ اَلشَّعْبِیُّ وَ اَلْحَسَنُ اَلْبَصْرِیُّ وَ سُفْیَانُ اَلثَّوْرِیُّ وَ مُجَاهِدٌ وَ اِبْنُ جُبَیْرٍ وَ جَابِرٌ اَلْأَنْصَارِیُّ وَ مُحَمَّدٌ اَلْبَاقِرُ وَ جَعْفَرٌ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّمَا فَاطِمَهُ بَضْعَهٌ مِنِّی فَمَنْ أَغْضَبَهَا فَقَدْ أَغْضَبَنِی. أَخْرَجَهُ اَلْبُخَارِیُّ عَنِ اَلْمِسْوَرِ بْنِ مَخْرَمَهَ . . وَ فِی رِوَایَهِ جَابِرٍ : فَمَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی وَ مَنْ آذَانِی فَقَدْ آذَی اَللَّهَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 39 )
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرموده: همانا فاطمه علیها السّلام پارۀ تن من است،پس هر که او را به غضب آورد مرا غضبناک کرده است. این روایت را از اشخاص ذیل نقل کرده اند: 1-عامر شعبی 2-حسن بصری 3-سفیان ثوری 4-مجاهد 5-ابن جبیر 6-جابر بن عبد اللّه انصاری 7-امام محمّد باقر علیه السّلام 8-امام جعفر صادق علیه السّلام 9-مسور بن مخرمه.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 264 )
ص : 7550
اَلدُّرُّ اَلْمَنْثُورُ ، عَنْ قَتَادَهَ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ إِنَّمَا جَعَلَ هَذِهِ اَلنُّجُومَ لِثَلاَثِ خِصَالٍ جَعَلَهَا زِینَهً لِلسَّمَاءِ وَ جَعَلَهَا یُهْتَدَی بِهَا وَ جَعَلَهَا رُجُوماً لِلشَّیَاطِینِ فَمَنْ تَعَاطَی فِیهَا غَیْرَ ذَلِکَ فَقَدْ فَالَ رَأْیُهُ وَ أَخْطَأَ حَظُّهُ وَ أَضَاعَ نَصِیبَهُ وَ تَکَلَّمَ مَا لاَ عِلْمَ لَهُ بِهِ وَ إِنَّ نَاساً جَهَلَهً بِأَمْرِ اَللَّهِ قَدْ أَحْدَثُوا فِی هَذِهِ اَلنُّجُومِ کِهَانَهً مَنْ أَعْرَسَ بِنَجْمِ کَذَا وَ کَذَا کَانَ کَذَا وَ کَذَا وَ مَنْ سَافَرَ بِنَجْمِ کَذَا وَ کَذَا کَانَ کَذَا وَ کَذَا وَ لَعَمْرِی مَا مِنْ نَجْمٍ إِلاَّ یُولَدُ بِهِ اَلْأَحْمَرُ وَ اَلْأَسْوَدُ وَ اَلطَّوِیلُ وَ اَلْقَصِیرُ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلدَّمِیمُ وَ لَوْ أَنَّ أَحَداً عَلِمَ اَلْغَیْبَ لَعَلِمَهُ آدَمُ اَلَّذِی خَلَقَهُ اَللَّهُ بِیَدِهِ وَ أَسْجَدَ لَهُ مَلاَئِکَتَهُ وَ عَلَّمَهُ أَسْمَاءَ کُلِّ شَیْءٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 55 , صفحه 275 )
67-در درّ منثور(ج 3 ص 34)از قتاده که خدا ستاره ها را برای سه خصلت ساخته،زیور آسمانند،راهنما و راننده شیاطین از آسمان هر که جز این گوید،در رأی و بهره و نصیبش خطا رفته،و ندانسته گفته و مردمی بنادانی در امر خدا بستاره ها پیشگوئی کنند که هر که بستاره چنانی زناشوئی کند چنین و چنان می شود و هر که بستاره چنانی سفر کند چنین می شود،بخدا هیچ ستاره نیست که بطالع آن سرخ و سیاه و بلند و کوتاه و زیبا و زشت زاده شوند،و اگر کسی غیب میدانست باید آدم علیه السّلام بداند که خدایش بدست خود آفرید،و فرشته ها را بسجده او واداشت و نام هر چیز را باو آموخت.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 231 )
ص : 7551
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِی عِمْرَانَ اَلْمُنْشِدِ عَنْ حُذَیْفَهَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ وَ اَللَّهِ لاَ وَ اَللَّهِ مَا نَقَصَ شَهْرُ رَمَضَانَ ، وَ لاَ یَنْقُصُ أَبَداً مِنْ ثَلاَثِینَ یَوْماً وَ ثَلاَثِینَ لَیْلَهً فَقُلْتُ لِحُذَیْفَهَ لَعَلَّهُ قَالَ لَکَ ثَلاَثِینَ لَیْلَهً وَ ثَلاَثِینَ یَوْماً کَمَا یَقُولُ اَلنَّاسُ اَللَّیْلَ قَبْلَ اَلنَّهَارِ فَقَالَ لِی حُذَیْفَهُ هَکَذَا سَمِعْتُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 270 )
ص : 7552
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ اِفْتَری عَلَی اَللّهِ کَذِباً أَوْ قالَ أُوحِیَ إِلَیَّ وَ لَمْ یُوحَ إِلَیْهِ شَیْءٌ قَالَ: نَزَلَتْ فِی اِبْنِ أَبِی سَرْحٍ اَلَّذِی کَانَ عُثْمَانُ اِسْتَعْمَلَهُ عَلَی مِصْرَ ، وَ هُوَ مِمَّنْ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ فَتْحِ مَکَّهَ هَدَرَ دَمَهُ وَ کَانَ یَکْتُبُ لِرَسُولِ اَللَّهِ فَإِذَا أَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «أَنَّ اَللّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ» کَتَبَ «إِنَّ اَللّهَ عَلِیمٌ حَکِیمٌ» فَیَقُولُ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: دَعْهَا فَإِنَّ اَللَّهَ عَلِیمٌ حَکِیمٌ وَ کَانَ اِبْنُ أَبِی سَرْحٍ یَقُولُ لِلْمُنَافِقِینَ: إِنِّی لَأَقُولُ مِنْ نَفْسِی مِثْلَ مَا یَجِیءُ بِهِ فَمَا یُغَیِّرُ عَلَیَّ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِیهِ اَلَّذِی أَنْزَلَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 745 )
ص : 7553
م، [تفسیر الإمام علیه السلام ] ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَقَدْ أَوْحَی اَللَّهُ فِیمَا مَضَی قَبْلَکُمْ إِلَی جَبْرَئِیلَ فَأَمَرَهُ أَنْ یَخْسِفَ بِبَلَدٍ یَشْتَمِلُ عَلَی اَلْکُفَّارِ وَ اَلْفُجَّارِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ یَا رَبِّ اِخْسِفْ بِهِمْ إِلاَّ بِفُلاَنٍ اَلزَّاهِدِ فَیَعْرِفُ مَا ذَا یَأْمُرُهُ اَللَّهُ بِهِ فَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَی بَلِ اِخْسِفْ بِهِمْ وَ بِفُلاَنٍ قَبْلَهُمْ فَسَأَلَ رَبَّهُ فَقَالَ رَبِّ عَرِّفْنِی لِمَ ذَلِکَ وَ هُوَ زَاهِدٌ عَابِدٌ قَالَ مَکَّنْتُ لَهُ وَ أَقْدَرْتُهُ فَهُوَ لاَ یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ لاَ یَنْهَی عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ کَانَ یَتَوَفَّرُ عَلَی حُبِّهِمْ وَ فِی غَضَبِی لَهُمْ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَکَیْفَ بِنَا وَ نَحْنُ لاَ نَقْدِرُ عَلَی إِنْکَارِ مَا نُشَاهِدُهُ مِنْ مُنْکَرٍ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَتَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ أَوْ لَیَعُمُّکُمُ اَللَّهُ بِعَذَابٍ ثُمَّ قَالَ مَنْ رَأَی مُنْکَراً فَلْیُنْکِرْهُ بِیَدِهِ إِنِ اِسْتَطَاعَ فَإِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ فَإِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ فَحَسْبُهُ أَنْ یَعْلَمَ اَللَّهُ مِنْ قَلْبِهِ أَنَّهُ لِذَلِکَ کَارِهٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 85 )
ص : 7554
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ رَکِبَ زَامِلَهً ثُمَّ وَقَعَ مِنْهَا فَمَاتَ دَخَلَ اَلنَّارَ .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 223 )
1-مفضّل بن عمر گوید؛امام صادق علیه السّلام فرمود:هر کس سوار بر شتر باردار شود و از آن بیفتد و بر اثر آن بمیرد وارد دوزخ می گردد. مصنّف این کتاب گوید:معنی فرمایش امام آن است که شخص روی بار شتر سوار شود و هنگام پائین آمدن بدون آنکه به دستاویزی تکیه کند خود را پرت کند،آن عمل ممنوع گردیده تا مبادا فردی از شما از روی عمد بیفتد و بر اثر آن بمیرد پس خود قاتل خویشتن گردد،و به سبب قتل نفس مستوجب ورود به جهنم گردد و این حدیث در صدد نهی از سوار شدن بر شتر باردار نیست،و جز این نیست که نهی فرمود از فرو افکندن خود از پشت آن بدون آنکه به پالان یا زین آن بچسبد.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 2 , ص 60 )
ص : 7555
کا، [الکافی] ، اَلْعِدَّهُ عَنْ سَهْلٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ دُرُسْتَ اَلْوَاسِطِیِّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ اَلْقَصِیرِ قَالَ: قُلْتُ لَهُ اَلْمُؤْمِنُ یَزُورُ أَهْلَهُ فَقَالَ نَعَمْ یَسْتَأْذِنُ رَبَّهُ فَیَأْذَنُ لَهُ فَیَبْعَثُ مَعَهُ مَلَکَیْنِ فَیَأْتِیهِمْ فِی بَعْضِ صُوَرِ اَلطَّیْرِ یَقَعُ فِی دَارِهِ یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ وَ یَسْمَعُ کَلاَمَهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 257 )
ص : 7556
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ أَبِی اَلْعَبَّاسِ وَ عُبَیْدٍ کُلِّهِمْ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا مَلَکَ اَلرَّجُلُ وَالِدَیْهِ أَوْ أُخْتَهُ أَوْ عَمَّتَهُ أَوْ خَالَتَهُ أَوْ بِنْتَ أَخِیهِ أَوْ بِنْتَ أُخْتِهِ وَ ذَکَرَ أَهْلَ هَذِهِ اَلْآیَهِ مِنَ اَلنِّسَاءِ عَتَقُوا جَمِیعاً وَ یَمْلِکُ عَمَّهُ وَ اِبْنَ أَخِیهِ وَ اِبْنَ أُخْتِهِ وَ اَلْخَالَ وَ لاَ یَمْلِکُ أُمَّهُ مِنَ اَلرَّضَاعَهِ وَ لاَ أُخْتَهُ وَ لاَ عَمَّتَهُ وَ لاَ خَالَتَهُ إِذَا مُلِکْنَ عَتَقْنَ ، وَ قَالَ مَا یَحْرُمُ مِنَ اَلنَّسَبِ فَإِنَّهُ یَحْرُمُ مِنَ اَلرَّضَاعِ وَ قَالَ یَمْلِکُ اَلذُّکُورَ مَا خَلاَ وَالِداً أَوْ وَلَداً وَ لاَ یَمْلِکُ مِنَ اَلنِّسَاءِ ذَاتَ رَحِمٍ مُحَرَّمٍ قُلْتُ یَجْرِی فِی اَلرَّضَاعِ مِثْلُ ذَلِکَ قَالَ نَعَمْ یَجْرِی فِی اَلرَّضَاعِ مِثْلُ ذَلِکَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِأَسَانِیدِهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ أَبِی اَلْعَبَّاسِ وَ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 247 )
ص : 7557
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ أَبِی قَدْ حَجَّ وَ وَالِدَتِی قَدْ حَجَّتْ وَ إِنَّ أَخَوَیَّ قَدْ حَجَّا وَ قَدْ أَرَدْتُ أَنْ أُدْخِلَهُمْ فِی حَجَّتِی کَأَنِّی قَدْ أَحْبَبْتُ أَنْ یَکُونُوا مَعِی فَقَالَ اِجْعَلْهُمْ مَعَکَ فَإِنَّ اَللَّهَ جَاعِلٌ لَهُمْ حَجّاً وَ لَکَ حَجّاً وَ لَکَ أَجْراً بِصِلَتِکَ إِیَّاهُمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 203 )
ص : 7558
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلظُّلْمُ ثَلاَثَهٌ ظُلْمٌ یَغْفِرُهُ اَللَّهُ وَ ظُلْمٌ لاَ یَغْفِرُهُ اَللَّهُ وَ ظُلْمٌ لاَ یَدَعُهُ اَللَّهُ فَأَمَّا اَلظُّلْمُ اَلَّذِی لاَ یَغْفِرُهُ فَالشِّرْکُ وَ أَمَّا اَلظُّلْمُ اَلَّذِی یَغْفِرُهُ فَظُلْمُ اَلرَّجُلِ نَفْسَهُ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَللَّهِ وَ أَمَّا اَلظُّلْمُ اَلَّذِی لاَ یَدَعُهُ فَالْمُدَایَنَهُ بَیْنَ اَلْعِبَادِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 330 )
حضرت باقر علیه السّلام فرمود: ستم بر سه گونه است: ستمی که خدا بیامرزد، و ستمی که خدا نیامرزد، و ستمی که خدا از آن صرف نظر کند، اما آن ستمی که خداوند نیامرزد شرک است، و اما آن ستمی که خدا بیامرزد ستمی است که انسانی بخویشتن کند میانه خود و خدای خود، و اما ستمی که خدا صرف نظر نکند حقوقی است که مردم بیکدیگر دارند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 23 )
1-از امام باقر(علیه السّلام)،فرمود: ستم بر سه گونه است:ستمی که خدا بیامرزد،و ستمی که خدا نیامرزد،و ستمی که خدا از آن صرف نظر نکند. اما ستمی که خدا نیامرزد:شرک است،و آنکه خدا بیامرزد: ظلم به نفس است،و آن ستمی که از آن صرف نظر نکند:دیونی است که بنده ها به یک دیگر دارند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 269 )
1-امام باقر علیه السّلام فرمود:
ستم بر سه قسم است:ستمی که خدا بیامرزد،و ستمی که خدا نیامرزد،و ستمی که خدا از آن صرف نظر نکند.
اما ستمی که خدا نیامرزد:شرک است،و آن که خدا بیامرزد:ظلم به نفس است،و آن ستمی که از آن صرف نظر نکند:دیونی است که مردم نسبت به هم دارند.
توضیح:ستم عبارت از کاری است که بجای خود به کار نرود در اینصورت هر گنهکار و یا مشرکی ستمکارند زیرا گناه و یا شرک انجام عملی است که حرکت در خلاف مسیر فطرت است و کاری است که مناسب با روش انسانها نیست.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 41 )
: ضعیف. و الظلم وضع الشیء غیر موضعه، فالمشرک ظالم لأنه جعل غیر الله تعالی شریکا له، و وضع العباده فی غیر محلها، و العاصی ظالم لأنه وضع المعصیه موضع الطاعه، فالشرک کأنه یشمل کل إخلال بالعقائد الإیمانیه، و المراد المغفره بدون التوبه کما قال عز و جل:
إِنَّ اَللّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ
*
. و أما الظلم الذی یغفره أی یمکن أن یغفره بدون التوبه کما قال
لِمَنْ یَشاءُ
*
و أما الظلم الذی لا یدعه أی لا یترک مکافأته فی الدنیا أو الأعم، و لعل التفنن فی العباره لأنه لیس من حقه سبحانه حتی یتعلق به المغفره، أو المعنی لا یدع تدارکه للمظلوم إما بالانتقام من الظالم أو بالتعویض للمظلوم، فلا ینافی الأخبار الداله علی أنه إذا أراد تعالی أن یغفر لمن عنده من حقوق الناس یعوض المظلوم حتی یرضی و المداینه بین العباد أی المعامله بینهم کنایه عن مطلق حقوق الناس، فإنها تترتب علی المعامله بینهم أو المراد به المحاکمه بین العباد فی القیامه، فإن سببها حقوق الناس، قال الجوهری: داینت فلانا إذا عاملته فأعطیت دینا و أخذت بدین، و الدین الجزاء و المکافاه، یقال: دانه دینا أی جازاه.
( مرآه العقول ؛ ج 10 , ص 296 )
ص : 7559
اَلْحَازِمُ مَنْ کَفَّ أَذَاهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 18 )
ص : 7560
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تُرْسِلَ اَلْکَلْبَ إِلَی اَلصَّیْدِ فَسَمِّ اَللَّهَ عَلَیْهِ فَإِنْ أَدْرَکْتَهُ حَیّاً فَاذْبَحْهُ وَ إِنْ أَدْرَکْتَهُ وَ قَدْ قَتَلَهُ کَلْبُکَ فَکُلْ مِنْهُ وَ إِنْ أَکَلَ بَعْضَهُ لِقَوْلِهِ فَکُلُوا مِمّا أَمْسَکْنَ عَلَیْکُمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 104 )
ص : 7561
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ مَنْ قَلَّمَ أَظْفَارَهُ یَوْمَ اَلسَّبْتِ أَوْ یَوْمِ اَلْخَمِیسِ وَ أَخَذَ مِنْ شَارِبِهِ عُوفِیَ مِنْ وَجَعِ اَلْأَضْرَاسِ وَ وَجَعِ اَلْعَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 120 )
و بهمان سند:رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:هر که ناخن گیرد روز شنبه و پنجشنبه و سبیل زند عافیت یابد از درد دندانها و درد چشم.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 78 )
ص : 7562
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِنْ کَانَ مَعَکَ مَرِیضٌ لاَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَرْمِیَ اَلْجِمَارَ فَاحْمِلْهُ إِلَی اَلْجَمْرَهِ وَ مُرْهُ أَنْ یَرْمِیَ مِنْ کَفِّهِ إِلَی اَلْجَمْرَهِ وَ إِنْ کَانَ کَسِیراً أَوْ مَبْطُوناً أَوْ ضَعِیفاً لاَ یَعْقِلُ وَ لاَ یَسْتَطِیعُ اَلْخُرُوجَ وَ لاَ اَلْحُمْلاَنَ فَارْمِ أَنْتَ عَنْهُ . وَ فِی بَعْضِ نُسَخِهِ : وَ مَنْ کَانَ مَعَکُمْ مِنَ اَلصِّبْیَانِ فَقَدِّمُوهُ إِلَی اَلْجُحْفَهِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ یُطَافُ بِهِمْ وَ یُرْمَی عَنْهُمْ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 77 )
ص : 7563
و فی أمالی شیخ الطّائفه - قدّس سرّه - بإسناده قال: قال الصّادق - علیه السّلام: - فی قوله: تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ اَلْمَضاجِعِ قال: کانوا لا ینامون حتّی یصلّوا العتمه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 294 )
ص : 7564
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ : عَنْ جَاثِلِیقٍ مِنْ جَثَالِقَهِ اَلنَّصَارَی یُقَالُ لَهُ بُرَیْهَهُ قَدْ مَکَثَ جَاثِلِیقَ اَلنَّصْرَانِیَّهِ سَبْعِینَ سَنَهً وَ کَانَ یَطْلُبُ اَلْإِسْلاَمَ وَ یَطْلُبُ مَنْ یَحْتَجُّ عَلَیْهِ مِمَّنْ یَقْرَأُ کُتُبَهُ وَ یَعْرِفُ اَلْمَسِیحَ بِصِفَاتِهِ وَ دَلاَئِلِهِ وَ آیَاتِهِ قَالَ وَ عُرِفَ بِذَلِکَ حَتَّی اِشْتَهَرَ فِی اَلنَّصَارَی وَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْیَهُودِ وَ اَلْمَجُوسِ حَتَّی اِفْتَخَرَتْ بِهِ اَلنَّصَارَی وَ قَالَتْ لَوْ لَمْ یَکُنْ فِی دِینِ اَلنَّصْرَانِیَّهِ إِلاَّ بُرَیْهَهُ لَأَجْزَأَنَا وَ کَانَ طَالِباً لِلْحَقِّ وَ اَلْإِسْلاَمِ مَعَ ذَلِکَ وَ کَانَتْ مَعَهُ اِمْرَأَهٌ تَخْدُمُهُ طَالَ مَکْثُهَا مَعَهُ وَ کَانَ یُسِرُّ إِلَیْهَا ضَعْفَ اَلنَّصْرَانِیَّهِ وَ ضَعْفَ حُجَّتِهَا قَالَ فَعُرِفَتْ ذَلِکَ مِنْهُ فَضَرَبَ بُرَیْهَهُ اَلْأَمْرَ ظَهْراً لِبَطْنٍ وَ أَقْبَلَ یَسْأَلُ فِرَقَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْمُخْتَلِفِیِنَ فِی اَلْإِسْلاَمِ مَنْ أَعْلَمُکُمْ وَ أَقْبَلَ یَسْأَلُ عَنْ أَئِمَّهِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ عَنْ صُلَحَائِهِمْ وَ عُلَمَائِهِمْ وَ أَهْلِ اَلْحِجَی مِنْهُمْ وَ کَانَ یَسْتَقْرِئُ فِرْقَهً فِرْقَهً لاَ یَجِدُ عِنْدَ اَلْقَوْمِ شَیْئاً وَ قَالَ لَوْ کَانَتْ أَئِمَّتُکُمْ أَئِمَّهً عَلَی اَلْحَقِّ لَکَانَ عِنْدَکُمْ بَعْضُ اَلْحَقِّ فَوُصِفَتْ لَهُ اَلشِّیعَهُ وَ وُصِفَ لَهُ هِشَامُ بْنُ اَلْحَکَمِ - فَقَالَ یُونُسُ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ فَقَالَ لِی هِشَامٌ بَیْنَمَا أَنَا عَلَی دُکَّانِی عَلَی بَابِ اَلْکَرْخِ جَالِسٌ وَ عِنْدِی قَوْمٌ یَقْرَءُونَ عَلَیَّ اَلْقُرْآنَ فَإِذَا أَنَا بِفَوْجِ اَلنَّصَارَی مَعَهُ مَا بَیْنَ اَلْقِسِّیسِینَ إِلَی غَیْرِهِمْ نَحْوٌ مِنْ مِائَهِ رَجُلٍ عَلَیْهِمُ اَلسَّوَادُ وَ اَلْبَرَانِسُ وَ اَلْجَاثِلِیقُ اَلْأَکْبَرُ فِیهِمْ بُرَیْهَهُ حَتَّی نَزَلُوا حَوْلَ دُکَّانِی وَ جُعِلَ لِبُرَیْهَهَ کُرْسِیٌّ یَجْلِسُ عَلَیْهِ فَقَامَتِ اَلْأَسَاقِفَهُ وَ اَلرَّهَابِنَهُ عَلَی عِصِیِّهِمْ وَ عَلَی رُءُوسِهِمْ بَرَانِسُهُمْ فَقَالَ بُرَیْهَهُ مَا بَقِیَ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ أَحَدٌ مِمَّنْ یُذْکَرُ بِالْعِلْمِ بِالْکَلاَمِ إِلاَّ وَ قَدْ نَاظَرْتُهُ فِی اَلنَّصْرَانِیَّهِ فَمَا عِنْدَهُمْ شَیْءٌ وَ قَدْ جِئْتُ أُنَاظِرُکَ فِی اَلْإِسْلاَمِ قَالَ فَضَحِکَ هِشَامٌ فَقَالَ یَا بُرَیْهَهُ إِنْ کُنْتَ تُرِیدُ مِنِّی آیَاتٍ کَآیَاتِ اَلْمَسِیحِ فَلَیْسَ أَنَا بِالْمَسِیحِ وَ لاَ مِثْلِهِ وَ لاَ أُدَانِیهِ ذَاکَ رُوحٌ طَیِّبَهٌ خَمِیصَهٌ مُرْتَفِعَهٌ آیَاتُهُ ظَاهِرَهٌ وَ عَلاَمَاتُهُ قَائِمَهٌ قَالَ بُرَیْهَهُ فَأَعْجَبَنِی اَلْکَلاَمُ وَ اَلْوَصْفُ قَالَ هِشَامٌ إِنْ أَرَدْتَ اَلْحِجَاجَ فَهَاهُنَا قَالَ بُرَیْهَهُ نَعَمْ فَإِنِّی أَسْأَلُکَ مَا نِسْبَهُ نَبِیِّکُمْ هَذَا مِنَ اَلْمَسِیحِ نِسْبَهَ اَلْأَبْدَانِ قَالَ هِشَامٌ اِبْنُ عَمِّ جَدِّهِ لِأُمِّهِ لِأَنَّهُ مِنْ وُلْدِ إِسْحَاقَ وَ مُحَمَّدٌ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ قَالَ بُرَیْهَهُ وَ کَیْفَ تَنْسُبُهُ إِلَی أَبِیهِ قَالَ هِشَامٌ إِنْ أَرَدْتَ نَسَبَهُ عِنْدَکُمْ أَخْبَرْتُکَ وَ إِنْ أَرَدْتَ نَسَبَهُ عِنْدَنَا أَخْبَرْتُکَ قَالَ بُرَیْهَهُ أُرِیدُ نَسَبَهُ عِنْدَنَا وَ ظَنَنْتُ أَنَّهُ إِذَا نَسَبَهُ نِسْبَتَنَا أَغْلِبُهُ قُلْتُ فَانْسُبْهُ بِالنِّسْبَهِ اَلَّتِی نَنْسُبُهُ بِهَا - قَالَ هِشَامٌ نَعَمْ تَقُولُونَ إِنَّهُ قَدِیمٌ مِنْ قَدِیمٍ فَأَیُّهُمَا اَلْأَبُ وَ أَیُّهُمَا اَلاِبْنُ قَالَ بُرَیْهَهُ اَلَّذِی نَزَلَ إِلَی اَلْأَرْضِ اَلاِبْنُ قَالَ هِشَامٌ اَلَّذِی نَزَلَ إِلَی اَلْأَرْضِ اَلْأَبُ قَالَ بُرَیْهَهُ اَلاِبْنُ رَسُولُ اَلْأَبِ قَالَ هِشَامٌ إِنَّ اَلْأَبَ أَحْکَمُ مِنَ اَلاِبْنِ لِأَنَّ اَلْخَلْقَ خَلْقُ اَلْأَبِ قَالَ بُرَیْهَهُ إِنَّ اَلْخَلْقَ خَلْقُ اَلْأَبِ وَ خَلْقُ اَلاِبْنِ قَالَ هِشَامٌ مَا مَنَعَهُمَا أَنْ یَنْزِلاَ جَمِیعاً کَمَا خُلِقَا إِذَا اِشْتَرَکَا قَالَ بُرَیْهَهُ کَیْفَ یَشْتَرِکَانِ وَ هُمَا شَیْءٌ وَاحِدٌ إِنَّمَا یَفْتَرِقَانِ بِالاِسْمِ قَالَ هِشَامٌ إِنَّمَا یَجْتَمِعَانِ بِالاِسْمِ قَالَ بُرَیْهَهُ جُهِلَ هَذَا اَلْکَلاَمُ قَالَ هِشَامٌ عُرِفَ هَذَا اَلْکَلاَمُ قَالَ بُرَیْهَهُ إِنَّ اَلاِبْنَ مُتَّصِلٌ بِالْأَبِ قَالَ هِشَامٌ إِنَّ اَلاِبْنَ مُنْفَصِلٌ مِنَ اَلْأَبِ قَالَ بُرَیْهَهُ هَذَا خِلاَفُ مَا یَعْقِلُهُ اَلنَّاسُ قَالَ هِشَامٌ إِنْ کَانَ مَا یَعْقِلُهُ اَلنَّاسُ شَاهِداً لَنَا وَ عَلَیْنَا فَقَدْ غَلَبْتُکَ لِأَنَّ اَلْأَبَ کَانَ وَ لَمْ یَکُنِ اَلاِبْنُ فَتَقُولُ هَکَذَا یَا بُرَیْهَهُ قَالَ مَا أَقُولُ هَکَذَا قَالَ فَلِمَ اِسْتَشْهَدْتَ قَوْماً لاَ تَقْبَلُ شَهَادَتَهُمْ لِنَفْسِکَ قَالَ بُرَیْهَهُ إِنَّ اَلْأَبَ اِسْمٌ وَ اَلاِبْنَ اِسْمٌ یَقْدِرُ بِهِ اَلْقَدِیمُ قَالَ هِشَامٌ اَلاِسْمَانِ قَدِیمَانِ کَقِدَمِ اَلْأَبِ وَ اَلاِبْنِ قَالَ بُرَیْهَهُ لاَ وَ لَکِنَّ اَلْأَسْمَاءَ مُحْدَثَهٌ قَالَ فَقَدْ جَعَلْتَ اَلْأَبَ اِبْناً وَ اَلاِبْنَ أَباً إِنْ کَانَ اَلاِبْنُ أَحْدَثَ هَذِهِ اَلْأَسْمَاءَ دُونَ اَلْأَبِ فَهُوَ اَلْأَبُ وَ إِنْ کَانَ اَلْأَبُ أَحْدَثَ هَذِهِ اَلْأَسْمَاءَ دُونَ اَلاِبْنِ فَهُوَ اَلْأَبُ وَ اَلاِبْنُ أَبٌ وَ لَیْسَ هَاهُنَا اِبْنٌ قَالَ بُرَیْهَهُ إِنَّ اَلاِبْنَ اِسْمٌ لِلرُّوحِ حِینَ نَزَلَتْ إِلَی اَلْأَرْضِ - قَالَ هِشَامٌ فَحِینَ لَمْ تَنْزِلْ إِلَی اَلْأَرْضِ فَاسْمُهَا مَا هُوَ قَالَ بُرَیْهَهُ فَاسْمُهَا اِبْنٌ نَزَلَتْ أَوْ لَمْ تَنْزِلْ - قَالَ هِشَامٌ فَقَبْلَ اَلنُّزُولِ هَذِهِ اَلرُّوحُ کُلُّهَا وَاحِدَهٌ وَ اِسْمُهَا اِثْنَانِ قَالَ بُرَیْهَهُ هِیَ کُلُّهَا وَاحِدَهٌ رُوحٌ وَاحِدَهٌ قَالَ قَدْ رَضِیتَ أَنْ تَجْعَلَ بَعْضَهَا اِبْناً وَ بَعْضَهَا أَباً قَالَ بُرَیْهَهُ لاَ لِأَنَّ اِسْمَ اَلْأَبِ وَ اِسْمَ اَلاِبْنِ وَاحِدٌ قَالَ هِشَامٌ فَالاِبْنُ أَبُو اَلْأَبِ وَ اَلْأَبُ أَبُو اَلاِبْنِ وَ اَلاِبْنُ وَاحِدٌ قَالَتِ اَلْأَسَاقِفَهُ بِلِسَانِهَا لِبُرَیْهَهَ مَا مَرَّ بِکَ مِثْلُ ذَا قَطُّ تَقُومُ فَتَحَیَّرَ بُرَیْهَهُ وَ ذَهَبَ لِیَقُومَ فَتَعَلَّقَ بِهِ هِشَامٌ قَالَ مَا یَمْنَعُکَ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ أَ فِی قَلْبِکَ حَزَازَهٌ فَقُلْهَا وَ إِلاَّ سَأَلْتُکَ عَنِ اَلنَّصْرَانِیَّهِ مَسْأَلَهً وَاحِدَهً تَبِیتُ عَلَیْهَا لَیْلَکَ هَذَا فَتُصْبِحُ وَ لَیْسَ لَکَ هِمَّهٌ غَیْرِی قَالَتِ اَلْأَسَاقِفَهُ لاَ تُرِدْ هَذِهِ اَلْمَسْأَلَهَ لَعَلَّهَا تُشَکِّکُکَ قَالَ بُرَیْهَهُ قُلْهَا یَا أَبَا اَلْحَکَمِ قَالَ هِشَامٌ أَ فَرَأَیْتَکَ اَلاِبْنُ یَعْلَمُ مَا عِنْدَ اَلْأَبِ قَالَ نَعَمْ قَالَ أَ فَرَأَیْتَکَ اَلْأَبُ یَعْلَمُ کُلَّ مَا عِنْدَ اَلاِبْنِ قَالَ نَعَمْ قَالَ أَ فَرَأَیْتَکَ تُخْبِرُ عَنِ اَلاِبْنِ أَ یَقْدِرُ عَلَی حَمْلِ کُلِّ مَا یَقْدِرُ عَلَیْهِ اَلْأَبُ قَالَ نَعَمْ قَالَ أَ فَرَأَیْتَکَ تُخْبِرُ عَنِ اَلْأَبِ أَ یَقْدِرُ عَلَی کُلِّ مَا یَقْدِرُ عَلَیْهِ اَلاِبْنُ قَالَ نَعَمْ قَالَ هِشَامٌ فَکَیْفَ یَکُونُ وَاحِدٌ مِنْهُمَا اِبْنَ صَاحِبِهِ وَ هُمَا مُتَسَاوِیَانِ وَ کَیْفَ یَظْلِمُ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا صَاحِبَهُ قَالَ بُرَیْهَهُ لَیْسَ مِنْهُمَا ظُلْمٌ قَالَ هِشَامٌ مِنَ اَلْحَقِّ بَیْنَهُمَا أَنْ یَکُونَ اَلاِبْنُ أَبَ اَلْأَبِ وَ اَلْأَبُ اِبْنَ اَلاِبْنِ بِتْ عَلَیْهَا یَا بُرَیْهَهُ وَ اِفْتَرَقَ اَلنَّصَارَی وَ هُمْ یَتَمَنَّوْنَ أَنْ لاَ یَکُونُوا رَأَوْا هِشَاماً وَ لاَ أَصْحَابَهُ قَالَ فَرَجَعَ بُرَیْهَهُ مُغْتَمّاً مُهْتَمّاً حَتَّی صَارَ إِلَی مَنْزِلِهِ فَقَالَتِ اِمْرَأَتُهُ اَلَّتِی تَخْدُمُهُ مَا لِی أَرَاکَ مُهْتَمّاً مُغْتَمّاً فَحَکَی لَهَا اَلْکَلاَمَ اَلَّذِی کَانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ هِشَامٍ - فَقَالَتْ لِبُرَیْهَهَ وَیْحَکَ أَ تُرِیدُ أَنْ تَکُونَ عَلَی حَقٌٍّّ أَوْ عَلَی بَاطِلٍ فَقَالَ بُرَیْهَهُ بَلْ عَلَی اَلْحَقِّ فَقَالَتْ لَهُ أَیْنَمَا وَجَدْتَ اَلْحَقَّ فَمِلْ إِلَیْهِ وَ إِیَّاکَ وَ اَللَّجَاجَهَ فَإِنَّ اَللَّجَاجَهَ شَکٌّ وَ اَلشَّکُّ شُؤْمٌ وَ أَهْلُهُ فِی اَلنَّارِ قَالَ فَصَوَّبَ قَوْلَهَا وَ عَزَمَ عَلَی اَلْغُدُوِّ عَلَی هِشَامٍ قَالَ فَغَدَا عَلَیْهِ وَ لَیْسَ مَعَهُ أَحَدٌ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالَ یَا هِشَامُ أَ لَکَ مَنْ تَصْدُرُ عَنْ رَأْیِهِ وَ تَرْجِعُ إِلَی قَوْلِهِ وَ تَدِینُ بِطَاعَتِهِ قَالَ هِشَامٌ نَعَمْ یَا بُرَیْهَهُ قَالَ وَ مَا صِفَتُهُ قَالَ هِشَامٌ فِی نَسَبِهِ أَوْ فِی دِینِهِ قَالَ فِیهِمَا جَمِیعاً صِفَهِ نَسَبِهِ وَ صِفَهِ دِینِهِ قَالَ هِشَامٌ أَمَّا اَلنَّسَبُ خَیْرُ اَلْأَنْسَابِ رَأْسُ اَلْعَرَبِ وَ صَفْوَهُ قُرَیْشٍ وَ فَاضِلُ بَنِی هَاشِمٍ کُلُّ مَنْ نَازَعَهُ فِی نَسَبِهِ وَجَدَهُ أَفْضَلَ مِنْهُ لِأَنَّ قُرَیْشاً أَفْضَلُ اَلْعَرَبِ وَ بَنِی هَاشِمٍ أَفْضَلُ قُرَیْشٍ وَ أَفْضَلُ بَنِی هَاشِمٍ خَاصُّهُمْ وَ دَیِّنُهُمْ وَ سَیِّدُهُمْ وَ کَذَلِکَ وُلْدُ اَلسَّیِّدِ أَفْضَلُ مِنْ وُلْدِ غَیْرِهِ وَ هَذَا مِنْ وُلْدِ اَلسَّیِّدِ قَالَ فَصِفْ دِینَهُ قَالَ هِشَامٌ شَرَائِعَهُ أَوْ صِفَهَ بَدَنِهِ وَ طَهَارَتِهِ قَالَ صِفَهَ بَدَنِهِ وَ طَهَارَتِهِ قَالَ هِشَامٌ مَعْصُومٌ فَلاَ یَعْصِی وَ سَخِیٌّ فَلاَ یَبْخَلُ شُجَاعٌ فَلاَ یَجْبُنُ وَ مَا اُسْتُودِعَ مِنَ اَلْعِلْمِ فَلاَ یَجْهَلُ حَافِظٌ لِلدِّینِ قَائِمٌ بِمَا فُرِضَ عَلَیْهِ مِنْ عِتْرَهِ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ جَامِعُ عِلْمِ اَلْأَنْبِیَاءِ یَحْلُمُ عِنْدَ اَلْغَضَبِ وَ یُنْصِفُ عِنْدَ اَلظُّلْمِ وَ یُعِینُ عِنْدَ اَلرِّضَا وَ یُنْصِفُ مِنَ اَلْوَلِیِّ وَ اَلْعَدُوِّ وَ لاَ یَسْأَلُ شَطَطاً فِی عَدُوِّهِ وَ لاَ یَمْنَعُ إِفَادَهَ وَلِیِّهِ یَعْمَلُ بِالْکِتَابِ وَ یُحَدِّثُ بِالْأُعْجُوبَاتِ مِنْ أَهْلِ اَلطَّهَارَاتِ یَحْکِی قَوْلَ اَلْأَئِمَّهِ اَلْأَصْفِیَاءِ لَمْ تُنْقَضْ لَهُ حَجَّهٌ وَ لَمْ یَجْهَلْ مَسْأَلَهً یُفْتِی فِی کُلِّ سُنَّهٍ وَ یَجْلُو کُلَّ مُدْلَهِمَّهٍ قَالَ بُرَیْهَهُ وَصَفْتَ اَلْمَسِیحَ فِی صِفَاتِهِ وَ أَثْبَتَّهُ بِحُجَجِهِ وَ آیَاتِهِ إِلاَّ أَنَّ اَلشَّخْصَ بَائِنٌ عَنْ شَخْصِهِ وَ اَلْوَصْفَ قَائِمٌ بِوَصْفِهِ فَإِنْ یَصْدُقِ اَلْوَصْفُ نُؤْمِنْ بِالشَّخْصِ قَالَ هِشَامٌ إِنْ تُؤْمِنْ تَرْشُدْ وَ إِنْ تَتَّبِعِ اَلْحَقَّ لاَ تُؤَنَّبْ ثُمَّ قَالَ هِشَامٌ یَا بُرَیْهَهُ مَا مِنْ حُجَّهٍ أَقَامَهَا اَللَّهُ عَلَی أَوَّلِ خَلْقِهِ إِلاَّ أَقَامَهَا عَلَی وَسَطِ خَلْقِهِ وَ آخِرِ خَلْقِهِ فَلاَ تَبْطُلُ اَلْحُجَجُ وَ لاَ تَذْهَبُ اَلْمِلَلُ وَ لاَ تَذْهَبُ اَلسُّنَنُ قَالَ بُرَیْهَهُ مَا أَشْبَهَ هَذَا بِالْحَقِّ وَ أَقْرَبَهُ مِنَ اَلصِّدْقِ وَ هَذِهِ صِفَهُ اَلْحُکَمَاءِ یُقِیمُونَ مِنَ اَلْحُجَّهِ مَا یَنْفُونَ بِهِ اَلشُّبْهَهَ قَالَ هِشَامٌ نَعَمْ فَارْتَحَلاَ حَتَّی أَتَیَا اَلْمَدِینَهَ وَ اَلْمَرْأَهُ مَعَهُمَا وَ هُمَا یُرِیدَانِ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَقِیَا مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَحَکَی لَهُ هِشَامٌ اَلْحِکَایَهَ فَلَمَّا فَرَغَ قَالَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَا بُرَیْهَهُ کَیْفَ عِلْمُکَ بِکِتَابِکَ قَالَ أَنَا بِهِ عَالِمٌ قَالَ کَیْفَ ثِقَتُکَ بِتَأْوِیلِهِ قَالَ مَا أَوْثَقَنِی بِعِلْمِی فِیهِ قَالَ فَابْتَدَأَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ بِقِرَاءَهِ اَلْإِنْجِیلِ قَالَ بُرَیْهَهُ وَ اَلْمَسِیحُ لَقَدْ کَانَ یَقْرَأُ هَکَذَا وَ مَا قَرَأَ هَذِهِ اَلْقِرَاءَهَ إِلاَّ اَلْمَسِیحُ ثُمَّ قَالَ بُرَیْهَهُ إِیَّاکَ کُنْتُ أَطْلُبُ مُنْذُ خَمْسِینَ سَنَهً أَوْ مِثْلَکَ قَالَ فَآمَنَ وَ حَسُنَ إِیمَانُهُ وَ آمَنَتِ اَلْمَرْأَهُ وَ حَسُنَ إِیمَانُهَا قَالَ فَدَخَلَ هِشَامٌ وَ بُرَیْهَهُ وَ اَلْمَرْأَهُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ حَکَی هِشَامٌ اَلْحِکَایَهَ وَ اَلْکَلاَمَ اَلَّذِی جَرَی بَیْنَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ بُرَیْهَهَ - فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اَللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ فَقَالَ بُرَیْهَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَنَّی لَکُمُ اَلتَّوْرَاهُ وَ اَلْإِنْجِیلُ وَ کُتُبُ اَلْأَنْبِیَاءِ قَالَ هِیَ عِنْدَنَا وِرَاثَهً مِنْ عِنْدِهِمْ نَقْرَؤُهَا کَمَا قَرَءُوهَا وَ نَقُولُهَا کَمَا قَالُوهَا إِنَّ اَللَّهَ لاَ یَجْعَلُ حُجَّهً فِی أَرْضِهِ یُسْأَلُ عَنْ شَیْءٍ فَیَقُولُ لاَ أَدْرِی فَلَزِمَ بُرَیْهَهُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّی مَاتَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ لَزِمَ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ حَتَّی مَاتَ فِی زَمَانِهِ فَغَسَّلَهُ بِیَدِهِ وَ کَفَّنَهُ بِیَدِهِ وَ لَحَدَهُ بِیَدِهِ وَ قَالَ هَذَا حَوَارِیٌّ مِنْ حَوَارِیِّی اَلْمَسِیحِ یَعْرِفُ حَقَّ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ فَتَمَنَّی أَکْثَرُ أَصْحَابِهِ أَنْ یَکُونُوا مِثْلَهُ .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 270 )
پدرم«ره»گفت که حدیث کردند ما را احمد بن ادریس و محمد بن یحیی عطار از محمد بن احمد از ابراهیم بن هاشم از محمد بن حماد از حسن بن ابراهیم از یونس بن عبد الرحمن از هشام بن حکم از جاثلیقهای نصاری که او را بریهه میگفتند و او هفتاد سال مکث نمود و جاثلیق نصرانیت بود و اسلام را طلب مینمود و کسی را میجست که بر آن استدلال کند و حجت آورد از کسانی که کتابهای آن را بخواند و حضرت مسیح را بصفات و دلائل و آیاتش بشناسد راوی میگوید که بریهه باین امر معروف و مشهور شد بمرتبۀ که در میان نصارا و مسلمانان و یهود و مجوس شهرت یافت تا آنکه نصاری باو نازیدند و گفتند که اگر در دین نصرانیت کسی نبود مگر بریهه ما را بی نیاز مینمود و با وجود این طالب از برای پیوستن بدین اسلام یا جویای از برای حق و دین اسلام بود و با او زنی بود که او را خدمت مینمود که درنگش بریهه طولی کشیده بود و بریهه ضعف نصرانیت و ضعف حجت آن را بسوی آن زن راز میگفت و در خفاء این مطلب را باو بروز میداد راوی میگوید که پس آن زن این مطلب را از او شناخت و بریهه این امر را پشت و شکم زد و نهایت دقت و جستجو و کاوش نمود و احتمال دارد که معنی کلام این باشد که این امر را در پشت شکم زد یعنی در دل نگاه نداشت و بروز داد و شروع کرد که از پیشوایان مسلمانان و از صلحاء و علماء ایشان و اهل عقل و خردمندان از ایشان سؤال مینمود و فرقه فرقه را جستجوی بسیار میکرد و از پی هر یک میرفت یا ده بده میگشت و در نزد آن گروه هیچ نمی یافت و گفت که اگر پیشوایان شما بر حق بودند هر آینه در نزد شما بعضی از حق می بود پس گروه شیعه را از برایش وصف کردند و هشام بن حکم نیز از برایش وصف شدیونس بن عبد الرحمن گفت که هشام بن حکم بمن گفت که در بین آنکه من بر بالای دکان خویش که بر در کرخ یعنی محلۀ بغداد بود نشسته بودم و در نزد من گروهی بودند که قرآن بر من میخواندند ناگاه گروهی از نصاری را دیدم که با او می آیند ما بین قسیسها تا غیر ایشان که بعضی قسیس و امام نصاری بودند و بعضی غیر قسیس قریب بصد مرد که جامۀ سیاه و برنسها را پوشیده بودند و برنس بضم باء و نون و سکون راء کلاه دراز روی پوش باشد که فرنگیان بر سر گذارند و جاثلیق بزرگتر در میان ایشان بریهه بود تا آنکه در گرداگرد دکان من ایستادند و از برای بریهه کرسی قرار داده شد که بر آن بنشیند و اسقفها و راهبان ایستادند و بر عصاهای خویش تکیۀ دادند و بر نسلهای ایشان بر سرهای ایشان بود پس بریهه گفت که در میان مسلمانان کسی باقی نماند از کسانی که بعلم کلام یاد میشوند مگر آنکه بنصرانیت با او مباحثه و گفتگو کردم و در نزد ایشان هیچ نبود و حال آمده ام که با تو در دین اسلام مباحثه کنم راوی میگوید که هشام بن حکم خندید و گفت ای بریهه اگر از من معجزاتی را چون معجزات حضرت مسیح میخواهی من نه مسیحم و نه مانند او و نه باو نزدیک میتوانم شد و آن حضرت روحی است پاک و پاکیزه لاغر میان برآمده که آیاتش ظاهر و هویدا و علاماتش قائم و بر پا است بریهه گفت که این کلام و وصف مرا خوش آمد هشام گفت که اگر محاجه یعنی بر یک دیگر حجت آوردن را اراده داری اینجا بیا بریهه گفت آری من از تو سؤال میکنم که نسبت و نژاد این پیغمبر شما از حضرت مسیح به نسبت ابدان چه نسبت است و چه خویشی دارند هشام گفت که پسر عموی جد اوست زیرا که او از فرزندان اسحق است و محمد از فرزندان اسماعیل بریهه گفت که چگونه او را بخدا نسبت میدهی و بآن جناب چه نسبت دارد هشام گفت که اگر نسبت او را در نزد شما میخواهی شما را خبر دهم و اگر نسبتش را در نزد ما میخواهی ترا خبر دهم بریهه گفت که نسبتش را در نزد ما میخواهم و گفت که گمان کردم که هشام هر گاه آن حضرت را به نسبت ما نسبت دهد بر او غالب شوم گفتم پس آن حضرت را نسبت ده به نسبتی که ما را بآن نسبت میدهیم هشام گفت آری شما میگوئید که آن حضرت قدیمی است از قدیم پس کدام از این دو قدیم پدر است و کدام یک از ایشان پسر بریهه گفت که آنکه بسوی زمین فرود آمده پسر است و پسر فرستاده پدر است هشام گفت که پدر از پسر استوارتر است زیرا که خلق آفریدۀ پدرند بریهه گفت که خلق هم آفریدۀ پدرند و هم آفریدۀ پسر هشام گفت که چه ایشان را منع کرد از آنکه هر دو فرود آیند چنان که هر دو آفریده اند هر گاه شریک باشند بریهه گفت که چگونه شریک باشند و حال آنکه این دو یک چیزند جز این نیست که بنام از یک دیگر جدا میشوند هشام گفت جز این نیست که بنام با یک دیگر اجتماع میکنند بریهه گفت که این کلام مجهول است که کسی معنی آن را نمیداند هشام گفت که این کلام معروف است که همه کس آن را می شناسند و میدانند بریهه گفت که پسر بپدر پیوسته هشام گفت که پسر از پدر جدا است بریهه گفت که اینک خلاف آن چیزیست که مردم آن را تعقل میکنند و میفهمند هشام گفت که اگر آنچه مردم آن را تعقل میکنند شاهد از برای ما و شاهد بر ما باشد من بر تو غالب شدم زیرا که پدر بود و پسر نبود پس ای بریهه تو همچنین میگوئی گفت نه من همچنین نمیگویم هشام گفت پس چرا گواه میگردانی گروهی را که گواهی ایشان را از برای خودت نمی پذیری بریهه گفت که پدر نامی است و پسر نامی بقدرتش که قدیم است هشام گفت که این دو نام قدیم اند چون قدم پدر و پسر بریهه گفت نه و لیکن نامها حادث اند هشام گفت پس پدر را پسر و پسر را پدر گردانیدی اگر پدر چنان باشد که این نامها را احداث کرده باشد نه پسر پس پسر پدر است و اگر پسر چنان باشد که این نامها را احداث کرده باشد پس پدر پسر است و پسر پدر و در اینجا پسری نیست بریهه گفت که پسر نام از برای روح است در هنگامی که بسوی زمین فرود آمد هشام گفت پس در آن هنگام که بسوی زمین فرود نیامده بود نامش چه بود بریهه گفت که نامش پسر بود خواه فرود آمده بود و خواه فرود نیامده بودهشام گفت پس پیش از فرود آمدن این روح نام همۀ آن یکی بود یا نامش دو بود بریهه گفت که همۀ آن یکی و یکروح بود هشام گفت که راضی شدی که بعضی از آن را پسر و بعضی از آن را پدر قرار دهی بریهه گفت نه زیرا که نام پدر و نام پسر یکی است هشام گفت پس پسر پدر پدر و پدر پسر پسر است پس پدر و پسر یکی است اسقفها بزبان خود ببریهه گفتند که هرگز مثل این بتو نگذشت و بکسی بر نخوردی که مانند این مرد باشد برمیخیزیم پس بریهه سرگردان شد و رفت که برخیزد هشام باو در آویخت و گفت چه تو را از دین اسلام منع میکند آیا در دلت دردیست که از غایت خشم بهمرسیده باشد پس آن را بگو و اگر نه تو را از نصرانیت یک مسأله می پرسم که امشب بر سر آن شب بروز آوری که خواب نکنی و شب همه در فکر آن باشی پس صبح کنی و تو را همت و مقصودی غیر از من نباشد که تمام اوقات خود را صرف این کنی که مرا ببینی اسقفها گفتند که این مسأله را مخواه چه شاید که آن تو را در شک اندازد راوی میگوید که بریهه گفت که ای ابا الحکم آن مسأله را بگو هشام گفت مرا خبر ده که پسر آنچه را که در نزد پدر است میداند بریهه گفت آری هشام گفت پس پدر میداند آنچه را که پسر آن را میداند بریهه گفت آری هشام گفت مرا خبر ده از پسر که آیا قدرت دارد بر همه آنچه پدر بر آن قدرت دارد بریهه گفت آری هشام گفت مرا خبر ده از پدر که آیا قدرت دارد بر همه آنچه پسر بر آن قدرت دارد بریهه گفت آری هشام گفت پس چگونه یکی از این دو پسر صاحب خود که آن دیگر است باشد و حال آنکه این دو برابرند و چگونه هر یک از ایشان بر صاحب خود ستم میکند بریهه گفت که از ایشان ستمی نیست هشام گفت که از جمله حق در میان ایشان آنست که پسر پدر پدر و پدر پسر پسر باشد ای بریهه بر سر این مسأله شب بروز آور و تمام شب در آن فکر کن و نصاری متفرق شدند و ایشان آرزو میکردند که هشام و اصحاب او را ندیده باشند راوی میگوید که پس بریهه غمگین و اندوهناک برگشت تا بمنزل خود شد زنش که او را خدمت میکرد گفت مرا چه می شود که تو را اندوهناک و غمگین می بینم بریهه سخنانی را که در میان او و هشام واقع شده بود از برایش حکایت نمود آن زن گفتکه وای بر تو آیا میخواهی که بر حق باشی یا بر باطل بریهه گفت بلکه میخواهم که بر حق باشم آن زن گفت که در هر جا و هر زمان که حق را یافتی بسوی آن میل کن و بپرهیز از ستیزه کردن زیرا که ستیزه شک است و شک شوم و نامبارک و اهل آن در آتش دوزخ اند راوی میگوید که پس بریهه گفتار آن زن را صواب شمرد و بر صبح کردن بر هشام عزم کرد و دل بر آن بست که صبح زود بنزد هشام رود راوی میگوید که پس صبح زود بجانب هشام رفت و کسی از یارانش با او نبود و گفت که ای هشام آیا تو را کسی هست که از رأی او صادر شوی و سیر معنی باز کردی چنان که تشنه از آبشخوار سیراب باز میگردد و بدون رای او کار نکنی و بقولش رجوع کنی و بطاعتش اعتقاد و دین داری نمائی هشام گفت آری ای بریهه بریهه گفت که صفتش چیست هشام گفت که در نسبش یا در دینش بریهه گفت که در هر دو هم نسبش را وصف کن و هم دینش را وصف کن هشام گفت اما نسب بهترین نسبها است چه سر عرب و برگزیدۀ قریش و فاضل بنی هاشم است هر که با او منازعه کند در نسبش او را از خود فاضلتر یابد زیرا که قریش فاضلترین عربند و بنی هاشم از همه قریش فاضلترند و فاضلترین بنی هاشم خاص و دین و سید ایشان است و همچنین فرزند سید از فرزند غیر سید فاضلتر است و اینک از فرزند سید است بریهه گفت که دینش را وصف کردن که شریعتهای او را وصف کنم یا صفت بدن و طهارتش را بریهه گفت که بدن و طهارتش را وصف کن هشام گفت معصوم است که گناه نمیکند و سخاوت دارد که بخل نمیورزد و دلیریست که بیدل نمیشود و نمیترسد و آنچه از علم باو سپرده شده جاهل نباشد که نداند دین را حافظ است و بآنچه بر او فرض و واجب شده قائم و بر پا و از عترت و فرزندان پیغمبران و جامع علم همۀ پیغمبرانست در نزد غضب حلم میکند و در نزد ظلم انصاف میدهد و در نزد رضا یاری مینماید و از دوست و دشمن داد می ستاند و از دوستش جوز و دروغی را در باب دشمنش نمیخواهد و افادۀ دوستش را منع نمیفرماید و افاده بکسر همزه چهار معنی دارد اول چیزی دادن دویم چیزی ستاندن سیم چیزی بکسی رسانیدن چهارم چیزی گرفتن از کسی و بکتاب خدا عمل میکند و بچیزهای عجیب که مردم از آن تعجب کنند حدیث میگوید و خبر میدهد و از اهل طهارتها است که گفتار پیشوایان برگزیدگان را حکایت میفرماید و حجتی از برایش شکسته و باطل نشده و هیچ مسأله را جاهل نبوده که نداند در باب هر سنت و طریقۀ فتوی میدهد و هر تاری را روشن می سازدبریهه گفت که حضرت مسیح را وصف کردی در صفاتش و او را اثبات نمودی بحجتها و نشانیها یا معجزاتش مگر آنکه این شخص از شخص آن حضرت جدا است و این وصف بوصفش قائم و برپاست پس اگر این وصف راست باشد ما باین شخص ایمان می آوریم هشام گفت که اگر ایمان آوردی راه راست یابی و اگر حق را پیروی کنی کسی تو را ملامت و سرزنش نتواند کرد بعد از آن گفت که ای بریهه هیچ حجتی نیست که خدا آن را بر اول خلقش اقامه و بر پا داشته باشد مگر آنکه آن را بر وسط و آخر خلقش اقامه فرموده پس حجتها باطل نمیشود و ملتها ضایع نمیگردد و سنتها نمیرود و نابود نخواهد شد بریهه گفت که اینک چه بسیار بحق شباهت دارد و همین چه براستی نزدیکست و این صفت صفت حکیمان است که از حجت اقامه کنند آنچه را که بآن شبهه را نیست و نابود سازند هشام گفت آری پس کوچ کردند تا بمدینه آمدند و آن زن همراه ایشان بود و هشام و بریهه حضرت صادق(علیه السّلام)را میخواستند پس حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام را ملاقات نمودند پس هشام این حکایت را از برای حضرت نقل و حکایت کرد و چون فارغ شد حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام فرمود که ای بریهه دانش تو بکتاب خدا که انجیل است چگونه باشد آیا آن را میدانی بریهه عرض کرد که من بآن دانایم حضرت فرمود که وثوق و اعتمادت بتاویل و تفسیر آن چگونه است عرض کرد که بسیار وثوق بخود دارم بعلم خویش بآن هشام می گوید که پس حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام بخواندن انجیل آغاز فرمود بریهه گفت بحق حضرت مسیح که مسیح این را چنین میخواند و این قرائت را کسی نخواند مگر حضرت مسیح بعد از آن بریهه گفت که مدت پنجاه سالست که تو یا مثل تو را طلب میکردم هشام میگوید که پس بریهه ایمان آورده و ایمانش خوش بود که مؤمن خوبی شد و آن زن نیز ایمان آورد و ایمانش خوب بود راوی میگوید که پس هشام و بریهه و آن زن بر حضرت صادق(علیه السّلام)داخل شدند و هشام این حکایت و سخنی را که در میان حضرت امام موسی(علیه السّلام)و بریهه جاری شده بود حکایت نمودحضرت صادق(علیه السّلام)فرمود که«
ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اَللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ
» یعنی ایشان فرزندانی چندند که بعضی از ایشان از بعضی دیگر زاده شده اند یعنی اولاد پسندیده از پدران برگزیده و خدا شنوا است با قوال مردمان دانا است باعمال ایشان بریهه عرض کرد که فدای تو گردم از کجا شما را توریه و انجیل و کتابهای پیغمبران و علم بآنها دست بهم داده حضرت فرمود که اینها در نزد ما است بطریقۀ میراث از نزد ایشان و اینها را میخوانیم چنان که ایشان اینها را خوانده اند و اینها را میگوئیم و تفسیر میکنیم چنان که ایشان اینها را گفته اند بدرستی که خدا در زمین خود حجتی را قرار نمیدهد که از چیزی سؤال شود پس بگوید که نمیدانم بعد از آن بریهه دست از حضرت صادق(علیه السّلام)بر نداشت تا آن حضرت از دنیا رحلت فرمود پس ملازم حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام شد و در خدمتش میبود تا در زمان آن حضرت فوت شد و حضرت او را بدست خود غسل داد و بدست خود او را کفن پوشانید و بدست خود او را در لحد خوابانید و فرمود که اینک یک حواری از حواریان و خاصی از خاصان حضرت مسیح است که آن حضرت را یاری مینمود و بدل تصدیق او کرده بود و حق خدا را بر خود می شناخت راوی میگوید پس بیشتر اصحاب آن حضرت آرزو کردند که چون بریهه باشند «مترجم گوید»جاثلیق عالم و عابد و حاکم ترسایانست و نیز قاضی و حکیم ایشان و در قاموس مذکور است که جاثلیق بفتح ثاء سه نقطه رئیس نصاری است که در بلاد اسلام در شهر بغداد باشد و در زیر دست بطریق انطاکیه میباشد بعد از آن مطران زیر دست او است بعد از آن اسقف است که در شهری میباشد بعد از آن بعد از آن قسیس است بعد از آن شماس و گفته که بطریق بر وزن کبریت قائد و لشکر کشتی است از لشکرکشان روم که ده هزار نفر در تحت او باشند بعد از آن طرخانست که پنج هزار نفر در تحت اویند بعد از آن قومس است که دویست نفر در تحت اویند و اسقف بضم یکم و سیم با تشدید فاء مهتر و پیشوای ترسایانست در دین چنان که در بعضی از لغات معتبره و مسطور است و در مؤید الفضلاء مذکور است که زنجیر پوش و انجیل خوان و دانشمندان ترسایان که خوش آواز باشند و در قاموس میگوید و اسقف رئیس نصاری است در دین یا پادشاهی که فروتنی بر خود بندد در رفتارش یا عالم یا اسقف بالاتر از قسیس و پست تر از مطران است و گفته که قس چو قسیس رئیس نصاری است و سماس از جمله رؤساء نصاری است که میان سر خود را می تراشد و لازم کنشت میباشد و بریهه بر وزن غفیله تصغیر ابراهیم است و در بعضی از نسخ کافی بریه بدون هاء است و آن بر وزن حسین یا قریه است و اول اظهر مینماید
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 313 )
1-هشام بن حکم می گوید:جاثلیق مسیحی از میان دانشمندان بزرگ مسیحی که به او بریهه می گفتند،هفتاد سال رهبری دینی مسیحیان را برعهده داشت و در جست وجوی اسلام بود و از کسانی بود که کتاب های اسلام را خوانده و مسیح را خوب می شناخت و با او مناظره می کردند. خصوصیّات و نشانه های اسلام را می پرسید و به این دانش ها شناخته شده بود[و در مجموع]در میان مسیحیان،مسلمانان،یهودیان و مجوسیان مشهور بود و مسیحیان به او افتخار می کردند و می گفتند:اگر در میان مسیحیّت کسی به جز بریهه نبود برای ما کافی بود و به دنبال حقیقت و اسلام بود.با او زنی بود که خدمتکاری اش می کرد و زمان زیادی را با او گذرانده بود و همین زن ضعف های مسیحیّت و دلایلش را به او منتقل می کرد و آن برنامه های او را می دانست[که دربارۀ اسلام تحقیق می کند]بریهه موضوع را زیرورو کرده و تصمیم گرفت که از فرقه های مختلف و گوناگون در اسلام پرس وجو نماید و بداند که داناترین فرد در میان مسلمانان کیست؟از رهبران، شایستگان،دانشمندان و اندیشمندان مسلمان در همین مورد تحقیق کرد و در مورد تمام فرقۀ مسلمانان تحقیق داشت امّا چیزی به دست نمی آورد و می گفت:اگر رهبران شما بر حق بودند باید چیزی از حق نزد آنها بود.[این وضع ادامه داشت.]تا این که هشام بن حکم را به او معرّفی کردند. یونس بن عبد الرّحمن می گوید:هشام برای من نقل کرد:روزی در کنار مغازه ام نشسته بودم و گروهی نیز برای آموختن قرآن نزد من بودند که ناگهان گروهی از مسیحیان را دیدم که در میان آنها بزرگانشان نیز حضور داشتند و صد نفر بودند به طوری که قبای سیاهی بر تن و کلاهی بر سر داشتند و رئیس آنها بریهه بود.
همۀ آنها در کنار مغازۀ من جمع شدند و برای بریهه صندلی آماده کردند تا روی آن بنشیند و دیگران کلاه به سر بر عصاهای خود تکیه زدند.
بریهه گفت:دیگر مسلمان دانشمندی با علم کلام نمانده که با او دربارۀ مسیحیّت مناظره نکرده باشم و[فهمیدم که]چیزی نزد آنها وجود ندارد.[اینک]به نزد تو آمده ام تا دربارۀ اسلام با تو مناظره کنم.هشام به خنده افتاد و گفت:ای بریهه!اگر از من نشانه هایی مثل نشانه های مسیح را می خواهی،من مسیح نیستم و نه مثل او و نزدیک به او هم نمی باشم.او روحی پاک داشت و معجزه های او هنوز باقی است[و از آنها یاد می شود.]بریهه گفت:سخنان و توصیفات او مرا به تعجّب واداشت.هشام گفت:اگر می خواهی مناظره کنی همین جا باید انجام داد.بریهه گفت: خوب است،من از تو می پرسم که نسبت جسمانی میان پیامبر شما و مسیح چیست؟هشام گفت: پسرعموی جدّ[مادری]او،زیرا مسیح از فرزندان اسحاق و محمّد از فرزندان اسماعیل است. بریهه پرسید:چگونه مسیح را به پدرش نسبت می دهی؟هشام گفت:دست تو است،اگر می خواهی براساس اعتقاد ما و اگر می خواهی براساس اعتقاد شما بگویم.بریهه گفت:براساس اعتقاد ما بگو.[بریهه با خود گفت:]گمان کردم که اگر براساس اعتقاد ما بگوید،بر او پیروز خواهم شد،به همین دلیل به او گفتم:براساس اعتقادی که ما داریم سخن بگو.هشام گفت:اشکالی ندارد،شما معتقدید که مسیح قدیمی از قدیم است. بنابراین کدام پدر و کدام پسر است؟بریهه گفت:کسی که به زمین آمد پسر بود.هشام گفت:کسی که بر زمین آمد پدر بود.بریهه گفت:این پسر است که فرستادۀ پدر است.هشام گفت:پدر مستحکم تر از پسر است،زیرا تمام آفریده ها آفریدۀ پدر هستند.بریهه گفت:آفریده ها هم آفریدۀ پدر و هم پسر می باشند.هشام پرسید:چه عاملی مانع شد آن دو که مشترکا آفریده اند باهم به زمین نیایند.بریهه گفت:چگونه با یکدیگر شراکت دارند در حالی که آن دو در معنا یکی هستند و تفاوتشان فقط در نام است.هشام گفت:آنها در نام با یکدیگر جمع هستند.بریهه گفت:این سخن درست نیست.هشام گفت:صحیح است.بریهه گفت:پسر به پدر متّصل است.هشام گفت:پسر غیر از پدر است.بریهه گفت: این برخلاف تصوّرات مردم است.هشام گفت:اگر آن چه مردم تصوّر می کنند،شاهد ما بر ضرر شما باشد،در این صورت بر تو پیروز شده ام،زیرا پدر بود و پسر نبود.ای بریهه!آیا شما چنین نمی گویید؟بریهه گفت:من چنین نمی گویم.هشام گفت:پس چرا گروهی به عنوان شاهد آورده شده است که شهادت آنها را بر خود قبول نمی کنی.بریهه گفت:پدر،نام و پسر نامی است که به وسیلۀ او قدیم تقدیر می کند.هشام گفت:نام ها هم قدیمی هستند،همان طوری که پدر و پسر قدیمی هستند.بریهه گفت:نام ها آفریده شده اند.هشام گفت:جای پدر و پسر را عوض کردی،زیرا اگر پسر این نام ها را به وجود آورده است،پس او پدر است و اگر پدر این نام ها را ایجاد کرده است پس او پدر است.در این صورت پدر،پدر است و پسر تبدیل به پدر می گردد و دیگر پسری باقی نخواهد ماند.بریهه گفت:پسر نام روحی است که به زمین آمد.
هشام گفت:قبل از آمدن به زمین نامش چه بود؟بریهه گفت:نام او قبل و بعد از آمدن به زمین پسر بود.هشام گفت:پس این روح قبل از آمدن به زمین همه اش یکی بود و دو نام داشت.بریهه گفت:همه،یک روح بود.هشام گفت:پس قبول کردی که قسمتی از آن پسر و قسمتی دیگر پدر می باشد.بریهه گفت:خیر،زیرا نام پدر و پسر یکی است.هشام گفت:بنابراین پسر،پدر پدر و پدر، پسر و پسر تنها است.دیگر بزرگان مسیحی به بریهه با زبان خودشان گفتند:از زمانی که شروع به مناظره با مسلمانان کردی،با چنین چیزی روبرو نشده بودی.بریهه سرگردان شد و خواست از جای خود بلند شود که هشام او را گرفت و گفت:چرا اسلام نمی آوری؟اگر در دل خود کینه ای نسبت به اسلام داری،بیان کن در غیر این صورت سؤالی از تو دربارۀ مسیحیّت می کنم که با آن شب تاریک،صبح شود و تو فکری جز من[و این سؤال]نداشته باشی.بزرگان مسیحی به بریهه گفتند:به این سؤال پاسخ مده،زیرا در شک می افتی.بریهه گفت:ای ابو حکم!آن سؤال را بپرس. هشام گفت:به نظر تو فرزند آن چه را نزد پدر بود می دانست؟بریهه گفت:بله.هشام پرسید:آیا پدر هم آن چه نزد پسر بود را می دانست؟جواب داد:بله.هشام گفت:آیا می خواهی بگویی که پدر بر حمل آن چه که پسر حمل می کرد،توانا بود؟بریهه گفت:بله.هشام گفت:چگونه یکی از آن دو پسر همراه خودش بود در حالی که آن دو مثل هم بودند و چرا یکی از آن دو نسبت به همراه خود ستم کرده است؟بریهه گفت:ستمی در بین آنها نبود.هشام گفت:آیا این عدالت است که پسر، پدر پدر و پدر،پسر پسر باشد.ای بریهه!در این مورد خوب فکر کن.مسیحیان همراه بریهه پراکنده شدند به طوری که آرزو می کردند که ای کاش هشام و یاران او را نمی دیدند.بریهه غمگین شد و در فکر فرورفت تا به خانه اش رسید.همان زن خدمتکارش به او گفت:چرا غمگین هستی؟ بریهه داستان خود را با هشام نقل کرد.آن زن گفت:تو می خواهی به طرف حق باشی یا به طرف باطل؟بریهه گفت:به سوی حق.آن زن گفت:هر طرفی که حقّ را دیدی به همان طرف تمایل پیدا کن و از لجاجت دوری نما،زیرا لجاجت شک است و شک،بدبختی به همراه دارد و کسی که مردّد باشد،در آتش است.بریهه سخن آن زن را صحیح دانست و تصمیم گرفت که فردا به نزد هشام برود.بریهه،فردای آن روز در حالی که کسی از یارانش نبودند،به نزد هشام آمد و گفت:ای هشام!آیا تو کسی را داری که نظرش را بیان کنی و از سخنان او پیروی نمایی؟هشام گفت:آری. بریهه پرسید:خصوصیّات او چیست؟هشام گفت:از نظر دینی یا از نظر نسب بگویم.بریهه گفت: از هردو جهت او را توصیف کن.هشام گفت:از نظر نسب دارای بهترین نسب است به طوری که بزرگ عرب و انتخاب شدۀ قریش و برتر قبیلۀ بنی هاشم می باشد.
کسی که در نسب با او منازعه کند،شکست خواهد خورد،زیرا بزرگ ترین عرب ها قریش بوده و بزرگ ترین قریش بنی هاشم هستند و بزرگ ترین بنی هاشم کسی است که مخصوص بر دین و سرور آنان است.فرزند سیّد از فرزند غیر سیّد برتر است و این فرد[که من پیرو او هستم]از سادات و بزرگان است.بریهه گفت:از دین او بگو.هشام گفت:آیا منظور تو دین خود او،یا توصیف یا پاکی اش است؟بریهه گفت: وصف خودش و پاکی اش را بگو.هشام گفت:او معصوم است و گناه نمی کند،بخشنده است و بخل نمی ورزد،شجاع است و نمی ترسد.نسبت به علمی که به ایشان داده شده است،نادانی نمی کند،نگهبان دین است.آن چه بر ایشان واجب است،انجام می دهد،از خاندان پیامبر بوده و دانش پیامبران را دارد.به هنگام خشم،صبور و در مقابل ستم،منصف است. [به همه چیز]با رضایت نگاه می کند و عدالت را نسبت به دوست و دشمن اجرا می کند.به دنبال دشمن برای رسوا کردنش نیست و مانع از سود بردن دوستش نمی شود.به کتاب[خدا]عمل می کند و شگفتی های آن را می گوید.او از پاکان است و سخن رهبران انتخاب شده[از سوی خداوند]را بیان می کند.به ضرر او دلیلی اقامه نمی شود.نسبت به هیچ مسأله ای نادان نیست و در مورد هر روشی،نظر می دهد و پرده در مقابل هر تاریکی را برمی دارد.بریهه گفت:با این خصوصیّات مثل این که مسیح را توصیف کرده باشی و نشانه های او را به اثبات رساندی و فقط این فرد با آن متفاوت است،امّا صفات یکدیگر را دارند.اگر این خصوصیّات صحیح باشد،به او ایمان می آورم.هشام گفت:اگر ایمان بیاوری، راه راست را پیدا کرده ای و اگر از آن پیروی کنی،پشیمان نخواهی شد.
سپس هشام گفت:ای بریهه!خداوند هیچ حجّتی را بر آفریدۀ اول خود اقامه نمی کند.مگر این که آفریده های وسطی و پایانی هم اقامه می کنند.پس حجّت ها باطل نمی شوند و ملّت ها و سنّت ها از بین نمی روند.بریهه گفت: چقدر این سخن شبیه به حق و نزدیک آن است و این وصف انسان های حکیم می باشد.[به طوری که]دلیل هایی می آورند که شبهات را از بین می برند.هشام گفت:بله،بنابراین هردو آمادۀ سفر شدند و آن زن خدمت کار هم با آنها بود.آن دو در مدینه به نزد امام صادق علیه السّلام می رفتند که در میان راه امام موسی کاظم علیه السّلام را دیدند.هشام داستان خود و بریهه را به عرض امام موسی کاظم علیه السّلام رساندند و بعد آن حضرت فرمودند:ای بریهه!چقدر از کتاب اطّلاع داری؟بریهه عرض کرد:نسبت به آن آگاهم.امام فرمودند:نسبت به تفسیر آن تا چه اندازه قدرت داری؟ عرض کرد:به مقدار علمی که دارم.آن حضرت شروع به خواندن انجیل کردند.بریهه عرض کرد:مسیح نیز چنین می خواند و کسی جز مسیح انجیل را این گونه نخوانده است.سپس عرض کرد:من از پنجاه سال قبل به دنبال شما و امثال شما بودم و بعد ایمان آورد و ایمانش خوب شد و آن زن نیز به خوبی ایمان آورد.هشام،بریهه و آن زن به نزد امام صادق علیه السّلام آمدند و هشام داستان را برای آن حضرت تعریف کردند و کلام امام موسی کاظم علیه السّلام به بریهه را نیز بیان کرد.امام صادق علیه السّلام این آیه را تلاوت فرمودند:«فرزندانی که بعضی از بعضی دیگر هستند و خداوند شنوا و آگاه است.»
بریهه عرض کرد:جانم به فدای شما!شما از کجا تورات،انجیل و کتاب های آسمانی را می دانید؟آن حضرت فرمودند:آنها نزد ما است و به ارث از آنها به ما رسیده است.همان گونه که آنها می خوانند ما هم می خوانیم و آن چه آنها می گفتند،ما هم می گوییم.خداوند حجّتی بر روی زمین قرار نداده است که هروقت چیزی از او پرسیده شود بگوید:نمی دانم.بریهه تا زمانی که امام صادق علیه السّلام زنده بودند همراه ایشان بودند و سپس بعد از[شهادت آن حضرت]همراه امام موسی کاظم علیه السّلام بودند تا این که بریهه از دنیا رفت و امام موسی کاظم علیه السّلام با دست مبارک خود،او را غسل داده و کفن کرد و در قبر نهاد و فرمود:این یکی از حواریّون من از میان حواریّون مسیح است که حقّ خدا را بر گردن خود می داند.بیشتر یاران آن حضرت آرزو کردند که مثل او بودند.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 423 )
1-هشام بن حکم گوید:یکی از رهبران اسقف های مسیحیان به نام«بریهه»-که هفتاد سال در این مقام بود-در جستجوی اسلام بود.او درپی کسی بود که کتابهای پیشینیان را خوانده و حضرت مسیح را به صفات،دلایل و آیاتش بشناسد،تا با او به بحث و مناظره بپردازد.
راوی می گوید:بریهه به این امر معروف و مشهور شد و در میان مسیحیان مسلمانان،یهودیان و مجوسیان شهرت یافت تا جایی که مسیحیان به او افتخار می کردند و می گفتند:اگر در دین نصارا کسی جز بریهه نبود،برای ما بس بود.درعین حال او خواهان حق و اسلام بود.با او زنی بود که به او خدمت می نمود،او سالهای طولانی با بریهه زندگی کرد و بریهه ناتوانی دین نصرانیّت و دلیل آن را مخفیانه به او می گفت.
راوی می گوید:او چون این مطلب را فهمید،این امر را در دلش نگاه داشت و نهایت دقّت و جستجو و کاوش را نمود،پرسش از فرقه های اسلام و اختلاف کنندگانی را آغاز کرد،از پیشوایان مسلمانان،و از صلحا،علما، و خردمندان آنان،سؤال می کرد که دانشمندترین شما کیست؟او فرقه فرقه در جستجو بود،ولی چیزی از آن گروه نمی یافت و می گفت:اگر پیشوایان شما پیشوایان بر حق بودند البته،در نزد شما بخشی از حق می بود.تا این که گروه شیعه را برای او توصیف کردند و وصف هشام بن حکم به گوش او رسید(که بسیار دانا است).
یونس بن عبد الرحمان می گوید:هشام بن حکم به من گفت:«من در مغازۀ خویش در کرخ،در محلۀ بغداد نشسته بودم و گروهی در کنار من بودند که قرآن می خواندند،ناگاه عدّه ای از مسیحیان را دیدم که با او می آیند در میان آنها عدّه ای قسیس و برخی دیگر از پیشوایان نصاری-که در حدود صد تن بودند-به چشم می خورد.همۀ آنها لباس سیاه بر تن و برنس(کلاه مخصوص)بر سر داشتند.رهبر بزرگ آنان، بریهه بود،آنان در گرداگرد مغازۀ من ایستادند،برای بریهه صندلی قرار داده شد که بر آن بنشیند و اسقفها و راهبان ایستادند و بر عصاهای خود تکیه دادند.»
بریهه گفت:«در میان دانشمندان مسلمانان کسی باقی نمانده است مگر آن که من طبق دین مسیحی با او مباحثه و گفتگو کردم و آنان پاسخی نداشتند،اینک آمده ام که با تو دربارۀ دین اسلام مناظره کنم.»
راوی می گوید:«هشام بن حکم از این سخن خندید و گفت:ای بریهه!اگر از من معجزاتی را چون معجزات حضرت مسیح،می خواهی من نه مسیحم و نه مانند او،و نه می توانم به او نزدیک شوم.آن حضرت روحی است پاک و پاکیزه،لاغر و تهی(از رذایل نفسانی)،میان برآمده که آیاتش ظاهر و هویدا و علاماتش قائم و برپا است.»
بریهه گفت:«از این کلام و وصف تو خوشم آمد.»هشام گفت:«(امّا)اگر می خواهی گفتگو کنی،(من)اینجا(آماده ام).»بریهه گفت:«آری،من از تو می پرسم که نسبت و نژاد پیامبر شما از حضرت مسیح به نسبت ابدان،چه نسبت است و چه خویشی دارند؟»هشام گفت:پیامبر ما پسر عموی جدّ[مادری]حضرت عیسی علیه السّلام است،چرا که او از فرزندان اسحاق علیه السّلام است و محمّد از فرزندان اسماعیل علیه السّلام.»بریهه گفت:«چگونه او را به پدرش-که به زعم آنها خداست-نسبت می دهی؟»
هشام گفت:«اگر نسب او را که در پندار شماست،می خواهی شما را آگاه می کنم و اگر نسبش را به اعتقاد ما می خواهی،باز تو را آگاه می کنم.»بریهه گوید:«من نسبش را به اعتقاد خودمان خواستم و گمان کردم که هرگاه هشام آن حضرت را طبق اعتقاد ما نسبت دهد بر او پیروز خواهم شد،از این رو،گفتم:نسب آن حضرت را طبق اعتقاد ما بیان کن.» هشام گفت:«آری،شما می گویید:حضرت عیسی قدیمی است از قدیم.پس کدام یک از این دو قدیم،پدر است و کدام یک پسر؟»بریهه گفت:«آن که به سوی زمین فرود آمده،پسر است.»هشام گفت:«آن که به سوی زمین فرودآمده،پدر است؟» بریهه گفت:«پسر فرستادۀ پدر است.»هشام گفت:«پدر از پسر استوارتر است،زیرا که آفریدگان،آفریدۀ پدرند.»بریهه گفت: «آفریدگان هم آفریدۀ پدرند و هم آفریدۀ پسر.»هشام گفت:«پس چرا هردو باهم فرود نیامدند چنان که هردو آفریده اند؛ هرگاه باشند.»بریهه گفت:«چگونه مشترک باشند درحالی که این دو یک چیزند،تنها به نام از یکدیگر جدا می شوند؟»هشام گفت:«تنها به نام با یکدیگر اجتماع می کنند.»بریهه گفت:«این کلام مجهول است(معنای آن فهمیده نمی شود)»هشام گفت:«این کلام معروف است(همه آن را می فهمند).»بریهه گفت:«پسر به پدر پیوسته است.»هشام گفت:«پسر از پدر جدا است.»بریهه گفت:«این خلاف آن چیزی است که مردم آن را تعقّل می کنند و می فهمند.»هشام گفت:«اگر آنچه مردم آن را تعقّل می کنند گواه برای ما و بر ما باشد من بر تو پیروز شدم،چرا که پدر بود،ولی پسر نبود.پس ای بریهه!تو این چنین می گویی؟»گفت:«نه،من چنین نمی گویم.»هشام گفت:«پس چرا گروهی را،که گواهی آنها را برای خودت نمی پذیری،گواه قرار می دهی.بریهه گفت:پدر نامی است و پسر نامی دیگر که قدیم می تواند خلق کند.»هشام گفت:«این دو نام قدیم اند، چون قدم پدر و پسر؟»بریهه گفت:«نه،و لیکن نامها حادث اند.»هشام گفت:«پس پدر را پسر و پسر را پدر قرار دادی،اگر پسر این نامها را احداث کرده-نه پدر-پس او پدر است.و اگر پدر احداث کرده-نه پسر-پس او پدر است و پسر،پدر و در اینجا پسری نیست.»بریهه گفت:«پسر نامی برای روح است آنگاه که به سوی زمین فرود آمد.»هشام گفت:«پس در آن هنگام که به سوی زمین فرود نیامده بود،نامش چه بود؟»بریهه گفت:«نامش پسر بود،خواه فرود آمده بود و خواه فرود نیامده بود.» هشام گفت:«پس پیش از فرود آمدن این روح همۀ آن یکی بود،و نامش دو تا بود.»بریهه گفت:«همۀ آن یکی و یک روح بود.» هشام گفت:«راضی شدی که برخی را پسر و برخی دیگر را پدر قرار دهی.»بریهه گفت:«نه،زیرا که نام پدر و نام پسر یکی است.»هشام گفت:«بنابراین،پسر،پدر پدر و پدر،پدر پسر است،در نتیجه پسر یکی است.»اسقفها رو به بریهه کردند و با زبان خود گفتند:«هرگز چنین صحنه ای برای تو پیش نیامده بود و به چنین کسی بر نخورده بودی،برخیز.» بریهه سرگردان شد و خواست برخیزد،هشام به او درآویخت و گفت:«چه مانع است که دین اسلام بپذیری؟آیا در دلت دردی است؟پس آن را بگو وگرنه در مورد مسیحیّت پرسشی کنم که امشب را با آن سپری کنی و به هنگام صبح همّت و مقصودی غیر از من نداشته باشی.»اسقفها گفتند:«پاسخ این مسأله را نده که شاید تو را در شک اندازد.»
بریهه گفت:«ای ابا الحکم!آن مسأله را بپرس.»هشام گفت:«آیا آنچه در نزد پدر است،پسر می داند؟» بریهه گفت:«آری.» هشام گفت:«پس به نظر تو پدر آنچه را که پسر می داند،آگاه است؟»بریهه گفت:«آری.» هشام گفت:«آیا به نظر تو پسر بر همه آنچه پدر بر آن قدرت دارد،قدرت دارد؟»بریهه گفت:«آری.»هشام گفت:«آیا به نظر تو پدر قدرت دارد بر همۀ آنچه پسر بر آن قدرت دارد؟»بریهه گفت:«آری.»هشام گفت:«پس چگونه یکی از این دو،پسر صاحب خود باشد درحالی که هردو برابرند؟و چگونه یکی از آنها بر صاحب خود ستم می کند؟»بریهه گفت:«بین آنها ستمی نیست.»هشام گفت:«از جمله حق در میان آنان این که:پسر،پدر پدر و پدر،پسر پسر باشد.ای بریهه!روی این مسأله شب را سپری کن و تمام شب در آن فکر کن.»
مسیحیان متفرّق شدند و آرزو می کردند که ای کاش هشام و اصحاب او را ندیده بودند.راوی می گوید:پس بریهه غمگین و اندوهناک به خانه اش برگشت،وقتی وارد خانه شد،همسرش-که او را خدمت می کرد-گفت: «چرا اندوهناک و غمگین هستی؟»بریهه سخنانی را که در میان او و هشام واقع شده بود،برای او بازگو کرد. همسرش گفت:«وای بر تو!آیا می خواهی بر حق باشی یا بر باطل؟بریهه گفت:بلکه می خواهم بر حق باشم.» همسرش گفت:«در هرجا و هر زمان که حق را یافتی به سوی آن میل کن و از ستیز و لجاجت(بی جا)بپرهیز، زیرا که ستیز و لجاجت،شک است،و شک شوم و نامبارک و اهل آن در آتش دوزخ اند.»بریهه گفتار همسرش را پذیرفت و تصمیم گرفت بامدادان نزد هشام برود.بامدادان،بدون این که کسی از یارانش با او باشد.
نزد هشام رفت و گفت:«ای هشام!آیا تو کسی داری که رأی او را بگیری و به سخن او بازگردی و به اطاعت او اعتقاد کنی؟»هشام گفت:«آری ای بریهه!»بریهه گفت:«او را برای من توصیف کن.»هشام گفت:«نسبش را یا دینش را؟»بریهه گفت:«هم دین و هم نسبش را وصف کن.»هشام گفت:«نسب او بهترین نسبها است،چرا که رأس عرب،برگزیدۀ قریش،فاضل بنی هاشم است،هرکه در نسبش با او منازعه کند،او را از خود فاضل تر یابد، زیراکه قریش،فاضل ترین عربند و بنی هاشم از همۀ قریش فاضل ترند و فاضل ترین بنی هاشم،خاصّ،دیّن و سیّد و آقای آنهاست.و همچنین فرزندان سیّد برتر از فرزندان غیر سیّد هستند و او از فرزندان سیّد و آقای آنهاست.»بریهه گفت:«دینش را توصیف کن.»هشام گفت:«شریعت های او را توصیف کنم،یا صفت بدن و طهارتش را؟»بریهه گفت:«بدن و طهارتش را وصف کن.»
هشام گفت:«او معصوم است که گناه نمی کند،سخاوت دارد که بخل نمی ورزد،شجاع و دلیری است که(از کسی)نمی ترسد،آنچه از علم به او سپرده شده،جاهل نیست که نداند،حافظ دین است و به آنچه بر او واجب شده،برپادارنده است.از عترت و فرزندان پیامبران و جامع علم همۀ پیامبران است.به هنگام خشم بردبار است.به هنگام ستم انصاف می دهد و به هنگام نیاز مردم را یاری می نماید و نسبت به دوست و دشمن منصف است و از دوستش جور و دروغی را در مورد دشمنش قبول نمی کند و دوستش را از بهره بردن منع نمی فرماید.به کتاب خدا عمل می کند و چیزهای شگفتی می گوید.اهل پاکی ها است،گفتار پیشوایان برگزیدگان را حکایت می فرماید،هیچ حجّتی برای او شکسته و باطل نشده است و هیچ مسأله ای نمانده که جوابش را نداند.در مورد هر سنّت و طریقه ای فتوا می دهد و هر گمراهی را(از گمراهی)نجات می بخشد.
بریهه گفت:«ویژگی های حضرت مسیح علیه السّلام را توصیف کردی و او را با حجّت ها،نشانی ها و معجزاتش اثبات کردی.جز آن که شخصیّت این،از شخصیت آن حضرت جداست،ولی این توصیف به وصفش برپا است.پس اگر این وصف راست باشد،ما به این شخص ایمان می آوریم.»هشام گفت:اگر ایمان بیاوری هدایت یافتی و اگر از حق پیروی کنی کسی نمی تواند تو را سرزنش کند.آن گاه هشام گفت:«ای بریهه!هیچ حجّتی نیست که خدا آن را بر نخستین آفریدگانش اقامه نموده،مگر آن که آن را بر آفریدگان وسطی و آخری اقامه فرموده است.پس حجّت ها باطل نمی شود،ملّتها ضایع نمی شود و سنّتها از بین نمی رود.»
بریهه گفت:«این سخن چه بسیار به حق شباهت دارد؟!و چه به راستی نزدیک است؟و این صفت،صفت حکیمان است که وقتی حجّت اقامه کنند،دلیل هایی می آورند که شبهه را نابود می سازد.»هشام گفت:«آری!پس آنان به اتّفاق هم-که همسر بریهه نیز همراهشان بود-به طرف مدینه حرکت کردند و می خواستند خدمت امام صادق علیه السّلام برسند که امام کاظم علیه السّلام را ملاقات کردند.هشام این حکایت را برای حضرت بازگو کرد.وقتی سخنش به پایان رسید،امام کاظم علیه السّلام فرمود:«ای بریهه!دانش تو به کتاب خودتان انجیل چگونه است؟»آیا به طور کامل از آن آگاهی داری؟»بریهه عرض کرد:«من از آن آگاهم.»حضرت فرمود:«آیا به تأویل و تفسیر آن اعتماد داری؟» عرض کرد:«به خود اعتماد دارم که از آن آگاهم.»هشام می گوید:«امام کاظم علیه السّلام شروع به خواندن انجیل کرد.» بریهه گفت:«بی تردید مسیح این گونه می خواند و این قرائت را جز مسیح کسی نخواند.»آن گاه بریهه گفت: «مدّت پنجاه سال است که در جستجوی تو،یا مانند تو بودم.»هشام می گوید:«بریهه و همسرش ایمان آوردند و ایمان نیکویی داشتند.»راوی می گوید:«آنگاه هشام،بریهه به همراه همسرش خدمت امام صادق علیه السّلام شرفیاب شدند و هشام گفتگویی را که بین امام کاظم علیه السّلام و بریهه انجام شد،بازگو کرد.امام صادق علیه السّلام فرمود: «فرزندانی چند که برخی از ایشان از بعضی دیگرند و خداوند شنوا و داناست.»بریهه عرض کرد:«فدایت شوم!از کجا شما تورات،انجیل و کتابهای پیامبران را می دانید؟»حضرت فرمود:«اینها در نزد ماست و از آنها به ما به ارث رسیده است. آنها را می خوانیم چنانکه آنان می خواندند و آنها را می گوییم و تفسیر می کنیم،چنانکه آنان می گفتند.به راستی که خداوند در زمین خود حجّتی را قرار نمی دهد که از چیزی سؤال شود،پس بگوید:نمی دانم.»
آن گاه بریهه،همواره در خدمت امام صادق علیه السّلام بود تا آن که حضرت از دنیا رحلت فرمود.سپس ملازم امام کاظم علیه السّلام شد و در خدمتش بود تا در زمان آن حضرت از دنیا رفت و حضرت او را به دست خود غسل داد و به دست خود او را کفن پوشانید و به دست خود او را در لحد قرار داد و فرمود:«این یک حواری از حواریان حضرت مسیح است که حق او را بر خدا می شناخت.»
راوی می گوید:در این هنگام بود که بیشتر اصحاب آن حضرت آرزو کردند که چون بریهه باشند.
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 385 )
الشرح: «الجاثلیق»یطلق علی أعلم علماء النصاری ممن کان منهم فی بلاد الإسلام و بریهمه بضمّ الموحده و فتح المهمله مصغّر«إبراهیم»و قد یستعمل بدون التاء کما وقع فی نسخ الکافی. قوله:«و یطلب»أی من المسلمین،«ممن قرأ»أی الکتب السماویه السابقه أو من عرف العلوم الّتی عندهم و قرأ الکتب العلمیه الّتی لدیهم حتّی یناظره و یبحث معه لیظهر الحق له،«و یعرف المسیح»أی و یعرفه علی الوجه الّذی یعتقده النصاری، «و یعرف دلائله»أی ما دلّ المسیح و هدی إلیه الناس من ملته،«و یعرف آیاته»أی معجزاته الّتی دلّت علی أنّه جاء من عند اللّه تعالی،«و عرف بذلک»أی بهذا الطلب،«حتی اشتهر»متعلق«یعرف»،و«حتّی افتخر»متعلق ب«اشتهر». «لأجزأنا»أی«لکفانا»کما فی بعض النسخ وقع بدلا منه.«و کان یسرّ»علی صیغه المضارع من الإفعال،و الباقی واضح. المتن: قال:فعرف ذلک منه،فضرب بریهمه الأمر ظهر البطن و أقبل یسأل فرق المسلمین و المختلفین فی الإسلام من أعلمکم؟ و أقبل یسأل عن أئمه المسلمین عن صلحائهم و علمائهم و أهل الحجی منهم و کان یستقرأ فرقه فرقه لا یجد عند القوم شیئا و قال:لو کانت أئمتکم أئمه الحق لکان عند بعضکم بعض الحق. الشرح: «فعرف ذلک منه»أی اعتقاده بضعف النصرانیه:«فضرب بریهمه الأمر ظهر البطن»هذا الکلام یقال عند التتبع التام و التفحص الشدید.«و أقبل»إلی آخر،أی أقبل إلی فرق الإسلام سائلا عنهم قائلا لهم:من أعلمکم حتّی أناظره فی المذهب.و«الحجی»:العقل.و«الاستقراء»:التتبع و التفتیش و أصله الدوران فی القری . المتن: فوصفت له الشیعه و وصف له هشام بن الحکم،فقال:یونس ابن عبد الرحمن قال:لی هشام بن الحکم:بینما أنا علی دکانی علی باب الکرخ جالس و عندی قوم یقرءون علیّ القرآن،فإذا أنا بفوج النصاری معه ما بین القسیسین إلی غیر هم نحو من مائه رجل علیهم السواد و البرانس و الجاثلیق الأکبر فیهم بریهمه حتّی برکوا دکانی و جعل لبریهمه کرسیا فجلس علیه فقامت الأساقفه و الرهبانیه علی عصیّهم و علی رءوسهم برانسهم. الشرح: «الدکان»بالضم ثمّ التشدید بناء یسطح أعلاه للقعود.و«الکرخ» بالخاء المعجمه محله ببغداد.و«الفوج»:الجماعه.«معه»:أی مع بریهمه. و«البرنس»بالضم:قلنسوه طویله أو کلّ ثوب رأسه منه دراعه کانت أو جبّه. قوله:«و جعل»علی صیغه المعلوم،و الظاهر أنّ فاعله هشام،و الکلام من قول الراوی عن هشام. المتن: فقال بریهمه:ما بقی فی المسلمین أحد ممن یذکر بالعلم بالکلام إلاّ و قد ناظرته فی النصرانیه،فما عندهم شیء،و قد جئتک أناظرک فی الاسلام.قال:فضحک هشام و قال:یا بریهمه إن کنت ترید منّی آیات کآیات المسیح فلست أنا بالمسیح و لا مثله و لا أدانیه،ذاک روح طیبه خمیصه مرتفعه،آیاته ظاهره،و علاماته قائمه.قال بریهمه:فأعجبنی الکلام و الوصف.قال هشام:و إن أردت الحجاج فهاهنا. الشرح: قوله:«بالکلام»متعلق«بالعلم»أی ممن یذکر بأنّه متکلّم عارف بوجوه الاحتجاج.قوله:«بالنصرانیه»أی ببطلانها.«بالإسلام»أی بحقیقتها. و حاصل غرض هشام أنّ فی بیان بطلان ذلک و حقیقه ذاک إن طلبت منّی آیات الأنبیاء و معجزاتهم کما فعل المسیح فلست أنا بتلک المنزله و لست بالمسیح و لا أنا مثله و لا أقاربه،لأنّه روح طیّبه اصطفاها اللّه تعالی خمیصه و«الخمیص»:الضامر و الجائع،و لعلّ المراد منه العفیف عن أموال الناس،و فی النهایه فی الحدیث:«خماص البطون خفاف الظهور»أی انّهم أعفه عن أموال الناس«ضامروا البطون من أکلها خفاف الظهور من ثقل وزرها»و یمکن أن یکون المراد أنّه لم یأکل مما تعارف من مأکولات الناس لأنّه کما روی یأکل من بقول الأرض،و ذلک أیضا بعد ما أمسک نفسه من الأکل بأیّام.قوله:«مرتفعه»أی بحسب المرتبه فی ما بین الأرواح حیث اصطفاها اللّه تعالی. «آیاته ظاهره»أی معجزاته الداله علی نبوّته فی غایه الظهور حیث لم ینکرها أحد من أهل الحق.«و علاماته قائمه»أی الأمور الداله علی صدقه ثابته حیث حصل من غیر أب مع طهاره أمّه و براءتها عمّا یشینها و تکلّمه فی المهد و غیر ذلک، و إن أردت فی بیان البطلان و الحقیه الاستدلال و المناظره فذلک عندی و أنا ابن بجدتها. المتن: قال بریهمه:فأنا أسألک ما نسبه نبیّکم هذا من المسیح نسبه الأبدان؟قال هشام:ابن عمّ جدّه،لأنّه من ولد إسحاق علیه السّلام و محمّد صلّی اللّه علیه و آله من ولد إسماعیل علیه السّلام. الشرح: أی نعم انّی أردت المحاجّه و أسلک معک سبیل المناظره.و لمّا أثبتوا لعیسی ناسوتا و لاهوتا سأله عن النسبتین،و بدأ بالنسبه الناسوتیه،و تلک انّما یتحقق بالأبدان بالنظر إلی بنی نوعه الناسوتیین سأل عن نسبه هذه إلی سید المرسلین صلّی اللّه علیه و آله،فأجاب هشام بأنّه أی نبیّنا صلّی اللّه علیه و آله ابن جدّه أی عیسی،و ذلک لأنّ نبیّنا من ولد إسماعیل علیه السّلام،و عیسی من ولد یعقوب،و إسماعیل عمّ یعقوب،و لمّا کان بنو إسرائیل انّما ینتسبون إلی یعقوب لأنّه سری لیله من خوف«عیص» أخیه إلی کنعان و سمّی به،لذلک جعل یعقوب أبا لعیسی علیه السّلام،فیکون إسحاق علیه السّلام جدّه،و إلاّ فکلّ منهما ابن عمّ للآخر؛فتدبّر! المتن: قال بریهمه:و کیف تنسبه نسبه إلی أبیه؟قال:ان أردت نسبته عندک أخبرتک،و ان أردت نسبته عندنا أخبرتک.قال بریهمه:نسبته عندنا،و ظننت أنّه إذا نسبته نسبتنا أغلبه،قال هشام:نعم،تقولون انّه قدیم من قدیم،فأیّهما الأب و أیّهما الابن؟ قال بریهمه:الّذی نزل إلی الأرض الابن،قال هشام:الّذی نزل إلی الأرض الأب،قال بریهمه:الابن رسول الأب،قال هشام:انّ الأب أحکم من الابن و لأنّ الخلق خلق الأب،قال بریهمه:انّ الخلق خلق الأب و خلق الابن،قال هشام:ما منعهما أن ینزلا جمیعا کما خلقا إذا اشترکا؟قال بریهمه:کیف یشترکان و هما شیء واحد انّما یفترقان بالاسم،قال هشام:انّما یجتمعان بالاسم،قال بریهمه:جهل هذا الکلام،قال هشام:عرف هذا الکلام. الشرح: حاصل هذه المجالات أنّ النصرانی لما قال بنزول الابن للرساله منع هشام ذلک بأنّه لم لا یجوز أن ینزل الأب و لا بدّ لإبطاله من دلیل،فاستدلّ النصرانی بأنّ الرساله خدمه و هی یلیق بالابن،فعارض هشام بأنّ الرساله أمر خطیر تستدعی أن یکون الرسول حکیما عالما بالأمور،و لا شکّ أنّ الأب أحکم من الابن،و أیضا الخلق مخلوق الأب فالأولی أن یجیء هو إلی خلقه و یدعوهم إلی مصالح المعاش و المعاد،فمنع النصرانی تلک المقدمه و قال:نحن نقول انّ بعض الخلق مخلوق الأب و بعضه مخلوق الابن،فناقضه هشام بأنّه لو کان کذلک لزم أن ینزل کل واحد إلی خلقه و یهدیه إلی نفسه ،هذا لو حملنا الخلق المتکرّر فی کلام بریهمه علی التبعیض،أمّا لو حملنا علی الاشتراک فیکون صوره المناقضه أنّه إذا کان خلقهما للأشیاء بالاشتراک فیکون النزول أیضا بالاشتراک لأنّ المفروض أنّهما اشترکا فی الخالقیه فی کل شیء،و من طبیعه هذه الشرکه أن لا یختصّ أحد بشیء لیس للآخر مثله،فأجاب النصرانی بأنّ الشرکه الّتی نحن نقول بها انّما هی باعتبار أنّهما شیء واحد بالذات و انّما الافتراق بمحض الاسم و الاعتبار،و ذلک لأجل أنّهم اعتقدوا أنّه لمّا نزل صار ابنا کما یقوله المتصوّفه من أهل الإسلام انّه تعقل فصار عقلا و تنفّس فصار نفسا و هکذا،تعالی اللّه عمّا یقولون علوا کبیرا!فعارض هشام بأنّه إذا اشترکا بأی معنی کان لزم أن یشترکا فی الاسم أیضا،لأنّ الاسمین لو کانا لذات واحده-کما زعمتموه-فکما یصحّ أن یقال الابن نزل إلی الأرض یصحّ أن یقال انّ الأب نزل إلیها کما یقول أهل الحق فی الأسماء الإلهیه من أنّ الخالق هو الرازق إلی غیر ذلک من الأسماء؛فلمّا عجز النصرانی عن الجواب حکم بمجهولیه هذا الکلام،فقال هشام:لیس کذلک لأنّه معروف عند أصحاب الجدل؛فتأمّل! المتن: قال بریهمه:الابن متّصل بالأب،قال هشام:انّ الابن منفصل عن الأب،قال بریهمه:هذا خلاف لما یعقله الناس،قال هشام:إن کان ما یعقل شاهدا لنا و علینا فقد غلبتک لأنّ الأب کان و لم یکن الابن،فتقول هکذا یا بریهمه؟قال:لا،ما أقول هکذا، قال:فلم استشهدت قوما لا تقبل شهادتهم لنفسک! الشرح: لمّا عجز بریهمه عن إثبات الاشتراک الذاتی مع افتراق الاسم تشبّث بالقول بالاتّصال أی بالغیریه لأنّ اتّصال أمرین یستدعی لا محاله المغایره بینهما. و الظاهر أنّ غرضه من الاتّصال انّهما شیئان لکنّهما أزلیّ الاتّصال و بذلک یظهر صحّه معارضه هشام حیث استشهد بریهمه بادعاء الانفصال بقول الناس فی ما اشتهر بینهم من أنّ الابن بضعه من الأب و لحمه منه،و أنّ الابن سرّ أبیه،إلی غیر ذلک،فقال هشام:إن کان قول الناس شاهدا و حجّه فی صحه ما نقول أو بطلانه فقد غلبتک،لأنّ الناس مجمعون-و العقل یعاضدهم-بأنّ الأب متقدم علی الابن و ذلک صریح فی الانفصال،و أیضا ما لم یکن منفصلا عن الأب لم یصر ابنا و ذلک ینافی قدم الابن. المتن: قال بریهمه:انّ الأب اسم و الابن اسم بقدره القدیم،قال هشام:الاسمان قدیمان کقدم الأب و الابن،قال بریهمه:لا و لکن الأسماء محدثه،قال:فقد جعلت الأب ابنا و الابن أبا،ان کان الأب أحدث هذه الأسماء دون الأب فهو الأب،و إن کان الأب أحدث هذه الأسماء فهو الابن،و الابن أب و لیس هاهنا ابن. الشرح: لمّا لزم من المقدمه المشهوره الحقه الّتی هی تقدّم الأب علی الابن و بها یبطل القول بقدم الابن أجاب بریهمه بأن لیس هاهنا أب و ابن بالحقیقه،تلک الأسماء حصلت بقدره الذات الواحده القدیمه،فسأل هشام عن قدم الأسماء و حدوثها،و لا یمکنه القول بالقدم للزوم أربعه قدماء و لم یقل به أحد،اختار بریهمه حدوثها،و حاصل ما أبطل به هشام ذلک: أمّا أولا: فناقضه إجمالا بأنّه إن کانت الذات واحده و الأسماء یتوارد علیها فیصدق حین ما یقال انّه ابن انّه أب؛ و أمّا ثانیا: فبالتفصیل بأنّه إن کان الابن أحدث هذه الأسماء علی ما سنشرحه ؛ هذا إذا کان قوله:«إن کان الابن أحدث هذه الأسماء» منفصلا عن قوله:«فقد جعلت»إلی آخره،و أمّا إن کان بیانا له،فبیانه انّ قولک هذا یستلزم أن یکون الابن أبا و الأب ابنا،و ذلک لأنّ کل حادث لا بدّ له من محدث،و ذلک إمّا الابن أو الأب،فإن کان المحدث هو الابن فهو الذات الّتی سیسمّی بالأب کما صرّح بذلک قوله:«الذات الواحده القدیمه»،و إن کان المحدث للأسماء هو الأب فهو بعینه الذات الّتی یجعل اسمها ابنا،فالابن هو الأب و الأب هو الابن،فلیس هاهنا ذات ثانیه حتّی یقال له الابن. المتن: قال بریهمه:انّ الابن اسم للروح حین نزلت إلی الأرض،قال هشام:فحین لم تنزل إلی الأرض فاسمها ما هو؟قال بریهمه:فاسمها ابن نزلت أو لم تنزل،قال هشام:فقبل النزول هذه الروح اسمها کلها واحد أو اسمها اثنان،قال بریهمه:و هی کلها روح واحده،قال، رضیت أن تجعل بعضها ابنا و بعضها أبا؟،قال بریهمه:لا،لأنّ اسم الأب و اسم الابن واحده،فقال هشام:فالابن أبو الأب،و الأب أبو الابن،فالأب و الابن واحد.قالت الأساقفه-بلسانها-لبریهمه:ما مرّ بک مثل ذا قط یوم. الشرح: لمّا خاصمه هشام بأنّ تعدد الأسماء لا یوجب اثنینیه ذکر بریهمه لبیان التعدّد ذلک و فرضه أنّ الابن اسم للذات حین ما نزلت إلی الأرض و هذا قریب من زعم المتصوّفه الإسلامیه کما لا یخفی،فأجاب هشام بأنّ اسمها حین ما لم ینزل ما هو؟لم یمکن لبریهمه أن یقول بعدم التسمّی قبل النزول لورود السؤال السابق علیه التزم أنّ اسمها ابن سواء اعتبر النزول أم لا،أی انّ اسمه ابن من حیث هو مع قطع النظر عن ذلک،و هذا مخالف لقوله انّ الابن اسم الروح حین نزلت،لکن هشاما أعرض عن ذلک الإیراد و سأل عن اسم هذه الروح الواحده قبل النزول هل هو واحد کما أنّ الذات واحده،أو اثنان،فاختار بریهمه الشق الأخیر و قال بتعدد الأسماء و وحده الروح،فذکر هشام احتمالین:أحدهما،أن یکون بعض هذه الروح ابنا و بعضها أبا و ذلک یستلزم التجزئه فلذلک لم یرض بریهمه بذلک؛ و ثانیهما،أن یکون الاسمان یتواردان علی الذات الواحده،و اختار بریهمه ذلک فردّ علیه هشام بقوله:«فالابن أبو الأب»إلی آخره،أی یلزم علی هذا أن یکون الذات الّتی هو الابن أنّه أبو الأب کما یصدق علی تلک الذات أنّه أبو الابن،إذ الذات واحده و الأسماء محموله علیه فیحمل الأسماء علی أنفسها کما تقرّر فی علم المیزان من أنّ الذات و صفاتها محموله بعضها علی بعض. المتن: فتحیّر بریهمه و ذهب یقوم فتعلّق به هشام و قال:ما یمنعک من الاسلام،انّ قلبک مراره فقلها و إلاّ سألتک عن النصرانیه مسأله واحده تبیت علیها لیلتک هذه فتصبح و لیست لک همّه غیری،قالت الأساقفه لا ترد هذه المسأله لعلّها تشکّکت ،قال بریهمه:قلها یا أبا الحکم،قال هشام:أ فرأیتک الابن یعلم ما عند الأب،قال:نعم،قال:أ فرأیتک الأب یعلم کل ما عند الابن،قال: نعم،قال:أ فرأیتک تخبر عن الابن أ یقدر علیه الأب،قال:نعم،قال: أ فرأیتک تخبر من الأب أ یقدر علی کل ما یقدر علیه الابن،قال: نعم،قال:فکیف یکون واحدا منهما ابن صاحبه و هما مستویان، و کیف یظلم کل واحد منهما صاحبه،قال بریهمه:لیس بینهما ظلم، قال هشام:من الحق بینهما أن یکون الابن أبوا الأب و الأب ابن الابن بت علیها یا بریهمه. الشرح: قوله«أ فی قلبک مراره»بالمیم و الرائین المهملتین فی بعض النسخ حزازه بالحاء المهمله و الزّاءین المعجمتین،أی شیء یشقّ علیک لأجله تصدیق ما سمعته أو أمر ترید أن تسأله فتختلج فی بالک و تردّده فی خاطرک.قوله:«و إلاّ سألتک»أی و إن لم یکن شیء بقی علیک فأنا أسألک من مسأله فی باب النصرانیه من عقیدتهم الابوّه و البنوّه تبیت علیها اللّیله فلا تجد جوابا عنها فتصبح طالبا إیّای لتحقیق الحق.و معنی قول الأساقفه أنّ هذه المسأله التی یسألها هشام ربّما یکون أمرا مشکوکا فیه فلا تحتاج إلی إذعان قول هشام أو معناه أنّ هذه المسأله ربّما یبعثک علی ایراد شک علی هشام فتتخلّص من شکوکه،و حاصل المسأله لزوم الترجیح بلا مرجّح و هو ظلم عقلیّ و ذلک لأنّ الأب و الابن إذا کانا متساویین فی جمیع الأمور فبأی سبب صارا أحدهما أبا و الآخر ابنا.قوله«من الحق...إلخ» هذه الکلام ایراد للخصم فی أن یلتزم أحد المحذوفین،إمّا عدم التساوی و لیس من مذهبه أو القول بترجیح ما لا مرجّح له ،و إلاّ فمع لزوم الترجیح بلا مرجّح لا یصحّ القول بحقیّه العکس. المتن: و افترق النصاری و هم یتمنّون أن لا یکونوا رأوا هشاما و لا أصحابه،قال:فرجع بریهمه مغتما مهتّما حتّی صار إلی منزله فقالت امرأته التی تخدمه ما لی أراک مهتمّا مغتما،فحکی لها الکلام الذی بینه و بین هشام،فقالت لبریهمه:ویحک أ ترید أن تکون علی حق أو علی باطل،قال بریهمه:بل علی الحق،فقالت له:أینما وجدت الحق فحلّ إلیه و إیّاک و اللّجاجه فانّ اللّجاجه شکّ و الشکّ مشئوم و أهله فی النار،و قال فصوّب قولها و عزم علی الغد إلی هشام قال فغدا إلیه و لیس معه أحد من أصحابه فقال هشام أ لک من تصدر عن رأیه و ترجع إلی قوله و تدین بطاعته،قال هشام:نعم یا بریهمه،قال: و ما صفته؟قال هشام فی نسبه أو فی دینه؟قال فیهما جمیعا،قال صفه نسبه و صفه دینه،قال هشام:أمّا النسب خیر الأنساب رأس العرب و صفوه قریش و فاضل بنی هاشم،کل من نازعه فی نسبه وجده أفضل منه لأنّ قریشا أفضل العرب و بنو هاشم أفضل قریش و أفضل بنی هاشم خاصّهم و دیّنهم و سیّدهم و کان ولد السیّد أفضل من ولد غیره و هذا من ولد السیّد. الشرح: لعلّ امرأه بریهمه کانت مسلمه و تستتر منه و ترید أن تدخله الاسلام بالتدبیر أو کانت موفّقه عاقله أعطاه اللّه الحق لیدخلاه کلاهما فی الاسلام.قوله: «أ لک من تصدّر من رأیه» الصدور هو الرجوع من الماء،أی أ لک من ترجع إلیه فی جمیع ما تحتاج إلیه کما یحتاج الناس الی الماء.قوله:«و ترجع إلیه»کالتفسیر له. قوله:«و تدین بطاعته»أی یکون طاعته دینا مفروضا علیک.قوله:«رأس العرب»أی هو من قریش.و قوله:«صفوه قریش»أی هو من بنی هاشم.قوله: «و فاضل بنی هاشم»أی هو من بنی عبد المطلب.قوله:«لأنّ قریشا أفضل»إلی آخره دلیل علی ما بیّنا.و الغرض أنّ إمامنا من ولد سیّد أولاد آدم،لأنّ السید أفضل بنی هاشم،و بنو هاشم أفضل قریش،و هم أفضل العرب،و العرب أفضل من غیرهم. المتن: قال:فصف دینه،قال هشام:شرائعه أو صفه بدنه و طهارته؟ قال:صفه بدنه و طهارته،قال هشام:معصوم فلا یعصی،و سخی فلا یبخل،و شجاع فلا یجبن،و ما استودع من العلم فلا یجهل، حافظ للدین،قائم بما فرض علیه من عتره الأنبیاء و جامع علم الأنبیاء،یحلم عند الغضب،و ینصف عند الظلم،و یعین عند الرضا، و ینصف من الولی و العدوّ،و لا یسأل شططا فی عدوه و لا یمنع إفاده ولیه،یعمل بالکتاب و یحدث بالأعجوبات من أهل الطهارات، یحکی قول الأئمه الأصفیاء،لم تنقض له حجه،و لم یجهل له مسأله، یفتی فی کل سنّه،و یجلو کل مهمّه. الشرح: «الدین»ما یدان به و هی أعمّ من الأعمال الظاهره بالجوارح و من الکمالات الباطنه من المعارف و الأخلاق النفسانیه،و لهذا فصّله هشام بالشرائع، و هی ما شرعه اللّه لعباده لتوصّلوا به إلی قربه و جواره،و بالصفات البدنیه و الطهاره الباطنیه.ذکر من صفات الإمام أحدا و عشرین:أولها،العصمه و هی مما أجمع علیه أصحابنا من صفه الإمام،و البرهان العقلی قائم علی وجوبها أیضا. قوله:«معصوم»لآیه التطهیر.و قوله:«سخی»إلی قوله:«فلا یجبن»قال الشیخ الرئیس فی مقامات العارفین:«العارف سخی و کیف لا و هو بمعزل عن محبّه الباطل،و العارف شجاع و کیف لا و هو بمعزل عن تقیّه الموت»قوله:«و ما استودع»علی صیغه المجهول.«فلا یجهل»أی فلا یسهو و لا ینسی،لأنّ اللّه نزله علی قلبه و قال سبحانه:
إِنّا نَحْنُ نَزَّلْنَا اَلذِّکْرَ وَ إِنّا لَهُ لَحافِظُونَ
قوله:«حافظ للدین»:الإمام شأنه حفظ الدین من ردّ المبتدعین و إبطال المنتحلین سواء کان شاهدا أو مستورا. قوله:«قائم بما فرض علیه»أی من أعباء الإمامه و لوازم الخلافه من عتره الأنبیاء هذه خصله ضروریه للإمام لوجوب کونه من الأصلاب الطاهره و الأرحام الطیبه،و ذلک انّما یکون فی بیوتات الأنبیاء و الأولیاء جامع علم الأنبیاء لأنّ کل نبی و إمام یجب أن یکون عنده علم ما نزل من السماء علی من قبله و ما یختص به من العلم و الاّ یلزم الإفحام. «یحلم عند الغضب»أی عند الأمور الّتی یغضب الناس إذا ورد علیهم أو یغضبه فی نفسه و الاّ فالغضب للّه لا ینفکّ عنهم. «و ینصف عند الظلم»أی یظهر النصفه عند الظلم الواقع علیه إذا تمکّن من الانتقام.«و یعین عند الرضا»أی إذا رضی عن أحد نفسه أو دینه یعینه .«و ینصف من الولی و العدو»أی یتساویان عند الحکم فیحکم بالعدل فی ما بینهما. «و لا یسأل شططا فی عدوه»علی صیغه المجهول أی انّه فی مرتبه من الحکم العدل و القضاء بحیث لا یمکن أن یطلب أو یتوقع منه الولی جورا و تجاوزا لحدّ فی شأن العدوّ.«و لا یمنع إفاده ولیّه»فانّ أولیاءه و أنصاره و موالیه یستفیدون منه فوائد الدنیا و مثوبات الآخره.«و یحدث بالأعجوبات»إمّا من التحدیث أی یظهر العلوم الإلهیّه الّتی لم یصل إلیها أیدی ما سواه و لا شکّ أنّها أعجوبه لأنّ أمر اللّه کلّه عجیب و إمّا من الإحداث فالباء للتقویه أی یظهر الأمور العجیبه و یأتی بالخوارق العادیه و المعجزات الغریبه.«یحکی قول الأئمه الأصفیاء»،و ذلک لأنّ علومهم مأخوذه من مشکاه النبوه فیحکی الخلف عن السلف.«لم تنقض له حجه»لأنّ علمهم من اللّه،و اللّه غالب علی أمره و للّه الحجه البالغه. المتن: قال بریهمه:وصفت المسیح فی صفاته و أثبتّه بحججه و آیاته الاّ أنّ الشخص بائن عن شخصه،و الوصف قائم بوصفه،فإن یصدق الوصف نؤمن بالشخص،قال هشام:إن تؤمن ترشد،و إن تتبع الحق لا تؤنب،ثمّ قال هشام:ما من حجه أقامها اللّه علی أول خلقه الاّ أقامها علی وسط خلقه و آخر خلقه و لا تبطل الحجج و لا تذهب الملل و لا تذهب السنن،قال بریهمه:ما أشبه هذا بالحق و أقربه من الصدق هذه صفه الحکماء یقیمون من الحجه ما ینفون به الشبهه،قال هشام:نعم. الشرح: یعنی انّ الأوصاف الّتی ذکرت انّما هی أوصاف المسیح الّذی لیس عندهم فی البشریه درجه فوق درجته الاّ أنّ الشخص مباین له لأنّه کان فی الزمان السابق و من غیر أب إلی غیر ذلک و عرج إلی ما نزل منه بزعمهم.و هذا الّذی ذکرت بخلافه. قوله:«و الوصف قائم بوصفه»أی وصف هذا الشخص من سنخ وصف المسیح،فکأنّه قائم به.و«التأنیب»:الملامه.قوله:«ما من حجه»إلی آخره: حاصله أنّ الأرض لا تخلو من حجه و لو خلت ساعه لساخت بأهلها.قوله:«و لا تذهب الملل»أی انّ المله و الدین من اللّه،فکل زمان یقتضی تجدید قواعد الدین و إحداث سنن و زیاده لیست فی الأوّلین أرسل حجّه فی الآخرین فلا تذهب السنن. قوله:«هذه صفه الحکماء»أی الّذین أخذوا الحکمه عن اللّه لیس الاّ. المتن: فارتحلا حتّی أتیا المدینه و المرأه معهما و هما یریدان أبا عبد اللّه اللّه علیه السّلام،فلقیا موسی بن جعفر علیهما السّلام،فحکی له هشام الحکایه،فلمّا فرغ قال موسی بن جعفر علیهما السّلام:یا بریهمه کیف علمک بکتابک؟قال:أنا به عالم،قال:کیف ثقتک بتأویله،قال:ما أوثقنی بعلمی فیه،قال:فابتدأ موسی بن جعفر علیه السّلام بقراءه الإنجیل ،قال بریهمه:و المسیح لقد کان یقرؤها هکذا،و ما قرأ هذه القراءه الاّ المسیح،قال بریهمه:و إیّاک کنت أطلب منذ خمسین سنه أو مثلک،قال:فآمن و حسن إیمانه،و آمنت المرأه و حسن إیمانها. الشرح: قول:«و المسیح»بالرفع مبتدأ،خبره الجمله الفعلیه،و فی بعض النسخ بزیاده لفظ«المسیح»بعد«کان»فیکون«و المسیح»بالجر علی القسم.قوله:«ما أوثقنی»علی التعجب.قوله:«و ما قرأ هذه القراءه الاّ المسیح»یعنی لمّا حرفت الیهود و النصاری کتابیهما بأن نقصوا فی موضع و زادوا فی مکان حسب ما اشتهت أنفسهم فلیس ما عندهم هو الکتاب الحق،لکن هذه القراءه هی المنزله المقروءه بلسان المسیح علیه السّلام. و عندی:انّ الغرض من قوله:«و ما قرأ هذه القراءه الاّ المسیح»انّ قراءه المسیح قد کانت بحیث یلوح تأویله للمستمع کما ورد فی أخبارنا أنّ الآیه الفلانیه نزلت هکذا مع الزیاده و ذلک انّما یکون من قوه نفس المتکلم و إحاطته حین القراءه بالتأویل و صفاء طینه السامع و کمال قابلیته لفهم الحقائق حیث یظهر له من التکلّم بجمله مثلا جمیع متعلقاتها کأنّه سمع بأذنه،و من لفظ واحد مکنّی عن شیء کأنّه سمع ذلک المکنّی عنه؛فتحفّظ بذلک التحقیق فانّه من مشرب رحیق. المتن: قال:فدخل هشام و بریهمه و المرأه علی أبی عبد اللّه علیه السّلام و حکی هشام الحکایه و الکلام الّذی جری بین موسی علیه السّلام و بریهمه،فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام:
ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اَللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ
فقال بریهمه:جعلت فداک أنّی لکم التوراه و الإنجیل و کتب الأنبیاء؟قال:هی عندنا وراثه من عندهم نقرأها کما قرءوها و نقولها کما قالوها،انّ اللّه لا یجعل حجه فی أرضه یسأل عن شیء فیقول:لا أدری،فلزم بریهمه أبا عبد اللّه علیه السّلام حتّی مات أبو عبد اللّه علیه السّلام،ثمّ لزم موسی علیه السّلام حتّی مات فی زمانه فغسله بیده و کفنه بیده و لحده بیده،و قال:هذا من حواری المسیح یعرف حق اللّه علیه،قال:فتمنّی أکثر أصحابه أن یکونوا مثله. الشرح: «الحکایه»یعنی حکایه ما جری بین هشام و بریهمه.قوله:«ذریه» إلی آخره،قد ورد فی الخبر المشهور بین العامه و الخاصه:«انّ الناس کمعادن الذهب و الفضه»فإذا کانت طائفه من معدن خاص فکلما کان أمر کل واحد علی مقتضی ما یقتضیه طبیعه ذلک المعدن صدق أنّ بعضهم من بعض،فإذا تخلف واحد منهم عن مقتضی أمرهم فکأنّه خارج منهم و لیس منهم.ثمّ انّه قد ورد فی الأخبار المتضافره أنّ اللّه تعالی أول ما خلق کان نور محمد صلّی اللّه علیه و آله و خلق طینته من علیّین و کانت تلک الطینه المقدسه مختفیه منتقله من الأصلاب الطاهره و الأرحام الطیبه إلی أن بلغ إلی عبد المطلب،فصار شقّین و هکذا،فإذا کان من ذریته من یکون طینته من تلک الطینه و نوره من ذلک النور حیث یجری أمره علی مقتضی ذلک النور و الطینه من إحاطته بجمیع العلوم اللاّزمه لذلک النور صدق أنّه بعض من ذلک البعض بخلاف ما سوی الأئمه من الذریه فانّهم و إن کان لهم نصیب من أثر تلک الطینه لکن خالطهم من الطینات الأخر علی مقتضی امتزاج الماء العذب و الماء الأجاج،فلیس لهم تلک المرتبه. و الحواریّون خواص عیسی علیه السّلام.قیل:سمّوا«حواریین»لأنّهم کانوا قصارین یحورون الثیاب أی یقصرونها و ینقونها من الأوساخ و یبیّضونها من الأدناس،اشتقاقا من«الحور»و هو البیاض الخالص.و قیل:انّهم لم یکونوا قصارین علی الحقیقه و انّما أطلق علیهم رمزا إلی أنّهم کانوا یطهّرون ظواهرهم من الأوساخ و ینقّون نفوسهم من أدناس الجهالات و مذامّ الصفات. قوله:«من حواری عیسی»أی من نسلهم أو فی مرتبتهم من علو الدرجه بحیث یغسّله الإمام. قوله:«یعرف حقّ اللّه علیه»ذکر علیه السّلام وجهین لمباشره تغسیله: أحدهما، انّه من حواری عیسی فکان ولیّا من الأولیاء فینبغی أن لا یغسله الاّ صاحب الولایه؛ و الثانی، انّه یعرف حق اللّه علیه و حق اللّه علی العباد أن یوحّدوه و لا یشرکوا به شیئا و یؤمنوا برسله و کتبه و ملائکته.و لمّا کان أکثر أهل الإیمان و إن آمنوا بذلک لکن لم یعملوا بمقتضاه و اعتقدوا أمورا یناقضه فکأنّهم لم یعرفوا حق اللّه علیهم علی الحقیقه،فالّذی یعرفه علی الحقیقه و عمل بمقتضاه و لم یعتقد ما یناقضه فهو المؤمن الولی حقا و یستحق لأن یغسّله الإمام و یکفنه و یلحده.و الوجه فی تکرار قوله:«بیده»فی المواضع الثلاثه لئلاّ یتوهم أنّه فی بعضها علی التجوز.و لعمری ! هذه المرتبه أعلی مرتبه الرعیه حیث وصل إلی أن یباشر غسله و سائر أموره الإمام علیه السّلام،و ذلک فضل اللّه یؤتیه من یشاء و اللّه ذو الفضل العظیم،ففی ذلک فلیتنافس المتنافسون؛جعلنا اللّه و إخواننا من المؤمنین المخلصین.
( شرح توحید الصدوق / قاضی سعید قمی ؛ ج 3 , ص 559 )
ص : 7565
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ فِی بَابِ مَا جَاءَ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِنَ اَلْأَخْبَارِ فِی اَلتَّوْحِیدِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اَلْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی قَوْلِهِ: یَوْمَ یُکْشَفُ عَنْ ساقٍ وَ یُدْعَوْنَ إِلَی اَلسُّجُودِ قَالَ: حِجَابٌ مِنْ نُورٍ یُکْشَفُ فَیَقَعُ اَلْمُؤْمِنُونَ سُجَّداً وَ تَدْمُجُ أَصْلاَبُ اَلْمُنَافِقِینَ فَلاَ یَسْتَطِیعُونَ اَلسُّجُودَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 395 )
ص : 7566
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: حَبَّذَا اَلْمُتَخَلِّلُونَ مِنْ أُمَّتِی .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 318 )
ص : 7567
وَ جَاءَ إِلَیْهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَبُو بَکْرِ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَارِثِ بْنِ هِشَامٍ فَأَشَارَ إِلَیْهِ بِتَرْکِ مَا عَزَمَ عَلَیْهِ وَ بَالَغَ فِی نُصْحِهِ وَ ذَکَرَهُ بِمَا فُعِلَ بِأَبِیهِ وَ أَخِیهِ فَشَکَرَ لَهُ وَ قَالَ قَدِ اِجْتَهَدْتَ رَأْیَکَ وَ مَهْمَا یَقْضِ اَللَّهُ یَکُنْ فَقَالَ إِنَّا عِنْدَ اَللَّهِ نَحْتَسِبُکَ ثُمَّ دَخَلَ أَبُو بَکْرٍ عَلَی اَلْحَارِثِ بْنِ خَالِدِ بْنِ اَلْعَاصِ بْنِ هِشَامٍ اَلْمَخْزُومِیِّ وَ هُوَ یَقُولُ کَمْ تَرَی نَاصِحاً یَقُولُ فَیَعْصِیو ظَنِینَ اَلْمَغیبِ یُلْفَی نَصِیحاً قَالَ فَمَا ذَاکَ فَأَخْبَرَهُ بِمَا قَالَ لِلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ نَصَحْتَ لَهُ وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ .
( مثیر الأحزان , جلد 2 , صفحه 39 )
کاروان حضرت حسین آمادۀ حرکت بود که «ابو بکر بن عبد الرّحمان»-که یکی از نواده گان عبد المطّلب بود-به محضر مبارک آن حضرت شرفیاب گردید و از آن حضرت تقاضا کرد که از تصمیم خویش بازگردد و به سوی عراق حرکت نکند. او در این راه به پندار خویش بسیار خیرخواهی کرد و به عملکرد ناهنجار مردم آن سامان در حکومت عادلانه و انسانی پدرش، امیر مؤمنان اشاره کرد و از بی وفایی آنان در حقّ آن حضرت و برادر گرانمایه اش، حضرت مجتبی سخن گفت و آن رویدادهای دردناک و تلخ را یادآوری کرد، امّا حسین علیه السّلام ضمن سپاسگزاری از صداقت و خیرخواهی او، فرمود: تو دیدگاه خویش را صادقانه و خیرخواهانه گفتی و بی گمان آنچه را خدا بخواهد و بر آن حکم کند همان خواهد شد. و آن بندۀ خدا گفت: و ما ای حسین عزیز! تو را به حساب خدا می گذاریم و نزد او و در پناه او می سپاریم! آن گاه «ابو بکر بن عبد الرّحمن» پس از دیدار حسین علیه السّلام بر «حارث بن خالد» وارد شد، در حالی که شعری با این مضمون زمزمه می کرد: کم تری ناصحا یقول فیعصی... چه بسیار اندرزگو و خیرخواهی را می نگری که دیدگاه خویش را می گوید و نافرمانی می شود... «حارث» پرسید: منظورت چیست؟ جریان دیدارش با سالار شایستگان را باز گفت و خاطر نشان ساخت که بسیار کوشیده است که آن حضرت را از حرکت به سوی عراق باز دارد، امّا موفّق نشده است. او گفت: به پروردگار کعبه سوگند که خیرخواهی ات را کردی و آنچه را می دانستی گفتی.
( در سوگ امیر آزادی ؛ ج 1 , ص 146 )
ص : 7568
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ إِنَّ اَلْحَسَنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ مَدِینَتَیْنِ إِحْدَاهُمَا بِالْمَشْرِقِ وَ اَلْأُخْرَی بِالْمَغْرِبِ عَلَیْهِمَا سُورٌ مِنْ حَدِیدٍ وَ عَلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا أَلْفُ أَلْفِ مِصْرَاعٍ وَ فِیهَا سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ لُغَهٍ یَتَکَلَّمُ کُلُّ لُغَهٍ بِخِلاَفِ لُغَهِ صَاحِبِهَا وَ أَنَا أَعْرِفُ جَمِیعَ اَللُّغَاتِ وَ مَا فِیهِمَا وَ مَا بَیْنَهُمَا وَ مَا عَلَیْهِمَا حُجَّهٌ غَیْرِی وَ غَیْرُ اَلْحُسَیْنِ أَخِی.
( الکافی , جلد 1 , صفحه 462 )
امام حسن علیه السلام فرمود: خدا دو شهر دارد که یکی در مشرق و دیگری در مغربست، گرد آنها دیواری از آهن است و هر یک از آنها یک میلیون در دارد و در آنجا هفتاد میلیون لغت است، تکلم هر لغتی بر خلاف لغت دیگر است و من همه آن لغات و آنچه در آن دو شهر و میان آنهاست میدانم و بر آنها حجتی جز من و برادرم حسین نیست.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 362 )
5-از امام صادق(علیه السّلام)که امام حسن(علیه السّلام)فرمود:به راستی برای خدا دو شهر است یکی در مشرق و دیگری در مغرب،برگرد هر دو باروئی است آهنین و بر هر کدام هزار هزار در است و در آنها هفتاد هزار هزار زبان است که زبان هر دسته جز زبان همشهری دیگر است من همۀ این زبانها و آنچه در این دو شهر است و در میان آنها می دانم و در این دو شهر حجتی و امامی جز من و جز برادرم حسین نیست.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 333 )
5-از امام صادق علیه السّلام است که امام حسن علیه السّلام فرمود:به راستی برای خدا دو شهر است یکی در مشرق و دیگری در مغرب،بر گرد هردو برج و باروئی است آهنین و برای هرکدام هزارهزار در است و در آنها هفتاد هزارهزار زبان است که زبان هردسته جز زبان همشهری دیگر است من همۀ این زبانها و آنچه در این دو شهر است و در میان آنها می دانم و در این دو شهر حجتی و امامی جز من و جز برادرم حسین نیست.
توضیح:مرحوم مجلسی می گوید:این دو شهر کنایه از دو عالم مثال است که یکی مسلط بر دنیاست و دیگری بعد از آن که شهر غربی است دو جور برج و باروی آهنینی کنایه از این است که برای هیچکس راه نفوذی در آن نیست جز از طریق مسیر خود و انسانهائی که در آن زندگی می کنند دارای سلیقه های مختلف و رأیهای گوناگون دارند و حجت خدا بر آنها جز امام حسن و امام حسین کس دیگری نیست چون آنها حجت خدا بر همه خلق اند.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 559 )
: صحیح. و المدینتان جابلقا و جابلسا، قال فی المغرب: قالوا جابلقا و جابلسا قریتان إحداهما بالمغرب و الأخری بالمشرق، و قال فی القاموس: جابلس بفتح الباء و اللام أو سکونها بلده بالمغرب لیس وراءه إنسی، و جابلق بلد بالمغرب، و لیس وجود القریتین علی الصفتین ممتنعا فی قدره الله تعالی، و لم یحط أحد سوی المعصومین و المؤیدین من عند الله تعالی بجمیع الأرض حتی یمکنه نفی ذلک و قد وجد قریب من زماننا بلاد عظیمه یسمی ینکی دنیا لم یکن القدماء اطلعوا علیها، و لا ذکروا منها شیئا فی کتبهم. و قال بعض أهل التأویل: کان المدینتین کنایتان عن عالمی المثال المتقدم أحدهما علی الدنیا و هو الشرقی، و المتأخر أخر عنها و هو الغربی و کون سورهما من حدید کنایه عن صلابته و عدم إمکان الدخول فیهما إلا من أبوابهما، و کثره اللغات کنایه عن اختلاف الخلائق فی السلائق و الألسن اختلافا لا یحصی، و حجیته و حجیه أخیه فی زمانهما ظاهره فإنها کانت عامه لجمیع الخلق، انتهی. و قال شارح المقاصد: ذهب بعض المتألهین من الحکماء و نسب إلی القدماء أن بین عالمی المحسوس و المعقول واسطه تسمی عالم المثل لیس فی تجرد المجردات، و لا فی مخالطه المادیات و فیه لکل موجود من المجردات و الأجسام و الأعراض و الحرکات و السکنات و الأوضاع و الهیئات و الطعوم و الروائح مثال قائم بذاته معلق لا فی ماده و محل یظهر للحس بمعونه مظهر کالمرآه و الخیال و الماء و الهواء و نحو ذلک، و قد ینتقل من مظهر إلی مظهر، و قد یبطل کما فسدت المرآه و الخیال، أو زالت المقابله أو التخیل، و بالجمله هو عالم عظیم الفسحه غیر متناه، یحذو حذو العالم الحسی فی دوام حرکه أفلاکه المثالیه و قبول عناصره و مرکباته آثار حرکات أفلاکه و إشراقات العالم العقلی، و هذا ما قال الأقدمون أن فی الوجود عالما مقداریا غیر العالم الحسی لا تتناهی عجائبه و لا تحصی مدته. و من جمله تلک المدن جابلقا و جابرسا، و هما مدینتان عظیمتان لکل منهما ألف باب لا یحصی ما فیها من الخلائق، و من هذا عالم یکون فیه الملائکه و الجن و الشیاطین و الغیلان، لکونها من قبیل المثل و النفوس الناطقه المفارقه الظاهره فیها، و به یظهر المجردات فی صور مختلفه بالحسن و القبح و اللطافه و الکثافه و غیر ذلک بحسب استعداد القابل و الفاعل. و علیه بنوا أمر المعاد الجسمانی فإن البدن المثالی الذی یتصرف فیه النفس حکمه حکم البدن الحسی فی أن له جمیع الحواس الظاهره و الباطنه فیلتذ و یتألم باللذات و الآلام الجسمانیه و أیضا تکون من الصور المعلقه نورانیه فیها نعیم السعداء و ظلمانیه فیها عذاب الأشقیاء و کذا أمر المنامات و کثیر من الإدراکات، فإن جمیع ما یری فی المنام أو التخیل فی الیقظه بل نشاهد فی الأمراض و عند غلبه الخوف و نحو ذلک من الصور المقداریه التی لا تحقق لها فی عالم الحس کلها من عالم المثل. و کذا کثیر من الغرائب و خوارق العادات کما یحکی عن بعض الأولیاء أنه مع إقامته ببلدته کان من حاضری المسجد الحرام أیام الحج، و أنه ظهر من بعض جدران البیت، أو خرج من بیت مسدود الأبواب و الکوی، و أنه أحضر بعض الأشخاص و الثمار أو غیر ذلک، من مسافه بعیده جدا فی زمان قریب إلی غیر ذلک، انتهی. و هذه الکلمات شبیهه بالخرافات، و تصحیح النصوص و الآیات لا یحتاج إلی ارتکاب هذه التکلفات، و الله یعلم حقائق العوالم و الموجودات.
( مرآه العقول ؛ ج 5 , ص 357 )
ص : 7569
فی علل الشّرائع ، بإسناده إلی عبد اللّه بن سنان ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - أنّه قال فی حدیث طویل: مهما رأیت من نزق أصحابک و خرقهم فهو ممّا أصحابهم من لطخ أصحاب الشّمال، و ما رأیت من حسن شیم من خالفهم و وقارهم فهو من لطخ أصحاب الیمین.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 40 )
ص : 7570
عُیُونِ أَخْبَارِ اَلرِّضَا عَنِ اِبْنِ اَلْجَهْمِ قَالَ: سَأَلَ اَلْمَأْمُونُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِ اَلْمَوْتی قَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی کَانَ أَوْحَی إِلَی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنِّی مُتَّخِذٌ مِنْ عِبَادِی خَلِیلاً إِنْ سَأَلَنِی إِحْیَاءَ اَلْمَوْتَی أَجَبْتُهُ فَوَقَعَ فِی نَفْسِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ ذَلِکَ اَلْخَلِیلُ فَقَالَ رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِ اَلْمَوْتی قالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قالَ بَلی وَ لکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی عَلَی اَلْخَلَّهِ قالَ فَخُذْ أَرْبَعَهً مِنَ اَلطَّیْرِ اَلْحَدِیثَ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 115 )
ابن جهم روایت نموده است که روزی مأمون از امام رضا علیه السّلام پرسید: تفسیر آیۀ
«رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِ اَلْمَوْتی»
چیست؟
امام علیه السّلام فرمودند: خداوند به ابراهیم وحی فرستاد که من یکی از بندگانم را به عنوان خلیل خویش برگزیده ام و اگر او از من بخواهد که مردگان را زنده کند درخواستش را برآورده می سازم.
ابراهیم با خود گفت: بی گمان آن خلیل، من هستم. پس، از خدا اینگونه درخواست نمود که
«رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِ اَلْمَوْتی».
خداوند به او فرمود:
«أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ»
و ابراهیم به خداوند عرضه داشت:
«بَلی وَ لکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی»
یعنی می خواهم اطمینان پیدا کنم که همان خلیل تو هستم و کس دیگری خلیل تو نیست. آنگاه خداوند به او وحی فرمود:
«فَخُذْ أَرْبَعَهً مِنَ اَلطَّیْرِ»
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 213 )
ص : 7571
جَالِسْ أَهْلَ اَلْوَرَعِ وَ اَلْحِکْمَهِ وَ أَکْثِرْ مُنَافَثَتَهُمْ فَإِنَّکَ إِنْ کُنْتَ جَاهِلاً عَلَّمُوکَ وَ إِنْ کُنْتَ عَالِماً اِزْدَدْتَ عِلْماً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 223 )
ص : 7572
2771-22 الکافی ،1/20/656/2 محمد عن محمد بن موسی عن یعقوب بن یزید عن عثمان عن عبد الصمد بن بشیر عن حذیفه بن منصور قال قال: العطاس ینفع للبدن [فی البدن] کله ما لم یزد علی الثلاث - فإذا زاد علی الثلاث فهن داء و سقم.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 641 )
ص : 7573
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ رَزَقَهُ اَللَّهُ حُبَّ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی فَقَدْ أَصَابَ خَیْرَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ فَلاَ یَشُکَّنَّ أَنَّهُ فِی اَلْجَنَّهِ وَ إِنَّ فِی حُبِّ أَهْلِ بَیْتِی عِشْرِینَ خَصْلَهً عَشْرٌ مِنْهَا فِی اَلدُّنْیَا وَ عَشْرٌ فِی اَلْآخِرَهِ أَمَّا فِی اَلدُّنْیَا فَالزُّهْدُ وَ اَلْحِرْصُ عَلَی اَلْعِلْمِ وَ اَلْوَرَعُ فِی اَلدِّینِ وَ اَلرَّغْبَهُ فِی اَلْعِبَادَهِ وَ اَلتَّوْبَهُ قَبْلَ اَلْمَوْتِ وَ اَلنَّشَاطُ فِی قِیَامِ اَللَّیْلِ وَ اَلْیَأْسُ مِمَّا فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ وَ اَلْحِفْظُ لِأَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ نَهْیِهِ وَ اَلتَّاسِعَهُ بُغْضُ اَلدُّنْیَا وَ اَلْعَاشِرَهُ اَلسَّخَاءُ وَ أَمَّا فِی اَلْآخِرَهِ فَلاَ یُنْشَرُ لَهُ دِیوَانٌ وَ لاَ یُنْصَبُ لَهُ مِیزَانٌ وَ یُعْطَی کِتَابُهُ بِیَمِینِهِ وَ یُکْتَبُ لَهُ بَرَاءَهٌ مِنَ اَلنَّارِ وَ یَبْیَضُّ وَجْهُهُ وَ یُکْسَی مِنْ حُلَلِ اَلْجَنَّهِ وَ یُشَفَّعُ فِی مِائَهٍ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ یَنْظُرُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ بِالرَّحْمَهِ وَ یُتَوَّجُ مِنْ تِیجَانِ اَلْجَنَّهِ - وَ اَلْعَاشِرَهُ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسَابٍ فَطُوبَی لِمُحِبِّی أَهْلِ بَیْتِی .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 81 )
27-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:هر کس که خداوند مهر امامان از خاندان مرا را روزی او فرمود، خیر دنیا و آخرت نصیب او گشت،و شک نکند که او در بهشت است،زیرا در مهر خاندان من بیست خصلت است،ده در دنیا و ده تای آن در آخرت. اما در دنیا:زهد،و حرص بر طلب علم،و پرهیزگاری در دین،و میل در عبادت،و توبه قبل از مرگ،و نشاط در شب زنده داری،و چشم نداشتن به آنچه در دست مردم است، محافظت بر امر و نهی خداوند،و نهم نفرت از دنیا،و دهم سخاوت. اما در آخرت:حساب و کتابی برایش بر پا نمی گردد،برای او میزانی نصب نمی گردد، و نامۀ عمل او به دست راستش داده شود،و برائت از آتش جهنم نصیبش گردد،سپید روی باشد،و بر او از جامه های بهشتی پوشیده شود،و حق شفاعت صد نفر از خانواده اش به او داده شود،و خداوند نظر رحمت بر او افکند،و تاج بهشتی بر تارکش نهند،و دهم آنکه بدون حساب داخل بهشت شود،خوشا بحال دوستان خاندان من.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 149 )
ص : 7574
وَ رَوَی یَحْیَی بْنُ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ، قَالَ: حَدَّثَنَا قَیْسُ بْنُ اَلرَّبِیعِ، عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ عَبَایَهَ اَلْأَسَدِیِّ، عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْأَنْصَارِیِّ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قَالَ لِفَاطِمَهَ (عَلَیْهَا السَّلاَمُ) : إِنَّا أَهْلُ بَیْتٍ أُعْطِینَا سَبْعَ خِصَالٍ لَمْ یُعْطِهَا أَحَداً مِنَ اَلْأَوَّلِینَ قَبْلَنَا وَ لاَ یُدْرِکُهَا أَحَدٌ مِنَ اَلْآخِرِینَ غَیْرُنَا. نَبِیُّنَا خَیْرُ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ هُوَ أَبُوکِ ، وَ وَصِیُّنَا خَیْرُ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ هُوَ بَعْلُکِ ، وَ شَهِیدُنَا خَیْرُ اَلشُّهَدَاءِ وَ هُوَ حَمْزَهُ عَمُّکِ، وَ مَنْ لَهُ جَنَاحَانِ یَطِیرُ بِهِمَا فِی اَلْجَنَّهِ حَیْثُ یَشَاءُ وَ هُوَ جَعْفَرُ بْنُ أَبِی طَالِبٍ اِبْنُ عَمِّکِ، وَ مِنَّا سِبْطَا هَذِهِ اَلْأُمَّهِ، وَ مَهْدِیُّهُمْ وُلْدُکِ .
( المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام , جلد 1 , صفحه 613 )
ص : 7575
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: دَخَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی أُمِّ سَلَمَهَ فَقَالَ لَهَا مَا لِی لاَ أَرَی فِی بَیْتِکِ اَلْبَرَکَهَ قَالَتْ بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ إِنَّ اَلْبَرَکَهَ لَفِی بَیْتِی فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ أَنْزَلَ ثَلاَثَ بَرَکَاتٍ اَلْمَاءِ وَ اَلنَّارِ وَ اَلشَّاهِ . الکافی ، عن علی بن إبراهیم عن أبیه عن حماد : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 134 )
26-در محاسن:بسندش از امام پنجم که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله وارد شد بر ام سلمه و فرمود:در خانه ات برکت نبینم گفت:چرا یا رسول اللّه بحمد اللّه برکت در خانه من است فرمود:خدا برکت در سه چیز فرو آورده:آب،آتش و گوسفند. در کافی بسندی مانندش را آورده-545:6.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 99 )
ص : 7576
وَ عَنْهُ : عَنِ اَلرَّزَّازِ ، عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ ؛ وَ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ ، وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ ، عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ ؛ وَ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ ، عَنِ اِبْنِ سَمَاعَهَ ، کُلِّهِمْ عَنْ صَفْوَانَ ، عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : اَلْمَرْأَهُ اَلَّتِی لاَ تَحِلُّ لِزَوْجِهَا حَتَّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ؟ قَالَ: «هِیَ اَلَّتِی تُطَلَّقُ، ثُمَّ تُرَاجَعُ، ثُمَّ تُطَلَّقُ، ثُمَّ تُرَاجَعُ، ثُمَّ تُطَلَّقُ اَلثَّالِثَهَ، وَ هِیَ اَلَّتِی لاَ تَحِلُّ لِزَوْجِهَا حَتَّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ وَ یَذُوقَ عُسَیْلَتَهَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 479 )
ص : 7577
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ وَ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ جَمِیعاً عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ: دَعَانَا بَعْضُ آلِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ فَجَاءَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ جِئْنَا مَعَهُ قَالَ فَأَکَلْنَا وَ وَقَعَ عَلَی اَلْکَدِّ فَأَلْقَی نَفْسَهُ عَلَیْهِ وَ اَلنَّاسُ یَدْخُلُونَ وَ اَلْمَوَائِدُ تُنْصَبُ لَهُمْ وَ هُوَ مُشْرِفٌ عَلَیْهِمْ وَ هُمْ یَتَحَدَّثُونَ إِذْ نَظَرَ إِلَیَّ فَأَصْغَی بِرَأْسِهِ فَقَالَ أَبْغِنِی قِطْعَهَ تَمْرٍ قَالَ فَخَرَجْتُ فَجِئْتُهُ بِقِطْعَهِ تَمْرٍ فِی قِطْعَهِ قِرْبَهٍ فَأَقْبَلَ یَتَنَاوَلُ وَ أَنَا قَائِمٌ وَ هُوَ مُضْطَجِعٌ فَتَنَاوَلَ مِنْهَا تَمَرَاتٍ وَ هِیَ بِیَدِی قَالَ ثُمَّ رَکِبْنَا دَوَابَّنَا وَ أَبَّنَا فَقَالَ مَا کَانَ فِی طَعَامِهِمْ شَیْءٌ أَحَبَّ إِلَیَّ مِنَ اَلتَّمَرَاتِ اَلَّتِی أَکَلْتُهَا .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 539 )
ص : 7578
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادٍ وَ فَضَالَهَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْإِهَابِ فَقَالَ تَصَدَّقُ بِهِ أَوْ تَجْعَلُهُ مُصَلًّی یُنْتَفَعُ بِهِ فِی اَلْبَیْتِ وَ لاَ تُعْطِهِ اَلْجَزَّارِینَ وَ قَالَ نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُعْطَی جِلاَلُهَا وَ جُلُودُهَا وَ قَلاَئِدُهَا اَلْجَزَّارِینَ وَ أَمَرَهُ أَنْ یَتَصَدَّقَ بِهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 174 )
ص : 7579
[216] وَ رَوَی سَعْدٌ اَلْإِرْبِلِیُّ فِی کِتَابِ «اَلْأَرْبَعِینَ» قَالَ: وُجِدَ فِی ذَخِیرَهِ أَحَدِ حَوَارِیِّ اَلْمَسِیحِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ رَقٌّ مَکْتُوبٌ بِالْقَلَمِ اَلسُّرْیَانِیِّ مَنْقُولٌ مِنَ اَلتَّوْرَاهِ أَنَّهُ لَمَّا تَشَاجَرَ مُوسَی وَ اَلْخَضِرُ فِی قَضِیَّهِ اَلسَّفِینَهِ وَ اَلْجِدَارِ وَ اَلْغُلاَمِ ، وَ رَجَعَ مُوسَی إِلَی قَوْمِهِ، سَأَلَهُ [أَخُوهُ] هَارُونُ عَمَّا اِسْتَعْمَلَهُ مِنَ اَلْخَضِرِ [فِی اَلسَّفِینَهِ] وَ شَاهَدَهُ مِنْ عَجَائِبِ اَلْبَحْرِ. فَقَالَ : بَیْنَمَا أَنَا وَ اَلْخَضِرُ عَلَی شَاطِئِ اَلْبَحْرِ إِذْ سَقَطَ بَیْنَ أَیْدِینَا طَائِرٌ فَأَخَذَ فِی مِنْقَارِهِ قَطْرَهً مِنْ مَاءِ اَلْبَحْرِ وَ رَمَی بِهَا نَحْوَ اَلْمَشْرِقِ، ثُمَّ أَخَذَ ثَانِیَهً وَ رَمَی بِهَا نَحْوَ اَلْمَغْرِبِ، ثُمَّ أَخَذَ ثَالِثَهً وَ رَمَی بِهَا نَحْوَ اَلسَّمَاءِ، ثُمَّ أَخَذَ رَابِعَهً وَ رَمَی بِهَا نَحْوَ اَلْأَرْضِ، ثُمَّ أَخَذَ خَامِسَهً وَ عَادَهَا إِلَی اَلْبَحْرِ، فَبُهِتْنَا لِذَلِکَ ، [قَالَ مُوسَی :] وَ سَأَلْتُ اَلْخَضِرَ [عَنْ ذَلِکَ] فَلَمْ یُجِبْ، وَ إِذَا نَحْنُ بِصَیَّادٍ یَصْطَادُ، فَنَظَرَ إِلَیْنَا وَ قَالَ: مَا لِی أَرَاکُمَا فِی فِکْرٍ مِنَ اَلطَّائِرِ وَ تَعَجُّبٍ؟ فَقُلْنَا: هُوَ ذَاکَ . فَقَالَ: أَنَا رَجُلٌ صَیَّادٌ وَ قَدْ فَهِمْتُ إِشَارَتَهُ وَ أَنْتُمَا نَبِیَّانِ وَ لاَ تَعْلَمَانِ؟! فَقُلْنَا: لاَ نَعْلَمُ إِلاَّ مَا عَلَّمَنَا اَللَّهُ - عَزَّ وَ جَلَّ-. فَقَالَ: هَذَا طَائِرٌ فِی اَلْبَحْرِ یُسَمَّی «مُسْلِماً» أَشَارَ بِرَمْیِ اَلْمَاءِ مِنْ مِنْقَارِهِ إِلَی نَحْوِ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ وَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ وَ رَمْیِهِ فِی اَلْبَحْرِ إِلَی أَنَّهُ یَأْتِی فِی آخِرِ اَلزَّمَانِ نَبِیٌّ یَکُونُ عِلْمُ أَهْلِ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ وَ أَهْلِ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ عِنْدَ عِلْمِهِ مِثْلَ هَذِهِ اَلْقَطْرَهِ اَلْمُلْقَاهِ فِی اَلْبَحْرِ، وَ یَرِثُ عِلْمَهُ اِبْنُ عَمِّهِ وَ وَصِیُّهُ، فَسَکَنَ مَا کُنَّا فِیهِ مِنَ اَلْمُشَاجَرَهِ، وَ اِسْتَقَلَّ کُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا عِلْمَهُ بَعْدَ مَا کُنَّا مُعْجَبِینَ بِأَنْفُسِنَا [وَ مَشَیْنَا]، ثُمَّ غَابَ اَلصَّیَّادُ عَنَّا فَعَلِمْنَا أَنَّهُ مَلَکٌ بَعَثَهُ اَللَّهُ - تَعَالَی - إِلَیْنَا یُعِرِّفُنَا نَقْصَنَا حَیْثُ اِدَّعَیْنَا اَلْکَمَالَ .
( المحتضر , جلد 1 , صفحه 180 )
ص : 7580
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْبَغْیُ یَصْرَعُ اَلرِّجَالَ: .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 87 )
ص : 7581
مُسَکِّنُ اَلْفُؤَادِ ، عَنْ أَبِی مَالِکٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلنَّائِحَهُ إِذَا لَمْ تَتُبْ تُقَامُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ عَلَیْهَا سِرْبَالٌ مِنْ قَطِرَانٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 93 )
ص : 7582
وَ رُوِیَ: أَنَّ مَنْ سَمِعَ اَلْأَذَانَ فَقَالَ کَمَا یَقُولُ اَلْمُؤَذِّنُ زِیدَ فِی رِزْقِهِ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 298 )
روایت شده که هرکس اذان را شنید و هرچه مؤذن گفت تکرار کرد روزی اش زیاد می شود.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 640 )
ص : 7583
عن عبد اللّه بن العبّاس قال: قام رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله و سلم - فینا خطیبا. فقال فی آخر خطبته: نحن کلمه التّقوی، و سبیل الهدی، و المثل الأعلی، و الحجّه العظمی، و العروه الوثقی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 194 )
ص : 7584
قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ: إِنَّهَا نَزَلَتْ لَمَّا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لِقُرَیْشٍ: «إِنَّ اَللَّهَ بَعَثَنِی أَنْ أَقْتُلَ جَمِیعَ مُلُوکِ اَلدُّنْیَا وَ أُجْرِیَ اَلْمُلْکَ إِلَیْکُمْ، فَأَجِیبُونِی لَمَّا دَعَوْتُکُمْ إِلَیْهِ. تَمْلِکُوا بِهَا اَلْعَرَبَ، وَ تَدِینُ لَکُمْ بِهَا اَلْعَجَمُ، وَ تَکُونُوا مُلُوکاً فِی اَلْجَنَّهِ». فَقَالَ أَبُو جَهْلٍ: اَللَّهُمَّ إِنْ کَانَ هَذَا اَلَّذِی یَقُولُ مُحَمَّدٌ هُوَ اَلْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ، فَأَمْطِرْ عَلَیْنَا حِجَارَهً مِنَ اَلسَّمَاءِ أَوِ اِئْتِنَا بِعَذَابٍ أَلِیمٍ، حَسَداً لِرَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ثُمَّ قَالَ: کُنَّا وَ بَنُو هَاشِمٍ کَفَرَسَیْ رِهَانٍ نَحْمِلُ إِذَا حَمَلُوا، وَ نَطْعَنُ إِذَا طَعَنُوا، وَ نُوقِدُ إِذَا أَوْقَدُوا، فَلَمَّا اِسْتَوَی بِنَا وَ بِهِمُ اَلرَّکْبُ، قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ: أَنَا نَبِیٌّ. لاَ نَرْضَی أَنْ یَکُونَ فِی بَنِی هَاشِمٍ، وَ لاَ یَکُونَ فِی بَنِی مَخْزُومٍ. ثُمَّ قَالَ: غُفْرَانَکَ اَللَّهُمَّ، فَأَنْزَلَ اَللَّهُ فِی ذَلِکَ: وَ ما کانَ اَللّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ وَ ما کانَ اَللّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ ، حِینَ قَالَ: غُفْرَانَکَ اَللَّهُمَّ. فَلَمَّا هَمُّوا بِقَتْلِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ أَخْرَجُوهُ مِنْ مَکَّهَ، قَالَ اَللَّهُ: وَ ما لَهُمْ أَلاّ یُعَذِّبَهُمُ اَللّهُ وَ هُمْ یَصُدُّونَ عَنِ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ وَ ما کانُوا أَوْلِیاءَهُ یَعْنِی قُرَیْشاً مَا کَانُوا أَوْلِیَاءَ مَکَّهَ إِنْ أَوْلِیاؤُهُ إِلاَّ اَلْمُتَّقُونَ أَنْتَ وَ أَصْحَابُکَ - یَا مُحَمَّدُ - فَعَذَّبَهُمُ اَللَّهُ بِالسَّیْفِ یَوْمَ بَدْرٍ فَقُتِلُوا.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 683 )
ص : 7585
قَوْلُهُ: إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمْ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا کِتَابَ اَللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 156 )
ص : 7586
فض، [کتاب الروضه] ، یل، [الفضائل] ، لابن شاذان عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ قَالَ: أَقْبَلْنَا مِنْ صِفِّینَ مَعَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَنَزَلَ اَلْعَسْکَرُ قَرِیباً مِنْ دَیْرِ نَصْرَانِیٍّ فَخَرَجَ عَلَیْنَا مِنَ اَلدَّیْرِ شَیْخٌ کَبِیرٌ جَمِیلُ اَلْوَجْهِ حَسَنُ اَلْهَیْئَهِ وَ اَلسَّمْتِ وَ مَعَهُ کِتَابٌ فِی یَدِهِ قَالَ فَجَعَلَ یَتَصَفَّحُ اَلنَّاسَ حَتَّی أَتَی عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ بِالْخِلاَفَهِ ثُمَّ قَالَ إِنِّی رَجُلٌ مِنْ نَسْلِ رَجُلٍ مِنْ حَوَارِیِّ عِیسَی بْنِ مَرْیَمَ وَ کَانَ مِنْ أَفْضَلِ حَوَارِیِّهِ اَلاِثْنَیْ عَشَرَ وَ أَحَبِّهِمْ إِلَیْهِ وَ أَبَرِّهِمْ عِنْدَهُ وَ إِلَیْهِ أَوْصَی عِیسَی بْنُ مَرْیَمَ وَ أَعْطَاهُ کُتُبَهُ وَ عِلْمَهُ وَ حِکْمَتَهُ فَلَمْ تَزَلْ أَهْلُ بَیْتِهِ مُتَمَسِّکِینَ بِمِلَّتِهِ وَ لَمْ تُبَدَّلْ وَ لَمْ تُزَدْ وَ لَمْ تُنْقَصْ وَ تِلْکَ اَلْکُتُبُ عِنْدِی إِمْلاَءُ عِیسَی وَ خَطُّ اَلْأَنْبِیَاءِ فِیهِ کُلُّ شَیْءٍ تَفْعَلُهُ اَلنَّاسُ مَلِکٌ مَلِکٌ وَ کَمْ یَمْلِکُ وَ کَمْ یَکُونُ فِی زَمَانِ کُلِّ مَلِکٍ مِنْهُمْ ثُمَّ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَبْعَثُ مِنَ اَلْعَرَبِ رَجُلاً مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْخَلِیلِ مِنْ أَرْضِ تِهَامَهَ مِنْ قَرْیَهٍ یُقَالُ لَهَا مَکَّهُ نَبِیٌّ یُقَالُ لَهُ أَحْمَدُ لَهُ اِثْنَا عَشَرَ وَصِیّاً وَ ذَکَرَ مَوْلِدَهُ وَ مَبْعَثَهُ وَ مُهَاجَرَتَهُ وَ مَنْ یُقَاتِلُهُ وَ مَنْ یَنْصُرُهُ وَ مَنْ یُعَاوِنُهُ وَ مَنْ یُعَادِیهِ وَ کَمْ یَعِیشُ وَ مَا تَلْقَی أُمَّتُهُ مِنْ بَعْدِهِ مِنَ اَلْفُرْقَهِ وَ اَلاِخْتِلاَفِ وَ فِیهِ تَسْمِیَهُ کُلِّ إِمَامِ هُدًی وَ کُلِّ إِمَامِ ضَلاَلٍ إِلَی أَنْ یَنْزِلَ اَلْمَسِیحُ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ فِی ذَلِکَ اَلْکِتَابِ أَرْبَعَهَ عَشَرَ اِسْماً مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ أَحَبِّهِمْ إِلَیْهِ اَللَّهُ وَلِیُّ مَنْ وَالاَهُمْ وَ عَدُوُّ مَنْ عَادَاهُمْ فَمَنْ أَطَاعَهُمْ فَقَدْ أَطَاعَ اَللَّهَ وَ مَنْ أَطَاعَ اَللَّهَ فَقَدِ اِهْتَدَی وَ اِعْتَصَمَ طَاعَتُهُمْ لِلَّهِ رِضًی وَ مَعْصِیَتُهُمْ لِلَّهِ مَعْصِیَهٌ مَکْتُوبِینَ بِأَسْمَائِهِمْ وَ نَسَبِهِمْ وَ نُعُوتِهِمْ وَ کَمْ یَعِیشُ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ بَعْدَ وَاحِدٍ وَ کَمْ رَجُلٍ یَسْتَسِرُّ بِدِینِهِ وَ یَکْتُمُهُ مِنْ قَوْمِهِ وَ مَنْ یُظْهِرُهُ مِنْهُمْ وَ مَنْ یَمْلِکُ وَ یَنْقَادُ لَهُ اَلنَّاسُ حَتَّی یَنْزِلَ عِیسَی عَلَی آخِرِهِمْ فَیُصَلِّیَ عِیسَی خَلْفَهُ فِی اَلصَّفِّ أَوَّلُهُمْ أَفْضَلُهُمْ وَ آخِرُهُمْ لَهُ مِثْلُ أُجُورِهِمْ وَ أُجُورِ مَنْ أَطَاعَهُمْ وَ اِهْتَدَی بِهُدَاهُمْ أَوَّلُهُمْ أَحْمَدُ رَسُولُ اَللَّهِ وَ اِسْمُهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ یس وَ طه وَ نُونٌ وَ اَلْفَاتِحُ وَ اَلْخَاتَمُ وَ اَلْحَاشِرُ وَ اَلْعَاقِبُ وَ اَلسَّابِحُ وَ اَلْعَابِدُ وَ هُوَ نَبِیُّ اَللَّهِ وَ خَلِیلُ اَللَّهِ وَ حَبِیبُ اَللَّهِ وَ صَفْوَتُهُ وَ خِیَرَتُهُ وَ یَرَاهُ اَللَّهُ بِعَیْنِهِ وَ یُکَلِّمُهُ بِلِسَانِهِ فَیُتْلَی بِذِکْرِهِ إِذَا ذُکِرَ وَ هُوَ أَکْرَمُ خَلْقِ اَللَّهِ عَلَی اَللَّهِ وَ أَحَبُّهُمْ إِلَی اَللَّهِ لَمْ یَخْلُقِ اَللَّهُ مَلَکاً مُقَرَّباً وَ لاَ نَبِیّاً مُرْسَلاً مِنْ عَصْرِ آدَمَ إِلَیْهِ أَحَبَّ إِلَی اَللَّهِ مِنْهُ یُقْعِدُهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ بَیْنَ یَدَیْ عَرْشِهِ وَ لَیُشَفِّعُهُ فِی کُلِّ مَنْ یَشْفَعُ فِیهِ بِاسْمِهِ جَرَی اَلْقَلَمُ فِی اَللَّوْحِ اَلْمَحْفُوظِ فِی أُمِّ اَلْکِتَابِ وَ بِذِکْرِهِ مُحَمَّدٌ صَاحِبُ اَللِّوَاءِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یَوْمَ اَلْحَشْرِ اَلْأَکْبَرِ وَ أَخُوهُ وَ وَصِیُّهُ وَ خَلِیفَتُهُ فِی أُمَّتِهِ وَ أَحَبُّ خَلْقِ اَللَّهِ إِلَیْهِ بَعْدَهُ عَلِیُّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ اِبْنُ عَمِّهِ لِأَبِیهِ وَ أُمِّهِ وَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ بَعْدَهُ ثُمَّ أَحَدَ عَشَرَ رَجُلاً مِنْ بَعْدِهِ مِنْ وُلْدِ مُحَمَّدٍ مِنِ اِبْنَتِهِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ أَوَّلُ وَلَدِهِمْ مِثْلُ اِبْنَیْ مُوسَی وَ هَارُونَ شَبَّرَ وَ شَبِیرٍ وَ تِسْعَهٌ مِنْ وُلْدِهِمْ أَصِفُهُمْ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ آخِرُهُمْ اَلَّذِی یَؤُمُّ بِعِیسَی بْنِ مَرْیَمَ وَ فِیهِ تَسْمِیَهُ أَنْصَارِهِمْ وَ مَنْ یُظْهِرُ مِنْهُمْ ثُمَّ یَمْلَأُ اَلْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً وَ یَمْلِکُونَ مَا بَیْنَ اَلْمَشْرِقِ إِلَی اَلْمَغْرِبِ حَتَّی یُظْهِرَهُمُ اَللَّهُ عَلَی اَلْأَدْیَانِ کُلِّهَا فَلَمَّا بُعِثَ هَذَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَتَاهُ أَبِی وَ آمَنَ بِهِ وَ صَدَّقَهُ وَ کَانَ شَیْخاً کَبِیراً فَلَمَّا أَدْرَکَتْهُ اَلْوَفَاهُ قَالَ لِی إِنَّ خَلِیفَهَ مُحَمَّدٍ فِی هَذَا اَلْکِتَابِ بِعَیْنِهِ سَیَمُرُّ بِکَ إِذَا مَضَی ثَلاَثَهُ أَئِمَّهٍ مِنْ أَئِمَّهِ اَلضَّلاَلِ وَ اَلدُّعَاهِ إِلَی اَلنَّارِ وَ هُمْ عِنْدِی مُسَمَّوْنَ بِأَسْمَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ وَ هُمْ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ وَ کَمْ یَمْلِکُ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ فَإِذَا جَاءَ بَعْدَهُمُ اَلَّذِی لَهُ اَلْحَقُّ عَلَیْهِمْ فَاخْرُجْ إِلَیْهِ وَ بَایِعْهُ وَ قَاتِلْ مَعَهُ فَإِنَّ اَلْجِهَادَ مَعَهُ مِثْلُ اَلْجِهَادِ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمُوَالِی لَهُ کَالْمُوَالِی لِلَّهِ وَ اَلْمُعَادِی لَهُ کَالْمُعَادِی لِلَّهِ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مُدَّ یَدَکَ فَأَنَا أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَنَّکَ خَلِیفَتُهُ فِی أُمَّتِهِ وَ شَاهِدُهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ حُجَّتُهُ عَلَی عِبَادِهِ وَ خَلِیفَتُهُ فِی اَلْأَرْضِ وَ أَنَّ اَلْإِسْلاَمَ دِینُ اَللَّهِ وَ أَنِّی أَبْرَأُ إِلَی اَللَّهِ مِنْ کُلِّ مَنْ خَالَفَ دِینَ اَلْإِسْلاَمِ وَ أَنَّهُ دِیْنُ اَللَّهِ اَلَّذِی اِصْطَفَاهُ وَ اِرْتَضَاهُ لِأَوْلِیَائِهِ وَ أَنَّ دِیْنَ اَلْإِسْلاَمِ دِیْنُ عِیسَی بْنِ مَرْیَمَ وَ مَنْ کَانَ قَبْلَهُ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ اَلرُّسُلِ اَلَّذِینَ دَانَ لَهُمْ مَنْ مَضَی مِنْ آبَائِهِ وَ أَنِّی أَتَوَالَی وَلِیَّکَ وَ أَبْرَأُ مِنْ عَدُوِّکَ وَ أَتَوَالَی اَلْأَئِمَّهَ اَلْأَحَدَ عَشَرَ مِنْ وُلْدِکَ وَ أَبْرَأُ مِنْ عَدُوِّهِمْ وَ مِمَّنْ خَالَفَهُمْ وَ مِمَّنْ ظَلَمَهُمْ وَ جَحَدَ حَقَّهُمْ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ وَ عِنْدَ ذَلِکَ نَاوَلَهُ یَدَهُ وَ بَایَعَهُ فَقَالَ نَاوِلْنِی کِتَابَکَ فَنَاوَلَهُ إِیَّاهُ فَقَالَ لِرَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ قُمْ مَعَ هَذَا اَلرَّجُلِ فَانْظُرْ لَهُ تَرْجُمَاناً یَفْهَمُ کَلاَمَهُ فَیَنْسَخُهُ بِالْعَرَبِیَّهِ مُفَسَّراً فَائْتِنِی بِهِ مَکْتُوباً بِالْعَرَبِیَّهِ فَلَمَّا أَنْ أَتَوْا بِهِ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِوَلَدِهِ اَلْحُسَیْنِ اِیتِنِی بِذَلِکَ اَلْکِتَابِ اَلَّذِی دَفَعْتُهُ إِلَیْکَ فَأَتَی بِهِ قَالَ اِقْرَأْهُ وَ اُنْظُرْ أَنْتَ یَا فُلاَنُ فِی هَذَا اَلْکِتَابِ فَإِنَّهُ خَطِّی بِیَدِی أَمْلاَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَیَّ فَقَرَأَهُ فَمَا خَالَفَ حَرْفٌ حَرْفاً مَا فِیهِ تَأْخِیرٌ وَ لاَ تَقْدِیمٌ کَأَنَّهُ أَمْلاَهُ رَجُلٌ وَاحِدٌ عَلَی رَجُلٍ وَاحِدٍ فَعِنْدَ ذَلِکَ حَمِدَ اَللَّهَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ وَ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی جَعَلَ ذِکْرِی عِنْدَهُ وَ عِنْدَ أَوْلِیَائِهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ وَ لَمْ یَجْعَلْنِی مِنْ أَوْلِیَاءِ اَلشَّیْطَانِ وَ حِزْبِهِ قَالَ فَفَرِحَ عِنْدَ ذَلِکَ مَنْ حَضَرَ مِنْ شِیعَتِهِ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ سَاءَ مَنْ کَانَ مِنَ اَلْمُنَافِقِینَ حَتَّی ظَهَرَ فِی وُجُوهِهِمْ وَ أَلْوَانِهِمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 51 )
ص : 7587
فِی کِتَابِ اَلْإِحْتِجَاجِ لِلطَّبْرِسِیِّ «رَحْمَهُ اَللَّهِ عَلَیْهِ» عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَانِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلزُّهْرِیِّ قَالَ: حَجَّ هِشَامُ بْنُ عَبْدِ اَلْمَلِکِ فَدَخَلَ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرَامَ مُتَّکِیاً عَلَی یَدِ سَالِمٍ مَوْلاَهُ وَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ جَالِسٌ فِی اَلْمَسْجِدِ، فَقَالَ لَهُ سَالِمٌ: یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ هَذَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فَقَالَ هِشَامٌ: اَلْمَفْتُونُ بِهِ أَهْلُ اَلْعِرَاقِ؟ قَالَ نَعَمْ، قَالَ: اِذْهَبْ إِلَیْهِ فَقُلْ لَهُ: یَقُولُ لَکَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ: مَا اَلَّذِی یَأْکُلُ اَلنَّاسُ وَ یَشْرَبُونَ إِلَی أَنْ یُفْصَلَ بَیْنَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیمَهِ؟ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یُحْشَرُ اَلنَّاسُ عَلَی مِثْلِ قُرْصَهِ اَلنَّقِیِّ فِیهَا أَنْهَارٌ مُنْفَجِرَهٌ یَأْکُلُونَ وَ یَشْرَبُونَ حَتَّی یَفْرُغَ اَلنَّاسُ مِنَ اَلْحِسَابِ، قَالَ: فَرَأَی هِشَامٌ أَنَّهُ قَدْ ظَفِرَ بِهِ فَقَالَ: اَللَّهُ أَکْبَرُ اِذْهَبْ إِلَیْهِ فَقُلْ لَهُ: مَا أَشْغَلَهُمْ عَنْ اَلْأَکْلِ وَ اَلشُّرْبِ یَوْمَئِذٍ؟ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: هُمُ فِی اَلنَّارِ أَشْغَلُ وَ لَمْ یَشْتَغِلُوا عَنْ أَنْ قَالُوا: أَفِیضُوا عَلَیْنَا مِنَ اَلْمَاءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَکُمُ اَللَّهُ فَسَکَتَ هِشَامٌ لاَ یَرْجِعُ کَلاَماً
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 36 )
ص : 7588
وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلْمُمْتَحَنَهِ فِی فَرَائِضِهِ وَ نَوَافِلِهِ اِمْتَحَنَ اَللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ وَ نَوَّرَ بَصَرَهُ وَ لاَ یُصِیبُهُ فَقْرٌ وَ لاَ جُنُونٌ فِی نَفْسِهِ وَ لاَ فِی وُلْدِهِ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 379 )
ص : 7589
ل، [الخصال] ، اِبْنُ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ اَلنَّوْفَلِیِّینَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ رَفَعَهُ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کُونُوا عَلَی قَبُولِ اَلْعَمَلِ أَشَدَّ عِنَایَهً مِنْکُمْ عَلَی اَلْعَمَلِ اَلزُّهْدُ فِی اَلدُّنْیَا قَصْرُ اَلْأَمَلِ وَ شُکْرُ کُلِّ نِعْمَهٍ اَلْوَرَعُ عَمَّا حَرَّمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ أَسْخَطَ بَدَنَهُ أَرْضَی رَبَّهُ وَ مَنْ لَمْ یُسْخِطْ بَدَنَهُ عَصَی رَبَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 312 )
11-خصال ابن ادریس...امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود:اهمیت و عنایت شما بقبولی اعمال باید بیش از توجه شما باصل عمل باشد زهد و پارسائی در دنیا بکوتاه داشتن آمال و آرزو است و شکر و سپاس هر نعمتی بپرهیز داشتن از محرمات الهی است هر کس به امور جسمی و مادی پشت پا بزند خدای خود را خوشنود ساخته است و آن کس که در صدد تأمین خواسته های جسمی باشد معصیت خدا را کرده.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 316 )
ص : 7590
، وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ أَبِی کَهْمَسٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدِ بْنِ هِلاَلٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَوْصِنِی قَالَ أُوصِیکَ بِتَقْوَی اَللَّهِ إِلَی أَنْ قَالَ وَ إِنْ نَازَعَتْکَ نَفْسُکَ إِلَی شَیْءٍ مِنْ ذَلِکَ فَاعْلَمْ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ قُوتُهُ اَلشَّعِیرَ وَ حَلْوَاهُ اَلتَّمْرَ إِذَا وَجَدَهُ وَ وَقُودُهُ اَلسَّعَفَ وَ إِذَا أُصِبْتَ بِمُصِیبَهٍ فَاذْکُرْ مُصَابَکَ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّ اَلنَّاسَ لَنْ یُصَابُوا بِمِثْلِهِ أَبَداً . اَلشَّیْخُ اَلطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ وَهْبَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ زَکَرِیَّا عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ أَبِی کَهْمَسٍ مِثْلَهُ وَ فِی آخِرِهِ لَمْ یُصَابُوا بِمِثْلِهِ وَ لَنْ یُصَابُوا بِمِثْلِهِ أَبَداً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 443 )
ص : 7591
و فی کتاب المناقب لابن شهر آشوب: جاءت جاریه للحسن - علیه السّلام - بطاق ریحان، فقال لها: أنت حرّه لوجه اللّه. فقیل له فی ذلک. فقال: أدّبنا اللّه - تعالی - و قال: وَ إِذا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّهٍ. (الآیه) و کان أحسن منها إعتاقها
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 490 )
ص : 7592
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: کَانَتْ بَغْلَهُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یَرُدُّونَهَا عَنْ شَیْءٍ وَقَعَتْ فِیهِ قَالَ فَأَتَاهَا رَجُلٌ مِنْ بَنِی مُدْلِجٍ ، وَ قَدْ وَقَعَتْ فِی قَصَبٍ لَهُ فَفَوَّقَ لَهَا سَهْماً فَقَتَلَهَا فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَللَّهِ لاَ تُفَارِقُنِی حَتَّی تَدِیَهَا قَالَ فَوَدَاهَا سِتَّمِائَهِ دِرْهَمٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 262 )
ص : 7593
وَ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ یَکُونُ إِمَامٌ لَیْسَ لَهُ عَقِبٌ فَقَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ أَمَا إِنَّهُ لاَ یُولَدُ لِی إِلاَّ وَاحِدٌ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ مُنْشِئٌ مِنْهُ ذُرِّیَّهً کَثِیرَهً قَالَ أَبُو خِدَاشٍ سَمِعْتُ هَذَا اَلْحَدِیثَ مُنْذُ ثَلاَثِینَ سَنَهً .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 302 )
روایتست از حنان بن سدیر که گفتم مر امام رضا را (علیه السّلام) که: آیا تواند بود امام را که او را عقب نباشد؟ آن حضرت فرمود که: از من متولد نخواهد شد الا یکی و لیکن او منشأ ذریت بسیار خواهد بود. ابو خداش گوید که: شنیده بودم این حدیث را سی سال پیش ازین.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 136 )
ص : 7594
سِبْطُ اَلطَّبْرِسِیِّ فِی مِشْکَاهِ اَلْأَنْوَارِ ، نَقْلاً عَنِ اَلْمَحَاسِنِ مِثْلَهُ وَ فِیهِ نَقْلاً مِنْهُ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَوْحَی إِلَی نَبِیٍّ مِنْ أَنْبِیَاءِ بَنِی إِسْرَائِیلَ إِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ تَلْقَانِی [غَداً] فِی حَظِیرَهِ اَلْقُدْسِ فَکُنْ فِی اَلدُّنْیَا وَحِیداً غَرِیباً مَهْمُوماً مَحْزُوناً مُسْتَوْحِشاً مِنَ اَلنَّاسِ بِمَنْزِلَهِ اَلطَّیْرِ اَلَّذِی یَطِیرُ فِی اَلْأَرْضِ اَلْقِفَارِ وَ یَأْکُلُ مِنْ رُءُوسِ اَلْأَشْجَارِ وَ یَشْرَبُ مِنْ مَاءِ اَلْعُیُونِ فَإِذَا کَانَ اَللَّیْلُ [وَکَرَ وَحْدَهُ] وَ اِسْتَأْنَسَ بِرَبِّهِ وَ اِسْتَوْحَشَ مِنَ اَلطُّیُورِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 208 )
ص : 7595
قَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْفَزَارِیُّ مُعَنْعَناً عَنْ قَبِیصَهَ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ : دَخَلْتُ عَلَی اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عِنْدَهُ اَلْبَوْسُ بْنُ أَبِی اَلدَّوْسِ [الدرس] وَ اِبْنُ ظَبْیَانَ وَ اَلْقَاسِمُ [عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ] اَلصَّیْرَفِیُّ فَسَلَّمْتُ وَ جَلَسْتُ وَ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَدْ أَتَیْتُکَ مُسْتَفِیداً قَالَ سَلْ وَ أَوْجِزْ قُلْتُ أَیْنَ کُنْتُمْ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اَللَّهُ سَمَاءً مَبْنِیَّهً وَ أَرْضاً مَدْحِیَّهً وَ طَوْداً أَوْ ظُلْمَهً وَ نُوراً قَالَ یَا قَبِیصَهُ لِمَ سَأَلْتَنَا عَنْ هَذَا اَلْحَدِیثِ فِی مِثْلِ هَذَا اَلْوَقْتِ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ حُبَّنَا قَدِ اُکْتُتِمَ وَ بُغْضَنَا قَدْ فَشَا وَ أَنَّ لَنَا أَعْدَاءً مِنَ اَلْجِنِّ یُخْرِجُونَ حَدِیثَنَا إِلَی أَعْدَائِنَا مِنَ اَلْإِنْسِ وَ أَنَّ اَلْحِیطَانَ لَهَا آذَانٌ کَآذَانِ اَلنَّاسِ قَالَ قُلْتُ قَدْ سَأَلْتُ [سُئِلْتُ] عَنْ ذَلِکَ قَالَ یَا قَبِیصَهُ کُنَّا أَشْبَاحَ نُورٍ حَوْلَ اَلْعَرْشِ نُسَبِّحُ اَللَّهَ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَ بِخَمْسَهَ عَشَرَ أَلْفَ عَامٍ فَلَمَّا خَلَقَ اَللَّهُ آدَمَ فَرَّغَنَا فِی صُلْبِهِ فَلَمْ یَزَلْ یَنْقُلُنَا مِنْ صُلْبٍ طَاهِرٍ إِلَی رَحِمٍ مُطَهَّرٍ حَتَّی بَعَثَ اَللَّهُ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَنَحْنُ عُرْوَهُ اَللَّهِ اَلْوُثْقَی مَنِ اِسْتَمْسَکَ بِنَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنَّا هَوَی لاَ نُدْخِلُهُ فِی بَابِ رَدًی [ضَلاَلَهٍ] وَ لاَ نُخْرِجُهُ مِنْ بَابِ هُدًی وَ نَحْنُ رُعَاهُ دِینِ [شَمْسِ] اَللَّهِ وَ نَحْنُ عِتْرَهُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَحْنُ اَلْقُبَّهُ اَلَّتِی طَالَتْ أَطْنَابُهَا وَ اِتَّسَعَ فِنَاؤُهَا [أفنانها] مَنْ ضَوَی إِلَیْنَا نَجَا إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنَّا هَوَی إِلَی اَلنَّارِ قُلْتُ لِوَجْهِ رَبِّی اَلْحَمْدُ أَسْأَلُکَ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی « إِنَّ إِلَیْنا إِیابَهُمْ `ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ » قَالَ فِینَا اَلتَّنْزِیلُ قَالَ قُلْتُ إِنَّمَا أَسْأَلُکَ عَنِ اَلتَّفْسِیرِ قَالَ نَعَمْ یَا قَبِیصَهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ جَعَلَ اَللَّهُ حِسَابَ شِیعَتِنَا عَلَیْنَا فَمَا کَانَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اَللَّهِ اِسْتَوْهَبَهُ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَللَّهِ وَ مَا کَانَ فِیمَا بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ اَلنَّاسِ مِنَ اَلْمَظَالِمِ أَدَّاهُ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْهُمْ وَ مَا کَانَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ وَهَبْنَاهُ لَهُمْ حَتَّی« یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ »... « بِغَیْرِ حِسابٍ » .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 552 )
ص : 7596
اَلْعِلَلُ، لِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : اَلْعِلَّهُ فِی خِضَابِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَرَّهً وَاحِدَهً لِکَیْ یَقْتَدُوا بِهِ ثُمَّ لَمْ یَخْتَضِبْ بَعْدَ ذَلِکَ وَ اَلْعِلَّهُ فِی تَرْکِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْخِضَابَ لِقَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تُخْضَبُ یَا عَلِیُّ هَذِهِ یَعْنِی لِحْیَتَهُ مِنْ هَذِهِ یَعْنِی مِنْ رَأْسِهِ فَأَحَبَّ عَلَیْهِ السَّلَامُ أَنْ یَخْضِبَهَا بِالدَّمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 105 )
16-علل الشرائع از محمد بن علی بن ابراهیم:علت اینکه پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)یک بار خضاب کرد این بود که مردم از او پیروی کنند و از آن پس خضاب نکرد و علت اینکه امیر مؤمنان خضاب نکرد قول پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)بود خضاب شود ای علی این-یعنی ریش او از این-یعنی از سر او-و خواست آن را با خون خضاب کند.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 69 )
ص : 7597
24656-6 ( الکافی 47:6) محمد ، عن أحمد ، عن محمد بن یحیی، عن غیاث بن إبراهیم، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال "قال أمیر المؤمنین علیه السّلام: أدب الیتیم بما تؤدب به ولدک و اضربه مما تضرب به ولدک".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 558 )
ص : 7598
عَنْهُ عَنْ یَحْیَی بْنِ عِیسَی عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ: نِعْمَ اَلطَّعَامُ اَلْأَرُزُّ وَ إِنَّا لَنُدَاوِی بِهِ مَرْضَانَا .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 342 )
5 - راوی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
برنج چه خوب غذایی است! ما بیماران خود را با آن مداوا می نماییم.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 165 )
: مجهول مرسل.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 176 )
ص : 7599
فِی کِتَابِ عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی زُهْرٍ[زُهَیْرٍ] شیب[شَبِیبِ]بْنِ أَنَسٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ لِأَبِی حَنِیفَهَ: یَا بَا حَنِیفَهَ تَعْرِفُ کِتَابَ اَللَّهِ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ وَ تَعْرِفُ اَلنَّاسِخَ وَ اَلْمَنْسُوخَ؟ قَالَ: نَعَمْ قَالَ: یَا بَا حَنِیفَهَ لَقَدِ اِدَّعَیْتَ عِلْماً وَیْلَکَ مَا جَعَلَ اَللَّهُ إِلاَّ عِنْدَ أَهْلِ اَلْکِتَابِ اَلَّذِینَ أُنْزِلَ عَلَیْهِمْ: وَیْلَکَ وَ لاَ هُوَ إِلاَّ عِنْدَ اَلْخَاصِّ مِنْ ذُرِّیَّهِ نَبِیِّنَا صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَا وَرَّثَکَ اَللَّهُ مِنْ کِتَابِهِ حَرْفاً، فَإِنْ کُنْتَ کَمَا تَقُولُ وَ لَسْتَ کَمَا تَقُولُ فَأَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «سِیرُوا فِیها لَیالِیَ وَ أَیّاماً آمِنِینَ» أَیْنَ ذَلِکَ مِنَ اَلْأَرْضِ؟ قَالَ: أَحْسَبُهُ مَا بَیْنَ مَکَّهَ وَ اَلْمَدِینَهِ، فَالْتَفَتَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی أَصْحَابِهِ فَقَالَ: تَعْلَمُونَ أَنَّ اَلنَّاسَ یُقْطَعُ عَلَیْهِمْ مَا بَیْنَ اَلْمَدِینَهِ وَ مَکَّهَ فَتُؤْخَذُ أَمْوَالُهُمْ وَ لاَ یُؤْمَنُونَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ وَ یُقْتَلُونَ؟ قَالُوا: نَعَمْ، قَالَ: فَسَکَتَ أَبُو حَنِیفَهَ، فَقَالَ: یَا بَا حَنِیفَهَ أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» أَیْنَ ذَلِکَ مِنَ اَلْأَرْضِ؟ قَالَ: اَلْکَعْبَهُ قَالَ: أَ فَتَعْلَمُ أَنَّ اَلْحَجَّاجَ بْنَ یُوسُفَ حِینَ وَضَعَ اَلْمَنْجَنِیقَ عَلَی اِبْنِ اَلزُّبَیْرِ فَقَتَلَهُ کَانَ آمِناً فِیهَا؟ قَالَ: فَسَکَتَ فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ اَلْحَضْرَمِیُّ: جُعِلْتُ فِدَاکَ اَلْجَوَابُ فِی اَلْمَسْأَلَتَیْنِ؟ فَقَالَ: یَا بَا بَکْرٍ «سِیرُوا فِیها لَیالِیَ وَ أَیّاماً آمِنِینَ» فَقَالَ: مَعَ قَائِمِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ، وَ أَمَّا قَوْلُهُ: «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» فَمَنْ بَایَعَهُ وَ دَخَلَ مَعَهُ وَ مَسَحَ عَلَی یَدِهِ وَ دَخَلَ فِی عُقْدَهِ أَصْحَابِهِ کَانَ آمِناً
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 332 )
ص : 7600
فس، [تفسیر القمی ] ، أَبِی عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا نَزَلَ إِنَّ اَلَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ اَلْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً أَخْرَجَ کُلُّ مَنْ کَانَ عِنْدَهُ یَتِیمٌ وَ سَأَلُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی إِخْرَاجِهِمْ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: یَسْئَلُونَکَ عَنِ اَلْیَتامی قُلْ إِصْلاحٌ لَهُمْ خَیْرٌ وَ إِنْ تُخالِطُوهُمْ فَإِخْوانُکُمْ وَ اَللّهُ یَعْلَمُ اَلْمُفْسِدَ مِنَ اَلْمُصْلِحِ وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ بَأْسَ أَنْ تَخْلِطَ طَعَامَکَ بِطَعَامِ اَلْیَتِیمِ فَإِنَّ اَلصَّغِیرَ یُوشِکُ أَنْ یَأْکُلَ کَمَا یَأْکُلُ اَلْکَبِیرُ وَ أَمَّا اَلْکِسْوَهُ وَ غَیْرُهَا فَیُحْسَبُ عَلَی کُلِّ رَأْسٍ صَغِیرٍ وَ کَبِیرٍ کَمْ یَحْتَاجُ إِلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 2 )
3-تفسیر قمی:بسندش از امام ششم(علیه السّلام)که چون آیه 10 سوره النساء:آنان که اموال یتیمان را بستم میخورند الخ نازل شد هر که یتیمی نزد خود داشت او را بیرون کرد و از رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)اجازه آن را خواستند،و خدا تبارک و تعالی آیه 220 سوره البقره را فرستاد که میپرسندت از یتیمها بگو اصلاح کارشان بهتر است براشان و اگر با آنها آمیزش کنید برادران شما بحسابند و خدا تباه کن را از بهساز میداند و امام صادق(علیه السّلام)فرمود:باکی ندارد که هم خوراک یتیم باشی(با حصه برابر)زیرا خردسال هم بسا که باندازه بزرگسال میخورد و اما پوشاک بر خرد و کلان باندازه نیاز حساب شود(نه برابر).
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 6 )
ص : 7601
إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَزَّازِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِینَ خُیِّرَ مُلْکَ مَا فَوْقَ اَلْأَرْضِ وَ مَا تَحْتَهَا عُرِضَتْ لَهُ سَحَابَتَانِ إِحْدَاهُمَا صَعْبَهٌ وَ اَلْأُخْرَی ذَلُولٌ وَ کَانَتِ اَلصَّعْبَهُ مُلْکُ مَا تَحْتَ اَلْأَرْضِ وَ فِی اَلذَّلُولِ مُلْکُ مَا فَوْقَ اَلْأَرْضِ فَاخْتَارَ اَلصَّعْبَهَ عَلَی اَلذَّلُولِ فَرَکِبَهَا فَدَارَتْ بِهِ سَبْعَ أَرَضِینَ فَوَجَدَ فِیهِ ثَلاَثاً خَرَاباً وَ أَرْبَعاً عَوَامِرَ .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 327 )
ص : 7602
عَنْ حَمْزَهَ بْنِ عِمْرَانَ قَالَ: قَدِمْتُ اَلْمَدِینَهَ بِجَوَارٍ لِی وَ کُنْتُ أُدْخِلُهُنَّ اَلْبَیْتَ وَ أُغْلِقُ عَلَیْهِنَّ اَلْبَابَ إِذَا خَرَجْتُ فِی حَوَائِجِی فَدَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ فَأَخْبَرْتُهُ اَلْخَبَرَ فَقَالَ وَ یُشَارُّ اَلرَّجُلُ عَلَی مَا لاَ یَرَی أَمَا إِنَّهُنَّ إِنْ یَظْلِمْنَکَ فِی أَنْفُسِهِنَّ خَیْرٌ لَکَ مِنْ أَنْ تَظْلِمَهُنَّ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 237 )
15-حمزه بن عمران گوید:به همراه کنیزانی وارد مدینه شدم،آنان را در خانه ای می گذاشتم و در را به رویشان قفل می کردم و به دنبال کار خود می رفتم،روزی خدمت حضرت صادق علیه السّلام رفتم و جریان را عرض کردم،فرمود:مرد در بارۀ چیزی که ندیده غیرت می کند!بدان اگر آنان در مورد خودشان به تو ظلم کنند بهتر از این است که تو به آنان ستم کنی.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 501 )
ص : 7603
اَلْمَکَارِمُ ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْخَیْلُ مَعْقُودٌ بِنَوَاصِیهَا اَلْخَیْرُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ اَلْمُنْفِقُ عَلَیْهَا فِی سَبِیلِ اَللَّهِ کَالْبَاسِطِ یَدَهُ بِالصَّدَقَهِ لاَ یَقْبِضُهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 173 )
24-در مکارم-138-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:خیر بکاکل پیشانی اسبان بسته است تا روز قیامت و هزینه ده بدانها در راه خدا چون صدقه ده است پیوسته.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 123 )
ص : 7604
وَ رُوِیَ: أَنَّ بَعْضَ اَلْأَنْبِیَاءِ اِجْتَازَ بِحَجَرٍ یَنْبُعُ مِنْهُ مَاءٌ کَثِیرٌ فَعَجِبَ مِنْ ذَلِکَ فَسَأَلَ اَللَّهَ إِنْطَاقَهُ فَقَالَ لَهُ لِمَ یَخْرُجُ مِنْکَ اَلْمَاءُ اَلْکَثِیرُ مَعَ صِغَرِکَ فَقَالَ مِنْ بُکَاءِ حُزْنٍ حَیْثُ سَمِعْتُ یَقُولُ ناراً وَقُودُهَا اَلنّاسُ وَ اَلْحِجارَهُ وَ أَخَافُ أَنْ أَکُونَ مِنْ تِلْکَ اَلْحِجَارَهِ فَسَأَلَ اَللَّهَ تَعَالَی أَنْ لاَ یَکُونَ مِنْ تِلْکَ اَلْحِجَارَهِ فَأَجَابَهُ اَللَّهُ وَ بَشَّرَهُ اَلنَّبِیُّ بِذَلِکَ ثُمَّ تَرَکَهُ وَ مَضَی ثُمَّ عَادَ إِلَیْهِ بَعْدَ وَقْتٍ فَرَآهُ یَنْبُعُ کَمَا کَانَ فَقَالَ أَ لَمْ یُؤْمِنْکَ اَللَّهُ فَقَالَ بَلَی فَذَلِکَ بُکَاءُ اَلْحُزْنِ وَ هَذَا بُکَاءُ اَلسُّرُورِ.
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 96 )
و روایت شده که یکی از پیامبران بر سنگی میگذشت دید آب زیادی از آن میجوشد پیامبر در شگفت شد پس از خدا درخواست کرد که آن سنگ را به سخن آورد سنگ بنطق آمد پیغمبر از او پرسید با این کوچکی اندام چقدر آب از تو می جوشد سنگ در پاسخ گفت این آبها اشک حزن و اندوه است زیرا که شنیدم از خدای تعالی که میفرماید:آتشی که آتش گیره اش مردمان و سنگها باشند من می ترسم از همان سنگها که آتشگیره ی جهنم است باشم. پس پیغمبر از خدا خواست آن سنگ آتشگیره ی جهنم نشود خدا او را پاسخ داد که پذیرفته شده پیغمبر او را مژده داد بعد او را واگذاشت و رفت پس مدتی برگشت باز دید از آن سنگ آب میجوشد پیغمبر پرسید مگر خدا ترا ایمن نگردانید سنگ عرضکرد چرا آن گریه ی حزن و اندوه بود این گریه گریه ی سرور و شادمانیست.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 234 )
در روایات آمده که یکی از پیامبران خدا،در سر راه سنگ کوچکی را دید. که آب بسیاری از آن بیرون می آید،لذا تعجّب کرد و از خدا درخواست که آن را به سخن آورد،از آن سنگ پرسید:با این حجم کم چگونه این همه آب از تو بیرون می آید؟سنگ گفت:در اثر گریه از خوف خداست،زیرا شنیدم که خداوند فرموده: «
ناراً وَقُودُهَا اَلنّاسُ وَ اَلْحِجارَهُ
» :آتشی که هیزم آن انسانها و سنگهاست. لذا می ترسم که از جملۀ آن سنگها باشم؟آن پیغمبر از خدا درخواست کرد،که از آن سنگها نباشد و خدا نیز درخواستش را پذیرفت و آن سنگ را مژده داد و رفت. پس از مدّتی که از آن راه بازمی گشت،دید که آن سنگ باز هم گریه می کند پرسید:چرا باز گریه می کنی،در صورتی که خدا تو را امان داد؟جواب داد:آن گریۀ خوف بود و این گریۀ شوق است.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 245 )
روایت شده یکی از پیغمبران مشاهده کرد در راهی سنگ کوچکی را که از آن آب بسیاری بیرون می آمد تعجب کرد و از خداوند درخواست نمود که او را بسخن آورد،سپس سؤال کرد ای سنگ با این کوچکیت چگونه این همه آب از تو خارج می شود؟جواب داد این از اثر گریه خوف است زیرا شنیدم خداوند فرموده:نارا وقودها الناس و الحجاره آتش جهنم آتشی است که مردم کافر و سنگهائی آتش افروز او است،پس ترسیدم که از آن سنگها باشم،آن پیغمبر از پروردگار طلب نمود که آن سنگ از آن سنگها نباشد و خداوند هم اجابت فرمود، پس آن سنگ را بشارت داد و از آن گذر کرد،و چون بعد از مدتی بازگشت مشاهده کرد باز هم گریه میکند!سؤال کرد مگر خدا تو را امان نداد دیگر برای چه گریه میکنی؟جواب داد آن گریۀ خوف بود و این گریۀ خوشحالی.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 28 )
ص : 7605
اَلْمَعْرُوفُ غُلٌّ لاَ یَفُکُّهُ إِلاَّ شُکْرٌ أَوْ مُکَافَاهٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 94 )
ص : 7606
اَلظَّفَرُ بِالْحَزْمِ وَ اَلْجَزْمِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 292 )
ص : 7607
11036-7 الکافی ،1/3/168/4 النیسابوریان عن ابن أبی عمیر عن إبراهیم بن عمر عن عمرو بن شمر عن جابر عن أبی جعفر علیه السّلام قال قال النّبی صلّی اللّه علیه و آله : إذا کان أول یوم من شوال - نادی مناد یا أیها المؤمنون اغدوا إلی جوائزکم ثم قال یا جابر جوائز اللّه لیست کجوائز هؤلاء الملوک ثم قال هو یوم الجوائز.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 371 )
ص : 7608
فَضَائِلُ عَبْدِ اَلْمَلِکِ قَالَ أَبُو هُرَیْرَهَ : کَانَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُقَبِّلُ اَلْحَسَنَ فَقَالَ اَلْأَقْرَعُ بْنُ حَابِسٍ إِنَّ لِی عَشَرَهً مِنَ اَلْوَلَدِ مَا قَبَّلْتُ أَحَداً مِنْهُمْ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ لاَ یَرْحَمْ لاَ یُرْحَمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 295 )
ص : 7609
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَرِیضِ یُغْمَی عَلَیْهِ ثُمَّ یُفِیقُ کَیْفَ یَقْضِی صَلاَتَهُ قَالَ یَقْضِی اَلصَّلاَهَ اَلَّتِی أَدْرَکَ وَقْتَهَا .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 412 )
4 - ابو بصیر گوید: از امام (باقر یا امام صادق علیهما السّلام) سؤال کردم: بیماری که بی هوش می شود، سپس به هوش می آید، نماز خود را باید چگونه قضا کند؟
فرمود: باید نمازی را که وقتش را درک کرده است (یعنی در وقت آن به هوش آمده است) قضا کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 337 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 338 )
ص : 7610
12361-11 الفقیه ،2940/450/2 ابن عمار قال: سئل أبو عبد اللّه علیه السّلام عن رجل أفرد الحج هل له أن یعتمر بعد الحج فقال نعم إذا أمکن الموسی من رأسه فحسن.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 478 )
ص : 7611
نَهْجٌ ، [نهج البلاغه] : مِنْ کَلاَمٍ لَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی قَتْلِ عُثْمَانَ : لَوْ أَمَرْتُ بِهِ لَکُنْتُ قَاتِلاً، أَوْ نَهَیْتُ عَنْهُ لَکُنْتُ نَاصِراً، غَیْرَ أَنَّ مَنْ نَصَرَهُ لاَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَقُولَ خَذَلَهُ مَنْ أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ، وَ مَنْ خَذَلَهُ لاَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَقُولَ نَصَرَهُ مَنْ هُوَ خَیْرٌ مِنِّی، وَ أَنَا جَامِعٌ لَکُمْ أَمْرَهُ، اِسْتَأْثَرَ فَأَسَاءَ اَلْأَثَرَهَ، وَ جَزِعْتُمْ فَأَسَأْتُمُ اَلْجَزَعَ، وَ لِلَّهِ حُکْمٌ وَاقِعٌ فِی اَلْمُسْتَأْثِرِ وَ اَلْجَازِعِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 499 )
ص : 7612
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُوسَی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ سُلَیْمَانَ اَلْقُمِّیُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلزَّیْتُونِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْأَسَدِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ عَلِیٍّ اَلْخَیَّاطِ عَنْ یَحْیَی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ إِذَا أَوَی إِلَی فِرَاشِهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنَّکَ اِفْتَرَضْتَ عَلَیَّ طَاعَهَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ وُلْدِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ یُسَمِّیهِمْ وَاحِداً (وَاحِداً) حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَی اَلْإِمَامِ اَلَّذِی فِی عَصْرِهِ ثُمَّ مَاتَ فِی تِلْکَ اَللَّیْلَهِ دَخَلَ اَلْجَنَّهَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 44 )
ص : 7613
وَ سَأَلَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِأَیِّ شَیْءٍ صَارَتِ اَلشَّمْسُ أَشَدَّ حَرَارَهً مِنَ اَلْقَمَرِ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی خَلَقَ اَلشَّمْسَ مِنْ نُورِ اَلنَّارِ وَ صَفْوِ اَلْمَاءِ طَبَقاً مِنْ هَذَا وَ طَبَقاً مِنْ هَذَا حَتَّی إِذَا کَانَتْ سَبْعَهَ أَطْبَاقٍ أَلْبَسَهَا لِبَاساً مِنْ نَارٍ فَمِنْ ثُمَّ کَانَتْ أَشَدَّ حَرَارَهً وَ خَلَقَ اَلْقَمَرَ مِنْ نُورِ اَلنَّارِ وَ صَفْوِ اَلْمَاءِ طَبَقاً مِنْ هَذَا وَ طَبَقاً مِنْ هَذَا حَتَّی صَارَتْ سَبْعَهَ أَطْبَاقٍ وَ أَلْبَسَهَا لِبَاساً مِنْ مَاءٍ فَمِنْ ثَمَّ صَارَ اَلْقَمَرُ أَبْرَدَ مِنَ اَلشَّمْسِ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 202 )
ص : 7614
مَنْ تَتَبَّعَ عَوْرَاتِ اَلنَّاسِ کَشَفَ اَللَّهُ عَوَرَاتَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 638 )
ص : 7615
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ: مَنْ شُغِلَ بِذِکْرِی عَنْ مَسْأَلَتِی أَعْطَیْتُهُ أَفْضَلَ مَا أُعْطِی مَنْ سَأَلَنِی. - وَ رَوَاهُ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ : مِثْلَهُ.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 661 )
باز هم علی ابن ابراهیم از پدرش از ابن ابو عمیر از هشام بن سالم از ابو عبد الله علیه السلام از خداوند سبحان، نقل کرده که حضرت حق فرموده: هر کس به ذکر من مشغول شود و چیزی از من مسألت نکند، من بهترین چیزهای را که به سئوال کنندگان می دهم به وی عطا می کنم. برقی این حدیث را در کتاب محاسن از پدرش از ابن ابو عمیر نقل نموده است.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 661 )
ص : 7616
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَطِیَّهَ اَلطُّفَاوِیِّ عَنْ أَبِیهِ أَنَّ أُمَّ سَلَمَهَ حَدَّثَتْهُ قَالَتْ: بَیْنَمَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی بَیْتِی یَوْماً إِذْ قَالَ اَلْخَادِمُ إِنَّ عَلِیّاً وَ فَاطِمَهَ فِی اَلسُّدَّهِ قَالَتْ فَقَالَ لِی قُومِی فَتَنَحَّیْ لِی عَنْ أَهْلِ بَیْتِی قَالَتْ فَقُمْتُ فَتَنَحَّیْتُ فِی اَلْبَیْتِ قَرِیباً فَدَخَلَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ هُمَا صَبِیَّانِ صَغِیرَانِ قَالَتْ فَأَخَذَ اَلصَّبِیَّیْنِ فَوَضَعَهُمَا فِی حَجْرِهِ وَ قَبَّلَهُمَا وَ اِعْتَنَقَ عَلِیّاً بِإِحْدَی یَدَیْهِ وَ فَاطِمَهَ بِالْیَدِ اَلْأُخْرَی وَ قَبَّلَ فَاطِمَهَ وَ أَغْدَفَ عَلَیْهِمْ خَمِیصَهً سَوْدَاءَ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ إِلَیْکَ لاَ إِلَی اَلنَّارِ أَنَا وَ أَهْلُ بَیْتِی قَالَتْ فَقُلْتُ فَأَنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ وَ أَنْتَ عَلَی خَیْرٍ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 124 )
ص : 7617
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلشَّقِیُّ مَنْ شَقِیَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ وَ اَلسَّعِیدُ مَنْ سَعِدَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 35 )
ص : 7618
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِذَا اِلْتَقَی اَلْمُؤْمِنَانِ فَتَصَافَحَا أَقْبَلَ اَللَّهُ بِوَجْهِهِ عَلَیْهِمَا وَ تَحَاتَّتِ اَلذُّنُوبُ عَنْ وُجُوهِهِمَا حَتَّی یَفْتَرِقَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 218 )
1- ابو عبیده گوید:از امام باقر(علیه السّلام)شنیدم که می فرمود:چون دو مؤمن به هم برسند و دست بدهند خدا به آنها توجه کرده و گناهان از چهرۀ آنها بریزد تا از یک دیگر جدا شوند.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 162 )
ص : 7619
23617-2 ( الکافی 11:7) العده ، عن أحمد ، عن ( التهذیب 191:9 رقم 770) الحسین ، عن ( الفقیه 185:4 رقم 5422) حماد بن عیسی ، عن العقرقوفی ، ( الفقیه ) عن أبی بصی ر (ش) قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن الرجل یموت ما له من ماله فقال "له ثلث ماله و للمرأه أیضا".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 38 )
ص : 7620
وَ عَنِ اِبْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ خَلاَّنَ عَنْ سِمَاکِ بْنِ حَرْبِ بْنِ حَبِیبٍ قَالَ: أَتَی رَجُلٌ عَلِیّاً صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَخْبِرْنِی عَنْ ذِی اَلْقَرْنَیْنِ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سُخِّرَتْ لَهُ اَلسَّحَابُ وَ قَرُبَتْ لَهُ اَلْأَسْبَابُ وَ بُسِطَ لَهُ فِی اَلنُّورِ فَقَالَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ کَانَ یُبْصِرُ بِاللَّیْلِ کَمَا یُبْصِرُ بِالنَّهَارِ .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 121 )
ص : 7621
وَ قَالَ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ : کَانَ مُحَمَّدُ بْنُ نُصَیْرٍ اَلنُّمَیْرِیُّ یَدَّعِی أَنَّهُ رَسُولُ نَبِیٍّ وَ أَنَّ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَرْسَلَهُ وَ کَانَ یَقُولُ بِالتَّنَاسُخِ وَ یَغْلُو فِی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یَقُولُ فِیهِ بِالرُّبُوبِیَّهِ وَ یَقُولُ بِالْإِبَاحَهِ لِلْمَحَارِمِ وَ تَحْلِیلِ نِکَاحِ اَلرِّجَالِ بَعْضِهِمْ بَعْضاً فِی أَدْبَارِهِمْ وَ یَزْعُمُ أَنَّ ذَلِکَ مِنَ اَلتَّوَاضُعِ وَ اَلْإِخْبَاتِ وَ اَلتَّذَلُّلِ فِی اَلْمَفْعُولِ بِهِ أَنَّهُ مِنَ اَلْفَاعِلِ إِحْدَی اَلشَّهَوَاتِ وَ اَلطَّیِّبَاتِ وَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لاَ یُحَرِّمُ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ . وَ کَانَ مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْفُرَاتِ یُقَوِّی أَسْبَابَهُ وَ یَعْضُدُهُ. أَخْبَرَنِی بِذَلِکَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ نُصَیْرٍ أَبُو زَکَرِیَّا یَحْیَی بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ خَاقَانَ أَنَّهُ رَآهُ عِیَاناً وَ غُلاَمٌ لَهُ عَلَی ظَهْرِهِ قَالَ فَلَقِیتُهُ فَعَاتَبْتُهُ عَلَی ذَلِکَ فَقَالَ إِنَّ هَذَا مِنَ اَللَّذَّاتِ وَ هُوَ مِنَ اَلتَّوَاضُعِ لِلَّهِ وَ تَرْکِ اَلتَّجَبُّرِ . قَالَ سَعْدٌ فَلَمَّا اِعْتَلَّ مُحَمَّدُ بْنُ نُصَیْرٍ اَلْعِلَّهَ اَلَّتِی تُوُفِّیَ فِیهَا قِیلَ لَهُ وَ هُوَ مُثْقَلُ اَللِّسَانِ لِمَنْ هَذَا اَلْأَمْرُ مِنْ بَعْدِکَ فَقَالَ بِلِسَانٍ ضَعِیفٍ مُلَجْلَجٍ أَحْمَدَ فَلَمْ یَدْرُوا مَنْ هُوَ فَافْتَرَقُوا بَعْدَهُ ثَلاَثَ فِرَقٍ قَالَتْ فِرْقَهٌ إِنَّهُ أَحْمَدُ اِبْنُهُ وَ فِرْقَهٌ قَالَتْ هُوَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْفُرَاتِ وَ فِرْقَهٌ قَالَتْ إِنَّهُ أَحْمَدُ بْنُ أَبِی اَلْحُسَیْنِ بْنِ بِشْرِ بْنِ یَزِیدَ فَتَفَرَّقُوا فَلاَ یَرْجِعُونَ إِلَی شَیْءٍ. .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 398 )
371/4-سعد بن عبد اللّه گفته است:محمّد بن نصیر نمیری ادّعا می کرد که پیامبر است و امام هادی علیه السّلام او را فرستاده است.او معتقد به تناسخ بود و در مورد امام هادی علیه السّلام غلو کرده،در خصوص ایشان معتقد به ربوبیت بود.او مواقعه و مجامعت با محارم را مباح و جایز می دانست و معتقد بود که نکاح مرد با مرد حلال است،و در این باب گمان می کرد این عمل از تواضع و فروتنی و تذلّل در مفعول،و عمل به خواهش نفسانی پاک و طاهر برای فاعل است و خداوند هیچ کدام از این ها را حرام نکرده است.
محمّد بن موسی بن حسن بن فرات نیز او را تقویت کرده،اسباب این اعتقاد را فراهم می کرد.
372/5-ابو زکریا یحیی بن عبد الرحمن بن خاقان،همین مسأله را از محمّد بن نصیر-لعنت اللّه علیه-به من خبر داد که او را بر پشت غلامش دیده است.ابو ذکریا می گوید:محمّد بن نصیر را در این حال ملاقات کردم و نسبت به این عمل شنیع سرزنش کردم،امّا او در جواب گفت:این از جمله لذت هاست و باعث فروتنی و ترک تکبر نسبت به خداوند می شود.
373/5-سعد بن عبد اللّه می گوید:وقتی محمّد بن نصیر به مرضی گرفتار شد که در همان مرض هم به درک واصل شد،به او گفته شد:بعد از تو این مسؤولیت[شنیع]با چه کسی است؟او که زبانش لکنت پیدا کرده بود،با زبان ضعیف و گرفته گفت:احمد. و معلوم نشد که کدام احمد را گفته است،بنابراین طرفداران این مجسمه پلیدی به سه گروه تقسیم شدند.عدّه ای گفتند:جانشینش احمد پسرش می باشد،دسته ای گفتند: احمد بن محمّد بن موسی بن فرات،و گروهی گفتند:احمد بن ابی حسین بن بشر بن یزید است.به هرحال با اختلاف شدید،متفرق شدند و به شخص واحدی نرسیدند.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 690 )
ص : 7622
مَا رُوِیَ عَنْ جَابِرٍ: أَنَّ رَجُلاً قَالَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هَلْ عَلَیَّ حَقٌّ فِی إِبِلِی سِوَی اَلزَّکَاهِ قَالَ نَعَمْ تَحْمِلُ عَلَیْهَا وَ تَسْقِی مِنْ لَبَنِهَا.
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 217 )
ص : 7623
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا دُعِیتُمْ إِلَی اَلْجَنَائِزِ فَأَسْرِعُوا وَ إِذَا دُعِیتُمْ إِلَی اَلْعَرَائِسِ فَأَبْطِئُوا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 451 )
ص : 7624
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ صَالِحٍ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فِی هَذِهِ اَلْآیَهِ وَ اَلَّذِی فَلَقَ اَلْحَبَّهَ وَ بَرَأَ اَلنَّسَمَهَ لَتَعْطِفَنَّ عَلَیْنَا هَذِهِ اَلدُّنْیَا کَمَا تَعْطِفُ اَلضَّرُوسُ عَلَی وَلَدِهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 170 )
با همین اسناد از ابو صالح از علی علیه السّلام این روایت نقل شده
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 145 )
ص : 7625
أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَ کَانَ أَسَنَّ شَیْخٍ مِنْ وُلْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالْعِرَاقِ قَالَ: رَأَیْتُ اِبْنَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَیْنَ اَلْمَسْجِدَیْنِ وَ هُوَ غُلاَمٌ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 351 )
1-ابن قولویه(بسند خود)از محمد بن اسماعیل بن موسی بن جعفر که پیرمردترین فرزندان پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)در عراق بود روایت کرده که گفت:فرزند حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام را در میان دو مسجد دیدم،و او هنوز کودکی و پسر بچۀ بود. (مترجم گوید:مقصود از میان دو مسجد یا مسجد مکه و مدینه است یا مسجد کوفه و سهله است یا مسجد سهله و صعصعه است چنانچه مجلسی(ره)فرموده است).
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 330 )
محمد بن اسماعیل که از پیرمردان سادات و متوطنین عراق بود روایت کرد من خود فرزند حسن عسکری را که خوردسال بود در میان دو مسجد دیدم.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 679 )
ص : 7626
وَ نَقَلَ اَلزَّمَخْشَرِیُّ : أَنَّهُمْ أَرْسَلُوا اَلزَّانِیَیْنِ إِلَی رَهْطٍ مِنْ بَنِی قُرَیْظَهَ لِیَسْأَلُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ أَمْرِهِمْ وَ قَالُوا لَهُمْ إِنْ أَمَرَکُمْ بِالْجَلْدِ فَاقْبَلُوا وَ إِنْ أَمَرَکُمْ بِالرَّجْمِ فَلاَ فَأَمَرَهُمْ بِالرَّجْمِ فَأَبَوْا عَنْهُ فَجَعَلَ اِبْنَ صُورِیَا حَکَماً بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَهُ فَقَالَ أَنْشُدُکُمُ اَللَّهَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ اَلَّذِی فَلَقَ اَلْبَحْرَ لِمُوسَی وَ رَفَعَ فَوْقَکُمُ اَلطُّورَ وَ أَنْجَاکُمْ وَ أَغْرَقَ آلَ فِرْعَوْنَ وَ اَلَّذِی أَنْزَلَ عَلَیْکُمْ کِتَابَهُ وَ حَلاَلَهُ وَ حَرَامَهُ هَلْ تَجِدُونَ فِی کِتَابِکُمُ اَلرَّجْمَ عَلَی مَنْ أُحْصِنَ فَقَالَ نَعَمْ فَوَثَبُوا عَلَیْهِ فَقَالَ خِفْتُ إِنْ کَذَّبْتُهُ أَنْ یَنْزِلَ عَلَیْنَا اَلْعَذَابُ فَأَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالزَّانِیَیْنِ فَرُجِمَا عَلَی بَابِ اَلْمَسْجِدِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 154 )
ص : 7627
وَ مِنْهُ: قَوْلُهُ تَعَالَی: إِذا تُتْلی عَلَیْهِ آیاتُنا قالَ - أَیِ اَلثَّانِی أَساطِیرُ اَلْأَوَّلِینَ - أَیْ أَکَاذِیبُ اَلْأَوَّلِینَ- سَنَسِمُهُ عَلَی اَلْخُرْطُومِ قَالَ: فِی اَلرَّجْعَهِ ، إِذَا رَجَعَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ یَرْجِعُ أَعْدَاؤُهُ فَیَسِمُهُمْ بِمِیسَمٍ مَعَهُ، کَمَا تُوسَمُ اَلْبَهَائِمُ عَلَی اَلْخَرَاطِیمِ: اَلْأَنْفُ وَ اَلشَّفَتَانِ .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 161 )
ص : 7628
وَ لِذَلِکَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِذَا أَجْنَبَ اَلْمُکَلَّفُ فَقَدْ وَجَبَ اَلْغُسْلُ .
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 31 )
ص : 7629
اَلشَّیْخُ فِی (أَمَالِیهِ) : بِإِسْنَادِهِ عَنْ هِشَامٍ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی: فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ مَنْ هُمْ؟ قَالَ: «نَحْنُ». قُلْتُ: عَلَیْنَا أَنْ نَسْأَلَکُمْ؟ قَالَ: «نَعَمْ». قَالَ: قُلْتُ: فَعَلَیْکُمْ أَنْ تُجِیبُونَا؟ قَالَ: «ذَاکَ إِلَیْنَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 427 )
ص : 7630
مَنِ اِنْفَرَدَ عَنِ اَلنَّاسِ أَنِسَ بِاللَّهِ سُبْحَانَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 628 )
ص : 7631
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا مِنْ شَیْءٍ أَفْسَدَ لِلْقَلْبِ مِنَ اَلْخَطِیئَهِ إِنَّ اَلْقَلْبَ لَیُوَاقِعُ اَلْخَطِیئَهَ فَمَا تَزَالُ بِهِ حَتَّی تَغْلِبَ عَلَیْهِ - فَیَصِیرَ أَسْفَلُهُ أَعْلاَهُ وَ أَعْلاَهُ أَسْفَلَهُ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 255 )
3-امام صادق علیه السّلام از پدر بزرگوارش نقل کند که فرمود:هیچ چیز همچون گناه دل را آلوده نکند،قلب با گناه روبرو می شود و این روبرویی ادامه دارد تا گناه بر قلب پیروز شود، آنگاه قلب زیرورو می گردد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 539 )
ص : 7632
8756-12 الکافی ،1/16/527/2 علی عن أبیه عن حماد بن عیسی عن القداح عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : أن علیا علیه السّلام کان یقول إذا أصبح سبحان الملک القدوس سبحان الملک القدوس ثلاثا اللهم إنی أعوذ بک من زوال نعمتک و من تحویل عافیتک و من فجأه نقمتک - و من درک الشقاء و شر ما سبق فی الکتاب اللهم إنی أسألک بعزه ملکک - و شده قوتک و بعظم سلطانک و بقدرتک علی خلقک ثم سل حاجتک. 8757-13 الکافی،1/30/532/2 البرقی عن عبد الرحمن بن حماد عن عبد اللّه بن إبراهیم الجعفری عن أبی الحسن علیه السّلام: مثله إلا أنه لم یقل ثم سل حاجتک.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1563 )
ص : 7633
وَ مِنْهَا: أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا بَعَثَ سَرِیَّهَ ذَاتِ اَلسَّلاَسِلِ عَقَدَ اَلرَّایَهَ وَ سَارَ بِهَا أَبُو بَکْرٍ حَتَّی إِذَا صَارَ بِهَا بِقُرْبِ اَلْمُشْرِکِینَ اِتَّصَلَ بِهِمْ خَبَرُهُمْ فَتَحَرَّزُوا وَ لَمْ یَصِلِ اَلْمُسْلِمُونَ إِلَیْهِمْ. فَأَخَذَهَا عُمَرُ وَ خَرَجَ مَعَ اَلسَّرِیَّهِ فَاتَّصَلَ بِهِمْ خَبَرُهُمْ فَتَحَرَّزُوا وَ لَمْ یَصِلِ اَلْمُسْلِمُونَ إِلَیْهِمْ. فَأَخَذَ اَلرَّایَهَ عَمْرُو بْنُ اَلْعَاصِ فَخَرَجَ مَعَ اَلسَّرِیَّهِ وَ اِنْهَزَمُوا أَیْضاً. فَعَقَدَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلرَّایَهَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ ضَمَّهُمْ إِلَیْهِ وَ مَنْ کَانَ فِی تِلْکَ اَلسَّرِیَّهِ. وَ کَانَ اَلْمُشْرِکُونَ قَدْ أَقَامُوا رُقَبَاءَ عَلَی جِبَالِهِمْ یَنْظُرُونَ إِلَی کُلِّ عَسْکَرٍ یَخْرُجُ إِلَیْهِمْ مِنَ اَلْمَدِینَهِ عَلَی اَلْجَادَّهِ فَیَأْخُذُونَ حِذْرَهُمْ وَ اِسْتِعْدَادَهُمْ. فَلَمَّا خَرَجَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَرَکَ اَلْجَادَّهَ وَ أَخَذَ بِالسَّرِیَّهِ فِی اَلْأَوْدِیَهِ بَیْنَ اَلْجِبَالِ. فَلَمَّا رَأَی عَمْرُو بْنُ اَلْعَاصِ قَدْ فَعَلَ عَلِیٌّ ذَلِکَ عَلِمَ أَنَّهُ سَیَظْفَرُ بِهِمْ فَحَسَدَهُ فَقَالَ لِأَبِی بَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ وُجُوهِ اَلسَّرِیَّهِ إِنَّ عَلِیّاً رَجُلٌ غِرٌّ لاَ خِبْرَهَ لَهُ بِهَذِهِ اَلْمَسَالِکِ وَ نَحْنُ أَعْرَفُ بِهَا مِنْهُ وَ هَذَا اَلطَّرِیقُ اَلَّذِی تَوَجَّهَ فِیهِ کَثِیرُ اَلسِّبَاعِ وَ سَیَلْقَی اَلنَّاسُ مِنْ مَعَرَّتِهَا أَشَدَّ مَا یُحَاذِرُونَهُ مِنَ اَلْعَدُوِّ فَاسْأَلُوهُ أَنْ یَرْجِعَ عَنْهُ إِلَی اَلْجَادَّهِ فَعَرَّفُوا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ذَلِکَ قَالَ مَنْ کَانَ طَائِعاً لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ مِنْکُمْ فَلْیَتَّبِعْنِی وَ مَنْ أَرَادَ اَلْخِلاَفَ عَلَی اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ فَلْیَنْصَرِفْ عَنِّی. فَسَکَتُوا وَ سَارُوا مَعَهُ فَکَانَ یَسِیرُ بِهِمْ بَیْنَ اَلْجِبَالَ بِاللَّیْلِ وَ یَکْمُنُ فِی اَلْأَوْدِیَهِ بِالنَّهَارِ وَ صَارَتِ اَلسِّبَاعُ اَلَّتِی فِیهَا کَالسَّنَانِیرِ إِلَی أَنْ کَبَسَ اَلْمُشْرِکِینَ وَ هُمْ غَارُّونَ آمِنُونَ وَقْتَ اَلصُّبْحِ فَظَفَرَ بِالرِّجَالِ وَ اَلذَّرَارِیِّ وَ اَلْأَمْوَالِ فَحَازَ ذَلِکَ کُلَّهُ وَ شَدَّ اَلرِّجَالَ فِی اَلْحِبَالِ کَالسَّلاَسِلِ فَلِذَلِکَ سُمِّیَتْ غَزَاهَ ذَاتِ اَلسَّلاَسِلِ . فَلَمَّا کَانَتِ اَلصَّبِیحَهُ اَلَّتِی أَغَارَ فِیهَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی اَلْعَدُوِّ وَ مِنَ اَلْمَدِینَهِ إِلَی هُنَاکَ خَمْسُ مَرَاحِلَ خَرَجَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ صَلَّی بِالنَّاسِ اَلْفَجْرَ وَ قَرَأَ وَ اَلْعَادِیَاتِ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی وَ قَالَ هَذِهِ سُورَهٌ أَنْزَلَهَا اَللَّهُ عَلَیَّ فِی هَذَا اَلْوَقْتِ یُخْبِرُنِی فِیهَا بِإِغَارَهِ عَلِیِّ ٍ عَلَی اَلْعَدُوِّ. وَ جَعَلَ حَسَدَهُ لِعَلِیٍّ حَسَداً لَهُ فَقَالَ إِنَّ اَلْإِنْسانَ لِرَبِّهِ لَکَنُودٌ وَ اَلْکَنُودُ اَلْحَسُودُ وَ هُوَ عَمْرُو بْنُ اَلْعَاصِ هَاهُنَا إِذْ هُوَ کَانَ یُحِبُّ اَلْخَیْرَ وَ هُوَ اَلْحَیَاهُ حِینَ أَظْهَرَ اَلْخَوْفَ مِنَ اَلسِّبَاعِ ثُمَّ هَدَّدَهُ اَللَّهُ تَعَالَی .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 167 )
202-پیامبر اکرم-صلّی اللّه علیه و آله-در سریۀ ذات السّلاسل پرچم را بست و فرماندهی را به ابو بکر داد. وقتی به نزدیکی مشرکین رسیدند. آنها خبردار شدند و فرار کردند و مسلمانان نتوانستند به آنها دست یابند. بار دوّم، پرچم را به عمر داد، باز هم نتوانستند به آنها دست یابند؛ چون به محض شنیدن خبر حرکت مسلمانان، فرار کرده بودند. بار سوّم، فرماندهی را به عمرو بن عاص داد. او نیز نتوانست به آنها دسترسی پیدا کند. بار چهارم، پرچم را به علی-علیه السّلام-داد و همۀ فرماندهان قبلی را زیر فرمان او در آورد و مشرکین هم نگهبانانی در بالای کوهها قرار داده و مواظب بودند لشکری را که از مدینه خارج می شود، آنها را ببینند و آماده شوند. و مراقب جاده بودند. علی-علیه السّلام-وقتی از مدینه خارج شد، جادّه را ترک کرد و لشکر را از میان کوهها و صحراها عبور داد. عمرو بن عاص وقتی که فهمید علی-علیه السّلام- با این تاکتیک که بکار برده، قطعا پیروز خواهد شد، حسد کرد و به ابو بکر و عمر و بزرگان سپاه گفت: علی-علیه السّلام-مرد جوانی است و این راهها را خوب نمی شناسد من بهتر از او می شناسم. در اینجا درنده زیاد پیدا می شود و خطر آنها از خطر دشمن زیادتر است. از او بخواهید که از اینجا به جاده برگردد. این قضیّه را به امیر مؤمنان اطلاع دادند. حضرت فرمود:«هر کس خدا و رسولش را اطاعت می کند از من پیروی کند و هر کس می خواهد با خدا و رسولش مخالفت ورزد، برگردد». مردم ساکت شدند و با او رفتند. حضرت علی-علیه السّلام-هنگام شب آنها را از میان کوهها عبور می داد و روز را در صحراها کمین می کرد. و درنده های آنجا نیز مثل گربه شده بودند و مشرکین را غافلگیر نمود و پیروز شد و مردها را کنار هم به طناب بست، به همین جهت گفتند: غزوۀ «ذات السّلاسل». همان صبحی که علی-علیه السّلام-دشمن را غافلگیر کرده بود و از مدینه تا آنجا پنج منزل راه بود، رسول خدا-صلّی اللّه علیه و آله-نماز صبح را با مردم اقامه کرد و در رکعت اول «و العادیات» را خواند و فرمود:«خدا این سوره را الآن نازل کرده و در آن از حملۀ مسلمانان به مشرکین و غافلگیر کردن آنها خبر داد». و خداوند متعال حسد عمرو بن عاص را نسبت به علی-علیه السّلام-حسد نسبت به خدا قرار داده و فرمود:«
إِنَّ اَلْإِنْسانَ لِرَبِّهِ لَکَنُودٌ
»کنود؛ یعنی حسود. و حسود عمرو بن عاص بود .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 142 )
ص : 7634
وَ رُوِّینَا عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: قَضَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّ أَعْیَانَ بَنِی اَلْأُمِّ یَتَوَارَثُونَ دُونَ بَنِی اَلْعَلاَّتِ اَلْإِخْوَهُ وَ اَلْأَخَوَاتُ لِلْأَبِ وَ اَلْأُمِّ أَقْرَبُ مِنَ اَلْإِخْوَهِ وَ اَلْأَخَوَاتِ لِلْأَبِ یَتَوَارَثُونَ دُونَ اَلْإِخْوَهِ وَ اَلْأَخَوَاتِ لِلْأَبِ یَرِثُ اَلرَّجُلُ أَخَاهُ لِأَبِیهِ وَ أُمِّهِ دُونَ أَخِیهِ لِأَبِیهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 185 )
ص : 7635
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْعُبَیْدِیِّ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لِکُلِّ صَلاَهٍ وَقْتَانِ وَ وَقْتُ یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ زَوَالُ اَلشَّمْسِ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 17 )
ص : 7636
22516-8 ( الکافی 133:6) الاثنان، عن الوشاء ، عن حماد بن عثمان ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: فی المؤلی إذا أبی أن یطلق قال "کان أمیر المؤمنین علیه السّلام یجعل له حظیره من قصب و یحبسه فیها و یمنعه من الطعام و الشراب حتی یطلق" .
( الوافی , جلد 22 , صفحه 946 )
ص : 7637
عن الحسن البصریّ قال: خطبنا علیّ بن أبی طالب - علیه السّلام - علی هذا المنبر، و ذلک بعد ما فرغ من أمر طلحه و الزّبیر و عائشه ، صعد المنبر فحمد اللّه و أثنی علیه و صلّی علی رسوله - صلّی اللّه علیه و آله-. ثمّ قال: یا أیّها النّاس، و اللّه، ما قاتلت هؤلاء [بالأمس] إلاّ بآیه نزلت فی کتاب اللّه . إنّ اللّه یقول: وَ إِنْ نَکَثُوا أَیْمانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَ طَعَنُوا فِی دِینِکُمْ فَقاتِلُوا أَئِمَّهَ اَلْکُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَیْمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنْتَهُونَ . أما و اللّه، لقد عهد إلیّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و قال: یا علیّ ، لتقاتلنّ الفئه الباغیه و الفئه النّاکثه و الفئه المارقه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 409 )
ص : 7638
لی، [الأمالی] ، للصدوق اَلسِّنَانِیُّ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْأَسَدِیِّ عَنِ اَلنَّخَعِیِّ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا عَلِیُّ أَنْتَ إِمَامُ اَلْمُسْلِمِینَ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ وَ حُجَّهُ اَللَّهِ بَعْدِی عَلَی اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ وَ سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ وَ وَصِیُّ سَیِّدِ اَلنَّبِیِّینَ یَا عَلِیُّ إِنَّهُ لَمَّا عُرِجَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ وَ مِنْهَا إِلَی سِدْرَهِ اَلْمُنْتَهَی وَ مِنْهَا إِلَی حُجُبِ اَلنُّورِ وَ أَکْرَمَنِی رَبِّی جَلَّ جَلاَلُهُ بِمُنَاجَاتِهِ قَالَ لِی یَا مُحَمَّدُ قُلْتُ لَبَّیْکَ رَبِّی وَ سَعْدَیْکَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ قَالَ إِنَّ عَلِیّاً إِمَامُ أَوْلِیَائِی وَ نُورٌ لِمَنْ أَطَاعَنِی وَ هُوَ اَلْکَلِمَهُ اَلَّتِی أَلْزَمْتُهَا اَلْمُتَّقِینَ مَنْ أَطَاعَهُ أَطَاعَنِی وَ مَنْ عَصَاهُ عَصَانِی فَبَشِّرْهُ بِذَلِکَ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ بَلَغَ مِنْ قَدْرِی حَتَّی إِنِّی أُذْکَرُ هُنَاکَ فَقَالَ نَعَمْ یَا عَلِیُّ فَاشْکُرْ رَبَّکَ فَخَرَّ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَاجِداً شُکْراً لِلَّهِ عَلَی مَا أَنْعَمَ بِهِ عَلَیْهِ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِرْفَعْ رَأْسَکَ یَا عَلِیُّ فَإِنَّ اَللَّهَ قَدْ بَاهَی بِکَ مَلاَئِکَتَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 337 )
ص : 7639
و فی الکافی : روی أنّ أمیر المؤمنین - علیه السّلام - قال فی خطبه له: و لو أراد اللّه - عزّ و جلّ - بأنبیائه حیث بعثهم أن یفتح لهم کنوز الذّهبان و معادن البلدان و مغارس الجنان، و أن یحشر طیر السّماء و وحش الأرض معهم، لفعل. و لو فعل، لسقط البلاء، و بطل الجزاء، و اضمحلّ الابتلاء. و لما وجب للقائلین أجور المبتلین. و لا لحق المؤمنین ثواب المحسنین. و لا لزمت الأسماء أهالیها علی معنی مبیّن. و لذلک لو أنزل اللّه من السّماء آیه، فظلّت أعناقهم لها خاضعین. و لو فعل، لسقط البلوی عن النّاس أجمعین.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 455 )
ص : 7640
یُرِیدُ اَلْمُنَافِقِینَ اَلَّذِینَ لاَ یَرْجُونَ ثَوَاباً إِنْ صَلَّوْا وَ لاَ یَخَافُونَ عَلَیْهَا عِقَاباً إِنْ تَرَکُوا فَهُمْ عَنْهَا غَافِلُونَ حَتَّی یَذْهَبَ وَقْتُهَا فَإِذَا کَانُوا مَعَ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَّوْهَا رِیَاءً وَ إِذَا لَمْ یَکُونُوا مَعَهُمْ لَمْ یُصَلُّوا وَ هُوَ قَوْلُهُ اَلَّذِینَ هُمْ یُراؤُنَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 677 )
ص : 7641
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْیَمَانِیِّ عَنْ مَنِیعِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ یُونُسَ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ » یَعْنِی فِی اَلْمِیثَاقِ «أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمانِها خَیْراً » قَالَ اَلْإِقْرَارُ بِالْأَنْبِیَاءِ وَ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ خَاصَّهً قَالَ لاَ یَنْفَعُ إِیمَانُهَا لِأَنَّهَا سُلِبَتْ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 428 )
امام صادق علیه السلام راجع بقول خدای عز و جل «کسی که از پیش (یعنی هنگام میثاق) ایمان نیاورده یا در ایمان خویش کار خیری نکرده، ایمانش سودی ندهد-158 سوره 7-» فرمود: مقصود، اقرار بپیغمبران و اوصیائشان و امیر المؤمنین بالخصوص است که خدا فرماید: ایمانش او را سود ندهد، زیرا ایمانش را سلب کرده است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 303 )
81-هشام بن حکم از امام صادق(علیه السّلام)در قول خدا عز و جل(158 سوره انعام):«سود ندهد کسی را ایمانش در صورتی که پیش از آن ایمان نداشته(یعنی در میثاق)یا در دوران ایمانش کار خیر نکرده است». فرمود:مقصود اقرار به انبیاء و اوصیاء است و امیر المؤمنین بالخصوص،فرمود:ایمانش سود ندهد برای آن که سلب شود و بی ایمان از دنیا برود.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 213 )
81-هشام بن حکم از امام صادق علیه السّلام در قول خدای عز و جل«اما کسی که از قبل ایمان نیاورده یا بخاطر ایمانش کار خیری نکرده ایمانش به او سودی نرساند(انعام/158)».
فرمود:مقصود اقرار به انبیاء و اوصیاء است و امیر المؤمنین بالخصوص،فرمود:ایمانش سود ندهد برای آن که سلب شود.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 445 )
: مجهول. و الآیه فی سوره الأنعام هکذا:
هَلْ یَنْظُرُونَ إِلاّ أَنْ تَأْتِیَهُمُ اَلْمَلائِکَهُ أَوْ یَأْتِیَ رَبُّکَ أَوْ یَأْتِیَ بَعْضُ آیاتِ رَبِّکَ یَوْمَ یَأْتِی بَعْضُ آیاتِ رَبِّکَ
لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها
الآیه، فعلی هذا التأویل یحتمل أن یکون المعنی هل ینتظرون إلا أن تأتیهم الملائکه لقبض الروح، أو یأتی ربک لقبضها مجازا، أو الملائکه للعذاب و الرب للقبض، أو أنهم یقولون لا نؤمن حتی نری الملائکه أو الرب، و أما آیات الرب فالمراد بها إما العذاب أو ظهور الإمام علیه السلام فإنهم آیات الله، و عدم نفع الإیمان الذی لم یکن فی المیثاق لأن ما لم یکن کذلک لا یکون واقعیا بل ظاهرا للخوف، أو لأن من آمن فی المیثاق لا یؤخر إیمانه إلی ظهور العذاب، و قبل هذه الآیه
سَنَجْزِی اَلَّذِینَ یَصْدِفُونَ عَنْ آیاتِنا سُوءَ اَلْعَذابِ بِما کانُوا یَصْدِفُونَ
و قد ورد فی الأخبار أن الآیات الأئمه علیهم السلام، و قیل: لا ینفع نفسا إیمانها أی بک و بنبوتک
لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ
أی بک
أَوْ کَسَبَتْ
أی أو لم تکن کسبت من قبل
فِی إِیمانِها
بک
خَیْراً
أی أفضل الطاعات و هو الإقرار بالأئمه علیهم السلام، فلفظه أو فی الآیه للتقسیم، فإن الصادفین عن آیات الله قسمان: الأول: من لم یؤمن بنبوه محمد صلی الله علیه و آله و سلم، الثانی: من آمن به و لم یؤمن بالأئمه علیهم السلام. لأنها سلبت أی لأن النفس سلبت الإیمان، لأن إیمانها کلا إیمان، أو تسلب الإیمان بالرسول أیضا فی ذلک الوقت، لعدم إیمانه بالأوصیاء و سائر الأنبیاء. و قیل: المراد بالمیثاق زمان التکلیف و إتمام الحجه البالغه و هو بعید.
( مرآه العقول ؛ ج 5 , ص 105 )
ص : 7642
حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ مُحَمَّدُ بْنُ زِیَادٍ قَالَ حَدَّثَنَا زِیَادُ بْنُ اَلْمُنْذِرِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّکَ لَتُحِبُّ عَقِیلاً قَالَ إِی وَ اَللَّهِ إِنِّی لَأُحِبُّهُ حُبَّیْنِ حُبّاً لَهُ وَ حُبّاً لِحُبِّ أَبِی طَالِبٍ لَهُ وَ إِنَّ وَلَدَهُ لَمَقْتُولٌ فِی مَحَبَّهِ وَلَدِکَ فَتَدْمَعُ عَلَیْهِ عُیُونُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ تُصَلِّی عَلَیْهِ اَلْمَلاَئِکَهُ اَلْمُقَرَّبُونَ ثُمَّ بَکَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی جَرَتْ دُمُوعُهُ عَلَی صَدْرِهِ ثُمَّ قَالَ إِلَی اَللَّهِ أَشْکُو مَا تَلْقَی عِتْرَتِی مِنْ بَعْدِی .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 128 )
3 - علی «علیه السّلام» به رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» فرمود شما عقیل را خیلی دوست دارید، فرمود آری بخدا دو محبت باو دارم یکی برای خوبی خودش و یکی برای آنکه ابو طالب دوستش می داشت و فرزندش بخاطر دوستی فرزندت کشته خواهد شد و دیده مؤمنان بر او اشک ریزد و فرشتگان مقرب بر او صلوات فرستند سپس رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله» گریست تا اشکهایش بر سینه اش روان شد سپس فرمود بخدا شکایت برم از آنچه خاندانم پس از من برخورند.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 128 )
3.علی علیه السّلام به پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله چنین گفت:شما عقیل را بسیار دوست دارید.پیامبر فرمود:آری،سوگند به خداوند از دو جهت عقیل را دوست می دارم.نخست به خاطر خوب بودن خودش و دیگر برای اینکه محبوب عمویم ابو طالب بود و نیز فرزند عقیل برای دوست داشتن فرزندت،حسین علیه السّلام به قتل خواهد رسید که چشم اهل ایمان بر او خواهد گریست و فرشتگان مقرب حق بر او درود خواهند فرستاد.آنگاه رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله اشک ریخت تا آنجا که اشک ها بر سینه مبارک آن حضرت جاری شد.بعد چنین فرمود:به خداوند شکایت می کنم از آنچه بر سر خاندانم می آورند.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 221 )
ص : 7643
تَرْوُونَ: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سُئِلَ عَنْهُ مَنْ یَؤُمُّ اَلْقَوْمَ إِذَا اِجْتَمَعُوا؟ فَقَالَ: أَفْقَهُهُمْ فِی دِینِ اَللَّهِ، أَقْرَؤُهُمْ لِکِتَابِ اَللَّهِ ، فَقِیلَ: فَإِنْ کَانُوا فِی اَلْقِرَاءَهِ سَوَاءً، فَقَالَ: أَفْقَهُهُمْ فِی دِینِ اَللَّهِ، قِیلَ: فَإِنْ کَانُوا فِی اَلْفِقْهِ سَوَاءً، قَالَ: أَقْدَمُهُمْ هِجْرَهً .
( المسترشد فی إمامه أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام , جلد 1 , صفحه 213 )
ص : 7644
مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ فُضُولِ اَلْکَیْلِ وَ اَلْمَوَازِینِ فَقَالَ إِذَا لَمْ یَکُنْ تَعَدِّیاً فَلاَ بَأْسَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 182 )
2 - عبد الرحمان بن حجّاج گوید: از امام صادق علیه السّلام در مورد زیادی های پیمانه و ترازو پرسیدم.
فرمود: اگر ضرر رساندن به حساب نیاید، اشکالی ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 417 )
: مجهول کالصحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 185 )
ص : 7645
تاریخ بغداد: روی عیسی بن محمد البغدادی ، عن الحسین ابن إبراهیم البابی، عن حمید الطویل، عن أنس قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: لمّا عرج بی رأیت علی ساق العرش مکتوبا: لا إله إلاّ اللّه، محمد رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - أیّدته بعلیّ، نصرته بعلیّ، (و ذلک قوله تعالی هُوَ اَلَّذِی أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤْمِنِینَ یعنی علیّ بن أبی طالب - علیه السلام-) .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 2 , صفحه 394 )
ص : 7646
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ تَرَکَ اَلْعَشَاءَ لَیْلَهَ اَلسَّبْتِ وَ لَیْلَهَ اَلْأَحَدِ مُتَوَالِیَتَیْنِ ذَهَبَ عَنْهُ مَا لاَ یَرْجِعُ إِلَیْهِ أَرْبَعِینَ یَوْماً.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 195 )
از نبی اکرم(صلّی اللّه علیه و آله):هر که شب شنبه و یک شنبه پشت سر هم شام نخورد،نیرویی از او برود که تا 40 روز باز نگردد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 370 )
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:هرکس شب شنبه و شب یک شنبه پشت سر هم شام نخورد،نیرویی را از دست می دهد که تا چهل روز دیگر به او باز نخواهد گشت.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 408 )
ص : 7647
وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ إِبْلِیسُ لِعِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ لَیْسَ تَزْعُمُ أَنَّکَ تُحْیِی اَلْمَوْتَی قَالَ عِیسَی بَلَی قَالَ فَاطْرَحْ نَفْسَکَ مِنْ فَوْقِ اَلْحَائِطِ قَالَ عِیسَی وَیْلَکَ إِنَّ اَلْعَبْدَ لاَ یُجَرِّبُ رَبَّهُ وَ قَالَ إِبْلِیسُ یَا عِیسَی هَلْ یَقْدِرُ رَبُّکَ أَنْ یُدْخِلَ اَلْأَرْضَ فِی بَیْضَهٍ وَ اَلْبَیْضَهُ کَهَیْئَتِهَا فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ لاَ یُوصَفُ بِالْعَجْزِ وَ اَلَّذِی قُلْتَ لاَ یَکُونُ هُوَ مُسْتَحِیلٌ بِنَفْسِهِ کَجَمْعِ اَلضِّدَّیْنِ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 412 )
همچنین امام صادق علیه السّلام در روایت دیگری فرموده اند: شیطان از عیسی
خواست که خود را از فراز دیواری به پایین اندازد (و کاری کند که آسیبی به او نرسد).
عیسی گفت: بنده هرگز نباید (یاری و کمک) پروردگارش را در چنین کاری بیازماید.
سپس ابلیس گفت: آیا خدای تو می تواند همۀ دنیا را درون تخم مرغی جای دهد در حالی که تخم مرغ هیچ تغییری نکند؟
عیسی گفت: خداوند بر هرکاری تواناست ولی کاری که تو می خواهی همچون جمع اضداد غیرممکن است.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 582 )
ص : 7648
وَ بِإِسْنَادٍ تَقَدَّمَ فِی عِیَادَهِ اَلْمَرِیضِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ فِی خُطْبَهٍ لَهُ: وَ مَنْ أَهَانَ فَقِیراً مُسْلِماً مِنْ أَجْلِ فَقْرِهِ وَ اِسْتَخَفَّ بِهِ فَقَدِ اِسْتَخَفَّ بِاللَّهِ وَ لَمْ یَزَلْ فِی غَضَبِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سَخَطِهِ حَتَّی یُرْضِیَهُ وَ مَنْ أَکْرَمَ فَقِیراً مُسْلِماً لَقِیَ اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ هُوَ یَضْحَکُ إِلَیْهِ ثُمَّ قَالَ وَ مَنْ بَغَی عَلَی فَقِیرٍ أَوْ تَطَاوَلَ عَلَیْهِ أَوِ اِسْتَحْقَرَهُ حَقَّرَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مِثْلَ اَلذَّرَّهِ فِی صُورَهِ رَجُلٍ حَتَّی یَدْخُلَ اَلنَّارَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 268 )
10- پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)در یکی از خطبه هایش فرمود:هر که مسلمان فقیری را به خاطر فقرش خوار و پست شمارد،خدا را کوچک شمرده است،و همواره مورد خشم و غضب خداوند است تا این که او را راضی کند،و هر که فقیر مسلمانی را گرامی بدارد،روز قیامت خداوند را شاد و خندان دیدار می کند.سپس فرمود:هر که بر فقیری ستم کند یا بر او تعدّی نماید،یا او را حقیر شمارد،خدا در روز قیامت وی را به شکل آدمکی به اندازۀ مورچه محشور گرداند تا این که داخل آتش دوزخ شود.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 193 )
ص : 7649
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ صَلَّی اَلْفَجْرَ حِینَ طَلَعَ اَلْفَجْرُ فَقَالَ لاَ بَأْسَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 274 )
ص : 7650
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ فِی حَدِیثٍ: أَنَّهُ قَالَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلسِّرْقِینُ اَلرَّطْبُ أَطَأُ عَلَیْهِ فَقَالَ لاَ یَضُرُّکَ مِثْلُهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 407 )
ص : 7651
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ قَالَ: أَبْدَأُ بِمَا بَدَأَ اَللَّهُ، ثُمَّ صَعِدَ عَلَی اَلصَّفَا فَقَامَ عَلَیْهِ مِقْدَارَ مَا یَقْرَءُ اَلْإِنْسَانُ سُورَهَ اَلْبَقَرَهِ،
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 147 )
ص : 7652
وَ رُوِیَ: أَنَّ اَلْحَکَمَ بْنَ عُتْبَهَ سَأَلَ اَلْبَاقِرَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ أُهْدِیَ لَهُ حَمَامٌ أَهْلِیٌّ وَ هُوَ فِی اَلْحَرَمِ مِنْ غَیْرِ اَلْحَرَمِ فَقَالَ أَمَا إِنْ کَانَ مُسْتَوِیاً خَلَّیْتَ سَبِیلَهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 178 )
ص : 7653
قَالَ: وَ إِنَّ أَوَّلَ مَنْ کَسَا اَلْبَیْتَ إِبْرَاهِیمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 208 )
ص : 7654
أَشَارَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : بِقَوْلِهِ هَجَمَ بِهِمُ اَلْعِلْمُ عَلَی حَقَائِقِ اَلْأُمُورِ وَ بَاشَرُوا رُوحَ اَلْیَقِینِ وَ اِسْتَلاَنُوا مَا اِسْتَوْعَرَهُ اَلْمُتْرَفُونَ وَ أَنِسُوا بِمَا اِسْتَوْحَشَ مِنْهُ اَلْجَاهِلُونَ وَ صَحِبُوا اَلدُّنْیَا بِأَبْدَانٍ أَرْوَاحُهَا مُعَلَّقَهٌ بِالْمَلَإِ اَلْأَعْلَی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 161 )
. امیر مؤمنان علیه السّلام که فرمود: هجم بهم العلم.... علم و اطلاع بحقائق امور سر تا پای وجودشان را گرفته و بروح و جان یقین رسیده اند و آنچه در نظر مترفون و دنیا داران سخت و دشوار است پیش آنان نرم و سهل و آسان است و آنچه که برای جهال و نادانان وحشتناک است آنان با او انس و الفت دارند و با بدنهائی که روحشان بستگی با عالم بالا دارد با مردم و اهل دنیا معاشرت و مصاحب دارند.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 163 )
ص : 7655
نهج، [نهج البلاغه] : بَعَثَهُ حِینَ لاَ عَلَمٌ قَائِمٌ وَ لاَ مَنَارٌ سَاطِعٌ وَ لاَ مَنْهَجٌ وَاضِحٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 224 )
ص : 7656
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلذُّنُوبُ کُلُّهَا شَدِیدَهٌ وَ أَشَدُّهَا مَا نَبَتَ عَلَیْهِ اَللَّحْمُ وَ اَلدَّمُ لِأَنَّهُ إِمَّا مَرْحُومٌ وَ إِمَّا مُعَذَّبٌ وَ اَلْجَنَّهُ لاَ یَدْخُلُهَا إِلاَّ طَیِّبٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 299 )
3-امام باقر علیه السّلام فرمود:گناهان همگی سخت و شدید است(چون نافرمانی حق به هر گونه که باشد عظیم است)ولی شدیدترین گناهان چیزی است که بواسطۀ آن گوشت و خون روئیده می شود،زیرا گناهکار یا آمرزیده می شود و یا عذاب می گردد،و لکن داخل بهشت نمی شود مگر کسی که پاکیزه باشد(پس بدنی که با حرام و گناه گوشت و خونش روئیده و ناپاک شده است چگونه می تواند داخل بهشت شود).
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 171 )
ص : 7657
کُنْ فِی اَلشَّدَائِدِ صَبُوراً وَ فِی اَلزَّلاَزِلِ وَقُوراً .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 529 )
ص : 7658
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : نِعْمَ اَلْإِدَامُ اَلْخَلُّ اَللَّهُمَّ بَارِکْ لَنَا فِی اَلْخَلِّ فَإِنَّهُ إِدَامُ اَلْأَنْبِیَاءِ قَبْلِی .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 190 )
و نبی اکرم(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:سرکه خوب خورشتی است،خداوندا سرکه را وسیله برکت ما قرار ده که خورشت انبیاء پیشین بوده.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 361 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:سرکه،خورش خوبی است.خداوندا سرکه را برای ما پربرکت گردان که خورش پیامبران قبل از من است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 399 )
ص : 7659
وَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ یُدْرِکُ تَکْبِیرَهً أَوْ ثِنْتَیْنِ عَلَی مَیِّتٍ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یُتِمُّ مَا بَقِیَ مِنْ تَکْبِیرِهِ وَ یُبَادِرُ اَلرَّفْعَ وَ یُخَفَّفُ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 117 )
ص : 7660
و بإسناده إلی أحمد بن محمّد بن أبی نصر قال: قال الرّضا - علیه السّلام-: ما أحسن الصّبر و انتظار الفرج. أما سمعت قول اللّه - عزّ و جلّ-: وَ اِرْتَقِبُوا إِنِّی مَعَکُمْ رَقِیبٌ . و قوله - عزّ و جلّ-: فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ اَلْمُنْتَظِرِینَ . فعلیکم بالصّبر، فإنّه إنّما یجیء الفرج علی الیأس. فقد کان الّذی من قبلکم أصبر منکم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 41 )
ص : 7661
عده من أصحابنا ، عن أحمد بن محمّد ، عن الحسین بن سعید ، عن النضر بن سوید ، عن یحیی الحلبیّ ، عن عبد الحمید الطّائیّ ، عن یعقوب بن شعیب قال: سألت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - عن قول اللّه - عزّ و جلّ-: اِعْمَلُوا فَسَیَرَی اَللّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ . قال: هم الأئمّه .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 535 )
ص : 7662
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَطْعَمَ ثَلاَثَهَ نَفَرٍ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ أَطْعَمَهُ اَللَّهُ مِنْ ثَلاَثِ جِنَانٍ فِی مَلَکُوتِ اَلسَّمَاوَاتِ اَلْفِرْدَوْسِ وَ جَنَّهِ عَدْنٍ وَ طُوبَی [وَ] شَجَرَهٍ تَخْرُجُ مِنْ جَنَّهِ عَدْنٍ غَرَسَهَا رَبُّنَا بِیَدِهِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 200 )
رسول خدا صلی اللّه علیه و آله فرمود: هر که سه نفر از مسلمین را اطعام کند، خدا او را از سه بهشت در ملکوت آسمانها اطعام کند:1 - فردوس.2 - جنت عدن.3 - طوبی و آن درختی است که از جنت عدن بیرون آید و پروردگار ما آن را بدست خود کاشته است (یعنی آن را تنها بقدرت خود بدون وساطت فرشته و اسباب دیگری آفریده است).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 287 )
3-از امام باقر(علیه السّلام)که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود: هر که سه تن از مسلمانان را اطعام کند،خدایش از سه بهشت در ملکوت آسمانها اطعام کند:فردوس و بهشت عدن و طوبی، درختی که از جنّت عدن برآید و پروردگار ما آن را به دست خود کاشته.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 597 )
3-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:
هرکس سه تن از مسلمانان را اطعام کند،خدایش از سه بهشت در ملکوت آسمانها اطعام کند:فردوس و بهشت و عدن و طوبی،درختی که از جنّت عدن برآید و پروردگار ما،آن را به دست خود کاشته.(یعنی آن را تنها به قدرت خود بدون اسباب دیگری آفریده)
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 565 )
: صحیح. و الجنان بالکسر جمع الجنه و قوله: فی ملکوت السماوات إما صفه للجنان أو متعلق بأطعمه، و الملکوت فعلوت من الملک و هو العز و السلطان و المملکه، و خص بملک الله تعالی فعلی الأخیر الإضافه بیانیه، و علی بعض الوجوه کلمه فی تعلیلیه، قال البیضاوی فی قوله تعالی:
وَ کَذلِکَ نُرِی إِبْراهِیمَ مَلَکُوتَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ
أی ربوبیتها و ملکها و قیل: عجائبها و بدائعها و الملکوت أعظم الملک و التاء فیه للمبالغه، انتهی. و الفردوس البستان الذی فیه الکروم و الأشجار و ضروب من النبت قال الفراء: هو عربی و اشتقاقه من الفردسه و هی السعه، و قیل: منقول إلی العربیه و أصله رومی، و قیل: سریانی ثم سمی به جنه الفردوس. و العدن الإقامه، یقال: عدن بالمکان یعدن وعدنا و عدونا من بابی ضرب و قعد إذا أقام فیه و لزم و لم یبرح، و منه جنه عدن أی جنه إقامه، و قیل : طوبی اسم للجنه مؤنث أطیب من الطیب و أصلها طیبی، ضمت التاء و أبدلت الیاء بالواو، و قد یطلق علی الخیر و علی شجره فی الجنه، انتهی. و فی أکثر النسخ شجره بدون واو العطف و هو الظاهر، و یؤیده أن فی ثواب الأعمال و غیره: و هی شجره، فشجره عطف بیان لطوبی، و قد یقال: طوبی مبتدأ و شجره خبره و عدم ذکر الثالث من الجنان لدلاله هذه الفقره علیها، و فی بعض النسخ بالعطف، فهی عطف علی ثلاث جنان، و علی التقدیرین عد الشجره جنه و جعلها جنه أخری مع أنها نبتت من جنه عدن لأنها لیست کسائر الأشجار لعظمتها و اشتمالها علی سائر الثمار و سریان أغصانها فی جمیع الجنان، لما ورد فی الأخبار أن فی بیت کل مؤمن منها غصن. قوله: بیده ، أی برحمته، و قال الأکثر: أی بقدرته، فالتخصیص مع أن جمیع الأشیاء بقدرته إما لبیان عظمتها و أنها لا تتکون إلا عن مثل تلک القدره أو لأن خلقها بدون توسط الأسباب کأشجار الدنیا و کسائر أشجار الجنه، بتوسط الملائکه، و مثله قوله تعالی:
لِما خَلَقْتُ بِیَدَیَّ
.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 125 )
ص : 7663
فِی تَهْذِیبِ اَلْأَحْکَامِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَمَّادٍ بْنِ زَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَحْیَی اَلْکَاهِلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ أَقْرَبُ إِلَی اِسْمِ اَللَّهِ اَلْأَعْظَمِ مِنْ نَاظِرِ اَلْعَیْنِ إِلَی بَیَاضِهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 8 )
ص : 7664
جِهَادُ اَلْغَضَبِ بِالْحِلْمِ بُرْهَانُ اَلنُّبْلِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 339 )
ص : 7665
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَوْ کَانَ اَلْعَبْدُ فِی جُحْرٍ لَأَتَاهُ رِزْقُهُ فَأَجْمِلُوا فِی اَلطَّلَبِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 46 )
ص : 7666
وَ رَوَی غِیَاثُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ لاَ یَذْبَحُ اَلشَّاهَ عِنْدَ اَلشَّاهِ وَ اَلْجَزُورَ عِنْدَ اَلْجَزُورِ وَ هُوَ یَنْظُرُ إِلَیْهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 321 )
ص : 7667
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، وَ اِعْلَمْ أَنَّ عُقُوبَهَ مَنْ لاَطَ بِغُلاَمٍ أَنْ یُحْرَقَ إِلَی أَنْ قَالَ وَ إِذَا أَحَبَّ اَلتَّوْبَهَ تَابَ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَرْفَعَ خَبَرَهُ إِلَی إِمَامِ اَلْمُسْلِمِینَ فَإِنْ رَفَعَ خَبَرَهُ إِلَی اَلْإِمَامِ هَلَکَ فَإِنَّهُ یُقِیمُ عَلَیْهِ إِحْدَی هَذِهِ اَلْحُدُودِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 21 )
ص : 7668
8148-9 الفقیه ،1194/402/1 روی معاویه بن میسره عن الصادق علیه السّلام أنه قال: لا ینبغی للإمام إذا أحدث أن یقدم إلا من أدرک الإقامه فإن قدم مسبوقا برکعه فإن عبد اللّه بن سنان روی عنه علیه السّلام أنه قال - إذا أتم صلاته بهم فلیوم إلیهم یمینا و شمالا فلینصرفوا ثم لیکمل هو ما فاته من صلاته.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1240 )
ص : 7669
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا وَقَعَ اَلْمُسْلِمُ وَ اَلْیَهُودِیُّ وَ اَلنَّصْرَانِیُّ عَلَی اَلْمَرْأَهِ فِی طُهْرٍ وَاحِدٍ أُقْرِعَ بَیْنَهُمْ فَکَانَ اَلْوَلَدُ لِلَّذِی تُصِیبُهُ اَلْقُرْعَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 280 )
ص : 7670
عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ جَرِیرٍ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ اَلشَّامِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَشْتَرِ مِنْ أَرْضِ اَلسَّوَادِ شَیْئاً إِلاَّ مَنْ کَانَتْ لَهُ ذِمَّهٌ فَإِنَّمَا هُوَ فَیْءٌ لِلْمُسْلِمِینَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 109 )
ص : 7671
اَلْعِقْدُ عَنِ اِبْنِ عَبْدِ رَبِّهِ اَلْأَنْدُلُسِیِّ وَ کِتَابِ اَلْمَدَائِنِیِّ أَیْضاً: أَنَّهُ قَالَ عَمْرُو بْنُ عَاصٍ لِمُعَاوِیَهَ لَوْ أَمَرْتَ اَلْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ یَخْطُبُ عَلَی اَلْمِنْبَرِ فَلَعَلَّهُ حُصِرَ فَیَکُونَ ذَلِکَ وَضْعاً لَهُ عِنْدَ اَلنَّاسِ فَأَمَرَ اَلْحَسَنَ بِذَلِکَ فَلَمَّا صَعِدَ اَلْمِنْبَرَ تَکَلَّمَ وَ أَحْسَنَ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ مَنْ عَرَفَنِی فَقَدْ عَرَفَنِی وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْنِی فَأَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ أَنَا اِبْنُ أَوَّلِ اَلْمُسْلِمِینَ إِسْلاَماً وَ أُمِّی فَاطِمَهُ بِنْتُ رَسُولِ اَللَّهِ أَنَا اِبْنُ اَلْبَشِیرِ اَلنَّذِیرِ أَنَا اِبْنُ اَلسِّرَاجِ اَلْمُنِیرِ أَنَا اِبْنُ مَنْ بُعِثَ رَحْمَهً لِلْعالَمِینَ وَ فِی رِوَایَهِ اِبْنِ عَبْدِ رَبِّهِ : لَوْ طَلَبْتُمْ اِبْناً لِنَبِیِّکُمْ مَا بَیْنَ لاَبَتَیْهَا لَمْ تَجِدُوا غَیْرِی وَ غَیْرَ أَخِی فَنَادَاهُ مُعَاوِیَهُ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ حَدِّثْنَا بِنَعْتِ اَلرُّطَبِ أَرَادَ بِذَلِکَ أَنْ یُخَجِّلَهُ وَ یَقْطَعَ بِذَلِکَ کَلاَمَهُ فَقَالَ نَعَمْ تَلْقَحُهُ اَلشِّمَالُ وَ تُخْرِجُهُ اَلْجَنُوبُ وَ تُنْضِجُهُ اَلشَّمْسُ وَ یُطَیِّبُهُ اَلْقَمَرُ وَ فِی رِوَایَهِ اَلْمَدَائِنِیِّ : اَلرِّیحُ تَنْفُخُهُ وَ اَلْحَرُّ یُنْضِجُهُ وَ اَللَّیْلُ یُبَرِّدُهُ وَ یُطَیِّبُهُ وَ فِی رِوَایَهِ اَلْمَدَائِنِیِّ : فَقَالَ عَمْرٌو یَا أَبَا مُحَمَّدٍ هَلْ تَنْعَتُ اَلْخَرَاءَهَ قَالَ نَعَمْ تَبْعُدُ اَلْمَشْیَ فِی اَلْأَرْضِ اَلصَّحْصَحِ حَتَّی تَتَوَارَی مِنَ اَلْقَوْمِ وَ لاَ تَسْتَقْبِلُ اَلْقِبْلَهَ وَ لاَ تَسْتَدْبِرُهَا وَ لاَ تَمَسَّحُ بِاللُّقْمَهِ وَ اَلرِّمَّهِ یُرِیدُ اَلْعَظْمَ وَ اَلرَّوْثَ وَ لاَ تَبُلْ فِی اَلْمَاءِ اَلرَّاکِدِ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 11 )
ص : 7672
وَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ: «فَمَنْ أَرْتَعَ حَوْلَ اَلْحِمَی کَانَ قَمِناً أَنْ یَرْتَعَ فِیهِ» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 132 )
ص : 7673
وَ مِنْهُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَیْفَ صَارَ اَلطِّحَالُ حَرَاماً وَ هُوَ مِنَ اَلذَّبِیحَهِ فَقَالَ إِنَّ إِبْرَاهِیمَ هَبَطَ عَلَیْهِ اَلْکَبْشُ مِنْ ثَبِیرٍ وَ هُوَ جَبَلٌ بِمَکَّهَ لِیَذْبَحَهُ أَتَاهُ إِبْلِیسُ فَقَالَ لَهُ أَعْطِنِی نَصِیبِی مِنْ هَذَا اَلْکَبْشِ قَالَ وَ أَیُّ نَصِیبٍ لَکَ وَ هُوَ قُرْبَانٌ لِرَبِّی وَ فِدَاءٌ لاِبْنِی فَأَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ أَنَّ لَهُ فِیهِ نَصِیباً وَ هُوَ اَلطِّحَالُ لِأَنَّهُ مَجْمَعُ اَلدَّمِ وَ حُرِّمَ اَلْخُصْیَتَانِ لِأَنَّهُمَا مَوْضِعٌ لِلنِّکَاحِ وَ مَجْرًی لِلنُّطْفَهِ فَأَعْطَاهُ إِبْرَاهِیمُ اَلطِّحَالَ وَ اَلْأُنْثَیَیْنِ وَ هُمَا اَلْخُصْیَتَانِ قَالَ قُلْتُ فَکَیْفَ حُرِّمَ اَلنُّخَاعُ قَالَ لِأَنَّهُ مَوْضِعُ اَلْمَاءِ اَلدَّافِقِ مِنْ کُلِّ ذَکَرٍ وَ أُنْثَی وَ هُوَ اَلْمُخُّ اَلطَّوِیلُ اَلَّذِی یَکُونُ فِی فَقَارِ اَلظَّهْرِ قَالَ أَبَانٌ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُکْرَهُ مِنَ اَلذَّبِیحَهِ عَشَرَهُ أَشْیَاءَ مِنْهَا اَلطِّحَالُ وَ اَلْأُنْثَیَانِ وَ اَلنُّخَاعُ وَ اَلدَّمُ وَ اَلْجِلْدُ وَ اَلْعَظْمُ وَ اَلْقَرْنُ وَ اَلظِّلْفُ وَ اَلْغُدَدُ وَ اَلْمَذَاکِیرُ وَ أُطْلِقَ فِی اَلْمَیْتَهِ عَشَرَهُ أَشْیَاءَ اَلصُّوفُ وَ اَلشَّعْرُ وَ اَلرِّیشُ وَ اَلْبَیْضَهُ وَ اَلنَّابُ وَ اَلْقَرْنُ وَ اَلظِّلْفُ وَ اَلْإِنْفَحَهُ وَ اَلْإِهَابُ وَ اَللَّبَنُ وَ ذَلِکَ إِذَا کَانَ قَائِماً فِی اَلضَّرْعِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 37 )
ص : 7674
ثَلاَثٌ مُهْلِکَاتٌ طَاعَهُ اَلنِّسَاءِ وَ طَاعَهُ اَلْغَضَبِ وَ طَاعَهُ اَلشَّهْوَهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 330 )
ص : 7675
عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً وَ لَمْ یَدْخُلْ بِهَا فَقَالَ إِنْ هَلَکَتْ أَوْ هَلَکَ أَوْ طَلَّقَهَا فَلَهَا نِصْفُ اَلْمَهْرِ وَ عَلَیْهَا اَلْعِدَّهُ کَامِلَهً وَ لَهَا اَلْمِیرَاثُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 339 )
ص : 7676
15791-15 الکافی ،1/8/300/7 العده عن سهل عن التهذیب ،1/23/185/10 السراد عن ابن رئاب عن الحلبیّ قال: سئل أبو عبد اللّه علیه السّلام عن جراحات الرجال و النساء فی الدیات و القصاص فقال الرجال و النساء فی القصاص سواء السن بالسن و الشجّه بالشجه و الإصبع بالإصبع سواء حتّی تبلغ الجراحات ثلث الدیه فإذا جاوزت الثلث صیرت دیه الرجال فی الجراحات ثلثی الدیه و دیه النساء ثلث الدیه.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 608 )
ص : 7677
وَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ عَمِلَ بِمَا اِفْتَرَضَ اَللَّهُ عَلَیْهِ فَهُوَ مِنْ أَعْبَدِ اَلنَّاسِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 40 )
ص : 7678
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ: فِی اَلظَّبْیِ وَ حِمَارِ اَلْوَحْشِ یُعْتَرَضَانِ بِالسَّیْفِ فَیُقَدَّانِ قَالَ لاَ بَأْسَ بِکِلَیْهِمَا مَا لَمْ یَتَحَرَّکْ أَحَدُ اَلنِّصْفَیْنِ فَإِذَا تَحَرَّکَ أَحَدُهُمَا لَمْ یُؤْکَلِ اَلْآخَرُ لِأَنَّهُ مَیْتَهٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 387 )
ص : 7679
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَحَبَّ فِطْرَتِی فَلْیَسْتَنَّ بِسُنَّتِی وَ مِنْ سُنَّتِیَ اَلنِّکَاحُ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 196 )
و نیز فرمود:هر که(دین و)فطرت مرا دوست دارد باید به سنت من عمل کند، و یکی از سنن من نکاح است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 374 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:هرکس سرشت مرا دوست دارد،باید به سنت من عمل کند و یکی از سنت های من ازدواج است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 415 )
ص : 7680
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : جُعِلَتْ لِیَ اَلْأَرْضُ مَسْجِداً وَ تُرَابُهَا طَهُوراً .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 13 )
ص : 7681
قول النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله-: خیرکم قرنی ثمّ الّذین یلونکم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 295 )
ص : 7682
إِنَّ مِنْ نَکَدِ اَلدُّنْیَا أَنَّهَا لاَ تَبْقَی عَلَی حَالَهٍ وَ لاَ تَخْلُو مِنِ اِسْتِحَالَهِ، تُصْلِحُ جَانِباً بِفَسَادِ جَانِبٍ، وَ تَسُرُّ صَاحِباً بِمَسَاءَهِ صَاحِبٍ، فَالْکَوْنُ فِیهَا خَطَرٌ وَ اَلثِّقَهُ بِهَا غُرُورٌ وَ اَلْإِخْلاَدُ إِلَیْهَا مُحَالٌ وَ اَلاِعْتِمَادُ عَلَیْهَا ضَلاَلٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 144 )
ص : 7683
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : قَوْلُ اَللَّهِ: قُلِ اَللّهُمَّ مالِکَ اَلْمُلْکِ تُؤْتِی اَلْمُلْکَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ اَلْمُلْکَ مِمَّنْ تَشاءُ فَقَدْ آتَی اَللَّهُ بَنِی أُمَیَّهَ اَلْمُلْکَ! فَقَالَ: «لَیْسَ حَیْثُ یَذْهَبُ اَلنَّاسُ إِلَیْهِ، إِنَّ اَللَّهَ آتَانَا اَلْمُلْکَ وَ أَخَذَهُ بَنُو أُمَیَّهَ ، بِمَنْزِلَهِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ لَهُ اَلثَّوْبُ وَ یَأْخُذُهُ اَلْآخَرُ، فَلَیْسَ هُوَ لِلَّذِی أَخَذَهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 606 )
ص : 7684
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : رَأَیْتُ لَیْلَهَ اَلْإِسْرَاءِ رِجَالاً تُقْرَضُ شِفَاهُهُمْ بِمَقَارِیضَ مِنْ نَارٍ قِیلَ مَنْ هُمْ قَالَ اَلَّذِینَ یَغْتَابُونَ اَلنَّاسَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 126 )
ص : 7685
عم، [إعلام الوری] : وَ قَالَ فِی ذَلِکَ قَصِیدَتَهُ اَلْبَائِیَّهَ اَلَّتِی أَوَّلُهَا أَلاَ مَنْ لِهَمِّ آخِرِ اَللَّیْلِ مَنْصِبٌوَ شَعْبُ اَلْعَصَا مِنْ قَوْمِکَ اَلْمُتَشَعِّبُ وَ فِیهَا وَ قَدْ کَانَ فِی أَمْرِ اَلصَّحِیفَهِ عِبْرَهٌمَتَی مَا یُخْبِرُ غَائِبُ اَلْقَوْمِ یُعْجِبُ مَحَا اَللَّهُ مِنْهَا کُفْرَهُمْ وَ عُقُوقَهُمْوَ مَا نَقَمُوا مِنْ نَاطِقِ اَلْحَقِّ مُعْرِبٌ وَ أَصْبَحَ مَا قَالُوا مِنَ اَلْأَمْرِ بَاطِلاًوَ مَنْ یَخْتَلِقُ مَا لَیْسَ بِالْحَقِّ یَکْذِبُ وَ أَمْسَی اِبْنُ عَبْدِ اَللَّهِ فِینَا مُصَدَّقاًعَلَی سَخَطٍ مِنْ قَوْمِنَا غَیْرَ مُعْتِبٍ وَ لاَ تَحْسَبُونَا مُسَلِّمِینَ مُحَمَّداًلِذِی عِزَّهٍ مِنَّا وَ لاَ مُتَعَزِّبٍ سَتَمْنَعُهُ مِنَّا یَدٌ هَاشِمِیَّهٌمَرْکَبُهَا فِی اَلنَّاسِ خَیْرُ مَرْکَبٍ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 19 , صفحه 4 )
ص : 7686
وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: عَلَی مَا فِی بَعْضِ اَلنُّسَخِ اَلصَّحِیحَهِ فَإِذَا بَلَغَتْ خَمْساً وَ عِشْرِینَ (فَإِنْ زَادَتْ وَاحِدَهٌ) فَفِیهَا بِنْتُ مَخَاضٍ إِلَی أَنْ قَالَ: فَإِذَا بَلَغَتْ خَمْساً وَ ثَلاَثِینَ (فَإِنْ زَادَتْ وَاحِدَهٌ) فَفِیهَا اِبْنَهُ لَبُونٍ ثُمَّ قَالَ إِذَا بَلَغَتْ خَمْساً وَ أَرْبَعِینَ (وَ زَادَتْ وَاحِدَهٌ) فَفِیهَا حِقَّهٌ ثُمَّ قَالَ فَإِذَا بَلَغَتْ سِتِّینَ (وَ زَادَتْ وَاحِدَهٌ) فَفِیهَا جَذَعَهٌ ثُمَّ قَالَ فَإِذَا بَلَغَتْ خَمْسَهً وَ سَبْعِینَ (وَ زَادَتْ وَاحِدَهٌ) ، فَفِیهَا بِنْتَا لَبُونٍ ثُمَّ قَالَ فَإِذَا بَلَغَتْ تِسْعِینَ (وَ زَادَتْ وَاحِدَهٌ) فَفِیهَا حِقَّتَانِ وَ ذَکَرَ بَقِیَّهَ اَلْحَدِیثِ مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 112 )
ص : 7687
عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مُثَنًّی اَلْحَنَّاطِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ یَزِیدَ وَ مُعَاوِیَهَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مِنْ حَقِّ اَلْمُسْلِمِ عَلَی اَلْمُسْلِمِ أَنْ یُجِیبَهُ إِذَا دَعَاهُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 410 )
ص : 7688
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: شَرِبَ رَجُلٌ اَلْخَمْرَ عَلَی عَهْدِ أَبِی بَکْرٍ ، فَرُفِعَ إِلَی أَبِی بَکْرٍ فَقَالَ لَهُ أَ شَرِبْتَ خَمْراً قَالَ نَعَمْ قَالَ وَ لِمَ وَ هِیَ مُحَرَّمَهٌ قَالَ فَقَالَ لَهُ اَلرَّجُلُ إِنِّی أَسْلَمْتُ ، وَ حَسُنَ إِسْلاَمِی وَ مَنْزِلِی بَیْنَ ظَهْرَانَیْ قَوْمٍ یَشْرَبُونَ اَلْخَمْرَ وَ یَسْتَحِلُّونَ وَ لَوْ عَلِمْتُ أَنَّهَا حَرَامٌ اِجْتَنَبْتُهَا فَالْتَفَتَ أَبُو بَکْرٍ إِلَی عُمَرَ ، فَقَالَ مَا تَقُولُ فِی أَمْرِ هَذَا اَلرَّجُلِ فَقَالَ عُمَرُ مُعْضِلَهٌ وَ لَیْسَ لَهَا إِلاَّ أَبُو اَلْحَسَنِ ، فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ اُدْعُ لَنَا عَلِیّاً ، فَقَالَ عُمَرُ یُؤْتَی اَلْحَکَمُ فِی بَیْتِهِ فَقَامَ وَ اَلرَّجُلُ مَعَهُمَا وَ مَنْ حَضَرَهُمَا مِنَ اَلنَّاسِ حَتَّی أَتَوْا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَخْبَرَاهُ بِقِصَّهِ اَلرَّجُلِ وَ قَصَّ اَلرَّجُلُ قِصَّتَهُ فَقَالَ اِبْعَثُوا مَعَهُ مَنْ یَدُورُ بِهِ عَلَی مَجَالِسِ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ ، مَنْ کَانَ تَلاَ عَلَیْهِ آیَهَ اَلتَّحْرِیمِ فَلْیَشْهَدْ عَلَیْهِ فَفَعَلُوا ذَلِکَ بِهِ فَلَمْ یَشْهَدْ عَلَیْهِ أَحَدٌ بِأَنَّهُ قَرَأَ عَلَیْهِ آیَهَ اَلتَّحْرِیمِ فَخَلَّی عَنْهُ فَقَالَ لَهُ إِنْ شَرِبْتَ بَعْدَهَا أَقَمْنَا عَلَیْکَ اَلْحَدَّ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ ذَکَرَ نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 232 )
ص : 7689
اَلْخَامِسُ یَرْوِیهِ عَنْ أَبِی اَلْفَضْلِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبُرْجِیِّ اَلْأَصْفَهَانِیِّ یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ- اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 109 )
ص : 7690
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): «مَنْ کَتَبَهَا وَ عَلَّقَهَا عَلَیْهِ وَ هُوَ فِی اَلْحَرْبِ لَمْ یُصِبْهُ سَهْمٌ وَ لاَ حَدِیدٌ، وَ کَانَ قَوِیَّ اَلْقَلْبِ فِی طَلَبِ اَلْقِتَالِ، وَ إِنْ قُرِئَتْ عَلَی مَوْضِعٍ فِیهِ حَدِیدٌ خَرَجَ مِنْ وَقْتِهِ مِنْ غَیْرِ أَلَمٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 277 )
ص : 7691
مِنْ سُوءِ اَلاِخْتِیَارِ مُغَالَبَهُ اَلْأَکْفَاءِ وَ مُکَاشَفَهُ اَلْأَعْدَاءِ وَ مُکَافَاهُ مَنْ یَقْدِرُ عَلَی اَلضَّرَّاءِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 471 )
ص : 7692
وَ مِنْهَا: مَا رُوِیَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَرِیرٍ قَالَ : کُنْتُ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرِ بْنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَالِساً وَ قَدْ ذَهَبَتْ شَاهٌ لِمَوْلاَهٍ لَهُ فَأَخَذُوا بَعْضَ اَلْجِیرَانِ یَجُرُّونَهُمْ إِلَیْهِ وَ یَقُولُونَ أَنْتُمْ سَرَقْتُمُ اَلشَّاهَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَیْلَکُمْ خَلُّوا عَنْ جِیرَانِنَا فَلَمْ یَسْرِقُوا شَاتَکُمْ اَلشَّاهُ فِی دَارِ فُلاَنٍ فَاذْهَبُوا فَأَخْرِجُوهَا مِنْ دَارِهِ فَخَرَجُوا فَوَجَدُوهَا فِی دَارِهِ وَ أَخَذُوا اَلرَّجُلَ وَ ضَرَبُوهُ وَ خَرَقُوا ثِیَابَهُ وَ هُوَ یَحْلِفُ أَنَّهُ لَمْ یَسْرِقْ هَذِهِ اَلشَّاهَ إِلَی أَنْ صَارُوا إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ وَیْحَکُمْ ظَلَمْتُمْ هَذَا اَلرَّجُلَ فَإِنَّ اَلشَّاهَ دَخَلَتْ دَارَهُ وَ هُوَ لاَ یَعْلَمُ بِهَا فَدَعَاهُ فَوَهَبَ لَهُ شَیْئاً بَدَلَ مَا خُرِقَ مِنْ ثِیَابِهِ وَ ضَرْبِهِ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 376 )
4-علی بن جریر می گوید: نزد ابو جعفر-علیه السّلام-نشسته بودم که گوسفند یکی از غلامان آن حضرت، گم شد. آنها همسایه ها را متهم کردند. لذا آنها را گرفته و به طرف امام می کشیدند و می گفتند: شما گوسفند ما را دزدیده اید. امام-علیه السّلام-فرمود: وای بر شما! همسایگان مرا رها کنید، آنها گوسفند شما را به سرقت نبرده اند. گوسفند شما در خانۀ فلان شخص می باشد. بروید و آن گوسفند را از خانۀ او بیرون آورید. پس اینها نیز رفتند و گوسفند را در آنجا یافتند. صاحب خانه را گرفتند و زدند و لباسهایش را پاره کردند در حالی که او قسم می خورد که گوسفند را ندزدیده است. تا اینکه او را نزد امام جواد-علیه السّلام-آوردند. حضرت فرمود: شما به این مرد ظلم کرده اید؛ چون او از همه جا بی خبر است بلکه گوسفند، خودش وارد خانه او شده است. پس حضرت، آن مرد را دعا کرد و عوض پاره شدن لباسها و کتک خوردنش، مبلغی پول به او داد .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 303 )
ص : 7693
حُسْنُ اَلْخُلْقِ أَحَدُ اَلْعَطَائَیْنِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 346 )
ص : 7694
وَ مِنْهُ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْوَهَّابِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْفَضْلِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَشَّارٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ اَلْعَالِمُ بِالْأَشْیَاءِ قَبْلَ کَوْنِ اَلْأَشْیَاءِ إِلَی قَوْلِهِ فَلَمْ یَزَلِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عِلْمُهُ سَابِقاً لِلْأَشْیَاءِ قَدِیماً قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَهَا فَتَبَارَکَ رَبُّنَا وَ تَعَالَی عُلُوّاً کَبِیراً خَلَقَ اَلْأَشْیَاءَ وَ عِلْمُهُ بِهَا سَابِقٌ لَهَا کَمَا شَاءَ کَذَلِکَ لَمْ یَزَلْ رَبُّنَا عَلِیماً سَمِیعاً بَصِیراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 47 )
24-در همان:بسند خود از ابی الحسن الرضا علیه السّلام،فرمود:راستی خدا دانا است بهمه چیز پیش از بودشان-تا گفت-همیشه دانش خدای عز و جل پیش است بر همه چیز،قدیم است پیش از آنکه آنها را آفریند،مبارک باد پروردگار و برتر برتری بزرگی آفرید همه چیز را-و پیش از آنها همه را میدانست-چنانچه خدا خواست همچنین همیشه پروردگار ما بسیار دانا و شنوا و بینا است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 34 )
ص : 7695
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ بُکَیْرٍ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی فَسْئَلُوا اَلْآیَهَ قَالَ نَحْنُ قُلْتُ نَحْنُ اَلْمَأْمُورُونَ أَنْ نَسْأَلَکُمْ قَالَ نَعَمْ وَ ذَاکَ إِلَیْنَا إِنْ شِئْنَا أَجَبْنَا وَ إِنْ شِئْنَا لَمْ نُجِبْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 280 )
ص : 7696
14679-7 الکافی ،1/1/2/5 العده عن أحمد عن علی بن الحکم عن عمر بن أبان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : الخیر کله فی السیف و تحت ظل السیف و لا یقیم الناس إلا السیف و السیوف مقالید الجنه و النار . 14680-8 التهذیب،1/6/122/6 الصفار عن محمد بن السندی عن علی بن الحکم عن أبان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: مثله.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 43 )
ص : 7697
[136] وَ رَوَی أَبَانُ بْنُ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیِّ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ - فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ قَالَ فِیهِ-: وَ لَقَدْ قَالَ لِأَصْحَابِهِ اَلْأَرْبَعَهِ أَصْحَابِ اَلْکِتَابِ: اَلرَّأْیُ - وَ اَللَّهِ - أَنْ نَدْفَعَ مُحَمَّداً بِرُمَّتِهِ [إِلَیْهِمْ] وَ نُسَلِّمَ، وَ ذَلِکَ حِینَ جَاءَ اَلْعَدُوُّ مِنْ فَوْقِنَا وَ مِنْ تَحْتِنَا، کَمَا قَالَ اَللَّهُ - تَعَالَی-: وَ زُلْزِلُوا زِلْزالاً شَدِیداً ... وَ تَظُنُّونَ بِاللّهِ اَلظُّنُونَا ... وَ إِذْ یَقُولُ اَلْمُنافِقُونَ وَ اَلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ ما وَعَدَنَا اَللّهُ وَ رَسُولُهُ إِلاّ غُرُوراً . فَقَالَ [لَهُ] صَاحِبُهُ: لاَ، وَ لَکِنْ نَتَّخِذُ صَنَماً وَ نَعْبُدُهُ؛ لِأَنَّا لاَ نَأْمَنُ أَنْ یَظْفَرَ اِبْنُ أَبِی کَبْشَهَ فَیَکُونَ هَلاَکُنَا، وَ لَکِنْ یَکُونُ هَذَا اَلصَّنَمُ ذُخْراً لَنَا؛ فَإِنْ ظَهَرَتْ قُرَیْشٌ أَظْهَرْنَا عِبَادَهَ هَذَا اَلصَّنَمِ وَ أَعْلَمْنَاهُمْ أَنَّا کُنَّا لَمْ نُفَارِقْ دِینَنَا، وَ إِنْ رَجَعَتْ دَوْلَهُ اِبْنِ أَبِی کَبْشَهَ کُنَّا مُقِیمِینَ عَلَی عِبَادَهِ هَذَا اَلصَّنَمِ سِرّاً. فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَخْبَرَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ ثُمَّ أَخْبَرَنِی بِهِ رَسُولُ اَللَّهِ بَعْدَ قَتْلِی اِبْنَ عَبْدِ وُدٍّ ، وَ دَعَاهُمَا فَقَالَ: کَمْ صَنَمٍ عَبَدْتُمَا فِی اَلْجَاهِلِیَّهِ ؟ فَقَالاَ: یَا مُحَمَّدُ ! لاَ تُعَیِّرْنَا بِمَا مَضَی فِی اَلْجَاهِلِیَّهِ . فَقَالَ [لَهُمَا] صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: کَمْ صَنَمٍ تَعْبُدَانِ یَوْمَکُمَا هَذَا؟ فَقَالاَ: وَ اَلَّذِی بَعَثَکَ بِالْحَقِّ نَبِیّاً مَا نَعْبُدُ إِلاَّ اَللَّهَ مُنْذُ أَظْهَرْنَا لَکَ مِنْ دِینِکَ مَا أَظْهَرْنَا. فَقَالَ لِی: یَا عَلِیُّ ! خُذْ هَذَا اَلسَّیْفَ وَ اِنْطَلِقْ إِلَی مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا فَاسْتَخْرِجِ اَلصَّنَمَ اَلَّذِی یَعْبُدَانِهِ وَ اِهْشِمْهُ، فَإِنْ حَالَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ أَحَدٌ فَاضْرِبْ عُنُقَهُ. فَانْکَبَّا عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ قَالاَ: اُسْتُرْنَا سَتَرَکَ اَللَّهُ. فَقُلْتُ أَنَا لَهُمَا: اِضْمَنَا لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ أَنْ لاَ تَعْبُدَا إِلاَّ اَللَّهَ وَ لاَ تُشْرِکَا بِهِ شَیْئاً. فَعَاهَدَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ عَلَی ذَلِکَ. وَ اِنْطَلَقْتُ حَتَّی اِسْتَخْرَجْتُ اَلصَّنَمَ [مِنْ مَوْضِعِهِ] فَکَسَرْتُ وَجْهَهُ وَ یَدَیْهِ وَ جَذَمْتُ رِجْلَیْهِ ثُمَّ اِنْصَرَفْتُ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، فَوَاَللَّهِ لَقَدْ عَرَفَ ذَلِکَ مِنْهُمَا فِی وُجُوهِهِمَا عَلِیٌّ ... وَ سَاقَ اَلْحَدِیثَ إِلَی آخِرِهِ.
( المحتضر , جلد 1 , صفحه 107 )
ص : 7698
مَا لِی أَرَاکُمْ أَشْبَاحاً بِلاَ أَرْوَاحٍ وَ أَرْوَاحاً بِلاَ فَلاَحٍ وَ نُسَّاکاً بِلاَ صَلاَحٍ وَ تُجَّاراً بِلاَ أَرْبَاحٍ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 693 )
ص : 7699
1722-1 الکافی ،1/1/42/2 العده عن البرقی عن السراد عن عمار بن أبی الأحوص عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إن اللّه تعالی وضع الإیمان علی سبعه أسهم علی البر و الصدق و الیقین و الرضا و الوفاء و العلم و الحلم ثم قسم ذلک بین الناس فمن جعل فیه هذه السبعه الأسهم فهو کامل محتمل و قسم لبعض الناس السهم و لبعض السهمین - و لبعض الثلاثه حتی انتهوا إلی سبعه ثم قال لا تحملوا علی صاحب السهم سهمین و علی صاحب السهمین ثلاثه فتبهظوهم ثم قال کذلک حتی ینتهی إلی سبعه.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 129 )
ص : 7700
خص، [منتخب البصائر] ، سَعْدٌ عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اَللَّهِ اِبْنَیْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی وَ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ : کَرِهْتُ أَنْ أَسْأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلرَّجْعَهِ فَاحْتَلْتُ مَسْأَلَهً لَطِیفَهً لِأَبْلُغَ بِهَا حَاجَتِی مِنْهَا فَقُلْتُ أَخْبِرْنِی عَمَّنْ قُتِلَ مَاتَ قَالَ لاَ اَلْمَوْتُ مَوْتٌ وَ اَلْقَتْلُ قَتْلٌ فَقُلْتُ مَا أَحَدٌ یُقْتَلُ إِلاَّ مَاتَ قَالَ فَقَالَ یَا زُرَارَهُ قَوْلُ اَللَّهِ أَصْدَقُ مِنْ قَوْلِکَ قَدْ فَرَّقَ بَیْنَ اَلْقَتْلِ وَ اَلْمَوْتِ فِی اَلْقُرْآنِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ وَ قَالَ: لَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَی اَللّهِ تُحْشَرُونَ فَلَیْسَ کَمَا قُلْتَ یَا زُرَارَهُ اَلْمَوْتُ مَوْتٌ وَ اَلْقَتْلُ قَتْلٌ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّ اَللّهَ اِشْتَری مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ اَلْجَنَّهَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقًّا قَالَ فَقُلْتُ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ کُلُّ نَفْسٍ ذائِقَهُ اَلْمَوْتِ أَ فَرَأَیْتَ مَنْ قُتِلَ لَمْ یَذُقِ اَلْمَوْتَ فَقَالَ لَیْسَ مَنْ قُتِلَ بِالسَّیْفِ کَمَنْ مَاتَ عَلَی فِرَاشِهِ إِنَّ مَنْ قُتِلَ لاَ بُدَّ أَنْ یَرْجِعَ إِلَی اَلدُّنْیَا حَتَّی یَذُوقَ اَلْمَوْتَ . شی، [تفسیر العیاشی ] ، عن زراره : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 65 )
ص : 7701
أَدْرَکُ اَلنَّاسِ لِحَاجَتِهِ ذُو اَلْعَقْلِ اَلْمُتَرَفِّقِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 214 )
ص : 7702
أَسْنَدَ اَلْمُفِیدُ فِی إِرْشَادِهِ : أَنَّ اَلْمَنْصُورَ قَالَ لِسَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ لاَ بُدَّ مِنْ مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ بِاسْمِ رَجُلٍ مِنْ وُلْدِ أَبِی طَالِبٍ وَ مِنْ وُلْدِ فَاطِمَهَ وَ نَحْنُ أَوَّلُ مَنْ یُجِیبُهُ لَوْ لاَ أَنِّی سَمِعْتُهُ مِنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَا قَبِلْتُهُ لَوْ حَدَّثَنِی بِهِ أَهْلُ اَلْأَرْضِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 248 )
ص : 7703
طُوبَی لِمَنْ خَلاَ مِنَ اَلْغِلِّ صَدْرُهُ وَ سَلِمَ مِنَ اَلْغِشِّ قَلْبُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 314 )
ص : 7704
اَلْآمَالُ غُرُورُ اَلْحَمْقَی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 40 )
ص : 7705
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ دِیَهِ اَلْعَمْدِ اَلَّذِی یَقْتُلُ اَلرَّجُلَ عَمْداً قَالَ فَقَالَ مِائَهٌ مِنْ فُحُولَهِ اَلْإِبِلِ اَلْمَسَانِّ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ إِبِلٌ فَمَکَانَ کُلِّ جَمَلٍ عِشْرُونَ مِنْ فُحُولَهِ اَلْغَنَمِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 200 )
ص : 7706
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ أَمِینٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ بَخِلَ بِمَعُونَهِ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ وَ اَلْقِیَامِ لَهُ فِی حَاجَتِهِ إِلاَّ اُبْتُلِیَ بِمَعُونَهِ مَنْ یَأْثَمُ عَلَیْهِ وَ لاَ یُؤْجَرُ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 365 )
حضرت باقر علیه السلام فرمود: کسی که در کمک کردن ببرادر مسلمانش بخل ورزد و از اقدام در انجام حاجتش دریغ کند گرفتار بکمک کسی شود که در آن کمک گناهکار (خدا) شود و مزدی هم نبرد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 71 )
1-از حسین بن امین،از امام باقر(علیه السّلام)،فرمود: هر که به کمک برادر مسلمانش دریغ کند و در انجام حاجت او بخل نماید،گرفتار شود به کمک کسی که گنهکار شود به خاطر او و مزدی هم نبرد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 355 )
1-حسین بن امین،از امام باقر علیه السّلام،حدیث می کند که حضرت فرمود:
هرکس از کمک به برادر مسلمانش دریغ کند و در انجام حاجت او بخل ورزد به یاری کسی گرفتار آید که به خاطر او گنهکار شود و مزدی هم به دست نیاورد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 123 )
: ضعیف. و قوله: و القیام إما عطف تفسیر للمعونه، أو المراد بالمعونه ما کان من عند نفسه، و بالقیام ما کان من غیره إلا ابتلی کذا فی أکثر النسخ، فکلمه إلا إما زائده أو المستثنی منه مقدر أی ما فعل ذلک إلا ابتلی، و قیل: من للاستفهام الإنکاری، و فی بعض النسخ ابتلی بدون کلمه إلا موافقا لما فی المحاسن و ثواب الأعمال و هو أظهر، و ضمیر علیه راجع إلی من بتقدیر مضاف أی علی معونته، و فاعل یأثم راجع إلی من بخل، و یحتمل أن یکون راجعا إلی من فی من یأثم، و ضمیر علیه للباخل، و التعدیه بعلی لتضمین معنی القهر، أو علی بمعنی فی أی بمعونه ظالم یأخذ منه قهرا و ظلما، و یعاقب علی ذلک الظلم و قوله: و لا یؤجر أی الباخل علی ذلک الظلم لأنه عقوبه، و علی الأول قوله: و لا یؤجر إما تأکید أو لدفع توهم أن یکون آثما من جهه و مأجورا من أخری.
( مرآه العقول ؛ ج 11 , ص 49 )
ص : 7707
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ هَلْ یَصْلُحُ لَهُ أَنْ یَتَزَوَّجَ اَلْمَرْأَهَ مُتْعَهً بِغَیْرِ بَیِّنَهٍ قَالَ إِذَا کَانَا مُسْلِمَیْنِ مَأْمُونَیْنِ فَلاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 99 )
ص : 7708
کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ أَرْوَاحِ اَلْمُشْرِکِینَ فَقَالَ فِی اَلنَّارِ یُعَذَّبُونَ یَقُولُونَ رَبَّنَا لاَ تُقِمْ لَنَا اَلسَّاعَهَ وَ لاَ تُنْجِزْ لَنَا مَا وَعَدْتَنَا وَ لاَ تُلْحِقْ آخِرَنَا بِأَوَّلِنَا . ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر ابن أبی عمیر عن علی عن أبی بصیر : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 270 )
ص : 7709
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ أَیْضاً اَلشَّافِعِیُّ اِبْنُ اَلْمَغَازِلِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَتَانِی جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِدُرْنُوکٍ مِنْ دَرَانِیکِ اَلْجَنَّهِ فَجَلَسْتُ عَلَیْهِ فَلَمَّا صِرْتُ بَیْنَ یَدَیْ رَبِّی کَلَّمَنِی وَ نَاجَانِی فَمَا عَلَّمَنِی شَیْئاً إِلاَّ وَ عَلَّمْتُ عَلِیّاً فَهُوَ بَابُ مَدِینَهِ عِلْمِی ثُمَّ دَعَاهُ إِلَیْهِ فَقَالَ یَا عَلِیُّ سِلْمُکَ سِلْمِی وَ حَرْبُکَ حَرْبِی وَ أَنْتَ اَلْعَلَمُ بَیْنِی وَ بَیْنَ أُمَّتِی بَعْدِی .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 77 )
ص : 7710
قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ بَاتَ کَالاًّ مِنْ طَلَبِ اَلْحَلاَلِ بَاتَ مَغْفُوراً .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 139 )
ص : 7711
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی وَجَدْتُ شَاهً قَالَ هِیَ لَکَ أَوْ لِأَخِیکَ أَوْ لِلذِّئْبِ قَالَ فَإِنِّی وَجَدْتُ بَعِیراً قَالَ خُفُّهُ حِذَاؤُهُ وَ کَرِشُهُ سِقَاؤُهُ فَلاَ تَهِجْهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 130 )
ص : 7712
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ مَنْ أُصِیبَ بِمُصِیبَهٍ فَلْیَذْکُرْ مُصِیبَتَهُ بِی فَإِنَّهَا مِنْ أَعْظَمِ اَلْمَصَائِبِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 522 )
ص : 7713
وَ رُوِیَ عَنِ اَلْإِمَامِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ مَنْ صَامَ اَلتِّسْعَهَ اَلْأُوَلَ مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ کَتَبَ اَللَّهُ تَعَالَی لَهُ ثَوَابَ صِیَامِ اَلْعُمُرِ کُلِّهِ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 162 )
از حضرت امام موسی علیه السّلام منقول است که هرکه نه روز اوّل ذی الحجّه را روزه بدارد،حق تعالی ثواب روزۀ تمام عمر از برای او بنویسد.
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 331 )
ص : 7714
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ : لاَ بَأْسَ بِالْحُقْنَهِ لَوْ لاَ أَنَّهَا تُعَظِّمُ اَلْبَطْنَ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 145 )
ص : 7715
شَرُّ اَلشِّیَمِ اَلْکَذِبُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 294 )
ص : 7716
تَفَأَّلْ بِالْخَیْرِ تَنْجَحْ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 199 )
ص : 7717
وَ رُوِیَ عَنْ سَلْمَانَ أَنَّهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : خَیْرُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 9 )
ص : 7718
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ زِیَادِ بْنِ اَلْمُنْذِرِ قَالَ: سَأَلَ أَبُو اَلْوَرْدِ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا عِنْدَهُ عَنْ رَجُلٍ قَالَ لاِمْرَأَتِهِ أَنْتِ عَلَیَّ کَظَهْرِ أُمِّی مِائَهَ مَرَّهٍ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُطِیقُ لِکُلِّ مَرَّهٍ عِتْقَ نَسَمَهٍ قَالَ لاَ قَالَ یُطِیقُ إِطْعَامَ سِتِّینَ مِسْکِیناً مِائَهَ مَرَّهٍ قَالَ لاَ قَالَ فَیُطِیقُ صِیَامَ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ مِائَهَ مَرَّهٍ قَالَ لاَ قَالَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زِیَادِ بْنِ اَلْمُنْذِرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 367 )
ص : 7719
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ: وَ اَلْإِیمَانُ بَعْضُهُ مِنْ بَعْضٍ؛ وَ هُوَ دَارٌ وَ کَذَلِکَ اَلْإِسْلاَمُ دَارٌ وَ اَلْکُفْرُ دَارٌ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 284 )
ص : 7720
عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی أَشْتَرِی اَلْجَوَارِیَ فَأُحِبُّ أَنْ تُعَلِّمَنِی شَیْئاً أَتَقَوَّی عَلَیْهِنَّ قَالَ خُذْ بَصَلاً وَ قَطِّعْهُ صِغَاراً صِغَاراً وَ اِقْلِهِ بِالزَّیْتِ وَ خُذْ بَیْضاً فَاعْقِصْهُ فِی صَحْفَهٍ وَ ذُرَّ عَلَیْهِ شَیْئاً مِنْ مِلْحٍ فَاذْرُرْهُ عَلَی اَلْبَصَلِ وَ اَلزَّیْتِ وَ اِقْلِهِ شَیْئاً ثُمَّ کُلْ مِنْهُ قَالَ فَفَعَلْتُ فَکُنْتُ لاَ أُرِیدُ مِنْهُنَّ شَیْئاً إِلاَّ قَدَرْتُ عَلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 84 )
ص : 7721
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، " ثُمَّ تُؤَذِّنُ بَعْدَ سِتِّ رَکَعَاتٍ وَ تُصَلِّی بَعْدَ اَلْأَذَانِ رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ تُقِیمُ وَ تُصَلِّی اَلْفَرِیضَهَ وَ لْیَکُنِ اَلْأَذَانُ وَ اَلْإِقَامَهُ مَوْقُوفَیْنِ وَ تَکُونُ بَیْنَهُمَا جَلْسَهٌ إِلاَّ اَلْمَغْرِبَ فَإِنَّهُ یُجْزِئُکَ مِنْ بَیْنِ اَلْأَذَانِ وَ اَلْإِقَامَهِ نَفَسٌ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 31 )
ص : 7722
عَنْ حُمْرَانَ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: وَ ما آمَنَ مَعَهُ إِلاّ قَلِیلٌ . قَالَ: «کَانُوا ثَمَانِیَهً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 111 )
ص : 7723
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْبَصَلُ یَذْهَبُ بِالنَّصَبِ وَ یَشُدُّ اَلْعَصَبَ وَ یَزِیدُ فِی اَلْمَاءِ وَ یَزِیدُ فِی اَلْخُطَی وَ یَذْهَبُ بِالْحُمَّی.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 182 )
و از آن حضرت(علیه السّلام):پیاز درد را از بین میبرد،و اعصاب را محکم،و آب(نطفه) را زیاد می کند،و به پیاده روی کمک میکند،و تب را میبرد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 347 )
امام صادق علیه السّلام:خوردن پیاز،خستگی را از میان می برد و پی را محکم می کند و منی را زیاد می کند و گام ها(توان پیاده روی)را زیاد می کند و تب را از میان می برد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 383 )
ص : 7724
دُعَاءٌ آخَرُ لِی: اَللَّهُمَّ أَنْتَ أَنْتَ کَمَا أَنْتَ حَیْثُ أَنْتَ لاَ یَعْلَمُ أَحَدٌ کَیْفَ أَنْتَ إِلاَّ أَنْتَ لاَ تَحُولُ عَمَّا کُنْتَ فِی اَلْأَزَلِ حَیْثُ کُنْتَ وَ لاَ تَزُولُ وَ لاَ تَوَلَّی أَوَّلِیَّتُکَ مِثْلُ آخِرِیَّتِکَ وَ آخِرِیَّتُکَ مِثْلُ أَوَّلِیَّتِکَ إِذَا أُفْنِیَ اَلْخَلاَئِقُ وَ أُظْهِرَ اَلْحَقَائِقُ لاَ یَعْرِفُ بِمَکَانِکَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لاَ نَبِیٌّ مُکَرَّمٌ وَ لاَ أَحَدٌ یَعْرِفُ أَیْنِیَّتَکَ وَ لاَ کَیْفِیَّتَکَ وَ لاَ کَیْنُونِیَّتَکَ فَأَنْتَ اَلْأَحَدُ اَلْأَبَدُ وَ مُلْکُکَ سَرْمَدٌ وَ سُلْطَانُکَ لاَ یَنْقَضِی لاَ لَکَ زَوَالٌ وَ لاَ لِمُلْکِکَ نَفَادٌ وَ لاَ لِسُلْطَانِکَ تَغَیُّرٌ مُلْکُکَ دَائِمٌ وَ سُلْطَانُکَ قَدِیمٌ مِنْکَ وَ بِکَ لاَ بِأَحَدٍ وَ لاَ مِنْ أَحَدٍ لِأَنَّکَ لَمْ تَزَلْ کُنْتَ اَلْأَزَلَّ بِکَ لاَ أَنْتَ بِهِ أَنْتَ اَلدَّوَامُ لَمْ تَزَلْ سُبْحَانَکَ وَ تَعَالَیْتَ عَمَّا یَقُولُونَ عُلُوّاً کَبِیراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 357 )
ص : 7725
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ أَوْ غَیْرِهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْعَبْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ زَرَعَ حِنْطَهً فِی أَرْضٍ فَلَمْ یَزْکُ زَرْعُهُ أَوْ خَرَجَ زَرْعُهُ کَثِیرَ اَلشَّعِیرِ فَبِظُلْمٍ عَمِلَهُ فِی مِلْکِ رَقَبَهِ اَلْأَرْضِ أَوْ بِظُلْمٍ لِمُزَارِعِیهِ وَ أَکَرَتِهِ لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: «فَبِظُلْمٍ مِنَ اَلَّذِینَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ طَیِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ » یَعْنِی لُحُومَ اَلْإِبِلِ وَ اَلْبَقَرِ وَ اَلْغَنَمِ وَ قَالَ إِنَّ إِسْرَائِیلَ کَانَ إِذَا أَکَلَ مِنْ لَحْمِ اَلْإِبِلِ هَیَّجَ عَلَیْهِ وَجَعَ اَلْخَاصِرَهِ فَحَرَّمَ عَلَی نَفْسِهِ لَحْمَ اَلْإِبِلِ وَ ذَلِکَ قَبْلَ أَنْ تَنْزِلَ اَلتَّوْرَاهُ فَلَمَّا نَزَلَتِ اَلتَّوْرَاهُ لَمْ یُحَرِّمْهُ وَ لَمْ یَأْکُلْهُ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 306 )
9 - عبد اللّه بن ابی یعفور گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که می فرمود:
هرکس گندم را در زمینی کشت کند، ولی رشد ننماید و زیاد بار ندهد، یا در آن جو فراوان بروید، به واسطۀ ستمی که در تهیّه زمین کردم، یا به کسانی که با آنها عقد مزارعه بسته است و یا به کشاورزان خود ستم کرده است؛ چراکه خدای متعال می فرماید:«پس به خاطر ستم یهودیان (بنی اسرائیل)، چیزهای پاکیزه ای را که بر آنان حلال شده بود، برایشان حرام کردیم».
یعنی: گوشت شتران، گاوها و گوسفندان.
آن حضرت افزود: وقتی اسرائیل از گوشت شتر می خورد، درد خاصره بر او عارض می شد، و به این سبب گوشت شتر را بر خود حرام کرد و این پیش از نزول تورات بود؛ امّا آن گاه که تورات نازل شد، دیگر آن را بر خود حرام نکرده بود، ولی آن را نیز نمی خورده است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 52 )
: ضعیف. قوله علیه السلام: إن إسرائیل لعل المعنی أن التحریم الذی ذکره الله تعالی فی الآیه لیس بمعنی الحکم بالحرمه، بل المراد جعلهم محرومین منها، بسبب قله الأمطار و حدوث الوباء و الأمراض فیها، فیکون تعلیلا لاستشهاده علیه السلام بالآیه أو المعنی أنه تعالی بظلمهم و کلهم إلی أنفسهم حتی ابتدعوا تحریمها، فتصح الاستشهاد بالآیه أیضا لکنه یصیر أبعد، و یؤید الوجهین قوله تعالی
کُلُّ اَلطَّعامِ کانَ حِلاًّ لِبَنِی إِسْرائِیلَ إِلاّ ما حَرَّمَ إِسْرائِیلُ عَلی نَفْسِهِ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُنَزَّلَ اَلتَّوْراهُ قُلْ فَأْتُوا بِالتَّوْراهِ فَاتْلُوها إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ
. ثم اعلم أن علی بن إبراهیم (ره) روی هذه الروایه فی تفسیره عن أبیه عن ابن محبوب عن ابن أبی یعفور هکذا إلی قوله یعنی لحوم الإبل و شحوم البقر و الغنم هکذا أنزلها الله فاقرؤوها هکذا و ما کان الله لیحل شیئا فی کتابه ثم یحرمه بعد ما أحله و لا یحرم شیئا ثم یحله بعد ما حرمه قلت: و کذلک أیضا قوله
وَ مِنَ اَلْبَقَرِ وَ اَلْغَنَمِ حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ شُحُومَهُما
؟ قال: نعم قلت: فقوله
إِلاّ ما حَرَّمَ إِسْرائِیلُ عَلی نَفْسِهِ
قال: إن إسرائیل کان إذا أکل - إلی آخر الخبر، فلعله علیه السلام قرأ حرمنا بالتخفیف أی جعلناهم محرومین بتضمین معنی السخط و نحوه، و استدل علی ذلک بأن ظلم الیهود کان بعد موسی علیه السلام و لم ینسخ شرعه إلا بشریعه عیسی علیه السلام، و الیهود لم یؤمنوا به، فلا معنی للتحریم الشرعی، فلا بد من الحمل علی أحد الوجهین اللذین ذکرنا أولا، و أما قوله علیه السلام لم یحرمه و لم یأکله أی موسی علیه السلام، أو یقرأ یؤکله علی بناء التفعیل بأن یکون الضمیران راجعین إلی الله تعالی أو بالتاء بإرجاعهما إلی التوراه أو بالتخفیف بإرجاعهما إلی بنی إسرائیل.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 420 )
ص : 7726
وَ مِنْهَا: مَا رُوِیَ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ قَالَ : کُنْتُ عِنْدَ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَعَ جَمَاعَهٍ فَقُلْتُ قَوْلُ اَللَّهِ تَعَالَی لِإِبْرَاهِیمَ فَخُذْ أَرْبَعَهً مِنَ اَلطَّیْرِ فَصُرْهُنَّ أَ وَ کَانَتْ أَرْبَعَهٌ مِنْ أَجْنَاسٍ مُخْتَلِفَهٍ أَوْ مِنْ جِنْسٍ وَاحِدٍ فَقَالَ أَ تُحِبُّونَ أَنْ أُرِیَکُمْ مِثْلَهُ قُلْنَا بَلَی قَالَ یَا طَاوُسُ فَإِذَا طَاوُسٌ طَارَ إِلَی حَضْرَتِهِ ثُمَّ قَالَ یَا غُرَابُ فَإِذَا غُرَابٌ بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ قَالَ یَا بَازِیُّ فَإِذَا بَازِیٌّ بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ قَالَ یَا حَمَامَهُ فَإِذَا حَمَامَهٌ بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ أَمَرَ بِذَبْحِهَا کُلِّهَا وَ تَقْطِیعِهَا وَ نَتْفِ رِیشِهَا وَ أَنْ یُخْلَطَ ذَلِکَ کُلُّهُ بَعْضُهُ بِبَعْضٍ ثُمَّ أَخَذَ بِرَأْسِ اَلطَّاوُسِ فَقَالَ یَا طَاوُسُ فَرَأَیْنَا لَحْمَهُ وَ عِظَامَهُ وَ رِیشَهُ یَتَمَیَّزُ مِنْ غَیْرِهِ حَتَّی اِلْتَزَقَ ذَلِکَ کُلُّهُ بِرَأْسِهِ وَ قَامَ اَلطَّاوُسُ بَیْنَ یَدَیْهِ حَیّاً ثُمَّ صَاحَ بِالْغُرَابِ کَذَلِکَ وَ بِالْبَازِیِّ وَ اَلْحَمَامَهِ مِثْلَ ذَلِکَ فَقَامَتْ کُلُّهَا أَحْیَاءً بَیْنَ یَدَیْهِ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 297 )
4-یونس بن ظبیان می گوید: پیش امام صادق-علیه السّلام-بودم و عده ای نیز حضور داشتند. پرسیدم: خداوند متعال که به حضرت ابراهیم می فرماید«
فَخُذْ أَرْبَعَهً مِنَ اَلطَّیْرِ فَصُرْهُنَّ
» این چهار پرنده از یک جنس بودند یا چند جنس؟ حضرت فرمود: دوست دارید مانند آن کار را به شما نشان دهم؟ گفتیم: آری. فرمود: ای طاوس! در حال طاوسی را دیدیم که پرواز کنان نزد آن حضرت آمد. سپس کلاغ و باز و کبوتر نیز به همین نحو نزد ایشان حاضر شدند. دستور داد آنها را ذبح کنند و پرهای آنان را کنده و بدنشان را قطعه-قطعه نمایند و با هم بیامیزند. آنگاه، سر طاوس را برداشت و گفت: ای طاوس! دیدیم که گوشت و استخوان و پرها جدا شدند و به سرش پیوسته و طاوس زنده سر پا ایستاد. بعد از آن کلاغ را خواند و آن هم همان گونه. و به ترتیب، باز و کبوتر را هم زنده کرد .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 235 )
ص : 7727
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ لَهُ: یَا عُبَیْدُ إِنَّ اَلسَّرَفَ یُورِثُ اَلْفَقْرَ وَ إِنَّ اَلْقَصْدَ یُورِثُ اَلْغِنَی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 64 )
ص : 7728
قَالَ: قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا کَانَتِ اَلنَّفَقَهُ مِنْ مَالِ اَلْمَرْأَهِ لاَ عَلَی أَنْ یَتَکَلَّفَ اَلزَّوْجُ نَفَقَهَ اَلْحَجِّ مِنْ أَجْلِهَا وَ لَکِنْ یَخْرُجُ مَعَهَا لَتُؤَدِّیَ فَرْضَهَا وَ اَلنَّفَقَهُ مِنْ مَالِهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 54 )
ص : 7729
و فی شرح الآیات الباهره : حدّثنا جعفر بن محمّد بن مالک، عن الحسن بن علیّ ابن مروان ، عن سعید بن عثمان، عن داود الرقیّ قال: سألت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - عن قول اللّه: اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ بِحُسْبانٍ . قال: یا داود، سألت عن أمر فاکتف بما یرد علیک، إنّ الشّمس و القمر آیتان من آیات اللّه یجریان بأمره، ثمّ إنّ اللّه ضرب ذلک مثلا لمن وثب علینا و هتک حرمتنا [و ظلمنا حقّنا] ، قال: هما بحسبان، قال: هما فی عذابی. قال : قلت: وَ اَلنَّجْمُ وَ اَلشَّجَرُ یَسْجُدانِ ؟ قال: النّجم رسول اللّه، و الشجر أمیر المؤمنین - علیه السّلام - و الأئمّه - علیهم السّلام - لم یعصوا اللّه طرفه عین. قال: قلت: وَ اَلسَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ اَلْمِیزانَ ؟ قال: السّماء رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - قبضه اللّه ثمّ رفعه إلیه، وَ وَضَعَ اَلْمِیزانَ المیزان أمیر المؤمنین - علیه السّلام - و نصبه لهم من بعده. قلت: أَلاّ تَطْغَوْا فِی [اَلْمِیزانِ ؟ قال: لا تطغوا] الإمام بالعصیان و الخلاف. قلت: وَ أَقِیمُوا اَلْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَ لا تُخْسِرُوا اَلْمِیزانَ ؟ قال: أطیعوا الإمام بالعدل و لا تبخسوه حقّه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 563 )
ص : 7730
سن، [المحاسن] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ وَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ اَلْأَحْمَرِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلسَّرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَمْکُ اَلْبَیْتِ سَبْعَهُ أَذْرُعٍ أَوْ ثَمَانِیَهُ أَذْرُعٍ فَمَا فَوْقَ ذَلِکَ فَمُحْتَضَرٌ ذَکَرَهُ سَبْعَهَ أَذْرُعٍ وَ لَمْ یَذْکُرْ ثَمَانِیَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 151 )
17-همان:تا امام ششم(علیه السّلام)(نزدیک بمضمون شماره 16 را آورده).
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 96 )
ص : 7731
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَبِی دَاوُدَ اَلْمُسْتَرِقِّ عَنْ ثَعْلَبَهَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَوْلُ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی« فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ » مَنِ اَلْمَعْنِیُّ بِذَلِکَ قَالَ قُلْتُ فَأَنْتُمُ اَلْمَسْئُولُونَ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ وَ نَحْنُ اَلسَّائِلُونَ قَالَ نَعَمْ قَالَ قُلْتُ فَعَلَیْنَا أَنْ نَسْأَلَکُمْ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ وَ عَلَیْکُمْ أَنْ تُجِیبُونَا قَالَ لاَ ذَاکَ إِلَیْنَا إِنْ شِئْنَا فَعَلْنَا وَ إِنْ شِئْنَا لَمْ نَفْعَلْ ثُمَّ قَالَ« هذا عَطاؤُنا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِکْ بِغَیْرِ حِسابٍ » .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 42 )
ص : 7732
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ أَبِی حَمَّادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قِیلَ لَهُ إِنَّ رَجُلاً تَزَوَّجَ بِجَارِیَهٍ صَغِیرَهٍ فَأَرْضَعَتْهَا اِمْرَأَتُهُ ثُمَّ أَرْضَعَتْهَا اِمْرَأَهٌ لَهُ أُخْرَی فَقَالَ اِبْنُ شُبْرُمَهَ ، حَرُمَتْ عَلَیْهِ اَلْجَارِیَهُ وَ اِمْرَأَتَاهُ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، أَخْطَأَ اِبْنُ شُبْرُمَهَ تَحْرُمُ عَلَیْهِ اَلْجَارِیَهُ وَ اِمْرَأَتُهُ اَلَّتِی أَرْضَعَتْهَا أَوَّلاً فَأَمَّا اَلْأَخِیرَهُ فَلَمْ تَحْرُمْ عَلَیْهِ کَأَنَّهَا أَرْضَعَتِ اِبْنَتَهُ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 402 )
ص : 7733
ب، [قرب الإسناد] ، هَارُونُ عَنِ اِبْنِ صَدَقَهَ قَالَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنْ أَقَلْتَ فِی عُمُرِکَ یَوْمَیْنِ فَاجْعَلْ أَحَدَهُمَا لِآخِرَتِکَ تَسْتَعِینُ بِهِ عَلَی یَوْمِ مَوْتِکَ فَقِیلَ وَ مَا تِلْکَ اَلاِسْتِعَانَهُ قَالَ لِیُحْسِنْ تَدْبِیرَ مَا یُخَلِّفُ وَ یُحْکِمُهُ بِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 197 )
ص : 7734
ب، [قرب الإسناد] ، هَارُونُ عَنِ اِبْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ شَاهِدَ اَلزُّورِ لاَ یَزُولُ قَدَمُهُ حَتَّی تُوجَبَ لَهُ اَلنَّارُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 311 )
ص : 7735
کنز، ، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُخَارِقٍ عَنْ أَبِی اَلْوَرْدِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: أَنَّ اَلْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ اَلصّالِحُونَ هُمْ آلُ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 358 )
کنز: ابو الورد از حضرت باقر علیه السّلام نقل کرد که در باره آیه: «
أَنَّ اَلْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ اَلصّالِحُونَ
»فرمود عباد صالح در این آیه آل محمّد صلوات اللّه علیهم هستند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 296 )
ص : 7736
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ: أَنَّ آدَمَ لَمَّا مَاتَ فَبَلَغَ إِلَی اَلصَّلاَهِ عَلَیْهِ تَقَدَّمَ هِبَهُ اَللَّهِ فَصَلَّی عَلَی أَبِیهِ وَ جَبْرَئِیلُ خَلْفَهُ وَ جُنُودُ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ کَبَّرَ عَلَیْهِ ثَلاَثِینَ تَکْبِیرَهً فَأَمَرَ جَبْرَئِیلُ فَرَفَعَ خَمْساً وَ عِشْرِینَ تَکْبِیرَهً وَ اَلسُّنَّهُ اَلْیَوْمَ فِینَا خَمْسُ تَکْبِیرَاتٍ وَ قَدْ کَانَ یُکَبَّرُ عَلَی أَهْلِ بَدْرٍ تِسْعاً وَ سَبْعاً. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی کِتَابِ إِکْمَالِ اَلدِّینِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْهَمْدَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 81 )
ص : 7737
حَمَّادٌ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلتَّکْبِیرُ أَیَّامَ اَلتَّشْرِیقِ فِی دُبُرِ اَلصَّلَوَاتِ فَقَالَ اَلتَّکْبِیرُ بِمِنًی فِی دُبُرِ خَمْسَ عَشْرَهَ صَلاَهً وَ فِی سَائِرِ اَلْأَمْصَارِ فِی دُبُرِ عَشْرِ صَلَوَاتٍُ فَأَوَّلُ اَلتَّکْبِیرِ فِی دُبُرِ صَلاَهِ اَلظُّهْرِ مِنْ یَوْمِ اَلنَّحْرِ وَ سَاقَ اَلْحَدِیثَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 299 )
ص : 7738
مَجْلِسُ اَلْحِکْمَهِ غَرْسُ اَلْفُضَلاَءِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 485 )
ص : 7739
2230-1 الکافی ،1/1/99/2 محمد عن ابن عیسی عن السراد عن جمیل بن صالح [دراج] عن محمد عن أبی جعفر علیه السّلام قال: إن أکمل المؤمنین إیمانا أحسنهم خلقا.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 419 )
ص : 7740
23998-1 ( الکافی 135:3) علی ، عن أبیه ، عن العبیدی ، عن یونس ، عن إدریس القمی ، قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول": إن اللّه تعالی یأمر ملک الموت فیرد نفس المؤمن لیهون علیه و یخرجها من أحسن وجهها، فیقول الناس: لقد شدت علی فلان الموت و ذلک تهوین من اللّه علیه "و قال "یصرف عنه إذا کان ممن سخط اللّه علیه أو ممن أبغض اللّه أمره أن یجذب الجذبه التی بلغتکم بمثل السفود من الصوف المبلول فیقول الناس: لقد هون اللّه علی فلان الموت".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 261 )
ص : 7741
اَلْکَلْبِیُّ وَ أَبُو جَعْفَرٍ وَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کَانَ إِبْلِیسُ فِی صَفِّ اَلْمُشْرِکِینَ أَخَذَ بِیَدِ اَلْحَارِثِ بْنِ هِشَامِ فَ نَکَصَ عَلی عَقِبَیْهِ فَقَالَ لَهُ اَلْحَارِثُ یَا سُرَاقُ أَیْنَ اِتَّخِذْ لَنَا عَلَی هَذِهِ اَلْحَالَهِ فَقَالَ لَهُ إِنِّی أَری ما لا تَرَوْنَ فَقَالَ وَ اَللَّهِ مَا نَرَی إِلاَّ جَعَاسِیسَ یَثْرِبَ فَدَفَعَ فِی صَدْرِ اَلْحَارِثِ وَ اِنْطَلَقَ وَ اِنْهَزَمَ اَلنَّاسُ فَلَمَّا قَدِمُوا مَکَّهَ قَالُوا هَزَمَ اَلنَّاسَ سُرَاقَهُ فَبَلَغَ ذَلِکَ سُرَاقَهَ فَقَالَ وَ اَللَّهِ مَا شَعُرْتُ بِمَسِیرِکُمْ حَتَّی بَلَغَنِی هَزِیمَتُکُمْ فَقَالُوا إِنَّکَ أَتَیْتَنَا یَوْمَ کَذِی فَحَلَفَ لَهُمْ فَلَمَّا أَسْلَمُوا عَلِمُوا أَنَّ ذَلِکَ کَانَ اَلشَّیْطَانَ .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 188 )
ص : 7742
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، بِإِسْنَادِ اَلتَّمِیمِیِّ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَا عَبْدُ اَللَّهِ وَ أَخُو رَسُولِهِ لاَ یَقُولُهَا بَعْدِی إِلاَّ کَذَّابٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 334 )
ص : 7743
حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ اَلْأَجَلُّ اَلْفَقِیهُ اَلْعَالِمُ أَبُو مُحَمَّدٍ عَرَبِیُّ بْنُ مُسَافِرٍ اَلْعِبَادِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قِرَاءَهً عَلَیْهِ بِدَارِهِ بِالْحِلَّهِ اَلسَّیْفِیَّهِ فِی شَهْرِ رَبِیعٍ اَلْأَوَّلِ سَنَهَ ثَلاَثٍ وَ سَبْعِینَ وَ خَمْسِمِائَهٍ ، وَ حَدَّثَنِی اَلشَّیْخُ اَلْعَفِیفُ أَبُو اَلْبَقَاءِ هِبَهُ اَللَّهِ بْنُ نَمَاءِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ حُمْدُونٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ قِرَاءَهً عَلَیْهِ أَیْضاً بِالْحِلَّهِ اَلسَّیْفِیَّهِ ، قَالاَ جَمِیعاً: حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ اَلْأَمِینُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ طَحَّالٍ اَلْمِقْدَادِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ بِمَشْهَدِ مَوْلاَنَا أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ فِی اَلطَّرْزِ اَلْکَبِیرِ اَلَّذِی عِنْدَ رَأْسِ اَلْإِمَامِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلْعَشْرِ اَلْأَوَاخِرِ مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ سَنَهَ تِسْعٍ وَ ثَلاَثِینَ وَ خَمْسِمِائَهٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ اَلْأَجَلُّ اَلسَّیِّدُ اَلْمُفِیدُ أَبُو عَلِیٍّ اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ بِالْمَشْهَدِ اَلْمَذْکُورِ فِی اَلْعَشْرِ اَلْأَوَاخِرِ مِنْ ذِی اَلْقَعْدَهِ سَنَهَ تِسْعٍ وَ خَمْسِمِائَهٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلسَّیِّدُ اَلسَّعِیدُ اَلْوَالِدُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُشْنَاسٍ اَلْبَزَّازِ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحُسَیْنِ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی اَلْقُمِّیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ زَنْجَوَیْهِ اَلْقُمِّیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَلِیٍّ اَلْحَسَنُ بْنُ أُشْنَاسٍ ، وَ أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْمُفَضَّلِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلشَّیْبَانِیُّ أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیَّ أَخْبَرَهُ وَ أَجَازَ لَهُ جَمِیعَ مَا رَوَاهُ، أَنَّهُ خَرَجَ إِلَیْهِ مِنَ اَلنَّاحِیَهِ ، حَرَسَهَا اَللَّهُ، بَعْدَ اَلْمَسَائِلِ وَ اَلصَّلاَهِ وَ اَلتَّوَجُّهِ، أَوَّلُهُ: بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ ، لاَ لِأَمْرِ اَللَّهِ تَعْقِلُونَ، وَ لاَ مِنْ أَوْلِیَائِهِ تَقْبَلُونَ، حِکْمَهٌ بالِغَهٌ عَنْ قَوْمٍ لاَ یُؤْمِنُونَ، وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلَی عِبَادِ اَللَّهِ اَلصَّالِحِینَ. فَإِذَا أَرَدْتُمُ اَلتَّوَجُّهَ بِنَا إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی وَ إِلَیْنَا، فَقُولُوا کَمَا قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: سَلاَمٌ عَلَی آلِ یس 130:37 ، ذَلِکَ هُوَ اَلْفَضْلُ اَلْمُبِینُ، وَ اَللّهُ ذُو اَلْفَضْلِ اَلْعَظِیمِ ، لِمَنْ یَهْدِیهِ صِرَاطَهُ اَلْمُسْتَقِیمَ. اَلتَّوَجُّهُ: قَدْ آتَاکُمُ اَللَّهُ یَا آلَ یس خِلاَفَتَهُ وَ عِلْمَ مَجَارِی أَمْرِهِ، فِیمَا قَضَاهُ وَ دَبَّرَهُ، وَ أَرَادَهُ فِی مَلَکُوتِهِ، وَ کَشَفَ لَکُمُ اَلْغِطَاءَ، وَ أَنْتُمْ خَزَنَتُهُ وَ شُهَدَاؤُهُ، وَ عُلَمَاؤُهُ وَ أُمَنَاؤُهُ، وَ سَاسَهُ اَلْعِبَادِ وَ أَرْکَانُ اَلْبِلاَدِ، وَ قُضَاهُ اَلْأَحْکَامِ، وَ أَبْوَابُ اَلْإِیمَانِ. وَ مِنْ تَقْدِیرِهِ مَنَائِحَ اَلْعَطَاءِ بِکُمْ إِنْفَاذُهُ مَحْتُوماً مَقْرُوناً، فَمَا شَیْءٌ مِنْهُ إِلاَّ وَ أَنْتُمْ لَهُ اَلسَّبَبُ وَ إِلَیْهِ اَلسَّبِیلُ، خِیَارُهُ لِوَلِیِّکُمْ نِعْمَهٌ، وَ اِنْتِقَامُهُ مِنْ عَدُوِّکُمْ سَخْطَهٌ، فَلاَ نَجَاهَ وَ لاَ مَفْزَعَ إِلاَّ أَنْتُمْ، وَ لاَ مَذْهَبَ عَنْکُمْ، یَا أَعْیُنَ اَللَّهِ اَلنَّاظِرَهَ، وَ حَمَلَهَ مَعْرِفَتِهِ، وَ مَسَاکِنَ تَوْحِیدِهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَمَائِهِ. وَ أَنْتَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ وَ بَقِیَّتَهُ، کَمَالُ نِعْمَتِهِ، وَ وَارِثُ أَنْبِیَائِهِ وَ خُلَفَائِهِ مَا بَلَغْنَاهُ مِنْ دَهْرِنَا، وَ صَاحِبُ اَلرَّجْعَهِ لِوَعْدِ رَبِّنَا اَلَّتِی فِیهَا دَوْلَهُ اَلْحَقِّ وَ فَرَجُنَا، وَ نَصْرُ اَللَّهِ لَنَا وَ عِزُّنَا. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْعَلَمُ اَلْمَنْصُوبُ، وَ اَلْعِلْمُ اَلْمَصْبُوبُ، وَ اَلْغَوْثُ وَ اَلرَّحْمَهُ اَلْوَاسِعَهُ، وَعْداً غَیْرَ مَکْذُوبٍ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا صَاحِبَ اَلْمَرْأَی وَ اَلْمَسْمَعِ ، اَلَّذِی بِعَیْنِ اَللَّهِ مَوَاثِیقُهُ، وَ بِیَدِ اَللَّهِ عُهُودُهُ، وَ بِقُدْرَهِ اَللَّهِ سُلْطَانُهُ. أَنْتَ اَلْحَکِیمُ اَلَّذِی لاَ تُعَجِّلُهُ اَلْعَصَبِیَّهُ، وَ اَلْکَرِیمُ اَلَّذِی لاَ تُبَخِّلُهُ اَلْحَفِیظَهُ ، وَ اَلْعَالِمُ اَلَّذِی لاَ تُجَهِّلُهُ اَلْحَمِیَّهُ، مُجَاهَدَتُکَ فِی اَللَّهِ ذَاتُ مَشِیَّهِ اَللَّهِ، وَ مُقَارَعَتُکَ فِی اَللَّهِ ذَاتُ اِنْتِقَامِ اَللَّهِ، وَ صَبْرُکَ فِی اَللَّهِ ذُو أَنَاهِ اَللَّهِ، وَ شُکْرُکَ لِلَّهِ ذُو مَزِیدِ اَللَّهِ وَ رَحْمَتِهِ. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَحْفُوظاً بِاللَّهِ، اَللَّهُ نُورُ أَمَامِهِ وَ وَرَائِهِ، وَ یَمِینِهِ وَ شِمَالِهِ، وَ فَوْقِهِ وَ تَحْتِهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَخْزُوناً فِی قُدْرَهِ اَللَّهِ، اَللَّهُ نُورُ سَمْعِهِ وَ بَصَرِهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَعْدَ اَللَّهِ اَلَّذِی ضَمِنَهُ، وَ یَا مِیثَاقَ اَللَّهِ اَلَّذِی أَخَذَهُ وَ وَکَّدَهُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا دَاعِیَ اَللَّهِ وَ رَبَّانِیَّ آیَاتِهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا بَابَ اَللَّهِ وَ دَیَّانَ دِینِهِ. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خَلِیفَهَ اَللَّهِ وَ نَاصِرَ حَقِّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ وَ دَلِیلَ إِرَادَتِهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا تَالِیَ کِتَابِ اَللَّهِ وَ تَرْجُمَانَهُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ فِی آنَاءِ لَیْلِکَ وَ نَهَارِکَ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا بَقِیَّهَ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تَقُومُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تَقْعُدُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تَقْرَأُ وَ تُبَیِّنُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تُصَلِّی وَ تَقْنُتُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تَرْکَعُ وَ تَسْجُدُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تُعَوِّذُ وَ تُسَبِّحُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تُهَلِّلُ وَ تُکَبِّرُ. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تُحَمِّدُ وَ تَسْتَغْفِرُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تُمَجِّدُ وَ تَمْدَحُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ حِینَ تُمْسِی وَ تُصْبِحُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ فِی اَللَّیْلِ إِذا یَغْشی `وَ اَلنَّهارِ إِذا تَجَلّی ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ فِی اَلْآخِرَهِ وَ اَلْأُولَی. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ یَا حُجَجَ اَللَّهِ وَ رُعَاتَنَا، وَ قَادَتَنَا وَ أَئِمَّتَنَا ، وَ سَادَتَنَا وَ مَوَالِیَنَا، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ أَنْتُمْ نُورُنَا، وَ أَنْتُمْ جَاهُنَا أَوْقَاتَ صَلَوَاتِنَا، وَ عِصْمَتُنَا لِدُعَائِنَا وَ صَلاَتِنَا، وَ صِیَامِنَا وَ اِسْتِغْفَارِنَا، وَ سَائِرِ أَعْمَالِنَا. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْإِمَامُ اَلْمَأْمُولُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ بِجَوَامِعِ اَلسَّلاَمِ، أُشْهِدُکَ یَا مَوْلاَیَ أَنِّی أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ ، لاَ حَبِیبَ إِلاَّ هُوَ وَ أَهْلُهُ، وَ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ حُجَّتُهُ، وَ أَنَّ اَلْحَسَنَ حُجَّتُهُ، وَ أَنَّ اَلْحُسَیْنَ حُجَّتُهُ، وَ أَنَّ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ حُجَّتُهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ حِجَّتُهُ، وَ أَنَّ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ حُجَّتُهُ، وَ أَنَّ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ حُجَّتُهُ، وَ أَنَّ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی حُجَّتُهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ حُجَّتُهُ، وَ أَنَّ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ حُجَّتُهُ، وَ أَنَّ اَلْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ حُجَّتُهُ، وَ أَنْتَ حُجَّتُهُ، وَ أَنَّ اَلْأَنْبِیَاءَ دُعَاهٌ وَ هُدَاهُ رُشْدِکُمْ. أَنْتُمُ اَلْأَوَّلُ وَ اَلْآخِرُ وَ خَاتِمَتُهُ، وَ أَنَّ رَجْعَتَکُمْ حَقٌّ لاَ شَکَّ فِیهَا، یَوْمَ لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمانِها خَیْراً ، وَ أَنَّ اَلْمَوْتَ حَقٌّ، وَ أَنَّ مُنْکَراً وَ نَکِیراً حَقٌّ، وَ أَنَّ اَلنَّشْرَ حَقٌّ، وَ اَلْبَعْثَ حَقٌّ، وَ أَنَّ اَلصِّرَاطَ حَقٌّ وَ اَلْمِرْصَادَ حَقٌّ، وَ أَنَّ اَلْمِیزَانَ حَقٌّ، وَ اَلْحِسَابَ حَقٌّ، وَ أَنَّ اَلْجَنَّهَ وَ اَلنَّارَ حَقٌّ، وَ اَلْجَزَاءَ بِهِمَا لِلْوَعْدِ وَ اَلْوَعِیدِ حَقٌّ، وَ أَنَّکُمْ لِلشَّفَاعَهِ حَقٌّ، لاَ تُرَدُّونَ، وَ لاَ تَسْبِقُونَ بِمَشِیَّهِ اَللَّهِ، وَ بِأَمْرِهِ تَعْمَلُونَ. وَ لِلَّهِ اَلرَّحْمَهُ وَ اَلْکَلِمَهُ اَلْعُلْیَا، وَ بِیَدِهِ اَلْحُسْنَی، وَ حُجَّهُ اَللَّهِ اَلنُّعْمَی، خَلَقَ اَلْجِنَّ وَ اَلْإِنسَ لِعِبَادَتِهِ، أَرَادَ مِنْ عِبَادِهِ عِبَادَتَهُ، فَشَقِیٌّ وَ سَعِیدٌ، قَدْ شَقِیَ مَنْ خَالَفَکُمْ، وَ سَعِدَ مَنْ أَطَاعَکُمْ. وَ أَنْتَ یَا مَوْلاَیَ فَاشْهَدْ بِمَا أَشْهَدْتُکَ عَلَیْهِ، تَخْزُنُهُ وَ تَحْفَظُهُ لِی عِنْدَکَ، أَمُوتُ عَلَیْهِ وَ أُنْشَرُ عَلَیْهِ، وَ أَقِفُ بِهِ وَلِیّاً لَکَ، بَرِیئاً مِنْ عَدُوِّکَ، مَاقِتاً لِمَنْ أَبْغَضَکُمْ، وَادّاً لِمَنْ أَحَبَّکُمْ، فَالْحَقُّ مَا رَضِیتُمُوهُ، وَ اَلْبَاطِلُ مَا أَسْخَطْتُمُوهُ، وَ اَلْمَعْرُوفُ مَا أَمَرْتُمْ بِهِ، وَ اَلْمُنْکَرُ مَا نَهَیْتُمْ عَنْهُ، وَ اَلْقَضَاءُ اَلْمُثْبَتُ مَا اِسْتَأْثَرَتْ بِهِ مَشِیَّتُکُمْ، وَ اَلْمَمْحُوُّ مَا لاَ اِسْتَأْثَرَتْ بِهِ سُنَّتُکُمْ. فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ، وَ مُحَمَّدٌ عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، عَلِیٌّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ حُجَّتُهُ، اَلْحَسَنُ حُجَّتُهُ، اَلْحُسَیْنُ حُجَّتُهُ، عَلِیٌّ حُجَّتُهُ، مُحَمَّدٌ حُجَّتُهُ، جَعْفَرٌ حُجَّتُهُ، مُوسَی حُجَّتُهُ، عَلِیُّ حُجَّتُهُ، مُحَمَّدٌ حُجَّتُهُ، عَلِیُّ حُجَّتُهُ، اَلْحَسَنُ حُجَّتُهُ، وَ أَنْتَ حُجَّتُهُ، وَ أَنْتُمْ حُجَجُهُ وَ بَرَاهِینُهُ. أَنَا یَا مَوْلاَیَ مُسْتَبْشِرٌ بِالْبَیْعَهِ اَلَّتِی أَخَذَ اَللَّهُ عَلَیَّ شَرْطَهُ قِتَالاً فِی سَبِیلِهِ، اِشْتَرَی بِهِ أَنْفُسَ اَلْمُؤْمِنِینَ، فَنَفْسِی مُؤْمِنَهٌ بِاللَّهِ وَ بِکُمْ یَا مَوْلاَیَ، أَوَّلِکُمْ وَ آخِرِکُمْ، وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّهٌ، وَ مَوَدَّتِی خَالِصَهٌ لَکُمْ، وَ بَرَاءَتِی مِنْ أَعْدَائِکُمْ، أَهْلِ اَلْحَرْدَهِ وَ اَلْجِدَالِ ثَابِتَهٌ لِثَارِکُمْ، أَنَا وَلِیٌّ وَحِیدٌ ، وَ اَللَّهُ إِلَهُ اَلْحَقِّ یَجْعَلُنِی کَذَلِکَ، آمِینَ آمِینَ، مَنْ لِی إِلاَّ أَنْتَ فِیمَا دِنْتُ، وَ اِعْتَصَمْتُ بِکَ فِیهِ، تَحْرُسُنِی فِیمَا تَقَرَّبْتُ بِهِ إِلَیْکَ، یَا وِقَایَهَ اَللَّهِ وَ سِتْرَهُ وَ بَرَکَتَهُ، أَغِثْنِی أَدْرِکْنِی، صِلْنِی بِکَ وَ لاَ تَقْطَعْنِی. اَللَّهُمَّ إِلَیْکَ بِهِمْ تَوَسُّلِی وَ تَقَرُّبِی، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ صِلْنِی بِهِمْ وَ لاَ تَقْطَعْنِی، اَللَّهُمَّ بِحُجَّتِکَ اِعْصِمْنِی، وَ سَلاَمُکَ عَلَی آلِ یس مَوْلاَیَ، أَنْتَ اَلْجَاهُ عِنْدَ اَللَّهِ رَبِّکَ وَ رَبِّی. .
( المزار الکبیر , جلد 1 , صفحه 566 )
ص : 7744
مَنْ غَسَلَ بِمَائِهَا اَلْجِرَاحَ سَکَنَتْ وَ لَمْ تُقَیَّحْ وَ مَنْ قَرَأَهَا عَلَی أَیِّ مَشْرُوبٍ کَانَ أَمِنَ فِیهِ مِنَ اَلْقَیْءِ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 459 )
ص : 7745
17114-1 الکافی ،1/1/118/5 العده عن التهذیب ،1/156/360/6 ابن عیسی عن البزنطی عن هارون بن الجهم عن محمد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لما هاجرت النساء إلی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله هاجرت فیهن امرأه یقال لها أم حبیب و کانت خافضه تخفض الجواری - فلما رآها رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله قال لها یا أم حبیب العمل الذی کان فی یدک هو فی یدک الیوم قالت نعم یا رسول اللّه إلا أن یکون حراما فتنهانی عنه فقال لا بل حلال فادنی منی حتی أعلمک قالت فدنوت منه - فقال یا أم حبیب إذا أنت فعلت فلا تنهکی أی لا تستأصلی - و أشمی فإنه أشرق للوجه و أحظی عند الزوج قال و کان لأم حبیب أخت یقال لها أم عطیه و کانت مقینه یعنی ماشطه فلما انصرفت أم حبیب إلی أختها أخبرتها بما قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله لها فأقبلت أم عطیه إلی النّبی صلّی اللّه علیه و آله فأخبرته بما قالت لها أختها فقال لها رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ادنی منی یا أم عطیه إذا أنت قینت الجاریه فلا تغسلی وجهها بالخرقه فإن الخرقه تشرب ماء الوجه.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 201 )
ص : 7746
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْأَمَالِی عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ اَلصَّلْتِ عَنِ اِبْنِ عُقْدَهَ عَنْ عَبَّادٍ عَنْ عُمَیْرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْأَعْلَی عَنْ سُوَیْدِ بْنِ غَفَلَهَ : عَنْ عَلِیٍّ وَ أَبِی بَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ کُلُّهُمْ قَنَتَ فِی اَلْفَجْرِ وَ عُثْمَانُ أَیْضاً قَنَتَ فِی اَلْفَجْرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 266 )
ص : 7747
زَیْدٌ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لاَ یَرِثْنَ اَلنِّسَاءُ مِنَ اَلْوَلاَءِ إِلاَّ مَا أَعْتَقْنَ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 206 )
ص : 7748
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ خَالِدِ بْنِ جَرِیرٍ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ اَلشَّامِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَجُوزُ یَمِینٌ فِی تَحْلِیلِ حَرَامٍ وَ لاَ تَحْرِیمِ حَلاَلٍ وَ لاَ قَطِیعَهِ رَحِمٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 219 )
ص : 7749
لاَ مَنْعَ وَ لاَ إِسْرَافَ وَ لاَ بُخْلَ وَ لاَ إِتْلاَفَ.
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 296 )
ص : 7750
وَ عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ قَالَتْ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ بِالْأَخَرَهِ لاَ یَقُومُ وَ لاَ یَقْعُدُ وَ لاَ یَجِیءُ وَ لاَ یَذْهَبُ إِلاَّ قَالَ: سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ بِحَمْدِهِ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ، فَسَأَلْنَاهُ عَنْ ذَلِکَ؟ فَقَالَ: إِنِّی أُمِرْتُ بِهَا، ثُمَّ قَرَأَ إِذا جاءَ نَصْرُ اَللّهِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 689 )
ص : 7751
930-24 الکافی ،1/3/343/1 القمی عن محمد بن حسان عن محمد بن علی عن عبد اللّه بن القاسم عن المفضل بن عمر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی قول اللّه عز و جل فَإِذا نُقِرَ فِی اَلنّاقُورِ قال إن منا إماما مظفرا مستترا فإذا أراد اللّه عز ذکره إظهار أمره نکت فی قلبه نکته فظهر فقام بأمر اللّه تبارک و تعالی.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 418 )
ص : 7752
علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه، [عن ابن أبی عمیر] ، عن حمّاد عن الحلبی و محمّد بن مسلم [عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - فی رجل قذف امرأته، و هی خرساء. قال: یفرّق بینهما.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 257 )
ص : 7753
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : لاَ أَعْرِفُ شَیْئاً بَعْدَ اَلْمَعْرِفَهِ بِاللَّهِ أَفْضَلَ مِنَ اَلصَّلاَهِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 133 )
ص : 7754
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی أَنْفِ اَلْعَبْدِ أَوْ ذَکَرِهِ أَوْ شَیْءٍ یُحِیطُ بِقِیمَتِهِ أَنَّهُ یُؤَدِّی إِلَی مَوْلاَهُ قِیمَهَ اَلْعَبْدِ وَ یَأْخُذُ اَلْعَبْدَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 388 )
ص : 7755
4297-20 الکافی ،1/3/30/3 محمد عن أحمد عن شاذان بن الخلیل عن یونس عن حماد عن الحسین قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام رجل توضأ و هو معتم فثقل علیه نزع العمامه لمکان البرد فقال لیدخل إصبعه.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 282 )
ص : 7756
قُوتِ اَلْقُلُوبِ عَنْ أَبِی طَالِبٍ اَلْمَکِّیِّ وَ اَلْأَرْبَعِینِ عَنْ أَبِی صَالِحٍ اَلْمُؤَذِّنِ وَ فَضَائِلِ اَلصَّحَابَهِ عَنْ أَحْمَدَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ سُفْیَانَ وَ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ أَبِی اَلجَحَّافِ عَنْ جُمَیْعٍ عَنْ عَائِشَهَ : أَنَّهُ قَالَ عَلِیٌّ لِلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا جَلَسَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ فَاطِمَهَ وَ هُمَا مُضْطَجِعَانِ أَیُّنَا أَحَبُّ إِلَیْکَ أَنَا أَوْ هِیَ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هِیَ أَحَبُّ إِلَیَّ وَ أَنْتَ أَعَزُّ عَلَیَّ مِنْهَا .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 331 )
ص : 7757
سُنَّهُ اَلْکِرَامِ اَلْجُودُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 283 )
ص : 7758
اَلْعَفْوُ أَحْسَنُ اَلْإِحْسَانِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 43 )
ص : 7759
أَبُو اَلْعَیْنَاءِ اَلْهَاشِمِیُّ : کُنْتُ أَدْخُلُ عَلَی أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَعْطِشُ وَ أَنَا عِنْدَهُ وَ أُجِلُّهُ أَنْ أَدْعُوَ بِالْمَاءِ ثُمَّ یَقُولُ یَا غُلاَمُ اِسْقِهِ وَ رُبَّمَا حَدَّثَتْنِی نَفْسِی بِالنُّهُوضِ فَأُفَکِّرُ فِی ذَلِکَ فَیَقُولُ یَا غُلاَمُ دَابَّتَهُ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 433 )
ص : 7760
کَمَا رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلْفَقْرُ اَلْمَوْتُ اَلْأَحْمَرُ فَقِیلَ لَهُ اَلْفَقْرُ مِنَ اَلدِّینَارِ وَ اَلدِّرْهَمِ فَقَالَ لاَ وَ لَکِنْ مِنَ اَلدِّینِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 215 )
ص : 7761
و فی کتاب کمال الدّین و تمام النّعمه ، بإسناده إلی عبد الحمید بن أبی الدّیلم: عن الصّادق أبی عبد اللّه جعفر بن محمّد - علیه السّلام - قال: لمّا بعث اللّه - عزّ و جلّ - هودا أسلم له العقب من ولد سام، و أمّا الآخرون فقالوا: مَنْ أَشَدُّ مِنّا قُوَّهً . فأهلکوا بالرّیح العقیم، و أوصاهم هود و بشّرهم بصالح - علیه السّلام.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 437 )
ص : 7762
اِخْتِیَارُ اِبْنِ اَلْبَاقِی ، مِنْ أَدْعِیَهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّهُ نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَدِیَّهً إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَیْلَهَ اَلْأَحْزَابِ لِدَفْعِ اَلشَّیْطَانِ وَ اَلسُّلْطَانِ وَ اَلْغَرَقِ وَ اَلْحَرَقِ وَ اَلْهَدْمِ وَ اَلسَّبُعِ وَ اَللِّصِّ وَ لَهُ شَرْحٌ طَوِیلٌ وَ قَدْ تَرَکْنَاهُ خَوْفَ اَلْإِطَالَهِ وَ فِیهِ مَنَافِعُ کَثِیرَهٌ وَ هُوَ حِرْزٌ مِنْ کُلِّ آفَهٍ وَ شِدَّهٍ وَ خَوْفٍ وَ هُوَ هَذَا اَلدُّعَاءُ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ اَللَّهُمَّ اُحْرُسْنَا بِعَیْنِکَ اَلَّتِی لاَ تَنَامُ وَ اُکْنُفْنَا بِرُکْنِکَ اَلَّذِی لاَ یُرَامُ وَ أَعِزَّنَا بِسُلْطَانِکَ اَلَّذِی لاَ یُضَامُ وَ اِرْحَمْنَا بِقُدْرَتِکَ عَلَیْنَا وَ لاَ تُهْلِکْنَا وَ أَنْتَ اَلرَّجَاءُ رَبِّ کَمْ مِنْ نِعْمَهٍ أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَیَّ قَلَّ لَکَ عِنْدَهَا شُکْرِی وَ کَمْ مِنْ بَلِیَّهٍ اِبْتَلَیْتَنِی بِهَا قَلَّ لَکَ عِنْدَهَا صَبْرِی فَیَا مَنْ قَلَّ عِنْدَ نِعَمِهِ شُکْرِی فَلَمْ یَحْرِمْنِی وَ یَا مَنْ قَلَّ عِنْدَ بَلاَئِهِ صَبْرِی فَلَمْ یَخْذُلْنِی فَیَا مَنْ رَآنِی عَلَی اَلْمَعَاصِی فَلَمْ یَفْضَحْنِی یَا ذَا اَلْمَعْرُوفِ اَلدَّائِمِ اَلَّذِی لاَ یَنْقَضِی أَبَداً وَ یَا ذَا اَلنَّعْمَاءِ اَلَّتِی لاَ تُحْصَی عَدَداً أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ وَ أَدْرَأُ بِکَ فِی نُحُورِ اَلْأَعْدَاءِ وَ اَلْجَبَّارِینَ اَللَّهُمَّ أَعِنِّی عَلَی دِینِی بِدُنْیَایَ وَ عَلَی آخِرَتِی بِتَقْوَایَ وَ اِحْفَظْنِی فِیمَا غِبْتُ عَنْهُ وَ لاَ تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی فِیمَا حَضَرْتُهُ یَا مَنْ لاَ تَنْقُصُهُ اَلْمَغْفِرَهُ وَ لاَ تَضُرُّهُ اَلْمَعْصِیَهُ أَسْأَلُکَ فَرَجاً عَاجِلاً وَ صَبْراً وَاسِعاً وَ اَلْعَافِیَهَ مِنْ جَمِیعِ اَلْبَلاَءِ وَ اَلشُّکْرَ عَلَی اَلْعَافِیَهِ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ یُسْتَحَبُّ لِلْإِنْسَانِ أَنْ یَقْرَأَ هَذَا اَلدُّعَاءَ عَلَی مَا أَحَبَّ کِلاَءَتَهُ وَ حِفْظَهُ وَ یُدِیرَ یَدَهُ عَلَیْهِ تَعْوِیذاً لَهُ حَاضِراً کَانَ عِنْدَهُ أَوْ غَائِباً عَنْهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 91 , صفحه 405 )
ص : 7763
نَوَادِرُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا نَقَصَ مَالٌ مِنْ صَدَقَهٍ قَطُّ فَأَعْطُوا وَ لاَ تَجْبُنُوا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 131 )
ص : 7764
اَلْمَرْأَهُ کَالضِّلْعِ اَلْعَوْجَاءِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 290 )
ص : 7765
و بإسناده إلی سلیم بن قیس الهلالی ، عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام - أنّه قال: فی أثناء کلام له فی مجمع من المهاجرین و الأنصار أیّام خلافه عثّمان: فأنشدکم اللّه - عزّ و جلّ - أ تعلمون حیث نزلت یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ و حیث نزلت إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ و حیث نزلت وَ لَمْ یَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اَللّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لاَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَلِیجَهً قال النّاس: یا رسول اللّه أ هذه خاصّه لبعض المؤمنین أم عامّه لجمیعهم؟ فأمر اللّه - عزّ و جلّ - نبیّه - صلّی اللّه علیه و آله - أن یعلّمهم ولاه أمرهم و أن یفسّر لهم من الولایه ما فسّر لهم من صلاتهم و زکاتهم و صومهم و حجّهم. فنصبنی للنّاس بغدیر خمّ ثمّ خطب. و الحدیث طویل، أخذت منه موضع الحاجه، الأهمّ فی المقام و فی آخره فقالوا [کلّهم:] اللّهمّ نعم، قد سمعنا ذلک کلّه و شهدنا کما قلت سواء. و قال بعضهم: قد حفظنا جلّ ما قلت و لم نحفظه کله. و هؤلاء الّذین حفظوا أخیارنا و أفاضلنا .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 445 )
ص : 7766
اَلشَّیْخُ إِبْرَاهِیمُ اَلْکَفْعَمِیُّ فِی جُنَّتِهِ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُصَلِّیَ کُلَّ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ رَکْعَتَیْنِ بِالْحَمْدِ فِیهِمَا وَ اَلتَّوْحِیدِ ثَلاَثاً فَإِذَا سَلَّمَ قَالَ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ حَفِیظٌ لاَ یَغْفُلُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ رَحِیمٌ لاَ یَعْجَلُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ قَائِمٌ لاَ یَسْهُو سُبْحَانَ مَنْ هُوَ دَائِمٌ لاَ یَلْهُو ثُمَّ یَقُولُ اَلتَّسْبِیحَاتِ اَلْأَرْبَعَ سَبْعاً ثُمَّ یَقُولُ ثَلاَثاً سُبْحَانَکَ سُبْحَانَکَ سُبْحَانَکَ یَا عَظِیمُ اِغْفِرْ لِیَ اَلذَّنْبَ اَلْعَظِیمَ ثُمَّ یُصَلِّی عَلَی اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَشْراً مَنْ صَلاَّهُمَا غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ سَبْعِینَ أَلْفَ ذَنْبٍ اَلْحَدِیثَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 215 )
ص : 7767
و رووا: أنّ عمر أودعها أبا عبیده، فقال له النبیّ صلّی اللّه علیه و آله: أصبحت أمین هذه الأمّه، و روته العامّه أیضا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 634 )
ص : 7768
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلدَّقَّاقُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحُسَیْنِ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْأَسَدِیُّ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ اَلْآدَمِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ اَلدَّارِمِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلتَّلْبِیَهِ وَ عِلَّتِهَا فَقَالَ إِنَّ اَلنَّاسَ إِذَا أَحْرَمُوا نَادَاهُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ عِبَادِی وَ إِمَائِی لَأُحْرِمَنَّکُمْ عَلَی اَلنَّارِ کَمَا أَحْرَمْتُمْ لِی فَیَقُولُونَ لَبَّیْکَ اَللَّهُمَّ لَبَّیْکَ إِجَابَهً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی نِدَائِهِ إِیَّاهُمْ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 83 )
از سلیمان بن جعفر مروی است که گفت از حضرت رضا(علیه السّلام)سؤال کردم از لبیک گفتن در حال احرام و علت آن فرمود مردم چون محرم شوند حقتعالی ایشان را ندا فرماید و بفرماید ای بندگان من و کنیزان من هر آینه حرام میگردانم بر شما آتش را چنان که شما از برای من محرم شدید پس بندگان خدا عرض کنند لبیک اللهم لبیک. از جهت جواب دادن حقتعالی که ایشان را ندا کرده است.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 315 )
21-علیّ بن احمد بن عمران دقّاق-رضی اللّه عنه-بسند مذکور در متن از سلیمان بن جعفر روایت کرده که گفت:از حضرت رضا علیه السّلام پرسیدم تلبیه (لبّیک لبّیک اللّهم لبّیک لا شریک لک لبّیک). و علّت گفتن آن چیست؟فرمود: بندگان چون محرم شوند،خداوند آنان را مورد خطاب قرار داده می فرماید:ای بندگان و بردگان من،هر آینه شما را بر آتش حرام کردم همان طور که شما برای من احرام بسته و چیزهائی را بر خود حرام کرده اید،پس می گوئید: «لبّیک اللّهم لبّیک». و دعوت پروردگار عزّ و جلّ را اجابت نموده و ندای او را پاسخ می دهید.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 156 )
علی بن احمد بن محمّد بن عمران دقاق گوید:...سلیمان بن جعفر گوید:از حضرت رضا علیه السّلام پرسیدم از لبیک گفتن در حال احرام و علّت آن؟فرمود:مردم هرگاه احرام بستند، خدای تعالی ایشان را بخواند و بگوید:بندگان و کنیزان من هرآینه حرام گردانم بر شما آتش را چنان که شما احرام بستید از برای من.پس بندگان خدا بگویند:«لبّیک اللّهمّ لبّیک»؛این در جواب خدای عزّ و جلّ است که ایشان را می خواند.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 140 )
ص : 7769
وَ عَنْ بُکَیْرٍ قَالَ: دَخَلَ رَجُلٌ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَسَأَلَهُ عَنِ اِمْرَأَهٍ تَرَکَتْ زَوْجَهَا وَ إِخْوَتَهَا لِأُمِّهَا وَ أُخْتاً لِأَبٍ قَالَ لِلزَّوْجِ اَلنِّصْفُ ثَلاَثَهُ أَسْهُمٍ وَ لِلْإِخْوَهِ مِنَ اَلْأُمِّ اَلثُّلُثُ سَهْمَانِ وَ لِلْأُخْتِ لِلْأَبِ سَهْمٌ فَقَالَ لَهُ اَلرَّجُلُ فَإِنَّ فَرَائِضَ زَیْدٍ وَ اِبْنِ مَسْعُودٍ وَ فَرَائِضَ اَلْعَامَّهِ وَ اَلْقُضَاهِ عَلَی غَیْرِ ذَا یَا أَبَا جَعْفَرٍ یَقُولُونَ لِلْأُخْتِ لِلْأَبِ وَ اَلْأُمِّ ثَلاَثَهُ أَسْهُمٍ نَصِیبٌ مِنْ سِتَّهٍ یَعُولُ إِلَی ثَمَانِیَهٍ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ لِمَ قَالُوا ذَلِکَ قَالَ لِأَنَّ اَللَّهَ قَالَ وَ لَهُ أُخْتٌ فَلَها نِصْفُ ما تَرَکَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَا لَکُمْ نَقَصْتُمُ اَلْأَخَ إِنْ کُنْتُمْ تَحْتَجُّونَ بِأَمْرِ اَللَّهِ فَإِنَّ اَللَّهَ سَمَّی لَهَا اَلنِّصْفَ وَ إِنَّ اَللَّهَ سَمَّی لِلْأَخِ اَلْکُلَّ فَالْکُلُّ أَکْثَرُ مِنَ اَلنِّصْفِ فَإِنَّهُ تَعَالَی قَالَ فَلَهَا اَلنِّصْفُ وَ قَالَ لِلْأَخِ وَ هُوَ یَرِثُها یَعْنِی جَمِیعَ اَلْمَالِ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَها وَلَدٌ فَلاَ تُعْطُونَ اَلَّذِی جَعَلَ اَللَّهُ لَهُ اَلْجَمِیعَ فِی بَعْضِ فَرَائِضِکُمْ شَیْئاً وَ تُعْطُونَ اَلَّذِی جَعَلَ اَللَّهُ لَهُ اَلنِّصْفَ تَامّاً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 178 )
ص : 7770
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ سَعِیدٍ اَلْأَعْرَجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ اَلرَّجُلُ یَتَزَوَّجُ اَلْمَرْأَهَ لَیْسَتْ بِمَأْمُونَهٍ تَدَّعِی اَلْحَمْلَ قَالَ لِیَصْبِرْ لِقَوْلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، اَلْوَلَدُ لِلْفِرَاشِ وَ لِلْعَاهِرِ اَلْحَجَرُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 430 )
ص : 7771
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: عَزَّ وَ جَلَّ «وَ مِمَّنْ خَلَقْنا أُمَّهٌ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ» قَالَ: هُمُ اَلْأَئِمَّهُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 104 )
ص : 7772
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مُوسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَخْرُجُ فِی سَفَرٍ فَیَمُرُّ بِقَرْیَهٍ لَهُ أَوْ دَارٍ فَیَنْزِلُ فِیهَا قَالَ یُتِمُّ اَلصَّلاَهَ وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ لَهُ إِلاَّ نَخْلَهٌ وَاحِدَهٌ وَ لاَ یَقْصُرْ وَ لْیَصُمْ إِذَا حَضَرَهُ اَلصَّوْمُ وَ هُوَ فِیهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 493 )
ص : 7773
و فی کتاب الاحتجاج ، عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - حدیث طویل، و فیه یقول - علیه السّلام-: معاشر النّاس، سیکون من بعدی أئمّه یدعون إلی النّار و یوم القیامه لا ینصرون. معاشر النّاس، إنّ اللّه و أنا بریئان منهم. معاشر النّاس، إنّهم و أنصارهم و أشیاعهم و أتباعهم فی الدّرک الأسفل من النّار و لبئس مثوی المتکبّرین.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 573 )
ص : 7774
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کُلُّ شَیْءٍ یَجْتَرُّ فَسُؤْرُهُ حَلاَلٌ وَ لُعَابُهُ حَلاَلٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 221 )
ص : 7775
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ شَرِبَ اَلْخَمْرَ لَمْ یُقْبَلْ مِنْهُ صَلَوهُ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً، فَإِنْ عَادَ فَأَرْبَعِینَ لَیْلَهً مِنْ یَوْمَ شَرِبَهَا، فَإِنْ مَاتَ فِی تِلْکَ اَلْأَرْبَعِینَ لَیْلَهً مِنْ غَیْرِ تَوْبَهٍ سَقَاهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مِنْ طِینَهِ خَبَالٍ وَ سَمَّی اَلْمَسْجِدَ اَلَّذِی قَعَدَ فِیهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ أُکْفِیَتِ اَلْأَشْرِبَهُ مَسْجِدَ اَلْفَضِیخِ مِنْ یَوْمَئِذٍ، لِأَنَّهُ کَانَ أَکْثَرَ شَیْءٍ أُکْفِئَ مِنْ اَلْأَشْرِبَهِ اَلْفَضِیخُ، وَ أَمَّا اَلْمَیْسِرُ فَالنَّرْدُ وَ اَلشِّطْرَنْجُ وَ کُلُّ قِمَارٍ مَیْسِرٌ، وَ أَمَّا اَلْأَنْصَابُ فَالْأَوْثَانُ اَلَّتِی کَانَ یَعْبُدُهَا اَلْمُشْرِکُونَ، وَ أَمَّا اَلْأَزْلاَمُ فَالْقِدَاحُ اَلَّتِی کَانَتْ تَسْتَقْسِمُ بِهَا مُشْرِکُو اَلْعَرَبِ فِی اَلْأُمُورِ فِی اَلْجَاهِلِیَّهِ، کُلُّ هَذَا بَیْعُهُ وَ شِرَاؤُهُ وَ اَلاِنْتِفَاعُ بِشَیْءٍ مِنْ هَذَا حَرَامٌ مِنَ اَللَّهِ مُحَرَّمٌ وَ هُوَ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ اَلشَّیْطَانِ، وَ قَرَنَ اَللَّهُ اَلْخَمْرَ وَ اَلْمَیْسِرَ مَعَ اَلْأَوْثَانِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 669 )
ص : 7776
اَلْبُخَارِیُّ وَ اَلطَّبَرِیُّ وَ اِبْنُ مَرْدَوَیْهِ وَ اِبْنُ شَاهِینٍ وَ اِبْنُ اَلْبَیِّعِ فِی حَدِیثٍ: أَنَّ عَلِیّاً غَضِبَ عَلَی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ خَرَجَ فَوَجَدَهُ رَسُولُ اَللَّهِ فَقَالَ قُمْ یَا أَبَا تُرَابٍ قُمْ یَا أَبَا تُرَابٍ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 111 )
ص : 7777
فَمِنْ ذَلِکَ فِی اَلْمُتَّفَقِ عَلَیْهِ مِنْ مُسْنَدِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عُمَرَ فِی اَلْحَدِیثِ اَلْحَادِی وَ اَلثَّمَانِینَ عَنْ نَافِعٍ قَالَ: لَمَّا خَلَعَ أَهْلُ اَلْمَدِینَهِ یَزِیدَ بْنَ مُعَاوِیَهَ جَمَعَ اِبْنُ عُمَرَ حَشَمَهُ وَ وُلْدَهُ وَ قَالَ إِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ یُنْصَبُ لِکُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ إِنَّا قَدْ بَایَعْنَا هَذَا اَلرَّجُلَ عَلَی بَیْعِ اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ لَمْ یُنْصَبْ لَهُ اَلْقِتَالُ وَ إِنِّی لاَ أَعْلَمُ عذرا[غَدْراً]أَعْظَمَ مِنْ أَنْ یُبَایَعَ رَجُلٌ عَلَی بَیْعِ اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ یُنْصَبَ لَهُ اَلْقِتَالُ وَ إِنِّی لاَ أَعْلَمُ أَحَداً مِنْکُمْ خَلَّفَهُ وَ لاَ بَایَعَ فِی هَذَا اَلْأَمْرِ إِلاَّ وَ إِنَّهُ اَلْفَصْلُ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 1 , صفحه 207 )
ص : 7778
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلصَّمَدِ بْنِ شَیْبَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ فِی مِعْرَاجِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ فِی أَوَاخِرِهِ: فَلَمَّا فَرَغَ مُنَاجَاتُهُ رُدَّ إِلَی اَلْبَیْتِ اَلْمَعْمُورِ وَ هُوَ فِی اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ بِحِذَاءِ اَلْکَعْبَهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 137 )
ص : 7779
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْوَلِیدِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ جَمِیعاً عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عِیسَی اَلْقَمَّاطِ عَنْ عَمِّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أُرِیَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی مَنَامِهِ بَنِی أُمَیَّهَ ، یَصْعَدُونَ عَلَی مِنْبَرِهِ مِنْ بَعْدِهِ وَ یُضِلُّونَ اَلنَّاسَ عَنِ اَلصِّرَاطِ اَلْقَهْقَرَی فَأَصْبَحَ کَئِیباً حَزِیناً إِلَی أَنْ قَالَ: فَأُنْزِلَ عَلَیْهِ إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ . `وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ . `لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ ، جَعَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ لِنَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرِ مُلْکِ بَنِی أُمَیَّهَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 352 )
ص : 7780
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلْوَهَّابِ بْنِ اَلصَّبَّاحِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: لَقِیَ مُسْلِمٌ مَوْلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ صَدَقَهَ اَلْأَحْدَبَ ، وَ قَدْ قَدِمَ مِنْ مَکَّهَ فَقَالَ لَهُ مُسْلِمٌ ، اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی یَسَّرَ سَبِیلَکَ وَ هَدَی دَلِیلَکَ وَ أَقْدَمَکَ بِحَالِ عَافِیَهٍ وَ قَدْ قُضِیَ اَلْحَجُّ وَ أَعَانَ عَلَی اَلسَّعَهِ فَقَبِلَ اَللَّهُ مِنْکَ وَ أَخْلَفَ عَلَیْکَ نَفَقَتَکَ وَ جَعَلَهَا حَجَّهً مَبْرُورَهً وَ لِذُنُوبِکَ طَهُوراً ، فَبَلَغَ ذَلِکَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ کَیْفَ قُلْتَ لِصَدَقَهَ فَأَعَادَ عَلَیْهِ فَقَالَ مَنْ عَلَّمَکَ هَذَا فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَوْلاَیَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، فَقَالَ لَهُ نِعْمَ مَا تَعَلَّمْتَ إِذَا لَقِیتَ أَخاً مِنْ إِخْوَانِکَ فَقُلْ لَهُ هَکَذَا فَإِنَّ اَلْهُدَی بِنَا هُدًی وَ إِذَا لَقِیتَ هَؤُلاَءِ فَقُلْ لَهُمْ مَا یَقُولُونَ . وَ رَوَاهُ اِبْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ جَامِعِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنِ اَلْأَحْدَبِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا لَقِیتَ أَخَاکَ قَدْ قَدِمَ مِنَ اَلْحَجِّ فَقُلِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ ذَکَرَ اَلدُّعَاءَ إِلَی آخِرِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 447 )
ص : 7781
11734-5 الکافی ،1/16/335/4 محمد عن محمد بن الحسین عن عثمان عن أبی المغراء عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال الفقیه ،2139/203/2: کانت بنو إسرائیل إذا قربت القربان تخرج نار فتأکل قربان من قبل منه و إن اللّه جعل الإحرام مکان القربان.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 195 )
ص : 7782
قُرْبُ اَلْإِسْنَادِ، عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ سَبْعٍ عَنِ اَلتَّخَتُّمِ بِالذَّهَبِ وَ اَلشُّرْبِ فِی آنِیَهِ اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ اَلْخَبَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 538 )
ص : 7783
قَدْ قَالَ سُفْیَانُ بْنُ عُیَیْنَهَ : إِنَّ کَثْرَهَ اَلنِّسَاءِ لَیْسَ مِنَ اَلدُّنْیَا فَإِنَّهُ لَمْ یَکُنْ فِی اَلصَّحَابَهِ أَزْهَدُ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ کَانَ لَهُ سَبْعَ عَشْرَهَ سُرِّیَّهً وَ أَرْبَعُ نِسْوَهٍ .
( بناء المقاله الفاطمیه فی نقض الرساله العثمانیه , جلد 1 , صفحه 249 )
ص : 7784
ل، [الخصال] ، فِی خَبَرِ اَلْأَعْمَشِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قُتِلَ دُونَ مَالِهِ فَهُوَ شَهِیدٌ وَ لاَ یَحِلُّ قَتْلُ أَحَدٍ مِنَ اَلْکُفَّارِ وَ اَلنُّصَّابِ فِی دَارِ اَلتَّقِیَّهِ إِلاَّ قَاتِلٍ أَوْ سَاعٍ فِی فَسَادٍ وَ ذَلِکَ إِذَا لَمْ تَخَفْ عَلَی نَفْسِکَ وَ لاَ عَلَی أَصْحَابِکَ. ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] : فیما کتب الرضا علیه السلام للمأمون مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 195 )
ص : 7785
عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ اَلْکُوفِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: مَا وَجَدْتُ لِلنَّاسِ وَ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ شَبَهاً إِلاَّ مُوسَی وَ صَاحِبَ اَلسَّفِینَهِ، فَکَلَّمَ مُوسَی بِجَهْلٍ، وَ تَکَلَّمَ صَاحِبُ اَلسَّفِینَهِ، بِعِلْمٍ وَ تَکَلَّمَ اَلنَّاسُ بِجَهْلٍ وَ یُکَلِّمُ عَلِیٌّ بِعِلْمٍ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 335 )
ص : 7786
وَ عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ اَلْبَیْطَارِ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی، عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ، وَ یُقَالُ لَهُ یُونُسُ اَلْمُصَلِّی لِکَثْرَهِ صَلاَتِهِ، عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ، عَنْ زُرَارَهَ، قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «إِنَّ اَلسِّحْرَ لَمْ یُسَلَّطْ عَلَی شَیْءٍ إِلاَّ عَلَی اَلْعَیْنِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 814 )
ص : 7787
بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی اَلْمِعْزَی عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْحَوَامِیمُ رَیَاحِینُ اَلْقُرْآنِ فَإِذَا قَرَأْتُمُوهَا فَاحْمَدُوا اَللَّهَ وَ اُشْکُرُوهُ کَثِیراً لِحِفْظِهِا وَ تِلاَوَتِهَا إِنَّ اَلْعَبْدَ لَیَقُومُ وَ لَیَقْرَأُ اَلْحَوَامِیمَ فَیَخْرُجُ مِنْ فِیهِ أَطْیَبُ مِنَ اَلْمِسْکِ اَلْأَذْفَرِ وَ اَلْعَنْبَرِ وَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیَرْحَمُ لِتَالِیهَا وَ قَارِیهَا وَ یَرْحَمُ جِیرَانَهُ وَ أَصْدِقَاءَهُ وَ مَعَارِفَهُ وَ کُلَّ حَمِیمٍ وَ قَرِیبٍ لَهُ وَ إِنَّهُ فِی اَلْقِیَامَهِ یَسْتَغْفِرُ لَهُ اَلْعَرْشُ وَ اَلْکُرْسِیُّ وَ مَلاَئِکَهُ اَللَّهِ اَلْمُقَرَّبُونَ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 114 )
1-از ابی بصیر روایت شده است که امام صادق علیه السّلام فرمود:سوره هائی که به«حم»آغاز می شود ریاحین قرآنند،پس هر گاه آنها را تلاوت کردید خدا را بسیار سپاس گوئید و شکر نمائید،چون که بخواندن آنها موفّق گشته اید،زیرا که بنده برخیزد و این سوره ها را قراءت کند پس از دهانش پاکیزه تر از مشک ناب و خوشبوتر از عنبر خارج شود،و براستی که خدای عزّ و جلّ هر آینه رحم آورد هم بر خواننده و تلاوت کننده آن و هم بر همسایگان و رفقا و آشنایانش و هم بر همۀ همگنان و کسانی که با وی در دوستی گرم گرفته اند،و هم بر همۀ نزدیکان او، و همانا در روز قیامت عرش پروردگار و کرسی و کروبیان برای او آمرزش طلبند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 258 )
1-ابو بصیر روایت کرده است که امام صادق علیه السّلام فرمود:سوره هائی که با حم آغاز می شود(به منزلۀ)گلهای خوشبوی قرآن هستند،پس هر زمان که آنها را تلاوت کردید،خدا را بسیار حمد و سپاس بگوئید به خاطر توفیقی که در تلاوت آنها داشته اید،و چون بنده ای این سوره ها را تلاوت می کند از دهانش چیزی خوشبوتر و پاکیزه تر از مشک ناب و عنبر بیرون می آید،و براستی که خداوند تلاوت کنندۀ آن سوره ها را و همسایه و دوستان و آشنایان و تمام خویشان و افراد نزدیک به او را مورد رحمت خود قرار می دهد،و در روز قیامت عرش و کرسی و فرشتگان مقرّب خداوند برای او طلب آمرزش می کنند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 298 )
1. از ابو بصیر نقل شده است که امام صادق (علیه السّلام) فرمود: سوره هایی که با «حم» آغاز می شوند گلهای خوشبوی قرآنند؛ پس هر گاه آنها را تلاوت کردید، خدا را برای اینکه به خواندن آنها موفق شده اید بسیار سپاس گویید و او را شکرگزاری کنید، زیرا بنده هنگامی که بر می خیزد و این سوره ها را قرائت می کند، بویی از دهانش بر می خیزد که از مشک ناب و عنبر خوشبوتر است، و خداوند بر خواننده و تلاوت کنندۀ آن رحمت می آورد، و همسایگان و دوستان و آشنایان او و همۀ کسانی را که با او نزدیک و گرمند مورد رحمت قرار می دهد، و عرش و کرسی و فرشتگان مقرّب خدا در قیامت برای او آمرزش می طلبند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 221 )
[415]1-... امام صادق علیه السّلام فرمود: سوره هایی که با «حم» آغاز می شوند گیاهان خوشبوی قرآنند؛ پس چون آنها را تلاوت نمودی به سبب حفظ و تلاوت آنها خدا را بسیار ستایش نما و سپاس دار. به راستی، بنده بر می خیزد و سوره های «حم» را تلاوت می کند، پس از دهانش بویی نیکوتر از مشک ناب و عنبر بر می آید. همانا خدای گرامی و بزرگ بر تلاوتگر و خوانندۀ آن و بر همسایگان و دوستان و آشنایان و همۀ خویشان و نزدیکان او رحم آورد و بی گمان در رستاخیز، عرش و کرسی و فرشتگان تقرّب یافتۀ خداوند، برای او آمرزش جویند
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 261 )
ص : 7788
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ سَمَاعَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا وَ لَمْ یَمَسَّهَا قَالَ لاَ تَنْکِحُ حَتَّی تَعْتَدَّ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً عِدَّهَ اَلْمُتَوَفَّی عَنْهَا زَوْجُهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 338 )
ص : 7789
وَ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ (أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: صَلَّی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالنَّاسِ اَلظُّهْرَ وَ اَلْعَصْرَ حِینَ زَالَتِ اَلشَّمْسُ فِی جَمَاعَهٍ مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 126 )
ص : 7790
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِی رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً مِنْ وَلِیِّهَا فَوَجَدَ بِهَا عَیْباً بَعْدَ مَا دَخَلَ بِهَا قَالَ فَقَالَ إِذَا دُلِّسَتِ اَلْعَفْلاَءُ وَ اَلْبَرْصَاءُ وَ اَلْمَجْنُونَهُ وَ اَلْمُفْضَاهُ وَ مَنْ کَانَ بِهَا زَمَانَهٌ ظَاهِرَهٌ فَإِنَّهَا تُرَدُّ عَلَی أَهْلِهَا مِنْ غَیْرِ طَلاَقٍ وَ یَأْخُذُ اَلزَّوْجُ اَلْمَهْرَ مِنْ وَلِیِّهَا اَلَّذِی کَانَ دَلَّسَهَا فَإِنْ لَمْ یَکُنْ وَلِیُّهَا عَلِمَ بِشَیْءٍ مِنْ ذَلِکَ فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ وَ تُرَدُّ إِلَی أَهْلِهَا قَالَ وَ إِنْ أَصَابَ اَلزَّوْجُ شَیْئاً مِمَّا أَخَذَتْ مِنْهُ فَهُوَ لَهُ وَ إِنْ لَمْ یُصِبْ شَیْئاً فَلاَ شَیْءَ لَهُ قَالَ وَ تَعْتَدُّ مِنْهُ عِدَّهَ اَلْمُطَلَّقَهِ إِنْ کَانَ دَخَلَ بِهَا وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ دَخَلَ بِهَا فَلاَ عِدَّهَ لَهَا وَ لاَ مَهْرَ لَهَا .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 408 )
14 - ابی عبیده گوید:
امام باقر علیه السّلام دربارۀ مردی که با خانمی به وسیلۀ سرپرست او ازدواج می کند، و بعد از مباشرت، عیبی در زن می یابد. فرمود:
در صورتی که زنی که به شاخک رحم، پیسی، دیوانگی، پارگی دهانۀ زهدان و یا مرض مزمن مبتلا باشد، و آن را پنهان کند، بدون طلاق به خانواده اش برگردانده می شود و شوهرش مهریّه ای را که پرداخته از سرپرست او - که تدلیس کرده است - بازپس می گیرد و اگر سرپرست آن زن از معایب او بی اطّلاع بوده باشد، چیزی به عهده اش نیست و زن را به خانواده اش بازمی گردانند.
هم چنین فرمود: و اگر شوهر از چیزهایی که زن از او گرفته است، چیزی بیابد از آن اوست و اگر چیزی نیافت، حقی ندارد.
و فرمود: در صورتی که مباشرت کرده باشند، زن باید عدّه نگه دارد، و گرنه نه عدّه دارد و نه مهریّه.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 289 )
: صحیح. و یدل علی أحکام: الأول - الرد بالإفضاء، و لا خلاف فیه، و المراد ذهاب الحاجز بین مخرج البول و الحیض. الثانی - أن الإقعاء عیب، و هو المشهور بین الأصحاب و إن لم یذکره بعضهم و لا ریب أن الإقعاء زمانه، و اختلفوا فی العرج، و المشهور أنه أیضا عیب، و قیده العلامه فی المختلف و التحریر بالبین، و نقله عن ابن إدریس و اعتبر المحقق و العلامه فی القواعد و الإرشاد فی العرج بلوغه حد الإقعاء، و أطلق الشیخ فی المبسوط أن العرج لیس بعیب. الثالث - أن مع تلف عین المهر لیس له الرجوع، و هو خلاف المشهور بین الأصحاب، و لعله حملوا قوله علیه السلام شیئا مما أخذت منه علی الأعم من العین أو المثل أو القیمه، و لا یخفی بعده.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 156 )
ص : 7791
اَلْآمِدِیُّ فِی اَلْغُرَرِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلنَّدَمُ اِسْتِغْفَارٌ (اَلْإِقْرَارُ اِعْتِذَارٌ) (اَلْإِنْکَارُ إِصْرَارٌ) :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 117 )
ص : 7792
و فی الکافی : علیّ بن إبراهیم، عن أبیه و محمّد بن یحیی، عن أحمد بن محمّد و عدّه من أصحابنا، عن سهل بن زیاد، جمیعا، عن ابن محبوب، عن خالد بن جریر، عن أبی الرّبیع الشّامیّ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - [قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: ] أقسم ربی ألاّ یشرب عبد لی فی الدّنیا خمرا إلاّ سقیته مثل ما شرب منها من الحمیم یوم القیامه معذّبا بعد أو مغفورا له، و لا یسقیها عبد لی صبیّا صغیرا أو مملوکا إلاّ سقیته مثل ما سقاه من الحمیم یوم القیامه معذّبا بعد أو مغفورا له.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 227 )
ص : 7793
وَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: أَنَا أَغْنَی اَلْأَغْنِیَاءِ عَنِ اَلشَّرِیکِ فَمَنْ أَشْرَکَ مَعِی غَیْرِی فِی عَمَلٍ لَمْ أَقْبَلْهُ إِلاَّ مَا کَانَ لِی خَالِصاً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 73 )
ص : 7794
25196-10 ( التهذیب 379:9 ذیل رقم 1359) التیملی ، عن رجل، عن محمد بن سنان ، عن حماد بن عثمان، عن فضیل بن یسار، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": لا یرث الرجل الرجل إذا قتله و إن کان خطأ".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 876 )
ص : 7795
وَ قَالَ: وَ إِیَّاکُمْ وَ مُلاَحَاهَ اَلشُّعَرَاءِ فَإِنَّهُمْ یَضُنُّونَ بِالْمَدْحِ وَ یَجُودُونَ بِالْهِجَاءِ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 206 )
و فرمود که: احتراز کنید به نکوهیدن شعرا که ایشان بخل میورزند بمدیح و جود میکنند بهجا،
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 444 )
ص : 7796
إِنَّ ذِکْرَ اَلْغِیبَهِ شَرُّ اَلْإِفْکِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 220 )
ص : 7797
وَ عَنْهُمَا، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ، عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّهً وَسَطاً لِتَکُونُوا شُهَداءَ عَلَی اَلنّاسِ وَ یَکُونَ اَلرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیداً قَالَ: «نَحْنُ اَلشُّهَدَاءُ عَلَی اَلنَّاسِ بِمَا عِنْدَنَا مِنَ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ وَ بِمَا ضَیَّعُوا» .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 205 )
ص : 7798
وَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ: اِسْتَأْذَنَ مَلَکُ اَلْمَطَرِ أَنْ یَأْتِیَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَذِنَ لَهُ فَقَالَ لِأُمِّ سَلَمَهَ اِحْفَظِی عَلَیْنَا اَلْبَابَ لاَ یَدْخُلُ أَحَدٌ فَجَاءَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَوَثَبَ حَتَّی دَخَلَ فَجَعَلَ یَقَعُ عَلَی مَنْکِبِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ اَلْمَلَکُ أَ تُحِبُّهُ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَعَمْ قَالَ فَإِنَّ أُمَّتَکَ سَتَقْتُلُهُ وَ إِنْ شِئْتَ أَرَیْتُکَ اَلْمَکَانَ اَلَّذِی یُقْتَلُ فِیهِ قَالَ فَضَرَبَ یَدَهُ فَأَرَاهُ تُرَاباً أَحْمَرَ فَأَخَذَتْهُ أُمُّ سَلَمَهَ فَصَیَّرَتْهُ فِی طَرَفِ ثَوْبِهَا فَکُنَّا نَسْمَعُ أَنْ یُقْتَلَ بِکَرْبَلاَءَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 124 )
ص : 7799
کِتَابَیِ اَلْخَطِیبِ اَلْخُوارِزْمِیِّ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلنَّطَنْزِیِّ قَالَ أَبُو عُبَیْدٍ صَاحِبِ سُلَیْمَانَ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ : بَلَغَ عُمَرَ بْنَ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ أَنَّ قَوْماً تَنَقَّصُوا بِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَصَعِدَ اَلْمِنْبَرَ وَ قَالَ حَدَّثَنِی غَزَالُ بْنُ مَالِکٍ اَلْغِفَارِیُّ عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ قَالَ بَیْنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عِنْدِی إِذْ أَتَاهُ جَبْرَئِیلُ فَنَادَاهُ فَتَبَسَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ضَاحِکاً فَلَمَّا سُرِّیَ عَنْهُ قُلْتُ مَا أَضْحَکَکَ قَالَ أَخْبَرَنِی جَبْرَئِیلُ أَنَّهُ مَرَّ بِعَلِیٍّ وَ هُوَ یَرْعَی ذَوْداً لَهُ وَ هُوَ نَائِمٌ قَدْ أُبْدِیَ بَعْضُ جَسَدِهِ قَالَ فَرَدَدْتُ عَلَیْهِ ثَوْبَیْهِ فَوَجَدْتُ بَرْدَ إِیمَانِهِ وَ قَدْ وَصَلَ إِلَی قَلْبِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 100 )
ص : 7800
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : قوله: وَ قالَتْ طائِفَهٌ مِنْ أَهْلِ اَلْکِتابِ آمِنُوا بِالَّذِی أُنْزِلَ عَلَی اَلَّذِینَ آمَنُوا وَجْهَ اَلنَّهارِ وَ اُکْفُرُوا آخِرَهُ [لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ ] قال: نزلت فی قوم من الیهود قالوا: آمنّا بالّذی جاء [به] محمّد بالغداه، کفرنا به بالعشیّ.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 131 )
ص : 7801
قال فی النهایه و فی حدیث ابن مسعود إن قوما بنوا مسجدا بظهر الکوفه فقال جئت لأفسد مسجد الخبال أی الفساد.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 357 )
ص : 7802
"وَ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ: مَنْ تَعَلَّمَ سُورَهَ اَلنِّسَاءِ وَ عَلِمَ مَنْ یَحْجُبُ وَ مَنْ لاَ یَحْجُبُ فَقَدْ عَلِمَ اَلْفَرَائِضَ.
( فقه القرآن , جلد 2 , صفحه 327 )
ص : 7803
لاَ تُعَاجِلِ اَلذَّنْبَ بِالْعُقُوبَهِ وَ اُتْرُکْ بَیْنَهُمَا لِلْعَفْوِ مَوْضِعاً تَحْرُزُ بِهِ اَلْآخِرَهَ وَ اَلْمَثُوبَهَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 755 )
ص : 7804
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ أَحَدِهِمَا (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ فِی صَلاَهِ اَلْمَغْرِبِ: «فِی اَلسَّفَرِ لاَ یَضُرُّکَ أَنْ تُؤَخِّرَ سَاعَهً ثُمَّ تُصَلِّیَهَا إِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ تُصَلِّیَ اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ، وَ إِنْ شِئْتَ مَشَیْتَ سَاعَهً إِلَی أَنْ یَغِیبَ اَلشَّفَقُ، إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) صَلَّی صَلاَهَ اَلْهَاجِرَهِ وَ اَلْعَصْرِ جَمِیعاً، وَ اَلْمَغْرِبَ وَ اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ جَمِیعاً، وَ کَانَ یُؤَخِّرُ وَ یُقَدِّمُ، إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی قَالَ: إِنَّ اَلصَّلاهَ کانَتْ عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ کِتاباً مَوْقُوتاً إِنَّمَا عَنَی وُجُوبَهَا عَلَی اَلْمُؤْمِنِینَ لَمْ یَعْنِ غَیْرَهُمْ، إِنَّهُ لَوْ کَانَ کَمَا یَقُولُونَ لَمْ یُصَلِّ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) هَکَذَا، وَ کَانَ أَعْلَمَ وَ أَخْبَرَ، وَ لَوْ کَانَ خَیْراً لَأَمَرَ بِهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، وَ قَدْ فَاتَ اَلنَّاسَ مَعَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَوْمَ صِفِّینَ صَلاَهُ اَلظُّهْرِ وَ اَلْعَصْرِ وَ اَلْمَغْرِبِ وَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ أَمَرَهُمْ عَلِیٌّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَکَبَّرُوا وَ هَلَّلُوا وَ سَبَّحُوا رِجَالاً وَ رُکْبَاناً لِقَوْلِ اَللَّهِ: فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالاً أَوْ رُکْباناً فَأَمَرَهُمْ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَصَنَعُوا ذَلِکَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 166 )
ص : 7805
عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْحِنَّاءُ یَکْسِرُ اَلشَّیْبَ وَ یَزِیدُ فِی مَاءِ اَلْوَجْهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 101 )
و از آن حضرتست که حنا پیری را بشکند و آب رو را بیفزاید.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 66 )
ص : 7806
قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ : إِذَا سَکِرَ مِنَ اَلنَّبِیذِ اَلْمُسْکِرِ وَ اَلْخَمْرِ جُلِدَ ثَمَانِینَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 156 )
ص : 7807
وَ رُوِیَ: أَنَّهُ تَقْرَأُ عِنْدَ اَلْمَرِیضِ وَ اَلْمَیِّتِ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ تَقُولُ اَللَّهُمَّ أَخْرِجْهُ إِلَی رِضًا مِنْکَ وَ رِضْوَانٍ [اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لَهُ ذَنْبَهُ جَلَّ ثَنَاءُ وَجْهِکَ ثُمَّ تَقْرَأُ آیَهَ اَلسُّخْرَهِ - إِنَّ رَبَّکُمُ اَللَّهُ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضُ] إِلَی قَوْلِهِ إِنَّ رَحِمْتَ اَللَّهِ قَرِیبٌ مِنَ اَلْمُحْسِنِینَ ثُمَّ تَقْرَأُ ثَلاَثَ آیَاتٍ مِنْ آخِرِ اَلْبَقَرَهِ لِلَّهِ مَا فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی اَلْأَرْضِ ثُمَّ تَقْرَأُ سُورَهَ اَلْأَحْزَابِ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 252 )
ص : 7808
کِتَابُ سَلاَّمِ بْنِ أَبِی عَمْرَهَ ، عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ عَامِرِ بْنِ وَاثِلَهَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَ تُحِبُّونَ أَنْ یُکَذَّبَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ حَدِّثُوا اَلنَّاسَ بِمَا یَعْرِفُونَ وَ أَمْسِکُوا عَمَّا یُنْکِرُونَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 302 )
ص : 7809
مِنْ طِبِّ اَلْأَئِمَّهِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: اِخْتِنُوا أَوْلاَدَکُمْ فِی اَلسَّابِعِ فَإِنَّهُ أَطْهَرُ وَ أَسْرَعُ لِنَبَاتِ اَللَّحْمِ وَ قَالَ إِنَّ اَلْأَرْضَ تَنْجَسُ بِبَوْلِ اَلْأَغْلَفِ أَرْبَعِینَ یَوْماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 124 )
ص : 7810
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یُطَوِّلَنَّ أَحَدُکُمْ شَعْرَ إِبْطِهِ فَإِنَّ اَلشَّیْطَانَ یَتَّخِذُهُ مَخْبَأً یَسْتَتِرُ بِهِ وَ اَلْجُنُبُ لاَ بَأْسَ أَنْ یَطَّلِی لِأَنَّ اَلنُّورَهَ تَزِیدُهُ نَظَافَهً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 91 )
و رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:موی زیر بغل شما دراز نشود که شیطان در آن لانه سازد،و باکی ندارد که جنب نوره کشد زیر پاکیزگی او را فزون سازد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 60 )
ص : 7811
وَ أَمَّا مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ قَیْسٍ بِالْإِسْنَادِ اَلْأَوَّلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی وَلِیدَهٍ بَاعَهَا اِبْنُ سَیِّدِهَا وَ أَبُوهُ غَائِبٌ فَاشْتَرَاهَا رَجُلٌ فَوَلَدَتْ مِنْهُ غُلاَماً ثُمَّ قَدِمَ سَیِّدُهَا اَلْأَوَّلُ فَخَاصَمَ سَیِّدَهَا اَلْآخَرَ فَقَالَ هَذِهِ وَلِیدَتِی بَاعَهَا اِبْنِی بِغَیْرِ إِذْنِی فَقَالَ خُذْ وَلِیدَتَکَ وَ اِبْنَهَا فَنَاشَدَهُ اَلْمُشْتَرِی فَقَالَ خُذِ اِبْنَهُ یَعْنِی اِبْنَ اَلَّذِی بَاعَکَ اَلْوَلِیدَهَ حَتَّی یَنْقُدَ لَکَ مَا بَاعَکَ فَلَمَّا أَخَذَ اَلْبَیِّعُ اَلاِبْنَ قَالَ أَبُوهُ أَرْسِلِ اِبْنِی قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أُرْسِلُ اِبْنَکَ حَتَّی تُرْسِلَ اِبْنِی فَلَمَّا رَأَی ذَلِکَ سَیِّدُ اَلْوَلِیدَهِ اَلْأَوَّلُ أَجَازَ بَیْعَ اِبْنِهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 205 )
ص : 7812
وَ رُوِیَ: أَنَّهُ إِذَا سَرَقَ فِی اَلسِّجْنِ قُتِلَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 572 )
ص : 7813
اِبْنُ اَلْمُعْتَزِّ : وَ مَا أَقْبَحَ اَلتَّفْرِیطَ فِی زَمَنِ اَلصَّبَافَکَیْفَ بِهِ وَ اَلشَّیْبُ لِلرَّأْسِ شَامِلٌ
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 37 )
ابن معتزّ گوید: چه قدر زشت است کوتاهی در دوران نوجوانی،چه رسد به آن وقتی که پیری بر سر انسان سایه افکند.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 83 )
ص : 7814
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ یَقْبَلُ تَوْبَهَ عَبْدِهِ مَا لَمْ یُغَرْغِرْ تُوبُوا إِلَی رَبِّکُمْ قَبْلَ أَنْ تَمُوتُوا وَ بَادِرُوا بِالْأَعْمَالِ اَلزَّاکِیَهِ قَبْلَ أَنْ تُشْغَلُوا وَ صِلُوا اَلَّذِی بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُ بِکَثْرَهِ ذِکْرِکُمْ إِیَّاهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 240 )
ص : 7815
وَ قَالَ أَیْضاً: تَقَرَّبُوا إِلَی اَللَّهِ بِمُوَاسَاهِ إِخْوَانِکُمْ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 83 )
34-امام صادق علیه السّلام فرمود:به وسیلۀ همدردی با برادرانتان به خدا تقرّب بجوئید.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 153 )
ص : 7816
وَ عَنْ بَکْرِ بْنِ أَبِی بَکْرٍ اَلْحَضْرَمِیِّ قَالَ: حَبَسَ أَبُو جَعْفَرٍ أَبِی فَخَرَجْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَعْلَمْتُهُ ذَلِکَ فَقَالَ إِنِّی مَشْغُولٌ بِابْنِی إِسْمَاعِیلَ وَ لَکِنْ سَأَدْعُو لَهُ - قَالَ فَمَکَثْتُ أَیَّاماً بِالْمَدِینَهِ فَأَرْسَلَ إِلَیَّ أَنِ اِرْحَلْ فَإِنَّ اَللَّهَ قَدْ کَفَاکَ أَمْرَ أَبِیکَ - فَأَمَّا إِسْمَاعِیلُ فَقَدْ أَبَی اَللَّهُ إِلاَّ قَبْضَهُ قَالَ فَرَحَلْتُ وَ أَتَیْتُ مَدِینَهَ اِبْنِ هُبَیْرَهَ فَصَادَفْتُ أَبَا جَعْفَرٍ رَاکِباً فَصِحْتُ إِلَیْهِ أَبِی أَبُو بَکْرٍ اَلْحَضْرَمِیُّ شَیْخٌ کَبِیرٌ فَقَالَ إِنَّ اِبْنَهُ لاَ یَحْفَظُ لِسَانَهُ خَلُّوا سَبِیلَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 145 )
بکر بن ابی بکر حضرمی گفت پدرم را منصور دوانیقی زندانی کرد خدمت حضرت صادق رسیدم و جریان را بایشان عرض کردم فرمود پسرم اسماعیل مریض است فعلا گرفتار او هستم ولی بزودی برایش دعا خواهم کرد. گفت چند روز در مدینه ماندم.یک روز امام علیه السّلام پیغام فرستاد خداوند وسیله آزادی پدرت را فراهم نمود ولی مشیت او چنین تعلق گرفت که اسماعیل از دنیا برود. گفت از مدینه خارج شدم و بشهر ابن هبیره رسیدم در آنجا منصور را دیدم سوار بر اسب است فریاد زدم.پدرم ابو بکر حضرمی پیر مرد کهنسالی است. منصور گفت پسر این مرد جلو زبانش را نمیگیرد پدرش را آزاد کنید.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 124 )
ص : 7817
و روی فی معنی عدم الوجدان [فی التهذیب ، عن] أحمد بن محمّد ، عن ابن أبی نصر . قال: سألت أبا الحسن - علیه السّلام - عن المتمتّع یکون له فضول من الکسوه بعد الّذی یحتاج إلیه، فتستوی تلک الفضول بمائه درهم، یکون ممّن یجب علیه. فقال: له بدّ من کراء و نفقه؟ قلت: له کراء و ما یحتاج إلیه بعد هذا الفضل من الکسوه. قال: و أی شیء بمائه درهم؟ هذا ممّن قال اللّه: فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ ثَلاثَهِ أَیّامٍ فِی اَلْحَجِّ وَ سَبْعَهٍ إِذا رَجَعْتُمْ.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 280 )
ص : 7818
ذَوِی اَلْقُرْبَی یَحْتَمِلُ أَنْ یَکُونَ قَرَابَهَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَمَا فِی قَوْلِهِ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ اَلْمَوَدَّهَ فِی اَلْقُرْبی وَ هُوَ اَلْمَرْوِیُّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 7819
بِالْإِسْنَادِ - یَرْفَعُهُ - إِلَی اَلْمُنْقِذِ بْنِ اَلْأَبْقَعِ اَلْأَسَدِیِّ ، وَ کَانَ اَلرَّجُلُ مِنْ خَاصَّهِ مَوْلاَنَا عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ، قَالَ: کُنْتُ مَعَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ ، وَ هُوَ یُرِیدُ أَنْ یَمْضِیَ إِلَی مَوْضِعٍ لَهُ کَانَ یَأْوِی إِلَیْهِ فِی اَللَّیْلِ، وَ أَنَا مَعَهُ حَتَّی أَتَی اَلْمَوْضِعَ، وَ نَزَلَ مِنْ بَغْلَتِهِ وَ مَضَی لِشَأْنِهِ قَالَ: فَحَمْحَمَتِ اَلْبَغْلَهُ، وَ رَفَعَتْ رَأْسَهَا وَ أُذُنَیْهَا، قَالَ: فَحَسَّ مَوْلاَیَ، وَ قَالَ: مَا وَرَاءَکَ یَا أَخَا بَنِی أَسَدٍ ؟ فَقُلْتُ: یَا مَوْلاَیَ، اَلْبَغْلَهُ تَنْظُرُ شَیْئاً وَ قَدْ شَخَصْتُ إِلَیْهِ وَ هِیَ تُحَمْحِمُ، وَ لاَ أَعْلَمُ مَا ذَا دَهَمَهَا؟ قَالَ: فَنَظَرَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلَی اَلْبَرِّ، وَ قَالَ: هُوَ سَبُعٌ وَ رَبِّ اَلْکَعْبَهِ ، فَقَامَ مِنْ مِحْرَابِهِ مُتَقَلِّداً سَیْفَهُ، وَ جَعَلَ یَخْطُو نَحْوَ اَلسَّبُعِ، ثُمَّ صَاحَ بِهِ: قِفْ. فَوَقَفَ یَضْرِبُ بِسَنْبَلَتِهِ خَوَاصِرَهُ قَالَ: فَعِنْدَ ذَلِکَ اِسْتَقَرَّتِ اَلْبَغْلَهُ وَ هَجَعَتْ، ثُمَّ قَالَ لَهُ: یَا لَیْثُ، أَ مَا عَلِمْتَ أَنِّی اَللَّیْثُ أَبُو اَلْأَشْبَالِ، وَ أَنِّی خَیْرُ اَلْوَصِیِّینَ وَ أَنِّی وَارِثُ عِلْمِ اَلنَّبِیِّینَ، وَ أَنِّی حَیْدَرَهٌ وَ قَسْوَرَهٌ، فَمَا جَاءَ بِکَ أَیُّهَا اَللَّیْثُ؟ ثُمَّ قَالَ: اَللَّهُمَّ أَنْطِقْ لِسَانَهُ، قَالَ: فَعِنْدَهَا قَالَ اَلسَّبُعُ: یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ، وَ یَا خَیْرَ الوَصِیِّینَ، وَ یَا وَارِثَ عِلْمِ اَلنَّبِیِّینَ، إِنَّ لِیَ اَلْیَوْمَ سَبْعَهَ أَیَّامٍ مَا اِفْتَرَسْتُ فَرِیسَهً، وَ قَدْ أَضَرَّنِی اَلْجُوعُ وَ قَدْ رَأَیْتُکُمْ مِنْ مَسِیرَهِ فَرْسَخَیْنِ، فَدَنَوْتُ مِنْکُمْ، فَقُلْتُ: أَذْهَبُ إِلَی هَؤُلاَءِ اَلْقَوْمِ، فَإِنْ کَانَ لِی بِهِمْ قُدْرَهٌ، أَخَذْتُ نَصِیبِی فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَا لَیْثُ، أَنَا أَبُو اَلْأَشْبَالِ اَلْإِحْدَی عَشَرَ، ثُمَّ مَدَّ اَلْإِمَامُ یَدَهُ عَلَی صُوفِ قَفَاهُ وَ جَذَبَهُ إِلَیْهِ، فَامْتَدَّ اَلسَّبُعُ بَیْنَ یَدَیْهِ، وَ جَعَلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَمْسَحُ مِنْ هَامَتِهِ إِلَی کَتِفِهِ وَ یَقُولُ: یَا لَیْثُ، أَنْتَ کَلْبُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ، فَقَالَ اَلسَّبُعُ: اَلْجُوعُ یَا مَوْلاَیَ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَللَّهُمَّ آتِهِ رِزْقَهُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ . قَالَ: فَالْتَفَتُّ فَإِذَا بِالسَّبُعِ یَأْکُلُ شَیْئاً عَلَی هَیْئَهِ اَلْحَمَلِ، حَتَّی أَتَی عَلَی آخِرِهِ. قَالَ: فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ ذَلِکَ وَ تَحْلَسُ بِیَدَیْهِ، قَالَ: یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ نَحْنُ مَعَاشِرَ اَلْوُحُوشِ لاَ نَأْکُلُ لَحْمَ مُحِبِّیکَ وَ مُحِبِّی عِتْرَتِکَ فَنَحْنُ أَهْلُ بَیْتٍ نَنْتَحِلُ بِحُبِّ اَلْهَاشِمِیِّینَ ، وَ حُبِّ عِتْرَتِهِمْ . قَالَ لَهُ اَلْإِمَامُ : أَیْنَ تَأْوِی؟ وَ أَیْنَ تَکُونُ؟ قَالَ: یَا مَوْلاَیَ، أَنَا مُسَلَّطٌ عَلَی أَعْدَائِکَ کِلاَبِ أَهْلِ اَلشَّامِ ، أَنَا وَ أَهْلُ بَیْتِی مَنْ خَرَجَ مِنْهُمْ اِفْتَرَسْنَاهُ، وَ نَحْنُ نَأْوِی اَلنِّیلَ . فَقَالَ: مَا جَاءَ بِکَ إِلَی اَلْکُوفَهِ ؟ قَالَ: یَا مَوْلاَیَ، لِأَجْلِکَ فَلَمْ أُصَادِفْکَ فِیهَا، وَ أَتَیْتُ اَلْفَیَافِیَ وَ اَلْقِفَارَ، حَتَّی أَتَیْتُ إِلَیْکَ، وَ نِلْتُ سُؤْلِی مِنْکَ، وَ أَنَا مُنْصَرِفٌ لَیْلَتِی هَذِهِ إِلَی اَلْقَادِسِیَّهِ ، إِلَی رَجُلٍ یُقَالُ لَهُ: سِنَانُ بْنُ وَائِلٍ وَ هُوَ مِمَّنِ اِنْفَلَتَ عَنْ حَرْبِ صِفِّینَ ، وَ هُوَ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ ، ثُمَّ هَمْهَمَ وَ دَمْدَمَ وَ وَلَّی. قَالَ مُنْقِذُ بْنُ اَلْأَبْقَعِ اَلْأَسَدِیُّ : فَتَعَجَّبْتُ مِنْ ذَلِکَ! فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِی: مِمَّ تَعَجَّبْتَ؟ ذَلِکَ أَعْجَبُ، أَمِ اَلشَّمْسُ أَعْجَبُ فِی رُجُوعِهَا؟ أَمِ اَلْکَوَاکِبُ فِی سُقُوطِهَا؟ أَمِ اَلْعَیْنُ فِی تَنْبِیعِهَا؟ أَمِ اَلْجُمْجُمَهُ فِی تَکَلُّمِهَا؟ أَمْ سَائِرُ ذَلِکَ فَوَ اَللَّهِ، لَوْ أَحْبَبْتُ أَنْ أُرِیَ اَلنَّاسَ مِمَّا عَلَّمَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ. مِنَ اَلْآیَاتِ وَ اَلْمُعْجِزَاتِ لَکَانُوا یَرْجِعُونَ کُفَّاراً. ثُمَّ رَجَعَ إِلَی مُصَلاَّهُ، وَ وَجَّهَنِی مِنْ سَاعَتِی إِلَی اَلْقَادِسِیَّهِ فَوَصَلْتُ، وَ اَلْمُصَلِّی یُقِیمُ اَلصَّلاَهَ، فَسَمِعْتُ اَلنَّاسَ، یَقُولُونَ: اَلسَّبُعُ اِفْتَرَسَ سِنَانَ بْنَ وَائِلٍ ، فَأَتَیْتُ إِلَیْهِ مَعَ مَنْ أَتَاهُ یَنْظُرُ إِلَیْهِ فَرَأَیْتُهُ لَمْ یَتْرُکِ اَلسَّبُعُ سِوَی أَطْرَافِ أَصَابِعِهِ وَ أُنْبُوبَاتِ أَسْنَانِهِ وَ رَأْسِهِ، فَحَمَلُوا رَأْسَهُ وَ عِظَامَهُ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَبَقِیتُ مُتَعَجِّباً. فَحَدَّثْتُ اَلنَّاسَ بِمَا کَانَ مِنْ حَدِیثِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَلسَّبُعِ. قَالَ: فَعِنْدَ ذَلِکَ جَعَلَ اَلنَّاسُ یَأْخُذُونَ اَلتُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیْهِ، وَ یَسْتَشْفُونَ بِهِ . فَلَمَّا رَأَی ذَلِکَ، قَامَ خَطِیباً فِیهِمْ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ، وَ ذَکَرَ اَلنَّبِیَّ فَصَلَّی عَلَیْهِ قَالَ: أَیُّهَا اَلنَّاسُ: مَا أَحَبَّنَا رَجُلٌ وَ دَخَلَ اَلنَّارَ ، وَ لاَ أَبْغَضَنَا رَجُلٌ وَ دَخَلَ اَلْجَنَّهَ فَإِنِّی قَسِیمُ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ ، هَذَا إِلَی اَلْجَنَّهِ یَمِیناً وَ هُوَ مُحِبِّی، وَ هَذَا إِلَی اَلنَّارِ شِمَالاً وَ هُوَ مُبْغِضِی. ثُمَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَقُولُ لِجَهَنَّمَ : هَذَا لِی وَ هَذَا لَکِ، حَتَّی تَجُوزَ شِیعَتِی عَلَی اَلصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ اَلْخَاطِفِ، وَ اَلرِّیحِ اَلْعَاصِفِ وَ اَلطَّیْرِ اَلْمُسْرِحِ، وَ اَلْجَوَادِ اَلسَّابِقِ، وَ اَلطَّیْرِ اَلْمُسْرِعِ قَالَ: فَعِنْدَ ذَلِکَ قَامَ إِلَیْهِ اَلنَّاسُ بِأَجْمَعِهِمْ، وَ قَالُوا: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی فَضَّلَکَ عَلَی کَثِیرٍ مِنْ عِبَادِهِ اَلْمُؤْمِنِینَ، ثُمَّ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ: اَلَّذِینَ قالَ لَهُمُ اَلنّاسُ إِنَّ اَلنّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ إِیماناً وَ قالُوا حَسْبُنَا اَللّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ `فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَهٍ مِنَ اَللّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَ اِتَّبَعُوا رِضْوانَ اَللّهِ وَ اَللّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِیمٍ .
( الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 215 )
ص : 7820
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ شَیْءٍ مِنْ أَمْرِ اَلْعَالِمِ فَقَالَ نَکْتٌ فِی اَلْقَلْبِ وَ نَقْرٌ فِی اَلْأَسْمَاعِ وَ قَدْ یَکُونَانِ مَعاً .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 316 )
ص : 7821
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ أَبِی أُسَامَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: صَلاَهُ اَلْعِیدَیْنِ فَرِیضَهٌ وَ صَلاَهُ اَلْکُسُوفِ فَرِیضَهٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 420 )
ص : 7822
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ هِبَهِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اِبْنِ بِنْتِ أُمِّ کُلْثُومٍ بِنْتِ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْعَمْرِیِّ قَالَ حَدَّثَتْنِی أُمُّ کُلْثُومٍ بِنْتُ أَبِی جَعْفَرٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَتْ: کَانَ أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ رَوْحٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ وَکِیلاً لِأَبِی جَعْفَرٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ سِنِینَ کَثِیرَهً یَنْظُرُ لَهُ فِی أَمْلاَکِهِ وَ یُلْقِی بِأَسْرَارِهِ اَلرُّؤَسَاءَ مِنَ اَلشِّیعَهِ وَ کَانَ خِصِّیصاً بِهِ حَتَّی إِنَّهُ کَانَ یُحَدِّثُهُ بِمَا یَجْرِی بَیْنَهُ وَ بَیْنَ جَوَارِیهِ لِقُرْبِهِ مِنْهُ وَ أُنْسِهِ. قَالَتْ وَ کَانَ یَدْفَعُ إِلَیْهِ فِی کُلِّ شَهْرٍ ثَلاَثِینَ دِینَاراً رِزْقاً لَهُ غَیْرَ مَا یَصِلُ إِلَیْهِ مِنَ اَلْوُزَرَاءِ وَ اَلرُّؤَسَاءِ مِنَ اَلشِّیعَهِ مِثْلِ آلِ اَلْفُرَاتِ وَ غَیْرِهِمْ لِجَاهِهِ وَ لِمَوْضِعِهِ وَ جَلاَلَهِ مَحَلِّهِ عِنْدَهُمْ فَحَصَّلَ فِی أَنْفُسِ اَلشِّیعَهِ مُحَصَّلاً جَلِیلاً لِمَعْرِفَتِهِمْ بِاخْتِصَاصِ أَبِی إِیَّاهُ وَ تَوْثِیقِهِ عِنْدَهُمْ وَ نَشْرِ فَضْلِهِ وَ دِینِهِ وَ مَا کَانَ یَحْتَمِلُهُ مِنْ هَذَا اَلْأَمْرِ. فَمَهَّدْتُ لَهُ اَلْحَالَ فِی طُولِ حَیَاهِ أَبِی إِلَی أَنِ اِنْتَهَتِ اَلْوَصِیَّهُ إِلَیْهِ بِالنَّصِّ عَلَیْهِ فَلَمْ یَخْتَلِفْ فِی أَمْرِهِ وَ لَمْ یَشُکَّ فِیهِ أَحَدٌ إِلاَّ جَاهِلٌ بِأَمْرِ أَبِی أَوَّلاً مَعَ مَا لَسْتُ أَعْلَمُ أَنَّ أَحَداً مِنَ اَلشِّیعَهِ شَکَّ فِیهِ وَ قَدْ سَمِعْتُ هَذَا مِنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ بَنِی نَوْبَخْتَ رَحِمَهُمُ اَللَّهُ مِثْلِ أَبِی اَلْحَسَنِ بْنِ کِبْرِیَاءَ وَ غَیْرِهِ. .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 372 )
343/51-ام کلثوم دختر محمّد بن عثمان،نقل می کند که حسین بن روح رحمه اللّه سال های طولانی،وکیل پدرم محمّد بن عثمان و ناظر املاک او بود و اسرار[و اوامر پنهانی]او را به بزرگان شیعه می رساند،و از نزدیکان خاص وی بود؛به طوری که به واسطۀ نزدیکی و انسی که باهم داشتند،اسرار خانه اش را برای او نقل می کرد.
پدرم ماهیانه سی دینار به عنوان حقوق به او می داد و این مبلغ غیر از پول هایی بود که از طرف وزرا و رؤسای شیعه؛مانند آل فرات و دیگران،به علّت مقام و احترام
و جلالتی که نزد آن ها داشت،به او می رسید؛بدین جهت،حسین بن روح در قلوب شیعیان جایگاه بزرگی پیدا کرد،چون که آن ها می دانستند که او از نزدیکان پدرم می باشد و نزد شیعیان او را توثیق کرده بود و فضل و امانتش همه جا منتشر شده بود.
مقدمات کار او در زمان پدرم آماده شد،تا آن که پدرم به دستور حضرت ولی عصر علیه السّلام مأمور شد که او را به جانشینی خود برگزیند،و هیچ کس در امر نیابت او اختلاف و شکّ نکرد،مگر کسانی که از اوّل نسبت به نیابت پدرم نیز جاهل بودند،و من احدی را از شیعه نمی شناسم که در نیابت او شکّ داشته باشند.
(30
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 647 )
ص : 7823
روی أصحابنا : أن أعمال الأمه تعرض علی النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله فی کل إثنین و خمیس فیعرفها و کذلک تعرض علی أئمه الهدی علیهم السلام فیعرفونها.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 335 )
دانشمندان شیعه روایت کرده اند که اعمال امت بر پیامبر اکرم در هر دوشنبه و پنجشنبه عرضه می شود و آن جناب ملاحظه میکند همچنین بر ائمه علیهم السّلام عرضه می گردد ملاحظه می نمایند
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 247 )
ص : 7824
مَنْ دَفَعَ الشَّرَّ بِالْخَیْرِ غَلَبَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 663 )
ص : 7825
فس، [تفسیر القمی ] : لَتَرْکَبُنَّ طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ یَقُولُ حَالاً بَعْدَ حَالٍ لَتَرْکَبُنَّ سُنَّهَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ حَذْوَ اَلنَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ اَلْقُذَّهِ بِالْقُذَّهِ لاَ تُخْطِئُونَ طَرِیقَهُمْ وَ لاَ یُخْطِئُ شِبْرٌ بِشِبْرٍ وَ ذِرَاعٌ بِذِرَاعٍ وَ بَاعٌ بِبَاعٍ حَتَّی أَنْ لَوْ کَانَ مَنْ قَبْلَکُمْ دَخَلَ جُحْرَ ضَبٍّ لَدَخَلْتُمُوهُ قَالُوا اَلْیَهُودَ وَ اَلنَّصَارَی تَعْنِی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ فَمَنْ أَعْنِی لَتَنْقُضُنَّ عُرَی اَلْإِسْلاَمِ عُرْوَهً عُرْوَهً فَیَکُونُ أَوَّلُ مَا تَنْقُضُونَ مِنْ دِینِکُمُ اَلْأَمَانَهَ وَ آخِرُهُ اَلصَّلاَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 28 , صفحه 8 )
ص : 7826
إِنَّمَا اَلْمَرْءُ مَجْزِیٌّ بِمَا أَسْلَفَ وَ قَادِمٌ عَلَی مَا قَدَّمَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 274 )
ص : 7827
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ مُصَادِفٍ قَالَ: خَرَجَ بِی دُمَّلٌ فَکُنْتُ أَسْجُدُ عَلَی جَانِبٍ فَرَأَی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَثَرَهُ فَقَالَ مَا هَذَا فَقُلْتُ لاَ أَسْتَطِیعُ أَنْ أَسْجُدَ مِنْ أَجْلِ اَلدُّمَّلِ فَإِنَّمَا أَسْجُدُ مُنْحَرِفاً فَقَالَ لِی لاَ تَفْعَلْ ذَلِکَ ، اِحْفِرْ حَفِیرَهً وَ اِجْعَلِ اَلدُّمَّلَ فِی اَلْحَفِیرَهِ حَتَّی تَقَعَ جَبْهَتُکَ عَلَی اَلْأَرْضِ . مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 359 )
ص : 7828
نَصْرٌ عَمْرُو بْنُ خَالِدٍ عَنْ أَبِی اَلْحُسَیْنِ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَرَجَ عَلِیٌّ وَ هُوَ یُرِیدُ حَتَّی إِذَا قَطَعَ اَلنَّهَرَ أَمَرَ مُنَادِیَهُ فَنَادَی بِالصَّلاَهِ قَالَ: فَتَقَدَّمَ فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ حَتَّی إِذَا قَضَی اَلصَّلاَهَ أَقْبَلَ عَلَیْنَا فَقَالَ: «یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ أَلاَ مَنْ کَانَ مُشَیِّعاً أَوْ مُقِیماً فَلْیُتِمَّ اَلصَّلاَهَ فَإِنَّا قَوْمٌ عَلَی سَفَرٍ وَ مَنْ صَحِبَنَا فَلاَ یَصُمِ اَلْمَفْرُوضَ وَ اَلصَّلاَهُ [اَلْمَفْرُوضَهُ] رَکْعَتَانِ» .
( وقعه صفین , جلد 1 , صفحه 134 )
ص : 7829
3804-1 الکافی ،1/1/3/3 العده عن التهذیب ،1/2/408/1 أحمد عن علی بن الحکم عن الکاهلی قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: إذا أتیت ماء و فیه قله فانضح عن یمینک و عن یسارک و بین یدیک و توضأ.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 77 )
ص : 7830
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إِیمانَهُمْ بِظُلْمٍ : «مِنْهُ مَا أَحْدَثَ زُرَارَهُ وَ أَصْحَابُهُ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 444 )
ص : 7831
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلرَّیَّانِ بْنِ شَبِیبٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی أَوَّلِ یَوْمٍ مِنَ اَلْمُحَرَّمِ فَقَالَ یَا اِبْنَ شَبِیبٍ أَ صَائِمٌ أَنْتَ قُلْتُ لاَ فَقَالَ إِنَّ هَذَا اَلْیَوْمَ هُوَ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی دَعَا فِیهِ زَکَرِیَّا عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً إِنَّکَ سَمِیعُ اَلدُّعاءِ فَاسْتَجَابَ اَللَّهُ لَهُ وَ أَمَرَ اَلْمَلاَئِکَهَ فَنَادَتْ زَکَرِیَّا وَ هُوَ قائِمٌ یُصَلِّی فِی اَلْمِحْرابِ أَنَّ اَللّهَ یُبَشِّرُکَ بِیَحْیی فَمَنْ صَامَ هَذَا اَلْیَوْمَ ثُمَّ دَعَا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اِسْتَجَابَ اَللَّهُ لَهُ کَمَا اِسْتَجَابَ اَللَّهُ لِزَکَرِیَّا ثُمَّ قَالَ یَا اِبْنَ شَبِیبٍ إِنَّ اَلْمُحَرَّمَ هُوَ اَلشَّهْرُ اَلَّذِی کَانَ أَهْلُ اَلْجَاهِلِیَّهِ یُحَرِّمُونَ فِیهِ اَلظُّلْمَ وَ اَلْقِتَالَ لِحُرْمَتِهِ فَمَا عَرَفَتْ هَذِهِ اَلْأُمَّهُ حُرْمَهَ شَهْرِهَا وَ لاَ حُرْمَهَ نَبِیِّهَا لَقَدْ قَتَلُوا فِی هَذَا اَلشَّهْرِ ذُرِّیَّتَهُ وَ سَبَوْا نِسَاءَهُ وَ اِنْتَهَبُوا ثَقَلَهُ فَلاَ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُمْ ذَلِکَ أَبَداً یَا اِبْنَ شَبِیبٍ إِنْ کُنْتَ بَاکِیاً لِشَیْءٍ فَابْکِ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنَّهُ ذُبِحَ کَمَا یُذْبَحُ اَلْکَبْشُ وَ قُتِلَ مَعَهُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ رَجُلاً مَا لَهُمْ فِی اَلْأَرْضِ شَبِیهُونَ وَ لَقَدْ بَکَتِ اَلسَّمَاوَاتُ اَلسَّبْعُ وَ اَلْأَرَضُونَ لِقَتْلِهِ وَ لَقَدْ نَزَلَ إِلَی اَلْأَرْضِ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ أَرْبَعَهُ آلاَفٍ لِنَصْرِهِ فَلَمْ یُؤْذَنْ لَهُمْ فَهُمْ عِنْدَ قَبْرِهِ شُعْثٌ غُبْرٌ إِلَی أَنْ یَقُومَ اَلْقَائِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَیَکُونُونَ مِنْ أَنْصَارِهِ وَ شِعَارُهُمْ یَا لَثَارَاتِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا اِبْنَ شَبِیبٍ لَقَدْ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ لَمَّا قُتِلَ جَدِّیَ اَلْحُسَیْنُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَمْطَرَتِ اَلسَّمَاءُ دَماً وَ تُرَاباً أَحْمَرَ یَا اِبْنَ شَبِیبٍ إِنْ بَکَیْتَ عَلَی اَلْحُسَیْنِ حَتَّی تَصِیرَ دُمُوعُکَ عَلَی خَدَّیْکَ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتَهُ صَغِیراً کَانَ أَوْ کَبِیراً قَلِیلاً کَانَ أَوْ کَثِیراً یَا اِبْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَلْقَی اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لاَ ذَنْبَ عَلَیْکَ فَزُرِ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَا اِبْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَسْکُنَ اَلْغُرَفَ اَلْمَبْنِیَّهَ فِی اَلْجَنَّهِ مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَالْعَنْ قَتَلَهَ اَلْحُسَیْنِ یَا اِبْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ یَکُونَ لَکَ مِنَ اَلثَّوَابِ مِثْلَ مَا لِمَنِ اُسْتُشْهِدَ مَعَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْ مَتَی ذَکَرْتَهُ یا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً یَا اِبْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَکُونَ مَعَنَا فِی اَلدَّرَجَاتِ اَلْعُلَی مِنَ اَلْجِنَانِ فَاحْزَنْ لِحُزْنِنَا وَ اِفْرَحْ لِفَرَحِنَا وَ عَلَیْکَ بِوَلاَیَتِنَا فَلَوْ أَنَّ رَجُلاً أَحَبَّ حَجَراً لَحَشَرَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَعَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 299 )
از ریان بن شبیب مروی است که گفت بر حضرت رضا(علیه السّلام)وارد شدم در روز اول ماه محرم آن جناب فرمود ای پسر شبیب آیا روزه داشته عرض کردم نه فرمود این روزیست که زکریا دعا کرد بدرگاه قاضی الحاجات و عرض کرد«
رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً إِنَّکَ سَمِیعُ اَلدُّعاءِ
» پروردگارا ببخش مرا از نزد خود فرزندی پاک از آلایش گناه بدرستی که توئی از محض کرم شنوندۀ دعا و اجابت کنندۀ آن و حقتعالی دعای او را بهدف اجابت رسانید و ملائکه را فرمود که باو ندا در دادند در حالتی که در محراب ایستاده و نماز میگذارد«
أَنَّ اَللّهَ یُبَشِّرُکَ بِیَحْیی
» خدا مژده میدهد ترا بفرزندی که نام او یحیی باشد و هر کس در این روز روزه بدارد و دعا کند حقتعالی دعای او را مستجاب کند چنان که دعای زکریا(علیه السّلام)را مستجاب گردانید. پس از آن فرمود ای پسر شبیب ماه محرم آن ماهی است که اهل جاهلیت بجهت حرمت آن ظلم و قتال را در آن حرام میدانستند و این امت حرمت این ماه را نشناختند و حرمت پیغمبر را در این ماه نگاه نداشتند و فرزند سعادتمند او را بدرجۀ رفیعۀ شهادت رسانیدند و زنان عضمت بنیان او را اسیر کردند و مال او را غارت کردند. پس حقتعالی هرگز ایشان را نیامرزد ای پسر شبیب اگر خواهی گریه کنی بر چیزی گریه کن بر حسین بن علی بن ابی طالب(علیهما السّلام)که او را مثل بره قربانی سر بریدند و هیجده مرد از اهل بیت او را که در روی زمین نظیر نداشتند با او شهید کردند و آسمان های هفتگانه و زمینها بسبب شهادت آن بزرگوار عالیمقدار گریه کردند و چهار هزار ملک از فلک بجهت یاری آن جناب بزمین نزول کردند آن بزرگوار ایشان را اذن جهاد نداد پس ایشان در نزد قبر آن مظلوم مدام مو پریشان و غبار آلوده اند تا روزی که قائم آل محمد(علیه السّلام) ظهور کند و از یاران او باشند و شعار و علامت ایشان در آن روز اینست که فریاد کنند یا لثارات الحسین ای پسر شبیب پدر بزرگوارم از پدرش از جد بزرگوارش روایت کرده که چون جد من حسین(علیه السّلام)را شهید کردند آسمان خون و خاک سرخ بارید ای پسر شبیب اگر این قدر گریه کردی بر حسین(علیه السّلام)که اشک چشم تو بر رخسارت جاری شد حقتعالی گناهانی که از تو صادر شده باشد می آمرزد صغیره باشد یا کبیره کم باشد یا زیاد ای پسر شبیب اگر شاد کند ترا اینکه خدا را ملاقات کنی در حالتی که ترا هیچ گناهی نباشد حسین را زیارت کن ای پسر شبیب اگر شاد کند ترا که در غرفه های بهشت با پیغمبر محشور باشی کشندگان حسین(علیه السّلام)را لعنت کن ای پسر شبیب اگر شاد کند ترا اینکه ترا ثواب کسانی باشد که با حسین(علیه السّلام)شهید شدند چون آن بزرگوار را یاد کنی بگو«
یا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً
». ای پسر شبیب اگر شاد کند ترا که با ما باشی در درجات عالیات بهشت پس محزون و غمگین باش بجهت حزن و اندوه ما و شاد باش بجهت شادی ما و بر تو باد دوستی ما که اگر کسی دوستدار سنگی باشد حقتعالی او را با آن سنگ محشور گرداند در قیامت.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 1 , ص 225 )
53-ریّان بن شبیب گوید:در اوّلین روز محرّم بخدمت امام رضا علیه السّلام رسیدم،حضرت فرمودند:آیا روزه هستی؟عرض کردم:خیر،فرمود:امروز، روزی است که زکریّا علیه السّلام پروردگارش را خواند و گفت:«
رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً إِنَّکَ سَمِیعُ اَلدُّعاءِ
»(پروردگارا!فرزندی پاک به من مرحمت فرما، همانا تو دعای بندگان را میشنوی-آل عمران:38)و خداوند دعای او را مستجاب کرد و به ملائکه دستور داد که به زکریّا-که در محراب در حال نماز بود-بگویند که خدا به تو یحیی را مژده می دهد،پس هر کس این روز را روزه بدارد و سپس دعا کند،خداوند همان طور که دعای زکریّا را مستجاب کرد، دعای او را نیز مستجاب می کند،سپس فرمود:ای ابن شبیب!محرّم ماهی است که اهل جاهلیّت به احترام آن،ظلم و جنگ را حرام کرده بودند ولی این امّت،احترام آن و احترام پیغمبر خود را حفظ نکردند،در این ماه اولاد او را کشتند و زنانش را اسیر کردند و وسائلش را غارت نمودند،خداوند هرگز این کارشان را نبخشد!ای ابن شبیب!اگر میخواهی گریه کنی،بر حسین بن علیّ ابن ابی طالب علیهما السّلام گریه کن،زیرا او را همچون گوسفند ذبح کردند و از بستگانش،هیجده نفر به همراهش شهید شدند که در روی زمین نظیر نداشتند،آسمانهای هفتگانه و زمین ها بخاطر شهادتش گریستند،و چهار هزار فرشته برای یاری او به زمین آمدند،ولی تقدیر الهی نبود،و آنها تا قیام قائم علیه السّلام در نزد قبرش با حال نزار و ژولیده باقی هستند و از یاوران قائم علیه السّلام هستند و شعارشان «یا لثارات الحسین». است.ای ابن شبیب!پدرم از پدرش از جدّش علیهم السّلام به من خبر داد که:وقتی جدّم حسین-صلوات اللّه علیه-شهید شد،از آسمان خون و خاک قرمز بارید.ای ابن شبیب!اگر به گونه ای بر حسین گریه کنی که اشکهایت بر گونه هایت جاری شود،خداوند هر گناهی که مرتکب شده باشی-چه کوچک،چه بزرگ،چه کم و چه زیاد-خواهد بخشید.ای ابن شبیب!اگر دوست داری پاک و بدون گناه به ملاقات خدا بروی،به زیارت حسین برو،ای ابن شبیب!اگر دوست داری با پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله در غرفه های بهشت همراه باشی،قاتلان حسین را لعنت کن،ای ابن شبیب!اگر دوست داری ثوابی مانند ثواب کسانی که همراه حسین بن علیّ علیهما السّلام شهید شدند داشته باشی،هر گاه بیاد او افتادی بگو:«
یا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً
»(ای کاش با آنان می بودم و به فوز عظیم میرسیدم).ای ابن شبیب! اگر دوست داری با ما در درجات عالی بهشت همراه باشی،در اندوه ما اندوهگین و در خوشحالی ما،خوشحال باش،و بر تو باد به ولایت ما،زیرا اگر کسی سنگی را دوست داشته باشد،خداوند در روز قیامت او را با آن سنگ محشور خواهد کرد.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 1 , ص 606 )
محمد بن علی ماجیلویه از علی بن ابراهیم بن هاشم از پدرش از ریان بن شبیب روایت کرده که گفت:روز اول محرم به نزد امام رضا علیه السّلام مشرّف شدم.فرمود:ای ابن شبیب!آیا روزه ای؟! عرض کردم:خیر!فرمود:امروز روزی است که زکریا دعا کرد:«خدایا به من از نزد خود ذریه ای پاک بخش که تو شنوندۀ دعا هستی»پس خدا دعای او را مستجاب فرمود و فرشتگان را امر کرد،پس«او را در محراب ندا فرمود،در حالی که ایستاده مشغول نماز بود:خدا تو را به یحیی بشارت می دهد.»پس هرکه در این روز روزه بگیرد،سپس خدا را بخواند او را استجابت کند،چنان چه زکریا را استجابت فرمود. سپس حضرت فرمود:ای ابن شبیب!همانا محرم ماهی است که اهل جاهلیت در آن ظلم و کشتار را حرام می دانستند.لکن این امت حرمت آن را نشناخت و حرمت پیامبرش را نگاه نداشت و در این ماه ذریۀ پیامبرش را کشتند و زنانش را اسیر و اموالش را غارت کردند.خداوند هرگز ایشان را نیامرزد.ای ابن شبیب!اگر اهل گریستن هستی،بر حسین بن علی بن ابی طالب گریه کن،همانا او ذبح شد،چون قوچی که او را بکشند و همراه او هیجده 2Lنفر از مردانی کشته شدند که در زمین شبیه نداشتند و همانا آسمان های هفتگانه و زمین ها برای قتل او گریستند.همانا چهار هزار فرشته برای یاری او آمدند،پس به ایشان اذن نداد و ایشان هماره نزد قبر او محزون و خاک آلود هستند تا گاهی که قائم علیه السّلام قیام فرماید و از انصار او باشند و شعار ایشان«یا لثارات الحسین»است.ای ابن شبیب! همانا پدرم از پدرش از جدش روایت فرمود که هنگامی که جدم حسین علیه السّلام کشته شد،آسمان خون بارید و خاک سرخ.ای ابن شبیب!اگر بر حسین گریستی تا جایی که اشک بر گونه ات روان شد، خداوند همۀ گناهان تو را،کوچک و بزرگ،و کم و زیاد می آمرزد.ای ابن شبیب!اگر خوشحال می شوی که خدا را ملاقات کنی در حالی که گناهی بر گردن تو نباشد،حسین را زیارت کن.ای ابن شبیب!اگر خوشحال می شوی که در خانه بهشتی با پیامبر همنشین گردی،قاتلین حسین را لعنت کن.ای ابن شبیب!اگر خشنود می شوی که ثواب شهدای همراه حسین را داشته باشی،هرگاه یاد او کردی بگو:«ای کاش با شما بودم،پس فوز فراوان می بردم».ای ابن شبیب!اگر بودن با ما در درجات بالای بهشت تو را خوشحال می کند،از حزن ما محزون باشد و از خوشی ما خوشحال و بر تو باد ولایت ما، 2Lهمانا اگر مردی سنگی را دوست داشته باشد، خدا او را در روز قیامت با آن سنگ محشور می سازد.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 1 , ص 466 )
ص : 7832
مَنِ اِحْتَالَ فِی وِلاَیَتِهِ أَبَانَ عَنْ حِمَاقَتِهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 440 )
ص : 7833
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ أَنْ یُؤَذِّنَ اَلرَّجُلُ عَلَی غَیْرِ طُهْرٍ وَ یَکُونُ (عَلَی طُهْرٍ) أَفْضَلُ وَ لاَ یُقِیمُ إِلاَّ عَلَی طُهْرٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 26 )
ص : 7834
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قَالَ اَلشَّاهِدُ یَوْمُ اَلْجُمُعَهِ وَ اَلْمَشْهُودُ یَوْمُ عَرَفَهَ وَ اَلْمَوْعُودُ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 299 )
6-أبی الجارود از امام باقر یا امام صادق علیهما السّلام در تفسیر قول خدای عزّ و جلّ«
وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ
»فرمود:«شاهد»روز جمعه و«مشهود»روز عرفه و«موعود»روز قیامت است.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 2 , ص 217 )
ص : 7835
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ (رَحِمَهُ اَللَّهُ)، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: مَا خَلَقَ اَللَّهُ خَلْقاً أَکْثَرَ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ، وَ إِنَّهُ لَیَنْزِلُ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ، فَیَأْتُونَ اَلْبَیْتَ اَلْمَعْمُورَ فَیَطُوفُونَ بِهِ، فَإِذَا هُمْ طَافُوا بِهِ نَزَلُوا فَطَافُوا بِالْکَعْبَهِ ، فَإِذَا طَافُوا بِهَا أَتَوْا قَبْرَ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَسَلَّمُوا عَلَیْهِ، ثُمَّ أَتَوْا قَبْرَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَسَلَّمُوا عَلَیْهِ، ثُمَّ أَتَوْا قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَسَلَّمُوا عَلَیْهِ، ثُمَّ عَرَجُوا، وَ یَنْزِلُ مِثْلُهُمْ أَبَداً إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ . وَ قَالَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): مَنْ زَارَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَارِفاً بِحَقِّهِ، غَیْرَ مُتَجَبِّرٍ، وَ لاَ مُتَکَبِّرٍ، کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ أَجْرَ مِائَهِ أَلْفِ شَهِیدٍ، وَ غَفَرَ اَللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ، وَ بُعِثَ مِنَ اَلْآمِنِینَ، وَ هُوِّنَ عَلَیْهِ اَلْحِسَابُ، وَ اِسْتَقْبَلَتْهُ اَلْمَلاَئِکَهُ، فَإِذَا اِنْصَرَفَ شَیَّعَتْهُ إِلَی مَنْزِلِهِ، فَإِنْ مَرِضَ عَادُوهُ، وَ إِنْ مَاتَ تَبِعُوهُ بِالاِسْتِغْفَارِ إِلَی قَبْرِهِ. قَالَ: وَ مَنْ زَارَ اَلْحُسَیْنَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَارِفاً بِحَقِّهِ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ ثَوَابَ أَلْفِ حِجَّهٍ مَقْبُولَهٍ وَ أَلْفِ عُمْرَهٍ مَقْبُولَهٍ، وَ غَفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 214 )
[372]22-امام صادق علیه السّلام فرمود:خداوند هیچ آفریده ای را بیشتر از فرشتگان نیافرید.هر روز هفتاد هزار ملک فرود می آیند و به(بیت المعمور)می روند و آن را طواف می نمایند.پس هنگامی که به گرد آن طواف نمودند فرود می آیند و گرد کعبه طواف می کنند.پس هنگامی که بر گرد کعبه طواف کردند به نزد قبر پیامبر آمده و بر او سلام می کنند آنگاه به نزد قبر امیر مؤمنان علیه السّلام می آیند و بر او سلام می کنند آنگاه به نزد قبر حسین علیه السّلام می آیند و بر او سلام می کنند.آنگاه به بالا می روند و مانند این گروه همیشه و تا روز قیامت فرود می آیند[و این چنین می کنند]و امام صادق علیه السّلام فرمود:هرکس امیر مؤمنان علیه السّلام را درحالی که به حقش آگاه است و ستمگر و متکبّر نیست زیارت کند خداوند برایش پاداش صد هزار شهید را می نویسد و گناهان پیشین و پسین او را می بخشاید و در جمله ایمان آورندگان برانگیخته شده و حساب بر او آسان گرفته می شود و فرشتگان به استقبال او می روند و هنگامی که باز می گردد فرشتگان تا منزلش او را بدرقه می کنند.هنگامی که بیمار گردد از او عیادت می کنند و آنگاه که بمیرد تا قبرش به دنبالش رفته و برایش از خداوند طلب بخشش می نمایند و فرمود: هرکس حسین علیه السّلام را درحالی که به حقش آگاهی دارد زیارت کند خداوند برایش پاداش هزار حج پذیرفته شده و هزار عمره پذیرفته شده را می نویسد و گناهان پیشین و پسین او را می آمرزد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 467 )
ص : 7836
الشیخ فی أمالیه : قال الحفّار : حدّثنی ابن الجعابی ، قال: حدّثنا أبو عثمان سعید بن عبد اللّه بن عجب الأنباری ، قال: حدّثنا خلف بن درست ، قال: حدّثنا القاسم بن هارون ، قال: سهل بن سفیان ، عن همّام ، عن قتاده ، عن أنس ، قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: لمّا عرج بی إلی السماء دنوت من ربّی عزّ و جلّ [حتی] کان بینی و بینه کقاب قوسین أو أدنی، فقال: یا محمد ، من تحبّه من الخلق؟ قلت: یا ربّ علیّا . قال: التفت یا محمد ، فالتفتّ عن یساری فإذا علیّ بن أبی طالب - علیه السلام -. قلت: قد تقدّم من ذلک فی الرابع من أوّل الکتاب فی حدیث أبی بصیر، عن الصادق - علیه السلام - و حدیث بریده الأسلمی، عن النبی - صلّی اللّه علیه و آله- .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 2 , صفحه 415 )
ص : 7837
قَالَتْ فَاطِمَهُ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهَا): «أَبَوَا هَذِهِ اَلْأُمَّهِ: مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ، یُقِیمَانِ أَوَدَهُمْ ، وَ یُنْقِذَانِهِمْ مِنَ اَلْعَذَابِ اَلدَّائِمِ، إِنْ أَطَاعُوهُمَا، وَ یُبِیحَانِهِمُ اَلنَّعِیمَ اَلدَّائِمَ، إِنْ وَافَقُوهُمَا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 307 )
ص : 7838
16444-12 الکافی ،1/5/385/7 الثلاثه التهذیب ،1/152/273/6 الحسین عن ابن أبی عمیر عن البجلی : قال دخل الحکم بن عتیبه و سلمه بن کهیل علی أبی جعفر علیه السّلام فسألاه عن شاهد و یمین فقال قضی به رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و قضی به علی علیه السّلام عندکم بالکوفه فقالا هذا خلاف القرآن قال و أین وجدتموه خلاف القرآن فقالا إن اللّه عزّ و جلّ یقول وَ أَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْلٍ مِنْکُمْ فقال لهما أبو جعفر علیه السّلام فقوله وَ أَشْهِدُوا ذَوَیْ عَدْلٍ مِنْکُمْ هو أن لا تقبلوا شهاده واحد و یمینا - ثم قال إن علیا علیه السّلام کان قاعدا فی مسجد الکوفه فمر به عبد اللّه بن قفل التمیمی [التیمی] و معه درع طلحه فقال له علی علیه السّلام هذه درع طلحه أخذت غلولا یوم البصره فقال له عبد اللّه بن قفل فاجعل بینی و بینک قاضیک الذی رضیته للمسلمین فجعل بینه و بینه شریحا فقال علی علیه السّلام هذه درع طلحه أخذت غلولا یوم البصره فقال له شریح هات علی ما تقول بینه فأتاه بالحسن علیه السّلام فشهد أنّها درع طلحه أخذت غلولا یوم البصره فقال هذا شاهد و لا أقضی بشهاده شاهد حتّی یکون معه آخر - قال فدعا قنبرا فشهد أنّها درع طلحه أخذت غلولا یوم البصره فقال شریح هذا مملوک و لا أقضی بشهاده مملوک قال فغضب علی صلوات اللّه علیه و قال خذوها فإن هذا قضی بجور ثلاث مرّات قال فتحول شریح عن مجلسه ثمّ قال لا أقضی بین اثنین حتّی تخبرنی من أین قضیت بجور ثلاث مرّات فقال له ویلک أو ویحک إنّی لما أخبرتک أنها درع طلحه أخذت غلولا یوم البصره فقلت هات علی ما تقول بینه - و قد قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله حیث ما وجد غلول أخذ بغیر بینه فقلت رجل لم یسمع الحدیث فهذه واحده ثمّ أتیتک بالحسن فشهد فقلت هذا واحد و لا أقضی بشهاده واحد حتّی یکون معه آخر و قد قضی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله بشهاده واحد و یمین فهذه ثنتان ثمّ أتیتک بقنبر فشهد أنّها درع طلحه أخذت غلولا یوم البصره فقلت هذا مملوک و لا أقضی بشهاده مملوک و ما بأس بشهاده المملوک إذا کان عدلا ثمّ قال ویلک أو ویحک إمام المسلمین یؤتمن من أمورهم علی ما هو أعظم من هذا. 16445-13 الفقیه،3428/109/3 محمّد بن قیس عن أبی جعفر علیه السّلام: أن علیا علیه السّلام کان فی مسجد الکوفه الحدیث و زاد فی آخره ثمّ قال أبو جعفر علیه السّلام فأول من ردّ شهاده المملوک رمع.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 946 )
ص : 7839
إِذَا أَتَیْتَ سُرَّ مَنْ رَأَی بِمَشِیَّهِ اَللَّهِ وَ عَوْنِهِ فَاغْتَسِلْ قَبْلَ أَنْ تَأْتِیَ اَلْمَشْهَدَ عَلَی سَاکِنَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَإِذَا أَتَیْتَهُ فَقِفْ بِإِزَاءِ اَلْقَبْرَیْنِ مِنْ ظَاهِرِ اَلشُّبَّاکِ وَ اِجْعَلْ وَجْهَکَ تِلْقَاءَ اَلْقِبْلَهِ وَ قُلِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمَا یَا وَلِیَّیِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمَا یَا حُجَّتَیِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمَا یَا نُورَیِ اَللَّهِ فِی ظُلُمَاتِ اَلْأَرْضِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمَا یَا أَمِینَیِ اَللَّهِ أَتَیْتُکُمَا زَائِراً لَکُمَا عَارِفاً بِحَقِّکُمَا مُؤْمِناً بِمَا آمَنْتُمَا بِهِ کَافِراً بِمَا کَفَرْتُمَا بِهِ مُحَقِّقاً لِمَا حَقَّقْتُمَا مُبْطِلاً لِمَا أَبْطَلْتُمَا أَسْأَلُ اَللَّهَ رَبِّی وَ رَبَّکُمَا أَنْ یَجْعَلَ حَظِّی مِنْ زِیَارَتِکُمَا مَغْفِرَهَ ذُنُوبِی وَ إِعْطَائِی مُنَایَ وَ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ یَرْزُقَنِی شَفَاعَتَکُمَا وَ لاَ یُفَرِّقَ بَیْنِی وَ بَیْنَکُمَا فِی اَلْجَنَّهِ بِرَحْمَتِهِ ثُمَّ اِرْفَعْ یَدَیْکَ لِلدُّعَاءِ وَ قُلِ اَللَّهُمَّ اُرْزُقْنِی حُبَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَوَفَّنِی عَلَی وَلاَیَتِهِمْ اَللَّهُمَّ اِلْعَنْ ظَالِمِی آلِ مُحَمَّدٍ حَقَّهُمْ وَ اِنْتَقِمْ مِنْهُمُ اَللَّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ وَ اِجْعَلْ فَرَجَنَا مَقْرُوناً بِفَرَجِهِمْ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ ثُمَّ صَلِّ فِی مَکَانِکَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ وَ صَلِّ بَعْدَهَا مَا بَدَا لَکَ وَ اُدْعُ کَثِیراً إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ إِنْ صَلَّیْتَ فِی بَعْضِ اَلْمَسَاجِدِ بِالْقُرْبِ مِنَ اَلْمَوْضِعِ أَجْزَأَکَ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 486 )
ص : 7840
850-4 الکافی ،1/3/320/1 محمد عن ابن عیسی عن أبیه قال: دخلت علی أبی جعفر الثانی علیه السّلام فناظرنی فی أشیاء ثم قال لی یا أبا علی ارتفع الشک ما لأبی غیری.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 375 )
ص : 7841
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا طَرَحَ إِخْوَهُ یُوسُفَ یُوسُفَ فِی اَلْجُبِّ دَخَلَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ فِی اَلْجُبِّ فَقَالَ یَا غُلاَمُ مَنْ طَرَحَکَ فِی هَذَا اَلْجُبِّ قَالَ إِخْوَتِی لِمَنْزِلَتِی مِنْ أَبِی حَسَدُونِی وَ لِذَلِکَ فِی اَلْجُبِّ طَرَحُونِی قَالَ أَ فَتُحِبُّ أَنْ تَخْرُجَ قَالَ ذَاکَ إِلَی إِلَهِ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ قَالَ فَإِنَّ إِلَهَ إِبْرَاهِیمَ یَقُولُ لَکَ قُلِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِأَنَّ لَکَ اَلْحَمْدُ کُلُّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْحَنَّانُ اَلْمَنَّانُ بَدِیعُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ ... ذُو اَلْجَلالِ وَ اَلْإِکْرامِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْ لِی مِنْ أَمْرِی فَرَجاً وَ مَخْرَجاً وَ اُرْزُقْنِی مِنْ حَیْثُ لاَ أَحْتَسِبُ فَدَعَا رَبَّهُ فَجَعَلَ لَهُ مِنَ اَلْجُبِّ فَرَجاً وَ مِنْ کَیْدِ اَلمَرْأَهِ مَخْرَجاً وَ آتَاهُ مُلْکَ مِصْرَ مِنْ حَیْثُ لَمْ یَحْتَسِبْ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 169 )
امام صادق علیه السّلام فرموده اند: هنگامی که برادران یوسف او را به درون چاه افکندند جبرئیل نزد او آمد و پرسید: آیا دوست داری از درون چاه رهایی یابی؟ یوسف گفت: رهایی ام از چاه به دست پدرانم ابراهیم و اسحاق و یعقوب است. جبرئیل گفت: خدای ابراهیم به تو فرمان می دهد که برای نجات از چاه چنین گویی:
خداوند نیز او را از چاه نجات داد و از شر زلیخا در امان داشت و از جایی که گمانش را نمی برد او را به ملک مصر رساند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 295 )
ص : 7842
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلاِحْتِبَاءُ فِی اَلْمَسْجِدِ حِیطَانُ اَلْعَرَبِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 662 )
امام صادق علیه السلام فرمود: در مسجد روی پا نشستن و زانوها را با دو دست حلقه وار در بغل گرفتن دیوار عربها است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 484 )
2-رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود: احتباء در مسجد،دیوار تکیه گاه عرب است(یعنی عرب به جای تکیه بر دیوار ساختمان که شهرنشینان دارند،دستهای خود را به زانوهای خود حلقه کنند و درون جامۀ وسیع خود استراحت نمایند).
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 563 )
2-رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
در مسجد روی دو پا نشستن و زانوها را با دو دست حلقه وار در بغل گرفتن دیوار عربهاست.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 859 )
: ضعیف علی المشهور. و قال فی النهایه فیه إنه نهی عن الاحتباء فی الثوب الواحد الاحتباء هو أن یضم الإنسان رجلیه إلی بطنه بثوب یجمعها به مع ظهره و یشده علیهما و قد یکون الاحتباء بالیدین عوض الثوب و إنما نهی عنه لأنه إذا لم یکن علیه إلا ثوب واحد ربما تحرک أو زال الثوب فتبدو عورته و منه الحدیث الاحتباء حیطان العرب أی لیس فی البراری حیطان فإذا أرادوا أن یستندوا احتبوا لأن الاحتباء یمنعهم من السقوط و یصیر لهم کالجدار یقال احتبی یحتبی احتباء.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 566 )
ص : 7843
فس، [تفسیر القمی ] ، أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: وَ لَنْ یُؤَخِّرَ اَللّهُ نَفْساً إِذا جاءَ أَجَلُها قَالَ إِنَّ عِنْدَ اَللَّهِ کُتُباً مَوْقُوفَهً یُقَدِّمُ مِنْهَا مَا یَشَاءُ وَ یُؤَخِّرُ فَإِذَا کَانَ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیهَا کُلَّ شَیْءٍ یَکُونُ إِلَی مِثْلِهَا فَذَلِکَ قَوْلُهُ: وَ لَنْ یُؤَخِّرَ اَللّهُ نَفْساً إِذا جاءَ أَجَلُها إِذَا أَنْزَلَ وَ کَتَبَهُ کُتَّابُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ هُوَ اَلَّذِی لاَ یُؤَخِّرُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 13 )
ص : 7844
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْفَضْلِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ یَعْنِی اِبْنَ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلَّذِی یَذْرَعُهُ اَلْقَیْءُ وَ هُوَ صَائِمٌ قَالَ یُتِمُّ صَوْمَهُ وَ لاَ یَقْضِی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 87 )
ص : 7845
فُرَاتُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْکُوفِیُّ قَالَ: حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْفَزَارِیُّ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَرْوَانَ ، قَالَ: حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ هِلاَلٍ اَلْأَحْمَسِیُّ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلتَّیْمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنِ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی: یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ قَالَ: اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ قَالَ: عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 308 )
943-عن ابن عباس فی قول اللّه تعالی:(یؤتکم کفلین من رحمه) قال: الحسن و الحسین (و یجعل لکم نورا تمشون به) قال: علیّ بن أبی طالب علیهم السلام. ابن عباس دربارۀ سخن خداوند:«یؤتکم کفلین من رحمته» گفت: حسن و حسین «و یجعل لکم نورا تمشون به» علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام).
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 327 )
محمّد بن مروان از کلبی و او از ابو صالح نقل کرد؛ابن عباس مفسّر قرآن در توضیح و تفسیر آیۀ کریمه گفت:«
یُؤْتِکُمْ کِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ
»یعنی حسن و حسین علیهما السّلام را به شما عنایت کردم. «
وَ یَجْعَلْ لَکُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ
»منظور از نور در این آیه،علی بن ابی طالب علیه السّلام است که در پناه علم او هدایت می شوید .
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 282 )
ص : 7846
13582-20 التهذیب ،1/28/173/5 عنه عن صفوان عن عبد الرحمن بن أعین عن علی بن یقطین قال: سألت أبا الحسن موسی علیه السّلام عن الرجل و المرأه یتمتعان بالعمره إلی الحج ثم یدخلان مکه یوم عرفه کیف یصنعان قال یجعلانها حجه مفرده و حد المتعه إلی یوم الترویه .
( الوافی , جلد 13 , صفحه 977 )
ص : 7847
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ تَدَعْ «بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» وَ إِنْ کَانَ بَعْدَهُ شِعْرٌ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 672 )
حضرت صادق علیه السلام فرمود: «
بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ
». را وامگذار اگر چه پس از آن شعری باشد
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 498 )
1-امام صادق(علیه السّلام)فرمود: بسم اللّه الرحمن الرحیم. را در آغاز سخن وامگذار گر چه دنبالش شعری باشد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 595 )
1-امام صادق علیه السّلام فرمود:
بسم اللّه الرحمن الرحیم را در آغاز سخن وامگذار گرچه پس از شعری باشد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 889 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 580 )
ص : 7848
اِبْنُ حَمَّادٍ عَنْ أَبِیهِ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَرَّکَ لِلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ فَحَمَلَهُمَا وَ خَالَفَ بَیْنَ أَیْدِیهِمَا وَ أَرْجُلِهِمَا وَ قَالَ نِعْمَ اَلْجَمَلُ جَمَلُکُمَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 285 )
ص : 7849
فِقْهُ اَلرِّضَا ، قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لاَ تَقْرَأْ فِی صَلاَهِ اَلْفَرِیضَهِ وَ اَلضُّحَی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ وَ أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ وَ لِإِیلاَفِ وَ لاَ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ فَإِنَّهُ قَدْ نُهِیَ عَنْ قِرَاءَتِهِمَا فِی اَلْفَرَائِضِ لِأَنَّهُ رُوِیَ أَنَّ وَ اَلضُّحَی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ سُورَهٌ وَاحِدَهٌ وَ کَذَلِکَ أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ وَ لِإِیلاَفِ سُورَهٌ وَاحِدَهٌ وَ أَنَّ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ مِنَ اَلرُّقْیَهِ لَیْسَتَا مِنَ اَلْقُرْآنِ أَدْخَلُوهُمَا فِی اَلْقُرْآنِ وَ قِیلَ إِنَّ جَبْرَئِیلَ عَلَّمَهُمَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنْ أَرَدْتَ قِرَاءَهَ بَعْضِ هَذِهِ اَلسُّوَرِ اَلْأَرْبَعِ فَاقْرَأْ وَ اَلضُّحَی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ وَ لَمْ تَفْصِلْ بَیْنَهُمَا وَ کَذَلِکَ أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ وَ لِإِیلاَفِ وَ أَمَّا اَلْمُعَوِّذَتَانِ فَلاَ تَقْرَأْهُمَا فِی اَلْفَرَائِضِ وَ لاَ بَأْسَ فِی اَلنَّوَافِلِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 41 )
ص : 7850
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : مَا مِنْ شَجَرَهِ حَرْمَلٍ إِلاَّ وَ مَعَهَا مَلاَئِکَهٌ یَحْرُسُونَهَا حَتَّی تَصِلَ إِلَی مَنْ وَصَلَتْ وَ قَالَ فِی أَصْلِ اَلْحَرْمَلِ نُشْرَهٌ وَ فِی فَرْعِهِ شِفَاءٌ مِنِ اِثْنَیْنِ وَ سَبْعِینَ دَاءً.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 150 )
ص : 7851
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ [بْنِ] سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْجُبُنِّ فَقَالَ لَقَدْ سَأَلْتَنِی عَنْ طَعَامٍ یُعْجِبُنِی ثُمَّ أَعْطَی اَلْغُلاَمَ دِرْهَماً فَقَالَ یَا غُلاَمُ اِبْتَعْ لَنَا جُبُنّاً وَ دَعَا بِالْغَدَاءِ فَتَغَدَّیْنَا مَعَهُ وَ أُتِیَ بِالْجُبُنِّ فَأَکَلَ وَ أَکَلْنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 304 )
کافی ج 6 ص 339 عبد الله بن سلیمان گفت از حضرت باقر راجع به پنیر پرسیدم فرمود از خوراکی پرسیدی که من دوست دارم یک درهم بغلام داده فرمود برو پنیر بخر پنیر خرید و آورد صبحانه را خدمت ایشان میل کردم.
( بحارالأنوار (جلد 46) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 214 )
ص : 7852
وَ قَالَ اَلْجَوَادُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ عَتَبَ مِنْ غَیْرِ اِرْتِیَابٍ أَعْتَبَ مِنْ غَیْرِ اِسْتِعْتَابٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 181 )
و امام جواد (علیه السّلام)فرمود:هر که گله کند با یقین بپاکدلی دوستش باید عذر بخواهد بی خواهش طرف،
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 115 )
ص : 7853
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی کِتَابِ إِکْمَالِ اَلدِّینِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلنَّیْسَابُورِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیِّ عَنِ اَلسَّیَّارِیِّ عَنْ نَسِیمَ خَادِمِ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَتْ: قَالَ لِی صَاحِبُ اَلزَّمَانِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَدْ دَخَلْتُ عَلَیْهِ بَعْدَ مَوْلِدِهِ بِلَیْلَهٍ فَعَطَسْتُ عِنْدَهُ فَقَالَ لِی یَرْحَمُکِ اَللَّهُ فَفَرِحْتُ بِذَلِکَ فَقَالَ لِی أَ لاَ أُبَشِّرُکِ فِی اَلْعُطَاسِ قُلْتُ بَلَی فَقَالَ هُوَ أَمَانٌ مِنَ اَلْمَوْتِ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ . وَ عَنِ اَلْمُظَفَّرِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آدَمَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلدَّقَّاقِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَلَوِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 89 )
1- نسیم خادم امام حسن عسکری(علیه السّلام)گوید:یک شب بعد از تولّد صاحب الزّمان(علیه السّلام)بر آن حضرت وارد شدم و در حضورش عطسه کردم،فرمود: «یرحمک اللّه». از این سخن خوشحال شدم.سپس فرمود:تو را در بارۀ اثر عطسه بشارت می دهم که عطسه سه روز امان از مرگ است.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 75 )
ص : 7854
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلْعُلَمَاءُ غُرَبَاءُ لِکَثْرَهِ اَلْجُهَّالِ بَیْنَهُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 81 )
72-فرمود دانشمندان غریبند بواسطه زیادی جهال بین آنها.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 74 )
ص : 7855
وَ کَذَا قَوْلُ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْجُمُعَهُ وَاجِبَهٌ عَلَی کُلِّ مَنْ آوَاهُ اَللَّیْلُ .
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 169 )
ص : 7856
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی رَجُلٍ قَذَفَ مُحْصَنَهً مُؤْمِنَهً قَالَ یُقَامُ عَلَیْهِ اَلْحَدُّ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 92 )
ص : 7857
الاختصاص - عن الباقر علیه السلام : «أنا لو کنّا نحدّثکم برأینا و هو انا لکنّا من الهالکین و لکنّا نحدّثکم بأحادیث نکتنزها عن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله کما یکنز هؤلاء ذهبهم و ورقهم» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 141 )
ص : 7858
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی وَ غَیْرُهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: عِدَّهُ اَلْأَمَهِ حَیْضَتَانِ وَ قَالَ إِذَا لَمْ تَکُنْ تَحِیضُ فَنِصْفُ عِدَّهِ اَلْحُرَّهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 170 )
4 - محمّد بن مسلم گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
عدۀ کنیزان با دو نوبت عادت ماهیانه پایان می یابد و اگر عادت نمی شوند، عدۀ آنان یک ماه و نیم خواهد بود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 429 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 282 )
ص : 7859
وَ فِی أَمَالِی اَلْقَطَّانِ وَ کَافِی اَلْکُلَیْنِیِّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ : لَوْ عَلِمَ اَلنَّاسُ مَتَی سُمِّیَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا أَنْکَرُوا وَلاَیَتَهُ قُلْتُ فَمَتَی سُمِّیَ بِذَلِکَ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی حِینَ أَخَذَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّاتِهِمْ 172:7 وَ أَشْهَدَهُمْ عَلی أَنْفُسِهِمْ قَالَ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ وَ مُحَمَّدٌ رَسُولِی وَ عَلِیٌّ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَلِیِّی قالُوا بَلی .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 55 )
ص : 7860
وَ سُئِلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقِیلَ أَیُّ اَلْحَجِّ أَفْضَلُ قَالَ اَلْعَجُّ وَ اَلثَّجُّ قِیلَ مَا اَلْعَجُّ وَ اَلثَّجُّ قَالَ اَلْعَجُّ ضَجِیجُ اَلصِّیَاحِ وَ رَفْعُ اَلصَّوْتِ بِالتَّلْبِیَهِ وَ اَلثَّجُّ اَلنَّحْرُ وَ اَلنِّسَاءُ یَخْفَضْنَ أَصْوَاتَهُنَّ بِالتَّلْبِیَهِ تُسْمِعُ اَلمَرْأَهُ مِثْلَهَا وَ إِنْ أَسْمَعَتْ أَنِینَهَا أَجْزَأَهَا وَ اِجْتَنِبِ اَلرَّفَثَ وَ اَلْفُسُوقَ وَ اَلْجِدَالَ فِی اَلْحَجِّ قَالَ اَلرَّفَثُ غِشْیَانُ اَلنِّسَاءِ وَ اَلْفُسُوقُ اَلسِّبَابُ وَ قِیلَ اَلْمَعَاصِی وَ اَلْجِدَالُ اَلْمِرَاءُ تُمَارِی رَفِیقَکَ حَتَّی تُغْضِبَهُ وَ عَلَیْکَ بِالتَّوَاضُعِ وَ اَلْخُشُوعِ وَ اَلسَّکِینَهِ وَ اَلْخُضُوعِ وَ قَالَ بَعْضُ اَلْعُلَمَاءِ اَلرَّفَثُ اَلتَّعْرِیضُ بِالْجِمَاعِ وَ اَلْقُبْلَهِ وَ اَلْغَمْزَهِ وَ تَفْسِیرُ اَلتَّعْرِیضِ هَاهُنَا بِالْجِمَاعِ أَنْ یَقُولَ اَلرَّجُلُ لاِمْرَأَتِهِ لَوْ کُنَّا حَلاَلاً لاَغْتَسَلْنَا وَ فَعَلْنَا وَ قَالَ إِذَا أَحْلَلْنَا أَصَبْتُکِ وَ نَحْوَ هَذَا وَ قَدْ تُمُثِّلَ فِی تَفْسِیرِ اَلْجِدَالِ بِالسِّبَابِ وَ لاَ تَقْتُلِ اَلصَّیْدَ وَ اِجْتَنِبِ اَلصَّغِیرَ وَ اَلْکَبِیرَ مِنَ اَلصَّیْدِ وَ لاَ تُشِرْ إِلَیْهِ وَ لاَ تَدُلَّ عَلَیْهِ نَعَمْ فِی اَلْحِدَأَهِ وَ لاَ تَأْکُلُ وَ لاَ تَشْتَرِی مِنَ اَلصَّیْدِ أَنْ تَأْکُلَهُ إِذَا أَحْلَلْتَ وَ لاَ تُفْزِعُهُ وَ لاَ تَأْمُرُ بِهِ وَ لاَ بَأْسَ فِی قَتْلِ اَلْحَیَّهِ وَ اَلْعَقْرَبِ وَ اَلْفَأْرَهِ وَ اَلْحِدَأَهِ وَ اَلْغُرَابِ وَ اَلْکَلْبِ اَلْعَقُورِ وَ قَدْ رَخَّصَ صَلََّی اللََّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی قَتْلِهِنَّ فِی اَلْحِلِّ وَ اَلْحَرَمِ وَ مَا سِوَاهُنَّ فَقَدْ رَخَّصَ اَلتَّابِعُونَ فِی قَتْلِهِنَّ اَلزُّنْبُورِ وَ اَلْوَزَغِ وَ اَلْبَقِّ وَ اَلْبَرَاغِیثِ وَ إِنْ عَدَا عَلَیْکَ سَبُعٌ فَاقْتُلْهُ وَ لاَ کَفَّارَهَ عَلَیْکَ وَ إِنْ لَمْ یعدو [یَعْدُ] عَلَیْکَ فَلاَ تَقْتُلْهُ وَ اِجْتَنِبْ مِنَ اَلثِّیَابِ مَا کَانَ مِنْهَا مَصْبُوغاً إِلاَّ أَنْ لاَ یَکُونَ لَهُ رَائِحَهٌ وَ لاَ تَلْبَسْ قَمِیصاً وَ لاَ سَرَاوِیلَ وَ لاَ عِمَامَهً وَ لاَ قَلَنْسُوَهً وَ لاَ اَلْبُرْنُسَ وَ لاَ اَلْخُفَّیْنِ وَ لاَ اَلْقَبَاءَ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ مَقْلُوباً إِنْ لَمْ تَجِدْ غَیْرَهُ وَ إِذَا لَمْ یَجِدْ مَا یَتَّزِرُ یَشُقُّ اَلسَّرَاوِیلَ یَجْعَلُهَا مِثْلَ اَلثِّیَابِ یَتَّزِرُ بِهِ وَ لاَ بَأْسَ بِغَسْلِ ثِیَابِکَ اَلَّتِی أَحْرَمْتَ فِیهَا إِذَا اِتَّسَخَ أَوْ تُبَدِّلَهَا غیره [غَیْرَهَا] أَوْ تَبِیعَهَا إِنِ اِحْتَجْتَ إِلَی ثَمَنِهَا وَ تُبَدِّلَ غَیْرَهَا وَ لاَ بَأْسَ أَنْ تَغْتَسِلَ وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ وَ أَنْ تَصُبَّ اَلْمَاءَ عَلَی رَأْسِکَ وَ غَطِّ وَجْهَکَ وَ لاَ تُغَطِّ رَأْسَکَ وَ إِنِ اِنْصَدَعَ رَأْسُکَ لاَ بَأْسَ أَنْ تُعَصِّبَ عَلَی رَأْسِکَ خِرْقَهً وَ لاَ بَأْسَ لِلْمُحْرِمِ أَنْ یَدْخُلَ اَلْحَمَّامَ وَ أَنْ یَحْتَجِمَ مَا لَمْ یَحْلِقْ مَوْضِعَ اَلْحِجَامَهِ وَ یَتَدَاوَی بِأَیِّ دَوَاءٍ شَاءَ مَا لَمْ یَکُنْ فِیهِ طِیبٌ وَ یَکْتَحِلُ اَلْمُحْرِمُ بِأَیِّ کُحْلٍ شَاءَ مَا لَمْ یَکُنْ فِیهِ طِیبٌ وَ یُکْرَهُ لِلْمَرْأَهِ الثمد [اَلْإِثْمِدُ] وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ فِیهِ طِیبٌ لِأَنَّهُ زِینَهٌ لَهَا وَ لاَ یَمَسُّ اَلطِّیبَ بَعْدَ إِحْرَامِهِ وَ لاَ یَدْهُنُ رَأْسَهُ وَ لِحْیَتَهُ فَإِنْ فَعَلَ فَعَلَیْهِ فِدْیَهٌ وَ إِنْ دَهَنَ جَسَدَهُ بِأَیِّ دُهْنٍ أَرَادَ فَلاَ بَأْسَ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ دُهْناً فِیهِ طِیبٌ وَ إِذَا حَکَکْتَ مِنْ ارفق کَذَا وَ لاَ بَأْسَ بأنهما وَ اَلْخَاتَمِ وَ اَلْمِنْطَقَهِ وَ لاَ بَأْسَ بِأَکْلِ اَلْخَبِیصِ وَ اَلسِّکْبَاجِ وَ مِلْحِ اَلْأَصْفَرِ إِذَا لَمْ یَکُنْ لَهُ رَائِحَهٌ بَیِّنَهٌ وَ لاَ بَأْسَ بِالْمِظَلَّهِ لِلْمُحْرِمِ فِی مَذْهَبِنَا وَ مِنَ اَلْعُلَمَاءِ مَنْ یَکْرَهُ هَذَا- .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 339 )
ص : 7861
اِمْتَاحُوا مِنْ صَفْوِ عَیْنٍ قَدْ رُوِّقَتْ مِنَ اَلْکَدَرِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 153 )
ص : 7862
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ آلَی مِنِ اِمْرَأَتِهِ فَمَضَتْ أَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ قَالَ یُوقَفُ فَإِنْ عَزَمَ اَلطَّلاَقَ بَانَتْ مِنْهُ وَ عَلَیْهَا عِدَّهُ اَلْمُطَلَّقَهِ وَ إِلاَّ کَفَّرَ یَمِینَهُ وَ أَمْسَکَهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 171 )
ص : 7863
فس، ، [تفسیر القمی] ، مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ مُنَخَّلٍ عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : نَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِهَذِهِ اَلْآیَهِ هَکَذَا وَ قَالَ اَلظَّالِمُونَ لآِلِ مُحَمَّدٍ حَقَّهُمْ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلاَّ رَجُلاً مَسْحُوراً اُنْظُرْ کَیْفَ ضَرَبُوا لَکَ اَلْأَمْثَالَ فَضَلُّوا فَلاَ یَسْتَطِیعُونَ سَبِیلاً إِلَی وَلاَیَهِ عَلِیٍّ سَبِیلاً 8:25-9 وَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هُوَ اَلسَّبِیلُ . و حدثنی محمد بن همام عن جعفر بن محمد بن مالک عن محمد بن المثنی عن أبیه عن عثمان بن زید عن جابر : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 20 )
تفسیر قمی: جابر جعفی گفت: حضرت باقر علیه السّلام فرمود: جبرئیل بر پیامبر اکرم این را آیه چنین نازل کرد: و قال الظالمون گفتند: ستمگران حق آل محمّد:«
إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلاّ رَجُلاً مَسْحُوراً. `اُنْظُرْ کَیْفَ ضَرَبُوا لَکَ اَلْأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا یَسْتَطِیعُونَ سَبِیلاً
»شما پیرو مرد دیوانه ای هستید ببین چگونه برای تو مثل میزنند و گمراه شده اند دیگر نمیتوانند براه علی برگردند فرمود: علی است آن راهی که در این آیه اشاره شده.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 17 )
ص : 7864
وَ رُوِیَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کُنَّا جُلُوساً عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَخْبِرُونِی أَیُّ شَیْءٍ خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ فَعَیِینَا بِذَلِکَ کُلُّنَا حَتَّی تَفَرَّقْنَا فَرَجَعْتُ إِلَی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ فَأَخْبَرْتُهَا اَلَّذِی قَالَ لَنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَیْسَ أَحَدٌ مِنَّا عَلِمَهُ وَ لاَ عَرَفَهُ فَقَالَتْ وَ لَکِنِّی أَعْرِفُهُ خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ أَنْ لاَ یَرَیْنَ اَلرِّجَالَ وَ لاَ یَرَاهُنَّ اَلرِّجَالُ فَرَجَعْتُ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ سَأَلْتَنَا أَیُّ شَیْءٍ خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ وَ خَیْرٌ لَهُنَّ أَنْ لاَ یَرَیْنَ اَلرِّجَالَ وَ لاَ یَرَاهُنَّ اَلرِّجَالُ قَالَ مَنْ أَخْبَرَکَ فَلَمْ تَعْلَمْهُ وَ أَنْتَ عِنْدِی قُلْتُ فَاطِمَهُ فَأَعْجَبَ ذَلِکَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ إِنَّ فَاطِمَهَ بَضْعَهٌ مِنِّی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 54 )
از علی علیه السّلام روایت شد که فرمود: ما نزد رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نشسته بودیم که آن حضرت فرمود:به من بگویید که چه چیزی برای زنان بهتر است؟ همۀ ما از جواب بازماندیم و متفرّق شدیم،و من نزد فاطمه آمدم و آنچه را که پیامبر از ما پرسیده بود و ما نتوانسته بودیم جواب دهیم،برای او باز گفتم.فاطمه گفت:ولی من جواب این سؤال را می دانم،بهترین چیز برای زنان آن است که مردان را نبینند و مردان نیز آنان را نبینند. علی علیه السّلام گوید:من به نزد رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بازگشتم و به آن حضرت گفتم:ای رسول خدا!من پاسخ آن سؤال را می دانم و آن این است که بهترین چیز برای زنان آن است که مردان را نبینند و مردان نیز آنها را نبینند. رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:چرا هنگامی که نزد من بودی این جواب را بیان نکردی،بگو بدانم چه کسی آن را به تو تعلیم داده است؟ گفتم:فاطمه علیها السّلام،پس رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم از این امر تعجّب کردند و گفتند:همانا فاطمه پاره ای از تن من است.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 318 )
ص : 7865
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ أَبَانٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا صَلَّیْتَ عَلَی غَیْرِ اَلْقِبْلَهِ فَاسْتَبَانَ لَکَ قَبْلَ أَنْ تُصْبِحَ أَنَّکَ صَلَّیْتَ عَلَی غَیْرِ اَلْقِبْلَهِ فَأَعِدْ صَلاَتَکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 316 )
ص : 7866
لاَ عَمَلَ أَفْضَلُ مِنَ اَلْوَرَعِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 544 )
ص : 7867
نهج، [نهج البلاغه] ، وَ مِنْ کِتَابٍ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی قُثَمَ بْنِ اَلْعَبَّاسِ وَ هُوَ عَامِلُهُ عَلَی مَکَّهَ : أَمَّا بَعْدُ فَأَقِمْ لِلنَّاسِ اَلْحَجَّ وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیّامِ اَللّهِ وَ اِجْلِسْ لَهُمُ اَلْعَصْرَیْنِ فَأَفْتِ اَلْمُسْتَفْتِیَ وَ عَلِّمِ اَلْجَاهِلَ وَ ذَاکِرِ اَلْعَالِمَ وَ لاَ یَکُنْ لَکَ إِلَی اَلنَّاسِ سَفِیرٌ إِلاَّ لِسَانُکَ وَ لاَ حَاجِبٌ إِلاَّ وَجْهُکَ وَ لاَ تَحْجُبَنَّ ذَا حَاجَهٍ عَنْ لِقَائِکَ بِهَا فَإِنَّهَا إِنْ ذِیدَتْ عَنْ أَبْوَابِکَ فِی أَوَّلِ وِرْدِهَا لَمْ تُحْمَدْ فِیمَا بَعْدُ عَلَی قَضَائِهَا وَ اُنْظُرْ إِلَی مَا اِجْتَمَعَ عِنْدَکَ مِنْ مَالِ اَللَّهِ فَاصْرِفْهُ إِلَی مَنْ قِبَلَکَ مِنْ ذِی اَلْعِیَالِ وَ اَلْمَجَاعَهِ مُصِیباً بِهِ مَوَاضِعَ اَلْمَفَاقِرِ وَ اَلْخَلاَّتِ وَ مَا فَضَلَ عَنْ ذَلِکَ فَاحْمِلْهُ إِلَیْنَا لِنَقْسِمَهُ فِیمَنْ قِبَلَنَا وَ مُرْ أَهْلَ مَکَّهَ أَنْ لاَ یَأْخُذُوا مِنْ سَاکِنٍ أَجْراً فَإِنَّ اَللَّهَ سُبْحَانَهُ یَقُولُ سَواءً اَلْعاکِفُ فِیهِ وَ اَلْبادِ فَالْعَاکِفُ اَلْمُقِیمُ بِهِ وَ اَلْبَادِی اَلَّذِی یَحُجُّ إِلَیْهِ مِنْ غَیْرِ أَهْلِهِ وَفَّقَنَا اَللَّهُ وَ إِیَّاکُمْ لِمَحَابِّهِ وَ اَلسَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 497 )
ص : 7868
العیّاشی فی تفسیره: عن محمد بن إسماعیل الرازی، عن رجل سمّاه، عن أبی عبد اللّه - علیه السلام-، قال: دخل رجل علی أبی عبد اللّه - علیه السلام - فقال: السلام علیک یا أمیر المؤمنین فقام علی قدمیه، فقال: مه، هذا اسم لا یصلح إلاّ لأمیر المؤمنین - علیه السلام - سمّاه اللّه به، و لم یسمّ به أحد غیره فرضی به إلاّ کان منکوحا، و إن لم یکن به ابتلی به و هو قول اللّه فی کتابه إِنْ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلاّ إِناثاً وَ إِنْ یَدْعُونَ إِلاّ شَیْطاناً مَرِیداً . قال: قلت: فما ذا یدعی به قائمکم؟ قال: یقال له: السلام علیک یا بقیّه اللّه، السلام علیک یا ابن رسول اللّه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 71 )
ص : 7869
ب، [قرب الإسناد] ، اِبْنُ سَعْدٍ عَنِ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ لِلْقَلْبِ أُذُنَیْنِ رُوحُ اَلْإِیمَانِ یُسَارُّهُ بِالْخَیْرِ وَ اَلشَّیْطَانُ یُسَارُّهُ بِالشَّرِّ فَأَیُّهُمَا ظَهَرَ عَلَی صَاحِبِهِ غَلَبَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 53 )
17-قرب الاسناد 24 امام ششم علیه السّلام) فرمود قلب آدمی دارای دو گوش است روح ایمان در یکی راز گوئی بخیر و خوبی میکند و شیطان هم در بارۀ شرور و بدی ها رازگوئی میکند هر یک از این دو عامل بر دیگری چیره شد او دل را تصاحب میکند.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 55 )
ص : 7870
2109-27 الکافی ،1/25/98/2 عنه عن عثمان عن یونس بن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا ذکر أحدکم نعمه اللّه عز و جل - فلیضع خده علی التراب شکرا لله فإن کان راکبا فلینزل فلیضع خده علی التراب شکرا لله و إن لم یکن یقدر علی النزول للشهره فلیضع خده علی قربوسه فإن لم یقدر فلیضع خده علی کفه ثم لیحمد اللّه علی ما أنعم علیه.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 353 )
ص : 7871
ل، [الخصال] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنِ اَلْکَاظِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَمْسٌ مِنَ اَلسُّنَنِ فِی اَلرَّأْسِ وَ خَمْسٌ فِی اَلْجَسَدِ فَأَمَّا اَلَّتِی فِی اَلرَّأْسِ فَالْمِسْوَاکُ وَ أَخْذُ اَلشَّارِبِ وَ فَرْقُ اَلشَّعْرِ وَ اَلْمَضْمَضَهُ وَ اَلاِسْتِنْشَاقُ وَ أَمَّا اَلَّتِی فِی اَلْجَسَدِ فَالْخِتَانُ وَ حَلْقُ اَلْعَانَهِ وَ نَتْفُ اَلْإِبْطَیْنِ وَ تَقْلِیمُ اَلْأَظْفَارِ وَ اَلاِسْتِنْجَاءُ . ضا، [فقه الرضا علیه السلام ] : أَمَّا اَلسُّنَنُ اَلْحَنِیفِیَّهُ اَلَّتِی قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِنَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِتَّبَعَ مِلَّهَ إِبْراهِیمَ حَنِیفاً فَهِیَ عَشَرَهُ سُنَنٍ خَمْسَهٌ فِی اَلرَّأْسِ وَ خَمْسَهٌ فِی اَلْجَسَدِ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 67 )
1-خصال:تا امام کاظم(علیه السّلام)که فرمود:پنج سنت در سر باشند و پنج در تن اما آنچه در سر باشندمسواک زدن و موی سبیل چیدن و موی سر را دو تا کردن و مضمضه است و استنشاق و اما آنچه در تن باشند:ختنه است و چیدن موی زهار و کندن موی زیر دو بغل و چیدن ناخنها و استنجاء(مضمضه گرداندن آب در دهان و استنشاق کشیدن آب در بینی و استنجاء شستن مقعد با آب مترجم).
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 46 )
ص : 7872
ثَوَابُ اَلْأَعْمَالِ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَدْخَلَ عِرْقاً مِنْ عُرُوقِهِ شَیْئاً مِمَّا یُسْکِرُ کَثِیرُهُ عَذَّبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذَلِکَ اَلْعِرْقَ بِسِتِّینَ وَ ثَلاَثِمِائَهِ نَوْعٍ مِنَ اَلْعَذَابِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 484 )
11-در ثواب الاعمال بسندش تا رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله که هر که در رگ خود چیزی از آنچه بیشش مست کند درآورد خدا عزّ و جلّ آن رگ را به 360 نوع عذاب گرفتار سازد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 251 )
ص : 7873
25687-14 (الکافی-183:8 رقم 207) عنه ، عن البزنطی ، عن حماد بن عثمان ، عن أبی بصیر قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: "إن رجلا کان علی أمیال من المدینه فرأی فی منامه فقیل له: انطلق فصل علی أبی جعفر علیه السّلام فإن الملائکه تغسله فی البقیع فجاء الرجل فوجد أبا جعفر علیه السّلام قد توفی".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 553 )
ص : 7874
القمّی - عن النّبی صلّی اللّه علیه و آله: «سبق العلم، و جفّ القلم، و مضی القضاء و تمّ القدر بتحقیق الکتاب و تصدیق الرّسل و بالسعاده من اللّه لمن اتّقی و بالشقاء لمن کذب و کفر و بالولایه من اللّه للمؤمنین و بالبراءه من اللّه للمشرکین» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 101 )
ص : 7875
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ اَلنَّعِیمِ ، قَالَ إِنَّ اَللَّهَ أَکْرَمُ مِنْ أَنْ یَسْأَلَ اَلْمُؤْمِنَ عَنْ أَکْلِهِ وَ شُرْبِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 298 )
ص : 7876
أَبُو یَحْیَی : إِنَّ اَلْمُؤْمِنِینَ لَمْ یَعْبُدُوا إِلَهَهُمْ عَنْ رُؤْیَهٍ إِنَّمَا یَعْبُدُوهُ عَنْ دَلاَلَهٍ إِنَّهُمْ وَ اَللَّهِ لَمَّا نَظَرُوا إِلَی اِخْتِلاَفِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ دَوَرَانِ اَلْفَلَکِ وَ اِرْتِفَاعِ هَذَا اَلسَّقْفِ اَلْمَرْفُوعِ بِغَیْرِ عَمَدٍ وَ مَجَارِی هَذِهِ اَلْبِحَارِ وَ اَلْأَنْهَارِ عَلِمُوا أَنَّ لِذَلِکَ صَانِعاً وَ مُدَبِّراً لا یَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقالُ ذَرَّهٍ مِنْ أَعْمَالِ خَلْقِهِ فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ فَیَعْبُدُوا اَللَّهَ بِدَلاَئِلِهِ عَلَی نَفْسِهِ عِبَادَهً أَنْضَتِ اَلْأَبْدَانَ وَ أَحَالَتِ اَلْأَلْوَانَ حَتَّی کَأَنَّمَا عَبَدُوهُ عَنْ رُؤْیَهٍ فَهُمْ فِی اَلدُّنْیَا حَیَّهٌ قُلُوبُهُمْ مَیِّتَهٌ جَوَارِحُهُمْ إِلاَّ عِنْدَ اَلذِّکْرِ وَ اَلْمُنَاجَاهِ وَ اَلنُّهُوضِ إِلَی طَاعَتِهِ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 81 )
ابو یحیی می گوید:همانا مؤمنان خدایشان را از روی دید نمی پرستند، بلکه از روی نشانه می پرستند،به خدا قسم آنان وقتی که به رفت و آمد شب و روز و گردش چرخ،و برافراشته بودن آسمان بلند بدون ستون،و جریان این دریاها و رودها می نگرند،می فهمند که اینها سازنده و اداره کننده ای دارد که هیچ ذرّه ای از اعمال و رفتار مخلوقاتش در آسمان ها و زمین بر او پوشیده نیست،پس او را -روی دلایل هستیش-چنان بپرستند،که بدنهایشان فرسوده و رنگها دگرگون گردد،امّا از آن جهت نیست که عبادتشان از روی دید است!مؤمنان در دنیا، دلهاشان زنده،اعضا و جوارحشان مرده است،جز در هنگامی که مشغول ذکر و مناجات و قیام بر طاعت و بندگی او دارند
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 158 )
ص : 7877
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَعَ بَعْضِ أَصْحَابِنَا فِیمَا یَرْوِی اَلنَّاسُ عَنِ اَلنَّبِیِّ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ مَنْ أَشْرَکَ بِاللَّهِ فَقَدْ وَجَبَتْ لَهُ اَلنَّارُ وَ مَنْ لَمْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ وَجَبَتْ لَهُ اَلْجَنَّهُ قَالَ أَمَّا مَنْ أَشْرَکَ بِاللَّهِ فَهَذَا اَلشِّرْکُ اَلْبَیِّنُ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ: مَنْ یُشْرِکْ بِاللّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اَللّهُ عَلَیْهِ اَلْجَنَّهَ وَ أَمَّا قَوْلُهُ مَنْ لَمْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ وَجَبَتْ لَهُ اَلْجَنَّهُ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَاهُنَا اَلنَّظَرُ هُوَ مَنْ لَمْ یَعْصِ اَللَّهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 98 )
ص : 7878
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ اَلْیَمَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: حَقُّ اَلْمُسْلِمِ عَلَی اَلْمُسْلِمِ أَنْ لاَ یَشْبَعَ وَ یَجُوعُ أَخُوهُ وَ لاَ یَرْوَی وَ یَعْطَشُ أَخُوهُ وَ لاَ یَکْتَسِیَ وَ یَعْرَی أَخُوهُ فَمَا أَعْظَمَ حَقَّ اَلْمُسْلِمِ عَلَی أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ وَ قَالَ أَحِبَّ لِأَخِیکَ اَلْمُسْلِمِ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِکَ وَ إِذَا اِحْتَجْتَ فَسَلْهُ وَ إِنْ سَأَلَکَ فَأَعْطِهِ لاَ تَمَلَّهُ خَیْراً وَ لاَ یَمَلَّهُ لَکَ کُنْ لَهُ ظَهْراً فَإِنَّهُ لَکَ ظَهْرٌ إِذَا غَابَ فَاحْفَظْهُ فِی غَیْبَتِهِ وَ إِذَا شَهِدَ فَزُرْهُ وَ أَجِلَّهُ وَ أَکْرِمْهُ فَإِنَّهُ مِنْکَ وَ أَنْتَ مِنْهُ فَإِنْ کَانَ عَلَیْکَ عَاتِباً فَلاَ تُفَارِقْهُ حَتَّی تَسْأَلَ سُمَیْحَتَهُ وَ إِنْ أَصَابَهُ خَیْرٌ فَاحْمَدِ اَللَّهَ وَ إِنِ اُبْتُلِیَ فَاعْضُدْهُ وَ إِنْ تُمُحِّلَ لَهُ فَأَعِنْهُ وَ إِذَا قَالَ اَلرَّجُلُ لِأَخِیهِ أُفٍّ اِنْقَطَعَ مَا بَیْنَهُمَا مِنَ اَلْوَلاَیَهِ وَ إِذَا قَالَ أَنْتَ عَدُوِّی کَفَرَ أَحَدُهُمَا فَإِذَا اِتَّهَمَهُ اِنْمَاثَ اَلْإِیمَانُ فِی قَلْبِهِ کَمَا یَنْمَاثُ اَلْمِلْحُ فِی اَلْمَاءِ وَ قَالَ بَلَغَنِی أَنَّهُ قَالَ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ لَیَزْهَرُ نُورُهُ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ کَمَا تَزْهَرُ نُجُومُ اَلسَّمَاءِ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ قَالَ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ وَلِیُّ اَللَّهِ یُعِینُهُ وَ یَصْنَعُ لَهُ وَ لاَ یَقُولُ عَلَیْهِ إِلاَّ اَلْحَقَّ وَ لاَ یَخَافُ غَیْرَهُ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 170 )
و فرمود: حق مسلمان بر مسلمان اینست که او سیر نباشد و برادرش گرسنه و او سیراب و برادرش تشنه و او پوشیده و برادرش برهنه، پس چه بزرگست حق مسلمان بر برادر مسلمانش و فرمود: برای برادر مسلمانت بخواه آنچه برای خود خواهی و چون محتاج گشتی از او کمک بخواه و اگر او از تو خواست عطایش کن و نسبت بهیچ خیری نباید از او ملول شوی و نه او از تو ملول شود، تو پشتیبان او باش که او پشتیبان تو است. چون غائب شود، در غیبتش او را نگهدار باش و چون حاضر شود از او دیدار کن و تجلیل و احترامش نما که او از توست و تو از اوئی، و چون از تو بدش آید از او دوری مکن تا از او گذشت و کرم خواهی [تا کینه را از دلش بزدائی] و اگر باو خیری رسد، خدا را شکر کن و اگر بلائی باو رسد، بازویش بگیر و اگر برایش نیرنگی سازند، یاریش کن. و چون مردی ببرادرش «اف» بگوید، رشته دوستی میان آنها بریده شود، و چون بگوید تو دشمن منی، یکی از آن دو کافر شوند، و چون متهمش سازد ایمان در دلش آب شود مانند نمک در میان آب. راوی گوید: و بمن رسیده است که آن حضرت فرمود: نور مؤمن برای اهل آسمان مانند ستارگان آسمان برای اهل زمین میدرخشد، و فرموده است: مؤمن دوست خداست، خدا یاریش کند و برایش بسازد و مؤمن جز حق بر خدا نگوید و از غیر او نترسد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 247 )
5-از ابراهیم بن عمر یمانی،از امام صادق(علیه السّلام)که فرمود: حق مسلمان بر مسلمان این است که خود سیر نباشد و برادرش گرسنه باشد،و خود سیراب نباشد و برادرش تشنه باشد، و خود پوشیده نباشد و برادرش لخت باشد،وه چه بزرگ است حق مسلمان بر برادر مسلمان خودش و فرمود: دوست بدار برای برادر مسلمانت آنچه را برای خود دوست می داری و هر گاه نیازمند شدی از او بخواه و اگر از تو خواستار شد به او بده،از هیچ کار خوبی در بارۀ او دل تنگ و خسته مشو،و از هیچ کار خوبی برای تو دل تنگ و خسته نشود(هیچ خیری را از او فرو مگذار و پس مینداز و خیری را برایت فرو نگذارد و پس نیندازد خ ل)پشت او باش که او پشت تو است،چون غایب شود در پشت سر او نگهداری کن،و چون حاضر باشد از او دیدن کن،او را گرامی دار و ارجمند شمار زیرا او از تو است و تو از اوئی و چون از تو گله ای دارد از او جدا مشو تا گذشت او را خواستار شوی،و اگر به او خیری رسد خدا را سپاس گزار و اگر گرفتار شود،زیر بازویش را بگیر و اگر برای او دامی نهادند و سخن چینی کردند،به او کمک کن و اگر مردی به برادرش بگوید اف بر تو،دوستی معنوی میان آنها بریده شود و وقتی به او بگوید:تو دشمن منی،یکی از آنها کافر باشد و اگر او را متّهم سازد و به او افتراء بندد،ایمان در دلش آب شود چنانچه نمک در آب،و گفت:به من رسیده است که فرمود: به راستی مؤمن است که نورش برای اهل آسمانها می درخشد چنانچه ستاره های آسمان برای اهل زمین می درخشد و فرمود:به راستی مؤمن دوست خدا است که خدایش کمک کند و برای او بسازد و مؤمن برای خدا جز حق و درست نگوید و از جز او نترسد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 505 )
5-امام صادق علیه السّلام فرمود:حق مسلمان بر مسلمان این است که خود سیر نباشد و برادرش گرسنه،و خود سیراب نباشد و برادرش تشنه،و خود پوشیده نباشد و برادرش عریان و برهنه،پس چقدر بزرگ است حق مسلمان بر برادر مسلمانش و فرمود:دوست بدار،برای برادر مسلمانت آنچه را برای خود دوست می داری و هرگاه نیازمند شدی از او کمک بخواه و اگر از تو کمک خواست به او کمک کن،از هیچ کار خوبی دربارۀ او دل تنگ و خسته مشو،و او از هیچ کار خوبی برای تو دل تنگ و خسته نشود،در غیاب او پشتیبانش باش که او هم پشتیبان توست و چون حاضر باشد او را دیدار و او را احترام کن زیرا او از تو و تو از اوئی و چون از تو بدش آید از او دوری مکن تا گذشت او را خواستار شوی، و اگر به او خیری رسد خدا را سپاس گزار و اگر گرفتار شود،زیر بازویش را بگیر و اگر برای او دامی نهادند و سخن چینی کردند،به او کمک کن و اگر مردی به برادرش بگوید وای بر تو،دوستی معنوی میان آنها بریده شود و وقتی به او بگوید:تو دشمن منی،یکی از آنها کافر باشد و اگر او را متهم سازد و به او تهمت زند ایمان در دلش آب شود همچون نمک در آب،و گفت:به من رسیده است که فرمود:به راستی مؤمن است که نورش برای اهل آسمان می درخشد چنانچه ستاره های آسمان برای اهل زمین می درخشند و فرمود:به راستی مؤمن دوست خداست که خدایش کمک کند و برای او بسازد و مؤمن برای خدا جز حق و راستی نگوید و از جز او نترسد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 481 )
: حسن کالصحیح. و الضمائر فی یشبع و أخوه و نظائرهما راجعه إلی المسلم فی قوله علی المسلم، و أخوه عباره عن المسلم و إذا احتجت فسله یدل علی عدم مرجوحیه السؤال عن الأخ المؤمن، و یشمل القرض و الهبه و نحوهما و لا تمله خیرا هی من باب علم، و الضمیر المنصوب للأخ، و خیرا تمیز عن النسبه فی لا تمله و لا یمله المستتر فیه للأخ، و البارز للخیر، و یحتمل النفی و النهی، و الأول أوفق بقوله علیه السلام: فإنه لک ظهر ، و لو کان نهیا کان الأنسب و لیکن لک ظهرا، و یؤیده أن فی مجالس الشیخ لا تمله خیرا فإنه لا یملک و کن له عضدا فإنه لک عضد، و قد یقرأ الثانی من باب الأفعال بأن یکون المستتر راجعا إلی الخیر، و البارز إلی الأخ أی لا یورث الخیر إیاه ملالا لأجلک. و قیل: هما من الإملاء بمعنی التأخیر أی لا تؤخره خیرا، و لا یخفی ما فیه و الأول أصوب، قال فی القاموس: مللته و منه بالکسر مللا و مله و ملاله و ملالا سئمته کاستمللته، و أملنی و أمل علی أبرمنی، و الظهر و الظهیر المعین قال الراغب:. الظهر یستعار لمن یتقوی منه
وَ ما لَهُ مِنْهُمْ مِنْ ظَهِیرٍ
أی معین. إذا غاب بالسفر أو الأعم فاحفظه فی ماله و أهله و عرضه فإنه منک و أنت منه أی خلقتما من طینه واحده کما مر أو مبالغه فی الموافقه فی السیره و المذهب و المشرب کما قیل فی قول النبی صلی الله علیه و آله و سلم: علی منی و أنا من علی، و فی النهایه فیه: من غشنا فلیس منا، أی لیس علی سیرتنا و مذهبنا، و التمسک بسنتنا کما یقول الرجل: أنا منک و إلیک، یرید المتابعه و المرافقه، و فی الصحاح عتب علیه أی وجد علیه حتی تسل سخیمته أی تستخرج حقده و غضبه برفق و لطف تدبیر، قال الفیروزآبادی: السل انتزاعک الشیء و إخراجه فی رفق کالاستلال، و قال: السخیمه: الحقد. و فی بعض النسخ : حتی تسأل سمیحته ، أی حتی تطلب منه السماحه و الکرم و العفو، و لم أر مصدره علی وزن فعیله إلا أن یقرأ علی بناء التصغیر، فیکون مصغر السمح أو السماحه، و الظاهر أنه تصحیف للنسخه الأولی، فإنها موافقه لما فی مجالس الصدوق و مجالس الشیخ و کتاب الحسین بن سعید و غیرهما، و فی مجالس الصدوق سخیمته و ما فی نفسه، و فی القاموس: عضده کنصره أعانه و نصره. و إذا تمحل له فأعنه أی إذا کاده إنسان و احتال لضرره فأعنه علی دفعه عنه، أو إذا احتال له رجل فلا تکله إلیه و أعنه أیضا، و قرأ بعضهم یمحل بالیاء علی بناء المجرد المجهول بالمعنی الأول و هو أوفق باللغه، لکن لا تساعده النسخ، و فی القاموس: المحل المکر و الکید، و تمحل له احتال، و حقه تکلفه له، و المحال ککتاب الکید، و روم الأمر بالحیل و التدبیر و المکر و العداوه و المعاداه و الإهلاک، و محل به مثلثه الحاء محلا و محالا کاده بسعایه إلی السلطان، انتهی. و قیل: أی إن احتال لدفع البلاء عن نفسه بحیله نافعه فأعنه فی إمضائه، و لا یخفی بعده، و فی مجالس الصدوق و إن ابتلی فاعضده و تمحل له، و روی علی بن إبراهیم فی تفسیره عن أبیه عن ابن أبی عمیر عن حماد عن أبی عبد الله علیه السلام قال: إن الله فرض التمحل فی القرآن، قلت: و ما التمحل جعلت فداک؟ قال: أن یکون وجهک أعرض عن وجه أخیک فتمحل له و هو قوله:
لا خَیْرَ فِی کَثِیرٍ مِنْ نَجْواهُمْ
الآیه . و فی کتاب المؤمن للحسین بن سعید فیما نقله عنه بعض أصحابنا: و إن ابتلی فأعطه و تحمل عنه و أعنه. انقطع ما بینهما من الولایه أی المحبه التی أمروا بها کفر أحدهما لأنه إن صدق فقد خرج المخاطب عن الإیمان بعداوته لأخیه، و إن کذب فقد خرج القائل عنه بافترائه علی أخیه، و هذا أحد معانی الکفر المقابل للإیمان الکامل کما مر شرحه و سیأتی إن شاء الله. قال فی النهایه: فیه من قال لأخیه یا کافر فقد باء به أحدهما لأنه إما أن یصدق علیه أو یکذب، فإن صدق فهو کافر و إن کذب عاد الکفر إلیه بتکفیره أخاه المسلم، و الکفر صنفان أحدهما الکفر بأصل الإیمان و هو ضده و الآخر الکفر بفرع من فروع الإسلام، فلا یخرج به عن أصل الإیمان، و قیل: الکفر علی أربعه أنحاء: کفر إنکار بأن لا یعرف الله أصلا و لا یعترف به، و کفر جحود ککفر إبلیس یعرف الله بقلبه و لا یقر بلسانه، و کفر عناد و هو أن یعرف بقلبه و یعترف بلسانه و لا یدین به حسدا و بغیا ککفر أبی جهل و أضرابه، و کفر نفاق و هو أن یقر بلسانه و لا یعتقد بقلبه، قال الهروی: سئل الأزهری عمن یقول بخلق القرآن أ تسمیه کافرا؟ فقال: الذی یقوله کفر، فأعید علیه السؤال ثلاثا و یقول مثل ما قال، ثم قال فی الآخر: قد یقول المسلم کفرا، و منه حدیث ابن عباس قیل له:
وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اَللّهُ فَأُولئِکَ هُمُ اَلْکافِرُونَ
قال: هم کفره و لیسوا کمن کفر بالله و الیوم الآخر، و منه الحدیث الآخر: أن الأوس و الخزرج ذکروا ما کان منهم فی الجاهلیه فثار بعضهم إلی بعض بالسیوف، فأنزل الله تعالی:
وَ کَیْفَ تَکْفُرُونَ وَ أَنْتُمْ تُتْلی عَلَیْکُمْ آیاتُ اَللّهِ وَ فِیکُمْ رَسُولُهُ
و لم یکن ذلک علی الکفر بالله و لکن علی تغطیتهم ما کانوا علیه من الألفه و الموده، و منه حدیث ابن مسعود: إذا قال الرجل للرجل أنت لی عدو فقد کفر أحدهما بالإسلام أراد کفر نعمته لأن الله ألف بین قلوبهم فأصبحوا بنعمته إخوانا، فمن لم یعرفها فقد کفرها و منه الحدیث: من ترک قتل الحیات خشیه النار فقد کفر، أی کفر النعمه، و منه الحدیث: فرأیت أکثر أهلها النساء لکفرهن، قیل: أ یکفرن بالله؟ قال: لا و لکن یکفرن الإحسان، و یکفرن العشیر، أی یجحدن إحسان أزواجهن، و الحدیث الآخر: سباب المسلم فسوق و قتاله کفر، و من رغب عن أبیه فقد کفر، و من ترک الرمی فنعمه کفرها، و أحادیث من هذا النوع کثیره، و أصل الکفر تغطیه الشیء تستهلکه. و قال: مثت الشیء أمیثه و أموثه فانماث إذا دفته فی الماء، و منه حدیث علی علیه السلام: اللهم مث قلوبهم کما یماث الملح فی الماء. و قال أی الیمانی أو علی بن إبراهیم و غیره من أصحاب الکتب، و فی القاموس: زهر السراج و القمر و الوجه کمنع زهورا تلألأ و النار أضاءت ولی الله أی محبه أو محبوبه أو ناصر دینه، قال فی المصباح: الولی فعیل بمعنی فاعل من ولیه إذ أقام به، و منه
اَللّهُ وَلِیُّ اَلَّذِینَ آمَنُوا
و یکون الولی بمعنی مفعول فی حق المطیع، فیقال: المؤمن ولی الله، انتهی. قوله: یعینه ، أی الله یعین المؤمن و یصنع له أی یکفی مهماته و لا یقول أی المؤمن علیه أی علی الله إلا الحق أی إلا ما علم أنه حق و لا یخاف غیره و فیه تفکیک بعض الضمائر، أو المعنی یعین المؤمن دین الله و أولیاءه، و یصنع له أی من أعماله خالصه لله، قال فی القاموس: صنع إلیه معروفا کمنع صنعا بالضم، و ما أحسن صنع الله بالضم و صنیع الله عندک.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 37 )
ص : 7879
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ سَمُرَهَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ مَنْ فَسَّرَ اَلْقُرْآنَ بِرَأْیِهِ فَقَدِ اِفْتَرَی عَلَی اَللَّهِ اَلْکَذِبَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 317 )
ص : 7880
اِبْنُ بَابَوَیْهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی (رَحِمَهُ اَللَّهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ، عَنْ أَحْمَدَ اِبْنِ مُحَمَّدِ اَلسَّیَّارِیِّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مِهْرَانَ اَلْکَرْخِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا حَنَانُ بْنُ سَدِیرٍ، عَنْ أَبِیهِ، عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَللَّیْثِیِّ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: کَما بَدَأَکُمْ تَعُودُونَ `فَرِیقاً هَدی وَ فَرِیقاً حَقَّ عَلَیْهِمُ اَلضَّلالَهُ إِنَّهُمُ اِتَّخَذُوا اَلشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ اَللّهِ : «یَعْنِی أَئِمَّهَ اَلْجَوْرِ دُونَ أَئِمَّهِ اَلْحَقِّ وَ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 529 )
ص : 7881
[و فی أصول الکافی : یونس ، عن ابن سنان ، عن إسحاق بن عمّار ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام : - و تلا هذه الآیه ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کانُوا یَکْفُرُونَ بِآیاتِ اَللّهِ وَ یَقْتُلُونَ اَلنَّبِیِّینَ بِغَیْرِ اَلْحَقِّ. ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ قال: و اللّه ما قتلوهم بأیدیهم. و لا ضربوهم بأسیافهم. و لکنّهم سمعوا أحادیثهم، فأذاعوها. فأخذوا علیها. فقتلوا. فصار قتلا و اعتداء و معصیه.]
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 30 )
ص : 7882
16910-12 الفقیه ،3622/167/3 قال العالم علیه السّلام: ضمنت لمن أقصد أن لا یفتقر.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 84 )
ص : 7883
16281-3 التهذیب ،1/24/175/10 محمّد بن أحمد عن أبی جعفر عن أبی الجوزاء عن الحسین بن علوان عن عمرو بن خالد عن زید بن علی عن آبائه علیهم السّلام قال: لا تعقل العاقله إلاّ ما قامت علیه البینه قال و أتاه رجل فاعترف عنده فجعله فی ماله خاصّه و لم یجعل علی العاقله شیئا. 16282-4 الفقیه،5311/141/4 قال أمیر المؤمنین علیه السّلام: لا تعقل العاقله الحدیث.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 857 )
ص : 7884
عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : تَقْرَأُ عَلَیْهِمَا بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ `إِنّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً `لِیَغْفِرَ لَکَ اَللّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ وَ یُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَ یَهْدِیَکَ صِراطاً مُسْتَقِیماً `وَ یَنْصُرَکَ اَللّهُ نَصْراً عَزِیزاً `هُوَ اَلَّذِی أَنْزَلَ اَلسَّکِینَهَ فِی قُلُوبِ اَلْمُؤْمِنِینَ لِیَزْدادُوا إِیماناً مَعَ إِیمانِهِمْ وَ لِلّهِ جُنُودُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ کانَ اَللّهُ عَلِیماً حَکِیماً `لِیُدْخِلَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِناتِ جَنّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهارُ خالِدِینَ فِیها وَ یُکَفِّرَ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ وَ کانَ ذلِکَ عِنْدَ اَللّهِ فَوْزاً عَظِیماً `وَ یُعَذِّبَ اَلْمُنافِقِینَ وَ اَلْمُنافِقاتِ وَ اَلْمُشْرِکِینَ وَ اَلْمُشْرِکاتِ اَلظّانِّینَ بِاللّهِ ظَنَّ اَلسَّوْءِ عَلَیْهِمْ دائِرَهُ اَلسَّوْءِ وَ غَضِبَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصِیراً `وَ لِلّهِ جُنُودُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ کانَ اَللّهُ عَزِیزاً حَکِیماً .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 155 )
ص : 7885
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِنَّ اَلْعِلْمَ خَلِیلُ اَلْمُؤْمِنِ وَ اَلْحِلْمَ وَزِیرُهُ وَ اَلصَّبْرَ أَمِیرُ جُنُودِهِ وَ اَلرِّفْقَ أَخُوهُ وَ اَللِّینَ وَالِدُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 244 )
49-و فرمود دانش دوست مؤمن و حلم وزیر او و صبر فرمانده لشکرش و رفق و مدارا برادرش و نرمی و ملایمت پدر اوست.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 217 )
ص : 7886
شی، [تفسیر العیاشی] ، عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَمَّنْ رَوَاهُ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لِیُنْذِرَ بَأْساً شَدِیداً مِنْ لَدُنْهُ قَالَ اَلْبَأْسُ اَلشَّدِیدُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ لَدُنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَاتَلَ مَعَهُ عَدُوَّهُ فَذَلِکَ قَوْلُهُ: لِیُنْذِرَ بَأْساً شَدِیداً مِنْ لَدُنْهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 21 )
ص : 7887
وَ عَنْهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ قَالَ یَوْماً لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ یُوصِیهِمْ اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ أَحْسِنُوا صُحْبَهَ مَنْ تُصَاحِبُونَهُ وَ جِوَارَ مَنْ تُجَاوِرُونَهُ وَ أَدُّوا اَلْأَمَانَاتِ إِلَی أَهْلِهَا وَ لاَ تُسَمُّوا اَلنَّاسَ خَنَازِیرَ إِنْ کُنْتُمْ شِیعَتَنَا تَقُولُونَ مَا نَقُولُ وَ اِعْمَلُوا بِمَا نَأْمُرُکُمْ بِهِ تَکُونُوا لَنَا شِیعَهً وَ لاَ تَقُولُوا فِینَا مَا لاَ نَقُولُ فِی أَنْفُسِنَا فَلاَ تَکُونُوا لَنَا شِیعَهً إِنَّ أَبِی حَدَّثَنِی أَنَّ اَلرَّجُلَ مِنْ شِیعَتِنَا یَکُونُ فِی اَلْحَیِّ فَتَکُونُ وَدَائِعُهُمْ عِنْدَهُ وَ وَصَایَاهُمْ إِلَیْهِ فَکَذَلِکَ أَنْتُمْ فَکُونُوا.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 61 )
ص : 7888
أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا أَتَاهُ رَجُلٌ نَصْرَانِیٌّ فَقَالَ: إِنِّی أَسْأَلُکَ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ فَقَالَ: سَلْ، فَقَالَ: أَخْبِرْنِی عَنْ کِتَابِ اَللَّهِ اَلَّذِی أُنْزِلَ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَطَقَ بِهِ ثُمَّ وَصَفَهُ بِمَا وَصَفَهُ فَقَالَ: «حم `وَ اَلْکِتابِ اَلْمُبِینِ `إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهٍ مُبارَکَهٍ إِنّا کُنّا مُنْذِرِینَ» مَا تَفْسِیرُهَا فِی اَلْبَاطِنِ؟ فَقَالَ: أَمَّا حم فَهُوَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ هُوَ فِی کِتَابِ هُودٍ اَلَّذِی أُنْزِلَ عَلَیْهِ، وَ هُوَ مَنْقُوصُ اَلْحُرُوفِ وَ أَمَّا اَلْکِتَابُ اَلْمُبِینُ فَهُوَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ أَمَّا اَللَّیْلَهُ فَفَاطِمَهُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهَا وَ أَمَّا قَوْلُهُ: «فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ» یَقُولُ: یَخْرُجُ مِنْهَا خَیْرٌ کَثِیرٌ، فَرَجُلٌ حَکِیمٌ وَ رَجُلٌ حَکِیمٌ وَ رَجُلٌ حَکِیمٌ، فَقَالَ اَلرَّجُلُ: صِفْ لِیَ اَلْأَوَّلَ وَ اَلْآخِرَ مِنْ هَؤُلاَءِ اَلرِّجَالِ فَقَالَ: إِنَّ اَلصِّفَاتِ تَشْتَبِهُ وَ لَکِنَّ اَلثَّالِثَ مِنَ اَلْقَوْمِ أَصِفُ لَکَ مَا یَخْرُجُ مِنْ نَسْلِهِ وَ إِنَّهُ عِنْدَکُمْ لَفِی اَلْکُتُبِ اَلَّتِی نَزَلَتْ عَلَیْکُمْ، إِنْ لَمْ تُغَیِّرُوا وَ تُحَرِّفُوا وَ تُکَفِّرُوا وَ قَدِیماً مَا فَعَلْتُمْ، قَالَ لَهُ اَلنَّصْرَانِیُّ: لاَ أَسْتُرُ عَنْکَ مَا عَلِمْتُ وَ لاَ أَکْذِبُکَ وَ أَنْتَ تَعْلَمُ مَا أَقُولُ فِی صِدْقِ مَا أَقُولُ وَ کَذِبِهِ، وَ اَللَّهِ لَقَدْ أَعْطَاکَ اَللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ قَسَّمَ عَلَیْکَ مِنْ نِعَمِهِ مَا لاَ یَخْطُرُهُ اَلْخَاطِرُونَ وَ لاَ یَسْتُرُهُ اَلسَّاتِرُونَ، وَ لاَ یَکْذِبُ فِیهِ مَنْ کَذَبَ، فَقَوْلِی لَکَ فِی ذَلِکَ اَلْحُقُّ کُلُّ مَا ذَکَرْتَ فَهُوَ کَمَا ذَکَرْتَ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 623 )
ص : 7889
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَشْرَبَ اَلْمَاءَ بِاللَّیْلِ فَحَرِّکِ اَلْإِنَاءَ وَ قُلْ یَا مَاءُ مَاءُ زَمْزَمَ وَ مَاءُ اَلْفُرَاتِ یُقْرِءَانِکَ اَلسَّلاَمَ . أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ مُرْسَلاً: مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 251 )
ص : 7890
اِعْلَمْ یَرْحَمُکَ اَللَّهُ أَنَّ اَللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ جَعَلَ « فِی اَلْقِصاصِ » حَیَاهً طَوْلاً مِنْهُ وَ رَحْمَهً لِئَلاَّ یَتَعَدَّی اَلنَّاسُ حُدُودَ اَللَّهِ فَجَعَلَ فِی اَلنُّطْفَهِ إِذَا ضَرَبَ اَلرَّجُلُ اَلْمَرْأَهَ فَأَلْقَتْهَا عِشْرِینَ دِینَاراً فَإِنْ أَلْقَتْ مَعَ اَلنُّطْفَهِ قَطْرَهَ دَمٍ جَعَلَ لِتِلْکَ اَلْقَطْرَهِ دِینَارَانِ ثُمَّ لِکُلِّ قَطْرَهٍ دِینَارَانِ إِلَی تَمَامِ أَرْبَعِینَ دِینَاراً وَ هِیَ اَلْعَلَقَهُ فَإِنْ أَلْقَتْ عَلَقَهً وَ هِیَ قِطْعَهُ دَمٍ مُجْتَمِعَهٌ مُشْتَبِکَهٌ فَعَلَیْهِ أَرْبَعُونَ دِینَاراً ثُمَّ فِی اَلْمُضْغَهِ سِتُّونَ دِینَاراً ثُمَّ فِی اَلْعَظْمِ اَلْمُکْتَسِی لَحْماً ثَمَانُونَ دِینَاراً ثُمَّ لِلصُّورَهِ وَ هِیَ اَلْجَنِینُ مِائَهُ دِینَارٍ فَإِذَا وُلِدَ اَلْمَوْلُودُ وَ اِسْتَهَلَّ وَ اِسْتِهْلاَلُهُ بُکَاؤُهُ فَدِیَتُهُ إِذَا قُتِلَ مُتَعَمِّداً أَلْفُ دِینَارٍ أَوْ عَشَرَهُ آلاَفِ دِرْهَمٍ وَ اَلْأُنْثَی خَمْسَهُ آلاَفِ دِرْهَمٍ إِذْ کَانَ لاَ فَرْقَ بَیْنَ دِیَهِ اَلْمَوْلُودِ وَ اَلرَّجُلِ وَ إِذَا قَتَلَ اَلرَّجُلُ اَلْمَرْأَهَ وَ هِیَ حَامِلٌ مُتِمٌّ وَ لَمْ تُسْقِطْ وَلَدَهَا وَ لَمْ یُعْلَمْ ذَکَرٌ هُوَ أَوْ أُنْثَی فَدِیَتُهُ نِصْفَانِ نِصْفُ دِیَهِ اَلذَّکَرِ وَ نِصْفُ دِیَهِ اَلْأُنْثَی وَ قَدْ جُعِلَ لِلْجَسَدِ کُلِّهِ سِتُّ فَرَائِضَ اَلنَّفْسُ وَ اَلْبَصَرُ وَ اَلسَّمْعُ وَ اَلْکَلاَمُ وَ نَقْصُ اَلصَّوْتِ مِنَ اَلْأئنِ وَ اَلْبَحَحِ وَ اَلشَّلَلُ مِنَ اَلْیَدَیْنِ وَ اَلرِّجْلَیْنِ وَ جُعِلَ مَعَ کُلِّ وَاحِدَهٍ مِنْ هَذِهِ قَسَامَهً عَلَی نَحْوِ مَا قُسِّمَتِ اَلدِّیَهُ فَجُعِلَ لِلنَّفْسِ عَلَی اَلْعَمْدِ مِنَ اَلْقَسَامَهِ خَمْسُونَ رَجُلاً وَ عَلَی اَلْخَطَإِ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ رَجُلاً عَلَی مَا یَبْلُغُ دِیَهً کَامِلَهً وَ مِنَ اَلْجُرُوحِ سِتَّهُ نَفَرٍ فِیمَا بَلَغَتْ دِیَتُهُ أَلْفَ دِینَارٍ فَمَا کَانَ دُونَ ذَلِکَ فَبِحِسَابِهِ مِنَ اَلسِّتَّهِ نَفَرٍ وَ اَلْبَیِّنَهُ فِی جَمِیعِ اَلْحُقُوقِ عَلَی اَلْمُدَّعِی فَقَطْ وَ اَلْیَمِینُ عَلَی مَنْ أَنْکَرَ إِلاَّ فِی اَلدَّمِ فَإِنَّ اَلْبَیِّنَهَ أَوْلَی عَلَی اَلْمُدَّعِی وَ هِیَ شَاهِدَا عَدْلٍ مِنْ غَیْرِ أَهْلِهِ إِنِ اِدَّعَی عَلَیْهِ قَتْلَهُ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ شَاهِدَیْنِ عَدْلَیْنِ فَقَسَامَهً وَ هِیَ خَمْسُونَ رَجُلاً مِنْ خِیَارِهِمْ یَشْهَدُونَ بِالْقَتْلِ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ ذَلِکَ طُولِبَ اَلْمُدَّعَی عَلَیْهِ بِالْبَیِّنَهِ أَوْ بِالْقَسَامَهِ أَنَّهُ لَمْ یَقْتُلْهُ فَإِنْ لَمْ یَجِدْ حَلَفَ اَلْمُتَّهَمُ خَمْسِینَ یَمِیناً أَنَّهُ مَا قَتَلَهُ وَ لاَ عَلِمَ لَهُ قَاتِلاً فَإِنْ حَلَفَ فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ ثُمَّ یُؤَدِّی اَلدِّیَهَ أَهْلُ اَلْحَجَرِ وَ اَلْقَبِیلَهِ فَإِنْ أَبَی أَنْ یَحْلِفَ أُلْزِمَ اَلدَّمَ فَإِنْ قُتِلَ فِی عَسْکَرٍ أَوْ سُوقٍ فَدِیَتُهُ مِنْ بَیْتِ مَالِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ کُلُّ مَنْ ضَرَبَ مُتَعَمِّداً فَتَلِفَ اَلْمَضْرُوبُ بِذَلِکَ اَلضَّرْبِ فَهُوَ عَمْدٌ وَ اَلْخَطَأُ أَنْ یَرْمِیَ رَجُلاً فَیُصِیبَ غَیْرَهُ أَوْ یَرْمِیَ بَهِیمَهً أَوْ حَیَوَاناً فَیُصِیبَ رَجُلاً وَ اَلدِّیَهُ فِی اَلنَّفْسِ أَلْفُ دِینَارٍ أَوْ عَشَرَهُ آلاَفِ دِرْهَمٍ أَوْ مِائَهٌ مِنَ اَلْإِبِلِ عَلَی حَسَبِ أَهْلِ اَلدِّیَهِ إِنْ کَانُوا مِنْ أَهْلِ اَلْعَیْنِ أَلْفُ دِینَارٍ وَ إِنْ کَانُوا مِنْ أَهْلِ اَلْوَرِقِ فَعَشَرَهُ آلاَفِ دِرْهَمٍ وَ إِنْ کَانُوا مِنْ أَهْلِ اَلْإِبِلِ فَمِائَهٌ مِنَ اَلْإِبِلِ وَ کُلُّ مَا فِی اَلْإِنْسَانِ مِنْهُ وَاحِدٌ فَفِیهِ دِیَهٌ کَامِلَهٌ وَ کُلُّ مَا فِی اَلْإِنْسَانِ مِنْهُ اِثْنَانِ فَفِیهِمَا اَلدِّیَهُ تَامَّهً وَ فِی إِحْدَاهُمَا اَلنِّصْفُ وَ جُعِلَ دِیَهُ اَلْجِرَاحِ فِی اَلْأَعْضَاءِ عَلَی حَسَبِ ذَلِکَ فَدِیَهُ کُلِّ عَظْمٍ یُکْسَرُ تُعْلَمُ مَا فِی دِیَهِ اَلْقِسْمِ فَدِیَهُ کَسْرِهِ خُمُسُ دِیَتِهِ وَ دِیَهُ مُوضِحَتِهِ رُبُعُ دِیَهِ کَسْرِهِ .
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 311 )
ص : 7891
حَدَّثَنَا أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ - فَقَالَ اَلْبَاءُ بَهَاءُ اَللَّهِ وَ اَلسِّینُ سَنَاءُ اَللَّهِ وَ اَلْمِیمُ مَجْدُ اَللَّهِ وَ رَوَی بَعْضُهُمْ مُلْکُ اَللَّهِ وَ اَللَّهُ إِلَهُ کُلِّ شَیْءٍ اَلرَّحْمَنُ بِجَمِیعِ خَلْقِهِ وَ اَلرَّحِیمُ بِالْمُؤْمِنِینَ خَاصَّهً .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 230 )
پدرم«ره»گفت که حدیث کرد ما را سعد بن عبد اللّه از احمد بن محمد از قاسم بن یحیی از جدش حسن بن راشد از عبد اللّه بن سنان که گفت حضرت صادق(علیه السّلام)را سؤال کردم از معنی«
بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ
»فرمود که باء آن بهاء و روشنی است و حسن خدا است و سین سناء و رفعت و شرف خدا و میم و مجد و کرم و کثرت عطای خدا و بعضی از ایشان روایت کرده است که میم ملک و مالکیت یا پادشاهی خدا است و اللّه اله و معبود هر چیزیست و رحمان بخشاینده است بهمۀ آفریدگان خویش یعنی در دنیا و رحیم و مهربان است بمؤمنان بخصوص یعنی در آخرت.
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 256 )
2-عبد اللّه بن سنان می گوید:از امام صادق علیه السّلام دربارۀ(به نام خداوند بخشندۀ مهربان)پرسیدم: آن حضرت فرمودند:(باء)یعنی ارزش الهی،سین یعنی برتری خداوند،(میم)یعنی بزرگی پروردگار[بعضی روایت کرده اند:(میم)یعنی پادشاهی خداوند]و(اللّه)پروردگار هرچیزی است. (الرّحمن)یعنی او نسبت به تمام مخلوقات خود مهربان است و(رحیم)یعنی فقط نسبت به انسان های مؤمن مهربان است.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 349 )
2-عبد اللّه بن سنان گوید:از امام صادق علیه السّلام معنای«بسم اللّه الرحمن الرحیم»را پرسیدم.فرمود: «باء آن،روشنی و حسن خدا،و سین آن،سنا و رفعت و شرف خدا و میم آن،مجد خدا است.»
برخی روایت کرده اند:«میم،ملک خدا است و اللّه(خدا)معبود هرچیزی است و رحمان بخشایندگی او به همۀ آفریدگان خویش است و رحیم مهرورزی او که مخصوص به مؤمنان است.»
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 313 )
الشرح: قوله:«و روی»من کلام بعض الرواه و یحتمل أن یکون من کلام الشیخ -رحمه اللّه-لکن قوله:«و اللّه إله کل شیء»من تتمّه الخبر.و قد عرفت فی المجلّد الثانی فی باب تفسیر سوره التوحید بعض أسرار هذه الحروف المفرده و نقول هاهنا: کما أنّ الموجودات البسیطه انّما هو یستکمل بالمرکبات و یتکامل بها و یظهر منها آثارها،و کأنّها موادّ لتلک الصور و إجمالات لتفاصیل هذا الأثر ،و من البیّن فی مظانّه أنّ الماده هی جمیع الصور بالقوه و أنّها الحامله لتلک الکمالات الحقیقیه کذلک الحروف المفرده التی هی فی أوائل الکلمات هی کالماده لصور الکلمات المحتمله المصدره بتلک الحروف،و هذا الحرف کالماده المشتمله علیها بالقوه کما یومی إلیه فی هذا الخبر من بیان إشاره المیم تاره الی«مجد اللّه»و تاره الی«ملک اللّه»و بعباره أخری کما أنّ ما عند اللّه تعالی من الموجودات التی عندنا هی الحقائق المتأصله البسیطه الباقیه ببقاء اللّه کذلک ما عنده سبحانه من الکلمات التامات هی الحروف البسیطه المفرده.و کما أنّ تلک الحقائق التی عند اللّه مشتمله علی الموجودات التی عندنا کذلک تلک الحروف العالیه مشتمله علی هذه الکلمات التامه.و انّما قلنا لتلک المرکبات أنّها«الکلمات التامات»لاشتمال کل حرف منها علی ما یستکمل به من کونه تعبیرا لصفه کمالیه،و إشاره الی مرتبه عقلیه.و انّما یکون ذلک فی کلام الخالق أو کلام من یکون فوق المخلوق،لأنّ الأول هو المنطبق علی عالم الوجود و درجاته و الثانی یراعی فی تکلّمه ذلک التطبیق؛فتعرّف! توضیح ذلک ما نذکره فی ترتب هذه الإشارات الحروفیه:فانّ الإمام علیه السلام أفاد المراد من ترکیب
«بِسْمِ اَللّهِ»
فقال:«الباء بهاء اللّه»و لا ریب أنّ البهاء و الکمال الذاتی للعالم العقلی.ثم قال:«و السین سناء اللّه»و من البیّن أنّ السناء هو اللمعان و الشروق الحاصل من الضوء،فیلیق بالعالم النفسی،کما قاله أصحاب الإشارات أنّ السین تمام ما ینتهی إلیه الظهور فی أسماع القلوب.ثمّ قال:«و المیم مجد اللّه»أو«ملک اللّه»علی روایه،و من الواضح أنّ عالم الطبیعه هو عالم الملک و لمّا کان ظهور عظمه اللّه سبحانه فی هذا العالم أکثر صحّ أن یکون عالم مجد اللّه أیضا،و یؤیّد ذلک ما قاله أصحاب الإشارات أنّ المیم تمام ما ینتهی إلیه الظهور فی الأعیان،و لما کان ظهور الکمالات الربوبیه و الأسماء الإلهیه انّما تتحقق بمظهریه هذه العوالم الثلاثه صحّ أن یضاف الکل الی اللّه بهذه النسبه،فالمعنی:هذه العوالم الثلاثه هی مظاهر الألوهیه العظمی و مجالی أنوار الربوبیه الکبری،و لذلک عقّب ذلک بقوله:«و اللّه إله کل شیء»أی یعبده الکل و یخضع إلیه حیث لم تخل ذرّه من فیضه و مظهریه نوره و حظّه من العوالم الثلاثه،فالألوهیه انّما یمکن تحدیده بمعرفه کل شیء و ذلک ممّا یقرب من المستحیل،فحدّ الألوهیه لا یمکن.و لمّا کانت الألوهیه انّما هی للمرتبه عقّبه بذکر«الرحمن»الذی هو للتحقق و الوجود،فهو یساوق الألوهیه بحسب العموم و الانبساط.ثمّ خصّ بالذکر ما یستکمل به أهل الإیمان من توفیقهم للسلوک الی اللّه بقدم العلم و العمل و الطیران بهذین الجناحین الی الملأ الأعلی،فأشیر بهذه الکلمه الشریفه أعنی البسمله الی سلسله البدء و الرجوع.
( شرح توحید الصدوق / قاضی سعید قمی ؛ ج 3 , ص 290 )
ص : 7892
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ بَحْرٍ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: فَکُبْکِبُوا فِیها هُمْ وَ اَلْغاوُونَ فَقَالَ یَا أَبَا بَصِیرٍ هُمْ قَوْمٌ وَصَفُوا عَدْلاً وَ عَمِلُوا بِخِلاَفِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 35 )
ص : 7893
عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَوْحَی اَللَّهُ إِلَی اَلْمَسِیحِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُلْ لِبَنِی إِسْرَائِیلَ لاَ یَدْخُلُوا بَیْتاً مِنْ بُیُوتِی إِلاَّ بِأَبْصَارٍ خَاشِعَهٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَهٍ وَ أَیْدٍ نَقِیَّهٍ وَ أَخْبِرْهُمْ أَنِّی لاَ أَسْتَجِیبُ لِأَحَدٍ مِنْهُمْ دَعْوَهً وَ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِی لَدَیْهِمْ مَظْلِمَهٌ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 55 )
از امیر المؤمنین(علیه السّلام)نقل کرده اند که فرمود:«خداوند به حضرت مسیح(علیه السّلام)وحی کرد،به بنی اسرائیل بگو:به هیچ خانه از خانه های من نباید وارد شوند،مگر با چشمان فروتن و دلهای پاک و دستهای پاکیزه،و به آنها خبر کن که من دعای کسی را که مظلمه ای از مردم در گردنش باشد،هرگز مستجاب نمی کنم.»
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 120 )
ص : 7894
لاَ یَرْأَسُ مَنْ خَلاَ عَنِ اَلْأَدَبِ وَ صَبَا إِلَی اَللَّعِبِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 790 )
ص : 7895
و فیهما، و فی الکافیّ عنه [قال] : إذا بلغ [الغلام] أشدّه ثلاث عشره سنه و دخل فی الأربع عشره، وجب علیه ما وجب علی المحتلمین احتلم أو لم یحتلم. و کتبت علیه السّیئات، و کتبت له الحسنات، و جاز له کلّ شیء إلاّ أن یکون ضعیفا أو سفیها. و فی کتاب الخصال : عن عبد اللّه بن سنان، عنه - علیه السّلام - مثله:
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 480 )
ص : 7896
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلنَّاسِخِ وَ اَلْمَنْسُوخِ وَ اَلْمُحْکَمِ وَ اَلْمُتَشَابِهِ قَالَ اَلنَّاسِخُ اَلثَّابِتُ اَلْمَعْمُولُ بِهِ وَ اَلْمَنْسُوخُ مَا کَانَ یُعْمَلُ بِهِ ثُمَّ جَاءَ مَا نَسَخَهُ وَ اَلْمُتَشَابِهُ مَا اِشْتَبَهَ عَلَی جَاهِلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 383 )
ص : 7897
عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو نَصْرٍ أَحْمَدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عُبَیْدٍ اَلنَّیْسَابُورِیُّ اَلْمَرْوَانِیُّ ، وَ مَا لَقِیتُ أَنْصَبَ مِنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْرَانَ اَلسَّرَّاجُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَرَفَهَ اَلْعَبْدِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا وَکِیعُ بْنُ اَلْجَرَّاحِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْرَائِیلَ ، عَنْ أَبِی صَالِحٍ ، عَنْ أَبِی ذَرٍّ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ: خُلِقْتُ أَنَا وَ عَلِیٌّ مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ، نُسَبِّحُ اَللَّهَ تَعَالَی عِنْدَ اَلْعَرْشِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَ بِأَلْفَیْ عَامٍ، فَلَمَّا أَنْ خَلَقَ اَللَّهُ آدَمَ جَعَلَ ذَلِکَ اَلنُّورَ فِی صُلْبِهِ، وَ لَقَدْ سَکَنَ اَلْجَنَّهَ وَ نَحْنُ فِی صُلْبِهِ. وَ لَقَدْ هَمَّ بِالْخَطِیئَهِ وَ نَحْنُ فِی صُلْبِهِ، وَ لَقَدْ رَکِبَ نُوحٌ اَلسَّفِینَهَ وَ نَحْنُ فِی صُلْبِهِ، وَ لَقَدْ قُذِفَ إِبْرَاهِیمُ فِی اَلنَّارِ وَ نَحْنُ فِی صُلْبِهِ، فَلَمْ یَزَلْ یَنْقُلُنَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَصْلاَبٍ طَاهِرَهٍ، إِلَی أَرْحَامٍ طَاهِرَهٍ، حَتَّی اِنْتَهَی بِنَا إِلَی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ ، فَقَسَمَنَا نِصْفَیْنِ: فَجَعَلَنِی فِی صُلْبِ عَبْدِ اَللَّهِ ، وَ جَعَلَ عَلِیّاً فِی صُلْبِ أَبِی طَالِبٍ ، وَ جَعَلَ فِیَّ اَلنُّبُوَّهَ وَ اَلْبَرَکَهَ، وَ جَعَلَ فِی عَلِیٍّ اَلْفَصَاحَهَ وَ اَلْفُرُوسِیَّهَ، وَ شَقَّ لَنَا اِسْمَیْنِ مِنْ أَسْمَائِهِ: فَذُو اَلْعَرْشِ مَحْمُودٌ، وَ أَنَا مُحَمَّدٌ ، وَ اَللَّهُ اَلْأَعْلَی، وَ هَذَا عَلِیٌّ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 191 )
ص : 7898
کا، [الکافی] ، أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ اَلثَّانِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ أَرَدْتُ أَنْ أَطُوفَ عَنْکَ وَ عَنْ أَبِیکَ فَقِیلَ لِی إِنَّ اَلْأَوْصِیَاءَ لاَ یُطَافُ عَنْهُمْ فَقَالَ لِی بَلْ طُفْ مَا أَمْکَنَکَ فَإِنَّ ذَلِکَ جَائِزٌ ثُمَّ قُلْتُ لَهُ بَعْدَ ذَلِکَ بِثَلاَثِ سِنِینَ إِنِّی کُنْتُ اِسْتَأْذَنْتُکَ فِی اَلطَّوَافِ عَنْکَ وَ عَنْ أَبِیکَ فَأَذِنْتَ لِی فِی ذَلِکَ فَطُفْتُ عَنْکُمَا مَا شَاءَ اَللَّهُ ثُمَّ وَقَعَ فِی قَلْبِی شَیْءٌ فَعَمِلْتُ بِهِ قَالَ وَ مَا هُوَ قُلْتُ طُفْتُ یَوْماً عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ ثُمَّ اَلْیَوْمَ اَلثَّانِیَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ طُفْتُ اَلْیَوْمَ اَلثَّالِثَ عَنِ اَلْحَسَنِ وَ اَلرَّابِعَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ وَ اَلْخَامِسَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ وَ اَلسَّادِسَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ اَلْیَوْمَ اَلسَّابِعَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ اَلْیَوْمَ اَلثَّامِنَ عَنْ أَبِیکَ مُوسَی وَ اَلْیَوْمَ اَلتَّاسِعَ عَنْ أَبِیکَ عَلِیٍّ وَ اَلْیَوْمَ اَلْعَاشِرَ عَنْکَ یَا سَیِّدِی وَ هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ أَدِینُ اَللَّهَ بِوَلاَیَتِهِمْ فَقَالَ إِذاً وَ اَللَّهِ تَدِینَ اَللَّهَ بِالدِّینِ اَلَّذِی لاَ یَقْبَلُ مِنَ اَلْعِبَادِ غَیْرَهُ قُلْتُ وَ رُبَّمَا طُفْتُ عَنْ أُمِّکَ فَاطِمَهَ وَ رُبَّمَا لَمْ أَطُفْ فَقَالَ اِسْتَکْثِرْ مِنْ هَذَا فَإِنَّهُ أَفْضَلُ مَا أَنْتَ عَامِلُهُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 101 )
کافی-علی بن مهزیار از موسی بن قاسم نقل کرد که گفت:به حضرت ابو جعفر ثانی عرضکردم:من تصمیم داشتم از طرف شما و پدرت طواف کنم گفتند:از طرف امامان نباید طواف کنی.فرمود:هر چه برایت مقدور بود طواف کن این کار جایز است. پس از سه سال عرضکردم:من در مورد طواف از طرف شما و پدرتان اجازه خواستم شما هم اجازه فرمودید هر چه توانستم طواف کردم به نیابت شما بعد در قلبم چیزی خطور کرد بآن عمل کردم. فرمود:چه خطور کرد؟گفتم:یک روز از جانب پیامبر طواف کردم سه مرتبه فرمود:صلّی اللّه علیه و اله و سلّم روز دوم از جانب امیر المؤمنین روز سوم از طرف امام حسن روز چهارم از طرف امام حسین و روز پنجم از طرف علی بن الحسین و ششم از طرف حضرت باقر روز هفتم از طرف جعفر بن محمّد و روز هشتم از طرف پدربزرگت حضرت موسی بن جعفر و روز نهم از طرف پدرت حضرت رضا و روز دهم از طرف شما اینها پیشوایانی هستند که معتقد بولایت آنهایم فرمود:در این صورت اعتقادی داری که خداوند جز چنین اعتقادی را از بندگان خود نمی پذیرد. عرض کردم:گاهی از طرف مادرت فاطمه زهرا علیها السّلام طواف میکنم و گاهی نمی کنم.فرمود:هر چه میتوانی بیشتر طواف نما از جانب آن جناب که این کار بهترین عملی است که انجام میدهی ان شاء اللّه.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 88 )
ص : 7899
مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلنُّعْمَانِیُّ - اَلْمَعْرُوفُ بِابْنِ زَیْنَبَ - قَالَ: [أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ، عَنْ هَؤُلاَءِ اَلرِّجَالِ اَلْأَرْبَعَهِ، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ وَ] أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ أَبُو جَعْفَرٍ، قَالَ: حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ، عَنْ أَبِیهِ، وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، وَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ اِبْنُ مُحَمَّدٍ وَ غَیْرُهُ، عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ، جَمِیعاً، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ، وَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْوَاحِدِ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمَوْصِلِیُّ، عَنْ أَبِی عَلِیٍّ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَاشِرٍ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ هِلاَلٍ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ أَبِی اَلْمِقْدَامِ، عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ اَلْجُعْفِیِّ، قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرُ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ): «یَا جَابِرُ، اِلْزَمِ اَلْأَرْضَ، وَ لاَ تُحَرِّکْ یَداً وَ لاَ رِجْلاً حَتَّی تَرَی عَلاَمَاتٍ أَذْکُرُهَا لَکَ إِنْ أَدْرَکْتَهَا: أَوَّلُهَا اِخْتِلاَفُ وُلْدِ فُلاَنٍ وَ مَا أَرَاکَ تُدْرِکُ ذَلِکَ، وَ لَکِنْ حَدِّثْ بِهِ مِنْ بَعْدِی عَنِّی، وَ مُنَادٍ یُنَادِی مِنَ اَلسَّمَاءِ، وَ یَجِیئُکُمُ اَلصَّوْتُ مِنْ نَاحِیَهِ دِمَشْقَ بِالْفَتْحِ، وَ تُخْسَفُ قَرْیَهٌ مِنْ قُرَی اَلشَّامِ تُسَمَّی اَلْجَابِیَهَ ، وَ تَسْقُطُ طَائِفَهٌ مِنْ مَسْجِدِ دِمَشْقَ اَلْأَیْمَنِ، وَ مَارِقَهٌ تَمْرُقُ مِنْ نَاحِیَهِ اَلتُّرْکِ، وَ یَعْقِبُهَا هَرْجُ اَلرُّومِ، وَ یَسْتَقْبِلُ إِخْوَانُ اَلتُّرْکِ حَتَّی یَنْزِلُوا اَلْجَزِیرَهَ، وَ سَیُقْبِلُ مَارِقَهُ اَلرُّومِ حَتَّی یَنْزِلُوا اَلرَّمْلَهَ. فَتِلْکَ اَلسَّنَهُ - یَا جَابِرُ - فِیهَا اِخْتِلاَفٌ کَثِیرٌ فِی کُلِّ أَرْضٍ مِنْ نَاحِیَهِ اَلْمَغْرِبِ، فَأَوَّلُ أَرْضٍ تَخْرَبُ أَرْضُ اَلشَّامِ، ثُمَّ یَخْتَلِفُونَ عِنْدَ ذَلِکَ عَلَی ثَلاَثِ رَایَاتٍ: رَایَهِ اَلْأَصْهَبِ، وَ رَایَهِ اَلْأَبْقَعِ، وَ رَایَهِ اَلسُّفْیَانِیِّ، فَیَلْتَقِی اَلسُّفْیَانِیُّ بِالْأَبْقَعِ، فَیَقْتَتِلُونَ فَیَقْتُلُهُ اَلسُّفْیَانِیُّ، وَ مَنْ مَعَهُ ، ثُمَّ یَقْتُلُ اَلْأَصْهَبَ، ثُمَّ لاَ یَکُونُ لَهُ هِمَّهٌ إِلاَّ اَلْإِقْبَالُ نَحْوَ اَلْعِرَاقِ، وَ یَمُرُّ جَیْشُهُ بِقِرْقِیسِیَاءَ فَیَقْتَتِلُونَ بِهَا، فَیُقْتَلُ بِهَا مِنَ اَلْجَبَّارِینَ مِائَهُ أَلْفٍ. وَ یَبْعَثُ اَلسُّفْیَانِیُّ جَیْشاً إِلَی اَلْکُوفَهِ، وَ عِدَّتُهُمْ سَبْعُونَ أَلْفاً، فَیُصِیبُونَ مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ قَتْلاً وَ صَلْباً وَ سَبْیاً، فَبَیْنَمَا هُمْ کَذَلِکَ إِذْ أَقْبَلَتْ رَایَاتٌ مِنْ نَحْوِ خُرَاسَانَ تَطْوِی اَلْمَنَازِلَ طَیّاً حَثِیثاً ، وَ مَعَهُمْ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِ اَلْقَائِمِ، ثُمَّ یَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ مَوَالِی أَهْلِ اَلْکُوفَهِ فِی ضُعَفَاءَ فَیَقْتُلُهُ أَمِیرُ جَیْشِ اَلسُّفْیَانِیِّ بَیْنَ اَلْحِیرَهِ وَ اَلْکُوفَهِ، وَ یَبْعَثُ اَلسُّفْیَانِیُّ بَعْثاً إِلَی اَلْمَدِینَهِ، فَیَنْفِرُ اَلْمَهْدِیُّ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ) مِنْهَا إِلَی مَکَّهَ، فَیَبْلُغُ أَمِیرَ جَیْشِ اَلسُّفْیَانِیِّ بِأَنَّ اَلْمَهْدِیَّ قَدْ خَرَجَ إِلَی مَکَّهَ، فَیَبْعَثُ جَیْشاً عَلَی أَثَرِهِ فَلاَ یُدْرِکُهُ حَتَّی یَدْخُلَ مَکَّهَ خَائِفاً یَتَرَقَّبُ عَلَی سُنَّهِ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)». قَالَ: «وَ یَنْزِلُ أَمِیرُ جَیْشِ اَلسُّفْیَانِیِّ اَلْبَیْدَاءَ، فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ: یَا بَیْدَاءُ، أَبِیدِی اَلْقَوْمَ، فَیُخْسَفُ بِهِمْ، فَلاَ یُفْلِتُ مِنْهُمْ إِلاَّ ثَلاَثَهُ نَفَرٍ، یُحَوِّلُ اَللَّهُ وُجُوهَهُمْ إِلَی أَقْفِیَتِهِمْ وَ هُمْ مِنْ کَلْبٍ، وَ فِیهِمْ نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ: یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْکِتابَ آمِنُوا بِما نَزَّلْنا مُصَدِّقاً لِما مَعَکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلی أَدْبارِها ». اَلْآیَهَ. قَالَ: «وَ اَلْقَائِمُ یَوْمَئِذٍ بِمَکَّهَ قَدْ أَسْنَدَ ظَهْرَهُ إِلَی اَلْبَیْتِ اَلْحَرَامِ مُسْتَجِیراً بِهِ، فَیُنَادِی: یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ، إِنَّا نَسْتَنْصِرُ اَللَّهَ، فَمَنْ أَجَابَنَا مِنَ اَلنَّاسِ فَإِنَّا أَهْلُ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ مُحَمَّدٍ، وَ نَحْنُ أَوْلَی اَلنَّاسِ بِاللَّهِ وَ بِمُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَمَنْ حَاجَّنِی فِی آدَمَ فَأَنَا أَوْلَی اَلنَّاسِ بِآدَمَ، وَ مَنْ حَاجَّنِی فِی نُوحٍ فَأَنَا أَوْلَی اَلنَّاسِ بِنُوحٍ، وَ مَنْ حَاجَّنِی فِی إِبْرَاهِیمَ فَأَنَا أَوْلَی اَلنَّاسِ بِإِبْرَاهِیمَ، وَ مَنْ حَاجَّنِی فِی مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَأَنَا أَوْلَی اَلنَّاسِ بِمُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ مَنْ حَاجَّنِی فِی اَلنَّبِیِّینَ فَأَنَا أَوْلَی اَلنَّاسِ بِالنَّبِیِّینَ، أَ لَیْسَ اَللَّهُ یَقُولُ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ: إِنَّ اَللّهَ اِصْطَفی آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَی اَلْعالَمِینَ `ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اَللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ ، فَأَنَا بَقِیَّهٌ مِنْ آدَمَ وَ ذَخِیرَهٌ مِنْ نُوحٍ، وَ مُصْطَفًی مِنْ إِبْرَاهِیمَ، وَ صَفْوَهٌ مِنْ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ). أَلاَ وَ مَنْ حَاجَّنِی فِی کِتَابِ اَللَّهِ فَأَنَا أَوْلَی اَلنَّاسِ بِکِتَابِ اَللَّهِ، أَلاَ وَ مَنْ حَاجَّنِی فِی سُنَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَأَنَا أَوْلَی اَلنَّاسِ بِسُنَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، فَأَنْشُدُ اَللَّهَ مَنْ سَمِعَ کَلاَمِی لَمَّا بَلَّغَ اَلشَّاهِدُ مِنْکُمُ اَلْغَائِبَ، وَ أَسْأَلُکُمْ بِحَقِّ اَللَّهِ وَ حَقِّ رَسُولِهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ حَقِّی، فَإِنَّ لِی عَلَیْکُمْ حَقَّ اَلْقُرْبَی مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لَمَّا أَعَنْتُمُونَا وَ مَنَعْتُمُونَا مِمَّنْ یَظْلِمُنَا، فَقَدْ أُخِفْنَا وَ ظُلِمْنَا وَ طُرِدْنَا مِنْ دِیَارِنَا وَ أَبْنَائِنَا، وَ بُغِیَ عَلَیْنَا، وَ دُفِعْنَا عَنْ حَقِّنَا، وَ اِفْتَرَی أَهْلُ اَلْبَاطِلِ عَلَیْنَا، فَاللَّهَ اَللَّهَ فِینَا، لاَ تَخْذُلُونَا، وَ اُنْصُرُونَا یَنْصُرْکُمُ اَللَّهُ تَعَالَی». قَالَ: «فَیَجْمَعُ اَللَّهُ لَهُ أَصْحَابَهُ ثَلاَثَ مِائَهٍ وَ ثَلاَثَهَ عَشَرَ رَجُلاً، وَ یَجْمَعُهُمُ اَللَّهُ لَهُ عَلَی غَیْرِ مِیعَادٍ قُزَعاً کَقُزَعِ اَلْخَرِیفِ، وَ هِیَ - یَا جَابِرُ - اَلْآیَهُ اَلَّتِی ذَکَرَهَا اَللَّهُ فِی کِتَابِهِ: أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اَللّهُ جَمِیعاً إِنَّ اَللّهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ، فَیُبَایِعُونَهُ بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ، وَ مَعَهُ عَهْدٌ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ قَدْ تَوَارَثَهُ اَلْأَبْنَاءُ عَنِ اَلْآبَاءِ، وَ اَلْقَائِمُ - یَا جَابِرُ - رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ، یَصْلُحُ اَللَّهُ لَهُ أَمْرَهُ فِی لَیْلَهٍ، فَمَا أَشْکَلَ عَلَی اَلنَّاسِ مِنْ ذَلِکَ - یَا جَابِرُ - فَلاَ یُشْکِلُ عَلَیْهِمْ وِلاَدَتُهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ وِرَاثَتُهُ اَلْعُلَمَاءُ عَالِماً بَعْدَ عَالِمٍ، فَإِنْ أَشْکَلَ هَذَا کُلُّهُ عَلَیْهِمْ، فَإِنَّ اَلصَّوْتَ مِنَ اَلسَّمَاءِ لاَ یُشْکِلُ عَلَیْهِمْ إِذَا نُودِیَ بِاسْمِهِ وَ اِسْمِ أُمِّهِ وَ أَبِیهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 87 )
ص : 7900
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ شَیْخٍ مِنْ وُلْدِ عَدِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَدِیِّ بْنِ حَاتِمٍ وَ کَانَ مَعَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی غَزْوَتِهِ: أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ یَوْمَ اِلْتَقَی هُوَ وَ مُعَاوِیَهُ بِصِفِّینَ فَرَفَعَ بِهَا صَوْتَهُ یُسْمِعُ أَصْحَابَهُ وَ اَللَّهِ لَأَقْتُلَنَّ مُعَاوِیَهَ وَ أَصْحَابَهُ ثُمَّ قَالَ فِی آخِرِ قَوْلِهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ خَفَضَ بِهَا صَوْتَهُ وَ کُنْتُ مِنْهُ قَرِیباً فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنَّکَ حَلَفْتَ عَلَی مَا قُلْتَ ثُمَّ اِسْتَثْنَیْتَ فَمَا أَرَدْتَ بِذَلِکَ فَقَالَ إِنَّ اَلْحَرْبَ خُدْعَهٌ وَ أَنَا عِنْدَ اَلْمُؤْمِنِینَ غَیْرُ کَذُوبٍ فَأَرَدْتُ أَنْ أُحَرِّضَ أَصْحَابِی عَلَیْهِمْ کَیْ لاَ یَفْشَلُوا وَ لِکَیْ یَطْمَعُوا فِیهِمْ فَافْهَمْ فَإِنَّکَ تَنْتَفِعُ بِهَا بَعْدَ اَلْیَوْمِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ لِمُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، حَیْثُ أَرْسَلَهُ إِلَی فِرْعَوْنَ فَأْتِیَاهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشی وَ قَدْ عَلِمَ أَنَّهُ لاَ یَتَذَکَّرُ وَ لاَ یَخْشَی وَ لَکِنْ لِیَکُونَ ذَلِکَ أَحْرَصَ لِمُوسَی عَلَی اَلذَّهَابِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 133 )
ص : 7901
یه، [من لا یحضره الفقیه] ، فِی اَلصَّحِیحِ رَوَی جَعْفَرُ بْنُ بَشِیرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَوْلاَدِ اَلْمُشْرِکِینَ یَمُوتُونَ قَبْلَ أَنْ یَبْلُغُوا اَلْحِنْثَ قَالَ کُفَّارٌ وَ اَللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا کَانُوا عَامِلِینَ یَدْخُلُونَ مَدَاخِلَ آبَائِهِمْ وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُؤَجِّجُ لَهُمْ نَاراً فَیُقَالُ لَهُمُ اُدْخُلُوهَا فَإِنْ دَخَلُوهَا کَانَتْ عَلَیْهِمْ بَرْداً وَ سَلاَماً وَ إِنْ أَبَوْا قَالَ لَهُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هُوَ ذَا أَنَا قَدْ أَمَرْتُکُمْ فَعَصَیْتُمُونِی فَیَأْمُرُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِمْ إِلَی اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 295 )
ص : 7902
16239-12 التهذیب ،1/12/205/10 الحسین عن التمیمی عن عاصم عن محمّد بن قیس قال سمعت أبا جعفر علیه السّلام یقول: قضی أمیر المؤمنین علیه السّلام فی رجل قتل فی قریه أو قریبا من قریه أن یغرم أهل تلک القریه إن لم توجد بینه علی أهل تلک القریه أنهم ما قتلوه.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 836 )
ص : 7903
وَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ اَلْحُرَّهِ هَلْ یَصْلُحُ لَهَا أَنْ تُصَلِّیَ فِی دِرْعٍ وَ مِقْنَعَهٍ قَالَ لاَ یَصْلُحُ لَهَا إِلاَّ فِی مِلْحَفَهٍ إِلاَّ أَنْ لاَ تَجِدَ بُدّاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 408 )
ص : 7904
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ مَشَی فِی اَلْأَرْضِ اِخْتِیَالاً لَعَنَتْهُ اَلْأَرْضُ وَ مَنْ تَحْتَهَا وَ مَنْ فَوْقَهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 381 )
9-رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:هر که در زمین خود پسندانه و خرامان راه برود،زمین و آنچه زیر اوست و آنچه روی اوست وی را لعنت کنند.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 275 )
ص : 7905
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَحْیَی اَلْکَاهِلِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی مَوْلَی آلِ سَامٍ قَالَ: حَدَّثَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِحَدِیثٍ فَقُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ أَ لَیْسَ زَعَمْتَ لِیَ اَلسَّاعَهَ کَذَا وَ کَذَا؟ قَالَ: لاَ، فَعَظُمَ ذَلِکَ عَلَیَّ فَقُلْتُ: بَلَی وَ اَللَّهِ زَعَمْتُ، قَالَ: لاَ وَ اَللَّهِ مَا زَعَمْتَهُ، قَالَ: فَعَظُمَ ذَلِکَ عَلَیَّ فَقُلْتُ: بَلَی وَ اَللَّهِ قَدْ قُلْتُهُ، قَالَ، نَعَمْ قَدْ قُلْتَهُ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ کُلَّ زَعْمٍ فِی اَلْقُرْآنِ کَذِبٌ؟.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 508 )
ص : 7906
رِسَالَهُ اَلْمُوَاسَعَهِ، فِی اَلْقَضَاءِ لِلسَّیِّدِ عَلِیِّ بْنِ طَاوُسٍ نَقْلاً مِنْ أَصْلِ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْحَلَبِیِّ اَلْمَعْرُوضِ عَلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَمْسُ صَلَوَاتٍ یُصَلَّیْنَ عَلَی کُلِّ حَالٍ مَتَی ذَکَرَهُ وَ مَتَی أَحَبَّ صَلاَهٌ فَرِیضَهٌ نَسِیَهَا یَقْضِیهَا مَعَ غُرُوبِ اَلشَّمْسِ وَ طُلُوعِهَا وَ صَلاَهُ رَکْعَتَیِ اَلْإِحْرَامِ وَ رَکْعَتَیِ اَلطَّوَافِ وَ اَلْفَرِیضَهِ وَ کُسُوفِ اَلشَّمْسِ عِنْدَ طُلُوعِهَا وَ عِنْدَ غُرُوبِهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 299 )
ص : 7907
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یُعَذَّبُ اَللِّسَانُ بِعَذَابٍ لاَ یُعَذَّبُ بِهِ شَیْءٌ مِنَ اَلْجَوَارِحِ فَیَقُولُ أَیْ رَبِّ عَذَّبْتَنِی بِعَذَابٍ لَمْ تُعَذِّبْ بِهِ شَیْئاً مِنَ اَلْجَوَارِحِ قَالَ فَیُقَالُ خَرَجَتْ مِنْکَ کَلِمَهٌ بَلَغَتْ مَشَارِقَ اَلْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا فَسُفِکَ بِهَا اَلدَّمُ اَلْحَرَامُ وَ أُخِذَ بِهَا اَلْمَالُ اَلْحَرَامُ وَ اِنْتُهِکَ بِهَا اَلْفَرْجُ اَلْحَرَامُ فَوَ عِزَّتِی لَأُعَذِّبَنَّکَ بِعَذَابٍ لاَ أُعَذِّبُ بِهِ شَیْئاً مِنْ جَوَارِحِکَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 23 )
ص : 7908
اِثْنَتَا عَشْرَهَ رَکْعَهً فِیهَا وَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ -: مَنْ صَلَّی لَیْلَهَ اَلْإِثْنَیْنِ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ رَکْعَهً یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَ آیَهِ اَلْکُرْسِیِّ مَرَّهً وَاحِدَهً وَ اِسْتَغْفَرَ اَللَّهَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ مَرَّهً وَ صَلَّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ مَرَّهً نَادَی مُنَادٍ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَیْنَ فُلاَنُ بْنُ فُلاَنٍ فَلْیَقُمْ وَ لْیَأْخُذْ ثَوَابَهُ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی قَالَ فَأَوَّلُ مَا یُعْطَی مِنَ اَلثَّوَابِ أَلْفُ حُلَّهٍ وَ یُتَوَّجُ بِمِائَهِ تَاجٍ وَ یُقَالُ لَهُ اُدْخُلِ اَلْجَنَّهَ فَیَسْتَقْبِلُهُ مِائَهُ أَلْفِ مَلَکٍ مَعَ کُلِّ مَلَکٍ شَرَابٌ وَ هَدِیَّهٌ فَیَشْرَبُ مِنْ ذَلِکَ اَلشَّرَابِ وَ یَطُوفُونَ مَعَهُ حَتَّی یَدُورَ فِی أَلْفِ قَصْرٍ مِنْ نُورٍ یَتَلَأْلَأُ فِی کُلِّ قَصْرٍ أَلْفُ دَارٍ فِی وَسَطِ کُلِّ دَارٍ حَدِیقَهٌ فِی وَسَطِ کُلِّ حَدِیقَهٍ قُبَّهٌ خَضْرَاءُ فِی کُلِّ قُبَّهٍ أَلْفُ سَرِیرٍ عَلَی کُلِّ سَرِیرٍ أَلْفُ فِرَاشٍ فَوْقَ کُلِّ فِرَاشٍ أَلْفُ حَوْرَاءَ بَیْنَ یَدَیْ کُلِّ حَوْرَاءَ أَلْفُ خَادِمٍ وَ عَلَی رَأْسِهَا أَلْفُ ذُؤَابَهٍ وَ عَلَیْهَا أَلْفُ حُلَّهٍ طُوبَی لِمَنْ عَانَقَهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 87 , صفحه 321 )
ص : 7909
وَ مِنْ مَنَاقِبِ اَلْخُوارِزْمِیِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَوِ اِجْتَمَعَ اَلنَّاسُ عَلَی حُبِّ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ لَمَا خَلَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلنَّارَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 248 )
ص : 7910
ج، [الإحتجاج] ، اِبْنُ عَبَّاسٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِنَّ فِی اَلْجَنَّهِ عِشْرِینَ وَ مِائَهَ صَفٍّ أُمَّتِی مِنْهَا ثَمَانُونَ صَفّاً اَلْخَبَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 130 )
ص : 7911
[262] وَ رُوِیَ عَنِ اَلْمُعَلَّی قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا لَکُمْ مِنْ هَذِهِ اَلْأَرْضِ؟ فَتَبَسَّمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ - تَبَارَکَ وَ تَعَالَی - بَعَثَ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَمَرَهُ أَنْ یَخْرِقَ بِإِبْهَامِهِ فِی اَلْأَرْضِ ثَمَانِیَهَ أَنْهَارٍ، مِنْهَا سَیْحَانُ ، وَ جَیْحَانُ وَ هُوَ نَهَرُ بَلْخَ ، وَ الخشوع وَ هُوَ نَهَرُ اَلشَّاشِ ، وَ مِهْرَانُ وَ هُوَ نَهَرُ اَلْهِنْدِ ، وَ نِیلُ مِصْرَ ، وَ دِجْلَهُ ، وَ اَلْفُرَاتُ ؛ فَمَا سَقَتْ أَوِ اِسْتَقَتْ فَهُوَ لَنَا، وَ مَا کَانَ لَنَا فَهُوَ لِشِیعَتِنَا ، وَ لَیْسَ لِعَدُوِّنَا مِنْهُ شَیْءٌ إِلاَّ مَا غَصَبَ عَلَیْهِ، وَ إِنَّ وَلِیَّنَا لَفِی أَوْسَعَ مِمَّا بَیْنَ ذِهْ إِلَی ذِهْ - یَعْنِی بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ-، ثُمَّ تَلاَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: قُلْ هِیَ لِلَّذِینَ آمَنُوا فِی اَلْحَیاهِ اَلدُّنْیا اَلْمَغْصُوبِینَ عَلَیْهَا (خالِصَهً) لَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ بِلاَ غَصْبٍ .
( المحتضر , جلد 1 , صفحه 208 )
ص : 7912
اَلْأَدَبُ صُورَهُ اَلْعَقْلِ فَحَسِّنْ عَقْلَکَ کَیْفَ شِئْتَ.
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 199 )
3-ادب صورت خرد است و خرد خود را هر چه خواهی با رعایت ادب زیبا ساز.
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 239 )
ص : 7913
عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا بَلَغَ بِهِ خَیْثَمَهَ بْنَ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ: سَأَلَ عِیسَی بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقُمِّیُّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا حَاضِرٌ فَقَالَ مَا اَلْعِبَادَهُ فَقَالَ حُسْنُ اَلنِّیَّهِ بِالطَّاعَهِ مِنَ اَلْوَجْهِ اَلَّذِی یُطَاعُ اَللَّهُ مِنْهُ وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ قَالَ: حُسْنُ اَلنِّیَّهِ بِالطَّاعَهِ مِنَ اَلْوَجْهِ اَلَّذِی أُمِرَ بِهِ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 261 )
ص : 7914
حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ فِی مُنَاجَاهِ اَللَّهِ لِمُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَا مُوسَی إِذَا رَأَیْتَ اَلْفَقْرَ مُقْبِلاً فَقُلْ: مَرْحَباً بِشِعَارِ اَلصَّالِحِینَ، وَ إِذَا رَأَیْتَ اَلْغِنَا مُقْبِلاً فَقُلْ: ذَنْبٌ عُجِّلَتْ عُقُوبَتُهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 718 )
ص : 7915
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب عم، [إعلام الوری] : ثم بعث رسول الله صلّی اللّه علیه و آله بعد غزوه خیبر فیما رواه الزهری عبد الله بن رواحه فی ثلاثین راکبا فیهم عبد الله بن أنیس إلی البشیر بن رازم الیهودی لما بلغه أنه یجمع غطفان لیغزو بهم فأتوه فقالوا أرسلنا إلیک رسول الله صلّی اللّه علیه و آله لیستعملک علی خیبر فلم یزالوا به حتی تبعهم فی ثلاثین رجلا مع کل رجل منهم ردیف من المسلمین فلما صاروا سته أمیال ندم البشیر فأهوی بیده إلی سیف عبد الله بن أنیس ففطن له عبد الله فزجر بعیره ثم اقتحم یسوق بالقوم حتی إذا استمکن من البشیر ضرب رجله فقطعه فاقتحم البشیر و فی یده مخرش من شوحط فضرب به وجه عبد الله فشجه مأمومه و انکفأ کل رجل من المسلمین علی ردیفه فقتله غیر رجل واحد من الیهود أعجزهم شدا و لم یصب من المسلمین أحد و قدموا علی رسول الله صلّی اللّه علیه و آله فبصق فی شجه عبد الله بن أنیس فلم تؤذه حتی مات. و بعث غالب بن عبد الله الکلبی إلی أرض بنی مره فقتل و أسر. و بعث عیینه بن حصن البدری إلی أرض بنی العنبر فقتل و أسر. ثم کانت عمره القضاء سنه سبع اعتمر رسول الله صلّی اللّه علیه و آله و الذین شهدوا معه الحدیبیه و لما بلغ قریشا ذلک خرجوا متبددین فدخل مکه و طاف بالبیت علی بعیره بیده محجن یستلم به الحجر و عبد الله بن رواحه أخذ بخطامه و هو یقول خلوا بنی الکفار عن سبیلهخلوا فکل الخیر فی رسوله إلی آخر ما مر من الأبیات. و أقام بمکه ثلاثه أیام تزوج بها میمونه بنت الحارث الهلالیه ثم خرج فابتنی بها بسرف و رجع إلی المدینه فأقام بها حتی دخلت سنه ثمان .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 21 , صفحه 41 )
ص : 7916
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِرَجُلٍ یَشْتَکِی عَیْنَهُ أَیْنَ أَنْتَ مِنَ اَلْأَجْزَاءِ اَلثَّلاَثَهِ فَقَالَ لَهُ اَلرَّجُلُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ وَ مَا اَلْأَجْزَاءُ اَلثَّلاَثَهُ فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی قَالَ اَلصَّبِرُ وَ اَلْمُرُّ وَ اَلْکَافُورُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 454 )
ص : 7917
و فی مجمع البیان : و قد صحّ عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - أنّه قال: من أحبّ فطرتی، فلیستنّ بسنّتی. و من سنّتی النّکاح. و قال - صلّی اللّه علیه و آله-: یا معشر الشّباب! من استطاع منکم الباءه فلیتزوّج. فإنّه أغضّ للبصر، و أحصن للفرج. و من لم یستطع، فعلیه بالصّوم. فإنّه له و جاء .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 287 )
ص : 7918
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْکُمَیْدَانِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَزَنْطِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِنْ عَلاَمَاتِ اَلْفِقْهِ اَلْحِلْمُ وَ اَلْعِلْمُ وَ اَلصَّمْتُ إِنَّ اَلصَّمْتَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ اَلحِکْمَهِ وَ إِنَّ اَلصَّمْتَ یُکْسِبُ اَلْمَحَبَّهَ وَ إِنَّهُ دَلِیلٌ عَلَی کُلِّ خَیْرٍ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 158 )
امام هشتم فرمود از نشانه های فهم و بصیرت در دین بردباری و دانشمندی و خاموشی است،خاموشی یک دری است از درهای حکمت و فرزانگی و خاموشی جلب دوستی می نماید و دلیل هر خیر و خوشی است.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 163 )
202-احمد بن ابی نصر بزنطی از امام رضا(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:از نشانه های فهم و درک،بردباری و علم و سکوت است،همانا سکوت دری از درهای حکمت است و سکوت محبت می آورد و نشانۀ هر خیری است.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 237 )
202-امام رضا(علیه السّلام)فرمود:از نشانه های فهم،بردباری است و دانش و خاموشی براستی که خاموشی دری است از درهای حکمت و خاموشی دوستی آرد و رهنمای هر خیر و خوبی است.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 176 )
-امام رضا گفته:«از نشانه های بینایی در کار دین:بردباریست و دانایی و خاموشی ست و خاموشی دریست از درهای دانش و فرزانگی و خاموشی دوستی می کشاند و رهنمای هر نیکی ست».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 125 )
ص : 7919
وَ رَوَی اَلْکُلَیْنِیُّ وَ غَیْرُهُ بِأَسَانِیدِهِمُ اَلْکَثِیرَهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَ اَلْعَقْلَ وَ هُوَ أَوَّلُ خَلْقٍ مِنَ اَلرُّوحَانِیِّینَ عَنْ یَمِینِ اَلْعَرْشِ مِنْ نُورِهِ اَلْخَبَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 309 )
و کلینی(کافی ج 1 ص 21)و دیگران بسندهای بسیار از امام ششم علیه السّلام روایت کردند که فرمود:راستی نخست چیزی که خدا آفرید عقل بود و آن نخست آفریده است از روحانیین بر سمت راست عرش از نور خدا(الخبر)
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 231 )
ص : 7920
وَ فِی اَلْجَوَامِعِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِمَنْ فِی اَلْأَرْضِ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 346 )
و در تفسیر جوامع از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرده که فرمود:برای مؤمنین استغفار مینمایند.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 352 )
ص : 7921
2180-17 الکافی ،469/304/8 الثلاثه عن الولید بن صبیح عن أبی عبد اللّه علیه السّلام إنه قال: دخلت علیه یوما فألقی إلی ثیابا و قال یا ولید ردها علی مطاویها فقمت بین یدیه فقال أبو عبد اللّه علیه السّلام رحم اللّه المعلی بن خنیس فظننت أنه شبه قیامی بین یدیه بقیام المعلی بین یدیه ثم قال أف للدنیا أف للدنیا إنما الدنیا دار بلاء یسلط اللّه فیها عدوه علی ولیه و إن بعدها دارا لیست هکذا - فقلت جعلت فداک و أین تلک الدار فقال هاهنا و أشار بیده إلی الأرض.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 393 )
ص : 7922
اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلَیْنِ شَهِدَا عَلَی رَجُلٍ غَائِبٍ عِنْدَ اِمْرَأَتِهِ أَنَّهُ طَلَّقَهَا فَاعْتَدَّتِ اَلْمَرْأَهُ وَ تَزَوَّجَتْ ثُمَّ إِنَّ اَلزَّوْجَ اَلْغَائِبَ قَدِمَ فَزَعَمَ أَنَّهُ لَمْ یُطَلِّقْهَا وَ أَکْذَبَ نَفْسَهُ أَحَدُ اَلشَّاهِدَیْنِ قَالَ لاَ سَبِیلَ لِلْأَخِیرِ عَلَیْهَا وَ یُؤْخَذُ اَلصَّدَاقُ مِنَ اَلَّذِی شَهِدَ وَ رَجَعَ وَ یُرَدُّ عَلَی اَلْأَخِیرِ وَ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمَا وَ تَعْتَدُّ مِنَ اَلْأَخِیرِ وَ لاَ یَقْرَبُهَا اَلْأَوَّلُ حَتَّی تَنْقَضِیَ عِدَّتُهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 38 )
ص : 7923
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أُحْصِرَ اَلرَّجُلُ بَعَثَ بِهَدْیِهِ فَإِذَا أَفَاقَ وَ وَجَدَ مِنْ نَفْسِهِ خِفَّهً فَلْیَمْضِ إِنْ ظَنَّ أَنَّهُ یُدْرِکُ اَلنَّاسَ فَإِنْ قَدِمَ مَکَّهَ قَبْلَ أَنْ یَنْحَرَ اَلْهَدْیَ فَلْیُقِمْ عَلَی إِحْرَامِهِ حَتَّی یَفْرُغَ مِنْ جَمِیعِ اَلْمَنَاسِکِ وَ لْیَنْحَرْ هَدْیَهُ وَ لاَ شَیْءَ عَلَیْهِ وَ إِنْ قَدِمَ مَکَّهَ وَ قَدْ نَحَرَ هَدْیَهُ فَإِنَّ عَلَیْهِ اَلْحَجَّ مِنْ قَابِلٍ أَوِ اَلْعُمْرَهَ قُلْتُ فَإِنْ مَاتَ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَبْلَ أَنْ یَنْتَهِیَ إِلَی مَکَّهَ قَالَ یُحَجُّ عَنْهُ إِنْ کَانَتْ حَجَّهَ اَلْإِسْلاَمِ وَ یُعْتَمَرُ إِنَّمَا هُوَ شَیْءٌ عَلَیْهِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 370 )
4 - زراره گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
وقتی انسان محصور شد قربانی خود را می فرستد. پس اگر حالش بهتر شد و در خود احساس سبکی کرد به مکّه برود اگر گمان می کند که مردم را در می یابد پس اگر پیش از این که قربانی نحر شود به مکّه برسد، باید بر انجام اعمال احرام خود قیام کند تا از تمامی مناسک حج فارغ شود و قربانی خود را نحر کند و چیزی برعهده او نیست و اگر بعد از نحر قربانی به مکّه رسید بر اوست که در سال آینده حج یا عمره انجام دهد.
گفتم: اگر در حال احرام و پیش از رسیدن به مکه بمیرد چه می شود؟
فرمود: اگر حجه الاسلام باشد از جانب او حج و عمره به جا آورده می شود چون همان بر گردن اوست.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 190 )
: صحیح. و ما تضمنه من الأحکام موافق للمشهور غیر أنهم قالوا: إن فاته الحج فإن واجبا یحج فی القابل وجوبا و إلا استحبابا و قالوا: أیضا یتحلل بعمره. و قال سید المحققین فی المدارک: اعلم أن کلام أکثر الأصحاب یقتضی وجوب التحلل بالعمره مع الفوات و لم یفرقوا بین أن یتبین وقوع الذبح عنه و عدمه و بهذا التعمیم صرح الشهیدان و یحتمل عدم الاحتیاج إلی العمره إذا تبین وقوع الذبح منه لحصول التحلل به.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 338 )
ص : 7924
فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِی عُبَیْدُ بْنُ کَثِیرٍ مُعَنْعَناً عَنْ [أَبِی] عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَرِیرٍ قَالَ : سَمِعْتُ [عن] مُحَمَّدَ بْنَ عُمَرَ بْنِ عَلِیٍّ وَ سَأَلَهُ أَبَانُ بْنُ تَغْلِبَ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ [تَعَالَی] « أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ » « مِنْکُمْ » قَالَ أُمَرَا [ءُ] سَرَایَا وَ کَانَ أَوَّلُهُمْ عَلِیَّ [بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ] أَوْ [وَ] مِنْ أَوَّلِهِمْ.
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 108 )
ص : 7925
یر، [بصائر الدرجات] ، فَضَالَهُ عَنِ اِبْنِ عَمِیرَهَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ حَیَّانَ قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِبِرِّ اِبْنِهِ إِسْمَاعِیلَ لَهُ وَ قَالَ لَقَدْ کُنْتُ أُحِبُّهُ وَ قَدِ اِزْدَادَ إِلَیَّ حُبّاً اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 268 )
بصائر:عمار بن حیان گفت حضرت صادق علیه السّلام خبر داد از نیکوکاری که اسماعیل فرزندش نسبت باو نموده.فرمود من او را دوست داشتم ولی حالا محبتش زیادتر شد.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 237 )
ص : 7926
اَلْمَحَاسِنُ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ: کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رُبَّمَا أَطْعَمَنَا اَلْفَرَانِیَّ وَ اَلْأَخْبِصَهَ ثُمَّ یُطْعِمُ اَلْخُبْزَ وَ اَلزَّیْتَ فَقِیلَ لَهُ لَوْ دَبَّرْتَ أَمْرَکَ حَتَّی یَعْتَدِلَ فَقَالَ إِنَّمَا تَدْبِیرُنَا مِنَ اَللَّهِ إِذَا أَوْسَعَ عَلَیْنَا وَسَّعْنَا وَ إِذَا قَتَّرَ عَلَیْنَا قَتَّرْنَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 318 )
10-در محاسن:(..)بسندش از یک یاری گفت که امام ششم علیه السّلام بماها فرنی و آش میخوراند وانگه نان وزیت،یکی گفت:کاش کارت را یک نواخت میکردی تا معتدل میشد،فرمود:تدبیر کار ما از خدا است،چون وسعت دهد وسعت دهیم و چون تنگ گیرد تنگ گیریم.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 122 )
ص : 7927
وَ عَنْ هِشَامٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَحْتَطِبُ وَ یَسْتَقِی وَ یَکْنُسُ وَ کَانَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ تَطْحَنُ وَ تَعْجِنُ وَ تَخْبِزُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 222 )
ص : 7928
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ عُیَیْنَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: عَلَیْکُمْ بِالنُّصْحِ لِلَّهِ فِی خَلْقِهِ فَلَنْ تَلْقَاهُ بِعَمَلٍ أَفْضَلَ مِنْهُ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 208 )
سفیان بن عیینه گوید: شنیدم امام صادق علیه السّلام میفرمود: بر شما باد بنصیحت کردن مخلوق برای رضای خدا، که خدا را بعملی بهتر از آن ملاقات نکنی.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 297 )
6-از سفیان بن عیینه،گوید:شنیدم امام صادق(علیه السّلام) می فرمود: بر شما باد به اندرز و خیرخواهی برای رضای خدا در بارۀ خلق او،که تو با او ملاقات نکنی به کرداری بهتر از آن.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 619 )
6-سفیان بن عیینه،گوید:شنیدم امام صادق علیه السّلام می فرمود:
بر شما باد به اندرز و خیرخواهی برای رضای خدا دربارۀ مخلوق که خدا به عملی بهتر از آن ملاقات نکنی(نصیحت و خیرخواهی برای خدا یعنی خیرخواهی برای مخلوقات او یا خیرخواهی و نصیحت مخلوق بخاطر رضای خداوند).
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 585 )
: ضعیف. و علیکم اسم فعل بمعنی ألزموا، و الباء فی قوله: بالنصح زائده للتقویه، و فی للظرفیه أو السببیه و النصح یتعدی إلی المنصوح بنفسه و باللام، و نسبه النصح إلی الله إشاره إلی أن نصح خلق الله نصح له، فإن نصحه تعالی إطاعه أوامره و قد أمر بالنصح لخلقه، و یحتمل أن یکون المعنی النصح للخلق خالصا لله فیکون فی بمعنی اللام، و یحتمل أن یکون المعنی النصح لله بالإیمان بالله و برسله و حججه و إطاعه أوامره و الاحتراز عن نواهیه فی خلقه أی من بین خلقه و هو بعید، و لا یناسب الباب أیضا، و قال فی النهایه: أصل النصح فی اللغه الخلوص یقال: نصحته و نصحت له. و معنی نصیحه الله صحه الاعتقاد فی وحدانیته و إخلاص النیه فی عبادته، و النصیحه لکتاب الله هو التصدیق له و العمل بما فیه، و نصیحه رسوله صلی الله علیه و آله و سلم التصدیق بنبوته و رسالته و الانقیاد لما أمر به و نهی عنه، و نصیحه الأئمه. أن یطیعهم فی الحق و لا یری الخروج علیهم، و نصیحه عامه المسلمین إرشادهم إلی مصالحهم.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 144 )
ص : 7929
وَ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ قَالَ لِأَهْلِ قُبَاءَ مَا ذَا تَفْعَلُونَ فِی طُهْرِکُمْ فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی قَدْ أَحْسَنَ عَلَیْکُمُ اَلثَّنَاءَ قَالُوا نَغْسِلُ أَثَرَ اَلْغَائِطِ فَقَالَ أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیکُمْ وَ اَللّهُ یُحِبُّ اَلْمُطَّهِّرِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 21 , صفحه 254 )
ص : 7930
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَدِمَ أَعْرَابِیٌّ عَلَی یُوسُفَ لِیَشْتَرِیَ مِنْهُ طَعَاماً فَبَاعَهُ، فَلَمَّا فَرَغَ قَالَ لَهُ یُوسُفُ: أَیْنَ مَنْزِلُکَ؟ قَالَ لَهُ: بِمَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا قَالَ فَقَالَ لَهُ: فَإِذَا مَرَرْتَ بِوَادِی کَذَا وَ کَذَا فَقِفْ فَنَادِ: یَا یَعْقُوبُ، فَإِنَّهُ سَیَخْرُجُ إِلَیْکَ رَجُلٌ عَظِیمٌ وَسِیمٌ جَمِیلٌ، فَقُلْ لَهُ: لَقِیتُ رَجُلاً بِمِصْرَ وَ هُوَ یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ لَکَ: إِنَّ وَدِیعَتَکَ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَنْ تَضِیعَ، قَالَ: فَمَضَی اَلْأَعْرَابِیُّ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی اَلْمَوْضِعِ فَقَالَ لِغِلْمَانِهِ: اِحْفَظُوا عَلَیَّ اَلْإِبِلَ، ثُمَّ نَادَی: یَا یَعْقُوبُ [یَا یَعْقُوبُ]، فَخَرَجَ إِلَیْهِ رَجُلٌ أَعْمَی طَوِیلٌ جَسِیمٌ جَمِیلٌ یَتَّقِی اَلْحَائِطَ بِیَدِهِ حَتَّی أَقْبَلَ، فَقَالَ لَهُ اَلرَّجُلُ: أَنْتَ یَعْقُوبُ؟ قَالَ: نَعَمْ فَأَبْلَغَهُ مَا قَالَ لَهُ یُوسُفُ، قَالَ: فَسَقَطَ مَغْشِیّاً عَلَیْهِ ثُمَّ أَفَاقَ فَقَالَ لَهُ: یَا أَعْرَابِیُّ أَ لَکَ حَاجَهٌ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؟ فَقَالَ لَهُ: نَعَمْ إِنِّی رَجُلٌ کَثِیرُ اَلْمَالِ وَ لِیَ اِبْنَهُ عَمٍّ وَ لَیْسَ لِی بِوَلَدٍ مِنْهَا فَأُحِبُّ أَنْ تَدْعُوَ اَللَّهَ أَنْ یَرْزُقَنِی وَلَداً، قَالَ: فَتَوَضَّی یَعْقُوبُ وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ دَعَا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرُزِقَ أَرْبَعَهَ أَبْطُنٍ - أَوْ قَالَ-: سِتَّهَ أَبْطُنٍ - فِی کُلِّ بَطْنٍ اِثْنَیْنِ، فَکَانَ یَعْقُوبُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَعْلَمُ أَنَّ یُوسُفَ حَیٌّ لَمْ یَمُتْ، وَ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی ذِکْرُهُ سَیُظْهِرُ لَهُ بَعْدَ غَیْبَتِهِ، وَ کَانَ یَقُولُ لِبَنِیهِ: «إِنِّی أَعْلَمُ مِنَ اَللّهِ ما لا تَعْلَمُونَ» وَ کَانَ أَهْلُهُ وَ أَقْرِبَاؤُهُ یُفَنِّدُونَهُ عَلَی ذِکْرِهِ لِیُوسُفَ حَتَّی إِنَّهُ لَمَّا وَجَدَ رِیحَ یُوسُفَ «قَالَ إِنِّی لَأَجِدُ رِیحَ یُوسُفَ لَوْ لا أَنْ تُفَنِّدُونِ `قالُوا تَاللّهِ إِنَّکَ لَفِی ضَلالِکَ اَلْقَدِیمِ `فَلَمّا أَنْ جاءَ اَلْبَشِیرُ» وَ هُوَ یَهُودَا اِبْنُهُ وَ القی قَمِیصُ یُوسُفَ عَلی وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً قالَ أَ لَمْ أَقُلْ لَکُمْ إِنِّی أَعْلَمُ مِنَ اَللّهِ ما لا تَعْلَمُونَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 465 )
ص : 7931
قَالَ أَبُو عَمْرٍو : لَهُ مَنْزِلَهٌ عَالِیَهٌ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی اَلْحَسَنِ وَ أَبِی مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) وَ مَوْضِعٌ جَلِیلٌ، عَلَی مَا یُسْتَدَلُّ بِمَا رَوَی عَنْهُمْ فِی نَفْسِهِ وَ رِوَایَتِهِ، وَ تَدُلُّ رِوَایَتُهُ عَلَی اِرْتِفَاعٍ فِی اَلْقَوْلِ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 571 )
ص : 7932
جا ، [المجالس] ، للمفید ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی اَلْمُفِیدُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اَلرَّیَّانِ قَالَ سَمِعْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَدْعُو بِکَلِمَاتٍ فَحَفِظْتُهَا عَنْهُ فَمَا دَعَوْتُ بِهَا فِی شِدَّهٍ إِلاَّ فَرَّجَ اَللَّهُ عَنِّی وَ هِیَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتِی فِی کُلِّ کَرْبٍ وَ أَنْتَ رَجَائِی فِی کُلِّ شِدَّهٍ وَ أَنْتَ لِی فِی کُلِّ أَمْرٍ نَزَلَ بِی ثِقَهٌ وَ عُدَّهٌ کَمْ مِنْ کَرْبٍ یَضْعُفُ عَنْهُ اَلْفُؤَادُ وَ تَقِلُّ فِیهِ اَلْحِیلَهُ وَ تَعْیَا فِیهِ اَلْأُمُورُ وَ یَخْذُلُ فِیهِ اَلْبَعِیدُ وَ اَلْقَرِیبُ وَ اَلصَّدِیقُ وَ یَشْمَتُ فِیهِ اَلْعَدُوُّ أَنْزَلْتُهُ بِکَ وَ شَکَوْتُهُ إِلَیْکَ رَاغِباً إِلَیْکَ فِیهِ عَمَّنْ سِوَاکَ فَفَرَّجْتَهُ وَ کَشَفْتَهُ وَ کَفَیْتَنِیهِ فَأَنْتَ وَلِیُّ کُلِّ نِعْمَهٍ وَ صَاحِبُ کُلِّ حَاجَهٍ وَ مُنْتَهَی کُلِّ رَغْبَهٍ فَلَکَ اَلْحَمْدُ کَثِیراً وَ لَکَ اَلْمَنُّ فَاضِلاً بِنِعْمَتِکَ تَتِمُّ اَلصَّالِحَاتُ یَا مَعْرُوفاً بِالْمَعْرُوفِ مَعْرُوفٌ وَ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَعْرُوفِ مَوْصُوفٌ أَنِلْنِی مِنْ مَعْرُوفِکَ مَعْرُوفاً تُغْنِینِی بِهِ عَنْ مَعْرُوفِ مَنْ سِوَاکَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 186 )
ص : 7933
کا، [الکافی] ، اَلْعِدَّهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَهَ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ وَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولاَنِ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَوَّضَ إِلَی نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمْرَ خَلْقِهِ لِیَنْظُرَ کَیْفَ طَاعَتُهُمْ ثُمَّ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ ما آتاکُمُ اَلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا . أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنِ اِبْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَهَ : مِثْلَهُ. یر، [بصائر الدرجات] ، اِبْنُ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 4 )
ص : 7934
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی سُلَیْمَانَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفَیْضِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَجَاءَهُ رَجُلٌ فَقَالَ إِنَّ اِبْنَتِی قَدْ ذَبَلَتْ وَ بِهَا اَلْبَطَنُ فَقَالَ مَا یَمْنَعُکَ مِنَ اَلْأَرُزِّ بِالشَّحْمِ خُذْ حِجَاراً أَرْبَعاً أَوْ خَمْساً (وَ اِطْرَحْهَا تَحْتَ) اَلنَّارِ وَ اِجْعَلِ اَلْأَرُزَّ فِی اَلْقِدْرِ وَ اُطْبُخْهُ حَتَّی یُدْرِکَ وَ خُذْ شَحْمَ کُلًی طَرِیّاً فَإِذَا بَلَغَ اَلْأَرُزُّ فَاطْرَحِ اَلشَّحْمَ فِی قَصْعَهٍ مَعَ اَلْحِجَارِ وَ کُبَّ عَلَیْهَا قَصْعَهً أُخْرَی ثُمَّ حَرِّکْهَا تَحْرِیکاً (شَدِیداً فَاضْبِطْهَا) کَیْ لاَ یَخْرُجَ بُخَارُهُ فَإِذَا ذَابَ اَلشَّحْمُ فَاجْعَلْهُ فِی اَلْأَرُزِّ ثُمَّ تَحَسَّاهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 123 )
ص : 7935
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً عَامَلُوهُ بِخَالِصٍ مِنْ سِرِّهِ فَشَکَرَ لَهُمْ بِخَالِصٍ مِنْ شُکْرِهِ فَأُولَئِکَ تَمُرُّ صُحُفُهُمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فُرُغاً فَإِذَا وَقَفُوا بَیْنَ یَدَیْهِ مَلَأَهَا لَهُمْ مِنْ سِرِّ مَا أَسَرُّوا إِلَیْهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 64 )
156-و فرمود خدا را بندگانی است که با او با دلی پاک معامله کرده اند. خداوند نیز سپاس عمل آنها را بواقع خواهد داشت.روز قیامت نامه عمل آنها خالی در محشر میگذرد وقتی به پیشگاه پروردگار بایستند نامه عمل ایشان پر و مملو میکند از اعمال شایسته ای که خالص و پاک به پیشگاهش تقدیم نموده اند.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 59 )
ص : 7936
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلدَّرَاهِمِ بِالدِّرْهَمَیْنِ یَداً بِیَدٍ قَالَ ذَلِکَ اَلرِّبَا اَلْعَجْلاَنُ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 37 )
ص : 7937
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ سِنْدِیِّ بْنِ اَلرَّبِیعِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِنَّهُ یَحْرُمُ مِنَ اَلرَّضَاعِ مَا یَحْرُمُ مِنَ اَلنَّسَبِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 373 )
ص : 7938
ک، [إکمال الدین] ، مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلشَّاهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ خَالِدٍ اَلْخَالِدِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ صَالِحٍ اَلتَّمِیمِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَاتِمٍ اَلْقَطَّانِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ : قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا عَلِیُّ وَ اِعْلَمْ أَنَّ أَعْظَمَ اَلنَّاسِ یَقِیناً - قَوْمٌ یَکُونُونَ فِی آخِرِ اَلزَّمَانِ لَمْ یَلْحَقُوا اَلنَّبِیَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ اَلْحُجَّهُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ فِی بَیَاضٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 125 )
ص : 7939
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «إِنَّ اَللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا اَلْأَماناتِ إِلی أَهْلِها» قَالَ أَمَرَ اَللَّهُ اَلْإِمَامَ اَلْأَوَّلَ أَنْ یَدْفَعَ إِلَی اَلْإِمَامِ اَلَّذِی بَعْدَهُ کُلَّ شَیْءٍ عِنْدَهُ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 277 )
معلی بن خنیس گوید: از امام صادق علیه السلام در باره قول خدای عز و جل» خدا شما را امر میکند که امانتها را بصاحبانش رد کنید» پرسیدم فرمود: خدا امام پیشین را دستور میدهد که هر چه (از علائم امامت) نزد اوست بامام بعد از خود رد کند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 24 )
4-معلی بن خنیس گوید:از امام صادق(علیه السّلام)پرسیدم از قول خدا عز و جل:«
إِنَّ اَللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا اَلْأَماناتِ إِلی أَهْلِها
»فرمود:خدا به امامِ سابق امر کرده که هر چه نزد او است به امامِ بعد از خود بدهد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 359 )
4-معلی بن خنیس گوید:از امام صادق علیه السّلام از قول خدای عز و جلّ:«خداوند به شما فرمان می دهد که امانتها را به صاحبانش رد کنید»پرسیدم:خدا به امام سابق امر کرده که هرچه نزد اوست به امام بعد از خود بدهد.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 763 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 3 , ص 182 )
ص : 7940
اَلْیَوْمَ عَمَلٌ وَ لاَ حِسَابَ وَ غَداً حِسَابٌ وَ لاَ عَمَلَ.
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 279 )
امروزه کردار است و بازرسی نیست،و فردا همان بازرسی است و فرصت کردار نیست،
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 320 )
ص : 7941
وَ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ ، قَالَ: کُنْتُ أَنَا وَ کَثِیرٌ اَلنَّوَّاءُ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، فَقَالَ کَثِیرٌ : یَا أَبَا جَعْفَرٍ ! رَحِمَکَ اَللَّهُ، هَذَا أَبُو اَلْجَارُودِ یَبْرَأُ مِنْ [ فُلاَنٍ وَ فُلاَنٍ ] ، فَقُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: کَذَبَ وَ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ مَا سَمِعَ ذَلِکَ مِنِّی قَطُّ، وَ عِنْدَهُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَلِیٍّ أَخُو أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، فَقَالَ: هَلُمَّ إِلَیَّ، أَقْبِلْ إِلَیَّ یَا کَثِیرُ ، کَانَا وَ اَللَّهِ أَوَّلَ مَنْ ظَلَمَنَا حَقَّنَا وَ أَضْغَنَا بِآبَائِنَا، وَ حَمَلاَ اَلنَّاسَ عَلَی رِقَابِنَا، فَلاَ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُمَا، وَ لاَ غَفَرَ لَکَ مَعَهُمَا یَا کَثِیرُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 30 , صفحه 382 )
ص : 7942
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ مِنَ اَلْحُدُودِ ثُلُثُ جَلْدٍ وَ مَنْ تَعَدَّی ذَلِکَ کَانَ عَلَیْهِ حَدٌّ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 275 )
ص : 7943
مَنِ اسْتَصْلَحَ اَلْأَضْدَادَ بَلَغَ اَلْمُرَادَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 649 )
ص : 7944
وَ رَوَی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِهِ: فَلَمّا أَحَسَّ عِیسی مِنْهُمُ اَلْکُفْرَ أَیْ لَمَّا سَمِعَ وَ رَأَی أَنَّهُمْ یَکْفُرُونَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 345 )
ص : 7945
رَوَی اَلْحَلَبِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ لاَ بَأْسَ بِذِکْرِ اَللَّهِ وَ أَنْتَ تَبُولُ فَإِنَّ ذِکْرَ اَللَّهِ حَسَنٌ عَلَی کُلِّ حَالٍ وَ لاَ تَسْأَمْ مِنْ ذِکْرِ اَللَّهِ.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 254 )
«ذکر»در هر زمانی استحباب دارد و در هیچ حالتی مکروه نیست.«حلبی» از امام صادق-علیه السّلام-روایت کرده است که فرمود: «اشکالی ندارد که در حال بول کردن به یاد خدا باشی که ذکر او در هر حالتی پسندیده است و مبادا از یاد خدا ملول گردی».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 424 )
حلبی از امام صادق(علیه السّلام) روایت کرد و فرمود:عیبی ندارد که یاد خدا کنید در حالی که بول می کنید،زیرا ذکر خدا در هر حال خوب است و از ذکر خدا خسته نشوید!
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 209 )
ص : 7946
أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَهَ عَنْ مَعْمَرِ بْنِ یَحْیَی قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْحَائِضِ تَطْهُرُ عِنْدَ اَلْعَصْرِ تُصَلِّی اَلْأُولَی قَالَ لاَ إِنَّمَا تُصَلِّی اَلصَّلاَهَ اَلَّتِی تَطْهُرُ عِنْدَهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 141 )
قال رحمه اللّه باب الحائض یطهر عند وقت الصّلاه اخبرنی الشّیخ الی آخره. امّا السّند فهو صحیح لان الحجال عبد اللّه بن محمّد لروایته عن ثعلبه کما قاله النّجاشی فی ترجمه ثعلبه بن میمون و هو ثقه لما قاله النجاشی عبد اللّه بن محمّد الأسدی مولاهم کوفی الحمال ثمّ قال انّه ثقه ثقه و امّا ثعلبه فهو ابن میمون کما تقدّم و کونه مشترکا بینه و بین غیره لا ینافیه بعینه و امّا معمّر بن یحیی فهو الثّقه لروایه ثعلبه عنه و ان کان مشترکا بینه و بین غیره و فی الإیضاح معمر بفتح المیم و اسکان العین و تخفیف المیم امّا المتن فهو لا یخلو من اجمال لأنّ الصّلاه الّتی یظهر عندها یحتمل اراده وقت الفضیله او وقت الأجزاء و من المحقّقین من حمله علی ما اذا لم یبق من الوقت سوی ما یخصّ التّصبر و زاد بعضهم کما سیجیء بیانه اشاره الی ما ذکره الشّیخ فی المواقیت و هو لا یظهر منه کما سنقرئک فلا تنسی امّا سند الخبر الثّانی فلأنّ فیه الفضل بن یونس و هو ثقه فی النجاشی و واقفی فی رجال الشّیخ و الأوّل مقدّم علی الثّانی فالحدیث صحیح من جهته و قد یقال لا منافاه بینهما فالحدیث موثق به و الحق الأوّل لأنّ اکتفاء النّجاشی بتوثیقه یدلّ علی عدم وقفه فتدبّر فیه امّا المتن فلأنّه یدلّ علی انّ الظّهر اذا وقع بعد اربعه اقدام لا تصلی الاّ العصر و التعلیل فیه دلیل علی انّ المراد بالوقت اربعه اقدام و لعل هذا یبیّن ما فی الخبر الأوّل من الإجمال الاّ ان یقال انّ اعتبار اربعه اقدام لا یتمّ اراده وقت الفضیله منه و لا وقت الاجزاء امّا الأوّل فلأنّ فضیله الظّهر لا تنحصر فی الأربعه کما یستفاد من الأخبار الآتیه و یمکن ان یقال انّه لا یلزم من عدم انحصار وقت فضیلته فیه ان لا یکون وقت الفضیله علی انّ الأخبار مختلفه فی ذلک ثمّ انّ ما یتضمّنه من قوله و ما طرح اللّه عنهما من الصّلاه الخ لعلّ المراد به انّ ما فاتها من الصّلاه فی حال الحیض اکثر من الصّلاه الفائته حال مضی اربعه اقدام ثمّ انّ ما یفید الخبر من حکم المرأه اذا رأت الدّم بعد ما یمضی من الزّوال اربعه اقدام لا مجال للتوقّف فیه امّا سند الخبر الثّالث فقد تقدّم امّا المتن فلأنّ ما یتضمّنه من قوله علیه السّلام فان ضیّعت فعلیها صلاتان لعلّ المراد به انّ دخول وقت العصر ان کان فی غیر زمان اشتغالها بمقدّمات الصّلاه بل اتّفق دخوله حال ترکها کذلک فعلیها صلاه الظّهر و العصر غیر انّ المقام فیه بعد اجمال لأنّ المراد من وقت العصر الدّاخل ان کان هو المختصّ یشکل الحال بانّ عدم الاشتغال فی المقدّمات لا یقتضی وجوب قضاء الظّهر مطلقا بل اذا علم انّ الوقت بحیث یسع فعل الظّهر مع مقدّماته او بعض مقدّماته علی المشهور یقتضی ذلک و ان کان هو المشترک یشکل الحکم بصلاه العصر وحدها الاّ أن یقال انّ هذا الحکم مفاد الخبر الأوّل باطلاقه و فیه کلام علی انّ مفاد الخبر المبحوث عنه انّ عدم الاشتغال بالمقدّمات المعبّر عنه بالتضییع بعید لزوم الصّلاتین و علی تقدیر اراده المشترک یشکل فعل العصر وحدها علی قوانین المتأخّرین کما یقتضیه ظاهر کلام الشّیخ ثمّ انّ حمل قوله فان ضیعت الخ علی انّها لو ترکت الصّلاه فعلیها القضاء ینافی ذلک الاّ انّه ساقط عمّا یقتضیه الخبر بل ذلک الاحتمال هو الاقرب فلیتدبّر
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 173 )
أخبرنی الشیخ رحمه الله عن أبی القاسم جعفر بن محمد،عن محمد بن یعقوب،عن محمد بن یحیی،عن أحمد بن محمد،عن الحجال،عن ثعلبه،عن معمر بن یحیی قال:سألت أبا جعفر علیه السلام عن الحائض تطهر عند العصر تصلّی الاُولی؟ قال:«[لا،إنّما] تصلّی الصلاه التی تطهر عندها». و بهذا الاسناد عن أحمد بن محمد،عن الحسن بن محبوب،عن الفضل بن یونس،قال:سألت أبا الحسن الأوّل علیه السلام قلت:المرأه تری الطهر قبل غروب الشمس کیف تصنع بالصلاه؟ قال:« إذا رأت الطهر بعد ما یمضی من زوال الشمس أربعه أقدام فلا تصلّی إلّا العصر،لأنّ وقت الظهر دخل علیها و هی فی الدم،و خرج عنها الوقت و هی فی الدم،فلم یجب علیها أن تصلّی الظهر،و ما طرح اللّه عنها من الصلاه و هی فی الدم أکثر» قال:« و إذا رأت المرأه الدم بعد ما یمضی من زوال الشمس أربعه أقدام فلتمسک عن الصلاه،فإذا طهرت من الدم فلتقض الظهر،لأنّ وقت الظهر دخل علیها و هی طاهره،و خرج عنها وقت الظهر و هی طاهره،فضیّعت صلاه الظهر فوجب علیها قضاؤها». أخبرنی أحمد بن عبدون،عن علی بن محمد بن الزبیر،عن علی بن الحسن بن فضال،عن علی بن أسباط،عن علاء بن رزین،عن محمد بن مسلم،عن أحدهما علیهما السلام قال:قلت:المرأه تری الطهر عند الظهر فتشتغل فی شأنها حتی یدخل وقت العصر،قال:« تصلّی العصر وحدها،فإن ضیّعت فعلیها صلاتان». السند فی الأوّل: الحجال،و العلّامه فی الخلاصه ذکر أنّ الحجال عبد اللّه ابن محمد .و فی النجاشی:عبد اللّه بن محمد الأسدی مولاهم کوفی الحجال،إلی أن قال:ثقه ثقه .و یؤیّد إراده المذکور أنّ النجاشی قال فی ترجمه ثعلبه بن میمون:إنّ الراوی عنه عبد اللّه بن محمد الحجال . و أمّا ثعلبه فقد قدّمنا فیه القول ،و ما قد یتخیّل من أنّ ثعلبه لا یتعیّن کونه ابن میمون،لیدل علی ما ذکر،جوابه یعلم من ممارسه الرجال. و أمّا معمر بن یحیی فهو و إن کان مشترکاً بین الثقه و غیره إلّا أنّ الراوی عن الثقه ثعلبه،و قد ذکرنا ظهور ثعلبه فی ابن میمون،و فی الإیضاح:مَعْمَر بفتح المیم و إسکان العین و تخفیف المیم . و فی الثانی: الفضل بن یونس،و النجاشی وثقه .و قال الشیخ:إنّه واقفی .و قد کرّرنا القول فی مثل هذا من حیث إنّ النجاشی مقدّم علی جرح الشیخ،کما یقتضیه الاعتبار،و ما ظنّه بعض المتأخّرین من أنّه لا منافاه بین الوقف و التوثیق یدفعه التأمّل فی کتاب النجاشی و التدبر فی تثبّت مؤلّفه و تحقیقه. و الثالث: لا یخفی حاله بعد ما تقدم. المتن: فی الأوّل: ظاهره لا یخلو من إجمال:لأن الصلاه التی تطهر عندها محتمله لإراده وقت الفضیله أو وقت الإجزاء. و الخبر الثانی: ظاهر الدلاله علی أنّ الطهر إذا وقع بعد أربعه أقدام(لا تصلی إلّا العصر،و التعلیل فیه یدل علی أنّ الوقت یراد به الأربعه أقدام) و حینئذ فهو بیّن الخبر الأوّل علی تقدیر العمل بهما. فإن قلت: ما تضمنه الخبر الثانی من اعتبار أربعه أقدام لا یتمّ إراده وقت الفضیله منه و لا وقت الإجزاء،أمّا الأوّل:فلأنّ فضیله الظهر لا تنحصر فی الأربعه کما یستفاد من الأخبار و سیأتی،و أمّا الثانی:فلأن الإجزاء لا ریب فی امتداد وقته. قلت: لما ذکرتَ وجه إلّا أنّ إراده الفضیله لا ارتیاب فیها،غایه الأمر أنّ الأخبار مختلفه فی ذلک،(و هذا لا یضرّ بالحال علی تقدیر العمل بالخبر. و ما ذکره بعض محققی المعاصرین سلّمه اللّه من أنّ خبر معمر بن یحیی لعله محمول) علی ما إذا لم یبق من الوقت سوی ما یخص العصر ،لا یخلو من وجه علی تقدیر عدم العمل بالخبر الثانی،لکن الخبر موثق علی تقدیر قبول قول الشیخ بالوقف،و المعلوم من عاده القائل العمل بالموثق،فعدم النظر إلی الحدیث و نقله لا یخلو من غرابه. و فی مدارک شیخنا قدس سره بعد نقل روایه معمر بن یحیی:و یمکن حملها علی(ما إذا لم تدرک من آخر الوقت إلّا مقدار أربع رکعات،فإنّه یختص بالعصر کما سیجیء بیانه .انتهی. و أشار بقوله کما سیجیء إلی) ما ذکره فی المواقیت ،و المذکور فیها لا یخلو من نظر،کما ستعلمه إن شاء اللّه.و علی تقدیر تمامیه دلیل الاختصاص فعموم دلیل الاشتراک بین الفرضین لا یمنع التخصیص. ثم إنّ الخبر المبحوث عنه ربما یتناول إدراک الرکعه من العصر،لأنّ قوله علیه السلام:« إنّما تصلّی التی تطهر عندها» یتناول الجمیع و البعض.و فیه:أنّ المتبادر جمیع الوقت و سیجیء إنشاء اللّه تعالی بیان ما لا بدّ منه فی موضعه. و ما تضمنه الخبر الثانی من قوله« و ما طرح اللّه عنها من الصلاه» إلی آخره،لعلّ المراد به أنّ ما فاتها من الصلاه فی حال الحیض أکثر من الصلاه الفائته حال مضیّ أربعه أقدام. ثم ما یفیده الخبر من حکم المرأه إذا رأت الدم بعد ما یمضی من الزوال أربعه أقدام،لو صح الحدیث لا مجال للتوقف فیه بسبب الشک فی بعض المقدمات،و ستسمع القول فی المسأله عن قریب إن شاء اللّه. و ما تضمنه الخبر الثالث من قوله علیه السلام:« فإن ضیّعت فعلیها صلاتان» لعلّ المراد به أنّ دخول وقت العصر إن کان فی غیر زمان اشتغالها بمقدمات الصلاه،بل اتفق دخوله حال ترکها کذلک فعلیها صلاه الظهر و العصر،غیر أنّ المقام لا یخلو بعد من إجمال،لأنّ وقت العصر الداخل إن کان المراد به المختص،یشکل الحال بأنّ عدم الاشتغال فی المقدمات لا یقتضی وجوب قضاء الظهر مطلقا،بل إذا علم أن الوقت یتّسع فعل الظهر مع المقدمات أو فعل بعضها معها علی المشهور،و إن کان المراد ما یعم المشترک یشکل الحکم بصلاه العصر وحدها،إلّا أن یقال:إنّ هذا الحکم مفاد الخبر الأوّل بإطلاقه.و فیه:أن الخبر الأوّل فی ظاهره ما یدفع هذا الحکم بعد التأمّل فیه. علی أنّ مفاد الخبر المبحوث عنه أنّ عدم الاشتغال بالمقدمات المعتبر عنه بالتضییع علی الظاهر من الکلام یفید لزوم الصلاتین،و علی تقدیر إراده المشترک یشکل فعل العصر وحدها علی قول المتأخّرین و ظاهر الشیخ . فإن قلت: ما وجه حمل قوله:« فإن ضیّعت» إلی آخره،علی ما ذکرت مع إمکان الحمل علی أنها لو ترکت الصلاه علیها القضاء؟ قلت: هذا الاحتمال یدفعه التأمّل الصادق فی مدلول الخبر،و اللّه تعالی أعلم بالحال.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 2 , ص 385 )
قوله:(أخبرنی الشیخ رحمه اللّه(الحدیث 484) صحیح. و هو و إن کان مجملا فی تناول وقتی الفضیله و الإجزاء،إلا أنّ الأصحاب(رضوان اللّه علیهم)حملوه علی ما إذا لم یبق من الوقت سوی ما یختصّ العصر،لما تحقّقوه من الإجماع علی أنّها لو طهرت فی آخر الوقت بمقدار أداء ثمان رکعات وجب الصلاتان إجماعا.
( کشف الأسرار ؛ ج 3 , ص 309 )
ص : 7947
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ غَیْرِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلصَّلاَهُ اَلنَّافِلَهُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ سِتُّ رَکَعَاتٍ بُکْرَهً وَ سِتُّ رَکَعَاتٍ صَدْرَ اَلنَّهَارِ وَ رَکْعَتَانِ إِذَا زَالَتِ اَلشَّمْسُ ثُمَّ صَلِّ اَلْفَرِیضَهَ ثُمَّ صَلِّ بَعْدَهَا سِتَّ رَکَعَاتٍ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ غَیْرِهِ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 325 )
ص : 7948
لی، [الأمالی للصدوق ] ، أَبِی عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْکِنَانِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : شَرُّ اَلْکَسْبِ کَسْبُ اَلرِّبَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 116 )
ص : 7949
عَلِیُّ بْنُ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ : کُنْتُ مُعْتَکِفاً فِی مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ إِذْ جَاءَنِی أَبُو جَعْفَرٍ اَلْأَحْوَلُ بِکِتَابٍ مَخْتُومٍ مِنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَرَأْتُ کِتَابَهُ فَإِذَا فِیهِ إِذَا قَرَأْتَ کِتَابِیَ اَلصَّغِیرَ اَلَّذِی فِی جَوْفِ کِتَابِیَ اَلْمَخْتُومِ فَاحْرُزْهُ حَتَّی أَطْلُبَهُ مِنْکَ فَأَخَذَ عَلِیٌّ اَلْکِتَابَ فَأَدْخَلَهُ بَیْتَ بَزِّهِ فِی صُنْدُوقٍ مُقَفَّلٍ فِی جَوْفِ قِمَطْرٍ فِی جَوْفِ حُقٍّ مُقَفَّلٍ وَ بَابُ اَلْبَیْتِ مُقَفَّلٌ وَ مَفَاتِیحُ هَذِهِ اَلْأَقْفَالِ فِی حُجْرَتِهِ فَإِذَا کَانَ اَللَّیْلُ فَهِیَ تَحْتَ رَأْسِهِ وَ لَیْسَ یَدْخُلُ بَیْتَ اَلْبَزِّ غَیْرُهُ فَلَمَّا حَضَرَ اَلْمَوْسِمُ خَرَجَ إِلَی مَکَّهَ وَافِداً بِجَمِیعِ مَا کَتَبَ إِلَیْهِ مِنْ حَوَائِجِهِ فَلَمَّا دَخَلَ عَلَیْهِ قَالَ لَهُ اَلْعَبْدُ اَلصَّالِحُ یَا عَلِیُّ مَا فَعَلَ اَلْکِتَابُ اَلصَّغِیرُ اَلَّذِی کَتَبْتُ إِلَیْکَ فِیهِ أَنِ اِحْتَفِظْ بِهِ فَحَکَیْتُهُ قَالَ إِذَا نَظَرْتَ إِلَی اَلْکِتَابِ أَ لَیْسَ تَعْرِفُهُ قُلْتُ بَلَی قَالَ فَرَفَعَ مُصَلًّی تَحْتَهُ فَإِذَا هُوَ أَخْرَجَهُ إِلَیَّ فَقَالَ اِحْتَفِظْ بِهِ فَلَوْ تَعْلَمُ مَا فِیهِ لَضَاقَ صَدْرُکَ قَالَ فَرَجَعْتُ إِلَی اَلْکُوفَهِ وَ اَلْکِتَابُ مَعِی فَأَخْرَجْتُهُ فِی دُرُوزِ جَیْبِی عِنْدَ إِبْطِی فَکَانَ اَلْکِتَابُ حَیَاهَ عَلِیٍّ فِی جَیْبِهِ فَلَمَّا مَاتَ عَلِیٌّ قَالَ مُحَمَّدٌ وَ حَسَنٌ اِبْنَاهُ فَلَمْ یَکُنْ لَنَا هَمٌّ إِلاَّ اَلْکِتَابُ فَفَقَدْنَاهُ فَعَلِمْنَا أَنَّ اَلْکِتَابَ قَدْ صَارَ إِلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 48 , صفحه 78 )
علی بن ابی حمزه گفت:در مسجد کوفه معتکف بودم ابو جعفر اصول نامه ای سر بمهر از موسی بن جعفر علیه السّلام برایم آورد نامه را خواندم نوشته بود:وقتی نامه را خواندی آن نامه کوچک را که داخل نامه بزرگ مهر زده است نگه دار تا از تو بخواهم. علی نامه را داخل انبار تجارتی خود برد و در صندوقی که قفل بود داخل جعبه ای در یک قوطی گذاشت در صندوق و جعبه و اطاق را قفل نمود و کلیدهای آنها را همیشه در موقع خواب زیر سر خود میگذاشت کسی جز خودش داخل انبار نمیشد. هنگام اعمال حج که رسید بجانب مکه رهسپار شد و آنچه موسی بن جعفر علیه السّلام خواسته بود تهیه کرد و با خود برد.خدمت امام که رسید باو فرمود چه شد آن نامه ی کوچکی که گفتم آن را نگه دار.جریان را عرض کردم که چگونه او را در جای محفوظی گذاشته ام امام علیه السّلام فرمود:اگر آن نامه را ببینی میشناسی؟ عرضکردم:آری از زیر جانماز خود نامه را بیرون آورد فرمود نگه دار اگر بدانی در آن چه نوشته است ناراحت میشوی. گفت:نامه را با خود بکوفه آوردم و در داخل جیب بغلم گذاشتم. در تمام مدت زندگی آن نامه بهمراه علی بن ابی حمزه بود پس از درگذشت او دو پسرش محمّد و حسن گفتند تمام کوشش خود را برای نگهداری آن صرف میکردیم ولی آن را گم کردیم فهمیدیم نامه رسیده است بدست خود موسی بن جعفر علیه السّلام.
( بحارالأنوار (جلد 48) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 69 )
ص : 7950
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا حَدُّ اَلْجَارِ قَالَ أَرْبَعِینَ دَاراً مِنْ کُلِّ جَانِبٍ .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 165 )
1-معاویه بن عمّار گوید:به حضرت صادق علیه السّلام عرض کردم:قربانت شوم،حدّ و مرز همسایه چقدر است؟فرمود:از هر طرف چهل خانه.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 1 , ص 370 )
ص : 7951
حُبُّ اَلْمَالِ یُفْسِدُ اَلْأَعْمَالَ وَ یُقَوِّی اَلْآمَالَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 231 )
ص : 7952
وَ یَقُولُ تَعَالَی: «وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لاَ یَجُوزُنِی ظُلْمُ ظَالِمٍ».
( الإعتقادات , جلد 1 , صفحه 72 )
و حق تعالی میفرماید:بعزت و جلالم قسم که از من تجاوز نمینماید ظلم هیچ ظالمی و اسم عقبه ای از آنها رحم است و نام عقبه ای امانت است و اسم عقبه ای نماز و باسم هر فریضۀ و امری و نهیی عقبه ایست که بنده نزد آن محبوس می شود و اللّه اعلم.
( الإعتقادات / ترجمه حسنی ؛ ج 1 , ص 89 )
ص : 7953
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : رَحِمَ اَللَّهُ مَنْ أَعَانَ وَلَدَهُ عَلَی بِرِّهِ وَ هُوَ أَنْ یَعْفُوَ عَنْ سَیِّئَتِهِ وَ یَدْعُوَ لَهُ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 98 )
ص : 7954
12397-10 التهذیب ،1/31/59/5 عنه عن السراد عن ابن رئاب عن مسمع عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا کان منزل الرجل دون ذات عرق إلی مکه فلیحرم من منزله.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 493 )
ص : 7955
یه، [من لا یحضره الفقیه] ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَسْجِدُ اَلسَّهْلَهِ هُوَ بَیْتُ إِدْرِیسَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلَّذِی کَانَ یَخِیطُ فِیهِ وَ هُوَ اَلْمَوْضِعُ اَلَّذِی خَرَجَ مِنْهُ إِبْرَاهِیمُ إِلَی اَلْعَمَالِقَهِ وَ هُوَ اَلْمَوْضِعُ اَلَّذِی خَرَجَ مِنْهُ دَاوُدُ إِلَی جَالُوتَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 456 )
ص : 7956
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ فِی اَلطَّوَافِ قَدْ طَافَ بَعْضَهُ وَ بَقِیَ عَلَیْهِ بَعْضُهُ فَطَلَعَ اَلْفَجْرُ فَیَخْرُجُ مِنَ اَلطَّوَافِ إِلَی اَلْحِجْرِ أَوْ إِلَی بَعْضِ اَلْمَسْجِدِ ، إِذَا کَانَ لَمْ یُوتِرْ فَیُوتِرُ ثُمَّ یَرْجِعُ فَیُتِمُّ طَوَافَهُ أَ فَتَرَی ذَلِکَ أَفْضَلَ أَمْ یُتِمُّ اَلطَّوَافَ ثُمَّ یُوتِرُ وَ إِنْ أَسْفَرَ بَعْضَ اَلْإِسْفَارِ قَالَ اِبْدَأْ بِالْوَتْرِ وَ اِقْطَعِ اَلطَّوَافَ إِذَا خِفْتَ ذَلِکَ ثُمَّ أَتِمَّ اَلطَّوَافَ بَعْدُ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ إِلاَّ أَنَّهُ تَرَکَ قَوْلَهُ: فَطَلَعَ اَلْفَجْرُ وَ تَرَکَ لَفْظَ ذَلِکَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 385 )
ص : 7957
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْغُلاَمِ لَمْ یَحْتَلِمْ یَقْذِفُ اَلرَّجُلَ هَلْ یُجْلَدُ قَالَ لاَ وَ ذَاکَ لَوْ أَنَّ رَجُلاً قَذَفَ اَلْغُلاَمَ لَمْ یُجْلَدْ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 233 )
ص : 7958
قِیلَ: دَخَلَ أَبُو اَلْهُذَیْلِ عَلَی اَلْمَأْمُونِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنَّ أَرْضَ دَارِکَ هَذِهِ کَانَتْ مَسْکُونَهً قَبْلَکَ مِنْ مُلُوکٍ وَ سُوقَهٍ دَارِسَهٍ آثَارُهُمْ عَافِیَهٍ دِیَارُهُمْ فَالسَّعِیدُ مَنْ وُعِظَ بِغَیْرِهِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 221 )
ص : 7959
عَنْهُ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ یُونُسَ ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرِ بْنِ أَبِی فَاخِتَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «لاَ تَعُودُ اَلْإِمَامَهُ فِی أَخَوَیْنِ بَعْدَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) أَبَداً، إِنَّمَا جَرَتْ مِنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) کَمَا قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: وَ أُولُوا اَلْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اَللّهِ ، فَلاَ تَکُونُ بَعْدَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) إِلاَّ فِی اَلْأَعْقَابِ، وَ أَعْقَابِ اَلْأَعْقَابِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 412 )
ص : 7960
قَالَ رَبِیعُ بْنُ خُثَیْمٍ : إِنِ اِسْتَطَعْتَ أَنْ تَکُونَ فِی مَوْضِعٍ لاَ تَعْرِفُ وَ لاَ تُعْرَفُ فَافْعَلْ وَ فِی اَلْعُزْلَهِ صِیَانَهُ اَلْجَوَارِحِ وَ فَرَاغُ اَلْقَلْبِ وَ سَلاَمَهُ اَلْعَیْشِ وَ کَسْرُ سِلاَحِ اَلشَّیْطَانِ وَ اَلْمُجَانَبَهُ بِهِ مِنْ کُلِّ سُوءٍ وَ رَاحَهُ اَلْوَقْتِ وَ مَا مِنْ نَبِیٍّ وَ لاَ وَصِیٍّ إِلاَّ وَ اِخْتَارَ اَلْعُزْلَهَ فِی زَمَانِهِ إِمَّا فِی اِبْتِدَائِهِ وَ إِمَّا فِی اِنْتِهَائِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 110 )
ربیع بن خیثم گوید اگر توانائی داشته باشی در جایی باشی که نه کسی را بشناسی و نه کسی تو را بشناسد پس چنین کن.در گوشه نشینی و کناره گیری اعضاء و جوارح از آلودگی گناه مصون.دل فارغ و از افکار گوناگون تهی و زندگی توام با سلامت و آسایش و در هم شکستن اسلحه شیطان(فراهم نشدن زمینه گناه)و دوری نمودن از هر زشتی و بدی و راحت و آسودگی اوقات(این فوائد اعتزال و کناره گیری)است و هیچ پیامبر و نه وصی پیامبری نبوده مگر اینکه در زمان خود عزلت و کناره گیری را اختیار نموده یا در اوائل زندگی و یا در اواخر عمر خود.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 110 )
ص : 7961
عَنْهُ : عَنْ أَبِیهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ أَحْمَدَ ، وَ عَبْدِ اَللَّهِ اِبْنَیْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ ، عَنْ زُرَارَهَ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فِطْرَتَ اَللّهِ اَلَّتِی فَطَرَ اَلنّاسَ عَلَیْها ، قَالَ: «فَطَرَهُمْ جَمِیعاً عَلَی اَلتَّوْحِیدِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 343 )
ص : 7962
وَ رَوَی اَلثَّعْلَبِیُّ وَ اَلْوَاحِدِیُّ بِإِسْنَادِهِمَا عَنْ عَمَّارٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ صُهَیْبٍ وَ عَنِ اَلضَّحَّاکِ وَ رَوَی اِبْنُ مَرْدَوَیْهِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَهَ وَ عَنْ صُهَیْبٍ وَ عَنْ عَمَّارٍ وَ عَنِ اِبْنِ عُدَیٍّ وَ عَنِ اَلضَّحَّاکِ وَ اَلْخَطِیبِ فِی اَلتَّارِیخِ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَهَ وَ رَوَی اَلطَّبَرِیُّ وَ اَلْمَوْصِلِیُّ عَنْ عَمَّارٍ وَ رَوَی أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ عَنِ اَلضَّحَّاکِ أَنَّهُ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: یَا عَلِیُّ أَشْقَی اَلْأَوَّلِینَ عَاقِرُ اَلنَّاقَهِ، وَ أَشْقَی اَلْآخِرِینَ قَاتِلُکَ، وَ فِی رِوَایَهٍ مَنْ یَخْضِبُ هَذِهِ مِنْ هَذَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 587 )
ص : 7963
وَ مِنْهُ قَالَ اَلْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ : إِنِّی کُنْتُ فِی قَطِیعَهِ اَلرَّبِیعِ فِی مَسْجِدِ اَلزَّیْتُونَهِ أَقْرَأُ عَلَی مُقْرِئٍ یُقَالُ لَهُ إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَبَّادٍ فَرَأَیْتُ یَوْماً فِی اَلْمَسْجِدِ نَفَراً یَتَنَاجَوْنَ فَقَالَ أَحَدُهُمْ إِنَّ بِالْجَبَلِ رَجُلاً یُقَالُ لَهُ اِبْنُ فَضَّالٍ لَهُ سَجَّادَهٌ أَعْبَدُ مَنْ رَأَیْتُ أَوْ سَمِعْتُ بِهِ قَالَ وَ إِنَّهُ لَیَخْرُجُ إِلَی اَلصَّحْرَاءِ فَیَسْجُدُ اَلسَّجْدَهَ فَیَجِیءُ اَلطَّیْرُ فَتَقَعُ عَلَیْهِ فَمَا یَظُنُّ إِلاَّ أَنَّهُ ثَوْبٌ أَوْ خِرْقَهٌ وَ إِنَّ اَلْوَحْشَ لَتَرْعَی حَوْلَهُ فَمَا تَنْفِرُ مِنْهُ لِمَا قَدْ أَنِسَتْ بِهِ وَ إِنَّ عَسْکَرَ اَلصَّعَالِیکِ لَیَجِیئُونَ یُرِیدُونَ اَلْغَارَهَ أَوْ قِتَالَ قَوْمٍ فَإِذَا رَأَوْا شَخْصَهُ طَارُوا فِی اَلدُّنْیَا فَذَهَبُوا حَیْثُ لاَ یَرَاهُمْ وَ لاَ یَرَوْنَهُ فَسَأَلْتُ عَنْهُ فَقَالُوا هُوَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 207 )
ص : 7964
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: فِی لِسَانَ اَلْأَخْرَسِ ثُلُثُ اَلدِّیَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 373 )
ص : 7965
اَلْعُیُونُ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْهَمْدَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَلسَّلاَمِ بْنِ صَالِحٍ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ: جِئْتُ إِلَی بَابِ اَلدَّارِ اَلَّتِی حُبِسَ فِیهَا اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِسَرَخْسَ وَ قَدْ قُیِّدَ وَ اِسْتَأْذَنْتُ عَلَیْهِ اَلسَّجَّانَ فَقَالَ لاَ سَبِیلَ لَکَ عَلَیْهِ قُلْتُ وَ لِمَ قَالَ لِأَنَّهُ رُبَّمَا صَلَّی فِی یَوْمِهِ وَ لَیْلَتِهِ أَلْفَ رَکْعَهٍ اَلْحَدِیثَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 309 )
ص : 7966
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ : إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی کَرِهَ لِی سِتَّ خِصَالٍ وَ کَرِهَهُنَّ لِلْأَوْصِیَاءِ مِنْ وُلْدِی وَ أَتْبَاعِهِمْ مِنْ بَعْدِی، اَلْعَبَثَ فِی اَلصَّلَوهِ وَ اَلرَّفَثَ فِی اَلصَّوْمِ، وَ اَلْمَنَّ بَعْدَ اَلصَّدَقَهِ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 283 )
ص : 7967
وَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ قَالَ: شُرْبُ اَلْمَاءِ عَلَی أَثَرِ اَلدَّسَمِ یُهَیِّجُ اَلدَّاءَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 239 )
ص : 7968
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْمَعْرُوفِ مِنْ غَیْرِ رُؤْیَهٍ وَ اَلْخَالِقِ مِنْ غَیْرِ رَوِیَّهٍ اَلَّذِی لَمْ یَزَلْ قَائِماً دَائِماً إِذْ لاَ سَمَاءٌ ذَاتُ أَبْرَاجٍ وَ لاَ حُجُبٌ ذَاتُ إِرْتَاجٍ وَ لاَ لَیْلٌ دَاجٍ وَ لاَ بَحْرٌ سَاجٍ وَ لاَ جَبَلٌ ذُو فِجَاجٍ وَ لاَ فَجٌّ ذُو اِعْوِجَاجٍ وَ لاَ أَرْضٌ ذَاتُ مِهَادٍ وَ لاَ خَلْقٌ ذُو اِعْتِمَادٍ ذَلِکَ مُبْتَدِعُ اَلْخَلْقِ وَ وَارِثُهُ وَ إِلَهُ اَلْخَلْقِ وَ رَازِقُهُ وَ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ دَائِبَانِ فِی مَرْضَاتِهِ یُبْلِیَانِ کُلَّ جَدِیدٍ وَ یُقَرِّبَانِ کُلَّ بَعِیدٍ قَسَمَ أَرْزَاقَهُمْ وَ أَحْصَی آثَارَهُمْ وَ أَعْمَالَهُمْ وَ عَدَدَ أَنْفُسِهِمْ وَ خَائِنَهَ أَعْیُنِهِمْ وَ مَا تُخْفِی صُدُورُهُمْ مِنَ اَلضَّمِیرِ وَ مُسْتَقَرَّهُمْ وَ مُسْتَوْدَعَهُمْ مِنَ اَلْأَرْحَامِ وَ اَلظُّهُورِ إِلَی أَنْ تَتَنَاهَی بِهِمُ اَلْغَایَاتُ هُوَ اَلَّذِی اِشْتَدَّتْ نِقْمَتُهُ عَلَی أَعْدَائِهِ فِی سَعَهِ رَحْمَتِهِ وَ اِتَّسَعَتْ رَحْمَتُهُ لِأَوْلِیَائِهِ فِی شِدَّهِ نِقْمَتِهِ قَاهِرُ مَنْ عَازَّهُ وَ مُدَمِّرُ مَنْ شَاقَّهُ وَ مُذِلُّ مَنْ نَاوَاهُ وَ غَالِبُ مَنْ عَادَاهُ مَنْ تَوَکَّلَ عَلَیْهِ کَفَاهُ وَ مَنْ سَأَلَهُ أَعْطَاهُ وَ مَنْ أَقْرَضَهُ قَضَاهُ وَ مَنْ شَکَرَهُ جَزَاهُ عِبَادَ اَللَّهِ زِنُوا أَنْفُسَکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُوزَنُوا وَ حَاسِبُوهَا مِنْ قَبْلِ أَنْ تُحَاسَبُوا وَ تَنَفَّسُوا قَبْلَ ضِیقِ اَلْخِنَاقِ وَ اِنْقَادُوا قَبْلَ عُنْفِ اَلسِّیَاقِ وَ اِعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ لَمْ یُعَنْ عَلَی نَفْسِهِ حَتَّی یَکُونَ لَهُ مِنْهَا وَاعِظٌ وَ زَاجِرٌ لَمْ یَکُنْ لَهُ مِنْ غَیْرِهَا لاَ زَاجِرٌ وَ لاَ وَاعِظٌ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 122 )
ص : 7969
سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقُمِّیُّ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ غَالِبٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ فِی خُطْبَهٍ طَوِیلَهٍ لَهُ: «مَضَی رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)، وَ خَلَّفَ فِی أُمَّتِهِ کِتَابَ اَللَّهِ وَ وَصِیَّهُ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ، وَ إِمَامَ اَلْمُتَّقِینَ، وَ حَبْلَ اَللَّهِ اَلْمَتِینَ، وَ اَلْعُرْوَهَ اَلْوُثْقَی لاَ اِنْفِصَامَ لَهَا، وَ عَهْدَهُ اَلْمُؤَکَّدَ، صَاحِبَانِ مُؤْتَلِفَانِ، یَشْهَدُ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا لِصَاحِبِهِ بِالتَّصْدِیقِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 524 )
ص : 7970
لاَ یَتْرُکُ اَلنَّاسُ شَیْئاً مِنْ دُنْیَاهُمْ لِإِصْلاَحِ آخِرَتِهِمْ إِلاَّ عَوَّضَهُمُ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ خَیْراً مِنْهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 787 )
ص : 7971
اَلْکَامِلُ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ اَلْقَزْوِینِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَسَدِیِّ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلرَّبِیعِ اَلصَّحَّافِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ مَرْزُوقٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلصَّلاَهِ فِی اَلْحَرَمَیْنِ وَ عِنْدَ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ أَتِمَّ اَلصَّلاَهَ فِیهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 77 )
ص : 7972
جا، [المجالس للمفید ] ، اِبْنُ قُولَوَیْهِ عَنِ اَلْکُلَیْنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اَلْیَقْطِینِیِّ عَنْ یُونُسَ عَنْ سَعْدَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : بَیْنَمَا مُوسَی بْنُ عِمْرَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَالِسٌ إِذْ أَقْبَلَ إِبْلِیسُ وَ عَلَیْهِ بُرْنُسٌ ذُو أَلْوَانٍ فَلَمَّا دَنَا مِنْ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ خَلَعَ اَلْبُرْنُسَ وَ أَقْبَلَ عَلَیْهِ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَهُ مُوسَی مَنْ أَنْتَ قَالَ أَنَا إِبْلِیسُ قَالَ مُوسَی فَلاَ قَرَّبَ اَللَّهُ دَارَکَ فِیمَ جِئْتَ فَقَالَ إِنَّمَا جِئْتُ لِأُسَلِّمَ عَلَیْکَ لِمَکَانِکَ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ لَهُ مُوسَی فَمَا هَذَا اَلْبُرْنُسُ قَالَ أَخْتَطِفُ بِهِ قُلُوبَ بَنِی آدَمَ قَالَ مُوسَی فَأَخْبِرْنِی بِالذَّنْبِ اَلَّذِی إِذَا أَذْنَبَهُ اِبْنُ آدَمَ اِسْتَحْوَذْتَ عَلَیْهِ فَقَالَ إِذَا أَعْجَبَتْهُ نَفْسُهُ وَ اِسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ وَ صَغُرَ فِی عَیْنَیْهِ ذَنْبُهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ أُوصِیکَ بِثَلاَثِ خِصَالٍ یَا مُوسَی لاَ تَخْلُ بِامْرَأَهٍ وَ لاَ تَخْلُ بِکَ فَإِنَّهُ لاَ یَخْلُو رَجُلٌ بِامْرَأَهٍ وَ لاَ تَخْلُو بِهِ إِلاَّ کُنْتُ صَاحِبَهُ دُونَ أَصْحَابِی وَ إِیَّاکَ أَنْ تُعَاهِدَ اَللَّهَ عَهْداً فَإِنَّهُ مَا عَاهَدَ اَللَّهَ أَحَدٌ إِلاَّ کُنْتُ صَاحِبَهُ دُونَ أَصْحَابِی حَتَّی أَحُولَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلْوَفَاءِ بِهِ وَ إِذَا هَمَمْتَ بِصَدَقَهٍ فَأَمْضِهَا فَإِنَّهُ إِذَا هَمَّ اَلْعَبْدُ بِصَدَقَهٍ کُنْتُ صَاحِبَهُ دُونَ أَصْحَابِی حَتَّی أَحُولَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهَا ثُمَّ وَلَّی إِبْلِیسُ وَ هُوَ یَقُولُ یَا وَیْلَهُ وَ یَا عَوْلَهُ عَلَّمْتُ مُوسَی مَا یُعَلِّمُهُ بَنِی آدَمَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 196 )
ص : 7973
وَ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لَوْ کَانَتِ اَلدُّنْیَا تَعْدِلُ عِنْدَ اَللَّهِ جَنَاحَ بَعُوضَهٍ مَا سَقَی کَافِراً مِنْهَا شَرْبَهَ مَاءٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 81 )
ص : 7974
ل، [الخصال] : فِیمَا أَوْصَی بِهِ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ أَرْبَعَهٌ لاَ تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَهٌ إِمَامٌ عَادِلٌ وَ وَالِدٌ لِوَلَدِهِ وَ اَلرَّجُلُ یَدْعُو لِأَخِیهِ بِظَهْرِ اَلْغَیْبِ وَ اَلْمَظْلُومُ یَقُولُ اَللَّهُ جَلَّ جَلاَلُهُ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لَأَنْتَصِرَنَّ لَکَ وَ لَوْ بَعْدَ حِینٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 356 )
ص : 7975
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ رُوِیَ: أَنَّ أَجْرَ اَلْمُغَنِّی وَ اَلْمُغَنِّیَهِ سُحْتٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 307 )
ص : 7976
عَلَی حُسْنِ اَلنِّیَّهِ تَکُونُ مِنَ اَللَّهِ اَلْعَطِیَّهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 328 )
ص : 7977
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ وُلِدَ فِیهِ یُوسُفُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ یَوْمٌ صَالِحٌ لِطَلَبِ اَلْحَوَائِجِ وَ اَلتِّجَارَهِ وَ اَلتَّزْوِیجِ وَ اَلدُّخُولِ عَلَی اَلسُّلْطَانِ وَ مَنْ سَافَرَ فِیهِ غَنِمَ وَ أَصَابَ خَیْراً وَ مَنْ وُلِدَ فِیهِ کَانَ حَسَنَ اَلتَّرْبِیَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 170 )
ص : 7978
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ : لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دُعَاءَ قَلْبٍ لاَهٍ وَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ إِذَا دَعَا أَحَدُکُمْ لِلْمَیِّتِ فَلاَ یَدْعُو لَهُ وَ قَلْبُهُ لاَهٍ عَنْهُ وَ لَکِنْ لِیَجْتَهِدْ لَهُ فِی اَلدُّعَاءِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 473 )
حضرت صادق علیه السلام فرمود: امیر المؤمنین صلوات اللّه علیه فرموده است: خدای عز و جل دعای دل غافل و سرگرم بلهو را نپذیرد، و علی علیه السلام همیشه میفرمود: هر گاه یکی از شماها برای مرده ای دعا کند، در حالی که دلش از او غافل است دعا نکند، بلکه در دعای بر او کوشش کند (یعنی براستی از دل دعا کند).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 222 )
2-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:امیر المؤمنین(علیه السّلام)فرموده است: خدا عز و جل دعای دل غافل و مشغول به خیالات باطله را نپذیرد،و علی(علیه السّلام)را شیوه این بود که می فرمود: هر گاه یکی از شماها برای مرده ای دعا کند،در حالی دعا نکند که دل به او ندارد ولی در دعای به او از دل کوشد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 35 )
2-امیر المؤمنین علیه السّلام فرموده است:خدای عزّ و جلّ دعای دل غافل را که مشغول خیالات باطل است نپذیرد،و علی علیه السّلام را شیوه این بود که می فرمود:هرگاه یکی از شماها برای مرده ای دعا کند،درحالی که دلش از او غفلت دارد دعا نکند بلکه در دعای به او،سعی کند که از عمق دل دعا کند.
توضیح:اینکه دستور داده شده که در دعا برای زنده ها مانند دعا بر مردگان که بدون توجه قلبی است انجام ندهید به این خاطر است که طبق معمول برای مرده ها بطور عموم و بدون توجه قلبی است و شاید به این خاطر باشد که مرده ها بیشتر نیازمند دعا هستند.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 359 )
: ضعیف علی المشهور. دعاء قلب لاه أی غافل أو مشتغل باللهو و الخیالات الباطله، قال الراغب: اللهو ما یشغل الإنسان عما یعنیه و لهمه یقال: لهوت عنه بکذا و لهیت عن کذا اشتغلت عنه بلهو، و قوله تعالی:
لاهِیَهً قُلُوبُهُمْ
أی ساهیه مشتغله بما لا یعینها. إذا دعا أحدکم للمیت التخصیص بالمیت لأنه أحوج إلی الدعاء، و لأنه قد شاع أن الناس یأتون للتعزیه و الزیاره و یدعون للمیت علی سبیل التعارف من غیر عزم و اهتمام، و قوله: فلا یدعو نهی فی صوره الخبر أو هو بمعناه، و الغرض بیان أن الدعاء علی هذا الوجه لیس دعاء للمیت و الأول أظهر.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 26 )
ص : 7979
اِبْنُ بَابَوَیْهِ : بِإِسْنَادِهِ، عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: «مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلزُّمَرِ اِسْتِخْفَاءً مِنْ لِسَانِهِ، أَعْطَاهُ اَللَّهُ شَرَفَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ، وَ أَعَزَّهُ بِلاَ مَالٍ وَ لاَ عَشِیرَهٍ حَتَّی یَهَابَهُ مَنْ یَرَاهُ، وَ حَرَّمَ جَسَدَهُ عَلَی اَلنَّارِ ، وَ بَنَی لَهُ فِی اَلْجَنَّهِ أَلْفَ مَدِینَهٍ، فِی کُلِّ مَدِینَهٍ أَلْفُ قَصْرٍ، فِی کُلِّ قَصْرٍ مِائَهُ حَوْرَاءَ، وَ لَهُ مَعَ هَذَا عَیْنَانِ تَجْرِیَانِ، وَ عَیْنَانِ نَضَّاخَتَانِ وَ جَنَّتَانِ مُدْهَامَّتَانِ، وَ حُورُ مَقْصُورَاتٌ فِی اَلْخِیَامِ، وَ ذَوَاتَا أَفْنَانٍ، وَ مِنْ کُلِّ فَاکِهَهٍ زَوْجَانِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 691 )
ص : 7980
وَ نُقِلَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ خَطَبَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ قَائِلاً: أَیُّهَا اَلنَّاسُ... هَذَا شَهْرٌ فَضَّلَهُ اَللَّهُ تَعَالَی عَلَی سَائِرِ اَلشُّهُورِ، کَمَا فَضَّلَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ عَلَی سَائِرِ اَلْخَلاَئِقِ، أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِذَا طَلَعَ هِلاَلُ شَهْرِ رَمَضَانَ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ اَلسَّمَاءِ وَ أَبْوَابُ اَلْجِنَانِ وَ أَبْوَابُ اَلرَّحْمَهِ. وَ غُلِّقَتْ أَبْوَابُ اَلنَّارِ. وَ فِیهِ یَنْظُرُ اَللَّهُ بِالرَّحْمَهِ إِلَی عِبَادِهِ فَیُجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ یُلَبِّیهِمْ إِذَا نَادَوْهُ وَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ. وَ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ لَیْلَهٌ هِیَ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ، فَإِذَا کَانَتْ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ أَمَرَ اَللَّهُ تَعَالَی جَبْرَائِیلَ فَهَبَطَ فِی کُومَهٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ إِلَی اَلْأَرْضِ فَیَبِیتُ وَ اَلْمَلاَئِکَهُ فِی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ، وَ یُسَلِّمُونَ عَلَی کُلِّ قَائِمٍ وَ قَاعِدٍ وَ مُصَلٍّ وَ ذَاکِرٍ وَ یُصَافِحُونَهُمْ وَ یُؤَمِّنُونَ عَلَی دُعَائِهِمْ... وَ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ قَدَّرَ اَللَّهُ تَعَالَی وَلاَیَتِی قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِأَلْفَیْ عَامٍ، وَ اَلْعِبَادَهُ فِیهَا خَیْرٌ مِنْ عِبَادَهِ أَلْفِ شَهْرٍ لَیْسَ فِیهَا لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ، وَ صِیَامُ یَوْمِهَا خَیْرٌ مِنْ صِیَامِ أَلْفِ شَهْرٍ. أَیُّهَا اَلنَّاسُ... اِعْلَمُوا أَنَّ اَلشَّمْسَ وَ اَلْقَمَرَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ لاَ یَطْلُعَانِ إِلاَّ مَعَ رَحْمَهٍ لِعِبَادِ اَللَّهِ. وَ هُوَ شَهْرٌ عِنْدَ اَللَّهِ أَفْضَلُ اَلشُّهُورِ، وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ اَلْأَیَّامِ، وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اَللَّیَالِی. وَ فِیهِ اَلشَّیَاطِینُ مَغْلُولَهٌ. وَ فِیهِ تُنْزَلُ صِکَاکُ اَلْحَاجِّ وَ تُکْتَبُ اَلْآجَالُ وَ تُقْسَمُ اَلْأَرْزَاقُ. وَ فِیهِ یَنْظُرُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِالرَّحْمَهِ إِلَی عِبَادِهِ. فَانْظُرُوا أَیُّهَا اَلصَّائِمُونَ إِلَی أُمُورِکُمْ فَتَدَبَّرُوهَا فَقَدْ دُعِیتُمْ إِلَی ضِیَافَهِ اَللَّهِ، وَ تَأَمَّلُوا فِی أَعْمَالِکُمْ فِی أَیَّامِ هَذَا اَلشَّهْرِ وَ لَیَالِیهِ، أَنْ تَکُونَ فِی رِضَا اَللَّهِ وَ فِی أَعْضَائِکُمْ وَ جَوَارِحِکُمْ أَنْ تَجْتَنِبَ مَحَارِمَ اَللَّهِ. فَلاَ تَقْضُوا أَیَّامَ هَذَا اَلشَّهْرِ وَ لَیَالِیهِ فِی اَلنَّوْمِ، بَعِیدِینَ عَنْ طَاعَهِ اَللَّهِ. فَالشَّقِیُّ مَنْ خَرَجَ مِنْهُ هَذَا اَلشَّهْرُ وَ لَمْ تُغْفَرْ ذُنُوبُهُ. فَحِینَئِذٍ یَخْسَرُ حِینَ یَفُوزُ اَلْمُحْسِنُونَ بِجَوَائِزِ اَلرَّبِّ اَلْکَرِیمِ. وَ یَبْعُدُ عَنْ جِوَارِ اَللَّهِ حِینَ یُثَابُ بِهِ اَلسُّعَدَاءُ بِمَا عَمِلُوا مِنْ خَیْرٍ. أَیُّهَا اَلصَّائِمُونَ... إِنْ لَمْ یَنْظُرِ اَللَّهُ إِلَیْکُمْ بِعَیْنِ اَلرَّحْمَهِ، فَمَنْ یَنْظُرُ إِلَیْکُمْ؟ وَ إِنْ مَنَعَکُمُ اَللَّهُ رِزْقَهُ، فَمَنْ یَرْزُقُکُمْ؟ وَ إِنْ أَذَلَّکُمُ اَللَّهُ، فَمَنْ یُعِزُّکُمُ؟ وَ إِنْ تَخَلَّی عَنْکُمْ اَللَّهُ، فَبِمَنْ تَلُوذُونَ؟ وَ إِنْ لَمْ یَقْبَلْکُمْ عِبَاداً لَهُ، فَعِبَادُ مَنْ تَکُونُونَ؟ وَ إِنْ لَمْ یَعْفُ عَنْ زَلاَّتِکُمْ، فَمَنْ تَرْجُونَ؛ وَ إِنْ طَالَبَکُمْ بِحُقُوقِهِ اَلَّتِی أَوْجَبَهَا عَلَیْکُمْ، فَمَاذَا تَفْعَلُونَ؟ أَیُّهَا اَلصَّائِمُونَ... تَقَرَّبُوا إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی، بِتِلاَوَهِ اَلْقُرْآنِ فِی أَیَّامِ هَذَا اَلشَّهْرِ وَ لَیَالِیهِ، فَالْقُرْآنُ شَفِیعُکُمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ بِقَدْرِ قِرَاءَتِکُمْ لَهُ تُرْفَعُ دَرَجَاتُکُمْ. أُبَشِّرُکُمْ أَیُّهَا اَلصَّائِمُونَ بِأَنَّ هَذَا اَلشَّهْرَ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ، وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَهٌ، وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ. وَ لَقَدْ سَمِعْتُ حَبِیبِی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ یَقُولُ: إِنَّ لِلَّهِ تَعَالَی فِی کُلِّ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ عُتَقَاءَ وَ طُلَقَاءَ مِنَ اَلنَّارِ، فَإِنْ کَانَ آخِرُ لَیْلَهٍ مِنْهُ، أَعْتَقَ فِیهَا مِثْلَ مَا أَعْتَقَ فِی جَمِیعِهِ. وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ تَوَرَّعَ عَنْ مَحَارِمِ اَللَّهِ أَوْجَبَ اَللَّهُ لَهُ اَلْجَنَّهَ. وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: مَنْ صَامَ هَذَا اَلشَّهْرَ وَ لَمْ یُفْطِرْ عَلَی مُسْکِرٍ أَدْخَلَهُ اَللَّهُ اَلْجَنَّهَ اَلْبَتَّهَ. ثُمَّ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: سَمِعْتُ سَیِّدَ اَلْأَنْبِیَاءِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ یَقُولُ: فِی أَفْضَلِ اَلشُّهُورِ یُقْتَلُ أَفْضَلُ أَوْصِیَاءِ اَلْأَنْبِیَاءِ. فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ، أَیُّ شَهْرٍ أَفْضَلُ اَلشُّهُورِ، وَ أَیُّ وَصِیٍّ أَفْضَلُ اَلْأَوْصِیَاءِ؛ فَقَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: أَفْضَلُ اَلشُّهُورِ شَهْرُ رَمَضَانَ، وَ أَفْضَلُ اَلْأَوْصِیَاءِ أَنْتَ یَا عَلِیُّ. وَ کَأَنِّی بِکَ وَ قَدِ اِنْبَعَثَ أَشْقَی اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ شَقِیقُ عَاقِرِ نَاقَهِ ثَمُودَ فَیَضْرِبُکَ ضَرْبَهً عَلَی قَرْنِکَ تُخْضَبُ مِنْهَا لِحْیَتُکَ!. فَقُلْتُ: وَ هَذَا کَائِنٌ یَا رَسُولَ اَللَّهِ؟ قَالَ: بَلَی وَ اَللَّهِ. فَقُلْتُ: وَ ذَلِکَ فِی سَلاَمَهٍ مِنْ دِینِی؟ فَقَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: فِی سَلاَمَهٍ مِنْ دِینِکَ، فَبَکَی اَلنَّاسُ عِنْدَ سِمَاعِهِمْ ذَلِکَ، وَ نَزَلَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمِنْبَرِ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 71 )
و ایضا از حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام منقول است که در ماه رمضان خطبه خواندند و فرمودند:
ایّها النّاس!این ماهی است که خدا آن را بر سایر ماه ها فضیلت و زیادتی داده است،مانند فضیلت ما اهل بیت بر سایر مردم و در این ماه گشوده می شود درهای آسمان و درهای بهشت و درهای رحمت و بسته می شود درهای جهنّم و در این ماه شنیده می شود نداهای مؤمنان و مستجاب می گردد دعاهای ایشان و رحم می کنند گریه های ایشان را و در این ماه شبی هست که در آن شب ملائکه از آسمان به زمین می آیند و سلام می کنند بر مردان و زنان روزه دار به اذن و رخصت پروردگار خود تا
طلوع صبح و آن شب قدر است که حق تعالی مقدّر کرده است در آن شب ولایت و امامت مرا پیش از آن که آدم را خلق کند به دو هزار سال و عبادت آن شب بهتر است از عبادت هزار ماه و روزه ی روزش بهتر است از روزه ی هزار ماه.
ایّها النّاس!به درستی که آفتاب های ماه رمضان و ماه های آن طالع می شوند بر مردان و زنان روزه دار با رحمت و این ماه مانند ماه های دیگر نیست،روزهایش بهترین روزهاست و شب هایش بهترین شب هاست و دیوان و شیاطین در این ماه غل کرده و در زندان اند و زیاد می کند خدا در این ماه روزی ها و عمرها را و می نویسد و مقدّر می گرداند در این ماه حاجیان بیت اللّه را و در این ماه حق تعالی رو می کند به سوی اهل ایمان به آمرزش و فیروزی و رحمت و روزی و خوشنودی خداوند جزادهنده.
ای روزه دار!پس تدبیر کار خود بکن؛به درستی که در این ماه مهمان پروردگار خودی؛نظر کن و تأمل نما که چگونه خواهی بود در شب خود و روز خود و چگونه نگاه می داری اعضا و جوارح خود را از معصیت های پروردگار خود؛پس نظر کن که شب ها در خواب نباشی و روزها غافل از یاد خدا نباشی،پس بیرون رود ماه و گناهان تو بر تو باقی مانده باشد،پس در هنگامی که روزه داران مزدهای خود را گیرند تو از جمله ی زیان کاران باشی و در وقتی که به کرامت آقای خود فایز گردند، تو از جمله ی محرومان باشی و در روزی که سعادتمند گردند به مجاورت دوستان پروردگار خود،تو از رانده شده ها باشی.
ای روزه دار!اگر تو را آقای تو از درگاه خود برگرداند،به کدام درگاه رو خواهی او رد و اگر محروم گرداند تو را پروردگار تو،کی روزی خواهد داد تو را و اگر او تو را خوار کند کی تو را گرامی خواهد داشت و اگر او تو را ذلیل گرداند کی تو را عزیز خواهد کرد و اگر او تو را واگذارد کی تو را یاری خواهد کرد و اگر او تو را از بندگان خود قبول نکند،بندگی کدام خداوند را اختیار خواهی کرد و اگر او لغزش ها و گناهان تو را نیامرزد،امید به کی خواهی داشت برای آمرزش گناهان خود و اگر حقّ خود را که بر تو واجب گردانیده از تو طلب نماید،چه جواب در برابر خواهی گفت؟!ای روزه دار!تقرّب بجوی به سوی خدا به تلاوت کردن کتاب خدا در شب ها و روزهای این ماه؛زیرا که کتاب خدا شفاعت کننده ای است که شفاعت او را قبول می کنند و در قیامت شفاعت می کند برای آنها که تلاوت آن کرده اند،پس بالا می روند بر درجات بهشت به قدر تلاوت آیات قرآن.
ای روزه دار!بشارت باد تو را که هرنفسی که در این ماه می کشی ثواب تسبیحی در نامه ی عمل تو می نویسند و خواب تو در این ماه عبادت و طاعت تو در این ماه مقبول است و گناهان تو در این ماه آمرزیده است و آوازهای تو به دعا در این ماه شنیده شده است و مناجات و رازی که با خدا می گویی بر تو رحم می کند. به درستی که شنیدم از حبیب خود حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله فرمود که خداوند عالمیان را در هر شب از شب های ماه مبارک رمضان آزاد کرده است از آتش جهنّم که عدد ایشان را به غیر از خدا کسی نمی داند.چون شب آخر ماه می شود،در آن شب می آمرزد مثل آنچه در جمیع ماه آمرزیده است.و ایضا فرمود که هرکه ماه رمضان را روزه بدارد و نفس خود را از چیزهایی که خداوند عالمیان حرام کرده است نگاه دارد،بهشت البته او را واجب گردد و هرکه در این ماه روزه دارد و در هیچ شب از شب های آن بر حرام افطار نکند،البته داخل بهشت شود.
پس حضرت امیر فرمود که شنیدم از سیّد انبیا که فرمود که بهترین اوصیای پیغمبران در بهترین ماه ها شهید خواهد شد.گفتم:بهترین ماه ها کدام است و بهترین اوصیا کیست؟فرمود که بهترین ماه ها ماه رمضان است و بهترین اوصیا تویی یا علی!گفتم:یا رسول اللّه!این البته خواهد شد؟فرمود:بلی؛به حقّ پروردگارم! به درستی که برانگیخته می شود بدبخت ترین امّت من و جفت پی کننده ی ناقه ی صالح و ضربتی بر سر تو خواهد زد که ریش تو از خون سرت خضاب شود.پس مردم شروع کردند به گریه و فغان و حضرت از منبر به زیر آمد.
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 134 )
ص : 7981
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا رَأَوُا اَلْهِلاَلَ قَبْلَ اَلزَّوَالِ فَهُوَ لِلَّیْلَهِ اَلْمَاضِیَهِ وَ إِذَا رَأَوْهُ بَعْدَ اَلزَّوَالِ فَهُوَ لِلَّیْلَهِ اَلْمُسْتَقْبِلَهِ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 280 )
ص : 7982
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ فَاطِمَهَ یَمُوتُ وَ لاَ یَخْرُجُ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یُقِرَّ لِلْإِمَامِ بِإِمَامَتِهِ کَمَا أَقَرَّ وُلْدُ یَعْقُوبَ لِیُوسُفَ حِینَ قَالُوا: «تَاللّهِ لَقَدْ آثَرَکَ اَللّهُ عَلَیْنا» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 460 )
ص : 7983
اَلْآمِدِیُّ فِی اَلْغُرَرِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلشِّرْکَهُ فِی اَلْمُلْکِ تُؤَدِّی إِلَی اَلاِضْطِرَابِ وَ اَلشِّرْکَهُ فِی اَلرَّأْیِ تُؤَدِّی إِلَی اَلصَّوَابِ وَ قَالَ شَارِکُوا اَلَّذِی قَدْ أَقْبَلَ عَلَیْهِ اَلرِّزْقُ فَإِنَّهُ أَجْدَرُ بِالْحَظِّ وَ أَخْلَقُ بِالْغِنَی .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 452 )
ص : 7984
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْمَدِینِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: ثَلاَثَهُ أَنْفَاسٍ فِی اَلشُّرْبِ أَفْضَلُ مِنْ نَفَسٍ وَاحِدٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 466 )
ص : 7985
أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لاَ نَبِیَّ بَعْدِی.
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 880 )
ص : 7986
اَلْخِصَالُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ فِیمَا أَوْصَی بِهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ ثَلاَثٌ فَرَحَاتٌ لِلْمُؤْمِنِ فِی اَلدُّنْیَا لُقَی اَلْإِخْوَانِ وَ اَلْإِفْطَارُ مِنَ اَلصِّیَامِ وَ اَلتَّهَجُّدُ مِنْ آخِرِ اَللَّیْلِ اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 142 )
ص : 7987
وَ مِنْ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلصَّلاَهُ وَ اَلسَّلاَمُ: «یَمِینُ اَللَّهِ مَلْأَی سَحَّاءَ، لاَ یُغِیضُهَا اَللَّیْلُ وَ اَلنَّهَارُ» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 104 )
ص : 7988
اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا تَکَلَّمَ اَلْحُسَیْنُ بَیْنَ یَدَیِ اَلْحَسَنِ إِعْظَاماً لَهُ وَ لاَ تَکَلَّمَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ بَیْنَ یَدَیِ اَلْحُسَیْنِ إِعْظَاماً لَهُ وَ قَالُوا قِیلَ لِأَیُّوبَ نِعْمَ اَلْعَبْدُ وَ لِلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ نِعْمَ اَلْمَطِیَّهُ مَطِیَّتُکُمَا وَ نِعْمَ اَلرَّاکِبَانِ أَنْتُمَا وَ قَالَ وَ إِنْ لَمْ تُؤْمِنُوا لِی فَاعْتَزِلُونِ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 401 )
ص : 7989
رُدَّ نَفْسَکَ عَنِ اَلشَّهَوَاتِ وَ أَقِمْهَا عَلَی کِتَابِ اَللَّهِ عِنْدَ اَلشُّبُهَاتِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 270 )
ص : 7990
وَ عَنْ مَالِکٍ اَلْجُهَنِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَدْ حَدَّثْتُ نَفْسِی بِأَشْیَاءَ فَقَالَ یَا مَالِکُ أَحْسِنِ اَلظَّنَّ بِاللَّهِ وَ لاَ تَظُنَّ أَنَّکَ مُفَرِّطٌ فِی أَمْرِکَ یَا مَالِکُ إِنَّهُ لاَ تَقْدِرُ عَلَی صِفَهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَذَلِکَ لاَ تَقْدِرُ عَلَی صِفَتِنَا وَ کَذَلِکَ لاَ تَقْدِرُ عَلَی صِفَهِ اَلْمُؤْمِنِ یَا مَالِکُ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ یَلْقَی أَخَاهُ فَیُصَافِحُهُ فَلاَ یَزَالُ اَللَّهُ یَنْظُرُ إِلَیْهِمَا وَ اَلذُّنُوبُ تَتَحَاتُّ عَنْ وُجُوهِهِمَا حَتَّی یَفْتَرِقَا وَ لَیْسَ عَلَیْهِمَا مِنَ اَلذُّنُوبِ شَیْءٌ فَکَیْفَ تَقْدِرُ عَلَی صِفَهِ مَنْ هُوَ هَکَذَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 62 )
ص : 7991
فس، [تفسیر القمی ] ، قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ نَارَکُمْ هَذِهِ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِینَ جُزْءاً مِنْ نَارِ جَهَنَّمَ وَ قَدْ أُطْفِئَتْ سَبْعِینَ مَرَّهً بِالْمَاءِ ثُمَّ اِلْتَهَبَتْ وَ لَوْ لاَ ذَلِکَ مَا اِسْتَطَاعَ آدَمِیٌّ أَنْ یُطِیقَهَا وَ إِنَّهُ لَیُؤْتَی بِهَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ حَتَّی تُوضَعَ عَلَی اَلنَّارِ فَتَصْرَخَ صَرْخَهً لاَ یَبْقَی مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لاَ نَبِیٌّ مُرْسَلٌ إِلاَّ جَثَا عَلَی رُکْبَتَیْهِ فَزَعاً مِنْ صَرْخَتِهَا. ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر ابن علوان عن عمرو بن خالد عن زید بن علی عن آبائه عن علی علیه السلام عن النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 288 )
ص : 7992
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ عَنْ عَبْدِ اَلْوَهَّابِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ اَلثَّقَفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: فِی رَجُلٍ اِدَّعَی عَلَی اِمْرَأَهٍ أَنَّهُ زَوْجُهَا بِوَلِیٍّ وَ شُهُودٍ وَ أَنْکَرْتِ اَلْمَرْأَهُ ذَلِکَ وَ أَقَامَتْ أُخْتُ هَذِهِ اَلْمَرْأَهِ عَلَی اَلْآخَرِ اَلْبَیِّنَهَ أَنَّهُ زَوْجُهَا بِوَلِیٍّ وَ شُهُودٍ وَ لَمْ یُوَقِّتَا وَقْتاً إِنَّ اَلْبَیِّنَهَ بَیِّنَهُ اَلزَّوْجِ وَ لَمْ تُقْبَلْ بَیِّنَهُ اَلْمَرْأَهِ لِأَنَّ اَلزَّوْجَ قَدِ اِسْتَحَقَّ بُضْعَ هَذِهِ اَلْمَرْأَهِ وَ تُرِیدُ أُخْتُهَا فَسَادَ اَلنِّکَاحِ فَلاَ تُصَدَّقُ وَ لاَ تُقْبَلُ بَیِّنَتُهَا إِلاَّ بِوَقْتٍ قَبْلَ وَقْتِهَا أَوْ دُخُولٍ بِهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 41 )
ص : 7993
وَ فِیهِ، وَ مِنْهُ: فَقَدِّمُوا اَلدِّرَاعَ إِلَی آخِرِ مَا مَرَّ بِرِوَایَهِ نَصْرِ بْنِ مُزَاحِمٍ مَعَ اِخْتِلاَفٍ لاَ یَقْتَضِی اَلتَّکْرَارَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 87 )
ص : 7994
24488-7 ( التهذیب 328:3 رقم 1023) سعد، عن محمد بن الحسین ، عن محمد بن أسلم ، عن رجل من أهل الجزیره قال: قلت لأبی الحسن الرضا علیه السّلام : قوم کسر بهم مرکب فی بحر فخرجوا یمشون علی الشط فإذا هم برجل میت عریان و القوم لیس علیهم إلا منادیل متزرین بها و لیس علیهم فضل ثوب یوارون الرجل فکیف یصلون علیه و هو عریان فقال "إذا لم یقدروا علی ثوب یوارون به عورته فلیحفروا قبره و یضعوه فی لحده یوارون عورته بلبن أو أحجار أو بتراب ثم یصلون علیه ثم یوارونه فی قبره "قلت: و لا یصلون علیه و هو مدفون بعد ما یدفن قال "لا لو جاز ذلک لأحد لجاز لرسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فلا یصلی علی المدفون و لا علی العریان".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 488 )
ص : 7995
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ سُفْیَانَ عَنْ مُوسَی اَلْعَطَّارِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُثْمَانَ اَلرَّوَّاسِیِّ عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا سَمَاعَهُ أَکْلاً وَ حَمْداً لاَ أَکْلاً وَ صَمْتاً .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 435 )
ص : 7996
وَ رَوَی اِبْنُ فَهْدٍ أَیْضاً فِی کِتَابِ اَلتَّحْصِینِ وَ صِفَاتِ اَلْعَارِفِینَ: أَنَّ اَللَّهَ أَوْحَی إِلَی مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: إِنَّمَا أَقْبَلُ اَلصَّلاَهَ لِمَنْ تَوَاضَعَ لِعَظَمَتِی، وَ لَمْ یَتَعَظَّمْ عَلَی خَلْقِی، وَ قَطَعَ نَهَارَهُ بِذِکْرِی، وَ أَلْزَمَ قَلْبَهُ خَوْفِی، وَ کَفَّ نَفْسَهُ عَنِ اَلشَّهَوَاتِ مِنْ أَجْلِی.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 154 )
ابن فهد نیز در کتاب التحصین و صفات العارفین، روایت کرده که خداوند به موسی علیه السلام وحی کرد که: من نماز کسی را قبول می کنم که در مقابل عظمت من خاضع باشد و به مخلوقاتم تعظیم نکند و روزش را با ذکر من به پایان برساند و در قلبش همیشه خوف من باشد و به خاطر من نفس خویش را از شهوات باز دارد.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 154 )
ص : 7997
وَ عَنْ جُحَیْفَهَ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی سَفَرِهِ اَلَّذِی نَامُوا فِیهِ حَتَّی طَلَعَتِ اَلشَّمْسُ ثُمَّ قَالَ إِنَّکُمْ کُنْتُمْ أَمْوَاتاً فَرَدَّ اَللَّهُ إِلَیْکُمْ أَرْوَاحَکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 58 , صفحه 63 )
49-و از ابی جحیفه که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلم در آن سفر که خوابیدند تا خورشید برآمد،فرمود:شما مرده بودید تا خدا ارواح شما را بشما برگرداند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 57 )
ص : 7998
کا، [الکافی] ، اَلْعِدَّهُ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ عَبْدِ اَلْوَهَّابِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْوَلِیدِ اَلْوَصَّافِیِّ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ غُرِسَتْ لَهُ شَجَرَهٌ فِی اَلْجَنَّهِ مِنْ یَاقُوتَهٍ حَمْرَاءَ مَنْبِتُهَا فِی مِسْکٍ أَبْیَضَ أَحْلَی مِنَ اَلْعَسَلِ وَ أَشَدَّ بَیَاضاً مِنَ اَلثَّلْجِ وَ أَطْیَبُ رِیحاً مِنَ اَلْمِسْکِ فِیهَا أَمْثَالُ ثُدِیِّ اَلْأَبْکَارِ تَعْلُو عَنْ سَبْعِینَ حُلَّهً اَلْخَبَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 183 )
ص : 7999
أَ لاَ عَامِلٌ لِنَفْسِهِ قَبْلَ یَوْمِ بُؤْسِهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 108 )
ص : 8000
وَقَاحَهُ اَلرَّجُلِ یَشِینُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 726 )
ص : 8001
مَنْ ظَلَمَ یَتِیماً عَقَّ أَوْلاَدَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 429 )
ص : 8002
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِصَامٍ اَلْکُلَیْنِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمَعْرُوفُ بِعَلاَّنَ اَلْکُلَیْنِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ اَلْعَسْکَرِیَّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَلْأَرْضُ جَمِیعاً قَبْضَتُهُ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَ اَلسَّماواتُ مَطْوِیّاتٌ بِیَمِینِهِ فَقَالَ ذَلِکَ تَعْیِیرُ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِمَنْ شَبَّهَهُ بِخَلْقِهِ أَ لاَ تَرَی أَنَّهُ قَالَ وَ ما قَدَرُوا اَللّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِذْ قَالُوا إِنَّ اَلْأَرْضُ جَمِیعاً قَبْضَتُهُ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَ اَلسَّماواتُ مَطْوِیّاتٌ بِیَمِینِهِ کَمَا قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ - وَ ما قَدَرُوا اَللّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِذْ قالُوا ما أَنْزَلَ اَللّهُ عَلی بَشَرٍ مِنْ شَیْءٍ ثُمَّ نَزَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ نَفْسَهُ عَنِ اَلْقَبْضَهِ وَ اَلْیَمِینِ فَقَالَ - سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا یُشْرِکُونَ .
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 14 )
4-محمّد بن عیسی گوید:از امام حسن عسکری علیه السلام در بارۀ فرمودۀ خداوند عزّ و جلّ«
وَ اَلْأَرْضُ جَمِیعاً قَبْضَتُهُ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَ اَلسَّماواتُ مَطْوِیّاتٌ بِیَمِینِهِ
»(و در روز قیامت،همه زمین تحت سلطۀ اقتدار او و تمامی آسمانها پیچیده شده بدست اوست-زمر:67)سؤال کردم:فرمود:خدای تبارک و تعالی با این تعبیر کسانی را که او را به مخلوقاتش تشبیه کردند سرزنش کرده مگر نمی بینی که در ابتدای همین آیه فرموده است:«
وَ ما قَدَرُوا اَللّهَ حَقَّ قَدْرِهِ وَ اَلْأَرْضُ جَمِیعاً
»...(و چنان که شایسته خداست عظمت او را نشناختند)زیرا آنها چنین گفته اند:و زمین را در چنگ خود می گیرد و آسمان در دست او پیچیده می گردد (مانند کاغذی آن را لوله می کند-مگر خدا مانند بشر دست دارد؟-پناه می بریم به او)در جای دیگر فرموده است:«
وَ ما قَدَرُوا اَللّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِذْ قالُوا ما أَنْزَلَ اَللّهُ عَلی بَشَرٍ مِنْ شَیْ ءٍ
»[آیات قبل خطاب به اهل کتاب است](و جهودان خدا را نشناختند چنان که حق شناخت او بود،زیرا گفتند که خدا بر هیچ آدمی چیزی بصورت وحی نفرستاد-انعام:91)و در پایان آیه خدای بزرگ خود را از آلایش به این نسبتهای ناروا(چنگ و دست داشتن)پاک و منزّه دانسته و فرموده است: «
سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا یُشْرِکُونَ
»(آن خدای پاک و برتر است از گفته مشرکین).
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 1 , ص 30 )
ص : 8003
وَ عَنِ اَلْکَاظِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَتَاهُ [أَخُوهُ] اَلْمُؤْمِنُ فِی حَاجَهٍ فَإِنَّمَا هِیَ رَحْمَهٌ مِنَ اَللَّهِ سَاقَهَا إِلَیْهِ فَإِنْ فَعَلَ ذَلِکَ فَقَدْ وَصَلَهُ بِوَلاَیَتِنَا وَ هِیَ مَوْصُولَهٌ بِوَلاَیَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنْ رَدَّهُ عَنْ حَاجَتِهِ وَ هُوَ یَقْدِرُ [عَلَیْهَا] فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ وَ أَسَاءَ إِلَیْهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 404 )
ص : 8004
نَصْرٌ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ عَنْ مُجَالِدٍ عَنِ اَلشَّعْبِیِّ عَنْ زِیَادِ بْنِ اَلنَّضْرِ : أَنَّ عَلِیّاً بَعَثَ أَرْبَعَمِائَهِ رَجُلٍ وَ بَعَثَ عَلَیْهِمْ شُرَیْحَ بْنَ هَانِئٍ اَلْحَارِثِیَّ وَ بَعَثَ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ یُصَلِّی بِهِمْ وَ یَلِی أُمُورَهُمْ وَ أَبُو مُوسَی اَلْأَشْعَرِیُّ مَعَهُمْ. وَ بَعَثَ مُعَاوِیَهُ عَمْرَو بْنَ اَلْعَاصِ فِی أَرْبَعِمِائَهِ رَجُلٍ قَالَ: فَکَانَ إِذَا کَتَبَ عَلِیٌّ بِشَیْءٍ أَتَاهُ أَهْلُ اَلْکُوفَهِ فَقَالُوا: مَا اَلَّذِی کَتَبَ بِهِ إِلَیْکَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ ؟ فَیَکْتُمُهُمْ فَیَقُولُونَ لَهُ: کَتَمْتَنَا مَا کَتَبَ بِهِ إِلَیْکَ إِنَّمَا کَتَبَ فِی کَذَا وَ کَذَا. ثُمَّ یَجِیءُ رَسُولُ مُعَاوِیَهَ إِلَی عَمْرِو بْنِ اَلْعَاصِ فَلاَ یُدْرَی فِی أَیِّ شَیْءٍ جَاءَ وَ لاَ فِی أَیِّ شَیْءٍ ذَهَبَ وَ لاَ یَسْمَعُونَ حَوْلَ صَاحِبِهِمْ لَغَطاً. فَأَنَّبَ اِبْنُ عَبَّاسٍ أَهْلَ اَلْکُوفَهِ بِذَاکَ وَ قَالَ: إِذَا جَاءَ رَسُولٌ قُلْتُمْ: بِأَیِّ شَیْءٍ جَاءَ؟ فَإِنْ کَتَمَکُمْ قُلْتُمْ لِمَ تَکْتُمُنَا؟ جَاءَ بِکَذَا وَ کَذَا فَلاَ تَزَالُونَ تُوقَفُونَ وَ تُقَارِبُونَ حَتَّی تُصِیبُوا فَلَیْسَ لَکُمْ سِرٌّ ثُمَّ إِنَّهُمْ خَلَّوْا بَیْنَ اَلْحَکَمَیْنِ فَکَانَ رَأْیُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ قَیْسٍ أَبُو مُوسَی فِی اِبْنِ عُمَرَ وَ کَانَ یَقُولُ: وَ اَللَّهِ أَنْ لَوِ اِسْتَطَعْتُ لَأُحْیِیَنَّ سُنَّهَ عُمَرَ .
( وقعه صفین , جلد 1 , صفحه 533 )
ص : 8005
أُخْبِرَ عَلِیُّ بْنُ خَالِدٍ بِالْعَسْکَرِ : أَنَّ مُتَنَبِّیاً أَتَی مِنَ اَلشَّامِ وَ حُبِسَ فِیهِ فَأَتَاهُ وَ قَالَ مَا قِصَّتُکَ قَالَ کُنْتُ بِالشَّامِ أَعْبُدُ اَللَّهَ فِی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی یُقَالُ إِنَّهُ نُصِبَ فِیهِ رَأْسُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَبَیْنَا أَنَا ذَاتَ لَیْلَهٍ فِی مَوْضِعِی مُقْبِلٌ عَلَی اَلْمِحْرَابِ أَذْکُرُ اَللَّهَ إِذْ رَأَیْتُ شَخْصاً یَقُولُ قُمْ فَقُمْتُ فَمَشَی بِی قَلِیلاً وَ إِذَا أَنَا فِی مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ فَصَلَّیْنَا فِیهِ ثُمَّ اِنْصَرَفْنَا وَ مَشَیْنَا قَلِیلاً فَإِذَا نَحْنُ بِمَسْجِدِ اَلرَّسُولِ فَصَلَّیْنَا فِیهِ ثُمَّ خَرَجْنَا فَمَشَیْنَا قَلِیلاً وَ إِذَا نَحْنُ بِمَکَّهَ فَطُفْنَا بِالْبَیْتِ ثُمَّ خَرَجْنَا فَمَشَیْنَا قَلِیلاً فَإِذَا نَحْنُ بِمَوْضِعِی ثُمَّ غَابَ اَلشَّخْصُ عَنْ عَیْنِی فَبَقِیتُ مُتَعَجِّباً بِذَلِکَ حَوْلاً بِمَا رَأَیْتُ فَلَمَّا کَانَ فِی اَلْعَامِ اَلْمُقْبِلِ أَتَانِی أَیْضاً فَفَعَلَ کَمَا فَعَلَ فِی اَلْعَامِ اَلْمَاضِی فَلَمَّا أَرَادَ مُفَارَقَتِی قُلْتُ لَهُ أَسْأَلُکَ بِالْحَقِّ اَلَّذِی أَقْدَرَکَ عَلَی مَا رَأَیْتُ مِنْکَ إِلاَّ أَخْبَرْتَنِی مَنْ أَنْتَ قَالَ أَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ فَحَدَّثْتُ بِذَلِکَ فَرُفِعَ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ اَلزَّیَّاتِ فَأَخَذَنِی وَ کَبَّلَنِی کَمَا تَرَی وَ اِدَّعَی عَلَیَّ اَلْمَحَالَ فَکَتَبَ خَالِدٌ عَنْهُ قِصَّتَهُ وَ رَفَعَهَا إِلَی اِبْنِ اَلزَّیَّاتِ فَوَقَّعَ فِی ظَهْرِهَا قُلْ لِلَّذِی أَخْرَجَکَ مِنَ اَلشَّامِ فِی لَیْلَهٍ إِلَی اَلْکُوفَهِ وَ مِنَ اَلْکُوفَهِ إِلَی اَلْمَدِینَهِ وَ مِنَ اَلْمَدِینَهِ إِلَی مَکَّهَ وَ مِنْ مَکَّهَ إِلَی اَلشَّامِ أَنْ یُخْرِجَکَ مِنْ حَبْسِکَ هَذَا فَانْصَرَفَ خَالِدٌ مَحْزُوناً فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَلْغَدِ بَاکَرَ اَلْحَبْسَ لِیَأْمُرَهُ بِالصَّبْرِ فَوَجَدَ أَصْحَابَ اَلْحَرَسِ وَ غَوْغَاءَ یَهْرَجُونَ فَسَأَلَ عَنْ حَالِهِمْ فَقِیلَ اَلْمَحْمُولُ مِنَ اَلشَّامِ اُفْتُقِدَ اَلْبَارِحَهَ مِنَ اَلْحَبْسِ وَ کَانَ عَلِیُّ بْنُ خَالِدٍ زَیْدِیّاً فَقَالَ بِالْإِمَامَهِ لَمَّا رَأَی ذَلِکَ وَ حَسُنَ اِعْتِقَادُهُ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 393 )
ص : 8006
مل، [کامل الزیارات] ، أَبِی وَ جَمَاعَهُ مَشَایِخِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ یَزِیدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْمِیثَمِیِّ عَنْ عَلِیٍّ اَلْأَزْرَقِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحَکَمِ اَلنَّخَعِیِّ عَنْ رَجُلٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ هُوَ یَقُولُ فِی اَلرَّحْبَهِ وَ هُوَ یَتْلُو هَذِهِ اَلْآیَهَ - فَما بَکَتْ عَلَیْهِمُ اَلسَّماءُ وَ اَلْأَرْضُ وَ ما کانُوا مُنْظَرِینَ وَ خَرَجَ عَلَیْهِ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ بَعْضِ أَبْوَابِ اَلْمَسْجِدِ فَقَالَ أَمَا إِنَّ هَذَا سَیُقْتَلُ وَ تَبْکِی عَلَیْهِ اَلسَّمَاءُ وَ اَلْأَرْضُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 45 , صفحه 209 )
ص : 8007
وَ فِیهِ خُطْبَهٌ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ فِیهَا: إِنْ قِیلَ کَانَ فَعَلَی تَأْوِیلِ أَزَلِیَّهِ اَلْوُجُودِ، وَ إِنْ قِیلَ: لَمْ یَزَلْ فَعَلَی تَأْوِیلِ نَفْیِ اَلْعَدَمِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 236 )
ص : 8008
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْهِدَایَهِ ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَا أَجْمَلَ فِی اَلطَّلَبِ مَنْ رَکِبَ اَلْبَحْرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 188 )
ص : 8009
قَالَ اَلصَّدُوقُ : قَدْ وَرَدَتِ اَلْأَخْبَارُ بِجَوَازِ لُبْسِ اَلنِّسَاءِ اَلْحَرِیرَ وَ لَمْ تَرِدْ بِجَوَازِ صَلاَتِهِنَّ فِیهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 380 )
ص : 8010
عَنْهُ : عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ ، عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ ، عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ ، عَنْ زُرَارَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَلَّذِینَ مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ ، قَالَ: «هِیَ خَاصَّهٌ فِی اَلرِّجَالِ دُونَ اَلنِّسَاءِ». قُلْتُ: فَالنِّسَاءُ یَسْتَأْذِنَّ فِی هَذِهِ اَلثَّلاَثِ سَاعَاتٍ؟ قَالَ: «لاَ، وَ لَکِنْ یَدْخُلْنَ وَ یَخْرُجْنَ». وَ اَلَّذِینَ لَمْ یَبْلُغُوا اَلْحُلُمَ مِنْکُمْ قَالَ: «مِنْ أَنْفُسِکُمْ - قَالَ - عَلَیْکُمُ اِسْتِئْذَانٌ کَاسْتِئْذَانِ مَنْ قَدْ بَلَغَ، فِی هَذِهِ اَلثَّلاَثِ سَاعَاتٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 98 )
ص : 8011
وَ عَنْ عَائِشَهَ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ إِذَا اِشْتَکَی قَرَأَ عَلَی نَفْسِهِ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ تَفَلَ أَوْ نَفَثَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 369 )
ص : 8012
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ قَتَلَ اِمْرَأَهً مُتَعَمِّداً قَالَ إِنْ شَاءَ أَهْلُهَا أَنْ یَقْتُلُوهُ قَتَلُوهُ وَ یُؤَدُّوا إِلَی أَهْلِهِ نِصْفَ اَلدِّیَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 84 )
ص : 8013
اَللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ اَلرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی عَبْدِکَ وَ اِبْنِ عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ سِبْطِ نَبِیِّکَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یَقُولُ اَلدُّعَاءَ إِلَی آخِرِهِ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ ثَلاَثاً.
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 19 )
ص : 8014
إِنَّ مِنْ هَوَانِ اَلدُّنْیَا عَلَی اَللَّهِ أَنْ لاَ یُعْصَی إِلاَّ فِیهَا وَ لاَ یُنَالُ مَا عِنْدَهُ إِلاَّ بِتَرْکِهَا .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 246 )
ص : 8015
سَهْلٌ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَا وَ حُسَیْنُ بْنُ ثُوَیْرِ بْنِ أَبِی فَاخِتَهَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّا کُنَّا فِی سَعَهٍ مِنَ اَلرِّزْقِ وَ غَضَارَهٍ مِنَ اَلْعَیْشِ فَتَغَیَّرَتِ اَلْحَالُ بَعْضَ اَلتَّغْیِیرِ فَادْعُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَرُدَّ ذَلِکَ إِلَیْنَا فَقَالَ أَیَّ شَیْءٍ تُرِیدُونَ تَکُونُونَ مُلُوکاً أَ یَسُرُّکَ أَنْ تَکُونَ مِثْلَ طَاهِرٍ وَ هَرْثَمَهَ وَ إِنَّکَ عَلَی خِلاَفِ مَا أَنْتَ عَلَیْهِ قُلْتُ لاَ وَ اَللَّهِ مَا یَسُرُّنِی أَنَّ لِیَ اَلدُّنْیَا بِمَا فِیهَا ذَهَباً وَ فِضَّهً وَ إِنِّی عَلَی خِلاَفِ مَا أَنَا عَلَیْهِ قَالَ فَقَالَ فَمَنْ أَیْسَرَ مِنْکُمْ فَلْیَشْکُرِ اَللَّهَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: «لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ » وَ قَالَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی «اِعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُکْراً وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ اَلشَّکُورُ » وَ أَحْسِنُوا اَلظَّنَّ بِاللَّهِ فَإِنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یَقُولُ مَنْ حَسُنَ ظَنُّهُ بِاللَّهِ کَانَ اَللَّهُ عِنْدَ ظَنِّهِ بِهِ وَ مَنْ رَضِیَ بِالْقَلِیلِ مِنَ اَلرِّزْقِ قَبِلَ اَللَّهُ مِنْهُ اَلْیَسِیرَ مِنَ اَلْعَمَلِ وَ مَنْ رَضِیَ بِالْیَسِیرِ مِنَ اَلْحَلاَلِ خَفَّتْ مَئُونَتُهُ وَ تَنَعَّمَ أَهْلُهُ وَ بَصَّرَهُ اَللَّهُ دَاءَ اَلدُّنْیَا وَ دَوَاءَهَا وَ أَخْرَجَهُ مِنْهَا سَالِماً إِلَی دَارِ اَلسَّلاَمِ قَالَ ثُمَّ قَالَ مَا فَعَلَ اِبْنُ قِیَامَا قَالَ قُلْتُ وَ اَللَّهِ إِنَّهُ لَیَلْقَانَا فَیُحْسِنُ اَللِّقَاءَ فَقَالَ وَ أَیُّ شَیْءٍ یَمْنَعُهُ مِنْ ذَلِکَ ثُمَّ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ «لا یَزالُ بُنْیانُهُمُ اَلَّذِی بَنَوْا رِیبَهً فِی قُلُوبِهِمْ إِلاّ أَنْ تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمْ » قَالَ ثُمَّ قَالَ تَدْرِی لِأَیِّ شَیْءٍ تَحَیَّرَ اِبْنُ قِیَامَا قَالَ قُلْتُ لاَ قَالَ إِنَّهُ تَبِعَ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَأَتَاهُ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ هُوَ یُرِیدُ مَسْجِدَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَالْتَفَتَ إِلَیْهِ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ مَا تُرِیدُ حَیَّرَکَ اَللَّهُ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَ رَأَیْتَ لَوْ رَجَعَ إِلَیْهِمْ مُوسَی فَقَالُوا لَوْ نَصَبْتَهُ لَنَا فَاتَّبَعْنَاهُ وَ اِقْتَصَصْنَا أَثَرَهُ أَ هُمْ کَانُوا أَصْوَبَ قَوْلاً أَوْ مَنْ قَالَ: «لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عاکِفِینَ حَتّی یَرْجِعَ إِلَیْنا مُوسی » قَالَ قُلْتُ لاَ بَلْ مَنْ قَالَ نَصَبْتَهُ لَنَا فَاتَّبَعْنَاهُ وَ اِقْتَصَصْنَا أَثَرَهُ قَالَ فَقَالَ مِنْ هَاهُنَا أُتِیَ اِبْنُ قِیَامَا وَ مَنْ قَالَ بِقَوْلِهِ قَالَ ثُمَّ ذَکَرَ اِبْنَ اَلسَّرَّاجِ فَقَالَ إِنَّهُ قَدْ أَقَرَّ بِمَوْتِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ أَوْصَی عِنْدَ مَوْتِهِ فَقَالَ کُلُّ مَا خَلَّفْتُ مِنْ شَیْءٍ حَتَّی قَمِیصِی هَذَا اَلَّذِی فِی عُنُقِی لِوَرَثَهِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ لَمْ یَقُلْ هُوَ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هَذَا إِقْرَارٌ وَ لَکِنْ أَیُّ شَیْءٍ یَنْفَعُهُ مِنْ ذَلِکَ وَ مِمَّا قَالَ ثُمَّ أَمْسَکَ .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 346 )
احمد بن عمر می گوید:من و حسین بن ثویر بن ابی فاخته خدمت امام رضا علیه السّلام شرفیاب شدیم.من به آن حضرت علیه السّلام عرض کردم:ما در وسعت رزق و خوشی و خرّمی بودیم و اینک وضع دگرگون شده است،تو از خداوند عزّ و جلّ بخواه که آن وضع را به ما بازگرداند.امام علیه السّلام فرمود:چه می خواهید؟می خواهید سلطان باشید؟آیا خوش داری که همچون طاهر و هرثمه باشی و در برابر،دین و اعتقادات بر خلاف آنچه اکنون داری باشد؟عرض کردم:بخدا نه،من خوش ندارم دنیا را آکنده از سیم و زر داشته باشم امّا اعتقادم بر خلاف آنچه اکنون دارم باشد.فرمود:پس هر کس از شما توانگر است باید سپاس بگزارد که خدای عزّ و جلّ می فرماید:«
...لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ
»... ،و نیز می فرماید:«
اِعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُکْراً وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ اَلشَّکُورُ
» ،پس نسبت بخداوند خوش بین و خوش گمان باشید،زیرا امام صادق علیه السّلام می فرمود:هر که بخدا گمان نیک برد،خداوند نیز با همان گمان با او رفتار کندو هر که به روزی اندک خدا خشنود باشد خدا نیز عمل اندک او را بپذیرد،و هر کس به روزی حلال اندک قانع باشد،هزینۀ او سبک است و خانواده اش در نعمت باشند،و خدا او را به درد دنیا و درمان آن بینا سازد و او را سالم از آن برون برد و به دار السّلام رساند. سپس آن حضرت فرمود:این قیاما چه کرد؟[او از واقفه است که در امامت حضرت رضا علیه السّلام توقف کرد و مردی خبیث بود].او می گوید:عرض کردم:بخدا او با ما برخورد می کند و بر خوردش با ما خوب است.فرمود:چرا چنین نکند[یعنی برای منافع خود چنین می کند]،سپس این آیه را تلاوت فرمود:«
لا یَزالُ بُنْیانُهُمُ اَلَّذِی بَنَوْا رِیبَهً فِی قُلُوبِهِمْ إِلاّ أَنْ تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمْ
»... ،آن گاه فرمود:می دانی چرا این قیاما سرگردان شد؟ عرض کردم:نه،فرمود:سببش این بود که دنبال امام کاظم علیه السّلام بود و از سمت راست و چپ او آمد و آن حضرت قصد رفتن به مسجد پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را داشت.پس امام کاظم علیه السّلام به او رو کرد و فرمود:خدا تو را حیران کند چه می خواهی؟سپس فرمود:به من بگو اگر حضرت موسی نزد گوساله پرستان برمی گشت و به او می گفتند:اگر او را برای ما منصوب می کردی از او پیروی می کردیم و دنبالش می رفتیم،آنان درست تر گفته بودند یا آنان که گفتند پیوسته این گوساله را بپرستیم تا موسی نزد ما بازگردد؟او می گوید:من گفتم:نه،آن کس که گفت:خوب بود او را برای ما منصوب می کردی.فرمود:ابن قیاما و هر که با او هم عقیده بود از همین جا هلاک شدند.او می گوید:سپس آن حضرت نام ابن سراج را[که او هم از واقفه بود]به میان آورد و فرمود:او به مرگ حضرت کاظم علیه السّلام اعتراف کرد،زیرا هنگام مرگش وصیت کرد که هر چه من بر جای نهادم حتّی همین پیراهنی را که پوشیده ام همه از ورثۀ حضرت کاظم علیه السّلام است،و نگفت از خود حضرت کاظم علیه السّلام است،و این اعترافی بود از جانب او،ولی چه سود از این سخن و آنچه پیشتر گفته بود،و سپس آن حضرت علیه السّلام از سخن گفتن خودداری کرد.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 398 )
از احمد بن عمر گوید من با حسین بن ثویر بن ابی فاخته خدمت امام رضا(علیه السّلام)شرفیاب شدم و باو گفتم قربانت ما در وسعت رزق و خوشی و خرمی حال بودیم و اکنون تا اندازه ای وضع دیگرگونه شده است تو از خدا عز و جل بخواه که آن را بما بازگرداند. فرمود شماها چه میخواهید؟میخواهید ملوک باشید؟آیا تو را خوش آید که چون طاهر و یا هرثمه باشی و بر خلاف مذهبی باشی که اکنون داری.گفتم نه بخدا سوگند خوش ندارم که دنیا و هر آنچه در آن از طلا و نقره است از من باشد و من بر خلاف عقیده و مذهبی باشم که اکنون دارم. گوید فرمود هر که از شماها توانگر باشد باید شکرگزار خدا باشد راستی خدا عز و جل فرماید(7-ابراهیم)اگر شکر کنید ما برای شما بیفزائیم-و خدا سبحانه و تعالی فرماید(12-سبأ) بگذارید ای آل داود شکر نعمت را و کمی از بنده هایم شکرگزار بحق باشند-نسبت به خداوند خوشبین و خوش گمان باشید زیرا امام صادق(علیه السّلام)میفرمود:هر که بخدا خوش بین باشد خدا طبق نظر او باشد و هر کس باندکی از روزی خشنود باشد خدا کردار اندک او را بپذیرد و هر کس بکم حلال راضی باشد هزینه او سبک است و خانواده اش اندر نعمت باشند و خدا او را بدرد دنیا و درمان آن بینا سازد و سالم او را از آن برون برد و بدار السلام رساند.گوید سپس فرمود:ابن قیاما چه کرد؟گوید گفتم بخدا او با ما برخورد کند و خوش برخوردی کند پس فرمود چه چیز او را از این باز دارد؟سپس این آیه را خواند(110-التوبه)پیوسته ساختمانی که ساخته اند مایه شک است در دل آنها جز اینکه دلشان پاره پاره شود. گوید سپس فرمود میدانی ابن قیاما برای چه حیران و سرگردان شد گوید گفتم نه،فرمود. سببش این بود که دنبال امام کاظم(علیه السّلام)بود و از سمت راست او آمد و از سمت چپ او آمد و او میخواست که بمسجد پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)رود و امام کاظم باو رو کرد و فرمود خدایت حیران کناد چه می خواهی؟ (حسن بن قیاما مردیست از واقفه که امامت را بامام کاظم مختوم دانند و او مردی خبیث بوده و بهر حال از اصحاب امام کاظم(علیه السّلام)است و امام در باره او نفرین بسرگردانی کرده چون او را بد دل و منافق میدانسته از مجلسی ره). گوید سپس فرمود بمن بگو اگر موسی نزد گوساله پرستان برمیگشت و باو میگفتند اگر او را برای ما منصوب کرده بودی از او پیروی میکردیم و دنبالش میرفتیم آنان درست تر گفته بودند یا آنها که گفتند پیوسته این گوساله را بپرستیم تا موسی نزد ما برگردد گوید من گفتم نه بلکه هر که گفته بود اگر تو او را برای ما منصوب کرده بودی ما از او پیروی میکردیم و دنبالش میرفتیم. گوید فرمود:از این راه ابن قیاما بهلاکت رسید و هر که هم با او هم عقیده بود هلاک شدگوید سپس ابن السراج گفته که ابن قیاما در آخر اعتراف بمردن امام کاظم(علیه السّلام)کرده است و این برای آنست که هنگام مرگش وصیت کرد هر چه از او بماند تا همان پیراهنی که در تن دارد از ورثه امام کاظم(علیه السّلام)باشد و نگفت از خود امام کاظم(علیه السّلام)باشد و این خود اعتراف است ولی چه سودی برده است از این و از آنچه گفته است.
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 287 )
546 - احمد بن عمر گوید: من و حسین بن ثویر بن ابی فاخته نزد حضرت رضا علیه السّلام شرفیاب شدیم من بدان حضرت عرضکردم: ما در (وضع خوب و) فراخی روزی و خرمی زندگی بودیم و اکنون قدری وضع ما بهم خورده بدرگاه خدای عز و جل دعا کن که وضع ما را بهمان منوال باز گرداند! فرمود: چه میخواهید؟ میخواهید سلطان باشید؟ آیا خوشت می آید که مانند طاهر و هرثمه باشی ولی مذهب و عقیده ات بر خلاف آنچه اکنون داری باشد؟ عرضکردم: بخدا نه، من خوش ندارم که همۀ دنیا را پر از طلا و نقره داشته باشم ولی مذهبم بر خلاف آنچه اکنون دارم باشد. فرمود: پس هر که از شما توانگر است باید شکر خدا کند، که خدای عز و جل فرماید:«اگر سپاسگزاری کنید بر شما (نعمت را) بیفزایم»(سورۀ ابراهیم آیه 7) و نیز خدای سبحانه و تعالی فرماید:«ای خاندان داود شکرگزاری (نعمت) کنید که اندکی از بندگان من شکرگزارند»(سورۀ سباء آیۀ 13) و گمانتان را بخدا نیک کنید که امام صادق علیه السّلام میفرمود: هر که گمانش بخدا نیک باشد خدای بهمان گمان او رفتار کند. و هر که بروزی اندک خدا قانع و راضی باشد خداوند عمل اندک او را بپذیرد، و هر کس بروزی اندک (خدا) قانع باشد سبکبار است و خاندانش در نعمت باشند، و خداوند او را بدرد دنیا و داروی آن بینا گرداند، و او را از این جهان سالم بسوی آن جهان بیرون برد. سپس آن حضرت فرمود: ابن قیاما چه کرد؟(ابن قیاما از واقفه است که در امامت حضرت رضا علیه السّلام توقّف کرد و مردی خبیث بوده) گوید: عرضکردم: بخدا او با ما برخورد میکند و برخوردش خوب است، فرمود: چرا چنین نکند (یعنی او برای جلب نفع خود این کار را میکند) سپس این آیه را خواند: «پیوسته بنیانی را که ساخته اند مایۀ اضطراب دلهای ایشان است تا وقتی که دلهاشان پاره پاره شود» (سورۀ توبه آیۀ 110) سپس فرمود: میدانی برای چه ابن قیاما سرگردان شد؟ عرضکردم: نه، فرمود: او بدنبال حضرت کاظم علیه السّلام رفت و از سمت راست و چپش آمد و آن حضرت قصد رفتن بمسجد پیغمبر (صلّی الله علیه و آله) را داشت پس حضرت کاظم باو رو کرد فرمود: چه میخواهی خدایت حیران کناد. سپس فرمود: بنظر تو حضرت موسی (بن عمران) هنگامی که بنزد آنها (یعنی گوساله پرستان) برگشت باو گفته بودند: خوب بود او را (یعنی هارون برادرت را) برای ما منصوب میکردی تا ما از او پیروی کرده و دنبالش میرفتیم، این سخن آنها بهتر بود یا آن کس که گفت:«ما همچنان این گوساله را پرستش کنیم تا موسی بنزد ما باز گردد»؟ گوید: من عرضکردم: نه آن کس که گفت: خوب بود او را برای ما منصوب میکردی. فرمود: ابن قیاما و هر که با او هم عقیده بود از همین جا هلاک شد. گوید: سپس آن حضرت نام ابن سراج را (که او هم از واقفه بود) ذکر کرده فرمود: او بمردن حضرت کاظم علیه السّلام اقرار کرد، زیرا هنگام مرگش وصیت کرد که هر چه من بجای گذاردم حتی این پیراهنی را که پوشیده ام همه از ورثۀ حضرت کاظم علیه السّلام است، و نگفت: از خود حضرت کاظم است، و این اقراری بود از او، ولی چه سودی از این حرف برد یا از آنچه پیش از آن گفته بود، سپس آن حضرت از سخن دهان بست. شرح - طاهر و هرثمه که نامشان در این روایت ذکر شده دو تن از سرداران معروف مأمون هستند و طاهر همان طاهر ذو الیمینین است که در استقرار حکومت مأمون و انتقال خلافت باو سهم بسزائی داشت و هم او بود که بغداد را گرفت و امین را کشت و سرش را برای مأمون فرستاد... بشرحی که مورّخین نوشته اند و گویند: او از شیعیان و دوستان حضرت رضا علیه السّلام بوده و هرثمه نیز معروف بتشیع و دوستی اهل بیت بوده و روایاتی نیز از او نقل شده است. و ملخص داستان حضرت موسی و گوساله پرستان که امام رضا علیه السّلام حال خود و واقفه را بدان تشبیه کرده است این بود که: چون موسی علیه السّلام خواست برای گرفتن الواح بکوه طور برود هارون را در میان بنی اسرائیل بجانشینی منصوب فرمود و سرپرستی بنی اسرائیل را در مدت غیبت خود باو گذارد و قرار بود مدت غیبتش سی روز بیشتر طول نکشد، و چون بکوه طور رفت چنانچه خدا در قرآن فرموده دوران غیبتش از سی روز گذشت وسوسه در دل سامری افتاد و تصمیم بساختن گوساله و بازگرداندن آنها را بپرستش گوساله گرفت و گوساله را با طلا آلاتی که آنها داشتند بساخت و آنها را بگوساله پرستی وادار کرد و بیشتر آنها پیروی کرده گفتند:«ما همچنان گوساله را پرستش میکنیم تا موسی بسوی ما باز گردد...» حضرت رضا علیه السّلام نیز واقفه و آنان که در امامت آن حضرت توقف کردند مانند ابن قیاما و ابن سراج و دیگران را بحال آن مردم تشبیه فرموده که با اینکه حضرت موسی بن عمران علیه السّلام هنگام رفتن بکوه طور هارون را بجانشینی خود منصوب فرمود، ولی آنها گفتند: ما همان گوساله را می پرستیم تا موسی بازگردد واقفه نیز چنین کردند که با اینکه حضرت موسی بن جعفر علیه السّلام هنگام مسافرت بعراق فرزندش حضرت رضا علیه السّلام را بجانشینی خویش منصوب فرمود با این حال توقف کرده گفتند: ما بهمین حال میمانیم تا حضرت موسی بن جعفر بسوی ما بازگردد چون عقیده داشتند که آن حضرت نمرده است... و در پایان حدیث در بارۀ ابن سراج فرماید: ولی او هنگام مرگش از این عقیده برگشت ولی چه سود داشت... تا بآخر
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 190 )
شرح السند ضعیف علی الظاهر، وأمّا علی نسخه سهل بن عبید اللّه فمجهول، والظاهر أنّه تصحیف، والصحیح:سهل عن عبید اللّه، کما فی بعض النسخ. قوله:(وغضاره من العیش) . الغضاره - بالفتح -:طیب العیش، والسِّعه والنعمه، والخصب. و قوله:(طاهر وهرثمه) ؛ هما من اُمراء المأمون، وفی غایه العداوه لأهل البیت علیهم السلام. و قوله علیه السلام:(فمن أیسر منکم) ؛ استفهام إنکاری. وفی القاموس:«الیسر - بالضم - وبضمّتین - والیسار والیساره والیسر مثلّثه السین: السهوله والغنی» انتهی. وأقول:الغنی کما یکون بالمال یکون بالکمال وصحّه العقائد والأعمال، بل الثانی هو الیسر والغنی فی الحقیقه؛ إذ به یتحقّق غناء الأبد. و قوله:(فتشکر اللّه) بصیغه الخطاب.وفی بعض النسخ بصیغه الغیبه. وقیل:هو حینئذٍ خبر للموصول، وفیه تأمّل. و قوله:(إنّ اللّه - عزّ وجلّ - یقول:
«لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ »
تعلیل للأمر بالشکر. و قوله:(وقال سبحانه وتعالی:
«اِعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُکْراً»
) الآیه، تعلیل آخر له. و«آل داود» منادی بتقدیر حرف النداء. وقال البیضاوی: «شکراً» نصب علی العلّه، أی اعملوا له، واعبدوه شکراً، أو المصدر؛ لأنّ العمل له شکراً، والوصف، أو الحال، أو المفعول به.
«وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ اَلشَّکُورُ»
أی المتوفّر علی أداء الشکر بقلبه ولسانه وجوارحه أکثر أوقاته، ومع ذلک لا یوفّی حقّه؛ لأنّ توفیقه للشکر نعمه تستدعی شکراً آخر لا إلی نهایه، ولذلک قیل:الشکور من یری عجزه عن الشکر . و قوله:(وکان اللّه عند ظنّه به) أی یعامل معه علی طبق ظنّه به وبحسبه. (ومن رضی بالقلیل من الرزق قبل اللّه منه الیسیر من العمل) . قیل:هذا من حسن المعامله بین العبد والرّبّ؛ لأنّ الرزق حقّ العبد علی اللّه، والعمل حقّ اللّه علی العبد، فحسن المعامله یقتضی قبول الیسیر مع القلیل . (ومَن رضی بالیسیر من الحلال خفّت مؤونته) . الظاهر أنّ المراد بالیسیر من الحلال قدر الکفاف منه، ولا شکّ أنّ الاکتفاء به وترک طلب الزیاده یوجب خفّه المؤونه فی الدُّنیا والآخره. (وتنعّم أهله) ؛ فإنّ الکفاف کاف فی التنعّم والترفّه وخصب العیش. (وبصّره اللّه داء الدُّنیا ودواءها) . التبصیر:التعریف، والإیضاح. والدواء - بالمدّ، مثلّثه الفاء -:ما یداوی به. وقیل:المراد بداء الدُّنیا کلّ ما یمنعه من السّیر إلی اللّه، والمیل إلی الآخره، والعمل لها کالغضب والحسد والبغی وغیرها من أنواع المعاصی، وبدوائها کلّ ما یدفع به تلک الأمراض من الکمالات النفسانیّه والعقائد الحقّه والأعمال الصالحه . (قال:ثمّ قال:ما فعل ابن قیاما) . هو الحسین بن قیاما، واقفیّ خبیث، ولعلّ السؤال عن کیفیّه خلطته مع الشیعه وطهور ملاقاته إیّاهم بقرینه الجواب. وقیل:قوله: (إنّه لیلقانا فیحسن اللِّقاء) محمول علی التهکّم، کأنّه إذا قال:رآنا یتهکّم بنا ویستهزئ. ویحتمل أن یکون محمولاً علی ظاهره، ویکون غرضه علیه السلام من قوله: (وأیّ شیء یمنعه من ذلک) الإیماء بنفاقه؛ فإنّ المنافقین یکونون فی حاله الملاقاه مع المؤمنین فی غایه الملاطفه، أی أنّه یفعل هذا لینتفع منکم ولا یتضرّر بکم. وقیل:معناه:أیّ شیء یمنعه من ذلک الأمر والإقرار بالإمام بعد موسی بن جعفر علیهما السلام . ثمّ استشهد علیه السلام لحاله بما ذکره اللّه تعالی فی شأن المنافقین إمّا بتشبیه حاله بحالهم، أو لاندراجه فیهم، وتلا هذه الآیه فی سوره التوبه:
«لا یَزالُ بُنْیانُهُمُ »
. الضمیر للّذین اتّخذوا مسجداً ضراراً، أو لمن أسّس بنیانه علی شفا جرفٍ هار، والحال واحد.
«اَلَّذِی بَنَوْا».
قال البیضاوی: أی بناؤهم الذی بنوه، والبنیان مصدر اُرید به المفعول، ولیس بجمع، ولذلک تدخله التاء ووصف بالمفرد، وأخبر عنه بقوله:
«رِیبَهً فِی قُلُوبِهِمْ »
أی شکّاً ونفاقاً. والمعنی:أنّ بناءهم هذا لا یزال سبب شکّهم وتزائد نفاقهم؛ فإنّه حملهم علی ذلک، ثمّ لمّا هدمه الرسول صلی الله علیه و آله رسخ ذلک فی قلوبهم، وازداد بحیث لا یزول وَسْمُه عن قلوبهم.
«إِلاّ أَنْ تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمْ »
قطعاً بحیث لا یبقی لها قابلیّه الإدراک والإضمار، وهو فی غایه المبالغه والاستثناء من أعمّ الأزمنه. وقیل:المراد بالتقطّع ما هو کائن بالقتل، أو فی القبر، أو فی النار. وقیل:التقطّع بالتوبه نَدَماً وأسَفَاً . وقال الشیخ الطبرسی رحمه الله: أی لا یزال بناء المبنیّ الذی بنوه شکّاً فی قلوبهم فیما کان من إظهار إسلامهم وثباتاًعلی النفاق. وقیل:إنّ معناه حزازه فی قلوبهم، وقیل:حسرهً فی قلوبهم یتردّدون فیها
«إِلاّ أَنْ تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمْ »
معناه إلّاأن یموتوا. والمراد بالآیه أنّهم لا ینزعون عن الخطیئه، ولا یتوبون حتّی یموتوا علی نفاقهم وکفرهم، فإذا ماتوا عرفوا بالموت ما کانوا ترکوه من الإیمان وأخذوا به من الکفر. وقیل:معناه إلّاأن یتوبوا توبهً تنقطع بها قلوبهم نَدَماً وأَسَفَاً علی تفریطهم . و قوله:(إنّه تبع أبا الحسن علیه السلام ) أی الکاظم علیه السلام. وإنّما دعی علیه السلام علیه بالحیره بقوله: (حیّرک اللّه) لما علم بما فی قلبه من الشکّ والنفاق وبسوء خاتمته، فاستجاب اللّه - عزّ وجلّ - دعاءه علیه السلام فیه. (قال:ثمّ قال) لذمّ ابن قیاما ومَن تبعه ومدح من لم یتّبعه من الاثنی عشریّه. (أرأیت) أخبرنی (لو رجع إلیهم موسی) إلی قوله:
«حَتّی یَرْجِعَ إِلَیْنا مُوسی ».
لعلّ المراد هنا بموسی فی الموضعین الکاظم علیه السلام اقتباساً من الآیه. وقیل:أراد به موسی بن عمران علیه السلام بتشبیهه علیه السلام قصّه الواقفیّه بقصّه من عبد العجل، حیث ترک موسی علیه السلام هارون بینهم، فلم یطیعوه وعبدوا العجل، ولم یرجعوا بقوله عن ذلک وقالوا:
«لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عاکِفِینَ حَتّی یَرْجِعَ إِلَیْنا مُوسی »
، وکذا موسی بن جعفر علیهما السلام خلّف الرضا علیه السلام بینهم عند ذهابه إلی العراق ونصّ علیه، فلمّا توفّی علیه السلام ترکوا وصیّته ولم یطیعوه، واختاروا الوقف علیه، وقالوا:
«لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عاکِفِینَ حَتّی یَرْجِعَ إِلَیْنا مُوسی »
؛ فإنّه غاب ولم یمت، انتهی. وفاعل«قالوا» فی قوله: (فقالوا لو نصبته لنا) علی الأوّل الذین لم یتّبعوا الواقفیّه وأقرّوا بإمامه الرضا علیه السلام، والضمائر فی قوله:«نصبته» وتالییه لابن قیاما، أو من یحذو حذوه من رؤساء الوقف، وعلی الثانی من لم یتّبع السامری ولم یعبد العجل، والضمائر الباقیه للسامری بقرینه المقام. ثمّ اعلم أنّ کلمه«لو» فی قوله:«لو نصبته» لیس فی بعض النسخ، وحینئذٍ ضمیر«نصبته» وما بعده راجع إلی الرضا علیه السلام، أو إلی هارون علیه السلام، ویؤیّد هذه النسخه قوله: (بل من قال:نصبته لنا) . و قوله علیه السلام:(من هاهنا) إشاره إلی استبداد ابن قیاما برأیه وعدم اتّباع أثَر إمامته. (أُتی ابن قیاما ومن قال بقوله) فی الوقف. و«اُتی» علی البناء للمفعول، أی أشرف علیه الشیطان وأغواه. قال الفیروزآبادی:«اُتی [فلان] کعُنی:أشرف علیه العدوّ» . وقیل:أی هلک هو ومَن تبعه حیث لم ینصبه علیه السلام للاقتداء به . وفی القاموس:«اُتی علیه الدهر:أهلکه» انتهی. وفیه شیء یظهر بأدنی التفات. (قال:ثمّ ذکر ابن السرّاج) کأنّه أحمد بن بشر السرّاج کان من الواقفه. و قوله:(لورثه أبی الحسن) أی الکاظم علیه السلام. و قوله:(وهذا إقرار) یعنی أنّ قوله لورثه أبی الحسن علیه السلام لا لأبی الحسن إقرار منه بموت موسی بن جعفر علیهما السلام. (ولکن أیّ شیء ینفعه) ؛ یعنی لا ینتفع بذلک الإقرار إمّا لعدم إقراره بإمامه الرضا علیه السلام، أو لإضلاله کثیراً من الناس، وتوبه المضلّ أن یهدی من أضلّه حیّاً ومیّتاً، وهو محال عادهً. وقیل:عدم نفعه لأنّ توبه العالم بالشیء المنکر له فی هذا الوقت لا ینفعه» . ولعلّ کلمه«من» فی قوله: (من ذلک) بیان للشیء، و«ذلک» إشاره إلی الإقرار المفهوم من تلک الوصیّه. والموصول فی قوله: (ممّا قال) عباره عن الوصیّه المذکوره. ویحتمل کون«من» صله للنفع، ولا یبعد کون العطف للتفسیر. (ثمّ أمسک) أی ثمّ احتبس الرضا علیه السلام عن الکلام.
( البضاعه المزجاه ؛ ج 4 , ص 209 )
: ضعیف. قوله: و غضاره غضاره العیش: طیبه. و طاهر و هرثمه کانا من أمراء المأمون. قوله علیه السلام: فلیشکر الله استفهام إنکار، أی لیس أحد أیسر و أغنی منکم من جهه الدین الذی أعطاکم الله، ثم أمره بالشکر علیه. قوله علیه السلام: کان الله عند ظنه به فی بعض النسخ بصیغه الغیبه فهو خبر للموصول و فی بعضها بصیغه الخطاب، ف قوله علیه السلام: فمن أیسر منکم؟ أی یعامل معه بحسب ظنه. قوله علیه السلام: ما فعل ابن قیاما هو الحسین بن قیاما و کان واقفیا خبیثا. قوله علیه السلام: و أی شیء یمنعه من ذلک أی یفعل هذا لینتفع منکم و لا یتضرر بکم ثم استشهد علیه السلام لحاله بما ذکره الله فی شأن المنافقین. قال الشیخ الطبرسی (ره) أی لا یزال بناء المبنی الذی بنوه شکا فی قلوبهم فیما کان من إظهار إسلامهم و ثباتا علی النفاق، و قیل: إن معناه حزازه فی قلوبهم، و قیل: حسره فی قلوبهم یترددون فیها
إِلاّ أَنْ تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمْ
معناه إلا أن یموتوا، و المراد بالآیه أنهم لا ینزعون عن الخطیئات و لا یتوبون حتی یموتوا علی نفاقهم و کفرهم فإذا ماتوا عرفوا بالموت ما کانوا ترکوه من الإیمان و أخذوا به من الکفر. و قیل: معناه إلا أن یتوبوا توبه تتقطع بها قلوبهم ندما و أسفا علی تفریطهم . قوله علیه السلام: إنه تبع أبا الحسن أی الکاظم علیه السلام و إنما دعی علیه بالحیره و أعرض عنه لما علم فی قلبه من الشک و النفاق، فاستجیب فیه دعاؤه علیه السلام. قوله علیه السلام: و رجع إلیهم موسی شبه علیه السلام قصه الواقفیه بقصه من عبد العجل حیث ترک موسی علیه السلام هارون بینهم، فلم یطیعوه و عبدوا العجل، و لم یرجعوا بقوله عن ذلک و قالوا
لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عاکِفِینَ حَتّی یَرْجِعَ إِلَیْنا مُوسی
و کذا موسی بن جعفر علیه السلام خلف الرضا علیه السلام بینهم، عند ذهابه إلی العراق، و نص علیه فلما توفی علیه السلام ترکوا وصیه و لم یطیعوه، و اختاروا الوقف علیه، و قالوا
لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عاکِفِینَ حَتّی یَرْجِعَ إِلَیْنا مُوسی
فإنه غاب و لم یمت، و یحتمل أن یکون المراد بموسی الکاظم علیه السلام اقتباسا من الآیه لکنه بعید. قوله علیه السلام: من هیهنا أتی علی بناء المجهول أی هلک. قوله: ثم ذکر ابن السراج هو أحمد بن أبی بشر من الواقفه. قوله علیه السلام: و هذا إقرار أی بموت موسی بن جعفر علیه السلام حیث لم یقل أن المال له بل قال: لورثته. قوله علیه السلام: و أی شیء ینفعه إما لعدم إقراره بإمامه الرضا علیه السلام أو لإضلاله کثیرا من الناس.
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 511 )
ص : 8016
405-3 الکافی ،1/2/146/1 الثلاثه عن هشام بن سالم و حفص بن البختری و غیرهما عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: فی هذه الآیه یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ قال - فقال و هل یمحی إلا ما کان ثابتا و هل یثبت إلا ما لم یکن.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 510 )
ص : 8017
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا مِنْ ذِی مَالٍ ذَهَبٍ وَ لاَ فِضَّهٍ یَمْنَعُ زَکَاهَ مَالِهِ إِلاَّ حَبَسَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ بِقَاعٍ قَفْرٍ وَ سَلَّطَ عَلَیْهِ شُجَاعاً أَقْرَعَ یُرِیدُهُ وَ هُوَ یَحِیدُ عَنْهُ فَإِذَا رَأَی أَنَّهُ لاَ تَتَخَلَّصُ مِنْهُ أَمْکَنَهُ مِنْ یَدِهِ فَقَضَمَهَا کَمَا یُقْضَمُ اَلْفُجْلُ ثُمَّ یَصِیرُ طَوْقاً فِی عُنُقِهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ « سَیُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ » وَ مَا مِنْ ذِی مَالٍ إِبِلٍ أَوْ بَقَرٍ أَوْ غَنَمٍ یَمْنَعُ زَکَاهَ مَالِهِ إِلاَّ حَبَسَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ بِقَاعٍ قَفْرٍ تَطَؤُهُ کُلُّ ذَاتِ ظِلْفٍ بِظِلْفِهَا وَ تَنْهَشُهُ کُلُّ ذَاتِ نَابٍ بِنَابِهَا وَ مَا مِنْ ذِی مَالٍ نَخْلٍ أَوْ کَرْمٍ أَوْ زَرْعٍ یَمْنَعُ زَکَاتَهَا إِلاَّ طَوَّقَهُ اَللَّهُ رِیعَهَ أَرْضِهِ إِلَی سَبْعِ أَرَضِینَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 87 )
ص : 8018
مَنِ اِلْتَمَسَ رِضَی اَلنَّاسِ بِسَخَطِ اَللَّهِ سَخِطَ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَسْخَطَ عَلَیْهِ اَلنَّاسَ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 211 )
ص : 8019
وَ رُوِیَ: أَنَّ سَعْدَ بْنَ أَبِی وَقَّاصٍ دَخَلَ عَلَی سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیِّ یَعُودُهُ فَبَکَی سَلْمَانُ فَقَالَ لَهُ سَعْدٌ مَا یُبْکِیکَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ تُوُفِّیَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ عَنْکَ رَاضٍ وَ تَرِدُ اَلْحَوْضَ عَلَیْهِ فَقَالَ سَلْمَانُ أَمَا أَنَا لاَ أَبْکِی جَزَعاً مِنَ اَلْمَوْتِ وَ لاَ حِرْصاً عَلَی اَلدُّنْیَا وَ لَکِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَهِدَ إِلَیْنَا فَقَالَ لِتَکُنْ بُلْغَهُ أَحَدِکُمْ کَزَادِ اَلرَّاکِبِ وَ حَوْلِی هَذِهِ اَلْأَسَاوِدُ وَ إِنَّمَا حَوْلَهُ إِجَّانَهٌ وَ جَفْنَهٌ وَ مِطْهَرَهٌ .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 490 )
روایت است که سعد بن ابی وقاص برای عیادت سلمان به حضورش رفت. سلمان(رضی الله عنه)گریست.سعد گفت:ای ابو عبد الله!چه چیز تو را به گریه واداشته است و حال آنکه پیامبر(صلّی الله علیه و آله)در حالی که از تو خشنود بودند رحلت فرمودند و تو کنار حوض به حضور آن حضرت خواهی رسید؟سلمان گفت:من از بیم مرگ بی تابی نمی کنم و برای حرص نسبت به دنیا هم نیست ولی رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)با ما عهد فرموده است که ساز و برگ ما همچون ساز و برگ و توشۀ یک مسافر باشد و حال آنکه اینک در اطراف من این وسایل موجود است و تمام آن وسایل عبارت بود از فنجانی و دیگچه یی و آفتابه یی .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 771 )
ص : 8020
أَبُو عُبَیْدٍ فِی غَرِیبِ اَلْحَدِیثِ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ قَالَ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنَّ لَکَ بَیْتاً فِی اَلْجَنَّهِ وَ إِنَّکَ لَذُو قَرْنَیْهَا.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 87 )
ص : 8021
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی عَنْ أَبِی اَلصَّلْتِ اَلْهَرَوِیِّ عَنِ اَلرِّضَا صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: إِنَّ آدَمَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ لَمَّا أَکْرَمَهُ اَللَّهُ تَعَالَی بِإِسْجَادِهِ مَلاَئِکَتَهُ لَهُ وَ بِإِدْخَالِهِ اَلْجَنَّهَ نَادَاهُ اَللَّهُ اِرْفَعْ رَأْسَکَ یَا آدَمُ فَانْظُرْ إِلَی سَاقِ عَرْشِی فَنَظَرَ فَوَجَدَ عَلَیْهِ مَکْتُوباً لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ زَوْجَتُهُ فَاطِمَهُ سَیِّدَهُ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ فَقَالَ آدَمُ یَا رَبِّ مَنْ هَؤُلاَءِ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ هَؤُلاَءِ ذُرِّیَّتُکَ لَوْلاَهُمْ مَا خَلَقْتُکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 6 )
در روایت دیگری از ابا صلت هروی از حضرت رضا علیه السّلام نقل می شود وقتی خداوند آدم را گرامی داشت باینکه ملائکه را دستور داد برایش سجده کنند و او را داخل بهشت نمود خداوند باو فرمود: سرت را بلند کن آدم! و ساق عرش را نگاه کن. توجّه نمود دید نوشته شده« لا اله الا اللّه محمّد رسول اللّه. علی بن ابی طالب امیر المؤمنین. .همسرش سرور زنان جهان است و حسن و حسین سرور جوانان اهل بهشتند. آدم گفت خدایا اینها کیانند؟ فرمود: اینها از فرزندان تویند اگر آنها نبودند ترا خلق نمیکردم.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 6 )
ص : 8022
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ لَمَّا أَخَذَ فِی غُسْلِ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ أَحْضَرَ مَعَهُ مَنْ رَعَاهُ مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ فَنَظَرُوا إِلَی مَوَاضِعِ اَلسُّجُودِ مِنْهُ فِی رُکْبَتِهِ وَ ظَاهِرِ قَدَمَیْهِ وَ بَاطِنِ کَفَّیْهِ وَ جَبْهَتِهِ قَدْ غَلُظَتْ مِنْ أَثَرِ اَلسُّجُودِ حَتَّی صَارَتْ کَمَبَارِکِ اَلْبَعِیرِ وَ کَانَ یُصَلِّی صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ أَلْفَ رَکْعَهٍ ثُمَّ نَظَرُوا إِلَی حَبْلِ عَاتِقِهِ وَ عَلَیْهِ أَثَرٌ قَدِ اِخْشَوْشَنَ فَقَالُوا لِأَبِی جَعْفَرٍ أَمَّا هَذِهِ فَقَدْ عَلِمْنَا أَنَّهَا مِنْ أَثَرِ اَلسُّجُودِ فَمَا هَذَا اَلَّذِی عَلَی عَاتِقِهِ قَالَ وَ اَللَّهِ مَا عَلِمَ بِهِ أَحَدٌ غَیْرِی وَ مَا عَلِمْتُهُ مِنْ حَیْثُ عَلِمَ أَنِّی عَلِمْتُهُ وَ لَوْ لاَ أَنَّهُ قَدْ مَاتَ مَا ذَکَرْتُهُ کَانَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ إِذَا مَضَی مِنَ اَللَّیْلِ صَدْرٌ قَامَ وَ قَدْ هَدَأَ کُلُّ مَنْ فِی مَنْزِلِهِ فَأَسْبَغَ وُضُوءَهُ وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ خَفِیفَتَیْنِ ثُمَّ نَظَرَ إِلَی کُلِّ مَا فَضَلَ فِی اَلْبَیْتِ عَنْ قُوتِ أَهْلِهِ فَجَعَلَهُ فِی جِرَابٍ ثُمَّ رَمَی بِهِ عَلَی عَاتِقِهِ وَ خَرَجَ مُخْتَفِیاً یَتَسَلَّلُ لاَ یَعْلَمُ بِهِ أَحَدٌ فَیَأْتِی بِهِ دَوْراً فِیهَا أَهْلُ مَسْکَنَهٍ وَ فَقْرٍ فَیُفَرِّقُ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ وَ هُمْ لاَ یَعْرِفُونَهُ إِلاَّ أَنَّهُمْ قَدْ عَرَفُوا ذَلِکَ مِنْهُ فَکَانُوا یَنْتَظِرُونَهُ وَ کَانَ إِذَا أَقْبَلَ قَالُوا هَذَا صَاحِبُ اَلْجِرَابِ - وَ فَتَحُوا أَبْوَابَهُمْ لَهُ لِیُفَرَّقَ عَلَیْهِمْ مَا فِی اَلْجِرَابِ وَ اِنْصَرَفَ بِهِ فَارِغاً یَبْتَغِی بِذَلِکَ فَضْلَ صَدَقَهِ اَلسِّرِّ وَ فَضْلَ صَدَقَهِ اَللَّیْلِ وَ فَضْلَ إِعْطَاءِ اَلصَّدَقَهِ بِیَدِهِ ثُمَّ یَرْجِعُ فَیَقُومُ فِی مِحْرَابِهِ فَیُصَلِّی بَاقِیَ لَیْلَتِهِ فَهَذَا اَلَّذِی تَرَوْنَ عَلَی عَاتِقِهِ أَثَرَ ذَلِکَ اَلْجِرَابِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 330 )
ص : 8023
فِی أَمَالِی شَیْخِ اَلطَّائِفَهِ قُدِّسَ سِرُّهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَنَّهُ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ: «أُولئِکَ أَصْحابُ اَلنّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ» قِیلَ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَنْ أَصْحَابُ اَلنَّارِ؟ قَالَ: مَنْ قَاتَلَ عَلِیّاً بَعْدِی فَأُولَئِکَ أَصْحَابُ اَلنَّارِ هُمْ مَعَ اَلْکُفَّارِ فَقَدْ کَفَرُوا بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 266 )
ص : 8024
عِمْرَانُ بْنُ حُصَیْنٍ - فِی خَبَرٍ -: أَنَّهُ عَادَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیّاً فَقَالَ عُمَرُ : یَا رَسُولَ اَللَّهِ ! مَا عَلِیٌّ إِلاَّ لِمَا بِهِ. فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ : لاَ، وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا عُمَرُ - لاَ یَمُوتُ عَلِیٌّ حَتَّی یَمْلَأَ غَیْظاً، وَ یُوَسِّعَ غَدْراً وَ یُوجَدَ مِنْ بَعْدِی صَابِراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 453 )
ص : 8025
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ سَهْلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِأَیِّ شَیْءٍ سَبَقْتَ وُلْدَ آدَمَ قَالَ إِنِّی أَوَّلُ مَنْ أَقَرَّ بِرَبِّی إِنَّ اَللَّهَ أَخَذَ «مِیثاقَ اَلنَّبِیِّینَ» «وَ أَشْهَدَهُمْ عَلی أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلی» فَکُنْتُ أَوَّلَ مَنْ أَجَابَ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 12 )
امام صادق علیه السّلام فرمود: از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله پرسیدند بچه علت از همه فرزندان آدم پیش افتادی؟ فرمود: زیرا من نخستین اقرارکننده بپروردگارم بودم، خدا از پیغمبران پیمان گرفت و آنها را بر خودشان گواه ساخت که مگر من پروردگار شما نیستم؟ گفتند: چرا، در آنجا من نخستین پاسخ دهنده بودم (چنانچه در روایت اول این باب بیان گردید).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 18 )
3-از صالح بن سهل از امام صادق(علیه السّلام)فرمود:سؤال شد از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)به کدام چیز بر تمامی فرزندان آدم پیشی جستی؟، فرمود: من نخست کس بودم که به پروردگارم اقرار کردم،خدا از پیمبران پیمان ستد و آنها را بر خودش گواه گرفت که:«آیا نیستم من پروردگار شما؟»گفتند:چرا،پس من نخست کس بودم که پاسخ گفتم.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 41 )
3-صالح بن سهل از امام صادق علیه السّلام نقل می کند که فرمود:از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله سئوال شد به کدام چیز بر تمامی فرزندان آدم پیشه گرفتی و مقدم شدی؟ فرمود:من نخستین کسی بودم که به پروردگارم اقرار کردم،خدا از پیامبران پیمان گرفت و آنها را بر خود گواه ساخت که:«آیا پروردگار شما نیستم؟»گفتند:چرا،پس من نخستین کسی بودم که پاسخ گفتم.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 27 )
: ضعیف و شرحه ظاهر مما مر.
( مرآه العقول ؛ ج 7 , ص 36 )
ص : 8026
وَ فِی اَلْخِصَالِ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ رِجَالِهِ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ فَرْحَهٌ عِنْدَ إِفْطَارِهِ وَ فَرْحَهٌ عِنْدَ لِقَاءِ اَللَّهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 403 )
ص : 8027
حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ : مَنْ خَرَجَ مِنْ بَیْتِهِ یُرِیدُ زِیَارَهَ قَبْرِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَکَّلَ اَللَّهُ بِهِ مَلَکاً فَوَضَعَ إِصْبَعَهُ فِی قَفَاهُ فَلَمْ یَزَلْ یَکْتُبُ مَا یَخْرُجُ مِنْ فِیهِ حَتَّی یَرِدَ اَلْحَائِرَ [اَلْحَیْرَ] فَإِذَا خَرَجَ مِنْ بَابِ اَلْحَائِرِ [اَلْحَیْرِ] وَضَعَ کَفَّهُ وَسَطَ ظَهْرِهِ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَمَّا مَا مَضَی فَقَدْ غُفِرَ لَکَ فَاسْتَأْنِفِ اَلْعَمَلَ. وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ بِإِسْنَادِهِ: مِثْلَهُ.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 153 )
پدرم رحمه اللّه علیه، از سعد بن عبد اللّه، از احمد بن محمّد بن عیسی، از محمّد ابن خالد برقی، از قاسم بن یحیی بن الحسن بن راشد، از جدّش حسن بن راشد، از حضرت ابی ابراهیم علیه السّلام، آن حضرت فرمودند: کسی که از خانه اش خارج شده و قصدش زیارت قبر مطهّر حضرت ابا عبد اللّه الحسین بن علیّ سلام الله علیهما باشد خداوند متعال فرشته ای را بر او می گمارد پس آن فرشته انگشتش را در پشت او قرار داده و پیوسته آنکه از دهان این شخص خارج شود می نویسد تا به حائر وارد گردد و وقتی از درب حائر خارج شد کف دستش را وسط پشتش نهاده سپس به او می گوید: آنچه گذشت تمام مورد غفران و آمرزش واقع شد اینک از ابتداء به عمل بپرداز و با همین اسناد، از حسن بن راشد، از ابراهیم بن ابی البلاد به اسنادش حدیثی مثل همین حدیث را نقل نموده.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 504 )
ص : 8028
وَ مِنْ خَطِّهِ نَقْلاً مِنْ خَطِّ اَلشَّهِیدِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنْ تَهَیَّأَ أَنْ تُصَلِّیَ صَلَوَاتِکَ کُلَّهَا اَلْفَرَائِضَ وَ غَیْرَهَا عِنْدَ اَلْحَطِیمِ فَإِنَّهُ أَفْضَلُ بُقْعَهٍ عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ وَ هُوَ مَا بَیْنَ بَابِ اَلبَیْتِ إِلَی اَلْحَجَرِ اَلْأَسْوَدِ وَ هُوَ اَلْمَوْضِعُ اَلَّذِی تَابَ اَللَّهُ فِیهِ عَلَی آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ - وَ بَعْدَهُ اَلصَّلاَهُ فِی اَلْحِجْرِ أَفْضَلُ وَ بَعْدَ اَلْحِجْرِ مَا بَیْنَ اَلرُّکْنِ اَلْعِرَاقِیِّ وَ بَابِ اَلْبَیْتِ وَ هُوَ اَلْمَوْضِعُ اَلَّذِی کَانَ فِیهِ اَلْمَقَامُ وَ بَعْدَهُ خَلْفَ اَلْمَقَامِ حَیْثُ هُوَ اَلسَّاعَهَ وَ مَا قَرُبَ مِنَ اَلْبَیْتِ فَهُوَ أَفْضَلُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 427 )
ص : 8029
فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ مُعَنْعَناً عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی قَالَ : کُنْتُ عِنْدَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَدَّمَ إِلَیْنَا طَعَاماً مَا أَکَلْتُ طَعَاماً مِثْلَهُ قَطُّ فَقَالَ لِی یَا سَدِیرُ کَیْفَ رَأَیْتَ طَعَامَنَا هَذَا قُلْتُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ مَا أَکَلْتُ مِثْلَهُ قَطُّ وَ لاَ أَظُنُّ آکُلُ أَبَداً مِثْلَهُ ثُمَّ إِنَّ عَیْنِی تَغَرْغَرَتْ فَبَکَیْتُ فَقَالَ یَا سَدِیرُ مَا یُبْکِیکَ قُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ ذَکَرْتُ آیَهً فِی کِتَابِ اَللَّهِ [تَعَالَی] قَالَ وَ مَا هِیَ قُلْتُ قَوْلُ اَللَّهِ فِی کِتَابِهِ « ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ اَلنَّعِیمِ » فَخِفْتُ أَنْ یَکُونَ هَذَا اَلطَّعَامُ [مِنَ اَلنَّعِیمِ] اَلَّذِی یَسْأَلُنَا اَللَّهُ عَنْهُ فَضَحِکَ حَتَّی بَدَتْ نَوَاجِذُهُ ثُمَّ قَالَ یَا سَدِیرُ لاَ تُسْأَلُ عَنْ طَعَامٍ طَیِّبٍ وَ لاَ ثَوْبٍ لَیِّنٍ وَ لاَ رَائِحَهٍ طَیِّبَهٍ بَلْ لَنَا خُلِقَ وَ لَهُ خُلِقْنَا وَ لْنَعْمَلْ فِیهِ بِالطَّاعَهِ قُلْتُ لَهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَمَا اَلنَّعِیمُ قَالَ حُبُّ عَلِیٍّ وَ عِتْرَتِهِ یَسْأَلْهُمُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ کَیْفَ کَانَ شُکْرُکُمْ لِی حِینَ أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ بِحُبِّ عَلِیٍّ وَ عِتْرَتِهِ .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 605 )
ص : 8030
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ اَلطَّائِیِّ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «اِعْمَلُوا فَسَیَرَی اَللّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ اَلْمُؤْمِنُونَ» قَالَ: هُمُ اَلْأَئِمَّهُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 263 )
ص : 8031
اَلْإِقْبَالُ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْجُهَنِیَّ أَتَی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ لِی إِبِلاً وَ غَنَماً وَ غِلْمَهً فَأُحِبُّ أَنْ تَأْمُرَنِی لَیْلَهً أَدْخُلُ فِیهَا فَأَشْهَدُ اَلصَّلاَهَ وَ ذَلِکَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَدَعَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَسَارَّهُ فِی أُذُنِهِ قَالَ فَکَانَ اَلْجُهَنِیُّ إِذَا کَانَتْ لَیْلَهُ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ دَخَلَ بِإِبِلِهِ وَ غَنَمِهِ وَ أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ وَ غِلْمَتِهِ فَکَانَ تِلْکَ اَللَّیْلَهُ لَیْلَهَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ بِالْمَدِینَهِ فَإِذَا أَصْبَحَ خَرَجَ بِأَهْلِهِ وَ غَنَمِهِ وَ إِبِلِهِ إِلَی مَکَانِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 128 )
ص : 8032
عَنْهُ عَنِ اِبْنِ بَقَّاحٍ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ اَلْقَمَّاطِ عَنْ یَزِیدَ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ أَکَلَ رُمَّانَهً أَنَارَتْ قَلْبَهُ وَ مَنْ أَنَارَتْ قَلْبَهُ فَالشَّیْطَانُ بَعِیدٌ مِنْهُ فَقُلْتُ أَیَّ رُمَّانٍ قَالَ سُورَانِیَّکُمْ هَذَا .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 543 )
ص : 8033
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ جَمِیعاً عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ بُکَیْرِ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِمْرَأَهٌ تَرَکَتْ زَوْجَهَا وَ إِخْوَتَهَا وَ أَخَوَاتِهَا لِأُمِّهَا وَ إِخْوَتَهَا وَ أَخَوَاتِهَا لِأَبِیهَا قَالَ لِلزَّوْجِ اَلنِّصْفُ ثَلاَثَهُ أَسْهُمٍ وَ لِلْإِخْوَهِ مِنَ اَلْأُمِّ اَلثُّلُثُ اَلذَّکَرُ وَ اَلْأُنْثَی فِیهِ سَوَاءٌ وَ بَقِیَ سَهْمٌ فَهُوَ لِلْإِخْوَهِ وَ اَلْأَخَوَاتِ مِنَ اَلْأَبِ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَیَیْنِ لِأَنَّ اَلسِّهَامَ لاَ تَعُولُ وَ لاَ یَنْقُصُ اَلزَّوْجُ مِنَ اَلنِّصْفِ وَ لاَ اَلْإِخْوَهُ مِنَ اَلْأُمِّ مِنْ ثُلُثِهِمْ لِأَنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ فَإِنْ کانُوا أَکْثَرَ مِنْ ذلِکَ فَهُمْ شُرَکاءُ فِی اَلثُّلُثِ وَ إِنْ کَانَتْ وَاحِدَهً فَلَهَا اَلسُّدُسُ وَ اَلَّذِی عَنَی اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی قَوْلِهِ وَ إِنْ کانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلالَهً أَوِ اِمْرَأَهٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلِّ واحِدٍ مِنْهُمَا اَلسُّدُسُ فَإِنْ کانُوا أَکْثَرَ مِنْ ذلِکَ فَهُمْ شُرَکاءُ فِی اَلثُّلُثِ ، إِنَّمَا عَنَی بِذَلِکَ اَلْإِخْوَهَ وَ اَلْأَخَوَاتِ مِنَ اَلْأُمِّ خَاصَّهً وَ قَالَ فِی آخِرِ سُورَهِ اَلنِّسَاءِ یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ اَللّهُ یُفْتِیکُمْ فِی اَلْکَلالَهِ إِنِ اِمْرُؤٌ هَلَکَ لَیْسَ لَهُ وَلَدٌ وَ لَهُ أُخْتٌ ، یَعْنِی أُخْتاً لِأَبٍ وَ أُمٍّ أَوْ أُخْتاً لِأَبٍ فَلَها نِصْفُ ما تَرَکَ وَ هُوَ یَرِثُها إِنْ لَمْ یَکُنْ لَها وَلَدٌ وَ إِنْ کانُوا إِخْوَهً رِجالاً وَ نِساءً فَلِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَیَیْنِ ، فَهُمُ اَلَّذِینَ یُزَادُونَ وَ یُنْقَصُونَ وَ کَذَلِکَ أَوْلاَدُهُمْ هُمُ اَلَّذِینَ یُزَادُونَ وَ یُنْقَصُونَ وَ لَوْ أَنَّ اِمْرَأَهً تَرَکَتْ زَوْجَهَا وَ إِخْوَتَهَا لِأُمِّهَا وَ أُخْتَیْهَا لِأَبِیهَا کَانَ لِلزَّوْجِ اَلنِّصْفُ ثَلاَثَهُ أَسْهُمٍ وَ لِلْإِخْوَهِ مِنَ اَلْأُمِّ سَهْمَانِ وَ بَقِیَ سَهْمٌ فَهُوَ لِلْأُخْتَیْنِ لِلْأَبِ وَ إِنْ کَانَتْ وَاحِدَهً فَهُوَ لَهَا لِأَنَّ اَلْأُخْتَیْنِ لِأَبٍ إِذَا کَانَتَا أَخَوَیْنِ لِأَبٍ لَمْ یُزَادَا عَلَی مَا بَقِیَ وَ لَوْ کَانَتْ وَاحِدَهً أَوْ کَانَ مَکَانَ اَلْوَاحِدَهِ أَخٌ لَمْ یُزَدْ عَلَی مَا بَقِیَ وَ لاَ تُزَادُ أُنْثَی مِنَ اَلْأَخَوَاتِ وَ لاَ مِنَ اَلْوَلَدِ عَلَی مَا لَوْ کَانَ ذَکَراً لَمْ یُزَدْ عَلَیْهِ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ : مِثْلَهُ إِلَی قَوْلِهِ: وَ اَلْأَخَوَاتِ مِنَ اَلْأَبِ لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَیَیْنِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 154 )
ص : 8034
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: دِیَهُ اَلْیَدِ إِذَا قُطِعَتْ خَمْسُونَ مِنَ اَلْإِبِلِ فَمَا کَانَ جُرُوحاً دُونَ اَلاِصْطِلاَمِ فَیَحْکُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْکُمْ وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اَللّهُ فَأُولئِکَ هُمُ اَلْکافِرُونَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 302 )
ص : 8035
وَ عَنْ شَهْرٍ قَالَ: سَمِعْتُ أُمَّ سَلَمَهَ حِینَ جَاءَ نَعْیُ اَلْحُسَیْنِ لَعَنَتْ أَهْلَ اَلْعِرَاقِ وَ قَالَتْ قَتَلُوهُ قَتَلَهُمُ اَللَّهُ غَرُّوهُ وَ ذَلُّوهُ لَعَنَهُمُ اَللَّهُ إِنِّی رَأَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَاءَتْهُ فَاطِمَهُ غَدَیهً بِبُرْمَهٍ فِیهَا عَصِیدَهٌ تَحْمِلُهَا عَلَی طَبَقٍ حَتَّی وَضَعَتْهَا بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَ أَیْنَ اِبْنُ عَمِّکِ قَالَتْ هُوَ فِی اَلْبَیْتِ قَالَ فَاذْهَبِی فَادْعِیهِ وَ اِئْتِینِی بِبَنِیهِ فَجَاءَتْ تَقُودُ اِبْنَیْهَا کُلَّ وَاحِدٍ بِیَدٍ وَ عَلِیٌّ یَمْشِی عَلَی آثَارِهِمْ حَتَّی دَخَلُوا عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَجْلَسَهُمَا فِی حَجْرِهِ وَ أَجْلَسَ عَلِیّاً عَنْ یَمِینِهِ وَ فَاطِمَهَ عَنْ یَسَارِهِ قَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ فَاجْتَذَبَ مِنْ تَحْتِی کِسَاءً خَیْبَرِیّاً کَانَ یَبْسُطُ عَلَی اَلْمَنَامَهِ فَلَفَّهُمْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَمِیعاً وَ أَخَذَ بِیَدِهِ اَلْیُسْرَی طَرَفَ اَلْکِسَاءِ وَ أَلْوَی بِیَدِهِ اَلْیُمْنَی إِلَی رَبِّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ قَالَ اَللَّهُمَّ هَؤُلاَءِ أَهْلِی أَذْهِبْ عَنْهُمُ اَلرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِیراً قَالَهَا ثَلاَثاً قُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ لَسْتُ مِنْ أَهْلِکَ قَالَ بَلَی فَادْخُلِی تَحْتَ اَلْکِسَاءِ بَعْدَ قَضَاءِ دُعَائِهِ لاِبْنِ عَمِّهِ وَ بَنِیهِ وَ اِبْنَتِهِ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 58 )
ص : 8036
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ مُخْتَارٍ عَنْ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِیمَا جَاءَ فِی اَلْحَدِیثِ: عَوْرَهُ اَلْمُؤْمِنِ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ حَرَامٌ قَالَ مَا هُوَ أَنْ یَنْکَشِفَ فَتَرَی مِنْهُ شَیْئاً إِنَّمَا هُوَ أَنْ تَرْوِیَ عَلَیْهِ أَوْ تَعِیبَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 295 )
3- امام صادق(علیه السّلام)در مورد حدیث «عوره المؤمن علی المؤمن حرام». فرمود: مراد از عورت آن نیست که مؤمن برهنه شود و تو عضوی از او را ببینی،بلکه عورت عبارت است از این که به ضرر مؤمن سخنی بگویی و یا از او عیبجویی نمایی.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 209 )
ص : 8037
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: خَمْسَهٌ لاَ یُعْطَوْنَ مِنَ اَلزَّکَاهِ شَیْئاً اَلْأَبُ وَ اَلْأُمُّ وَ اَلْوَلَدُ وَ اَلْمَمْلُوکُ وَ اَلْمَرْأَهُ وَ ذَلِکَ أَنَّهُمْ عِیَالُهُ لاَزِمُونَ لَهُ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 552 )
5 - عبد الرحمان بن حجّاج گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
پنج طایفه از زکات انسان سهمی نمی برند: پدر، مادر، فرزند، برده، همسر. اینان در زمرۀ عیال انسانند و واجب النفقه محسوب می شوند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 638 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 92 )
ص : 8038
لاَ تَکْرَهُوا سَخَطَ مَنْ یُرْضِیهِ اَلْبَاطِلُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 521 )
ص : 8039
رَأْسُ اَلْفَضَائِلِ اَلْعِلْمُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 264 )
ص : 8040
15076-2 الکافی ،1/2/189/7 التهذیب ،1/50/18/10 القمیان عن علی بن حدید عن جمیل عن زراره عن أبی جعفر علیه السّلام : فی رجل غصب امرأه نفسها قال قال یضرب ضربه بالسیف بالغه منه ما بلغت.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 289 )
ص : 8041
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ قَرَأَ بِالْمُسَبِّحَاتِ کُلِّهَا قَبْلَ أَنْ یَنَامَ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یُدْرِکَ اَلْقَائِمَ ، وَ إِنْ مَاتَ کَانَ فِی جِوَارِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 338 )
ص : 8042
23257-18 ( الفقیه 481:3 رقم 4690) و قال أبو الحسن علیه السّلام : "إن اللّه تعالی إذا أراد بعبد خیرا لم یمته حتی یریه الخلف".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1296 )
ص : 8043
1348-13 الکافی ،182/166/8 سهل عن یحیی بن المبارک عن ابن جبله عن إسحاق بن عمار و ابن سنان و سماعه عن أبی بصیر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : طاعه علی ذل و معصیته کفر بالله قیل یا رسول اللّه کیف تکون طاعه علی ذلا و معصیته کفرا بالله - فقال إن علیا علیه السّلام یحملکم علی الحق - فإن أطعتموه ذللتم و إن عصیتموه کفرتم بالله.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 735 )
ص : 8044
اَلْحَسَنُ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ أَوْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَجُرُّ ثِیَابَهُ قَالَ إِنِّی لَأَکْرَهُ أَنْ یَتَشَبَّهَ بِالنِّسَاءِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 25 )
ص : 8045
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «مَنْ کَتَبَهَا فِی خِرْقَهِ حَرِیرٍ خَضْرَاءَ، وَ تَحَرَّزَ عَلَیْهَا وَ عَلَّقَهَا عَلَیْهِ وَ رَمَی بِالنُّشَّابِ أَصَابَ، وَ لَمْ یُخْطِئْ أَبَداً، وَ إِنْ کَتَبَهَا لِصَغِیرٍ تَعَذَّرَ عَلَیْهِ اَلْکَلاَمُ، یَکْتُبُهَا بِزَعْفَرَانٍ وَ یُسْقَی مَاءَهَا، أَنْطَقَ اَللَّهُ لِسَانَهُ بِإِذْنِهِ وَ تَکَلَّمَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 471 )
ص : 8046
إِذَا فَاتَکَ مِنَ اَلدُّنْیَا شَیْءٌ فَلاَ تَحْزَنْ وَ إِذَا أَحْسَنْتَ فَلاَ تَمْنُنْ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 132 )
ص : 8047
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مِائَهَ مَرَّهٍ کَانَ أَفْضَلَ اَلنَّاسِ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ عَمَلاً إِلاَّ مَنْ زَادَ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 310 )
از امام ششم(علیه السّلام):هر که در روز صد بار لا اله...گوید عملش از همگان برتر است مگر کسی که بیشتر آن را گفته باشد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 96 )
امام صادق علیه السّلام:هرکس صد بار«لا اله الا اللّه»بگوید بهترین مردم از لحاظ عمل در آن روز خواهد بود مگر اینکه کسی بیشتر از او گفته باشد.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 667 )
ص : 8048
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ صَفْوَانَ وَ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَهَ اَلْعِجْلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: کُلُّ عَمَلٍ عَمِلَهُ وَ هُوَ فِی حَالِ نَصْبِهِ وَ ضَلاَلَتِهِ ثُمَّ مَنَّ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَرَّفَهُ اَلْوَلاَیَهَ فَإِنَّهُ یُؤْجَرُ عَلَیْهِ إِلاَّ اَلزَّکَاهَ فَإِنَّهُ یُعِیدُهَا لِأَنَّهُ یَضَعُهَا فِی غَیْرِ مَوَاضِعِهَا لِأَنَّهَا لِأَهْلِ اَلْوَلاَیَهِ وَ أَمَّا اَلصَّلاَهُ وَ اَلْحَجُّ وَ اَلصِّیَامُ فَلَیْسَ عَلَیْهِ قَضَاءٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 216 )
ص : 8049
قَالَ وَ قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَیُّ اَلْمُؤْمِنِینَ أَکْیَسُ قَالَ أَکْثَرُهُمْ ذِکْراً لِلْمَوْتِ وَ أَشَدُّهُمُ اِسْتِعْدَاداً لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 126 )
ص : 8050
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْبَیْعَهَ عَلَی اَلنِّسَاءِ أَنْ لاَ یَنُحْنَ وَ لاَ یَخْمِشْنَ وَ لاَ یَقْعُدْنَ مَعَ اَلرِّجَالِ فِی اَلْخَلاَءِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 265 )
ص : 8051
إِذَا جُحِدَ اَلْإِحْسَانُ حَسُنَ اَلاِمْتِنَانُ.
( کنز الفوائد , جلد 2 , صفحه 182 )
چون احسان را منکر شوند منت نهادن خوش باشد،
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 2 , ص 193 )
ص : 8052
قَالَ وَ زَادَ فِیهِ غَیْرُهُ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: هَذَا مِنَ اَلْأَبْوَابِ اَلَّتِی یُفَتِّحُ کُلُّ بَابٍ مِنْهَا أَلْفَ بَابٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 260 )
ص : 8053
25646-31 (الکافی-382:8 رقم 579) محمد ، عن موسی بن الحسن ، عن محمد بن عبد الحمید بإسناده رفعه إلی أبی عبد اللّه علیه السّلام قال "قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : ما من أحد من ولد آدم إلا و فیه عرقان عرق فی رأسه یهیج الجذام و عرق فی بدنه یهیج البرص، فإذا هاج العرق الذی فی الرأس سلط اللّه علیه الزکام حتی یسیل ما فیه من الداء، و إذا هاج العرق الذی فی الجسد سلط اللّه علیه الدمامیل حتی یسیل ما فیه من الداء، فإذا رأی أحدکم به زکاما أو دمامیل فلیحمد اللّه علی العافیه "و قال "الزکام فضول فی الرأس".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 535 )
ص : 8054
اَلْمُؤْمِنُ لاَ یَظْلِمُ وَ لاَ یَتَأَثَّمُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 74 )
ص : 8055
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَحَبُّ اَلطَّعَامِ إِلَی اَللَّهِ مَا کَثُرَتْ عَلَیْهِ اَلْأَیْدِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 290 )
7-فرمود صلّی اللّه علیه و آله:محبوبترین خوراک نزد خدا آنست که دست بیشتری در آنست.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 230 )
ص : 8056
ک، [إکمال الدین] ، أَبِی عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلْکَاتِبِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّیْمَرِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ : کَتَبْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَسْأَلُهُ عَنِ اَلْفَرَجِ فَکَتَبَ إِذَا غَابَ صَاحِبُکُمْ عَنْ دَارِ اَلظَّالِمِینَ فَتَوَقَّعُوا اَلْفَرَجَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 159 )
ص : 8057
علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن ابن أبی عمیر ، عمّن ذکره ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: إنّما نزلت: فما استمتعتم به منهن إلی أجل مسمی فآتوهن أجورهن فریضه. 24:4
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 374 )
ص : 8058
مع، [معانی الأخبار] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ رَفَعَهُ إِلَی عَمْرِو بْنِ جُمَیْعٍ رَفَعَهُ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ کانَ تَحْتَهُ کَنْزٌ لَهُما قَالَ کَانَ ذَلِکَ اَلْکَنْزُ لَوْحاً مِنْ ذَهَبٍ فِیهِ مَکْتُوبٌ بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَجِبْتُ لِمَنْ یَعْلَمُ أَنَّ اَلْمَوْتَ حَقٌّ کَیْفَ یَفْرَحُ عَجِبْتُ لِمَنْ یُؤْمِنُ بِالْقَدَرِ کَیْفَ یَحْزَنُ عَجِبْتُ لِمَنْ یَذْکُرُ اَلنَّارَ کَیْفَ یَضْحَکُ عَجِبْتُ لِمَنْ یَرَی اَلدُّنْیَا وَ تَصَرُّفَ أَهْلِهَا حَالاً بَعْدَ حَالٍ کَیْفَ یَطْمَئِنُّ إِلَیْهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 295 )
ص : 8059
وَ رُوِیَ: أَنَّ زَیْنَ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَرَّ بِالْحَسَنِ اَلْبَصْرِیِّ وَ هُوَ یَعِظُ اَلنَّاسَ بِمِنًی فَوَقَفَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَمْسِکْ أَسْأَلْکَ عَنِ اَلْحَالِ اَلَّتِی أَنْتَ عَلَیْهَا مُقِیمٌ أَ تَرْضَاهَا لِنَفْسِکَ فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اَللَّهِ إِذَا نَزَلَ بِکَ غَداً؟ قَالَ لاَ - قَالَ أَ فَتُحَدِّثُ نَفْسَکَ بِالتَّحَوُّلِ وَ اَلاِنْتِقَالِ عَنِ اَلْحَالِ اَلَّتِی لاَ تَرْضَاهَا لِنَفْسِکَ إِلَی اَلْحَالِ اَلَّتِی تَرْضَاهَا؟ قَالَ فَأَطْرَقَ مَلِیّاً ثُمَّ قَالَ إِنِّی أَقُولُ ذَلِکَ بِلاَ حَقِیقَهٍ قَالَ أَ فَتَرْجُو نَبِیّاً بَعْدَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَکُونُ لَکَ مَعَهُ سَابِقَهٌ؟ قَالَ لاَ قَالَ أَ فَتَرْجُو دَاراً غَیْرَ اَلدَّارِ اَلَّتِی أَنْتَ فِیهَا تَرِدُ إِلَیْهَا فَتَعْمَلُ فِیهَا؟ قَالَ لاَ قَالَ أَ فَرَأَیْتَ أَحَداً بِهِ مُسْکَهُ عَقْلٍ رَضِیَ لِنَفْسِهِ مِنْ نَفْسِهِ بِهَذَا إِنَّکَ عَلَی حَالٍ لاَ تَرْضَاهَا وَ لاَ تُحَدِّثُ نَفْسَکَ بِالاِنْتِقَالِ إِلَی حَالٍ تَرْضَاهَا عَلَی حَقِیقَهٍ- وَ لاَ تَرْجُو نَبِیّاً بَعْدَ مُحَمَّدٍ وَ لاَ دَاراً غَیْرَ اَلدَّارِ اَلَّتِی أَنْتَ فِیهَا فَتَرِدَ إِلَیْهَا فَتَعْمَلَ فِیهَا وَ أَنْتَ تَعِظُ اَلنَّاسَ قَالَ فَلَمَّا وَلَّی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ اَلْحَسَنُ اَلْبَصْرِیُّ مَنْ هَذَا؟ قَالُوا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ قَالَ أَهْلُ بَیْتِ عِلْمٍ فَمَا رُئِیَ اَلْحَسَنُ اَلْبَصْرِیُّ بَعْدَ ذَلِکَ یَعِظُ اَلنَّاسَ .
( الاحتجاج , جلد 2 , صفحه 313 )
مروی و منقول است که حضرت امام زین العابدین علیه السّلام روزی بحسن بصری گذشت در منی و او مردم را وعظ میگفت آن حضرت لمحۀ در آن مکان توقف فرمود و گفت:خود را نگاه دار من ترا سؤال از حال تو مینمایم آیا تو باین حال که بالفعل بر آن مقیم و باین جادّه که بر آن مستقیمی راضی هستی از برای نفس خود میان تو و میان حضرت اللّه تعالی اگر فردا موت بتو رسد؟ حسن بصری گفت:نه علیّ بن الحسین(علیهما السّلام)گفت:آیا هیچ بنفس خود حکایت تحوّل،و انتقال از این حال غیر مرضیّ بحالی که مرضیّ تو باشد مینمائی و نجات از آن حال از حضرت واهب متعال از روی تضرّع و ابتهال استدعا،و التماس میفرمائی؟ حسن بصری سر در پیش انداخت و بعد از مدّتی که سر برآورد،و گفت:من حقیقت این حال بشما نخواهم گفت. حضرت علیّ بن الحسین(علیهما السّلام)فرمود که:هیچ امید داری که بعد از حضرت محمّد(صلّی الله علیه و آله)پیغمبری موجود و مبعوث گردد که ترا با او سابقۀ باشد و دین،و آئین سوای دین آن سیّد المرسلین بهم رسد؟ حسن گفت:نه حضرت سیّد السّاجدین(علیه السّلام)فرمود که آیا بغیر این مسکنت دار دنیا هیچ جای دیگر داری امیدواری که ترا بآنجا برند و برای عبادت گذارند تا تو در آن محلّ بعبادت و عمل بندگی عزّ و جلّ مشتغل گردی؟ حسن بصری گفت:نه امام زین العابدین(علیه السّلام)فرمود:آیا تو هیچ أحدی دیدی که او را فی الجمله عقل باشد او راضی شود برای نفس خود باین حال که تو بآن حالی و راضی نباشی بآن و مع هذا با نفس خود حدیث انتقال از آن حال بحال که راضی باشی بحقیقت آن ننمائی و مترجّی نبیّ محمّد سیّد العربی و مترقّب دار و سرای بغیر همین دار و بناء که مسکن تست نباشی که ترا به آنجا رد کنند تا عمل که موجب نجات و وسیلۀ رفع درجات تو گردد بجای آری پس چرا وعظ مردمان مینمائی و تعهّد حال خود نمینمائی. پس آنگاه حضرت ولیّ اللّه متوجّه مقام و آرامگاه خود گردید،حسن بصری از حضّار استعلام و استبصار أحوال آن امام الأبرار و الأخیار نمود ایشان گفتند که:او علیّ بن الحسین بن علیّ بن أبی طالب علیه السّلام است. حسن بصری گفت که:این طایفۀ أهل بیت علم و حال و أرباب معرفه کاملند. راوی گوید که:بعد از آن حسن بصری برای هیچ أحدی از عربی و عجمی و بدوی و حضری وعظ و پندی نگفت.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 3 , ص 191 )
179-و روایت شده که حضرت زین العابدین علیه السّلام بر حسن بصری عبور کرد در حالی که او در سرزمین منی مردم را موعظه می کرد، آن حضرت ایستاده و به او گفت: صبر کن تا حالی که در آنی برایت بازگو کنم: آیا در این حال که هستی از وضع میان خود و خدا به آن حدّ از رضا رسیده ای؛ اگر فردا تو را مرگ دریابد؟ گفت: نه. فرمود: آیا قصد داری از این حال که هستی خود را به حالی که از آن راضی هستی تحوّل و انتقال دهی؟ حسن بصری سر بزیر انداخته و پس از مدّتی گفت: اگر بگویم راست نگفته ام. فرمود: آیا امید به پیامبری پس از محمّد صلّی اللّه علیه و آله داری که با او برایت سابقه ای باشد؟ گفت: نه. فرمود: آیا امید به سرایی جز این دنیا داری که به آنجا بازگردانده شوی و در آن به عمل پردازی؟ گفت: نه. فرمود: آیا فرد خردمندی را سراغ داری که با این حال که از خودش راضی باشد؟ که تو در حالی هستی از وضع میان خود و خدا راضی نبوده و در امید تحوّل و انتقال به حال دیگر هم صادق نیستی، و امید به پیامبری پس از محمّد صلّی اللّه علیه و آله هم نداری، و نه سرایی جز این دنیا که در آن بکار پردازی، با این حال مردم را موعظه می کنی؟!!. [و بروایتی دیگر: برای چه مردم را از عمل مشغول ساخته و آنان را موعظه می کنی؟] راوی گوید: وقتی آن حضرت رفت حسن بصری گفت: او که بود؟ گفتند: علیّ بن- الحسین، حسن بصری گفت: اینان از خاندان علم و دانشند!. و پس از آن دیگر مشاهده نشد که حسن بصری مردم را موعظه و نصیحت کند.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 134 )
ص : 8060
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ صَلَّی نَافِلَهً وَ هُوَ جَالِسٌ مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ کَیْفَ تُحْسَبُ صَلاَتُهُ قَالَ رَکْعَتَیْنِ بِرَکْعَهٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 494 )
ص : 8061
وَ فِیهِ بِالْإِسْنَادِ إِلَی اَلصَّدُوقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْمُفَضَّلِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمْدَانَ اَلْقَلاَنِسِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ عَنْ مُرَازِمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: یَا أَبَا مُحَمَّدٍ کَأَنِّی أَرَی نُزُولَ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی مَسْجِدِ اَلسَّهْلَهِ بِأَهْلِهِ وَ عِیَالِهِ قُلْتُ یَکُونُ مَنْزِلَهُ قَالَ نَعَمْ هُوَ مَنْزِلُ إِدْرِیسَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَا بَعَثَ اَللَّهُ نَبِیّاً إِلاَّ وَ قَدْ صَلَّی فِیهِ وَ اَلْمُقِیمُ فِیهِ کَالْمُقِیمِ فِی فُسْطَاطِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ وَ لاَ مُؤْمِنَهٍ إِلاَّ وَ قَلْبُهُ یَحِنُّ إِلَیْهِ وَ مَا مِنْ یَوْمٍ وَ لاَ لَیْلَهٍ إِلاَّ وَ اَلْمَلاَئِکَهُ یَأْوُونَ إِلَی هَذَا اَلْمَسْجِدِ یَعْبُدُونَ اَللَّهَ فِیهِ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ أَمَا إِنِّی لَوْ کُنْتُ بِالْقُرْبِ مِنْکُمْ مَا صَلَّیْتُ صَلاَهً إِلاَّ فِیهِ ثُمَّ إِذَا قَامَ قَائِمُنَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِنْتَقَمَ اَللَّهُ لِرَسُولِهِ وَ لَنَا أَجْمَعِینَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 414 )
ص : 8062
16541-4 الکافی ،1/1/393/7 التهذیب ،1/37/248/6 علی عن العبیدی عن یونس عن زرعه عن سماعه عن أبی بصیر قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن شهاده الولد لوالده و الوالد لولده و الأخ لأخیه قال فقال تجوز. 16542-5 الکافی،2/2/393/7 الخمسه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: مثله.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 988 )
ص : 8063
فِی اَلْکِتَابِ اَلْمَذْکُورِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ فَیَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ سَبْعَ مَرَّاتٍ فَإِذَا فَرَغَ یَسْتَغْفِرُ سَبْعِینَ مَرَّهً فَمَا دَامَ لاَ یَقُومُ مِنْ مَقَامِهِ حَتَّی یَغْفِرَ اَللَّهُ لَهُ وَ لِأَبَوَیْهِ وَ بَعَثَ اَللَّهُ مَلاَئِکَهً یَکْتُبُونَ لَهُ اَلْحَسَنَاتِ إِلَی سَنَهٍ أُخْرَی وَ بَعَثَ اَللَّهُ مَلاَئِکَهً إِلَی اَلْجِنَانِ یَغْرِسُونَ لَهُ اَلْأَشْجَارَ وَ یَبْنُونَ لَهُ اَلْقُصُورَ وَ یُجْرُونَ لَهُ اَلْأَنْهَارَ وَ لاَ یَخْرُجُ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَرَی ذَلِکَ کُلَّهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 144 )
ص : 8064
و بإسناده إلی محمّد بن مسلم و زراره قالا: قال: أبو عبد اللّه - علیه السّلام-: و الابتهال، أن تمدّ یدک جمیعا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 119 )
ص : 8065
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُمْ قَالُوا: فِی اَلْعَبْدِ یُعْتَقُ وَ اَلْمُشْرِکِ یُسْلِمُ عَلَی اَلْمِیرَاثِ قَبْلَ أَنْ یُقْسَمَ قَالُوا لَهُمَا حِصَصُهُمَا مِنْهُ إِنْ کَانَ ذَلِکَ بَعْدَ مَوْتِ اَلْمَیِّتِ مَا لَمْ یُقْسَمِ اَلْمِیرَاثُ فَإِنْ قُسِمَ فَلاَ حَظَّ لَهُمَا فِیهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 148 )
ص : 8066
وَ حُکِیَ: أَنَّ بَعْضَ اَلصَّالِحِینَ کَانَ فِی اَلْمَسْجِدِ یَدْعُو لِإِخْوَانِهِ بَعْدَ مَا فَرَغَ مِنْ صَلاَتِهِ فَلَمَّا خَرَجَ مِنَ اَلْمَسْجِدِ وَافَی أَبَاهُ قَدْ مَاتَ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ جَهَازِهِ أَخَذَ یَقْسِمُ تَرِکَتَهُ عَلَی إِخْوَانِهِ اَلَّذِینَ کَانَ یَدْعُو لَهُمْ فَقِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ فَقَالَ کُنْتُ فِی اَلْمَسْجِدِ أَدْعُو لَهُمْ فِی اَلْجَنَّهِ وَ أَبْخَلُ عَلَیْهِمْ بِالْفَانِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 388 )
ص : 8067
رُوِیَ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ عَرَضَتْ لَهُ حَاجَهٌ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی صَامَ اَلْأَرْبِعَاءَ وَ اَلْخَمِیسَ وَ اَلْجُمُعَهَ وَ لَمْ یُفْطِرْ عَلَی شَیْءٍ فِیهِ رُوحٌ وَ دَعَا بِهَذَا اَلدُّعَاءِ قَضَی اَللَّهُ حَاجَتَهُ - اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی بِهِ اِبْتَدَعْتَ عَجَائِبَ اَلْخَلْقِ فِی غَامِضِ اَلْعِلْمِ بِجُودِ جَمَالِ وَجْهِکَ مِنْ عِظَمِ عَجِیبِ خَلْقِ أَصْنَافِ غَرِیبِ أَجْنَاسِ اَلْجَوَاهِرِ فَخَرَّتِ اَلْمَلاَئِکَهُ سُجَّداً لِهَیْبَتِکَ مِنْ مَخَافَتِکَ فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی تَجَلَّیْتَ بِهِ لِلْکَلِیمِ عَلَی اَلْجَبَلِ اَلْعَظِیمِ فَلَمَّا بَدَا شُعَاعُ نُورِ اَلْحُجُبِ اَلْعَظِیمَهِ أَثْبَتَ مَعْرِفَتَکَ فِی قُلُوبِ اَلْعَارِفِینَ بِمَعْرِفَهِ تَوْحِیدِکَ فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی تَعْلَمُ بِهِ خَوَاطِرَ رَجْمِ اَلظُّنُونِ بِحَقَائِقِ اَلْإِیمَانِ وَ غَیْبَ عَزِیمَاتِ اَلْیَقِینِ وَ کَسْرَ اَلْحَوَاجِبِ وَ إِغْمَاضَ اَلْجُفُونِ وَ مَا اِسْتَقَلَّتْ بِهِ اَلْأَعْطَافُ وَ إِدَارَهَ لَحْظِ اَلْعُیُونِ وَ حَرَکَاتِ اَلسُّکُونِ فَکَوَّنْتَهُ مِمَّا شِئْتَ أَنْ یَکُونَ مِمَّا إِذَا لَمْ تُکَوِّنْهُ فَکَیْفَ یَکُونُ فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی فَتَقْتَ بِهِ رَتْقَ عَقِیمِ غَوَاشِی جُفُونِ حَدَقِ عُیُونِ قُلُوبِ اَلنَّاظِرِینَ فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی خَلَقْتَ بِهِ فِی اَلْهَوَاءِ بَحْراً مُعَلَّقاً عَجَّاجاً مُغَطْمِطاً فَحَبَسْتَهُ فِی اَلْهَوَاءِ عَلَی صَمِیمِ تَیَّارِ اَلْیَمِّ اَلزَّاخِرِ فِی مُسْتَعْلِی عَظِیمِ تَیَّارِ أَمْوَاجِهِ عَلَی ضَحْضَاحِ صَفَاءِ اَلْمَاءِ فَعَذْلَجَ اَلْمَوْجُ فَسَبَّحَ مَا فِیهِ لِعَظَمَتِکَ فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی تَجَلَّیْتَ بِهِ لِلْجَبَلِ فَتَحَرَّکَ وَ تَزَعْزَعَ وَ اِسْتَقَرَّ وَ دَرَجَ اَللَّیْلُ اَلْحَلِکُ وَ دَارَ بِلُطْفِهِ اَلْفَلَکُ فَهَمَکَ فَتَعَالَی رَبُّنَا فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ یَا نُورَ اَلنُّورِ یَا مَنْ بَرَأَ اَلْحُورَ کَدُرٍّ مَنْثُورٍ بِقَدَرٍ مَقْدُورٍ لِعَرْضِ اَلنُّشُورِ لِنَقْرَهِ اَلنَّاقُورِ فَلاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ یَا وَاحِدُ یَا مَوْلَی کُلِّ أَحَدٍ یَا مَنْ هُوَ عَلَی اَلْعَرْشِ وَاحِدٌ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ یَا مَنْ لاَ یَنَامُ وَ لاَ یُرَامُ وَ لاَ یُضَامُ وَ یَا مَنْ بِهِ تَوَاصَلَتِ اَلْأَرْحَامُ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ ثُمَّ تَسْأَلُ حَاجَتَکَ فَإِنَّهَا تُقْضَی إِنْ شَاءَ اَللَّهُ.
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 339 )
ص : 8068
7986-17 التهذیب ،1/153/281/3 محمد بن أحمد عن أبی إسحاق عن عبد الرحمن بن حماد عن إبراهیم بن عبد الحمید عن أبی الحسن علیه السّلام قال: لا یصلی بالناس من فی وجهه آثار.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1178 )
ص : 8069
قَالَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ : أَقْبَلَتْ عِیرٌ وَ نَحْنُ نُصَلِّی مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْجُمُعَهَ فَانْفَضَّ اَلنَّاسُ إِلَیْهَا فَمَا بَقِیَ غَیْرُ اِثْنَیْ عَشَرَ رَجُلاً أَنَا فِیهِمْ فَنَزَلَتِ اَلْآیَهُ وَ قَالَ اَلْحَسَنُ وَ أَبُو مَالِکٍ أَصَابَ أَهْلَ اَلْمَدِینَهِ جُوعٌ وَ غَلاَءُ سِعْرٍ فَقَدِمَ دِحْیَهُ بْنُ خَلِیفَهَ بِتِجَارَهِ زَیْتٍ مِنَ اَلشَّامِ وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَخْطُبُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ فَلَمَّا رَأَوْهُ قَامُوا إِلَیْهِ بِالْبَقِیعِ خَشْیَهَ أَنْ یُسْبَقُوا إِلَیْهِ فَلَمْ یَبْقَ مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلاَّ رَهْطٌ فَنَزَلَتْ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوْ تَتَابَعْتُمْ حَتَّی لاَ یَبْقَی أَحَدٌ مِنْکُمْ لَسَالَ بِکُمُ اَلْوَادِی نَاراً وَ قَالَ اَلْمُقَاتِلاَنِ بَیْنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَخْطُبُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ إِذْ قَدِمَ دِحْیَهُ بْنُ خَلِیفَهَ بْنِ فَرْوَهَ اَلْکَلْبِیُّ ثُمَّ أَحَدُ بَنِی اَلْخَزْرَجِ ثُمَّ أَحَدُ بَنِی زَیْدِ بْنِ مَنَاهَ مِنَ اَلشَّامِ بِتِجَارَهٍ وَ کَانَ إِذَا قَدِمَ لَمْ یَبْقَ بِالْمَدِینَهِ عَاتِقٌ إِلاَّ أَتَتْهُ وَ کَانَ یَقْدَمُ إِذَا قَدِمَ بِکُلِّ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ مِنْ دَقِیقٍ أَوْ بُرٍّ أَوْ غَیْرِهِ فَیَنْزِلُ عِنْدَ أَحْجَارِ اَلزَّیْتِ وَ هُوَ مَکَانٌ فِی سُوقِ اَلْمَدِینَهِ ثُمَّ یَضْرِبُ بِالطَّبْلِ لِیُؤَذِّنَ اَلنَّاسَ بِقُدُومِهِ فَیَخْرُجَ إِلَیْهِ اَلنَّاسُ لِیَتَبَایَعُوا مَعَهُ فَقَدِمَ ذَاتَ جُمُعَهٍ وَ کَانَ ذَلِکَ قَبْلَ أَنْ یُسْلِمَ وَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَائِمٌ عَلَی اَلْمِنْبَرِ یَخْطُبُ فَخَرَجَ اَلنَّاسُ فَلَمْ یَبْقَ فِی اَلْمَسْجِدِ إِلاَّ اِثْنَا عَشَرَ رَجُلاً وَ اِمْرَأَهً فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَوْ لاَ هَؤُلاَءِ لَسُوِّمَتْ لَهُمُ اَلْحِجَارَهُ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ أَنْزَلَ اَللَّهُ هَذِهِ اَلْآیَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 59 )
ص : 8070
15472-13 الکافی ،1/5/232/7 الأربعه التهذیب ،1/102/121/10 الحسین عن فضاله عن السکونی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام التهذیب ، عن أبیه علیه السّلام ش قال: أتی علی علیه السّلام بجاریه لم تحض قد سرقت - فضربها أسواطا و لم یقطعها.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 453 )
ص : 8071
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: سُئِلَ عَنِ اَلْأُمُورِ اَلْعِظَامِ اَلَّتِی تَکُونُ مِمَّا لَمْ یَکُنْ، فَقَالَ: «لَمْ یَئِنْ أَوَانُ کَشْفِهَا بَعْدُ، وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ: بَلْ کَذَّبُوا بِما لَمْ یُحِیطُوا بِعِلْمِهِ وَ لَمّا یَأْتِهِمْ تَأْوِیلُهُ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 31 )
ص : 8072
سِبْطُ اَلطَّبْرِسِیِّ فِی مِشْکَاهِ اَلْأَنْوَارِ ، نَقْلاً مِنَ اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ نَظَرَ إِلَی وَالِدَیْهِ نَظَرَ مَاقِتٍ وَ هُمَا ظَالِمَانِ لَهُ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلاَهٌ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 195 )
ص : 8073
مکا، [مکارم الأخلاق] ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ خَافَ اَلْأَسَدَ عَلَی نَفْسِهِ أَوْ عَلَی غَنَمِهِ فَلْیَخُطَّ عَلَیْهَا بِخَطٍّ وَ لْیَقُلِ اَللَّهُمَّ رَبَّ دَانِیَالَ وَ اَلْجُبِّ وَ رَبَّ کُلِّ أَسَدٍ مُسْتَأْسِدٍ اِحْفَظْنِی وَ اِحْفَظْ عَلَیَّ غَنَمِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 145 )
ص : 8074
وَ رَوَی أَبُو خَدِیجَهَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِیَّاکُمْ أَنْ یُرَافِعَ بَعْضُکُمْ بَعْضاً إِلَی قُضَاهِ اَلْجَوْرِ وَ لَکِنِ اُنْظُرُوا إِلَی رَجُلٍ مِنْکُمْ رَوَی حَدِیثَنَا وَ عَرَفَ شَیْئاً مِنْ أَحْکَامِنَا وَ عَلِمَ حَلاَلَنَا وَ حَرَامَنَا فَاجْعَلُوهُ بَیْنَکُمْ قَاضِیاً فَقَدْ جَعَلْتُهُ عَلَیْکُمْ حَاکِماً فَمَنْ لَمْ یَرْضَ بِحُکْمِهِ فَبِحُکْمِنَا اِسْتَخَفَّ وَ عَلَیْنَا رَدَّ وَ هُوَ عَلَی حَدِّ اَلشِّرْکِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 67 )
ص : 8075
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ اَلْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أُقْعِدَ رَجُلٌ مِنَ اَلْأَخْیَارِ فِی قَبْرِهِ قِیلَ لَهُ یَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّا جَالِدُوکَ مِائَهَ جَلْدَهٍ مِنْ عَذَابِ اَللَّهِ فَقَالَ لاَ أُطِیقُهَا فَلَمْ یَزَالُوا بِهِ حَتَّی اِنْتَهَوْا إِلَی جَلْدَهٍ وَاحِدَهٍ فَقَالُوا لَیْسَ مِنْهَا بُدٌّ فَقَالَ فِیمَا تَجْلِدُونِّی فِیهَا قَالُوا إِنَّکَ صَلَّیْتَ یَوْماً بِغَیْرِ وُضُوءٍ وَ مَرَرْتَ عَلَی ضَعِیفٍ فَلَمْ تَنْصُرْهُ قَالَ فجلده [فَجَلَدُوهُ] جَلْدَهً مِنْ عَذَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَامْتَلَأَ قَبْرُهُ نَاراً .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 224 )
1-صفوان جمّال گوید:امام صادق علیه السّلام فرمود:فرشتگان حقّ مردی از نیکوکاران را در قبر بر نشاندند و گفتند ای فلان(بفرمان خدا)ما تو را یک صد تازیانه باید بزنیم،مرد گفت:من طاقت آن را ندارم،فرشتگان مرتّب کاهش دادند و او میگفت نتوانم تا بیک تازیانه رسید و گفتند:دیگر چاره ای نیست و از این کمتر نخواهد شد،مرد پرسید آخر این عذاب برای چه بر من روا میدارید؟گفتند: بدان جهت که روزی بی وضو در نماز(جماعت)شرکت جستی،و دیگر اینکه بر ناتوانی گذر کردی و او را یاری ننمودی،پس تازیانه ای از عذاب الهی بدو زدند که قبرش پر از آتش گشت.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 506 )
1-صفوان مهران جمال،از امام صادق علیه السّلام نقل کرده است که فرمود:(فرشتگان مأمور سؤال)مرد نیکوکار و صالحی را در قبر نشاندند،و به او گفتند:ای ابا خالد! (نام آن مرد نیکوکار است)ما(مأموریم)که صد تازیانه(بر بدن)تو بنوازیم!آن مرد گفت:من تحمّل آن را ندارم.فرشتگان به تدریج،تعداد تازیانه ها را کاهش می دادند و او(باز)می گفت:نمی توانم!تا فرشتگان(تعداد تازیانه ها را)به یک تازیانه رساندند و به او خاطر نشان کردند که دیگر(از آن)گریزی نیست.گفتند:آن مرد پرسید:این تازیانه را به مکافات کدام گناه بر من خواهید نواخت؟!گفتند:به خاطر آنکه روزی بدون وضو نماز خواندی،و بعد بر ناتوانی گذشتی و او را یاری نکردی (در حالی که می توانستی به او کمک کنی).چون تازیانۀ عذاب خداوندی را بر او نواختند،آتش تمام قبرش را فرا گرفت.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 569 )
1. صفوان بن مهران جمّال می گوید: امام صادق (علیه السّلام) فرمود: فرشتگان یکی از نیکوکاران را در قبرش نشاندند و به او گفتند: ای ابو خالد، ما باید به عنوان عذاب الهی یک صد تازیانه به تو بزنیم. آن مرد گفت: من طاقت آن را ندارم. فرشتگان پیوسته آن را کم کردند تا به یک تازیانه رسیدند و گفتند: دیگر از این چاره ای نیست. گفت: برای چه به من این تازیانه را می زنید؟ گفتند: برای اینکه روزی بی وضو نماز گزاردی و بر ناتوانی گذر کردی و او را یاری نکردی. امام (علیه السّلام) فرمود: پس تازیانه ای از عذاب الهی بر او زدند که قبرش پر از آتش گشت.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 439 )
[885]1-... امام صادق علیه السّلام فرمود:[فرشتگان] یکی از نیکوکاران را در گورش بنشانند و به او گویند: به عنوان عذاب الهی تو را باید صد تازیانه بزنیم. او گوید: طاقتش را ندارم؛ پس پیوسته از آن صد ضربه بکاهند تا به یک ضربه برسد و گویند: چارۀ دیگری نیست؛ این یک ضربه را باید بزنیم. او گوید: از چه رو می خواهید بر من تازیانه بزنید؟ آنان گویند: تو را از آن رو تازیانه می زنیم که روزی را بی وضو نماز گزاردی و بر ناتوانی گذر کردی و یاریش نکردی؛ پس تازیانه ای از عذاب الهی بر او زنند که گورش مملو از آتش شود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 517 )
ص : 8076
و روی أن رجلا قال لرجل أ تبیع هذا الثوب فقال لا عافاک الله فقال لقد علمتم لو تعلمون قل لا و عافاک الله.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 26 )
گویند فردی به دیگری گفت:آیا این لباس را می فروشی؟ گفت:«لا،عافاک اللّه:نه،خدا تو را ببخشد». گفت:اگر سخن گفتن را یاد بگیری بهتر است،چون باید می گفتی«لا، و عافاک اللّه» .
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 38 )
و نقل شده که مردی به دیگری گفت:آیا این لباس را می فروشی؟در جواب گفت:نه خدا تو را عافیت دهد.آن مرد گفت:به خدا قسم اگر می دانستی چه می گویی!این گونه بگو:نه«و»خدای،تو را عافیت دهد.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 29 )
ص : 8077
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی وَصِیَّهِ اَلنَّبِیِّ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَ کَرِهَ أَنْ یَتَنَعَّلَ اَلرَّجُلُ وَ هُوَ قَائِمٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 110 )
ص : 8078
و عن ربعی بن عبد اللّه قال: قیل لأبی عبد اللّه - علیه السّلام : جعلت فداک إنّا نسمّی بأسمائکم و أسماء آبائکم فینفعنا ذلک؟ فقال : إی و اللّه و هل الدّین إلاّ الحب، قال اللّه تعالی: إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اَللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اَللّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 70 )
ص : 8079
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ قَالَ: رَأَیْتُ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَاعِداً وَاضِعاً إِحْدَی رِجْلَیْهِ عَلَی فَخِذِهِ فَقُلْتُ إِنَّ اَلنَّاسَ یَکْرَهُونَ هَذِهِ اَلْجِلْسَهَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهَا جِلْسَهُ اَلرَّبِّ فَقَالَ إِنِّی إِنَّمَا جَلَسْتُ هَذِهِ اَلْجِلْسَهَ لِلْمَلاَلَهِ وَ اَلرَّبُّ لاَ یَمَلُّ وَ «لا تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَ لا نَوْمٌ» .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 661 )
ابو حمزۀ ثمالی گوید: حضرت علی بن الحسین علیهما السلام را دیدم که نشسته بود و یکی از دو پای خود را بر ران دیگر گذارده بود، من عرضکردم: مردم از این نوع نشستن خوششان نیاید و میگویند: این نشستن پروردگار است؟ حضرت فرمود: اینکه من این طور نشستم برای این بود که دلتنگ بودم، و پروردگار که دلتنگ نمی شود و چرت و خواب او را نمیگیرد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 482 )
2-از ابی حمزه ثمالی،گوید:من دیدم علی بن الحسین(علیهما السّلام) نشسته و یکی از دو پا را روی ران دیگر نهاده،گفتم:مردم از این نشستن بدشان آید و گویند:این نشستن پروردگاری است،در پاسخ فرمود: من خود از دل تنگی چنین نشستم و پروردگار را دلتنگی نیست و چرت و خواب او را فرانگیرد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 559 )
2-از ابی حمزۀ ثمالی،گوید:من دیدم علی بن الحسین علیه السّلام نشسته و یکی از دو پا را روی دیگر نهاده،گفتم:مردم از این نشستن بدشان آید و گویند: این نشستن پروردگار است،در پاسخ فرمود:
من خود از دل تنگی چنین نشستم و برای پروردگار دلتنگی نیست و چرت و خواب او را فرانگیرد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 855 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 563 )
ص : 8080
قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ قَدْ ذُکِرَ عِنْدَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ اِتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنَّ هذا صِراطِی مُسْتَقِیماً وَ قَالَ وَ هذَا اَلنَّبِیُّ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ اَللّهُ وَلِیُّ اَلْمُؤْمِنِینَ أَیْ اَلْأَئِمَّهُ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 46 )
ص : 8081
رَوَی صَفْوَانُ اَلْجَمَّالُ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ لِی مَوْلاَیَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ: إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَهَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ فَصُمْ قَبْلَ ذَلِکَ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ، وَ اِغْتَسِلْ فِی اَلْیَوْمِ اَلرَّابِعِ ، وَ اِجْمَعْ إِلَیْکَ أَهْلَکَ وَ وُلْدَکَ وَ قُلْ قَبْلَ مَسِیرِکَ: اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ اَلْیَوْمَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی، وَ مَنْ کَانَ مِنِّی بِسَبِیلٍ، اَلشَّاهِدَ مِنْهُمْ وَ اَلْغَائِبَ. اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنَا مِنَ اَلْفَائِزِینَ وَ اِحْفَظْنَا بِحِفْظِ اَلْإِیمَانِ وَ اِحْفَظْ عَلَیْنَا، اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنَا فِی جِوَارِکَ وَ حِفْظِکَ وَ حِرْزِکَ، وَ لاَ تُغَیِّرْ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَتِکَ، وَ زِدْنَا مِنْ فَضْلِکَ إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ. اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ وَعْثَاءِ اَلسَّفَرِ وَ کَآبَهِ اَلْمُنْقَلَبِ، وَ سُوءِ اَلْمَنْظَرِ فِی اَلْمَالِ وَ اَلْأَهْلِ وَ اَلْوَلَدِ، اَللَّهُمَّ اُرْزُقْنَا حَلاَوَهَ اَلْإِیمَانِ وَ بَرْدَ اَلْمَغْفِرَهِ، وَ أَمَاناً مِنْ عَذَابِکَ، وَ آتِنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً إِنَّهُ لاَ یَمْلِکُ ذَلِکَ غَیْرُکَ. فَإِذَا أَتَیْتَ اَلْفُرَاتَ ، فَکَبِّرِ اَللَّهَ مِائَهَ مَرَّهٍ، وَ هَلِّلْ مِائَهَ مَرَّهٍ، وَ صَلِّ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِائَهَ مَرَّهٍ، ثُمَّ قُلْ بَعْدَ ذَلِکَ: اَللَّهُمَّ أَنْتَ خَیْرُ مَنْ وَفَدَ إِلَیْهِ اَلرِّجَالُ، وَ شُدَّتْ إِلَیْهِ اَلرِّحَالُ، وَ أَنْتَ سَیِّدِی خَیْرُ مَقْصُودٍ، وَ قَدْ جَعَلْتَ لِکُلِّ زَائِرٍ کَرَامَهً، وَ لِکُلِّ وَافِدٍ تُحْفَهً، فَأَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ تُحْفَتَکَ إِیَّایَ فَکَاکَ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ ، وَ اُشْکُرْ سَعْیِی، وَ اِرْحَمْ مَسِیرِی إِلَیْکَ، مِنْ غَیْرِ مَنٍّ مِنِّی عَلَیْکَ بَلْ لَکَ اَلْمَنُّ عَلَیَّ، إِذْ جَعَلْتَ لِیَ اَلسَّبِیلَ إِلَی زِیَارَتِهِ، وَ عَرَّفْتَنِی فَضْلَهُ وَ شَرَفَهُ. اَللَّهُمَّ فَاحْفَظْنِی بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ حَتَّی تُبَلِّغَنِی هَذَا اَلْمَکَانَ، فَقَدْ رَجَوْتُکَ فَلاَ تَقْطَعْ رَجَائِی، وَ قَدْ أَمَّلْتُکَ فَلاَ تُخَیِّبْ أَمَلِی، وَ اِجْعَلْ مَسِیرِی هَذَا کَفَّارَهً لِذُنُوبِی، یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ. فَإِذَا أَرَدْتَ اَلْغُسْلَ نَدْباً فَقُلْ: بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ، وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ، وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَی اَلْأَئِمَّهِ اَلصَّادِقِینَ، اَللَّهُمَّ طَهِّرْ بِهِ قَلْبِی، وَ اِشْرَحْ بِهِ صَدْرِی، وَ نَوِّرْ بِهِ بَصَرِی، اَللَّهُمَّ اِجْعَلْهُ لِی نُوراً وَ طَهُوراً وَ خَیْراً، وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ، وَ عَافِنِی مِنْ کُلِّ مَا أَخَافُ وَ أَحْذَرُ. اَللَّهُمَّ اِجْعَلْهُ لِی شَاهِداً یَوْمَ حَاجَتِی وَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی إِلَیْکَ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ، إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ . فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ غُسْلِکَ فَالْبَسْ ثَوْبَیْنِ طَاهِرَیْنِ أَوْ ثَوْباً، وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ نَدْباً خَارِجَ اَلْمَشْرَعَهِ، وَ هُوَ اَلْمَکَانُ اَلَّذِی قَالَ اَللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ: وَ فِی اَلْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ وَ جَنّاتٌ مِنْ أَعْنابٍ وَ زَرْعٌ وَ نَخِیلٌ صِنْوانٌ وَ غَیْرُ صِنْوانٍ یُسْقی بِماءٍ واحِدٍ وَ نُفَضِّلُ بَعْضَها عَلی بَعْضٍ فِی اَلْأُکُلِ وَ اِقْرَأْ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ ، وَ فِی اَلثَّانِیَهِ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ قُلْ یا أَیُّهَا اَلْکافِرُونَ . فَإِذَا سَلَّمْتَ فَکَبِّرِ اَللَّهَ مَا اِسْتَطَعْتَ وَ قُلِ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْوَاحِدِ اَلْمُتَوَحِّدِ فِی اَلْأُمُورِ کُلِّهَا، اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ، وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی هَدانا لِهذا وَ ما کُنّا لِنَهْتَدِیَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اَللّهُ، لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ . اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ حَمْداً کَثِیراً دَائِماً سَرْمَداً، لاَ یَنْقَطِعُ وَ لاَ یَفْنَی، حَمْداً تَرْضَی بِهِ عَنَّا، حَمْداً یَتَّصِلُ أَوَّلُهُ وَ لاَ یَنْفَدُ آخِرُهُ، حَمْداً یَزِیدُ وَ لاَ یَبِیدُ، وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ. فَإِذَا تَوَجَّهْتَ إِلَی اَلْحَائِرِ فَقُلِ: اَللَّهُمَّ إِلَیْکَ قَصَدْتُ، وَ لِبَابِکَ قَرَعْتُ، وَ بِفِنَائِکَ نَزَلْتُ، وَ بِکَ اِعْتَصَمْتُ، وَ لِرَحْمَتِکَ تَعَرَّضْتُ، وَ بِوَلِیِّکَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ تَوَسَّلْتُ، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِجْعَلْ زِیَارَتِی مَبْرُورَهً وَ دُعَائِی مَقْبُولاً. فَإِذَا أَتَیْتَ اَلْبَابَ فَقِفْ خَارِجَ اَلْقُبَّهِ وَ اِرْمِ بِطَرْفِکَ نَحْوَ اَلْقَبْرِ وَ قُلْ: یَا مَوْلاَیَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ ، عَبْدُکَ وَ اِبْنُ عَبْدِکَ، وَ اِبْنُ أَمَتِکَ، اَلذَّلِیلُ بَیْنَ یَدَیْکَ، اَلْمُقَصِّرُ فِی عُلُوِّ قَدْرِکَ، اَلْمُعْتَرِفُ بِحَقِّکَ، جَاءَکَ مُسْتَجِیراً بِذِمَّتِکَ، قَاصِداً إِلَی حَرَمِکَ، مُتَوَجِّهاً إِلَی اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِکَ. أَ فَأَدْخُلُ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ، أَ أَدْخُلُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ، أَ أَدْخُلُ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ، أَ أَدْخُلُ یَا بَابَ اَللَّهِ، أَ أَدْخُلُ یَا مَلاَئِکَهَ اَللَّهِ، أَ أَدْخُلُ أَیُّهَا اَلْمَلاَئِکَهُ اَلْمُحْدِقُونَ بِهَذَا اَلْحَرَمِ، اَلْمُقِیمُونَ بِهَذَا اَلْمَشْهَدِ. ثُمَّ أَدْخِلْ رِجْلَکَ اَلْیُمْنَی اَلْقُبَّهَ وَ أَخِّرِ اَلْیُسْرَی وَ قُلِ: اَللَّهُ أَکْبَرُ کَبِیراً، وَ سُبْحَانَ اَللَّهِ بُکْرَهً وَ أَصِیلاً، وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْفَرْدِ اَلْأَحَدِ اَلصَّمَدِ اَلْوَاحِدِ، اَلْمُتَفَضِّلِ اَلْمُتَطِّولِ اَلْجَبَّارِ، اَلَّذِی مَنَّ بِطَوْلِهِ، وَ سَهَّلَ زِیَارَهَ مَوْلاَیَ، وَ لَمْ یَجْعَلْنِی عَنْ زِیَارَتِهِ مَمْنُوعاً، وَ عَنْ ذِمَّتِهِ مَدْفُوعاً، بَلْ تَطَوَّلَ وَ مَنَحَ، فَلَهُ اَلْحَمْدُ. ثُمَّ اُدْخُلِ اَلْحَائِرَ وَ قُمْ بِحِذَائِهِ بِخُشُوعٍ، وَ قُلْ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ آدَمَ صَفْوَهِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلِ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُوسَی کَلِیمِ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عِیسَی رُوحِ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عَلِیٍّ حُجَّهِ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ اَلْحَسَنِ اَلدَّاعِی إِلَی اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ نَبِیِّ اَللَّهِ . اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلصِّدِّیقُ اَلشَّهِیدُ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْبَرُّ اَلرَّضِیُّ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اَللَّهِ وَ اِبْنَ ثَارِهِ وَ اَلْوَتْرَ اَلْمَوْتُورَ. أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ اَلصَّلاَهَ، وَ آتَیْتَ اَلزَّکَاهَ، وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ، وَ نَهَیْتَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ، وَ عَبَدْتَ اَللَّهَ مُخْلِصاً حَتَّی أَتَاکَ اَلْیَقِینُ. ثُمَّ اُدْخُلْ عِنْدَ اَلْقَبْرِ وَ قُمْ عِنْدَ اَلرَّأْسِ خَاشِعاً قَلْبُکَ، وَ قُلِ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ سَیِّدِ اَلْوَصِیِّینَ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ سَیِّدَهِ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وِعَاءَ اَلنُّورِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خَازِنَ اَلْکِتَابِ اَلْمَشْهُورِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أُسَّ اَلْإِسْلاَمِ اَلنَّاصِرَ لِدِینِ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا نِظَامَ اَلْمُسْلِمِینَ . یَا مَوْلاَیَ، أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی اَلْأَصْلاَبِ اَلشَّامِخَهِ وَ اَلْأَرْحَامِ اَلْمُطَهَّرَهِ، لَمْ تُنَجِّسْکَ اَلْجَاهِلِیَّهُ بِأَنْجَاسِهَا، أَشْهَدُ أَنَّکَ یَا مَوْلاَیَ مِنْ دَعَائِمِ اَلدِّینِ وَ أَرْکَانِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ اَلْمُؤْمِنِینَ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ اَلْإِمَامُ اَلْبَرُّ اَلتَّقِیُّ، اَلْمُطَهَّرُ اَلزَّکِیُّ اَلْهَادِی اَلْمَهْدِیُّ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلْأَئِمَّهَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَهُ اَلتَّقْوَی، وَ أَعْلاَمُ اَلْهُدَی، وَ اَلْعُرْوَهُ اَلْوُثْقَی، وَ اَلْحُجَّهُ عَلَی أَهْلِ اَلدُّنْیَا مِنْ أَوْلِیَائِکَ. ثُمَّ اِنْکَبَّ عَلَی اَلْقَبْرِ وَ قُلْ: إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ، یَا مَوْلاَیَ أَنَا مُوَالٍ لِوَلِیِّکُمْ مُعَادٍ لِعَدُوِّکُمْ، وَ أَنَا بِکُمْ مُؤْمِنٌ، وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ، بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی، وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ، وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ. یَا مَوْلاَیَ آمَنْتُ بِسِرِّکُمْ وَ عَلاَنِیَتِکُمْ، وَ ظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ، وَ أَوَّلِکُمْ وَ آخِرِکُمْ، یَا مَوْلاَیَ أَتَیْتُکَ خَائِفاً فَآمِنِّی، وَ أَتَیْتُکَ مُسْتَجِیراً فَأَجِرْنِی. یَا سَیِّدِی أَنْتَ وَلِیِّی وَ مَوْلاَیَ وَ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَی اَلْخَلْقِ أَجْمَعِینَ، آمَنْتُ بِسِرِّکُمْ وَ عَلاَنِیَتِکُمْ، وَ بِظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ، یَا مَوْلاَیَ أَنْتَ اَلسَّفِیرُ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ اَللَّهِ، وَ اَلدَّاعِی إِلَی اَللَّهِ بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ ، لَعَنَ اَللَّهُ أُمَّهً ظَلَمَتْکَ، وَ لَعَنَ اَللَّهُ أُمَّهً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ. ثُمَّ صَلِّ عِنْدَ اَلرَّأْسِ رَکْعَتَیْنِ زِیَارَهً نَدْباً، فَإِذَا سَلَّمْتَ فَقُلْ بَعْدَ ذَلِکَ: اَللَّهُمَّ إِنِّی صَلَّیْتُ وَ رَکَعْتُ وَ سَجَدْتُ لَکَ، وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ بَلِّغْهُمْ عَنِّی اَلسَّلاَمَ کَثِیراً وَ أَفْضَلَ اَلتَّحِیَّهِ وَ اَلسَّلاَمِ، وَ اُرْدُدْ عَلَیَّ مِنْهُمُ اَلسَّلاَمَ کَثِیراً. ثُمَّ تَقُولُ: اَللَّهُمَّ هَاتَانِ اَلرَّکْعَتَانِ هَدِیَّهٌ مِنِّی وَ کَرَامَهٌ إِلَی سَیِّدِی وَ مَوْلاَیَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ مِنِّی، وَ بَلِّغْنِی أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی وَلِیِّکَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ. ثُمَّ اِنْکَبَّ عَلَی اَلْقَبْرِ ثَانِیَهً وَ قُلْ: یَا مَوْلاَیَ، أَشْهَدُ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مُنْجِزٌ لَکَ مَا وَعَدَکَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ عَلَیْهِ اَللَّعْنَهُ إِلَی یَوْمِ اَلدِّینِ. ثُمَّ تَأْتِی إِلَی قَبْرِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فَتُقَبِّلُهُ وَ تَقُولُ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ وَ اِبْنَ وَلِیِّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حَبِیبَ اَللَّهِ وَ اِبْنَ حَبِیبِهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا خَلِیلَ اَللَّهِ وَ اِبْنَ خَلِیلِهِ، عِشْتَ سَعِیداً وَ مِتَّ فَقِیداً وَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً، یَا شَهِیدُ اِبْنَ اَلشَّهِیدِ عَلَیْکَ مِنَ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ. ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ وَ تُکَبِّرُ بَعْدَهُمَا مِنَ اَلصَّلاَهِ عَلَی اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ وَ تَسْأَلُ حَاجَتَکَ. ثُمَّ تَأْتِی إِلَی قَبْرِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ تَقُولُ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْوَلِیُّ اَلصَّالِحُ اَلنَّاصِحُ اَلصِّدِّیقُ، أَشْهَدُ أَنَّکَ آمَنْتَ بِاللَّهِ وَ نَصَرْتَ اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ دَعَوْتَ إِلَی سَبِیلِ اَللَّهِ، وَ وَاسَیْتَ بِنَفْسِکَ، وَ بَذَلْتَ مُهْجَتَکَ، فَعَلَیْکَ مِنَ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ اَلتَّامُّ. ثُمَّ تَنْکَبُّ عَلَی اَلْقَبْرِ وَ تُقَبِّلُهُ وَ تَقُولُ: بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا نَاصِرَ دِینِ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا نَاصِرَ اَلْحُسَیْنِ اَلصِّدِّیقِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا شَهِیدُ اِبْنَ اَلشَّهِیدِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ مِنِّی أَبَداً مَا بَقِیتُ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ. وَ تَخْرُجُ مِنْ عِنْدِهِ فَتَرْجِعُ إِلَی قَبْرِ سَیِّدِنَا اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَتُقِیمُ عِنْدَهُ مَا أَحْبَبْتَ، وَ لاَ أُحِبُّ لَکَ أَنْ تَجْعَلَهُ مَبِیتَکَ. فَإِذَا أَرَدْتَ اَلْوَدَاعَ فَقُمْ عِنْدَ اَلرَّأْسِ وَ أَنْتَ تَبْکِی وَ تَقُولُ: یَا مَوْلاَیَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ سَلاَمَ مُوَدِّعٍ، لاَ قَالٍ وَ لاَ سَئِمٍ، فَإِنْ أَنْصَرِفْ یَا مَوْلاَیَ فَلاَ عَنْ مَلاَلَهٍ، وَ إِنْ أُقِمْ فَلاَ عَنْ سُوءِ ظَنٍّ بِمَا وَعَدَ اَللَّهُ اَلصَّابِرِینَ. یَا مَوْلاَیَ لاَ جَعَلَهُ اَللَّهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ مِنِّی مِنْ زِیَارَتِکَ، وَ تَقَبَّلَ مِنِّی، وَ رَزَقَنِی اَلْعَوْدَ إِلَیْکَ، وَ اَلْمُقَامَ فِی حَرَمِکَ، وَ اَلْکَوْنَ فِی مَشْهَدِکَ، آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ. ثُمَّ تُقَبِّلُهُ وَ تُمِرُّ سَائِرَ بَدَنِکَ وَ وَجْهَکَ عَلَی اَلْقَبْرِ، فَإِنَّهُ أَمَانٌ وَ حِرْزٌ مِنْ کُلِّ مَا تَخَافُ وَ تَحْذَرُ بِإِذْنِ اَللَّهِ، وَ تَمْشِی اَلْقَهْقَرَی وَ تَقُولُ: اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا بَابَ اَلْمَقَامِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا سَفِینَهَ اَلنَّجَاهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ یَا مَلاَئِکَهَ رَبِّی اَلْمُقِیمِینَ فِی هَذَا اَلْحَرَمِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَوْلاَیَ وَ عَلَی اَلْمَلاَئِکَهِ اَلْمُحْدِقِینَ بِکَ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ وَ عَلَی اَلْأَرْوَاحِ اَلَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَبَداً مِنِّی مَا بَقِیتُ وَ بَقِیَ اَللَّیْلُ وَ اَلنَّهَارُ. وَ تَقُولُ: إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ ، وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ، وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ کَثِیراً . .
( المزار الکبیر , جلد 1 , صفحه 427 )
ص : 8082
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْبَغَوِیِّ عَنْ بِشْرِ بْنِ هِلاَلٍ اَلصَّوَّافِ عَنْ عَبْدِ اَلْوَارِثِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَبِی نَصْرٍ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ : أَنَّ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ اِشْتَکَیْتَ قَالَ نَعَمْ قَالَ بِسْمِ اَللَّهِ أَرْقِیکَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ یُؤْذِیکَ مِنْ شَرِّ کُلِّ نَفْسٍ أَوْ عَیْنٍ حَاسِدٍ وَ اَللَّهُ یَشْفِیکَ بِسْمِ اَللَّهِ أَرْقِیکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 30 )
ص : 8083
اَلْقَاسِمُ عَنْ أَبَانٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ : سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً قَدْ کَانَتْ زَنَتْ قَالَ إِنْ شَاءَ زَوْجُهَا أَخَذَ اَلصَّدَاقَ مِمَّنْ زَوَّجَهَا وَ لَهَا اَلصَّدَاقُ بِمَا اِسْتَحَلَّ مِنْ فَرْجِهَا وَ إِنْ شَاءَ تَرَکَهَا .
( النوادر (للأشعری) , جلد 1 , صفحه 78 )
ص : 8084
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی اَلْمُفِیدُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَاهَانَ عَنْ زَکَرِیَّا بْنِ یَحْیَی عَنْ بُنْدَارَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ سُفْیَانَ عَنْ سَهْلِ بْنِ اَلْجَرَّاحِ عَنْ عَطَاءِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ تَمِیمٍ اَلرَّازِیِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلدِّینُ نَصِیحَهٌ قِیلَ لِمَنْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِکِتَابِهِ وَ لِلْأَئِمَّهِ فِی اَلدِّینِ وَ لِجَمَاعَهِ اَلْمُسْلِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 67 )
امالی صدوق: تمیم رازی گفت پیامبر اکرم فرمود: دین خیر خواهی است عرضکردند خیر خواهی برای چه کس؟ فرمود: خیر خواهی برای خدا و پیامبر و کتاب خدا و ائمه دین و اجتماع مسلمین.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 55 )
ص : 8085
اَلْحَسَنُ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ اَلْأَخْلاَقِ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِذَا قَامَ أَحَدُکُمْ مِنْ مَجْلِسِهِ مُنْصَرِفاً فَلْیُسَلِّمْ لَیْسَتِ اَلْأُولَی بِأَوْلَی مِنَ اَلْأُخْرَی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 83 )
ص : 8086
وَ فِی اَلْمُقْنِعِ قَالَ: وَ اِجْتَنِبِ اَلْمَلاَهِیَ وَ اَللَّعِبَ بِالْخَوَاتِیمِ وَ اَلْأَرْبَعَهَ عَشَرَ وَ کُلَّ قِمَارٍ فَإِنَّ اَلصَّادِقِینَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ نَهَوْا عَنْ ذَلِکَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 314 )
ص : 8087
سَبَبُ فَسَادِ اَلْعَقْلِ حُبُّ اَلدُّنْیَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 281 )
ص : 8088
12954-6 الکافی ،1/5/376/4 الخمسه عن صفوان التهذیب ،1/27/324/5 الحسین عن صفوان عن البجلی قال: سألت أبا الحسن علیه السّلام عن المحرم یعبث بأهله حتی یمنی من غیر جماع أو یفعل ذلک فی شهر رمضان ما ذا علیهما قال علیهما جمیعا الکفاره مثل ما علی الذی یجامع. 12955-7 التهذیب،1/37/327/5 موسی عن صفوان و السراد عن البجلی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن الرجل یمنی و هو محرم من غیر جماع الحدیث.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 694 )
ص : 8089
وَ عَنْ أَبِی اَلدَّرْدَاءِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : کَنَفُ اَلْأَرْضِ مَسِیرَهُ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ وَ اَلثَّانِیَهُ مِثْلُ ذَلِکَ وَ مَا بَیْنَ کُلِّ أَرْضٍ أَرْضَیْنِ مِثْلَ ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 92 )
19-از ابی درداء که رسول خدا فرمود کناره زمین 500 سال راه است و زمین دوم هم چنین است،و میان هر دو زمین هم چنین است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 75 )
ص : 8090
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُحْرِمُ لاَ یَدُلُّ عَلَی اَلصَّیْدِ فَإِنْ دَلَّ فَعَلَیْهِ اَلْفِدَاءُ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 187 )
قال رحمه اللّه باب انّه لا یجوز الاشاره الی الصّید لمن یرید الصّید. لکنّ المناسب لما عقد له الأبواب یقول باب لزوم الفداء بالاشاره الی الصّید اما السند فهو صحیح اما المتن فهو لا یدلّ علی الصّید فان دلّ فعلیه الفداء و هکذا فی نسخه من التّهذیب و الصّواب فی نسخه اخری منه و ما فی الکافی فان دلّ فقلّ فعلیه الفداء ثمّ انّ الصّید هو الحیوان الممتنع و خصّه المحقّق بالحیوان المحلّل و الحق به جمع من الأصحاب سته من المحرم و هی الثّعلب و الأرنب و الضّب و الیربوع و القنفذ و القمل و الحق آخرون الزّنبور و الأسد و القطانه و نقل عن ابی الصّباح انّه قتل جمیع الحیوان الاّ اذا خاف منه او کان حیّه او عقربا او فاره او غرابا ثم انّ ما تضمّنه هذا الخبر من الدّلاله فهو اعمّ من الإشاره لتحقّقها بالإشاره بشیء من اجزاء البدن و الکتابه و القول و اختصاص الإشاره باجزاء البدن و لا فرق فی تحریم الدّلاله علی المحرم بین کون المدلول محرما او محلّلا و لا بین الدّلاله الخفیّه و الواضحه و لو فعل المحرم عند رؤیه الصّید فعلا فظنّ غیره بسببه للصّید کما لو ضحک ففی تحریمه وجهان من الشّکّ فی تسمیته دلاله و کونه فی معناها و بالجمله انّه اجمع علماؤنا و اکثر العامّه علی انّ المحرم اذا دلّ علی صید فقیل ضمنه و یدلّ علیه ما یتضمّنه هذا الخبر الصّحیح و الخبر الصّحیح عن الحلبی کما سننقله عن قریب ثم انّه لو دلّ علی صید و لم یقتل فلا ضمان علی الدّال و هو کذلک و ان اثم بالدّلاله و قد قطع العلامه و غیره بمساواه المحلّ فی الحرم للمحرم فی الضّمان بالدّلاله و هو جید لظاهر صحیحه الحلبی الآتیه امّا المحلّ فی الحلّ فلا ضمان علیه قطعا لکنّه یأثم اذا کان المدلول محرما او محلاّ فی الحرم و ان کان الصّید فی الحلّ فیما قطع به الأصحاب لما فیه من المعاونه علی الإثم و العدوان و احتمل العلامه فی المنتهی الضّمان علی هذا التّقدیر أیضا لأنّه امان علی محرم فکان کالمشارک ثمّ اعلم انّ صوره المسأله ترتقی الی اثنتین و ثلثین صوره لأنّ الدّالّ و المدلول امّا ان یکونا محلّین او محرمین او بالتّفریق و علی کلّ حال فامّا ان یکونا فی الحلّ او فی الحرم او بالتّفریق فهذه ستّه عشر صوره و علی کلّ تقدیر فامّا ان یکون الصّید فی الحلّ او فی الحرم فاحکامها تعلم ممّا حرّرناه ثمّ لا یخفی ان الدّلاله انّما تحرم لمن یرید اذا کان جاهلا بالمدلول علیه فلو لم یکن مرید للصّید او کان عالما به و لم تفده الدّلاله زیاده انبعاث و لا حکم لها بل الظّاهر انّ مثل ذلک لا یسمّی دلاله ثمّ انّ مناسب ما ذکره من العنوان ما رواه الشّیخ عن عمر بن یزید عن ابی عبد اللّه علیه السّلام قال و اجتنب فی احرامک صید البرّ کلّه و لا تأکل ممّا صاده غیرک و لا تشر فیصیده و ما رواه الکلینی فی الصّحیح حیث روی عن علیّ بن ابراهیم عن ابیه و عن محمّد بن یحیی عن احمد بن محمّد جمیعا عن ابن عمیر عن حماد عن الحلبی عن ابی عبد اللّه علیه السّلام قال لا نستحلن شیئا من الصّید و انت حرام و لا و انت حلال فی الحرم او لا تدلن علیه محلاّ و لا محرما فیصطادوه و لا تشر الیه فیستحل من اجلک فانّ فیه فداء لمن تعمده ثم انّ عدم جواز الدّلاله علی ذلک مع دلاله تلک الرّوایات علیه مجمع علیه بین الأصحاب اما سند الثّانی ففیه ابن شجره و لم یظهر حاله فی الرّجال مع ما فیه من الإرسال امّا المتن فلأنّ ما یتضمّنه هذا الحدیث حکمان احدهما النّهی عن شهاده المحرم علی نکاح المحلّین و ثانیهما جواز الإشاره الی الصّید و الشّیخ حمل الثّانی علی حال الضّروره ثم ان ظاهر الأوّل اختصاص الشّهاده بنکاح المحلّین و من الظّاهر عدم الفرق بین ان یکون العقد لمحلّ او محرم و بهذا التّعمیم صرّح العلاّمه فی التّذکره و المنتهی و استدلّ علیه بما رواه الشّیخ عن الحسن بن علیّ عن بعض اصحابنا عن ابی عبد اللّه علیه السّلام قال المحرم لا ینکح و لا ینکح و لا یشهد فان نکح فنکاحه باطل و بما یتضمّنه هذا الخبر و فی الرّوایتین قصور من حیث السّند مع قصور ما فی هذا الکتاب عن التّعمیم الاّ انّ الحکم مقطوع به فی کلام الأصحاب و ینبغی قصر الحکم علی حضور العقد لأجل الشّهاده فلو اتّفق حضوره لأجل الشّهاده لم یکن محرما و لا یبطل العقد بشهاده المحرم له قطعا لأنّ النّکاح عندنا لا تعتبر فیه الشّهاده و امّا لو یحملها محلاّ فعند الشّیخ یجوز اقامتها حیث قید تحریم اقامه شهاده النّکاح علی المحرم بما اذا تجمّلها و هو مشهور و المشهور عموم المنع لکن دلیله غیر واضح و الإطلاق یقتضی عدم الفرق فی تحریم الإقامه بین ان یکون العقد الواقع بین محلّین او محرمین او بالتّفریق و استوجه العلاّمه فی التّذکره اختصاصه بعقد وقع بین محرمین او محرم و محلّ و فخر المحقّقین انّه قال انّ ذلک هو المقصود من کلام الأصحاب و لا بأس به قصرا لما خالف الاصل علی موضع الوفاق ان تم و الا اتّجه عدم التّحریم مطلقا و کیف کان فانّما یحرم علی المحرم الاقامه اذا لم یترتّب علی ترکها محرم فلو خاف به وقوع الزّنا المحرم وجب علیه تنبیه الحاکم علی انّه عنده شهاده لتوقف الحکم علی اخلاله و لو لم یندفع الاّ بالشّهاده وجب اقامتها قطعا ثم انّه لا بأس به بعد الاخلال و ان کان قد یحمله فی حال الأحرام و ینبغی تقییده بما اذا وقعت الشهاده بعد التّوبه لتحریم التّحمل وقت الأحرام
( مناهج الأخبار ؛ ج 3 , ص 399 )
ص : 8091
اِبْنُ بَابَوَیْهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ، عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَصْفَهَانِیِّ، عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ اَلْمِنْقَرِیِّ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، أَنَّهُ قَالَ: نَظَرَ إِلَی اَلْمَقَابِرِ، فَقَالَ: «یَا حَمَّادُ، هَذِهِ کِفَاتُ اَلْأَمْوَاتِ» وَ نَظَرَ إِلَی اَلْبُیُوتِ فَقَالَ: «هَذِهِ کِفَاتُ اَلْأَحْیَاءِ» وَ تَلاَ أَ لَمْ نَجْعَلِ اَلْأَرْضَ کِفاتاً `أَحْیاءً وَ أَمْواتاً .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 559 )
ص : 8092
شف، [کشف الیقین] ، مِنْ کِتَابٍ عَتِیقٍ تَارِیخُهُ سَنَهُ ثَمَانٍ وَ ثَمَانِینَ هِجْرِیَّهٌ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلزُّهْرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ ثُمَّ قَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ: وَ أَنَا کُنْتُ مَعَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ قَالَ یَأْتِی تِسْعُ نَفَرٍ مِنْ حَضْرَمَوْتَ فَیُسْلِمُ مِنْهُمْ سِتَّهٌ وَ لاَ یُسْلِمُ مِنْهُمْ ثَلاَثَهٌ فَوَقَعَ فِی قُلُوبِ کَثِیرٍ مِنْ کَلاَمِهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یَقَعَ فَقُلْتُ أَنَا صَدَقَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ هُوَ کَمَا قُلْتَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ أَنْتَ اَلصِّدِّیقُ اَلْأَکْبَرُ وَ یَعْسُوبُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ إِمَامُهُمْ وَ تَرَی مَا أَرَی وَ تَعْلَمُ مَا أَعْلَمُ وَ أَنْتَ أَوَّلُ اَلْمُؤْمِنِینَ إِیمَاناً وَ کَذَلِکَ خَلَقَکَ اَللَّهُ وَ نَزَعَ مِنْکَ اَلشَّکَّ وَ اَلضَّلاَلَ فَأَنْتَ اَلْهَادِی اَلثَّانِی وَ اَلْوَزِیرُ اَلصَّادِقُ فَلَمَّا أَصْبَحَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَعَدَ فِی مَجْلِسِهِ ذَلِکَ وَ أَنَا عَنْ یَمِینِهِ أَقْبَلَ اَلتِّسْعَهُ رَهْطٍ مِنْ حَضْرَمَوْتَ حَتَّی دَنَوْا مِنَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمُوا فَرَدَّ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمَ وَ قَالُوا یَا مُحَمَّدُ اِعْرِضْ عَلَیْنَا اَلْإِسْلاَمَ فَأَسْلَمَ مِنْهُمْ سِتَّهٌ وَ لَمْ یُسْلِمِ اَلثَّلاَثَهُ فَانْصَرَفُوا فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلثَّلاَثَهِ أَمَّا أَنْتَ یَا فُلاَنُ فَسَتَمُوتُ بِصَاعِقَهٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ أَمَّا أَنْتَ یَا فُلاَنُ فَسَیَضْرِبُکَ أَفْعًی فِی مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا وَ أَمَّا أَنْتَ یَا فُلاَنُ فَإِنَّکَ تَخْرُجُ فِی طَلَبِ مَاشِیَهٍ وَ إِبِلٍ لَکَ فَیَسْتَقْبِلُکَ نَاسٌ مِنْ کَذَا فَیَقْتُلُونَکَ فَوَقَعَ فِی قُلُوبِ اَلَّذِینَ أَسْلَمُوا فَرَجَعُوا إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُمْ مَا فَعَلَ أَصْحَابُکُمُ اَلثَّلاَثَهُ اَلَّذِینَ تَوَلَّوْا عَنِ اَلْإِسْلاَمِ وَ لَمْ یُسْلِمُوا فَقَالُوا وَ اَلَّذِی بَعَثَکَ بِالْحَقِّ نَبِیّاً مَا جَاوَزُوا مَا قُلْتَ وَ کُلٌّ مَاتَ بِمَا قُلْتَ وَ إِنَّا جِئْنَاکَ لِنُجَدِّدَ اَلْإِسْلاَمَ وَ نَشْهَدَ أَنَّکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ أَنَّکَ اَلْأَمِینُ عَلَی اَلْأَحْیَاءِ وَ اَلْأَمْوَاتِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 121 )
ص : 8093
وَ فِی کِتَابِ إِکْمَالِ اَلدِّینِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ اَلْعَمْرِیِّ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: وَ اَللَّهِ إِنَّ صَاحِبَ هَذَا اَلْأَمْرِ یَحْضُرُ اَلْمَوْسِمَ کُلَّ سَنَهٍ فَیَرَی اَلنَّاسَ وَ یَعْرِفُهُمْ وَ یَرَوْنَهُ وَ لاَ یَعْرِفُونَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 135 )
ص : 8094
مَنْ عَقَلَ تَیَقَّظَ مِنْ غَفَلَتِهِ وَ تَأَهَّبَ لِرِحْلَتِهِ وَ عَمَرَ دَارَ إِقَامَتِهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 434 )
ص : 8095
و أیضا ما رواه مسلم فی صحیحه عن أبی سعید الخدریّ، قال: حدّثنا رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله حدیثا طویلا فی الدّجال، و کان فیما حدّثنا قال: یأتی و هو محرّم علیه أن یدخل أنقاب المدینه، و ینتهی إلی بعض السباخ الّتی تلی المدینه، فیخرج إلیه رجل و هو خیر النّاس - أو من خیر الناس - فیقول: أشهد أنّک الدجّال الّذی حدّثنا رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله حدیثه، فیقول الدجّال: أ رأیتم إن قتلت هذا ثمّ أحییته أتشکّون فی الأمر؟ فیقولون: لا؛ قال: فیقتله ثمّ یحییه، فیقول حین یحییه: و اللّه ما کنت فیک قطّ أشدّ بصیره منّی الآن، قال: فیرید الدجّال أن یقتله فلا یسلّط علیه. قال أبو إسحاق إبراهیم بن سعد: یقال: هذا الرجل هو الخضر علیه السّلام. قال: هذا لفظ مسلم فی صحیحه کما سقناه سواء .
( بهجه النظر فی إثبات الوصایه و الإمامه للأئمه الاثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 194 )
ص : 8096
16253-7 التهذیب ،1/23/226/10 الصفار عن الثلاثه عن جعفر عن أبیه : أن علیا علیه السّلام کان یضمن الراکب ما وطئت الدابّه بیدها و رجلها إلاّ أن یعبث بها أحد فیکون الضمان علی الذی عبث بها.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 843 )
ص : 8097
سِبْطُ اَلطَّبْرِسِیِّ فِی مِشْکَاهِ اَلْأَنْوَارِ ، نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَدُّوا اَلْأَمَانَهَ وَ لَوْ إِلَی قَاتِلِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 10 )
ص : 8098
فی أصول الکافی : أحمد بن مهران و علیّ بن إبراهیم جمیعا، عن محمّد بن علیّ ، عن الحسن بن راشد ، عن یعقوب بن جعفر بن إبراهیم ، عن أبی الحسن موسی - علیه السّلام : - أنّه قال لرجل نصرانیّ سأله عن مسائل فأجابه - علیه السّلام - فیها: أعجلک أیضا خبرا لا یعرفه إلاّ قلیل ممّن قرأ الکتب. أخبرنی ما اسم أمّ مریم؟ و أیّ یوم نفخت فیه مریم؟ و لکم من ساعه من النّهار، و أیّ یوم وضعت مریم فیه عیسی؟ و لکم من ساعه من النّهار؟ فقال النّصرانیّ: لا أدری. فقال أبو إبراهیم - علیه السّلام-: أمّ مریم، فاسمها مرتار . و هی و هیبه بالعربیّه. و أمّا الیوم الّذی حملت فیه مریم ، فهو یوم الجمعه للزّوال. و هو الیوم الّذی هبط فیه الرّوح الأمین . و لیس للمسلمین عید کان أولی منه. عظّمه اللّه - تبارک و تعالی - و عظّمه محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - فأمر أن یجعله عیدا. فهو یوم الجمعه . و أمّا الیوم الّذی ولدت فیه مریم ، فهو یوم الثّلاثاء لأربع ساعات و نصف من النّهار. و النّهر الّذی ولدت علیه مریم عیسی هل تعرفه؟ قال: لا. قال: هو الفرات. و علیه شجر النّخل و الکرم. و لیس یساوی شیء بالفرات للکروم و النّخل. فأمّا الیوم الّذی حجبت فیه لسانها، و نادی قیدوس ولده و أشیاعه، فأعانوه و أخرجوا آل عمران لینظروا إلی مریم، فقالوا لها ما قصّ اللّه علیک فی کتابه [و علینا فی کتابه] ، فهل فهمته؟ قال: نعم، و قرأته الیوم الأحدث.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 207 )
ص : 8099
وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أَخِی اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مِنَ اَلذُّنُوبِ اَلَّتِی لاَ تُغْفَرُ قَوْلُ اَلرَّجُلِ لَیْتَنِی لاَ أُؤَاخَذُ إِلاَّ بِهَذَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 313 )
10-امام باقر علیه السّلام فرمود:از گناهانی که آمرزیده نمی شود سخن کسی است که می گوید.ای کاش من بغیر از این گناه مواخذه و باز خواست نمی شدم.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 187 )
ص : 8100
13630-8 التهذیب ،1/8/169/5 موسی عن علی بن جعفر قال: سألت أخی موسی بن جعفر علیهما السّلام عن رجل دخل قبل الترویه بیوم فأراد الإحرام بالحج فأخطأ فقال العمره قال لیس علیه شیء فلیعد الإحرام بالحج.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 1010 )
ص : 8101
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی مَا تَحَبَّبَ إِلَیَّ عَبْدِی بِشَیْءٍ أَحَبَّ إِلَیَّ مِمَّا اِفْتَرَضْتُهُ عَلَیْهِ وَ إِنَّهُ لَیَتَحَبَّبُ إِلَیَّ بِالنَّافِلَهِ حَتَّی أُحِبَّهُ فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ کُنْتُ سَمْعَهُ اَلَّذِی یَسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ اَلَّذِی یُبْصِرُ بِهِ وَ لِسَانَهُ اَلَّذِی یَنْطِقُ بِهِ وَ یَدَهُ اَلَّتِی یَبْطِشُ بِهَا وَ رِجْلَهُ اَلَّتِی یَمْشِی بِهَا إِذَا دَعَانِی أَجَبْتُهُ وَ إِذَا سَأَلَنِی أَعْطَیْتُهُ وَ مَا تَرَدَّدْتُ فِی شَیْءٍ أَنَا فَاعِلُهُ کَتَرَدُّدِی فِی مَوْتِ اَلْمُؤْمِنِ یَکْرَهُ اَلْمَوْتَ وَ أَنَا أَکْرَهُ مَسَاءَتَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 31 )
ص : 8102
اُطْلُبِ اَلْعِلْمَ تَزْدَدْ عِلْماً .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 132 )
ص : 8103
6741-3 التهذیب ،1/7/278/2 ابن محبوب عن محمد بن الحسین عن صفوان عن الحسین بن أبی العلاء عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن الرجل یستفتح صلاته المکتوبه ثم یذکر أنه لم یقم قال فإن ذکر أنه لم یقم قبل أن یقرأ فلیسلم علی النّبی صلّی اللّه علیه و آله ثم یقیم و یصلی و إن ذکر بعد ما قرأ بعض السوره فلیتم علی صلاته.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 619 )
ص : 8104
وَ عَنْهُ: «قَالَ اَلْإِمَامُ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ): قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): إِنَّ هَؤُلاَءِ اَلْکَاتِمِینَ لِصِفَهِ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ، وَ اَلْجَاحِدِینَ لِحِلْیَهِ عَلِیٍّ وَلِیِّ اَللَّهِ، إِذَا أَتَاهُمْ مَلَکُ اَلْمَوْتِ لِیَقْبِضَ أَرْوَاحَهُمْ، أَتَاهُمْ بِأَفْظَعِ اَلْمَنَاظِرِ، وَ أَقْبَحِ اَلْوُجُوهِ، فَیُحِیطُ بِهِمْ عِنْدَ نَزْعِ أَرْوَاحِهِمْ مَرَدَهُ شَیَاطِینِهِمُ اَلَّذِینَ کَانُوا یَعْرِفُونَهُمْ، ثُمَّ یَقُولُ مَلَکُ اَلْمَوْتِ: أَبْشِرِی أَیَّتُهَا اَلنَّفْسُ اَلْخَبِیثَهُ، اَلْکَافِرَهُ بِرَبِّهَا بِجَحْدِ نُبُوَّهِ نَبِیِّهِ، وَ إِمَامَهِ عَلِیٍّ وَصِیِّهِ، بِلَعْنَهٍ مِنَ اَللَّهِ وَ غَضَبِهِ. ثُمَّ یَقُولُ: اِرْفَعْ رَأْسَکَ وَ طَرْفَکَ وَ اُنْظُرْ. فَیَنْظُرُ فَیَرَی دُونَ اَلْعَرْشِ مُحَمَّداً (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَلَی سَرِیرٍ بَیْنَ یَدَیْ عَرْشِ اَلرَّحْمَنِ، وَ یَرَی عَلِیّاً (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَلَی کُرْسِیٍّ بَیْنَ یَدَیْهِ، وَ سَائِرَ اَلْأَئِمَّهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) عَلَی مَرَاتِبِهِمُ اَلشَّرِیفَهِ بِحَضْرَتِهِ، ثُمَّ یَرَی اَلْجِنَانَ قَدْ فُتِحَتْ أَبْوَابُهَا، وَ یَرَی اَلْقُصُورَ وَ اَلدَّرَجَاتِ وَ اَلْمَنَازِلَ اَلَّتِی تَقْصُرُ عَنْهَا أَمَانِیُّ اَلْمُتَمَنِّینَ، فَیَقُولُ لَهُ: لَوْ کُنْتَ لِأُولَئِکَ مُوَالِیاً کَانَتْ رُوحُکَ یَعْرُجُ بِهَا إِلَی حَضْرَتِهِمْ، وَ کَانَ یَکُونُ مَأْوَاکَ فِی تِلْکَ اَلْجِنَانِ، وَ کَانَتْ تَکُونُ مَنَازِلُکَ فِیهَا؛ وَ إِنْ کُنْتَ عَلَی مُخَالَفَتِهِمْ، فَقَدْ حُرِمْتَ [مِنْ] حَضْرَتِهِمْ، وَ مُنِعْتَ مُجَاوَرَتَهُمْ، وَ تِلْکَ مَنَازِلُکَ، وَ أُولَئِکَ مُجَاوِرُوکَ وَ مُقَارِبُوکَ، فَانْظُرْ. فَیُرْفَعُ لَهُ عَنْ حُجُبِ اَلْهَاوِیَهِ، فَیَرَاهَا بِمَا فِیهَا مِنْ بَلاَیَاهَا وَ دَوَاهِیهَا وَ عَقَارِبِهَا وَ حَیَّاتِهَا وَ أَفَاعِیهَا وَ ضُرُوبِ عَذَابِهَا وَ أَنْکَالِهَا، فَیُقَالُ لَهُ: فَتِلْکَ إِذَنْ مَنَازِلُکَ. ثُمَّ تَمَثَّلُ لَهُ شَیَاطِینُهُ، هَؤُلاَءِ اَلَّذِینَ کَانُوا یُغْوُونَهُ وَ یَقْبَلُ مِنْهُمْ، مُقَرَّنِینَ مَعَهُ هُنَاکَ فِی تِلْکَ اَلْأَصْفَادِ وَ اَلْأَغْلاَلِ، فَیَکُونُ مَوْتُهُ بِأَشَدِّ حَسْرَهٍ وَ أَعْظَمِ أَسَفٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 580 )
ص : 8105
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ اَلْبَقْبَاقِ وَ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَزِیدُ فِی صَلاَتِهِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ إِذَا صَلَّی اَلْعَتَمَهَ صَلَّی بَعْدَهَا فَیَقُومُ اَلنَّاسُ خَلْفَهُ فَیَدْخُلُ وَ یَدَعُهُمْ ثُمَّ یَخْرُجُ أَیْضاً فَیَجِیئُونَ وَ یَقُومُونَ خَلْفَهُ فَیَدَعُهُمْ وَ یَدْخُلُ مِرَاراً قَالَ وَ قَالَ لاَ تُصَلِّ بَعْدَ اَلْعَتَمَهِ فِی غَیْرِ شَهْرِ رَمَضَانَ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 154 )
2 - ابو عبّاس بقباق و عبید بن زراره گویند: امام صادق علیه السّلام فرمود:
رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله همواره به نمازش در ماه رمضان می افزود. حضرتش آن گاه که نماز عشا را می خواند به نماز می ایستاد مردم هم پشت سر آن حضرت می ایستادند. سپس حضرتش وارد خانه می شد، و آنها را به حال خود می گذاشت، سپس دوباره به مسجد می آمد، مردم هم می آمدند و پشت سر آن حضرت می ایستادند، باز آنها را به حال خود وامی گذاشت و بارها وارد خانه می شد.
راوی گوید: حضرتش فرمود: در غیر ماه رمضان بعد از نماز عشا نماز نگزار.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 352 )
: صحیح. و یدل علی عدم جواز الجماعه فی نافله شهر رمضان و لا خلاف فیه بین أصحابنا، و قد اعترفت العامه بأنه من بدع عمر. و أما قوله علیه السلام: لا تصل بعد العتمه فلعله محمول علی غیر النوافل المرتبه.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 378 )
ص : 8106
8-: مَا تَسَابَّ اِثْنَانِ إِلاَّ اِنْحَطَّ اَلْأَعْلَی إِلَی مَرْتَبَهِ اَلْأَسْفَلِ .
( الدره الباهره من الأصداف الطاهره , جلد 1 , صفحه 34 )
8 - هیچ گاه دو تن به هم دشنام ندادند جز آن که بالاتر به مرتبۀ فروتر سقوط کرد.
( الدره الباهره ؛ ج 1 , ص 34 )
ص : 8107
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْخَشَّابِ قَالَ: حَدَّثَنَا بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ خَیْثَمَهَ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَا خَیْثَمَهُ نَحْنُ عَهْدُ اَللَّهِ فَمَنْ وَفَی بِعَهْدِنَا فَقَدْ وَفَی بِعَهْدِ اَللَّهِ وَ مَنْ خَفَرَهَا فَقَدْ خَفَرَ ذِمَّهَ اَللَّهِ وَ عَهْدَهُ،
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 73 )
ص : 8108
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فَجَاءَهُ رَجُلٌ فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنِّی مُبْتَلًی بِالنِّسَاءِ فَأَزْنِی یَوْماً وَ أَصُومُ یَوْماً فَیَکُونُ ذَا کَفَّارَهً لِذَا فَقَالَ لَهُ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ إِنَّهُ لَیْسَ شَیْءٌ أَحَبَّ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ یُطَاعَ فَلاَ یُعْصَی فَلاَ تَزْنِ وَ لاَ تَصُمْ فَاجْتَذَبَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَیْهِ فَأَخَذَهُ بِیَدِهِ فَقَالَ یَا أَبَا زَنَّهَ تَعْمَلُ عَمَلَ أَهْلِ اَلنَّارِ وَ تَرْجُو أَنْ تَدْخُلَ اَلْجَنَّهَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 307 )
ص : 8109
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ ظَرِیفٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ: إِذَا أَسْرَعَتِ اَلسِّکِّینُ فِی اَلذَّبِیحَهِ فَقَطَعَتِ اَلرَّأْسَ فَلاَ بَأْسَ بِأَکْلِهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 18 )
ص : 8110
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ یُوسُفَ عَنْ عَبْدِ اَلسَّلاَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ أَحْمَرَ عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: ثَمَنُ اَلْعَقَارِ مَمْحُوقٌ إِلاَّ أَنْ یُجْعَلَ فِی عَقَارٍ مِثْلِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 71 )
ص : 8111
و قال الجزری فی حدیث علی علیه السلام و لیستأن بذات النقب و الظالع.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 527 )
ص : 8112
قَالَ اَلسَّیِّدُ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: رَضِینَا مِنْکُمْ رَأْساً بِرَأْسٍ فَلاَ یَوْمَ لَنَا وَ لاَ عَلَیْنَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 45 , صفحه 114 )
ص : 8113
216-12 الفقیه ،3432/112/3 علی بن عبد اللّه الوراق عن سعد بن عبد اللّه عن التهذیب ،1/86/319/6 ابن عیسی عن ابن أبی عمیر عن حماد عن محمد عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال فی حدیث طویل: إن أمیر المؤمنین علیه السّلام قال الحمد لله الذی لم یخرجنی من الدنیا حتی بینت للأمه جمیع ما تحتاج إلیه.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 274 )
ص : 8114
ج، [الإحتجاج] ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی أَسْئِلَهِ اَلزِّنْدِیقِ اَلَّذِی سَأَلَهُ عَنْ مَسَائِلَ فَکَانَ فِیمَا سَأَلَهُ أَخْبِرْنِی عَنِ اَلْمَجُوسِ هَلْ بُعِثَ إِلَیْهِمْ خَالِدُ بْنُ سِنَانٍ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ خَالِداً کَانَ عَرَبِیّاً بَدَوِیّاً وَ مَا کَانَ نَبِیّاً وَ إِنَّمَا ذَلِکَ شَیْءٌ یَقُولُهُ اَلنَّاسُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 451 )
ص : 8115
أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: اَلْأَئِمَّهُ اِثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْهُمُ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ ثُمَّ اَلْأَئِمَّهُ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 347 )
7-و از زراره روایت کند که گفت:شنیدم از امام باقر علیه السّلام که میفرمود:امامان دوازده تن هستند که از ایشان است حسن و حسین،سپس امامان از فرزندان حسین علیه السّلام.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 328 )
زراره گفته از آن حضرت شنیدم میفرمود ائمه طاهرین دوازده نفرند از ایشانست حسن و حسین و پیشوایانی که فرزند حسین اند.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 677 )
ص : 8116
غِیَاثُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَلْمَرْأَهَ خُلِقَتْ مِنَ اَلرَّجُلِ فَإِنَّمَا هِمَّتُهَا فِی اَلرِّجَالِ فَاحْبِسُوا نِسَاءَکُمْ وَ إِنَّ اَلرَّجُلَ خُلِقَ مِنَ اَلْأَرْضِ فَإِنَّمَا هِمَّتُهُ اَلْأَرْضُ.
( المناقب , جلد 4 , صفحه 269 )
ص : 8117
وَ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ کَثِیرٍ مُعَنْعَناً عَنِ اَلْحُسَیْنِ : أَنَّهُ سَأَلَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ ، قَالَ أُولِی اَلْفِقْهِ وَ اَلْعِلْمِ قُلْنَا أَ خَاصُّ أَمْ عَامٌّ قَالَ بَلْ خَاصُّ لَنَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 76 )
ص : 8118
أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ اَلْإِمَامُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ أَدَامَ اَللَّهُ عِزَّهُ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ کَثِیرِ بْنِ عَلْقَمَهَ قَالَ : قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَوْصِنِی فَقَالَ أُوصِیکَ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَ اَلْوَرَعِ وَ اَلْعِبَادَهِ وَ طُولِ اَلسُّجُودِ وَ أَدَاءِ اَلْأَمَانَهِ وَ صِدْقِ اَلْحَدِیثِ وَ حُسْنِ اَلْجِوَارِ فَبِهَذَا جَاءَنَا مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صِلُوا عَشَائِرَکُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاکُمْ وَ اُحْضُرُوا جَنَائِزَکُمْ وَ کُونُوا لَنَا زَیْناً وَ لاَ تَکُونُوا عَلَیْنَا شَیْناً حَبِّبُونَا إِلَی اَلنَّاسِ وَ لاَ تُبَغِّضُونَا إِلَیْهِمْ جَرُّوا إِلَیْنَا کُلَّ مَوَدَّهٍ وَ اِدْفَعُوا عَنَّا کُلَّ قَبِیحٍ فَمَا قِیلَ فِینَا مِنْ خَیْرٍ فَنَحْنُ أَهْلُهُ وَ مَا قِیلَ فِینَا مِنْ شَرٍّ فَوَ اَللَّهِ مَا نَحْنُ کَذَلِکَ لَنَا حَقٌّ فِی کِتَابِ اَللَّهِ وَ قَرَابَهٌ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ وِلاَدَهٌ طَیِّبَهٌ فَهَکَذَا فَقُولُوا .
( الحکایات فی مخالفات المعتزله من العدلیه و الفرق بینهم و بین الشیعه الإمامیه , جلد 1 , صفحه 93 )
خبر داد مرا شیخ ابو عبد اللّه-ادام اللّه عزّه-گفت خبر داد مرا ابو الحسن احمد بن محمد، از پدر خود، از سعد بن عبد اللّه، از احمد بن محمد بن عیسی، از یونس بن عبد الرحمن، از کثیر بن علقمه گفت او که گفتم به ابو عبد اللّه علیه السّلام که وصیت کن مرا. پس فرمود: «اوصیک بتقوی اللّه و الورع و العباده و طول السّجود و اداء الامانه و صدق الحدیث و حسن الجوار فبهذا جاءنا محمّد صلّی اللّه علیه و آله صلوا فی عشائرکم و عودوا مرضاکم و احضروا جنائزکم و کونوا لنا زینا و لا تکونوا لنا شینا حبّبونا الی النّاس و لا تبغّضونا الیهم جرّوا الینا کلّ مودّه وادفعوا عنّا کلّ شرّ فما قیل فینا من خیر فنحن اهله و ما قیل فینا من شرّ فو اللّه کذلک لنا حقّ فی کتاب اللّه و قرابه من رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و ولاده طیّبه فهکذا قولوا». ؛ یعنی وصیت می کنم تو را به پرهیزکاری خدا و ورع و بندگی خدا و به دراز کشیدن سجده و رسانیدن امانت و راستی گفتار و نیکوئی همسایگی. پس به اینها آمده است ما را محمد صلّی اللّه علیه و آله. مهربانی کنید با خویشان خود و عیادت کنید بیماران خود را و حاضر شوید جنازه های خود را و بوده باشید از برای ما زینت و مباشید از برای ما عیب جو، دوست گردانید به سوی ما مردمان را و دشمن مگردانید ما را به سوی ایشان. بکشید به سوی ما هر دوستی را و دفع کنید از ما هر شرارتی را. پس هر چه گفته شود در بارۀ ما از شر، پس به خدا قسم که نیستیم ما همچنان، از برای ماست حق در کتاب خدا و از برای ماست نزدیکی به رسول صلّی اللّه علیه و آله و از برای ماست ولادت پاک. پس به همین طرز و روش بگوئید سخن را در بارۀ ما.
( دفاع از تشیع ؛ ج 1 , ص 635 )
ص : 8119
اَلْعِلْمُ بِالْفَهْمِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 36 )
ص : 8120
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْعُبَّادَ ثَلاَثَهٌ قَوْمٌ عَبَدُوا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَوْفاً فَتِلْکَ عِبَادَهُ اَلْعَبِیدِ وَ قَوْمٌ عَبَدُوا اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی طَلَبَ اَلثَّوَابِ فَتِلْکَ عِبَادَهُ اَلْأُجَرَاءِ وَ قَوْمٌ عَبَدُوا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حُبّاً لَهُ فَتِلْکَ عِبَادَهُ اَلْأَحْرَارِ وَ هِیَ أَفْضَلُ اَلْعِبَادَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 255 )
12-کافی...هارون بن خارجه از حضرت صادق علیه السّلام نقل نموده که فرمود: انّ العبّاد ثلاثه قوم عبدوا اللّه عزّ و جلّ.... عبادت کنندگان بر سه گونه اند گروهی خدا را از جهت خوف و ترس عبادت میکنند که این عبادت برده گان است.گروه دیگری خداوند متعال را بمنظور رسیدن بثواب عبادت میکند که این هم عبادت اجیرها و کارگران است.گروهی هم خداوند را بانگیزه محبت و دوستی عبادت میکنند که این عبادت،عبادت آزاد مردان است و این رقم عبادت بهترین اقسام عبادات است.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 264 )
ص : 8121
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی حَفْصٍ اَلْأَبَّارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلسَّمْنُ مَا دَخَلَ جَوْفاً مِثْلُهُ وَ إِنِّی لَأَکْرَهُهُ لِلشَّیْخِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 88 )
2-و از همان(..)بسندش از امام ششم علیه السّلام که مانند روغن چیزی درون شکم در نیاید و منش برای پیر بد دارم.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 259 )
ص : 8122
رُوَیْداً یُسْفِرُ اَلظَّلاَمُ کَأَنْ قَدْ وَرَدَتِ اَلْأَظْعَانُ یُوشِکُ مَنْ أَسْرَعَ أَنْ یَلْحَقَ! وَ اِعْلَمْ یَا بُنَیَّ أَنَّ مَنْ کَانَتْ مَطِیَّتُهُ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهَارَ فَإِنَّهُ یُسَارُ بِهِ وَ إِنْ کَانَ وَاقِفاً وَ یَقْطَعُ اَلْمَسَافَهَ وَ إِنْ کَانَ مُقِیماً وَادِعاً وَ اِعْلَمْ یَقِیناً أَنَّکَ لَنْ تَبْلُغَ أَمَلَکَ وَ لَنْ تَعْدُوَ أَجَلَکَ وَ أَنَّکَ فِی سَبِیلِ مَنْ کَانَ قَبْلَکَ فَخَفِّضْ فِی اَلطَّلَبِ وَ أَجْمِلْ فِی اَلْمُکْتَسَبِ فَإِنَّهُ رُبَّ طَلَبٍ قَدْ جَرَّ إِلَی حَرَبٍ وَ لَیْسَ کُلُّ طَالِبٍ بِمَرْزُوقٍ وَ لاَ کُلُّ مُجْمِلٍ بِمَحْرُومٍ وَ أَکْرِمْ نَفْسَکَ عَنْ کُلِّ دَنِیَّهٍ وَ إِنْ سَاقَتْکَ إِلَی اَلرَّغَائِبِ فَإِنَّکَ لَنْ تَعْتَاضَ بِمَا تَبْذُلُ مِنْ نَفْسِکَ عِوَضاً . وَ لاَ تَکُنْ عَبْدَ غَیْرِکَ وَ قَدْ جَعَلَکَ اَللَّهُ حُرّاً. وَ مَا خَیْرُ خَیْرٍ لاَ یُنَالُ إِلاَّ بِشَرٍّ وَ یُسْرٍ لاَ یُنَالُ إِلاَّ بِعُسْرٍ ؟! وَ إِیَّاکَ أَنْ تُوجِفَ بِکَ مَطَایَا اَلطَّمَعِ فَتُورِدَکَ مَنَاهِلَ اَلْهَلَکَهِ . وَ إِنِ اِسْتَطَعْتَ أَلاَّ یَکُونَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اَللَّهِ ذُو نِعْمَهٍ فَافْعَلْ فَإِنَّکَ مُدْرِکٌ قَسْمَکَ وَ آخِذٌ سَهْمَکَ وَ إِنَّ اَلْیَسِیرَ مِنَ اَللَّهِ سُبْحَانَهُ أَعْظَمُ وَ أَکْرَمُ مِنَ اَلْکَثِیرِ مِنْ خَلْقِهِ وَ إِنْ کَانَ کُلٌّ مِنْهُ. .
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 401 )
ص : 8123
مل، [کامل الزیارات] ، عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ سَعْدٍ مَعاً عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا بَکَتِ اَلسَّمَاءُ عَلَی أَحَدٍ بَعْدَ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا إِلاَّ عَلَی اَلْحُسَیْنِ بْنَ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا فَإِنَّهَا بَکَتْ عَلَیْهِ أَرْبَعِینَ یَوْماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 45 , صفحه 211 )
ص : 8124
وَ إِنَّ إِدْرِیسَ عَلَی نَبِیِّنَا وَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَمَّا رَجَعَ إِلَی قَرْیَتِهِ نَظَرَ إِلَی دُخَانٍ فِی بَعْضِ اَلْمَنَازِلِ وَ هَجَمَ عَلَی عَجُوزٍ کَبِیرَهٍ وَ هِیَ تُرَقِّقُ قُرْصَیْنِ لَهَا عَلَی مِقْلاَهٍ فَقَالَ بِیعِی مِنِّی هَذَا اَلطَّعَامَ فَحَلَفَتْ أَنَّهَا مَا تَمْلِکُ شَیْئاً غَیْرَهُمَا وَاحِدٌ لِی وَ وَاحِدٌ لاِبْنِی فَقَالَ اِبْنُکِ صَغِیرٌ یُجْزِیهِ نِصْفُ قُرْصٍ فَأَکَلَتْ قُرْصَهَا وَ کَسَرَتِ اَلْقُرْصَ اَلْآخَرَ بَیْنَ اِبْنِهَا وَ بَیْنَ إِدْرِیسَ وَ بَاعَتْهُ مِنْهُ فَلَمَّا رَأَی اِبْنُهَا ذَلِکَ اِضْطَرَبَ یَبْکِی حَتَّی مَاتَ فَقَالَتْ یَا عَبْدَ اَللَّهِ قَتَلْتَ اِبْنِی جَزَعاً عَلَی قُوتِهِ فَقَالَ أَنَا أُحْیِیهِ بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی ثُمَّ أَخَذَ بِعَضُدِ اَلصَّبِیِّ وَ قَالَ أَیَّتُهَا اَلرُّوحُ اَلْخَارِجَهُ عَنْ بَدَنِ هَذَا اَلْغُلاَمِ اِرْجِعِی إِلَی بَدَنِهِ بِإِذْنِ اَللَّهِ أَنَا إِدْرِیسُ فَلَمَّا أَحْیَا اَللَّهُ تَعَالَی اَلْغُلاَمَ خَرَجَتْ فَقَالَتْ یَا أَهْلَ اَلْقَرْیَهِ هَذَا إِدْرِیسُ فَخَرَجَ إِلَی تَلٍّ وَ قَعَدَ هُنَاکَ وَ اِجْتَمَعَ إِلَیْهِ أَصْحَابُهُ اَلَّذِینَ تَفَرَّقُوا بَعْدَهُ فَبَلَغَ مَلِکَ اَلْقَرْیَهِ خَبَرُهُ فَبَعَثَ إِلَی إِدْرِیسَ عَلَی نَبِیِّنَا وَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَرْبَعِینَ رَجُلاً لِیَأْتُوا بِإِدْرِیسَ فَعَنَّفُوهُ فَدَعَا عَلَیْهِمْ فَمَاتُوا فَبَعَثَ اَلْمَلِکُ خَمْسَمِائَهِ رَجُلٍ فَقَالَ لَهُمْ إِدْرِیسُ اُنْظُرُوا إِلَی مَصَارِعِ أَصْحَابِکُمْ فَقَالُوا لَهُ اِرْحَمْ وَ اُدْعُ أَنْ تُمْطَرَ فَقَدْ مِتْنَا بِالْجُوعِ فَقَالَ حَتَّی یَأْتِیَ اَلْجَبَّارُ مُتَوَاضِعاً لِلَّهِ حَافِیاً إِلَیَّ فَأَتَاهُ أَهْلُ اَلْقَرْیَهِ خَاضِعِینَ تَائِبِینَ فَسَأَلَ اَللَّهَ تَعَالَی فَأَظَلَّتْهُمْ سَحَابَهٌ وَ هَطَلَتْ . .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 925 )
ادریس پیامبر-علیه السّلام-وقتی که به شهر و آبادیش برمی گشت به دودی که از بعضی از خانه ها بلند بود می نگریست. به طور ناگهانی بر پیرزن کهنسالی که مشغول پختن دو قرص نان بر روی تابه ای بود، وارد شد. به او گفت این غذا را به من بفروش، پیرزن قسم خورد که غیر از این دو قرص نان که یکی برای خودم و دیگری برای پسرم است چیزی ندارم. ادریس گفت: پسرت کوچک است و نصف قرص نان او را کافیست. پیرزن یک قرص نان خورد و قرص دیگر را دو نیم کرد و نیمی برای پسرش و نیمی را به ادریس فروخت، وقتی پسرش چنین دید آشفته و پریشان شد و آنقدر گریه کرد تا مرد. پیرزن به ادریس گفت: ای بندۀ خدا! پسرم را کشتی چون تو باعث شدی او بخاطر غذایش جزع و فزع کند. ادریس گفت: من با اجازۀ خداوند او را زنده می کنم. آنگاه بازوی بچه را گرفت و گفت: ای روح و جانی که از بدن این بچه خارج شده ای به اذن خداوند برگرد. من ادریس هستم، وقتی که خداوند متعال آن کودک را زنده کرد، پیرزن بیرون رفت و گفت: ای مردم! این شخص ادریس است. سپس ادریس به سوی تپه ای رفته و آنجا نشست و یارانش که پراکنده شده بودند دور او جمع شدند. خبر مراجعت ادریس به حاکم و پادشاه آنجا رسید و او چهل نفر را فرستاد تا ادریس را (دستگیر کرده) بیاورند. آنان نسبت به ادریس با درشتی و خشونت رفتار کردند. ادریس آنان را نفرین کرد و همه مردند، آن وقت پادشاه، پانصد نفر را به سوی ادریس گسیل داشت.ادریس به آنان گفت: ببینید یارانتان چطور شدند. گفتند: به ما رحم کن و دعا کن تا باران ببارد که ما از گرسنگی جان می دهیم. ادریس گفت: دعا نمی کنم تا زورگو و ستمگر به حال فروتنی نسبت به خدا، با پای برهنه نزد من آید. آن وقت مردم شهر با حالت خشوع و توبه کننده نزد او آمدند، ادریس از خداوند متعال خواست (و برای آنان دعا کرد) ناگهان ابرها بر سر آنها سایه افکند و باران شدیدی پشت سر هم بارید و این چنین است
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 634 )
ص : 8125
عَنِ اِبْنِ خِرَاشٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: «إِنَّ اَلْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ اَلسَّیِّئاتِ» قَالَ: صَلَوهُ اَللَّیْلِ یُکَفِّرَ مَا عُمِلَ بِهِ مِنْ ذُنُوبِ اَلنَّهَارِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 403 )
ص : 8126
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیُّ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا عَمِیَ اَلْغُلاَمُ عَتَقَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 46 )
ص : 8127
إِنَّ أَسْرَعَ اَلشَّرِّ عِقَاباً اَلظُّلْمُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 219 )
ص : 8128
کا، [الکافی] ، مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْهَیْثَمِ بْنِ وَاقِدٍ اَلْجَزَرِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بَعَثَ نَبِیّاً مِنْ أَنْبِیَائِهِ إِلَی قَوْمِهِ وَ أَوْحَی إِلَیْهِ أَنْ قُلْ لِقَوْمِکَ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِ قَرْیَهٍ وَ لاَ نَاسٍ کَانُوا عَلَی طَاعَتِی فَأَصَابَهُمْ فِیهَا سَرَّاءُ فَتَحَوَّلُوا عَمَّا أُحِبُّ إِلَی مَا أَکْرَهُ إِلاَّ تَحَوَّلْتُ لَهُمْ عَمَّا یُحِبُّونَ إِلَی مَا یَکْرَهُونَ وَ لَیْسَ مِنْ أَهْلِ قَرْیَهٍ وَ لاَ أَهْلِ بَیْتٍ کَانُوا عَلَی مَعْصِیَتِی فَأَصَابَهُمْ فِیهَا ضَرَّاءُ فَتَحَوَّلُوا عَمَّا أَکْرَهُ إِلَی مَا أُحِبُّ إِلاَّ تَحَوَّلْتُ لَهُمْ عَمَّا یَکْرَهُونَ إِلَی مَا یُحِبُّونَ وَ قُلْ لَهُمْ إِنَّ رَحْمَتِی سَبَقَتْ غَضَبِی فَلاَ تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَتِی فَإِنَّهُ لاَ یَتَعَاظَمُ عِنْدِی ذَنْبٌ أَغْفِرُهُ وَ قُلْ لَهُمْ لاَ یَتَعَرَّضُوا مُعَانِدِینَ لِسَخَطِی وَ لاَ یَسْتَخِفُّوا بِأَوْلِیَائِی فَإِنَّ لِی سَطَوَاتٍ عِنْدَ غَضَبِی لاَ یَقُومُ لَهَا شَیْءٌ مِنْ خَلْقِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 458 )
ص : 8129
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنِ اَلْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: تَفَجَّرَتِ اَلْعُیُونُ مِنْ تَحْتِ اَلْکَعْبَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 261 )
ص : 8130
حَدَّثَنَا تَمِیمُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ تَمِیمٍ اَلْقُرَشِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیٍّ أَحْمَدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْأَنْصَارِیُّ عَنْ أَبِی اَلصَّلْتِ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ سَمِعْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُحَدِّثُ عَنْ أَبِیهِ : أَنَّ إِسْمَاعِیلَ قَالَ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا أَبَتَاهْ مَا تَقُولُ فِی اَلْمُذْنِبِ مِنَّا وَ مِنْ غَیْرِنَا فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَیْسَ بِأَمانِیِّکُمْ وَ لا أَمانِیِّ أَهْلِ اَلْکِتابِ مَنْ یَعْمَلْ سُوءاً یُجْزَ بِهِ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 234 )
از ابی صلت هروی مروی است که گفت از حضرت رضا(علیه السّلام)شنیدم که از پدر بزرگوارش حدیث میکرد که اسماعیل بحضرت صادق(علیه السّلام)عرض کرد ای پدر در حق گناهکار ما و گناهکار غیر ما چه میفرمائی فرمود نه شما ایمن هستید و نه اهل کتاب هر کس عمل بدی کند پاداش آن را می یابد یعنی هر کس از شما معصیت کند با یهود و نصاری تفاوتی ندارد بنا بر این تقرب بخدا بسبب عبادت است نه بسبب نسب.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 480 )
5-تمیم بن عبد اللّه قرشیّ-رضی اللّه عنه-بسند مذکور در متن از ابو الصّلت هرویّ روایت کرده که گفت:از حضرت رضا علیه السّلام شنیدم که از پدرش حدیث میکرد که اسماعیل به پدرش امام صادق علیه السّلام گفت:ای پدر- جان،نظر شما در بارۀ گنهکار از ما خاندان و گنهکار از غیر ما خاندان چیست؟فرمود:به آرزوهای شما یا آرزوهای اهل کتاب نیست،بلکه هر کس کار بدی انجام دهد سزای آن را(بی چون و چرا)خواهد دید(نساء:123).
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 572 )
تمیم بن عبد اللّه بن تمیم قرشی گوید: روایت کرد برای ما احمد بن علی انصاری از ابو الصّلت هروی که گفت:از امام رضا علیه السّلام شنیدم از پدرش حدیث می کرد که اسماعیل با امام صادق علیه السّلام گفت:ای پدر!چه می گویی در گناهکار از ما و غیر ما؟فرمود:به آرزوهای شما یا آرزوهای اهل کتاب نیست بلکه هرکس کار بدی انجام دهد سزای آن را خواهد دید.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 454 )
ص : 8131
وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُدْعَی فِیهِ أَیْضاً بِهَذَا اَلدُّعَاءِ: بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ `اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ أَجْمَعِینَ وَ اَلْعَاقِبَهُ لِلْمُتَّقِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُؤَالَ وَجِلٍ مِنِ اِنْتِقَامِکَ فَزِعٍ مِنْ نَقِمَتِکَ وَ عَذَابِکَ لَمْ یَجِدْ لِفَاقَتِهِ مُجِیراً غَیْرَکَ وَ لاَ أَمْناً غَیْرَ فِنَائِکَ وَ طُولُ مَعْصِیَتِی لَکَ أَقْدَمَنِی إِلَیْکَ وَ إِنْ تَوَهَّنَنِی اَلذُّنُوبُ وَ حَالَتْ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ لِأَنَّکَ عِمَادُ اَلْمُعْتَمِدِینَ وَ رَصَدُ اَلرَّاصِدِینَ لاَ یَنْقُصُکَ اَلْمَوَاهِبُ وَ لاَ یَفُوتُکَ اَلطَّالِبُ فَلَکَ اَلْمِنَنُ اَلْعِظَامُ وَ اَلنِّعَمُ اَلْجِسَامُ یَا مَنْ لاَ یَنْقُصُ خَزَائِنُهُ وَ لاَ یَبِیدُ مُلْکُهُ وَ لاَ تَرَاهُ اَلْعُیُونُ وَ لاَ یَعْزُبُ عَنْهُ حَرَکَهٌ وَ لاَ سُکُونٌ وَ لَمْ یَزَلْ وَ لاَ یَزَالُ وَ لاَ یَتَوَارَی عَنْکَ مِقْدَارٌ فِی أَرْضٍ وَ لاَ سَمَاءٍ وَ لاَ بُحُورٍ وَ لاَ هَوَاءٍ تَکَفَّلْتَ بِالْأَرْزَاقِ یَا أَجْوَدَ اَلْأَجْوَدِینَ وَ تَقَدَّسْتَ عَنْ تَنَاوُلِ اَلصِّفَاتِ وَ تَعَزَّزْتَ عَنِ اَلْإِحَاطَهِ بِتَصَارِیفِ اَللُّغَاتِ وَ لَمْ تَکُنْ مُسْتَحْدِثاً فَتُوجَدَ مُتَنَقِّلاً مِنْ حَالَهٍ إِلَی حَالَهٍ بَلْ أَنْتَ اَلْأَوَّلُ وَ اَلْآخِرُ ذُو اَلْقُوَّهِ اَلْقَاهِرَهِ جَزِیلُ اَلْعَطَاءِ جَلِیلُ اَلثَّنَاءِ سَابِغُ اَلنَّعْمَاءِ عَظِیمُ اَلْآلاَءِ فَاطِرُ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاءِ ذُو اَلْبَهَاءِ وَ اَلْکِبْرِیَاءِ أَنْتَ أَحَقُّ مَنْ تَجَاوَزَ وَ عَفَا وَ جَادَ بِالْمَغْفِرَهِ عَمَّنْ ظَلَمَ وَ أَسَاءَ وَ أَخَذَ بِکُلِّ لِسَانٍ یُمَجِّدُ وَ یَحْمَدُ أَنْتَ وَلِیُّ اَلشَّدَائِدِ وَ دَافِعُهَا عَلَیْکَ یُعْتَمَدُ فَلَکَ اَلْحَمْدُ وَ اَلْمَجْدُ لِأَنَّکَ اَلْمَلِکُ اَلْأَحَدُ وَ اَلرَّبُّ اَلسَّرْمَدُ اَلَّذِی لاَ یَحُولُ وَ لاَ یَزُولُ وَ لاَ یُغَیِّرُهُ مِنَ اَلدُّهُورِ أَتْقَنْتَ إِنْشَاءَ اَلْبَرِیَّهِ وَ أَحْکَمْتَهَا بِلَفْظِ اَلتَّقْدِیرِ وَ حُکْمِ اَلتَّغْیِیرِ وَ لَمْ یَحْتَلْ فِیکَ مُحْتَالٌ أَنْ یَصِفَکَ بِهَا اَلْمُلْحِدُ إِلَی تَبْدِیلٍ أَوْ یَحُدَّکَ بِالزِّیَادَهِ وَ اَلنُّقْصَانِ شَاغِلٌ فِی اِجْتِلاَبِ اَلتَّحْوِیلِ وَ مَا فَلَقَ سَحَائِبُ اَلْإِحَاطَهِ فِی بُحُورِهِمْ أَحْلاَمٌ مَشِیَّتُکَ فِیهَا حَلِیلَهٌ تَظَلُّ نَهَارُهُ مُتَفَکِّراً بِآیَاتِ اَلْأَوْهَامِ وَ لَکَ إِنْفَادُ اَلْخَلْقِ مُسْتَجِدِینَ بِأَنْوَارِ اَلرُّبُوبِیَّهِ وَ مُعْتَرِفِینَ خَاضِعِینَ بِالْعُبُودِیَّهِ فَسُبْحَانَکَ یَا رَبِّ مَا أَعْظَمَ شَأْنَکَ وَ أَعْلَی مَکَانَکَ وَ أَعَزَّ سُلْطَانَکَ وَ أَنْطَقَ بِالتَّصْدِیقِ بُرْهَانَکَ وَ أَنْفَذَ أَمْرَکَ وَ أَحْسَنَ تَقْدِیرَکَ سَمَکْتَ اَلسَّمَاءَ فَرَفَعْتَهَا جَلَّتْ قُدْرَتُکَ اَلْقَاهِرَهُ وَ مَهَّدْتَ اَلْأَرْضَ فَفَرَشْتَهَا وَ أَخْرَجْتَ مِنْهَا مَاءً ثَجَّاجاً وَ نَبَاتاً رَجْرَاجاً سُبْحَانَکَ یَا سَیِّدِی سَبَّحَ لَکَ نَبَاتُهَا وَ مَاؤُهَا وَ أَقَامَا عَلَی مُسْتَقَرِّ اَلْمَشِیَّهِ کَمَا أَمَرْتَهُمَا فَیَا مَنِ اِنْفَرَدَ بِالْبَقَاءِ وَ قَهَرَ عِبَادَهُ بِالْمَوْتِ وَ اَلْفَنَاءِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَکْرِمِ اَللَّهُمَّ مَثْوَایَ فَإِنَّکَ خَیْرُ مَنِ اِنْتَجَعَ لِکَشْفِ اَلضُّرِّ یَا مَنْ هُوَ مَأْمُولٌ فِی کُلِّ عُسْرٍ وَ اَلْمُرْتَجَی لِکُلِّ یُسْرٍ بِکَ أَنْزَلْتُ حَاجَتِی وَ فَاقَتِی وَ إِلَیْکَ أَبْتَهِلُ فَلاَ تَرُدَّنِی خَائِباً فِیمَا رَجَوْتُهُ وَ لاَ تَحْجُبْ دُعَائِی إِذْ فَتَحْتَهُ لِی فَقَدْ عُذْتُ بِکَ یَا إِلَهِی صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْ خَیْرَ أَیَّامِی یَوْمَ لِقَائِکَ وَ اِغْفِرْ لِی خَطَایَایَ فَقَدْ أَوْحَشَتْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ ذُنُوبِی فَقَدْ أَوْبَقَتْنِی فَإِنَّکَ قَرِیبٌ مُجِیبٌ وَ ذَلِکَ عَلَیْکَ یَا رَبِّ سَهْلٌ یَسِیرٌ اَللَّهُمَّ إِنَّکَ اِفْتَرَضْتَ عَلَی اَلْآباءِ وَ اَلْأُمَّهَاتِ حُقُوقاً عَظَّمْتَهَا وَ أَنْتَ أَوْلَی مَنْ حَطَّ اَلْأَوْزَارَ عَنِّی وَ خَفَّفَهَا وَ أَدَّی اَلْحُقُوقَ عَنْ عَبِیدِهِ وَ اِحْتَمَلَهَا یَا رَبِّ أَدِّهَا عَنِّی إِلَیْهِمْ وَ اِغْفِرْ لِی وَ لِإِخْوَانِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلصَّالِحِینَ إِنَّکَ أَرْحَمُ اَلرَّاحِمِینَ وَ أَغْفَرُ اَلْغَافِرِینَ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 275 )
ص : 8132
دُوَلُ اَللِّئَامِ مِنْ نَوَائِبِ اَلْأَیَّامِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 367 )
ص : 8133
ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام] ، بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی جَلَّ جَلاَلُهُ أَوْحَی إِلَی عِمْرَانَ أَنِّی وَاهِبٌ لَکَ ذَکَراً مُبَارَکاً یُبْرِئُ اَلْأَکْمَهَ وَ اَلْأَبْرَصَ وَ یُحْیِی اَلْمَوْتَی بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ أَنِّی جَاعِلُهُ رَسُولاً إِلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ قَالَ فَحَدَّثَ عِمْرَانُ اِمْرَأَتَهُ حَنَّهَ بِذَلِکَ وَ هِیَ أُمُّ مَرْیَمَ فَلَمَّا حَمَلَتْ کَانَ حَمْلُهَا عِنْدَ نَفْسِهَا غُلاَماً فَقَالَتْ رَبِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَکَ ما فِی بَطْنِی مُحَرَّراً فَوَضَعَتْ أُنْثَی فَقَالَتْ وَ لَیْسَ اَلذَّکَرُ کَالْأُنْثی إِنَّ اَلْبِنْتَ لاَ تَکُونُ رَسُولاً فَلَمَّا أَنْ وَهَبَ اَللَّهُ لِمَرْیَمَ عِیسَی بَعْدَ ذَلِکَ کَانَ هُوَ اَلَّذِی بَشَّرَ اَللَّهُ بِهِ عِمْرَانَ . کا، [الکافی] ، محمد بن یحیی عن أحمد بن محمد و علی بن إبراهیم عن أبیه جمیعا عن ابن محبوب عن ابن رئاب عن أبی بصیر : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 203 )
ص : 8134
کا، [الکافی] ، بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَکْتُوبٌ فِی اَلتَّوْرَاهِ اَلَّتِی لَمْ تُغَیَّرْ أَنَّ مُوسَی سَأَلَ رَبَّهُ فَقَالَ إِلَهِی إِنَّهُ یَأْتِی عَلَیَّ مَجَالِسُ أُعِزُّکَ وَ أُجِلُّکَ أَنْ أَذْکُرَکَ فِیهَا فَقَالَ یَا مُوسَی إِنَّ ذِکْرِی حَسَنٌ عَلَی کُلِّ حَالٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 343 )
ص : 8135
3379-4 الفقیه ،5155/93/4 العلاء عن الثمالی قال": لو أن رجلا ضرب رجلا سوطا لضربه اللّه سوطا من نار. 3380-5 الفقیه،5390/170/4 عبد اللّه بن سنان عن الثمالی عن سعید بن المسیب عن جابر بن عبد اللّه": مثله.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 964 )
ص : 8136
وَ إِذَا أَرَدْتَ اَلدُّخُولَ إِلَی اَلْمَسْجِدِ فَتَعَاهَدْ نَعْلَیْکَ أَوَّلاً وَ قَدِّمْ رِجْلَکَ اَلْیُمْنَی وَ قُلْ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ مِنَ اَللَّهِ وَ إِلَی اَللَّهِ وَ خَیْرُ اَلْأَسْمَاءِ کُلِّهَا لِلَّهِ تَوَکَّلْتُ عَلَی اَللّهِ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِفْتَحْ لِی أَبْوَابَ رَحْمَتِکَ وَ تَوْبَتِکَ وَ أَغْلِقْ عَنِّی أَبْوَابَ مَعْصِیَتِکَ وَ اِجْعَلْنِی مِنْ زُوَّارِکَ وَ عُمَّارِ مَسَاجِدِکَ وَ مِمَّنْ یُنَاجِیکَ فِی اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ مِنَ اَلَّذِینَ هُمْ فِی صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ وَ اِدْحَرْ عَنِّی اَلشَّیْطَانَ اَلرَّجِیمَ وَ جُنُودَ إِبْلِیسَ أَجْمَعِینَ .
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 35 )
ص : 8137
عِدَّه مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَأْکُلُ اَلْهَدِیَّهَ وَ لاَ یَأْکُلُ اَلصَّدَقَهَ وَ یَقُولُ تَهَادَوْا فَإِنَّ اَلْهَدِیَّهَ تَسُلُّ اَلسَّخَائِمَ وَ تُجْلِی ضَغَائِنَ اَلْعَدَاوَهِ وَ اَلْأَحْقَادِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 143 )
7 - جابر گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله هدیه را می خورد، ولی صدقه نمی خورد. و می فرمود: به یکدیگر هدیه بدهید، که هدیه کینه های درونی را دور می کند، و دشمنی ها و کینه های آشکار را نیز از بین می برد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 333 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 120 )
ص : 8138
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ جَهْمِ بْنِ أَبِی جُهَیْمَهَ عَنْ مُعَتِّبٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ قَدْ یَزِیدُ اَلسِّعْرُ بِالْمَدِینَهِ کَمْ عِنْدَنَا مِنْ طَعَامٍ قَالَ قُلْتُ: عِنْدَنَا مَا یَکْفِینَا أَشْهُراً کَثِیرَهً قَالَ أَخْرِجْهُ وَ بِعْهُ قَالَ قُلْتُ: لَهُ وَ لَیْسَ بِالْمَدِینَهِ طَعَامٌ قَالَ بِعْهُ فَلَمَّا بِعْتُهُ قَالَ اِشْتَرِ مَعَ اَلنَّاسِ یَوْماً بِیَوْمٍ وَ قَالَ یَا مُعَتِّبُ اِجْعَلْ قُوتَ عِیَالِی نِصْفاً شَعِیراً وَ نِصْفاً حِنْطَهً فَإِنَّ اَللَّهَ یَعْلَمُ أَنِّی وَاجِدٌ أَنْ أُطْعِمَهُمُ اَلْحِنْطَهَ عَلَی وَجْهِهَا وَ لَکِنَّنِی أَحْبَبْتُ أَنْ یَرَانِیَ اَللَّهُ قَدْ أَحْسَنْتُ تَقْدِیرَ اَلْمَعِیشَهِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارِ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 436 )
ص : 8139
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِّ هَذَا اَلْإِعْسَارِ وَ هُوَ إِنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی مَا یَفْضُلُ عَنْ قُوتِهِ وَ قُوتِ عِیَالِهِ عَلَی اَلاِقْتِصَادِ وَ هُوَ وَاجِبٌ فِی کُلِّ دَیْنٍ .
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 239 )
ص : 8140
جم، [جمال الأسبوع] ، جَمَاعَهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَمَاعَهً مِنْ أَصْحَابِنَا فَقَالَ لَنَا اِبْتِدَاءً کَیْفَ تُصَلُّونَ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقُلْنَا نَقُولُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَقَالَ کَأَنَّکُمْ تَأْمُرُونَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَیْهِمْ فَقُلْنَا فَکَیْفَ نَقُولُ قَالَ تَقُولُونَ اَللَّهُمَّ سَامِکَ اَلْمَسْمُوکَاتِ وَ دَاحِیَ اَلْمَدْحُوَّاتِ وَ خَالِقَ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاوَاتِ أَخَذْتَ عَلَیْنَا عَهْدَکَ وَ اِعْتَرَفْنَا بِنُبُوَّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَقْرَرْنَا بِوَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَسَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا وَ أَمَرْتَنَا بِالصَّلاَهِ عَلَیْهِمْ فَعَلِمْنَا أَنَّ ذَلِکَ حَقٌّ فَاتَّبَعْنَاهُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ وَ أُشْهِدُ مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً وَ اَلثَّمَانِیَهَ حَمَلَهَ اَلْعَرْشِ وَ اَلْأَرْبَعَهَ اَلْأَمْلاَکَ خَزَنَهَ عِلْمِکَ أَنَّ فَرْضَ صَلاَتِی لِوَجْهِکَ وَ نَوَافِلِی وَ زَکَوَاتِی وَ مَا طَابَ لِی مِنْ قَوْلٍ وَ عَمَلٍ عِنْدَکَ فَعَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَسْأَلُکَ اَللَّهُمَّ أَنْ تُوصِلَنِیهِمْ وَ تُقَرِّبَنِی بِهِمْ لَدَیْکَ کَمَا أَمَرْتَنِی بِالصَّلاَهِ عَلَیْهِ وَ أُشْهِدُکَ أَنِّی مُسَلِّمٌ لَهُ وَ لِأَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ غَیْرَ مُسْتَنْکِفٍ وَ لاَ مُسْتَکْبِرٍ فَزَکِّنَا بِصَلَوَاتِکَ وَ صَلَوَاتِ مَلاَئِکَتِکَ إِنَّهُ فِی وَعْدِکَ وَ قَوْلِکَ هُوَ اَلَّذِی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ وَ مَلائِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ اَلظُّلُماتِ إِلَی اَلنُّورِ وَ کانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً `تَحِیَّتُهُمْ یَوْمَ یَلْقَوْنَهُ سَلامٌ وَ أَعَدَّ لَهُمْ أَجْراً کَرِیماً فَأَزْلِفْنَا بِتَحِیَّتِکَ وَ سَلاَمِکَ وَ اُمْنُنْ عَلَیْنَا بِأَجْرٍ کَرِیمٍ مِنْ رَحْمَتِکَ وَ اُخْصُصْنَا مِنْ مُحَمَّدٍ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ وَ زَکِّنَا بِصَلَوَاتِهِ وَ صَلَوَاتِ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ اِجْعَلْ مَا آتَیْتَنَا مِنْ عِلْمِهِمْ وَ مَعْرِفَتِهِمْ مُسْتَقَرّاً عِنْدَکَ مَشْفُوعاً لاَ مُسْتَوْدَعاً یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 91 , صفحه 66 )
ص : 8141
وضع الإحسان فی غیر موضعه ظلم.
( نثر اللآلی , جلد 1 , صفحه 106 )
احسان کردن نابجا ظلم و حق کشی است.
( نثر اللآلی ؛ ج 1 , ص 107 )
ص : 8142
اَلْخِصَالُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلسُّجُودُ عَلَی سَبْعَهِ أَعْظُمٍ اَلْجَبْهَهِ وَ اَلْکَفَّیْنِ وَ اَلرُّکْبَتَیْنِ وَ اَلْإِبْهَامَیْنِ وَ تُرْغِمُ بِأَنْفِکَ أَمَّا اَلْمُفْتَرَضُ فَهَذِهِ اَلسَّبْعَهُ وَ أَمَّا اَلْإِرْغَامُ فَسُنَّهٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 134 )
ص : 8143
مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ : عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی قَوْلِهِ اَلْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ هُوَ شَوَّالٌ وَ ذُو اَلْقَعْدَهِ وَ ذُو اَلْحِجَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 91 )
ص : 8144
یج، ، [الخرائج و الجرائح] ، وَ رُوِیَ عَنْ عَطَاءٍ قَالَ: کَانَ فِی وَسَطِ رَأْسِ مَوْلاَیَ اَلسَّائِبِ بْنِ یَزِیدَ شَعْرٌ أَسْوَدُ وَ بَقِیَّهُ رَأْسِهِ وَ لِحْیَتُهُ بَیْضَاءُ فَقُلْتُ مَا رَأَیْتُ مِثْلَ ذَلِکَ رَأْسُکَ هَذَا أَسْوَدُ وَ هَذَا أَبْیَضُ قَالَ أَ فَلاَ أُخْبِرُکَ قُلْتُ بَلَی قَالَ إِنِّی کُنْتُ أَلْعَبُ مَعَ اَلصِّبْیَانِ فَمَرَّ بِی نَبِیُّ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَعَرَضْتُ لَهُ وَ سَلَّمْتُ عَلَیْهِ فَقَالَ وَ عَلَیْکَ مَنْ أَنْتَ قَالَ أَنَا اَلسَّائِبُ أَخُو اَلنَّمِرِ بْنِ قَاسِطٍ فَمَسَحَ رَسُولُ اَللَّهِ رَأْسِی وَ قَالَ بَارَکَ اَللَّهُ فِیکَ فَلاَ وَ اَللَّهِ لاَ تَبْیَضُّ أَبَداً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 12 )
ص : 8145
وَ رَوَی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْکُوفِیُّ عَنْ مُنْذِرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قَابُوسَ عَنْ نَصْرِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ أَبِی دَاوُدَ سُلَیْمَانَ بْنِ سُفْیَانَ اَلْمُسْتَرِقِّ عَنْ ثَعْلَبَهَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ مَالِکٍ اَلْجُهَنِیِّ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ وَ رَوَاهُ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَهَ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ مَالِکٍ اَلْجُهَنِیِّ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: أَتَیْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَوَجَدْتُهُ یَنْکُتُ فِی اَلْأَرْضِ فَقُلْتُ لَهُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَا لِی أَرَاکَ مُفَکِّراً تَنْکُتُ فِی اَلْأَرْضِ أَ رَغْبَهً مِنْکَ فِیهَا قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا رَغِبْتُ فِیهَا وَ لاَ فِی اَلدُّنْیَا قَطُّ وَ لَکِنِّی تَفَکَّرْتُ فِی مَوْلُودٍ یَکُونُ مِنْ ظَهْرِ اَلْحَادِی عَشَرَ مِنْ وُلْدِی هُوَ اَلْمَهْدِیُّ اَلَّذِی یَمْلَأُهَا عَدْلاً وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً یَکُونُ لَهُ حَیْرَهٌ وَ غَیْبَهٌ تَضِلُّ فِیهَا أَقْوَامٌ وَ یَهْتَدِی فِیهَا آخَرُونَ قُلْتُ یَا مَوْلاَیَ فَکَمْ تَکُونُ اَلْحَیْرَهُ وَ اَلْغَیْبَهُ قَالَ سِتَّهُ أَیَّامٍ أَوْ سِتَّهُ أَشْهُرٍ أَوْ سِتُّ سِنِینَ فَقُلْتُ وَ إِنَّ هَذَا اَلْأَمْرَ لَکَائِنٌ - فَقَالَ نَعَمْ کَمَا أَنَّهُ مَخْلُوقٌ وَ أَنَّی لَکَ بِهَذَا اَلْأَمْرِ یَا أَصْبَغُ أُولَئِکَ خِیَارُ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ مَعَ أَبْرَارِ هَذِهِ اَلْعِتْرَهِ قَالَ قُلْتُ ثُمَّ مَا یَکُونُ بَعْدَ ذَلِکَ قَالَ ثُمَّ یَفْعَلُ اَللّهُ ما یَشاءُ فَإِنَّ لَهُ بَدَاءَاتٍ وَ إِرَادَاتٍ وَ غَایَاتٍ وَ نِهَایَاتٍ .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 164 )
127/13-این روایت از دو طریق از اصبغ بن نباته رسیده است که می گوید: خدمت امیر المؤمنین علیه السّلام رسیدم،دیدم که ایشان در حال فکر کردن بوده،چوبی در دست گرفته و به زمین می زنند.
به ایشان عرض کردم:ای امیر مؤمنان!چه شده است که به این صورت فکر می کنید و سر چوب را به زمین می زنید؟این عمل شما از روی رغبت شما به زمین است؟[یعنی مشغول فکر کردن در مورد زمین و دنیا و ذخارف دنیا هستید،یا حادثه ای پیش آمده که شما را به فکر فرو برده است]؟
حضرت فرمودند:خیر،به خدا قسم که هیچ وقت رغبتی به زمین و دنیا نداشته ام، لکن در مورد مولودی فکر می کنم که یازدهمین اولاد از نسل من است.نامش مهدی است و زمین را از عدل و داد پر می کند،چنان که از ظلم و جور پر شده باشد.حیرت و غیبتی برای او پیش می آید که در آن بعضی از اقوام گمراه و بعضی دیگر هدایت می شوند.
عرض کردم:یا امیر المؤمنین!حیرت و غیبت چه مدتی خواهد بود؟
حضرت فرمودند:شش روز یا شش ماه،یا شش سال.
عرض کردم:آیا این امر واقع می شود؟
فرمودند:بله،او خلق شده است و تو کجا علمت به این امور می رسد؟ای اصبغ!آن ها[ائمّه] بهترین و برگزیدگان این امّت هستند که با خوبان و نیکوکاران این عترت خواهند بود.
عرض کردم:بعد از آن چه می شود؟
فرمودند:هرچه که خدا بخواهد انجام می دهد،و تحقیقا خداوند اراده ها و غایات و نهایاتی دارد[که حتما محقق می شود،چون اراده خداست].
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 322 )
ص : 8146
عَنْ سَعِیدِ بْنِ اَلْمُسَیَّبِ قَالَ: لَمَّا قُتِلَ عُثْمَانُ جَاءَ اَلنَّاسُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّی دَخَلُوا دَارَهُ فَقَالُوا نُبَایِعُکَ فَمُدَّ یَدَکَ فَلاَ بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَمِیرٍ فَقَالَ لَیْسَ ذَلِکَ إِلَیْکُمْ إِنَّمَا ذَلِکَ لِأَهْلِ بَدْرٍ فَمَنْ رَضُوا بِهِ فَهُوَ خَلِیفَهٌ فَلَمْ یَبْقَ أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ بَدْرٍ إِلاَّ أَتَی عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالُوا مَا نَرَی أَحَداً أَحَقُّ بِهَا مِنْکَ فَمُدَّ یَدَکَ نُبَایِعْکَ فَقَالَ أَیْنَ طَلْحَهُ وَ اَلزُّبَیْرُ فَکَانَ أَوَّلَ مَنْ بَایَعَهُ طَلْحَهَ فَبَایَعَهُ بِیَدِهِ وَ کَانَتْ إِصْبَعُهُ شَلاَّءَ فَتَطَیَّرَ مِنْهَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ مَا أَخْلَفَهُ أَنْ یَنْکُثَ ثُمَّ بَایَعَهُ اَلزُّبَیْرُ وَ سَعْدٌ وَ أَصْحَابُ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَمِیعاً .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 78 )
از سعید بن مسیب روایت است که چون عثمان بقتل آمده رخت بدار الجزا کشید، مردم جمعیت کرده بحجرۀ امیر المؤمنین (علیه السّلام) درآمدند، و گفتند یا امیر المؤمنین دست مبارک دراز کن تا با تو بیعت کنیم که خلایق را لا بد است از امیری فرمود که: من این از شما قبول ندارم این سخن أهل بدر است هر گاه که ایشان بیایند و باین راضی باشند من قبول کنم که هر که با رضای ایشان باشد او خلیفه است، پس از اهل بدر هیچ کس نماند که نیامد و گفتند که ما کسی بهتر از تو نمیدانیم بمنصب خلافت، پس دست مبارک دراز کن تا بیعت کنیم، آن حضرت فرمود که طلحه و زبیر کجایند، طلحه فی الحال پیش آمد و أول او بیعت کرد بدست آن حضرت و انگشتان او شل بود آن حضرت از این فال بد گرفت و فرمود کلمه که او نقض عهد خواهد کرد، و بعد از آن زبیر و سعد و جمیع اصحاب بیعت کردند بر دست آن حضرت صلوات اللّه علیه.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 103 )
ص : 8147
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لَمَّا أَرَادَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِهْلاَکَ قَوْمِ نُوحٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَقَّمَ أَرْحَامَ اَلنِّسَاءِ أَرْبَعِینَ عَاماً لَمْ یُولَدْ فِیهِمْ مَوْلُودٌ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ اِتِّخَاذِ اَلسَّفِینَهِ أَمَرَهُ اَللَّهُ تَعَالَی أَنْ یُنَادِیَ فِیهِمْ بِالسُّرْیَانِیَّهِ لاَ یَبْقَی بَهِیمَهٌ وَ لاَ حَیَوَانٌ إِلاَّ حَضَرَ فَأَدْخَلَ مِنْ کُلِّ جِنْسٍ مِنْ أَجْنَاسِ اَلْحَیَوَانِ زَوْجَیْنِ فِی اَلسَّفِینَهِ وَ کَانَ اَلَّذِینَ آمَنُوا بِهِ مِنْ جَمِیعِ اَلدُّنْیَا ثَمَانُونَ رَجُلاً فَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَی اِحْمِلْ فِیها مِنْ کُلٍّ زَوْجَیْنِ اِثْنَیْنِ وَ کَانَ نَجْرُ اَلسَّفِینَهِ فِی مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ فَلَمَّا کَانَ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی أَرَادَ اَللَّهُ إِهْلاَکَهُمْ کَانَتْ اِمْرَأَهُ نُوحٍ تَخْبِزُ فِی اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی یُعْرَفُ بِفَارَ اَلتَّنُّورُ فِی مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ وَ قَدْ کَانَ نُوحٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِتَّخَذَ لِکُلِّ ضَرْبٍ مِنْ أَجْنَاسِ اَلْحَیَوَانِ مَوْضِعاً فِی اَلسَّفِینَهِ وَ جَمَعَ لَهُمْ مَا یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ مِنَ اَلْغِذَاءِ وَ صَاحَتِ اِمْرَأَتُهُ لَمَّا فارَ اَلتَّنُّورُ فَجَاءَ نُوحٌ إِلَی اَلتَّنُّورِ فَوَضَعَ طِیناً وَ خَتَمَهُ حَتَّی أَدْخَلَ جَمِیعَ اَلْحَیَوَانَاتِ فِی اَلسَّفِینَهِ ثُمَّ جَاءَ إِلَی اَلتَّنُّورِ وَ فَضَّ اَلْخَاتَمَ وَ رَفَعَ اَلطِّینَ وَ اِنْکَسَفَتِ اَلشَّمْسُ وَ نَزَلَ مِنَ اَلسَّمَاءِ مَاءٌ مُنْهَمِرٌ صَبٌّ بِلاَ قَطْرٍ وَ تَفَجَّرَتِ اَلْأَرْضُ عُیُوناً فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اِرْکَبُوا فِیها فَدَارَتِ اَلسَّفِینَهُ وَ نَظَرَ نُوحٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اِبْنِهِ یَقَعُ وَ یَقُومُ فَقَالَ لَهُ یا بُنَیَّ اِرْکَبْ مَعَنا وَ لا تَکُنْ مَعَ اَلْکافِرِینَ فَقَالَ اِبْنُهُ سَآوِی إِلی جَبَلٍ یَعْصِمُنِی مِنَ اَلْماءِ فَقَالَ نُوحٌ لا عاصِمَ اَلْیَوْمَ مِنْ أَمْرِ اَللّهِ إِلاّ مَنْ رَحِمَ اَللَّهُ ثُمَّ قَالَ نُوحٌ رَبِّ إِنَّ اِبْنِی مِنْ أَهْلِی وَ إِنَّ وَعْدَکَ اَلْحَقُّ فَقَالَ یا نُوحُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِحٍ وَ حالَ بَیْنَهُمَا اَلْمَوْجُ فَکانَ مِنَ اَلْمُغْرَقِینَ فَدَارَتِ اَلسَّفِینَهُ وَ ضَرَبَتْهَا اَلْأَمْوَاجُ حَتَّی وَافَتْ مَکَّهَ وَ طَافَتْ فِی اَلْبَیْتِ وَ غَرِقَ جَمِیعُ اَلدُّنْیَا إِلاَّ مَوْضِعَ اَلْبَیْتِ وَ إِنَّمَا سُمِّیَ اَلْبَیْتَ اَلْعَتِیقَ لِأَنَّهُ أُعْتِقَ مِنَ اَلْغَرَقِ فَبَقِیَ اَلْمَاءُ یَنْصَبُّ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً وَ مِنَ اَلْأَرْضِ اَلْعُیُونُ حَتَّی اِرْتَفَعَتِ اَلسَّفِینَهُ فَمَسَّتِ اَلسَّمَاءَ فَرَفَعَ نُوحٌ یَدَهُ وَ قَالَ یَا رَهْمَانُ أَتْقِنْ وَ تَفْسِیرُهَا یَا رَبِّ أَحْسِنْ فَأَمَرَ اَللَّهُ اَلْأَرْضَ أَنْ تَبْلَعَ مَاءَهَا فَأَرَادَ مَاءَ اَلسَّمَاءِ أَنْ یَدْخُلَ فِی اَلْأَرْضِ فَامْتَنَعَتِ اَلْأَرْضُ مِنْ قَبُولِهِ وَ قَالَتْ إِنَّمَا أَمَرَنِی أَنْ أَبْلَعَ مَائِی فَبَقِیَ مَاءُ اَلسَّمَاءِ عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ وَ اِسْتَوَتْ اَلسَّفِینَهُ عَلَی جَبَلِ اَلْجُودِیِّ وَ هُوَ بِالْمُوصِلِ جَبَلٌ عَظِیمٌ فَبَعَثَ اَللَّهُ جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَسَاقَ اَلْمَاءَ إِلَی اَلْبِحَارِ حَوْلَ اَلدُّنْیَا وَ أَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَی نُوحٍ یا نُوحُ اِهْبِطْ بِسَلامٍ مِنّا وَ بَرَکاتٍ عَلَیْکَ وَ عَلی أُمَمٍ مِمَّنْ مَعَکَ وَ أُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ ثُمَّ یَمَسُّهُمْ مِنّا عَذابٌ أَلِیمٌ فَنَزَلَ نُوحٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْمُوصِلِ مِنَ اَلسَّفِینَهِ مَعَ اَلثَّمَانِینَ وَ بَنَوْا مَدِینَهَ اَلثَّمَانِینَ وَ کَانَتْ لِنُوحٍ بِنْتٌ رَکِبَتْ مَعَهُ اَلسَّفِینَهَ فَتَنَاسَلَ اَلنَّاسُ مِنْهَا وَ ذَلِکَ قَوْلُ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نُوحٌ أَحَدُ اَلْأَبَوَیْنِ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 73 )
امام صادق علیه السّلام می فرماید: پیش از آنکه قوم نوح به هلاکت برسند زنان چهل سال نازا بودند. پس از آنکه ساخت کشتی پایان یافت خداوند به نوح فرمان داد تا به زبان سریانی ندا دهد و همۀ حیوانات را برگرد خود جمع کند و سپس از هرحیوانی یک جفت نر و ماده به کشتی برد. کسانی که به نوح ایمان آورده بود بیشتر از هشتاد نفر نبودند. خداوند به نوح فرمود:
«اِحْمِلْ فِیها
مِنْ کُلٍّ زَوْجَیْنِ اِثْنَیْنِ
؛از هرجنسی یک جفت (نر و ماده) بردار».
نوح در مکانی که اینک مسجد کوفه است چوب های کشتی را تراشید و نجّاری کرد. روز طوفان، همسر نوح در مکانی معروف به «فار التنور» که در مسجد کوفه قرار دارد نان می پخت. صدای فریاد همسر نوح به هوا برخاست که می گفت: تنور به فوران درآمده است. نوح شتابان به آنجا رفت و با مقداری گل روی تنور را پوشاند.
سپس به بارگیری کشتی پرداخت و آنگاه به سوی تنور رفت و در آن را گشود. در این هنگام کسوف کامل روی داد و بارانی سیل آسا از آسمان باریدن گرفت و چشمه های بسیاری خروشید. خداوند فرمان داد که نوح و یارانش سوار بر کشتی شوند. موج کشتی نوح را به دور خود می چرخاند. در این هنگام نوح فرزندش را (که کافر بود) دید که برای رهایی از طوفان به فکر چاره ای است.
آن حضرت به فرزندش گفت:
«اِرْکَبْ مَعَنا وَ لا تَکُنْ مَعَ اَلْکافِرِینَ
؛با ما سوار شو و با کافران مباش».
و پسرش پاسخ گفت:
«سَآوِی إِلی جَبَلٍ یَعْصِمُنِی مِنَ اَلْماءِ
؛به زودی به کوهی پناه می برم که مرا از آب نگاه دارد».
نوح به او گفت:
«لا عاصِمَ اَلْیَوْمَ مِنْ أَمْرِ اَللّهِ إِلاّ مَنْ رَحِمَ
؛امروز از فرمان (عذاب) خدا هیچ نگاهدارنده ای نیست مگر آنکه خدا بر او رحم آرد».
آنگاه نوح به خدا عرض کرد:
«رَبِّ إِنَّ اِبْنِی مِنْ أَهْلِی وَ إِنَّ وَعْدَکَ اَلْحَقُّ
؛پروردگارا، پسرم از خاندان من است و همانا وعدۀ تو راست است».
خداوند فرمود:
«إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِحٍ؛
او از خاندان تو نیست و او را کرداری ناشایسته است».
پس آنگاه
«وَ حالَ بَیْنَهُمَا اَلْمَوْجُ فَکانَ مِنَ اَلْمُغْرَقِینَ؛
و موج آب میان آن دو جدایی افکند و از غرق شدگان گردید».
موج های طوفان، کشتی نوح را به سرزمین مکه رساند. همۀ زمین ها به جز بیت اللّه الحرام در زیر آب قرار داشت. مدتی کشتی بر گرد خانۀ خدا به طواف و گردش پرداخت و از آن روی که خانۀ خدا از غرق شدن در امان ماند آن را بیت العتیق نامیدند.
چهل روز پیوسته باران بارید و چشمه های زمین خروشیدند. آب چنان بالا آمده بود که گویی دکل های سر کشتی به آسمان می سایید. در آن هنگام نوح دست هایش را گشوده بود و به زبان سریانی می گفت:«یا رحمان اتقن» یعنی «یا رب احسن». در این هنگام بود که خداوند به زمین فرمان داد که آب های چشمه ها را در خود ببلعد، ولی آب های فرو آمده از آسمان همچنان روی زمین باقی بود و از آنها اقیانوس ها و دریاها به وجود آمده بود. کشتی نوح در سرزمین «موصل» و بر روی کوهی به نام «جودی» آرام گرفت و خداوند به نوح چنین وحی فرمود:
«یا نُوحُ اِهْبِطْ بِسَلامٍ مِنّا وَ بَرَکاتٍ عَلَیْکَ وَ عَلی أُمَمٍ مِمَّنْ مَعَکَ وَ أُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ ثُمَّ یَمَسُّهُمْ مِنّا عَذابٌ أَلِیمٌ
؛ای نوح (از کشتی) فرود آی با سلامت و برکت هایی از ما بر تو و بر گروه هایی از آنان که با تو هستند و گروه هایی که برخوردارشان خواهیم ساخت سپس عذابی دردناک از ما به آنها [گناهکاران] خواهد رسید».
آنگاه نوح به همراه هشتاد تن از یارانش در نزدیکی موصل از کشتی پیاده شدند و شروع به ساختن شهر «ثمانین» نمودند.
یکی از دختران نوح در کشتی همراه پدرش بود و از فرزندان آن دختر نسل انسان گسترش یافت و به این سبب پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرموده اند:«نوح أحد الابوین؛ نوح یکی از دو پدر انسان ها است».
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 143 )
ص : 8148
فی کتاب الاحتیاج للطّبرسیّ: عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام - فی حدیث: فیقام الرّسل، فیسألون عن تأدیه الرّسالات الّتی حملوها إلی أممهم. [فیخبرون أنّهم قد أدّوا ذلک إلی أممهم] . و تسأل الأمم، فیجحدون ، کما قال اللّه: فَلَنَسْئَلَنَّ اَلَّذِینَ أُرْسِلَ إِلَیْهِمْ وَ لَنَسْئَلَنَّ اَلْمُرْسَلِینَ . (الحدیث).
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 39 )
ص : 8149
أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلدُّنْیَا دَارُ مَمَرٍّ وَ اَلنَّاسُ فِیهَا رَجُلاَنِ رَجُلٌ بَاعَ نَفْسَهُ فَأَوْبَقَهَا وَ رَجُلٌ اِبْتَاعَ نَفْسَهُ فَأَعْتَقَهَا.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 75 )
امیر المؤمنین(علیه السّلام)فرمود:«دنیا سرای گذراست و مردم در دنیا دو دسته اند، یک دسته خود را فروخته و هلاک و نابود ساخته اند،و دستۀ دیگر خود را خریده و آزاد ساخته و نجات داده اند.»
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 151 )
ص : 8150
5831-4 التهذیب ،1/23/25/2 ابن عیسی عن البزنطی عن الضحاک بن زید عن عبید بن زراره عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی قوله تعالی أَقِمِ اَلصَّلاهَ لِدُلُوکِ اَلشَّمْسِ إِلی غَسَقِ اَللَّیْلِ قال إن اللّه افترض أربع صلوات أول وقتها من زوال الشمس إلی انتصاف اللیل منها صلاتان أول وقتهما من عند زوال الشمس إلی غروب الشمس إلا أن هذه قبل هذه و منها صلاتان أول وقتهما من غروب الشمس إلی انتصاف اللیل إلا أن هذه قبل هذه.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 240 )
ص : 8151
9287-7 الکافی ،1/7/541/3 القمیان عن صفوان عن یونس بن یعقوب قال: أرسلت إلی أبی عبد اللّه علیه السّلام أن لی إخوه صغارا فمتی یجب علی أموالهم الزکاه فقال إذا وجبت علیهم الصلاه وجبت الزکاه - قلت فما لم تجب علیهم الصلاه قال إذا اتجر به فزکه .
( الوافی , جلد 10 , صفحه 126 )
ص : 8152
لی، [الأمالی للصدوق ] ، اَلْعَطَّارُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنِ اَلتَّفْلِیسِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَالَ عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ لِیَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا قِیلَ فِیکَ مَا فِیکَ فَاعْلَمْ أَنَّهُ ذَنْبٌ ذُکِّرْتَهُ فَاسْتَغْفِرِ اَللَّهَ مِنْهُ وَ إِنْ قِیلَ فِیکَ مَا لَیْسَ فِیکَ فَاعْلَمْ أَنَّهُ حَسَنَهٌ کُتِبَتْ لَکَ لَمْ تَتْعَبْ فِیهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 415 )
37-امالی.و عطار...از ابراهیم بن محمد از حضرت صادق از پدران بزرگوار خود علیهم السّلام که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود.حضرت عیسی به یحیی بن زکریا گفت. هنگامی که نسبت بتو مطالبی را که در تو هست گفتند پس بدان که آن گناهی است بیاد تو آمده پس استغفار کن و اگر چیزهائی که در تو نیست بتو نسبت دادند بدان که آن یک حسنه ای است که برای تو نوشته شده است بدون اینکه زحمتی و رنجی دیده باشی.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 397 )
ص : 8153
وَ مِنْهُ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ أَکْلِ اَللَّحْمِ اَلنِّیِّ فَقَالَ هَذَا طَعَامُ اَلسِّبَاعِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 71 )
65-و از همان(..)بسندش از هشام بن سالم که پرسیدم امام ششم علیه السّلام را از خوردن گوشت خام فرمود:این خوراک درنده ها است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 249 )
ص : 8154
فِی کِتَابِ ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ أَبِی (ره) قَالَ: حَدَّثَنِی سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْعَبْدِیِّ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَخْبِرْنِی عَنِ اَلْکَبَائِرِ قَالَ: هِیَ خَمْسٌ وَ هُنَّ مِمَّا أَوْجَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِنَّ اَلنَّارَ، قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «إِنَّ اَللّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ» اَلْحَدِیثَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 488 )
ص : 8155
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ خَالِهِ أَحْمَدَ بْنِ زَکَرِیَّا قَالَ: قَالَ لِیَ اَلرِّضَا عَلِیُّ بْنُ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیْنَ مَنْزِلُکَ بِبَغْدَادَ قُلْتُ اَلْکَرْخُ قَالَ أَمَا إِنَّهُ أَسْلَمُ مَوْضِعٍ وَ لاَ بُدَّ مِنْ فِتْنَهٍ صَمَّاءَ صَیْلَمٍ تَسْقُطُ فِیهَا کُلُّ وَلِیجَهٍ وَ بِطَانَهٍ وَ ذَلِکَ عِنْدَ فِقْدَانِ اَلشِّیعَهِ اَلثَّالِثَ مِنْ وُلْدِی .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 371 )
4-احمد بن زکریاء گوید حضرت رضا بمن فرمود کجای بغداد منزل داری؟عرض کردم در کرخ فرمود آنجا سالمترین جاها است و ناچار آشوب توفنده و سختی باشد که پناهگاه و پشتیبان سقوط کند و این هنگامی است که شیعه فرزند مرا از دست بدهند
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 42 )
احمد بن زکریّا گوید:امام رضا علیه السّلام فرمود:منزل تو در کجای بغداد است؟گفتم:در محلّۀ کرخ،فرمود:بدان که آنجا سالم ترین مکان است و ناچار فتنه ای سخت و هولناک واقع خواهد شد و در آن هر دوستی و صمیمیّتی ساقط خواهد شد و آن وقتی است که جمعیّت شیعه سومین از فرزندانم را از دست بدهند.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 60 )
ص : 8156
وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی مُحْرِمٍ قَتَلَ جَرَادَهً قَالَ یُطْعِمُ تَمْرَهً وَ تَمْرَهٌ خَیْرٌ مِنْ جَرَادَهٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 77 )
ص : 8157
وَ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ مُوسَی قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ سُهَیْلٍ اَلدَّقَّاقُ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ حَارِثٍ اَلْمَرْوَزِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَیُّوبُ بْنُ عَاصِمٍ اَلْهَمْدَانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ غِیَاثٍ عَنْ زَیْدٍ عَنْ مَکْحُولٍ عَنْ وَاثِلَهَ بْنِ اَلْأَسْقَعِ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: لَمَّا عُرِجَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ بَلَغْتُ سِدْرَهَ اَلْمُنْتَهَی نَادَانِی رَبِّی فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ، قُلْتُ: لَبَّیْکَ سَیِّدِی، قَالَ: إِنِّی مَا أَرْسَلْتُ نَبِیّاً فَانْقَضَتْ أَیَّامُهُ إِلاَّ قَامَ بِالْأَمْرِ بَعْدَهُ وَصِیُّهُ، فَاجْعَلْ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ اَلْإِمَامَ وَ اَلْوَصِیَّ بَعْدَکَ، فَإِنِّی خَلَقْتُکُمَا مِنْ نُورٍ وَاحِدٍ وَ خَلَقْتُ اَلْأَئِمَّهَ اَلرَّاشِدِینَ مِنْ أَنْوَارِکُمَا، أَ تُحِبُّ أَنْ تَرَاهُمْ یَا مُحَمَّدُ؟ قُلْتُ: نَعَمْ یَا رَبِّ، قَالَ: اِرْفَعْ رَأْسَکَ، فَرَفَعْتُ رَأْسِی فَإِذَا بِأَنْوَارِ اَلْأَئِمَّهِ بَعْدِی اِثْنَیْ عَشَرَ نُوراً، قُلْتُ: یَا رَبِّ أَنْوَارُ مَنْ هَذِهِ؟ قَالَ: أَنْوَارُ اَلْأَئِمَّهِ بَعْدَکَ أُمَنَاءُ مَعْصُومُونَ.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 552 )
باز هم شیخ علی بن محمد خزاز قمی از علی بن حسن بن محمد از هارون بن موسی از جعفر بن علی بن سهیل دقاق از علی بن حارث مروزی از ایوب بن عاصم همدانی از حفص بن غیاث از زید از مکحول از واثله بن اسقع از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده که حضرت فرمود: وقتی در شب معراج به آسمانها صعود کردم و به سدره المنتهی رسیدم، خداوند فرمود: ای محمد. من گفتم: لبیک، ای خداوند من. خداوند فرمود: من هیچ پیامبری نفرستاده ام که عمرش تمام شود مگر این که قبلا جانشینان خود را تعیین کند. پس بعد از خودت علی بن ابی طالب را امام مردم و وصی خود قرار بده. چون من هر دو شما را از یک نور آفریده ام و بقیه امامان هادی را هم از نسل شما دو نفر. آیا می خواهی آنها را ببینی ای محمد؟ گفتم: بلی. خطاب آمد: پس سرت را بالا کن و من سرم را بالا کردم. نور دوازده امام را بعد از خودم دیدم. گفتم: خداوندا، اینها چه کسانی هستند؟ خطاب آمد: امنای معصوم و پیشوایان بعد از تو می باشد.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 552 )
ص : 8158
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ تَرَکَ عَبْداً لَمْ یَتْرُکْ مَالاً غَیْرَهُ وَ قِیمَهُ اَلْعَبْدِ سِتُّمِائَهِ دِرْهَمٍ وَ دَیْنُهُ خَمْسُمِائَهِ دِرْهَمٍ فَأَعْتَقَهُ عِنْدَ اَلْمَوْتِ کَیْفَ یُصْنَعُ فِیهِ قَالَ یُبَاعُ فَیَأْخُذُ اَلْغُرَمَاءُ خَمْسَمِائَهِ دِرْهَمٍ وَ یَأْخُذُ اَلْوَرَثَهُ مِائَهً قَالَ قُلْتُ:، أَ لَیْسَ قَدْ بَقِیَ مِنْ قِیمَهِ اَلْعَبْدِ مِائَهٌ عَنْ دَیْنِهِ قَالَ بَلَی قُلْتُ أَ لَیْسَ لِلرَّجُلِ ثُلُثُهُ یَصْنَعُ بِهِ مَا شَاءَ قَالَ بَلَی قُلْتُ أَ لَیْسَ أَوْصَی لِلْعَبْدِ بِثُلُثِ مَالِهِ حِینَ أَعْتَقَهُ قَالَ فَقَالَ إِنَّ اَلْعَبْدَ لاَ وَصِیَّهَ لَهُ إِنَّمَا مَالُهُ لِمَوَالِیهِ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 411 )
ص : 8159
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَتَزَوَّجِ اَلْمُؤْمِنُ اَلنَّاصِبَهَ اَلْمَعْرُوفَهَ بِذَلِکَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 348 )
3 - فضیل بن یسار گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
مؤمن (شیعه) نباید با زنی ناصبی معروف ازدواج کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 154 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 51 )
ص : 8160
قَالَ مُؤَلِّفُ اَلْمَزَارِ اَلْکَبِیرِ وَ اَلشَّهِیدُ رَحِمَهُمَا اَللَّهُ: زِیَارَهُ مُسْلِمِ بْنِ عَقِیلٍ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ تَقِفُ عَلَی بَابِهِ وَ تَقُولُ سَلاَمُ اَللَّهِ وَ سَلاَمُ مَلاَئِکَتِهِ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ أَنْبِیَائِهِ اَلْمُرْسَلِینَ - إِلَی قَوْلِهِ بِالْأَیْدِی وَ اَلْأَلْسُنِ ثُمَّ اُدْخُلْ وَ اِنْکَبَّ عَلَی اَلْقَبْرِ وَ قُلِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْعَبْدُ اَلصَّالِحُ - إِلَی قَوْلِهِ فَإِنَّهُ أَرْحَمُ اَلرَّاحِمِینَ ثُمَّ اِنْحَرِفْ إِلَی عِنْدِ اَلرَّأْسِ فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ صَلِّ بَعْدَهُمَا مَا بَدَا لَکَ وَ سَبِّحْ وَ اُدْعُ بِمَا أَحْبَبْتَ وَ قُلِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ - وَ لاَ تَدَعْ إِلَی آخِرِ مَا مَرَّ ثُمَّ قَالَ اَلسَّیِّدُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ زِیَارَهٌ أُخْرَی لِمُسْلِمِ بْنِ عَقِیلٍ س وَ إِذَا وَصَلْتَ إِلَی ضَرِیحِهِ فَقِفْ عَلَیْهِ مُسْتَقْبِلَ اَلْقِبْلَهِ وَ قُلِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْفَادِی بِنَفْسِهِ وَ مُهْجَتِهِ اَلشَّهِیدُ اَلْفَقِیدُ اَلْمَظْلُومُ اَلْمَغْصُوبُ حَقُّهُ اَلْمُنْتَهَکُ حُرْمَتُهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَنْ فَادَی بِنَفْسِهِ اِبْنَ عَمِّهِ وَ فَدَی بِدَمِهِ دَمَهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَوَّلَ اَلشُّهَدَاءِ وَ إِمَامَ اَلسُّعَدَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مُسْلِمُ یَا مَنْ أَسْلَمَ نَفْسَهُ وَ سَکَنَ عَلَی طَاعَهِ اَللَّهِ رَمْسَهُ وَ أَخْمَدَ حِسَّهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ اَلسَّادَهِ اَلْأَبْرَارِ وَ یَا اِبْنَ أَخِی جَعْفَرٍ اَلطَّیَّارِ وَ اِبْنَ أَخِی عَلِیٍّ اَلْفَارِسِ اَلْکَرَّارِ اَلضَّارِبِ بِذِی اَلْفَقَارِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ یَا مَنْ أَرْضَی بِفِعَالِهِ مُحَمَّدَ اَلْمُخْتَارُ وَ اَلْمَلِکَ اَلْجَبَّارُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ لَقَدْ صَبَرْتَ فَنِعْمَ عُقْبَی اَلدّارِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَحِیداً غَرِیباً عَنْ أَهْلِهِ بَیْنَ اَلْأَعْدَاءِ بِلاَ نَاصِرٍ وَ لاَ مُجِیبٍ أَشْهَدُ بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ أَنَّکَ جَاهَدْتَ وَ صَبَرْتَ وَ خَاصَمْتَ أَعْدَاءَ اَللَّهِ عَلَی طَاعَتِهِ وَ طَاعَهِ نَبِیِّهِ وَ وَصِیِّهِ وَ وَلِیِّهِ فَمَضَیْتَ شَهِیداً وَ تَوَلَّیْتَ حَمِیداً إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ اَللَّهُمَّ اُحْشُرْنِی مَعَهُ وَ مَعَ أَبِیهِ وَ عُمُومَتِهِ وَ بَنِیهِمْ وَ لاَ تَحْرِمْنِی فِی بَقِیَّهِ عُمُرِی زِیَارَتَهُ - ثُمَّ تُقَبِّلُ اَلضَّرِیحَ وَ تُصَلِّی صَلاَهَ اَلزِّیَارَهِ وَ تُهْدِی ثَوَابَهَا لَهُ ثُمَّ تُوَدِّعُهُ وَ تَنْصَرِفُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 428 )
ص : 8161
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، " وَ إِذَا أَرَدْتَ اَلْجِمَاعَ فَقُلْ اَللَّهُمَّ اِرْزُقْنِی وَلَداً وَ اِجْعَلْهُ زَکِیّاً تَقِیّاً لَیْسَ فِی خَلْقِهِ زِیَادَهٌ وَ لاَ نُقْصَانٌ وَ اِجْعَلْ عَاقِبَتَهُ إِلَی خَیْرٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 230 )
ص : 8162
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ فِیمَا دُونَ اَلْخَمْسِ مِنَ اَلْإِبِلِ شَیْءٌ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 107 )
ص : 8163
و فی تفسیر العیّاشی : عن إسحاق بن عبد العزیز قال: سمعت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - یقول: خصّ اللّه هذه الأمّه بآیتین من کتابه ، ألاّ یقولوا ما لا یعلمون [و ألاّ یردّوا ما لا یعلمون] ثمّ قرأ: أَ لَمْ یُؤْخَذْ عَلَیْهِمْ مِیثاقُ اَلْکِتابِ (الآیه). و قوله: بَلْ کَذَّبُوا بِما لَمْ یُحِیطُوا بِعِلْمِهِ وَ لَمّا یَأْتِهِمْ تَأْوِیلُهُ (الآیه).
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 60 )
ص : 8164
وَ سَأَلَهُ أَبُو بَصِیرٍ عَنْ عِلَّهِ سُرْعَهِ اَلْفَهْمِ وَ إِبْطَائِهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَّا اَلَّذِی إِذَا قُلْتُ لَهُ أَوَّلَ اَلشَّیْءِ فَعَرَفَ آخِرَهُ فَذَلِکَ اَلَّذِی عُجِنَ عَقْلُهُ بِالنُّطْفَهِ اَلَّتِی مِنْهَا خُلِقَ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ وَ أَمَّا اَلَّذِی إِذَا قُلْتُ لَهُ اَلشَّیْءَ مِنْ أَوَّلِهِ إِلَی آخِرِهِ فَفَهِمَهُ فَذَلِکَ اَلَّذِی رَکِبَ فِیهِ اَلْعَقْلُ فِی بَطْنِ أُمِّهِ وَ أَمَّا اَلَّذِی تَرَدَّدَ عَلَیْهِ اَلشَّیْءُ مِرَاراً فَلاَ یَفْهَمُهُ فَذَاکَ اَلَّذِی رَکِبَ فِیهِ اَلْعَقْلُ بَعْدَ مَا کَبِرَ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 261 )
ص : 8165
وَ فِی حَدِیثِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا کَانَ قَبْلَ اَلْحَیْضِ فَهُوَ مِنَ اَلْحَیْضِ وَ مَا کَانَ بَعْدَ اَلْحَیْضِ فَلَیْسَ مِنْهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 306 )
ص : 8166
جعفر قال حدثنی عمار بن عاصم الضبی قال حدثنی رجل من اصحابنا : انه لقی رجلا من اصدقائه فقال له هل لک ان تأتی جابرا فقال له الرجل اذهب بنا فلما دخلنا علیه قال اخذ جابر یخلط حدیثه حتی قلت لصاحبی اذهب بنا فقال جابر اقعدا انتما فان لی الیکما حاجه قال فقعدنا فلما تفرق من کان عنده قدم الینا ثریده فنحن ناکل حتی قال مات و اللّه الذی لا اله الا هو قال قلنا من یا ابا محمد قال مات و اللّه الذی لا اله الا هو الولید قال فکتبنا ذلک الیوم عندنا فنظرنا فاذا هو مات فی ذلک الیوم. حدثنا جعفر بن محمد بن شریح قال حدثنی عمار بن عاصم عن محمد بن شریح عن رجل من طی : کان جارا له بمثله فی هشام بن عبد الملک .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 80 )
ص : 8167
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلصَّبِیِّ یَسْرِقُ قَالَ یُعْفَی عَنْهُ مَرَّهً وَ مَرَّتَیْنِ وَ یُعَزَّرُ فِی اَلثَّالِثَهِ فَإِنْ عَادَ قُطِعَتْ أَطْرَافُ أَصَابِعِهِ فَإِنْ عَادَ قُطِعَ أَسْفَلُ مِنْ ذَلِکَ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 232 )
1 - عبد اللّه بن سنان گوید:
از امام صادق علیه السّلام درباره کودکی که مرتکب دزدی می شود پرسیدم.
فرمود: دفعه اول و دوم از او چشم پوشی می شود و در سومین بار، تعریزش می کنند. پس اگر دوباره دست به سرقت زد، سر انگشت های او را می برند. اگر بازهم دزدی نمود، پایین تر از سر انگشت هایش را قطع می کنند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 22 )
: صحیح. و قال فی الشرائع: لو سرق الطفل لم یحد و یؤدب و لو تکررت سرقته، و فی النهایه: یعفی عنه أولا فإن عاد أدب فإن عاد حکت أنامله حتی تدمی، فإن عاد قطعت أنامله، فإن عاد قطع کما یقطع الرجل، و بهذا روایات. و قال فی المسالک: ما اختاره هو المشهور بین المتأخرین، و الذی نقله عن النهایه وافقه علیه القاضی و العلامه فی المختلف، لکثره الأخبار الوارده به، و هی مع وضوح سندها و کثرتها مختلفه الدلاله، و ینبغی حملها علی کون الواقع تأدیبا منوطا بنظر الإمام لا حدا.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 362 )
ص : 8168
وَ فِی اَلْمَجَالِسِ وَ اَلْأَخْبَارِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْقَزْوِینِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ وَهْبَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ زَکَرِیَّا عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی اَلْحَنَّاطِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلرَّجُلَ إِذَا أَصَابَ مَالاً مِنْ حَرَامٍ لَمْ یُقْبَلْ مِنْهُ حَجٌّ وَ لاَ عُمْرَهٌ وَ لاَ صِلَهُ رَحِمٍ حَتَّی أَنَّهُ یَفْسُدُ فِیهِ اَلْفَرْجُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 91 )
ص : 8169
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ، عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلْعَلاَءِ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْفَزَارِیُّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جُمْهُورٍ، عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ، قَالَ: سُئِلَ اَلرِّضَا (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِماءٍ مَعِینٍ فَقَالَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «مَاؤُکُمْ أَبْوَابُکُمْ، أَیِ اَلْأَئِمَّهُ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ)، وَ اَلْأَئِمَّهُ أَبْوَابُ اَللَّهِ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِماءٍ مَعِینٍ یَعْنِی بِعِلْمِ اَلْإِمَامِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 449 )
ص : 8170
وَ فِی رِوَایَهٍ: أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ دَفَعَهَا إِلَی اَلْحَسَنِ فَقَرَأَهَا أَیْضاً ثُمَّ أَعْطَی مُحَمَّداً فَلَمْ یَقْدِرْ عَلَی أَنْ یَفْتَحَهَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 151 )
ص : 8171
وَ بِسَنَدٍ مُعْتَبَرٍ أَنَّهُ سُئِلَ اَلْإِمَامُ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ فَضِیلَهِ صَوْمِ رَجَبٍ فَقَالَ: وَ لِمَ أَنْتُمْ غَافِلُونَ عَنْ صَوْمِ أَیَّامِ شَعْبَانَ. قَالَ اَلرَّاوِی: فَمَا هُوَ ثَوَابُ مَنْ صَامَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ یَا ابْنَ رَسُولِ اَللَّهِ؟ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ اَللَّهِ إِنَّ اَلْجَنَّهَ ثَوَابُهُ. قُلْتُ: یَا ابْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَمَا هِیَ أَفْضَلُ اَلْأَعْمَالِ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ؟ قَالَ: اَلتَّصَدُّقُ وَ اَلاِسْتِغْفَارُ، وَ مَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَهٍ فِی شَعْبَانَ رَبَّاهَا اَللَّهُ تَعَالَی کَمَا یُرَبِّی أَحَدُکُمْ فَصِیلَهُ حَتَّی یُوَافِیَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ قَدْ صَارَ مِثْلَ أُحُدٍ .
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 50 )
و به سند معتبر منقول است که از حضرت صادق علیه السّلام سؤال کردند از فضیلت روزه ی رجب،حضرت فرمود که چرا غافل گردیده اید از روزه ی شعبان؟راوی گفت:یابن رسول اللّه چه ثواب دارد کسی که یک روز ماه شعبان را روزه دارد؟گفت: و اللّه بهشت ثواب اوست.گفت:یابن رسول اللّه بهترین عمل ها در این ماه چیست؟ فرمود:تصدّق کردن و طلب آمرزش نمودن.هرکه در این ماه تصدّقی بکند،حق تعالی آن(صدقه)را تربیت می کند چنان که یکی از شما شتر بچۀ خود را تربیت کند،تا آن که در قیامت مانند کوه احد به صاحبش برسد.
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 90 )
ص : 8172
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ أَرْبَعَهَ آلاَفِ مَلَکٍ عِنْدَ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ شُعْثٍ غُبْرٍ یَبْکُونَ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ بَیْنَهُمْ مَلَکٌ یُقَالُ لَهُ مَنْصُورٌ فَلاَ یَزُورُهُ زَائِرٌ إِلاَّ اِسْتَقْبَلُوهُ وَ لاَ یُوَدِّعُهُ مُوَدِّعٌ إِلاَّ شَیَّعُوهُ وَ لاَ یَمْرَضُ إِلاَّ عَادُوهُ وَ لاَ یَمُوتُ إِلاَّ صَلَّوْا عَلَی جِنَازَتِهِ وَ اِسْتَغْفَرُوا لَهُ بَعْدَ مَوْتِهِ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 87 )
15-أبان بن تغلب از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرده که فرمود:براستی که چهار هزار فرشته کنار قبر حسین علیه السّلام گمارده شده اند که همگی آشفته موی و گرد آلودند،و بر وی میگریند تا روز رستخیز،و رئیس آنها فرشته ای است که او را منصور گویند(و کار آنها اینست که)نمیآید بزیارت آن حضرت هیچ کس جز اینکه این فرشتگان او را استقبال می نمایند،و از زیارت باز نمیگردد هیچ زائری مگر آنکه اینان او را بدرقه می کنند،و مریض نشود زائری الا اینکه آنها او را عیادت می کنند،و نمیرد الا آنکه بر جنازه اش هنگام نماز حاضر میشوند و بر او نماز می گزارند و برایش طلب آمرزش می کنند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 198 )
15-ابان بن تغلب از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است:چهار هزار فرشته در کنار قبر حسین علیه السّلام گمارده شده اند که همگی ژولیده موی و غبار آلودند و تا روز قیامت بر او می گریند،و رئیس آنها فرشته ای است بنام منصور،هر زائری که به زیارت آن حضرت مشرّف می شود این فرشتگان به استقبال او می شتابند،و به هنگام وداع با قبر مطهّر آن حضرت او را بدرقه می کنند،و اگر زائری بیمار شود به عیادتش می روند،و اگر بمیرد بر جنازه اش نماز می گزارند و پس از مرگش برای او طلب آمرزش می کنند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 233 )
15. ابان بن تغلب می گوید: امام صادق (علیه السّلام) فرمود: چهار هزار فرشتۀ آشفته موی غبار آلود بر قبر حسین گمارده شده اند که تا روز قیامت برای او گریه می کنند. رئیس آنها فرشته ای است که او را «منصور» می گویند، و هیچ زائری امام را زیارت نمی کند مگر آنکه این فرشتگان از او استقبال می کنند، و از زیارت باز نمی گردد مگر آنکه این فرشتگان او را بدرقه می کنند، و بیمار نمی شود مگر آنکه او را عیادت می کنند، و نمی میرد مگر آنکه بر جنازه اش نماز می گزارند و برای او پس از مرگش آمرزش می طلبند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 171 )
[311]15-... امام صادق علیه السّلام فرمود: همانا چهار هزار فرشتۀ پریشان موی غبار آلود بر مزار امام حسین علیه السّلام تا روز رستاخیز می گریند و سرکردۀ آنان فرشته ای است که او را «منصور» نامند و هیچ زیارتگری مزار امام حسین علیه السّلام را زیارت نکند جز آنکه آنان به استقبالش آیند و هیچ وداعگری از مزار امام حسین علیه السّلام وداع نکند جز آنکه او را بدرقه کنند و بیمار نشود جز آنکه به عیادتش روند و جان نسپارد جز آنکه بر پیکر بی جانش نماز گزارند و پس از مرگش برای او آمرزش جویند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 203 )
ص : 8173
اَلنَّجَاهُ مَعَ اَلْإِیمَانِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 50 )
ص : 8174
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یُحْشَرُ اَلْمُتَکَبِّرُونَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَمْثَالَ اَلذَّرِّ فِی صُورَهِ اَلرِّجَالِ یَغْشَاهُمُ اَلذُّلُّ مِنْ کُلِّ مَکَانٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 31 )
ص : 8175
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَسْجِدِ یُنْقَشُ فِی قِبْلَتِهِ بِجِصٍّ أَوْ أَصْبَاغٍ قَالَ لاَ بَأْسَ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 230 )
ص : 8176
وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَحْفُوظٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَزَالُ اَلشَّیْطَانُ فَرِحاً مَا اِهْتَجَرَ اَلْمُسْلِمَانِ فَإِذَا اِلْتَقَیَا اِصْطَکَّتْ رُکْبَتَاهُ وَ تَخَلَّعَتْ أَوْصَالُهُ وَ نَادَی یَا وَیْلَهُ مَا لَقِیَ مِنَ اَلثُّبُورِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 262 )
6- امام صادق(علیه السّلام)فرمود:مادام که دو مسلمان با هم قهر هستند شیطان خشنود است،و چون آشتی کنند،زانوهای شیطان بلرزد و بندهایش از هم گسیخته شود،و فریاد زند وای بر او«خود شیطان»از آنچه که بدو از هلاکت رسد.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 190 )
ص : 8177
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی خُطْبَهٌ مُسْنَدَهٌ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ هِیَ خُطْبَهُ اَلْوَسِیلَهِ یَقُولُ فِیهَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قَدْ ذَکَرَ اَلْأَشْقَیَیْنِ: یَقُولُ لِقَرِینِهِ إِذَا اِلْتَقَیَا: «یا لَیْتَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ بُعْدَ اَلْمَشْرِقَیْنِ فَبِئْسَ اَلْقَرِینُ» فَیُجِیبُهُ اَلْأَشْقَی عَلَی رُثُوثَهٍ: «یا وَیْلَتی لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلاً `لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ اَلذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِی وَ کانَ اَلشَّیْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولاً» فَأَنَا اَلذِّکْرُ اَلَّذِی عَنْهُ ضَلَّ، وَ اَلسَّبِیلُ اَلَّذِی عَنْهُ مَالَ، وَ اَلْإِیمَانُ اَلَّذِی بِهِ کَفَرَ، وَ اَلْقُرْآنُ اَلَّذِی إِیَّاهُ هَجَرَ، وَ اَلدِّینُ اَلَّذِی بِهِ کَذَّبَ، وَ اَلصِّرَاطُ اَلَّذِی عَنْهُ نَکَبَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 549 )
ص : 8178
مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: قَالَ لِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ یَا أَبَا حَمْزَهَ إِنَّ اَللَّهَ لاَ یُوصَفُ بِمَحْدُودِیَّهٍ عَظُمَ رَبُّنَا عَنِ اَلصِّفَهِ فَکَیْفَ یُوصَفُ بِمَحْدُودِیَّهٍ مَنْ لاَ یُحَدُّ وَ «لا تُدْرِکُهُ اَلْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ اَلْأَبْصارَ وَ هُوَ اَللَّطِیفُ اَلْخَبِیرُ » .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 100 )
ص : 8179
فَاطِمُ یَا بِنْتَ اَلنَّبِیِّ أَحْمَدَبِنْتَ نَبِیٍّ سَیِّدٍ مُسَوَّدٍ قَدْ زَانَهُ اَللَّهُ بِجِیدٍ أَغْیَدٍهَذَا أَسِیرٌ لِلنَّبِیِّ اَلْمُهْتَدِی مُکَبَّلٍ فِی غُلِّهِ مُقَیَّدٍیَشْکُو إِلَیْنَا اَلْجُوعَ قَدْ تَمَدَّدَ مِنْ یُطْعِمُ اَلْیَوْمَ یَجِدْهُ فِی غَدٍعِنْدَ اَلْعَلِیِّ اَلْوَاحِدِ اَلْمُوَحَّدِ مَا زَرَعَ اَلزَّارِعُ سَوْفَ یَحْصُدُفَأَطْعِمِی مِنْ غَیْرِ مَنٍّ أَنْکَدٍ حَتَّی تُجَازَی بِالَّذِی لاَ یَنْفَدُ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 158 )
ص : 8180
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ نَهَی أَنْ تَتِمَّ اَلصَّلاَهُ فِی اَلسَّفَرِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 195 )
ص : 8181
أَبِی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ تَفْسِیرِ هَذِهِ اَلْآیَهِ فَقَالَ بَعَثَ اَللَّهُ رَجُلَیْنِ إِلَی أَهْلِ مَدِینَهِ أَنْطَاکِیَهَ فَجَاءَاهُمْ بِمَا لاَ یَعْرِفُونَهُ فَغَلَّظُوا عَلَیْهِمَا فَأَخَذُوهُمَا وَ حَبَسُوهُمَا فِی بَیْتِ اَلْأَصْنَامِ فَبَعَثَ اَللَّهُ اَلثَّالِثَ فَدَخَلَ اَلْمَدِینَهَ فَقَالَ أَرْشِدُونِی إِلَی بَابِ اَلْمَلِکِ قَالَ فَلَمَّا وَقَفَ عَلَی بَابِ اَلْمَلِکِ قَالَ أَنَا رَجُلٌ کُنْتُ أَتَعَبَّدُ فِی فَلاَهٍ مِنَ اَلْأَرْضِ وَ قَدْ أَحْبَبْتُ أَنْ أَعْبُدَ إِلَهَ اَلْمَلِکِ فَأَبْلَغُوا کَلاَمَهُ اَلْمَلِکَ فَقَالَ أَدْخِلُوهُ إِلَی بَیْتِ اَلْآلِهَهِ فَأَدْخَلُوهُ فَمَکَثَ سَنَهً مَعَ صَاحِبَیْهِ فَقَالَ لَهُمَا بِهَذَا نَنْقُلُ قَوْماً مِنْ دِینٍ إِلَی دِینٍ لاَ بِالْخُرْقِ أَ فَلاَ رَفَقْتُمَا ثُمَّ قَالَ لَهُمَا لاَ تُقِرَّانِ بِمَعْرِفَتِی ثُمَّ أُدْخِلَ عَلَی اَلْمَلِکِ فَقَالَ لَهُ اَلْمَلِکُ بَلَغَنِی أَنَّکَ کُنْتَ تَعْبُدُ إِلَهِی فَلَمْ أَزَلْ وَ أَنْتَ أَخِی فَسَلْنِی حَاجَتَکَ قَالَ مَا لِی حَاجَهٌ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ وَ لَکِنْ رَجُلَیْنِ رَأَیْتُهُمَا فِی بَیْتِ اَلْآلِهَهِ فَمَا حَالُهُمَا قَالَ اَلْمَلِکُ هَذَانِ رَجُلاَنِ أَتَیَانِی یُضِلاَّنِ عَنْ دِینِی وَ یَدْعُوَانِ إِلَی إِلَهٍ سَمَاوِیٍّ فَقَالَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ فَمُنَاظَرَهٌ جَمِیلَهٌ فَإِنْ یَکُنِ اَلْحَقُّ لَهُمَا اِتَّبَعْنَاهُمَا وَ إِنْ یَکُنِ اَلْحَقُّ لَنَا دَخَلاَ مَعَنَا فِی دِینِنَا فَکَانَ لَهُمَا مَا لَنَا وَ عَلَیْهِمَا مَا عَلَیْنَا قَالَ فَبَعَثَ اَلْمَلِکُ إِلَیْهِمَا فَلَمَّا دَخَلاَ إِلَیْهِ قَالَ لَهُمَا صَاحِبُهُمَا مَا اَلَّذِی جِئْتُمَانِی بِهِ قَالاَ جِئْنَا نَدْعُو إِلَی عِبَادَهِ اَللَّهِ اَلَّذِی خَلَقَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ یَخْلُقُ فِی اَلْأَرْحَامِ مَا یَشَاءُ وَ یُصَوِّرُ کَیْفَ یَشَاءُ وَ أَنْبَتَ اَلْأَشْجَارَ وَ اَلثِّمَارَ وَ أَنْزَلَ اَلْقَطْرَ مِنَ اَلسَّمَاءِ قَالَ فَقَالَ لَهُمَا إِلَهُکُمَا هَذَا اَلَّذِی تَدْعُوَانِ إِلَیْهِ وَ إِلَی عِبَادَتِهِ إِنْ جِئْنَاکُمَا بِأَعْمَی یَقْدِرُ أَنْ یَرُدَّهُ صَحِیحاً قَالاَ إِنْ سَأَلْنَاهُ أَنْ یَفْعَلَ فَعَلَ إِنْ شَاءَ قَالَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ عَلَیَّ بِأَعْمَی لاَ یُبْصِرُ قَطُّ قَالَ فَأُتِیَ بِهِ فَقَالَ لَهُمَا اُدْعُوا إِلَهَکُمَا أَنْ یَرُدَّ بَصَرَ هَذَا فَقَامَا وَ صَلَّیَا رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا عَیْنَاهُ مَفْتُوحَتَانِ وَ هُوَ یَنْظُرُ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَقَالَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ عَلَیَّ بِأَعْمَی آخَرَ فَأُتِیَ بِهِ قَالَ فَسَجَدَ سَجْدَهً ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَإِذَا اَلْأَعْمَی بَصِیرٌ فَقَالَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ حُجَّهٌ بِحُجَّهٍ عَلَیَّ بِمُقْعَدٍ فَأُتِیَ بِهِ فَقَالَ لَهُمَا مِثْلَ ذَلِکَ فَصَلَّیَا وَ دَعَوَا اَللَّهَ فَإِذَا اَلْمُقْعَدُ قَدْ أُطْلِقَتْ رِجْلاَهُ وَ قَامَ یَمْشِی فَقَالَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ عَلَیَّ بِمُقْعَدٍ آخَرَ فَأُتِیَ بِهِ فَصَنَعَ بِهِ کَمَا صَنَعَ أَوَّلَ مَرَّهٍ فَانْطَلَقَ اَلْمُقْعَدُ فَقَالَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ قَدْ أَتَیَا بِحُجَّتَیْنِ وَ أَتَیْنَا بِمِثْلِهِمَا وَ لَکِنْ بَقِیَ شَیْءٌ وَاحِدٌ فَإِنْ کَانَ هُمَا فَعَلاَهُ دَخَلْتُ مَعَهُمَا فِی دِینِهِمَا ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ بَلَغَنِی أَنَّهُ کَانَ لِلْمَلِکِ اِبْنٌ وَاحِدٌ وَ مَاتَ فَإِنْ أَحْیَاهُ إِلَهُهُمَا دَخَلْتُ مَعَهُمَا فِی دِینِهِمَا فَقَالَ لَهُ اَلْمَلِکُ وَ أَنَا أَیْضاً مَعَکَ ثُمَّ قَالَ لَهُمَا قَدْ بَقِیَتْ هَذِهِ اَلْخَصْلَهُ اَلْوَاحِدَهُ قَدْ مَاتَ اِبْنُ اَلْمَلِکِ فَادْعُوا إِلَهَکُمَا أَنْ یُحْیِیَهُ قَالَ فَخَرَّا سَاجِدَیْنِ لِلَّهِ وَ أَطَالاَ اَلسُّجُودَ ثُمَّ رَفَعَا رَأْسَیْهِمَا وَ قَالاَ لِلْمَلِکِ اِبْعَثْ إِلَی قَبْرِ اِبْنِکَ تَجِدْهُ قَدْ قَامَ مِنْ قَبْرِهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ قَالَ فَخَرَجَ اَلنَّاسُ یَنْظُرُونَ فَوَجَدُوهُ قَدْ خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ یَنْفُضُ رَأْسَهُ مِنَ اَلتُّرَابِ قَالَ فَأُتِیَ بِهِ إِلَی اَلْمَلِکِ فَعَرَفَ أَنَّهُ اِبْنُهُ فَقَالَ لَهُ مَا حَالُکَ یَا بُنَیَّ قَالَ کُنْتُ مَیِّتاً فَرَأَیْتُ رَجُلَیْنِ بَیْنَ یَدَیْ رَبِّیَ اَلسَّاعَهَ سَاجِدَیْنِ یَسْأَلاَنِهِ أَنْ یُحْیِیَنِی فَأَحْیَانِی قَالَ یَا بُنَیَّ فَتَعْرِفُهُمَا إِذَا رَأَیْتَهُمَا قَالَ نَعَمْ قَالَ فَأَخْرَجَ اَلنَّاسَ جُمْلَهً إِلَی اَلصَّحْرَاءِ فَکَانَ یَمُرُّ عَلَیْهِ رَجُلٌ رَجُلٌ فَیَقُولُ لَهُ أَبُوهُ اُنْظُرْ فَیَقُولُ لاَ لاَ ثُمَّ مَرَّ عَلَیْهِ بِأَحَدِهِمَا بَعْدَ جَمْعٍ کَثِیرٍ فَقَالَ هَذَا أَحَدُهُمَا وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَیْهِ ثُمَّ مَرَّ أَیْضاً بِقَوْمٍ کَثِیرِینَ حَتَّی رَأَی صَاحِبَهُ اَلْآخَرَ فَقَالَ وَ هَذَا اَلْآخَرُ قَالَ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَاحِبُ اَلرَّجُلَیْنِ أَمَّا أَنَا فَقَدْ آمَنْتُ بِإِلَهِکُمَا وَ عَلِمْتُ أَنَّ مَا جِئْتُمَا بِهِ هُوَ اَلْحَقُّ فَقَالَ اَلْمَلِکُ وَ أَنَا أَیْضاً آمَنْتُ بِإِلَهِکُمَا وَ آمَنَ أَهْلُ مَمْلَکَتِهِ کُلُّهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 240 )
ص : 8182
22405-6 ( الفقیه 519:3 رقم 4816) حماد ، عن الحلبی ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": المبارئه أن تقول المرأه لزوجها: لک ما علیک و اترکنی فیترکها إلا أنه یقول لها: إن ارتجعت فی شیء منه فأنا أملک ببضعک". 22406-7 (الفقیه 520:3) و روی: أنه لا ینبغی له أن یأخذ منها أکثر من مهرها، بل یأخذ منها دون مهرها.
( الوافی , جلد 22 , صفحه 898 )
ص : 8183
التاسع عشر و مائه: و عنه عن أبی أمامه، قال: خطبنا رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و ذکر الدجّال و قال فیه: إنّ المدینه لتنفی خبثها کما ینفی الکیر خبث الحدید، و یدعی ذلک الیوم «یوم الخلاص». فقالت أم شریک: فأین العرب یومئذ یا رسول اللّه؟ قال هم یومئذ قلیل و جلّهم ببیت المقدّس، و إمامهم مهدیّ رجل صالح . قال: حدیث حسن، هکذا رواه الحافظ أبو نعیم الأصفهانیّ .
( بهجه النظر فی إثبات الوصایه و الإمامه للأئمه الاثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 190 )
ص : 8184
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : خِیَارُکُمْ أَحْسَنُکُمْ أَخْلاَقاً اَلَّذِینَ یَأْلِفُونَ وَ یُؤْلَفُونَ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 180 )
10-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:بهترین شما خوش اخلاق ترین شماست آنان که با مردم انس گیرند و مردم نیز با آنان مأنوس گردند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 369 )
ص : 8185
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ رَجُلٌ نَسِیَ طَوَافَ اَلنِّسَاءِ حَتَّی دَخَلَ أَهْلَهُ قَالَ لاَ تَحِلُّ لَهُ اَلنِّسَاءُ حَتَّی یَزُورَ اَلْبَیْتَ ، وَ قَالَ یَأْمُرُ أَنْ یُقْضَی عَنْهُ إِنْ لَمْ یَحُجَّ فَإِنْ تُوُفِّیَ قَبْلَ أَنْ یُطَافَ عَنْهُ فَلْیَقْضِ عَنْهُ وَلِیُّهُ أَوْ غَیْرُهُ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: عَنْ أَبِیهِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ : ثُمَّ ذَکَرَ مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 407 )
ص : 8186
وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ: سُئِلَ أَبُو جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ قَالَ: «لاَ تُؤْتُوهَا شُرَّابَ اَلْخَمْرِ، وَ لاَ اَلنِّسَاءَ» ثُمَّ قَالَ: «وَ أَیُّ سَفِیهٍ أَسْفَهُ مِنْ شُرَّابٍ اَلْخَمْرِ؟». قَالَ اِبْنُ بَابَوَیْهِ: إِنَّمَا یَعْنِی کَرَاهَهَ اِخْتِیَارِ اَلْمَرْأَهِ لِلْوَصِیَّهِ، فَمَنْ أَوْصَی إِلَیْهَا لَزِمَهَا اَلْقِیَامُ بِالْوَصِیَّهِ عَلَی مَا تُؤْمَرُ بِهِ، وَ یُوصَی إِلَیْهَا فِیهِ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَی.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 24 )
ص : 8187
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ «أُولِی اَلْإِرْبَهِ مِنَ اَلرِّجالِ» قَالَ اَلْأَحْمَقُ اَلْمُوَلَّی عَلَیْهِ اَلَّذِی لاَ یَأْتِی اَلنِّسَاءَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 523 )
2 - عبد الرحمان بن ابی عبد اللّه گوید:
از امام علیه السّلام درباره مردان «غیر اولی الإربه» سؤال کردم.
فرمود: مرد احمقی که اختیارش به دست دیگران است و تمایل به زن ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 562 )
: کالموثق. و ظاهره اشتراط کونه مولی علیه، و یمکن حمله علی المثال.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 347 )
ص : 8188
عنه : قال: حدّثنا علیّ بن أحمد بن محمد بن عمران الدقاق - رضی اللّه عنه - قال: حدّثنا محمد بن أبی عبد اللّه الکوفیّ ، عن سهل ابن زیاد ، عن عبد العظیم بن عبد اللّه الحسنیّ ، عن سلیمان بن حفص المروزیّ قال: کان موسی بن جعفر بن محمّد بن علیّ بن الحسین بن علیّ ابن أبی طالب - علیهم السلام - یسمّی ولده علیّا - علیه السلام - « الرّضا » و کان یقول: «ادعوا لی ولدی الرضا » و «قلت: لولدی الرضا » و «قال لی ولدی الرضا »، و إذا خاطبه قال: یا أبا الحسن - صلوات اللّه علیهما- .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 244 )
ص : 8189
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَحَبَّ اَلْأَصْبَاغِ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْخَلُّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 89 )
ص : 8190
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ وَ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ سَالِمَ بْنَ أَبِی حَفْصَهَ یَلْقَانِی وَ یَقُولُ لِی أَ لَسْتُمْ تَرْوُونَ أَنَّ مَنْ مَاتَ وَ لَیْسَ لَهُ إِمَامٌ فَمَوْتَتُهُ مَوْتَهُ جَاهِلِیَّهٍ فَأَقُولُ لَهُ بَلَی فَیَقُولُ لِی قَدْ مَضَی أَبُو جَعْفَرٍ فَمَنْ إِمَامُکُمُ اَلْیَوْمَ فَأَکْرَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَنْ أَقُولَ لَهُ جَعْفَرٌ فَأَقُولُ لَهُ أَئِمَّتِی آلُ مُحَمَّدٍ فَیَقُولُ لِی مَا أَرَاکَ صَنَعْتَ شَیْئاً فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَیْحَ سَالِمِ بْنِ أَبِی حَفْصَهَ لَعَنَهُ اَللَّهُ وَ هَلْ یَدْرِی سَالِمٌ مَا مَنْزِلَهُ اَلْإِمَامِ إِنَّ مَنْزِلَهَ اَلْإِمَامِ أَعْظَمُ مِمَّا یَذْهَبُ إِلَیْهِ سَالِمٌ وَ اَلنَّاسُ أَجْمَعُونَ وَ إِنَّهُ لَنْ یَهْلِکَ مِنَّا إِمَامٌ قَطُّ إِلاَّ تَرَکَ مِنْ بَعْدِهِ مَنْ یَعْلَمُ مِثْلَ عِلْمِهِ وَ یَسِیرُ مِثْلَ سِیرَتِهِ وَ یَدْعُو إِلَی مِثْلِ اَلَّذِی دَعَا إِلَیْهِ وَ إِنَّهُ لَمْ یَمْنَعِ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مَا أَعْطَی دَاوُدَ أَنْ أَعْطَی سُلَیْمَانَ أَفْضَلَ مِنْهُ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 229 )
..ابی عبیده گوید بامام ششم عرض کردم قربانت سالم بن ابی حفصه بمن برخورده است و میگوید شما روایت نمیکنید که هر کس بمیرد و امام زمانی نشناسد بمرگ جاهلیت مرده؟باو میگویم آری،میگوید ابو جعفر(امام پنجم)از دنیا رفت امروزه امام شما کیست؟قربانت من نخواستم باو بگویم امام امروز ما جعفر است باو گفتم همیشه امامان ما آل محمدند بمن گوید جواب درستی ندادی،فرمود وای بر سالم بن ابی جعفر لعنه اللّه سالم مقام امام را میداند مقام امام از آنچه سالم و مردم گمان کرده اند بزرگتر است هرگز امامی از ما نمیرد جز آنکه بجا گذارد کسی که چون او بداند و بروش او برود و بهمان که او دعوت میکرد دعوت کند و برای خدا مانعی نداشت که آنچه را بداود داده است بسلیمان بهتر از آن را بدهد
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 340 )
27-ابو عبیده گوید به امام صادق علیه السّلام گفتم:فدای شما شوم!سالم بن ابی حفصه مرا دید و گفت:آیا شما روایت نمی کنید که کسی که بمیرد و امامی نداشته باشد مرگش مرگ جاهلیت است؟گفتم:آری،گفت:ابو جعفر محمّد باقر در گذشت،امروزه امام شما کیست؟فدای شما شوم!نخواستم به او بگویم:امام زمان ما جعفر است،گفتم:امامان ما آل محمّدند،گفت:جواب درستی ندادی،امام صادق علیه السّلام فرمود:وای بر سالم بن ابی حفصه-لعنه اللّه-آیا سالم می داند منزلت امام چیست؟منزلت امام از آنچه سالم و مردم پنداشته اند بزرگتر است،هرگز امامی از ما نمی میرد جز آنکه کسی را که چون او بداند بر جای گذارد،کسی را که به روش او حرکت کند و به هر آنچه او فراخوانده فراخواند و آنچه که خداوند به داود داده است مانع خدای تعالی نمی شود که بهتر از آن را به سلیمان عطا فرماید.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 435 )
ص : 8191
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قُلْتُ لَهُ: مَا تَقُولُ فِی اِمْرَأَهٍ مَاتَتْ وَ تَرَکَتْ زَوْجَهَا وَ إِخْوَتَهَا وَ إِخْوَهً وَ أَخَوَاتٍ لِأَبِیهَا؟ قَالَ: «لِلزَّوْجِ اَلنِّصْفُ ثَلاَثَهُ أَسْهُمٍ، وَ لِإِخْوَتِهَا مِنَ اَلْأُمِّ اَلثُّلُثُ سَهْمَانِ، اَلذَّکَرُ فِیهِ وَ اَلْأُنْثَی سَوَاءٌ، وَ بَقِیَ سَهْمٌ لِلْإِخْوَهِ وَ اَلْأَخَوَاتِ مِنَ اَلْأَبِ، لِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اَلْأُنْثَیَیْنِ، لِأَنَّ اَلسِّهَامَ لاَ تَعُولُ وَ لِأَنَّ اَلزَّوْجَ لاَ یُنْقَصُ مِنَ اَلنِّصْفِ وَ لاَ اَلْأَخَوَاتِ مِنَ اَلْأُمِّ مِنْ ثُلُثِهِمْ فَإِنْ کانُوا أَکْثَرَ مِنْ ذلِکَ فَهُمْ شُرَکاءُ فِی اَلثُّلُثِ وَ إِنْ کَانَ وَاحِداً فَلَهُ اَلسُّدُسُ، وَ أَمَّا اَلَّذِی عَنَی اَللَّهُ فِی قَوْلِهِ: وَ إِنْ کانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلالَهً أَوِ اِمْرَأَهٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِکُلِّ واحِدٍ مِنْهُمَا اَلسُّدُسُ فَإِنْ کانُوا أَکْثَرَ مِنْ ذلِکَ فَهُمْ شُرَکاءُ فِی اَلثُّلُثِ إِنَّمَا عَنَی بِذَلِکَ اَلْإِخْوَهَ وَ اَلْأَخَوَاتِ مِنَ اَلْأُمِّ خَاصَّهً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 42 )
ص : 8192
بَرَّهُ اِبْنَهُ أُمَیَّهَ اَلْخُزَاعِیِّ قَالَتْ: لَمَّا حَمَلَتْ فَاطِمَهُ بِالْحَسَنِ خَرَجَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی بَعْضِ وُجُوهِهِ فَقَالَ لَهَا إِنَّکِ سَتَلِدِینَ غُلاَماً قَدْ هَنَّأَنِی بِهِ جَبْرَئِیلُ فَلاَ تُرْضِعِیهِ حَتَّی أَصِیرَ إِلَیْکِ قَالَتْ فَدَخَلْتُ عَلَی فَاطِمَهَ حِینَ وَلَدَتِ اَلْحَسَنَ وَ لَهُ ثَلاَثٌ مَا أَرْضَعَتْهُ فَقُلْتُ لَهَا أَعْطِنِیهِ حَتَّی أُرْضِعَهُ فَقَالَتْ کَلاَّ ثُمَّ أَدْرَکْتَهَا رِقَّهُ اَلْأُمَّهَاتِ فَأَرْضَعَتْهُ فَلَمَّا جَاءَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لَهَا مَا ذَا صَنَعْتِ قَالَتْ أَدْرَکَنِی عَلَیْهِ رِقَّهُ اَلْأُمَّهَاتِ فَأَرْضَعْتُهُ فَقَالَ أَبَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلاَّ مَا أَرَادَ فَلَمَّا حَمَلَتْ بِالْحُسَیْنِ قَالَ لَهَا یَا فَاطِمَهُ إِنَّکِ سَتَلِدِینَ غُلاَماً قَدْ هَنَّأَنِی بِهِ جَبْرَئِیلُ فَلاَ تُرْضِعِیهِ حَتَّی أَجِیءَ إِلَیْکِ وَ لَوْ أَقَمْتِ شَهْراً قَالَتْ أَفْعَلُ ذَلِکَ وَ خَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی بَعْضِ وُجُوهِهِ فَوَلَدَتْ فَاطِمَهُ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَا أَرْضَعَتْهُ حَتَّی جَاءَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهَا مَا ذَا صَنَعْتِ قَالَتْ مَا أَرْضَعْتُهُ فَأَخَذَهُ فَجَعَلَ لِسَانَهُ فِی فَمِهِ فَجَعَلَ اَلْحُسَیْنُ یَمَصُّ حَتَّی قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِیهاً حُسَیْنُ إِیهاً حُسَیْنُ ثُمَّ قَالَ أَبَی اَللَّهُ إِلاَّ مَا یُرِیدُ هِیَ فِیکَ وَ فِی وُلْدِکَ یَعْنِی اَلْإِمَامَهَ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 50 )
ص : 8193
اَلْمَدَائِنِیُّ : کَانَتِ اَلْعَرَبُ لاَ تَعْرِفُ اَلْأَلْوَانَ إِنَّمَا طَعَامُهُمُ اَللَّحْمُ یُطْبَخُ بِمَاءٍ وَ مِلْحٍ حَتَّی کَانَ زَمَنُ مُعَاوِیَهَ فَاتَّخَذَ اَلْأَلْوَانَ وَ تَنَوَّقَ فِیهَا وَ مَا شَبِعَ مَعَ کَثْرَهِ أَلْوَانِهِ حَتَّی مَاتَ لِدُعَاءِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ . .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 48 )
مداینی می گوید:مردم عرب طوری بودند که غذاهای رنگارنگ را نمی شناختند.و خوراکشان گوشتی بود که با آب و نمک می پختند تا اینکه زمان معاویه فرا رسید و او غذاهای رنگارنگ و متنوّع می خورد،معاویه با وجود غذاهای رنگارنگ فراوانی که می خورد به دلیل دعای پیامبر(صلّی الله علیه و آله) هرگز سیر نشد تا مرد.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 106 )
ص : 8194
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عِیسَی بْنِ عِمْرَانَ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ عَلِیّاً کَانَ إِذَا وَرَدَ عَلَیْهِ أَمْرٌ لَمْ یَجِیءْ فِیهِ کِتَابٌ وَ لَمْ تَجِیءْ بِهِ سُنَّهٌ رَجَمَ فِیهِ یَعْنِی سَاهَمَ فَأَصَابَ ثُمَّ قَالَ یَا عَبْدَ اَلرَّحِیمِ وَ تِلْکَ مِنَ اَلْمُعْضِلاَتِ .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 310 )
ص : 8195
وَ رَوَاهُ أَیْضاً مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ اَلدُّنْیَا فِی سِتَّهِ أَیَّامٍ ثُمَّ اِخْتَزَلَهَا مِنْ أَیَّامِ اَلسَّنَهِ وَ اَلسَّنَهُ ثَلاَثُمِائَهٍ وَ أَرْبَعَهٌ وَ خَمْسُونَ یَوْماً شَعْبَانُ لاَ یَتِمُّ أَبَداً وَ شَهْرُ رَمَضَانَ لاَ یَنْقُصُ وَ اَللَّهِ أَبَداً وَ لاَ تَکُونُ فَرِیضَهٌ نَاقِصَهً إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ «وَ لِتُکْمِلُوا اَلْعِدَّهَ» وَ شَوَّالٌ تِسْعَهٌ وَ عِشْرُونَ یَوْماً وَ ذُو اَلْقَعْدَهِ ثَلاَثُونَ یَوْماً لِقَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثِینَ لَیْلَهً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً» وَ ذُو اَلْحِجَّهِ تِسْعَهٌ وَ عِشْرُونَ یَوْماً وَ اَلْمُحَرَّمُ ثَلاَثُونَ یَوْماً ثُمَّ اَلشُّهُورُ بَعْدَ ذَلِکَ شَهْرٌ تَامٌّ وَ شَهْرٌ نَاقِصٌ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 68 )
ص : 8196
وَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانٍ اَلْأَحْمَرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَصْلُحُ لِبَاسُ اَلْحَرِیرِ وَ اَلدِّیبَاجِ فَأَمَّا بَیْعُهُمَا فَلاَ بَأْسَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 368 )
ص : 8197
و فی جوامع الجامع : قال - علیه السّلام-: زویت لی الأرض، فأریت مشارقها و مغاربها. و سیبلغ ملک أمّتی ما زوی لی منها.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 339 )
ص : 8198
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ صَاحِبِ اَلْکِلَلِ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ فَقُلْتُ: أَخْبِرْنِی عَنْ حَقِّ اَلْمُؤْمِنِ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ؟ فَقَالَ: یَا أَبَانُ دَعْهُ لاَ تَرِدْهُ، قُلْتُ: بَلَی جُعِلْتُ فِدَاکَ فَلَمْ أَزَلْ أَرُدُّ عَلَیْهِ، فَقَالَ: یَا أَبَانُ تُقَاسِمُهُ شَطْرَ مَالِکَ. ثُمَّ نَظَرَ إِلَیَّ فَرَأَی مَا دَخَلَنِی، فَقَالَ: یَا أَبَانُ أَ مَا تَعْلَمُ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ ذَکَرَ اَلْمُؤْثِرِینَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ؟ قُلْتُ: بَلَی جُعِلْتُ فِدَاکَ، فَقَالَ: أَمَّا إِذَا أَنْتَ قَاسَمْتَهُ فَلَمْ تُؤْثِرْهُ بَعْدُ إِنَّمَا أَنْتَ وَ هُوَ سَوَاءٌ، إِنَّمَا تُؤْثِرُهُ إِذَا أَعْطَیْتَهُ مِنَ اَلنِّصْفِ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 286 )
ص : 8199
وَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ [بْنِ قُولَوَیْهِ] (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی بْنِ بَابَوَیْهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنِ اَلْهَیْثَمِ بْنِ أَبِی مَسْرُوقٍ اَلنَّهْدِیِّ ، عَنْ یَزِیدَ بْنِ إِسْحَاقَ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَطِیَّهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: اَلْمَکَارِمُ عَشْرٌ، فَإِنِ اِسْتَطَعْتَ أَنْ تَکُونَ فِیکَ فَلْتَکُنْ، فَإِنَّهَا تَکُونُ فِی اَلرَّجُلِ وَ لاَ تَکُونُ فِی وُلْدِهِ، وَ تَکُونُ فِی اَلاِبْنِ وَ لاَ تَکُونُ فِی أَبِیهِ، وَ تَکُونُ فِی اَلْعَبْدِ وَ لاَ تَکُونُ فِی اَلْحُرِّ. قِیلَ: وَ مَا هُنَّ، یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ: صِدْقُ اَللِّسَانِ، وَ صِدْقُ اَلْبَأْسِ ، وَ أَدَاءُ اَلْأَمَانَهِ، وَ صِلَهُ اَلرَّحِمِ، وَ إِقْرَاءُ اَلضَّیْفِ، وَ إِطْعَامُ اَلسَّائِلِ، وَ اَلْمُکَافَأَهُ عَلَی اَلصَّنَائِعِ، وَ اَلتَّذَمُّمُ لِلْجَارِ، وَ اَلتَّذَمُّمُ لِلصَّاحِبِ، وَ رَأْسُهُنَّ اَلْحَیَاءُ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 10 )
[12]12-امام صادق علیه السّلام می فرماید:نیکی ها ده دسته اند.پس اگر توانستی آن ها را در خود داشته باش.چه بسا آن ها در شخصی می باشد و در فرزندش نیست و در فرزندی می باشد و در پدرش وجود ندارد و دربنده می باشد و در انسان آزاد وجود ندارد.گفته شد:ای پسر فرستادۀ خدا،آن ها چه هستند؟امام فرمود:راستی در سختی ها و شداید،راستگویی، پرداخت امانت،صلۀ رحم،گرامی داشتن میهمان،غذا دادن به درخواست کننده،پاداش دادن در مقابل اعمال،رعایت و خوش رفتاری با همسایه،خوش رفتاری با هم نشین و سرآمد آنها، حیا می باشد.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 27 )
ص : 8200
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ بَدْرِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ اَلشَّامِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ یَعْلَمَ عَلِمَ. 54 - مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مُوسَی عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَرَادَ اَلْإِمَامُ أَنْ یَعْلَمَ شَیْئاً أَعْلَمَهُ اَللَّهُ ذَلِکَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 442 )
ص : 8201
وَ عَنْهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ نَسِیَ اَلظُّهْرَ حَتَّی صَلَّی اَلْعَصْرَ قَالَ یَجْعَلُ اَلصَّلاَهَ اَلَّتِی صَلاَّهَا اَلظُّهْرَ وَ یُصَلِّی اَلْعَصْرَ قِیلَ فَإِنْ نَسِیَ اَلْمَغْرِبَ حَتَّی صَلَّی اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ قَالَ یُصَلِّی اَلْمَغْرِبَ ثُمَّ یُصَلِّی اَلْعِشَاءَ اَلْآخِرَهَ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 141 )
ص : 8202
عَنِ اَلصَّادِقِینَ : عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ لَوْ أَنَّ رَجُلاً تَطَوَّعَ شَهْراً وَ هُوَ لاَ یَعْلَمُ أَنَّهُ شَهْرُ رَمَضَانَ ثُمَّ تَبَیَّنَ لَهُ بَعْدَ صِیَامِهِ أَنَّهُ کَانَ شَهْرَ رَمَضَانَ لَأَجْزَأَهُ ذَلِکَ عَنْ فَرْضِ اَلصِّیَامِ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 302 )
ص : 8203
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلْحُمَیْدِیُّ أَیْضاً فِی کِتَابِهِ فِی مُسْنَدِ عَائِشَهَ أَنَّهَا قَالَتْ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَلْبَسُ اَلْحِبَرَهَ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 547 )
ص : 8204
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ بَیَّاعِ اَلسَّابِرِیِّ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَوْلُ اَللَّهِ فِی کِتَابِهِ «لِیَغْفِرَ لَکَ اَللّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ» قَالَ: مَا کَانَ لَهُ مِنْ ذَنْبٍ وَ لاَ هَمْ ٍ بِذَنْبٍ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ حَمَّلَهُ ذُنُوبَ شِیعَتِهِ ثُمَّ غَفَرَهَا لَهُ .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 314 )
ص : 8205
هِشَامُ بْنُ مُعَاذٍ فِی حَدِیثِهِ قَالَ: لَمَّا دَخَلَ اَلْمَدِینَهَ عُمَرُ بْنُ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ قَالَ مُنَادِیهِ مَنْ کَانَتْ لَهُ مَظْلِمَهٌ أَوْ ظُلاَمَهً فَلْیَحْضُرْ فَأَتَاهُ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا رَآهُ اِسْتَقْبَلَهُ وَ أَقْعَدَهُ مَقْعَدَهُ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّمَا اَلدُّنْیَا سُوقٌ مِنَ اَلْأَسْوَاقِ یَبْتَاعُ فِیهَا اَلنَّاسُ مَا یَنْفَعُهُمُ وَ مَا یَضُرُّهُمْ وَ کَمْ قَوْمٍ اِبْتَاعُوا مَا ضَرَّهُمْ فَلَمْ یُصْبِحُوا حَتَّی أَتَاهُمُ اَلْمَوْتُ فَخَرَجُوا مِنَ اَلدُّنْیَا مَلُومِینَ لِمَا لَمْ یَأْخُذُوا مَا یَنْفَعُهُمُ فِی اَلْآخِرَهِ فَقُسِمَ مَا جَمَعُوا لِمَنْ لَمْ یَحْمِدْهُمْ وَ صَارُوا إِلَی مَنْ لاَ یَعْذِرُهُمْ فَنَحْنُ وَ اَللَّهِ حَقِیقُونَ أَنْ نَنْظُرَ إِلَی تِلْکَ اَلْأَعْمَالِ اَلَّتِی نَتَخَوَّفُ عَلَیْهِمْ مِنْهَا فَکُفَّ عَنْهَا وَ اِتَّقِ اَللَّهَ وَ اِجْعَلْ فِی نَفْسِکَ اِثْنَتَیْنِ اُنْظُرْ إِلَی مَا تُحِبُّ أَنْ یَکُونَ مَعَکَ إِذَا قَدِمْتَ عَلَی رَبِّکَ فَقَدِّمْهُ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ اُنْظُرْ إِلَی مَا تَکْرَهُ أَنْ یَکُونَ مَعَکَ إِذَا قَدِمْتَ عَلَی رَبِّکَ فَارْمِهِ وَرَاءَکَ وَ لاَ تَرْغَبَنَّ فِی سِلْعَهٍ بَارَتْ عَلَی مَنْ کَانَ قَبْلَکَ فَتَرْجُو أَنْ یَجُوزَ عَنْکَ وَ اِفْتَحِ اَلْأَبْوَابَ وَ سَهِّلِ اَلْحِجَابَ وَ أَنْصِفِ اَلْمَظْلُومَ وَ رُدَّ اَلظَّالِمَ ثَلاَثَهٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ اِسْتَکْمَلَ اَلْإِیمَانَ بِاللَّهِ مَنْ إِذَا رَضِیَ لَمْ یُدْخِلْهُ رِضَاهُ فِی بَاطِلٍ وَ مَنْ إِذَا غَضِبَ لَمْ یُخْرِجْهُ غَضَبُهُ مِنَ اَلْحَقِّ وَ مَنْ إِذَا قَدَرَ لَمْ یَتَنَاوَلْ مَا لَیْسَ لَهُ فَدَعَا عُمَرُ بِدَوَاهٍ وَ بَیَاضٍ وَ کَتَبَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ هَذَا مَا رَدَّ عُمَرُ بْنُ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ ظُلاَمَهَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِمْ بِفَدَکَ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 207 )
ص : 8206
ثو، [ثواب الأعمال] ، أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلرَّازِیِّ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: صَلاَهٌ فِی بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ أَلْفُ صَلاَهٍ وَ صَلاَهٌ فِی اَلْمَسْجِدِ اَلْأَعْظَمِ مِائَهُ أَلْفِ صَلاَهٍ وَ صَلاَهٌ فِی مَسْجِدِ اَلْقَبِیلَهِ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ صَلاَهً وَ صَلاَهٌ فِی مَسْجِدِ اَلسُّوقِ اِثْنَتَا عَشْرَهَ صَلاَهً وَ صَلاَهُ اَلرَّجُلِ فِی بَیْتِهِ وَحْدَهُ صَلاَهٌ وَاحِدَهٌ . سن، [المحاسن] ، عن النوفلی : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 99 , صفحه 270 )
ص : 8207
وَ قَالَ سَلْمَانُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ: رُوزُ تِیرَ اِسْمُ مَلَکٍ مُوَکَّلٍ بِالنُّجُومِ یَوْمُ نَحْسٍ رَدِیءٌ فَاتَّقِ فِیهِ اَلسُّلْطَانَ وَ جَمِیعَ اَلْأَعْمَالِ وَ اَلْأَحْلاَمُ تَصِحُّ فِیهِ بَعْدَ تِسْعَهِ أَیَّامِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 155 )
ص : 8208
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أُتِیَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِصَبِیٍّ یَدْعُو لَهُ وَ لَهُ قَنَازِعُ فَأَبَی أَنْ یَدْعُوَ لَهُ وَ أَمَرَ بِحَلْقِ رَأْسِهِ وَ أَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِحَلْقِ شَعْرِ اَلْبَطْنِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 40 )
3 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
کودکی را نزد پیامبر صلّی اللّه علیه و آله آوردند تا برایش دعا نماید. آن کودک کاکل هایی بر سرش داشت پیامبر صلّی اللّه علیه و آله از دعا کردن خودداری کرد و دستور فرمود که سرش را بتراشند.
هم چنین پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله به تراشیدن موی مادرزادی امر فرمود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 106 )
: ضعیف علی المشهور. و قال الفیروزآبادی : القنزعه بضم القاف و الزای و فتحهما و کسرهما و کجندبه و قنفذ هی الشعر حوالی الرأس، و الجمع قنازع و قنزعات، و الخصله من الشعر تترک علی رأس الصبی، أو هی ما ارتفع من الشعر و طال انتهی، و المراد بشعر البطن ما نبت فی بطن الأم.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 70 )
ص : 8209
11178-16 التهذیب ،1/13/290/4 عنه عن محمد بن الولید عن أبان عن یحیی بن العلاء الرازی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا یکون الاعتکاف إلا فی مسجد جماعه.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 488 )
ص : 8210
ختص، [الإختصاص] ، یر، [بصائر الدرجات] ، اِبْنُ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اِبْنِ مِهْرَانَ عَنِ اِبْنِ عَمِیرَهَ عَنْ أَبِی اَلْمِعْزَی عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ کُلُّ شَیْءٍ تَقُولُ بِهِ فِی کِتَابِ اَللَّهِ وَ سُنَّتِهِ أَوْ تَقُولُونَ بِرَأْیِکُمْ قَالَ بَلْ کُلُّ شَیْءٍ نَقُولُهُ فِی کِتَابِ اَللَّهِ وَ سُنَّتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 173 )
ص : 8211
کِتَابُ مُثَنَّی بْنِ اَلْوَلِیدِ ، قَالَ: کُنْتُ جَالِساً عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ نَاجِیَهُ أَبُو حَبِیبٍ اَلطَّحَّانُ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ إِنِّی أَکُونُ أُصَلِّی بِاللَّیْلِ اَلنَّافِلَهَ فَأَسْمَعُ مِنَ اَلرُّغَاءِ مَا أَعْلَمُ أَنَّ اَلْغُلاَمَ قَدْ نَامَ عَنْهَا فَأَضْرِبُ اَلْحَائِطَ لِأُوقِظَهُ قَالَ نَعَمْ وَ مَا بَأْسٌ بِذَلِکَ أَنْتَ رَجُلٌ فِی طَاعَهِ رَبِّکَ تَطْلُبُ رِزْقَکَ إِنَّ اَلْفَضْلَ بْنَ عَبَّاسٍ صَلَّی بِقَوْمٍ وَ سَمِعَ رَجُلاً خَلْفَهُ یُفَرْقِعُ إِصْبَعَهُ فَلَمْ یَزَلْ یَغِیظُ حَتَّی اِنْفَتَلَ فَلَمَّا اِنْفَتَلَ قَالَ أَیُّکُمْ عَبِثَ بِإِصْبَعِهِ قَالَ صَاحِبُهَا أَنَا فَقَالَ قَالَ لَهُ سُبْحَانَ اَللَّهِ أَلاَّ کَفَفْتَ عَنْ إِصْبَعِکَ فَإِنَّ صَاحِبَ اَلصَّلاَهِ إِذَا کَانَ قَائِماً فِیهَا کَانَ کَمُوَدِّعٍ لَهَا لاَ تَعُدْ إِلَی مِثْلِهَا أَبَداً صَلِّ صَلاَهَ مُوَدِّعٍ لاَ تَرْجِعْ إِلَی مِثْلِهَا أَبَداً أَ تَدْرِی مَنْ تُنَاجِی لاَ تَعُدْ إِلَی مِثْلِ ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 306 )
ص : 8212
أَقُولُ قَالَ اَلْکَازِرُونِیُّ فِی حَوَادِثِ اَلسَّنَهِ اَلْخَامِسَهِ : وَ فِیهَا کَانَتْ غَزَاهُ ذَاتِ اَلرِّقَاعِ وَ کَانَ سَبَبُهَا أَنَّ قَادِماً قَدِمَ اَلْمَدِینَهَ بِجَلَبٍ لَهُ فَأُخْبِرَ أَصْحَابُ رَسُولِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ أَنْمَاراً وَ ثَعْلَبَهَ قَدْ جَمَعُوا لَهُمُ اَلْجُمُوعَ فَبَلَغَ ذَلِکَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَخَرَجَ لَیْلَهَ اَلسَّبْتِ لِعَشْرٍ خَلَوْنَ مِنَ اَلْمُحَرَّمِ فِی أَرْبَعِمِائَهٍ وَ قِیلَ فِی سَبْعِمِائَهٍ فَمَضَی حَتَّی أَتَی مَحَالَّهُمْ بِذَاتِ اَلرِّقَاعِ وَ هِیَ جَبَلٌ فَلَمْ یَجِدْ إِلاَّ نِسْوَهً فَأَخَذَهُنَّ وَ فِیهِنَّ جَارِیَهٌ وَضِیئَهٌ وَ هَرَبَتِ اَلْأَعْرَابُ إِلَی رُءُوسِ اَلْجِبَالِ وَ خَافَ اَلْمُسْلِمُونَ أَنْ یُغِیرُوا عَلَیْهِمْ فَصَلَّی بِهِمُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَلاَهَ اَلْخَوْفِ وَ کَانَ أَوَّلَ مَا صَلاَّهَا وَ اِنْصَرَفَ رَاجِعاً إِلَی اَلْمَدِینَهِ فَابْتَاعَ مِنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ جَمَلاً بِأُوقِیَّهٍ وَ شَرَطَ لَهُ ظَهْرَهُ إِلَی اَلْمَدِینَهِ وَ سَأَلَهُ عَنْ دِینِ أَبِیهِ فَأَخْبَرَهُ فَقَالَ إِذَا قَرُبْتَ اَلْمَدِینَهَ وَ أَرَدْتَ أَنْ تَجُدَّ نَخْلَکَ فَآذِنِّی وَ اِسْتَغْفَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی تِلْکَ اَللَّیْلَهِ خَمْساً وَ عِشْرِینَ مَرَّهً وَ فِی اَلتِّرْمِذِیِّ سَبْعِینَ مَرَّهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 20 , صفحه 178 )
ص : 8213
إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یُعْطِی اَلدُّنْیَا عَلَی نِیَّهِ اَلْآخِرَهِ، وَ لاَ یُعْطِی اَلْآخِرَهَ عَلَی نِیَّهِ اَلدُّنْیَا.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 368 )
ص : 8214
وَ رُوِیَ: أَنَّ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مُحَمَّدِ اِبْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ جَرَی مُنَازَعَهٌ فِی اَلْإِمَامَهِ فَقَالَ لَهُ زَیْنُ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَانْطِلْقْ حَتَّی أَتَیَا قُرْبَ حَجَرِ اَلْأَسْوَدِ فَقَالَ لِمُحَمَّدٍ اِبْتَدِئْ وَ اِبْتَهِلْ إِلَی اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ أَنْ یُنْطِقَ لَکَ اَلْحَجَرَ ثُمَّ اِسْأَلْهُ وَ اِبْتَهَلَ مُحَمَّدٌ فِی اَلدُّعَاءِ وَ دَعَا اَلْحَجَرَ اَلْأَسْوَدَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَا إِنَّکَ یَا عَمِّ لَوْ کُنْتَ وَصِیّاً وَ إِمَاماً لَأَجَابَکَ فَقَالَ لَهُ مُحَمَّدٌ فَادْعُ أَنْتَ یَا اِبْنَ أَخِ وَ سَلْهُ فَدَعَا اَللَّهَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ بِمَا أَرَادَ ثُمَّ قَالَ أَسْأَلُکَ بِالَّذِی جَعَلَ فِیکَ مِیثَاقَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ مِیثَاقَ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ مِیثَاقَ اَلْأَجْمَعِینَ لَمَّا أَخْبَرْتَنَا بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ مَنِ اَلْوَصِیُّ وَ اَلْإِمَامُ بَعْدَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ تَحَرَّکَ اَلْحَجَرُ حَتَّی کَادَ أَنْ یَزُولَ مِنْ مَوْضِعِهِ ثُمَّ أَنْطَقَهُ اَللَّهُ بِلِسَانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ إِنَّ اَلْوَصِیَّهَ وَ اَلْإِمَامَهَ بَعْدَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ لِعَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ فَاطِمَهَ بِنْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِنْصَرَفَ مُحَمَّدُ اِبْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ وَ هُوَ یَتَوَلَّی عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ ذَکَرَ لِعَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَضْلَهُ فَقَالَ حَسْبُنَا أَنْ نَکُونَ مِنْ صَالِحِ قَوْمِنَا .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 197 )
و روایت شده است که میان ایشان و محمد بن حنفیه(یعنی عموی حضرت سجاد)در موضوع امامت گفتگویی درگرفت.امام سجاد فرمود:بیا کنار حجر الاسود برویم.آنجا به محمد گفت:شما شروع کن و از خداوند و پیامبر مسألت کن که اگر بر حقی حجر الاسود برای تو شهادت و سخن بگوید.محمد بن حنفیه چنان کرد و بسیار تضرع و دعا کرد ولی حجر پاسخی به او نداد.امام سجاد گفت:عمو جان! اگر تو وصی و امام بودی،حجر به تو پاسخ می داد.محمد گفت:ای برادر زاده! اکنون تو بپرس و دعا کن.علی بن حسین(علیه السّلام)در مورد آنچه می خواست دعا فرمود و سپس خطاب به حجر الاسود گفت:ترا سوگند می دهم به حق کسی که میثاق پیامبران و اوصیای ایشان و میثاق همگان را در تو قرار داده است که با زبان عربی واضح و روشن به ما خبر دهی که پس از حسین بن علی(علیهما السّلام)امام کیست؟سنگ چنان به حرکت آمد که نزدیک بود از جای خود کنده شود و سپس خداوند او را به سخن درآورد و او با عربی واضح گفت:همانا که وصایت و امامت پس از حسین بن علی(علیهما السّلام)از علی بن حسین بن فاطمه دختر رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)است.محمد بن حنفیه برگشت و نسبت به امام علی بن الحسین دوستی می ورزید .برای امام سجاد فضل آن حضرت را بیان کردند به گوینده فرمود:برای ما همین بس است که تو از نیکوکاران قوم ما باشی .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 325 )
ص : 8215
5 عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ زَارَ أَخَاهُ بِظَهْرِ اَلْمِصْرِ نَادَی مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَلاَ إِنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ مِنْ زُوَّارِ اَللَّهِ.
( مصادقه الإخوان , جلد 1 , صفحه 56 )
5 - ابو عبد اللّه علیه السّلام فرمود: هر کس ببیرون شهر برود تا برادر خویش را ببیند منادی از آسمان ندا میدهد فلان پسر فلان از زیارت کنندگان خدا است.
( مصادقه الإخوان ؛ ج 1 , ص 57 )
ص : 8216
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، زَیْدُ بْنُ حَمْزَهَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ زِیَادٍ اَلْقَصَّارُ مُعَنْعَناً عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ: مَنْ أَحَبَّ اَللَّهَ أَحَبَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَنْ أَحَبَّ اَلنَّبِیَّ أَحَبَّنَا وَ مَنْ أَحَبَّنَا أَحَبَّ شِیعَتَنَا فَإِنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَحْنُ وَ شِیعَتُنَا مِنْ طِینَهٍ وَاحِدَهٍ وَ نَحْنُ فِی اَلْجَنَّهِ لاَ نُبْغِضُ مَنْ یُحِبُّنَا وَ لاَ نُحِبُّ مَنْ أَبْغَضَنَا اِقْرَءُوا إِنْ شِئْتُمْ - إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ قَالَ اَلْحَارِثُ صَدَقَ اَللَّهُ مَا نَزَلَتْ إِلاَّ فِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 198 )
ص : 8217
فس، [تفسیر القمی ] : ذِی قُوَّهٍ عِنْدَ ذِی اَلْعَرْشِ مَکِینٍ یَعْنِی ذَا مَنْزِلَهٍ عَظِیمَهٍ عِنْدَ اَللَّهِ مَکِینٍ مُطاعٍ ثَمَّ أَمِینٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 175 )
ص : 8218
کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ إِذَا رَأَی جَنَازَهً قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لَمْ یَجْعَلْنِی مِنَ اَلسَّوَادِ اَلْمُخْتَرَمِ وَ قَالَ أَیْضاً اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی تَعَزَّزَ بِالْقُدْرَهِ وَ قَهَرَ عِبَادَهُ بِالْمَوْتِ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 351 )
حضرت زین العابدین هر گاه جنازه ای را میدید میفرمود:(سپاس خداوندی را که مرا فردی بیچاره و مستأصل قرار نداد)و نیز میفرمود:(سپاس خدائی را که با قدرت خویش پیروز و غالب است و بر بندگان با میراندن ایشان غلبه میفرماید).
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 184 )
امام زین العابدین علیه السّلام هرگاه جنازه ای می دید،می گفت:«سپاس خدایی را که مرا از مردگان قرار نداد»و همچنین می گفت:«سپاس خدایی را که با قدرت خویش،نیرومند است و با مرگ بر بندگانش غلبه کرده».
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 757 )
ص : 8219
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِی عَمِّی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْقُرَشِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ أَخِی عَلَی جَدِّی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَجْلَسَنِی عَلَی فَخِذِهِ وَ أَجْلَسَ أَخِیَ اَلْحَسَنَ عَلَی فَخِذِهِ اَلْأُخْرَی ثُمَّ قَبَّلَنَا وَ قَالَ بِأَبِی أَنْتُمَا مِنْ إِمَامَیْنِ صَالِحَیْنِ اِخْتَارَکُمَا اَللَّهُ مِنِّی وَ مِنْ أَبِیکُمَا وَ أُمِّکُمَا وَ اِخْتَارَ مِنْ صُلْبِکَ یَا حُسَیْنُ تِسْعَهَ أَئِمَّهٍ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ وَ کُلُّکُمْ فِی اَلْفَضْلِ وَ اَلْمَنْزِلَهِ عِنْدَ اَللَّهِ تَعَالَی سَوَاءٌ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 269 )
..امام سوم گوید من و برادرم خدمت جدم رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)رفتیم مرا بر یک زانو نشانید و برادرم را بر زانوی دیگر و ما را بوسید و فرمود پدرم قربان شما دو امام شایسته و دو سبط خدا شما را از من انتخاب کرده و از پدر و مادرتان،ای حسین از پشت تو نه امام انتخاب کرده که نهمی آنان قائم آنها است و همه شما در فضیلت نزد خدا برابرید
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 384 )
12-از حسین بن علیّ علیهما السّلام روایت است که فرمود:من و برادرم بر جدّم رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم وارد شدیم و آن حضرت مرا بر یک زانو و برادرم را بر زانوی دیگرش نشانید،سپس ما را بوسید و گفت:پدرم به قربان شما دو امام شایسته باد!خدای تعالی شما را از وجود من و پدرتان اختیار کرد و ای حسین! خداوند از صلب تو نه امام برگزید که نهمین آنها قائم ایشان است و همۀ آنها در فضیلت و منزلت نزد خدای تعالی برابرند.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 506 )
ص : 8220
کا، [الکافی] ، عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ لاَ أُقْرِئُکَ وَصِیَّهَ فَاطِمَهَ قُلْتُ بَلَی قَالَ فَأَخْرَجَ إِلَیَّ صَحِیفَهً هَذَا مَا عَهِدَتْ فَاطِمَهُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی أَمْوَالِهَا إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَإِنْ مَاتَ فَإِلَی اَلْحَسَنِ فَإِنْ مَاتَ فَإِلَی اَلْحُسَیْنِ فَإِنْ مَاتَ فَإِلَی اَلْأَکْبَرِ مِنْ وُلْدِی دُونَ وُلْدِکَ اَلدَّلاَلُ وَ اَلْعَوَافُ وَ اَلْمَبِیتُ وَ اَلْبُرْقَهُ وَ اَلْحَسْنَی وَ اَلصَّافِیَهُ وَ مَا لِأُمِّ إِبْرَاهِیمَ شَهِدَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی ذَلِکَ وَ اَلْمِقْدَادُ بْنُ اَلْأَسْوَدِ وَ اَلزُّبَیْرُ بْنُ اَلْعَوَّامِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 235 )
ص : 8221
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ بُرَیْدٍ عَنْ مَالِکٍ اَلْجُهَنِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ زَکَاهِ اَلْفِطْرَهِ قَالَ تُعْطِیهَا اَلْمُسْلِمِینَ فَإِنْ لَمْ تَجِدْ مُسْلِماً فَمُسْتَضْعَفاً وَ أَعْطِ ذَا قَرَابَتِکَ مِنْهَا إِنْ شِئْتَ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 173 )
18 - مالک جهنی گوید: از امام باقر علیه السّلام در مورد زکات فطره پرسیدم.
فرمود: آن را به مسلمانان می پردازی. اگر مسلمان نیافتی به مستضعف در عقیده و اگر خواستی به خویشان خود عطا کن.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 391 )
: حسن. قوله علیه السلام: فمستضعف ذهب أکثر الأصحاب إلی عدم جواز إعطاء الفطره غیر المؤمن مطلقا کالمالیه. و ذهب الشیخ و أتباعه إلی جواز دفعها مع عدم المؤمن المستضعف کما یدل علیه هذا الخبر، و قد مر معنی المستضعف فی کتاب الإیمان و الکفر. و قوله علیه السلام: و أعط ذا قرابتک محمول علی غیر من یجب نفقته.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 423 )
ص : 8222
عَنْ أَبِی عَمْرٍو اَلزُّبَیْرِیِّ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّهً وَسَطاً لِتَکُونُوا شُهَداءَ عَلَی اَلنّاسِ وَ یَکُونَ اَلرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیداً فَإِنْ ظَنَنْتَ أَنَّ اَللَّهَ عَنَی بِهَذِهِ اَلْآیَهِ جَمِیعَ أَهْلِ اَلْقِبْلَهِ مِنَ اَلْمُوَحِّدِینَ، أَ فَتَرَی أَنَّ مَنْ لاَ تَجُوزُ شَهَادَتُهُ فِی اَلدُّنْیَا عَلَی صَاعٍ مِنْ تَمْرٍ، یَطْلُبُ اَللَّهُ شَهَادَتَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ یَقْبَلُهَا مِنْهُ بِحَضْرَهِ جَمِیعِ اَلْأُمَمِ اَلْمَاضِیَهِ؟ کَلاَّ، لَمْ یَعْنِ اَللَّهُ مِثْلَ هَذَا مِنْ خَلْقِهِ، یَعْنِی اَلْأُمَّهَ اَلَّتِی وَجَبَتْ لَهَا دَعْوَهُ إِبْرَاهِیمَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنّاسِ وَ هُمُ اَلْأُمَّهُ اَلْوُسْطَی، وَ هُمْ خَیْرُ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ». قَوْلُهُ تَعَالَی: وَ ما جَعَلْنَا اَلْقِبْلَهَ اَلَّتِی کُنْتَ عَلَیْها إِلاّ لِنَعْلَمَ مَنْ یَتَّبِعُ اَلرَّسُولَ مِمَّنْ یَنْقَلِبُ عَلی عَقِبَیْهِ وَ إِنْ کانَتْ لَکَبِیرَهً إِلاّ عَلَی اَلَّذِینَ هَدَی اَللّهُ وَ ما کانَ اَللّهُ لِیُضِیعَ إِیمانَکُمْ إِنَّ اَللّهَ بِالنّاسِ لَرَؤُفٌ رَحِیمٌ[143] قَدْ تَقَدَّمَ مِنْ تَفْسِیرِ هَذِهِ اَلْآیَهِ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: سَیَقُولُ اَلسُّفَهاءُ مِنَ اَلنّاسِ اَلْآیَهَ ، وَ نَزِیدُ هَاهُنَا:.
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 344 )
ص : 8223
سُبْحَانَ ذِی اَلْمُلْکِ وَ اَلْمَلَکُوتِ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْمَلِکِ اَلْقُدُّوسِ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 133 )
ص : 8224
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ طَلاَقِ اَلْأَمَهِ فَقَالَ تَطْلِیقَتَانِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 169 )
2 - ابو بصیر گوید: از امام صادق علیه السّلام درباره طلاق کنیز پرسیدم.
فرمود: تا دو مرتبه است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 428 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 282 )
ص : 8225
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: عِدَّهُ اَلْمُبَارِئَهِ وَ اَلْمُخْتَلِعَهِ وَ اَلْمُخَیَّرَهِ عِدَّهُ اَلْمُطَلَّقَهِ وَ یَعْتَدِدْنَ فِی بُیُوتِ أَزْوَاجِهِنَّ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 298 )
ص : 8226
19048-11 الکافی ،1/3/261/6 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال إن أمیر المؤمنین علیه السّلام قال: و قد سئل عن قدر طبخت فإذا فی القدر فأره قال یهراق مرقها و یغسل اللحم و یؤکل .
( الوافی , جلد 19 , صفحه 118 )
ص : 8227
قَالَ مُوسَی : إِلَهِی فَمَا جَزَاءُ مَنْ أَتَمَّ اَلْوُضُوءَ مِنْ خَشْیَتِکَ قَالَ أَبْعَثُهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ لَهُ نُورٌ بَیْنَ عَیْنَیْهِ یَتَلَأْلَأُ لَهُ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 306 )
موسی(علیه السّلام)گفته است:پروردگارا!پاداش کسی که از بیم تو وضوی کامل می- گیرد چیست؟فرمود روز رستاخیز او را برمی انگیزم در حالی که پرتویی میان چشمانش برای او نورافشانی می کند .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 492 )
ص : 8228
وَ فِی رِوَایَهٍ: اُکْتُبْ إِلَی صَاحِبِکَ أَنْ یَحْفِرَ مَیْمَنَهَ أَسَاسِ اَلْمَسْجِدِ فَإِنَّهُ سَیُصِیبُ فِیهَا رَجُلاً قَاعِداً یَدُهُ عَلَی أَنْفِهِ وَ وَجْهِهِ فَقَالَ عُمَرُ مَنْ هُوَ قَالَ عَلِیٌّ فَاکْتُبْ إِلَی صَاحِبِکَ فَلْیَعْمَلْ مَا أَمَرْتُهُ فَإِنْ وَجَدَهُ کَمَا وَصَفْتُ لَکَ أَعْلَمْتُکَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ فَلَمْ یَلْبَثْ إِذْ کَتَبَ اَلْعَامِلُ أَصَبْتُ اَلرَّجُلَ عَلَی مَا وَصَفْتَ فَصَنَعْتُ اَلَّذِی أَمَرْتَ فَثَبَتَ اَلْبِنَاءُ فَقَالَ عُمَرُ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا حَالُ هَذَا اَلرَّجُلِ فَقَالَ هَذَا نَبِیُّ أَصْحَابِ اَلْأُخْدُودِ وَ قِصَّتُهُمْ مَعْرُوفَهٌ فِی تَفْسِیرِ اَلْقُرْآنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 440 )
ص : 8229
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ رِجَالِهِ رَفَعَهُ قَالَ: خَرَجَ تَمِیمٌ اَلدَّارِیُّ وَ اِبْنُ بِنْدِیٍّ وَ اِبْنُ أَبِی مَارِیَهَ فِی سَفَرٍ وَ کَانَ تَمِیمٌ اَلدَّارِیُّ مُسْلِماً وَ اِبْنُ بِنْدِیٍّ وَ اِبْنُ أَبِی مَارِیَهَ نَصْرَانِیَّیْنِ وَ کَانَ مَعَ تَمِیمٍ اَلدَّارِیِّ خُرْجٌ لَهُ فِیهِ مَتَاعٌ وَ آنِیَهٌ مَنْقُوشَهٌ بِالذَّهَبِ وَ قِلاَدَهٌ أَخْرَجَهَا إِلَی بَعْضِ أَسْوَاقِ اَلْعَرَبِ لِلْبَیْعِ فَاعْتَلَّ تَمِیمٌ اَلدَّارِیُّ عِلَّهً شَدِیدَهً فَلَمَّا حَضَرَهُ اَلْمَوْتُ دَفَعَ مَا کَانَ مَعَهُ إِلَی اِبْنِ بِنْدِیٍّ وَ اِبْنِ أَبِی مَارِیَهَ ، وَ أَمَرَهُمَا أَنْ یُوصِلاَهُ إِلَی وَرَثَتِهِ فَقَدِمَا إِلَی اَلْمَدِینَهِ وَ قَدْ أَخَذَا مِنَ اَلْمَتَاعِ اَلْآنِیَهَ وَ اَلْقِلاَدَهَ وَ أَوْصَلاَ سَائِرَ ذَلِکَ إِلَی وَرَثَتِهِ فَافْتَقَدَ اَلْقَوْمُ اَلْآنِیَهَ وَ اَلْقِلاَدَهَ فَقَالُوا لَهُمَا هَلْ مَرِضَ صَاحِبُنَا مَرَضاً طَوِیلاً أَنْفَقَ فِیهِ نَفَقَهً کَثِیرَهً قَالاَ لاَ مَا مَرِضَ إِلاَّ أَیَّاماً قَلاَئِلَ قَالُوا فَهَلْ سُرِقَ مِنْهُ شَیْءٌ فِی سَفَرِهِ هَذَا قَالاَ لاَ قَالُوا فَهَلِ اِتَّجَرَ تِجَارَهً خَسِرَ فِیهَا قَالاَ لاَ قَالُوا فَقَدِ اِفْتَقَدْنَا أَفْضَلَ شَیْءٍ کَانَ مَعَهُ آنِیَهً مَنْقُوشَهً بِالذَّهَبِ مُکَلَّلَهً بِالْجَوْهَرِ وَ قِلاَدَهً فَقَالاَ مَا دَفَعَ إِلَیْنَا فَأَدَّیْنَاهُ إِلَیْکُمْ فَقَدَّمُوهُمَا إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَأَوْجَبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَیْهِمَا اَلْیَمِینَ فَحَلَفَا فَخَلَّی عَنْهُمَا ثُمَّ ظَهَرَتْ تِلْکَ اَلْآنِیَهُ وَ اَلْقِلاَدَهُ عَلَیْهِمَا فَجَاءَ أَوْلِیَاءُ تَمِیمٍ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالُوا قَدْ ظَهَرَ عَلَی اِبْنِ بِنْدِیٍّ وَ اِبْنِ أَبِی مَارِیَهَ مَا اِدَّعَیْنَاهُ عَلَیْهِمَا فَانْتَظَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْحُکْمَ مِنَ اَللَّهِ فِی ذَلِکَ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا شَهادَهُ بَیْنِکُمْ إِذا حَضَرَ أَحَدَکُمُ اَلْمَوْتُ حِینَ اَلْوَصِیَّهِ اِثْنانِ ذَوا عَدْلٍ مِنْکُمْ أَوْ آخَرانِ مِنْ غَیْرِکُمْ إِنْ أَنْتُمْ ضَرَبْتُمْ فِی اَلْأَرْضِ ، فَأَطْلَقَ اَللَّهُ شَهَادَهَ أَهْلِ اَلْکِتَابِ عَلَی اَلْوَصِیَّهِ فَقَطْ إِذَا کَانَ فِی سَفَرٍ وَ لَمْ یَجِدِ اَلْمُسْلِمَیْنِ فَأَصابَتْکُمْ مُصِیبَهُ اَلْمَوْتِ تَحْبِسُونَهُما مِنْ بَعْدِ اَلصَّلاهِ فَیُقْسِمانِ بِاللّهِ إِنِ اِرْتَبْتُمْ لا نَشْتَرِی بِهِ ثَمَناً وَ لَوْ کانَ ذا قُرْبی وَ لا نَکْتُمُ شَهادَهَ اَللّهِ إِنّا إِذاً لَمِنَ اَلْآثِمِینَ ، فَهَذِهِ اَلشَّهَادَهُ اَلْأُولَی اَلَّتِی جَعَلَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنْ عُثِرَ عَلی أَنَّهُمَا اِسْتَحَقّا إِثْماً ، أَیْ أَنَّهُمَا حَلَفَا عَلَی کَذِبٍ فَآخَرانِ یَقُومانِ مَقامَهُما یَعْنِی مِنْ أَوْلِیَاءِ اَلْمُدَّعِی مِنَ اَلَّذِینَ اِسْتَحَقَّ عَلَیْهِمُ اَلْأَوْلَیانِ فَیُقْسِمانِ بِاللّهِ ، یَحْلِفَانِ بِاللَّهِ أَنَّهُمَا أَحَقُّ بِهَذِهِ اَلدَّعْوَی مِنْهُمَا فَإِنَّهُمَا قَدْ کَذَبَا فِیمَا حَلَفَا بِاللَّهِ لَشَهادَتُنا أَحَقُّ مِنْ شَهادَتِهِما وَ مَا اِعْتَدَیْنا إِنّا إِذاً لَمِنَ اَلظّالِمِینَ ، فَأَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَوْلِیَاءَ تَمِیمٍ اَلدَّارِیِّ أَنْ یَحْلِفُوا بِاللَّهِ عَلَی مَا أَمَرَهُمْ فَحَلَفُوا فَأَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْقِلاَدَهَ وَ اَلْآنِیَهَ مِنِ اِبْنِ بِنْدِیٍّ وَ اِبْنِ أَبِی مَارِیَهَ ، وَ رَدَّهُمَا عَلَی أَوْلِیَاءِ تَمِیمٍ اَلدَّارِیِّ ذلِکَ أَدْنی أَنْ یَأْتُوا بِالشَّهادَهِ عَلی وَجْهِها أَوْ یَخافُوا أَنْ تُرَدَّ أَیْمانٌ بَعْدَ أَیْمانِهِمْ . وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ مُرْسَلاً: نَحْوَهُ وَ رَوَاهُ اَلسَّیِّدُ اَلْمُرْتَضَی فِی رِسَالَهِ اَلْمُحْکَمِ وَ اَلْمُتَشَابِهِ نَقْلاً مِنْ تَفْسِیرِ اَلنُّعْمَانِیِّ بِإِسْنَادِهِ اَلْآتِی عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: تَحْبِسُونَهُما مِنْ بَعْدِ اَلصَّلاهِ یَعْنِی صَلاَهَ اَلْعَصْرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 314 )
ص : 8230
عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ لَمْ یَعْرِفْ أَمْرَنَا مِنَ اَلْقُرْآنِ لَمْ یَتَنَکَّبِ اَلْفِتَنَ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 13 )
ص : 8231
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لِلْمُسْرِفِ ثَلاَثُ عَلاَمَاتٍ، یَشْتَرِی مَا لَیْسَ لَهُ وَ یَلْبَسُ مَا لَیْسَ لَهُ وَ یَأْکُلُ مَا لَیْسَ لَهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 772 )
ص : 8232
وَ قِیلَ: إِنَّ سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیَّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ لَمَّا مَرِضَ مَرَضَهُ اَلَّذِی مَاتَ فِیهِ أَتَاهُ سَعْدٌ یَعُودُهُ فَقَالَ کَیْفَ تَجِدُکَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ فَبَکَی فَقَالَ مَا یُبْکِیکَ فَقَالَ وَ اَللَّهِ مَا أَبْکِی حِرْصاً عَلَی اَلدُّنْیَا وَ لاَ حُبّاً لَهَا وَ لَکِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَهِدَ إِلَیْنَا عَهْداً فَقَالَ لِیَکُنْ بَلاَغُ أَحَدِکُمْ کَزَادِ اَلرَّاکِبِ فَأَخْشَی أَنْ یَکُونَ قَدْ جَاوَزْنَا أَمْرَهُ وَ هَذِهِ اَلْأَسَاوِدُ حَوْلِی وَ لَیْسَ حَوْلَهُ إِلاَّ مِطْهَرَهٌ وَ إِجَّانَهٌ وَ جَفْنَهٌ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 215 )
ص : 8233
وَ رُوِیَ فِی اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ لِلْحُمَیْدِیِّ فِی مُسْنَدِ أَبِی هُرَیْرَهَ فِی اَلْحَدِیثِ اَلثَّامِنِ بَعْدَ اَلثَّلاَثِمِائَهِ مِنَ اَلْمُتَّفَقِ عَلَیْهِ قَالَ أَبُو هُرَیْرَهَ عَنْ نَبِیِّهِمْ : أَنَّ یَدَ اَللَّهِ مَلْآءُ لاَ یُغِیضُهَا نَفَقَهُ سَخَاءِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ قَالَ أَ رَأَیْتُمْ مَا أَنْفَقَ مُنْذُ خَلَقَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ فَإِنَّهُ لَمْ یُغِضْ مَا فِی یَدِهِ وَ کانَ عَرْشُهُ عَلَی اَلْماءِ وَ بِیَدِهِ اَلْأُخْرَی اَلْمِیزَانُ یَخْفِضُ وَ یَرْفَعُ .
( الطرائف فی معرفه مذاهب الطوائف , جلد 2 , صفحه 352 )
ص : 8234
و بإسناده قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: لمّا اسری بی إلی السّماء، رأیت فی السّماء الثّالثه رجلا قاعدا رجل له فی المشرق و رجل له فی المغرب، و بیده لوح ینظر فیه و یحرّک رأسه. فقلت: یا جبرئیل ، من هذا؟ قال: [هذا] ملک الموت .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 336 )
ص : 8235
زُرَارَهُ بْنُ أَعْیَنَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُحَدِّثُ عَنْ آبَائِهِ : أَنَّ مَرِیضاً شَدِیدَ اَلْحُمَّی عَادَهُ اَلْحُسَیْنُ فَلَمَّا دَخَلَ مِنْ بَابِ اَلدَّارِ طَارَ اَلْحُمَّی عَنِ اَلرَّجُلِ فَقَالَ لَهُ رَضِیتُ بِمَا أُوتِیتُمْ بِهِ حَقّاً حَقّاً وَ اَلْحُمَّی یَهْرُبُ عَنْکُمْ فَقَالَ لَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَللَّهِ مَا خَلَقَ اَللَّهُ شَیْئاً إِلاَّ وَ قَدْ أَمَرَهُ بِالطَّاعَهِ لَنَا قَالَ فَإِذَا نَسْمَعُ اَلصَّوْتَ وَ لاَ نَرَی اَلشَّخْصَ یَقُولُ لَبَّیْکَ قَالَ أَ لَیْسَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ أَمَرَکَ أَنْ لاَ تَقْرَبِی إِلاَّ عَدُوّاً أَوْ مُذْنِباً لِکَیْ تَکُونِی کَفَّارَهً لِذُنُوبِهِ فَمَا بَالُ هَذَا وَ کَانَ اَلْمَرِیضُ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ شَدَّادِ بْنِ اَلْهَادِ اَللَّیْثِیَّ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 51 )
ص : 8236
ل، [الخصال] ، فِی خَبَرِ وَصِیَّهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ لِأَصْحَابِهِ أَ لاَ أُخْبِرُکُمْ بِشِرَارِکُمْ قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ اَلْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِیمَهِ اَلْمُفَرِّقُونَ بَیْنَ اَلْأَحِبَّهِ اَلْبَاغُونَ لِلْبِرَاءِ اَلْعَیْبَ . ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر النضر عن عبد الله بن سنان عن أبی عبد الله علیه السلام قال قال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله : أ لا أخبرکم و ذکر مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 264 )
6-همان:که پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)بیارانش فرمود:شما را خبر ندهم به بدهاتان؟گفتند چرا یا رسول الله،فرمود:سخن چینها که دوستان را از هم ببرند و برای پاکان عیب جویند. حسین بن سعید:بسندی مانندش را آورده.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 166 )
ص : 8237
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: یَا اِبْنَ آدَمَ إِنَّکَ إِنْ تَبْذُلِ اَلْفَضْلَ فَخَیْرٌ لَکَ وَ إِنْ تُمْسِکْ فَشَرٌّ لَکَ وَ لاَ تُلاَمُ عَلَی کَفَافٍ وَ اِبْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ وَ اَلْیَدُ اَلْعُلْیَا خَیْرٌ مِنَ اَلْیَدِ اَلسُّفْلَی .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 368 )
ص : 8238
فَضَالَهُ بْنُ أَیُّوبَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ : قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَتَزَوَّجُ اَلرَّجُلُ بِالْجَارِیَهِ مُتْعَهً فَقَالَ نَعَمْ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ لَهَا أَبٌ وَ اَلْجَارِیَهُ یَسْتَأْمِرُهَا کُلُّ أَحَدٍ إِلاَّ أَبُوهَا .
( النوادر (للأشعری) , جلد 1 , صفحه 84 )
ص : 8239
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ أَحَقَّ مَا أَخَذْتُمْ عَلَیْهِ أَجْراً کِتَابُ اَللَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 117 )
ص : 8240
و جاءت الروایه عن النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله : أنه قال لفارس نطحه أو نطحتان ثم لا فارس بعدها أبدا و الروم ذات القرون کلما ذهب قرن خلف قرن هبهب إلی آخر الأبد.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 199 )
ص : 8241
دُعَاءٌ آخَرُ عَقِیبَهَا اَلْحَمْدُ لِلَّهِ خَالِقِ اَلْخَلْقِ بِغَیْرِ مَنْصِبَهٍ اَلْمَوْصُوفِ بِغَیْرِ غَایَهٍ اَلْمَعْرُوفِ بِغَیْرِ تَحْدِیدٍ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْحَیِّ بِغَیْرِ شَبِیهٍ وَ لاَ ضِدَّ لَهُ وَ لاَ نِدَّ لَهُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لاَ تَفْنَی خَزَائِنُهُ وَ لاَ تَبِیدُ مَعَالِمُهُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ مَعَهُ ذَلِکَ اَللَّهُ اَلَّذِی لَبِسَ اَلْبَهْجَهَ وَ اَلْجَمَالَ وَ تَرَدَّی بِالنُّورِ وَ اَلْوَقَارِ ذَلِکَ اَللَّهُ اَلَّذِی یَرَی أَثَرَ اَلنَّمْلَهِ فِی اَلصَّفَا وَ یَسْمَعُ وَقْعَ اَلطَّیْرِ فِی اَلْهَوَاءِ ذَلِکَ اَللَّهُ اَلَّذِی هُوَ هَکَذَا وَ لاَ هَکَذَا غَیْرُهُ سُبْحَانَهُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ قَیُّومٌ لاَ یَنَامُ وَ مَلِکٌ لاَ یُضَامُ وَ عَزِیزٌ لاَ یُرَامُ وَ بَصِیرٌ لاَ یَرْتَابُ وَ سَمِیعٌ لاَ یَتَکَلَّفُ وَ مُحْتَجِبٌ لاَ یُرَی وَ صَمَدٌ لاَ یُطْعَمُ وَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی أَطْفَیْتَ بِهِ کُلَّ نُورٍ وَ هُوَ حَیٌّ خَلَقْتَهُ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی خَلَقْتَ بِهِ عَرْشَکَ اَلَّذِی لاَ یَعْلَمُ مَا هُوَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَسْأَلُکَ بِنُورِ وَجْهِکَ اَلْعَظِیمِ وَ أَسْأَلُکَ بِنُورِ اِسْمِکَ اَلَّذِی خَلَقْتَ بِهِ نُورَ حِجَابِکَ اَلنُّورِ وَ أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ بِاسْمِکَ اَلَّذِی تَضَعْضَعَ بِهِ سُکَّانُ سَمَاوَاتِکَ وَ أَرْضِکَ وَ اِسْتَقَرَّ بِهِ عَرْشُکَ وَ تَطْوِی بِهِ سَمَاءَکَ وَ تُبَدِّلُ بِهِ أَرْضَکَ وَ تُقِیمُ بِهِ اَلْقِیَامَهَ یَا اَللَّهُ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی تَقْضِی بِهِ مَا تَشَاءُ بِذَلِکَ اَلاِسْمِ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی هُوَ نُورٌ مِنْ نُورٍ وَ نُورٌ مَعَ نُورٍ وَ نُورٌ فَوْقَ کُلِّ نُورٍ وَ تُضِیءُ بِهِ کُلَّ ظُلْمَهٍ وَ نُورٌ عَلَی نُورٍ وَ نُورٌ فِی نُورٍ یَا اَللَّهُ بِاسْمِکَ اَلَّذِی یُذْهِبُ اَلظُّلْمَهَ وَ بِاسْمِکَ اَلْمَکْتُوبِ عَلَی جَبْهَهِ إِسْرَافِیلَ وَ بِقُوَّهِ ذَلِکَ اَلاِسْمِ اَلَّذِی یَنْفُخُ إِسْرَافِیلُ فِی اَلصُّورِ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْمَکْتُوبِ عَلَی رَاحَهِ رِضْوَانَ خَازِنِ اَلْجَنَّهِ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلزَّکِیِّ اَلطَّاهِرِ اَلْمَکْنُونِ فِی کُنْهِ حُجُبِکَ اَلْمَخْزُونِ فِی عِلْمِ اَلْغَیْبِ عِنْدَکَ عَلَی سِدْرَهِ اَلْمُنْتَهَی أَسْأَلُکَ بِهِ یَا اَللَّهُ وَ أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ بِکَ وَ بِاسْمِکَ اَلْمَکْتُوبِ عَلَی سُرَادِقِ اَلسَّرَائِرِ وَ أَدْعُوکَ بِهَذِهِ اَلْأَسْمَاءِ بِأَنَّ لَکَ اَلْحَمْدَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَکَ أَنْتَ اَلنُّورُ اَلتَّامُّ اَلْبَارُّ اَلرَّحِیمُ اَلْمُعِیدُ اَلْکَبِیرُ اَلْمُتَعالِ بَدِیعُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ نُورُهُنَّ وَ قِوَامُهُنَّ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ حَنَّانٌ مَنَّانٌ نُورُ اَلنُّورِ دَائِمٌ قُدُّوسٌ اَللَّهُ اَلْقُدُّوسُ اَلْقَیُّومُ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ مُدَبِّرُ اَلْأُمُورِ فَرْدٌ وَتْرٌ حَیٌّ قَدِیمٌ وَ أَسْأَلُکَ بِنُورِ وَجْهِکَ اَلَّذِی تَجَلَّیْتَ بِهِ لِمُوسَی عَلَی اَلْجَبَلِ فَجَعَلْتَهُ دَکًّا وَ خَرَّ مُوسی صَعِقاً فَمَنَنْتَ عَلَیْهِ وَ أَحْیَیْتَهُ بَعْدَ اَلْمَوْتِ بِذَلِکَ اَلاِسْمِ وَ أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ بِاسْمِکَ کَتَبْتَهُ عَلَی عَرْشِکَ وَ أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ یَا قُدُّوسُ یَا قُدُّوسُ وَ أَسْأَلُکَ بِأَنَّکَ قُدُّوسٌ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی یُمْشَی بِهِ عَلَی طَلَلِ اَلْمَاءِ کَمَا یُمْشَی بِهِ عَلَی جَدَدِ اَلْأَرْضِ یَا اَللَّهُ وَ أَسْأَلُکَ بِهِ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی أَجْرَیْتَ بِهِ اَلْفَلَکَ فَجَعَلْتَهُ مَعَالِمَ شَمْسِکَ وَ قَمَرِکَ وَ کَتَبْتَ اِسْمَکَ عَلَیْهِ وَ بِأَنَّکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ تَسْأَلُ فَتُجِیبُ فَأَنَا أَسْأَلُکَ بِهِ یَا اَللَّهُ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی هُوَ نُورٌ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی أَقَمْتَ بِهِ عَرْشَکَ وَ کُرْسِیَّکَ فِی اَلْهَوَاءِ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی بِهِ سَبَقَتْ رَحْمَتُکَ غَضَبَکَ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی خَلَقْتَ بِهِ اَلْفِرْدَوْسَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ وَ بِأَنَّکَ اَلسَّلاَمُ وَ مِنْکَ اَلسَّلاَمُ وَ بِاسْمِکَ اَلْمَکْتُوبِ فِی دَارِ اَلسَّلاَمِ وَ بِاسْمِکَ اَلطَّاهِرِ اَلْمُطَهَّرِ اَلْمُقَدَّسِ اَلنُّورِ اَلْمُصْطَفَی اَلَّذِی اِصْطَفَیْتَهُ لِنَفْسِکَ مِنْ نَفْسِکَ بِهِ أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ وَ بِنُورِ وَجْهِکَ اَلْمُنِیرِ وَ أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ بِاسْمِکَ اَلَّذِی یُمْشَی بِهِ فِی اَلظُّلَمِ وَ یُمْشَی بِهِ فِی أَبْرَاجِ اَلسَّمَاءِ وَ أَسْأَلُکَ یَا اَللَّهُ اَلَّذِی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی کَتَبْتَهُ عَلَی حِجَابِ عَرْشِکَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْمَکْنُونِ اَلْأَعَزِّ اَلْأَجَلِ اَلْأَکْبَرِ اَلْأَعْظَمِ اَلَّذِی تُحِبُّهُ وَ تَرْضَی عَمَّنْ دَعَاکَ بِهِ وَ تُجِیبُ دَعْوَتَهُ وَ لاَ تَحْرِمُ سَائِلَکَ بِهِ بِذَلِکَ اَلاِسْمِ وَ أَسْأَلُکَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ طَیِّبٌ مُبَارَکٌ فِی اَلتَّوْرَاهِ وَ اَلْإِنْجِیلِ وَ اَلزَّبُورِ وَ اَلْفُرْقَانِ وَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ فِی اَللَّوْحِ اَلْمَحْفُوظِ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلْعَظِیمِ اَلَّذِی أَصْغَرُ حَرْفٍ مِنْهُ أَعْظَمُ مِنَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ وَ اَلْجِبَالِ وَ کُلِّ شَیْءٍ خَلَقْتَهُ وَ أَسْأَلُکَ بِکُلِّ اِسْمٍ اِصْطَفَیْتَهُ مِنْ عِلْمِکَ لِنَفْسِکَ وَ اِسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِی عِلْمِ اَلْغَیْبِ عِنْدَکَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی دَعَاکَ بِهِ اَلَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ اَلْکِتابِ فَأَجَبْتَهُ بِذَلِکَ اَلاِسْمِ أَدْعُوکَ وَ أَسْأَلُکَ بِهِ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی دَعَاکَ بِهِ حَمَلَهُ عَرْشِکَ فَاسْتَقَرَّتْ أَقْدَامُهُمْ وَ حَمَّلْتَهُمْ عَرْشَکَ بِذَلِکَ اَلاِسْمِ یَا اَللَّهُ اَلَّذِی لاَ یَعْلَمُهُ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لاَ حَامِلُ عَرْشِکَ وَ لاَ کُرْسِیِّکَ إِلاَّ مَنْ عَلَّمْتَهُ ذَلِکَ وَ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلَّذِی دَعَاکَ بِهِ مُحَمَّدٌ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ اَلطَّیِّبِینَ اَلْأَخْیَارِ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ وَ اِقْضِ حَاجَتِی وَ اُمْنُنْ عَلَیَّ بِالْمَغْفِرَهِ وَ اَلرَّحْمَهِ وَ اَلرِّزْقِ اَلْحَلاَلِ اَلطَّیِّبِ اَلْوَاسِعِ وَ اَلصِّحَّهِ وَ اَلْعَافِیَهِ وَ اَلسَّلاَمَهِ فِی نَفْسِی وَ دِینِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ إِخْوَانِی وَ عَشِیرَتِی إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی حِلْمِهِ بَعْدَ عِلْمِهِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی عَفْوِهِ بَعْدَ قُدْرَتِهِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْقَادِرِ بِقُدْرَتِهِ عَلَی کُلِّ قُدْرَهٍ وَ لاَ یَقْدِرُ أَحَدٌ قَدْرَهُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ بَاسِطِ اَلْیَدَیْنِ بِالرَّحْمَهِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عالِمِ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَهِ وَ هُوَ عَلِیمٌ بِذاتِ اَلصُّدُورِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ خَالِقِ اَلْخَلْقِ وَ قَاسِمِ اَلرِّزْقِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْخَالِقِ لِمَا یُرَی وَ مَا لاَ یُرَی اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَالِمِ اَلْغُیُوبِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ بِجَمِیعِ مَحَامِدِهِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی جَمِیعِ نَعْمَائِهِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی جَمِیلِ بَلاَئِهِ عَلَی خَلْقِهِ بِقُدْرَتِهِ لا تُدْرِکُهُ اَلْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ اَلْأَبْصارَ وَ هُوَ اَللَّطِیفُ اَلْخَبِیرُ اَلْأَوَّلُ کَانَ قَبْلَ کُلِّ شَیْءٍ وَ عَلِمَ کُلَّ شَیْءٍ بِعِلْمِهِ وَ أَنْفَذَ کُلَّ شَیْءٍ بَصَراً وَ عَلِمَ کُلَّ شَیْءٍ بِغَیْرِ تَعْلِیمٍ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْإِلَهِ اَلْقُدُّوسِ یُسَبِّحُ لَهُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ طَائِعِینَ غَیْرَ مُکْرَهِینَ وَ کُلُّ شَیْءٍ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لَکِنْ لاَ یَعْلَمُ اَلْخَلاَئِقُ تَسْبِیحَهُمْ إِلَهِی عَلِمْتَ کُلَّ شَیْءٍ وَ قَدَّرْتَ کُلَّ شَیْءٍ وَ هَدَیْتَ کُلَّ شَیْءٍ وَ دَعَوْتَ کُلَّ شَیْءٍ إِلَی جَلاَلِکَ وَ جَلاَلِ وَجْهِکَ وَ عِظَمِ مُلْکِکَ وَ تَعْظِیمِ سُلْطَانِکَ وَ قَدِیمِ أَزَلِیَّتِکَ وَ رُبُوبِیَّتِکَ لَکَ اَلثَّنَاءُ بِجَمِیعِ مَا یَنْبَغِی لَکَ أَنْ یُثْنَی بِهِ عَلَیْکَ مِنَ اَلْمَحَامِدِ وَ اَلثَّنَاءِ وَ اَلتَّقْدِیسِ وَ اَلتَّهْلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ دَائِمٌ لاَ یَلْهُو سُبْحَانَ مَنْ هُوَ قَائِمٌ لاَ یَسْهُو نُورُ کُلِّ نُورٍ وَ هَادِی کُلِّ شَیْءٍ سُبْحَانَ أَهْلِ اَلْکِبْرِیَاءِ وَ أَهْلِ اَلتَّعْظِیمِ وَ اَلثَّنَاءِ اَلْحَسَنِ تَبَارَکْتَ إِلَهِی وَ اِسْتَوَیْتَ عَلَی کُرْسِیِّ اَلْعِزِّ وَ عَلِمْتَ مَا تَحْتَ اَلثَّرَی وَ مَا فَوْقَهُ وَ مَا عَلَیْهِ وَ مَا یَخْرُجُ مِنْهُ وَ مَا یَخْرُجُ شَیْءٌ مِنْ عِلْمِکَ سُبْحَانَکَ مَا أَحْسَنَ بَلاَءَکَ وَ لَکَ اَلْحَمْدُ مَا أَظْهَرَ نَعْمَاءَکَ وَ لَکَ اَلشُّکْرُ مَا أَکْبَرَ عَظَمَتَکَ إِلَهِی اِغْفِرْ لِلْمُذْنِبِینَ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ وَ تَجَاوَزْ عَنِ اَلْخَاطِئِینَ فَإِنَّهُمْ قَصَّرُوا وَ لَمْ یَعْلَمُوا وَ ضَمِنُوا لَکَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ وَ لَمْ یَفُوا وَ اِتَّکَلُوا عَلَی أَنَّکَ أَکْرَمُ اَلْأَکْرَمِینَ فَتَّاحُ اَلْخَیْرَاتِ إِلَهُ مَنْ فِی اَلْأَرَضِینَ وَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ أَنَّکَ دَیَّانُ یَوْمِ اَلدِّینِ وَ اِغْفِرْ لِی وَ لِوَالِدَیَّ وَ أَهْلِی وَ إِخْوَانِی وَ اُرْزُقْنِی رِزْقاً وَاسِعاً طَیِّباً هَنِیئاً مَرِیئاً سَرِیعاً حَلاَلاً إِنَّکَ خَیْرُ اَلرَّازِقِینَ .
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 251 )
ص : 8242
مِشْکَاهُ اَلْأَنْوَارِ ، نَقْلاً مِنَ اَلْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: وَ ما یُؤْمِنُ أَکْثَرُهُمْ بِاللّهِ إِلاّ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ قَالَ یُطِیعُ اَلشَّیْطَانَ مِنْ حَیْثُ یُشْرِکُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 103 )
ص : 8243
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا قَامَ أَحَدُکُمْ مِنْ مَجْلِسِهِ فَلْیُوَدِّعْهُمْ بِالسَّلاَمِ وَ قَالَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ وَ لَوْ بِالسَّلاَمِ.
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 88 )
و فرمود امام جعفر صادق(علیه السّلام)که چون برخیزد یکی از شما از مجلس خود پس باید که وداع کند اهل مجلس را بسلام
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 162 )
ص : 8244
عَنْهُ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا جَلَسَ أَحَدُکُمْ عَلَی اَلطَّعَامِ فَلْیَجْلِسْ جِلْسَهَ اَلْعَبْدِ وَ لاَ یَضَعَنَّ أَحَدُکُمْ إِحْدَی رِجْلَیْهِ عَلَی اَلْأُخْرَی وَ یَتَرَبَّعَ فَإِنَّهَا جِلْسَهٌ یُبْغِضُهَا اَللَّهُ وَ یَمْقُتُ صَاحِبَهَا .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 442 )
ص : 8245
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ کَانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اِمْرَأَهٍ فُجُورٌ فَقَالَ إِنْ کَانَ قُبْلَهً أَوْ شِبْهَهَا فَلْیَتَزَوَّجِ اِبْنَتَهَا إِنْ شَاءَ وَ إِنْ کَانَ جِمَاعاً فَلاَ یَتَزَوَّجِ اِبْنَتَهَا وَ لْیَتَزَوَّجْهَا .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 416 )
7 - نظیر روایت پنجم را منصور بن حازم با سند دیگری از امام صادق علیه السّلام روایت می نماید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 309 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 169 )
ص : 8246
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ مُسْتَعْجِلاً یُجْزِیهِ أَنْ یَقْرَأَ فِی اَلْفَرِیضَهِ ، بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَحْدَهَا قَالَ لاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 41 )
ص : 8247
ل، [الخصال] ، اَلْأَرْبَعُمِائَهِ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلصَّلاَهُ فِی اَلْحَرَمَیْنِ تَعْدِلُ أَلْفَ صَلاَهٍ - وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ تَخْرُجُوا بِالسُّیُوفِ إِلَی اَلْحَرَمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 73 )
ص : 8248
لِوَجَعِ اَلسُّرَّهِ: یَقْرَأُ: وَ إِنَّهُ لَکِتَابٌ عَزِیزٌ لاَ یَأْتِیهِ اَلْبَاطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لاَ مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ. ثَلاَثَ مَرَّاتٍ بَعْدَ أَنْ یَضَعَ یَدَهُ عَلَی اَلْمَوْضِعِ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 555 )
ص : 8249
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْأَمَالِی ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ اَلدَّقَّاقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلطَّارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْخَشَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَسِّنٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ اَللَّهِ مَا دُنْیَاکُمْ هَذِهِ إِلاَّ کَسَفْرٍ عَلَی مَنْهَلٍ حَلُّوا إِذْ صَاحَ بِهِمْ سَائِقُهُمْ فَارْتَحَلُوا إِلَی أَنْ قَالَ وَ لَقَدْ رَقَّعْتُ مِدْرَعَتِی هَذِهِ حَتَّی اِسْتَحْیَیْتُ مِنْ رَاقِعِهَا وَ قَالَ لِیَ اِقْذِفْ بِهَا قَذْفَ اَلْأُتُنِ لاَ یَرْتَضِیهَا لِیَرْقَعَهَا فَقُلْتُ لَهُ اُعْزُبْ عَنِّی فَعِنْدَ اَلصَّبَاحِ یَحْمَدُ اَلْقَوْمُ اَلسُّرَی وَ تَنْجَلِی عَنَّا غَلاَلاَتُ اَلْکَرَی وَ فِی بَعْضِ اَلنُّسَخِ اِقْذِفْ بِهَا فَذُو اَلْأُتُنِ لاَ یَرْتَضِیهَا لِبَرَاذِعِهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 271 )
ص : 8250
مع، [معانی الأخبار] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ کَانَ یُحِبُّنَا وَ هُوَ فِی مَوْضِعٍ لاَ یَشِینُهُ فَهُوَ مِنْ خَالِصِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا اَلْمَوْضِعُ اَلَّذِی لاَ یَشِینُهُ قَالَ لاَ یُرْمَی فِی مَوْلِدِهِ وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ لَمْ یُجْعَلْ وَلَدَ زِنًا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 87 )
معانی الاخبار: ابن بکیر از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرد که فرمود: هر که ما را دوست داشته باشد با اینکه در محلی باشد که موجب ننگ او نشود چنین شخصی از مؤمنین خالص خدا است گفتم فدایت شوم محلی که موجب ننگ او نشود چیست فرمود او را بزنازادگی نسبت ندهند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 5 , ص 69 )
ص : 8251
اَلْعَیَّاشِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلنَّحْلِ فِی کُلِّ شَهْرٍ دَفَعَ اَللَّهُ عَنْهُ اَلْمَعَرَّهَ فِی اَلدُّنْیَا وَ سَبْعِینَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ اَلْبَلاَءِ أَهْوَنُهُ اَلْجُنُونُ وَ اَلْجُذَامُ وَ اَلْبَرَصُ وَ کَانَ مَسْکَنُهُ فِی جَنَّهِ عَدْنٍ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ جَنَّهُ عَدْنٍ هِیَ وَسَطُ اَلْجِنَانِ . اَلطَّبْرِسِیُّ عَنْ أُبَیٍّ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ قَرَأَهَا لَمْ یُحَاسِبْهُ اَللَّهُ تَعَالَی بِالنِّعْمَهِ اَلَّتِی أَنْعَمَهَا عَلَیْهِ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا وَ أُعْطِیَ مِنَ اَلْأَجْرِ کَالَّذِی مَاتَ فَأَحْسَنَ اَلْوَصِیَّهَ وَ إِنْ مَاتَ فِی یَوْمَ تَلاَهَا أَوْ لَیْلَتِهِ کَانَ لَهُ مِنَ اَلْأَجْرِ کَالَّذِی مَاتَ وَ أَحْسَنَ اَلْوَصِیَّهَ . فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَرْوِی: أَنَّهُ مَنْ قَرَأَ اَلنَّحْلَ فِی کُلِّ شَهْرٍ وَ ذَکَرَ مِثْلَ مَا مَرَّ إِلَی قَوْلِهِ اَلْبَرَصُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 343 )
ص : 8252
اِحْذَرُوا نَاراً حَرُّهَا شَدِیدٌ وَ قَعْرُهَا بَعِیدٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 104 )
ص : 8253
فِی کِتَابِ اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اِخْتَارَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ أَرْبَعَهً إِلَی أَنْ قَالَ: وَ اِخْتَارَ مِنَ اَلْبُیُوتِ أَرْبَعَهً فَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: «إِنَّ اَللّهَ اِصْطَفی آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَی اَلْعالَمِینَ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 329 )
ص : 8254
و بإسناده الی أبی خدیجه، عن أبی عبد اللّه - علیه السلام - قال: سأل أبی عبد اللّه رجل. و قال: حدثنی عن رضا الرب، عن آدم - علیه السلام - فقال: ان آدم أنزل فنزل فی الهند. و سأل ربه - عز و جل - هذا البیت. فأمره أن یأتیه، فیطوف به، أسبوعا. و یأتی منی و عرفات، فیقضی مناسکه، کلها. فجاء من الهند. و کان موضع قدمیه، حیث یطأ علیه، عمران. و ما بین القدم الی القدم، صحاری. لیس فیها شیء. ثم جاء الی البیت، فطاف أسبوعا. و أتی مناسکه، فقضاها، کما أمره اللّه. فقبل اللّه منه التوبه. و غفر له. قال: فجعل طواف آدم - علیه السلام - لما طافت الملائکه بالعرش، سبع سنین. فقال جبرئیل - علیه السلام-: هنیئا لک، یا آدم! لقد غفر لک. لقد طفت بهذا البیت قبلک، بثلاثه آلاف سنه. فقال آدم - علیه السلام-: یا رب! اغفر لی و لذریتی، من بعدی. فقال: نعم، من آمن بی و برسلی فقد صدقت و مضی. فقال أبی - علیه السلام-: هذا جبرئیل - علیه السلام - أتاکم یعلمکم معالم دینکم. و الحدیث طویل. أخذت منه موضع الحاجه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 389 )
ص : 8255
16113-2 الکافی ،1/4/349/7 التهذیب ،1/18/274/10 علی عن أبیه عن محمّد بن حفص عن الحسین بن خالد قال: سئل أبو عبد اللّه علیه السّلام عن رجل قطع رأس رجل میت فقال إن اللّه حرم منه میتا کما حرم منه حیا فمن فعل بمیت فعلا یکون فی مثله اجتیاح نفس الحیّ فعلیه الدیه فسألت عن ذلک أبا الحسن علیه السّلام فقال صدق أبو عبد اللّه علیه السّلام هکذا قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله قلت فمن قطع رأس میت أو شق بطنه أو فعل به ما یکون فیه اجتیاح نفس الحیّ فعلیه دیه النفس کامله فقال لا و لکن دیته دیه الجنین فی بطن أمه قبل أن ینشأ فیه الروح و ذلک مائه دینار و هی لورثته و دیه هذا هی له لا للورثه - قلت ما الفرق بینهما قال إن الجنین أمر مستقبل مرجو نفعه - و هذا قد مضی و ذهبت منفعته فلما مثل به بعد موته صارت دیته بتلک المثله له لا لغیره یحج بها عنه و یفعل بها أبواب الخیر و البر من صدقه أو غیره - قلت فإن أراد رجل أن یحفر له لیغسله فی الحفره فسدر الرجل ممّا یحفر فدیر به فمالت مسحاته فی یده فأصاب بطنه فشقه فما علیه فقال إذا کان هکذا فهو خطأ و کفارته عتق رقبه أو صیام شهرین أو صدقه علی ستین مسکینا مد لکل مسکین بمد النبیّ صلّی اللّه علیه و آله .
( الوافی , جلد 16 , صفحه 760 )
ص : 8256
أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلشِّیرَازِیُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو بَکْرٍ اَلْجَرْجَرَائِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ اَلْبَصْرِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَمَّارٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ صَالِحٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُوسَی بْنُ عُثْمَانَ اَلْحَضْرَمِیُّ عَنْ جَابِرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ: فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : نَحْنُ أَهْلُ اَلذِّکْرِ - اَلَّذِی عَنَانَا اَللَّهُ جَلَّ وَ عَلاَ فِی کِتَابِهِ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 1 , صفحه 435 )
463-عن محمد بن علی قال: لما نزلت هذه الآیه:(فاسألو أهل الذکر إن کنتم لا تعلمون) قال علی علیه السلام: نحن أهل الذکر الذی عنانا اللّه جلّ و علا فی کتابه. محمد بن علی گفت: چون این آیه نازل گردید:«فاسألوا اهل الذکر ان کنتم لا تعملون» علی گفت: ما همان اهل ذکر هستیم خدا در کتاب خود ما را اراده کرده است.
( سیمای امام علی (ع) در قرآن ؛ ج 1 , ص 183 )
موسی بن عثمان حضرمی از جابر بن عبد اللّه انصاری نقل کرد که جابر گفت؛ محمد بن علی علیه السّلام حکایت کرد؛ آن هنگام که آیۀ«
فَسْئَلُوا أَهْلَ اَلذِّکْرِ
»نازل شد،از پدرم سؤال کردم«اهل الذکر»که در قرآن امر به سؤال از آنان شده است چه کسانی هستند؟ علی علیه السّلام فرمود:اهل ذکر که خدای سبحان در قرآن امر به پرسش از آنان کرد،ما اهل بیت مصطفی صلی اللّه علیه و آله هستیم که معدن علم و سرچشمه حکمت هستیم.
( شواهد التنزیل / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 168 )
ص : 8257
وَ کَانَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ فِی مَوَاعِظِهِ لِأَوْلِیَائِهِ وَ مَوَالِیهِ: یَا اِبْنَ آدَمَ عِفَّ عَنْ مَحَارِمِ اَللَّهِ تَعَالَی تَکُنْ عَابِداً، وَ اِرْضَ بِمَا قَسَمَ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ [لَکَ] تَکُنْ غَنِیّاً، وَ أَحْسِنْ جِوَارَ مَنْ جَاوَرَکَ تَکُنْ مُسْلِماً، وَ صَاحِبِ اَلنَّاسَ بِمِثْلِ مَا تُحِبُّ أَنْ یُصَاحِبُوکَ [بِهِ] تَکُنْ عَدْلاً، إِنَّهُ کَانَ بَیْنَ أَیْدِیکُمْ أَقْوَامٌ یَجْمَعُونَ کَثِیراً، وَ یَبْنُونَ شَدِیداً ، وَ یَأْمُلُونَ بَعِیداً أَصْبَحَ جَمْعُهُمْ بَوْراً، وَ عَمَلُهُمْ غُرُوراً، وَ مَسَاکِنُهُمْ قُبُوراً. یَا اِبْنَ آدَمَ إِنَّکَ لَمْ تَزَلْ فِی هَدْمِ عُمُرِکَ مُنْذُ سَقَطْتَ مِنْ بَطْنِ أُمِّکَ، فَخُذْ مِمَّا فِی یَدَیْکَ [لِمَا بَیْنَ یَدَیْکَ] ، فَإِنَّ اَلْمُؤْمِنَ یَتَزَوَّدُ، وَ اَلْکَافِرَ یَتَمَتَّعُ. وَ کَانَ یَتْلُو بَعْدَ هَذِهِ اَلْمَوْعِظَهِ: وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ اَلزّادِ اَلتَّقْوی .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 79 )
ص : 8258
مُعَاوِیَهُ بْنُ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: کَانَ فِی وَصِیَّهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ یَا عَلِیُّ أُوصِیکَ فِی نَفْسِکَ بِخِصَالٍ فَاحْفَظْهَا عَنِّی ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ أَعِنْهُ أَمَّا اَلْأُولَی فَالصِّدْقُ لاَ تَخْرُجَنَّ مِنْ فِیکَ کَذِبَهٌ أَبَداً وَ اَلثَّانِیَهُ اَلْوَرَعُ لاَ تَجْتَرِ عَلَی خِیَانَهٍ أَبَداً وَ اَلثَّالِثَهُ اَلْخَوْفُ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَأَنَّکَ تَرَاهُ وَ اَلرَّابِعَهُ کَثْرَهُ اَلْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یُبْنَی لَکَ بِکُلِّ دَمْعَهٍ أَلْفُ بَیْتٍ فِی اَلْجَنَّهِ وَ اَلْخَامِسَهُ بَذْلُکَ مَالَکَ وَ دَمَکَ دُونَ دِینِکَ وَ اَلسَّادِسَهُ اَلْأَخْذُ بِسُنَّتِی فِی صَلاَتِی وَ صَوْمِی وَ صَدَقَتِی أَمَّا اَلصَّلاَهُ فَالْخَمْسُونَ رَکْعَهً وَ أَمَّا اَلصِّیَامُ فَثَلاَثَهَ أَیَّامٍ فِی اَلشَّهْرِ اَلْخَمِیسَ فِی أَوَّلِهِ وَ اَلْأَرْبِعَاءَ فِی وَسَطِهِ وَ اَلْخَمِیسَ فِی آخِرِهِ وَ أَمَّا اَلصَّدَقَهُ فَجُهْدَکَ حَتَّی تَقُولَ قَدْ أَسْرَفْتُ وَ لَمْ تُسْرِفْ وَ عَلَیْکَ بِصَلاَهِ اَللَّیْلِ وَ عَلَیْکَ بِصَلاَهِ اَللَّیْلِ وَ عَلَیْکَ بِصَلاَهِ اَللَّیْلِ وَ عَلَیْکَ بِصَلاَهِ اَلزَّوَالِ وَ عَلَیْکَ بِصَلاَهِ اَلزَّوَالِ وَ عَلَیْکَ بِصَلاَهِ اَلزَّوَالِ وَ عَلَیْکَ بِتِلاَوَهِ اَلْقُرْآنِ عَلَی کُلِّ حَالٍ وَ عَلَیْکَ بِرَفْعِ یَدَیْکَ فِی صَلَوَاتِکَ وَ تَقْلِبُهُمَا وَ عَلَیْکَ بِالسِّوَاکِ عِنْدَ کُلِّ وُضُوءٍ وَ عَلَیْکَ بِمَحَاسِنِ اَلْأَخْلاَقِ فَارْتَکِبْهَا وَ مَسَاوِی اَلْأَخْلاَقِ فَاجْتَنِبْهَا فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَلاَ تَلُومَنَّ إِلاَّ نَفْسَکَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 50 )
ص : 8259
وَ مِنْهُ، عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُنْذِرِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ صَامَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْماً فِی شِدَّهِ اَلْحَرِّ فَأَصَابَهُ ظَمَأٌ وَکَّلَ اَللَّهُ بِهِ أَلْفَ مَلَکٍ یَمْسَحُونَ وَجْهَهُ وَ یُبَشِّرُونَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 190 )
45-از همان :بسندش از امام ششم که:هر که برای خدا عزّ و جلّ روزه دارد در گرمای سخت،و تشنه شود خدا هزار فرشته بر او گمارد تا دست برویش کشند و او را مژده دهند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 162 )
ص : 8260
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ نَادَی مُنَادٍ مِنْ بُطْنَانِ اَلْعَرْشِ أَیْنَ خَلِیفَهُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ فَیَقُومُ دَاوُدُ اَلنَّبِیُّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَیَأْتِی اَلنِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَسْنَا إِیَّاکَ أَرَدْنَا وَ إِنْ کُنْتَ لِلَّهِ تَعَالَی خَلِیفَهً ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ أَیْنَ خَلِیفَهُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ فَیَقُومُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَیَأْتِی اَلنِّدَاءُ مِنْ قِبَلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَا مَعْشَرَ اَلْخَلاَئِقِ هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ خَلِیفَهُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حُجَّتُهُ عَلَی عِبَادِهِ فَمَنْ تَعَلَّقَ بِحَبْلِهِ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا فَلْیَتَعَلَّقْ بِحَبْلِهِ فِی هَذَا اَلْیَوْمِ یَسْتَضِیءُ بِنُورِهِ وَ لْیَتَّبِعْهُ إِلَی اَلدَّرَجَاتِ اَلْعُلَی مِنَ اَلْجِنَانِ قَالَ فَیَقُومُ أُنَاسٌ قَدْ تَعَلَّقُوا بِحَبْلِهِ فِی اَلدُّنْیَا فَیَتَّبِعُونَهُ إِلَی اَلْجَنَّهِ ثُمَّ یَأْتِی اَلنِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ جَلَّ جَلاَلُهُ أَلاَ مَنِ اِئْتَمَّ بِإِمَامٍ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا فَلْیَتَّبِعْهُ إِلَی حَیْثُ یَذْهَبُ بِهِ فَحِینَئِذٍ یَتَبَرَّءُوا اَلَّذِینَ اُتُّبِعُوا مِنَ اَلَّذِینَ اِتَّبَعُوا وَ رَأَوُا اَلْعَذابَ وَ تَقَطَّعَتْ بِهِمُ اَلْأَسْبابُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 141 )
ص : 8261
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ عَمْرِو بْنِ مَرْوَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: قَوْلُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رُفِعَتْ عَنْ أُمَّتِی أَرْبَعَهُ خِصَالٍ مَا أَخْطَئُوا وَ مَا نَسُوا وَ مَا أُکْرِهُوا عَلَیْهِ وَ مَا لَمْ یُطِیقُوا وَ ذَلِکَ فِی کِتَابِ اَللَّهِ: إِلاّ مَنْ أُکْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمانِ مُخْتَصَرٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 408 )
50-همان:از عمرو بن مروان که شنیدم امام ششم(علیه السّلام)میفرمود:قول رسول خداست که از امتم چهار خصلت برداشته است هر چه خطا کنند،و هر چه فراموش کنند،و هر چه بر آن وادار شوند،و هر چه توانش را ندارند،و این در قرآن خداست جز کسی که وادار شود و دلش وابسته بایمانست با اختصار.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 262 )
ص : 8262
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلسَّیَّارِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما ظَلَمْناهُمْ وَ لکِنْ کانُوا هُمُ اَلظّالِمِینَ قَالَ وَ مَا ظَلَمْنَاهُمْ بِتَرْکِهِمْ وَلاَیَهَ أَهْلِ بَیْتِکَ وَ لَکِنْ کَانُوا هُمُ اَلظَّالِمِینَ.
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 553 )
ص : 8263
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ تُصَلِّ فِیمَا شَفَّ أَوْ سُفَّ یَعْنِی اَلثَّوْبَ اَلصَّقِیلَ . مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 388 )
ص : 8264
سن، [المحاسن] ، بَعْضُ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا جَلَسْتَ إِلَی اَلْعَالِمِ فَکُنْ عَلَی أَنْ تَسْمَعَ أَحْرَصَ مِنْکَ عَلَی أَنْ تَقُولَ وَ تَعَلَّمْ حُسْنَ اَلاِسْتِمَاعِ کَمَا تَعَلَّمُ حُسْنَ اَلْقَوْلِ وَ لاَ تَقْطَعْ عَلَی حَدِیثِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 43 )
ص : 8265
ثِقَهُ اَلْإِسْلاَمِ فِی اَلْکَافِی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ دَاهِرٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ یَحْیَی عَنْ قُثَمَ أَبِی قَتَادَهَ اَلْحَرَّانِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یُونُسَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ فِی صِفَاتِ اَلْمُؤْمِنِ هَشَّاشٌ بَشَّاشٌ لاَ بِعَبَّاسٍ وَ لاَ بِجَبَّاسٍ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 321 )
ص : 8266
وَ مِنْهَا مَا قَالَهُ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِنَّا اِثْنَا عَشَرَ مَهْدِیّاً أَوَّلُهُمْ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ آخِرُهُمْ اَلتَّاسِعُ مِنْ وُلْدِی وَ هُوَ اَلْقَائِمُ بِالْحَقِّ یُحْیِی اَللَّهُ بِهِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَ یَظْهَرُ بِهِ دِینُ اَلْحَقِّ عَلَی اَلدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْمُشْرِکُونَ لَهُ غَیْبَهٌ یَرْتَدُّ فِیهَا قَوْمٌ وَ یَثْبُتُ عَلَی اَلدِّینِ فِیهَا آخَرُونَ فَیُؤذَوْنَ وَ یُقَالُ مَتی هذَا اَلْوَعْدُ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ اَلصَّابِرِینَ فِی غَیْبَتِهِ عَلَی اَلْأَذَی وَ اَلتَّکْذِیبِ بِمَنْزِلَهِ اَلْمُجَاهِدِ بِالسَّیْفِ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 111 )
ص : 8267
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلاَّدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً فِی اَلْأَرْضِ یَسْعَوْنَ فِی حَوَائِجِ اَلنَّاسِ هُمُ اَلْآمِنُونَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ مَنْ أَدْخَلَ عَلَی مُؤْمِنٍ سُرُوراً فَرَّحَ اَللَّهُ قَلْبَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 197 )
حضرت ابو الحسن علیه السلام میفرمود: همانا از برای خدا در زمین بندگانی است که برای حوائج مردم کوشش میکنند، اینها روز قیامت در امانند، و هر که بمؤمنی شادی رساند، خدا روز قیامت دلش را شاد سازد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 282 )
2-از معمر بن خلاد،گوید:شنیدم أبو الحسن(علیه السّلام)می فرمود: به راستی برای خدا بنده هائی است در زمین که می کوشند در حوائج مردم،ایشانند که روز قیامت آسوده اند،و هر که وسیلۀ شادی مؤمنی را فراهم سازد،خدا دلش را در روز قیامت شاد کند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 585 )
2-معمر بن خلاد،گوید:شنیدم ابو الحسن علیه السّلام می فرمود:
به راستی برای خدا بنده هائی است در زمین که برای برآوردن خواسته های مردم تلاش می کنند آنان در روز قیامت آسوده اند،و هرکس وسیله شادی مؤمنی را فراهم سازد،خدا دلش را در روز قیامت شاد کند.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 555 )
: صحیح. و الظاهر أن الأجر مترتب علی السعی فقط، و یحتمل ترتبه علی السعی و القضاء معا، و الحصر المستفاد من اللام مع تأکیده بضمیر الفصل علی المبالغه أو إضافی بالنسبه إلی من ترکه أو إلی بعض الناس و أعمالهم، و تفریح القلب کشف الغم عنه و إدخال السرور فیه.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 112 )
ص : 8268
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی قَالَ: اَلْهِرَّهُ لَیْسَتْ بِنَجِسٍ إِنَّمَا هِیَ مِنَ اَلطَّوَّافِینَ عَلَیْکُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 62 , صفحه 67 )
ص : 8269
مَنِ اِسْتَبَدَّ بِرَأْیِهِ زَلَّ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 429 )
ص : 8270
عَنْهُ قَالَ حَدَّثَهُمْ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَبَلَهَ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلزَّوْجِ اَلْمُسْلِمِ وَ اَلْیَهُودِیَّهِ وَ اَلنَّصْرَانِیَّهِ أَنَّهُ قَالَ لاَ یَتَوَارَثَانِ . عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 190 )
ص : 8271
قَدْ مَاتَ قَوْمٌ وَ مَا مَاتَتْ مَکَارِمُهُمْوَ عَاشَ قَوْمٌ وَ هُمْ فِینَا کَأَمْوَاتٍ
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 123 )
ص : 8272
وَ قِیلَ لَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَوْ غَیَّرْتَ شَیْبَکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اَلْخِضَابُ زِینَهٌ وَ نَحْنُ قَوْمٌ فِی مُصِیبَهٍ! یُرِیدُ وَفَاهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 558 )
ص : 8273
یَا بَارُّ یَا وَصُولُ یَا شَاهِدَ کُلِّ غَائِبٍ وَ یَا قَرِیبُ غَیْرَ بَعِیدٍ وَ یَا غَالِبُ غَیْرَ مَغْلُوبٍ وَ یَا مَنْ لاَ یَعْلَمُ کَیْفَ هُوَ إِلاَّ هُوَ یَا مَنْ لاَ تُبْلَغُ قُدْرَتُهُ أَسْأَلُکَ اَللَّهُمَّ بِاسْمِکَ اَلْمَکْنُونِ اَلْمَخْزُونِ اَلْمَکْتُومِ عَمَّنْ شِئْتَ اَلطَّاهِرِ اَلْمُطَهَّرِ اَلْمُقَدَّسِ اَلنُّورِ اَلتَّامِّ اَلْحَیِّ اَلْقَیُّومِ اَلْعَظِیمِ نُورِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ نُورِ اَلْأَرَضِینَ عَالِمِ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهَادَهِ اَلْکَبِیرِ اَلْمُتَعَالِ اَلْعَظِیمِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ .
( جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع , جلد 1 , صفحه 278 )
ص : 8274
مَنِ اِشْتَغَلَ بِذِکْرِ اَللَّهِ طَیَّبَ اَللَّهُ ذِکْرَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 445 )
ص : 8275
وَ فِی رِوَایَهٍ: رُئِیَ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِزَارٌ خَلَقٌ مَرْقُوعٌ فَقِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ فَقَالَ یَخْشَعُ لَهُ اَلْقَلْبُ وَ تَذِلُّ بِهِ اَلنَّفْسُ وَ یَقْتَدِی بِهِ اَلْمُؤْمِنُونَ .
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 114 )
در روایتی است:بتن علی(علیه السّلام)جامه ای کهنه و وصله دار دیدند پرسیدند چرا جامه شما این قدر وصله دار است؟فرمود:دل بسبب آن خاشع شود و نفس سرکش ذلیل ورام می گردد و مؤمنان بدان اقتداء می کنند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 1 , ص 216 )
در روایت است که بر تن علی علیه السّلام جامه ای کهنه و وصله شده دیدند،درباره آن از ایشان سؤال شد.حضرت فرمود:قلب از آن خاشع می شود و مؤمن از آن پیروی می کند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 241 )
ص : 8276
و فی الحدیث عن الزّهریّ قال: حدّثنی عبد الرّحمن بن کعب بن مالک [أنّ کعب بن مالک] قال: یا رسول اللّه، ما ذا تقول فی الشّعراء ؟ قال: إنّ المؤمن مجاهد بسیفه و لسانه، و الّذی نفسی بیده، لکأنّما ترضخونهم بالنّبل.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 521 )
ص : 8277
و فی نهج البلاغه : و خذوا من أجسادکم فجودوا بها علی أنفسکم، و لا تبخلوا بها عنها، فقد قال اللّه - سبحانه-: إِنْ تَنْصُرُوا اَللّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ . فلم یستنصرکم من ذلّ، و له جنود السّموات و الأرض و هو العزیز الحکیم، و إنّما أراد أن یبلوکم أیّکم أحسن عملا. فبادروا بأعمالکم تکونوا مع جیران اللّه فی داره رافق بهم رسله، و أزارهم ملائکته، و أکرم أسماعهم عن أن تسمع حسیس نار أبدا، و صان أجسادهم أن تلقی لغوبا و نصبا ذلِکَ فَضْلُ اَللّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اَللّهُ ذُو اَلْفَضْلِ اَلْعَظِیمِ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 220 )
ص : 8278
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: اَلْقُنْزُعَهُ اَلَّتِی عَلَی رَأْسِ اَلْقُنْبُرَهِ مِنْ مَسْحَهِ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ ذَلِکَ أَنَّ اَلذَّکَرَ أَرَادَ أَنْ یَسْفَدَ أُنْثَاهُ فَامْتَنَعَتْ عَلَیْهِ فَقَالَ لَهَا لاَ تَمْنَعِینِی مَا أُرِیدُ إِلاَّ أَنْ یُخْرِجَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنِّی نَسَمَهً یُذْکَرُ بِهِ فَأَجَابَتْهُ إِلَی طَلَبِهِ فَلَمَّا أَرَادَتْ أَنْ تَبِیضَ قَالَ لَهَا تُرِیدِینَ أَنْ تَبِیضِی فَقَالَتْ لاَ أَدْرِی أُنَحِّیهِ عَنِ اَلطَّرِیقِ قَالَ لَهَا إِنِّی أَخَافُ أَنْ یَمُرَّ بِکِ مَارُّ اَلطَّرِیقِ وَ لَکِنِّی أَرَی ذَلِکِ أَنْ تَبِیضِی قُرْبَ اَلطَّرِیقِ فَمَنْ یَرَاکِ قُرْبَهُ تَوَهَّمَ أَنْتِ تَتَعَرَّضِینَ لِلَقْطِ اَلْحَبِّ مِنَ اَلطَّرِیقِ فَأَجَابَتْهُ إِلَی ذَلِکَ وَ بَاضَتْ وَ حَضَنَتْ حَتَّی أَشْرَفَتْ عَلَی اَلنِّقَابِ فَبَیْنَا هُمَا کَذَلِکَ إِذْ طَلَعَ سُلَیْمَانُ فِی جُنُودِهِ وَ اَلطَّیْرُ تُظِلُّهُ فَقَالَتْ لَهُ هَذَا سُلَیْمَانُ قَدْ طَلَعَ عَلَیْنَا بِجُنُودِهِ وَ لاَ آمَنُ أَنْ یَحْطِمَنَا وَ یَحْطِمَ بَیْضَنَا فَقَالَ لَهَا إِنَّ سُلَیْمَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَرَجُلٌ رَحِیمُ فَهَلْ عِنْدَکِ شَیْءٌ خَبَیْتِهِ لِفِرَاخِکِ إِذَا نَقَبْنَ قَالَتْ نَعَمْ عِنْدِی جَرَادَهٌ خَبَّأْتُهَا مِنْکَ أَنْتَظِرُ بِهَا فِرَاخِی إِذَا نَقَبْنَ فَهَلْ عِنْدَکَ أَنْتَ شَیْءٌ قَالَ نَعَمْ عِنْدِی تَمْرَهٌ خَبَّأْتُهَا مِنْکِ لِفِرَاخِی قَالَتْ فَخُذْ أَنْتَ تَمْرَتَکَ وَ آخُذُ أَنَا جَرَادَتِی وَ نَعْرِضُ لِسُلَیْمَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَنُهْدِیهَا لَهُ فَإِنَّهُ رَجُلٌ یُحِبُّ اَلْهَدِیَّهَ فَأَخَذَ اَلتَّمْرَهَ فِی مِنْقَارِهِ وَ أَخَذَتْ هِیَ اَلْجَرَادَهَ فِی رِجْلَیْهَا ثُمَّ تَعَرَّضُوا لِسُلَیْمَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا رَآهُمَا وَ هُوَ عَلَی عَرْشِهِ بَسَطَ یَدَهُ لَهُمَا فَأَقْبَلاَ فَوَقَعَ اَلذَّکَرُ عَلَی اَلْیَمِینِ وَ وَقَعَتِ اَلْأُنْثَی عَلَی اَلْیَسَارِ وَ سَأَلَهُمَا عَنْ حَالِهِمَا فَأَخْبَرَاهُ فَقَبِلَ هَدِیَّتَهُمَا وَ جَنَّبَ جُنْدَهُ عَنْهُمَا وَ عَنْ بَیْضِهِمَا وَ مَسَحَ عَلَی رَأْسَیْهِمَا وَ دَعَا لَهُمَا بِالْبَرَکَهِ فَحَدَثَتِ اَلْقُنْزُعَهُ عَلَی رَأْسَیْهِمَا مِنْ مَسْحَهِ سُلَیْمَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 364 )
امام سجاد علیه السّلام فرموده اند: کاکل چکاوک از نوازش دستان سلیمان است.
روزی چکاوکی نر خواست که با ماده اش درآمیزد. ولی چکاوک ماده ممانعت کرد. آنگاه نرینه گفت: شاید جوجه ای به دنیا آوری که خدا را سپاس گوید و ستایش کند. مادینه سخن او را پذیرفت و پس از چندی آن دو صاحب جوجه ای شدند و برای آن جوجه لانه ای در کنار راه ساختند.
روزی سلیمان و سپاهش از آنجا می گذشتند و مادینه گفت: می ترسم لشکریان سلیمان ما را لگدکوب کنند ولی نرینه گفت: سلیمان مردی مهربان است. آنگاه تصمیم گرفتند که مادینه که پای ملخی را که برای جوجه اش فراهم کرده بود و نرینه خرمایی را که تهیه کرده بود به سلیمان هدیه دهند؛ چرا که سلیمان از هدیه خوشحال می شد. آن دو نزد سلیمان رفتند و آن حضرت با آنان سخن گفت و از زندگی شان پرسید و هدیۀ آنان را پذیرفت و دستور داد که سپاهیانش از کنار لالۀ آنان نگذرند.
آنگاه دست نوازشی بر سر آن دو کشید و از خدا خواست که به آن دو برکت دهد. از آن هنگام بود که بر سر چکاوک کاکل رویید.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 516 )
ص : 8279
عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ اَلشَّیْبَانِیِّ بِإِسْنَادِهِ مِنْ کِتَابِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلْوَاحِدِ اَلنَّهْدِیِّ فِی حَدِیثٍ یَقُولُ فِیهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّهُ قِیلَ لَهُ فَمَا تَرَی لِمَنْ حَضَرَ قَبْرَ [قَبْرَهُ یَعْنِی] اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَیْلَهَ اَلنِّصْفِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ بَخْ بَخْ مَنْ صَلَّی عِنْدَ قَبْرِهِ لَیْلَهَ اَلنِّصْفِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ عَشْرَ رَکَعَاتٍ مِنْ بَعْدِ اَلْعِشَاءِ مِنْ غَیْرِ صَلاَهِ اَللَّیْلِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ اِسْتَجَارَ بِاللَّهِ مِنَ اَلنَّارِ کَتَبَهُ اَللَّهُ عَتِیقاً مِنَ اَلنَّارِ وَ لَمْ یَمُتْ حَتَّی یَرَی فِی مَنَامِهِ مَلاَئِکَهً یُبَشِّرُونَهُ بِالْجَنَّهِ وَ مَلاَئِکَهً یُؤْمِنُونَهُ مِنَ اَلنَّارِ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 151 )
ص : 8280
عَنْهُ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنْ لَیْثٍ اَلْمُرَادِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا نَعْلَمُ حَجّاً لِلَّهِ غَیْرَ اَلْمُتْعَهِ إِنَّا إِذَا لَقِینَا رَبَّنَا قُلْنَا رَبَّنَا عَمِلْنَا بِکِتَابِکَ وَ سُنَّهِ نَبِیِّکَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ یَقُولُ اَلْقَوْمُ عَمِلْنَا بِرَأْیِنَا فَیَجْعَلُنَا اَللَّهُ وَ إِیَّاهُمْ حَیْثُ شَاءَ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 151 )
ص : 8281
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْکَاهِلِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْقَصَّارِ یُسَلَّمُ إِلَیْهِ اَلثَّوْبُ وَ اُشْتُرِطَ عَلَیْهِ أَنْ یُعْطِیَ فِی وَقْتٍ قَالَ إِذَا خَالَفَ اَلْوَقْتَ وَ ضَاعَ اَلثَّوْبُ بَعْدَ اَلْوَقْتِ فَهُوَ ضَامِنٌ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 242 )
6 - کاهلی گوید: از امام صادق علیه السّلام در مورد خیّاط پرسیدم که پارچه ای به او داده می شود که تا زمان مشخّصی تحویل گردد.
فرمود: اگر تا آن زمان تحویل نداد و پارچه یا لباس پس از آن زمان از بین رفت، خسارت بر عهدۀ خیّاط است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 560 )
: حسن. و الحکم بالضمان فیه للتعدی.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 297 )
ص : 8282
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْعَبَّاسُ بْنُ مَعْرُوفٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ زُرْعَهَ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَصِلُ مَا بَیْنَهُمَا وَ یَقُولُ صَوْمُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ تَوْبَهٌ مِنَ اَللّهِ .
( فضائل الأشهُر الثلاثه , جلد 1 , صفحه 58 )
ص : 8283
اَلْمَحَاسِنُ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْکُوفِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی اَلطَّحَّانِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَمْسٌ مِنْ فَاکِهَهِ اَلْجَنَّهِ فِی اَلدُّنْیَا اَلرُّمَّانُ اَلْمَلاَسِیُّ وَ اَلتُّفَّاحُ اَلْأَصْفَهَانِیُّ وَ اَلسَّفَرْجَلُ وَ اَلْعِنَبُ وَ اَلرُّطَبُ اَلْمُشَانُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 122 )
14-در محاسن بسندش از امام ششم علیه السّلام که پنج تا از میوه بهشتند در این جهان انار ملس،سیب اصفهان،به،انگور،و رطب مشان.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 286 )
ص : 8284
اَلزُّهْدُ فِی اَلدُّنْیَا اَلرَّاحَهُ اَلْعُظْمَی.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 47 )
ص : 8285
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِقَتَادَهَ: مَنْ خَرَجَ مِنْ بَیْتِهِ بِزَادٍ وَ رَاحِلَهٍ وَ کِرًی حَلاَلٍ یَرُومُ هَذَا اَلْبَیْتَ عَارِفاً بِحَقِّنَا یَهْوَانَا قَلْبُهُ کَمَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَهً مِنَ اَلنّاسِ تَهْوِی إِلَیْهِمْ» وَ لَمْ یَعْنِ اَلْبَیْتَ فَیَقُولَ إِلَیْهِ، فَنَحْنُ وَ اَللَّهِ دَعْوَهُ إِبْرَاهِیمَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلَّتِی مَنْ هَوَانَا قَلْبُهُ قُبِلَتْ حِجَّتُهُ، وَ إِلاَّ فَلاَ یَا قَتَادَهُ فَإِذَا کَانَ کَذَلِکَ کَانَ آمِناً مِنْ عَذَابِ جَهَنَّمَ یَوْمَ اَلْقِیمَهِ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 550 )
ص : 8286
عَوَالِی اَللآَّلِی ، لاِبْنِ أَبِی جُمْهُورٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ کَانَ یَخْرُجُ إِلَی اَلْعِیدِ مِنْ طَرِیقِ اَلشَّجَرَهِ وَ یَدْخُلُ مِنْ طَرِیقِ اَلْمُعَرَّسِ وَ کَانَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقْصِدُ فِی اَلْخُرُوجِ أَبْعَدَ اَلطَّرِیقَیْنِ وَ یَقْصِدُ فِی اَلرُّجُوعِ أَقْرَبَهُمَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 149 )
ص : 8287
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ کَانَ یَلْعَقُ اَلصَّحْفَهَ وَ قَالَ آخِرُ اَلصَّحْفَهِ أَعْظَمُهَا بَرَکَهً وَ إِنَّ اَلَّذِینَ یَلْعَقُونَ اَلصِّحَافَ تُصَلِّی عَلَیْهِمُ اَلْمَلاَئِکَهُ وَ یَدْعُونَ لَهُمْ بِالسَّعَهِ فِی اَلرِّزْقِ وَ لِلَّذِی یَلْعَقُ اَلصَّحْفَهَ حَسَنَهٌ مُضَاعَفَهٌ وَ کَانَ إِذَا أَکَلَ لَعِقَ أَصَابِعَهُ حَتَّی یُسْمَعَ لَهَا مَصِیصٌ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 120 )
ص : 8288
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِذَا ذَبَحَ لَکُمُ اَلْمُسْلِمُ وَ لَمْ یُسَمِّ وَ نَسِیَ فَکُلْ مِنْ ذَبِیحَتِهِ وَ سَمِّ اَللَّهَ عَلَی مَا تَأْکُلُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 154 )
ص : 8289
مَنْ زَلَّ عَنِ اَلطَّرِیقِ وَقَعَ فِی حَیْرَهِ اَلْمَضِیقِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 637 )
ص : 8290
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : أَنَّهُ دَخَلَ اَلْمَخْرَجَ فَوَجَدَ فِیهِ تَمْرَهً فَنَاوَلَهَا غُلاَمَهُ وَ قَالَ لَهُ أَمْسِکْهَا حَتَّی أَخْرُجَ إِلَیْکَ فَأَخَذَهَا اَلْغُلاَمُ فَأَکَلَهَا فَلَمَّا تَوَضَّأَ وَ خَرَجَ قَالَ لِلْغُلاَمِ أَیْنَ اَلتَّمْرَهُ قَالَ أَکَلْتُهَا جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ فَاذْهَبْ فَأَنْتَ حُرٌّ لِوَجْهِ اَللَّهِ فَقِیلَ لَهُ وَ مَا فِی أَکْلِهِ تَمْرَهً مَا یُوجِبُ عِتْقَهُ قَالَ إِنَّهُ لَمَّا أَکَلَهَا وَجَبَتْ لَهُ اَلْجَنَّهُ فَکَرِهْتُ أَنْ أَسْتَمْلِکَ رَجُلاً مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 466 )
ص : 8291
اَلشَّیْخُ فِی (أَمَالِیهِ) ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ - یَعْنِی اَلْمُفِیدَ - قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ بِلاَلٍ اَلْمُهَلَّبِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْوَاحِدِ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یُونُسَ اَلرَّبَعِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ اِبْنِ عَامِرٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْمُعَلَّی بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَصْرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جُمْهُورٍ اَلْعَمِّیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ بَشِیرٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا سُلَیْمَانُ بْنُ سَمَاعَهَ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «لَمَّا قَصَدَ أَبْرَهَهُ بْنُ اَلصَّبَّاحِ مَلِکُ اَلْحَبَشَهِ لِیَهْدِمَ اَلْبَیْتَ، تَسَرَّعَتِ اَلْحَبَشَهُ ، فَأَغَارُوا عَلَیْهَا، فَأَخَذُوا سَرْحاً لِعَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ بْنِ هَاشِمِ ، فَجَاءَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ إِلَی اَلْمَلِکِ، فَاسْتَأْذَنَ عَلَیْهِ، فَأَذِنَ لَهُ وَ هُوَ فِی قُبَّهِ دِیبَاجٍ عَلَی سَرِیرٍ لَهُ، فَسَلَّمَ عَلَیْهِ، فَرَدَّ أَبْرَهَهُ اَلسَّلاَمَ، وَ جَعَلَ یَنْظُرُ فِی وَجْهِهِ، فَرَاقَهُ حُسْنُهُ وَ جَمَالُهُ وَ هَیْئَتُهُ. فَقَالَ لَهُ: هَلْ کَانَ فِی آبَائِکَ مِثْلُ هَذَا اَلنُّورِ اَلَّذِی أَرَاهُ لَکَ وَ اَلْجَمَالُ؟ قَالَ: نَعَمْ أَیُّهَا اَلْمَلِکُ، کُلُّ آبَائِی کَانَ لَهُمْ هَذَا اَلْجَمَالُ وَ اَلنُّورُ وَ اَلْبَهَاءُ فَقَالَ لَهُ أَبْرَهَهُ : لَقَدْ فُقْتُمُ [اَلْمُلُوکَ] فَخْراً وَ شَرَفاً، وَ یَحِقُّ لَکَ أَنْ تَکُونَ سَیِّدَ قَوْمِکَ. ثُمَّ أَجْلَسَهُ مَعَهُ عَلَی سَرِیرِهِ، وَ قَالَ لِسَائِسِ فِیلِهِ اَلْأَعْظَمِ - وَ کَانَ فِیلاً أَبْیَضَ عَظِیمَ اَلْخَلْقِ، لَهُ نَابَانِ مُرَصَّعَانِ بِأَنْوَاعِ اَلدُّرِّ وَ اَلْجَوَاهِرِ، وَ کَانَ اَلْمَلِکُ یُبَاهِی بِهِ مُلُوکَ اَلْأَرْضِ - اِئْتِنِی بِهِ، فَجَاءَ بِهِ سَائِسُهُ، وَ قَدْ زُیِّنَ بِکُلِّ زِینَهٍ حَسَنَهٍ، فَحِینَ قَابَلَ وَجْهَ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ سَجَدَ لَهُ، وَ لَمْ یَکُنْ یَسْجُدُ لِمَلِکِهِ، وَ أَطْلَقَ اَللَّهُ لِسَانَهُ بِالْعَرَبِیَّهِ، فَسَلَّمَ عَلَی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ، فَلَمَّا رَأَی اَلْمَلِکُ ذَلِکَ اِرْتَاعَ لَهُ وَ ظَنَّهُ سِحْراً، فَقَالَ: رُدُّوا اَلْفِیلَ إِلَی مَکَانِهِ. ثُمَّ قَالَ لِعَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ : فِیمَ جِئْتَ؟ فَقَدْ بَلَغَنِی سَخَاؤُکَ وَ کَرَمُکَ وَ فَضْلُکَ، وَ رَأَیْتُ مِنْ هَیْئَتِکَ وَ جَمَالِکَ وَ جَلاَلِکَ مَا یَقْتَضِی أَنْ أَنْظُرَ فِی حَاجَتِکَ، فَسَلْنِی مَا شِئْتَ. وَ هُوَ یَرَی أَنْ یَسْأَلَهُ فِی اَلرُّجُوعِ عَنْ مَکَّهَ ، فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ : إِنَّ أَصْحَابَکَ غَدَوْا عَلَی سَرْحٍ لِی فَذَهَبُوا بِهِ، فَمُرْهُمْ بِرَدِّهِ عَلِیٍّ. قَالَ: فَتَغَیَّظَ اَلْحَبَشِیُّ مِنْ ذَلِکَ، وَ قَالَ لِعَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ : لَقَدْ سَقَطْتَ مِنْ عَیْنِی، جِئْتَنِی تَسْأَلُنِی فِی سَرْحِکَ، وَ أَنَا قَدْ جِئْتُ لِهَدْمِ شَرَفِکَ وَ شَرَفِ قَوْمِکَ، وَ مَکْرُمَتِکُمْ اَلَّتِی تَتَمَیَّزُونَ بِهَا مِنْ کُلِّ جِیلٍ، وَ هُوَ اَلْبَیْتُ اَلَّذِی یُحَجُّ إِلَیْهِ مِنْ کُلِّ صُقْعٍ فِی اَلْأَرْضِ، فَتَرَکْتَ مَسْأَلَتِی فِی ذَلِکَ وَ سَأَلْتَنِی فِی سَرْحِکَ. فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ : لَسْتُ بِرَبِّ اَلْبَیْتِ اَلَّذِی قَصَدْتَ لِهَدْمِهِ، وَ أَنَا رَبُّ سَرْحِیَ اَلَّذِی أَخَذَهُ أَصْحَابُکَ، فَجِئْتُ أَسْأَلُکَ فِیمَا أَنَا رَبُّهُ، وَ لِلْبَیْتِ رَبٌّ هُوَ أَمْنَعُ لَهُ مِنَ اَلْخَلْقِ کُلِّهِمْ، وَ أَوْلَی [بِهِ] مِنْهُمْ. فَقَالَ اَلْمَلِکُ: رُدُّوا إِلَیْهِ سَرْحَهُ، فَرَدُّوهُ إِلَیْهِ وَ اِنْصَرَفَ إِلَی مَکَّهَ ، وَ أَتْبَعَهُ اَلْمَلِکُ بِالْفِیلِ اَلْأَعْظَمِ مَعَ اَلْجَیْشِ لِهَدْمِ اَلْبَیْتِ ، فَکَانُوا إِذَا حَمَلُوهُ عَلَی دُخُولِ اَلْحَرَمِ أَنَاخَ، وَ إِذَا تَرَکُوهُ رَجَعَ مُهَرْوِلاً، فَقَالَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ لِغِلْمَانِهِ: اُدْعُوا لِی اِبْنِی، فَجِیءَ بِالْعَبَّاسِ ، فَقَالَ: لَیْسَ هَذَا أُرِیدُ، اُدْعُوا لِیَ اِبْنِی، فَجِیءَ بِأَبِی طَالِبٍ ، فَقَالَ: لَیْسَ هَذَا أُرِیدُ، اُدْعُوا لِیَ اِبْنِی، فَجِیءَ بِعَبْدِ اَللَّهِ أَبِی اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، فَلَمَّا أَقْبَلَ إِلَیْهِ، قَالَ: اِذْهَبْ یَا بُنَیَّ حَتَّی تَصْعَدَ أَبَا قُبَیْسٍ ، ثُمَّ اِضْرِبْ بِبَصَرِکَ نَاحِیَهَ اَلْبَحْرِ، فَانْظُرْ أَیُّ شَیْءٍ یَجِیءُ مِنْ هُنَاکَ، وَ خَبِّرْنِی بِهِ. قَالَ: فَصَعِدَ عَبْدُ اَللَّهِ أَبَا قُبَیْسٍ ، فَمَا لَبِثَ أَنْ جَاءَ طَیْرٌ أَبَابِیلُ مِثْلُ اَلسَّیْلِ وَ اَللَّیْلِ، فَسَقَطَ عَلَی أَبِی قُبَیْسٍ ، ثُمَّ صَارَ إِلَی اَلْبَیْتِ ، فَطَافَ [بِهِ] سَبْعاً، ثُمَّ صَارَ إِلَی اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ فَطَافَ بِهِمَا سَبْعاً، فَجَاءَ عَبْدُ اَللَّهِ إِلَی أَبِیهِ فَأَخْبَرَهُ اَلْخَبَرَ، فَقَالَ: اُنْظُرْ یَا بُنَیَّ مَا یَکُونُ مِنْ أَمْرِهَا بَعْدُ فَأَخْبِرْنِی بِهِ، فَنَظَرَهَا فَإِذَا هِیَ قَدْ أَخَذَتْ نَحْوَ عَسْکَرِ اَلْحَبَشَهِ فَأَخْبَرَ عَبْدَ اَلْمُطَّلِبِ بِذَلِکَ، فَخَرَجَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ وَ هُوَ یَقُولُ: یَا أَهْلَ مَکَّهَ ، اُخْرُجُوا إِلَی اَلْعَسْکَرِ فَخُذُوا غَنَائِمَکُمْ. قَالَ: فَأَتَوُا اَلْعَسْکَرَ، وَ هُمْ أَمْثَالُ اَلْخُشُبِ اَلنَّخِرَهِ، وَ لَیْسَ مِنَ اَلطَّیْرِ إِلاَّ مَا مَعَهُ ثَلاَثَهُ أَحْجَارٍ، فِی مِنْقَارِهِ وَ رِجْلَیْهِ، یَقْتُلُ بِکُلِّ حَصَاهٍ مِنْهَا وَاحِداً مِنَ اَلْقَوْمِ، فَلَمَّا أَتَوْا عَلَی جَمِیعِهِمْ اِنْصَرَفَ اَلطَّیْرُ، وَ لَمْ یُرَ قَبْلَ ذَلِکَ وَ لاَ بَعْدَهُ فَلَمَّا هَلَکَ اَلْقَوْمُ بِأَجْمَعِهِمْ جَاءَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ إِلَی اَلْبَیْتِ فَتَعَلَّقَ بِأَسْتَارِهِ، وَ قَالَ: یَا حَابِسَ اَلْفِیلِ بِذِی اَلْمُغَمَّسِحَبَسْتَهُ کَأَنَّهُ مُکَوْکَسٌ فِی مَجْلِسٍ تَزْهَقُ فِیهِ اَلْأَنْفُسُ فَانْصَرَفَ وَ هُوَ یَقُولُ فِی فِرَارِ قُرَیْشٍ وَ جَزَعِهِمْ مِنَ اَلْحَبَشَهِ : طَارَتْ قُرَیْشٌ إِذْ رَأَتْ خَمِیساًفَظَلْتُ فَرْداً لاَ أَرَی أَنِیساً وَ لاَ أَحُسُّ مِنْهُمْ حَسِیساًإِلاَّ أَخاً لِی مَاجِداً نَفِیساً مُسَوَّداً فِی أَهْلِهِ رَئِیساً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 762 )
ص : 8292
اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی فَلاَحِ اَلسَّائِلِ ، بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ أَیُّهُمَا أَفْضَلُ فِی اَلصَّلاَهِ کَثْرَهُ اَلْقِرَاءَهِ أَوْ طُولُ اَللَّبْثِ فِی اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ فَقَالَ کَثْرَهُ اَللَّبْثِ فِی اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ أَ مَا تَسْمَعُ لِقَوْلِ اَللَّهِ تَعَالَی- فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنْهُ وَ أَقِیمُوا اَلصَّلاهَ وَ إِنَّمَا عَنَی بِإِقَامَهِ اَلصَّلاَهِ طُولَ اَللَّبْثِ فِی اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ قَالَ قُلْتُ فَأَیُّهُمَا أَفْضَلُ کَثْرَهُ اَلْقِرَاءَهِ أَوْ کَثْرَهُ اَلدُّعَاءِ قَالَ کَثْرَهُ اَلدُّعَاءِ أَ مَا تَسْمَعُ لِقَوْلِهِ تَعَالَی- قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 439 )
ص : 8293
أَبُو دَاوُدَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَ یَتَکَلَّمُ اَلرَّجُلُ فِی اَلْأَذَانِ قَالَ لاَ بَأْسَ قُلْتُ فِی اَلْإِقَامَهِ قَالَ لاَ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 304 )
10 - عمرو بن ابی نصر گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: آیا انسان می تواند به هنگام اذان گفتن با دیگری سخن بگوید؟
فرمود: اشکالی ندارد.
گفتم: در اقامه چطور؟
فرمود: نه.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 101 )
قوله فی صحیحه عمرو بن أبی نصر: (قلت: فی الإقامه قال: لا). [ح 4941/10 ] ظاهره تحریم التکلّم فیها، و مثله خبر أبی هارون ، و صحیحه محمّد بن مسلم، قال: قال أبو عبد اللّه علیه السلام:«لا تتکلّم إذا أقمت للصلاه، فإنّک إذا تکلّمت أعدت الإقامه» .بل الخبران یدلّان علی تحریمه بعد الإقامه أیضاً، و ظاهر بعض الأخبار تحریمه علی الحاضرین بعد قول: قد قامت الصلاه، رواه الشیخ فی الصحیح عن ابن أبی عمیر، عن أبی عبد اللّه علیه السلام قال:«إذا قال المؤذّن: قد قامت الصلاه فقد حرّم الکلام علی أهل المسجد، إلّا أن یکونوا قد اجتمعوا من شیء و لیس لهم إمام، فلا بأس أن یقول بعضهم لبعض: تقدّم یا فلان» .و فی الموثّق عن سماعه، قال: قال أبو عبد اللّه علیه السلام:«إذا أقام المؤذّن فقد حرم الکلام، إلّا أن یکون القوم لیس یعرف لهم [إمام ]». و هو ظاهر الشیخین فی المقنعه و النهایه ، و منقول فی المختلف عن جمل السیّد المرتضی و محکی عن ابن الجنید ، و استثنوا من ذلک ما یتعلّق بالصلاه. و الباقون حملوا هذه الأخبار علی الکراهه جمعاً بینها و بین خبر محمّد الحلبی، قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السلام عن الرجل یتکلّم فی أذانه و فی إقامته، فقال:«لا بأس به» .و خبر الحسن بن شهاب، قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السلام یقول:«لا بأس بأن یتکلّم الرجل و هو یقیم الصلاه و بعد ما یقیم إن شاء» .و صحیحه حمّاد بن عثمان، قال:«سألت أبا عبد اللّه عن الرجل یتکلّم بعد ما یقیم الصلاه؟ قال:«نعم» .و یؤیّده ورود النهی عن الإیماء بالید أیضاً فی خبر أبی هارون فیها، و هو لیس بحرام اتّفاقاً فی الصلاه أیضاً.
( شرح فروع الکافی ؛ ج 2 , ص 538 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 85 )
ص : 8294
عن مسعده بن صدقه ، عن جعفر بن محمّد ، عن أبیه ، عن جدّه - علیهم السّلام - قال: قال أمیر المؤمنین - علیه السّلام : -: إنّ أهل النّار لمّا غلی الزّقّوم و الضّریع فی بطونهم، کغلی الحمیم، سألوا الشّراب فاتوا بشراب غسّاق و صدید یتجرّعه و لا یکاد یسیغه، و یأتیه الموت من کلّ مکان و ما هو بمیّت، و من ورائه عذاب غلیظ و حمیم، تغلی به جهنّم منذ خلقت کَالْمُهْلِ یَشْوِی اَلْوُجُوهَ بِئْسَ اَلشَّرابُ وَ ساءَتْ مُرْتَفَقاً.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 73 )
ص : 8295
مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ زِیَادٍ اَلْهَمَدَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ جُمَیْعٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَجْلَسَکَ اَلْإِمَامُ فِی مَوْضِعٍ یَجِبُ أَنْ تَقُومَ فِیهِ فَتَجَافَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 85 )
ص : 8296
وَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ آتُوا حَقَّهُ یَوْمَ حَصادِهِ ، فَسَمَّاهُ اَللَّهُ حَقّاً قَالَ قُلْتُ: وَ مَا حَقُّهُ یَوْمَ حَصَادِهِ قَالَ اَلضِّغْثُ تُنَاوِلُهُ مَنْ حَضَرَکَ مِنْ أَهْلِ اَلْخَصَاصَهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 197 )
ص : 8297
17010-2 الکافی ،1/1/92/5 العده عن سهل عن الفقیه ،3679/181/3 التهذیب ،1/2/183/6 السراد عن البجلی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: تعوذوا بالله من غلبه الدین و غلبه الرجال و بوار الأیم.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 140 )
ص : 8298
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ عَامِرِ بْنِ نُعَیْمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ هَذِهِ اَلْمَنَازِلِ اَلَّتِی یَنْزِلُهَا اَلنَّاسُ فِیهَا أَبْوَالُ اَلدَّوَابِّ وَ اَلسِّرْجِینُ وَ یَدْخُلُهَا اَلْیَهُودُ وَ اَلنَّصَارَی کَیْفَ یُصَلَّی فِیهَا قَالَ صَلِّ عَلَی ثَوْبِکَ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 392 )
25 - عامر بن نعیم گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: در مکان ها (و مهمان خانه ها) ی بین راه که مردم در آن جا منزل می کنند و در آن مکان ها بول و سرگین چهارپایان به چشم می خورد، و یهود و نصاری وارد آنها می شوند، چگونه می توان نماز خواند؟
فرمود: بر روی لباس خود نماز بخوان.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 294 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 299 )
ص : 8299
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : حدّثنی أبی، عن فضاله بن أیّوب، عن أبان بن عثمان، عن حکیم بن جبیر ، عن علیّ بن الحسین - علیهما السّلام -: فی قوله: وَ أَذانٌ مِنَ اَللّهِ وَ رَسُولِهِ . قال: «الأذان» أمیر المؤمنین - علیه السّلام -.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 397 )
ص : 8300
کا، [الکافی] : وُلِدَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَنَهَ سَبْعٍ وَ خَمْسِینَ وَ قُبِضَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَنَهَ أَرْبَعَ عَشْرَهَ وَ مِائَهٍ وَ لَهُ سَبْعٌ وَ خَمْسُونَ سَنَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 217 )
ص : 8301
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْمُکَتِّبِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ زِیَادٍ اَلْکَرْخِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لَعَنَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْوَاصِلَهَ وَ اَلْمُسْتَوْصِلَهَ یَعْنِی اَلزَّانِیَهَ وَ اَلْقَوَّادَهَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 351 )
ص : 8302
اِبْنُ بَابَوَیْه ِ: عَنْ أَبِیهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنِ یَزِیدَ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ حَرِیزٍ ، عَنْ زُرَارَهَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِم ٍ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالاَ: قُلْنَا لَهُ: اَلْحَائِضُ وَ اَلْجُنُبُ یَدْخُلاَنِ اَلْمَسْجِدَ أَمْ لاَ؟ قَالَ: «اَلْحَائِضُ وَ اَلْجُنُبُ لاَ یَدْخُلاَنِ اَلْمَسْجِدَ إِلاَّ مُجْتَازَیْنِ، إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ: وَ لا جُنُباً إِلاّ عابِرِی سَبِیلٍ حَتَّی تَغْتَسِلُوا ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 84 )
ص : 8303
10937-9 الکافی ،1/8/132/4 محمد عن أحمد عن عثمان عن سماعه قال: سألته عن مسافر دخل أهله قبل زوال الشمس و قد أکل قال لا ینبغی له أن یأکل یومه ذلک شیئا و لا یواقع فی شهر رمضان إن کان له أهل.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 311 )
ص : 8304
مَا حَفِظَکَ غَیْبَکَ مَنْ حَفِظَ عَیْبَکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 701 )
ص : 8305
وَ فِی رِوَایَهِ اَلْمُفَضَّلِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَخْرُجُ مَعَهُ مِنْ ظَهْرِ اَلْکُوفَهِ خَمْسَهَ عَشَرَ مِنْ قَوْمِ مُوسَی وَ سَبْعَهٌ مِنْ أَهْلِ اَلْکَهْفِ وَ یُوشَعُ وَ سَلْمَانُ وَ أَبُو دُجَانَهَ وَ اَلْمِقْدَادُ وَ مَالِکٌ اَلْأَشْتَرُ فَیَکُونُونَ بَیْنَ یَدَیْهِ أَنْصَاراً وَ حُکَّاماً .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 254 )
ص : 8306
فس، [تفسیر القمی ] : مُقَرَّنِینَ فِی اَلْأَصْفادِ مُقَیَّدِینَ بَعْضُهُمْ إِلَی بَعْضٍ سَرابِیلُهُمْ مِنْ قَطِرانٍ قَالَ اَلسَّرَابِیلُ اَلْقُمُصُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 288 )
ص : 8307
وَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْکِنْدِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْمِیثَمِیِّ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ مَرِضَ لَیْلَهً فَقَبِلَهَا بِقَبُولِهَا کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ عِبَادَهَ سِتِّینَ سَنَهً قُلْتُ (مَا مَعْنَی قَبِلَهَا بِقَبُولِهَا) قَالَ لاَ یَشْکُو مَا أَصَابَهُ فِیهَا إِلَی أَحَدٍ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ ظَرِیفِ بْنِ نَاصِحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 406 )
ص : 8308
محمد بن مسلم : فی الرجل یرید الحاجه و الیوم حر حین تزول الشمس هل باس ان یصلی الظهر حینئذ قال لا باس .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 154 )
ص : 8309
تَقِفُ عَلَی ضَرِیحِهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ تَقُولُ: اَلسَّلاَمُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ ، اَلسَّلاَمُ عَلَی نَبِیِّ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی خِیَرَهِ اَللَّهِ، اَلسَّلاَمُ عَلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا یَعْسُوبَ اَلدِّینِ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ اَلْوَصِیِّینَ، اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا اَلْإِمَامُ اَلتَّقِیُّ اَلنَّقِیُّ اَلرَّضِیُّ اَلزَّکِیُّ اَلْوَلِیُّ، اَلصَّدِیقُ اَلْأَکْبَرُ، اَلطُّهْرُ اَلطَّاهِرُ اَلْمُطَهَّرُ، اَلْفَارُوقُ اَلْأَعْظَمُ، وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. أَشْهَدُ أَنَّکَ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَی عِبَادِهِ بَعْدَ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ عَیْبَهُ عِلْمِهِ، وَ مِیزَانُ حُکْمِهِ، وَ مِصْبَاحُ نُورِهِ، اَلَّذِی تُقْطَعُ بِهِ اَلظُّلْمَهُ، وَ یَقْطَعُ بِهِ اَلرَّامِی غَرَضَ اَلظُّلْمَهِ. أَشْهَدُ یَا مَوْلاَیَ أَنَّکَ اَلْمُفَرِّقُ بَیْنَ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ، وَ اَلْأَمِینُ عَلَی بَاطِنِ اَلسِّرِّ، وَ مُسْتَوْدَعُ اَلْعِلْمِ، وَ خَازِنُ اَلْوَحْیِ، وَ اَلْعَالِمُ بِکُلِّ سِرٍّ، وَ اَلْمُبْدِئُ بِشَرَائِعِ اَلْحَقِّ وَ مِنْهَاجِ اَلصِّدْقِ، وَ اَلْمُتَّبِعُ سُبُلَ اَلنَّجَاهِ، وَ اَلذَّائِدُ عَنِ اَلْهَلَکَاتِ. وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ حُجَّهُ اَلْمَعْبُودِ، وَ اَلشَّاهِدُ عَلَی اَلْعِبَادِ، وَ اَلدَّالُّ عَلَی صِرَاطِ اَللَّهِ اَلْمُسْتَقِیمِ، وَ قَسِیمُ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ ، وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَ اَلْأَئِمَّهَ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ، سَفِینَهُ اَلنَّجَاهِ، وَ دَعَائِمُ اَلْأَوْتَادِ، وَ أَرْکَانُ اَلْبِلاَدِ، وَ سَاسَهُ اَلْعِبَادِ، وَ حُجَجُ اَللَّهِ عَلَی اَلْعَالَمِینَ، وَ اَلسَّبَبُ إِلَیْهِ، وَ اَلطَّرِیقُ إِلَی حُسْنِهِ، وَ اَلْمَلْجَأُ وَ اَلْکَهْفُ اَلْحَصِینُ. وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلْمُتَوَسِّلَ بِوَلاَیَتِکَ مِنَ الفائزون[اَلْفَائِزِینَ]بِالْکَرَامَهِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ، وَ مَنْ یَعْدِلُ عَنْکُمْ لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ لَهُ عَمَلاً، وَ لاَ یُقِیمُ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَزْناً ، وَ هُوَ فِی اَلْآخِرَهِ مِنَ اَلْخاسِرِینَ فِی دَرْکِ اَلْجَحِیمِ ، إِنَّ هَذَا جَارٍ لَکُمْ، وَ إِنَّ مُحِبَّکُمْ مِنَ اَلْفَائِزِینَ. ثُمَّ تَنَکَّبْ عَلَی اَلْقَبْرِ وَ قَبِّلْهُ وَ قُلْ: یَا سَیِّدِی إِلَیْکَ وُفُودِی، یَا سَیِّدِی وَ أَنَا اَللاَّئِذُ بِقَبْرِکَ، وَ اَلْحَالُّ بِفِنَائِکَ، وَ بِکَ أَتَوَسَّلُ إِلَی اَللَّهِ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلْمُتَوَسِّلَ بِکَ غَیْرُ خَائِبٍ، وَ اَلطَّالِبَ بِکَ غَیْرُ مَرْدُودٍ إِلاَّ بِنَجَاحِ طَلِبَتِهِ، فَکُنْ لِی یَا مَوْلاَیَ إِلَی اَللَّهِ رَبِّی وَ رَبِّکَ شَفِیعاً فِی فَکَاکِ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ ، وَ اَلْمُتَفَضِّلَ عَلَیَّ بِالْجَنَّهِ وَ تَیْسِیرِ أُمُورِی، وَ غُفْرَانِ ذُنُوبِی وَ سَعَهِ رِزْقِی، وَ إِصْلاَحِ شَأْنِی فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ، وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا مَوْلاَیَ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ. ثُمَّ صَلِّ عِنْدَهُ مَا بَدَا لَکَ، وَ اُدْعُ مَا شِئْتَ وَ اِنْصَرِفْ رَاشِداً.
( المزار الکبیر , جلد 1 , صفحه 212 )
ص : 8310
رَوَی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ شَدَّادٍ أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَقُولُ: اَللَّهُمَّ رِضًا بِقَضَائِکَ وَ بَارِکْ لِی فِی قَدَرِکَ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 32 )
ص : 8311
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ فِی سَاعَهٍ مِنْ لَیْلٍ أَوْ نَهَارٍ طَلَسَتْ مَا فِی صَحِیفَتِهِ مِنَ اَلسَّیِّئَاتِ .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 23 )
و بهمین اسناد فرمود که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود که هر که«در ساعتی از شب یا روز«
لا إِلهَ إِلاَّ اَللّهُ
»بگوید آنچه در نامه عملش باشد از بدیها محو و نابود شود».
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 10 )
19-و باز از طریق امامان معصوم علیهم السّلام آمده است که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمودند:کسی که در هر ساعتی از شب یا روز بگوید:لا اله الاّ اللّه،آن چه در دفتر اعمال او از گناه نوشته شده است،از بین می رود.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 19 )
19-به همین اسناد،از پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله نقل شده که فرمود:«کسی که در ساعتی از شب یا روز لا اله الا اللّه بگوید،اعمال بدی که در نامۀ عملش نوشته شده نابود می شود».
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 15 )
شرح: قد مضی ما یصلح أن یکون شرحا لذلک.
( شرح توحید الصدوق / قاضی سعید قمی ؛ ج 1 , ص 45 )
ص : 8312
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ حَمْزَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لَمَّا رَأَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا صُنِعَ بِحَمْزَهَ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ قَالَ اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ وَ إِلَیْکَ اَلْمُشْتَکَی وَ أَنْتَ اَلْمُسْتَعَانُ عَلَی مَا أَرَی ثُمَّ قَالَ لَئِنْ ظَفِرْتُ لَأُمَثِّلَنَّ وَ لَأُمَثِّلَنَّ قَالَ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ وَ إِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقِبْتُمْ بِهِ وَ لَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَیْرٌ لِلصّابِرِینَ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَصْبِرُ أَصْبِرُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 20 , صفحه 93 )
ص : 8313
وَ قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : ذلِکَ بِأَنَّهُمُ اِتَّبَعُوا ما أَسْخَطَ اَللّهَ وَ کَرِهُوا رِضْوانَهُ فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ قَالَ کَرِهُوا عَلِیّاً وَ کَانَ أَمْرُ اَللَّهِ بِوَلاَیَتِهِ یَوْمَ بَدْرٍ وَ یَوْمَ حُنَیْنٍ وَ بِبَطْنِ اَلنَّخْلَهِ وَ یَوْمَ اَلتَّرْوِیَهِ وَ یَوْمَ عَرَفَهَ نَزَلَتْ فِیهِ خَمْسَ عَشْرَهَ آیَهً فِی اَلْحِجَّهِ اَلَّتِی صَدَعَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرَامِ وَ بِالْجُحْفَهِ وَ بِخُمٍّ .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 106 )
امام باقر(علیه السّلام)در تفسیر این آیه:«این به آن سبب است که ایشان آنچه را که خداوند را خشمگین ساخت پیروی کردند و خشنودی خداوند را مکروه داشتند و اعمال ایشان تباه شد.»فرموده است:آنان علی را خوش نمی داشتند و حال آنکه خداوند در جنگ بدر و حنین و در بطن النخله و روز هشتم و نهم ذیحجه فرمان به ولایت او داده بود و در حدیبیه و جحفه و غدیر خم،پانزده آیه در فضیلت علی(علیه السّلام) نازل فرموده است .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 180 )
ص : 8314
25701-8 ( الفقیه -58:4 رقم 5092) قال الصادق علیه السّلام : "خمسه من خمسه محال: الحرمه من الفاسق محال، و الشفقه من العدو محال، و النصیحه من الحاسد محال، و الوفاء من المرأه محال، و الهیبه من الفقیر محال".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 558 )
ص : 8315
رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ : إِنَّمَا اَلْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ وَ إِنَّمَا لاِمْرِئٍ مَا نَوَی.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 8316
ل، [الخصال] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْأَصْبَهَانِیِّ عَنِ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لُقْمَانُ لاِبْنِهِ لِلْحَاسِدِ ثَلاَثُ عَلاَمَاتٍ یَغْتَابُ إِذَا غَابَ وَ یَتَمَلَّقُ إِذَا شَهِدَ وَ یَشْمَتُ بِالْمُصِیبَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 251 )
ص : 8317
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَوْلُهُ فِعْلُهُ مِنْ غَیْرِ مُبَاشَرَهٍ وَ تَفْهِیمُهُ مِنْ غَیْرِ مُلاَقَاهٍ وَ هِدَایَتُهُ مِنْ غَیْرِ إِیمَاءٍ وَ کَلاَمُهُ مِنْ غَیْرِ آلَهٍ وَ نِیَّتُهُ مِنْ غَیْرِ اِعْتِقَادٍ وَجْهُهُ حَیْثُ تَوَجَّهْتَ وَ قَصْدُهُ حَیْثُ یَمَّمْتَ وَ طَرِیقُهُ حَیْثُ اِسْتَقَمْتَ مِنْکَ یُفَهِّمُکَ وَ عَنْکَ یُعَلِّمُکَ اِرْتَبَطَ کُلَّ شَیْءٍ بِضِدِّهِ وَ قَطَعَهُ بِحَدِّهِ مَا تُخُیِّلَ فَالتَّشْبِیهُ لَهُ مُقَارِنٌ وَ مَا تُوُهِّمَ فَالتَّنْزِیهُ لَهُ مُبَایِنٌ.
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 1 , صفحه 66 )
ص : 8318
اَلْمُؤْمِنُ مِنْ نَفْسِهِ فِی تَعَبٍ وَ اَلنَّاسُ مِنْهُ فِی رَاحَهٍ .
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 183 )
مؤمن از خویش در رنج است و مردم از او در آسایش.
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 198 )
مؤمن نفس خویش را به رنج می اندازد و مردم از وی در راحتی و آسایش هستند.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 219 )
ص : 8319
و فی مجمع البیان : قُلْ ما سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ إلی قوله: و قال الماوردیّ: معناه: أنّ أجر ما دعوتکم إلیه من إجابتی و ذخره هو لکم دونی. و هو المرویّ عن أبی جعفر - علیه السّلام- .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 519 )
ص : 8320
قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : فَبَیْنَا أَهْلُ اَلْجَنَّهِ فِی اَلْجَنَّهِ إِذْ رَأَوْا ضَوْءاً کَضَوْءِ اَلشَّمْسِ وَ قَدْ أَشْرَقَتِ اَلْجِنَانُ بِهَا فَیَقُولُ أَهْلُ اَلْجَنَّهِ یَا رِضْوَانُ قَالَ رَبُّنَا عَزَّ وَ جَلَّ لا یَرَوْنَ فِیها شَمْساً وَ لا زَمْهَرِیراً فَیَقُولُ لَهُمْ رِضْوَانُ لَیْسَتْ هَذِهِ بِشَمْسٍ وَ لاَ قَمَرٍ وَ لَکِنْ هَذِهِ فَاطِمَهُ وَ عَلِیٌّ ضَحِکَا ضَحِکاً أَشْرَقَتِ اَلْجِنَانُ مِنْ نُورِ ضَحِکِهِمَا وَ فِیهِمَا أَنْزَلَ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی هَلْ أَتی عَلَی اَلْإِنْسانِ حِینٌ مِنَ اَلدَّهْرِ إِلَی قَوْلِهِ وَ کانَ سَعْیُکُمْ مَشْکُوراً .
( بناء المقاله الفاطمیه فی نقض الرساله العثمانیه , جلد 1 , صفحه 239 )
ص : 8321
وَ قَدْ رَوَی أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ فِی مُسْنَدِهِ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَهَ بِأَرْبَعٍ وَ ثَلاَثِینَ طَرِیقاً مِنْهُمْ عَامِرُ بْنُ سَعْدٍ وَ سِمَاکُ بْنُ حَرْبٍ وَ اَلْأَسْوَدُ بْنُ سَعِیدٍ اَلْهَمْدَانِیُّ وَ عَبْدُ اَلْمَلِکِ بْنُ عُمَیْرٍ وَ عَامِرٌ اَلشَّعْبِیُّ وَ أَبُو خَالِدٍ اَلْوَالِبِیُّ : مِثْلُ مَا رَوَیْنَا مِنَ اَلصَّحِیحَیْنِ وَ غَیْرِهِمَا.
( المناقب , جلد 1 , صفحه 292 )
ص : 8322
مل، [کامل الزیارات] ، عُبَیْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلْفَضْلِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ هِلاَلٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَلاَّمٍ اَلْکُوفِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْوَاسِطِیِّ عَنْ عِیسَی بْنِ أَبِی شَیْبَهَ اَلْقَاضِی عَنْ نُوحِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ قُدَامَهَ بْنِ زَائِدَهَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : بَلَغَنِی یَا زَائِدَهُ أَنَّکَ تَزُورُ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ أَحْیَاناً فَقُلْتُ إِنَّ ذَلِکَ لَکَمَا بَلَغَکَ فَقَالَ لِی فَلِمَا ذَا تَفْعَلُ ذَلِکَ وَ لَکَ مَکَانٌ عِنْدَ سُلْطَانِکَ اَلَّذِی لاَ یَحْتَمِلُ أَحَداً عَلَی مَحَبَّتِنَا وَ تَفْضِیلِنَا وَ ذِکْرِ فَضَائِلِنَا وَ اَلْوَاجِبِ عَلَی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ مِنْ حَقِّنَا فَقُلْتُ وَ اَللَّهِ مَا أُرِیدُ بِذَلِکَ إِلاَّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لاَ أَحْفِلُ بِسَخَطِ مَنْ سَخِطَ وَ لاَ یَکْبُرُ فِی صَدْرِی مَکْرُوهٌ یَنَالُنِی بِسَبَبِهِ فَقَالَ وَ اَللَّهِ إِنَّ ذَلِکَ لَکَذَلِکَ فَقُلْتُ وَ اَللَّهِ إِنَّ ذَلِکَ لَکَذَلِکَ یَقُولُهَا ثَلاَثاً وَ أَقُولُهَا ثَلاَثاً فَقَالَ أَبْشِرْ ثُمَّ أَبْشِرْ ثُمَّ أَبْشِرْ فَلَأُخْبِرَنَّکَ بِخَبَرٍ کَانَ عِنْدِی فِی اَلنُّخَبِ اَلْمَخْزُونِ إِنَّهُ لَمَّا أَصَابَنَا بِالطَّفِّ مَا أَصَابَنَا وَ قُتِلَ أَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قُتِلَ مَنْ کَانَ مَعَهُ مِنْ وُلْدِهِ وَ إِخْوَتِهِ وَ سَائِرِ أَهْلِهِ وَ حُمِلَتْ حَرَمُهُ وَ نِسَاؤُهُ عَلَی اَلْأَقْتَابِ یُرَادُ بِنَا اَلْکُوفَهُ فَجَعَلْتُ أَنْظُرُ إِلَیْهِمْ صَرْعَی وَ لَمْ یُوَارَوْا فَیَعْظُمُ ذَلِکَ فِی صَدْرِی وَ یَشْتَدُّ لِمَا أَرَی مِنْهُمْ قَلَقِی فَکَادَتْ نَفْسِی تَخْرُجُ وَ تَبَیَّنَتْ ذَلِکَ مِنِّی عَمَّتِی زَیْنَبُ بِنْتُ عَلِیٍّ اَلْکُبْرَی فَقَالَتْ مَا لِی أَرَاکَ تَجُودُ بِنَفْسِکَ یَا بَقِیَّهَ جَدِّی وَ أَبِی وَ إِخْوَتِی فَقُلْتُ وَ کَیْفَ لاَ أَجْزَعُ وَ أَهْلَعُ وَ قَدْ أَرَی سَیِّدِی وَ إِخْوَتِی وَ عُمُومَتِی وَ وُلْدَ عَمِّی وَ أَهْلِی مُضَرَّجِینَ بِدِمَائِهِمْ مُرَمَّلِینَ بِالْعَرَاءِ مُسَلَّبِینَ - لاَ یُکَفَّنُونَ وَ لاَ یُوَارَوْنَ وَ لاَ یُعَرِّجُ عَلَیْهِمْ أَحَدٌ وَ لاَ یَقْرَبُهُمْ بَشَرٌ کَأَنَّهُمْ أَهْلُ بَیْتٍ مِنَ اَلدَّیْلَمِ وَ اَلْخَزَرِ فَقَالَتْ لاَ یَجْزَعَنَّکَ مَا تَرَی فَوَ اَللَّهِ إِنَّ ذَلِکَ لَعَهْدٌ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ إِلَی جَدِّکَ وَ أَبِیکَ وَ عَمِّکَ وَ لَقَدْ أَخَذَ اَللَّهُ مِیثَاقَ أُنَاسٍ مِنْ هَذِه اَلْأُمَّهِ - لاَ تَعْرِفُهُمْ فَرَاعِنَهُ هَذِهِ اَلْأَرْضِ وَ هُمْ مَعْرُوفُونَ فِی أَهْلِ اَلسَّمَاوَاتِ أَنَّهُمْ یَجْمَعُونَ هَذِهِ اَلْأَعْضَاءَ اَلْمُتَفَرِّقَهَ فَیُوَارُونَهَا وَ هَذِهِ اَلْجُسُومَ اَلْمُضَرَّجَهَ وَ یَنْصِبُونَ لِهَذَا اَلطَّفِّ عَلَماً لِقَبْرِ أَبِیکَ سَیِّدِ اَلشُّهَدَاءِ لاَ یَدْرُسُ أَثَرُهُ وَ لاَ یَعْفُو رَسْمُهُ عَلَی کُرُورِ اَللَّیَالِی وَ اَلْأَیَّامِ وَ لَیَجْتَهِدَنَّ أَئِمَّهُ اَلْکُفْرِ وَ أَشْیَاعُ اَلضَّلاَلَهِ فِی مَحْوِهِ وَ تَطْمِیسِهِ فَلاَ یَزْدَادُ أَثَرُهُ إِلاَّ ظُهُوراً وَ أَمْرُهُ إِلاَّ عُلُوّاً فَقُلْتُ وَ مَا هَذَا اَلْعَهْدُ وَ مَا هَذَا اَلْخَبَرُ فَقَالَتْ حَدَّثَتْنِی أُمُّ أَیْمَنَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ زَارَ مَنْزِلَ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فِی یَوْمٍ مِنَ اَلْأَیَّامِ فَعَمِلَتْ لَهُ حَرِیرَهً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهَا وَ أَتَاهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِطَبَقٍ فِیهِ تَمْرٌ ثُمَّ قَالَتْ أُمُّ أَیْمَنَ فَأَتَیْتُهُمْ بِعُسٍّ فِیهِ لَبَنٌ وَ زُبْدٌ فَأَکَلَ رَسُولُ اَللَّهِ وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ مِنْ تِلْکَ اَلْحَرِیرَهِ وَ شَرِبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ شَرِبُوا مِنْ ذَلِکَ اَللَّبَنِ ثُمَّ أَکَلَ وَ أَکَلُوا مِنْ ذَلِکَ اَلتَّمْرِ بِالزُّبْدِ ثُمَّ غَسَلَ رَسُولُ اَللَّهِ یَدَهُ وَ عَلِیٌّ یَصُبُّ عَلَیْهِ اَلْمَاءَ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ غَسْلِ یَدِهِ مَسَحَ وَجْهَهُ ثُمَّ نَظَرَ إِلَی عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ نَظَراً عَرَفْنَا فِیهِ اَلسُّرُورَ فِی وَجْهِهِ ثُمَّ رَمَقَ بِطَرْفِهِ نَحْوَ اَلسَّمَاءِ مَلِیّاً ثُمَّ وَجَّهَ وَجْهَهُ نَحْوَ اَلْقِبْلَهِ وَ بَسَطَ یَدَیْهِ یَدْعُو ثُمَّ خَرَّ سَاجِداً وَ هُوَ یَنْشِجُ فَأَطَالَ اَلنُّشُوجَ وَ عَلاَ نَحِیبُهُ وَ جَرَتْ دُمُوعُهُ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ أَطْرَقَ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ دُمُوعُهُ تَقْطُرُ کَأَنَّهَا صَوْبُ اَلْمَطَرِ فَحَزِنَتْ فَاطِمَهُ وَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ حَزِنْتُ مَعَهُمْ لِمَا رَأَیْنَا مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ وَ هِبْنَاهُ أَنْ نَسْأَلَهُ حَتَّی إِذَا طَالَ ذَلِکَ قَالَ لَهُ عَلِیٌّ وَ قَالَتْ لَهُ فَاطِمَهُ مَا یُبْکِیکَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ لاَ أَبْکَی اَللَّهُ عَیْنَیْکَ وَ قَدْ أَقْرَحَ قُلُوبَنَا مَا نَرَی مِنْ حَالِکَ فَقَالَ یَا أَخِی سُرِرْتُ بِکُمْ وَ قَالَ مُزَاحِمُ بْنُ عَبْدِ اَلْوَارِثِ فِی حَدِیثِهِ هَاهُنَا فَقَالَ یَا حَبِیبَیَّ إِنِّی سُرِرْتُ بِکُمْ سُرُوراً مَا سُرِرْتُ مِثْلَهُ قَطُّ وَ إِنِّی لَأَنْظُرُ إِلَیْکُمْ وَ أَحْمَدُ اَللَّهَ عَلَی نِعْمَتِهِ عَلَیَّ فِیکُمْ إِذْ هَبَطَ عَلَیَّ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اِطَّلَعَ عَلَی مَا فِی نَفْسِکَ وَ عَرَفَ سُرُورَکَ بِأَخِیکَ وَ اِبْنَتِکَ وَ سِبْطَیْکَ فَأَکْمَلَ لَکَ اَلنِّعْمَهَ وَ هَنَّأَکَ اَلْعَطِیَّهَ بِأَنْ جَعَلَهُمْ وَ ذُرِّیَّاتِهِمْ وَ مُحِبِّیهِمْ وَ شِیعَتَهُمْ مَعَکَ فِی اَلْجَنَّهِ - لاَ یُفَرِّقُ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُمْ یَحْیَوْنَ کَمَا تَحْیَا وَ یُعْطَوْنَ کَمَا تُعْطَی حَتَّی تَرْضَی وَ فَوْقَ اَلرِّضَا عَلَی بَلْوَی کَثِیرَهٍ تَنَالُهُمْ فِی اَلدُّنْیَا وَ مَکَارِهَ تُصِیبُهُمْ بِأَیْدِی أُنَاسٍ یَنْتَحِلُونَ مِلَّتَکَ وَ یَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ مِنْ أُمَّتِکَ بِرَاءٌ مِنَ اَللَّهِ وَ مِنْکَ خَبْطاً خَبْطاً وَ قَتْلاً قَتْلاً شَتَّی مَصَارِعِهِمْ نَائِیَهٌ قُبُورُهُمْ خِیَرَهٌ مِنَ اَللَّهِ لَهُمْ وَ لَکَ فِیهِمْ فَاحْمَدِ اَللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ عَلَی خِیَرَتِهِ وَ اِرْضَ بِقَضَائِهِ فَحَمِدْتُ اَللَّهَ وَ رَضِیتُ بِقَضَائِهِ بِمَا اِخْتَارَهُ لَکُمْ ثُمَّ قَالَ جَبْرَئِیلُ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ أَخَاکَ مُضْطَهَدٌ بَعْدَکَ مَغْلُوبٌ عَلَی أُمَّتِکَ مَتْعُوبٌ مِنْ أَعْدَائِکَ ثُمَّ مَقْتُولٌ بَعْدَکَ یَقْتُلُهُ أَشَرُّ اَلْخَلْقِ وَ اَلْخَلِیقَهِ وَ أَشْقَی اَلْبَرِیَّهِ نَظِیرُ عَاقِرِ اَلنَّاقَهِ بِبَلَدٍ تَکُونُ إِلَیْهِ هِجْرَتُهُ وَ هُوَ مَغْرِسُ شِیعَتِهِ وَ شِیعَهِ وُلْدِهِ وَ فِیهِ عَلَی کُلِّ حَالٍ یَکْثُرُ بَلْوَاهُمْ وَ یَعْظُمُ مُصَابُهُمْ وَ إِنَّ سِبْطَکَ هَذَا وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَقْتُولٌ فِی عِصَابَهٍ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ وَ أَهْلِ بَیْتِکَ وَ أَخْیَارٍ مِنْ أُمَّتِکَ بِضَفَّهِ اَلْفُرَاتِ بِأَرْضٍ تُدْعَی کَرْبَلاَءَ مِنْ أَجْلِهَا یَکْثُرُ اَلْکَرْبُ وَ اَلْبَلاَءُ عَلَی أَعْدَائِکَ وَ أَعْدَاءِ ذُرِّیَّتِکَ فِی اَلْیَوْمِ اَلَّذِی لاَ یَنْقَضِی کَرْبُهُ وَ لاَ تَفْنَی حَسْرَتُهُ وَ هِیَ أَطْهَرُ بِقَاعِ اَلْأَرْضِ وَ أَعْظَمُهَا حُرْمَهً وَ إِنَّهَا لَمِنْ بَطْحَاءِ اَلْجَنَّهِ فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی یُقْتَلُ فِیهِ سِبْطُکَ وَ أَهْلُهُ وَ أَحَاطَتْ بِهِمْ کَتَائِبُ أَهْلِ اَلْکُفْرِ وَ اَللَّعْنَهِ تَزَعْزَعَتِ اَلْأَرْضُ مِنْ أَقْطَارِهَا وَ مَادَتِ اَلْجِبَالُ وَ کَثُرَ اِضْطِرَابُهَا وَ اِصْطَفَقَتِ اَلْبِحَارُ بِأَمْوَاجِهَا وَ مَاجَتِ اَلسَّمَاوَاتُ بِأَهْلِهَا غَضَباً لَکَ یَا مُحَمَّدُ وَ لِذُرِّیَّتِکَ وَ اِسْتِعْظَاماً لِمَا یُنْتَهَکُ مِنْ حُرْمَتِکَ وَ لِشَرِّ مَا یُتَکَافَی بِهِ فِی ذُرِّیَّتِکَ وَ عِتْرَتِکَ وَ لاَ یَبْقَی شَیْءٌ مِنْ ذَلِکَ إِلاَّ اِسْتَأْذَنَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی نُصْرَهِ أَهْلِکَ اَلْمُسْتَضْعَفِینَ اَلْمَظْلُومِینَ اَلَّذِینَ هُمْ حُجَّهُ اَللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ بَعْدَکَ فَیُوحِی اَللَّهُ إِلَی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَلْجِبَالِ وَ اَلْبِحَارِ وَ مَنْ فِیهِنَّ إِنِّی أَنَا اَللَّهُ اَللَّهُ اَلْمَلِکُ اَلْقَادِرُ وَ اَلَّذِی لاَ یَفُوتُهُ هَارِبٌ وَ لاَ یُعْجِزُهُ مُمْتَنِعٌ وَ أَنَا أَقْدَرُ عَلَی اَلاِنْتِصَارِ وَ اَلاِنْتِقَامِ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لَأُعَذِّبَنَّ مَنْ وَتَرَ رَسُولِی وَ صَفِیِّی وَ اِنْتَهَکَ حُرْمَتَهُ وَ قَتَلَ عِتْرَتَهُ وَ نَبَذَ عَهْدَهُ وَ ظَلَمَ أَهْلَهُ - عَذاباً لا أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ اَلْعالَمِینَ فَعِنْدَ ذَلِکَ یَضِجُّ کُلُّ شَیْءٍ فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ بِلَعْنِ مَنْ ظَلَمَ عِتْرَتَکَ وَ اِسْتَحَلَّ حُرْمَتَکَ فَإِذَا بَرَزَتْ تِلْکَ اَلْعِصَابَهُ إِلَی مَضَاجِعِهَا تَوَلَّی اَللَّهُ جَلَّ وَ عِزَّ قَبْضَ أَرْوَاحِهَا بِیَدِهِ وَ هَبَطَ إِلَی اَلْأَرْضِ مَلاَئِکَهٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ مَعَهُمْ آنِیَهٌ مِنَ اَلْیَاقُوتِ وَ اَلزُّمُرُّدِ مَمْلُوءَهٌ مِنْ مَاءِ اَلْحَیَاهِ وَ حُلَلٌ مِنْ حُلَلِ اَلْجَنَّهِ وَ طِیبٌ مِنْ طِیبِ اَلْجَنَّهِ فَغَسَّلُوا جُثَثَهُمْ بِذَلِکَ اَلْمَاءِ وَ أَلْبَسُوهَا اَلْحُلَلَ وَ حَنَّطُوهَا بِذَلِکَ اَلطِّیبِ وَ صَلَّی اَلْمَلاَئِکَهُ صَفّاً صَفّاً عَلَیْهِمْ ثُمَّ یَبْعَثُ اَللَّهُ قَوْماً مِنْ أُمَّتِکَ لاَ یَعْرِفُهُمُ اَلْکُفَّارُ لَمْ یَشْرَکُوا فِی تِلْکَ اَلدِّمَاءِ بِقَوْلٍ وَ لاَ فِعْلٍ وَ لاَ نِیَّهٍ فَیُوَارُونَ أَجْسَامَهُمْ وَ یُقِیمُونَ رَسْماً لِقَبْرِ سَیِّدِ اَلشُّهَدَاءِ بِتِلْکَ اَلْبَطْحَاءِ یَکُونُ عَلَماً لِأَهْلِ اَلْحَقِّ وَ سَبَباً لِلْمُؤْمِنِینَ إِلَی اَلْفَوْزِ وَ تَحُفُّهُ مَلاَئِکَهٌ مِنْ کُلِّ سَمَاءٍ مِائَهُ أَلْفِ مَلَکٍ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ وَ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ وَ یُسَبِّحُونَ اَللَّهَ عِنْدَهُ وَ یَسْتَغْفِرُونَ اَللَّهَ لِزُوَّارِهِ وَ یَکْتُبُونَ أَسْمَاءَ مَنْ یَأْتِیهِ زَائِراً مِنْ أُمَّتِکَ مُتَقَرِّباً إِلَی اَللَّهِ وَ إِلَیْکَ بِذَلِکَ وَ أَسْمَاءَ آبَائِهِمْ وَ عَشَائِرِهِمْ وَ بُلْدَانِهِمْ وَ یُوسِمُونَ فِی وُجُوهِهِمْ بِمِیسَمِ نُورِ عَرْشِ اَللَّهِ هَذَا زَائِرُ قَبْرِ خَیْرِ اَلشُّهَدَاءِ وَ اِبْنِ خَیْرِ اَلْأَنْبِیَاءِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ سَطَعَ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ ذَلِکَ اَلْمِیسَمِ نُورٌ تَغْشَی مِنْهُ اَلْأَبْصَارُ یُدَلُّ عَلَیْهِمْ وَ یُعْرَفُونَ بِهِ - وَ کَأَنِّی بِکَ یَا مُحَمَّدُ بَیْنِی وَ بَیْنَ مِیکَائِیلَ وَ عَلِیٌّ أَمَامَنَا وَ مَعَنَا مِنْ مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ مَا لاَ یُحْصَی عَدَدُهُ وَ نَحْنُ نَلْتَقِطُ مِنْ ذَلِکَ اَلْمِیسَمَ فِی وَجْهِهِ مِنْ بَیْنِ اَلْخَلاَئِقِ حَتَّی یُنْجِیَهُمُ اَللَّهُ مِنْ هَوْلِ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ وَ شَدَائِدِهِ وَ ذَلِکَ حُکْمُ اَللَّهِ وَ عَطَاؤُهُ لِمَنْ زَارَ قَبْرَکَ یَا مُحَمَّدُ أَوْ قَبْرَ أَخِیکَ أَوْ قَبْرَ سِبْطَیْکَ - لاَ یُرِیدُ بِهِ غَیْرَ اَللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ سَیَجِدُ أُنَاسٌ مِمَّنْ حَقَّتْ عَلَیْهِمْ مِنَ اَللَّهِ اَللَّعْنَهُ وَ اَلسَّخَطُ أَنْ یَعْفُوا رَسْمَ ذَلِکَ اَلْقَبْرِ وَ یَمْحُوا أَثَرَهُ فَلاَ یَجْعَلُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَهُمْ إِلَی ذَلِکَ سَبِیلاً ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَهَذَا أَبْکَانِی وَ أَحْزَنَنِی قَالَتْ زَیْنَبُ فَلَمَّا ضَرَبَ اِبْنُ مُلْجَمٍ لَعَنَهُ اَللَّهُ أَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ رَأَیْتُ أَثَرَ اَلْمَوْتِ مِنْهُ قُلْتُ لَهُ یَا أَبَهْ حَدَّثَتْنِی أُمُّ أَیْمَنَ بِکَذَا وَ کَذَا وَ قَدْ أَحْبَبْتُ أَنْ أَسْمَعَهُ مِنْکَ فَقَالَ یَا بُنَیَّهِ اَلْحَدِیثُ کَمَا حَدَّثَتْکِ أُمُّ أَیْمَنَ وَ کَأَنِّی بِکِ وَ بِبَنَاتِ أَهْلِکِ سَبَایَا بِهَذَا اَلْبَلَدِ أَذِلاَّءَ خَاشِعِینَ - تَخافُونَ أَنْ یَتَخَطَّفَکُمُ اَلنّاسُ فَصَبْراً صَبْراً فَوَ اَلَّذِی فَلَقَ اَلْحَبَّهَ وَ بَرَأَ اَلنَّسَمَهَ مَا لِلَّهِ عَلَی ظَهْرِ اَلْأَرْضِ یَوْمَئِذٍ وَلِیٌّ غَیْرُکُمْ وَ غَیْرُ مُحِبِّیکُمْ وَ شِیعَتِکُمْ وَ لَقَدْ قَالَ لَنَا رَسُولُ اَللَّهِ حِینَ أَخْبَرَنَا بِهَذَا اَلْخَبَرِ إِنَّ إِبْلِیسَ فِی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ یَطِیرُ فَرَحاً فَیَجُولُ اَلْأَرْضَ کُلَّهَا فِی شَیَاطِینِهِ وَ عَفَارِیتِهِ فَیَقُولُ یَا مَعْشَرَ اَلشَّیَاطِینِ قَدْ أَدْرَکْنَا مِنْ ذُرِّیَّهِ آدَمَ اَلطَّلِبَهَ وَ بَلَغْنَا فِی هَلاَکِهِمُ اَلْغَایَهَ وَ أَوْرَثْنَاهُمُ اَلنَّارَ إِلاَّ مَنِ اِعْتَصَمَ بِهَذِهِ اَلْعِصَابَهِ فَاجْعَلُوا شُغُلَکُمْ بِتَشْکِیکِ اَلنَّاسِ فِیهِمْ وَ حَمْلِهِمْ عَلَی عَدَاوَتِهِمْ وَ إِغْرَائِهِمْ بِهِمْ وَ أَوْلِیَائِهِمْ حَتَّی تَسْتَحْکِمَ ضَلاَلَهُ اَلْخَلْقِ وَ کُفْرُهُمْ وَ لاَ یَنْجُوَ مِنْهُمْ نَاجٍ وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَیْهِمْ إِبْلِیسُ وَ هُوَ کَذُوبٌ أَنَّهُ لاَ یَنْفَعُ مَعَ عَدَاوَتِکُمْ عَمَلٌ صَالِحٌ وَ لاَ یَضُرُّ مَعَ مَحَبَّتِکُمْ وَ مُوَالاَتِکُمْ ذَنْبٌ غَیْرَ اَلْکَبَائِرِ قَالَ زَائِدَهُ ثُمَّ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بَعْدَ أَنْ حَدَّثَنِی بِهَذَا اَلْحَدِیثِ خُذْهُ إِلَیْکَ أَمَا لَوْ ضَرَبْتَ فِی طَلَبِهِ آبَاطَ اَلْإِبِلِ حَوْلاً لَکَانَ قَلِیلاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 45 , صفحه 179 )
ص : 8323
لَوْ أَنَّ اَلنَّاسَ حِینَ عَصَوْا تَابُوا وَ اِسْتَغْفَرُوا لَمْ یُعَذَّبُوا وَ لَمْ یَهْلِکُوا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 417 )
ص : 8324
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلْعُمْرَی وَ اَلسُّکْنَی قَالَ اَلنَّاسُ فِی ذَلِکَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 66 )
ص : 8325
مع، [معانی الأخبار] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اِبْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا فَقَالَ اِصْبِرُوا عَلَی اَلْمَصَائِبِ وَ صَابِرُوهُمْ عَلَی اَلتَّقِیَّهِ وَ رَابِطُوا عَلَی مَنْ تَقْتَدُونَ بِهِ - وَ اِتَّقُوا اَللّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 396 )
19-همان:بسندش تا ابو بصیر که پرسیدم امام صادق(علیه السّلام)را از قول خدا(200-آل عمران)ایا کسانی که گرویدید شکیبا باشید و با هم شکیبا باشید،و مرزی داری کنید فرمود: شکیبا باشید بر آسیبها و با آنها شکیبا باشید به تقیه بچسبید بکسی که از او پیروی می کنید (و او را حفظ کنید که یک جور مرزداریست)و از خدا بترسید شاید رستگار شوید.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 253 )
ص : 8326
مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْبُرْسِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْأَرْمَنِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ اَلسِّنَانِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْمُفَضَّلُ بْنُ عُمَرَ اَلْجُعْفِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَکَلَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ زَبِیبَهً حَمْرَاءَ مِنْ أَوَّلِ اَلنَّهَارِ دَفَعَ اَللَّهُ عَنْهُمْ کُلَّ مَرَضٍ وَ سُقْمٍ وَ عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنَّ اَلنَّاسَ یَقُولُونَ فِی هَذَا اَلزَّبِیبِ قَوْلاً عَنْکُمْ فَمَا هُوَ؟ قَالَ نَعَمْ وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ .
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 137 )
ص : 8327
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ: أَ لاَ أُعَلِّمُکَ شَیْئاً إِذَا قُلْتَهُ قَضَی اَللَّهُ دَیْنَکَ وَ أَنْعَشَکَ وَ أَنْعَشَ حَالَکَ فَقُلْتُ: مَا أَحْوَجَنِی إِلَی ذَلِکَ؟ فَعَلَّمَ هَذَا اَلدُّعَاءَ، قُلْ فِی دُبُرِ صَلَوهِ اَلْفَجْرِ: تَوَکَّلْتُ عَلَی اَلْحَیِّ اَلَّذِی لاَ یَمُوتُ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی اَلْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ اَلذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبِیراً ، اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ اَلْبُؤْسِ وَ اَلْفَقْرِ وَ مِنْ غَلَبَهِ اَلدَّیْنِ وَ اَلسُّقْمِ، وَ أَسْئَلُکَ أَنْ تُعِینَنِی عَلَی أَدَاءِ حَقِّکَ وَ إِلَی اَلنَّاسِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 237 )
ص : 8328
17146-26 الکافی ،1/18/434/6 سهل عن إبراهیم بن محمد المدنی عمن ذکره عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سئل عن الغناء و أنا حاضر فقال لا تدخلوا بیوتا اللّه معرض عن أهلها.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 215 )
ص : 8329
قَالَ شَیْخُنَا اَلْمُفِیدُ رَحِمَهُ اَللَّهُ أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَخْبِرْنِی عَنِ اَلْإِرَادَهِ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی وَ مِنَ اَلْخَلْقِ فَقَالَ اَلْإِرَادَهُ مِنَ اَلْخَلْقِ اَلضَّمِیرُ وَ مَا یَبْدُو لَهُمْ مِنَ اَلْفِعْلِ وَ اَلْإِرَادَهُ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی إِحْدَاثُهُ اَلْفِعْلَ لاَ غَیْرُ ذَلِکَ لِأَنَّهُ جَلَّ اِسْمُهُ لاَ یَهُمُّ وَ لاَ یَتَفَکَّرُ .
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 81 )
استاد ما شیخ مفید گفته:بمن خبر داد ابو القاسم جعفر بن محمد بن قولویه از محمد بن یعقوب کلینی بسندش تا صفوان بن یحیی که بابی الحسن علیه السلام گفتم بمن بگو از اراده خدا تعالی و از اراده خلق او،فرمود:اراده خلق نهاد است و آنچه پس از آن بر ایشان با دید آید از کاری که کنند و اراده خدا همان پدید آوردن کار او است نه چیز دیگر زیرا خدا جل اسمه همت نگمارد و اندیشه ندارد.
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 107 )
ص : 8330
عَنْهُ: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ، عَنْ عِیسَی بْنِ دَاوُدَ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْإِمَامُ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبِیهِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اَللّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْکَرَ فِیهَا اِسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیها بِالْغُدُوِّ وَ اَلْآصالِ ، قَالَ: «بُیُوتُ آلِ مُحَمَّدِ، بَیْتُ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ حَمْزَهَ وَ جَعْفَرٍ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ)». قُلْتُ: بِالْغُدُوِّ وَ اَلْآصالِ ؟ قَالَ: «اَلصَّلاَهُ فِی أَوْقَاتِهَا» قَالَ: «ثُمَّ وَصَفَهُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ، فَقَالَ: رِجالٌ لا تُلْهِیهِمْ تِجارَهٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اَللّهِ وَ إِقامِ اَلصَّلاهِ وَ إِیتاءِ اَلزَّکاهِ یَخافُونَ یَوْماً تَتَقَلَّبُ فِیهِ اَلْقُلُوبُ وَ اَلْأَبْصارُ ، قَالَ: «هُمُ اَلرِّجَالُ، لَمْ یَخْلِطِ اَللَّهُ مَعَهُمْ غَیْرَهُمْ. ثُمَّ قَالَ: لِیَجْزِیَهُمُ اَللّهُ أَحْسَنَ ما عَمِلُوا وَ یَزِیدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ » قَالَ: «مَا اِخْتَصَّهُمْ بِهِ مِنَ اَلْمَوَدَّهِ، وَ اَلطَّاعَهِ اَلْمَفْرُوضَهِ، وَ صَیَّرَ مَأْوَاهُمُ اَلْجَنَّهَ وَ اَللّهُ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 76 )
ص : 8331
مَا ذَکَرَهُ اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی کِتَابِ اَلْغَیْبَهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْعَبْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی أُخَالِطُ اَلنَّاسَ فَیَکْثُرُ عَجَبِی مِنْ أَقْوَامٍ لاَ یَتَوَلَّوْنَکُمْ وَ یَتَوَلَّوْنَ فُلاَناً وَ فُلاَناً لَهُمْ أَمَانَهٌ وَ صِدْقٌ وَ وَفَاءٌ وَ أَقْوَامٌ یَتَوَلَّوْنَکُمْ لَیْسَ لَهُمْ تِلْکَ اَلْأَمَانَهُ وَ لاَ اَلصِّدْقُ وَ لاَ اَلْوَفَاءُ قَالَ فَاسْتَوَی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَالِساً وَ أَقْبَلَ عَلَیَّ کَالْمُغْضَبِ ثُمَّ قَالَ لاَ دِینَ لِمَنْ دَانَ بِوِلاَیَهِ إِمَامٍ جَائِرٍ لَیْسَ مِنَ اَللَّهِ وَ لاَ عَتْبَ عَلَی مَنْ دَانَ بِوِلاَیَهِ إِمَامٍ عَادِلٍ مِنَ اَللَّهِ قَالَ قُلْتُ فَلاَ دِینَ لِأُولَئِکَ وَ لاَ عَتْبَ عَلَی هَؤُلاَءِ فَقَالَ نَعَمْ أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَللّهُ وَلِیُّ اَلَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ اَلظُّلُماتِ إِلَی اَلنُّورِ یُخْرِجُهُمْ مِنْ ظُلُمَاتِ اَلذُّنُوبِ إِلَی نُورِ اَلتَّوْبَهِ وَ اَلْمَغْفِرَهِ لِوَلاَیَتِهِمْ کُلَّ إِمَامٍ عَادِلٍ مِنَ اَللَّهِ وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ اَلطّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ اَلنُّورِ إِلَی اَلظُّلُماتِ فَأَیُّ نُورٍ یَکُونُ لِلْکَافِرِینَ فَیَخْرُجُ مِنْهُ إِنَّمَا عَنَی بِهَذَا أَنَّهُمْ کَانُوا عَلَی نُورِ اَلْإِسْلاَمِ فَلَمَّا تَوَلَّوْا کُلَّ إِمَامٍ جَائِرٍ لَیْسَ مِنَ اَللَّهِ خَرَجُوا بِوَلاَیَتِهِمْ إِیَّاهُمْ مِنْ نُورِ اَلْإِسْلاَمِ إِلَی ظُلُمَاتِ اَلْکُفْرِ فَأَوْجَبَ لَهُمُ اَلنَّارَ مَعَ اَلْکُفَّارِ فَقَالَ أُولئِکَ أَصْحابُ اَلنّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 102 )
ص : 8332
وَ مِنْهُ: إِذَا دَخَلْتَ عَلَی سُلْطَانٍ تَخَافُهُ فَقُلْ اَللَّهُ اَللَّهُ رَبِّی اَللَّهُ رَبِّی اَللَّهُ رَبِّی وَ لاَ أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً تَقُولُهُ مِرَاراً فَإِنَّهُ لاَ یَصِلُ إِلَیْکَ.
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 2 )
ص : 8333
قَالَ زُرَارَهُ: ذُکِرَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ أَحَدِ بَنِی هِشَامِ، أَنَّهُ قَالَ فِی بَعْضِ خُطَبِهِ: أَنَا اَلْوَلِیدُ اَلْوَحِیدُ، فَقَالَ: «وَیْلَهُ! لَوْ عَلِمَ مَا اَلْوَحِیدُ مَا فَخَرَ بِهَا». فَقُلْنَا لَهُ: وَ مَا هُوَ؟ قَالَ: «مَنْ لاَ یُعْرَفُ لَهُ أَبٌ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 527 )
ص : 8334
عَنْهُ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ، عَنْ حَمْدَوَیْهِ بْنِ عِمْرَانَ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی لَیْلَی ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَاصِمُ بْنُ حُمَیْدٍ ، قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فَأَتَاهُ رَجُلٌ، فَشَکَا إِلَیْهِ اَلْحَاجَهَ، فَأَمَرَهُ بِالتَّزْوِیجِ. قَالَ: فَاشْتَدَّتْ بِهِ اَلْحَاجَهُ، فَأَتَی أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ) فَسَأَلَهُ عَنْ حَالِهِ، فَقَالَ لَهُ: اِشْتَدَّتْ بِیَ اَلْحَاجَهُ، قَالَ: «فَفَارِقْ» ثُمَّ أَتَاهُ، فَسَأَلَهُ عَنْ حَالِهِ، فَقَالَ: أَثْرَیْتُ، وَ حَسُنَ حَالِی، فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «إِنِّی أَمَرْتُکَ بِأَمْرَیْنِ أَمَرَ اَللَّهُ بِهِمَا، قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ أَنْکِحُوا اَلْأَیامی مِنْکُمْ وَ اَلصّالِحِینَ مِنْ عِبادِکُمْ إِلَی قَوْلِهِ: وَ اَللّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ وَ قَالَ: وَ إِنْ یَتَفَرَّقا یُغْنِ اَللّهُ کُلاًّ مِنْ سَعَتِهِ » .
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 63 )
ص : 8335
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: اِسْتَوْصُوا بِالنِّسَاءِ خَیْراً فَإِنَّهُنَّ عِنْدَکُمْ عَوَانٍ أَیْ أَسِیرَاتٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 251 )
ص : 8336
وَ رُوِیَ لِلنَّسْلِ اَللَّحْمُ وَ اَلْبَیْضُ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 165 )
ص : 8337
ب، [قرب الإسناد] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ قَالَ: حَجَجْتُ فِی أُنَاسٍ مِنْ أَهْلِنَا فَأَرَادُوا أَنْ یُحْرِمُوا قَبْلَ أَنْ یَبْلُغُوا اَلْعَقِیقَ فَأَبَیْتُ عَلَیْهِمْ وَ قُلْتُ لَیْسَ اَلْإِحْرَامُ إِلاَّ مِنَ اَلْوَقْتِ فَخَشِیتُ أَنْ لاَ نَجِدَ اَلْمَاءَ فَلَمْ أَجِدْ بُدّاً مِنْ أَنْ أُحْرِمَ مَعَهُمْ قَالَ فَدَخَلْنَا عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ ضُرَیْسُ بْنُ عَبْدِ اَلْمَلِکِ إِنَّ هَذَا زَعَمَ أَنَّهُ لاَ یَنْبَغِی اَلْإِحْرَامُ إِلاَّ مِنَ اَلْعَقِیقِ قَالَ صَدَقَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَقَّتَ لِأَهْلِ اَلْمَدِینَهِ ذَا اَلْحُلَیْفَهِ وَ لِأَهْلِ اَلشَّامِ اَلْجُحْفَهَ وَ لِأَهْلِ اَلْیَمَنِ قَرْنَ اَلْمَنَازِلِ وَ لِأَهْلِ نَجْدٍ اَلْعَقِیقَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 127 )
ص : 8338
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ اَلرَّجُلُ یَکُونُ لِی عَلَیْهِ حَقٌّ فَیَجْحَدُنِیهِ ثُمَّ یَسْتَوْدِعُنِی مَالاً أَ لِیَ أَنْ آخُذَ مَا لِیَ عِنْدَهُ قَالَ لاَ هَذِهِ اَلْخِیَانَهُ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 275 )
ص : 8339
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنِ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ جَمَعَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ أَیْنَ أَهْلُ اَلْفَضْلِ قَالَ فَیَقُومُ عُنُقٌ مِنَ اَلنَّاسِ فَتَلَقَّاهُمُ اَلْمَلاَئِکَهُ فَیَقُولُونَ وَ مَا کَانَ فَضْلُکُمْ فَیَقُولُونَ کُنَّا نَصِلُ مَنْ قَطَعَنَا وَ نُعْطِی مَنْ حَرَمَنَا وَ نَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَنَا قَالَ فَیُقَالُ لَهُمْ صَدَقْتُمُ اُدْخُلُوا اَلْجَنَّهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 400 )
4-کافی.و علی بن ابراهیم...از ثمالی از حضرت سجاد علیه السّلام که فرمود روز قیامت که خداوند متعال اولین و آخرین را در یک سرزمین جمع مینماید از طرف خدا منادی صدا میزند. کجا هستند اهل فضل؟گروهی بلند میشوند پس فرشتگان با آنها مواجه شده و میپرسند فضل شما چگونه بوده است؟در پاسخ میگویند.ما با کسی که از ما می برید پیوند مینمودیم و بکسی که ما را محروم میکرد عطاء و بخشش داشتیم و از کسی که بر ما ظلم میکرد گذشت میکردیم پس از جانب خداوند بآنها گفته می شود.آری راست میگوئید بروید داخل بهشت شوید.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 385 )
ص : 8340
مَنْ بَلَغَ غَایَهَ مَا یُحِبُّ فَلْیَتَوَقَّعْ غَایَهَ مَا یَکْرَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 639 )
ص : 8341
وَ رُوِیَ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : لِکُلِّ شَیْءٍ رَبِیعٌ وَ رَبِیعُ اَلْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 312 )
ص : 8342
ثو، [ثواب الأعمال] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبَّاسٍ اَلزَّیَّاتِ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَتَی رَجُلٌ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عِنْدَهُ رَجُلٌ فَأَخْبَرَهُ بِمَوْلُودٍ لَهُ فَتَغَیَّرَ لَوْنُ اَلرَّجُلِ فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا لَکَ قَالَ خَیْرٌ قَالَ قُلْ قَالَ خَرَجْتُ وَ اَلْمَرْأَهُ تَمْتَخِضُ فَأُخْبِرْتُ أَنَّهَا وَلَدَتْ جَارِیَهً فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْأَرْضُ تُقِلُّهَا وَ اَلسَّمَاءُ تُظِلُّهَا وَ اَللَّهُ یَرْزُقُهَا وَ هِیَ رَیْحَانَهٌ تَشَمُّهَا ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی أَصْحَابِهِ فَقَالَ مَنْ کَانَتْ لَهُ اِبْنَهٌ فَهُوَ مَقْرُوحٌ وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ اِبْنَتَانِ فَیَا غَوْثَاهْ وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ ثَلاَثُ بَنَاتٍ وُضِعَ عَنْهُ اَلْجِهَادُ وَ کُلُّ مَکْرُوهٍ وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ أَرْبَعُ بَنَاتٍ فَیَا عِبَادَ اَللَّهِ أَعِینُوهُ یَا عِبَادَ اَللَّهِ أَقْرِضُوهُ یَا عِبَادَ اَللَّهِ اِرْحَمُوهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 104 )
ص : 8343
أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ شَاذَانَ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عُثْمَانَ اَلْبَرْوَاذِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَلِیٍّ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَارِثِ بْنِ سُفْیَانَ اَلْحَافِظُ اَلسَّمَرْقَنْدِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا صَالِحُ بْنُ سَعِیدٍ اَلتِّرْمِذِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْمُنْعِمِ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ وَهْبِ بْنِ مُنَبِّهٍ اَلْیَمَانِیِّ قَالَ: لَمَّا أَلْجَأَ اَلْمَخَاضُ مِنْ مَرْیَمَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ إِلی جِذْعِ اَلنَّخْلَهِ اِشْتَدَّ عَلَیْهَا اَلْبَرْدُ فَعَمَدَ یُوسُفُ اَلنَّجَّارُ إِلَی حَطَبٍ فَجَعَلَهُ حَوْلَهَا کَالْحَظِیرَهِ ثُمَّ أَشْعَلَ فِیهِ اَلنَّارَ فَأَصَابَتْهَا سُخُونَهُ اَلْوَقُودِ مِنْ کُلِّ نَاحِیَهٍ حَتَّی دَفِئَتْ وَ کَسَرَ لَهَا سَبْعَ جَوْزَاتٍ وَجَدَهُنَّ فِی خُرْجِهِ فَأَطْعَمَهَا فَمِنْ أَجْلِ ذَلِکَ تُوقِدُ اَلنَّصَارَی اَلنَّارَ لَیْلَهَ اَلْمِیلاَدِ وَ تَلْعَبُ بِالْجَوْزِ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 79 )
ابو عبد اللّه محمّد بن شاذان بن احمد بن عثمان پروازی گفت:ابو علی محمّد بن محمّد بن حارث بن سفیان حافظ سمرقندی گفته صالح بن سعید ترمذی از عبد المنعم بن ادریس از پدرش از وهب بن منبه یمانی نقل کرده که:وقتی درد زاییدن مریم علیها السّلام را به طرف تنه خشک خرما برد و وی در پناه آن نشست سرما شدید شد لذا یوسف نجّار هیزم فراهم کرد و اطراف مریم چید همان طوری که در حظیره هیزم قرار می دهند سپس هیزم ها را آتش زد و گرمای آنها از اطراف به مریم علیها السّلام رسید و او را گرم کرد و هفت عدد گردو در خرجین یافت و آنها را شکست و به جناب مریم علیها السّلام خورانید و به همین خاطر نصرانی ها شب میلاد مسیح آتش افروخته و با گردو بازی می کنند.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 281 )
1-خبر داد مرا...از وهب بن منبّه یمانی که میگفت:وقتی که نزدیک شد ولادت حضرت عیسی،مریم(مأمور شد که از بیت المقدس بیرون رود،لذا خارج گردید و)رفت در(خارج از شهر)پای درخت خرمائی و از سردی هوا سخت میلرزید (و از شدت درد بخود می پیچید)که یوسف نجار(آن مرد نیکوکار پاکدامن ترحم بحال مریم کرد و)برای او هیزم و چوب آورد و اطرافش نهاد بشکل اطاق کوچکی و برایش آتش روشن کرد تا گرم شود،و از برایش هفت دانه گردو شکست و مریم آنها را خورد بدین جهت است که ارمنیها در شب میلاد مسیح آتش روشن مینمایند و با گردو بازی میکنند .
( علل الشرایع / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 180 )
ص : 8344
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ یَجِدُ رَجُلٌ طَعْمَ اَلْإِیمَانِ حَتَّی یَعْلَمَ أَنَّ مَا أَصَابَهُ لَمْ یَکُنْ لِیُخْطِئَهُ وَ مَا أَخْطَأَهُ لَمْ یَکُنْ لِیُصِیبَهُ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 207 )
38-مردی مزه ایمان نچشد تا بداند آنچه بایدش رسید از وی خطا نکند و آنچه از وی خطا کند نبایدش که برسد.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 205 )
30-هیچ کس به مزۀ ایمان دست نیابد،تا باور کند که آنچه بدو رسیده امکان خطایش نبوده،و آنچه که بدو نرسیده نباید به او می رسیده.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 189 )
تا مرد باور نکند که آنچه به او رسیده ممکن نبود نرسد و آنچه نرسیده امکان نداشت برسد(یعنی به قضا و قدر الهی،البته بمعنای صحیحش ایمان نیاورد)مزۀ ایمان را نخواهد چشید.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 321 )
39-آدمی مزۀ ایمان را نچشد مگر آن که بداند آنچه بایدش رسید از وی خطا نکند و آنچه از وی خطا کند نبایدش که برسد[یعنی به تقدیر الهی اعتقاد کامل داشته باشد].
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 351 )
ص : 8345
محمد بن مسلم قال: سئلته عن قوله تعالی« نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ » قال بما کانوا یاتمون به فی الدنیا فیؤتی بالشمس و القمر فیقذفان فی جهنم و من یعبدهما .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 8346
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : کُلُّ طَعَامٍ وَ شَرَابٍ وَقَعَتْ فِیهِ دَابَّهٌ لَیْسَتْ لَهَا نَفْسٌ سَائِلَهٌ فَمَاتَتْ فَهُوَ حَلاَلٌ وَ طَهُورٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 293 )
50-فرمود صلّی اللّه علیه و آله و سلم:هر خوراک و نوشابه که جانور بیخون در آن افتد و بمیرد حلال و پاک است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 233 )
ص : 8347
سن، [المحاسن] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ أَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِحُجْزَهِ رَبِّهِ وَ أَخَذَ عَلِیٌّ بِحُجْزَهِ رَسُولِ اَللَّهِ وَ أَخَذْنَا بِحُجْزَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَخَذَ شِیعَتُنَا بِحُجْزَتِنَا فَأَیْنَ تَرَوْنَ یُورِدُنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُلْتُ إِلَی اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 30 )
ص : 8348
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : بَعْدَ اَلْکَلاَمِ اَلْمُتَقَدِّمِ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ اِنْتَبَهْتَ فِی بَعْضِ اَللَّیْلِ ثُمَّ نِمْتَ وَ تَوَانَیْتَ وَ لَمْ تَغْتَسِلْ وَ کَسِلْتَ فَعَلَیْکَ صَوْمُ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ وَ إِعَادَهُ یَوْمٍ آخَرَ مَکَانَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 330 )
ص : 8349
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلتَّمْرُ اَلْبَرْنِیُّ یُشْبِعُ وَ یَهْنَأُ وَ هُوَ اَلدَّوَاءُ وَ لاَ دَاءَ لَهُ یَذْهَبُ بِالْعَیَاءِ وَ مَعَ کُلِّ تَمْرَهٍ حَسَنَهٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 136 )
ص : 8350
قَدْ رُوِیَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ عَنْهُمَا وَ عَنْ غَیْرِهِمَا: أَنَّهُمْ قَرَءُوا إِذَا اَلْمَوْءُودَهُ سَأَلَتْ 8:81 بِفَتْحِ اَلسِّینَ وَ اَلْهَمْزَهِ وَ إِسْکَانِ اَلتَّاءِ بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلْتُ 9:81 بِإِسْکَانِ اَللاَّمِ وَ ضَمِّ اَلتَّاءِ اَلثَّانِیَهِ فَکَانَتِ اَلْمَوْءُودَهُ وَ اَلْقَائِلَهُ .
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 69 )
و از امیر مؤمنان و ابن عباس روایت است که قرائت کردند اذا الموءوده «
سُئِلَتْ `بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ
» یعنی آنگاه که زنده بگور بپرسد برای چه من کشته شدم و سئلت فعل معلوم است و فاعلش موءوده است و قتلت فعل متکلم وحده مجهول که پرسش کننده و گوینده خود موءوده است.
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 95 )
ص : 8351
وَ بِإِسْنَادِهِ یَرْفَعُهُ إِلَی اِبْنِ مُسْکَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ : إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ فِی زَمَانِ اَلْقَائِمِ وَ هُوَ بِالْمَشْرِقِ لَیَرَی أَخَاهُ اَلَّذِی فِی اَلْمَغْرِبِ وَ کَذَا اَلَّذِی فِی اَلْمَغْرِبِ یَرَی أَخَاهُ اَلَّذِی فِی اَلْمَشْرِقِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 391 )
ص : 8352
اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی اَلْإِقْبَالِ ، وَ رُوِیَ بِإِسْنَادٍ مُتَّصِلٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلنَّاسَ یَقُولُونَ إِنَّ اَلْمَغْفِرَهَ تَنْزِلُ عَلَی مَنْ صَامَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ فَقَالَ یَا حَسَنُ إِنَّ اَلْقَارِیجَارَ إِنَّمَا یُعْطَی أَجْرَهُ عِنْدَ فَرَاغِهِ وَ مِنْ ذَلِکَ لَیْلَهُ اَلْعِیدِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَا یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَفْعَلَ فِیهَا قَالَ إِذَا غَرَبَتِ اَلشَّمْسُ فَاغْتَسِلْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 510 )
ص : 8353
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ رَجُلاً أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ قَائِمٌ عَلَی فَرَسٍ لَهُ فَسَلَّمَ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَیْکُمُ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ اَلرَّجُلُ إِنَّمَا أَنَا وَحْدِی فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَیْکَ وَ عَلَی فَرَسِکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 250 )
ص : 8354
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ قَالَ کُنْتُ أَنَا وَ اِبْنُ فَضَّالٍ جُلُوساً إِذْ أَقْبَلَ یُونُسُ فَقَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَدْ أَکْثَرَ اَلنَّاسُ فِی اَلْعَمُودِ قَالَ فَقَالَ لِی یَا یُونُسُ مَا تَرَاهُ أَ تَرَاهُ عَمُوداً مِنْ حَدِیدٍ یُرْفَعُ لِصَاحِبِکَ قَالَ قُلْتُ مَا أَدْرِی قَالَ لَکِنَّهُ مَلَکٌ مُوَکَّلٌ بِکُلِّ بَلْدَهٍ یَرْفَعُ اَللَّهُ بِهِ أَعْمَالَ تِلْکَ اَلْبَلْدَهِ قَالَ فَقَامَ اِبْنُ فَضَّالٍ فَقَبَّلَ رَأْسَهُ وَ قَالَ رَحِمَکَ اَللَّهُ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ لاَ تَزَالُ تَجِیءُ بِالْحَدِیثِ اَلْحَقِّ اَلَّذِی یُفَرِّجُ اَللَّهُ بِهِ عَنَّا .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 388 )
محمد بن عیسی بن عبید گوید: من و ابن فضال نشسته بودیم که یونس وارد شد و گفت: من خدمت امام رضا علیه السلام رسیدم و عرضکردم: قربانت. مردم در باره عمود (از نور که برای امام برافراشته شود) سخن بسیار گویند، بمن فرمود: ای یونس! تو چه عقیده داری؟ خیال میکنی عمودی از آهن است که برای امام افراشته می شود؟ عرضکردم: نمیدانم، فرمود: او فرشته ایست گماشته در هر شهر که خدا بوسیله او اعمال مردم آن شهر را بامام رساند، ابن فضال برخاست و سر او را بوسید و گفت: خدایت رحمت کند ای ابا محمد! که همواره برای ما حدیث درستی که خدا بدان مشکل ما را میگشاید می آوری.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 231 )
7-محمد بن عیسی بن عبید گفت:من و ابن فضّال نشسته بودیم که یونس آمد و گفت:من خدمت امام رضا(علیه السّلام)رسیدم و به او گفتم:قربانت،مردم در بارۀ عمود،سخن بسیار گفته اند،گوید:به من فرمود:ای یونس رأی تو در بارۀ آن چیست؟نظرت این است که یک عمود آهنی است که برای صاحب تو برافرازند؟عرض کردم:نمی دانم،فرمود:عمود فرشته ای است و خدا به وسیلۀ او کردار آن شهر را به امام می رساند. گوید:ابن فضال برخاست و سر او را بوسید و گفت:ای ابا محمد،خدایت رحمت کناد تو همیشه برای ما حدیث درستی می آوری که به وسیلۀ آن مشکل ما را می گشائی.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 83 )
7-محمد بن عیسی بن عبید گفت:من و ابن فضال نشسته بودیم که یونس آمد و گفت:من خدمت امام رضا علیه السّلام رسیدم و به او عرض کردم:قربانت گردم،مردم دربارۀ عمود،ستون نور سخن بسیار گفته اند،گوید:به من فرمود:ای یونس رأی تو دربارۀ آن چیست؟نظرت این است که یک ستون آهنی است که برای صاحب تو برافرازند؟
عرض کردم:نمی دانم،فرمود:مراد از ستون نور فرشته ای است که خداوند به وسیله آن رفتار مردم آن شهر را به امام می رساند.
گوید:ابن فضال برخاست و سر او را بوسید و گفت:ای ابا محمد، خدا تو را رحمت کند تو همیشه برای ما حدیث درستی می آوری که به وسیلۀ آن مشکل ما را می گشائی.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 313 )
: صحیح، و ابن فضال هو الحسن بن علی، و یونس هو ابن عبد الرحمن. و جلوس جمع جالس استعمل فی الاثنین قد أکثر الناس أی القول أو الاختلاف فی العمود أی فی معنی العمود المذکور فی الأخبار أنه یرفع للإمام، و تسمیه الملک عمودا علی الاستعاره، کأنه عمود نور ینظر فیه الإمام أو لأن اعتماده فی کشف الأمور علیه یا أبا محمد کنیه لیونس یفرج الله أی الغم و الکرب و الحیره.
( مرآه العقول ؛ ج 4 , ص 268 )
ص : 8355
اَلْبُخَارِیُّ وَ مُسْلِمٌ وَ اَلطَّبَرِیُّ وَ اَلثَّعْلَبِیُّ فِی کُتُبِهِمْ: أَنَّ ذَا اَلْخُوَیْصِرَهِ اَلتَّمِیمِیَّ قَالَ لِلنَّبِیِّ اِعْدِلْ بِالسَّوِیَّهِ فَقَالَ وَیْحَکَ إِنْ أَنَا لَمْ أَعْدِلْ قَدْ خنت [خِبْتَ] وَ خَسِرْتَ فَمَنْ یَعْدِلُ فَقَالَ عُمَرُ اِئْذَنْ لِی أَضْرِبْ عُنُقَهُ فَقَالَ دَعْهُ فَإِنَّ لَهُ أَصْحَاباً وَ ذَکَرَ وَصْفَهُ فَنَزَلَ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی اَلصَّدَقاتِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 327 )
ص : 8356
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اَلْحَجَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ بَعْدَ اَلْعِشَاءِ یَقْرَأُ فِیهِمَا بِمِائَهِ آیَهٍ وَ لاَ یَحْتَسِبُهُمَا وَ رَکْعَتَیْنِ وَ هُوَ جَالِسٌ یَقْرَأُ فِیهِمَا بِقُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ ، وَ قُلْ یَا أَیُّهَا اَلْکَافِرُونَ فَإِنِ اِسْتَیْقَظَ مِنَ اَللَّیْلِ صَلَّی صَلاَهَ اَللَّیْلِ وَ أَوْتَرَ وَ إِنْ لَمْ یَسْتَیْقِظْ حَتَّی یَطْلُعَ اَلْفَجْرُ صَلَّی رَکْعَهً فَصَارَتْ شَفْعاً وَ اِحْتَسَبَ بِالرَّکْعَتَیْنِ اَللَّتَیْنِ صَلاَّهُمَا بَعْدَ اَلْعِشَاءِ وَتْراً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 253 )
ص : 8357
کا، [الکافی] ، عَنِ اَلْعِدَّهِ عَنِ اِبْنِ عِیسَی وَ اَلْبَرْقِیِّ وَ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ سَهْلٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَحَبَّ فِی اَللَّهِ وَ أَبْغَضَ فِی اَللَّهِ وَ أَعْطَی فِی اَللَّهِ فَهُوَ مِمَّنْ کَمَلَ إِیمَانُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 239 )
ص : 8358
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قِیلَ لَهُ مَا بَالُ اَلْمُؤْمِنِ أَعَزُّ شَیْءٍ فَقَالَ لِأَنَّ عِزَّ اَلْإِیمَانِ فِی قَلْبِهِ وَ مَحْضَ اَلْإِیمَانِ فِی صَدْرِهِ إِلَی أَنْ قَالَ: فَمَا بَالُ اَلْمُؤْمِنِ قَدْ یَکُونُ أَنْکَحَ شَیْءٍ قَالَ لِأَنَّهُ یَحْفَظُ فَرْجَهُ عَنْ فُرُوجٍ لاَ تَحِلُّ لَهُ لِکَیْلاَ تَمِیلَ بِهِ شَهْوَتُهُ هَکَذَا وَ هَکَذَا فَإِذَا ظَفِرَ بِالْحَلاَلِ اِکْتَفَی بِهِ وَ اِسْتَغْنَی عَنْ غَیْرِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 242 )
ص : 8359
و فی کتاب علل الشّرائع ، بإسناده إلی علیّ بن سالم: عن أبیه، عن ثابت بن دینار قال: سألت زین العابدین، علیّ بن الحسین بن علیّ بن أبی طالب - علیهم السّلام - عن اللّه - جلّ جلاله-: هل یوصف بمکان؟ فقال: تعالی عن ذلک. قلت: فلم أسری بنبیّه محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - [إلی السّماء] ؟ قال: لیریه ملکوت السّماوات و ما فیها من عجائب صنعه و بدائع خلقه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 301 )
ص : 8360
سن، [المحاسن] ، اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَمِیلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ مَاتَ بَیْنَ اَلْحَرَمَیْنِ بَعَثَهُ اَللَّهُ فِی اَلْآمِنِینَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَمَا إِنَّ عَبْدَ اَلرَّحْمَنِ بْنَ اَلْحَجَّاجِ وَ أَبَا عُبَیْدَهَ مِنْهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 387 )
ص : 8361
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ: قَالَ غُلاَمٌ سِنْدِیٌّ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، إِنِّی کُنْتُ قُلْتُ لِمَوْلاَیَ بِعْنِی بِسَبْعِمِائَهِ دِرْهَمٍ وَ أَنَا أُعْطِیکَ ثَلاَثَمِائَهِ دِرْهَمٍ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، إِنْ کَانَ لَکَ یَوْمَ شَرَطْتَ أَنْ تُعْطِیَهُ شَیْءٌ فَعَلَیْکَ أَنْ تُعْطِیَهُ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکَ یَوْمَئِذٍ شَیْءٌ فَلَیْسَ عَلَیْکَ شَیْءٌ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنِ اَلْفُضَیْلِ : مِثْلَهُ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنِ اَلْفُضَیْلِ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 272 )
ص : 8362
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: جَاهِدُوا فِی سَبِیلِ اَللَّهِ بِأَیْدِیکُمْ فَإِنْ لَمْ تَقْدِرُوا فَجَاهِدُوا بِأَلْسِنَتِکُمْ فَإِنْ لَمْ تَقْدِرُوا فَجَاهِدُوا بِقُلُوبِکُمْ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 16 )
ص : 8363
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ زَارَ أَخَاهُ لِلَّهِ لاَ لِغَیْرِهِ اِلْتِمَاسَ مَوْعِدِ اَللَّهِ وَ تَنَجُّزَ مَا عِنْدَ اَللَّهِ وَکَّلَ اَللَّهُ بِهِ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یُنَادُونَهُ أَلاَ طِبْتَ وَ طَابَتْ لَکَ اَلْجَنَّهُ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 175 )
امام صادق علیه السّلام فرمود: هر که برای خدا نه چیز دیگر و برای درخواست وعده او و دریافت آنچه نزد خداست بدیدار برادرش رود، خدا هفتاد هزار فرشته بر او گمارد که فریاد زنند: هان پاک گشتی و بهشت خوشت باشد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 254 )
1-از امام صادق(علیه السّلام)فرمود: هر که برادر دینی خود را دیدن کند،تنها برای خدا نه دیگری،به خواهش نوید خداوند و دریافتن آنچه نزد خدا است، خداوند به او هفتاد هزار فرشته بر گمارد که جار کشند:هلا پاکی تو و خوش باد برایت بهشت.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 521 )
1-امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرکس به دیدار برادر دینی خود برود،تنها برای خدا نه چیز دیگر و بخاطر وعده خداوند و دریافت آنچه نزد اوست خداوند هفتادهزار فرشته بر او گمارد که فریاد کشند:هان!پاک گشتی و بهشت گوارای تو باد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 495 )
: موثق کالصحیح. لا لغیره کحسن صوره أو صوت أو مال أو ریاء أو جاه و غیر ذلک من الأغراض الدنیویه، و أما إذا کان لجهه دینیه کحق تعلیم أو هدایه أو علم أو صلاح أو زهد. أو عباده فلا ینافی ذلک، و قوله التماس ، مفعول لأجله، و الموعد مصدر أی طلب ما وعده الله، و التنجز طلب الوفاء بالوعد، و یدل علی أن طلب الثواب الأخروی لا ینافی الإخلاص کما مر فی بابه فإنه أیضا بأمر الله و المطلوب منه هو الله لا غیره، و الغایه قسمان قسم هو عله و مقدم فی الخارج نحو قعدت عن الحرب جبنا، و قسم آخر هو متأخر فی الخارج و مترتب علی الفعل نحو ضربته تأدیبا. فقوله علیه السلام: لله من قبیل الأول أی لا طاعه أمر الله، و قوله: التماس موعد الله من قبیل الثانی، فلا تنافی بینهما. قوله: طبت و طابت لک الجنه، أی طهرت من الذنوب و الأدناس الروحانیه، و حلت لک الجنه و نعیمها، أو دعاء له بالطهاره من الذنوب و تیسر الجنه له سالما من الآفات و العقوبات المتقدمه علیها، قال فی النهایه: قد یرد الطیب بمعنی الطاهر، و منه حدیث علی علیه السلام - لما مات رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم -: بأبی أنت و أمی طبت حیا و میتا أی طهرت، انتهی. و قال الطیبی فی شرح المشکاه فی قوله صلی الله علیه و آله و سلم: طبت و طاب ممشاک: أصل الطیب ما تستلذه الحواس و النفس، و الطیب من الإنسان من تزکی عن نجاسه الجهل و الفسق، و تحلی بالعلم و محاسن الأفعال، و طبت لها دعاء له بأن یطیب عیشه فی الدنیا، و طاب ممشاک کنایه عن سلوک طریق الآخره بالتعری عن الرذائل أو خبر بذلک.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 52 )
ص : 8364
وَ رَوَی نَوْفٌ اَلْبِکَالِیُّ قَالَ سَمِعْتُ مَوْلاَیَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: خُلِقْنَا مِنْ طِینَهٍ وَ خُلِقَ شِیعَتُنَا مِنْ فَضْلِ طِینَتِنَا فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ أُلْحِقُوا بِنَا فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ صِفْ لِی شِیعَتَکَ فَبَکَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ شِیعَتِی وَ اَللَّهِ اَلْحُلَمَاءُ اَلْحُکَمَاءُ اَلْعُلَمَاءُ بِاللَّهِ وَ بِدِینِهِ اَلْعَامِلُونَ بِأَمْرِهِ اَلْمُهْتَدُونَ بِطَاعَتِهِ أَحْلاَسُ عِبَادَهٍ وَ أَنْضَاءُ زَهَادَهٍ صُفْرُ اَلْوُجُوهِ مِنَ اَلسَّهَرِ عُمْشُ اَلْعُیُونِ مِنَ اَلْبُکَاءِ خُمُصُ اَلْبُطُونِ مِنَ اَلصِّیَامِ ذُبُلُ اَلشِّفَاهِ مِنَ اَلدُّعَاءِ مَصَابِیحُ کُلِّ ظُلْمَهٍ وَ رَیْحَانُ کُلِّ قَبِیلَهٍ تُعْرَفُ اَلزَّهَادَهُ مِنْ سِیمَاهُمْ وَ اَلرَّهْبَانِیَّهُ فِی وُجُوهِهِمْ لاَ یَسُبُّونَ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ خَلْقاً وَ لاَ یَقْتَفُونَ مِنْهُمْ أَثَراً شُرُورُهُمْ مَأْمُونَهٌ وَ أَنْفُسُهُمْ عَفِیفَهٌ وَ حَوَائِجُهُمْ خَفِیفَهٌ وَ قُلُوبُهُمْ مَحْزُونَهٌ فَهُمُ اَلْأَکَایِسُ اَلْأَلِبَّاءُ اَلْخُلَصَاءُ اَلنُّجَبَاءُ اَلرَّوَّاعُونَ فِرَاراً بِدِینِهِمْ اَلَّذِینَ إِنْ شَهِدُوا لَمْ یُعْرَفُوا وَ إِنْ غَابُوا لَمْ یُفْتَقَدُوا أُولَئِکَ شِیعَتِیَ اَلْأَطْیَبُونَ وَ إِخْوَانِیَ اَلْأَکْرَمُونَ أَلاَ هَا شَوْقاً إِلَی رُؤْیَتِهِمْ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 144 )
ص : 8365
نَصْرٌ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ شِمْرٍ قَالَ: لَمَّا اِنْقَضَی أَمْرُ وَ سَلَّمَ اَلْأَمْرَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی مُعَاوِیَهَ وَ وَفَدَتْ عَلَیْهِ اَلْوُفُودُ أُشْخِصَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ هَاشِمٍ إِلَیْهِ أَسِیراً فَلَمَّا أُدْخِلَ عَلَیْهِ مَثُلَ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ عِنْدَهُ عَمْرُو بْنُ اَلْعَاصِ فَقَالَ: یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ هَذَا اَلْمُخْتَالُ اِبْنُ اَلْمِرْقَالِ فَدُونَکَ اَلضَّبَّ اَلْمُضِبَّ اَلْمُغْتَرَّ اَلْمَفْتُونَ فَإِنَّ اَلْعَصَا مِنَ اَلْعُصَیَّهِ وَ إِنَّمَا تَلِدُ اَلْحَیَّهُ حَیَّهً وَ جَزَاءُ اَلسَّیِّئَهِ« سَیِّئَهٌ مِثْلُها » فَقَالَ لَهُ اِبْنُ هَاشِمٍ : مَا أَنَا بِأَوَّلِ رَجُلٍ خَذَلَهُ قَوْمُهُ وَ أَدْرَکَهُ یَوْمُهُ فَقَالَ مُعَاوِیَهُ : تِلْکَ ضَغَائِنُ وَ مَا جَنَی عَلَیْکَ أَبُوکَ فَقَالَ عَمْرٌو : أَمْکِنِّی مِنْهُ فَأُشْخِبَ أَوْدَاجَهُ عَلَی أَثْبَاجِهِ فَقَالَ لَهُ اِبْنُ هَاشِمٍ : فَهَلاَّ کَانَتْ هَذِهِ اَلشَّجَاعَهُ مِنْکَ یَا اِبْنَ اَلْعَاصِ أَیَّامَ حِینَ نَدْعُوکَ إِلَی اَلنِّزَالِ وَ قَدِ اِبْتَلَّتْ أَقْدَامُ اَلرِّجَالِ مِنْ نَقِیعِ اَلْجِرْیَالِ وَ قَدْ تَضَایَقَتْ بِکَ اَلْمَسَالِکُ وَ أَشْرَفْتَ فِیهَا عَلَی اَلْمَهَالِکِ وَ اَیْمُ اَللَّهِ لَوْ لاَ مَکَانُکَ مِنْهُ لَنَشِبَتْ لَکَ مِنِّی خَافِیَهٌ أَرْمِیکَ مِنْ خِلاَلِهَا أَحَدَّ مِنْ وَقْعِ اَلْأَشَافِی فَإِنَّکَ لاَ تَزَالُ تُکْثِرُ فِی هَوَسِکَ وَ تَخْبِطُ فِی دَهَشِکَ وَ تَنْشِبُ فِی مَرَسِکَ تَخَبُّطَ اَلْعَشْوَاءِ فِی اَللَّیْلَهِ اَلْحِنْدِسِ اَلظَّلْمَاءِ قَالَ فَأَعْجَبَ مُعَاوِیَهَ مَا سَمِعَ مِنْ کَلاَمِ اِبْنِ هَاشِمٍ فَأَمَرَ بِهِ إِلَی اَلسِّجْنِ وَ کَفَّ عَنْ قَتْلِهِ فَبَعَثَ إِلَیْهِ عَمْرٌو بِأَبْیَاتٍ یَقُولُهَا لَهُ - أَمَرْتُکَ أَمْراً حَازِماً فَعَصَیْتَنِیوَ کَانَ مِنَ اَلتَّوْفِیقِ قَتْلُ اِبْنِ هَاشِمٍ وَ کَانَ أَبُوهُ یَا مُعَاوِیَهُ اَلَّذِیرَمَاکَ عَلَی جِدٍّ بِحَزِّ اَلْغَلاَصِمِ فَمَا بَرِحُوا حَتَّی جَرَتْ مِنْ دِمَائِنَا أَمْثَالُ اَلْبُحُورِ اَلْخَضَارِمِ وَ هَذَا اِبْنُهُ وَ اَلْمَرْءُ یُشْبِهُ أَصْلَهُسَتَقْرَعُ إِنْ أَبْقَیْتَهُ سِنَّ نَادِمِ. فَبَلَغَ ذَلِکَ اِبْنَ هَاشِمٍ وَ هُوَ فِی مَحْبِسِهِ فَکَتَبَ إِلَی مُعَاوِیَهَ مُعَاوِیَّ إِنَّ اَلْمَرْءَ عَمْراً أَبَتْ لَهُضَغِینَهُ صَدْرٍ وُدُّهَا غَیْرُ سَالِمِ یَرَی لَکَ قَتْلِی یَا اِبْنَ حَرْبٍ وَ إِنَّمَایَرَی مَا یَرَی عَمْرٌو مُلُوکُ اَلْأَعَاجِمِ عَلَی أَنَّهُمْ لاَ یَقْتُلُونَ أَسِیرَهُمْإِذَا کَانَ مِنْهُمْ مَنْعَهٌ لِلْمُسَالِمِ وَ قَدْ کَانَ مِنَّا یَوْمَ نَفْرَهٌعَلَیْکَ جَنَاهَا هَاشِمٌ وَ اِبْنُ هَاشِمِ قَضَی اَللَّهُ فِیهَا مَا قَضَی ثَمَّتَ اِنْقَضَیوَ مَا مَا مَضَی إِلاَّ کَأَضْغَاثِ حَالِمِ هِیَ اَلْوَقْعَهُ اَلْعُظْمَی اَلَّتِی تَعْرِفُونَهَاوَ کُلٌّ عَلَی مَا قَدْ مَضَی غَیْرُ نَادِمِ فَإِنْ تَعْفُ عَنِّی تَعْفُ عَنْ ذِی قَرَابَهٍوَ إِنْ تَرَ قَتْلِی تَسْتَحِلَّ مَحَارِمِی.
( وقعه صفین , جلد 1 , صفحه 348 )
ص : 8366
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْخِصَالِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَتَدَاوَی اَلْمُسْلِمُ حَتَّی یَغْلِبَ مَرَضُهُ عَلَی صِحَّتِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 71 )
ص : 8367
فی من لا یحضره الفقیه : و دخل رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - علی خدیجه و هی لما بها، فقال لها: بالرّغم منّا ما نری بک، یا خدیجه ، فإذا قدمت علی ضرائرک فأقرئیهنّ السّلام. فقالت: من هنّ، یا رسول اللّه ؟ فقال: مریم بنت عمران ، و کلثم اخت موسی ، و آسیه امرأه فرعون . فقالت: بالرفاء یا رسول اللّه .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 344 )
ص : 8368
اَلْحَسَنُ بْنُ اَلْوَشَّاءِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْعَائِذِ ، عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: «لاَ یَخْرُجُ اَلْقَائِمُ حَتَّی یَخْرُجَ قَبْلَهُ اِثْنَا عَشَرَ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ کُلُّهُمْ یَدْعُو لِنَفْسِهِ».
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 349 )
ص : 8369
عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ یَقْرَأُ « بَعَثْنا عَلَیْکُمْ عِباداً لَنا أُولِی بَأْسٍ شَدِیدٍ » ثُمَّ قَالَ: وَ هُوَ اَلْقَائِمُ وَ أَصْحَابُهُ أُولِی بَأْسٍ شَدِیدٍ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 281 )
ص : 8370
و ذکر ایضا قال: سئلت ابا عبد اللّه (علیه السلام) عن امرئه قالت لزوجها انا محرمه علیک مجلسی و حدیثی و ادامعی (ازامعی خ د) قال نعم انت محرمه علی مجلسک و حدیثک و ادامعک و فرجک قال ما هذا بطلاق و لا احل له ما حرم علی نفسه هو اعلم بما صنع انی سمعت الله عز و جل یقول« کُلُّ اَلطَّعامِ کانَ حِلاًّ لِبَنِی إِسْرائِیلَ إِلاّ ما حَرَّمَ إِسْرائِیلُ عَلی نَفْسِهِ » فحیث حرم علی نفسه حرم علیه .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 76 )
ص : 8371
عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنِ اِغْتَسَلَ أَوَّلَ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فِی نَهَرٍ جَارٍ وَ یَصُبُّ عَلَی رَأْسِهِ ثَلاَثِینَ کَفّاً مِنَ اَلْمَاءِ طَهُرَ إِلَی شَهْرِ رَمَضَانَ مِنْ قَابِلٍ.
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 14 )
ص : 8372
عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وُضِعَ عَنْ أُمَّتِی اَلْخَطَأُ وَ اَلنِّسْیَانُ وَ مَا اِسْتُکْرِهُوا عَلَیْهِ .
( النوادر (للأشعری) , جلد 1 , صفحه 74 )
ص : 8373
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِکِ بْنِ عَطِیَّهَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: لاَ حَسَبَ لِقُرَشِیٍّ وَ لاَ لِعَرَبِیٍّ إِلاَّ بِتَوَاضُعٍ وَ لاَ کَرَمَ إِلاَّ بِتَقْوَی وَ لاَ عَمَلَ إِلاَّ بِنِیَّهٍ أَلاَ وَ إِنَّ أَبْغَضَ اَلنَّاسِ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ یَقْتَدِی بِسُنَّهِ إِمَامٍ وَ لاَ یَقْتَدِی بِأَعْمَالِهِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 18 )
امام چهارم فرمود برای نژاد قریش و سائر عرب شرافتی نیست مگر بتواضع و کرمی نیست مگر با پرهیزگاری و عملی نیست مگر با نیت انجام شود و عبادتی نیست مگر بمسئله دانی هلا دشمن ترین مردم نزد خدا کسیست که خود را پیرو پیشوائی داند و رفتار او را نداشته باشد.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 71 )
62-ابو حمزۀ ثمالی از امام زین العابدین(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:حسب(و شرفی)بر قریش و عرب نیست جز با تواضع،و کرامتی نیست جز با تقوا،و عملی نیست جز با نیّت،و عبادتی نیست جز با دانستن احکام.آگاه باشید که مبغوض ترین مردم به خداوند کسی است که به سنّت یک امام اقتدا می کند ولی از اعمال او پیروی نمی کند.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 35 )
62-علی بن حسین(علیه السّلام)فرمود:شخصیت هر فردی چه از نژاد قریش و چه عرب فقط با فروتنی است و بزرگواریش با پرهیزکاری و عملش با نیّت و پرستش اش با دانستن احکام و آداب عبادت بستگی کامل دارد هان که ناخوش آیندترین افراد بخدا کسی است که خود را پیرو دستورات پیشوائی بداند ولی رفتار او را نداشته باشد.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 21 )
-از امام علی بن الحسین روایت شده که گفت:«برای قریش و دیگر تازیان بزرگواری نیست مگر به فروتنی و گرامی نخواهد بود جز به پرهیزگاری و کاری نیست مگر آنکه با قصد انجام یابد و بندگی نیست مگر با پرستش دانی.آگاه باش دشمن ترین مردم به درگاه خدا کسی ست که خویشتن را پیرو کسی و امامی بداند در حالی که رفتار او را نمی داند».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 15 )
ص : 8374
وَ أَخَذُوا یَمِیناً وَ شِمَالاً ظَعْناً فِی مَسَالِکِ اَلْغَیِّ وَ تَرْکاً لِمَذَاهِبِ اَلرُّشْدِ فَلاَ تَسْتَعْجِلُوا مَا هُوَ کَائِنٌ مُرْصَدٌ وَ لاَ تَسْتَبْطِئُوا مَا یَجِیءُ بِهِ اَلْغَدُ. فَکَمْ مِنْ مُسْتَعْجِلٍ بِمَا إِنْ أَدْرَکَهُ وَدَّ أَنَّهُ لَمْ یُدْرِکْهُ وَ مَا أَقْرَبَ اَلْیَوْمَ مِنْ تَبَاشِیرِ غَدٍ! یَا قَوْمِ هَذَا إِبَّانُ وُرُودِ کُلِّ مَوْعُودٍ وَ دُنُوٍّ مِنْ طَلْعَهِ مَا لاَ تَعْرِفُونَ. أَلاَ وَ إِنَّ مَنْ أَدْرَکَهَا مِنَّا یَسْرِی فِیهَا بِسِرَاجٍ مُنِیرٍ وَ یَحْذُو فِیهَا عَلَی مِثَالِ اَلصَّالِحِینَ لِیَحُلَّ فِیهَا رِبْقاً وَ یُعْتِقَ فِیهَا رِقّاً وَ یَصْدَعَ شَعْباً وَ یَشْعَبَ صَدْعاً فِی سُتْرَهٍ عَنِ اَلنَّاسِ لاَ یُبْصِرُ اَلْقَائِفُ أَثَرَهُ وَ لَوْ تَابَعَ نَظَرَهُ. ثُمَّ لَیُشْحَذَنَّ فِیهَا قَوْمٌ شَحْذَ اَلْقَیْنِ اَلنَّصْلَ . تُجْلَی بِالتَّنْزِیلِ أَبْصَارُهُمْ وَ یُرْمَی بِالتَّفْسِیرِ فِی مَسَامِعِهِمْ وَ یُغْبَقُونَ کَأْسَ اَلْحِکْمَهِ بَعْدَ اَلصَّبُوحِ !.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 208 )
ص : 8375
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنِ اَلْجِعَابِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْهَمْدَانِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُتْبَهَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلصَّامِتِ قَالَ: کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عِنْدَهُ قَوْمٌ مِنَ اَلْبَصْرِیِّینَ فَحَدَّثَهُمْ بِحَدِیثِ أَبِیهِ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ فِی اَلْحَجِّ أَمْلاَهُ عَلَیْهِمْ فَلَمَّا قَامُوا قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلنَّاسَ أَخَذُوا یَمِیناً وَ شِمَالاً وَ إِنَّکُمْ لَزِمْتُمْ صَاحِبَکُمْ فَإِلَی أَیْنَ تَرَوْنَ یُرِیدُ بِکُمْ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ اَللَّهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ اَللَّهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ اَللَّهِ . بشا، [بشاره المصطفی] ، عن أبی علی ابن الشیخ عن والده عن المفید : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 21 )
ص : 8376
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا أُحِبُّ أَنْ أَکُونَ أَوَّلَ اَلشُّهَدَاءِ اَلْأَرْبَعَهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 443 )
ص : 8377
رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : اَلصُّقُورُ وَ اَلْبُزَاهُ مِنَ اَلْجَوَارِحِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 170 )
ص : 8378
إِنَّ أَوْلَی اَلنَّاسِ بِالْأَنْبِیَاءِ أَعْلَمُهُمْ بِمَا جَاءُوا بِهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 142 )
ص : 8379
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: وَ اِتَّقِ اَلْأَرَاکَ وَ نَمِرَهَ ، وَ هِیَ بَطْنُ عُرَنَهَ وَ ثَوِیَّهَ وَ ذَا اَلْمَجَازِ ، فَإِنَّهُ لَیْسَ مِنْ عَرَفَهَ فَلاَ تَقِفْ فِیهِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 532 )
ص : 8380
السیّد المرتضی فی «عیون المعجزات»: عن الحسن ابن إسماعیل شیخ [من] أهل النهرین قال: خرجت أنا و رجل من أهل قریتی إلی أبی الحسن - علیه السلام - بشیء کان معنا، و کان بعض أهل القریه قد حمّلنا رساله و دفع إلینا ما أوصلناه، و قال: تقرءونه منّی السلام و تسألونه عن بیض الطائر الفلانی من طیور الآجام هل یجوز أکلها [أم لا] ؟ فسلّمنا ما کان معنا إلی جاریه، و أتاه رسول السلطان فنهض لیرکب و خرجنا من عنده و لم نسأله عن شیء، فلمّا صرنا فی الشارع لحقنا - علیه السلام - و قال لرفیقی بالنبطیّه: اقرأه منّی السلام و قل له: بیض الطائر الفلانیّ لا تأکله فانّه من المسوخ .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 459 )
ص : 8381
نی، [الغیبه] ، للنعمانی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلرَّازِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : قُلْتُ لَهُ صَالِحٌ مِنَ اَلصَّالِحِینَ سَمِّهِ لِی أُرِیدُ اَلْقَائِمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ اِسْمُهُ اِسْمِی قُلْتُ أَ یَسِیرُ بِسِیرَهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ هَیْهَاتَ هَیْهَاتَ یَا زُرَارَهُ مَا یَسِیرُ بِسِیرَتِهِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لِمَ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سَارَ فِی أُمَّتِهِ بِاللِّینِ کَانَ یَتَأَلَّفُ اَلنَّاسَ وَ اَلْقَائِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَسِیرُ بِالْقَتْلِ بِذَلِکَ أُمِرَ فِی اَلْکِتَابِ اَلَّذِی مَعَهُ أَنْ یَسِیرَ بِالْقَتْلِ وَ لاَ یَسْتَتِیبَ أَحَداً وَیْلٌ لِمَنْ نَاوَاهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 353 )
ص : 8382
حَدَّثَنِی اَلْقَاضِی أَبُو اَلْحَسَنِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ صَخْرٍ اَلْأَزْدِیُّ- قَالَ حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَیْفٍ بِالْبَصْرَهِ سَنَهَ سَبْعٍ وَ خَمْسِینَ وَ ثَلاَثِمِائَهٍ- قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ سُلَیْمَانَ- قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ صفر[ضَوْءِ]بْنِ صَلْصَالِ بْنِ اَلدَّلَهْمَسِ بْنِ جَهْلِ بْنِ جَنْدَلٍ قَالَ حَدَّثَنِی أبو ضو[أَبِی ضَوْءُ]بْنُ صَلْصَالِ بْنِ اَلدَّلَهْمَسِ قَالَ: کُنْتُ أَنْصُرُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَعَ أَبِی طَالِبٍ قَبْلَ إِسْلاَمِی فَإِنِّی یَوْماً لَجَالِسٌ بِالْقُرْبِ مِنْ مَنْزِلِ أَبِی طَالِبٍ فِی شِدَّهِ اَلْقَیْظِ إِذْ خَرَجَ أَبُو طَالِبٍ إِلَیَّ شَبِیهاً بِالْمَلْهُوفِ فَقَالَ لِی یَا أَبَا الغنصقر[اَلْغَضَنْفَرِ] هَلْ رَأَیْتَ هَذَیْنِ اَلْغُلاَمَیْنِ یَعْنِی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقُلْتُ مَا رَأَیْتُهُمَا مُذْ جَلَسْتُ فَقَالَ قُمْ بِنَا فِی اَلطَّلَبِ فَلَسْتُ آمَنُ قُرَیْشاً أَنْ تَکُونَ اِغْتَالَتْهُمَا. قَالَ فَمَضَیْنَا حَتَّی خَرَجْنَا مِنْ أَبْیَاتِ مَکَّهَ ثُمَّ صِرْنَا إِلَی جَبَلٍ مِنْ جِبَالِهَا فَاسْتَرْخَیْنَا إِلَی قُلَّهٍ فَإِذَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ یَمِینِهِ وَ هُمَا قَائِمَانِ بِإِزَاءِ عَیْنِ اَلشَّمْسِ یَرْکَعَانِ وَ یَسْجُدَانِ قَالَ فَقَالَ أَبُو طَالِبٍ لِجَعْفَرٍ اِبْنِهِ صِلْ جَنَاحَ اِبْنِ عَمِّکَ فقال[فَقَامَ]إِلَی جَنْبِ عَلِیٍّ فَأَحَسَّ بِهَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَتَقَدَّمَهُمَا وَ أَقْبَلُوا عَلَی أَمْرِهِمْ حَتَّی فَرَغُوا مِمَّا کَانُوا فِیهِ ثُمَّ أَقْبَلُوا نَحْوَنَا فَرَأَیْتُ اَلسُّرُورَ یَتَرَدَّدُ فِی وَجْهِ أَبِی طَالِبٍ ثُمَّ اِنْبَعَثَ یَقُولُ إِنَّ عَلِیّاً وَ جَعْفَراً ثِقَتِیعِنْدَ مُهِمِّ اَلْأُمُورِ وَ اَلْکَرْبِ لاَ تَخْذُلاَ وَ اُنْصُرَا اِبْنَ عَمِّکُمَاأَخِی لِأُمِّی مِنْ بَیْنِهِمْ وَ أَبِی وَ اَللَّهِ لاَ یَخْذُلُ اَلنَّبِیَّ وَ لاَیَخْذُلُهُ مِنْ بَنِیَّ ذُو حَسَبٍ - .
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 270 )
108-بسندم تا صلصال بن دلهمس که من پیش از آنکه مسلمان شوم بهمراه ابی طالب پیغمبر(صلّی الله علیه و آله) را یاری میکردم یک روز بسیار گرم نزدیک خانه ابی طالب نشسته بودم او چون ماتم زده بیرون آمد و گفت:ای ابو غضنفر این دو نوجوان را دیدی؟ مقصودش پیغمبر(صلّی الله علیه و آله) و علی(علیه السّلام)بود گفتم:تا اینجا نشستم،نه،گفت:برخیز بدنبالشان برویم،من نگرانم که قریش آنان را ربوده باشند گوید رفتیم تا از خانه های مکه بدر شدیم و بیکی از کوههای آن رسیدیم:بقله آن بالا رفتیم بناگاه پیغمبر(صلّی الله علیه و آله) که علی سمت راستش بود برابر خورشید ایستاده بودند و برکوع و سجود میرفتند،گوید: ابو طالب به پسرش جعفر گفت ببال عموزاده ات پیوند،جعفر برخاست و کنار علی ایستاد و پیغمبر فهمید و از آنها جلوتر ایستاد و بکار خود پرداختند تا پایان دادند و بسوی ما آمدند و شادی در چهره ابی طالب پدید گردید و بسرودن آمد و گفت:
این علی و جعفر پشت منند-بهر هر کار مهم و هر بلا و امنه عم زاده و یارش شوید-که پدر مادریست در همه ها بخدا دست از نبی نکشم-نکشد دست از او پسرهایم
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 312 )
ص : 8383
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیْضاً: رُبَّمَا طَلَی بَعْضُ مَوَالِیهِ جَسَدَهُ کُلَّهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 93 )
و از آن حضرتست که بسا یکی از وابستگانش بهمه تنش نوره میکشید.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 61 )
ص : 8384
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلٍ وَ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلدِّیَهُ عَشَرَهُ آلاَفِ دِرْهَمٍ أَوْ أَلْفُ دِینَارٍ قَالَ جَمِیلٌ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، اَلدِّیَهُ مِائَهٌ مِنَ اَلْإِبِلِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 195 )
ص : 8385
وَ رَوَی جَابِرٌ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: کُونُوا مَعَ اَلصّادِقِینَ قَالَ مَعَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 31 )
جابر از حضرت صادق علیه السّلام نقل میکند:«
کُونُوا مَعَ اَلصّادِقِینَ
»یعنی با آل محمّد باشید.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 28 )
ص : 8386
وَ قَدْ رُوِیَ: أَنَّ اَلنَّاسَ اِجْتَمَعُوا إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ فَقَالُوا یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ اِقْسِمْ بَیْنَنَا غَنَائِمَهُمْ قَالَ أَیُّکُمْ یَأْخُذُ أُمَّ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی سَهْمِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 443 )
ص : 8387
اَلْفَضْلُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطَّبْرِسِیُّ بِإِسْنَادِهِ فِی صَحِیفَهِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِذَا سَمَّیْتُمُ اَلْوَلَدَ مُحَمَّداً فَأَکْرِمُوهُ وَ أَوْسِعُوا لَهُ فِی اَلْمَجْلِسِ وَ لاَ تُقَبِّحُوا لَهُ وَجْهاً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 394 )
ص : 8388
أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ یَقُولُ: إِذَا کَانَ اَلْغُلاَمُ مُلْتَاثَ اَلْإِزْرَهَ صَغِیرَ اَلذَّکَرِ سَاکِنَ اَلنَّظَرِ فَهُوَ مِمَّنْ یُرْجَی خَیْرُهُ وَ یُؤْمَنُ شَرُّهُ وَ إِذَا کَانَ اَلْغُلاَمُ شَدِیدَ اَلْإِزْرَهَ کَبِیرَهَ اَلذَّکَرِ حَادَّ اَلنَّظَرِ فَهُوَ مِمَّنْ لاَ یُرْجَی خَیْرُهُ وَ لاَ یُؤْمَنُ شَرُّهُ.
( المناقب , جلد 2 , صفحه 53 )
ص : 8389
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَلسِّلاَحَ فِینَا کَمَثَلِ اَلتَّابُوتِ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ کَانَ حَیْثُ مَا دَارَ اَلتَّابُوتُ فَثَمَّ اَلْمُلْکُ وَ حَیْثُمَا دَارَ اَلسِّلاَحُ فَثَمَّ اَلْعِلْمُ . یر، [بصائر الدرجات] ، عبد الله بن جعفر عن محمد بن عیسی عن الحسن عن فضاله عن یحیی عن أبیه عن عبد الله بن سلیمان قال سمعت أبا جعفر علیه السلام : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 206 )
بصائر: عبد اللّه بن سلیمان گفت از حضرت باقر علیه السّلام شنیدم میفرمود: سلاح در میان ما خانواده مانند تابوت در بنی اسرائیل است بهر جا که آن صندوق بود فرمانروائی همان جا بود هر کجا سلاح پیامبر باشد علم هم همان جا است. این خبر با دو طریق دیگر تکرار می شود.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 147 )
ص : 8390
ک، [إکمال الدین] ، ثو، [ثواب الأعمال] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ یَأْتِی بَعْضُ آیاتِ رَبِّکَ لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ فَقَالَ اَلْآیَاتُ هُمُ اَلْأَئِمَّهُ وَ اَلْآیَهُ اَلْمُنْتَظَرُ هُوَ اَلْقَائِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَیَوْمَئِذٍ لاَ یَنْفَعُ نَفْساً إِیمَانُهَا لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلِ قِیَامِهِ بِالسَّیْفِ وَ إِنْ آمَنَتْ بِمَنْ تَقَدَّمَهُ مِنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ . ثو، [ثواب الأعمال] ، و حدثنا بذلک أحمد بن زیاد عن علی عن أبیه عن ابن أبی عمیر و ابن محبوب عن ابن رئاب و غیره عن الصادق علیه السلام .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 51 )
ص : 8391
حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْوَاحِدِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ اَلْعَطَّارُ اَلنَّیْسَابُورِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَهَ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا أُسْرِیَ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ حَضَرَتِ اَلصَّلاَهُ أَذَّنَ جَبْرَئِیلُ وَ أَقَامَ اَلصَّلاَهَ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ تَقَدَّمْ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَقَدَّمْ یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ لَهُ إِنَّا لاَ نَتَقَدَّمُ عَلَی اَلْآدَمِیِّینَ مُنْذُ أُمِرْنَا بِالسُّجُودِ لآِدَمَ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 8 )
عبد الواحد بن محمّد بن عبدوس عطار نیشابوری رحمه اللّه علیه می گوید: علی بن محمّد بن قتیبه از فضل بن شاذان،از ابن ابی عمیر،از هشام بن سالم ،از حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام نقل کرده که آن حضرت فرمودند: وقتی رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را سیر داده و به معراج بودند و هنگام نماز فرا رسید جبرئیل اذان و اقامه گفت و سپس عرضه داشت:یا محمّد جلو بایست. پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمودند:ای جبرئیل تو جلو بایست. جبرئیل عرض کرد:از هنگامی که فرمان رسید به آدم سجده کنیم ما و فرشتگان بر انسانها مقدّم نمی ایستیم.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 51 )
4-حدیث کردند ما را...از حضرت صادق علیه السّلام که میفرمود:وقتی که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله را بمعراج بردند و وقت نماز شد جبرئیل برای نماز اذان و اقامه گفت،و معروض داشت یا رسول اللّه مقدم شوید(برای إمامت)آن حضرت فرمود تو پیش بایست،عرضکرد ما(ملائکه)از زمانی که مأمور شدیم بسجده نمودن بر آدم ابو البشر مقدم نمیتوانیم شد بر اولاد او(چون مسجود بر ساجد افضلست).
( علل الشرایع / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 27 )
ص : 8392
کش، ، [رجال الکشی ] ، مُحَمَّدُ بْنُ قُولَوَیْهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقُمِّیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی اَلْکِلاَبِیِّ أَنَّهُ سَمِعَ مُحَمَّدَ بْنَ بَشِیرٍ یَقُولُ: اَلظَّاهِرُ مِنَ اَلْإِنْسَانِ آدَمُ وَ اَلْبَاطِنُ أَزَلِیٌّ وَ قَالَ إِنَّهُ کَانَ یَقُولُ بِالاِثْنَیْنِ وَ إِنَّ هِشَامَ بْنَ سَالِمٍ نَاظَرَهُ عَلَیْهِ فَأَقَرَّ بِهِ وَ لَمْ یُنْکِرْهُ وَ إِنَّ مُحَمَّدَ بْنَ بَشِیرٍ لَمَّا مَاتَ أَوْصَی إِلَی اِبْنِهِ سَمِیعِ بْنِ مُحَمَّدٍ فَهُوَ اَلْإِمَامُ وَ مَنْ أَوْصَی إِلَیْهِ سَمِیعٌ فَهُوَ إِمَامٌ مُفْتَرَضٌ طَاعَتُهُ عَلَی اَلْأُمَّهِ إِلَی وَقْتِ خُرُوجِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَ ظُهُورِهِ فِیمَا یَلْزَمُ اَلنَّاسَ مِنْ حُقُوقِهِ فِی أَمْوَالِهِمْ وَ غَیْرِ ذَلِکَ مِمَّا یَتَقَرَّبُونَ بِهِ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی فَالْفَرْضُ عَلَیْهِمْ أَدَاؤُهُ إِلَی أَوْصِیَاءِ مُحَمَّدِ بْنِ بَشِیرٍ إِلَی قِیَامِ اَلْقَائِمِ وَ زَعَمُوا أَنَّ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی وَ کُلَّ مَنِ اِدَّعَی اَلْإِمَامَهَ مِنْ وُلْدِهِ وَ وُلْدِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ مُبْطِلُونَ کَاذِبُونَ غَیْرُ طَیِّبِی اَلْوِلاَدَهِ فَنَفَوْهُمْ عَنْ أَنْسَابِهِمْ وَ کَفَّرُوهُمْ لِدَعْوَاهُمُ اَلْإِمَامَهَ وَ کَفَّرُوا اَلْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِمْ وَ اِسْتَحَلُّوا دِمَاءَهُمْ وَ أَمْوَالَهُمْ وَ زَعَمُوا أَنَّ اَلْفَرْضَ عَلَیْهِمْ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی إِقَامَهُ اَلصَّلاَهِ وَ اَلْخُمْسُ وَ صَوْمُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أَنْکَرُوا اَلزَّکَاهَ وَ اَلْحَجَّ وَ سَائِرَ اَلْفَرَائِضِ وَ قَالُوا بِإِبَاحَاتِ اَلْمَحَارِمِ وَ اَلْفُرُوجِ وَ اَلْغِلْمَانِ وَ اِعْتَلُّوا فِی ذَلِکَ بِقَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: أَوْ یُزَوِّجُهُمْ ذُکْراناً وَ إِناثاً وَ قَالُوا بِالتَّنَاسُخِ وَ اَلْأَئِمَّهُ عِنْدَهُمْ وَاحِداً وَاحِداً إِنَّمَا هُمْ مُنْتَقِلُونَ مِنْ قَرْنٍ إِلَی قَرْنٍ وَ اَلْمُوَاسَاهُ بَیْنَهُمْ وَاجِبَهٌ فِی کُلِّ مَا مَلَکُوهُ مِنْ مَالٍ أَوْ خَرَاجٍ أَوْ غَیْرِ ذَلِکَ وَ کُلُّ مَا أَوْصَی بِهِ رَجُلٌ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ فَهُوَ لِسَمِیعِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ أَوْصِیَائِهِ مِنْ بَعْدِهِ وَ مَذَاهِبُهُمْ فِی اَلتَّفْوِیضِ مَذَاهِبُ اَلْغُلاَهِ مِنَ اَلْوَاقِفَهِ وَ هُمْ أَیْضاً قَالُوا بِالْحَلاَلِ وَ زَعَمُوا أَنَّ کُلَّ مَنِ اِنْتَسَبَ إِلَی مُحَمَّدٍ فَهُمْ بُیُوتٌ وَ ظُرُوفٌ وَ أَنَّ مُحَمَّداً هُوَ رَبُّ مَنِ اِنْتَسَبَ إِلَیْهِ وَ أَنَّهُ لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ أَنَّهُ مُحْتَجِبٌ فِی هَذِهِ اَلْحُجُبِ وَ زَعَمَتْ هَذِهِ اَلْفِرْقَهُ وَ اَلْمُخَمِّسَهُ وَ اَلْعَلْیَاوِیَّهُ وَ أَصْحَابُ أَبِی اَلْخَطَّابِ أَنَّ کُلَّ مَنِ اِنْتَسَبَ إِلَی أَنَّهُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ فَهُوَ مُبْطِلٌ فِی نَسَبِهِ مُفْتَرٍ عَلَی اَللَّهِ کَاذِبٌ وَ أَنَّهُمُ اَلَّذِینَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی فِیهِمْ إِنَّهُمْ یَهُودُ وَ نَصَارَی فِی قَوْلِهِ: وَ قالَتِ اَلْیَهُودُ وَ اَلنَّصاری نَحْنُ أَبْناءُ اَللّهِ وَ أَحِبّاؤُهُ قُلْ فَلِمَ یُعَذِّبُکُمْ بِذُنُوبِکُمْ بَلْ أَنْتُمْ بَشَرٌ مِمَّنْ خَلَقَ مُحَمَّدٌ فِی مَذْهَبِ اَلْخَطَّابِیَّهِ وَ عَلِیٌّ فِی مَذْهَبِ اَلْعَلْیَاوِیَّهِ فَهُمْ مِمَّنْ خَلَقَ هذین [هَذَانِ] کاذبین [کَاذِبُونَ] فِیمَا اِدَّعَوْا مِنَ اَلنَّسَبِ إِذْ کَانَ مُحَمَّدٌ عِنْدَهُمْ وَ عَلِیٌّ هُوَ رَبٌّ لاَ یَلِدُ وَ لاَ یُولَدُ اَللَّهُ جَلَّ وَ تَعَالَی عَمَّا یَصِفُونَ وَ عَمَّا یَقُولُونَ عُلُوّاً کَبِیراً وَ کَانَ سَبَبَ قَتْلِ مُحَمَّدِ بْنِ بَشِیرٍ لَعَنَهُ اَللَّهُ أَنَّهُ کَانَ مَعَهُ شُعْبَذَهٌ وَ مَخَارِیقُ وَ کَانَ یُظْهِرُ لِلْوَاقِفَهِ أَنَّهُ مِمَّنْ وَقَفَ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی وَ کَانَ یَقُولُ فِی مُوسَی بِالرُّبُوبِیَّهِ وَ یَدَّعِی فِی نَفْسِهِ أَنَّهُ نَبِیٌّ وَ کَانَتْ عِنْدَهُ صُورَهٌ قَدْ عَمِلَهَا وَ أَقَامَهَا شَخْصاً کَأَنَّهُ صُورَهُ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ ثِیَابِ حَرِیرٍ قَدْ طَلاَهَا بِالْأَدْوِیَهِ وَ عَالَجَهَا بِحِیَلٍ عَمِلَهَا فِیهَا حَتَّی صَارَتْ شَبِیهاً بِصُورَهِ إِنْسَانٍ وَ کَانَ یَطْوِیهَا فَإِذَا أَرَادَ اَلشُّعْبَذَهَ نَفَخَ فِیهَا فَأَقَامَهَا فَکَانَ یَقُولُ لِأَصْحَابِهِ إِنَّ أَبَا اَلْحَسَنِ عِنْدِی فَإِنْ أَحْبَبْتُمْ أَنْ تَرَوْهُ وَ تَعْلَمُوهُ وَ أَنَّنِی نَبِیٌّ فَهَلُمُّوا أَعْرِضْهُ عَلَیْکُمْ فَکَانَ یُدْخِلُهُمُ اَلْبَیْتَ وَ اَلصُّورَهُ مَطْوِیَّهٌ مَعَهُ فَیَقُولُ لَهُمْ هَلْ تَرَوْنَ فِی اَلْبَیْتِ مُقِیماً أَوْ تَرَوْنَ فِیهِ غَیْرَکُمْ وَ غَیْرِی فَیَقُولُونَ لاَ وَ لَیْسَ فِی اَلْبَیْتِ أَحَدٌ فَیَقُولُ فَاخْرُجُوا فَیَخْرُجُونَ مِنَ اَلْبَیْتِ فَیَصِیرُ هُوَ وَرَاءَ اَلسِّتْرِ وَ یُسْبِلُ اَلسِّتْرَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ یُقَدِّمُ تِلْکَ اَلصُّورَهَ ثُمَّ یَرْفَعُ اَلسِّتْرَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُمْ فَیَنْظُرُونَ إِلَی صُورَهٍ قَائِمَهٍ وَ شَخْصٍ کَأَنَّهُ شَخْصُ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ یُنْکِرُونَ مِنْهُ شَیْئاً وَ یَقِفُ هُوَ مِنْهُ بِالْقُرْبِ فَیُرِیهِمْ مِنْ طَرِیقِ اَلشُّعْبَذَهِ أَنَّهُ یُکَلِّمُهُ وَ یُنَاجِیهِ وَ یَدْنُو مِنْهُ کَأَنَّهُ یُسَارُّهُ ثُمَّ یَغْمِزُهُمْ أَنْ یَتَنَحَّوْا فَیَتَنَحَّوْنَ وَ یُسْبِلُ اَلسِّتْرَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُمْ فَلاَ یَرَوْنَ شَیْئاً وَ کَانَتْ مَعَهُ أَشْیَاءُ عَجِیبَهٌ مِنْ صُنُوفِ اَلشُّعْبَذَهِ مَا لَمْ یَرَوْا مِثْلَهَا فَهَلَکُوا بِهَا فَکَانَتْ هَذِهِ حَالَهُ مُدَّهً حَتَّی رُفِعَ خَبَرُهُ إِلَی بَعْضِ اَلْخُلَفَاءِ أَحْسَبُهُ هَارُونَ أَوْ غَیْرَهُ مِمَّنْ کَانَ بَعْدَهُ مِنَ اَلْخُلَفَاءِ وَ أَنَّهُ زِنْدِیقٌ فَأَخَذَهُ وَ أَرَادَ ضَرْبَ عُنُقِهِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ اِسْتَبْقِنِی فَإِنِّی أَتَّخِذُ لَکَ شَیْئاً تَرْغَبُ اَلْمُلُوکُ فِیهَا فَأَطْلَقَهُ فَکَانَ أَوَّلُ مَا اِتَّخَذَ لَهُ اَلدَّوَالِیَ فَإِنَّهُ عَمَدَ إِلَی اَلدَّوَالِی فَسَوَّاهَا وَ عَلَّقَهَا وَ جَعَلَهَا اَلزِّیبَقَ بَیْنَ تِلْکَ اَلْأَلْوَاحِ فَکَانَتِ اَلدَّوَالِی تَمْتَلِی مِنَ اَلْمَاءِ فَتُمِیلُ اَلْأَلْوَاحَ وَ یَنْقَلِبُ اَلزِّیبَقُ مِنْ تِلْکَ اَلْأَلْوَاحِ فَتَتْبَعُ اَلدَّوَالِی لِهَذَا فَکَانَتْ تَعْمَلُ مِنْ غَیْرِ مُسْتَعْمِلٍ لَهَا وَ یُصِیبُ اَلْمَاءَ فِی اَلْبُسْتَانِ فَأَعْجَبَهُ ذَلِکَ مَعَ أَشْیَاءَ عَمِلَهَا یُضَاهِی اَللَّهَ بِهَا فِی خَلْقِهِ اَلْجَنَّهَ فَقَوَّاهُ وَ جَعَلَ لَهُ مَرْتَبَهً ثُمَّ إِنَّهُ یَوْماً مِنَ اَلْأَیَّامِ اِنْکَسَرَ بَعْضُ تِلْکَ اَلْأَلْوَاحِ فَخَرَجَ مِنْهَا اَلزِّیبَقُ فَتَعَطَّلَتْ فَاسْتَرَابَ أَمْرَهُ وَ ظَهَرَ عَلَیْهِ اَلتَّعْطِیلُ وَ اَلْإِبَاحَاتُ وَ قَدْ کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ وَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَدْعُوَانِ اَللَّهَ عَلَیْهِ وَ یَسْأَلاَنِهِ أَنْ یُذِیقَهُ حَرَّ اَلْحَدِیدِ فَأَذَاقَهُ اَللَّهُ حَرَّ اَلْحَدِیدِ بَعْدَ أَنْ عُذِّبَ بِأَنْوَاعِ اَلْعَذَابِ قَالَ أَبُو عَمْرٍو حَدَّثَ بِهَذِهِ اَلْحِکَایَهِ مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی اَلْعُبَیْدِیُّ رِوَایَهً لَهُ وَ بَعْضَهَا عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ وَ کَانَ هَاشِمُ بْنُ أَبِی هَاشِمٍ قَدْ تَعَلَّمَ مِنْهُ بَعْضَ تِلْکَ اَلْمَخَارِیقِ فَصَارَ دَاعِیَهُ إِلَیْهِ مِنْ بَعْدِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 308 )
رجال کشی: عثمان بن عیسی کلابی گفت شنیدم از محمّد بن بشیر میگفت ظاهر انسان همان آدم است ولی باطن او ازلی است میگفت او قائل بدو خدا بود و هشام بن سالم با او مناظره کرد باین مطلب اقرار نمود و منکر نشد وقتی محمّد بن بشیر از دنیا رفت وصیت کرده بود بپسرش سمیع بن محمّد او امام است و هر کس سمیع باو وصیت کند او امام واجب الاطاعه است تا موقع خروج و ظهور موسی بن جعفر در مسائلی که مربوط بحقوق مالی امام می شود و سایر چیزها که موجب تقرب بنده بخدا میگردد بر مردم واجب است که تا قیام قائم بدهند به اوصیاء محمّد بن بشیر.و معتقد بودند که علی بن موسی الرضا و هر کس از اولاد آن جناب و فرزندان موسی بن جعفر مدعی امامت شود دروغگو است و ادعای باطل کرده و ولادت پاکی ندارد ایشان از نژاد موسی بن جعفر نفی نمودند. آنها تمام محارم و همه زنان و پسر بچه ها را حلال میدانند و در این مورد باین آیه تمسّک جسته اند«
أَوْ یُزَوِّجُهُمْ ذُکْراناً وَ إِناثاً
»یا به ازدواج آنها در می آورد مردها و زن ها را، ایشان معتقد به تناسخ هستند. امامان در نظر آنها یکی یکی است که منتقل از بدنی به بدن دیگر میشوند و برابری بین آنها واجب است در هر چه مالک هستند از قبیل مال و خراج یا چیزهای دیگر. هر کس وصیت بکند که مالش را در راه خدا خرج کنند چنین مالی متعلق به سمیع بن محمّد و اوصیای بعد از اوست آنها از نظر تفویض عقیده غالیان واقفی را دارند ایشان نیز معتقد بحلال بودن هستند. اینها معتقدند هر کس انتساب به محمّد داشته باشد بمنزله یک خانه و ظرفی است (این انتساب نژادی نیست) محمّد پروردگار آنها است و او نمیزاید و نه زائیده شده و در این حجب پنهان و مسطور است. این فرقه و مخمسه و علیاویه و طرفداران ابو الخطاب معتقدند که هر کس مدعی شود که از آل محمّد است ادعای باطل کرده در نسب و نژاد و بر خدا افترا بسته و دروغ گفته است. و آن ها کسانی هستند که خداوند در باره آنها فرموده: آنها یهود و نصاری هستند در این آیه:«
وَ قالَتِ اَلْیَهُودُ وَ اَلنَّصاری نَحْنُ أَبْناءُ اَللّهِ وَ أَحِبّاؤُهُ قُلْ فَلِمَ یُعَذِّبُکُمْ بِذُنُوبِکُمْ بَلْ أَنْتُمْ بَشَرٌ مِمَّنْ خَلَقَ
».محمّد در مذهب ابو الخطاب و علی در مذهب علیاویه از مخلوقات هستند این دو دسته بدروغ ادعا کرده اند این نسبت و نژاد را چون محمّد و علی در نزد آنها پروردگارند که نه اولاد دارند و نه زائیده شده اند خداوند منزه است از آنچه ایشان باو نسبت میدهند و مدعی هستند. علت کشته شدن محمّد بن بشیر ملعون این بود که او دارای علم شعبده بازی و کارهای سحر انگیز بود و خود را در نزد واقفی ها چنان مینمود که او در علی بن موسی الرضا علیه السّلام توقف نموده و در باره حضرت موسی بن جعفر بخدائی معتقد بود و خود را پیامبر می دانست او یک نقاشی داشت که بصورت یک انسان درآورده بود شبیه موسی بن جعفر علیه السّلام این نقاشی را بر روی پارچه ای ابریشمی کشیده بود و روی آن را چنان با دواها و وسائلی پوشانده بود که شبیه قیافه یک انسان می- نمود آن را درهم می پیچید وقتی میخواست مردم را گرد خود جمع کند و شعبده بازی نماید در آن مجسمه پارچه ای می دمید پرباد میشد و روی زمین میایستاد. به پیروان خود میگفت: حضرت موسی بن جعفر پیش من است اگر مایلید او را به بینید و بشناسید و بدانید که من پیامبرم بیائید بشما نشان بدهم داخل خانه می شد و مجسمه پارچه ای بهمراهش بود به آنها میگفت: آیا در خانه کسیرا می بینید و یا غیر از من و شما دیگری اینجا دیده می شود می گفتند: نه در خانه هیچ کس نیست. میگفت: حالا از خانه خارج شوید خودش میرفت پشت پرده و پرده را می انداخت که فاصله شود بین خودش و آنها بعد آن مجسمه پارچه ای را جلو می آورد و پرده را بالا میزد آنها شخصی را که شبیه حضرت موسی بن جعفر بود مشاهده می کردند بی آنکه بتوانند انکاری کنند و خودش نزدیک مجسمه میایستاد و با شعبده چنان نشان میداد با آن مجسمه مشغول صحبت است و چنان نزدیک می شد مثل اینکه با او پنهانی صحبت می کند بعد با چشمک زدن به آنها دستور می داد متفرق شوند آنها فاصله می گرفتند. در این موقع پرده را می انداخت دیگر چیزی نمیدیدند.او دارای اشیاء عجیبی از انواع شعبده بازی بود بطوری که کسی مانند آن را ندیده بود بدین وسیله مردم را گمراه میکرد و هلاک می شدند. مدتی باین وضع بود تا بالاخره این جریان بیکی از خلفا رسید که گمان میکنم هارون الرشید بود یا دیگری از خلفای بعد از او که او مرد زندیق و کافری است دستور داد او را بگیرند و خواست گردنش را بزند باو گفت: امیر المؤمنین اگر مرا نکشی برایت چیزی تهیه میکنم که پادشاهان بر آن حسرت بخورند او را آزاد کرد. اولین چیزی که برای او ساخت دوالی بود دلوها را مرتب کرد و آویزان نمود و جیوه را بین لوح ها قرار داد دلوها پر از آب می شد در نتیجه لوح ها مایل و خم میشد جیوه بر میگشت از آن لوحها دلوها نیز بر اثر برگشت جیوه برمیگشتند و بطور خودکار آب از آنها میریخت و باغ را آبیاری می کرد. هارون خیلی خوشش آمد و چیزهای دیگری هم نیز ساخت که شبیه بهشت خدا باشد. هارون او را تقویت نمود و مقام و مرتبه مخصوصی باو داد. بالاخره یک روز یکی از طرف های جیوه شکست و جیوه آن ریخت در نتیجه چرخ خودکار از کار افتاد. هارون از کار او مشکوک شد ضمنا معلوم شد که او تمام دستورات شرع را تعطیل کرده همه چیز را حلال می داند. حضرت صادق و موسی بن جعفر علیهما السّلام او را نفرین کردند و از خدا تقاضا کردند که مبتلا بناراحتی حرارت آهن شود خداوند او را گرفتار نمود بحرارت آهن بعد از اینکه شکنجه های مختلف باو دادند. ابو عمرو گفت: این جریان را محمّد بن عیسی عبیدی نقل کرد و مقداری از آن را یونس بن عبد الرحمن نیز نقل کرده. هاشم بن ابی هاشم بعضی از این شعبده بازیهای او را آموخته بود بهمین جهت پس از او مردم را بعقیده او دعوت میکرد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 3 , ص 228 )
ص : 8393
و فی روضه الکافی ، خطبه لأمیر المؤمنین - علیه السّلام - و فی خطبه الوسیله. قال فیها - علیه السّلام-: أکثروا من الصّلاه علی نبیّکم إِنَّ اَللّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی اَلنَّبِیِّ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 434 )
ص : 8394
عَلَیْکُمْ فِی طَلَبِ اَلْحَوَائِجِ بِشِرَافِ اَلنُّفُوسِ ذَوِی اَلْأُصُولِ اَلطَّیِّبَهِ فَإِنَّهَا عِنْدَهُمْ أَقْضَی وَ هِیَ لَدَیْهِمْ أَزْکَی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 449 )
ص : 8395
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ عَمَّارٍ اَلسَّابَاطِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یُصَلَّی فِی بَیْتٍ فِیهِ خَمْرٌ أَوْ مُسْکِرٌ.
( الکافی , جلد 3 , صفحه 392 )
24 - عمّار ساباطی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
در خانه ای که در آن شراب یا مواد مست کننده باشد، نمی توان نماز خواند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 294 )
: موثق. و عمل بظاهره الصدوق، و المشهور الکراهه. و قال: فی الحبل المتین ما تضمنه من النهی عن الصلاه فی بیت فیه خمر محمول عند جمهور الأصحاب علی الکراهه و عند الصدوق علی التحریم. قال: لا یجوز الصلاه فی بیت فیه خمر محصور فی آنیه. و قال: المفید لا یجوز الصلاه فی بیوت الخمر مطلقا، و قد دل هذا الحدیث علی أن غیر الخمر من المسکرات حکمه فی ذلک حکم الخمر و إن کان طاهرا کالحشیشه مثلا و لا یحضرنی الآن أحدا من الأصحاب قال: بذلک و لا بعد فیه بعد ورود النص.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 298 )
ص : 8396
فِی کِتَابِ اَلْإِحْتِجَاجِ لِلطَّبْرِسِیِّ (ره) عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَذْکُرُ فِیهِ أَحْوَالَ أَهْلِ اَلْقِیَامَهِ وَ فِیهِ: ثُمَّ یَجْتَمِعُونَ فِی مَوَاطِنَ أُخَرَ فَیَسْتَنْطِقُونَ فِیهِ فَیَقُولُونَ: وَ اَللّهِ رَبِّنا ما کُنّا مُشْرِکِینَ ، وَ هَؤُلاَءِ خَاصَّهً هُمُ اَلْمُقِرُّونَ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا بِالتَّوْحِیدِ، فَلَمْ یَنْفَعْهُمْ إِیمَانُهُمْ بِاللَّهِ تَعَالَی لِمُخَالَفَتِهِمْ رُسُلَهُ، وَ شَکِّهِمْ فِیمَا أَتَوْا بِهِ عَنْ رَبِّهِمْ وَ نَقْضِهِمْ عُهُودَهُمْ فِی أَوْصِیَائِهِمْ، وَ اِسْتِبْدَالِهِمْ اَلَّذِی هُوَ أَدْنَی بِالَّذِی هُوَ خَیْرٌ، فَکَذَّبَهُمُ اَللَّهُ فِیمَا اِنْتَحَلُوهُ مِنَ اَلْإِیمَانِ بِقَوْلِهِ: اُنْظُرْ کَیْفَ کَذَبُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 708 )
ص : 8397
وَ کَذَلِکَ قَالَ سُفْیَانُ اَلثَّوْرِیُّ وَ قَدْ سَمِعَ رَجُلاً فِی مَجْلِسِهِ یَقُولُ: کَانَ مُعَاوِیَهُ عَاقِلاً فَقَالَ: اَلْعَقْلُ لُزُومُ اَلْحَقِّ وَ قَوْلُ اَلصِّدْقِ.
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 84 )
ص : 8398
رُبَّ عَزِیزٍ أَذَلَّهُ خُلُقُهُ وَ ذَلِیلٍ أَعَزَّهُ خُلُقُهُ.
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 320 )
بسا عزیزی که خلقش او را خوار کرده و بسا خواری که از خلق خوشش عزیز و آبرومند شده
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 365 )
ص : 8399
وَ فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی فِی حَدِیثِ عَرْضِ اَلْخَیْلِ: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَعَنَ جَمَاعَهً إِلَی أَنْ قَالَ وَ مَنْ لَعَنَ أَبَوَیْهِ فَقَالَ رَجُلٌ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ یُوجَدُ رَجُلٌ یَلْعَنُ أَبَوَیْهِ فَقَالَ نَعَمْ یَلْعَنُ آبَاءَ اَلرِّجَالِ وَ أُمَّهَاتِهِمْ فَیَلْعَنُونَ أَبَوَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 45 )
و در روضه کافی(ج 71:8)در حدیث سان دیدن سواره نظام است که آن حضرت گروهی را لعن کرد تا فرمود:و کسی که بر پدر و مادر خود لعنت کند،مردی گفت یا رسول الله مردی باشد که پدر و مادرش را لعنت کند؟ فرمود:آری پدران و مادران مردم را لعنت کند و آنان پدر و مادرش را لعنت کنند.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 29 )
ص : 8400
مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی اَلسُّدَیْفِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا اِبْنُ مَحْبُوبٍ وَ هَارُونُ بْنُ أَبِی اَلْجَهْمِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُسْلِمٍ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: شَکَا نُوحٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ضَعْفَ بَدَنِهِ فَأَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهِ أَنِ اُطْبُخِ اَللَّحْمَ بِاللَّبَنِ فَکُلْهَا فَإِنِّی جَعَلْتُ اَلْقُوَّهَ وَ اَلْبَرَکَهَ فِیهِمَا.
( طب الأئمه علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 64 )
ص : 8401
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ مُقَرِّنٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَتَبَ یَعْقُوبُ إِلَی عَزِیزِ مِصْرَ نَحْنُ أَهْلُ بَیْتٍ نُبْتَلَی فَقَدِ اُبْتُلِیَ أَبُونَا إِبْرَاهِیمُ بِالنَّارِ فَوَقَاهُ اَللَّهُ وَ اُبْتُلِیَ أَبُونَا إِسْحَاقُ بِالذَّبْحِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 12 , صفحه 131 )
ص : 8402
18036-7 التهذیب ،1/68/108/7 الحسین عن ابن أبی عمیر عن شعیب عن حریز عن محمد قال: سألته عن الدراهم المحمول علیها فقال لا بأس بإنفاقها.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 647 )
ص : 8403
وَ مِنْهُ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ شَاهٍ یُسْتَخْرَجُ مِنْ بَطْنِهَا وَلَدٌ بَعْدَ مَوْتِهَا هَلْ یَصْلُحُ أَکْلُهُ قَالَ لاَ بَأْسَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 29 )
2-و از همان:بسندش از علی بن جعفر از برادرش موسی علیه السّلام که پرسیدمش از گوسفندی که بچه ای پس از مرگش از شکمش برآید شاید که آن بچه را خورد؟ فرمود:باکی ندارد(116 ط نجف).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 218 )
ص : 8404
و روی: أن موسی و هارون وقفا یدعوان الله و یتضرعان إلیه و هم یقتل بعضهم بعضا حتی نزل الوحی برفع القتل و قبلت توبه من بقی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 199 )
ص : 8405
فِی اَلْکَافِی بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی عَمْرٍو اَلزُّبَیْرِیٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: ثُمَّ ذَکَرَ مَنْ أُذِنَ لَهُ فِی اَلدُّعَاءِ إِلَیْهِ بَعْدَهُ وَ بَعْدَ رَسُولِهِ فِی کِتَابِهِ، فَقَالَ «وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَی اَلْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ ثُمَّ أَخْبَرَ عَنْ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ مِمَّنْ هِیَ وَ أَنَّهَا مِنْ ذُرِّیَّهِ إِبْرَاهِیمَ وَ ذُرِّیَّهِ إِسْمَعِیلَ مِنْ سُکَّانِ اَلْحَرَمِ مِمَّنْ لَمْ یَعْبُدُوا غَیْرَ اَللَّهِ قَطُّ اَلَّذِینَ وَجَبَتْ لَهُمُ اَلدَّعْوَهُ دَعْوَهُ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَعِیلَ مِنْ أَهْلِ اَلْمَسْجِدِ، اَلَّذِینَ أَخْبَرَ عَنْهُمْ فِی کِتَابِهِ أَنَّهُ «أَذْهَبَ عَنْهُمْ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً،»
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 130 )
ص : 8406
جا، [المجالس للمفید ] ، عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْرَوَیْهِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : ثَلاَثَهٌ أَخَافُهُنَّ عَلَی أُمَّتِی اَلضَّلاَلَهُ بَعْدَ اَلْمَعْرِفَهِ وَ مَضَلاَّتُ اَلْفِتَنِ وَ شَهْوَهُ اَلْبَطْنِ وَ اَلْفَرْجِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 196 )
ص : 8407
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَهَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَزُرْهُ وَ أَنْتَ حَزِینٌ مَکْرُوبٌ شَعِثٌ مُغْبَرٌّ جَائِعٌ عَطْشَانُ وَ سَلْهُ اَلْحَوَائِجَ وَ اِنْصَرِفْ عَنْهُ وَ لاَ تَتَّخِذْهُ وَطَناً.
( الکافی , جلد 4 , صفحه 587 )
2 - یکی از اصحاب ما گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرگاه خواستی امام حسین علیه السّلام را زیارت کنی پس آن حضرت را با حال حزن و غصه و ژولیده و غبارآلود گرسنه و تشنه زیارت کن و حاجت های خود را بخواه آن گاه برگرد و آن جا را وطن نگیر.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 650 )
: مرسل. و یدل علی مرجوحیه التوطن عند قبره علیه السلام، و یعارضه ما ورد فی فضل کربلاء و العباده فیها و غیره من الأخبار، و یمکن الجمع: بحمل أخبار النهی عن التوطن فی الحائر لا فی البلده الشریفه کما یومئ إلیه بعض الأخبار، أو علی حال التقیه و الخوف کما کان الغالب فی تلک الأزمنه.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 316 )
ص : 8408
عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: « فَمَنِ اُضْطُرَّ غَیْرَ باغٍ وَ لا عادٍ » قَالَ: اَلْبَاغِی طَالِبُ اَلصَّیْدِ وَ اَلْعَادِی اَلسَّارِقُ لَیْسَ لَهُمَا أَنْ یُقَصِّرَا مِنَ اَلصَّلاَهِ، وَ لَیْسَ لَهُمَا إِذَا اُضْطُرَّا إِلَی اَلْمَیْتَهِ أَنْ یَأْکُلاَهَا، وَ لاَ یَحِلُّ لَهُمَا مَا یَحِلُّ لِلنَّاسِ إِذَا اُضْطُرُّوا .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 75 )
ص : 8409
عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ وَ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ جَمِیعاً عَنْ زَکَرِیَّا بْنِ إِبْرَاهِیمَ قَالَ: کُنْتُ نَصْرَانِیّاً فَأَسْلَمْتُ فَقُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ أَهْلَ بَیْتِی عَلَی اَلنَّصْرَانِیَّهِ فَأَکُونُ مَعَهُمْ فِی بَیْتٍ وَاحِدٍ فَآکُلُ فِی آنِیَتِهِمْ فَقَالَ لِی یَأْکُلُونَ لَحْمَ اَلْخِنْزِیرِ قُلْتُ لاَ قَالَ لاَ بَأْسَ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 453 )
ص : 8410
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ فِی اَلتَّشَهُّدِ اَلْأَوَّلِ - بِسْمِ اَللَّهِ وَ اَلْأَسْمَاءُ اَلْحُسْنَی کُلُّهَا لِلَّهِ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَقَبَّلْ شَفَاعَتَهُ فِی أُمَّتِهِ وَ صَلِّ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 6 )
ص : 8411
فِی خَبَرٍ مَرْفُوعٍ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ: قَرَأَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: «إِذَا اَلسَّماءُ اِنْشَقَّتْ» فَسَجَدَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 540 )
ص : 8412
وَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلمَرْأَهِ یَمُوتُ زَوْجُهَا فَتَضَعُ فَتَزَوَّجُ قَبْلَ أَنْ یَنْقَضِیَ لَهَا أَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ وَ عَشْرٌ قَالَ إِنْ کَانَ دَخَلَ بِهَا فُرِّقَ بَیْنَهُمَا ثُمَّ لَمْ تَحِلَّ لَهُ وَ اِعْتَدَّتْ مَا بَقِیَ عَلَیْهَا مِنَ اَلْأَوَّلِ وَ اِسْتَقْبَلَتْ عِدَّهً أُخْرَی مِنَ اَلْأَخِیرِ ثَلاَثَهَ قُرُوءٍ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ دَخَلَ بِهَا فُرِّقَ بَیْنَهُمَا وَ اِعْتَدَّتْ مَا بَقِیَ عَلَیْهَا مِنَ اَلْأَوَّلِ وَ هُوَ خَاطِبٌ مِنَ اَلْخُطَّابِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 395 )
ص : 8413
اِبْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی دِیَهِ اَلْمَقْتُولِ أَنَّهُ یَرِثُهَا اَلْوَرَثَهُ عَلَی کِتَابِ اَللَّهِ وَ سِهَامِهِمْ إِذَا لَمْ یَکُنْ عَلَی اَلْمَقْتُولِ دَیْنٌ إِلاَّ اَلْإِخْوَهَ وَ اَلْأَخَوَاتِ مِنَ اَلْأُمِّ فَإِنَّهُمْ لاَ یَرِثُونَ مِنْ دِیَتِهِ شَیْئاً .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 139 )
2 - سلیمان بن خالد گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
امیر مؤمنان علی علیه السّلام دربارۀ دیه کشته شده این گونه داوری کرد که وارثان او براساس کتاب خدا از خون بهای او ارث می برند، در صورتی که مقتول بدهی نداشته باشد. فقط برادران و خواهران مادری مقتول محرومند؛ چرا آنان از خون بهای او ارث نمی برند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 9 , ص 339 )
: صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 23 , ص 206 )
ص : 8414
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَلدَّوَابَّ إِذَا لُعِنَتْ لَزِمَتْهَا اَللَّعْنَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 212 )
ص : 8415
قَالَ رَوَیْنَا بِأَسَانِیدَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْغَضَائِرِیِّ وَ نَقَلْتُهُ مِنْ خَطِّهِ مِنَ اَلْجُزْءِ اَلثَّانِی مِنْ کِتَابِ اَلدَّلاَئِلِ ، تَأْلِیفِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ بَیَّاعِ اَلسَّابِرِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ لِی فِی اَلنَّظْرَهِ فِی اَلنُّجُومِ لَذَّهً وَ هِیَ مَعِیبَهٌ عِنْدَ اَلنَّاسِ فَإِنْ کَانَ فِیهَا إِثْمٌ تَرَکْتُ ذَلِکَ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ فِیهَا إِثْمٌ فَإِنَّ لِی فِیهَا اَللَّذَّهَ قَالَ فَقَالَ تَعُدُّ اَلطَّوَالِعَ فَقُلْتُ نَعَمْ فَعَدَدْتُهَا لَهُ فَقَالَ کَمْ تَسْقِی اَلشَّمْسُ اَلْقَمَرَ مِنْ نُورِهَا قُلْتُ هَذَا شَیْءٌ لَمْ أَسْمَعْهُ قَطُّ قَالَ وَ کَمْ تَسْقِی اَلزُّهْرَهَ مِنْ نُورِهَا قُلْتُ وَ لاَ هَذَا قَالَ فَکَمْ تُسْقَی اَلشَّمْسُ مِنَ اَللَّوْحِ اَلْمَحْفُوظِ مِنْ نُورِهِ قُلْتُ وَ هَذَا شَیْءٌ لَمْ أَسْمَعْهُ قَطُّ قَالَ فَقَالَ هَذَا شَیْءٌ إِذَا عَلِمَهُ اَلرَّجُلُ عَرَفَ أَوْسَطَ قَصَبَهٍ فِی اَلْأَجَمَهِ ثُمَّ قَالَ لَیْسَ یَعْلَمُ اَلنُّجُومَ إِلاَّ أَهْلُ بَیْتٍ مِنْ قُرَیْشٍ وَ أَهْلُ بَیْتٍ مِنَ اَلْهِنْدِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 101 )
ص : 8416
بُرَیْدَهُ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ مَلَکَ اَلْمَوْتِ خَیَّرَنِی فَاسْتَنْظَرْتُهُ إِلَی نُزُولِ جَبْرَئِیلَ فَتَجَلَّی اِبْنَتَهُ فَاطِمَهَ اَلْغَشْیُ فَقَالَ لَهَا یَا اِبْنَتِی اِحْفَظِی عَلَیْکِ فَإِنَّکِ وَ بَعْلَکِ وَ اِبْنَیْکِ مَعِی فِی اَلْجَنَّهِ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 358 )
ص : 8417
مَا أَعْتَبَ مَنِ اِغْتَفَرَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 683 )
ص : 8418
12467-4 الفقیه ،2539/310/2 ابن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: الرجل یدهن بأی دهن شاء إذا لم یکن فیه مسک و لا عنبر و لا زعفران و لا ورس قبل أن یغتسل للإحرام قال و لا تجمر ثوبا [ثوبک] لإحرامک.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 520 )
ص : 8419
وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً یَقُولُ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضِ قَوْلُهُ: وَ لا تَذَرُنَّ وَدًّا اَلْآیَهِ قَالَ کَانَتْ وَدٌّ صَنَماً لِکَلْبٍ - وَ کَانَتْ سُوَاعٌ لِهُذَیْلٍ وَ یَغُوثُ لِمُرَادٍ وَ یَعُوقُ لِهَمْدَانَ وَ نَسْرٌ لِحُصَیْنٍ - وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی قَوْلِهِ: وَ لا تَزِدِ اَلظّالِمِینَ إِلاّ ضَلالاً قَالَ هَلاَکاً وَ تَدْمِیراً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 315 )
ص : 8420
خص، [منتخب البصائر] ، یر، [بصائر الدرجات] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: وَ کَذلِکَ أَوْحَیْنا إِلَیْکَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا ما کُنْتَ تَدْرِی مَا اَلْکِتابُ وَ لاَ اَلْإِیمانُ قَالَ خَلْقٌ مِنْ خَلْقِ اَللَّهِ أَعْظَمُ مِنْ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ کَانَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُخْبِرُهُ وَ یُسَدِّدُهُ وَ هُوَ مَعَ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ بَعْدِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 59 )
ص : 8421
وَ رَوَی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ فِی حَبِّ اَلْقَرْعِ وَ اَلدِّیدَانِ وُضُوءٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 177 )
ص : 8422
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : کُلُّ نَعِیمٍ مَسْئُولٌ عَنْهُ صَاحِبُهُ إِلاَّ مَا کَانَ فِی غَزْوٍ أَوْ حَجٍّ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 665 )
ص : 8423
اَلْبِحَارُ ، عَنْ أَعْلاَمِ اَلدِّینِ لِلدَّیْلَمِیِّ قَالَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اُطْلُبُوا اَلْمَعْرُوفَ وَ اَلْفَضْلَ مِنْ رُحَمَاءِ أُمَّتِی تَعِیشُوا فِی أَکْنَافِهِمْ وَ اَلْخَلْقُ کُلُّهُمْ عِیَالُ اَللَّهِ وَ إِنَّ أَحَبَّهُمْ إِلَیْهِ أَنْفَعُهُمْ لِخَلْقِهِ وَ أَحْسَنُهُمْ صَنِیعاً إِلَی عِیَالِهِ وَ إِنَّ اَلْخَیْرَ کَثِیرٌ وَ قَلِیلٌ فَاعِلُهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 391 )
ص : 8424
قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: إِذَا أَتَاکُمُ اَلْحَدِیثُ مُتَجَاوِباً مُتَفَاوِتاً فَمَا یُکَذِّبُ بَعْضُهُ بَعْضاً فَلَیْسَ مِنِّی وَ لَمْ أَقُلْهُ وَ إِنْ قِیلَ قَدْ قَالَهُ وَ إِذَا أَتَاکُمُ اَلْحَدِیثُ یُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضاً فَهُوَ مِنِّی وَ أَنَا قُلْتُهُ وَ مَنْ رَآنِی مَیِّتاً کَمَنْ رَآنِی حَیّاً وَ مَنْ زَارَنِی فَکُنْتُ لَهُ شَاهِداً وَ شَهِیداً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 153 )
14-امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود:از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله شنیدم که می فرمود:هر گاه حدیثی برای شما خوانده شد که بسیار کمیاب و مختلف در عبارت بود،به اندازه ای که بخشی از آن بخش دیگر را تکذیب کند،[یعنی متناقض باشد]از من نیست،و من آن را نگفته ام،گرچه گفته شود او گفته. و هر گاه حدیثی نزد شما آوردند که بعض آن بعض دیگر را تصدیق می نمود،آن حدیث از من است و من آن را گفته ام،و هر کس هم مرا در زمان مرگم ببیند،مثل این است که مرا در زمان حیاتم دیده،و هر که مرا زیارت کند من شاهد او هستم و روز قیامت برایش شهادت می دهم.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 305 )
ص : 8425
قَوْلُهُ: إِنَّ اَللَّهَ خَصَّ مُحَمَّداً بِالنُّبُوَّهِ وَ اِصْطَفَاهُ بِالرِّسَالَهِ وَ أَنْبَأَهُ بِالْوَحْیِ فَأَنَالَ فِی اَلنَّاسِ وَ أَنَالَ وَ عِنْدَنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ مَعَاقِلُ اَلْعِلْمِ وَ أَبْوَابُ اَلْحُکْمِ وَ ضِیَاءُ اَلْأَمْرِ فَمَنْ یُحِبُّنَا یَنْفَعُهُ إِیمَانُهُ وَ یُتَقَبَّلُ عَمَلُهُ وَ مَنْ لاَ یُحِبُّنَا لاَ یَنْفَعُهُ إِیمَانُهُ وَ لاَ یُتَقَبَّلُ عَمَلُهُ وَ إِنْ دَأَبَ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهَارَ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 1 , صفحه 241 )
و از گفتار کوتاه آن حضرت علیه السّلام است که مردمان را بسوی خود و فرزندان(طاهرینش)علیهم السّلام میخواند این گفتار(که فرماید):همانا خداوند محمد(صلّی الله علیه و آله)را به پیامبری مخصوص داشت و برسالت او را برگزید و بوحی او را آگاه کرد،و او رسانید بمردم آنچه رساندنی بود،و پیش ما خاندان است پناهگاههای دانش و درهای حکمت و روشنی دین،پس هر که ما را دوست بدارد ایمانش باو سود بخشد،و کردارش پذیرفته شود،و هر که ما را دوست ندارد ایمانش بوی سود ندهد،و عمل او پذیرفته نگردد اگر چه در شب و روز بایستادن و روزه داری کوشش و رنج برد.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 1 , ص 235 )
گفتار مختصر علی علیه السّلام در باره معرفی خود و خاندانش. خدای متعال محمد را به پیمبری خود برگزید و او را برسالت خویش نامزد کرد و نعمت وحی را باو ارزانی داشت و او هم فروگذاری ننمود و حقایق الهی را در میان افراد رواج داد و ما خانواده مردمی هستیم که پابند مرکب رهوار دانش در دست ماست و درهای حکمت از ناحیه ما بسوی افراد گشوده می شود و روشنی خورشید امر الهی از ماست کسی که ما را دوست میدارد ایمان او بحال وی نتیجه خوبی خواهد داد و عملش پذیرفته می شود و کسی که محبت ما در دل او نباشد ایمان وی مفید بحال او نخواهد بود و عملش مقبول نیست هر چند شب و روز را بعبادت و روزه بانجام بیاورد.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 1 , ص 231 )
ص : 8426
وَ قَالَ اَلْحَافِظُ فِی اَلْحِلْیَهِ رُوِیَ عَنْ عُمَرَ بْنِ إِسْحَاقَ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَ رَجُلٌ عَلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَعُودُهُ فَقَالَ یَا فُلاَنُ سَلْنِی قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ - لاَ أَسْأَلُکَ حَتَّی یُعَافِیَکَ اَللَّهُ ثُمَّ نَسْأَلُکَ قَالَ ثُمَّ دَخَلَ اَلْخَلاَءَ ثُمَّ خَرَجَ إِلَیْنَا فَقَالَ سَلْنِی قَبْلَ أَنْ لاَ تَسْأَلَنِی قَالَ بَلْ یُعَافِیکَ اَللَّهُ ثُمَّ لَنَسْأَلُکَ قَالَ أُلْقِیَتْ طَائِفَهٌ مِنْ کَبِدِی وَ إِنِّی قَدْ سُقِیتُ اَلسَّمَّ مِرَاراً فَلَمْ أُسْقَ مِثْلَ هَذِهِ اَلْمَرَّهِ ثُمَّ دَخَلْتُ عَلَیْهِ مِنَ اَلْغَدِ وَ هُوَ یَجُودُ بِنَفْسِهِ وَ اَلْحُسَیْنُ عِنْدَ رَأْسِهِ فَقَالَ یَا أَخِی مَنْ تَتَّهِمُ قَالَ لِمَ لِتَقْتُلَهُ قَالَ نَعَمْ قَالَ إِنْ یَکُنِ اَلَّذِی أَظُنُّ فَإِنَّهُ أَشَدُّ بَأْساً وَ أَشَدُّ تَنْکِیلاً وَ إِلاَّ یَکُنْ فَمَا أُحِبُّ أَنْ یُقْتَلَ بِی بَرِیءٌ ثُمَّ قَضَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 44 , صفحه 138 )
ص : 8427
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا قَذَفَ اَلرَّجُلُ اِمْرَأَتَهُ وَ هِیَ خَرْسَاءُ فُرِّقَ بَیْنَهُمَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 96 )
ص : 8428
اَلْمَوْتُ أَهْوَنُ مِنْ ذُلِّ اَلسُّؤَالِ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 32 )
ص : 8429
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُسْتَحَاضَهِ قَالَ فَقَالَ تَصُومُ شَهْرَ رَمَضَانَ ، إِلاَّ اَلْأَیَّامَ اَلَّتِی کَانَتْ تَحِیضُ فِیهَا ثُمَّ تَقْضِیهَا مِنْ بَعْدُ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ : مِثْلَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَمَاعَهَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 378 )
ص : 8430
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَوَّلُ مَا یَنْظُرُ اَللَّهُ بَیْنَ اَلنَّاسِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ اَلدِّمَاءُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 577 )
ص : 8431
وَ قَالَ عَنِ اَلْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ قَالَ: کُنَّا مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی سَفَرٍ - فَنَزَلْنَا بِغَدِیرِ خُمٍّ فَنُودِیَ فِینَا اَلصَّلاَهَ جَامِعَهً وَ کُسِحَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ اَللَّهُمَّ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا مَوْلاَهُ اَللَّهُمَّ اُنْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اُخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ فَقَالَ عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ هَنِیئاً لَکَ یَا اِبْنَ أَبِی طَالِبٍ أَصْبَحْتَ وَ أَمْسَیْتَ مَوْلاَیَ وَ مَوْلَی کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 184 )
ص : 8432
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ دِیکاً رِجْلاَهُ فِی اَلْأَرْضِ وَ رَأْسُهُ فِی اَلسَّمَاءِ تَحْتَ اَلْعَرْشِ وَ جَنَاحٌ لَهُ فِی اَلشَّرْقِ وَ جَنَاحٌ لَهُ فِی اَلْغَرْبِ یَقُولُ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْقُدُّوسِ فَإِذَا صَاحَ أَجَابَتْهُ اَلدُّیُوکُ فَإِذَا سَمِعْتُمْ أَصْوَاتَهَا فَلْیَقُلْ أَحَدُکُمْ سُبْحَانَ رَبِّیَ اَلْمَلِکِ اَلْقُدُّوسِ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 259 )
5-امام صادق علیه السّلام فرمود:خداوند خروسی دارد که دو پایش در زمین و سرش در آسمان زیر عرش خداست،یک بال او در مشرق و بال دیگریش در مغرب است،می گوید: پروردگارم منزّه و مقدّس است،هر گاه فریاد می زند خروسهای دیگر نیز جوابش را می دهند،هر گاه یکی از شما صدایش را شنید،بگوید:پروردگارم منزّه است،پادشاهی مقدس است.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 549 )
ص : 8433
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : تَخَتَّمُوا بِخَوَاتِیمِ اَلْعَقِیقِ - فَإِنَّهُ لاَ یُصِیبُ أَحَدَکُمْ غَمٌّ مَا دَامَ ذَلِکَ عَلَیْهِ .
( صحیفه الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 62 )
با اسناد نقل شده امام رضا(علیه السلام)فرمود،که فرستادۀ خدا(صلی الله علیه و آله) فرموده: انگشتر عقیق به دست کنید،زیرا مادام که انگشتر عقیق به دست داشته باشید،به هیچ یک از شما غمی نمی رسد.
( صحیفه الرضا علیه السلام / ترجمه حجازی ؛ ج 1 , ص 105 )
ص : 8434
حدّثنا محمّد، قال: حدّثنا الحسن، قال: حدّثنا إبراهیم،[قال: أخبرنا علیّ ]: بن قادم قال: حدّثنا شریک، عن شبیب بن غرقده عن المستظلّ بن حصین قال: قال علیّ علیه السّلام: یا أهل الکوفه و اللّه لتجدّنّ فی اللّه و لتقاتلنّ علی طاعته أو لیسوسنّکم قوم أنتم أقرب الی الحقّ منهم فلیعذبنّکم و لیعذّبنّهم اللّه .
( الغارات , جلد 1 , صفحه 31 )
مستظلّ بن حصین[20]گوید:علی علیه السلام گفت:ای مردم کوفه در کار خدا بکوشید و در راه فرمانبرداری او قتال کنید.اگر نه قومی زمام کارهای شما به دست خواهند گرفت که شما نزدیکتر از آنها به حق هستید،ولی آنان شما را عذاب خواهند کرد و خدا هم آنان را عذاب خواهد کرد.
( الغارات / ترجمه آیتی ؛ ج 1 , ص 28 )
ص : 8435
ثَوَابُ اَلْأَعْمَالِ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ وَ اِبْنِ عَبَّاسٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ شَیَّعَ جَنَازَهً فَلَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ حَتَّی یَرْجِعَ مِائَهُ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ یُمْحَی عَنْهُ مِائَهُ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ مِائَهُ أَلْفِ دَرَجَهٍ فَإِنْ صَلَّی عَلَیْهَا شَیَّعَهُ فِی جَنَازَتِهِ مِائَهُ أَلْفِ مَلَکٍ کُلُّهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ فَإِنْ شَهِدَ دَفْنَهَا وُکِّلَ أُولَئِکَ اَلْمِائَهُ أَلْفِ مَلَکٍ بِهِ کُلُّهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ حَتَّی یُبْعَثَ مِنْ قَبْرِهِ وَ مَنْ صَلَّی عَلَی مَیِّتٍ صَلَّی عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ وَ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ وَ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ إِنْ أَقَامَ عَلَیْهِ حَتَّی یَدْفِنَهُ وَ حَثَا عَلَیْهِ اَلتُّرَابَ اِنْقَلَبَ مِنَ اَلْجَنَازَهِ وَ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ مِنْ حَیْثُ تَبِعَهَا حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی مَنْزِلِهِ قِیرَاطٌ مِنَ اَلْأَجْرِ وَ اَلْقِیرَاطُ مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ یَلْقَی فِی مِیزَانِهِ مِنَ اَلْأَجْرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 384 )
ص : 8436
أَبَاتَ أَبُو طَالِبٍ عَلِیّاً عَلَی فِرَاشِ رَسُولِ اَللَّهِ کُلَّ لَیْلَهٍ فِی اَلشِّعْبِ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 245 )
ص : 8437
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : إِذَا وَطِئَ اَلْمُحْرِمُ اِمْرَأَتَهُ دُونَ اَلْفَرْجِ فَعَلَیْهِ بَدَنَهٌ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ اَلْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 303 )
ص : 8438
فِی کِتَابِ اَلْخِصَالِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلْقَتْلُ قَتْلاَنِ قَتْلُ کَفَّارَهٍ وَ قَتْلُ دَرَجَهٍ، وَ اَلْقِتَالُ قِتَالاَنِ قِتَالُ اَلْفِئَهِ اَلْکَافِرَهِ حَتَّی یُسْلِمُوا، وَ قِتَالُ اَلْفِئَهِ اَلْبَاغِیَهِ حَتَّی یَفِیئُوا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 84 )
ص : 8439
مَجَالِسُ اَلصَّدُوقِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ: کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ فِی سُجُودِهِ - أُنَاجِیکَ یَا سَیِّدِی کَمَا یُنَاجِی اَلْعَبْدُ اَلذَّلِیلُ مَوْلاَهُ وَ أَطْلُبُ إِلَیْکَ طَلَبَ مَنْ یَعْلَمُ أَنَّکَ تُعْطِی وَ لاَ یَنْقُصُ مِمَّا عِنْدَکَ شَیْءٌ وَ أَسْتَغْفِرُکَ اِسْتِغْفَارَ مَنْ یَعْلَمُ أَنَّهُ لاَ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ إِلاَّ أَنْتَ وَ أَتَوَکَّلُ عَلَیْکَ تَوَکُّلَ مَنْ یَعْلَمُ أَنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 227 )
ص : 8440
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب بَرَّهُ اِبْنَهُ أُمَیَّهَ اَلْخُزَاعِیِّ قَالَتْ: لَمَّا حَمَلَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ بِالْحَسَنِ خَرَجَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی بَعْضِ وُجُوهِهِ فَقَالَ لَهَا إِنَّکِ سَتَلِدِینَ غُلاَماً قَدْ هَنَّأَنِی بِهِ جَبْرَئِیلُ فَلاَ تُرْضِعِیهِ حَتَّی أَصِیرَ إِلَیْکِ قَالَتْ فَدَخَلْتُ عَلَی فَاطِمَهَ حِینَ وَلَدَتِ اَلْحَسَنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ لَهُ ثَلاَثٌ مَا أَرْضَعَتْهُ فَقُلْتُ لَهَا أَعْطِینِیهِ حَتَّی أُرْضِعَهُ فَقَالَتْ کَلاَّ ثُمَّ أَدْرَکَتْهَا رِقَّهُ اَلْأُمَّهَاتِ فَأَرْضَعَتْهُ فَلَمَّا جَاءَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لَهَا مَا ذَا صَنَعْتِ قَالَتْ أَدْرَکَنِی عَلَیْهِ رِقَّهُ اَلْأُمَّهَاتِ فَأَرْضَعْتُهُ فَقَالَ أَبَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلاَّ مَا أَرَادَ فَلَمَّا حَمَلَتْ بِالْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ لَهَا یَا فَاطِمَهُ إِنَّکِ سَتَلِدِینَ غُلاَماً قَدْ هَنَّأَنِی بِهِ جَبْرَئِیلُ فَلاَ تُرْضِعِیهِ حَتَّی أَجِیءَ إِلَیْکِ وَ لَوْ أَقَمْتِ شَهْراً قَالَتْ أَفْعَلُ ذَلِکَ وَ خَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی بَعْضِ وُجُوهِهِ فَوَلَدَتْ فَاطِمَهُ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَا أَرْضَعَتْهُ حَتَّی جَاءَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهَا مَا ذَا صَنَعْتِ قَالَتْ مَا أَرْضَعْتُهُ فَأَخَذَهُ فَجَعَلَ لِسَانَهُ فِی فَمِهِ فَجَعَلَ اَلْحُسَیْنُ یَمَصُّ حَتَّی قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِیهاً حُسَیْنُ إِیهاً حُسَیْنُ ثُمَّ قَالَ أَبَی اَللَّهُ إِلاَّ مَا یُرِیدُ هِیَ فِیکَ وَ فِی وُلْدِکَ یَعْنِی اَلْإِمَامَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 254 )
ص : 8441
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْأَمَهَ وَ اَلْحُرَّهَ کِلْتَیْهِمَا إِذَا مَاتَ (عَنْهَا زَوْجُهَا) سَوَاءٌ فِی اَلْعِدَّهِ إِلاَّ أَنَّ اَلْحُرَّهَ تُحِدُّ وَ اَلْأَمَهَ لاَ تُحِدُّ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 259 )
ص : 8442
أَفْضَلُ اَلْمُسْلِمِینَ إِسْلاَماً مَنْ کَانَ هَمُّهُ لِأُخْرَاهُ وَ اِعْتَدَلَ خَوْفُهُ وَ رَجَاهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 210 )
ص : 8443
اِبْنُ بَابَوَیْهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْأَسَدِیُّ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلْبَرْمَکِیِّ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ اَلشَّامِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ اَلْفَضْلِ اَلْهَاشِمِیُّ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): لَمَّا رَأَی حِبَالَهُمْ وَ عِصِیَّهُمْ، کَیْفَ أَوْجَسَ فِی نَفْسِهِ خِیفَهً، وَ لَمْ یُوجِسْهَا إِبْرَاهِیمُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) حِینَ وُضِعَ فِی اَلْمَنْجَنِیقِ وَ قُذِفَ بِهِ عَلَی اَلنَّارِ؟ فَقَالَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «إِنَّ إِبْرَاهِیمَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) حِینَ وُضِعَ فِی اَلْمَنْجَنِیقِ، کَانَ مُسْتَنِداً إِلَی مَا فِی صُلْبِهِ مِنْ أَنْوَارِ حُجَجِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ لَمْ یَکُنْ مُوسَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) کَذَلِکَ، فَلِذَلِکَ أَوْجَسَ فِی نَفْسِهِ خِیفَهً، وَ لَمْ یُوجِسْهَا إِبْرَاهِیمُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 767 )
ص : 8444
وَ حُکِیَ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ بْنِ رَوْحٍ قَدَّسَ اَللَّهُ رُوحَهُ أَنَّهُ قَالَ: فِی اَلْحَدِیثِ اَلَّذِی رُوِیَ فِی أَبِی طَالِبٍ أَنَّهُ أَسْلَمَ بِحِسَابِ اَلْجُمَّلِ وَ عَقَدَ بِیَدِهِ ثَلاَثَهً وَ سِتِّینَ إِنَّ مَعْنَاهُ إِلَهٌ أَحَدٌ جَوَادٌ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 509 )
و از ابو القاسم بن روح-قدّس اللّه روحه-حکایت شده است که او در تفسیر حدیثی که در بارۀ اسلام ابو طالب روایت شده که او به حساب جمّل اسلام آورده است و با دستش شصت و سه را برشمرد و معنایش این است که او خدای احد جواد است.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 282 )
ص : 8445
ق، [الکتاب العتیق الغرویّ] ، مهج، [مهج الدعوات] ، دُعَاءُ اَلاِعْتِقَادِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یُوسُفَ اَلْحَرَّانِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلنُّعْمَانِیِّ عَنْ أَبِی عَلِیِّ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلنَّهَاوَنْدِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ: سَمِعْتُ مَوْلاَیَ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ یَدْعُو بِهَذَا اَلدُّعَاءِ وَ هُوَ دُعَاءُ اَلاِعْتِقَادِ إِلَهِی إِنَّ ذُنُوبِی وَ کَثْرَتَهَا قَدْ غَبَّرَتْ وَجْهِی عِنْدَکَ وَ حَجَبَتْنِی عَنِ اِسْتِیهَالِ رَحْمَتِکَ وَ بَاعَدَتْنِی عَنِ اِسْتِنْجَازِ مَغْفِرَتِکَ وَ لَوْ لاَ تَعَلُّقِی بِآلاَئِکَ وَ تَمَسُّکِی بِالرَّجَاءِ لِمَا وَعَدْتَ أَمْثَالِی مِنَ اَلْمُسْرِفِینَ وَ أَشْبَاهِی مِنَ اَلْخَاطِئِینَ بِقَوْلِکَ یا عِبادِیَ اَلَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اَللّهِ إِنَّ اَللّهَ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ اَلْغَفُورُ اَلرَّحِیمُ وَ حَذَّرْتَ اَلْقَانِطِینَ مِنْ رَحْمَتِکَ فَقُلْتَ وَ مَنْ یَقْنَطُ مِنْ رَحْمَهِ رَبِّهِ إِلاَّ اَلضّالُّونَ ثُمَّ نَدَبْتَنَا بِرَحْمَتِکَ إِلَی دُعَائِکَ فَقُلْتَ اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ اَلَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ إِلَهِی لَقَدْ کَانَ ذُلُّ اَلْإِیَاسِ عَلَیَّ مُشْتَمِلاً وَ اَلْقُنُوطُ مِنْ رَحْمَتِکَ بِی مُلْتَحِفاً إِلَهِی قَدْ وَعَدْتَ اَلْمُحْسِنَ ظَنَّهُ بِکَ ثَوَاباً وَ أَوْعَدْتَ اَلْمُسِیءَ ظَنَّهُ بِکَ عِقَاباً اَللَّهُمَّ وَ قَدْ أَسْبَلَ دَمْعِی حُسْنُ ظَنِّی بِکَ فِی عِتْقِ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ وَ تَغَمُّدِ زَلَلِی وَ إِقَالَهِ عَثْرَتِی وَ قُلْتَ وَ قَوْلُکَ اَلْحَقُّ لاَ خُلْفَ لَهُ وَ لاَ تَبْدِیلَ یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ ذَلِکَ یَوْمُ اَلنُّشُورِ إِذَا نُفِخَ فِی اَلصُّورِ وَ بُعْثِرَتِ اَلْقُبُورُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُقِرُّ وَ أُشْهِدُ وَ أَعْتَرِفُ وَ لاَ أَجْحَدُ وَ أُسِرُّ وَ أُظْهِرُ وَ أُعْلِنُ وَ أُبْطِنُ بِأَنَّکَ أَنْتَ اَللَّهُ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ وَ أَنَّ عَلِیّاً أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدُ اَلْوَصِیِّینَ وَ وَارِثُ عِلْمِ اَلنَّبِیِّینَ وَ قَاتِلُ اَلْمُشْرِکِینَ وَ إِمَامُ اَلْمُتَّقِینَ وَ مُبِیرُ اَلْمُنَافِقِینَ وَ مُجَاهِدُ اَلنَّاکِثِینَ وَ اَلْقَاسِطِینَ وَ اَلْمَارِقِینَ إِمَامِی وَ مَحَجَّتِی وَ مَنْ لاَ أَثِقُ بِالْأَعْمَالِ وَ إِنْ زَکَتْ وَ لاَ أَرَاهَا مُنْجِیَهً وَ إِنْ صَلَحَتْ إِلاَّ بِوَلاَیَتِهِ وَ اَلاِیتِمَامِ بِهِ وَ اَلْإِقْرَارِ بِفَضَائِلِهِ وَ اَلْقَبُولِ مِنْ حَمَلَتِهَا وَ اَلتَّسْلِیمِ لِرُوَاتِهَا اَللَّهُمَّ وَ أُقِرُّ بِأَوْصِیَائِهِ مِنْ أَبْنَائِهِ أَئِمَّهً وَ حُجَجاً وَ أَدِلَّهً وَ سُرُجاً وَ أَعْلاَماً وَ مَنَاراً وَ سَادَهً وَ أَبْرَاراً وَ أَدِینُ بِسِرِّهِمْ وَ جَهْرِهِمْ وَ ظَاهِرِهِمْ وَ بَاطِنِهِمْ وَ حَیِّهِمْ وَ مَیِّتِهِمْ وَ شَاهِدِهِمْ وَ غَائِبِهِمْ لاَ شَکَّ فِی ذَلِکَ وَ لاَ اِرْتِیَابَ وَ لاَ تَحَوُّلَ عَنْهُمْ وَ لاَ اِنْقِلاَبَ اَللَّهُمَّ فَادْعُنِی یَوْمَ حَشْرِی وَ حِینَ نَشْرِی بِإِمَامَتِهِمْ وَ اُحْشُرْنِی فِی زُمْرَتِهِمْ وَ اُکْتُبْنِی فِی أَصْحَابِهِمْ وَ اِجْعَلْنِی مِنْ إِخْوَانِهِمْ وَ أَنْقِذْنِی بِهِمْ یَا مَوْلاَیَ مِنْ حَرِّ اَلنِّیرَانِ فَإِنَّکَ إِنْ أَعْفَیْتَنِی مِنْهَا کُنْتُ مِنَ اَلْفَائِزِینَ اَللَّهُمَّ وَ قَدْ أَصْبَحْتُ فِی یَوْمِی هَذَا لاَ ثِقَهَ لِی وَ لاَ مَفْزَعَ وَ لاَ مَلْجَأَ وَ لاَ مُلْتَجَأَ غَیْرُ مَنْ تَوَسَّلْتُ بِهِمْ إِلَیْکَ مِنْ آلِ رَسُولِکَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدَتِی فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ وُلْدِهِمْ وَ اَلْحُجَجِ اَلْمَسْتُورَهِ مِنْ ذُرِّیَّتِهِمْ وَ اَلْمَرْجُوِّ لِلْأُمَّهِ مِنْ بَعْدِهِمْ وَ خِیَرَتِکَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ اَللَّهُمَّ فَاجْعَلْهُمْ حِصْنِی مِنَ اَلْمَکَارِهِ وَ مَعْقِلِی مِنَ اَلْمَخَاوِفِ وَ نَجِّنِی بِهِمْ مِنْ کُلِّ عَدُوٍّ وَ طَاغٍ وَ فَاسِقٍ وَ بَاغٍ وَ مِنْ شَرِّ مَا أَعْرِفُ وَ مَا أُنْکِرُ وَ مَا اِسْتَتَرَ عَنِّی وَ مَا أَبْصُرُ وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّهٍ رَبِّی آخِذٌ بِناصِیَتِها إِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ اَللَّهُمَّ تَوَسُّلِی إِلَیْکَ بِهِمْ وَ تَقَرُّبِی بِمَحَبَّتِهِمْ اِفْتَحْ عَلَیَّ رَحْمَتَکَ وَ مَغْفِرَتَکَ وَ حَبِّبْنِی إِلَی خَلْقِکَ وَ جَنِّبْنِی عَدَاوَتَهُمْ وَ بُغْضَهُمْ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ اَللَّهُمَّ وَ لِکُلِّ مُتَوَسِّلٍ ثَوَابٌ وَ لِکُلِّ ذِی شَفَاعَهٍ حَقٌّ فَأَسْأَلُکَ بِمَنْ جَعَلْتُهُ إِلَیْکَ سَبَبِی وَ قَدَّمْتُهُ أَمَامَ طَلِبَتِی أَنْ تُعَرِّفَنِی بَرَکَهَ یَوْمِی هَذَا وَ عَامِی هَذَا وَ شَهْرِی هَذَا اَللَّهُمَّ فَهُمْ مُعَوَّلِی فِی شِدَّتِی وَ رَخَائِی وَ عَافِیَتِی وَ بَلاَئِی وَ نَوْمِی وَ یَقَظَتِی وَ ظَعْنِی وَ إِقَامَتِی وَ عُسْرِی وَ یُسْرِی وَ صَبَاحِی وَ مَسَائِی وَ مُنْقَلَبِی وَ مَثْوَایَ اَللَّهُمَّ فَلاَ تُخْلِنِی بِهِمْ مِنْ نِعْمَتِکَ وَ لاَ تَقْطَعْ رَجَائِی مِنْ رَحْمَتِکَ وَ لاَ تَفْتِنِّی بِإِغْلاَقِ أَبْوَابِ اَلْأَرْزَاقِ وَ اِنْسِدَادِ مَسَالِکِهَا وَ اِفْتَحْ لِی مِنْ لَدُنْکَ فَتْحاً یَسِیراً وَ اِجْعَلْ لِی مِنْ کُلِّ ضَنْکٍ مَخْرَجاً وَ إِلَی کُلِّ سَعَهٍ مَنْهَجاً بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ وَ اِجْعَلِ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهَارَ مُخْتَلِفَیْنِ عَلَیَّ بِرَحْمَتِکَ وَ مُعَافَاتِکَ وَ مَنِّکَ وَ فَضْلِکَ وَ لاَ تُفْقِرْنِی إِلَی أَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ مُحِیطٌ وَ حَسْبُنَا اَللّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 91 , صفحه 182 )
ص : 8446
قَالَ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ تَلْقَی رَجُلاً طَوِیلاً جَسِیماً اِسْمُهُ یَعْقُوبُ یَسْأَلُکَ عَنِّی فَأَدْخِلْهُ عَلَیَّ فَلَقِیَهُ فِی طَوَافِهِ عَلَی اَلْوَصْفِ وَ اَلاِسْمِ فَأَدْخَلَهُ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَقَعَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ أَخِیکَ خُصُومَهٌ فَتَشَاتَمْتُمَا وَ تَقَاطَعْتُمَا فَقَطَعَ اَللَّهُ عَلَیْکُمَا أَعْمَارَکُمَا وَ سَیَمُوتُ أَخُوکَ قَبْلَ أَنْ تَصِلَ وَ أَنْتَ وَصَلْتَ عَمَّتَکَ فَزَادَ اَللَّهُ فِی عُمُرِکَ عِشْرِینَ سَنَهً قَالَ اِبْنُ أَبِی حَمْزَهَ فَلَقِیتُهُ مِنْ قَابِلٍ فَأَخْبَرَنِی أَنَّ أَخَاهُ مَاتَ وَ دَفَنَهُ فِی اَلطَّرِیقِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 189 )
ص : 8447
وَ رُوِیَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لَوْ لاَ أَنَّ اَلْکِلاَبَ أُمَّهٌ لَأَمَرْتُ بِقَتْلِهَا وَ لَکِنِ اُقْتُلُوا مِنْهَا کُلَّ أَسْوَدَ بَهِیمٍ وَ قَالَ اَلْأَسْوَدُ شَیْطَانٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 36 )
ص : 8448
نهج، [نهج البلاغه] : إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی أَنْزَلَ کِتَاباً هَادِیاً بَیَّنَ فِیهِ اَلْخَیْرَ وَ اَلشَّرَّ فَخُذُوا نَهْجَ اَلْخَیْرِ تَهْتَدُوا وَ اِصْدِفُوا عَنْ سَمْتِ اَلشَّرِّ تَقْصِدُوا اَلْفَرَائِضَ اَلْفَرَائِضَ أَدُّوهَا إِلَی اَللَّهِ تُؤَدِّکُمْ إِلَی اَلْجَنَّهِ إِنَّ اَللَّهَ حَرَّمَ حَرَاماً غَیْرَ مَجْهُولٍ وَ فَضَّلَ حُرْمَهَ اَلْمُسْلِمِ عَلَی اَلْحُرَمِ کُلِّهَا وَ شَدَّ بِالْإِخْلاَصِ وَ اَلتَّوْحِیدِ حُقُوقَ اَلْمُسْلِمِینَ فِی مَعَاقِدِهَا فَالْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ اَلْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَ یَدِهِ إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ لاَ یَحِلُّ أَذَی اَلْمُسْلِمِ إِلاَّ بِمَا یَجِبُ بَادِرُوا أَمْرَ اَلْعَامَّهِ وَ خَاصَّهَ أَحَدِکُمْ وَ هُوَ اَلْمَوْتُ إِلَی قَوْلِهِ وَ اِتَّقُوا اَللَّهَ فِی عِبَادِهِ وَ بِلاَدِهِ فَإِنَّکُمْ مَسْئُولُونَ حَتَّی عَنِ اَلْبِقَاعِ وَ اَلْبَهَائِمِ اَلْخُطْبَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 290 )
ص : 8449
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَلَّ مَنْ غَرِیَ بِاللَّذَّاتِ إِلاَّ کَانَ بِهَا هَلاَکُهُ: .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 346 )
ص : 8450
وَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَصْفَهَانِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : صَاحِبُکُمْ بَعْدِیَ اَلَّذِی یُصَلِّی عَلَیَّ قَالَ وَ لَمْ نَعْرِفْ أَبَا مُحَمَّدٍ قَبْلَ ذَلِکَ قَالَ فَخَرَجَ أَبُو مُحَمَّدٍ بَعْدَ وَفَاتِهِ فَصَلَّی عَلَیْهِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 405 )
و روایتست از عبد اللّه بن محمد اصفهانی که فرمود ابو الحسن (علیه السّلام) که صاحب شما بعد از من آن کس است که نماز گزارد بر من گفت نمیشناختیم ابو محمد الحسن عسکری را پیش از آن گفت پس بیرون فرمود ابو محمد بعد از وفات پدر بزرگوار و بر او نماز گزارد
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 275 )
ص : 8451
ع، [علل الشرائع] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَاتِمِ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلطَّاهِرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَرَّ بِأَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ وَ هُوَ یَطُوفُ فَضَرَبَ بِیَدِهِ عَلَی مَنْکِبِهِ ثُمَّ قَالَ أَسْأَلُکَ عَنْ خِصَالٍ ثَلاَثٍ لاَ یَعْرِفُهُنَّ غَیْرُکَ وَ غَیْرُ رَجُلٍ آخَرَ فَسَکَتَ عَنْهُ حَتَّی فَرَغَ مِنْ طَوَافِهِ ثُمَّ دَخَلَ اَلْحِجْرَ فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ وَ أَنَا مَعَهُ فَلَمَّا فَرَغَ نَادَی أَیْنَ هَذَا اَلسَّائِلُ فَجَاءَ وَ جَلَسَ بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَالَ لَهُ سَلْ فَسَأَلَهُ عَنْ ن وَ اَلْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ فَأَجَابَهُ ثُمَّ قَالَ حَدِّثْنِی عَنِ اَلْمَلاَئِکَهِ حِینَ رَدُّوا عَلَی اَلرَّبِّ حَیْثُ غَضِبَ عَلَیْهِمْ کَیْفَ رَضِیَ عَنْهُمْ فَقَالَ إِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ طَافُوا بِالْعَرْشِ سَبْعَ سِنِینَ یَدْعُونَهُ وَ یَسْتَغْفِرُونَهُ وَ یَسْأَلُونَهُ أَنْ یَرْضَی عَنْهُمْ فَرَضِیَ عَنْهُمْ بَعْدَ سَبْعِ سِنِینَ فَقَالَ صَدَقْتَ ثُمَّ قَالَ حَدِّثْنِی عَنْ رِضَی اَلرَّبِّ عَنْ آدَمَ فَقَالَ إِنَّ آدَمَ أُنْزِلَ فَنَزَلَ فِی اَلْهِنْدِ وَ سَأَلَ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَذَا اَلْبَیْتَ فَأَمَرَهُ أَنْ یَأْتِیَهُ فَیَطُوفَ بِهِ أُسْبُوعاً وَ یَأْتِیَ مِنًی وَ عَرَفَاتٍ فَیَقْضِیَ مَنَاسِکَهُ کُلَّهَا فَجَاءَ مِنَ اَلْهِنْدِ وَ کَانَ مَوْضِعَ قَدَمَیْهِ حَیْثُ یَطَأُ عَلَیْهِ عُمْرَانٌ وَ مَا بَیْنَ اَلْقَدَمِ إِلَی اَلْقَدَمِ صَحَارَی لَیْسَ فِیهَا شَیْءٌ ثُمَّ جَاءَ إِلَی اَلْبَیْتِ فَطَافَ أُسْبُوعاً وَ أَتَی مَنَاسِکَهُ فَقَضَاهَا کَمَا أَمَرَهُ اَللَّهُ فَقَبِلَ اَللَّهُ مِنْهُ اَلتَّوْبَهَ وَ غَفَرَ لَهُ قَالَ فَجَعَلَ طَوَافَ آدَمَ لَمَّا طَافَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ بِالْعَرْشِ سَبْعَ سِنِینَ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ هَنِیئاً لَکَ یَا آدَمُ قَدْ غُفِرَ لَکَ لَقَدْ طُفْتُ بِهَذَا اَلْبَیْتِ قَبْلَکَ بِثَلاَثِ آلاَفِ سَنَهٍ فَقَالَ آدَمُ یَا رَبِّ اِغْفِرْ لِی وَ لِذُرِّیَّتِی مِنْ بَعْدِی فَقَالَ نَعَمْ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِی وَ بِرُسُلِی فَقَالَ صَدَقْتَ وَ مَضَی فَقَالَ أَبِی عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَذَا جَبْرَئِیلُ أَتَاکُمْ یُعَلِّمُکُمْ مَعَالِمَ دِینِکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 169 )
ص : 8452
عَنْهُ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبَانٍ اَلْأَحْمَرِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ سَیَابَهَ عَنْ أَبِی اَلنُّعْمَانِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَ لاَ أُنَبِّئُکُمْ بِالْمُؤْمِنِ اَلْمُؤْمِنُ مَنِ اِئْتَمَنَهُ اَلْمُؤْمِنُونَ عَلَی أَمْوَالِهِمْ وَ أُمُورِهِمْ وَ اَلْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ اَلْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَ یَدِهِ وَ اَلْمُهَاجِرُ مَنْ هَجَرَ اَلسَّیِّئَاتِ وَ تَرَکَ مَا حَرَّمَهُ اَللَّهُ عَلَیْهِ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 285 )
ص : 8453
وَ مِنْ دُعَاءِ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا مَرِضَ أَوْ نَزَلَ بِهِ کَرْبٌ أَوْ بَلِیَّهٌ اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی مَا لَمْ أَزَلْ أَتَصَرَّفُ فِیهِ مِنْ سَلاَمَهِ بَدَنِی وَ لَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی مَا أَحْدَثْتَ بِی مِنْ عِلَّهٍ فِی جَسَدِی فَمَا أَدْرِی یَا إِلَهِی أَیُّ اَلْحَالَیْنِ أَحَقُّ بِالشُّکْرِ لَکَ وَ أَیُّ اَلْوَقْتَیْنِ أَوْلَی بِالْحَمْدِ لَکَ أَ وَقْتُ اَلصِّحَّهِ اَلَّتِی هَنَّأْتَنِی فِیهَا طَیِّبَاتِ رِزْقِکَ وَ نَشَّطْتَنِی فِیهَا [بِهَا] لاِبْتِغَاءِ مَرْضَاتِکَ وَ فَضْلِکَ وَ قَوَّیْتَنِی مَعَهَا عَلَی مَا وَفَّقْتَنِی لَهُ مِنْ طَاعَتِکَ أَمْ وَقْتُ اَلْعِلَّهِ اَلَّتِی مَحَّصْتَنِی بِهَا وَ اَلنِّعَمِ اَلَّتِی أَتْحَفْتَنِی بِهَا تَخْفِیفاً لِمَا تُقِلُّ بِهِ عَلَی ظَهْرِی مِنَ اَلْخَطِیئَاتِ وَ تَطْهِیراً لِمَا اِنْغَمَسْتُ فِیهِ مِنَ اَلسَّیِّئَاتِ وَ تَنْبِیهاً لِتَنَاوُلِ اَلتَّوْبَهِ وَ تَذْکِیراً لِمَحْوِ اَلْحَوْبَهِ بِقَدِیمِ اَلنِّعْمَهِ وَ فِی خِلاَلِ ذَلِکَ مَا کَتَبَ لِی اَلْکَاتِبَانِ مِنْ زَکِیِّ اَلْأَعْمَالِ مَا لاَ قَلْبٌ فَکَّرَ فِیهِ وَ لاَ لِسَانٌ نَطَقَ بِهِ وَ لاَ جَارِحَهٌ تَکَلَّفَتْهُ بَلْ إِفْضَالاً مِنْکَ عَلَیَّ وَ إِحْسَاناً مِنْ صَنِیعِکَ [صُنْعِکَ] إِلَیَّ اَللَّهُمَّ [فَصَلِّ] صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ حَبِّبْ إِلَیَّ مَا رَضِیتَ لِی وَ یَسِّرْ لِی مَا أَحْلَلْتَ بِی وَ طَهِّرْنِی مِنْ دَنَسِ مَا أَسْلَفْتَ وَ اُمْحُ عَنِّی شَرَّ مَا قَدَّمْتُ وَ أَوْجِدْنِی حَلاَوَهَ اَلْعَافِیَهِ وَ أَذِقْنِی بَرْدَ اَلسَّلاَمَهِ وَ اِجْعَلْ مَخْرَجِی عَنْ عِلَّتِی إِلَی عَفْوِکَ وَ مُتَحَوَّلِی عَنْ صَرْعَتِی إِلَی تَجَاوُزِکَ وَ خَلاَصِی مِنْ کَرْبِی إِلَی رُوحِکَ وَ سَلاَمَتِی مِنْ هَذِهِ اَلشِّدَّهِ إِلَی فَرَجِکَ إِنَّکَ اَلْمُتَفَضِّلُ بِالْإِحْسَانِ اَلْمُتَطَوِّلُ بِالاِمْتِنَانِ اَلْوَهَّابُ اَلْکَرِیمُ ذُو اَلْجَلالِ وَ اَلْإِکْرامِ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 149 )
ص : 8454
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: کَانَتْ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ خِرْقَهٌ یُعَلِّقُهَا فِی مَسْجِدِ بَیْتِهِ لِوَجْهِهِ إِذَا تَوَضَّأَ یَتَمَنْدَلُ بِهَا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 475 )
ص : 8455
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ، عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْخَزَّازِ، عَنْ عُمَرَ بْنِ حَنْظَلَهَ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، یَقُولُ: «خَمْسُ عَلاَمَاتٍ قَبْلَ قِیَامِ اَلْقَائِمِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): اَلصَّیْحَهُ، وَ اَلسُّفْیَانِیُّ، وَ اَلْخَسْفُ، وَ قَتْلُ اَلنَّفْسِ اَلزَّکِیَّهِ، وَ اَلْیَمَانِیُّ». فَقُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، إِنْ خَرَجَ أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِکَ قَبْلَ هَذِهِ اَلْعَلاَمَاتِ، أَ نَخْرُجُ مَعَهُ؟ قَالَ: «لاَ». قَالَ: فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَلْغَدِ تَلَوْتُ هَذِهِ اَلْآیَاتِ: إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلسَّماءِ آیَهً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ ، فَقُلْتُ لَهُ: أَ هِیَ اَلصَّیْحَهُ؟ فَقَالَ: «أَمَا لَوْ کَانَتْ، خَضَعَتْ أَعْنَاقُ أَعْدَاءِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 166 )
ص : 8456
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ، قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَرْوَانَ، عَنْ طَاهِرِ بْنِ مِدْرَارٍ ، عَنْ أَخِیهِ، عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْمَدَائِنِیِّ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ ما کُنْتَ بِجانِبِ اَلطُّورِ إِذْ نادَیْنا ، قَالَ: «کِتَابٌ کَتَبَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی وَرَقَهٍ، أَثْبَتَهُ فِیهَا قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اَللَّهُ اَلْخَلْقَ بِأَلْفَیْ عَامٍ، فِیهَا مَکْتُوبٌ: یَا شِیعَهَ آلِ مُحَمَّدٍ، أَعْطَیْتُکُمْ قَبْلَ أَنْ تَسْأَلُونِی، وَ غَفَرْتُ لَکُمْ قَبْلَ أَنْ تَسْتَغْفِرُونِی، مَنْ أَتَی مِنْکُمْ بِوَلاَیَهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَسْکَنْتُهُ جَنَّتِی بِرَحْمَتِی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 268 )
ص : 8457
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، بِالسَّنَدِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ : إِنَّ رَجُلاً قُطِعَ فِی قَطْعِ اَلطَّرِیقِ فَشَهِدَ عِنْدَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ شَهَادَهً فَسَأَلَ عَنْهُ قَوْمَهُ فَقَالُوا فِیهِ خَیْراً فَأَجَازَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ شَهَادَتَهُ حِینَ تَابَ وَ عُلِمَتْ مِنْهُ اَلتَّوْبَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 436 )
ص : 8458
اَلْمُرُوَّهُ إِنْجَازُ اَلْوَعْدِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 51 )
ص : 8459
مَنْ سَمِحَتْ نَفْسُهُ بِالْعَطَاءِ اِسْتَعْبَدَ أَبْنَاءَ اَلدُّنْیَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 465 )
ص : 8460
قَالَ: «وَ قَالَ اَلْبَاقِرُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): أَلاَ وَ مَنْ سَلَّمَ لَنَا مَا لاَ یَدْرِیهِ ثِقَهً بِأَنَّا مُحِقُّونَ عَالِمُونَ لاَ نَقِفُ بِهِ إِلاَّ عَلَی أَوْضَحِ اَلْمَحَجَّاتِ ، سَلَّمَ اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهِ مِنْ قُصُورِ اَلْجَنَّهِ أَیْضاً مَا لاَ یَعْلَمُ قَدْرَهَا هُوَ، وَ لاَ یَقْدِرُ قَدْرَهَا إِلاَّ خَالِقُهَا أَوْ وَاهِبُهَا. أَلاَ وَ مَنْ تَرَکَ اَلْمِرَاءَ وَ اَلْجِدَالَ وَ اِقْتَصَرَ عَلَی اَلتَّسْلِیمِ لَنَا، وَ تَرَکَ اَلْأَذَی، حَبَسَهُ اَللَّهُ عَلَی اَلصِّرَاطِ، فَإِذَا حَبَسَهُ اَللَّهُ عَلَی اَلصِّرَاطِ، فَجَاءَتْهُ اَلْمَلاَئِکَهُ تُجَادِلُهُ عَلَی أَعْمَالِهِ، وَ تُوَاقِفُهُ عَلَی ذُنُوبِهِ، فَإِذَا اَلنِّدَاءُ مِنْ قِبَلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: یَا مَلاَئِکَتِی، عَبْدِی هَذَا لَمْ یُجَادِلْ، وَ سَلَّمَ اَلْأَمْرَ لِأَئِمَّتِهِ، فَلاَ تُجَادِلُوهُ، وَ سَلِّمُوهُ فِی جِنَانِی إِلَی أَئِمَّتِهِ یَکُونُ مُنِیخاً فِیهَا بِقُرْبِهِمْ، کَمَا کَانَ مُسَلِّماً فِی اَلدُّنْیَا لَهُمْ. وَ أَمَّا مَنْ عَارَضَ بِ (لِمَ وَ کَیْفَ) وَ نَقَضَ اَلْجُمْلَهَ بِالتَّفْصِیلِ، قَالَتْ لَهُ اَلْمَلاَئِکَهُ عَلَی اَلصِّرَاطِ: وَاقِفْنَا - یَا عَبْدَ اَللَّهِ - وَ جَادِلْنَا عَلَی أَعْمَالِکَ، کَمَا جَادَلْتَ أَنْتَ فِی اَلدُّنْیَا اَلْحَاکِینَ لَکَ عَنْ أَئِمَّتِکَ. فَیَأْتِیهِمُ اَلنِّدَاءُ: صَدَقْتُمْ، بِمَا عَامَلَ فَعَامِلُوهُ، أَلاَ فَوَاقِفُوهُ، فَیُوَاقَفُ وَ یَطُولُ حِسَابُهُ، وَ یَشْتَدُّ فِی ذَلِکَ اَلْحِسَابِ عَذَابُهُ، فَمَا أَعْظَمَ هُنَاکَ نَدَامَتَهُ، وَ أَشَدَّ حَسَرَاتِهِ، لاَ یُنْجِیهِ هُنَاکَ إِلاَّ رَحْمَهُ اَللَّهِ - إِنْ لَمْ یَکُنْ فَارَقَ فِی اَلدُّنْیَا جُمْلَهَ دِینِهِ - وَ إِلاَّ فَهُوَ فِی اَلنَّارِ أَبَدَ اَلْآبِدِینَ. قَالَ اَلْبَاقِرُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمَ): وَ یُقَالُ لِلْمُوفِی بِعُهُودِهِ فِی اَلدُّنْیَا، فِی نُذُورِهِ وَ أَیْمَانِهِ وَ مَوَاعِیدِهِ: یَا أَیُّهَا اَلْمَلاَئِکَهُ، وَفَی هَذَا اَلْعَبْدُ فِی اَلدُّنْیَا بِعُهُودِهِ، فَأَوْفُوا لَهُ هَاهُنَا بِمَا وَعَدْنَاهُ، وَ سَامِحُوهُ، وَ لاَ تُنَاقِشُوهُ، فَحِینَئِذٍ تُصَیِّرُهُ اَلْمَلاَئِکَهُ إِلَی اَلْجِنَانِ. وَ أَمَّا مَنْ قَطَعَ رَحِمَهُ، فَإِنْ کَانَ وَصَلَ رَحِمَ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ قَدْ قَطَعَ رَحِمَهُ، شَفَعَ أَرْحَامَ مُحَمَّدٍ إِلَی رَحِمِهِ، وَ قَالُوا: لَکَ مِنْ حَسَنَاتِنَا وَ طَاعَتِنَا مَا شِئْتَ، فَاعْفُ عَنْهُ؛ فَیُعْطُونَهُ مِنْهَا مَا یَشَاءُ، فَیَعْفُو عَنْهُ، وَ یُعْطِی اَللَّهُ اَلْمُعْطِینَ مَا یَنْفَعُهُمْ [وَ لاَ یَنْقُصُهُمْ]. وَ إِنْ کَانَ وَصَلَ أَرْحَامَ نَفْسِهِ، وَ قَطَعَ أَرْحَامَ مُحَمَّدٍ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِأَنْ جَحَدَ حَقَّهُمْ، وَ دَفَعَهُمْ عَنْ وَاجِبِهِمْ، وَ سَمَّی غَیْرَهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ، وَ لَقَّبَهُمْ بِأَلْقَابِهِمْ، وَ نَبَزَ بِأَلْقَابٍ قَبِیحَهٍ مُخَالِفِیهِ مِنْ أَهْلِ وَلاَیَتِهِمْ، قِیلَ لَهُ: یَا عَبْدَ اَللَّهِ، اِکْتَسَبْتَ عَدَاوَهَ آلِ مُحَمَّدٍ اَلطُّهْرِ أَئِمَّتِکَ لِصَدَاقَهِ هَؤُلاَءِ! فَاسْتَعِنْ بِهِمُ اَلْآنَ لِیُعِینُوکَ، فَلاَ یَجِدُ مُعِیناً وَ لاَ مُغِیثاً، وَ یَصِیرُ إِلَی اَلْعَذَابِ اَلْأَلِیمِ اَلْمُهِینِ. قَالَ اَلْبَاقِرُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمَ): وَ مَنْ سَمَّانَا بِأَسْمَائِنَا، وَ لَقَّبَنَا بِأَلْقَابِنَا، وَ لَمْ یُسَمِّ أَضْدَادَنَا بِأَسْمَائِنَا، وَ لَمْ یُلَقِّبْهُمْ بِأَلْقَابِنَا إِلاَّ عِنْدَ اَلضَّرُورَهِ اَلَّتِی عِنْدَ مِثْلِهَا نُسَمِّی نَحْنُ وَ نُلَقِّبُ أَعْدَاءَنَا بِأَسْمَائِنَا وَ أَلْقَابِنَا، فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ لَنَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ: اِقْتَرِحُوا إِلَی أَوْلِیَائِکُمْ هَؤُلاَءِ مَا تُعِینُونَهُمْ بِهِ، فَنَقْتَرِحُ لَهُمْ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا یَکُونُ قَدْرُ اَلدُّنْیَا کُلِّهَا فِیهِ کَقَدْرِ خَرْدَلَهٍ فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ، فَیُعْطِیهِمُ اَللَّهُ تَعَالَی إِیَّاهُ، وَ یُضَاعِفُهُ لَهُمْ أَضْعَافاً مُضَاعَفَاتٍ. فَقِیلَ لِلْبَاقِرِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فَإِنَّ بَعْضَ مَنْ یَنْتَحِلُ مُوَالاَتِکُمْ یَزْعُمُ أَنَّ اَلْبَعُوضَهَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمَ) وَ أَنَّ مَا فَوْقَهَا - وَ هُوَ اَلذُّبَابُ - مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)! فَقَالَ اَلْبَاقِرُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): سَمِعَ هَؤُلاَءِ شَیْئاً لَمْ یَضَعُوهُ عَلَی وَجْهِهِ، إِنَّمَا کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قَاعِداً ذَاتَ یَوْمٍ هُوَ وَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) إِذْ سَمِعَ قَائِلاً یَقُولُ: مَا شَاءَ اَللَّهُ وَ شَاءَ مُحَمَّدٌ؛ وَ سَمِعَ آخَرَ یَقُولُ: مَا شَاءَ اَللَّهُ وَ شَاءَ عَلِیٌّ؛ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ): لاَ تَقْرَنُوا مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ لَکِنْ قُولُوا: مَا شَاءَ اَللَّهُ، ثُمَّ شَاءَ مُحَمَّدٌ، [مَا شَاءَ اَللَّهُ]، ثُمَّ شَاءَ عَلِیٌّ. إِنَّ مَشِیئَهَ اَللَّهِ هِیَ اَلْقَاهِرَهُ اَلَّتِی لاَ تُسَاوَی وَ لاَ تُکَافَأُ وَ لاَ تُدَانَی، وَ مَا مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ فِی اَللَّهِ وَ فِی قُدْرَتِهِ إِلاَّ کَذُبَابَهٍ تَطِیرُ فِی هَذِهِ اَلْمَسَالِکِ اَلْوَاسِعَهِ، وَ مَا عَلِیٌّ فِی اَللَّهِ وَ فِی قُدْرَتِهِ إِلاَّ کَبَعُوضَهٍ فِی جُمْلَهِ هَذِهِ اَلْمَسَالِکِ ، مَعَ أَنَّ فَضْلَ اَللَّهِ تَعَالَی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ هُوَ اَلْفَضْلُ اَلَّذِی لاَ یَفِی بِهِ فَضْلُهُ عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ مِنْ أَوَّلِ اَلدَّهْرِ إِلَی آخِرِهِ. هَذَا مَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فِی ذِکْرِ اَلذُّبَابِ وَ اَلْبَعُوضَهِ فِی هَذَا اَلْمَکَانِ فَلاَ یَدْخُلُ فِی قَوْلِهِ: إِنَّ اَللّهَ لا یَسْتَحْیِی أَنْ یَضْرِبَ مَثَلاً ما بَعُوضَهً ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 159 )
ص : 8461
و روی ابن بابویه فی أمالیه: قال: حدّثنا أحمد بن محمد ابن حمدان المکتّب، قال: حدّثنا أبو عبد اللّه محمد بن عبد الرحمن الصفّار، قال: حدّثنا محمد بن عیسی الدامغانی، قال: حدّثنا یحیی بن المغیره ، قال: حدّثنا جریر ، عن الأعمش، عن عطیّه ، عن أبی سعید الخدری، قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: لیله اسری بی إلی السماء أخذ جبرئیل بیدی، فأدخلنی الجنّه، و أجلسنی علی درنوک من درانیک الجنّه، فناولنی سفرجله، فانفلقت بنصفین، فخرجت منها حوراء کأنّ أشفار عینیها مقادیم النسور، فقالت: السلام علیک یا أحمد، السلام علیک یا رسول اللّه، السلام علیک یا محمد. فقلت: من أنت یرحمک (اللّه) ؟ قالت: أنا الرضیه المرضیّه، خلقنی الجبّار من ثلاثه أنواع، أسفلی من المسک، و أعلای من الکافور، و وسطی من العنبر، و عجنت بماء الحیوان، قال الجلیل: کونی، فکنت، خلقت لابن عمّک و وصیّک و وزیرک علیّ بن أبی طالب - علیه الصلاه و السلام- . و رواه أیضا ابن بابویه فی عیون أخبار الرضا - علیه السلام-: بإسناده عن داود بن سلیمان الفراء، عن الرضا - علیه السلام - نحو روایه موفّق بن أحمد .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 378 )
ص : 8462
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلطَّلاَقِ اَلَّتِی لاَ تَحِلُّ لَهُ « حَتّی تَنْکِحَ زَوْجاً غَیْرَهُ » قَالَ لِی: أُخْبِرُکَ بِمَا صَنَعْتُ أَنَا بِامْرَأَهٍ کَانَتْ عِنْدِی فَأَرَدْتُ أَنْ أُطَلِّقَهَا فَتَرَکْتُهَا حَتَّی إِذَا طَمِثَتْ ثُمَّ طَهُرَتْ، طَلَّقْتُهَا مِنْ غَیْرِ جِمَاعٍ بِشَاهِدَیْنِ، ثُمَّ تَرَکْتُهَا حَتَّی إِذَا کَادَتْ أَنْ تَنْقَضِیَ عِدَّتُهَا رَاجَعْتُهَا وَ دَخَلْتُ بِهَا وَ مَسَسْتُهَا وَ تَرَکْتُهَا حَتَّی طَمِثَتْ وَ طَهُرَتْ ثُمَّ طَلَّقْتُهَا بِغَیْرِ جِمَاعٍ بِشَاهِدَیْنِ ثُمَّ تَرَکْتُهَا حَتَّی إِذَا کَادَتْ أَنْ تَنْقَضِیَ عِدَّتُهَا رَاجَعْتُهَا وَ دَخَلْتُ بِهَا وَ مَسَسْتُهَا ثُمَّ تَرَکْتُهَا حَتَّی طَمِثَتْ فَطَهُرَتْ ثُمَّ طَلَّقْتُهَا بِشُهُودٍ مِنْ غَیْرِ جِمَاعٍ وَ إِنَّمَا فَعَلْتُ ذَلِکَ بِهَا لِأَنَّهُ لَمْ یَکُنْ لِی بِهَا حَاجَهٌ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 118 )
ص : 8463
4513-1 الکافی ،2/1/41/3 علی عن أبیه عن ابن المغیره التهذیب ،1/28/9/3 ابن عیسی عن محمد بن عبد اللّه و ابن المغیره عن أبی الحسن الرضا علیه السّلام قال: سألته عن الغسل یوم الجمعه فقال واجب علی کل ذکر و أنثی عبد أو حر .
( الوافی , جلد 6 , صفحه 389 )
ص : 8464
15306-8 الکافی ،1/1/210/7 محمد عن أحمد و التهذیب ،1/189/51/10 علی عن أبیه عن السراد عن نعیم بن إبراهیم عن عباد البصری قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام عن ثلاثه شهدوا علی رجل بالزنا و قالوا الآن نأتی بالرابع قال یجلدون حد القاذف ثمانین جلده کل رجل منهم. 15307-9 التهذیب،1/25/70/10 الحسین عن السراد عن نعیم بن إبراهیم عن عباد البصری عن جعفر بن محمد علیهما السّلام: مثله.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 385 )
ص : 8465
فَإِنَّهُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : إِنَّ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَعَدَ أَصْحَابَهُ لَیْلَهً رَفَعَهُ اَللَّهُ إِلَیْهِ، فَاجْتَمَعُوا إِلَیْهِ عِنْدَ اَلْمَسَاءِ وَ هُمْ اِثْنَا عَشَرَ رَجُلاً، فَأَدْخَلَهُمْ بَیْتاً ثُمَّ خَرَجَ عَلَیْهِمْ مِنْ عَیْنٍ فِی زَاوِیَهِ اَلْبَیْتِ، وَ هُوَ یَنْفُضُ رَأْسَهُ مِنَ اَلْمَاءِ، فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ أَوْحَی إِلَیَّ أَنَّهُ رَافِعِی إِلَیْهِ اَلسَّاعَهَ، وَ مُطَهِّرِی مِنَ اَلْیَهُودِ فَأَیُّکُمْ یُلْقَی عَلَیْهِ شَبَحِی، فَیُقْتَلُ وَ یُصْلَبُ وَ یَکُونُ مَعِی فِی دَرَجَتِی، فَقَالَ شَابٌّ مِنْهُمْ أَنَا یَا رُوحَ اَللَّهِ قَالَ فَأَنْتَ هُوَ ذَا، فَقَالَ لَهُمْ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَا إِنَّ مِنْکُمْ لَمَنْ یَکْفُرُ بِی قَبْلَ أَنْ یُصْبِحَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ کَفْرَهً، فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنْهُمْ أَنَا هُوَ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ فَقَالَ عِیسَی إِنْ تُحِسَّ بِذَلِکَ فِی نَفْسِکَ فَلْتَکُنْ هُوَ، ثُمَّ قَالَ لَهُمْ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَا إِنَّکُمْ سَتَفْتَرِقُونَ بَعْدِی عَلَی ثَلاَثِ فِرَقٍ، فِرْقَتَیْنِ مُفْتَرِیَتَیْنِ عَلَی اَللَّهِ فِی اَلنَّارِ وَ فِرْقَهٍ تَتْبَعُ شَمْعُونَ صَادِقَهً عَلَی اَللَّهِ فِی اَلْجَنَّهِ ثُمَّ رَفَعَ اَللَّهُ عِیسَی إِلَیْهِ مِنْ زَاوِیَهِ اَلْبَیْتِ وَ هُمْ یَنْظُرُونَ إِلَیْهِ، ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلْیَهُودَ جَاءَتْ فِی طَلَبِ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ لَیْلَتِهِمْ، فَأَخَذُوا اَلرَّجُلَ اَلَّذِی قَالَ لَهُ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ مِنْکُمْ لَمَنْ یَکْفُرُ بِی، مِنْ قَبْلِ أَنْ یُصْبِحَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ کَفْرَهً، وَ أَخَذُوا اَلشَّابَّ اَلَّذِی أُلْقِیَ عَلَیْهِ شَبَحُ عِیسَی فَقُتِلَ وَ صُلِبَ وَ کَفَرَ اَلَّذِی قَالَ لَهُ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَکْفُرُ قَبْلَ أَنْ تُصْبِحَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ کَفْرَهً.
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 103 )
ص : 8466
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ : عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ ، عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ ، قَالَ: سَمِعْتُ جَعْفَراً [یَقُولُ: «کَانَ أَبِی (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)] یَقُولُ فِی قَوْلِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ `وَ إِلی رَبِّکَ فَارْغَبْ : فَإِذَا قَضَیْتَ اَلصَّلاَهَ قَبْلَ أَنْ تُسَلِّمَ وَ أَنْتَ جَالِسٌ، فَانْصَبْ فِی اَلدُّعَاءِ مِنْ أَمْرِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ، وَ إِذَا فَرَغْتَ مِنَ اَلدُّعَاءِ فَارْغَبْ إِلَی اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی [أَنْ یَتَقَبَّلَهَا مِنْکَ]».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 690 )
ص : 8467
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عِیسَی بْنِ أَبِی مَنْصُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ بِأَنْ یَتَزَوَّجَ اَلْأَمَهَ مُتْعَهً بِإِذْنِ مَوْلاَهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 40 )
ص : 8468
شَرُّ مَا صَحِبَ اَلْمَرْءَ اَلْحَسَدُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 295 )
ص : 8469
وَ فِی حَدِیثِ اَلْحَسَنِ بْنِ ذکردان اَلْفَارِسِیِّ : إِنَّ عَلِیّاً مَشَی مَعَ اَلنَّبِیِّ وَ هُوَ رَاکِبٌ حَتَّی وَصَلَ إِلَی غَدِیرِ مَاءٍ فَتَوَضَّیَا وَ صَلَّیَا قَالَ عَلِیٌّ فَبَیْنَمَا أَنَا سَاجِدٌ وَ رَاکِعٌ إِذْ قَالَ یَا عَلِیُّ اِرْفَعْ رَأْسَکَ اُنْظُرْ إِلَی هَدِیَّهِ اَللَّهِ إِلَیْکَ فَرَفَعْتُ رَأْسِی فَإِذَا أَنَا بِنَشْرٍ مِنَ اَلْأَرْضِ وَ إِذَا عَلَیْهَا فَرَسٌ بِسَرْجِهِ وَ لِجَامِهِ فَقَالَ هَذَا هَدِیَّهُ اَللَّهِ إِلَیْکَ اِرْکَبْهُ فَرَکِبْتُهُ وَ سِرْتُ مَعَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 229 )
ص : 8470
24529-2 ( الکافی 191:3) علی بن محمد، عن محمد بن أحمد الخراسانی ، عن أبیه ، عن یونس قال: حدیث سمعته من أبی الحسن علیه السّلام ما ذکرته و أنا فی بیت إلا ضاق علی یقول": إذا أتیت بالمیت إلی شفیر قبره فأمهله ساعه فإنه یأخذ أهبته للسؤال".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 509 )
ص : 8471
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ بْنِ عُبَیْدٍ اَلْکِنْدِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَبْدِ اَلْفَارِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ «إِنَّ اَلَّذِینَ اِرْتَدُّوا عَلی أَدْبارِهِمْ» 47\25 عَنِ اَلْإِیمَانِ بِتَرْکِهِمْ وَلاَیَهَ عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 308 )
ص : 8472
وَ رَوَی اِبْنُ أُذَیْنَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا خَیَّرَهَا وَ جَعَلَ أَمْرَهَا بِیَدِهَا فِی غیر قَبْلِ عِدَّتِهَا مِنْ غَیْرِ أَنْ یُشْهِدَ شَاهِدَیْنِ فَلَیْسَ بِشَیْءٍ وَ إِنْ خَیَّرَهَا وَ جَعَلَ أَمْرَهَا بِیَدِهَا بِشَهَادَهِ شَاهِدَیْنِ فِی قَبْلِ عِدَّتِهَا فَهِیَ بِالْخِیَارِ مَا لَمْ یَفْتَرِقَا فَإِنِ اِخْتَارَتْ نَفْسَهَا فَهِیَ وَاحِدَهٌ وَ هُوَ أَحَقُّ بِرَجْعَتِهَا وَ إِنِ اِخْتَارَتْ زَوْجَهَا فَلَیْسَ بِطَلاَقٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 306 )
ص : 8473
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لاَ صَدَقَهَ وَ ذُو رَحِمٍ مُحْتَاجٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 412 )
ص : 8474
قَدْ یَسْلَمُ اَلْمَغْرُورُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 491 )
ص : 8475
المفید فی أمالیه : قال: أخبرنی أبو حفص عمر بن محمد الصیرفی ، قال: اخبرنا محمد بن ادریس ، قال: حدّثنا الحسن بن عطیه ، قال: حدّثنا رجل یقال له اسرائیل عن میسره بن حبیب ، عن المنهال ، عن زر بن حبیش ، عن حذیفه قال: قال لی النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله -: أ ما رأیت الشخص الذی اعترض لی؟ قلت: بلی یا رسول اللّه . قال: ذلک ملک لم یهبط قط إلی الأرض قبل الساعه استأذن اللّه عزّ و جلّ فی السلام علی علیّ فاذن له فسلم علیه و بشرنی ان الحسن و الحسین سیّدا شباب أهل الجنّه و ان فاطمه سیّده نساء أهل الجنه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 334 )
ص : 8476
وَ عَنْهُ أَیْضاً قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مُجَالَسَهُ أَهْلِ اَلدِّینِ شَرَفُ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ.
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 5 )
و از همان حضرت نقل شده که پیامبر(صلّی الله علیه و آله)فرموده اند:همنشینی با اهل دین شرف این جهانی و آن جهانی است .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 25 )
ص : 8477
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَللَّهَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ کَانَ فِی نُورِ اَللَّهِ اَلْأَعْظَمِ مَنْ کَانَ عِصْمَهُ أَمْرِهِ شَهَادَهَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ وَ مَنْ إِذَا أَصَابَتْهُ مُصِیبَهٌ قَالَ إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ - وَ مَنْ إِذَا أَصَابَ خَیْراً قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ مَنْ إِذَا أَصَابَ خَطِیئَهً قَالَ أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 213 )
ص : 8478
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ لَمَّا قَبِلَ اَلْجِزْیَهَ عَنْ أَهْلِ اَلذِّمَّهِ لَمْ یَقْبَلْهَا إِلاَّ عَلَی شُرُوطً اِشْتَرَطَهَا عَلَیْهِمْ مِنْهَا أَنْ لاَ یَأْکُلُوا اَلرِّبَا فَمَنْ فَعَلَ ذَلِکَ فَقَدْ بَرِئَتْ مِنْهُ ذِمَّهُ اَللَّهِ وَ ذِمَّهُ رَسُولِهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 37 )
ص : 8479
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَلاَءِ وَ إِسْحَاقُ بْنُ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَا وَدَّعَنَا قَطُّ إِلاَّ أَوْصَانَا بِخَصْلَتَیْنِ بِصِدْقِ اَلْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ اَلْأَمَانَهِ إِلَی اَلْبَرِّ وَ اَلْفَاجِرِ فَإِنَّهُمَا مِفْتَاحُ اَلرِّزْقِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 82 )
ص : 8480
وَ أَرْوِی: أَطْرِفُوا أَهَالِیَکُمْ فِی کُلِّ جُمُعَهٍ بِشَیْءٍ مِنَ اَلْفَاکِهَهِ وَ اَللَّحْمِ حَتَّی یَفْرَحُوا بِالْجُمُعَهِ .
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 355 )
ص : 8481
18649-4 الکافی ،2/1/298/5 العده عن التهذیب ،1/31/232/7 سهل عن الاثنین عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال: لیس لک أن تتهم من ائتمنته - و لا تأتمن الخائن و قد جربته.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 954 )
ص : 8482
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ وَ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ مُحْرِمٍ قَتَلَ زُنْبُوراً قَالَ إِنْ کَانَ خَطَأً فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ قُلْتُ بَلْ تَعَمُّداً قَالَ یُطْعِمُ شَیْئاً مِنَ اَلطَّعَامِ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ کَمَا مَرَّ فِی اَلتُّرُوکِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 21 )
ص : 8483
2220-2 الکافی ،311/234/8 علی عن أبیه عن السراد عن عبد اللّه بن سنان قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: ثلاث هن فخر المؤمن و زینته فی الدنیا و الآخره الصلاه فی آخر اللیل و یأسه مما فی أیدی الناس و ولایته للإمام من آل محمد صلّی اللّه علیه و آله .
( الوافی , جلد 4 , صفحه 415 )
ص : 8484
أما فی أول السوره: فهی قصه حاطب بن أبی بلتعه أراد رسول الله صلّی اللّه علیه و آله أن یصیر إلی مکه فقال اللهم أخف العیون و الأخبار علی قریش حتی نبغتها فی دارها و کان عیال حاطب بمکه فبلغ قریشا ذلک فخافوا خوفا شدیدا فقالوا لعیال حاطب اکتبوا إلی حاطب لیعلمنا خبر محمد صلّی اللّه علیه و آله فإن أرادنا لنحذره فکتب حاطب إلیهم أن رسول الله صلّی اللّه علیه و آله یریدکم و دفع الکتاب إلی امرأه فوضعته فی قرونها فنزل الوحی علی رسول الله صلّی اللّه علیه و آله و أعلمه الله ذلک فبعث رسول الله صلّی اللّه علیه و آله أمیر المؤمنین و الزبیر بن العوام فلحقاها بعسفان ففتشاها فلم یجدا معها شیئا فقال الزبیر ما نجد معها شیئا فقال أمیر المؤمنین صلوات الله علیه و الله ما کذبنی رسول الله صلّی اللّه علیه و آله و لا کذب جبرئیل رسول الله صلّی اللّه علیه و آله لتظهرن الکتاب فرده إلی رسول الله صلّی اللّه علیه و آله فقال رسول الله لحاطب ما هذا فقال یا رسول الله و الله ما غیرت و لا بدلت و لا نافقت و لکن عیالی کتبوا إلی فأحببت أن أداری قریشا لیحسنوا معاش عیالی و یرفقوا بهم. و حاطب رجل من لخم و هو حلیف لأسد بن عبد العزی فقام عمر بن الخطاب فقال یا رسول الله اومرنی بضرب عنقه فقال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله اسکت فأنزل الله جل و عز یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّکُمْ أَوْلِیاءَ تُلْقُونَ إِلَیْهِمْ بِالْمَوَدَّهِ إلی قوله: وَ اَللّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ ثم أطلق لهم فقال لا یَنْهاکُمُ اَللّهُ عَنِ اَلَّذِینَ لَمْ یُقاتِلُوکُمْ فِی اَلدِّینِ وَ لَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ إلی قوله: وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ فَأُولئِکَ هُمُ اَلظّالِمُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 69 )
ص : 8485
تَسَحَّرُوا فَإِنَّ فِی اَلسَّحُورِ بَرَکَهً.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 316 )
ص : 8486
دم علی کظم الغیظ تحمد عواقبک .
( نثر اللآلی , جلد 1 , صفحه 66 )
همواره خشمت را فرو خور تا سرانجامی نیک یابی.
( نثر اللآلی ؛ ج 1 , ص 67 )
ص : 8487
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ أَخِیهِ جَعْفَرِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ أَوْصَی إِلَی اِمْرَأَهٍ وَ شَرَّکَ فِی اَلْوَصِیَّهِ مَعَهَا صَبِیّاً فَقَالَ یَجُوزُ ذَلِکَ وَ تُمْضِی اَلْمَرْأَهُ اَلْوَصِیَّهَ وَ لاَ تَنْتَظِرُ بُلُوغَ اَلصَّبِیِّ فَإِذَا بَلَغَ اَلصَّبِیُّ فَلَیْسَ لَهُ إِلاَّ بِأَنْ یَرْضَی إِلاَّ بِمَا کَانَ مِنْ تَبْدِیلٍ أَوْ تَغْیِیرٍ فَإِنَّ لَهُ أَنْ یَرُدَّ إِلَی مَا أَوْصَی بِهِ اَلْمَیِّتُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 140 )
ص : 8488
لِمُحَمَّدٍ اِنْفِجَارُ اَلْمَاءِ مِنْ بَیْنِ أَصَابِعِهِ .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 219 )
ص : 8489
وَ عَنْهُ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ یَقْطِینٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْحَائِضِ تَرَی اَلطُّهْرَ أَ یَقَعُ بِهَا زَوْجُهَا قَبْلَ أَنْ تَغْتَسِلَ قَالَ لاَ بَأْسَ وَ بَعْدَ اَلْغُسْلِ أَحَبُّ إِلَیَّ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 136 )
و الرابع(الحدیث 468)صحیح.
( کشف الأسرار ؛ ج 3 , ص 290 )
ص : 8490
أَخْبَرَنِی عَلِیُّ بْنُ حَاتِمٍ قَالَ أَخْبَرَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلسَّیَّارِیُّ عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لِمَ قُلْتُمْ مَوْلَی اَلرَّجُلِ مِنْهُ قَالَ لِأَنَّهُ خُلِقَ مِنْ طِینَتِهِ ثُمَّ فُرِّقَ بَیْنَهُمَا فَرَدَّهُ اَلسَّبْیُ إِلَیْهِ فَعَطَفَ عَلَیْهِ مَا کَانَ فِیهِ مِنْهُ فَأَعْتَقَهُ فَلِذَلِکَ هُوَ مِنْهُ .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 519 )
علی بن حاتم از حسین بن محمّد،از احمد بن محمّد سیّاری،از عمرکی،از کسی که یادش نموده،وی گفت:محضر مبارک امام صادق علیه السّلام عرض کردم:سر این که فرمودید مملوک شخص از او است چیست؟ حضرت فرمودند:زیرا مملوک انسان از طینت آقایش آفریده شده سپس بینشان جدایی افتاده و اسارت او را به آقایش رسانده پس معطوف نموده به او آنچه را که از او بوده و پس از آن آقا او را آزاد می نماید و به همین خاطر مملوک از آقا و جزء او محسوب می شود.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 657 )
ص : 8491
قَالَ أَحْمَدُ بْنُ نَصْرٍ : قُدِّمَ إِلَیَّ مَجُوسِیٌّ لِأَضْرِبَهُ فَقَالَ یَا هَذَا اِضْرِبْ بِقَدْرِ مَا تَقْوَی عَلَیْهِ یُرِیدُ اَلْقِصَاصَ فِی اَلْآخِرَهِ فَتَرَکْتُهُ وَ تَرَکْتُ عَمَلَ اَلسُّلْطَانِ أَدَبُهُ یَزْجُرُکَ وَ هَدْیُهُ یَهْجُرُکَ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 39 )
ص : 8492
- یَرْفَعُهُ - بِالْإِسْنَادِ إِلَی اِبْنِ عَبَّاسٍ : أَنَّهُ قَالَ: لَمَّا رَجَعْنَا مِنْ حِجَّهِ اَلْوَدَاعِ ، جَلَسْنَا مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فِی مَسْجِدِهِ، قَالَ: أَ تَدْرُونَ مَا أَقُولُ لَکُمْ؟ قَالُوا: اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ. قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی مَنَّ عَلَی أَهْلِ اَلدِّینِ، إِذْ هَدَاهُمْ بِی وَ أَنَا أَمُنُّ عَلَی أَهْلِ اَلدِّینِ إِذْ هَدَاهُمْ بِابْنِ عَمِّی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَبِی ذُرِّیَّتِی، أَلاَ وَ مَنِ اِهْتَدَی بِهِمْ نَجَا، وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُمْ هَوَی. أَیُّهَا اَلنَّاسُ: اَللَّهَ اَللَّهَ فِی عِتْرَتِی وَ أَهْلِ بَیْتِی . فَاطِمَهُ بَضْعَهٌ مِنِّی، وَ وَلَدَاهَا عَضُدِی، وَ أَنَا وَ بَعْلُهَا کَالضِّیَاءِ. اَللَّهُمَّ وَ اِرْحَمْ مَنْ رَحِمَهُمْ، وَ لاَ تَغْفِرْ لِمَنْ ظَلَمَهُمْ. ثُمَّ دَمَعَتْ عَیْنَاهُ، وَ قَالَ: وَ کَأَنِّی أَنْظُرُ اَلْحَالَ .
( الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 167 )
ص : 8493
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : ثَلاَثٌ أَخَافُهُنَّ بَعْدِی عَلَی أُمَّتِی اَلضَّلاَلَهُ بَعْدَ اَلْمَعْرِفَهِ وَ مَضَلاَّتُ اَلْفِتَنِ وَ شَهْوَهُ اَلْبَطْنِ وَ اَلْفَرْجِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 249 )
5-و نیز فرمود:سه چیز است که پس از خود به امتم از آنها می ترسم:گمراهی بعد از معرفت،لغزشها در فتنه ها،و شهوت شکم و فرج.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 114 )
ص : 8494
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ فَوَّضَ إِلَی اَلْمُؤْمِنِ أَمْرَهُ کُلَّهُ وَ لَمْ یُفَوِّضْ إِلَیْهِ أَنْ یَکُونَ ذَلِیلاً أَ مَا تَسْمَعُ اَللَّهَ یَقُولُ عَزَّ وَ جَلَّ - وَ لِلّهِ اَلْعِزَّهُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ فَالْمُؤْمِنُ یَکُونُ عَزِیزاً وَ لاَ یَکُونُ ذَلِیلاً ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ أَعَزُّ مِنَ اَلْجَبَلِ إِنَّ اَلْجَبَلَ یُسْتَقَلُّ مِنْهُ بِالْمَعَاوِلِ وَ اَلْمُؤْمِنُ لاَ یُسْتَقَلُّ مِنْ دِینِهِ بِشَیْءٍ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 50 )
15-امام صادق علیه السّلام فرمود:خداوند متعال تمام کارهای مؤمن را به خودش واگذار نموده ولی او را وانگذاشته تا اینکه ذلیل شود،آیا کلام خداوند را نشنیده ای که می فرماید:(عزّت برای خدا و رسولش و مؤمنین است)پس مؤمن عزیز است و ذلیل نیست. سپس فرمود:مؤمن از کوه نیز عزیزتر است،زیرا کوه را می توان با کلنگ کم کرد،ولی از دین مؤمن چیزی کم نمی شود.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 89 )
ص : 8495
و عن الباقر علیه السّلام ": أحسنوا الظن بالله و اعلموا أن للجنه ثمانیه أبواب عرض کل باب منها مسیره أربعمائه سنه".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 680 )
ص : 8496
ابن شهرآشوب: عن إبراهیم بن محمّد الهمدانی قال: کتب إلیّ أبو جعفر - علیه السلام - کتابا و أمرنی أن أفکّه حین یموت یحیی بن عمران. قال: فمکث الکتاب عندی سنین، فلمّا کان الیوم الذی مات فیه یحیی بن عمران فککته فاذا فیه: قم بما کان یقوم به أو نحو هذا [من] الأمر. قال: فقرأ إبراهیم هذا الکتاب فی المقبره یوم مات یحیی [بن عمران] ، و کان إبراهیم یقول: کنت لا أخاف الموت ما کان یحیی حیّا. و رواه صاحب «ثاقب المناقب» عن إبراهیم بن محمّد الهمدانیّ: و ذکر الحدیث .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 391 )
ص : 8497
وَ یُؤَیِّدُهُ مَا مَرَّ فِی خَبَرِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ حَیْثُ قَالَ: إِنَّمَا کُرِهَ اِسْتِعْمَالُ مَا یُشْرَبُ مِنْهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 551 )
و مؤید آنست آنچه در خبر علی بن جعفر گذشت آنجا که فرموده:همانا بد است استعمال آنچه با آن نوشند،و این حدیث دست کمی از صحیح ندارد،چون حمیری و برقی آن را از کتاب علی بن جعفر روایت کردند و کتاب او اظهر من الشمس است و اکنون هم نزد ما موجود است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 315 )
ص : 8498
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ عِدَّهِ اَلْأَمَهِ اَلَّتِی لَمْ تَبْلُغِ اَلْمَحِیضَ وَ هُوَ یَخَافُ عَلَیْهَا قَالَ خَمْسٌ وَ أَرْبَعُونَ لَیْلَهً .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 358 )
ص : 8499
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لَمَّا أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ - أَنْ طَهِّرا بَیْتِیَ لِلطّائِفِینَ وَ اَلْعاکِفِینَ وَ اَلرُّکَّعِ اَلسُّجُودِ أَهْبَطَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی اَلْکَعْبَهِ مِائَهً وَ سَبْعِینَ رَحْمَهً فَجَعَلَ مِنْهَا سِتِّینَ لِلطَّائِفِینَ وَ خَمْسِینَ لِلْعَاکِفِینَ وَ أَرْبَعِینَ لِلْمُصَلِّینَ وَ عِشْرِینَ لِلنَّاظِرِینَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 378 )
ص : 8500
12881-1 الکافی ،1/3/337/4 الخمسه و صفوان عن ابن عمار التهذیب ،1/1/296/5 الحسین عن فضاله عن ابن عمار و صفوان و ابن أبی عمیر و حماد بن عیسی جمیعا عن ابن عمار قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : إذا أحرمت فعلیک بتقوی اللّه و ذکر اللّه کثیرا و قله الکلام إلا بخیر فإن من تمام الحج و العمره أن یحفظ المرء لسانه إلا من خیر کما قال اللّه عز و جل فإن اللّه تعالی یقول فَمَنْ فَرَضَ فِیهِنَّ اَلْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِی اَلْحَجِّ و الرفث الجماع و الفسوق الکذب و السباب و الجدال قول الرجل لا و اللّه و بلی و اللّه - الکافی ، و اعلم أن الرجل إذا حلف بثلاثه أیمان ولاء فی مقام واحد و هو محرم فقد جادل فعلیه دم یهریقه و یتصدق به و إذا حلف یمینا واحده کاذبه فقد جادل و علیه دم یهریقه و یتصدق به - و قال اتق المفاخره و علیک بورع یحجزک عن معاصی اللّه فإن اللّه عز و جل یقول ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ وَ لْیَطَّوَّفُوا بِالْبَیْتِ اَلْعَتِیقِ قال أبو عبد اللّه علیه السّلام من التفث أن تتکلم فی إحرامک بکلام قبیح فإذا دخلت مکه فطفت بالبیت تکلمت بکلام طیب فکان ذلک کفاره لذلک قال و سألته عن الرجل یقول لا لعمری و بلی لعمری قال لیس هذا من الجدال إنما الجدال لا و اللّه و بلی و اللّه. 12882-2 الفقیه،2593/333/2 ابن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: اتق المفاخره الحدیث إلی قوله فکان ذلک کفاره لذلک.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 665 )
ص : 8501
اَلشَّرِیعَهُ صَلاَحُ اَلْبَرِیَّهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 30 )
ص : 8502
مُعْتَرَکُ اَلْمَنَایَا مَا بَیْنَ اَلسِّتِّینَ إِلَی اَلسَّبْعِینَ .
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 82 )
ص : 8503
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ نَهَی عَنْ تَلَقِّی اَلرُّکْبَانِ وَ قَالَ مَنْ تَلَقَّاهَا فَصَاحِبُهَا بِالْخِیَارِ إِذَا دَخَلَ اَلسُّوقَ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 281 )
ص : 8504
فِی اَلْکَافِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْأَیْمَانُ ثَلَثَهٌ یَمِینٌ لَیْسَ فِیهَا کَفَّارَهٌ وَ یَمِینٌ فِیهَا کَفَّارَهٌ وَ یَمِینٌ غَمُوسٌ تُوجِبُ اَلنَّارَ: فَالْیَمِینُ اَلَّتِی لَیْسَ فِیهَا کَفَّارَهٌ، اَلرَّجُلُ یَحْلِفُ عَلَی بَابِ بِرٍّ إِنْ لاَ یَفْعَلْهُ فَکَفَّارَتُهُ أَنْ یَفْعَلَهُ، وَ اَلْیَمِینُ اَلَّتِی تَجِبُ فِیهَا اَلْکَفَّارَهُ: اَلرَّجُلُ یَحْلِفُ عَلَی بَابِ مَعْصِیَهٍ لاَ یَفْعَلَهُ فَیَفْعَلُهُ فَتَجِبُ عَلَیْهِ اَلْکَفَّارَهُ، وَ اَلْیَمِینُ اَلْغَمُوسُ اَلَّتِی تُوجِبُ اَلنَّارَ : اَلرَّجُلُ یَحْلِفُ عَلَی حَقِّ اِمْرِءٍ مُسْلِمٍ عَلَی حَبْسِ مَالِهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 666 )
ص : 8505
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُعْطَی اَلْأَرْضَ عَلَی أَنْ یَعْمُرَهَا وَ یَکْرِیَ أَنْهَارَهَا بِشَیْءٍ مَعْلُومٍ قَالَ لاَ بَأْسَ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 149 )
ص : 8506
عِظَمُ اَلْجَسَدِ وَ طُولُهُ لاَ یَنْفَعُ إِذَا کَانَ اَلْقَلْبُ خَاوِیاً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 341 )
ص : 8507
وَ حُجَّهُ اَلْقَوْلِ اَلثَّانِی صَحِیحَهُ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ صَلَّی خَمْساً فَقَالَ إِنْ کَانَ جَلَسَ فِی اَلرَّکْعَهِ قَدْرَ اَلتَّشَهُّدِ فَقَدْ تَمَّتْ صَلاَتُهُ . وَ رَوَی اَلصَّدُوقُ فِی اَلصَّحِیحِ: مِثْلَهُ عَنْ جَمِیلٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 201 )
ص : 8508
اَلدِّینُ شَجَرَهٌ أَصْلُهَا اَلتَّسْلِیمُ وَ اَلرِّضَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 46 )
ص : 8509
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ شَرِبَ اَلْخَمْرَ بَعْدَ أَنْ حَرَّمَهَا اَللَّهُ تَعَالَی عَلَی لِسَانِی فَلَیْسَ بِأَهْلٍ أَنْ یُزَوَّجَ إِذَا خَطَبَ وَ لاَ یُصَدَّقَ إِذَا حَدَّثَ وَ لاَ یُشَفَّعَ إِذَا شَفَعَ وَ لاَ یُؤْتَمَنَ عَلَی أَمَانَهٍ فَمَنِ اِئْتَمَنَهُ عَلَی أَمَانَهٍ فَأَکَلَهَا أَوْ ضَیَّعَهَا فَلَیْسَ لِلَّذِی اِئْتَمَنَهُ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَأْجُرَهُ وَ لاَ یُخْلِفَ عَلَیْهِ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنِّی أَرَدْتُ أَنْ أَسْتَبْضِعَ بِضَاعَهً إِلَی اَلْیَمَنِ فَأَتَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّنِی أُرِیدُ أَنْ أَسْتَبْضِعَ فُلاَناً بِضَاعَهً فَقَالَ لِی أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّهُ یَشْرَبُ اَلْخَمْرَ فَقُلْتُ قَدْ بَلَغَنِی مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنَّهُمْ یَقُولُونَ ذَلِکَ فَقَالَ لِی صَدِّقْهُمْ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: «یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ» ثُمَّ قَالَ إِنَّکَ إِنِ اِسْتَبْضَعْتَهُ فَهَلَکَتْ أَوْ ضَاعَتْ فَلَیْسَ لَکَ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَأْجُرَکَ وَ لاَ یُخْلِفَ عَلَیْکَ فَاسْتَبْضَعْتُهُ فَضَیَّعَهَا فَدَعَوْتُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَأْجُرَنِی فَقَالَ یَا بُنَیَّ مَهْ لَیْسَ لَکَ عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَأْجُرَکَ وَ لاَ یُخْلِفَ عَلَیْکَ قَالَ قُلْتُ لَهُ وَ لِمَ فَقَالَ لِی إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: «وَ لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ اَلَّتِی جَعَلَ اَللّهُ لَکُمْ قِیاماً » فَهَلْ تَعْرِفُ سَفِیهاً أَسْفَهَ مِنْ شَارِبِ اَلْخَمْرِ قَالَ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لاَ یَزَالُ اَلْعَبْدُ فِی فُسْحَهٍ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّی یَشْرَبَ اَلْخَمْرَ فَإِذَا شَرِبَهَا خَرَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ سِرْبَالَهُ وَ کَانَ وَلِیُّهُ وَ أَخُوهُ إِبْلِیسَ لَعَنَهُ اَللَّهُ وَ سَمْعُهُ وَ بَصَرُهُ وَ یَدُهُ وَ رِجْلُهُ یَسُوقُهُ إِلَی کُلِّ ضَلاَلٍ وَ یَصْرِفُهُ عَنْ کُلِّ خَیْرٍ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 397 )
9 - حمّاد بن بشیر نظیر روایت دوم همین بخش را از امام صادق علیه السّلام از پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله نقل می کند و می افزاید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
می خواستم کالایی را برای تجارت به یمن بفرستم ازاین رو خدمت امام باقر علیه السّلام رفتم و عرض کردم:
من می خواهم که کالایی را برای تجارت به فلانی بدهم.
فرمود: مگر نمی دانی که او شراب می نوشد؟
عرض کردم: از برخی مؤمنان به من خبر رسیده است که نظر آنان درباره او چنین است.
فرمود: سخن آنها را تصدیق کن؛ زیرا خداوند می فرماید:«سخن خدا و مؤمنان را تصدیق و باور می کند».
سپس فرمود: اگر تو او را به تجارت بفرستی و کالایت نابود شود، چیزی برای تو بر عهده خداوند نیست که به تو پاداش دهد و برای آینده در نظر نخواهد گرفت.
پس من او را به تجارت فرستادم و او کالا را ضایع کرد. پس از خداوند خواستم که به من اجر و پاداش دهد.
امام باقر علیه السّلام فرمود: پسرم! آرام باش!
عرض کردم: چرا؟
فرمود: خداوند متعال می فرماید:«اموال خود را به سفیهان ندهید...» آیا تو سفیه و نادانی، نادان تر از شراب خوار می شناسی؟!
سپس امام صادق علیه السّلام فرمود: بنده همیشه از جانب خداوند در گشایش و آزادی است تا این که شراب بنوشد. هنگامی که شراب بنوشد، خداوند لباس خود را از بدنش می درد و ولیّ و برادرش ابلیس خواهد بود و گوش، چشم، دست و پایش او را به هر ضلالت و گمراهی سوق می دهند و از هر خیر و خوبی بازمی دارند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 292 )
: مجهول. و یدل علی حجیه خبر الواحد إذا کان المخبر مؤمنا، و لعل نهیه علیه السلام کان إرشادیا، فلیس فی مخالفته علیه السلام ما ینافی العصمه، و قال فی النهایه : السربال القمیص و قد یطلق علی الدروع.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 253 )
ص : 8510
کنز، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، بِحَذْفِ اَلْإِسْنَادِ مَرْفُوعاً عَنْ مَوْلاَنَا عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: اَلْمُؤْمِنُ عَلَی أَیِّ حَالٍ مَاتَ وَ فِی أَیِّ سَاعَهٍ قُبِضَ فَهُوَ شَهِیدٌ وَ لَقَدْ سَمِعْتُ حَبِیبِی رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ إِذَا خَرَجَ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ عَلَیْهِ مِثْلُ ذُنُوبِ أَهْلِ اَلْأَرْضِ لَکَانَ اَلْمَوْتُ کَفَّارَهً لِتِلْکَ اَلذُّنُوبِ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ بِالْإِخْلاَصِ فَهُوَ بَرِیءٌ مِنَ اَلشِّرْکِ وَ مَنْ خَرَجَ مِنَ اَلدُّنْیَا لاَ یُشْرِکُ بِاللَّهِ شَیْئاً دَخَلَ اَلْجَنَّهَ ثُمَّ تَلاَ هَذِهِ اَلْآیَهَ إِنَّ اَللّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ وَ هُمْ شِیعَتُکَ وَ مُحِبُّوکَ یَا عَلِیُّ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ هَذَا لِشِیعَتِی فَقَالَ إِی وَ رَبِّی لِشِیعَتِکَ وَ مُحِبِّیکَ خَاصَّهً وَ إِنَّهُمْ لَیَخْرُجُونَ مِنْ قُبُورِهِمْ وَ هُمْ یَقُولُونَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ فَیُؤْتَوْنَ بِحُلَلٍ خُضْرٍ مِنَ اَلْجَنَّهِ وَ أَکَالِیلَ مِنَ اَلْجَنَّهِ وَ تِیجَانٍ مِنَ اَلْجَنَّهِ وَ یُلْبَسُ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ حُلَّهً خَضْرَاءَ وَ تَاجَ اَلْمُلْکِ وَ إِکْلِیلَ اَلْکَرَامَهِ وَ یَرْکَبُونَ اَلنَّجَائِبَ فَتَطِیرُ بِهِمْ إِلَی اَلْجَنَّهِ لا یَحْزُنُهُمُ اَلْفَزَعُ اَلْأَکْبَرُ وَ تَتَلَقّاهُمُ اَلْمَلائِکَهُ هذا یَوْمُکُمُ اَلَّذِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 140 )
ص : 8511
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّا کُنَّا عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فَیُخْبِرُنَا بِالْوَحْیِ فَأَعِیهِ أَنَا وَ مَنْ یَعِیهِ فَإِذَا خَرَجْنَا قَالُوا: مَاذَا قَالَ آنِفاً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 34 )
ص : 8512
وَ قَالَ أَیْضاً حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ یَحْیَی عَنِ اَلْمُغِیرَهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَامِرٍ عَنْ شَرِیکٍ عَنِ اَلْأَعْمَشِ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَمّا رَأَوْهُ زُلْفَهً سِیئَتْ وُجُوهُ اَلَّذِینَ کَفَرُوا وَ قِیلَ هذَا اَلَّذِی کُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ قَالَ نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 680 )
ص : 8513
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سِنَانٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّمَا شِیعَتُنَا اَلْخُرْسُ .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 594 )
ص : 8514
الطب، [طب الأئمه علیهم السلام] ، عَنِ اَلْمُظَفَّرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْیَمَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ اَلْأَشْهَلِیِّ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِی خَیْثَمَهَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ ظَهَرَتْ صِحَّتُهُ عَلَی سُقْمِهِ فَشَرِبَ اَلدَّوَاءَ فَقَدْ أَعَانَ عَلَی نَفْسِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 65 )
8-در طب :بسندی از امام ششم علیه السّلام که هر که تندرستیش به بیماری میچربد و دارو بنوشد بمرگ خود کمک کرده.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 59 )
ص : 8515
بشا، [بشاره المصطفی] ، عَنْ یَحْیَی بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْجَوَّانِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلدَّاعِی عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْحُسَیْنِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَافِظِ عَنْ عَبْدِ اَلْبَاقِی بْنِ نَافِعٍ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَزْهَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زَکَرِیَّا بْنِ دِینَارٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی کَثِیرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ: إِنَّمَا سُمِّیَتْ فَاطِمَهُ فَاطِمَهَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهَا لِأَنَّ اَللَّهَ فَطَمَ مَنْ أَحَبَّهَا مِنَ اَلنَّارِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 133 )
ص : 8516
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: دَخَلَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ عَلَی هَارُونَ اَلرَّشِیدِ ، وَ قَدِ اِسْتَخَفَّهُ اَلْغَضَبُ عَلَی رَجُلٍ فَأَمَرَ أَنْ یُضْرَبَ ثَلاَثَهَ حُدُودٍ فَقَالَ إِنَّمَا تَغْضَبُ لِلَّهِ فَلاَ تَغْضَبْ لَهُ بِأَکْثَرَ مِمَّا غَضِبَ لِنَفْسِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 147 )
ص : 8517
24059-7 ( الکافی 158:3 التهذیب 438:1 رقم 1413) سهل ، عن السراد ، عن ابن رئاب ، عن الحلبی ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی المرأه إذا ماتت لیس معها امرأه تغسلها، قال "یدخل زوجها یده تحت قمیصها فیغسلها إلی المرافق".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 297 )
ص : 8518
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : کُلُّ اِمْرِئٍ تُدَبِّرُهُ اِمْرَأَهٌ فَهُوَ مَلْعُونٌ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 182 )
ص : 8519
محمّد بن یحیی ، عن أحمد بن محمّد ، عن ابن محبوب ، عن أبی أیّوب ، عن محمّد بن مسلم قال: قلت لأبی عبد اللّه - علیه السّلام -: فی کم یقطع السّارق؟ قال: فی ربع دینار. قال: قلت له: فی درهمین؟ قال: فی ربع دینار [بلغ الدّینار ما بلغ. قال: فقلت له: أ رأیت من سرق أقلّ من ربع دینار] هل یقع علیه حین سرق اسم السّارق، و هل هو سارق عند اللّه فی تلک الحال؟ قال: کلّ من سرق من مسلم شیئا قد حواه و أحرزه فهو یقع علیه اسم السّارق، و هو عند اللّه سارق. و لکن لا یقطع إلاّ فی ربع دینار أو أکثر. و لو قطعت أیدی السّرّاق فیما هو أقل من ربع دینار لألفیت عامّه النّاس مقطعین.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 111 )
ص : 8520
وَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ اَلْأَنْصَارِیِّ : أَنَّهُ لَمَّا نَزَلَتِ اَلْآیَهُ کَانَ لِزَیْدِ بْنِ حَارِثَهَ فَرَسٌ جَمِیلٌ یُحِبُّهُ حُبّاً شَدِیداً فَأَتَی بِهِ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی شَدِیدُ اَلْمَحَبَّهِ لِهَذَا اَلْفَرَسِ وَ قَدْ تَصَدَّقْتُ بِهِ فَحَمَلَ عَلَیْهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِبْنَهُ أُسَامَهَ بْنَ زَیْدٍ فَکَرِهَ ذَلِکَ زَیْدٌ وَ قَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی تَصَدَّقْتُ بِهِ فَقَالَ اَلرَّسُولُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَقَعَ فِی مَحَلِّهِ وَ اَللَّهُ تَعَالَی قَبِلَهُ مِنْکَ : .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 249 )
ص : 8521
وَ قَالُوا فِی اَلْجُنُبِ یَرْتَمِسُ فِی اَلْمَاءِ وَ هُوَ یَنْوِی اَلطُّهْرَ وَ یَأْتِی عَلَی مَا ذَکَرْنَاهُ أَنَّهُ قَدْ طَهُرَ. وَ قَالُوا فِی اَلْغُسْلِ مِنْهُ فَرْضٌ وَ مِنْهُ سُنَّهٌ. فَالْفَرْضُ مِنْهُ غُسْلُ اَلْجَنَابَهِ وَ اَلْغُسْلُ مِنَ اَلْحَیْضِ وَ اَلنِّفَاسِ وَ غُسْلُ اَلْکَافِرِ إِذَا أَسْلَمَ وَ اَلْمَجْنُونِ وَ اَلْمُغْمَی عَلَیْهِ إِذَا أَفَاقَا وَ اَلْغُسْلُ مِنْ اَلاِرْتِمَاسِ فِی اَلنَّجَاسَهِ وَ غُسْلُ اَلْمَیِّتِ وَ اَلَّذِی مِنْهُ سُنَّهُ اَلْغُسْلِ لِلْجُمُعَهِ وَ اَلْغُسْلُ لِلْعِیدَیْنِ وَ اَلْغُسْلُ لِلْإِحْرَامِ وَ لِدُخُولِ اَلْحَرَمِ وَ لِدُخُولِ اَلْکَعْبَهِ وَ لِدُخُولِ اَلْمَدِینَهِ وَ اَلْغُسْلُ یَوْمَ عَرَفَهَ وَ اَلْغُسْلُ فِی ثَلاَثِ لَیَالٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ لَیْلَهَ تِسْعَ عَشْرَهَ وَ لَیْلَهَ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ لَیْلَهَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ یُغْتَسَلُ فِی هَذِهِ اَللَّیَالِی بَعْدَ صَلاَهِ اَلْمَغْرِبِ وَ یُسْتَحَبُّ وَ یُرَغَّبُ فِی أَنْ یُحْیِیَ لَیَالِیَهَا قِیَاماً فَفِیهَا یُقَالُ مَا یُقَالُ وَ اَلْغُسْلُ مِنْ غُسْلِ اَلْمَیِّتِ. وَ قَالُوا مَنْ لَمْ یَتَوَضَّأْ فِی اَلْغُسْلِ مِنَ اَلْجَنَابَهِ أَجْزَأَهُ تَرْکُهُ إِذَا أَمَرَّ اَلْمَاءَ بِیَدِهِ عَلَی أَعْضَاءِ اَلْوُضُوءِ وَ نَوَاهُ. وَ کَرِهُوا تَبْعِیضَ اَلْغُسْلِ وَ مَنْ بَعَّضَهُ أَعَادَ مَا غَسَلَ حَتَّی یَکُونَ اَلْغُسْلُ کُلُّهُ فِی وَقْتٍ وَاحِدٍ. وَ رُوِّینَا أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِغْتَسَلَ مِنْ جَنَابَهٍ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ غُسْلِهِ نَظَرَ إِلَی لُمْعَهٍ بَقِیَتْ فِی جَسَدِهِ لَمْ یُصِبْهَا اَلْمَاءُ فَأَخَذَ مِنْ بَلَلِ شَعْرِهِ فَمَسَحَ عَلَیْهَا. وَ قَالُوا فِیمَنْ کَانَتْ مَعَهُ قُرُوحٌ أَوْ خُرَاجٌ أَوْ جُدَرِیٌّ وَ اِحْتَاجَ إِلَی اَلْغُسْلِ وَ لَمْ یَخَفْ مِنْ ضَرَرِ اَلْمَاءِ اِغْتَسَلَ فَإِنْ قَدَرَ أَنْ یُمِرَّ یَدَیْهِ وَ إِلاَّ وَضَعَهُمَا قَلِیلاً قَلِیلاً وَ إِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ أَجْزَأَهُ مَرُّ اَلْمَاءِ عَلَی جَسَدِهِ وَ إِنْ لَمْ یَسْتَطِعِ اَلْمَاءَ تَیَمَّمَ اَلصَّعِیدَ. وَ أَوْجَبُوا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ اَلْغُسْلَ بِالْتِقَاءِ اَلْخِتَانَیْنِ وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ إِنْزَالٌ .وَ قَالُوا إِنَّ اِلْتِقَاءَ اَلْخِتَانَیْنِ هُوَ أَنْ تَغِیبَ اَلْحَشَفَهُ فِی اَلْفَرْجِ فَإِذَا کَانَ ذَلِکَ فَقَدْ وَجَبَ اَلْغُسْلُ عَلَیْهِمَا کَانَ مِنْهُ إِنْزَالٌ أَوْ لَمْ یَکُنْ وَ إِنَّ مَنْ جَامَعَ دُونَ اَلْفَرْجِ فَلَمْ یُنْزِلْ لَمْ یَکُنْ عَلَیْهِ غُسْلٌ وَ إِنَّ مَنْ رَأَی أَنَّهُ اِحْتَلَمَ وَ اِنْتَبَهَ فَلَمْ یَجِدْ بَلَلاً فَلاَ غُسْلَ عَلَیْهِ وَ إِنْ وَجَدَ مَاءً دَافِقاً اِغْتَسَلَ وَ إِنْ وَجَدَ بَلَلاً یَسِیراً کَالْمَذْیِ اَلَّذِی وَصَفْنَاهُ فَلاَ غُسْلَ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِ اَلْوُضُوءُ مِنْ أَجْلِ ذَلِکَ وَ أَجْلِ اَلنَّوْمِ وَ قَالُوا مَنْ أَنْزَلَ فِی اَلْیَقَظَهِ مِنْ جِمَاعٍ أَوْ غَیْرِ جِمَاعٍ مِنْ رَجُلٍ أَوِ اِمْرَأَهٍ فَعَلَیْهِ اَلْغُسْلُ. وَ قَالُوا فِی اَلْمَرْأَهِ تَرَی فِی مَنَامِهَا مَا یَرَی اَلرَّجُلُ فَعَلَیْهَا اَلْغُسْلُ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 114 )
ص : 8522
وَ قَالَ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ فَإِنْ وَقَعَتْ فَأْرَهٌ فِی حُبِّ دُهْنٍ فَأُخْرِجَتْ قَبْلَ أَنْ تَمُوتَ فَلاَ بَأْسَ أَنْ تَبِیعَهُ مِنْ مُسْلِمٍ أَوْ تَدَّهِنَ بِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 577 )
ص : 8523
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقُمِّیِّ عَنِ اَلْحُجَّهِ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: یَا سَعْدُ وَ حِینَ اِدَّعَی خَصْمُکَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا أَخْرَجَ مَعَ نَفْسِهِ مُخْتَارَ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ إِلَی اَلْغَارِ إِلاَّ عِلْماً مِنْهُ أَنَّ اَلْخِلاَفَهَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ، وَ أَنَّهُ هُوَ اَلْمُقَلَّدُ أُمُورَ اَلتَّأْوِیلِ، وَ اَلْمُلْقَی إِلَیْهِ أَزِمَّهُ اَلْأُمَّهِ وَ عَلَیْهِ اَلْمُعَوَّلُ فِی لَمِّ اَلشَّعَثِ وَ سَدِّ اَلْخَلَلِ، وَ إِقَامَهِ اَلْحُدُودِ وَ تَسْرِیَهِ اَلْجُیُوشِ لِفَتْحِ بِلاَدِ اَلْکُفْرِ، فَلَمَّا أَشْفَقَ عَلَی نُبُوَّتِهِ أَشْفَقَ عَلَی خِلاَفَتِهِ، وَ إِذْ لَمْ یَکُنْ مِنْ حُکْمِ اَلاِسْتِتَارِ وَ اَلتَّوَارِی أَنْ یَرُومَ اَلْهَارِبُ مِنَ اَلشَّرِّ مُسَاعَدَهً مِنْ غَیْرِهِ إِلَی مَکَانٍ یَسْتَخْفِی فِیهِ، وَ إِنَّمَا أَبَاتَ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی فِرَاشِهِ لَمَّا لَمْ یَکْتَرِثْ لَهُ وَ لِمْ یَحْلِفْ بِهِ لاِسْتِثْقَالِهِ إِیَّاهُ وَ عِلْمِهِ أَنَّهُ إِنْ قُتِلَ لَمْ یَتَعَذَّرْ عَلَیْهِ نَصْبُ غَیْرِهِ مَکَانَهُ لِلْخُطُوبِ اَلَّتِی کَانَ یَصْلُحُ لَهَا، فَهَلاَّ نَقَضْتَ دَعْوَاهُ بِقَوْلِکَ: أَ لَیْسَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْخِلاَفَهُ بَعْدِی ثَلَثُونَ سَنَهً، فَجَعَلَ هَذِهِ مَوْقُوفَهً عَلَی أَعْمَارِ اَلْأَرْبَعَهِ اَلَّذِینَ هُمُ اَلْخُلَفَاءُ اَلرَّاشِدُونَ فِی مَذْهَبِکُمْ، وَ کَانَ لاَ یَجِدُ بُدّاً مِنْ قَوْلِهِ لَکَ: بَلَی، قُلْتُ لَهُ حِینَئِذٍ: أَ لَیْسَ کَمَا عَلِمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّ اَلْخِلاَفَهَ مِنْ بَعْدِهِ لِأَبِی بَکْرٍ عَلِمَ أَنَّهَا مِنْ بَعْدِ أَبِی بَکْرٍ لِعُمَرَ: وَ مِنْ بَعْدِ عُمَرَ لِعُثْمَانَ وَ مِنْ بَعْدِ عُثْمَانَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَکَانَ أَیْضاً لاَ یَجِدُ بُدّاً مِنْ قَوْلِهِ لَکَ: نَعَمْ، ثُمَّ کُنْتَ تَقُولُ لَهُ: فَکَانَ اَلْوَاجِبُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ یُخْرِجَهُمْ جَمِیعاً عَلَی اَلتَّرْتِیبِ إِلَی اَلْغَارِ وَ یُشْفِقَ عَلَیْهِمْ کَمَا أَشْفَقَ عَلَی أَبِی بَکْرٍ وَ لاَ یَسْتَخِفَّ بِقَدْرِ هَؤُلاَءِ اَلثَّلاَثَهُ بِتَرْکِهِ إِیَّاهُمْ، وَ تَخْصِیصِهِ أَبَا بَکْرٍ وَ إِخْرَاجِهِ مَعَ نَفْسِهِ دُونَهُمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 220 )
ص : 8524
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلْمُؤْمِنُ لاَ یَغْلِبُهُ فَرْجُهُ وَ لاَ یَفْضَحُهُ بَطْنُهُ.
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 358 )
15-بر مؤمن فرجش چیره نگردد و شکمش او را رسوا نکند.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 375 )
15-فرد مؤمن نه فرجش بر او چیره گردد،و نه شکمش رسوایش سازد.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 337 )
15.مؤمن را نه«فرج»(شهوت)مغلوب سازد،نه شکم.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 575 )
15-بر مؤمن عورتش غلبه نکند و شکمش آبرویش را نبرد.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 649 )
ص : 8525
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِنَ اَلْغِیبَهِ أَنْ تَقُولَ فِی أَخِیکَ مَا سَتَرَهُ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ إِنَّ مِنَ اَلْبُهْتَانِ أَنْ تَقُولَ فِی أَخِیکَ مَا لَیْسَ فِیهِ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 469 )
امام صادق فرموده است،اگر آنچه را که خداوند نسبت به برادر مؤمن تو پوشیده داشته است بگویی،غیبت است و بهتان آن است که در مورد او چیزی بگوئید که در او نیست .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 739 )
ص : 8526
وَ عَنْهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ صَلَّی یَوْمَ اَلْأَحَدِ عِنْدَ اَلضُّحَی رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ اَلْکَوْثَرَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلثَّانِیَهِ اَلْحَمْدَ مَرَّهً وَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ أُعْفِیَ مِنَ اَلنَّارِ وَ بَرِئَ مِنَ اَلنِّفَاقِ وَ أَمِنَ مِنَ اَلْعَذَابِ وَ کَأَنَّمَا تَصَدَّقَ عَلَی کُلِّ مِسْکِینٍ وَ کَأَنَّمَا حَجَّ عَشْرَ حَجَّاتٍ وَ أُعْطِیَ بِکُلِّ نَجْمٍ فِی اَلسَّمَاءِ دَرَجَهً فِی اَلْجَنَّهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 358 )
ص : 8527
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ صَالِحٍ وَ عُبَیْسِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ ثَابِتِ بْنِ شُرَیْحٍ عَنْ دَاوُدَ اَلْأَبْزَارِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ اِشْتَرَی جَارِیَهً فَقَبَّلَهَا قَالَ تَحْرُمُ عَلَی وَلَدِهِ وَ قَالَ إِنْ جَرَّدَهَا فَهِیَ حَرَامٌ عَلَی وَلَدِهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 212 )
ص : 8528
اَلْآخِرَهُ دَارُ مُسْتَقَرِّکُمْ فَجَهِّزُوا إِلَیْهَا مَا یَبْقَی لَکُمْ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 115 )
ص : 8529
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْإِرْشَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ زِیَادٍ اَلْمُخَارِقِیِّ قَالَ: لَمَّا حَضَرَتِ اَلْحَسَنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْوَفَاهُ اِسْتَدْعَی اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ یَا أَخِی إِنِّی مُفَارِقُکَ وَ لاَحِقٌ بِرَبِّی إِلَی أَنْ قَالَ: فَإِذَا قَضَیْتُ نَحْبِی فَغَمِّضْنِی وَ غَسِّلْنِی وَ کَفِّنِّی وَ اِحْمِلْنِی عَلَی سَرِیرِی إِلَی قَبْرِ جَدِّی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأُجَدِّدَ بِهِ عَهْداً ثُمَّ رُدَّنِی إِلَی قَبْرِ جَدَّتِی فَاطِمَهَ [بِنْتِ أَسَدٍ] فَادْفِنِّی هُنَاکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 164 )
ص : 8530
عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ إِبْلِیسَ أَ کَانَ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ أَوْ هَلْ کَانَ یَلِی شَیْئاً مِنْ أَمْرِ اَلسَّمَاءِ قَالَ: لَمْ یَکُنْ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ لَمْ یَکُنْ یَلِی شَیْئاً مِنْ أَمْرِ اَلسَّمَاءِ وَ « کانَ مِنَ اَلْجِنِّ »، وَ کَانَ مَعَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ کَانَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ تَرَی أَنَّهُ مِنْهَا، وَ کَانَ اَللَّهُ یَعْلَمُ أَنَّهُ لَیْسَ مِنْهَا، فَلَمَّا أُمِرَ بِالسُّجُودِ کَانَ مِنْهُ اَلَّذِی کَانَ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 34 )
ص : 8531
فِی عَوَالِی اَللَّئَالِی وَ نُقِلَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «أَنَّهُ کَانَ یَتَصَدَّقُ بِالسُّکَّرِ» فَقِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ فَقَالَ إِنِّی أُحِبُّهُ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی: «لَنْ تَنالُوا اَلْبِرَّ حَتّی تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ ،
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 363 )
ص : 8532
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ فَضَالَهَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُنَادِی فِی بَیْتِهِ بِالصَّلاَهُ خَیْرٌ مِنَ اَلنَّوْمِ وَ لَوْ رَدَّدْتَ ذَلِکَ لَمْ یَکُنْ بِهِ بَأْسٌ . وَ رَوَاهُ اِبْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 427 )
ص : 8533
19776-2 الکافی ،1/2/290/6 علی عن أبیه عن البزنطی عن صفوان الجمال عن الثمالی عن أبی جعفر علیه السّلام قال: قال یا با حمزه الوضوء قبل الطعام و بعده یذهبان الفقر قلت بأبی أنت و أمی یذهبان بالفقر فقال نعم یذهبان به .
( الوافی , جلد 20 , صفحه 465 )
ص : 8534
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ غَیْرِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ مَلَکاً یَکْتُبُ سَرَفَ اَلْوَضُوءِ کَمَا یَکْتُبُ عُدْوَانَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 485 )
ص : 8535
حَدَّثَنَا أَبُو عُمَرَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْمُفَضَّلِ اَلْأَشْعَرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی ، قَالَ: حَدَّثَنَا نَصْرُ بْنُ قَابُوسَ اَللَّخْمِیُّ ، عَنْ جَابِرٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ: قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : مَا وَطِئَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ فَرْشَ أَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ إِلاَّ فَرْشَنَا.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 273 )
[519]57-ابن عباس می گوید:فرشتگان،خانه هیچ کس جز ما[خاندان پیامبر]را زیر پای خود قرار ندادند.[و بر آن حرکت نکردند]
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 603 )
ص : 8536
قَالَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ یُخَاطِبُ هَؤُلاَءِ اَلْیَهُودِ اَلَّذِینَ أَظْهَرَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمُعْجِزَاتِ لَهُمْ عِنْدَ تِلْکَ اَلْجِبَالِ وَ یُوَبِّخُهُمْ: « وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسَی اَلْکِتابَ » اَلتَّوْرَاهَ اَلْمُشْتَمِلَ عَلَی أَحْکَامِنَا، وَ عَلَی ذِکْرِ فَضْلِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ آلِهِمَا اَلطَّیِّبِینَ، وَ إِمَامَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ خُلَفَائِهِ بَعْدَهُ، وَ شَرَفِ أَحْوَالِ اَلْمُسْلِمِینَ لَهُ، وَ سُوءِ أَحْوَالِ اَلْمُخَالِفِینَ عَلَیْهِ. « وَ قَفَّیْنا مِنْ بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ » جَعَلْنَا رَسُولاً فِی أَثَرِ رَسُولٍ. « وَ آتَیْنا » أَعْطَیْنَا « عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ اَلْبَیِّناتِ » اَلْآیَاتِ اَلْوَاضِحَاتِ [مِثْلَ]: إِحْیَاءِ اَلْمَوْتَی، وَ إِبْرَاءِ اَلْأَکْمَهِ وَ اَلْأَبْرَصِ، وَ اَلْإِنْبَاءِ بِمَا یَأْکُلُونَ وَ مَا یَدَّخِرُونَ فِی بُیُوتِهِمْ « وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ اَلْقُدُسِ » وَ هُوَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ، وَ ذَلِکَ حِینَ رَفَعَهُ مِنْ رَوْزَنَهِ بَیْتِهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ، وَ أَلْقَی شِبْهَهُ عَلَی مَنْ رَامَ قَتْلِهِ فَقُتِلَ بَدَلاً مِنْهُ، وَ قِیلَ: هُوَ اَلْمَسِیحُ .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 371 )
ص : 8537
وَ مِنْهَا مَسْجِدُ اَلْأَحْزَابِ ، وَ هُوَ مَسْجِدُ اَلْفَتْحِ ، وَ یَنْوِی فِی کُلِّ مَوْضِعٍ مِنْ هَذِهِ اَلْمَوَاضِعِ رَکْعَتَیْنِ مَنْدُوباً قُرْبَهً إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی. فَإِذَا فَرَغَ مِنَ اَلصَّلاَهِ فِیهِ قَالَ: یَا صَرِیخَ اَلْمَکْرُوبِینَ، وَ یَا مُجِیبَ دَعْوَهِ اَلْمُضْطَرِّینَ، وَ یَا مُغِیثَ اَلْمَهْمُومِینَ، اِکْشِفْ عَنِّی ضُرِّی وَ هَمِّی وَ کَرْبِی وَ غَمِّی، کَمَا کَشَفْتَ عَنْ نَبِیِّکَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَمَّهُ وَ کَفَیْتَهُ هَوْلَ عَدُوِّهِ، وَ اِکْفِنِی مَا أَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ . .
( المزار الکبیر , جلد 1 , صفحه 101 )
ص : 8538
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلطَّالَقَانِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْکُوفِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ لِمَ خَلَقَ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی اَلْخَلْقَ عَلَی أَنْوَاعٍ شَتَّی وَ لَمْ یَخْلُقْهُمْ نَوْعاً وَاحِداً فَقَالَ لِئَلاَّ یَقَعَ فِی اَلْأَوْهَامِ أَنَّهُ عَاجِزٌ وَ لاَ یَقَعَ صُورَهٌ فِی وَهْمِ مُلْحِدٍ إِلاَّ وَ قَدْ خَلَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهَا خَلْقاً لِئَلاَّ یَقُولَ قَائِلٌ هَلْ یَقْدِرُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی أَنْ یَخْلُقَ صُورَهَ کَذَا وَ کَذَا لِأَنَّهُ لاَ یَقُولُ مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً إِلاَّ وَ هُوَ مَوْجُودٌ فِی خَلْقِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَیَعْلَمُ بِالنَّظَرِ إِلَی أَنْوَاعِ خَلْقِهِ أَنَّهُ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 14 )
محمّد بن ابراهیم بن اسحاق طالقانی رضی اللّه عنه می گوید:احمد بن محمّد بن سعید کوفی از علی بن حسن بن فضّال از پدرش از حضرت ابی الحسن الرضا علیه السّلام حدیثی را به این شرح نقل کرده،وی می گوید:محضر امام علیه السّلام عرض کردم:چرا خداوند سبحان مخلوقات را به انواع مختلف آفرید و همه را یک نوع خلق نکرد؟ امام علیه السّلام فرمودند:برای این که توهّم نشود که او عاجز است و در وهم کسی نیاید که ناتوان بوده و قدرتش محدود می باشد و اساسا در وهم هیچ ملحد و کافری صورتی نقش نمی بندد مگر آن که خداوند عزّ و جلّ موجودی را به آن هیئت و صورت آفریده و این به خاطر آن است که کسی نگوید:آیا خدا قادر است که فلان صورت را خلق کند؟ و همان طوری که اشاره شد جایی برای این سؤال نیست چون هر صورت و هیئتی که از آن سؤال شود در بین مخلوقات حقّ تبارک و تعالی موجود است،در نتیجه با نگریستن و چشم انداختن به انواع مخلوقات و مصنوعات باری تعالی علم و قطع پیدا می کنیم که حضرتش بر تمام اشیاء قادر می باشد.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 69 )
13-حدیث کردند ما را...از علی بن فضال که گفت بحضرت رضا علیه السّلام عرضکردم:چرا خداوند مردم را بر انواع مختلف و صورتهای گوناگون آفریده و ایشان را بیک نوع و یک صورت نیافرید. فرمود:برای آنکه در وهم و خیالهای مردم خطور نکند که خدا عاجز است، و هیچ شکل و صورتی در قوه وهمیه و خیالیه هیچ ملحد و منکر خدائی و یا غیر ملحدی) خطور نمینماید مگر آنکه خداوند همانند آن صورت و شکل یک نفری را آفریده است و(آنها را بصورتهای مختلف آفرید تا)کسی نگوید که آیا خدا قادر بود بصورتهای دیگری هم بیافریند. پس مردم را بصورتهای مختلف خلق فرمود که بمجرد دیدن انواع و شکلهای ایشان(از کوتاه و بلند و زشت و زیبا و سالم الاعضاء و غیر سلیم الاعضاء و سیاه و سفید و سرخ و زرد و غیره)دانسته شود که خدای تعالی بهمه چیز(و همه نوع و شکل آفریدن قادر است .
( علل الشرایع / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 47 )
ص : 8539
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلْعِلْمُ نُقْطَهٌ کَثَّرَهَا اَلْجَاهِلُونَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 129 )
ص : 8540
حُسْنُ اَلاِسْتِغْفَارِ یُمَحِّصُ اَلذُّنُوبَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 346 )
ص : 8541
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی أُمِّ اَلْوَلَدِ إِذَا مَاتَ عَنْهَا مَوْلاَهَا وَ قَدْ أَوْصَی لَهَا قَالَ تُعْتَقُ فِی اَلثُّلُثِ وَ لَهَا اَلْوَصِیَّهُ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 416 )
ص : 8542
23156-24 ( التهذیب 156:8 رقم 543) الصفار ، عن محمد بن عیسی ، عن علی بن الحکم ، عن زرعه ، عن سماعه ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن عده الأمه التی یتوفی عنها زوجها قال "شهر و نصف".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1247 )
ص : 8543
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اَلْمُفِیدُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ صَبَّاحٍ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ جَمَعَ اَللَّهُ اَلْخَلاَئِقَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ وَ نَادَی مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ یَسْمَعُ آخِرُهُمْ کَمَا یَسْمَعُ أَوَّلُهُمْ یَقُولُ أَیْنَ أَهْلُ اَلصَّبْرِ قَالَ فَیَقُومُ عُنُقٌ مِنَ اَلنَّاسِ فَتَسْتَقْبِلُهُمْ زُمْرَهٌ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ فَیَقُولُونَ لَهُمْ مَا کَانَ صَبْرُکُمْ هَذَا اَلَّذِی صَبَرْتُمْ فَیَقُولُونَ صَبَّرْنَا أَنْفُسَنَا عَلَی طَاعَهِ اَللَّهِ وَ صَبَّرْنَاهَا عَنْ مَعْصِیَتِهِ قَالَ فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ صَدَقَ عِبَادِی خَلُّوا سَبِیلَهُمْ لِیَدْخُلُوا اَلْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسَابٍ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ آخَرُ یَسْمَعُ آخِرُهُمْ کَمَا یَسْمَعُ أَوَّلُهُمْ فَیَقُولُ أَیْنَ أَهْلُ اَلْفَضْلِ فَیَقُومُ عُنُقٌ مِنَ اَلنَّاسِ فَتَسْتَقْبِلُهُمُ اَلْمَلاَئِکَهُ فَیَقُولُونَ مَا فَضْلُکُمْ هَذَا اَلَّذِی تَرَدَّیْتُمْ بِهِ فَیَقُولُونَ کُنَّا یُجْهَلُ عَلَیْنَا فِی اَلدُّنْیَا فَنَحْتَمِلُ وَ یُسَاءُ إِلَیْنَا فَنَعْفُو قَالَ فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ تَعَالَی صَدَقَ عِبَادِی خَلُّوا سَبِیلَهُمْ لِیَدْخُلُوا اَلْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسَابٍ قَالَ ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَسْمَعُ آخِرُهُمْ کَمَا یَسْمَعُ أَوَّلُهُمْ فَیَقُولُ أَیْنَ جِیرَانُ اَللَّهِ جَلَّ جَلاَلُهُ فِی دَارِهِ فَیَقُومُ عُنُقٌ مِنَ اَلنَّاسِ فَتَسْتَقْبِلُهُمْ زُمْرَهٌ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ فَیَقُولُونَ لَهُمْ مَا کَانَ عَمَلُکُمْ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا فَصِرْتُمْ بِهِ اَلْیَوْمَ جِیرَانَ اَللَّهِ تَعَالَی فِی دَارِهِ فَیَقُولُونَ کُنَّا نَتَحَابُّ فِی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ نَتَبَاذَلُ فِی اَللَّهِ وَ نَتَوَازَرُ فِی اَللَّهِ قَالَ فَیُنَادِی مُنَادٍ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ تَعَالَی صَدَقَ عِبَادِی خَلُّوا سَبِیلَهُمْ لِیَنْطَلِقُوا إِلَی جِوَارِ اَللَّهِ فِی اَلْجَنَّهِ بِغَیْرِ حِسَابٍ قَالَ فَیَنْطَلِقُونَ إِلَی اَلْجَنَّهِ بِغَیْرِ حِسَابٍ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَهَؤُلاَءِ جِیرَانُ اَللَّهِ فِی دَارِهِ یَخَافُ اَلنَّاسُ وَ لاَ یَخَافُونَ وَ یُحَاسَبُ اَلنَّاسُ وَ لاَ یُحَاسَبُونَ. ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر ابن أبی عمیر عن إبراهیم بن عبد الحمید عن الثمالی : مثله بتغییر و سیأتی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 171 )
ص : 8544
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ فِی اَلْجَنَّهِ مَنْزِلَهً لاَ یَبْلُغُهَا عَبْدٌ إِلاَّ بِالاِبْتِلاَءِ فِی جَسَدِهِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 255 )
امام صادق علیه السّلام فرمود: در بهشت مقامی است که هیچ بنده ئی بآن نرسد، جز با بلائی که (در دنیا) ببدنش رسد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 354 )
14-از فضیل بن عثمان که امام صادق(علیه السّلام)فرمود: به راستی در بهشت مقامی است که هیچ بنده ای بدان نرسد جز به وسیلۀ بلائی که به تن او برسد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 87 )
14-امام صادق علیه السّلام فرمود:براستی در بهشت مقامی است که هیچ بنده ای به آن مقام نرسد جز به وسیلۀ بلائی که به تن او وارد شود.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 695 )
: صحیح. و یدل علی أن بعض درجات الجنه یمکن البلوغ إلیها بالعمل و السعی، و بعضها لا یمکن الوصول إلیها إلا بالابتلاء فی الجسد فیمن الله تعالی علی من أحب من عباده بالابتلاء لیصلوا إلیها.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 335 )
ص : 8545
وَ رُوِیَ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: حَدٌّ یُقَامُ فِی اَلْأَرْضِ أَزْکَی فِیهَا مِنْ مَطَرِ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً وَ أَیَّامَهَا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 549 )
ص : 8546
حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ: أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: «وَ اَلسَّماءِ ذاتِ اَلْحُبُکِ» فَقَالَ: هِیَ مَحْبُوکَهٌ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ شَبَّکَ بَیْنَ أَصَابِعِهِ - فَقُلْتُ: کَیْفَ تَکُونُ مَحْبُوکَهً إِلَی اَلْأَرْضِ وَ اَللَّهُ یَقُولُ: «رَفَعَ اَلسَّمَاءَ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها» ؟ فَقَالَ: سُبْحَانَ اَللَّهِ أَ لَیْسَ یَقُولُ: بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها ؟ فَقُلْتُ: بَلَی فَقَالَ: فَثَمَّ عَمَدٌ وَ لَکِنْ لاَ تَرَوْنَهَا، قُلْتُ: کَیْفَ ذَلِکَ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ؟ فَبَسَطَ کَفَّ اَلْیُسْرَی ثُمَّ وَضَعَ اَلْیُمْنَی عَلَیْهَا فَقَالَ: هَذِهِ أَرْضُ اَلدُّنْیَا وَ اَلسَّمَاءُ اَلدُّنْیَا عَلَیْهَا فَوْقَهَا قُبَّهٌ وَ اَلْأَرْضُ اَلثَّانِیَهُ فَوْقَ اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْیَا وَ اَلسَّمَاءُ اَلثَّانِیَهُ فَوْقَهَا قُبَّهٌ، وَ اَلْأَرْضُ اَلثَّالِثَهُ فَوْقَ اَلسَّمَاءِ اَلثَّانِیَهِ وَ اَلسَّمَاءُ اَلثَّالِثَهُ فَوْقَهَا قُبَّهٌ، وَ اَلْأَرْضُ اَلرَّابِعَهُ فَوْقَ اَلسَّمَاءِ اَلثَّالِثَهِ وَ اَلسَّمَاءُ اَلرَّابِعَهُ فَوْقَهَا قُبَّهٌ، وَ اَلْأَرْضُ اَلْخَامِسَهُ فَوْقَ اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ وَ اَلسَّمَاءُ اَلْخَامِسَهُ فَوْقَهَا قُبَّهٌ، وَ اَلْأَرْضُ اَلسَّادِسَهُ فَوْقَ اَلسَّمَاءِ اَلْخَامِسَهِ وَ اَلسَّمَاءُ اَلسَّادِسَهُ فَوْقَهَا قُبَّهٌ، وَ اَلْأَرْضُ اَلسَّابِعَهُ فَوْقَ اَلسَّمَاءِ اَلسَّادِسَهِ وَ اَلسَّمَاءُ اَلسَّابِعَهُ فَوْقَهَا قُبَّهٌ، وَ عَرْشُ اَلرَّحْمَنِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَوْقَ اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ، وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ: «اَلَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ طِبَاقاً وَ مِنَ اَلْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ یَتَنَزَّلُ اَلْأَمْرُ بَیْنَهُنَّ» فَأَمَّا صَاحِبُ اَلْأَمْرِ فَهُوَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ وَ اَلْوَصِیُّ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَائِمٌ هُوَ عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ، فَإِنَّمَا یَنْزِلُ اَلْأَمْرُ إِلَیْهِ مِنْ فَوْقِ اَلسَّمَاءِ بَیْنَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ، قُلْتُ فَمَا تَحْتَنَا إِلاَّ أَرْضٌ وَاحِدَهٌ؟ فَقَالَ: مَا تَحْتَنَا إِلاَّ أَرْضٌ وَاحِدَهٌ وَ إِنَّ اَلسِّتَّ لَهِیَ فَوْقَنَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 121 )
ص : 8547
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ أَجَابَ اَلْمُؤَذِّنَ وَ أَجَابَ اَلْعُلَمَاءَ کَانَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ تَحْتَ لِوَائِی وَ یَکُونُ فِی اَلْجَنَّهِ فِی جِوَارِی وَ لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ ثَوَابُ سِتِّینَ شَهِیداً .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 68 )
و فرمود آن حضرت هر که اجابت کند مؤذن را و اجابت کند عالمان را باشد روز قیامت در سایه علم من و باشد در بهشت همسایه من و او راست نزد خدا ثواب شصت شهید
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 66 )
ص : 8548
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ أَمَرَ بِثَلَثَهٍ مَقْرُونٍ بِهَا ثَلَثَهٌ، إِلَی قَوْلِهِ: وَ أَمَرَ بِاتِّقَاءِ اَللَّهِ وَ صِلَهِ اَلرَّحِمِ فَمَنْ لَمْ یَصِلْ رَحِمَهُ لَمْ یَتَّقِ - اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 437 )
ص : 8549
حَدَّثَنِی أَبِی وَ أَخِی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَتَّوَیْهِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ أَبِیهِ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ بِالْکُوفَهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعِیصِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْبَجَلِیِّ قَالَ : قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَنْ زَارَ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْهِ غُسْلٌ قَالَ فَقَالَ لاَ . وَ حَدَّثَنِی أَبِی ره عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعِیصِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ- حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعِیصِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ.
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 187 )
پدر و برادرم، از حسن بن متویه بن السّندی، از پدرش، وی گفت: محمّد بن الحسین بن ابی الخطّاب در کوفه برایم حدیث گفت، از صفوان بن یحیی، از عیص بن القاسم البجلیّ، وی گفت: محضر مبارک حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام عرض کردم: بر کسی که زیارت حسین بن علی علیهما السّلام می رود غسل واجب است؟ راوی گفت: حضرت فرمودند: خیر.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 614 )
ص : 8550
4616-24 التهذیب ،1/19/369/1 الحسین عن النضر عن محمد بن أبی حمزه عن سعید الأعرج قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: ینام الرجل و هو جنب و تنام المرأه و هی جنب.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 423 )
قوله:[لأنّهم علیهم السّلام أجلّ من أن یکسلوا]فی شیء من عباده ربّهم[جلّ و عزّ] . و ربّما کان المراد من الکساله نفس التأخیر؛تشبّها باللیل.
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 284 )
ص : 8551
عن أبی الحسن الرضا علیه السلام أن الصّاع خمسه أمداد، و المُدّ وزن مائتین و ثمانین درهما، و الدرهم وزن سته دوانیق، و الدانق ستّ حبات، و الحبّه وزن حبّتین من شعیر من أوسط الحبّ لا من صغاره و لا من کباره.
( مسکّن الفؤاد عند فقد الأحبه و الأولاد , جلد 1 , صفحه 139 )
ص : 8552
جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ فِی کَامِلِ اَلزِّیَارَهِ ، عَنْ حُکَیْمِ بْنِ دَاوُدَ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ اَلْخَطَّابِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ هِشَامٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: فَیَقُولُ عِنْدَ قَبْرِ حَمْزَهَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا عَمَّ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ خَیْرَ اَلشُّهَدَاءِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَسَدَ اَللَّهِ وَ أَسَدَ رَسُولِهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ جَاهَدْتَ فِی اَللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ وَ نَصَحْتَ لِرَسُولِ اَللَّهِ وَ جُدْتَ بِنَفْسِکَ وَ طَلَبْتَ مَا عِنْدَ اَللَّهِ وَ رَغِبْتَ فِیمَا وَعَدَ اَللَّهُ ثُمَّ اُدْخُلْ فَصَلِّ وَ لاَ تَسْتَقْبِلِ اَلْقَبْرَ عِنْدَ صَلَوَاتِکَ فَإِذَا فَرَغْتَ مِنْ صَلاَتِکَ فَانْکَبِّ عَلَی اَلْقَبْرِ وَ قُلِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی تَعَرَّضْتُ لِرَحْمَتِکَ اَلدُّعَاءَ وَ هُوَ طَوِیلٌ . وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ سَلَمَهَ مِثْلَهُ . وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ مَعاً عَنْ سَلَمَهَ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 198 )
ص : 8553
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَبِیبٍ اَلْخَثْعَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ اَلرَّجُلُ یَکُونُ عِنْدَهُ اَلْمَالُ وَدِیعَهً یَأْخُذُ مِنْهُ بِغَیْرِ إِذْنٍ فَقَالَ لاَ یَأْخُذُ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ لَهُ وَفَاءٌ قَالَ قُلْتُ: أَ رَأَیْتَ إِنْ وَجَدَ مَنْ یَضْمَنُهُ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَفَاءٌ وَ أَشْهَدَ عَلَی نَفْسِهِ اَلَّذِی یَضْمَنُهُ یَأْخُذُ مِنْهُ قَالَ نَعَمْ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 86 )
ص : 8554
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ أَکْلِ لَحْمِ اَلنِّیءِ فَقَالَ هَذَا طَعَامُ اَلسِّبَاعِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 314 )
2 - هشام بن سالم گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: خوردن گوشت ناپخته چه صورت دارد؟
فرمود: گوشت ناپخته خوراک درندگان است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 100 )
: صحیح. و فی القاموس: ناء اللحم یناء فهو نیء بین النیوء، و النیوءه لم ینضج. یائیه.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 137 )
ص : 8555
"343 وَ مِنَ اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصِّحَاحِ اَلسِّتَّهِ لِرَزِینٍ اَلْعَبْدَرِیِّ مِنَ اَلْجُزْءِ اَلثَّانِی عَلَی حَدِّ ثُلُثَیْهِ فِی بَابِ مَنَاقِبِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ سُنَنِ أَبِی دَاوُدَ اَلسِّجِسْتَانِیِّ وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ رَحْمَهُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ: إِنَّا کُنَّا لَنَعْرِفُ اَلْمُنَافِقِینَ بِبُغْضِهِمْ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 218 )
ص : 8556
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ رِبْعِیٍّ عَنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا مِنْ إِنْسَانٍ یَطْعُنُ فِی عَیْنِ مُؤْمِنٍ إِلاَّ مَاتَ بِشَرِّ مِیتَهٍ وَ کَانَ یَتَمَنَّی أَلاَّ یَرْجِعَ إِلَی خَیْرٍ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 100 )
ص : 8557
ثَمَرَهُ اَلشَّرَهِ اَلتَّهَجُّمُ عَلَی اَلْعُیُوبِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 328 )
ص : 8558
کنز، ، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَهْلٍ اَلْعَطَّارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ مَا بَیْنَ مَنْ یُحِبُّکَ وَ بَیْنَ أَنْ یَرَی مَا تَقَرُّ بِهِ عَیْنَاهُ إِلاَّ أَنْ یُعَایِنَ اَلْمَوْتَ ثُمَّ تَلاَ رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً غَیْرَ اَلَّذِی کُنّا نَعْمَلُ یَعْنِی إِنَّ أَعْدَاءَنَا إِذَا دَخَلُوا اَلنَّارَ قَالُوا رَبَّنَا أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَالِحاً فِی وَلاَیَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ غَیْرَ اَلَّذِی کُنَّا نَعْمَلُ فِی عَدَاوَتِهِ فَیُقَالُ لَهُمْ فِی اَلْجَوَابِ أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَنْ تَذَکَّرَ وَ جاءَکُمُ اَلنَّذِیرُ وَ هُوَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَذُوقُوا فَما لِلظّالِمِینَ لآِلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ مِنْ نَصِیرٍ یَنْصُرُهُمْ وَ لاَ یُنَجِّیهِمْ مِنْهُ وَ لاَ یَحْجُبُهُمْ عَنْهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 361 )
کنز الفوائد: علی بن جعفر از برادر خود موسی بن جعفر علیه السّلام از آباء گرام از امیر المؤمنین نقل کرد که پیامبر اکرم فرمود یا علی کسی که با تو محبت می ورزد آنگاه چشمهایش روشن می شود که با مرگ روبرو گردد، بعد این آیه را قرائت نمود:«
رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً غَیْرَ اَلَّذِی کُنّا نَعْمَلُ
»یعنی دشمنان اهل بیت وقتی داخل جهنم می شوند می گویند خدایا ما را خارج کن تا کارهای خوبی که همراه با ولایت علی علیه السّلام است انجام دهیم غیر از آن تبهکاریهائی که با دشمنی علی می کردیم. در جواب ایشان گفته می شود:«
أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَنْ تَذَکَّرَ وَ جاءَکُمُ اَلنَّذِیرُ
»مگر بشما فرصت ندادیم و وسائل هشیاری و توجه شما را فراهم نکردیم و پیامبر ما راهنمائی لازم را نکرد«
فَذُوقُوا فَما لِلظّالِمِینَ مِنْ نَصِیرٍ
»عذاب را بچشید ستمگران آل محمّد را یاوری نیست که موجب نجات و خلاصی آنها شود.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 264 )
ص : 8559
وَ رُوِیَ أَنَّ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَأَلَ رَبَّهُ فَقَالَ أَیْ رَبِّ مَا جَزَاءُ مَنْ بَلَّ اَلدَّمْعُ وَجْهَهُ مِنْ خَشْیَتِکَ قَالَ صَلَوَاتِی وَ رِضْوَانِی قَالَ فَمَا جَزَاءُ مَنْ یُصَبِّرُ اَلْحَزِینَ اِبْتِغَاءَ وَجْهِکَ قَالَ أَکْسُوهُ ثِیَاباً مِنَ اَلْإِیمَانِ یَتَبَوَّأُ بِهَا اَلْجَنَّهَ وَ یَتَّقِی بِهَا اَلنَّارَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 349 )
ص : 8560
عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا طَلَّقَ اَلرَّجُلُ اِمْرَأَتَهُ قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ بِهَا فَلَهَا نِصْفُ مَهْرِهَا، وَ إِنْ لَمْ یَکُنْ سَمَّی لَهَا مَهْراً فَمَتَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ « عَلَی اَلْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلَی اَلْمُقْتِرِ قَدَرُهُ » ، وَ لَیْسَ لَهَا عِدَّهٌ، وَ تَزَوَّجُ مَنْ شَاءَتْ مِنْ سَاعَتِهَا .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 124 )
ص : 8561
أَخْبَرَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْوُضُوءِ کَمْ یُفْرِغُ اَلرَّجُلُ عَلَی یَدِهِ اَلْیُمْنَی قَبْلَ أَنْ یُدْخِلَهَا فِی اَلْإِنَاءِ قَالَ وَاحِدَهٌ مِنْ حَدَثِ اَلْبَوْلِ وَ اِثْنَتَانِ مِنَ اَلْغَائِطِ وَ ثَلاَثٌ مِنَ اَلْجَنَابَهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 50 )
قال رحمه اللّه باب غسل الیدین قبل ادخالهما الإناء عند واحد من الأحداث اخبرنی الی آخره. امّا السّند فهو صحیح و امّا احمد بن محمّد عن ابیه فهو ابن عیسی لا ابن خالد و ان کان کلاهما ثقتین لأنّ وجود مثل هذه الرّوایه فی روایه محمّد بن احمد عن احمد بن محمّد بن عیسی عن ابیه اکثر امّا سند الخبر الثّانی فهو ضعیف بعلی السّندی و ما فی الخلاصه فی علیّ بن إسماعیل و ان إسماعیل یلقب بالسّندی فهو توهّم کما نبّه علیه الفاضل الأسترآبادی فی الرّجال امّا المتن فلأنّ ما یتضمّنه هذان الخبران فلا یدلّ الاّ علی غسل الید فقط لا غسل الیدین کما فی العنوان و اطلاق الید فی الثّانی یحمل علی المقیّد فی الأوّل فیکون مراده من الید هی الیمنی ثمّ انّ ظاهر الخبر الثانی غسل الید من البول و الغائط مرّتین فلا یخلو انّ التّعدد امّا ان یرجع الی کلّ من البول و الغائط فینافی الأوّل فی البول و امّا ان لا یرجع فینافیه فی الغائط و لمّا کان ضعیفا فلا یعارض الصّحیح و انّ جواز العمل بالخبر الضّعیف فی المستحبّات انّما یکون اذا لم یعارضه صحیح امّا سند الخبر الثّالث و الرّابع فالأوّل صحیح و الثّانی موثق بزرعه و سماعه امّا المتن فما فهمه الشّیخ من الأول ماء الوضوء مع انّ ظاهر السّؤال عن مباشره المحدث للماء انّه هل یؤثر شیئا فاجابه علیه السّلام بانّه و ان کان جنبا یغمسها فلا یؤثر ثمّ انّ المحقّق فی المعتبر قال بعد نقل هذه الرّوایه و عندی انّ هذه الرّوایه حسنه و الاصول تطابقها لأنّه صلّی صلاه مشروعه مأمورا بها فیسقط الفرض بها و یؤیّد ذلک قوله علیه السّلام غفر لأمّتی الخطأ و النّسیان انتهی و لا یخفی انّه لا ینافی ما ذکرناه من صحّتها لأنّ مراده بحسن الرّوایه غیر المعنی المصطلح علیه لکونها فی اعلی مراتبه الصّحه کما نبّه علیه ولد الشّهید الثّانی
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 75 )
أخبرنی الحسین بن عبید اللّه ،عن أحمد بن محمّد بن یحیی،عن أبیه،عن محمّد بن أحمد بن یحیی،عن أحمد بن محمّد،عن أبیه،عن ابن أبی عمیر،عن حماد،عن الحلبی قال:سألته عن الوضوء کم یفرغ الرجل علی یده الیمنی قبل أنّ یدخلها فی الإناء؟ قال:« واحده من حدث البول و اثنتان من الغائط و ثلاث من الجنابه». و بهذا الإسناد عن محمّد بن أحمد بن یحیی،عن علی بن السندی،عن حماد بن عیسی،عن حریز،عن أبی جعفر علیه السلام قال:« یغسل الرجل یده من النوم مرّه،و من الغائط و البول مرّتین و من الجنابه ثلاثاً». السند فی الأوّل فیه محمّد بن عیسی الأشعری و لم یوثّق،و احتمال کون أحمد بن محمّد هو ابن خالد بعید،لأنّ وجود مثل هذه الروایه فی روایه محمّد بن أحمد،عن أحمد بن محمّد بن عیسی،عن أبیه أکثر من أنّ یحصی. و فی الثانی: علی بن السندی و هو مجهول،و ما فی الخلاصه فی علی بن إسماعیل و أنّ إسماعیل یلقّب بالسندی لا یخلو من توهم کما یعلم من کتاب شیخنا أیّده اللّه فی الرجال . المتن: فی الخبرین لا یدلّ إلّا علی غَسل الید فقط لا غسل الیدین کما فی العنوان،و إطلاق الید فی الثانی یحمل علی المقیّد الأوّل. ثم إنّ الخبر الثانی ظاهره غَسل الید من البول و الغائط مرّتین،فإنّ کان التعدد راجعاً إلی کل من الغائط و البول نافی الأوّل،و إنّ کان کل واحد له مرّه نافی الأوّل فی الغائط،و لا یبعد أنّ یحمل علی حاله اجتماع البول و الغائط،إلّا أنّ عدم تعرض الشیخ لذلک لا یخلو من غرابه بعد الظهور.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 1 , ص 354 )
(أخبرنی الحسین)(الحدیث-141) صحیح،و قوله(علیه السّلام)(کم یفرغ الرجل) فی هذا الحدیث و ما بعده،مما یشعر بالاختصاص به. (نعم)یمکن تأویله بالشخص،أو الحمل علی التغلیب،فانّ أمثال هؤلاء السؤالات انما یقع عن الرجل غالبا،و التعلیل الواقع فی حدیث عبد الکریم[1]، یرشد الی الشمول(کما لا یخفی). و قوله(علیه السّلام):(علی یده الیمنی)، مما استدل به بعض المتأخرین علی استحباب الغسل لید واحده[1]،و ما بعده مطلق،فیحمل علیه،خلافا لما فهمه الأصحاب،من استحباب غسلهما معا. (و ظنّی)أنّ ما فهموه هو المراد،لأنّ الافراغ المتعارف انما هو بالیسری علی الیمنی و یغسلهما خارج الاناء. و یستفاد من قوله(علیه السّلام): (قبل أن یدخلها الاناء) قرینه علی اراده أنّ الید المغسوله من الکوع[2]کما هو المشهور. (نعم)سیأتی فی صحیح یعقوب[3]استحباب غسل الید من الجنابه من المرفق،و هو إمّا محمول علی الأکمل و الأحسن،أو علی خصوص الجنابه،فلا یقاس علیها غیرها. کما لا یقاس غیر الأحداث الثلاثه علیها کالطهاره من الریح و نحوه. و یظهر منه أیضا اختصاص هذا الحکم بالاناء المکشوف الرأس. و من التعلیل الآتی فی روایه عبد الکریم الاختصاص بالماء القلیل،فانه القابل للنجاسه المتوهمّه. _ (و الفاضل(رحمه اللّه)) استصحب هذا الحکم فی جمیع الأحوال للتعبد[1]،و هو حسن،و لعلّ فی اطلاق روایه حریز القریبه[2]،دلاله علیه.
( کشف الأسرار ؛ ج 2 , ص 343 )
ص : 8562
مَنْ طَمَعَ ذَلَّ وَ تَعَنَّی .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 663 )
ص : 8563
14535-14 التهذیب ،1/2/42/6 عنه عن الحسن بن محمد بن علان عن حمید بن زیاد عن أحمد بن محمد عن محمد بن یزید عن علی بن الحسن عن عبد الرحمن بن کثیر قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : لو أن أحدکم حج دهره ثم لم یزر الحسین بن علی علیهما السّلام لکان تارکا حقا من حقوق رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله لأن حق الحسین فریضه من اللّه تعالی واجبه علی کل مسلم .
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1466 )
ص : 8564
22079-1 ( الکافی 540:5) الاثنان، عن الوشاء ، عن أبان ، عن بعض أصحابه ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن إتیان النساء فی أعجازهن، فقال "هی لعبتک لا تؤذها".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 747 )
ص : 8565
عَلَیْکَ بِالاِسْتِعَانَهِ بِإِلَهِکَ وَ اَلرَّغْبَهِ إِلَیْهِ فِی تَوْفِیقِکَ وَ تَرْکِکَ کُلَّ شَائِبَهٍ أَوْلَجَتْکَ فِی شُبْهَهٍ أَوْ أَسْلَمَتْکَ إِلَی ضَلاَلَهٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 334 )
ص : 8566
جا، [المجالس للمفید ] ، اَلْحَسَنُ بْنُ حَمْزَهَ عَنِ اِبْنِ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عُمَرَ اَلْأَفْرَقِ وَ حُذَیْفَهَ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: صَدَقَهٌ یُحِبُّهَا اَللَّهُ إِصْلاَحٌ بَیْنَ اَلنَّاسِ إِذَا تَفَاسَدُوا وَ تَقْرِیبٌ بَیْنَهُمْ إِذَا تَبَاعَدُوا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 44 )
4-مجالس مفید:تا امام ششم(علیه السّلام)که میفرمود:صدقه ای که خدایش دوست دارد اصلاح میان مردم است که میانشان بهم خورده و نزدیک کردن آنها است بهم چون از هم دوری گزیدند.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 30 )
ص : 8567
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ فَضْلِ بْنِ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ کُلَّ یَوْمٍ خَمْساً وَ عِشْرِینَ مَرَّهً، اَللَّهُمَّ اِغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ، وَ اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْمُسْلِمَاتِ ، کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ بِعَدَدِ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَضَی، وَ بِعَدَدِ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ بَقِیَ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ حَسَنَهً، وَ مَحَا عَنْهُ سَیِّئَهً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَهً. وَ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ : مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ اَلطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْمُفِیدِ عَنِ اَلصَّدُوقِ بِالْإِسْنَادِ اَلْأَوَّلِ: مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 114 )
ص : 8568
مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ ظَرِیفِ بْنِ نَاصِحٍ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا صَامَ اَلرَّجُلُ شَیْئاً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ فَلَمْ یَزَلْ مَرِیضاً حَتَّی یَمُوتَ فَلَیْسَ عَلَیْهِ شَیْءٌ وَ إِنْ صَحَّ ثُمَّ مَرِضَ ثُمَّ مَاتَ وَ کَانَ لَهُ مَالٌ تُصُدِّقَ عَنْهُ فَإِنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ مَالٌ تَصَدَّقَ عَنْهُ وَلِیُّهُ. وَ فِی رِوَایَهِ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ : مِثْلُهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ یَصُومُ عَنْهُ وَلِیُّهُ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 109 )
ص : 8569
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: ضَاحِکٌ مُعْتَرِفٌ بِذَنْبِهِ أَفْضَلُ مِنْ بَاکٍ مُدِلٍّ عَلَی رَبِّهِ.
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 1 , صفحه 304 )
62-خندانی که بگناه خود(در برابر خدای تعالی)اعتراف کند بهتر است از گریانی که (بکردار خود)بپروردگارش ببالد.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 1 , ص 303 )
62-از گفتار اوست: انسان خندانی که بگناه خود اعتراف کند بهتر است از گریانی که به پروردگار خود بنازد.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 1 , ص 294 )
ص : 8570
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنِ اَلْجَارُودِ بْنِ اَلْمُنْذِرِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَشَدُّ اَلْأَعْمَالِ ثَلاَثَهٌ إِنْصَافُ اَلنَّاسِ مِنْ نَفْسِکَ حَتَّی لاَ تَرْضَی لَهُمْ مِنْهَا بِشَیْءٍ إِلاَّ رَضِیتَ لَهُمْ مِنْهَا بِمِثْلِهِ وَ مُوَاسَاتُکَ اَلْأَخَ فِی اَلْمَالِ وَ ذِکْرُ اَللَّهِ عَلَی کُلِّ حَالٍ وَ لَیْسَ سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ فَقَطْ وَ لَکِنْ إِذَا وَرَدَ عَلَیْکَ شَیْءٌ مِنْ أَمْرِ اَللَّهِ أَخَذْتَ بِهِ وَ إِذَا وَرَدَ عَلَیْکَ شَیْءٌ نَهَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ تَرَکْتَهُ . ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، الحسین بن إبراهیم عن محمد بن وهبان عن محمد بن أحمد بن زکریا عن الحسن بن فضال : مثله. جا، [المجالس للمفید ] ، أحمد بن الولید عن أبیه عن الصفار عن ابن معروف عن علی بن مهزیار عن علی بن عقبه : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 381 )
ص : 8571
و بإسناده إلی الحسن بن محبوب: عن سالم، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: قیل له: کیف کان یعلم قوم لوط أنّه قد جاء لوطا رجل؟ قال: کانت امرأته تخرج، فتصفر. فإذا سمعوا التّصفیر، جاءوا. فلذلک کره التّصفیر.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 221 )
ص : 8572
وَ فِی اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی اَلْحُسَیْنِ اَلْفَارِسِیِّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَرْبَعَهٌ لاَ تَزَالُ فِی أُمَّتِی إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ ، اَلْفَخْرُ بِالْأَحْسَابِ وَ اَلطَّعْنُ فِی اَلْأَنْسَابِ وَ اَلاِسْتِسْقَاءُ بِالنُّجُومِ وَ اَلنِّیَاحَهُ وَ إِنَّ اَلنَّائِحَهَ إِذَا لَمْ تَتُبْ قَبْلَ مَوْتِهَا تَقُومُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ، وَ عَلَیْهَا سِرْبَالٌ مِنْ قَطِرَانٍ وَ دِرْعٌ مِنْ حَرَبٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 128 )
ص : 8573
وَ مِنْهُ، عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَکْلُ اَلْعَدَسِ یُرِقُّ اَلْقَلْبَ وَ یُسْرِعُ اَلدَّمْعَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 258 )
3-و از«همان»:بسندش از امام ششم علیه السّلام که در این میانه که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلم بر نمازگاهش نشسته بود مردی بنام عبد اللّه بن تیهان از انصار نزد از او آمد و گفت:یا رسول اللّه راستی که من بسیار در حضور تو نشینم و بسیار سخنت را شنوم و دلم نرم نشود و اشکم بزودی نیاید،پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم فرمود:ای پسر تیهان عدس را باش آن را بخور که دل را نازک کند و زود اشک آورد،البته 70 پیغمبر بدان برکت دادند. در«مکارم»:مانندش آمده.(و در حدیث دیگر همین مضمون را خطاب به علی علیه السّلام از پیغمبر روایت کرده).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 76 )
ص : 8574
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِی دَاوُدَ اَلْمُنْشِدِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْمَاءُ کُلُّهُ طَاهِرٌ حَتَّی یُعْلَمَ أَنَّهُ قَذِرٌ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 1 )
3 - حمّاد بن عثمان نظیر روایت دوم را از امام صادق علیه السّلام نقل می کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 39 )
[قوله]: (عن أبی داود المنشد). [ح 3804/3] هو سلیمان بن سفیان بن السمط، و کان ثقه راویه لشعر السیّد إسماعیل بن محمّد الحمیری، و إنّما سمّی بالمنشد لإنشاده أشعار ذلک السیّد، و یسمّی مسترقّاً أیضاً. و عن ابن داود انّه سمّی بذلک لأنّه کان یسترقّ الناس بشعر السیّد .و قال الفاضل الاسترآبادی:«و إنّما سمّی المسترقّ، لأنّه کان راویه لشعر السیّد و کان یستخفّه الناس لإنشاده. یسترقّ، أی یرقّ علی أفئدتهم» .
( شرح فروع الکافی ؛ ج 1 , ص 61 )
: مجهول بجعفر، و أبو داود و هو سلیمان بن سفیان المشرق.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 6 )
ص : 8575
اَلشَّرِیرُ لاَ یَظُنُّ بِأَحَدٍ خَیْراً لِأَنَّهُ لاَ یَرَاهُ إِلاَّ بِطَبْعِ نَفْسِهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 57 )
ص : 8576
مکا، [مکارم الأخلاق] ، قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا صُمْتُمْ فَاسْتَاکُوا بِالْغَدَاهِ وَ لاَ تَسْتَاکُوا بِالْعَشِیِّ فَإِنَّهُ لَیْسَ مِنْ صَائِمٍ یَبِسَ شَفَتَاهُ بِالْعَشِیِّ إِلاَّ کَانَ نُوراً بَیْنَ عَیْنَیْهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 276 )
ص : 8577
و فی من لا یحضره الفقیه : و قال عمر بن یزید : قلت لأبی عبد اللّه - علیه السّلام - أ یصلّی عن المیّت؟ فقال: نعم، حتّی أنّه لیکون فی ضیق فیوسّع اللّه علیه ذلک الضّیق، ثمّ یؤتی فیقال له: خفف اللّه عنک هذا الضّیق بصلاه فلان، أخیک، عنک. قال: فقلت له: فأشرک بین رجلین فی رکعتین؟ قال: نعم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 515 )
ص : 8578
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی: «هُنالِکَ اَلْوَلایَهُ لِلّهِ اَلْحَقِّ» قَالَ: وَلاَیَهُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 262 )
ص : 8579
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : عَنِ اَلزَّیْتِ بِالسَّمْنِ اِثْنَیْنِ بِوَاحِدٍ قَالَ یَداً بِیَدٍ لاَ بَأْسَ . وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 147 )
ص : 8580
و عنه ، قال: حدّثنی القاسم بن محمّد بن علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن جدّه ، عن عبد اللّه بن حمّاد الأنصاری ، عن عبد اللّه ابن سنان ، قال: سمعت أبا عبد اللّه - علیه السلام - یقول: قبر الحسین بن علی - علیهما السلام - عشرون ذراعا فی عشرین ذراعا مکسرا روضه من ریاض الجنّه ، منه معرج الی السماء، فلیس من ملک مقرّب و لا نبیّ مرسل إلاّ و هو یسأل اللّه عز و جل أن یزوره، ففوج یهبط و فوج یصعد .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 4 , صفحه 204 )
ص : 8581
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ یَجُوزُ عِتْقُ رَجُلٍ وَ عَلَیْهِ دَیْنٌ یُحِیطُ بِمَالِهِ وَ لاَ هِبَتُهُ وَ لاَ صَدَقَتُهُ إِنْ کَانَتِ اَلدُّیُونُ اَلَّتِی عَلَیْهِ حَالَّهً أَوْ إِلَی أَجَلٍ قَرِیبٍ أَوْ بَعِیدٍ إِلاَّ أَنْ یَأْذَنَ لَهُ غُرَمَاؤُهُ فَإِنْ قَالَ هَذِهِ اَلْجَارِیَهُ وَلَدَتْ مِنِّی یُرِیدُ أَنْ یَمْنَعَهَا مِنْ أَنْ تُبَاعَ لَمْ یُصْدَّقْ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ ذَلِکَ مَعْرُوفاً مَشْهُوراً وَ أَمَّا بَیْعُهُ وَ اِبْتِیَاعُهُ فَجَائِزٌ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 433 )
ص : 8582
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلْخُرَاسَانِیِّ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَی إِلَی دَاوُدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ ذَنْبَکَ وَ جَعَلْتُ عَارَ ذَنْبِکَ عَلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ فَقَالَ کَیْفَ یَا رَبِّ وَ أَنْتَ لاَ تَظْلِمُ قَالَ إِنَّهُمْ لَمْ یُعَاجِلُوکَ بِالنَّکَرَهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 58 )
7 - راوی گوید: حضرتش فرمود: خداوند عزّ و جلّ به داوود علیه السّلام وحی فرستاد که من به حقیقت گناه تو را بخشیدم، و ننگ گناه تو را بر بنی اسرائیل قرار دادم.
عرض کرد: ای پروردگار من! با این که تو اهل ستم نیستی چگونه چنین چیزی ممکن است؟
فرمود: آنان در نهی از منکرات با تو شتاب و همکاری نکردند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 140 )
: مرسل. و قال الفیروزآبادی : النکره بالتحریک اسم من الإنکار کالنفقه من الإنفاق .
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 404 )
ص : 8583
وَ رُوِیَ فِی بَعْضِ اَلْکُتُبِ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ: یَا اِبْنَ آدَمَ حَرِّکْ یَدَکَ أَبْسُطْ لَکَ فِی اَلرِّزْقِ وَ أَطِعْنِی فِیمَا آمُرُکَ فَمَا أَعْلَمَنِی بِمَا یُصْلِحُکَ.
( کنز الفوائد , جلد 2 , صفحه 199 )
145-روایت است در کتابی که خدا تعالی فرماید:ای آدمیزاده دستت دراز کن تا روزیت گسترده شود.و فرمان مرا ببر که من چه خوب صلاح تو را میدانم.
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 2 , ص 217 )
ص : 8584
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ عَنْ أَحَدِهِمَا یَعْنِی أَبَا جَعْفَرٍ وَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْ فِی قُنُوتِ اَلْوَتْرِ وَ ذَکَرَ دُعَاءً طَوِیلاً ثُمَّ قَالَ وَ اِسْتَغْفِرِ اَللَّهَ سَبْعِینَ مَرَّهً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 280 )
ص : 8585
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ هَلْ یَصْلُحُ لَهُ وَ هُوَ فِی صَلاَتِهِ أَنْ یَقْتُلَ اَلْقَمْلَهَ وَ اَلنَّمْلَهَ وَ اَلْفَأْرَهَ أَوِ اَلْحَلَمَهَ أَوْ شِبْهَ ذَلِکَ قَالَ أَمَّا اَلْقَمْلَهُ فَلاَ یَصْلُحُ لَهُ وَ لَکِنْ یَرْمِی بِهَا خَارِجاً مِنَ اَلْمَسْجِدِ أَوْ یَدْفِنُهَا تَحْتَ رِجْلَیْهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 276 )
ص : 8586
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْأَرْقَطِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ لِی: تَنْزِلُ اَلْکُوفَهَ ؟ قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: فَتَرَوْنَ قَتَلَهَ اَلْحُسَیْنِ بَیْنَ أَظْهُرِکُمْ؟ قَالَ: قُلْتُ، جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا بَقِیَ مِنْهُمْ أَحَدٌ، قَالَ: فَإِذَنْ أَنْتَ لاَ تَرَی اَلْقَائِلَ إِلاَّ مَنْ قُتِلَ أَوْ مَنْ وَلِیَ اَلْقَتْلَ أَ لَمْ تَسْمَعْ إِلَی قَوْلِ اَللَّهِ، «قُلْ قَدْ جاءَکُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِی بِالْبَیِّناتِ وَ بِالَّذِی قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ» فَأَیُّ رَسُولٍ قَبْلَ اَلَّذِی کَانَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَیْنَ أَظْهُرِکُمْ، وَ لَمْ یَکُنْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عِیسَی رَسُولٌ، إِنَّمَا رَضُوا قَتْلَ أُولَئِکَ فَسُمُّوا قَاتِلِینَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 417 )
ص : 8587
عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَرَأَهَا کَانَ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُصَلِّیاً مُسْتَغْفِراً لَهُ مَا دَامَ فِی اَلدُّنْیَا وَ هُوَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ رَفِیقُهُ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 447 )
ص : 8588
ید، ، [التوحید] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَیْفٍ عَنْ أَخِیهِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ سَیْفِ بْنِ عمیر [عَمِیرَهَ] عَنْ خَیْثَمَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ قَالَ دِینَهُ وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ دِینَ اَللَّهِ وَ وَجْهَهُ وَ عَیْنَهُ فِی عِبَادِهِ وَ لِسَانَهُ اَلَّذِی یَنْطِقُ بِهِ وَ یَدَهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ نَحْنُ وَجْهُ اَللَّهِ اَلَّذِی یُؤْتَی مِنْهُ لَنْ نَزَالَ فِی عِبَادِهِ مَا دَامَتْ لِلَّهِ فِیهِمْ رَوِیَّهٌ قُلْتُ وَ مَا اَلرَّوِیَّهُ قَالَ اَلْحَاجَهُ فَإِذَا لَمْ یَکُنْ لِلَّهِ فِیهِمْ حَاجَهٌ رَفَعَنَا إِلَیْهِ فَصَنَعَ مَا أَحَبَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 197 )
توحید صدوق: خثیمه گفت از حضرت صادق پرسیدم آیه«
کُلُّ شَیْ ءٍ هالِکٌ إِلاّ وَجْهَهُ
»فرمود یعنی دینش. پیامبر اکرم و امیر المؤمنین علیه السّلام دین اللّه وجه او و عین اللّه در میان مردم بودند و زمانی که با آن سخن میگوید و دست خدا در میان مردم ما وجه اللّه هستیم که باید از جانب ما بخدا نزدیک شد پیوسته در میان بندگان او هستیم تا خداوند را بوجود مردم نظری است وقتی چشم از وجود آنها برداشت ما را بجانب خود می برد و آنچه خواست انجام می دهد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 168 )
ص : 8589
وَ رَوَی جَابِرٌ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ إِبْلِیسَ إِنَّمَا یَبُثُّ جُنُودَ اَللَّیْلِ مِنْ حِینِ تَغِیبُ اَلشَّمْسُ إِلَی وَقْتِ اَلشَّفَقِ وَ یَبُثُّ جُنُودَ اَلنَّهَارِ مِنْ حِینِ یَطْلُعُ اَلْفَجْرُ إِلَی مَطْلِعِ اَلشَّمْسِ وَ ذَکَرَ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَقُولُ أَکْثِرُوا ذِکْرَ اَللَّهِ فِی هَاتَیْنِ اَلسَّاعَتَیْنِ فَإِنَّهُمَا سَاعَتَا غَفْلَهٍ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 305 )
از امام پنجم(علیه السّلام):شیطان لشکر شب خود را از غروب تا مغرب پراکنده میکند و لشکر روز خود را از طلوع فجر تا طلوع آفتاب منتشر میسازد پس در این دو ساعت بسیار با خدا باشید که ساعتهای غفلت است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 85 )
جابر از امام باقر علیه السّلام روایت کرده که فرمود:ابلیس لشکریان شب را از هنگام غروب خورشید تا هنگام سرخی افق پس از غروب می فرستد و لشکریان روز را از هنگام طلوع فجر(سپیده دم)تا طلوع خورشید می فرستد.
گفته شده که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم می فرمود:در این دو ساعت خدا را بسیار یاد کنید که ساعت های غفلت است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 656 )
ص : 8590
قِیلَ لِأَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): تَعْرِفُونَ لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ؟ فَقَالَ: «وَ کَیْفَ لاَ نَعْرِفُ [لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ] وَ اَلْمَلاَئِکَهُ تَطُوفُ بِنَا فِیهَا!».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 715 )
ص : 8591
قَالَ: وَ حَفَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْخَنْدَقَ وَ جَعَلَ لَهُ ثَمَانِیَهَ أَبْوَابٍ وَ جَعَلَ عَلَی کُلِّ بَابٍ رَجُلاً مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ رَجُلاً مِنَ اَلْأَنْصَارِ مَعَ جَمَاعَهٍ یَحْفَظُونَهُ وَ قَدِمَتْ قُرَیْشٌ وَ کِنَانَهُ وَ سُلَیْمٌ وَ هِلاَلٌ فَنَزَلُوا الرَّغَابَهَ .
( تفسیر القمی , جلد 2 , صفحه 179 )
ص : 8592
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَهْلِکُ أَصْحَابُ اَلْکَلاَمِ وَ یَنْجُو المسلمین[اَلْمُسَلِّمُونَ] إِنَّ اَلْمُسَلِّمِینَ هُمُ اَلنُّجَبَاءُ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 521 )
ص : 8593
التحف: عن النبی صلّی اللّه علیه و آله فی جواب شمعون بن لاوی بن یهودا من حواری عیسی علیه السلام، حیث قال: أخبرنی عن العقل ما هو و کیف هو و ما یتشعّب منه، و ما لا یتشعّب، وصف لی طوائفه کلّها، فقال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله: «إنّ العقل عقال من الجهل، و النفس مثل أخبث الدّواب فان لم تعقل حارت، فالعقل، عقال من الجهل. و أن اللّه خلق العقل فقال له: أقبل، فأقبل. و قال له: أدبر، فأدبر. فقال اللّه تبارک و تعالی: و عزّتی و جلالی ما خلقت خلقا أعظم منک و لا أطوع منک، بک أبدی و بک أعید، لک الثّواب، و علیک العقاب. فتشعّب من العقل: الحلم، و من الحلم العلم، و من العلم الرشد، و من الرشد العفاف، و من العفاف الصیانه، و من الصیانه الحیاء، و من الحیاء الرّزانه، و من الرّزانه المداومه علی الخیر، و من المداومه علی الخیر کراهیه الشر، و من کراهیه الشّر طاعه الناصح. فهذه عشره أصناف من أنواع الخیر و لکلّ واحد من هذه العشره الأصناف عشره أنواع. فأما الحلم: فمنه رکوب الجمیل، و صحبه الأبرار، و رفع من الضّعه، و رفع من الخساسه، و تشهّی الخیر، و یقرّب صاحبه من معالی الدرجات، و العفو، و المهل، و المعروف، و الصمت. فهذا ما یتشعّب للعاقل بحلمه. و أمّا العلم: فیتشعّب منه الغنی و إن کان فقیرا. و الجود و إن کان بخیلا، و المهابه و إن کان هیّنا ، و السلامه و إن کان سقیما، و القرب و إن کان قصیّا، و الحیاء و إن کان صلفا، و الرّفعه و إن کان وضیعا، و الشّرف و إن کان رذلا، و الحکمه و الحظوه. فهذا ما یتشعّب للعاقل بعلمه، فطوبی لمن عقل و علم. و أمّا الرشد: فیتشعّب منه السّداد، و الهدی و البرّ، و التقوی، و المناله، و القصد، و الاقتصاد، و الثّواب، و الکرم، و المعرفه بدین اللّه، فهذا ما أصاب العاقل بالرّشد فطوبی لمن أقام به علی منهاج الطریق. و أمّا العفاف: فیتشعّب منه الرضا، و الاستکانه، و الحظّ و الرّاحه، و التفقّد ، . و الخشوع، و التذکّر و التّفکّر، و الجود، و السخاء. فهذا ما یتشعّب للعاقل بعفافه رضی باللّه و بقسمه. و أمّا الصّیانه: فیتشعّب منها الصلاح، و التواضع، و الورع، و الإنابه، و الفهم، و الأدب، و الإحسان و التحبّب، و الخیر، و اجتناب الشّر فهذا. ما أصاب العاقل بالصیانه فطوبی لمن أکرمه مولاه بالصّیانه. و أمّا الحیاء: فیتشعب منه اللّین و الرأفه و المراقبه للّه فی السرّ، و العلانیه، و السّلامه، و اجتناب الشّر، و البشاشه، و السّماحه، و الظفر و حسن الثّناء علی المرء فی النّاس. فهذا ما أصاب العاقل بالحیاء فطوبی لمن قبل نصیحه اللّه و خاف فضیحته. و أمّا الرزانه: فیتشعّب منها اللّطف، و الحزم و أداء الأمانه، و ترک الخیانه، و صدق اللّسان، و تحصین الفرج، و استصلاح المال، و الاستعداد للعدو، و النهی عن المنکر، و ترک السّفه. فهذا ما أصاب العاقل بالرزانه، فطوبی لمن توقّر، و لمن لم یکن له خفه و لا جاهلیه و عفا و صفح. و أمّا المداومه علی الخیر: فیتشعّب منه ترک الفواحش، و البعد من الطیش، و التحرج، و الیقین، و حب النجاه، و طاعه الرّحمن، و تعظیم البرهان، و اجتناب الشّیطان، و الإجابه للعدل، و قول الحق. فهذا ما أصاب العاقل بمداومه الخیر، فطوبی لمن ذکر ما أمامه و ذکر قیامه و اعتبر بالفناء. و أمّا کراهیه الشر، فیتشعّب منه الوقار، و الصبر، و النصر، و الاستقامه علی المنهاج، و المداومه علی الرشاد، و الإیمان باللّه و التّوفّر، و الإخلاص، و ترک ما لا یعنیه، و المحافظه علی ما ینفعه. فهذا ما أصاب العاقل بالکراهیه للشرّ، فطوبی لمن أقام لحق اللّه ، و تمسّک بعری سبیل اللّه. و أمّا طاعه الناصح: فیتشعّب منها الزیاده فی العقل، و کمال اللب، و محمده العواقب، و النجاه من اللوم، و القبول و المودّه، و الإسراج، و الإنصاف، و التّقدم فی الأمور، و القوّه علی طاعه اللّه، فطوبی لمن سلم من مصارع الهوی. فهذه الخصال کلّها تتشعب من . العقل» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 9 )
ص : 8594
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْقَاسَانِیُّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ أَبِی خَیْثَمَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ أَبِی أَمَرَنِی أَنْ أَغْسِلَهُ إِذَا تُوُفِّیَ وَ قَالَ لِی اُکْتُبْ یَا بُنَیَّ ثُمَّ قَالَ إِنَّهُمْ یَأْمُرُونَکَ بِخِلاَفِ مَا تَصْنَعُ فَقُلْ لَهُمْ هَذَا کِتَابُ أَبِی وَ لَسْتُ أَعْدُو قَوْلَهُ ثُمَّ قَالَ تَبْدَأُ فَتَغْسِلُ یَدَیْهِ ثُمَّ تُوَضِّیهِ وُضُوءَ اَلصَّلاَهِ ثُمَّ تَأْخُذُ سِدْراً وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 207 )
ص : 8595
وَ قِیلَ أَیُّ اَلنَّاسِ شَرٌّ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْعُلَمَاءُ إِذَا فَسَدُوا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 138 )
7-پرسیده شد:کدام طایفه ی از مردم بدترند فرمود:دانشمندان فاسد.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 160 )
ص : 8596
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْبَوْلُ قَائِماً مِنْ غَیْرِ عِلَّهٍ مِنَ اَلْجَفَاءِ وَ اَلاِسْتِنْجَاءُ بِالْیَمِینِ مِنَ اَلْجَفَاءِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 54 )
رسول خدا فرمود ایستاده شاشیدن بدون عذر و علت جفاکاریست و شستن خود با دست راست از جفا کاری است. شرح جفا خلاف اخلاق انسانیت است.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 93 )
72-سکونی از امام صادق(علیه السّلام)و او از پدرانش نقل می کند که پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود:بدون علّت ایستاده بول کردن از جفاست و استنجا به دست راست از جفاست.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 89 )
72-رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)فرمود:بدون جهت ایستاده ادرار کردن از اقسام ستم است و با دست راست محل مدفوع را شستن جفا است
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 63 )
-رسول خدای گفته:«ایستاده بول کردن بی جهتی از درشتی ست و استنجاء بار است از درشتی ست».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 42 )
ص : 8597
و روی العیّاشی : عن الباقر - علیه السّلام-: أنّ الجبت و الطّاغوت، فلان و فلان.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 425 )
ص : 8598
16536-5 الکافی ،2/1/400/7 محمّد عن محمّد بن أحمد عن محمّد بن عیسی عن أخیه جعفر بن عیسی بن یقطین التهذیب ،1/70/255/6 ابن عیسی عن أخیه جعفر بن عیسی عن الفقیه ،3346/67/3 ابن یقطین عن أبی الحسن الأول علیه السّلام قال: لا بأس بالشهاده علی إقرار المرأه و لیست بمسفره إذا عرفت بعینها أو حضر من یعرفها فأما أن لا تعرف بعینها و لا یحضر من یعرفها فلا یجوز للشهود أن یشهدوا علیها و علی إقرارها دون أن تسفر و ینظرون إلیها.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 983 )
ص : 8599
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَللَّحْمِ یُبَاعُ فِی اَلْأَسْوَاقِ وَ لاَ یُدْرَی کَیْفَ ذَبَحَهُ اَلْقَصَّابُونَ فَلَمْ یَرَ بِهِ بَأْساً إِذَا لَمْ یُطَّلَعْ مِنْهُمْ عَلَی اَلذَّبْحِ بِخِلاَفِ اَلسُّنَّهِ وَ لَمْ یُشَاهَدْ ذَلِکَ مِنْ فِعْلِهِمْ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 177 )
ص : 8600
اَلشَّیْخُ فِی ( اَلتَّهْذِیبِ ) بِإِسْنَادِهِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ ، عَنْ مَرْوَانَ ، عَنْ أَبِی خُضَیْرَهَ ، عَمَّنْ سَمِعَ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: وَ ذَکَرَ اَلشُّهَدَاءَ، قَالَ: فَقَالَ بَعْضُنَا: فِی اَلْمَبْطُونِ، وَ قَالَ بَعْضُنَا: فِی اَلَّذِی یَأْکُلُهُ اَلسَّبُعُ، وَ قَالَ بَعْضُنَا غَیْرَ ذَلِکَ مِمَّا یُذْکَرُ فِی اَلشَّهَادَهِ. فَقَالَ إِنْسَانٌ: مَا کُنْتُ أَدْرِی أَنَّ اَلشَّهِیدَ إِلاَّ مَنْ قُتِلَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ. فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) : «إِنَّ اَلشُّهَدَاءَ إِذَا لَقَلِیلٌ» ثُمَّ قَرَأَ [هَذِهِ] اَلْآیَهَ: وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا بِاللّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِکَ هُمُ اَلصِّدِّیقُونَ وَ اَلشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ ثُمَّ قَالَ: «هَذِهِ لَنَا وَ لِشِیعَتِنَا ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 290 )
ص : 8601
مَنْ تَوَرَّعَ حَسُنَتْ عِبَادَتُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 456 )
ص : 8602
مَنْ صَدَّقَ مَقَالُهُ زَادَ جَلاَلُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 611 )
ص : 8603
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَهَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ صَاحِبِ اَلْعَسْکَرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: تَقُولُ عِنْدَ رَأْسِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَی خَلْقِهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ عَلِیٍّ اَلْمُرْتَضَی اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا اِبْنَ فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ اَلصَّلاَهَ وَ آتَیْتَ اَلزَّکَاهَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ حَتَّی أَتَاکَ اَلْیَقِینُ فَصَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ حَیّاً وَ مَیِّتاً ثُمَّ تَضَعُ خَدَّکَ اَلْأَیْمَنَ عَلَی اَلْقَبْرِ وَ قُلْ أَشْهَدُ أَنَّکَ عَلَی بَیِّنَهٍ مِنْ رَبِّکَ جِئْتُ مُقِرّاً بِالذُّنُوبِ لِتَشْفَعَ لِی عِنْدَ رَبِّکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ ثُمَّ اُذْکُرِ اَلْأَئِمَّهَ بِأَسْمَائِهِمْ وَاحِداً وَاحِداً وَ قُلْ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ حُجَّهُ اَللَّهِ ثُمَّ قُلْ اُکْتُبْ لِی عِنْدَکَ مِیثَاقاً وَ عَهْداً أَنِّی أَتَیْتُکَ أُجَدِّدُ اَلْمِیثَاقَ فَاشْهَدْ لِی عِنْدَ رَبِّکَ إِنَّکَ أَنْتَ اَلشَّاهِدُ . مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلرَّزَّازُ اَلْکُوفِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 577 )
3 - یکی از اصحاب ما گوید: امام هادی علیه السّلام فرمود:
در نزد بالای سر امام حسین علیه السّلام می گویی:
«السّلام علیک یا أبا عبد اللّه، السّلام علیک یا حجّه اللّه فی أرضه و شاهده علی خلقه، السّلام علیک یا ابن رسول اللّه، السّلام علیک یا ابن علیّ المرتضی، السّلام علیک یا ابن فاطمه الزّهراء.
أشهد أنّک قد أقمت الصّلاه و آتیت الزّکاه، و أمرت بالمعروف و نهیت عن المنکر و جاهدت فی سبیل اللّه حتّی أتاک الیقین. فصلّی اللّه علیک حیّا و میّتا».
آن گاه گونه راستت را بر روی قبر مطهّر بگذار و بگو:«أشهد أنّک علی بیّنه من ربّک جئت مقرّا بالذّنوب لتشفع لی عند ربّک یا ابن رسول اللّه».
سپس ائمۀ علیهم السّلام را یکی یکی با نام هایشان یاد کن و بگو:«أشهد أنّکم حجّه اللّه».
آن گاه بگو:«اکتب لی عندک میثاقا و عهدا أنّی أتیتک أجدّد المیثاق فاشهد لی عند ربّک إنّک أنت الشّاهد».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 627 )
: ضعیف. و آخره مجهول مرسل.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 303 )
ص : 8604
ع، [علل الشرائع] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سُفْیَانَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یُوسُفَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ نُوحٍ اَلْحَنَّاطِ عَنْ عَمْرِو بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أُتِیَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقِیلَ لَهُ إِنَّ سَعْدَ بْنَ مُعَاذٍ قَدْ مَاتَ فَقَامَ رَسُولُ اَللَّهِ وَ قَامَ أَصْحَابُهُ فَحُمِلَ فَأَمَرَ بِغُسْلِ سَعْدٍ وَ هُوَ قَائِمٌ عَلَی عِضَادَهِ اَلْبَابِ فَلَمَّا أَنْ حُنِّطَ وَ کُفِّنَ وَ حُمِلَ عَلَی سَرِیرِهِ تَبِعَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِلاَ حِذَاءٍ وَ لاَ رِدَاءٍ ثُمَّ کَانَ یَأْخُذُ یَمْنَهَ اَلسَّرِیرِ مَرَّهً وَ یَسْرَهَ اَلسَّرِیرِ مَرَّهً حَتَّی اِنْتَهَی بِهِ إِلَی اَلْقَبْرِ فَنَزَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی لَحَّدَهُ وَ سَوَّی عَلَیْهِ اَللَّبِنَ وَ جَعَلَ یَقُولُ نَاوِلْنِی حَجَراً نَاوِلْنِی تُرَاباً رَطْباً یَسُدُّ بِهِ مَا بَیْنَ اَللَّبِنِ فَلَمَّا أَنْ فَرَغَ وَ حَثَا اَلتُّرَابَ عَلَیْهِ وَ سَوَّی قَبْرَهُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنِّی لَأَعْلَمُ أَنَّهُ سَیَبْلَی وَ یَصِلُ إِلَیْهِ اَلْبِلَی وَ لَکِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ عَبْداً إِذَا عَمِلَ عَمَلاً فَأَحْکَمَهُ فَلَمَّا أَنْ سَوَّی اَلتُّرْبَهَ عَلَیْهِ قَالَتْ أُمُّ سَعْدٍ مِنْ جَانِبٍ هَنِیئاً لَکَ اَلْجَنَّهُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ یَا أُمَّ سَعْدٍ مَهْ لاَ تَجْزِمِی عَلَی رَبِّکِ فَإِنَّ سَعْداً قَدْ أَصَابَتْهُ ضَمَّهٌ قَالَ فَرَجَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ رَجَعَ اَلنَّاسُ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ لَقَدْ رَأَیْنَاکَ صَنَعْتَ عَلَی سَعْدٍ مَا لَمْ تَصْنَعْهُ عَلَی أَحَدٍ إِنَّکَ تَبِعْتَ جَنَازَتَهُ بِلاَ رِدَاءٍ وَ لاَ حِذَاءٍ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ کَانَتْ بِلاَ حِذَاءٍ وَ لاَ رِدَاءٍ فَتَأَسَّیْتُ بِهَا قَالُوا وَ کَیْفَ تَأْخُذُ یَمْنَهَ اَلسَّرِیرِ مَرَّهً وَ یَسْرَهَ اَلسَّرِیرِ مَرَّهً قَالَ کَانَتْ یَدِی فِی یَدِ جَبْرَئِیلَ آخُذُ حَیْثُ مَا أَخَذَ فَقَالُوا أَمَرْتَ بِغُسْلِهِ وَ صَلَّیْتَ عَلَی جِنَازَتِهِ وَ لَحَّدْتَهُ ثُمَّ قُلْتَ إِنَّ سَعْداً أَصَابَتْهُ ضَمَّهٌ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَعَمْ إِنَّهُ کَانَ فِی خُلُقِهِ مَعَ أَهْلِهِ سُوءٌ . ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اَلْغَضَائِرِیُّ عَنِ اَلصَّدُوقِ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 298 )
ص : 8605
و فی احتجاج علیّ - علیه السّلام - یوم الشّوری علی النّاس قال: نشدتکم باللّه، هل فیکم أحد قال له رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: یا علیّ، إنّ اللّه خصّک بأمر و أعطاکه، لیس من الأعمال شیء أحبّ إلیه و لا أفضل منه عنده الزّهد فی الدّنیا، فلیس تنال منها شیئا و لا تناله منک، و هو زینه الأبرار عند اللّه - عزّ و جلّ - یوم القیامه، فطوبی لمن أحبّک و صدّق علیک، و ویل لمن أبغضک و کذّب علیک [غیری] . قالوا: اللّهمّ، لا. [و فی هذا الاحتجاج أیضا] [قال: نشدتکم باللّه هل فیکم أحد قال له رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-] کما قال لی: إنّ طوبی شجره فی الجنّه، أصلها فی دار علیّ، لیس من مؤمن إلاّ فی داره غصن من أغصانها غیری؟ قالوا: اللّهمّ، لا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 450 )
ص : 8606
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ وَ اَلَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنْکُمْ وَ یَذَرُونَ أَزْواجاً وَصِیَّهً لِأَزْواجِهِمْ مَتاعاً إِلَی اَلْحَوْلِ قَالَ مَنْسُوخَهٌ نَسَخَتْهَا آیَهُ یَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً وَ نَسَخَتْهَا آیَهُ اَلْمِیرَاثِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 362 )
ص : 8607
5416-32 التهذیب ،1/13/238/2 سعد عن موسی بن جعفر عن بعض أصحابنا عن الدهقان عن واصل بن سلیمان عن عبد اللّه بن سنان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال الفقیه ،624/209/1 قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : ما من صلاه یحضر وقتها إلا نادی ملک بین یدی الناس [اللّه] - أیها الناس قوموا إلی نیرانکم التی أوقدتموها علی ظهورکم فأطفئوها بصلاتکم.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 32 )
ص : 8608
وَ قَالَ عَلِیٌّ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِلَیْهِ یَصْعَدُ اَلْکَلِمُ اَلطَّیِّبُ قَوْلُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ عَلِیٌّ وَلِیُّ اَللَّهِ وَ خَلِیفَهُ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ حَقّاً وَ خُلَفَاؤُهُ خُلَفَاءُ اَللَّهِ: وَ اَلْعَمَلُ اَلصّالِحُ یَرْفَعُهُ عِلْمُهُ فِی قَلْبِهِ بِأَنَّ هَذَا صَحِیحٌ کَمَا قُلْتُهُ بِلِسَانِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 198 )
و حضرت رضا علیه السّلام در تفسیر آیه شریفه(
إِلَیْهِ یَصْعَدُ اَلْکَلِمُ اَلطَّیِّبُ
)کلمات و اعتقادات پاک است که بسوی خدا میرود(خداوند باعتقادات قلبی مردم مینگرد)فرمود منظور از این کلم طیب گفتن و اعتقادات اسلامی است لا اله الا اللّه محمّد رسول اللّه علیّ ولیّ اللّه و خلیفه محمد رسول اللّه حقّا و خلفاؤه خلفاء اللّه
(وَ اَلْعَمَلُ اَلصّالِحُ یَرْفَعُهُ)
. و البته عمل صالح است و کارهای نیک و شایسته است که آن اعتقادات را بالا میبرد و تقویت میکند،فرمود فهمیدن انسان که این عمل و این گفتار همان گونه که با زبان گفته صحیح و درست است.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 202 )
ص : 8609
وَ عَنْهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ قَدْ ذَکَرَ صَلاَهَ اَلْعَصْرِ وَ لاَ صَلاَهَ بَعْدَهَا حَتَّی تَرَی اَلشَّاهِدَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 146 )
ص : 8610
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَنْبَغِی لِلْمَرْأَهِ أَنْ تُجَمِّرَ ثَوْبَهَا إِذَا خَرَجَتْ مِنْ بَیْتِهَا .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 519 )
3 - راوی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
برای زن جایز نیست هنگامی که می خواهد از منزل خارج می شود، لباس خود را بخور دهد و معطّر سازد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 554 )
: مرسل أو مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 336 )
ص : 8611
أحمد بن إدریس ، و محمّد بن یحیی ، عن الحسن بن علیّ الکوفیّ ، عن ابن فضّال ، عن بعض أصحابنا ، عن سعد الإسکاف قال: أتیت أبا جعفر - علیه السّلام - أرید الإذن علیه، فإذا رحال إبل علی الباب مصفوفه، و إذا الأصوات قد ارتفعت، ثمّ خرج قوم معتمیّن بالعمائم یشبهون الزّطّ . قال: فدخلت علی أبی جعفر - علیه السّلام - فقلت: جعلت فداک، أبطأ إذنک علیّ الیّوم، و رأیت قوما خرجوا علیّ معتمّین بالعمائم فأنکرتهم؟ قال: او تدری من أولئک، یا سعد ؟ قال: قلت: لا. قال: فقال: أولئک إخوانکم من الجنّ، یأتونا فیسألونا عن حلالهم و حرامهم و معالم دینهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 470 )
ص : 8612
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَمَا وَ اَللَّهِ إِنَّ فِی أَهْلِ بَیْتِی مِنْ عِتْرَتِی لَهُدَاهً مُهْتَدِینَ مِنْ بَعْدِی یعطهم[یُعْطِیهِمْ]عِلْمِی وَ فَهْمِی وَ حِلْمِی وَ خُلُقِی وَ طِینَتُهُمْ مِنْ طِینَتِی اَلطَّاهِرَهِ وَ وَیْلٌ لِلْمُنْکِرِینَ لِحَقِّهِمُ اَلْمُکَذِّبِینَ لَهُمْ مِنْ بَعْدِی اَلْقَاطِعِینَ فِیهِمْ صِلَتِی اَلْمُسْتَوْلِینَ عَلَیْهِمْ وَ اَلْآخِذِینَ مِنْهُمْ حَقَّهُمْ أَلاَ فَلاَ أَنَالَهُمُ اَللَّهُ شَفَاعَتِی.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 50 )
ص : 8613
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ حَرِیزٍ رَفَعَهُ إِلَی ،5أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: اَللّهُ یَعْلَمُ ما تَحْمِلُ کُلُّ أُنْثی وَ ما تَغِیضُ اَلْأَرْحامُ وَ ما تَزْدادُ قَالَ اَلْغَیْضُ کُلُّ حَمْلٍ دُونَ تِسْعَهِ أَشْهُرٍ وَ ما تَزْدادُ کُلُّ شَیْءٍ یَزْدَادُ عَلَی تِسْعَهِ أَشْهُرٍ وَ کُلَّمَا رَأَتِ اَلدَّمَ فِی حَمْلِهَا مِنَ اَلْحَیْضِ یَزْدَادُ بِعَدَدِ اَلْأَیَّامِ اَلَّتِی رَأَتْ فِی حَمْلِهَا مِنَ اَلدَّمِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 4 , صفحه 91 )
ص : 8614
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَحَبُّ اَلْأَعْمَالِ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلْأَرْضِ اَلدُّعَاءُ وَ أَفْضَلُ اَلْعِبَادَهِ اَلْعَفَافُ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 269 )
امیر المؤمنین علیه السّلام:محبوب ترین اعمال در زمین نزد خداوند عز و جل دعا است و برترین عبادت ها پاک دامنی است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 575 )
و نیز فرمود:محبوب ترین کارها نزد خداوند دعا و برترین عادتها عفّت و پاکدامنی است.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 4 )
ص : 8615
أَطْهَرُ اَلنَّاسِ أَعْرَاقاً أَحْسَنُهُمْ أَخْلاَقاً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 119 )
ص : 8616
کِتَابُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُثَنَّی اَلْحَضْرَمِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمُحْرِمِ هَلْ یَحْتَجِمُ قَالَ نَعَمْ إِذَا خَشِیَ اَلدَّمَ فَقُلْتُ إِنَّمَا یُحْرِمُ مِنَ اَلْعَقِیقِ وَ إِنَّمَا هِیَ لَیْلَتَیْنِ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلْحِجَامَهَ تَخْتَلِفُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 103 )
ص : 8617
آفَهُ اَلْحَزْمِ فَوْتُ اَلْأَمْرِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 181 )
ص : 8618
وَ عَنْهُ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ فَضَالَهَ جَمِیعاً عَنْ جَمِیلٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُکَاتَبِ تَجُوزُ شَهَادَتُهُ فَقَالَ فِی اَلْقَتْلِ وَحْدَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 348 )
ص : 8619
وَ مِنْهُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلصَّدُوقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْمَاضِی : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: إِلاَّ اَلْمُصَلِّینَ `اَلَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ قَالَ أُولَئِکَ وَ اَللَّهِ أَصْحَابُ اَلْخَمْسِینَ مِنْ شِیعَتِنَا قَالَ قُلْتُ وَ اَلَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ یُحافِظُونَ قَالَ أُولَئِکَ أَصْحَابُ اَلْخَمْسِ صَلَوَاتٍ مِنْ شِیعَتِنَا قَالَ قُلْتُ وَ أَصْحابُ اَلْیَمِینِ قَالَ هُمْ وَ اَللَّهِ مِنْ شِیعَتِنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 46 )
ص : 8620
وَ رُوِیَ: أَنَّ رَجُلاً أَتَی اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حِینَ قَضَی حَجَّهُ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی إِنِّی خَرَجْتُ مِنْ أَهْلِی وَ أُرِیدُ اَلْحَجَّ مَعَکَ فَفَاتَنِی ذَلِکَ وَ أَنَا رَجُلُ مُقِلٌّ فَأَخْبِرْنِی بِشَیْءٍ إِذَا فَعَلْتُهُ کَانَ لِی مِثْلُ أَجْرِ اَلْحَاجِّ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اُنْظُرْ إِلَی هَذَا اَلْجَبَلِ یَعْنِی أَبَا قُبَیْسٍ لَوْ أَنْفَقْتَ زِنَتَهُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ لَمَا أَدْرَکْتَ فَضْلَ اَلْحَاجِّ .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 360 )
روایت شده است پس از اینکه پیامبر(صلّی الله علیه و آله)مناسک خود را انجام داده بودند، مردی به حضور ایشان رسید و گفت:ای رسول خدا!پدرم و مادرم فدای شما باد،من از خانۀ خود بیرون آمدم به قصد اینکه همراه شما حج بگزارم و فرصت از دست رفت و نتوانستم چنان کنم و من مردی ثروتمندم مرا به کاری راهنمایی فرمایید که چون آن را انجام دهم،برای من پاداشی چون پاداش حج گزاران باشد.پیامبر فرمودند: به این کوه ابو قبیس بنگر،اگر هموزن آن در راه خدا انفاق کنی،فضیلت و پاداش حج گزاران را درک نخواهی کرد .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 575 )
ص : 8621
اَلْفَضْلُ بْنُ یَسَارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: خَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ یُرِیدُ حَاجَهً فَإِذَا بِالْفَضْلِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ فَقَالَ اِحْمِلُوا هَذَا اَلْغُلاَمَ خَلْفِی فَاعْتَنَقَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِیَدِهِ مِنْ خَلْفِهِ عَلَی اَلْغُلاَمِ ثُمَّ قَالَ یَا غُلاَمُ خَفِ اَللَّهَ تَجِدْهُ أَمَامَکَ یَا غُلاَمُ خَفِ اَللَّهَ یَکْفِیکَ مَا سِوَاکَ وَ إِذَا سَأَلْتَ فَاسْأَلِ اَللَّهَ وَ إِذَا اِسْتَعَنْتَ فَاسْتَعِنْ بِاللَّهِ فَلَوْ أَنَّ جَمِیعَ اَلْخَلاَئِقِ اِجْتَمَعُوا عَلَی أَنْ یَصْرِفُوا عَنْکَ شَیْئاً قَدْ قُدِّرَ لَکَ لَمْ یَسْتَطِیعُوا وَ لَوْ أَنَّ جَمِیعَ اَلْخَلاَئِقِ اِجْتَمَعُوا عَلَی أَنْ یَصْرِفُوا إِلَیْکَ شَیْئاً لَمْ یُقَدَّرْ لَکَ لَمْ یَسْتَطِیعُوا فَاعْلَمْ أَنَّ اَلنَّصْرَ مَعَ اَلصَّبْرِ وَ أَنَّ اَلْفَرَجَ مَعَ اَلْکَرْبِ وَ أَنْ اَلْیُسْرَ مَعَ اَلْعُسْرِ وَ کُلُّ مَا هُوَ آتٍ قَرِیبٌ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ لَوْ أَنَّ قُلُوبَ عِبَادِی اِجْتَمَعَتْ عَلَی قَلْبِ أَشْقَی عَبْدٍ لِی لَمَا نَقَصَ ذَلِکَ مِنْ سُلْطَانِی جَنَاحَ بَعُوضَهٍ وَ لَوْ أَنَّ قُلُوبَ عِبَادِی اِجْتَمَعَتْ عَلَی قَلْبِ أَسْعَدِ عَبْدٍ لِی مَا زَادَ ذَلِکَ فِی سُلْطَانِی جَنَاحَ بَعُوضَهٍ وَ لَوْ أَنِّی أَعْطَیْتُ کُلَّ عَبْدٍ سَأَلَنِی مَا کَانَ ذَلِکَ إِلاَّ مِثْلَ إِبْرَهٍ جَاءَ بِهَا عَبْدٌ مِنْ عِبَادِی یَغْمِسُهَا فِی بَحْرٍ وَ ذَلِکَ أَنَّ عَطَائِی کَلاَمٌ وَ عِدَتِی کَلاَمٌ وَ إِنَّمَا أَقُولُ لِلشَّیْءِ کُنْ فَیَکُونُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 81 )
ص : 8622
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عُثْمَانَ عَمَّنْ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَتَسْأَلُنَّ اَللَّهَ أَوْ لَیَقْبِضَنَّ عَلَیْکُمْ أَنَّ لِلَّهِ عِبَاداً یَعْمَلُونَ فَیُعْطِیهِمْ وَ آخَرِینَ یَسْأَلُونَهُ صَادِقِینَ فَیُعْطِیهِمْ ثُمَّ یَجْمَعُهُمْ فِی اَلْجَنَّهِ فَیَقُولُ اَلَّذِینَ عَمِلُوا رَبَّنَا عَمِلْنَا فَأَعْطَیْتَنَا فَبِمَا أَعْطَیْتَ هَؤُلاَءِ فَیَقُولُ عِبَادِی أَعْطَیْتُکُمْ أُجُورَکُمْ وَ لَمْ أَلِتْکُمْ مِنْ أَعْمَالِکُمْ شَیْئاً وَ سَأَلَنِی هَؤُلاَءِ فَأَعْطَیْتُهُمْ وَ هُوَ فَضْلِی أُوتِیهِ مَنْ أَشَاءُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 302 )
ص : 8623
اَلشَّیْخُ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لاَ تُکْثِرُوا اَلْکَلاَمَ بِغَیْرِ ذِکْرِ اَللَّهِ فَإِنَّ کَثْرَهَ اَلْکَلاَمِ بِغَیْرِ ذِکْرِ اَللَّهِ یُقْسِی اَلْقَلْبَ وَ إِنَّ أَبْعَدَ اَلنَّاسِ مِنَ اَللَّهِ اَلْقَاسِی اَلْقَلْبِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 26 )
ص : 8624
عنه: قال: حدّثنا عبد اللّه بن الهیثم أبو قبیصه الضریر قال: حدثنا أحمد بن موسی قال: أخبرنا حکیم بن حمّاد قال: رأیت (سیّدی) محمد بن علیّ - علیه السلام - و قد ألقی فی الدجله خاتما، فوقفت کلّ سفینه صاعدا و هابطا، و أهل العراق یومئذ یتزایدون . ثمّ قال لغلامه: أخرج الخاتم، فسارت الزوارق .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 320 )
ص : 8625
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : بَعَثَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلْیَمَنِ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ تَبْعَثُنِی وَ أَنَا حَدَثُ اَلسِّنِّ وَ لاَ عِلْمَ لِی بِالْقَضَاءِ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَانْطَلِقْ فَإِنَّ اَللَّهَ سَیَهْدِی قَلْبَکَ وَ یُثَبِّتُ لِسَانَکَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَمَا شَکَکْتُ فِی قَضَاءٍ بَیْنَ اِثْنَیْنِ .
( المناقب , جلد 1 , صفحه 84 )
ص : 8626
وَ إِنَّ اَلْمَسِیحَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعَثَ رَجُلاً آخَرَ وَ عَلَّمَهُ اَلدُّعَاءَ اَلَّذِی یُحْیِی بِهِ اَلْمَوْتَی فَدَخَلَ اَلرُّومَ وَ قَالَ أَنَا أَعْلَمُ مِنْ طَبِیبِ اَلْمَلِکِ فَسَمِعَ مَقَالَتَهُ اَلْمَلِکُ فَقَالَ اُقْتُلُوهُ فَقَالَ لَهُ اَلطَّبِیبُ لاَ تَفْعَلْ وَ لَکِنْ أَدْخِلْهُ فَإِنْ عَرَفْتَ خَطَأَهُ قَتَلْتَهُ وَ لَکَ اَلْحُجَّهُ فَأُدْخِلَ عَلَیْهِ فَقَالَ أَنَا أُحْیِی اَلْمَوْتَی وَ کَانَ اَلْمَلِکُ قَدْ تُوُفِّیَ لَهُ اِبْنٌ فَرَکِبَ اَلْمَلِکُ وَ اَلنَّاسُ مَعَهُ إِلَی قَبْرِ اِبْنِهِ فَدَعَا رَسُولُ اَلْمَسِیحِ وَ أَمَّنَ طَبِیبُ اَلْمَلِکِ اَلَّذِی هُوَ رَسُولُ اَلْمَسِیحِ أَیْضاً أَوَّلاً فَانْشَقَّ اَلْقَبْرُ عَنِ اِبْنِ اَلْمَلِکِ ثُمَّ جَاءَ یَمْشِی حَتَّی جَلَسَ فِی حَجْرِ أَبِیهِ فَقَالَ یَا بُنَیَّ مَنْ أَحْیَاکَ فَنَظَرَ إِلَی رَسُولَیِ اَلْمَسِیحِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَالَ هَذَا وَ هَذَا فَقَامَا وَ قَالاَ إِنَّا کِلاَنَا رَسُولاَ اَلْمَسِیحِ فَآمَنَ اَلْمَلِکُ وَ أَهْلُ بَلْدَتِهِ اَلْحَاضِرُونَ فِی اَلْحَالِ وَ أَعْظَمَ أَهْلُ مَمْلَکَتِهِ أَمْرَ اَلْمَسِیحِ عَلَی نَبِیِّنَا وَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 948 )
حضرت مسیح مرد دیگری را گسیل داشت و به او تعلیم داد دعایی را که با آن مرده زنده می شد، آن مرد رفت و وارد روم شد و گفت: من از طبیب پادشاه، دانشمندتر هستم، پادشاه سخن او را شنید و گفت: او را بکشید، ولی طبیب به پادشاه گفت: این کار را نکن بلکه او را بیاور اگر دیدی که خطا کرده آن وقت او را به قتل برسان که حجّت تمام است.پس فرستادۀ حضرت عیسی-علیه السّلام-را وارد کردند و گفت: من مرده را زنده می کنم، پسر پادشاه مرده بود، پادشاه با عده ای سوار شدند و به سوی قبر فرزندش رفتند و سفیر حضرت مسیح دعا کرد و طبیب پادشاه که او هم اولین فرستادۀ حضرت مسیح بود، آمین گفت. در این حال قبر شکافته شد و پسر پادشاه بیرون آمد و در آغوش پدرش قرار گرفت، پادشاه گفت: پسرم! چه کسی تو را زنده کرد؟ پسر به طرف فرستادگان مسیح نگاه کرد و گفت: این و این. آن دو برخاستند و گفتند: هر دوی ما فرستادگان مسیح هستیم، پس پادشاه و اهل مملکتش که در آن حال حاضر بودند، ایمان آوردند و مسیح-علیه السّلام-را در مملکت، بزرگ شمردند.
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 654 )
ص : 8627
رَوَی فِی جَامِعِ اَلْأُصُولِ عِنْدَ سِیَاقِ قِصَّهِ اَلْحُدَیْبِیَهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا کَانَ یَوْمُ اَلْحُدَیْبِیَهِ خَرَجَ إِلَیْنَا نَاسٌ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ مِنْهُمْ سُهَیْلُ بْنُ عَمْرٍو وَ أُنَاسٌ مِنْ رُؤَسَاءِ اَلْمُشْرِکِینَ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ خَرَجَ إِلَیْکَ نَاسٌ مِنْ أَبْنَائِنَا وَ إِخْوَانِنَا وَ أَرِقَّائِنَا وَ لَیْسَ بِهِمْ فِقْهٌ فِی اَلدِّینِ وَ إِنَّمَا خَرَجُوا فِرَاراً مِنْ أَمْوَالِنَا وَ ضِیَاعِنَا فَارْدُدْهُمْ إِلَیْنَا فَإِنْ لَمْ یَکُنْ فِقْهٌ فِی اَلدِّینِ سَنُفَقِّهُهُمْ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا مَعْشَرَ قُرَیْشٍ لَتَنْتَهِیَنَّ أَوْ لَیَبْعَثَنَّ اَللَّهُ عَلَیْکُمْ مَنْ یَضْرِبُ رِقَابَکُمْ بِالسَّیْفِ عَلَی اَلدِّینِ قَدِ اِمْتَحَنَ اَللَّهُ قُلُوبَهُمْ عَلَی اَلْإِیمَانِ قَالَ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ مَنْ هُوَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ هُوَ خَاصِفُ اَلنَّعْلِ وَ کَانَ قَدْ أَعْطَی عَلِیّاً نَعْلَهُ یَخْصِفُهَا ثُمَّ اِلْتَفَتَ إِلَیْنَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ مَنْ کَذَبَ عَلَیَّ مُتَعَمِّداً فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ اَلنَّارِ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 20 , صفحه 344 )
ص : 8628
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْخَزَّازِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بَیْنَا نَحْنُ جُلُوسٌ وَ أَبِی عِنْدَ وَالٍ لِبَنِی أُمَیَّهَ عَلَی اَلْمَدِینَهِ إِذْ جَاءَ أَبِی فَجَلَسَ فَقَالَ کُنْتُ عِنْدَ هَذَا قُبَیْلُ فَسَأَلَهُمْ عَنِ اَلتَّقْصِیرِ فَقَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ فِی ثَلاَثٍ وَ قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ وَ قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ رَوْحَهٍ فَسَأَلَنِی فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا نَزَلَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِالتَّقْصِیرِ قَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی کَمْ ذَاکَ فَقَالَ فِی بَرِیدٍ قَالَ وَ أَیُّ شَیْءٍ اَلْبَرِیدُ قَالَ مَا بَیْنَ ظِلِّ عَیْرٍ إِلَی فَیْءِ وُعَیْرٍ قَالَ ثُمَّ عَبَرْنَا زَمَاناً ثُمَّ رَأَی [رُئِیَ] بَنُو أُمَیَّهَ یَعْمَلُونَ أَعْلاَماً عَلَی اَلطَّرِیقِ وَ أَنَّهُمْ ذَکَرُوا مَا تَکَلَّمَ بِهِ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَذَرَعُوا مَا بَیْنَ ظِلِّ عَیْرٍ إِلَی فَیْءِ وُعَیْرٍ ثُمَّ جَزَّءُوهُ إِلَی اِثْنَیْ عَشَرَ مِیلاً فَکَانَ ثَلاَثَهَ آلاَفٍ وَ خَمْسَمِائَهِ ذِرَاعٍ کُلُّ مِیلٍ فَوَضَعُوا اَلْأَعْلاَمَ فَلَمَّا ظَهَرَ بَنُو هَاشِمٍ غَیَّرُوا أَمْرَ بَنِی أُمَیَّهَ غَیْرَهً لِأَنَّ اَلْحَدِیثَ هَاشِمِیٌّ فَوَضَعُوا إِلَی جَنْبِ کُلِّ عَلَمٍ عَلَماً .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 432 )
3 - یکی از اصحاب ما گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
(با جمعی) نشسته بودیم و پدرم (امام باقر علیه السّلام) نزد حاکم اموی مدینه بود، ناگاه پدرم آمد و نشست. آن گاه فرمود:
لحظاتی پیش نزد این حاکم بودم (و او از فقها) دربارۀ حدّ قصر نماز سؤال کرد.
یکی از آن ها گفت: سه شب (سیر کردن) موجب قصر نماز است.
دیگری گفت: یک شبانه روز.
دیگری گفت: بعد از زوال تا هنگام شب.
وقتی حاکم از من پرسید، به او گفتم: هنگامی که جبرئیل علیه السّلام بر رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله نازل شد و حکم قصر نماز را آورد، پیامبر صلّی اللّه علیه و اله به او فرمود: در چه مسافتی باید نماز را قصر خواند؟
عرض کرد: فاصلۀ میان سایۀ کوه عیر تا سایۀ کوه وعیر.
امام صادق علیه السّلام فرمود: سپس زمانی گذشت تا این که بنی امیّه مصلحت دیدند که بر سر راه مکّه علم هایی نصب کنند و آن چه را که امام باقر علیه السّلام فرموده بود، به یاد آورند و این فاصلۀ میان سایۀ کوه عیر تا سایۀ کوه وعیر را اندازه گیری کردند و آن را به دوازده میل بخش و علامت گذاری نمودند که هر میل معادل سه هزار و پانصد ذراع بود، و نشانه هایی گذاردند، و هنگامی که بنی هاشم (بنی عبّاس) غالب شدند، کارهای بنی امیّه را به جهت رشک تغییر دادند، چرا که این حدیث (مقدار مسافت در قصر شدن نماز) هاشمی است. پس در کنار هرعلم و نشانه ای از آن ها، علم و نشانه ای گذاردند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 377 )
: مرسل. قوله علیه السلام: و أبی عند وال أی کان أبی فی ذلک الوقت عند وال. قوله علیه السلام: قبیل أی قبل هذا بقلیل. قوله علیه السلام فسألهم أی علماء المخالفین. قوله علیه السلام: فی ثلاث أی فی ثلاث لیال. قوله علیه السلام و الروحه أی مقدار روحه و هی المره من الرواح و هو السیر بعد الزوال إلی اللیل. قوله علیه السلام عیر اسم جبل فی شرقی المدینه. قوله علیه السلام: وعیر اسم جبل فی غربها، و إنما قال: ظل عیر و فیء وعیر لأن الظل یطلق غالبا علی ما یحدث قبل النهار و الفیء علی ما یحدث بعده، فالمراد أصل الجبلین و إنما عبر عن الأول بالظل إشعارا بأنه فی المشرق و یحدث منه الظل أول النهار، و کذا عن عبر الثانی بالفیء إشعارا بأنه فی جانب المغرب و یحدث منه الظل الغربی فی المدینه، أو یقال: إنه لما لم یکن مسقط حجر الجبلین معلومین عبر کذلک لیعلم ابتداء التقدیر فیهما فالمراد بالظل غایه قصره قبل الزوال و بالفیء ابتداء حدوثه بعد الزوال و هذا وجه قریب خطر بالبال. قوله علیه السلام ثم عبرنا أی مضینا - یعنی به أنه مر علی ذلک زمان. قوله علیه السلام: ثم رأی من الرأی و یجوز أن یکون من الرؤیه علی بناء المجهول. و الأول أظهر، و المراد ببنی هاشم بنو العباس و غیره مفعول له أی حملتهم غیره بنی أمیه علی ذلک، أو مفعول مطلق أی تغییرا ما لأنهم لم یغیروا المقدار و إنما غیروا الأعلام لأن الحدیث هاشمی أی صدر عن أبی جعفر علیه السلام. و قال: الفاضل الأسترآبادی من المعلوم المشاهد أنه لیس بین عیر و وعیر أربعه فراسخ و کأنه لذلک قالوا علیهم السلام ما بین ظل عیر و فیئی وعیر و المراد: ما بین ظلیهما و عبروا عن ظل وعیر بلفظ فیء لأنها واقعه فی الجانب الشرقی من المدینه و المراد ظلها الشرقی کما أن عیرا واقع فی الجانب الغربی و المراد ظله الغربی. و قوله علیه السلام: فإذا طلعت الشمس وقع ظل عیر بمعنی تحقق و وضح ظل عیر یدل علی أن المراد أطول ظلیهما و أن فیء وعیر مساو لظل عیر انتهی، و لا یخفی ما فیه ثم اعلم: أن هذا الخبر یدل علی أن المیل ثلاثه آلاف و خمسه مائه ذراع و المشهور أن کل فرسخ ثلاثه أمیال و کل میل أربعه آلاف ذراع و کل ذراع أربعه و عشرون إصبعا و کل إصبع سبع شعیرات و قیل ست عرضا و کل شعیره سبع شعرات من شعر البرذون، و قدر أهل اللغه المیل بمد البصر من الأرض المستویه و روی فی الفقیه تقدیره بألف و خمسمائه ذراع و لعله من سهو الرواه أو النساخ و اختلاف هذه الروایه و المشهور یمکن أن یکون مبنیا علی اختلاف الأذرع فی الأزمنه أو فی أصناف الناس
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 376 )
ص : 8629
9879-27 الکافی ،1/3/10/4 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال الفقیه ،1738/67/2 قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : الصدقه بعشره و القرض بثمانیه عشر و صله الإخوان بعشرین و صله الرحم بأربعه و عشرین.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 455 )
ص : 8630
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَیْتُهُ بِإِسْنَادِی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ أَیْضاً بِإِسْنَادِهِ إِلَی حَمَّادِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: کُنْتُ قَرِیباً مِنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِالْمَوْقِفِ فَلَمَّا هَمَّتِ اَلشَّمْسُ لِلْغُرُوبِ أَخَذَ بِیَدِهِ اَلْیُسْرَی بِمَجَامِعِ ثَوْبِهِ ثُمَّ قَالَ - اَللَّهُمَّ إِنِّی عَبْدُکَ وَ اِبْنُ عَبْدِکَ إِنْ تُعَذِّبْنِی فَبِأُمُورٍ قَدْ سَلَفَتْ مِنِّی وَ أَنَا بَیْنَ یَدَیْکَ بِرُمَّتِی وَ إِنْ تَعْفُ عَنِّی فَأَهْلُ اَلْعَفْوِ أَنْتَ یَا أَهْلَ اَلْعَفْوِ یَا أَحَقَّ مَنْ عَفَا اِغْفِرْ لِی وَ لِأَصْحَابِی وَ حَرَّکَ دَابَّتَهُ فَمَرَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 215 )
ص : 8631
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أُصِیبَ مِنْکُمْ بِمُصِیبَهٍ بَعْدِی فَلْیَذْکُرْ مُصَابَهُ بِی فَإِنَّ مُصَابَهُ بِی أَعْظَمُ مِنْ کُلِّ مُصَابٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 443 )
ص : 8632
عَنْ زُرَارَهَ ، عَنْهُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها قَالَ: «مَنْ ذَکَرَهُمَا فَلَعَنَهُمَا کُلَّ غَدَاهٍ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ سَبْعِینَ حَسَنَهً وَ مَحَا عَنْهُ عَشْرَ سَیِّئَاتٍ، وَ رَفَعَ لَهُ عَشْرَ دَرَجَاتٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 506 )
ص : 8633
وَ صُدَاعُ لَیْلَهٍ یَحُطُّ کُلَّ خَطِیئَهٍ إِلاَّ اَلْکَبَائِرَ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 398 )
ص : 8634
إِنَّ عُمُرَکَ وَقَتُکَ اَلَّذِی أَنْتَ فِیهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 142 )
ص : 8635
وَ فِی اَلْحَدِیثِ: أَنَّ عُمَرَ فِی خِلاَفَتِهِ سُئِلَ عَنْ عِدَّهِ تَطْلِیقِ اَلْأَمَهِ فَلَمْ یَدْرِ مَا یَقُولُهُ فَأَشَارَ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَ حَاضِراً فَأَشَارَ إِلَیْهِ بِإِصْبَعَیْهِ فَقَالَ اِثْنَتَانِ فَأَجَابَ عُمَرَ سَائِلَهُ بِذَلِکَ فَقَالَ ذَلِکَ اَلسَّائِلُ إِنَّمَا سَأَلْتُکَ فَلَمْ تَدْرِ مَا تَقُولُ فَسَأَلْتَ هَذَا ثُمَّ رَضِیتَ مِنْهُ بِالْإِشَارَهِ دُونَ اَلْقَوْلِ فَقَالَ وَیْحَکَ إِنَّهُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 233 )
ص : 8636
10973-16 التهذیب ،1/31/160/1 المفید عن أبی محمد الحسن بن حمزه العلوی عن الکافی ،1/3/104/3 الثلاثه عن ابن أذینه عن زراره قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام عن قضاء الحائض الصلاه ثم تقضی الصیام قال [فقال] لیس علیها أن تقضی الصلاه و علیها أن تقضی صوم شهر رمضان ثم أقبل علی فقال إن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله کان یأمر بذلک فاطمه علیها السّلام و کانت تأمر بذلک المؤمنات.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 327 )
ص : 8637
جَمَاعَهٌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَخِیهِ اَلْحَسَنِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ یَکُونُ فِی فَلاَهٍ مِنَ اَلْأَرْضِ لَیْسَ عَلَیْهِ إِلاَّ ثَوْبٌ وَاحِدٌ وَ أَجْنَبَ فِیهِ وَ لَیْسَ عِنْدَهُ مَاءٌ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یَتَیَمَّمُ وَ یُصَلِّی عُرْیَاناً قَاعِداً یُومِئُ إِیمَاءً .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 396 )
15 - سماعه گوید: از امام علیه السّلام پرسیدم: شخصی که در صحرای وسیعی است و فقط یک لباس دارد که در آن جنب شده است و آب هم نیست، او باید چه کند؟
فرمود: تیمّم کند و برهنه و به صورت نشسته، نماز بخواند و (برای رکوع و سجود) اشاره کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 301 )
: موثق. قوله علیه السلام یصلی عریانا هذا هو المشهور و ظاهر ابن الجنید التخییر مع أفضلیه الصلاه فی ثوب النجس، و قال: المحقق فی المعتبر و العلامه فی المنتهی بالتخییر بین الأمرین من غیر ترجیح، و قول: ابن الجنید أوفق للجمع بین الأخبار کما لا یخفی ثم المشهور بین الأصحاب أنه إن لم یمکنه إلقاء الثوب النجس یصلی فیه و لا إعاده علیه، و ذهب الشیخ فی جمله من کتبه و جماعه إلی وجوب الإعاده. لروایه عمار و هی مع ضعف سندها إنما تدل علی الإعاده إذا کان المصلی فی الثوب النجس متیمما.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 306 )
ص : 8638
اِبْنُ بَابَوَیْهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هَارُونَ اَلْفَامِیُّ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ) ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحِمْیَرِیُّ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : مَنْ قَالَ: سُبْحَانَ اَللَّهِ، غَرَسَ اَللَّهُ لَهُ بِهَا شَجَرَهً فِی اَلْجَنَّهِ ، وَ مَنْ قَالَ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ، غَرَسَ اَللَّهُ لَهُ بِهَا شَجَرَهً فِی اَلْجَنَّهِ . وَ مَنْ قَالَ: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ؛ غَرَسَ اَللَّهُ لَهُ بِهَا شَجَرَهً فِی اَلْجَنَّهِ ، وَ مَنْ قَالَ: اَللَّهُ أَکْبَرُ؛ غَرَسَ لَهُ بِهَا شَجَرَهً فِی اَلْجَنَّهِ. فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ قُرَیْشٍ : یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، إِنَّ شَجَرَنَا فِی اَلْجَنَّهِ، کَثِیرٌ! قَالَ: نَعَمْ، وَ لَکِنْ إِیَّاکُمْ أَنْ تُرْسِلُوا عَلَیْهَا نِیرَاناً فَتُحْرِقُوهَا، وَ ذَلِکَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ لا تُبْطِلُوا أَعْمالَکُمْ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 73 )
ص : 8639
و فی کتاب التّوحید عن الزّهریّ، عن علیّ بن الحسین - علیهما السّلام: - مثل ما فی الخصال سواء. و زاد فی آخره: ثمّ التفت إلی السّائل عن القدر فقال: هذا منه! [هذا منه!] .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 116 )
ص : 8640
کِتَابُ اَلدُّرَّهِ اَلْبَاهِرَهِ ، قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْعِلْمُ وَدِیعَهُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ اَلْعُلَمَاءُ أُمَنَاؤُهُ عَلَیْهِ فَمَنْ عَمِلَ بِعِلْمِهِ أَدَّی أَمَانَتَهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْمَلْ بِعِلْمِهِ کُتِبَ فِی دِیوَانِ اَلْخَائِنِینَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 36 )
ص : 8641
وَ مِنْهُ قَالَ لُقْمَانُ لاِبْنِهِ: أَیْ بُنَیَّ صَاحِبِ اَلْعُلَمَاءَ وَ جَالِسْهُمْ وَ زُرْهُمْ فِی بُیُوتِهِمْ لَعَلَّکَ أَنْ تُشْبِهَهُمْ فَتَکُونَ مِنْهُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 205 )
ص : 8642
رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ : مَا مِنْ رَجُلٍ یَجْمَعُ عِیَالَهُ ثُمَّ یَضَعُ طَعَامَهُ فَیُسَمِّی وَ یُسَمُّونَ اَللَّهَ فِی أَوَّلِ طَعَامِهِمْ وَ یَحْمَدُونَ اَللَّهَ فِی آخِرِهِ فَتُرْفَعُ اَلْمَائِدَهُ حَتَّی یَغْفِرَ اَللَّهُ لَهُمْ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 117 )
ص : 8643
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ : شَکَا نَبِیٌّ قَبْلِی إِلَی اَللَّهِ ضَعْفاً فِی بَدَنِهِ فَأَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیْهِ أَنِ اُطْبُخِ اَللَّحْمَ وَ اَللَّبَنَ فَإِنِّی قَدْ جَعَلْتُ اَلْبَرَکَهَ وَ اَلْقُوَّهَ فِیهِمَا .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 467 )
ص : 8644
15553-6 الکافی ،1/43/269/7 عنه عن التهذیب ،1/100/86/10 أحمد عن علی بن الحکم عن ربیع بن محمد عن عبد اللّه بن سلیمان العامری قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام أی شیء تقول فی رجل سمعته یشتم علیا علیه السّلام و یبرأ منه قال فقال لی هو و اللّه حلال الدم و ما ألف منهم برجل منکم دعه - الکافی ، لا تعرض له إلا أن تأمن علی نفسک.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 499 )
ص : 8645
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْعُیُونِ وَ اَلْمَحَاسِنِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ فِی أَدَبِ أَصْحَابِهِ مَنْ قَصُرَتْ یَدُهُ بِالْمُکَافَأَهِ فَلْیُطِلْ لِسَانَهُ بِالشُّکْرِ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 357 )
ص : 8646
وَ فِی مَشَارِقِ اَلْأَنْوَارِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَاصِمٍ اَلْکُوفِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لِی یَا عَلِیُّ اُنْظُرْ إِلَی مَا تَحْتَ قَدَمَیْکَ فَإِنَّکَ عَلَی بِسَاطٍ قَدْ جَلَسَ عَلَیْهِ کَثِیرٌ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْمُرْسَلِینَ وَ اَلْأَئِمَّهِ اَلرَّاشِدِینَ ثُمَّ قَالَ اُدْنُ مِنِّی فَدَنَوْتُ مِنْهُ فَمَسَحَ یَدَهُ عَلَی وَجْهِی فَصِرْتُ بَصِیراً قَالَ فَرَأَیْتُ فِی اَلْبِسَاطِ أَقْدَاماً وَ صُوَراً وَ قَالَ هَذَا أَثَرُ قَدَمِ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَوْضِعُ جُلُوسِهِ وَ هَذَا أَثَرُ هَابِیلَ وَ هَذَا أَثَرُ نُوحٍ وَ هَذَا أَثَرُ قَیْدَارَ وَ هَذَا أَثَرُ مَهْلاَئِیلَ وَ هَذَا أَثَرُ یَارِدَ وَ هَذَا أَثَرُ أُخْنُوخَ وَ هَذَا أَثَرُ إِدْرِیسَ وَ هَذَا أَثَرُ مُتَوَشْلِخَ وَ هَذَا أَثَرُ سَامٍ وَ هَذَا أَثَرُ فَخْشَدَ وَ هَذَا أَثَرُ صَالِحٍ وَ هَذَا أَثَرُ لُقْمَانَ وَ هَذَا أَثَرُ إِبْرَاهِیمَ وَ هَذَا أَثَرُ لُوطٍ وَ هَذَا أَثَرُ إِسْمَاعِیلَ وَ هَذَا أَثَرُ إِلْیَاسَ وَ هَذَا أَثَرُ إِسْحَاقَ وَ هَذَا أَثَرُ یَعْقُوبَ وَ هَذَا أَثَرُ یُوسُفَ وَ هَذَا أَثَرُ شُعَیْبٍ وَ هَذَا أَثَرُ مُوسَی وَ هَذَا أَثَرُ یُوشَعَ بْنِ نُونٍ وَ هَذَا أَثَرُ طَالُوتَ وَ هَذَا أَثَرُ سُلَیْمَانَ وَ هَذَا أَثَرُ اَلْخَضِرِ وَ هَذَا أَثَرُ دَانِیَالَ وَ هَذَا أَثَرُ اَلْیَسَعِ وَ هَذَا أَثَرُ ذِی اَلْقَرْنَیْنِ إِسْکَنْدَرَ وَ هَذَا أَثَرُ شَابُورَ بْنِ أَرْدَشِیرَ وَ هَذَا أَثَرُ لُؤَیٍّ وَ هَذَا أَثَرُ کِلاَبٍ وَ هَذَا أَثَرُ قُصَیٍّ وَ هَذَا أَثَرُ عَدْنَانَ وَ هَذَا أَثَرُ عَبْدِ مَنَافٍ وَ هَذَا أَثَرُ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ وَ هَذَا أَثَرُ عَبْدِ اَللَّهِ وَ هَذَا أَثَرُ سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هَذَا أَثَرُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هَذَا أَثَرُ اَلْأَوْصِیَاءِ مِنْ بَعْدِهِ وَ اَلْمَهْدِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِأَنَّهُ قَدْ وَطِئَهُ وَ جَلَسَ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ اُنْظُرْ إِلَی اَلْآثَارِ وَ اِعْلَمْ أَنَّهَا آثَارُ دِینِ اَللَّهِ وَ أَنَّ اَلشَّاکَّ فِیهِمْ کَالشَّاکِ فِی اَللَّهِ ثُمَّ قَالَ اِخْفِضْ طَرْفَکَ یَا عَلِیُّ فَرَجَعْتُ مَحْجُوباً کَمَا کُنْتُ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 6 )
در «مشارق الانوار» آمده است که علی بن عاصم کوفی گوید: نزد امام حسن عسگری علیه السّلام بودم که آن حضرت خطاب به من فرمود: ای علی! زیر پای خود را خوب بنگر که این جا که گام نهاده ای بسیاری از پیامبران و امامان نشسته اند. آنگاه امام عسگری علیه السّلام بر صورت من دست کشید و زیر پای خود را نگاه کردم و به گونه ای معجزه آسا شکل ها و قدم های پیامبران را دیدم.
امام علیه السّلام با اشاره به اثر قدم ها فرمود: این اثر قدم های آدم علیه السّلام است و آن یکی اثر قدم های هابیل علیه السّلام است و دیگری اثر پای نوح علیه السّلام است. امام عسگری علیه السّلام قدمگاه پیامبران و بزرگان همچون «قیدار»، «مهلائیل»، «یارد»، «اخنوخ»، «ادریس»، «متوشلخ»، «سام»، «أرفخشد»، «صالح»، «لقمان»، «ابراهیم»، «لوط»، «اسماعیل»، «الیاس»، «اسحاق»، «یعقوب»، «یوسف»، «شعیب»، «موسی»، «یوشع بن نون»، «طالوت»، «سلیمان»، «خضر»، «دانیال» «الیسع»، «ذی القرنین»، «سابور»، «اردشیر»، «لؤی»، «کلاب»، «منسی»، «عدنان»، «عبد مناف»، «عبد المطّلب» و «عبد اللّه» را نشان داد و آنگاه به قدمگاه حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و حضرت علی علیه السّلام اشاره نمود و سرانجام به قدمگاه حضرت مهدی عجل اللّه تعالی فرجه الشریف اشاره نمود و فرمود: این آثار را که دیدی آثار دین خداست و هرکه به درستی این آثار شک کند به حقانیت خداوند نیز شکّ نموده است. علی بن ابراهیم در ادامه گوید: سخن امام حسن عسگری علیه السّلام که
به اینجا رسید به من فرمود که چشمانم را ببندم و چون دوباره چشم هایم را باز کردم دیگر چیزی از آن قدمگاه ها و آثار را ندیدم.
نگارنده گوید:«سابور» که امام عسگری علیه السّلام از او یاد نموده است یکی از اجداد مادری امام سجّاد علیه السّلام است و این روایت نشان می دهد که «سابور» خدا پرست بوده است. همچنین «لؤی» و کسانی که پس از او نام برده شد اجداد حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بوده اند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 15 )
ص : 8647
وَ رَوَی عَنْهُ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ لِعَلِیٍّ أَ لاَ أَسُرُّکَ أَ لاَ أَمْنَحُکَ أَ لاَ أُبَشِّرُکَ فَقَالَ بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ خُلِقْتُ أَنَا وَ أَنْتَ مِنْ طِینَهٍ وَاحِدَهٍ فَفَضَلَتْ مِنْهَا فَضْلَهٌ فَخَلَقَ اَللَّهُ مِنْهَا شِیعَتَنَا فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ دُعِیَ اَلنَّاسُ بِأَسْمَاءِ أُمَّهَاتِهِمْ سِوَی شِیعَتِنَا فَإِنَّهُمْ یُدْعَوْنَ بِأَسْمَاءِ آبَائِهِمْ لِطِیبِ مَوْلِدِهِمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 189 )
ص : 8648
قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ یَکُونُ هَذَا اَلْأَمْرُ حَتَّی یَذْهَبَ ثُلُثَا اَلنَّاسِ فَقُلْنَا لَهُ إِذَا ذَهَبَ ثُلُثَا اَلنَّاسِ فَمَا یَبْقَی قَالَ أَ مَا تَرْضَوْنَ أَنْ تَکُونُوا اَلثُّلُثَ اَلْبَاقِیَ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 66 )
ص : 8649
اَلْعِلَلُ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ وَ زِیَادِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ قَالاَ: أَتَی رَجُلٌ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ یَرْحَمُکَ اَللَّهُ هَلْ شَیَّعْتَ اَلْجَنَازَهَ بِنَارٍ وَ یُمْشَی مَعَهَا بِمِجْمَرَهٍ وَ قِنْدِیلٍ أَوْ غَیْرِ ذَلِکَ مِمَّا یُضَاءُ بِهِ قَالَ فَتَغَیَّرَ لَوْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنْ ذَلِکَ ثُمَّ سَاقَ اَلْحَدِیثَ اَلطَّوِیلَ فِیمَا جَرَی بَیْنَ فَاطِمَهَ وَ اَلظَّالِمِینَ اَلْمَلْعُونِینَ إِلَی أَنْ قَالَ فَلَمَّا نُعِیَتْ إِلَی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ نَفْسُهَا أُرْسِلَتْ إِلَی أُمِّ أَیْمَنَ وَ کَانَتْ أَوْثَقَ نِسَائِهَا عِنْدَهَا وَ فِی نَفْسِهَا فَقَالَتْ یَا أُمَّ أَیْمَنَ إِنَّ نَفْسِی نُعِیَتْ إِلَیَّ فَادْعِی لِی عَلِیّاً فَدَعَتْهُ لَهَا فَلَمَّا دَخَلَ عَلَیْهَا قَالَتْ لَهُ یَا اِبْنَ اَلْعَمِّ أُرِیدُ أَنْ أُوصِیَکَ بِأَشْیَاءَ فَاحْفَظْهَا عَلَیَّ فَقَالَ لَهَا قُولِی مَا أَحْبَبْتِ قَالَتْ لَهُ تَزَوَّجْ فُلاَنَهَ تَکُونُ لِوُلْدِی مِنْ بَعْدِی مِثْلِی وَ اِعْمَلْ نَعْشِی رَأَیْتُ اَلْمَلاَئِکَهَ قَدْ صَوَّرَتْهُ لِی فَقَالَ لِی عَلِیٌّ أَرِینِی کَیْفَ صَوَّرَتْهُ فَأَرَتْهُ ذَلِکَ کَمَا وُصِفَ لَهَا وَ کَمَا أُمِرَتْ بِهِ ثُمَّ قَالَتْ فَإِذَا أَنَا قَضَیْتُ نَحْبِی فَأَخْرِجْنِی مِنْ سَاعَتِکَ أَیَّ سَاعَهٍ کَانَتْ مِنْ لَیْلٍ أَوْ نَهَارٍ وَ لاَ یَحْضُرَنَّ مِنْ أَعْدَاءِ اَللَّهِ وَ أَعْدَاءِ رَسُولِهِ لِلصَّلاَهِ عَلَیَّ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَفْعَلُ فَلَمَّا قَضَتْ نَحْبَهَا صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهَا وَ هُمْ فِی جَوْفِ اَللَّیْلِ أَخَذَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی جَهَازِهَا مِنْ سَاعَتِهِ کَمَا أَوْصَتْهُ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ جَهَازِهَا أَخْرَجَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْجَنَازَهَ وَ أَشْعَلَ اَلنَّارَ فِی جَرِیدِ اَلنَّخْلِ وَ مَشَی مَعَ اَلْجَنَازَهِ بِالنَّارِ حَتَّی صَلَّی عَلَیْهَا وَ دَفَنَهَا لَیْلاً إِلَی آخِرِ مَا مَرَّ فِی أَبْوَابِ أَحْوَالِهَا عَلَیْهَا السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 252 )
ص : 8650
وَ قَالَ: إِنَّ اَلدُّنْیَا حُلْوَهٌ خَضِرَهٌ وَ إِنَّ اَللَّهَ مُسْتَخْلِفُکُمْ فِیهَا فَنَاظِرُوا کَیْفَ تَعْمَلُونَ إِنَّ بَنِی إِسْرَائِیلَ لَمَّا بُسِطَتْ لَهُمُ اَلدُّنْیَا وَ مُهِّدَتْ بِأَهْوَائِهَا فِی اَلْحِلْیَهِ وَ اَلنِّسَاءِ وَ اَلثِّیَابِ وَ اَلطِّیبِ قَالَ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ تَتَّخِذُوا اَلدُّنْیَا رِبًا فَتَتَّخِذَکُمْ عَبِیداً اِکْنِزُوا کَنْزَکُمْ عِنْدَ مَنْ لاَ یُضَیِّعُهُ فَإِنَّ صَاحِبَ کَنْزِ اَلدُّنْیَا یَخَافُ عَلَیْهِ اَلْآفَهَ وَ صَاحِبُ کَنْزِ اَللَّهِ لاَ یَخَافُ عَلَیْهِ اَلْآفَهَ وَ قَالَ أَیْضاً یَا مَعْشَرَ اَلْحَوَارِیِّینَ إِنِّی قَدْ أَکْبَبْتُ لَکُمُ اَلدُّنْیَا عَلَی وَجْهِهَا فَلاَ تَنْعَشُوهَا بَعْدِی فَإِنَّ مِنْ خُبْثِ اَلدُّنْیَا أَنْ عُصِیَ اَللَّهُ فِیهَا وَ إِنَّ مِنْ خُبْثِ اَلدُّنْیَا أَنَّ اَلْآخِرَهَ لاَ تُنَالُ وَ لاَ تُدْرَکُ إِلاَّ بِتَرْکِهَا فَاعْبُرُوا اَلدُّنْیَا وَ لاَ تَعْمُرُوهَا وَ اِعْلَمُوا أَنَّ أَصْلَ کُلِّ خَطِیئَهٍ حُبُّ اَلدُّنْیَا وَ رُبَّ شَهْوَهٍ أَوْرَثَتْ أَهْلَهَا حُزْناً طَوِیلاً وَ قَالَ أَیْضاً إِنْ بُطِحَتْ لَکُمُ اَلدُّنْیَا وَ جَلَسْتُمْ عَلَی ظَهْرِهَا فَلاَ یُنَازِعَنَّکُمْ فِیهَا إِلاَّ اَلْمُلُوکُ وَ اَلنِّسَاءُ فَأَمَّا اَلْمُلُوکُ فَلاَ تُنَازِعُوهُمْ لِلدُّنْیَا فَإِنَّهُمْ لَمْ یَعْرِضُوا لَکُمْ مَا تَرَکْتُمْ دُنْیَاهُمْ وَ أَمَّا اَلنِّسَاءُ فَاتَّقُوهُنَّ بِالصَّوْمِ وَ اَلصَّلاَهِ وَ قَالَ أَیْضاً اَلدُّنْیَا طَالِبَهٌ وَ مَطْلُوبَهٌ فَطَالِبُ اَلْآخِرَهِ تَطْلُبُهُ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَسْتَکْمِلَ فِیهَا رِزْقَهُ وَ طَالِبُ اَلدُّنْیَا تَطْلُبُهُ اَلْآخِرَهُ حَتَّی یَجِیءَ اَلْمَوْتُ فَیَأْخُذَ بِعُنُقِهِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 129 )
و آن بزرگوار فرمود:دنیا شیرینی سرسبزی است،و خداوند شما را در این دنیا خلیفۀ خود قرار داده است پس بنگرید که چگونه عمل می کنید،بنی اسرائیل وقتی که به مال دنیا رسیدند و مطابق هوای نفسشان،زر و زیور و زنان و جامه و لباس و خوشی،فراهم کردند،حضرت عیسی(علیه السّلام)فرمود:دنیا را پروردگار خود نپندارید که او شما را بردۀ خود سازد،گنجهای خود را نزد کسی اندوخته کنید، که آنها را تباه نسازد،زیرا آن کس که گنج دنیا دارد،بیم آفت و نابودی در آن می رود،اما صاحب گنج الهی،بیم آفت ندارد.و نیز عیسی(علیه السّلام)فرمود:ای حواریّون!من برای شما دنیا را بی اعتبار کرده و بر زمین زدم،شما دوباره آن را پس از من،بلند نکنید،زیرا از پلیدی دنیاست که در آن خدا را نافرمانی کنند،و از پلیدی دنیاست که ریشۀ هر خطا و لغزشی محبّت همین دنیاست،و بسا هوا و هوسی که باعث غم و اندوهی طولانی شود.و نیز فرمود:اگر دنیا خود را برای شما بگسترد و شما بر روی آن بنشینید، هیچ کدام از شما،نباید با پادشاهان و زنان،در ستیز باشید،اما با پادشاهان بر سر دنیا در نیفتید،زیرا تا وقتی که شما به دنیای آنها کار نگیرید،آنان متعرّض شما نخواهند شد،و اما از زنان به وسیله روزه و نماز بپرهیزید.و نیز فرموده است:دنیا هم طالب است و هم مطلوب؛دنیا اهل آخرت را می خواهد تا بدان وسیله تنها روزی خود را به دست آورند،اما طالب دنیا را آخرت،می طلبد،تا مرگ او فرا رسد،و گریبان او را بگیرد.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 251 )
ص : 8651
أَفْضَلُ اَلزُّهْدِ إِخْفَاءُ اَلزُّهْدِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 119 )
ص : 8652
و فی إرشاد المفید - رحمه اللّه-: و قضی علیّ - علیه السّلام - فی رجل وصّی فقال: أعتقوا عنّی کلّ عبد قدیم فی ملکی. فلمّا مات، لم یعرف الوصیّ ما یصنع. فسأله عن ذلک، فقال: یعتق عنه کلّ عبد له فی ملکه ستّه أشهر. و تلا قوله: وَ اَلْقَمَرَ قَدَّرْناهُ مَنازِلَ حَتّی عادَ کَالْعُرْجُونِ اَلْقَدِیمِ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 11 , صفحه 79 )
ص : 8653
وَ رَوَی أَبُو اَلْأَحْوَصِ عَنْ أَبِی حَیَّانَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَهْلِکُ فِیَّ رَجُلاَنِ مُحِبٌّ غَالٍ وَ مُبْغِضٌ قَالٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 295 )
ص : 8654
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا اِبْنَ عِمْرَانَ ، لاَ تَحْسُدَنَّ اَلنَّاسَ عَلَی مَا آتَیْتُهُمْ مِنْ فَضْلِی، وَ لاَ تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلَی ذَلِکَ، وَ لاَ تُتْبِعْهُ نَفْسَکَ، فَإِنَّ اَلْحَاسِدَ سَاخِطٌ لِنِعْمَتِی ضَادٌّ لِقَسْمِیَ اَلَّذِی قَسَمْتُ بَیْنَ عِبَادِی، وَ مَنْ یَکُ کَذَلِکَ فَلَسْتُ مِنْهُ وَ لَیْسَ مِنِّی.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 87 )
و از علی بن ابراهیم از پدرش از محمد بن عیسی از یونس از داود رقی که از ابو عبد اَللَّه علیه السلام نقل کرده که حضرت فرمود: خداوند به موسی بن عمران فرمود: ای پسر عمران، به فضائلی که من به مردم داده ام، حسد مبر. چشمانت را بر آنها خیره مکن (یعنی مگو چرا باید اینها این نعمتها را داشته باشند ولی من نداشته باشم) و این رشک و حسد را دنبال مکن. زیرا شخص حسود از نعمتهای من خشمناک است و ضد قسمتهای من برای بندگانم می باشد. کسی که چنین باشد من از او نیستم و او هم از من نیست (رانده درگاه من است).
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 87 )
ص : 8655
وَ لَمَّا أَرَادَ اَلْمَسِیرَ إِلَی ذِی قَارٍ تَکَلَّمَ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ فَأَبْلَغَ ثُمَّ قَالَ «إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بَعَثَ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلنَّاسِ کَافَّهً وَ رَحْمَهً لِلْعالَمِینَ فَصَدَعَ بِمَا أُمِرَ بِهِ وَ بَلَّغَ رِسَالاَتِ رَبِّهِ فَلَمَّ اَللَّهُ بِهِ اَلصَّدْعَ وَ رَتَقَ بِهِ اَلْفَتْقَ وَ آمَنَ بِهِ اَلسُّبُلَ وَ حَقَنَ بِهِ اَلدِّمَاءَ وَ أَلَّفَ بِهِ بَیْنَ ذَوِی اَلْأَحْقَادِ وَ اَلْعَدَاوَهِ اَلْوَاغِرَهِ فِی اَلصُّدُورِ وَ اَلضَّغَائِنِ اَلْکَامِنَهِ فِی اَلْقُلُوبِ فَقَبَضَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ حَمِیداً وَ قَدْ أَدَّی اَلرِّسَالَهَ وَ نَصَحَ لِلْأُمَّهِ فَلَمَّا مَضَی صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِسَبِیلِهِ دَفَعْنَا عَنْ حَقِّنَا مَنْ دَفَعَنَا وَ وَلَّوْا مَنْ وَلَّوْا سِوَانَا ثُمَّ وَلِیَهَا عُثْمَانُ بْنُ عَفَّانَ فَنَالَ مِنْکُمْ وَ نِلْتُمْ مِنْهُ حَتَّی إِذَا کَانَ مِنْ أَمْرِهِ مَا کَانَ أَتَیْتُمُونِی فَقُلْتُمْ بَایِعْنَا فَقُلْتُ لَکُمْ لاَ أَفْعَلُ فَقُلْتُمْ بَلَی فَقُلْتُ لاَ فَقَبَضْتُ یَدِی فَبَسَطْتُمُوهَا وَ تَدَاکَکْتُمْ عَلَیَّ کَتَدَاکِّ اَلْإِبِلِ اَلْهِیمِ عَلَی حِیَاضِهَا یَوْمَ وُرُودِهَا حَتَّی لَقَدْ خِفْتُ أَنَّکُمْ قَاتِلِی أَوْ بَعْضَکُمْ قَاتِلُ بَعْضٍ فَبَایَعْتُمُونِی وَ أَنَا غَیْرُ مَسْرُورٍ بِذَلِکَ وَ لاَ جَذِلٍ وَ قَدْ عَلِمَ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ أَنِّی کُنْتُ کَارِهاً لِلْحُکُومَهِ بَیْنَ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَقَدْ سَمِعْتُهُ یَقُولُ مَا مِنْ وَالٍ یَلِی شَیْئاً مِنْ أَمْرِ أُمَّتِی إِلاَّ أُتِیَ بِهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَغْلُولَهً یَدَاهُ إِلَی عُنُقِهِ عَلَی رُءُوسِ اَلْخَلاَئِقِ ثُمَّ یُنْشَرُ کِتَابُهُ فَإِنْ کَانَ عَادِلاً نَجَا وَ إِنْ کَانَ جَائِراً هَوَی ثُمَّ اِجْتَمَعَ عَلَیَّ مَلَؤُکُمْ وَ بَایَعَنِی طَلْحَهُ وَ اَلزُّبَیْرُ وَ أَنَا أَعْرِفُ اَلْغَدَرَ فِی وَجْهَیْهِمَا وَ اَلنَّکْثَ فِی عَیْنَیْهِمَا ثُمَّ اِسْتَأْذَنَانِی فِی اَلْعُمْرَهِ فَأَعْلَمْتُهُمَا أَنْ لَیْسَ اَلْعُمْرَهَ یُرِیدَانِ فَسَارَا إِلَی مَکَّهَ وَ اِسْتَخَفَّا عَائِشَهَ وَ خَدَعَاهَا وَ شَخَصَ مَعَهَا أَبْنَاءُ اَلطُّلَقَاءِ فَقَدِمُوا اَلْبَصْرَهَ وَ قَتَلُوا بِهَا اَلْمُسْلِمِینَ وَ فَعَلُوا اَلْمُنْکَرَ وَ یَا عَجَبَا لاِسْتِقَامَتِهِمَا لِأَبِی بَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ بَغْیِهِمَا عَلَیَّ وَ هُمَا یَعْلَمَانِ أَنِّی لَسْتُ دُونَ أَحَدِهِمَا وَ لَوْ شِئْتُ أَنْ أَقُولَ لَقُلْتُ وَ لَقَدْ کَانَ مُعَاوِیَهُ کَتَبَ إِلَیْهِمَا مِنَ اَلشَّامِ کِتَاباً یَخْدَعُهُمَا فِیهِ فَکَتَمَاهُ عَنِّی وَ خَرَجَا یُوهِمَانِ اَلطَّغَامَ أَنَّهُمَا یَطْلُبَانِ بِدَمِ عُثْمَانَ وَ اَللَّهِ مَا أَنْکَرَا عَلَیَّ مُنْکَراً وَ لاَ جَعَلاَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُمَا نَصَفاً وَ إِنَّ دَمَ عُثْمَانَ لَمَعْصُوبٌ بِهِمَا وَ مَطْلُوبٌ مِنْهُمَا یَا خَیْبَهَ اَلدَّاعِی إِلَی مَ دَعَا وَ بِمَا ذَا أُجِیبَ وَ اَللَّهِ إِنَّهُمَا لَفِی ضَلاَلَهٍ صَمَّاءَ وَ جَهَالَهٍ عَمْیَاءَ وَ إِنَّ اَلشَّیْطَانَ قَدْ ذَمَّرَ لَهُمَا حِزْبَهُ وَ اِسْتَجْلَبَ مِنْهُمَا خَیْلَهُ وَ رَجِلَهُ لِیُعِیدَ اَلْجَوْرَ إِلَی أَوْطَانِهِ وَ یَرُدَّ اَلْبَاطِلَ إِلَی نِصَابِهِ ثُمَّ رَفَعَ یَدَیْهِ فَقَالَ اَللَّهُمَّ إِنَّ طَلْحَهَ وَ اَلزُّبَیْرَ قَطَعَانِی وَ ظَلَمَانِی وَ نَکَثَا بَیْعَتِی فَاحْلُلْ مَا عَقَدَا وَ اُنْکُثْ مَا أَبْرَمَا وَ لاَ تَغْفِرْ لَهُمَا أَبَداً وَ أَرِهِمَا اَلْمَسَاءَهَ فِیمَا عَمِلاَ وَ أَمَّلاَ .
( الجمل و النصره لسید العتره فی حرب البصره , جلد 1 , صفحه 267 )
خطبه ای دیگر در ذو قار و چون علی (علیه السّلام) خواست از منطقۀ ذو قار حرکت کند خطبۀ دیگری ایراد کرد و چنین فرمود: پس از حمد و ثنای خداوند، همانا که خدای عز و جل، محمد (صلّی الله علیه و آله) را برای همۀ مردم مبعوث کردو او را برای همۀ جهانیان مایۀ رحمت قرار داد و او پیامهای پروردگار خویش را ابلاغ کرد و خداوند به وسیلۀ او از هم گسیختگی را منظم کرد و پراکندگی را به صورت اتحاد در آورد و راهها را امن و خونها را محفوظ داشت و به وسیلۀ او میان افرادی که نسبت به یکدیگر کینه ها و دشمنیهای افروخته در سینه ها داشتند الفت و دوستی پدید آورد. خداوند او را در حالی که ستوده بود و رسالت خود را انجام داده و برای امت خیرخواهی کرده بود، بازگرفت. و چون او-که درود خدا بر او و خاندانش باد-رحلت کرد ما را از حق خویش محروم کردند و بازداشتند و آنان که می خواستند به حکومت رسیدند. سپس عثمان بن- عفان حکومت را در دست گرفت. او بر شما دست یازید و شما به او دست یازیدید و سرانجامش به آنجا کشید که کشید. آنگاه پیش من آمدید و گفتید: بیعت ما را بپذیر. گفتم: نمی پذیرم. گفتید: چاره نیست، و خودتان دست مرا گرفتید و گشودید و چون شتران تشنه که روز نوبت خود به آبشخور هجوم می آورند بر من هجوم آوردید تا آنجا که ترسیدم با هجوم خود مرا بکشید یا آنکه برخی زیر دست و پای دیگران کشته شوند و با من بیعت کردید و من از آن بیعت شاد و خشنود نبودم و خداوند سبحان می داند که من حکومت میان امت محمد (صلّی الله علیه و آله) را خوش نمی دارم؛ که از آن حضرت شنیدم می فرمود: هر حاکمی که حکومت بر امت مرا عهده دار شود، روز قیامت او را در حالی که دستهایش را به گردنش بسته اند پیش مردم حاضر می کنند و کارنامه اش را بررسی می کنند. اگر عادل بوده رها می شود و اگر ستمگر بوده است زبون و بدبخت می شود. سپس سران شما بر من اجتماع کردند و طلحه و زبیر با من بیعت کردند در حالی که غدر و مکر را در چهره ها و پیمان شکنی را در چشمهای ایشان می دیدم. آنگاه آن دو از من برای عمره گزاردن اجازه خواستند و به آنان گفتم که آهنگ عمره ندارید و چون به مکه رسیدند، حرمت عایشه را چنان که شاید رعایت نکردند و او را فریفتند و فرزندان بردگان آزاد شده در فتح مکه، با عایشه راه افتادند و به بصره رفتند و آنجا پردۀ حرمت مسلمانان را دریدند و کارهای بسیار زشت انجام دادند. و جای بسی شگفت است که آن دو در بیعت خود با ابو بکر و عمر پایداری کردند و بر من ستم روا داشتند و حال آنکه هر دو می دانند که من فروتر از آن دو [ابو بکر و عمر] نیستم و اگر می خواستم چیزهایی بگویم، می گفتم. معاویه هم از شام برای طلحه و زبیر نامه ای نوشته و آن دو را فریب داده است و آن را از من پوشیده داشتند و خروج کردند و برای سفلگان چنین توهمی پیش آوردند که خون عثمان را مطالبه می کنند و حال آنکه خون عثمان بر گردن آن دو می باشد و باید از آن دو خونخواهی شود و چه ادعای زیان آور و بی نتیجه ای طرح می کنند! به خدا سوگند که آن دو در گمراهی و نادانی کور و کر افتاده اند و شیطان گروه خود را برای آنان آماده ساخته و سواران و پیادگان خویش را در اختیار آنان نهاده است تا ستم و باطل را برگرداند و جایگزین کند.در این هنگام دستهای خود را بلند کرد و عرضه داشت: پروردگارا! همانا طلحه و زبیر از من بریدند و بر من ستم کردند و بیعت مرا شکستند. خدایا! خودت گرهی را که آنان زده اند بگشا و آنچه را پیوسته و استوار کرده اند از هم گسیخته کن و هرگز آن دو را میامرز و سرانجام بد را در آنچه کرده اند و به آن امید بسته اند به ایشان بنمای.
( نبرد جمل ؛ ج 1 , ص 163 )
ص : 8656
5628-34 التهذیب ،1/17/298/3 أحمد عن السراد عن أبی ولاد قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام إنی کنت خرجت من الکوفه فی سفینه إلی قصر ابن هبیره و هو من الکوفه علی نحو من عشرین فرسخا فی الماء - فسرت یومی ذلک أقصر الصلاه ثم بدا لی فی اللیل الرجوع إلی الکوفه فلم أدر أصلی فی رجوعی بتقصیر أم بتمام فکیف کان ینبغی أن أصنع فقال إن کنت سرت فی یومک الذی خرجت فیه بریدا فکان علیک حین رجعت أن تصلی بالتقصیر لأنک کنت مسافرا إلی أن تصیر إلی منزلک قال و إن کنت لم تسر فی یومک الذی خرجت فیه بریدا فإن علیک أن تقضی کل صلاه صلیتها فی یومک ذلک بالتقصیر بتمام من قبل أن تریم من مکانک ذلک - لأنک لم تبلغ الموضع الذی یجوز فیه التقصیر حتی رجعت فوجب علیک قضاء ما قصرت و علیک إذا رجعت أن تتم الصلاه حتی تصیر إلی منزلک.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 138 )
ص : 8657
918-12 الفقیه ،3115/520/2 روی عن محمد بن عثمان العمری رضی اللّه عنه أنه قال: و اللّه إن صاحب هذا الأمر لیحضر الموسم کل سنه یری الناس و یعرفهم و یرونه و لا یعرفونه.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 413 )
ص : 8658
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ (رَحِمَهُ اَللَّهُ)، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی ، قَالَ: حَدَّثَنِی سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ اِبْنِ عِیسَی ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ أَبِی وَلاَّدٍ اَلْحَنَّاطِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: أَرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ کَمَلَ إِیمَانُهُ، وَ إِنْ کَانَ مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ ذُنُوبٌ لَمْ یَنْقُصْهُ ذَلِکَ، وَ هِیَ: اَلصِّدْقُ، وَ أَدَاءُ اَلْأَمَانَهِ، وَ اَلْحَیَاءُ، وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 44 )
[51]20-امام صادق علیه السّلام فرمود:چهار چیز است که در هرکس باشد ایمانش کامل است و اگر چه سر تا پایش گناه باشد موجب نقصان او نمی شود و آنها:راستی و ادای امانت و حیا و خوش اخلاقی است.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 103 )
ص : 8659
ما، ، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی جَمَاعَهٌ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ زَکَرِیَّا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنْ جَابِرٍ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ: صَلَّی بِنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْماً صَلاَهَ اَلْفَجْرِ ثُمَّ اِنْفَتَلَ وَ أَقْبَلَ عَلَیْنَا یُحَدِّثُنَا ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ مَنْ فَقَدَ اَلشَّمْسَ فَلْیَتَمَسَّکْ بِالْقَمَرِ وَ مَنْ فَقَدَ اَلْقَمَرَ فَلْیَتَمَسَّکْ بِالْفَرْقَدَیْنِ قَالَ فَقُمْتُ أَنَا وَ أَبُو أَیُّوبَ اَلْأَنْصَارِیُّ وَ مَعَنَا أَنَسُ بْنُ مَالِکٍ فَقُلْنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَنِ اَلشَّمْسُ قَالَ أَنَا فَإِذَا هُوَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَدْ ضَرَبَ لَنَا مَثَلاً فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی خَلَقَنَا فَجَعَلْنَا بِمَنْزِلَهِ نُجُومِ اَلسَّمَاءِ کُلَّمَا غَابَ نَجْمٌ طَلَعَ نَجْمٌ فَأَنَا اَلشَّمْسُ فَإِذَا ذَهَبَ بِی فَتَمَسَّکُوا بِالْقَمَرِ قُلْنَا فَمَنِ اَلْقَمَرُ قَالَ أَخِی وَ وَصِیِّی وَ وَزِیرِی وَ قَاضِی دَیْنِی وَ أَبُو وُلْدِی وَ خَلِیفَتِی فِی أَهْلِی قُلْنَا فَمَنِ اَلْفَرْقَدَانِ قَالَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ ثُمَّ مَکَثَ مَلِیّاً فَقَالَ هَؤُلاَءِ وَ فَاطِمَهُ وَ هِیَ اَلزُّهَرَهُ عِتْرَتِی وَ أَهْلُ بَیْتِی هُمْ مَعَ اَلْقُرْآنِ لاَ یَفْتَرِقَانِ حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ اَلْحَوْضَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 75 )
امالی شیخ: در ص 329-نیز همین روایت را از جابر بن عبد اللّه انصاری با توضیح بیشتر نقل می کند که از جهت اختصار از ترجمه صرف نظر شد.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 67 )
ص : 8660
وَ رُوِیَ عَنِ اَلْعَالِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: سَبْعٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ فَقَدِ اِسْتَکْمَلَ حَقِیقَهَ اَلْإِیمَانِ وَ فُتِحَتْ لَهُ أَبْوَابُ اَلْجِنَانِ مَنْ أَسْبَغَ وُضُوءَهُ وَ أَحْسَنَ صَلاَتَهُ وَ أَدَّی زَکَاهَ مَالِهِ وَ کَفَّ غَضَبَهُ وَ سَجَنَ لِسَانَهُ وَ تَفَقَّهَ لِدِینِهِ وَ أَدَّی اَلنَّصِیحَهَ لِأَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 111 )
ص : 8661
مَنْ أَسْرَعَ إِلَی اَلنَّاسِ بِمَا یَکْرَهُونَ قَالُوا فِیهِ مَا لاَ یَعْلَمُونَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 435 )
ص : 8662
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ - اَلرَّحْمَانِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ: فَإِذا قَرَأْتَ اَلْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ مِنَ اَلشَّیْطانِ اَلرَّجِیمِ `إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَی اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَلی رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ فَقَالَ: یَا بَا مُحَمَّدِ یُسَلِّطُ اَللَّهُ مِنَ اَلْمُؤْمِنِ عَلَی بَدَنِهِ وَ لاَ یُسَلِّطُ عَلَی دِینِهِ، وَ قَدْ سُلِّطَ عَلَی أَیُّوبَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَشَوَّهَ خَلْقَهُ وَ لَمْ یُسَلَّطْ عَلَی دِینِهِ، وَ قَدْ یُسَلَّطُ مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَی أَبْدَانِهِمْ وَ لاَ یُسَلَّطُ عَلَی دِینِهِمْ، قُلْتُ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَی اَلَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَ اَلَّذِینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ قَالَ: اَلَّذِینَ هُمْ بِاللَّهِ مُشْرِکُونَ، یُسَلَّطُ عَلَی أَبْدَانِهِمْ وَ عَلَی أَدْیَانِهِمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 86 )
ص : 8663
اَلْجَاهِلُ مَنِ اِسْتَغَشَّ اَلنَّصِیحَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 28 )
ص : 8664
فَضَائِلِ اَلْعَشَرَهِ : إِنَّ جِنِّیّاً کَانَ فِی مَسْجِدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَدَخَلَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَغَابَ اَلْجِنِّیُّ فَلَمَّا خَرَجَ عَلِیٌّ عَادَ اَلْجِنِّیُّ إِلَی مَکَانِهِ فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ لِمَ غِبْتَ عِنْدَ حُضُورِ عَلِیٍّ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ عَلِیّاً جَرَحَنِی قَالَ وَ کَیْفَ وَ لَمْ تَظْهَرْ إِلاَّ فِی زَمَنِ سُلَیْمَانَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَ مَلَکاً عَلَی صُورَهِ عَلِیٍّ یُقَاتِلُ مَعَ اَلْأَنْبِیَاءِ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 241 )
ص : 8665
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، جَمَاعَهٌ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ حَفْصِ بْنِ عُمَرَ اَلْعَسْکَرِیِّ بِالْمَصِّیصَهِ مِنْ أَصْلِ کِتَابِهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْهَیْثَمِ اَلْأَنْمَاطِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ اَلْوَاسِطِیِّ عَنْ مُحَمَّدٍ وَ زَیْدٍ اِبْنَیْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِمَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَرْفَعُ یَدَیْهِ إِذَا اِبْتَهَلَ وَ دَعَا کَمَا یَسْتَطْعِمُ اَلْمِسْکِینُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 287 )
ص : 8666
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُؤَذِّنُ فَقَالَ اَللَّهُ أَکْبَرُ اَللَّهُ أَکْبَرُ اَللَّهُ أَکْبَرُ اَللَّهُ أَکْبَرُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَیَّ عَلَی اَلصَّلاَهِ حَیَّ عَلَی اَلصَّلاَهِ حَیَّ عَلَی اَلْفَلاَحِ حَیَّ عَلَی اَلْفَلاَحِ حَیَّ عَلَی خَیْرِ اَلْعَمَلِ حَیَّ عَلَی خَیْرِ اَلْعَمَلِ حَتَّی فَرَغَ مِنَ اَلْأَذَانِ وَ قَالَ فِی آخِرِهِ اَللَّهُ أَکْبَرُ اَللَّهُ أَکْبَرُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 306 )
ص : 8667
آفَهُ اَلْعَدْلِ اَلسُّلْطَانُ اَلْجَائِرُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 182 )
ص : 8668
مَا أَنَا بِالْعَاصِی وَ شَیْخِ اَلْعَاصِیمِنْ مَعْشَرٍ فِی غَالِبٍ مُصَاصٍ خَوَّفْتَنِی بِلاَبِسِ اَلدِّلاَصِوَ جَانِبِی اَلْخَیْلِ مَعَ اَلْقِلاَصِ أَهْوِنْ بِقَوْمٍ فِی اَلْوَغَی نُکَّاصٍلَوْ قَدْ رَأَوْهَا تَنْفُضُ اَلنَّوَاصِیَ لَقَالَ کُلُّ هَارِبٍ خَلاَصِی
( دیوان امام علی علیه السلام , جلد 1 , صفحه 247 )
ص : 8669
وَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا اِسْتَقْبَلَ اَلصَّبِیُّ اَلْقَابِلَهَ بِوَجْهِهِ حَرُمَتْ عَلَیْهِ وَ حَرُمَ عَلَیْهِ وَلَدُهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 501 )
ص : 8670
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ وَ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَابِرٍ جَمِیعاً عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ یُجْزِئُ اَلْحَاجَّ أَنْ یُوَفِّرَ شَعْرَهُ شَهْراً. وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 316 )
ص : 8671
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا حَبِیبُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ اَلْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ صَبِیحٍ اَلْأَسَدِیُّ عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی سَمِعْتُکَ تَقُولُ نِیَّهُ اَلْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ فَکَیْفَ تَکُونُ اَلنِّیَّهُ خَیْراً مِنَ اَلْعَمَلِ قَالَ لِأَنَّ اَلْعَمَلَ رُبَّمَا کَانَ رِیَاءً لِلْمَخْلُوقِینَ وَ اَلنِّیَّهُ خَالِصَهٌ لِرَبِّ اَلْعَالَمِینَ فَیُعْطِی تَعَالَی عَلَی اَلنِّیَّهِ مَا لاَ یُعْطِی عَلَی اَلْعَمَلِ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلْعَبْدَ لَیَنْوِی مِنْ نَهَارِهِ أَنْ یُصَلِّیَ بِاللَّیْلِ فَتَغْلِبُهُ عَیْنُهُ فَیَنَامُ فَیُثْبِتُ اَللَّهُ لَهُ صَلاَتَهُ وَ یَکْتُبُ نَفَسَهُ تَسْبِیحاً وَ یَجْعَلُ نَوْمَهُ عَلَیْهِ صَدَقَهً .
( علل الشرایع , جلد 2 , صفحه 524 )
پدرم رحمه اللّه علیه،از حبیب بن الحسین الکوفی از محمّد بن الحسین بن ابی الخطاب،از احمد بن صبیح الاسدی،از زید شحّام نقل کرده که وی گفت: محضر مبارک حضرت ابی عبد اللّه علیه السّلام عرض کردم:شنیده ام که فرموده اید:نیّت مؤمن از عملش بهتر است.سؤالم این است که چگونه نیّت بهتر از عمل می باشد؟ حضرت فرمودند:زیرا عمل بسا از روی ریاء صورت گرفته در حالی که نیت خالص برای پروردگار می باشد از این رو حق تعالی در مقابل نیّت چیزی عطاء می فرماید که در قبال عمل منظور نمی کند. حضرت امام صادق علیه السّلام به عنوان شاهد این گفتار فرمودند: بنده در روز نیّت می کند که در شب نماز نافله بخواند ولی به واسطه غلبه خواب این عبادت از او فوت می شود،حق تبارک و تعالی برایش نماز ثبت و ضبط فرموده و نفسش را تسبیح و خوابش را صدقه محسوب می فرماید.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 2 , ص 671 )
ص : 8672
اَلْأَوَّلُ: بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ یَا مَالِکَ اَلرِّقَابِ وَ هَازِمَ اَلْأَحْزَابِ یَا مُفَتِّحَ اَلْأَبْوَابِ یَا مُسَبِّبَ اَلْأَسْبَابِ سَبِّبْ لَنَا سَبَباً لاَ نَسْتَطِیعُ لَهُ طَلَباً بِحَقِّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَجْمَعِینَ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 305 )
ص : 8673
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ بَکْرِ بْنِ أَبِی بَکْرٍ اَلْحَضْرَمِیِّ قَالَ: سَأَلَهُ أَبِی یَعْنِی أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا أَسْمَعُ مَا حَدُّ اَلْمَرَضِ اَلَّذِی یُتْرَکُ مِنْهُ اَلصَّوْمُ قَالَ إِذَا لَمْ یَسْتَطِعْ أَنْ یَتَسَحَّرَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ سَیْفٍ عَنْ أَبِی بَکْرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلَ أَبِی وَ أَنَا أَسْمَعُ وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ وَ رَوَاهُ أَیْضاً بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ سَیْفٍ عَنْ بَکْرٍ قَالَ: سَأَلَهُ أَبِی وَ ذَکَرَ مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 221 )
ص : 8674
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ : مَنْ أَکْثَرَ ذِکْرَ اَلْمَوْتِ رَضِیَ مِنَ اَلدُّنْیَا بِالْیَسِیرِ.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 175 )
ص : 8675
أَقُولُ وَجَدْتُ فِی کِتَابِ اَلْغُرَرِ لِلسَّیِّدِ اَلْجَلِیلِ حَیْدَرَ اَلْحُسَیْنِیِّ اَلْآمُلِیِّ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ مَنْقَبَهِ اَلْمُطَهَّرِینَ لِلْحَافِظِ أَبِی نُعَیْمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ أَسْلَمَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَنْ أَبِیهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی أَنْ أُدْنِیَکَ وَ أُعَلِّمَکَ لِتَعِیَ وَ أُنْزِلَتْ عَلَیَّ - وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَهٌ فَأَنْتَ أُذُنٌ وَاعِیَهٌ لِلْعِلْمِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 330 )
ص : 8676
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ فِی مَنَاهِی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ مَنْ عُرِضَتْ لَهُ فَاحِشَهٌ أَوْ شَهْوَهٌ فَاجْتَنَبَهَا مِنْ مَخَافَهِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَرَّمَ عَلَیْهِ اَلنَّارَ، وَ آمَنَهُ مِنَ اَلْفَزَعِ اَلْأَکْبَرِ؛ وَ أَنْجَزَ لَهُ مَا وَعَدَهُ فِی کِتَابِهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 197 )
ص : 8677
کا، [الکافی] ، عَنِ اَلْعِدَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی نَهْشَلٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ: مَنْ عَذَرَ ظَالِماً بِظُلْمِهِ سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِ مَنْ یَظْلِمُهُ وَ إِنْ دَعَا لَمْ یَسْتَجِبْ لَهُ وَ لَمْ یَأْجُرْهُ اَللَّهُ عَلَی ظُلاَمَتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 332 )
68-کافی:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)فرمود هر که معذور دارد ظالمی را از ظلمش خدا ستمگری را بر او مسلط کند،و اگر دعا کند برایش اجابت نکند و ظلمی هم که بیند خدایش بدان ثوابی ندهد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 208 )
ص : 8678
ب، [قرب الإسناد] ، عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ هَدَاکُمْ وَ نَوَّرَ لَکُمْ وَ قَدْ کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ إِنَّمَا هُوَ مُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ فَالْمُسْتَقَرُّ اَلْإِیمَانُ اَلثَّابِتُ وَ اَلْمُسْتَوْدَعُ اَلْمُعَارُ أَ تَسْتَطِیعُ أَنْ تَهْدِیَ مَنْ أَضَلَّ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 66 , صفحه 222 )
ص : 8679
و فی روایه أبی الحسن الأسدی رضی اللّه عنه عن سهل بن زیاد عن جعفر بن عثمان الدارمی عن سلیمان بن جعفر قال: سألت أبا الحسن علیه السّلام عن التلبیه و علتها فقال إن الناس إذا أحرموا ناداهم اللّه تعالی ذکره فقال عبادی و إمائی لأحرمنکم علی النار کما أحرمتم لی - فقولهم لبیک اللهم لبیک إجابه لله عز و جل علی ندائه لهم - و إنما جعل السعی بین الصفا و المروه لأن الشیطان تراءی لإبراهیم علیه السّلام فی الوادی فسعی و هو منازل الشیطان - و إنما صار المسعی أحب البقاع إلی اللّه عز و جل لأنه یذل فیه کل جبار و إنما سمی یوم الترویه لأنه لم یکن بعرفات ماء و کانوا یستقون من مکه من الماء ریهم و کان یقول بعضهم لبعض ترویتم ترویتم فسمی یوم الترویه لذلک و سمیت عرفه [عرفه] لأن جبرئیل قال لإبراهیم علیهما السّلام هناک اعترف بذنبک و اعرف مناسکک فلذلک سمیت عرفه و سمی المشعر مزدلفه لأن جبرئیل علیه السّلام قال لإبراهیم بعرفات یا إبراهیم ازدلف إلی المشعر فسمیت المزدلفه لذلک و سمیت جمعا لأنه یجمع فیها بین المغرب و العشاء بأذان واحد و إقامتین و سمیت [منی] منی لأن جبرئیل أتی إبراهیم علیهما السّلام فقال له تمن یا إبراهیم و کان تمنی منی فسماها اللّه منی و روی أنها سمیت منی لأن إبراهیم تمنی هناک أن یجعل اللّه مکان ابنه کبشا یأمره بذبحه فدیه له و سمی الخیف خیفا لأنه مرتفع علی الوادی - و کل ما ارتفع علی الوادی سمی خیفا و إنما صیر الموقف بالمشعر و لم یصیر بالحرم لأن الکعبه بیت اللّه و الحرم حجابه و المشعر بابه فلما قصده الزائرون وقفهم بالباب یتضرعون حتی أذن لهم بالدخول ثم وقفهم بالحجاب [الثانی] و هو مزدلفه فلما نظر إلی طول تضرعهم أمرهم بتقریب قربانهم فلما قربوا قربانهم و قضوا تفثهم و تطهروا من الذنوب التی کانت لهم حجابا دونهم أمرهم بالزیاره علی طهاره و إنما کره الصیام فی أیام التشریق لأن القوم زوار اللّه عز و جل فهم فی ضیافته و لا ینبغی لضیف أن یصوم عند من زاره و أضافه - و روی أنها أیام أکل و شرب و بعال و مثل التعلق بأستار الکعبه مثل الرجل یکون بینه و بین الرجل جنایه فیتعلق بثوبه و یستخذی له رجاء أن یهب له جرمه و إنما صار الحاج لا یکتب علیه ذنب أربعه أشهر من یوم یحلق رأسه لأن اللّه عز و جل أباح للمشرکین الأشهر الحرم أربعه أشهر إذ یقول فَسِیحُوا فِی اَلْأَرْضِ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ فمن ثمه وهب لمن یحج من المؤمنین البیت مسک الذنوب أربعه أشهر و إنما یکره الاحتذاء فی المسجد الحرام تعظیما للکعبه و إنما سمی الحج الأکبر لأنها کانت سنه حج فیها المسلمون و المشرکون و لم یحج المشرکون بعد تلک السنه و إنما صار التکبیر بمنی فی دبر خمس عشره صلاه و بالأمصار فی دبر عشر صلوات لأنه إذا نفر الناس فی النفر الأول أمسک أهل الأمصار عن التکبیر و کبر أهل منی ما داموا بمنی إلی النفر الأخیر - و إنما صار فی الناس من یحج حجه و فیهم من یحج أکثر و فیهم من لا یحج لأن إبراهیم علیه السّلام لما نادی هلم إلی الحج أسمع من فی أصلاب الرجال و أرحام النساء إلی یوم القیامه فلبی الناس فی أصلاب الرجال و أرحام النساء لبیک داعی اللّه لبیک داعی اللّه فمن لبی عشرا حج عشرا و من لبی خمسا حج خمسا و من لبی أکثر فبعدد ذلک و من لبی واحدا حج واحدا و من لم یلب لم یحج و سمی الأبطح أبطحا لأن آدم علیه السّلام أمر أن ینبطح فی بطحاء جمع فانبطح حتی انفجر الصبح و إنما أمر آدم بالاعتراف لیکون سنه فی ولده - و أذن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله للعباس أن یبیت بمکه لیالی منی من أجل سقایه الحاج و إنما أحرم رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله من الشجره لأنه لما أسری به إلی السماء فکان بالموضع الذی بحذاء الشجره نودی یا محمد قال لبیک قال أ لم أجدک یتیما فآویت و وجدتک ضالا فهدیت فقال النّبی صلّی اللّه علیه و آله الحمد و النعمه و الملک لک لا شریک لک فلذلک أحرم من الشجره دون المواضع کلها - و أما تقلید البدن فلتعرف أنها بدنه و یعرفها صاحبها بنعله الذی یقلدها به و الإشعار إنما أمر به لیحرم ظهرها علی صاحبها من حیث أشعرها - و لا یستطیع الشیطان أن یتسنمها و إنما أمر برمی الجمار لأن إبلیس اللعین کان یتراءی لإبراهیم علیه السّلام فی موضع الجمار فیرجمه إبراهیم علیه السّلام فجرت بذلک السنه - و روی أن أول من رمی الجمار آدم علیه السّلام ثم إبراهیم و قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله إنما جعل اللّه هذه الأضحی لتشبع مساکینکم من اللحم فأطعموهم و العله التی من أجلها تجزی البقره عن خمسه نفر لأن الذین أمرهم السامری بعباده العجل کانوا خمسه أنفس و هم الذین ذبحوا البقره التی أمر اللّه تعالی بذبحها و هم أدینونه و أخوه میذونه و ابن أخیه و ابنته و امرأته - و إنما یجزی الجذع من الضأن فی التضحیه و لا یجزی الجذع من المعز لأن الجذع من الضأن یلقح و الجذع من المعز لا یلقح حتی یستکمل السنه - و إنما یجوز للرجل أن یدفع الأضحیه إلی من یسلخها بجلدها لأن اللّه تعالی قال فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا و الجلد لا یؤکل و لا یطعم و لا یجوز ذلک فی الهدی و لم یبت أمیر المؤمنین علیه السّلام بمکه بعد أن هاجر منها حتی قبض - لأنه کان یکره أن یبیت بأرض قد هاجر منها.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 200 )
ص : 8680
وَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو اَلزَّیَّاتِ عَنْ قَائِدٍ اَلْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ زَارَ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَارِفاً بِحَقِّهِ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ . وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ قَالَ وَ حَدَّثَنِی اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ : مِثْلَهُ . وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ مِسْکِینٍ عَنْ هِنْدٍ اَلْحَنَّاطِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ وَ زَادَ بَعْدَ قَوْلِهِ بِحَقِّهِ وَ یَأْتَمُّ بِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 233 )
ص : 8681
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ ثُوَیْرٍ عَنْ یُونُسَ وَ أَبِی سَلَمَهَ اَلسَّرَّاجِ وَ اَلْمُفَضَّلِ قَالُوا سَمِعْنَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ لَمَّا مَضَی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَکَی عَلَیْهِ جَمِیعُ مَا خَلَقَ اَللَّهُ إِلاَّ ثَلاَثَهَ أَشْیَاءَ اَلْبَصْرَهَ وَ دِمَشْقَ وَ آلَ عُثْمَانَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 312 )
ص : 8682
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : اَلْمَجُوسُ أَهْلُ کِتَابٍ إِلاَّ أَنَّهُ اِنْدَرَسَ أَمْرُهُمْ وَ ذَکَرَ قِصَّتَهُمْ وَ قَالَ تُؤْخَذُ اَلْجِزْیَهُ مِنْهُمْ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 380 )
ص : 8683
یج، [الخرائج و الجرائح] ، رَوَی اَلْحَسَنُ بْنُ ظَرِیفٍ أَنَّهُ قَالَ: اِخْتَلَجَ فِی صَدْرِی مَسْأَلَتَانِ وَ أَرَدْتُ اَلْکِتَابَ بِهِمَا إِلَی أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَکَتَبْتُ أَسْأَلُهُ عَنِ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِمَ یَقْضِی وَ أَیْنَ مَجْلِسُهُ وَ أَرَدْتُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْ رُقْیَهِ اَلْحُمَّی اَلرِّبْعِ فَأَغْفَلْتُ ذِکْرَ اَلْحُمَّی فَجَاءَ اَلْجَوَابُ سَأَلْتَ عَنِ اَلْقَائِمِ إِذَا قَامَ یَقْضِی بَیْنَ اَلنَّاسِ بِعِلْمِهِ کَقَضَاءِ دَاوُدَ وَ لاَ یَسْأَلُ اَلْبَیِّنَهَ وَ کُنْتَ أَرَدْتَ أَنْ تَسْأَلَ عَنِ اَلْحُمَّی اَلرِّبْعِ فَأُنْسِیتَ فَاکْتُبْ وَرَقَهً وَ عَلِّقْهَا عَلَی اَلْمَحْمُومِ یا نارُ کُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْراهِیمَ فَکَتَبْتُ وَ عَلَّقْتُ عَلَی اَلْمَحْمُومِ فَبَرَأَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 66 )
ص : 8684
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلْبُرُوجِ حَشَرَهُ اَللَّهُ مَعَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْمُرْسَلِینَ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 382 )
ص : 8685
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام] ، لی، [الأمالی] ، للصدوق اِبْنُ مَسْرُورٍ عَنِ اِبْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ حَفْصٍ قَالَ سَمِعْتُ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ زَارَ قَبْرَ وَلَدِی عَلِیٍّ کَانَ لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَبْعُونَ حَجَّهً مَبْرُورَهً قُلْتُ سَبْعِینَ حَجَّهً مَبْرُورَهً قَالَ نَعَمْ سَبْعِینَ أَلْفَ حَجَّهٍ قُلْتُ سَبْعِینَ أَلْفَ حَجَّهٍ قَالَ فَقَالَ رُبَّ حَجَّهٍ لاَ تُقْبَلُ مَنْ زَارَهُ أَوْ بَاتَ عِنْدَهُ لَیْلَهً کَانَ کَمَنْ زَارَ اَللَّهَ فِی عَرْشِهِ قُلْتُ کَمَنْ زَارَ اَللَّهَ فِی عَرْشِهِ قَالَ نَعَمْ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ کَانَ عَلَی عَرْشِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعَهٌ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ أَرْبَعَهٌ مِنَ اَلْآخِرِینَ فَأَمَّا اَلْأَوَّلُونَ فَنُوحٌ وَ إِبْرَاهِیمُ وَ مُوسَی وَ عِیسَی وَ أَمَّا اَلْأَرْبَعَهُ اَلْآخِرُونَ فَمُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ ثُمَّ یُمَدُّ اَلْمِطْمَرُ فَیَقْعُدُ مَعَنَا زُوَّارُ قُبُورِ اَلْأَئِمَّهِ أَلاَ إِنَّ أَعْلاَهَا دَرَجَهً وَ أَقْرَبَهُمْ حَبْوَهً زُوَّارُ قَبْرِ وَلَدِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 99 , صفحه 35 )
ص : 8686
وَ عَنْهُ : عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ ، عَنْ صَفْوَانَ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْحَذَّاءِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «کَانَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) لاَ یَرَی بِالْعَزْلِ بَأْساً، فَقَرَأَ هَذِهِ اَلْآیَهَ: وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلی أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلی فَکُلُّ شَیْءٍ أَخَذَ اَللَّهُ مِنْهُ اَلْمِیثَاقَ فَهُوَ خَارِجٌ، وَ إِنْ کَانَ عَلَی صَخْرَهٍ صَمَّاءَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 607 )
ص : 8687
أَلاَ وَ إِنِّی لَمْ أَرَ کَالْجَنَّهِ نَامَ طَالِبُهَا وَ لاَ کَالنَّارِ نَامَ هَارِبُهَا .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 177 )
ص : 8688
اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ شُعْبَهَ فِی تُحَفِ اَلْعُقُولِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ فِی خُطْبَهِ اَلْوَدَاعِ: وَ اَلْعَمْدُ قَوَدٌ وَ شِبْهُ اَلْعَمْدِ مَا قُتِلَ بِالْعَصَا وَ اَلْحَجَرِ وَ فِیهِ مِائَهُ بَعِیرٍ فَمَنْ زَادَ فَهُوَ مِنَ اَلْجَاهِلِیَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 40 )
ص : 8689
180-3 الکافی ،1/3/54/1 الاثنان عن محمد بن جمهور رفعه قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : من أتی ذا بدعه فعظمه فإنما یسعی فی هدم الإسلام .
( الوافی , جلد 1 , صفحه 244 )
ص : 8690
کا، [الکافی] ، اَلْعِدَّهُ عَنِ اِبْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِی نَجْرَانَ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ مَا بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ لَمَشْحُونٌ مِنْ قُبُورِ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ إِنَّ آدَمَ لَفِی حَرَمِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 260 )
ص : 8691
عدّه من أصحابنا ، عن سهل بن زیاد ، عن محمّد بن الولید ، عن یونس بن یعقوب : أنّ رجلا کان بهمدان . ذکر أنّ أباه مات. و کان لا یعرف هذا الأمر. فأوصی بوصیّته عند الموت. و أوصی أن یعطی شیء فی سبیل اللّه. فسئل عنه أبو عبد اللّه - علیه السّلام : کیف یفعل به؟ فأخبرناه أنّه کان لا یعرف هذا الأمر. فقال: لو أنّ رجلا أوصی إلیّ أن أضع فی یهودیّ أو نصرانیّ ، لوضعته فیهما. إنّ اللّه - عزّ و جلّ - یقول: فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَی اَلَّذِینَ یُبَدِّلُونَهُ. فانظروا إلی من یخرج إلی هذا الوجه، یعنی: الثّغور. فابعثوا [به] إلیه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 234 )
ص : 8692
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ قِیلَ لَهُ إِنَّ أَعْیَنَ مَوْلاَکَ لَمَّا اِحْتُضِرَ اِشْتَدَّ نزاعه ثُمَّ أَفَاقَ حَتَّی ظَنَنَّا أَنَّهُ قَدِ اِسْتَرَاحَ ثُمَّ مَاتَ بَعْدَ ذَلِکَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تِلْکَ رَاحَهُ اَلْمَوْتِ أَمَا إِنَّهُ مَا مِنْ مَیِّتٍ یَمُوتُ حَتَّی یَرُدَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ مِنْ عَقْلِهِ وَ سَمْعِهِ وَ بَصَرِهِ وَ عَدَّدَ أَشْیَاءَ لِلْوَصِیَّهِ أَخَذَ أَوْ تَرَکَ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 345 )
ص : 8693
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ وَاقِدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثِ اَلْمَنَاهِی قَالَ: نَهَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنِ اَلتَّنَخُّعِ فِی اَلْمَسَاجِدِ . وَ فِی اَلْأَمَالِی بِالْإِسْنَادِ: مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 224 )
ص : 8694
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی اِبْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلْأَحْوَلِ عَنْ سَلاَّمِ بْنِ اَلْمُسْتَنِیرِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ اَلْحَیَاهَ قَبْلَ اَلْمَوْتِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 379 )
ص : 8695
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ قَالَ کُلَّ یَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ سَبْعِینَ مَرَّهً أَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلرَّحْمنُ اَلرَّحِیمُ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ کَتَبَهُ اَللَّهُ تَعَالَی فِی اَلْأُفُقِ اَلْمُبِینِ وَ هُوَ قَاعٌ بَیْنَ یَدَیِ اَلْعَرْشِ فِیهِ أَنْهَارٌ تَطَّرِدُ فِیهِ مِنَ اَلْقِدْحَانِ عَدَدَ اَلنُّجُومِ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 545 )
ص : 8696
نَصْرٌ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ تَمِیمٍ : أَنَّ عَلِیّاً قَالَ: «مَنْ یَذْهَبُ بِهَذَا اَلْمُصْحَفِ إِلَی هَؤُلاَءِ اَلْقَوْمِ فَیَدْعُوَهُمْ إِلَی مَا فِیهِ؟» فَأَقْبَلَ فَتًی اِسْمُهُ سَعِیدٌ فَقَالَ: أَنَا صَاحِبُهُ ثُمَّ أَعَادَهَا فَسَکَتَ اَلنَّاسُ وَ أَقْبَلَ اَلْفَتَی فَقَالَ: أَنَا صَاحِبُهُ فَقَالَ عَلِیٌّ : «دُونَکَ» فَقَبَضَهُ بِیَدِهِ ثُمَّ أَتَی مُعَاوِیَهَ فَقَرَأَهُ عَلَیْهِمْ وَ دَعَاهُمْ إِلَی مَا فِیهِ فَقَتَلُوهُ وَ زَعَمَ تَمِیمٌ أَنَّهُ سَعِیدُ بْنُ قَیْسٍ .
( وقعه صفین , جلد 1 , صفحه 244 )
ص : 8697
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اِبْنِ مَیَّاحٍ عَنْ فُلاَنِ بْنِ حُمَیْدٍ : أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ شَاوَرَهُ فِی اِسْمِ وَلَدِهِ فَقَالَ سَمِّهِ اِسْماً مِنَ اَلْعُبُودِیَّهِ فَقَالَ أَیُّ اَلْأَسْمَاءِ هُوَ قَالَ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 391 )
ص : 8698
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: غُسْلُ یَوْمِ اَلْفِطْرِ وَ غُسْلُ یَوْمِ اَلْأَضْحَی سُنَّهٌ لاَ أُحِبُّ تَرْکَهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 329 )
ص : 8699
وَ قَالَ آخَرُ: سَوَاءٌ عَلَیْکَ اِصْطَنَعْتَ إِلَی أَحْمَقَ مَعْرُوفاً أَوْ أَشْعَلْتَ سِرَاجاً فِی اَلشَّمْسِ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 247 )
ص : 8700
وَ عَنْهُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ جَرِیرِ بْنِ یَزِیدَ اَلطَّبَرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عُبَیْدٍ اَلْمُحَارِبِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا صَالِحُ بْنُ مُوسَی اَلطَّلْحِیُّ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْحَسَنِ ، عَنْ أُمِّهِ فَاطِمَهَ بِنْتِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ أَبِیهَا اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَانَ إِذَا دَخَلَ اَلْمَسْجِدَ قَالَ: اَللَّهُمَّ اِفْتَحْ لِی أَبْوَابَ رَحْمَتِکَ ، فَإِذَا خَرَجَ قَالَ: اَللَّهُمَّ اِفْتَحْ لِی أَبْوَابَ رِزْقِکَ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 596 )
[1237]26-عبد اللّه بن حسن از مادرش فاطمه دخت حسین به نقل از پدرانش علیهم السّلام روایت کرده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله وقتی داخل مسجد می شد،می فرمود:خداوندا درهای رحمتت را برایم بگشا.و چون بیرون می آمد،می فرمود:خداوندا درهای روزی ات را به رویم بگشا.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 471 )
ص : 8701
12463-25 التهذیب ،1/16/65/5 الحسین عن صفوان عن الفقیه ،2544/311/2 العیص بن قاسم قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن الرجل یغتسل للإحرام بالمدینه و یلبس ثوبین ثم ینام قبل أن یحرم قال لیس علیه غسل.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 518 )
ص : 8702
أنّ أمیر المؤمنین علیه السلام أبطل سیره عمر فی ذلک، و ردّ الناس إلی السنّه و القسم بالسویّه.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 47 )
ص : 8703
ثُمَّ نَزَلَتْ سُورَهُ بَرَاءَهٍ فِی سَنَهِ تِسْعٍ فَدَفَعَهَا إِلَی أَبِی بَکْرٍ فَسَارَ بِهَا فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ إِنَّهُ لاَ یُؤَدِّی عَنْکَ إِلاَّ أَنْتَ أَوْ رَجُلٌ مِنْکَ فَبَعَثَ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی نَاقَتِهِ اَلْعَضْبَاءِ فَلَحِقَهُ وَ أَخَذَ مِنْهُ اَلْکِتَابَ فَقَالَ لَهُ أَبُو بَکْرٍ أَ نَزَلَ فِیَّ شَیْءٌ فَقَالَ لاَ وَ لَکِنْ لاَ یُؤَدِّی عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ إِلاَّ هُوَ أَوْ أَنَا فَسَارَ بِهَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّی أَدَّی بِمَکَّهَ یَوْمَ اَلنَّحْرِ وَ کَانَ فِی عَهْدِهِ أَنْ یُنْبَذَ إِلَی اَلْمُشْرِکِینَ عَهْدُهُمْ وَ أَنْ لاَ یَطُوفُ بِالْبَیْتِ عُرْیَانٌ وَ لاَ یَدْخُلَ اَلْمَسْجِدَ مُشْرِکٌ وَ مَنْ کَانَ لَهُ عَهْدٌ فَإِلَی مُدَّتِهِ وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ عَهْدٌ فَلَهُ أَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ فَإِنْ أَخَذْنَاهُ بَعْدَ أَرْبَعَهِ أَشْهُرٍ قَتَلْنَاهُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی فَإِذَا اِنْسَلَخَ اَلْأَشْهُرُ اَلْحُرُمُ اَلْآیَهَ وَ لَمَّا دَخَلَ مَکَّهَ قَالَ وَ اَللَّهِ لاَ یَطُوفُ بِالْبَیْتِ عُرْیَانٌ إِلاَّ ضَرَبْتُهُ بِالسَّیْفِ فَطَافُوا وَ عَلَیْهِمُ اَلثِّیَابُ .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 353 )
ص : 8704
6889-19 التهذیب ،1/128/313/2 محمد بن أحمد عن العمرکی عن علی بن جعفر عن أخیه موسی علیه السّلام قال: سألته عن الرجل له أن یجهر بالتشهد و القول فی الرکوع و السجود و القنوت قال إن شاء جهر و إن شاء فلم یجهر. 6890-20 التهذیب،1/153/102/2 ابن محبوب عن العبیدی عن ابن یقطین عن أخیه عن أبیه قال: سألت أبا الحسن الماضی علیه السّلام عن الرجل هل یصلح له أن یجهر بالتشهد الحدیث.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 694 )
ص : 8705
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّهُ قَالَ: وَ دُعَاءُ اَلتَّضَرُّعِ أَنْ تُحَرِّکَ إِصْبَعَکَ اَلسَّبَّابَهَ مِمَّا یَلِی وَجْهَکَ وَ هُوَ دُعَاءُ اَلْخِیفَهِ،
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 41 )
ص : 8706
حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْمَعْرُوفُ بِابْنِ اَلْجِعَابِیِّ اَلْحَافِظِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَهْلِ بْنِ اَلْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عُمَرَ اَلدِّهْقَانُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ کَثِیرٍ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِیلُ بْنُ مُسْلِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْأَعْمَشُ عَنْ عَدِیِّ بْنِ ثَابِتٍ عَنْ زِرِّ بْنِ حُبَیْشٍ قَالَ: رَأَیْتُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی اَلْمِنْبَرِ فَسَمِعْتُهُ یَقُولُ وَ اَلَّذِی فَلَقَ اَلْحَبَّهَ وَ بَرَأَ اَلنَّسَمَهَ إِنَّهُ لَعَهِدَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَیَّ أَنَّهُ لاَ یُحِبُّکَ إِلاَّ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یُبْغِضُکَ إِلاَّ مُنَافِقٌ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 1 , صفحه 39 )
1-محمد بن عمر جعابی(بسند خود)برای من حدیث کرد از زر بن حبیش که گفت:علی علیه- السّلام را دیدم که بالای منبر میفرمود:سوگند بآن که دانه را(در دل زمین)شکافت و انسان را آفرید این عهدی است که پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)با من فرموده:(که بمن گفت:ای علی)دوست ندارد تو را جز مؤمن و دشمنت ندارد جز منافق.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 1 , ص 34 )
1-زر بن حبیش گفته امیر المؤمنین علیه السّلام بر فراز منبر میفرمود سوگند بخدائی که دانه را شکافته و ما سواء را ایجاد کرده پیمبر اکرم صلّی الله علیه و آله پیمان گرفته که جز مؤمن پرهیزگار دیگری ترا دوست نمیدارد و بغیر از منافق بدکار دیگری ترا دشمن نمیدارد.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 1 , ص 37 )
ص : 8707
سَعْدٌ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَنْ طَلْحَهَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: صَلِّ عَلَی مَنْ مَاتَ مِنْ أَهْلِ اَلْقِبْلَهِ وَ حِسَابُهُ عَلَی اَللَّهِ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 468 )
ص : 8708
رَوَاهُ اَلْبُخَارِیُّ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ حَرْبٍ وَ رَوَاهُ مُسْلِمٌ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ بِشْرٍ عَنْ بُهْرٍ کِلاَهُمَا عَنْ شُعْبَهَ وَ رَوَاهُ اَلْوَاحِدِیُّ فِی اَلْوَسِیطِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی سَبْعَهٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ سَرِینٍ قَالَ سَمِعْتُ اِبْنَ عُمَرَ یَقُولُ: طَلَّقَ اِبْنُ عُمَرَ اِمْرَأَتَهُ وَ هِیَ حَائِضٌ فَذَکَرَ ذَلِکَ عُمَرُ لِلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ مُرْهُ فَلْیُرَاجِعْهَا فَإِذَا طَهُرَتْ فَلْیُطَلِّقْهَا إِنْ شَاءَ قُلْتُ فَیَحْتَسِبُ بِهَا قَالَ فَمَهْ .
( عین العبره فی غبن العتره , جلد 1 , صفحه 19 )
ص : 8709
وَ قَوْلُهُ لِلزُّبَیْرِ لَمَّا لَقِیَهُ وَ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی سَقِیفَهِ بَنِی سَاعِدَهَ فَقَالَ أَ تُحِبُّهُ یَا زُبَیْرُ قَالَ وَ مَا یَمْنَعُنِی قَالَ فَکَیْفَ بِکَ إِذَا قَاتَلْتَهُ وَ أَنْتَ ظَالِمٌ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 123 )
ص : 8710
کَمْ مِنْ مَخْدُوعٍ بِالْأَمَلِ مُضَیِّعٌ لِلْعَمَلِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 379 )
ص : 8711
فِی کِتَابِ اَلْخِصَالِ عَنْ أَبِی أُمَامَهَ قَالَ: قُلْتُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا کَانَ بَدْوُ أَمْرِکَ؟ قَالَ: دَعْوَهُ أَبِی إِبْرَاهِیمَ وَ بُشْرَی عِیسَی ، وَ رَأَتْ أُمِّی أَنَّهُ خَرَجَ مِنْهَا شَیْءٌ أَضَاءَتْ مِنْهُ قُصُورُ اَلشَّامِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 313 )
ص : 8712
19900-7 الکافی ،1/5/288/6 ابن بندار عن البرقی عن أبیه عن الجعفری قال: کان أبو الحسن علیه السّلام لا یدع العشاء و لو بکعکه و کان یقول إنه قوه للجسم قال و لا أعلمه إلا قال و صالح للجماع.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 508 )
ص : 8713
فِی مَنْ لاَ یَحْضُرُهُ اَلْفَقِیهُ رَوَی اِبْنُ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا حَدُّ اَلْمَرَضِ اَلَّذِی یُفْطِرُ فِیهِ اَلرَّجُلُ وَ یَدَعُ اَلصَّلاَهَ مِنْ قِیَامٍ؟ فَقَالَ: «بَلِ اَلْإِنْسانُ عَلی نَفْسِهِ بَصِیرَهٌ» هُوَ أَعْلَمُ بِمَا یُطِیقُهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 462 )
ص : 8714
ج، [الإحتجاج] ، رُوِیَ: أَنَّهُ جِیءَ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ بِرَأْسِ اَلزُّبَیْرِ وَ سَیْفِهِ فَتَنَاوَلَ سَیْفَهُ وَ قَالَ طَالَمَا جَلاَ بِهِ اَلْکَرْبَ عَنْ وَجْهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَکِنَّ اَلْحَیْنَ وَ مَصَارِعَ اَلسَّوْءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 200 )
ص : 8715
کُنْ بِالْوَحْدَهِ آنَسَ مِنْکَ بِقُرَنَاءِ اَلسَّوْءِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 391 )
ص : 8716
13142-15 التهذیب ،1/98/225/5 سعد عن أبی جعفر عن السراد عن الکاهلی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: یؤکل الهدی کله مضمونا کان أو غیر مضمون.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 775 )
ص : 8717
وَ مِنَ اَلْکِتَابِ اَلْمَذْکُورِ أَیْضاً: مِمَّا یُدْعَی بِهِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ غَیْرِهِ: «اَللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ فُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ فِی هَذِهِ اَلسَّاعَهِ وَ کُلِّ سَاعَهٍ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِیلاً وَ عَیْناً حَتَّی تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِیهَا طَوِیلاً» .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 460 )
ص : 8718
عَاشِرْ أَهْلَ اَلْفَضَائِلِ تَسْعَدْ وَ تَنْبُلْ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 340 )
ص : 8719
5461-16 الکافی ،1/10/269/3 محمد عن التهذیب ،1/19/240/2 أحمد عن علی بن الحکم عن هشام بن سالم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا قام العبد فی الصلاه فخفف صلاته قال تبارک و تعالی لملائکته أ ما ترون إلی عبدی کأنه یری أن قضاء حوائجه بید غیری أ ما یعلم أن قضاء حوائجه بیدی.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 52 )
ص : 8720
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ صَالِحٍ اَلرَّازِیِّ عَنْ حَمْدَانَ اَلدِّیوَانِیِّ قَالَ قَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ زَارَنِی عَلَی بُعْدِ دَارِی أَتَیْتُهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فِی ثَلاَثِ مَوَاطِنَ حَتَّی أُخَلِّصَهُ مِنْ أَهْوَالِهَا إِذَا تَطَایَرَتِ اَلْکُتُبُ یَمِیناً وَ شِمَالاً وَ عِنْدَ اَلصِّرَاطِ وَ عِنْدَ اَلْمِیزَانِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 167 )
-امام رضا گفته:«هر که در این جای دور مرا زیارت کند روز قیامت در سه جا نزد او آیم تا وی را از بیم قیامت رهایی دهم. هنگامی که نامه های اعمال از راست و چپ پران باشد و در صراط و هنگام کشیدن کارهای نیک و بد به یاری وی شتابم».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 131 )
امام هشتم فرمود هر کس در این خانه دور من مرا زیارت کند روز قیامت در سه جا نزد او می آیم تا او را از هراس.آنها نجات دهم،در وقتی که نامه های اعمال از راست و چپ پران باشد،در پل صراط و در نزد سنجیدن کردارهای نیک و بد،
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 168 )
220-حمدان الدیوانی از امام رضا(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:هر کس مرا با وجود دوری خانه ام زیارت کند،روز قیامت در سه جا نزد او می آیم تا اینکه او را از وحشت نجات دهم:هنگامی که نامه اعمال از راست و چپ پراکنده شود و نزد صراط و نزد میزان ترازو برای سنجش اعمال.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 247 )
220-امام رضا علیه السّلام فرمود:هر کس مرا در غربت زیارت کند من بروز قیامت در سه جا به نزد او خواهم آمد تا از ترسهای آن ها نجاتش بخشم:هنگامی که نامه های اعمال مردم از راست و چپ پران شوند و در نزد صراط و در نزد میزان.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 185 )
ص : 8721
وَ رُوِیَ: أَنَّ فَتًی مِنَ اَلْأَنْصَارِ کَانَ یُصَلِّی اَلصَّلاَهَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ یَرْتَکِبُ اَلْفَوَاحِشَ فَوُصِفَ ذَلِکَ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ إِنَّ صَلاَتَهُ تَنْهَاهُ یَوْماً مَا فَلَمْ یَلْبَثْ أَنْ تَابَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 198 )
ص : 8722
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنِ اِبْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ أَبِی اَلْیَسَعِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ رَجُلاً سَأَلَهُ عَنِ اَلصَّلاَهِ إِذَا أَتَی قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، قَالَ أَجْعَلُهُ قِبْلَهً إِذَا صَلَّیْتُ وَ تَنَحَّ هَکَذَا نَاحِیَهً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 520 )
ص : 8723
و عنه علیه السّلام: «إنّ اللّه لم یدع شیئا کان أو یکون إلاّ کتبه فی کتاب فهو موضوع بین یدیه ینظر إلیه؛ فما شاء منه قدّم و ما شاء منه أخّر، و ما شاء منه محا، و ما شاء کان، و ما شاء منه لم یکن» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 98 )
ص : 8724
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أُدْخِلُ اَلْمَالَ بَیْتَ اَلْمَالِ عَلَی أَنْ آخُذَ مِنْ کُلِّ أَلْفٍ سِتَّهً قَالَ حِسَابُ اَلْأَجْرِ لِلْآجِرِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 64 )
ص : 8725
علیّ بن أسباط یرفعه، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: لو قاتل معه أهل الأرض، لقتلوا کلّهم.]
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 478 )
ص : 8726
وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ أَ لاَ أَدُلُّکَ عَلَی کَنْزٍ مِنْ کُنُوزِ اَلْجَنَّهِ قُلْتُ بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 190 )
ص : 8727
منه الحدیث: من بنی لله مسجدا و لو کمفحص قطاه.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 5 )
ص : 8728
یب، [تهذیب الأحکام] ، اِبْنُ طَرِیفٍ عَنِ اِبْنِ عُلْوَانَ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَهَی أَهْلَ مَکَّهَ أَنْ یُؤَاجِرُوا دُورَهُمْ وَ أَنْ یُغْلِقُوا عَلَیْهَا أَبْوَاباً وَ قَالَ: سَواءً اَلْعاکِفُ فِیهِ وَ اَلْبادِ قَالَ وَ فَعَلَ ذَلِکَ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ وَ عُثْمَانُ وَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَتَّی کَانَ فِی زَمَنِ مُعَاوِیَهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 164 )
ص : 8729
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ: قَالَ لِی زُرَارَهُ مَا تَقُولُ فِی رَجُلٍ تَرَکَ أَبَوَیْهِ وَ إِخْوَتَهُ لِأُمِّهِ قُلْتُ لِأُمِّهِ اَلسُّدُسُ وَ لِلْأَبِ مَا بَقِیَ فَإِنْ کَانَ لَهُ إِخْوَهٌ فَلِأُمِّهِ اَلسُّدُسُ فَقَالَ إِنَّمَا أُولَئِکَ اَلْإِخْوَهُ لِلْأَبِ وَ اَلْإِخْوَهُ لِلْأَبِ وَ اَلْأُمِّ إِلَی أَنْ قَالَ: فَأَمَّا اَلْإِخْوَهُ مِنَ اَلْأُمِّ فَلَیْسُوا مِنْ هَذَا فِی شَیْءٍ وَ لاَ یَحْجُبُونَ أُمَّهُمْ عَنِ اَلثُّلُثِ قُلْتُ فَهَلْ یَرِثُ اَلْإِخْوَهُ مِنَ اَلْأُمِّ (مَعَ اَلْأُمِّ) شَیْئاً قَالَ لَیْسَ فِی هَذَا شَکٌّ إِنَّهُ کَمَا أَقُولُ: لَکَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 147 )
ص : 8730
مَنْ أَمِنَ خَائِفاً مِنْ مَخُوفِهِ أَمِنَهُ اَللَّهُ سُبْحَانَهُ مِنْ عِقَابِهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 644 )
ص : 8731
وَ لَمَّا بَایَعَ أَصْحَابَهُ أَخَذَ عَلَیْهِمُ اَلْعَهْدَ وَ اَلْمِیثَاقَ بِالسَّمْعِ لِلَّهِ تَعَالَی وَ اَلطَّاعَهِ لَهُ فِی اَلْعُسْرِ وَ اَلْیُسْرِ وَ عَلَی أَنْ یَقُولُوا اَلْحَقَّ أَیْنَمَا کَانُوا وَ أَنْ لاَ یَأْخُذَهُمْ فِی اَللَّهِ لَوْمَهُ لاَئِمٍ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 70 )
و چون اصحاب حضرت با او بیعت کردند از آنها عهد و پیمان گرفت در سختی ها و آسانی ها در همه حال فرمان خدا را از دل و جان اطاعت کنند و حق را بگویند در هر کجا که باشند و به نکوهش نکوهش کنندگان گوش ندهند
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 173 )
امیر المؤمنین علیه السّلام هنگامی که مردم با او بیعت می کردند،فرمود:باید به من قول دهید که در همه حال از خدا اطاعت کنید و در هر شرایط حق را بگویید و به ملامت ملامت گران توجّهی ننمایید.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 184 )
و چون اصحابش با او بیعت کردند از آنها عهد و میثاق گرفت که شنوای فرمان حق باشند و اطاعت او نمایند در حالت سختی و آسانی و بر اینکه حق بگویند هر کجا باشند و از ملامت ملامت کنندگان نترسند.
( إرشاد القلوب / ترجمه طباطبایی ؛ ج 1 , ص 279 )
و آن حضرت هنگامی که بیعت میگرفت از اصحابش،بآنها فرمود: باید با من عهد کنید و میثاق بندید که اطاعت نمائید اوامر خدائی را در همه احوال،و هر کجا باشید حق را بگوئید و گوش ندهید بملامت ملامت کنندگان.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 1 , ص 161 )
ص : 8732
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ غَیْرِهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَسْتَقْرِضُ مِنَ اَلرَّجُلِ قَرْضاً وَ یُعْطِیهِ اَلرَّهْنَ إِمَّا خَادِماً وَ إِمَّا آنِیَهً وَ إِمَّا ثِیَاباً فَیَحْتَاجُ إِلَی شَیْءٍ مِنْ مَنْفَعَتِهِ فَیَسْتَأْذِنُهُ فِیهِ فَیَأْذَنُ لَهُ قَالَ إِذَا طَابَتْ نَفْسُهُ فَلاَ بَأْسَ قُلْتُ إِنَّ مَنْ عِنْدَنَا یَرْوُونَ أَنَّ کُلَّ قَرْضٍ یَجُرُّ مَنْفَعَهً فَهُوَ فَاسِدٌ فَقَالَ أَ وَ لَیْسَ خَیْرُ اَلْقَرْضِ مَا جَرَّ مَنْفَعَهً .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 255 )
1 - محمّد بن مسلم و راوی دیگری گویند: از امام صادق علیه السّلام پرسیدیم مردی از دیگری قرضی می گیرد و چیزی نزدش گرو می گذارد، و آن گرو، یا خادم است یا ظرف است و یا لباس؛ قرض دهنده نیاز به استفاده از آن گرو پیدا می کند و از صاحبش اجازه می گیرد و او نیز اجازۀ استفاده می دهد.
فرمود: اگر خودش راضی باشد، اشکالی ندارد.
عرض کردم: همشهریان ما روایت می کنند هرقرضی که موجب سود و منفعت شود باطل است.
فرمود: مگر بهترین قرض، آن قرضی نیست که منفعت آور باشد؟
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 590 )
: حسن. قوله علیه السلام: ما جر منفعه أی بحسب الدنیا، أو بالإضافه إلی ما یجر المنفعه المحرمه أو بالنسبه إلی المعطی، و إن کان الأفضل للأخذ عدم الأخذ، و الأول أظهر.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 322 )
ص : 8733
و عنه صلّی اللّه علیه و آله : من عظمت مصیبته فلیذکر مصیبته بی فإنها ستهون علیه.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 749 )
ص : 8734
وَ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ یُوسُفَ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بِإِسْنَادٍ لَهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَلْمُؤْمِنَ إِذَا حُمَّ حُمَّاهً وَاحِدَهً تَنَاثَرَتِ اَلذُّنُوبُ مِنْهُ کَوَرَقِ اَلشَّجَرِ فَإِنْ صَارَ عَلَی فِرَاشِهِ فَأَنِینُهُ تَسْبِیحٌ وَ صِیَاحُهُ تَهْلِیلٌ وَ تَقَلُّبُهُ عَلَی فِرَاشِهِ کَمَنْ یَضْرِبُ بِسَیْفِهِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ فَإِنْ أَقْبَلَ یَعْبُدُ اَللَّهَ بَیْنَ إِخْوَانِهِ وَ أَصْحَابِهِ کَانَ مَغْفُوراً لَهُ فَطُوبَی لَهُ إِنْ تَابَ وَ وَیْلٌ لَهُ إِنْ عَادَ وَ اَلْعَافِیَهُ أَحَبُّ إِلَیْنَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 400 )
ص : 8735
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ مُثَنّیً عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: کُنْتُ قَاعِدًا عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ یَسْأَلُهُ عَنْ قَوْلِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَلُونِی عَمَّا شِئْتُمْ وَ لاَ تَسْأَلُونِی عَنْ شَیْءٍ إِلاَّ أَنْبَأْتُکُمْ بِهِ فَقَالَ إِنَّهُ لَیْسَ أَحَدٌ عِنْدَهُ عِلْمٌ إِلاَّ خَرَجَ مِنْ عِنْدِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلْیَذْهَبِ اَلنَّاسُ حَیْثُ شَاءُوا فَوَ اَللَّهِ لَیَأْتِیهِمُ اَلْأَمْرُ مِنْ هَاهُنَا وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَی اَلْمَدِینَهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 275 )
ص : 8736
15359-6 الکافی ،1/3/221/7 العده عن التهذیب ،1/2/99/10 أحمد عن الحسین عن القاسم بن محمد عن علی بن أبی حمزه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا تقطع ید السارق حتی تبلغ سرقته ربع دینار و قد قطع علی علیه السّلام فی بیضه حدید قال علی و قال أبو بصیر سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن أدنی ما یقطع فیه السارق فقال فی بیضه حدید قلت و کم ثمنها قال ربع دینار.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 407 )
ص : 8737
وَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ قَالَ: سَمِعْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سُئِلَ عَنِ اَلْعَزْلِ فَقَالَ لاَ عَلَیْکُمْ أَنْ تَفْعَلُوا إِنْ یَکُنْ مِمَّا أَخَذَ اَللَّهُ مِنْهَا اَلْمِیثَاقَ فَکَانَتْ عَلَی اَلصَّخْرَهِ نُفِخَ فِیهِ اَلرُّوحُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 382 )
107-از ابی سعید خدری که شنیدم پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در پاسخ پرسش از عزل فرمود:باکی بر شما نیست اگر بکنید،اگر خدای پیمانش را گرفته بر سر سنگ هم جان در او بدمد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 336 )
ص : 8738
6754-16 التهذیب ،1/16/280/2 ابن محبوب عن الفطحیه قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام أو سمعته یقول إن نسی الرجل حرفا من الأذان حتی یأخذ فی الإقامه فلیمض فی الإقامه فلیس علیه شیء فإن نسی حرفا من الإقامه عاد إلی الحرف الذی نسیه ثم یقول من ذلک الموضع إلی آخر الإقامه.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 623 )
ص : 8739
[و فی عیون الأخبار ، بإسناده إلی الرّضا - علیه السّلام - حدیث طویل. یقول فیه - علیه السّلام: إنّ الإمامه خصّ اللّه - عزّ و جلّ - بها إبراهیم الخلیل - صلوات اللّه علیه و آله - بعد النّبوّه و الخلّه، مرتبه ثالثه، و فضیله شرّفه بها و أشاد بها و ذکره. فقال - عزّ و جلّ: إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً. فقال الخلیل - علیه السّلام - مسرورا بها: وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی ؟» قال اللّه - عزّ و جلّ: لا یَنالُ عَهْدِی اَلظّالِمِینَ. فأبطلت هذه الآیه، إمامه کلّ ظالم، إلی یوم القیامه. و صارت فی الصّفوه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 137 )
ص : 8740
رَوَی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: أَلاَ إِنَّ مَثَلَ هَذَا اَلدِّینِ کَمَثَلِ شَجَرَهٍ ثَابِتَهٍ اَلْإِیمَانُ أَصْلُهَا وَ اَلزَّکَاهُ فَرْعُهَا وَ اَلصَّلاَهُ مَاؤُهَا وَ اَلْقِیَامُ عُرُوقُهَا وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ وَرَقُهَا وَ اَلْإِخَاءُ فِی اَلدِّینِ لِقَاحُهَا وَ اَلْحَیَاءُ لِحَاؤُهَا وَ اَلْکَفُّ عَنْ مَحَارِمِ اَللَّهِ ثَمَرَتُهَا فَکَمَا لاَ تَکْمُلُ اَلشَّجَرَهُ إِلاَّ بِثَمَرَهٍ طَیِّبَهٍ کَذَلِکَ لاَ یَکْمُلُ اَلْإِیمَانُ إِلاَّ بِالْکَفِّ عَنْ مَحَارِمِ اَللَّهِ.
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 37 )
ص : 8741
18653-8 الفقیه ،4093/305/3: قال رجل للصادق علیه السّلام إنی ائتمنت رجلا علی مال أودعته إیاه فخاننی فیه و أنکر مالی - فقال لم یخنک الأمین و لکنک ائتمنت الخائن .
( الوافی , جلد 18 , صفحه 955 )
ص : 8742
اَلْإِحْتِجَاجُ : کَتَبَ اَلْحِمْیَرِیُّ إِلَی اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَسْأَلُ عَنِ اَلتَّوَجُّهِ لِلصَّلاَهِ أَنْ یَقُولَ عَلَی مِلَّهِ إِبْرَاهِیمَ وَ دِینِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّ بَعْضَ أَصْحَابِنَا ذَکَرَ أَنَّهُ إِذَا قَالَ عَلَی دِینِ مُحَمَّدٍ فَقَدْ أَبْدَعَ لِأَنَّا لَمْ نَجِدْهُ فِی شَیْءٍ مِنْ کُتُبِ اَلصَّلاَهِ خَلاَ حَدِیثاً وَاحِداً فِی کِتَابِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ - عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ أَنَّ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ لِلْحَسَنِ کَیْفَ تَتَوَجَّهُ قَالَ أَقُولُ لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ فَقَالَ لَهُ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَیْسَ عَنْ هَذَا أَسْأَلُکَ کَیْفَ تَقُولُ وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ حَنِیفاً مُسْلِماً قَالَ اَلْحَسَنُ أَقُولُهُ فَقَالَ لَهُ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا قُلْتَ ذَلِکَ فَقُلْ عَلَی مِلَّهِ إِبْرَاهِیمَ وَ دِینِ مُحَمَّدٍ وَ مِنْهَاجِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ اَلاِئْتِمَامِ بِآلِ مُحَمَّدٍ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ مَا أَنَا مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ فَأَجَابَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلتَّوَجُّهُ کُلُّهُ لَیْسَ بِفَرِیضَهٍ وَ اَلسُّنَّهُ اَلْمُؤَکَّدَهُ فِیهِ اَلَّتِی هِیَ کَالْإِجْمَاعِ اَلَّذِی لاَ خِلاَفَ فِیهِ وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ حَنِیفاً مُسْلِماً عَلَی مِلَّهِ إِبْرَاهِیمَ وَ دِینِ مُحَمَّدٍ وَ هَدْیِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ ما أَنَا مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ `لا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنِی مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ أَعُوذُ بِاللَّهِ اَلسَّمِیعِ اَلْعَلِیمِ مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ ثُمَّ یَقْرَأُ اَلْحَمْدَ قَالَ اَلْفَقِیهُ اَلَّذِی لاَ یَشُکُّ فِی عِلْمِهِ اَلدِّینُ لِمُحَمَّدٍ وَ اَلْهِدَایَهُ لِعَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ لِأَنَّهَا لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ فِی عَقِبِهِ بَاقِیَهٌ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ فَمَنْ کَانَ کَذَلِکَ فَهُوَ مِنَ اَلْمُهْتَدِینَ وَ مَنْ شَکَّ فَلاَ دِینَ لَهُ وَ نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ اَلضَّلاَلَهِ بَعْدَ اَلْهُدَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 359 )
ص : 8743
وَ مِمَّا حُفِظَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی اَلتَّوْحِیدِ وَ نَفْیِ اَلتَّشْبِیهِ قَوْلُهُ لِهِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ رَحِمَهُ اَللَّهُ: إِنَّ اَللَّهَ لاَ یُشْبِهُ شَیْئاً وَ لاَ یُشْبِهُهُ شَیْءٌ وَ کُلَّمَا وَقَعَ فِی اَلْوَهْمِ فَهُوَ بِخِلاَفِهِ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 204 )
و از جمله سخنان آن حضرت در بارۀ توحید و شبیه نبودن خداوند بچیزی این است که بهشام بن حکم فرمود:همانا خدای تعالی بچیزی شبیه نیست و چیزی باو شبیه نخواهد بود و هر چه در قوّۀ وهم آید(که خدا مانند آن است)او بر خلاف آن است.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 196 )
به هشام بن حکم فرمود خدای متعال مانند چیزی نیست و چیزی هم مانند او نمیباشد و هر چه بوهم تو آید و آن را خدا خیال کنی بر خلاف واقع است.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 550 )
ص : 8744
اِبْنُ بَابَوَیْهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْحَاکِمُ أَبُو مُحَمَّدٍ جَعْفَرُ بْنُ نُعَیْمِ بْنِ شَاذَانَ اَلنَّیْسَابُورِیُّ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، عَنْ عَمِّهِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ شَاذَانَ، قَالَ: حَدَّثَنَا اَلْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، قَالَ: قُلْتُ لِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): أَخْبِرْنِی عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِمُوسَی وَ هَارُونَ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ): اِذْهَبا إِلی فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغی `فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشی . فَقَالَ: «أَمَّا قَوْلُهُ تَعَالَی: فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً أَیْ کَنِّیَاهُ، وَ قُولاَ لَهُ: یَا أَبَا مُصْعَبٍ، وَ کَانَ اِسْمُ فِرْعَوْنَ أَبَا مُصْعَبٍ اَلْوَلِیدَ بْنَ مُصْعَبٍ. وَ أَمَّا قَوْلُهُ تَعَالَی: یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشی فَإِنَّمَا قَالَ، لِیَکُونَ أَحْرَصَ لِمُوسَی عَلَی اَلذَّهَابِ، وَ قَدْ عَلِمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّ فِرْعَوْنَ لاَ یَتَذَکَّرُ وَ لاَ یَخْشَی إِلاَّ عِنْدَ رُؤْیَهِ اَلْبَأْسِ، أَ لاَ تَسْمَعُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: حَتّی إِذا أَدْرَکَهُ اَلْغَرَقُ قالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اَلَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُوا إِسْرائِیلَ وَ أَنَا مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ إِیمَانَهُ، وَ قَالَ: آلْآنَ وَ قَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ وَ کُنْتَ مِنَ اَلْمُفْسِدِینَ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 764 )
ص : 8745
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ حَکَمِ بْنِ حُکَیْمٍ اَلصَّیْرَفِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی اَلْکَلْبِ یَصِیدُ اَلصَّیْدَ فَیَقْتُلُهُ قَالَ لاَ بَأْسَ بِأَکْلِهِ قُلْتُ إِنَّهُمْ یَقُولُونَ إِنَّهُ إِذَا قَتَلَهُ أَکَلَ مِنْهُ فَإِنَّمَا أَمْسَکَ عَلَی نَفْسِهِ فَلاَ تَأْکُلْهُ فَقَالَ کُلْ أَ وَ لَیْسَ قَدْ جَامَعُوکُمْ عَلَی أَنَّ قَتْلَهُ ذَکَاتُهُ قَالَ قُلْتُ: بَلَی قَالَ فَمَا یَقُولُونَ فِی شَاهٍ ذَبَحَهَا رَجُلٌ أَ ذَکَّاهَا قَالَ قُلْتُ: نَعَمْ قَالَ فَإِنَّ اَلسَّبُعَ جَاءَ بَعْدَ مَا ذَکَّاهَا فَأَکَلَ بَعْضَهَا أَ تُؤْکَلُ اَلْبَقِیَّهُ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَإِذَا أَجَابُوکَ إِلَی هَذَا فَقُلْ لَهُمْ کَیْفَ تَقُولُونَ إِذَا ذَکَّی ذَلِکَ وَ أَکَلَ مِنْهُ لَمْ تَأْکُلُوا وَ إِذَا ذَکَّی هَذَا وَ أَکَلَ أَکَلْتُمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 333 )
ص : 8746
قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اِتَّقُوا فِرَاسَهَ اَلْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ یَنْظُرُ بِنُورِ اَللَّهِ.
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 130 )
خدای تعالی درین باب میفرماید:«
إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ
» همانا درین امر نشانه ایست برای روشن بینانپیغمبر اکرم فرمود از روشن بینی مؤمن بپرهیزید که او با نور خدا نگاه می کند یعنی بنوری که خدا باو بخشیده.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 314 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلم فرمود:از فراست و زیرکی مؤمن بترسید،زیرا او به نور خدا می بیند، یعنی:نوری که خداوند به او بخشیده است.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 348 )
فرمود نبی اکرم صلّی اللّه علیه و آله مواظب فراست مؤمن باشید زیرا بسبب آن نوری که خداوند باو عطا فرموده می بیند آنچه را که شما نمی بینید (و میفهمد آنچه را که شما در دل دارید).
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 120 )
ص : 8747
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَالَ حِینَ یَأْوِی إِلَی فِرَاشِهِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مِائَهَ مَرَّهٍ بَنَی اَللَّهُ لَهُ بَیْتاً فِی اَلْجَنَّهِ وَ مَنِ اِسْتَغْفَرَ حِینَ یَأْوِی إِلَی فِرَاشِهِ مِائَهً تَحَاتَّتْ ذُنُوبُهُ کَمَا تَسْقُطُ وَرَقُ اَلشَّجَرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 204 )
ص : 8748
مَنْ اِتَّبَعَ أَمْرَنَا سَبَقَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 453 )
ص : 8749
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ فِی اَلْبَصَائِرِ ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ أَبِی کَهْمَشٍ قَالَ: کُنْتُ نَازِلاً بِالْمَدِینَهِ فِی دَارٍ فِیهَا وَصِیفَهٌ کَانَتْ تُعْجِبُنِی فَانْصَرَفْتُ لَیْلاً مُمْسِیاً فَاسْتَفْتَحْتُ اَلْبَابَ فَفَتَحَتْ لِی فَمَدَدْتُ یَدِی فَقَبَضْتُ عَلَی ثَدْیِهَا فَلَمَّا کَانَ مِنَ اَلْغَدِ دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لِی یَا أَبَا کَهْمَشٍ تُبْ إِلَی اَللَّهِ مِمَّا صَنَعْتَ اَلْبَارِحَهَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 272 )
ص : 8750
حَدَّثَ اَلزُّبَیْرُ بْنُ بَکَّارٍ قَالَ حَدَّثَنِی عَمِّی مُصْعَبٌ عَنْ جَدِّی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُصْعَبٍ قَالَ: تَقَدَّمَ وَکِیلُ اَلْمُونِسَهِ إِلَی شَرِیکِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْقَاضِی مَعَ خَصْمٍ لَهُ فَإِذَا اَلْوَکِیلُ مُدِلٌّ بِمَوْضِعِهِ مِنْ مُونِسَهَ فَجَعَلَ یَسْطُو عَلَی خَصْمِهِ وَ یُغَلِّظُ لَهُ فَقَالَ لَهُ شَرِیکٌ کُفَّ لاَ أُمَّ لَکَ فَقَالَ أَ وَ تَقُولُ لِی هَذَا وَ أَنَا قَهْرَمَانُ مُونِسَهَ فَقَالَ یَا غُلاَمُ اِصْفَعْهُ فَصَفَعَهُ عَشْرَ صَفَعَاتٍ فَانْصَرَفَ بِخِزْیٍ فَدَخَلَ عَلَی مُونِسَهَ فَشَکَا إِلَیْهَا مَا صَنَعَ بِهِ فَکَتَبَتْ رُقْعَهً إِلَی اَلْمَهْدِیِّ تَشْکُو شَرِیکاً وَ مَا صَنَعَ بِوَکِیلِهَا فَعَزَلَهُ وَ کَانَ قَبْلَ هَذَا قَدْ دَخَلَ إِلَیْهِ فَأَغْلَظَ لَهُ اَلْکَلاَمَ وَ قَالَ لَهُ مَا مِثْلُکَ مَنْ یُوَلِّی أَحْکَامَ اَلْمُسْلِمِینَ قَالَ وَ لِمَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ لِخِلاَفِکَ اَلْجَمَاعَهَ وَ لِقَوْلِکَ بِالْإِمَامَهِ قَالَ مَا أَعْرِفُ دِیناً إِلاَّ عَنِ اَلْجَمَاعَهِ فَکَیْفَ أُخَالِفُهَا وَ عَنْهَا أَخَذْتُ دِینِی وَ أَمَّا اَلْإِمَامَهُ فَمَا أَعْرِفُ إِمَاماً إِلاَّ کِتَابَ اَللَّهِ وَ سُنَّهَ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَهُمَا إِمَامَایَ وَ عَلَیْهِمَا عَقْدِی فَأَمَّا مَا ذَکَرَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنْ مَا مِثْلِی یُوَلِّی أَحْکَامَ اَلْمُسْلِمِینَ فَذَاکَ شَیْءٌ أَنْتُمْ فَعَلْتُمُوهُ فَإِنْ کَانَ خَطَأً وَجَبَ عَلَیْکُمْ اَلاِسْتِغْفَارُ مِنْهُ وَ إِنْ کَانَ صَوَاباً وَجَبَ عَلَیْکُمُ اَلْإِمْسَاکُ عَنْهُ قَالَ مَا تَقُولُ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ مَا قَالَ فِیهِ جَدُّکَ اَلْعَبَّاسُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ قَالَ وَ مَا قَالاَ فِیهِ قَالَ أَمَّا اَلْعَبَّاسُ فَمَاتَ وَ هُوَ عِنْدَهُ أَفْضَلُ أَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَدْ شَاهَدَ کُبَرَاءَ اَلصَّحَابَهِ وَ اَلْمُهَاجِرِینَ یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ فِی اَلْحَوَادِثِ وَ لَمْ یَحْتَجْ إِلَی أَحَدٍ مِنْهُمْ حَتَّی خَرَجَ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ أَمَّا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ فَضَارَبَ مَعَهُ بِسَیْفَیْنِ وَ شَهِدَ حُرُوبَهُ وَ کَانَ فِیهَا رَأْساً مُتَّبَعاً وَ قَائِداً مُطَاعاً فَلَوْ کَانَتْ إِمَامَتُهُ جَوْراً کَانَ أَوَّلَ مَنْ یَقْعُدُ عَنْهُ أَبُوکَ لِعِلْمِهِ بِدِینِ اَللَّهِ وَ فِقْهِهِ فِی أَحْکَامِ اَللَّهِ فَسَکَتَ اَلْمَهْدِیُّ وَ خَرَجَ شَرِیکٌ فَمَا کَانَ بَیْنَ عَزْلِهِ وَ بَیْنَ هَذَا اَلْمَجْلِسِ إِلاَّ جُمْعَهٍ أَوْ نَحْوِهَا.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 417 )
زبیر بن بکار روایت کند از عم خودش مصعب که او روایت کرده از عبد اللّه بن مصعب که وکیلی از قبل مونسه آمد نزد شریک بن عبد اللّه القاضی با خصمی که او را بود، آنگاه وکیل بر او استیلا جسته حمله کرد و سخنان درشت گفت، شریک گفت بوکیل که: دست بدار از این و او را زجر نمود بکلمات زشت که امور مونسه بمن متعلق است تو شایستۀ وکالت او نیستی، و فرمود که: او را از آنجا راندند و او بفضیحت هر چه تمام تر بازگشته شکایت شریک را پیش مونسه برد، مونسه رقعۀ نوشت بمهدی خلیفه مشتمل بر شکایت شریک و آنچه با وکیل او بفعل آورده، مهدی او را از قضا عزل کرد، و پیش از آن نیز مهدی با وی سخنان درشت غلیظ گفته بود که روا نیست که مثل تو والی و حاکم احکام مسلمین باشد گفت: چرا ای امیر مؤمنان؟ گفت: از جهت خلاف تو جماعت را و بسبب قول تو بامامت، گفت: من ندانستم دین را مگر از جماعت پس چگونه مخالف آنها باشم و از ایشان اخذ کرده باشم دین خود را، و اما امامت من امامی را نمیشناسم غیر از کتاب الهی و سنت نبوی که ایشان امام منند، و بر ایشانست عقد من. و أما آنکه تو میگوئی که روا نیست که مثل من حاکم مسلمانان باشد این چیزیست که شما خود کرده ایداگر خطا است واجب است بر شما که از آن استغفار نمائید، و اگر صواب است لازم است بر شما که از آن امساک کنید. گفت: چه میگوئی در باب علی بن ابی طالب (علیه السّلام)؟ گفت: آنچه جد تو عباس و عبد اللّه گفته اند در باب وی، گفت: چه گفته اند. گفت: أما عباس تا وقت مردن بر این بود که او أفضل اصحاب رسول اللّه است، و میدید و مشاهده میکرد که بزرگان صحابه و مهاجرین بوی احتیاج داشتند در حوادث و وقایع، و او بهیچ کدام از اینها احتیاج نداشت تا از دنیا رحلت فرمود. و أما عبد اللّه بن عباس در خدمت آن حضرت بدو شمشیر قتال میکرد، و با همه حروب و معارک همراه بود، و او را رأس و رئیس و قاید و مطاع خود میدانست، پس اگر امامت او از روی جور می بود پس بایستی که اول کسی که تقاعد نماید از او پدر تو باشد زیرا که او را می شناخت در امور دین و فقاهت او را میدانست در احکام اللّه بر مسلمین، مهدی از این سخنان خاموش شده شریک بیرون رفت؛ و نبود میان عزل او و این مجلس مگر هفتۀ یا مانند آن.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 555 )
ص : 8751
اَلْخَطُّ لِسَانُ اَلْیَدِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 43 )
ص : 8752
اَلْکَرِیمُ مَنْ تَجَنَّبَ اَلْمَحَارِمَ وَ تَنَزَّهَ عَنِ اَلْعُیُوبِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 49 )
ص : 8753
قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : کَانَتْ اِمْرَأَهُ نُوحٍ کَافِرَهً تَقُولُ لِلنَّاسِ إِنَّهُ مَجْنُونٌ وَ إِذَا آمَنَ أَحَدٌ بِنُوحٍ أَخْبَرَتِ اَلْجَبَابِرَهَ مِنْ قَوْمِ نُوحٍ بِهِ وَ کَانَتِ اِمْرَأَهُ لُوطٍ تَدُلُّ عَلَی أَضْیَافِهِ وَ کَانَ ذَلِکَ خِیَانَتَهُمَا لَهُمَا وَ مَا بَغَتْ اِمْرَأَهُ نَبِیٍّ قَطُّ وَ إِنَّمَا کَانَتْ خِیَانَتُهُمَا فِی اَلدِّینِ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 72 )
ابن عباس گوید: همسر نوح کافر بود؛ زیرا به مردم می گفت: همسرم دیوانه است و هنگامی که کسی به نوح ایمان می آورد بی درنگ فرمانروایان ستم پیشه را از این ماجرا آگاه می ساخت؛ و اما خیانت همسر لوط این بود که هنگام پذیرایی از مهمانان، با آنان ناز و عشوه می کرد و آن دو زن در اصول اعتقادی خیانت ورزیدند و هرگز به زنا دست نیالودند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 140 )
ص : 8754
اَلدَّعَوَاتُ لِلرَّاوَنْدِیِّ ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَعْلَمُ مَا یُرِیدُ اَلْعَبْدُ إِذَا دَعَاهُ وَ لَکِنْ یُحِبُّ أَنْ یَبُثَّ إِلَیْهِ اَلْحَوَائِجَ فَإِذَا دَعَوْتَ فَسَمِّ حَاجَتَکَ وَ مَا مِنْ شَیْءٍ أَحَبَّ إِلَی اَللَّهِ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 312 )
ص : 8755
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَللَّحْمُ وَ اَللَّبَنُ یُنْبِتَانِ اَللَّحْمَ وَ یَشُدَّانِ اَلْعَظْمَ وَ اَللَّحْمُ یَزِیدُ فِی اَلسَّمْعِ وَ اَلْبَصَرِ وَ اَللَّحْمُ بِالْبَیْضِ یَزِیدُ فِی اَلْبَاءَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 76 )
از جعفر بن محمّد علیه السّلام است که گوشت و شیر گوشت رویند و استخوان سخت کنند و گوشت در شنوائی و بینائی افزاید، و گوشت با تخم باه را فزایند
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 9 , ص 253 )
ص : 8756
آفَهُ اَلسَّمَاحَهِ اَلْمَنُّ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 25 )
ص : 8757
اَلْإِحْتِجَاجُ : سَأَلَ اَلزِّنْدِیقُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِیمَا سَأَلَهُ فَقَالَ أَخْبِرْنِی عَنِ اَلسِّحْرِ مَا أَصْلُهُ وَ کَیْفَ یَقْدِرُ اَلسَّاحِرُ عَلَی مَا یُوصَفُ مِنْ عَجَائِبِهِ وَ مَا یَفْعَلُ قَالَ إِنَّ اَلسِّحْرَ عَلَی وُجُوهٍ شَتَّی وَجْهٌ مِنْهَا بِمَنْزِلَهِ اَلطِّبِّ کَمَا أَنَّ اَلْأَطِبَّاءَ وَضَعُوا لِکُلِّ دَاءٍ دَوَاءً فَکَذَلِکَ عِلْمُ اَلسِّحْرِ اِحْتَالُوا لِکُلِّ صِحَّهٍ آفَهً وَ لِکُلِّ عَافِیَهٍ عَاهَهً وَ لِکُلِّ مَعْنًی حِیلَهً وَ نَوْعٌ مِنْهُ آخَرُ خَطْفَهٌ وَ سُرْعَهٌ وَ مَخَارِیقُ وَ خِفَّهٌ وَ نَوْعٌ مِنْهُ مَا یَأْخُذُ أَوْلِیَاءُ اَلشَّیَاطِینِ عَنْهُمْ قَالَ فَمِنْ أَیْنَ عَلِمَ اَلشَّیَاطِینُ اَلسِّحْرَ قَالَ مِنْ حَیْثُ عَرَفَ اَلْأَطِبَّاءُ اَلطِّبَّ وَ بَعْضُهُ تَجْرِبَهٌ وَ بَعْضُهُ عِلاَجٌ قَالَ فَمَا تَقُولُ فِی اَلْمَلَکَیْنِ هَارُوتَ وَ مَارُوتَ وَ مَا یَقُولُ اَلنَّاسُ بِأَنَّهُمَا یُعَلِّمَانِ اَلنَّاسَ اَلسِّحْرَ قَالَ إِنَّهُمَا مَوْضِعُ اِبْتِلاَءٍ وَ مَوْقِفُ فِتْنَهٍ تَسْبِیحُهُمَا اَلْیَوْمَ لَوْ فَعَلَ اَلْإِنْسَانُ کَذَا وَ کَذَا لَکَانَ کَذَا وَ لَوْ یُعَالِجُ بِکَذَا وَ کَذَا لَصَارَ کَذَا أَصْنَافَ سِحْرٍ فَیَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا یَخْرُجُ عَنْهُمَا فَیَقُولاَنِ لَهُمْ إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَهٌ فَلاَ تَأْخُذُوا عَنَّا مَا یَضُرُّکُمْ وَ لاَ یَنْفَعُکُمْ قَالَ أَ فَیَقْدِرُ اَلسَّاحِرُ أَنْ یَجْعَلَ اَلْإِنْسَانَ بِسِحْرِهِ فِی صُورَهِ اَلْکَلْبِ أَوْ اَلْحِمَارِ أَوْ غَیْرِ ذَلِکَ قَالَ هُوَ أَعْجَزُ مِنْ ذَلِکَ وَ أَضْعَفُ مِنْ أَنْ یُغَیِّرَ خَلْقَ اَللَّهِ إِنَّ مَنْ أَبْطَلَ مَا رَکَّبَهُ اَللَّهُ وَ صَوَّرَهُ غَیْرَهُ فَهُوَ شَرِیکٌ لِلَّهِ فِی خَلْقِهِ تَعَالَی عَنْ ذَلِکَ عُلُوّاً کَبِیراً لَوْ قَدَرَ اَلسَّاحِرُ عَلَی مَا وَصَفْتَ لَدَفَعَ عَنْ نَفْسِهِ اَلْهَرَمَ وَ اَلْآفَهَ وَ اَلْأَمْرَاضَ وَ لَنَفَی اَلْبَیَاضَ عَنْ رَأْسِهِ وَ اَلْفَقْرَ عَنْ سَاحَتِهِ وَ إِنَّ مِنْ أَکْبَرِ اَلسِّحْرِ اَلنَّمِیمَهَ یُفَرَّقُ بِهَا بَیْنَ اَلْمُتَحَابَّیْنِ وَ یُجْلَبُ اَلْعَدَاوَهُ عَلَی اَلْمُتَصَافِیَیْنِ وَ یُسْفَکُ بِهَا اَلدِّمَاءُ وَ یُهْدَمُ بِهَا اَلدُّورُ وَ یُکْشَفُ بِهَا اَلسُّتُورُ وَ اَلنَّمَّامُ أَشَرُّ مَنْ وَطِئَ عَلَی اَلْأَرْضِ بِقَدَمٍ فَأَقْرَبُ أَقَاوِیلِ اَلسِّحْرِ مِنَ اَلصَّوَابِ أَنَّهُ بِمَنْزِلَهِ اَلطِّبِّ إِنَّ اَلسَّاحِرَ عَالَجَ اَلرَّجُلَ فَامْتَنَعَ مِنْ مُجَامَعَهِ اَلنِّسَاءِ فَجَاءَ اَلطَّبِیبُ فَعَالَجَهُ بِغَیْرِ ذَلِکَ اَلْعِلاَجِ فَأَبْرَأَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 60 , صفحه 21 )
14-در احتجاج زندیق از امام ششم در ضمن پرسشهایش گفت:بمن بگو مایه جادو چیست؟چگونه جادوگر کارهای شگفت آور تواند؟فرمود:جادو بچند راه می شود؟یکی چون پزشکی که بر اثر دارو است در جادوگری هم برای هر دردی درمانی بدست آوردند،یکی نیرنگ و فریب است،یکی تردستی و سرعت در کار است یکی هم بکمک یاران شیطانیست،گفت:دیوها از کجا جادو آموختند؟فرمود:از آنجا که پزشکان پزشکی آموختند،برخی بآزمودن و برخی به اندیشه و علاج. گفت چه گوئی در باره دو فرشته:هاروت و ماروت و آنچه مردم گویند که آنها جادو بآدمی یاد میدادند؟فرمود:آنها برای آزمودن بشر بودند و تسبیحشان این بود که آدمی امروز چنین و چنان کند چنین خواهد شد،و اگر با فلان چیز عمل کند چنین خواهد شد و هم رشته های دیگر جادو را میگفتند و مردم از آنها یاد میگرفتند،و هر دو میگفتند بمردم«همانا ما وسیله آزمایشیم از ما یاد بگیرید آنچه زیانتان دارد و سود ندارد»گفت:جادوگر میتواند بجادو آدمی را سگ یا الاغ کند یا جز آن؟ فرمود:او ناتوانتر است از این کار و از اینکه آفرینش خدا را دگرگون سازد،کسی که چنین کند در آفرینش شریک خدا تعالی باشد و خدا بخوبی از آن برتر است،اگر جادوگر چنین توانائی داشت از خود پیری و درد و بیماری را دور میکرد و سفیدی را از سر و فقر را از خانه اش میزدود. و راستی یک جادوی بزرگ همان سخن چینی است که دوستان را از هم ببرد و یاران صمیمی را دشمن هم کند،خونریزد و خانه ویران کند و پرده ها بدرد، سخن چین بدتر کسی است که بر زمین گام نهد،بهتر تعریف جادو اینست که چون پزشکی است جادوگر با مرد کاری کند که از مجامعت زن دور افتد و پزشک میتواند آن را درمان کند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 7 , ص 18 )
ص : 8758
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ صَالِحٍ قَالَ: کَانَتْ لِی جَارِیَهٌ کُنْتُ مُعْجَباً بِهَا فَکَتَبْتُ أَسْتَأْمِرُ فِی اِسْتِیلاَدِهَا فَوَرَدَ اِسْتَوْلِدْهَا وَ یَفْعَلُ اَللَّهُ مَا یَشَاءُ فَوَطِئْتُهَا فَحَبِلَتْ ثُمَّ أَسْقَطَتْ فَمَاتَتْ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 524 )
محمد بن صالح گوید: کنیزی داشتم که از او خوشم می آمد، بحضرت نامه نوشتم و در امر باردار ساختن او مشورت کردم. جواب آمد:«باردارش ساز، خدا هر چه خواهد میکند» با او نزدیکی کردم و آبستن شد، سپس بچه را سقط کرد و خودش هم مرد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 465 )
25-از محمد بن صالح گوید:من کنیزکی داشتم که با آن خوش داشتم و نوشتم و اجازۀ همبستری و استیلاد از او را خواستم. پاسخ رسید که:از او فرزند بخواه و خدا هر چه خواهد کند، من با او همبستر شدم و آبستن شد و سپس بچه بارش رفت و خودش هم مُرد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 553 )
25-محمد بن صالح می گوید:من کنیزکی داشتم که از آن خوشم می آمد به حضرت نامه نوشتم و از او اجازه همخوابی و پیدا شدن فرزند خواستار شدم پاسخ رسید که از او فرزند بخواه و خداوند هرچه خواهد همان خواهد شد من با او هم بستر شدم و حامله شد و پس از مدتی بچه سقط شد و مادر هم مرد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 771 )
: کالصحیح. معجبا بالفتح أی مسرورا و یفعل لله إشاره إلی موتها.
( مرآه العقول ؛ ج 6 , ص 199 )
ص : 8759
خص، [منتخب البصائر] : وَ مِنْ کِتَابِ تَأْوِیلِ مَا نَزَلَ مِنَ اَلْقُرْآنِ فِی اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ- تَأْلِیفِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَرْوَانَ وَ عَلَی هَذَا اَلْکِتَابِ خَطُّ اَلسَّیِّدِ رَضِیِّ اَلدِّینِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی بْنِ طَاوُسٍ مَا صُورَتُهُ قَالَ اَلنَّجَاشِیُّ فِی کِتَابِ اَلْفِهْرِسْتِ مَا هَذَا لَفْظُهُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ ثِقَهٌ ثِقَهٌ فِی أَصْحَابِنَا عَیْنٌ سَدِیدٌ لَهُ کِتَابُ اَلْمُقْنِعِ فِی اَلْفِقْهِ کِتَابُ اَلدَّوَاجِنِ وَ قَالَ جَمَاعَهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا إِنَّهُ لَمْ یُصَنَّفْ فِی مَعْنَاهُ مِثْلُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 53 , صفحه 109 )
ص : 8760
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: إِنَّ کُلَّ بَنِی بِنْتٍ یُنْسَبُونَ إِلَی أَبِیهِمْ إِلاَّ أَوْلاَدَ فَاطِمَهَ فَإِنِّی أَنَا أَبُوهُمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 284 )
ص : 8761
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: قَالَ أَبِی لِأُنَاسٍ مِنَ اَلشِّیعَهِ: أَنْتُمُ شِیعَهُ اَللَّهِ وَ أَنْتُمْ أَنْصَارُ اَللَّهِ وَ أَنْتُمُ اَلسَّابِقُونَ اَلْأَوَّلُونَ وَ اَلسَّابِقُونَ اَلْآخِرُونَ، وَ اَلسَّابِقُونَ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلسَّابِقُونَ فِی اَلْآخِرَهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 209 )
ص : 8762
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ قَالَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: لاَ إِیمَانَ لِمَنْ لاَ تَقِیَّهَ لَهُ وَ یَقُولُ قَالَ اَللَّهُ إِلاّ أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقاهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 414 )
65-تفسیر عیاشی:بسندی تا رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)که میفرمود:ایمان ندارد کسی که تقیه ندارد و میفرمود:خدا فرموده:جز اینکه تقیه کنید از آنان بطوری تقیه کردن.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 267 )
ص : 8763
فَقَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ حَدَّثَنَا عِمْرَانُ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحِیمِ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ بِشْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا کَادِحُ بْنُ رَحْمَهَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ لَهِیعَهَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُسْلِمِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْتَ إِمَامُ اَلْمُتَّقِینَ وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ .
( الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمره المؤمنین , جلد 1 , صفحه 484 )
ص : 8764
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْفَتَّالُ فِی رَوْضَهِ اَلْوَاعِظِینَ ، عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: عَلَیْکُمْ بِصَلاَهِ اَللَّیْلِ فَمَا مِنْ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ یَقُومُ آخِرَ اَللَّیْلِ فَیُصَلِّی ثَمَانِیَ رَکَعَاتٍ وَ رَکْعَتَیِ اَلشَّفْعِ وَ رَکْعَهَ اَلْوَتْرِ وَ اِسْتَغْفَرَ اَللَّهَ فِی قُنُوتِهِ سَبْعِینَ مَرَّهً إِلاَّ أُجِیرَ مِنْ عَذَابِ اَلْقَبْرِ وَ مِنْ عَذَابِ اَلنَّارِ وَ مُدَّ لَهُ فِی عُمُرِهِ وَ وُسِّعَ عَلَیْهِ فِی مَعِیشَتِهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اَلْبُیُوتَ اَلَّتِی یُصَلَّی فِیهَا اَللَّیْلَ یَزْهَرُ نُورُهَا لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ کَمَا یَزْهَرُ نُورُ اَلْکَوَاکِبِ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 331 )
ص : 8765
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْمُؤَدِّبِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنِ اِسْتَطَعْتَ أَنْ تُصَلِّیَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ غَیْرِهِ فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَهِ أَلْفَ رَکْعَهٍ فَافْعَلْ فَإِنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یُصَلِّی فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَهِ أَلْفَ رَکْعَهٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 26 )
ص : 8766
علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه، عن ابن أبی عمیر، عمّن ذکره، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: إنّ القرآن نزل بالحزن، فاقرؤوه بالحزن.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 419 )
ص : 8767
نهج، [نهج البلاغه] : سُئِلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَیْفَ یُحَاسِبُ اَللَّهُ اَلْخَلْقَ عَلَی کَثْرَتِهِمْ فَقَالَ کَمَا یَرْزُقُهُمْ عَلَی کَثْرَتِهِمْ قِیلَ فَکَیْفَ یُحَاسِبُهُمْ وَ لاَ یَرَوْنَهُ قَالَ کَمَا یَرْزُقُهُمْ وَ لاَ یَرَوْنَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 271 )
ص : 8768
قَالَ وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَکَلَ طَعَاماً فَلْیَتَخَلَّلْ وَ مَنْ لَمْ یَفْعَلْ فَعَلَیْهِ حَرَجٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 441 )
ص : 8769
وَ أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلدَّقِیقِیُّ هُوَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَلْمَلِکِ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ هَارُونَ وَ أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ نَاجِیَهَ قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ جَابِرٍ اَلْمَرْوَزِیُّ قَالَ: وَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حَرْبٍ ، قَالاَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّحِیمِ بْنُ هَارُونَ أَبُو هَاشِمٍ اَلْغَسَّانِیُّ اَلْوَاسِطِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ سَعْدٍ اَلْعِجْلِیُّ قَالَ: حَدَّثَنِی عَطِیَّهُ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیَّ عَنْ [قَوْلِهِ:] إِنَّما یُرِیدُ اَللّهُ اَلْآیَهَ، فَعَدَّ اَلنَّبِیَّ وَ عَلِیّاً وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ .
( شواهد التنزیل لقواعد التفضیل , جلد 2 , صفحه 42 )
ص : 8770
7292-4 الکافی ،1/12/366/3 محمد عن محمد بن الحسین عن صفوان التهذیب ،1/82/199/2 الحسین عن صفوان عن العلاء عن محمد عن أبی جعفر علیه السّلام قال: سألته عن الرجل یلتفت فی الصلاه قال لا و لا ینقض أصابعه.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 876 )
ص : 8771
مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ فِی حَدِیثٍ یَأْتِی: وَ کَانَ نُورُ اَلْقَنَادِیلِ یَبْلُغُ إِلَی مَوْضِعِ اَلْحَرَمِ وَ کَانَ أَکْبَرُ اَلْقَنَادِیلِ مَقَامَ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَکَانَ اَلْقَنَادِیلُ ثَلاَثَمِائَهٍ وَ سِتِّینَ قِنْدِیلاً اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 329 )
ص : 8772
5423-39 الفقیه ،642/211/1 قال الصادق علیه السّلام کان رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله یقول: من حبس نفسه علی صلاه فریضه ینتظر وقتها فصلاها فی أول وقتها فأتم رکوعها و سجودها و خشوعها ثم مجد اللّه عز و جل و عظمه و حمده حتی یدخل وقت الصلاه الأخری لم یلغ بینهما کتب اللّه له کأجر الحاج المعتمر و کان من أهل علیین.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 34 )
ص : 8773
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَعْظَمُ اَلْعِبَادَهِ أَجْراً أَخْفَاهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 79 )
ص : 8774
اَلْکَافِی ، عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْحِجَامَهُ فِی اَلرَّأْسِ هِیَ اَلْمُغِیثَهُ تَنْفَعُ مِنْ کُلِّ دَاءٍ إِلاَّ اَلسَّامَ وَ شَبَرَ مِنَ اَلْحَاجِبَیْنِ إِلَی حَیْثُ بَلَغَ إِبْهَامُهُ ثُمَّ قَالَ هَاهُنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 129 )
92-در کافی-160-روضه-بسندش از امام ششم علیه السّلام که حجامت در راس همان مغیثه است که برای هر دردی جز مرگ نافع است و آن یک وجب است از دو ابرو تا آنجا که انگشت بزرگش برسد،سپس فرمود:اینجا.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 105 )
ص : 8775
فِی أَمَالِی شَیْخِ اَلطَّائِفَهِ قُدِّسَ سِرُّهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا أَصَابَتِ اِمْرَأَهَ اَلْعَزِیزِ اَلْحَاجَهُ قِیلَ لَهَا: لَوْ أَتَیْتِ یُوسُفَ بْنَ یَعْقُوبَ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فَشَاوَرْتِ فِی ذَلِکَ، فَقِیلَ لَهَا: إِنَّا نَخَافُهُ عَلَیْکِ، قَالَتْ: کَلاَّ إِنْی لاَ أَخَافُ مَنْ یَخَافُ اَللَّهَ، فَلَمَّا دَخَلَتْ عَلَیْهِ فَرَأَتْهُ فِی مُلْکِهِ، قَالَتِ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی جَعَلَ اَلْعَبِیدَ مُلُوکاً بِطَاعَتِهِ، وَ جَعَلَ اَلْمُلُوکَ عَبِیداً بِمَعْصِیَتِهِ فَتَزَوَّجَهَا فَوَجَدَهَا بِکْراً، فَقَالَ: أَ لَیْسَ هَذَا أَحْسَنَ؟ أَ لَیْسَ هَذَا أَجْمَلَ؟ فَقَالَتْ: إِنِّی کُنْتُ بُلِیتُ مِنْکَ بِأَرْبَعِ خِصَالٍ: کُنْتُ أَجْمَلَ أَهْلِ زَمَانِی، وَ کُنْتَ أَجْمَلَ زَمَانِکَ، وَ کُنْتُ بِکْراً، وَ کَانَ زَوْجِی عِنِّیناً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 472 )
ص : 8776
[و فی تفسیر العیّاشیّ : محمّد بن خالد البرقیّ، عن بعض أصحابه، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام: - فی قول اللّه تعالی یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ اَلْقِصاصُ : هی لجماعه المسلمین. ما هی للمؤمنین خاصّه ] .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 227 )
ص : 8777
9330 - فِی ذِکْرِ اَلْمُنَافِقِینَ : هُمْ لُمَّهُ اَلشَّیْطَانِ وَ حُمَّهُ اَلنِّیرَانِ أُولئِکَ حِزْبُ اَلشَّیْطانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ اَلشَّیْطانِ هُمُ اَلْخاسِرُونَ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 512 )
ص : 8778
آفَهُ اَلْفُقَهَاءِ عَدَمُ اَلصِّیَانَهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 182 )
ص : 8779
شی، [تفسیر العیاشی ] ، جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ شُجَاعٍ قَالَ رَوَی أَصْحَابُنَا : قِیلَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِمَ صَارَ اَلْحَاجُّ لاَ یُکْتَبُ عَلَیْهِ ذَنْبٌ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ جَلَّ ذِکْرُهُ أَمَرَ اَلْمُشْرِکِینَ فَقَالَ: فَسِیحُوا فِی اَلْأَرْضِ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ وَ لَمْ یَکُنْ یُقَصِّرُ بِوَفْدِهِ عَنْ ذَلِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 11 )
ص : 8780
حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ اَلْکَرْخِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: حَدِیثٌ تَدْرِیهِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ حَدِیثٍ تَرْوِیهِ وَ لاَ یَکُونُ اَلرَّجُلُ مِنْکُمْ فَقِیهاً حَتَّی یَعْرِفَ مَعَارِیضَ کَلاَمِنَا وَ إِنَّ اَلْکَلِمَهَ مِنْ کَلاَمِنَا لَتَنْصَرِفُ عَلَی سَبْعِینَ وَجْهاً لَنَا مِنْ جَمِیعِهَا اَلْمَخْرَجُ.
( معانی الأخبار , جلد 1 , صفحه 2 )
3-ابراهیم کرخی از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که فرمود:یک حدیث را اگر کاملا فهمیده باشی،ارزشمندتر از هزار روایت است که (طوطی وار)آن را برای دیگران نقل کنی،و نیز هیچ یک از شما در قوانین و احکام دین عالم نخواهند بود مگر آنکه مفهومهای گوناگون از سخن ما را دریافته باشد.یقینا هر جمله ای از گفتار ما به هفتاد گونه تعبیر می گردد که راه خروج از هر یک از آنها برای ما باز است.
( معانی الأخبار / ترجمه شاهرودی ؛ ج 1 , ص 5 )
ص : 8781
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلنَّوْمُ أَخُو اَلْمَوْتِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 73 )
ص : 8782
مع، [معانی الأخبار] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلتّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی اَلْإِرْبَهِ مِنَ اَلرِّجالِ قَالَ هُوَ اَلْأَبْلَهُ اَلْمُوَلَّی عَلَیْهِ اَلَّذِی لاَ یَأْتِی اَلنِّسَاءَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 34 )
ص : 8783
وَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی سُلَیْمَانَ بْنِ مِهْرَانَ اَلْأَعْمَشِ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ: وَ لَوْ لاَ مَا فِی اَلْأَرْضِ مِنَّا لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 370 )
ص : 8784
کا، [الکافی] ، بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ اَلْکَلْبِیِّ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لَمَّا وُلِدَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فُتِحَ لِآمِنَهَ بَیَاضُ فَارِسَ وَ قُصُورُ اَلشَّامِ فَجَاءَتْ فَاطِمَهُ بِنْتُ أَسَدٍ أُمُّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی أَبِی طَالِبٍ ضَاحِکَهً مُسْتَبْشِرَهً فَأَعْلَمَتْهُ مَا قَالَتْ آمِنَهُ فَقَالَ لَهَا أَبُو طَالِبٍ وَ تَتَعَجَّبِینَ مِنْ هَذَا إِنَّکِ تَحْبَلِینَ وَ تَلِدِینَ بِوَصِیِّهِ وَ وَزِیرِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 6 )
ص : 8785
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِی اَلصَّبِیِّ یَشْهَدُ عَلَی اَلشَّهَادَهِ فَقَالَ إِنْ عَقَلَهُ حِینَ یُدْرِکُ أَنَّهُ حَقٌّ جَازَتْ شَهَادَتُهُ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 342 )
ص : 8786
22432-20 ( التهذیب 10:8 رقم 29) ابن محبوب ، عن سهل ، عن غیاث، عن محمد بن سلیمان، عن أبیه، عن سدیر، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له: الرجل یقول لامرأته: أنت علی کشعر أمی أو کفها أو بطنها أو کرجلها قال "ما عنی إن أراد أنه الظهار فهو الظهار".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 911 )
ص : 8787
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ زَارَ اَلْبَیْتَ وَ لَمْ یَحْلِقْ رَأْسَهُ قَالَ یَحْلِقُهُ بِمَکَّهَ وَ یَحْمِلُ شَعْرَهُ إِلَی مِنًی وَ لَیْسَ عَلَیْهِ شَیْءٌ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 286 )
ص : 8788
وَ قَالَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی لا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ اَلدُّنْیا [أَیْ] لاَ تَنْسَ صِحَّتَکَ وَ [قُوَّتَکَ] وَ فَرَاغَکَ وَ شَبَابَکَ وَ نَشَاطَکَ وَ غِنَاکَ أَنْ تَطْلُبَ بِهِ اَلْآخِرَهَ .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 122 )
ص : 8789
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ رَمَی حِمَارَ وَحْشٍ أَوْ ظَبْیاً فَأَصَابَهُ ثُمَّ کَانَ فِی طَلَبِهِ فَوَجَدَهُ مِنَ اَلْغَدِ وَ سَهْمُهُ فِیهِ فَقَالَ إِنْ عَلِمَ أَنَّهُ أَصَابَهُ وَ أَنَّ سَهْمَهُ هُوَ اَلَّذِی قَتَلَهُ فَلْیَأْکُلْ مِنْهُ وَ إِلاَّ فَلاَ یَأْکُلْ مِنْهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 210 )
4 - سماعه گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: اگر شکارچی، گورخر یا آهو را با تیر بزند و در تعقیب آن برآید و فردای آن روز شکار خود را بیابد که تیر او در جسدش فرورفته است. (آیا گوشت این شکار حلال است؟)
فرمود: اگر بداند که با تیر او کشته شده، می تواند از گوشت آن تناول کند وگرنه حق ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 7 , ص 524 )
: موثق.
( مرآه العقول ؛ ج 21 , ص 347 )
ص : 8790
489 وَ کَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: اَللَّهُمَّ اِجْعَلْهُ أَدَباً وَ لاَ تَجْعَلْهُ غَضَباً .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 174 )
ص : 8791
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا صَعِدَ اَلْإِمَامُ اَلْمِنْبَرَ جَلَسَ وَ أَذَّنَ اَلْمُؤَذِّنُونَ بَیْنَ یَدَیْهِ فَإِذَا فَرَغُوا مِنَ اَلْأَذَانِ قَامَ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 40 )
ص : 8792
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ ، قَالَ: «مَنْ عَلِمَ أَنَّ اَللَّهَ یَرَاهُ وَ یَسْمَعُ مَا یَقُولُ وَ یَعْلَمُ مَا یَعْلَمُهُ مِنَ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ، فَیَحْجُزُهُ ذَلِکَ عَنِ اَلْقَبِیحِ مِنَ اَلْأَعْمَالِ، فَذَلِکَ اَلَّذِی خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَ نَهَی اَلنَّفْسَ عَنِ اَلْهَوَی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 578 )
ص : 8793
مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی زِیَارَهِ اَلْبَیْتِ یَوْمَ اَلنَّحْرِ قَالَ زُرْهُ فَإِنْ شُغِلْتَ فَلاَ یَضُرُّکَ أَنْ تَزُورَ اَلْبَیْتَ مِنَ اَلْغَدِ وَ لاَ تُؤَخِّرْ أَنْ تَزُورَ مِنْ یَوْمِکَ فَإِنَّهُ یُکْرَهُ لِلْمُتَمَتِّعِ أَنْ یُؤَخِّرَهُ وَ مُوَسَّعٌ لِلْمُفْرِدِ أَنْ یُؤَخِّرَهُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 292 )
ص : 8794
ثو، [ثواب الأعمال] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ بَشِیرٍ اَلنَّبَّالِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَعْتَقَ نَسَمَهً صَالِحَهً لِوَجْهِ اَللَّهِ کَفَّرَ اَللَّهُ عَنْهُ مَکَانَ کُلِّ عُضْوٍ مِنْهُ عُضْواً مِنَ اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 194 )
ص : 8795
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِیَّاکُمْ وَ اَلرِّشْوَهَ فَإِنَّهَا مَحْضُ اَلْکُفْرِ وَ لاَ یَشَمُّ صَاحِبُ اَلرِّشْوَهِ رِیحَ اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 274 )
ص : 8796
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ : أَنَّهُ کَانَ یَکْرَهُ أَنْ یُصْرَمَ اَلنَّخْلُ بِاللَّیْلِ وَ أَنْ یُحْصَدَ اَلزَّرْعُ بِاللَّیْلِ. لِأَنَّ اَللَّهَ یَقُولُ، وَ آتُوا حَقَّهُ یَوْمَ حَصادِهِ قِیلَ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ وَ مَا حَقُّهُ؟ قَالَ، نَاوِلْ مِنْهُ اَلْمِسْکِینَ وَ اَلسَّائِلَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 769 )
ص : 8797
عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ عَنِ اِبْنِ أُخْتِ اَلْأَوْزَاعِیِّ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ اَلْیَسَعِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْمَاءُ یُطَهِّرُ وَ لاَ یُطَهَّرُ . قَالَ وَ رَوَاهُ اَلنَّوْفَلِیُّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 570 )
ص : 8798
حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ اَلرَّازِیِّ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَامَ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ بِالْبَصْرَهِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَخْبِرْنَا عَنِ اَلْإِخْوَانِ قَالَ اَلْإِخْوَانُ صِنْفَانِ إِخْوَانُ اَلثِّقَهِ وَ إِخْوَانُ اَلْمُکَاشَرَهِ فَأَمَّا إِخْوَانُ اَلثِّقَهِ فَهُمُ اَلْکَفُّ وَ اَلْجَنَاحُ وَ اَلْأَهْلُ وَ اَلْمَالُ فَإِذَا کُنْتَ مِنْ أَخِیکَ عَلَی حَدِّ اَلثِّقَهِ فَابْذُلْ لَهُ مَالَکَ وَ بَدَنَکَ وَ صَافِ مَنْ صَافَاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ اُکْتُمْ سِرَّهُ وَ عَیْبَهُ وَ أَظْهِرْ مِنْهُ اَلْحُسْنَ وَ اِعْلَمْ أَیُّهَا اَلسَّائِلُ أَنَّهُمْ أَقَلُّ مِنَ اَلْکِبْرِیتِ اَلْأَحْمَرِ وَ أَمَّا إِخْوَانُ اَلْمُکَاشَرَهِ فَإِنَّکَ تُصِیبُ مِنْهُمْ لَذَّتَکَ فَلاَ تَقْطَعَنَّ ذَلِکَ مِنْهُمْ وَ لاَ تَطْلُبَنَّ مَا وَرَاءَ ذَلِکَ مِنْ ضَمِیرِهِمْ وَ اُبْذُلْ لَهُمْ مَا بَذَلُوا لَکَ مِنْ طَلاَقَهِ اَلْوَجْهِ وَ حَلاَوَهِ اَللِّسَانِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 49 )
امام پنجم فرمود مردی در بصره حضور امیر المؤمنین ایستاد عرضکرد یا امیر المؤمنین خبر ده مرا از برادران،فرمود برادران دو قسم اند برادران صمیمی و برادران ظاهر ساز،برادران صمیمی همانا دست و بال و اهل و مال اند چون برادر خود را صمیمی یافتی مال و جانت را از او دریغ مکن با دوستان او دوست باش و با دشمنان او دشمن،سر و عیب او را بپوش نیکی او را اظهار کن ولی ای سائل بدان که اینها از کبریت احمر کمیاب ترند،برادران ظاهر ساز همان لذت معاشرت را از آنها دریغ مدار و توقع بیش از آن هم از دل آنها نداشته باش و خوشروئی و خوشگوئی که بتو بذل میکنند بآنها بذل کن
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 89 )
56-جابر از امام صادق(علیه السّلام)نقل می کند که مردی در بصره نزد امیر المؤمنین(علیه السّلام)به پا خاست و گفت:یا امیر المؤمنین ما را از برادران خبر بده.فرمود:برادران دو قسم هستند:برادران مورد اطمینان و برادران خنده رو،اما برادران مورد اطمینان،آنان به منزله دست و بال و خانواده و مال هستند،پس اگر از برادر خود اطمینان داری،مال و جانت را در راه او بذل کن و هر کس با او دوست باشد دوستش بدار و هر کس با او دشمن باشد دشمنش بگیر و سرّ و عیب او را بپوشان و نیکی های او را آشکار کن،ولی بدان ای پرسنده،که آنان از گوهر سرخ کمیاب ترند.و اما برادران خنده رو،پس لذت دوستی با آنها را داشته باش و آن را از آنان قطع مکن و بیش از این از باطن آنان جویا مباش و هر چه آنان با تو خنده رویی و شیرین زبانی کنند تو هم با آنان چنین کن.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 81 )
56-امام باقر(علیه السّلام)فرمود:مردی در بصره در حضور امیر المؤمنین بپا خواست و گفت:یا امیر المؤمنین در بارۀ رفیقان برادروار بیانی بفرما،فرمود:برادران دو صنف اند یکی برادران مورد اعتماد و دیگر برادران ظاهر ساز اما برادران مورد اعتماد بمنزلۀ دست و بال و خانواده و ثروت تو هستند اگر به برادرت اعتماد داری بنفع او از کمک مالی و بدنی دریغ مدار و با هر کس که با او صفا داشته باشد تو نیز با صفا باش و با هر که دشمنش بدارد دشمن باش،سر و عیبش را پرده پوشی کن و نیکوئیش را ظاهر ساز و دانسته باشد ای سائل که اینان از کبریت احمر نایاب ترند و اما برادران ظاهر ساز،از لذت معاشرت با آنان بهره مند خواهی شد و حتماً این رشته را از آنان مبر و بیش از این هم از درونشان توقع مدار و بهر مقدار که آنان با تو خوشرو و شیرین زبان باشند تو نیز چنان باش.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 57 )
-امام محمد باقر گفته:«مردی در بصره نزد امیر المؤمنین علی آمد و گفت یا امیر المؤمنین مرا از برادران خبر ده گفت:«برادران دو گونه اند،برادران یک دل و برادران ظاهر ساز، برادران یک دل دست و بال و اهل و خواسته اند،چون برادر خود را یک دل یافتی خواسته و جانت را از وی دریغ مدار با یارانش یار باش و با دشمنان وی دشمن،راز و خردۀ وی را بپوشان و نیکی او را آشکار ساز و چنین کسان از کبریت احمر نایاب تراند. برادران ظاهر ساز فقط لذت همدمی را از آنان دریغ مدار و بیش از آن نیز از ایشان توقع مدار تو نیز با آنان خوشرویی نشان ده».
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 37 )
ص : 8799
وَ بِسَنَدٍ مُرْسَلٍ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلتَّعْزِیَهُ اَلْوَاجِبَهُ بَعْدَ اَلدَّفْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 112 )
ص : 8800
قَالَ وَهْبُ بْنُ وَهْبٍ اَلْقُرَشِیُّ سَمِعْتُ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: قَدِمَ وَفْدٌ مِنْ فِلَسْطِینَ عَلَی اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَسَأَلُوهُ عَنْ مَسَائِلَ فَأَجَابَهُمْ ثُمَّ سَأَلُوهُ عَنِ اَلصَّمَدِ فَقَالَ تَفْسِیرُهُ فِیهِ اَلصَّمَدُ خَمْسَهُ أَحْرُفٍ فَالْأَلِفُ دَلِیلٌ عَلَی إِنِّیَّتِهِ وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: شَهِدَ اَللّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ ذَلِکَ تَنْبِیهٌ وَ إِشَارَهٌ إِلَی اَلْغَائِبِ عَنْ دَرْکِ اَلْحَوَاسِّ وَ اَللاَّمُ دَلِیلٌ عَلَی إِلَهِیَّتِهِ بِأَنَّهُ هُوَ اَللَّهُ وَ اَلْأَلِفُ وَ اَللاَّمُ مُدْغَمَانِ لاَ یَظْهَرَانِ عَلَی اَللِّسَانِ وَ لاَ یَقَعَانِ فِی اَلسَّمْعِ وَ یَظْهَرَانِ فِی اَلْکِتَابَهِ دَلِیلاَنِ عَلَی أَنَّ إِلَهِیَّتَهُ لَطِیفَهٌ خَافِیَهٌ لاَ یُدْرَکُ بِالْحَوَاسِّ وَ لاَ یَقَعُ فِی لِسَانِ وَاصِفٍ وَ لاَ أُذُنِ سَامِعٍ لِأَنَّ تَفْسِیرَ اَلْإِلَهِ هُوَ اَلَّذِی أَلِهَ اَلْخَلْقُ عَنْ دَرْکِ مَائِیَّتِهِ وَ کَیْفِیَّتِهِ بِحِسٍّ أَوْ بِوَهْمٍ لاَ بَلْ هُوَ مُبْدِعُ اَلْأَوْهَامِ وَ خَالِقُ اَلْحَوَاسِّ وَ إِنَّمَا یَظْهَرُ ذَلِکَ عِنْدَ اَلْکِتَابَهِ فَهُوَ دَلِیلٌ عَلَی أَنَّ اَللَّهَ سُبْحَانَهُ أَظْهَرَ رُبُوبِیَّتَهُ فِی إِبْدَاعِ اَلْخَلْقِ وَ تَرْکِیبِ أَرْوَاحِهِمُ اَللَّطِیفَهِ فِی أَجْسَادِهِمُ اَلْکَثِیفَهِ فَإِذَا نَظَرَ عَبْدٌ إِلَی نَفْسِهِ لَمْ یَرَ رُوحَهُ کَمَا أَنَّ لاَمَ اَلصَّمَدِ لاَ تَتَبَیَّنُ وَ لاَ تَدْخُلُ فِی حَاسَّهٍ مِنْ حَوَاسِّهِ اَلْخَمْسِ فَإِذَا نَظَرَ إِلَی اَلْکِتَابَهِ ظَهَرَ لَهُ مَا خَفِیَ وَ لَطُفَ فَمَتَی تَفَکَّرَ اَلْعَبْدُ فِی مائیه [مَاهِیَّهِ] اَلْبَارِئِ وَ کَیْفِیَّتِهِ أَلِهَ فِیهِ وَ تَحَیَّرَ وَ لَمْ تُحِطْ فِکْرَتُهُ بِشَیْءٍ یَتَصَوَّرُ لَهُ لِأَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَالِقُ اَلصُّوَرِ فَإِذَا نَظَرَ إِلَی خَلْقِهِ ثَبَتَ لَهُ أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَالِقُهُمْ وَ مُرَکِّبُ أَرْوَاحِهِمْ فِی أَجْسَادِهِمْ وَ أَمَّا اَلصَّادُ فَدَلِیلٌ عَلَی أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صَادِقٌ وَ قَوْلُهُ صِدْقٌ وَ کَلاَمُهُ صِدْقٌ وَ دَعَا عِبَادَهُ إِلَی اِتِّبَاعِ اَلصِّدْقِ بِالصِّدْقِ وَ وَعَدَ بِالصِّدْقِ دَارَ اَلصِّدْقِ وَ أَمَّا اَلْمِیمُ فَدَلِیلٌ عَلَی مُلْکِهِ وَ أَنَّهُ اَلْمَلِکُ اَلْحَقُّ لَمْ یَزَلْ وَ لاَ یَزَالُ وَ لاَ یَزُولُ مُلْکُهُ وَ أَمَّا اَلدَّالُ فَدَلِیلٌ عَلَی دَوَامِ مُلْکِهِ وَ أَنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دَائِمٌ تَعَالَی عَنِ اَلْکَوْنِ وَ اَلزَّوَالِ بَلْ هُوَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مُکَوِّنُ اَلْکَائِنَاتِ اَلَّذِی کَانَ بِتَکْوِینِهِ کُلُّ کَائِنٍ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَوْ وَجَدْتُ لِعِلْمِیَ اَلَّذِی آتَانِیَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَمَلَهً لَنَشَرْتُ اَلتَّوْحِیدَ وَ اَلْإِسْلاَمَ وَ اَلْإِیمَانَ وَ اَلدِّینَ وَ اَلشَّرَائِعَ مِنَ اَلصَّمَدِ وَ کَیْفَ لِی بِذَلِکَ وَ لَمْ یَجِدْ جَدِّی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَمَلَهً لِعِلْمِهِ حَتَّی کَانَ یَتَنَفَّسُ اَلصُّعَدَاءَ وَ یَقُولُ عَلَی اَلْمِنْبَرِ سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی فَإِنَّ بَیْنَ اَلْجَوَانِحِ مِنِّی عِلْماً جَمّاً هَاهْ هَاهْ أَلاَ لاَ أَجِدُ مَنْ یَحْمِلُهُ أَلاَ وَ إِنِّی عَلَیْکُمْ مِنَ اَللَّهِ اَلْحُجَّهُ اَلْبَالِغَهُ فَ لا تَتَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ قَدْ یَئِسُوا مِنَ اَلْآخِرَهِ کَما یَئِسَ اَلْکُفّارُ مِنْ أَصْحابِ اَلْقُبُورِ ثُمَّ قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی مَنَّ عَلَیْنَا وَ وَفَّقَنَا لِعِبَادَتِهِ اَلْأَحَدِ اَلصَّمَدِ اَلَّذِی لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ `وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ وَ جَنَّبَنَا عِبَادَهَ اَلْأَوْثَانِ حَمْداً سَرْمَداً وَ شُکْراً وَاصِباً وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: لَمْ یَلِدْ فَیَکُونَ لَهُ وَلَدٌ یَرِثُهُ مُلْکَهُ وَ لَمْ یُولَدْ فَیَکُونَ لَهُ وَالِدٌ یَشْرَکُهُ فِی رُبُوبِیَّتِهِ وَ مُلْکِهِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ فَیَعَازَّهُ فِی سُلْطَانِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 3 , صفحه 224 )
ص : 8801
وَ رُوِیَ: أَنَّ عُمَرَ لَمَّا قَبَّلَ اَلْحَجَرَ اَلْأَسْوَدَ قَالَ وَ اَللَّهِ إِنِّی لَأَعْلَمُ أَنَّکَ حَجَرٌ لاَ تَضُرُّ وَ لاَ تَنْفَعُ وَ لَوْ لاَ أَنِّی رَأَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُقَبِّلُکَ لَمَا قَبَّلْتُکَ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ تَقُلْ هَکَذَا وَ اَللَّهِ إِنَّهُ لَیَضُرُّ وَ یَنْفَعُ وَ إِنَّهُ لَیَأْتِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ لَهُ عَیْنَانِ وَ لِسَانَانِ یَشْهَدُ لِمَنْ وَافَاهُ بِحُسْنِ اَلْمُوَافَاهِ أَوْ ضِدِّهَا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 10 )
ص : 8802
فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ اَلصَّلاَهِ فَاجْتَهِدْ فِی اَلدُّعَاءِ ثُمَّ اِرْقَ اَلْمِنْبَرَ فَاخْطُبْ بِالنَّاسِ إِنْ کُنْتَ تَؤُمُّ اَلنَّاسَ وَ مَنْ لَمْ یُدْرِکْ مَعَ اَلْإِمَامِ اَلصَّلاَهَ فَلَیْسَ عَلَیْهِ إِعَادَهٌ وَ صَلاَهُ اَلْعِیدَیْنِ فَرِیضَهٌ وَاجِبَهٌ مِثْلَ صَلاَهِ یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ إِلاَّ عَلَی خَمْسَهٍ اَلْمَرِیضِ وَ اَلْمَرْأَهِ وَ اَلْمَمْلُوکِ وَ اَلصَّبِیِّ وَ اَلْمُسَافِرِ وَ مَنْ لَمْ یُدْرِکْ مَعَ اَلْإِمَامِ رَکْعَهً فَلاَ جُمُعَهَ لَهُ وَ لاَ عِیدَ لَهُ وَ عَلَی مَنْ یَؤُمُّ اَلْجُمُعَهَ إِذَا فَاتَهُ مَعَ اَلْإِمَامِ أَنْ یُصَلِّیَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ کَمَا کَانَ یُصَلِّی فِی غَیْرِ اَلْجُمُعَهِ وَ رُوِیَ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ صَلَّی بِالنَّاسِ صَلاَهَ اَلْعِیدِ فَکَبَّرَ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی بِثَلاَثِ تَکْبِیرَاتٍ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ بِخَمْسِ تَکْبِیرَاتٍ وَ قَرَأَ فِیهِمَا « سَبِّحِ اِسْمَ رَبِّکَ » وَ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ اَلْغَاشِیَهِ وَ رُوِیَ أَنَّهُ کَبَّرَ فِی اَلْأُولَی بِسَبْعٍ وَ کَبَّرَ فِی اَلثَّانِیَهِ بِخَمْسٍ وَ رَکَعَ بِالْخَامِسَهِ وَ قَنَتَ بَیْنَ کُلِّ تَکْبِیرَتَیْنِ حَتَّی إِذَا فَرَغَ دَعَا وَ هُوَ مُسْتَقْبِلُ اَلْقِبْلَهِ ثُمَّ خَطَبَ .
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 132 )
ص : 8803
اَلْأَمَالِی عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ ذَا اَلْقَرْنَیْنِ لَمَّا اِنْتَهَی إِلَی اَلسَّدِّ جَاوَزَهُ فَدَخَلَ فِی اَلظُّلُمَاتِ فَإِذَا هُوَ بِمَلَکٍ قَائِمٍ عَلَی جَبَلٍ طُولُهُ خَمْسُمِائَهِ ذِرَاعٍ فَقَالَ لَهُ اَلْمَلَکُ یَا ذَا اَلْقَرْنَیْنِ أَ مَا کَانَ خَلْفَکَ مَسْلَکٌ فَقَالَ لَهُ ذُو اَلْقَرْنَیْنِ مَنْ أَنْتَ قَالَ أَنَا مَلَکٌ مِنْ مَلاَئِکَهِ اَلرَّحْمَنِ مُوَکَّلٌ بِهَذَا اَلْجَبَلِ فَلَیْسَ مِنْ جَبَلٍ خَلَقَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلاَّ وَ لَهُ عِرْقٌ إِلَی هَذَا اَلْجَبَلِ فَإِذَا أَرَادَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُزَلْزِلَ مَدِینَهً أَوْحَی إِلَیَّ فَزَلْزَلْتُهَا.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 143 )
امام صادق علیه السّلام فرموده اند: هنگامی که ذو القرنین سدّ معروفش را ساخت وارد ظلمات شد و فرشته ای را دید که بلندی اش پانصد ذرع بود و بر فراز کوهی ایستاده بود. ذو القرنین از او پرسید که تو کیستی؟ او گفت: من یکی از فرشتگان خداوندم که فرمان یافته ام این کوه را نگهداری کنم. همه کوه های دنیا به این کوه اتصال دارد و هرگاه خداوند بخواهد زلزله ای را در دنیا برپا کند به من فرمان می دهد تا آن منطقه را بلرزانم.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 261 )
ص : 8804
وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ قَالَ: حَدَّثَنِی یَحْیَی بْنُ عَمْرٍو عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَوْحَی اَللَّهُ إِلَی بَعْضِ أَنْبِیَائِهِ: اَلْخُلُقُ اَلْحَسَنُ یَمِیثُ اَلْخَطِیئَهَ کَمَا تَمِیثُ اَلشَّمْسُ اَلْجَلِیدَ.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 654 )
باز هم عده ای از اصحاب ما از سهل از محمد بن عبد الحمید از یحیی بن عمر از عبد الله بن سنان از ابو عبد الله علیه السلام نقل کرده اند که حضرت فرمود: خداوند به بعضی از پیامبرانش وحی کرده که: اخلاق خوب، زشتیها و گناهان را خرد می کند همان طوری که تابش آفتاب سنگ را خرد می کند.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 654 )
ص : 8805
وَ کَانَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَحْتَ اَلْمِیزَابِ وَ مَعَهُ جَمَاعَهٌ إِذْ جَاءَهُ شَیْخٌ فَسَلَّمَ ثُمَّ قَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنِّی لَأُحِبُّکُمْ أَهْلَ اَلْبَیْتِ وَ أَبْرَأُ مِنْ عَدُوِّکُمْ وَ إِنِّی بُلِیتُ بِبَلاَءٍ شَدِیدٍ وَ قَدْ أَتَیْتُ اَلْبَیْتَ مُتَعَوِّذاً بِهِ مِمَّا أَجِدُ وَ تَعَلَّقْتُ بِأَسْتَارِهِ ثُمَّ أَقْبَلْتُ إِلَیْکَ وَ أَنَا أَرْجُو أَنْ یَکُونَ سَبَبَ عَافِیَتِی مِمَّا أَجِدُ ثُمَّ بَکَی وَ أَکَبَّ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُقَبِّلُ رَأْسَهُ وَ رِجْلَیْهِ وَ جَعَلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَتَنَحَّی عَنْهُ فَرَحِمَهُ وَ بَکَی ثُمَّ قَالَ - هَذَا أَخُوکُمْ قَدْ أَتَاکُمْ مُتَعَوِّذاً بِکُمْ فَارْفَعُوا أَیْدِیَکُمْ فَرَفَعَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَدَیْهِ وَ رَفَعْنَا أَیْدِیَنَا ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ إِنَّکَ خَلَقْتَ هَذِهِ اَلنَّفْسَ مِنْ طِینَهٍ أَخْلَصْتَهَا وَ جَعَلْتَ مِنْهَا أَوْلِیَاءَکَ وَ أَوْلِیَاءَ أَوْلِیَائِکَ وَ إِنْ شِئْتَ أَنْ تُنَحِّیَ عَنْهَا اَلْآفَاتِ فَعَلْتَ اَللَّهُمَّ وَ قَدْ تَعَوَّذْ [نَا] بِبَیَتْکِ اَلْحَرَامِ اَلَّذِی یَأْمَنُ بِهِ کُلُّ شَیْءٍ اَللَّهُمَّ وَ قَدْ تَعَوَّذَ بِنَا وَ أَنَا أَسْأَلُکَ یَا مَنِ اِحْتَجَبَ بِنُورِهِ عَنْ خَلْقِهِ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ یَا غَایَهَ کُلِّ مَحْزُونٍ وَ مَلْهُوفٍ وَ مَکْرُوبٍ وَ مُضْطَرٍّ مُبْتَلًی أَنْ تُؤْمِنَهُ بِأَمَانِنَا مِمَّا یَجِدُ وَ أَنْ تَمْحُوَ مِنْ طِینَتِهِ مَا قُدِّرَ عَلَیْهَا مِنَ اَلْبَلاَءِ وَ أَنْ تُفَرِّجَ کُرْبَتَهُ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ فَلَمَّا فَرَغَ مِنَ اَلدُّعَاءِ اِنْطَلَقَ اَلرَّجُلُ فَلَمَّا بَلَغَ بَابَ اَلْمَسْجِدِ رَجَعَ وَ بَکَی ثُمَّ قَالَ اَللّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَهُ وَ اَللَّهِ مَا بَلَغْتُ بَابَ اَلْمَسْجِدِ وَ بِی مِمَّا أَجِدُ قَلِیلٌ وَ لاَ کَثِیرٌ ثُمَّ وَلَّی .
( سلوه الحزین (الدعوات) , جلد 1 , صفحه 204 )
ص : 8806
و فی الجوامع: لمّا نزلت الآیه السّابقه، قال النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله-: کیف، یا ربّ، و الغضب؟ فنزلت.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 266 )
ص : 8807
وَ رُوِیَ فِی اَلْأَحَادِیثِ اَلصَّحِیحَهِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ عَرَفَهَ غَفَرَ اَللَّهُ لِلْحَاجِّ اَلْمُخْلِصِ وَ إِذَا کَانَ لَیْلَهُ اَلْمَشْعَرِ غَفَرَ لِأَهْلِ اَلتِّجَارَهِ مِنَ اَلْحُجَّاجِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ مِنًی غَفَرَ اَللَّهُ لِلْجَمَّالِینَ وَ إِذَا کَانَ عِنْدَ جَمْرَهِ اَلْعَقَبَهِ غَفَرَ اَللَّهُ لِسَائِرِ اَلنَّاسِ فَلاَ یَقِفُ فِی ذَلِکَ اَلْمَوْقِفِ أَحَدٌ مِنْ أَهْلِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ إِلاَّ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 26 )
ص : 8808
لاَ نَزَاهَهَ کَالْوَرَعِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 531 )
ص : 8809
أَنَّ عَلِیّاً کَانَ یَقُولُ: کُنَّا إِذَا اِحْمَرَّ اَلْبَأْسُ اِتَّقَیْنَا بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( بناء المقاله الفاطمیه فی نقض الرساله العثمانیه , جلد 1 , صفحه 119 )
ص : 8810
10474-4 الکافی ،1/4/127/4 أحمد عن صالح بن سعید عن الفقیه ،1978/141/2 أبان بن تغلب عن أبی جعفر علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : خیار أمتی الذین إذا سافروا أفطروا و قصروا و إذا أحسنوا استبشروا و إذا أساءوا استغفروا - و شرار أمتی الذین ولدوا فی النعیم و غذوا به یأکلون طیب الطعام و یلبسون لین الثیاب و إذا تکلموا لم یصدقوا.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 92 )
ص : 8811
10893-7 الکافی ،1/4/116/4 محمد عن أحمد عن السراد عن الفقیه ،1947/133/2 العلاء عن محمد قال سمعت أبا جعفر علیه السّلام یقول: الشیخ الکبیر و الذی به العطاش - لا حرج علیهما أن یفطرا فی شهر رمضان و یتصدق کل واحد منهما فی کل یوم بمد من طعام و لا قضاء علیهما فإن لم یقدرا فلا شیء علیهما. 10894-8 التهذیب،1/5/238/4 سعد عن الزیات عن جعفر بن بشیر و ابن هلال عن العلاء عن محمد قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: الحدیث إلی قوله من طعام إلا أنه قال بمدین من طعام.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 295 )
ص : 8812
اَلْأَرْبَعُونَ فِی قَوْلِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْمَهْدِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ بِإِسْنَادِهِ یَرْفَعُهُ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْإِمَامِ حَدَّثَهُ أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ اَلْمَنْصُورَ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَنْ تَهْلِکَ أُمَّهٌ أَنَا فِی أَوَّلِهَا وَ عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ فِی آخِرِهَا وَ اَلْمَهْدِیُّ فِی وَسَطِهَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 51 , صفحه 85 )
ص : 8813
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ قَالَ: سُئِلَ أَبُو إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اِمْرَأَهٍ یَکُونُ لَهَا زَوْجٌ قَدْ أُصِیبَ فِی عَقْلِهِ بَعْدَ مَا تَزَوَّجَهَا أَوْ عَرَضَ لَهُ جُنُونٌ قَالَ لَهَا أَنْ تَنْزِعَ نَفْسَهَا مِنْهُ إِنْ شَاءَتْ . وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 225 )
ص : 8814
اَلزِّیَارَهُ اَلرَّابِعَهُ مل، [کامل الزیارات] ، أَبِی وَ جَمَاعَهُ مَشَایِخِی عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مَتٍّ اَلْجَوْهَرِیُّ جَمِیعاً عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عُرْوَهَ اِبْنِ أَخِی شُعَیْبٍ اَلْعَقَرْقُوفِیِّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: تَقُولُ إِذَا أَتَیْتَ قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یُجْزِیکَ عِنْدَ قَبْرِ کُلِّ إِمَامٍ عَلَیْهِمُ السَّلَامُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ مِنَ اَللَّهِ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَی مُحَمَّدٍ أَمِینِ اَللَّهِ عَلَی رُسُلِهِ وَ عَزَائِمِ أَمْرِهِ اَلْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ اَلْفَاتِحِ لِمَا اِسْتَقْبَلَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ اَلَّذِی اِنْتَجَبْتَهُ بِعِلْمِکَ وَ جَعَلْتَهُ هَادِیاً لِمَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ اَلدَّلِیلَ عَلَی مَنْ بَعَثْتَ بِرِسَالاَتِکَ وَ کُتُبِکَ وَ دَیَّانَ اَلدِّینِ بِعَدْلِکَ وَ فَصْلَ قَضَائِکَ بَیْنَ خَلْقِکَ وَ اَلْمُهَیْمِنَ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ وَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْهِ وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ تَقُولُ فِی زِیَارَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَبْدِکَ وَ أَخِی رَسُولِکَ إِلَی آخِرِهِ وَ فِی زِیَارَهِ فَاطِمَهَ أَمَتِکَ وَ بِنْتِ رَسُولِکَ وَ فِی سَائِرِ اَلْأَئِمَّهِ أَبْنَاءِ رَسُولِکَ عَلَی مَا قُلْتَ فِی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی أَوَّلِ مَرَّهٍ حَتَّی تَنْتَهِیَ إِلَی صَاحِبِکَ ثُمَّ تَقُولُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ کَلِمَهُ اَلتَّقْوَی وَ بَابُ اَلْهُدَی وَ اَلْعُرْوَهُ اَلْوُثْقَی وَ اَلْحُجَّهُ اَلْبَالِغَهُ عَلَی مَنْ فِیهَا وَ مَنْ تَحْتَ اَلثَّرَی وَ أَشْهَدُ أَنَّ أَرْوَاحَکُمْ وَ طِینَتَکُمْ مِنْ طِینَهٍ وَاحِدَهٍ طَابَتْ وَ طَهُرَتْ مِنْ نُورِ اَللَّهِ وَ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ أُشْهِدُ اَللَّهَ وَ أُشْهِدُکُمْ أَنِّی لَکُمْ تَبَعٌ بِذَاتِ نَفْسِی وَ شَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی اَللَّهُمَّ فَأَتْمِمْ لِی ذَلِکَ بِرَحْمَتِکَ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ عَنِ اَللَّهِ مَا أُمِرْتَ بِهِ وَ قُمْتَ بِحَقِّهِ غَیْرَ وَاهِنٍ وَ لاَ مُوهِنٍ فَجَزَاکَ اَللَّهُ مِنْ صِدِّیقٍ خَیْراً عَنْ رَعِیَّتِکَ أَشْهَدُ أَنَّ اَلْجِهَادَ مَعَکَ جِهَادٌ وَ أَنَّ اَلْحَقَّ مَعَکَ وَ لَکَ وَ أَنْتَ مَعْدِنُهُ وَ مِیرَاثُ اَلنُّبُوَّهِ عِنْدَکَ وَ عِنْدَ أَهْلِ بَیْتِکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ اَلصَّلاَهَ وَ آتَیْتَ اَلزَّکَاهَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ دَعَوْتَ إِلی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَهِ وَ اَلْمَوْعِظَهِ اَلْحَسَنَهِ وَ عَبَدْتَ رَبَّکَ حَتَّی أَتَاکَ اَلْیَقِینُ وَ تَقُولُ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْمُسَوِّمِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْمُنْزَلِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلْمُرْدِفِینَ اَلسَّلاَمُ عَلَی مَلاَئِکَهِ اَللَّهِ اَلَّذِینَ هُمْ فِی هَذَا اَلْحَرَمِ بِإِذْنِ اَللَّهِ مُقِیمُونَ ثُمَّ تَقُولُ اَللَّهُمَّ اِلْعَنِ اَللَّذَیْنِ بَدَّلاَ نِعْمَتَکَ وَ خَالَفَا کِتَابَکَ وَ جَحَدَا آیَاتِکَ وَ اِتَّهَمَا رَسُولَکَ اُحْشُ قَبْرَهُمَا وَ أَجْوَافَهُمَا نَاراً وَ أَعِدَّ لَهُمَا عَذَاباً أَلِیماً وَ اُحْشُرْهُمَا وَ أَشْیَاعَهُمَا إِلَی جَهَنَّمَ زُرْقاً اُحْشُرْهُمَا وَ أَشْیَاعَهُمَا وَ أَتْبَاعَهُمَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَلی وُجُوهِهِمْ عُمْیاً وَ بُکْماً وَ صُمًّا مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ کُلَّما خَبَتْ زِدْناهُمْ سَعِیراً اَللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْهُ آخِرَ اَلْعَهْدِ مِنْ زِیَارَهِ قَبْرِ اِبْنِ نَبِیِّکَ وَ اِبْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوداً تَنْتَصِرُ بِهِ لِدِینِکَ وَ تَقْتُلُ بِهِ عَدُوَّکَ فَإِنَّکَ وَعَدْتَهُ وَ أَنْتَ اَلرَّبُّ اَلَّذِی لا تُخْلِفُ اَلْمِیعادَ وَ کَذَلِکَ تَقُولُ عِنْدَ قُبُورِ کُلِّ اَلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ تَقُولُ عِنْدَ کُلِّ إِمَامٍ زُرْتَهُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا حُجَّهَ اَللَّهِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا نُورَ اَللَّهِ فِی ظُلُمَاتِ اَلْأَرْضِ اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ یَا إِمَامَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ وَارِثَ عِلْمِ اَلنَّبِیِّینَ وَ سُلاَلَهَ اَلْوَصِیِّینَ وَ اَلشَّهِیدَ یَوْمَ اَلدِّینِ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَ آبَاءَکَ اَلَّذِینَ کَانُوا مِنْ قَبْلِکَ وَ أَبْنَاءَکَ اَلَّذِینَ مِنْ بَعْدِکَ مَوَالِیَّ وَ أَوْلِیَائِی وَ أَئِمَّتِی وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَصْفِیَاءُ اَللَّهِ وَ خَزَنَتُهُ وَ حُجَّتُهُ اَلْبَالِغَهُ اِنْتَجَبَکُمْ بِعِلْمِهِ أَنْصَاراً لِدِینِهِ وَ قُوَّاماً بِأَمْرِهِ وَ خُزَّاناً لِعِلْمِهِ وَ حَفَظَهً لِسِرِّهِ وَ تَرَاجِمَهً لِوَحْیِهِ وَ مَعْدِناً لِکَلِمَاتِهِ وَ أَرْکَاناً لِتَوْحِیدِهِ وَ شُهُوداً عَلَی عِبَادِهِ اِسْتَوْدَعَکُمْ خَلْقَهُ وَ أَوْرَثَکُمْ کِتَابَهُ وَ خَصَّکُمْ بِکَرَائِمِ اَلتَّنْزِیلِ وَ أَعْطَاکُمُ اَلتَّأْوِیلَ وَ جَعَلَکُمْ تَابُوتَ حِکْمَتِهِ وَ مَنَاراً فِی بِلاَدِهِ وَ ضَرَبَ لَکُمْ مَثَلاً مِنْ نُورِهِ وَ أَجْرَی فِیکُمْ مِنْ عِلْمِهِ وَ عَصَمَکُمْ مِنَ اَلزَّلَلِ وَ طَهَّرَکُمْ مِنَ اَلدَّنَسِ وَ أَذْهَبَ عَنْکُمُ اَلرِّجْسَ فَبِکُمْ تَمَّتِ اَلنِّعْمَهُ وَ اِجْتَمَعَتِ اَلْفُرْقَهُ وَ اِئْتَلَفَتِ اَلْکَلِمَهُ وَ لَزِمَتِ اَلطَّاعَهُ اَلْمُفْتَرَضَهُ وَ اَلْمَوَدَّهُ اَلْوَاجِبَهُ وَ أَنْتُمْ أَوْلِیَاؤُهُ اَلنُّجَبَاءُ وَ عِبَادُهُ اَلْمُکَرَّمُونَ أَتَیْتُکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ عَارِفاً بِحَقِّکَ مُسْتَبْصِراً بِشَأْنِکَ مُعَادِیاً لِأَعْدَائِکَ مُوَالِیاً لِأَوْلِیَائِکَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً أَتَیْتُکَ وَافِداً زَائِراً عَائِذاً مُسْتَجِیراً مِمَّا جَنَیْتُ عَلَی نَفْسِی وَ احتطنت [اِحْتَطَبْتُ] عَلَی ظَهْرِی فَکُنْ لِی شَفِیعاً فَإِنَّ لَکَ عِنْدَ اَللَّهِ مَقَاماً مَعْلُوماً وَ أَنْتَ عِنْدَ اَللَّهِ وَجِیهٌ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ بِمَا أُنْزِلَ عَلَیْکُمْ وَ أَتَوَالَی آخِرَکُمْ بِمَا تَوَلَّیْتُ بِهِ أَوَّلَکُمْ وَ أَبْرَأُ مِنْ کُلِّ وَلِیجَهٍ دُونَکُمْ وَ کَفَرْتُ بِالْجِبْتِ وَ اَلطَّاغُوتِ وَ اَللاَّتِ وَ اَلْعُزَّی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 99 , صفحه 160 )
ص : 8815
9606-7 التهذیب ،1/5/133/4 عنه عن محمد بن علی عن أبی جمیله قال و حدثنی محمد بن الحسن عن أبیه عن أبی جمیله عن محمد بن علی الحلبی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن الأنفال - فقال ما کان من الأرضین باد أهلها و فی غیر ذلک الأنفال هو لنا و قال سوره الأنفال فیها جدع الأنف و قال ما أَفاءَ اَللّهُ عَلی رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ اَلْقُری .. فَما أَوْجَفْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ خَیْلٍ وَ لا رِکابٍ وَ لکِنَّ اَللّهَ یُسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلی مَنْ یَشاءُ - قال الفیء ما کان من أموال لم یکن فیها هراقه دم أو قتل - و الأنفال مثل ذلک هو بمنزلته.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 303 )
ص : 8816
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لِلْجَنَّهِ بَابٌ یُقَالُ لَهُ بَابُ اَلْمُجَاهِدِینَ یَمْضُونَ إِلَیْهِ فَإِذَا هُوَ مَفْتُوحٌ وَ اَلْمُجَاهِدُونَ مُتَقَلِّدُونَ سُیُوفَهُمْ وَ اَلْجَمْعُ فِی اَلْمَوْقِفِ وَ اَلْمَلاَئِکَهُ تَتَرَحَّبُ بِهِمْ فَمَنْ تَرَکَ اَلْجِهَادَ أَلْبَسَهُ اَللَّهُ ذُلاًّ - وَ فَقْراً فِی مَعِیشَتِهِ وَ مَحْقاً فِی دِینِهِ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَعَزَّ أُمَّتِی بِسَنَابِکِ خَیْلِهَا وَ مَرَاکِزِ رِمَاحِهَا.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 189 )
2-و بهمین سند از رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم روایت کرده که فرمود:بهشت را دری است که آن را باب المجاهدین گویند،در حالی که مردم در محشر بحساب مشغولند اینان بسوی آن باب روان شوند همه شمشیر بخود آویخته و آن در بروی آنها باز شود و فرشتگان خیر مقدم گویند،و مرحبا گویان از ایشان استقبال نمایند.و هر کس جهاد در راه خدا را بهمراه امام عادل ترک کند خداوند لباس خواری و مذلّت بدو بپوشاند،و در زندگی تنگدست و نیازمندش گرداند،و دینش نیز از بین برود،زیرا خداوند عزّت و ارجمندی امّت من را بسم ستوران و جایگاه نیزه سربازان وابسته ساخته است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 421 )
2-و به همین سند از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده است که فرمود:بهشت،دربی دارد که نام آن«باب المجاهدین»می باشد؛به طرف در حرکت کرده،در حالی که درب باز شود،مجاهدان شمشیر به خود آویخته،مردم در محشر،فرشتگان خدا درودگویان به استقبالشان می شتابند؛پس هر کس جهاد را ترک کند خداوند جامۀ خواری و ذلّت را بر اندام او بپوشاند،و او را در طول زندگی نیازمند و تهیدست می گرداند،و دین او را از میان بردارد(بیدین از دنیا می رود)،چرا که خداوند تبارک و تعالی امّت مرا(به خاطر)سم اسبان(مجاهدان)و جایگاه نیزه های آنان، عزیز و سرافراز می دارد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 479 )
2. نیز به همین سند نقل شده است که پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: بهشت دری دارد که آن را «باب المجاهدین» می گویند، و جهادگران در حالی که شمشیرهایشان را به خود آویخته و مردم نیز در موقف ایستاده اند به سوی آن در روان می گردند، که ناگاه در به رویشان باز می شود و فرشتگان به آنان خوش آمد می گویند. هر کس جهاد را ترک کند، خداوند لباس ذلّت به او می پوشاند و در زندگی نیازمندش می کند و دینش از بین می رود. خداوند بزرگ امّت مرا به سمّ ستوران و جایگاه نیزۀ جهادگران عزّت بخشیده است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 365 )
[735]2-... پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: بهشت را دری است که آن را «در مجاهدین» گویند و در حالی که مردم در جایگاه حسابرسی هستند آن در گشوده باشد و جهادگران در حالی که شمشیرهایشان را به خود آویخته اند و فرشتگان به آنان خوشامد می گویند به سوی آن در، گام سپارند. هر که جهاد را وارهد خداوند جامۀ خواری و ناداری را در زندگی اش بر او پوشاند و دینش را تباه گرداند. به راستی، خدای فرازمند امّتم را با سم اسبان و جای نیزه هایشان بزرگ داشته است.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 435 )
ص : 8817
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ بَأْسَ أَنْ تَشْتَرِیَ زَرْعاً أَخْضَرَ ثُمَّ تَتْرُکَهُ حَتَّی تَحْصُدَهُ إِنْ شِئْتَ أَوْ تَقْلَعَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُسَنْبِلَ وَ هُوَ حَشِیشٌ وَ قَالَ لاَ بَأْسَ أَیْضاً أَنْ تَشْتَرِیَ زَرْعاً قَدْ سَنْبَلَ وَ بَلَغَ بِحِنْطَهٍ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 112 )
ص : 8818
أَبُو اَلطُّفَیْلِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ: أَخْبَرَنَا اَلْقَاضِی اَلْمُعَافَا بْنُ زَکَرِیَّا قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ عُقْبَهَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: حَدَّثَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ عُلْوَانَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْخُرَاسَانِیِّ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَنْتَ اَلْوَصِیُّ عَلَی اَلْأَمْوَاتِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی، وَ اَلْخَلِیفَهُ عَلَی اَلْأَحْیَاءِ مِنْ أُمَّتِی، حَرْبُکَ حَرْبِی وَ سِلْمُکَ سِلْمِی، أَنْتَ اَلْإِمَامُ أَبُو اَلْأَئِمَّهِ، أَحَدَ عَشَرَ مِنْ صُلْبِکَ أَئِمَّهٌ مُطَهَّرُونَ، وَ مِنْهُمُ اَلْمَهْدِیُّ اَلَّذِی یَمْلَأُ اَلْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً فَالْوَیْلُ لِمُبْغِضِیهِمْ، یَا عَلِیُّ لَوْ أَنَّ رَجُلاً أَحَبَّ فِی اَللَّهِ حَجَراً لَحَشَرَهُ اَللَّهُ مَعَهُ؛ إِنَّ ▀ مُحِبِّیکَ وَ شِیعَتِکَ وَ مُحِبِّی أَوْلاَدِکَ وَ اَلْأَئِمَّهِ بَعْدَکَ یُحْشَرُونَ مَعَکَ، وَ أَنْتَ مَعِی فِی اَلدَّرَجَاتِ اَلْعُلَی وَ أَنْتَ قَسِیمُ اَلْجَنَّهِ وَ اَلنَّارِ؛ تُدْخِلُ مُحِبِّیکَ فِی اَلْجَنَّهِ وَ مُبْغِضِیکَ اَلنَّارَ .
( الإنصاف فی النص علی الأئمه الإثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 116 )
ص : 8819
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَا أَقْفَرَ بَیْتٌ فِیهِ خَلٌّ وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذَلِکَ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 329 )
3 - علی بن ابی حمزه گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که می فرمود:
از خورش خالی نیست، خانه ای که سرکه در آن است و به درستی که پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله چنین فرموده است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 137 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 159 )
ص : 8820
16312-15 الکافی ،1/4/357/7 التهذیب ،1/14/376/9 الفقیه ،5687/318/4 السراد عن ابن رئاب عن زراره قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام عن رجل قتل و له أخ فی دار الهجره و له أخ فی دار البدو و لم یهاجر أ رأیت إن عفا المهاجری و أراد البدوی أن یقتل أ له ذلک - قال فقال لیس للبدوی أن یقتل مهاجریا حتّی یهاجر قال و إذا عفا المهاجری فإن عفوه جائز قلت فللبدوی من المیراث شیء قال أما المیراث فله و له حظه من دیه أخیه المقتول إن أخذت الدیه.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 868 )
ص : 8821
عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ مُسْنَداً إِلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّمَا اِتَّخَذَ اَللّهُ إِبْراهِیمَ خَلِیلاً لِأَنَّهُ لَمْ یَرُدَّ أَحَداً قَطُّ وَ لَمْ یَسْأَلْ أَحَداً غَیْرَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 95 )
در علل الشرایع آمده است که امام رضا علیه السّلام فرمود: خداوند ابراهیم را خلیل خود نامید؛ زیرا در همۀ زندگی اش به کسی جز خداوند روی نیاورد.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 178 )
ص : 8822
عَنْهُ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ ، عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ ، وَ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ ، عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی ، عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ ، عَنْ زُرَارَهَ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: أَوِ اَلتّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی اَلْإِرْبَهِ مِنَ اَلرِّجالِ إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ، قَالَ: «اَلْأَحْمَقُ اَلَّذِی لاَ یَأْتِی اَلنِّسَاءَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 61 )
ص : 8823
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی نَاظَرْتُ قَوْماً فَقُلْتُ أَ لَسْتُمْ تَعْلَمُونَ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هُوَ اَلْحُجَّهُ مِنَ اَللَّهِ عَلَی اَلْخَلْقِ فَحِینَ ذَهَبَ رَسُولُ اَللَّهِ مَنْ کَانَ اَلْحُجَّهُ مِنْ بَعْدِهِ فَقَالُوا اَلْقُرْآنُ فَنَظَرْتُ فِی اَلْقُرْآنِ فَإِذَا هُوَ یُخَاصِمُ فِیهِ اَلْمُرْجِئُ وَ اَلْحَرُورِیُّ وَ اَلزِّنْدِیقُ اَلَّذِی لاَ یُؤْمِنُ حَتَّی یَغْلِبَ اَلرَّجُلُ خَصْمَهُ فَعَرَفْتُ أَنَّ اَلْقُرْآنَ لاَ یَکُونُ حُجَّهً إِلاَّ بِقَیِّمٍ فَمَا قَالَ فِیهِ مِنْ شَیْءٍ کَانَ حَقّاً قُلْتُ لَهُمْ فَمَنْ قَیِّمُ اَلْقُرْآنِ قَالُوا قَدْ کَانَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ وَ فُلاَنٌ یَعْلَمُ وَ فُلاَنٌ قُلْتُ کُلَّهُ قَالُوا لاَ فَلَمْ أَجِدْ أَحَداً یُقَالُ إِنَّهُ یَعْرِفُ ذَلِکَ کُلَّهُ إِلاَّ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِذَا کَانَ اَلشَّیْءُ بَیْنَ اَلْقَوْمِ وَ قَالَ هَذَا لاَ أَدْرِی وَ قَالَ هَذَا لاَ أَدْرِی وَ قَالَ هَذَا لاَ أَدْرِی وَ قَالَ هَذَا أَنَا أَدْرِی فَأَشْهَدُ أَنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبِ کَانَ قَیِّمَ اَلْقُرْآنِ وَ کَانَتْ طَاعَتُهُ مَفْرُوضَهً وَ کَانَ حُجَّهً بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی اَلنَّاسِ کُلِّهِمْ وَ أَنَّهُ مَا قَالَ فِی اَلْقُرْآنِ فَهُوَ حَقٌّ فَقَالَ رَحِمَکَ اَللَّهُ فَقَبَّلْتُ رَأْسَهُ وَ قُلْتُ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ لَمْ یَذْهَبْ حَتَّی تَرَکَ حُجَّهً مِنْ بَعْدِهِ کَمَا تَرَکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حُجَّهً مِنْ بَعْدِهِ وَ إِنَّ اَلْحُجَّهَ مِنْ بَعْدِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَشْهَدُ عَلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ اَلْحُجَّهَ وَ أَنَّ طَاعَتَهُ مُفْتَرَضَهٌ فَقَالَ رَحِمَکَ اَللَّهُ فَقَبَّلْتُ رَأْسَهُ وَ قُلْتُ أَشْهَدُ عَلَی اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ لَمْ یَذْهَبْ حَتَّی تَرَکَ حُجَّهً مِنْ بَعْدِهِ کَمَا تَرَکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَبُوهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَّ اَلْحٌجَّهَ مِنْ بَعْدِ اَلْحَسَنِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ کَانَتْ طَاعَتُهُ مُفْتَرَضَهً فَقَالَ رَحِمَکَ اَللَّهُ فَقَبَّلْتُ رَأْسَهُ وَ قُلْتُ وَ أَشْهَدُ عَلَی اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ لَمْ یَذْهَبْ حَتَّی تَرَکَ حُجَّهً مِنْ بَعْدِهِ وَ کَانَ اَلْحُجَّهُ مِنْ بَعْدِهِ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَ کَانَتْ طَاعَتُهُ مُفْتَرَضَهً فَقَالَ رَحِمَکَ اَللَّهُ فَقَبَّلْتُ رَأْسَهُ وَ قُلْتُ وَ أَشْهَدُ عَلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ أَنَّهُ لَمْ یَذْهَبْ حَتَّی تَرَکَ حُجَّهً مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنَّ اَلْحُجَّهَ مِنْ بَعْدِهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ أَبُو جَعْفَرٍ وَ کَانَتْ طَاعَتُهُ مُفْتَرَضَهً فَقَالَ رَحِمَکَ اَللَّهُ قُلْتُ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ أَعْطِنِی رَأْسَکَ فَقَبَّلْتُ رَأْسَهُ فَضَحِکَ فَقُلْتُ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ أَبَاکَ لَمْ یَذْهَبْ حَتَّی تَرَکَ حُجَّهً مِنْ بَعْدِهِ کَمَا تَرَکَ أَبُوهُ فَأَشْهَدُ بِاللَّهِ أَنَّکَ أَنْتَ اَلْحُجَّهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَنَّ طَاعَتَکَ مُفْتَرَضَهٌ فَقَالَ کُفَّ رَحِمَکَ اَللَّهُ قُلْتُ أَعْطِنِی رَأْسَکَ أُقَبِّلْهُ فَضَحِکَ قَالَ سَلْنِی عَمَّا شِئْتَ فَلاَ أُنْکِرُکَ بَعْدَ اَلْیَوْمِ أَبَداً .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 192 )
پدرم رحمه اللّه علیه فرمود:سعد بن عبد اللّه،از یعقوب بن یزید،از صفوان بن یحیی،از منصور بن حازم نقل کرده که وی گفت:محضر امام صادق علیه السّلام عرض کردم:با گروهی مناظره کرده و به ایشان گفتم:آیا نمی دانید که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله حجّت خدا بر مردم است،پس هنگامی که آن حضرت از این عالم رحلت فرمود حجّت بعد از او کیست؟ آنها گفتند:قرآن. در قرآن نگریستم دیدم قرآن به تنهایی مشکل گشا نبوده و این طور نیست که مورد تسالم همه فرق و جمله طوائف باشد بلکه مرجئه و حروریه و زنادقه ای که اصلا ایمان ندارند در آن به مخاصمه و منازعه می پردازند و هر کدام سعی دارند بر خصم خود بدون مراجعه به قرآن و حاکم قرار دادنش،غالب گردد و بدین ترتیب دانستم که قرآن به تنهایی حجّت نبوده بلکه با وجود قیّم مستند می باشد فلذا آنچه را که قیّم در آن بفرماید همان حقّ است.به گروهی که با آنها مناظره کردم گفتم:قیّم قرآن کیست؟ آنها گفتند:عبد اللّه بن مسعود و فلانی و فلانی قیّم قرآن بوده و به آن عالم هستند. به آنها گفتم:ایشان به تمام قرآن آگاه و عالم هستند؟ گفتند:خیر،پس هر چه پی گیری و تفحّص کردم کسی را نیافتم که در حقّش بگویند به تمام قرآن آگاه و عالم است مگر علی بن ابی طالب علیه السّلام و هر گاه مطلب و موضوع مجهولی از قرآن بین این قوم که می گویند قیّم قرآن هستند مطرح شود و از این بپرسیم بگوید نمی دانم و از آن سؤال نماییم وی نیز بگوید:نمی دانم و از آن دیگری استفسار کنیم او نیز اظهار بی اطّلاعی نماید ولی وقتی از قیّم واقعی قرآن یعنی امیر المؤمنین علیه السّلام آن را جویا شویم و بفرمایند می دانم و آن مجهول را واضح فرماید باید شهادت داد که آن حضرت قیّم قرآن بوده و طاعتش واجب و حجّت بعد از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بر مردم می باشند و آنچه بفرماید حقّ و صواب است. امام صادق علیه السّلام فرمودند:خدا رحمتت کند. پس من سر مبارک حضرت را بوسیده و عرض کردم:علی بن ابی طالب علیه السّلام از دنیا رحلت نفرمود مگر آن که بعد از خود حجّتی به جای خویش گذارده همان طوری که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بعد از خود حجّتی به جای خویش نهاد،باری حجّت بعد از علی علیه السّلام حسن بن علی علیهما السّلام می باشد و شهادت می دهم: بر حسن بن علی علیهما السّلام حجّت بوده و اطاعتش واجب و فرض است. امام صادق علیه السّلام فرمودند:خدا رحمتت کند. پس من سر مبارک حضرت را بوسیده و عرضه داشتم:شهادت می دهم بر حسن بن علی که از دنیا رحلت نفرمود مگر آن که بعد از خود حجّتی به جای خویش گذارد همان طوری که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و پدرش علیه السّلام جانشین برای خود گذاردند و حجّت بعد از حسن،حسین بن علی علیهما السّلام است که طاعتش واجب می باشد. امام صادق علیه السّلام فرمودند:خدا رحمتت کند. پس من سر مبارک حضرت را بوسیده و عرض کردم:شهادت می دهم بر حسین بن علی علیهما السّلام که از دنیا رحلت نفرمود مگر آن که بعد از خود حجّتی به جای خویش نهاد و حجّت بعد از آن حضرت،علی بن الحسین علیهما السّلام بوده که طاعتش واجب می باشد. امام صادق علیه السّلام فرمودند:خدا رحمتت کند. پس من سر مبارک حضرت را بوسیده و عرض کردم:شهادت می دهم بر علی بن الحسین که از دنیا رحلت نفرمود مگر آن که بعد از خود حجّتی به جای خویش گذارد و حجّت بعد از آن حضرت محمّد بن علی ابو جعفر می باشد که طاعتش واجب است. امام صادق علیه السّلام فرمودند:خدا رحمتت کند. محضر مبارکش عرضه داشتم خدا اصلاح حال شما نماید سر مبارک را به من دهید،پس آن را بوسیدم،حضرت خندیدند من عرض کردم:می دانم پدر شما از دنیا رحلت نکردند مگر آن که بعد از خود حجّتی به جای خویش نهاده اند همان طوری که پدر بزرگوارش چنین نمود پس شهادت می دهم که شما حجّت بعد از او بوده و طاعتتان واجب است. حضرت فرمودند:بس است خدا رحمتت کند. عرض کردم:سر مبارک را بدهید ببوسم،حضرت خندیده و فرمودند: از آنچه خواهی سؤال کن دیگر بعد از امروز هرگز تو را انکار نخواهم نمود.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 627 )
ص : 8824
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَرْبَعَهٌ لاَ یَشْبَعْنَ مِنْ أَرْبَعَهٍ اَلْأَرْضُ مِنَ اَلْمَطَرِ وَ اَلْعَیْنُ مِنَ اَلنَّظَرِ وَ اَلْأُنْثَی مِنَ اَلذَّکَرِ وَ اَلْعَالِمُ مِنَ اَلْعِلْمِ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 221 )
امام ششم فرمود چهار چیز از چهار چیز سیر نشوند زمین از باران.چشم از دیدار،ماده از نر.دانا از دانشمند،
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 209 )
47-عبد اللّه بن میمون قدّاح از امام صادق(علیه السّلام)نقل می کند که فرمود:چهار چیز از چهار چیز سیر نمی شود:زمین از باران و چشم از نگاه و زن از مرد و عالم از علم.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 323 )
47-امام صادق علیه السّلام فرمود:چهار چیز از چهار چیز سیر نگردند زمین از باران چشم از نگاه ماده از نر،دانشمند از دانش.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 245 )
-امام صادق گفته:چهار چیز سیر نگردد:زمین از باران.دیده از دیدار،ماده از ذکر،دانا از دانش،
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 175 )
ص : 8825
قَدْ وَرَدَ ذَلِکَ فِی اَلْحَدِیثِ: إِلاَّ مَنْ شَاءَ اَللَّهُ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ اَلَّذِینَ یُثَبِّتُ اَللَّهُ قُلُوبَهُمْ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 102 )
ص : 8826
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُسْلِمُ فِی وُصَفَاءِ أَسْنَانٍ مَعْلُومَهٍ وَ لَوْنٍ مَعْلُومٍ ثُمَّ یُعْطِی دُونَ شَرْطِهِ أَوْ فَوْقَهُ فَقَالَ إِذَا کَانَ عَنْ طِیبَهِ نَفْسٍ مِنْکَ وَ مِنْهُ فَلاَ بَأْسَ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 221 )
7 - حلبی گوید: از امام صادق علیه السّلام در مورد مردی پرسید که مردی حیوانی را با سن و رنگ مشخص پیش فروش می کند، ولی به هنگام تحویل کمتر یا بیشتر از شرط می پردازد.
فرمود: هرگاه با رضایت خاطر هردو طرف باشد، اشکالی ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 509 )
: صحیح. و قال الفیروزآبادی : الوصیف کأمیر: الخادم و الخادمه.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 256 )
ص : 8827
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ فَضْلٍ اَلْأَعْوَرِ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ: إِذَا قَامَ قَائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، حَکَمَ بِحُکْمِ دَاوُدَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لاَ یَسْأَلُ بَیِّنَهً.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 230 )
ص : 8828
زَیْدٌ اَلزَّرَّادُ مِنْ أَصْحَابِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی أَصْلِهِ ، قَالَ: رَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ فَوَقَفَ عَلَی عَتَبَهِ بَابِ دَارِهِ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَی اَلسَّمَاءِ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ حَرَّکَ إِصْبَعَهُ اَلسَّبَّابَهَ یُدِیرُهَا وَ یَتَکَلَّمُ بِکَلاَمٍ خَفِیٍّ لَمْ أَسْمَعْهُ فَسَأَلْتُهُ فَقَالَ نَعَمْ یَا زَیْدُ إِذَا أَنْتَ نَظَرْتَ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَقُلْ یَا مَنْ جَعَلَ اَلسَّمَاءَ سَقْفاً مَرْفُوعاً یَا مَنْ رَفَعَ اَلسَّمَاءَ بِغَیْرِ عَمَدٍ یَا مَنْ سَدَّ اَلْهَوَاءَ بِالسَّمَاءِ یَا مُنْزِلَ اَلْبَرَکَاتِ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ یَا مَنْ فِی اَلسَّمَاءِ مُلْکُهُ وَ عَرْشُهُ وَ فِی اَلْأَرْضِ سُلْطَانُهُ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ اَلْأَعْلَی وَ بِالْأُفُقِ اَلْمُبِینِ یَا مَنْ زَیَّنَ اَلسَّمَاءَ بِالْمَصَابِیحِ وَ جَعَلَهَا رُجُوماً لِلشَّیَاطِینِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْ فِکْرِی فِی خَلْقِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اِخْتِلاَفِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ لاَ تَجْعَلْنِی مِنَ اَلْغَافِلِینَ وَ أَنْزِلْ عَلَیَّ بَرَکَاتٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ اِفْتَحْ لِیَ اَلْبَابَ اَلَّذِی إِلَیْکَ یَصْعَدُ مِنْهُ صَالِحُ عَمَلِی حَتَّی یَکُونَ ذَلِکَ إِلَیْکَ وَاصِلاً وَ قَبِیحَ عَمَلِی فَاغْفِرْهُ وَ اِجْعَلْهُ هَبَاءً مَنْثُوراً مُتَلاَشِیاً وَ اِفْتَحْ لِی بَابَ اَلرَّوْحِ وَ اَلْفَرَجِ وَ اَلرَّحْمَهِ وَ اُنْشُرْ عَلَیَّ بَرَکَاتِکَ وَ کِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِکَ فَآتِنِی وَ أَغْلِقْ عَنِّی اَلْبَابَ اَلَّذِی تُنْزِلُ مِنْهُ نِقْمَتَکَ وَ سَخَطَکَ وَ عَذَابَکَ اَلْأَدْنَی وَ عَذَابَکَ اَلْأَکْبَرَ إِنَّ فِی خَلْقِ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اِخْتِلافِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهارِ إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ ثُمَّ تَقُولُ اَللَّهُمَّ عَافِنِی مِنْ شَرِّ مَا یَنْزِلُ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ مِنْ شَرِّ مَا یَعْرُجُ فِیهَا وَ مِنْ شَرِّ مَا ذَرَأَ فِی اَلْأَرْضِ وَ مَا یَخْرُجُ مِنْهَا وَ مِنْ شَرِّ طَوَارِقِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ إِلاَّ طَارِقاً یَطْرُقُنِی بِخَیْرٍ اَللَّهُمَّ اُطْرُقْنِی بِرَحْمَهٍ مِنْکَ تَعُمُّنِی وَ تَعُمُّ دَارِی وَ أَهْلِی وَ وُلْدِی وَ أَهْلَ حُزَانَتِی وَ لاَ تَطْرُقْنِی وَ دَارِی وَ أَهْلِی وَ أَهْلَ حُزَانَتِی بِبَلاَءٍ یَغُصُّنِی بِرِیقِی وَ یَشْغَلُنِی عَنْ رُقَادِی فَإِنَّ رَحْمَتَکَ سَبَقَتْ غَضَبَکَ وَ عَافِیَتَکَ سَبَقَتْ بَلاَءَکَ وَ تَقْرَأُ حَوْلَ نَفْسِکَ وَ وُلْدِکَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ أَنَا ضَامِنٌ لَکَ أَنْ تُعَافَی مِنْ کُلِّ طَارِقِ سَوْءٍ وَ مِنْ کُلِّ أَنْوَاعِ اَلْبَلاَءِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 154 )
ص : 8829
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ ، قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ نُصَیْرٍ ، قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ ، قَالَ حَدَّثَنِی عَنْبَسَهُ اَلْعَابِدُ ، قَالَ: کُنْتُ مَعَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) بِبَابِ اَلْخَلِیفَهِ أَبِی جَعْفَرٍ بِالْحِیرَهِ ، حِینَ أَتَی بِبَسَّامٍ وَ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، فَأُدْخِلا عَلَی أَبِی جَعْفَرٍ ، قَالَ، فَأُخْرِجَ بَسَّامٌ مَقْتُولاً وَ أُخْرِجَ إِسْمَاعِیلُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، قَالَ، فَرَفَعَ جَعْفَرٌ رَأْسَهُ إِلَیْهِ، قَالَ: أَ فَعَلْتَهَا یَا فَاسِقُ أَبْشِرْ بِالنَّارِ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 244 )
ص : 8830
أَغْلَبُ اَلنَّاسِ مَنْ غَلَبَ هَوَاهُ بِعِلْمِهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 204 )
ص : 8831
وَ قَالَ هِشَامُ بْنُ أَحْمَرَ قَالَ : قَالَ لِی أَبُو اَلْحَسَنِ اَلْأَوَّلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَلْ عَلِمْتَ أَحَداً مِنْ أَهْلِ اَلْمَغْرِبِ قَدِمَ قُلْتُ لاَ قَالَ بَلْ قَدْ قَدِمَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلْمَغْرِبِ اَلْمَدِینَهَ فَانْطَلِقْ بِنَا فَرَکِبَ وَ رَکِبْتُ مَعَهُ حَتَّی اِنْتَهَیْنَا إِلَی اَلرَّجُلِ فَإِذَا اَلرَّجُلُ مِنْ أَهْلِ اَلْمَغْرِبِ مَعَهُ رَقِیقٌ فَقُلْتُ لَهُ اِعْرِضْ عَلَیْنَا فَعَرَضَ عَلَیْنَا سَبْعَ جَوَارٍ کُلَّ ذَلِکَ یَقُولُ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ حَاجَهَ لَنَا فِیهَا ثُمَّ قَالَ اِعْرِضْ عَلَیْنَا قَالَ مَا عِنْدِی إِلاَّ جَارِیَهٌ مَرِیضَهٌ فَقَالَ لَهُ عَلَیْکَ أَنْ تَعْرِضَهَا فَأَبَی عَلَیْهِ فَانْصَرَفَ ثُمَّ أَرْسَلَنِی مِنَ اَلْغَدِ فَقَالَ لِی قُلْ لَهُ کَمْ غَایَتُکَ فِیهَا فَإِذَا قَالَ لَکَ کَذَا وَ کَذَا مِقْدَاراً فَقُلْ قَدْ أَخَذْتُهَا فَأَتَیْتُهُ فَقَالَ مَا أُرِیدُ أَنْ أَنْقُصَهَا مِنْ کَذَا وَ کَذَا قُلْتُ قَدْ أَخَذْتُهَا وَ هُوَ لَکَ وَ قَالَ هِیَ لَکَ لَکِنْ أَخْبِرْنِی مَنِ اَلرَّجُلُ اَلَّذِی کَانَ مَعَکَ بِالْأَمْسِ قُلْتُ رَجُلٌ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ قَالَ مِنْ أَیِّ بَنِی هَاشِمٍ قُلْتُ مَا عِنْدِی أَکْثَرُ مِنْ هَذَا فَقَالَ أُخْبِرُکَ أَنِّی اِشْتَرَیْتُهَا مِنْ أَقْصَی اَلْمَغْرِبِ فَلَقِیَتْنِی اِمْرَأَهٌ مِنْ أَهْلِ اَلْکِتَابِ فَقَالَتْ مَا هَذِهِ اَلْوَصِیفَهُ مَعَکَ فَقُلْتُ اِشْتَرَیْتُهَا لِنَفْسِی قَالَتْ مَا یَنْبَغِی أَنْ تَکُونَ هَذِهِ عِنْدَ مِثْلِکَ إِنَّ هَذِهِ اَلْجَارِیَهَ یَنْبَغِی أَنْ تَکُونَ عِنْدَ خَیْرِ أَهْلِ اَلْأَرْضِ فَلاَ تَلْبَثُ عِنْدَهُ إِلاَّ قَلِیلاً حَتَّی تَلِدَ غُلاَماً لَمْ یُولَدْ بِشَرْقِ اَلْأَرْضِ وَ غَرْبِهَا مِثْلُهُ فَلَمْ تَلْبَثْ عِنْدَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَلِیلاً حَتَّی وَلَدَتِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یُقَالُ لَهَا أُمُّ اَلْبَنِینَ وَ یُقَالُ لَهَا خَیْزُرَانُ اَلْمَرِیْسِیَّهُ وَ یُقَالُ سَکَنُ اَلنُّوبِیَّهُ .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 235 )
هشام بن احمر می گوید:موسی بن جعفر(علیهما السّلام)به من فرمود:آیا اطلاع داری که کسی از مردم مغرب آمده باشد؟گفتم نه.فرمود:چرا،مردی از مغرب به مدینه آمده است.بیا با هم برویم.سوار شد و من هم همراه آن حضرت سوار شدم.وقتی پیش آن مرد رسیدیم معلوم شد از مردم مغرب است و با او چند کنیز و برده است. به او گفتم:کنیزان خود را عرضه دار.او به ما هفت کنیز را نشان داد که موسی بن جعفر می فرمود نه.سپس گفت:اگر کنیز دیگری هم داری نشان بده.گفت:فقط یک دوشیزۀ دیگر پیش من باقی مانده که بیمار است.امام کاظم(علیه السّلام)فرمود:برای تو چه مانعی دارد که آن را به ما نشان بدهی؟او نپذیرفت و امام(علیه السّلام)برگشت.فردای آن روز مرا فرستاد و فرمود:به او بگو آن دوشیزۀ بیمار را به چند می خواهی بفروشی و هر چه گفت بپذیر و بگو خریدم.من پیش آن فروشنده رفتم.گفت:آن دوشیزه از تو باشد،ولی به من بگو مردی که دیروز همراه تو بود کیست؟گفتم:مردی از بنی هاشم است.پرسید از کدام خاندان بنی هاشم؟گفتم:اطلاع بیشتری ندارم.گفت:به تو خبر می دهم که من این دوشیزه را از دورترین نقطۀ مغرب(اندلس-مراکش)خریدم. زنی از اهل کتاب مرا دید و پرسید:این کنیزک که همراه تو است برای چیست؟گفتم: برای خودم خریده ام.گفت:سزاوار نیست که این دوشیزه پیش تو باشد.بلکه چنین مقدر است که باید نزد بهترین مردم زمین باشد و پس از اندک مدتی که پیش او باشد پسری خواهد زایید که در خاور و باختر زمین چنان پسری متولد نخواهد شد. آن دوشیزه پس از اندکی که در منزل امام کاظم(علیه السّلام)بود،برای ایشان حضرت رضا(علیه السّلام) را زایید.نام این بانو ام البنین یا خیزران مریسی بود و هم گفته شده که از ساکنان نوبه بوده است.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 385 )
ص : 8832
و فی الکافی : علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن ابن أبی عمیر ، عن القاسم بن عروه ، عن أبی العبّاس و غیره ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: إذا اجتمعت العدّه علی قتل رجل واحد، حکم الوالی أن یقتل أیّهم شاءوا و لیس لهم أن یقتلوا أکثر من واحد، إنّ اللّه - عزّ و جلّ - یقول: وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطاناً فَلا یُسْرِفْ فِی اَلْقَتْلِ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 403 )
ص : 8833
علیّ ، عن أبیه ، عن عبد اللّه بن المغیره ، عن سماعه بن مهران قال: قال أبو عبد اللّه - علیه السّلام -: إنّ العزیز الجبّار أنزل علیکم کتابه ، و هو الصّادق البارّ. فیه خبرکم، و خبر من قبلکم، و خبر من بعدکم، و خبر السّماء و الأرض. و لو أتاکم من یخبرکم عن ذلک، لتعجّبتم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 256 )
ص : 8834
لی، [الأمالی] ، للصدوق اَلْفَامِیُّ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ رَفَعَهُ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ غَرَسَ اَللَّهُ لَهُ بِهَا شَجَرَهً فِی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ غَرَسَ اَللَّهُ لَهُ بِهَا شَجَرَهً فِی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ غَرَسَ اَللَّهُ لَهُ بِهَا شَجَرَهً فِی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ قَالَ اَللَّهُ أَکْبَرُ غَرَسَ اَللَّهُ لَهُ بِهَا شَجَرَهً فِی اَلْجَنَّهِ فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ قُرَیْشٍ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ شَجَرَنَا فِی اَلْجَنَّهِ لَکَثِیرٌ قَالَ نَعَمْ وَ لَکِنْ إِیَّاکُمْ أَنْ تُرْسِلُوا عَلَیْهَا نِیرَاناً فَتُحْرِقُوهَا وَ ذَلِکَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ لا تُبْطِلُوا أَعْمالَکُمْ . ثو، [ثواب الأعمال] ، ماجیلویه عن عمه عن البرقی عن أبیه عن محمد بن سنان عن أبی الجارود عن أبی جعفر علیه السلام عن النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله : مثله سواء.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 168 )
ص : 8835
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَثِیراً مَا یَقُولُ مَا اِلْتَقَیْنَا عِنْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلتَّیْمِیُّ وَ صَاحِبُهُ وَ هُوَ یَقُولُ« إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ » وَ یَتَخَشَّعُ وَ یَبْکِی فَیَقُولاَنِ مَا أَشَدَّ رِقَّتَکَ بِهَذِهِ اَلسُّورَهِ فَیَقُولُ لَهُمَا إِنَّمَا رَقَقْتُ لِمَا رَأَتْ عَیْنَایَ وَ وَعَاهُ قَلْبِی وَ لِمَا رَأَی قَلْبُ هَذَا مِنْ بَعْدِی یَعْنِی عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَیَقُولاَنِ أَ رَأَیْتَ وَ مَا اَلَّذِی یَرَی فَیَتْلُو هَذَا اَلْحَرْفَ« تَنَزَّلُ اَلْمَلائِکَهُ وَ اَلرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ `سَلامٌ هِیَ حَتّی مَطْلَعِ اَلْفَجْرِ » قَالَ ثُمَّ یَقُولُ هَلْ بَقِیَ شَیْءٌ بَعْدَ قَوْلِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی« کُلِّ أَمْرٍ » فَیَقُولاَنِ لاَ فَیَقُولُ هَلْ تَعْلَمَانِ مَنِ اَلْمَنْزُولُ إِلَیْهِ بِذَلِکَ فَیَقُولاَنِ لاَ وَ اَللَّهِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَیَقُولُ نَعَمْ فَهَلْ تَکُونُ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ مِنْ بَعْدِی فَیَقُولاَنِ نَعَمْ قَالَ فَهَلْ تنزل[یَنْزِلُ]اَلْأَمْرُ فِیهَا فَیَقُولاَنِ نَعَمْ فَیَقُولُ إِلَی مَنْ فَیَقُولاَنِ لاَ نَدْرِی فَیَأْخُذُ بِرَأْسِی فَیَقُولُ إِنْ لَمْ تَدْرِیَا هُوَ هَذَا مِنْ بَعْدِی قَالَ فَإِنْ کَانَا یَفْرَقَانِ تِلْکَ اَللَّیْلَهَ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ مِنْ شِدَّهِ مَا یَدْخُلُهُمَا مِنَ اَلرُّعْبِ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 224 )
ص : 8836
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ عُمَرَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَوْمَ اَلْمُؤَاخَاهِ أَنْتَ أَخِی فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 329 )
ص : 8837
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ إِسْحَاقَ اَلْخَفَّافِ عَنْ بَعْضِ اَلْکُوفِیِّینَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ رَوَّعَ مُؤْمِناً بِسُلْطَانٍ لِیُصِیبَهُ مِنْهُ مَکْرُوهاً فَلَمْ یصابه [یصیبه [یُصِبْهُ]] فَهُوَ فِی اَلنَّارِ وَ مَنْ رَوَّعَ بِسُلْطَانٍ لِیُصِیبَهُ مِنْهُ مَکْرُوهاً فَأَصَابَهُ فَهُوَ مَعَ فِرْعَوْنَ وَ إِنَّ فِرْعَوْنَ فِی اَلنَّارِ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 256 )
1-اسحاق خفّاف گوید:یکتن از روات کوفه از امام صادق علیه السّلام نقل کرد که فرمود:هر کس مؤمنی را بترساند بحاکمی که از ناحیۀ او بوی بدی رسد و نرسد،آن شخص اهل دوزخ خواهد بود،و هر کس مؤمنی را بترساند بحاکمی که از ناحیۀ او بوی بدی رسد و برسد پس او با فرعون و آل فرعون(یعنی طرفدارانش)در آتش دوزخ خواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 584 )
1-اسحاق خفّاف به نقل از یکی از راویان اهل کوفه،از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که فرمود:کسی که مؤمنی را از گزند حاکمی بترساند،ولی گزندی به او نرسد (جایگاه)او در آتش(دوزخ)خواهد بود؛و اگر مؤمنی را از گزند حاکمی هراسناک کند و(از حاکم)آسیب ببیند،با فرعون و فرعونیان در آتش(همنشین)خواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 651 )
1. اسحاق خفّاف از یکی از مردم کوفه از امام صادق (علیه السّلام) نقل کرده است که فرمود: هر کس مؤمنی را از سلطانی بترساند تا از او آسیبی ببیند ولی آسیبی به او نرسد، در آتش دوزخ خواهد بود. و هر کس مؤمنی را از سلطانی بترساند تا از او آسیبی ببیند و آسیب هم به او برسد، او با فرعون و فرعونیان در آتش دوزخ خواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 505 )
[1020]1-... امام صادق علیه السّلام فرمود: هر که مؤمنی را از آزار سلطه گری بترساند ولی آزار و آسیبی به آن مؤمن نرسد آن ترساننده، در دوزخ خواهد بود و اگر مؤمنی را از آزار سلطه گری بترساند و او را آزاری برسد آن ترساننده همراه فرعون و آل فرعون در دوزخ خواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 589 )
ص : 8838
طَلاَقُ اَلدُّنْیَا مَهْرُ اَلْجَنَّهِ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 317 )
ص : 8839
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلسَّلاَمُ تَطَوُّعٌ وَ اَلرَّدُّ فَرِیضَهٌ .
( تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 360 )
37-سلام کردن مستحب است و جوابش واجب.
( تحف العقول / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 378 )
37-سلام کردن مستحبّ است و جوابش واجب.
( تحف العقول / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 339 )
37.سلام مستحب است و جواب واجب.
( تحف العقول / ترجمه جنتی ؛ ج 1 , ص 577 )
37-سلام کردن مستحب و پاسخش واجب است.
( تحف العقول / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 653 )
ص : 8840
وَ عَنْهُ عَنِ ( اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ ) عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ رَجُلاً مَاتَ وَ تَرَکَ أَخاً لَهُ عَبْداً وَ أَوْصَی لَهُ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ فَأَبَی مَوْلاَهُ أَنْ یُجِیزَ لَهُ فَارْتَفَعُوا إِلَی عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ ، فَقَالَ لِلْغُلاَمِ لَکَ وُلْدٌ فَقَالَ نَعَمْ قَالَ أَحْرَارٌ قَالَ نَعَمْ فَقَالَ تَرْضَی مِنَ اَلْمَالِ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ وَ هُمْ یَرِثُونَ عَمَّهُمْ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَصَابَ عُمَرُ بْنُ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ . وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 46 )
ص : 8841
وَ مِنْهَا عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ أَخَذَ مِنَ اَلزَّعْفَرَانِ اَلْخَالِصِ جُزْءاً وَ مِنَ اَلسُّعْدِ جُزْءاً وَ یُضَافُ إِلَیْهِمَا عَسَلاً وَ یُشْرَبُ مِنْهُ مِثْقَالَیْنِ فِی کُلِّ یَوْمٍ فَإِنَّهُ یُتَخَوَّفُ عَلَیْهِ مِنْ شِدَّهِ اَلْحِفْظِ أَنْ یَکُونَ سَاحِراً وَ مِنْهَا مَا وُجِدَ بِخَطِّ اَلشَّیْخِ أَحْمَدَ بْنِ فَهْدٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ دَوَاءٌ لِلْحِفْظِ شَهِدَتِ اَلتَّجْرِبَهُ بِصِحَّتِهِ وَ هُوَ کُنْدُرٌ وَ سُعْدٌ وَ سُکَّرُ طَبَرْزَدٍ أَجْزَاءً مُتَسَاوِیَهً وَ یُسْحَقُ نَاعِماً وَ یُسْتَفُّ مِنْهُ عَلَی اَلرِّیقِ کُلَّ یَوْمٍ خَمْسَهَ دَرَاهِمَ یُسْتَعْمَلُ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ وَ یُقْطَعُ خَمْسَهً ثُمَّ یُسْتَعْمَلُ کَذَلِکَ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ وَ یُقْطَعُ خَمْسَهً وَ هَکَذَا قُلْتُ وَ هَذَا بِعَیْنِهِ رَأَیْتُهُ فِی کِتَابِ لَقَطِ اَلْفَوَائِدِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 272 )
72-نسخه دیگر از علی علیه السّلام 1-زعفران پاک 2-سعد،و بآنها عسل افزاید و هر روزی دو مثقال بخورد که بسا از حافظۀ نیرومند جادوگر باشد. نسخه دیگر بخط شیخ احمد بن فهد-ره-برای حافظه با گواه تجربه، 1-کندر 2-سعد 3-شکر طبرزد،اجزاء برابر نرم سائیده شوند و هر روزی(در حدود 3 مثقال)ناشتا کف کند تا سه روز،و قطع کند تا پنج روز و باز سه روز عمل کند و باز قطع کند تا پنج روز،و همچنین،گویم:همین را در کتاب لقط الفوائد، دیدم.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 214 )
ص : 8842
9061-10 الکافی ،1/3/620/2 القمی عن محمد بن حسان عن إسماعیل بن مهران عن ابن أبی حمزه عن محمد بن سکین عن عمرو بن شمر عن جابر قال سمعت أبا جعفر علیه السّلام یقول: من قرأ بالمسبحات کلها قبل أن ینام لم یمت حتی یدرک القائم و إن مات کان فی جوار النّبی صلّی اللّه علیه و آله .
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1756 )
ص : 8843
ل، [الخصال] ، عَنِ اِبْنِ نُبَاتَهَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْأَدَبُ رِئَاسَهٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 67 )
ص : 8844
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ قَالَ حَدَّثَنِی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ حَبِیبٍ اَلسِّجِسْتَانِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ : [لَأُعَذِّبَنَّ ] کُلَّ رَعِیَّهٍ فِی اَلْإِسْلاَمِ أَطَاعَتْ إِمَاماً جَائِراً لَیْسَ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنْ کَانَتِ اَلرَّعِیَّهُ فِی أَعْمَالِهَا بَرَّهً تَقِیَّهً فلأعفون [وَ لَأَعْفُوَنَّ] عَنْ کُلِّ رَعِیَّهٍ فِی اَلْإِسْلاَمِ أَطَاعَتْ إِمَاماً هَادِیاً مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنْ کَانَتِ اَلرَّعِیَّهُ فِی أَعْمَالِهَا ظَالِمَهً مُسِیئَهً .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 206 )
1-حبیب سجستانی گوید:امام باقر علیه السّلام روایت کرد که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود خداوند فرموده است که بدون تردید عذاب خواهم کرد هر پیروی را در امّت اسلام که اطاعت و پیروی کند رهبر مستبدّی را که از جانب خداوند تعیین نشده است اگر چه آن پیرو در کردار و رفتارش متّقی و نیکوکار باشد،و بدون تردید خواهم گذشت از هر پیروی که در اسلام مطیع امام و پیشوای حقّ و معیّن شده از جانب خدا باشد،هر چند آن پیرو در کارهای خود ستمکار و گناهکار باشد. شرح:چون هر درستکاری در اثر اتّباع و متابعت ظالم سرانجامش بستمکاری و هلاکت خواهد رسید،و بعکس هر ناصالح و نادرستی در اثر فرمانبرداری از پیشوای صحیح و درست عاقبتش بنیکی خواهد انجامید.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 459 )
1-حبیب سجستانی از امام محمد باقر علیه السّلام،و آن حضرت از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت کرده است که:خداوند عز و جل فرموده است:کسی که در اسلام از پیشوای ستمگری پیروی و فرمانبرداری کند،عذابش خواهم کرد گر چه کردارش نیکوکارانه و رفتارش پرهیزکارانه باشد،و کسی را که در اسلام پیروی و فرمانبرداری از پیشوای هدایتگری کند که از جانب خداوند،عهده دار این امر باشد،خواهم بخشید گر چه کردارش ستمگرانه و نادرست باشد .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 520 )
1. حبیب سجستانی از امام باقر (علیه السّلام) نقل کرده است که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: خداوند فرموده است: بی تردید، من آن رعیّتی را که در میان امّت اسلام از پیشوای ستمگر بی ارتباط با خدا پیروی کرده است عذاب خواهم کرد، هر چند آن رعیّت نیکوکار و پرهیزگار باشد، و قطعا از آن رعیّتی که در میان امّت اسلام از پیشوای هدایتگر مرتبط با خدا پیروی کرده است در خواهم گذشت، اگر چه آن رعیّت ستمکار و گناهکار باشد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 397 )
[802]1-... امام باقر علیه السّلام روایت نموده که پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: خدای گرامی و بزرگ فرمود: بی گمان مردمانی را که در اسلام از پیشوایی ستم پیشه که از سوی خدای گرامی و بزرگ نیست فرمان برند عذاب می کنم هر چند در اعمال خویش نیکوکارانی پرهیزکار باشند و بی تردید مردمانی را که در اسلام از پیشوایی راهبر که از سوی خدای گرامی و بزرگ باشد فرمان برند می بخشم هر چند در اعمال خویش ستم پیشه ای بدکار باشند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 475 )
ص : 8845
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَیْضاً: قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ لَمْ یُبَالِ مِنْ أَیِّ بَابٍ اِکْتَسَبَ اَلدِّینَارَ وَ اَلدِّرْهَمَ لَمْ أُبَالِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مِنْ أَیِّ أَبْوَابِ اَلنَّارِ أَدْخَلْتُهُ.
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 249 )
ص : 8846
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا کَانَ أَوَّلُ اَلشَّهْرِ خَمِیسَیْنِ فَصَوْمُ آخِرِهِمَا أَفْضَلُ وَ إِذَا کَانَ وَسَطُ اَلشَّهْرِ أَرْبِعَاءَیْنِ فَصَوْمُ آخِرِهِمَا أَفْضَلُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 105 )
ص : 8847
12823-19 الکافی ،1/7/361/4 الثلاثه عن ابن عمار التهذیب ،1/92/340/5 الحسین عن فضاله عن ابن عمار عن الفقیه ،2696/357/2 أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا یأخذ الحرام من شعر الحلال.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 643 )
ص : 8848
مِمَّا جَاءَ فِی عِلْمِهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِلْیَهِ أَبِی نُعَیْمٍ وَ تَارِیخِ اَلنَّسَائِیِّ رَوَی عَنْ أَبِی حَازِمٍ وَ سُفْیَانَ بْنِ عُیَیْنَهَ وَ اَلزُّهْرِیِّ قَالَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ-: مَا رَأَیْتُ هَاشِمِیّاً أَفْضَلَ مِنْ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ وَ لاَ أَفْقَهَ مِنْهُ .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 159 )
ص : 8849
حَدَّثَنَا أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا قَالاَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ تَفْسِیرِ جَابِرٍ فَقَالَ لاَ تُحَدِّثْ بِهِ اَلسُّفَّلَ فَیُذِیعُوهُ أَ مَا تَقْرَأُ فِی کِتَابِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ : فَإِذا نُقِرَ فِی اَلنّاقُورِ إِنَّ مِنَّا إِمَاماً مُسْتَتِراً فَإِذَا أَرَادَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِظْهَارَ أَمْرِهِ نَکَتَ فِی قَلْبِهِ نُکْتَهً فَظَهَرَ وَ أَمَرَ بِأَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 349 )
42-مفضل بن عمر گوید امام ششم را از تفسیر جابر پرسیدم فرمود آن را برای سفلگان باز نگوئید تا شهرت بدهند آیا در کتاب خدای عز و جل(سوره مدثر آیه 8)نخواندی؟چون در ناقور نقر شود بدرستی که از ما امامی است پنهان و چون خدا خواست عیانش کند در دلش انگشتی زند و ظهور کند و بدستور خدا فرمان دهد.
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 19 )
مفضّل بن عمر گوید:از امام صادق علیه السّلام از تفسیر جابر پرسیدم، فرمود:آن را بر سفلگان مخوان که آن را ضایع کنند،آیا در کتاب خدای تعالی نخوانده ای«
فَإِذا نُقِرَ فِی اَلنّاقُورِ
» ؟که از ما امامی نهان است و چون خدای تعالی بخواهد او را ظاهر سازد،قلبش را تحت تأثیر قرار دهد و او ظاهر شود و به دستورات خدای تعالی فرمان دهد.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 27 )
ص : 8850
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی قَالَ حَدَّثَنَا رَوْحٌ اَلْمعنی وَ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالاَ حَدَّثَنَا عَوْفٌ عَنْ مَیْمُونِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ رَوْحٌ اَلْکُرْدِیُّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُرَیْدَهَ عَنْ أَبِیهِ بُرَیْدَهَ اَلْأَسْلَمِیِّ قَالَ: إِنَّ نَبِیَّ اَللَّهِ لَمَّا نَزَلَ بِحَضْرَهِ أَهْلِ خَیْبَرَ قَالَ لَأُعْطِیَنَّ اَلرَّایَهَ غَداً رَجُلاً یُحِبُّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یُحِبُّهُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ فَلَمَّا کَانَ اَلْغَدُ دَعَا عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ أَرْمَدُ فَتَفَلَ فِی عَیْنَیْهِ وَ أَعْطَاهُ اَللِّوَاءَ وَ نَهَضَ مَعَهُ اَلنَّاسُ فَلَقُوا أَهْلَ خَیْبَرَ فَإِذَا مَرْحَبٌ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ یَرْتَجِزُ وَ یَقُولُ - قَدْ عَلِمَتْ خَیْبَرُ أَنِّی مَرْحَبٌشَاکِی اَلسِّلاَحِ بَطَلٌ مُجَرَّبٌ إِذَا اَللُّیُوثُ أَقْبَلَتْ تَلَهَّبُأَطْعَنُ أَحْیَاناً وَ حِیناً أَضْرِبُ فَاخْتَلَفَ هُوَ وَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ضَرْبَتَیْنِ فَضَرَبَهُ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی رَأْسِهِ حَتَّی عَضَّ اَلسَّیْفُ بِأَضْرَاسِهِ وَ سَمِعَ أَهْلُ اَلْعَسْکَرِ صَوْتَ ضَرَبْتِهِ قَالَ فَمَا تَکَامَلَ اَلنَّاسُ حَتَّی فُتِحَ لِأَوَّلِهِمْ قَالَ اِبْنُ جَعْفَرٍ آخِرُ اَلنَّاسِ مَعَ عَلِیٍّ فَفُتِحَ لَهُ وَ لَهُمْ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 141 )
ص : 8851
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: فِی قَوْلِهِ لا خَیْرَ فِی کَثِیرٍ مِنْ نَجْواهُمْ إِلاّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَهٍ أَوْ مَعْرُوفٍ اَلْمَعْرُوفُ اَلْقَرْضُ .
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 261 )
ص : 8852
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ فِی بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ عَنِ اَلنَّهْدِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: أَنَّ بَیْضَ دُیُوکِ اَلْمَاءِ لاَ یَحِلُّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 157 )
ص : 8853
مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْجَهْمِ عَنْ ثَعْلَبَهَ عَنْ عَبْدِ اَلْمَلِکِ بْنِ عُتْبَهَ قَالَ: سَأَلْتُ بَعْضَ هَؤُلاَءِ یَعْنِی أَبَا یُوسُفَ وَ أَبَا حَنِیفَهَ فَقُلْتُ إِنِّی لاَ أَزَالُ أَدْفَعُ اَلْمَالَ مُضَارَبَهً إِلَی اَلرَّجُلِ فَیَقُولُ قَدْ ضَاعَ أَوْ قَدْ ذَهَبَ قَالَ فَادْفَعْ إِلَیْهِ أَکْثَرَهُ قَرْضاً وَ اَلْبَاقِیَ مُضَارَبَهً فَسَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ یَجُوزُ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 127 )
ص : 8854
اَلْعَیَّاشِیُّ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: فَقُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ لاَ تُخْبِرُنِی مِنْ أَیْنَ عَلِمْتَ وَ قُلْتَ أَنَّ اَلْمَسْحَ بِبَعْضِ اَلرَّأْسِ وَ بَعْضِ اَلرِّجْلَیْنِ فَضَحِکَ فَقَالَ یَا زُرَارَهُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَزَلَ بِهِ اَلْکِتَابُ مِنَ اَللَّهِ لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ فَعَرَفْنَا أَنَّ اَلْوَجْهَ کُلَّهُ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یُغْسَلَ ثُمَّ قَالَ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَی اَلْمَرافِقِ فَوَصَلَ اَلْیَدَیْنِ إِلَی اَلْمِرْفَقَیْنِ بِالْوَجْهِ فَعَرَفْنَا أَنَّهُمَا یَنْبَغِی أَنْ یُغْسَلاَ إِلَی اَلْمِرْفَقَیْنِ ثُمَّ فَصَّلَ بَیْنَ اَلْکَلاَمَیْنِ فَقَالَ وَ اِمْسَحُوا بِرُؤُسِکُمْ فَعَلِمْنَا حِینَ قَالَ بِرُؤُسِکُمْ أَنَّ اَلْمَسْحَ بِبَعْضِ اَلرَّأْسِ لِمَکَانِ اَلْبَاءِ ثُمَّ وَصَلَ اَلرِّجْلَیْنِ بِالرَّأْسِ کَمَا وَصَلَ اَلْیَدَیْنِ بِالْوَجْهِ فَقَالَ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَی اَلْکَعْبَیْنِ فَعَرَفْنَا حِینَ وَصَلَهَا بِالرَّأْسِ أَنَّ اَلْمَسْحَ عَلَی بَعْضِهَا ثُمَّ فَسَّرَ ذَلِکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلنَّاسِ فَضَیَّعُوهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 314 )
ص : 8855
اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ فِی اَلرَّوْضَهِ ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْهَاشِمِیِّ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِسْتَأْذَنْتُهُ فِی عَمَلِ اَلسُّلْطَانِ فَقَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ مَا لَمْ یُغَیِّرْ حُکْماً وَ لَمْ یُبْطِلْ حَدّاً وَ کَفَّارَتُهُ قَضَاءُ حَوَائِجِ إِخْوَانِکُمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 428 )
ص : 8856
رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَجُلاً أَتَاهُ فَقَالَ إِنَّ أَبِی شَیْخٌ کَبِیرٌ لَمْ یَحُجَّ أَ فَأُجَهِّزُ رَجُلاً یَحُجُّ عَنْهُ فَقَالَ نَعَمْ إِنَّ اِمْرَأَهً مِنْ خَثْعَمٍ سَأَلَتْ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَ تَحُجُّ عَنْ أَبِیهَا لِأَنَّهُ شَیْخٌ کَبِیرٌ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَعَمْ فَافْعَلِی إِنَّهُ لَوْ کَانَ عَلَی أَبِیکِ دَیْنٌ فَقَضَیْتِهِ عَنْهُ أَجْزَی ذَلِکَ عَنْهُ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 336 )
ص : 8857
مَنْ کَثُرَ عَدْلُهُ حُمِدَتْ أَیَّامُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 455 )
ص : 8858
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْهُومَانِ لاَ یَشْبَعَانِ: طَالِبُ عِلْمٍ وَ طَالِبُ دُنْیَا.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 556 )
ص : 8859
وَ رُوِیَ: جَصِّصِ اَلدَّارَ وَ اِکْسَحِ اَلْأَفْنِیَهَ وَ نَظِّفْهَا وَ أَسْرِجِ اَلسِّرَاجَ قَبْلَ مَغِیبِ اَلشَّمْسِ کُلُّ ذَلِکَ یَنْفِی اَلْفَقْرَ وَ یَزِیدُ فِی اَلرِّزْقِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 303 )
ص : 8860
عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْکُوفِیِّ أَخِی یَحْیَی قَالَ سَمِعْتُ مُرَازِمَ بْنَ حُکَیْمٍ یَقُولُ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَا تَنَبَّأَ نَبِیٌّ قَطُّ حَتَّی یُقِرَّ بِخَمْسَهٍ بِالْبَدَاءِ وَ اَلْمَشِیَّهِ وَ اَلسُّجُودِ وَ اَلْعُبُودِیَّهِ وَ اَلطَّاعَهِ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 234 )
ص : 8861
قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْمِیثَمِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْمُسْتَنِیرِ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُصْعَبٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ یَعْقُوبَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْمَسْعُودِیُّ عَنْ کَثِیرٍ اَلنَّوَّاءِ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ اَلْخَوْلاَنِیِّ عَنْ مَالِکِ بْنِ ضَمْرَهَ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِیَدِی فَقَالَ مَنْ تَابَعَ هَؤُلاَءِ اَلْخَمْسَ ثُمَّ مَاتَ وَ هُوَ یُحِبُّکَ فَقَدْ قَضی نَحْبَهُ وَ مَنْ مَاتَ وَ هُوَ یُبْغِضُکَ فَقَدْ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً یُحَاسَبُ بِمَا یَعْمَلُ فِی اَلْإِسْلاَمِ وَ مَنْ عَاشَ بَعْدَکَ وَ هُوَ یُحِبُّکَ خَتَمَ اَللَّهُ لَهُ بِالْأَمْنِ وَ اَلْإِیمَانِ حَتَّی یَرِدَ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ .
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 10 )
7-مالک بن ضمره گوید:امیر المؤمنین علیّ بن ابی طالب(علیه السّلام)فرمود: رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)دست مرا گرفت و فرمود:هر کس از این پنج(انگشت)تبعیّت فرمانبری کند و با دوستی تو بمیرد به پیمان خویش عمل نموده است،و هر کس بمیرد و تو را دشمن بدارد به مرگ جاهلیّت مرده است(حالی که عرب قبل از اسلام داشت و بخدا و رسول و شرایع دین الهی جاهل بود)،و نسبت به وظائف اسلامی مورد مؤاخذه و حساب و کتاب قرار خواهد گرفت،و هر کس پس از تو زنده مانده و تو را دوست داشته باشد خداوند کار او را با امنیّت و ایمان بپایان رساند تا اینکه در کنار حوض(کوثر)بر من وارد شود.
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 21 )
ص : 8862
ثِقَهُ اَلْإِسْلاَمِ فِی اَلْکَافِی ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ یُونُسَ عَنْ مَصْقَلَهَ اَلطَّحَّانِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: لَمَّا قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَقَامَتِ اِمْرَأَتُهُ اَلْکَلْبِیَّهُ عَلَیْهِ مَأْتَماً وَ بَکَتْ وَ بَکَیْنَ اَلنِّسَاءُ وَ اَلْخَدَمُ حَتَّی جَفَّتْ دُمُوعُهُنَّ وَ ذَهَبَتْ فَبَیْنَا هِیَ کَذَلِکَ إِذْ رَأَتْ جَارِیَهً مِنْ جَوَارِیهَا تَبْکِی وَ دُمُوعُهَا تَسِیلُ فَدَعَتْهَا فَقَالَتْ لَهَا مَا لَکِ أَنْتِ مِنْ بَیْنِنَا تَسِیلُ دُمُوعُکِ قَالَتْ إِنِّی لَمَّا أَصَابَنِی اَلْجُهْدُ شَرِبْتُ شَرْبَهَ سَوِیقٍ قَالَ فَأَمَرَتْ بِالطَّعَامِ وَ اَلْأَسْوِقَهِ فَأَکَلَتْ وَ شَرِبَتْ وَ أَطْعَمَتْ وَ سَقَتْ وَ قَالَتْ إِنَّمَا نُرِیدُ بِذَلِکَ أَنْ نَتَقَوَّی عَلَی اَلْبُکَاءِ عَلَی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 338 )
ص : 8863
حَدَّثَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ مُوسَی بْنِ أَبِی اَلْحَسَنِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: ظَهَرَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ قَحْطٌ شَدِیدٌ سِنِینَ مُتَوَاتِرَهً وَ کَانَ عِنْدَ اِمْرَأَهٍ لُقْمَهٌ مِنْ خُبْزٍ فَوَضَعَتْهَا فِی فِیهَا لِتَأْکُلَ فَنَادَی اَلسَّائِلُ یَا أَمَهَ اَللَّهِ اَلْجُوعُ فَقَالَتِ اَلْمَرْأَهُ أَتَصَدَّقُ فِی مِثْلِ هَذَا اَلزَّمَانِ فَأَخْرَجَتْهَا مِنْ فِیهَا فَدَفَعَتْهَا إِلَی اَلسَّائِلِ وَ کَانَ لَهَا وَلَدٌ صَغِیرٌ یَحْطِبُ فِی اَلصَّحْرَاءِ فَجَاءَ اَلذِّئْبُ فَاحْتَمَلَهُ فَوَقَعَتِ اَلصَّیْحَهُ فَعَدَتِ اَلْأُمُّ فِی أَثَرِ اَلذِّئْبِ فَبَعَثَ اَللَّهُ إِلَیْهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَخْرَجَ اَلْغُلاَمَ مِنْ فَمِ اَلذِّئْبِ فَدَفَعَهُ إِلَی أُمِّهِ فَقَالَ لَهَا جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا أَمَهَ اَللَّهِ أَ رَضِیتِ لُقْمَهً بِلُقْمَهٍ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 140 )
6-موسی بن أبی الحسن گوید:حضرت رضا علیه السّلام فرمود:در بنی اسرائیل سالی چند پی در پی خشکسالی سخت پدید آمد،زنی لقمه نانی داشت،آن را بدهان برد تا بخورد درویشی فریاد کرد که ای کنیز خدا من گرسنه ام،آن زن با خود اندیشید که در این حال بهتر است لقمه را بدین سائل بتصدّق دهم و آن لقمه را از دهان بیرون آورد و بسائل داد،و او را پسری بود خردسال بصحرا رفته بود که هیمه آورد،گرگی آمد و او را ربود،غوغائی شد و آن زن در پی گرگ میدوید تا کودک را بازستاند خداوند تبارک و تعالی جبرئیل را بفرستاد و آن کودک را از دهان گرگ گرسنه بیرون کشید و بمادرش باز داد،و گفت این لقمه بجای آن لقمه که صدقه دادی،آیا راضی هستی؟.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 312 )
6-موسی بن ابی الحسن،از امام رضا علیه السّلام روایت کرده است که فرمود:بنی اسرائیل -برای چند سال پی در پی-به خشکسالی سختی گرفتار شدند،زنی لقمۀ نانی داشت،همین که آن را در دهان گذاشت تا بخورد،فقیری فریاد برآورد که:ای کنیز خدا!من گرسنه ام،زن با خود گفت:در چنین موقعی بهتر است آن را صدقه دهم،و لقمه را از دهان خود بیرون آورد و به آن فقیر داد.پسر خردسال آن زن که برای جمع آوری هیزم(برای سوخت)به صحرا رفته بود ناگهان گرگی به او حمله ور شد و او را با خود برد،غوغائی بلند شد،و آن زن به دنبال گرگ دوید،(در این هنگام)خداوند تبارک و تعالی جبرئیل علیه السّلام را فرستاد،و آن کودک را از دهان گرگ بیرون کشید و به مادرش داد و گفت:ای کنیز خدا!آیا راضی شدی؟این لقمه به جای آن لقمه.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 360 )
6. موسی بن ابی الحسن می گوید: امام رضا (علیه السّلام) فرمود: در میان بنی اسرائیل چند سال پی در پی قحطی پدید آمد. زنی لقمۀ نانی داشت، آن را به دهان برد تا بخورد، فقیری فریاد برآورد: ای کنیز خدا، من گرسنه ام. زن با خود گفت: در این دوران قحطی صدقه می دهم، و آن لقمه را از دهان بیرون آورد و به فقیر داد. این زن کودکی خردسال داشت که برای جمع آوری هیزم به صحرا رفته بود. گرگی آمد و او را ربود. در آن حال غوغایی به پا شد و مادر در پی گرگ دوید. خداوند جبرئیل را فرستاد و جبرئیل آن کودک را از دهان گرگ بیرون کشید و به مادرش باز داد و به او گفت: این لقمه به جای آن لقمه! آیا راضی هستی؟
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 269 )
[531]6-... امام رضا علیه السّلام فرمود: در بنی اسرائیل خشکسالی سختی چند سال پی در پی پیش آمد. زنی لقمه نانی داشت. در دهانش نهاد تا بخورد، آنگاه گدایی فریاد کرد: ای کنیز خدا! گرسنگی! زن با خویشتن گفت: در چنین زمانی صدقه دهم نیکوست؛ پس لقمه از دهان برگرفت و به گدا داد. آن زن را فرزند خردسالی بود که در بیابان هیزم جمع می کرد. گرگی آمد و او را در ربود. فرزند فریادی برآورد و مادر در پی گرگ دوید. خداوند فرازمند، جبرئیل علیه السّلام را فرستاد و او آن کودک را از دهان گرگ برگرفت و به مادرش باز داد؛ پس جبرئیل علیه السّلام او را گفت: ای کنیز خدا! این لقمۀ در دهان گرگ در برابر آن لقمه که صدقه دادی؛ آیا خرسند شدی؟
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 321 )
ص : 8864
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی أَرَدْتُ شِرَاءَ دَارٍ أَیْنَ تَأْمُرُنِی أَشْتَرِی فِی جُهَیْنَهَ أَمْ فِی مُزَیْنَهَ أَمْ فِی ثَقِیفٍ أَمْ فِی قُرَیْشٍ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْجِوَارَ ثُمَّ اَلدَّارَ وَ اَلرَّفِیقَ ثُمَّ اَلسَّفَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 209 )
ص : 8865
10315-3 الکافی ،1/4/189/6 الثلاثه عن حماد عن الفقیه ،3518/142/3 أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا عمی المملوک فقد عتق .
( الوافی , جلد 10 , صفحه 666 )
ص : 8866
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحُسَیْنِ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْمُظَفَّرِ بْنِ مُوسَی بْنِ عِیسَی اَلْحَافِظُ إِذْناً قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْبَاغَنْدِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا سُوَیْدُ حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ ثَابِتٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عَبْدَهَ عَنْ إِیَاسِ بْنِ سَلَمَهَ بْنِ اَلْأَکْوَعِ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَثَلُ أَهْلِ بَیْتِی مَثَلُ سَفِینَهِ نُوحٍ مَنْ رَکِبَهَا نَجَا .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 359 )
ص : 8867
أَبِی رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی اَلْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: کَانَ اَللَّهُ وَ لاَ شَیْءَ غَیْرُهُ وَ لَمْ یَزَلْ عَالِماً بِمَا کَوَّنَ فَعِلْمُهُ بِهِ قَبْلَ کَوْنِهِ کَعِلْمِهِ بِهِ بَعْدَ مَا کَوَّنَهُ .
( التوحید , جلد 1 , صفحه 145 )
12-محمّد بن مسلم گوید:از امام باقر علیه السّلام شنیدم که می فرمود:«خدا بود و هیچ چیز جز او نبود و همیشه به آنچه هستی داده آگاه بود.پس علم او به آن،پیش از بودنش همچون علمش به آن،بعد از آن که آن را هستی داده،می باشد.»
( توحید صدوق / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 171 )
پدرم«ره»گفت که حدیث کرد ما را محمد بن یحیی عطار از محمد بن حسین بن ابی الخطاب از ابن ابی عمیر از هشام بن سالم از محمد بن مسلم از حضرت باقر(علیه السّلام)که گفت شنیدم از آن حضرت که میفرمود خدا بود و هیچ چیز غیر او نبود و همیشه عالم بود بآنچه هستی داده و موجود فرموده پس علمش بآن پیش از بودنش چون علم او است بآن بعد از آنکه آن را هستی داده و بوجود آورده.
( اسرار توحید ؛ ج 1 , ص 140 )
12-محمّد بن مسلم می گوید:از امام باقر علیه السّلام شنیدم که می فرمود:خداوند بود،در حالی که غیر از او چیزی نبود و همیشه،به آن چه ایجاد می کند،آگاه است.پس علم خداوند،قبل از آفرینش مثل علم او بعد از آن است.
( توحید صدوق / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 183 )
شرح: تصدیر کونه سبحانه لم یزل عالما بقوله:«کان اللّه و لا شیء غیره»لبیان انّ علمه الأزلی لا یستدعی شیئا سوی الذات الأحدیه،لا من الصور و الحقائق و لا من مفهومات الصفات و أفرادها.ثمّ تفریع انّ علمه سبحانه قبل التکوین کعلمه بعده علی ذلک لبیان عدم تفاوت حضور الأشیاء و وجودها عنده و عدمها لیظهر انّ علمه تعالی لا یختلف بالإجمال و التفصیل،و لا بالحدوث و القدم،و لا بالوجود و العدم،و لا بالکلیه و الجزئیه،و لا بعینیه الصفه و زیادتها،إذ العینیه أوّل الغیریه فتعالی اللّه عمّا یقول المشبّهون و الملحدون فی صفاته و کمالاته.
( شرح توحید الصدوق / قاضی سعید قمی ؛ ج 2 , ص 499 )
ص : 8868
وَجَدْتُ فِی کِتَابِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ نُعَیْمٍ اَلشَّاذَانِیِّ بِخَطِّهِ: حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمَدَائِنِیُّ ، عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْبَجَلِیِّ ، عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ ، عَنْ أَبِی نَجْرَانَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) إِنَّ لِی قَرَابَهً یُحِبُّکُمْ إِلاَّ أَنَّهُ یَشْرَبُ هَذَا اَلنَّبِیذَ! قَالَ حَنَانٌ : وَ أَبُو نَجْرَانَ هُوَ اَلَّذِی کَانَ یَشْرَبُ غَیْرَ أَنَّهُ کَنَّی عَنْ نَفْسِهِ، قَالَ، فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) فَهَلْ کَانَ یُسْکِرُ قَالَ، قُلْتُ إِی وَ اَللَّهِ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّهُ لَیُسْکِرُ، قَالَ: فَیَتْرُکُ اَلصَّلاَهَ قَالَ، رُبَّمَا قَالَ لِلْجَارِیَهِ صَلَّیْتُ اَلْبَارِحَهَ فَرُبَّمَا قَالَتْ لَهُ نَعَمْ قَدْ صَلَّیْتُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، وَ رُبَّمَا قَالَ لِلْجَارِیَهِ یَا فُلاَنَهُ صَلَّیْتُ اَلْبَارِحَهَ اَلْعَتَمَهَ، فَتَقُولُ لاَ وَ اَللَّهِ مَا صَلَّیْتَ وَ لَقَدْ أَیْقَظْنَاکَ وَ جَهَدْنَا بِکَ، فَأَمْسَکَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) یَدَهُ عَلَی جَبْهَتِهِ طَوِیلاً ثُمَّ نَحَّی یَدَهُ، ثُمَّ قَالَ: قُلْ لَهُ یَتْرُکُهُ فَإِنْ زَلَّتْ بِهِ قَدَمٌ فَإِنَّ لَهُ قَدَماً ثَابِتاً بِمَوَدَّتِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 320 )
ص : 8869
کِتَابُ أَبِی سَعِیدٍ عَبَّادٍ اَلْعُصْفُرِیِّ ، عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَلَقَ اَللَّهُ نُوراً فَخَلَقَ مِنْ ذَلِکَ اَلنُّورِ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ خَلَقَ لَهَا أَلْفَیْ أَلْفِ جِنَاحٍ مِنْ نُورٍ وَ أَهْبَطَهُ إِلَی أَرْضِهِ مَعَ أُمَنَائِهِ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ لاَ یَمُرُّونَ بِمَلَإٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ إِلاَّ خَضَعُوا لَهُ وَ قَالُوا نِسْبَهُ رَبِّنَا نِسْبَهُ رَبِّنَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 284 )
ص : 8870
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَلَکٌ مُوَکَّلٌ یَقُولُ مَنْ نَامَ عَنِ اَلْعِشَاءِ إِلَی نِصْفِ اَللَّیْلِ فَلاَ أَنَامَ اَللَّهُ عَیْنَیْهِ.
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 319 )
در روایت دیگری از امام باقر(علیه السّلام)نقل شده که فرموده است:فرشته یی گماشته شده که ندا می دهد هر کس نماز عشاء نگزارده،بخوابد تا نیمه شب فرا رسد،خداوند چشمش را هرگز نخواباند .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 511 )
ص : 8871
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : و فی روایه أبی الجارود، عن أبی جعفر - علیه السّلام-: فی هذه الآیه: أمّا المسیح، فعصوه، و عظّموه فی أنفسهم حتّی زعموا أنّه إله و أنّه ابن اللّه. و طائفه منهم قالوا: ثالث ثلاثه. و طائفه منهم قالوا: هو اللّه. و أما أحبارهم و رهبانهم، فإنّهم أطاعوهم و أخذوا بقولهم، و اتبعوا ما أمروهم به، و دانوا بما دعوهم إلیه، فاتّخذوهم أربابا بطاعتهم لهم، و ترکهم أمر اللّه و کتبه و رسله، فنبذوه وراء ظهورهم. و ما أمرهم به الأحبار و الرّهبان اتبعوه و أطاعوهم، و عصوا اللّه و رسوله. و إنما ذکر هذا فی کتابنا، لکی نتّعظ بهم. فعیّر اللّه - تبارک و تعالی - بنی إسرائیل بما صنعوا. بقوله :
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 442 )
ص : 8872
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا دَخَلْتَ اَلْجَبَّانَهَ فَقُلِ اَلسَّلاَمُ عَلَی أَهْلِ اَلْجَنَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 226 )
ص : 8873
وَ کَانَ بَعْضُهُمْ قَدْ حَفَرَ فِی دَارِهِ قَبْراً وَ کَانَ إِذَا وَجَدَ فِی قَلْبِهِ قَسَاوَهً دَخَلَ فِیهِ فَاضْطَجَعَ وَ مَکَثَ مَا شَاءَ اَللَّهُ ثُمَّ یَقُولُ رَبِّ اِرْجِعُونِ `لَعَلِّی أَعْمَلُ صالِحاً فِیما تَرَکْتُ یُرَدِّدُهَا ثُمَّ یُرَدِّدُ عَلَی نَفْسِهِ یَا فُلاَنُ قَدْ رَجَعْتُکَ فَاعْمَلْ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 285 )
یکی از بزرگان گودالی به صورت قبر در خانه اش کنده بود،و هر گاه در دل خود قساوتی می دید وارد آنجا می شد و می خوابید و مقداری درنگ می کرد و می گفت:«بار خدایا مرا بازگردان تا شاید کار نیکی در آنچه واگذاشتم انجام دهم »و بعد با خود می گفت:فلانی حال تو را باز گرداندند،پس کار نیک کن!
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 518 )
ص : 8874
کا، [الکافی] ، عَنِ اَلْعِدَّهِ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَکْلَهٌ یَأْکُلُهَا أَخِی اَلْمُسْلِمُ عِنْدِی أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أُعْتِقَ رَقَبَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 377 )
75-کافی:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)که فرمود:خوراکی که برادر مسلمانم نزد من بخورد دوستتر دارم از آزاد کردن یک بنده.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 242 )
ص : 8875
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : لاَ بَأْسَ بِشُرْبِ اَلْعَصِیرِ سُلاَفَهً قَبْلَ أَنْ تَخْتَمِرَ مَا لَمْ یُسْکِرْ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 128 )
ص : 8876
اَلطَّبْرِسِیُّ: وَ قَرَأَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «هَذِهِ جَهَنَّمُ اَلَّتِی کُنْتُمَا بِهَا تُکَذِّبَانِ تَصْلَیَانِهَا لاَ تَمُوتَانِ وَ لاَ تَحْیَیَانِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 240 )
ص : 8877
وَ قَالَ: وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی بَصِیرٍ، قَالَ: «هُوَ رَفْعُ یَدَیْکَ إِلَی اَللَّهِ وَ تَضَرُّعُکَ إِلَیْهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 519 )
ص : 8878
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لاَ حَسَبَ أَعْظَمُ مِنَ اَلتَّوَاضُعِ وَ لاَ وَحْدَهَ أَوْحَشُ مِنَ اَلْعُجْبِ.
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 236 )
و فرمود: «هیچ اصل و تباری بزرگتر از تواضع نیست و هیچ تنهایی،وحشتناکتر از عجب نمی باشد» .
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 389 )
و حضرت فرمود:حسب و نسبی بهتر از تواضع نیست و تنهایی،وحشتناک تر از عجب نیست.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 192 )
ص : 8879
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ قَرَأَهَا فِی کُلِّ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ لَمْ یَخْرُجْ سَنَهٌ حَتَّی یَحُجَّ إِلَی بَیْتِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ إِنْ مَاتَ فِی سَفَرِهِ دَخَلَ اَلْجَنَّهَّ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 442 )
ص : 8880
9482-3 الکافی ،1/3/547/3 الخمسه عن شعیب قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام إن علی أخی زکاه کثیره فأقضیها أو أؤدیها عنه فقال لی و کیف لک بذلک فقلت أحتاط قال نعم إذا تفرج عنه.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 222 )
ص : 8881
أَنْسَابُ اَلْأَشْرَافِ قَالَ رَجُلٌ لاِبْنِ عُمَرَ حَدِّثْنِی عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ: تُرِیدُ أَنْ تَعْلَمَ مَا کَانَتْ مَنْزِلَتُهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَانْظُرْ إِلَی بَیْتِهِ مِنْ بُیُوتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 297 )
ص : 8882
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ غَالِبِ بْنِ اَلْهُذَیْلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ - وَ اِمْسَحُوا بِرُؤُسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ عَلَی اَلْخَفْضِ هِیَ أَمْ عَلَی اَلرَّفْعِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَلْ هِیَ عَلَی اَلْخَفْضِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 318 )
ص : 8883
قال الرازی فی تفسیره الکبیر روی الکلبی عن ابن عباس قال: إن النبی لما قدم المدینه کانت تنوبه نوائب و حقوق و لیس فی یده سعه فقال الأنصار إن هذا الرجل قد هداکم الله علی یده و هو ابن أختکم و جارکم فی بلدکم فأجمعوا له طائفه من أموالکم ففعلوا ثم أتوه به فرده علیهم و نزل قوله تعالی: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً أی علی الإیمان إلا أن تودوا أقاربی فحثهم علی موده أقاربه.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 232 )
رازی در تفسیر کبیر خود از ابن عباس نقل میکند، وقتی پیامبر اکرم وارد مدینه شد برایش گرفتاریها پیش می آمد و باید پولهائی را پرداخت میکرد با اینکه قدرت مالی نداشت انصار با خود گفتند بدست این مرد هدایت یافته اید او خویشاوند شما و همسایه همه است. مقداری از ثروت خود را بایشان اختصاص دهید وقتی آوردند، پیامبر اکرم نگرفت این آیه نازل شد:«
قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً
»یعنی بر ایمان آوردن پاداشی نمیخواهم جز اینکه خویشاوندان مرا دوست بدارید مردم را تشویق بدوستی خانواده خود نمود.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 161 )
ص : 8884
19796-5 الکافی ،1/11/294/6 الثلاثه عن حسین عن رجل عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا أکلت الطعام فقل بسم اللّه فی أوله و آخره فإن العبد إذا سمی قبل أن یأکل لم یأکل معه الشیطان و إذا لم یسم أکل معه الشیطان فإذا سمی بعد ما یأکل و أکل الشیطان معه تقیأ الشیطان ما کان أکل.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 473 )
ص : 8885
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ أَمَرَ بِسَارِقٍ أَنْ تُقْطَعَ یَمِینُهُ فَقَدَّمَ شِمَالَهُ فَقَطَعُوهَا وَ ظَنُّوهَا یَمِینَهُ ثُمَّ عَلِمُوا بَعْدَ ذَلِکَ فَرَفَعُوهُ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ دَعُوهُ فَلَسْتُ بِقَاطِعِ یَمِینَهُ وَ قَدْ قُطِعَتْ شِمَالُهُ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 469 )
ص : 8886
وَ عَنْهُ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ اَلْوَلِیدِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ حَرِیزٍ ، عَنْ زُرَارَهَ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: «إِنَّمَا اَلشَّحِیحُ مَنْ مَنَعَ حَقَّ اَللَّهِ وَ أَنْفَقَهُ فِی غَیْرِ حَقِّ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 402 )
ص : 8887
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ دَاوُدَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ وُهَیْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وُکِّلَ بِالْحُسَیْنِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ شُعْثاً غُبْراً یُصَلُّونَ عَلَیْهِ مُنْذُ یَوْمَ قُتِلَ إِلَی مَا شَاءَ اَللَّهُ یَعْنِی قِیَامَ اَلْقَائِمِ وَ یَدْعُونَ لِمَنْ زَارَهُ وَ یَقُولُونَ یَا رَبِّ هَؤُلاَءِ زُوَّارُ اَلْحُسَیْنِ ، اِفْعَلْ بِهِمْ وَ اِفْعَلْ بِهِمْ. مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: یُصَلُّونَ عَلَیْهِ کُلَّ یَوْمٍ شُعْثاً غُبْراً وَ یَدْعُونَ لِمَنْ زَارَهُ . وَ رَوَاهُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 415 )
ص : 8888
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ أَبِی شُعَیْبٍ اَلْمَحَامِلِیِّ اَلرِّفَاعِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ قَبَّلَ رَجُلاً عَنْ حَفْرِ بِئْرٍ عَشْرَ قَامَاتٍ بِعَشَرَهِ دَرَاهِمَ فَحَفَرَ قَامَهً ثُمَّ عَجَزَ عَنْهَا فَقَالَ لَهُ جُزْءٌ مِنْ خَمْسَهٍ وَ خَمْسِینَ جُزْءاً مِنَ اَلْعَشَرَهِ دَرَاهِمَ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 422 )
3 - ابو شعیب محاملی رفاعی گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مردی از مرد دیگری سفارش پذیرفت که در ازای ده درهم، چاهی به اندازه قامت ده انسان حفر کند. پس به اندازه قامت یک انسان حفر نمود، سپس از ادامه آن عاجز شد.
فرمود: او صاحب یک جزء از پنج جزء است و دو پنجم از ده درهم برای او خواهد بود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 506 )
: صحیح. و فی التهذیب عن الرفاعی فالخبر مجهول، و قال فی التحریر: حمل هذه الروایه علی موضع ینقسم فیه أجره المثل علی هذا الحساب، و لا استبعاد فی ذلک.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 292 )
ص : 8889
فی کتاب التّوحید ، بإسناده إلی إبراهیم بن عمر الیمانیّ : عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: إن اللّه خلق الخلق فعلم ما هم صائرون إلیه، و أمرهم و نهاهم. فما أمرهم به من شیء، فقد جعل لهم السّبیل إلی الأخذ به. و ما نهاهم عنه من شیء، فقد جعل لهم السّبیل إلی ترکه. و لا یکونون آخذین و لا تارکین إلاّ بإذن اللّه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 166 )
ص : 8890
عَلِیُّ بْنُ یَحْیَی : کَانَ لِی أَخٌ مُرْجِئٌ فَکَتَبْتُ إِلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَشْکُوهُ فَکَتَبَ أَنَّهُ سَیَسْتَقِیمُ وَ یُولَدُ لَهُ غُلاَمٌ فَکَانَ کَمَا قَالَ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 197 )
ص : 8891
وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ یَحْیَی اَلْکِنْدِیِّ عَنْ أَبِیهِ وَ کَانَ صَاحِبَ مِطْهَرَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَالَ جَبْرَئِیلُ إِنَّا لاَ نَدْخُلُ بَیْتاً فِیهِ تِمْثَالٌ لاَ یُوطَأُ اَلْحَدِیثُ مُخْتَصَرٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 309 )
ص : 8892
وَ ذَکَرَ اَلشَّیْخُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعَاوِیَهَ اَلْعِجْلِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اِتَّقُوا اَللّهَ وَ کُونُوا مَعَ اَلصّادِقِینَ قَالَ إِیَّانَا عَنَی .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 218 )
ص : 8893
12013-1 الکافی ،1/1/307/4 محمد عن أحمد عن السراد التهذیب ،1/92/415/5 موسی عن الفقیه ،2874/425/2 السراد عن هشام بن سالم عن أبی بصیر عن أحدهما علیهما السّلام : فی رجل أعطی رجلا دراهم یحج بها عنه حجه مفرده أ یجوز له أن یتمتع بالعمره إلی الحج فقال نعم إنما خالفه إلی الفضل - الفقیه ، و الخیره .
( الوافی , جلد 12 , صفحه 317 )
ص : 8894
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: إِنِّی لآَخُذُ مِنْ أَحَدِکُمُ اَلدِّرْهَمَ وَ إِنِّی لَمِنْ أَکْثَرِ أَهْلِ اَلْمَدِینَهِ مَالاً مَا أُرِیدُ بِذَلِکَ إِلاَّ أَنْ تُطَهَّرُوا .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 538 )
ابن بکیر گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام میفرمود: من از یکنفر از شما پول درهم میگیرم، در صورتی که از همه اهل مدینه متمول ترم، فقط مقصودم اینست که شما پاکیزه شوید.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 489 )
7-از ابی بکیر گوید:شنیدم از امام صادق(علیه السّلام)می فرمود: به راستی من از یکی از شماها چند درهم را می پذیرم با این که در شهر مدینه دارائی من از همه بیشتر است،من با پذیرش آن نمی خواهم جز اینکه شما پاک بشوید.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 601 )
7-ابن بکیر می گوید:از امام صادق علیه السّلام شنیدم که می فرمود:به راستی من از یکی از شماها چند درهم را می پذیرم با این که در شهر مدینه ثروتم از همه بیشتر است قصد من از پذیرش آن،این است که شما پاکیزه شوید.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 817 )
: موثق کالصحیح. إلا أن تطهروا أی من السیئات و ذمائم الأخلاق.
( مرآه العقول ؛ ج 6 , ص 245 )
ص : 8895
فر، [تفسیر فرات بن إبراهیم ] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ اَلْحَکَمِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ قَالَ قَالَ زَیْدُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ قَرَأَ اَلْآیَهَ وَ کانَ أَبُوهُما صالِحاً قَالَ حَفِظَهُمَا اَللَّهُ بِصَلاَحِ أَبِیهِمَا وَ مَا ذُکِرَ مِنْهُمَا صَلاَحٌ فَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمَوَدَّهِ أَبُونَا رَسُولُ اَللَّهِ وَ جَدَّتُنَا خَدِیجَهُ وَ أُمُّنَا فَاطِمَهُ اَلزَّهْرَاءُ وَ أَبُونَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 27 , صفحه 207 )
ص : 8896
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ رِجَالٍ شَتَّی عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ لَبَّی فِی إِحْرَامِهِ سَبْعِینَ مَرَّهً إِیمَاناً وَ اِحْتِسَاباً أَشْهَدَ اَللَّهُ لَهُ أَلْفَ أَلْفِ مَلَکٍ بِبَرَاءَهٍ مِنَ اَلنَّارِ وَ بَرَاءَهٍ مِنَ اَلنِّفَاقِ.
( الکافی , جلد 4 , صفحه 337 )
8 - ابن فضّال از راویان مختلفی نقل می کند که گویند: امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود:
کسی که در احرام خود از روی ایمان و پاداش بسیار، هفتاد مرتبه لبیک گوید، خداوند یک میلیون فرشته را برای دوری او از آتش و نفاق گواه گیرد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 119 )
: کالموثق.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 268 )
ص : 8897
و روی محمّد بن الحسن الصّفّار ، بإسناده عن عبد الرّحمن بن کثیر ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام : - فی قوله - عزّ و جلّ-: فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَتَ اَللّهِ اَلَّتِی فَطَرَ اَلنّاسَ عَلَیْها . قال: علی التّوحید. و أنّ محمّدا رسول اللّه . و أنّ علیّا أمیر المؤمنین - صلوات اللّه علیهما و علی ذرّیّتهما الطّیّبین صلاه دائمه إلی یوم الدّین.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 201 )
ص : 8898
وَ عَنْهُ: عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی، عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ، عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مِیثَمٍ، عَنْ عَبَایَهَ بْنِ رِبْعِیٍّ، أَنَّهُ سَمِعَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: « هُوَ اَلَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ اَلْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی اَلدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ اَلْمُشْرِکُونَ أَ ظَهَرَ ذَلِکَ بَعْدُ؟ کَلاَّ - وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ - حَتَّی لاَ تَبْقَی قَرْیَهٌ إِلاَّ وَ نُودِیَ فِیهَا بِشَهَادَهِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ، بُکْرَهً وَ عَشِیّاً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 366 )
ص : 8899
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا جَامَعَ أَحَدُکُمْ فَلاَ یَأْتِیهِنَّ کَمَا یَأْتِی اَلطَّیْرُ لِیَمْکُثْ وَ لْیَلْبَثْ قَالَ بَعْضُهُمْ وَ لْیَتَلَبَّثْ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 497 )
2 - ابن قدّاح گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:
هرگاه یکی از شما با زنش نزدیکی کند، مانند پرندگان به سراغ او نرود؛ بلکه اندکی درنگ کند و نزدش بماند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 503 )
: ضعیف علی المشهور. قوله: قال بعضهم هو کلام بعض الرواه أی قال بعض الرواه مکان و لیلبث و لیتلبث ، و التلبث: تکلف اللبث.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 305 )
ص : 8900
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْلَمَهَ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ وَرْدَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِکٍ یَقُولُ: اِرْتَقَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی اَلْمِنْبَرِ دَرَجَهً فَقَالَ آمِینَ ثُمَّ اِرْتَقَی اَلثَّانِیَهَ فَقَالَ آمِینَ ثُمَّ اِرْتَقَی اَلثَّالِثَهَ فَقَالَ آمِینَ ثُمَّ اِسْتَوَی فَجَلَسَ فَقَالَ أَصْحَابُهُ عَلَی مَا أَمَّنْتَ فَقَالَ أَتَانِی جَبْرَئِیلُ فَقَالَ رَغِمَ أَنْفُ اِمْرِئٍ ذُکِرْتَ عِنْدَهُ فَلَمْ یُصِلِّ عَلَیْکَ فَقُلْتُ آمِینَ فَقَالَ رَغِمَ أَنْفُ اِمْرِئٍ أَدْرَکَ أَبَوَیْهِ فَلَمْ یَدْخُلِ اَلْجَنَّهَ فَقُلْتُ آمِینَ فَقَالَ رَغِمَ أَنْفُ اِمْرِئٍ أَدْرَکَ رَمَضَانَ فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَقُلْتُ آمِینَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 425 )
ص : 8901
و فیه ، فیما جاء عن الرّضا - علیه السّلام - من الأخبار المجموعه، بإسناده قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله: [من أحبّ أن یستمسک بالعروه الوثقی، فلیستمسک بحبّ علیّ و أهل بیتی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 407 )
ص : 8902
مَنْ قَرَأَهَا فِی اَلْحَرْبِ قَوِیَ عَلَی اَلْقِتَالِ وَ إِذَا قُرِئَتْ بَیْنَ اَلْعَسْکَرَیْنِ اِنْهَزَمَ اَلْبَاغِی مِنْهُمَا وَ إِذَا تَعَلَّقَتْ عَلَی اَلرِّمَاحِ اَلَّتِی تَصَادَمُ کُسِرَتْ مَا تَصْدَمُهُ [قُصِدَ بِهِ]-.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 461 )
ص : 8903
اَلثَّالِثُ مِنْ مَسَائِلِهِ أَیْضاً عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ سَأَلَهُ عَنِ اَلرَّجُلِ هَلْ یَصْلُحُ أَنْ یُصَلِّیَ وَ یَصُومَ عَنْ بَعْضِ أَهْلِهِ بَعْدَ مَوْتِهِ فَقَالَ نَعَمْ یُصَلِّی مَا أَحَبَّ وَ یَجْعَلُ ذَلِکَ لِلْمَیِّتِ فَهُوَ لِلْمَیِّتِ إِذَا جَعَلَهُ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 309 )
ص : 8904
وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «لاَ یَنْتَصِفُ ذَلِکَ اَلْیَوْمُ حَتَّی یَکُونَ یُقْبَلُ أَهْلُ اَلْجَنَّهِ فِی اَلْجَنَّهِ وَ أَهْلُ اَلنَّارِ فِی اَلنَّارِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 487 )
ص : 8905
وَ مِنْهَا: مَا رَوَی جُمَیْعُ بْنُ عُمَیْرٍ قَالَ : اِتَّهَمَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلاً یُقَالُ لَهُ اَلْعِیزَارُ یَرْفَعُ أَخْبَارَهُ إِلَی مُعَاوِیَهَ فَأَنْکَرَ ذَلِکَ وَ جَحَدَهُ. فَقَالَ لَهُ أَ تَحْلِفُ بِاللَّهِ أَنَّکَ مَا فَعَلْتَ ذَلِکَ قَالَ نَعَمْ وَ بَدَرَ فَحَلَفَ. فَقَالَ لَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ کُنْتَ کَاذِباً فَأَعْمَی اَللَّهُ بَصَرَکَ . فَمَا دَارَتِ اَلْجُمُعَهُ حَتَّی أُخْرِجَ أَعْمَی یُقَادُ قَدْ أَذْهَبَ اَللَّهُ بَصَرَهُ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 207 )
31-جمیع بن عمیر می گوید: علی-علیه السّلام-شخصی به نام عیزار را متهم کرد که اخبار داخلی آنها را به معاویه می رساند ولی آن شخص انکار کرد. حضرت فرمود:«می توانی به خدا قسم بخوری که تو این کار را انجام نداده ای». آن مرد قسم خورد. حضرت فرمود:«خدایا! اگر دروغ می گوید چشمش را کور کن!». وقتی که روز جمعه شد، کور شده بود و دستش را گرفته آوردند .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 168 )
ص : 8906
وَ رَوَاهُ اَلثَّعْلَبِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ فِی تَفْسِیرِ سُورَهِ بَرَاءَهَ وَ شَرَحَ اَلثَّعْلَبِیُّ کَیْفَ نَقَضَ اَلْمُشْرِکُونَ اَلْعَهْدَ اَلَّذِی عَاهَدَهُمُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْحُدَیْبِیَهِ ثُمَّ قَالَ اَلثَّعْلَبِیُّ فِی أَوَاخِرِ حَدِیثِهِ مَا هَذَا لَفْظُهُ: فَبَعَثَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَبَا بَکْرٍ فِی تِلْکَ اَلسَّنَهِ عَلَی اَلْمَوْسِمِ لِیُقِیمَ لِلنَّاسِ اَلْحَجَّ وَ بَعَثَ مَعَهُ أَرْبَعِینَ آیَهً مِنْ صَدْرِ بَرَاءَهَ لِیَقْرَأَهَا عَلَی أَهْلِ اَلْمَوْسِمِ فَلَمَّا سَارَ دَعَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیّاً صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ فَقَالَ اُخْرُجْ بِهَذِهِ اَلْقِصَّهِ وَ اِقْرَأْ عَلَیْهِمْ مِنْ صَدْرِ بَرَاءَهَ وَ أَذِّنْ بِذَلِکَ فِی اَلنَّاسِ إِذَا اِجْتَمَعُوا فَخَرَجَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی نَاقَهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْعَضْبَاءِ حَتَّی أَدْرَکَ أَبَا بَکْرٍ بِذِی اَلْحُلَیْفَهِ فَأَخَذَهَا مِنْهُ فَرَجَعَ أَبُو بَکْرٍ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی أَ نَزَلَ فِی شَأْنِی شَیْءٌ فَقَالَ لاَ وَ لَکِنْ لاَ یُبَلِّغُ عَنِّی إِلاَّ أَنَا أَوْ رَجُلٌ مِنِّی ثُمَّ ذَکَرَ اَلثَّعْلَبِیُّ صُورَهَ نِدَاءِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِبْلاَغَهُ لِمَا أَمَرَهُ اَللَّهُ بِهِ وَ رَسُولُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 306 )
ص : 8907
فَإِذَا وَرَدْتَ اَلْکُوفَهَ فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ وَ ثِیَابَ سَفَرِکَ وَ اِنْزِلْ وَ اِغْتَسِلْ قَبْلَ دُخُولِهَا فَإِنَّهَا حَرَمُ اَللَّهِ وَ حَرَمُ رَسُولِهِ وَ حَرَمُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ وَ إِذَا أَرَدْتَ اَلْمُضِیُّ إِلَی اَلْمَشْهَدِ فَاغْتَسِلْ غُسْلَ اَلزِّیَارَهِ وَ صِفَهُ اَلنِّیَّهِ لِهَذَا اَلْغُسْلِ أَنْ تَنْوِیَ بِقَلْبِکَ أَغْتَسِلُ لِدُخُولِ اَلْکُوفَهِ مَنْدُوباً قُرْبَهً إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی وَ قُلْ وَ أَنْتَ تَغْتَسِلُ: بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ طَهِّرْ قَلْبِی وَ زَکِّ عَمَلِی وَ نَوِّرْ بَصَرِی وَ اِجْعَلْ غُسْلِی هَذَا طَهُوراً وَ حِرْزاً وَ شِفَاءً مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ وَ آفَهٍ وَ عَاهَهٍ وَ مِنْ شَرِّ مَا أُحَاذِرُ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِغْسِلْنِی مِنَ اَلذُّنُوبِ کُلِّهَا وَ اَلْآثَامِ وَ اَلْخَطَایَا وَ طَهِّرْ جِسْمِی وَ قَلْبِی مِنْ کُلِّ آفَهٍ تَمْحَقُ بِهَا دِینِی وَ اِجْعَلْ عَمَلِی خَالِصاً لِوَجْهِکَ یَا اَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِجْعَلْهُ لِی شَاهِداً یَوْمَ حَاجَتِی وَ فَقْرِی وَ فَاقَتِی إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ اِقْرَأْ إِنّا أَنْزَلْناهُ (فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ) فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ اَلْغُسْلِ فَالْبَسْ أَطْهَرَ ثِیَابِکَ وَ اِمْشِ عَلَی سَکِینَهٍ وَ وَقَارٍ فَإِذَا دَخَلْتَ اَلْکُوفَهَ فَقُلْ: بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ أَنْزِلْنِی مُنْزَلاً مُبارَکاً وَ أَنْتَ خَیْرُ اَلْمُنْزِلِینَ ثُمَّ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ تَحِیَّهَ اَلْمَنْزِلِ مَنْدُوباً ثُمَّ اِمْشِ وَ أَنْتَ تَقُولُ: سُبْحَانَ اَللَّهِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ مَا اِسْتَطَعْتَ ثُمَّ اُدْخُلْ إِلَی مَشْهَدِ یُونُسَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَزُرْهُ بِالزِّیَارَهِ اَلْمُخْتَصَرَهِ اَلْجَامِعَهِ اَلَّتِی یُزَارُ بِهَا فِی جَمِیعِ اَلْمَشَاهِدِ اَلْمَذْکُورَهِ فِی اَلْفَصْلِ اَلْأَوَّلِ مِنْ خَاتِمَهِ اَلْبَابِ اَلْأَوَّلِ وَ هِیَ: اَلسَّلاَمُ عَلَی أَوْلِیَاءِ اَللَّهِ وَ أَصْفِیَائِهِ ... إِلَی آخِرِهَا ثُمَّ قَبِّلِ اَلتُّرْبَهَ وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ تَحِیَّهَ اَلْمَسْجِدِ وَ رَکْعَتَیْنِ زِیَارَهً وَ اُدْعُ لِنَفْسِکَ وَ لِمَنْ أَحْبَبْتَ وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ تَدْعُوَ بِالدُّعَاءِ اَلَّذِی دَعَا بِهِ زَیْنُ اَلْعَابِدِینَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ عِنْدَهُ وَ یُسَمَّی دُعَاءَ اَلاِسْتِقَالَهِ وَ هُوَ یَا مَنْ بِرَحْمَتِهِ یَسْتَغِیثُ اَلْمُذْنِبُونَ وَ یَا مَنْ إِلَی ذِکْرِ إِحْسَانِهِ یَفْزَعُ اَلْمُضْطَرُّونَ وَ یَا أُنْسَ کُلِّ مُسْتَوْحِشٍ غَرِیبٍ وَ یَا فَرَجَ کُلِّ مَحْزُونٍ کَئِیبٍ وَ یَا عَوْنَ کُلِّ مَخْذُولٍ فَرِیدٍ وَ یَا عَضُدَ کُلِّ مُحْتَاجٍ طَرِیدٍ أَنْتَ وَسِعْتَ کُلَّ شَیْءٍ رَحْمَهً وَ عِلْماً وَ جَعَلْتَ لِکُلِّ مَخْلُوقٍ فِی نِعَمِکَ سَهْماً وَ أَنْتَ اَلَّذِی عَفْوُهُ أَنْسَانِی عِقَابَهُ وَ أَنْتَ اَلَّذِی تَسْعَی رَحْمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِهِ وَ أَنْتَ اَلَّذِی عَطَاؤُهُ أَکْثَرُ مِنْ مَنْعِهِ وَ أَنْتَ اَلَّذِی لاَ یَرْغَبُ فِی جَزَاءِ مَنْ أَعْطَاهُ وَ أَنْتَ اَلَّذِی لاَ یُفْرِطُ فِی عِقَابِ مَنْ عَصَاهُ وَ أَنَا عَبْدُکَ اَلَّذِی أَمَرْتَهُ بِالدُّعَاءِ فَقَالَ لَبَّیْکَ وَ سَعْدَیْکَ هَا أَنَا ذَا بَیْنَ یَدَیْکَ وَ أَنَا اَلَّذِی أَوْقَرَتِ اَلْخَطَایَا ظَهْرَهُ وَ أَنَا اَلَّذِی أَفْنَتِ اَلذُّنُوبُ عُمُرَهُ وَ أَنَا اَلَّذِی بِجَهْلِهِ عَصَاکَ وَ لَمْ تَکُنْ أَهْلاً لِذَلِکَ هَلْ أَنْتَ یَا إِلَهِی رَاحِمٌ مَنْ دَعَاکَ فأبلغ[فَأُبَالِغَ]فِی اَلدُّعَاءِ أَمْ أَنْتَ غَافِرٌ لِمَنْ بَکَی فَأُسْرِعَ فِی اَلْبُکَاءِ أَمْ أَنْتَ مُتَجَاوِزٌ عَمَّنْ عَفَّرَ لَکَ وَجْهَهُ تَذَلُّلاً أَمْ أَنْتَ مُغْنٍ مَنْ شَکَا إِلَیْکَ فَقْرَهُ تَوَکُّلاً إِلَهِی لاَ تُخَیِّبْ مَنْ لاَ یَجِدُ مَطْلَباً غَیْرَکَ وَ لاَ تَخْذُلْ مَنْ لاَ یَسْتَغْنِی عَنْکَ بِأَحَدٍ دُونَکَ إِلَهِی صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لاَ تُعْرِضْ عَنِّی وَ قَدْ أَقْبَلْتُ عَلَیْکَ (وَ لاَ تَحْرِمْنِی) وَ قَدْ رَغِبْتُ إِلَیْکَ وَ لاَ تُخَیِّبْنِی بِالرَّدِّ وَ قَدِ اِنْتَصَبْتُ بَیْنَ یَدَیْکَ أَنْتَ اَلَّذِی وَصَفْتَ نَفْسَکَ بِالرَّحْمَهِ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اُعْفُ عَنِّی وَ قَدْ تَرَی یَا إِلَهِی فَیْضَ دَمْعِی مِنْ خِیفَتِکَ وَ وَجِیبَ قَلْبِی مِنْ خَشْیَتِکَ وَ اِنْتِقَاضَ جَوَارِحِی مِنْ هَیْبَتِکَ . .
( المزار (للشهید الأوّل) , جلد 1 , صفحه 225 )
ص : 8908
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ إِسْحَاقَ اَلتَّاجِرِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ تَمَنَّی شَیْئاً وَ هُوَ لِلَّهِ رِضًی لَمْ یَخْرُجْ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یُعْطَاهُ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 185 )
[717]1-... امام صادق از پدرانش علیهم السّلام و آنان از امیر مؤمنان علیه السّلام روایت نموده اند که پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: هر که چیزی را که خشنودی خدا در آن است آرزو کند از دنیا نرود تا آرزویش برآورده شود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 425 )
1-سکونی گوید:حضرت صادق از پدرانش از امیر مؤمنان علیهم السّلام روایت کرد که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم فرمود:هر کس چیزی را بخواهد که خدا هم بدان راضی است از دنیا نرود تا اینکه بدو داده شود و بآرزوی خود برسد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 411 )
1-اسماعیل بن ابی زیاد از امام صادق علیه السّلام،و آن حضرت از پدران بزرگوارش از امیر مؤمنان علی علیه السّلام روایت کرده است که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:کسی که چیزی را آرزو کند که مورد خشنودی خداوند باشد،از دنیا نخواهد رفت تا به آرزوی خود برسد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 468 )
1. اسماعیل بن ابی زیاد از امام صادق (علیه السّلام) از پدرانش از امیر مؤمنان (علیه السّلام) نقل کرده است که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: هر کس چیزی را آرزو کند که خدا از آن خشنود است، از دنیا نمی رود تا اینکه آن چیز به او داده شود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 357 )
ص : 8909
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : حدّثنی أبی، عن أحمد بن محمّد بن أبی نصر، عن علیّ بن موسی الرّضا - علیه السّلام-: قال لی: یا أحمد، ما الخلاف بینکم و بین أصحاب هشام بن الحکم فی التّوحید؟ قلت: جعلت فداک، قلنا نحن بالصّوره للحدیث الّذی روی «أنّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - رأی ربّه فی صوره شابّ» و قال هشام بن الحکم بالنّفی للجسم. فقال: یا أحمد، إنّ رسول اللّه لمّا أسری به إلی السّماء، و بلغ عند سدره المنتهی، خرق له فی الحجب مثل سمّ الإبره ، فرأی من نور العظمه ما شاء اللّه أن یری، و أردتم أنتم التّشبیه. دع هذا یا أحمد، لا ینفتح علیک منه أمر .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 344 )
ص : 8910
جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ فِی اَلْمَزَارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَصَمِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ طِینِ اَلْحَائِرِ هَلْ فِیهِ شَیْءٌ مِنَ اَلشِّفَاءِ فَقَالَ یُسْتَشْفَی مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلْقَبْرِ عَلَی رَأْسِ أَرْبَعَهِ أَمْیَالٍ وَ کَذَلِکَ قَبْرُ جَدِّی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ کَذَلِکَ طِینُ قَبْرِ اَلْحَسَنِ وَ عَلِیٍّ وَ مُحَمَّدٍ ، فَخُذْ مِنْهَا فَإِنَّهَا شِفَاءٌ مِنْ کُلِّ دَاءٍ وَ سُقْمٍ وَ جُنَّهٌ مِمَّا تَخَافُ وَ لاَ یَعْدِلُهَا شَیْءٌ مِنَ اَلْأَشْیَاءِ لِلَّذِی یَسْتَشْفِی بِهَا إِلاَّ اَلدُّعَاءُ وَ إِنَّمَا یُفْسِدُهَا مَا یُخَالِطُهَا مِنْ أَوْعِیَتِهَا وَ قِلَّهُ اَلْیَقِینِ لِمَنْ یُعَالِجُ بِهَا وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ لَقَدْ بَلَغَنِی أَنَّ بَعْضَ مَنْ یَأْخُذُ مِنَ اَلتُّرْبَهِ شَیْئاً یَسْتَخِفُّ بِهِ حَتَّی إِنَّ بَعْضَهُمْ یَضَعُهَا فِی مِخْلاَهِ اَلْبَغْلِ وَ اَلْحِمَارِ وَ فِی وِعَاءِ اَلطَّعَامِ وَ اَلْخُرْجِ فَکَیْفَ یَسْتَشْفِی بِهِ مَنْ هَذَا حَالُهُ عِنْدَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 227 )
ص : 8911
و فی کتاب التّوحید عن أمیر المؤمنین - علیه السّلام - فی الحدیث السّابق، یقول فیه - علیه السّلام - للسّائل أیضا: و أمّا قوله: هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا ، فإنّ تأویله: هل تعلم أحدا اسمه اللّه غیر اللّه - تبارک و تعالی!؟ فإیّاک أن تفسّر القرآن برأیک حتّی تفقهه عن العلماء! فإنّه ربّ تنزیل یشبه کلام البشر، و هو کلام اللّه و تأویله لا یشبه کلام البشر. کما لیس شیء من خلقه یشبهه، کذلک لا یشبه فعله - تبارک و تعالی - شیئا من أفعال البشر. و لا یشبه شیء من کلامه کلام البشر. فکلام اللّه - تبارک و تعالی - صفته، و کلام البشر أفعالهم. فلا تشبّه کلام اللّه بکلام البشر، فتهلک و تضلّ.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 253 )
ص : 8912
9235-21 الکافی ،1/5/531/3 الأربعه عن البصری قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام الرجل لم یزک إبله أو شاته عامین فباعها علی من اشتراها أن یزکیها لما مضی قال نعم یؤخذ منه زکاتها و یتبع بها البائع - أو یؤدی زکاتها البائع.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 101 )
ص : 8913
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لاَ یُفْسِدُکَ اَلظَّنُّ عَلَی صَدِیقٍ وَ قَدْ أَصْلَحَکَ اَلْیَقِینُ لَهُ وَ مَنْ وَعَظَ أَخَاهُ سِرّاً فَقَدْ زَانَهُ وَ مَنْ وَعَظَهُ عَلاَنِیَهً فَقَدْ شَانَهُ اِسْتِصْلاَحُ اَلْأَخْیَارِ بِإِکْرَامِهِمْ وَ اَلْأَشْرَارِ بِتَأْدِیبِهِمْ وَ اَلْمَوَدَّهُ قَرَابَهٌ مُسْتَفَادَهٌ وَ کَفَی بِالْأَجَلِ حِرْزاً وَ لاَ یَزَالُ اَلْعَقْلُ وَ اَلْحُمْقُ یَتَغَالَبَانِ عَلَی اَلرَّجُلِ إِلَی ثَمَانِیَ عَشْرَهَ سَنَهً فَإِذَا بَلَغَهَا غَلَبَ عَلَیْهِ أَکْثَرُهُمَا فِیهِ وَ مَا أَنْعَمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی عَبْدٍ نِعْمَهً فَعَلِمَ أَنَّهَا مِنَ اَللَّهِ إِلاَّ کَتَبَ اَللَّهُ جَلَّ اِسْمُهُ لَهُ شُکْرَهَا قَبْلَ أَنْ یُحَمِّدَهُ عَلَیْهَا وَ لاَ أَذْنَبَ ذَنْباً فَعَلِمَ أَنَّ اَللَّهَ مُطَّلِعٌ عَلَیْهِ إِنْ شَاءَ عَذَّبَهُ وَ إِنْ شَاءَ غَفَرَ لَهُ إِلاَّ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ قَبْلَ أَنْ یَسْتَغْفِرَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 82 )
81-و فرمود دوستی که یقین در خوبی او یافته ای با گمان نمیتوان او را بد شمرد.هر کس برادر خود را پنهانی پند داد او را آراسته و هر که آشکار بموعظه او پرداخت از شخصیتش کاسته.راهنمائی آدمهای خوب با احترام بآنها است.ولی اشرار را باید تادیب نمود.دوستی و محبت یک نوع خویشاوندی سودمند است کفایت میکند اجل در احتیاط. پیوسته عقل و حماقت تا هجده سال برای پیروزی بر شخص در مبارزه هستند وقتی به هجده سالگی رسید هر کدام از این دو را که بیشتر داشته باشد بر او غالب می شود.هر نعمتی را که خداوند به بنده ای ارزانی داشت اگر بداند که این نعمت از خدا است سپاس و شکر آن را بجای آورده پیش از اینکه حمد و ستایش کند بر آن نعمت و هر گناهی که انجام داد اگر بداند خدا مطلع است و او را اگر خواست عذاب میکند و بخواهد می بخشد خداوند آن گناهش را می بخشد قبل از توبه و استغفار.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 75 )
ص : 8914
89 - اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عُثْمَانَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ صِلَهَ اَلرَّحِمِ تُزَکِّی اَلْأَعْمَالَ وَ تُیَسِّرُ اَلْحِسَابَ وَ تَدْفَعُ اَلْبَلْوَی وَ تَزِیدُ فِی اَلْعُمُرِ .
( الزهد , جلد 1 , صفحه 34 )
92 -امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ فرمود:
همانا صله رحم اعمال را تزکیه می کند، اموال را رشد می دهد، محاسبه را آسان، بلاها را بر طرف می نماید و سبب افزایش عمر می گردد.
( زاهد کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 87 )
ص : 8915
وَ رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلنَّاصِبِیَّ شَرٌّ مِنَ اَلْیَهُودِیِّ فَقِیلَ وَ کَیْفَ ذَلِکَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَ لِأَنَّ اَلْیَهُودِیَّ مَنَعَ لُطْفَ اَلنُّبُوَّهِ وَ هُوَ خَاصُّ وَ اَلنَّاصِبِیَّ مَنَعَ لُطْفَ اَلْإِمَامَهِ وَ هُوَ عَامٌّ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 11 )
ص : 8916
اَلْخَاصَّهُ وَ اَلْعَامَّهُ : أَنَّ أَبَا بَکْرٍ أَرَادَ أَنْ یُقِیمَ اَلْحَدَّ عَلَی رَجُلٍ شَرِبَ اَلْخَمْرَ فَقَالَ اَلرَّجُلُ إِنِّی شَرِبْتُهَا وَ لاَ عِلْمَ لِی بِتَحْرِیمِهَا فَأَرْتَجَ عَلَیْهِ فَأَرْسَلَ إِلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَسْأَلُهُ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ مُرْ نَقِیبَیْنِ مِنْ رِجَالِ اَلْمُسْلِمِینَ یَطُوفَانِ بِهِ عَلَی مَجَالِسِ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ یُنْشِدَانِهِمْ هَلْ فِیهِمْ أَحَدٌ تَلاَ عَلَیْهِ آیَهَ اَلتَّحْرِیمِ أَوْ أَخْبَرَهُ بِذَلِکَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنْ شَهِدَ بِذَلِکَ رَجُلاَنِ مِنْهُمْ فَأَقِمِ اَلْحَدَّ عَلَیْهِ وَ إِنْ لَمْ یَشْهَدْ أَحَدٌ بِذَلِکَ فَاسْتَتِبْهُ وَ خَلِّ سَبِیلَهُ وَ کَانَ اَلرَّجُلُ صَادِقاً فِی مَقَالِهِ فَخَلَّی سَبِیلَهُ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 356 )
ص : 8917
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا یُعْبَدُ اَللَّهُ بِشَیْءٍ مِثْلِ اَلزُّهْدِ فِی اَلدُّنْیَا.
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 158 )
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلم فرمود:خداوند با چیزی همانند زهد در دنیا عبادت نمی گردد .
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 422 )
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرموده هیچ عبادتی در دنیا بهتر از زهد نیست.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 190 )
ص : 8918
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلْکَلْبِ وَ اَلْفَأْرَهِ یَأْکُلاَنِ مِنَ اَلْخُبْزِ أَوْ یَشَمَّانِهِ قَالَ یُنْزَعُ ذَلِکَ اَلْمَوْضِعُ اَلَّذِی أَکَلاَ مِنْهُ أَوْ شَمَّاهُ وَ یُؤْکَلُ سَائِرُهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 219 )
ص : 8919
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مِنْ أَبَرِّ اَلْبِرِّ أَنْ یَصِلَ اَلرَّجُلُ أَهْلَ وُدِّ أَبِیهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 151 )
ص : 8920
وَ عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْوَاسِطِیِّ قَالَ: أَتَیْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَوْمَ شُکَّ فِیهِ مِنْ رَمَضَانَ فَإِذَا مَائِدَهٌ مَوْضُوعَهٌ وَ هُوَ یَأْکُلُ وَ نَحْنُ نُرِیدُ أَنْ نَسْأَلَهُ فَقَالَ اُدْنُوا اَلْغَدَاءَ إِذَا کَانَ مِثْلُ هَذَا اَلْیَوْمِ وَ لَمْ یَحْکُمْ فِیهِ سَبَبٌ تَرَوْنَهُ فَلاَ تَصُومُوا ثُمَّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ - عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا ثَقُلَ فِی مَرَضِهِ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَلسَّنَهَ اِثْنَا عَشَرَ شَهْراً مِنْهَا أَرْبَعَهٌ حُرُمٌ ثُمَّ قَالَ بِیَدِهِ رَجَبٌ مُفْرَدٌ وَ ذُو اَلْقَعْدَهِ وَ ذُو اَلْحِجَّهِ وَ اَلْمُحَرَّمُ ثَلاَثٌ مُتَوَالِیَاتٌ أَلاَ وَ هَذَا اَلشَّهْرُ اَلْمَفْرُوضُ رَمَضَانُ فَصُومُوا لِرُؤْیَتِهِ وَ أَفْطِرُوا لِرُؤْیَتِهِ فَإِذَا خَفِیَ اَلشَّهْرُ فَأَتِمُّوا اَلْعِدَّهَ شَعْبَانَ ثَلاَثِینَ وَ صُومُوا اَلْوَاحِدَ وَ اَلثَّلاَثِینَ اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 403 )
ص : 8921
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: وَطِئَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلرَّمْضَاءَ فَأَحْرَقَتْهُ فَوَطِئَ عَلَی اَلرِّجْلَهِ وَ هِیَ اَلْبَقْلَهُ اَلْحَمْقَاءُ فَسَکَنَ عَنْهُ حَرُّ اَلرَّمْضَاءِ فَدَعَا لَهَا وَ کَانَ یُحِبُّهَا صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ یَقُولُ مِنْ بَقْلَهٍ مَا أَبْرَکَهَا .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 367 )
2 - یکی از اصحاب ما گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
روزی پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله بر روی زمین داغ پای گذاشت و پای ایشان سوخت، آن گاه بر روی خرفه - سبزی نادان - پای نهاد و سوزش پایش آرام شد، سپس پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله برای خرفه دعا نمود و آن را دوست می داشت و هم چنین می فرمود: چه سبزی بابرکتی است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 224 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 210 )
ص : 8922
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَهً إِلی عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ اَلْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً قَالَ اَلْإِحْسَارُ اَلْإِقْتَارُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 169 )
ص : 8923
وَ فِیهِ، إِنْ وَقَعَ فِیهِ فَأْرَهٌ أَوْ حَیَّهٌ أُهَرِیقَ اَلْمَاءُ وَ إِنْ دَخَلَ فِیهِ حَیَّهٌ وَ خَرَجَتْ مِنْهُ صُبَّ مِنْ ذَلِکَ اَلْمَاءِ ثَلاَثُ أَکُفٍّ وَ اُسْتُعْمِلَ اَلْبَاقِی وَ قَلِیلُهُ وَ کَثِیرُهُ بِمَنْزِلَهٍ وَاحِدَهٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 223 )
ص : 8924
اَلْکَذِبُ یُزْرِی بِالْإِنْسَانِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 18 )
ص : 8925
وکیع عن عبد الرحمن بن بهرام عن شهر بن حوشب عن أم سلمه : أن النبیّ دعا علیا علیه السلام و فاطمه و الحسن و الحسین فجلل علیهم کساء له خیبریا ثمّ قال اللّهمّ هؤلاء أهل بیتی الذین أذهبت عنهم الرجس و طهرتهم تطهیرا .
( سعد السعود , جلد 1 , صفحه 204 )
ص : 8926
عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ طَرِیفِ بْنِ نَاصِحٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: إِنَّ وَفْدَ عَبْدِ اَلْقَیْسِ قَدِمُوا عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ فَوَضَعُوا بَیْنَ یَدَیْهِ جُلَّهَ تَمْرٍ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ أَ صَدَقَهٌ أَمْ هَدِیَّهٌ قَالُوا بَلْ هَدِیَّهٌ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَیُّ تَمَرَاتِکُمْ هَذِهِ قَالُوا هُوَ اَلْبَرْنِیُّ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ هَذَا جَبْرَئِیلُ یُخْبِرُنِی أَنَّ فِی تَمْرَتِکُمْ هَذِهِ تِسْعَ خِصَالٍ تُخَبِّلُ اَلشَّیْطَانَ وَ تُقَوِّی اَلظَّهْرَ وَ تَزِیدُ فِی اَلْمُجَامَعَهِ وَ تَزِیدُ فِی اَلسَّمْعِ وَ اَلْبَصَرِ وَ تُقَرِّبُ مِنَ اَللَّهِ وَ تُبَاعِدُ عَنِ اَلشَّیْطَانِ وَ تَهْضِمُ اَلطَّعَامَ وَ تَذْهَبُ بِالدَّاءِ وَ تُطَیِّبُ اَلنَّکْهَهَ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 13 )
ص : 8927
قَالَ: أَنَا سَیِّدُ وُلْدِ آدَمَ وَ لاَ فَخْرَ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 2 , صفحه 876 )
پیامبر-صلّی اللّه علیه و آله-فرمود:«من سیّد و آقای فرزندان آدم هستم ولی افتخار نمی کنم» .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 591 )
ص : 8928
وَ عَنْهُ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جَنَاحٍ عَنْ أَخِیهِ أَبِی عَامِرٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ دَخَلَهُ اَلْعُجْبُ هَلَکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 101 )
ص : 8929
وَ رُوِّیتُ أَنَّ غَاضِرَهَ بْنَ فُرْهُدٍ قَالَ: إِنَّ أَبَا بَکْرٍ اَلْهُذَلِیَّ لَمَّا قُتِلَ اَلْحُسَیْنُ علیه السلام بَکَی حَتَّی اِخْتَلَجَ مَنْکِبَاهُ وَ قَالَ وَا ذُلاَّهْ لِأُمَّهٍ قَتَلَ اِبْنُ دَعِیِّهَا اِبْنَ نَبِیِّهَا .
( مثیر الأحزان , جلد 2 , صفحه 75 )
و آورده اند که: پس از شهادت جانسوز سالار شایستگان،«ابو بکر هذلی» سخت گریه می کرد به گونه ای که شانه هایش تکان می خورد. «إنّ أبا بکر الهذلی لمّا قتل الحسین بکی حتّی اختلج منکباه و قال: وا ذلاّه لأمّه قتل ابن دعیّها ابن نبیّها.» خاک ذلّت و رسوایی بر سر و روی جامعه و مردمی باد که در میان آن، پسر بی اصل و تبار «مرجانه»، به گونه ای بر سر نوشت آن حاکم می گردد که می تواند با دجالگری و بیداد، خون پاک فرزند گرانمایه فاطمه علیها السّلام، دخت سرفراز پیامبر را به جرم حقگویی و عدالت خواهی و آزادمنشی و اصلاح طلبی و دفاع از حقوق و حرمت انسان و هشدار از شکستن مرزهای مقررات خدا بر زمین ریزد! آری، داد از ذلّت و اسارت این جامعه!
( در سوگ امیر آزادی ؛ ج 1 , ص 268 )
ص : 8930
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: اَلْمُؤْمِنُ یَأْکُلُ فِی مِعَاءٍ وَاحِدٍ وَ اَلْکَافِرُ یَأْکُلُ فِی سَبْعَهِ أَمْعَاءٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 213 )
ص : 8931
وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : طَلاَقُ اَلْأَمَهِ بَیْعُهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 182 )
ص : 8932
وَ رُوِیَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ فَاطِمَهَ اَلصُّغْرَی عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَخِیهِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: رَأَیْتُ أُمِّی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ قَامَتْ فِی مِحْرَابِهَا لَیْلَهَ جُمُعَهٍ فَلَمْ تَزَلْ رَاکِعَهً وَ سَاجِدَهً حَتَّی اِنْفَجَرَ عَمُودُ اَلصُّبْحِ وَ سَمِعْتُهَا تَدْعُو لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ وَ تُسَمِّیهِمْ وَ تُکْثِرُ اَلدُّعَاءَ لَهُمْ وَ لاَ تَدْعُو لِنَفْسِهَا بِشَیْءٍ فَقُلْتُ لَهَا یَا أُمَّاهْ لِمَ لاَ تَدْعِینَ لِنَفْسِکِ کَمَا تَدْعِینَ لِغَیْرِکِ فَقَالَتْ یَا بُنَیَّ اَلْجَارَ ثُمَّ اَلدَّارَ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 468 )
ص : 8933
لاَ حِکْمَهَ إِلاَّ بِعِصْمَهٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 545 )
ص : 8934
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : حدّثنی أبی، عن ابن أبی عمیر، عن أبی بصیر، عن أبی عبد اللّه قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: شارب الخمر لا تصدّقوه إذا حدّث، و لا تزوّجوه إذا خطب، و لا تعودوه إذا مرض، و لا تحضروه إذا مات، و لا تأتمنوه علی أمانه، فمن أئتمنه علی أمانه و استهلکها فلیس له علی اللّه أن یخلف علیه و لا أن یؤجره علیها، لأنّ اللّه - تعالی - یقول: وَ لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ و أیّ سفیه أسفه من شارب الخمر؟
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 330 )
ص : 8935
دَوَامُ اَلْغَفْلَهِ یُعْمِی اَلْبَصِیرَهَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 250 )
ص : 8936
عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ أَسْرَعَ اَلثَّوَابِ عَلَی اَلْخَیْرِ اَللِّینُ وَ إِنَّ أَسْرَعَ اَلشَّرِّ عُقُوبَهً اَلْبَغْیُ وَ کَفَی بِالْمَرْءِ عَیْباً أَنْ یُبْصِرَ مِنَ اَلنَّاسِ مَا یَعْمَی عَنْهُ مِنْ نَفْسِهِ وَ أَنْ یُعَیِّرَ اَلنَّاسَ بِمَا لاَ یَسْتَطِیعُ تَرْکَهُ وَ أَنْ یُؤْذِیَ جَلِیسَهُ بِمَا لاَ یَعْنِیهِ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 72 )
34-امام کاظم علیه السّلام از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نقل فرماید که:سریعترین ثوابها که بر کارهای نیک داده می شود مربوط به خوشرفتاری با مردم است،و کیفر ظلم و ستم از هر شرّی زودتر داده می شود،و همین عیب برای انسان بس که ببیند از مردم آنچه را از خود چشم می پوشد،و مردم را به آنچه نمی تواند ترک کند سرزنش نماید،و همنشین خود را در حالی که برای خودش سودی ندارد اذیت کند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 133 )
ص : 8937
إِنَّ اَلدُّنْیَا دَارٌ بِالْبَلاَءِ مَعْرُوفَهٌ وَ بِالْغَدْرِ مَوْصُوفَهٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 144 )
ص : 8938
الراوندی باسناده، عن الصفّار، عن محمد بن عیسی، عن إبراهیم بن أبی البلاد، عن عبد الرحمن الخثعمی، عن أبی جعفر - علیه السلام-، قال: خرجت مع أبی - علیه السلام - إلی بعض أمواله، فلمّا صرنا فی الصحراء، استقبله شیخ، فنزل إلیه أبی و سلم علیه فجعلنا نسمعه ، و هول یقول: جعلت فداک، ثمّ تحادثنا ، ثم ودّعه أبی، و قام الشیخ فانصرف، و أبی ینظر إلیه حتّی غاب شخصه عنه، فقلت لابی: من هذا الشیخ الذی سمعتک تعظّمه فی مسائلتک؟ قال: یا بنیّ! هذا جدّک الحسین - علیه السلام- .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 4 , صفحه 224 )
ص : 8939
طب، [طب الأئمه علیهم السلام] ، مُحَمَّدُ بْنُ بُکَیْرٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ اَلْیَسَعِ عَنِ اَلْمُنْذِرِ بْنِ هَامَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ سَعْدٍ اَلْمَوْلَی قَالاَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ عَامَّهَ هَذِهِ اَلْأَرْوَاحِ مِنَ اَلْمُرَّهِ اَلْغَالِبَهِ أَوِ اَلدَّمِ اَلْمُحْتَرِقِ أَوْ بَلْغَمٍ غَالِبٍ فَلْیَشْتَغِلِ اَلرَّجُلُ بِمُرَاعَاهِ نَفْسِهِ قَبْلَ أَنْ یَغْلِبَ عَلَیْهِ شَیْءٌ مِنْ هَذِهِ اَلطَّبَائِعِ فَیُهْلِکَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 150 )
ص : 8940
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ وَضَعَ عَنِ اَلنِّسَاءِ أَرْبَعاً وَ عَدَّ مِنْهُنَّ دُخُولَ اَلْکَعْبَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 283 )
ص : 8941
وَ نَظَرَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی ذِرَاعَیْ سُرَاقَهَ بْنِ مَالِکٍ دَقِیقَیْنِ أَشْعَرَیْنِ فَقَالَ کَیْفَ بِکَ یَا سُرَاقَهُ إِذَا أُلْبِسْتَ بَعْدِی سِوَارَیْ کِسْرَی فَلَمَّا فُتِحَتْ فَارِسُ دَعَاهُ عُمَرُ وَ أَلْبَسَهُ سِوَارَیْ کِسْرَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 131 )
ص : 8942
کا، [الکافی] ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَبِی طَالِبٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تَنْظُرُوا إِلَی طُولِ رُکُوعِ اَلرَّجُلِ وَ سُجُودِهِ فَإِنَّ ذَلِکَ شَیْءٌ قَدِ اِعْتَادَهُ فَلَوْ تَرَکَهُ اِسْتَوْحَشَ لِذَلِکَ وَ لَکِنِ اُنْظُرُوا إِلَی صِدْقِ حَدِیثِهِ وَ أَدَاءِ أَمَانَتِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 8 )
10-کافی محمد بن یحیی از ابی طالب مرفوعا از حضرت صادق علیه السّلام که فرمود شما گول رکوع و سجدۀ طولانی کسی را نخورید چون ممکن است این چیزی باشد که عادت کرده که اگر ترک نماید ناراحت و وحشت زده می شود ولی به بینید در مورد صدق و راستگفتاری و اداء امانات چگونه است؟.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 14 )
ص : 8943
وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ یَقُولُ وَ نُنَکِّسُ قُلُوبَهُمْ فَیَکُونُ أَسْفَلُ قُلُوبِهِمْ أَعْلاَهَا وَ نُعْمِی أَبْصَارَهُمْ فَلاَ یُبْصِرُونَ اَلْهُدَی کَما لَمْ یُؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّهٍ یَعْنِی فِی اَلذَّرِّ وَ اَلْمِیثَاقِ وَ نَذَرُهُمْ فِی طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ أَیْ یَضِلُّونَ ثُمَّ عَرَّفَ اَللَّهُ نَبِیَّهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا فِی ضَمَائِرِهِمْ وَ أَنَّهُمْ مُنَافِقُونَ فَقَالَ: وَ لَوْ أَنَّنا نَزَّلْنا إِلَیْهِمُ اَلْمَلائِکَهَ إِلَی قَوْلِهِ: قُبُلاً أَیْ عِیَاناً اَلْآیَهَ قَوْلُهُ: وَ هُوَ اَلَّذِی أَنْزَلَ إِلَیْکُمُ اَلْکِتابَ مُفَصَّلاً یَعْنِی یَفْصِلُ بَیْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ قَوْلُهُ: قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتّی نُؤْتی مِثْلَ ما أُوتِیَ رُسُلُ اَللّهِ قَالَ قَالَ اَلْأَکَابِرُ لَنْ نُؤْمِنَ حَتَّی نُؤْتَی مِثْلَ مَا أُوتِیَ اَلرُّسُلُ مِنَ اَلْوَحْیِ وَ اَلتَّنْزِیلِ قَوْلُهُ: بِما کانُوا یَمْکُرُونَ أَیْ یَعْصُونَ اَللَّهَ فِی اَلسِّرِّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 9 , صفحه 206 )
«
وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ
»می فرماید دلهای آنها را زیر و رو می کنیم بطوری که بالای آن پائین می آید چشمهایشان را کور می کنیم که هدایت را مشاهده نکنند«
کَما لَمْ یُؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّهٍ
»چنانچه ایمان نیاوردند در بار اول یعنی عالم ذر و میثاق«
وَ نَذَرُهُمْ فِی طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ
»یعنی گمراه می شوند سپس خداوند به پیامبرش صلّی اللّه علیه و آله اعلام می کند که دلهای ایشان چگونه است و منافق هستند.«
وَ لَوْ أَنَّنا نَزَّلْنا إِلَیْهِمُ اَلْمَلائِکَهَ
»تا این قسمت آیه«
قُبُلاً
»یعنی آشکار. «
وَ هُوَ اَلَّذِی أَنْزَلَ إِلَیْکُمُ اَلْکِتابَ مُفَصَّلاً
»یعنی بین حق و باطل تشخیص می دهد. «
آیَهٌ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتّی نُؤْتی مِثْلَ ما أُوتِیَ رُسُلُ اَللّهِ
»فرمود بزرگان آنها گفتند ما ایمان نمی آوریم به تو مگر بر ایمان بیاوری مانند آنچه انبیاء دیگر از وحی و نزول کتاب آوردند«
بِما کانُوا یَمْکُرُونَ
»یعنی بواسطه معصیتی که در پنهانی می کردند.
( بحارالأنوار (جلد 9و10) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 211 )
ص : 8944
فِی کِتَابِ عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مَرْوَانَ بْنِ دِینَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِأَیِّ عِلَّهٍ لاَ یَجُوزُ لِلرَّجُلِ اَنْ یَجْمَعَ بَیْنَ اَلْأُخْتَیْنِ فِی عَقْدٍ وَاحِدٍ؟ فَقَالَ لِتَحْصِینِ اَلْإِسْلاَمِ وَ فِی سَائِرِ اَلْأَدْیَانِ تَرَی ذَلِکَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 462 )
ص : 8945
وَ قَدْ رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَیْکُمْ اَلشِّرْکُ اَلْأَصْغَرُ قِیلَ وَ مَا اَلشِّرْکُ اَلْأَصْغَرُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ اَلرِّیَاءُ قَالَ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِذَا جَازَی اَلْعِبَادَ بِأَعْمَالِهِمْ اِذْهَبُوا إِلَی اَلَّذِینَ کُنْتُمْ تُرَاءُونَ فِی اَلدُّنْیَا هَلْ تَجِدُونَ عِنْدَهُمْ ثَوَابَ أَعْمَالِکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 266 )
ص : 8946
وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِهِ: «حَتّی إِذا فُزِّعَ عَنْ قُلُوبِهِمْ» اَلْآیَهَ وَ ذَلِکَ أَنَّ أَهْلَ اَلسَّمَوَاتِ لَمْ یَسْمَعُوا وَحْیاً فِیمَا بَیْنَ أَنْ بَعَثَ عِیسَی بْنَ مَرْیَمَ إِلَی أَنْ بَعَثَ مُحَمَّداً صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَمَّا بَعَثَ اَللَّهُ جَبْرَئِیلَ إِلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَسْمَعُ أَهْلُ اَلسَّمَوَاتِ صَوْتَ وَحْیِ اَلْقُرْآنِ کَوَقْعِ اَلْحَدِیدِ عَلَی اَلصَّفَا، فَصَعِقَ أَهْلُ اَلسَّمَوَاتِ فَلَمَّا أُفْرِغَ مِنَ اَلْوَحْیِ اِنْحَدَرَ جَبْرَئِیلُ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 573 )
ص : 8947
اَلْعَفْوُ فَضِیلَهٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 36 )
ص : 8948
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ اَلْمَکْفُوفِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلصَّائِمِ مَتَی یَحْرُمُ عَلَیْهِ اَلطَّعَامُ فَقَالَ إِذَا کَانَ اَلْفَجْرُ کَالْقُبْطِیَّهِ اَلْبَیْضَاءِ قُلْتُ فَمَتَی تَحِلُّ اَلصَّلاَهُ فَقَالَ إِذَا کَانَ کَذَلِکَ فَقُلْتُ أَ لَسْتُ فِی وَقْتٍ مِنْ تِلْکَ اَلسَّاعَهِ إِلَی أَنْ تَطْلُعَ اَلشَّمْسُ فَقَالَ لاَ إِنَّمَا نَعُدُّهَا صَلاَهَ اَلصِّبْیَانِ ثُمَّ قَالَ إِنَّهُ لَمْ یَکُنْ یُحْمَدُ اَلرَّجُلُ أَنْ یُصَلِّیَ فِی اَلْمَسْجِدِ ثُمَّ یَرْجِعَ فَیُنَبِّهَ أَهْلَهُ وَ صِبْیَانَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 213 )
ص : 8949
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ رِفَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ وَ اَلْمَرْأَهِ یَمُوتَانِ وَ لَمْ یَحُجَّا أَ یُقْضَی عَنْهُمَا حَجَّهُ اَلْإِسْلاَمِ قَالَ نَعَمْ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 277 )
16 - رفاعه گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: مرد و زنی که از دنیا رفته اند بی آن که حجّ به جا آورده باشند، آیا باید از جانب آنان حجّه الاسلام را انجام دهند؟
فرمود: آری.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 624 )
: موثق کالصحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 166 )
ص : 8950
وَ فِی رِوَایَهٍ: مَنْ وُلِدَ فِی صَبِیحَتِهِ إِلَی اَلزَّوَالِ کَانَ مَجْنُوناً وَ إِنْ وُلِدَ بَعْدَ اَلزَّوَالِ إِلَی آخِرِهِ صَلَحَتْ حَالُهُ وَ مَنْ هَرَبَ فِیهِ یَرْجِعُ وَ مَنْ ضَلَّ فِیهِ سَلِمَ وَ مَنْ ضَلَّتْ لَهُ ضَالَّهٌ وَجَدَهَا وَ مَنْ مَرِضَ فِیهِ بَرِئَ عَاجِلاً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 69 )
88-در روایتی:هر که در بامدادش تا ظهر زاده دیوانه است،و نوزاد پس از زوال تا آخرش نیکو است،هر که در آن گریزد برگردد،هر که گم شود سالم ماند،هر که گمشده در آن دارد بیابد،بیمارش بزودی به شود.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 60 )
ص : 8951
اَلْمَکَارِمُ : صَالِحٌ لِکُلِّ حَاجَهٍ تُرِیدُهَا فَاطْلُبُوا فِیهِ حَوَائِجَکُمْ فَإِنَّهَا تُقْضَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 68 )
82-در مکارم:برای هر حاجت خواهی نیک است،در آن حوائج خود را بخواهید که برآورده است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 59 )
ص : 8952
وَ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ حُذَیْفَهَ بْنِ مَنْصُورٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: اَلْمُتَعَرِّبُ بَعْدَ اَلْهِجْرَهِ اَلتَّارِکُ لِهَذَا اَلْأَمْرِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 100 )
ص : 8953
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَهْلٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُتَمَتِّعِ یَدْخُلُ مَکَّهَ ، یَوْمَ اَلتَّرْوِیَهِ فَقَالَ لِلْمُتَمَتِّعِ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَللَّیْلِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 294 )
ص : 8954
کا، [الکافی] ، فِی حَدِیثِ مَالِکِ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ: حَرَّضَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلنَّاسَ بِصِفِّینَ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ دَلَّکُمْ عَلی تِجارَهٍ تُنْجِیکُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِیمٍ وَ تُشْفِی بِکُمْ عَلَی اَلْخَیْرِ وَ اَلْإِیمَانِ بِاللَّهِ وَ اَلْجِهَادِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ جَعَلَ ثَوَابَهُ مَغْفِرَهً لِلذَّنْبِ وَ مَساکِنَ طَیِّبَهً فِی جَنّاتِ عَدْنٍ وَ قَالَ جَلَّ وَ عَزَّ إِنَّ اَللّهَ یُحِبُّ اَلَّذِینَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفًّا کَأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ اَلصَّفَّ فَسَوُّوا صُفُوفَکُمْ کَالْبُنْیَانِ اَلْمَرْصُوصِ فَقَدِّمُوا اَلدَّارِعَ وَ أَخِّرُوا اَلْحَاسِرَ وَ عَضُّوا عَلَی اَلنَّوَاجِذِ فَإِنَّهُ أَنْبَی لِلسُّیُوفِ عَنِ اَلْهَامِ وَ اِلْتَوُوا عَلَی أَطْرَافِ اَلرِّمَاحِ فَإِنَّهُ أَمْوَرُ لِلْأَسِنَّهِ وَ غُضُّوا اَلْأَبْصَارَ فَإِنَّهُ أَرْبَطُ لِلْجَأْشِ وَ أَسْکَنُ لِلْقُلُوبِ وَ أَمِیتُوا اَلْأَصْوَاتَ فَإِنَّهُ أَطْرَدُ لِلْفَشَلِ وَ أَوْلَی بِالْوَقَارِ وَ لاَ تَمِیلُوا بِرَایَاتِکُمْ وَ لاَ تُزِیلُوهَا وَ لاَ تَجْعَلُوهَا إِلاَّ مَعَ شُجْعَانِکُمْ فَإِنَّ اَلْمَانِعَ لِلذِّمَارِ وَ اَلصَّابِرَ عِنْدَ نُزُولِ اَلْحَقَائِقِ هُمْ أَهْلُ اَلْحِفَاظِ وَ لاَ تُمَثِّلُوا بِقَتِیلٍ وَ إِذَا وَصَلْتُمْ إِلَی رِحَالِ اَلْقَوْمِ فَلاَ تَهْتِکُوا سِتْراً وَ لاَ تَدْخُلُوا دَاراً وَ لاَ تَأْخُذُوا شَیْئاً مِنْ أَمْوَالِهِمْ إِلاَّ مَا وَجَدْتُمْ فِی عَسْکَرِهِمْ وَ لاَ تَهِیجُوا اِمْرَأَهً بِأَذًی وَ إِنْ شَتَمْنَ أَعْرَاضَکُمْ وَ سَبَبْنَ أُمَرَاءَکُمْ وَ صُلَحَاءَکُمْ فَإِنَّهُنَّ ضِعَافُ اَلْقُوَی وَ اَلْأَنْفُسِ وَ اَلْعُقُولِ وَ قَدْ کُنَّا نُؤْمَرُ بِالْکَفِّ عَنْهُنَّ وَ هُنَّ مُشْرِکَاتٌ وَ إِنْ کَانَ اَلرَّجُلُ لَیَتَنَاوَلُ اَلْمَرْأَهَ فَیُعَیَّرُ بِهَا وَ عَقِبُهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ اِعْلَمُوا أَنَّ أَهْلَ اَلْحِفَاظِ هُمُ اَلَّذِینَ یَحُفُّونَ بِرَایَاتِکُمْ وَ یَکْتَنِفُونَهَا وَ یَصْبِرُونَ حِفَافَیْهَا وَ وَرَاءَهَا وَ أَمَامَهَا وَ لاَ یُضَیِّعُونَهَا لاَ یَتَأَخَّرُونَ عَنْهَا فَیُسْلِمُوهَا وَ لاَ یَتَقَدَّمُونَ عَلَیْهَا فَیُفْرِدُوهَا رَحِمَ اَللَّهُ اِمْرَأً وَاسَی أَخَاهُ بِنَفْسِهِ وَ لَمْ یَکِلْ قِرْنَهُ إِلَی أَخِیهِ فَیَجْتَمِعَ عَلَیْهِ قِرْنُهُ وَ قِرْنُ أَخِیهِ فَیَکْتَسِبَ بِذَلِکَ اَللاَّئِمَهَ وَ یَأْتِیَ بِدَنَاءَهٍ وَ کَیْفَ لاَ یَکُونُ کَذَلِکَ وَ هُوَ یُقَاتِلُ اَلاِثْنَیْنِ وَ هَذَا مُمْسِکٌ یَدَهُ قَدْ خَلَّی قِرْنَهُ عَلَی أَخِیهِ هَارِباً یَنْظُرُ إِلَیْهِ وَ هَذَا فَمَنْ یَفْعَلْهُ یَمْقُتْهُ اَللَّهُ فَلاَ تَعَرَّضُوا لِمَقْتِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّمَا مَمَرُّکُمْ إِلَی اَللَّهِ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: لَنْ یَنْفَعَکُمُ اَلْفِرارُ إِنْ فَرَرْتُمْ مِنَ اَلْمَوْتِ أَوِ اَلْقَتْلِ وَ إِذاً لا تُمَتَّعُونَ إِلاّ قَلِیلاً وَ اَیْمُ اَللَّهِ لَئِنْ فَرَرْتُمْ مِنْ سُیُوفِ اَلْعَاجِلَهِ لاَ تَسْلَمُونَ مِنْ سُیُوفِ اَلْآجِلَهِ فَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ اَلصِّدْقِ فَإِنَّمَا یَنْزِلُ اَلنَّصْرُ بَعْدَ اَلصَّبْرِ فَ جاهِدُوا فِی اَللّهِ حَقَّ جِهادِهِ وَ لا قُوَّهَ إِلاّ بِاللّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 32 , صفحه 562 )
ص : 8955
کِتَابُ اَلزُّهْدِ، لِلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَوْ أَنَّ حُوراً مِنْ حُورِ اَلْجَنَّهِ أَشْرَفَتْ عَلَی أَهْلِ اَلدُّنْیَا وَ أَبْدَتْ ذُؤَابَهً مِنْ ذَوَائِبِهَا لاَفْتَتَنَ بِهَا أَهْلُ اَلدُّنْیَا وَ إِنَّ اَلْمُصَلِّی لَیُصَلِّی فَإِنْ لَمْ یَسْأَلْ رَبَّهُ أَنْ یُزَوِّجَهُ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ قُلْنَ مَا أَزْهَدَ هَذَا فِینَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 37 )
ص : 8956
وَ هُوَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ وَ اِسْمُ أَبِی طَالِبٍ عَبْدُ مَنَافِ بْنُ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ وَ اِسْمُ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ شَیْبَهُ اَلْحَمْدِ وَ کُنْیَتُهُ أَبُو اَلْحَارِثِ وَ عِنْدَهُ یَجْتَمِعُ نَسَبُهُ بِنَسَبِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَدْ تَقَدَّمَ ذِکْرُهُ وَ کَانَ وُلْدُ أَبِی طَالِبٍ طَالِباً وَ لاَ عَقَبَ لَهُ وَ عَقِیلاً وَ جَعْفَراً وَ عَلِیّاً کُلُّ وَاحِدٍ أَسَنَّ مِنَ اَلْآخَرِ بِعَشْرِ سِنِینَ کَذَا ذَکَرَ ضِیَاءُ اَلدِّینِ أَبُو اَلْمُؤَیَّدِ مُوَفَّقُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْخُوَارِزْمِیُّ فِی کِتَابِهِ اَلْمَنَاقِبِ وَ مِنْهُ نَقَلْتُ وَ أُمَّ هَانِئٍ وَ اِسْمُهَا فَاخِتَهُ وَ أُمُّهُمْ جَمِیعاً فَاطِمَهُ بِنْتُ أَسَدٍ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 64 )
ذکر نسب امیر المؤمنین (علیه السّلام) از قبل پدر اوست ابو الحسن علی بن ابی طالب و ابو طالب عبد مناف نام داشته و کنیت ابو طالب بوده، و أبو طالب پسر عبد المطلب است که نام أو شیبه الحمد بوده و کنیتش أبو الحارث، و اینجا نسب آن حضرت و حضرت رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله بهم میرسد و آن از پیش مذکور شد، و ابو طالب را چهار پسر بود: طالب و عقیل و جعفر و أمیر المؤمنین و هر یک از ایشان بده سال بزرگتر است از آن دیگر بترتیب و طالب را عقب نبود، و یک دختر که ام هانی است که نام او فاخته بوده و مادر همه فاطمه بنت اسد است.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 88 )
ص : 8957
وَ رَوَی اَلصَّدُوقُ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْهَمَدَانِیِّ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَجُلٌ کَتَبَ کِتَاباً بِخَطِّهِ وَ لَمْ یَقُلْ لِوَرَثَتِهِ هَذِهِ وَصِیَّتِی وَ لَمْ یَقُلْ إِنِّی أَوْصَیْتُ إِلاَّ أَنَّهُ کَتَبَ کِتَاباً فِیهِ مَا أَرَادَ أَنْ یُوصِیَ بِهِ هَلْ یَجِبُ عَلَی وَرَثَتِهِ اَلْقِیَامُ بِمَا فِی اَلْکِتَابِ بِخَطِّهِ وَ لَمْ یَأْمُرْهُمْ بِذَلِکَ فَکَتَبَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنْ کَانَ وُلْدُهُ یُنْفِذُونَ شَیْئاً مِنْهُ وَجَبَ عَلَیْهِمْ أَنْ یُنْفِذُوا [و] کُلَّ شَیْءٍ یَجِدُونَ فِی کِتَابِ أَبِیهِمْ فِی وَجْهِ اَلْبِرِّ وَ غَیْرِهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 269 )
ص : 8958
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمَذْیِ یُصِیبُ اَلثَّوْبَ قَالَ إِنْ عَرَفْتَ مَکَانَهُ فَاغْسِلْهُ وَ إِنْ خَفِیَ عَلَیْکَ مَکَانُهُ فَاغْسِلِ اَلثَّوْبَ کُلَّهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 426 )
ص : 8959
فس، [تفسیر القمی ] : وَ لَمْ یَجْعَلْ لَهُ عِوَجاً `قَیِّماً قَالَ هَذَا مُقَدَّمٌ وَ مُؤَخَّرٌ لِأَنَّ مَعْنَاهُ اَلَّذِی أَنْزَلَ عَلَی عَبْدِهِ اَلْکِتَابَ قَیِّماً وَ لَمْ یَجْعَلْ لَهُ عِوَجاً فَقَدْ قَدَّمَ حَرْفاً عَلَی حَرْفٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 206 )
ص : 8960
الحسین بن حمدان الحضینی فی هدایته: بإسناده عن صفوان بن مهران جمّال أبی عبد اللّه - علیه السلام-، قال: أمرنی أبو عبد اللّه - علیه السلام - أن اقدّم ناقته الشعلاء إلی باب الدار، و أضع علیها رحلها، ففعلت و وقفت أفتقد أمره، فإذا أنا بأبی الحسن موسی - علیه السلام - قد خرج مسرعا و له فی ذلک الوقت ستّ سنین، مشتملا ببرده یمانیّه، و ذؤابته تضرب [بین] کتفیه حتی استوی علی ظهر الناقه فأثارها، فلم أجسر علی منعه من رکوبها و هبته، فغاب عن نظری، فقلت: إنّا للّه [و إنّا إلیه راجعون] ، ما أقول لسیّدی أبی عبد اللّه - علیه السلام-، إذا خرج لرکوب الناقه، و بقیت متململا حتی مضت ساعه فإذا أنا بالناقه قد انحطّت کأنّها کانت فی السماء، فانقضّت إلی الأرض و هی ترفضّ عرقا جاریا، و نزل عنها أبو الحسن موسی - علیه السلام - فدخل الدار، ثمّ خرج الخادم إلیّ فقال: یا صفوان، إنّ مولاک یأمرک أن تحطّ عن الناقه رحلها، و تردّها إلی مربطها. فقلت: الحمد للّه أرجو أن لا الام علی رکوبه إیّاها، ففعلت ذلک و وقفت فی الباب، فأذن لی بالدخول علی سیّدی أبی عبد اللّه - علیه السلام - فقال [لی] : یا صفوان، لا لوم علیک فیما أمرتک به من إحضار الناقه و إصلاح رحلها علیها، و ما ذاک إلاّ لیرکبها أبو الحسن موسی - علیه السلام - فهل علمت یا صفوان أین بلغ علیها فی مقدار هذه الساعه؟ فقلت: اللّه [و رسوله] و أنت أعلم یا مولای. قال - علیه السلام-: بلغ ما بلغه ذو القرنین و جاوزه أضعافا مضاعفه، فشاهد کلّ مؤمن و مؤمنه، و عرّفه نفسه، و بلّغه سلامی، و عاد، فادخل علیه فإنّه یخبرک بما کان فی نفسک، و ما قلت لک. قال صفوان: فدخلت علی موسی - علیه السلام - و هو جالس، و بین یدیه فاکهه لیست من فاکهه الزمان و الوقت، فقلت فی نفسی: لا إله إلاّ اللّه، لا عجب من أمر اللّه. قال: نعم یا صفوان، لا إله إلاّ اللّه، لا عجب من أمر اللّه، قلت یا صفوان، عند رکوبی الناقه إنّا للّه [و إنّا إلیه راجعون] ما أقول لسیّدی أبی عبد اللّه - علیه السلام - إذا خرج لیرکب الناقه فلم یجدها، و أردت منعی من الرکوب فلم تجسر، و لم تزل متململا حتی نزلت فخرج إلیک الأمر بالحطّ عن الناقه، فقلت: الحمد للّه أرجو أن لا الام علی رکوبه إیّاها، و خرج إلیک مغیث الخادم فأذن لک بالدخول فدخلت، فقال لک أبی: یا صفوان، لا لوم علیک، فهل علمت [یا صفوان] ما بلغ موسی [علیها] فی مقدار هذه الساعه؟ فقلت: اللّه و أنت أعلم، فقال لک: إنّی بلغت ما بلغه ذو القرنین و جاوزته أضعافا مضاعفه، و شاهدت کلّ مؤمن و مؤمنه، و عرّفته نفسی، و أقرأته السلام عن أبی و قال : ادخل علیه فإنّه یخبرک بما کان فی نفسک، و ما قلت لک و [ما] قلت لی. قال صفوان: فسجدت للّه شکرا فقلت له: یا مولای، هذه الفاکهه التی بین یدیک فی غیر أوانها یأکلها مثلی؟ قال: نعم، إذا أکل منها من هو مثلک بعدی و بعد أبی أتاک منها رزقک، فخرجت من عنده، فقال لی مولای أبو عبد اللّه - علیه السلام-: یا صفوان، ما زادک کلمه و لا نقصک کلمه؟ قلت: لا و اللّه یا مولای ثمّ قال: کن فی دارک حتی آکل من الفاکهه و أطعمه و أطعم إخوانک، و یأتیک رزقک منها کما وعدک موسی، فقلت: ذُرِّیَّهً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اَللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ . [قال:] فمضیت إلی منزلی، فحضرت الصلاتان الظهر و العصر فصلّیتهما و إذا أنا بطبق من تلک الفاکهه بعینها، و قال لی الرسول: یقول لک مولاک: کل، فما ترکنا ولیّا مثلک إلاّ أطعمناه علی قدر استحقاقه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 455 )
ص : 8961
عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اِشْتَکَی رَجُلٌ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ: لَهُ سَلْ مِنِ اِمْرَأَتِکَ دِرْهَماً مِنْ صَدَاقِهَا فَاشْتَرِ بِهِ عَسَلاً فَاشْرَبْهُ بِمَاءِ اَلسَّمَاءِ، فَفَعَلَ مَا أَمَرَهُ بِهِ فَبَرَأَ فَسَأَلَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ ذَلِکَ أَ شَیْءٌ سَمِعْتَهُ مِنَ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لاَ وَ لَکِنِّی سَمِعْتُ اَللَّهَ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ « فَإِنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ نَفْساً فَکُلُوهُ هَنِیئاً مَرِیئاً » وَ قَالَ: « یَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فِیهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ » وَ قَالَ: « وَ نَزَّلْنا مِنَ اَلسَّماءِ ماءً مُبارَکاً » فَاجْتَمَعَ اَلْهَنِیءُ وَ اَلْمَرِیءُ وَ اَلْبَرَکَهُ وَ اَلشِّفَاءُ، فَرَجَوْتُ بِذَلِکَ اَلْبُرْءَ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 219 )
ص : 8962
وَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : وُضِعَ عَنْ أُمَّتِی مَا أُکْرِهُوا عَلَیْهِ وَ لَمْ یُطِیقُوا وَ مَا أَخْطَئُوا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 25 )
ص : 8963
عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: « سُنَّهَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنا قَبْلَکَ مِنْ رُسُلِنا » قَالَ: هِیَ سُنَّهُ مُحَمَّدٍ ، وَ مَنْ کَانَ قَبْلَهُ مِنَ اَلرُّسُلِ وَ هُوَ اَلْإِسْلاَمِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 308 )
ص : 8964
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی وَ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ جَمِیعاً عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ فَجَرَ بِامْرَأَهٍ یَتَزَوَّجُ اِبْنَتَهَا قَالَ نَعَمْ یَا سَعِیدُ إِنَّ اَلْحَرَامَ لاَ یُفْسِدُ اَلْحَلاَلَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 425 )
ص : 8965
22638-18 ( الکافی 61:6) الثلاثه، عن ابن أذینه ، عن زراره ، عن أبی جعفر علیه السّلام قال: کنت عنده إذ مر به نافع مولی ابن عمر فقال له أبو جعفر علیه السّلام "أنت الذی تزعم أن ابن عمر طلق امرأته واحده و هی حائض فأمر رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله عمر أن یأمره بمراجعتها "قال: نعم قال "کذبت و اللّه الذی لا إله إلا هو علی ابن عمر أنا سمعت ابن عمر یقول طلقتها علی عهد رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله ثلاثا فردها رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله علی و أمسکتها بعد الطلاق، فاتق اللّه یا نافع و لا ترو علی ابن عمر الباطل".
( الوافی , جلد 23 , صفحه 1010 )
ص : 8966
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِی اَلْمِقْدَامِ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَا وَ أَبِی فَأُتِیَ بِقَدَحٍ مِنْ خَزَفٍ فِیهِ مَاءٌ فَشَرِبَ وَ هُوَ قَائِمٌ ثُمَّ نَاوَلَهُ أَبِی فَشَرِبَ وَ هُوَ قَائِمٌ ثُمَّ نَاوَلَنِی فَشَرِبْتُ مِنْهُ وَ أَنَا قَائِمٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 470 )
ص : 8967
7502-27 التهذیب ،1/66/194/2 محمد بن أحمد عن محمد بن الحسین عن ابن هلال عن العلاء عن محمد قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام عن رجل استیقن بعد ما صلی الظهر أنه صلی خمسا قال و کیف استیقن قلت علم قال إن کان علم أنه کان جلس فی الرابعه فصلاه الظهر تامه و لیقم فلیضف إلی الرکعه الخامسه رکعه و سجدتین فتکونان رکعتین نافله و لا شیء علیه.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 964 )
ص : 8968
عَنْهُ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ أَهْلَ بَیْتِی لاَ یَأْکُلُونَ لَحْمَ اَلضَّأْنِ قَالَ وَ لِمَ قُلْتُ یَقُولُونَ إِنَّهُ یُهَیِّجُ لَهُمُ اَلْمِرَّهَ وَ اَلصَّفْرَاءَ وَ اَلصُّدَاعَ وَ اَلْأَوْجَاعَ فَقَالَ یَا سَعْدُ لَوْ عَلِمَ اَللَّهُ شَیْئاً أَکْرَمَ مِنَ اَلضَّأْنِ لَفَدَی بِهِ إِسْمَاعِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 467 )
ص : 8969
وَ رَوَی جَعْفَرٌ اَلْأَحْمَرُ عَنْ مُسْلِمٍ اَلْأَعْوَرِ عَنْ حَبَّهَ اَلْعُرَنِیِّ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ أَحَبَّنِی کَانَ مَعِی أَمَا إِنَّکَ لَوْ صُمْتَ اَلدَّهْرَ کُلَّهُ وَ قُمْتَ اَللَّیْلَ کُلَّهُ ثُمَّ قُتِلْتَ بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ أَوْ قَالَ بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ لَمَا بَعَثَکَ اَللَّهُ إِلاَّ مَعَ هَوَاکَ بَالِغاً مَا بَلَغَ إِنْ فِی جَنَّهٍ فَفِی جَنَّهٍ وَ إِنْ فِی نَارٍ فَفِی نَارٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 295 )
ص : 8970
469-15 التهذیب ،1/9/153/4 التیملی عن محمد بن الربیع الأقرع عن هشام بن سالم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال سمعته یقول: ما کلف اللّه العباد فوق ما یطیقون فذکر الفرائض و قال إنما کلفهم صیام شهر من السنه و هم یطیقون أکثر من ذلک.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 559 )
ص : 8971
أَنَا اَلصِّدِّیقُ اَلْأَکْبَرُ لاَ یَقُولُهَا بَعْدِی إِلاَّ کَذَّابٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 166 )
ص : 8972
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اِبْنِ سِنَانٍ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: «وَ لَوْ شاءَ رَبُّکَ لَجَعَلَ اَلنّاسَ أُمَّهً واحِدَهً وَ لا یَزالُونَ مُخْتَلِفِینَ `إِلاّ مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ» فَقَالَ: وَ کَانُوا أُمَّهً واحِدَهً فَبَعَثَ اَللّهُ اَلنَّبِیِّینَ لِیَتَّخِذَ عَلَیْهِمُ اَلْحُجَّهَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 404 )
ص : 8973
تَفْسِیرِ أَبِی یُوسُفَ اَلنَّسَوِیِّ وَ قَبِیصَهَ بْنِ عُقْبَهَ عَنِ اَلثَّوْرِیِّ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی أَمْ نَجْعَلُ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ اَلْآیَهَ نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ وَ حَمْزَهَ وَ عُبَیْدَهَ کَالْمُفْسِدِینَ فِی اَلْأَرْضِ عُتْبَهَ وَ شَیْبَهَ وَ اَلْوَلِیدِ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 118 )
ص : 8974
أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلصَّلْتِ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْفَضْلِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْأَشْعَرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی ، قَالَ: حَدَّثَنَا نَصْرُ بْنُ قَابُوسَ ، عَنْ جَابِرٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ، قَالَ: قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : مَا وَطِئَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ فَرْشَ أَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ غَیْرَ فَرْشِنَا.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 335 )
[677]17-ابن عباس می گوید:فرشتگان در زمین خانه کسی از مردم جز خانه ما قدم نگذاردند.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 751 )
ص : 8975
أَخْبَرَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو اَلطَّیِّبِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلتَّمَّارُ ، قَالَ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ اَلْأَنْبَارِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلزَّاهِدِ ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ اَلطَّائِیَّ اَلْوَاعِظَ یَقُولُ: سَمِعْتُ وَهْبَ بْنَ مُنَبِّهٍ ، یَقُولُ: قَرَأْتُ فِی زَبُورِ دَاوُدَ أَسْطُراً، مِنْهَا مَا حَفِظْتُ وَ مِنْهَا مَا نَسِیتُ، فَمَا حَفِظْتُ قَوْلُهُ: یَا دَاوُدُ ، اِسْمَعْ مِنِّی مَا أَقُولُ، وَ اَلْحَقَّ أَقُولُ، مَنْ أَتَانِی وَ هُوَ یُحِبُّنِی أَدْخَلْتُهُ اَلْجَنَّهَ . یَا دَاوُدُ ، اِسْمَعْ مِنِّی مَا أَقُولُ، وَ اَلْحَقَّ أَقُولُ ، مَنْ أَتَانِی وَ هُوَ مُسْتَحْیٍ مِنَ اَلْمَعَاصِی اَلَّتِی عَصَانِی بِهَا، غَفَرْتُهَا لَهُ وَ أَنْسَیْتُهَا حَافِظَیْهِ. یَا دَاوُدُ ، اِسْمَعْ مِنِّی مَا أَقُولُ وَ اَلْحَقَّ أَقُولُ ، مَنْ أَتَانِی بِحَسَنَهٍ وَاحِدَهٍ أَدْخَلْتُهُ اَلْجَنَّهَ . قَالَ دَاوُدُ : یَا رَبِّ، مَا هَذِهِ اَلْحَسَنَهُ قَالَ: مَنْ فَرَّجَ عَنْ عَبْدٍ مُسْلِمٍ. فَقَالَ دَاوُدُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): إِلَهِی کَذَلِکَ لاَ یَنْبَغِی لِمَنْ عَرَفَکَ أَنْ یَقْطَعَ رَجَاءَهُ مِنْکَ.
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 106 )
[162]16-وهب بن منبّه می گوید:در زبور داود علیه السّلام سطرهایی را خواندم که بعضی از آن را به یاد دارم و برخی را فراموش کردم.پس آنچه در یاد دارم این است که فرمود:ای داود!هر آنچه می گویم بشنو،و حق آن است که می گویم؛هرکس به نزد من بیاید درحالی که مرا دوست می دارد،[به یقین]او را وارد بهشت خواهم کرد.ای داود،آنچه که می گویم،بشنو که به حق می گویم،هرکس درحالی نزد من بیاید که از گناهانی که با آنها نافرمانی مرا کرده شرم دارد از او درمی گذرم و آنچه به یاد دارد را از خاطرش پاک می سازم.ای داود!هر آنچه می گویم بشنو و حق آن است که می گویم.هرکس با یک نیکی به درگاه من بیاید او را در بهشت داخل می سازم.داود گفت:پروردگارا!این نیکی چیست؟خداوند فرمود:هرکس برای مشکل بنده مسلمانی گشایشی به وجود آورد.پس داود علیه السّلام عرضه داشت:معبود من!برای همین است کسی که تو را می شناسد سزاوار نیست که امیدش را از تو قطع کند.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 229 )
ص : 8976
وَ رُوِیَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ طَلَبَ اَلْعِلْمَ لِلَّهِ لَمْ یُصِبْ مِنْهُ بَاباً إِلاَّ اِزْدَادَ بِهِ فِی نَفْسِهِ ذُلاًّ وَ فِی اَلنَّاسِ تَوَاضُعاً وَ لِلَّهِ خَوْفاً وَ فِی اَلدِّینِ اِجْتِهَاداً وَ ذَلِکَ اَلَّذِی یَنْتَفِعُ بِالْعِلْمِ فَلْیَتَعَلَّمْهُ وَ مَنْ طَلَبَ اَلْعِلْمَ لِلدُّنْیَا وَ اَلْمَنْزِلَهِ عِنْدَ اَلنَّاسِ وَ اَلْحُظْوَهِ عِنْدَ اَلسُّلْطَانِ لَمْ یُصِبْ مِنْهُ بَاباً إِلاَّ اِزْدَادَ فِی نَفْسِهِ عَظَمَهً وَ عَلَی اَلنَّاسِ اِسْتِطَالَهً وَ بِاللَّهِ اِغْتِرَاراً وَ مِنَ اَلدِّینِ جَفَاءً فَذَلِکَ اَلَّذِی لاَ یَنْتَفِعُ بِالْعِلْمِ فَلْیَکُفَّ وَ لْیُمْسِکْ عَنِ اَلْحُجَّهِ عَلَی نَفْسِهِ وَ اَلنَّدَامَهِ وَ اَلْخِزْیِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( روضه الواعظین , جلد 1 , صفحه 11 )
از علی بن ابی طالب(علیه السّلام)روایت است که پیامبر(صلّی الله علیه و آله)چنین فرموده اند:هر کس علم را برای خدا طلب کند،به هر مرحله از آن که برسد،در نفس خود نرمی بیشتر احساس می کند و نسبت به مردم فروتن تر می شود و بر بیم او از خدا و کوشش او در دین افزوده می شود،و این کسی است که از علم بهره مند می شود و باید آن را آموزش دهد.و هر کس علم را برای امور دنیا و منزلت پیش مردم و بهره وری در پیشگاه پادشاه بیاموزد،هر چه از آن به او برسد،موجب خود بزرگ بینی و فخر فروشی بیشتر او به مردم می شود و مایۀ فریب خوردن بیشتر او در قبال خداوند و ستم به دین می شود.چنین کسی از دانش بهره مند نمی شود و از دلیل و برهان نسبت به خود عاجز می ماند و روز رستاخیز مایۀ زبونی و پشیمانی بیشتر او خواهد بود.
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 1 , ص 34 )
ص : 8977
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: أَیُّمَا رَجُلٍ دَعَا عَلَی وُلْدِهِ أَوْرَثَهُ اَلْفَقْرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 99 )
ص : 8978
اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ نُعَیْمِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ قِصَاصَ بَیْنَ اَلْحُرِّ وَ اَلْعَبْدِ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 273 )
ص : 8979
اَلْبَصَائِرُ ، لِلصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ شِهَابِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ قَالَ: أَتَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ سَلْ وَ إِنْ شِئْتَ أَخْبَرْتُکَ قُلْتُ أَخْبِرْنِی قَالَ جِئْتَ لِتَسْأَلَنِی عَنِ اَلْجُنُبِ یَغْتَسِلُ فَیَقْطُرُ اَلْمَاءُ مِنْ جِسْمِهِ فِی اَلْإِنَاءِ أَوْ یَنْضِحُ اَلْمَاءُ مِنَ اَلْأَرْضِ فَیَقَعُ فِی اَلْإِنَاءِ قُلْتُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ لَیْسَ بِهَذَا بَأْسٌ کُلِّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 136 )
ص : 8980
3202-4 الکافی ،1/3/328/2 القمیان عن محمد بن إسماعیل عن حنان عن عقبه بن بشیر الأسدی قال: قلت لأبی جعفر علیه السّلام أنا عقبه بن بشیر الأسدی و أنا فی الحسب الضخم عزیز فی قومی قال فقال ما تمن علینا بحسبک إن اللّه تعالی رفع بالإیمان من کان الناس یسمونه وضیعا إذا کان مؤمنا و وضع بالکفر من کان الناس یسمونه شریفا - إذا کان کافرا فلیس لأحد فضل علی أحد إلا بتقوی اللّه.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 876 )
ص : 8981
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «أَوْ آخَرانِ مِنْ غَیْرِکُمْ » قَالَ إِذَا کَانَ اَلرَّجُلُ فِی أَرْضِ غُرْبَهٍ لاَ یُوجَدُ فِیهَا مُسْلِمٌ جَازَتْ شَهَادَهُ مَنْ لَیْسَ بِمُسْلِمٍ عَلَی اَلْوَصِیَّهِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 398 )
6 - هشام بن حکم گوید: امام صادق علیه السّلام درباره آیه ای که می فرماید:«یا دو نفر از غیر خودتان را به گواهی احضار کنید» فرمود:
اگر مسلمانی در سرزمین غربت به حال احتضار بیفتد و احضار دو نفر مسلمان امکان نداشته باشد، دو نفر از دیگر ملت ها را برای گواهی احضار می کنند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 446 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 255 )
ص : 8982
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اَلْمُفِیدُ عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْرَوَیْهِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَا بَنِی آدَمَ کُلُّکُمْ ضَالٌّ إِلاَّ مَنْ هَدَیْتُ وَ کُلُّکُمْ عَائِلٌ إِلاَّ مَنْ أَغْنَیْتُ وَ کُلُّکُمْ هَالِکٌ إِلاَّ مَنْ أَنْجَیْتُ فَاسْأَلُونِی أَکْفِکُمْ وَ أَهْدِکُمْ سَبِیلَ رُشْدِکُمْ إِنَّ مِنْ عِبَادِیَ اَلْمُؤْمِنِینَ مَنْ لاَ یُصْلِحُهُ إِلاَّ اَلْفَاقَهُ وَ لَوْ أَغْنَیْتُهُ لَأَفْسَدَهُ ذَلِکَ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِی مَنْ لاَ یُصْلِحُهُ إِلاَّ اَلصِّحَّهُ وَ لَوْ أَمْرَضْتُهُ لَأَفْسَدَهُ ذَلِکَ وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِی لَمَنْ یَجْتَهِدُ فِی عِبَادَتِی وَ قِیَامِ اَللَّیْلِ لِی فَأُلْقِی عَلَیْهِ اَلنُّعَاسَ نَظَراً مِنِّی لَهُ فَیَرْقُدُ حَتَّی یُصْبِحَ وَ یَقُومُ حِینَ یَقُومُ وَ هُوَ مَاقِتٌ لِنَفْسِهِ زَارٍ عَلَیْهَا وَ لَوْ خَلَّیْتُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مَا یُرِیدُ لَدَخَلَهُ اَلْعُجْبُ بِعَمَلِهِ ثُمَّ کَانَ هَلاَکُهُ فِی عُجْبِهِ وَ رِضَاهُ عَنْ نَفْسِهِ فَیَظُنُّ أَنَّهُ قَدْ فَاقَ اَلْعَابِدِینَ وَ جَازَ بِاجْتِهَادِهِ حَدَّ اَلْمُقَصِّرِینَ فَیَتَبَاعَدُ بِذَلِکَ مِنِّی وَ هُوَ یَظُنُّ أَنَّهُ یَتَقَرَّبُ إِلَیَّ أَلاَ فَلاَ یَتَّکِلِ اَلْعَامِلُونَ عَلَی أَعْمَالِهِمْ وَ إِنْ حَسُنَتْ وَ لاَ یَیْأَسِ اَلْمُذْنِبُونَ مِنْ مَغْفِرَتِی لِذُنُوبِهِمْ وَ إِنْ کَثُرَتْ لَکِنْ بِرَحْمَتِی فَلْیَثِقُوا وَ لِفَضْلِی فَلْیَرْجُوا وَ إِلَی حُسْنِ نَظَرِی فَلْیَطْمَئِنُّوا وَ ذَلِکَ أَنِّی أُدَبِّرُ عِبَادِی بِمَا یُصْلِحُهُمْ وَ أَنَا بِهِمْ لَطِیفٌ خَبِیرٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 140 )
31-امالی طوسی.شیخ مفید از عمر بن محمد...از حضرت رضا از اجداد گرامیش از امیر مؤمنان از رسول خدا صلوات اله علیهم که خداوند متعال میفرماید.ای فرزندان آدم.همۀ شما گمراه هستید مگر آنکه من هدایت کرده باشم و همۀ شما فقیر و مستمندید مگر آن کس که من بی نیازش کرده باشم و همۀ شما در هلاکت هستید مگر آنکه من نجات دهم پس از من درخواست نمائید تا کفایت امور شما را بنمایم و شما را براه رشد و صلاح راهنمائی کنم.بعضی از بندگان مؤمن هستند که جز فقر و فاقه صلاح آنها نیست که اگر ثروت داشته باشد فاسدش خواهد کرد.و بعضی از بندگان مؤمن صلاح و خیرش در صحت است که اگر مریضش کنم موجب فساد عقیده و ایمانش خواهد شد.و بعضی از بندگان هستند که در عبادت و شب زنده داری کوشش فراوانی مینماید ولی گاهی از شبها من کسالت و سنگینی برایش می آورم بطوری که تا صبح میخوابد و از عبادت و نماز شب محروم می شود هنگامی که از خواب بیدار می شود خود را ملامت نموده و از خودش بدش می آید و بر بی توفیقی خود میگرید و اگر همان طوری که میخواهد هر شب عبادت خود را انجام دهد مبتلا بمرض عجب و خودپسندی می شود و همین عجب و خشنودی از خویش موجب هلاکتش میگردد و خیال میکند که با این عبادتش از همۀ عبادت کنندگان برتر است و با این کوشش و شب زنده داری حق عبادت الهی را انجام داده و هیچ گونه تقصیر و کوتاهی ندارد و این حالت خطرناک موجب بعد و دوری او از درگاه من خواهد شد و در عین حال او تصور میکند که بمن نزدیک و مقرب درگاه من شده است. هان مبادا که بنده گان فقط اتکاء و اعتماد باعمال خود داشته باشند گرچه دارای اعمال حسنه باشند.و مبادا که گنه کاران از رحمت و بخشش من ناامید شوند گرچه گناه فراوان داشته باشند. باید وثوق و امیدشان برحمت من باشند و بفضل و کرم من امیدوار باشند و اطمینان و دل گرمی بحسن نظر و لطف و عنایت من داشته باشند که من طبق مصالح آنها امور آنها را تدبیر نموده و من نسبت بآنان لطیف و آگاهم.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 145 )
ص : 8983
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعَمْرَکِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَقْرَأُ فِی اَلْفَرِیضَهِ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ ، وَ سُورَهٍ أُخْرَی فِی اَلنَّفَسِ اَلْوَاحِدِ قَالَ إِنْ شَاءَ قَرَأَ فِی نَفَسٍ وَ إِنْ شَاءَ [فِی] غَیْرِهِ . وَ رَوَاهُ عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فِی کِتَابِهِ عَنْ أَخِیهِ ؛ وَ رَوَاهُ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ : مِثْلَهُ وَ زَادَ وَ لاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 113 )
ص : 8984
وَ مِنْهُ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : تَأْخِیرُ اَلتَّوْبَهِ اِغْتِرَارٌ وَ طُولُ اَلتَّسْوِیفِ حَیْرَهٌ وَ اَلاِعْتِلاَلُ عَلَی اَللَّهِ هَلَکَهٌ وَ اَلْإِصْرَارُ عَلَی اَلذَّنْبِ أَمْنٌ لِمَکْرِ اَللَّهِ: فَلا یَأْمَنُ مَکْرَ اَللّهِ إِلاَّ اَلْقَوْمُ اَلْخاسِرُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 365 )
ص : 8985
وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ وَ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ فَضَالَهَ عَنْ مُعَاوِیَهَ وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِیَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ قَالَ فِی اَلْقَارِنِ لاَ یَکُونُ قِرَانٌ إِلاَّ بِسِیَاقِ اَلْهَدْیِ وَ عَلَیْهِ طَوَافٌ بِالْبَیْتِ وَ رَکْعَتَانِ عِنْدَ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ وَ سَعْیٌ بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ وَ طَوَافٌ بَعْدَ اَلْحَجِّ وَ هُوَ طَوَافُ اَلنِّسَاءِ وَ أَمَّا اَلْمُتَمَتِّعُ بِالْعُمْرَهِ إِلَی اَلْحَجِّ فَعَلَیْهِ ثَلاَثَهُ أَطْوَافٍ بِالْبَیْتِ وَ سَعْیَانِ بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلتَّمَتُّعُ أَفْضَلُ اَلْحَجِّ وَ بِهِ نَزَلَ اَلْقُرْآنُ وَ جَرَتِ اَلسُّنَّهُ فَعَلَی اَلْمُتَمَتِّعِ إِذَا قَدِمَ مَکَّهَ طَوَافٌ بِالْبَیْتِ وَ رَکْعَتَانِ عِنْدَ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ وَ سَعْیٌ بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ ثُمَّ یُقَصِّرُ وَ قَدْ أَحَلَّ هَذَا لِلْعُمْرَهِ وَ عَلَیْهِ لِلْحَجِّ طَوَافَانِ وَ سَعْیٌ بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ وَ یُصَلِّی (عِنْدَ کُلِّ طَوَافٍ) بِالْبَیْتِ رَکْعَتَیْنِ عِنْدَ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَمَّا اَلْمُفْرِدُ لِلْحَجِّ فَعَلَیْهِ طَوَافٌ بِالْبَیْتِ وَ رَکْعَتَانِ عِنْدَ مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ وَ سَعْیٌ بَیْنَ اَلصَّفَا وَ اَلْمَرْوَهِ وَ طَوَافُ اَلزِّیَارَهِ وَ هُوَ طَوَافُ اَلنِّسَاءِ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ هَدْیٌ وَ لاَ أُضْحِیَّهٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 212 )
ص : 8986
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ أَکْثَرَ قِرَاءَهَ اَلشَّمْسِ وَ ضُحَاهَا وَ اَللَّیْلِ إِذَا یَغْشَی وَ اَلضُّحَی وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ فِی یَوْمِهِ أَوْ فِی لَیْلَتِهِ لَمْ یَبْقَ شَیْءٌ بِحَضْرَتِهِ إِلاَّ شَهِدَ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ حَتَّی شَعْرُهُ وَ بَشَرُهُ وَ لَحْمُهُ وَ دَمُهُ وَ عُرُوقُهُ وَ عَصَبُهُ وَ عِظَامُهُ وَ جَمِیعُ مَا أَقَلَّتِ اَلْأَرْضُ مِنْهُ وَ یَقُولُ اَلرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَبِلْتُ شَهَادَتَکُمْ لِعَبْدِی وَ أَجَزْتُهَا لَهُ اِنْطَلِقُوا بِهِ إِلَی جَنَّاتِی حَتَّی یَتَخَیَّرَ مِنْهَا حَیْثُ شَاءَ وَ أَحَبَّ فَأَعْطُوهُ إِیَّاهَا مِنْ غَیْرِ مَنٍّ وَ لَکِنْ رَحْمَهً مِنِّی وَ فَضْلاً عَلَیْهِ فَهَنِیئاً هَنِیئاً لِعَبْدِی .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 383 )
ص : 8987
عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ لَبِسَ نَعْلاً صَفْرَاءَ لَمْ یَزَلْ مَسْرُوراً حَتَّی یُبْلِیَهَا، کَمَا قَالَ اَللَّهُ « صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها تَسُرُّ اَلنّاظِرِینَ » .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 47 )
ص : 8988
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِنَّ اَلدُّنْیَا لَیْسَتْ بِدَارِ قَرَارٍ وَ لاَ مَحَلِّ إِقَامَهٍ إِنَّمَا أَنْتُمْ فِیهَا کَرَکْبٍ عَرَّسُوا وَ اِرْتَاحُوا ثُمَّ اِسْتَقَلُّوا فَغَدَوْا وَ رَاحُوا دَخَلُوهَا خِفَافاً وَ اِرْتَحَلُوا عَنْهَا ثِقَالاً فَلَمْ یَجِدُوا عَنْهَا نُزُوعاً وَ لاَ إِلَی مَا تَرَکُوا بِهَا رُجُوعاً جُدَّ بِهِمْ فَجَدُّوا وَ رَکَنُوا إِلَی اَلدُّنْیَا فَمَا اِسْتَعَدُّوا حَتَّی أَخَذَ بِکَظَمِهِمْ وَ رَحَلُوا إِلَی دَارِ قَوْمٍ لَمْ یَبْقَ مِنْ أَکْثَرِهِمْ خَبَرٌ وَ لاَ أَثَرٌ قَلَّ فِی اَلدُّنْیَا لَبْثُهُمْ وَ أَعْجَلَ بِهِمْ إِلَی اَلْآخِرَهِ بَعْثُهُمْ وَ أَصْبَحْتُمْ حُلُولاً فِی دِیَارِهِمْ وَ ظَاعِنِینَ عَلَی آثَارِهِمْ وَ اَلْمَنَایَا بِکُمْ تَسِیرُ سَیْراً مَا فِیهِ أَیْنٌ وَ لاَ بُطُوءٌ نَهَارُکُمْ بِأَنْفُسِکُمْ دَءُوبٌ وَ لَیْلُکُمْ بِأَرْوَاحِکُمْ ذَهُوبٌ وَ أَنْتُمْ تَقْتَفُونَ مِنْ أَحْوَالِهِمْ حَالاً وَ تَحْتَذُونَ مِنْ أَفْعَالِهِمْ مِثَالاً - فَلا تَغُرَّنَّکُمُ اَلْحَیاهُ اَلدُّنْیا فَإِنَّمَا أَنْتُمْ فِیهَا سَفْرٌ حُلُولٌ وَ اَلْمَوْتُ بِکُمْ نُزُولٌ فَتَنْتَضِلُ فِیکُمْ مَنَایَاهُ وَ تَمْضِی بِکُمْ مَطَایَاهُ إِلَی دَارِ اَلثَّوَابِ وَ اَلْعِقَابِ وَ اَلْجَزَاءِ وَ اَلْحِسَابِ فَرَحِمَ اَللَّهُ مَنْ رَاقَبَ رَبَّهُ وَ خَافَ ذَنْبَهُ وَ جَانَبَ هَوَاهُ وَ عَمِلَ لآِخِرَتِهِ وَ أَعْرَضَ عَنْ زَهْرَهِ اَلْحَیَاهِ اَلدُّنْیَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 18 )
76-و فرمود:دنیا قرارگاه دینست و نه محل اقامت شما در دنیا مانند کاروانی هستید که برای استراحت پیاده شده و تجدید نیرو کرده بر سر نشاط آمده کوچ می کند سبک وارد شده سنگین خارج می شود چاره ای از جدا شدن ندارند و بازگشتی بسوی آنچه نهاده اند بکوشش واداشته شدند کوشش کردند و دل بدنیا بستند آماده نشدند،تا بالاخره نفس آنها را گرفتند و رهسپار خانه ای شدند که از بیشتر ساکنان آن خانه ها خبر و اثری نیست. درنگ آنها در دنیا کم بود.و بزودی بسوی آخرت رفتند شما جایگزین آنها شدید و بدنبال آنها کوچ میکنید،مرگ در حرکت بسوی شما است که وقت آن معین نشده و کندی ندارد.روزتان با مشقت و شبتان جان کندن است شما نیز تا اندازه ای پیرو آنهائید و قدم جای قدم آنها میگذارید.مبادا فریب زندگی دنیا را بخورید شما در دنیا مسافر هستید در حال حرکت و مرگ سایه بر سرتان افکنده که هدفهای خود را از شما میگیرد و بر مرکب خویش سوارتان میکند و بجانب خانه ثواب یا عقاب و پاداش و حساب میبرد.خداوند رحمت کند مردی را که مراقب پروردگار خویش است و از گناه خود میترسد و مخالف هوای نفس است و برای آخرت عمل میکند.و از زیبائی دنیا چشم پوشیده.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 19 )
ص : 8989
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِزَوْجَهِ رِفَاعَهَ لَمَّا حَلَّلَهَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ اَلزُّبَیْرِ فَقَالَتْ إِنَّ لَهُ هُدْبَهً کَهُدْبَهِ اَلثَّوْبِ تُرِیدِینَ أَنْ تَرْجِعِی إِلَی رِفَاعَهَ لاَ حَتَّی تَذُوقِینَ عُسَیْلَتَهُ وَ یَذُوقَ عُسَیْلَتَکِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 144 )
ص : 8990
عن جابر ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: قال أمیر المؤمنین - صلوات اللّه علیه : -: تغرب الشّمس فی عین حمئه فی بحر دون المدینه الّتی [تلی] ممّا یلی المغرب، یعنی: جابلقاء .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 166 )
ص : 8991
أقول قَالَ اِبْنُ أَبِی اَلْحَدِیدِ فِی شَرْحِ نَهْجِ اَلْبَلاَغَهِ قَالَ أَبُو اَلْفَرَجِ اَلْأَصْفَهَانِیُّ : کَتَبَ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی مُعَاوِیَهَ مَعَ جُنْدَبِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَزْدِیِّ مِنَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ إِلَی مُعَاوِیَهَ بْنِ أَبِی سُفْیَانَ سَلاَمٌ عَلَیْکُمْ فَإِنِّی أَحْمَدُ إِلَیْکَ اَللَّهَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اَللَّهَ جَلَّ وَ عَزَّ بَعَثَ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَحْمَهً لِلْعالَمِینَ وَ مِنَّهً لِلْمُؤْمِنِینَ تَوَفَّاهُ اَللَّهُ غَیْرَ مُقَصِّرٍ وَ لاَ وَانٍ بَعْدَ أَنْ أَظْهَرَ اَللَّهُ بِهِ اَلْحَقَّ وَ مَحَقَ بِهِ اَلشِّرْکَ وَ خَصَّ قُرَیْشاً خَاصَّهً فَقَالَ لَهُ وَ إِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَ لِقَوْمِکَ فَلَمَّا تُوُفِّیَ تَنَازَعَتْ سُلْطَانَهُ اَلْعَرَبُ فَقَالَتْ قُرَیْشٌ نَحْنُ قَبِیلَتُهُ وَ أُسْرَتُهُ وَ أَوْلِیَاؤُهُ وَ لاَ یَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تُنَازِعُونَا سُلْطَانَ مُحَمَّدٍ وَ حَقَّهُ فَرَأَتِ اَلْعَرَبُ أَنَّ اَلْقَوْلَ مَا قَالَتْ قُرَیْشٌ وَ أَنَّ اَلْحُجَّهَ لَهُمْ فِی ذَلِکَ عَلَی مَنْ نَازَعَهُمْ أَمْرَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَنْعَمَتْ لَهُمْ وَ سَلَّمَتْ إِلَیْهِمْ. ثُمَّ حَاجَجْنَا نَحْنُ قُرَیْشاً بِمِثْلِ مَا حَاجَّتْ بِهِ اَلْعَرَبُ فَلَمْ تُنْصِفْنَا قُرَیْشٌ إِنْصَافَ اَلْعَرَبِ لَهَا إِنَّهُمْ أَخَذُوا هَذَا اَلْأَمْرَ دُونَ اَلْعَرَبِ بِالْإِنْصَافِ وَ اَلاِحْتِجَاجِ فَلَمَّا صِرْنَا أَهْلَ بَیْتِ مُحَمَّدٍ وَ أَوْلِیَاءَهُ إِلَی مُحَاجَّتِهِمْ وَ طَلَبِ اَلنَّصَفِ مِنْهُمْ بَاعَدُونَا وَ اِسْتَوْلَوْا بِالاِجْتِمَاعِ عَلَی ظُلْمِنَا وَ مُرَاغَمَتِنَا وَ اَلْعَنَتِ مِنْهُمْ لَنَا فَالْمَوْعِدُ اَللَّهُ وَ هُوَ اَلْوَلِیُّ اَلنَّصِیرُ. وَ لَقَدْ تَعَجَّبْنَا لِتَوَثُّبِ اَلْمُتَوَثِّبِینَ عَلَیْنَا فِی حَقِّنَا وَ سُلْطَانِ نَبِیِّنَا وَ إِنْ کَانُوا ذَوِی فَضِیلَهٍ وَ سَابِقَهٍ فِی اَلْإِسْلاَمِ وَ أَمْسَکْنَا عَنْ مُنَازَعَتِهِمْ مَخَافَهً عَلَی اَلدِّینِ أَنْ یَجِدَ اَلْمُنَافِقُونَ وَ اَلْأَحْزَابُ فِی ذَلِکَ مَغْمَزاً یَثْلِمُونَهُ بِهِ أَوْ یَکُونَ لَهُمْ بِذَلِکَ سَبَبٌ إِلَی مَا أَرَادُوا مِنْ إِفْسَادِهِ فَالْیَوْمَ فَلْیَتَعَجَّبِ اَلْمُتَعَجِّبُ مِنْ تَوَثُّبِکَ یَا مُعَاوِیَهُ عَلَی أَمْرٍ لَسْتَ مِنْ أَهْلِهِ لاَ بِفَضْلٍ فِی اَلدِّینِ مَعْرُوفٍ وَ لاَ أَثَرٍ فِی اَلْإِسْلاَمِ مَحْمُودٍ وَ أَنْتَ اِبْنُ حِزْبٍ مِنَ اَلْأَحْزَابِ وَ اِبْنُ أَعْدَی قُرَیْشٍ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ حَسِیبُکَ فَسَتُرَدُّ فَتَعْلَمُ لِمَنْ عُقْبَی اَلدّارِ وَ بِاللَّهِ لَتَلْقَیَنَّ عَنْ قَلِیلٍ رَبَّکَ ثُمَّ لَیَجْزِیَنَّکَ بِمَا قَدَّمَتْ یَدَاکَ وَ مَا اَللَّهُ بِظَلاّمٍ لِلْعَبِیدِ إِنَّ عَلِیّاً لَمَّا مَضَی لِسَبِیلِهِ رَحْمَهُ اَللَّهِ عَلَیْهِ یَوْمَ قُبِضَ وَ یَوْمَ مَنَّ اَللَّهُ عَلَیْهِ بِالْإِسْلاَمِ وَ یَوْمَ یُبْعَثُ حَیّاً وَلاَّنِی اَلْمُسْلِمُونَ اَلْأَمْرَ بَعْدَهُ فَأَسْأَلُ اَللَّهَ أَنْ لاَ یُؤْتِیَنَا فِی اَلدُّنْیَا اَلزَّائِلَهِ شَیْئاً یَنْقُصُنَا بِهِ فِی اَلْآخِرَهِ مِمَّا عِنْدَهُ مِنْ کَرَامَتِهِ وَ إِنَّمَا حَمَلَنِی عَلَی اَلْکِتَابِ إِلَیْکَ اَلْإِعْذَارُ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی أَمْرِکَ وَ لَکَ فِی ذَلِکَ إِنْ فَعَلْتَهُ اَلْحَظُّ اَلْجَسِیمُ وَ اَلصَّلاَحُ لِلْمُسْلِمِینَ فَدَعِ اَلتَّمَادِیَ فِی اَلْبَاطِلِ وَ اُدْخُلْ فِیمَا دَخَلَ فِیهِ اَلنَّاسُ مِنْ بَیْعَتِی فَإِنَّکَ تَعْلَمُ أَنِّی أَحَقُّ بِهَذَا اَلْأَمْرِ مِنْکَ عِنْدَ اَللَّهِ وَ عِنْدَ کُلِّ أَوّابٍ حَفِیظٍ وَ مَنْ لَهُ قَلْبٌ مُنِیبٌ. وَ اِتَّقِ اَللَّهَ وَ دَعِ اَلْبَغْیَ وَ اُحْقُنْ دِمَاءَ اَلْمُسْلِمِینَ فَوَ اَللَّهِ مَا لَکَ مِنْ خَیْرٍ فِی أَنْ تَلْقَی اَللَّهَ مِنْ دِمَائِهِمْ بِأَکْثَرَ مِمَّا أَنْتَ لاَقِیهِ بِهِ وَ اُدْخُلْ فِی اَلسِّلْمِ وَ اَلطَّاعَهِ وَ لاَ تُنَازِعِ اَلْأَمْرَ أَهْلَهُ وَ مَنْ هُوَ أَحَقُّ بِهِ مِنْکَ لِیُطْفِئَ اَللَّهُ اَلنَّائِرَهَ بِذَلِکَ وَ یَجْمَعَ اَلْکَلِمَهَ وَ یُصْلِحَ ذَاتَ اَلْبَیْنِ وَ إِنْ أَنْتَ أَبَیْتَ إِلاَّ اَلتَّمَادِیَ فِی غَیِّکَ سِرْتُ إِلَیْکَ بِالْمُسْلِمِینَ فَحَاکَمْتُکَ حَتّی یَحْکُمَ اَللّهُ بَیْنَنا وَ هُوَ خَیْرُ اَلْحاکِمِینَ أقول ثم ذکر جواب معاویه و ما أظهر فیه من الکفر و الإلحاد إِلَی قَوْلِهِ وَ قَدْ فَهِمْتُ اَلَّذِی دَعَوْتَنِی إِلَیْه مِنَ اَلصُّلْحِ فَلَوْ عَلِمْتُ أَنَّکَ أَضْبَطُ مِنِّی لِلرَّعِیَّهِ وَ أَحْوَطُ عَلَی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ أَحْسَنُ سِیَاسَهً وَ أَقْوَی عَلَی جَمْعِ اَلْأَمْوَالِ وَ أَکْیَدُ لِلْعَدُوِّ لَأَجَبْتُکَ إِلَی مَا دَعَوْتَنِی إِلَیْهِ وَ رَأَیْتُکَ لِذَلِکَ أَهْلاً وَ لَکِنْ قَدْ عَلِمْتَ أَنِّی أَطْوَلُ مِنْکَ وَلاَیَهً وَ أَقْدَمُ مِنْکَ لِهَذِهِ اَلْأُمَّهِ تَجْرِبَهً وَ أَکْبَرُ مِنْکَ سِنّاً فَأَنْتَ أَحَقُّ أَنْ تُجِیبَنِی إِلَی هَذِهِ اَلْمَنْزِلَهِ اَلَّتِی سَأَلْتَنِی فَادْخُلْ فِی طَاعَتِی وَ لَکَ اَلْأَمْرُ مِنْ بَعْدِی وَ لَکَ مَا فِی بَیْتِ مَالِ اَلْعِرَاقِ بَالِغاً مَا بَلَغَ تَحْمِلُهُ إِلَی حَیْثُ أَحْبَبْتَ وَ لَکَ خَرَاجُ أَیِّ کُوَرِ اَلْعِرَاقِ شِئْتَ مَعُونَهً عَلَی نَفَقَتِکَ یَجْبِیهَا أَمِینُکَ وَ یَحْمِلُهَا إِلَیْکَ فِی کُلِّ سَنَهٍ وَ لَکَ أَنْ لاَ یُسْتَوْلَی عَلَیْکَ بِالْأَشْیَاءِ وَ لاَ یُقْضَی دُونَکَ اَلْأُمُورُ وَ لاَ تُعْصَی فِی أَمْرٍ أَرَدْتَ بِهِ طَاعَهَ اَللَّهِ أَعَانَنَا اَللَّهُ وَ إِیَّاکَ عَلَی طَاعَتِهِ إِنَّهُ سَمِیعٌ مُجِیبُ اَلدُّعَاءِ وَ اَلسَّلاَمُ. قَالَ جُنْدَبٌ فَلَمَّا أَتَیْتُ اَلْحَسَنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِکِتَابِ مُعَاوِیَهَ قُلْتُ لَهُ إِنَّ اَلرَّجُلَ سَائِرٌ إِلَیْکَ فَابْدَأْهُ بِالْمَسِیرِ حَتَّی تُقَاتِلَهُ فِی أَرْضِهِ وَ بِلاَدِهِ وَ عَمَلِهِ فَأَمَّا أَنْ تُقَدِّرَ أَنَّهُ یَنْقَادُ لَکَ فَلاَ وَ اَللَّهِ حَتَّی یَرَی مِنَّا أَعْظَمَ مِنْ یَوْمِ صِفِّینَ فَقَالَ أَفْعَلُ ثُمَّ قَعَدَ عَنْ مَشُورَتِی وَ تَنَاسَی قَوْلِی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 44 , صفحه 39 )
ص : 8992
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لِلتَّمَتُّعِ ثَوَابٌ قَالَ إِنْ کَانَ یُرِیدُ بِذَلِکَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ خِلاَفاً لِفُلاَنٍ لَمْ یُکَلِّمْهَا کَلِمَهً إِلاَّ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ حَسَنَهً وَ إِذَا دَنَا مِنْهَا غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ بِذَلِکَ ذَنْباً فَإِذَا اِغْتَسَلَ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ بِعَدَدِ مَا مَرَّ اَلْمَاءُ عَلَی شَعْرِهِ قَالَ قُلْتُ بِعَدَدِ اَلشَّعْرِ قَالَ نَعَمْ بِعَدَدِ اَلشَّعْرِ .
( خلاصه الإیجاز فی المتعه , جلد 2 , صفحه 8 )
ص : 8993
وَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبَانٍ عَنْ مُدْرِکِ بْنِ اَلْهَزْهَازِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ تَکُونُ لَهُ اَلْغَنَمُ فَیُعْطِیهَا بِضَرِیبَهٍ شَیْئاً مَعْلُوماً مِنَ اَلصُّوفِ أَوِ اَلسَّمْنِ أَوِ اَلدَّرَاهِمِ قَالَ لاَ بَأْسَ بِالدَّرَاهِمِ وَ کَرِهَ اَلسَّمْنَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 350 )
ص : 8994
سَبَبُ صَلاَحِ اَلنَّفْسِ إِزَالَهُ اَلطَّمَعِ .
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 281 )
ص : 8995
شَدَّادُ بْنُ أَوْسٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مَنْدَهَ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحُسَیْنِ زَیْدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْخِوَانِ بِالْکُوفَهِ سَنَهَ سَبْعٍ وَ سَبْعِینَ وَ ثَلاَثِمِائَهٍ قَالَ: حَدَّثَنَا عَبَّاسُ اَلْجَوْهَرِیُّ بِبَغْدَادَ فِی دَارِ عُمَارَهَ قَالَ: حَدَّثَنِی عِقَالُ بْنُ مُسْلِمٍ قَالَ: حَدَّثَنِی حَمَّادُ بْنُ سَلَمَهَ عَنِ اَلْکَلْبِیِّ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنْ شَدَّادِ بْنِ أَوْسٍ قَالَ: لَمَّا کَانَ یَوْمُ اَلْجَمَلِ قُلْتُ: لاَ أَکُونُ مَعَ عَلِیٍّ وَ لاَ أَکُونُ عَلَیْهِ وَ تَوَقَّفْتُ عَنِ اَلْقِتَالِ إِلَی اِنْتِصَافِ اَلنَّهَارِ، فَلَمَّا کَانَ قُرْبَ اَللَّیْلِ أَلْقَی اَللَّهُ فِی قَلْبِی أَنْ أُقَاتِلَ مَعَهُ فَقَاتَلْتُ مَعَهُ حَتَّی کَانَ مِنْ أَمْرِهِ مَا کَانَ، ثُمَّ إِنِّی أَتَیْتُ اَلْمَدِینَهَ فَدَخَلْتُ عَلَی أُمِّ سَلَمَهَ قَالَتْ: مِنْ أَیْنَ أَقْبَلْتَ؟ قُلْتُ: مِنَ اَلْبَصْرَهِ، قَالَتْ: مَعَ أَیِّ ▀ اَلْفَرِیقَیْنِ کُنْتَ؟ قُلْتُ: یَا أُمَّ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنِّی تَوَقَّفْتُ عَنِ اَلْقِتَالِ إِلَی اِنْتِصَافِ اَلنَّهَارِ فَأَلْقَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی قَلْبِی بِأَنْ أُقَاتِلَ مَعَ عَلِیٍّ، قَالَتْ: نِعْمَ مَا عَمِلْتَ؛ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: مَنْ حَارَبَ عَلِیّاً فَقَدْ حَارَبَنِی، وَ مَنْ حَارَبَنِی فَقَدْ حَارَبَ اَللَّهَ، قُلْتُ: أَ فَتَرَیْنَ أَنْ اَلْحَقَ مَعَ عَلِیٍّ؟ قَالَتْ: إِی وَ اَللَّهِ عَلِیٌّ مَعَ اَلْحَقِّ وَ اَلْحَقُّ مَعَهُ وَ اَللَّهِ مَا أَنْصَفُوا أُمَّهُ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَبِیَّهُمْ إِذْ قَدَّمُوا مَنْ أَخَّرَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ رَسُولُهُ، وَ أَخَّرُوا مَنْ قَدَّمَهُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ، وَ أَنَّهُمْ صَانُوا حَلاَئِلَهُمْ فِی بُیُوتِهِمْ وَ أَبْرَزُوا حَلِیلَهَ رَسُولِ اَللَّهِ إِلَی اَلْقِتَالِ، وَ اَللَّهِ لَقَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: إِنَّ لِأُمَّتِی فُرْقَهً وَ خُلْفَهً، فَجَامِعُوهَا إِذَا اِجْتَمَعَتْ وَ إِذَا اِفْتَرَقَتْ فَکُونُوا مَعَ اَلنَّمَطِ اَلْأَوْسَطِ اُرْقُبُوا أَهْلَ بَیْتِی، فَإِنْ حَارَبُوا فَحَارِبُوا، وَ إِنْ سَالَمُوا فَسَالِمُوا، وَ إِنْ زَالُوا فَزُولُوا، فَإِنَّ اَلْحَقَّ مَعَهُمْ حَیْثُ کَانُوا، قُلْتُ: ▀ فَمَنْ أَهْلُ بَیْتِهِ قَالَتْ: أَهْلُ بَیْتِهِ اَلَّذِینَ أَمَرَنَا بِالتَّمَسُّکِ بِهِمْ وَ هُمُ اَلْأَئِمَّهُ بَعْدَهُ کَمَا قَالَ عَدَدَ نُقَبَاءِ بَنِی إِسْرَائِیلَ: عَلِیٌّ وَ سِبْطَاهُ، وَ تِسْعَهٌ مِنْ صُلْبِ اَلْحُسَیْنِ أَهْلُ بَیْتِهِ هُمُ اَلْمُطَهَّرُونَ وَ اَلْأَئِمَّهُ اَلْمَعْصُومُونَ، قُلْتُ: إِنَّا لِلَّهِ هَلَکَ اَلنَّاسُ إِذْ قَالَتْ کُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ.
( الإنصاف فی النص علی الأئمه الإثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 286 )
ص : 8996
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنِ اِسْتَحْکَمَتْ لِی فِیهِ خَصْلَهٌ مِنْ خِصَالِ اَلْخَیْرِ اِحْتَمَلْتُهُ عَلَیْهَا وَ اِغْتَفَرْتُ فَقْدَ مَا سِوَاهَا وَ لاَ أَغْتَفِرُ فَقْدَ عَقْلٍ وَ لاَ دِینٍ لِأَنَّ مُفَارَقَهَ اَلدِّینِ مُفَارَقَهُ اَلْأَمْنِ فَلاَ یَتَهَنَّأُ بِحَیَاهٍ مَعَ مَخَافَهٍ وَ فَقْدُ اَلْعَقْلِ فَقْدُ اَلْحَیَاهِ وَ لاَ یُقَاسُ إِلاَّ بِالْأَمْوَاتِ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 27 )
امیر المؤمنین علیه السلام فرمود: کسیرا که آگاه شوم بر یکی از صفات خوب استوار است، بپذیرم و از نداشتن صفات دیگرش بگذرم ولی از نداشتن عقل و دین چشم نمیپوشم زیرا جدائی از دین جدائی از امنیت است و زندگی با هراس گوارا نباشد و فقدان عقل فقدان زندگی است (زیرا بی خردان) فقط با مردگان مقایسه شوند و بس.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 31 )
30-امیر المؤمنین(علیه السّلام)فرمود:هر که یک خصلت خوب پابرجا هم به من تحویل دهد به خاطر آن او را بپذیرم و از نداشتن خصال دیگرش چشم پوشم ولی از نداشتن عقل و نداشتن دین گذشت نکنم،زیرا در بی دینی امنیت نیست و زندگی در هراس گوارا نباشد و نبودن عقل نبودن زندگانی است،بی خرد جز مرده ای نیست.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 75 )
30-امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:هرکس یک خصلت خوب و پایدار به من دهد،به خاطر آن،او را بپذیرم و از نداشتن صفات دیگرش،می گذرم ولی از نداشتن عقل و نداشتن دین،چشم پوشی نمی کنم،زیرا در بی دینی امنیت نیست و زندگی در هراس و ترس لذت بخش نباشد و نبودن عقل،نبودن زندگی است،بی خرد،جز مرده ای بیش نیست(زیرا بی خردان همیشه با مرده ها مقایسه می شوند).
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 47 )
هذا حدیث لطیف مختصر اللفظ کثیر المعنی،و قبل الخوض فیه یجب ان یعلم ان للنفس الانسانیه قوتین:إحداهما نظریه و الاخری عملیه،فبالاولی تتأثر و تنفعل عما فوقها و عن المبدأ الاعلی و بالثانیه و تؤثر و تفعل فیما تحتها و فی الماده السفلی،و نسبه الاولی الی الثانیه کنسبه الروح الی البدن و لکل منهما صفات و خصال،و هی ان کانت غیر راسخه تسمی احوالا و ان کانت راسخه مستحکمه تسمی اخلاقا و ملکات،اذا تقرر هذا فنقول: کمال النفس من جهه القوه العملیه،هی اتصافها بالفضائل العملیه کالعفه و الکرم و الشجاعه و نحوها و هی خصال الخیر،و تخلیها عن الرذائل کالشهوه و الحسد و البخل و الکبر و الجبن و غیرها و هی خصال الشر. و مرجع الجمیع الی العداله و الطهاره و کمالها من جهه القوه النظریه هو کونها ذا عقل یعلم الاشیاء کما هی،و تلک العلوم اما بحیث لا غایه لها غیر حصولها انفسها و اما بحیث لها غایه غیر حصولها انفسها و هی العمل بمقتضاها کالعلم بکیفیه الصلاه و الزکاه و الحج و الجهاد و سائر المعاملات و السیاسات المدنیه و غیرها،و قد یعبر عن الاول بالایمان و عن مبدئه بالعقل کما فی هذا الحدیث و عن الثانی بالدین، فاذا تقررت عندک هذه المقدمات: فاعلم انه علیه السلام کان یقول حکایه عنه تعالی:من استحکمت لی فیه،ای رسخت لاجلی فی نفسه خصله واحده من خصال الخیر،یعنی من جمله الاخلاق الفاضله التی محاسن القوه العملیه من النفس،احتملته ای قبلته و رحمت علیه بناء علی وجدانه تلک الخصله الواحده من خصال الخیر و اغتفرت له و عفوت عنه فقده لما سوی تلک الخصله. فان اللّه کریم لا یعذب المؤمن الکریم و لو من جهه کرامه واحده و هو خیر محض لا یعذب العبد الخیر و لو بصفه واحده و لکن بشرطین:احدهما ان یکون تلک الصفه ملکه راسخه غیر زائله،و الثانی ان یکون متحققه مع العقل و الدین،فان فقد شیء منهما غیر مغتفر اصلا و لو تحقق معه الف حسنات. فانه اذا کان العبد فاقد العقل او فاقد الدین،فلا یغتفر عنه شیء من الذنوب و النقائص لان اصل العقل بمنزله الحیاه فی النشأه الباقیه و نسبته الی سائر الخصال کنسبه القلب هاهنا الی سائر اعضاء البدن،و نسبه الدین إلیه کنسبه الأمن و السلامه فی البدن،فمن فقد عقله کان هناک کمن فقد حیاته فی هذه النشأه فلا عبره فیه بحصول شیء من الخصال کما لا عبره لفاقد الحیاه بحصول الاعضاء فیلتحق بالجمادات و لا یقاس الا بالاموات. و من فارق الدین و ان کان مع العقل کان بمنزله انسان حی مقطوع الاطراف، فهو و ان کان باقیا لکنه لیس متهنئ الحیاه و لا رغید العیش بل یکون مع الم و خوف و شده و بؤس،و کما ان من کان حیا فی الدنیا صحیح البدن،سلیم الاعضاء غیر علیل و لا مریض،فیمکن ان یتدارک فقدان ما سوی ذلک عنه،فکذلک قیاس من کان ذا عقل و دین و له خصله من خصال الخیر اذا حشر فی الآخره فاللّه سبحانه یمکن ان یتجاوز عن ذنوبه و یعفو عن سیئاته و یغتفر فقده لکثیر من الخصال الحسنه بان لا یدخله النار و لا یعذبه اصلا. و اعلم انه لا یدوم فی النار من کان له حیاه عقلیه،فان اصل الایمان ینافی التخلید فی العذاب.فلا بد ان یخرج من کان فی قلبه مثقال ذره من الایمان،و لو بعد حین کما دلت علیه الاخبار و الروایات الصحیحه-کما سیجیء فی کتاب الایمان-و مراده علیه السلام ان من کانت له مع العقل و الدین خصله من خصال الخیر،فلا یعذب بالنار بل یغتفر سائر ذنوبه و اللّه اعلم.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 1 , ص 584 )
الحدیث الثلاثون قوله علیه السلام:من استحکمت لی فیه خصله أی ثبتت عندی.
( التعلیقه علی کتاب الکافی ؛ ج 1 , ص 56 )
قال علیه السلام:.احتملته [ص27 ح30] أقول: أی قبلته علیها،أی لأجلها. قال علیه السلام:ولا دین. [ص27 ح30] أقول: أی ولا فقد دین.
( الحاشیه علی اصول الکافی ؛ ج 1 , ص 150 )
شرح: الاِستِحْکام: استوار شدن.الْخَصْلَه (به فتح خاء بانقطه): صفت خوب، و صفتِ خواه خوب و خواه بد؛ و این جا، هر دو مناسب است. تفسیر دین گذشت در شرح حدیث ششمِ این باب. یعنی: گفت امیر المؤمنین علیه السّلام که: هر که استوار شود برای من در او یک صفت از صفت های نیکویی، قبول می کنم او را که از شیعۀ من است؛ برای آن صفت که استوار شده، و می بخشم استوار نبودن غیر آن صفت را در او و نمی بخشم نبودن خردمندی را که لازم دارد نبودن دینداری را نیز؛ چه جدایی از دینداری، جدایی از ایمن بودن از عذاب الهی است.پس آن کس که دینداری ندارد، گوارایی ندارد به زندگی با ترسِ عذاب الهی.و نداشتن خردمندی، نداشتن زندگی است.و سنجیده نمی شود ناخردمند، مگر به مردگان؛ چه مانند ایشان است و بس. مخفی نماند که در این گفتگو، اشارت شده به این که کسی که عقل و دین ندارد، هیچ خصلتی در او استوار نیست.پس اگر خصلتی در او باشد، محض ظاهر خواهد بود و در روز قیامت، اعتباری نخواهد داشت.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 1 , ص 270 )
هدیّه: «أحکمت الأمر فاستحکم»:صار محکماً.والمستحکم بکسر الکاف:المحکَم بفتحها،فإن صحّ استحکام الشیء بمعنی إراده إحکامه صحّ المستحکم-بفتح الکاف- فیجری الوجهان فی (استحکمت) .والمعنی علی التقدیرین:من صارت لی فیه خصله من جنود العقل مستحکمه بحیث تصیر خُلقاً له ومَلکه راسخه فیه کما فی الخلیق والسخیّ. و (لی) :دلاله علی أنّ المراد ب«من»من أظهر ولایته علیه السلام. (احتملته علیها) أی قبلته لأجلها بأنّه من شیعتی،ورحمتُه فی الدنیا،وشَفَعتُ له فی الآخره. (واغتفر فقد ما سواها) ؛یعنی إذا کان ذا عقل قاطع بحقّیّه دینه.وقد مرّ مراراً أنّ القطع لن یُحصل بدین إلّاعن الحجّه المعصوم العاقل عن الربّ الحکیم المنحصر فیه الأعلمیّه بما دبّر فی هذا النظام العظیم. وفی عطف (ولا دین) إشاره إلی مضمون الحدیث الثانی،وفیه تخییر آدم علیه السلام بین العقل والحیاء والدِّین؛لأنّ مفارقه الدِّین مفارقه الأمن الحاصل من القطع، فلا یهنأ بحیاه مع مخافه حاصله من عدم الیقین،ألا یُری أنّ الجاحد للیوم الآخر علی ما أخبر به الحجج علیهم السلام لا یمکنه نفی احتماله .ونِعمَ ما قیل:وای بر منکران آن دیوان که ندارند تاب شایدان. و«التهنّؤ»علی التفعّل:صیروره الشیء هنیئاً،أی (فلا یتهنّأ) شیء لمفارق الأمن بسبب حیاه تکون مع مخافه من الضلال والعذاب.ویحتمل المجهول،فالباء للتعدیه. (وفقد العقل) أی العقل الموصوف،وهو عقل الإیمان. (ولا یقاس) أی فاقده. قال برهان الفضلاء سلّمه اللّه تعالی: «استحکمت»علی المعلوم،أی صارت ثابته محکمه.«احتملته علیها»،أی عددته لأجلها من شیعتی. «ولا أغتفر فقد عقل»،أی عقل مستلزم للدِّین. «فلا یتهنّأ»علی المعلوم،والباء للملابسه. وقال السیّد الأجل النائینی رحمه الله: «الخصله»-بالفتح-یستعمل فی الصفات،فضائلها ورذائلها،واستعمالها فی الفضائل أکثر.ویُقال:أحکمتها فاستحکمت،أی صارت محکمه.والمراد صیرورتها مَلکه. و«لی»باعتبار تضمین معنی الثبوت،أو ما شابهه.«احتملته علیها»،أی احتملته کائناً علیها. «واغتفرت فقد ما سواها»من خصال الخیر،وما آخذتُه بفقدها و ارتضیت بحاله هذه له.والحاصل تجویز نجاته بسبب الخصله الواحده. والمراد بخصال الخیر الخصال الذی من توابع الخیر.وقد سبق أنّ الخیر من جنود العقل وزیره،فالعقل خارج من خصال الخیر،وکذا الدِّین؛فإنّه لا یُعدّ خصله عرفاً. فالمعنی أنّ من وجدتُه ذا خصله واحده محکمه فیه من خصال الخیر،قبلتُه ورضیت باحتماله،وتجاوزت عن فقد ما سواها.وأمّا العقل والدِّین فلیسا ممّا یُکتفی بأحدهما عن الآخر،أو یکتفی عنهما بغیرهما،بل إنّما یکتفی فی القبول بالخصله الواحده من خصال الخیر بعد العقل والدِّین کما قال علیه السلام:«ولا أغتفر فقد عقل ولا دین». ویمکن أن یجعل هذا القول قرینهً علی کون المراد بخصال الخیر ما عداهما. ویحتمل أن یکون المراد بخصال الخیر هنا ما یشتمل العقل والدِّین،ویکون«ولا أغتفر»کالاستثناء. ثمّ استدلّ علی أنّ فقدان العقل والدِّین لا یغتفر،ولا یقبل فاقد أحدهما بقوله:«لأنّ مفارقه الدِّین مفارقه الأمن». وهذا أقلّ مراتبه التی یجامع العقل التی هی الإقرار ظاهراً والتمسّک تکلّفاً. والمفارقه حقیقهً کالداعی بلا علم،والمتّبع لغیر العالم،الآخذ معالم دینه من الجاهل، فمن کان کذلک کان خائفاً؛لعدم علمه بإصابه الحقّ،وإجابته لما دعی إلیه،ومن کان کذلک یُخاف علیه أن لا یخرج من الدنیا إلّابعد تسلّط الشیطان علیه،واتّباعه لوساوسه المؤدّیه إلی الکفر،نعوذ باللّه من شرّه. «فلا یتهنّأ بحیاه مع مخافه».فی المصادر:«التهنّؤ:گوارنده شدن».والبناء للمفعول والباء للتعدیه. ویمکن أن یکون المراد بالحیاه هنا المعرفه المتعلّقه باللّه تعالی،وبالنبیّ صلی الله علیه و آله،وبالکتاب المجید،وحقّیّه الشریعه،فمن لم یحصّل العلم بمعضلات الأحکام من مأخذه الذی ینبغی أن یأخذ منه،وآثر اتّباع الجاهل،وتَرَک اتّباع العالم،کان مخافه أن یزول عنه حیاته التی کانت له،ومعرفته التی حصلت له. «وفقد العقل فقد الحیاه؛فإنّ حیاه النفس بالعقل وبالمعرفه،کما أنّ حیاه البدن بالنفس. «ولا یقاس إلّابالأموات»،أی لا یُقدَّر فاقد العقل إلّاعلی مثال الأموات؛یُقال:قِسْتُ الشیء بالشیء إذا قدّرته علی مثاله .
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 1 , ص 299 )
مرسل. قوله علیه السلام من استحکمت: الخصله تستعمل فی الصفات فضائلها و رذائلها، و لکن استعمالها فی الفضائل أکثر، و یقال: أحکمتها فاستحکمت أی صارت محکمه، و المراد بصیرورتها محکمه صیرورتها ملکه، و قوله: لی، باعتبار تضمین معنی الثبوت أو ما یشابهه، کذا قیل، و یمکن أن یقال: لما کان الإمام راعیا للناس رقیبا علیهم، لکان تحصیل هذه الصفات له و لرضاه، فلذا أضافها إلی نفسه، و تتمه الخبر یؤیده، و قوله: احتملته علیها أی قبلته کائنا علی هذه الخصله، و تجاوزت عن فقد ما سواها من خصال الخیر، و ارتضیت حاله هذه له، و الحاصل تجویز نجاته بسبب الخصله الواحده، ثم استثنی علیه السلام من تلک الخصال العقل و الدین، فإنه لا یمکن الاکتفاء بأحدهما عن الآخر، و لا بغیرهما عنهما، ثم استدل علیه السلام علی ذلک بقوله لأن مفارقه الدین مفارقه الأمن، لأن من لا یکون له دین لا یأمن فی الدنیا من القتل و أخذ الأموال و الذل و الصغار و فی الآخره من عذاب النار، و یحتمل أن یکون المراد بالدین کماله و أخذه من أئمه الدین، فبفقد ذلک لا یؤمن علیه أن یخرج من الدین بوساوس الشیاطین، و علی هذا یحتمل أن یکون المراد بالحیاه الحیاه المعنویه الحاصله بالعقل و العلم فإنه مع خوف زوالها لا یتهنأ بها، ثم بین علیه السلام أن فقد العقل فقد الحیاه فإن حیاه النفس بالعقل و المعرفه، کما أن حیاه البدن بالنفس.
( مرآه العقول ؛ ج 1 , ص 92 )
ص : 8997
عدّه من أصحابنا ، عن سهیل بن زیاد . و علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه - جمیعا - عن ابن محبوب ، عن أبی حمزه ، عن أبی یحیی ، عن الأصبغ بن نباته قال: سمعت أمیر المؤمنین - علیه السّلام - یقول: نزل القرآن أثلاثا: ثلث فینا و فی عدوّنا، و ثلث سنن و أمثال، و ثلث فرائض و أحکام.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 245 )
ص : 8998
وَ مِنْهُ، عَنْ جَمَاعَهٍ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ شَاذَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ صَبِیحٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ اَلرُّمَّانِیِّ عَنْ زَاذَانَ عَنْ سَلْمَانَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: دَخَلَ عَلَیَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَعُودُنِی وَ أَنَا مَرِیضٌ فَقَالَ کَشَفَ اَللَّهُ ضُرَّکَ وَ عَظَّمَ أَجْرَکَ وَ عَافَاکَ فِی دِینِکَ وَ جَسَدِکَ إِلَی مُدَّهِ أَجَلِکَ . غرر الدرر ، للسید حیدر عن سلمان : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 220 )
ص : 8999
اَلْأَوَّلُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: أَنَا اِبْنُ اَلذَّبِیحَیْنِ وَ قَالَ لَهُ أَعْرَابِیٌّ یَا اِبْنَ اَلذَّبِیحَیْنِ فَتَبَسَّمَ فَسُئِلَ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ إِنَّ عَبْدَ اَلْمُطَّلِبِ لَمَّا حَفَرَ بِئْرَ زَمْزَمَ نَذَرَ إِنْ سَهَّلَ اَللَّهُ لَهُ أَمْرَهَا لَیَذْبَحَنَّ أَحَدَ وُلْدِهِ فَخَرَجَ اَلسَّهْمُ عَلَی عَبْدِ اَللَّهِ فَمَنَعَهُ أَخْوَالُهُ وَ قَالُوا لَهُ اِفْدِ اِبْنَکَ بِمِائَهٍ مِنَ اَلْإِبِلِ فَفَدَاهُ بِمِائَهٍ مِنَ اَلْإِبِلِ وَ اَلذَّبِیحُ اَلثَّانِی إِسْمَاعِیلُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 12 , صفحه 132 )
ص : 9000
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَرْزَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی صِیَامِ ثَلاَثَهِ أَیَّامٍ فِی اَلْحَجِّ قَالَ قَبْلَ اَلتَّرْوِیَهِ بِیَوْمٍ وَ یَوْمَ اَلتَّرْوِیَهِ وَ یَوْمَ عَرَفَهَ فَإِنْ فَاتَهُ ذَلِکَ تَسَحَّرَ لَیْلَهَ اَلْحَصْبَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 293 )
ص : 9001
مع، [معانی الأخبار] ، اَلسِّنَانِیُّ عَنِ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ سَهْلٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ بَشِیرٍ اَلرَّقِّیِّ عَنْ یَحْیَی بْنِ اَلْمُثَنَّی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی طَلْحَهَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لِلنَّاسِ: إِیَّاکُمْ وَ خَضْرَاءَ اَلدِّمَنِ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَا خَضْرَاءُ اَلدِّمَنِ قَالَ اَلْمَرْأَهُ اَلْحَسْنَاءُ فِی مَنْبِتِ اَلسَّوْءِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 232 )
ص : 9002
أبو الحسن محمد بن أحمد بن شاذان فی المناقب المائه - من طریق المخالفین-: عن سمره قال: إنّ النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - [کلّما] أصبح [أقبل علی أصحابه بوجهه یقول: هل رأی منکم أحد رؤیا؟ و انّ النبیّ أصبح] ذات یوم فقال: رأیت فی المنام عمّی حمزه و ابن عمّی جعفرا جالسین و بین أیدیهما طبق من نبق و هما یأکلان منه، فما لبثنا أن تحوّل رطبا فأکلا منه. فقلت لهما: ما وجدتما (الساعه) أفضل الأعمال فی الآخره؟ قالا: الصلاه، و حبّ علیّ بن أبی طالب - علیه السلام-، و إخفاء الصدقه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 34 )
ص : 9003
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَرْوِی عَنِ اَلْعَالِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَطْعِمُوا اَلطَّعَامَ وَ أَفْشُوا اَلسَّلاَمَ وَ صَلُّوا وَ اَلنَّاسُ نِیَامٌ وَ اِدْخُلُوا اَلْجَنَّهَ بِسَلاَمٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 8 , صفحه 363 )
ص : 9004
قَدْ تَقَدَّمَ عَنِ اَلصَّادِقِ وَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْأَمْرُ بِإِهْرَاقِهِمَا إِذَا نَجِسَ أَحَدُهُمَا وَ اِشْتَبَهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 200 )
ص : 9005
1889-4 الکافی ،188/167/8 علی عن صالح بن السندی عن جعفر بن بشیر عن صباح الحذاء عن الشحام قال: زاملت أبا عبد اللّه علیه السّلام قال فقال لی اقرأ فافتتحت سوره من القرآن فقرأتها فرق و بکی - ثم قال یا أبا أسامه ارعوا قلوبکم بذکر اللّه تعالی و احذروا النکت فإنه یأتی علی القلب تارات أو ساعات الشک من صباح لیس فیه إیمان و لا کفر شبه الخرقه البالیه أو العظم النخر یا أبا أسامه أ لیس ربما تفقدت قلبک فلا تذکر به خیرا و لا شرا و لا تدری أین هو قال قلت له بلی إنه لیصیبنی و أراه یصیب الناس قال أجل لیس یعری منه أحد - قال فإذا کان ذلک فاذکروا اللّه تعالی و احذروا النکث فإنه إذا أراد بعبد خیرا نکت إیمانا و إذا أراد به غیر ذلک فنکت غیر ذلک قال قلت و ما غیر ذلک جعلت فداک ما هو قال إذا أراد کفرا نکت کفرا.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 246 )
ص : 9006
اَللَّیْلَهُ اَلْمُبَارَکَهُ هِیَ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ وَ هُوَ اَلْمَرْوِیُّ عَنِ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 620 )
ص : 9007
وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی نُعَیْمٍ اَلْقَابُوسِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اِبْنِی عَلِیٌّ أَکْبَرُ وُلْدِی وَ آثَرُهُمْ لَدَیَّ وَ أَحَبُّهُمْ إِلَیَّ وَ هُوَ یَنْظُرُ مَعِی فِی اَلْجَفْرِ وَ لَمْ یَنْظُرْ فِیهِ إِلاَّ نَبِیٌّ أَوْ وَصِیُّ نَبِیٍّ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 164 )
ص : 9008
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ زُرْعَهَ عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَرِیضِ یُغْمَی عَلَیْهِ قَالَ (إِذَا جَازَ عَلَیْهِ ثَلاَثَهُ أَیَّامٍ) فَلَیْسَ عَلَیْهِ قَضَاءٌ وَ إِذَا أُغْمِیَ عَلَیْهِ ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ فَعَلَیْهِ قَضَاءُ اَلصَّلاَهِ فِیهِنَّ . وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَقْضِی اَلصَّلاَهَ اَلَّتِی أَفَاقَ فِیهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 265 )
ص : 9009
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ أَحْرَمَ بِالْحَجِّ فِی غَیْرِ أَشْهُرِ اَلْحَجِّ فَلاَ حَجَّ لَهُ وَ مَنْ أَحْرَمَ دُونَ اَلْمِیقَاتِ فَلاَ إِحْرَامَ لَهُ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 322 )
4 - ابن اذینه گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
هرکه در غیر ماههای حج، احرام بندد، حج او ارزشی ندارد و هرکه در غیر میقات محرم شده احرام او ارزش ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 88 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 241 )
ص : 9010
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَکُونَ عَلَی فِطْرَتِی فَلْیَسْتَنَّ بِسُنَّتِی فَإِنَّ مِنْ سُنَّتِیَ اَلنِّکَاحَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 149 )
ص : 9011
19430-7 الکافی ،1/4/311/6 العده عن سهل عن علی بن حسان عن موسی بن بکر قال سمعت أبا الحسن علیه السّلام یقول: اللحم ینبت اللحم و من أدخل [فی] جوفه لقمه شحم أخرجت مثلها من الداء.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 291 )
ص : 9012
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْأَصْبَغِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ نَبِیّاً مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ شَکَا إِلَی اَللَّهِ اَلضَّعْفَ فِی أُمَّتِهِ فَأَمَرَهُمْ أَنْ یَأْکُلُوا اَللَّحْمَ بِاللَّبَنِ فَاسْتَبَانَتِ اَلْقُوَّهُ فِی أَنْفُسِهِمْ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 60 )
ص : 9013
فَلاَحُ اَلسَّائِلِ : وَ مِنْ تَعْقِیبِ فَرِیضَهِ اَلْمَغْرِبِ مَا یَخْتَصُّ بِهَا مَا رُوِیَ عَنْ مَوْلاَنَا أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلدُّعَاءِ عَقِیبَ اَلْخَمْسِ اَلْمَفْرُوضَاتِ فَمِنْهَا بَعْدَ صَلاَهِ اَلْمَغْرِبِ اَللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّی مَا کَانَ صَالِحاً وَ أَصْلِحْ مِنِّی مَا کَانَ فَاسِداً اَللَّهُمَّ لاَ تُسَلِّطْنِی عَلَی فَسَادِ مَا أَصْلَحْتَ مِنِّی وَ أَصْلِحْ لِی مَا أَفْسَدْتُهُ مِنْ نَفْسِی اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُ مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ قَوِیَ عَلَیْهِ بَدَنِی بِعَافِیَتِکَ وَ نَالَتْهُ یَدِی بِفَضْلِ نِعْمَتِکَ وَ بَسَطْتُ إِلَیْهِ یَدِی بِسَعَهِ رِزْقِکَ وَ اِحْتَجَبْتُ فِیهِ عَنِ اَلنَّاسِ بِسِتْرِکَ وَ اِتَّکَلْتُ فِیهِ عَلَی کَرِیمِ عَفْوِکَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُکَ مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ تُبْتُ إِلَیْکَ مِنْهُ وَ نَدِمْتُ عَلَی فِعْلِهِ وَ اِسْتَحْیَیْتُ مِنْکَ وَ أَنَا عَلَیْهِ وَ رَهِبْتُکَ وَ أَنَا فِیهِ رَاجَعْتُهُ وَ عُدْتُ إِلَیْهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُکَ مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ عَلِمْتُهُ أَوْ جَهِلْتُهُ ذَکَرْتُهُ أَوْ نَسِیتُهُ أَخْطَأْتُهُ أَوْ تَعَمَّدْتُهُ هُوَ مِمَّا لاَ أَشُکُّ أَنَّ نَفْسِی مُرْتَهَنَهٌ بِهِ وَ إِنْ کُنْتُ أُنْسِیتُهُ وَ غَفَلْتُ عَنْهُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُکَ مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ جَنَیْتُهُ عَلَیَّ بِیَدِی وَ آثَرْتُ فِیهِ شَهْوَتِی أَوْ سَعَیْتُ فِیهِ لِغَیْرِی أَوِ اِسْتَغْوَیْتُ فِیهِ مَنْ تَابَعَنِی أَوْ کَابَرْتُ فِیهِ مَنْ مَنَعَنِی أَوْ قَهَرْتُهُ بِجَهْلِی أَوْ لَطُفْتُ فِیهِ بِحِیلَهٍ غَیْرِی أَوِ اِسْتَزَلَّنِی إِلَیْهِ مَیْلِی وَ هَوَایَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُکَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ أَرَدْتُ بِهِ وَجْهَکَ فَخَالَطَنِی فِیهِ مَا لَیْسَ لَکَ وَ شَارَکَنِی فِیهِ مَا لَمْ یَخْلُصْ لَکَ وَ أَسْتَغْفِرُکَ بِمَا عَقَدْتُهُ عَلَی نَفْسِی ثُمَّ خَالَفَهُ هَوَایَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَعْتِقْنِی مِنَ اَلنَّارِ وَ جُدْ عَلَیَّ بِفَضْلِکَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِوَجْهِکَ اَلْکَرِیمِ اَلْبَاقِی اَلدَّائِمِ اَلَّذِی أَشْرَقَتْ بِنُورِهِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ وَ کُشِفَتْ بِهِ ظُلُمَاتُ اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ وَ دُبِّرَتْ بِهِ أُمُورُ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُصْلِحَ شَأْنِی بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 101 )
ص : 9014
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: أَفْضَلُ عِبَادَهِ أُمَّتِی بَعْدَ قِرَاءَهِ اَلْقُرْآنِ اَلدُّعَاءُ ثُمَّ قَرَأَ صَلََّی اللََّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ اَلَّذِینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ أَ لاَ تَرَی أَنَّ اَلدُّعَاءَ هُوَ اَلْعِبَادَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 90 , صفحه 300 )
ص : 9015
وَ بِالْإِسْنَادِ - یَرْفَعُهُ - إِلَی أَبِی ذَرٍّ قَالَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ: أَمَرَنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ أَنْ نُسَلِّمَ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ قَالَ: سَلِّمُوا عَلَی أَخِی، وَ خَلِیفَتِی، وَ وَارِثِی فِی قَوْمِی، وَ وَلِیِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ مِنْ بَعْدِی سَلِّمُوا عَلَیْهِ بِإِمْرَهِ اَلْمُؤْمِنِینَ، فَإِنَّهُ وَلِیُّ کُلِّ مَنْ سَکَنَ اَلْأَرْضَ إِلَی یَوْمِ اَلْعَرْضِ، وَ لَوْ قَدَّمْتُمُوهُ لَأَخْرَجَتْ لَکُمُ اَلْأَرْضُ بَرَکَاتِهَا فَإِنَّهُ أَکْرَمُ کُلِّ مَنْ عَلَیْهَا مِنْ کُلِّ أَهْلِهَا، قَالَ أَبُو ذَرٍّ : فَرَأَیْتُ عُمَرَ قَدْ تَغَیَّرَ لَوْنُهُ وَ قَالَ: أَ حَقٌّ مِنَ اَللَّهِ؟ قَالَ: نَعَمْ، أَمَرَنِی بِهِ رَبِّی ثُمَّ تَقَدَّمَ أَبُو بَکْرٍ ، وَ قَالَ: أَ حَقٌّ مِنَ اَللَّهِ؟ قَالَ: نَعَمْ، أَمَرَنِی بِهِ رَبِّی، وَ ذَلِکَ حَقٌّ مِنَ اَللَّهِ أَمَرْتُکُمْ بِهِ، فَقَامَ وَ سَلَّمَ عَلَیْهِ بِإِمْرَهِ اَلْمُؤْمِنِینَ، ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَی أَصْحَابِهِمَا وَ قَالُوا مَا قَالاَهُ .
( الروضه فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 122 )
ص : 9016
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْکَلاَمُ فِی وَثَاقِکَ مَا لَمْ تَتَکَلَّمْ بِهِ فَإِذَا تَکَلَّمْتَ بِهِ صِرْتَ وَثَاقَهُ فَاخْزُنْ لِسَانَکَ کَمَا تَخْزُنُ ذَهَبَکَ وَ وَرِقَکَ فَرُبَّ کَلِمَهٍ سَلَبَتْ نِعْمَهً وَ جَلَبَتْ نَقِمَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 291 )
و فرمود.سخن در اختیار و در بند تو است تا وقتی که آن را نگفته ای ولی پس از اینکه آن سخن را گفتی تو در بند او قرار گرفته ای بنا بر این همچنان که طلا و نقرۀ خود را حفظ میکنی زبانت را حفظ کن پس چه بسا که یک کلمه نعمتی را از تو سلب نموده و بلائی را بتو متوجه میسازد.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 289 )
ص : 9017
12495-8 الفقیه ،2564/321/2 ابن فضال عن أبی الحسن علیه السّلام : فی الرجل یأتی ذا الحلیفه أو بعض الأوقات بعد صلاه العصر أو فی غیر وقت صلاه قال لا ینتظر حتی تکون الساعه التی یصلی فیها.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 533 )
ص : 9018
وَ قَدْ رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : اَلاِسْتِثْنَاءُ جَائِزٌ بَعْدَ أَرْبَعِینَ یَوْماً أَوْ بَعْدَ اَلسُّنَّهِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 98 )
ص : 9019
قَالَ نَصْرٌ وَ حَدَّثَنِی إِسْرَائِیلُ بْنُ یُونُسَ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلسَّبِیعِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ یَزِیدَ : أَنَّ عَلِیّاً صَلَّی بَیْنَ اَلْقَنْطَرَهِ وَ اَلْجِسْرِ رَکْعَتَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 88 , صفحه 381 )
ص : 9020
عَنِ اَلْمِنْهَالِ بْنِ عُمَرَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَرْثِ بْنِ نَوْفَلٍ أَنَّهُ سَمِعَ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَ لاَ تَرْضَی یَا عَلِیُّ إِذَا جَمَعَ اَللَّهُ اَلنَّاسَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ حُفَاهً عُرَاهً مُشَاهً قَدْ قَطَعَ أَعْنَاقَهُمُ اَلْعَطَشُ فَکَانَ أَوَّلُ مَنْ یُدْعَی إِبْرَاهِیمَ اَلْخَلِیلَ فَیُکْسَی ثَوْبَیْنِ أَبْیَضَیْنِ ثُمَّ یُقَامُ عَنْ یَمِینِ اَلْعَرْشِ ثُمَّ یَفْجُرُ إِلَی شُعَبٍ مِنَ اَلْجَنَّهِ إِلَی اَلْحَوْضِ حَوْضِی أَعْرَضُ مَا بَیْنَ صَنْعَاءَ وَ بُصْرَی فِیهِ عَدَدُ نُجُومِ اَلسَّمَاءِ قُدْحَانٌ فَأَشْرَبُ وَ أَتَوَضَّأُ ثُمَّ أُکْسَی ثَوْبَیْنِ أَبْیَضَیْنِ ثُمَّ أُقَامُ عَنْ یَسَارِ اَلْعَرْشِ فَتُدْعَی وَ تَشْرَبُ وَ تَتَوَضَّأُ ثُمَّ تُکْسَی ثَوْبَیْنِ فَتُقَامُ عَنْ یَمِینِی ثُمَّ لاَ أُدْعَی لِخَیْرٍ إِلاَّ دُعِیتَ لَهُ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 249 )
ص : 9021
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: أَعْطِ اَلْأَجِیرَ حَقَّهُ قَبْلَ أَنْ یَجِفَّ عَرَقُهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 29 )
ص : 9022
کا، [الکافی] ، اَلْعِدَّهُ عَنْ سَهْلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ ذَکَرْتُ اَلصَّوْتَ عِنْدَهُ فَقَالَ إِنَّ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ کَانَ یَقْرَأُ فَرُبَّمَا یَمُرُّ بِهِ اَلْمَارُّ فَصَعِقَ مِنْ حُسْنِ صَوْتِهِ وَ إِنَّ اَلْإِمَامَ لَوْ أَظْهَرَ مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً لَمَا اِحْتَمَلَهُ اَلنَّاسُ مِنْ حُسْنِهِ قُلْتُ وَ لَمْ یَکُنْ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُصَلِّی بِالنَّاسِ وَ یَرْفَعُ صَوْتَهُ بِالْقُرْآنِ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یُحَمِّلُ اَلنَّاسَ مِنْ خَلْفِهِ مَا یُطِیقُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 187 )
ص : 9023
اَلْخَبَرُ اَلْمَرْوِیُّ عَنْ بَعْضِ اَلصَّحَابَهِ : «اِتَّقُوا هَذِهِ اَلْمَجَازِرَ؛ فَإِنَّ لَهَا ضَرَاوَهً کَضَرَاوَهِ اَلْخَمْرِ» .
( المجازات النبویه , جلد 1 , صفحه 373 )
ص : 9024
اَلشَّیْخُ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْمَشْهَدِیِّ فِی مَزَارِهِ ، قَالَ أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ اَلْفَقِیهُ اَلْعَالِمُ عِمَادُ اَلدِّینِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی اَلْقَاسِمِ اَلطَّبَرِیُّ قِرَاءَهً عَلَیْهِ وَ أَنَا أَسْمَعُ فِی شُهُورِ سَنَهِ ثَلاَثٍ وَ خَمْسِینَ وَ خَمْسِمِائَهٍ بِمَشْهَدِ مَوْلاَنَا أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ عَنِ اَلشَّیْخِ اَلْفَقِیهِ أَبِی عَلِیٍّ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ وَالِدِهِ اَلشَّیْخِ أَبِی جَعْفَرٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ عَنِ اَلشَّیْخِ اَلْمُفِیدِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنِ اِبْنِ قُولَوَیْهِ وَ أَبِی جَعْفَرِ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ اَلْکُلَیْنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَوْمَ عَاشُورَاءَ فَأَلْفَیْتُهُ کَاسِفَ اَللَّوْنِ ظَاهِرَ اَلْحُزْنِ وَ دُمُوعُهُ تَنْحَدِرُ مِنْ عَیْنَیْهِ کَاللُّؤْلُؤِ اَلْمُتَسَاقِطِ فَقُلْتُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ مِمَّ بُکَاؤُکَ لاَ أَبْکَی اَللَّهُ عَیْنَیْکَ فَقَالَ لِی أَ وَ فِی غَفْلَهٍ أَنْتَ أَ وَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قُتِلَ فِی مِثْلِ هَذَا اَلْیَوْمِ إِلَی أَنْ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ سِنَانٍ إِنَّ أَفْضَلَ مَا تَأْتِی بِهِ فِی مِثْلِ هَذَا اَلْیَوْمِ أَنْ تَعْمِدَ إِلَی ثِیَابٍ طَاهِرَهٍ فَتَلْبَسَهَا وَ تَتَسَلَّبَ قُلْتُ وَ مَا اَلتَّسَلُّبُ قَالَ تُحَلِّلُ أَزْرَارَکَ وَ تَکْشِفُ عَنْ ذِرَاعَیْکَ کَهَیْئَهِ أَصْحَابِ اَلْمَصَائِبِ ثُمَّ تَخْرُجُ إِلَی أَرْضٍ مُقْفِرَهٍ أَوْ مَکَانٍ لاَ یَرَاکَ أَحَدٌ أَوْ تَعْمِدَ إِلَی أَرْضٍ خَالِیَهٍ أَوْ فِی خَلْوَهٍ مُنْذُ حِینِ یَرْتَفِعُ اَلنَّهَارُ فَتُصَلِّیَ أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ تُحْسِنُ رُکُوعَهُنَّ وَ سُجُودَهُنَّ وَ تُسَلِّمُ بَیْنَ کُلِّ رَکْعَتَیْنِ تَقْرَأُ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی سُورَهَ اَلْحَمْدِ وَ قُلْ یَا أَیُّهَا اَلْکَافِرُونَ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ اَلْحَمْدَ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ ثُمَّ تُصَلِّی رَکْعَتَیْنِ أُخْرَیَیْنِ تَقْرَأُ فِی اَلْأُولَی اَلْحَمْدَ وَ سُورَهَ اَلْأَحْزَابِ وَ فِی اَلثَّانِیَهِ اَلْحَمْدَ وَ إِذَا جَاءَکَ اَلْمُنَافِقُونَ أَوْ مَا تَیَسَّرَ مِنَ اَلْقُرْآنِ ثُمَّ تُسَلِّمُ وَ تُحَوِّلُ وَجْهَکَ نَحْوَ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ مَضْجَعِهِ فَتُمَثِّلُ لِنَفْسِکَ مَصْرَعَهُ وَ مَنْ کَانَ مَعَهُ مِنْ وُلْدِهِ وَ أَهْلِهِ وَ تُسَلِّمُ وَ تُصَلِّی عَلَیْهِ وَ تَلْعَنُ قَاتِلَهُ وَ تَتَبَرَّأُ مِنْ أَفْعَالِهِمْ یَرْفَعُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکَ بِذَلِکَ فِی اَلْجَنَّهِ مِنَ اَلدَّرَجَاتِ وَ یَحُطُّ عَنْکَ اَلسَّیِّئَاتِ ثُمَّ تَسْعَی مِنَ اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی أَنْتَ فِیهِ إِنْ کَانَ صَحْرَاءَ أَوْ فَضَاءً وَ أَیَّ شَیْءٍ کَانَ خُطُوَاتٍ تَقُولُ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ وَ سَاقَ اَلدُّعَاءَ إِلَی أَنْ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنَّ هَذَا أَفْضَلُ مِنْ کَذَا وَ کَذَا حَجَّهً وَ کَذَا وَ کَذَا عُمْرَهً تَتَطَوَّعُهَا وَ تُنْفِقُ فِیهَا مَالَکَ وَ تُتْعِبُ فِیهَا بَدَنَکَ وَ تُفَارِقُ فِیهَا أَهْلَکَ وَ وَلَدَکَ وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یُعْطِی مَنْ صَلَّی هَذِهِ اَلصَّلاَهَ فِی هَذَا اَلْیَوْمِ وَ دَعَا بِهَذَا اَلدُّعَاءِ مُخْلِصاً وَ عَمِلَ هَذَا اَلْعَمَلَ مُوقِناً مُصَدِّقاً عَشْرَ خِصَالٍ مِنْهَا أَنْ یَقِیَهُ اَللَّهُ مِیتَهَ اَلسَّوْءِ وَ یُؤْمِنَهُ مِنَ اَلْمَکَارِهِ وَ اَلْفَقْرِ وَ لاَ یُظْهِرَ عَلَیْهِ عَدُوّاً إِلَی أَنْ یَمُوتَ وَ یَقِیَهُ مِنَ اَلْجُنُونِ وَ اَلْبَرَصِ فِی نَفْسِهِ وَ وُلْدِهِ إِلَی أَرْبَعَهِ أَعْقَابٍ لَهُ وَ لاَ یَجْعَلَ لِلشَّیْطَانِ وَ لاَ لِأَوْلِیَائِهِ عَلَیْهِ وَ لاَ عَلَی نَسْلِهِ إِلَی أَرْبَعَهِ أَعْقَابٍ سَبِیلاً قَالَ اِبْنُ سِنَانٍ فَانْصَرَفْتُ وَ أَنَا أَقُولُ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی مَنَّ عَلَیَّ بِمَعْرِفَتِکُمْ وَ حُبِّکُمْ وَ أَسْأَلُهُ اَلْمَعُونَهَ عَلَی اَلْمُفْتَرَضِ مِنْ طَاعَتِکُمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 279 )
ص : 9025
اَلسَّیِّدُ عَبْدُ اَلْکَرِیمِ بْنُ طَاوُسٍ فِی فَرْحَهِ اَلْغَرِیِّ ، عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْحَرْبِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ بْنِ اَلْأَخْضَرِ عَنْ أَبِی اَلْفَضْلِ بْنِ نَاصِرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ مَیْمُونِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْمُقْرِئِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ إِلْیَاسَ عَنْ أَبِی اَلْفَرَجِ اَلسِّنْدِیِّ قَالَ: کُنْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِینَ قَدِمَ إِلَی اَلْحِیرَهِ فَقَالَ لَیْلَهً أَسْرِجُوا لِیَ اَلْبَغْلَهَ فَرَکِبَ وَ أَنَا مَعَهُ حَتَّی اِنْتَهَیْنَا إِلَی اَلظَّهْرِ فَنَزَلَ وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ تَنَحَّی فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ تَنَحَّی فَصَلَّی رَکْعَتَیْنِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی رَأَیْتُکَ صَلَّیْتَ فِی ثَلاَثِ مَوَاضِعَ فَقَالَ أَمَّا اَلْأَوَّلُ فَمَوْضِعُ قَبْرِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلثَّانِی مَوْضِعُ رَأْسِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلثَّالِثُ مَوْضِعُ مِنْبَرِ اَلْقَائِمِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 225 )
ص : 9026
جَعْفَرُ بْنُ مَعْرُوفٍ ، قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ ، قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ ، قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) یَقُولُ: أَرْسَلَ عُثْمَانُ إِلَی أَبِی ذَرٍّ مَوْلَیَیْنِ لَهُ وَ مَعَهُمَا مِائَتَا دِینَارٍ، فَقَالَ لَهُمَا اِنْطَلِقَا بِهَا إِلَی أَبِی ذَرٍّ فَقُولا لَهُ: عُثْمَانُ یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ هُوَ یَقُولُ لَکَ هَذِهِ مِائَتَا دِینَارٍ فَاسْتَعِنْ بِهَا عَلَی مَا نَابَکَ ، فَقَالَ أَبُو ذَرٍّ هَلْ أَعْطَی أَحَداً مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ مِثْلَ مَا أَعْطَانِی قَالاَ لاَ. قَالَ فَإِنَّمَا أَنَا رَجُلٌ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ قَالاَ لَهُ إِنَّهُ یَقُولُ هَذَا مِنْ صُلْبِ مَالِی وَ بِاللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ مَا خَالَطَهَا حَرَامٌ وَ لاَ بَعَثْتُ بِهَا إِلَیْکَ إِلاَّ مِنْ حَلاَلٍ. فَقَالَ لاَ حَاجَهَ لِی فِیهَا وَ قَدْ أَصْبَحْتُ یَوْمِی هَذَا وَ أَنَا مِنْ أَغْنَی اَلنَّاسِ. فَقَالاَ لَهُ عَافَاکَ اَللَّهُ وَ أَصْلَحَکَ! مَا نَرَی فِی بَیْتِکَ قَلِیلاً وَ لاَ کَثِیراً مِمَّا یُسْتَمْتَعُ بِهِ فَقَالَ بَلَی تَحْتَ هَذِهِ اَلْإِکَافِ اَلَّتِی تَرَوْنَ رَغِیفَا شَعِیرٍ قَدْ أُتِیَ عَلَیْهِمَا أَیَّامٌ فَمَا أَصْنَعُ بِهَذِهِ اَلدَّنَانِیرِ، لاَ وَ اَللَّهِ حَتَّی یَعْلَمَ اَللَّهُ أَنِّی لاَ أَقْدِرُ عَلَی قَلِیلٍ وَ لاَ کَثِیرٍ، وَ قَدْ أَصْبَحْتُ غَنِیّاً بِوَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) وَ عِتْرَتِهِ اَلْهَادِینَ اَلْمَهْدِیِّینَ اَلرَّاضِینَ اَلْمَرْضِیِّینَ اَلَّذِینَ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ ، وَ کَذَلِکَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ ، فَإِنَّهُ لَقَبِیحٌ بِالشَّیْخِ أَنْ یَکُونَ کَذَّاباً، فَرَدَّاهَا عَلَیْهِ وَ أَعْلَمَاهُ أَنَّهُ لاَ حَاجَهَ لِی فِیهَا وَ لاَ فِیمَا عِنْدَهُ، حَتَّی أَلْقَی اَللَّهَ رَبِّی فَیَکُونَ هُوَ اَلْحَاکِمُ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَهُ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 27 )
ص : 9027
وَ فِی عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ سَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ طَیْفُورٍ یَقُولُ: فِی قَوْلِ إِبْرَاهِیمَ رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِ اَلْمَوْتی إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ إِبْرَاهِیمَ أَنْ یَزُورَ عَبْداً مِنْ عِبَادِهِ اَلصَّالِحِینَ فَزَارَهُ فَلَمَّا کَلَّمَهُ قَالَ لَهُ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ فِی اَلدُّنْیَا عَبْداً یُقَالُ لَهُ إِبْرَاهِیمُ اِتَّخَذَهُ خَلِیلاً قَالَ وَ مَا عَلاَمَهُ ذَلِکَ اَلْعَبْدِ قَالَ یُحْیِی اَلْمَوْتَی فَوَقَعَ لِإِبْرَاهِیمَ أَنَّهُ هُوَ فَسَأَلَهُ أَنْ یُحْیِیَ اَلْمَوْتَی قالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قالَ بَلی وَ لکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی عَلَی اَلْخَلَّهِ وَ یُقَالُ إِنَّهُ أَرَادَ أَنْ تَکُونَ لَهُ فِی ذَلِکَ مُعْجِزَهٌ کَمَا کَانَتْ لِلرُّسُلِ وَ إِنَّ إِبْرَاهِیمَ سَأَلَ رَبَّهُ أَنْ یُحْیِیَ لَهُ اَلْمَیِّتَ فَأَمَرَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی أَنْ یُمِیتَ لِأَجْلِهِ اَلْحَیَّ سَوَاءً بِسَوَاءٍ وَ هُوَ لِمَا أَمَرَهُ بِذَبْحِ اِبْنِهِ إِسْمَاعِیلَ وَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ إِبْرَاهِیمَ بِذَبْحِ أَرْبَعَهٍ مِنَ اَلطَّیْرِ طَاوُسٍ وَ نَسْرٍ وَ دِیکٍ وَ بَطٍّ. فَالطَّاوُسُ یُرِیدُ بِهِ زِینَهَ اَلدُّنْیَا وَ اَلنَّسْرُ یُرِیدُ بِهِ اَلْأَمَلَ اَلطَّوِیلَ وَ اَلْبَطُّ یُرِیدُ بِهِ اَلْحِرْصَ وَ اَلدِّیکُ یُرِیدُ بِهِ اَلشَّهْوَهَ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ تُحْیِیَ قَلْبَکَ وَ تَطْمَئِنَّ مَعِی فَاخْرُجْ عَنْ هَذِهِ اَلْأَشْیَاءِ اَلْأَرْبَعَهِ فَإِذَا کَانَتْ هَذِهِ اَلْأَشْیَاءُ فِی قَلْبٍ فَإِنَّهُ لاَ یَطْمَئِنُّ مَعِی وَ سَأَلْتُهُ کَیْفَ قَالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ مَعَ عِلْمِهِ بِسِرِّهِ وَ حَالِهِ فَقَالَ إِنَّهُ لَمَّا قَالَ رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِ اَلْمَوْتی کَانَ ظَاهِرُ هَذِهِ اَللَّفْظَهِ تُوْهِمُ أَنَّهُ لَمْ یَکُنْ بِیَقِینٍ فَقَرَّرَهُ اَللَّهُ بِسُؤَالِهِ عَنْهُ إِسْقَاطاً لِلتُّهَمَهِ عَنْهُ وَ تَنْزِیهاً لَهُ مِنَ اَلشَّکِّ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 113 )
در کتاب علل الشرایع آمده است: محمد بن عبد اللّه بن طیفور دربارۀ آیۀ
«رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِ اَلْمَوْتی»
می گوید: خداوند به ابراهیم فرمان داد که به دیدار یکی از بندگانش برود. ابراهیم به دیدار آن شخص رفت و او به ابراهیم گفت: شنیده ام که خداوند بنده ای به نام ابراهیم دارد که او را خلیل خویش گردانده است. ابراهیم از آن مرد پرسید: آیا می دانی که نشانۀ آن بنده چیست؟ او گفت: نشانه اش آن است که مردگان را زنده می کند. ابراهیم با شنیدن این مطلب از خداوند خواست که بتواند مردگان را زنده گرداند. خداوند به او وحی نمود:
«أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قالَ بَلی وَ لکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی».
ابراهیم به خدا عرضه داشت که من تنها می خواهم اطمینان حاصل کنم که
من همان خلیلی هستم که تو مرا برگزیده ای. برخی گفته اند که ابراهیم می خواست همچون دیگر پیامبران به این معجزۀ الهی دست یابد. با در خواست ابراهیم، خداوند به او فرمان داد که برای زنده کردن پرندگان ابتدا آنان را بکشد. از این روی، ابراهیم چهار پرنده را که طاوس و کرکس و خروس و مرغابی بودند را کشت. مقصود از طاوس آراستگی دنیا است و مقصود از کرکس آرزوهای دراز است و مقصود از مرغابی زیاده خواهی است و مقصود از خروس شهوات است.
خداوند به ابراهیم گفت که اگر می خواهی قلبت زنده شود باید این چهار صفت را در دلت بکشی و از میان ببری.
در آیات آمده بود که خداوند از ابراهیم پرسید:«أولم تؤمن؛ آیا ایمان نداری». (اشکالی که پیش می آید این است که آیا خداوند از باطن ابراهیم آگاه نبود که این سؤال را از او نمود). در پاسخ این اشکال باید گفت که ابراهیم با گفتن «ربّ أرنی کیف تحیی الموتی؛ پروردگارا نشان ده که چگونه مردگان را زنده می کنی»، این توهّم را ایجاد کرد که به خداوند ایمان قلبی ندارد در صورتی که چنین نبود و ابراهیم در ایمانش استوار بود و خداوند می خواست این توهّم را دربارۀ شخصیت ابراهیم بزداید و از او رفع تهمت کند.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 211 )
ص : 9028
وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ وَ اَلَّذِینَ کَسَبُوا اَلسَّیِّئاتِ جَزاءُ سَیِّئَهٍ بِمِثْلِها - وَ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّهٌ ما لَهُمْ مِنَ اَللّهِ مِنْ عاصِمٍ قَالَ هَؤُلاَءِ أَهْلُ اَلْبِدَعِ وَ اَلشُّبُهَاتِ وَ اَلشَّهَوَاتِ، یُسَوِّدُ اَللَّهُ وُجُوهَهُمْ ثُمَّ یَلْقَوْنَهُ، یَقُولُ اَللَّهُ کَأَنَّما أُغْشِیَتْ وُجُوهُهُمْ - قِطَعاً مِنَ اَللَّیْلِ مُظْلِماً یُسَوِّدُ اَللَّهُ وُجُوهَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ یُلْبِسُهُمُ اَلذُّلَّ وَ اَلصَّغَارَ، یَقُولُ اَللَّهُ أُولئِکَ أَصْحابُ اَلنّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ .
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 311 )
ص : 9029
وَ مِنَ اَلْکِتَابِ اَلْمَذْکُورِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّمَا شِیعَهُ جَعْفَرٍ مَنْ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ وَ اِشْتَدَّ جِهَادُهُ وَ عَمِلَ لِخَالِقِهِ وَ رَجَا ثَوَابَهُ وَ خَافَ عِقَابَهُ فَإِذَا رَأَیْتَ أُولَئِکَ فَأُولَئِکَ شِیعَهُ جَعْفَرٍ یَقُولُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ذَاکَ لِلْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ رَحِمَهُ اَللَّهُ تَعَالَی .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 129 )
ص : 9030
مَنْ قَلَّتْ طُعْمَتُهُ خَفَّتْ عَلَی نَفْسِهِ مَئُونَتُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 438 )
ص : 9031
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : أَنَا بَرِیءٌ مِمَّنْ یُصَلِّی أَرْبَعاً فِی اَلسَّفَرِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 195 )
ص : 9032
اَللَّئِیمُ مَنْ کَثُرَ اِمْتِنَانُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 29 )
ص : 9033
وَ أَمَّا مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ بُنَانِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ اِبْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : کُلُّ یَمِینٍ فِیهَا کَفَّارَهٌ إِلاَّ مَا کَانَ مِنْ طَلاَقٍ أَوْ عَتَاقٍ أَوْ عَهْدٍ أَوْ مِیثَاقٍ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 43 )
ص : 9034
یَکْثُرُ حَلْفُ اَلرَّجُلِ لِأَرْبَعٍ: مَهَانَهٍ یَعْرِفُهَا مِنْ نَفْسِهِ، أَوْ ضَرَاعَهٍ یَجْعَلُهَا سَبِیلاً إِلَی تَصْدِیقِهِ، أَوْ عِیَ ٍ بِمَنْطِقِهِ فَیَتَّخِذُ اَلْإِیمَانَ حَشْواً وَ صِلَهً لِکَلاَمِهِ، أَوْ لِتُهَمَهٍ قَدْ عُرِفَ بِهَا.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 556 )
ص : 9035
و فی روضه الواعظین للمفید - رحمه اللّه-: و سأل الصّادق - علیه السّلام - عبد اللّه بن سنان عن قول اللّه: سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ اَلسُّجُودِ . قال: هو السّهر فی الصّلاه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 313 )
ص : 9036
18002-13 التهذیب ،1/96/113/7 عنه عن جعفر و صالح بن خالد عن [و] جمیل عن منصور الصیقل عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: قلت له السیف أشتریه و فیه الفضه تکون الفضه أکثر أو أقل قال لا بأس به.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 624 )
ص : 9037
مَا رَوَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ اَلْمَدَائِنِیِّ ، عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ دَاوُدَ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلصِّیَامِ. فَقَالَ: «ثَلاَثَهُ أَیَّامٍ فِی اَلشَّهْرِ: اَلْأَرْبِعَاءُ ، وَ اَلْخَمِیسُ ، وَ اَلْجُمُعَهُ ». فَقُلْتُ: إِنَّ أَصْحَابَنَا یَصُومُونَ أَرْبِعَاءَ بَیْنَ خَمِیسَیْنِ فَقَالَ: «لاَ بَأْسَ بِذَلِکَ، وَ لاَ بَأْسَ بِخَمِیسٍ بَیْنَ أَرْبِعَاءَیْنِ» .
( الدروع الواقیه , جلد 1 , صفحه 59 )
ص : 9038
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : و فی روایه سیف بن عمیره، عن إسحاق بن عمّار، عن أبی بصیر قال: سألت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - عن قول اللّه: رَبُّ اَلْمَشْرِقَیْنِ وَ رَبُّ اَلْمَغْرِبَیْنِ . قال: المشرقین رسول اللّه و أمیر المؤمنین، و المغربین الحسن و الحسین - علیهم السّلام - و فی أمثالهما تجری. فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ قال: محمّد - صلّی اللّه علیه و آله - و علی - علیه السّلام-.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 567 )
ص : 9039
وَ قَدْ رَوَی اَلْبَلاَذُرِیُّ وَ هُوَ مِنْ أَکْبَرِ ثِقَاتِهِمْ: أَنَّ عَلِیّاً قَالَ لِعُمَرَ اُحْلُبْ حَلْباً لَکَ شَطْرُهُ وَ اَللَّهِ مَا حِرْصُکَ عَلَی إِمَارَتِهِ اَلْیَوْمَ إِلاَّ لِیُؤَمِّرَکَ غَداً.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 3 , صفحه 111 )
ص : 9040
نَصْرُ بْنُ مُزَاحِمٍ فِی کِتَابِ صِفِّینَ ، عَنْ عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ حَصِیرَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ شَرِیکٍ قَالَ: خَرَجَ حِجْرُ بْنُ عَدِیٍّ وَ عَمْرُو بْنُ اَلْحَمِقِ یُظْهِرَانِ اَلْبَرَاءَهَ وَ اَللَّعْنَ مِنْ أَهْلِ اَلشَّامِ فَأَرْسَلَ إِلَیْهِمَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْ کُفَّا عَمَّا یَبْلُغُنِی عَنْکُمَا فَأَتَیَاهُ فَقَالاَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَ لَسْنَا مُحِقِّینَ قَالَ بَلَی قَالاَ أَ وَ لَیْسُوا مُبْطِلِینَ قَالَ بَلَی قَالاَ فَلِمَ مَنَعْتَنَا عَنْ شَتْمِهِمْ قَالَ کَرِهْتُ لَکُمْ أَنْ تَکُونُوا لَعَّانِینَ شَتَّامِینَ یَشْهَدُونَ وَ یَتَبَرَّءُونَ وَ لَکِنْ لَوْ وَصَفْتُمْ مَسَاوِئَ أَعْمَالِهِمْ فَقُلْتُمْ مِنْ سِیرَتِهِمْ کَذَا وَ کَذَا وَ مِنْ عَمَلِهِمْ کَذَا وَ کَذَا کَانَ أَصْوَبَ فِی اَلْقَوْلِ وَ أَبْلَغَ فِی اَلْعُذْرِ وَ قُلْتُمْ مَکَانَ لَعْنِکُمْ إِیَّاهُمْ وَ بَرَاءَتِکُمْ مِنْهُمْ اَللَّهُمَّ اِحْقِنْ دِمَاءَنَا وَ دِمَاءَهُمْ وَ أَصْلِحْ ذَاتَ بَیْنِنَا وَ بَیْنِهِمْ وَ اِهْدِهِمْ مِنْ ضَلاَلَتِهِمْ حَتَّی یَعْرِفَ اَلْحَقَّ مِنْهُمْ مَنْ جَهِلَهُ وَ یَرْعَوِیَ عَنِ اَلْغَیِّ وَ اَلْعُدْوَانِ مَنْ لَهِجَ بِهِ کَانَ هَذَا أَحَبَّ إِلَیَّ [وَ خَیْراً] لَکُمْ فَقَالاَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ نَقْبَلُ عِظَتَکَ وَ نَتَأَدَّبُ بِأَدَبِکَ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 306 )
ص : 9041
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْفَقْرُ اَلْمَوْتُ اَلْأَحْمَرُ فَقُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْفَقْرُ مِنَ اَلدِّینَارِ وَ اَلدِّرْهَمِ فَقَالَ لاَ وَ لَکِنْ مِنَ اَلدِّینِ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 266 )
امام صادق علیه السلام فرمود: فقر مرگ سرخ است، راوی گوید: بامام صادق علیه السلام عرضکردم: مقصود نداشتن دینار و درهم است؟ فرمود: نه، بلکه فقر و نداشتن دین است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 366 )
2-از امام صادق(علیه السّلام)که فرمود: فقر،همان مرگِ خونین است،(راوی)گوید:من به امام صادق(علیه السّلام)گفتم:نداشتن و فقر از پول طلا و نقره را(می فرمائید)؟در پاسخ فرمود:نه،ولی نداشتن و فقرِ دین است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 113 )
2-امام صادق علیه السّلام فرمود:
فقر،همان مرگ خونین است،(راوی)گوید:من به امام صادق علیه السّلام گفتم نداشتن و فقر از پول طلا و نقره را(می فرمائید)؟در پاسخ فرمود:نه،ولی مراد نداشتن و فقر دین است(مراد فقیر قلبی و بی نیاز قلبی است)در اینصورت فقیر کسی است که شناخت و معرفت دینی ندارد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 721 )
: ضعیف علی المشهور. و قال فی النهایه: و فیه لو تعلمون ما فی هذه الأمه من الموت الأحمر یعنی القتل لما فیه من حمره الدم أو لشدته یقال : موت أحمر أی شدید، و منه حدیث علی علیه السلام کنا إذا أحمر البأس اتقینا برسول الله، أی إذا اشتدت الحرب استقبلنا العدو به و جعلناه لنا وقایه، و قیل: أراد إذا اضطرمت نار الحرب و تسعرت کما یقال فی الشر بین القوم اضطرمت نارهم تشبیها بحمره النار، و کثیرا ما یطلقون الحمره علی الشده. و لکن من الدین نظیره قول أمیر المؤمنین علیه السلام الفقر و الغنی بعد العرض علی الله، و المعنی أنهما یظهران بعد الحساب، و هو ما أشار إلیه رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم بقوله: أ تدرون ما المفلس؟ فقالوا: المفلس فینا من لا درهم له و لا متاع له، فقال: المفلس من أمتی من یأتی یوم القیامه بصلاه و صیام و زکاه و یأتی قد شتم هذا و قذف هذا و أکل مال هذا، و سفک دم هذا، و ضرب هذا، فیعطی هذا من حسناته و هذا من حسناته، فإن فنیت حسناته قبل أن یقضی ما علیه أخذ من خطایاهم فطرحت علیه ثم طرح فی النار، بل قد یقال أن المفلس حقیقه هو هذا، و یحتمل أن یراد بقوله علیه السلام: و لکن من الدین الفقر القلبی و ضده الغنی القلبی فالفقیر علی هذا من لیس له فی الدین معرفه و علم بأحکامه، و لا تقوی و لا ورع و غیرها من الصفات الحسنه کذا قیل. و أقول: یحتمل أن یکون المعنی: الذی یضر بالدین و لا یصبر علیه و یتوسل بالظالمین و الفاسقین کما مر.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 376 )
ص : 9042
وَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : صَلاَهُ اَلرَّجُلِ فِی جَمَاعَهٍ خَیْرٌ مِنْ صَلاَتِهِ فِی بَیْتِهِ أَرْبَعِینَ سَنَهً قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلاَهُ یَوْمٍ فَقَالَ صَلاَهٌ وَاحِدَهٌ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا کَانَ اَلْعَبْدُ خَلْفَ اَلْإِمَامِ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ مِائَهَ أَلْفِ أَلْفٍ وَ عِشْرِینَ دَرَجَهً .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 77 )
روایتست از انس بن مالک از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)که نماز مرد در جماعت بهتر است از نماز او در خانه خود چهل سال گفتند یا رسول اللّه نماز روزی فرمود آن حضرت که یک نماز بعد از آن فرمود رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)چون بنده در عقب پیشنماز باشد بنویسد خدا از برای وی صد هزار هزار و بیست درجه
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 77 )
ص : 9043
1876-4 الکافی ،1/6/396/2 العده عن سهل عن الثلاثه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : ما زاد خشوع الجسد علی ما فی القلب فهو عندنا نفاق.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 239 )
ص : 9044
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ أَبِی أُسَامَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تُصَلِّ فِی بَیْتٍ فِیهِ مَجُوسِیٌّ وَ لاَ بَأْسَ بِأَنْ تُصَلِّیَ وَ فِیهِ یَهُودِیٌّ أَوْ نَصْرَانِیٌّ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 144 )
ص : 9045
ابن شهرآشوب: عن علیّ بن أبی حمزه و أبی بصیر قالا: کان لنا موعدا علی أبی جعفر - علیه السلام - فدخلنا علیه أنا و أبو لیلی، فقال: یا سکینه! هلمّی المصباح. فأنت بالمصباح، ثم قال: هلمّی بالسفط الذی فی موضع کذا [و کذا] . قال: فأتته بسفط هندیّ أو سندیّ، ففضّ خاتمه، ثمّ أخرج منه صحیفه صفراء، فقال علیّ: فأخذ یدرجها من أعلاها، و نشرها من أسفلها، حتی إذا بلغ ثلثها أو ربعها نظر إلیّ، فارتعدت فرائصی، حتی خفت علی نفسی؛ فلمّا نظر إلیّ فی تلک الحال وضع یده علی صدری، فقال: أ برأت أنت؟ قلت: نعم جعلت فداک. قال: لیس علیک بأس، ثمّ قال: ادن. فدنوت (منه) فقال لی: ما تری؟ قلت: اسمی و اسم أبی و أسماء أولادی (لا) أعرفهم. فقال: یا علیّ لو لا أنّ لک عندی ما لیس لغیرک ما اطّلعتک علی هذا، اما إنّهم سیزدادون علی عدد ما هاهنا. قال علیّ بن أبی حمزه: فمکثت - و اللّه - بعد ذلک عشرین سنه، ثمّ ولد لی الأولاد بعدد ما رأیت بعینی فی تلک الصحیفه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 156 )
ص : 9046
نَصْرُ بْنُ اَلصَّبَّاحِ ، قَالَ: عَلِیُّ بْنُ إِسْمَاعِیلَ ثِقَهٌ ، وَ هُوَ عَلِیُّ بْنُ اَلسُّدِّیِّ لَقَبُ إِسْمَاعِیلَ بِالسُّدِّیِّ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 598 )
ص : 9047
وَ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلصَّیْدِ مَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ اَلنَّعَمِ قَالَ فِی اَلظَّبْیِ شَاهٌ وَ فِی اَلْحَمَامَهِ وَ أَشْبَاهِهَا وَ إِنْ کَانَ فِرَاخاً فَعِدَّتُهَا مِنَ اَلْحُمْلاَنِ وَ فِی حِمَارِ وَحْشٍ بَقَرَهٌ وَ فِی اَلنَّعَامَهِ جَزُورٌ .
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 311 )
ص : 9048
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: عَلِّمِ اَلنَّاسَ عِلْمَکَ وَ تَعَلَّمْ عِلْمَ غَیْرِکَ فَتَکُونَ قَدْ أَتْقَنْتَ عِلْمَکَ وَ عَلِمْتَ مَا لَمْ تَعْلَمْ وَ سُئِلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلصَّمْتِ فَقَالَ هُوَ سِتْرُ اَلْعَمَی وَ زَیْنُ اَلْعِرْضِ وَ فَاعِلُهُ فِی رَاحَهٍ وَ جَلِیسُهُ آمِنٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 111 )
و فرمود بمردم علم خود را بیاموز و از دیگران علمشان را یاد بگیر،در نتیجه هم علم خود را محکم کرده ای و هم چیزی که نمیدانستی فراگرفته ای.پرسیدند خاموشی چه فایده ای دارد؟فرمود پرده ایست بر کوری و نادانی و آرایشی است برای عرضه داشتن شخص خاموش آسوده است و همنشین او از او در امان است.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 104 )
ص : 9049
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَلْعَبْدَ لَیَکُونُ بَارّاً بِوَالِدَیْهِ فِی حَیَاتِهِمَا ثُمَّ یَمُوتَانِ فَلاَ یَقْضِی عَنْهُمَا دُیُونَهُمَا وَ لاَ یَسْتَغْفِرُ لَهُمَا فَیَکْتُبُهُ اَللَّهُ عَاقّاً وَ إِنَّهُ لَیَکُونُ عَاقّاً لَهُمَا فِی حَیَاتِهِمَا غَیْرَ بَارٍّ بِهِمَا فَإِذَا مَاتَا قَضَی دَیْنَهُمَا وَ اِسْتَغْفَرَ لَهُمَا فَیَکْتُبُهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَارّاً.
( الکافی , جلد 2 , صفحه 163 )
امام باقر علیه السلام فرمود: همانا بنده ئی نسبت بپدر و مادر خویش در زمان حیاتشان نیکوکار است، سپس آنها میمیرند و او بدهی آنها را نمیپردازد و برای آنها آمرزش نمیخواهد، لذا خدا او را عاق و نافرمان مینویسد، و بنده دیگر در زمان حیات پدر و مادر خود عاق آنها است و نسبت بآنها نیکی نمیکند، ولی چون مردند بدهی آنها را میپردازد و برای آنها آمرزش میخواهد و خدای عز و جل او را نیکوکار می نویسد،
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 238 )
21-از محمد بن مسلم،از امام باقر(علیه السّلام)فرمود: به راستی بنده ای نسبت به پدر و مادرش تا زنده اند خوش رفتار و حقّ شناس است،سپس بمیرند و او بدهکاری آنها را نپردازد و برای آنها آمرزش نخواهد و خدا او را عاق ناشناس بنویسد.و به راستی هم آن بنده باشد که در زمان زنده بودن پدر و مادر خود نسبت به آنها حق شناس و خوش رفتار نیست و چون بمیرند بدهی آنها را بپردازد و برای آنها آمرزش خواهد و خدا عز و جل او را خوش رفتار و حق شناس به پدر و مادر خود نویسد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 481 )
21-امام باقر علیه السّلام فرمود:
همانا بنده ای نسبت به پدر و مادرش تا زنده اند خوش رفتار و نیکوکار است سپس آنها می میرند و او بدهی آنها را پرداخت نمی کند و برای آنها آمرزش نمی خواهد لذا خداوند او را عاق ناشناس بنویسد و بنده ای دیگر در زمان حیات پدر و مادر خود عاق آنها شده است به آنها نیکی نمی کند ولی وقتی آنها مردند بدهی آنها را می پردازد و برای آنها آمرزش می خواهد و خداوند او را به عنوان مرد نیکوکار می پذیرد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 459 )
: کالسابق. و یدل علی أن البر و العقوق یکونان فی الحیاه، و بعد الموت و أن قضاء الدین و الاستغفار أفضل البر بعد الوفاه.
( مرآه العقول ؛ ج 8 , ص 430 )
ص : 9050
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر فَضَالَهُ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ سَلَمَهَ بْنِ أَبِی حَفْصٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: مَرَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِالسُّوقِ وَ أَقْبَلَ یُرِیدُ اَلْعَالِیَهَ وَ اَلنَّاسُ یَکْتَنِفُهُ فَمَرَّ بِجَدْیٍ أَسَکَّ عَلَی مَزْبَلَهٍ مُلْقًی وَ هُوَ مَیِّتٌ فَأَخَذَ بِأُذُنِهِ فَقَالَ أَیُّکُمْ یُحِبُّ أَنْ یَکُونَ هَذَا لَهُ بِدِرْهَمٍ قَالُوا مَا نُحِبُّ أَنَّهُ لَنَا بِشَیْءٍ وَ مَا نَصْنَعُ بِهِ قَالَ أَ فَتُحِبُّونَ أَنَّهُ لَکُمْ قَالُوا لاَ حَتَّی قَالَ ذَلِکَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَقَالُوا وَ اَللَّهِ لَوْ کَانَ حَیّاً کَانَ عَیْباً فَکَیْفَ وَ هُوَ مَیِّتٌ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَلدُّنْیَا عَلَی اَللَّهِ أَهْوَنُ مِنْ هَذَا عَلَیْکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 70 , صفحه 126 )
ص : 9051
وَ رُوِیَ: أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ: عَبْدِی إِنَّکَ إِذَا اِسْتَحَیْتَ مِنِّی أَنْسَیْتُ اَلنَّاسَ عُیُوبَکَ وَ بِقَاعَ اَلْأَرْضِ ذُنُوبَکَ وَ مَحَوْتُ مِنَ اَلْکِتَابِ زَلاَّتِکَ وَ لاَ أُنَاقِشُکَ اَلْحِسَابَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 111 )
و روایت شده که خدای تعالی میفرماید:بنده ی من هر گاه از من شرم کنی،عیب های ترا از خاطر مردم ببرم و گناهان ترا از نامه ی عملت محو کنم و هنگام بازجوئی بر تو سخت نگیرم در روز قیامت.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 267 )
همچنین روایت شده که خدا می فرماید:بندۀ من هر گاه از من حیا کنی عیوب تو را از مردم می پوشانم و گناهانت را از نامۀ اعمالت پاک می کنم،و در قیامت بر تو سخت نمی گیرم و محاسبۀ اعمال را بر تو آسان می گردانم.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 287 )
و مرویست که خدای تعالی میفرماید:بنده من هر گاه از من شرم داشتی و حیا کردی عیوب تو را از مردم میپوشانم و گناهان و لغزشهایت را از نامه عملت محو میکنم،و در قیامت با تو هنگام محاسبه اعمالت مناقشه و سخت گیری نخواهم کرد.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 65 )
ص : 9052
1094-3 الکافی ،1/3/222/1 القمیان عن صفوان عن موسی بن بکر عن الفضیل بن یسار قال سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول: إن فی علی علیه السّلام سنه ألف نبی من الأنبیاء و إن العلم الذی نزل مع آدم علیه السّلام لم یرفع و ما مات عالم فذهب علمه و العلم یتوارث.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 550 )
ص : 9053
کِتَابُ اَلْإِمَامَهِ وَ اَلتَّبْصِرَهِ ، عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ حَمْزَهَ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : صَاحِبُ اَلسِّلْعَهِ أَحَقُّ بِالسَّوْمِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 136 )
ص : 9054
محمّد بن الحسن الصفّار فی بصائر الدرجات عن محمّد بن أحمد، عن محمّد بن الحسین، عن ابن سنان، عن أبی الجارود عن أبی جعفر علیه السّلام قال: إنّ حسینا علیه السّلام لمّا حضره ما حضره، أتته الکبری فاطمه ابنته فدفع إلیها کتابا ملفوفا و وصیه باطنه و کان علیّ بن الحسین مبطونا لا یرون الاّ أنّه لما به، فدفعت فاطمه الکتاب إلیه .
( بهجه النظر فی إثبات الوصایه و الإمامه للأئمه الاثنی عشر علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 66 )
ص : 9055
وَ قَالَ: إِنَّ اَلْعَبَّاسَ کَانَ ذَا مَالٍ کَثِیرٍ وَ کَانَ یُعْطِی مَالَهُ مُضَارَبَهً وَ یَشْتَرِطُ عَلَیْهِمْ أَنْ لاَ یَنْزِلُوا بَطْنَ وَادٍ وَ لاَ یَشْتَرُوا [ذَا]کَبِدٍ رَطْبَهٍ وَ أَنْ تُهَرِیقَ اَلْمَاءَ عَلَی اَلْمَاءِ فَمَنْ خَالَفَ عَنْ شَیْءٍ مِمَّا أَمَرْتُ فَهُوَ لَهُ ضَامِنٌ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 312 )
ص : 9056
وَجَدْتُ بِخَطِّ اَلشَّیْخِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْجُبَاعِیِّ نَقْلاً مِنْ جَامِعِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَشْرَبْ وَ أَنْتَ قَائِمٌ وَ لاَ تَنَمْ وَ بِیَدِکَ رِیحُ اَلْغَمَرِ وَ لاَ تَبُلْ فِی اَلْمَاءِ وَ لاَ تَخَلَّ عَلَی قَبْرٍ وَ لاَ تَمْشِ فِی نَعْلٍ وَاحِدَهٍ فَإِنَّ اَلشَّیْطَانَ أَسْرَعُ مَا یَکُونُ إِلَی اَلْإِنْسَانِ عَلَی بَعْضِ هَذِهِ اَلْأَحْوَالِ وَ قَالَ مَا أَصَابَ أَحَداً عَلَی هَذِهِ اَلْحَالِ فَکَادَ یُفَارِقُهُ إِلاَّ أَنْ یَشَاءَ اَللَّهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 77 , صفحه 191 )
ص : 9057
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا أَقَرَّ اَلرَّجُلُ عَلَی نَفْسِهِ بِالْقَتْلِ قُتِلَ إِذَا لَمْ یَکُنْ عَلَیْهِ شُهُودٌ فَإِنْ رَجَعَ وَ قَالَ لَمْ أَفْعَلْ تُرِکَ وَ لَمْ یُقْتَلْ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 28 , صفحه 27 )
ص : 9058
اَلْکُفْرُ خِذْلاَنٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 20 )
ص : 9059
مَا رَوَاهُ اَلشَّیْخُ مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مِهْرَانَ وَ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ جَمِیعاً قَالاَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ قَدْ أَتَاهُ رَجُلٌ نَصْرَانِیٌّ وَ سَأَلَهُ عَنْ مَسَائِلَ مِنْهَا أَنْ قَالَ لَهُ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَصْلَحَکَ اَللَّهُ قَالَ سَلْ فَقَالَ أَخْبِرْنِی عَنْ کِتَابِ اَللَّهِ اَلَّذِی أُنْزِلَ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَطَقَ بِهِ ثُمَّ وَصَفَهُ بِمَا وَصَفَهُ وَ أَنَّ لَهُ تَفْسِیراً ظَاهِراً وَ بَاطِناً فَقَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ حم `وَ اَلْکِتابِ اَلْمُبِینِ `إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهٍ مُبارَکَهٍ إِنّا کُنّا مُنْذِرِینَ `فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ مَا تَفْسِیرُهَا فِی اَلْبَاطِنِ فَقَالَ أَمَّا حم فَمُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ فِی کِتَابٍ هُوَ اَلَّذِی أُنْزِلَ عَلَیْهِ وَ هُوَ مَنْقُوصُ اَلْحُرُوفِ وَ أَمَّا اَلْکِتابِ اَلْمُبِینِ فَهُوَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ أَمَّا اَللَّیْلَهُ اَلْمُبَارَکَهُ فَهِیَ فَاطِمَهُ وَ قَوْلُهُ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ یَقُولُ یَخْرُجُ فِیهَا خَیْرٌ کَثِیرٌ رَجُلٌ حَکِیمٌ وَ رَجُلٌ حَکِیمٌ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 555 )
ص : 9060
وَ قَوْلُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عِنْدَ اَلْوَفَاهِ: اُدْعُوا لِی خَلِیلِی فَدَعَا بِجَمَاعَهٍ فَأَعْرَضَ عَنْهُمْ حَتَّی جَاءَ عَلِیٌّ فَاحْتَضَنَهُ وَ جَعَلَ یُسَارُّهُ رَوَاهُ اَلدَّارَ قُطْنِیُّ وَ اَلطَّبَرِیُّ وَ اَلسَّمْعَانِیُّ وَ أَحْمَدُ وَ أَبُو یَعْلَی وَ جَمِیعُ آلِ مُحَمَّدٍ : .
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 2 , صفحه 43 )
ص : 9061
وَ عَنْ حُمَیْدِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ اَلنَّهِیکِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بِشْرِ بْنِ مَسْلَمَهَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی جَدْیٍ رَضَعَ مِنْ خِنْزِیرَهٍ ثُمَّ ضَرَبَ فِی اَلْغَنَمِ فَقَالَ هُوَ بِمَنْزِلَهِ اَلْجُبُنِّ فَمَا عَرَفْتَ أَنَّهُ ضَرَبَهُ فَلاَ تَأْکُلْهُ وَ مَا لَمْ تَعْرِفْهُ فَکُلْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 162 )
ص : 9062
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَقْرَأُ اَلسُّورَتَیْنِ فِی اَلرَّکْعَهِ فَقَالَ لَهُ لِکُلِّ رَکْعَهٍ سُورَهٌ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 314 )
ص : 9063
وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: صَبِیحَهُ یَوْمِ لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ مِثْلُ لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ فَاعْمَلْ وَ اِجْتَهِدْ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 654 )
از امام ششم روایت شده که صبح شب قدر هم چون شب آنست عبادت کن و بکوش.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 654 )
2.امام صادق علیه السّلام فرمود:بامداد شب قدر همان منزلت را دارد،پس در کار و کوشش باش.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 515 )
ص : 9064
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِمْرَأَهٌ دَرَّ لَبَنُهَا مِنْ غَیْرِ وِلاَدَهٍ فَأَرْضَعَتْ ذُکْرَاناً وَ إِنَاثاً أَ یَحْرُمُ مِنْ ذَلِکَ مَا یَحْرُمُ مِنَ اَلرَّضَاعِ فَقَالَ لِی لاَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 399 )
ص : 9065
2239-10 الکافی ،1/10/101/2 محمد عن ابن عیسی عن الوشاء عن عبد اللّه بن سنان عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: هلک رجل علی عهد النّبی صلّی اللّه علیه و آله فأتی الحفارین فإذا هم لم یحفروا شیئا و شکوا ذلک إلی رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فقالوا یا رسول اللّه ما یعمل حدیدنا فی الأرض فکأنما نضرب به فی الصفا - فقال و لم إن کان صاحبکم لحسن الخلق ائتونی بقدح من ماء فأتوه به فأدخل یده فیه ثم رشه علی الأرض رشا ثم قال احفروا قال فحفر الحفارون فکأنما کان رملا یتهایل علیهم.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 421 )
ص : 9066
اَللَّهُمَّ طَهِّرْ قَلْبِی وَ زَکِّ عَمَلِی وَ اِجْعَلْ مَا عِنْدَکَ خَیْراً لِی اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنِی مِنَ اَلتَّوَّابِینَ وَ اِجْعَلْنِی مِنَ اَلْمُتَطَهِّرِینَ .
( المقنعه , جلد 1 , صفحه 54 )
ص : 9067
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلْمُتَلاَعِنَانِ لاَ یَجْتَمِعَانِ أَبَداً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 412 )
ص : 9068
وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: لا تَرْجُونَ لِلّهِ وَقاراً یَقُولُ لاَ تَخَافُونَ لِلَّهِ عَظَمَهً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 326 )
ص : 9069
وَ بِالْإِسْنَادِ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ عَبْدُ اَلْوَاحِدِ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْعَبَّاسِ اَلْبَزَّارُ أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْقَاسِمِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ تَمِیمٍ اَلْفَامِیُّ اَلْقَاضِی حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَبْدِ اَلرَّزَّاقِ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ اَلزُّهْرِیِّ عَنْ عُرْوَهَ عَنْ عَائِشَهَ قَالَتْ: رَأَیْتُ أَبَا بَکْرٍ یُکْثِرُ اَلنَّظَرَ إِلَی وَجْهِ عَلِیٍّ فَقُلْتُ لَهُ یَا أَبَتِ أَرَاکَ تُکْثِرُ اَلنَّظَرَ إِلَی وَجْهِ عَلِیٍّ فَقَالَ یَا بُنَیَّهِ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ اَلنَّظَرُ إِلَی وَجْهِ عَلِیٍّ عِبَادَهٌ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 368 )
ص : 9070
قَالَ أَخْبَرَنِی اَلْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو مُحَمَّدٍ حَیْدَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلسَّمَرْقَنْدِیُّ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو عَمْرٍو مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو اَلْکَشِّیُّ قَالَ حَدَّثَنَا حَمْدَوَیْهِ بْنُ نُصَیْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ اَلْمُغِیرَهِ قَالَ: کُنْتُ أَنَا وَ یَحْیَی بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عِنْدَ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ یَحْیَی جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّهُمْ یَزْعُمُونَ أَنَّکَ تَعْلَمُ اَلْغَیْبَ فَقَالَ سُبْحَانَ اَللَّهِ ضَعْ یَدَکَ عَلَی رَأْسِی فَوَ اَللَّهِ مَا بَقِیَتْ شَعْرَهٌ فِیهِ وَ لاَ فِی جَسَدِی إِلاَّ قَامَتْ ثُمَّ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ مَا هِیَ إِلاَّ وِرَاثَهٌ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( الأمالی (للمفید) , جلد 1 , صفحه 23 )
5-ابن مغیره گوید:من و یحیی بن عبد اللّه بن حسن خدمت امام ابی- الحسن(علیه السّلام)بودیم،یحیی بآن حضرت عرض کرد:فدایت شوم عدّه ای معتقدند که شما علم غیب می دانید؟فرمود:سبحان اللّه،دست بر سرم بگذار ببین که-بخدا سوگند-هر موئی که در سر و پیکر من است بر بدنم راست شد!سپس فرمود: نه-بخدا سوگند-آنچه می دانیم نیست جز آنچه که از رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)بارث برده ایم .
( أمالی شیخ مفید / ترجمه استادولی ؛ ج 1 , ص 35 )
ص : 9071
163-7 الکافی ،1/6/52/1 عنه بإسناده عن أحمد بن عمر الحلال قال: قلت لأبی الحسن الرضا علیه السّلام الرجل من أصحابنا یعطینی الکتاب و لا یقول اروه عنی یجوز لی أن أرویه عنه قال فقال إذا علمت أن الکتاب له فاروه عنه .
( الوافی , جلد 1 , صفحه 231 )
ص : 9072
عَوَالِی اَللآَّلِی ، عَنْ فَخْرِ اَلْمُحَقِّقِینَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: جُعِلَتْ لِیَ اَلْأَرْضُ مَسْجِداً وَ تُرَابُهَا طَهُوراً أَیْنَمَا أَدْرَکَتْنِی اَلصَّلاَهُ تَیَمَّمْتُ وَ صَلَّیْتُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 530 )
ص : 9073
عِکْرِمَهُ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ : أَنَّ عُمَرَ بْنَ اَلْخَطَّابِ قَالَ لَهُ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ إِنَّکَ لَتَعْجَلُ فِی اَلْحُکْمِ وَ اَلْفَصْلِ لِلشَّیْءِ إِذَا سُئِلْتَ عَنْهُ قَالَ فَأَبْرَزَ عَلِیٌّ کَفَّهُ وَ قَالَ لَهُ کَمْ هَذَا فَقَالَ عُمَرُ خَمْسَهٌ فَقَالَ عَجَّلْتَ أَبَا حَفْصٍ قَالَ لَمْ یَخْفَ عَلَیَّ فَقَالَ عَلِیٌّ وَ أَنَا أَسْرَعُ فِیمَا لاَ یَخْفَی عَلَیَّ وَ اِسْتَعْجَمَ عَلَیْهِ شَیْءٌ وَ نَازَعَ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ وَ کَتَبَ إِلَیْهِ أَنْ یَتَجَشَّمَ بِالْحُضُورِ فَکَتَبَ إِلَیْهِمَا اَلْعِلْمُ یُؤْتَی وَ لاَ یَأْتِی فَقَالَ عُمَرُ هُنَاکَ شَیْخٌ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ وَ أَثَارَهٌ مِنْ عِلْمٍ یُؤْتَی إِلَیْهِ وَ لاَ یَأْتِی فَصَارَ إِلَیْهِ فَوَجَدَهُ مُتَّکِئاً عَلَی مِسْحَاهٍ فَسَأَلَهُ عَمَّا أَرَادَ فَأَعْطَاهُ اَلْجَوَابَ فَقَالَ عُمَرُ لَقَدْ عَدَلَ عَنْکَ قَوْمُکَ وَ إِنَّکَ لَأَحَقُّ بِهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ یَوْمَ اَلْفَصْلِ کانَ مِیقاتاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 147 )
ص : 9074
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ اَلْأَسْتَرْآبَادِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَیَّارٍ عَنْ أَبِی یَحْیَی مُحَمَّدِ بْنِ یَزِیدَ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ سُفْیَانَ بْنِ عُیَیْنَهَ قَالَ: قُلْتُ لِلزُّهْرِیِّ لَقِیتَ عَلِیَّ بْنَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ نَعَمْ لَقِیتُهُ وَ مَا لَقِیتُ أَحَداً أَفْضَلَ مِنْهُ وَ اَللَّهِ مَا عَلِمْتُ لَهُ صَدِیقاً فِی اَلسِّرِّ وَ لاَ عَدُوّاً فِی اَلْعَلاَنِیَهِ فَقِیلَ لَهُ وَ کَیْفَ ذَلِکَ قَالَ لِأَنِّی لَمْ أَرَ أَحَداً وَ إِنْ کَانَ یُحِبُّهُ إِلاَّ وَ هُوَ لِشِدَّهِ مَعْرِفَتِهِ بِفَضْلِهِ یَحْسُدُهُ وَ لاَ رَأَیْتُ أَحَداً وَ إِنْ کَانَ یُبْغِضُهُ إِلاَّ وَ هُوَ لِشِدَّهِ مُدَارَاتِهِ لَهُ یُدَارِیهِ .
( علل الشرایع , جلد 1 , صفحه 230 )
محمّد بن قاسم استرآبادی از علی بن محمّد بن سیّار،از ابو یحیی محمّد بن یزید منقری،از سفیان بن عیینه،وی می گوید:به زهری گفتم:آیا با علی بن الحسین علیهما السّلام ملاقات کردی؟ گفت:آری،ملاقات نمودم و با احدی برتر از او برخورد نکرده ام،به خدا سوگند نه در خفا دوستی برایش سراغ دارم و نه در علن دشمنی. به او گفته شد:چطور؟ گفت:زیرا ندیدم احدی را اگر چه حضرتش را دوست می دارد مگر آن که چون کاملا به فضل و کمالش واقف است نسبت به جنابش حسد می ورزد و ندیدم کسی را اگر چه او را مبغوض و دشمن می دارد مگر آن که به خاطر شدّت مدارات و مسالمتش با آن حضرت مدارا می کند.
( علل الشرایع / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 745 )
ص : 9075
عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْمُنْذِرِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ « فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ » قَالَ: لاَ یَسْتَطِیعُونَ إِبْطَالَ قَوْلِکَ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 359 )
ص : 9076
ع، [علل الشرائع] ، بِإِسْنَادِهِ اَلْعَلَوِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سُئِلَ مِمَّا خَلَقَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْعَقْلَ قَالَ خَلْقُهُ مَلَکٌ لَهُ رُءُوسٌ بِعَدَدِ اَلْخَلاَئِقِ مَنْ خُلِقَ وَ مَنْ یُخْلَقُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ لِکُلِّ رَأْسٍ وَجْهٌ وَ لِکُلِّ آدَمِیٍّ رَأْسٌ مِنْ رُءُوسِ اَلْعَقْلِ وَ اِسْمُ ذَلِکَ اَلْإِنْسَانِ عَلَی وَجْهِ ذَلِکَ اَلرَّأْسِ مَکْتُوبٌ وَ عَلَی کُلِّ وَجْهٍ سِتْرٌ مُلْقًی لاَ یُکْشَفُ ذَلِکَ اَلسِّتْرُ مِنْ ذَلِکَ اَلْوَجْهِ حَتَّی یُولَدَ هَذَا اَلْمَوْلُودُ وَ یَبْلُغَ حَدَّ اَلرِّجَالِ أَوْ حَدَّ اَلنِّسَاءِ فَإِذَا بَلَغَ کُشِفَ ذَلِکَ اَلسِّتْرُ فَیَقَعُ فِی قَلْبِ هَذَا اَلْإِنْسَانِ نُورٌ فَیَفْهَمُ اَلْفَرِیضَهَ وَ اَلسُّنَّهَ وَ اَلْجَیِّدَ وَ اَلرَّدِیءَ أَلاَ وَ مَثَلُ اَلْعَقْلِ فِی اَلْقَلْبِ کَمَثَلِ اَلسِّرَاجِ فِی وَسَطِ اَلْبَیْتِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 99 )
ص : 9077
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر عُثْمَانُ بْنُ عِیسَی عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ یَجْعَلُ عَلَیْهِ أَیْمَاناً أَنْ یَمْشِیَ إِلَی اَلْکَعْبَهِ أَوْ صَدَقَهً أَوْ عتق [عِتْقاً] أَوْ نذر [نَذْراً] أَوْ هدی [هَدْیاً] إِنْ کَلَّمَ أَبَاهُ أَوْ أُمَّهُ أَوْ أَخَاهُ و [أَوْ] ذَا رَحِمٍ أَوْ قَطِیعَهَ قَرَابَهٍ أَوْ مأثم [مَأْثَماً] یُقِیمُ عَلَیْهِ أَوْ أمر [أَمْراً] لاَ یَصْلُحُ لَهُ فِعْلُهُ فَقَالَ کِتَابُ اَللَّهِ قَبْلَ اَلْیَمِینِ وَ لاَ یَمِینَ فِی مَعْصِیَهِ اَللَّهِ إِنَّمَا اَلْیَمِینُ اَلْوَاجِبَهُ اَلَّتِی یَنْبَغِی لِصَاحِبِهَا أَنْ یَفِیَ بِهَا مَا جَعَلَ اَللَّهُ عَلَیْهِ فِی اَلشُّکْرِ إِنْ هُوَ عَافَاهُ مِنْ مَرَضِهِ أَوْ عَافَاهُ مِنْ أَمْرٍ یَخَافُهُ أَوْ رَدَّهُ مِنْ سَفَرٍ أَوْ رَزَقَهُ رِزْقاً فَقَالَ لِلَّهِ عَلَیَّ کَذَا وَ کَذَا شُکْراً فَهَذَا اَلْوَاجِبُ عَلَی صَاحِبِهِ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَفِیَ بِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 232 )
ص : 9078
6974-46 التهذیب ،1/72/82/2 علی بن الحکم عن رحیم قال: قلت لأبی الحسن الرضا علیه السّلام جعلت فداک أراک إذا صلیت فرفعت رأسک من السجود فی الرکعه الأولی و الثالثه تستوی جالسا ثم تقوم فنصنع کما تصنع قال لا تنظروا إلی ما أصنع أنا اصنعوا ما تؤمرون.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 726 )
ص : 9079
1051-6 الکافی ،1/5/211/1 أحمد عن الحسین عن حماد عن ربعی عن الفضیل عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی قول اللّه تعالی وَ إِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَ لِقَوْمِکَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ قال الذکر القرآن و نحن قومه و نحن المسئولون.
( الوافی , جلد 3 , صفحه 528 )
ص : 9080
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: حَبْسُ اَلْإِمَامِ بَعْدَ اَلْحَدِّ ظُلْمٌ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 401 )
ص : 9081
شا، [الإرشاد] : جَاءَتِ اَلْآثَارُ أَنَّ رَجُلَیْنِ اِخْتَصَمَا إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی بَقَرَهٍ قَتَلَتْ حِمَاراً فَقَالَ أَحَدُهُمَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ بَقَرَهُ هَذَا اَلرَّجُلِ قَتَلَتْ حِمَارِی فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اِذْهَبَا إِلَی أَبِی بَکْرٍ فَاسْأَلاَهُ عَنْ ذَلِکَ فَجَاءَا إِلَی أَبِی بَکْرٍ وَ قَصَّا عَلَیْهِ قِصَّتَهُمَا قَالَ کَیْفَ تَرَکْتُمَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ جِئْتُمَانِی قَالاَ هُوَ أَمَرَنَا بِذَلِکَ فَقَالَ بَهِیمَهٌ قَتَلَتْ بَهِیمَهً لاَ شَیْءَ عَلَی رَبِّهَا فَعَادَا إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَخْبَرَاهُ بِذَلِکَ فَقَالَ لَهُمَا اِمْضِیَا إِلَی عُمَرَ بْنِ اَلْخَطَّابِ فَقُصَّا عَلَیْهِ قِصَّتَکُمَا وَ سَلاَهُ اَلْقَضَاءَ فِی ذَلِکَ فَذَهَبَا إِلَیْهِ وَ قَصَّا عَلَیْهِ قِصَّتَهُمَا فَقَالَ لَهُمَا کَیْفَ تَرَکْتُمَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ جِئْتُمَانِی فَقَالاَ إِنَّهُ أَمَرَنَا فَقَالَ کَیْفَ لَمْ یَأْمُرْکُمَا بِالْمَسِیرِ إِلَی أَبِی بَکْرٍ قَالاَ إِنَّا قَدْ أُمِرْنَا بِذَلِکَ وَ صِرْنَا إِلَیْهِ قَالَ فَمَا اَلَّذِی قَالَ لَکُمَا فِی هَذِهِ اَلْقِصَّهِ قَالاَ لَهُ کَیْتَ وَ کَیْتَ قَالَ مَا أَرَی إِلاَّ مَا رَأَی أَبُو بَکْرٍ فَصَارَا إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَخْبَرَاهُ اَلْخَبَرَ فَقَالَ اِذْهَبَا إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ لِیَقْضِیَ بَیْنَکُمَا فَذَهَبَا إِلَیْهِ فَقَصَّا عَلَیْهِ قِصَّتَهُمَا فَقَالَ إِنْ کَانَتِ اَلْبَقَرَهُ دَخَلَتْ عَلَی اَلْحِمَارِ فِی مَأْمَنِهِ فَعَلَی رَبِّهَا قِیمَهُ اَلْحِمَارِ لِصَاحِبِهِ وَ إِنْ کَانَ اَلْحِمَارُ دَخَلَ عَلَی اَلْبَقَرَهِ فِی مَأْمَنِهَا فَقَتَلَتْهُ فَلاَ غُرْمَ عَلَی صَاحِبِهَا فَعَادَا إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَأَخْبَرَاهُ بِقَضِیَّتِهِ بَیْنَهُمَا فَقَالَ لَقَدْ قَضَی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَیْنَکُمَا بِقَضَاءِ اَللَّهِ تَعَالَی ثُمَّ قَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی جَعَلَ فِینَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ مَنْ یَقْضِی عَلَی سُنَنِ دَاوُدَ فِی اَلْقَضَاءِ . وَ قَدْ رَوَی بَعْضُ اَلْعَامَّهِ : أَنَّ هَذِهِ اَلْقَضِیَّهَ کَانَتْ مِنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَیْنَ اَلرَّجُلَیْنِ بِالْیَمَنِ - وَ رَوَی بَعْضُهُمْ حَسَبَ مَا قَدَّمْنَاهُ. قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب مُصْعَبُ بْنُ سَلاَّمٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ. فض، [کتاب الروضه] ، یل، [الفضائل لابن شاذان] ، بِالْإِسْنَادِ عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ. مَقْصَدُ اَلرَّاغِبِ : مِثْلَهُ إِلاَّ أَنَّ فِیهِ ثَوْراً قَتَلَ حِمَاراً وَ مَکَانَ مَأْمَنِهِ وَ مَأْمَنِهَا مُسْتَرَاحُهُ فِی اَلْمَوْضِعَیْنِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 400 )
ص : 9082
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ ثَعْلَبَهَ عَنْ یَعْقُوبَ اَلْأَحْمَرِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لَمَّا کَانَ غَزَاهُ اَلْحُدَیْبِیَهِ ، وَادَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَهْلَ مَکَّهَ ثَلاَثَ سِنِینَ ثُمَّ دَخَلَ فَقَضَی نُسُکَهُ فَمَرَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِنَفَرٍ مِنْ أَصْحَابِهِ جُلُوسٍ فِی فِنَاءِ اَلْکَعْبَهِ ، فَقَالَ هُوَ ذَا قَوْمُکُمْ عَلَی رُءُوسِ اَلْجِبَالِ لاَ یَرَوْنَکُمْ فَیَرَوْا فِیکُمْ ضَعْفاً قَالَ فَقَامُوا فَشَدُّوا أَزْرَهُمْ وَ شَدُّوا أَیْدِیَهُمْ عَلَی أَوْسَاطِهِمْ ثُمَّ رَمَلُوا .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 352 )
ص : 9083
وَ حَدِیثُ اَلرَّیَّانِ بْنِ اَلصَّلْتِ : أَنَّهُ سُئِلَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ أَشْیَاءَ مِنْهَا اَلْکَیْمُخْتُ فَقَالَ لاَ بَأْسَ بِهَذَا کُلِّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 4 , صفحه 459 )
ص : 9084
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ قَالَ: سَأَلْتُ أَحَدَهُمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ عَلَیْهِ دَیْنٌ وَ فِی یَدِهِ مَالٌ وَفَی بِدَیْنِهِ وَ اَلْمَالُ لِغَیْرِهِ هَلْ عَلَیْهِ زَکَاهٌ فَقَالَ إِذَا اِسْتَقْرَضَ فَحَالَ عَلَیْهِ اَلْحَوْلُ فَزَکَاتُهُ عَلَیْهِ إِذَا کَانَ فِیهِ فَضْلٌ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 521 )
9 - راوی گوید: از یکی از آن دو بزرگوار (امام باقر یا امام صادق علیهما السّلام) پرسیدم: مردی که به عهده اش قرضی است و مالی که برای دیگری است در اختیار دارد و دینش را از آن مال ادا کرده، آیا به او زکاتی تعلّق می گیرد؟
فرمود: اگر قرض کرده و یک سال بر آن گذشته، زکاتش بر عهده اوست. اگر در آن زیادی باشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 569 )
: مرسل
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 40 )
ص : 9085
قَالَ وَ رَأَیْتُ فِی کِتَابِ مَسْعَدَهَ بْنِ زِیَادٍ مِنْ أُصُولِ اَلشِّیعَهِ فِیمَا رَوَاهُ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَللَّیْلُ إِذَا أَقْبَلَ نَادَی مُنَادٍ بِصَوْتٍ یَسْمَعُهُ اَلْخَلاَئِقُ إِلاَّ اَلثَّقَلَیْنِ یَا اِبْنَ آدَمَ إِنِّی خَلْقٌ جَدِیدٌ إِنِّی عَلَی مَا فِیَّ شَهِیدٌ فَخُذْ مِنِّی فَإِنِّی لَوْ طَلَعَتِ اَلشَّمْسُ لَمْ أَرْجِعْ إِلَی اَلدُّنْیَا وَ لَمْ تَزْدَدْ فِیَّ مِنْ حَسَنَهٍ وَ لَمْ تَسْتَعْتِبْ فِیَّ مِنْ سَیِّئَهٍ وَ کَذَلِکَ یَقُولُ اَلنَّهَارُ إِذَا أَدْبَرَ اَللَّیْلُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 99 )
12-امام صادق علیه السّلام فرمود:چون شب فرا رسد نداکننده ای به صدای بلند که همه مخلوقات انسان و پری آن را بشنوند ندا کند(از طرف شب)ای فرزند آدم!من آفریده تازه ام،بر آنچه در من انجام شود شاهدم،پس بکوشید در وقت که اگر خورشید بر آید من دیگر برنخواهم گشت تا در من کار خوب و بد انجام شود،و روز نیز چون فرا رسد مانند شب سخن گوید.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 383 )
ص : 9086
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : أَرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ وَ کَانَ مِنْ قَرْنِهِ إِلَی قَدَمِهِ ذُنُوباً غَفَرَهَا اَللَّهُ لَهُ وَ بَدَّلَهَا حَسَنَاتٍ اَلصَّدَقَهُ وَ اَلْحَیَاءُ وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ وَ اَلشُّکْرُ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 331 )
ص : 9087
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ وَ عَبْدِ اَللَّهِ اِبْنَیْ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَان َ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «یَعْمَلُونَ لَهُ ما یَشاءُ مِنْ مَحارِیبَ وَ تَماثِیلَ» فَقَالَ: وَ اَللَّهِ مَا هِیَ تَمَاثِیلَ اَلرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءِ وَ لَکِنَّهَا اَلشَّجَرُ وَ شِبْهُهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 322 )
ص : 9088
لاَ عَدُوَّ کَالْهَوَی.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 536 )
ص : 9089
ثاقب المناقب: عن عبد الرزّاق، عن معمر، عن الزهری عن سعید بن المسیّب، قال: إنّ السماء طشت علی عهد رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - لیلا فلمّا اصبح - صلی اللّه علیه و آله - قال لعلی - علیه السلام -: انهض بنا إلی العقیق لننظر إلی حسن الماء فی حفر الأرض. قال [علیّ] - علیه السلام-: فاعتمد رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - علی یدی فمضینا فلمّا وصلنا إلی العقیق نظر [نا] إلی صفاء الماء فی حفر الأرض فقال علی - علیه السلام-: یا رسول اللّه : لو اعلمتنی من اللیل لاتخذت لک سفره من الطعام. فقال: یا علی إن الذی أخرجنا إلیه لا یضیّعنا، فبینا نحن وقوف اذ نحن بغمامه قد اظلّتنا ببرق و رعد حتی قربت منّا فالقت بین یدی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - سفره علیها رمان لم تر العیون مثله علی کل رمانه ثلاثه اقشار قشر من اللؤلؤ و قشر من الفضه و قشر من الذهب. فقال لی - صلّی اللّه علیه و آله-: قل بسم اللّه و کل یا علی هذا اطیب من سفرتک، فکشفنا عن الرمان فإذا فیه ثلاثه الوان من الحبّ حبّ کالیاقوت [الاحمر] و حبّ کاللؤلؤ الأبیض و حبّ کالزمرد الأخضر فیه طعم کل شیء من اللذه، فلمّا ذکرت فاطمه و الحسن و الحسین - علیهم السلام - فضربت بیدی إلی ثلاث رمانات فوضعتهن فی کمّی ثم رفعت السفره، ثم انقلبنا نرید منازلنا فلقینا رجلان من اصحاب رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فقال أحدهما: من این اقبلت یا رسول اللّه؟ قال: من العقیق. قالا: لو اعلمتنا لاتخذن ا لک سفره تصیب منها. فقال: إن الذی أخرجنا لم یضیّعنا. و قال الآخر: یا أبا الحسن انی اجد فیکما رائحه طیبه فهل کان [عندکم ثمّ] طعام؟ فضربت بیدی إلی کمّی لاعطیهما رمانه فلم ار فی کمّی شیئا فاغتممت لذلک، فلمّا افترقنا و مضی النبی - صلّی اللّه علیه و آله - [إلی منزله] و قربت من باب فاطمه - علیها السلام - وجدت فی کمّی خشخشه فنظرت فإذا الرمان فی کمی، فدخلت و القیت رمانه إلی فاطمه و الآخرتین إلی الحسن و الحسین ثم خرجت إلی النبی - صلّی اللّه علیه و آله - فلمّا رآنی قال: یا ابا الحسن تحدّثنی أم احدّثک؟ فقلت: حدّثنی یا رسول اللّه فانه أشفی للغلیل، فاخبر بما کان. [فقلت: یا رسول اللّه کأنّک کنت] معی! .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 321 )
ص : 9090
مَا ذَکَرَهُ اَلشَّیْخُ اَلسَّعِیدُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیُّ فِی کِتَابِ اَلْأَمَالِی فِی رَابِعِ کَرَاسَهٍ مِنْهُ فِی اَلْجُزْءِ اَلثَّانِی مِنْ أَمَالِی اَلشَّیْخِ اَلْمُفِیدِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ اَلْحَارِثِیِّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا وَ هُوَ مَا أَخْبَرَنَا بِهِ اَلشَّیْخُ اَلْفَقِیهُ عِمَادُ اَلدِّینِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی اَلْقَاسِمِ اَلطَّبَرِیُّ عَنِ اَلشَّیْخِ أَبِی عَلِیٍّ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ وَالِدِهِ اَلشَّیْخِ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیِّ عَنِ اَلشَّیْخِ اَلْمُفِیدِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ اَلْحَارِثِیِّ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو اَلطَّیِّبِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْعَمْرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ حَرْبٍ اَلطَّائِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْفَضْلِ عَنْ یَزِیدَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَارِثِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا لَنَا وَ لِقُرَیْشٍ إِذَا تَلاَقَوْا تَلاَقَوْا بِوُجُوهٍ مُسْتَبْشِرَهٍ وَ إِذَا لَقُونَا لَقُونَا بِغَیْرِ ذَلِکَ قَالَ فَغَضِبَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ قَالَ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لاَ یَدْخُلُ قَلْبَ رَجُلٍ اَلْإِیمَانُ حَتَّی یُحِبَّکُمْ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 7 )
ص : 9091
اَلْقَاضِی اَلْقُضَاعِیُّ فِی اَلشِّهَابِ ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَا مَلَأَ آدَمِیٌّ وِعَاءً شَرّاً مِنْ بَطْنِهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 210 )
ص : 9092
مَا رَوَاهُ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: فِی اَلرَّجُلِ یَقْدَمُ مِنْ سَفَرِهِ فِی وَقْتِ اَلصَّلاَهِ فَقَالَ إِنْ کَانَ لاَ یَخَافُ فَوْتَ اَلْوَقْتِ فَلْیُتِمَّ وَ إِنْ کَانَ یَخَافُ خُرُوجَ اَلْوَقْتِ فَلْیُقَصِّرْ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 240 )
ص : 9093
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُوسَی اَلْخَشَّابِ عَنْ غِیَاثِ بْنِ کَلُّوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ : أَنَّ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَ یَجْعَلُ لِلْفَارِسِ ثَلاَثَهَ أَسْهُمٍ وَ لِلرَّاجِلِ سَهْماً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 116 )
ص : 9094
و فیه کلام للرّضا - علیه السّلام - فی التّوحید، و فیه: أحد لا بتأویل عدد.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 508 )
ص : 9095
وَ عَنْ أَبِی مَسْعُودٍ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ: مَنْ قَرَأَ قُلْ یَا أَیُّهَا اَلْکَافِرُونَ فِی لَیْلِهِ فَقَدْ أَکْثَرَ وَ طَابَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 342 )
ص : 9096
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب أَبُو اَلْهِلْقَامِ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ وَ اَلصَّقْرُ اَلْجَبَلِیُّ وَ أَبُو شُعَیْبٍ اَلْحَنَّاطُ وَ عَلِیُّ بْنُ مَهْزِیَارَ قَالُوا: کَانَتْ زَیْنَبُ اَلْکَذَّابَهُ تَزْعُمُ أَنَّهَا اِبْنَهُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَحْضَرَهَا اَلْمُتَوَکِّلُ وَ قَالَ اُذْکُرِی نَسَبَکِ فَقَالَتْ أَنَا زَیْنَبُ اِبْنَهُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِنَّهَا کَانَتْ حُمِلَتْ إِلَی اَلشَّامِ فَوَقَعَتْ إِلَی بَادِیَهٍ مِنْ بَنِی کَلْبٍ فَأَقَامَتْ بَیْنَ ظَهْرَانَیْهِمْ فَقَالَ لَهَا اَلْمُتَوَکِّلُ إِنَّ زَیْنَبَ بِنْتَ عَلِیٍّ قَدِیمَهٌ وَ أَنْتِ شَابَّهٌ فَقَالَتْ لَحِقَتْنِی دَعْوَهُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِأَنْ یُرَدَّ شَبَابِی فِی کُلِّ خَمْسِینَ سَنَهً فَدَعَا اَلْمُتَوَکِّلُ وُجُوهَ آلِ أَبِی طَالِبٍ فَقَالَ کَیْفَ یُعْلَمُ کَذِبُهَا فَقَالَ اَلْفَتْحُ لاَ یُخْبِرُکَ بِهَذَا إِلاَّ اِبْنُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَأَمَرَ بِإِحْضَارِهِ وَ سَأَلَهُ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ فِی وُلْدِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلاَمَهً قَالَ وَ مَا هِیَ قَالَ لاَ تَعْرِضُ لَهُمُ اَلسِّبَاعُ فَأَلْقِهَا إِلَی اَلسِّبَاعِ فَإِنْ لَمْ تَعْرِضْ لَهَا فَهِیَ صَادِقَهٌ فَقَالَتْ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَللَّهَ اَللَّهَ فِیَّ فَإِنَّمَا أَرَادَ قَتْلِی وَ رَکِبَتِ اَلْحِمَارَ وَ جَعَلَتْ تُنَادِی أَلاَ إِنَّنِی زَیْنَبُ اَلْکَذَّابَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 50 , صفحه 204 )
مناقب-ج 4 ص 416-ابو الهلقام و عبد اللّه بن جعفر حمیری و صقر جبلی و ابو شعیب خیاط و علی بن مهزیار گفتند زنی مدعی بود که من زینب دختر امیر المؤمنین علیه السّلام هستم متوکل دستور داد او را بیاورند وقتی حاضر شد گفت:نژاد خود را بگو.گفت:من زینب دختر علی هستم که او را بشام بردند در میان بیابان بنی کلب بودم و مدتها بین آنها زندگی میکردم. متوکل گفت:از زمان زینب دختر علی خیلی گذشته با اینکه تو جوان هستی گفت:پیامبر اکرم در باره ام دعا کرد که هر پنجاه سال یک مرتبه جوانیم باز گردد.متوکل بزرگان اولاد ابو طالب را دعوت کرده،گفت:از کجا معلوم کنیم که این زن دروغگو است.فتح بن خاقان گفت:جز ابن الرضا علیه السّلام کسی نمی تواند کشف این مطلب را بکند.دستور داد آن جناب را نیز حاضر کنند. حضرت هادی فرمود:در میان فرزندان علی نشانه ای هست.متوکل پرسید چه نشانه،گفت درندگان بایشان آسیب نمیرسانند اگر واقعا راست میگوید درندگان او را کاری نخواهند داشت در این موقع زن فریاد زد یا امیر المؤمنین بدادم برس که ایشان تصمیم کشتن مرا دارند سوار بر الاغ شده خودش اعتراف میکرد که من زینب کذابه هستم.
( بحارالأنوار (جلد 50) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 181 )
ص : 9097
وَ رَوَی عُثْمَانُ بْنُ مُطَرِّفٍ : أَنَّ رَجُلاً سَأَلَ أَنَسَ بْنَ مَالِکٍ فِی آخِرِ عُمُرِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ آلَیْتُ أَنْ لاَ أَکْتُمَ حَدِیثاً سُئِلْتُ عَنْهُ فِی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَعْدَ یَوْمِ اَلرَّحْبَهِ ذَاکَ رَأْسُ اَلْمُتَّقِینَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ سَمِعْتُهُ وَ اَللَّهِ مِنْ نَبِیِّکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 37 , صفحه 200 )
ص : 9098
و فی مجمع البیان : روی عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - أنّه قال: لا تجن یمینک علی شمالک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 503 )
ص : 9099
طَاهِرُ بْنُ عِیسَی ، قَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ أَیُّوبَ اَلسَّمَرْقَنْدِیُّ اَلْمَعْرُوفُ بِابْنِ اَلتَّاجِرِ ، قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو سَعِیدٍ اَلْآدَمِیُّ ، قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلصَّیْرَفِیُّ ، عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ ، عَنْ عُقْبَهَ بْنِ بَشِیرٍ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ شَرِیکٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، قَالَ: لَمَّا هَزَمَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) اَلنَّاسَ یَوْمَ اَلْجَمَلِ ، قَالَ : لاَ تَتْبَعُوا مُدْبِراً وَ لاَ تُجِیزُوا عَلَی جَرْحَی وَ مَنْ أَغْلَقَ بَابَهُ فَهُوَ آمِنٌ، فَلَمَّا کَانَ یَوْمُ صِفِّینَ قَتَلَ اَلْمُدْبِرَ وَ أَجَازَ عَلَی اَلْجَرْحَی، قَالَ أَبَانُ بْنُ تَغْلِبَ : قُلْتُ لِعَبْدِ اَللَّهِ بْنِ شَرِیکٍ مَا هَاتَانِ اَلسِّیرَتَانِ اَلْمُخْتَلِفَتَانِ فَقَالَ: إِنَّ أَهْلَ اَلْجَمَلِ قُتِلَ طَلْحَهُ وَ اَلزُّبَیْرُ وَ إِنَّ مُعَاوِیَهَ کَانَ قَائِماً بِعَیْنِهِ وَ کَانَ قَائِدَهُمْ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 218 )
ص : 9100
وَ مِنْهُ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ اَلدَّقَّاقِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْکُوفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ اَلْبَرْمَکِیِّ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ قَوْماً یَقُولُونَ إِنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَزَلْ عَالِماً بِعِلْمٍ وَ قَادِراً بِقُدْرَهٍ وَ حَیّاً بِحَیَاهٍ وَ قَدِیماً بِقِدَمٍ وَ سَمِیعاً بِسَمْعٍ وَ بَصِیراً بِبَصَرٍ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ قَالَ ذَلِکَ وَ دَانَ بِهِ فَقَدِ اِتَّخَذَ مَعَ اَللَّهِ آلِهَهً أُخْرَی وَ لَیْسَ مِنْ وَلاَیَتِنَا عَلَی شَیْءٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 47 )
26-در همان:بسندش از حسین بن خالد،گفت:گفتم بامام رضا علیه السّلام که مردم می گویند راستش خدا عز و جل پیوسته دانا بوده بدانش جدا از ذات خود،و توانا بوده بتوانائی،و زنده بوده بزندگی،و قدیم بوده بقدم،و شنوا بوده به شنودن،و بینا بوده به بینائی؟فرمود:هر که چنین گوید و بدان معتقد باشد با خدا خدایانی دیگر برگرفته و از ولایت ما بدور است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 35 )
ص : 9101
جَمَالُ اَلْأُسْبُوعِ ، حَدَّثَ أَبُو مُحَمَّدٍ اَلصَّیْمَرِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَجَلِیِّ بِإِسْنَادٍ رَفَعَهُ إِلَیْهِمْ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ قَالَ: مَنْ جَعَلَ ثَوَابَ صَلاَتِهِ لِرَسُولِ اَللَّهِ وَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْأَوْصِیَاءِ مِنْ بَعْدِهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ وَ سَلَّمَ أَضْعَفَ اَللَّهُ لَهُ ثَوَابَ صَلاَتِهِ أَضْعَافاً مُضَاعَفَهً حَتَّی یَنْقَطِعَ اَلنَّفَسُ وَ یُقَالُ لَهُ قَبْلَ أَنْ یَخْرُجَ رُوحُهُ عَنْ جَسَدِهِ یَا فُلاَنُ هَدِیَّتُکَ إِلَیْنَا وَ أَلْطَافُکَ لَنَا هَذَا یَوْمُ مُجَازَاتِکَ وَ مُکَافَاتِکَ فَطِبْ نَفْساً وَ قَرَّ عَیْناً بِمَا أَعَدَّ اَللَّهُ لَکَ وَ هَنِیئاً لَکَ بِمَا صِرْتَ إِلَیْهِ قَالَ کَیْفَ یُهْدِی صَلاَتَهُ وَ یَقُولُ قَالَ یَنْوِی ثَوَابَ صَلاَتِهِ لِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِنْ أَمْکَنَهُ أَنْ یَزِیدَ عَلَی صَلاَهِ اَلْخَمْسِینَ شَیْئاً وَ لَوْ رَکْعَتَیْنِ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ یُهْدِیهَا إِلَی وَاحِدٍ مِنْهُمْ یَفْتَتِحُ اَلصَّلاَهَ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی مِثْلَ اِفْتِتَاحِ صَلاَهِ اَلْفَرِیضَهِ بِسَبْعِ تَکْبِیرَاتٍ أَوْ ثَلاَثِ مَرَّاتٍ أَوْ مَرَّهٍ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ وَ یَقُولُ بَعْدَ تَسْبِیحِ اَلرُّکُوعِ وَ اَلسُّجُودِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ - صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَإِذَا شَهِدَ وَ سَلَّمَ قَالَ - اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلسَّلاَمُ وَ مِنْکَ اَلسَّلاَمُ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ اَلْأَخْیَارِ أَبْلِغْهُمْ مِنِّی أَفْضَلَ اَلتَّحِیَّهِ وَ اَلسَّلاَمِ اَللَّهُمَّ إِنَّ هَذِهِ اَلرَّکَعَاتِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی عَبْدِکَ وَ نَبِیِّکَ وَ رَسُولِکَ - مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ خَاتَمِ اَلنَّبِیِّینَ وَ سَیِّدِ اَلْمُرْسَلِینَ اَللَّهُمَّ فَتَقَبَّلْهَا مِنِّی وَ أَبْلِغْهُ إِیَّاهُ عَنِّی وَ أَثِبْنِی عَلَیْهَا أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی نَبِیِّکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ وَصِیِّ نَبِیِّکَ وَ فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ اِبْنَهِ نَبِیِّکَ - وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ سِبْطَیْ نَبِیِّکَ وَ أَوْلِیَائِکَ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ - مَا یُهْدِیهِ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُدْعَی بِالدُّعَاءِ إِلَی قَوْلِکَ اَللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ اَلرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ عَمِّ نَبِیِّکَ وَ وَصِیِّهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ فَتَقَبَّلْهُمَا مِنِّی وَ أَبْلِغْهُ إِیَّاهُمَا عَنِّی وَ أَثِبْنِی عَلَیْهِمَا أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی نَبِیِّکَ وَ وَصِیِّ نَبِیِّکَ وَ فَاطِمَهَ اَلزَّهْرَاءِ اِبْنَهِ نَبِیِّکَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ سِبْطَیْ نَبِیِّکَ وَ أَوْلِیَائِکَ مِنْ وُلْدِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ - مَا تهدیه [یُهْدِیهِ] إِلَی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ یَقُولُ - اَللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ اَلرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی اَلطَّاهِرَهِ اَلْمُطَهَّرَهِ اَلطَّیِّبَهِ اَلزَّکِیَّهِ فَاطِمَهَ بِنْتِ نَبِیِّکَ اَللَّهُمَّ فَتَقَبَّلْهَا مِنِّی وَ أَبْلِغْهُمَا إِیَّاهَا عَنِّی وَ أَثِبْنِی عَلَیْهِمَا أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی نَبِیِّکَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ وَصِیِّ نَبِیِّکَ وَ اَلطَّیِّبَهِ اَلطَّاهِرَهِ فَاطِمَهَ بِنْتِ نَبِیِّکَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ سِبْطَیْ نَبِیِّکَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ - مَا یُهْدِیهِ إِلَی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ اَلرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی عَبْدِکَ وَ اِبْنِ عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلَامُ اَللَّهُمَّ فَتَقَبَّلْهُمَا مِنِّی وَ أَبْلِغْهُ إِیَّاهُمَا وَ أَثِبْنِی عَلَیْهِمَا أَفْضَلَ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ وَ فِی نَبِیِّکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ ثَلاَثاً مَا یُهْدِیهِ إِلَی اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ - اَللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ اَلرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی عَبْدِکَ وَ اِبْنِ عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ سِبْطِ نَبِیِّکَ اَلطَّیِّبِ اَلطَّاهِرِ اَلزَّکِیِّ اَلرَّضِیِّ - اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ - وَ تَأْتِی بِالدُّعَاءِ إِلَی آخِرِهِ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ ثَلاَثاً مَا یُهْدِیهِ إِلَی عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ - اَللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ اَلرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی عَبْدِکَ وَ اِبْنِ عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ سِبْطِ نَبِیِّکَ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ - وَ یَأْتِی بِالدُّعَاءِ إِلَی آخِرِهِ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ ثَلاَثاً مَا یُهْدِیهِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ اَلرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی عَبْدِکَ وَ اِبْنِ عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ سِبْطِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَمِکَ - وَ تَأْتِی بِالدُّعَاءِ إِلَی آخِرِهِ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ ثَلاَثاً مَا یُهْدِیهِ إِلَی جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ - اَللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ اَلرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی عَبْدِکَ وَ اِبْنِ عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ سِبْطِ نَبِیِّکَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ یَقُولُ اَلدُّعَاءَ إِلَی آخِرِهِ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ ثَلاَثاً مَا یُهْدِیهِ إِلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ اَلرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی عَبْدِکَ وَ اِبْنِ عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ سِبْطِ نَبِیِّکَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ وَارِثِ عِلْمِ اَلنَّبِیِّینَ - وَ اَلدُّعَاءَ إِلَی آخِرِهِ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ ثَلاَثاً مَا یُهْدِیهِ إِلَی اَلرِّضَا عَلِیِّ بْنِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ اَلرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی عَبْدِکَ وَ اِبْنِ عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ سِبْطِ نَبِیِّکَ - عَلِیِّ بْنِ مُوسَی اَلرِّضَا اِبْنِ اَلْمَرْضِیِّینَ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ - وَ اَلدُّعَاءَ إِلَی آخِرِهِ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ ثَلاَثاً مَا یُهْدِیهِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عَلِیِّ بْنِ 14 مُحَمَّدٍ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِثْلُ ذَلِکَ حَتَّی یَصِلَ إِلَی صَاحِبِ اَلزَّمَانِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَادْعُ بِالدُّعَاءِ إِلَی قَوْلِکَ - اَللَّهُمَّ إِنَّ هَاتَیْنِ اَلرَّکْعَتَیْنِ هَدِیَّهٌ مِنِّی إِلَی عَبْدِکَ وَ اِبْنِ عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ وَ اِبْنِ وَلِیِّکَ سِبْطِ نَبِیِّکَ فِی أَرْضِکَ وَ حُجَّتِکَ عَلَی خَلْقِکَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ ثَلاَثاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 88 , صفحه 215 )
ص : 9102
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ وَ فَرَضَ عَلَی اَلْیَدَیْنِ أَلاَّ یُبْطَشَ بِهِمَا إِلَی مَا حَرَّمَ اَللَّهُ وَ أَنْ یُبْطَشَ بِهِمَا إِلَی مَا أَمَرَ اَللَّهُ بِهِ وَ فَرَضَهُ عَلَیْهِمَا مِنَ اَلصَّدَقَهِ وَ صِلَهِ اَلرَّحِمِ وَ اَلْجِهَادِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ اَلطُّهْرِ لِلصَّلَوَاتِ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَی اَلصَّلاهِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَی اَلْمَرافِقِ وَ اِمْسَحُوا بِرُؤُسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَی اَلْکَعْبَیْنِ وَ إِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 458 )
ص : 9103
فَمِنْ ذَلِکَ مَا رَوَیْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَی أَبِی جَعْفَرِ بْنِ بَابَوَیْهِ بِإِسْنَادِهِ فِی کِتَابِ ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی ثَوَابِ مَنْ زَارَ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ مَنْ أَتَاهُ فِی یَوْمِ عَرَفَهَ عَارِفاً بِحَقِّهِ کُتِبَ لَهُ أَلْفُ حَجَّهٍ وَ أَلْفُ عُمْرَهٍ مَقْبُولَهٍ وَ أَلْفُ غَزْوَهٍ مَعَ نَبِیٍّ مُرْسَلٍ أَوْ إِمَامٍ عَادِلٍ.
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 332 )
ص : 9104
وَ رَوَی سَمَاعَهُ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: غُسْلُ اَلْمُبَاهَلَهِ وَاجِبٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 173 )
ص : 9105
إِذَا صَنَعْتَ مَعْرُوفاً فَانْسَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 134 )
ص : 9106
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: تَقْلِیمُ اَلْأَظْفَارِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ یُؤْمِنُ مِنَ اَلْجُذَامِ وَ اَلْبَرَصِ وَ اَلْعَمَی وَ إِنْ لَمْ تَحْتَجْ فَحُکَّهَا .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 490 )
2 - هشام بن سالم گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
چیدن ناخن ها در روز جمعه، ایمنی از بیماری جذام، پیسی و نابینایی است و اگر نیازی به چیدن ناخن نداری، پس آن را بسای.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 515 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 387 )
ص : 9107
مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: کَانَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ عَابِدٌ اِسْمُهُ بَرْصِیصَا عَبَدَ اَللَّهَ زَمَاناً مِنَ اَلدَّهْرِ حَتَّی کَانَ یُؤْتَی بِالْمَجَانِینِ یُدَاوِیهِمْ وَ یَعُودُهُمْ فَیَبْرَءُونَ عَلَی یَدِهِ وَ أَنَّهُ أُتِیَ بِامْرَأَهٍ فِی شَرَفٍ قَدْ جَنَتْ وَ کَانَ لَهَا إِخْوَهٌ فَأَتَوْهُ بِهَا وَ کَانَتْ عِنْدَهُ فَلَمْ یَزَلِ اَلشَّیْطَانُ یُزَیِّنُ لَهُ حَتَّی وَقَعَ عَلَیْهَا فَحَمَلَتْ. فَلَمَّا اِسْتَبَانَ حَمْلُهَا قَتَلَهَا وَ دَفَنَهَا. فَلَمَّا فَعَلَ ذَلِکَ ذَهَبَ اَلشَّیْطَانُ حَتَّی لَقِیَ أَحَدَ إِخْوَتِهَا فَأَخْبَرَهُ بِالَّذِی فَعَلَ اَلرَّاهِبُ وَ أَنَّهُ دَفَنَهَا فِی مَکَانِ کَذَا ثُمَّ أَتَی بِبَقِیَّهِ إِخْوَتِهَا رَجُلاً رَجُلاً فَذَکَرَ لَهُ. فَجَعَلَ اَلرَّجُلُ یَلْقَی أَخَاهُ فَیَقُولُ وَ اَللَّهِ لَقَدْ أَتَانِی آتٍ ذَکَرَ لِی شَیْئاً یَکْبُرُ عَلَیَّ ذِکْرُهُ فَذَکَرَهُ بَعْضُهُمْ لِبَعْضِ حَتَّی بَلَغَ مَلِکَهُمْ. فَسَارَ اَلْمَلِکُ وَ اَلنَّاسُ فَاسْتَزْلَوُهُ فَأَقَرَّ لَهُمْ بِالَّذِی فَعَلَ فَأَمَرَ بِهِ فَصُلِبَ. فَلَمَّا رُفِعَ عَلَی خَشَبَهٍ تَمَثَّلَ لَهُ اَلشَّیْطَانُ فَقَالَ أَنَا اَلَّذِی أَلْقَیْتُکَ فِی هَذَا فَهَلْ أَنْتَ مُطِیعِی فِیمَا أَقُولُ لَکَ أُخَلِّصْکَ مِمَّا أَنْتَ فِیهِ قَالَ نَعَمْ قَالَ اُسْجُدْ لِی سَجْدَهً وَاحِدَهً فَقَالَ کَیْفَ أَسْجُدُ لَکَ وَ أَنَا عَلَی هَذِهِ اَلْحَالَهِ قَالَ أَکْتَفِی مِنْکَ بِالْإِیمَاءِ فَأَوْمَی لَهُ بِالسُّجُودِ فَکَفَرَ بِاللَّهِ وَ قَتَلَ اَلْمَرْأَهَ. فَأَشَارَ اَللَّهُ تَعَالَی إِلَی قِصَّتِهِ فِی قَوْلِهِ کَمَثَلِ اَلشَّیْطانِ إِذْ قالَ لِلْإِنْسانِ اُکْفُرْ فَلَمّا کَفَرَ قالَ إِنِّی بَرِیءٌ مِنْکَ إِنِّی أَخافُ اَللّهَ رَبَّ اَلْعالَمِینَ .
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 460 )
ابن عباس گوید: عابدی به نام «برصیصا» در میان بنی اسرائیل زندگی می کرد. او بسیاری از دیوانگان و بیماران را شفا بخشیده بود. روزی چند برادر، خواهر دیوانۀ خود را نزد او آوردند تا شفایش دهد. آن دختر چنان زیبا بود که «برصیصا» فریفته اش شد و با او درآمیخت. آن دختر باردار شد و عابد او را کشت و در گوشه ای به خاک سپرد.
شیطان حیله گرانه نزد برادران آن دختر رفت و ماجرا را به گونه ای به آنان گفت. پادشاه و مردم از برصیصا در این مورد توضیح خواستند و سرانجام برصیصا به گناه خود اعتراف کرد.
آنان تصمیم گرفتند که برصیصا را به دار کشند. در لحظات پایانی شیطان نزد برصیصا آمد و گفت: اگر می خواهی رهایی یابی، و در برابر من سجده کن. عابد که دستانش بسته بود گفت: چگونه سجده کنم؟
شیطان گفت: اشاره ای نیز کنی، کافی است.
او در برابر شیطان با اشاره سجده کرد ولی دیری نگذشت که در میان هلهلۀ مردم به دار آویخته شد.
قرآن دربارۀ این عابد چنین می فرماید:
«کَمَثَلِ اَلشَّیْطانِ إِذْ قالَ لِلْإِنْسانِ اُکْفُرْ فَلَمّا کَفَرَ قالَ إِنِّی بَرِیءٌ مِنْکَ إِنِّی أَخافُ اَللّهَ رَبَّ اَلْعالَمِینَ».
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 646 )
ص : 9108
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْأَمَالِی ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ [عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ] وَ أَبِی إِسْحَاقَ اَلنَّهَاوَنْدِیِّ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ عَنْ أُمِّ أَیْمَنَ أَنَّهَا قَالَتْ: فَلَمَّا وَلَدَتْ فَاطِمَهُ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَکَانَ یَوْمُ اَلسَّابِعِ أَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَحُلِقَ رَأْسُهُ وَ تُصُدِّقْ بِوَزْنِ شَعْرِهِ فِضَّهٌ وَ عُقَّ عَنْهُ ثُمَّ هَیَّأَتْهُ أُمُّ أَیْمَنَ وَ لَفَّتْهُ فِی بُرْدِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 143 )
ص : 9109
وَ أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ أَدَامَ اَللَّهُ عِزَّهُ مُرْسَلاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ اَلْیَقْطِینِیِّ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جَنَاحٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو اَلْحَسَنِ اَلْعَسْکَرِیُّ نِمْتُ وَ أَنَا أُفَکِّرُ فِی بَیْتِ اِبْنِ أَبِی حَفْصَهَ أَنَّی یَکُونُ وَ لَیْسَ ذَاکَ بِکَائِنٍلِبَنِی اَلْبَنَاتِ وِرَاثَهُ اَلْأَعْمَامِ. فَإِذَا إِنْسَانٌ یَقُولُ لِی قَدْ کَانَ إِذْ نَزَلَ اَلْکِتَابُ بِفَضْلِهِوَ مَضَی اَلْقَضَاءُ بِهِ مِنَ اَلْأَحْکَامِ إِنَّ اِبْنَ فَاطِمَهَ اَلْمُنَوَّهَ بِاسْمِهِحَازَ اَلْوِرَاثَهَ عَنْ بَنِی اَلْأَعْمَامِ وَ بَقِیَ اِبْنُ نَثْلَهَ وَاقِفاً مُتَحَیِّراًیَبْکِی وَ یُسْعِدُهُ ذَوُو اَلْأَرْحَامِ.
( الفصول المختاره من العیون و المحاسن , جلد 1 , صفحه 96 )
خبر داد مرا شیخ-ادام اللّه عزّه-مرسلا از محمد بن عیسی بن عبید یقطینی و او از سعید بن جناح و او از سلیمان بن جعفر که او گفت که امام علی النقی علیه السّلام به من گفت که خواب رفتم و در فکر بیت ابن ابی حفصه بودم و آن بیت این است:
أنّی یکون و لیس ذاک بکائن-لبنی البنات وراثه الأعمام
؛ یعنی نیست این و نخواهد بود هرگز اولاد دختر ببرند میراثی را که حق اولاد عم است.(و این کنایه است از اینکه میراث رسول صلّی اللّه علیه و آله به عباس و اولاد وی می رسد نه به فاطمه و اولاد او علیهم السّلام) پس ناگاه دیدم مردی به من می گوید:به تحقیق وقتی که نازل شده است قرآن حکم کرده است و جاری شده است قضاء از جانب خدای تعالی به اینکه پسر فاطمه رفیع است اسم و مرتبه وی جمع کرده است وراثت را (یعنی میراث رسول صلّی اللّه علیه و آله را) و به اولاد عمّ نداده است.(و مراد به وراثت رسول صلّی اللّه علیه و آله امامت و خلافت است یا امری که شامل آنها نیز باشد.)
( دفاع از تشیع ؛ ج 1 , ص 207 )
ص : 9110
قِیلَ لِبَعْضِهِمْ مَنِ اَلرَّاضِی فَقَالَ مَنْ لَمْ یَحْزُنْهُ اَلْمَنْعُ وَ لَمْ یَسُرَّهُ اَلْعَطَاءُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 249 )
ص : 9111
أبو جعفر محمد بن جریر الطبریّ: قال: روی عبّاد بن سلیمان، عن سعد بن سعد، عن أحمد بن عمر قال: سمعته یقول - یعنی أبا الحسن الرضا - علیه السلام-: إنّی طلّقت أمّ فروه [بنت إسحاق] بعد موت أبی بیوم. قلت: جعلت فداک طلّقها و قد علمت (بموت) أبی الحسن موسی - علیه السلام-؟ قال نعم .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 243 )
ص : 9112
أَبُو دَاوُدَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ صَفْوَانَ اَلْجَمَّالِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: صَلاَهُ اَلْأَوَّابِینَ اَلْخَمْسُونَ کُلُّهَا بِقُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 703 )
ص : 9113
عَنْ حُذَیْفَهَ : سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: « اِتَّخَذُوا أَحْبارَهُمْ وَ رُهْبانَهُمْ أَرْباباً مِنْ دُونِ اَللّهِ » فَقَالَ: لَمْ یَکُونُوا یَعْبُدُونَهُمْ وَ لَکِنْ کَانُوا إِذَا أَحَلُّوا لَهُمْ أَشْیَاءَ اِسْتَحَلُّوهَا، وَ إِذَا حَرَّمُوا عَلَیْهِمْ حَرَّمُوهَا .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 87 )
ص : 9114
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْأَشْعَرِیِّ قَالَ: کَتَبَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ اَلثَّانِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَا تَقُولُ فِی اَلْفَرْوِ یُشْتَرَی مِنَ اَلسُّوقِ فَقَالَ إِذَا کَانَ مَضْمُوناً فَلاَ بَأْسَ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 398 )
7 - اشعری گوید: یکی از دوستان ما طی نامه ای خدمت امام جواد علیه السّلام نوشت: نظر شما در مورد پوستی که از بازار خریده می شود چیست؟
فرمود: اگر (تذکیه آن) تضمین شده باشد، اشکال ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 307 )
: ضعیف علی المشهور. قوله علیه السلام إذا کان مضمونا أی مأخوذا من مسلم أو ممن لا یستحیل المیته بالدباغ أو ممن یخبر بتذکیته.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 311 )
ص : 9115
قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تُظْهِرِ اَلشَّمَاتَهَ لِأَخِیکَ فَیَرْحَمَهُ اَللَّهُ وَ یَبْتَلِیَکَ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 310 )
6-رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:برادر مؤمنت را[بر کار بد]شماتت نکن،زیرا ممکن است او مورد رحمت خدا قرار گیرد و تو را[به آن]مبتلا کند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 657 )
ص : 9116
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْوُضُوءِ فَقَالَ مَثْنَی مَثْنَی . وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ یَعْقُوبَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 441 )
ص : 9117
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ کَانَ لِی عَلَی رَجُلٍ دَرَاهِمُ وَ أَنَّ اَلسُّلْطَانَ أَسْقَطَ تِلْکَ اَلدَّرَاهِمَ وَ جَاءَتْ دَرَاهِمُ أَغْلَی مِنْ تِلْکَ اَلدَّرَاهِمِ اَلْأُولَی وَ لَهَا اَلْیَوْمَ وَضِیعَهٌ فَأَیُّ شَیْءٍ لِی عَلَیْهِ اَلْأُولَی اَلَّتِی أَسْقَطَهَا اَلسُّلْطَانُ أَوِ اَلدَّرَاهِمُ اَلَّتِی أَجَازَهَا اَلسُّلْطَانُ فَکَتَبَ اَلدَّرَاهِمُ اَلْأُولَی .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 99 )
ص : 9118
اَلْأُمُورُ اَلْمُنْتَظِمَهُ یُفْسِدُهَا اَلْخِلاَفُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 63 )
ص : 9119
خَلَفٌ ، قَالَ حَدَّثَنَا فَتْحُ بْنُ عَمْرٍو اَلْوَرَّاقُ ، قَالَ حَدَّثَنَا یَحْیَی بْنُ آدَمَ ، قَالَ حَدَّثَنَا إِسْرَائِیلُ وَ سُفْیَانُ ، عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ ، عَنْ هَانِی بْنِ هَانِی ، قَالَ قَالَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) : اِسْتَأْذَنَ عَمَّارٌ عَلَی اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فَعَرَفَ صَوْتَهُ فَقَالَ: مَرْحَباً اِئْذَنُوا لِلطَّیِّبِ اِبْنِ اَلطَّیِّبِ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 34 )
ص : 9120
وَ رِوَایَهُ حَکَمِ بْنِ حُکَیْمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ نَسِیَ رَکْعَهً أَوْ سَجْدَهً أَوْ شَیْئاً مِنْهَا ثُمَّ یَذْکُرُ بَعْدَ ذَلِکَ قَالَ یَقْضِی ذَلِکَ بِعَیْنِهِ قُلْتُ أَ یُعِیدُ اَلصَّلاَهَ فَقَالَ لاَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 85 , صفحه 151 )
ص : 9121
وَ عَنْهُ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ اَلْبَزَّازِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : صَلِّهِمَا بَعْدَ اَلْفَجْرِ وَ اِقْرَأْ فِیهِمَا فِی اَلْأُولَی قُلْ یَا أَیُّهَا اَلْکَافِرُونَ ، وَ فِی اَلثَّانِیَهِ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 66 )
ص : 9122
اَلْآمِدِیُّ فِی اَلْغُرَرِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلسَّاعِی کَاذِبٌ لِمَنْ سَعَی إِلَیْهِ وَ ظَالِمٌ لِمَنْ سَعَی عَلَیْهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 262 )
ص : 9123
مد، [العمده] ، بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلثَّعْلَبِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْقَائِنِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ اَلنَّصِیبِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ صَالِحٍ اَلسَّبِیعِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ فَرْقَدٍ عَنِ اَلْحَکَمِ بْنِ ظُهَیْرٍ عَنِ اَلسُّدِّیِّ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ مِنَ اَلنّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ اِبْتِغاءَ مَرْضاتِ اَللّهِ قَالَ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ حِینَ هَرَبَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ إِلَی اَلْغَارِ مَعَ أَبِی بَکْرٍ وَ نَامَ عَلِیٌّ عَلَی فِرَاشِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 42 )
ص : 9124
وَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یُکْرَهُ أَنْ یُقْرَأَ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ بِنَفَسٍ وَاحِدٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 702 )
ص : 9125
و عنه: باسناده، عن علیّ بن عبید اللّه الحسینی قال: رکبنا مع سیّدنا أبی الحسن - علیه السلام - إلی دار المتوکّل فی یوم السلام، فسلّم سیّدنا أبو الحسن - علیه السلام - و أراد أن ینهض، فقال له المتوکّل: اجلس یا أبا الحسن إنّی ارید أن أسألک، فقال له - علیه السلام-: سل، فقال له: ما فی الآخره شیء غیر الجنّه أو النار یحلون فیه الناس؟ فقال أبو الحسن - علیه السلام-: ما یعلمه إلاّ اللّه، فقال له: فعن علم اللّه أسألک، فقال له - علیه السلام-: و من علم اللّه اخبرک، قال: یا أبا الحسن ما رواه النّاس أنّ أبا طالب یوقف إذا حوسب الخلائق بین الجنّه و النار، و فی رجله نعلان من نار یغلی منهما دماغه، لا یدخل الجنّه لکفره و لا یدخل النار لکفالته رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و صدّه قریشا عنه، و السرّ علی یده حتی ظهر أمره؟ قال له أبو الحسن - علیه السلام-: ویحک لو وضع إیمان أبی طالب فی کفّه و وضع ایمان الخلائق فی الکفّه الاخری لرجّح إیمان أبی طالب علی إیمانهم جمیعا، قال له المتوکّل: و متی کان مؤمنا؟ قال له: دع ما لا تعلم و اسمع ما لا تردّه المسلمون [جمیعا] و لا یکذبون به، اعلم أنّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - حجّ حجّه الوداع، فنزل بالابطح بعد فتح مکّه، فلمّا جنّ علیه اللّیل أتی القبور قبور بنی هاشم، و قد ذکر أباه و امّه و عمّه أبا طالب، فداخله حزن عظیم علیهم و رقّه، فأوحی اللّه إلیه أنّ الجنّه محرّمه علی من أشرک بی و إنّی اعطیک یا محمّد ما لم اعطه أحدا غیرک، فادع أباک و امّک و عمّک فانّهم یجیبونک و یخرجون من قبورهم أحیاء لم یمسّهم عذابی لکرامتک علیّ، فادعهم إلی الإیمان [باللّه و إلی] رسالتک و [إلی] موالاه أخیک علیّ و الأوصیاء منه إلی یوم القیامه، فیجیبونک و یؤمنون بک. فأهب لک کلّ ما سألت و أجعلهم ملوک الجنّه کرامه لک یا محمّد، فرجع النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - إلی أمیر المؤمنین - علیه السلام - فقال له: قم یا أبا الحسن فقد أعطانی ربّی هذه اللّیله ما لم یعطه أحدا من خلقه فی أبی و امّی و أبیک عمّی، و حدّثه بما أوحی اللّه إلیه و خاطبه به، و أخذ بیده و صار إلی قبورهم، فدعاهم إلی الإیمان باللّه و به و بآله - علیهم السلام-، و الإقرار بولایه علیّ بن أبی طالب أمیر المؤمنین - علیه السلام - و الأوصیاء منه، فآمنوا باللّه و برسوله و أمیر المؤمنین و الأئمّه منه واحدا بعد واحد إلی یوم القیامه. فقال لهم رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: عودوا إلی اللّه ربّکم و إلی الجنّه، فقد جعلکم اللّه ملوکها، فعادوا إلی قبورهم، فکان و اللّه أمیر المؤمنین - علیه السلام - یحجّ عن أبیه و امّه و عن أب رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و امّه، حتی مضی و وصیّ الحسن و الحسین - علیهما السلام - بمثل ذلک، و کلّ إمام منّا یفعل ذلک إلی أن یظهر اللّه أمره، فقال له المتوکّل: قد سمعت هذا الحدیث: أنّ أبا طالب فی ضحضاح من نار، أ فتقدر یا أبا الحسن أن ترینی أبا طالب بصفته حتی أقول له و یقول لی؟ قال أبو الحسن - علیه السلام - إنّ اللّه سیریک أبا طالب فی منامک اللّیله و تقول له و یقول لک، قال له المتوکّل: سیظهر صدق ما تقول، فان کان حقّا صدّقتک فی کلّ ما تقول، قال له أبو الحسن - علیه السلام-: ما أقول لک إلاّ حقّا و لا تسمع منّی إلاّ صدقا، قال له المتوکّل: أ لیس فی هذه اللّیله فی منامی؟ قال له: بلی، قال: فلمّا أقبل اللّیل قال المتوکّل ارید أن لا أری أبا طالب اللّیله فی منامی، فاقتل علیّ بن محمد بادّعائه الغیب و کذبه، فما ذا أصنع؟ فما لی إلاّ أن أشرب الخمر، و آتی الذکور من الرجال و الحرام من النساء فلعلّ أبا طالب لا یأتینی، ففعل ذلک کلّه و بات فی جنابات، فرأی أبا طالب فی النوم فقال له: یا عمّ حدّثنی کیف کان إیمانک باللّه و برسوله بعد موتک. قال: ما حدّثک به ابنی علیّ بن محمد فی یوم کذا و کذا، فقال: یا عمّ تشرحه لی، فقال له أبو طالب: فان لم أشرحه لک تقتل علیّا و اللّه قاتلک، فحدثه فأصبح، فأخّر أبو الحسن - علیه السلام - ثلاثا لا یطلبه و لا یسأله، فحدّثنا أبو الحسن - علیه السلام - بما رآه المتوکّل فی منامه و ما فعله من القبائح لئلاّ یری أبا طالب فی نومه، فلمّا کان بعد ثلاثه [أیّام] أحضره فقال له: یا أبا الحسن قد حلّ لی دمک، قال له: و لم؟ قال: فی ادّعائک الغیب و کذبک علی اللّه، أ لیس قلت لی: إنّی أری أبا طالب فی منامی [تلک اللّیله فأقول له و یقول لی؟ فتطهّرت و تصدّقت و صلّیت و عقّبت لکی أری أبا طالب فی منامی] فأساله، فلم أره فی لیلتی، و عملت هذه الأعمال الصالحه فی اللّیله الثانیه و الثالثه فلم أره، فقد حلّ لی قتلک و سفک دمک. فقال له أبو الحسن - علیه السلام-: یا سبحان اللّه ویحک ما أجرأک علی اللّه؟ ویحک سوّلت [لک] نفسک اللّوامه حتی أتیت الذکور من الغلمان و المحرّمات من النساء و شربت الخمر لئلاّ تری أبا طالب فی منامک فتقتلنی، فأتاک و قال لک و قلت له، و قصّ علیه ما کان بینه و بین أبی طالب فی منامه، حتی لم یغادر منه حرفا، فاطرق المتوکّل [ثمّ] قال: کلنا بنو هاشم و سحرکم یا آل [أبی] طالب من دوننا عظیم، فنهض (عنه) أبو الحسن - علیه السلام- .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 535 )
ص : 9126
وَ قَالَ: لاَ تَمْتَنِعْ مِنْ تَرْکِ اَلْقَبِیحِ وَ إِنْ کُنْتَ قَدْ عُرِفْتَ بِهِ وَ لاَ تَزْهَدْ فِی مُرَاجَعَهِ اَلْجَمِیلِ وَ إِنْ کُنْتَ قَدْ شُهِرْتَ بِخِلاَفِهِ وَ إِیَّاکَ وَ اَلرِّضَا بِالذَّنْبِ فَإِنَّهُ أَعْظَمُ مِنْ رُکُوبِهِ وَ اَلشَّرَفُ فِی اَلتَّوَاضُعِ وَ اَلْغِنَی فِی اَلْقَنَاعَهِ.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 299 )
ص : 9127
دُعَاؤُهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی دَخْلَهٍ أُخْرَی رَوَاهُ اَلرَّبِیعُ : وَ قَدْ أَغْلَظَ لَهُ اَلْقَوْلَ وَ جَذَبَ اَلسَّیْفَ إِلَی آخِرِهِ فَأَکْرَمَهُ : اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِعَیْنِکَ اَلَّتِی لاَ تَنَامُ وَ بِرُکْنِکَ اَلَّذِی لاَ یُضَامُ وَ بِقُدْرَتِکَ عَلَی خَلْقِکَ وَ بِاخْتِصَاصِکَ نَبِیَّکَ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ اَلْمُنْجِی مِنَ اَلْهَلَکَاتِ أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَدْرَأُ بِکَ فِی نَحْرِهِ فَاکْفِنِیهِ یَا کَافِیَ مُحَمَّدٍ اَلْأَحْزَابَ وَ إِبْرَاهِیمَ اَلنُّمْرُودَ اَللَّهُ اَللَّهُ اَللَّهُ رَبِّی لاَ أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً حَسْبِیَ اَلرَّازِقُ مِنَ اَلْمَرْزُوقِینَ حَسْبِیَ اَلرَّبُّ مِنَ اَلْمَرْبُوبِینَ حَسْبِیَ اَلْخَالِقُ مِنَ اَلْمَخْلُوقِینَ حَسْبِی مَنْ لَمْ یَزَلْ حَسْبِی حَسْبِی ثُمَّ هُوَ حَسْبِی وَ حَسْبِیَ اَللَّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ اَللَّهُمَّ اُحْرُسْنِی بِعَیْنِکَ اَلَّتِی لاَ تَنَامُ وَ اِحْفَظْنِی بِرُکْنِکَ اَلَّذِی لاَ یُرَامُ وَ بِقُدْرَتِکَ عَلَی خَلْقِکَ اَللَّهُمَّ لاَ أَهْلِکُ وَ أَنْتَ رَجَائِی أَنْتَ أَجَلُّ وَ أَکْبَرُ مِمَّا أَخَافُ وَ أَحْذَرُ بِاللَّهِ أَسْتَفْتِحُ وَ بِاللَّهِ أَسْتَنْجِحُ وَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَثِقُ اَللَّهُمَّ رَبَّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ فَإِنِّی أَدْرَأُ بِکَ فِی نَحْرِهِ وَ أَسْتَعِینُ بِکَ عَلَیْهِ فَاکْفِنِیهِ یَا کَافِیَ مُوسَی فِرْعَوْنَ وَ یَا کَافِیَ مُحَمَّدٍ اَلْأَحْزَابَ - .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 91 , صفحه 309 )
ص : 9128
محمّد بن یحیی ، عن أحمد بن محمّد ، عن الحسین بن سعید ، عن فضاله بن أیّوب ، عن معاویه بن عمّار . قال: سألت أبا عبد اللّه - علیه السّلام - عن الحجر : أمن البیت هو؟ أو فیه شیء من البیت ؟ فقال: لا! و لا قلامه ظفر. و لکن إسماعیل دفن أمّه فیه، فکره أن یوطی . فحجر علیه حجرا. و فیه قبور أنبیاء.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 156 )
ص : 9129
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ إِنَّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ لَهُ: إِنَّ أَصْحَابَنَا هَؤُلاَءِ أَبَوْا أَنْ یَزِیدُوا فِی صَلاَتِهِمْ فِی رَمَضَانَ ، وَ قَدْ زَادَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی صَلاَتِهِ فِی رَمَضَانَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 23 )
ص : 9130
المروی عن أبی جعفر و أبی عبد الله علیهما السلام أنهما قالا هی القیام فی آخر اللیل إلی صلاه اللیل.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 80 , صفحه 96 )
ص : 9131
رُبَّ تَالِی اَلْقُرْآنِ وَ اَلْقُرْآنُ یَلْعَنُهُ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 115 )
ص : 9132
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَخْرُجُ قَائِمُنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ وَ تَقُومُ اَلْقِیَامَهُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ اَلْخَبَرَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 7 , صفحه 59 )
ص : 9133
یر، [بصائر الدرجات] ، بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ مِنْ طِینَهِ عِلِّیِّینَ وَ خَلَقَ قُلُوبَهُمْ مِنْ طِینَهٍ فَوْقَ ذَلِکَ اَلْخَبَرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 15 , صفحه 22 )
ص : 9134
اَلْعَقْلُ مَرْکَبُ اَلْعِلْمِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 43 )
ص : 9135
رَأَیْنَاهُ فِی کِتَابِ اَلْعَمَلِیَّاتِ اَلْمُوصِلَهِ إِلَی رَبِّ اَلْأَرَضِینَ وَ اَلسَّمَاوَاتِ تَأْلِیفِ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ یُوسُفَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْمَعْرُوفِ بِابْنِ اَلْخُوَارِزْمِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ اَلْإِمَامُ بُرْهَانُ اَلدِّینِ اَلْبَلْخِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ إِمْلاَءً بِالْمَسْجِدِ اَلْجَامِعِ بِدِمَشْقَ سَنَهَ سِتٍّ وَ ثَلاَثِینَ وَ خَمْسِمِائَهٍ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْإِمَامُ اَلْأُسْتَادُ أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْقَطَوَانِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ بِسَمَرْقَنْدَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اَلْحُسَیْنِ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْخَلَفِ اَلْکَاشْغَرِیُّ قَدِمَ عَلَیْنَا بِسَمَرْقَنْدَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مَنْصُورٍ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلتَّمِیمِیُّ بِغَزْنَهَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو سَهْلٍ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَثِ اَلْأَنْصَارِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا طَلْحَهُ بْنُ شُرَیْحِ بْنِ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ اَلتَّمِیمِیُّ وَ أَبُو یَعْقُوبَ یُوسُفُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ بَحِیرٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ فَارِسٍ اَلطَّالَقَانِیُّونَ قَالُوا أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْمُفَضَّلِ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا وَکِیعٌ عَنْ إِسْرَائِیلَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ اَلْأَعْلَی عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : کُنْتُ أَخْشَی اَلْعَذَابَ بِاللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ حَتَّی جَاءَنِی جَبْرَئِیلُ بَسُورَهِ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ فَعَلِمْتُ أَنَّ اَللَّهَ لاَ یُعَذِّبُ أُمَّتِی بَعْدَ نُزُولِهَا فَإِنَّهَا نِسْبَهُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَنْ تَعَاهَدَ قِرَاءَتَهَا بَعْدَ کُلِّ صَلاَهٍ تَنَاثَرَ اَلْبِرُّ مِنَ اَلسَّمَاءِ عَلَی مَفْرَقِ رَأْسِهِ وَ نَزَلَتْ عَلَیْهِ اَلسَّکِینَهُ لَهَا دَوِیٌّ حَوْلَ اَلْعَرْشِ حَتَّی یَنْظُرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی قَارِئِهَا فَیَغْفِرُ اَللَّهُ لَهُ مَغْفِرَهً لاَ یُعَذِّبُهُ بَعْدَهَا ثُمَّ لاَ یَسْأَلُ اَللَّهَ شَیْئاً إِلاَّ أَعْطَاهُ اَللَّهُ إِیَّاهُ وَ یَجْعَلُهُ فِی کِلاَئِهِ وَ لَهُ مِنْ یَوْمِ یَقْرَأُهَا إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ خَیْرُ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ یُصِیبُ اَلْفَوْزَ وَ اَلْمَنْزِلَهَ وَ اَلرِّفْعَهَ وَ تُوَسَّعُ عَلَیْهِ فِی اَلرِّزْقِ وَ یُمَدُّ لَهُ فِی اَلْعُمُرِ وَ یُکْفَی مِنْ أُمُورِهِ کُلِّهَا وَ لاَ یَذُوقُ سَکَرَاتِ اَلْمَوْتِ وَ یَنْجُو مِنْ عَذَابِ اَلْقَبْرِ وَ لاَ یَخَافُ أُمُورَهُ إِذَا خَافَ اَلْعِبَادُ وَ لاَ یَفْزَعُ إِذَا فَزِعُوا فَإِذَا وَافَی اَلْجَمْعَ أَتَوْهُ بِنَجِیبَتِهِ خُلِقَتْ مِنْ دُرَّهٍ بَیْضَاءَ فَیَرْکَبُهَا فَتَمُرُّ بِهِ حَتَّی تَقِفَ بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیَنْظُرُ اَللَّهُ إِلَیْهِ بِالرَّحْمَهِ وَ یُکْرِمُهُ بِالْجَنَّهِ یَتَبَوَّأُ مِنْهَا حَیْثُ یَشَاءُ فَطُوبَی لِقَارِیهَا فَإِنَّهُ مَا مِنْ أَحَدٍ وَ یُقْرِئُهَا إِلاَّ وَکَّلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مِائَهَ أَلْفِ مَلَکٍ یَحْفَظُونَهُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ وَ یَکْتُبُونَ لَهُ اَلْحَسَنَاتِ إِلَی یَوْمِ یَمُوتُ وَ یُغْرَسُ لَهُ بِکُلِّ حَرْفٍ نَخْلَهٌ عَلَی کُلِّ نَخْلَهٍ مِائَهُ أَلْفِ أَلْفِ شِمْرَاخٍ عَلَی کُلِّ شِمْرَاخٍ عَدَدَ رَمْلِ عَالِجٍ بُسْراً کُلُّ بُسْرَهٍ مِثْلُ قُلَّهٍ مِنْ قِلاَلِ هَجَرَ یُضِیءُ نُورُهَا مَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَلنَّخْلَهُ مِنْ ذَهَبٍ أَحْمَرَ وَ اَلْبُسْرَهُ مِنْ دُرَّهٍ حَمْرَاءَ وَ وَکَّلَ اَللَّهُ تَعَالَی بِهِ أَلْفَ مَلَکٍ یَبْنُونَ لَهُ اَلْمَدَائِنَ وَ اَلْقُصُورَ وَ یَمْشِی عَلَی اَلْأَرْضِ وَ هِیَ تَفْرَحُ بِهِ وَ یَمُوتُ مَغْفُوراً لَهُ وَ إِذَا قَامَ بَیْنَ یَدَیِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ لَهُ أَبْشِرْ قَرِیرَ اَلْعَیْنِ بِمَا لَکَ عِنْدِی مِنَ اَلْکَرَامَهِ فَتَعْجَبُ اَلْمَلاَئِکَهُ لِقُرْبِهِ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنَّ قِرَاءَهَ هَذِهِ اَلسُّورَهِ بَرَاءَهٌ مِنَ اَلنَّارِ وَ مَنْ قَرَأَهَا شَهِدَ لَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ مَلَکٍ وَ یَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی مَلاَئِکَتِی اُنْظُرُوا مَا ذَا یُرِیدُ عَبْدِی وَ هُوَ أَعْلَمُ بِحَاجَتِهِ وَ مَنْ أَحَبَّ قِرَاءَتَهَا کَتَبَهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْفَائِزِینَ اَلْقَانِتِینَ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ قَالَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ یَا رَبَّنَا عَبْدُکَ هَذَا کَانَ یُحِبُّ نِسْبَتَکَ فَیَقُولُ لاَ یَبْقَیَنَّ مِنْکُمْ مَلَکٌ إِلاَّ شَیَّعَهُ إِلَی اَلْجَنَّهِ فَیَزُفُّونَهُ إِلَیْهَا کَمَا تُزَفُّ اَلْعَرُوسُ إِلَی بَیْتِ زَوْجِهَا فَإِذَا دَخَلَ اَلْجَنَّهَ وَ نَظَرَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ إِلَی دَرَجَاتِهِ وَ قُصُورِهِ یَقُولُونَ مَا لِهَذَا اَلْعَبْدِ أَرْفَعُ مَنْزِلاً مِنَ اَلَّذِینَ کَانُوا مَعَهُ فَیَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْسَلْتُ أَنْبِیَاءَ وَ أَنْزَلْتُ مَعَهُمْ کُتُبِی وَ تَبَیَّنْتُ لَهُمْ مَا أَنَا صَانِعٌ لِمَنْ آمَنَ بِی مِنَ اَلْکَرَامَهِ وَ أَنَا مُعَذِّبٌ مَنْ کَذَّبَنِی وَ کُلُّ مَنْ أَطَاعَنِی یَصِلُ إِلَی جَنَّتِی وَ لَیْسَ کُلُّ مَنْ دَخَلَ إِلَی جَنَّتِی یَصِلُ إِلَی هَذِهِ اَلْکَرَامَهِ أَنَا أُجَازِی کُلاًّ عَلَی قَدْرِ عَمَلِهِ مِنَ اَلثَّوَابِ إِلاَّ أَصْحَابَ سُورَهِ اَلْإِخْلاَصِ فَإِنَّهُمْ کَانُوا یُحِبُّونَ قِرَاءَتَهَا آنَاءَ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ فَلِذَلِکَ فَضَّلْتُهُمْ عَلَی سَائِرِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ فَمَنْ مَاتَ عَلَی حُبِّهَا یَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی مَنْ یَقْدِرُ عَلَی أَنْ یُجَازِیَ عَبْدِی أَنَا اَلْمَلِیُّ أَنَا أُجَازِیهِ فَیَقُولُ عَبْدِی اُدْخُلْ جَنَّتِی فَإِذَا دَخَلَهَا یَقُولُ اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی صَدَقَنا وَعْدَهُ طُوبَی لِمَنْ أَحَبَّ قِرَاءَتَهَا فَمَنْ قَرَأَهَا کُلَّ یَوْمٍ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ یَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی عَبْدِی وُفِّقْتَ وَ أَصَبْتَ مَا أَرَدْتَ هَذِهِ جَنَّتِی فَادْخُلْهَا لِتَرَی مَا أَعْدَدْتُ لَکَ مِنَ اَلْکَرَامَهِ وَ اَلنِّعَمِ بِقَرَاءَتِکَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ فَیَدْخُلُ فَیَرَی أَلْفَ أَلْفِ قَهْرَمَانٍ عَلَی أَلْفِ أَلْفِ مَدِینَهٍ کُلُّ مَدِینَهٍ کَمَا بَیْنَ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ فِیهَا قُصُورٌ وَ حَدَائِقُ فَارْغَبُوا فِی قِرَاءَتِهَا فَإِنَّهُ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یَقْرَأُهَا فِی کُلِّ یَوْمٍ عَشْرَ مَرَّاتٍ إِلاَّ وَ قَدِ اِسْتَوْجَبَ رِضْوَانَ اَللَّهِ اَلْأَکْبَرَ وَ کَانَ مِنَ اَلَّذِینَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی فِیهِمْ فَأُولئِکَ مَعَ اَلَّذِینَ أَنْعَمَ اَللّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ اَلْآیَهَ وَ مَنْ قَرَأَهَا عِشْرِینَ مَرَّهً فَلَهُ ثَوَابُ سَبْعِ مِائَهِ رَجُلٍ أُهَرِیقَتْ دِمَاؤُهُمْ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ بُورِکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی أَهْلِهِ وَ وُلْدِهِ وَ مَالِهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا ثَلاَثِینَ مَرَّهً بُنِیَ لَهُ ثَلاَثُونَ أَلْفَ قَصْرٍ فِی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا أَرْبَعِینَ مَرَّهً جَاوَرَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا خَمْسِینَ مَرَّهً غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ذَنْبَهُ خَمْسِینَ سَنَهً وَ مَنْ قَرَأَهَا مِائَهَ مَرَّهٍ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ عِبَادَهَ مِائَهِ سَنَهٍ وَ مَنْ قَرَأَهَا مِأَتَیْ مَرَّهٍ فَکَأَنَّمَا أَعْتَقَ مِأَتَیْ رَقَبَهٍ وَ مَنْ قَرَأَهَا أَرْبَعَ مِائَهِ مَرَّهٍ کَانَ لَهُ أَجْرُ أَرْبَعِ مِائَهِ شَهِیدٍ وَ مَنْ قَرَأَهَا خَمْسَ مِائَهِ مَرَّهٍ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ لِوَالِدَیْهِ وَ مَنْ قَرَأَهَا أَلْفَ مَرَّهٍ فَقَدْ أَدَّی بَذْلَهُ إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی وَ قَدْ صَارَ عَتِیقاً مِنَ اَلنَّارِ اِعْلَمُوا أَنَّ خَیْرَ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ بِقِرَاءَتِهَا وَ لاَ یَتَعَاهَدُ قِرَاءَتَهَا إِلاَّ اَلسُّعَدَاءُ وَ لاَ یَأْبَی قِرَاءَتَهَا إِلاَّ اَلْأَشْقِیَاءُ.
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 25 )
ص : 9136
مِشْکَاهُ اَلْأَنْوَارِ ، نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلْمَحَاسِنِ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِتْیَانُ اَلْجُمُعَهِ زِیَارَهٌ وَ جَمَالٌ قِیلَ لَهُ وَ مَا اَلْجَمَالُ قَالَ قضوا [اِقْضُوا] اَلْفَرِیضَهَ وَ تَزَاوَرُوا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 261 )
ص : 9137
ثَلاَثٌ مُهْلِکَاتٌ: طَاعَهُ اَلنِّسَاءِ، وَ طَاعَهُ اَلْغَضَبِ، وَ طَاعَهُ اَلشَّهْوَهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 212 )
ص : 9138
5644-13 التهذیب ،1/15/18/2 الفطحیه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سئل إذا زالت الشمس و هو فی منزله ثم یخرج فی سفر قال یبدأ بالزوال فیصلیها ثم یصلی الأولی بتقصیر رکعتین لأنه خرج من منزله قبل أن یحضره الأولی و سئل فإن خرج بعد ما حضرت الأولی قال یصلی أربع رکعات ثم یصلی بعد النوافل ثمان رکعات لأنه خرج من منزله بعد ما حضرت الأولی فإذا حضرت العصر صلی العصر بتقصیر و هی رکعتان لأنه خرج فی السفر قبل أن یحضر العصر.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 146 )
ص : 9139
أَبُو اَلْفَتْحِ اَلْکَرَاجُکِیُّ فِی کَنْزِ اَلْفَوَائِدِ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیِّ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ: وَ سَیِّدُ اَلْأَشْرِبَهِ اَللَّبَنُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 373 )
ص : 9140
وَ تَقُولُ مِنْ غَیْرِ اَلدُّعَاءِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَسْأَلُکَ خَیْرَ لَیْلَتِی هَذِهِ وَ خَیْرَ مَا فِیهَا وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ لَیْلَتِی هَذِهِ وَ شَرِّ مَا فِیهَا اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ تَکْتُبَ عَلَیَّ خَطِیئَهً أَوْ إِثْماً اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِکْفِنِی خَطِیئَتَهَا وَ إِثْمَهَا وَ أَعْطِنِی یُمْنَهَا وَ بَرَکَتَهَا وَ نُورَهَا اَللَّهُمَّ نَفْسِی خَلَقْتَهَا وَ بِیَدِکَ حَیَاتُهَا وَ مَوْتُهَا اَللَّهُمَّ فَإِنْ أَمْسَکْتَهَا فَإِلَی رِضْوَانِکَ وَ اَلْجَنَّهِ وَ إِنْ أَرْسَلْتَهَا فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِغْفِرْ لَهَا وَ اِرْحَمْهَا وَ قُلْ رَبِّیَ اَللَّهُ حَسْبِیَ اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ کَانَ أَشْهَدُ وَ أَعْلَمُ أَنَّ اَللّهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ أَنَّ اَللّهَ قَدْ أَحاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ عِلْماً - وَ أَحْصی کُلَّ شَیْءٍ عَدَداً اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ شَرِّ نَفْسِی وَ مِنْ شَرِّ کُلِّ دَابَّهٍ أَنْتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها إِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ إِلَهِی أَمْسَی خَوْفِی مُسْتَجِیراً بِأَمَانِکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ آمِنِّی فَإِنَّکَ لاَ تَخْذُلُ مَنْ آمَنْتَهُ إِلَهِی أَمْسَی جَهْلِی مُسْتَجِیراً بِحِلْمِکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عُدْ عَلَیَّ بِحِلْمِکَ وَ فَضْلِکَ إِلَهِی أَمْسَی فَقْرِی مُسْتَجِیراً بِغِنَاکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اُرْزُقْنِی مِنْ فَضْلِکَ اَلْوَاسِعِ اَلْهَنِیءِ اَلْمَرِیءِ إِلَهِی أَمْسَی ذَنْبِی مُسْتَجِیراً بِمَغْفِرَتِکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِغْفِرْ لِی مَغْفِرَهً عَزْماً لاَ تُغَادِرُ لِی ذَنْباً - وَ لاَ أَرْتَکِبُ بَعْدَهَا مُحَرَّماً إِلَهِی أَمْسَی ذُلِّی مُسْتَجِیراً بِعِزِّکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَعِزَّنِی عِزّاً لاَ ذُلَّ بَعْدَهُ أَبَداً إِلَهِی أَمْسَی ضَعْفِی مُسْتَجِیراً بِقُوَّتِکَ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ قَوِّ فِی رِضَاکَ ضَعْفِی إِلَهِی أَمْسَی وَجْهِی اَلْبَالِی اَلْفَانِی مُسْتَجِیراً بِوَجْهِکَ اَلدَّائِمِ اَلْبَاقِی اَلَّذِی لاَ یَبْلَی وَ لاَ یَفْنَی فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَجِرْنِی مِنْ عَذَابِ اَلنَّارِ وَ مِنْ شَرِّ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِفْتَحْ لِی بَابَ اَلْأَمْرِ اَلَّذِی فِیهِ اَلْیُسْرُ وَ اَلْعَافِیَهُ وَ اَلنَّجَاحُ وَ اَلرِّزْقُ اَلْکَثِیرُ اَلطَّیِّبُ اَلْحَلاَلُ اَلْوَاسِعُ اَللَّهُمَّ بَصِّرْنِی سَبِیلَهُ وَ هَیِّئْ لِی مَخْرَجَهُ وَ مَنْ قَدَّرْتَ لِخَلْقِکَ عَلَیَّ مَقْدُرَهً بِسُوءٍ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ خُذْهُ عَنِّی مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ وَ أَلْجِمْ لِسَانَهُ وَ قَصِّرْ یَدَهُ وَ أَحْرِجْ صَدْرَهُ وَ اِمْنَعْهُ مِنْ أَنْ یَصِلَ إِلَیَّ أَوْ إِلَی أَحَدٍ مِنْ أَهْلِی وَ مَنْ یَعْنِینِی أَمْرُهُ أَوْ شَیْءٌ مِمَّا خَوَّلْتَنِی وَ رَزَقْتَنِی وَ أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ مِنْ قَلِیلٍ أَوْ کَثِیرٍ بِسُوءٍ یَا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَیَّ مِنْ حَبْلِ اَلْوَرِیدِ یَا مَنْ یَحُولُ بَیْنَ اَلْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ یَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ اَلْأَعْلَی وَ خَلْقُهُ بِالْمَنْزِلِ اَلْأَدْنَی یَا مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ وَ هُوَ اَلسَّمِیعُ اَلْبَصِیرُ یَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ بِحَقِّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اِرْضَ عَنِّی یَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ بِحَقِّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اِرْحَمْنِی یَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ بِحَقِّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ تُبْ عَلَیَّ یَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ بِحَقِّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اُرْزُقْنِی یَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ بِحَقِّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَعْتِقْنِی مِنَ اَلنَّارِ یَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ بِحَقِّ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ تَفَضَّلْ عَلَیَّ بِقَضَاءِ حَوَائِجِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی - إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 90 )
ص : 9141
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ اُذْکُرْ رَبَّکَ إِذا نَسِیتَ» فَقَالَ إِذَا حَلَفْتَ عَلَی یَمِینٍ وَ نَسِیتَ أَنْ تَسْتَثْنِیَ فَاسْتَثْنِ إِذَا ذَکَرْتَ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 449 )
8 - حسین بن زراره گوید: از امام صادق علیه السّلام درباره گفتار خدا که می فرماید:«هرگاه فراموش نمودی، پروردگارت را به یاد بیاور» پرسیدم.
فرمود: هرگاه سوگندی یاد کردی و فراموش نمودی که استثنا کنی، پس هرگاه به یاد آوردی استثنا کن.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 576 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 330 )
ص : 9142
أَحْمَدُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی أَبِی فَقَالَ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنِّی اُبْتُلِیتُ بِبَلاَءٍ فَادْعُ اَللَّهَ لِی فَقِیلَ لَهُ إِنَّهُ یُؤْتَی فِی دُبُرِهِ فَقَالَ مَا أَبْلَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَذَا اَلْبَلاَءِ أَحَداً لَهُ فِیهِ حَاجَهٌ ثُمَّ قَالَ أَبِی قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لاَ یَقْعُدُ عَلَی إِسْتَبْرَقِهَا وَ حَرِیرِهَا مَنْ یُؤْتَی فِی دُبُرِهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 550 )
5 - ابن قدّاح گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
مردی نزد پدرم علیه السّلام آمد و گفت: ای پسر پیامبر خدا! من گرفتار بلایی شده ام، برایم دعا کن.
به پدرم علیه السّلام گفته شد که این مرد لواط می دهد.
پدرم علیه السّلام فرمود: خداوند هیچ کس را - که خیر و نیکی از او سراغ داشته باشد - به این بلا گرفتار نمی کند.
آن گاه پدرم فرمود: خداوند متعال فرمود: به عزّت و جلالم سوگند! کسی که لواط می دهد هرگز بر استبرق و حریر بهشتی نخواهد نشست.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 623 )
: مجهول. قوله علیه السلام: له فیه حاجه حاجه الله تعالی کنایه عن کونه من أولیاء الله و ممن یطیعه و ممن علم الله فیه خیرا. و الضمیر فی إستبرقها و حریرها راجع إلی الجنه بقرینه المقام.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 398 )
ص : 9143
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْأُضْحِیَّهِ قَالَ ضَحِّ بِکَبْشٍ أَمْلَحَ أَقْرَنَ فَحْلاً سَمِیناً فَإِنْ لَمْ تَجِدْ کَبْشاً سَمِیناً فَمِنْ فُحُولَهِ اَلْمِعْزَی وَ مَوْجُوءٍ مِنَ اَلضَّأْنِ أَوِ اَلْمِعْزَی فَإِنْ لَمْ تَجِدْ فَنَعْجَهً مِنَ اَلضَّأْنِ سَمِینَهً وَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ ضَحِّ بِثَنِیٍّ فَصَاعِداً وَ اِشْتَرِهِ سَلِیمَ اَلْأُذُنَیْنِ وَ اَلْعَیْنَیْنِ وَ اِسْتَقْبِلِ اَلْقِبْلَهَ وَ قُلْ حِینَ تُرِیدُ أَنْ تَذْبَحَ وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ ما أَنَا مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ إِنَّ صَلاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ `لا شَرِیکَ لَهُ وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ اَللَّهُمَّ مِنْکَ وَ لَکَ اَللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّی بِسْمِ اَللَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ ثُمَّ کُلْ وَ أَطْعِمْ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 141 )
ص : 9144
وَ سَارَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلطَّائِفِ فَحَاصَرَهَا وَ أَنْفَذَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی خَیْلٍ وَ أَمَرَهُ أَنْ یَطَأَ مَا وَجَدَ وَ یَکْسِرُ کُلَّ صَنَمٍ وَجَدَهُ فَسَارَ وَ لَقِیَتْهُ خَیْلٌ مِنْ خَثْعَمٍ فِی جَمْعٍ کَثِیرٍ وَ بَرَزَ إِلَیْهِ رَجُلٌ مِنْهُمُ اِسْمُهُ شِهَابٌ فِی وَقْتِ اَلصُّبْحِ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِنَّ عَلَی کُلِّ رَئِیسٍ حَقّاًأَنْ یَرْوِیَ اَلصَّعْدَهَ أَوْ تَنْدَقَّا وَ ضَرَبَهُ فَقَتَلَهُ وَ هَزَمَ جَمْعَهُ وَ کَسَرَ اَلْأَصْنَامَ وَ عَادَ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ عَلَی اَلطَّائِفِ فَخَلاَ بِهِ وَ نَاجَاهُ طَوِیلاً قَالَ جَابِرٌ فَقَالَ عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ أَ تُنَاجِیهِ وَ تَخْلُو بِهِ دُونَنَا فَقَالَ یَا عُمَرُ مَا أَنَا اِنْتَجَیْتُهُ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ اِنْتَجَاهُ وَ خَرَجَ مِنْ حِصْنِ اَلطَّائِفِ نَافِعُ بْنُ غَیْلاَنَ فِی خَیْلٍ مِنْ ثَقِیفٍ فَلَقِیَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ بِبَطْنِ وَجٍّ فَقَتَلَهُ وَ اِنْهَزَمَ اَلْمُشْرِکُونَ وَ دَخَلَهُمُ اَلرُّعْبُ فَنَزَلَ مِنْهُمْ جَمَاعَهٌ وَ أَسْلَمُوا وَ کَانَ حِصَارُ اَلطَّائِفِ بَضْعَهَ عَشَرَ یَوْماً .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 226 )
و بعد از غزوۀ حنین بجانب طائف توجه فرموده محاصره نمود و امیر المؤمنین (علیه السّلام) را فرستاد بر سر خیلی که آنجا بود، و أمر فرمود که با ایشان نبرد کند بعد از دعوت اگر قبول نکنند، و هر بتی که بیند بشکند. آن حضرت حرکت فرموده با جمع کثیری تا بخیل خثعم رسید و مردی از میان ایشان شهاب نام بمبارزت بیرون آمد در وقت صبح آن حضرت او را کشته شمشیر در میان دیگران نهاد، و ایشان را منهزم و متفرق ساخته و تمام بتان ایشان را شکسته مراجعت فرمود بسوی رسول اللّه (صلّی اللّه علیه و آله) آن حضرت هنوز بر در طائف بود با وی خلوت کرده راز دور و دراز فرمود. جابر گوید که: در آن حال عمر گفت که چونست که با وی خلوت کردۀ بی ما و با وی راز میگوئی، فرمود که: من با وی راز نمی گویم و لیکن خدای تعالی با وی راز می گوید، و از حصار طائف نافع ابن غیلان در میان خیل ثقیف بیرون آمد و امیر المؤمنین (علیه السّلام) با وی ملاقی شده او را بقتل رسانید، و مشرکان منهزم شدند از این ترسی در دل أهل حصار افتاده جمعی از ایشان بپائین بخدمت پیغمبر آمدند و مسلمان شدند و هیجده روز یا پانزده روز محاصره طائف بود بعد از آن مراجعت کردند
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 303 )
ص : 9145
مَنِ اِشْتَدَّتْ عَزَائِمُهُ اِشْتَدَّتْ دَعَائِمُهُ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 1 , صفحه 63 )
هر کس اراده و تصمیماتش قوی باشد،ارگان و پایگاههای فکریش قوی است.
( مجموعه ورّام / ترجمه عطائی ؛ ج 1 , ص 134 )
ص : 9146
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْأَشْعَثِ قَالَ کَتَبَ إِلَیَّ أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْأَشْعَثِ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَوَّارٍ حَدَّثَنَا سَعِیدُ بْنُ زَکَرِیَّا اَلْمَدَائِنِیُّ أَخْبَرَنِی عَنْبَسَهُ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مَکْحُولٍ عَنْ وَاثِلَهَ بْنِ اَلْأَسْقَعِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: سِحَاقُ اَلنِّسَاءِ بَیْنَهُنَّ زِنًی.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 353 )
ص : 9147
أَقُولُ قَالَ اَلطَّبْرِسِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : نَحْنُ وَ شِیعَتُنَا أَصْحَابُ اَلْیَمِینِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 9 )
توضیح: طبرسی می نویسد: حضرت باقر علیه السّلام) فرمود: ما و شیعیانمان اصحاب یمین هستیم.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 8 )
ص : 9148
فِی رَوْضَهِ اَلْوَاعِظِینَ لِلْمُفِیدِ (ره) وَ رُوِیَ مِنْ طَرِیقِ اَلْمُخَالِفِینَ: فِی قَوْلِهِ «وَ یَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّکَ فَوْقَهُمْ یَوْمَئِذٍ ثَمانِیَهٌ» قَالَ: ثَمَانِیَهُ صُفُوفٍ لاَ یَعْلَمُ عَدَدَهُمْ إِلاَّ اَللَّهُ، لِکُلِّ مَلَکٍ مِنْهُمْ أَرْبَعَهُ وُجُوهٍ، لَهُمْ قُرُونٌ کَقُرُونِ اَلْوَعْلَهِ مِنْ أُصُولِ اَلْقُرُونِ إِلَی مُنْتَهَاهَا مَسِیرَهُ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ، وَ اَلْعَرْشُ عَلَی قُرُونِهِمْ، وَ أَقْدَامُهُمْ فِی اَلْأَرْضِ اَلسُّفْلَی، وَ رُءُوسُهُمْ فِی اَلسَّمَاءِ اَلْعُلْیَا وَ دُونَ اَلْعَرْشِ سَبْعُونَ حِجَاباً مِنْ نُورٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 406 )
ص : 9149
لاَ تَعْجَلَنَّ إِلَی تَصْدِیقِ وَاشٍ وَ إِنْ تَشَبَّهَ بِالنَّاصِحِینَ فَإِنَّ اَلسَّاعِیَ ظَالِمٌ لِمَنْ سَعَی بِهِ غَاشٌّ لِمَنْ سَعَی إِلَیْهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 529 )
ص : 9150
أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ ، عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ عَبْدِ اَلصَّمَدِ بْنِ مُوسَی اَلْهَاشِمِیُّ بِسُرَّمَنْرَأَی ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی عَبْدُ اَلصَّمَدِ بْنُ مُوسَی ، قَالَ: حَدَّثَنِی عَمِّی عَبْدُ اَلْوَهَّابِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، قَالَ: بَعَثَ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْمَنْصُورُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) وَ أَمَرَ بِفُرُشٍ فَطُرِحَتْ إِلَی جَانِبِهِ فَأَجْلَسَهُ عَلَیْهَا، ثُمَّ قَالَ: عَلَیَّ بِمُحَمَّدٍ ، عَلَیَّ بِالْمَهْدِیِّ ، یَقُولُ ذَلِکَ مِرَاراً، فَقِیلَ لَهُ: اَلسَّاعَهَ یَأْتِی یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ، مَا یَحْبِسُهُ إِلاَّ أَنَّهُ یَتَبَخَّرُ. فَمَا لَبِثَ أَنْ وَافَی وَ قَدْ سَبَقَتْهُ رَائِحَتُهُ، فَأَقْبَلَ اَلْمَنْصُورُ عَلَی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، فَقَالَ: یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ ، حَدِیثٌ حَدِّثْنِیهِ فِی صِلَهِ اَلرَّحِمِ اُذْکُرْهُ یَسْمَعْهُ اَلْمَهْدِیُّ ، قَالَ: نَعَمْ، حَدَّثَنِی أَبِی ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ ، عَنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیَصِلُ رَحِمَهُ وَ قَدْ بَقِیَ مِنْ عُمُرِهِ ثَلاَثُ سِنِینَ، فَیُصَیِّرُهَا اَللَّهُ (عَزَّ وَ جَلَّ) ثَلاَثِینَ سَنَهً، وَ یَقْطَعُهَا وَ قَدْ بَقِیَ مِنْ عُمُرِهِ ثَلاَثُونَ سَنَهً فَیُصَیِّرُهَا ثَلاَثَ سِنِینَ، ثُمَّ تَلاَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتابِ» اَلْآیَهَ. قَالَ: هَذَا حَسَنٌ - یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ - وَ لَیْسَ إِیَّاهُ أَرَدْتُ. قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ : نَعَمْ، حَدَّثَنِی أَبِی ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ ، عَنْ عَلِیِّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : صِلَهُ اَلرَّحِمِ تَعْمُرُ اَلدِّیَارَ، وَ تَزِیدُ فِی اَلْأَعْمَارِ، وَ إِنْ کَانَ أَهْلُهَا غَیْرَ أَخْیَارٍ. قَالَ: هَذَا حَسَنٌ - یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ - وَ لَیْسَ هَذَا أَرَدْتُ. فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : نَعَمْ، حَدَّثَنِی أَبِی ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ ، عَنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) : صِلَهُ اَلرَّحِمِ تُهَوِّنُ اَلْحِسَابَ، وَ تَقِی مِیتَهَ اَلسَّوْءِ. قَالَ اَلْمَنْصُورُ : نَعَمْ، إِیَّاهُ أَرَدْتَ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 480 )
[1049]18-محمّد بن ابراهیم گفته است:منصور عباسی به دنبال حضرت صادق علیه السّلام فرستاد و فرمان داد تا برای ایشان در کنار خودش فرش بیندازند و آن گاه که حضرت آمد،ایشان را بر آن نشاند و گفت:محمّد را به نزدم بیاورید،مهدی را به نزدم بیاورید و پیوسته چنین می گفت. به او گفتند:هم اکنون می آید ای امیر المؤمنین.او دارد بخور می دهد.چیزی نگذشت که رسید و رائحه اش پیش از خودش آمد.منصور به حضرت صادق علیه السّلام رو کرد و گفت:ای ابا عبد اللّه حدیثی دربارۀ پیوند با خویشان بفرمایید تا مهدی آن را بشنود.حضرت فرمودند:بله،پدرم از پدرش به نقل از جدّش از علی علیه السّلام روایت کرد که رسول خدا فرمودند:همانا شخصی با خویشان خود دیدار می کند و با این که از عمرش سه سال مانده است،خداوند عزّتمند عمرش را سی سال می افزاید و گاهی شخصی از خویشانش می برد و با این که از عمرش سی سال مانده است،خداوند آن را به سه سال می کاهد،سپس این آیه را خواندند:«خداوند آن چه را بخواهد محو یا پایدار می کند و امّ الکتاب در نزد او است»[رعد :آیۀ 39] منصور گفت:این خوب است ای ابا عبد اللّه ولی این را نمی خواستم.حضرت صادق علیه السّلام فرمودند:بله،پدرم از پدرش به نقل از جدّشان از علی علیه السّلام روایت کرد که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمودند:
پیوند با خویشان سرزمین ها را آباد می کند و بر عمرها می افزاید اگرچه اهلش از بدان باشند. منصور گفت:این خوب است ولی من این را نمی خواستم.حضرت صادق علیه السّلام فرمودند:بله پدرم از پدرش از جدّش از علی علیه السّلام روایت کرد که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمودند:پیوند با خویشان حساب را آسان کرده و از مرگ بد باز می دارد.منصور گفت:آری این را می خواستم.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 213 )
ص : 9151
مُنَاجَاهُ اَلْإِمَامِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلدُّعَاءِ وَ اَلتَّضَرُّعِ: أَیَا سَامِعَ اَلدُّعَاءِ وَ یَا رَافِعَ اَلسَّمَاءِوَ یَا دَائِمَ اَلْبَقَاءِ وَ یَا وَاسِعَ اَلْعَطَاءِ لِذِی اَلْفَاقَهِ اَلْعَدِیمِ وَ یَا عَالِمَ اَلْغُیُوبِ وَ یَا غَافِرَ اَلذُّنُوبِوَ یَا سَاتِرَ اَلْعُیُوبِ وَ یَا کَاشِفَ اَلْکُرُوبِ عَنِ اَلْمُرْهَقِ اَلْکَظِیمِ وَ یَا فَائِقَ اَلصِّفَاتِ وَ یَا مُخْرِجَ اَلنَّبَاتِوَ یَا جَامِعَ اَلشَّتَاتِ وَ یَا مُنْشِئَ اَلرُّفَاتِ مِنَ اَلْأَعْظُمِ اَلرَّمِیمِ وَ یَا خَالِقَ اَلْبُرُوجِ سَمَاءٍ فُرُوجِمَعَ اَللَّیْلِ ذِی اَلْوُلُوجِ عَلَی اَلضَّوْءِ ذِی اَلْبُلُوجِ یَغْشَی سَنَا اَلنُّجُومِ وَ یَا فَالِقَ اَلصَّبَاحِ وَ یَا فَاتِحَ اَلنَّجَاحِوَ یَا مُرْسِلَ اَلرِّیَاحِ بُکُوراً مَعَ اَلرَّوَاحِ فَیَنْشَأْنَ بِالْغُیُومِ وَ یَا مُرْسِیَ اَلرَّوَاسِخِ وَ أَوْتَادِهَا اَلشَّوَامِخِوَ فِی أَرْضِهَا اَلسَّوَابِخِ وَ أَطْوَادِهَا اَلْبَوَاذِخِ وَ مِنْ صُنْعِهِ اَلْقَدِیمِ وَ یَا هَادِیَ اَلرَّشَادِ وَ یَا مُلْهِمَ اَلسَّدَادِوَ یَا رَازِقَ اَلْعِبَادِ وَ یَا مُحْیِیَ اَلْبِلاَدِ وَ یَا فَارِجَ اَلْغُیُومِ وَ یَا مَنْ بِهِ أَعُوذُ وَ یَا مَنْ بِهِ أَلُوذُوَ مِنْ حُکْمِهِ اَلنُّفُوذُ فَمَا عَنْهُ لِی شُذُوذٌ تَبَارَکْتَ مِنْ حَلِیمٍ وَ یَا مُطْلِقَ اَلْأَسِیرِ وَ یَا جَابِرَ اَلْکَسِیرِوَ یَا مُغْنِیَ اَلْفَقِیرِ وَ یَا غَاذِیَ اَلصَّغِیرِ وَ یَا شَافِیَ اَلسَّقِیمِ وَ یَا مَنْ بِهِ اِعْتِزَازِی وَ یَا مَنْ بِهِ اِحْتِرَازِیمِنَ اَلذُّلِّ وَ اَلْمَخَازِی وَ اَلْآفَاتِ وَ اَلْمَرَازِی أَعِذْنِی مِنَ اَلْهُمُومِ وَ مِنْ جِنَّهٍ وَ إِنْسٍ لِذِکْرِ اَلْمَعَادِ مُنْسِیلِلْقَلْبِ عَنْهُ مُقْسِی وَ مِنْ شَرِّ غَیِّ نَفْسِی وَ شَیْطَانِهَا اَلرَّجِیمِ وَ یَا مُنْزِلَ اَلْمَعَاشِ عَلَی اَلنَّاسِ وَ اَلْمَوَاشِیوَ اَلْفِرَاخِ فِی اَلْعِشَاشِ مِنَ اَلطُّعْمِ وَ اَلرِّیَاشِ تَقَدَّسْتَ مِنْ عَلِیمٍ وَ یَا مَالِکَ اَلنَّوَاصِی مِنَ اَلطَّائِعِ وَ اَلْعَاصِیفَمَا عَنْهُ مِنْ مَنَاصٍ لِعَبْدٍ وَ لاَ خَلاَصٍ لِمَاضٍ وَ لاَ مُقِیمٍ وَ یَا خَیْرَ مُسْتَعَاضِ لِمَحْضِ اَلْیَقِینِ رَاضٍبِمَا هُوَ عَلَیْهِ قَاضٍ مِنْ أَحْکَامِهِ اَلْمَوَاضِی تَعَالَیْتَ مِنْ حَکِیمٍ وَ یَا مَنْ بِنَا مُحِیطٌ وَ عَنَّا اَلْأَذَی یُمِیطُوَ مَنْ مُلْکُهُ اَلْبَسِیطُ وَ مَنْ عَدْلُهُ اَلْقَسِیطُ عَلَی اَلْبَرِّ وَ اَلْأَثِیمِ وَ یَا رَائِیَ اللُّحُوظِ وَ یَا سَامِعَ اَللُّفُوظِوَ یَا قَاسِمَ اَلْحُظُوظِ بِإِحْصَائِهِ اَلْحَفِیظِ بِعَدْلٍ مِنَ اَلْقُسُومِ وَ یَا مَنْ هُوَ اَلسَّمِیعُ وَ مَنْ عَرْشُهُ اَلرَّفِیعُوَ مَنْ خَلْقُهُ اَلْبَدِیعُ وَ مَنْ جَارُهُ اَلْمَنِیعُ مِنَ اَلظَّالِمِ اَلْغَشُومِ وَ یَا مَنْ حَبَا فَأَسْبَغَ مَا قَدْ حَبَا وَ سَوَّغَوَ یَا مَنْ کَفَی وَ بَلَّغَ مَا قَدْ کَفَی وَ أَفْرَغَ مِنْ مَنِّهِ اَلْعَظِیمِ وَ یَا مَلْجَأَ اَلضَّعِیفِ وَ یَا مَفْزَعَ اَللَّهِیفِتَبَارَکْتَ مِنْ لَطِیفٍ رَحِیمٍ بِنَا رَءُوفٍ خَبِیرٍ بِنَا کَرِیمٍ وَ یَا مَنْ قَضَی بِحَقٍّ عَلَی نَفْسِ کُلِّ خَلْقٍوَفَاهً بِکُلِّ أُفْقٍ فَمَا یَنْفَعُ اَلتَّوَقِّی مِنَ اَلْمَوْتِ وَ اَلْحُتُومِ تَرَانِی وَ لاَ أَرَاکَ وَ لاَ رَبَّ لِی سِوَاکَفَقُدْنِی إِلَی هُدَاکَ وَ لاَ تُغْشِنِی رَدَاکَ بِتَوْفِیقِکَ اَلْعَصُومِ وَ یَا مَعْدِنَ اَلْجَلاَلِ وَ ذَا اَلْعِزِّ وَ اَلْجَمَالِوَ ذَا اَلْکَیْدِ وَ اَلْمِحَالِ وَ ذَا اَلْمَجْدِ وَ اَلْفِعَالِ تَعَالَیْتَ مِنْ رَحِیمٍ أَجِرْنِی مِنَ اَلْجَحِیمِ وَ مِنْ هَوْلِهَا اَلْعَظِیمِوَ مِنْ عَیْشِهَا اَلذَّمِیمِ وَ مِنْ حَرِّهَا اَلْمُقِیمِ وَ مِنْ مَائِهَا اَلْحَمِیمِ وَ أَصْحِبْنِیَ اَلْقُرْآنَ وَ أَسْکِنِّیَ اَلْجِنَانَوَ زَوِّجْنِیَ اَلْحِسَانَ وَ نَوِّلْنِیَ اَلْأَمَانَ إِلَی جَنَّهِ اَلنَّعِیمِ إِلَی نِعْمَهٍ وَ لَهْوٍ بِغَیْرِ اِسْتِمَاعِ لَغْوٍوَ لاَ بِادِّکَارِ شَجْوٍ وَ لاَ بِاعْتِدَادِ شَکْوٍ سَقِیمٍ وَ لاَ کَلِیمٍ إِلَی اَلْمَنْظَرِ اَلنَّزِیهِ اَلَّذِی لاَ لُغُوبَ فِیهِهَنِیّاً لِسَاکِنِیهِ فَطُوبَی لِعَامِرِیهِ ذَوِی اَلْمَدْخَلِ اَلْکَرِیمِ إِلَی مَنْزِلٍ تَعَالَی بِالْحُسْنِ قَدْ تَلاَلاَبِالنُّورِ قَدْ تَوَالَی تَلْقَی بِهِ اَلْجَلاَلاَ قَدْ حُفَّ بِالنَّسِیمِ إِلَی اَلْمَفْرَشِ اَلْوَطِیِّ إِلَی اَلْمَلْبَسِ اَلْبَهِیِّإِلَی اَلمَطْعَمِ اَلشَّهِیِّ إِلَی اَلْمَشْرَبِ اَلْهَنِیِّ مِنَ اَلسَّلْسَلِ اَلْخَتِیمِ
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 425 )
ص : 9152
اَلْعَیَّاشِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فِی کُلِّ شَیْءٍ إِسْرَافٌ إِلاَّ فِی اَلنِّسَاءِ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ اَلنِّساءِ مَثْنی وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ وَ قَالَ وَ أُحِلَّ لَکُمْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 425 )
ص : 9153
ذَکَرَهُ اِبْنُ طَاوُسٍ فِی کِتَابِ اَلْإِقْبَالِ مَرْوِیٌّ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ: - سُبْحَانَ اَلَّذِی فِی اَلسَّمَاءِ عَرْشُهُ سُبْحَانَ اَلَّذِی فِی اَلْأَرْضِ حُکْمُهُ سُبْحَانَ اَلَّذِی فِی اَلْقُبُورِ قَضَاؤُهُ سُبْحَانَ اَلَّذِی فِی اَلْبَحْرِ سَبِیلُهُ سُبْحَانَ اَلَّذِی فِی اَلنَّارِ سُلْطَانُهُ سُبْحَانَ اَلَّذِی فِی اَلْجَنَّهِ رَحْمَتُهُ سُبْحَانَ اَلَّذِی فِی اَلْقِیَامَهِ عَدْلُهُ سُبْحَانَ اَلَّذِی رَفَعَ اَلسَّمَاءَ سُبْحَانَ اَلَّذِی بَسَطَ اَلْأَرْضَ سُبْحَانَ اَلَّذِی لاَ مَلْجَأَ وَ لاَ مَنْجَی مِنْهُ إِلاَّ إِلَیْهِ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 661 )
ص : 9154
عَنْهُ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ، عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی اَلْقَاسِمِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْکُوفِیِّ، عَنْ صَبَّاحٍ اَلْحَذَّاءِ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) - وَ ذَکَرَ صَلاَهَ اَلنَّبِیِّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) لَیْلَهَ اَلْمِعْرَاجِ - إِلَی أَنْ قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاکَ، وَ مَا (صَ) اَلَّذِی أُمِرَ أَنْ یَغْتَسِلَ مِنْهُ؟ قَالَ: «عَیْنٌ تَنْفَجِرُ مِنْ رُکْنٍ مِنْ أَرْکَانِ اَلْعَرْشِ، یُقَالُ لَهُ مَاءُ اَلْحَیَاهِ، وَ هُوَ مَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: ص وَ اَلْقُرْآنِ ذِی اَلذِّکْرِ إِنَّمَا أَمَرَهُ أَنْ یَتَوَضَّأَ، وَ یَقْرَأَ، وَ یُصَلِّیَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 641 )
ص : 9155
قَالَ سُلَیْمُ بْنُ قَیْسٍ : وَ جَلَسْتُ یَوْماً إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ مَسْلَمَهَ وَ سَعْدِ بْنِ مَالِکٍ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عُمَرَ ،فَسَمِعْتُهُمْ یَقُولُونَ: لَقَدْ تَخَوَّفْنَا أَنْ نَکُونَ قَدْ هَلَکْنَا بِتَخَلُّفِنَا عَنْ نُصْرَهِ عَلِیٍّ وَ عَنْ قِتَالِنَا مَعَهُ اَلْفِئَهَ اَلْبَاغِیَهَ. فَقُلْتُ: اَللَّهُمَّ إِنِّی قَدْ سَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ «أَمَرَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِقِتَالِ اَلنَّاکِثِینَ وَ اَلْقَاسِطِینَ وَ اَلْمَارِقِینَ ». قَالَ: فَبَکَوْا، ثُمَّ قَالُوا: صَدَقَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ بَرَّ، مَا قَالَ عَلَی اَللَّهِ وَ لاَ عَلَی رَسُولِهِ قَطُّ إِلاَّ اَلْحَقَّ، فَنَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ مِنْ تَخَلُّفِنَا عَنْهُ وَ خِذْلاَنِنَا إِیَّاهُ .
( کتاب سُلیم بن قیس الهلالی , جلد 2 , صفحه 890 )
سلیم گفت: روزی نزد محمد بن مسلمه و سعد بن مالک و عبد اللّه بن عمر بودم، شنیدم که می گفتند: ما از دو سو می ترسیدیم؛ از یک سو از این نگران بودیم که اگر از یاری علی دست برداریم هلاک شویم و از دیگر سو از نبرد با گروه تبهکار ناکث و قاسط و مارق می ترسیدیم که کشته شویم! گفتم: خدایا تو شاهدی که من از علی علیه السّلام شنیدم که می فرمود: رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلم مرا به پیکار با ناکثین و قاسطین و مارقین فرمان داده است. سلیم گفت: گریستند و سپس گفتند: علی راست و درست گفته، او چیزی جز حق، از خدا و رسولش نقل نکند، ما از اینکه او را یاری نکرده و رهایش کردیم از خدا آمرزش می خواهیم.
( تاریخ سیاسی صدر اسلام ؛ ج 1 , ص 377 )
ص : 9156
وَ قَدْ رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَشْرَکَ عَلِیّاً فِی هَدْیِهِ فَکَانَتْ مِائَهَ بَدَنَهٍ فَأَمَرَ بِقِطْعَهٍ مِنْ کُلِّ بَدَنِهٍ فَطُبِخَ کُلُّهُ وَ دَعَا عَلِیّاً فَأَکَلاَ مِنَ اَللَّحْمِ وَ حَسَوَا مِنَ اَلْمَرَقِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 185 )
ص : 9157
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلدُّنْیَا دُوَلٌ فَمَا کَانَ لَکَ أَتَاکَ عَلَی ضَعْفِکَ وَ مَا کَانَ مِنْهَا عَلَیْکَ لَمْ تَدْفَعْهُ بِقُوَّتِکَ وَ مَنِ اِنْقَطَعَ رَجَاؤُهُ مِمَّا فَاتَ اِسْتَرَاحَ بَدَنُهُ وَ مَنْ رَضِیَ بِمَا قَسَمَهُ اَللَّهُ قَرَّتْ عَیْنُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 143 )
33-دنیا نوبت است آنچه نصیب و بهره ی تو است با ناتوانیت می آید و آنچه هم که از آن بر زیان تو است نمیتوانی با نیرویت برگردانی و اگر کسی امید آنچه را که از دست داده قطع کند بدنش در آسایش است و هر کس به آن چه را که خدا نصیب او قرار داده خوشنود شود دیده اش روشن است.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 163 )
ص : 9158
وَ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ اَلْجَعْفَرِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی مُحَمَّدٍ فَقَالَ إِذَا خَرَجَ اَلْقَائِمُ أَمَرَ بِهَدْمِ اَلْمَنَارِ وَ اَلْمَقَاصِیرِ اَلَّتِی فِی اَلْمَسَاجِدِ فَقُلْتُ فِی نَفْسِی لِأَیِّ مَعْنًی هَذَا فَأَقْبَلَ عَلَیَّ وَ قَالَ مَعْنَی هَذَا أَنَّهَا مُحْدَثَهٌ مُبْتَدَعَهٌ لَمْ یَبْنِهَا نَبِیٌّ وَ لاَ حُجَّهٌ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 418 )
و از ابی هاشم جعفری روایت است که بودم نزد ابی محمد (علیه السّلام) فرمود که چون بیرون آید قایم امر کند بکندن منار و مقصورهای که در مساجدست من گفتم در نفس خود که این چه معنی دارد روی مبارک بمن کرد و گفت این معنی دارد که آنها محدث و مبتدع خواهد بود که آن نوع بنا نکرده هیچ پیغمبر و نه هیچ حجتی.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 296 )
ص : 9159
قَالَ: کَتَبَ عَلِیُّ بْنُ زِیَادٍ اَلصَّیْمَرِیُّ یَسْأَلُ کَفَناً فَکَتَبَ إِلَیْهِ أَنَّکَ تَحْتَاجُ إِلَیْهِ فِی سَنَهِ ثَمَانِینَ فَمَاتَ فِی سَنَهِ ثَمَانِینَ وَ بَعَثَ إِلَیْهِ بِالْکَفَنِ قَبْلَ مَوْتِهِ. .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 456 )
هم او گوید که نوشت علی بن زیاد الصیمری و سؤال کفن از وی کرد، پس نوشت بسوی وی که تو محتاج خواهی شد بکفن در سنه ثمانین، پس او در سنه ثمانین مرد و کفن از برای وی فرستاد پیش از مرگ او.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 350 )
ص : 9160
اِبْنُ فَضَّالٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ وَ اَللَّهِ مَا أَرَادَ اَللَّهُ مِنَ اَلنَّاسِ إِلاَّ خَصْلَتَیْنِ أَنْ یُقِرُّوا لَهُ بِالنِّعَمِ فَیَزِیدَهُمْ وَ بِالذُّنُوبِ فَیَغْفِرَهَا لَهُمْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 36 )
ص : 9161
وَ رَوَی اَلنَّضْرُ بْنُ اَلْمَنْصُورِ عَنْ عُقْبَهَ بْنِ عَلْقَمَهَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِذَا بَیْنَ یَدَیْهِ لَبَنٌ حَامِضٌ آذَانِی حُمُوضَتُهُ وَ کِسَرٌ یَابِسَهٌ فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ أَ تَأْکُلُ مِثْلَ هَذَا فَقَالَ لِی یَا أَبَا اَلْجَنُوبِ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ یَأْکُلُ أَیْبَسَ مِنْ هَذَا وَ یَلْبَسُ أَخْشَنَ مِنْ هَذَا وَ أَشَارَ إِلَی ثِیَابِهِ فَإِنْ أَنَا لَمْ آخُذْ بِهِ خِفْتُ أَنْ لاَ أَلْحَقَ بِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 137 )
ص : 9162
عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا اِنْکَسَفَتِ اَلشَّمْسُ کُلُّهَا وَ اِحْتَرَقَتْ وَ لَمْ تَعْلَمْ ثُمَّ عَلِمْتَ بَعْدَ ذَلِکَ فَعَلَیْکَ اَلْقَضَاءُ وَ إِنْ لَمْ تَحْتَرِقْ کُلُّهَا فَلَیْسَ عَلَیْکَ قَضَاءٌ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 465 )
6 - زراره و محمّد بن مسلم گویند: امام صادق علیه السّلام فرمود:
اگر تمام قرص خورشید گرفته باشد و از این موضوع خبر نداشته باشی و پس از آن باخبر شوی، قضای نماز آیات بر عهدۀ توست و اگر تمام قرص نگرفته باشد (و پس از آن آگاه شدی) قضای آن نماز لازم نیست.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 442 )
: صحیح. و آخره مرسل. و المشهور إن الجاهل بالکسوفین لا یجب علیه القضاء إلا مع احتراق القرص و قال: المفید إذا احترق القرص کله و لم تکن علمت به حتی أصبحت صلیت صلاه الکسوف جماعه و إذا احترق بعضه و لم یعلم به حتی أصبحت صلیت القضاء فرادی، و لم نقف له علی مستند. و المشهور فی غیر الکسوفین من الآیات عدم وجوب القضاء و احتمل الشهید الثانی فی شرح اللمعه القضاء لعموم قوله علیه السلام من فاتته فریضه و المشهور فی العامد و الناسی القضاء مطلقا. و قال: الشیخ فی النهایه و المبسوط. لا یقضی الناس ما لم یستوعب الاحتراق و ظاهر المرتضی فی المصباح عدم وجوب القضاء ما لم یستوعب الاحتراق و إن تعمد الترک و فی الزلزله إشکال، و الأحوط إیقاعها مطلقا.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 442 )
ص : 9163
عَبَّادٌ ، عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ: نُجُومٌ فِی اَلسَّمَاءِ أَمَانٌ لِأَهْلِ اَلسَّمَاءِ، فَإِذَا ذَهَبَ نُجُومُ اَلسَّمَاءِ أَتَی أَهْلَ اَلسَّمَاءِ مَا یَکْرَهُونَ، وَ نُجُومٌ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی مِنْ وُلْدِی أَحَدَ عَشَرَ نَجْماً أَمَانٌ فِی اَلْأَرْضِ لِأَهْلِ اَلْأَرْضِ أَنْ تَمِیدَ بِأَهْلِهَا، فَإِذَا ذَهَبَتْ نُجُومُ أَهْلِ بَیْتِی مِنَ اَلْأَرْضِ أَتَی أَهْلَ اَلْأَرْضِ مَا یَکْرَهُونَ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 139 )
ص : 9164
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مَعْرُوفٍ عَنْ أَخِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ قَالَ: قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا رَمَی اَلرَّجُلُ اَلْجِمَارَ أَقَلَّ مِنْ أَرْبَعٍ لَمْ یُجْزِهِ أَعَادَ عَلَیْهَا وَ أَعَادَ عَلَی مَا بَعْدَهَا وَ إِنْ کَانَ قَدْ أَتَمَّ مَا بَعْدَهَا وَ إِذَا رَمَی شَیْئاً مِنْهَا أَرْبَعاً بَنَی عَلَیْهَا وَ أَعَادَ عَلَی مَا بَعْدَهَا إِنْ کَانَ قَدْ أَتَمَّ رَمْیَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 268 )
ص : 9165
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ : یُونُسُ بْنُ ظَبْیَانَ مُتَّهَمٌ غَالٍ وَ ذَکَرَ أَنَّ عَبْدَ اَللَّهِ بْنَ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلطَّیَالِسِیَّ ، قَالَ کَانَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءُ اِبْنُ بِنْتِ إِلْیَاسَ یُحَدِّثُنَا بِأَحَادِیثِهِ إِذْ مَرَّ عَلَیْنَا حَدِیثُ اَلَّذِی یَرْوِیهِ یُونُسُ بْنُ ظَبْیَانَ ، حَدِیثَ اَلْعَمُودِ، فَقَالَ تُحَدِّثُوا عَنِّی هَذَا اَلْحَدِیثَ لاَ أَرْوِی لَکُمْ ثُمَّ رَوَاهُ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 363 )
ص : 9166
[ علیّ بن إبراهیم ، عن أبیه ، عن محمّد بن عیسی ، عن یونس و عدّه من أصحابنا ، عن أحمد بن أبی عبد اللّه ، عن أبیه جمیعا، عن یونس ، عن عبد اللّه بن سنان و ابن مسکان ، عن أبی الجارود قال: قال أبو جعفر - علیه السّلام -: إذا حدّثتکم بشیء، فاسألونی عن کتاب اللّه ؟ ثمّ قال فی حدیثه: إنّ اللّه نهی عن القیل و القال و فساد المال و کثره السّؤال. فقالوا: یا بن رسول اللّه ، أین هذا من کتاب اللّه ؟ قال: إنّ اللّه - عزّ و جلّ - یقول فی کتابه : لا خَیْرَ فِی کَثِیرٍ مِنْ نَجْواهُمْ (الآیه.) و قال : وَ لا تُؤْتُوا اَلسُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ اَلَّتِی جَعَلَ اَللّهُ لَکُمْ قِیاماً. و قال : لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ. ] .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 537 )
ص : 9167
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْ کَانَ اَلْحَزْمُ حَارِسَهُ، وَ اَلصِّدْقُ جَلِیسَهُ ، عَظُمَتْ بَهْجَتُهُ وَ تَمَّتْ مُرُوَّتُهُ. وَ مَنْ کَانَ اَلْهَوَی مَالِکَهُ، وَ اَلْعَجْزُ رَاحَتَهُ ، عَاقَاهُ عَنِ اَلسَّلاَمَهِ، وَ أَسْلَمَاهُ إِلَی اَلْهَلَکَهِ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 107 )
ص : 9168
أَخْبَرَنَا اَلشَّیْخُ أَبُو عَلِیٍّ اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ عَنْ أَبِیهِ رَحِمَهُمُ اَللَّهُ قَالَ أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ خَالِدٍ اَلْمَرَاغِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ اَلْعَبَّاسِ قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: حَدَّثَنَا مُوسَی بْنُ زِیَادٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ یَعْلَی عَنْ أَبِی خَالِدٍ اَلْوَاسِطِیِّ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ اَلْخَوْلاَنِیِّ عَنْ زَاذَانَ قَالَ سَمِعْتُ سَلْمَانَ رَحِمَهُ اَللَّهُ یَقُولُ: لاَ أَزَالُ أُحِبُّ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنِّی رَأَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَضْرِبُ فَخِذَهُ وَ یَقُولُ مُحِبُّکَ لِی مُحِبٌّ وَ مُحِبِّی لِلَّهِ مُحِبٌّ وَ مُبْغِضُکَ لِی مُبْغِضٌ وَ مُبْغِضِی لِلَّهِ مُبْغِضٌ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 73 )
ص : 9169
اَلْأَشْعَثُ اَلْعَبْدِیُّ قَالَ: رَأَیْتُ عَلِیّاً اِغْتَسَلَ فِی اَلْفُرَاتِ یَوْمَ جُمُعَهٍ ثُمَّ اِبْتَاعَ قَمِیصاً کَرَابِیسَ بِثَلاَثَهِ دَرَاهِمَ فَصَلَّی بِالنَّاسِ اَلْجُمُعَهَ وَ مَا خِیطَ جُرُبَّانُهُ بَعْدُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 40 , صفحه 322 )
ص : 9170
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی اَلْجَهْمِ عَنْ أَبِی حُذَیْفَهَ قَالَ: کُنَّا مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ نَزَلْنَا اَلطَّرِیقَ فَقَالَ تَرَوْنَ هَذَا اَلْجَبَلَ ثَافِلاً ، إِنَّ یَزِیدَ بْنَ مُعَاوِیَهَ لَمَّا رَجَعَ مِنْ حَجَّهٍ مُرْتَحِلاً إِلَی اَلشَّامِ ، أَنْشَأَ یَقُولُ إِذَا تَرَکْنَا ثَافِلاً یَمِیناً، فَلَنْ نَعُودَ بَعْدَهُ سِنِینَا - لِلْحَجِّ وَ اَلْعُمْرَهِ مَا بَقِینَا فَأَمَاتَهُ اَللَّهُ قَبْلَ أَجَلِهِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 152 )
ص : 9171
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، اَلْمُفِیدُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُظَفَّرِ اَلْبَزَّازِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَجَاءٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْعَطَّارِ عَنْ هَارُونَ بْنِ أَبِی بُرْدَهَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی عَنِ اَلْمُبَارَکِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ عَطِیَّهَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَیُّ اَلْجُلَسَاءِ خَیْرٌ قَالَ مَنْ ذَکَّرَکُمْ بِاللَّهِ رُؤْیَتُهُ وَ زَادَکُمْ فِی عِلْمِکُمْ مَنْطِقُهُ وَ ذَکَّرَکُمْ بِالْآخِرَهِ عَمَلُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 186 )
3-امالی طوسی:بسندش تا ابن عباس که برسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)گفته شد یا رسول الله،کدام همنشینی خوب است؟فرمود:آنکه دیدارش شما را بیاد خدا اندازد،و گفتارش دانشتان را فزون سازد،و کردارش شما را بیاد آخرت آورد.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 119 )
ص : 9172
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ إِنْ کَانَ لَکَ عَلَی رَجُلٍ مَالٌ وَ ضَمِنَهُ رَجُلٌ عِنْدَ مَوْتِهِ وَ قَبِلْتَ ضَمَانَهُ فَالْمَیِّتُ قَدْ بَرِئَ مِنْهُ وَ قَدْ لَزِمَ اَلضَّامِنَ رَدُّهُ عَلَیْکَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 14 , صفحه 139 )
ص : 9173
وَ رَوَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْهَاشِمِیِّ قَالَ أَخْبَرَنِی بِهِ بِسُرَّمَنْرَأَی سَنَهَ تِسْعٍ وَ ثَلاَثِینَ وَ ثَلاَثِمِائَهٍ قَالَ حَدَّثَنِی عَمُّ أَبِی مُوسَی بْنُ عِیسَی عَنِ اَلزُّبَیْرِ بْنِ بَکَّارٍ عَنْ عَتِیقِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ رَبِیعَهَ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ مَکَّهَ قَالَ قَالَ لِی أَبِی : إِنِّی مُحَدِّثُکَ اَلْحَدِیثَ فَاحْفَظْهُ عَنِّی وَ اُکْتُمْهُ عَلَیَّ مَا دُمْتُ حَیّاً أَوْ یَأْذَنَ اَللَّهُ فِیهِ بِمَا یَشَاءُ کُنْتُ مَعَ مَنْ عَمِلَ مَعَ اِبْنِ اَلزُّبَیْرِ فِی اَلْکَعْبَهِ حَدَّثَنِی أَنَّ اِبْنَ اَلزُّبَیْرِ أَمَرَ اَلْعُمَّالَ أَنْ یَبْلُغُوا فِی اَلْأَرْضِ قَالَ فَبَلَغْنَا صَخْراً أَمْثَالَ اَلْإِبِلِ فَوَجَدْتُ عَلَی تِلْکَ اَلصُّخُورِ کِتَاباً مَوْضُوعاً فَتَنَاوَلْتُهُ وَ سَتَرْتُ أَمْرَهُ فَلَمَّا صِرْتُ إِلَی مَنْزِلِی تَأَمَّلْتُهُ فَرَأَیْتُ کِتَاباً لاَ أَدْرِی مِنْ أَیِّ شَیْءٍ هُوَ وَ لاَ أَدْرِی اَلَّذِی کَتَبَ بِهِ مَا هُوَ إِلاَّ أَنَّهُ یَنْطَوِی کَمَا یَنْطَوِی اَلْکُتُبُ فَقَرَأْتُ فِیهِ بِاسْمِ اَلْأَوَّلِ لاَ شَیْءَ قَبْلَهُ - لاَ تَمْنَعُوا اَلْحِکْمَهَ أَهْلَهَا فَتَظْلِمُوهُمْ وَ لاَ تُعْطُوهَا غَیْرَ مُسْتَحِقِّهَا فَتَظْلِمُوهَا إِنَّ اَللَّهَ یُصِیبُ بِنُورِهِ مَنْ یَشَاءُ - وَ اَللّهُ یَهْدِی مَنْ یَشاءُ وَ اَللَّهُ فَعّالٌ لِما یُرِیدُ بِاسْمِ اَلْأَوَّلِ لاَ نِهَایَهَ لَهُ اَلْقَائِمُ عَلی کُلِّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ - کانَ عَرْشُهُ عَلَی اَلْماءِ ثُمَّ خَلَقَ اَلْخَلْقَ بِقُدْرَتِهِ وَ صَوَّرَهُمْ بِحِکْمَتِهِ وَ مَیَّزَهُمْ بِمَشِیئَتِهِ کَیْفَ شَاءَ وَ جَعَلَهُمُ شُعُوباً وَ قَبَائِلَ وَ بُیُوتاً لِعِلْمِهِ اَلسَّابِقِ فِیهِمْ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ تِلْکَ اَلْقَبَائِلِ قَبِیلَهً مُکَرَّمَهً سَمَّاهَا قُرَیْشاً وَ هِیَ أَهْلُ اَلْأَمَانَهِ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ تِلْکَ اَلْقَبِیلَهِ بَیْتاً خَصَّهُ اَللَّهُ بِالنَّبَإِ وَ اَلرِّفْعَهِ وَ هُمْ وُلْدُ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ حَفَظَهُ هَذَا اَلْبَیْتِ وَ عُمَّارُهُ وَ وُلاَتُهُ وَ سُکَّانُهُ ثُمَّ اِخْتَارَ مِنْ ذَلِکَ اَلْبَیْتِ نَبِیّاً یُقَالُ لَهُ مُحَمَّدٌ وَ یُدْعَی فِی اَلسَّمَاءِ أَحْمَدَ یَبْعَثُهُ اَللَّهُ تَعَالَی فِی آخِرِ اَلزَّمَانِ نَبِیّاً وَ لِرِسَالَتِهِ مُبَلِّغاً وَ لِلْعِبَادِ إِلَی دِینِهِ دَاعِیاً مَنْعُوتاً فِی اَلْکُتُبِ تُبَشِّرُ بِهِ اَلْأَنْبِیَاءُ وَ یَرِثُ عِلْمَهُ خَیْرُ اَلْأَوْصِیَاءِ یَبْعَثُهُ اَللَّهُ وَ هُوَ اِبْنُ أَرْبَعِینَ عِنْدَ ظُهُورِ اَلشِّرْکِ وَ اِنْقِطَاعِ اَلْوَحْیِ وَ ظُهُورِ اَلْفِتَنِ لِیُظْهِرَ اَللَّهُ بِهِ دِینَ اَلْإِسْلاَمِ وَ یَدْحَرَ بِهِ اَلشَّیْطَانَ وَ یُعْبَدَ بِهِ اَلرَّحْمَنُ قَوْلُهُ فَصْلٌ وَ حُکْمُهُ عَدْلٌ یُعْطِیهِ اَللَّهُ اَلنُّبُوَّهَ بِمَکَّهَ وَ اَلسُّلْطَانَ بِطَیْبَهَ لَهُ مُهَاجَرَهٌ مِنْ مَکَّهَ إِلَی طَیْبَهَ وَ بِهَا مَوْضِعُ قَبْرِهِ یَشْهَرُ سَیْفَهُ وَ یُقَاتِلُ مَنْ خَالَفَهُ وَ یُقِیمُ اَلْحُدُودَ فِیمَنِ اِتَّبَعَهُ هُوَ عَلَی اَلْأُمَّهِ شَهِیدٌ وَ لَهُمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ شَفِیعٌ یُؤَیِّدُهُ بِنَصْرِهِ وَ یَعْضُدُهُ بِأَخِیهِ وَ اِبْنِ عَمِّهِ وَ صِهْرِهِ وَ زَوْجِ اِبْنَتِهِ وَ وَصِیِّهِ فِی أُمَّتِهِ مِنْ بَعْدِهِ وَ حُجَّهِ اَللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ یَنْصِبُهُ لَهُمْ عَلَماً عِنْدَ اِقْتِرَابِ أَجَلِهِ هُوَ بَابُ اَللَّهِ فَمَنْ أَتَی اَللَّهَ مِنْ غَیْرِ اَلْبَابِ ضَلَّ یَقْبِضُهُ اَللَّهُ وَ قَدْ خَلَّفَ فِی أُمَّتِهِ عَمُوداً بَعْدَ أَنْ یُبَیِّنَ لَهُمْ یَقُولُ بِقَوْلِهِ فِیهِمْ وَ یُبَیِّنُهُ لَهُمْ هُوَ اَلْقَائِمُ مِنْ بَعْدِهِ وَ اَلْإِمَامُ وَ اَلْخَلِیفَهُ فِی أُمَّتِهِ فَلاَ یَزَالُ مُبْغَضاً مَحْسُوداً مَخْذُولاً وَ مِنْ حَقِّهِ مَمْنُوعاً لِأَحْقَادٍ فِی اَلْقُلُوبِ وَ ضَغَائِنَ فِی اَلصُّدُورِ لِعُلُوِّ مَرْتَبَتِهِ وَ عِظَمِ مَنْزِلَتِهِ وَ عِلْمِهِ وَ حِلْمِهِ وَ هُوَ وَارِثُ اَلْعِلْمِ وَ مُفَسِّرُهُ مَسْئُولٌ غَیْرُ سَائِلٍ عَالِمٌ غَیْرُ جَاهِلٍ کَرِیمٌ غَیْرُ لَئِیمٍ کَرَّارٌ غَیْرُ فَرَّارٍ - لاَ تَأْخُذُهُ فِی اَللَّهِ لَوْمَهُ لاَئِمٍ یَقْبِضُهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ شَهِیداً بِالسَّیْفِ مَقْتُولاً هُوَ یَتَوَلَّی قَبْضَ رُوحِهِ وَ یُدْفَنُ فِی اَلْمَوْضِعِ اَلْمَعْرُوفِ بِالْغَرِیِّ یَجْمَعُ اَللَّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلنَّبِیِّ ثُمَّ اَلْقَائِمُ مِنْ بَعْدِهِ اِبْنُهُ اَلْحَسَنُ سَیِّدُ اَلشَّبَابِ وَ زَیْنُ اَلْفِتْیَانِ یُقْتَلُ مَسْمُوماً یُدْفَنُ بِأَرْضِ طَیْبَهَ فِی اَلْمَوْضِعِ اَلْمَعْرُوفِ بِالْبَقِیعِ ثُمَّ یَکُونُ بَعْدَهُ اَلْحُسَیْنُ إِمَامُ عَدْلٍ یَضْرِبُ بِالسَّیْفِ وَ یَقْرِی اَلضَّیْفَ یُقْتَلُ بِالسَّیْفِ عَلَی شَاطِئِ اَلْفُرَاتِ فِی اَلْأَیَّامِ اَلزَّاکِیَاتِ یَقْتُلُهُ بَنُو اَلطَّوَامِثِ وَ اَلْبَغِیَّاتِ یُدْفَنُ بِکَرْبَلاَءَ قَبْرُهُ لِلنَّاسِ نُورٌ وَ ضِیَاءٌ وَ عَلَمٌ ثُمَّ یَکُونُ اَلْقَائِمَ مِنْ بَعْدِهِ اِبْنُهُ - عَلِیٌّ سَیِّدُ اَلْعَابِدِینَ وَ سِرَاجُ اَلْمُؤْمِنِینَ یَمُوتُ مَوْتاً یُدْفَنُ فِی أَرْضِ طَیْبَهَ فِی اَلْمَوْضِعِ اَلْمَعْرُوفِ بِالْبَقِیعِ ثُمَّ یَکُونُ اَلْإِمَامَ اَلْقَائِمَ بَعْدَهُ اَلْمَحْمُودَ فِعَالُهُ مُحَمَّدٌ بَاقِرُ اَلْعِلْمِ وَ مَعْدِنُهُ وَ نَاشِرُهُ وَ مُفَسِّرُهُ یَمُوتُ مَوْتاً یُدْفَنُ بِالْبَقِیعِ مِنْ أَرْضِ طَیْبَهَ ثُمَّ یَکُونُ بَعْدَهُ اَلْإِمَامُ جَعْفَرٌ وَ هُوَ اَلصَّادِقُ بِالْحِکْمَهِ نَاطِقٌ مُظْهِرُ کُلِّ مُعْجِزَهٍ وَ سِرَاجُ اَلْأُمَّهِ یَمُوتُ مَوْتاً بِأَرْضِ طَیْبَهَ مَوْضِعُ قَبْرِهِ اَلْبَقِیعُ ثُمَّ اَلْإِمَامُ بَعْدَهُ اَلْمُخْتَلَفُ فِی دَفْنِهِ سَمِیُّ اَلْمُنَاجِی رَبَّهُ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ یُقْتَلُ بِالسَّمِّ فِی مَحْبَسِهِ یُدْفَنُ فِی اَلْأَرْضِ اَلْمَعْرُوفَهِ بِالزَّوْرَاءِ ثُمَّ اَلْقَائِمُ بَعْدَهُ اِبْنُهُ اَلْإِمَامُ عَلِیٌّ اَلرِّضَا اَلْمُرْتَضَی لِدِینِ اَللَّهِ إِمَامُ اَلْحَقِّ یُقْتَلُ بِالسَّمِّ فِی أَرْضِ اَلْعَجَمِ ثُمَّ اَلْقَائِمُ اَلْإِمَامُ بَعْدَهُ اِبْنُهُ مُحَمَّدٌ یَمُوتُ مَوْتاً یُدْفَنُ فِی اَلْأَرْضِ اَلْمَعْرُوفَهِ بِالزَّوْرَاءِ ثُمَّ اَلْقَائِمُ بَعْدَهُ اِبْنُهُ عَلِیٌّ لِلَّهِ نَاصِرٌ وَ یَمُوتُ مَوْتاً وَ یُدْفَنُ فِی اَلْمَدِینَهِ اَلْمُحْدَثَهِ ثُمَّ اَلْقَائِمُ بَعْدَهُ اَلْحَسَنُ وَارِثُ عِلْمِ اَلنُّبُوَّهِ وَ مَعْدِنُ اَلْحِکْمَهِ یُسْتَنَارُ بِهِ مِنَ اَلظُّلْمِ یَمُوتُ مَوْتاً یُدْفَنُ فِی اَلْمَدِینَهِ اَلْمُحْدَثَهِ ثُمَّ اَلْمُنْتَظَرُ بَعْدَهُ اِسْمُهُ اِسْمُ اَلنَّبِیِّ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ یَفْعَلُهُ وَ یَنْهَی عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ یَجْتَنِبُهُ یَکْشِفُ اَللَّهُ بِهِ اَلظُّلَمَ وَ یَجْلُو بِهِ اَلشَّکَّ وَ اَلْعَمَی یَرْعَی اَلذِّئْبُ فِی أَیَّامِهِ مَعَ اَلْغَنَمِ وَ یَرْضَی عَنْهُ سَاکِنُ اَلسَّمَاءِ وَ اَلطَّیْرُ فِی اَلْجَوِّ وَ اَلْحِیتَانُ فِی اَلْبِحَارِ یَا لَهُ مِنْ عَبْدٍ مَا أَکْرَمَهُ عَلَی اَللَّهِ طُوبَی لِمَنْ أَطَاعَهُ وَ وَیْلٌ لِمَنْ عَصَاهُ طُوبَی لِمَنْ قَاتَلَ بَیْنَ یَدَیْهِ فَقَتَلَ أَوْ قُتِلَ - أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَهٌ وَ أُولئِکَ هُمُ اَلْمُهْتَدُونَ وَ أُولئِکَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ وَ أُولئِکَ هُمُ اَلْفائِزُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 217 )
ص : 9174
قَوْلُ اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): «وَ اَللَّهِ مَا أُهْرِیقَتْ مِحْجَمَهٌ مِنْ دَمٍ، وَ لاَ قُرِعَ عَصًا بِعَصًا، وَ لاَ غُصِبَ فَرْجٌ حَرَامٌ، وَ لاَ أُخِذَ مَالٌ مِنْ غَیْرِ حِلِّهِ، إِلاَّ وَ وِزْرُ ذَلِکَ فِی أَعْنَاقِهِمَا، مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَ مِنْ أَوْزَارِ اَلْعَامِلِینَ شَیْئاً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 412 )
ص : 9175
عَنْ سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیِّ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ لَهُ فِی فَضْلِ مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ: فِیهِ نَجَرَ نُوحٌ سَفِینَتَهُ وَ فِیهِ فَارَ اَلتَّنُّورُ وَ بِهِ کَانَ بَیْتُ نُوحٍ وَ مَسْجِدُهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 349 )
ص : 9176
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : مَنْ وَجَبَ عَلَیْهِ عِتْقُ رَقَبَهٍ لَمْ یُجْزِهِ أَنْ یُعْتِقَ أَعْمَی وَ لاَ مُقْعَداً وَ لاَ مَنْ لاَ یُغْنِی شَیْئاً إِلاَّ أَنْ یَکُونَ قَدْ وَقَّتَ ذَلِکَ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 304 )
ص : 9177
22025-18 ( الکافی 497:5) العده ، عن البرقی ، عن محمد بن علی ، عن الحکم بن مسکین ، عن عبید بن زراره قال: کان لنا جار شیخ له جاریه فارهه قد أعطی بها ثلاثین ألف درهم فکان لا یبلغ منها ما یرید و کانت تقول: اجعل یدک بین شفری فإنی أجد لذلک لذه، فکان یکره أن یفعل ذلک فقال لزراره : سل لی أبا عبد اللّه علیه السّلام عن هذا فسأله فقال "لا بأس أن یستعین بکل شیء من جسده علیها و لکن لا یستعین بغیر جسده علیها".
( الوافی , جلد 22 , صفحه 724 )
ص : 9178
یر، [بصائر الدرجات] ، جَعْفَرُ بْنُ إِسْحَاقَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ خَالِدِ بْنِ نَجِیحٍ قَالَ: قُلْتُ إِنَّ أَصْحَابَنَا قَدْ قَدِمُوا مِنَ اَلْکُوفَهِ فَذَکَرُوا أَنَّ اَلْمُفَضَّلَ شَدِیدُ اَلْوَجَعِ فَادْعُ اَللَّهَ لَهُ قَالَ قَدِ اِسْتَرَاحَ وَ کَانَ هَذَا اَلْکَلاَمُ بَعْدَ مَوْتِهِ بِثَلاَثَهِ أَیَّامٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 77 )
بصائر-خالد بن نجیح گفت عرض کردم بحضرت صادق علیه السّلام که دوستان ما از کوفه آمده اند میگویند مفضل حالش خوب نیست آقا برایش دعا بفرمائید فرمود راحت شد.این سخن بعد از سه روز از درگذشت مفضل بود.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 60 )
ص : 9179
فِی کُلِّ نَفَسٍ مَوْتٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 355 )
ص : 9180
اَلْبِحَارُ ، عَنْ مِصْبَاحِ اَلْأَنْوَارِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ کُفِّنَتْ فِی سَبْعَهِ أَثْوَابٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 208 )
ص : 9181
إِذَا ضَلَّتِ اَلْمَقَادِیرُ بَطَلَتِ اَلتَّدَابِیرُ» .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 364 )
ص : 9182
وَ رَوَی عُرْوَهُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یتعلق[یَتَلَقَّی]أَحَدُکُمْ تِجَارَهً خَارِجاً مِنَ اَلْمِصْرِ وَ لاَ یَبِیعَنَّ حَاضِرٌ لِبَادٍ ذَرُوا اَلْمُسْلِمِینَ یَرْزُقِ اَللَّهُ بَعْضَهُمْ مِنْ بَعْضٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 206 )
ص : 9183
وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلَهُ ذَرِیحٌ عَنِ اَلْمَمْلُوکِ یَأْخُذُ اَللُّقَطَهَ قَالَ وَ مَا لِلْمَمْلُوکِ وَ اَللُّقَطَهَ وَ اَلْمَمْلُوکُ لاَ یَمْلِکُ مِنْ نَفْسِهِ شَیْئاً اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْوَشَّاءِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 413 )
ص : 9184
19389-2 الکافی ،1/1/305/6 بهذا الإسناد عن أبی الحسن علیه السّلام أنه قال: ما دخل فی جوف المسلول شیء أنفع له من خبز الأرز.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 275 )
ص : 9185
أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْکُوفِیُّ فِی کِتَابِ اَلْأَخْلاَقِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلضِّیَافَهُ ثَلاَثَهُ أَیَّامٍ فَمَا دُونَهَا وَ لاَ یَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ یُقِیمَ عِنْدَ أَخِیهِ حَتَّی یُرَمِّلَهُ قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ کَیْفَ یُرَمِّلُهُ قَالَ إِذَا لَمْ یَبْقَ مَعَهُ شَیْءٌ یَقُوتُهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 256 )
ص : 9186
مِنْ أَحْسَنِ اَلاِخْتِیَارِ مُقَارَنَهُ اَلْأَخْیَارِ وَ مُفَارَقَهُ اَلْأَشْرَارِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 681 )
ص : 9187
ضا، [فقه الرضا علیه السلام ] : وَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَأْخُذَ شَعْرَکَ فَابْدَأْ بِالنَّاصِیَهِ فَإِنَّهَا مِنَ اَلسُّنَّهِ وَ قُلْ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَی مِلَّهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سُنَّتِهِ حَنِیفاً مُسْلِماً وَ ما أَنَا مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ اَللَّهُمَّ أَعْطِنِی بِکُلِّ شَعْرَهٍ نُوراً سَاطِعاً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فَإِذَا فَرَغْتَ فَقُلِ اَللَّهُمَّ زَیِّنِّی بِالتُّقَی وَ جَنِّبْنِی اَلرَّدَی وَ جَنِّبْ شَعْرِی وَ بَشَرِیَ اَلْمَعَاصِیَ وَ جَمِیعَ مَا تَکْرَهُ مِنِّی فَإِنِّی لاَ أَمْلِکُ لِنَفْسِی نَفْعاً وَ لاَ ضَرّاً وَ اِسْتَقْبِلِ اَلْقِبْلَهَ وَ اِبْتَدِئْ بِالنَّاصِیَهِ وَ اِحْلِقْ إِلَی اَلْعَظْمَیْنِ اَلنَّابِتَیْنِ اَلدَّانِیَیْنِ لِلْأُذُنَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 85 )
9-همان:و چون خواهی موی سر برگیری از جلو سر آغاز کن که آن سنت است و بگو بسم الله و بالله و علی مله رسول الله و سنیه حنیفا مسلمان و ما انا من المشرکین. بار خدا بده بمن در برابر هر تار مو نور درخشانی در روز قیامت و چون تمام کردی بگو بار خدا زیورم کن بتقوی دورم کن از هلاک و دور کن مو در تنم را از گناهان و از هر چه بد داری از من که من برای خود ندارم سودی و زیانی،رو بقبله باش و از پیش سر آغاز کن و بتراش تا دو استخوان بناگوش.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 57 )
ص : 9188
وَ رُوِیَ: أَنَّ أَکْلَ اَلتَّمْرِ بَعْدَ أَکْلِ اَلسَّمَکِ اَلطَّرِیِّ یُذْهِبُ أَذَاهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 275 )
و روایت است که خرما خوردن پس از ماهی زیانش را ببرد
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 215 )
ص : 9189
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ دَاوُدَ اَلْحَمَّارِ عَنِ اِبْنِ أَبِی یَعْفُورٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: ثَلاَثَهٌ «لا یُکَلِّمُهُمُ اَللّهُ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ» مَنِ اِدَّعَی إِمَامَهً مِنَ اَللَّهِ لَیْسَتْ لَهُ وَ مَنْ جَحَدَ إِمَاماً مِنَ اَللَّهِ وَ مَنْ زَعَمَ أَنَّ لَهُمَا فِی اَلْإِسْلاَمِ نَصِیباً .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 373 )
ابن ابی یعفور گوید: شنیدم، امام صادق علیه السلام میفرمود: سه کسند که در روز قیامت خدا با آنها سخن نگوید و پاکشان نکند و عذابی دردناک دارند:1 - هر که ادعاء امامت از طرف خدا کند و حق نداشته باشد.2 - کسی که امام از طرف خدا را انکار کند.3 - آنکه معتقد باشد که این دو از اسلام بهره ئی دارند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 200 )
4-ابن ابی یعفور گوید:از امام صادق(علیه السّلام)شنیدم می فرمود:خدا روز قیامت با سه طائفه سخن نکند و آنها را تبرئه نکند و عذاب دردناک از آن آنها باشد:هر که به ناحق از طرف خدا مدّعی امامت باشد،و هر که امام بر حق و از طرف خدا منکر شود، و هر که معتقد باشد که این دو از اسلام بهره ای دارند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 27 )
4-ابن ابی یعفور می گوید:از امام صادق علیه السّلام شنیدم می فرمود:خدا روز قیامت با سه طائفه سخن نمی گوید و آنها را آزاد نمی کند و عذاب دردناک از آن آنها باشد:
1-هرکس به ناحق از طرف خدا مدعی امامت باشد،
2-هرکس امام برحق و از طرف خدا منکر شود،
3-هرکس معتقد باشد که این دو از اسلام بهره ای دارند.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 259 )
: مجهول. لا یکلمهم الله إشاره إلی قوله تعالی فی سوره البقره:
إِنَّ اَلَّذِینَ یَکْتُمُونَ ما أَنْزَلَ اَللّهُ مِنَ اَلْکِتابِ وَ یَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَناً قَلِیلاً أُولئِکَ ما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ إِلاَّ اَلنّارَ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اَللّهُ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ
و فی سوره آل عمران:
اَلَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اَللّهِ وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلاً أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِی اَلْآخِرَهِ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اَللّهُ وَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ
و کل من الثلاثه داخل فیمن کتم ما أنزل الله من الکتاب، لدلاله الآیات علی إمامه أئمه الحق عموما و خصوصا، و علی أن من لم یؤمن بما نزل فی الکتاب فهو کافر، و أیضا داخل فی الآیه الثانیه، لأن الباعث له علی ذلک لیس إلا طمع الدنیا، فلو ترک الأغراض الدنیویه لظهر له الحق و لم یکتمه، مع أنه ورد فی الأخبار أن العهد عهد الإمامه. و فی قوله: لا یکلمهم الله، وجوه: الأول: أنه لا یکلمهم بما یحبون، و فی ذلک دلیل علی غضبه علیهم و إن کان یکلمهم بالسؤال بالتوبیخ، و بما یفهم کما قال:
فَلَنَسْئَلَنَّ اَلَّذِینَ أُرْسِلَ إِلَیْهِمْ
و
قالَ اِخْسَؤُا فِیها وَ لا تُکَلِّمُونِ
الثانی: أنه لا یکلمهم أصلا فتحمل آیات المساءله علی أن الملائکه تسائلهم عن الله و بأمره، الثالث: أنه لیس المراد حقیقه نفی الکلام، بل هو کنایه عما یلزمه من السخط. و کذا قوله: و لا یزکیهم، یحتمل وجوها: الأول: أن المعنی لا یطهرهم من دنس الذنوب و الأوزار بالمغفره، بل یعاقبهم. الثانی: أنه لا یثنی علیهم و لا یحکم بأنهم أزکیاء، و لا یسمیهم بذلک، بل یحکم بأنهم کفره فجره. الثالث: أنه لا یزکی أعمالهم و لا ینمیها، أو لا یستحسنها و لا یثنی علیها، بل یردها علیهم، و کذا عدم النظر فی الآیه الأخری کنایه عن ترک العطف و الرحمه، کما یقول القائل لغیره: انظر إلی أی ارحمنی.
وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ
*
أی مؤلم موجع، و الخبر یدل علی کفر المخالفین، بل علی کفر من یقول بعدم کفرهم، و لا ریب أنهم فی أحکام الآخره بحکم الکفار، و أنهم مخلدون فی النار، و أما فی أحکام الدنیا فإنهم کالمنافقین فی أکثر الأحکام کالمسلمین، و یظهر من کثیر من الأخبار أن هذا الحکم مخصوص بحال الهدنه شفقه علی الشیعه لاضطرارهم إلی مخالطتهم و معاشرتهم، فإذا ظهر الحق فهم فی الدنیا أیضا فی حکم الکفار، إلا المستضعفین منهم کما سیأتی تفصیله.
( مرآه العقول ؛ ج 4 , ص 194 )
ص : 9190
نی، [الغیبه] ، للنعمانی بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلْخَضِرِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عُمَرِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ یَقُومُ اَلْقَائِمُ حَتَّی تُفْقَأَ عَیْنُ اَلدُّنْیَا وَ تَظْهَرَ اَلْحُمْرَهُ فِی اَلسَّمَاءِ وَ تِلْکَ دُمُوعُ حَمَلَهِ اَلْعَرْشِ عَلَی أَهْلِ اَلْأَرْضِ وَ حَتَّی یَظْهَرَ فِیهِمْ قَوْمٌ لا خَلاقَ لَهُمْ یَدْعُونَ لِوَلَدِی وَ هُمْ بِرَاءٌ مِنْ وَلَدِی تِلْکَ عِصَابَهٌ رَدِیئَهٌ لاَ خَلاَقَ لَهُمْ عَلَی اَلْأَشْرَارِ مُسَلَّطَهٌ وَ لِلْجَبَابِرَهِ مُفَتِّنَهٌ وَ لِلْمُلُوکِ مُبِیرَهٌ یَظْهَرُ فِی سَوَادِ اَلْکُوفَهِ یَقْدُمُهُمْ رَجُلٌ أَسْوَدُ اَللَّوْنِ وَ اَلْقَلْبِ رَثُّ اَلدَّیْنِ لاَ خَلاَقَ لَهُ مُهَجَّنٌ زَنِیمٌ عُتُلٌّ تَدَاوَلَتْهُ أَیْدِی اَلْعَوَاهِرِ مِنَ اَلْأُمَّهَاتِ مِنْ شَرِّ نَسْلٍ لاَ سَقَاهَا اَللَّهُ اَلْمَطَرَ فِی سَنَهِ إِظْهَارِ غَیْبَهِ اَلْمُتَغَیِّبِ مِنْ وَلَدِی صَاحِبِ اَلرَّایَهِ اَلْحَمْرَاءِ وَ اَلْعَلَمِ اَلْأَخْضَرِ أَیُّ یَوْمٍ لِلْمُخَیَّبِینَ بَیْنَ اَلْأَنْبَارِ وَ هِیتَ ذَلِکَ یَوْمٌ فِیهِ صَیْلَمُ اَلْأَکْرَادِ وَ اَلشُّرَاهِ وَ خَرَابُ دَارِ اَلْفَرَاعِنَهِ وَ مَسْکَنِ اَلْجَبَابِرَهِ وَ مَأْوَی اَلْوُلاَهِ اَلظَّلَمَهِ وَ أُمِّ اَلْبَلاَءِ وَ أُخْتِ اَلْعَارِ تِلْکَ وَ رَبِّ عَلِیٍّ یَا عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ بَغْدَادُ أَلاَ لَعْنَهُ اَللَّهِ عَلَی اَلْعُصَاهِ مِنْ بَنِی أُمَیَّهَ وَ بَنِی فُلاَنٍ - اَلْخَوَنَهِ اَلَّذِینَ یَقْتُلُونَ اَلطَّیِّبِینَ مِنْ وُلْدِی وَ لاَ یُرَاقِبُونَ فِیهِمْ ذِمَّتِی وَ لاَ یَخَافُونَ اَللَّهَ فِیمَا یَفْعَلُونَهُ بِحُرْمَتِی إِنَّ لِبَنِی اَلْعَبَّاسِ یَوْماً کَیَوْمِ اَلطَّمُوحِ وَ لَهُمْ فِیهِ صَرْخَهٌ کَصَرْخَهِ اَلْحُبْلَی اَلْوَیْلُ لِشِیعَهِ وُلْدِ اَلْعَبَّاسِ مِنَ اَلْحَرْبِ اَلَّتِی سَنَحَ بَیْنَ نَهَاوَنْدَ وَ اَلدِّینَوَرِ تِلْکَ حَرْبُ صَعَالِیکِ شِیعَهِ عَلِیٍّ یَقْدُمُهُمْ رَجُلٌ مِنْ هَمْدَانَ اِسْمُهُ عَلَی اِسْمِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْعُوتٌ مَوْصُوفٌ بِاعْتِدَالِ اَلْخَلْقِ وَ حُسْنِ اَلْخُلُقِ وَ نَضَارَهِ اَللَّوْنِ لَهُ فِی صَوْتِهِ ضَحِکٌ وَ فِی أَشْفَارِهِ وَطَفٌ وَ فِی عُنُقِهِ سَطَعٌ فَرْقُ اَلشَّعْرِ مُفَلَّجُ اَلثَّنَایَا عَلَی فَرَسِهِ کَبَدْرٍ تَمَامٍ تَجَلَّی عَنْهُ اَلْغَمَامُ تَسِیرُ بِعِصَابَهٍ خَیْرِ عِصَابَهٍ آوَتْ وَ تَقَرَّبَتْ وَ دَانَتْ لِلَّهِ بِدِینِ تِلْکَ اَلْأَبْطَالِ مِنَ اَلْعَرَبِ اَلَّذِینَ یَلْحَقُونَ حَرْبَ اَلْکَرِیهَهِ وَ اَلدَّبْرَهُ یَوْمَئِذٍ عَلَی اَلْأَعْدَاءِ إِنَّ لِلْعَدُوِّ یَوْمَ ذَاکَ اَلصَّیْلَمَ وَ اَلاِسْتِئْصَالَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 52 , صفحه 226 )
ص : 9191
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : سَیَأْتِی عَلَی أُمَّتِی زَمَنٌ تَسْمَعُ فِیهِ بِاسْمِ اَلرَّجُلِ خَیْرٌ مِنْ أَنْ تَلْقَاهُ وَ أَنْ تَلْقَاهُ خَیْرٌ مِنْ أَنْ تُجَرِّبَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 181 )
ص : 9192
کِتَابُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُثَنَّی ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ شُرَیْحٍ عَنْ ذَرِیحٍ اَلْمُحَارِبِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ یَقْضِی اَلرَّجُلُ غُسْلَ اَلْجُمُعَهِ قَالَ لاَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 507 )
ص : 9193
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ نَهَی عَنِ اَلْمُطَلَّقَاتِ ثَلاَثاً لِغَیْرِ اَلْعِدَّهِ وَ قَالَ إِنَّهُنَّ ذَوَاتُ أَزْوَاجٍ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 263 )
ص : 9194
وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ شَمُّونٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ مِسْمَعٍ أَبِی سَیَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَکْرَهُ لِأُمَّتِی أَنْ یَغْشَی اَلرَّجُلُ أَهْلَهُ فِی اَلنِّصْفِ مِنَ اَلشَّهْرِ أَوْ فِی غُرَّهِ اَلْهِلاَلِ فَإِنَّ مَرَدَهَ اَلْجِنِّ وَ اَلشَّیَاطِینَ تَغْشَی بَنِی آدَمَ فَیَجِیئُونَ وَ یُخَبِّلُونَ أَ مَا رَأَیْتُمُ اَلْمُصَابَ یُصْرَعُ فِی اَلنِّصْفِ مِنَ اَلشَّهْرِ وَ عِنْدَ غُرَّهِ اَلْهِلاَلِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 128 )
ص : 9195
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ تُشَدُّ اَلرِّحَالُ إِلاَّ إِلَی ثَلاَثَهِ مَسَاجِدَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرَامِ وَ مَسْجِدِ اَلرَّسُولِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 257 )
ص : 9196
اَللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِکَ مِنْ نَزَغَاتِ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ وَ کَیْدِهِ وَ مَکَایِدِهِ، وَ مِنَ اَلثِّقَهِ بِأَمَانِیِّهِ وَ مَوَاعِیدِهِ وَ غُرُورِهِ وَ مَصَایِدِهِ . وَ أَنْ یُطْمِعَ نَفْسَهُ فِی إِضْلاَلِنَا عَنْ طَاعَتِکَ، وَ اِمْتِهَانِنَا بِمَعْصِیَتِکَ ، أَوْ أَنْ یَحْسُنَ عِنْدَنَا مَا حَسَّنَ لَنَا، أَوْ أَنْ یَثْقُلَ عَلَیْنَا مَا کَرَّهَ إِلَیْنَا. اَللَّهُمَّ اِخْسَأْهُ عَنَّا بِعِبَادَتِکَ، وَ اِکْبِتْهُ بِدُءوبِنَا فِی مَحَبَّتِکَ ، وَ اِجْعَلْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُ سِتْراً لاَ یَهْتِکُهُ، وَ رَدْماً مُصْمِتاً لاَ یَفْتُقُهُ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اِشْغَلْهُ عَنَّا بِبَعْضِ أَعْدَائِکَ، وَ اِعْصِمْنَا مِنْهُ بِحُسْنِ رِعَایَتِکَ ، وَ اِکْفِنَا خَتْرَهُ ، وَ وَلِّنَا ظَهْرَهُ، وَ اِقْطَعْ عَنَّا إِثْرَهُ . اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَمْتِعْنَا مِنَ اَلْهُدَی بِمِثْلِ ضَلاَلَتِهِ ، وَ زَوِّدْنَا مِنَ اَلْتَّقْوَی ضِدَّ غَوَایَتِهِ، وَ اُسْلُکْ بِنَا مِنَ اَلتُّقَی خِلاَفَ سَبِیلِهِ مِنَ اَلرَّدَی. اَللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْ لَهُ فِی قُلُوبِنَا مَدْخَلاً وَ لاَ تُوطِنَنَّ لَهُ فِیمَا لَدَیْنَا مَنْزِلاً . اَللَّهُمَّ وَ مَا سَوَّلَ لَنَا مِنْ بَاطِلٍ فَعَرِّفْنَاهُ، وَ إِذَا عَرَّفْتَنَاهُ فَقِنَاهُ، وَ بَصِّرْنَا مَا نُکَایِدُهُ بِهِ، وَ أَلْهِمْنَا مَا نُعِدُّهُ لَهُ، وَ أَیْقِظْنَا عَنْ سِنَهِ اَلْغَفْلَهِ بِالرُّکُونِ إِلَیْهِ، وَ أَحْسِنْ بِتَوْفِیقِکَ عَوْنَنَا عَلَیْهِ. اَللَّهُمَّ وَ أَشْرِبْ قُلُوبَنَا إِنْکَارَ عَمَلِهِ، وَ اُلْطُفْ لَنَا فِی نَقْضِ حِیَلِهِ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ حَوِّلْ سُلْطَانَهُ عَنَّا، وَ اِقْطَعْ رَجَاءَهُ مِنَّا، وَ اِدْرَأْهُ عَنِ اَلْوُلُوعِ بِنَا. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اِجْعَلْ آبَاءَنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَوْلاَدَنَا وَ أَهَالِیَنَا وَ ذَوِی أَرْحَامِنَا وَ قَرَابَاتِنَا وَ جِیرَانَنَا مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ مِنْهُ فِی حِرْزٍ حَارِزٍ، وَ حِصْنٍ حَافِظٍ، وَ کَهْفٍ مَانِعٍ، وَ أَلْبِسْهُمْ مِنْهُ جُنَناً وَاقِیَهً، وَ أَعْطِهِمْ عَلَیْهِ أَسْلِحَهً مَاضِیَهً . اَللَّهُمَّ وَ اُعْمُمْ بِذَلِکَ مَنْ شَهِدَ لَکَ بِالرُّبُوبِیَّهِ، وَ أَخْلَصَ لَکَ بِالْوَحْدَانِیَّهِ ، وَ عَادَاهُ لَکَ بِحَقِیقَهِ اَلْعُبُودِیَّهِ ، وَ اِسْتَظْهَرَ بِکَ عَلَیْهِ فِی مَعْرِفَهِ اَلْعُلُومِ اَلرَّبَّانِیَّهِ. اَللَّهُمَّ اُحْلُلْ مَا عَقَدَ، وَ اُفْتُقْ مَا رَتَقَ ، وَ اِفْسَخْ مَا دَبَّرَ، وَ ثَبِّطْهُ إِذَا عَزَمَ، وَ اُنْقُضْ مَا أَبْرَمَ. اَللَّهُمَّ وَ اِهْزِمْ جُنْدَهُ، وَ أَبْطِلْ کَیْدَهُ وَ اِهْدِمْ کَهْفَهُ، وَ أَرْغِمْ أَنْفَهُ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنَا فِی نَظْمِ أَعْدَائِهِ، وَ اِعْزِلْنَا عَنْ عِدَادِ أَوْلِیَائِهِ، لاَ نُطِیعُ لَهُ إِذَا اِسْتَهْوَانَا ، وَ لاَ نَسْتَجِیبُ لَهُ إِذَا دَعَانَا، نَأْمُرُ بِمُنَاوَأَتِهِ ، مَنْ أَطَاعَ أَمْرَنَا، وَ نَعِظُ عَنْ مُتَابَعَتِهِ مَنِ اِتَّبَعَ زَجْرَنَا. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ خَاتَمِ اَلنَّبِیِّینَ وَ سَیِّدِ اَلْمُرْسَلِینَ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ، وَ أَعِذْنَا وَ أَهَالِیَنَا وَ إِخْوَانَنَا وَ جَمِیعَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ مِمَّا اِسْتَعَذْنَا مِنْهُ، وَ أَجِرْنَا مِمَّا اِسْتَجَرْنَا بِکَ مِنْ خَوْفِهِ وَ اِسْمَعْ لَنَا مَا دَعَوْنَا بِهِ، وَ أَعْطِنَا مَا أَغْفَلْنَاهُ، وَ اِحْفَظْ لَنَا مَا نَسِینَاهُ، وَ صَیِّرْنَا بِذَلِکَ فِی دَرَجَاتِ اَلصَّالِحِینَ وَ مَرَاتِبِ اَلْمُؤْمِنِینَ، آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ .
( صحیفه کامله سجادیه , جلد 1 , صفحه 84 )
ص : 9197
قَالَ : وَ قَالَ رَجُلٌ لِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَرَرْتُ اَلْیَوْمَ بِالْکَرْخِ فَقَالُوا: هَذَا نَدِیمُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ إِمَامِ اَلرَّافِضَهِ ، فَاسْأَلُوهُ مَنْ خَیْرُ اَلنَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنْ قَالَ: عَلِیٌّ . فَاقْتُلُوهُ، وَ إِنْ قَالَ: أَبُو بَکْرٍ . فَدَعُوهُ، فَانْثَالَ عَلَیَّ مِنْهُمْ خَلْقٌ عَظِیمٌ وَ قَالُوا لِی: مَنْ خَیْرُ اَلنَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقُلْتُ مُجِیباً لَهُمْ: خَیْرُ اَلنَّاسِ بَعْدَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ وَ عُثْمَانُ وَ سَکَتُّ وَ لَمْ أَذْکُرْ عَلِیّاً فَقَالَ بَعْضُهُمْ: قَدْ زَادَ عَلَیْنَا، نَحْنُ نَقُولُ هَاهُنَا: وَ عَلِیٌّ ! فَقُلْتُ لَهُمْ: فِی هَذَا نَظَرٌ، لاَ أَقُولُ هَذَا. فَقَالُوا بَیْنَهُمْ: إِنَّ هَذَا أَشَدُّ تَعَصُّباً لِلسُّنَّهِ مِنَّا، قَدْ غَلَطْنَا عَلَیْهِ. وَ نَجَوْتُ بِهَذَا مِنْهُمْ فَهَلْ عَلَیَّ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی هَذَا حَرَجٌ وَ إِنَّمَا أَرَدْتُ أَ خَیْرُ [اَلنَّاسِ] أَیْ أَ هُوَ خَیْرٌ اِسْتِفْهَاماً لاَ إِخْبَاراً فَقَالَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَدْ شَکَرَ اَللَّهُ لَکَ بِجَوَابِکَ هَذَا، وَ کَتَبَ لَکَ أَجْرَهُ وَ أَثْبَتَهُ لَکَ فِی اَلْکِتَابِ اَلْحَکِیمِ، وَ أَوْجَبَ لَکَ بِکُلِّ حَرْفٍ مِنْ حُرُوفِ أَلْفَاظِکَ بِجَوَابِکَ هَذَا لَهُمْ مَا یَعْجِزُ عَنْهُ أَمَانِیُّ اَلْمُتَمَنِّینَ وَ لاَ یَبْلُغُهُ آمَالُ اَلْآمِلِینَ .
( التفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری علیه السلام , جلد 1 , صفحه 362 )
ص : 9198
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ نَهَی أَنْ یَأْکُلَ أَحَدٌ بِشِمَالِهِ أَوْ یَشْرَبَ بِشِمَالِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 24 )
ص : 9199
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْبَزَوْفَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلصُّهْبَانِ یَعْنِی مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ أَبِی طَالِبٍ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلصَّلْتِ عَنْ صَفْوَانَ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَعْتَقَ مَا لاَ یَمْلِکُ فَلاَ یَجُوزُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 16 )
ص : 9200
فِی کِتَابِ اَلتَّوْحِیدِ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْقَاسِمِ اَلْجُرْجَانِیُّ اَلْمُفَسِّرُ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو یَعْقُوبَ یُوسُفُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ زِیَادٍ وَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَیَّارٍ وَ کَانَا مِنَ اَلشِّیعَهِ اَلْإِمَامِیَّهِ عَنْ أَبَوَیْهِمَا عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ ، فَقَالَ: اَللَّهُ هُوَ اَلَّذِی یَتَأَلَّهُ إِلَیْهِ عِنْدَ اَلْحَوَائِجِ وَ اَلشَّدَائِدِ کُلُّ مَخْلُوقٍ عِنْدَ اِنْقِطَاعِ اَلرَّجَا مِنْ کُلِّ مَنْ دُونَهُ، وَ تَقَطُّعِ اَلْأَسْبَابِ عَنْ جَمِیعِ مَنْ سِوَاهُ، تَقُولُ بِسْمِ اَللَّهِ أَیْ أَسْتَعِینُ عَلَی أُمُورِی کُلِّهَا بِاللَّهِ اَلَّذِی لاَ تَحِقُّ اَلْعِبَادَهُ إِلاَّ لَهُ اَلْمُغِیثِ إِذَا اُسْتُغِیثَ، اَلْمُجِیبِ إِذَا دُعِیَ، وَ هُوَ مَا قَالَ رَجُلٌ لِلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا بْنَ رَسُولِ اَللَّهِ دُلَّنِی عَلَی اَللَّهِ مَا هُوَ؟ فَقَدْ کَثُرَ عَلَیَّ اَلْمُجَادِلُونَ وَ حَیَّرُونِی؟ فَقَالَ لَهُ: یَا عَبْدَ اَللَّهِ هَلْ رَکِبْتَ سَفِینَهً قَطُّ؟ قَالَ: نَعَمْ قَالَ: فَهَلْ کُسِرَ بِکَ حَیْثُ لاَ سَفِینَهَ تُنْجِیکَ وَ لاَ سِبَاحَهَ تُعِینُکَ؟ قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: فَهَلْ تَعَلَّقَ قَلْبُکَ هُنَالِکَ أَنَّ شَیْئاً مِنَ اَلْأَشْیَاءِ قَادِرٌ عَلَی أَنْ یُخَلِّصَکَ مِنْ وَرْطَتِکَ؟ قَالَ: نَعَمْ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فَذَلِکَ اَلشَّیْءُ هُوَ اَللَّهُ اَلْقَادِرُ عَلَی اَلْإِنْجَاءِ حَیْثُ لاَ مُنْجِیَ، وَ عَلَی اَلْإِغَاثَهِ حَیْثُ لاَ مُغِیثَ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 186 )
ص : 9201
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَمَّنْ رَوَاهُ قَالَ قَالَ: یَلْزَمُ مَوْلَی اَلْعَبْدِ قِصَاصُ جِرَاحَهِ عَبْدِهِ مِنْ قِیمَهِ دِیَتِهِ عَلَی حِسَابِ ذَلِکَ یَصِیرُ أَرْشَ اَلْجِرَاحَهِ وَ إِذَا جَرَحَ اَلْحُرُّ اَلْعَبْدَ فَقِیمَهُ جِرَاحَتِهِ مِنْ حِسَابِ قِیمَتِهِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 306 )
15 - راوی گوید: امام علیه السّلام فرمود:
مولا دیه جراحت برده خود را بنابر قیمت دیه او می پردازد و به نسبت آن دیه جراحت را محاسبه می کند. اگر شخص آزادی برده را مجروح کند دیه را از قیمت برده محاسبه می کنند و به نسبت آن، دیه جراحت را می پردازد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 209 )
: مرسل. قوله علیه السلام: من قیمه دیته لعل الضمیر راجع إلی المجنی علیه المعلوم بقرینه المقام أو إلی الجراح. و الحاصل أن المولی یلزمه إذا أراد الفک أن یعطی دیه الجرح بالنظر إلی المجروح لا بالنظر إلیه، فیدل علی مذهب من قال بثبوت أرش الجنایه مطلقا، و یحتمل إرجاع الضمیر إلی العبد إشاره إلی أن المولی لا یلزم بأزید من قیمه العبد، و یحتمل أن یکون إشاره إلی ما ذکره الأصحاب من أن أرش الجنایه الواقعه علی الحر إذا لم یقدر فی الشرع تفرض الجنایه فی العبد و بنسبه نقص قیمته یؤخذ من الدیه، لکن تطبیقه علی العباره مشکل، قوله علیه السلام: فقیمه جراحته إلی آخره أی ینسب دیه الجراح فی الحر إلی مجموع دیته، و بهذه النسبه یؤخذ من قیمه العبد کما ذکره الأصحاب.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 76 )
ص : 9202
فِی اَلْکَافِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لِلْمُطَلَّقاتِ مَتاعٌ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَی اَلْمُتَّقِینَ : قَالَ مَتَاعُهَا بَعْدَ مَا تَنْقَضِی عِدَّتُهَا عَلَی اَلْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَ عَلَی اَلْمُقْتِرِ قَدَرُهُ وَ کَیْفَ یَتَمَتَّعُهَا وَ هِیَ فِی عِدَّتِهَا تَرْجُوهُ وَ یَرْجُوهَا، وَ یُحْدِثُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَیْنَهُمَا مَا یَشَاءُ، وَ قَالَ: إِذَا کَانَ اَلرَّجُلُ مُوَسَّعاً عَلَیْهِ مَتَّعَ اِمْرَأَتَهُ بِالْعَبْدِ وَ اَلْأَمَهِ وَ اَلْمُقْتِرُ یُمَتِّعُ بِالْحِنْطَهِ وَ اَلزَّبِیبِ وَ اَلثَّوْبِ وَ اَلدَّرَاهِمِ. وَ إِنَّ اَلْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ مَتَّعَ اِمْرَأَهً لَهُ بِأَمَهٍ وَ لَمْ یُطَلِّقْ اِمْرَأَهً إِلاَّ مَتَّعَهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 240 )
ص : 9203
عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِیمَنْ قَتَلَ کَلْبَ اَلصَّیْدِ قَالَ یُقَوِّمُهُ وَ کَذَلِکَ اَلْبَازِی وَ کَذَلِکَ کَلْبُ اَلْغَنَمِ وَ کَذَلِکَ کَلْبُ اَلْحَائِطِ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 368 )
7 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
امیر مؤمنان علی علیه السّلام درباره کسی که سگ شکاری کشته بود فرمود: آن را قیمت گذارند و بازشکاری نیز همین حکم را دارد. سگ چوپان و سگ نگهبان نیز همین حکم را دارند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 362 )
: ضعیف علی المشهور.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 199 )
ص : 9204
أَعْقَلُ اَلنَّاسِ أَطْوَعُهُمْ لِلَّهِ سُبْحَانَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 112 )
ص : 9205
وَ رَوَی عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ سِنَانٍ صَحِیحاً عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ أَنْ یَشْرَبَ اَلرَّجُلُ فِی اَلْقَدَحِ اَلْمُفَضَّضِ وَ اِعْزِلْ فَاکَ عَنْ مَوْضِعِ اَلْفِضَّهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 61 )
ص : 9206
وَ عَنْهُ : مَنِ اِتَّهَمَ أَخَاهُ فِی دِینِهِ فَلاَ حُرْمَهَ بَیْنَهُمَا.
( محاسبه النفس , جلد 2 , صفحه 21 )
ص : 9207
وَ فِی کِتَابِ شَوَاهِدِ اَلتَّنْزِیلِ بِالْإِسْنَادِ عَنْ سَدِیرٍ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَقَدْ عَرَّفَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَصْحَابَهُ مَرَّتَیْنِ أَمَّا مَرَّهً فَحَیْثُ قَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ وَ أَمَّا اَلثَّانِیَهَ فَحَیْثُ نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ: فَإِنَّ اَللّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْآیَهَ أَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِیَدِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ هَذَا صَالِحُ اَلْمُؤْمِنِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 232 )
ص : 9208
یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحْمَانُ یا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا رَحِیمُ یَا رَحِیمُ یَا رَحِیمُ یَا رَحِیمُ یَا رَحِیمُ یَا رَحِیمُ یَا رَحِیمُ یَا غَفُورُ یَا غَفُورُ یَا غَفُورُ یَا غَفُورُ یَا غَفُورُ یَا غَفُورُ یَا غَفُورُ یَا غَفُورُ یَا رَءُوفُ یَا رَءُوفُ یَا رَءُوفُ یَا رَءُوفُ یَا رَءُوفُ یَا رَءُوفُ یَا رَءُوفُ یَا رَءُوفُ یَا حَنَّانُ یَا حَنَّانُ یَا حَنَّانُ یَا حَنَّانُ یَا حَنَّانُ یَا حَنَّانُ یَا حَنَّانُ یَا حَنَّانُ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ یَا عَلِیُّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اِغْفِرْ لِی إِنَّکَ أَنْتَ اَلْغَفُورُ اَلرَّحِیمُ .
( إقبال الأعمال , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 9209
وَ قَالَ عَلِیٌّ : لَوْ ثُنِّیَتْ لِیَ اَلْوِسَادَهُ اَلْخَبَرَ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 259 )
ص : 9210
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْ مَاتَ وَ مِیرَاثُهُ اَلدَّفَاتِرُ وَ اَلْمَحَابِرُ وَجَبَتْ لَهُ اَلْجَنَّهُ .
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 176 )
و فرمود هر کس بمیرد و میراثش کتابهای اخبار و فقه اسلامی باشد بهشت بر او واجب است.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 415 )
و فرمود:هر کس از دنیا برود،و میراثش کتاب و دفتر و وسایل نوشتن باشد، بهشت بر او واجب می گردد .
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 460 )
و فرمود:هر که بمیرد و بیشتر میراثش کتاب(اخبار و تفسیر و فقه و اخلاقی که خود نوشته باشد)و آلت کتابت باشد(که دیگران از آن استفاده کنند)بهشت بر او واجب می شود(چون راغب و مایل بعلم بوده).
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 230 )
ص : 9211
و فی تفسیر العیّاشی : عن أبی بصیر : فی الرّجل ینکح أمته لرجل له، أن یفرق بینهما إذا شاء؟ قال: إن کان مملوکا، فلیفرق بینهما إذا شاء. لأنّ اللّه یقول: عَبْداً مَمْلُوکاً لا یَقْدِرُ عَلی شَیْءٍ. فلیس للعبد من الأمر شیء. و إن [کان] زوّجها حرّا، فرق بینهما إذا شاء المولی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 241 )
ص : 9212
لِقَوْلِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ قَدْ سُئِلَ عَنْ ذَکَاتِهِمَا فَقَالَ صَیْدُهُ ذَکَاتُهُ .
( فقه القرآن , جلد 2 , صفحه 257 )
ص : 9213
اَلتَّنْوِیرُ فِی مَعَانِی اَلتَّفْسِیرِ ، اَلْبَاقِرُ وَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلنَّعِیمُ وَلاَیَهُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 24 , صفحه 54 )
در روایت بعد از کتاب تنویر نقل میکند که حضرت باقر و صادق علیهما السّلام فرمودند: «نعیم» ولایت امیر المؤمنین علیه السّلام است.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 51 )
ص : 9214
عَنْهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّکَ سَتَصْحَبُ أَقْوَاماً فَلاَ تَقُولَنَّ اِنْزِلُوا هَاهُنَا وَ لاَ تَنْزِلُوا هَاهُنَا فَإِنَّ فِیهِمْ مَنْ یَکْفِیکَ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 364 )
ص : 9215
اَلصَّبْرُ أَحْسَنُ خِلاَلِ اَلْإِیمَانِ وَ أَشْرَفُ خَلاَئِقِ اَلْإِنْسَانِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 56 )
ص : 9216
عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لِلرَّجُلِ اَلْوَاحِدِ مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ سَبْعُمِائَهِ ضِعْفٍ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ لَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ قُبَّهٍ وَ سَبْعُونَ أَلْفَ قَصْرٍ وَ سَبْعُونَ أَلْفَ حَجَلَهٍ وَ سَبْعُونَ أَلْفَ إِکْلِیلٍ وَ سَبْعُونَ أَلْفَ حُلَّهٍ وَ سَبْعُونَ أَلْفَ حَوْرَاءَ عَیْنَاءَ وَ سَبْعُونَ أَلْفَ وَصِیفٍ وَ سَبْعُونَ أَلْفَ وَصِیفَهٍ عَلَی کُلِّ وَصِیفَهٍ سَبْعُونَ أَلْفَ ذُؤَابَهٍ وَ أَرْبَعُونَ أَلْفَ إِکْلِیلٍ وَ سَبْعُونَ حُلَّهً فِی کَفِّهِ إِبْرِیقٌ لِسَانُهُ مِنْ رَحْمَهٍ أُذُنُهُ مِنْ لُؤْلُؤٍ أَسْفَلُهُ مِنْ ذَهَبٍ عَلَی رَقَبَتِهِ مِنْدِیلٌ طُولُهُ خَمْسُمِائَهِ سَنَهٍ وَ عَرْضُهُ مَسِیرَهُ مِائَتَیْ سَنَهٍ أَفْلاَلُهُ مِنْ نُورٍ مُشَبَّکَهٍ بِالذَّهَبِ نَسْجُهُ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَی.
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 126 )
از پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود از برای مردی تنها از اهل بهشت هفتصد برابر است از دنیا و او راست هفتاد هزار قبه و هفتاد هزار قصر و هفتاد هزار حجله و هفتاد هزار تاج و هفتاد هزار حلّه حور العین و هفتاد هزار غلام و هفتاد هزار کنیز و بر هر کنیزی هفتاد هزار گیسو است و چهل هزار تاج و هفتاد هزار حلّه در کف او ابریقی است زبان او از رحمتست گوش او از مروارید پائین او از طلا بر گردن او مندیلی است که درازی آن پانصد ساله راهست و پهنی آن دویست سال راه است علمهای آن از نور است مشبّک بطلا و بافتن آن از جانب خدای تعالی است
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 181 )
ص : 9217
حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْرُورٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ عَنْ عِکْرِمَهَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ دَانَ بِدِینِی وَ سَلَکَ مِنْهَاجِی وَ اِتَّبَعَ سُنَّتِی فَلْیَدِنْ بِتَفْضِیلِ اَلْأَئِمَّهِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی عَلَی جَمِیعِ أُمَّتِی فَإِنَّ مَثَلَهُمْ فِی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ مَثَلُ بَابِ حِطَّهٍ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 74 )
6 - رسول خدا فرمود هر که دین مرا دارد و راه مرا می رود و پیرو قانون من است باید معتقد به تفضیل ائمه خاندان من باشد بر همه امتم زیرا مثل آنها در این امت مثل باب حطه است در بنی اسرائیل.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 74 )
6.پیامبر فرمود:هرکس دین و آیین مرا دارد و از سنت من تبعیت می کند،باید به برتری امامان خاندانم به همه امت من باور داشته باشد.چون مثل آنان در این امت مثل باب حطه در میان قوم موسی علیه السّلام است.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 133 )
ص : 9218
وَ عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلْإِیمَانُ أَرْبَعَهُ أَرْکَانٍ اَلصَّبْرُ وَ اَلْیَقِینُ وَ اَلْعَدْلُ وَ اَلْجِهَادُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 16 )
ص : 9219
کا، [الکافی] ، حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سَمَاعَهَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ جَمِیعاً عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اِعْتَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عُمْرَهَ اَلْحُدَیْبِیَهِ وَ قَضَی اَلْحُدَیْبِیَهَ مِنْ قَابِلٍ وَ مِنَ اَلْجِعْرَانَهِ حِینَ أَقْبَلَ مِنَ اَلطَّائِفِ ثَلاَثَ عُمَرٍ کُلُّهُنَّ فِی ذِی اَلْقَعْدَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 21 , صفحه 401 )
ص : 9220
19292-1 الکافی ،1/1/234/6 الثلاثه التهذیب ،1/244/58/9 الحسین عن ابن أبی عمیر عن الفقیه ،4175/328/3 ابن أذینه عن محمد قال: سألت أحدهما علیهما السّلام عن قول اللّه تعالی أُحِلَّتْ لَکُمْ بَهِیمَهُ اَلْأَنْعامِ فقال الجنین فی بطن أمه إذا أشعر و أوبر فذکاته ذکاه أمه - الکافی ، التهذیب ، فذلک الذی عنی اللّه تعالی.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 231 )
ص : 9221
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ ظَلَمَ أَحَداً فَفَاتَهُ فَاسْتَغْفَرَ اَللَّهَ تَعَالَی فَإِنَّهُ کَفَّارَهٌ لَهُ.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 274 )
15-سکونیّ گوید:جعفر بن محمّد از پدرانش علیهم السّلام روایت کرد که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم فرمود:هر کس در بارۀ کسی مرتکب ظلمی شده باشد و آن شخص مظلوم را نیابد تا رضایت طلبد پس برای او از خدای تعالی طلب آمرزش کند، زیرا این خود کفّارۀ گناه او خواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 625 )
15-سکونی از امام صادق علیه السّلام،و آن حضرت از پدران بزرگوارش علیهم السّلام روایت کرده است که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:کسی که در بارۀ کسی ستم روا داشته است ولی او را پیدا نمی کند که رضایتش را حاصل کند،(بایستی)برای او طلب آمرزش نماید، چرا که به منزلۀ کفّارۀ گناه او خواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 692 )
15. سکونی از جعفر بن محمد (علیهما السّلام) از پدرش از پدرانش نقل کرده است که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: هر کس به شخصی ستم کرده باشد و او را نیابد [تا از او رضایت طلبد] باید از خداوند برای او طلب آمرزش کند، زیرا این کفّارۀ گناه او خواهد بود.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 539 )
[1092]15-... امام صادق از پدرانش علیهم السّلام روایت نموده که پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: هر که بر کسی ستم کند و او را نیابد [که رضایتش را به دست آورد] برای او از خدای فرازمند آمرزش جوید؛ زیرا به راستی، این آمرزش جویی، کفّارۀ گناه او باشد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 625 )
ص : 9222
عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی هَذِهِ اَلْآیَهِ « وَ عَلَی اَلْأَعْرافِ رِجالٌ یَعْرِفُونَ کُلاًّ بِسِیماهُمْ » قَالَ: یَا سَعْدُ هُمْ آلُ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ إِلاَّ مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ، وَ لاَ یَدْخُلُ اَلنَّارَ إِلاَّ مَنْ أَنْکَرَهُمْ وَ أَنْکَرُوهُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 18 )
ص : 9223
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : ضَرْبُ اَلرَّجُلِ یَدَهُ عَلَی فَخِذِهِ إِحْبَاطٌ لِأَجْرِهِ.
( مسکّن الفؤاد عند فقد الأحبه و الأولاد , جلد 1 , صفحه 109 )
8-امام صادق علیه السّلام از پیامبر صلّی اللّه علیه و آله روایت کرده است که آن حضرت فرمود:ضربت زدن مرد با دست خود بر ران خویش باعث از بین بردن اجر و پاداش است .
( آرام بخش دل داغدیدگان ؛ ج 1 , ص 253 )
حضرت صادق فرمود:که پیغمبر اکرم فرموده است:مرد در مصیبت،دستش را بر رانش بکوبد،اجرش ضایع می شود.
( ارمغان شهید ؛ ج 1 , ص 97 )
و از حضرت صادق-علیه السّلام-است که گفته است پیغمبر خدای فرموده است: «ضرب الرجل یده علی فخذه إحباط لأجره.». :«زدن مرد به ران خود،هدر کردن است مر اجر خود را.»
( تسلیه العباد ؛ ج 1 , ص 134 )
ص : 9224
فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ اَلْعَبَّاسِ اَلْبَجَلِیُّ مُعَنْعَناً عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ: [فِی] قَوْلِهِ [تَعَالَی] « بَراءَهٌ مِنَ اَللّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَی اَلَّذِینَ عاهَدْتُمْ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ `فَسِیحُوا فِی اَلْأَرْضِ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ » یَقُولُ بَرَاءَهٌ مِنَ اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ مِنَ اَلْعَهْدِ إِلَی اَلَّذِینَ عَاهَدْتُمْ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ غَیْرَ أَرْبَعَهِ أَشْهُرٍ [قَالَ فَلَمَّا] کَانَ بَیْنَ اَلنَّبِیِّ وَ بَیْنَ اَلْمُشْرِکِینَ وَلْثٌ مِنْ عُقُودٍ فَأَمَرَ اَللَّهُ رَسُولَهُ أَنْ یَنْبِذَ إِلَی کُلِّ ذِی عَهْدٍ عَهْدَهُمْ إِلاَّ مَنْ أَقَامَ اَلصَّلاَهَ وَ آتَی اَلزَّکَاهَ فَلَمَّا کَانَتْ غَزْوَهُ تَبُوکَ وَ دَخَلَتْ سَنَهُ تِسْعٍ فِی شَهْرِ ذِی اَلْحِجَّهِ اَلْحَرَامِ مِنْ مُهَاجَرَهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَزَلَتْ هَؤُلاَءِ اَلْآیَاتُ وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ [صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ] حِینَ فَتَحَ مَکَّهَ لَمْ یُؤْمَرْ [یَؤُمَّ] أَنْ یَمْنَعَ اَلْمُشْرِکِینَ أَنْ یَحُجُّوا وَ کَانَ اَلْمُشْرِکُونَ یَحُجُّونَ مَعَ اَلْمُسْلِمِینَ فَتَرَکَهُمْ [فنزل فنزلهم] عَلَی حَجِّهِمُ [حجه] اَلْأَوَّلِ فِی اَلْجَاهِلِیَّهِ وَ عَلَی أُمُورِهِمُ اَلَّتِی کَانُوا عَلَیْهَا فِی طَوَافِهِمْ بِالْبَیْتِ عُرَاهً وَ تَحْرِیمِهِمُ اَلشُّهُورَ اَلْحَرَامَ وَ اَلْقَلاَئِدَ وَ وُقُوفِهِمْ بِالْمُزْدَلِفَهِ فَأَرَادَ اَلْحَجَّ فَکَرِهَ أَنْ یَسْمَعَ تَلْبِیَهَ اَلْعَرَبِ لِغَیْرِ اَللَّهِ وَ اَلطَّوَافَ بِالْبَیْتِ عُرَاهً فَبَعَثَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ [ اَلنَّبِیُّ ] أَبَا بَکْرٍ إِلَی اَلْمَوْسِمِ وَ بَعَثَ مَعَهُ بِهَؤُلاَءِ اَلْآیَاتِ مِنْ بَرَاءَهَ وَ أَمَرَهُ أَنْ یَقْرَأَهَا عَلَی اَلنَّاسِ یَوْمَ اَلْحَجِّ اَلْأَکْبَرِ وَ أَمَرَهُ أَنْ یَرْفَعَ الخمس[اَلْحُمْسَ] مِنْ قُرَیْشٍ وَ کِنَانَهَ وَ خُزَاعَهَ إِلَی عَرَفَاتٍ فَسَارَ أَبُو بَکْرٍ حَتَّی نَزَلَ بِذِی [ذا] اَلْحُلَیْفَهِ فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ [عَلَیْهِ السَّلاَمُ] عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ إِنَّهُ لَنْ یُؤَدِّیَ عَنِّی [عن] غَیْرُکَ أَوْ رَجُلٌ مِنْکَ یَعْنِی عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ [ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ ] فَبَعَثَ[ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ] عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ [ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ ] فِی أَثَرِ أَبِی بَکْرٍ لِیَدْفَعَ إِلَیْهِ هَؤُلاَءِ اَلْآیَاتِ مِنْ بَرَاءَهَ وَ أَمَرَهُ أَنْ یُنَادِیَ بِهِنَّ « یَوْمَ اَلْحَجِّ اَلْأَکْبَرِ » وَ هُوَ یَوْمُ اَلنَّحْرِ وَ أَنْ یُبْرِئَ ذِمَّهَ اَللَّهِ وَ رَسُولِهِ مِنْ کُلِّ [أَهْلِ] عَهْدٍ وَ حَمَلَهُ عَلَی نَاقَتِهِ اَلْقُصْوَی [اَلْعَضْبَاءِ] فَسَارَ[ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ]1عَلِیُّ [بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ] عَلَی نَاقَهِ اَلرَّسُولِ [ رَسُولِ اَللَّهِ ] فَأَدْرَکَهُ بِذِی اَلْحُلَیْفَهِ فَلَمَّا رَآهُ أَبُو بَکْرٍ قَالَ أَمِیرٌ أَوْ مَأْمُورٌ فَقَالَ عَلِیٌّ [عَلَیْهِ السَّلاَمُ] بَعَثَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ [ اَلنَّبِیُّ ] لِتَدْفَعَ إِلَیَّ بَرَاءَهَ قَالَ فَدَفَعَهَا إِلَیْهِ وَ اِنْصَرَفَ أَبُو بَکْرٍ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ [صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ] فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا لِی نَزَعْتَ مِنِّی بَرَاءَهَ أَ نَزَلَ فِیَّ شَیْءٌ فَقَالَ[ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ] إِنَّ جَبْرَئِیلَ نَزَلَ عَلَیَّ فَأَخْبَرَنِی أَنَّ اَللَّهَ یَأْمُرُنِی أَنَّهُ لَنْ یُؤَدِّیَ [عَنِّی] غَیْرِی أَوْ رَجُلٌ مِنِّی وَ أَنَا وَ عَلِیٌّ مِنْ شَجَرَهٍ وَاحِدَهٍ وَ اَلنَّاسُ مِنْ شَجَرٍ [شَجَرَاتٍ شَجَرَهٍ] شَتَّی أَ مَا تَرْضَی یَا أَبَا بَکْرٍ أَنَّکَ صَاحِبِی فِی اَلْغَارِ قَالَ بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ [قَالَ لَمَّا فَلَمَّا] کَانَ یَوْمُ اَلْحَجِّ اَلْأَکْبَرِ وَ فَرَغَ اَلنَّاسُ مِنْ رَمْیِ جَمْرَهِ اَلْکُبْرَی قَامَ[ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ] عَلِیُّ [بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ] عِنْدَ اَلْجَمْرَهِ فَنَادَی فِی اَلنَّاسِ فَاجْتَمَعُوا إِلَیْهِ فَقَرَأَ عَلَیْهِمُ اَلصَّحِیفَهَ بِهَؤُلاَءِ اَلْآیَاتِ « بَراءَهٌ مِنَ اَللّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَی اَلَّذِینَ عاهَدْتُمْ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ » إِلَی قَوْلِهِ « فَخَلُّوا سَبِیلَهُمْ » ثُمَّ نَادَی أَلاَ لاَ یَطُوفَنَّ [یَطُوفُ] بِالْبَیْتِ عُرْیَانٌ وَ لاَ یَحُجَّنَّ مُشْرِکٌ بَعْدَ عَامِهِ هَذَا وَ إِنَّ لِکُلِّ [ذِی] عَهْدٍ عَهْدَهُ إِلَی [مُدَّتِهِ اَلْمَدِینَهِ] وَ إِنَّ اَللَّهَ لاَ یُدْخِلُ اَلْجَنَّهَ إِلاَّ مَنْ کَانَ مُسْلِماً وَ إِنَّ أَجَلَکُمْ أَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ إِلَی أَنْ تَبْلُغُوا بُلْدَانَکُمْ فَهُوَ قَوْلُهُ « فَسِیحُوا فِی اَلْأَرْضِ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ » وَ أَذِنَ اَلنَّاسَ کُلَّهُمْ بِالْقِتَالِ إِنْ [لَمْ] یُؤْمِنُوا فَهُوَ قَوْلُهُ « وَ أَذانٌ مِنَ اَللّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَی اَلنّاسِ[ یَوْمَ اَلْحَجِّ اَلْأَکْبَرِ ] » قَالَ إِلَی أَهْلِ [اَلْعَهْدِ] خُزَاعَهَ وَ بَنِی مُدْلِجٍ وَ مَنْ کَانَ لَهُ عَهْدٌ غَیْرِهِمْ « یَوْمَ اَلْحَجِّ اَلْأَکْبَرِ » قَالَ فَأَذَّنَ [فَالْأَذَانُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ] عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلنِّدَاءَ اَلَّذِی نَادَی بِهِ قَالَ فَلَمَّا قَالَ « فَسِیحُوا فِی اَلْأَرْضِ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ » قَالُوا وَ عَلَی مَا تُسَیِّرُنَا [تسرنا] أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ فَقَدْ بَرِئْنَا مِنْکَ وَ مِنِ اِبْنِ عَمِّکَ إِنْ شِئْتَ اَلْآنَ [إِلاَّ] اَلطَّعْنَ وَ اَلضَّرْبَ ثُمَّ اِسْتَثْنَی اَللَّهُ مِنْهُمْ فَقَالَ « إِلاَّ اَلَّذِینَ عاهَدْتُمْ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ » فَقَالَ اَلْعَهْدُ مَنْ کَانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلنَّبِیِّ [صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ] وَلْثٌ مِنْ عُقُودٍ عَلَی اَلْمُوَادَعَهِ [المرادعه المردعه] مِنْ خُزَاعَهَ وَ أَمَّا قَوْلُهُ « فَسِیحُوا فِی اَلْأَرْضِ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ » قَالَ هَذَا لِمَنْ کَانَ لَهُ عَهْدٌ وَ لِمَنْ خَرَجَ عَهْدُهُ فِی أَرْبَعَهِ أَشْهُرٍ لِکَیْ یَتَفَرَّقُوا عَنْ مَکَّهَ وَ تِجَارَتِهَا فَیَبْلُغُوا إِلَی أَهْلِهِمْ [أَهْلِیهِمْ] ثُمَّ إِنْ لَقِیَهُمْ بَعْدَ ذَلِکَ قَتَلُوهُمْ وَ اَلْأَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ اَلَّتِی حَرَّمَ اَللَّهُ فِیهَا دِمَاءَهُمْ عِشْرُونَ مِنْ ذِی اَلْحِجَّهِ [اَلْحَرَامِ] وَ اَلْمُحَرَّمُ وَ صَفَرٌ وَ [شَهْرُ] رَبِیعٍ اَلْأَوَّلِ وَ عَشْرٌ مِنْ رَبِیعٍ اَلْآخَرِ فَهَذِهِ أَرْبَعَهُ أَشْهُرٍ اَلْمُسَیَّحَاتُ [المضیحات] مِنْ یَوْمِ قِرَاءَهِ اَلصَّحِیفَهِ اَلَّتِی قَرَأَهَا[ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ ] عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ [عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالُوا] ثُمَّ قَالَ « وَ اِعْلَمُوا أَنَّکُمْ غَیْرُ مُعْجِزِی اَللّهِ وَ أَنَّ اَللّهَ مُخْزِی اَلْکافِرِینَ » یَا نَبِیَّ اَللَّهِ قَالَ فَیُظْهِرُ نَبِیَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ السَّلامُ قَالَ ثُمَّ اِسْتَثْنَی فَنَسَخَ مِنْهَا فَقَالَ « إِلاَّ اَلَّذِینَ عاهَدْتُمْ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ » هَؤُلاَءِ بَنُو ضَمْرَهَ وَ بَنُو مُدْلِجٍ حَیَّانِ مِنْ بَنِی کِنَانَهَ کَانُوا حُلَفَاءَ اَلنَّبِیِّ [صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ] فِی غَزْوَهِ بَنِی اَلْعُشَیْرَهِ مِنْ بَطْنِ تُبَّعٍ « ثُمَّ لَمْ یَنْقُصُوکُمْ شَیْئاً » یَقُولُ لَمْ یَنْقُضُوا عَهْدَهُمْ بِغَدْرٍ « وَ لَمْ یُظاهِرُوا عَلَیْکُمْ أَحَداً » قَالَ لَمْ یُظَاهِرُوا عَدُوَّکُمْ عَلَیْکُمْ « فَأَتِمُّوا إِلَیْهِمْ عَهْدَهُمْ إِلی مُدَّتِهِمْ » یَقُولُ أَجَلِهِمُ اَلَّذِی شَرَطْتُمْ لَهُمْ « إِنَّ اَللّهَ یُحِبُّ اَلْمُتَّقِینَ » قَالَ اَلَّذِینَ یَتَّقُونَ اَللَّهَ فِیمَا حَرَّمَ عَلَیْهِمْ وَ یُوفُونَ بِالْعَهْدِ قَالَ فَلَمْ یُعَاهِدِ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعْدَ هَؤُلاَءِ اَلْآیَاتِ أَحَداً قَالَ قَالَ ثُمَّ نُسِخَ ذَلِکَ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ « فَإِذَا اِنْسَلَخَ اَلْأَشْهُرُ اَلْحُرُمُ » قَالَ هَذِهِ اَلَّذِی ذَکَرْنَا مُنْذُ یَوْمَ قَرَأَ عَلِیُّ [بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ] اَلصَّحِیفَهَ یَقُولُ [قَالَ] فَإِذَا مَضَتِ اَلْأَرْبَعَهُ اَلْأَشْهُرِ قَاتِلُوا اَلَّذِینَ اِنْقَضَی عَهْدُهُمْ فِی اَلْحِلِّ وَ اَلْحَرَامِ « حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ » إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ [قَالَ] ثُمَّ اِسْتَثْنَی فَنَسَخَ مِنْهُمْ فَقَالَ « وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ اِسْتَجارَکَ فَأَجِرْهُ حَتّی یَسْمَعَ کَلامَ اَللّهِ » قَالَ مَنْ بَعَثَ إِلَیْکَ مِنْ أَهْلِ اَلشِّرْکِ یَسْأَلُکَ لِتُؤْمِنَهُ حَتَّی یَلْقَاکَ فَیَسْمَعَ مَا تَقُولُ وَ یَسْمَعَ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ فَهُوَ آمِنٌ فَأَجِرْهُ « حَتّی یَسْمَعَ کَلامَ اَللّهِ » وَ هُوَ کَلاَمُکَ بِالْقُرْآنِ فَآمِنْهُ « ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ » یَقُولُ حَتَّی یَبْلُغَ مَأْمَنَهُ مِنْ بِلاَدِهِ ثُمَّ قَالَ « کَیْفَ یَکُونُ لِلْمُشْرِکِینَ عَهْدٌ عِنْدَ اَللّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ » إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ فَقَالَ هُمَا بَطْنَانِ بَنُو ضَمْرَهَ وَ بَنُو مُدْلِجٍ فَأَنْزَلَ اَللَّهُ هَذَا فِیهِمْ حِینَ غَدَرُوا ثُمَّ قَالَ [تَعَالَی] « کَیْفَ وَ إِنْ یَظْهَرُوا عَلَیْکُمْ لا یَرْقُبُوا فِیکُمْ إِلاًّ وَ لا ذِمَّهً » إِلَی ثَلاَثِ آیَاتٍ قَالَ هُمْ قُرَیْشٌ نَکَثُوا عَهْدَ اَلنَّبِیِّ [صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ] یَوْمَ اَلْحُدَیْبِیَهِ وَ کَانُوا رُءُوسَ اَلْعَرَبِ فِی کُفْرِهِمْ ثُمَّ قَالَ « فَقاتِلُوا أَئِمَّهَ اَلْکُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَیْمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنْتَهُونَ » .
( تفسیر فرات الکوفی , جلد 1 , صفحه 160 )
ص : 9225
جا، [المجالس للمفید ] ، مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ طَاهِرٍ اَلْمُوسَوِیُّ عَنِ اِبْنِ عُقْدَهَ عَنْ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلْقُمِّیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنْ کَانَ اَلنَّبِیُّ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ لَیُبْتَلَی بِالْجُوعِ حَتَّی یَمُوتَ جُوعاً وَ إِنْ کَانَ اَلنَّبِیُّ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ لَیُبْتَلَی بِالْعَطَشِ حَتَّی یَمُوتَ عَطَشاً وَ إِنْ کَانَ اَلنَّبِیُّ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ لَیُبْتَلَی بِالْعَرَاءِ حَتَّی یَمُوتَ عُرْیَاناً وَ إِنْ کَانَ اَلنَّبِیُّ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ لَیُبْتَلَی بِالسُّقْمِ وَ اَلْأَمْرَاضِ حَتَّی تُتْلِفَهُ وَ إِنْ کَانَ اَلنَّبِیُّ لَیَأْتِی قَوْمَهُ فَیَقُومُ فِیهِمْ یَأْمُرُهُمْ بِطَاعَهِ اَللَّهِ وَ یَدْعُوهُمْ إِلَی تَوْحِیدِ اَللَّهِ وَ مَا مَعَهُ مَبِیتُ لَیْلَهٍ فَمَا یَتْرُکُونَهُ یَفْرَغُ مِنْ کَلاَمِهِ وَ لاَ یَسْتَمِعُونَ إِلَیْهِ حَتَّی یَقْتُلُوهُ وَ إِنَّمَا یَبْتَلِی اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عِبَادَهُ عَلَی قَدْرِ مَنَازِلِهِمْ عِنْدَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 11 , صفحه 65 )
ص : 9226
اَلْمَعْرُوفُ فَضْلٌ.
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 25 )
ص : 9227
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ یَحْیَی اَلْأَزْرَقِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اِحْتَفَرَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِئْراً فَرَمَوْا فِیهَا فَأُخْبِرَ بِذَلِکَ فَجَاءَ حَتَّی وَقَفَ عَلَیْهَا فَقَالَ لَتَکُفُّنَّ أَوْ لَأُسْکِنَنَّهَا اَلْحَمَامَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ، إِنَّ حَفِیفَ أَجْنِحَتِهَا لَیَطْرُدُ اَلشَّیَاطِینَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 515 )
ص : 9228
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ بَشِیرٍ اَلْبَرْقِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی عَبَّاسُ بْنُ عَامِرٍ اَلْقَصَبَانِیُّ قَالَ أَخْبَرَنِی هَارُونُ بْنُ اَلْجَهْمِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ: لَوِ اِجْتَمَعَ أَهْلُ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ أَنْ یَصِفُوا اَللَّهَ بِعَظَمَتِهِ لَمْ یَقْدِرُوا .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 102 )
امام چهارم (علیه السّلام) فرمود: اگر اهل آسمان و زمین انجمن کنند که خدا را بعظمتش توصیف کنند نتوانند
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 137 )
4-علی بن الحسین(علیهما السّلام)فرمود:اگر اهل آسمان و زمین گرد آیند که خدا را به عظمتی که دارد بستایند،توانائی ندارند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 295 )
4-علی بن الحسین علیه السّلام فرمود:اگر اهل آسمان و زمین جمع شوند که خدا را به عظمتی که دارد بستایند،توانائی آن را ندارند.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 265 )
«علی بن محمد و محمد بن الحسن عن سهل بن زیاد عن احمد بن بشیر البرقی». هو و احمد بن الحسین روی عنهما احمد بن محمد بن یحیی ضعیفان،قال الشیخ الطوسی:ذکر ذلک ابن بابویه«صه»قیل:عباره الشیخ فی کتاب الرجال هکذا:ان الذی روی عنهما محمد بن احمد بن یحیی و هو الصواب «قال حدثنی عباس بن عامر». بن رباح ابو الفضل الثقفی «القصبانی». الشیخ الصّدوق:الثقه کثیر الحدیث«صه»قال النجاشی:له کتب روی عنه سعد بن عبد اللّه. «قال اخبرنی هارون بن الجهم». بن ثویر بن ابی فاخته سعید بن جهمان مولی أمّ هانی بنت ابی طالب،و ابن الجهم روی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام کوفی ثقه«صه»و قال النجاشی:القرشی الکوفی من اصحاب الصّادق علیه السلام روی محمد بن خالد البرقی عنه بکتابه. «عن ابی حمزه عن علی بن الحسین علیهما السلام قال قال لو اجتمع اهل السماء و الارض ان یصفوا اللّه بعظمته لم یقدروا». قوله:یصفوا اللّه بعظمته،ای یصفوه علی ما هو علیه من العظمه،و قد مضی البرهان علی هذا من ان الذات الاحدیه و الهویه القیومیّه ممّا لا ماهیه له و لا جزء لذاته فلا حد له و لا صوره تساویه فلا حکایه عنه،و لان وجوده الذی عین ذاته غیر متناهی الشده فی النوریه،فلا یکتنهه لاحظ و لا یستقر لادراکه ناظر.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 3 , ص 184 )
شرح: عَظَمَتِهِ، عبارت است از مبلغ و منتهای بزرگی او و وصف او به آن مَنْهیٌّ عَنْهُ و منافیِ وصفی است که در قرآن است، چنانچه می آید در حدیث یازدهمِ این باب. یعنی: روایت است از ابو حمزه از امام زین العابدین علیه السّلام، راوی گفت که: گفت که: اگر اتّفاق کنند با هم اهل آسمان-که ملائکه باشند-و اهل زمین، که انس و جنّ باشند، بر این که بیان کنند اللّه تعالی را به مبلغِ بزرگی او، توانا نمی شوند.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 2 , ص 201 )
هدیّه: یعنی أن یصفوه ویثنوا علیه من عندهم بدون توسّط الحجّه المعصوم العاقل عن اللّه تعالی،وهو الذی لا إله إلّاهو،فلا عالم به إلّاهو،ولذا لا یجوز لغیره وصفه إلّابما وصف به نفسه. قال برهان الفضلاء: یعنی لا یعلم أحد بوصفه الموافق،وثنائه اللّایق بدون الوحی؛لأنّه تعالی لا یحسّ فالعلم به بالنظر إلی الجمیع من علم الغیب،ولا یعلم الغیب إلّااللّه. وقال السیّد الأجلّ النائینی: وذلک لأنّ الوصف إنّما هو بألفاظ وعبارات موضوعه لمعانی مدرکه للعقول والمدارک القاصره من الإحاطه بقطره من قطراتِ بحرِ عظمته،وکیف یقدر أحدٌ علی وصف من لا یعرفه حقّ معرفته-لا بذاته ولا بصفات عظموته وجبروته- بما یعجز عن إدراکه من عظموته وجبروته؟! فغایه قصاری مقدور أکابر هذه البقعه الإمکانیّه والهیاکل الجسمانیّه والروحانیّه أن یُقرّوا بالعجز عن وصفه بما هو أهل،وباتّصافه بما هو وصف به نفسه قائلین:لا نُحصی ثناء علیک،أنت کما أثنیت علی نفسک .
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 2 , ص 150 )
ضعیف، و عدم قدرتهم قد تبین بما مر مرارا من امتناع إدراک کنه ذاته و صفاته المقدسه، و غایه معرفه العارفین إقرارهم بالعجز عنها کما قال سید العارفین: لا أحصی ثناءا علیک، أنت کما أثنیت علی نفسک، و قال: ما عرفناک حق معرفتک.
( مرآه العقول ؛ ج 1 , ص 350 )
ص : 9229
وَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْعَاصِمِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ بَأْسَ بِالْعَزْلِ عَنِ اَلْمَرْأَهِ اَلْحُرَّهِ إِنْ أَحَبَّ صَاحِبُهَا وَ إِنْ کَرِهَتْ لَیْسَ لَهَا مِنَ اَلْأَمْرِ شَیْءٌ. مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ وَ کَذَا کُلُّ مَا قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 150 )
ص : 9230
حَدَّثَنَا أَبِی رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْهَیْثَمُ بْنُ أَبِی مَسْرُوقٍ اَلنَّهْدِیُّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی دَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَلْعَبْدَ مِنْ عِبَادِی لَیَأْتِینِی بِالْحَسَنَهِ فَأُبِیحُهُ جَنَّتِی قَالَ فَقَالَ دَاوُدُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا رَبِّ وَ مَا تِلْکَ اَلْحَسَنَهُ قَالَ یُدْخِلُ عَلَی عَبْدِیَ اَلْمُؤْمِنِ سُرُوراً وَ لَوْ بِتَمْرَهٍ قَالَ فَقَالَ دَاوُدُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حَقٌّ لِمَنْ عَرَفَکَ أَنْ لاَ یَنْقَطِعَ [لاَ یُقْطَعَ] رَجَاؤُهُ مِنْکَ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 603 )
3 - امام صادق (علیه السّلام) فرمود خدای عز و جل بداود وحی کرد یکی از بندگانم حسنه ای آرد و بهشتم را بر او مباح کنم داود عرضکرد پروردگارا آن حسنه چیست؟ فرمود بنده مؤمنی را شاد کند گرچه بیک دانه خرما باشد داود گفت هر که تو را شناسد حق دارد که امید از تو نبرد،
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 603 )
3.امام صادق علیه السّلام فرمود:خداوند به داود پیامبر چنین وحی فرمود:اگر یکی از بندگان،خوبی نزد من آورد،بهشت را برای او قرار خواهم داد.داود گفت:پروردگارا!آن خوبی کدام است؟فرمود:او بنده ایمان آورده ای را شادمان سازد هرچند با دانه خرمایی باشد.داود گفت:هرکس تو را بشناسد،سزاوار است که هیچ گاه از رحمت تو مایوس نگردد.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 439 )
ص : 9231
25335-1 ( التهذیب 198:6 رقم 442) محمد بن أحمد، عن أبی عبد اللّه ، عن السندی بن محمد ، عن ( الفقیه 189:3 رقم 3714) أبی البختری وهب بن وهب، عن جعفر بن محمد ، عن أبیه علیهما السّلام قال": قضی أمیر المؤمنین علیه السّلام فی رجل مات و ترک ورثه فأقر أحد الورثه بدین علی أبیه أنه یلزمه ذلک فی حصته بقدر ما ورث، و لا یکون ذلک علیه من ماله کله، فإن أقر اثنان من الورثه و کانا عدلین أجیز ذلک علی الورثه، فإن لم یکونا عدلین ألزما فی حصتهما بقدر ما ورثا، و کذلک إن أقر بعض الورثه بأخ أو أخت إنما یلزمه فی حصته، و قال علی علیه السّلام : من أقر لأخیه فهو شریک فی المال و لا یثبت نسبه، فإن أقر اثنان فکذلک إلا أن یکونا عدلین فیلحق نسبه و یضرب فی المیراث معهم".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 943 )
ص : 9232
ن، ، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، تَمِیمٌ اَلْقُرَشِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنِ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ إِنَّ فِی اَلْکُوفَهِ قَوْماً یَزْعُمُونَ أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمْ یَقَعْ عَلَیْهِ اَلسَّهْوُ فِی صَلاَتِهِ فَقَالَ کَذَبُوا لَعَنَهُمُ اَللَّهُ إِنَّ اَلَّذِی لاَ یَسْهُو هُوَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 25 , صفحه 350 )
عیون: هروی گفت بحضرت رضا علیه السّلام گفتم یا بن رسول اللّه در کوفه گروهی هستند که معتقدند پیامبر اکرم در نماز بر او سهوی دست نمیدهد فرمود دروغ گفته اند کسی که سهو باو دست نمیدهد فقط خداست.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 3 , ص 262 )
ص : 9233
رَوَاهُ اَلْحُصَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ وَ اِبْنُ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَلدُّعَاءَ یَرُدُّ اَلْقَضَاءَ اَلْمُبْرَمَ بَعْدَ مَا أُبْرِمَ إِبْرَاماً فَأَکْثِرْ مِنَ اَلدُّعَاءِ فَإِنَّهُ مِفْتَاحُ کُلِّ رَحْمَهٍ وَ نَجَاحُ کُلِّ حَاجَهٍ وَ لاَ یُنَالُ مَا عِنْدَ اَللَّهِ إِلاَّ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّهُ لَیْسَ مِنْ بَابٍ یَکْثُرُ قَرْعُهُ إِلاَّ أَوْشَکَ أَنْ یُفْتَحَ لِصَاحِبِهِ.
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 28 )
علیّ بن عقبه می گوید:از امام صادق علیه السّلام شنیدم که می فرمود:«براستی که دعا، قضا و ارادۀ حتمی و مبرم را حتّی بعد از اینکه قطعی شده باشد،برمی گرداند،پس بسیار دعا کن،زیرا دعا کلید تمام رحمتها،و سبب کامیابی و بر آورده شدن تمام خواسته هاست،و جز با دعا کردن نمی توان به آنچه نزد خداوند است نایل گردید.بی گمان هیچ دری نیست که بسیار کوبیده شود،مگر اینکه بزودی به روی کوبنده اش گشوده می شود.»
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 71 )
امام صادق می فرمود:«دعا قضای حتمی را،پس از آنکه قطعی شود،بر می گرداند.پس بسیار دعا کنید که دعا کلید هررحمتی است.دعاست که هر حاجتی را برآورده می کند.انسان به آنچه در نزد خداست دست نمی یابد مگر به وسیلۀ دعا،زیرا هردری بسیار کوبیده شود به روی انسان باز می شود».
( سائل رستگار ؛ ج 1 , ص 20 )
ص : 9234
اَلْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ عَنْ غُلاَمٍ لَمْ یُدْرِکْ وَ اِمْرَأَهٍ قَتَلاَ رَجُلاً خَطَأً فَقَالَ إِنَّ خَطَأَ اَلْمَرْأَهِ وَ اَلْغُلاَمِ عَمْدٌ فَإِنْ أَحَبَّ أَوْلِیَاءُ اَلْمَقْتُولِ أَنْ یَقْتُلُوهُمَا قَتَلُوهُمَا وَ یَرُدُّوا عَلَی أَوْلِیَاءِ اَلْغُلاَمِ خَمْسَهَ آلاَفِ دِرْهَمٍ وَ إِنْ أَحَبُّوا أَنْ یَقْتُلُوا اَلْغُلاَمَ قَتَلُوهُ وَ تَرُدُّ اَلْمَرْأَهُ عَلَی مَوْلَی اَلْغُلاَمِ رُبُعَ اَلدِّیَهِ قَالَ وَ إِنْ أَحَبَّ أَوْلِیَاءُ اَلْمَقْتُولِ أَنْ یَأْخُذُوا اَلدِّیَهَ کَانَ عَلَی اَلْغُلاَمِ نِصْفُ اَلدِّیَهِ وَ عَلَی اَلْمَرْأَهِ نِصْفُ اَلدِّیَهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 286 )
ص : 9235
بَشِیرٌ اَلْغِفَارِیُّ وَ اَلْقَاسِمُ بْنُ جُنْدَبٍ وَ أَبُو اَلطُّفَیْلِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ فِی خَبَرٍ: أَتَیْتُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِوَضُوءٍ فَقَالَ یَا أَنَسُ یَدْخُلُ عَلَیْکَ مِنْ هَذَا اَلْبَابِ اَلسَّاعَهَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدُ اَلْمُسْلِمِینَ وَ قَائِدُ اَلْغُرِّ اَلْمُحَجَّلِینَ وَ خَاتَمُ اَلْوَصِیِّینَ قَالَ أَنَسٌ فَدَخَلَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 54 )
ص : 9236
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ قَالَ: قِیلَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ اَلنَّاسَ یَرْوُونَ أَنَّ عَلِیّاً قَالَ عَلَی مِنْبَرِ اَلْکُوفَهِ : أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّکُمْ سَتُدْعَوْنَ إِلَی سَبِّی فَسُبُّونِی ثُمَّ تُدْعَوْنَ إِلَی اَلْبَرَائَهِ مِنِّی فَلاَ تَتَبَرَّؤُا مِنِّی؟ فَقَالَ: مَا أَکْثَرَ مَا یَکْذِبُ اَلنَّاسُ عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ ثُمَّ قَالَ: إِنَّمَا قَالَ: إِنَّکُمْ سَتُدْعَوْنَ إِلَی سَبِّی فَسُبُّونِی، ثُمَّ تُدْعَوْنَ إِلَی اَلْبَرَائَهِ مِنِّی وَ إِنِّی لَعَلَی دِینِ مُحَمَّدٍ وَ لَمْ یَقُلْ: فَلاَ تَتَبَرَّؤُا مِنِّی، فَقَالَ لَهُ اَلسَّائِلُ: أَ رَأَیْتَ إِنِ اِخْتَارَ اَلْقَتْلَ دُونَ اَلْبَرَائَهِ؟ فَقَالَ: وَ اَللَّهِ مَا ذَلِکَ عَلَیْهِ وَ مَا لَهُ إِلاَّ مَا مَضَی عَلَیْهِ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ ، حَیْثُ أَکْرَهَهُ أَهْلُ مَکَّهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمانِ ، فَأَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «إِلاّ مَنْ أُکْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمانِ» فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عِنْدَهَا: یَا عَمَّارُ إِنْ عَادُوا فَعُدْ فَقَدْ أَنْزَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عُذْرَکَ وَ أَمَرَکَ أَنْ تَعُودَ إِنْ عَادُوا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 89 )
ص : 9237
مع، [معانی الأخبار] ، اَلْقَطَّانُ عَنِ اِبْنِ حَبِیبٍ عَنِ اِبْنِ بُهْلُولٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْفَضْلِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ عَلَیَّ دَیْناً کَثِیراً وَ لِی عِیَالٌ وَ لاَ أَقْدِرُ عَلَی اَلْحَجِّ فَعَلِّمْنِی دُعَاءً أَدْعُو بِهِ فَقَالَ قُلْ فِی دُبُرِ کُلِّ صَلاَهٍ مَکْتُوبَهٍ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِقْضِ عَنِّی دَیْنَ اَلدُّنْیَا وَ دَیْنَ اَلْآخِرَهِ فَقُلْتُ لَهُ أَمَّا دَیْنُ اَلدُّنْیَا فَقَدْ عَرَفْتُهُ فَمَا دَیْنُ اَلْآخِرَهِ فَقَالَ دَیْنُ اَلْآخِرَهِ اَلْحَجُّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 27 )
ص : 9238
وَ بِرِوَایَهِ عَائِشَهَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ اَلطَّاهِرِ اَلطَّیِّبِ اَلْمُبَارَکِ اَلْأَحَبِّ إِلَیْکَ اَلَّذِی إِذَا دُعِیتَ بِهِ أَجَبْتَ وَ إِذَا سُئِلْتَ بِهِ أَعْطَیْتَ وَ إِذَا اُسْتُرْحِمْتَ بِهِ رَحِمْتَ وَ إِذَا اُسْتُفْرِجْتَ بِهِ فَرَّجْتَ .
( مهج الدعوات و منهج العبادات , جلد 1 , صفحه 318 )
ص : 9239
10372-3 الفقیه ،1767/73/2: کتب أبو الحسن علی بن موسی علیه السّلام إلی محمد بن سنان فیما کتب من جواب مسائله عله الصوم لعرفان مس الجوع و العطش لیکون ذلیلا مستکینا مأجورا صابرا و یکون ذلک دلیلا له علی شدائد الآخره مع ما فیه من الانکسار له عن الشهوات - واعظا له فی العاجل دلیلا له علی الآجل لیعلم شده مبلغ ذلک من أهل الفقر و المسکنه فی الدنیا و الآخره.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 34 )
ص : 9240
وَ مِنْ وَصَایَاهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَلْوَهَّابِ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمُقْرِی أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ نَاصِرٍ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَلْقَادِرِ بْنُ یُوسُفَ أَخْبَرَنَا أَبُو إِسْحَاقَ اَلْبَرْمَکِیُّ حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ سَعْدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ سُفْیَانَ اَلنَّسَوِیُّ حَدَّثَنَا جَدِّی اَلْحَسَنُ بْنُ سُفْیَانَ حَدَّثَنَا حَرْمَلَهُ بْنُ یَحْیَی عَنِ اِبْنِ وَهْبٍ عَنْ سُفْیَانَ عَنِ اَلسَّرِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَامِرٍ اَلشَّعْبِیِّ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ کَرَّمَ اَللَّهُ وَجْهَهُ : یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ خُذُوا عَنِّی هَذِهِ اَلْکَلِمَاتِ فَلَوْ رَکِبْتُمُ اَلْمَطِیَّ حَتَّی تُنْضُوهَا مَا أَصَبْتُمْ مِثْلَهَا - لاَ یَرْجُوَنَّ عَبْدٌ إِلاَّ رَبَّهُ وَ لاَ یَخَافَنَّ إِلاَّ ذَنْبَهُ وَ لاَ یَسْتَحِی إِذَا لَمْ یَعْلَمْ أَنْ یَتَعَلَّمَ وَ لاَ یَسْتَحِی إِذَا سُئِلَ عَمَّا لاَ یَعْلَمُ أَنْ یَقُولَ لاَ أَعْلَمُ وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَلصَّبْرَ مِنَ اَلْإِیمَانِ بِمَنْزِلَهِ اَلرَّأْسِ مِنَ اَلْجَسَدِ وَ لاَ خَیْرَ فِی جَسَدٍ لاَ رَأْسَ لَهُ وَ قَدْ بَلَغَنِی أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی أَوْحَی إِلَی نَبِیٍّ مِنْ أَنْبِیَائِهِ أَنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِ بَیْتٍ وَ لاَ أَهْلِ دَارٍ وَ لاَ أَهْلِ قَرْیَهٍ یَکُونُونَ لِی عَلَی مَا أُحِبُّ فَیَتَحَوَّلُونَ إِلَی مَا أَکْرَهُ إِلاَّ تَحَوَّلْتُ لَهُمْ مِمَّا یُحِبُّونَ إِلَی مَا یَکْرَهُونَ لَیْسَ مِنْ أَهْلِ دَارٍ وَ لاَ قَرْیَهٍ یَکُونُونَ لِی عَلَی مَا أَکْرَهُ فَیَتَحَوَّلُونَ إِلَی مَا أُحِبُّ إِلاَّ تَحَوَّلْتُ لَهُمْ مِمَّا یَکْرَهُونَ إِلَی مَا یُحِبُّونَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 75 )
45-از سفارشهای امیر المؤمنین(علیه السّلام)عامر شعبی گفت امیر المؤمنین فرمود مردم این جملات را از من گوش کنید اگر بر پشت مرکب خویش بنشینید و طی طریق کنید تا جایی که مرکب خود را از پا درآورید چنین مطالبی را بدست نمی آورید. امیدوار نباشد کسی مگر خدایش را.و نترسد مگر از گناهش.و خجالت نکشد وقتی نمیداند بدنبال آموزش برود.خجالت نکشد اگر سؤالی کردند از او و نمیدانست بگوید نمیدانم.بدان که صبر نسبت بایمان مانند سر است نسبت به بدن بدن بدون سر ارزش ندارد.شنیده ام خداوند بیکی از پیامبران خود وحی کرد: هیچ خانواده یا ساکنین خانه و یا اهل دهی نیست که روش و راهی که مورد پسند من است داشته باشند و بعد تغییر روش دهند و براه نامطلوب گرایند جز اینکه من نیز تغییر روش میدهم و آنچه آنها دوست دارند تبدیل میکنم بچیزی که ناپسند آنها است و هیچ خانواده و ساکنین خانه و یا دهی نیستند که روش ناپسندی دارند ولی تغییر داده براه مورد پسند من روند جز اینکه منهم آنچه ناپسند آنهاست تغییر میدهم و وصفی که دوست دارند برایشان بوجود می آورم.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 68 )
ص : 9241
اَلْحِلْیَهِ قَالَ اَلشَّعْبِیُّ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَرْحَباً بِسَیِّدِ اَلْمُسْلِمِینَ وَ إِمَامِ اَلْمُتَّقِینَ اَلْخَبَرَ.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 13 )
ص : 9242
مَنْ قَارَنَ ضِدَّهُ أَضْنَی جَسَدُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 600 )
ص : 9243
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَا حَدُّ اَلْجِزْیَهِ عَلَی أَهْلِ اَلْکِتَابِ وَ هَلْ عَلَیْهِمْ فِی ذَلِکَ شَیْءٌ مُوَظَّفٌ لاَ یَنْبَغِی أَنْ یَجُوزُوا إِلَی غَیْرِهِ؟ فَقَالَ: ذَلِکَ إِلَی اَلْإِمَامِ یَأْخُذُ مِنْ کُلِّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ مَا شَاءَ عَلَی قَدْرِ مَالِهِ بِمَا یُطِیقُ إِنَّمَا هُمْ قَوْمٌ فَدَوْا أَنْفُسَهُمْ مِنْ أَنْ یُسْتَعْبَدُوا أَوْ یُقْتَلُوا، فَالْجِزْیَهُ تُؤْخَذُ مِنْهُمْ عَلَی قَدْرِ مَا یُطِیقُونَ لَهُ أَنْ یَأْخُذَهُمْ بِهِ حَتَّی یُسْلِمُوا، فَإِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَالَ: «حَتّی یُعْطُوا اَلْجِزْیَهَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ» وَ کَیْفَ یَکُونُ صَاغِراً وَ هُوَ لاَ یَکْتَرِثُ لِمَا یُؤْخَذُ مِنْهُ، حَتَّی یَجِدَ ذُلاًّ لِمَا أُخِذَ مِنْهُ، فَیَأْلَمَ لِذَلِکَ فَیُسْلِمَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 203 )
ص : 9244
وَ 13 عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ : أَنَّ اِبْنَ اَلْکَوَّاءِ سَأَلَ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْبَیْتِ اَلْمَعْمُورِ مَا هُوَ قَالَ ذَاکَ اَلضُّرَاحُ بَیْتٌ فَوْقَ سَبْعِ سَمَاوَاتٍ تَحْتَ اَلْعَرْشِ یَدْخُلُهُ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ ثُمَّ لاَ یَعُودُونَ إِلَیْهِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 55 , صفحه 61 )
13-ابن کواء از علی علیه السّلام پرسید بیت معمور چیست؟فرمود:همان (ضراح)است خانه ای بالای هفت آسمان زیر عرش هر روز 70 هزار فرشته در آن درآیند که تا قیامت بدان باز نیایند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 59 )
ص : 9245
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ قَالَ: کَتَبَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی جَعْفَرٍ وَ مُوسَی ، وَ فِیمَا أَمَرْتُکُمَا مِنَ اَلْإِشْهَادِ بِکَذَا وَ کَذَا نَجَاهٌ لَکُمَا فِی آخِرَتِکُمَا وَ إِنْفَاذٌ لِمَا أَوْصَی بِهِ أَبَوَاکُمَا وَ بِرٌّ مِنْکُمَا لَهُمَا وَ اِحْذَرَا أَنْ لاَ تَکُونَا بَدَّلْتُمَا وَصِیَّتَهُمَا وَ لاَ غَیَّرْتُمَاهَا عَنْ حَالِهَا لِأَنَّهُمَا قَدْ خَرَجَا عَنْ ذَلِکَ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمَا وَ صَارَ ذَلِکَ فِی رِقَابِکُمَا وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فِی کِتَابِهِ فِی اَلْوَصِیَّهِ فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَی اَلَّذِینَ یُبَدِّلُونَهُ إِنَّ اَللّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 19 , صفحه 338 )
ص : 9246
مع، [معانی الأخبار] ، ل، [الخصال] ، لی ، [الأمالی] ، للصدوق اَلْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْعَسْکَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ دُرَیْدٍ عَنْ أَبِی حَاتِمٍ عَنِ اَلْعُتْبِیِّ یَعْنِی مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ وَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ شَبِیبٍ اَلْبَصْرِیُّ عَنْ زَکَرِیَّا بْنِ یَحْیَی اَلْمِنْقَرِیِّ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ قَیْسُ بْنُ عَاصِمٍ : وَفَدْتُ مَعَ جَمَاعَهٍ مِنْ بَنِی تَمِیمٍ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَدَخَلْتُ وَ عِنْدَهُ اَلصَّلْصَالُ بْنُ اَلدَّلَهْمَشِ فَقُلْتُ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ عِظْنَا مَوْعِظَهً نَنْتَفِعُ بِهَا فَإِنَّا قَوْمٌ نَعِیرُ فِی اَلْبَرِّیَّهِ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا قَیْسُ إِنَّ مَعَ اَلْعِزِّ ذُلاًّ وَ إِنَّ مَعَ اَلْحَیَاهِ مَوْتاً وَ إِنَّ مَعَ اَلدُّنْیَا آخِرَهً وَ إِنَّ لِکُلِّ شَیْءٍ حَسِیباً وَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ رَقِیباً وَ إِنَّ لِکُلِّ حَسَنَهٍ ثَوَاباً وَ لِکُلِّ سَیِّئَهٍ عِقَاباً وَ لِکُلِّ أَجَلٍ کِتَاباً وَ إِنَّهُ لاَ بُدَّ لَکَ یَا قَیْسُ مِنْ قَرِینٍ یُدْفَنُ مَعَکَ وَ هُوَ حَیٌّ وَ تُدْفَنُ مَعَهُ وَ أَنْتَ مَیِّتٌ فَإِنْ کَانَ کَرِیماً أَکْرَمَکَ وَ إِنْ کَانَ لَئِیماً أَسْلَمَکَ ثُمَّ لاَ یُحْشَرُ إِلاَّ مَعَکَ وَ لاَ تُبْعَثُ إِلاَّ مَعَهُ وَ لاَ تُسْأَلُ إِلاَّ عَنْهُ فَلاَ تَجْعَلْهُ إِلاَّ صَالِحاً فَإِنَّهُ إِنْ صَلَحَ آنَسْتَ بِهِ وَ إِنْ فَسَدَ لاَ تَسْتَوْحِشُ إِلاَّ مِنْهُ وَ هُوَ فِعْلُکَ - فَقَالَ یَا نَبِیَّ اَللَّهِ أُحِبُّ أَنْ یَکُونَ هَذَا اَلْکَلاَمُ فِی أَبْیَاتٍ مِنَ اَلشِّعْرِ نَفْخَرُ بِهِ عَلَی مَنْ یَلِینَا مِنَ اَلْعَرَبِ وَ نَدَّخِرُهُ فَأَمَرَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ یَأْتِیهِ بِحَسَّانَ قَالَ قَیْسٌ فَأَقْبَلْتُ أُفَکِّرُ فِیمَا أَشْبَهَ هَذِهِ اَلْعِظَهَ مِنَ اَلشِّعْرِ فَاسْتَتَبَّ لِیَ اَلْقَوْلُ قَبْلَ مَجِیءِ حَسَّانَ فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ حَضَرَتْنِی أَبْیَاتٌ أَحْسَبُهَا تُوَافِقُ مَا تُرِیدُ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قُلْ یَا قَیْسُ فَقُلْتُ تَخَیَّرْ خَلِیطاً مِنْ فِعَالِکَ إِنَّمَاقَرِینُ اَلْفَتَی فِی اَلْقَبْرِ مَا کَانَ یَفْعَلُ وَ لاَ بُدَّ بَعْدَ اَلْمَوْتِ مِنْ أَنْ تُعِدَّهُلِیَوْمٍ یُنَادَی اَلْمَرْءُ فِیهِ فَیُقْبِلُ فَإِنْ کُنْتَ مَشْغُولاً بِشَیْءٍ فَلاَ تَکُنْبِغَیْرِ اَلَّذِی یَرْضَی بِهِ اَللَّهُ تُشْغَلُ فَلَنْ یَصْحَبَ اَلْإِنْسَانُ مِنْ بَعْدِ مَوْتِهِوَ مِنْ قَبْلِهِ إِلاَّ اَلَّذِی کَانَ یَعْمَلُ أَلاَ إِنَّمَا اَلْإِنْسَانُ ضَیْفٌ لِأَهْلِهِیُقِیمُ قَلِیلاً بَیْنَهُمْ ثُمَّ یَرْحَلُ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 110 )
1-معانی الاخبار:قیس بن عاصم گوید:با گروهی از بنی تمیم شرفیاب محضر رسول خدا شدیم پس وارد شدم در صورتی که صلصال بن دلهمس در خدمت آن حضرت بود. سپس عرض کردم ای رسول خدا موعظه کن ما را اندرزیکه از آن بهره ای بریم زیرا ما قومی هستیم که رفت و آمدمان در بیابانست. سپس رسول خدا فرمود:ای قیس همانا با هر عزتی ذلتی است و با زندگی مرگ است،با دنیا آخرت است،برای هر چیزی حسابگری،بر هر چیزی نگهبانیست،برای هر حسنه ای پاداشی،برای هر گناهی کیفری،برای هر مدتی نامه ای است.و همانا ای قیس ناچاری از یک رفیق برای خود که با تو دفن شود و او زنده است و تو با او دفن شوی و حال اینکه تو مرده ای اگر آن رفیق خوب باشد ترا گرامی دارد و اگر ناکس باشد ترا واگذارد بعد او با تو برانگیخته شود و تو هم برانگیخته نشوی مگر با او و بازجوئی نمیشوی مگر از او پس آن رفیق را قرار مده مگر شایسته زیرا که اگر او را شایسته کردی باو انس میگیری و اگر فاسد باشد هراس مکن مگر از او و آن رفیق عمل تو است.قیس عرض کرد:ای پیامبر خدا!دوست دارم این سخن بصورت شعر باشد تا ببالیم به آن بر کسی که بعد از ما آید در عرب و آن را پس انداز قرار دهیم. پیامبر فرمان داد که حسان بن ثابت را حاضر کنند قیس گفت من باندیشه رفتم در شعری که این موعظه را مجسم کنم بعد آشکار شد برای من سخنی پیش از آنکه حسان بیاید سپس عرض کردم چند شعر بخاطرم آمد گمان می کنم موافق باشد آنچه را که شما اراده فرموده اید:سپس نبی اکرم فرمود:بگو ای قیس گفتم:
تخیر خلیطا من فعالک انما-قرین الفتی فی القبر ما کان یفعل و لا بد بعد الموت من ان تعده-لیوم ینادی المرء فیه فیقبل فان کنت مشغولا بشیء فلا تکن-بغیر الذی یرضی به اللّه تشغل فلن یصحب الانسان من بعد موته-و من قبله الا الذی کان یعمل الا انما الانسان ضیف لأهله-یقیم قلیلا بینهم ثم یرحل
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 133 )
ص : 9247
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مَسْعَدَهَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَالٌ لاَ یُزَکَّی.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 23 )
ص : 9248
حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْوَابِشِیِّ عَنْ أَبِی اَلْوَرْدِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیمَهِ جَمَعَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلنَّاسَ فِی صَعِیدٍ وَاحِدٍ حُفَاهً عُرَاهً، فَیُوقَفُونَ فِی اَلْمَحْشَرِ حَتَّی یَعْرَقُوا عَرَقاً شَدِیداً وَ تَشْتَدُّ أَنْفَاسُهُمْ فَیَمْکُثُونَ فِی ذَلِکَ مِقْدَارَ خَمْسِینَ عَاماً، وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ: «وَ خَشَعَتِ اَلْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلاّ هَمْساً» قَالَ: ثُمَّ یُنَادِی مُنَادٍ مِنْ تِلْقَاءِ اَلْعَرْشِ: أَیْنَ اَلنَّبِیُّ اَلْأُمِّیُّ؟ فَیَقُولُ اَلنَّاسُ: قَدْ أَسْمَعْتَ فَسَمِّ بِاسْمِهِ، فَیُنَادِی: أَیْنَ نَبِیُّ اَلرَّحْمَهِ أَیْنَ مُحَمَّدُ اِبْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأُمِّیُّ؟ فَیَتَقَدَّمُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَامَ اَلنَّاسِ کُلِّهِمْ حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَی حَوْضٍ طُولُهُ مَا بَیْنَ أَیْلَهَ وَ صَنْعَاءَ فَیَقِفُ عَلَیْهِ، فَیُنَادَی بِصَاحِبِکُمْ فَیَتَقَدَّمُ عَلِیٌّ أَمَامَ اَلنَّاسِ، فَیَقِفُ مَعَهُ ثُمَّ یُؤْذَنُ لِلنَّاسِ فَیَمُرُّونَ فَبَیْنَ وَارِدٍ اَلْحَوْضَ یَوْمَئِذٍ وَ بَیْنَ مَصْرُوفٍ عَنْهُ، فَإِذَا رَأَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ یُصْرَفُ عَنْهُ مِنْ مُحِبِّینَا بَکَی، فَیَقُولُ: یَا رَبِّ شِیعَهُ عَلِیٍّ أَرَاهُمْ قَدْ صُرِفُوا تِلْقَاءَ أَصْحَابِ اَلنَّارِ، وَ مُنِعُوا وُرُودَ حَوْضِی؟ قَالَ: قَالَ: فَیَبْعَثُ اَللَّهُ إِلَیْهِ مَلَکاً فَیَقُولُ: مَا یُبْکِیکَ یَا مُحَمَّدُ؟ فَیَقُولُ: لِأُنَاسٍ مِنْ شِیعَهِ عَلِیٍّ، فَیَقُولُ لَهُ اَلْمَلَکُ: إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ لَکَ: یَا مُحَمَّدُ إِنَّ شِیعَهَ عَلِیٍّ قَدْ وَهَبْتُهُمْ لَکَ یَا مُحَمَّدُ، وَ صَفَحْتُ لَهُمْ عَنْ ذُنُوبِهِمْ بِحُبِّهِمْ لَکَ وَ لِعِتْرَتِکَ، وَ أَلْحَقْتُهُمْ بِکَ وَ بِمَنْ کَانُوا یَقُولُونَ بِهِ، وَ جَعَلْنَاهُمْ فِی زُمْرَتِکَ، فَأَوْرِدْهُمْ حَوْضَکَ، قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فَکَمْ مِنْ بَاکٍ یَوْمَئِذٍ وَ بَاکِیَهٍ یُنَادُونَ: یَا مُحَمَّدُ إِذَا رَأَوْا ذَلِکَ، وَ لاَ یَبْقَی أَحَدٌ یَوْمَئِذٍ یَتَوَلاَّنَا وَ یُحِبُّنَا وَ یَتَبَرَّأُ مِنْ عَدُوِّنَا وَ یُبْغِضُهُمْ إِلاَّ کَانُوا فِی حِزْبِنَا وَ مَعَنَا، وَ یَرِدُوا حَوْضَنَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 393 )
ص : 9249
و فی مجمع البیان : و وجه تحریم الرّبا، هو المصلحه الّتی علمها اللّه و ذکر فیه وجوه: منها أن یدعو إلی مکارم الأخلاق بالإقراض إنظار المعسر من غیر زیاده. و هو المرویّ عن أبی عبد اللّه علیه السّلام .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 218 )
ص : 9250
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ اَلْحَسَنِ اَلْعَطَّارِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ عَارِیَّهِ اَلْفَرْجِ قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ قُلْتُ فَإِنْ کَانَ مِنْهُ وَلَدٌ فَقَالَ لِصَاحِبِ اَلْجَارِیَهِ إِلاَّ أَنْ یَشْتَرِطَ عَلَیْهِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 138 )
ص : 9251
فِی أَمَالِی شَیْخِ اَلطَّائِفَهِ قُدِّسَ سِرُّهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ وَکَّلَنَا اَللَّهُ بِحِسَابِ شِیعَتِنَا فَمَا کَانَ لِلَّهِ سَأَلْنَا اَللَّهَ أَنْ یَهَبَهُ فَهُوَ لَهُمْ وَ مَا کَانَ لَنَا فَهُوَ لَهُمْ ثُمَّ قَرَأَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ إِلَیْنا إِیابَهُمْ `ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنا حِسابَهُمْ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 568 )
ص : 9252
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ کَانَ لاَ یَرَی بِالْمِسْکِ فِی اَلْحَنُوطِ بَأْساً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 212 )
ص : 9253
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ وَ عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ ضُرَیْسٍ اَلْکُنَاسِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ اَلنَّاسَ یَذْکُرُونَ أَنَّ فُرَاتَنَا یَخْرُجُ مِنَ اَلْجَنَّهِ فَکَیْفَ وَ هُوَ یُقْبِلُ مِنَ اَلْمَغْرِبِ وَ تُصَبُّ فِیهِ اَلْعُیُونُ وَ اَلْأَوْدِیَهُ؟ قَالَ: فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ أَنَا أَسْمَعُ: إِنَّ لِلَّهِ جَنَّهً خَلَقَهَا اَللَّهُ فِی اَلْمَغْرِبِ، وَ مَاءُ فُرَاتِکُمْ یَخْرُجُ مِنْهَا وَ إِلَیْهَا تَخْرُجُ أَرْوَاحُ اَلْمُؤْمِنِینَ مِنْ حُفَرِهِمْ عِنْدَ کُلِّ مَسَاءٍ، فَتَسْقُطُ عَلَی ثِمَارِهَا وَ تَأْکُلُ مِنْهَا وَ تَتَنَعَّمُ فِیهَا وَ تَتَلاَقَی وَ تَتَعَارَفُ، فَإِذَا طَلَعَ اَلْفَجْرُ هَاجَتْ مِنَ اَلْجَنَّهِ فَکَانَتْ فِی اَلْهَوَاءِ فِیهِمَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ تَطِیرُ ذَاهِبَهً وَ جَائِیَهً، وَ تَعْهَدُ حُفَرَهَا إِذَا طَلَعَتِ اَلشَّمْسُ وَ تَتَلاَقَی فِی اَلْهَوَاءِ وَ تَتَعَارَفُ، قَالَ: وَ إِنَّ لِلَّهِ نَاراً فِی اَلْمَشْرِقِ خَلَقَهَا لِیُسْکِنَهَا أَرْوَاحَ اَلْکُفَّارِ وَ یَأْکُلُونَ مِنْ زَقُّومِهَا وَ یَشْرَبُونَ مِنْ حَمِیمِهَا لَیْلَهُمْ، فَإِذَا طَلَعَ اَلْفَجْرُ هَاجَتْ إِلَی وَادٍ بِالْیَمَنِ یُقَالُ لَهُ: بَرَهُوتُ أَشَدُّ حَرّاً مِنْ نِیرَانِ اَلدُّنْیَا، کَانُوا فِیهِ یَتَلاَقَوْنَ وَ یَتَعَارَفُونَ، فَإِذَا کَانَ اَلْمَسَاءُ عَادُوا إِلَی اَلنَّارِ، فَهُمْ کَذَلِکَ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ، قَالَ: قُلْتُ: أَصْلَحَکَ اَللَّهُ فَمَا حَالُ اَلْمُوَحِّدِینَ اَلْمُقِرِّینَ بِنُبُوَّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ اَلْمُذْنِبِینَ اَلَّذِینَ یَمُوتُونَ وَ لَیْسَ لَهُمْ إِمَامٌ وَ لاَ یَعْرِفُونَ وَلاَیَتَکُمْ؟ فَقَالَ: أَمَّا هَؤُلاَءِ فَإِنَّهُمْ فِی حُفَرِهِمْ لاَ یَخْرُجُونَ مِنْهَا فَمَنْ کَانَ مِنْهُمْ لَهُ عَمَلٌ صَالِحٌ وَ لَمْ یَظْهَرْ لَهُ عَدَاوَهٌ فَإِنَّهُ یُخَدُّ لَهُ خَدٌّ إِلَی اَلْجَنَّهِ اَلَّتِی خَلَقَهَا اَللَّهُ فِی اَلْمَغْرِبِ فَیَدْخُلُ عَلَیْهِ مِنْهَا اَلرَّوْحُ فِی حُفْرَتِهِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ، فَیَلْقَی اَللَّهَ فَیُحَاسِبُهُ بِحَسَنَاتِهِ وَ سَیِّئَاتِهِ، فَإِمَّا إِلَی اَلنَّارِ وَ إِمَّا إِلَی اَلْجَنَّهِ، فَهَؤُلاَءِ مَوْقُوفُونَ لِأَمْرِ اَللَّهِ قَالَ وَ کَذَلِکَ یُفْعَلُ بِالْمُسْتَضْعَفِینَ وَ اَلْبُلْهِ وَ اَلْأَطْفَالِ وَ أَوْلاَدِ اَلْمُسْلِمِینَ اَلَّذِینَ لَمْ یَبْلُغُوا اَلْحُلُمَ، فَأَمَّا اَلنُّصَّابُ مِنْ أَهْلِ اَلْقِبْلَهِ فَإِنَّهُمْ یُخَدُّ لَهُمْ خَدٌّ إِلَی اَلنَّارِ اَلَّتِی خَلَقَهَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلْمَشْرِقِ فَیَدْخُلُ عَلَیْهِمْ مِنْهَا اَللَّهَبُ وَ اَلشُّرُورُ وَ اَلدُّخَانُ وَ فَوْرَهُ اَلْحَمِیمِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ، ثُمَّ مَصِیرُهُمْ إِلَی اَلْحَمِیمِ «ثُمَّ فِی اَلنّارِ یُسْجَرُونَ `ثُمَّ قِیلَ لَهُمْ أَیْنَ ما کُنْتُمْ تُشْرِکُونَ `مِنْ دُونِ اَللّهِ» أَیْنَ إِمَامُکُمُ اَلَّذِی اِتَّخَذْتُمُوهُ دُونَ اَلْإِمَامِ اَلَّذِی جَعَلَهُ اَللَّهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 561 )
ص : 9254
4806-15 الکافی ،1/16/45/3 علی عن أبیه عن ابن المغیره عن ابن مسکان عن محمد الحلبی عن رجل عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا تنقض المرأه شعرها إذا اغتسلت من الجنابه. 4807-16 التهذیب،1/108/147/1 المشایخ عن سعد عن أحمد عن أبیه و محمد بن خالد عن ابن المغیره عن ابن مسکان عن محمد الحلبی عن رجل عن أبی عبد اللّه علیه السّلام: التهذیب،1/38/162/1 التیملی عن أخیه محمد عن محمد بن یحیی عن غیاث بن إبراهیم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام عن أبیه عن علی علیه السّلام: مثله.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 507 )
ص : 9255
کِتَابُ مُثَنَّی بْنِ اَلْوَلِیدِ ، عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ مَسْأَلَهٍ فَقُلْتُ أَسْأَلُکَ عَنْهَا ثُمَّ یَسْأَلُکَ غَیْرِی فَتُجِیبُهُ بِغَیْرِ اَلْجَوَابِ اَلَّذِی أَجَبْتَنِی بِهِ فَقَالَ إِنَّ اَلرَّجُلَ یَسْأَلُنِی عَنِ اَلْمَسْأَلَهِ یَزِیدُ فِیهَا اَلْحَرْفَ فَأُعْطِیهِ عَلَی قَدْرِ مَا زَادَ وَ یَنْقُصُ اَلْحَرْفَ فَأُعْطِیهِ عَلَی قَدْرِ مَا یَنْقُصُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 238 )
ص : 9256
و فی الکافی : محمّد بن یحیی، عن أحمد بن محمّد، و علیّ بن إبراهیم، عن أبیه، جمیعا عن ابن محبوب، عن أبی جعفر الأحول، عن سلام بن المستنیر، عن أبی جعفر - علیه السّلام - فی هذه الآیه قال: فقال: [إنّ اللّه] - عزّ و جلّ - لمّا قال لآدم: اُسْکُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُکَ اَلْجَنَّهَ قال له: یا آدم، لا تقرب هذه الشّجره. قال: و أراه إیّاها. فقال آدم لرّبّه: کیف أقربها، و قد نهیتنی عنها أنا و زوجتی!؟ قال: فقال لهما: لا تقرباها، یعنی: لا تأکلا منها. فقال آدم و زوجته: نعم - یا ربّنا - لا نقربها، و لا نأکل منها. و لم یستثنیا فی قولهما: نعم. فوکلهما اللّه فی ذلک إلی أنفسهما و إلی ذکرهما.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 360 )
ص : 9257
5913-5 الفقیه ،886/287/1 عبد اللّه بن سنان عن الصادق علیه السّلام : أن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله جمع بین الظهر و العصر بأذان و إقامتین و جمع بین المغرب و العشاء فی الحضر من غیر عله بأذان و إقامتین.
( الوافی , جلد 7 , صفحه 282 )
ص : 9258
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنِ اَلْهَیْثَمِ بْنِ وَاقِدٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: أَنَّ مَلَکَ اَلْمَوْتِ یَتَصَفَّحُ اَلنَّاسَ فِی کُلِّ یَوْمٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ عِنْدَ مَوَاقِیتِ اَلصَّلاَهِ فَإِنْ کَانَ مِمَّنْ یُوَاظِبُ عَلَیْهَا عِنْدَ مَوَاقِیتِهَا لَقَّنَهُ شَهَادَهَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَحَّی عَنْهُ مَلَکُ اَلْمَوْتِ إِبْلِیسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 455 )
ص : 9259
9230-16 التهذیب ،1/16/41/4 التیملی عن هارون بن مسلم عن القاسم بن عروه عن ابن بکیر عن زراره عن أحدهما علیهما السّلام قال: لیس فی شیء من الحیوان زکاه غیر هذه الأصناف الثلاثه الإبل و البقر و الغنم و کل شیء من هذه الأصناف من الدواجن و العوامل فلیس فیها شیء و ما کان من هذه الأصناف فلیس فیها شیء - حتی یحول علیه الحول منذ یوم ینتج.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 100 )
ص : 9260
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ ، عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ ، قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «لَمَّا أَتَی صَاحِبُ اَلْحَبَشَهِ بِالْخَیْلِ وَ مَعَهُمُ اَلْفِیلُ لِیَهْدِمَ اَلْبَیْتَ مَرُّوا بِإِبِلٍ لِعَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ فَسَاقُوهَا، فَبَلَغَ ذَلِکَ عَبْدَ اَلْمُطَّلِبِ ، فَأَتَی صَاحِبَ اَلْحَبَشَهِ ، فَدَخَلَ اَلْآذِنُ، فَقَالَ: هَذَا عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ بْنُ هَاشِمٍ ، قَالَ: وَ مَا یَشَاءُ؟ قَالَ اَلتَّرْجُمَانُ: جَاءَ فِی إِبِلٍ لَهُ سَاقُوهَا یَسْأَلُکَ رَدَّهَا، فَقَالَ مَلِکُ اَلْحَبَشَهِ لِأَصْحَابِهِ: هَذَا رَئِیسُ قَوْمٍ وَ زَعِیمُهُمْ! جِئْتُ إِلَی بَیْتِهِ اَلَّذِی یَعْبُدُهُ لِأَهْدِمَهُ وَ هُوَ یَسْأَلُنِی إِطْلاَقَ إِبِلِهِ! أَمَا لَوْ سَأَلَنِی اَلْإِمْسَاکَ عَنْ هَدْمِهِ لَفَعَلْتُ، رُدُّوا عَلَیْهِ إِبِلَهُ. فَقَالَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ لِتَرْجُمَانِهِ: مَا قَالَ اَلْمَلِکُ؟ فَأَخْبَرَهُ، فَقَالَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ : أَنَا رَبُّ اَلْإِبِلِ، وَ لِهَذَا اَلْبَیْتِ رَبٌّ یَمْنَعُهُ، فَرُدَّتْ عَلَیْهِ إِبِلُهُ، وَ اِنْصَرَفَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ نَحْوَ مَنْزِلِهِ، فَمَرَّ بِالْفِیلِ فِی مُنْصَرَفِهِ، فَقَالَ لِلْفِیلِ: یَا مَحْمُودُ، فَحَرَّکَ اَلْفِیلُ رَأْسَهُ. فَقَالَ لَهُ: أَ تَدْرِی لِمَ جَاءُوا بِکَ؟ فَقَالَ اَلْفِیلُ بِرَأْسِهِ: لاَ، فَقَالَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ : جَاءُوا بِکَ لِتَهْدِمَ بَیْتَ رَبِّکَ، أَ فَتَرَاکَ فَاعِلَ ذَلِکَ؟ فَقَالَ بِرَأْسِهِ: لاَ. فَانْصَرَفَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ إِلَی مَنْزِلِهِ، فَلَمَّا أَصْبَحُوا غَدَوْا بِهِ لِدُخُولِ اَلْحَرَمِ ، فَأَبَی وَ اِمْتَنَعَ عَلَیْهِمْ، فَقَالَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ لِبَعْضِ مَوَالِیهِ عِنْدَ ذَلِکَ: اُعْلُ اَلْجَبَلَ، فَانْظُرْ تَرَی شَیْئاً؟ فَقَالَ: أَرَی سَوَاداً مِنْ قِبَلِ اَلْبَحْرِ، فَقَالَ لَهُ: یُصِیبُهُ بَصَرُکَ أَجْمَعَ؟ فَقَالَ لَهُ: لاَ، وَ أَوْشَکَ أَنْ یُصِیبَ، فَلَمَّا أَنْ قَرُبَ قَالَ: هُوَ طَیْرٌ کَثِیرٌ وَ لاَ أَعْرِفُهُ، یَحْمِلُ کُلُّ طَیْرٍ فِی مِنْقَارِهِ حَصَاهً مِثْلَ حَصَاهِ اَلْخَذْفِ أَوْ دُونَ حَصَاهِ اَلخَذْفِ. فَقَالَ عَبْدُ اَلْمُطَّلِبِ : وَ رَبِّ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ مَا تُرِیدُ إِلاَّ اَلْقَوْمَ، حَتَّی لَمَّا صَارَتْ فَوْقَ رُؤُوسِهِمْ أَجْمَعَ أَلْقَتِ اَلْحَصَاهَ، فَوَقَعَتْ کُلُّ حَصَاهٍ عَلَی هَامَّهِ رَجُلٍ، فَخَرَجَتْ مِنْ دُبُرِهِ فَقَتَلَتْهُ، فَمَا اِنْفَلَتَ مِنْهُمْ إِلاَّ رَجُلٌ وَاحِدٌ یُخْبِرُ اَلنَّاسَ، فَلَمَّا أَنْ أَخْبَرَهُمْ أَلْقَتْ عَلَیْهِ حَصَاهً فَقَتَلَتْهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 760 )
ص : 9261
عَنْ أَیُّوبَ عَنْ مَسْلَمَهَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلرَّجُلُ مِنَّا یَکُونُ عِنْدَهُ اَلشَّیْءُ یَنْتَفِعُ بِهِ وَ عَلَیْهِ دَیْنٌ أَ یُطْعِمُهُ عِیَالَهُ حَتَّی یَأْتِیَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَمْرَهُ فَیَقْضِیَ دَیْنَهُ أَوْ یَسْتَقْرِضُ عَلَی ظَهْرِهِ فِی خُبْثِ اَلزَّمَانِ وَ شِدَّهِ اَلْمَکَاسِبِ أَوْ یَقْبَلُ اَلصَّدَقَهَ قَالَ یَقْضِی بِمَا عِنْدَهُ دَیْنَهُ وَ لاَ یَأْکُلُ أَمْوَالَ اَلنَّاسِ إِلاَّ وَ عِنْدَهُ مَا یُؤَدِّی إِلَیْهِمْ حُقُوقَهُمْ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ لا تَأْکُلُوا أَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ إِلاّ أَنْ تَکُونَ تِجارَهً عَنْ تَراضٍ مِنْکُمْ وَ لاَ یَسْتَقْرِضْ عَلَی ظَهْرِهِ إِلاَّ وَ عِنْدَهُ وَفَاءٌ وَ لَوْ طَافَ عَلَی أَبْوَابِ اَلنَّاسِ فَرَدُّوهُ بِاللُّقْمَهِ وَ اَللُّقْمَتَیْنِ وَ اَلتَّمْرَهِ وَ اَلتَّمْرَتَیْنِ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ لَهُ وَلِیٌّ یَقْضِی مِنْ بَعْدِهِ لَیْسَ مِنَّا مِنْ مَیِّتٍ یَمُوتُ إِلاَّ جَعَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ وَلِیّاً یَقُومُ فِی عِدَتِهِ وَ دَیْنِهِ فَیَقْضِی عِدَتَهُ وَ دَیْنَهُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 264 )
ص : 9262
عَلِیٌّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: مَا مِنْ شَیْءٍ إِلاَّ وَ فِیهِ کِتَابٌ أَوْ سُنَّهٌ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 59 )
و فرمود: چیزی نیست جز آنکه در باره اش آیه قرآن یا حدیثی هست.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 77 )
4-حماد گوید:از امام صادق(علیه السّلام)شنیدم می فرمود:چیزی نیست مگر آنکه در بارۀ او قرآن یا سنت وجود دارد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 177 )
4-حماد می گوید:از امام صادق علیه السّلام شنیدم که فرمود:چیزی نیست مگر آنکه دربارۀ او آیه و حدیثی وجود دارد.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 151 )
شرح: شرح این، ظاهر است از شرح عنوان باب پنجم.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 1 , ص 436 )
هدیّه: أی ما من شیء ممّا یحتاج إلیه الاُمّه إلی قیام القیامه إلّاوفی حکمه کتاب محکم،أو سنّه مفسّره لما یشتبهه.وجمیع الأحکام إنّما هو عند أهله علیهم السلام. قال برهان الفضلاء سلّمه اللّه تعالی:بیانه ظاهر من شرح العنوان.
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 1 , ص 578 )
صحیح.
( مرآه العقول ؛ ج 1 , ص 204 )
ص : 9263
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ جَهْمٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ رَجُلٌ یُکْثِرُ أَنْ یَقُولَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ وَ اَلْعاقِبَهُ لِلْمُتَّقِینَ فَغَاظَ إِبْلِیسَ ذَلِکَ فَبَعَثَ إِلَیْهِ شَیْطَاناً فَقَالَ قُلِ اَلْعَاقِبَهُ لِلْأَغْنِیَاءِ فَجَاءَهُ فَقَالَ ذَلِکَ فَتَحَاکَمَا إِلَی أَوَّلِ مَنْ یَطْلُعُ عَلَیْهِمَا عَلَی قَطْعِ یَدِ اَلَّذِی یَحْکُمُ عَلَیْهِ فَلَقِیَا شَخْصاً فَأَخْبَرَاهُ بِحَالِهِمَا فَقَالَ اَلْعَاقِبَهُ لِلْأَغْنِیَاءِ فَرَجَعَ وَ هُوَ یَحْمَدُ اَللَّهَ وَ یَقُولُ اَلْعاقِبَهُ لِلْمُتَّقِینَ فَقَالَ لَهُ تَعُودُ أَیْضاً فَقَالَ نَعَمْ عَلَی اَلْیَدِ اَلْأُخْرَی فَخَرَجَا فَطَلَعَ اَلْآخَرُ فَحَکَمَ عَلَیْهِ أَیْضاً فَقُطِعَتْ یَدُهُ اَلْأُخْرَی وَ عَادَ أَیْضاً یَحْمَدُ اَللَّهَ وَ یَقُولُ اَلْعاقِبَهُ لِلْمُتَّقِینَ فَقَالَ لَهُ تُحَاکِمُنِی عَلَی ضَرْبِ اَلْعُنُقِ فَقَالَ نَعَمْ فَخَرَجَا فَرَأَیَا مِثَالاً فَوَقَفَا عَلَیْهِ فَقَالَ إِنِّی کُنْتُ حَاکَمْتُ هَذَا وَ قَصَّا عَلَیْهِ قِصَّتَهُمَا قَالَ فَمَسَحَ یَدَیْهِ فَعَادَتَا ثُمَّ ضَرَبَ عُنُقَ ذَلِکَ اَلْخَبِیثِ وَ قَالَ هَکَذَا اَلْعاقِبَهُ لِلْمُتَّقِینَ .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 179 )
ص : 9264
وَ عَنِ اَلْقُشَیْرِیِّ قَالَ: جَرَی حَدِیثُ جَعْفَرِ بْنِ عَلِیٍّ فَقَالَ لِی نُقَدِّمُهُ فَقُلْتُ فَلَیْسَ غَیْرَهُ قَالَ بَلَی قُلْتُ فَهَلْ رَأَیْتَهُ قَالَ لَمْ أَرَهُ وَ لَکِنْ غَیْرِی رَآهُ قُلْتُ مَنْ غَیْرُکَ قَالَ قَدْ رَآهُ جَعْفَرٌ مَرَّتَیْنِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 450 )
و روایت از قشیریست که دیده است او را جعفر بن علی دو نوبت و ابی طریف خادم نیز دیده آن حضرت را (علیه السّلام)
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 341 )
ص : 9265
مع ، [معانی الأخبار] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْیَقْطِینِیِّ عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : جُمِعَ اَلْخَیْرُ کُلُّهُ فِی ثَلاَثِ خِصَالٍ اَلنَّظَرِ وَ اَلسُّکُوتِ وَ اَلْکَلاَمِ وَ کُلُّ نَظَرٍ لَیْسَ فِیهِ اِعْتِبَارٌ فَهُوَ سَهْوٌ وَ کُلُّ سُکُوتٍ لَیْسَ فِیهِ فِکْرَهٌ فَهُوَ غَفْلَهٌ وَ کُلُّ کَلاَمٍ لَیْسَ فِیهِ ذِکْرٌ فَهُوَ لَغْوٌ فَطُوبَی لِمَنْ کَانَ نَظَرُهُ عِبْرَهً وَ سُکُوتُهُ فِکْرَهً وَ کَلاَمُهُ ذِکْراً وَ بَکَی عَلَی خَطِیئَتِهِ وَ آمَنَ اَلنَّاسَ شَرَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 406 )
37-معانی الاخبار:حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام) فرمود:تمام خوبیها در سه خصلت گرد آمده:1-نگاه کردن 2-خاموشی 3-سخن گفتن،هر نگاهی که در آن پند گرفتن نباشد اشتباه است،هر خاموشیی که در آن اندیشه نباشد آن بیخبریست،هر سخنی که در آن یادآوری و ذکر نباشد آن کلام بیهوده است پس خوشا بکسی که نگاهش عبرت،سکوتش فکر،سخنش ذکر باشد و بر گناهش گریه کند و مردم از شرش ایمن باشند.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 413 )
ص : 9266
67 - اَلنَّضْرُ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ: حَدَّثَنِی اَلصَّبَّاحُ عَنْ زَیْدِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ: أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی نَبِیِّهِ دَاوُدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِذَا ذَکَرَنِی عَبْدِی حِینَ یَغْضَبُ ذَکَرْتُهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فِی جَمِیعِ خَلْقِی وَ لاَ أَمْحَقُهُ فِیمَا أَمْحَقُ .
( الزهد , جلد 1 , صفحه 28 )
68 -زید فرزند امام سجّاد عَلَیْهِ السَّلاَمُ گفته است:
خداوند عزّ و جلّ به پیامبرش حضرت داود عَلَیْهِ السَّلاَمُ وحی فرستاد: بندۀ من اگر هنگام غضب مرا یاد کند، او را در قیامت در حضور تمامی خلایق یاد می کنم و او را با دیگر افراد نابود شونده نابود نمی گردانم.
( زاهد کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 73 )
ص : 9267
عد، [العقائد] ، اِعْتِقَادُنَا فِی اَلْجَبْرِ وَ اَلتَّفْوِیضِ قَوْلُ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ جَبْرَ وَ لاَ تَفْوِیضَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 17 )
ص : 9268
أبو الحسن الفقیه بن شاذان فی المناقب المائه من طریق العامّه: عن جعفر بن محمد، عن أبیه، عن علی بن الحسین، عن أبیه، قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: نزل علیّ جبرئیل - علیه السلام - صبیحه یوم فرحا (مسرورا) مستبشرا، فقلت: حبیبی [جبرئیل] ، مالی أراک فرحا مستبشرا؟ فقال: یا محمد، و کیف لا أکون کذلک و قد قرت [عینی] بما أکرم اللّه به أخاک و وصیّک و إمام أمّتک علی بن أبی طالب - علیه السلام-. فقلت: و بم أکرم اللّه أخی و إمام أمّتی؟ قال: باهی [اللّه] سبحانه و تعالی بعبادته البارحه ملائکته و حمله عرشه، و قال: ملائکتی [و حمله عرشی] ، انظروا إلی حجّتی فی أرضی بعد نبیّی محمد - صلّی اللّه علیه و آله - کیف عفّر خدّه فی التراب تواضعا لعظمتی، اشهدکم أنّه إمام خلقی، و مولی بریّتی . و رواه من طریق المخالفین موفّق بن أحمد: قال ذکر الإمام محمد ابن شاذان، حدّثنی محمد بن علی بن الفضل [بن] زیّات، عن علی بن بزیع الماجشون ، عن إسماعیل بن أبان الورّاق، عن غیاث بن إبراهیم، عن جعفر بن محمد، عن أبیه، عن علی بن الحسین، عن أبیه، قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: نزل [علیّ] جبرائیل - علیه السلام - صبیحه یوم فرحا [مسرورا] مستبشرا، و ذکر الحدیث بعینه.
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 2 , صفحه 439 )
ص : 9269
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ عَنْ أَبَانٍ عَنِ اِبْنِ اَلْمُنْذِرِ قَالَ: ذُکِرَتْ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْوَحْشَهُ فَقَالَ أَ لاَ أُخْبِرُکُمْ بِشَیْءٍ إِذَا قُلْتُمُوهُ لَمْ تَسْتَوْحِشُوا بِلَیْلٍ وَ لاَ نَهَارٍ بِسْمِ اَللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ تَوَکَّلْتُ عَلَی اَللَّهِ وَ أَنَّهُ «مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اَللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اَللّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اَللّهُ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْراً» اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنِی فِی کَنَفِکَ وَ فِی جِوَارِکَ وَ اِجْعَلْنِی فِی أَمَانِکَ وَ فِی مَنْعِکَ فَقَالَ بَلَغَنَا أَنَّ رَجُلاً قَالَهَا ثَلاَثِینَ سَنَهً وَ تَرَکَهَا لَیْلَهً فَلَسَعَتْهُ عَقْرَبٌ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 568 )
ابن منذر گوید: خدمت حضرت صادق علیه السلام از وحشت (ترس و اندوه از تنهائی) یاد آور شدم فرمود: آیا شما را آگاه نکنم بچیزی که هر گاه آن را بگوئید نه در شب و نه در روز از تنهائی نترسید؟(و آل اینست): «بسم اللّه و باللّه و توکلت علی اللّه و انه«
مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اَللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اَللّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اَللّهُ لِکُلِّ شَیْ ءٍ قَدْراً
»، اللهم اجعلنی فی کنفک و فی جوارک و اجعلنی فی أمامک و فی منعک». پس فرمود: بما رسیده که مردی سی سال این دعا را میخواند و یک شب آن را ترک کرد و همان شب او را عقرب گزید.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 357 )
1-ابن منذر گوید:از هراسیدن نزد امام صادق(علیه السّلام)یاد آور شدم،فرمود:به شما چیزی را خبر ندهم که هر گاه آن را بگوئید نه در شب و نه در روز نهراسید: بسم اللّه و باللّه و توکلت علی اللّه و انّه«
مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اَللّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اَللّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اَللّهُ لِکُلِّ شَیْ ءٍ قَدْراً
»،اللّهم اجعلنی فی کنفک و فی جوارک و اجعلنی فی امانک و فی منعک. پس فرمود:به ما رسیده که مردی سی سال به این دعا ملازم بود و یک شب آن را ترک کرد و همان شب عقرب او را گزید.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 299 )
1-«ابن منذر»می گوید:از ترس و وحشت و ناراحتی نزد امام صادق علیه السّلام شکایت بردم،حضرت فرمود:
به شما چیزی را خبر دهم که هرگاه آن را بگوئید نه در شب بهراسید و نه در روز آن دعا این است.
بسم اللّه و باللّه و توکّلت علی اللّه و انّه من یتوکّل علی اللّه فهو حسبه إنّ اللّه بالغ امره قد جعل اللّه لکل شییء قدرا،اللّهم اجعلنی فی کنفک و فی جوارک و اجعلنی فی امانک و فی منعک.
پس فرمود:به ما رسیده که مردی سی سال به این دعا ادامه می داد و یک شب آن را ترک کرد و عقرب او را گزید.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 609 )
: مجهول. و قال فی القاموس : الوحشه الهم و الخلوه و الخوف
إِنَّ اَللّهَ بالِغُ أَمْرِهِ
أی یبلغ ما یرید و لا یفوته مراد، و قال فی القاموس یقال: أنت فی کنف الله محرکه أی فی حرزه و ستره. أی تقدیرا أو مقدارا أو أجلا لا یتأتی غیره.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 436 )
ص : 9270
وَ عَنْهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْحَائِضِ تُفْطِرُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ أَیَّامَ حَیْضِهَا فَإِذَا أَفْطَرَتْ مَاتَتْ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهَا شَیْءٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 333 )
ص : 9271
عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ تَکُونُ مَعِیَ اَلدَّرَاهِمُ فِیهَا تَمَاثِیلُ وَ أَنَا مُحْرِمٌ فَأَجْعَلُهَا فِی هِمْیَانِی وَ أَشُدُّهُ فِی وَسَطِی قَالَ لاَ بَأْسَ هِیَ نَفَقَتُکَ وَ عَلَیْهَا اِعْتِمَادُکَ بَعْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 274 )
از یعقوب بن سالم که بامام ششم(علیه السّلام)گفتم:مرا پولی است که تمثال دارند و محرم باشند آنها را در همیانم مینهم و بکمرم می بندم؟فرمود:باکی ندارد آن هزینه تو است و پس از خدا عز و جل بآن اعتماد داری.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 175 )
ص : 9272
اَلْعُیُونُ ، وَ تَفْسِیرُ اَلْإِمَامِ ، بِالْإِسْنَادِ إِلَی أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْعَسْکَرِیِّ عَنْ آبَائِهِ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ اِتَّبَعُوا ما تَتْلُوا اَلشَّیاطِینُ عَلی مُلْکِ سُلَیْمانَ قَالَ اِتَّبَعُوا مَا تَتْلُو کَفَرَهُ اَلشَّیَاطِینِ مِنَ اَلسِّحْرِ وَ اَلنَّیْرَنْجَاتِ عَلَی مُلْکِ سُلَیْمَانَ اَلَّذِینَ یَزْعُمُونَ أَنَّ سُلَیْمَانَ بِهِ مَلَکَ وَ نَحْنُ أَیْضاً بِهِ نُظْهِرُ اَلْعَجَائِبَ حَتَّی یَنْقَادَ لَنَا اَلنَّاسُ وَ نَسْتَغْنِیَ عَنِ اَلاِنْقِیَادِ لِعَلِیٍّ وَ قَالُوا کَانَ سُلَیْمَانُ کَافِراً سَاحِراً مَاهِراً بِسِحْرِهِ مَلَکَ مَا مَلَکَ وَ قَدَرَ عَلَی مَا قَدَرَ فَرَدَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِمْ فَقَالَ: وَ ما کَفَرَ سُلَیْمانُ وَ لاَ اِسْتَعْمَلَ اَلسِّحْرَ کَمَا قَالَ هَؤُلاَءِ اَلْکَافِرُونَ وَ لکِنَّ اَلشَّیاطِینَ کَفَرُوا یُعَلِّمُونَ اَلنّاسَ اَلسِّحْرَ اَلَّذِی نَسَبُوهُ إِلَی سُلَیْمَانَ وَ إِلَی ما أُنْزِلَ عَلَی اَلْمَلَکَیْنِ بِبابِلَ هارُوتَ وَ مارُوتَ وَ کَانَ بَعْدَ نُوحٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَدْ کَثُرَ اَلسَّحَرَهُ وَ اَلْمُمَوِّهُونَ فَبَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَلَکَیْنِ إِلَی نَبِیِّ ذَلِکَ اَلزَّمَانِ بِذِکْرِ مَا یَسْحَرُ بِهِ اَلسَّحَرَهُ وَ ذِکْرِ مَا یُبْطِلُ بِهِ سِحْرَهُمْ وَ یَرُدُّ بِهِ کَیْدَهُمْ فَتَلَقَّاهُ اَلنَّبِیُّ عَنِ اَلْمَلَکَیْنِ وَ أَدَّاهُ إِلَی عِبَادِ اَللَّهِ بِأَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَمَرَهُمْ أَنْ یَقِفُوا بِهِ عَلَی اَلسِّحْرِ وَ أَنْ یُبْطِلُوهُ وَ نَهَاهُمْ أَنْ یَسْحَرُوا بِهِ اَلنَّاسَ وَ هَذَا کَمَا یَدُلُّ عَلَی اَلسَّمِّ مَا هُوَ وَ عَلَی مَا یُدْفَعُ بِهِ غَائِلَهُ اَلسَّمِّ ثُمَّ یُقَالُ لِلْمُتَعَلِّمِ ذَلِکَ هَذَا اَلسَّمُّ فَمَنْ رَأَیْتَهُ یَسُمُّ فَادْفَعْ غَائِلَتَهُ بِکَذَا وَ إِیَّاکَ أَنْ تَقْتُلَ بِالسَّمِّ أَحَداً ثُمَّ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ ما یُعَلِّمانِ مِنْ أَحَدٍ حَتّی یَقُولا إِنَّما نَحْنُ فِتْنَهٌ فَلا تَکْفُرْ یَعْنِی أَنَّ ذَلِکَ اَلنَّبِیَّ أَمَرَ اَلْمَلَکَیْنِ أَنْ یَظْهَرَا لِلنَّاسِ بِصُورَهِ بَشَرَیْنِ وَ یُعَلِّمَاهُمَا مَا عَلَّمَهُمَا اَللَّهُ مِنْ ذَلِکَ فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ ما یُعَلِّمانِ مِنْ أَحَدٍ ذَلِکَ اَلسِّحْرَ وَ إِبْطَالَهُ حَتّی یَقُولا لِلْمُتَعَلِّمِ إِنَّما نَحْنُ فِتْنَهٌ اِمْتِحَانٌ لِلْعِبَادِ لِیُطِیعُوا اَللَّهَ فِیمَا یَتَعَلَّمُونَ مِنْ هَذَا وَ یُبْطِلُوا بِهِ کَیْدَ اَلسَّاحِرِ وَ لاَ یَسْحَرُوهُمْ فَلا تَکْفُرْ بِاسْتِعْمَالِ هَذَا اَلسِّحْرِ وَ طَلَبِ اَلْإِضْرَارِ بِهِ وَ دُعَاءِ اَلنَّاسِ إِلَی أَنْ یَعْتَقِدُوا أَنَّکَ بِهِ تُحْیِی وَ تُمِیتُ وَ تَفْعَلُ مَا لاَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ إِلاَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَإِنَّ ذَلِکَ کُفْرٌ قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: فَیَتَعَلَّمُونَ یَعْنِی طَالِبِی اَلسِّحْرِ مِنْهُما یَعْنِی مِمَّا کَتَبَتِ اَلشَّیَاطِینُ عَلی مُلْکِ سُلَیْمانَ مِنَ اَلنَّیْرَنْجَاتِ وَ ما أُنْزِلَ عَلَی اَلْمَلَکَیْنِ بِبابِلَ هارُوتَ وَ مارُوتَ یَتَعَلَّمُونَ مِنْ هَذَیْنِ اَلصِّنْفَیْنِ ما یُفَرِّقُونَ بِهِ بَیْنَ اَلْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ هَذَا مَنْ یَتَعَلَّمُ لِلْإِضْرَارِ بِالنَّاسِ یَتَعَلَّمُونَ اَلتَّضْرِیبَ بِضُرُوبِ اَلْحِیَلِ وَ اَلتَّمَائِمِ وَ اَلْإِیهَامِ أَنَّهُ قَدْ دَفَنَ فِی مَوْضِعِ کَذَا وَ عَمِلَ کَذَا لِیُحَبِّبَ اَلْمَرْأَهَ إِلَی اَلرَّجُلِ وَ اَلرَّجُلَ إِلَی اَلْمَرْأَهِ أَوْ یُؤَدِّیَ إِلَی اَلْفِرَاقِ بَیْنَهُمَا ثُمَّ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ ما هُمْ بِضارِّینَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاّ بِإِذْنِ اَللّهِ أَیْ مَا اَلْمُتَعَلِّمُونَ لِذَلِکَ بِضَارِّینَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اَللَّهِ یَعْنِی بِتَخْلِیَهِ اَللَّهِ وَ عِلْمِهِ فَإِنَّهُ لَوْ شَاءَ لَمَنَعَهُمْ بِالْجَبْرِ وَ اَلْقَهْرِ ثُمَّ قَالَ: وَ یَتَعَلَّمُونَ ما یَضُرُّهُمْ وَ لا یَنْفَعُهُمْ لِأَنَّهُمْ إِذَا تَعَلَّمُوا ذَلِکَ اَلسِّحْرَ لِیَسْحَرُوا بِهِ وَ یَضُرُّوا فَقَدْ تَعَلَّمُوا مَا یَضُرُّهُمْ فِی دِینِهِمْ وَ لاَ یَنْفَعُهُمْ فِیهِ بَلْ یَنْسَلِخُونَ عَنْ دِینِ اَللَّهِ بِذَلِکَ وَ لَقَدْ عَلِمَ هَؤُلاَءِ اَلْمُتَعَلِّمُونَ لَمَنِ اِشْتَراهُ بِدِینِهِ اَلَّذِی یَنْسَلِخُ عَنْهُ بِتَعَلُّمِهِ ما لَهُ فِی اَلْآخِرَهِ مِنْ خَلاقٍ أَیْ مِنْ نَصِیبٍ فِی ثَوَابِ اَلْجَنَّهِ ثُمَّ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لَبِئْسَ ما شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ وَهَنُوهَا بِالْعَذَابِ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ قَدْ بَاعُوا اَلْآخِرَهَ وَ تَرَکُوا نَصِیبَهُمْ مِنَ اَلْجَنَّهِ لِأَنَّ اَلْمُتَعَلِّمِینَ لِهَذَا اَلسِّحْرِ هُمُ اَلَّذِینَ یَعْتَقِدُونَ أَنْ لاَ رَسُولَ وَ لاَ إِلَهَ وَ لاَ بَعْثَ وَ لاَ نُشُورَ فَقَالَ: وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اِشْتَراهُ ما لَهُ فِی اَلْآخِرَهِ مِنْ خَلاقٍ لِأَنَّهُمْ یَعْتَقِدُونَ أَنْ لاَ آخِرَهَ فَهُمْ یَعْتَقِدُونَ أَنَّهَا إِذَا لَمْ تَکُنْ آخِرَهٌ فَلاَ خَلاَقَ لَهُمْ فِی دَارٍ بَعْدَ اَلدُّنْیَا وَ إِنْ کَانَ بَعْدَ اَلدُّنْیَا آخِرَهٌ فَهُمْ مَعَ کُفْرِهِمْ بِهَا لاَ خَلاَقَ لَهُمْ فِیهَا ثُمَّ قَالَ: وَ لَبِئْسَ ما شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ إِذْ بَاعُوا اَلْآخِرَهَ بِالدُّنْیَا وَ رَهَنُوا بِالْعَذَابِ اَلدَّائِمِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ قَدْ بَاعُوا أَنْفُسَهُمْ بِالْعَذَابِ وَ لَکِنْ لاَ یَعْلَمُونَ ذَلِکَ لِکُفْرِهِمْ بِهِ فَلَمَّا تَرَکُوا اَلنَّظَرَ فِی حُجَجِ اَللَّهِ حَتَّی یَعْلَمُوا عَذَابَهُمْ عَلَی اِعْتِقَادِهِمُ اَلْبَاطِلَ وَ جَحْدِهِمْ اَلْحَقَّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 319 )
3-در عیون:(ج 1 ص 266)و در تفسیر امام:بسندی از امام صادق علیه السّلام در تفسیر قول خدا عزّ و جلّ«و پیرو شدند آنچه را میخواندند دیوها بر ملک سلیمان»فرمود:پیرو شدند آنچه را میخواندند دیوان کافر از جادو و نیرنجات بر ملک سلیمان آنان که پنداشتند سلیمان بدان پادشاه شد،و ما هم اکنون بوسیله آن عجائب پدیدار کنیم تا مردم فرمانبر،شوند[و بی نیاز شویم از فرمانبری علی]. و گفتند سلیمان کافر و جادوگر استادی بود و بجادوگری چنان پادشاهی بدست آورد و چنان نیروئی یافت،و خدا عزّ و جلّ رد کرد آنها را و فرمود سلیمان کافر نبود و جادو نکرد ولی دیوها کافر شدند و جادو بمردم یاد دادند و آن را بسلیمان بستند و بدان چه نازل شد بدو فرشته در بابل هاروت و ماروت. پس از نوح جادوگر بسیار شد و خدا عزّ و جلّ دو فرشته فرستاد به پیغمبر آن زمان که وسیله جادو را بیان کنند و وسیله دفع آن را بمردم بیاموزند تا جادو را از خود دفع کنند و آن پیغمبر آن را از دو فرشته گرفت و بمردم رساند بفرمان خدا عزّ و جلّ و بآنها فرمود جادو را بفهمند و باطلش کنند و از جادو کردن مردم غدقن کرد،چنانچه زهر را یاد دهند و تریاق را و بشاگرد گویند این زهر است و این تریاق و مبادا با زهر کسی را بکشی.سپس خدا عزّ و جلّ فرمود:«و بکسی یاد ندادند تا گفتند ما فتنه ایم مبادا کافر شوی»یعنی بامر پیغمبر آن دو فرشته خود را بمردم نمودند بصورت آدمی و آنها را یاد دادند و خدا فرمود«بکسی یاد ندادند جادو و ابطالش را جز اینکه میگفتند بشاگرد«همانا ما فتنه ایم»یعنی آزمایش بنده هائیم تا خدا را فرمان برند و بآنچه یاد گیرند جادوی جادوگر را باطل کنند و خود جادو نکنند،و کافر مشو با بکار بردن جادو و زیان زدن بمردم و دعوت مردم باینکه بتو معتقد شوند که جان دهی و جان بگیری و بر آنچه خدا عزّ و جلّ توانا است توانائی،که این کفر است. خدا عزّ و جلّ فرمود طالبان جادو از آنها که دیوان بر ملک سلیمان نوشته بودند از نیرنجات یاد میگرفتند و آنچه را که بر دو فرشته نازل شد ببابل هاروت و ماروت و از هر صنف می آموختند وسیله جدا کردن مرد را از همسرش،این آنچه برای زیان رساندن بمردم یاد میگرفتند،از دو بهمزدن و نیرنگ و سخن چینی و وانمودن اینکه طلسم را در کجا زیر خاک کرده تا مرد عاشق زن شود و یا بعکس یا اینکه از هم جدا شوند. سپس خدا عزّ و جلّ فرمود«و نبودند زیان رسان بکسی جز بفرمان خدا» یعنی شاگردان بکسی زیان رسان نبودند،جز باینکه خدا آنها را وانهد و بداند زیرا اگر خدا میخواست آنها را بزور باز میداشت. سپس فرمود:«و یاد میگرفتند آنچه زیانشان میزد و سودشان نداشت»چون بقصد زیان زدن یاد میگرفتند و جادوگری و آن زیان بدین آنها بود و سودی نمیبردند بلکه از دین خدا بوسیله آن بیرون میشدند و البته این شاگردان که آنچه را با دین خود عوض کردند در آخرت بهره ای از بهشت ندارند،سپس خدا عزّ و جلّ فرمود«چه بد بود بهائی که خود را بدان فروختند و گرو نمودند بعذاب«اگر میفهمیدند»که آخرت را بدنیا فروختند و بهره بهشت خود را از دست دادند،زیرا یادگیران جادو هم آنانند که عقیده دارند نه پیغمبری هست،و نه خدائی،نه قیامتی نه زنده شدنی.فرمود«و البته دانستند که کسی که آن را بخرد در آخرت بهره ندارد»چون عقیده بآخرت ندارند،زیرا معتقدند که آخرتی نیست و پس از دنیا برای آنها بهره ای وجود ندارد،و اگر هم آخرتی باشد با کفر آنها بهره ای از آن ندارند، سپس فرمود«چه بد است آنچه خود را بدان فروختند»که آخرت را بدنیا فروختند و خود را گرو کردند بعذاب ابد«کاش میدانستند»با خود چه کردند،ولی چون کافرند آن را ندانند،زیرا در حجج خدا اندیشه نکردند تا عذاب خود را بفهمند و بدانند که منکر حق شدند. یوسف بن محمّد بن زیاد و علی بن محمّد بن سیّار از دو پدرشان گفته اند که آنان گفتند ما بامام حسن پدر امام قائم علیه السّلام گفتیم:گروهی نزد ما هستند که پندارند هاروت و ماروت دو فرشته بودند که چون گناه آدمیزاده ها فزون شد خدا آنان را با یک سوّمی بدنیا فرستاد و زهره آنها را فریفت و آنها دنبال زنا رفتند و می نوشیدند و آدم کشتند و خدا تبارک و تعالی آنها را در بابل عذاب کرد و جادوگران از آنها جادو می آموختند و خدا آن زن را بصورت این اختری درآورد که زهره است. امام فرمود:بخدا پناه از این گفتار،البته فرشته ها معصومند و محفوظ از کفر و گناه بلطف خدا،خدا عزّ و جلّ فرموده«گناه نکنید در آنچه بدانها فرماید و انجام دهند فرمان را»و فرموده«از او است هر چه در آسمانها و زمین است و هر که نزد او است»یعنی از فرشته ها«سر برنتابند از عبادتش و مانده نشوند تسبیح گویند در شب و روز و وانگیرند»و باز در باره فرشته ها فرموده«بلکه بنده هائی ارجمندند و باو پیشی نگیرند در گفتار و بفرمان او کار کنند،میداند آنچه در پیش آنها است و آنچه در پس آنها و میانجی نشوند مگر برای کسی که بپسندد و آنان از ترس او نگرانند».
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 272 )
ص : 9273
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بَحْرٍ اَلشَّیْبَانِیِّ عَنِ اَلْعَبَّاسِ اَلْجَزَرِیِّ عَنِ اَلثَّوْبَانِیِّ قَالَ: کَانَتْ لِأَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ بِضْعَ عَشْرَهَ سَنَهً کُلَّ یَوْمٍ سَجْدَهٌ بَعْدَ اِبْیِضَاضِ اَلشَّمْسِ إِلَی وَقْتِ اَلزَّوَالِ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 9 )
ص : 9274
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ اَلْمَدَائِنِیِّ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی طَعَامِ اَلْأَسِیرِ فَقَالَ إِطْعَامُهُ حَقٌّ عَلَی مَنْ أَسَرَهُ وَ إِنْ کَانَ یُرِیدُ قَتْلَهُ مِنَ اَلْغَدِ فَإِنَّهُ یَنْبَغِی أَنْ یُطْعَمَ وَ یُسْقَی وَ یُظَلَّ وَ یُرْفَقَ بِهِ کَافِراً کَانَ أَوْ غَیْرَهُ.
( الکافی , جلد 5 , صفحه 35 )
4 - جرّاح مدائنی گوید: امام صادق علیه السّلام در مورد اطعام اسیر فرمود:
غذا دادن به اسیر به گردن اسیرکنندۀ اوست، و اگر می خواهد فردا او را بکشد سزاوار است که غذا و آب به او داده شود و محل استراحت برایش قرار داده و با او مدارا شود خواه کافر باشد یا کافر نباشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 92 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 365 )
ص : 9275
ثو، [ثواب الأعمال] ، بِالْإِسْنَادِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنِ اِبْنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْعَلاَءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ فِی فَرِیضَهٍ مِنْ فَرَائِضِ اَللَّهِ نَادَی مُنَادٍ یَا عَبْدَ اَللَّهِ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ مَا مَضَی فَاسْتَأْنِفِ اَلْعَمَلَ . ضا، [فقه الرضا علیه السلام ] : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 327 )
ص : 9276
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا جَمَعَ اَللَّهُ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ قَامَ مُنَادٍ فَنَادَی یُسْمِعُ اَلنَّاسَ فَیَقُولُ أَیْنَ اَلْمُتَحَابُّونَ فِی اَللَّهِ قَالَ فَیَقُومُ عُنُقٌ مِنَ اَلنَّاسِ فَیُقَالُ لَهُمُ اِذْهَبُوا إِلَی اَلْجَنَّهِ بِغَیْرِ حِسَابٍ قَالَ فَتَلَقَّاهُمُ اَلْمَلاَئِکَهُ فَیَقُولُونَ إِلَی أَیْنَ فَیَقُولُونَ إِلَی اَلْجَنَّهِ بِغَیْرِ حِسَابٍ قَالَ وَ یَقُولُونَ وَ أَیُّ ضَرْبٍ أَنْتُمْ مِنَ اَلنَّاسِ فَیَقُولُونَ نَحْنُ اَلْمُتَحَابُّونَ فِی اَللَّهِ قَالَ فَیَقُولُونَ أَیَّ شَیْءٍ کَانَتْ أَعْمَالُکُمْ قَالُوا کُنَّا نُحِبُّ فِی اَللَّهِ وَ نُبْغِضُ فِی اَللَّهِ قَالَ فَیَقُولُونَ نِعْمَ أَجْرُ اَلْعَامِلِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 167 )
ص : 9277
فِی کِتَابِ مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی عَبْدِ اَلْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِیِّ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَعْنَی اَلرَّجِیمِ أَنَّهُ مَرْجُومٌ بِاللَّعْنِ، مَطْرُودٌ مِنَ اَلْخَیْرِ، لاَ یَذْکُرُهُ مُؤْمِنٌ إِلاَّ لَعَنَهُ، وَ أَنَّ فِی عِلْمِ اَللَّهِ اَلسَّابِقِ إِذَا خَرَجَ اَلْقَائِمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لاَ یَبْقَی مُؤْمِنٌ فِی زَمَانِهِ إِلاَّ رَجَمَهُ بِالْحِجَارَهِ، کَمَا کَانَ قَبْلَ ذَلِکَ مَرْجُوماً بِاللَّعْنِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 13 )
ص : 9278
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْحَلَبِیِّ : أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَغْتَسِلُ بِالْمَدِینَهِ ، لِإِحْرَامِهِ فَقَالَ یُجْزِیهِ ذَلِکَ مِنَ اَلْغُسْلِ بِذِی اَلْحُلَیْفَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 327 )
ص : 9279
ل، [الخصال] ، أَبِی وَ اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادٍ لَهُ یَرْفَعُهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ مُدْمِنُ خَمْرٍ وَ لاَ سِکِّیرٌ وَ لاَ عَاقٌّ وَ لاَ شَدِیدُ اَلسَّوَادِ وَ لاَ دَیُّوثٌ وَ لاَ قَلاَّعٌ وَ هُوَ اَلشُّرْطِیُّ وَ لاَ زَنُّوقٌ وَ هُوَ اَلْخُنْثَی وَ لاَ خَیُّوفٌ وَ هُوَ اَلنَّبَّاشُ وَ لاَ عَشَّارٌ وَ لاَ قَاطِعُ رَحِمٍ وَ لاَ قَدَرِیٌّ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 5 , صفحه 10 )
ص : 9280
مَنْ أَطَاعَ اَللَّهَ عَزَّ نَصْرُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 617 )
ص : 9281
اَلآمِدِیُّ فِی اَلْغُرَرِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَلاَ لاَ یَعْدِلَنَّ أَحَدُکُمْ عَنِ اَلْقَرَابَهِ یَرَی بِهَا اَلْخَصَاصَهَ أَنْ یَسُدَّهَا بِالَّذِی لاَ یَزِیدُهُ إِنْ أَمْسَکَهُ وَ لاَ یَنْقُصُهُ إِنْ أَنْفَقَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 222 )
ص : 9282
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلنَّاسُ نِیَامٌ فَإِذَا مَاتُوا اِنْتَبَهُوا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 4 , صفحه 73 )
ص : 9283
یر، [بصائر الدرجات] ، عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَامِرٍ عَنِ اَلرَّبِیعِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَوْلُهُ تَعَالَی: إِنَّ اَلَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اَللّهُ ثُمَّ اِسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ اَلْمَلائِکَهُ أَلاّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّهِ اَلَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَا وَ اَللَّهِ وَسَّدْنَاهُمُ اَلْوَسَائِدَ فِی مَنَازِلِنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 353 )
بصائر: خالد از حضرت صادق علیه السّلام در باره آیه«
إِنَّ اَلَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اَللّهُ ثُمَّ اِسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ اَلْمَلائِکَهُ أَلاّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّهِ اَلَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ
»فرمود: بخدا قسم ما برای آنها پشتی قرار می دهیم تا تکیه کنند.
( بحارالأنوار (جلد 23 تا 27) / ترجمه خسروی ؛ ج 4 , ص 272 )
ص : 9284
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ أَبِی أُسَامَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: خَرَجَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَی مَکَّهَ سَنَهً مَاشِیاً فَوَرِمَتْ قَدَمَاهُ فَقَالَ لَهُ بَعْضُ مَوَالِیهِ لَوْ رَکِبْتَ لَسَکَنَ عَنْکَ هَذَا اَلْوَرَمُ فَقَالَ کَلاَّ إِذَا أَتَیْنَا هَذَا اَلْمَنْزِلَ فَإِنَّهُ یَسْتَقْبِلُکَ أَسْوَدُ وَ مَعَهُ دُهْنٌ فَاشْتَرِ مِنْهُ وَ لاَ تُمَاکِسْهُ اَلْحَدِیثَ وَ فِیهِ أَنَّهُ وَجَدَ اَلْأَسْوَدَ وَ مَعَهُ اَلدُّهْنُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 80 )
ص : 9285
حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْعَسْکَرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَمْدَانَ اَلْقُشَیْرِیُّ [اَلْقُشَرِیُّ] قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عِیسَی اَلْکِلاَبِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَی بْنُ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَنَهَ خَمْسِینَ [خَمْسٍ] وَ مِائَتَیْنِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ قَرَأَ فِی دُبُرِ صَلاَهِ اَلْجُمُعَهِ بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَ « قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ » سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَ « قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ اَلْفَلَقِ » سَبْعَ مَرَّاتٍ وَ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَ « قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ اَلنّاسِ » سَبْعَ مَرَّاتٍ لَمْ تَنْزِلْ بِهِ بَلِیَّهٌ وَ لَمْ تُصِبْهُ فِتْنَهٌ إِلَی یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ اَلْأُخْرَی فَإِنْ قَالَ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ اَلَّتِی حَشْوُهَا بَرَکَهٌ وَ عُمَّارُهَا مَلاَئِکَهٌ مَعَ نَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَبِینَا إِبْرَاهِیمَ جَمَعَ اَللَّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مُحَمَّدٍ وَ إِبْرَاهِیمَ فِی دَارِ اَلسَّلاَمِ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 327 )
2 - رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود هر که دنبال نماز جمعه یک مرتبه حمد و هفت بار«
قُلْ هُوَ اَللّهُ
» و یک بار دیگر حمد و هفت«
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ اَلْفَلَقِ
» و یک بار دیگر حمد و هفت بار«
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ اَلنّاسِ
» بخواند بلائی نکشد و فتنه ای نبیند تا جمعه آینده و اگر گوید بار خدایا مرا از اهل بهشتی گردان که پر از برکت است و و عامرانش فرشته هایند بهمراه پیغمبر ما و ابراهیم خدا میان او محمد و ابراهیم در دار السلام جمع کند.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 327 )
2.پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله فرمود:هرکس در تعقیب نماز جمعه یکبار سوره حمد و هفت بار سوره توحید بخواند و در نوبت بعدی یکبار حمد و هفت بار سوره فلق را بخواند و در نوبت سوم یکبار حمد و هفت بار سوره ناس را بخواند تا جمعۀ دیگر هرگز گرفتاری پیدا نخواهد کرد و در فتنه ای نخواهد افتاد.اگر او دعا کرد که خدایا!مرا از ساکنان بهشت قرار ده که آکنده از برکت است و در فرشتگان در آن جای عامران خواهند بود؛در کنار پیامبر ما و ابراهیم خلیل علیه السّلام،خداوند او و محمد صلّی اللّه علیه و آله و ابراهیم علیه السّلام را در«دار السّلام»گرد هم آورد.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 549 )
ص : 9286
ثَوَابُ اَلْأَعْمَالِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ رِفَاعَهَ بْنِ مُوسَی اَلنَّخَّاسِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ عَزَّی رَجُلاً بِابْنٍ لَهُ فَقَالَ لَهُ اَللَّهُ خَیْرٌ لاِبْنِکَ مِنْکَ وَ ثَوَابُ اَللَّهِ خَیْرٌ لَکَ مِنْهُ فَلَمَّا بَلَغَهُ جَزَعُهُ عَلَیْهِ عَادَ إِلَیْهِ فَقَالَ لَهُ قَدْ مَاتَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَمَا لَکَ بِهِ أُسْوَهٌ فَقَالَ لَهُ إِنَّهُ کَانَ مُرَاهِقاً فَقَالَ إِنَّ أَمَامَهُ ثَلاَثَ خِصَالٍ شَهَادَهَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ رَحْمَهَ اَللَّهِ وَ شَفَاعَهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَنْ یَفُوتَهُ وَاحِدَهٌ مِنْهُنَّ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 79 , صفحه 80 )
ص : 9287
3697-7 الکافی ،1/3/2/3 الأربعه عن زراره و النیسابوریان عن حماد عن حریز عن زراره قال: إذا کان الماء أکثر من راویه لم ینجسه شیء - تفسخ فیه أو لم یتفسخ فیه إلا أن یجیء له ریح تغلب علی ریح الماء .
( الوافی , جلد 6 , صفحه 34 )
قوله:الأربعه،عن زراره و النیسابوریان،عن حمّاد،عن حریز،عن زراره قال:«إذا کان الماء أکثر من راویه لم ینجّسه شیء تفسخ فیه أ و لم یتفسّخ فیه إلاّ أن یجیء له ریح تغلب علی ریح الماء» . هذه الروایه فی غایه الظهور فی أنّ اعتبار الأکثریّه من الراویه لأجل عدم الانفعال بالملاقاه لا عدم التغیّر بما اعتاد وروده علیه من النجاسه کما قال فی عنوان الباب إذ لو کان لأجل التغیّر یصیر المعنی:إذا کان أکثر لم یتغیّر أصلا بوقوع أیّ شیء من النجاسه فیه إلاّ أن یتغیّر. و لا یخفی فساده من وجوه شتّی کما لا یخفی،و أشرنا إلی کثیر منها،و الروایه تدلّ علی انفعال الأقلّ من راویه،و مقدار الراویه بالملاقاه،و الأصحاب حملوا الأکثر علی مقدار الکرّ و إن کان تعبدا إلاّ أنّ الجمع بین الأخبار لا یمکن إلاّ بارتکاب التعدّد[و]ظاهرها یضرّ ابن أبی عقیل أیضا فیحتاج إلی ارتکاب التعدّد أیضا. و لعلّ الروایه وردت مورد التقیّه لأنّ قوله:الراویه موافق لرأی الشافعی فتأمّل!مع أنّ الظاهر أنّها من تتمّه الروایه الآتیه.
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 137 )
ص : 9288
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ عَمِّهِ یَعْقُوبَ بْنِ سَالِمٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تُؤْوُوا مِنْدِیلَ اَلْغَمَرِ فِی اَلْبَیْتِ فَإِنَّهُ مَرْبِضٌ لِلشَّیَاطِینِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 299 )
18 - یعقوب بن سالم در روایت مرفوعه ای گوید: امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود:
پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود: حوله آلوده به چربی در خانه نگه ندارید، زیرا آن جایگاه شیطان است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 65 )
: مرفوع.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 116 )
ص : 9289
14781-5 الکافی ،1/6/45/5 محمد عن التهذیب ،1/2/146/6 أحمد عن محمد بن یحیی عن طلحه بن زید عن أبی عبد اللّه علیه السّلام عن آبائه عن علی علیه السّلام : فی الرجل یأتی القوم و قد غنموا و لم یکن ممن شهد القتال قال فقال هؤلاء المحرمون فأمر أن یقسم لهم.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 127 )
ص : 9290
أَخْبَرَنَا اَلشَّیْخُ أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ فِی اَلسَّنَهِ اَلْمَذْکُورَهِ بِالرَّیِّ بِقِرَاءَتِی عَلَیْهِ قَالَ: حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ اَلسَّعِیدُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ إِمْلاَءً فِی مَشْهَدِ مَوْلاَنَا أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی جُمَادَی اَلْآخِرَهِ سَنَهَ خَمْسٍ وَ خَمْسِینَ وَ أَرْبَعِمِائَهٍ قَالَ: أَخْبَرَنَا اَلشَّیْخُ اَلْمُفِیدُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ رَحِمَهُمُ اَللَّهُ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ قَالَ: أَخْبَرَنِی حَیْدَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلسَّمَرْقَنْدِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْکَشِّیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ اَلْعَیَّاشِیُّ قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مَعْرُوفٍ قَالَ: حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا اِبْنَ یَزِیدَ أَنْتَ وَ اَللَّهِ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَیْتِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ قَالَ وَ اَللَّهِ مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَا عُمَرُ أَ مَا تَقْرَأُ کِتَابَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ أَوْلَی اَلنّاسِ بِإِبْراهِیمَ لَلَّذِینَ اِتَّبَعُوهُ وَ هذَا اَلنَّبِیُّ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ اَللّهُ وَلِیُّ اَلْمُؤْمِنِینَ أَ مَا تَقْرَأُ قَوْلَهُ فَمَنْ تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی وَ مَنْ عَصانِی فَإِنَّکَ غَفُورٌ رَحِیمٌ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 67 )
ص : 9291
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَارِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَتَزَوَّجُ اَلْأَمَهَ فَتَلِدُ مِنْهُ أَوْلاَداً ثُمَّ یَشْتَرِیهَا فَتَمْکُثُ عِنْدَهُ مَا شَاءَ اَللَّهُ لَمْ تَلِدْ مِنْهُ شَیْئاً بَعْدَ مَا مَلَکَهَا ثُمَّ یَبْدُو لَهُ فِی بَیْعِهَا قَالَ هِیَ أَمَتُهُ إِنْ شَاءَ بَاعَ مَا لَمْ یَحْدُثْ عِنْدَهُ حَمْلٌ بَعْدَ ذَلِکَ وَ إِنْ شَاءَ أَعْتَقَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 172 )
ص : 9292
اِجْعَلْ جَزَاءَ اَلنِّعْمَهِ عَلَیْکَ اَلْإِحْسَانَ إِلَی مَنْ أَسَاءَ إِلَیْکَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 149 )
ص : 9293
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلتَّسْبِیحِ فِی اَلْمَخْرَجِ وَ قِرَاءَهِ اَلْقُرْآنِ ، قَالَ لَمْ یُرَخَّصْ فِی اَلْکَنِیفِ فِی أَکْثَرَ مِنْ آیَهِ اَلْکُرْسِیِّ ، وَ یَحْمَدُ اَللَّهَ وَ آیَهٍ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ وَ آیَهِ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 312 )
ص : 9294
وَ فِی اَلْمَجَالِسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ سَیَابَهَ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ مِنَ اَلْغِیبَهِ أَنْ تَقُولَ فِی أَخِیکَ مَا سَتَرَهُ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ إِنَّ مِنَ اَلْبُهْتَانِ أَنْ تَقُولَ فِی أَخِیکَ مَا لَیْسَ فِیهِ. وَ رَوَاهُ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 282 )
14- امام صادق(علیه السّلام)فرمود:غیبت عبارت است از گفتن چیزی در بارۀ برادر دینی که خدا آن را بر او پوشیده نگهداشته است و اگر چیزی را که در او وجود ندارد به او نسبت دهی بهتان به شمار می آید.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 201 )
ص : 9295
وَ رَوَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: أَنَّهُ قَرَأَ: تَأْتُونَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 488 )
ص : 9296
عَنْهُ بِإِسْنَادِهِ، قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ حَمْزَهَ، قَالَ: حَدَّثَنَا اِبْنُ أَبِی حَازِمٍ، وَ اَلدَّرَاوَرْدِیُّ، عَنْ یَزِیدَ، وَ قَالَ: «کَمَا صَلَّیْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ». وَ قَالَ أَبُو صَالِحٍ عَنِ اَللَّیْثِ: «عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ، کَمَا بَارَکْتَ عَلَی آلِ إِبْرَاهِیمَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 492 )
ص : 9297
اَلشَّیْخُ اَلطُّوسِیُّ: بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ، عَنْ صَفْوَانَ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ اَلْمُبَارَکِ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا إِبْرَاهِیمَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ صَدَقَهِ اَلْفِطْرَهِ، أَ هِیَ مِمَّا قَالَ اَللَّهُ: أَقِیمُوا اَلصَّلاهَ وَ آتُوا اَلزَّکاهَ ؟ فَقَالَ: «نَعَمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 203 )
ص : 9298
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی ثُوَیْرِ بْنِ أَبِی فَاخِتَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سُئِلَ عَنِ اَلنَّفْخَتَیْنِ کَمْ بَیْنَهُمَا؟ قَالَ: مَا شَاءَ اَللَّهُ، إِلَی قَوْلِهِ: وَ یَخْرُجُ اَلصَّوْتُ مِنَ اَلطَّرَفِ اَلَّذِی یَلِی اَلسَّمَاوَاتِ فَلاَ یَبْقَی فِی اَلسَّمَاوَاتِ ذُو رُوحٍ إِلاَّ صَعِقَ وَ مَاتَ إِلاَّ إِسْرَافِیلُ، قَالَ: فَیَقُولُ اَللَّهُ لِإِسْرَافِیلَ، مُتْ فَیَمُوتُ إِسْرَافِیلُ، فَیَمْکُثُونَ فِی ذَلِکَ مَا شَاءَ اَللَّهُ، ثُمَّ یَأْمُرُ اَللَّهُ اَلسَّمَاوَاتِ فَتَمُورُ، وَ یَأْمُرُ اَلْجِبَالَ فَتَسِیرُ، وَ هُوَ قَوْلُهُ: یَوْمَ تَمُورُ اَلسَّماءُ مَوْراً `وَ تَسِیرُ اَلْجِبالُ سَیْراً یَعْنِی تَبْسُطُ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 138 )
ص : 9299
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ رِئَابٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ مَاتَ وَ تَرَکَ عَلَیْهِ دَیْناً وَ تَرَکَ عَبْداً لَهُ مَالٌ فِی اَلتِّجَارَهِ وَ وَلَداً وَ فِی یَدِ اَلْعَبْدِ مَالٌ وَ مَتَاعٌ وَ عَلَیْهِ دَیْنٌ اِسْتَدَانَهُ اَلْعَبْدُ فِی حَیَاهِ سَیِّدِهِ فِی تِجَارَتِهِ وَ إِنَّ اَلْوَرَثَهَ وَ غُرَمَاءَ اَلْمَیِّتِ اِخْتَصَمُوا فِیمَا فِی یَدِ اَلْعَبْدِ مِنَ اَلْمَالِ وَ اَلْمَتَاعِ وَ فِی رَقَبَهِ اَلْعَبْدِ فَقَالَ أَرَی أَنْ لَیْسَ لِلْوَرَثَهِ سَبِیلٌ عَلَی رَقَبَهِ اَلْعَبْدِ وَ لاَ عَلَی مَا فِی یَدِهِ مِنَ اَلْمَتَاعِ وَ اَلْمَالِ إِلاَّ أَنْ یُضَمَّنُوا دَیْنَ اَلْغُرَمَاءِ جَمِیعاً فَیَکُونُ اَلْعَبْدُ وَ مَا فِی یَدِهِ مِنَ اَلْمَالِ لِلْوَرَثَهِ فَإِنْ أَبَوْا کَانَ اَلْعَبْدُ وَ مَا فِی یَدِهِ لِلْغُرَمَاءِ یُقَوَّمُ اَلْعَبْدُ وَ مَا فِی یَدِهِ مِنَ اَلْمَالِ ثُمَّ یُقْسَمُ ذَلِکَ بَیْنَهُمْ بِالْحِصَصِ فَإِنْ عَجَزَ قِیمَهُ اَلْعَبْدِ وَ مَا فِی یَدِهِ عَنْ أَمْوَالِ اَلْغُرَمَاءِ رَجَعُوا عَلَی اَلْوَرَثَهِ فِیمَا بَقِیَ لَهُمْ إِنْ کَانَ اَلْمَیِّتُ تَرَکَ شَیْئاً قَالَ وَ إِنْ فَضَلَ مِنْ قِیمَهِ اَلْعَبْدِ وَ مَا کَانَ فِی یَدِهِ عَنْ دَیْنِ اَلْغُرَمَاءِ رُدَّ عَلَی اَلْوَرَثَهِ .
( الکافی , جلد 5 , صفحه 303 )
2 - زراره گوید:
از امام باقر علیه السّلام در مورد مردی پرسیدم که از دنیا رفته و مقداری بدهکاری دارد و غلامی نیز دارد که ثروتی دارد و با آن تجارت می کند و فرزند (یا فرزندانی) نیز از آن مرد باقی است؛ و در دست غلام مقداری مال و کالا و مقداری نیز بدهکار است که آن را در زمان زندگانی آقایش در کار تجارتش قرض گرفته است.
وارثان و طلبکاران میّت نیز بر سر مال و کالایی که در دست آن غلام است، و نیز بر سر بدهکاری آن غلام، با یکدیگر اختلاف دارند.
حضرت فرمود: به نظر من، وارثان نه حق دارند آن غلام را به غلامی خود بگیرند، و نه حقی از ثروت و کالایی که در دست اوست دارند، مگر آن که همۀ طلب طلبکاران را به گردن بگیرند، که در این صورت، غلام و مال و کالایی که در دست اوست جزو ارث می شود؛ ولی اگر نپذیرفتند، غلام و چیزهایی که در دست دارد به طلبکاران می رسد، و آن غلام و اموال را قیمت گذاری می کنند و بین خود تقسیم می نمایند و هرکس سهم خود را برمی گیرد؛ ولی اگر قیمت غلام و اموالی که در دست دارد، به اندازۀ طلب طلبکاران نشود، برای گرفتن بقیۀ طلبشان به وارثان مراجعه می کنند؛(البته) اگر آن میّت، چیزی برجای گذاشته باشد.
آن حضرت افزود: و اگر چیزی از قیمت غلام و اموالی که در دست دارد از طلبکاران افزون شد، به وارثان بازگردانده می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 45 )
: موثق. و یدل علی أن غرماء العبد یقتسمون غرماء المولی کما ذکره الأصحاب.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 415 )
ص : 9300
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ قَالَ: دَخَلَ أَبُو شَاکِرٍ اَلدَّیَصَانِیُّ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ إِنَّکَ أَحَدُ اَلنُّجُومِ اَلزَّوَاهِرِ وَ کَانَ آبَاؤُکَ بُدُوراً بَوَاهِرَ وَ أُمَّهَاتُکَ عَقِیلاَتٍ عَبَاهِرَ وَ عُنْصُرُکَ مِنْ أَکْرَمِ اَلْعَنَاصِرِ وَ إِذَا ذُکِرَ اَلْعُلَمَاءُ فَبِکَ تُثْنَی اَلْخَنَاصِرُ فَخَبِّرْنِی أَیُّهَا اَلْبَحْرُ اَلْخِضَمُّ اَلزَّاخِرُ مَا اَلدَّلِیلُ عَلَی حَدَثِ اَلْعَالَمِ فَقَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُسْتَدَلُّ عَلَیْهِ بِأَقْرَبِ اَلْأَشْیَاءِ قَالَ وَ مَا هُوَ فَدَعَا اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِبَیْضَهٍ فَوَضَعَهَا عَلَی رَاحَتِهِ ثُمَّ قَالَ هَذَا حِصْنٌ مَلْمُومٌ دَاخِلُهُ غِرْقِئٌ رَقِیقٌ تُطِیفُ بِهِ فِضَّهٌ سَائِلَهٌ وَ ذَهَبَهٌ مَائِعَهٌ ثُمَّ تَنْفَلِقُ عَنْ مِثْلِ اَلطَّاوُسِ أَ دَخَلَهَا شَیْءٌ قَالَ لاَ قَالَ فَهَذَا اَلدَّلِیلُ عَلَی حَدَثِ اَلْعَالَمِ قَالَ أَخْبَرْتَ فَأَوْجَزْتَ وَ قُلْتَ فَأَحْسَنْتَ وَ قَدْ عَلِمْتَ أَنَّا لاَ نَقْبَلُ إِلاَّ مَا أَدْرَکْنَاهُ بِأَبْصَارِنَا أَوْ سَمِعْنَاهُ بِآذَانِنَا أَوْ لَمَسْنَاهُ بِأَکُفِّنَا أَوْ شَمِمْنَاهُ بِمَنَاخِرِنَا أَوْ ذُقْنَاهُ بِأَفْوَاهِنَا أَوْ تُصُوِّرَ فِی اَلْقُلُوبِ بَیَاناً وَ اِسْتَنْبَطَتْهُ اَلرِّوَایَاتُ إِیقَاناً فَقَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ذَکَرْتَ اَلْحَوَاسَّ اَلْخَمْسَ وَ هِیَ لاَ تَنْفَعُ شَیْئاً بِغَیْرِ دَلِیلٍ کَمَا لاَ تُقْطَعُ اَلظُّلْمَهُ بِغَیْرِ مِصْبَاحٍ .
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 351 )
5 - ابو شاکر دیصانی خدمت امام صادق رسید و گفت تو اختر درخشانی و پدرانت ماههائی تابان و مادرانت بانوانی پارسا و شایان بودند و جوهرت گرامی ترین جوهر است و چون نام دانشمندان برند انگشتها بسوی تو خم شو ندای دریای ژرف دلیل بر حدوث جهان چیست؟ امام صادق (علیه السّلام) فرمود بنزدیکترین چیزی بدان دلیل جویم، گفت چیست؟ امام دستور داد تخم مرغی آوردند و آن را بر کف دست نهاد و فرمود این قلعه ایست اندود شده و درونش مایعی است رقیق و نظیف از سیم روان و طلای آب شده و بشکافد و مانند طاوسی از آن بیرون آید چیزی درونش رفته؟ گفت نه فرمود همین دلیلست بر حدوث عالم ابو شاکر گفت، خوب موضوعی را اختیار کردی و مختصر سخن نمودی و فرمودی و خوش فرمودی ولی تو میدانی که ما نپذیریم جز آنچه را بدیده بینیم یا بگوش خود بشنویم یا بدست خود بسائیم یا با بینی خود ببوئیم یا بدهن خود بچشم یا در دل ما عیان باشد و یا بطور یقین از روایات استنباط کنیم، امام صادق (علیه السّلام) فرمود حواس خمس را تذکر دادی؟ آنها بدون دلیل دیگر سودی ندهند چنانچه تاریکی را بی چراغ روشن نتوان قطع کرد.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 351 )
5.ابو شاکر دیصانی نزد امام صادق علیه السّلام آمد و گفت:تو ستاره تابان هستی و پدران تو نیز ستارگان تابان بودند و مادران تو زنانی شایسته و پارسا بودند،و جوهر تو ارجمندترین جوهر است.آنگاه که از دانشوران یاد کنند،انگشتان همه،به سمت تو اشاره خواهند کرد. ای اقیانوس عمیق چه دلیلی بر حادث بودن جهان وجود دارد؟امام صادق علیه السّلام فرمود:آیا نزدیک ترین دلیل را بگویم؟ابو شاکر پرسید:آن دلیل چیست؟آنگاه امام صادق علیه السّلام خواست تا تخم مرغ بیاورند.آن را در دست خود گذاشت و فرمود:این قلعه ای اندود شده است که در درون آن مایعی رقیق و روشن از سیم روان و طلای آب شده وجود دارد و که ناگهان پوست آن می شکافد و طاووس مانندی از درونش بیرون می آید.آیا چیزی به درون آن رفته است؟ابو شاکر گفت نه.امام فرمود:همین دلیل پیدایش جهان است. ابو شاکر گفت:مورد خوبی انتخاب کردی و سخن مختصر و مفید و زیبا بیان نمودی.اما تو آگاهی که ما چیزی را که با چشم ها مشاهده نکنیم،یا صدای آن را با گوش خود نشنویم، یا با دستان خویش لمس نکنیم و یا با مشام خود نبوییده و یا زبان خود نچشیده باشیم و یا در قلب ما آشکار نشده باشد و یا بر پایه یقین از روایت ها به دست نیامده باشد،نخواهیم پذیرفت.آنگاه امام صادق علیه السّلام فرمود:اینکه از حواس پنج گانه یاد کردی بی گمان آنها بدون دلیل دیگر تأثیرگذار نیست؛همان گونه که تاریکی بدون چراغ و روشنایی اینگونه است.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 2 , ص 35 )
ص : 9301
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ یُصَلَّی فِی دَارٍ فِیهَا کَلْبٌ إِلاَّ أَنْ یَکُونَ کَلْبَ اَلصَّیْدِ وَ أَغْلَقْتَ دُونَهُ بَاباً فَلاَ بَأْسَ فَإِنَّ اَلْمَلاَئِکَهَ لاَ تَدْخُلُ بَیْتاً فِیهِ کَلْبٌ وَ لاَ بَیْتاً فِیهِ تَمَاثِیلُ وَ لاَ بَیْتاً فِیهِ بَوْلٌ مَجْمُوعٌ فِی آنِیَهٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 175 )
ص : 9302
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی عَلِیِّ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَیْهِ أَسْأَلُهُ عَنْ رَجُلٍ مُحْرِمٍ سَکِرَ وَ شَهِدَ اَلْمَنَاسِکَ وَ هُوَ سَکْرَانُ أَ یَتِمُّ حَجُّهُ عَلَی سُکْرِهِ فَکَتَبَ لاَ یَتِمُّ حَجُّهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 413 )
ص : 9303
وَ فِیهِ أَیْضاً قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: کُلُّ قَرْیَهٍ أَهْلَکَ اَللَّهُ أَهْلَهَا بِالْعَذَابِ لاَ یَرْجِعُونَ فِی اَلرَّجْعَهِ، فَأَمَّا إِلَی اَلْقِیَامَهِ فَیَرْجِعُونَ وَ مَحَضُوا اَلْإِیمَانَ مَحْضاً وَ غَیْرُهُمْ مِمَّنْ لَمْ یَهْلِکُوا بِالْعَذَابِ وَ مَحَضُوا اَلْکُفْرَ مَحْضاً یَرْجِعُونَ. وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: حَتّی إِذا فُتِحَتْ یَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ وَ هُمْ مِنْ کُلِّ حَدَبٍ یَنْسِلُونَ قَالَ: إِذَا کَانَ فِی آخِرِ اَلزَّمَانِ خَرَجَ یَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ إِلَی اَلدُّنْیَا وَ یَأْکُلُونَ ثُمَّ اِحْتَجَّ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی عَبَدَهِ اَلْأَوْثَانِ فَقَالَ: إِنَّکُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ إِلَی قَوْلِهِ: وَ هُمْ فِیها لا یَسْمَعُونَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 458 )
ص : 9304
وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ غُسْلِ اَلزِّیَارَهِ یَغْتَسِلُ اَلرَّجُلُ بِاللَّیْلِ وَ یَزُورُ بِاللَّیْلِ بِغُسْلٍ وَاحِدٍ أَ یُجْزِئُهُ ذَلِکَ قَالَ یُجْزِئُهُ مَا لَمْ یُحْدِثْ مَا یُوجِبُ وُضُوءاً فَإِنْ أَحْدَثَ فَلْیُعِدْ غُسْلَهُ بِاللَّیْلِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 248 )
ص : 9305
ل، [الخصال] ، أَبِی عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اِبْنِ عَطِیَّهَ عَنْ عَنْبَسَهَ بْنِ مُصْعَبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: ثَلاَثٌ لَمْ یَجْعَلِ اَللَّهُ لِأَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ فِیهِنَّ رُخْصَهً بِرُّ اَلْوَالِدَیْنِ بَرَّیْنِ کَانَا أَوْ فَاجِرَیْنِ وَ وَفَاءٌ بِالْعَهْدِ بِالْبَرِّ وَ اَلْفَاجِرِ وَ أَدَاءُ اَلْأَمَانَهِ إِلَی اَلْبَرِّ وَ اَلْفَاجِرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 92 )
3-همان:بسندش تا امام ششم(علیه السّلام)(مضمون روایت پیش را با تقدیم جمله سوم آورده.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 63 )
ص : 9306
أَصْلُ اَلْإِیمَانِ حُسْنُ اَلتَّسْلِیمِ لِأَمْرِ اَللَّهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 198 )
ص : 9307
عباد ابو سعید عن حماد بن عیسی العبسی عن بلال بن یحیی عن حذیفه بن الیمان قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : اذا رأیتم معویه بن ابی سفیان علی المنبر فاضربوه بالسیف و اذا رأیتم الحکم بن ابی العاص و لو تحت استار الکعبه فاقتلوه قال و نفاه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله الی الدهلک ارض من ارض الحبشه قال فلما ولی ابو بکر کلموه فیه قال فابی ان یاذن له قال فلما ولی عمر کلموه فیه فقال نفاه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و ابو بکر افاءذن له انا فلم یأذن له فلما ولی عثمان قال عمرو شیخ من المسلمین قال فاذن له و اجازه بمأه الف درهم من بیت مال المسلمین .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 19 )
ص : 9308
ع، [علل الشرائع] ، أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یُصَلِّی وَ عَلَیْهِ خَاتَمُ حَدِیدٍ قَالَ لاَ وَ لاَ یَتَخَتَّمُ بِهِ اَلرَّجُلُ لِأَنَّهُ مِنْ لِبَاسِ أَهْلِ اَلنَّارِ وَ قَالَ لاَ یَلْبَسُ اَلرَّجُلُ اَلذَّهَبَ وَ لاَ یُصَلِّی فِیهِ لِأَنَّهُ مِنْ لِبَاسِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 8 , صفحه 171 )
ص : 9309
ک، [إکمال الدین] ، أَبِی وَ اِبْنُ اَلْوَلِیدِ مَعاً عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ وَ مُحَمَّدٍ اَلْعَطَّارِ مَعاً عَنِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اِبْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَرْبَعَهٌ أَحَبُّ اَلنَّاسِ إِلَیَّ أَحْیَاءً وَ أَمْوَاتاً بُرَیْدٌ اَلْعِجْلِیُّ وَ زُرَارَهُ بْنُ أَعْیَنَ وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ وَ اَلْأَحْوَلُ أَحَبُّ اَلنَّاسِ أَحْیَاءً وَ أَمْوَاتاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 340 )
کمال الدین-ج 1 ص 166-فضل بن عبد الملک از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرد که فرمود:چهار نفرند که مرده و زنده ی آنها را از همه مردم بیشتر دوست میدارم.برید عجلی و زراره بن اعین و محمّد بن مسلم و احول.از همۀ مردم این چهار نفر را بیشتر دوست میدارم.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 287 )
ص : 9310
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَی بْنُ إِسْمَاعِیلَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَوَّلُ شَیْءٍ یُبْدَأُ مِنَ اَلْمَالِ اَلْکَفَنُ ثُمَّ اَلدَّیْنُ ثُمَّ اَلْوَصِیَّهُ ثُمَّ اَلْمِیرَاثُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 229 )
ص : 9311
وَ مِنْهُ عَنْ عَمَّارِ بْنِ یَاسِرٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَوْصَی مَنْ آمَنَ بِی وَ صَدَّقَنِی بِوَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ تَوَلاَّهُ فَقَدْ تَوَلاَّنِی وَ مَنْ تَوَلاَّنِی فَقَدْ تَوَلَّی اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 108 )
و هم در مناقب از عمار بن یاسر روایت میکند که پیغمبر (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود که: وصیت میکنم کسی را که ایمان آورده بمن و تصدیق کرده مرا بولایت علی بن ابی طالب (علیه السّلام) بآن که هر که تولی کرده او را پس بتحقیق که تولی کرده بمن و هر که بمن تولی کرده پس بدرستی که بخدای عز و جل تولی کرده.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 1 , ص 144 )
ص : 9312
وَ رُوِیَ: أَنَّ اَلشَّیْطَانَ لاَ یَکْشِفُ مُخَمَّراً یَعْنِی مُغَطًّی .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 532 )
در روایت دیگری آمده است: به راستی شیطان نمی تواند ظرف سرپوشیده ای را باز کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 617 )
ص : 9313
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ رِفَاعَهَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ سَأَلَهُ بَعْضُهُمْ عَنِ اَلْحُلِیِّ فِیهِ زَکَاهٌ فَقَالَ لاَ وَ لَوْ بَلَغَ مِائَهَ أَلْفٍ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ کَذَا اَلْحَدِیثَانِ قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 157 )
ص : 9314
وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ أَمَرَ رَجُلاً یَشْتَرِی لَهُ مَتَاعاً فَیَشْتَرِیهِ مِنْهُ قَالَ لاَ بَأْسَ بِذَلِکَ إِنَّمَا اَلْبَیْعُ بَعْدَ مَا یَشْتَرِیهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 50 )
ص : 9315
فِی اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَجْلاَنَ بْنِ صَالِحٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ أَکْلِ مَالِ اَلْیَتِیمِ فَقَالَ: هُوَ کَمَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «إِنَّ اَلَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ اَلْیَتامی ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً» ثُمَّ قَالَ مِنْ غَیْرِ أَنْ أَسْاَلَهُ، مَنْ عَالَ یَتِیماً حَتَّی یَنْقَطِعَ یُتْمُهُ أَوْ یَسْتَغْنِیَ بِنَفْسِهِ أَوْجَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ اَلْجَنَّهَ کَمَا أَوْجَبَ اَلنَّارَ لِمَنْ أَکَلَ مَالَ اَلْیَتِیمِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 449 )
ص : 9316
رَأْیُ اَلْجَاهِلِ یُرْدِی.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 269 )
ص : 9317
کِتَابُ زَیْدٍ اَلنَّرْسِیِّ ، عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا أَمَاتَ اَللَّهُ أَهْلَ اَلْأَرْضِ لَبِثَ مِثْلَ مَا کَانَ اَلْخَلْقُ وَ مِثْلَ مَا أَمَاتَهُمْ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ ثُمَّ أَمَاتَ أَهْلَ اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْیَا ثُمَّ لَبِثَ مِثْلَ مَا خَلَقَ اَلْخَلْقَ وَ مِثْلَ مَا أَمَاتَ أَهْلَ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْیَا وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ ثُمَّ أَمَاتَ أَهْلَ اَلسَّمَاءِ اَلثَّانِیَهِ ثُمَّ لَبِثَ مِثْلَ مَا خَلَقَ اَلْخَلْقَ وَ مِثْلَ مَا أَمَاتَ أَهْلَ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْیَا وَ اَلسَّمَاءِ اَلثَّانِیَهِ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ ثُمَّ أَمَاتَ أَهْلَ اَلسَّمَاءِ اَلثَّالِثَهِ ثُمَّ لَبِثَ مِثْلَ مَا خَلَقَ اَلْخَلْقَ وَ مِثْلَ مَا أَمَاتَ أَهْلَ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْیَا وَ اَلسَّمَاءِ اَلثَّانِیَهِ وَ اَلسَّمَاءِ اَلثَّالِثَهِ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ ثُمَّ أَمَاتَ أَهْلَ اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ ثُمَّ لَبِثَ مِثْلَ مَا خَلَقَ اَلْخَلْقَ وَ مِثْلَ مَا أَمَاتَ أَهْلَ اَلْأَرْضِ وَ أَهْلَ اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْیَا وَ اَلسَّمَاءِ اَلثَّانِیَهِ وَ اَلسَّمَاءِ اَلثَّالِثَهِ وَ اَلسَّمَاءِ اَلرَّابِعَهِ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ ثُمَّ أَمَاتَ أَهْلَ اَلسَّمَاءِ اَلْخَامِسَهِ ثُمَّ لَبِثَ مِثْلَ مَا خَلَقَ اَلْأَرْضَ وَ مِثْلَ مَا أَمَاتَ أَهْلَ اَلْأَرْضِ وَ أَهْلَ اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْیَا وَ اَلثَّانِیَهِ وَ اَلثَّالِثَهِ وَ اَلرَّابِعَهِ وَ اَلْخَامِسَهِ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ ثُمَّ أَمَاتَ أَهْلَ اَلسَّمَاءِ اَلسَّادِسَهِ ثُمَّ لَبِثَ مِثْلَ مَا خَلَقَ اَلْخَلْقَ وَ مِثْلَ مَا أَمَاتَ أَهْلَ اَلْأَرْضِ وَ أَهْلَ اَلسَّمَاءِ اَلدُّنْیَا وَ اَلثَّانِیَهِ وَ اَلثَّالِثَهِ وَ اَلرَّابِعَهِ وَ اَلْخَامِسَهِ وَ اَلسَّادِسَهِ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ ثُمَّ أَمَاتَ أَهْلَ اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ ثُمَّ لَبِثَ مِثْلَ مَا خَلَقَ اَلْخَلْقَ وَ مِثْلَ مَا أَمَاتَ أَهْلَ اَلْأَرْضِ وَ أَهْلَ اَلسَّمَاوَاتِ إِلَی اَلسَّمَاءِ اَلسَّابِعَهِ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ ثُمَّ أَمَاتَ مِیکَائِیلَ ثُمَّ لَبِثَ مِثْلَ مَا خَلَقَ اَلْخَلْقَ وَ مِثْلَ ذَلِکَ کُلِّهِ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ کُلِّهِ ثُمَّ أَمَاتَ جَبْرَئِیلَ ثُمَّ لَبِثَ مِثْلَ مَا خَلَقَ اَلْخَلْقَ وَ مِثْلَ ذَلِکَ کُلِّهِ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ کُلِّهِ ثُمَّ أَمَاتَ إِسْرَافِیلَ ثُمَّ لَبِثَ مِثْلَ مَا خَلَقَ اَلْخَلْقَ وَ مِثْلَ ذَلِکَ کُلِّهِ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ کُلِّهِ ثُمَّ أَمَاتَ مَلَکَ اَلْمَوْتِ قَالَ ثُمَّ یَقُولُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لِمَنِ اَلْمُلْکُ اَلْیَوْمَ فَیَرُدُّ عَلَی نَفْسِهِ لِلَّهِ اَلْوَاحِدِ اَلْقَهَّارِ أَیْنَ اَلْجَبَّارُونَ أَیْنَ اَلَّذِینَ اِدَّعَوْا مَعِی إِلَهاً أَیْنَ اَلْمُتَکَبِّرُونَ وَ نَحْوَ هَذَا ثُمَّ یَلْبَثُ مِثْلَ مَا خَلَقَ اَلْخَلْقَ وَ مِثْلَ ذَلِکَ کُلِّهِ وَ أَضْعَافَ ذَلِکَ ثُمَّ یَبْعَثُ اَلْخَلْقَ أَوْ یَنْفُخُ فِی اَلصُّورِ قَالَ عُبَیْدُ بْنُ زُرَارَهَ فَقُلْتُ إِنَّ هَذَا اَلْأَمْرَ کَائِنٌ طَوَّلْتَ ذَلِکَ فَقَالَ أَ رَأَیْتَ مَا کَانَ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اَلْخَلْقَ أَطْوَلُ أَوْ ذَا قَالَ قُلْتُ ذَا قَالَ فَهَلْ عَلِمْتَ بِهِ قَالَ قُلْتُ لاَ قَالَ فَکَذَلِکَ هَذَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 104 )
89-در کتاب زید نرسی:از عبید بن زراره،گفت:شنیدم امام ششم علیه السّلام فرمود:چون خدا اهل زمین را بمیراند درنگ کند باندازه زمانی که خلق بوده اند و باندازه آنچه آنها را میرانیده و چند برابرش،سپس اهل آسمان اول را میراند سپس درنگ کند بمانند آنچه خلق را آفریدهو مانند آنچه اهل زمین و اهل آسمان اول را میرانده و چند برابر آن،سپس اهل آسمان دوم را بمیراند،و بهمین ترتیب بیان کرده تا مرگ اهل آسمان هفتم،و فرمود:پس از آن درنگ کند بمانند دوران خلقت و دوران مرگ اهل زمین و اهل هفت آسمان و چند برابر آن سپس میکائیل را بمیراند سپس درنگ کند بمانند زمان آفرینش خلق و مانند همه اینها و چند برابر سپس جبرائیل را بمیراند.و پس از درنگ همه این مدت و چند برابرش اسرافیل را بمیراند و پس از درنگ همه آن مدت و چند برابر عزرائیل را بمیراند. گفت:سپس خدا تبارک و تعالی می فرماید:از آن کیست امروزه پادشاهی؟و خود پاسخ گوید:از آن یگانه قهّار،کجایند جبارها؟کجایند آنان که معبودی با من ادعا می کردند؟کجایند متکبران؟و مانند اینها سپس درنگ کند باندازه دوران آفرینش خلق و باندازه همه این مدت و چند برابر آن همه،سپس زنده کند خلق را و یا بدمد در صور. عبید بن زراره گوید:گفتم:راستی چنین کاری می شود؟مدت را طولانی پنداشتم،فرمود آیا مدتی را که پیش از آفرینش بوده درازتر است یا اینها:گوید: گفتم:این،فرمود:مگر آن را دانستی و آمار کردی؟گفتم:نه فرمود:پس همچنین است این.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 84 )
ص : 9318
وَ رُوِیَ: أَنَّ مَعَدَّ بْنَ عَدْنَانَ خَافَ أَنْ یَدْرُسَ اَلْحَرَمُ فَوَضَعَ أَنْصَابَهُ وَ کَانَ أَوَّلَ مَنْ وَضَعَهَا ثُمَّ غَلَبَتْ جُرْهُمُ عَلَی وِلاَیَهِ اَلْبَیْتِ فَکَانَ یَلِی مِنْهُمْ کَابِرٌ عَنْ کَابِرٍ حَتَّی بَغَتْ جُرْهُمُ بِمَکَّهَ وَ اِسْتَحَلُّوا حُرْمَتَهَا وَ أَکَلُوا مَالَ اَلْکَعْبَهِ وَ ظَلَمُوا مَنْ دَخَلَ مَکَّهَ وَ عَتَوْا وَ بَغَوْا وَ کَانَتْ مَکَّهُ فِی اَلْجَاهِلِیَّهِ لاَ یَظْلِمُ وَ لاَ یَبْغِی فِیهَا وَ لاَ یَسْتَحِلُّ حُرْمَتَهَا مَلِکٌ إِلاَّ هَلَکَ مَکَانَهُ وَ کَانَتْ تُسَمَّی بَکَّهَ لِأَنَّهَا تَبُکُّ أَعْنَاقَ اَلْبَاغِینَ إِذَا بَغَوْا فِیهَا وَ تُسَمَّی بَسَّاسَهَ کَانُوا إِذَا ظَلَمُوا فِیهَا بَسَّتْهُمْ وَ أَهْلَکَتْهُمْ وَ تُسَمَّی أُمَّ رُحْمٍ کَانُوا إِذَا لَزِمُوهَا رُحِمُوا فَلَمَّا بَغَتْ جُرْهُمُ وَ اِسْتَحَلُّوا فِیهَا بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِمُ اَلرُّعَافَ وَ اَلنَّمْلَ وَ أَفْنَاهُمْ فَغَلَبَتْ خُزَاعَهُ وَ اِجْتَمَعَتْ لِیُجْلُوا مَنْ بَقِیَ مِنْ جُرْهُمَ عَنِ اَلْحَرَمِ وَ رَئِیسُ خُزَاعَهَ عَمْرُو بْنُ رَبِیعَهَ بْنِ حَارِثَهَ بْنِ عَمْرٍو وَ رَئِیسُ جُرْهُمَ عَمْرُو بْنُ اَلْحَارِثِ بْنِ مُصَاصٍ اَلْجُرْهُمِیُّ فَهَزَمَتْ خُزَاعَهُ جُرْهُمَ وَ خَرَجَ مَنْ بَقِیَ مِنْ جُرْهُمَ إِلَی أَرْضٍ مِنْ أَرْضِ جُهَیْنَهَ فَجَاءَهُمْ سَیْلٌ أَتِیٌّ فَذَهَبَ بِهِمْ وَ وَلِیَتْ خُزَاعَهُ اَلْبَیْتَ فَلَمْ یَزَلْ فِی أَیْدِیهِمْ حَتَّی جَاءَ قُصَیُّ بْنُ کِلاَبٍ وَ أَخْرَجَ خُزَاعَهَ مِنَ اَلْحَرَمِ وَ وَلِیَ اَلْبَیْتَ وَ غَلَبَ عَلَیْهِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 211 )
18 - و روایت شده است: معد بن عدنان به سبب فساد فرزندان اسماعیل و خارج شدن عدّه ای از آنان از حرم ترسید که آثار حرم کهنه شود. ازاین رو حدود و نشانه هایی را به حرم گذارد. او نخستین کسی بود که این کار را انجام داد. پس از او قبیلۀ جرهم بر ولایت خانه کعبه دست یافتند و بزرگان آنها یکی پس از دیگری بر آن ولایت می کردند تا این که در مکّه ستم روا داشتند، حرمت آن را نادیده گرفتند، دارایی های کعبه را خوردند و کسانی که وارد مکّه می شدند ستم روا داشتند و سرکشی و زیاده روی نمودند. درحالی که در دوران جاهلیّت، در مکّه هیچ پادشاهی ظلم و ستم و زیاده روی نمی کرد و حرمت آن را نادیده نمی گرفت مگر آن که در همان جا نابود می شد.
مکّه را از آن رو «مکّه» می نامیدند که گردن ستمگران را - هنگامی که در آن جا ستم می کردند - می کوفت. هم چنین از آن رو «بساسه» نامیدند که هرگاه پادشاهان در آن ستم می کردند، آنها را پراکنده و نابود می کرد، و «امّ رحم» نامیده شده که هرگاه آنان حرمت آن را نگه می داشتند، مورد رحم قرار می گرفتند.
هنگامی که جرهم ستم روا داشتند و حرمت مکّه را نادیده گرفتند، خداوند عز و جلّ آنها را مبتلا به بیماری طاعون و آبله کرد و آنها را نابود ساخت. ازاین رو قبیلۀ خزاعه چیره شده و به اتّفاق نظر تصمیم گرفتند همۀ ماندگان قبیلۀ جرهم را از حرم خارج سازند.
رئیس خزاعه، عمرو بن ربیعه بن حارثه بن عمرو و رئیس جرهم عمرو بن حارث بن مصاص جرهمی بود. در این درگیری قبیلۀ خزاعه بر قبیله پیروز شده و آنها را فراری دادند و بقیه افراد آنها به سرزمینی جهینه رهسپار شدند، در آن منطقه سیل شگفتی جاری شد و آنان را از بین برد.
آن گاه قبیله خزاعه، والی کعبه شدند، کعبه همواره در دست آنان بود تا آن که قصیّ بن کلاب آمد و قبیلۀ خزاعه را از حرم بیرون کرد و والی کعبه شد و بر آن ها پیروز شد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 480 )
: مرسل. و قال فی القاموس : جرهم کقنفذ حی من الیمن تزوج فیهم إسماعیل علیه السلام. و قال فی النهایه: فی حدیث مجاهد فی أسماء مکه بکه قیل موضع البیت و مکه سائر البلد . و قیل: هما اسم البلده، و الباء و المیم یتعاقبان، و سمیت بکه لأنها تبک أعناق الجبابره أی تدقها. و قیل: لأن الناس یبک بعضهم بعضا فی الطواف، أی یزحم و یدفع. و قال من أسماء مکه البساسه سمیت بها لأنها تحطم من أخطأ فیها، و البس الحطم، و یروی بالنون من النس و هو الطرد، و قال : الرحم بالضم الرحمه و منه حدیث مکه هی أم رحم أی أصل الرحمه. قوله علیه السلام: بعث الله عز و جل علیهم الرعاف کذا فی أکثر النسخ بالراء و العین المهملتین. قال فی القاموس: رعف کنصر و منع و کرم و عنی و سمع خرج من أنفه الدم رعفا و رعافا کغرابا، و الرعاف أیضا الدم بعینه، و ربما یقرأ بالزای المعجمه و العین المهمله یقال زعاف: أی سریع فیکون کنایه عن الطاعون. قیل: و یحتمل أن یکون بالزای و القاف و الزعاق کغراب الماء المر الغلیظ لا یطاق شربه. و قال الفیروزآبادی : النمله قروح فی الجنب کالنمل و بثر یخرج فی الجسد بالتهاب و احتراق و یرم مکانها یسیرا و یدب إلی موضع آخر کالنمله انتهی، فیحتمل أن یکون المراد بالنمل هذا الداء و أن یکون المراد به الحیوان المعروف، و ربما یؤیده ما سیأتی من ذکر النمل فی حدیث حفر زمزم. قوله علیه السلام: سیل أتی هو بالتشدید علی وزن فعیل، سیل جاءک و لم یصبک مطره، و سیل الآتی أیضا الغریب.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 49 )
ص : 9319
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: أَعْتَقَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَلْفَ مَمْلُوکٍ مِمَّا عَمِلَتْ یَدَاهُ، وَ إِنْ کَانَ عِنْدَکُمْ إِنَّمَا حَلْوَاهُ اَلتَّمْرُ وَ اَللَّبَنُ وَ ثِیَابُهُ اَلْکَرَابِیسُ. وَ تَزَوَّجَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَیْلَی ، فَجُعِلَ لَهُ حَجَلَهٌ فَهَتَکَهَا وَ قَالَ: أَحَبُّ أَهْلِی إِلَیَّ مَا هُمْ فِیهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 34 , صفحه 354 )
ص : 9320
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَ لاَ أُنَبِّئُکُمْ بِشِرَارِکُمْ قَالُوا بَلَی یَا رَسُولَ اَللَّهِ ، قَالَ اَلْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِیمَهِ اَلْمُفَرِّقُونَ بَیْنَ اَلْأَحِبَّهِ اَلْبَاغُونَ لِلْبُرَآءِ اَلْمَعَایِبَ . وَ رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ فِی کِتَابِ اَلزُّهْدِ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی وَصِیَّهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 306 )
1- امام صادق(علیه السّلام)فرمود:که پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)به اصحاب خود فرموده است:آیا شما را از شرورترینتان آگاه نکنم:عرض کردند:چرا،یا رسول اللّه،فرمود:آنان که برای سخن چینی قدم بردارند،و بین دوستان تفرقه اندازند و از کسانی که عیب ندارند عیب جویی کنند.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 215 )
ص : 9321
اَلشَّیْخُ فِی (أَمَالِیهِ) قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ اَلْقَزْوِینِیُّ ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ وَهْبَانَ اَلْهُنَائِیُّ اَلْبَصْرِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَحْمَدَ ، قَالَ: أَخْبَرَنِی أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَلْکَرِیمِ اَلزَّعْفَرَانِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیُّ أَبُو جَعْفَرٍ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ هِشَامٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «کَانَ لِنُمْرُودَ مَجْلِسٌ یُشْرِفُ مِنْهُ عَلَی اَلنَّارِ، فَلَمَّا کَانَ بَعْدَ ثَلاَثَهٍ، أَشْرَفَ عَلَی اَلنَّارِ هُوَ وَ آزَرُ، فَإِذَا إِبْرَاهِیمُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) مَعَ شَیْخٍ یُحَدِّثُهُ فِی رَوْضَهٍ خَضْرَاءَ - قَالَ - فَالْتَفَتَ نُمْرُودُ إِلَی آزَرَ ، فَقَالَ: یَا آزَرُ ، مَا أَکْرَمَ اِبْنَکَ عَلَی رَبِّهِ! - قَالَ - ثُمَّ قَالَ نُمْرُودُ لِإِبْرَاهِیمَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : اُخْرُجْ عَنِّی، وَ لاَ تُسَاکِنِّی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 826 )
ص : 9322
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ ) وَ یَزِیدَ بْنِ عَبْدِ اَلْمَلِکِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَطْعَمَ مُؤْمِناً مُوسِراً کَانَ لَهُ بِعِدْلِ رَقَبَهٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ یُنْقِذُهُ مِنَ اَلذَّبْحِ وَ مَنْ أَطْعَمَ مُؤْمِناً مُحْتَاجاً کَانَ لَهُ بِعِدْلِ مِائَهِ رَقَبَهٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ یُنْقِذُهَا مِنَ اَلذَّبْحِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 303 )
ص : 9323
17932-21 الکافی ،1/12/189/5 الخمسه التهذیب ،1/4/94/7 398 الحسین عن الثلاثه الفقیه ،4018/282/3 الحلبی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا بأس بمعاوضه المتاع ما لم یکن کیلا و لا وزنا.
( الوافی , جلد 18 , صفحه 595 )
ص : 9324
وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : ثَلاَثَهٌ مَعَ ثَوَابِهِنَّ فِی اَلْآخِرَهِ اَلْحَجُّ یَنْفِی اَلْفَقْرَ وَ اَلصَّدَقَهُ تَدْفَعُ اَلْبَلِیَّهَ وَ اَلْبِرُّ یَزِیدُ فِی اَلْعُمُرِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 15 )
ص : 9325
قب، ، [المناقب] ، لابن شهرآشوب حَکَی اَلْعَقَبِیُّ : أَنَّ أَبَا أَیُّوبَ اَلْأَنْصَارِیَّ رُئِیَ عِنْدَ خَلِیجِ قُسْطَنْطَنِیَّهَ فَسُئِلَ عَنْ حَاجَتِهِ قَالَ أَمَّا دُنْیَاکُمْ فَلاَ حَاجَهَ لِی فِیهَا وَ لَکِنْ إِنْ مِتُّ فَقَدِّمُونِی مَا اِسْتَطَعْتُمْ فِی بِلاَدِ اَلْعَدُوِّ فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ یُدْفَنُ عِنْدَ سُورِ اَلْقُسْطَنْطَنِیَّهِ رَجُلٌ صَالِحٌ مِنْ أَصْحَابِی وَ قَدْ رَجَوْتُ أَنْ أَکُونَهُ ثُمَّ مَاتَ فَکَانُوا یُجَاهِدُونَ وَ اَلسَّرِیرُ یُحْمَلُ وَ یُقَدَّمُ فَأَرْسَلَ قَیْصَرُ فِی ذَلِکَ فَقَالُوا صَاحِبُ نَبِیِّنَا وَ قَدْ سَأَلَنَا أَنْ نَدْفِنَهُ فِی بِلاَدِکَ وَ نَحْنُ مُنْفِذُونَ وَصِیَّتَهُ قَالَ فَإِذَا وَلَّیْتُمْ أَخْرَجْنَاهُ إِلَی اَلْکِلاَبِ فَقَالُوا لَوْ نُبِشَ مِنْ قَبْرِهِ مَا تُرِکَ بِأَرْضِ اَلْعَرَبِ نَصْرَانِیٌّ إِلاَّ قُتِلَ وَ لاَ کَنِیسَهٌ إِلاَّ هُدِمَتْ فَبَنَی عَلَی قَبْرِهِ قُبَّهً یُسْرَجُ فِیهَا إِلَی اَلْیَوْمِ وَ قَبْرُهُ إِلَی اَلْآنَ یُزَارُ فِی جَنْبِ سُورِ اَلْقُسْطَنْطَنِیَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 22 , صفحه 113 )
ص : 9326
فس، [تفسیر القمی ] : دَخَلَ رَجُلٌ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مَا لِفُلاَنٍ یَشْکُوکَ قَالَ طَالَبْتُهُ بِحَقِّی فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ تَرَی أَنَّکَ إِذَا اِسْتَقْصَیْتَ عَلَیْهِ لَمْ تُسِئْ بِهِ أَرَی اَلَّذِی حَکَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی قَوْلِهِ: وَ یَخافُونَ سُوءَ اَلْحِسابِ یَخَافُونَ أَنْ یَجُورَ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ اَللَّهِ مَا خَافُوا ذَلِکَ وَ لَکِنَّهُمْ خَافُوا اَلاِسْتِقْصَاءَ فَسَمَّاهُ اَللَّهُ سُوءَ اَلْحِسَابِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 149 )
ص : 9327
و فی نهج البلاغه : لَمْ یُولَدْ سبحانه فیکون فی العزّ مشارکا. و لَمْ یَلِدْ فیکون موروثا هالکا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 517 )
ص : 9328
فِی حَدِیثٍ صَحِیحٍ: أَنَّهُ قَالَ إِنِّی سَقِیمٌ یَعْنِی بِمَا یُفْعَلُ بِالْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِأَنَّهُ عَرَفَهُ مِنْ عِلْمِ اَلنُّجُومِ یَعْنِی مِنْ نَجْمِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِأَنَّ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ اَلْأَئِمَّهَ عَلَیهِمُ السَّلاَمُ کُلَّ وَاحِدٍ لَهُ نَجْمٌ فِی اَلسَّمَاءِ یُنْسَبُ إِلَیْهِ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 109 )
در روایتی نیز آمده است که ابراهیم از آن روی آزرده خاطر گشته بود که در حالت ستارگان، آینده را می دید که بر امام حسین علیه السّلام ستم خواهند کرد و این خبر را از ستارۀ امام حسین علیه السّلام دریافته بود. باید گفت که هریک از پیامبران و امامان در آسمان ستاره ای دارند که با آن ستاره شناخته می شوند
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 203 )
ص : 9329
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا عَبْدُ اَللَّهِ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أَتَی اِمْرَأَهً مَرَّهً وَاحِدَهً ثُمَّ أُعِنَّ عَلَیْهَا فَلاَ خِیَارَ لَهَا.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 54 )
ص : 9330
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْمُقْنِعَهِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ صَامَ رَجَباً کُلَّهُ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ رِضَاهُ وَ مَنْ کَتَبَ لَهُ رِضَاهُ لَمْ یُعَذِّبْهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 480 )
ص : 9331
مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ اَلْمُفِیدُ فِی اَلْمُقْنِعَهِ قَالَ: کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یُعْطِی تَرِکَهَ مَنْ لاَ وَارِثَ لَهُ مِنْ قَرِیبٍ وَ لاَ نَسِیبٍ وَ لاَ مَوْلًی فُقَرَاءَ أَهْلِ بَلَدِهِ وَ ضُعَفَاءَ جِیرَانِهِ وَ خُلَطَاءَهُ تَبَرُّعاً عَلَیْهِمْ مِنْ ذَلِکَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 255 )
ص : 9332
71 - بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ جَابِرِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ مُعَاذِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عِنْدَهُ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ -: اَلرِّفْقُ یُمْنٌ وَ اَلْخُرْقُ شُؤْمٌ .
( الزهد , جلد 1 , صفحه 29 )
72 -معاذ بن مسلم گوید:
بر امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ وارد شدم در حالی که شخصی نزد حضرت بود، به او فرمود: رسول خدا صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ فرموده است: رفاقت و مدارا سبب برکت و خوشبختی است؛ و قطع آن سبب بیچارگی می باشد.
( زاهد کیست؟ وظیفه اش چیست؟ ؛ ج 1 , ص 75 )
ص : 9333
قَالَ سَعِیدُ بْنُ جُبَیْرٍ : سَأَلْتُ اِبْنَ عَبَّاسٍ مَا لِمَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ عَرَفَ حَقَّهُ قَالَ تَهَیَّأْ یَا اِبْنَ جُبَیْرٍ حَتَّی أُحَدِّثَکَ مَا لَمْ تَسْمَعْ أُذُنَاکَ وَ لَمْ یَمُرَّ عَلَی قَلْبِکَ وَ فَرِّغْ نَفْسَکَ لِمَا سَأَلْتَنِی عَنْهُ فَمَا أَرَدْتَهُ فَهُوَ عِلْمُ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ وَ قَالَ سَعِیدُ بْنُ جُبَیْرٍ فَخَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهِ فَتَهَیَّأْتُ لَهُ مِنَ اَلْغَدِ فَبَکَّرْتُ إِلَیْهِ مَعَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ فَصَلَّیْتُ اَلْفَجْرَ ثُمَّ ذَکَرْتُ اَلْحَدِیثَ فَحَوَّلَ وَجْهَهُ فَقَالَ اِسْمَعْ مِنِّی مَا أَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ لَوْ عَلِمْتُمْ مَا لَکُمْ فِی رَمَضَانَ لَزِدْتُمْ لِلَّهِ تَعَالَی شُکْراً وَ إِذَا کَانَ أَوَّلُ لَیْلَهٍ غَفَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِأُمَّتِی اَلذُّنُوبَ کُلَّهَا سِرَّهَا وَ عَلاَنِیَتَهَا وَ رَفَعَ لَکُمْ أَلْفَیْ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ بَنَی لَکُمْ خَمْسِینَ مَدِینَهً وَ کَتَبَ اَللَّهُ تَعَالَی یَوْمَ اَلثَّانِی بِکُلِّ خُطْوَهٍ یَخْطُو بِهَا فِی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ عِبَادَهَ سَنَهٍ وَ ثَوَابَ نَبِیٍّ وَ کَتَبَ لَکُمْ صَوْمَ سَنَهٍ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلثَّالِثِ بِکُلِّ شَعْرَهٍ عَلَی أَبْدَانِکُمْ قُبَّهً فِی اَلْفِرْدَوْسِ مِنْ دُرَّهٍ بَیْضَاءَ فِی أَعْلاَهَا اِثْنَا عَشَرَ أَلْفَ بَیْتٍ مِنَ اَلنُّورِ وَ فِی أَسْفَلِهَا اِثْنَا عَشَرَ أَلْفَ بَیْتٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ أَلْفُ سَرِیرٍ عَلَی کُلِّ سَرِیرٍ حَوْرَاءُ یَدْخُلُ عَلَیْکُمْ کُلَّ یَوْمٍ أَلْفُ مَلَکٍ مَعَ کُلِّ مَلَکٍ هَدِیَّهٌ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ تَعَالَی یَوْمَ اَلرَّابِعِ فِی جَنَّهِ اَلْخُلْدِ سَبْعِینَ أَلْفَ قَصْرٍ فِی کُلِّ قَصْرٍ سَبْعُونَ أَلْفَ بَیْتٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ خَمْسُونَ أَلْفَ سَرِیرٍ عَلَی کُلِّ سَرِیرٍ حَوْرَاءُ بَیْنَ یَدَیْ کُلِّ حَوْرَاءَ أَلْفُ وَصِیفَهٍ خِمَارُ إِحْدَاهُنَّ خَیْرٌ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ فِی اَلْیَوْمِ اَلْخَامِسِ فِی جَنَّهِ اَلْمَأْوَی أَلْفَ أَلْفِ مَدِینَهٍ فِی کُلِّ مَدِینَهٍ سَبْعُونَ أَلْفَ بَیْتٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَائِدَهٍ عَلَی کُلِّ مَائِدَهٍ سَبْعُونَ أَلْفَ قَصْعَهٍ فِی کُلِّ قَصْعَهٍ سِتُّونَ أَلْفَ لَوْنٍ مِنَ اَلطَّعَامِ لاَ یُشْبِهُ بَعْضُهَا بَعْضاً وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلْیَوْمِ اَلسَّادِسِ فِی دَارِ اَلسَّلاَمِ مِائَهَ أَلْفِ مَدِینَهٍ فِی کُلِّ مَدِینَهٍ مِائَهُ أَلْفِ دَارٍ فِی کُلِّ دَارٍ مِائَهُ أَلْفِ بَیْتٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ مِائَهُ أَلْفِ سَرِیرٍ مِنْ ذَهَبٍ طُولُ کُلِّ سَرِیرٍ أَلْفُ ذِرَاعٍ عَلَی کُلِّ سَرِیرٍ زَوْجَهٌ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ عَلَیْهَا ثَلاَثُونَ أَلْفَ ذُؤَابَهٍ مَنْسُوجَهٍ بِالدُّرِّ وَ اَلْیَاقُوتِ تَحْمِلُ کُلُّ ذُؤَابَهٍ مِائَهَ جَارِیَهٍ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلسَّابِعِ فِی جَنَّهِ اَلنَّعِیمِ ثَوَابَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ شَهِیدٍ وَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ صِدِّیقٍ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلثَّامِنِ عَمَلَ سِتِّینَ أَلْفَ عَابِدٍ وَ سِتِّینَ أَلْفَ زَاهِدٍ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلتَّاسِعِ مَا یُعْطِی أَلْفَ عَالِمٍ وَ أَلْفَ مُعْتَکِفٍ وَ أَلْفَ مُرَابِطٍ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْعَاشِرِ قَضَاءَ سَبْعِینَ أَلْفَ حَاجَهٍ وَ تَسْتَغْفِرُ لَکُمُ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ وَ اَلنُّجُومُ وَ اَلدَّوَابُّ وَ اَلطَّیْرُ وَ اَلسِّبَاعُ وَ کُلُّ حَجَرٍ وَ مَدَرٍ وَ کُلُّ رَطْبٍ وَ یَابِسٍ وَ اَلْحِیتَانُ فِی اَلْبِحَارِ وَ اَلْأَوْرَاقُ عَلَی اَلْأَشْجَارِ وَ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْحَادِیَ عَشَرَ ثَوَابَ أَرْبَعِ حِجَّاتٍ وَ عُمُرَاتٍ کُلُّ حِجَّهٍ مَعَ نَبِیٍّ مِنَ اَلْأَنْبِیَاءِ وَ کُلُّ عُمْرَهٍ مَعَ صِدِّیقٍ أَوْ شَهِیدٍ وَ جَعَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ یَوْمَ اِثْنَیْ عَشَرَ أَنْ یُبَدِّلَ اَللَّهُ سَیِّئَاتِکُمْ حَسَنَاتٍ وَ یَجْعَلَ حَسَنَاتِکُمْ أَضْعَافاً وَ یَکْتُبُ لَکُمْ بِکُلِّ حَسَنَهٍ أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ یَوْمَ ثَالِثَ عَشَرَ مِثْلَ عِبَادَهِ أَهْلِ مَکَّهَ وَ اَلْمَدِینَهِ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ بِکُلِّ مَدَرٍ وَ حَجَرٍ مَا بَیْنَ مَکَّهَ وَ اَلْمَدِینَهِ شَفَاعَهً وَ یَوْمَ رَابِعَ عَشَرَ فَکَأَنَّمَا لَقِیتُمْ آدَمَ وَ نُوحاً وَ بَعْدَهُمَا إِبْرَاهِیمَ وَ مُوسَی وَ بَعْدَهُمَا دَاوُدَ وَ سُلَیْمَانَ وَ کَأَنَّمَا عَبَدْتُمُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مَعَ کُلِّ نَبِیٍّ مِائَهَ سَنَهٍ وَ قَضَی لَکُمُ اَللَّهُ یَوْمَ خَامِسَ عَشَرَ أَلْفَ حَاجَهٍ مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ مَا یُعْطِی أَیُّوبَ وَ اِسْتَغْفَرَتْ لَکُمْ حَمَلَهُ اَلْعَرْشِ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَرْبَعِینَ نُوراً عَشْرَهً عَنْ یَمِینِکُمْ وَ عَشْرَهً عَنْ یَسَارِکُمْ وَ عَشْرَهً أَمَامَکُمْ وَ عَشْرَهً خَلْفَکُمْ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلسَّادِسَ عَشَرَ إِذَا خَرَجْتُمْ مِنَ اَلْقَبْرِ سِتِّینَ حُلَّهً تَلْبَسُونَهَا وَ نَاقَهً تَرْکَبُونَهَا وَ بَعَثَ إِلَیْکُمْ غَمَامَهً تُظِلُّکُمْ مِنْ حَرِّ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ وَ اَلْمَقَامِ وَ اَلْیَوْمَ اَلسَّابِعَ عَشَرَ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَکُمْ وَ لِآبَائِکُمْ وَ رَفَعْتُ عَنْکُمْ شَدَائِدَ یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ- وَ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلثَّامِنَ عَشَرَ أَمَرَ اَللَّهُ تَعَالَی جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ وَ حَمَلَهَ اَلْعَرْشِ وَ اَلْکَرُوبِیِّینَ أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لِأُمَّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی اَلْقِیَامَهِ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ثَوَابَ اَلْبَدْرِیِّینَ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلتَّاسِعَ عَشَرَ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ فِی اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ إِلاَّ اِسْتَأْذَنُوا رَبَّهُمْ فِی زِیَارَهِ قُبُورِکُمْ کُلَّ یَوْمٍ وَ مَعَ کُلِّ هَدِیَّهٍ وَ شَرَابٍ فَإِذَا تَمَّ لَکُمْ عِشْرُونَ یَوْماً بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْکُمْ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یَحْفَظُونَکُمْ مِنْ کُلِّ شَیْطَانٍ رَجِیمٍ وَ کَتَبَ اَللَّهُ تَعَالَی لَکُمْ بِکُلِّ یَوْمٍ صُمْتُمْ صَوْمَ مِائَهِ سَنَهٍ وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ اَلنَّارِ خَنْدَقاً وَ أَعْطَاکُمْ ثَوَابَ مَنْ قَرَأَ اَلتَّوْرَاهَ وَ اَلْإِنْجِیلَ وَ اَلزَّبُورَ وَ اَلْفُرْقَانَ وَ کَتَبَ اَللَّهُ لَکُمْ بِکُلِّ رِیشَهٍ عَلَی جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عِبَادَهَ سَنَهٍ وَ أَعْطَاکُمْ ثَوَابَ تَسْبِیحِ اَلْعَرْشِ وَ اَلْکُرْسِیِّ وَ زَوَّجَکُمْ بِکُلِّ آیَهٍ فِی اَلْقُرْآنِ أَلْفَ حَوْرَاءَ وَ یَوْمَ اَلْحَادِی وَ اَلْعِشْرِینَ یُوَسِّعُ اَللَّهُ عَلَیْکُمُ اَلْقَبْرَ أَلْفَ فَرْسَخٍ وَ یَرْفَعُ عَنْکُمُ اَلظُّلْمَهَ وَ اَلْوَحْشَهَ وَ یَجْعَلُ قُبُورَکُمْ کَقُبُورِ اَلشُّهَدَاءِ وَ یَجْعَلُ وُجُوهَکُمْ کَوَجْهِ یُوسُفَ بْنِ یَعْقُوبَ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ وَ یَوْمَ اَلثَّانِی وَ اَلْعِشْرِینَ یَبْعَثُ اَللَّهُ إِلَیْکُمْ مَلَکَ اَلْمَوْتِ کَمَا یَبْعَثُ إِلَی اَلْأَنْبِیَاءِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ یَدْفَعُ هَوْلَ مُنْکَرٍ وَ نَکِیرٍ وَ یَرْفَعُ عَنْکُمْ هَمَّ اَلدُّنْیَا وَ عَذَابَ اَلْآخِرَهِ وَ یَوْمَ اَلثَّالِثِ وَ اَلْعِشْرِینَ تَمُرُّونَ عَلَی اَلصِّرَاطِ مَعَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَداءِ وَ اَلصّالِحِینَ وَ کَأَنَّمَا أَشْبَعْتُمْ کُلَّ یَتِیمٍ مِنْ أُمَّتِی وَ کَسَوْتُمْ کُلَّ عُرْیَانٍ مِنْ أُمَّتِی وَ یَوْمَ أَرْبَعَهٍ وَ عِشْرِینَ لاَ تَخْرُجُونَ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَرَی کُلُّ وَاحِدٍ مِنْکُمْ مَکَانَهُ فِی اَلْجَنَّهِ وَ یُعْطَی کُلُّ وَاحِدٍ ثَوَابَ أَلْفِ مَرِیضٍ وَ أَلْفِ غَرِیبٍ خَرَجُوا فِی طَاعَهِ اَللَّهِ وَ أَعْطَاکُمْ ثَوَابَ عِتْقِ أَلْفِ رَقَبَهٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ وَ یَوْمَ خَمْسَهٍ وَ عِشْرِینَ بَنَی اَللَّهُ تَعَالَی لَکُمْ تَحْتَ اَلْعَرْشِ أَلْفَ قُبَّهٍ خَضْرَاءَ عَلَی رَأْسِ کُلِّ قُبَّهٍ خَیْمَهٌ مِنْ نُورٍ یَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی یَا أُمَّهَ مُحَمَّدٍ أَنَا رَبُّکُمْ وَ أَنْتُمْ عَبِیدِی وَ إِمَائِی اِسْتَظِلُّوا بِظِلِّ عَرْشِی فِی هَذِهِ اَلْقِبَابِ وَ کُلُوا وَ اِشْرَبُوا هَنِیئاً وَ لا خَوْفٌ عَلَیْکُمْ وَ لا أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ یَا أُمَّهَ مُحَمَّدٍ وَ عِزَّتِی وَ جَلاَلِی لَأَبْعَثَنَّکُمْ إِلَی اَلْجَنَّهِ یَتَعَجَّبُ مِنْکُمُ اَلْأَوَّلُونَ وَ اَلْآخِرُونَ وَ لَأُتَوِّجَنَّ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْکُمْ بِأَلْفِ تَاجٍ مِنْ نُورٍ وَ لَأَرْکَبَنَّ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْکُمْ عَلَی نَاقَهٍ خُلِقَتْ مِنْ نُورٍ زِمَامُهَا مِنْ نُورٍ وَ فِی ذَلِکَ اَلزِّمَامِ أَلْفُ حَلْقَهٍ مِنَ اَلذَّهَبِ فِی کُلِّ حَلْقَهٍ مَلَکٌ قَائِمٌ عَلَیْهَا مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ بِیَدِ کُلِّ مَلَکٍ عَمُودٌ مِنْ نُورٍ حَتَّی تَدْخُلُوا اَلْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسَابٍ وَ إِذَا کَانَ یَوْمُ سِتَّهٍ وَ عِشْرِینَ یَنْظُرُ اَللَّهُ إِلَیْکُمْ بِالرَّحْمَهِ فَیَغْفِرُ اَللَّهُ لَکُمُ اَلذُّنُوبَ کُلَّهَا إِلاَّ اَلدِّمَاءَ وَ اَلْأَمْوَالَ وَ قَدَّسَ بَیْنَکُمْ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعِینَ مَرَّهً مِنَ اَلْغِیبَهِ وَ اَلْکَذِبِ وَ اَلْبُهْتَانِ وَ یَوْمَ سَبْعَهٍ وَ عِشْرِینَ فَکَأَنَّمَا نَصَرْتُمْ کُلَّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَهٍ وَ کَسَوْتُمْ سَبْعِینَ أَلْفَ عَارٍ وَ خَدَمْتُمْ أَلْفَ مُرَابِطٍ وَ کَأَنَّمَا قَرَأْتُمْ کُلَّ کِتَابٍ أَنْزَلَهُ اَللَّهُ عَلَی أَنْبِیَائِهِ وَ یَوْمُ ثَمَانِیَهٍ وَ عِشْرِینَ جَعَلَ اَللَّهُ لَکُمْ فِی جَنَّهِ اَلْخُلْدِ مِائَهَ أَلْفِ مَدِینَهٍ مِنْ نُورٍ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ تَعَالَی فِی جَنَّهِ اَلْمَأْوَی مِائَهَ أَلْفِ قَصْرٍ مِنْ فِضَّهٍ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ فِی جَنَّهِ اَلْفِرْدَوْسِ مِائَهَ أَلْفِ مَدِینَهٍ فِی کُلِّ مَدِینَهٍ أَلْفُ حُجْرَهٍ وَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ فِی جَنَّهِ اَلْجَلاَلِ مِائَهَ أَلْفِ مِنْبَرٍ مِنْ مِسْکٍ فِی جَوْفِ کُلِّ مِنْبَرٍ أَلْفُ بَیْتٍ مِنْ زَعْفَرَانٍ فِی کُلِّ بَیْتٍ أَلْفُ سَرِیرٍ مِنْ دُرٍّ وَ یَاقُوتٍ عَلَی کُلِّ سَرِیرٍ زَوْجَهٌ مِنْ حُورِ اَلْعِینِ وَ إِذَا کَانَ یَوْمُ تِسْعَهٍ وَ عِشْرِینَ أَعْطَاکُمُ اَللَّهُ أَلْفَ أَلْفِ مَحَلَّهٍ فِی جَوْفِ کُلِّ مَحَلَّهٍ قُبَّهٌ بَیْضَاءُ فِی کُلِّ قُبَّهٍ سَرِیرٌ مِنْ کَافُورٍ أَبْیَضَ عَلَی ذَلِکَ اَلسَّرِیرِ أَلْفُ فِرَاشٍ مِنَ اَلسُّنْدُسِ اَلْأَخْضَرِ فَوْقَ کُلِّ فِرَاشٍ حَوْرَاءُ عَلَیْهَا سَبْعُونَ أَلْفَ حُلَّهٍ عَلَی رَأْسِهَا ثَمَانُونَ أَلْفَ ذُؤَابَهٍ کُلُّ ذُؤَابَهٍ مُکَلَّلَهٌ بِالدُّرِّ وَ اَلْیَاقُوتِ فَإِذَا تَمَّ ثَلاَثُونَ یَوْماً کَتَبَ اَللَّهُ تَعَالَی لَکُمْ بِکُلِّ یَوْمٍ مَرَّ عَلَیْکُمْ ثَوَابَ أَلْفِ شَهِیدٍ وَ ثَوَابَ أَلْفِ صِدِّیقٍ وَ کَتَبَ اَللَّهُ تَعَالَی لَکُمْ بِکُلِّ یَوْمٍ صَوْمَ أَلْفَیْ یَوْمٍ وَ رَفَعَ لَکُمْ تِعْدَادَ نَبْتِ اَلنِّیلِ دَرَجَاتٍ وَ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَکُمْ بَرَاءَهً مِنَ اَلنَّارِ وَ جَوَازاً عَلَی اَلصِّرَاطِ وَ أَمَاناً مِنَ اَلْعَذَابِ وَ لِلْجَنَّهِ بَابٌ یُقَالُ لَهُ اَلرَّیَّانُ لاَ یُفْتَحُ ذَلِکَ إِلاَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ثُمَّ یُفْتَحُ لِلصَّائِمِینَ وَ اَلصَّائِمَاتِ مِنْ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثُمَّ یُنَادِی رِضْوَانُ خَازِنُ اَلْجَنَّهِ یَا أُمَّهَ مُحَمَّدٍ هَلُمُّوا إِلَی اَلرَّیَّانِ فَیَدْخُلُ أُمَّتِی فِی ذَلِکَ اَلْبَابِ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ رَمَضَانَ فَفِی أَیِّ شَهْرٍ یُغْفَرُ لَهُ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 342 )
سعید بن جبیر می گوید:از ابن عباس پرسیدم،پاداش کسی که رمضان را روزه بگیرد و حق آن را بشناسد چیست؟گفت:ای پسر جبیر!آماده بشو تا حدیثی برای تو بگویم که گوشت نشنیده و بر دل تو خطور نکرده باشد و در مورد این پرسش که از من کردی خود را آماده ساز و دل و جان خود را آسوده بدار(حواست را جمع کن) که در آنچه پرسیدی علم گذشتگان و آیندگان است.سعید می گوید:از پیش ابن عباس رفتم و فردای آن روز،صبح بسیار زود پیش او برگشته،نخست نماز صبح گزاردم و آنگاه سؤال خود را یاد آوری کردم.ابن عباس روی خود را به طرف من کرد و گفت از من بشنو که چه می گویم.شنیدم،پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله)می فرمودند:اگر شما بدانید چه خیری در ماه رمضان برای شماست،همانا برای خداوند بیشتر سپاسگزاری می کردید.شب اول رمضان خداوند گناهان آشکار و نهان امت مرا می بخشد و برای شما دو هزار هزار درجه می افزاید و برای شما پنجاه شهر بر پا می کند و می سازد،و چون شب دوم فرا می رسد به هر گامی که برداشته باشید عبادت یک سال و پاداش یکی از پیامبران را و پاداش یک سال روزه را برای شما می نویسد،و خداوند متعال در روز سوم در قبال هر تار مویی از بدن شما قبه یی در فردوس از مروارید سپید به شما ارزانی می دارد که بر فراز هر قبه،دوازده هزار خانۀ نورانی است و در پایین آن هم همین مقدار خانه است و بر هر خانه هزار سریر است و بر هر سریری فرشته یی و در هر روز،هزار فرشته به حضور شما می آیند که همراه هر یک از ایشان هدیه یی است. روز چهارم،خداوند متعال در جنت خلد،هفتاد هزار کاخ به شما ارزانی می دارد که در هر کاخ هفتاد هزار حجره و در هر حجره پنجاه هزار تخت و بر هر تخت حوریه یی است که برابر هر حوریه هزار خدمتکار ایستاده اند که روسری هر یک از ایشان بهتر از دنیا و هر چه در آن است می باشد.و خداوند روز پنجم،در جنت(جنه الماوی) هزار شهر به شما عطا می کند که در هر شهر هفتاد هزار سفره گسترده است که بر هر سفره هفتاد هزار کاسه نهاده شده که در هر یک از آن کاسه ها شصت هزار نوع خوراکی است که هیچ یک شبیه به دیگری نیست.روز ششم،در دار السلام یک صد هزار شهر را به شما عطا می کند که در هر شهر یک صد هزار خانه است و در هر خانه،صد هزار حجره و در هر حجره،یک صد هزار تخت زرین است که طول هر یک هزار ذراع است و بر هر سریر همسری از حور العین است که بر آن سی هزار زلف بافته با در و یاقوت است که هر یک از آن زلف ها را صد کنیزک بر دوش می کشند.روز هفتم، در بهشت نعیم خداوند پاداش چهل هزار شهید و چهل هزار صدیق را برای شما مقرر می فرماید.روز هشتم،به شما پاداش شصت هزار عابد و شصت هزار زاهد را ارزانی می دارد،و روز نهم،پاداشی را که به هزار عالم و هزار معتکف و هزار جنگجو عنایت می کند برای شما مقرر می دارد.و روز دهم،خداوند هفتاد هزار حاجت شما را بر می آورد و خورشید و ماه و ستارگان و جنبندگان و پرندگان و درندگان و همۀ سنگها و کلوخ ها و هر چیز خشک و تر و همۀ ماهیان در دریاها و همۀ برگها بر درختان برای شما استغفار می کنند.روز یازدهم،خداوند برای شما پاداش چهار حج و چهار عمره مقرر می دارد که هر یک از حج ها را همراه پیامبری از پیامبران و هر عمره را همراه صدیق یا شهیدی گزارده باشید.روز دوازدهم،خداوند متعال خطاهای شما را به حسنات مبدل می فرماید و پاداش حسنات شما را دو چندان می کند و در قبال انجام هر کار پسندیده یک میلیون حسنه برای شما مقرر می فرماید.روز سیزدهم برای شما پاداشی معادل عبادت مردم مکه و مدینه می نویسد و خداوند به شمار همۀ سنگ و کلوخی که میان مکه و مدینه است به شما حق شفاعت عنایت می کند.روز چهاردهم،آن چنان است که گویی شما با آدم و نوح و پس از آن دو با ابراهیم و موسی و پس از ایشان با سلیمان و داود علیهم السلام ملاقات کرده اید و پاداش شما چنان است که با هر پیامبر دویست سال خدا را عبادت کرده باشید.روز پانزدهم،خداوند حوائج دنیا و آخرت شما را برمی آورد و پاداشی که به ایوب(علیه السّلام)عنایت کرده است به شما ارزانی می دارد و دعای شما را مستجاب می فرماید و فرشتگان حامل عرش برای شما طلب آمرزش می کنند و خدای در روز قیامت به شما چهل نور عنایت می کند،ده نور از جانب چپ و ده نور پشت سر شما خواهد بود.روز شانزدهم به شما این عنایت را مبذول می دارد که چون از گور خویش بیرون می آیید شصت جامه به شما داده می شود که بپوشید و ابری بر سر شما سایه خواهد انداخت تا از گرمای آن روز در امان باشید. روز هفدهم که فرا می رسد،خدای عز و جل می فرماید من آنان و پدران ایشان را آمرزیدم و سختی های روز قیامت را از ایشان برداشتم.روز هیجدهم،خداوند متعال به جبریل و میکائیل و اسرافیل و فرشتگان حامل عرش و کرسی و کروبیان فرمان می دهد تا سال آینده برای امت محمد(صلّی الله علیه و آله)استغفار کنند و روز قیامت پاداش شرکت کنندگان در جنگ بدر را به شما عنایت می فرماید.و چون روز نوزدهم فرا رسد هیچ فرشته یی در آسمان و زمین باقی نمی ماند مگر اینکه از خداوند اجازه می گیرد که همه روز به زیارت گورهای شما بیاید و با هر فرشته هدیه یی و آشامیدنی یی است و چون بیست روز کامل شود،خداوند هفتاد هزار فرشته را می گمارد که شما را از شر هر شیطان رانده شده حفظ کنند و خداوند در قبال هر روزی که روزه گرفته اید برای شما پاداش روزۀ صد ساله می نویسد و میان شما و دوزخ خندقی قرار می دهد و پاداش کسانی که تورات و انجیل و زبور و فرقان خوانده اند برای شما مقرر می فرماید و به شمار پرهای جبریل(علیه السّلام)عبادت سالیانه بر شما می نویسد و پاداش آنان را که بر گرد عرش و کرسی تسبیح می کنند برای شما منظور می فرماید و در قبال هر آیه که در قرآن است برای شما هزار حوریه را به همسری در می آورد.روز بیست و یکم خدای گور را بر شما به اندازۀ هزار فرسنگ گشاده می کند و ظلمت و وحشت را از شما بر می دارد و گورهای شما را همچون گور شهیدان قرار می دهد و چهره های شما را در زیبایی چون چهرۀ یوسف پسر یعقوب(علیه السّلام)می کند.روز بیست و دوم،خداوند فرشتۀ مرگ را به حضور شما می فرستد.همان گونه که به حضور پیامبران او را گسیل می دارد و بیم سؤال منکر و نکیر از شما برداشته می شود و اندوه این جهان و آن جهان را از شما مرتفع می فرماید.روز بیست و سوم،از صراط همراه پیامبران و صدیقان و شهیدان و صالحان می گذرید و چنان پاداشی به شما داده می شود که گویی همۀ یتیمان امت مرا سیر کرده و بر همۀ برهنگان امت من جامه پوشانده اید.روز بیست و چهارم از دنیا بیرون نخواهید رفت مگر اینکه هر یک از شما جایگاه خویش را در بهشت خواهد دید و به هر یک از شما پاداش هزار بیمار و هزار غریب که در راه فرمانبرداری از خدا از دیار خویش بیرون آمده باشند و پاداش آزاد کردن هزار بنده از نسل اسماعیل(علیه السّلام)عنایت می فرماید.روز بیست و پنجم،خداوند برای شما زیر عرش،هزار قبۀ سبز که بر سر هر یک خیمه یی از نور است بنا می کند و خداوند تبارک و تعالی می فرماید:ای امت احمد!من پروردگار شمایم و شما بندگان و کنیزکان منید.در سایۀ عرش من،در این قبه ها سایه بگیرید و گوارا بخورید و بیاشامید و نه بیمی بر شماست و نه اندوهگین باشید.ای امت محمد!سوگند به عزت و جلال خودم شما را به بهشت می فرستم،آنچنان که همگان شگفت کنند و به هر یک از شما هزار تاج نور می بخشم و هر یک از شما را بر ناقه یی که از نور آفریده شده است سوار می کنم که لگام آن هم از نور است و در آن لگام هزار حلقه زرین است و کنار هر حلقه،فرشته یی بر پاست که عمودی از نور در دست اوست و بدون حساب وارد بهشت می شود.روز بیست و ششم،خداوند با رحمت به شما می نگرد و همۀ گناهان شما جز خون و اموال را می بخشد و خانه های شما را هر روز هفتاد بار از غیبت و دروغ و بهتان پاک می فرماید،چون روز بیست و هفتم فرا می رسد،پاداش شما چنان است که گویی هر زن و مرد مؤمنی را یاری داده اید و هفتاد هزار برهنه را جامه پوشانده اید و هزار جنگجوی در راه خدا را یاری داده اید و تمام کتابهایی را که بر پیامبران خود فرو فرستاده است خوانده اید.روز بیست و هشتم،خداوند برای شما در بهشت خلد صد هزار شهر نور قرار می دهد و در جنه الماوی هزار کاخ سیمین برای شما می دهد و در بهشت نعیم صد هزار خانه که از عنبر رخشان است می بخشد و در بهشت فردوس صد هزار شهر که در هر یک هزار حجره است به شما ارزانی می فرماید و در بهشت خلد(جلال)صد هزار منبر از مشک عنایت می کند که در داخل هر منبر،هزار حجره از زعفران است و در هر حجره، هزار تخت از یاقوت و مروارید است و بر هر تختی حوریه یی است.چون روز بیست و نهم فرا رسد،خداوند هزار هزار محله را به شما مخصوص می دارد که درون هر یک قبه یی سپید است و در هر قبه تختی از کافور سپید است و بر هر تخت،هزار بستر از سندس سبز است و بر هر بستر،حوریه یی است که هفتاد هزار حله بر تن دارد و بر سرش هشتاد هزار زلف که هر یک آراسته به مروارید و یاقوت است.و چون سی روز کامل شود،خداوند برای شما در قبال هر روز که گذشته است پاداش هزار شهید و هزار صدیق و عبادت پنجاه ساله مقرر می دارد و در قبال هر روز روزه،پاداش دو هزار روز می نویسد و برای شما به شمار تمام رستنی ها که از آب رود نیل رسته است،درجه مقرر می فرماید و برای شما،برات آزادی از دوزخ و گذشتن از پل صراط و امان از عذاب نوشته می شود.و بهشت را دری است که نامش ریان(سیراب)است و تا روز رستاخیز گشوده نمی شود.در قیامت،برای مردان و زنان روزه گیر که از امت محمد(صلّی الله علیه و آله)باشند گشوده می شود و رضوان گنجور بهشت ندا می دهد که ای امت محمد!از این در بسوی بهشت درآیید و امت من از این در به بهشت در می آیند،و هر کس که در ماه رمضان آمرزیده نشود پس در کدام ماه باید آمرزیده شود و لا حول و لا قوه الا باللّه العلی العظیم .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 550 )
ص : 9334
اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلطُّوسِیُّ فِی مَجَالِسِهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ اَلْجِعَابِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا بْنِ شَیْبَانَ عَنْ بَکْرِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : سَتُدْعَوْنَ إِلَی سَبِّی فَسُبُّونِی وَ تُدْعَوْنَ إِلَی اَلْبَرَاءَهِ مِنِّی فَمُدُّوا اَلرِّقَابَ فَإِنِّی عَلَی اَلْفِطْرَهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 227 )
ص : 9335
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی کِتَابِ اَلْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ اَلنَّهِیکِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلطَّاطَرِیِّ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِی مَنْصُورٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا مَعْنَی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما خَلَقْتُ اَلْجِنَّ وَ اَلْإِنْسَ إِلاّ لِیَعْبُدُونِ فَقَالَ خَلَقَهُمْ لِلْعِبَادَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 83 )
ص : 9336
حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: «جاهِدِ اَلْکُفّارَ وَ اَلْمُنافِقِینَ» بِإِلْزَامِ اَلْفَرَائِضِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 242 )
ص : 9337
فی تفسیر علیّ بن إبراهیم - رحمه اللّه- : فقال موسی کما حکی اللّه: رَبِّ إِنِّی قَتَلْتُ مِنْهُمْ نَفْساً فَأَخافُ أَنْ یَقْتُلُونِ [ `وَ أَخِی هارُونُ هُوَ أَفْصَحُ مِنِّی لِساناً فَأَرْسِلْهُ مَعِی رِدْءاً یُصَدِّقُنِی إِنِّی أَخافُ أَنْ یُکَذِّبُونِ .] قال الرّاوی: فقلت لأبی جعفر - علیه السّلام-: فکم مکث موسی - علیه السّلام - غائبا عن أمّه حتّی ردّه اللّه - عزّ و جلّ - علیها؟ قال: ثلاثه أیّام. قال: فقلت: فکان هارون أخا موسی - علیه السّلام - لأبیه و أمّه؟ قال: نعم. أما تسمع اللّه - عزّ و جلّ - یقول: یَا بْنَ أُمَّ لا تَأْخُذْ بِلِحْیَتِی وَ لا بِرَأْسِی . فقلت: أیّهما کان أکبر سنّا؟ قال: هارون. قلت: و کان الوحی ینزل علیهما جمیعا؟ قال: کان الوحی ینزل علی موسی، و موسی - علیه السّلام - یوحیه إلی هارون. فقلت له: أخبرنی عن الأحکام و القضاء و الأمر و النّهی، أ کان ذلک إلیهما؟ قال: کان موسی - علیه السّلام - الّذی یناجی ربّه، و یکتب العلم، و یقضی بین بنی إسرائیل. و هارون یخلفه إذا غاب من قومه للمناجاه. قلت: فأیّهما مات قبل صاحبه؟ قال: مات هارون قبل موسی - علیه السّلام - و ماتا جمیعا فی التّیه. قلت: فکان لموسی ولد؟ قال: لا. کان الولد لهارون، و الذّرّیّه له.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 68 )
ص : 9338
عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، عَنْ قَوْلِهِ: أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ ، قَالَ: « عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ اَلْأَوْصِیَاءُ مِنْ بَعْدِهِ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 114 )
ص : 9339
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: وَجَدْتُ فِی بَعْضِ اَلْکُتُبِ مَنْ صَلَّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ مِائَهَ حَسَنَهٍ وَ مَنْ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ أَلْفَ حَسَنَهٍ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 155 )
1-ابن أبی عمیر از یکتن از روات روایت کند که امام صادق علیه السّلام فرمود: در پاره ای از کتابها یافتم که هر کس بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام صلوات بفرستد،خداوند یک صد حسنه در نامه عملش بنویسد،و هر کس(بر محمّد و اهل بیتش صلوات فرستد بدین طریق که)بگوید «صلّی اللّه علی محمّد و أهل بیته». خداوند برای او هزار حسنه بنویسد .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 346 )
1-محمد بن ابی عمیر به نقل از یکی از راویان،از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که فرمود:در برخی از کتابها خواندم که:کسی که بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و اهل بیتش علیهم السّلام صلوات بفرستد،خداوند یک صد حسنه برای او می نویسد،و کسی که بگوید: «بار الها!بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و اهل بیت او علیهم السّلام درود فرست»خداوند هزار حسنه برای او می نویسد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 397 )
1. محمّد بن ابی عمیر از یکی از راویان نقل کرده است که امام صادق (علیه السّلام) فرمود: در برخی کتابها یافتم که هر کس بر محمّد و آل محمّد صلوات بفرستد خداوند یک صد حسنه برای او می نویسد، و هر کس بگوید:«صلّی اللّه علی محمّد و اهل بیته» خداوند هزار حسنه برای او خواهد نوشت.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 299 )
[593]1-... امام صادق علیه السّلام فرمود: در برخی از کتاب ها یافتم که هر کس بر محمّد و آل او درود فرستد خداوند برای او صد حسنه نویسد و هر که گوید:«صلّی اللّه علی محمّد و أهل بیته» خداوند برای او هزار حسنه نویسد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 357 )
ص : 9340
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ إِسْحَاقَ اَلْقَاضِی عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ حَرْبٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ دِینَارٍ عَنْ جَابِرٍ اَلْأَنْصَارِیِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ اِخْتَارَ مِنَ اَلْأَیَّامِ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ وَ مِنَ اَللَّیَالِی لَیْلَهَ اَلْقَدْرِ وَ مِنَ اَلشُّهُورِ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ اِخْتَارَنِی وَ عَلِیّاً وَ اِخْتَارَ مِنْ عَلِیٍّ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ وَ اِخْتَارَ مِنَ اَلْحُسَیْنِ حُجَّهَ اَلْعَالَمِینَ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ أَعْلَمُهُمْ أَحْکَمُهُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 36 , صفحه 372 )
ص : 9341
قَالَ أَهْلُ اَلسِّیَرِ: اِجْتَمَعَ ثَلاَثَهٌ مِنَ اَلْخَوَارِجِ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ مُلْجَمٍ وَ هُوَ مِنْ حِمْیَرٍ وَ قِیلَ مِنْ مُضَرَ وَ اَلْبَرَکُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ اَلتَّمِیمِیُّ اَلصَّرِیمِیُّ وَ اِسْمُهُ اَلْحَجَّاجُ وَ عَمْرُو بْنُ بَکْرٍ اَلتَّمِیمِیُّ اَلسَّعْدِیُّ بِمَکَّهَ عِنْدَ اِنْقِضَاءِ اَلْمَوْسِمِ فَتَذَاکَرُوا قَتْلَی اَلنَّهْرَوَانِ اَلَّذِینَ قَتَلَهُمْ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ بَکَوْا وَ تَرَحَّمُوا عَلَیْهِمْ وَ قَالُوا مَا نَصْنَعُ بِالْبَقَاءِ بَعْدَهُمْ فَإِنَّهُمْ إِخْوَانُنَا لَنْ یَأْخُذَهُمْ فِی اَللَّهِ لَوْمَهُ لاَئِمٍ ثُمَّ تَذَکَّرُوا مَا لَقِیَ اَلنَّاسُ یَوْمَ اَلْجَمَلِ وَ صِفِّینَ بَیْنَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مُعَاوِیَهَ وَ عَمْرِو بْنِ اَلْعَاصِ . ثُمَّ قَالُوا لَوْ شَرَیْنَا أَنْفُسَنَا وَ قَتَلْنَا أَئِمَّهَ اَلضَّلاَلَهِ وَ أَرَحْنَا اَلْمُسْلِمِینَ وَ اَلْبِلاَدَ مِنْهُمْ وَ ثَأَرْنَا بِهِمْ إِخْوَانَنَا فَقَالَ اِبْنُ مُلْجَمٍ أَنَا أَکْفِیکُمُ اِبْنَ أَبِی طَالِبٍ وَ قَالَ اَلْبَرَکُ وَ أَنَا أَکْفِیکُمْ مُعَاوِیَهَ وَ قَالَ عَمْرٌو وَ أَنَا لِعَمْرِو بْنِ اَلْعَاصِ . فَدَخَلُوا اَلْکَعْبَهَ وَ تَحَالَفُوا فِیهَا وَ تَعَاهَدُوا وَ تَعَاقَدُوا أَنْ لاَ یَنْکِصَ أَحَدٌ مِنْهُمْ عَنْ صَاحِبِهِ اَلَّذِی تَوَجَّهَ إِلَیْهِ حَتَّی یَقْتُلَهُ أَوْ یُقْتَلَ دُونَهُ. ثُمَّ أَخَذُوا سُیُوفَهُمْ فَسَمُّوهَا وَ تَعَاهَدُوا أَنْ یَکُونَ اَلاِجْتِمَاعُ فِی سَابِعٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ قَصَدَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمُ اَلْجِهَهَ اَلَّتِی تَوَجَّهَ إِلَیْهَا. فَأَمَّا اِبْنُ مُلْجَمٍ فَقَصَدَ اَلْکُوفَهَ فَتَلَقَّی أَصْحَابَهُ مِنَ اَلْخَوَارِجِ فَکَاتَمَهُمْ مَا یُرِیدُ وَ کَانَ یَزُورُهُمْ وَ یَزُورُونَهُ وَ هُوَ سَاکِتٌ مَخَافَهَ أَنْ یَظْهَرَ شَیْءٌ مِمَّا قَدِمَ لَهُ فَزَارَ یَوْماً أَصْحَاباً لَهُ مِنْ بَنِی تَیْمِ اَلرَّبَابِ وَ کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَتَلَ مِنْهُمْ یَوْمَ اَلنَّهْرَوَانِ عِدَّهً. فَرَأَی مِنْهُمُ اِمْرَأَهً یُقَالُ لَهَا قَطَامِ بِنْتُ شَجْنَهَ بْنِ عَدِیِّ بْنِ عَامِرٍ وَ کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَتَلَ أَبَاهَا وَ أَخَاهَا یَوْمَ اَلنَّهْرَوَانِ وَ کَانَتْ فَائِقَهَ اَلْجَمَالِ فَعَشِقَهَا وَ أَخَذَتْ بِمَجَامِعِ قَلْبِهِ وَ عَقْلِهِ وَ نَسِیَ اَلْأَمْرَ اَلَّذِی قَدِمَ لِأَجْلِهِ فَخَطَبَهَا. فَقَالَتْ أَشْرِطُ عَلَیْکَ شُرُوطاً فَقَالَ مَا هِیَ قَالَتْ ثَلاَثَهَ آلاَفِ دِرْهَمٍ وَ عَبْداً وَ قَیْنَهً وَ قَتْلَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ . فَقَالَ لَکِ مَا سَأَلْتِ مِنَ اَلدَّرَاهِمِ وَ اَلْعَبْدِ وَ اَلْقَیْنَهِ وَ أَمَّا قَتْلُ عَلِیٍّ فَمَا أَرَاکِ ذَکَرْتِیهِ لِی وَ أَنْتِ تُرِیدِینَنِی لِأَنِّی لاَ أَقْدِرُ عَلَیْهِ. فَقَالَتْ اِلْتَمِسْ غُرَّتَهُ فَإِنْ أَصَبْتَهُ شَفَیْتَ نَفْسِی وَ نَفْسَکَ وَ نَفَعَکَ اَلْعَیْشُ مَعِی وَ أَخَذْتَ بِثَارِ اَلْأَحِبَّهِ وَ إِنْ قُتِلْتَ فَمَا عِنْدَ اَللَّهِ خَیْرٌ مِنَ اَلدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا وَ أَبْقَی. فَقَالَ لَهَا وَ اَللَّهِ مَا قَدِمْتُ إِلاَّ لِهَذَا وَ فِیهَا یَقُولُ اَلشَّاعِرُ وَ لَمْ أَرَ مَهْراً سَاقَهُ ذُو سَمَاحَهٍکَمَهْرِ قَطَامِ بَیْنَنَا غَیْرَ مُعْجَمِ ثَلاَثَهُ آلاَفٍ وَ عَبْدٌ وَ قَیْنَهٌوَ قَتْلُ عَلِیٍّ بِالْحُسَامِ اَلْمُصَمَّمِ. ثُمَّ دَخَلَ بِهَا فَازْدَادَ لَهَا عِشْقاً فَقَالَتْ لَهُ وَ اَللَّهِ لاَ تُسَاکِنُنِی حَتَّی تَقْتُلَ عَلِیّاً ثُمَّ قَالَتْ سَأَطْلُبُ لَکَ رَجُلاً یُسَاعِدُکَ عَلَی أَمْرِکَ فَأَرْسَلَتْ إِلَی وَرْدَانَ بْنِ مُجَالِدٍ مِنْ تَیْمِ اَلرَّبَابِ مِنْ قَوْمِهَا فِی ذَلِکَ فَأَجَابَهَا ثُمَّ اِسْتَعَانَ اِبْنُ مُلْجَمٍ بِرَجُلٍ مِنَ اَلْخَوَارِجِ یُقَالُ لَهُ شَبِیبُ بْنُ بَجْرَهَ فَقَالَ لَهُ هَلْ لَکَ فِی شَرَفِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ قَالَ وَ مَا ذَاکَ قَالَ قَتْلُ عَلِیٍّ فَقَالَ لَهُ ثَکَلَتْکَ أُمُّکَ لَقَدْ جِئْتَ شَیْئاً نُکْراً قَالَ وَ لِمَ قَالَ کَیْفَ تَصِلُ إِلَیْهِ قَالَ أَکْمُنُ لَهُ فِی اَلْمَسْجِدِ فَإِذَا خَرَجَ لِصَلاَهِ اَلْغَدَاهِ شَدَدْنَا عَلَیْهِ فَقَتَلْنَاهُ وَ إِنْ نَجَوْنَا فَقَدْ شَفَیْنَا أَنْفُسَنَا وَ أَدْرَکْنَا ثَارَنَا وَ إِنْ قُتِلْنَا فَمَا عِنْدَ اَللَّهِ خَیْرٌ فَأَجَابَهُ. وَ کَانَتْ قَطَامِ قَدِ اِعْتَکَفَتْ فِی اَلْمَسْجِدِ فِی قُبَّهٍ قَرِیبَهٍ مِنَ اَلْقِبْلَهِ فَجَاءَ اِبْنُ مُلْجَمٍ وَ شَبِیبٌ وَ وَرْدَانُ لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ فَدَخَلُوا اَلْقُبَّهَ فَکَمَنُوا فِیهَا وَ عَصَّبَتْهُمْ قَطَامِ بِالْحَرِیرِ فَأَخَذُوا سُیُوفَهُمْ ثُمَّ خَرَجُوا وَقْتَ اَلسَّحَرِ فَجَلَسُوا مُقَابِلَ اَلسَّدَّهِ اَلَّتِی یَخْرُجُ مِنْهَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ کَانَ اَلْأَشْعَثُ بْنُ قَیْسٍ مُوَاطِئاً عَلَی قَتْلِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِأَنَّ حُجْرَ بْنَ عَدِیٍّ کَانَ نَائِماً فِی اَلْمَسْجِدِ فَسَمِعَ اَلْأَشْعَثَ بْنَ قَیْسٍ یَقُولُ لَهُمْ وَیْحَکُمْ أَسْرِعُوا فَقَدْ فَضَحَکُمُ اَلصُّبْحُ فَصَاحَ بِهِ حُجْرٌ وَیْحَکَ یَا أَعْوَرُ مَا تَقُولُ ثُمَّ جَاءَ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ لِیُخْبِرَهُ فَفَاتَهُ وَ خَرَجَ مِنْ مَکَانٍ آخَرَ فَقُتِلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا خَرَجَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ یُرِیدُ صَلاَهَ اَلْفَجْرِ أَقْبَلْنَ اَلْإِوَزُّ یَصِحْنَ فِی وَجْهِهِ فَقَالَ إِنَّهُنَّ نَوَائِحُ. فَلَمَّا حَصَلَ فِی اَلْمِحْرَابِ وَثَبُوا عَلَیْهِ وَ صَاحَ اِبْنُ مُلْجَمٍ لَعَنَهُ اَللَّهُ- وَ مِنَ اَلنّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ اِبْتِغاءَ مَرْضاتِ اَللّهِ اَلْحُکْمُ لِلَّهِ لاَ لَکَ یَا اِبْنَ أَبِی طَالِبٍ ثُمَّ ضَرَبَهُ عَلَی هَامَتِهِ. فَصَاحَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لاَ یَفُوتَنَّکُمُ اَلْکَلْبُ فَشَدُّوا عَلَیْهِ فَأَخَذُوهُ وَ قُتِلَ وَرْدَانُ وَ نَجَا شَبِیبٌ فَصَاحَتْ أُمُّ کُلْثُومٍ بِنْتُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا عَدُوَّ اَللَّهِ لاَ بَأْسَ عَلَی أَبِی وَ اَللَّهُ یُجْزِیکَ وَ بَکَتْ فَقَالَ لَهَا اِبْنُ مُلْجَمٍ فَعَلاَمَ تَبْکِینَ فَوَ اَللَّهِ لَقَدْ ضَرَبْتُهُ بِسَیْفٍ اِشْتَرَیْتُهُ بِأَلْفٍ وَ سَمَمْتُهُ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ فَإِنْ خَانَنِی فَأَبْعَدَهُ اَللَّهُ وَ اَللَّهِ لَوْ کَانَتْ هَذِهِ اَلضَّرْبَهُ بِأَهْلِ مُضَرَ لَمَا بَقِیَ مِنْهُمْ أَحَدٌ. ثُمَّ تَأَخَّرَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْمِحْرَابِ وَ قُدِّمَ جَعْدَهُ بْنُ هُبَیْرَهَ فَصَلَّی بِالنَّاسِ اَلْفَجْرَ وَ دَخَلَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْقَصْرَ وَ قِیلَ حُمِلَ عَلَی أَکْتَافِ اَلرِّجَالِ ثُمَّ قَالَ عَلَیَّ بِالرَّجُلِ فَأُدْخِلَ عَلَیْهِ فَقَالَ لَهُ یَا عَدُوَّ اَللَّهِ أَ لَمْ أُحْسِنْ إِلَیْکَ قَالَ بَلَی قَالَ فَمَا حَمَلَکَ عَلَی هَذَا وَ اَللَّهِ لَقَدْ کُنْتُ أَعْلَمُ أَنَّکَ قَاتِلِی وَ إِنَّمَا أَحْسَنْتُ إِلَیْکَ لِأَسْتَظْهِرَ بِاللَّهِ عَلَیْکَ. ثُمَّ قَالَ لِبَنِیهِ یَا بَنِیَّ إِنْ هَلَکْتُ فَالنَّفْسُ بِالنَّفْسِ اُقْتُلُوهُ کَمَا قَتَلَنِی وَ إِنْ بَقِیتُ رَأَیْتُ فِیهِ رَأْیاً وَ فِی رِوَایَهٍ: وَ إِنْ عِشْتُ فَضَرْبَهً بِضَرْبَهٍ أَوْ أَعْفُو وَ صَاحَتْ زَیْنَبُ بِنْتُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا مَلْعُونُ قَتَلْتَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ إِنَّمَا قَتَلْتُ أَبَاکِ ثُمَّ حَبَسُوهُ . وَ اُخْتُلِفَ فِی اَللَّیْلَهِ اَلَّتِی اُسْتُشْهِدَ فِیهَا أَحَدُهَا آخِرُ اَللَّیْلَهِ اَلسَّابِعِ عَشْرَهَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ صَبِیحَهَ اَلْجُمُعَهِ بِمَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ اَلْجَامِعِ قَالَهُ اِبْنُ عَبَّاسٍ اَلثَّانِی لَیْلَهُ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ مِنْ رَمَضَانَ فَبَقِیَ اَلْجُمُعَهَ ثُمَّ یَوْمَ اَلسَّبْتِ وَ تُوُفِّیَ لَیْلَهَ اَلْأَحَدِ قَالَهُ مُجَاهِدٌ . وَ اَلثَّالِثُ أَنَّهُ قُتِلَ فِی اَللَّیْلَهِ اَلسَّابِعَهِ وَ اَلْعِشْرِینَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ قَالَهُ اَلْحَسَنُ اَلْبَصْرِیُّ وَ هِیَ لَیْلَهُ اَلْقَدْرِ وَ فِیهَا عُرِجَ بِعِیسَی اِبْنِ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ فِیهَا تُوُفِّیَ یُوشَعُ بْنُ نُونٍ وَ هَذَا أَشْهَرُ . قَالَ اَلْوَاقِدِیُّ آخِرُ کَلِمَهٍ قَالَهَا أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا بُنَیَّ إِذَا مِتُّ فَأَلْحِقُوا بِی اِبْنَ مُلْجَمٍ لَعَنَهُ اَللَّهُ أُخَاصِمْهُ عِنْدَ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ ثُمَّ قَرَأَ فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّهٍ خَیْراً یَرَهُ اَلْآیَهَ. وَ لَمَّا تُوُفِّیَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ غَسَّلَهُ اِبْنَاهُ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ وَ قِیلَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَنَفِیَّهِ وَ قِیلَ إِنَّهُ لَمْ یُغَسَّلْ لِأَنَّهُ سَیِّدُ اَلشُّهَدَاءِ. قِیلَ کُفِّنَ فِی ثَلاَثَهِ أَثْوَابٍ بِیضٍ لَیْسَ فِیهَا قَمِیصٌ وَ لاَ عِمَامَهٌ وَ کَانَ عِنْدَهُ مِنْ بَقَایَا حَنُوطِ رَسُوِلُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَحَنَّطُوهُ بِهَا وَ صَلَّی عَلَیْهِ وَلَدُهُ اَلْحَسَنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَبَّرَ عَلَیْهِ خَمْساً وَ قِیلَ سِتّاً وَ قِیلَ سَبْعاً . کَانَ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ سَبْعَهٌ وَ عِشْرُونَ ذَکَراً وَ أُنْثَی اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ زَیْنَبُ اَلْکُبْرَی اَلْمُکَنَّاهُ بِأُمِّ کُلْثُومٍ مِنْ فَاطِمَهَ بِنْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَبُو اَلْقَاسِمِ مُحَمَّدٌ أُمُّهُ خَوْلَهُ بِنْتُ جَعْفَرِ بْنِ اَلْحَنَفِیَّهِ وَ عُمَرُ وَ رُقَیَّهُ کَانَا تَوْأَمَیْنِ أُمُّهُمَا اَلصَّهْبَاءُ وَ یُقَالُ أُمُّ حَبِیبٍ اَلتَّغْلِبِیَّهُ وَ اَلْعَبَّاسُ وَ جَعْفَرٌ وَ عُثْمَانُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ اَلشُّهَدَاءُ بِکَرْبَلاَءَ أُمُّهُمْ أُمُّ اَلْبَنِینَ بِنْتُ حِزَامِ بْنِ خَالِدِ بْنِ رَبِیعَهَ بْنِ اَلْوَحِیدِ بْنِ کِلاَبِ بْنِ رَبِیعَهَ اَلْکِلاَبِیَّهُ وَ لَهُ مِنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ اَلْخَثْعَمِیَّهِ یَحْیَی وَ عَوْنٌ . وَ کَانَ لَهُ مِنْ لَیْلَی اِبْنَهِ مَسْعُودٍ اَلدَّارِمِیَّهِ مُحَمَّدٌ اَلْأَصْغَرُ اَلْمُکَنَّی أَبَا بَکْرٍ وَ عُبَیْدُ اَللَّهِ وَ کَانَ لَهُ خَدِیجَهُ وَ أُمُّ هَانِی وَ مَیْمُونَهُ وَ فَاطِمَهُ لِأُمِّ وَلَدٍ وَ کَانَ لَهُ مِنْ أُمِّ شُعَیْبٍ اَلدَّارِمِیَّهِ وَ قِیلَ أُمِّ مَسْعُودٍ اَلْمَخْزُومِیَّهِ أُمُّ اَلْحَسَنِ وَ رَمْلَهُ . وَ أَعْقَبَ لِأَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مِنَ اَلْبَنِینَ خَمْسَهٌ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مُحَمَّدٌ وَ اَلْعَبَّاسُ وَ عُمَرُ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُمْ .
( العدد القویه لدفع المخاوف الیومیه , جلد 1 , صفحه 238 )
ص : 9342
[305] وَ رُوِیَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی حَقِّ فَاطِمَهَ «صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهَا»: وَ اَللَّهِ لَقَدْ فَطَمَهَا اَللَّهُ - عَزَّ وَ جَلَّ - بِالْعِلْمِ وَ عَنِ اَلطَّمْثِ بِالْمِیثَاقِ .
( المحتضر , جلد 1 , صفحه 232 )
ص : 9343
اَلصَّوْمُ جُنَّهٌ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 16 )
ص : 9344
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اَلصَّلاَهِ فِی شِدَّهِ اَلْخَوْفِ وَ اَلْجِلاَدِ حَیْثُ لاَ یُمْکِنُ اَلرُّکُوعُ وَ اَلسُّجُودُ فَقَالَ یُومِئُونَ عَلَی دَوَابِّهِمْ وَ وُقُوفاً عَلَی أَقْدَامِهِمْ وَ تَلاَ قَوْلَ اَللَّهِ: فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجالاً أَوْ رُکْباناً فَإِنْ لَمْ یَقْدِرُوا عَلَی اَلْإِیمَاءِ کَبَّرُوا مَکَانَ کُلِّ رَکْعَهٍ تَکْبِیرَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 86 , صفحه 120 )
ص : 9345
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنِی مُوسَی قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ تَزَالُ أُمَّتِی عَلَی شَرِیعَهٍ مِنْ دِینِهَا حَسَنَهٍ جَمِیلَهٍ مَا لَمْ یَتَخَطَّوُا اَلْقِبْلَهَ بِأَقْدَامِهِمْ وَ مَا لَمْ یَنْصَرِفُوا قِیَاماً کَفِعْلِ أَهْلِ اَلْکِتَابِ وَ مَا لَمْ تَکُنْ ضَجَّهٌ بِآمِینَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 174 )
ص : 9346
فِی مَجْمَعِ اَلْبَیَانِ: فَأَقْبَلَتِ اِمْرَأَتُهُ فِی صَرَّهٍ وَ قِیلَ فِی جَمَاعَهٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 127 )
ص : 9347
فس، [تفسیر القمی ] ، مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَدِیدٍ عَنْ مُرَازِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ أَنْزَلَ فِی اَلْقُرْآنِ تِبْیَانَ کُلِّ شَیْءٍ حَتَّی وَ اَللَّهِ مَا تَرَکَ اَللَّهُ شَیْئاً یَحْتَاجُ اَلْعِبَادُ إِلَیْهِ إِلاَّ بَیَّنَهُ لِلنَّاسِ حَتَّی لاَ یَسْتَطِیعَ عَبْدٌ [أَنْ] یَقُولَ لَوْ کَانَ هَذَا نَزَلَ فِی اَلْقُرْآنِ إِلاَّ وَ قَدْ أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیهِ . سن، [المحاسن] ، علی بن حدید : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 81 )
ص : 9348
مِصْبَاحُ اَلشَّرِیعَهِ ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا أَرَدْتَ اَلْحَجَّ فَجَرِّدْ قَلْبَکَ لِلَّهِ تَعَالَی مِنْ کُلِّ شَاغِلٍ وَ حِجَابٍ وَ فَوِّضْ أُمُورَکَ إِلَی خَالِقِهَا وَ تَوَکَّلْ عَلَیْهِ فِی جَمِیعِ حَرَکَاتِکَ وَ سَکَنَاتِکَ وَ سَلِّمْ لِقَضَائِهِ وَ حُکْمِهِ وَ قَدَرِهِ وَ دَعِ اَلدُّنْیَا وَ اَلرَّاحَهَ وَ اَلْخَلْقَ وَ اُخْرُجْ مِنْ حُقُوقٍ تَلْزِمُکَ مِنْ جِهَهِ اَلْمَخْلُوقِینَ وَ لاَ تَعْتَمِدْ عَلَی زَادِکَ وَ رَاحِلَتِکَ وَ أَصْحَابِکَ وَ قُوَّتِکَ وَ شَبَابِکَ وَ مَالِکَ مَخَافَهَ أَنْ یَصِیرَ ذَلِکَ عَدُوّاً وَ وَبَالاً فَإِنَّ مَنِ اِدَّعَی رِضَی اَللَّهِ وَ اِعْتَمَدَ عَلَی مَا سِوَاهُ صَیَّرَهُ عَلَیْهِ وَبَالاً وَ عَدُوّاً لِیَعْلَمَ أَنَّهُ لَیْسَ لَهُ قُوَّهٌ وَ لاَ حِیلَهٌ وَ لاَ لِأَحَدٍ إِلاَّ بِعِصْمَهِ اَللَّهِ وَ تَوْفِیقِهِ فَاسْتَعِدَّ اِسْتِعْدَادَ مَنْ لاَ یَرْجُو اَلرُّجُوعَ وَ أَحْسِنِ اَلصُّحْبَهَ وَ رَاعِ أَوْقَاتَ فَرَائِضِ اَللَّهِ وَ سُنَنِ نَبِیِّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَا یَجِبُ عَلَیْکَ مِنَ اَلْأَدَبِ وَ اَلاِحْتِمَالِ وَ اَلصَّبْرِ وَ اَلشُّکْرِ وَ اَلشَّفَقَهِ وَ اَلسَّخَاوَهِ وَ إِیثَارِ اَلزَّادِ عَلَی دَوَامِ اَلْأَوْقَاتِ ثُمَّ اِغْسِلْ بِمَاءِ اَلتَّوْبَهِ اَلْخَالِصَهِ ذُنُوبَکَ وَ اِلْبَسْ کِسْوَهَ اَلصِّدْقِ وَ اَلصَّفَا وَ اَلْخُضُوعِ وَ اَلْخُشُوعِ وَ أَحْرِمْ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ یَمْنَعُکَ عَنْ ذِکْرِ اَللَّهِ وَ یَحْجُبُکَ عَنْ طَاعَتِهِ وَ لَبِّ بِمَعْنَی إِجَابَهٍ صَادِقَهٍ صَافِیَهٍ خَالِصَهٍ زَاکِیَهٍ لِلَّهِ سُبْحَانَهُ فِی دَعْوَتِکَ مُتَمَسِّکاً بِالْعُرْوَهِ اَلْوُثْقَی وَ طُفْ بِقَلْبِکَ مَعَ اَلْمَلاَئِکَهِ حَوْلَ اَلْعَرْشِ کَطَوَافِکَ مَعَ اَلْمُسْلِمِینَ بِنَفْسِکَ حَوْلَ اَلْبَیْتِ وَ هَرْوِلْ هَرَباً مِنْ هَوَاکَ وَ تَبَرَّأْ مِنْ حَوْلِکَ وَ قُوَّتِکَ وَ اُخْرُجْ مِنْ غَفْلَتِکَ وَ زَلاَّتِکَ بِخُرُوجِکَ إِلَی مِنًی وَ لاَ تَتَمَنَّ مَا لاَ یَحِلُّ لَکَ وَ لاَ تَسْتَحِقُّهُ وَ اِعْتَرِفْ بِالْخَطَایَا بِعَرَفَاتٍ وَ جَدِّدْ عَهْدَکَ عِنْدَ اَللَّهِ بِوَحْدَانِیَّتِهِ وَ تَقَرَّبْ إِلَیْهِ وَ اِتَّقِهِ بِمُزْدَلِفَهَ وَ اِصْعَدْ بِرُوحِکَ إِلَی اَلْمَلَإِ اَلْأَعْلَی بِصُعُودِکَ إِلَی اَلْجَبَلِ وَ اِذْبَحْ حَنْجَرَهَ اَلْهَوَی وَ اَلطَّمَعِ عَنْکَ عِنْدَ اَلذَّبِیحَهِ وَ اِرْمِ اَلشَّهَوَاتِ وَ اَلخَسَاسَهَ وَ اَلدَّنَاءَهَ وَ اَلذَّمِیمَهَ عِنْدَ رَمْیِ اَلْجِمَارِ وَ اِحْلِقِ اَلْعُیُوبَ اَلظَّاهِرَهَ وَ اَلْبَاطِنَهَ بِحَلْقِ شَعْرِکَ وَ اُدْخُلْ فِی أَمَانِ اَللَّهِ وَ کَنَفِهِ وَ سَتْرِهِ وَ کِلاَءَتِهِ مِنْ مُتَابَعَهِ مُرَادِکَ بِدُخُولِ اَلْحَرَمِ وَ دُخُولِ اَلْبَیْتِ مُتَحَقِّقاً لِتَعْظِیمِ صَاحِبِهِ وَ مَعْرِفَهِ جَلاَلِهِ وَ سُلْطَانِهِ وَ اِسْتَلِمِ اَلْحَجَرَ رِضًی بِقِسْمَتِهِ وَ خُضُوعاً لِعِزَّتِهِ وَ دَعْ مَا سِوَاهُ بِطَوَافِ اَلْوَدَاعِ وَ أَصْفِ رُوحَکَ وَ سِرَّکَ لِلِقَائِهِ یَوْمَ تَلْقَاهُ بِوُقُوفِکَ عَلَی اَلصَّفَا وَ کُنْ بِمَرْأًی مِنَ اَللَّهِ نَقِیّاً عِنْدَ اَلْمَرْوَهِ وَ اِسْتَقِمْ عَلَی شَرْطِ حَجَّتِکَ هَذِهِ وَ وَفَاءِ عَهْدِکَ اَلَّذِی عُوهِدْتَ بِهِ مَعَ رَبِّکَ وَ أُوجِبْتَ لَهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَللَّهَ لَمْ یَفْرِضِ اَلْحَجَّ وَ لَمْ یَخُصَّهُ مِنْ جَمِیعِ اَلطَّاعَاتِ بِالْإِضَافَهِ إِلَی نَفْسِهِ بِقَوْلِهِ تَعَالَی وَ لِلّهِ عَلَی اَلنّاسِ حِجُّ اَلْبَیْتِ مَنِ اِسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَ لاَ شَرَعَ نَبِیُّهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ سُنَّهً فِی خِلاَلِ اَلْمَنَاسِکِ عَلَی تَرْتِیبِ مَا شَرَعَهُ إِلاَّ لِلاِسْتِعْدَادِ وَ اَلْإِشَارَهِ إِلَی اَلْمَوْتِ وَ اَلْقَبْرِ وَ اَلْبَعْثِ وَ اَلْقِیَامَهِ وَ فَضْلِ بَیَانِ اَلسَّبْقِ مِنْ دُخُولِ اَلْجَنَّهِ أَهْلُهَا وَ دُخُولِ اَلنَّارِ أَهْلُهَا بِمُشَاهَدَهِ مَنَاسِکِ اَلْحَجِّ مِنْ أَوَّلِهَا إِلَی آخِرِهَا لِأُولِی اَلْأَلْبَابِ وَ أُولِی اَلنُّهَی.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 172 )
ص : 9349
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: ذَلِّلُوا أَخْلاَقَکُمْ بِالْمَحَاسِنِ وَ قَوِّدُوهَا إِلَی اَلْمَکَارِمِ وَ عَوِّدُوا أَنْفُسَکُمُ اَلْحِلْمَ وَ اِصْبِرُوا عَلَی اَلْإِیثَارِ عَلَی أَنْفُسِکُمْ فِیمَا تُحْمَدُونَ عَنْهُ وَ لاَ تُدَاقُّوا اَلنَّاسَ وَزْناً بِوَزْنٍ وَ عَظِّمُوا أَقْدَارَکُمْ بِالتَّغَافُلِ عَنِ اَلدَّنِیِّ مِنَ اَلْأُمُورِ وَ أَمْسِکُوا رَمَقَ اَلضَّعِیفِ بِجَاهِکُمْ وَ بِالْمَعُونَهِ لَهُ إِنْ عَجَزْتُمْ عَمَّا رَجَاهُ عِنْدَکُمْ وَ لاَ تَکُونُوا بَحَّاثِینَ عَمَّا غَابَ عَنْکُمْ فَیَکْثُرَ عَائِبُکُمْ وَ تَحَفَّظُوا مِنَ اَلْکَذِبِ فَإِنَّهُ مِنْ أَدْنَی اَلْأَخْلاَقِ قَدْراً وَ هُوَ نَوْعٌ مِنَ اَلْفُحْشِ وَ ضَرْبٌ مِنَ اَلدَّنَاءَهِ وَ تَکَرَّمُوا بِالتَّعَامِی عَنِ اَلاِسْتِقْصَاءِ وَ رُوِیَ بِالتَّعَامُسِ مِنَ اَلاِسْتِقْصَاءَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 64 )
157-فرمود اخلاق خویش را در اختیار بگیرید با نیکوکاری و آن را پایبند نمائید به صفات شایسته و خود را بحلم عادت دهید.در چیزهائی که مورد علاقه شما است دیگران را بر خود مقدم بدارید(مانند خوراکیها)زیاد با مردم در مسائل مالی دقت بخرج ندهید و سخت نگیرید بصورت موازنه خیلی دقیق شخصیت خود را بالا ببرید بفاصله گرفتن از کارهای پست با موقعیت خود بیچاره و ناتوان را نگهداری کنید و با کمک کردن در صورتی که قدرت بانجام خواسته او ندارید زیاد گفتگو در باره چیزهائی که از شما دور است نکنید که موجب خورده گیری زیاد بر شما می شود.از دروغ خودداری کنید که از بدترین اخلاق است دروغ یک نوع کار ناشایست و نوعی پستی است.بزرگواری خود را حفظ کنید با چشم پوشی از پی گیری زیاد.روایت شده با خود را بغفلت زدن از پی گیری زیاد.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 59 )
ص : 9350
حُسَیْنٌ ، عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی رَجُلٍ حَجَّ عَنْ رَجُلٍ فَاجْتَرَحَ فِی حَجِّهِ شَیْئاً یَلْزَمُهُ فِیهِ اَلْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ، أَوْ کَفَّارَهٌ، قَالَ: هِیَ لِلْأَوَّلِ تَامَّهٌ، وَ عَلَی هَذَا مَا اِجْتَرَحَ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 323 )
ص : 9351
عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مَوْلُودٍ - لَیْسَ لَهُ مَا لِلرِّجَالِ وَ لَیْسَ لَهُ مَا لِلنِّسَاءِ فَقَالَ هَذَا یُقْرَعُ عَلَیْهِ یُکْتَبُ عَلَی سَهْمٍ عَبْدُ اَللَّهِ وَ یُکْتَبُ عَلَی اَلْآخَرِ أَمَهُ اَللَّهِ ثُمَّ یَقُولُ اَلْإِمَامُ أَوِ اَلْمُقْرِعُ اَللَّهُمَّ أَنْتَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ عالِمَ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَهِ أَنْتَ تَحْکُمُ بَیْنَ عِبادِکَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ - فِی ما کانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ بَیِّنْ لَنَا أَمْرَ هَذَا اَلْمَوْلُودِ حَتَّی نُوَرِّثَهُ مَا فَرَضْتَ لَهُ فِی کِتَابِکَ قَالَ ثُمَّ یُطْرَحُ اَلسَّهْمَانِ فِی سِهَامٍ مُبْهَمَهٍ ثُمَّ تُجَالُ فَأَیُّهُمَا خَرَجَ یُورَثُ عَلَیْهِ .
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 330 )
1-فضیل بن سیار گوید:از امام صادق علیه السّلام پرسیدم:طفلی متولد شده که نه علامت مرد دارد، و نه علامت زن،فرمود:در این مورد باید امام بر او قرعه اندازد،روی برگه ای نام عبد اللّه و روی برگۀ دیگر نام امه اللّه نوشته می شود،سپس امام یا قرعه زننده می گوید: «پروردگارا!هیچ خدایی جز تو نیست،از نهان و آشکار آگاهی،تو روز قیامت بین بندگانت در اختلافاتشان حکم می کنی،امر این نوزاد را برای ما روشن گردان تا آنچه را در کتابت واجب نموده ای از ارث به او بدهیم»،فرمود:سپس این دو را در میان چند اسم نامشخص قرار داده و مخلوط می کنند،هر کدام از آن دو در آمد سهم ارثش را می دهند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 709 )
ص : 9352
الکشی: عن علیّ بن محمد، عن محمد بن أحمد، عن أبی عبد اللّه الرازی، عن أحمد بن محمد بن أبی نصر، عن محمد بن الفضیل، عن أبی الحسن - علیه السلام - قال: قلت: جعلت فداک إنّی خلّفت ابن أبی حمزه و ابن مهران و ابن أبی سعید أشدّ أهل الدنیا عداوه للّه تعالی [قال:] فقال [لی] : ما ضرّک من ضلّ إذا اهتدیت إنّهم کذّبوا رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - [و کذّبوا أمیر المؤمنین - علیه السلام-] و [کذّبوا] فلانا و فلانا و [کذّبوا] جعفرا و موسی - علیهما السلام - و لی بآبائی اسوه (حسنه) . فقلت: جعلت فداک إنّا نروی أنّک قلت لابن مهران: أذهب اللّه نور قلبک و أدخل الفقر بیتک، فقال: کیف حاله و حال برّه؟ فقلت یا سیّدی أشدّ حال، هم مکروبون ببغداد، و لم یقدر الحسین أن یخرج الی العمره .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 126 )
ص : 9353
وَ فِی اِحْتِجَاجِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَلَی أَبِی بَکْرٍ قَالَ: فَأَنْشُدُکَ بِاللَّهِ أَنَا وَقَیْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِنَفْسِی یَوْمَ اَلْغَارِ أَمْ أَنْتَ؟ قَالَ: بَلْ أَنْتَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 218 )
ص : 9354
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: وَ مَنْ تَزَوَّجَ اِمْرَأَهً وَ شَرَطَ اَلْمُقَامَ بِهَا فِی أَهْلِهَا أَوْ فِی بَلَدٍ مَعْلُومٍ فَذَلِکَ جَائِزٌ لَهُمَا وَ اَلشَّرْطُ جَائِزٌ بَیْنَ اَلْمُسْلِمِینَ مَا لَمْ یُحِلَّ حَرَاماً أَوْ یُحَرِّمَ حَلاَلاً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 87 )
ص : 9355
وَ فِی اَلْأَحْکَامِ اَلشَّرْعِیَّهِ عَنِ اَلْخَزَّازِ اَلْقُمِّیِّ : أَنَّ عَلِیّاً کَانَ فِی مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ فَمَرَّ بِهِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ قُفْلٍ اَلتَّیْمِیُّ وَ مَعَهُ دِرْعُ طَلْحَهَ أُخِذَتْ غُلُولاً یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَذِهِ دِرْعُ طَلْحَهَ أُخِذَتْ غُلُولاً یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ فَقَالَ اِبْنُ قُفْلٍ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ اِجْعَلْ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ قَاضِیاً فَحَکَّمَ شُرَیْحاً- فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَذِهِ دِرْعُ طَلْحَهَ أُخِذَتْ غُلُولاً یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ فَالْتَمَسَ شریحا[شُرَیْحٌ] اَلْبَیِّنَهَ فَشَهِدَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ بِذَلِکَ فَسَأَلَ آخَرَ فَشَهِدَ قَنْبَرُ بِذَلِکَ فَقَالَ هَذَا مَمْلُوکٌ وَ لاَ أَقْضِی بِشَهَادَهِ اَلْمَمْلُوکِ فَغَضِبَ عَلِیٌّ ثُمَّ قَالَ خُذُوا اَلدِّرْعَ فَقَدْ قَضَی بِجَوْرٍ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَسَأَلَهُ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنِّی لَمَّا قُلْتُ لَکَ إِنَّهَا دِرْعُ طَلْحَهَ أُخِذَتْ غُلُولاً یَوْمَ اَلْبَصْرَهِ فَقُلْتَ هَاتِ عَلَی مَا قُلْتَ بَیِّنَهً فَقُلْتُ رَجُلٌ لَمْ یَسْمَعِ اَلْحَدِیثَ وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ حَیْثُ مَا وُجِدَ غُلُولاً أُخِذَ بِغَیْرِ بَیِّنَهٍ ثُمَّ أَتَیْتُکَ بِالْحَسَنِ فَشَهِدَ فَقُلْتَ هَذَا شَاهِدٌ وَ لاَ أَقْضِی بِشَاهِدٍ حَتَّی یَکُونَ مَعَهُ آخَرُ وَ قَدْ قَضَی رَسُولُ اَللَّهِ بِشَاهِدٍ وَ یَمِینٍ فَهَذَانِ اِثْنَانِ. ثُمَّ أَتَیْتُکَ بِقَنْبَرٍ فَقُلْتَ هَذَا مَمْلُوکٌ وَ لاَ بَأْسَ بِشَهَادَهِ اَلْمَمْلُوکِ إِذَا کَانَ عَدْلاً فَهَذِهِ اَلثَّالِثَهُ. ثُمَّ قَالَ یَا شُرَیْحُ إِنَّ إِمَامَ اَلْمُسْلِمِینَ یُؤْتَمَنُ فِی أُمُورِهِمْ عَلَی مَا هُوَ أَعْظَمُ مِنْ هَذَا .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 105 )
ص : 9356
وَ مِنْهُ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ فَتَحْتُ خَیْبَرَ لَوْ لاَ أَنْ تَقُولَ فِیکَ طَوَائِفُ مِنْ أُمَّتِی مَا قَالَتِ اَلنَّصَارَی فِی عِیسَی بْنِ مَرْیَمَ لَقُلْتُ اَلْیَوْمَ فِیکَ مَقَالاً لاَ تَمُرُّ عَلَی مَلَإٍ مِنَ اَلْمُسْلِمِینَ إِلاَّ أَخَذُوا مِنْ تُرَابِ رِجْلَیْکَ وَ فَضْلِ طَهُورِکَ یَسْتَشْفُونَ بِهِ وَ لَکِنَّ حَسْبَکَ أَنْ تَکُونَ مِنِّی وَ أَنَا مِنْکَ تَرِثُنِی وَ أَرِثُکَ وَ أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی إِلاَّ أَنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی وَ أَنْتَ تُؤَدِّی دَیْنِی وَ تُقَاتِلُ عَلَی سُنَّتِی وَ أَنْتَ فِی اَلْآخِرَهِ أَقْرَبُ اَلنَّاسِ مِنِّی وَ إِنَّکَ غَداً عَلَی اَلْحَوْضِ خَلِیفَتِی تَذُودُ عَنْهُ اَلْمُنَافِقِینَ وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ یَرِدُ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ وَ أَنْتَ أَوَّلُ دَاخِلِ اَلْجَنَّهِ مِنْ أُمَّتِی وَ إِنَّ شِیعَتَکَ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ رِوَاءً مرویون [مَرْوِیِّینَ] مُبْیَضَّهً وُجُوهُهُمْ حَوْلِی أَشْفَعُ لَهُمْ فَیَکُونُونَ غَداً فِی اَلْجَنَّهِ جِیرَانِی وَ إِنَّ عَدُوَّکَ غَداً ظِمَاءٌ مُظْمَئُونَ مُسْوَدَّهٌ وُجُوهُهُمْ مُفْحَمُونَ حَرْبُکَ حَرْبِی وَ سِلْمُکَ سِلْمِی وَ سِرُّکَ سِرِّی وَ عَلاَنِیَتُکَ عَلاَنِیَتِی وَ سَرِیرَهُ صَدْرِکَ کَسَرِیرَهِ صَدْرِی وَ أَنْتَ بَابُ عِلْمِی وَ إِنَّ وُلْدَکَ وُلْدِی وَ لَحْمَکَ لَحْمِی وَ دَمَکَ دَمِی وَ إِنَّ اَلْحَقَّ مَعَکَ وَ اَلْحَقَّ عَلَی لِسَانِکَ وَ فِی قَلْبِکَ وَ بَیْنَ عَیْنَیْکَ وَ اَلْإِیمَانَ مُخَالِطٌ لَحْمَکَ وَ دَمَکَ کَمَا خَالَطَ لَحْمِی وَ دَمِی وَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی أَنْ أُبَشِّرَکَ أَنَّکَ وَ عِتْرَتَکَ فِی اَلْجَنَّهِ وَ أَنَّ عَدُوَّکَ فِی اَلنَّارِ لاَ یَرِدُ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ مُبْغِضٌ لَکَ وَ لاَ یَغِیبُ عَنْهُ مُحِبٌّ لَکَ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَخَرَرْتُ لِلَّهِ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی سَاجِداً وَ حَمِدْتُهُ عَلَی مَا أَنْعَمَ بِهِ عَلَیَّ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ وَ اَلْقُرْآنِ وَ حَبَّبَنِی إِلَی خَاتَمِ اَلنَّبِیِّینَ وَ سَیِّدِ اَلْمُرْسَلِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 247 )
ص : 9357
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ لَمْ یُجِبْ دَاعِیَ اَللَّهِ فَلَیْسَ لَهُ فِی اَلْإِسْلاَمِ نَصِیبٌ وَ مَنْ أَجَابَ اِشْتَاقَتْ إِلَیْهِ اَلْجَنَّهُ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 68 )
و هر که اجابت نکند خواننده خدا را پس نیست او را در اسلام هیچ نصیبی و بهرۀ و هر که اجابت کند مشتاق شود بوی بهشت
( جامع الأخبار / ترجمه خویدکی ؛ ج 1 , ص 66 )
ص : 9358
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ عَبْدِ اَلْحَمِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: تُرَدُّ اَلْبَرْصَاءُ وَ اَلْعَرْجَاءُ وَ اَلْعَمْیَاءُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 366 )
ص : 9359
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْ أَوْمَأَ إِلَی مُتَفَاوِتٍ خَذَلَتْهُ اَلْحِیَلُ .
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 547 )
ص : 9360
وَ مِنْهُ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْجَارُودِ اَلْعَبْدِیِّ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ مُیَسِّرٍ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلسَّمَکُ یُذِیبُ شَحْمَهَ اَلْعَیْنِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 147 )
13-و از همان:بسندی از امام ششم علیه السّلام که ماهی پیه چشم را آب میکند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 117 )
ص : 9361
اِسْتَدِیمُوا اَلذِّکْرَ فَإِنَّهُ یُنِیرُ اَلْقُلُوبَ وَ هُوَ أَفْضَلُ اَلْعِبَادَهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 92 )
ص : 9362
وَ مِنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ جَهْمٍ عَنْ ثُوَیْرِ بْنِ أَبِی فَاخِتَهَ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ حَدَّثَنَا بَکْرُ بْنُ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَمْسَیْتَ فَنَظَرْتَ إِلَی اَلشَّمْسِ فِی غُرُوبٍ وَ إِدْبَارٍ فَقُلْ - بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ - اَلْحَمْدُ لِلّهِ اَلَّذِی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَرِیکٌ فِی اَلْمُلْکِ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی یَصِفُ وَ لاَ یُوصَفُ وَ یَعْلَمُ وَ لاَ یُعْلَمُ - یَعْلَمُ خائِنَهَ اَلْأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی اَلصُّدُورُ وَ أَعُوذُ بِوَجْهِ اَللَّهِ اَلْکَرِیمِ وَ بِسْمِ اَللَّهِ اَلْعَظِیمِ مِنْ شَرِّ مَا ذَرَأَ وَ بَرَأَ وَ مِنْ شَرِّ مَا تَحْتَ اَلثَّرَی وَ مِنْ شَرِّ مَا ظَهَرَ وَ مَا بَطَنَ وَ مِنْ شَرِّ مَا فِی اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ مِنْ شَرِّ أَبِی قِتْرَهَ وَ مَا وَلَدَ وَ مِنْ شَرِّ مَا وَصَفْتُ وَ مَا لَمْ أَصِفْ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ قَالَ وَ ذَکَرَ أَنَّهَا أَمَانٌ مِنْ کُلِّ سَبُعٍ وَ مِنْ شَرِّ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ وَ ذُرِّیَّتِهِ وَ مِنْ کُلِّ مَا عَضَّ وَ لَسَعَ وَ لاَ یَخَافُ صَاحِبُهَا إِذَا تَکَلَّمَ بِهَا لِصّاً وَ لاَ غُولاً . الکافی ، عن العده عن أحمد بن محمد عن عبد الرحمن بن حماد عن الجعفری : مثله. فلاح السائل ، مرسلا: مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 259 )
ص : 9363
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِنَّمَا سُنَّ اَلْغُسْلُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ تَتْمِیماً لِمَا یَلْحَقُ اَلطَّهُورَ فِی سَائِرِ اَلْأَیَّامِ مِنَ اَلنُّقْصَانِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 500 )
ص : 9364
ثاقب المناقب و الراوندیّ: قالا: روی أبو سلیمان قال: حدّثنا أبو القاسم بن أبی حلیس قال: کنت أزور العسکر فی شعبان فی أوّله، ثمّ أزور الحسین - علیه السلام - فی النصف، فلمّا کان فی سنه من السّنین وردت العسکر قبل شعبان، و ظننت أنّی لا أزوره فی شعبان، فلمّا دخل شعبان قلت: لا أدع زیاره کنت أزورها، و خرجت إلی العسکر، و کنت إذا وافیت العسکر اعلمهم برقعه أو رساله. فلمّا کان فی هذه المرّه قلت: أجعلها زیاره خالصه لا أخلطها بغیرها، و قلت لصاحب المنزل: احبّ أن لا تعلمهم بقدومی، فلمّا أقمت لیله جاءنی صاحب المنزل بدینارین و هو یبتسم متعجّبا و یقول: بعث إلیّ بهذین الدینارین و قیل [لی] : «ادفعهما إلی الحلیسی و قل له: من کان فی طاعه اللّه کان اللّه فی حاجته» .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 622 )
ص : 9365
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ فَضَالَهَ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَرَّ بِی رَجُلٌ وَ أَنَا أَدْعُو فِی صَلاَتِی بِیَسَارِی فَقَالَ یَا عَبْدَ اَللَّهِ بِیَمِینِکَ فَقُلْتُ یَا عَبْدَ اَللَّهِ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی حَقّاً عَلَی هَذِهِ کَحَقِّهِ عَلَی هَذِهِ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 281 )
ص : 9366
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: إِنَّ اَلْفَیْءَ وَ اَلْأَنْفَالَ مَا کَانَ مِنْ أَرْضٍ لَمْ یَکُنْ فِیهَا هِرَاقَهُ دَمٍ أَوْ قَوْمٌ صَالَحُوا أَوْ قَوْمٌ أَعْطَوْا بِأَیْدِیهِمْ، وَ مَا کَانَ مِنْ أَرْضٍ خَرِبَهٍ أَوْ بُطُونِ اَلْأَوْدِیَهِ، فَهَذَا کُلُّهُ مِنَ اَلْفَیْءِ فَهَذَا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ ، فَمَا کَانَ لِلَّهِ فَهُوَ لِرَسُولِهِ یَضَعُهُ حَیْثُ یَشَاءُ وَ هُوَ لِلْإِمَامِ مِنْ بَعْدِ اَلرَّسُولِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 47 )
ص : 9367
حَدَّثَنَا اِبْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی یَحْیَی کَوْکَبِ اَلدَّمِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ حَوَارِیَّ عِیسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانُوا شِیعَتَهُ وَ إِنَّ شِیعَتَنَا حَوَارِیُّونَا وَ مَا کَانَ حَوَارِیُّ عِیسَی بِأَطْوَعَ لَهُ مِنْ حَوَارِیِّنَا لَنَا وَ إِنَّمَا قَالَ عِیسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لِلْحَوَارِیِّینَ : «مَنْ أَنْصارِی إِلَی اَللّهِ قالَ اَلْحَوارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اَللّهِ » فَلاَ وَ اَللَّهِ مَا نَصَرُوهُ مِنَ اَلْیَهُودِ وَ لاَ قَاتَلُوهُمْ دُونَهُ وَ شِیعَتُنَا وَ اَللَّهِ لَمْ یَزَالُوا مُنْذُ قَبَضَ اَللَّهُ عَزَّ ذِکْرُهُ رَسُولَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ یَنْصُرُونَّا وَ یُقَاتِلُونَ دُونَنَا وَ یُحْرَقُونَ وَ یُعَذَّبُونَ وَ یُشَرَّدُونَ فِی اَلْبُلْدَانِ جَزَاهُمُ اَللَّهُ عَنَّا خَیْراً وَ قَدْ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ اَللَّهِ لَوْ ضَرَبْتُ خَیْشُومَ مُحِبِّینَا بِالسَّیْفِ مَا أَبْغَضُونَا وَ وَ اَللَّهِ لَوْ أَدْنَیْتُ إِلَی مُبْغِضِینَا وَ حَثَوْتُ لَهُمْ مِنَ اَلْمَالِ مَا أَحَبُّونَا .
( الکافی , جلد 8 , صفحه 268 )
ابو یحیی کوکب الدم از امام صادق علیه السّلام روایت می کند که فرمود:همانا حواریّون عیسی شیعۀ او بودند و شیعیان ما حواریّون ما هستند و حواریّون عیسی فرمانبرتر از حواریّون ما نبودند.عیسی به حواریّون فرمود:...«
مَنْ أَنْصارِی إِلَی اَللّهِ قالَ اَلْحَوارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اَللّهِ
»... .نه بخدا سوگند عیسی را در برابر یهود یاری نرساندند و برای او نبرد نکردند،و بخدا سوگند شیعۀ ما از آن هنگام که خداوند والانام جان پیامبرش را گرفت همچنان ما را یاری می کند و به خاطر ما نبرد می کند و در راه ما سوخته می شوند یا شکنجه می گردند و یا در شهرها در به در می شوند.خداوند به آنها از سوی ما جزای خیر دهد.امیر المؤمنین علیه السّلام فرموده است:بخدا سوگند اگر بینی دوستان ما را با شمشیر بزنند بغض ما در دل نگیرند،و بخدا سوگند اگر به دشمنان خویش نزدیک شوم و ثروتی کلان بدیشان بخشم باز هم ما را دوست نخواهند داشت.
( بهشت کافی ؛ ج 1 , ص 315 )
از ابی یحیی کوکب الدم از امام صادق(علیه السّلام)فرمود:راستی حواری عیسی(علیه السّلام)شیعه او بودند و راستی که شیعه ما حواریون ما هستند و حواریون عیسی فرمان برتر از حواریون ما نبودند و همانا عیسی(علیه السّلام)بحواریین خود فرمود:کیانند یاوران من در راه خدا؟و حواریون گفتند ما هستیم یاوران خدا-نه بخداوند سوگند او را در برابر یهود یاری ندادند و بخاطر او نبرد نکردند و شمشیر نزدند و شیعه ما بخداوند سوگند پیوسته از آن روزی که خداوند عز ذکره جان رسولش(صلّی الله علیه و آله)را ستد ما را یاری میکنند و بخاطر ما نبرد میکنند و سوخته میشوند و عذاب میکشند و در شهرها در بدر می شوند و تبعید میشوند خداوند بآن ها از طرف ما جزای خیر دهد و محققا امیر المؤمنین (علیه السّلام)فرمود بخدا اگر بینی دوستان ما را با شمشیر بزنند دشمن ما نشوند و بخدا اگر بدشمنان خود نزدیکی کنم:و چنگ چنگ پول بدامن آن ها بریزم ما را دوست ندارند.
( الروضه من الکافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 129 )
396 - ابو یحیی کوکب الدم از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که فرمود: همانا حواریان عیسی علیه السّلام شیعیان او بودند، و شیعیان ما نیز حواریان ما هستند، و چنان نبود که حواریان عیسی فرمانبرداریشان از او بیش از فرمانبرداری حواریان ما از ما باشد، و عیسی بحواریین خود فرمود:«یاوران من در راه خدا کیانند آنها گفتند مائیم یاوران خدا»(سورۀ صف آیه 14) و بخدا سوگند نه در برابر یهود یاریش کردند و نه در راه او جنگ کردند، ولی شیعیان ما - بخدا - پیوسته از روزی که خدای عز و جل پیغمبرش را قبض روح فرمود (و آن حضرت از دنیا رفت) تاکنون ما را یاری کرده و در راه ما جنگ کرده و بآتش سوخته و دچار عذاب و شکنجه گشته و در شهرها آواره شدند، خداوند از جانب ما بدانها جزای خیر دهد. و امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود: بخدا سوگند اگر ببینی دوستان ما را با شمشیر بزنند هرگز ما را دشمن نخواهند داشت، و بخدا سوگند اگر بدشمنانمان نزدیک شوم و اموال بسیار بدانها دهم آنها (نیز) ما را دوست نخواهند داشت.
( الروضه من الکافی / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 85 )
: مجهول. قوله علیه السلام: إن حواری عیسی علیه السلام قال الجزری: فیه حواری من أمتی أی خاصتی من أصحابی و ناصری، و منه الحواریون أصحاب عیسی أی خلصاؤه و أنصاره، و أصله من التحویر التبییض، و قیل إنهم کانوا قصارین یحورون الثیاب أی یبیضونها، و منه الخبز الحواری الذی نخل مره بعد مره قال الأزهری: الحواریون خلصان الأنبیاء، و تأویله الذین أخلصوا و نقوا من کل عیب .
( مرآه العقول ؛ ج 26 , ص 266 )
ص : 9368
عَنْهُ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ اَلْأَحْمَرِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ زِیَادٍ اَلْعَطَّارِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ هَلْ تَکُونُ اَلْأَرْضُ إِلاَّ وَ فِیهَا عَالِمٌ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ لِحَلاَلِهِمْ وَ حَرَامِهِمْ وَ مَا یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ .
( المحاسن , جلد 1 , صفحه 234 )
ص : 9369
کا، [الکافی] ، عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ دَاوُدَ اَلرَّقِّیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ لاَ یَحْسُدْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً إِنَّ عِیسَی اِبْنَ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ مِنْ شَرَائِعِهِ اَلسَّیْحُ فِی اَلْبِلاَدِ فَخَرَجَ فِی بَعْضِ سَیْحِهِ وَ مَعَهُ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ قَصِیرٌ وَ کَانَ کَثِیرَ اَللُّزُومِ لِعِیسَی اِبْنِ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا اِنْتَهَی عِیسَی إِلَی اَلْبَحْرِ قَالَ بِسْمِ اَللَّهِ بِصِحَّهِ یَقِینٍ مِنْهُ فَمَشَی عَلَی ظَهْرِ اَلْمَاءِ فَقَالَ اَلرَّجُلُ اَلْقَصِیرُ حِینَ نَظَرَ إِلَی عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَازَهُ بِسْمِ اَللَّهِ بِصِحَّهِ یَقِینٍ مِنْهُ فَمَشَی عَلَی اَلْمَاءِ فَلَحِقَ بِعِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَدَخَلَهُ اَلْعُجْبُ بِنَفْسِهِ فَقَالَ هَذَا عِیسَی رُوحُ اَللَّهِ یَمْشِی عَلَی اَلْمَاءِ وَ أَنَا أَمْشِی عَلَی اَلْمَاءِ فَمَا فَضْلُهُ عَلَیَّ قَالَ فَرُمِسَ فِی اَلْمَاءِ فَاسْتَغَاثَ بِعِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَتَنَاوَلَهُ مِنَ اَلْمَاءِ فَأَخْرَجَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ مَا قُلْتَ یَا قَصِیرُ قَالَ قُلْتُ هَذَا رُوحُ اَللَّهِ یَمْشِی عَلَی اَلْمَاءِ وَ أَنَا أَمْشِی فَدَخَلَنِی مِنْ ذَلِکَ عُجْبٌ فَقَالَ لَهُ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَقَدْ وَضَعْتَ نَفْسَکَ فِی غَیْرِ اَلْمَوْضِعِ اَلَّذِی وَضَعَکَ اَللَّهُ فِیهِ فَمَقَتَکَ اَللَّهُ عَلَی مَا قُلْتَ فَتُبْ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِمَّا قُلْتَ قَالَ فَتَابَ اَلرَّجُلُ وَ عَادَ إِلَی مَرْتَبَتِهِ اَلَّتِی وَضَعَهُ اَللَّهُ فِیهَا فَاتَّقُوا اَللَّهَ وَ لاَ یَحْسُدَنَّ بَعْضُکُمْ بَعْضاً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 14 , صفحه 254 )
ص : 9370
اِفْعَلُوا اَلْخَیْرَ مَا اِسْتَطَعْتُمْ فَخَیْرٌ مِنْ اَلْخَیْرِ فَاعِلُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 92 )
ص : 9371
عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلاَنَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَدَخَلَ رَجُلٌ فَسَلَّمَ فَسَأَلَهُ کَیْفَ مَنْ خَلَّفْتَ مِنْ إِخْوَانِکَ قَالَ فَأَحْسَنَ اَلثَّنَاءَ وَ زَکَّی وَ أَطْرَی فَقَالَ لَهُ کَیْفَ عِیَادَهُ أَغْنِیَائِهِمْ عَلَی فُقَرَائِهِمْ فَقَالَ قَلِیلَهٌ قَالَ وَ کَیْفَ مُشَاهَدَهُ أَغْنِیَائِهِمْ لِفُقَرَائِهِمْ قَالَ قَلِیلَهٌ قَالَ فَکَیْفَ صِلَهُ أَغْنِیَائِهِمْ لِفُقَرَائِهِمْ فِی ذَاتِ أَیْدِیهِمْ فَقَالَ إِنَّکَ لَتَذْکُرُ أَخْلاَقاً قَلَّ مَا هِیَ فِیمَنْ عِنْدَنَا قَالَ فَقَالَ فَکَیْفَ تَزْعُمُ هَؤُلاَءِ أَنَّهُمْ شِیعَهٌ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 173 )
محمد بن عجلان گوید: خدمت امام صادق علیه السّلام بودم که مردی در آمد و سلام کرد، حضرت از او پرسید برادرانت که از آنها جدا شدی چگونه بودند؟ او ستایش نیکو کرد و تزکیه نمود و مدح بسیار حضرت باو فرمود: ثروتمندان از فقرا چگونه عیادت کنند؟ عرض کرد: اندک. فرمود: دیدار و احوالپرسی ثروتمندانشان از فقرا چگونه است؟ عرضکرد: اندک، فرمود: دستگیری و مالدادن توانگرانشان به بینوایان چگونه است؟ عرضکرد: شما اخلاق و صفاتی را ذکر میکنی که در میان مردم ما کمیاب است فرمود: پس چگونه آنها خود را شیعه میدانند؟
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 3 , ص 251 )
10-از محمد بن عجلان،گوید:من نزد امام صادق(علیه السّلام) بودم و مردی وارد شد و سلام داد و آن حضرت از او پرسید،برادرانی را که دنبال خود گذاردی چگونه اند؟گوید:آن مرد آنان را خوش ستود و به پاکی یاد کرد و مدح بسیاری نمود،حضرت به او فرمود: چگونه ثروتمندان آنها از بی نوایانشان دیدار کنند؟در پاسخ گفت:اندکی،امام فرمود:تا چه اندازه توانگرانشان از بی نوایانشان سرکشی و بازرسی کنند؟در پاسخ گفت:اندکی،امام(علیه السّلام)فرمود: چگونه توانگرانشان از مستمندانشان دستگیری کنند و از مال خود به آنها بدهند؟در پاسخ گفت:شما یک اخلاقی را یادآوری می کنید که بسیار کم است در مردمی که ما داریم،گوید:امام(علیه السّلام)فرمود: پس تو چگونه معتقدی که اینان به راستی شیعه هستند(معتقدند که به راستی شیعه هستند خ ل).
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 513 )
10-محمد بن عجلان می گوید:نزد امام صادق علیه السّلام بودم و مردی وارد شد و سلام کرد و آن حضرت از او پرسید،برادرانی را که از آنها جدا شدی چگونه اند؟گوید:آن مرد آنان را به خوبی ستود و به پاکی از آنها یاد کرد و بسیار تعریف نمود،حضرت به او فرمود:چگونه ثروتمندان از بینوایان عیادت کنند؟در پاسخ گفت:اندکی،امام فرمود:چقدر توانگران از بینوایان سرکشی و ملاقات می کنند؟در پاسخ گفت:اندکی،امام علیه السّلام فرمود:چگونه توانگران از مستمندان دستگیری می کنند و از مال خود به آنها می دهند؟در پاسخ گفت:شما اخلاق و صفاتی را یادآوری می کنید که در مردم ما بسیار کم است،امام علیه السّلام فرمود:پس تو چگونه معتقدی که اینها شیعه اند.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 3 , ص 487 )
: مجهول. و فی المصباح زکا الرجل یزکو إذا صلح، و زکیته بالتثقیل نسبه إلی الزکاء و هو الصلاح، و الرجل زکی و الجمع أزکیاء، و أطریت فلانا مدحته بأحسن مما فیه، و قیل: بالغت فی مدحه و جاوزت الحد کیف عیاده أغنیائهم المراد إما عیاده المرضی و التعدیه بعلی لتضمین معنی العطوفه، أو من العائده و المعروف لکن هذا المصدر فیه غیر مأنوس، و فی کثیر من الأخبار: و أن یعود غنیهم علی فقیرهم أو مطلق الزیاره، قال فی النهایه فیه: فإنها امرأه تکثر عوادها أی زوارها، و کل من أتاک مره بعد أخری فهو عائد و إن اشتهر ذلک فی عیاده المریض، حتی صار کأنه مختص به، انتهی. و المراد بالمشاهده إما الزیاره فی غیر المرض أو شهودهم لدیهم و مجالستهم معهم فی ذات أیدیهم أی فی أموالهم و کلمه فی للسببیه و تزعم بصیغه المضارع الغائب فهؤلاء فی محل الرفع، أو بصیغه المخاطب فهؤلاء فی محل النصب، و فی بعض النسخ بالیاء فتعین الأول.
( مرآه العقول ؛ ج 9 , ص 45 )
ص : 9372
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: کَفَاکَ مِمَّنْ یُرِیدُ نَصِیحَتَکَ بِالنَّمِیمَهِ مَا یَجِدُ مِنْ سُوءِ اَلْحِسَابِ فِی اَلْعَاقِبَهِ .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 128 )
ص : 9373
قَالَ إِبْرَاهِیمُ وَ حَدَّثَنِی إِبْرَاهِیمُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ اَلنَّهْدِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی مُبَارَکٌ اَلْبَجَلِیُّ عَنْ أَبِی بَکْرِ بْنِ عَیَّاشٍ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْمُجَالِدُ عَنِ اَلشَّعْبِیِّ عَنْ زِیَادِ بْنِ اَلنَّصْرِ اَلْحَارِثِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ زِیَادٍ وَ قَدْ أُتِیَ بِرُشَیْدٍ اَلْهَجَرِیِّ وَ کَانَ مِنْ خَوَاصِّ أَصْحَابِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ زِیَادٌ مَا قَالَ لَکَ خَلِیلُکَ إِنَّا فَاعِلُونَ بِکَ قَالَ تَقْطَعُونَ یَدَیَّ وَ رِجْلَیَّ وَ تَصْلِبُونَنِی فَقَالَ زِیَادٌ أَمَا وَ اَللَّهِ لَأُکَذِّبَنَّ حَدِیثَهُ خَلُّوا سَبِیلَهُ فَلَمَّا أَرَادَ أَنْ یَخْرُجَ قَالَ رُدُّوهُ لاَ نَجِدُ لَکَ شَیْئاً أَصْلَحَ مِمَّا قَالَ صَاحِبُکَ إِنَّکَ لاَ تَزَالُ تَبْغِی لَنَا سُوءاً إِنْ بَقِیتَ اِقْطَعُوا یَدَیْهِ وَ رِجْلَیْهِ فَقَطَعُوا یَدَیْهِ وَ رِجْلَیْهِ وَ هُوَ یَتَکَلَّمُ فَقَالَ اِصْلِبُوهُ خَنِقاً فِی عُنُقِهِ فَقَالَ رُشَیْدٌ وَ قَدْ بَقِیَ لِی عِنْدَکُمْ شَیْءٌ مَا أَرَاکُمْ فَعَلْتُمُوهُ فَقَالَ زِیَادٌ اِقْطَعُوا لِسَانَهُ فَلَمَّا أَخْرَجُوا لِسَانَهُ قَالَ نَفِّسُوا عَنِّی أَتَکَلَّمُ کَلِمَهً وَاحِدَهً فَنَفَّسُوا عَنْهُ فَقَالَ وَ اَللَّهِ هَذَا تَصْدِیقُ خَبَرِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَخْبَرَنِی بِقَطْعِ لِسَانِی فَقَطَعُوا لِسَانَهُ وَ صَلَبُوهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 345 )
ص : 9374
وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : عَلِّمُوا أَوْلاَدَکُمْ (یَس) فَإِنَّهَا رَیْحَانَهُ اَلْقُرْآنِ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 677 )
[1434]13-امام صادق علیه السّلام فرمود:فرزندانتان را سورۀ یاسین بیاموزید زیرا این سوره ریحانۀ بهشتی است.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 2 , ص 663 )
ص : 9375
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُوسَی بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ جَدِّهِ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ أَوْ غَیْرِهِ عَنْ رَزِینٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ اَلْمُسْلِمُونَ إِذَا غَزَوْا مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ مَرُّوا بِمَکَانٍ کَثِیرِ اَلشَّجَرِ ثُمَّ خَرَجُوا إِلَی اَلْفَضَاءِ نَظَرَ بَعْضُهُمْ إِلَی بَعْضٍ فَتَصَافَحُوا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 225 )
6- امام صادق(علیه السّلام)فرمود:مسلمانان همراه رسول اللّه به جنگ می رفتند،و از جایی که پر از درخت بود عبور کردند،چون به فضای آزاد رسیدند،به یک دیگر نگریستند و مصافحه کردند.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 166 )
ص : 9376
12717-46 التهذیب ،1/70/312/5 موسی عن صفوان عن هشام بن سالم قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن المحرم یرکب فی الکنیسه فقال و هو للنساء جائز.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 608 )
ص : 9377
نهج، [نهج البلاغه] : وَ اَیْمُ اَللَّهِ مَا کَانَ قَوْمٌ قَطُّ فِی غَضِّ نِعْمَهٍ مِنْ عَیْشٍ فَزَالَ عَنْهُمْ إِلاَّ بِذُنُوبٍ اِجْتَرَحُوهَا لِأَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی: لَیْسَ بِظَلاّمٍ لِلْعَبِیدِ وَ لَوْ أَنَّ اَلنَّاسَ حِینَ تَنْزِلُ بِهِمُ اَلنِّقَمُ وَ تَزُولُ عَنْهُمُ اَلنِّعَمُ فَزِعُوا إِلَی رَبِّهِمْ بِصِدْقٍ مِنْ نِیَّاتِهِمْ وَ وَلَهٍ مِنْ قُلُوبِهِمْ لَرَدَّ عَلَیْهِمْ کُلَّ شَارِدٍ وَ أَصْلَحَ لَهُمْ کُلَّ فَاسِدٍ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 57 )
ص : 9378
مَجَالِسُ اَلصَّدُوقِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْهَمَدَانِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ غَسَّلَ مَیِّتاً مُؤْمِناً فَأَدَّی فِیهِ اَلْأَمَانَهَ غُفِرَ لَهُ قِیلَ وَ کَیْفَ یُؤَدِّی فِیهِ اَلْأَمَانَهَ قَالَ لاَ یُخْبِرُ بِمَا یَرَی . ثواب الأعمال ، عن محمد بن علی ماجیلویه عن علی بن إبراهیم : مثله. المقنع و الهدایه ، مرسلا: مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 287 )
ص : 9379
وَ رُوِیَ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلْمُفْتَخِرُ بِنَفْسِهِ أَشْرَفُ مِنَ اَلْمُفْتَخِرِ بِأَبِیهِ لِأَنِّی أَشْرَفُ مِنْ أَبِی وَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَشْرَفُ مِنْ أَبِیهِ وَ إِبْرَاهِیمُ أَشْرَفُ مِنْ تَارُخَ قِیلَ وَ بِمَ اَلاِفْتِخَارُ قَالَ بِإِحْدَی ثَلاَثٍ مَالٍ ظَاهِرٍ أَوْ أَدَبٍ بَارِعٍ أَوْ صِنَاعَهٍ لاَ یَسْتَحْیِی اَلْمَرْءُ مِنْهَا .
( الإختصاص , جلد 1 , صفحه 188 )
ص : 9380
تَفْسِیرِ اَلْإِمَامِ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : کَتَبَ رَجُلٌ مِنْ اَلشَّامِ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ أَنَا بِعِیَالِی مُثْقِلٌ وَ عَلَیْهِمْ إِنْ خَرَجْتُ خَائِفٌ وَ بِأَمْوَالِیَ اَلَّتِی أُخَلِّفُهَا ضَنِینٌ وَ أُحِبُّ اَللَّحَاقَ بِکَ فَجُدْ لِی یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَبَعَثَ إِلَیْهِ اِجْمَعْ أَهْلَکَ وَ عِیَالَکَ وَ حَصِّلْ عِنْدَهُمْ مَالَکَ وَ صَلِّ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اَلطَّیِّبِینَ ثُمَّ قُلِ اَللَّهُمَّ إِنَّ هَذِهِ کُلَّهَا وَدَائِعِی عِنْدَکَ بِأَمْرِ عَبْدِکَ وَ وَلِیِّکَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ثُمَّ قُمْ وَ اِنْهَضْ إِلَیَّ فَفَعَلَ اَلرَّجُلُ ذَلِکَ وَ أُخْبِرَ مُعَاوِیَهُ بِهَزِیمَتِهِ وَ أَمَرَ أَنْ تُسْبَی عِیَالُهُ وَ یُنْهَبَ مَالُهُ فَذَهَبُوا فَأَلْقَی اَللَّهُ عَلَیْهِمْ شَبَهَ عِیَالِ مُعَاوِیَهَ وَ أَخَصِّ حَاشِیَتِهِ لِیَزِیدَ یَقُولُونَ نَحْنُ أَخَذْنَا هَذَا اَلْمَالَ وَ هُوَ لَنَا وَ أَمَّا عِیَالُهُ فَقَدِ اِسْتَرْقَیْنَاهُمْ وَ بَعَثْنَاهُمْ إِلَی اَلسُّوقِ وَ مَسَخَ اَللَّهُ اَلْمَالَ عَقَارِبَ وَ حَیَّاتٍ فَکُلَّمَا قَصَدَ لُصُوصٌ لِیَأْخُذُوا مِنْهُ لُدِغُوا فَمَاتَ مِنْهُمْ قَوْمٌ وَ مَضَی آخَرُونَ فَقَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَوْماً لِلرَّجُلِ أَ تُحِبُّ أَنْ تَأْتِیَکَ مَالُکَ وَ عِیَالُکَ فَقَالَ بَلَی فَقَالَ اَللَّهُمَّ اِئْتِ بِهِمْ فَإِذَا هُمْ بِحَضْرَهِ اَلرَّجُلِ فَأَخْبَرُوهُ بِالْقِصَّهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی رُبَّمَا أَظْهَرَ آیَهً لِبَعْضِ اَلْمُؤْمِنِینَ لِیَزِیدَ فِی بَصِیرَتِهِ وَ لِبَعْضِ اَلْکَافِرِینَ لِیُبَالِغَ فِی اَلْإِعْذَارِ إِلَیْهِ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 329 )
ص : 9381
وَ قِیلَ لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ فَرْحَهٌ عِنْدَ إِفْطَارِهِ وَ فَرْحَهٌ عِنْدَ لِقَاءِ رَبِّهِ اِتَّبِعُوا سُنَّهَ اَلصَّالِحِینَ فِیمَا أَمَرُوا بِهِ وَ نَهَوْا عَنْهُ وَ صَلُّوا مِنْهُ أَوَّلَ لَیْلَهٍ إِلَی عِشْرِینَ یَمْضِی مِنْهُ مِنَ اَلزِّیَادَهِ عَلَی نَوَافِلِکُمْ فِی غَیْرِهِ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ عِشْرِینَ رَکْعَهً ثَمَانِیَهً مِنْهَا بَعْدَ صَلاَهِ اَلْمَغْرِبِ وَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ بَعْدَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ فِی اَلْعَشْرِ اَلْأَوَاخِرِ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ ثَلاَثُونَ رَکْعَهً اِثْنَتَانِ وَ عِشْرُونَ بَعْدَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ رُوِیَ أَنَّ اَلثَّمَانَ مُثْبَتٌ بَعْدَ اَلْمَغْرِبِ لاَ یُزَادُ وَ اِثْنَتَیْنِ وَ عِشْرِینَ بَعْدَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ قِیلَ اِثْنَتَیْ عَشْرَهَ رَکْعَهً مِنْهَا بَعْدَ اَلْمَغْرِبِ وَ ثَمَانِیَ عَشْرَهَ رَکْعَهً بَعْدَ اَلْعِشَاءِ اَلْآخِرَهِ وَ صَلُّوا فِی لَیْلَهِ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ مِائَهَ رَکْعَهٍ تَقْرَءُونَ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ مَرَّهً وَاحِدَهً وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ اُحْسُبُوا اَلثَّلاَثِینَ رَکْعَهً مِنَ اَلْمِائَهِ فَإِنْ لَمْ تُطِقْ ذَلِکَ مِنْ قِیَامٍ صَلَّیْتَ وَ أَنْتَ جَالِسٌ وَ إِنْ شِئْتَ قَرَأْتَ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ مَرَّهً مَرَّهً قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ إِنِ اِسْتَطَعْتَ أَنْ تُحْیِیَ هَاتَیْنِ اَللَّیْلَتَیْنِ إِلَی اَلصُّبْحِ فَافْعَلْ فَإِنَّ فِیهَا فَضْلاً کَثِیراً وَ اَلنَّجَاهَ مِنَ اَلنَّارِ وَ لَیْسَ سَهَرُ لَیْلَتَیْنِ یَکْبُرُ فِیمَا أَنْتَ تُؤَمِّلُ وَ قَدْ رُوِیَ أَنَّ اَلسَّهَرَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فِی ثَلاَثِ لَیَالٍ- لَیْلَهِ تِسْعَهَ عَشَرَ فِی تَسْبِیحٍ وَ دُعَاءٍ بِغَیْرِ صَلاَهٍ وَ فِی هَاتَیْنِ اَللَّیْلَتَیْنِ أَکْثِرُوا مِنْ ذِکْرِ اَللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ اَلصَّلاَهِ عَلَی رَسُولِهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ فِی لَیْلَهِ اَلْفِطْرِ وَ أَنَّهُ لَیْلَهٌ یُوَفَّی فِیهَا اَلْأَجِیرُ أَجْرَهُ.
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 205 )
ص : 9382
وَ مِنَ اَلْکِتَابِ اَلْمَذْکُورِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: یُفَتَّحُ أَبْوَابُ اَلسَّمَاوَاتِ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ فَمَا مِنْ عَبْدٍ یُصَلِّی فِیهَا إِلاَّ کَتَبَ اَللَّهُ تَعَالَی لَهُ بِکُلِّ سَجْدَهٍ شَجَرَهً فِی اَلْجَنَّهِ لَوْ یَسِیرُ اَلرَّاکِبُ فِی ظِلِّهَا مِائَهَ عَامٍ لاَ یَقْطَعُهَا وَ بِکُلِّ رَکْعَهٍ بَیْتاً فِی اَلْجَنَّهِ مِنْ دُرٍّ وَ یَاقُوتٍ وَ زَبَرْجَدٍ وَ لُؤْلُؤٍ وَ بِکُلِّ آیَهٍ تَاجاً مِنْ تِیجَانِ اَلْجَنَّهِ وَ بِکُلِّ تَسْبِیحَهٍ طَائِراً مِنَ اَلْعَجْبِ وَ بِکُلِّ جَلْسَهٍ دَرَجَهً مِنْ دَرَجَاتِ اَلْجَنَّهِ وَ بِکُلِّ تَشَهُّدٍ غُرْفَهً مِنْ غُرُفَاتِ اَلْجَنَّهِ وَ بِکُلِّ تَسْلِیمَهٍ حُلَّهً مِنْ حُلَلِ اَلْجَنَّهِ فَإِذَا اِنْفَجَرَ عَمُودُ اَلصُّبْحِ أَعْطَاهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْکَوَاعِبِ اَلْمُآلِفَاتِ وَ اَلْجَوَارِی اَلْمُهَذَّبَاتِ وَ اَلْغِلْمَانِ اَلْمُخَلَّدِینَ وَ اَلنَّجَائِبِ اَلْمُطَیَّرَاتِ وَ اَلرَّیَاحِینِ اَلْمُعَطَّرَاتِ وَ اَلْأَنْهَارِ اَلْجَارِیَاتِ وَ اَلنَّعِیمِ اَلرَّاضِیَاتِ وَ اَلتُّحَفِ وَ اَلْهَدِیَّاتِ وَ اَلْخِلَعِ وَ اَلْکَرَامَاتِ وَ مَا تَشْتَهِی اَلْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ اَلْأَعْیُنُ وَ أَنْتُمْ فِیها خالِدُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 145 )
ص : 9383
حَدَّثَنِی حَمْدَوَیْهِ ، عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ ، عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی ، عَنْ أَبِی خَالِدٍ ، عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) : قَالَ یَا اِبْنَ مَیْمُونٍ کَمْ أَنْتُمْ بِمَکَّهَ قُلْتُ نَحْنُ أَرْبَعَهٌ، قَالَ إِنَّکُمْ نُورٌ فِی ظُلُمَاتِ اَلْأَرْضِ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 245 )
ص : 9384
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْحَجَّالِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلتَّشَهُّدُ فِی کِتَابِ عَلِیٍّ شَفْعٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 398 )
ص : 9385
و قال أیضا : حدّثنا محمّد بن همّام، عن محمّد بن إسماعیل العلویّ، عن عیسی بن داود، عن الإمام أبی الحسن موسی بن جعفر - علیهما السّلام - قال: کنت عند أبی یوما فی المسجد إذ أتاه رجل، فوقف أمامه و قال: یا ابن رسول اللّه، أعیت علیّ آیه فی کتاب اللّه - عزّ و جلّ - سألت عنها جابر بن یزید، فأرشدنی إلیک. فقال: و ما هی؟ قال: قوله - عزّ و جلّ-: اَلَّذِینَ إِنْ مَکَّنّاهُمْ. فِی اَلْأَرْضِ أَقامُوا اَلصَّلاهَ وَ آتَوُا اَلزَّکاهَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ لِلّهِ عاقِبَهُ اَلْأُمُورِ . فقال: إی نعم، فینا نزلت. و ذاک لأنّ فلانا و فلانا و طائفه معهم - و سمّاهم - اجتمعوا إلی النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - فقالوا: یا رسول اللّه، إلی من یصیر هذا الأمر بعدک؟ فو اللّه، لئن صار إلی رجل من أهل بیتک، إنّا لنخافهم علی أنفسنا. و لو صار إلی غیرهم، لعلّ غیرهم أقرب و أرحم بنا منهم! فغضب رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - من ذلک غضبا شدیدا. ثمّ قال: أما و للّه لو آمنتم باللّه و برسوله، ما أبغضتموهم، لأنّ بغضهم بغضی، و بغضی هو الکفر باللّه. ثمّ نعیتم إلی نفسی. فو اللّه، لئن مکّنهم اللّه فی الأرض لیقیموا الصّلاه لوقتها، و لیؤتوا الزّکاه لمحلّها، و لیأمرنّ بالمعروف، و لینهنّ عن المنکر. إنّما یرغم اللّه أنوف رجال یبغضونی، و یبغضون أهل بیتی و ذرّیّتی. فأنزل اللّه - عزّ و جلّ-: اَلَّذِینَ إِنْ مَکَّنّاهُمْ فِی اَلْأَرْضِ أَقامُوا اَلصَّلاهَ وَ آتَوُا اَلزَّکاهَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ لِلّهِ عاقِبَهُ اَلْأُمُورِ . فلم یقبل القوم ذلک، فأنزل اللّه - سبحانه-: وَ إِنْ یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ عادٌ وَ ثَمُودُ `وَ قَوْمُ إِبْراهِیمَ وَ قَوْمُ لُوطٍ `وَ أَصْحابُ مَدْیَنَ وَ کُذِّبَ مُوسی فَأَمْلَیْتُ لِلْکافِرِینَ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَکَیْفَ کانَ نَکِیرِ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 111 )
ص : 9386
لَوِ اِسْتَقْبَلْتُ مِنْ أَمْرِی مَا اِسْتَدْبَرْتُ مَا سُقْتُ اَلْهَدْیَ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 145 )
ص : 9387
قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْمُؤْمِنُ یَغْبِطُ وَ اَلْمُنَافِقَ یَحْسُدُ.
( محاسبه النفس , جلد 2 , صفحه 57 )
ص : 9388
تَارِیخُ اَلنَّسَوِیِّ قَالَ زَیْدُ بْنُ أَرْقَمَ : أَوَّلُ مَنْ صَلَّی مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلِیٌّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 203 )
ص : 9389
22014-7 ( الکافی 497:5) العده ، عن سهل ، عن الأشعری ، عن القداح ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال "قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : إذا جامع أحدکم فلا یأتیهن کما یأتی الطیر لیمکث و لیلبث، قال بعضهم: و لیتلبث" .
( الوافی , جلد 22 , صفحه 721 )
ص : 9390
عَنْ أَبِی اَلْمُغِیرَهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ قَالَ فِی دُبُرِ صَلاَهِ اَلْفَجْرِ وَ صَلاَهِ اَلْمَغْرِبِ قَبْلَ أَنْ یَثْنِیَ رِجْلَیْهِ أَوْ یُکَلِّمَ أَحَداً هَذِهِ اَلْمَقَالَهَ قَضَی اَللَّهُ لَهُ مِائَهَ حَاجَهٍ سَبْعُونَ فِی اَلدُّنْیَا وَ ثَلاَثُونَ فِی اَلْآخِرَهِ قَالَ قُلْتُ مَا مَعْنَی صَلاَهِ اَللَّهِ وَ صَلاَهِ مَلاَئِکَتِهِ وَ صَلاَهِ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ صَلاَهُ اَللَّهِ رَحْمَهٌ مِنَ اَللَّهِ لَهُ وَ صَلاَهُ اَلْمَلاَئِکَهِ تَزْکِیَهٌ مِنْهُمْ لَهُ وَ صَلاَهُ اَلْمُؤْمِنِینَ دُعَاءٌ مِنْهُمْ لَهُ وَ مِنْ سِرِّ آلِ مُحَمَّدٍ فِی اَلصَّلاَهِ عَلَی اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فِی اَلْأَوَّلِینَ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فِی اَلْآخِرِینَ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فِی اَلْمَلَإِ اَلْأَعْلَی وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فِی اَلْمُرْسَلِینَ اَللَّهُمَّ أَعْطِ مُحَمَّداً اَلْوَسِیلَهَ وَ اَلشَّرَفَ وَ اَلْفَضِیلَهَ وَ اَلدَّرَجَهَ اَلْکَبِیرَهَ اَللَّهُمَّ إِنِّی آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ لَمْ أَرَهُ فَلاَ تَحْرِمْنِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ رُؤْیَتَهُ وَ اُرْزُقْنِی صُحْبَتَهُ وَ تَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِهِ وَ اِسْقِنِی مِنْ حَوْضِهِ مَشْرَباً رَوِیّاً سَائِغاً هَنِیئاً لاَ أَظْمَأُ بَعْدَهُ أَبَداً - إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ اَللَّهُمَّ کَمَا آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ وَ لَمْ أَرَهُ فَعَرِّفْنِی فِی اَلْجِنَانِ وَجْهَهُ اَللَّهُمَّ بَلِّغْ رُوحَ مُحَمَّدٍ عَنِّی تَحِیَّهً کَثِیرَهً وَ سَلاَماً فَإِنَّ مَنْ صَلَّی عَلَی اَلنَّبِیِّ بِهَذِهِ اَلصَّلاَهِ هُدِمَتْ ذُنُوبُهُ وَ غُفِرَتْ خَطَایَاهُ وَ دَامَ سُرُورُهُ وَ اُسْتُجِیبَ دُعَاؤُهُ وَ أُعْطِیَ مَسْئُولَهُ وَ بُسِطَ لَهُ فِی رِزْقِهِ وَ أُعِینَ عَلَی عَدُوِّهِ وَ هِیَ لَهُ سَبَبُ أَنْوَاعِ اَلْخَیْرِ وَ یُجْعَلُ مِنْ رُفَقَاءِ نَبِیِّهِ بَیْنَ یَدَیْهِ فِی اَلْجِنَانِ اَلْأَعْلَی یَقُولُهُنَّ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ غُدْوَهً وَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ عَشِیَّهً .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 62 )
ص : 9391
و روی فیه - أیضا-: أنّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - إذا رجع آمن به النّاس کلّهم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 584 )
ص : 9392
قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِنَّ عِیسَی رُوحَ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَرَّ بِقَوْمٍ مُحِلِّینَ فَقَالَ مَا لِهَؤُلاَءِ فَقِیلَ یَا رُوحَ اَللَّهِ إِنَّ فُلاَنَهَ بِنْتَ فُلاَنٍ تُهْدَی إِلَی فُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ فِی لَیْلَتِهَا هَذِهِ قَالَ یُحَلُّونَ اَلْیَوْمَ وَ یَبْکُونَ غَداً فَقَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ وَ لِمَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ لِأَنَّ صَاحِبَتَهُمْ مَیِّتَهٌ فِی لَیْلَتِهَا هَذِهِ فَقَالَ اَلْقَائِلُونَ بِمَقَالَتِهِ صَدَقَ اَللَّهُ وَ صَدَقَ رَسُولُهُ وَ قَالَ أَهْلُ اَلنِّفَاقِ مَا أَقْرَبَ غَداً فَلَمَّا أَصْبَحُوا جَاءُوا فَوَجَدُوهَا عَلَی حَالِهَا لَمْ یَحْدُثْ بِهَا شَیْءٌ فَقَالُوا یَا رُوحَ اَللَّهِ إِنَّ اَلَّذِی أَخْبَرْتَنَا بِهِ أَمْسِ أَنَّهَا مَیِّتَهٌ لَمْ تَمُتْ فَقَالَ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَفْعَلُ اَللّهُ ما یَشاءُ فَاذْهَبُوا بِنَا إِلَیْهَا فَذَهَبُوا یَتَسَابَقُونَ حَتَّی قَرَعُوا اَلْبَابَ فَخَرَجَ زَوْجُهَا فَقَالَ عِیسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِسْتَأْذِنْ لِی صَاحِبَتَکَ قَالَ فَدَخَلَ عَلَیْهَا فَأَخْبَرَهَا أَنَّ رُوحَ اَللَّهِ وَ کَلِمَتَهُ بِالْبَابِ مَعَ عِدَّهٍ قَالَ فَتَخَدَّرَتْ فَدَخَلَ عَلَیْهَا فَقَالَ لَهَا مَا صَنَعْتِ لَیْلَتَکِ هَذِهِ قَالَتْ لَمْ أَصْنَعْ شَیْئاً إِلاَّ وَ قَدْ کُنْتُ أَصْنَعُهُ فِیمَا مَضَی إِنَّهُ کَانَ یَعْبُرُ بِنَا سَائِلٌ فِی کُلِّ لَیْلَهِ جُمُعَهٍ فَنُنِیلُهُ إِلَی مَا یَقُوتُهُ إِلَی مِثْلِهَا فَإِنَّهُ جَاءَنِی فِی لَیْلَتِی هَذِهِ وَ أَنَا مَشْغُولَهٌ بِأَمْرِی وَ أَهْلِی فِی مَشَاغِیلَ فَهَتَفَ فَلَمْ یُجِبْهُ أَحَدٌ ثُمَّ هَتَفَ فَلَمْ یُجَبْ فَلَمَّا سَمِعْتُ مَقَالَتَهُ قُمْتُ مُتَنَکِّرَهً حَتَّی أَنَلْتُهُ کَمَا کُنَّا نُنِیلُهُ فَقَالَ لَهَا تَنَحَّیْ عَنْ مَجْلِسِکِ وَ إِذَا تَحْتَ ثِیَابِهَا أَفْعًی مِثْلُ جِذْعَهٍ عَاضٌّ عَلَی ذَنَبِهِ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِمَا صَنَعْتِ صُرِفَ عَنْکِ هَذَا .
( روضه الواعظین , جلد 2 , صفحه 358 )
امام صادق(علیه السّلام)فرموده است،عیسی(علیه السّلام)از کنار مردمی گذشت که خود را آراسته و زیور کرده بودند.فرمود:چه خبر است؟گفتند:ای روح اللّه!فلان دوشیزه را که دختر فلانی است،امشب به خانۀ شوهرش که فلان پسر فلانی است می برند، فرمود:امروز خود را آراسته و هیاهوی شاد دارند و حال آنکه فردا گریه خواهند کرد: یکی از ایشان پرسید:ای پیامبر خدا!برای چه فردا گریه خواهند کرد؟فرمود:برای اینکه عروس آنها امشب خواهد مرد.کسانی که معتقد به گفتار آن حضرت بودند،گفتند: خدا و رسول او راست می گویند و منافقان گفتند:فردا نزدیک است.قضا را،فردا صبح،چون آمدند عروس را خوش و سلامت دیدند و چیزی برای او پیش نیامده بود. یکی از ایشان گفت:ای روح خدا!کسی که دیروز پیام دادی و گفتی دیشب خواهد مرد، نمرده است،عیسی(علیه السّلام)فرمود:خداوند هر چه بخواهد انجام می دهد.بیایید با هم پیش او برویم.آنان،در حالی که از یک دیگر پیشی می گرفتند حرکت کردند و بر در خانه او که رسیدند،در زدند.همسرش آمد.عیسی(علیه السّلام)به او فرمود:از همسرت برای من اجازه بگیر که من پیش او آیم.او به درون خانه رفت و به زن خویش گفت:عیسی که روح و کلمۀ خداوند است همراه تنی چند بر در خانه است.زن،چادر بر سر افکند و عیسی(علیه السّلام)پیش او آمد و از او پرسید:دیشب چه کار نیکی انجام داده ای؟ گفت:کار تازه یی نکردم جز همان که در گذشته هم انجام می دادم،هر شب جمعه مستمندی می آمد و ما به اندازه یی که تا جمعۀ آینده برای او کافی باشد،چیزی به او می دادیم.دیشب هم،همان فقیر آمد و من به کارهای خود سرگرم بودم و خویشاوندان من هم به کارهای خویش سرگرم بودند.او چند بار صدای خود را بلند کرد،ولی هیچ کس به او پاسخ نداد.آخرین بار که صدای او را شنیدم،خودم برخاستم و بطور ناشناس،همان مقداری را که همیشه به او می دادیم،دادم.عیسی(علیه السّلام)فرمود:از جای خود برخیز و کنار برو.ناگهان،زیر جامه های او افعی یی دیدند که بر دم خود سر نهاده است.عیسی(علیه السّلام)فرمود:به سبب آن کار نیک،این بلا از تو دفع شد .
( روضه الواعظین / ترجمه مهدوی دامغانی ؛ ج 2 , ص 571 )
ص : 9393
دُعَاؤُهُ فِی اَلْیَوْمِ اَلْأَرْبِعَاءِ: اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی مَرْضَاتُهُ فِی اَلطَّلَبِ إِلَیْهِ وَ اِلْتِمَاسِ مَا لَدَیْهِ وَ سَخَطُهُ فِی تَرْکِ اَلْإِلْحَاحِ فِی اَلْمَسْأَلَهِ عَلَیْهِ وَ سُبْحَانَ اَللَّهِ شَاهِدِ کُلِّ نَجْوَی بِعِلْمِهِ وَ مُبَایِنِ کُلِّ ذی جِسْمٍ بِنَفْسِهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلَّذِی لاَ یُدْرَکُ بِالْعُیُونِ وَ اَلْأَبْصَارِ وَ لاَ یُجْهَلُ بِالْعُقُولِ وَ اَلْأَلْبَابِ وَ لاَ یَخْلُو مِنَ اَلضَّمِیرِ وَ یَعْلَمُ خائِنَهَ اَلْأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی اَلصُّدُورُ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ اَلْمُتَجَلِّلُ عَنْ صِفَاتِ اَلْمَخْلُوقِینَ اَلْمُطَّلِعُ عَلَی مَا فِی قُلُوبِ اَلْخَلاَئِقِ أَجْمَعِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُؤَالَ مَنْ لاَ یَمَلُّ دُعَاءَ رَبِّهِ وَ أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ تَضَرُّعَ غَرِیقٍ یَرْجُو کَشْفَ کَرْبِهِ وَ أَبْتَهِلُ إِلَیْکَ اِبْتِهَالَ تَائِبٍ مِنْ ذُنُوبِهِ وَ خَطَایَاهُ وَ أَنْتَ اَلرَّءُوفُ اَلَّذِی مَلَکْتَ اَلْخَلاَئِقَ کُلَّهُمْ وَ فَطَرْتَهُمْ أَجْنَاساً مُخْتَلِفَاتِ اَلْأَلْوَانِ وَ اَلْأَقْدَارِ عَلَی مَشِیَّتِکَ وَ قَدَّرْتَ آجَالَهُمْ وَ أَرْزَاقَهُمْ فَلَمْ یَتَعَاظَمْکَ خَلْقُ خَلْقٍ حَتَّی کَوَّنْتَهُ کَمَا شِئْتَ مُخْتَلِفاً مِمَّا شِئْتَ فَتَعَالَیْتَ وَ تَجَبَّرْتَ عَنِ اِتِّحَاذِ وَزِیرٍ وَ تَعَزَّزْتَ عَنْ مُوَازَرَهِ شَرِیکٍ وَ تَنَزَّهْتَ عَنِ اِتِّخَاذِ اَلْأَبْنَاءِ وَ تَقَدَّسْتَ عَنْ مُلاَمَسَهِ اَلنِّسَاءِ فَلَیْسَتِ اَلْأَبْصَارُ بِمُدْرِکَهٍ لَکَ وَ لاَ اَلْأَوْهَامُ بِوَاقِعَهٍ عَلَیْکَ وَ لَیْسَ لَکَ شَرِیکٌ وَ لاَ نِدٌّ وَ لاَ عَدِیلٌ وَ لاَ نَظِیرٌ أَنْتَ اَلْفَرْدُ اَلْوَاحِدُ اَلدَّائِمُ اَلْأَوَّلُ اَلْآخِرُ وَ اَلْعَالِمُ اَلْأَحَدُ اَلصَّمَدُ اَلْقَائِمُ اَلَّذِی لَمْ تَلِدْ وَ لَمْ تُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَکَ کُفُواً أَحَدٌ لاَ تُنَالُ بِوَصْفٍ وَ لاَ تُدْرَکُ بِوَهْمٍ وَ لاَ تُغَیِّرُکَ فِی مَرِّ اَلدُّهُورِ صَرْفٌ کُنْتَ أَزَلِیّاً لَمْ تَزَلْ وَ لاَ تَزَالُ وَ عِلْمُکَ بِالْأَشْیَاءِ فِی اَلْخِفَاءِ کَعِلْمِکَ بِهَا فِی اَلْإِجْهَارِ وَ اَلْإِعْلاَنِ فَیَا مَنْ ذَلَّتْ لِعَظَمَتِهِ اَلْعُظَمَاءُ وَ خَضَعَتْ لِعِزَّتِهِ اَلرُّؤَسَاءُ وَ مَنْ کَلَّتْ عَنْ بُلُوغِ ذَاتِهِ أَلْسُنُ اَلْبُلَغَاءِ وَ مَنْ أَحْکَمَ تَدْبِیرَ اَلْأَشْیَاءِ وَ اِسْتَعْجَمَتْ عَنْ إِدْرَاکِهِ عِبَارَهُ عُلُومِ اَلْعُلَمَاءِ یَا سَیِّدِی أَ تُعَذِّبُنِی بِالنَّارِ وَ أَنْتَ أَمَلِی أَوْ تُسَلِّطُهَا عَلَیَّ بَعْدَ إِقْرَارِی لَکَ بِالتَّوْحِیدِ وَ خُضُوعِی وَ خُشُوعِی لَکَ بِالسُّجُودِ أَوْ تَلَجْلُجِ لِسَانِی فِی اَلْمَوْقِفِ وَ قَدْ مَهَّدْتَ لِی بِمَنِّکَ سُبُلَ اَلْوُصُولِ إِلَی اَلتَّسْبِیحِ وَ اَلتَّحْمِیدِ وَ اَلتَّمْجِیدِ فَیَا غَایَهَ اَلطَّالِبِینَ وَ أَمَانَ اَلْخَائِفِینَ وَ عِمَادَ اَلْمَلْهُوفِینَ وَ غِیَاثَ اَلْمُسْتَغِیثِینَ وَ جَارَ اَلْمُسْتَجِیرِینَ وَ کَاشِفَ ضُرِّ اَلْمَکْرُوبِینَ وَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ وَ أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تُبْ عَلَیَّ وَ أَلْبِسْنِی اَلْعَافِیَهَ وَ اُرْزُقْنِی مِنْ فَضْلِکَ رِزْقاً وَاسِعاً وَ اِجْعَلْنِی مِنَ اَلتَّوَّابِینَ اَللَّهُمَّ وَ إِنْ کُنْتَ کَتَبْتَنِی شَقِیّاً عِنْدَکَ فَإِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعَاقِدِ اَلْعِزِّ مِنْ رَحْمَتِکَ وَ بِالْکِبْرِیَاءِ وَ اَلْعَظَمَهِ اَلَّتِی لاَ یُقَاوِمُهَا مُتَکَبِّرٌ وَ لاَ عَظِیمٌ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُحَوِّلَنِی سَعِیداً فَإِنَّکَ تَجْرِی اَلْأُمُورَ عَلَی إِرَادَتِکَ وَ تُجِیرُ وَ لاَ یُجَارُ عَلَیْکَ وَ أَنْتَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ أَنْتَ اَلرَّءُوفُ اَلرَّحِیمُ اَلْخَبِیرُ تَعْلَمُ ما فِی نَفْسِی وَ لا أَعْلَمُ ما فِی نَفْسِکَ إِنَّکَ أَنْتَ عَلاّمُ اَلْغُیُوبِ فَالْطُفْ بِی فَقَدِیماً لَطُفْتَ بِمُسْرِفٍ عَلَی نَفْسِهِ فَامْنُنْ عَلَیَّ فَقَدْ مَنَنْتَ عَلَی غَرِیقٍ فِی بُحُورِ خَطِیئَتِهِ هَائِماً أَسْلَمَتْهُ لِلْحُتُوفِ کَثْرَهُ زَلَلِهِ وَ تَطَوَّلْ عَلَیَّ یَا مُتَطَوِّلاً عَلَی اَلْمُذْنِبِینَ بِالصَّفْحِ وَ اَلْعَفْوِ فَإِنَّکَ لَمْ تَزَلْ آخِذاً بِالْفَضْلِ عَلَی اَلْخَاطِئِینَ وَ اَلصَّفْحِ عَلَی اَلْعَاثِرِینَ وَ مَنْ وَجَبَ لَهُ بِاجْتِرَائِهِ عَلَی اَلْآثَامِ حُلُولُ دَارِ اَلْبَوَارِ یَا عَالِمَ اَلْخَفِیَّاتِ وَ اَلْأَسْرَارِ یَا جَبَّارُ یَا قَهَّارُ وَ مَا أَلْزَمْتَنِیهِ مَوْلاَیَ مِنْ فَرْضِ اَلْآبَاءِ وَ اَلْأُمَّهَاتِ وَ وَاجِبِ حُقُوقِهِمْ مَعَ اَلْإِخْوَانِ وَ اَلْأَخَوَاتِ فَاحْتَمِلْ ذَلِکَ عَنِّی إِلَیْهِمْ وَ أَدِّهِ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ وَ اِغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.
( الصحیفه العلویّه , جلد 1 , صفحه 634 )
دعای آن حضرت علیه السّلام در روز چهارشنبه ستایش خدائی را که موجبات خوشنودیش در اینست که از أو خواستار شوند و آنچه را نزد أو است بزاری بخواهند، و خشمش در آن است که از درخواست أو دست بردارند، و منزه است خدا که بدانشش شاهد هر راز سری است، و بذات خود از هر موجود جسم داری مباین (و جدا) است، و معبودی نیست جز خدائی که چشم و دیده ای أو را در نیابد، و بعقلها و خردها نامعلوم نماند،... و از نهادی بیرون نیست، و حرکت دیدگان را با آنچه در سینه ها نهان است میداند، و خدا بزرگتر (از توصیف) است، آن خدائی که از صفات مخلوق بزرگتر، و بر تمام آنچه خلائق در دل دارند، آگاه است خدایا از تو خواهم درخواست آن کس که از دعای پروردگار خود خسته نشود، و بدرگاه تو زاری کنم همانند غریقی که امید رفع گرفتاری خود را دارد، و تضرع کنم همانند تضرع کسی که از گناهان و خطاکاریهایش توبه کرده، و توئی آن مهرورزی که مالک همۀ خلائق بوده و روی مشیت خود آنها را اجناسی برنگها و اندازه های مختلف آفریدی، و عمر و روزی هر یک را مقدر کردی، و هیچ آفریده ای تو را از آفریدۀ دیگر بزرگ نیامد، تا اینکه بهر نحو خواستی و از هر چه خواستی بطور مختلف بدانها جامۀ هستی پوشاندی، تو برتر و مسلط تری از اینکه وزیری بگیری، و نیرومند تری از اینکه نیازی بکمک شریکی داشته باشی، و منزهی از گرفتن فرزند، و پاکی از ملامست زنان، دیدگان نتواند تو را دریابد، و پندارها بتو نرسد، و تو را شریک و مانند و همتا و نظیری نیست،و توئی یگانۀ یکتای جاویدان، اول و آخر، و دانای یگانۀ بی خلل پاینده ای که نزاده ای و نه زائیده شده ای و نیست برایت همتائی هیچ کس، بوصف در نیائی، و پنداری تو را در نیابد، مرور و گذشت أیّام تغییری در تو ندهد، تو همیشه بوده و برای همیشه نیز خواهی بود، علم تو نسبت بموجودات در خفا و پنهانی، همانند علم تو است بدانها در ظاهر و آشکار، ای خدائی که بزرگان در برابر عظمتش خوار گشته و سران در مقابل عزتش خاضع و فروتنند، و ای کسی که زبان سخنوران از رسیدن بذاتش لال گشته، و تدبیر موجودات را محکم کرد، و عبارت دانش دانشمندان از ادراک أو ناتوان است، ای آقای من آیا مرا بآتش دوزخ عذاب کنی با اینکه توئی آرزوی من؟ یا پس از آنکه بیگانگی تو إقرار کرده و از روی خضوع و خشوع برای تو سر بسجده نهاده ام آتش دوزخ را بر من مسلط گردانی؟ یا زبانم را در روز رستاخیز بلکنت اندازی با اینکه از روی نعمت بخشی راههای وصول بخود را بوسیلۀ تسبیح و بیان حمد و بزرگواریت برایم آماده ساختی؟ ای منتهی آرزوی خواستاران و أمان بخش ترسناکان، و تکیه گاه دلسوختگان، و فریادرس فریادطلبان، و پناه پناه جویان، و برطرف کنندۀ گرفتاری گرفتاران، و پروردگار جهانیان، و مهربانترین مهربانان، درود فرست بر محمّد و خاندان محمّد و توبه ام را بپذیر، و جامۀ تندرستی و عافیت را بر من بپوشان، و بفضل و کرم خود روزی فراخ و وسیعی روزیم کن، و مرا از توبه کنندگان قرارم ده، خدایا اگر نام مرا در پیش خود بدبخت ثبت فرموده ای من از تو خواهم بحق آنچه موجب عزت رحمتت گشته، و بکبریاء و عظمتت که هیچ بزرگ و گردنفرازی در بر؟؟؟؟ مقاومت ندارد، که (اولا) درود فرستی بر محمّد و خاندان محمّد و (ثانیا) مرا خوشبخت گردانی که تو کارها را بر طبق ارادۀ خویش جریان دهی، و توئی که (بندگان را) پناه دهی و دیگری تو را پناه ندهد و تو بر هر چیز توانائی، و تو رحیم و مهربانی، و (بهمه چیز) آگاهی،آنچه را در دل دارم میدانی ولی آنچه نزد تو است من ندانم، و توئی براستی دانای بنادیدنیها، بمن مهر ورز که مهر تو نسبت بکسانی که در بارۀ خود (با گناه) راه اسراف پیموده و زیاده روی کرده اند دیرینه است، پس بر من منت نه که (با این کار) بر شخص غریقی منت نهاده ای که در دریاهای خطاکاری خود سرگردان شده و کثرت لغزشهایش أو را تسلیم مرگ کرده، و بر من إحسان فرما، ای که بر گنهکاران بوسیلۀ چشم پوشی و گذشت إحسان فرمائی که تو پیوسته بر خطاکاران تفضل کنی، و از لغزشکاران و آنان که بخاطر دلیری بر انجام گناهان مستحق ورود برای نابودی (و دوزخ) گشته اند چشم پوشی کنی، ای دانای بر نادیدنیها و اسرار، ای مقتدر ای غالب، و (حاجت دیگرم آنست که) أی مولای من آنچه را از پدران و مادران بر من فرض کرده و آن حقوقی را که از آنان و از برادران و خواهران بر من واجب فرموده ای همه را خودت بعهده گیری و بپردازی ای صاحب جلالت و بزرگواری، و مردان و زنان با ایمان را بیامرز که تو بر هر چیز توانائی.
( الصحیفه العلویّه ؛ ج 1 , ص 640 )
ص : 9394
عَنْهُ عَنْ أَبِی طَالِبٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ عِیَاضٍ اَللَّیْثِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ عَلَی ذِرْوَهِ کُلِّ بَعِیرٍ شَیْطَاناً فَامْتَهِنُوهَا لِأَنْفُسِکُمْ وَ ذَلِّلُوهَا وَ اُذْکُرُوا اِسْمَ اَللَّهِ عَلَیْهَا کَمَا أَمَرَکُمُ اَللَّهُ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 636 )
ص : 9395
إِنَّ اَللَّهَ سُبْحَانَهُ أَنْزَلَ کِتَاباً هَادِیاً بَیَّنَ فِیهِ اَلْخَیْرَ وَ اَلشَّرَّ فَخُذُوا نَهْجَ اَلْخَیْرِ تَهْتَدُوا وَ اِصْدِفُوا عَنْ سَمْتِ اَلشَّرِّ تَقْصِدُوا اَلْفَرَائِضَ اَلْفَرَائِضَ أَدُّوهَا إِلَی اَللَّهِ تُؤَدِّکُمْ إِلَی اَلْجَنَّهِ إِنَّ اَللَّهَ حَرَّمَ حَرَاماً غَیْرَ مَجْهُولٍ وَ أَحَلَّ حَلاَلاً غَیْرَ مَدْخُولٍ وَ فَضَّلَ حُرْمَهَ اَلْمُسْلِمِ عَلَی اَلْحُرَمِ کُلِّهَا وَ شَدَّ بِالْإِخْلاَصِ وَ اَلتَّوْحِیدِ حُقُوقَ اَلْمُسْلِمِینَ فِی مَعَاقِدِهَا فَالْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ اَلْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَ یَدِهِ إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ لاَ یَحِلُّ أَذَی اَلْمُسْلِمِ إِلاَّ بِمَا یَجِبُ بَادِرُوا أَمْرَ اَلْعَامَّهِ وَ خَاصَّهَ أَحَدِکُمْ وَ هُوَ اَلْمَوْتُ فَإِنَّ اَلنَّاسَ أَمَامَکُمْ وَ إِنَّ اَلسَّاعَهَ تَحْدُوکُمْ مِنْ خَلْفِکُمْ تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا فَإِنَّمَا یُنْتَظَرُ بِأَوَّلِکُمْ آخِرُکُمْ اِتَّقُوا اَللَّهَ فِی عِبَادِهِ وَ بِلاَدِهِ فَإِنَّکُمْ مَسْئُولُونَ حَتَّی عَنِ اَلْبِقَاعِ وَ اَلْبَهَائِمِ أَطِیعُوا اَللَّهَ وَ لاَ تَعْصُوهُ وَ إِذَا رَأَیْتُمُ اَلْخَیْرَ فَخُذُوا بِهِ وَ إِذَا رَأَیْتُمُ اَلشَّرَّ فَأَعْرِضُوا عَنْهُ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 242 )
ص : 9396
و فی مجمع البیان : السبع المثانی هی فاتحه الکتاب. و هو قول علیّ - علیه السّلام-. و روی ذلک عن أبی جعفر و أبی عبد اللّه - علیهما السّلام- .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 158 )
ص : 9397
مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ اَلْکَشِّیُّ فِی کِتَابِ اَلرِّجَالِ عَنْ حَمْدَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْحَلَبِیِّ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ سَأَلَهُ إِنْسَانٌ فَقَالَ إِنِّی کُنْتُ أُنِیلُ اَلْبَهْمِیَّهَ مِنْ زَکَاهِ مَالِی حَتَّی سَمِعْتُکَ تَقُولُ فِیهِمْ فَأُعْطِیهِمْ أَمْ أَکُفُّ قَالَ بَلْ أَعْطِهِمْ فَإِنَّ اَللَّهَ حَرَّمَ أَهْلَ هَذَا اَلْأَمْرِ عَلَی اَلنَّارِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 225 )
ص : 9398
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَیْمُونٍ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ: إِنَّ هَذَا اَلْعِلْمَ عَلَیْهِ قُفْلٌ وَ مِفْتَاحُهُ اَلْمَسْأَلَهُ . عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 40 )
و فرمود: بر در این علم قفلی است که کلید آن پرسش است.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 49 )
3-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:بر در این علم قفلی است که کلیدش پرسش است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 113 )
3-امام صادق علیه السّلام فرمود:بر در علم قفلی است که کلیدش پرسش است.
و نیز علی بن ابراهیم به نقل از پدرش امام صادق علیه السّلام حدیث دیگری مانند همین حدیث نقل کرده است.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 87 )
اشار علیه السلام بقوله:هذا العلم،تنبیها علی ان العلم الّذی هو مقفل مغلق هو ما یوجد عندهم علیه السلام و عند من ینهج علی منهاجهم و یسلک سبیلهم و مفتاحه السؤال منهم او ممن اخذ منهم،لا العلم الّذی اکب علیه الاکثرون من علماء العامه و من یجری مجراهم من الصحفیین و اهل الکتاب،فإنه یمکن اخذه من الکتب و الصحائف،فالعلوم الحقیقیه انما ینزل من عند اللّه او من عند من ینزل علیه من عنده تعالی،و مفتاحه السؤال اما بلسان الحال او بلسان المقال،مع ضرب من الاستئهال.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 2 , ص 171 )
شرح: روایت است از عبد اللّه بن میمون قَدّاح (به فتح قاف و تشدید دال بی نقطه و حاء بی نقطه) از امام جعفر صادق علیه السّلام، راوی گفت که: امام گفت که: به درستی که این دانستن مسائل دین که اختلاف در آن و در دلیل آن می رود بی مکابره، قفلی دارد که بی کلیدش گشوده نمی شود و کلیدش پرسیدن است از دانا. مراد، این است که: به ریاضت یا به فکرِ خود گشوده نمی شود.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 1 , ص 327 )
هدیّه: أی العلم الذی لا یحصل لأحد من الرعیّه إلّابالأخذ عن الحجّه المعصوم المحصور عدده فی الأوّلین والآخرین. والتنوین فی (قفل) للتعظیم؛إشارهً إلی أنّ مفاتیح خزائنه الأصلیّه إنّما هی فی أیدی الحجج المعصومین علیهم السلام. قال برهان الفضلاء: «إنّ هذا العلم»یعنی علم المسائل الدینیّه التی یجری الاختلاف فیها وفی دلیلها من دون مکابره.والمراد من قوله علیه السلام:«ومفتاحه المسأله»:أنّه لا یحصل لأحد بالفکر والریاضه. وقال الفاضل الاسترآبادی رحمه الله: «علیه قفل»تصریح بأنّ علم الحلال والحرام مخزون عند أهل البیت علیهم السلام ویجب سؤالهم فی کلّ ما یُحتاج إلیه . وقال السیّد الأجلّ النائینی رحمه الله:«أی العلم الذی هو العلم حقیقهً» .
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 1 , ص 386 )
ضعیف علی المشهور و سنده الثانی أیضا ضعیف علی المشهور. قوله علیه السلام: هذا العلم. إما إشاره إلی مطلق العلم أو إلی العلم الذی یحتاج الناس إلیه من علوم الدین و لعله أظهر.
( مرآه العقول ؛ ج 1 , ص 130 )
ص : 9399
وَ اَلدُّنْیَا دَارٌ مُنِیَ لَهَا اَلْفَنَاءُ وَ لِأَهْلِهَا مِنْهَا اَلْجَلاَءُ وَ هِیَ حُلْوَهٌ خَضْرَاءُ وَ قَدْ عَجِلَتْ لِلطَّالِبِ وَ اِلْتَبَسَتْ بِقَلْبِ اَلنَّاظِرِ فَارْتَحِلُوا مِنْهَا بِأَحْسَنِ مَا بِحَضْرَتِکُمْ مِنَ اَلزَّادِ وَ لاَ تَسْأَلُوا فِیهَا فَوْقَ اَلْکَفَافِ وَ لاَ تَطْلُبُوا مِنْهَا أَکْثَرَ مِنَ اَلْبَلاَغِ. .
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 85 )
ص : 9400
عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ عَظِیمَ اَلْبَلاَءِ یُکَافَأُ بِهِ عَظِیمُ اَلْجَزَاءِ فَإِذَا أَحَبَّ اَللَّهُ عَبْداً اِبْتَلاَهُ بِعَظِیمِ اَلْبَلاَءِ فَمَنْ رَضِیَ فَلَهُ عِنْدَ اَللَّهِ اَلرِّضَا وَ مَنْ سَخِطَ اَلْبَلاَءَ فَلَهُ اَلسَّخَطُ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 297 )
2-امام صادق علیه السّلام از قول رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله می فرماید:گرفتاری بزرگ پاداش بزرگ دارد، هر گاه خداوند بنده ای را دوست بدارد او را به گرفتاریهای بزرگ اندازد،هر که راضی شد خدا هم از او راضی شود،و هر کسی از بلا ناراحت شد خدا هم از وی ناراحت گردد.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 631 )
ص : 9401
19659-19 الکافی ،1/18/355/6 العده عن سهل عن إبراهیم بن عبد الحمید عن زیاد عن أبی الحسن علیه السّلام قال: دخان شجر الرمان ینفی الهوام.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 393 )
ص : 9402
عَنْ صَالِحِ بْنِ سَهْلٍ اَلْهَمْدَانِیِّ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِهِ: فَخُذْ أَرْبَعَهً مِنَ اَلطَّیْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَیْکَ ثُمَّ اِجْعَلْ عَلی کُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءاً . فَقَالَ: «أَخَذَ اَلْهُدْهُدَ وَ اَلصُّرَدَ وَ اَلطَّاوُسَ، وَ اَلْغُرَابَ، فَذَبَحَهُنَّ وَ عَزَلَ رُءُوسَهُنَّ، ثُمَّ نَحَزَ أَبْدَانَهُمْ بِالْمِنْحَازِ بِرِیشِهِنَّ، وَ لُحُومِهِنَّ، وَ عِظَامِهِنَّ حَتَّی اِخْتَلَطَتْ، ثُمَّ جَزَّأَهُنَّ عَشَرَهَ أَجْزَاءٍ عَلَی عَشَرَهِ جِبَالٍ، ثُمَّ وَضَعَ عِنْدَهُ حَبّاً وَ مَاءً ، ثُمَّ جَعَلَ مَنَاقِیرَهُنَّ بَیْنَ أَصَابِعِهِ، ثُمَّ قَالَ: اِئْتِینِی سَعْیاً بِإِذْنِ اَللَّهِ، فَتَطَایَرَتْ بَعْضٌ إِلَی بَعْضٍ، اَللُّحُومُ وَ اَلرِّیشُ وَ اَلْعِظَامُ حَتَّی اِسْتَوَتِ اَلْأَبْدَانُ کَمَا کَانَتْ، وَ جَاءَ کُلُّ بَدَنٍ حَتَّی اِلْتَزَقَ بِرَقَبَتِهِ اَلَّتِی فِیهَا اَلْمِنْقَارُ، فَخَلَّی إِبْرَاهِیمُ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ مَنَاقِیرِهَا، فَرُفِعْنَ وَ شَرِبْنَ مِنْ ذَلِکَ اَلْمَاءِ، وَ اِلْتَقَطْنَ مِنْ ذَلِکَ اَلْحَبِّ، ثُمَّ قُلْنَ: یَا نَبِیَّ اَللَّهِ، أَحْیَیْتَنَا أَحْیَاکَ اَللَّهُ. فَقَالَ: بَلِ اَللَّهُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ. فَهَذَا تَفْسِیرُهُ فِی اَلظَّاهِرِ، وَ أَمَّا تَفْسِیرُهُ فِی بَاطِنِ اَلْقُرْآنِ، قَالَ: خُذْ أَرْبَعَهً مِمَّنْ یَحْتَمِلُ اَلْکَلاَمَ فَاسْتَوْدِعْهُمْ عِلْمَکَ، ثُمَّ اِبْعَثْهُمْ فِی أَطْرَافِ اَلْأَرْضِ حُجَجاً لَکَ عَلَی اَلنَّاسِ، فَإِذَا أَرَدْتَ أَنْ یَأْتُوکَ دَعَوْتَهُمْ بِالاِسْمِ اَلْأَکْبَرِ یَأْتُونَکَ سَعْیاً، بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 540 )
ص : 9403
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اِعْلَمْ أَنَّکَ إِذَا حَلَقْتَ رَأْسَکَ فَقَدْ حَلَّ لَکَ کُلُّ شَیْءٍ إِلاَّ اَلنِّسَاءَ وَ اَلطِّیبَ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 287 )
ص : 9404
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: اَلْمُضْطَرُّ یَأْکُلُ اَلْمَیْتَهَ وَ کُلَّ مُحَرَّمٍ إِذَا اِضْطُرَّ إِلَیْهِ :.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 201 )
ص : 9405
وَ قَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ قَوْلَ إِلاَّ بِعَمَلٍ وَ لاَ عَمَلَ إِلاَّ بِنِیَّهٍ وَ لاَ نِیَّهَ إِلاَّ بِإِصَابَهِ اَلسُّنَّهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 191 )
ص : 9406
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ جُرَذٌ مَاتَ فِی زَیْتٍ أَوْ سَمْنٍ أَوْ عَسَلٍ فَقَالَ أَمَّا اَلسَّمْنُ وَ اَلْعَسَلُ فَیُؤْخَذُ اَلْجُرَذُ وَ مَا حَوْلَهُ وَ اَلزَّیْتُ یُسْتَصْبَحُ بِهِ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ : مِثْلَهُ وَ زَادَ وَ قَالَ فِی بَیْعِ ذَلِکَ اَلزَّیْتِ یَبِیعُهُ وَ یُبَیِّنُهُ لِمَنِ اِشْتَرَاهُ لِیَسْتَصْبِحَ بِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 194 )
ص : 9407
فی کتاب الرجال للنجاشی: قال: قال أبو محمّد هارون بن موسی: قال أبو علیّ محمّد بن همام: کتب أبی إلی أبی محمّد الحسن بن علیّ العسکریّ - علیه السلام - یعرّفه أنّه ما صحّ له حمل بولد، و یعرّفه أنّ له حملا و یسأله أن یدعو اللّه فی تصحیحه و سلامته، و أن یجعله ذکرا نجیبا من موالیهم، فوقّع - علیه السلام - علی رأس الرقعه بخطّ یده: «قد فعل [اللّه] ذلک» و صحّ الحمل ذکرا. قال هارون بن موسی: أرانی أبو علیّ بن همام الرقعه و الخطّ و کان محقّقا .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 7 , صفحه 604 )
ص : 9408
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی هَمَّامٍ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرَّجُلُ یَکُونُ عَلَیْهِ اَلدَّیْنُ وَ یَحْضُرُهُ اَلشَّیْءُ أَ یَقْضِی دَیْنَهُ أَوْ یَحُجُّ قَالَ یَقْضِی بِبَعْضٍ وَ یَحُجُّ بِبَعْضٍ قُلْتُ فَإِنَّهُ لاَ یَکُونُ إِلاَّ بِقَدْرِ نَفَقَهِ اَلْحَجِّ قَالَ یَقْضِی سَنَهً وَ یَحُجُّ سَنَهً قُلْتُ أُعْطِیَ اَلْمَالَ مِنْ نَاحِیَهِ اَلسُّلْطَانِ قَالَ لاَ بَأْسَ عَلَیْکُمْ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی هَمَّامٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 141 )
ص : 9409
حَدَّثَنَا اَلشَّیْخُ اَلْفَقِیهُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَی بْنِ بَابَوَیْهِ اَلْقُمِّیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلْعَزِیزِ بْنُ یَحْیَی قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَهْلٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَلَوِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی إِبْرَاهِیمُ بْنُ عُبَیْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَادَهُ اَلنَّاسِ فِی اَلدُّنْیَا اَلْأَسْخِیَاءُ وَ فِی اَلْآخِرَهِ اَلْأَتْقِیَاءُ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 32 )
1 - علی «علیه السّلام» فرمود سادات مردم در دنیا سخاوتمندانند و در آخرت متقیان.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 32 )
1.علی بن ابی طالب علیه السّلام فرمود:سرور مردمان در دنیا،اهل سخاوت و در آخرت اهل تقوا هستند.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 61 )
ص : 9410
وَ عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ زِیَادِ بْنِ اَلْمُنْذِرِ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ آتُوا حَقَّهُ یَوْمَ حَصادِهِ قَالَ اَلضِّغْثُ مِنَ اَلْمَکَانِ بَعْدَ اَلْمَکَانِ یُعْطَی اَلْمِسْکِینَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 198 )
ص : 9411
ع، [علل الشرائع] ، فِی مَسَائِلِ اِبْنِ سَلاَّمٍ : أَنَّهُ سَأَلَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِمَ سُمِّیَ اَلْفُرْقَانُ فُرْقَاناً قَالَ لِأَنَّهُ مُتَفَرِّقُ اَلْآیَاتِ وَ اَلسُّوَرِ أُنْزِلَتْ فِی غَیْرِ اَلْأَلْوَاحِ وَ غَیْرُهُ مِنَ اَلصُّحُفِ وَ اَلتَّوْرَاهِ وَ اَلْإِنْجِیلِ وَ اَلزَّبُورِ أُنْزِلَتْ کُلُّهَا جُمْلَهً فِی اَلْأَلْوَاحِ وَ اَلْوَرَقِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 16 )
ص : 9412
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی بْنِ تَمِیمٍ یَذْکُرُهُ عَنِ اَلْفُضَیْلِ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا فُضَیْلُ مَا یَنْقِمُ اَلنَّاسُ مِنَّا فَوَ اَللَّهِ إِنَّا لَشَجَرَهُ اَلنُّبُوَّهِ وَ مَوْضِعُ اَلرِّسَالَهِ وَ مُخْتَلَفُ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ بَیْتُ اَلرَّحْمَهِ وَ مَعْدِنُ اَلْعِلْمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 246 )
ص : 9413
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ رَفَعَ اَلْحَدِیثَ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ نَسِیَ صَلاَهً مِنَ اَلصَّلَوَاتِ اَلْخَمْسِ لاَ یَدْرِی أَیَّتُهَا هِیَ قَالَ یُصَلِّی ثَلاَثَهً وَ أَرْبَعَهٌ وَ رَکْعَتَیْنِ فَإِنْ کَانَتِ اَلظُّهْرَ وَ اَلْعِشَاءَ کَانَ قَدْ صَلَّی وَ إِنْ کَانَ اَلْمَغْرِبَ وَ اَلْغَدَاهَ فَقَدْ صَلَّی .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 325 )
ص : 9414
رَوَی أَخْطَبُ خُوارَزْمَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَبْدَ اَللَّهِ أَتَانِی مَلَکٌ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ سَلْ مَنْ أَرْسَلْنَا قَبْلَکَ مِنْ رُسُلِنَا عَلَی مَا بُعِثُوا قَالَ قُلْتُ عَلَی مَا بُعِثُوا قَالَ عَلَی وَلاَیَتِکَ وَ وَلاَیَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ - علیه السلام [ ].
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 6 )
اخطب خوارزم -از عبد اللّه بن مسعود روایت کرده است که: پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود: ای عبد اللّه! فرشته ای بر من نازل شد و گفت: ای محمّد! از رسولانی که پیش از تو فرستادیم بپرس بر چه چیز برانگیخته شدند؟[فرمود: گفتم: بر چه چیز برانگیخته شدند؟] گفت: برای ولایت تو و ولایت علی بن ابی طالب (علیه السّلام)
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 45 )
خطیب خوارزم از عبد اللّه بن مسعود بازگو نموده که گفت: رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود: ای عبد اللّه! فرشته ای نزدم آمد و پیامی از سوی خداوند آورد که فرمود: ای محمد! از پیامبرانی که قبل از تو مبعوث شدند، سؤال کن که برای چه مبعوث شدند؟ گفتم: شما بگویید برای چه مبعوث گردیدند؟ در جوابم گفت: اساس مأموریت و بعثت آنها، بر ولایت تو و علی ابن ابی طالب علیه السّلام استوار بوده است.
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 25 )
ص : 9415
فس، [تفسیر القمی ] : وَ کانَ عِنْدَ اَللّهِ وَجِیهاً أَیْ ذَا جَاهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 13 , صفحه 12 )
ص : 9416
دُعَاءٌ آخَرُ فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ مَرْوِیٌّ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا مَنْ کَانَ وَ یَکُونُ وَ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ یَا مَنْ لاَ یَمُوتُ وَ لاَ یَبْقَی إِلاَّ وَجْهُهُ اَلْجَبَّارُ یَا مَنْ یُسَبِّحُ اَلرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ اَلْمَلائِکَهُ مِنْ خِیفَتِهِ یَا مَنْ إِذَا دُعِیَ أَجَابَ یَا مَنْ إِذَا اُسْتُرْحِمَ رَحِمَ یَا مَنْ لاَ یُدْرِکُ اَلْوَاصِفُونَ صِفَتَهُ وَ عَظَمَتَهُ یَا مَنْ لا تُدْرِکُهُ اَلْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ اَلْأَبْصارَ وَ هُوَ اَللَّطِیفُ اَلْخَبِیرُ یَا مَنْ یَرَی وَ لاَ یُرَی وَ هُوَ بِالْمَنْظَرِ اَلْأَعْلَی یَا مَنْ لاَ یُعِزُّهُ شَیْءٌ وَ لاَ فَوْقَهُ أَحَدٌ یَا مَنْ بِیَدِهِ نَوَاصِی اَلْعِبَادِ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ عَلَیْکَ وَ حَقِّکَ عَلَی مُحَمَّدٍ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَرْحَمَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا صَلَّیْتَ وَ بَارَکْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ فِی اَلْعَالَمِینَ إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 26 )
ص : 9417
اَلْعَالِمُ حَیٌّ وَ إِنْ کَانَ مَیِّتاً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 45 )
ص : 9418
13083-13 التهذیب ،1/97/342/5 موسی عن عبد الرحمن عن العلاء عن محمد عن أبی جعفر علیه السّلام قال: سألته عن قوله أَوْ عَدْلُ ذلِکَ صِیاماً قال عدل الهدی ما بلغ یتصدق به فإن لم یکن عنده فلیصم بقدر ما بلغ لکل طعام مسکین یوما.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 752 )
ص : 9419
مِنْ قَوْلِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَنْ صَنَعَ صَنِیعَهً إِلَی أَحَدٍ مِنْ وُلْدِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ وَ لَمْ یُجَازِهِ عَلَیْهَا فَأَنَا أُجَازِیهِ عَلَیْهَا فِی اَلْقِیَامَهِ .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 1 , صفحه 229 )
ص : 9420
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ : أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمَرِیضِ هَلْ یَقْضِی اَلصَّلَوَاتِ إِذَا أُغْمِیَ عَلَیْهِ فَقَالَ لاَ إِلاَّ اَلصَّلاَهَ اَلَّتِی أَفَاقَ فِیهَا . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْحَلَبِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 258 )
ص : 9421
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَهَی أَنْ یُسَافَرَ بِالْقُرْآنِ إِلَی أَرْضِ اَلْعَدُوِّ مَخَافَهَ أَنْ یُصِیبَهُ اَلْمُشْرِکُونَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 326 )
ص : 9422
ب، [قرب الإسناد] ، اِبْنُ اَلْخَطَّابِ عَنِ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لاَ تُغَطِّی اَلْمَرْأَهُ رَأْسَهَا مِنَ اَلْغُلاَمِ حَتَّی یَبْلُغَ اَلْغُلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 35 )
ص : 9423
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: إِذَا قَدِمْتَ أَرْضاً وَ أَنْتَ تُرِیدُ أَنْ تُقِیمَ بِهَا عَشَرَهَ أَیَّامٍ فَصُمْ وَ أَتِمَّ وَ إِنْ کُنْتَ تُرِیدُ أَنْ تُقِیمَ أَقَلَّ مِنْ عَشَرَهِ أَیَّامٍ فَأَفْطِرْ مَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ شَهْرٍ فَإِذَا بَلَغَ اَلشَّهْرُ فَأَتِمَّ اَلصَّلاَهَ وَ اَلصِّیَامَ وَ إِنْ قُلْتَ أَرْتَحِلُ غُدْوَهً. مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 498 )
ص : 9424
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ رَجُلٍ کَانَتْ لَهُ اِمْرَأَهٌ طَهُرَتْ مِنْ مَحِیضِهَا فَجَاءَ إِلَی جَمَاعَهٍ فَقَالَ فُلاَنَهُ طَالِقٌ یَقَعُ عَلَیْهَا اَلطَّلاَقُ وَ لَمْ یَقُلِ اِشْهَدُوا قَالَ نَعَمْ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 50 )
ص : 9425
وَ یَنْبَغِی أَنْ تَدْعُوَ بَعْدَ فَرَاغِکَ مِنْ صَلاَهِ اَللَّیْلِ أَعْنِی اَلثَّلاَثَ عَشْرَهَ رَکْعَهً بِمَا کَانَ یَدْعُو بِهِ سَیِّدُ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ مِنْ أَدْعِیَهِ اَلصَّحِیفَهِ اَلْکَامِلَهِ اَللَّهُمَّ یَا ذَا اَلْمُلْکِ اَلْمُتَأَبِّدِ بِالْخُلُودِ وَ اَلسُّلْطَانِ اَلْمُمْتَنِعِ بِغَیْرِ جُنُودٍ وَ لاَ أَعْوَانٍ - وَ اَلْعِزِّ اَلْبَاقِی عَلَی مَرِّ اَلدُّهُورِ وَ خَوَالِی اَلْأَعْوَامِ وَ مَوَاضِی اَلْأَزْمَانِ وَ اَلْأَیَّامِ عَزَّ سُلْطَانُکَ عِزّاً لاَ حَدَّ لَهُ بِأَوَّلِیَّهٍ وَ لاَ مُنْتَهَی لَهُ بِآخِرِیَّهٍ وَ اِسْتَعْلَی مُلْکُکَ عُلُوّاً سَقَطَتِ اَلْأَشْیَاءُ دُونَ بُلُوغِ أَمَدِهِ وَ لاَ یَبْلُغُ أَدْنَی مَا اِسْتَأْثَرْتَ بِهِ مِنْ ذَلِکَ أَقْصَی نَعْتِ اَلنَّاعِتِینَ ضَلَّتْ فِیکَ اَلصِّفَاتُ وَ تَفَسَّخَتْ دُونَکَ اَلنُّعُوتُ وَ حَارَتْ فِی کِبْرِیَائِکَ لَطَائِفُ اَلْأَوْهَامِ کَذَلِکَ أَنْتَ اَللَّهُ اَلْأَوَّلُ فِی أَوَّلِیَّتِکَ وَ عَلَی ذَلِکَ أَنْتَ دَائِمٌ لاَ تَزُولُ وَ أَنَا اَلْعَبْدُ اَلضَّعِیفُ عَمَلاً اَلْجَسِیمُ أَمَلاً خَرَجَتْ مِنْ یَدِی أَسْبَابُ اَلْوُصُلاَتِ إِلاَّ مَا وَصَلَتْ رَحْمَتُکَ وَ تَقَطَّعَتْ عَنِّی عِصَمُ اَلْآمَالِ إِلاَّ مَا أَنَا مُعْتَصِمٌ بِهِ مِنْ عَفْوِکَ قَلَّ عِنْدِی مَا أَعْتَدُّ بِهِ مِنْ طَاعَتِکَ وَ کَثُرَ [وَ کَبُرَ عِنْدِی] عَلَیَّ مَا أَبُوءُ بِهِ مِنْ مَعْصِیَتِکَ وَ لَنْ یَضِیقَ عَلَیْکَ عَفْوٌ عَنْ عَبْدِکَ وَ إِنْ أَسَاءَ فَاعْفُ عَنِّی اَللَّهُمَّ وَ قَدْ أَشْرَفَ عَلَی خَفَایَا اَلْأَعْمَالِ عِلْمُکَ وَ اِنْکَشَفَ کُلُّ مَسْتُورٍ دُونَ خُبْرِکَ وَ لاَ تَنْطَوِی عَنْکَ دَقَائِقُ اَلْأُمُورِ وَ لاَ تَغْرُبُ [تَعْزُبُ] عَنْکَ غَیِّبَاتُ [غَائِبَاتُ] اَلسَّرَائِرِ وَ قَدِ اِسْتَحْوَذَ عَلَیَّ عَدُوُّکَ اَلَّذِی اِسْتَنْظَرَکَ لِغِوَایَتِی [لِإِغْوَائِی] فَأَنْظَرْتَهُ وَ اِسْتَمْهَلَکَ إِلَی یَوْمِ اَلدِّینِ لِإِضْلاَلِی فَأَمْهَلْتَهُ فَأَوْقَعَنِی وَ قَدْ هَرَبْتُ إِلَیْکَ مِنْ صَغَائِرِ ذُنُوبٍ مُوبِقَهٍ وَ کَبَائِرِ أَعْمَالٍ مُرْدِیَهٍ حَتَّی إِذَا قَارَفْتُ مَعْصِیَتَکَ - وَ اِسْتَوْجَبْتُ بِسُوءِ سَعْیِی سَخْطَتَکَ [سَخَطَکَ] فَتَلَ عَنِّی عِذَارَ [عَنَانَ] غَدْرِهِ وَ تَلَقَّانِی بِکَلِمَهِ کُفْرِهِ وَ تَوَلَّی اَلْبَرَاءَهَ مِنِّی وَ أَدْبَرَ مُوَلِّیاً عَنِّی فَأَصْحَرَنِی لِغَضَبِکَ فَرِیداً وَ أَخْرَجَنِی إِلَی فِنَاءِ نَقِمَتِکَ طَرِیداً لاَ شَفِیعَ یَشْفَعُ لِی إِلَیْکَ وَ لاَ خَفِیرَ یُؤْمِنُنِی عَلَیْکَ وَ لاَ حِصْنَ یَحْجُبُنِی عَنْکَ وَ لاَ مَلاَذَ أَلْجَأُ إِلَیْهِ مِنْکَ فَهَذَا مَقَامُ اَلْعَائِذِ بِکَ وَ مَحَلُّ اَلْمُعْتَرِفِ لَکَ فَلاَ یَضِیقَنَّ عَنِّی فَضْلُکَ وَ لاَ یَقْصُرَنَّ [یَقْصُرُ] دُونِی عَفْوُکَ وَ لاَ أَکُنْ أَخْیَبَ عِبَادِکَ اَلتَّائِبِینَ وَ لاَ أَقْنَطَ وُفُودِکَ اَلْآمِلِینَ وَ اِغْفِرْ لِی إِنَّکَ خَیْرُ اَلْغَافِرِینَ اَللَّهُمَّ إِنَّکَ أَمَرْتَنِی فَتَرَکْتُ وَ نَهَیْتَنِی فَرَکِبْتُ وَ سَوَّلَ لِیَ اَلْخَطَایَا [اَلْخَطَأَ] خَاطِرُ اَلسَّوْءِ فَفَرَّطْتُ وَ لاَ أَسْتَشْهِدُ عَلَی صِیَامِی نَهَاراً وَ لاَ أَسْتَجِیرُ بِتَهَجُّدِی لَیْلاً وَ لاَ تُثْنِی عَلَیَّ بِإِحْیَائِهَا سُنَّهً حَاشَا فُرُوضِکَ اَلَّتِی مَنْ ضَیَّعَهَا هَلَکَ وَ لَسْتُ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِفَضْلِ نَافِلَهٍ مَعَ کَثِیرِ مَا أَغْفَلْتُ مِنْ وَظَائِفِ فُرُوضِکَ وَ تَعَدَّیْتُ عَنْ مَقَامَاتِ حُدُودِکَ إِلَی حُرُمَاتٍ اِنْتَهَکْتُهَا وَ کَبَائِرَ ذُنُوبٍ اِجْتَرَحْتُهَا کَانَتْ عَافِیَتُکَ لِی مِنْ فَضَائِحِهَا سِتْراً وَ هَذَا مَقَامُ مَنِ اِسْتَحْیَا لِنَفْسِهِ مِنْکَ وَ سَخِطَ عَلَیْهَا وَ رَضِیَ عَنْکَ فَتَلَقَّاکَ [وَ تَلَقَّاکَ] بِنَفْسٍ خَاشِعَهٍ وَ رَقَبَهٍ خَاضِعَهٍ وَ ظَهْرٍ مُثْقَلٍ مِنَ اَلْخَطَایَا - وَاقِفاً بَیْنَ اَلرَّغْبَهِ إِلَیْکَ وَ اَلرَّهْبَهِ مِنْکَ وَ أَنْتَ أَوْلَی مَنْ رَجَاهُ وَ أَحَقُّ مَنْ خَشِیَهُ وَ اِتَّقَاهُ فَأَعْطِنِی یَا رَبِّ مَا رَجَوْتُ وَ آمِنِّی مَا [مِمَّا] حَذَرْتُ وَ عُدْ عَلَیَّ بِعَائِدَهِ رَحْمَتِکَ إِنَّکَ أَکْرَمُ اَلْمَسْئُولِینَ اَللَّهُمَّ وَ إِذْ سَتَرْتَنِی بِعَفْوِکَ وَ تَغَمَّدْتَنِی بِفَضْلِکَ فِی دَارِ اَلْفَنَاءِ بِحَضْرَهِ اَلْأَکْفَاءِ فَأَجِرْنِی مِنْ فَضِیحَاتِ دَارِ اَلْبَقَاءِ عِنْدَ مَوَاقِفِ اَلْأَشْهَادِ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ اَلْمُقَرَّبِینَ وَ اَلرُّسُلِ اَلْمُکَرَّمِینَ وَ اَلشُّهَدَاءِ وَ اَلصَّالِحِینَ وَ کَمْ مِنْ جَارٍ کُنْتُ أُکَاتِمُهُ سَیِّئَاتِی وَ مِنْ ذِی رَحِمٍ کُنْتُ أَحْتَشِمُ مِنْهُ فِی سَرِیرَتِی لَمْ أَثِقْ بِهِمْ رَبِّ فِی اَلسِّتْرِ عَلَیَّ وَ وَثِقْتُ بِکَ رَبِّ فِی اَلْمَغْفِرَهِ لِی وَ أَنْتَ أَوْلَی مَنْ وَثِقَ بِهِ وَ أَعْطَی مَنْ رَغِبَ إِلَیْهِ وَ أَرْأَفُ مَنِ اُسْتُرْحِمَ فَارْحَمْنِی اَللَّهُمَّ وَ أَنْتَ حَدَرْتَنِی مَاءً مَهِیناً مِنْ صُلْبٍ مُتَضَایِقِ اَلْعِظَامِ حَرِجِ اَلْمَسَالِکِ إِلَی رَحِمٍ ضَیِّقَهٍ سَتَرْتَهَا بِالْحُجُبِ تُصَرِّفُنِی فِیهَا حَالاً عَنْ حَالٍ حَتَّی اِنْتَهَیْتَ بِی إِلَی تَمَامِ اَلصُّورَهِ وَ أَثْبَتَّ فِیَّ اَلْجَوَارِحَ کَمَا نَعَتَّ فِی کِتَابِکَ نُطْفَهً ثُمَّ عَلَقَهً ثُمَّ مُضْغَهً ثُمَّ عِظَاماً ثُمَّ کَسَوْتَ اَلْعِظَامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْتَنِی خَلْقاً آخَرَ کَمَا شِئْتَ حَتَّی إِذَا اِحْتَجْتُ إِلَی رِزْقِکَ وَ لَمْ أَسْتَغْنِ عَنْ غِیَاثِ فَضْلِکَ جَعَلْتَ لِی قُوتاً مِنْ فَضْلِ طَعَامٍ وَ شَرَابٍ أَجْرَیْتَهُ لِأَمَتِکَ اَلَّتِی أَسْکَنْتَنِی جَوْفَهَا وَ أَوْدَعْتَنِی قَرَارَ رَحِمِهَا وَ لَوْ تَکِلُنِی یَا رَبِّ فِی تِلْکَ اَلْحَالاَتِ إِلَی حَوْلِی أَوْ تَضْطَرُّنِی إِلَی قُوَّتِی لَکَانَ اَلْحَوْلُ عَنِّی مُعْتَزِلاً وَ لَکَانَتِ اَلْقُوَّهُ مِنِّی بَعِیدَهً فَغَذَوْتَنِی بِفَضْلِکَ غِذَاءَ اَلْبَرِّ اَللَّطِیفِ تَفْعَلُ ذَلِکَ بِی تَطَوُّلاً عَلَیَّ إِلَی غَایَتِی هَذِهِ لاَ أَعْدَمُ بِرَّکَ وَ لاَ یُبْطِئُ بِی [عَنِّی] حُسْنُ صَنِیعِکَ وَ لاَ تَتَأَکَّدُ مَعَ ذَلِکَ ثِقَتِی فَأَتَفَرَّغَ لِمَا هُوَ أَحْظَی لِی عِنْدَکَ قَدْ مَلَکَ اَلشَّیْطَانُ عِنَانِی فِی سُوءِ اَلظَّنِّ وَ ضَعْفِ اَلْیَقِینِ فَأَنَا أَشْکُو سُوءَ مُجَاوَرَتِهِ لِی وَ طَاعَهِ نَفْسِی لَهُ وَ أَسْتَعْصِمُکَ مِنْ مَلَکَتِهِ [مَهْلَکَتِهِ] وَ أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ فِی أَنْ تُسَهِّلَ إِلَی رِزْقِی سَبِیلاً فَلَکَ اَلْحَمْدُ عَلَی اِبْتِدَائِکَ بِالنِّعَمِ اَلْجِسَامِ وَ إِلْهَامِکَ اَلشُّکْرَ عَلَی اَلْإِحْسَانِ وَ اَلْإِنْعَامِ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَهِّلْ عَلَیَّ رِزْقِی وَ أَنْ تُقَنِّعَنِی بِتَقْدِیرِکَ لِی وَ أَنْ تُرْضِیَنِی بِحِصَّتِی فِیمَا قَسَمْتَ لِی وَ أَنْ تَجْعَلَ مَا ذَهَبَ مِنْ جِسْمِی وَ عُمُرِی فِی سَبِیلِ طَاعَتِکَ إِنَّکَ خَیْرُ اَلرَّازِقِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ نَارٍ تَغَلَّظْتَ بِهَا عَلَی مَنْ عَصَاکَ وَ تَوَعَّدْتَ بِهَا مَنْ صَدَفَ عَنْ رِضَاکَ - وَ مِنْ نَارٍ یَأْکُلُ بَعْضَهَا بَعْضٌ وَ یَصُولُ بَعْضُهَا عَلَی بَعْضٍ وَ مِنْ نَارٍ تَذَرُ اَلْعِظَامَ رَمِیماً وَ تَسْقِی أَهْلَهَا حَمِیماً وَ مِنْ نَارٍ لاَ تُبْقِی عَلَی مَنْ تَضَرَّعَ إِلَیْهَا وَ لاَ تَرْحَمُ مَنِ اِسْتَعْطَفَهَا وَ لاَ تَقْدِرُ عَلَی اَلتَّخْفِیفِ عَمَّنْ خَشَعَ لَهَا وَ اِسْتَسْلَمَ إِلَیْهَا تَلْقَی سُکَّانَهَا بِأَحَرِّ مَا لَدَیْهَا مِنْ أَلِیمِ اَلنَّکَالِ وَ شَدِیدِ اَلْوَبَالِ وَ أَعُوذُ بِکَ مِنْ عَقَارِبِهَا اَلْفَاغِرَهِ أَفْوَاهُهَا وَ حَیَّاتِهَا اَلصَّالِقَهِ بِأَنْیَابِهَا وَ شَرَابِهَا اَلَّذِی یُقَطِّعُ أَمْعَاءَ وَ أَفْئِدَهَ سُکَّانِهَا وَ یَنْزِعُ قُلُوبَهُمْ وَ أَسْتَهْدِیکَ لِمَا بَاعَدَ مِنْهَا وَ أَخَّرَ عَنْهَا اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَجِرْنِی مِنْهَا بِفَضْلِ رَحْمَتِکَ وَ أَقِلْنِی عَثَرَاتِی بِحُسْنِ إِقَالَتِکَ وَ لاَ تَخْذُلْنِی یَا خَیْرَ اَلْمُجِیرِینَ إِنَّکَ تَقِی اَلْکَرِیهَهَ وَ تُعْطِی اَلْحَسَنَهَ وَ تَفْعَلُ مَا تُرِیدُ وَ أَنْتَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ - اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ إِذَا ذُکِرَ اَلْأَبْرَارُ وَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ مَا اِخْتَلَفَ اَللَّیْلُ وَ اَلنَّهَارُ صَلاَهً لاَ یَنْقَطِعُ مَدَدُهَا وَ لاَ یُحْصَی عَدَدُهَا صَلاَهً تَشْحَنُ اَلْهَوَاءَ وَ تَمْلَأُ اَلْأَرْضَ وَ اَلسَّمَاءَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ حَتَّی یَرْضَی وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعْدَ اَلرِّضَا صَلاَهً لاَ حَدَّ لَهَا وَ لاَ مُنْتَهَی یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله من الواجبات و المستحبات , جلد 1 , صفحه 345 )
ص : 9426
فُرَاتُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَزْدِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلصَّائِغِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ مُحَمَّدٍ اَلْبَزَّازِ عَنْ فُرَاتِ بْنِ أَحْنَفَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ: فِی فَضْلِ یَوْمِ اَلْغَدِیرِ قَالَ قُلْتُ:، فَمَا یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَعْمَلَ فِی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ قَالَ هُوَ یَوْمُ عِبَادَهٍ وَ صَلاَهٍ وَ شُکْرٍ لِلَّهِ وَ حَمْدٍ لَهُ وَ سُرُورٍ لِمَا مَنَّ اَللَّهُ بِهِ عَلَیْکُمْ مِنْ وَلاَیَتِنَا وَ إِنِّی أُحِبُّ لَکُمْ أَنْ تَصُومُوهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 446 )
ص : 9427
أنّ ذلک رؤیا رآها النبیّ صلّی اللّه علیه و آله أنّ قرودا تصعد منبره و تنزل فساءه ذلک و اغتمّ به رواه سهل بن سعید ، عن أبیه ... و هو المرویّ عن أبی جعفر و أبی عبد اللّه علیهما السلام .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 509 )
ص : 9428
یَلِ فض، [کتاب الروضه] ، قِیلَ: دَخَلَ ضِرَارٌ صَاحِبُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی مُعَاوِیَهَ بْنِ أَبِی سُفْیَانَ بَعْدَ وَفَاتِهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ مُعَاوِیَهُ یَا ضِرَارُ صِفْ لِی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ وَ أَخْلاَقَهُ اَلْمَرْضِیَّهَ قَالَ ضِرَارٌ کَانَ وَ اَللَّهِ بَعِیدَ اَلْمُدَی شَدِیدَ اَلْقُوَی یَنْفَجِرُ اَلْإِیمَانُ مِنْ جَوَانِبِهِ وَ تَنْطِقُ اَلْحِکْمَهُ مِنْ لِسَانِهِ یَقُولُ حَقّاً وَ یَحْکُمُ فَصْلاً فَأُقْسِمُ لَقَدْ شَاهَدْتُهُ لَیْلَهً فِی مِحْرَابِهِ وَ قَدْ أَرْخَی اَللَّیْلُ سُدُولَهُ وَ هُوَ قَائِمٌ یُصَلِّی قَابِضاً عَلَی لَمَّتِهِ یَتَمَلْمَلُ تَمَلْمُلَ اَلسَّلِیمِ وَ یَئِنُّ أَنِینَ اَلْحَزِینِ وَ یَقُولُ یَا دُنْیَا أَ بِی تَعَرَّضْتِ وَ إِلَیَّ تَشَوَّفْتِ غُرِّی غَیْرِی لاَ حَانَ حِینُکِ أَجَلُکِ قَصِیرٌ وَ عَیْشُکِ حَقِیرٌ وَ قَلِیلُکِ حِسَابٌ وَ کَثِیرُکِ عِقَابٌ فَقَدْ طَلَّقْتُکِ ثَلاَثاً لاَ رَجْعَهَ لِی إِلَیْکِ آهِ مِنْ بُعْدِ اَلطَّرِیقِ وَ قِلَّهِ اَلزَّادِ قَالَ مُعَاوِیَهُ کَانَ وَ اَللَّهِ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ کَذَلِکَ وَ کَیْفَ حُزْنُکَ عَلَیْهِ قَالَ حُزْنُ اِمْرَأَهٍ ذُبِحَ وَلَدُهَا فِی حَجْرِهَا قَالَ فَلَمَّا سَمِعَ ذَلِکَ مُعَاوِیَهُ بَکَی وَ بَکَی اَلْحَاضِرُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 250 )
ص : 9429
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْهَیْثَمِ جَمِیعاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ« وَ لَقَدْ وَصَّلْنا لَهُمُ اَلْقَوْلَ » قَالَ إِمَامٌ بَعْدَ إِمَامٍ.
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 515 )
ص : 9430
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ وَجَدَ شَیْئاً فَهُوَ لَهُ فَلْیَتَمَتَّعْ بِهِ حَتَّی یَأْتِیَهُ طَالِبُهُ فَإِذَا جَاءَ طَالِبُهُ رَدَّهُ إِلَیْهِ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 447 )
ص : 9431
اَلْأُمُورُ بِالتَّقْدِیرِ لاَ بِالتَّدْبِیرِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 107 )
ص : 9432
عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ کُلَیْبٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ صَفْوَانَ ، قَالَ: بَلَغَ مِنْ شَفَقَهِ اَلْمُفَضَّلِ أَنَّهُ کَانَ یَشْتَرِی لِأَبِی اَلْحَسَنِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) اَلْحِیتَانَ، فَیَأْخُذُ رُءُوسَهَا وَ یَبِیعُهَا وَ یَشْتَرِی لَهَا حِیتَاناً شَفَقَهً عَلَیْهِ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 328 )
ص : 9433
وَ أَسْنَدَ اَلشَّیْخُ اَلثِّقَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ : أَنَّ اَلْحَسَنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَمَّا صَالَحَ مُعَاوِیَهَ لاَمَهُ بَعْضُ اَلنَّاسِ فَقَالَ لَلَّذِی عَمِلْتُ خَیْرٌ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ اَلشَّمْسُ لِشِیعَتِی أَ لاَ تَعْلَمُونَ أَنِّی إِمَامُکُمْ بِنَصٍّ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالُوا بَلَی فَقَالَ اَلْخَضِرُ لَمَّا خَرَقَ اَلسَّفِینَهَ وَ قَتَلَ اَلْغُلاَمَ وَ أَقَامَ اَلْجِدَارَ کَانَ ذَلِکَ سَخَطاً لِمُوسَی إِذْ خَفِیَ عَلَیْهِ وَجْهُ اَلْحِکْمَهِ فَمَا مِنَّا إِلاَّ وَ یَقَعُ فِی عُنُقِهِ بَیْعَهٌ لِطَاغِیَهِ زَمَانِهِ إِلاَّ اَلْقَائِمُ وَ هُوَ اَلتَّاسِعُ مِنْ وُلْدِ أَخِی یُطِیلُ اَللَّهُ عُمُرَهُ فِی غَیْبَتِهِ ثُمَّ یَخْرُجُ فِی صُورَهِ شَابٍّ دُونَ أَرْبَعِینَ سَنَهً .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 128 )
ص : 9434
وَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فَمَنْ أَخَذَ عِلْماً مِنْ غَیْرِ اَلْبَابِ فَهُوَ سَارِقٌ غَاصِبٌ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 20 )
ص : 9435
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلْمُهَاجِرَاتِ عَلَیْکُنَّ بِالتَّسْبِیحِ وَ اَلتَّهْلِیلِ وَ اَلتَّقْدِیسِ وَ لاَ تَغْفُلْنَ فَتَنْسَیْنَ اَلرَّحْمَهَ وَ اِعْقِدْنَ بِالْأَنَامِلِ فَإِنَّهُنَّ مَسْئُولاَتٌ مُسْتَنْطَقَاتٌ.
( مکارم الأخلاق , جلد 1 , صفحه 304 )
و نبی اکرم به زنان مهاجر فرمود:بر شما باد به تسبیح،و تهلیل،و تقدیس،و از آنها غفلت نورزید که از رحمت محروم شوید،و با بند انگشتان شماره کنید که سخن میگویند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه میرباقری ؛ ج 2 , ص 83 )
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به زنان مهاجر فرمود:از تسبیح و تهلیل(گفتن لا اله الا اللّه)و تقدیس غافل نشوید که رحمت خدا را فراموش کنید و(این اذکار را)با بند انگشتان بشمارید که آن ها مسئولند و به سخن درمی آیند.
( مکارم الأخلاق / ترجمه احمدزاده ؛ ج 1 , ص 654 )
ص : 9436
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ تَسَحَّرَ ثُمَّ خَرَجَ مِنْ بَیْتِهِ وَ قَدْ طَلَعَ اَلْفَجْرُ وَ تَبَیَّنَ قَالَ یُتِمُّ صَوْمَهُ ذَلِکَ ثُمَّ لْیَقْضِهِ فَإِنْ تَسَحَّرَ فِی غَیْرِ شَهْرِ رَمَضَانَ بَعْدَ اَلْفَجْرِ أَفْطَرَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَبِی کَانَ لَیْلَهً یُصَلِّی وَ أَنَا آکُلُ فَانْصَرَفَ فَقَالَ أَمَّا جَعْفَرٌ فَقَدْ أَکَلَ وَ شَرِبَ بَعْدَ اَلْفَجْرِ فَأَمَرَنِی فَأَفْطَرْتُ ذَلِکَ اَلْیَوْمَ فِی غَیْرِ شَهْرِ رَمَضَانَ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 96 )
1 - حلبی گوید: از امام صادق علیه السّلام در مورد فردی که سحری خورد و از منزل خود بیرون شد درحالی که فجر طلوع کرده و روشن شده بود سؤال شد.
فرمود: او بایستی روزه خود را به پایان رسانیده سپس قضای آن را به جا آورد و اگر در غیر ماه رمضان بعد از فجر سحری خورد باید افطار نماید.
سپس حضرتش فرمود: شبی پدر بزرگوارم نماز می خواند، من مشغول خوردن غذا بودم. پس از پایان نماز فرمود: جعفر بعد از فجر غذا خورد و نوشید.
آن گاه به من دستور داد که آن روز را افطار نمودم، درحالی که غیر ماه رمضان بود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 222 )
: حسن. قوله علیه السلام: ثم لیقضه ظاهر الخبر أن السؤال إنما وقع عمن قدر علی المراعاه و ترکها و لا خلاف حینئذ فی عدم الکفاره إذ لا خلاف فی جواز فعل المفطر مع استصحاب بقاء اللیل بل مع الشک فی طلوع الفجر فینتفی المقتضی للتکفیر و المشهور وجوب القضاء کما یدل علیه هذه الروایه و غیرها و لو کان بعد المراعاه مع ظن بقاء اللیل لم یکن علیه شیء و کذلک لو عجز عن المراعاه فتناول فصادف النهار لم یجب علیه القضاء. قوله علیه السلام: فإن تسحر یدل علی أن من تناول المفطر فی غیر شهر رمضان بعد طلوع الفجر فسد صومه. سواء کان الصوم واجبا أو مندوبا و سواء کان التناول مع المراعاه أو بدونها، و بذلک صرح العلامه و غیره و ینبغی تقییده بغیر الواجب المعین فالأظهر مساواته لصوم شهر رمضان فی الحکم.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 263 )
ص : 9437
وَ بِإِسْنَادِهِ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ: کُنْتُ قَاعِداً عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ ، فَکَانَ یُنْشِدُنِی اَلشَّعْرَ وَ أُنْشِدُهُ وَ یَسْأَلُنِی وَ أَسْأَلُهُ وَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ یَسْمَعُ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لَأَنْ یَمْتَلِیَ جَوْفُ اَلرَّجُلِ قَیْحاً خَیْرٌ لَهُ مِنْ أَنْ یَمْتَلِیَ شِعْراً، فَقَالَ مَعْرُوفٌ : إِنَّمَا یَعْنِی بِذَلِکَ اَلَّذِی یَقُولُ اَلشِّعْرَ؟ فَقَالَ: وَیْحَکَ أَوْ وَیْلَکَ، قَدْ قَالَ ذَلِکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 71 )
ص : 9438
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلتَّارِکُونَ لِوَلاَیَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلْمُنْکِرُونَ لِفَضْلِهِ وَ اَلْمُضَاهِئُونَ أَعْدَاءَهُ خَارِجُونَ مِنَ اَلْإِسْلاَمِ قَالَ فَقَالَتْ أُمُّ سَلَمَهَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ لَقَدْ هَلَکَ اَلْمُبْغِضُونَ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلتَّارِکُونَ لِوَلاَیَتِهِ وَ اَلْمُنْکِرُونَ لِفَضْلِهِ وَ اَلْمُضَاهِئُونَ أَعْدَاءَهُ وَ إِنِّی لَأَجِدُ قَلْبِی سَلِیماً لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ صَدَقْتِ وَ تَحَرَّزْتِ أَمَا إِنَّ اَللَّهَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لاَ یُکَلِّمُهُمْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 173 )
ص : 9439
نَوَادِرُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ : خَطَبَ بِنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّکُمْ فِی زَمَانِ هُدْنَهٍ وَ أَنْتُمْ عَلَی ظَهْرِ سَفَرٍ وَ اَلسَّیْرُ بِکُمْ سَرِیعٌ فَقَدْ رَأَیْتُمُ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهَارَ وَ اَلشَّمْسَ وَ اَلْقَمَرَ یُبْلِیَانِ کُلَّ جَدِیدٍ وَ یُقَرِّبَانِ کُلَّ بَعِیدٍ وَ یَأْتِیَانِ بِکُلِّ وَعْدٍ وَ وَعِیدٍ فَأَعِدُّوا اَلْجَهَازَ لِبُعْدِ اَلْمَجَازِ - فَقَامَ مِقْدَادُ بْنُ اَلْأَسْوَدِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَمَا تَأْمُرُنَا نَعْمَلُ فَقَالَ إِنَّهَا دَارُ بَلاَءٍ وَ اِبْتِلاَءٍ وَ اِنْقِطَاعٍ وَ فَنَاءٍ فَإِذَا اِلْتَبَسَتْ عَلَیْکُمُ اَلْأُمُورُ کَقِطَعِ اَللَّیْلِ اَلْمُظْلِمِ فَعَلَیْکُمْ بِالْقُرْآنِ فَإِنَّهُ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ وَ مَاحِلٌ مُصَدَّقٌ مَنْ جَعَلَهُ أَمَامَهُ قَادَهُ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ جَعَلَهُ خَلْفَهُ سَاقَهُ إِلَی اَلنَّارِ وَ مَنْ جَعَلَهُ اَلدَّلِیلَ یَدُلُّهُ عَلَی اَلسَّبِیلِ وَ هُوَ کِتَابُ تَفْصِیلٍ وَ بَیَانُ تَحْصِیلٍ هُوَ اَلْفَصْلُ لَیْسَ بِالْهَزْلِ وَ لَهُ ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ وَ ظَاهِرُهُ حُکْمُ اَللَّهِ وَ بَاطِنُهُ عِلْمُ اَللَّهِ تَعَالَی فَظَاهِرُهُ وَثِیقٌ وَ بَاطِنُهُ عَمِیقٌ لَهُ نُجُومٌ وَ عَلَی نُجُومِهِ نُجُومٌ لاَ تُحْصَی عَجَائِبُهُ وَ لاَ تُبْلَی غَرَائِبُهُ فِیهِ مَصَابِیحُ اَلْهُدَی وَ مَنَارُ اَلْحِکْمَهِ وَ دَلِیلٌ عَلَی اَلْمَعْرِفَهِ لِمَنْ عَرَفَ اَلنَّصَفَهَ فَلْیَرْعَ رَجُلٌ بَصَرُهُ وَ لْیُبْلِغِ اَلنَّصَفَهَ نَظَرُهُ یَنْجُو مِنْ عَطَبٍ وَ یَتَخَلَّصُ مِنْ نَشَبٍ فَإِنَّ اَلتَّفَکُّرَ حَیَاهُ قَلْبِ اَلْبَصِیرِ کَمَا یَمْشِی اَلْمُسْتَنِیرُ فِی اَلظُّلُمَاتِ وَ اَلنُّورُ یُحْسِنُ اَلتَّخَلُّصَ وَ یُقِلُّ اَلتَّرَبُّصَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 134 )
46-نوادر راوندی:حضرت موسی بن جعفر علیه السّلام) از پدرش روایت کرده که حضرت علی فرمود:رسول خدا برای ما سخنرانی کرد سپس فرمود:ای مردم شما در زمان صلح و آشتی هستید و شما عازم سفر میباشید و حرکت شما تند است مسلم شب و روز و خورشید و ماه را می بینید که هر تازه ای را کهنه می کنند و هر دوری را نزدیک می نمایند و هر وعده و وعیدی را می آورند پس آماده کنید تجهیزات را برای دوری سفر.سپس مقداد بن اسود حرکت کرد و عرضکرد:ای رسول خدا میفرمائید چه عملی انجام دهیم فرمود:دنیا خانه بلا و گرفتاریست و خانه جدائی و نابودیست هر گاه کارها پوشاند شما را مانند پاره های شب تاریک بر شما باد بقرآن زیرا که شافع است و شفاعت کننده، کوشش کننده و تصدیق کننده است،هر کس قرآن را پیش رویش قرار دهد او را بسوی بهشت میکشاند،هر کس پشت سر قرار دهد او را بسوی جهنم کشاند،هر کس رهنما قرار دهد بسوی راه رهنمائیش کند و قرآن کتابی است تفصیل دهنده و بیانیست بدست آورنده،قرآن تواناست نه ناتوان برای قرآن ظاهر و باطنی است،ظاهرش حکم خدا باطنش علم خدای تعالی و ظاهرش محکم و باطنش تو دار،برای قرآن ستاره هائی است و بر ستارگانش ستارگانی که شگفتیهایش شمرده نمیشود،مشکلاتش کهنه نمی گردد، در قرآن چراغهای هدایت است،نورهای حکمت است دلیل بر معرفت است برای کسانی که انصاف دهند باید مراعات دیدش را کند و منصفانه نظرش را برساند نجات می دهد کسی را که هلاک شود و آزاد می نماید کسی را که به پستی گراید زیرا که اندیشیدن زنده بودن دل بیناست آنچنان که کسی که جستجوی نور میکند در تاریکیها و نور نیکو آزاد میکند و کم درنگ میکند.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 156 )
ص : 9440
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَحْیَی بْنِ اَلْمُبَارَکِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مُحْرِمٌ قَبَّلَ غُلاَماً مِنْ شَهْوَهٍ قَالَ یُضْرَبُ مِائَهَ سَوْطٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 340 )
ص : 9441
حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ سَمَاعَهَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اُطْلُبُوا اَلْأَوْلاَدَ مِنْ أُمَّهَاتِ اَلْأَوْلاَدِ فَإِنَّ فِی أَرْحَامِهِنَّ اَلْبَرَکَهَ.
( الکافی , جلد 5 , صفحه 474 )
2 - ابو حمزه گوید: امام سجّاد علیه السّلام فرمود: پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:
فرزندان خود را از کنیزان فرزنددار بخواهید؛ زیرا در رحم های آنان برکت است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 6 , ص 447 )
: مرسل.
( مرآه العقول ؛ ج 20 , ص 268 )
ص : 9442
مِنْ رِوَایَهِ أَخْطَبِ خُطَبَاءِ خُوَارِزْمَ : أَنَّ مَوْلاَنَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ نَبَّهَ عُمَرَ عَلَی تَرْکِ اَلْحَدِّ عَلَی اَلْحَامِلِ فَرَجَعَ إِلَیْهِ وَ قَالَ عُمَرُ عَجَزَتِ اَلنِّسَاءُ أَنْ تَلِدَ مِثْلَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ لَوْ لاَ عَلِیٌّ لَهَلَکَ عُمَرُ .
( بناء المقاله الفاطمیه فی نقض الرساله العثمانیه , جلد 1 , صفحه 174 )
ص : 9443
عَنْ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُطَلَّقَهُ یُنْفَقُ عَلَیْهَا حَتَّی تَضَعَ حَمْلَهَا وَ هِیَ أَحَقُّ بِوَلَدِهَا أَنْ تُرْضِعَهُ مِمَّا تَقْبَلُهُ اِمْرَأَهٌ أُخْرَی، إِنَّ اَللَّهَ یَقُولُ « لا تُضَارَّ والِدَهٌ بِوَلَدِها وَ لا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ وَ عَلَی اَلْوارِثِ مِثْلُ ذلِکَ » إِنَّهُ نَهَی أَنْ یُضَارَّ بِالصَّبِیِّ أَوْ یُضَارَّ بِأُمِّهِ فِی رَضَاعِهِ، وَ لَیْسَ لَهَا أَنْ تَأْخُذَ فِی رَضَاعِهِ فَوْقَ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ فَإِنْ أَرَادَ اَلْفِصَالَ قَبْلَ ذَلِکَ عَنْ تَرَاضٍ مِنْهُمَا کَانَ حَسَناً، وَ اَلْفِصَالُ هُوَ اَلْفِطَامُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 121 )
ص : 9444
عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّ سُورَهَ اَلْأَنْعَامِ نَزَلَتْ جُمْلَهً شَیَّعَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ حَتَّی أُنْزِلَتْ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَعَظِّمُوهَا وَ بَجِّلُوهَا فَإِنَّ اِسْمَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا فِی سَبْعِینَ مَوْضِعاً وَ لَوْ یَعْلَمُ اَلنَّاسُ مَا فِی قِرَاءَتِهَا مَا تَرَکُوهَا .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 622 )
و نیز آن حضرت علیه السّلام فرمود: همانا سورۀ انعام یک جا نازل گردید و هفتاد هزار فرشته آن را بدرقه کردند تا بمحمد صلی اللّه علیه و آله نازل شد، پس آن را بزرگ شمارید و گرامی دارید، زیرا در هفتاد جای آن نام خدای عز و جل میباشد، و اگر مردم میدانستند چه ثوابها و فضیلتهائی در خواندن آن سوره است آن را وانمیگذاردند و ترک نمیکردند.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 428 )
12-امام صادق(علیه السّلام)فرمود: راستی سورۀ انعام یک جا نازل شده است و هفتاد هزار فرشته آن را بدرقه کرده اند تا به محمد(صلّی الله علیه و آله) نازل شده،آن را بزرگ شمارید و احترام گزارید زیرا در هفتاد جای آن نام خدا است و اگر مردم بدانند آن فوائدی که در خواندن آن است آن را ترک نکنند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 451 )
12-امام صادق علیه السّلام فرمود:
راستی سورۀ انعام یک جا نازل شده است و هفتاد هزار فرشته آن را بدرقه کرده اند تا به محمد صلّی اللّه علیه و اله رسیده است آن را بزرگ شمارید و احترام کنید زیرا در هفتاد جای آن نام خداست و اگر مردم آن فوائدی را که در خواندن آن است بدانند هرگز آن را ترک نکنند.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 751 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 511 )
ص : 9445
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ فِی رِوَایَهِ أَبِی اَلْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَسْجِدُ اَلضِّرَارِ اَلَّذِی أُسِّسَ عَلی شَفا جُرُفٍ هارٍ فَانْهارَ بِهِ فِی نارِ جَهَنَّمَ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 268 )
ص : 9446
12000-4 الکافی ،1/2/307/4 الثلاثه عن ابن عمار قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام الرجل یحج عن المرأه و المرأه تحج عن الرجل قال لا بأس.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 312 )
ص : 9447
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ اَلْحَذَّاءِ عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ: قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ تَوَضَّأَ لِلْمَغْرِبِ کَانَ وُضُوؤُهُ ذَلِکَ کَفَّارَهً لِمَا مَضَی مِنْ ذُنُوبِهِ فِی (لَیْلَتِهِ إِلاَّ) اَلْکَبَائِرَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 375 )
ص : 9448
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْإِیمَانُ أَرْبَعَهُ أَرْکَانٍ اَلرِّضَا بِقَضَاءِ اَللَّهِ وَ اَلتَّوَکُّلُ عَلَی اَللَّهِ وَ تَفْوِیضُ اَلْأَمْرِ إِلَی اَللَّهِ وَ اَلتَّسْلِیمُ لِأَمْرِ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 333 )
ص : 9449
اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا قَتَلَ اَلْمُسْلِمُ اَلنَّصْرَانِیَّ ثُمَّ أَرَادَ أَهْلُ اَلنَّصْرَانِیِّ أَنْ یَقْتُلُوهُ قَتَلُوهُ وَ أَدَّوْا فَضْلَ مَا بَیْنَ اَلدِّیَتَیْنِ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 271 )
ص : 9450
ل، [الخصال] ، اِبْنُ اَلْوَلِیدِ عَنِ اَلصَّفَّارِ عَنِ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ اَلْجَبَلِیِّ بِإِسْنَادِهِ یَرْفَعُهُ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُعَذِّبُ سِتَّهً بِسِتٍّ اَلْعَرَبَ بِالْعَصَبِیَّهِ وَ اَلدَّهَاقِنَهَ بِالْکِبْرِ وَ اَلْأُمَرَاءَ بِالْجَوْرِ وَ اَلْفُقَهَاءَ بِالْحَسَدِ وَ اَلتُّجَّارَ بِالْخِیَانَهِ وَ أَهْلَ اَلرُّسْتَاقِ بِالْجَهْلِ . سن، [المحاسن] ، أَبِی عَنْ دَاوُدَ اَلنَّهْدِیِّ عَنِ اِبْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ رَفَعَهُ إِلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ. ختص، [الإختصاص] ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 190 )
ص : 9451
وَ بِالْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : مَنْ صَلَّی فِی مَسْجِدِ اَلسَّهْلَهِ رَکْعَتَیْنِ زَادَ اَللَّهُ فِی عُمُرِهِ سَنَتَیْنِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 3 , صفحه 417 )
ص : 9452
اِبْنُ شَهْرِ آشُوبَ: عَنْ أَبِی بَکْرِ بْنِ مَرْدَوَیْهِ فِی (فَضَائِلِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، وَ أَبُو بَکْرٍ اَلشِّیرَازِیُّ فِی (نُزُولِ اَلْقُرْآنِ): أَنَّهُ قَالَ سَعِیدُ بْنُ اَلْمُسَیَّبِ: کَانَ عَلِیٌّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقْرَأُ« إِذِ اِنْبَعَثَ أَشْقاها فَوَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَتُخْضَبَنَّ هَذِهِ مِنْ هَذَا ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 673 )
ص : 9453
مِنْ مَشَاهِیرِ اَلْأَخْبَارِ مَا رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِنَّ زَیْنَ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بَکَی عَلَی أَبِیهِ أَرْبَعِینَ سَنَهً صَائِماً نَهَارَهُ وَ قَائِماً لَیْلَهُ فَإِذَا حَضَرَهُ اَلْإِفْطَارُ جَاءَهُ غُلاَمُهُ بِطَعَامِهِ وَ شَرَابِهِ فَیَضَعُهُ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ یَقُولُ کُلْ یَا مَوْلاَیَ فَیَقُولُ قُتِلَ اِبْنُ رَسُولِ اَللَّهِ جَائِعاً قُتِلَ اِبْنُ رَسُولِ اَللَّهِ عَطْشَاناً فَلاَ یَزَالُ یُکَرِّرُ ذَلِکَ وَ یَبْکِی حَتَّی یُبَلَّ طَعَامُهُ مِنْ دُمُوعِهِ فَلَمْ یَزَلْ کَذَلِکَ حَتَّی لَحِقَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( مسکّن الفؤاد عند فقد الأحبه و الأولاد , جلد 1 , صفحه 100 )
از جمله روایات مشهور این است که،امام صادق علیه السّلام فرمود: زین العابدین علیه السّلام چهل سال گریه کرد،در حالی که روزها روزه بود و شبها مشغول عبادت و موقع افطار که غلام حضرت آب و غذا برای او حاضر می نمود،مقابل حضرت گذاشته عرض می کرد:آقا غذا میل بفرمایید!حضرت نگاهی به غذا و آب می کرد و می فرمود: «قتل ابن رسول اللّه جائعا قتل ابن رسول اللّه عطشانا.». یعنی چگونه من غذا و آب بخورم در حالی که پسر پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله با شکم گرسنه و لب تشنه کشته شد.این کلمات را آن قدر مکرر می فرمود که طعام با اشک چشمان مبارک ایشان مخلوط می شد.این روش همیشه ادامه داشت تا این که حضرت به خدای عز و جل ملحق گردید.
( آرام بخش دل داغدیدگان ؛ ج 1 , ص 235 )
حضرت یعقوب در فراق یوسف گریه کرد،تا آنجا که می فرماید:«
وَ اِبْیَضَّتْ عَیْناهُ مِنَ اَلْحُزْنِ فَهُوَ کَظِیمٌ.
» حضرت امام زین العابدین بر مصیبت پدر بزرگوارش،حضرت ابا عبد اللّه چهل سال گریست،در حالی که روزها روزه دار،و شبها شب زنده داری می کرد.هنگام افطار که می شد،غلامش برای او غذا حاضر می کرد،و پیش رویش می گذاشت.عرض می کرد: تناول نمائید،غذا بخورید،ای مولای من.حضرت می فرمود:(چگونه غذا و آب بخورم در حالی که)پسر پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)با شکم گرسنه و لب تشنه شهید شد.مکرّر حضرتش تکرار این جمله ها می کرد و گریه می کرد،تا اشک چشمش با غذا آمیخته می شد.به همین حال بود تا از جهان چشم فرو بست.
( ارمغان شهید ؛ ج 1 , ص 88 )
و از اخبار مشهوره روایتی است که از حضرت صادق-علیه السّلام-شده است که فرمود: «ان زین العابدین صلوات الله و سلامه علیه بکی علی أبیه أربعین سنه صائما نهاره، قائما لیله،فاذا حضر الافطار جاء غلامه بطعامه و شرابه،فیضعه بین یدیه و یقول:کل یا مولای فیقول قتل ابن رسول الله صلی الله علیه و آله جائعا قتل ابن رسول الله عطشانا فلا یزال یکرر ذلک و یبکی حتی یبلّ طعامه من دموعه فلم یزل کذلک حتی لحق بالله عز و جل.». :«به درستی که حضرت زین العابدین-علیه السّلام-بر پدر بزرگوارش -صلوات الله و سلامه علیه-چهل سال گریست؛در حالی که روزها را به صیام و شبها را به قیام به پایان می برد و چون هنگام افطار رسیدی،غلام آن حضرت طعام و شراب می آورد و در پیش روی آن حضرت می گذاشت و عرض می کرد:تناول فرمای ای آقا و خداوند من.پس می فرمود:فرزند پیغمبر خدای گرسنه کشته شد،پسر پیغمبر خدای تشنه کشته شد،و پیوسته مکرر می نمود و می نگریست تا اینکه غذای او از آب چشم مبارکش تر می شد و بر این حالت بود تا به حق متعال،اتصال گرفت.»
( تسلیه العباد ؛ ج 1 , ص 123 )
ص : 9454
و المرویّ عن الصّادق - علیه السّلام: - فی سبب قتله: أنّه قتله لیتزوّج بنته. و قد خطبها. فلم ینعم له. و قد خطبها غیره من خیار بنی إسرائیل. فأنعم له فحسده ابن عمّه الّذی لم ینعم له. فعقد له قتله. ثمّ حمله إلی موسی - إلی آخر الحدیث.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 38 )
ص : 9455
17712-18 التهذیب ،1/42/37/7 الحسین عن القاسم بن محمد عن علی عن أبی بصیر قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن رجل اشتری طعاما ثم باعه قبل أن یکیله قال لا یعجبنی أن یبیع کیلا أو وزنا قبل أن یکیله أو یزنه إلا أن یولیه کما اشتراه فلا بأس أن یولیه کما اشتراه إذا لم یربح فیه أو یضع و ما کان من شیء عنده لیس بکیل و لا وزن فلا بأس أن یبیعه قبل أن یقبضه.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 497 )
ص : 9456
فِی اَلْکَافِی عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی قَتَادَهَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَا تَلَذَّذَ اَلنَّاسُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ بِلَذَّهٍ أَکْثَرَ لَهُمْ مِنْ لَذَّهِ اَلنِّسَاءِ وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: زُیِّنَ لِلنّاسِ حُبُّ اَلشَّهَواتِ مِنَ اَلنِّساءِ وَ اَلْبَنِینَ إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ ثُمَّ قَالَ: وَ إِنَّ أَهْلَ اَلْجَنَّهِ مَا یَتَلَذَّذُونَ بِشَیْءٍ مِنَ اَلْجَنَّهِ أَشْهَی عِنْدَهُمْ مِنَ اَلنِّکَاحِ لاَ طَعَامٍ وَ لاَ شَرَابٍ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 320 )
ص : 9457
أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلتَّکْبِیرُ فِی صَلاَهِ اَلْفَرْضِ فِی اَلْخَمْسِ صَلَوَاتٍُ خَمْسٌ وَ تِسْعُونَ تَکْبِیرَهً مِنْهَا تَکْبِیرَهُ اَلْقُنُوتِ خَمْسٌ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 336 )
قال أبواب القنوت و أحکامه اخبرنی الی آخره. امّا السّند فظاهر انّه حسن بل صحیح امّا المتن فقد ذکر الشّیخ رفع الیدین بالتّکبیر و من الأصحاب من قال الأولی عدّ هذا الباب للتّکبیر للقنوت لأنّه الّذی اورد فیه الرّوایات و امّا رفع الیدین بالتّکبیر فلیس من الرّوایات ما یدلّ علیه لکنّه مستفاد من اطلاق بعض الرّوایات کصحیحه صفوان بن مهران الجمال قال رایت ابا عبد اللّه علیه السّلام اذا کبّر فی الصّلاه یرفع یدیه حتی یکاد یبلغ اذنیه اما سند الخبر الثّانی فظاهر الاّ انّ الظّاهر منه الأسناد الی غیر الامام علیه السّلام و یمکن ان یکون المراد منه عین الرّوایه ای عن ابی عبد اللّه علیه السّلام فسرهن اذ لو لا ذلک لکان التّفسیر من عبد اللّه بن المغیره فلا یفید حکما من جهه الرّوایه الاّ ان یکون التّفسیر من عبد اللّه لأنّ الإمام علیه السّلام فسّر ذلک له اما سند الثّالث ففیه موسی بن عمر و هو مشترک بین ثقه و غیره و ابو الصّباح فی هذه النّسخه و فی التّهذیب عن الصّباح المزنی قد ذکره النّجاشی و وثقه و قال انّه من رجال ابی جعفر و ابی عبد اللّه علیهما السّلام و امّا ابو الصّباح المزنی فغیر مذکور فی کتب الرّجال و مع ذلک فروایه الصّباح او ابی الصّلاح الّذی یروی عنه عبد اللّه بن المغیره عن امیر المؤمنین علیه السّلام بعید و الظّاهر انّ السّند سقط منه شیء و فی الخلاصه صباح بن قیس بن یحیی المزنی ابو محمّد کوفی زیدی قال ابن الغضائریّ انّه قال صباح بن یحیی من ولد قیس و هو لا یعطی کون قیس اباه بل فیه تصریح بانّه ابن یحیی و امّا ثانیا فلأنّ عدّه من القسم الثّانی ترجیحا لقول ابن الغضائریّ علی ما قاله النّجاشی و تقدیم الجرح علی التّوثیق قد تقدّم تفصیله فی اوایل هذا الشّرح فتذکّر اما سند الرّابع و الخامس فهو صحیح بعد ما تقدّم روایه الحسین عن فضاله مرارا اما سند السّادس ففیه سیف ابن عمیره و هو ثقه کما تقدّم و قول ابن شهر آشوب بالوقف غیر مسموع بعد عدم الحال بحال الجارح و ابو بکر الحضرمی قد تقدّم امّا المتن فقد قیل فی بعض الأخبار قول بحول اللّه و قوّته و فی بعضها اللّهمّ ربّی بحولک و قوتک ثمّ انّ فی بعض شراح حدیث اهل الخلاف انّ الحول و القوه لا ترادف بینهما بل القوّه معروفه و الحول الاحتیاط فی الأمور
( مناهج الأخبار ؛ ج 1 , ص 457 )
أخبرنی الشیخ رحمه اللّه عن أبی القاسم جعفر بن محمّد،عن محمّد بن یعقوب،عن علی بن إبراهیم،عن أبیه،عن ابن أبی عمیر، عن معاویه بن عمار،عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال:«التکبیر فی صلاه الفرض فی الخمس صلوات خمس و تسعون تکبیره،منها تکبیره القنوت خمس». عنه،عن علی بن إبراهیم،عن أبیه،عن عبد اللّه بن المغیره: و فسرهنّ فی الظهر إحدی و عشرون تکبیره،و فی العصر إحدی و عشرون تکبیره،و فی المغرب ست عشره تکبیره،و فی العشاء الآخره إحدی و عشرون تکبیره،و فی الفجر إحدی عشره تکبیره ، و خمس تکبیرات فی القنوت فی خمس صلوات. محمّد بن أحمد بن یحیی،عن موسی بن عمر،عن عبد اللّه بن المغیره،عن أبی الصباح المزنی قال:قال أمیر المؤمنین علیه السّلام: «خمس و تسعون تکبیره فی الیوم و اللیله للصلوات،منها تکبیر القنوت». قال محمّد بن الحسن:هذه الروایات التی ذکرناها ینبغی أن یکون العمل علیها،و بها کان یفتی شیخنا المفید قدیما،ثم عنّ له فی آخر عمره ترک العمل بها و العمل علی رفع الیدین بغیر تکبیر،و القول الأوّل أولی؛لوجود الروایات بها،و ما عدا هذا لست أری به حدیثا أصلا،و لیس لأحد أن یتأوّل هذه الأخبار بأن یقول:ما زاد علی التسعین تکبیره أحمله علی أنّه إذا نهض من التشهّد الأوّل إلی الثالثه یقوم بتکبیر،لأمور: أحدها:إنّه إنّما تتأوّل الأخبار و یترک ظواهرها إذا تعارضت و کان ینافی بعضها بعضا،و لیس ها هنا ما ینافی هذه الروایات فلا یجوز العدول عن ظواهرها بضرب من التأویل. و ثانیها:أنّه لیس کل الصلوات فیها نهوض من الثانیه إلی الثالثه و إنّما هو موجود فی أربع صلوات،فلو کان المراد ذلک لکان یقول: أربع و تسعون تکبیره. و ثالثها:أنّ الحدیث المفصّل تضمن ذکر إحدی عشره تکبیره فی صلاه الغداه و تکبیره بعد ذلک للقنوت مضافا إلیها،فلو کان الأمر علی ما تأوّل علیه لکان التکبیر فیها إحدی عشره تکبیره فقط. و رابعها:أنّه قد وردت روایات مفرده بأنّه ینبغی أن یقوم الإنسان من التشهد الأوّل إلی الثالثه و یقول:بحول اللّه و قوته أقوم و أقعد. و لم یذکر التکبیر،فلو کان یجب القیام بالتکبیر لکان یقول:ثم یکبّر و یقوم إلی الثالثه.کما أنّهم لمّا ذکروا الرکوع و السجود قالوا:ثم یکبّر و یرکع و یکبّر و یسجد و یرفع رأسه من السجود و یکبّر.فلو کان ها هنا تکبیر لکان یقول مثل ذلک. و قد روی ذلک الحسین بن سعید،عن حماد بن عیسی،عن حریز،عن محمّد بن مسلم،عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال:«إذا جلست فی الرکعتین الأوّلتین فتشهدت ثم قمت فقل:بحول اللّه و قوته أقوم و أقعد». و عنه،عن فضاله،عن رفاعه بن موسی قال:سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول:«کان علی علیه السّلام إذا نهض من الرکعتین الأوّلتین قال:بحولک و قوتک أقوم و أقعد». و عنه،عن فضاله،عن سیف،عن أبی بکر قال:قال أبو عبد اللّه علیه السّلام:«إذا قمت من الرکعتین فاعتمد علی کفیک و قل: بحول اللّه و قوته أقوم و أقعد». السند فی الأوّل:حسن. و الثانی:کذلک علی قول النجاشی من عدم ذکر الوقف ،و موثق علی قول غیره ،و قد قدّمنا وجه ذلک ،کما ذکرنا-فی موضع آخر- أنّ المدح فی بعض الرجال لا ینافی کون الخبر موثقا فی ظاهر کلام بعض الأصحاب. ثم إنّ ظاهره الإسناد إلی غیر الإمام،و غیر بعید أنّ المراد عین الروایه الاولی،أعنی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام أنّه علیه السّلام فسّرهن؛إذ لو لا ذلک لکان التفسیر من عبد اللّه بن المغیره فلا یفید حکما من جهه الروایه،إلاّ بتقدیر کون التفسیر من عبد اللّه لأنّ الإمام علیه السّلام فسّر ذلک له،و فیه ما لا یخفی؛ و فی التهذیب کما هنا . و الثالث:فیه موسی بن عمر،و فیه اشتراک بین ثقه و غیره. و أبو الصباح المزنی فی النسخه التی نقلت منها و هو مجهول،لکن فی التهذیب الصباح المزنی ،و الظاهر أنّه الصواب؛لأنّ فی الرجال: صباح بن یحیی أبو محمّد المزنی ثقه فی النجاشی . و فی الخلاصه قال:صباح بن قیس بن یحیی المزنی أبو محمد کوفی زیدی قاله ابن الغضائری،و قال:حدیثه فی حدیث أصحابنا ضعیف،و قال النجاشی:إنّه ثقه .انتهی. و الذی یظهر أنّ العلاّمه توهّم کونه ابن قیس من ابن طاوس فی کتابه حیث نقل عن ابن الغضائری:أنّه قال:صباح بن یحیی من ولد قیس. فظن أن قیسا أبوه،لکن ابن طاوس قال فی کتابه:صباح بن یحیی. و العجب من عدّه فی القسم الثانی من الخلاصه،و قد قدّمنا فی أوّل الکتاب أنّ الظاهر من العلاّمه الاعتماد علی قول ابن الغضائری،و هذا من المواضع الداله علی ذلک؛لأنّ ترجیح الجارح لا یتم لو لا قبول قوله، و حینئذ فاللاّزم من هذا قبول قول ابن الغضائری علی تقدیر قبول قول العلاّمه فی الرجال،فقول جماعه من مشایخنا:إنّ ابن الغضائری مجهول الحال ،مع ما ذکرناه لا یخفی ما فیه. و ما قد یقال:إنّ التعجب من العلاّمه لا وجه له بعد الحکم بقبول قول ابن الغضائری،جوابه:الفرق بین النجاشی و ابن الغضائری کما یشهد به الاعتبار الظاهر. و الرابع:لا ارتیاب فیه کالخامس بعد ما قدّمناه فی روایه الحسین عن فضاله مرارا. و السادس:سیف فیه:ابن عمیره،و أبو بکر:الحضرمی؛لکثره مثل هذه الروایه،و الأوّل تقدم أنّه ثقه،و أنّ قول ابن شهرآشوب بالوقف فیه موقوف علی العلم بحال الجارح،و الثانی لم یتحقّق حاله بمدح أو توثیق. المتن: فی الأوّل:صریح فی عدد التکبیرات و أنّ تکبیرات القنوت منها، فیکون غیرها ما عدا الخمسه و تکبیره الإحرام من غیرها،فلا مجال لاحتمال کون التکبیر بعد التشهد منها بوجه من الوجوه،إلاّ علی تقدیر وجود المعارض،فیحتاج إلی التأویل المخالف للظاهر. و الثانی:ظاهر التفصیل،غیر أنّ قوله:«و خمس تکبیرات فی القنوت»یدل علی أنّ التکبیرات المذکوره غیر تکبیرات القنوت فی الظاهر، لکن قوله فی الأوّل:و فسّرهن.فی ظاهر الحال العود إلی الخمسه و التسعین،و حینئذ یقتضی حمل قوله:«و خمس تکبیرات فی القنوت» علی أنّه من جمله الخمسه و التسعین فتکون تکبیرات الإحرام مسکوتا عنها فی الجمیع. و ما ذکره الشیخ تطویل من غیر طائل؛إذ لا ارتیاب فی أنّ إثبات الحکم الشرعی موقوف علی الدلیل،و التکبیر بعد التشهد لا تدل الأخبار علیه بعد التصریح فی الأوّل بأنّ الخمسه و التسعین منها تکبیرات القنوت. و قوله فی الوجه الثانی:لکان یقول:أربع و تسعون.فیه:أنّ بعد التصریح بتکبیرات القنوت تکون تسعه و تسعین،و لو أراد الشیخ أنّ تکبیرات القنوت غیر الخمسه و التسعین لیکون عدولا عن ظاهر الأخبار أمکن التوجیه بأنّ فی الصبح أحد عشر نظرا إلی تکبیره الإحرام،لکن لا یخفی أنّ البحث مع عدم المعارض لغو. و قوله فی الوجه الرابع قد ینظر فیه:بأنّ المعارض إذا وجد لا مانع من التقیید،کما یقید ما دل علی أنّ من قام إلی الثانیه أو الرابعه یقول: بحول اللّه و قوته.مع ثبوت التکبیر بعد السجود،فالأولی الاقتصار علی طلب الدلیل. أمّا ما تضمنه الثالث فکالأوّل. و أمّا الرابع:فواضح،و مخالفه الخامس له فی الظاهر و المضمر یقتضی التخییر. و السادس:کالرابع. و ما دل علی الدعاء بعد القیام من السجود للثانیه و الرابعه مختلف، ففی بعض الأخبار قول:بحول اللّه و قوته،و فی بعض:اللهم ربی بحولک و قوتک. تنبیه:ذکر بعض شرّاح حدیث المخالفین أنّ الحول و القوه لا ترادف بینهما،بل القوه معروفه،و الحول الاحتیال فی الأمور.
( إستقصاء الإعتبار ؛ ج 5 , ص 282 )
ص : 9458
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی رَفَعَهُ: فِی غُلاَمٍ دَخَلَ دَارَ قَوْمٍ فَوَقَعَ فِی اَلْبِئْرِ فَقَالَ إِنْ کَانُوا مُتَّهَمِینَ ضَمِنُوا .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 374 )
13 - محمد بن یحیی در روایت مرفوعه ای گوید: امام علیه السّلام درباره پسربچه ای که داخل خانه افرادی شده و در چاه افتاده بود فرمود:
اگر اهالی خانه مورد اتهام باشند، ضامن هستند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 382 )
: مرفوع.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 211 )
ص : 9459
عَنْ أَبِی اَلْهُذَیْلِ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، قَالَ: «إِنَّ اَللَّهَ قَسَّمَ اَلْأَرْزَاقَ بَیْنَ عِبَادِهِ وَ أَفْضَلَ فَضْلاً کَثِیراً لَمْ یُقَسِّمْهُ بَیْنَ أَحَدٍ، قَالَ اَللَّهُ: وَ سْئَلُوا اَللّهَ مِنْ فَضْلِهِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 71 )
ص : 9460
حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ اَلْبَیْهَقِیُّ ، قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ حَمْدَوَیْهِ اَلْبَیْهَقِیُّ ، قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبَّادٍ اَلْبَصْرِیِّ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْحَذَّاءِ اَلْکُوفِیِّ ، قَالَ: خَرَجْتُ مِنَ اَلْمَدِینَهِ فَلَمَّا جُزْتُ حِیطَانَهَا مُقْبِلاً نَحْوَ اَلْعِرَاقِ ، إِذَا أَنَا بِرَجُلٍ عَلَی بَغْلٍ أَشْهَبَ یَعْتَرِضُ اَلطَّرِیقَ، فَقُلْتُ لِبَعْضِ مَنْ کَانَ مَعِی مَنْ هَذَا فَقَالَ هَذَا اِبْنُ اَلرِّضَا (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) قَالَ، فَقَصَدْتُ قَصْدَهُ، فَلَمَّا رَءَانِی أُرِیدُهُ وَقَفَ لِی، فَانْتَهَیْتُ إِلَیْهِ لِأُسَلِّمَ عَلَیْهِ، فَمَدَّ یَدَهُ إِلَیَّ فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ وَ قَبَّلْتُهَا، فَقَالَ: مَنْ أَنْتَ قُلْتُ بَعْضُ مَوَالِیکَ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْحَذَّاءُ ، فَقَالَ لِی: أَمَا إِنَّ عَمَّکَ کَانَ مُلْتَوِیاً عَلَی اَلرِّضَا (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) ! قَالَ، قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ رَجَعَ عَنْ ذَلِکَ، فَقَالَ إِنْ کَانَ رَجَعَ فَلاَ بَأْسَ. وَ اِسْمُ عَمِّهِ اَلْقَاسِمُ اَلْحَذَّاءُ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 476 )
ص : 9461
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ یُصَابُ بِمُصِیبَهٍ فَیَسْتَرْجِعُ عِنْدَ ذِکْرِهِ اَلْمُصِیبَهَ وَ یَصْبِرُ حِینَ تَفْجَؤُهُ إِلاَّ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ کُلَّمَا ذَکَرَ مُصِیبَهً فَاسْتَرْجَعَ عِنْدَ ذِکْرِهِ اَلْمُصِیبَهَ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ کُلَّ ذَنْبٍ اِکْتَسَبَهُ فِیمَا بَیْنَهُمَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 3 , صفحه 249 )
ص : 9462
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِنْ شَکَکْتَ فِی أَذَانِکَ وَ قَدْ أَقَمْتَ اَلصَّلاَهَ فَامْضِ وَ إِنْ شَکَکْتَ فِی اَلْإِقَامَهِ بَعْدَ مَا کَبَّرْتَ فَامْضِ وَ إِنْ شَکَکْتَ فِی اَلْقِرَاءَهِ بَعْدَ مَا رَکَعْتَ فَامْضِ وَ إِنْ شَکَکْتَ فِی اَلرُّکُوعِ بَعْدَ مَا سَجَدْتَ فَامْضِ وَ کُلُّ شَیْءٍ تَشُکُّ فِیهِ وَ قَدْ دَخَلْتَ فِی حَالَهٍ أُخْرَی فَامْضِ وَ لاَ تَلْتَفِتْ إِلَی اَلشَّکِّ إِلاَّ أَنْ تَسْتَیْقِنَ فَإِنَّکَ إِذَا اِسْتَیْقَنْتَ أَنَّکَ تَرَکْتَ اَلْأَذَانَ إِلَی أَنْ قَالَ وَ إِنْ نَسِیتَ اَلْحَمْدَ حَتَّی قَرَأْتَ اَلسُّورَهَ ثُمَّ ذَکَرْتَ قَبْلَ أَنْ تَرْکَعَ فَاقْرَأِ اَلْحَمْدَ وَ أَعِدِ اَلسُّورَهَ وَ إِنْ رَکَعْتَ فَامْضِ عَلَی حَالَتِکَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 417 )
ص : 9463
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ عِیسَی عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَقْتُلُ اَلنَّبِیِّینَ وَ لاَ أَوْلاَدَهُمْ إِلاَّ أَوْلاَدُ اَلزِّنَا .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 220 )
ص : 9464
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: تَجِبُ اَلْجُمُعَهُ عَلَی مَنْ کَانَ مِنْهَا عَلَی فَرْسَخَیْنِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 419 )
2 - ابو بصیر و محمّد بن مسلم گویند: امام باقر علیه السّلام فرمود:
نماز جمعه بر هرکسی که تا دو فرسخی از محلّ اقامۀ نماز سکونت داشته باشد، واجب است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 350 )
: حسن و یدل کالخبر السابق علی عدم اختصاص الوجوب بزمان دون زمان.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 348 )
ص : 9465
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ أُتِیَ بِمَجْنُونٍ قَدْ سَرَقَ فَأَرْسَلَهُ وَ قَالَ لاَ قَطْعَ عَلَی مَجْنُونٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 149 )
ص : 9466
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: لَمْ یَذْهَبْ مِنْ مَالِکَ مَا وَعَظَکَ.
( نهج البلاغه , جلد 1 , صفحه 504 )
ص : 9467
عَنْ هِشَامٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ: « وَ لا یَأْبَ اَلشُّهَداءُ » قَالَ: قَبْلَ اَلشَّهَادَهِ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 156 )
ص : 9468
و قیل المراد به عبد الله بن سعد بن أبی سرح أملی علیه رسول الله صلّی اللّه علیه و آله ذات یوم وَ لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسانَ مِنْ سُلالَهٍ مِنْ طِینٍ إلی قوله: ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فجری علی لسان ابن أبی سرح فَتَبارَکَ اَللّهُ أَحْسَنُ اَلْخالِقِینَ فأملاه علیه و قال هکذا أنزل فارتد عدو الله و قال إن کان محمد صادقا فلقد أوحی إلی کما أوحی إلیه و لئن کان کاذبا فلقد قلت کما قال و ارتد عن الإسلام و هدر رسول الله صلّی اللّه علیه و آله دمه فلما کان یوم الفتح جاء به عثمان و قد أخذ بیده و رسول الله صلّی اللّه علیه و آله فی المسجد فقال یا رسول الله اعف عنه فسکت رسول الله صلّی اللّه علیه و آله ثم أعاد فسکت ثم أعاد فقال هو لک فلما مر قال رسول الله صلّی اللّه علیه و آله لأصحابه أ لم أقل من رآه فلیقتله فقال عباد بن بشر کانت عینی إلیک یا رسول الله أن تشیر إلی فأقتله فقال صلّی اللّه علیه و آله الأنبیاء لا یقتلون بالإشاره .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 17 , صفحه 178 )
ص : 9469
و فی کتاب علل الشّرائع ، بإسناده إلی أحمد بن الحسن المیثمیّ ، عمّن ذکره ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: کان اسم نوح - علیه السّلام - عبد الغفّار . و إنّما سمّی نوحا ، لأنّه کان ینوح علی نفسه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 131 )
ص : 9470
أَنَّهُ خَرَجَ عَلَی أَصْحَابِهِ فَقَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ اِرْتَحِضُوا وَ اِسْتَقِیمُوا إِلَیْهِ فَإِنَّ اَلاِسْتِقَامَهَ دَرَجَهٌ بِهَا کَمَالُ اَلْأُمُورِ وَ نِظَامُهَا وَ بِوُجُودِهَا حُصُولُ اَلْخَیْرَاتِ وَ تَمَامُهَا وَ مَنْ لَمْ یَکُنْ مُسْتَقِیماً فِی حَالَتِهِ ضَلَّ سَعْیُهُ وَ خَابَ جَهْدُهُ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی وَ اِسْتَقِیمُوا إِلَی رَبِّکُمْ وَ قَالَ سُبْحَانَهُ وَ لا تَکُونُوا کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّهٍ أَنْکاثاً وَ قَالَ سُبْحَانَهُ وَ لا تَتَّخِذُوا أَیْمانَکُمْ دَخَلاً بَیْنَکُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِها وَ تَذُوقُوا اَلسُّوءَ وَ اِعْلَمُوا عِبَادَ اَللَّهِ أَنَّهُ مَنْ لَمْ یَکُنْ مُسْتَقِیماً فِی صِفَتِهِ لَمْ یَرْتَقِ مِنْ حَالِهِ إِلَی غَیْرِهَا وَ لَمْ یَتَبَیَّنْ سُلُوکُهُ عَلَی صِحَّتِهِ.
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 324 )
ص : 9471
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مِائَهَ أَلْفِ نَبِیٍّ وَ أَرْبَعَهً وَ عِشْرِینَ أَلْفَ نَبِیٍّ أَنَا سَیِّدُهُمْ وَ أَفْضَلُهُمْ وَ أَکْرَمُهُمْ عَلَی اَللَّهِ وَ لِکُلِّ نَبِیٍّ وَصِیٌّ أَوْصَی إِلَیْهِ مِنَ اَللَّهِ وَ إِنَّ وَصِیِّی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ لَسَیِّدُهُمْ وَ أَفْضَلُهُمْ وَ أَکْرَمُهُمْ عَلَی اَللَّهِ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی جَلَّ ذِکْرُهُ .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 372 )
ص : 9472
وَ مِنْهَا قِصَّهُ دِعْبِلِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْخُزَاعِیِّ اَلشَّاعِرِ قَالَ دِعْبِلٌ لَمَّا قُلْتُ مَدَارِسُ آیَاتٍ.. قَصَدْتُ بِهَا أَبَا اَلْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ بِخُرَاسَانَ وَلِیُّ عَهْدِ اَلْمَأْمُونِ فِی اَلْخِلاَفَهِ فَوَصَلْتُ اَلْمَدِینَهَ وَ حَضَرْتُ عِنْدَهُ وَ أَنْشَدْتُهُ إِیَّاهَا فَاسْتَحْسَنَهَا وَ قَالَ لِی لاَ تُنْشِدْهَا أَحَداً حَتَّی آمُرَکَ وَ اِتَّصَلَ خَبَرِی بِالْخَلِیفَهِ اَلْمَأْمُونِ فَأَحْضَرَنِی وَ سَاءَلَنِی عَنْ خَبَرِی ثُمَّ قَالَ یَا دِعْبِلُ أَنْشِدْنِی مَدَارِسُ آیَاتٍ خَلَتْ مِنْ تِلاَوَهِ فَقُلْتُ مَا أَعْرِفُهَا یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ یَا غُلاَمُ أَحْضِرْ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی اَلرِّضَا قَالَ فَلَمْ تَکُنْ إِلاَّ سَاعَهً حَتَّی حَضَرَ فَقَالَ لَهُ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ سَأَلْتُ دِعْبِلاً عَنْ مَدَارِسُ آیَاتٍ... فَذَکَرَ أَنَّهُ لاَ یَعْرِفُهَا فَقَالَ لِی أَبُو اَلْحَسَنِ یَا دِعْبِلُ أَنْشِدْ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَأَخَذْتُ فِیهَا فَأَنْشَدْتُهَا فَاسْتَحْسَنَهَا وَ أَمَرَ لِی بِخَمْسِینَ أَلْفَ دِرْهَمٍ وَ أَمَرَ لِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی اَلرِّضَا بِقَرِیبٍ مِنْ ذَلِکَ فَقُلْتُ یَا سَیِّدِی إِنْ رَأَیْتَ أَنْ تَهَبَنِی شَیْئاً مِنْ ثِیَابِکَ لِیَکُونَ کَفَنَیِ فَقَالَ نَعَمْ ثُمَّ دَفَعَ إِلَیَّ قَمِیصاً قَدِ اِبْتَذَلَهُ وَ مِنْشَفَهً لَطِیفَهً وَ قَالَ لِی اِحْفَظْ هَذَا تُحْرَسُ بِهِ ثُمَّ دَفَعَ إِلَیَّ ذُو اَلرِّئَاسَتَیْنِ أَبُو اَلْعَبَّاسِ اَلْفَضْلُ بْنُ سَهْلٍ وَزِیرُ اَلْمَأْمُونِ صِلَهً وَ حَمَلَنِی عَلَی بِرْذَوْنٍ أَصْفَرَ خُرَاسَانِیٍّ وَ کُنْتُ أُسَایِرُهُ فِی یَوْمٍ مَطِیرٍ وَ عَلَیْهِ مِمْطَرُ خَزٍّ وَ بُرْنُسٌ مِنْهُ فَأَمَرَ لِی بِهِ وَ دَعَا بِغَیْرِهِ جَدِیدٍ فَلَبِسَهُ وَ قَالَ إِنَّمَا آثَرْتُکَ بِاللَّبِیسِ لِأَنَّهُ خَیْرُ اَلْمِمْطَرِینَ. قَالَ فَأَعْطَیْتُ بِهِ ثَمَانِینَ دِینَاراً فَلَمْ تَطِبْ نَفْسِی بِبَیْعِهِ ثُمَّ کَرَرْتُ رَاجِعاً إِلَی اَلْعِرَاقِ فَلَمَّا صِرْتُ فِی بَعْضِ اَلطَّرِیقِ خَرَجَ عَلَیْنَا اَلْأَکْرَادُ فَأَخَذُونَا وَ کَانَ ذَلِکَ اَلْیَوْمُ یَوْماً مَطِیراً فَبَقِیتُ فِی قَمِیصٍ خَلَقٍ وَ ضُرٍّ جَدِیدٍ وَ أَنَا مُتَأَسِّفٌ مِنْ جَمِیعِ مَا کَانَ مَعِی عَلَی اَلْقَمِیصِ وَ اَلْمِنْشَفَهِ وَ مُتَفَکِّرٌ فِی قَوْلِ سَیِّدِی اَلرِّضَا إِذْ مَرَّ بِی وَاحِدٌ مِنَ اَلْأَکْرَادِ اَلْحَرَامِیَّهِ تَحْتَهُ اَلْفَرَسُ اَلْأَصْفَرُ اَلَّذِی حَمَلَنِی عَلَیْهِ ذُو اَلرِّئَاسَتَیْنِ وَ عَلَیْهِ اَلْمِمْطَرُ وَ وَقَفَ بِالْقُرْبِ مِنِّی لِیَجْتَمِعْ عَلَیْهِ أَصْحَابُهُ وَ هُوَ یُنْشِدُ مَدَارِسُ آیَاتٍ خَلَتْ مِنْ تِلاَوَهٍ وَ یَبْکِی فَلَمَّا رَأَیْتُ ذَلِکَ مِنْهُ عَجِبْتُ مِنْ لِصٍّ مِنَ اَلْأَکْرَادِ یَتَشَیَّعُ ثُمَّ طَمِعْتُ فِی اَلْقَمِیصِ وَ اَلْمِنْشَفَهِ فَقُلْتُ یَا سَیِّدِی لِمَنْ هَذِهِ اَلْقَصِیدَهُ فَقَالَ وَ مَا أَنْتَ وَ ذَاکَ وَیْلَکَ فَقُلْتُ لِی فِیهِ سَبَبُ أُخْبِرُکَ بِهِ فَقَالَ هِیَ أَشْهَرُ بِصَاحِبِهَا أَنْ تَجْهَلَ فَقُلْتُ مَنْ هُوَ قَالَ دِعْبِلُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْخُزَاعِیُّ شَاعِرُ آلِ مُحَمَّدٍ جَزَاهُ اَللَّهُ خَیْراً فَقُلْتُ لَهُ وَ اَللَّهِ یَا سَیِّدِی أَنَا دِعْبِلٌ وَ هَذِهِ قَصِیدَتِی فَقَالَ وَیْلَکَ مَا تَقُولُ قُلْتُ اَلْأَمْرُ أَشْهَرُ مِنْ ذَلِکَ. فَأَرْسَلَ إِلَی أَهْلِ اَلْقَافِلَهِ فَاسْتَحْضَرَ مِنْهُمْ جَمَاعَهً وَ سَأَلَهُمْ عَنِّی فَقَالُوا بِأَسْرِهِمْ هَذَا دِعْبِلُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْخُزَاعِیِّ فَقَالَ قَدْ أَطْلَقْتُ کُلَّمَا أُخِذَ مِنَ اَلْقَافِلَهِ خِلاَلَهً فَمَا فَوْقَهَا کَرَامَهً لَکَ ثُمَّ نَادَی فِی أَصْحَابِهِ مَنْ أَخَذَ شَیْئاً فَلْیَرُدَّهُ فَرَجَعَ عَلَی اَلنَّاسِ جَمِیعُ مَا أُخِذَ مِنْهُمْ وَ رَجَعَ إِلَیَّ جَمِیعُ مَا کَانَ مَعِی ثُمَّ بَذْرَقَنَا إِلَی اَلْمَأْمَنِ فَحُرِسْتُ أَنَا وَ اَلْقَافِلَهُ بِبَرَکَهِ اَلْقَمِیصِ وَ اَلْمِنْشَفَهِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 261 )
و دیگر قصه دعبل بن علی خزاعی شاعر است، دعبل گفت که: چون قصیدۀ-مدارس آیات-را گفتم قصد کردم بآن بخدمت علی بن موسی الرضا (علیه السّلام) و آن حضرت در خراسان ولی عهد مأمون بود در خلافت، پس آمدم از مدینه و بخدمت وی رسیدم و این قصیده را بر او خواندم، تحسین نمود و فرمود که: مخوان بر کسی تا من امر کنم ترا بخواندن آن. پس خبر من بخلیفه مأمون رسید، پس مرا حاضر کرد و أحوال من پرسید بعد از آن گفت: ای دعبل بخوان بر من-مدارس آیات-را گفتم: نمیدانم یا أمیر المؤمنین، پس گفت ای غلام برو و أبو الحسن علی بن موسی الرضا را حاضر کن، ساعتی نگذشت که آن حضرت حاضر شد گفت مر او را که: یا ابا الحسن سؤال کردم دعبل را از-مدارس آیات-پس ذکر کرد که آن را نمیدانم. آن حضرت فرمود که: بخوان بر او، پس خواندم آن را مستحسن افتاد نزد وی، و امر کرد که پنجاه هزار درهم بمن دادند، و امر فرمود ابو الحسن از برای من نزدیک باین مبلغ بمن شفقت فرمودند، گفتم: یا سیدی میخواهم که ببخشی مرا چیزی از جامۀ مبارک خودت تا کفن من باشد، فرمود که: خوش باشد و پیراهن خود که پوشیده بود بمن عنایت فرمود با رو پاک کن لطیفی و فرمود که: نگاه دار این را که حراست خواهد کرد و نگاه داشت نمود ترا.بعد از آن ذو الریاستین ابو العباس فضل بن سهل بمن صله داد که وزیر مأمون بود با یک مادیان اصفر خراسانی، و بودم در روز بارانی که بیرون می آمدم و بر او جامۀ بود از خز و طاقیۀ از آن داد آن را بمن و جامۀ دیگر نو طلبید و پوشید و گفت: اختیار کردم ترا باین لباس برای آنکه بهتر است از برای نگاه داشت باران، گفت میدادند بمن هشتاد دینار در بهای آن خوش نیامد نفس مرا بفروختن آن، بعد از آن بازگشتم بجانب عراق. چون بعضی از راه طی کردم بیرون آمدند بر ما کردی چند و آنچه ما را بود أخذ کردند و آن روز روزی بود که باران میبارید، پس من ماندم با پیراهن کهنه و بدحالی نو و من تأسف داشتم بر پیراهن و منشفه امام (علیه السّلام) از جمیع آنچه کردان از من برده بودند، و فکر میکردم در قول سید من امام رضا (علیه السّلام) آنچه فرموده بود در حراست پیراهن و منشفه که ناگاه بر من گذشت یکی از آن کردان حرامی وزیر ران او بود مرکب اصفری که ذو الریاستین بمن انعام کرده بود، و کلاه بارانی که او داده بود نیز بر سر داشت، و نزدیک بمن ایستاد تا اصحاب او جمع شدند. و او میخواند که-مدارس آیات خلت من تلاوه-و از قصیدۀ من است و میگریست. من چون این را از او دیدم عجب آمد مرا از حرامی که از اکراد بود و متشیع باشد؛ من طمع کردم در پیراهن و منشفه خود و گفتم: یا سیدی این قصیده که میخوانی از کیست؟ گفت: ویلک ترا باین چه کار است گفتم: مرا در او سببی است که خبر خواهم کرد ترا بآن گفت: صاحب آن مشهورتر است از آنکه او را ندانند، گفتم باری چه کس است؟ گفت: دعبل بن علی شاعر آل محمد جزاه اللّه خیرا گفتم: و اللّه یا سیدی که دعبل منم و این قصیدۀ منست، گفت: ویلک چه میگوئی؟ گفتم: این امر مشهور تراست از اینبعد از آن فرستاد و اهل قافله را حاضر گردانید جماعتی از ایشان حاضر شدند و پرسید ایشان را از من تمام ایشان گفتند که این دعبل بن علی خزاعی است، گفت: گذاشتم آنچه از قافله گرفته ام و زیاده بر آن از برای کرامت تو، بعد از آن اصحاب خود را طلبید و گفت: بازگردانید هر چیزی که از قافله گرفته اید، پس باز دادند هر چه از قافله گرفته بودند، و جمیع آنچه از من گرفته بودند بازدادند، بعد از آن بدرقه شدند تا ما را بمأمن رسانیدند و محفوظ ماندیم ما و قافله ببرکت آن پیراهن و منشفه.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 76 )
ص : 9473
و عنه (الصادق) علیه السّلام: «إنّ جبرئیل نزل علی محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم یخبر عن ربّه عزّ و جلّ فقال له: یا محمّد لم أترک الأرض إلاّ و فیها عالم یعرف طاعتی و هدای، و یکون نجاه فیما بین قبض النبیّ الی خروج النبیّ الآخر و لم أکن أترک إبلیس یضلّ النّاس و لیس فی الأرض حجّه وداع إلیّ و هاد إلی سبیلی و عارف بأمری و إنی قد قبضت لکلّ . قوم هادیا أهدی به السعداء و یکون حجه علی الأشقیاء» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 113 )
ص : 9474
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ أَعْتَقَ [ أَبَا یَثْرِبَ وَ جُبَیْراً ] وَ زُرَیْقاً عَلَی أَنْ یَعْمَلُوا فِی ضَیْعَهٍ حَبَسَهَا أَرْبَعَ سِنِینَ ثُمَّ هُمْ أَحْرَارٌ فَعَمِلُوا ثُمَّ عَتَقُوا.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 454 )
ص : 9475
23778-20 ( الکافی 310:4) محمد ، عمن حدثه ، عن إبراهیم بن مهزیار قال: کتبت إلی أبی محمد علیه السّلام ( التهذیب 226:9 رقم 890) ابن محبوب ، عن ( الفقیه 444:2 رقم 2928) إبراهیم بن مهزیار قال کتبت إلیه علیه السّلام: أن مولاک علی بن مهزیار أوصی أن یحج عنه من ضیعه صیر ریعها إلی حجه فی کل سنه إلی عشرین دینارا و أنه قد انقطع طریق البصره لتضاعف المئونه علی الناس و لیس یکتفون بالعشرین دینارا، و کذلک أوصی عده من موالیک فی حجتهم، فکتب "یجعل ثلاث حجج حجه إن شاء اللّه". قال إبراهیم : و کتب إلیه علی بن محمد الحضینی : أن ابن عمی أوصی أن یحج عنه حجه بخمسه عشر دینارا فی کل سنه فلیس یکفی فما تأمر فی ذلک فکتب علیه السّلام "یجعل حجتین فی حجه فإن اللّه تعالی عالم بذلک".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 127 )
ص : 9476
قَالَ: لاَ یُؤَاجِرُ اَلْأَرْضَ بِالْحِنْطَهِ وَ اَلشَّعِیرِ وَ اَلْأَرْبِعَاءِ وَ هُوَ اَلشِّرْبُ وَ لاَ بِالنِّطَافِ وَ هُوَ فَضَلاَتُ اَلْمِیَاهِ وَ لَکِنْ بِالذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ وَ إِذَا اِسْتَأْجَرَهَا بِالذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ فَلاَ یُؤَاجِرْهَا بِأَکْثَرَ لِأَنَّ اَلذَّهَبَ وَ اَلْفِضَّهَ مَضْمُونٌ وَ هَذَا لَیْسَ بِمَضْمُونٍ وَ هُوَ مِمَّا أَخْرَجَتِ اَلْأَرْضُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 170 )
ص : 9477
10381-7 الکافی ،1/9/93/4 محمد عن أحمد عن ابن فضال عن الفقیه ،1796/84/2 ابن بکیر عن زراره قال: سألت أبا عبد اللّه علیه السّلام عن أفضل ما جرت به السنه فی التطوع من الصوم فقال ثلاثه أیام فی کل شهر الخمیس فی أول الشهر و الأربعاء فی وسط الشهر و الخمیس فی آخر الشهر قال قلت له هذا جمیع ما جرت به السنه فی الصوم فقال نعم.
( الوافی , جلد 11 , صفحه 46 )
ص : 9478
إِنْ هذا إِلاّ مَلَکٌ کَرِیمٌ وَ رَوَی عَنْ أَبِی سَعِیدٍ اَلْخُدْرِیِّ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُوَ یَصِفُ یُوسُفَ حِینَ رَآهُ فِی اَلسَّمَاءِ اَلثَّانِیَهِ: رَأَیْتُ رَجُلاً صُورَتِهُ صُورَهُ اَلْقَمَرِ لَیْلَهَ اَلْبَدْرِ، قُلْتُ: یَا جَبْرَئِیلُ مَنْ هَذَا؟ قَالَ: هَذَا أَخُوکَ یُوسُفُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 423 )
ص : 9479
وَ قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ صَلاَهَ لِمَنْ لَمْ یُقِمْ صُلْبَهُ فِی رُکُوعِهِ وَ سُجُودِهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 107 )
ص : 9480
مِشْکَاهُ اَلْأَنْوَارِ ، نَقْلاً مِنْ کِتَابِ اَلْمَحَاسِنِ : إِلَی قَوْلِهِ: طُوبی لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 64 , صفحه 290 )
در مشکات الانوار بنقل از محاسن تا«
طُوبی لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ
» آمده.
( بحارالأنوار (جلد 64) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 229 )
ص : 9481
و بإسناده إلی عبید اللّه بن علیّ الحلبی ّ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام : أنّ رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - قال: الموتور أهله و ماله من ضیّع صلاه العصر. قلت: ما الموتور أهله و ماله؟ قال: لا یکون له فی الجنّه أهل و لا مال. یضیّعها. فیدعها متعمّدا، حتّی تصفرّ الشّمس و تغیب.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 368 )
ص : 9482
وَ قَالَ أَبُو اَلْحَسَنِ اَلْمَاضِی : یُرِیدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا وَلاَیَهَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِأَفْواهِهِمْ وَ اَللّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ اَللَّهُ مُتِمُّ اَلْإِمَامَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 396 )
ص : 9483
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْقَسَامَهِ أَیْنَ کَانَ بَدْؤُهَا قَالَ کَانَ مِنْ قِبَلِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا کَانَ بَعْدَ فَتْحِ خَیْبَرَ تَخَلَّفَ رَجُلٌ مِنَ اَلْأَنْصَارِ عَنْ أَصْحَابِهِ فَرَجَعُوا فِی طَلَبِهِ فَوَجَدُوهُ مُتَشَحِّطاً فِی دَمِهِ قَتِیلاً فَجَاءَتِ اَلْأَنْصَارُ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ قَتَلَتِ اَلْیَهُودُ صَاحِبَنَا فَقَالَ لِیُقْسِمْ مِنْکُمْ خَمْسُونَ رَجُلاً عَلَی أَنَّهُمْ قَتَلُوهُ قَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ کَیْفَ نُقْسِمُ عَلَی مَا لَمْ نَرَهُ قَالَ فَیُقْسِمُ اَلْیَهُودُ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَنْ یُصَدِّقُ اَلْیَهُودَ فَقَالَ أَنَا إِذاً أَدِی صَاحِبَکُمْ فَقُلْتُ لَهُ کَیْفَ اَلْحُکْمُ فَقَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَکَمَ فِی اَلدِّمَاءِ مَا لَمْ یَحْکُمْ فِی شَیْءٍ مِنْ حُقُوقِ اَلنَّاسِ لِتَعْظِیمِهِ اَلدِّمَاءَ لَوْ أَنَّ رَجُلاً اِدَّعَی عَلَی رَجُلٍ عَشَرَهَ آلاَفِ دِرْهَمٍ أَوْ أَقَلَّ مِنْ ذَلِکَ أَوْ أَکْثَرَ لَمْ یَکُنِ اَلْیَمِینُ لِلْمُدَّعِی وَ کَانَتِ اَلْیَمِینُ عَلَی اَلْمُدَّعَی عَلَیْهِ فَإِذَا اِدَّعَی اَلرَّجُلُ عَلَی اَلْقَوْمِ بِالدَّمِ أَنَّهُمْ قَتَلُوا کَانَتِ اَلْیَمِینُ لِمُدَّعِی اَلدَّمِ قَبْلَ اَلْمُدَّعَی عَلَیْهِمْ فَعَلَی اَلْمُدَّعِی أَنْ یَجِیءَ بِخَمْسِینَ رَجُلاً یَحْلِفُونَ أَنَّ فُلاَناً قَتَلَ فُلاَناً فَیُدْفَعُ إِلَیْهِمُ اَلَّذِی حُلِفَ عَلَیْهِ فَإِنْ شَاءُوا عَفَوْا وَ إِنْ شَاءُوا قَتَلُوا وَ إِنْ شَاءُوا قَبِلُوا اَلدِّیَهَ وَ إِنْ لَمْ یُقْسِمُوا فَإِنَّ عَلَی اَلَّذِینَ اُدُّعِیَ عَلَیْهِمْ أَنْ یَحْلِفَ مِنْهُمْ خَمْسُونَ مَا قَتَلْنَا وَ لاَ عَلِمْنَا لَهُ قَاتِلاً فَإِنْ فَعَلُوا وَدَی أَهْلُ اَلْقَرْیَهِ اَلَّذِینَ وُجِدَ فِیهِمْ وَ إِنْ کَانَ بِأَرْضِ فَلاَهٍ أُدِّیَتْ دِیَتُهُ مِنْ بَیْتِ اَلْمَالِ فَإِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ لاَ یَبْطُلُ دَمُ اِمْرِئٍ مُسْلِمٍ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 362 )
8 - ابو بصیر گوید:
از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: پیدایش قسامه چگونه بود؟
فرمود: پیدایش قسامه از جانب پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله بود. بعد از فتح خیبر، مردی انصاری از میان دوستان خود ناپدید شد. دوستانش در پی او رفتند. و او را یافتند که در خونش غلتیده و کشته شده بود.
انصار به محضر پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله آمدند و عرض کردند: ای پیامبر خدا! یهودیان رفیق ما را کشته اند.
پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و اله فرمود: پنجاه مرد از شما باید سوگند یاد کنند که یهودیان او را کشته اند.
عرض کردند: ای پیامبر خدا! چگونه بر چیزی که ندیده ایم سوگند یاد کنیم؟
فرمود: پس یهودیان سوگند یاد کنند.
عرض کردند: ای پیامبر خدا! چه کسی یهودیان را تصدیق می کند؟!
فرمود: بنابراین من دیه دوست شما را می دهم.
ابو بصیر گوید: به امام علیه السّلام عرض کردم: حکم چگونه است؟
فرمود: خداوند عز و جل به خاطر گرامی داشتن خون ها، درباره آن حکمی نمود که در خصوص هیچ کدام از حقوق مردم ننمود. اگر مردی بر دیگری ادعا کند که ده هزار درهم یا کمتر و یا بیشتر از او طلب دارد، سوگند به عهده مدعی نخواهد بود، بلکه به عهده منکر است. اما هرگاه مردی بر گروهی ادعای خون کند که آنان مقتول را کشته اند، پیش از منکران، سوگند از آن مدعی خون خواهد بود. پس بر عهده مدعی است که پنجاه نفر بیاورد که سوگند یاد کنند:«فلانی، فلانی را کشت».
بنابراین کسی که در خصوصش سوگند خورده اند را به آنان می سپارند. پس اگر خواستند، عفو می کنند و اگر خواستند، می کشند و اگر خواستند، دیه دریافت می کنند و اگر مدعیان سوگند نخورند، به عهده منکران است که پنجاه نفرشان چنین سوگند بخورند:«ما مقتول را نکشته ایم و قاتلی نمی شناسیم». پس اگر چنین کنند، اهل قریه ای که جنازه در میان آن ها پیدا شده، دیه را می پردازند و اگر مقتول در صحرایی افتاده باشد، دیه اش از بیت المال پرداخت می گردد؛ زیرا امیر مؤمنان علی علیه السّلام می فرمود:«خون مرد مسلمان هدر نیست».
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 347 )
: ضعیف علی المشهور. و قال فی النهایه : وداه : أی أعطی دیته. قوله صلی الله علیه و آله و سلم: الذین وجد فیهم أی استحبابا، و لعله سقط و إلا کما هو موجود فی خبر برید، إلا أن یکون حلفهم علی نفی العمد لا مطلقا.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 188 )
ص : 9484
8451-3 الکافی ،1/3/470/3 غیر واحد عن سهل عن أحمد بن محمد البصری عن القاسم بن عبد الرحمن الهاشمی عن هارون بن خارجه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إذا أردت أمرا فخذ ست رقاع فاکتب فی ثلاث منها بسم اللّه الرحمن الرحیم خیره من اللّه العزیز الحکیم لفلان بن فلانه افعل و فی ثلاث منها بسم اللّه الرحمن الرحیم خیره من اللّه العزیز الحکیم لفلان بن فلانه لا تفعل ثم ضعها تحت مصلاک ثم صل رکعتین فإذا فرغت فاسجد سجده و قل فیها مائه مره أستخیر اللّه برحمته خیره فی عافیه ثم استو جالسا و قل اللهم خر لی و اختر لی فی جمیع أموری فی یسر منک و عافیه ثم اضرب بیدک إلی الرقاع فشوشها و أخرج واحده واحده فإن خرج ثلاث متوالیات افعل فافعل الأمر الذی تریده و إن خرج ثلاث متوالیات لا تفعل فلا تفعله و إن خرجت واحده افعل و الأخری لا تفعل - فأخرج من الرقاع إلی خمس فانظر أکثرها فاعمل به و دع السادسه لا تحتاج إلیها.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1410 )
ص : 9485
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ خَالِدٍ اَلصَّیْرَفِیُّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ هَذِهِ اَلْمَسْأَلَهِ فَقَالَ کَرِّرْهَا عَلَیَّ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّهُ کَانَتْ لِی جَارِیَهٌ فَلَمْ تُرْزَقْ مِنِّی وَلَداً فَبِعْتُهَا فَوَلَدَتْ مِنْ غَیْرِی وَ لِی وَلَدٌ مِنْ غَیْرِهَا أَ فَأُزَوِّجُ وَلَدِی مِنْ غَیْرِهَا وَلَدَهَا قَالَ تُزَوِّجُ مَا کَانَ لَهَا مِنْ وَلَدٍ قَبْلَکَ یَقُولُ قَبْلَ أَنْ یَکُونَ لَکَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 174 )
ص : 9486
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، أَنَّهُ قَالَ: أَرْبَعَهٌ مِنْ قُصُورِ اَلْجَنَّهِ فِی اَلدُّنْیَا: اَلْمَسْجِدُ اَلْحَرَامُ ، وَ مَسْجِدُ اَلرَّسُولِ ، وَ مَسْجِدُ بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ ، وَ مَسْجِدُ اَلْکُوفَهِ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 369 )
[788]39-امیر مؤمنان علیه السّلام فرمود:چهار قصر بهشتی در دنیا است:مسجد الحرام،مسجد پیامبر،مسجد بیت المقدس و مسجد کوفه.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 827 )
ص : 9487
21334-10 ( الکافی 465:5) محمد بن أحمد ، عن علی بن الحکم ، عن بشیر بن حمزه ، عن رجل من قریش قال: بعثت إلی ابنه عم لی کان لها مال کثیر: قد عرفت کثره من یخطبنی من الرجال فلم أزوجهم نفسی و ما بعثت إلیک رغبه فی الرجال غیر أنه بلغنی أنه أحلها اللّه عز و جل فی کتابه و بینها رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله فی سنته فحرمها زفر فأحببت أن أطیع اللّه عز و جل فوق عرشه و أطیع رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و أعصی زفر فتزوجنی متعه. فقلت لها: حتی أدخل علی أبی جعفر علیه السّلام فأستشیره، قال: فدخلت علیه فخبرته، فقال "افعل، صلی اللّه علیکما من زوج".
( الوافی , جلد 21 , صفحه 341 )
ص : 9488
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی بِإِسْنَادِ أَخِی دِعْبِلٍ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أَلاَ إِنَّکُمْ سَتُعْرَضُونَ عَلَی سَبِّی فَإِنْ خِفْتُمْ عَلَی أَنْفُسِکُمْ فَسُبُّونِی أَلاَ وَ إِنَّکُمْ سَتُعْرَضُونَ عَلَی اَلْبَرَاءَهِ مِنِّی فَلاَ تَفْعَلُوا فَإِنِّی عَلَی اَلْفِطْرَهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 316 )
ص : 9489
رَوِیَّهُ اَلْمُتَأَنِّی أَفْضَلُ مِنْ بَدِیهَهِ اَلْعَجِلِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 389 )
ص : 9490
قَطْعُ اَلْعِلْمِ عُذْرُ اَلْمُتَعَلِّلِینَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 372 )
ص : 9491
وَ عَنْهُ قَالَ أَخْبَرَنَا جَمَاعَهٌ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ اَلْعَبَّاسِ أَبُو اَلْقَاسِمِ اَلْمُوسَوِیُّ بِدُبَیْل قَالَ أَخْبَرَنِی أَبِی إِسْحَاقُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ قَالَ حَدَّثَنِی إِسْمَاعِیلُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ هَذَا عَنْ أَخِیهِ وَ هَذَا عَنْ أَبِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَغْزَی عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی سَرِیَّهٍ وَ أَمَرَ اَلْمُسْلِمِینَ أَنْ یَنْتَدِبُوا مَعَهُ فِی سَرِیَّتِهِ فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ اَلْأَنْصَارِ لِأَخٍ لَهُ اُغْزُ بِنَا فِی سَرِیَّهٍ عَلِیٍّ لَعَلَّنَا نُصِیبُ خَادِماً أَوْ دَابَّهً أَوْ شَیْئاً نَتَبَلَّغُ بِهِ فَبَلَغَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَوْلَهُ فَقَالَ إِنَّمَا اَلْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ وَ لِکُلِّ اِمْرِئٍ مَا نَوَی فَمَنْ غَزَا اِبْتِغَاءَ مَا عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَی اَللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ غَزَا یُرِیدُ عَرَضَ اَلدُّنْیَا أَوْ نَوَی عِقَالاً لَمْ یَکُنْ لَهُ إِلاَّ مَا نَوَی .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 346 )
ص : 9492
ثم قال السید رضی الله عنه وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَاهُ اَلْحَنْبَلِیُّ صَاحِبُ کِتَابِ نِهَایَهِ اَلطَّلُوبِ وَ غَایَهِ اَلسَّئُولِ بِإِسْنَادِهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا طَالِبٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ یَقُولُ: حَدَّثَنِی مُحَمَّدٌ اِبْنُ أَخِی وَ کَانَ وَ اَللَّهِ صَدُوقاً قَالَ قُلْتُ لَهُ بِمَ بُعِثْتَ یَا مُحَمَّدُ قَالَ بِصِلَهِ اَلْأَرْحَامِ وَ إِقَامِ اَلصَّلاَهِ وَ إِیتَاءِ اَلزَّکَاهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 151 )
ص : 9493
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِذَا وُلِدَ لَکَ غُلاَمٌ أَوْ جَارِیَهٌ فَعُقَّ عَنْهُ یَوْمَ اَلسَّابِعِ شَاهً أَوْ جَزُوراً وَ کُلْ مِنْهُمَا وَ أَطْعِمْ وَ سَمِّهِ وَ اِحْلِقْ رَأْسَهُ یَوْمَ اَلسَّابِعِ وَ تَصَدَّقْ بِوَزْنِ شَعْرِهِ ذَهَباً أَوْ فِضَّهً وَ أَعْطِ اَلْقَابِلَهَ طَائِفاً مِنْ ذَلِکَ فَأَیَّ ذَلِکَ فَعَلْتَ فَقَدْ أَجْزَأَکَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 422 )
ص : 9494
أَنْجَحُ اَلْأُمُورِ مَا أَحَاطَ بِهِ اَلْکِتْمَانُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 211 )
ص : 9495
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ مَسْعُودٍ : وَ سَأَلْتُ عَلِیَّ بْنَ اَلْحَسَنِ عَنْ فُضَیْلٍ اَلرَّسَّانِ قَالَ هُوَ فُضَیْلُ بْنُ اَلزُّبَیْرِ وَ کَانُوا ثَلاَثَهَ إِخْوَهٍ عَبْدُ اَللَّهِ وَ آخَر .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 338 )
ص : 9496
سن، [المحاسن] ، اِبْنُ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: اِتَّقُوا اَللَّهَ وَ اِسْتَعِینُوا عَلَی مَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ بِالْوَرَعِ وَ اَلاِجْتِهَادِ فِی طَاعَهِ اَللَّهِ فَإِنَّ أَشَدَّ مَا یَکُونُ أَحَدُکُمْ اِغْتِبَاطاً مَا هُوَ عَلَیْهِ لَوْ قَدْ صَارَ فِی حَدِّ اَلْآخِرَهِ وَ اِنْقَطَعَتِ اَلدُّنْیَا عَنْهُ فَإِذَا کَانَ فِی ذَلِکَ اَلْحَدِّ عَرَفَ أَنَّهُ قَدِ اِسْتَقْبَلَ اَلنَّعِیمَ وَ اَلْکَرَامَهَ مِنَ اَللَّهِ وَ اَلْبُشْرَی بِالْجَنَّهِ وَ أَمِنَ مِمَّنْ کَانَ یَخَافُ وَ أَیْقَنَ أَنَّ اَلَّذِی کَانَ عَلَیْهِ هُوَ اَلْحَقَّ وَ أَنَّ مَنْ خَالَفَ دِینَهُ عَلَی بَاطِلٍ هَالِکٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 183 )
42-محاسن.ابن محبوب از علاء از محمد که گفت شنیدم از حضرت باقر علیه السّلام میفرمود.پرهیزکار باشید و برای حفظ و تثبیت مذهب خودتان از ورع و کوشش در عبادت یاری طلب کنید که مهمترین حالتی که این روش شما موجب غبطه و آرزوی دیگران قرار میگیرد هنگامی است که انسان در مرز آخرت و بسر حد انقطاع و جدائی از دنیا برسد(که آنان میگویند ای کاش ما هم پیرو اهل بیت و مرتبط با ائمه معصومین علیهم السّلام بودیم)موقعی که آن زمان فرا رسید معلوم و روشن می شود که باستقبال نعمتهای الهی و فضل و کرم خداوندی و مژده بهشت رفته و مؤمن از شر آن کسانی که از آنها ترس و وحشت داشت در امن و امان است و آن وقت پرده های کنار رفته و یقین کامل پیدا میکند که مسیر حرکت او همان حق است و مخالفان او بر باطل و در هلاکت است.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 192 )
ص : 9497
اَلْبَلَدُ اَلْأَمِینُ ، وَ مَجْمُوعُ اَلدَّعَوَاتِ، : دُعَاءُ یَوْمِ اَلسَّبْتِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی قَرَنَ رَجَائِی بِعَفْوِهِ وَ فَسَحَ أَمَلِی بِحُسْنِ تَجَاوُزِهِ وَ صَفْحِهِ وَ قَوَّی مُنَّتِی وَ ظَهْرِی وَ سَاعِدِی وَ بَدَنِی بِمَا عَرَّفَنِی مِنْ جُودِهِ وَ کَرَمِهِ وَ لَمْ یُخْلِنِی مَعَ مَقَامِی عَلَی مَعْصِیَتِهِ وَ تَقْصِیرِی فِی طَاعَتِهِ وَ مَا یَحِقُّ عَلَیَّ مِنِ اِعْتِقَادِ خَشْیَتِهِ وَ اِسْتِشْعَارِ خِیفَتِهِ مِنْ تَوَاتُرِ مِنَنِهِ وَ تَظَاهُرِ نِعَمِهِ وَ سُبْحَانَ اَللَّهِ اَلَّذِی یَتَوَکَّلُ کُلُّ مُؤْمِنٍ عَلَیْهِ وَ یَضْطَرُّ کُلُّ جَاحِدٍ إِلَیْهِ لاَ یَسْتَغْنِی أَحَدٌ إِلاَّ بِفَضْلِ مَا لَدَیْهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اَلْمُقْبِلُ عَلَی مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِهِ اَلتَّوَّابُ عَلَی مَنْ تَابَ إِلَیْهِ مِنْ عَظِیمِ ذَنْبِهِ اَلسَّاخِطُ عَلَی مَنْ قَنَطَ مِنْ وَاسِعِ رَحْمَتِهِ وَ یَئِسَ مِنْ عَاجِلِ رَوْحِهِ وَ اَللَّهُ أَکْبَرُ خَالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَ مَالِکُهُ وَ مُبِیدُ کُلِّ شَیْءٍ وَ مُهْلِکُهُ : اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ أَمِینِکَ وَ نَبِیِّکَ وَ شَاهِدِکَ اَلتَّقِیِّ اَلنَّقِیِّ وَ عَلَی آلِ مُحَمَّدٍ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ سُؤَالَ مُعْتَرِفٍ بِذَنْبِهِ نَادِمٍ عَلَی اِقْتِرَافِ تَبِعَتِهِ وَ أَنْتَ أَوْلَی مَنِ اُعْتُمِدَ وَ عَفَا وَ جَادَ بِالْمَغْفِرَهِ عَلَی مَنْ ظَلَمَ وَ أَسَاءَ فَقَدْ أَوْبَقَتْنِی اَلذُّنُوبُ فِی مَهَاوِی اَلْهَلَکَهِ وَ أَحَاطَتْ بِیَ اَلْآثَامُ وَ بَقِیتُ غَیْرَ مُسْتَقِلٍّ بِهَا فَأَنْتَ اَلْمُرْتَجَی وَ عَلَیْکَ اَلْمُعَوَّلُ فِی اَلشِّدَّهِ وَ اَلرَّخَاءِ وَ أَنْتَ مَلْجَأُ اَلْخَائِفِ اَلْغَرِیقِ وَ أَرْأَفُ مِنْ کُلِّ شَفِیقٍ إِلَیْکَ قَصَدْتُ سَیِّدِی وَ أَنْتَ مُنْتَهَی اَلْقَصْدِ لِلْقَاصِدِینَ وَ أَرْحَمُ مَنِ اُسْتُرْحِمَ فِی تَجَاوُزِکَ اَلْمُذْنِبِینَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلَّذِی لاَ یَتَعَاظَمُکَ غُفْرَانُ اَلذُّنُوبِ وَ کَشْفُ اَلْکُرُوبِ وَ أَنْتَ عَلاَّمُ اَلْغُیُوبِ وَ سَاتِرُ اَلْعُیُوبِ لِأَنَّکَ اَلْبَاقِی اَلرَّحِیمُ اَلَّذِی تَسَرْبَلْتَ بِالرُّبُوبِیَّهِ وَ تَوَحَّدَتْ بِالْإِلَهِیَّهِ وَ تَنَزَّهْتَ عَنِ اَلْحَیْثُوثِیَّهِ فَلَمْ یَحُدَّکَ وَاصِفٌ مَحْدُوداً بِالْکَیْفُوفِیَّهِ وَ لَمْ تَقَعْ عَلَیْکَ اَلْأَوْهَامُ بِالْمَائِیَّهِ وَ اَلْحَیْنُونِیَّهِ فَلَکَ اَلْحَمْدُ عَدَدَ نَعْمَائِکَ عَلَی اَلْأَنَامِ وَ لَکَ اَلشُّکْرُ عَلَی کُرُورِ اَللَّیَالِی وَ اَلْأَیَّامِ إِلَهِی بِیَدِکَ اَلْخَیْرُ وَ أَنْتَ وَلِیُّهُ مُتِیحُ اَلرَّغَائِبِ وَ غَایَهُ اَلْمَطَالَبِ أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِسَعَهِ رَحْمَتِکَ اَلَّتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ وَ قَدْ تَرَی یَا رَبِّ مَکَانِی وَ تَطَّلِعُ عَلَی ضَمِیرِی وَ تَعْلَمُ سِرِّی وَ لاَ یَخْفَی عَلَیْکَ أَمْرِی وَ أَنْتَ أَقْرَبُ إِلَیَّ مِنْ حَبْلِ اَلْوَرِیدِ فَتُبْ عَلَیَّ تَوْبَهً لاَ أَعُودُ بَعْدَهَا فِیمَا یُسْخِطُکَ وَ اِغْفِرْ لِی مَغْفِرَهً لاَ أَرْجِعُ مَعَهَا إِلَی مَعْصِیَتِکَ یَا أَکْرَمَ اَلْأَکْرَمِینَ إِلَهِی أَنْتَ اَلَّذِی أَصْلَحْتَ قُلُوبَ اَلْمُفْسِدِینَ فَصَلُحَتْ بِإِصْلاَحِکَ إِیَّاهَا فَأَصْلِحْنِی بِإِصْلاَحِکَ وَ أَنْتَ اَلَّذِی مَنَنْتَ عَلَی اَلضَّالِّینَ فَهَدَیْتَهُمْ بِرُشْدِکَ عَنِ اَلضَّلاَلَهِ وَ عَلَی اَلْجَائِرِینَ عَنْ قَصْدِکَ فَسَدَدْتَهُمْ وَ قَوَّمْتَ مِنْهُمْ عَثْرَ اَلزَّلَلِ فَمَنَحْتَهُمْ مَحَبَّتَکَ وَ جَنَّبْتَهُمْ مَعْصِیَتَکَ وَ أَدْرَجْتَهُمْ دَرَجَ اَلْمَغْفُورِ لَهُمْ وَ أَحْلَلْتَهُمْ مَحَلَّ اَلْفَائِزِینَ فَأَسْأَلُکَ یَا مَوْلاَیَ أَنْ تُلْحِقَنِی بِهِمْ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَرْزُقَنِی رِزْقاً وَاسِعاً حَلاَلاً طَیِّباً فِی عَافِیَهٍ وَ عَمَلاً یُقَرِّبُ إِلَیْکَ یَا خَیْرَ مَسْئُولٍ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ ضَرَاعَهَ مُقِرٍّ عَلَی نَفْسِهِ بِالْهَفَوَاتِ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ یَا تَوَّابُ وَ لاَ تَرُدَّنِی خَائِباً مِنْ جَزِیلِ عَطَائِکَ یَا وَهَّابُ فَقَدِیماً جُدْتَ عَلَی اَلْمُذْنِبِینَ بِالْمَغْفِرَهِ وَ سَتَرْتَ عَلَی عِبَادِکَ قَبِیحَاتِ اَلْفِعَالِ یَا جَلِیلُ یَا مُتَعَالِ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِمَنْ أَوْجَبْتَ حَقَّهُ عَلَیْکَ إِذْ لَمْ یَکُنْ لِی مِنَ اَلْخَیْرِ مَا أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِهِ وَ حَالَتِ اَلذُّنُوبُ بَیْنِی وَ بَیْنَ اَلْمُحْسِنِینَ وَ إِذْ لَمْ یُوجِبْ لِی عَمَلِی مُرَافَقَهَ اَلْمُتَّقِینَ فَلاَ تَرُدَّ سَیِّدِی تَوَجُّهِی بِمَنْ تَوَجَّهْتُ بِهِ إِلَیْکَ أَ تَخْذُلُنِی رَبِّی وَ أَنْتَ أَمَلِی أَمْ تَرُدُّنِی صِفْراً مِنَ اَلْعَفْوِ وَ أَنْتَ مُنْتَهَی رَغْبَتِی یَا مَنْ هُوَ مَأْمُولٌ فِی اَلشَّدَائِدِ مَوْصُوفٌ مَعْرُوفٌ بِالْجُودِ وَ اَلْخَلْقُ لَهُ عَبِیدٌ وَ إِلَیْهِ مَرَدُّ اَلْأُمُورِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ جُدْ عَلَیَّ بِإِحْسَانِکَ اَلَّذِی فِیهِ اَلْغِنَی عَنِ اَلْقَرِیبِ وَ اَلْبَعِیدِ وَ اَلْأَعْدَاءِ وَ اَلْإِخْوَانِ وَ اَلْأَخَوَاتِ وَ أَلْحِقْنِی بِالَّذِینَ غَمَرْتَهُمْ بِسَعَهِ تَطَوُّلِکَ وَ کَرَامَتِکَ وَ جَعَلْتَهُمْ أَطَایِبَ أَبْرَاراً أَتْقِیَاءَ أَخْیَاراً وَ لِنَبِیِّکَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی دَارِکَ جِیرَاناً وَ اِغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ مَعَ اَلْآبَاءِ وَ اَلْأُمَّهَاتِ وَ اَلْإِخْوَهِ وَ اَلْأَخَوَاتِ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 87 , صفحه 146 )
ص : 9498
اَلْعِلَلُ ، لِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : اَلْعِلَّهُ فِی زَلْزَلَهِ اَلْأَرْضِ أَنَّ اَلْحُوتَ اَلَّذِی یَحْمِلُ اَلْأَرْضَ لَهُ فُلُوسٌ فَإِذَا أَرَادَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ زَلْزَلَهَ أَرْضٍ أَوْ مَکَانٍ رَفَعَ اَلْحُوتُ اَلْفَلْسَ اَلَّذِی فِی ذَلِکَ اَلْمَوْضِعِ وَ حَرَّکَهُ فَتُزَلْزَلُ اَلْأَرْضُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 130 )
26-در علل محمّد بن علی بن ابراهیم است که:سبب زمین لرزه پولک پشت ماهی حامل زمین است و چون خدا عزّ و جلّ خواهد زمینی لرزد یا مکانی ماهی پولک آنجا را بلند کند و بجنباند و آن زمین بلرزد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 111 )
ص : 9499
وَ عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ شَیْءٍ مِنَ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ فَقَالَ إِنَّهُ لَمْ یُجْعَلْ شَیْءٌ إِلاَّ لِشَیْءٍ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 333 )
ص : 9500
وَ رُوِیَ: أَنَّ مَنْ قَصَدَ مَصْلُوباً فَنَظَرَ إِلَیْهِ وَجَبَ عَلَیْهِ اَلْغُسْلُ عُقُوبَهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 23 )
ص : 9501
، وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَا دُنْیَا مُرِّی عَلَی عَبْدِیَ اَلْمُؤْمِنِ بِأَنْوَاعِ اَلْبَلاَیَا وَ مَا هُوَ فِیهِ مِنْ أَمْرِ دُنْیَاهُ وَ ضَیِّقِی عَلَیْهِ فِی مَعِیشَتِهِ وَ لاَ تَحَلِّی لَهُ فَیَسْکُنَ إِلَیْکِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 432 )
ص : 9502
24222-8 ( الکافی 145:3) الثلاثه، عن بعض أصحابنا ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی العمامه للمیت فقال "حنکه" .
( الوافی , جلد 24 , صفحه 366 )
ص : 9503
فَصْلٌ فِی صَلاَهٍ أُخْرَی فِی أَوَّلِ لَیْلَهٍ مِنْ رَجَبٍ رَأَیْنَاهَا فِی کِتَابِ رَوْضَهِ اَلْعَابِدِینَ اَلْمَذْکُورِ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: مَنْ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ فِی أَوَّلِ لَیْلَهٍ مِنْ رَجَبٍ بَعْدَ اَلْعِشَاءِ یَقْرَأُ فِی أَوَّلِ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ مَرَّهً وَ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلثَّانِیَهِ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ أَ لَمْ نَشْرَحْ وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ وَ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ ثُمَّ یَتَشَهَّدُ وَ یُسَلِّمُ ثُمَّ یُهَلِّلُ اَللَّهَ تَعَالَی ثَلاَثِینَ مَرَّهً وَ یُصَلِّی عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ثَلاَثِینَ مَرَّهً فَإِنَّهُ یُغْفَرُ لَهُ مَا سَلَفَ مِنْ ذُنُوبِهِ وَ یُخْرِجُهُ مِنَ اَلْخَطَایَا کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 379 )
ص : 9504
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّهُ نَهَی عَنْ أَرْبَعِ کُنًی عَنْ أَبِی عِیسَی وَ أَبِی اَلْحَکَمِ وَ أَبِی مَالِکٍ وَ أَبِی اَلْقَاسِمِ إِذَا کَانَ اَلاِسْمُ مُحَمَّداً نَهَی عَنْ ذَلِکَ سَائِرَ اَلنَّاسِ وَ رَخَّصَ لِعَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ وَ قَالَ اَلْمَهْدِیُّ مِنْ وُلْدِی یُضَاهِی اِسْمُهُ اِسْمِی وَ کُنْیَتُهُ کُنْیَتِی .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 188 )
ص : 9505
وَ عَنْهُ قَالَ: سَأَلَ مُحَمَّدُ بْنُ صَالِحٍ اَلْأَرْمَنِیُّ أَبَا مُحَمَّدٍ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: لِلّهِ اَلْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ فَقَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ لَهُ اَلْأَمْرُ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْمُرَ بِهِ وَ لَهُ اَلْأَمْرُ مِنْ بَعْدِ أَنْ یَأْمُرَ بِمَا شَاءَ فَقُلْتُ فِی نَفْسِی هَذَا قَوْلُ اَللَّهِ: أَلا لَهُ اَلْخَلْقُ وَ اَلْأَمْرُ تَبارَکَ اَللّهُ رَبُّ اَلْعالَمِینَ قَالَ فَنَظَرَ إِلَیَّ وَ تَبَسَّمَ ثُمَّ قَالَ: أَلا لَهُ اَلْخَلْقُ وَ اَلْأَمْرُ تَبارَکَ اَللّهُ رَبُّ اَلْعالَمِینَ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 420 )
و از او است که پرسید محمد بن صالح ارمنی از ابا محمد از قول خدای عز و جل که«
لِلّهِ اَلْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ
»پس فرمود آن حضرت که مر او راست امر پیش از آنکه امر کند به او و مر او راست امر بعد از آنکه امر کند بآنچه خواهد پس گفتم در نفس خود که اینست قول خدای عز و جل که «
أَلا لَهُ اَلْخَلْقُ وَ اَلْأَمْرُ تَبارَکَ اَللّهُ رَبُّ اَلْعالَمِینَ
»گفت نظر کرد بسوی من و تبسم فرمود و گفت«
أَلا لَهُ اَلْخَلْقُ وَ اَلْأَمْرُ تَبارَکَ اَللّهُ رَبُّ اَلْعالَمِینَ
»
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 299 )
ص : 9506
178-1 الکافی ،1/1/54/1 الاثنان عن الوشاء و العده عن أحمد عن ابن فضال جمیعا عن عاصم بن حمید عن محمد عن أبی جعفر علیه السّلام قال: خطب أمیر المؤمنین الناس فقال أیها الناس إنما بدؤ وقوع الفتن أهواء تتبع - و أحکام تبتدع یخالف فیها کتاب اللّه یتولی فیها رجال رجالا فلو أن الباطل خلص لم یخف علی ذی حجی و لو أن الحق خلص لم یکن اختلاف و لکن یؤخذ من هذا ضغث و من هذا ضغث فیمزجان فیجیئان معا فهنالک استحوذ الشیطان علی أولیائه و نجی الذین سبقت لهم من اللّه الحسنی.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 243 )
ص : 9507
دَعَائِمُ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا طَلَّقَ اَلرَّجُلُ اَلْمَرْأَهَ لَمْ یَتَزَوَّجْ أُخْتَهَا حَتَّی تَنْقَضِیَ عِدَّتُهَا.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 373 )
ص : 9508
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُوسُفَ بْنِ عَقِیلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا صَلَّی یَقْرَأُ فِی اَلْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ صَلاَتِهِ اَلظُّهْرِ سِرّاً وَ یُسَبِّحُ فِی اَلْأَخِیرَتَیْنِ مِنْ صَلاَتِهِ اَلظُّهْرِ عَلَی نَحْوٍ مِنْ صَلاَتِهِ اَلْعِشَاءِ وَ کَانَ یَقْرَأُ فِی اَلْأَوَّلَتَیْنِ مِنْ صَلاَتِهِ اَلْعَصْرِ سِرّاً وَ یُسَبِّحُ فِی اَلْأَخِیرَتَیْنِ عَلَی نَحْوٍ مِنْ صَلاَتِهِ اَلْعِشَاءِ اَلْحَدِیثَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 6 , صفحه 125 )
ص : 9509
الشیخ فخر الدین النجفی فی کتابه: قال: روی [عن بعض] الثقات الأخیار: أنّ الحسن و الحسین - علیهما السلام - دخلا یوم عید علی حجر [ه] جدهما رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - فقالا له: یا جدّاه، الیوم یوم العید، و قد تزین أولاد العرب بالوان اللباس، و لبسوا جدید الثیاب، و لیس لنا ثوب جدید، و قد توجّهنا لجنابک لنأخذ عیدیتنا منک، و لا نرید سوی ثیاب نلبسها. فتأمّل النبی - صلّی اللّه علیه و آله - و بکی و لم یکن عنده فی البیت ثیاب تلیق بهما، و لا رای أن یمنعهما فیکسر خاطرهما، فتوجّه إلی الأحدیه، و عرض الحال علی الحضره الصمدیه و قال: إلهی اجبر قلبهما و قلب امّهما، فنزل جبرائیل من السماء (فی) تلک الحال و معه حلتان بیضاوتان من حلل الجنه فسرّ النبی - صلّی اللّه علیه و آله - (بذلک) و قال لهما: یا سیّدی شباب أهل الجنه، هاکما أثوابکما خاطهما لکما خیاط القدره علی (قدر) طولکما أتتکما مخیطه من عالم الغیب. فلمّا رایا الخلع بیضاء قالا: (یا رسول اللّه کیف هذا و جمیع صبیان العرب لابسین أنواع الثیاب) ، فاطرق النبی - صلّی اللّه علیه و آله - ساعه مفکرا فی امرهما فقال جبرائیل: یا محمد طب نفسا و قرّ عینا، إن صابغ صبغه اللّه عزّ و جلّ یقضی لهما هذا الأمر و یفرح قلوبهما بایّ لون شاءا فأمر یا محمد باحضار الطشت و الابریق، فاحضره فقال جبرائیل: یا رسول اللّه أنا أصبّ الماء علی هذه الخلع، و أنت تفرکهما بیدک، فتصبغ بأی لون شاءا. فوضع النبی - صلّی اللّه علیه و آله - حلّه الحسن فی الطشت فأخذ جبرائیل یصبّ الماء، ثم أقبل النبی - صلّی اللّه علیه و آله - علی الحسن، و قال: یا قره عینی بایّ لون ترید حلّتک؟ فقال: اریدها خضراء، ففرکها النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - فی یده فی ذلک الماء فاخذت بقدره اللّه لونا أخضر فائقا کالزبرجد الاخضر، فاخرجها النبی - صلّی اللّه علیه و آله - و أعطاها الحسن - علیه السلام - فلبسها. ثم وضع حله الحسین - علیه السلام - فی الطشت [و أخذ جبرائیل - علیه السلام - یصبّ الماء فالتفت النبیّ إلی الحسین - علیه السلام-] و کان له من العمر خمس سنین و قال له: یا قره عینی ایّ لون ترید حلتک؟ فقال الحسین - علیه السلام-: یا جدّاه اریدها (تکون) حمراء ففرکها النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - بیده فی ذلک الماء، فصارت (لونا أحمر فائقا) کالیاقوت الأحمر، فلبسها الحسین - علیه السلام - فسرّ النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - بذلک. و توجه الحسن و الحسین إلی امهما - علیها السلام - فرحین مسرورین فبکی جبرائیل - علیه السلام - لمّا شاهد تلک الحال فقال النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله-: یا أخی (جبرائیل) فی مثل هذا الیوم الذی فرح فیه ولدای تبکی و تحزن؟ فبالله علیک الاّ ما اخبرتنی (لم حزنت) ؟ فقال جبرائیل: اعلم یا رسول اللّه إنّ اختیار ابنیک علی اختلاف اللون، فلا بدّ للحسن أن یسقوه السمّ و یخضرّ لون جسده من عظم السمّ، و لا بدّ للحسین - علیه السلام - أن یقتلوه و یذبحوه، و یخضب بدنه من دمه، فبکی النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - و زاد حزنه لذلک. (شعرا: أتی الحسنان الطهر یا جد أعطناثیابا جیادا یوم عید لنلبسا فلم یک عند الطهر ما یطلبانهفارضا هما رب العباد بأنفسا)
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 519 )
ص : 9510
قوله علیه السلام: و لو أشاء لقلت.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 593 )
ص : 9511
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ اَلْجُعْفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: اَلْجَدَّهُ تُقَاسِمُ اَلْإِخْوَهَ مَا بَلَغُوا وَ إِنْ کَانُوا مِائَهَ أَلْفٍ.
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 4 , صفحه 156 )
ص : 9512
اَلنَّاسُ أَبْنَاءُ مَا یُحْسِنُونَ .
( کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام , جلد 1 , صفحه 182 )
مردم، فرزندان آن چه که نیکو می پندارند هستند.
( کشف الیقین / ترجمه آژیر ؛ ج 1 , ص 198 )
مردم فرزندان اعمال پسندیدۀ خویش می باشند [زیرا برای شناسایی هر فرد او را به پدر و فامیل و نیاکان انتساب می دهند اما کارهای پسندیده در معرفی و شناخت هر انسان او را از انتساب به نیاکان بی نیاز نموده و ارزش والایی می بخشند].
( کشف الیقین / ترجمه علوی ؛ ج 1 , ص 218 )
ص : 9513
إِذَا اِزْدَحَمَ اَلْجَوَابُ نُفِیَ اَلصَّوَابُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 134 )
ص : 9514
20724-6 الفقیه ،2463/285/2 بکر بن صالح عن الجعفری عن أبی الحسن علیه السّلام قال سمعته یقول: من خرج من منزله أو منزل غیر منزله فی أول الغداه فلقی فرسا أشقر به أوضاح بورک له فی یومه و إن کانت به غره سائله فهو العیش و لم یلق فی یومه ذلک إلا سرورا و قضی اللّه حاجته.
( الوافی , جلد 20 , صفحه 878 )
ص : 9515
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ کَانَ ظَاهِرُهُ أَرْجَحَ مِنْ بَاطِنِهِ خَفَّ مِیزَانُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 188 )
38-قبلا ترجمه شد.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 167 )
ص : 9516
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی قِصَصِ اَلْأَنْبِیَاءِ ، بِإِسْنَادِهِ إِلَی اَلصَّدُوقِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ دُرُسْتَ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْهُمْ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: بَیْنَمَا مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ جَالِسٌ إِذْ أَقْبَلَ إِبْلِیسُ وَ عَلَیْهِ بُرْنُسٌ ذُو أَلْوَانٍ فَوَضَعَهُ وَ دَنَا مِنْ مُوسَی وَ سَلَّمَ فَقَالَ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ أَنْتَ قَالَ إِبْلِیسُ قَالَ لاَ قَرَّبَ اَللَّهُ دَارَکَ لِمَا ذَا اَلْبُرْنُسُ قَالَ أَخْتَطِفُ بِهِ قُلُوبَ بَنِی آدَمَ فَقَالَ لَهُ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَخْبِرْنِی بِالذَّنْبِ اَلَّذِی إِذَا أَذْنَبَهُ اِبْنُ آدَمَ اِسْتَحْوَذْتَ عَلَیْهِ قَالَ ذَلِکَ إِذَا أَعْجَبَتْهُ نَفْسُهُ وَ اِسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ وَ صَغَّرَ فِی نَفْسِهِ ذَنْبَهُ اَلْخَبَرَ . وَ رَوَاهُ اَلطَّبْرِسِیُّ فِی مِشْکَاهِ اَلْأَنْوَارِ ، نَقْلاً مِنَ اَلْمَحَاسِنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مِثْلَهُ وَ فِیهِ وَ صَغَّرَ فِی عَیْنِهِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 348 )
ص : 9517
21040-8 ( الکافی 416:5) محمد ، عن الأربعه ( التهذیب 458:7 رقم 1831) علی المیثمی، عن فضاله ، عن العلاء ، عن محمد ، عن أحدهما علیهما السّلام قال: سألته عن رجل فجر بامرأه، أ یتزوج أمها من الرضاعه أو ابنتها قال "لا". 21041-9 (الکافی 416:5) محمد، عن أحمد، عن السراد، عن العلاء، عن محمد، عن أبی جعفر علیه السّلام: مثله .
( الوافی , جلد 21 , صفحه 183 )
ص : 9518
وَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : تَعَلَّمُوا اَلْعِلْمَ فَإِنَّ تَعْلِیمَهُ حَسَنَهٌ وَ طَلَبُهُ عِبَادَهٌ وَ اَلْبَحْثُ عَنْهُ جِهَادٌ وَ تَعْلِیمُهُ لِمَنْ لاَ یَعْلَمُهُ صَدَقَهٌ وَ بَذْلُهُ لِأَهْلِهِ قُرْبَهٌ لِأَنَّهُ عِلْمُ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ وَ سُبُلُ مَنَازِلِ اَلْجَنَّهِ وَ اَلْأَنِیسُ فِی اَلْوَحْشَهِ وَ اَلصَّاحِبُ فِی اَلْغُرْبَهِ وَ اَلْمُحَدِّثُ فِی اَلْخَلْوَهِ وَ اَلدَّلِیلُ عَلَی اَلسَّرَّاءِ وَ اَلضَّرَّاءِ وَ اَلسِّلاَحُ عَلَی اَلْأَعْدَاءِ وَ اَلزِّینَهُ عِنْدَ اَلْأَخِلاَّءِ یَرْفَعُ اَللَّهُ بِهِ أَقْوَاماً فَیَجْعَلُهُمْ لِلْخَیْرِ قَادَهً وَ أَئِمَّهً تُقْتَصُّ آثَارُهُمْ وَ یُقْتَدَی بِفِعَالِهِمْ وَ یُنْتَهَی إِلَی رَأْیِهِمْ تَرْغَبُ اَلْمَلاَئِکَهُ فِی خَلَّتِهِمْ وَ بِأَجْنِحَتِهَا تَمْسَحُهُمْ وَ یَسْتَغْفِرُ لَهُمْ کُلُّ رَطْبٍ وَ یَابِسٍ لِأَنَّ اَلْعِلْمَ حَیَاهُ اَلْقُلُوبِ وَ مَصَابِیحُ اَلْأَبْصَارِ مِنَ اَلظُّلْمِ وَ قُوَّهُ اَلْأَبْدَانِ مِنَ اَلضَّعْفِ وَ یَبْلُغُ بِالْعِبَادِ مَنَازِلَ اَلْأَخْیَارِ وَ اَلدَّرَجَاتِ اَلْعُلَی وَ بِهِ تُوصَلُ اَلْأَرْحَامُ وَ یُعْرَفُ اَلْحَلاَلُ مِنَ اَلْحَرَامِ وَ هُوَ إِمَامُ اَلْعَمَلِ وَ اَلْعَمَلُ تَابِعٌ لَهُ یُلْهِمُهُ اَللَّهُ أَنْفُسَ اَلسُّعَدَاءِ وَ یَحْرِمُهُ اَلْأَشْقِیَاءَ .
( کنز الفوائد , جلد 2 , صفحه 108 )
72-امیر مؤمنان(علیه السّلام)فرمود:بیاموزید علم را که یاد دادنش حسنه باشد و طلبش عبادت و بحث از آن جهاد و آموختنش بکسی که نداند صدقه و بخشیدن آن باهلش تقرب بخدا.زیرا که آن علم بحلال و حرام و راههای رفتن ببهشت و همدم در تنهائی و رفیق در غربت و بازگوی در خلوت است و دلیل در سختی و تنگی و اسلحه بر دشمن ها و زیور نزد دوستان.خدا مردمی را بدان بالا برد و آنان را پیشوایان خیر سازد و پیشوایان بر حق که بدنبال آنان روند و از آنها پیروی کنند و رأی آنها را بکار بندند.فرشته ها خواهان دوستی آنانند و با بالهای خود بدانها سایند و هر تر و خشکی براشان آمرزش خواهد زیرا علم زندگی دلها است و چراغ دیده ها در تاریکی و نیروی تن از ضعف و بنده ها را بمقام اخیار رساند و بدرجه های بلند،و بدان صلۀ ارحام شود و حلال و حرام از هم باز شناخته شوند و آن برنامۀ هر کار است و کار بدنبال آنست و خداوند آن را بسعادتمندان الهام کند و از اشقیاء دریغ دارد.
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 2 , ص 115 )
ص : 9519
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : مَنْ جَهِلَ فَلَمْ یَقِفْ بِالْمُزْدَلِفَهِ وَ مَضَی مِنْ عَرَفَهَ إِلَی مِنًی یَرْجِعُ فَیَقِفُ بِهَا وَ یَدْعُو.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 322 )
ص : 9520
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ عَالَ ثَلاَثَ بَنَاتٍ أَوْ ثَلاَثَ أَخَوَاتٍ کُنْتُ أَنَا وَ هُوَ فِی اَلْجَنَّهِ کَهَاتَیْنِ وَ شَبَّکَ بَیْنَ إِصْبَعَیْهِ اَلسَّبَّابَهِ وَ اَلْوُسْطَی فَقِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ اِثْنَتَیْنِ قَالَ وَ اِثْنَتَیْنِ قِیلَ وَ وَاحِدَهً قَالَ وَ وَاحِدَهً .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 284 )
ص : 9521
اِبْنُ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْوَسْوَاسَ فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ اُذْکُرْ تَقَطُّعَ أَوْصَالِکَ فِی قَبْرِکَ وَ رُجُوعَ أَحْبَابِکَ عَنْکَ إِذَا دَفَنُوکَ فِی حُفْرَتِکَ وَ خُرُوجَ بَنَاتِ اَلْمَاءِ مِنْ مَنْخِرَیْکَ وَ أَکْلَ اَلدُّودِ لَحْمَکَ فَإِنَّ ذَلِکَ یُسَلِّی عَنْکَ مَا أَنْتَ فِیهِ قَالَ أَبُو بَصِیرٍ فَوَ اَللَّهِ مَا ذَکَرْتُهُ إِلاَّ سَلَّی عَنِّی مَا أَنَا فِیهِ مِنْ هَمِّ اَلدُّنْیَا .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 255 )
20 - ابو بصیر گوید: به امام صادق علیه السّلام از وسوسۀ (همّ و غم دنیا) شکایت کردم.
فرمود: ای ابا محمّد! پاره پاره شدن پیوندهای خود را در قبرت، بازگشت که دوستانت پس از دفن کردنت، بیرون آمدن کرم های دماغ از دو سوراخ بینی و خوردن کرم ها گوشت تنت را یاد کن، زیرا که این عمل، از آن چه که در آن افتادی آرامش بخشد و تسلای خاطر گردد.
ابو بصیر گوید: به خدا سوگند! هرگاه این سخن را به یاد آوردم غم و اندوهی که از دنیا داشتم فراموش کردم و تسلاّی خاطرم شد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 576 )
: ضعیف. علی المشهور و المراد بالوسواس هنا فکر الدنیا و غمها و بنات الماء الدیدان التی تتولد من الرطوبات
( مرآه العقول ؛ ج 14 , ص 251 )
ص : 9522
و فی روضه الکافی : سهل بن زیاد ، عن عمرو بن عثمان ، عن عبد اللّه بن المغیره ، عن طلحه بن زید ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام -: فی هذه الآیه قال: کانوا ثلاثه أصناف: صنف ائتمروا و أمروا، فنجوا و صنف ائتمروا و لم یأمروا، فمسخوا ذرّا، و صنف لم یأتمروا و لم یأمروا، فهلکوا.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 222 )
ص : 9523
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ قَالَ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : خَمْسَهٌ لَوْ رَحَلْتُمْ فِیهِنَّ مَا قَدَرْتُمْ عَلَی مِثْلِهِنَّ - لاَ یَخَافُ عَبْدٌ إِلاَّ ذَنْبَهُ وَ لاَ یَرْجُو إِلاَّ رَبَّهُ - وَ لاَ یَسْتَحِی اَلْجَاهِلُ إِذَا سُئِلَ عَمَّا لاَ یَعْلَمُ - أَنْ یَقُولَ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ - وَ لاَ یَسْتَحِی اَلَّذِی لاَ یَعْلَمُ أَنْ یَتَعَلَّمَ- وَ اَلصَّبْرُ مِنَ اَلْإِیمَانِ بِمَنْزِلَهِ اَلرَّأْسِ مِنَ اَلْجَسَدِ - وَ لاَ إِیمَانَ لِمَنْ لاَ صَبْرَ لَهُ .
( صحیفه الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 81 )
با اسناد نقل شده امام رضا(علیه السلام)فرمود که پدرم محمد بن علی از علی(علیه السلام)روایت کرد که:پنج چیز است که آن را بجوئید،مانند آن را پیدا نخواهید کرد. 1-بنده خدا جز از گناه خود از چیزی نترسد.2-انسان جز به پروردگار خود امیدوار نباشد.3-هر گاه از او چیزی پرسیدند که نمی داند،از اینکه بگوید،خدا و پیامبرش داناترند شرم نکند.4-کسی که نمی داند از آموختن شرم نداشته باشد. 5-شکیبایی نسبت به ایمان مانند سر نسبت به بدن است،و کسی که بردباری ندارد ایمان ندارد.
( صحیفه الرضا علیه السلام / ترجمه حجازی ؛ ج 1 , ص 103 )
ص : 9524
وَ فِی کِتَابِ فَضْلِ اَلشِّیعَهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبَّادِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ اَلدَّیْلَمِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَا اَلرَّاعِی رَاعِی اَلْأَنَامِ أَ فَتَرَی اَلرَّاعِیَ لاَ یَعْرِفُ غَنَمَهُ (فَقِیلَ لَهُ) مَنْ غَنَمُکَ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ، فَقَالَ صُفْرُ اَلْوُجُوهِ ذُبُلُ اَلشِّفَاهِ مِنْ ذِکْرِ اَللَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 157 )
ص : 9525
عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَجِبُ لِلْمُؤْمِنِ عَلَی اَلْمُؤْمِنِ أَنْ یَسْتُرَ عَلَیْهِ سَبْعِینَ کَبِیرَهً.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 202 )
ص : 9526
ورد فی بعض الأخبار: لو لا أنکم تذنبون لذهب اللّه بکم و جاء بقوم یذنبون فیستغفرون فیغفر اللّه لهم.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 63 )
ص : 9527
اَلْإِحْسَانُ إِلَی اَلْمُسِیءِ یُصْلِحُ اَلْعَدُوَّ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 48 )
ص : 9528
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی اَلْحُرِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ إِنِّی أَهْدَیْتُ جَارِیَهً إِلَی اَلْکَعْبَهِ ، فَأُعْطِیتُ بِهَا خَمْسَمِائَهِ دِینَارٍ فَمَا تَرَی فَقَالَ بِعْهَا ثُمَّ خُذْ ثَمَنَهَا ثُمَّ قُمْ عَلَی حَائِطِ اَلْحِجْرِ ، ثُمَّ نَادِ وَ أَعْطِ کُلَّ مُنْقَطَعٍ بِهِ وَ کُلَّ مُحْتَاجٍ مِنَ اَلْحَاجِّ . وَ رَوَاهُ فِی مَوْضِعٍ آخَرَ وَ قَالَ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ بَدَلَ قَوْلِهِ عَنْ أَبِی اَلْحُرِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَتِّیلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنِ اِبْنِ اَلْحُرِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ عَامِرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 250 )
ص : 9529
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْمُتَمَتِّعِ یَکُونُ لَهُ فُضُولٌ مِنَ اَلْکِسْوَهِ بَعْدَ اَلَّذِی یُحْتَاجُ إِلَیْهِ، فَتَسْوَی تِلْکَ اَلْفُضُولُ مِائَهَ دِرْهَمٍ، یَکُونُ مِمَّنْ یَجِبُ عَلَیْهِ [اَلْهَدْیُ] فَقَالَ: لَهُ بُدٌّ مِنْ کَرًی وَ نَفَقَهٍ؟ قُلْتُ: لَهُ کِرَاءٌ وَ مَا یَحْتَاجُ إِلَیْهِ بَعْدَ هَذَا اَلْفَضْلِ مِنَ اَلْکِسْوَهِ قَالَ: وَ أَیُّ شَیْءٍ کِسْوَهٌ بِمِائَهِ دِرْهَمٍ؟ هَذَا مِمَّنْ قَالَ اَللَّهُ: «فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ ثَلاثَهِ أَیّامٍ فِی اَلْحَجِّ وَ سَبْعَهٍ إِذا رَجَعْتُمْ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 189 )
ص : 9530
صح، [صحیفه الرضا علیه السلام ] ، عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : إِیَّاکُمْ وَ اَلْغِیبَهَ فَإِنَّهَا إِدَامُ کِلاَبِ اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 72 , صفحه 256 )
43-همان:از حضرت رضا(علیه السّلام)تا امام چهارم که فرمود:بپرهیزید از غیبت که نانخورش سگان دوزخ است.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 159 )
ص : 9531
6766-8 الکافی ،1/3/310/3 الأربعه عن زراره قال: أدنی ما یجزئ من التکبیر فی التوجه تکبیره واحده و ثلاث تکبیرات أحسن و سبع أفضل.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 639 )
ص : 9532
وَ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ قَالَ: سَأَلَ مُحَمَّدُ بْنُ صَالِحٍ اَلْأَرْمَنِیُّ أَبَا مُحَمَّدٍ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ: یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتابِ فَقَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ هَلْ یَمْحُو اَللَّهُ إِلاَّ مَا کَانَ وَ هَلْ یُثْبِتُ إِلاَّ مَا لَمْ یَکُنْ فَقُلْتُ فِی نَفْسِی هَذَا خِلاَفُ مَا یَقُولُ هِشَامُ بْنُ اَلْحَکَمِ لاَ یَعْلَمُ اَلشَّیْءَ حَتَّی یَکُونَ فَنَظَرَ إِلَیَّ أَبُو مُحَمَّدٍ فَقَالَ تَعَالَی اَلْجَبَّارُ اَلْحَاکِمُ اَلْعَالِمُ بِالْأَشْیَاءِ قَبْلَ کَوْنِهَا اَلْخَالِقُ إِذْ لاَ مَخْلُوقَ وَ اَلرَّبُّ إِذْ لاَ مَرْبُوبَ وَ اَلْقَادِرُ قَبْلَ اَلْمَقْدُورِ عَلَیْهِ فَقُلْتُ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَلِیُّ اَللَّهِ وَ حُجَّتُهُ وَ اَلْقَائِمُ بِقِسْطِهِ وَ أَنَّکَ عَلَی مِنْهَاجِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ عِلْمِهِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 419 )
و از ابی هاشم روایت است که سؤال کرد محمد بن صالح الارمنی از ابو محمد (علیه السّلام) از قول خدای عز و جل که«
یَمْحُوا اَللّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ اَلْکِتابِ
»آن حضرت فرمود که محو نمیکند حق تعالی الا آنچه باشد و ثابت نمی گرداند الا آنچه نباشد، من گفتم در نفس خود که این خلاف آنست که هشام بن حکم می گفت که معلوم خدا نیست چیزی تا آنکه بشود و پدید آید، پس آن حضرت نظر کرد بسوی من و فرمود که خدای تعالی عالم است و دانا بأشیاء پیش از آنکه بشود و پدید آید، خالق بود وقتی که مخلوق نبود، و رب بود وقتی که مربوب نبود، و قادر بود پیش از مقدور، پس گفتم گواهی میدهم که تو ولی اللّه و حجت او و قائم بقسط و عدل اوئی و تو بر منهاج و طریقۀ أمیر المؤمنینی (علیه السّلام) و علم او
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 297 )
ص : 9533
قَالَ اَلْمُوسَوِیُّ وَ أَخْبَرَنِی عَلِیُّ بْنُ خَلَفٍ اَلْأَنْمَاطِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ وَضَّاحٍ عَنْ یَزِیدَ اَلصَّائِغِ قَالَ: لَمَّا وُلِدَ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَمِلْتُ لَهُ أَوْضَاحاً وَ أَهْدَیْتُهَا إِلَیْهِ فَلَمَّا أَتَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِهَا قَالَ لِی یَا یَزِیدُ أَهْدَیْتَهَا وَ اَللَّهِ لِقَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِم .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 44 )
26/2-یزید صائغ گفته است:زمانی که امام کاظم علیه السّلام به دنیا آمد،برای امام صادق علیه السّلام
زیوری از نقره ساختم و به ایشان هدیه دادم و وقتی که هدیه را به محضر امام صادق علیه السّلام آوردم،حضرت به من فرمودند:ای یزید!به خدا قسم که تو این زینت را به قائم آل محمّد صلّی اللّه علیه و اله هدیه دادی.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 115 )
ص : 9534
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ فِی وَصِیَّهِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یَا عَلِیُّ أَنِینُ اَلْمُؤْمِنِ تَسْبِیحٌ وَ صِیَاحُهُ تَهْلِیلٌ وَ نَوْمُهُ عَلَی اَلْفِرَاشِ عِبَادَهٌ وَ تَقَلُّبُهُ مِنْ جَنْبٍ إِلَی جَنْبٍ جِهَادٌ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ فَإِنْ عُوفِیَ مَشَی فِی اَلنَّاسِ وَ مَا عَلَیْهِ مِنْ ذَنْبٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 400 )
ص : 9535
وَ عَنْهُ عَنْ سَلَمَهَ قَالَ حَدَّثَنِی زَیْدُ بْنُ أَبِی زَیْدٍ اَلْهَرَویُّ عَنْ قطیبه [قُتَیْبَهَ] بْنِ سَعِیدٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَتَانِی زَائِراً فِی اَلْمَدِینَهِ مُحْتَسِباً کُنْتُ لَهُ شَفِیعاً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ .
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 14 )
حکیم بن داود بن حکیم از سلمه، از زید بن ابی زید الهروی و قتیبه بن سعید نقل نموده، وی گفت: رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند: کسی که به امید ثواب و اجر در مدینه به زیارت من آید روز قیامت شفیع او خواهم بود.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 19 )
ص : 9536
کَمْ مِنْ إِنْسَانٍ اِسْتَعْبَدَهُ إِحْسَانٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 380 )
ص : 9537
و فی حدیث علی بن إبراهیم بن هاشم عن رجاله یرفعه إلی الصادق علیه السلام : أنه لما رجع إخوه یوسف إلی أبیهم بقمیصه ملطخا بالدم و قالوا نقول إن الذئب قد أکله فقال لهم أخوهم لاوی و هو أکبرهم سنا نؤمن أن أبانا هو إسرائیل اللّه عزّ و جلّ ابن إسحاق نبی اللّه ابن إبراهیم خلیل اللّه أ فتظنون أن اللّه عزّ و جلّ یکتم هذا الخبر عن أبینا قالوا فما الحیله قال بعضهم نغتسل و نصلی جماعه ثمّ نتضرع إلی اللّه عزّ و جلّ أن یخفی هذا الخبر عن یعقوب فإنّه جواد کریم ففعلوا ذلک و کان سنه إبراهیم و إسحاق أنهم لا یصلون جماعه حتّی یبلغوا أحد عشر رجلا فیکون واحد إمامهم و عشره یصلون خلفه فقال إخوه یوسف کیف نصنع و نحن عشره و لیس لنا إمام فقال لاوی و اللّه إمامنا فصلوا کذلک و تضرعوا إلی اللّه تعالی و بکوا و سألوا اللّه عزّ و جلّ أن یخفی عن یعقوب علمه ذلک ثمّ جاءوا إلی أبیهم فی وقت العشاء و معهم قمیص یوسف فقالوا ما ذکره اللّه فی کتابه - یا أَبانا إِنّا ذَهَبْنا نَسْتَبِقُ وَ تَرَکْنا یُوسُفَ عِنْدَ مَتاعِنا فَأَکَلَهُ اَلذِّئْبُ وَ ما أَنْتَ بِمُؤْمِنٍ لَنا وَ لَوْ کُنّا صادِقِینَ فأجابهم یعقوب بَلْ سَوَّلَتْ لَکُمْ أَنْفُسُکُمْ أَمْراً فَصَبْرٌ جَمِیلٌ وَ اَللّهُ اَلْمُسْتَعانُ عَلی ما تَصِفُونَ ثمّ قال لهم یعقوب ما کان أشفق هذا الذئب علی القمیص و أشده علی یوسف إذ أکله و لم یخرق القمیص.
( سعد السعود , جلد 1 , صفحه 120 )
ص : 9538
قَالَ اَلْمَنْصُورُ لِمَطَرٍ اَلْوَرَّاقِ خُذُوهُ فَقَالَ إِنَّ بَعْدَ أَخْذَتِکَ هَذِهِ أَخْذَهً فَانْظُرْ لِمَنْ تَکُنِ اَلْعَاقِبَهُ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 242 )
ص : 9539
23878-8 ( الفقیه 139:1 رقم 380) و قال علیه السّلام: فی قول اللّه عز و جل وَ ما تَدْرِی نَفْسٌ ما ذا تَکْسِبُ غَداً وَ ما تَدْرِی نَفْسٌ بِأَیِّ أَرْضٍ تَمُوتُ فقال "من قدم إلی قدم".
( الوافی , جلد 24 , صفحه 191 )
ص : 9540
قل، [إقبال الأعمال] ، مَنْقُولَهٌ مِنْ خَطِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلطِّرَازِیِّ مِنْ کِتَابِهِ فَقَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ وَ نَقَلْتُ مِنْ خَطِّ اَلشَّیْخِ أَبِی اَلْحَسَنِ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ أَحْسَنَ اَللَّهُ تَوْفِیقَهُ مَا ذَکَرَ أَنَّهُ حَذَفَ إِسْنَادَهُ قَالَ: وَ مِنْ صَلاَهِ لَیْلَهِ اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ عِنْدَ قَبْرِ سَیِّدِنَا أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ تَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَهٍ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ خَمْسِینَ مَرَّهً وَ تَقْرَؤُهُمَا فِی اَلرُّکُوعِ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ إِذَا اِسْتَوَیْتَ مِنَ اَلرُّکُوعِ مِثْلَ ذَلِکَ وَ فِی اَلسَّجْدَتَیْنِ وَ بَیْنَهُمَا مِثْلَ ذَلِکَ کَمَا تَفْعَلُ فِی صَلاَهِ اَلتَّسْبِیحِ وَ تَدْعُو بَعْدَهُمَا فَتَقُولُ أَنْتَ اَللَّهُ اَلَّذِی اِسْتَجَبْتَ لِآدَمَ وَ حَوَّاءَ حِینَ قَالاَ رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَکُونَنَّ مِنَ اَلْخاسِرِینَ وَ نَادَاکَ نُوحٌ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ نَجَّیْتَهُ وَ آلَهُ مِنَ اَلْکَرْبِ اَلْعَظِیمِ وَ أَطْفَأْتَ نَارَ نُمْرُودَ عَنْ خَلِیلِکَ إِبْرَاهِیمَ فَجَعَلْتَهَا عَلَیْهِ بَرْداً وَ سَلاماً وَ أَنْتَ اَلَّذِی اِسْتَجَبْتَ لِأَیُّوبَ حِینَ نَادَاکَ أَنِّی مَسَّنِیَ اَلضُّرُّ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ اَلرّاحِمِینَ فَکَشَفْتَ مَا بِهِ مِنْ ضُرٍّ وَ آتَیْتَهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَهً مِنْ عِنْدِکَ وَ ذِکْری لِأُولِی اَلْأَلْبابِ وَ أَنْتَ اَلَّذِی اِسْتَجَبْتَ لِذِی اَلنُّونِ حِینَ نَادَاکَ فِی اَلظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ اَلظّالِمِینَ فَنَجَّیْتَهُ مِنَ اَلْغَمِّ وَ أَنْتَ اَلَّذِی اِسْتَجَبْتَ لِمُوسَی وَ هَارُونَ دَعْوَتَهُمَا حِینَ قُلْتَ قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکُما وَ أَغْرَقْتَ فِرْعَوْنَ وَ قَوْمَهُ وَ غَفَرْتَ لِدَاوُدَ ذَنْبَهُ وَ نَبَّهْتَ قَلْبَهُ وَ أَرْضَیْتَ خَصْمَهُ مِنْکَ وَ أَنْتَ اَلَّذِی فَدَیْتَ اَلذَّبِیحَ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ حِینَ أَسْلَما وَ تَلَّهُ لِلْجَبِینِ فَنَادَیْتُهُ بِالْفَرَحِ وَ اَلرَّوْحِ وَ أَنْتَ اَلَّذِی نَادَاکَ زَکَرِیَّا نِداءً خَفِیًّا `قالَ رَبِّ إِنِّی وَهَنَ اَلْعَظْمُ مِنِّی وَ اِشْتَعَلَ اَلرَّأْسُ شَیْباً وَ لَمْ أَکُنْ بِدُعائِکَ رَبِّ شَقِیًّا وَ قُلْتَ وَ یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ کانُوا لَنا خاشِعِینَ وَ أَنْتَ اَلَّذِی اِسْتَجَبْتَ لِلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصَّالِحَاتِ لِتَزِیدَهُمْ مِنْ فَضْلِکَ رَبِّ فَلاَ تَجْعَلْنِی أَهْوَنَ اَلرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ وَ اِسْتَجِبْ لِی کَمَا اِسْتَجَبْتَ لَهُمْ بِحَقِّهِمْ عَلَیْکَ طَهِّرْنِی وَ تَقَبَّلْ صَلاَتِی وَ حَسَنَاتِی وَ طَیِّبْ بَقِیَّهَ حَیَاتِی وَ طَیِّبْ وَفَاتِی وَ اُخْلُفْنِی فِیمَنْ أَخْلُفُ وَ اِحْفَظْهُمْ رَبِّ بِدُعَائِی وَ اِجْعَلْ ذُرِّیَّتِی ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً تَحُوطُهَا بِحِیَاطَتِکَ مِنْ کُلِّ مَا حُطْتَ مِنْهُ ذُرِّیَّهَ أَوْلِیَائِکَ بِرَحْمَتِکَ یَا رَحِیمُ یَا مَنْ هُوَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ رَقِیبٌ وَ مِنْ کُلِّ سَائِلٍ قَرِیبٌ وَ لِکُلِّ دَاعٍ مِنْ خَلْقِهِ مُجِیبٌ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ اَلْأَحَدُ اَلصَّمَدُ `لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ `وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ تَمْلِکُ اَلْقُدْرَهَ اَلَّتِی عَلَوْتَ بِهَا فَوْقَ عَرْشِکَ وَ رَفَعْتَ بِهَا سَمَاوَاتِکَ وَ أَرْسَیْتَ بِهَا جِبَالَکَ وَ فَرَشْتَ بِهَا أَرْضَکَ وَ أَجْرَیْتَ بِهَا اَلْأَنْهَارَ وَ سَخَّرْتَ بِهَا اَلسَّحَابَ وَ اَلشَّمْسَ وَ اَلْقَمَرَ وَ اَللَّیْلَ وَ اَلنَّهَارَ وَ خَلَقْتَ بِهَا اَلْخَلاَئِقَ أَسْأَلُکَ بِعَظَمَهِ وَجْهِکَ اَلْکَرِیمِ اَلَّذِی أَشْرَقَتْ بِهِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ أَضَاءَتْ بِهِ اَلظُّلُمَاتُ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَکْفِیَنِی أَمْرَ مَنْ یُعَادِینِی وَ أَمْرَ مَعَادِی وَ مَعَاشِی وَ أَصْلِحْ یَا رَبِّ شَأْنِی وَ لاَ تَکِلْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَهَ عَیْنٍ وَ أَصْلِحْ أَمْرَ وُلْدِی وَ عِیَالِی وَ أَغْنِنِی وَ إِیَّاهُمْ مِنْ خَزَائِنِکَ وَ سَعَهِ رِزْقِکَ وَ فَضْلِکَ وَ اُرْزُقْنِی اَلْعِفَّهَ فِی دِینِکَ وَ اِنْفَعْنِی بِمَا نَفَعْتَ بِهِ مَنِ اِرْتَضَیْتَ مِنْ عِبَادِکَ وَ اِجْعَلْنِی لِلْمُتَّقِینَ إِماماً کَمَا جَعَلْتَ إِبْرَاهِیمَ فَإِنَّ بِتَوْفِیقِکَ یَفُوزُ اَلْمُتَّقُونَ وَ یَتُوبُ اَلتَّائِبُونَ وَ یَعْبُدُکَ اَلْعَابِدُونَ وَ بِتَسْدِیدِکَ وَ إِرْشَادِکَ نَجَا اَلصَّالِحُونَ مِنَ اَلنَّارِ اَللَّهُمَّ آتِ نَفْسِی تَقْوَاهَا وَ أَنْتَ وَلِیُّهَا وَ مَوْلاَهَا وَ أَنْتَ خَیْرُ مَنْ زَکَّاهَا اَللَّهُمَّ بَیِّنْ لَهَا رَشَادَهَا وَ تَقْوَاهَا وَ نَزِّلْهَا مِنَ اَلْجِنَانِ أَعْلاَهَا وَ طَیِّبْ وَفَاتَهَا وَ مَحْیَاهَا وَ أَکْرِمْ مُنْقَلَبَهَا وَ مَثْوَاهَا وَ مُسْتَقَرَّهَا وَ مَأْوَاهَا أَنْتَ رَبُّهَا وَ مَوْلاَهَا اَللَّهُمَّ اِسْمَعْ وَ اِسْتَجِبْ بِرَحْمَتِکَ بِمَنْزِلَهِ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ وَ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ اَلْحُجَّهِ اَلْقَائِمِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ عِنْدَکَ وَ بِمَنْزِلَتِهِمْ لَدَیْکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 98 , صفحه 342 )
ص : 9541
عَنِ اَلْجَرْمِیِّ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): أَنَّهُ قَرَأَ: «لَیْسَ لَکَ مِنَ اَلْأَمْرِ شَیْءٌ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ أَوْ یُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَالِمُونَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 687 )
ص : 9542
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: إِنَّ مِنْ شَرِّ اَلنَّاسِ مَنِ اِتَّقَاهُ اَلنَّاسُ لِشَرِّهِ وَ اَلنَّمَّامُ مِنْهُمْ.
( محاسبه النفس , جلد 2 , صفحه 47 )
ص : 9543
285-3 الکافی ،1/3/91/1 محمد عن أحمد عن الحسین عن النضر عن عاصم بن حمید قال قال: سئل علی بن الحسین علیهما السّلام عن التوحید - فقال إن اللّه عز و جل علم أنه یکون فی آخر الزمان أقوام متعمقون فأنزل اللّه قل هو اللّه أحد و الآیات من سوره الحدید إلی قوله عَلِیمٌ بِذاتِ اَلصُّدُورِ فمن رام وراء ذلک فقد هلک.
( الوافی , جلد 1 , صفحه 368 )
ص : 9544
عَنِ اِبْنِ بَابَوَیْهِ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْأَسْوَارِیُّ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ اَلْبَرْدَعِیُّ حَدَّثَنَا مُحَمَّدٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَیْمُونٍ عَنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أُبَیِّ بْنِ کَعْبٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ أَبَاکُمْ کَانَ طُوَالاً کَالنَّخْلَهِ اَلسَّحُوقِ سِتِّینَ ذِرَاعاً .
( قصص الأنبیاء (للراوندی) , جلد 1 , صفحه 69 )
ص : 9545
بقوله صلّی اللّه علیه و آله: إنی مخلف فیکم الثقلین کتاب اللّه حبل ممدود و عترتی أهل بیتی و إنهما لن یفترقا حتّی یردا علی الحوض.
( سعد السعود , جلد 1 , صفحه 227 )
ص : 9546
کنز، [کنز جامع الفوائد و تأویل الآیات الظاهره] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ نَصْرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ إِنَّهُ لَذِکْرٌ لَکَ وَ لِقَوْمِکَ وَ سَوْفَ تُسْئَلُونَ فَنَحْنُ قَوْمُهُ وَ نَحْنُ اَلْمَسْئُولُونَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 23 , صفحه 186 )
ص : 9547
فَقَالَ مَا هَذَا لَفْظُهُ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَبَلَهَ قَالَ حَدَّثَنَا ذَرِیحٌ اَلْمُحَارِبِیُّ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ أَنَّهُ سَمِعَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِنَّ اَللَّهَ بَعَثَ جَبْرَئِیلَ أَنْ یَشْهَدَ لِعَلِیٍّ بِالْوَلاَیَهِ فِی حَیَاهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ تَسْمِیَتِهِ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَدَعَا نَبِیُّ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تِسْعَهَ رَهْطٍ فَقَالَ إِنَّمَا دَعَوْتُکُمْ لِتَکُونُوا مِنْ شُهَدَاءِ اَللَّهِ أَقَمْتُمُ أَمْ کَتَمْتُمْ قُومُوا فَسَلِّمُوا عَلَی عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِإِمْرَهِ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالُوا عَنْ أَمْرِ اَللَّهِ وَ أَمْرِ رَسُولِهِ سَمَّیْتَهُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ قَالَ نَعَمْ فَقَامُوا فَسَلَّمُوا عَلَیْهِ ثُمَّ سَمَّی اَلتِّسْعَهَ .
( الیقین باختصاص مولانا علی علیه السلام بإمره المؤمنین , جلد 1 , صفحه 228 )
ص : 9548
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْکَلاَلَهُ مَا لَمْ یَکُنْ وَلَدٌ وَ لاَ وَالِدٌ. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ ؛ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُمَا بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ وَ کَذَا اَلْأَوَّلُ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 92 )
ص : 9549
وَ ذَکَرَ اَلثَّقَفِیُّ فِی تَارِیخِهِ ، عَنِ اَلْأَعْمَشِ ، عَنْ شَقِیقٍ ، قَالَ: قُلْنَا لِعَبْدِ اَللَّهِ : فِیمَ طَعَنْتُمْ عَلَی عُثْمَانَ ؟. قَالَ: أَهْلَکَهُ اَلشُّحُّ وَ بِطَانَهُ اَلسَّوْءِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 281 )
ص : 9550
لِقَوْلِهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: کَرَمُ اَلْکِتَابِ خَتْمُهُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 86 )
ص : 9551
وَ رَوَی جَمِیلُ بْنُ دَرَّاجٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ [إِنَّ]رَجُلاً تَصَدَّقَ عَلَی وُلْدِهِ بِصَدَقَهٍ وَ هُمْ صِغَارٌ أَ لَهُ أَنْ یَرْجِعَ فِیهَا قَالَ لاَ اَلصَّدَقَهُ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 261 )
ص : 9552
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : عن الحسن بن علیّ - علیه السّلام - حدیث طویل. یقول فیه: فیحشر النّاس عند صخره بیت المقدس، فیحشر أهل الجنّه عن یمین الصّخره و یزکف المیعاد ، و تصیر جهنّم عن یسار الصّخره فی تخوم الأرضین السّابعه، و فیها الفلق و السّجّین.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 545 )
ص : 9553
وَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ عُرْوَهَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لاَ یَتَلَقَّی أَحَدُکُمْ تِجَارَهً خَارِجاً مِنَ اَلْمِصْرِ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: أَحَدُکُمْ طَعَاماً . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 443 )
ص : 9554
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : عَبِیدُ اَلْإِمَارَهِ إِذَا سَرَقُوا مِنْ مَالِ اَلْإِمَارَهِ لَمْ یُقْطَعُوا وَ إِذَا سَرَقُوا مِنْ غَیْرِ مَالِ اَلْإِمَارَهِ قَطَعُوا.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 472 )
ص : 9555
قال: حدثنی عبد الله بن الضحاک الهدادی قال: حدثنا هشام بن محمد عن عوانه و حدثنی محمد بن عبد الرحمن بن القاسم التمیمی عن أبیه عن خالد بن سعید عن رجل من بنی أمیه قال: حضرت معاویه یوما و قد أذن للناس إذنا عاما فدخلوا علیه لمظالمهم و حوائجهم فدخلت امرأه کأنها قلعه و معها جاریتان لها فحدرت اللثام عن لون کأنما أشرب ماء الدر فی حمره التفاح ثم قالت: الحمد لله یا معاویه الذی خلق اللسان فجعل فیه البیان و دل به علی النعم و أجری به القلم فیما أبرم و حتم و درأ و برأ و حکم و قضی صرف الکلام باللغات المختلفه علی المعانی المتفرقه ألفها بالتقدیم و التأخیر و الأشباه و المناکر و الموافقه و التزاید فأدته الآذان إلی القلوب و أدته القلوب إلی الألسن بالبیان استدل به علی العلم و عبد به الرب و أبرم به الأمر و عرفت به الأقدار و تمت به النعم فکان من قضاء الله و قدره أن قربت زیادا و جعلت له بین آل سفیان نسبا ثم ولیته أحکام العباد یسفک الدماء بغیر حلها و لا حقها و یهتک الحرم بلا مراقبه الله فیها خئون غشوم کافر ظلوم یتخیر من المعاصی أعظمها لا یری لله وقارا و لا یظن أن له معادا و غدا یعرض عمله فی صحیفتک و توقف علی ما اجترم بین یدی ربک و لک برسول الله صلّی اللّه علیه و آله أسوه و بینک و بینه صهر فلا الماضین من أئمه الهدی اتبعت و لا طریقتهم سلکت جعلت عبد ثقیف علی رقاب أمه محمد صلّی اللّه علیه و آله یدبر أمورهم و یسفک دماءهم فما ذا تقول لربک یا معاویه ؟ و قد مضی من أجلک أکثره و ذهب خیره و بقی وزره إنی امرأه من بنی ذکوان وثب زیاد المدعی إلی أبی سفیان علی ضیعتی التی ورثتها عن أبی و أمی فغصبنیها و حال بینی و بینها و قتل من نازعه فیها من رجالی فأتیتک مستصرخه فإن أنصفت و عدلت و إلا وکلتک و زیاد إلی الله عز و جل فإن تبطل ظلامتی عندک و لا عنده و المنصف لی منکما حکم عدل فبهت معاویه ینظر إلیها متعجبا من کلامها ثم قال: ما لزیاد لعن الله زیادا فإنه لا یزال یبعث علی مثالبه من ینشرها و علی مساویه من یثیرها ثم أمر کاتبه بالکتاب إلی زیاد یأمره بالخروج إلیها من حقها و إلا صرفه مذموما مدحورا ثم أمر لها بعشرین ألف درهم و عجب معاویه و جمیع من حضره من مقالتها و بلوغها حاجتها.
( بلاغات النساء , جلد 1 , صفحه 90 )
ص : 9556
عِنْدَ حُضُورِ اَلْآجَالِ تَظْهَرُ خَیْبَهُ اَلْآمَالِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 454 )
ص : 9557
و روی محمّد بن العبّاس ، عن الحسین بن أحمد، عن محمّد بن عیسی، عن یونس ابن یعقوب، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: اَلشَّفْعِ هو رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - و علیّ. و اَلْوَتْرِ هو اللّه الواحد.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 267 )
ص : 9558
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: یَنْبَغِی لِمَنْ أَرَادَ دُخُولَ اَلْمَدِینَهِ زَائِراً أَنْ یَغْتَسِلَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 378 )
ص : 9559
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: أَکْمَلُکُمْ إِیمَاناً أَحْسَنُکُمْ أَخْلاَقاً .
( صحیفه الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 67 )
و کامل ترین شما از جهت ایمان، نیک خوی ترین شماست.
( صحیفه الرضا علیه السلام / ترجمه حجازی ؛ ج 1 , ص 72 )
ص : 9560
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ فِی بَابِ اَلْعِلَلِ اَلَّتِی ذَکَرَ اَلْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ فِی آخِرِهَا أَنَّهُ سَمِعَهَا مِنَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ مَرَّهً بَعْدَ مَرَّهٍ وَ شَیْئاً بَعْدَ شَیْءٍ، فَإِنْ قَالَ: فَلِمَ وَجَبَ عَلَیْهِمُ اَلْإِقْرَارُ بِأَنَّهُ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ ؟ قِیلَ: لِعِلَلٍ مِنْهَا أَنْ لاَ یَکُونُوا قَاصِدِینَ نَحْوَهُ بِالْعِبَادَهِ وَ اَلطَّاعَهِ دُونَ غَیْرِهِ، غَیْرَ مُشْتَبِهٍ عَلَیْهِمْ أَمْرُ رَبِّهِمْ وَ صَانِعِهِمْ وَ رَازِقِهِمْ، وَ مِنْهَا أَنَّهُمْ لَوْ لَمْ یَعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ لَمْ یَدْرُوا لَعَلَّ رَبَّهُمْ وَ صَانِعَهُمْ هَذِهِ اَلْأَصْنَامُ اَلَّتِی نَصَبَهَا لَهُمْ آبَاؤُهُمْ وَ اَلشَّمْسُ وَ اَلْقَمَرُ وَ اَلنِّیرَانُ إِذَا کَانَ جَائِزاً أَنْ یَکُونَ عَلَیْهِمْ أَنْ یَکُونَ عَلَیْهِمْ مُشْتَبِهٌ، وَ کَانَ یَکُونُ فِی ذَلِکَ اَلْفَسَادُ وَ تَرْکُ طَاعَاتِهِ کُلِّهَا وَ اِرْتِکَابُ مَعَاصِیهِ کُلِّهَا عَلَی قَدْرِ مَا یَتَنَاهَی مِنْ أَخْبَارِ هَذِهِ اَلْأَرْبَابِ وَ أَمْرِهَا وَ نَهْیِهَا، وَ مِنْهَا أَنَّهُ لَوْ لَمْ یَجِبْ عَلَیْهِمْ أَنْ یَعْرِفُوا أَنَّهُ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ لَجَازَ عِنْدَهُمْ أَنْ یَجْرِیَ عَلَیْهِ مَا یَجْرِی عَلَی اَلْمَخْلُوقِینَ مِنَ اَلْعَجْزِ وَ اَلْجَهْلِ وَ اَلتَّغَیُّرِ وَ اَلزَّوَالِ وَ اَلْفَنَاءِ وَ اَلْکَذِبِ وَ اَلاِعْتِدَاءِ، وَ مَنْ جَازَتْ عَلَیْهِ هَذِهِ اَلْأَشْیَاءُ لَمْ یُؤْمَنْ فَنَاؤُهُ وَ لَمْ یُوثَقْ بِعَدْلِهِ، وَ لَمْ یُحَقَّقْ قَوْلُهُ وَ أَمْرُهُ وَ نَهْیُهُ وَ وَعْدُهُ وَ وَعِیدُهُ وَ ثَوَابُهُ وَ عِقَابُهُ. وَ فِی ذَلِکَ فَسَادُ اَلْخَلْقِ وَ إِبْطَالُ اَلرُّبُوبِیَّهِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 560 )
ص : 9561
اَللَّهُمَّ سَهِّلْ عَلَیَّ سَکَرَاتِ اَلْمَوْتِ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 63 )
ص : 9562
وَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ رُبَّمَا أُتِیَ بِالْمَائِدَهِ فَیَقُولُ مَنْ کَانَتْ یَدُهُ نَظِیفَهً فَلَمْ یَغْسِلْهَا فَلاَ بَأْسَ أَنْ یَأْکُلَ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَغْسِلَ یَدَهُ. وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ (عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی ) عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سُلَیْمَانَ اَلْجَعْفَرِیِّ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 366 )
ص : 9563
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: إِذَا اِغْتَسَلْتَ بَعْدَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ أَجْزَأَکَ غُسْلُکَ ذَلِکَ لِلْجَنَابَهِ وَ اَلْحِجَامَهِ وَ عَرَفَهَ وَ اَلنَّحْرِ وَ اَلْحَلْقِ وَ اَلذَّبْحِ وَ اَلزِّیَارَهِ فَإِذَا اِجْتَمَعَتْ عَلَیْکَ حُقُوقٌ أَجْزَأَهَا عَنْکَ غُسْلٌ وَاحِدٌ قَالَ ثُمَّ قَالَ وَ کَذَلِکَ اَلْمَرْأَهُ یُجْزِیهَا غُسْلٌ وَاحِدٌ لِجَنَابَتِهَا وَ إِحْرَامِهَا وَ جُمُعَتِهَا وَ غُسْلِهَا مِنْ حَیْضِهَا وَ عِیدِهَا. وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ حَرِیزٍ ؛ وَ رَوَاهُ أَیْضاً بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلسِّنْدِیِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ ؛ وَ رَوَاهُ اِبْنُ إِدْرِیسَ فِی آخِرِ اَلسَّرَائِرِ نَقْلاً مِنْ کِتَابِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ وَ مِنْ کِتَابِ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 261 )
ص : 9564
قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ شِیعَتُنَا مَنْ لاَ یَسْأَلُ اَلنَّاسَ شَیْئاً وَ لَوْ مَاتَ جُوعاً
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 99 )
و نیز فرمود: «شیعیان ما کسانی اند که از مردم چیزی طلب نمی کنند،اگر چه از گرسنگی بمیرند».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 166 )
و فرمود:شیعه ما کسی است که از مردم چیزی در خواست نکند و لو از گرسنگی بمیرد و بهمین خاطر گواهی سائل و گدا مردود است.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 89 )
ص : 9565
لی، [الأمالی للصدوق ] ، عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ عَنِ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ سَهْلٍ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلثَّالِثِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا کَلَّمَ اَللَّهُ مُوسَی بْنَ عِمْرَانَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ مُوسَی إِلَهِی مَا جَزَاءُ مَنْ أَطْعَمَ مِسْکِیناً اِبْتِغَاءَ وَجْهِکَ قَالَ یَا مُوسَی آمُرُ مُنَادِیاً یُنَادِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَلَی رُءُوسِ اَلْخَلاَئِقِ أَنَّ فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ مِنْ عُتَقَاءِ اَللَّهِ مِنَ اَلنَّارِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 382 )
89-همان:بسندش از امام دهم(علیه السّلام)فرمود:چون خدا با موسی بن عمران(علیه السّلام)سخن گفت موسی گفت:معبودا چیست سزای کسی که برای تو مسکینی را خوراک دهد؟فرمود:ای موسی جارچی خود را وادارم روز قیامت در برابر همه خلائق جار زند که فلان پسر فلان از آزادشدگان از دوزخ است.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 245 )
ص : 9566
قِتَالُهُ لِأَحْدَاثِ مَکَّهَ عِنْدَ خُرُوجِ اَلنَّبِیِّ مِنْ دَارِهِ إِلَی اَلْمَسْجِدِ وَ مَبِیتُهُ عَلَی فِرَاشِهِ لَیْلَهَ اَلْهِجْرَهِ وَ لَهُ اَلْمَقَامُ اَلْمَشْهُورُ فِی اَلْجَمَلِ حَتَّی قَطَعَ یَدَ اَلْجَمَلِ ثُمَّ قَطَعَ رِجْلَیْهِ حَتَّی سَقَطَ وَ لَهُ لَیْلَهَ اَلْهَرِیرِ ثَلاَثُمِائَهِ تَکْبِیرَهٍ أَسْقَطَ بِکُلِّ تَکْبِیرَهٍ عَدُوّاً وَ فِی رِوَایَهٍ خَمْسُمِائَهٍ وَ ثَلاَثَهٌ وَ عِشْرُونَ رَوَاهُ اَلْأَعْثَمُ وَ فِی رِوَایَهٍ سَبْعُمِائَهٍ وَ لَمْ یَکُنْ لِدِرْعِهِ ظَهْرٌ وَ لاَ لِمَرْکُوبِهِ کَرٌّ وَ فَرٌّ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 83 )
ص : 9567
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی اَلْبِلاَدِ عَمَّنْ ذَکَرَهُ قَالَ قَالَ لُقْمَانُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لاِبْنِهِ: یَا بُنَیَّ لاَ تَقْتَرِبْ فَتَکُونَ أَبْعَدَ لَکَ وَ لاَ تَبْعُدْ فَتُهَانَ کُلُّ دَابَّهٍ تُحِبُّ مِثْلَهَا وَ إِنَّ اِبْنَ آدَمَ یُحِبُّ مِثْلَهُ وَ لاَ تَنْشُرْ بَزَّکَ إِلاَّ عِنْدَ بَاغِیهِ کَمَا لَیْسَ بَیْنَ اَلذِّئْبِ وَ اَلْکَبْشِ خُلَّهٌ کَذَلِکَ لَیْسَ بَیْنَ اَلْبَارِّ وَ اَلْفَاجِرِ خُلَّهٌ مَنْ یَقْتَرِبْ مِنَ اَلزِّفْتِ یَعْلَقْ بِهِ بَعْضُهُ کَذَلِکَ مَنْ یُشَارِکِ اَلْفَاجِرَ یَتَعَلَّمْ مِنْ طُرُقِهِ مَنْ یُحِبَّ اَلْمِرَاءَ یُشْتَمْ وَ مَنْ یَدْخُلْ مَدَاخِلَ اَلسُّوءِ یُتَّهَمْ وَ مَنْ یُقَارِنْ قَرِینَ اَلسَّوْءِ لاَ یَسْلَمْ وَ مَنْ لاَ یَمْلِکْ لِسَانَهُ یَنْدَمْ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 641 )
از لقمان حدیث شد که به پسرش گفت: ای پسر جانم زیاد با مردم نزدیک مشو که موجب دوریت از دلهای آنها شوی (یعنی چون زیاد رفت و آمد با مردم کردی موجب ملال و خستگی آنها شود و در نتیجه مورد بی مهری آنان واقع شوی) و یکسره از آنان دوری مکن که (اعتنایت نکنند و) خوار و بی مقدار شوی، هر جانداری همانند خود را دوست دارد و آدمیزاد هم بمانند خود دوستی ورزد، کالای خود را جز در نزد خریدار و جویایش پهن مکن، و چنانچه میان گرگ و گوسفند دوستی نباشد هم چنین میان نیکوکار و بدکار دوستی نباشد، و هر که بقیر نزدیک شود پاره ای از آن باو بچسبد هم چنین هر کس با تبهکار در زندگی شریک شود از روشهای او بیاموزد، و هر که جدال و ستیزه جوئی را دوست دارد دشنام خورد، و هر که بجاهای بد رود متهم گردد، و کسی که با رفیق بد همنشین شود در امان نباشد، و هر که زبان خود را نگه ندارد پشیمان گردد.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 456 )
9-لقمان به پسرش گفت: پسر جانم!پر نزدیک مشو تا تو را دور کند و پر دوری مکن تا خوار و بی مقدار شوی،هر جان دار همانند خود را دوست دارد و راستی که آدمی زاده مانند خود را دوست دارد،کالای خود را پهن مکن مگر در برابر خریدارش و جویایش،چنانچه میان گرگ و گوسفند دوستی نباشد،همچنان میان خوش کردار و بدکردار دوستی نیفتد،هر که به قیر نزدیک شود،قیر به او می چسبد،همچنین هر کس به بدکار شریک شود،از روشهای او بیاموزد،هر که ستیزه جو است، دشنام خورد و هر که به محلهای بدی رود،متهم گردد،و هر که با همنشین بد جفت شود،سالم نماند،و هر که زبان خود را نگه ندارد، پشیمان گردد.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 501 )
9-لقمان به پسرش گفت:
به مردم زیاد نزدیک مشو که سبب دوری از دلهای آنان بشوی و یا یکسره از آنها دوری کنی که مورد بی اعتنائی واقع شوی و خوار و بی مقدار گردی،هر جانداری مانند خود را دوست دارد و راستی که آدمی زاده هم مانند خود را دوست دارد،کالای خود را جز در برابر خریدار و جویایش پهن مکن و چنانچه میان گرگ و گوسفند دوستی نباشد، همچنان میان خوش کردار و بدکردار دوستی نباشد،هرکس به قیر نزدیک شود،مقداری به او می چسبد،همچنین هرکس با بدکار شریک شود،از روشهای او بیاموزد،هرکس ستیزه جوست،دشنام خورد و هر کس به محلهای بدی رود،متهم گردد،و هرکس با همنشین بد جفت شود ،سالم نماند،و هرکس زبان خود را نگه ندارد،پشیمان گردد.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 801 )
: مجهول. أی کثیرا فإن کثره الاختلاط یوجب سرعه انقضاء المحبه کما هو المجرب عند باغیه أی طالبه و الزفت بالکسر کالقیر.
( مرآه العقول ؛ ج 12 , ص 535 )
ص : 9568
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ وَ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ جَمِیعاً عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَیْسَ فِی اَلسَّفَرِ جُمُعَهٌ وَ لاَ أَضْحًی وَ لاَ فِطْرٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 431 )
ص : 9569
جَابِرٌ وَ اِبْنُ عَبَّاسٍ : أَنَّ أُبَیَّ بْنَ کَعْبٍ قَرَأَ عِنْدَ اَلنَّبِیِّ وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَهً وَ باطِنَهً فَقَالَ اَلنَّبِیُّ لِقَوْمٍ عِنْدَهُ وَ فِیهِمْ أَبُو بَکْرٍ وَ عُبَیْدَهُ وَ عُمَرُ وَ عُثْمَانُ وَ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ قُولُوا اَلْآنَ مَا أَوَّلُ نِعْمَهٍ غَرَسَکُمُ اَللَّهُ بِهَا وَ بَلاَکُمْ بِهَا فَخَاضُوا مِنَ اَلْمَعَاشِ وَ اَلرِّیَاشِ وَ اَلذُّرِّیَّهِ وَ اَلْأَزْوَاجِ فَلَمَّا أَمْسَکُوا قَالَ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ قُلْ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ اَللَّهَ خَلَقَنِی وَ لَمْ أَکُ شَیْئاً مَذْکُوراً وَ أَنْ أَحْسَنَ بِی فَجَعَلَنِی حَیّاً لاَ مَوَاتاً وَ أَنْ أَنْشَأَنِی فَلَهُ اَلْحَمْدُ فِی أَحْسَنِ صُورَهٍ وَ أَعْدَلِ تَرْکِیبٍ وَ أَنْ جَعَلَنِیَ مُتَفَکِّراً وَاعِیاً لاَ أَبْلَهَ سَاهِیاً وَ أَنْ جَعَلَ لِی شَوَاعِراً أَدْرَکَ بِهَا مَا اِبْتَغَیْتُ وَ جَعَلَ فِیَّ سِرَاجاً مُنِیراً وَ أَنْ هَدَانِی لِدِینِهِ وَ لَنْ یُضِلَّنِی عَنْ سَبِیلِهِ وَ أَنَّ جَعَلَ لِی مَرَدّاً فِی حَیَاهٍ لاَ اِنْقِطَاعَ لَهَا وَ أَنَّ جَعَلَنِیَ مَلَکاً مَالِکاً لاَ مَمْلُوکاً وَ أَنْ سَخَّرَ لِی سَمَاءَهُ وَ أَرْضَهُ وَ مَا فِیهَا وَ مَا بَیْنَهُمَا مِنْ خَلْقِهِ وَ أَنْ جَعَلَنَا ذُکْرَاناً قُوَّاماً عَلَی حَلاَئِلِنَا لاَ إِنَاثاً وَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ فِی کُلِّ کَلِمَهٍ صَدَقْتَ ثُمَّ قَالَ فَمَا بَعْدَ هَذَا فَقَالَ عَلِیٌّ وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَهَ اَللّهِ لا تُحْصُوها فَتَبَسَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ لِیَهْنِئْکَ اَلْحِکْمَهُ لِیَهْنِئْکَ اَلْعِلْمُ یَا أَبَا اَلْحَسَنِ أَنْتَ وَارِثُ عِلْمِی وَ اَلْمُبِینُ لِأُمَّتِی مَا اِخْتَلَفَتْ فِیهِ مِنْ بَعْدِی اَلْخَبَرُ .
( المناقب , جلد 2 , صفحه 355 )
ص : 9570
فی کتاب الخصال : عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: شیئان یفسد النّاس بهما صلاتهم: قول الرّجل: تبارک اسمک و تعالی جدّک. و إنّما هو شیء قاله الجنّ بجهاله، فحکی اللّه عنهم. (الحدیث)
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 13 , صفحه 475 )
ص : 9571
لاَ تُمَارِیَنَّ اَلْجَهُولَ فِی مَحْفِلٍ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 518 )
ص : 9572
حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا حَمْزَهُ بْنُ اَلْقَاسِمِ اَلْعَلَوِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْفَارِسِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ قُدَامَهَ اَلتِّرْمِذِیُّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ شَکَّ فِی أَرْبَعَهٍ فَقَدْ کَفَرَ بِجَمِیعِ مَا أَنْزَلَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَحَدُهَا مَعْرِفَهُ اَلْإِمَامِ فِی کُلِّ زَمَانٍ وَ أَوَانٍ بِشَخْصِهِ وَ نَعْتِهِ.
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 413 )
14-امام هفتم ابی الحسن(علیه السّلام)فرمود هر که در چهار چیز شک کند بهمه آنچه خدای تبارک و تعالی نازل کرده کافر باشد یکی از آنها معرفت امام است در هر زمانی بشخصیت و صفت او
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 85 )
عبد اللّه بن قدامه گوید امام کاظم علیه السّلام فرمود:کسی که در چهار چیز شک کند به جمیع کتابهای خدای تعالی کافر شده است یکی از آنها معرفت امام است که در هر عصر و زمانی بایستی او را به شخص و صفاتش بشناسد.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 126 )
ص : 9573
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: لَوْ أَنَّ مُؤْمِناً عَلَی لَوْحٍ لَقَیَّضَ اَللَّهُ لَهُ مُنَافِقاً یُؤْذِیهِ .
( المؤمن , جلد 1 , صفحه 30 )
3- امام صادق عَلَیْهِ السَّلاَمُ فرمود:
چنانچه مؤمنی بر لوح و تخته ای در دریا قرار گرفته باشد، خداوند متعال منافقی را مهیا (و بر او مسلّط) گرداند تا آزارش دهد (و مورد آزمایش گوناگون قرار گیرد).
( تکامل و طهارت روح ؛ ج 1 , ص 43 )
ص : 9574
وَ قَالَ فِیهِ وَ رَوَی اِبْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَمَّارٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تُکَبِّرْ إِذَا سَجَدْتَ وَ لاَ إِذَا قُمْتَ وَ إِذَا سَجَدْتَ قُلْتَ مَا تَقُولُ فِی اَلسُّجُودِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 178 )
ص : 9575
کِتَابُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْمُثَنَّی بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْحَضْرَمِیِّ ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ شُرَیْحٍ اَلْحَضْرَمِیِّ عَنْ ذَرِیحٍ اَلْمُحَارِبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْحَاجِّ اَلْمُتَمَتِّعِ مَتَی یَقْطَعُ اَلتَّلْبِیَهَ قَالَ حِینَ یَرْمِی اَلْجَمَرَهَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 186 )
ص : 9576
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ قَالَ: دَخَلَ سَمَاعَهُ بْنُ مِهْرَانَ عَلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ یَا سَمَاعَهُ وَ ذَکَرَ اَلْحَدِیثَ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ اَللَّهِ لاَ یَدْخُلُ اَلنَّارَ مِنْکُمْ أَحَدٌ فَتَنَافَسُوا فِی اَلدَّرَجَاتِ وَ أَکْمِدُوا عَدُوَّکُمْ بِالْوَرَعِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 248 )
22-امام صادق علیه السّلام در خطاب به سماعه بن مهران در ضمن حدیثی می فرماید:سوگند به خدا که یکی از شما(شیعیان)داخل در آتش نخواهید شد،پس خوشی کنید در درجات بهشت،و سیاه رو سازید دشمنتان را به ورع و پرهیزکاری(تا به کمالات معنوی برسید و دشمنانتان محروم باشند و ثابت کنید که مسلمان واقعی شما هستید نه آنانی که علاوه بر انحراف از مسأله امامت در گناه و فساد غوطه ور شده اند)
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 113 )
ص : 9577
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ حَرْبٍ ، قَالَ: لَمَّا أَقْبَلَ اَلنَّاسُ مَعَ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) مِنْ صِفِّینَ أَقْبَلْنَا مَعَهُ، فَأَخَذَ طَرِیقاً غَیْرَ طَرِیقِنَا اَلَّذِی أَقْبَلْنَا فِیهِ، حَتَّی إِذَا جُزْنَا اَلنُّخَیْلَهَ وَ رَأَیْنَا أَبْیَاتَ اَلْکُوفَهِ ، إِذَا شَیْخٌ جَالِسٌ فِی ظِلِّ بَیْتٍ وَ عَلَی وَجْهِهِ أَثَرُ اَلْمَرَضِ، فَأَقْبَلَ إِلَیْهِ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ نَحْنُ مَعَهُ حَتَّی سَلَّمَ عَلَیْهِ وَ سَلَّمْنَا مَعَهُ، فَرَدَّ رَدّاً حَسَناً، فَظَنَنَّا أَنَّهُ قَدْ عَرَفَهُ. فَقَالَ لَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ : «مَا لِی أَرَی وَجْهَکَ مُتَنَکِّراً مُصْفَرّاً، فَمِمَّ ذَاکَ، أَ مِنْ مَرَضٍ؟»، فَقَالَ: نَعَمْ. فَقَالَ: «لَعَلَّکَ کَرِهْتَهُ؟» فَقَالَ: مَا أُحِبُّ أَنَّهُ یَعْتَرِینِی، وَ لَکِنْ أَحْتَسِبُ اَلْخَیْرَ فِیمَا أَصَابَنِی. قَالَ: «فَأَبْشِرْ بِرَحْمَهِ اَللَّهِ وَ غُفْرَانِ ذَنْبِکَ، فَمَنْ أَنْتَ یَا عَبْدَ اَللَّهِ». فَقَالَ: أَنَا صَالِحُ بْنُ سُلَیْمٍ . فَقَالَ: «مِمَّنْ؟» قَالَ: أَمَّا اَلْأَصْلُ فَمِنْ سَلاَمَانِ بْنِ طَیِّئٍ ، وَ أَمَّا اَلْجِوَارُ وَ اَلدَّعْوَهُ، فَمِنْ بَنِی سُلَیْمِ بْنِ مَنْصُورٍ . فَقَالَ: أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «مَا أَحْسَنَ اِسْمَکَ، وَ اِسْمَ أَبِیکَ، وَ اِسْمَ أَجْدَادِکَ، وَ اِسْمَ مَنِ اِعْتَزَیْتَ إِلَیْهِ! فَهَلْ شَهِدْتَ مَعَنَا غَزَاتَنَا هَذِهِ؟». فَقَالَ: لاَ، وَ لَقَدْ أَرَدْتُهَا، وَ لَکِنْ مَا تَرَی فِیَّ مِنْ لَجَبِ اَلْحُمَّی خَذَلَنِی عَنْهَا. فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : « لَیْسَ عَلَی اَلضُّعَفاءِ وَ لا عَلَی اَلْمَرْضی وَ لا عَلَی اَلَّذِینَ لا یَجِدُونَ - إِلَی آخِرِ اَلْآیَهِ - مَا قَوْلُ اَلنَّاسِ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَ أَهْلِ اَلشَّامِ ؟». قَالَ: مِنْهُمُ اَلْمَسْرُورُ وَ اَلْمَحْبُورُ فِیمَا کَانَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُمْ، أُولَئِکَ أَغَشُّ اَلنَّاسِ لَکَ. فَقَالَ لَهُ: «صَدَقْتَ». قَالَ: وَ مِنْهُمُ اَلْکَاسِفُ اَلْآسِفُ لِمَا کَانَ مِنْ ذَلِکَ، وَ أُولَئِکَ نُصَحَاءُ اَلنَّاسِ لَکَ. فَقَالَ لَهُ: «صَدَقْتَ، جَعَلَ اَللَّهُ مَا کَانَ مِنْ شَکْوَاکَ حَطّاً لِسَیِّئَاتِکَ، فَإِنَّ اَلْمَرَضَ لاَ أَجْرَ فِیهِ، وَ لَکِنْ لاَ یَدَعُ عَلَی اَلْعَبْدِ ذَنْباً إِلاَّ حَطَّهُ، وَ إِنَّمَا اَلْأَجْرُ فِی اَلْقَوْلِ بِاللِّسَانِ وَ اَلْعَمَلِ بِالْیَدِ وَ اَلرِّجْلِ، فَإِنَّ اَللَّهَ لَیُدْخِلُ بِصِدْقِ اَلنِّیَّهِ وَ اَلسَّرِیرَهِ اَلصَّالِحَهِ جَمّاً مِنْ عِبَادِهِ اَلْجَنَّهَ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 825 )
ص : 9578
فِی کِتَابِ اَلتَّوْحِیدِ خُطْبَهٌ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ فِیهَا: أَیُّهَا اَلسَّائِلُ اِعْلَمْ أَنَّ مَنْ شَبَّهَ رَبَّنَا اَلْجَلِیلَ بِتَبَایُنِ أَعْضَاءِ خَلْقِهِ، وَ بِتَلاَحُمِ أَحْقَاقِ مَفَاصِلِهِ اَلْمُحْتَجِبَهِ بِتَدْبِیرِ حِکْمَتِهِ، أَنَّهُ لَمْ یَعْقِدْ غَیْبَ ضَمِیرِهِ عَلَی مَعْرِفَتِهِ، وَ لَمْ یُشَاهِدْ قَلْبُهُ اَلْیَقِینَ بِأَنَّهُ لاَ نِدَّ لَهُ، وَ کَأَنَّهُ لَمْ یَسْمَعْ بِتَبَرِّی اَلتَّابِعِینَ مِنَ اَلْمَتْبُوعِینَ وَ هُمْ یَقُولُونَ: تَاللّهِ إِنْ کُنّا لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ `إِذْ نُسَوِّیکُمْ بِرَبِّ اَلْعالَمِینَ فَمَنْ سَاوَی رَبَّنَا بِشَیْءٍ فَقَدْ عَدَلَ بِهِ، وَ اَلْعَادِلُ بِهِ کَافِرٌ بِمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ مُحْکَمَاتُ آیَاتِهِ وَ نَطَقَتْ بِهِ شَوَاهِدُ حُجَجِ بَیِّنَاتِهِ، لِأَنَّهُ اَللَّهُ اَلَّذِی لَمْ یَتَنَاهَ فِی اَلْعُقُولِ فَیَکُونَ فِی مَهَبِّ فِکْرِهَا مُکَیَّفاً، وَ فِی حَوَاصِلِ هُوِیَّاتِ هِمَمِ اَلنُّفُوسِ مَحْدُوداً مُصَرَّفاً، اَلْمُنْشِئُ أَصْنَافَ اَلْأَشْیَاءِ بِلاَ رَوِیَّهٍ اِحْتَاجَ إِلَیْهَا، وَ لاَ قَرِیحَهِ غَرِیزَهٍ أَضْمَرَ عَلَیْهَا، وَ لاَ تَجْرِبَهٍ أَفَادَهَا مِنْ مَوْجُودَاتِ اَلدُّهُورِ، وَ لاَ شَرِیکٍ أَعَانَهُ عَلَی اِبْتِدَاعِ عَجَائِبِ اَلْأُمُورِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 59 )
ص : 9579
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : مَنْ وَجَبَ عَلَیْهِ فِدَاءُ صَیْدٍ أَصَابَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَإِنْ کَانَ حَاجّاً نَحَرَ هَدْیَهُ اَلَّذِی یَجِبُ عَلَیْهِ بِمِنًی وَ إِنْ کَانَ مُعْتَمِراً نَحَرَ بِمَکَّهَ قُبَالَهَ اَلْکَعْبَهِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 677 )
ص : 9580
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ، عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ یَعْنِی أَبَا بَصِیرٍ قَالَ : قَالَ لِی أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : «یُنْکِرُ أَهْلُ اَلْعِرَاقِ اَلرَّجْعَهَ »؟ قُلْتُ: نَعَمْ، قَالَ: «أَ مَا یَقْرَءُونَ اَلْقُرْآنَ وَ یَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّهٍ فَوْجاً » اَلْآیَهَ .
( مختصر البصائر , جلد 1 , صفحه 110 )
ص : 9581
الخصال - عن الصّادق (علیه السلام) عن آبائه علیهم السّلام ، قال: «قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : «الأمور ثلاثه: أمر تبین لک رشده، فاتبعه، و أمر تبیّن لک غیّه فاجتنبه، . و أمر اختلف فیه فردّه إلی اللّه عزّ و جلّ» .
( نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین , جلد 1 , صفحه 61 )
ص : 9582
وَ مِنْهَا: مَا رَوَی اَلشَّیْخُ أَبُو جَعْفَرِ بْنُ بَابَوَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ اَلْوَلِیدِ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلصَّفَّارِ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلسِّجْزِیُّ حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ عَفَّانَ اَلسِّجْزِیُّ قَالَ : خَرَجْتُ فِی طَلَبِ اَلْعِلْمِ فَدَخَلْتُ اَلْبَصْرَهَ فَصِرْتُ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ عَبَّادٍ صَاحِبِ عَبَّادَانَ . فَقُلْتُ إِنِّی رَجُلٌ غَرِیبٌ أَتَیْتُکَ مِنْ بَلَدٍ بَعِیدٍ لِأَقْتَبِسَ مِنْ عِلْمِکَ شَیْئاً. قَالَ مِنْ أَیْنَ أَنْتَ قُلْتُ مِنْ أَهْلِ سِجِسْتَانَ . قَالَ مِنْ بَلَدِ اَلْخَوَارِجِ قُلْتُ لَوْ کُنْتُ خَارِجِیّاً مَا طَلَبْتُ عِلْمَکَ. قَالَ أَ فَلاَ أُخْبِرُکَ بِحَدِیثٍ حَسَنٍ إِذَا أَتَیْتَ بِلاَدَکَ تُحَدِّثُ بِهِ اَلنَّاسَ قُلْتُ بَلَی قَالَ کَانَ لِی جَارٌ مِنَ اَلْمُتَعَبِّدِینَ فَرَأَی فِی مَنَامِهِ کَأَنَّهُ قَدْ مَاتَ وَ کُفِّنَ وَ دُفِنَ وَ قَالَ مَرَرْتُ بِحَوْضِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ إِذَا هُوَ جَالِسٌ عَلَی شَفِیرِ اَلْحَوْضِ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ یَسْقِیَانِ اَلْأُمَّهَ اَلْمَاءَ فَاسْتَسْقَیْتُهُمَا فَأَبَیَا أَنْ یَسْقِیَانِی. فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنِّی مِنْ أُمَّتِکَ قَالَ وَ إِنْ قَصَدْتَ عَلِیّاً لاَ یَسْقِیکَ فَبَکَیْتُ وَ قُلْتُ أَنَا مِنْ شِیعَهِ عَلِیٍّ قَالَ لَکَ جَارٌ یَلْعَنُ عَلِیّاً وَ لَمْ تَنْهَهُ. قُلْتُ إِنِّی ضَعِیفٌ لَیْسَ لِی قُوَّهٌ وَ هُوَ مِنْ حَاشِیَهِ اَلسُّلْطَانِ قَالَ فَأَخْرَجَ اَلنَّبِیُّ سَکِّیناً مَسْلُولاً وَ قَالَ اِمْضِ وَ اِذْبَحْهُ فَأَخَذْتُ اَلسِّکِّینَ وَ صِرْتُ إِلَی دَارِهِ فَوَجَدْتُ اَلْبَابَ مَفْتُوحاً فَدَخَلْتُ فَأَصَبْتُهُ نَائِماً فَذَبَحْتُهُ وَ اِنْصَرَفْتُ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قُلْتُ قَدْ ذَبَحْتُهُ وَ هَذِهِ اَلسِّکِّینُ مُلَطَّخَهٌ بِدَمِهِ قَالَ هَاتِهَا ثُمَّ قَالَ لِلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اِسْقِهِ مَاءً فَلَمَّا أَضَاءَ اَلصُّبْحُ سَمِعْتُ صُرَاخاً فَسَأَلْتُ عَنْهُ فَقِیلَ إِنَّ فُلاَناً وُجِدَ عَلَی فِرَاشِهِ مَذْبُوحاً فَلَمَّا کَانَ بَعْدَ سَاعَهٍ قَبَضَ أَمِیرُ اَلْبَلَدِ عَلَی جِیرَانِهِ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ وَ قُلْتُ أَیُّهَا اَلْأَمِیرُ اِتَّقِ اَللَّهَ إِنَّ اَلْقَوْمَ بِرَاءٌ وَ قَصَصْتُ عَلَیْهِ اَلرُّؤْیَا فَخَلَّی عَنْهُمْ .
( الخرائج و الجرائح , جلد 1 , صفحه 223 )
47-عثمان بن عفان سجزی می گوید: برای تحصیل علم، عازم بصره شدم و در آنجا پیش محمّد بن عباد، صاحب عبّادان رفتم. گفتم: مردی غریب هستم و از راه دوری آمده ام تا از دانش شما بهره مند شوم. گفت: از کجا آمدی؟ گفتم: از سجستان. گفت: از شهر خوارج؟ گفتم: اگر خارجی بودم دنبال تحصیل علم نمی رفتم. گفت: می خواهی داستان جالبی را برای تو نقل کنم تا وقتی که به شهر خود برگشتی به مردم بگویی؟ گفتم: بلی. گفت: من یک همسایۀ متدینی داشتم، شبی در خواب می بیند که مرده است، کفن کردند و دفنش نمودند. می گوید: از حوض پیامبر-صلّی اللّه علیه و آله-عبور کردم دیدم حضرت بر لب حوض نشسته و امام حسن و امام حسین به امت آن حضرت آب می دهند. من نیز آب خواستم ولی به من ندادند. گفتم: یا رسول اللّه! من از امّت تو هستم! فرمود: علی-علیه السّلام-هم تو را سیراب نمی کند. گریه کردم و گفتم: من از شیعیان او هستم. فرمود:«تو همسایه ای داری که علی-علیه السّلام-را لعن می کند ولی تو او را نهی نمی کنی!». گفتم: من مرد ضعیفی هستم و او از نزدیکان سلطان است. در این حال حضرت، خنجر تیزی بیرون آورد و به من داد و فرمود: برو سر او را ببر. خنجر را گرفتم و به خانۀ او آمدم و در را باز دیدم، وارد شدم، دیدم خوابیده است. سرش را بریدم و پیش پیامبر برگشتم. گفتم: او را کشتم و این خنجر به خون آلوده شده است. فرمود:«آن را به من بده». سپس به امام حسن فرمود:«او را سیراب کن». وقتی که صبح شد. و من بیدار شدم، ناله ای شنیدم. پرسیدم چیست؟ گفتند: سر فلانی در رختخوابش بریده شده است. بعد از چند ساعت، امیر شهر دستور داد همسایه های او را گرفتند. پیش او رفتم گفتم: ای امیر! از خدا بترس، این مردمی را که دستگیر نموده ای اینها بی گناه هستند و داستان خواب خویش را برایش نقل نمودم. او نیز آنها را آزاد کرد .
( جلوههای اعجاز معصومین علیهم السلام ؛ ج 1 , ص 179 )
ص : 9583
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : اَلسُّجُودُ عَلَی اَلْأَرْضِ فَرِیضَهٌ وَ عَلَی اَلْخُمْرَهِ سُنَّهٌ.
( الکافی , جلد 3 , صفحه 331 )
8 - محمّد بن یحیی با سند خود نقل کند و گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: سجده کردن بر زمین واجب است و بر سجّاده مستحب است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 161 )
: مرسل. و أورد الشیخ فی التهذیب ما یقرب من هذا الخبر مرسلا أیضا و فیه و علی غیر الأرض سنه مکان و علی الخمره سنه. و قیل: فی توجیهه المراد: إن ثوابه ثواب الفریضه و ثواب السجود علی غیرها ثواب السنه، أو إن الأول ظهر بفرض الله و الثانی من توسعه النبی لتفویض الله إلیه فی ذلک کما فی کثیر من الأحکام و قد أفاد الوالد العلامه قدس سره أنه یمکن أن یکون المراد أن الفرض السجود علی الأرض و المراد منها إما معناها أو الأعم منه و مما ینبت منها، و أما السجود علی شیء مخصوص معه معین لذلک، فمن سننه صلی الله علیه و آله کما روی أنه صلی الله علیه و آله کان له خمره یسجد علیها و کأنه أحسن التوجیهات لهذا الخبر و مؤید بما فی هذا الکتاب کما لا یخفی و الله أعلم و حججه
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 148 )
ص : 9584
عِلَلِ اَلشَّرَائِعِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ إِبْرَاهِیمَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ مَرَّ بِبَانِقْیَا وَ کَانَ یَنْزِلُ بِهَا فَبَاتَ بِهَا فَأَصْبَحَ اَلْقَوْمُ وَ لَمْ یُزَلْزَلْ بِهِمْ فَقَالُوا مَا هَذَا وَ لَیْسَ حَدَثٌ قَالُوا هَاهُنَا شَیْخٌ وَ مَعَهُ غُلاَمٌ لَهُ قَالَ فَأَتَوْهُ فَقَالُوا لَهُ یَا هَذَا إِنَّهُ کَانَ یُزَلْزَلُ بِنَا کُلَّ لَیْلَهٍ وَ لَمْ تُزَلْزَلْ بِنَا هَذِهِ اَللَّیْلَهَ فَبِتُّ عِنْدَنَا فَبَاتَ فَلَمْ یُزَلْزَلْ بِهِمْ فَقَالُوا أَقِمْ عِنْدَنَا وَ نَحْنُ نُجْرِی عَلَیْکَ مَا أَحْبَبْتَ قَالَ لاَ وَ لَکِنْ تَبِیعُونِّی هَذَا اَلظَّهْرَ وَ لَمْ یُزَلْزَلْ بِکُمْ قَالُوا فَهُوَ لَکَ قَالَ لاَ آخُذُهُ إِلاَّ بِالشِّرَاءِ قَالُوا فَخُذْهُ بِمَا شِئْتَ فَاشْتَرَاهُ بِسَبْعِ نِعَاجٍ وَ أَرْبَعِ أَحْمِرَهٍ فَلِذَلِکَ سُمِّیَ بَانِقْیَا لِأَنَّ اَلنِّعَاجَ بِالنَّبَطِیَّهِ نِقْیَا فَقَالَ لَهُ غُلاَمُهُ یَا خَلِیلَ اَلرَّحْمَنِ مَا تَصْنَعُ بِهَذَا اَلظَّهْرِ وَ لَیْسَ فِیهِ زَرْعٌ وَ لاَ ضَرْعٌ فَقَالَ لَهُ اُسْکُتْ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَحْشُرُ مِنْ هَذَا اَلظَّهْرِ سَبْعِینَ أَلْفاً یَدْخُلُونَ اَلْجَنَّهَ ... بِغَیْرِ حِسابٍ یُشَفَّعُ مِنْهُمْ لِکَذَا وَ کَذَا.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 117 )
در کتاب علل الشرایع آمده است که حضرت علی علیه السّلام فرموده اند: روزی ابراهیم به روستای «بانقیا» در کوفه رفت و شب را آنجا ماند.
آن روستا زلزله خیز بود و هرشب یک بار زلزله در آنجا روی می داد. آن شب را که ابراهیم در آنجا سپری کرد زلزله نیامد. مردم از وجود ابراهیم آگاه شدند و از او خواستند تا در میان آنها زندگی کند.
ابراهیم پیشنهاد آنها را نپذیرفت ولی به آنها فرمود: اگر سرزمین خود را به من بفروشید دیگر در اینجا زلزله نخواهد آمد. او آن زمین های سنگلاخ را در
برابر هفت میش و چهار شتر خرید، به همین سبب است که به آنجا «بانقیا» می گویند؛ زیرا در زبان قبطی «نقیا» به معنای میش است.
فرزند ابراهیم به پدرش گفت: این زمین خشک چه سودی دارد که خریدی؟ آن حضرت فرمود: خاموش شو که روزی از این سرزمین هفتاد هزار نفر بدون حساب وارد بهشت خواهند شد و بسیاری را نیز شفاعت خواهند کرد .
نگارنده گوید: بانقیا روستایی است در کوفه که در واقع همان نجف امروز است.
( قصص الأنبیاء (للجزائری) / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 217 )
ص : 9585
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی اَلرَّبِیعِ عَنِ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِیمَا أَجَابَ بِهِ عَنْ نَافِعِ بْنِ اَلْأَزْرَقِ مَوْلَی عُمَرَ بْنِ اَلْخَطَّابِ : فَکَانَ مِنَ اَلْآیَاتِ اَلَّتِی أَرَاهَا اَللَّهُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حِینَ أَسْرَی بِهِ إِلَی بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ أَنْ حَشَرَ اَللَّهُ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْمُرْسَلِینَ ثُمَّ أَمَرَ جَبْرَئِیلَ فَأَذَّنَ شَفْعاً وَ أَقَامَ شَفْعاً ثُمَّ قَالَ فِی إِقَامَتِهِ حَیَّ عَلَی خَیْرِ اَلْعَمَلِ اَلْخَبَرَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 48 )
ص : 9586
12939-2 التهذیب ،1/379/486/5 محمد بن الحسین عن صفوان عن الخراز عن سلمه بن محرز: أنه کان تمتع حتی إذا کان یوم النحر طاف بالبیت و بالصفا و المروه ثم رجع إلی منی و لم یطف طواف النساء فوقع علی أهله فذکره لأصحابه فقالوا فلان قد فعل مثل ذلک فسأل أبا عبد اللّه علیه السّلام فأمره أن ینحر بدنه قال سلمه فذهبت إلی أبی عبد اللّه علیه السّلام فسألته فقال لیس علیک شیء فرجعت إلی أصحابی فأخبرتهم بما قال فقالوا اتقاک و أعطاک من عین کدره فرجعت إلی أبی عبد اللّه علیه السّلام فقلت إنی لقیت أصحابی فقالوا اتقاک و قد فعل فلان مثل ما فعلت فأمره أن ینحر بدنه فقال صدقوا ما اتقیتک و لکن فلان فعله متعمدا و هو یعلم و أنت فعلته و أنت لا تعلم فهل کان بلغک ذلک قال قلت لا و اللّه ما کان بلغنی فقال لیس علیک شیء.
( الوافی , جلد 13 , صفحه 687 )
ص : 9587
وَ رَوَی إِبْرَاهِیمُ بْنُ إِسْحَاقَ اَلْأَحْمَرِیُّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ وَ عَنْ جَمَاعَهٍ مِنْ أَصْحَابِهِ عَنْ سَعْدَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَ ذَلِکَ وَ زَادَ فِیهِ - اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِأَحَبِّ مَا دُعِیتَ بِهِ وَ أَرْضَی مَا رَضِیتَ بِهِ عَنْ مُحَمَّدٍ صَلََّی اللََّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لاَ تَجْعَلْ وَدَاعِی وَدَاعَ شَهْرِ رَمَضَانَ وَدَاعَ خُرُوجِی مِنَ اَلدُّنْیَا وَ لاَ وَدَاعَ آخِرِ عِبَادَتِکَ فِیهِ وَ لاَ آخِرَ صَوْمِی لَکَ وَ اُرْزُقْنِی اَلْعَوْدَ فِیهِ ثُمَّ اَلْعَوْدَ فِیهِ بِرَحْمَتِکَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِلَیْلَهِ اَلْقَدْرِ وَ اِجْعَلْهَا لِی خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ یَا رَبَّ لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ رَبَّ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ وَ اَلْجِبَالِ وَ اَلْبِحَارِ وَ اَلظُّلَمِ وَ اَلْأَنْوَارِ وَ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاءِ یَا بَارِئُ یَا مُصَوِّرُ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا قَیُّومُ یَا بَدِیعُ لَکَ اَلْأَسْمَاءُ اَلْحُسْنَی وَ اَلْأَمْثَالُ اَلْعُلْیَا وَ اَلْکِبْرِیَاءُ وَ اَلْآلاَءُ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اِسْمِی فِی هَذِهِ اَللَّیْلَهِ فِی اَلسُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ اَلشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَهً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِیناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَاناً لاَ یَشُوبُهُ شَکٌّ وَ رِضًا بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ أَنْ تُؤْتِیَنِی فِی اَلدُّنْیَا حَسَنَهً وَ فِی اَلْآخِرَهِ حَسَنَهً وَ أَنْ تَقِیَنِی عَذَابَ اَلنَّارِ - اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ مِنَ اَلْأَمْرِ اَلْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ اَلْأَمْرِ اَلْحَکِیمِ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ مِنَ اَلْقَضَاءِ اَلَّذِی لاَ یُرَدُّ وَ لاَ یُبَدَّلُ وَ لاَ یُغَیَّرُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ اَلْحَرَامِ اَلْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ اَلْمَشْکُورِ سَعْیُهُمُ اَلْمَغْفُورِ ذَنْبُهُمُ اَلْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اِجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُعْتِقَ رَقَبَتِی مِنَ اَلنَّارِ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ وَ لَمْ یَسْأَلِ اَلْعِبَادُ مِثْلَکَ جُوداً وَ کَرَماً وَ أَرْغَبُ إِلَیْکَ وَ لَمْ یُرْغَبْ إِلَی مِثْلِکَ أَنْتَ مَوْضِعُ مَسْأَلَهِ اَلسَّائِلِینَ وَ مُنْتَهَی رَغْبَهِ اَلرَّاغِبِینَ أَسْأَلُکَ بِأَعْظَمِ اَلْمَسَائِلِ کُلِّهَا وَ أَفْضَلِهَا وَ أَنْجَحِهَا اَلَّتِی یَنْبَغِی لِلْعِبَادِ أَنْ یَسْأَلُوکَ بِهَا یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ وَ بِأَسْمَائِکَ مَا عَلِمْتُ مِنْهَا وَ مَا لَمْ أَعْلَمْ وَ بِأَسْمَائِکَ اَلْحُسْنَی وَ أَمْثَالِکَ اَلْعُلْیَا وَ بِنِعْمَتِکَ اَلَّتِی لاَ تُحْصَی وَ بِأَکْرَمِ أَسْمَائِکَ إِلَیْکَ وَ أَحَبِّهَا إِلَیْکَ وَ أَشْرَفِهَا عِنْدَکَ مَنْزِلَهً وَ أَقْرَبِهَا مِنْکَ وَسِیلَهً وَ أَجْزَلِهَا مِنْکَ ثَوَاباً وَ أَسْرَعِهَا لَدَیْکَ إِجَابَهً وَ بِاسْمِکَ اَلْمَکْنُونِ اَلْمَخْزُونِ اَلْحَیِّ اَلْقَیُّومِ اَلْأَکْبَرِ اَلْأَجَلِّ اَلَّذِی تُحِبُّهُ وَ تَهْوَاهُ وَ تَرْضَی عَمَّنْ دَعَاکَ بِهِ وَ تَسْتَجِیبُ لَهُ دُعَاءَهُ وَ حَقٌّ عَلَیْکَ أَلاَّ تُخَیِّبَ سَائِلَکَ وَ أَسْأَلُکَ بِکُلِّ اِسْمٍ هُوَ لَکَ فِی اَلتَّوْرَاهِ وَ اَلْإِنْجِیلِ وَ اَلزَّبُورِ وَ اَلْفُرْقَانِ وَ بِکُلِّ اِسْمٍ دَعَاکَ بِهِ حَمَلَهُ عَرْشِکَ وَ مَلاَئِکَهُ سَمَاوَاتِکَ وَ جَمِیعُ اَلْأَصْنَافِ مِنْ خَلْقِکَ مِنْ نَبِیٍّ أَوْ صِدِّیقٍ أَوْ شَهِیدٍ وَ بِحَقِّ اَلرَّاغِبِینَ إِلَیْکَ اَلْمُقَرَّبِینَ مِنْکَ اَلْمُتَعَوِّذِینَ بِکَ وَ بِحَقِّ مُجَاوِرِی بَیْتِکَ اَلْحَرَامِ حُجَّاجاً وَ مُعْتَمِرِینَ وَ مُقَدِّسِینَ وَ اَلْمُجَاهِدِینَ فِی سَبِیلِکَ وَ بِحَقِّ کُلِّ عَبْدٍ مُتَعَبِّدٍ لَکَ فِی بَرٍّ أَوْ بَحْرٍ أَوْ سَهْلٍ أَوْ جَبَلٍ أَدْعُوکَ دُعَاءَ مَنْ قَدِ اِشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ وَ کَثُرَتْ ذُنُوبُهُ وَ عَظُمَ جُرْمُهُ وَ ضَعُفَ کَدْحُهُ دُعَاءَ مَنْ لاَ یَجِدُ لِنَفْسِهِ سَادّاً وَ لاَ لِضَعْفِهِ مُعَوَّلاً وَ لاَ لِذَنْبِهِ غَافِراً غَیْرَکَ هَارِباً إِلَیْکَ مُتَعَوِّذاً بِکَ مُتَعَبِّداً لَکَ غَیْرَ مُتَکَبِّرٍ وَ لاَ مُسْتَنْکِفٍ خَائِفاً بَائِساً فَقِیراً مُسْتَجِیراً بِکَ أَسْأَلُکَ بِعِزَّتِکَ وَ عَظَمَتِکَ وَ جَبَرُوتِکَ وَ سُلْطَانِکَ وَ بِمُلْکِکَ وَ بِبَهَائِکَ وَ جُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ بِآلاَئِکَ وَ حُسْنِکَ وَ جَمَالِکَ وَ بِقُوَّتِکَ عَلَی مَا أَرَدْتَ مِنْ خَلْقِکَ أَدْعُوکَ یَا رَبِّ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ رَهْبَهً وَ رَغْبَهً وَ تَخَشُّعاً وَ تَمَلُّقاً وَ تَضَرُّعاً وَ إِلْحَافاً وَ إِلْحَاحاً خَاضِعاً لَکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ یَا قُدُّوسُ یَا قُدُّوسُ یَا قُدُّوسُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا اَللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا رَحِیمُ یَا رَحِیمُ یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ أَعُوذُ بِکَ یَا اَللَّهُ اَلْوَاحِدُ اَلْأَحَدُ اَلصَّمَدُ اَلْوَتْرُ اَلْکَبِیرُ اَلْمُتَعَالِی وَ أَسْأَلُکَ بِجَمِیعِ مَا دَعَوْتُکَ بِهِ وَ بِأَسْمَائِکَ اَلَّتِی تَمْلَأُ أَرْکَانَکَ کُلَّهَا أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِغْفِرْ لِی وَ اِرْحَمْنِی وَ أَوْسِعْ عَلَیَّ مِنْ فَضْلِکَ اَلْعَظِیمِ وَ تَقَبَّلْ مِنِّی شَهْرَ رَمَضَانَ وَ صِیَامَهُ وَ قِیَامَهُ وَ فَرْضَهُ وَ نَوَافِلَهُ وَ اِغْفِرْ لِی وَ اِرْحَمْنِی وَ اُعْفُ عَنِّی وَ لاَ تَجْعَلْهُ آخِرَ شَهْرِ رَمَضَانَ صُمْتُهُ لَکَ وَ عَبَدْتُکَ فِیهِ وَ لاَ تَجْعَلْ وَدَاعِی إِیَّاهُ وَدَاعَ خُرُوجِی مِنَ اَلدُّنْیَا اَللَّهُمَّ وَ أَوْجِبْ لِی مِنْ رَحْمَتِکَ وَ مَغْفِرَتِکَ وَ رِضْوَانِکَ وَ خَشْیَتِکَ أَفْضَلَ مَا أَعْطَیْتَ أَحَداً مِمَّنْ عَبَدَکَ فِیهِ اَللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْنِی آخِرَ مَنْ سَأَلَکَ فِیهِ وَ اِجْعَلْنِی مِمَّنْ أَعْتَقْتَهُ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ مِنَ اَلنَّارِ وَ غَفَرْتَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ أَوْجَبْتَ لَهُ أَفْضَلَ مَا رَجَاکَ وَ أَمَّلَهُ مِنْکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ اُرْزُقْنِی اَلْعَوْدَ فِی صِیَامِهِ وَ عِبَادَتِکَ فِیهِ وَ اِجْعَلْنِی مِمَّنْ کَتَبْتَهُ فِی هَذَا اَلشَّهْرِ مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ اَلْحَرَامِ اَلْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ اَلْمَغْفُورِ ذَنْبُهُمْ اَلْمُتَقَبَّلِ عَمَلُهُمْ آمِینَ آمِینَ آمِینَ رَبَّ اَلْعَالَمِینَ اَللَّهُمَّ لاَ تَدَعْ لِی فِیهِ ذَنْباً إِلاَّ غَفَرْتَهُ وَ لاَ خَطِیئَهً إِلاَّ مَحَوْتَهَا وَ لاَ عَثْرَهً إِلاَّ أَقَلْتَهَا وَ لاَ دَیْناً إِلاَّ قَضَیْتَهُ وَ لاَ عَیْلَهً إِلاَّ أَغْنَیْتَهَا وَ لاَ هَمّاً إِلاَّ فَرَّجْتَهُ وَ لاَ فَاقَهً إِلاَّ سَدَدْتَهَا وَ لاَ عُرْیاً إِلاَّ کَسَوْتَهُ وَ لاَ مَرَضاً إِلاَّ شَفَیْتَهُ وَ لاَ دَاءً إِلاَّ أَذْهَبْتَهُ وَ لاَ حَاجَهً مِنْ حَوَائِجِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ إِلاَّ قَضَیْتَهَا عَلَی أَفْضَلِ أَمَلِی وَ رَجَائِی فِیکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ اَللَّهُمَّ لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا وَ لاَ تُذِلَّنَا بَعْدَ إِذْ أَعْزَزْتَنَا وَ لاَ تَضَعْنَا بَعْدَ إِذْ رَفَعْتَنَا وَ لاَ تُهِنَّا بَعْدَ إِذْ أَکْرَمْتَنَا وَ لاَ تُفْقِرْنَا بَعْدَ إِذْ أَغْنَیْتَنَا وَ لاَ تَمْنَعْنَا بَعْدَ إِذْ أَعْطَیْتَنَا وَ لاَ تَحْرِمْنَا بَعْدَ إِذْ رَزَقْتَنَا وَ لاَ تُغَیِّرْ شَیْئاً مِنْ نِعَمِکَ عَلَیْنَا وَ إِحْسَانِکَ إِلَیْنَا لِشَیْءٍ کَانَ مِنْ ذُنُوبِنَا وَ لاَ لِمَا هُوَ کَائِنٌ مِنَّا فَإِنَّ فِی کَرَمِکَ وَ عَفْوِکَ وَ فَضْلِکَ سَعَهً لِمَغْفِرَهِ ذُنُوبِنَا فَاغْفِرْ لَنَا وَ تَجَاوَزْ عَنَّا وَ لاَ تُعَاقِبْنَا عَلَیْهَا یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ - اَللَّهُمَّ أَکْرِمْنِی فِی مَجْلِسِی هَذَا کَرَامَهً لاَ تُهِینُنِی بَعْدَهَا أَبَداً وَ أَعِزَّنِی عِزّاً لاَ تُذِلُّنِی بَعْدَهُ أَبَداً وَ عَافِنِی عَافِیَهً لاَ تَبْتَلِینِی بَعْدَهَا أَبَداً وَ اِرْفَعْنِی رِفْعَهً لاَ تَضَعُنِی بَعْدَهَا أَبَداً وَ اِصْرِفْ عَنِّی شَرَّ کُلِّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ شَرَّ کُلِّ قَرِیبٍ وَ بَعِیدٍ وَ شَرَّ کُلِّ صَغِیرٍ وَ کَبِیرٍ وَ شَرَّ کُلِّ دَابَّهٍ أَنْتَ آخِذٌ بِناصِیَتِها إِنَّ رَبِّی عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ اَللَّهُمَّ مَا کَانَ فِی قَلْبِی مِنْ شَکٍّ أَوْ رِیبَهٍ أَوْ جُحُودٍ أَوْ قُنُوطٍ أَوْ فَرَحٍ أَوْ مَرَحٍ أَوْ بَطَرٍ أَوْ بَذَخٍ أَوْ خُیَلاَءَ أَوْ رِیَاءٍ أَوْ سُمْعَهٍ أَوْ شِقَاقٍ أَوْ نِفَاقٍ أَوْ کُفْرٍ أَوْ فُسُوقٍ أَوْ مَعْصِیَهٍ أَوْ شَیْءٍ لاَ تُحِبُّ عَلَیْهِ وَلِیّاً لَکَ فَأَسْأَلُکَ أَنْ تَمْحُوَهُ مِنْ قَلْبِی وَ تُبَدِّلَنِی مَکَانَهُ إِیمَاناً وَ رِضًا بِقَضَائِکَ وَ وَفَاءً بِعَهْدِکَ وَ وَجَلاً مِنْکَ وَ زُهْداً فِی اَلدُّنْیَا وَ رَغْبَهً فِیمَا عِنْدَکَ وَ ثِقَهً بِکَ وَ طُمَأْنِینَهً إِلَیْکَ وَ تَوْبَهً نَصُوحاً إِلَیْکَ اَللَّهُمَّ إِنْ کُنْتَ بَلَّغْتَنَاهُ وَ إِلاَّ فَأَخِّرْ آجَالَنَا إِلَی قَابِلٍ حَتَّی تُبَلِّغَنَاهُ فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَهٍ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ کَثِیراً وَ رَحْمَهُ اَللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 95 , صفحه 178 )
ص : 9588
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ : فِی اَلرَّجُلِ یَنْکِحُ أَمَهً لِرَجُلٍ أَ لَهُ أَنْ یُفَرِّقَ بَیْنَهُمَا إِذَا شَاءَ قَالَ إِنْ کَانَ مَمْلُوکاً فَلْیُفَرِّقْ بَیْنَهُمَا إِذَا شَاءَ لِأَنَّ اَللَّهَ یَقُولُ عَبْداً مَمْلُوکاً لا یَقْدِرُ عَلی شَیْءٍ فَلَیْسَ لِلْعَبْدِ مِنَ اَلْأَمْرِ شَیْءٌ وَ إِنْ کَانَ زَوْجُهَا حُرّاً فَرَّقَ بَیْنَهُمَا إِذَا شَاءَ اَلْمَوْلَی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 341 )
ص : 9589
و فی الحدیث السّابق : قال سماعه: قلت: أ رأیت قوله - عزّ و جلّ- فَمَنِ اِعْتَدی بَعْدَ ذلِکَ فَلَهُ عَذابٌ أَلِیمٌ . قال: هو الرّجل، یقبل الدّیه، أو یصالح، ثمّ یجیء بعد، فیمثّل، أو یقتل. فوعده اللّه عذابا ألیما.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 229 )
ص : 9590
اِبْنُ بَابَوَیْهِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلدَّقَّاقُ (رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ)، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ اِبْنُ اَلْحَسَنِ اَلطَّائِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو سَعِیدٍ سَهْلُ بْنُ زِیَادٍ اَلْآدَمِیُّ اَلرَّازِیُّ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْکُوفِیِّ ، قَالَ: سَمِعْتُ سَیِّدِی عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) یَقُولُ: حَدَّثَنِی أَبِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ، عَنْ أَبِیهِ اَلرِّضَا عَلِیِّ بْنِ مُوسَی ، عَنْ أَبِیهِ مُوسَی اِبْنِ جَعْفَرٍ ، عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ، عَنْ أَبِیهِ اَلرِّضَا عَلِیِّ بْنِ مُوسَی، عَنْ أَبِیهِ مُوسَی اِبْنِ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ، عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ ، عَنْ أَبِیهِ اَلْحُسَیْنِ، عَنْ أَبِیهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ). وَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْحَافِظُ اَلْبَغْدَادِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبُو اَلْقَاسِمِ إِسْحَاقُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْعَلَوِیُّ ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ ، عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْقُرَشِیِّ ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ اَلْکُوفِیِّ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنْ جَدِّهِ ، عَنْ عَلِیٍّ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ)، وَ اَللَّفْظُ لِعَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلدَّقَّاقِ ، قَالَ: دَخَلَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ اَلْعِرَاقِ عَلَی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، فَقَالَ: أَخْبِرْنَا عَنْ خُرُوجِنَا إِلَی أَهْلِ اَلشَّامِ : أَ بِقَضَاءٍ مِنَ اَللَّهِ وَ قَدَرٍ؟ فَقَالَ لَهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «أَجَلْ - یَا شَیْخُ - فَوَ اَللَّهِ مَا عَلَوْتُمْ تَلْعَهً، وَ لاَ هَبَطْتُمْ بَطْنَ وَادٍ إِلاَّ بِقَضَاءٍ مِنَ اَللَّهِ وَ قَدَرٍ». فَقَالَ اَلشَّیْخُ: عِنْدَ اَللَّهِ أَحْتَسِبُ عَنَائِی، یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ . فَقَالَ: «مَهْلاً - یَا شَیْخُ - لَعَلَّکَ تَظُنُّ قَضَاءً حَتْماً، وَ قَدَراً لاَزِماً، لَوْ کَانَ کَذَلِکَ لَبَطَلَ اَلثَّوَابُ وَ اَلْعِقَابُ، وَ اَلْأَمْرُ وَ اَلنَّهْیُ، وَ اَلزَّجْرُ، وَ لَسَقَطَ مَعْنَی اَلْوَعْدِ وَ اَلْوَعِیدِ، وَ لَمْ یَکُنْ عَلَی مُسِیءٍ لاَئِمَهٌ، وَ لاَ لِمُحْسِنٍ مَحْمِدَهٌ، وَ لَکَانَ اَلْمُحْسِنُ أَوْلَی بِاللاَّئِمَهِ مِنَ اَلْمُذْنِبِ، وَ اَلْمُذْنِبُ أَوْلَی بِالْإِحْسَانِ مِنَ اَلْمُحْسِنِ؛ تِلْکَ مَقَالَهُ عَبَدَهِ اَلْأَوْثَانِ ، وَ خُصَمَاءِ اَلرَّحْمَنِ، وَ قَدَرِیَّهِ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ وَ مَجُوسِهَا . یَا شَیْخُ، إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ کَلَّفَ تَخْیِیراً، وَ نَهَی تَحْذِیراً، وَ أَعْطَی عَلَی اَلْقَلِیلِ کَثِیراً، وَ لَمْ یُعْصَ مَغْلُوباً، وَ لَمْ یُطَعْ مُکْرِهاً، وَ لَمْ یَخْلُقِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ مَا بَیْنَهُمَا بَاطِلاً، ذَلِکَ ظَنُّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا، فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنَ اَلنَّارِ ». قَالَ: فَنَهَضَ اَلشَّیْخُ، وَ هُوَ یَقُولُ: أَنْتَ اَلْإِمَامُ اَلَّذِی نَرْجُو بِطَاعَتِهِیَوْمَ اَلْمَعَادِ مِنَ اَلرَّحْمَنِ غُفْرَاناً أَوْضَحْتَ مِنْ دِینِنَا مَا کَانَ مُلْتَبِساًجَزَاکَ رَبُّکَ عَنَّا فِیهِ إِحْسَاناً فَلَیْسَ مَعْذِرَهٌ فِی فِعْلِ فَاحِشَهٍقَدْ کُنْتُ رَاکِبَهَا فِسْقاً وَ عِصْیَاناً لاَ لاَ وَ لاَ قَائِلاً نَاهِیکَ وَاقِعَهً فِیهَا عَبَدْتُ إِذَنْ یَا قَوْمِ شَیْطَاناً وَ لاَ أَحَبَّ وَ لاَ شَاءَ اَلْفُسُوقَ وَ لاَقَتْلَ اَلْوَلِیِّ لَهُ ظُلْماً وَ عُدْوَاناً أَنَّی یُحِبُّ وَ قَدْ صَحَّتْ عَزِیمَتُهُذُو اَلْعَرْشِ أَعْلَنَ ذَاکَ اَللَّهُ إِعْلاَناً
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 650 )
ص : 9591
کِتَابُ اَلْمَسَائِلِ ، عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَکُونُ فِی إِصْبَعِهِ أَوْ فِی شَیْءٍ مِنْ یَدِهِ اَلشَّیْءُ لِیُصْلِحَهُ لَهُ أَنْ یَبُلَّهُ بِبُصَاقِهِ وَ یَمْسَحَهُ فِی صَلاَتِهِ قَالَ لاَ بَأْسَ - قَالَ فَسَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمَرْأَهِ تَکُونُ فِی صَلاَتِهَا قَائِمَهً یَبْکِی اِبْنُهَا إِلَی جَنْبِهَا هَلْ یَصْلُحُ لَهَا أَنْ تَتَنَاوَلَهُ وَ تَحْمِلَهُ وَ هِیَ قَائِمَهٌ قَالَ لاَ تَحْمِلُ وَ هِیَ قَائِمَهٌ - قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ وَجَدَ رِیحاً فِی بَطْنِهِ فَوَضَعَ یَدَهُ عَلَی أَنْفِهِ فَخَرَجَ مِنَ اَلْمَسْجِدِ مُتَعَمِّداً حَتَّی خَرَجَتِ اَلرِّیحُ مِنْ بَطْنِهِ ثُمَّ عَادَ إِلَی اَلْمَسْجِدِ فَصَلَّی وَ لَمْ یَتَوَضَّأْ أَ یُجْزِیهِ ذَلِکَ قَالَ لاَ یُجْزِیهِ ذَلِکَ حَتَّی یَتَوَضَّأَ وَ لاَ یَعْتَدُّ بِشَیْءٍ مِمَّا صَلَّی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 81 , صفحه 303 )
ص : 9592
وَ قَالَ بَعْضُ اَلْحُکَمَاءِ: أَرْبَعُ خِصَالٍ یُمِتْنَ اَلْقَلْبَ تَرَادُفُ اَلذَّنْبِ عَلَی اَلذَّنْبِ وَ مُلاَحَاهُ اَلْأَحْمَقِ وَ کَثْرَهُ مُنَافَثَهِ اَلنِّسَاءِ وَ اَلْجُلُوسُ مَعَ اَلْمَوْتَی قِیلَ لَهُ وَ مَنِ اَلْمَوْتَی فَقَالَ کُلُّ عَبْدٍ مُتْرَفٍ فَهُوَ مَیِّتٌ وَ کُلُّ مَنْ لاَ یَعْمَلُ فَهُوَ مَیِّتٌ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 154 )
ص : 9593
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَرِثَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عِلْمَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، وَ وَرِثَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ تَرِکَتَهُ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلصَّفَّارُ فِی بَصَائِرِ اَلدَّرَجَاتِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُوسَی عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ؛ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 100 )
ص : 9594
وَ مِنْ طَرِیقِ اَلْمُخَالِفِینَ: مَا رَوَاهُ اَلثَّعْلَبِیُّ بِإِسْنَادِهِ، قَالَ: وَ سُئِلَ سُفْیَانُ بْنُ عُیَیْنَهَ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ ، فِیمَنْ نَزَلَ؟ قَالَ: سَأَلْتَنِی عَنْ مَسْأَلَهٍ مَا سَأَلَنِی عَنْهَا أَحَدٌ قَبْلَکَ، حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ، عَنْ آبَائِهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ)، قَالَ: «لَمَّا کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) بِغَدِیرِ خُمٍّ، نَادَی اَلنَّاسَ فَاجْتَمَعُوا، فَأَخَذَ بِیَدِ عَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَقَالَ: مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ، فَشَاعَ ذَلِکَ وَ طَارَ فِی اَلْبِلاَدِ، فَبَلَغَ ذَلِکَ اَلْحَارِثَ بْنَ اَلنُّعْمَانِ اَلْفِهْرِیَّ، فَأَتَی رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَلَی نَاقَتِهِ حَتَّی أَتَی اَلْأَبْطَحَ، فَنَزَلَ عَنْ نَاقَتِهِ وَ عَقَلَهَا، ثُمَّ أَتَی اَلنَّبِیَّ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ هُوَ فِی مَلَأٍ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ، أَمَرْتَنَا عَنِ اَللَّهِ أَنْ نَشْهَدَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّکَ رَسُولُ اَللَّهُ فَقَبِلْنَاهُ مِنْکَ، وَ أَمَرْتَنَا أَنْ نُصَلِّیَ خَمْساً فَقَبِلْنَاهُ مِنْکَ، وَ أَمَرْتَنَا أَنْ نَصُومَ شَهْراً فَقَبِلْنَاهُ، وَ أَمَرْتَنَا أَنْ نَحُجَّ اَلْبَیْتَ فَقَبِلْنَاهُ، ثُمَّ لَمْ تَرْضَ بِهَذَا حَتَّی رَفَعْتَ بِضَبْعَیِ اِبْنِ عَمِّکَ فَفَضَّلْتَهُ عَلَیْنَا وَ قُلْتُ: مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ، وَ هَذَا شَیْءٌ مِنْکَ أَمْ مِنَ اَللَّهِ؟ فَقَالَ: وَ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ، إِنَّهُ مِنْ أَمْرِ اَللَّهِ، فَوَلَّی اَلْحَارِثُ بْنُ اَلنُّعْمَانِ، یُرِیدُ رَاحِلَتَهُ، وَ هُوَ یَقُولُ: اَللَّهُمَّ إِنْ کَانَ مَا یَقُولُ مُحَمَّدٌ حَقّاً فَأَمْطِرْ عَلَیْنَا حِجَارَهً مِنَ اَلسَّمَاءِ أَوِ اِئْتِنَا بِعَذَابٍ أَلِیمٍ، فَمَا وَصَلَ إِلَیْهَا حَتَّی رَمَاهُ بِحَجَرٍ فَسَقَطَ عَلَی هَامَتِهِ، وَ خَرَجَ مِنْ دُبُرِهِ فَقَتَلَهُ، فَأَنْزَلَ اَللَّهُ تَعَالَی: سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 486 )
ص : 9595
قَالَ: حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ یُوسُفَ بْنِ أَبِی إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ اَلشِّبَامِیُّ عَنْ عَمَّارٍ اَلدُّهْنِیِّ عَنْ أَبِی فَاخِتَهَ قَالَ: أَقْبَلَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ عُمَرُ جَالِسٌ فِی مَجْلِسِهِ فَلَمَّا رَآهُ عُمَرُ تَضَعْضَعَ وَ تَوَاضَعَ وَ أَوْسَعَ لَهُ فِی اَلْمَجْلِسِ فَلَمَّا قَامَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ لَهُ بَعْضُ اَلْقَوْمِ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنَّا لَنَرَاکَ تَصْنَعُ بِعَلِیٍّ صَنِیعاً مَا تَصْنَعُهُ بِأَصْحَابِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ عُمَرُ وَ مَا رَأَیْتَنِی أَصْنَعُ بِهِ قَالَ رَأَیْنَاکَ کَمَا تَضَعْضَعْتَ وَ تَوَاضَعْتَ وَ أَوْسَعْتَ لَهُ حَتَّی یَجْلِسَ قَالَ وَ مَا یَمْنَعُنِی فَوَ اَللَّهِ إِنَّهُ لَمَوْلاَیَ وَ مَوْلَی کُلِّ مُؤْمِنٍ .
( بشاره المصطفی لشیعه المرتضی , جلد 1 , صفحه 236 )
ص : 9596
رُوِیَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: أُوصِیکُمْ بِرَکْعَتَیْنِ بَیْنَ اَلْعِشَاءَیْنِ یُقْرَأُ فِی اَلْأُولَی اَلْحَمْدُ وَ إِذَا زُلْزِلَتْ ثَلاَثَ عَشْرَهَ مَرَّهً وَ فِی اَلثَّانِیَهِ اَلْحَمْدُ مَرَّهً وَ قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ خَمْسَ عَشْرَهَ مَرَّهً فَإِنَّهُ مَنْ یُصَلِّی ذَلِکَ فِی کُلِّ شَهْرٍ کَانَ مِنَ اَلْمُتَّقِینَ فَإِنْ فَعَلَ ذَلِکَ فِی کُلِّ سَنَهٍ کَانَ مِنَ اَلْمُحْسِنِینَ فَإِنْ فَعَلَ ذَلِکَ فِی کُلِّ جُمُعَهٍ مَرَّهً کَانَ مِنَ اَلْمُصَلِّینَ فَإِنْ فَعَلَ ذَلِکَ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ زَاحَمَنِی فِی اَلْجَنَّهِ وَ لَمْ یُحْصِ ثَوَابَهُ إِلاَّ اَللَّهُ تَعَالَی .
( مصباح المتهجد , جلد 1 , صفحه 107 )
ص : 9597
فس، [تفسیر القمی ] ، عَنْ یَحْیَی بْنِ أَبِی عِمْرَانَ عَنْ یُونُسَ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ اِبْنِ اَلطَّیَّارِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلْمُسْتَضْعَفِ فَقَالَ هُوَ اَلَّذِی لاَ یَسْتَطِیعُ حِیلَهَ اَلْکُفْرِ فَیَکْفُرَ وَ لاَ یَهْتَدِی سَبِیلاً إِلَی اَلْإِیمَانِ فَیُؤْمِنَ لاَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یُؤْمِنَ وَ لاَ یَسْتَطِیعُ أَنْ یَکْفُرَ فَهُمُ اَلصِّبْیَانُ وَ مَنْ کَانَ مِنَ اَلرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءِ عَلَی مِثْلِ عُقُولِ اَلصِّبْیَانِ وَ مَنْ رُفِعَ عَنْهُ اَلْقَلَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 69 , صفحه 157 )
ص : 9598
هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ عَنْ جَهْمِ بْنِ حُمَیْدٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ أَ مَا تَغْشَی سُلْطَانَ هَؤُلاَءِ قَالَ قُلْتُ لاَ قَالَ فَلِمَ قُلْتُ فِرَاراً بِدِینِی قَالَ عَزَمْتَ عَلَی ذَلِکَ قُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ اَلْآنَ یَسْلَمُ لَکَ دِینُکَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 10 )
ص : 9599
دَاوُدُ اَلنِّیلِیُّ قَالَ: خَرَجْتُ مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اَلْحَجِّ فَلَمَّا کَانَ أَوَانُ اَلظُّهْرِ قَالَ لِی یَا دَاوُدُ اِعْدِلْ بِنَا عَنِ اَلطَّرِیقِ حَتَّی نَأْخُذَ أُهْبَهَ اَلصَّلاَهِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَ وَ لَسْنَا نَحْنُ فِی أَرْضٍ قَفْرٍ لاَ مَاءَ فِیهَا فَقَالَ لِی مَا أَنْتَ وَ ذَاکَ قَالَ فَسَکَتُّ وَ عَدَلْنَا عَنِ اَلطَّرِیقِ فَنَزَلْنَا فِی أَرْضٍ قَفْرٍ لاَ مَاءَ فِیهَا فَرَکَضَهَا بِرِجْلِهِ فَنَبَعَ لَنَا عَیْنُ مَاءٍ یُسَیَّبُ کَأَنَّهُ قِطَعُ اَلثَّلْجِ فَتَوَضَّأَ وَ تَوَضَّیْتُ ثُمَّ أَدَّیْنَا مَا عَلَیْنَا مِنَ اَلْفَرْضِ فَلَمَّا هَمَمْنَا بِالْمَسِیرِ اِلْتَفَتَ فَإِذَا بِجِذْعِ نَخْلٍ فَقَالَ لِی یَا دَاوُدُ أَ تُحِبُّ أَنْ أُطْعِمَکَ مِنْهُ رُطَباً فَقُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَضَرَبَ بِیَدِهِ إِلَی اَلْجِذْعِ فَهَزَّهُ فَاخْضَرَّ مِنْ أَسْفَلِهِ إِلَی أَعْلاَهُ قَالَ ثُمَّ اِجْتَذَبَهُ اَلثَّانِیَهَ فَأَطْعَمَنَا اِثْنَیْنِ وَ ثَلاَثِینَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ اَلرُّطَبِ ثُمَّ مَسَحَ بِیَدِهِ عَلَیْهِ فَقَالَ عُدْ نَخْلاً بِإِذْنِ اَللَّهِ تَعَالَی قَالَ فَعَادَ کَسِیرَتِهِ اَلْأُولَی .
( المناقب , جلد 4 , صفحه 241 )
ص : 9600
وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: أَعْطُوا اَلْأَجِیرَ أَجْرَهُ قَبْلَ أَنْ یَجِفَّ عَرَقُهُ.
( صحیفه الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 88 )
ص : 9601
مَنْ تَوَرَّطَ فِی اَلْأُمُورِ غَیْرَ نَاظِرٍ فِی اَلْعَوَاقِبِ فَقَدْ تَعَرَّضَ لِمَدْرَجَاتِ اَلنَّوَائِبِ.
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 280 )
و هر که خود را بی نظر در سرانجام بکارها دراندازد آماده بدآمدها شده است،
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 321 )
ص : 9602
کا، [الکافی] ، اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْمُعَلَّی عَنْ أَبِی دَاوُدَ اَلْمُسْتَرِقِّ عَنْ دَاوُدَ اَلْجَصَّاصِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: وَ عَلاماتٍ وَ بِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ قَالَ اَلنَّجْمُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلْعَلاَمَاتُ هُمُ اَلْأَئِمَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 359 )
ص : 9603
اَلشَّیْخُ أَبُو اَلْفُتُوحِ فِی تَفْسِیرِهِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: فِی حَدِیثٍ فِی فَضْلِ یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ وَ فِیهِ سَاعَهٌ لاَ یُوَافِقُهَا دُعَاءُ مُؤْمِنٍ فِیهَا إِلاَّ اُسْتُجِیبَ لَهُ فِیهَا. وَ فِی رِوَایَهٍ: أَنَّهَا اَلسَّاعَهُ اَلَّتِی فَرَغَ اَلْإِمَامُ مِنَ اَلْخُطْبَهِ وَ شَرَعَ اَلْمُؤَذِّنُونَ فِی اَلْإِقَامَهِ وَ یَسْتَوِی اَلصُّفُوفُ. وَ فِی رِوَایَهٍ: أَنَّهَا اَلسَّاعَهُ اَلْآخِرَهِ مِنَ اَلْیَوْمِ وَ بَقِیَ مِنْهَا نِصْفُ سَاعَهٍ وَ قَالُوا إِذَا غَرَبَ نِصْفُ قُرْصِ اَلشَّمْسِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 6 , صفحه 69 )
ص : 9604
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: إِنَّ اَللَّهَ یُحِبُّ اَلْعَبْدَ وَ یُبْغِضُ عَمَلَهُ وَ یُحِبُّ اَلْعَمَلَ وَ یُبْغِضُ بَدَنَهُ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 277 )
ص : 9605
حَدَّثَنِی نَصْرُ بْنُ اَلصَّبَّاحِ ، قَالَ حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْبَصْرِیُّ ، قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ إِسْمَاعِیلَ ، قَالَ أَخْبَرَنِی فُضَیْلٌ اَلرَّسَّانُ ، قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) بَعْدَ مَا قُتِلَ زَیْدُ بْنُ عَلِیٍّ رَحْمَهُ اَللَّهِ عَلَیْهِ، فَأُدْخِلْتُ بَیْتاً جَوْفَ بَیْتٍ فَقَالَ لِی یَا فُضَیْلُ قُتِلَ عَمِّی زَیْدٌ قُلْتُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ، قَالَ رَحِمَهُ اَللَّهُ أَمَا إِنَّهُ کَانَ مُؤْمِناً وَ کَانَ عَارِفاً وَ کَانَ عَالِماً وَ کَانَ صَدُوقاً، أَمَا إِنَّهُ لَوْ ظَفِرَ لَوَفَی، أَمَا إِنَّهُ لَوْ مَلَکَ لَعَرَفَ کَیْفَ یَضَعُهَا ، قُلْتُ یَا سَیِّدِی أَ لاَ أُنْشِدُکَ شِعْراً! قَالَ أَمْهِلْ، ثُمَّ أَمَرَ بِسُتُورٍ فَسُدِلَتْ وَ بِأَبْوَابٍ فَفُتِحَتْ، ثُمَّ قَالَ أَنْشِدْ! فَأَنْشَدْتُهُ: لِأُمِّ عَمْرٍو بِاللَّوَی مَرْبَعٌطَامِسَهٌ أَعْلامُهُ بَلْقَعٌ لَمَّا وَقَفْتُ اَلْعِیسَ فِی رَسْمِهِوَ اَلْعَیْنُ مِنْ عِرْفَانِهِ تَدْمَعُ ذَکَرْتُ مَنْ قَدْ کُنْتُ أَهْوَی بِهِفَبِتُّ وَ اَلْقَلْبُ شَجًی مُوجَعٌ عَجِبْتُ مِنْ قَوْمٍ أَتَوْا أَحْمَدَابِخَطِّهِ لَیْسَ لَهَا مَدْفَعٌ قَالُوا لَهُ لَوْ شِئْتَ أَخْبَرْتَنَاإِلَی مَنِ اَلْغَایَهُ وَ اَلْمَفْزَعُ إِذَا تَوَلَّیْتَ وَ فَارَقْتَنَاوَ مِنْهُمْ فِی اَلْمُلْکِ مَنْ یَطْمَعُ فَقَالَ لَوْ أَخْبَرْتُکُمْ مَفْزَعاًمَا ذَا عَسَیْتُمْ فِیهِ أَنْ تَصْنَعُوا صَنِیعُ أَهْلِ اَلْعِجْلِ إِذْ فَارَقُوا هَارُونَ فَالتَّرْکُ لَهُ أَوْدَعُ فَالنَّاسُ یَوْمَ اَلْبَعْثِ رَایَاتُهُمْخَمْسٌ فَمِنْهَا هَالِکٌ أَرْبَعٌ قَائِدُهَا اَلْعِجْلُ وَ فِرْعَوْنُهَاوَ سَامِرِیُّ اَلْأُمَّهِ اَلْمُفْظَعُ وَ مِخْدَعٌ مِنْ دِینِهِ مَارِقٌأَخْدَعُ عَبْدٌ لُکَعٌ أَوْکَعُ وَ رَایَهٌ قَائِدُهَا وَجْهُهُ کَأَنَّهُ اَلشَّمْسُ إِذَا تَطْلُعُ قَالَ فَسَمِعْتُ نَحِیباً مِنْ وَرَاءِ اَلسِّتْرِ، فَقَالَ مَنْ قَالَ هَذَا اَلشِّعْرَ قُلْتُ اَلسَّیِّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ اَلْحِمْیَرِیُّ ، فَقَالَ رَحِمَهُ اَللَّهُ، قُلْتُ إِنِّی رَأَیْتُهُ یَشْرَبُ اَلنَّبِیذَ! فَقَالَ رَحِمَهُ اَللَّهُ، قُلْتُ إِنِّی رَأَیْتُهُ یَشْرَبُ نَبِیذَ اَلرُّسْتَاقِ، قَالَ تَعْنِی اَلْخَمْرَ قُلْتُ نَعَمْ، قَالَ رَحِمَهُ اَللَّهُ وَ مَا ذَلِکَ [عَزِیزٌ]عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَغْفِرَ لِمُحِبِّ عَلِیٍّ .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 285 )
ص : 9606
و من طریق المخالفین أیضا موفّق بن أحمد فی کتاب مناقب أمیر المؤمنین - علیه السلام-: قال: أخبرنی شهردار هذا إجازه، أخبرنی أبی : شیرویه، أخبرنا أبو طالب أحمد بن محمد الریحانی الصوفی بقراءتی علیه من أصل سماعه فی مسجد الشونیزیّه - رحمه اللّه - أخبرنا أبو عبد اللّه محمد ابن عبد الرحمن بن محمد بن طلحه الصیداوی (بها) حدّثنا أبو القاسم إسماعیل بن محمد الحلبی بمصر، حدّثنا أبو أحمد العبّاس بن المفضّل بن جعفر العکّی ، حدّثنا علیّ بن العبّاس المقانعی ، حدّثنا سعید بن مزید الکندی، حدّثنا عبید اللّه بن حازم الخزاعی، عن إبراهیم بن موسی الجهنی، عن سلمان الفارسی، عن النبیّ - صلّی اللّه علیه و آله - أنّه قال: یا علیّ تختّم بالیمین تکن من المقرّبین، قال: یا رسول اللّه و من المقرّبون؟ قال: جبرائیل و میکائیل. قال: فبم أتختّم یا رسول اللّه؟ قال: بالعقیق الأحمر فإنّه جبل أقرّ للّه بالوحدانیّه، ولی بالنبوه، و لک بالوصیّه، و لولدک بالإمامه، و لمحبّیک بالجنّه، و لشیعتک و ولدک بالفردوس .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 1 , صفحه 423 )
ص : 9607
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ اَلْعِجْلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَنْظَلَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: اِعْرِفُوا مَنَازِلَ اَلنَّاسِ عَلَی قَدْرِ رِوَایَتِهِمْ عَنَّا .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 50 )
ص : 9608
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْوَلِیدِ شَبَابٍ اَلصَّیْرَفِیِّ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : دُفِنَ فِی اَلْحِجْرِ مِمَّا یَلِی اَلرُّکْنَ اَلثَّالِثَ عَذَارَی بَنَاتِ إِسْمَاعِیلَ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 210 )
16 - معاویه بن عمّار گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
در حجر، همان جا که نزدیک به رکن سوّم است، دوشیزگان از دختران اسماعیل دفن شده اند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 479 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 47 )
ص : 9609
وَ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلشَّیْخِ اَلصَّدُوقِ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ سَعْدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ : أَنَّهُ جَاءَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا یُعْلِمُهُ أَنَّ جَعْفَرَ بْنَ عَلِیٍّ کَتَبَ إِلَیْهِ کِتَاباً یُعَرِّفُهُ نَفْسَهُ وَ یُعْلِمُهُ أَنَّهُ اَلْقَیِّمُ بَعْدَ أَخِیهِ وَ أَنَّ عِنْدَهُ مِنْ عِلْمِ اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ مَا یُحْتَاجُ إِلَیْهِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ مِنَ اَلْعُلُومِ کُلِّهَا قَالَ أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ فَلَمَّا قَرَأَتُ اَلْکِتَابَ- کَتَبْتُ إِلَی صَاحِبِ اَلزَّمَانِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ صَیَّرْتُ کِتَابَ جَعْفَرٍ فِی دَرْجِهِ فَخَرَجَ إِلَیَّ اَلْجَوَابُ فِی ذَلِکَ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ أَتَانِی کِتَابُکَ أَبْقَاکَ اَللَّهُ وَ اَلْکِتَابُ اَلَّذِی أَنْفَذْتَ دَرْجَهُ وَ أَحَاطَتْ مَعْرِفَتِی بِجَمِیعِ مَا تَضَمَّنَهُ عَلَی اِخْتِلاَفِ أَلْفَاظِهِ وَ تَکَرُّرِ اَلْخَطَإِ فِیهِ وَ لَوْ تَدَبَّرْتَهُ لَوَقَفْتَ عَلَی بَعْضِ مَا وَقَفْتُ عَلَیْهِ مِنْهُ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ حَمْداً لاَ شَرِیکَ لَهُ عَلَی إِحْسَانِهِ إِلَیْنَا وَ فَضْلِهِ عَلَیْنَا أَبَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْحَقِّ إِلاَّ إِتْمَاماً وَ لِلْبَاطِلِ إِلاَّ زُهُوقاً وَ هُوَ شَاهِدٌ عَلَیَّ بِمَا أَذْکُرُهُ وَ لِی عَلَیْکُمْ بِمَا أَقُولُهُ إِذَا اِجْتَمَعْنَا لِلْیَوْمِ اَلَّذِی لاَ رَیْبَ فِیهِ وَ یَسْأَلُنَا عَمَّا نَحْنُ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ وَ إِنَّهُ لَمْ یَجْعَلْ لِصَاحِبِ اَلْکِتَابِ عَلَی اَلْمَکْتُوبِ إِلَیْهِ وَ لاَ عَلَیْکَ وَ لاَ عَلَی أَحَدٍ مِنَ اَلْخَلْقِ جَمِیعاً إِمَامَهً مُفْتَرَضَهً وَ لاَ طَاعَهً وَ لاَ ذِمَّهً وَ سَأُبَیِّنُ لَکُمْ جُمْلَهً تَکْتَفُونَ بِهَا إِنْ شَاءَ اَللَّهُ یَا هَذَا یَرْحَمُکَ اَللَّهُ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی لَمْ یَخْلُقِ اَلْخَلْقَ عَبَثاً وَ لاَ أَهْمَلَهُمْ سُدًی بَلْ خَلَقَهُمْ بِقُدْرَتِهِ وَ جَعَلَ لَهُمْ أَسْمَاعاً وَ أَبْصَاراً وَ قُلُوباً وَ أَلْبَاباً ثُمَّ بَعَثَ اَلنَّبِیِّینَ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ یَأْمُرُونَهُمْ بِطَاعَتِهِ وَ یَنْهَوْنَهُمْ عَنْ مَعْصِیَتِهِ وَ یُعَرِّفُونَهُمْ مَا جَهِلُوهُ مِنْ أَمْرِ خَالِقِهِمْ وَ دِینِهِمْ وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِمْ کِتَاباً وَ بَعَثَ إِلَیْهِمْ مَلاَئِکَهً وَ بَایَنَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ مَنْ بَعَثَهُمْ إِلَیْهِمْ بِالْفَضْلِ اَلَّذِی جَعَلَهُ لَهُمْ عَلَیْهِمْ وَ مَا آتَاهُمُ اَللَّهُ مِنَ اَلدَّلاَئِلِ اَلظَّاهِرَهِ - وَ اَلْبَرَاهِینِ اَلْبَاهِرَهِ وَ اَلْآیَاتِ اَلْغَالِبَهِ فَمِنْهُمْ مَنْ جَعَلَ اَلنَّارَ عَلَیْهِ بَرْداً وَ سَلاماً وَ اِتَّخَذَهُ خَلِیلاً وَ مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَهُ تَکْلِیماً وَ جَعَلَ عَصَاهُ ثُعْبَاناً مُبِیناً وَ مِنْهُمْ مَنْ أَحْیَا اَلْمَوْتی بِإِذْنِ اَللّهِ وَ أَبْرَأَ اَلْأَکْمَهَ وَ اَلْأَبْرَصَ بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ عَلَّمَهُ مَنْطِقَ اَلطَّیْرِ وَ أُوتِیَ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ ثُمَّ بَعَثَ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رَحْمَهً لِلْعالَمِینَ وَ تَمَّمَ بِهِ نِعْمَتَهُ وَ خَتَمَ بِهِ أَنْبِیَاءَهُ وَ أَرْسَلَهُ إِلَی اَلنَّاسِ کَافَّهً وَ أَظْهَرَ مِنْ صِدْقِهِ مَا أَظْهَرَ وَ بَیَّنَ مِنْ آیَاتِهِ وَ عَلاَمَاتِهِ مَا بَیَّنَ ثُمَّ قَبَضَهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَمِیداً فَقِیداً سَعِیداً وَ جَعَلَ اَلْأَمْرَ مِنْ بَعْدِهِ إِلَی أَخِیهِ وَ اِبْنِ عَمِّهِ وَ وَصِیِّهِ وَ وَارِثِهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ إِلَی اَلْأَوْصِیَاءِ مِنْ وُلْدِهِ وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ أَحْیَا بِهِمْ دِینَهُ وَ أَتَمَّ بِهِمْ نُورَهُ وَ جَعَلَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ إِخْوَتِهِمْ وَ بَنِی عَمِّهِمْ وَ اَلْأَدْنَیْنَ فَالْأَدْنَیْنَ مِنْ ذَوِی أَرْحَامِهِمْ فَرْقاً بَیِّناً تُعْرَفُ بِهِ اَلْحُجَّهُ مِنَ اَلْمَحْجُوجِ وَ اَلْإِمَامُ مِنَ اَلْمَأْمُومِ بِأَنْ عَصَمَهُمْ مِنَ اَلذُّنُوبِ وَ بَرَّأَهُمْ مِنَ اَلْعُیُوبِ وَ طَهَّرَهُمْ مِنَ اَلدَّنَسِ وَ نَزَّهَهُمْ مِنَ اَللَّبْسِ وَ جَعَلَهُمْ خُزَّانَ عِلْمِهِ وَ مُسْتَوْدَعَ حِکْمَتِهِ وَ مَوْضِعَ سِرِّهِ وَ أَیَّدَهُمْ بِالدَّلاَئِلِ وَ لَوْ لاَ ذَلِکَ لَکَانَ اَلنَّاسُ عَلَی سَوَاءٍ وَ لاَدَّعَی أَمْرَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کُلُّ أَحَدٍ وَ لَمَا عُرِفَ اَلْحَقُّ مِنَ اَلْبَاطِلِ وَ لاَ اَلْعِلْمُ مِنَ اَلْجَهْلِ وَ قَدِ اِدَّعَی هَذَا اَلْمُبْطِلُ اَلْمُدَّعِی عَلَی اَللَّهِ اَلْکَذِبَ بِمَا اِدَّعَاهُ فَلاَ أَدْرِی بِأَیَّهِ حَالَهٍ هِیَ لَهُ-؟ رَجَا أَنْ یُتِمَّ دَعْوَاهُ بِفِقْهٍ فِی دِینِ اَللَّهِ؟ فَوَ اَللَّهِ مَا یَعْرِفُ حَلاَلاً مِنْ حَرَامٍ وَ لاَ یُفَرِّقُ بَیْنَ خَطَإٍ وَ صَوَابٍ أَمْ بِعِلْمٍ؟ فَمَا یَعْلَمُ حَقّاً مِنْ بَاطِلٍ وَ لاَ مُحْکَماً مِنْ مُتَشَابِهٍ وَ لاَ یَعْرِفُ حَدَّ اَلصَّلاَهِ وَ وَقْتَهَا أَمْ بِوَرَعٍ؟ فَاللَّهُ شَهِیدٌ عَلَی تَرْکِهِ اَلصَّلاَهَ اَلْفَرْضَ أَرْبَعِینَ یَوْماً یَزْعُمُ ذَلِکَ لِطَلَبِ اَلشَّعْوَذَهِ وَ لَعَلَّ خَبَرَهُ تَأَدَّی إِلَیْکُمْ وَ هَا تِیکَ ظُرُوفُ مُسْکِرِهِ مَنْصُوبَهٌ وَ آثَارُ عِصْیَانِهِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَشْهُورَهٌ قَائِمَهٌ أَمْ بِآیَهٍ؟ فَلْیَأْتِ بِهَا أَمْ بِحُجَّهٍ؟ فَلْیُقِمْهَا أَمْ بِدَلاَلَهٍ؟ فَلْیَذْکُرْهَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ `حم `تَنْزِیلُ اَلْکِتابِ مِنَ اَللّهِ اَلْعَزِیزِ اَلْحَکِیمِ. `ما خَلَقْنَا اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما إِلاّ بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّی وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا عَمّا أُنْذِرُوا مُعْرِضُونَ. `قُلْ أَ رَأَیْتُمْ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّهِ أَرُونِی ما ذا خَلَقُوا مِنَ اَلْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْکٌ فِی اَلسَّماواتِ اِئْتُونِی بِکِتابٍ مِنْ قَبْلِ هذا أَوْ أَثارَهٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ. `وَ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ یَدْعُوا مِنْ دُونِ اَللّهِ مَنْ لا یَسْتَجِیبُ لَهُ إِلی یَوْمِ اَلْقِیامَهِ وَ هُمْ عَنْ دُعائِهِمْ غافِلُونَ. `وَ إِذا حُشِرَ اَلنّاسُ کانُوا لَهُمْ أَعْداءً وَ کانُوا بِعِبادَتِهِمْ کافِرِینَ فَالْتَمِسْ تَوَلَّی اَللَّهُ تَوْفِیقَکَ مِنْ هَذَا اَلظَّالِمِ مَا ذَکَرْتُ لَکَ وَ اِمْتَحِنْهُ وَ اِسْأَلْهُ عَنْ آیَهٍ مِنْ کِتَابِ اَللَّهِ یُفَسِّرُهَا أَوْ صَلاَهٍ یُبَیِّنُ حُدُودَهَا وَ مَا یَجِبُ فِیهَا لِتَعْلَمَ حَالَهُ وَ مِقْدَارَهُ وَ یَظْهَرَ لَکَ عَوَارُهُ وَ نُقْصَانُهُ وَ اَللَّهُ حَسِیبُهُ حَفِظَ اَللَّهُ اَلْحَقَّ عَلَی أَهْلِهِ وَ أَقَرَّهُ فِی مُسْتَقَرِّهِ وَ أَبَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ تَکُونَ اَلْإِمَامَهُ فِی اَلْأَخَوَیْنِ إِلاَّ فِی اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ وَ إِذْ أَذِنَ اَللَّهُ لَنَا فِی اَلْقَوْلِ ظَهَرَ اَلْحَقُّ وَ اِضْمَحَلَّ اَلْبَاطِلُ وَ اِنْحَسَرَ عَنْکُمْ وَ إِلَی اَللَّهِ أَرْغَبُ فِی اَلْکِفَایَهِ وَ جَمِیلِ اَلصُّنْعِ وَ اَلْوَلاَیَهِ وَ حَسْبُنَا اَللّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ .
( الاحتجاج , جلد 2 , صفحه 468 )
سعد بن عبد اللّه الأشعری از شیخ صدوق أحمد بن اسحق بن سعد- الأشعری رحمه اللّه روایت کند که مردی از أصحاب ما بنزد ما حاضر شد و گفت که جعفر بن علیّ النّقی علیه السّلام بمن کتابت باین مضمون قلمی نمود که ترا اطاعت من لازم است و تعریف نفس خود و اظهار علم خود و دعوی میکند که بعد از برادر او حسن العسکری علیه السّلام او قیّم أمر دین نبیّ متعال و عالم بحلال و حرام است بلکه عالم بجمیع ما یحتاج الیه النّاس و غیر ذلک از علوم همگی مثل فقه و حدیث و نجوم و رمل و هندسه است. أحمد بن اسحق گوید که:چون من این سخن شنیدم کتابت از آن مؤمن گرفتم و أوّل تا آخر آن کتابت را تلاوت و قرائت کردم در همان ساعت به خدمت آن صاحب اقبال و سعادت حضرت صاحب الزّمان صلوات اللّه علیه و علی آبائه الطّاهرین کتابت نوشتم و کتاب جعفر بن علیّ علیه السّلام را در آن کتابت خود درج کردم چون کتابتم بآن حضرت رسید بعد از مطالعه جواب آن بیرون آمد باین مضمون بسم اللّه الرّحمن الرّحیم أتانی کتابک أبقاک اللّه و الکتاب الّذی انفذت فی درجه و احاطت معرفتی بجمیع ما تضمّنه علی اختلاف ألفاظه و تکرّر الخطاء فیه و لو تدبّرته توقّفت علیه منه.و الحمد للّه ربّ العالمین حمدا لا شریک له فی أعلی احسانه الینا و فضله علینا الی اللّه عزّ و جلّ للحقّ الاّ اقاما و للباطل الاّ زهوقا و هو شاهد علیّ بما أذکره ولی علیکم بما أقوله اذا اجتمعنا الیوم الّذی لا ریب فیه و یسألنا عن ما نحن فیه مختلفون. و انّه لم یجعل لصاحب الکتاب المکتوب الیه و لا علیک و لا علی أحد من الخلق جمیعا امامه مفترضه و لا طاعه لازمه و سأبیّن لکم جمله تکتفون بها ان شاء اللّه. یا هذا یرحمک اللّه انّ اللّه تعالی لم یخلق الخلق عبثا و لا أهملهم سدی بل خلقهم بقدرته و جعل لهم أسماعا و أبصارا و قلوبا و ألبابا. ثمّ بعث الیهم النّبیّین علیهم السّلام مبشّرین و منذرین یأمرونهم بطاعته و ینهونهم عن معصیه و یعرفونهم ما جهلوه من أمر خالقهم و دینهم و أنزل علیهم کتابا. و بعث الیهم ملائکه و بائن بینهم و بین من بعثهم الیهم بالفعل- الّذی جعله لهم علیهم و ما آتاهم من الدّلائل الظّاهره و البراهین الباهره و الآیات الغالبه فمنهم من جعل النّار علیه بردا و سلاما و اتّخذه خلیلا و منهم من کلّمه تکلیما و جعل عصاه ثعبانا مبینا و منهم من احیی الموتی باذن اللّه و أبرأ الاکمه و الابرص باذن اللّه و منهم من علّمه منطق الطّیر و أوتی من کلّ شیء سببا. ثمّ بعث محمّدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم رحمه للعالمین و تمّم به نعمته و ختم به أنبیاءه و أرسله الی النّاس کافّه و أظهر من صدقه ما أظهر و بیّن من آیاته و علاماته ما بیّن. ثمّ قبضه صلّی اللّه علیه و آله حمیدا فقیدا سعیدا و جعل الأمر من بعده الی أخیه و ابن عمّه و وصیّه و وارثه علی ابن أبی طالب علیه السّلام. ثم الی الأوصیاء من ولده واحدا بعد واحد أحیا بهم دینه و أتمّ به نوره و جعل بینهم و بین اخوتهم و بنی عمّهم و الأذنین فالأدنین من ذوی أرحامهم فرقا بیّنا. یعرف به الحجّه من المحجوج و الامام من المأموم بأن عصمهم من ذنوب و برأهم من العیوب و طهّرهم من الدّنس و نزّههم من اللّبس و جعلهم خزّان علمه و مستودع حکمته و موضع سرّه و أیّدهم بالدّلائل لو لا ذلک لکان النّاس علی سواء و لادّعی أمر اللّه عزّ و جلّ کلّ أحد و لما عرف الحق من الباطل و لا العلم من الجهل. و قد ادّعی هذا المبطل المدّعی علی اللّه الکذب بما ادّعاه فلا أدری بأیّه حاله هی له رجا أن یتمّ دعواه أیفقهه فی دین اللّه فو اللّه ما یعرف حلالا من حرام و لا یفرّق بین خطاء و صواب و لا یعلم حقّا من باطل و لا محکما من متشابه و لا یعرف حدّ الصّلوه و لا وقتها أم یورع و اللّه شهید علی ترکه الصّلوه الفرض أربعین یوما یزعم ذلک لطلب الشعوذه و لعلّ خیره تأدّی الیکم و هاتیکم ظروف منکره منصوبه و آثار عصیانه اللّه عزّ و جلّ مشهوره قائمه أم بآیه فلیأت بها أم بحجّه فلیقمها أم بدلاله فلیذکرها قال اللّه عزّ و جلّ فی کتابه: بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
حم،`تَنْزِیلُ اَلْکِتابِ مِنَ اَللّهِ اَلْعَزِیزِ اَلْحَکِیمِ `ما خَلَقْنَا اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما إِلاّ بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّی وَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا عَمّا أُنْذِرُوا مُعْرِضُونَ `قُلْ أَ رَأَیْتُمْ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّهِ أَرُونِی ما ذا خَلَقُوا مِنَ اَلْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْکٌ فِی اَلسَّماواتِ اِئْتُونِی بِکِتابٍ مِنْ قَبْلِ هذا أَوْ أَثارَهٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ `وَ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ یَدْعُوا مِنْ دُونِ اَللّهِ مَنْ لا یَسْتَجِیبُ لَهُ إِلی یَوْمِ اَلْقِیامَهِ وَ هُمْ عَنْ دُعائِهِمْ غافِلُونَ. `وَ إِذا حُشِرَ اَلنّاسُ کانُوا لَهُمْ أَعْداءً وَ کانُوا بِعِبادَتِهِمْ کافِرِینَ
فالتمس تولّی اللّه توفیقک من هذا الظّالم ما ذکرت لک و امتحنه و أسأله عن آیه من کتاب اللّه تفسیرها أو عن صلاه یتبیّن حدودها و ما یجب فیها لتعلم حاله و مقداره و یظهر لک عواره و نقصانه و اللّه حسیبه. حفظ اللّه الحقّ علی أهله و أقرّه فی مستقرّه و قد أبی اللّه عزّ و جلّ أن تکون الأمانه فی أخوین بعد الحسن و الحسین علیهما السّلام و اذا أذن اللّه لنا فی القول ظهر الحقّ و اضمحلّ الباطل و انحسر عنکم و الی اللّه أرغب فی الکفایه و جمیل الصّنع و الولایه. حسبنا اللّه و نعم الوکیل و صلّی اللّه علی محمّد و آل محمّد .
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 4 , ص 289 )
343-سعد بن عبد اللّه گوید: احمد بن اسحاق اشعریّ گفت: یکی از شیعیان بنزد من آمده و گفت: جعفر بن علیّ (جعفر کذّاب) نامه ای به وی نوشته و خود را امام دانسته و ادّعا کرده بود که: امام بعد از پدرم من هستم، و علم حلال و حرام و آنچه مورد احتیاج مردم است و سایر علوم همه و همه در نزد من است. احمد بن اسحاق گفت: وقتی آن نامه را خواندم مکتوبی در این خصوص به ناحیۀ مقدّسۀ حضرت صاحب الأمر نوشته و نامۀ جعفر [کذّاب] را هم در جوف آن گذارده ارسال داشتم، سپس جواب آن بدین گونه از ناحیۀ مقدّسۀ حضرت صادر شد:بسم اللّه الرّحمن الرّحیم خداوند تو را پاینده بدارد. مکتوب تو و نامه ای را که در جوف آن گذارده و فرستاده بودی بمن رسید و از تمام مضمون آن به اختلاف الفاظش و خطاهای چندی که در آن روی داده است؛ مطّلع گشتم! اگر بدقّت در آن مینگریستی تو نیز متوجّه برخی از آنچه من از آن نامه فهمیدم می شدی! پروردگار بی شریک و پرورش دهندۀ موجودات را بر نیکی و خیری که در بارۀ ما نموده و فضیلتی که به ما داده است، سپاسگزارم که همیشه حقّ را کامل می گرداند، و باطل را از میان می برد، او بر آنچه من اکنون می گویم گواه است و در روز قیامت که جای تردید نیست، وقتی در پیشگاه ذات الهی اجتماع نمودیم و از آنچه ما در بارۀ آن اختلاف داریم سؤال کرد، گواهی به صدق گفتار من خواهد داد. آنچه می خواهم بگویم این است که خداوند صاحب نامه (جعفر کذّاب) را نه بر کسی که نامه به او نوشته؛ نه بر تو و نه بر هیچ یک از مخلوق؛ امام مفترض الطّاعه قرار نداده و اطاعت و پیمان او را بر هیچ کس لازم ندانسته است، و من بزودی مطالبی را برای شما روشن می گردانم که بخواست خدا بدان اکتفا کنید.ای احمد بن اسحاق، خدا تو را رحمت کند، خداوند بندگانش را بیهوده نیافریده و سرنوشت آنان را مهمل نگذاشته است، بلکه ایشان را با قدرت کاملۀ خود آفریده و به آنان چشم و گوش و دل و فکر عطا فرموده، آنگاه پیغمبران را به منظور بشارت به وعدۀ خداوند و ترساندن آنان از نافرمانی الهی به سوی آنان فرستاد، تا ایشان را به اطاعت او وادارند و از معصیتش نهی کنند، و آنچه را از ایشان از امر خداوند و دینشان نمی دانند به آنان بفهماند. سپس بواسطۀ فضل و دلائل آشکار و براهین روشن و علائم غالبه کتابهایی بر آنان نازل فرمود و فرشتگان را بسوی ایشان فرستاد، تا آنان میان خدا و پیغمبران واسطه و فرمانبر باشند. یکی را خلیل و دوست خود گرفت و آتش را بر وی گلستان کرد، و دیگری را مخاطب خود ساخت و با وی سخن گفت و عصایش را اژدهای آشکاری گردانید، و دیگری به اذن پروردگار مرده را زنده کرد و هم به اجازۀ او افراد لال و پیس را شفا داد. دیگری را منطق الطّیر موهبت کرد و سلطنت بر همه چیز داد، آنگاه محمّد صلّی اللّه علیه و آله را بعنوان رحمتی برای جهانیان برانگیخت و نعمت خود را با طلوع او بر مردم تمام کرد، و طومار نبوّت را با وجود مبارکش مهر نمود و او را به سوی همۀ مردم فرستاد و از راستگویی او آیات و علامات آشکار خود را ظاهر ساخت، سپس وی را در حالی که پسندیده و نیکبخت بود قبض روح کرد. آنگاه خداوند منصب خلافت او را برای برادر و پسر عمو و جانشین و وارث او علیّ بن أبی طالب علیه السّلام و بعد از او برای جانشینان وی که از نسل او بودند یکی پس از دیگری قرار داد، تا دین خود را بوسیلۀ آنان زنده گرداند و نور خود را کامل کند، و میان آنان و برادران و اولاد عموی آنان و مردم طبقۀ پائین از کسان وی فرق آشکاری گذاشت تا بدان وسیله حجّت خدا از افراد عادی؛ و پیشوا از پیرو شناخته شود، زیرا خداوند امام و حجّت خود را از ارتکاب گناهان حفظ کرده و از عیبها پیراسته گردانیده و از پلیدیها پاکیزه نموده و از شبهات منزّه کرده است. و ایشان را خزینه دار علم و امین حکمت و محلّ سرّ خود قرار داده و با دلائل تأیید فرموده است. اگر جز این بود مردم همه یکسان بودند، و هر بی سر و پائی دعوی «أمر اللّه» و منصب خدایی می کرد، و دیگر حقّ از باطل و عالم از جاهل امتیاز نمی یافت،این مفسد باطل (جعفر کذّاب) که بر خداوند دروغ بسته و ادّعای امامت دارد؛ نمی دانم به چه چیز خود نظر داشته است؟ اگر امید به فقه و دانائی در احکام دین خدا داشته است بخدا قسم او نمی تواند حلال را از حرام تشخیص بدهد، و میان خطا و صواب فرق بگذارد. و اگر به علم خود می بالیده، او قادر نیست که حقّ را از باطل جدا سازد و محکم را از متشابه تشخیص دهد، و حتّی از حدود نماز و وقت آن هیچ اطّلاعی ندارد. و اگر او به تقوا و پرهیزکاری خود اطمینان داشته، خداوند گواه است که او چهل روز نماز واجبش را ترک کرد، به این منظور که با ترک نماز بتواند شعبده بازی را یاد بگیرد! شاید خبر آن به شما هم رسیده باشد. ظرفهای شراب او را همه کس دیده است، علاوه بر اینها آثار و علائم نافرمانی وی از امر و نهی الهی، مشهور و ثابت است. و اگر ادّعای وی مبتنی بر معجزه است، معجزۀ خود را بیاورد نشان دهد، و اگر حجّتی دارد آن را اقامه نماید، و چنانچه دلیلی دارد ذکر کند!خداوند عزّ و جلّ در قرآن فرموده:«به نام خدای بخشایندۀ مهربان. حاء، میم. فرو فرستادن این کتاب از سوی خدای توانای بی همتا و دانای با حکمت است. ما آسمانها و زمین و آنچه را میان آنها است نیافریدیم مگر بحقّ و [تا] سرآمدی نامبرده، و کسانی که کافر شدند از آنچه بیم داده شدند رویگردانند. بگو: مرا گویید که آنچه جز خدا می خوانید به من بنمایید که چه چیز از این زمین-یا کدام بخش زمین-را آفریده اند یا مگر در [آفرینش] آسمانها شرکت داشته اند؟! اگر راستگویید، برای من [دلیلی از] کتابی که پیش از این [قرآن] آمده باشد یا بازمانده ای از دانش [پیشینیان] بیارید. و کیست گمراه تر از کسی که به جای خدا کسی را می خواند که تا روز رستاخیز او را پاسخ نمی دهد و آنان از خواندن اینان بی خبرند؟ و چون مردم برانگیخته و فراهم شوند خدایان دشمن آنان باشند و پرستش ایشان را انکار کنند-احقاف:6-1». ای احمد بن اسحاق، خداوند توفیقاتت را افزون کند آنچه را که گفتم از این زورگو (جعفر کذّاب) بپرس و او را بدین گونه امتحان کن و یک آیۀ قرآن را از وی بپرس که تفسیر کند، و یا از یک نماز واجبی سؤال کن تا حدود آن و واجبات آن را بیان نماید، و بخوبی پی به ارزش او ببری و نقص وی بر تو آشکار گردد، حساب او با خدا است، خداوند حقّ را برای اهلش حفظ کند و در جای خود قرار دهد، بعلاوه خداوند جز در حسن و حسین علیهما السّلام، امامت را در هیچ دو برادری قرار نداده است!. هر گاه خداوند بما اجازه دهد که سخن بگوئیم آن وقت حقّ آشکار و باطل از میان می رود، و تردید نیز در میان شما برطرف می شود، من راغب و مشتاق خداوند در روزگار کفایت و زیبایی صنع و ولایت اویم، و«
حَسْبُنَا اَللّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ
»، و صلّی اللّه علی محمّد و آل محمّد.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 587 )
ص : 9610
قَالَ اِبْنُ طَلْحَهَ : اِعْلَمْ أَنَّ هَذَا اَلاِسْمَ اَلْحَسَنَ سَمَّاهُ بِهِ جَدُّهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ . فَإِنَّهُ لَمَّا وُلِدَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ مَا سَمَّیْتُمُوهُ قَالُوا حَرْباً قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَلْ سَمُّوهُ حَسَناً ثُمَّ إِنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَقَّ عَنْهُ کَبْشاً وَ بِذَلِکَ اِحْتَجَّ اَلشَّافِعِیُّ فِی کَوْنِ اَلْعَقِیقَهِ سُنَّهً عَنِ اَلْمَوْلُودِ. وَ تَوَلَّی ذَلِکَ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَنَعَ أَنْ تَفْعَلَهُ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ قَالَ لَهَا اِحْلِقِی رَأْسَهُ وَ تَصَدَّقِی بِوَزْنِ اَلشَّعْرِ فِضَّهً فَفَعَلَتْ ذَلِکَ وَ کَانَ وَزْنُ شَعْرِهِ یَوْمَ حَلْقِهِ دِرْهَماً وَ شَیْئاً فَتَصَدَّقَتْ بِهِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 518 )
فصل سوم ایراد نموده در تسمیۀ آن حضرت (علیه السّلام) ابن طلحه گوید: بدان که حسن اسمی است که رسول اللّه (صلّی اللّه علیه و آله) او را باین اسم تسمیه فرمود که جد او بود و در آن وقت که متولد شد آن حضرت فرمود: او را چه نام نهادید؟ گفتند: حرب فرمود که: او را حسن نام نهید و او را بگوسفندی عقیقه فرمود، از این احتجاج جسته شافعی و میگوید که عقیقه سنت است از مولود و آن حضرت متولی عقیقه شد و منع فرمود فاطمه را که از او عقیقه کند و فرمود او را که سر او را بتراش و بوزن موی سرش نقره تصدق کن، فاطمه آن امر را بتقدیم رسانید و موی سرش را که وزن کردند یک درهم و چیزی بود و بوزن آن نقره را تصدق کردند
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 85 )
ص : 9611
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ وَ صَفْوَانَ جَمِیعاً عَنِ اَلْعَلاَءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ أَنْ یُقِیمَ بِمَکَّهَ سَنَهً قُلْتُ کَیْفَ یَصْنَعُ قَالَ یَتَحَوَّلُ عَنْهَا وَ لاَ یَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یَرْفَعَ بِنَاءً فَوْقَ اَلْکَعْبَهِ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْعَلاَءِ ؛ وَ رَوَاهُ فِی اَلْعِلَلِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سُلَیْمَانَ اَلرَّازِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْخَزَّازِ عَنِ اَلْعَلاَءِ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: یَتَحَوَّلُ عَنْهَا إِلَی غَیْرِهَا . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ ؛ وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ فَضَالَهَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 13 , صفحه 233 )
ص : 9612
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ یُجْلَدُ رَجُلٌ وَ لاَ اِمْرَأَهٌ حَتَّی یَشْهَدَ عَلَیْهِمَا أَرْبَعَهُ شُهُودٍ عَلَی اَلْإِیلاَجِ وَ اَلْإِخْرَاجِ وَ قَالَ لاَ أَکُونُ أَوَّلَ اَلشُّهُودِ اَلْأَرْبَعَهِ أَخْشَی اَلرَّوْعَهَ أَنْ یَنْکُلَ بَعْضُهُمْ فَأُجْلَدَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 409 )
ص : 9613
حَدَّثَنِی أَبِی ره عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی یَحْیَی اَلْوَاسِطِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْحَذَّاءِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ : إِنَّ إِلَی جَانِبِکُمْ مَقْبَرَهً یُقَالُ لَهَا بَرَاثَا یُحْشَرُ مِنْهَا عِشْرُونَ وَ مِائَهُ أَلْفِ شَهِیدٍ کَشُهَدَاءِ بَدْرٍ .
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 330 )
پدرم رحمه اللّه علیه، از سعد بن عبد اللّه، از احمد بن محمّد بن عیسی، از ابی یحیی واسطی، از ابی الحسن الحذّاء وی گفت: حضرت ابو عبد اللّه علیه السّلام فرمودند: در طرف شما مقبره ای است که به آن «براثا» گویند از آن صد و بیست هزار شهید محشور شده همچون شهداء بدر.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 995 )
ص : 9614
قب، [المناقب] ، لابن شهرآشوب فی حدیث مازن بن العصفور الطائی : أنه لما نحر عتیره سمع من صنمه. بعث نبی من مضرفدع نحیتا من حجر ثم نحر یوما آخر عتیره أخری فسمع منه. هذا نبی مرسل جاء بخیر منزل
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 18 , صفحه 91 )
ص : 9615
2224-6 الکافی ،1/5/149/2 العده عن البرقی عن البزنطی قال : قلت لأبی الحسن الرضا علیه السّلام جعلت فداک اکتب لی إلی إسماعیل بن داود الکاتب لعلی أصیب منه شیئا قال أنا أضن بک أن تطلب مثل هذا و شبهه و لکن عول علی مالی.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 416 )
ص : 9616
اِبْنُ عَبَّاسٍ وَ صَعْصَعَهُ وَ عَائِشَهُ : أَنَّهُ هَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ رَبِّی یُقْرِئُکَ اَلسَّلاَمَ وَ یَقُولُ لَکَ اِلْبَسْ خَاتَمَکَ بِیَمِینِکَ وَ اِجْعَلْ فَصَّهُ عَقِیقاً وَ قُلْ لاِبْنِ عَمِّکَ یَلْبَسْ خَاتَمَهُ بِیَمِینِهِ وَ یَجْعَلْ فَصَّهُ عَقِیقاً فَقَالَ عَلِیٌّ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَا اَلْعَقِیقُ قَالَ اَلْعَقِیقُ جَبَلٌ فِی اَلْیَمَنِ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 302 )
ص : 9617
اَلْکَافِی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی نَصْرٍ وَ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْحَزْمُ فِی اَلْقَلْبِ وَ اَلرَّحْمَهُ وَ اَلْغِلْظَهُ فِی اَلْکَبِدِ وَ اَلْحَیَاءُ فِی اَلرِّئَهِ وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ لِأَبِی جَمِیلَهَ اَلْعَقْلُ مَسْکَنُهُ فِی اَلْقَلْبِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 58 , صفحه 304 )
11-در کافی(190-روضه):بسندی از امام ششم علیه السّلام که حزم در دل است و مهر و خشم در کبد،شرم در شش و در حدیث دیگر أبی جمیله جای عقل دل است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 293 )
ص : 9618
وَ کَذَلِکَ رُوِیَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ یَفْعَلُ ذَلِکَ فِی مَسْجِدِ اَلْکُوفَهِ وَ لَهُ بِهِ دَکَّهٌ مَعْرُوفَهٌ بِدَکَّهِ اَلْقَضَاءِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 344 )
ص : 9619
مکا، [مکارم الأخلاق] ، عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: تَفْطِیرُکَ أَخَاکَ اَلصَّائِمَ أَفْضَلُ مِنْ صِیَامِکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 93 , صفحه 317 )
ص : 9620
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: ثَلاَثَهٌ یُرْزَقُونَ مُرَافَقَهَ اَلْأَنْبِیَاءِ رَجُلٌ یُدْفَعُ إِلَیْهِ قَاتِلُ وَلِیِّهِ لِیَقْتُلَهُ فَعَفَا عَنْهُ وَ رَجُلٌ عِنْدَهُ أَمَانَهٌ لَوْ یَشَاءُ لَخَانَهَا فَیَرُدُّهَا إِلَی مَنِ اِئْتَمَنَهُ عَلَیْهَا وَ رَجُلٌ کَظَمَ غَیْظَهُ عَنْ أَخِیهِ اِبْتِغَاءَ وَجْهِ اَللَّهِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 12 )
ص : 9621
16710-3 التهذیب ،1/40/299/6 ابن قولویه عن أبیه عن سعد عن أحمد عن محمّد بن یحیی عن غیاث بن إبراهیم عن جعفر عن أبیه علیهما السّلام : أن علیا صلوات اللّه علیه کان یفلس الرجل إذا التوی علی غرمائه ثمّ یأمر به فیقسم ماله بینهم بالحصص فإن أبی باعه فقسمه بینهم یعنی ماله. 16711-4 التهذیب،1/42/299/6 ابن محبوب عن یعقوب بن یزید عن ابن فضال عن إسحاق بن عمّار عن جعفر عن أبیه علیهما السّلام: مثله.
( الوافی , جلد 16 , صفحه 1072 )
ص : 9622
مع، [معانی الأخبار] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلْحِمْیَرِیِّ عَنِ اِبْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ اَلْکَرْخِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِنَّ صَاحِبَتِی هَلَکَتْ وَ کَانَتْ لِی مُوَافِقَهً وَ قَدْ هَمَمْتُ أَنْ أَتَزَوَّجَ فَقَالَ اُنْظُرْ أَیْنَ تَضَعُ نَفْسَکَ وَ مَنْ تُشْرِکُهُ فِی مَالِکَ وَ تُطْلِعُهُ عَلَی دِینِکَ وَ سِرِّکَ وَ أَمَانَتِکَ فَإِنْ کُنْتَ لاَ بُدَّ فَاعِلاً فَبِکْراً تُنْسَبُ إِلَی اَلْخَیْرِ وَ إِلَی حُسْنِ اَلْخُلُقِ وَ اِعْلَمْ أَنَّهُنَّ کَمَا قَالَ أَلاَ إِنَّ اَلنِّسَاءَ خُلِقْنَ شَتَّیفَمِنْهُنَّ اَلْغَنِیمَهُ وَ اَلْغَرَامُ وَ مِنْهُنَّ اَلْهِلاَلُ إِذَا تَجَلَّیلِصَاحِبِهِ وَ مِنْهُنَّ اَلظَّلاَمُ فَمَنْ یَظْفَرْ بِصَالِحِهِنَّ یَسْعَدْوَ مَنْ یُغْبَنْ فَلَیْسَ لَهُ اِنْتِقَامٌ وَ هُنَّ ثَلاَثٌ فَامْرَأَهٌ وَلُودٌ وَدُودٌ تُعِینُ زَوْجَهَا عَلَی دَهْرِهِ لِدُنْیَاهُ وَ لآِخِرَتِهِ وَ لاَ تُعِینُ اَلدَّهْرَ عَلَیْهِ وَ اِمْرَأَهٌ عَقِیمٌ لاَ ذَاتُ جَمَالٍ وَ لاَ خُلُقٍ وَ لاَ تُعِینُ زَوْجَهَا عَلَی خَیْرٍ وَ اِمْرَأَهٌ صَخَّابَهٌ وَلاَّجَهٌ هَمَّازَهٌ تَسْتَقِلُّ اَلْکَثِیرَ وَ لاَ تَقْبَلُ اَلْیَسِیرَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 232 )
ص : 9623
اَلْقُطْبُ اَلرَّاوَنْدِیُّ فِی اَلْخَرَائِجِ ، عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اِبْدَأْ بِأَوَّلِ اَلْوَقْتِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 1 , صفحه 292 )
ص : 9624
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لِبَعْضِ نِسَائِهِ أَوْ لِجَارِیَهٍ لَهُ نَاوِلِینِی اَلْخُمْرَهَ أَسْجُدْ عَلَیْهَا قَالَتْ إِنِّی حَائِضٌ قَالَ أَ حَیْضُکِ فِی یَدِکِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 108 )
ص : 9625
حُسْنُ اَلظَّنِّ أَنْ تُخْلِصَ اَلْعَمَلَ وَ تَرْجُوَ مِنَ اَللَّهِ أَنْ یَعْفُوَ عَنِ اَلزَّلَلِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 345 )
ص : 9626
ثاقب المناقب: عن أبی حمزه الثمالی قال: کنت مع أبی جعفر - علیه السلام - و معنا سلیمان بن خالد الی حائط من حیطان المدینه، فما سرنا إلاّ قلیلا حتی قال: «الساعه یستقبل رجلان قد سرقا سرقه و صرا علیها» فما سرنا إلاّ قلیلا حتی استقبلنا الرجلان، فقال أبو جعفر - علیه السلام - لغلمانه: «علیکم بالسارقین» فاخذا حتی أتی بهما الی بین یدیه فقال [لهما:] «أ سرقتما؟» فحلفا باللّه ما سرقنا. فقال أبو جعفر - علیه السلام-: «و اللّه لئن لم تخرجا ما سرقتما [لأبعثنّ الی الموضع الذی وضعتما فیه سرقتکما] و لأبعثنّ به الی صاحبکما الذی سرقتما منه» فأبیا أن یریا الذی سرقاه. فقال أبو جعفر - علیه السلام - لغلمانه: «أوثقوهما، و انطلق أنت یا سلیمان الی ذلک الجبل - و أشار بیده الی ناحیه منه - فاصعد أنت و هؤلاء الغلمان معک، فانّ فی قلّه الجبل کهفا فاستخرجوا ما فیه و ائتنی به». قال سلیمان: فانطلقت الی الجبل و صعدت الی الکهف فاستخرجنا منه عیبتین محشوتین حتی دخلت بهما علی أبی جعفر - علیه السلام-، فقال: «یا سلیمان، لتری غدا العجب». فلمّا أصبحنا أخذ أبو جعفر - علیه السلام - بأیدینا و دخلنا معه الی والی المدینه، و قد جاء المسروق منه برجال براء، فقال: هؤلاء سرقوا. فأراد الوالی أن یعاقب القوم، فقال أبو جعفر - علیه السلام - ابتداء منه: «إنّ هؤلاء لیسوا سرّاقه إنّ السارقین عندی. فقال للرجل: ما ذهب منک؟» قال: عیبه فیها کذا و کذا. فادّعی ما لم یذهب [له] قال أبو جعفر - علیه السلام-: «لم تکذب؟ فما أنت أعلم بما ذهب لک منّی» فهمّ الوالی أن یبطش به، فکفّه أبو جعفر - علیه السلام-. ثم قال: «یا غلام ائتنی بعیبه کذا و کذا» فأتی بها، ثمّ قال للوالی: «إن ادّعی فوق هذا فهو کاذب مبطل، و عندی عیبه اخری لرجل آخر، و هو یأتیک الی أیّام، و هو من أهل بربر، فاذا أتاک فارشده إلیّ، و أما هذان السارقان فانّی لست ببارح حتی تقطعهما». فأتی بهما، فقال أحدهما: تقطعنا و لم نقر علی أنفسنا؟ فقال الوالی: ویلکما، یشهد علیکما من لو شهد علی أهل المدینه لأجزت شهادته. فلمّا قطعهما قال أحدهما: یا أبا جعفر، لقد شهدت بحقّ، و ما یسرّنی، أنّ [اللّه] أجری توبتی علی ید غیرک، و أنّ لی بناء خارج المدینه، و إنّی لأعلم أنّکم أهل بیت النبوّه و معدن العلم. فرقّ له أبو جعفر - علیه السلام - [و قال: «أنت علی خیر و الی خیر». ثم التفت الی الوالی و الی جماعه من الناس] فقال: «و اللّه، لقد سبق یده بدنه الی الجنّه بعشرین سنه». فقال سلیمان بن خالد لأبی حمزه الثمالی: یا أبا حمزه، و رأیت دلاله أعجب من هذه؟ فقال أبو جعفر - علیه السلام - «یا سلیمان، العجب فی العیبه الاخری» فو اللّه ما لبثنا إلاّ ثلاثه حتی أتی البربریّ الی الوالی، فأخبره بقصّه عیبته، فأرشده الی أبی جعفر - علیه السلام-، فأتاه، فقال له أبو جعفر: «أ لا أخبرک بما فی عیبتک قبل أن تخبرنی [بما فیها] فقال له البربری: إن أنت أخبرتنی بما فیها علمت أنّک إمام (مفترض الطاعه) فرض اللّه طاعتک. فقال - علیه السلام-: «فیها ألف دینار [لک و ألف دینار ] لغیرک، و من الثیاب کذا و کذا». قال: فما اسم الرجل الذی له ألف دینار؟ قال: «محمد ابن عبد الرحمن، و هو علی الباب ینتظر یرانی أخبر بالحقّ». فقال البربری: آمنت باللّه وحده لا شریک له، و بمحمد - صلّی اللّه علیه و آله - رسوله، و أشهد أنّکم أهل بیت الرحمه الذین أذهب اللّه عنکم الرجس و طهّرکم تطهیرا . فقال: أبو جعفر - علیه السلام-: «لقد هدیت فخذ و اشکر». [قال سلیمان:] حججت بعد ذلک بعشر سنین، فکنت أری الأقطع من اصحاب أبی جعفر .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 5 , صفحه 141 )
ص : 9627
عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ اَلْأَصَمِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْأَرَّجَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا اِتَّخَمْتُ قَطُّ قِیلَ وَ کَیْفَ لَمْ تَتَّخِمْ قَالَ مَا رَفَعْتُ لُقْمَهً إِلَی فَمِی إِلاَّ ذَکَرْتُ اِسْمَ اَللَّهِ عَلَیْهَا .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 438 )
ص : 9628
اُذْکُرْ عِنْدَ اَلظُّلْمِ عَدْلَ اَللَّهِ فِیکَ وَ عِنْدَ اَلْمَقْدُرَهِ قُدْرَهَ اَللَّهِ عَلَیْکَ .
( أعلام الدین فی صفات المؤمنین , جلد 1 , صفحه 185 )
ص : 9629
علیّ ، عن أبیه ، عن ابن أبی عمیر ، عن أبی عبد اللّه صاحب السّابریّ ، فیما أعلم أو غیره ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: [قال: فیما] أوحی اللّه - عزّ و جلّ - إلی موسی - علیه السّلام -: یا موسی اشکرنی حقّ شکری. فقال: یا ربّ، و کیف أشکرک حقّ شکرک؟ و لیس من شکر أشکرک به إلاّ و أنت أنعمت به علیّ . قال: یا موسی ، الآن شکرتنی حین علمت أنّ ذلک منّی.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 246 )
ص : 9630
أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیِّ: عَنْ أَبِیهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ اَلْیَقِینِ قَالَ: «اَلْمُعَایَنَهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 745 )
ص : 9631
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا اَلْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا بَکْرُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَبِیبٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ اَلْحَکَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ اَلرِّزْقِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ لِلْجَنَّهِ ثَمَانِیَهَ أَبْوَابٍ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ اَلنَّبِیُّونَ وَ اَلصِّدِّیقُونَ وَ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ اَلشُّهَدَاءُ وَ اَلصَّالِحُونَ وَ خَمْسَهُ أَبْوَابٍ یَدْخُلُ مِنْهَا شِیعَتُنَا وَ مُحِبُّونَا فَلاَ أَزَالُ وَاقِفاً عَلَی اَلصِّرَاطِ أَدْعُو وَ أَقُولُ رَبِّ سَلِّمْ شِیعَتِی وَ مُحِبِّی وَ أَنْصَارِی وَ مَنْ تَوَلاَّنِی فِی دَارِ اَلدُّنْیَا فَإِذَا اَلنِّدَاءُ مِنْ بُطْنَانِ اَلْعَرْشِ قَدْ أُجِیبَتْ دَعْوَتُکَ وَ شُفِّعْتَ فِی شِیعَتِکَ وَ یُشَفَّعُ کُلُّ رَجُلٍ مِنْ شِیعَتِی وَ مَنْ تَوَلاَّنِی وَ نَصَرَنِی وَ حَارَبَ مَنْ حَارَبَنِی بِفِعْلٍ أَوْ قَوْلٍ فِی سَبْعِینَ أَلْفَ مِنْ جِیرَانِهِ وَ أَقْرِبَائِهِ وَ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ سَائِرُ اَلْمُسْلِمِینَ مِمَّنْ شَهِدَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ لَمْ یَکُنْ فِی قَلْبِهِ مِقْدَارُ ذَرَّهٍ مِنْ بُغْضِنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ .
( الخصال , جلد 2 , صفحه 407 )
امام یکم فرماید بهشت هشت در دارد یکدر از آن پیغمبران و صدیقان است یکدر از آن شهیدان و صالحان است و از پنج در شیعیان و صدیقان ما داخل میشوند، من پیوسته بر سر صراط ایستاده و درخواست میکنم عرض میکنم پروردگارا شیعیان و دوستان و یاران مرا و کسانی که مرا در دنیا بولایت شناخته اند سالم دار یک بار آوازی از شکم عرش میرسد که درخواست تو پذیرفته شد،شفاعت تو در باره شیعیانت قبول شد هر تن از شیعیان من و کسانی که ولایت مرا پذیرفته و مرا بگفتار یا کردار یاری کرده و با دشمنانم جنگیده اند هفتاد هزار تن از همسایگان و خویشان خود را میتوانند شفاعت کرد از یکدر دیگر مسلمانان دیگری که خدا را به یگانگی شناخته و ذره ای دشمنی ما خاندان در دلشان نیست وارد میشوند.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 172 )
6-محمد بن فضیل رزقی از امام صادق(علیه السّلام)و او از پدرانش نقل می کند که علی(علیه السّلام) فرمود:بهشت هشت در دارد:دری است که پیامبران و صدیقان از آن داخل می شوند، و دری است که شهدا و صالحان از آن وارد می شوند،و پنج در دیگر هستند که شیعیان و دوستان ما از آنها وارد می شوند و من همواره در کنار پل صراط می ایستم و دعا می کنم و می گویم:پروردگارا،شیعیان و دوستداران و یاران من و هر کسی را که در دنیا مرا دوست می داشت،سلامت بدار و از داخل عرش ندا می رسد که دعای تو را اجابت کردم و شفاعت شیعیان تو را پذیرفتم،و هر مردی از شیعیان من و کسانی که مرا دوست داشته اند و یاری نموده اند و با دشمنان من با عمل یا زبان مبارزه کرده اند،به هفتاد هزار نفر از همسایگان و خویشان خود شفاعت می کند،و دری است که سایر مسلمانان از آن وارد می شود و آنان کسانی هستند که به یگانگی خدا گواهی داده و در قلبشان به مقدار یک ذرّه دشمنی ما اهل بیت نباشد.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 2 , ص 115 )
6-علی علیه السّلام فرمود:همانا که از برای بهشت هشت در است از یک درش پیغمبران و صدیقان داخل شوند و از یکدر شهیدان و افراد شایسته داخل شوند و از پنج درش شیعیان و دوستان ما داخل شوند و من هم چنان بر پل صراط ایستاده ام و درخواست میکنم و میگویم پروردگارا شیعۀ من و دوست من و یاران من و هر که را که در دار دنیا مرا بولایت پذیرفته است سالم بدار که ناگاه آوازی از مرکز عرش میرسد که درخواست تو باجابت رسید و شفاعت تو در بارۀ شیعه ات پذیرفته شد و از شیعیان من کسی که مرا بولایت شناخته و یاری من نموده و با دشمنان جنگندۀ من جنگیده چه برفتار و چه بگفتار هر یک نفر از آنان در بارۀ هفتاد هزار نفر از همسایگان و خویشاوندان خود شفاعت میکند و از یک در سایر مسلمانان که شهادت بر یگانگی خدای یکتا بدهند و در دلشان ذرۀ از دشمنی ما خاندان نباشد داخل میشوند.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 2 , ص 472 )
-جناب علی گفته:بهشت را هشت در است.دری برای پیامبران و صدیقان است.دری برای شهیدان و نیکان است و پنج در اختصاص به شیعیان و صدیقان است، من همیشه بر سر صراط ایستاده و درخواست می کنم-خدایا پیروان و دوستان مرا و کسانی که مرا در جهان به ولایت شناخته اند تندرست بدار،آوازی از درون عرش رسد که پذیرفته شد.هر تن از پیروان من و کسانی که ولایت مرا پذیرفتند-با دشمنان من نبرد کردند هفتاد هزار از همسایگان و خویشان خود را می توانند شفاعت کنند-از یک دیگر مسلمانان دیگر که خدای را به یگانگی شناخته و به اندازۀ ذره یی دشمنی ما خاندان در دلشان نباشد یک راست به بهشت سرازیر می شوند.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 2 , ص 4 )
ص : 9632
وَ مِنْ کِتَابِ زُهْدِ اَلنَّبِیِّ، صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: لَیْسَ اَلزُّهْدُ فِی اَلدُّنْیَا لُبْسَ اَلْخَشِنِ وَ أَکْلَ اَلْجَشِبِ وَ لَکِنَّ اَلزُّهْدَ فِی اَلدُّنْیَا قَصْرُ اَلْأَمَلِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 12 , صفحه 44 )
ص : 9633
ع، [علل الشرائع] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ اَلْحَسَنِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ اَلثَّانِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَتْلُ اَلنَّفْسِ مِنَ اَلْکَبَائِرِ لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ - وَ مَنْ یَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِیها وَ غَضِبَ اَللّهُ عَلَیْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذاباً عَظِیماً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 371 )
ص : 9634
دُعَاءٌ آخَرُ لِهَذِهِ اَلسَّاعَهِ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ اَلْحَیُّ اَلْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَهٌ وَ لا نَوْمٌ هُوَ اَللّهُ اَلَّذِی لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عالِمُ اَلْغَیْبِ وَ اَلشَّهادَهِ هُوَ اَلرَّحْمنُ اَلرَّحِیمُ هُوَ اَلْأَوَّلُ وَ اَلْآخِرُ وَ اَلظّاهِرُ وَ اَلْباطِنُ وَ هُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ فالِقُ اَلْإِصْباحِ وَ جَاعِلُ اَللَّیْلِ سَکَناً وَ اَلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ حُسْباناً ذلِکَ تَقْدِیرُ اَلْعَزِیزِ اَلْعَلِیمِ یَا غَالِباً غَیْرَ مَغْلُوبٍ وَ یَا شَاهِداً لاَ یَغِیبُ یَا قَرِیبُ یَا مُجِیبُ ذلِکُمُ اَللّهُ رَبِّی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیْهِ أُنِیبُ أَتَذَلَّلُ إِلَیْکَ تَذَلُّلَ اَلطَّالِبِینَ وَ أَخْضَعُ إِلَیْکَ خُضُوعَ اَلرَّاغِبِینَ وَ أَسْأَلُکَ سُؤَالَ اَلْفَقِیرِ اَلْمِسْکِینِ وَ أَدْعُوکَ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَهً إِنَّکَ لاَ تُحِبُّ اَلْمُعْتَدِینَ وَ أَدْعُوکَ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَکَ قَرِیبٌ مِنَ اَلْمُحْسِنِینَ وَ أَتَوَسَّلُ إِلَیْکَ بِخِیَرَتِکَ وَ صَفْوَتِکَ مِنَ اَلْعَالَمِینَ اَلَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ اَلْمُرْسَلِینَ مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ اَلنَّذِیرِ اَلْمُبِینِ وَ بِوَلِیِّکَ وَ عَبْدِکَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ بِالْإِمَامِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَمِ اَلدِّینِ وَ اَلْعَالِمِ بِتَأْوِیلِ اَلْکِتَابِ اَلْمُسْتَبِینِ وَ أَسْأَلُکَ بِمَکَانِهِمْ عِنْدَکَ وَ أَسْتَشْفِعُ بِهِمْ إِلَیْکَ وَ أُقَدِّمُهُمْ أَمَامِی وَ بَیْنَ یَدَیْ حَوَائِجِی وَ أَنْ تُوزِعَنِی شُکْرَ مَا أَوْلَیْتَنِی مِنْ نِعَمِکَ وَ تَجْعَلَ لِی فَرَجاً وَ مَخْرَجاً مِنْ کُلِّ کَرْبٍ وَ غَمٍّ وَ تَرْزُقَنِی مِنْ حَیْثُ أَحْتَسِبُ وَ مِنْ حَیْثُ لاَ أَحْتَسِبُ وَ یَسِّرْ لِی مِنْ فَضْلِکَ مَا تُغْنِینِی بِهِ مِنْ [عَنْ] کُلِّ مَطْلَبٍ وَ اِقْذِفْ فِی قَلْبِی رَجَاکَ وَ تقطع [وَ اِقْطَعْ] رَجَائِی مِمَّنْ سِوَاکَ حَتَّی لاَ أَرْجُوَ إِلاَّ إِیَّاکَ إِنَّکَ تُجِیبُ اَلدَّاعِیَ إِذَا دَعَاکَ وَ تُغِیثُ اَلْمَلْهُوفَ إِذَا نَادَاکَ وَ أَنْتَ أَرْحَمُ اَلرَّاحِمِینَ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 138 )
ص : 9635
وَ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ اَلْأَسَدِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْعَبْدِیِّ عَنِ اَلْأَعْمَشِ عَنْ عَبَایَهَ بْنِ رِبْعِیٍّ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اَللَّهَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَمَّا أُسْرِیَ بِهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ اِنْتَهَی بِهِ جَبْرَئِیلُ إِلَی نَهَرٍ یُقَالُ لَهُ اَلنُّورُ، فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ، اُعْبُرْ عَلَی بَرَکَهِ اَللَّهِ، فَعَبَرَ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی اَلْحُجُبِ، وَ اَلْحُجُبُ خَمْسُمِائَهِ حِجَابٍ، مِنَ اَلْحِجَابِ إِلَی اَلْحِجَابِ مَسِیرَهُ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ. ثُمَّ قَالَ: تَقَدَّمْ، فَقَالَ: یَا جَبْرَئِیلُ، وَ لِمَ لاَ تَکُونُ مَعِی؟ قَالَ: لَیْسَ لِی أَنْ أَجُوزَ هَذَا اَلْمَکَانَ. فَتَقَدَّمَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا شَاءَ اَللَّهُ إِلَی أَنْ یَتَقَدَّمَ حَتَّی سَمِعَ مَا قَالَ اَلرَّبُّ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی: أَنَا اَلْمَحْمُودُ وَ أَنْتَ مُحَمَّدٌ، شَقَقْتُ لَکَ اِسْماً مِنِ اِسْمِی، مَنْ وَصَلَکَ وَصَلْتُهُ وَ مَنْ قَطَعَکَ بَتَکْتُهُ ، اِنْزِلْ إِلَی خَلْقِی فَأَعْلِمْهُمْ بِکَرَامَتِی إِیَّاکَ، وَ إِنِّی لَمْ أَبْعَثْ نَبِیّاً إِلاَّ جَعَلْتُ لَهُ وَزِیراً، وَ إِنَّکَ رَسُولِی وَ إِنَّ عَلِیّاً وَزِیرُکَ... الحدیث.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 451 )
باز هم ابن بابویه از پدرش از سعد از برقی از پدرش از خلف بن حماد اسدی از ابو الحسن عبدی از اعمش از عبایه بن ربعی از ابن عباس، نقل کرده که گفت: وقتی که رسول خدا صلی الله علیه و آله در شب معراج به آسمانها صعود می کند، با جبرئیل به یک نهری می رسند که نامش نور بوده. جبرئیل می گوید: یا محمد، با توسل به برکت خداوند از این نهر عبور کن. حضرت عبور می کند تا می رسند به حجابها که تعداد آنها پانصد حجاب بوده و فاصله هر حجاب از دیگری 500 سال راه بوده است. بعد جبرئیل به حضرت رسول می گوید: حالا برو جلو. حضرت می فرماید: تو چرا نمی آیی؟ جبرئیل می گوید: حد من تا همین جاست من نمی توانم بالاتر بیایم. پس حضرت به جلو می رود تا به جایی می رسد که سخنان خداوند را می شنود که می فرماید: من محمود هستم و تو محمد. نام تو را از نام خود مشتق کردم. هر کس به تو متصل شود (یعنی اطاعت از تو بکند) من هم به او وصل می شوم و هر کس از تو ببرد من نیز از او می برم. به سوی مخلوقاتم برو و کرامت مرا به خودت برای آنها بگو. و من هیچ پیامبری را مبعوث نمی کنم مگر این که وزیری برای او قرار دهم. تو رسول منی و علی هم وزیر تو است.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 451 )
ص : 9636
14668-3 التهذیب ،1/10/109/6 محمد بن أحمد بن داود عن الحسین بن أحمد بن إدریس عن أبیه عن الحسن بن علی الدقاق عن إبراهیم [بن] الزیات عن محمد بن سلیمان زرقان وکیل الجعفری الیمانی قال حدثنی الصادق ابن الصادق علی بن محمد صاحب العسکر علیه السّلام قال: قال لی یا زرقان إن تربتنا کانت واحده - فلما کان أیام الطوفان افترقت التربه فصارت قبورنا شتی و التربه واحده.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1597 )
ص : 9637
عَلِیُّ بْنُ مُوسَی بْنِ جَعْفَرِ بْنِ طَاوُسٍ فِی کِتَابِ اَلْإِقْبَالِ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ اَلشَّیْبَانِیِّ عَنْ شُعَیْبِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مُقَاتِلٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْفَتْحِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْقُمِّیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ فَیْضِ بْنِ اَلْمُخْتَارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ زِیَارَهِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقِیلَ لَهُ هَلْ فِی ذَلِکَ وَقْتٌ أَفْضَلُ مِنْ وَقْتٍ فَقَالَ زُورُوهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ فِی کُلِّ وَقْتٍ وَ فِی کُلِّ حِینٍ فَإِنَّ زِیَارَتَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ خَیْرُ مَوْضُوعٍ فَمَنْ أَکْثَرَ مِنْهَا فَقَدِ اِسْتَکْثَرَ مِنَ اَلْخَیْرِ وَ مَنْ قَلَّلَ قُلِّلَ لَهُ وَ تَحَرَّوْا بِزِیَارَتِکُمُ اَلْأَوْقَاتَ اَلشَّرِیفَهَ فَإِنَّ اَلْأَعْمَالَ اَلصَّالِحَهَ فِیهَا مُضَاعَفَهٌ وَ هِیَ أَوْقَاتُ مَهْبِطِ اَلْمَلاَئِکَهِ لِزِیَارَتِهِ قَالَ فَسُئِلَ عَنْ زِیَارَتِهِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ مَنْ جَاءَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ خَاشِعاً مُحْتَسِباً مُسْتَقِیلاً مُسْتَغْفِراً فَشَهِدَ قَبْرَهُ فِی إِحْدَی ثَلاَثِ لَیَالٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ ، أَوَّلِ لَیْلَهٍ مِنَ اَلشَّهْرِ وَ لَیْلَهِ اَلنِّصْفِ وَ آخِرِ لَیْلَهٍ مِنْهُ تَسَاقَطَتْ عَنْهُ ذُنُوبُهُ وَ خَطَایَاهُ اَلْحَدِیثَ وَ فِیهِ ثَوَابٌ جَزِیلٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 473 )
ص : 9638
اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ ، وَ إِنْ قَذَفَ قَوْماً بِکَلِمَهٍ وَاحِدَهٍ فَعَلَیْهِ حَدٌّ وَاحِدٌ إِذَا لَمْ یَسُمِّهِمْ بِأَسْمَائِهِمْ وَ إِنْ سَمَّاهُمْ فَعَلَیْهِ لِکُلِّ رَجُلٍ سَمَّاهُ حَدٌّ وَ رُوِیَ فِی رَجُلٍ یَقْذِفُ قَوْماً أَنَّهُ إِنْ أَتَوْا بِهِ مُتَفَرِّقِینَ ضُرِبَ لِکُلِّ رَجُلٍ مِنْهُمْ حَدّاً وَ إِنْ أَتَوْا بِهِ مُجْتَمِعِینَ ضُرِبَ حَدّاً وَاحِداً.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 97 )
ص : 9639
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ حُذَیْفَهَ بْنِ مَنْصُورٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّضَاعِ فَقَالَ لاَ یُحَرِّمُ مِنَ اَلرَّضَاعِ إِلاَّ مَا اِرْتَضَعَا مِنْ ثَدْیٍ وَاحِدٍ حَوْلَیْنِ کَامِلَیْنِ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 20 , صفحه 386 )
ص : 9640
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: لاَ تَسْتَقْبِلُوا اَلشَّمْسَ وَ اَلْقَمَرَ بِبَوْلٍ وَ لاَ غَائِطٍ فَإِنَّهُمَا آیَتَانِ مِنْ آیَاتِ اَللَّهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 189 )
ص : 9641
وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ اَلْمِنْقَرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّزَّاقِ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ اَلزُّهْرِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: رَأَیْتُ اَلْخَیْرَ کُلَّهُ قَدِ اِجْتَمَعَ فِی قَطْعِ اَلطَّمَعِ عَمَّا فِی أَیْدِی اَلنَّاسِ وَ مَنْ لَمْ یَرْجُ اَلنَّاسَ فِی شَیْءٍ وَ رَدَّ أَمْرَهُ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی جَمِیعِ أُمُورِهِ اِسْتَجَابَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ فِی کُلِّ شَیْءٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 449 )
ص : 9642
رَوَی أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ رَحِمَهُ اَللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلزُّبَیْرِ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلطَّیَالِسِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ اَلْخَالِقِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ أَبِی یُصَلِّی بَعْدَ عِشَاءِ اَلْآخِرَهِ رَکْعَتَیْنِ وَ هُوَ جَالِسٌ یَقْرَأُ فِیهِمَا مِائَهَ آیَهٍ وَ کَانَ یَقُولُ مَنْ صَلاَّهُمَا وَ قَرَأَ بِمِائَهِ آیَهٍ لَمْ یُکْتَبْ مِنَ اَلْغَافِلِینَ قَالَ إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَبْدِ اَلْخَالِقِ بْنِ عَبْدِ رَبِّهِ إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَانَ یَقْرَأُ فِیهِمَا بِالْوَاقِعَهِ وَ اَلْإِخْلاَصِ .
( فلاح السائل , جلد 1 , صفحه 259 )
اسماعیل بن عبد الخالق بن عبد ربّه می گوید که امام صادق علیه السّلام فرمود:«پدر بزرگوارم همواره بعد از نماز عشا،دو رکعت نماز در حالت نشسته می خواند،و صد آیه در آن دو رکعت قرائت می نمود،و پیوسته می فرمود:هر کس این دو رکعت را بخواند،و صد آیه در آن تلاوت کند،از غافلان نوشته نمی شود.» وی می گوید:امام باقر علیه السّلام در آن دو رکعت،پس از حمد،سورۀ واقعه و اخلاص را قرائت می فرمود.
( ادب حضور ؛ ج 1 , ص 469 )
از امام صادق علیه السّلام روایت شده است که فرمود:پدرم بعد از نماز عشا دو رکعت نماز نشسته بجا می آورد و در دو رکعت آن صد آیه قرآن می خواند و می فرمود هرکس این دو رکعت را با صد آیه بجا آورد در زمره غافلان نوشته نمی شود.
اسماعیل بن عبد الخالق بن عبد ربّه گفته است،امام باقر علیه السّلام در این دو رکعت بعد از حمد سورۀ واقعه و اخلاص را می خواند.
( سائل رستگار ؛ ج 1 , ص 345 )
ص : 9643
7272-1 الکافی ،1/2/364/3 الخمسه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: سألته عن الرجل یصیبه الرعاف و هو فی الصلاه فقال إن قدر علی ماء عنده یمینا أو شمالا أو بین یدیه و هو مستقبل القبله فلیغسله عنه ثم لیصل ما بقی من صلاته و إن لم یقدر علی ماء حتی ینصرف بوجهه أو یتکلم فقد قطع صلاته .
( الوافی , جلد 8 , صفحه 869 )
ص : 9644
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَرْسَلَ إِلَیْکُمُ اَلرَّسُولَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنْزَلَ إِلَیْهِ اَلْکِتَابَ بِالْحَقِّ وَ أَنْتُمْ أُمِّیُّونَ عَنِ اَلْکِتَابِ وَ مَنْ أَنْزَلَهُ وَ عَنِ اَلرَّسُولِ وَ مَنْ أَرْسَلَهُ عَلَی حِینِ «فَتْرَهٍ مِنَ اَلرُّسُلِ » وَ طُولِ هَجْعَهٍ مِنَ اَلْأُمَمِ وَ اِنْبِسَاطٍ مِنَ اَلْجَهْلِ وَ اِعْتِرَاضٍ مِنَ اَلْفِتْنَهِ وَ اِنْتِقَاضٍ مِنَ اَلْمُبْرَمِ وَ عَمًی عَنِ اَلْحَقِّ وَ اِعْتِسَافٍ مِنَ اَلْجَوْرِ وَ اِمْتِحَاقٍ مِنَ اَلدِّینِ وَ تَلَظٍّ مِنَ اَلْحُرُوبِ عَلَی حِینِ اِصْفِرَارٍ مِنْ رِیَاضِ جَنَّاتِ اَلدُّنْیَا وَ یُبْسٍ مِنْ أَغْصَانِهَا وَ اِنْتِثَارٍ مِنْ وَرَقِهَا وَ یَأْسٍ مِنْ ثَمَرِهَا وَ اِغْوِرَارٍ مِنْ مَائِهَا قَدْ دَرَسَتْ أَعْلاَمُ اَلْهُدَی فَظَهَرَتْ أَعْلاَمُ اَلرَّدَی فَالدُّنْیَا مُتَهَجِّمَهٌ فِی وُجُوهِ أَهْلِهَا مُکْفَهِرَّهٌ مُدْبِرَهٌ غَیْرُ مُقْبِلَهٍ ثَمَرَتُهَا اَلْفِتْنَهُ وَ طَعَامُهَا اَلْجِیفَهُ وَ شِعَارُهَا اَلْخَوْفُ وَ دِثَارُهَا اَلسَّیْفُ مُزِّقْتُمْ کُلَّ مُمَزَّقٍ وَ قَدْ أَعْمَتْ عُیُونَ أَهْلِهَا وَ أَظْلَمَتْ عَلَیْهَا أَیَّامُهَا قَدْ قَطَّعُوا أَرْحَامَهُمْ وَ سَفَکُوا دِمَاءَهُمْ وَ دَفَنُوا فِی اَلتُّرَابِ اَلْمَوْءُودَهَ بَیْنَهُمْ مِنْ أَوْلاَدِهِمْ یَجْتَازُ دُونَهُمْ طِیبُ اَلْعَیْشِ وَ رَفَاهِیَهُ خُفُوضِ اَلدُّنْیَا لاَ یَرْجُونَ مِنَ اَللَّهِ ثَوَاباً وَ لاَ یَخَافُونَ وَ اَللَّهِ مِنْهُ عِقَاباً حَیُّهُمْ أَعْمَی نَجِسٌ وَ مَیِّتُهُمْ فِی اَلنَّارِ مُبْلِسٌ فَجَاءَهُمْ بِنُسْخَهِ مَا فِی اَلصُّحُفِ اَلْأُولَی وَ تَصْدِیقِ اَلَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ وَ تَفْصِیلِ اَلْحَلاَلِ مِنْ رَیْبِ اَلْحَرَامِ ذَلِکَ اَلْقُرْآنُ فَاسْتَنْطِقُوهُ وَ لَنْ یَنْطِقَ لَکُمْ أُخْبِرُکُمْ عَنْهُ إِنَّ فِیهِ عِلْمَ مَا مَضَی وَ عِلْمَ مَا یَأْتِی إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ حُکْمَ مَا بَیْنَکُمْ وَ بَیَانَ مَا أَصْبَحْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ فَلَوْ سَأَلْتُمُونِی عَنْهُ لَعَلَّمْتُکُمْ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 60 )
امیر المؤمنین (علیه السّلام) فرمود: ای مردم خدای تبارک و تعالی پیغمبر را بسوی شما فرستاد و قرآن حقرا بر او نازل فرمود در حالی که شما از قرآن و فرستنده قرآن بی خبر بودید و هم از پیغمبر و فرستنده او، در زمان تعطیلی پیغمبران و خواب دراز ملتها و گسترش نادانی و سرکشی فتنه و گسیختن اساس محکم و کوری از حقیقت و سرپیچی ستم و کاهش دین و شعله وری آتش جنگ، همزمان با زردی گلستان باغ جهان و خشکیدن شاخه ها و پراکندگی برگها و نومیدی از میوه و فرو رفتن آبهای آن، پرچمهای هدایت فرسوده و پرچمهای هلاکت افراشته بود، دنیا برخسار مردم عبوس و روی درهم کشیده بود، بآنها پشت گردانیده روی خوش نشان نمیداد: میوه دنیا آشوب و خوراکیش مردار بود نهانش ترس و آشکارش شمشیر بود، بند از بند شما جدا گشته و پراکنده بودید، دیدگان مردم جهان نابینا و روزگارشان تاریک بود پیوند خویشی خود را بریده و خون یک دیگر را میریختند، دختران خود را در جوار خود زنده بگور کردند، زندگی خوش و رفاه و آسایش از ایشان دور گشته بود، نه از خدا امید پاداشی و نه از او بیم کیفری داشتند، زنده ایشان کوری بود پلید و مرده آنها در آتش و نومید. در آن هنگام پیغمبر اکرم نسخه ای از کتب آسمانی نخستین برایشان آورد که کتب جلوترش را تصدیق داشت و حلال را از حرام مشکوک جدا ساخت. این نسخه همان قرآنست، از او بخواهید تا با شما سخن گوید، او هرگز سخن نگوید، ولی من از او بشما خبر میدهم، در قرآنست علم گذشته و علم آینده تا روز قیامت میان شما حکم می دهد و اختلافات شما را بیان میکند، اگر از من قرآن را بپرسید بشما می آموزم.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 78 )
7-امیر المؤمنین(علیه السّلام)فرمود:ایا مردم،به راستی خدای تبارک و تعالی رسول محترم را برای شما فرستاد و قرآن را بر او نازل کرد به راستی،و شما در نادانی بودید نسبت به کتاب و خدائی که آن را نازل کرد و هم نسبت به رسول خدا و آنکه وی را فرستاد، در هنگام فترت و تعطیل رسولان و خواب عمیق و طولانی همه ملتها،و توسعه نادانی و رخ دادن فتنه ها و آشوبها و شکستن پیمان های محکم(نقض قوانین و تعهدات بین الملل که اساس برقراری صلح جهان است)و چشم بستگی از حق و حقیقت و زور آوری جور و ستم و زیر پرده شدن امور دیانت و شعله ور شدن آتش جنگ،همزمان با پژمردگی و زردی گلستانهای باغهای جهان و خشکیدن شاخۀ درختان آن و خزان شدن و ریختن برگها و نومیدی از میوۀ آن و فرو کشیدن آبها و چشمه سارها،پرچمهای هدایت سرنگون گردیده بود و بجای آن پرچمهای هلاکت برافراشته بود، دنیا چهره عبوسی به مردم نشان می داد و روی در هم و نزاری، پشت به گریز نهاده و روی خوشی نشان نمی داد،بارش همه آشوب بود و خوراکش مردار گندیده و شعارش بیم و هراس و سر و بارش همه تیغ بران بند بند شما مردم از هم دریده و بریده بود،دیده های مردم جهان همه نابینا و روزگار همه سیاه،از خویشان پیوند مهربریده و خونشان را به رایگان ریخته،و دختران نوزاد و معصوم خود را زیر خاک می نمودند،زندگی خویش و آسایش و آرامش دنیا از میان آنان رخت بر بسته بود(ربوده شده بود خ ل،برای دیگران برگزیده شده بود خ ل)نه از درگاه حق امید ثواب و لطفی داشتند و نه از قهر او بیم کیفری،زندۀ آنان کوری بود پلید و مرده شان در لابلای آتش می غلطید،پیغمبر نسخۀ پاک صحف نخست را برای آنها آورد که آنچه از حق و راستی در دست داشتند تصدیق و تأیید کرد و حلال و حرام را به خوبی از هم جدا نمود،این نسخه همان قرآن است،از او باز پرسید،او هرگز به زبان شما سخن نکند، من به ترجمانی از او شما را خبر می دهم که در آن است علم هر چه گذشته و علم هر چه تا روز قیامت بیاید،قرآن میان شما حکم است و در هر چه اختلاف دارید بیان قاطع دارد،اگر از من بپرسید به شما می آموزم.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 181 )
7-امیر المؤمنین علی علیه السّلام فرمود:ای مردم!خداوند پیامبر خود را به سوی شما فرستاد و قرآن را به حق بر او نازل کرد در حالی که شما از قرآن و فرستنده آن آگاه نبودید و هم نسبت به رسول خدا و آنکه وی را فرستاده در هنگام تعطیلی رسولان و خواب عمیق و طولانی همه ملتها،و گسترش نادانی و پیدایش فتنه ها و آشوبها و شکستن پیمان های محکم(شکستن قوانین و تعهدات بین الملل که اساس برقراری صلح جهانی است)و کوری از حقیقت و زورگوئی و ستم و کاهش یافتگی مسائل دینی و شعله ور شدن آتش جنگ،همزمان با پژمردگی و زردی گلستان باغ های دنیا و خشکیدن شاخه درختان آن و خزان شدن و ریختن برگها و نومیدی از میوه آن و فرورفتن آبها و چشمه سارهای آن و فرسودگی پرچمهای هدایت و برافراشتن پرچمهای نابودی و مرگ،دنیا با چهره گرفته خود را به مردم نشان می داد و روی درهم و نزاری،پشت به گریز نهاده و روی خوشی نشان نمی داد،بارش همه آشوب بود و خوراکش مردار گندیده و شعارش بیم و هراس و سروبارش همه تیغ برّان،بند از بند شما مردم،از همه جدا گشته و پراکنده بودید،دیده های مردم جهان، همه نابینا و روزگار همه سیاه،از خویشان پیوند مهر بریده و خونشان را به رایگان ریخته و دختران معصوم خود را زنده به گور می کردند،زندگی خوش و آسایش و آرامش دنیا از میان آنان رفته بود نه از درگاه خدا امید پاداشی و نه از قهر و بیم او کیفری،زنده آنان کوری بود و پلیدی و مرده ایشان در لابلای آتش می غلطید و آن هنگام پیامبر،نخست نسخه ای از کتاب آسمانی برایشان آورد که آنچه از حق و راستی در دست داشتند تصدیق و تایید کرد و حلال و حرام را به خوبی از هم جدا نمود،این نسخه همانا قرآن است،از او بازپرسید،او هرگز به زبان شما سخن نمی گوید و در قرآن علم گذشته و آینده نهفته است و تا روز قیامت میان شما داوری می کند و در هرچه اختلاف دارید برایتان بیان می کند.
اگر از من بپرسید به شما می آموزم.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 153 )
«اخبرنا محمد بن یعقوب عن علی بن ابراهیم بن هاشم عن ابیه عن الحسن بن ابی الحسین الفارسی». ،لم اجد هذا الاسم فی کتب الرجال ، «عن عبد الرحمن بن زید». اراد بها التوریه و الإنجیل و صحف ابراهیم علیه السلام و غیرها من الصحف النازله علی الأنبیاء علیهم السلام و هی کثیره بل مائه صحیفه. کما رواه الصدوق فی کتاب الخصال عن ابی ذر رحمه اللّه انه قال:قلت:یا رسول اللّه کم انزل اللّه من کتاب؟قال مائه کتاب و أربعه کتب،انزل اللّه علی شیث خمسین صحیفه و علی ادریس ثلاثین صحیفه و علی ابراهیم عشرین صحیفه و انزل التوریه و الإنجیل و الزبور و الفرقان. و یحتمل ان یکون المراد منها الصحف الالهیه المکتوبه بالقلم الالهی فی الالواح القضائیه،فان القرآن نسخه من اللوح المحفوظ جعل للقرآن اوصافا ثلاثه:اولها انها نسخه لما فی الصحف الاولی،و ثانیها انه تصدین الّذی بین یدیه یعنی به التوریه و الإنجیل کما قال تعالی:
وَ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ اَلتَّوْراهِ
(المائده-46)،و کل امر تقدم امرا منتظرا قریبا منه یقال انه جاء بین یدیه،و ثالثها انه تفصیل الحلال من ریب الحرام،ای یتبین فیه الاحکام و ینفصل به الحلال الطلق من شبهه الحرام فضلا عن صریحه. فالوصفان الاولان للدلاله علی انه کتاب مبین تنزیل من رب العالمین و الوصف الاخیر لکونه فیه تفصیل کل شیء،فدلت الاوصاف الثلاثه بعد ما ثبت من المذکورات قبلها حاجه الناس الی الشریعه و الکتاب علی ان هذا القرآن مما یحتاج إلیه فی جمیع الاحکام و فیه علوم الاولین و الآخرین کما سینبه علیه،و لیس فی شیء مما سواه غنی عنه من کتاب او سماع او قیاس او غیر ذلک،اذ کل ما هو غیر القرآن او ما ینتمی إلیه من السنه فهو بدعه و سفه و هذیان. و لاجل هذا قال:ذلک القرآن-مشیرا إلیه ثم امر باستنطاقه بقوله-فاستنطقوه،و عنی به استعلام الاخبار و الاحکام عنه،ثم اشار الی ان لیس کل احد ممن ینطق له القرآن، اذا لا یفهم لسانه الا اهل اللّه خاصه و لذلک قال:و لن ینطق لکم،لعدم السمع الباطنی و الاذن القلبی فیکم. ثم بین انه علیه السلام لسان اللّه الناطق عنه کتبه للخلق المخبر عن اسرار القرآن و مکنوناتهفقال:اخبرکم،و فی روایه نهج البلاغه:و لکن اخبرکم عنه،و نبه علی ان فی نفسه القدسیه علم الاولین و اخبار القرون الماضین و علم ما یأتی من الفتن و الملاحم و اشراط الساعه و احوال یوم القیامه،و حکم ما بین الناس من الحلال و الحرام و الدعاوی و الخصام و المناکحات و المواریث و الحدود و سائر الاحکام،و بیان ما اصبح الناس مختلفین فیه من مسائل الاعتقادیات و سائر ما اشتمل علیه القرآن الکریم،ثم قال:فلو سألتمونی عنه لعلمتکم،و اشار بایراد کلمه«لو»دون«اذا»و نحوها الی عدم من یسأله عن غوامض مقاصد القرآن و اسرار علومه کما دل علیه قوله علیه السلام:ان هنها لعلوما جمه لو وجدت لها حمله.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 2 , ص 346 )
الحدیث السابع قوله علیه السلام:فتره الفتره الانکسار و الضعف،و الفتره ما بین الرسولین من رسل اللّه عز و جل- کذا فی الصحاح . قوله علیه السلام:طول هجعه الهجعه بالفتح و التسکین نومه خفیفه من أول اللیل،و هی هاهنا بمعنی الغفله و الجهاله،من قوله رجل هجع بضم الهاء و فتح الجیم،و کذلک هجعه علی وزن همزه و لمزه،و مهج أیضا بکسر المیم علی وزن مصقع و محور أی غافل أحمق. قوله علیه السلام:و انتقاض من المبرم أی المحکم،من أبرمت الشیء أحکمته،و المبرم و البریم الحبل الذی جمع بین مفتولین ففتلا حبلا و احدا مستحکما. قوله علیه السلام:و اعتساف من الجور العسف الاخذ علی غیر طریق و کذا الاعتساف. قوله علیه السلام:و ظهرت أعلام الردی الردی الهلاک،و المراد به هاهنا الضلال. قوله علیه السلام:فالدنیا متهجمه متهجمه علی صیغه الفاعل من باب التفعل،اما من هجمت علی الشیء بغته أهجم هجوما،أو من هجمت البیت هدمته،و منه ریح هجوم یقلع البیوت. و اما بمعنی متهجمه أی یابسه جافه،و منه فی حدیث الهجره مر صلی اللّه علیه و آله و سلم بعبد یرعی غنما فاستسقاه من اللبن فقال:و اللّه ما لی شاه تحلب غیر عتاق ما بها لبن و قد اهتجمت . قوله علیه السلام:فی وجوه أهلها الظرف عیر متعلقه بما سبقها أعنی متهجمه،بل هی بمدخولها متعلقه بما هی معقوبه،و هی مکفهره من اکفهر الرجل فی وجه رجل أی عبس بوجهه علیه،و مدبره غیر مقبله مرفوعه علی أنها خبر للدنیا بعد خبر أو منصوبه علی الحالیه. قوله علیه السلام:مزقتم کل ممزق «الممزق»علی هیئه صیغه المفعول کالتمزیق مصدر مزقت الشیء فتمزق و فیه اقتباس من القرآن ،و التفات الی مقام الخطاب مع أولئک الماضین الدارجین من مقام الغیبه و الکلام العاقب جمله حالیه. قوله علیه السلام:الموؤده و أدبنته دفنها حیه من باب ضرب.و الظرف الاول متعلق بدفنوا و الثانی بالموءوده،أی دفنوا فی التراب بینهم الموءوده من أولادهم. قوله علیه السلام:یجتاز دونهم من الاجتیاز بالجیم و الزای بمعنی المرور و السلوک و السیر و القطع،افتعال من جاز المکان و جاوزه و تجاوزه،و حقیقه معناه قطع جوزه أی وسطه،و کذلک جوز کل شیء وسطه،و منه فی الحدیث«قام علی علیه السلام من جوز اللیل یصلی» . قوله علیه السلام:طیب العیش بالرفع علی الفاعلیه،أی طیب العیش و رفاهیه خفوض الدنیا یجتاز و یمردونهم فهم لیسوا من ذلک فی شیء. و خفوض الدنیا اما من الخفض بالتسکین بمعنی الدعه و السکون و تهون الامور علیهم،و منه یقال:عیش خافض،و اما من الخفض بالتحریک بمعنی السیر اللین و الرفق بهم. قوله علیه السلام:بخس بالباء الموحده المفتوحه و الخاء المعجمه المکسوره و السین المهمله أخیرا من البخس،یقال بخسته حقه أی نقصه فجعله بخسا بالتسکین أی ناقصا منقوصا و هو بخس أی باخس ایاه.أو بالنون المفتوحه و الحاء المهمله المکسوره من النحس بالتسکین ضد السعد،و قد نحس الشیء بالکسر فهو نحس بالکسر أیضا و منه
«أَیّامٍ نَحِساتٍ»
. قوله علیه السلام:فی النار مبلس علی صیغه الفاعل من باب الافعال،و الابلاس الغم و الانکسار و الحزن، یقال:ابلس فلان اذا سکت غما و الیأس أیضا و الخذلان یقال:أبلس من رحمه اللّه أی یئس،و منه«ابلیس»أعاذنا اللّه منه برحمته.
( التعلیقه علی کتاب الکافی ؛ ج 1 , ص 143 )
قال علیه السلام:وأنتم اُمّیّون. [ص60 ح7] أقول: الاُمّی منسوب إلی الاُمّ،أو مَن هو علی أصل ولاده الاُمّ لم یتعلّم الکتابه ولا العلم،وکان یقال:العرب الاُمّیّون؛لأنّ الکتابه کانت فیهم عزیزه أو عدیمه .وقوله: عن الکتاب،اللام للجنس أی ما أنزل اللّه من الکتاب،عدّی«الاُمّی»ب«عن»لتضمّنه معنی الغفله. قال علیه السلام:علی حین. [ص60 ح7] أقول: متعلّق بقوله:«أرسله»،واختار«علی»لإفاده التمکّن. قال علیه السلام:فتره. [ص60 ح7] أقول: الفتره:ما بین الرسولین من رسل اللّه.کذا فی الصحاح ،وأصلها الانکسار والضعف . قال علیه السلام:من الرسل. [ص60 ح7] أقول: الظرف مستقرّ،وهو مجرور صفه«فتره»أی فتره ناشئه أو معلومه من الرسل. قال علیه السلام:هَجْعه. [ص60 ح7] أقول: بفتح الهاء وسکون الجیم وفتح العین المهمله:النومه من أوّل اللیل ،ولعلّ المراد بها هاهنا الغفله. قال علیه السلام:من الاُمم. [ص60 ح7] أقول: هی جمع اُمّه بمعنی الجماعه ،والظرف صفه«طول»أو«هجعه». قال علیه السلام:وانبساط. [ص60 ح7] أقول: أی انتشار،وبسط الشیء:نشره . قال علیه السلام:واعتراض. [ص60 ح7] أقول: یقال:اعترض الشیء دون الشیء أی حال دونه کالخشبه المعترضه فی النهر المانعه عن جریان الماء.وقوله:«من الفتنه»بکسر الفاء:الامتحان والاختبار من اللّه تعالی للعباد،ویکون بالخیر وبالشرّ.واعتراضه إفضاؤها إلی ترک کلّ حقّ. قال علیه السلام:المُبْرَم. [ص60 ح7] أقول: بفتح الراء المهمله،یقال:أبرمت الشیء أی أحکمته .یعنی به ما أبرمه الأنبیاء السابقون من الاُصول الاعتقادیّه والأحکام الشرعیّه العملیّه. قال علیه السلام:من الجور. [ص60 ح7] أقول: هو المیل عن الحقّ .ونسبه الاعتساف إلیه مجاز من قبیل«جدَّ جدّه». قال علیه السلام:علی حین اصفرار. [ص60 ح7] أقول: لعلّه إشاره إلی ضیق الناس فی المعیشه قبل البعثه.والجارّ متعلّق بقوله: «تلظّی»،ویحتمل أن یکون معطوفاً بحذف العاطف علی«حین فتره». قال علیه السلام:من ریاض. [ص60 ح7] أقول: جمع روضه،وهی ما ینبت فیه البقل و العنب،وأصلها رِواض،قلبت الواو یاءً للکسره ما قبلها . قال علیه السلام:وطعامها الجیفه. [ص61 ح7] أقول: الجیف کالعِلْهِز،وهو شیء یتّخذونه فی سنی المجاعه یخلطون الدم بأوبار الإبل،ثمّ یشوونه بالنار ویأکلونه.وقد یخلطون فیه القرده ،وهی من وبر البعیر أی قطعه ممّا ینسلّ منه وجمعها قَرَد بتحریک الراء،وهو أراد ما یکون من الوبر والصوف وما یمعط منهما . قال علیه السلام:مبلس. [ص61 ح7] أقول: الإبلاس:الانکسار والحزن،کذا فی الصحاح .ویحتمل أن یکون بمعنی الآیس من رحمه اللّه کما یقال فی وجه تسمیه الشیطان بإبلیس . قال علیه السلام:الذی بین یدیه. [ص61 ح7] أقول: من التوراه والإنجیل حیث اشتملا علی الإخبار ببعثه محمّد صلی الله علیه و آله،فلو لم یکن ذلک فی القرآن،ما کان ذلک مصدّقاً به.
( الحاشیه علی اصول الکافی ؛ ج 1 , ص 196 )
شرح: گفت امیر المؤمنین علیه السّلام که: ای مردمان! به درستی که اللّه-تَبَارَکَ وَ تَعَالی - فرستاد سوی شما محمّد را صلی الله علیه و آله، و فرو فرستاد سوی او قرآن را با بیان هر چه به کار آمدنیِ خلایق است و در آن و در دلیل آن، اختلاف، بی مکابره می رود، بر حالی که شما نادان و غافل بودید از کتاب الهی و از کسی که فرستاد کتاب را و از پیغمبر خدا و از کسی که فرستاد پیغمبر را؛ چه ایشان اللّه تعالی را نمی شناختند به یگانگی در ربوبیّت ؛ چون پیروی ظن می کردند در قرار نیک و بدِ اَفعال و غافل بودند از فایدۀ فرستادن رسولان و کتاب های الهی که آن فایده، نهی از اختلاف از روی ظن است و فرمان برداری وصیّ عیسی علیه السّلام نمی کردند. اصل: «عَلی حِینِ فَتْرَهٍ مِنَ الرُّسُلِ، وَطُولِ هَجْعَهٍ مِنَ الْأُمَمِ، وَانْبِسَاطٍ مِنَ الْجَهْلِ، وَاعْتِرَاضٍ مِنَ الْفِتْنَهِ، وَانْتِقَاضٍ مِنَ الْمُبْرَمِ، وَعَمًی عَنِ الْحقّ، وَاعْتِسَافٍ مِنَ الْجَوْرِ، وَامْتِحَاقٍ مِنَ الدِّینِ، وَتَلَظٍّ مِنَ الْحُرُوبِ عَلی حِینِ اصْفِرَارٍ مِنْ رِیَاضِ جَنَّاتِ الدُّنْیَا، وَیُبْسٍ مِنْ أَغْصَانِهَا، وَانْتِثَارٍ مِنْ وَرَقِهَا ، وَیَأْسٍ مِنْ ثَمَرِهَا، وَاغْوِرَارٍ مِنْ مَائِهَا». . شرح: صدر این [فقره] تا امْتِحاقٍ مِنَ الدِّین ظاهر شد از شرح خطبه.پس این جا بیان وَ تَلَظٍّ تا آخر می شود.التَلَظِّی (مصدر باب تَفعُّل): افروخته شدن آتش. یعنی: و زبانه کشیدنی که ظاهر بود از آتش های جنگ ها.فرستاد محمّد-عَلَیْهِ وَ آلِهِ السَّلَامُ-را بر وقت زرد شدنی که ظاهر بود از سبزه زارهای باغ های دنیا و خشکی ای که ظاهر بود از شاخ های درختان آن باغ ها و پراکنده شدنی که ظاهر بود از برگ های درختان آن باغ ها و ناامیدی ای از میوۀ آن باغ ها و فرو رفتنی که ظاهر بود از آب آن باغ ها در کاریزها و چشمه ها و چاه ها. اصل: «قَدْ دَرَسَتْ أَعْلَامُ الْهُدی، وَظَهَرَتْ أَعْلَامُ الرَّدی، فَالدُّنْیَا مُتَهَجِّمَهٌ فِی وُجُوهِ أَهْلِهَا مُکْفَهِرَّهٌ، مُدْبِرَهٌ غَیْرُ مُقْبِلَهٍ، ثَمَرَتُهَا الْفِتْنَهُ، وَطَعَامُهَا الْجِیفَهُ، وَشِعَارُهَا الْخَوْفُ، وَدِثَارُهَا السَّیْفُ، مُزِّقْتُمْ کُلَّ مُمَزَّقٍ، وَقَدْ أَعْمَتْ عُیُونُ أَهْلِهَا، وَأَظْلَمَتْ عَلَیْهَا أَیَّامُهَا، قَدْ قَطَعُوا أَرْحَامَهُمْ، وَسَفَکُوا دِمَاءَهُمْ، وَدَفَنُوا فِی التُّرَابِ الْمَوْؤُودَهَ بَیْنَهُمْ مِنْ أَوْلَادِهِمْ، یُخْتَارُ دُونَهُمْ طِیبُ الْعَیْشِ وَرَفَاهِیَهُ خُفُوضِ الدُّنْیَا، لَایَرْجُونَ مِنَ اللّهِ ثَوَاباً، وَلَا یَخَافُونَ-وَاللّهِ-مِنْهُ عِقَاباً، حَیُّهُمْ أَعْمی بَخِسٌ، وَمَیِّتُهُمْ فِی النَّارِ مُبْلِسٌ». . شرح: قَدْ دَرَسَتْ تا آخر، استیناف بیانیِ فقرۀ سابقه است و صدر این، ناظر است به صدر آن. دَرَسَتْ به صیغۀ معلوم یا مجهول باب «نَصَرَ» است.الدُّرُوس: ناپیدا شدن اثر چیزی، و الدَّرْس (به فتح دال و سکون راء): ناپیدا کردن اثر چیزی. أَعْلَامُ الهُدی، عبارت است از آیات بیّناتِ محکماتِ ناهیه از پیروی ظن نازله در کتاب هر شریعتی،دالّه بر تحقق امامِ معصومِ مُفترض الطَّاعَه در هر زمان، خواه نبی و خواه وصیّ نبی. أَعْلَامُ الرَّدی (به فتح راء بی نقطه و تخفیف دال بی نقطه و الف مقصوره) عبارت است از قواعد پیروان ظن در قیاس و اجتهاد. فَالدُّنْیا تا آخر، ناظر است به «عَلی حِینِ اصْفِرارٍ» تا آخر و فاءِ تفریعیّه اشارت است به این که فساد دنیا مترتّب می شود بر فساد دین غالباً، موافق آیت سورۀ طلاق:«وَ مَنْ یَتَّقِ اَللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً `وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ»؛
»أیضاً:«وَ مَنْ یَتَّقِ اَللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مِنْ أَمْرِهِ یُسْراً»
»و آیت سورۀ طه:«وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنْکاً» .
» در اکثر نُسَخ، مُتَهَجِّمه (به تقدیم هاء بر جیم مکسورۀ مشدّده) است به معنی ویران، و در بعض نُسَخ، مُتَجَهِّمه (به جیم و کسر هاء مشدّده) به معنی ترش رو است.و بنا بر اوّل، فِی متعلّق به ما بعد است. المُکْفَهِّر (به کسر هاء و تشدید راء بی نقطه): درهم کشیده رو. الفِتْنه: اختلاف مردمان به اعتبار پیروی ظن. الجِیفه: مردار؛ و مراد این جا، خوردنی حرام است. الشِّعار (به کسر شین بانقطه): لباسی که در زیر لباس های دیگر پوشند، مثل پیراهن. الدِّثَار (به کسر دال بی نقطه): لباسی که بالای شعار پوشند. التَّمْزِیق و المُمَزَّق (به فتح زاء بانقطۀ مشدّده) پاره پاره کردن چیزی را؛ و مراد این جا، پراکنده کردن مردمان است در مسائل به معنی اختلاف انداختن میان ایشان. الْإِظْلَام: تاریک کردن.ضمیر عَلَیْها راجع به عُیُون است. أَیّامَها منصوب و مَفعولٌ بِه است و ضمیر، راجع به عُیُون یا راجع به دنیاست. الأیّام (جمع یَوْم): روزها؛ و روز از طلوع مرکز آفتاب است از افق حقیقی تا غروب آن، یا از طلوع فجر است تا غروب آفتاب؛ و چون روز به روشنی خود باعث دیدن و دانستن چیزهاست، پیغمبران و امامان حق را که باعثِ دیده وری مردمان اند در احکام الهی، ایّام می گویند، بنا بر تشبیه، چنانچه اللّه تعالی گفته در سورۀ ابراهیم که: «وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیّامِ اَللّهِ»:
»و به یاد بیار امّت خود را حق، به سبب بیان پیغمبران و امامان حق که اللّه تعالی تعیین کرده برای خلایق در هر زمان. و ابن بابویه در کتاب معانی الأخبار در حدیث «لَا تُعَادُوا الْأَیَّامَ فَتُعَادِیَکُمْ» روایت کرده که معنی این حدیث، این است که: با امامان حق، دشمنی مکنید که باعث این می شود که ایشان با شما دشمنی کنند. المَوْؤُوده: دختری که او را زنده در گور می کرده اند. یُخْتار (به خاء بانقطه و الف و راء بی نقطه) به صیغۀ مضارع غایب مجهول باب افتعال است. دُونَهُم منصوب و ظرف است. طِیب (به کسر طاء و سکون یاء) مرفوع و نایب فاعل است و مضاف است.و در بعض نُسَخ، به جیم و زاء بانقطه به صیغۀ معلوم است. [یَجْتَازُ] به معنی «یَمُرُّ» و طِیب، فاعل است، و بر هر تقدیر، مراد، این است که: در غیر ایشان (مثل عجم) خوشی و فراغت بود. الرَّفَاهِیه (به فتح راء بی نقطه و یاء دونقطه در پایینِ مُخفّفه): آسودگی. قسم در وَاللّهِ.برای این است که مبادا کسی غافل شود از آنچه گذشت در حدیث دومِ باب ششم و بیان شد در شرح «لِأَنَّ الَّذِی» تا آخر در خطبه، و خیال کند که پیروان ظن، ترسی دارند از اللّه تعالی. البَخِس (به فتح باء یک نقطه و کسر خاء بانقطه و سین بی نقطه): ستمکار. المُبْلِس (به ضمّ میم و سکون باء یک نقطه و کسر لام و سین بی نقطه): ناامید. یعنی: بیان، این که: به تحقیق، ناپیدا شده بود نشان های راستی و آشکار شده بود نشان های هلاک در جهنّم.پس دنیا ویران بود در روهای اهلش، درهم کشیده رو بود، پشت به ایشان داشت، رو به ایشان نمی کرد اصلاً.میوۀ دنیا اختلاف به اعتبار ظن بود، چنانچه مردمان جاهل، دل به آن، خوش دارند، با وجود آن که مادّۀ فساد است.و خوردنی دنیا مردار بود و پیراهن دنیا ترسِ مردمان از یکدیگر بود و بالا پوشِ دنیا شمشیر در هم گذاشتنِ مردمان بود. بیانِ این، آن است که: شما در اختلاف انداخته شده بودید به اغوای شیطان و خذلان رحمان، همه قِسم اختلافی، بر حالی که به تحقیق، دنیا کور کرده بود چشم های مردمانش را و تاریک کرده بود بر آن چشم ها امامان حق را.مراد، این است که: اهل دنیا بصیرتِ شناختنِ امامان حق نداشتند. بیانِ این، آن که: به تحقیق، بریده بودند اهل دنیا خویش های خود را و می ریختند خون های یکدیگر را و به گور می کردند در خاک، بی لحد، دختر زنده را میان یکدیگر که از هم نمی پوشانیدند این کار رسوا را، با وجود آن که آن دختر از فرزندان خودشان بود، نه از دیگری، بر حالی که گزیده می شد در غیر ایشان، خوشی زندگانی و آسودگیِ فراغتِ دنیا.امید نمی داشتند از اللّه تعالی هیچ ثوابی را، و نمی ترسیدند-به خدا قسم - از خدای تعالی هیچ عذابی را.بیانِ این، آن که: زندۀ ایشان کورِ ستمکار بود و مردۀ ایشان در آتش دوزخ، ناامید از نجات. اصل: «فَجَاءَهُمْ بِنُسْخَهِ مَا فِی الصُّحُفِ الْأُولی، وَتَصْدِیقِ الَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ، وَتَفْصِیلِ الْحَلَالِ مِنْ رَیْبِ الْحَرَامِ، ذلِکَ الْقُرْآنُ فَاسْتَنْطِقُوهُ وَلَنْ یَنْطِقَ لَکُمْ، أُخْبِرُکُمْ عَنْهُ؛ إِنَّ فِیهِ عِلْمَ مَا مَضی وَعِلْمَ مَا یَأْتِی إِلی یَوْمِ الْقِیَامَهِ، وَحُکْمَ مَا بَیْنَکُمْ، وَبَیَانَ مَا أَصْبَحْتُمْ فِیهِ تَخْتَلِفُونَ، فَلَوْ سَأَلْتُمُونِی عَنْهُ، لَعَلَّمْتُکُمْ». . شرح: النُّسْخَه (به ضمّ نون و سکون سین بی نقطه): کتابی که دستور باشد، به این معنی که اگر شکّی در چیزی به هم رسد، به آن رجوع کنند و آنچه در آن باشد، اعتبار کنند؛ و مراد این جا، کتابی است که اگر تغییری یا شکّی در کتاب های سابق الهی شود، از آن، معلوم شود، چنانچه اللّه تعالی گفته در سورۀ طه که:«أَ وَ لَمْ تَأْتِهِمْ بَیِّنَهُ ما فِی اَلصُّحُفِ اَلْأُولی»:
»آیا نیامده ایشان را معجزات و نیز نیامده ایشان را گواهِ آنچه در کتاب های سابق الهی است. مراد، بعضِ قرآن است که آن را مُفصّل می نامند و آن شصت و هشت سوره است، چنانچه می آید در حدیث دهمِ باب اوّلِ «کِتَابُ فَضْلِ الْقُرْآن». التَّصْدِیق: راست کردن چیزی؛ و مراد این جا، راست کننده است، یا مبنی بر مبالغه است؛ و مراد، این است که: اگر قرآن آورده نمی شد، وعده ای که در انجیل و هر کتاب الهی بود به آمدن قرآن در فلان وقت و به فلان نشان، باطل می شد، یا حکمی که در انجیل و هر کتاب الهی بود که جایز نیست اختلاف از روی ظن اصلاً، باطل می شد. التَّفْصِیل: بسیار جدا کردن؛ و مراد این جا، جدا کننده است، یا مبنی بر مبالغه است. إِنَّ، به کسر همزه و تشدید نون مفتوحه است و می تواند بود که به فتح همزه باشد. فِی در فِیهِ برای ظرفیّت یا برای سببیّت است؛ و بنا بر اوّل، علم، به معنی سبب علم است. مَا در مَا أَصْبَحْتُمْ عبارت از تعیین امام است بعد از رسول اللّه صلی الله علیه و آله یا اعمّ از آن است. یعنی: پس آورد محمّد صلی الله علیه و آله برای مردمان، دستور آنچه را که در کتاب های سابق الهی است و راست کنندۀ آنچه را که پیش اوست و جدا کنندۀ حلال از شُبهتِ حرام؛ چه حکم قرآن به پیروی ظن نیست؛ بلکه از روی دانش الهی است و در هر زمانی، امامی که عالم به جمیع آن باشد، هست.آن کتابِ صاحبِ این صفت ها قرآن است.پس آن را به سخن آرید تا این صفت ها از آن، معلومِ شما شود و آن به خودیِ خود به سخن نمی آید هرگز برای شما.و این صفت ها از آن، معلوم نمی شود؛ بلکه من که زبان قرآنم، خبر می دهم شما را از جانب قرآن. به درستی که در قرآن است وسیلۀ دانشِ آنچه گذشته و وسیلۀ دانشِ آنچه می آید تا روز قیامت.مراد، این است که: آنها هست؛ امّا عقل مردمان به آنها نمی رسد و احتیاج دارند در دانستن آنها به بیان امام زمان از جملۀ دوازده امام. و در قرآن هست داوری هر نزاعی که میان شما شود و بیان آنچه گردیدید در آن، اهل اختلاف در این زمانه که بعد از گذشته و پیش از آینده است.مراد، این است که: در زمان پیغمبر، اختلاف نمی کردید و این زمان می کنید.پس اگر می پرسیدید مرا از آنچه گفتم، هر آینه یاد می دادم شما را.مراد، این است که: مرا واگذاشتید و از پیِ امامانِ ضلالت رفتید و همان شد که بود.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 1 , ص 444 )
هدیّه: «الاُمّی»:الأجنبیّ عن القراءه والکتاب، والمکّی فی النسبه إلی اُمّ القری؛قال اللّه تعالی:
«هُوَ اَلَّذِی بَعَثَ فِی اَلْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ اَلْکِتابَ وَ اَلْحِکْمَهَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ» .
والمراد هنا المعنی الأوّل،والرسول صلی الله علیه و آله اُمّی بالمعنی الثانی.وإطلاق الاُمّی علیه صلی الله علیه و آله بالمعنی الأوّل-کما هو عند العامّه-باطل بدلیل هذه الآیه،وکتاب سنّه حفر الخندق، وثبوت تناوله القرآن لورد القراءه. و (علی) علی تضمین معنی مثل النوم والغفله والبُعد. و«الفتره»بالفتح،زمان ما بین الرسولین. و«الهجعه»بفتح الهاء وسکون الجیم والعین المهمله:النوم.کنّی بها عن الغفله. (واعتراض من الفتنه) أی انبساط مشتمل جدّاً. سنّ اللّه تبارک وتعالی عند مشیّته ظهور حجّه من اُولی الأمر أن یعمّ الخصال الردیئه قبله فی الناس،ویغلب الکفر بجنوده علیهم،ویضنّ السماء بغیثه،والأرض ببرکته، والعیش برفاهیّته. وسینجرّ الزمان لظهور صاحب الزمان صلوات اللّه علیه إلی أشدّ الحالات المذکوره وشمول الکفر والزندقه غایه الشمول لیرتفع تلک الظلمه والدّجی بطلوع شمس الهدی،وکأنّ سبیل ذلک الشمول طریقه التصوّف بالجربزه الغالبه علی إدراکات أهل آخر الزمان.وفی الحدیث أنّ سوره التوحید نزلت لهم . (وانتقاض من المبرم) یعنی محکمات الشرائع السابقه فی المعارف والأحکام. و«الاعتساف»:للمبالغه فی الظلم والمیل عن الطریق،فالمعنی واشتداد من الجور. و«الامتحاق»:مبالغه فی الإمحاء من المحو بمعنی الذهاب والزوال. و«التلظّی»:تلهّب النار واشتعالها. (علی حین اصفرار من [ریاض] جنّات الدنیا) لضنّه السماء بغیثه بسخط من اللّه، وکذا الأرض بمائها وبرکاتها. وفی الفقرات السابقه والآتیه استعارات وترشیحات. و«إغورار الماء»:مبالغه فی غوره وذهابه فی باطن الأرض. (قد درست) أی محت وزالت.«درس الرسم»-کنصر وضرب-:عفا.و«درسته الریح»لازم ومتعدّ. و«الردی»بالفتح والقصر:الهلاک والضلال. و«التجهّم»بتقدیم الجیم:مبالغه فی الجهومه،والجهم وککتف:الوجه الغلیظ المجتمع السمج.«رجل جهم الوجه»أی کالح الوجه.«جهم»ککرم،جهامه وجهومه، و«جهمه»کمنه وسمعه:استقبله بوجه کریه کتجهّمه.قاله فی القاموس . وضبط بعض المعاصرین بتقدیم الهاء علی الجیم،وقال:والتهجّم:التهدّم .وهو کما تری. و«الإکفهرار»:مبالغه فی العبوس.و«المکفهرّ»کالمطمئنّ:السحاب الغلیظ الأسود،ومن الوجوه:القلیل اللّحم الغلیظ الذی لا یستحیی،والمتعبّس. و«الشعار»ککتاب:ما یلی شعر الجسد من اللباس والدّثار أیضاً بالکسر:ما فوق الشعار منه. و«التمزیق»:التفریق والتشتیت. «أعمی»:صار أعمی. و«أظلم»:صار ذا ظلمه. و (الموؤوده) :المدفونه حیّه من البنات فی التراب،وقعر القلیب کما کان شعار جماعه فی الجاهلیّه. (یختار دونهم طیب العیش ورفاهیه خفوض الدنیا) علی ما لم یسمّ فاعله؛أی المختار عندهم والمعزّز لدیهم إنّما هو صاحب طیب العیش.ویمکن«طیّب العیش»کسیّد، ف«الرفاهیه»بالجرّ عطفاً علی العیش. واحتمال«یجتاز»بالجیم والزّای علی المعلوم،من الاجتیاز من الجواز،أی الرائج عندهم والمقبول فی نظرهم کما تری ولو یؤول إلی المعنی. وکذا«یحتاز»بالمهمله والزای علی المجهول من الاحتیاز من الحیازه،أی یجمع ویضبط. وکذا«یمتار»بالمیم علی المجهول،من امتیار الطعام. و«الخفوض»:جمع الخفض بالفتح وهو الدعه والراحه والسکون،ودعه العیش: وسعته وخفضه،کلّه بمعنی عیش خافض مطمئنّ لا اضطراب فیه لسعته. (لا یرجون من اللّه ثواباً) ؛لعدم المعرفه والطاعه وانحصار نظرهم فی الخلق وطمعهم منهم. (ولا یخافون واللّه منه عقاباً) لذلک أیضاً. و«النّجس»بکسر الجیم وتفتح وکالرّجس،کلّه بمعنی. و«الإبلاس»بالمفرده علی الإفعال یتعدّی ولا یتعدّی.«أبلسه»:سجنه وحبسه،أی جعله مسجوناً محبوساً.و«أبلس»:یئس وتحیّر،ومنه إبلیس.و«البَلَس»محرّکه:من لا خیر عنده. (وتصدیق الذی بین یدیه) أی من الکتب السماویه. (ذلک القرآن) فاعل«فجاءهم». (فاستنطقوه) :تمهید لبیان أنّ القرآن لا یکون فرقان بین الحقّ والباطل إلّابقیِّمٍ معصوم عاقل عن اللّه،وأنّ القیّم له بعد رسول اللّه صلی الله علیه و آله من؟ (فلو سألتمونی عنه) أی عن القرآن وما فیه من علم ما مضی وما یأتی إلی یوم القیامه. (لعلّمتکم) أی لتظهر لکم دلاله من دلالات الإمامه. قال برهان الفضلاء سلّمه اللّه تعالی: بیانه من الصدر إلی«امتحاق»ظهر فی شرح الخطبه. و«التلظّی»:توقّد النار. «قد درست»إلی«فی النار مبلس»استئناف بیانی للفقره السابقه،وصدرها ناظر إلی صدر ما سبقت.و«درست»علی المعلوم أوخلافه من باب نصر،و«الدروس»: صیروره الشیء مفقوداً،وزوال الأثر.و«الدرس»بالفتح:الإعلام والإزاله لأثر شیء. و«أعلام الهدی»عباره عن بیّنات الآیات المحکمات الناهیه عن اتّباع الظنّ النازله فی کلّ شریعه. و«أعلام الردی»عباره عن قواعد المتعیّن للظنّ،والرسوم المبتدعه للمدّعین للکشف بالریاضه. و«الفاء»فی«فالدُّنیا»تفریعیّه للإشاره إلی أنّ فساد الدنیا یترتّب علی فساد الدِّین غالباً؛قال اللّه تعالی فی سوره طه:
«وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنْکاً»
، وفی سوره الطلاق:
«وَ مَنْ یَتَّقِ اَللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً*`وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ»
،وأیضاً:
«وَ مَنْ یَتَّقِ اَللّهَ یَجْعَلْ لَهُ مِنْ أَمْرِهِ یُسْراً»
. «متهجّمه»بتقدیم الهاء علی الجیم المکسوره،أی منهدمه.وفی بعض النسخ بتقدیم الجیم بمعنی:کالح الوجه.و«فی»علی الأوّل متعلّقه بما بعدها. و«المکفهرّ»:المتعبّس. و«الفتنه»:اختلاف الناس باتّباع الظنّ. والمراد ب«الجیفه»:الدنیا الحرام. «عیون أهلها»یحتمل الرفع والنصب؛لأنّ«أعمی»علی الماضی إفعال من عمی،فمتُعدٍّ؛ وبمعنی:صار أعمی،فلازم،وکذا«أظلم»یتعدّی ولا یتعدّی. وضمیر«علیها»ل«العیون». وأخذ الفعلین علی التعدّی أولی ف«أیّامها»مفعول به،وعباره عن حجج اللّه تعالی، ووجه الشبه ظاهر؛قال اللّه تعالی فی سوره إبراهیم:
«وَ ذَکِّرْهُمْ بِأَیّامِ اَللّهِ»
؛یعنی ذکّر الاُمّه بسبب بیان الأنبیاء والأوصیاء.وروی الصدوق فی کتاب معانی الأخبار حدیث: «لا تعادوا الأیّام فتعادیکم»ثمّ روی فی معناه«لا تعادوا الأئمّه علیهم السلام فتعادیکم . «یختار»علی المجهول؛أی ینتجب.وفی بعض النسخ بالجیم مکان الخاء المعجمه علی المعلوم،أی یمرّ ورائهم من العجم والتُرک وغیرهما.یعنی کان العیش حاصلاً فی غیر العرب من طوائف الناس. و«البخس»بالمفرده والخاء المعجمه کصعق:الجائر الظالم. و«المبلس»علی اسم الفاعل من الإفعال:الیائس بمعنی المأیوس. «فجاءهم بنسخه ما فی الصحف»أی النسخه التی تکون للقطع بصحّته وحقّیّته معیاراً لما فی الصحف الاُولی،قال اللّه تعالی فی سوره طه:
«أَ وَ لَمْ تَأْتِهِمْ بَیِّنَهُ ما فِی اَلصُّحُفِ اَلْأُولی»
. وقال السیّد الأجلّ النائینی رحمه الله: «وأنتم اُمّیّون عن الکتاب»یقال لمشرکی العرب:اُمّیّون؛لنسبتهم إلی ما علیه اُمّه العرب وجماعتهم من ترک تعلّم الکتاب وجهلهم بالکتاب وغفلتهم عنه،ثمّ غلب فیمن لا یکتب. وقد یقال:الاُمّی منسوب إلی الاُمّ؛أی من هو باق علی حالته الجبلیّه التی ولد علیها . و«الفتره»:السکون وقلّه الاجتهاد،والزمان الخالی من الرسول بین الرسولین. و«الهجعه»:النوم باللیل،عبّر بها عن الغفله بالجهاله. «وانتقاض من المبرم»أی المحکم من الشریعه السابقه. «وامتحاق من الدِّین»أی بطلان وانمحاء. و«التهجّم»:مبالغه الهجوم،و«الهجوم»:الدخول بلا إذن.والمراد بتهجّمها فی وجوه أهلها ملاقاتها لهم لا علی وفق مأمولهم ومتمنّاهم. و«المکفهرّ»من الوجوه:القلیل اللّحم،الغلیظ الذی لا یستحی. و«الممزّق»کمعظّم:مصدر کالتمزیق بمعنی التفریق. و«الموؤوده»:البنت المدفونه حیّهً. و«بینهم»متعلّق بالدفن أوالوأد بتضمین معنی الشیوع.«یختاردونهم طیب العیش»أی یختار لغیرهم طیب العیش،ورفاهیّه الدعه،وسعه الدنیا. وفی بعض النسخ:«یحتاز»-بالحاء المهمله والزای-أی یُجمع ویُمسک ورائهم طیب العیش والتوسّع فی الدنیا. «حیّهم أعمی بخس»أی عدیم المعرفه ناقص الحظّ«ومیّتهم فی النار مبلس»من أبلس إذا یئس. «ولن ینطق لکم»إشاره إلی أنّ الاهتداء بالکتاب موقوف علی بیان الحجّه من أهل البیت،کما بیّنه رسول اللّه صلی الله علیه و آله .انتهی. اختیارنا:«یختار»بالخاء المعجمه بالمعنی الذی ذکرناه أنسب بالفقره التالیه.وآخر بیان السیّد إنکار للتفسیر بالأکثر،کما حکیناه فی هدیّه السادس.
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 1 , ص 585 )
ضعیف. قوله علیه السلام و أنتم أمیون: قال فی النهایه فیه إنا أمه أمیه لا نکتب و لا نحسب أراد أنهم علی أصل ولاده أمهم لم یتعلموا الکتاب و الحساب فهم علی جبلتهم الأولی، و قیل الأمی الذی لا یکتب، و منه الحدیث: بعثت إلی أمه أمیه، قیل: للعرب أمیون، لأن الکتابه کانت فیهم عزیزه أو عدیمه انتهی و المراد هنا من لا یعرف الکتابه و الخط و العلوم و المعارف، و ضمن ما یعدی بعن کالنوم و الغفله، و التلظی: اشتعال النار، و اغورار الماء: ذهابه فی باطن الأرض، و الظاهر أن هذه الاستعارات و الترشیحات لبیان خلو الدنیا حینئذ عن آثار العلم و الهدایه، و ما یوجب السعادات الأخرویه، و یحتمل أن یکون المراد بها بیان خلوها عن الأمن و الرفاهیه و المنافع الدنیویه لیکون ما یذکر بعیدها تأسیسا، و یحتمل التعمیم أیضا و الدروس: الإمحاء و الردی الهلاک، و قوله علیه السلام: متهجمه فی بعض النسخ بتقدیم الجیم علی الهاء و هو الصواب، یقال: فلان یتجهمنی أی یلقانی بغلظه و وجه کریه، و فی أکثر النسخ بتقدیم الهاء و هو الدخول بغته و انهدام البیت، و لا یخلوان من مناسبه أیضا، و المکفهر من الوجوه: القلیل اللحم، الغلیظ الذی لا یستحیی، و المتعبس، و المراد بالجیفه: المیته أو مطلق الحرام و الشعار ما یلی شعر الجسد من الثیاب، و الدثار ما فوق الشعار منها و مناسبه الخوف بالشعار و السیف بالدثار غیر خفیه علی ذوی الأنظار، و التمزیق التخریق و التقطیع و التفریق و الممزق کمعظم أیضا مصدر، و المراد به تفرقهم فی البلدان للخوف، أو تفرقهم فی الأدیان و الأهواء، و الموءوده البنت المدفونه حیه، و کانوا یفعلون ذلک فی الجاهلیه ببناتهم لخوف الإملاق أو العار کما قال تعالی
وَ إِذَا اَلْمَوْؤُدَهُ سُئِلَتْ، `بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ
و قوله علیه السلام بینهم متعلق بالدفن أو بالوأد بتضمین معنی الشیوع. قوله علیه السلام یجتاز دونهم: فی أکثر النسخ بالجیم و الزاء المعجمه من الاجتیاز بمعنی المرور، و الرفاهیه: الخصب و السعه فی المعاش، و الخفوض جمع الخفض و هو الدعه و الراحه أی یمر طیب العیش و الرفاهیه التی هی خفض الدنیا، أو فی خفوضها متجاوزا عنهم من غیر تلبث عندهم، و فی بعض النسخ بالحاء المهمله و الزاء المعجمه من الحیازه أی یجمع و یمسک وراءهم طیب العیش و الرفاهیه، و فی بعضها: بالخاء المعجمه و الراء المهمله أی کان یختار طیب العیش و الرفاهیه یجتنبهم و لا یجاورهم، و قیل: یعنی أرادوا بدفن البنات طیب العیش و لا یخفی أن تذکیر الضمیر لا یلائمه، و ربما یقرأ دونهم بالرفع أی خسیسهم بهذا المعنی، و لا یخفی ما فیه أیضا. قوله علیه السلام أعمی نجس، بالنون و الجیم، و فی بعض النسخ بالحاء المهمله من النحوسه، و ربما یقرأ بالباء الموحده و الخاء المعجمه المکسوره من البخس بمعنی نقص الحظ و هو تصحیف، و الإبلاس الغم و الانکسار و الحزن، و الإیاس من رحمه الله تعالی. قوله علیه السلام: ما فی الصحف الأولی: أی التوراه و الإنجیل و الزبور و غیرهما مما نزل علی الأنبیاء علیه السلام و هی المراد بالذی بین یدیه و کل أمر تقدم أمرا منتظرا قریبا منه یقال: إنه جاء بین یدیه، و قیل: المراد بالصحف الأولی الألواح السماویه، و یحتمل أن یکون المراد بالذی بین یدیه ما یکون بعده من أحوال المعاد، و الأول أظهر، و یؤیده قوله تعالی
مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ (وَ أَنْزَلَ) اَلتَّوْراهَ وَ اَلْإِنْجِیلَ
و ریب الحرام شبهته، أی فضلا عن صریحه و قوله: فاستنطقوه، أمر للتعجیز أی استعلموا أو استنبطوا منه الأخبار و الأحکام. قوله علیه السلام: أخبرکم عنه: استیناف لبیان أنه علیه السلام هو الذی یستنطق القرآن و ینطق عنه، و یحتمل أن یکون المخبر عنه قوله: إن فیه علم ما مضی، و یؤید الأول أن فی النهج و لکن أخبرکم عنه، قیل: و أشار علیه السلام بإیراد کلمه لو دون إذا إلی فقد من یسأله عن غوامض مقاصد القرآن و أسرار علومه.
( مرآه العقول ؛ ج 1 , ص 208 )
ص : 9645
وَ بِالْإِسْنَادِ اَلْمُقَدَّمِ قَالَ حَدَّثَنِی مَنْصُورُ بْنُ أَبِی مُزَاحِمٍ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ یَعْنِی اِبْنَ سَعْدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَرَفَهَ عَنْ عَائِشَهَ وَ حَدَّثَنِی زُهَیْرُ بْنُ حَرْبٍ وَ اَللَّفْظُ لَهُ حَدَّثَنَا یَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ أَنَّ عُرْوَهَ بْنَ اَلزُّبَیْرِ حَدَّثَهُ أَنَّ عَائِشَهَ حَدَّثَتْهُ: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ دَعَا اِبْنَتَهُ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَسَارَّهَا فَبَکَتْ ثُمَّ سَارَّهَا فَضَحِکَتْ فَقَالَتْ عَائِشَهُ فَقُلْتُ لِفَاطِمَهَ مَا هَذَا اَلَّذِی سَارَّکِ بِهِ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَبَکَیْتِ ثُمَّ سَارَّکِ فَضَحِکْتِ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ أَخْبَرَنِی بِمَوْتِهِ فَبَکَیْتُ ثُمَّ سَارَّنِی فَأَخْبَرَنِی أَنِّی أَوَّلُ مَنْ یَتْبَعُهُ مِنْ أَهْلِهِ فَضَحِکْتُ .
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 385 )
ص : 9646
: وَ بَلَغَنَا أَنَّ کَلاَمَ اَللَّهِ تَعَالَی اَلَّذِی أَنْزَلَهُ عَلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ إِنِّی أَنَا اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنَا ذُو بَکَّهَ مُفْقِرُ اَلزُّنَاهِ وَ تَارِکُ تَارِکِی اَلصَّلاَهِ عُرَاهً-.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 457 )
شنیده ایم سخن خدا که به بنی اسرائیل فرمود:«
إِنِّی أَنَا اَللّهُ
» «
لا إِلهَ إِلاّ أَنَا
» صاحب قدرتی هستم که زناکاران را فقیر و تارک الصلاه ها را عریان میکنم.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 404 )
ص : 9647
14462-5 الکافی ،1/2/571/4 العده عن سهل عن إبراهیم بن عقبه عن الحسن الخزاز عن الوشاء عن أبی الفرج عن أبان بن تغلب قال: کنت مع أبی عبد اللّه علیه السّلام فمر بظهر الکوفه فنزل فصلی رکعتین ثم تقدم قلیلا فصلی رکعتین ثم سار قلیلا فنزل فصلی رکعتین ثم قال هذا موضع قبر أمیر المؤمنین علیه السّلام قلت جعلت فداک و الموضعین اللذین صلیت فیهما قال موضع رأس الحسین و موضع منزل القائم علیه السّلام .
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1413 )
ص : 9648
فِی کِتَابِ سَعْدِ اَلسُّعُودِ لاِبْنِ طَاوُسٍ رَحِمَهُ اَللَّهُ نَقْلاً عَنْ تَفْسِیرِ اَلْکَلْبِیِّ: بَعَثَ وَحْشِیٌّ وَ جَمَاعَهٌ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ مَا یَمْنَعُنَا مِنْ دِینِکَ إِلاَّ أَنَّنَا سَمِعْنَاکَ تَقْرَأُ فِی کِتَابِکَ أَنَّ مَنْ یَدْعُو مَعَ اَللَّهِ إِلَهاً آخَرَ وَ یَقْتُلُ اَلنَّفْسَ وَ یَزْنِی یَلْقَ أَثَاماً وَ یُخَلَّدُ فِی اَلْعَذَابِ وَ نَحْنُ قَدْ فَعَلْنَا هَذَا کُلَّهُ، فَبَعَثَ إِلَیْهِمْ بِقَوْلِهِ تَعَالَی: «إِلاّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً» فَقَالُوا: نَخَافُ أَنْ لاَ نَعْمَلَ صَالِحاً، فَبَعَثَ إِلَیْهِمْ: «إِنَّ اَللّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ» فَقَالُوا: نَخَافُ أَنْ لاَ نَدْخُلَ فِی اَلْمَشِیَّهِ، فَبَعَثَ إِلَیْهِمْ: «یا عِبادِیَ اَلَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اَللّهِ إِنَّ اَللّهَ یَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ جَمِیعاً» فَجَاءُوا وَ أَسْلَمُوا، فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِوَحْشِیٍّ قَاتِلِ حَمْزَهَ رِضْوَانُ اَللَّهِ عَلَیْهِ: غَیِّبْ وَجْهَکَ عَنِّی، فَإِنِّی لاَ أَسْتَطِیعُ اَلنَّظَرَ إِلَیْکَ، قَالَ: فَلَحِقَ بِالشَّامِ فَمَاتَ فِی اَلْخَمَّرِ هَکَذَا ذَکَرَ اَلْکَلْبِیُّ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 493 )
ص : 9649
وَ رَوَی اَلشَّیْخُ اَلطُّوسِیُّ بِسَنَدٍ مُعْتَبَرٍ أَنَّ اَلْإِمَامَ اَلصَّادِقَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ لِمُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ أَنْ یَقْرَأَ فِی شَهْرِ رَجَبٍ هَذَا اَلدُّعَاءَ: «اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ صَبْرَ اَلشَّاکِرِینَ لَکَ وَ عَمَلَ اَلْخَائِفِینَ مِنْکَ وَ یَقِینَ اَلْعَابِدِینَ لَکَ اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلْعَلِیُّ اَلْعَظِیمُ وَ أَنَا عَبْدُکَ اَلْبَائِسُ اَلْفَقِیرُ وَ أَنْتَ اَلْغَنِیُّ اَلْحَمِیدُ وَ أَنَا اَلْعَبْدُ اَلذَّلِیلُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ اُمْنُنْ بِغِنَاکَ عَلَی فَقْرِی وَ بِحِلْمِکَ عَلَی جَهْلِی وَ بِقُوَّتِکَ عَلَی ضَعْفِی یَا قَوِیُّ یَا عَزِیزُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَلْأَوْصِیَاءِ اَلْمَرْضِیِّینَ وَ اِکْفِنِی مَا أَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ.».
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 17 )
و شیخ طوسی به سند معتبر روایت کرده است که حضرت صادق علیه السّلام به معلّی ابن خنیس گفت که در ماه رجب این دعا را بخوان:
أللّهمّ إنّی أسألک صبر الشّاکرین لک و عمل الخائفین منک و یقین العابدین لک.أللّهمّ أنت العلیّ العظیم و أنا عبدک البائس الفقیر أنت الغنیّ الحمید و أنا العبد الذّلیل.أللّهمّ صلّ علی محمّد و اله و امنن بغناک علی فقری و بحلمک علی جهلی و بقوّتک علی ضعفی یا قویّ یا عزیز.أللّهمّ صلّ علی محمّد و اله الأوصیاء المرضیّین و اکفنی ما أهمّنی من أمر الدّنیا و الآخره یا أرحم الرّاحمین .
خدایا!از تو درخواست می کنم که صبر شکرگزاران و عمل خداترسان و یقین اهل عبادت را نصیبم فرمایی.
خدایا!تو بلندمقام و بزرگی و من بنده ی بینوای فقیر توام.
تو غنی و ستوده و من عبد ذلیل توام.
خدایا!درود فرست بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آلش و منّت گذار بر من،به غنایت بر فقرم.
و به حلمت بر جهلم و به توانایی ات بر ناتوانی ام؛ای توانای باعزّت!
خدایا!درود فرست بر محمد صلّی اللّه علیه و آله و آلش که اوصیای پسندیده ی رسول تواند؛و مهمات امور دنیا و آخرت مرا کفایت فرما؛ای مهربان ترین مهربانان عالم!
و از روایت سیّد ابن طاووس علیهما السّلام ظاهر می شود که این دعا جامع ترین دعاهاست و در همه ی اوقات می توان خواند.
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 25 )
ص : 9650
وَ قَوْلُهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: کُلُّ سَبَبٍ وَ نَسَبٍ یَنْقَطِعُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِلاَّ سَبَبِی وَ نَسَبِی.
( عمده عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار , جلد 1 , صفحه 285 )
ص : 9651
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ یَاسِرٍ اَلْخَادِمِ قَالَ: مَرَّ بِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَا أُصَلِّی عَلَی اَلطَّبَرِیِّ وَ قَدْ أَلْقَیْتُ عَلَیْهِ شَیْئاً أَسْجُدُ عَلَیْهِ فَقَالَ لِی مَا لَکَ لاَ تَسْجُدُ عَلَیْهِ أَ لَیْسَ هُوَ مِنْ نَبَاتِ اَلْأَرْضِ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 331 )
ص : 9652
"وَ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ: لَمْ یُعْذَرْ أَحَدٌ فِی تَرْکِهِ لِلصَّلاَهِ إِلاَّ مَغْلُوبٌ عَلَی عَقْلِهِ.
( فقه القرآن , جلد 1 , صفحه 122 )
ص : 9653
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَا تَرَکَ عَلِیٌّ شِیعَهً وَ هُمْ یَحْتَاجُونَ إِلَی أَحَدٍ فِی اَلْحَلاَلِ وَ اَلْحَرَامِ حَتَّی إِنَّا وَجَدْنَا فِی کِتَابِهِ أَرْشَ اَلْخَدْشِ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَمَا إِنَّکَ إِنْ رَأَیْتَ کِتَابَهُ لَعَلِمْتَ أَنَّهُ مِنْ کُتُبِ اَلْأَوَّلِینَ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 166 )
ص : 9654
19467-9 الکافی ،1/10/318/6 العده عن سهل عن محمد بن عیسی عن أمیه بن عمرو عن الشعیری عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: أطفئوا نائره الضغائن باللحم و الثرید.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 307 )
ص : 9655
و فی مجمع البیان : عن النّبیّ - صلّی اللّه علیه و آله-: هذه لکم، و قد أعطی اللّه قوم موسی مثلها.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 255 )
ص : 9656
سر، [السرائر] ، مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنِ اَلْمُعَلَّی بْنِ خُنَیْسٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خُذْ مَالَ اَلنَّاصِبِ حَیْثُ وَجَدْتَ وَ اِبْعَثْ إِلَیْنَا بِالْخُمُسِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 97 , صفحه 55 )
ص : 9657
إِنَّ أَفْضَلَ اَلْأَعْمَالِ مَا اُسْتُرِقَّ بِهِ حُرٌّ وَ اُسْتُحِقَّ بِهِ أَجْرٌ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 158 )
ص : 9658
ب، [قرب الإسناد] ، هَارُونُ عَنِ اِبْنِ صَدَقَهَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَمَرَهُمْ بِسَبْعٍ عِیَادَهِ اَلْمَرْضَی وَ اِتِّبَاعِ اَلْجَنَائِزِ وَ إِبْرَارِ اَلْقَسَمِ وَ تَسْمِیتِ اَلْعَاطِسِ وَ نَصْرِ اَلْمَظْلُومِ وَ إِفْشَاءِ اَلسَّلاَمِ وَ إِجَابَهِ اَلدَّاعِی اَلْخَبَرَ . ل، [الخصال] ، اَلْخَلِیلُ بْنُ أَحْمَدَ عَنْ أَبِی اَلْعَبَّاسِ اَلثَّقَفِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلصَّبَّاحِ عَنْ جَرِیرٍ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ اَلشَّیْبَانِیِّ عَنْ أَشْعَثَ بْنِ أَبِی اَلشَّعْثَاءِ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ : مِثْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 212 )
ص : 9659
کُنْ لِلْوُدِّ حَافِظاً وَ إِنْ لَمْ تَجِدْ مُحَافِظاً.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 391 )
ص : 9660
حَدَّثَنَا اَلْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْعَلَوِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِی جَدِّی قَالَ حَدَّثَنَا اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنَا اِبْنُ أَبِی اَلسَّرِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلسَّائِبِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی صَالِحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: کَانَ بَیْنَ طَالِبٍ وَ عَقِیلٍ عَشْرُ سِنِینَ وَ بَیْنَ عَقِیلٍ وَ جَعْفَرٍ عَشْرُ سِنِینَ وَ بَیْنَ جَعْفَرٍ وَ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَشْرُ سِنِینَ وَ کَانَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَصْغَرَهُمْ .
( الخصال , جلد 1 , صفحه 181 )
ابن عباس گوید میان طالب و عقیل ده سال بود و میان عقیل و جعفر ده سال بود و میان جعفر و علی«علیه السّلام»ده سال بود و علی از همه کوچکتر بود. شرح منظور از این روایت اینست که کثرت سن دلیل فضیلت و اولویت نیست بلکه فضیلت وابسته مقام دانش و پرهیزگاری و فرمانبرداری خداست و با اینکه علی از عقیل و جعفر در سن کوچکتر بود ولی در سابقه اسلام و صمیمیت در راه دین بر آن ها پیشی جست و در دانش و تقوی برتری یافت و شایسته مقام خلافت گردید و مقصود از سه برادر عقیل و جعفر و علی است و ذکر طالب برای تذکریست با مقصود از سه،فاصله سن چهار برادر است که ده سال می شود.
( الخصال / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 178 )
247-ابو صالح از ابن عباس نقل می کند که گفت:میان طالب و عقیل و جعفر ده سال،و میان جعفر و علی(علیه السّلام)ده سال فاصله بود و علی(علیه السّلام)از همۀ برادران کوچک تر بود.
( الخصال / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 265 )
247-ابن عباس گوید:میان طالب و عقیل ده سال و میان عقیل و جعفر ده سال و میان جعفر و علی ده سال فاصله بود و علی علیه السّلام از همه برادرها کوچکتر بود.
( الخصال / ترجمه فهری ؛ ج 1 , ص 198 )
-ابن عباس گفته: میان طالب و عقیل ده سال بود و میان عقیل و جعفر ده سال و میان جعفر و علی ده سال و علی از همه خردتر بود.
( الخصال / ترجمه مدرس گیلانی ؛ ج 1 , ص 139 )
ص : 9661
وَ رَوَی اَلْبَزَنْطِیُّ صَحِیحاً قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ تَکُونُ لَهُ اَلزَّوْجَهُ اَلنَّصْرَانِیَّهُ فَتُسْلِمُ هَلْ یَحِلُّ أَنْ تُقِیمَ مَعَهُ قَالَ إِذَا أَسْلَمَتْ لَمْ تَحِلَّ لَهُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَإِنَّ اَلزَّوْجَ أَسْلَمَ بَعْدَ ذَلِکَ أَ یَکُونُ عَلَی اَلنِّکَاحِ قَالَ لاَ إِلاَّ بِتَزْوِیجٍ جَدِیدٍ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 337 )
ص : 9662
مَنْ جَهِلَ قَدْرَهُ عَدَا طَوْرَهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 430 )
ص : 9663
وَ رَوَی اِبْنُ جُرَیْحٍ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: هِیَ أُمَّتِی بِالْحَقِّ یَأْخُذُونَ، وَ بِالْحَقِّ یُعْطُونَ، وَ قَدْ أُعْطِیَ اَلْقَوْمُ بَیْنَ أَیْدِیکُمْ مِثْلَهَا «وَ مِنْ قَوْمِ مُوسی أُمَّهٌ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 86 )
ص : 9664
رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ : رَأَیْتُ صَاحِبَ اَلْعَبَاءَهِ اَلَّتِی غَلَّهَا فِی اَلنَّارِ وَ قَالَ أَدُّوا اَلْخِیَاطَ وَ اَلْمَخِیطَ یَعْنِی مِنَ اَلْغَنَائِمِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 382 )
ص : 9665
وَ قَالَ أَیْضاً: مَنْ رَدَّ عَنْ عِرْضِ أَخِیهِ بِالْغِیبَهِ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُعْتِقَهُ مِنَ اَلنَّارِ .
( محاسبه النفس , جلد 2 , صفحه 19 )
ص : 9666
اَلْقَاضِی اَلْقُضَاعِیُّ فِی اَلشِّهَابِ ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: تَعَشَّوْا وَ لَوْ بِکَفٍّ مِنْ حَشَفٍ فَإِنَّ تَرْکَ اَلْعَشَاءِ مَهْرَمَهٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 266 )
ص : 9667
اَلْمُعْتَدِی فِی اَلصَّدَقَهِ کَمَانِعِهَا.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 35 )
ص : 9668
فِی رَوْضَهِ اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فِیها حُسْناً» قَالَ: مَنْ تَوَلَّی اَلْأَوْصِیَاءَ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِتَّبَعَ آثَارَهُمْ فَذَاکَ یَزِیدُهُ وَلاَیَهً مِنَ اَلنَّبِیِّینَ وَ اَلْمُؤْمِنِینَ اَلْأَوَّلِینَ حَتَّی یَصِلَ وَلاَیَتُهُمْ إِلَی آدَمَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ، وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ: «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها» تُدْخِلَهُ اَلْجَنَّهَ
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 104 )
ص : 9669
ل، [الخصال] ، عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ حَامِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ عَمْرٍو عَنْ تَمِیمِ بْنِ بُهْلُولٍ عَنْ عُثْمَانَ عَنْ وَکِیعٍ عَنْ سُفْیَانَ اَلثَّوْرِیِّ عَنْ فُرَاتٍ اَلْقَزَّازِ عَنْ أَبِی اَلطُّفَیْلِ عَنْ حُذَیْفَهَ بْنِ أَسِیدٍ قَالَ: اِطَّلَعَ عَلَیْنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ غُرْفَهٍ لَهُ وَ نَحْنُ نَتَذَاکَرُ اَلسَّاعَهَ فَقَالَ لاَ تَقُومُ اَلسَّاعَهُ حَتَّی تَکُونَ عَشْرُ آیَاتٍ اَلدَّجَّالُ وَ اَلدُّخَانُ وَ طُلُوعُ اَلشَّمْسِ مِنْ مَغْرِبِهَا وَ دَابَّهُ اَلْأَرْضِ وَ یَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ وَ ثَلاَثَهُ خُسُوفٍ خَسْفٌ بِالْمَشْرِقِ وَ خَسْفٌ بِالْمَغْرِبِ وَ خَسْفٌ بِجَزِیرَهِ اَلْعَرَبِ وَ نَارٌ تَخْرُجُ مِنْ قَعْرِ عَدَنٍ تَسُوقُ اَلنَّاسَ إِلَی اَلْمَحْشَرِ تَنْزِلُ مَعَهُمْ إِذَا نَزَلُوا وَ تُقْبِلُ مَعَهُمْ إِذَا أَقْبَلُوا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 6 , صفحه 303 )
ص : 9670
أَلاَ وَ إِنَّ شَرَائِعَ اَلدِّینِ وَاحِدَهٌ وَ سُبُلَهُ قَاصِدَهٌ فَمَنْ أَخَذَ بِهَا لَحِقَ وَ غَنِمَ وَ مَنْ تَوَقَّفَ عَنْهَا ضَلَّ وَ نَدِمَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 107 )
ص : 9671
وَ فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی: أَنَّ هَابِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وُلِدَ فِیهِ أَیْضاً وَ یُخَافُ فِیهِ عَلَی اَلْمُسَافِرِ اَلسَّلْبُ وَ اَلْقَتْلُ وَ بَلاَءٌ یُصِیبُهُ وَ مَنْ هَرَبَ فِیهِ لَجَأَ إِلَی مَنْ یَمْنَعُ مِنْهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 59 )
27-در روایت دیگریست:که هابیل نیز در آن زاده،مسافرش در خطر کشتن و غارت و بلاء است هر که در آن گریزد بکسی پناهد که او را پناه دهد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 51 )
ص : 9672
عَنْ أَبِی جَمِیلَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ : عَنْ قَوْلِهِ: « هَذَا صِرَاطُ عَلَیَّ مُسْتَقِیمٌ 41:15 » قَالَ: هُوَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 242 )
ص : 9673
دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، عَنْ سُوَیْدِ بْنِ غَفَلَهَ قَالَ: أَصَابَتْ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ شِدَّهٌ فَأَتَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَدَقَّتِ اَلْبَابَ فَقَالَ أَسْمَعُ حِسَّ حَبِیبِی بِالْبَابِ یَا أُمَّ أَیْمَنَ قُومِی وَ اُنْظُرِی فَفَتَحَتْ لَهَا اَلْبَابَ فَدَخَلَتْ فَقَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَقَدْ جِئْتِنَا فِی وَقْتٍ مَا کُنْتِ تَأْتِینَا فِی مِثْلِهِ فَقَالَتْ فَاطِمَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا طَعَامُ اَلْمَلاَئِکَهِ عِنْدَ رَبِّنَا فَقَالَ اَلتَّحْمِیدُ فَقَالَتْ مَا طَعَامُنَا قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اَلَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ مَا أَقْتَبِسُ فِی آلِ مُحَمَّدٍ شَهْراً نَاراً وَ أُعَلِّمُکِ خَمْسَ کَلِمَاتٍ عَلَّمَنِیهِنَّ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا اَلْخَمْسُ اَلْکَلِمَاتُ قَالَ یَا رَبَّ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ یَا ذَا اَلْقُوَّهِ اَلْمَتِینَ وَ یَا رَاحِمَ اَلْمَسَاکِینِ وَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ رَجَعَتْ فَلَمَّا أَبْصَرَهَا عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ بِأَبِی أَنْتِ وَ أُمِّی مَا وَرَاءَکِ یَا فَاطِمَهُ قَالَتْ ذَهَبْتُ لِلدُّنْیَا وَ جِئْتُ لِلْآخِرَهِ قَالَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ خَیْرٌ أَمَامَکِ خَیْرٌ أَمَامَکِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 152 )
در کتاب سلوه الحزین معروف به دعوات تألیف راوندی(571 ه)از سوید بن غفله روایت شده که گفت: علی علیه السّلام دچار تهی دستی شدیدی شد.حضرت فاطمه علیها السّلام برای این موضوع به حضور رسول اکرم مشرّف شد.هنگامی که دقّ الباب نمود،رسول خدا فرمود: من احساس می کنم که حبیبه ام پشت در باشد،ای امّ ایمن برخیز ببین کیست؟ وقتی امّ ایمن در را باز کرد و فاطمۀ زهرا داخل شد،پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم به وی فرمود: زمانی نزد ما آمدی که هیچ وقت نمی آمدی؟!گفت:یا رسول اللّه!غذای ملائکه نزد خدای ما چیست؟فرمود:گفتن الحمد للّه.گفت:غذای ما چیست؟فرمود:سوگند به حقّ آن خدایی که جان من در دست قدرت اوست مدت یک ماه است که آتش در خانۀ ما روشن نشده (یعنی غذای پختنی نخورده ایم)ولی من آن پنج کلمه ای را به تو یاد می دهم که جبرئیل به من تعلیم داده است. گفت:کدام پنج کلمه یا رسول اللّه؟ فرمود:بگو:یا رب الاولین و الآخرین،یا ذو القوه المتین،و یا راحم المساکین،و یا ارحم الراحمین. فاطمه پس از شنیدن این کلمات مراجعت نمود،وقتی چشم حضرت امیر به وی افتاد، گفت:پدر و مادرم به فدایت چه خبر آوردی؟ گفت:من به منظور کار دنیا رفتم،ولی با توشه ای اخروی بازگشتم. علی علیه السّلام دو مرتبه فرمود:برایت خیر باشد.
( بحارالأنوار (جلد 43) / ترجمه روحانی ؛ ج 1 , ص 565 )
ص : 9674
وَ فِی رِوَایَهٍ: خُلِقَتْ فِیهِ اَلْمَحَبَّهُ وَ اَلشَّهْوَهُ وَ هُوَ یَوْمُ اَلسَّفَرِ فِیهِ جَیِّدٌ فِی اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ اِسْتَأْجِرْ فِیهِ مَنْ شِئْتَ وَ اِدْفَعْ فِیهِ إِلَی مَنْ شِئْتَ مَنْ وُلِدَ فِیهِ یَکُونُ مَجْنُوناً لاَ مَحَالَهَ وَ یَکُونُ بَخِیلاً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 232 )
ص : 9675
وَ عَنْ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا مَلَأَ هَذَا نَجَفَکُمُ اَلسَّیْلُ وَ اَلْمَطَرُ وَ ظَهَرَتِ اَلنَّارُ فِی اَلْحِجَارَهِ وَ اَلْمَدَرِ وَ مَلَکَتْ بَغْدَادَ اَلتَّتَرُ فَتَوَقَّعُوا ظُهُورَ اَلْقَائِمِ اَلْمُنْتَظَرِ.
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 259 )
ص : 9676
دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ، قَالَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ تَأْکُلْ مُتَّکِئاً وَ إِنْ کُنْتَ مُنْبَطِحاً هُوَ شَرٌّ مِنَ اَلاِتِّکَاءِ وَ رُوِیَ مَا أَکَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مُتَّکِئاً إِلاَّ مَرَّهً ثُمَّ جَلَسَ فَقَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 388 )
19-در دعوات راوندی:امام صادق علیه السّلام فرمود:مخور تکیه زده و اگر بشکم خوابیده ای بدتر است از تکیه زدن،و روایت است که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله تکیه زده نخورد جز یک بار سپس نشست و گفت:بار خدایا من بنده و فرستاده توام.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 175 )
ص : 9677
4097-17 الکافی ،1/9/58/3 علی عن أبیه عن ابن المغیره عن جمیل بن دراج عن أبی بصیر عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: کل شیء یطیر فلا بأس ببوله و خرئه .
( الوافی , جلد 6 , صفحه 198 )
قوله:عن أبی بصیر،عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال:«کلّ شیء[یطیر]فلا بأس [ببوله]و خرئه» . وقع التعارض بین هذه و بین روایه ابن سنان المتقدّمه تعارض العمومین من وجه فیصحّ تخصیص کلّ واحده منهما بالاخری لو لم یکن مرجّح،و المشهور رجّحوا روایه ابن سنان؛لما سیجیء فی باب المطاعم و المشارب من النصّ علی أنّ ذرق الخطّاف طاهر لأنّه یؤکل و یحلّ أکله؛و رجّحها وجوه: الأوّل:صحّه السند؛فإنّ أبا بصیر مشترک ،و ابن سنان فی غایه الوثاقه و العظم و الجلاله . الثانی:انّها مستند العمل،و ترجیحها بحیث لا یتحقّق مخالف إلاّ قلیل نادر. الثالث:انّها مستند جمیع الفقهاء فی نجاسه أبوال ما لا یؤکل و أرواثه،و لا مستند لهم فی هذا التعمیم سواها. الرابع:یعضدها أخبار کثیره صحاح أو کالصحاح؛مثل روایه زراره المذکوره فی أوّل الباب،و الموثّق کالصحیح عن ابن بکیر،عن زراره:«کلّ شیء حرام أکله فالصلاه فی کلّ شیء منه حرام،حتّی البول و الروث» ،و سیجیء فی کتاب الصلاه،و هی ما أجمع علماؤنا علی العمل بها ،بل شعار الشیعه،کما أنّ خلافها شعار العامّه ،فکیف ینفی المعصوم علیه السّلام جمیع أفراد البأس عن بول ما لا یؤکل لحمه و خرئه من الطیور،مع أنّه خلاف إجماع علمائنا،و خلاف شعار مذهبنا! و معلوم أنّ معظم الامور فی المقام هو جواز الصلاه،بل جمیع ما ورد ممّا تضمّن الغسل فالمراد لأجل الصلاه،و جمیع ما ورد ممّا تضمّن عدم وجوب الغسل فهو أیضا بالنسبه إلی الصلاه،کما عرفت ممّا ذکرناه فی باب تطهیر البول. و معلوم من المذهب،و موثّقه عمّار:«کلّ ما أکل لحمه فلا بأس بما یخرج منه» ،و غیر ذلک من الروایات. و الخامس:خروج الخشّاف من هذه الروایه؛لإجماع علمائنا علی نجاسه بوله،علی ما نقله العلاّمه ،و ربّما یظهر من کلام الشیخ أیضا ،فلا یضرّ مخالفه معروف النسب علی فرض تحقّقها،سیّما و أن یکون نادرا. و ستجیء الروایه الدالّه علی النجاسه،و حمل الشیخ معارضها علی الشذوذ و التقیّه ،و منه یظهر تأیید تام لروایه ابن سنان،و وهن فی هذه الروایه لو کان المراد منها العموم،أو بملاحظه ما ذکرنا،و[ممّا]یترجّح أنّ جمیع ما هو مثل الخشّاف یکون داخلا فی روایه ابن سنان،و خارجا من هذه. السادس:روایه فارس ،و قد عمل بها المفید و غیره من القدماء ، و رجّح بعض المتأخّرین هذه الروایه،لمطابقتها لمقتضی الأصل،و لأنّ قوله علیه السّلام: «کلّ شیء یطیر»أظهر تناولا لما لا یؤکل لحمه من الطیر من روایه ابن سنان . و لا یخلو من نظر؛لأنّ الأصل لا یعارض الدلیل،و المرجّحات الاجتهادیّه و الخبریّه دلیل،و الروایه باشتراکها لا تکون حجّه عنده،فکیف تکون مقاومه لما هو الحجّه،سیّما مع ما فیه من المرجّحات و ما فی المشترک من الموهنات؟فأظهر التناول کیف ینفع؟!فتأمّل جدّا!
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 199 )
ص : 9678
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ جَرَّاحٍ اَلْمَدَائِنِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: یُسَلِّمُ اَلصَّغِیرُ عَلَی اَلْکَبِیرِ وَ اَلْمَارُّ عَلَی اَلْقَاعِدِ وَ اَلْقَلِیلُ عَلَی اَلْکَثِیرِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 12 , صفحه 73 )
1- امام جعفر صادق(علیه السّلام)فرمود:باید کوچک بر بزرگ،و عابر بر نشسته،و جمعیّت کم بر جمعیّت زیاد سلام کند.
( آداب معاشرت ؛ ج 1 , ص 65 )
ص : 9679
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنْ جَدِّهِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : إِذَا کَسَا اَللَّهُ تَعَالَی اَلْمُؤْمِنَ ثَوْباً جَدِیداً فَلْیَتَوَضَّأْ وَ لْیُصَلِّ رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِیهِمَا أُمَّ اَلْکِتَابِ وَ آیَهَ اَلْکُرْسِیِّ وَ «قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ» وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ ثُمَّ لْیَحْمَدِ اَللَّهَ اَلَّذِی سَتَرَ عَوْرَتَهُ وَ زَیَّنَهُ فِی اَلنَّاسِ وَ لْیُکْثِرْ مِنْ قَوْلِ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ فَإِنَّهُ لاَ یَعْصِی اَللَّهَ فِیهِ وَ لَهُ بِکُلِّ سِلْکٍ فِیهِ مَلَکٌ یُقَدِّسُ لَهُ وَ یَسْتَغْفِرُ لَهُ وَ یَتَرَحَّمُ عَلَیْهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 459 )
5 - محمّد بن مسلم گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: امیر مؤمنان علی علیه السّلام فرمود:
هرگاه خداوند به مؤمنی لباسی بپوشاند، بایستی وضو بگیرد و دو رکعت نماز بخواند که در این دو رکعت سوره حمد، آیه الکرسی، سوره توحید، و سوره قدر را بخواند. آن گاه خدا را سپاس گوید که عورتش را پوشانده و او را در بین مردم زینت داده است و بسیار بگوید:«لا حول و لا قوّه الاّ باللّه» در این صورت او در آن لباس خداوند را معصیت نخواهد کرد و برای او به تعداد نخ های آن لباس فرشته ای است که برای او تقدیس خداوند می کند، برای او استغفار می کند و به او «رحمک اللّه» می گوید.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 442 )
: ضعیف.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 341 )
ص : 9680
وَ عَنْهُمْ عَنْ أَحْمَدَ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَیْدٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ أَوْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَنِعَ بِمَا رَزَقَهُ اَللَّهُ فَهُوَ مِنْ أَغْنَی اَلنَّاسِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 21 , صفحه 531 )
ص : 9681
حَدَّثَنِی أَبِی ره وَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَائِذٍ عَنْ أَبِی خَدِیجَهَ عَنْ رَجُلٍ : سَأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ زِیَارَهِ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ إِنَّهُ تَعْدِلُ حِجَّهً وَ عُمْرَهً وَ قَالَ بِیَدِهِ هَکَذَا مِنَ اَلْخَیْرِ یَقُولُ بِجَمِیعِ یَدَیْهِ هَکَذَا .
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 158 )
پدرم رحمه اللّه علیه و علی بن الحسین، از سعد بن عبد اللّه، از احمد بن محمّد، از حسن بن علیّ و شاء، از احمد بن عائذ، از أبی خدیجه، از شخصی که از حضرت ابا جعفر علیه السّلام راجع بن زیارت قبر حضرت امام حسین علیه السّلام سؤال کرده بود: امام علیه السّلام فرمودند: زیارت حضرت امام حسین علیه السّلام معادل یک حجّ و عمره است و با دست اشاره کردند که معادل این مقدار از اعمال خیر است (تمام انگشتان دو دست را نشان دادند).
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 522 )
ص : 9682
11818-74 الفقیه ،2236/221/2: و قد روی أن الحج أفضل من الصلاه و الصیام لأن المصلی إنما یشتغل عن أهله ساعه و أن الصائم یشتغل عن أهله بیاض یوم و أن الحاج یشخص بدنه و یضحی نفسه و ینفق ماله و یطیل الغیبه عن أهله لا فی مال یرجوه و لا إلی تجاره للدنیا.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 241 )
ص : 9683
666-23 الکافی ،340/245/8 علی عن أبیه عن حنان و محمد عن أحمد عن محمد بن إسماعیل عن حنان بن سدیر عن أبیه قال: سألت أبا جعفر علیه السّلام عنهما فقال یا أبا الفضل ما تسألنی عنهما فو الله ما مات منا میت قط إلا ساخطا علیهما و ما منا الیوم إلا ساخطا علیهما یوصی بذلک الکبیر منا الصغیر أنهما ظلمانا حقنا و منعانا فیئنا و کانا أول من رکب أعناقنا و بثقا علینا بثقا فی الإسلام لا یسکن أبدا حتی یقوم قائمنا أو یتکلم متکلمنا ثم قال أما و اللّه لو قد قام قائمنا و تکلم متکلمنا لأبدی من أمورهما ما کان یکتم و لکتم من أمورهما ما کان یظهر و اللّه ما أمست من بلیه و لا قضیه تجری علینا أهل البیت إلا هما أسسا أولها فعلیهما لعنه اللّه و الملائکه و الناس أجمعین.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 200 )
ص : 9684
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی ذَمِّ قَوْمٍ: سَائِلُهُمْ مُتَعَنِّتٌ وَ مُجِیبُهُمْ مُتَکَلِّفٌ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 222 )
ص : 9685
لَنْ یَهْلِکَ اَلْعَبْدُ حَتَّی یُؤْثِرَ شَهْوَتَهُ عَلَی دِینِهِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 555 )
ص : 9686
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنِ اَلسِّنْدِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: فِی اَلرَّجُلِ أَفَاضَ إِلَی اَلْبَیْتِ ، فَغَلَبَتْ عَیْنَاهُ حَتَّی أَصْبَحَ قَالَ لاَ بَأْسَ عَلَیْهِ وَ یَسْتَغْفِرُ اَللَّهَ وَ لاَ یَعُودُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 258 )
ص : 9687
وَ عَنْهُ: عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ، عَنْ یُونُسَ، عَنْ أَبِی بَصِیرٍ، وَ سَمَاعَهَ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْمٍ صَامُوا شَهْرَ رَمَضَانَ، فَغَشِیَهُمْ سَحَابٌ أَسْوَدُ عِنْدَ غُرُوبِ اَلشَّمْسِ، فَرَأَوْا أَنَّهُ اَللَّیْلُ، فَأَفْطَرَ بَعْضُهُمْ، ثُمَّ إِنَّ اَلسَّحَابَ اِنْجَلَی فَإِذَا اَلشَّمْسُ. قَالَ: «عَلَی اَلَّذِی أَفْطَرَ صِیَامُ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ، إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ: ثُمَّ أَتِمُّوا اَلصِّیامَ إِلَی اَللَّیْلِ ، فَمَنْ أَکَلَ قَبْلَ أَنْ یَدْخُلَ اَللَّیْلُ فَعَلَیْهِ قَضَاؤُهُ، لِأَنَّهُ أَکَلَ مُتَعَمِّداً».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 398 )
ص : 9688
و بإسناده إلی أبی جعفر - علیه السّلام - قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: یقول اللّه: و عزّتی و جلالی و کبریائی و نوری و علویّ و ارتفاع مکانی، لا یؤثر عبد هواه علی هوای، إلاّ شتّت علیه أمره، و لبّست علیه دنیاه، و شغلت قلبه بها، و لم أؤته منها إلاّ ما قدرت له. و عزّتی و جلالی و عظمتی و نوری و علوّی و ارتفاع مکانی، لا یؤثر عبدی هوای علی هواه، إلاّ استحفظته ملائکتی، و کفلت السّماوات و الأرضین رزقه، و کنت له من وراء تجاره کلّ تاجر، و أتته الدّنیا و هی راغمه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 14 , صفحه 128 )
ص : 9689
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی أَبُو عَمْرٍو عَنِ اِبْنِ عُقْدَهَ عَنْ یَحْیَی بْنِ زَکَرِیَّا بْنِ شَیْبَانَ عَنْ أَرْطَاهَ بْنِ حَیْدَرٍ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ وَاقِدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ حُبَابٍ عَنْ أَبِی حَازِمٍ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: مَنْ أَحَبَّ اَلْحَسَنَ وَ اَلْحُسَیْنَ فَقَدْ أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَبْغَضَهُمَا فَقَدْ أَبْغَضَنِی.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 43 , صفحه 264 )
ص : 9690
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَضَی فِی اَلدَّامِیَهِ بَعِیراً وَ فِی اَلْبَاضِعَهِ بَعِیرَیْنِ وَ فِی اَلْمُتَلاَحِمَهِ ثَلاَثَهَ أَبْعِرَهٍ وَ فِی اَلسِّمْحَاقِ أَرْبَعَهَ أَبْعِرَهٍ . وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ وَ اَلَّذِی قَبْلَهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: فِی اَلنَّافِذَهِ وَ کَذَا اَلَّذِی قَبْلَهُمَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 380 )
ص : 9691
ضَادُّوا اَلشَّرَّ بِالْخَیْرِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 309 )
ص : 9692
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ اَلْعَبَّاسِ بْنِ اَلْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لاَ تَشْتَرِ مِنْ مُحَارَفٍ فَإِنَّ صَفْقَتَهُ لاَ بَرَکَهَ فِیهَا.
( الکافی , جلد 5 , صفحه 157 )
1 - صبیح گوید: امام صادق علیه السّلام به من فرمود:
از کسی که (از معاملات) سود کم می برد، خریداری مکن؛ چون معامله او برکت ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 5 , ص 364 )
: صحیح. و قال الجزری : المحارف بفتح الراء: هو المحروم المحدود الذی إذا طلب لا یرزق، و قد حورف کسب فلان: إذا شدد علیه فی معاشه.
( مرآه العقول ؛ ج 19 , ص 145 )
ص : 9693
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ قَالَ: دَخَلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَسْجِدَ قُبَا ، فَأُتِیَ بِإِنَاءٍ فِیهِ لَبَنٌ حَلِیبٌ مَخِیضٌ بِعَسَلٍ فَشَرِبَ مِنْهُ حُسْوَهً أَوْ حُسْوَتَیْنِ ثُمَّ وَضَعَهُ فَقِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ تَدَعُهُ مُحَرِّماً فَقَالَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَتْرُکُهُ تَوَاضُعاً لِلَّهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 24 , صفحه 387 )
ص : 9694
قَدْ نَسِینَا کُلَّ وَاعِظَهٍ، وَ أَمِنَّا کُلَّ جَائِحَهٍ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 306 )
ص : 9695
أَیْضاً مُنَاجَاهُ اَلْإِمَامِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَکَ اَلْحَمْدُ یَا ذَا اَلْجُودِ وَ اَلْمَجْدِ وَ اَلْعُلَیتَبَارَکْتَ تُعْطِی مَنْ تَشَاءُ وَ تَمْنَعُ إِلَهِی وَ خَلاَّقِی وَ حِرْزِی وَ مَوْئِلِیإِلَیْکَ لَدَی اَلْإِعْسَارِ وَ اَلْیُسْرِ أَفْزَعُ إِلَهِی لَئِنْ جَلَّتْ وَ جَمَّتْ خَطِیئَتِیفَعَفْوُکَ عَنْ ذَنْبِی أَجَلُّ وَ أَوْسَعُ إِلَهِی لَئِنْ أَعْطَیْتُ نَفْسِی سُؤْلَهَافَهَا أَنَا فِی رَوْضِ اَلنَّدَامَهِ أَرْتَعُ إِلَهِی تَرَی حَالِی وَ فَقْرِی وَ فَاقَتِیوَ أَنْتَ مُنَاجَاتِی اَلْخَفِیَّهَ تَسْمَعُ إِلَهِی فَلاَ تَقْطَعْ رَجَائِی وَ لاَ تُزِغْفُؤَادِی فَلِی فِی سَیْبِ جُودِکَ مَطْمَعُ إِلَهِی لَئِنْ خَیَّبْتَنِی أَوْ طَرَدْتَنِیفَمَنْ ذَا اَلَّذِی أَرْجُو وَ مَنْ ذَا أُشَفِّعُ إِلَهِی أَجِرْنِی مِنْ عَذَابِکَ إِنَّنِیأَسِیرٌ ذَلِیلٌ خَائِفٌ لَکَ أَخْضَعُ إِلَهِی فَآنِسْنِی بِتَلْقِینُ حُجَّتِیإِذَا کَانَ لِی فِی اَلْقَبْرِ مَثْوًی وَ مَضْجَعُ إِلَهِی لَئِنْ عَذَّبْتَنِی أَلْفَ حِجَّهٍفَحَبْلُ رَجَائِی مِنْکَ لاَ یَتَقَطَّعُ إِلَهِی أَذِقْنِی طَعْمَ عَفْوِکَ یَوْمَ لاَبَنُونَ وَ لاَ مَالٌ هُنَالِکَ یَنْفَعُ إِلَهِی لَئِنْ لَمْ تَرْعَنِی کُنْتُ ضَائِعاًوَ إِنْ کُنْتَ تَرْعَانِی فَلَسْتُ أُضَیَّعُ إِلَهِی إِذَا لَمْ تَعْفُ عَنْ غَیْرِ مُحْسٍنِفَمَنْ لِمُسِیءٍ بِالْهَوَی یَتَمَتَّعُ إِلَهِی لَئِنْ فَرَّطْتُ فِی طَلَبِ اِلتُّقَیفَهَا أَنَا إِثْرَ اَلْعَفْوِ أَقْفُو وَ أَتْبَعُ إِلَهِی لَئِنْ أَخْطَأْتُ جَهْلاً فَطَالَمَارَجَوْتُکَ حَتَّی قِیلَ هَا هُوَ یَجْزَعُ إِلَهِی ذُنُوبِی بَذَّتِ اَلطَّوْدَ وَ اِعْتَلَتْوَ صَفْحُکَ عَنْ ذَنْبِی أَجَلُّ وَ أَرْفَعُ إِلَهِی یُنَجِّی ذِکْرُ طَوْلِکَ لَوْعَتِیوَ ذِکْرُ اَلْخَطَایَا اَلْعَیْنَ مِنِّی یُدَمِّعُ إِلَهِی أَقِلْنِی عَثْرَتِی وَ اُمْحُ حَوْبَتِیفَإِنِّی مُقِرٌّ خَائِفٌ مُتَضَرِّعُ إِلَهِی أَنِلْنِی مِنْکَ رَوْحاً وَ رَاحَهًفَلَسْتُ سِوَی أَبْوَابِ فَضْلِکَ أَقْرَعُ إِلَهِی لَئِنْ أَقْصَیْتَنِی أَوْ أَهَنْتَنِیفَمَا حِیلَتِی یَا رَبِّ أَمْ کَیْفَ أَصْنَعُ إِلَهِی حَلِیفُ اَلْحُبِّ فِی اَللَّیْلِ سَاهِرٌیُنَاجِی وَ یَدْعُو وَ اَلْمُغَفَّلُ یَهْجَعُ إِلَهِی وَ هَذَا اَلْخَلْقُ مَا بَیْنَ نَائِمٍوَ مُنْتَبِهٍ فِی لَیْلِهِ یَتَضَرَّعُ وَ کُلُّهُمُ یَرْجُو نَوَالَکَ رَاجِیاًلِرَحْمَتِکَ اَلْعُظْمَی وَ فِی اَلْخُلْدِ یَطْمَعُ إِلَهِی یُمَنِّینِی رَجَائِی سَلاَمَهًوَ قُبْحُ خَطِیئَاتِی عَلَیَّ یُشَنِّعُ إِلَهِی فَإِنْ تَعْفُو فَعَفْوُکَ مُنْقِذِیوَ إِلاَّ فَبِالذَّنْبِ اَلْمُدَمِّرِ أُصْرَعُ إِلَهِی بِحَقِّ اَلْهَاشِمِیِّ مُحَمَّدٍوَ حُرْمَهِ أَطْهَارٍ هُمْ لَکَ خُضَّعُ إِلَهِی بِحَقِّ اَلْمُصْطَفَی وَ اِبْنِ عَمِّهِوَ حُرْمَهِ أَبْرَارٍ هُمْ لَکَ خُشَّعُ إِلَهِی فَأَنْشِرْنِی عَلَی دِینِ أَحْمَدَمُنِیباً تَقِیّاً قَانِتاً لَکَ أَخْضَعُ وَ لاَ تَحْرِمْنِی یَا إِلَهِی وَ سَیِّدِیشَفَاعَتَهُ اَلْکُبْرَی فَذَاکَ اَلْمُشَفَّعُ وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ مَا دَعَاکَ مُوَحِّدٌوَ نَاجَاکَ أَخْیَارٌ بِبَابِکَ رُکَّعُ
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 428 )
ص : 9696
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ فِی حَدِیثٍ وَ لاَ قَطْعَ فِی اَلْغُلُولِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 141 )
ص : 9697
مُحَمَّدُ بْنُ عَلْقَمَهَ بْنِ اَلْأَسْوَدِ اَلنَّخَعِیُّ ، قَالَ: خَرَجْتُ فِی رَهْطٍ أُرِیدُ اَلْحَجَّ، مِنْهُمْ مَالِکُ بْنُ اَلْحَارِثِ اَلْأَشْتَرُ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ اَلْفَضْلِ اَلتَّیْمِیُّ رِفَاعَهُ بْنُ شَدَّادٍ اَلْبَجَلِیُّ حَتَّی قَدِمْنَا اَلرَّبَذَهَ ، فَإِذَا اِمْرَأَهٌ عَلَی قَارِعَهِ اَلطَّرِیقِ، تَقُولُ: عِبَادَ اَللَّهِ اَلْمُسْلِمِینَ هَذَا أَبُو ذَرٍّ صَاحِبُ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قَدْ هَلَکَ غَرِیباً لَیْسَ لِی أَحَدٌ یُعِینُنِی عَلَیْهِ، قَالَ فَنَظَرَ بَعْضُنَا إِلَی بَعْضٍ وَ حَمِدْنَا اَللَّهَ عَلَی مَا سَاقَ إِلَیْنَا وَ اِسْتَرْجَعْنَا عَلَی عَظِیمِ اَلْمُصِیبَهِ، ثُمَّ أَقْبَلْنَا مَعَهَا فَجَهَّزْنَاهُ وَ تَنَافَسْنَا فِی کَفَنِهِ حَتَّی خَرَجَ مِنْ بَیْنِنَا بِالسَّوَاءِ ثُمَّ تَعَاوَنَّا عَلَی غُسْلِهِ حَتَّی فَرَغْنَا مِنْهُ ثُمَّ قَدَّمْنَا مَالِکاً اَلْأَشْتَرَ فَصَلَّی بِنَا عَلَیْهِ ثُمَّ دَفَنَّاهُ، فَقَامَ اَلْأَشْتَرُ عَلَی قَبْرِهِ ثُمَّ قَالَ: اَللَّهُمَّ هَذَا أَبُو ذَرٍّ صَاحِبُ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَبَدَکَ فِی اَلْعَابِدِینَ وَ جَاهَدَ فِیکَ اَلْمُشْرِکِینَ لَمْ یُغَیِّرْ وَ لَمْ یُبَدِّلْ لَکِنَّهُ رَأَی مُنْکَراً فَغَیَّرَهُ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ، حَتَّی جُفِیَ وَ نُفِیَ وَ حُرِمَ وَ اُحْتُقِرَ ثُمَّ مَاتَ وَحِیداً غَرِیباً اَللَّهُمَّ فَاقْصِمْ مَنْ حَرَمَهُ وَ نَفَاهُ مِنْ مُهَاجَرِهِ وَ حَرَمِ رَسُولِکَ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) قَالَ، فَرَفَعْنَا أَیْدِیَنَا جَمِیعاً وَ قُلْنَا آمِینَ! ثُمَّ قُدِّمَتْ اَلشَّاهُ اَلَّتِی صَنَعْتَ، فَقَالَتْ إِنَّهَا قَدْ أَقْسَمَ عَلَیْکُمْ أَلاَّ تَبْرَحُوا حَتَّی تَتَغَدَّوْا فَتَغَدَّیْنَا وَ اِرْتَحَلْنَا .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 65 )
ص : 9698
22105-4 ( الکافی 398:5) حمید ، عن زکریا المؤمن ، أو بینه و بینه رجل و لا أعلمه إلا حدثنی عن عمار السجستانی قال: سمعت أبا عبد اللّه علیه السّلام یقول لمولی له "انطلق فقل للقاضی: قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله : حد المرأه أن یدخل بها علی زوجها ابنه تسع سنین" .
( الوافی , جلد 22 , صفحه 758 )
ص : 9699
فَذَکَرَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ حَمْزَهَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ أَخِیهِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بَشِیرٍ قَالَ: أَمَرَنِی اَلْمَأْمُونُ أَنْ أُطَوِّلَ أَظْفَارِی عَنِ اَلْعَادَهِ وَ لاَ أُظْهِرَ لِأَحَدٍ ذَلِکَ فَفَعَلْتُ ثُمَّ اِسْتَدْعَانِی فَأَخْرَجَ إِلَیَّ شَیْئاً شِبْهَ اَلتَّمْرِ اَلْهِنْدِیِّ وَ قَالَ لِی اِعْجِنْ هَذَا بِیَدَیْکَ جَمِیعاً فَفَعَلْتُ ثُمَّ قَامَ وَ تَرَکَنِی فَدَخَلَ عَلَی اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ مَا خَبَرُکَ قَالَ أَرْجُو أَنْ أَکُونَ صَالِحاً قَالَ لَهُ أَنَا اَلْیَوْمَ بِحَمْدِ اَللَّهِ أَیْضاً صَالِحٌ فَهَلْ جَاءَکَ أَحَدٌ مِنَ اَلْمُتَرَفِّقِینَ فِی هَذَا اَلْیَوْمِ قَالَ لاَ فَغَضِبَ اَلْمَأْمُونُ وَ صَاحَ عَلَی غِلْمَانِهِ ثُمَّ قَالَ خُذْ مَاءَ اَلرُّمَّانِ اَلسَّاعَهَ فَإِنَّهُ مِمَّا لاَ یُسْتَغْنَی عَنْهُ ثُمَّ دَعَانِی فَقَالَ اِئْتِنَا بِرُمَّانٍ فَأَتَیْتُهُ بِهِ فَقَالَ لِی اِعْصِرْهُ بِیَدَیْکَ فَفَعَلْتُ وَ سَقَاهُ اَلْمَأْمُونُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ بِیَدِهِ فَکَانَ ذَلِکَ سَبَبَ وَفَاتِهِ فَلَمْ یَلْبَثْ إِلاَّ یَوْمَیْنِ حَتَّی مَاتَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 2 , صفحه 270 )
محمد بن علی بن حمزه از منصور بن بشیر از برادرش عبد اللّه بن بشیر روایت کرده که گفت:مأمون بمن دستور داد ناخنهای خود را بلند کنم و این کار را برای خود عادی کنم و برای کسی درازی ناخن خود را آشکار ننمایم،من نیز چنان کردم،سپس مرا خواست و چیزی بمن داد که شبیه بتمر هندی بود و بمن گفت:این را بهمۀ دو دست خود بمال،من چنان کردم سپس برخاسته و مرا بحال خود گذارد و نزد حضرت رضا علیه السّلام رفته گفت:حال شما چگونه است؟فرمود:امید بهبودی دارم،مأمون گفت:من نیز بحمد اللّه امروز بهترم،آیا هیچ کدام از پرستاران و غلامان امروز بنزد شما آمده اند؟حضرت فرمود: نه،مأمون خشمناک شده بغلامان فریاد زد(که چرا رسیدگی بحال آن حضرت نکرده اند). سپس گفت:هم اکنون آب انار بگیر و بخور که برای رفع این بیماری چارۀ جز خوردن آن نیست،برادر عبد اللّه بن بشیر گوید:پس بمن گفت:انار برای ما بیاور،و من اناری چند حاضر کردم مأمون گفت:با دست خود آن را بفشار من فشردم و مأمون آن آب انار فشرده را با دست خود بحضرت خورانید و همان سبب مرگ آن حضرت شد،و پس از خوردن آن افشره دو روز بیشتر زنده نماند که از دنیا رفت -درود خدا بروان پاکش باد-.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 2 , ص 261 )
عبد اللّه بن بشیر گفته مأمون بمن دستور داد بر خلاف عادت ناخنهای خود را بلند کنم و کسی را هم از چنین عملی باخبر نسازم منهم چنان که گفته بود ناخنهایم را بلند کردم روزی مرا خوانده و چیزی مانند تمر هندی بمن داده گفت این را بدست خود خمیر کن منهم طبق دستور آن را کاملا خمیر کردم پس از این مأمون از پیش من حرکت کرد حضور حضرت رضا علیه السّلام رفته احوال پرسید و سؤال کرد حال شما چگونه است؟ فرمود آرزومندم حالم خوب و نقاهتی صورت نگرفته باشد مأمون گفت منهم بحمد اللّه امروز حالم خوبست. پرسید آیا امروز خدمتگاران حضور اقدس رسیده اند؟ فرمود خیر، مأمون خشمناک شده غلامان را بحضور طلبیده گفت اکنون باید آب انار حاضر کنید زیرا ما چارۀ از آشامیدن آن نداریم. آن گاه عبد اللّه گفت مأمون بمن دستور داد اناری حاضر نمایم چون آورده گفت آن را بدو دست خود بفشارم چون آب انار را گرفتممأمون آن را بحضرت رضا علیه السّلام داده آشامید و همان فشردۀ انار اسباب رحلت آن جناب را فراهم ساخت و دو روز پس از آن رحلت فرمود.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 2 , ص 613 )
ص : 9700
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: تُشَفَّعُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ثَلاَثَهٌ: اَلْأَنْبِیَاءُ، ثُمَّ اَلْعُلَمَاءُ ثُمَّ اَلشُّهَدَاءُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 264 )
ص : 9701
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالاَ: إِنَّ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ لَمَّا أَنْ کَانَ مِنْ أَمْرِهِمْ مَا کَانَ أَخَذَتْ بِتَلاَبِیبِ عُمَرَ فَجَذَبَتْهُ إِلَیْهَا ثُمَّ قَالَتْ أَمَا وَ اَللَّهِ یَا اِبْنَ اَلْخَطَّابِ لَوْ لاَ أَنِّی أَکْرَهُ أَنْ یُصِیبَ اَلْبَلاَءُ مَنْ لاَ ذَنْبَ لَهُ لَعَلِمْتَ أَنِّی سَأُقْسِمُ عَلَی اَللَّهِ ثُمَّ أَجِدُهُ سَرِیعَ اَلْإِجَابَهِ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 460 )
امام باقر و امام صادق علیهما السلام فرمودند: چون آن مردم کردند آنچه کردند،(در خانه اش را آتش زدند و علی علیه السلام را بمسجد بردند) فاطمه علیها السلام گریبان عمر را گرفت و او را پیش کشید، و فرمود: همانا بخدا ای پسر خطاب! اگر من از رسیدن بلا به بیگناهان کراهت نداشتم، می فهمیدی که خدا را سوگند می دادم و او را زود اجابت کننده مییافتی (یعنی من نفرین میکردم و بزودی بلا نازل می شد و ترا و بیگناهان را شامل می گشت ولی نمیخواهم بیگناهان بآتش تو بسوزند).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 358 )
5-امام باقر(علیه السّلام)و امام صادق(علیه السّلام)فرمودند:به راستی فاطمه(علیها السّلام)-چون آن مردم کردند آنچه کردند-(یعنی بی اذن وارد خانۀ او شدند و علی(علیه السّلام)را به مسجد بردند)گریبان عمر را گرفت و به سوی خود کشید و فرمود:هلا به خدا ای پسر خطاب، اگر به من ناخوش نبود که بلاء به بی گناه برسد،می دانستی که خدا را قسم می دادم و می فهمیدی که زود مستجاب می کند.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 325 )
5-امام باقر علیه السّلام و امام صادق علیه السّلام فرمودند:چون آن مردم کردند آنچه کردند- (یعنی سردر خانه اش را آتش زدند و بدون اجازه وارد خانۀ او شدند و علی علیه السّلام را به مسجد بردند)حضرت گریبان عمر را گرفت و به سوی خود کشید و فرمود:همانا به خدا ای پسر خطاب،اگر به خاطر رسیدن ناراحتی و بلاء به مردم نبود می دانستی که خدا را سوگند می دادم و می فهمیدی که او زود پذیرنده است.(یعنی من نفرین می کردم و بلا نازل می شد و دامن همه را فرامی گرفت و بیگناهان به آتش تو می سوختند)
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 2 , ص 551 )
: ضعیف. لما أن کان أن زائده لتأکید اتصال جواب لما بمدخولها، ضمیر أمرهم لأبی بکر و عمر و أصحابهما ما کان أی من دخولهم دار فاطمه بأمر الملعونین قهرا و إخراج علی إلی بیعه أبی بکر و سائر ما مر قلیل منها آنفا أخذت أی للضروره لإنقاذ أمیر المؤمنین علیه السلام من أیدیهم، و کان واجبا علی جمیع الخلق، و قیل: أی أمرت بذلک من قبیل: قطع الأمیر اللص، قال الفیروزآبادی : لب به تلبیبا جمع ثیابه عند نحره فی الخصومه ثم جره، و التلبیب ما فی موضع اللبب من الثیاب اسم کالتمتین من لا ذنب له أی من لم یبایع أبی بکر أو بائع جبرا و الأطفال و نحوهم، أو جمیع من فی المشرق و المغرب ممن لم یعلم بالواقعه أیضا لأن العذاب إذا نزل عم. و قال فی المغرب: القسم علی الله أن تقول: بحقک أفعل کذا و إنما عدی بعلی لأنه ضمن معنی التحکم. و أقول: روی أحمد بن أبی طالب الطبرسی فی الاحتجاج عن أبی عبد الله علیه السلام و ابن شهرآشوب عن الشیخ فی اختیار الرجال عن أبی عبد الله علیه السلام، و عن سلمان الفارسی رضی الله عنه: أنه لما استخرج أمیر المؤمنین علیه السلام من منزله خرجت فاطمه علیها السلام فما بقیت هاشمیه إلا خرجت معها حتی انتهت قریبا من القبر فقالت: خلوا عن ابن عمی فو الذی بعث محمدا بالحق لأن لم تخلوا عنه لأنشرن شعری و لأضعن قمیص رسول الله علی رأسی، و لأصرخن إلی الله تبارک و تعالی، فما ناقه صالح بأکرم علی الله منی، و لا الفصیل بأکرم علی الله من ولدی، قال سلمان رضی الله عنه: کنت قریبا منها، فرأیت و الله أساس حیطان المسجد، مسجد رسول الله صلی الله علیه و آله تقلعت من أسفلها حتی لو أراد رجل أن ینفذ من تحتها نفذ، فدنوت منها فقلت: یا سیدتی و مولاتی إن الله بعث أباک رحمه فلا تکونی نقمه، فرجعت و رجعت الحیطان حتی سطعت الغبره من أسفلها، فدخلت فی خیاشیمنا . أقول: سیأتی بعض القول فی ذلک فی شرح الروضه إنشاء الله، و تفصیل القول فی تلک الوقائع موکول إلی کتابنا الکبیر.
( مرآه العقول ؛ ج 5 , ص 343 )
ص : 9702
رَاکِبُ اَلْعُنْفِ یَتَعَذَّرُ عَلَیْهِ مَطْلَبُهُ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 270 )
ص : 9703
اَلْمُتَهَجِّدُ : وَ یُسْتَحَبُّ أَنْ یُزَادَ هَذَا اَلدُّعَاءُ فِی اَلْوَتْرِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ شُکْراً لِنَعْمَائِهِ وَ اِسْتِدْعَاءً لِمَزِیدِهِ إِلَی آخِرِ مَا مَرَّ فِی قُنُوتِ اَلْعَسْکَرِیِّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی بَابِ اَلْقُنُوتَاتِ اَلطَّوِیلَهِ لِلْأَئِمَّهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 84 , صفحه 281 )
ص : 9704
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً » ، - اَلْبَیْتَ عَنَی أَمِ اَلْحَرَمَ قَالَ مَنْ دَخَلَ اَلْحَرَمَ مِنَ اَلنَّاسِ مُسْتَجِیراً بِهِ فَهُوَ آمِنٌ مِنْ سَخَطِ اَللَّهِ وَ مَنْ دَخَلَهُ مِنَ اَلْوَحْشِ وَ اَلطَّیْرِ کَانَ آمِناً مِنْ أَنْ یُهَاجَ أَوْ یُؤْذَی حَتَّی یَخْرُجَ مِنَ اَلْحَرَمِ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 226 )
1 - عبد اللّه بن سنان گوید:
از امام صادق علیه السّلام دربارۀ گفتار خداوند عزّ و جلّ که می فرماید:«هرکه وارد آن شود ایمن خواهد بود» سؤال کردم که آیا منظور از آن، خانۀ کعبه است یا حرم؟
فرمود: هر انسانی که به رسم پناهندگی وارد حرم شود، از خشم خداوند ایمن خواهد بود، و هر حیوان وحشی و پرنده ای که به حرم داخل شود از بیرون راندن و آزار تا زمانی که از حرم بیرون رود، ایمن خواهد بود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 512 )
: حسن. قوله تعالی:
وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً
قیل الضمیر راجع إلی البیت و یشهد له روایات یأتی بعضها فی آداب دخول البیت، و قیل: الضمیر راجع إلی الحرم، و قیل: إلی مقام إبراهیم، و المراد بمقام إبراهیم الحرم فإن کله کان محل إقامته، قال فی مجمع البیان: روی عن ابن عباس أنه قال: إن الحرم کله مقام إبراهیم و من دخل مقام إبراهیم کان آمنا و قیل: فیه أقوال. أحدها: أن الله تعالی عطف قلوب العرب فی الجاهلیه علی ترک التعرض لمن لاذ بالحرم و التجأ إلیه و إن کبرت جریمته و لم یزده الإسلام إلا شده عن الحسن. و ثانیها: أنه خبر و المراد به الأمر و معناه إن من وجب علیه الحد فلاذ بالحرم لا یبایع و لا یشار و لا یعامل حتی یخرج من الحرم فیقام علیه الحد عن ابن عباس، و ابن عمر، و هو المروی عن أبی جعفر، و أبی عبد الله علیهما السلام، و علی هذا یکون تقدیره و من دخله فأمنوه. و ثالثها: أن معناه من دخله عارفا بجمیع ما أوجبه الله علیه کان آمنا فی الآخره من العقاب الدائم و هو المروی عن أبی جعفر علیه السلام. و فی المعالم نقل قولا رابعا: و هو أن المراد به من دخله عام عمره القضاء مع رسول الله صلی الله علیه و آله کان آمنا کما قال تعالی
لَتَدْخُلُنَّ اَلْمَسْجِدَ اَلْحَرامَ
، و ورد فی بعض الروایات أن هذا مخصوص بزمان القائم علیه السلام، ثم إن هذه الروایه تدل علی رجوع الضمیر إلی الحرم و أنه خبر یفهم منه الأمر أیضا، فإن ظاهر أول الکلام کونه خبرا و ظاهر آخر الکلام کونه أمرا، و لا تنافی بینهما فإنه تعالی أخبر بأن من دخله فهو آمن من عذاب الله فی الآخره و آمن بحکم الشرع فی الدنیا فیفهم منه أن حکم الشرع کذلک.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 70 )
ص : 9705
و فی الکافی : محمّد بن یحیی ، عن بعض أصحابه ، عن الوشّاء ، عن علیّ بن أبی حمزه قال: قال لی أبو الحسن - علیه السّلام -: إنّ سفینه نوح کانت مأموره و طافت بالبیت [أسبوعا، ثمّ استوت علی الجودیّ] حیث غرقت الأرض، ثمّ أتت منی فی أیّامها، ثمّ رجعت السّفینه و کانت مأموره و طافت بالبیت طواف النّساء.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 6 , صفحه 175 )
ص : 9706
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی اَلسَّمَاءِ رَأَیْتُ مَلَکاً مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ بِیَدِهِ لَوْحٌ مِنْ نُورٍ لاَ یَلْتَفِتُ یَمِیناً وَ لاَ شِمَالاً مُقْبِلاً عَلَیْهِ ثُبَهٌ کَهَیْئَهِ اَلْحَرِیرِ فَقُلْتُ مَنْ هَذَا یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ هَذَا مَلَکُ اَلْمَوْتِ مَشْغُولٌ فِی قَبْضِ اَلْأَرْوَاحِ فَقُلْتُ أَدْنِنِی مِنْهُ یَا جَبْرَئِیلُ لِأُکَلِّمَهُ فَأَدْنَانِی مِنْهُ فَقُلْتُ لَهُ یَا مَلَکَ اَلْمَوْتِ أَ کُلُّ مَنْ هُوَ مَاتَ أَوْ هُوَ مَیِّتٌ فِیمَا بَعْدُ أَنْتَ تَقْبِضُ رُوحَهُ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ وَ تَحْضُرُهُمْ بِنَفْسِکَ قَالَ نَعَمْ مَا اَلدُّنْیَا کُلُّهَا عِنْدِی فِیمَا سَخَّرَهُ اَللَّهُ لِی وَ مَکَّنَنِی مِنْهَا إِلاَّ کَدِرْهَمٍ فِی کَفِّ اَلرَّجُلِ یُقَلِّبُهُ کَیْفَ یَشَاءُ وَ مَا مِنْ دَارٍ فِی اَلدُّنْیَا إِلاَّ وَ أَدْخُلُهَا فِی کُلِّ یَوْمٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ وَ أَقُولُ إِذَا بَکَی أَهْلُ اَلْبَیْتِ عَلَی مَیِّتِهِمْ لاَ تَبْکُوا عَلَیْهِ فَإِنَّ لِی إِلَیْکُمْ عَوْدَهً وَ عَوْدَهً حَتَّی لاَ یَبْقَی مِنْکُمْ أَحَدٌ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَفَی بِالْمَوْتِ طَامَّهً یَا جَبْرَئِیلُ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ مَا بَعْدَ اَلْمَوْتِ أَطَمُّ وَ أَعْظَمُ مِنَ اَلْمَوْتِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 249 )
3-و از همان :بسندش تا رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله که چون مرا بآسمان بردند فرشته ای دیدم که لوح نوری بدست داشت و پیوسته بی اینکه براست و چپ رو کند بدان نگاه میکرد،بر هیئت حریر(حزین خ ب)بود،بجبرئیل گفتم: این کیست؟گفت این ملک الموت است و مشغول جان گرفتن است،گفتم:ای جبرئیل مرا نزد او ببر تا با او سخن گویم مرا نزدش برد و باو گفتم،آیا هر که مرده و میرد تو جانش را ستانی؟گفت:آری،گفتم:خود بالای سرش روی؟ گفت:آری،خدا همه دنیا را بمانند یک درهمی برای من مسخر کرده که در دست کسی باشد و آن را بچرخاند،هیچ خانه در جهان نیست جز اینکه من هر روز پنج بار در آن درآیم و بخاندانی که بر مرده خود گریند میگویم:گریه نکنید که من باز آیم و باز آیم تا هیچ کدام شما نمانید،رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:ای جبرئیل،مرگ بس است برای کوبنده گی؟گفت:آنچه پس از مرگ است کوبنده تر و بزرگتر است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 207 )
ص : 9707
قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اَللَّهُ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَهْلٍ اَلْعَطَّارُ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ أَجْمَعِینَ قَالَ: قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ مَا بَیْنَ مَنْ یُحِبُّکَ وَ بَیْنَ أَنْ یَرَی مَا تَقَرُّ بِهِ عَیْنُهُ إِلاَّ أَنْ یُعَایِنَ اَلْمَوْتَ ثُمَّ تَلاَ رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً غَیْرَ اَلَّذِی کُنّا نَعْمَلُ یَعْنِی أَنَّ أَعْدَاءَهُ إِذَا دَخَلُوا اَلنَّارَ قَالُوا رَبَّنَا أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَالِحاً فِی وَلاَیَهِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ غَیْرَ اَلَّذِی کُنَّا نَعْمَلُ فِی عَدَاوَتُهُ فَیُقَالُ لَهُمْ فِی اَلْجَوَابِ أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما یَتَذَکَّرُ فِیهِ مَنْ تَذَکَّرَ وَ جاءَکُمُ اَلنَّذِیرُ وَ هُوَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَذُوقُوا فَما لِلظّالِمِینَ لِآلِ مُحَمَّدٍ مِنْ نَصِیرٍ یَنْصُرُهُمْ وَ لاَ یُنْجِیهِمْ مِنْهُ وَ لاَ یَحْجُبُهُمْ عَنْهُ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 327 )
ص : 9708
قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ یَعْفُ یَعْفُ اَللَّهُ عَنْهُ .
( فقه القرآن , جلد 2 , صفحه 419 )
ص : 9709
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْغِنَاءِ فَقَالَ: هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ مِنَ اَلنّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ اَلْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اَللّهِ» .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 4 , صفحه 194 )
ص : 9710
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لَمَّا أَرَادَ اَللَّهُ هَلاَکَ قَوْمِ نُوحٍ وَ ذَکَرَ حَدِیثاً طَوِیلاً وَ یَقُولُ فِیهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «اِرْکَبُوا فِیها بِسْمِ اَللّهِ مَجْراها وَ مُرْساها» یَقُولُ: مَجْرَیهَا أَیْ مَسِیرُهَا وَ مُرْسَیهَا أَیْ مَوْقِفُهَا، فَدَارَتِ اَلسَّفِینَهُ وَ نَظَرَ نُوحٌ إِلَی اِبْنِهِ یَقَعُ وَ یَقُومُ، فَقَالَ لَهُ: «یا بُنَیَّ اِرْکَبْ مَعَنا وَ لا تَکُنْ مَعَ اَلْکافِرِینَ» فَقَالَ اِبْنُهُ: کَمَا حَکَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «سَآوِی إِلی جَبَلٍ یَعْصِمُنِی مِنَ اَلْماءِ» فَقَالَ نُوحٌ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ «لا عاصِمَ اَلْیَوْمَ مِنْ أَمْرِ اَللّهِ إِلاّ مَنْ رَحِمَ» ثُمَّ قَالَ نُوحٌ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «رَبِّ إِنَّ اِبْنِی مِنْ أَهْلِی وَ إِنَّ وَعْدَکَ اَلْحَقُّ وَ أَنْتَ أَحْکَمُ اَلْحاکِمِینَ» فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «یا نُوحُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِحٍ فَلا تَسْئَلْنِ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّی أَعِظُکَ أَنْ تَکُونَ مِنَ اَلْجاهِلِینَ» فَقَالَ نُوحٌ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَمَا حَکَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ رَبِّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أَسْئَلَکَ ما لَیْسَ لِی بِهِ عِلْمٌ وَ إِلاّ تَغْفِرْ لِی وَ تَرْحَمْنِی أَکُنْ مِنَ اَلْخاسِرِینَ فَکَانَ کَمَا حَکَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ حالَ بَیْنَهُمَا اَلْمَوْجُ فَکانَ مِنَ اَلْمُغْرَقِینَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: فَدَارَتِ اَلسَّفِینَهُ وَ ضَرَبَتْهَا اَلْأَمْوَاجُ حَتَّی وَافَتْ مَکَّهَ، وَ طَافَتْ ثَمَّ بِالْبَیْتِ وَ غَرِقَ جَمِیعُ اَلدُّنْیَا إِلاَّ مَوْضِعُ اَلْبَیْتِ، وَ إِنَّمَا سُمِّیَ اَلْبَیْتُ اَلْعَتِیقَ لِأَنَّهُ أُعْتِقَ مِنَ اَلْغَرَقِ، فَبَقِیَ اَلْمَاءُ یَنْصَبُّ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً، وَ مِنَ اَلْأَرْضِ اَلْعُیُونُ حَتَّی اِرْتَفَعَتِ اَلسَّفِینَهُ فَمَسَحَتِ اَلسَّمَاءَ، قَالَ: فَرَفَعَ نُوحٌ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَدَهُ فَقَالَ: «یَا رَهْمَانُ انفر» وَ تَفْسِیرُهَا یَا رَبِّ اِحْبِسْ، فَأَمَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَلْأَرْضَ أَنْ تَبْلُعَ مَاءَهَا وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: یا أَرْضُ اِبْلَعِی ماءَکِ وَ یا سَماءُ أَقْلِعِی أَیْ أَمْسِکِی وَ غِیضَ اَلْماءُ وَ قُضِیَ اَلْأَمْرُ وَ اِسْتَوَتْ عَلَی اَلْجُودِیِّ فَبَلَعَتِ اَلْأَرْضُ مَاءَهَا فَأَرَادَ مَاءَ اَلسَّمَاءِ أَنْ یَدْخُلَ فِی اَلْأَرْضِ فَامْتَنَعَتِ اَلْأَرْضُ مِنْ قَبُولِهَا: وَ قَالَتْ: إِنَّمَا أَمَرَنِی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ أَبْلَعَ مَائِی فَبَقِیَ مَاءُ اَلسَّمَاءِ عَلَی وَجْهِ اَلْأَرْضِ وَ اِسْتَوَتِ اَلسَّفِینَهُ عَلَی جَبَلِ اَلْجُودِیِّ وَ هُوَ بِالْمُوصِلِ جَبَلٌ عَظِیمٌ، فَبَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ جَبْرَئِیلَ فَسَاقَ اَلْمَاءَ إِلَی بِحَارِ حَوْلِ اَلدُّنْیَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 363 )
ص : 9711
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ فَضَالَهَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ بَشِیرٍ اَلْهُذَلِیِّ عَنْ عَجْلاَنَ أَبِی صَالِحٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْمَوْلُودُ یُولَدُ فَنَسْقِیهِ مِنَ اَلْخَمْرِ فَقَالَ مَنْ سَقَی مَوْلُوداً خَمْراً أَوْ قَالَ مُسْکِراً سَقَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَلْحَمِیمِ وَ إِنْ غَفَرَ لَهُ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 397 )
6 - عبد اللّه بن ابو صالح گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: ما برای نوزاد شراب می نوشانیم.
فرمود: هرکس به نوزاد شراب - یا فرمود: ماده مستی آوری - بنوشاند، خداوند او را از آب گرم و چرکین دوزخ خواهد نوشاند؛ گرچه او را مورد مغفرت خود قرار داده باشد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 291 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 252 )
ص : 9712
اَلسَّیِّدُ عَلِیُّ بْنُ طَاوُسٍ فِی فَلاَحِ اَلسَّائِلِ ، نَقْلاً مِنْ کِتَابِ جَعْفَرِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : إِذَا زَالَتِ اَلشَّمْسُ فُتِحَتْ أَبْوَابُ اَلسَّمَاءِ وَ هَبَّتِ اَلرِّیَاحُ (وَ قُضِیَتِ اَلْحَوَائِجُ) .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 198 )
ص : 9713
عَنْ مَسْعَدَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ: «کانَ اَلنّاسُ أُمَّهً واحِدَهً فَبَعَثَ اَللّهُ اَلنَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ» فَقَالَ: کَانَ ذَلِکَ قَبْلَ نُوحٍ ، قِیلَ فَعَلَی هُدًی کَانُوا؟ قَالَ: لاَ کَانُوا ضُلاَّلاً، وَ ذَلِکَ بِأَنَّهُ لَمَّا اِنْقَرَضَ آدَمُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ صَالِحُ ذُرِّیَّتِهِ بَقِیَ شِیثٌ وَصِیُّهُ لاَ یَقْدِرُ عَلَی إِظْهَارِ دِینِ اَللَّهِ اَلَّذِی کَانَ عَلَیْهِ آدَمُ وَ صَالِحُ ذُرِّیَّتِهِ وَ ذَلِکَ أَنَّ قَابِیلَ تَوَعَّدَهُ بِالْقَتْلِ کَمَا قَتَلَ أَخَاهُ هَابِیلَ ، فَسَارَ فِیهِمْ بِالتَّقِیَّهِ وَ اَلْکِتْمَانِ، فَازْدَادُوا کُلَّ یَوْمٍ ضُلاَّلاً حَتَّی لَمْ یَبْقَ عَلَی اَلْأَرْضِ مَعَهُمْ إِلاَّ مَنْ هُوَ سَلَفَ، وَ لَحِقَ اَلْوَصِیُّ بِجَزِیرَهٍ فِی اَلْبَحْرِ یَعْبُدُ اَللَّهَ فَبَدَا لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنْ یَبْعَثَ اَلرُّسُلَ، وَ لَوْ سُئِلَ هَؤُلاَءِ اَلْجُهَّالُ لَقَالُوا: قَدْ فَرَغَ مِنَ اَلْأَمْرِ، فَکَذَبُوا إِنَّمَا هُوَ شَیْءٌ یَحْکُمُ بِهِ اَللَّهُ فِی کُلِّ عَامٍ ثُمَّ قَرَأَ «فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ» فَیَحْکُمُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَا یَکُونُ فِی تِلْکَ اَلسَّنَهِ مِنْ شِدَّهٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ مَطَرٍ أَوْ غَیْرِ ذَلِکَ، قُلْتُ: أَ فَضُلاَّلٌ کَانُوا قَبْلَ اَلنَّبِیِّینَ أَمْ عَلَی هُدًی؟ قَالَ: لَمْ یَکُونُوا عَلَی هُدًی کَانُوا عَلَی فِطْرَهِ اَللَّهِ اَلَّتِی فَطَرَهُمْ عَلَیْهَا لاَ تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اَللَّهِ، وَ لَمْ یَکُونُوا لِیَهْتَدُوا حَتَّی یَهْدِیَهُمْ اَللَّهِ أَ مَا تَسْمَعُ یَقُولُ إِبْرَاهِیمُ : «لَئِنْ لَمْ یَهْدِنِی رَبِّی لَأَکُونَنَّ مِنَ اَلْقَوْمِ اَلضّالِّینَ» أَیْ نَاسِیاً لِلْمِیثَاقِ،
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 208 )
ص : 9714
وَ مِنْهُ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سُلَیْمَانَ اَلْجَعْفَرِیِّ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ کَانَتْ فِی بَیْتِهِ شَاهٌ قَدَّسَتْهُمُ اَلْمَلاَئِکَهُ تَقْدِیسَهً وَ اِنْتَقَلَ عَنْهُمُ اَلْفَقْرُ مَنْقَلَهً وَ مَنْ کَانَتْ فِی بَیْتِهِ شَاتَانِ قَدَّسَتْهُمُ اَلْمَلاَئِکَهُ مَرَّتَیْنِ وَ اِرْتَحَلَ عَنْهُمُ اَلْفَقْرُ مَنْقَلَتَیْنِ فَإِنْ کَانَتْ ثَلاَثَ شِیَاهٍ قَدَّسَتْهُمُ اَلْمَلاَئِکَهُ ثَلاَثَ تَقْدِیسَاتٍ وَ اِنْتَقَلَ عَنْهُمُ اَلْفَقْرُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 130 )
16-و از همان:بسندی که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود:که هر که در خانه اش یک گوسفند باشد فرشته ها آنها را تقدیس کنند،و فقر یک مرحله از آنها دور شود،و هر که دو گوسفند دارد فرشته ها دو بار آنها را تقدیس کنند و فقر دو مرحله از آنها دور باشد،و اگر سه گوسفند باشد فرشته ها سه بار آنها را تقدیس کنند و فقر آنها یکباره برود.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 97 )
ص : 9715
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْخُرَاسَانِیُّ : قَالَ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ لِلزِّنْدِیقِ اَلَّذِی سَأَلَهُ عَنِ اَلدَّلِیلِ عَلَی اَللَّهِ تَعَالَی إِنِّی لَمَّا نَظَرْتُ إِلَی جَسَدِی وَ لَمْ یَکُنْ فِیهِ زِیَادَهٌ وَ لاَ نُقْصَانٌ فِی اَلْعَرْضِ وَ اَلطَّوْلِ وَ رَفْعِ اَلْمَکَارِهِ عَنْهُ وَ جَرِّ اَلْمَنَافِعِ إِلَیْهِ عَلِمْتُ أَنَّ لِهَذَا اَلْبُنْیَانِ بَانِیاً فَأَقْرَرْتُ مَعَ مَا أَرَی مِنْ دَوَرَانِ اَلْفَلَکِ بِقُدْرَتِهِ وَ إِنْشَاءِ اَلسَّحَابِ وَ تَصْرِیفِ اَلرِّیَاحِ وَ مَجْرَی اَلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ وَ اَلنُّجُومِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ مِنَ اَلْآیَاتِ اَلْبَیِّنَاتِ عَلِمْتُ أَنَّ لَهَا مُقَدِّراً وَ مُنْشِئاً .
( متشابه القرآن و مختلفه , جلد 1 , صفحه 46 )
ص : 9716
فِی کُلِّ وَقْتٍ عَمَلٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 477 )
ص : 9717
وَ قَالَ اِبْتَدَرَ اَلنَّاسُ إِلَی قِرَابِ سَیْفِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بَعْدَ مَوْتِهِ فَإِذَا صَحِیفَهٌ صَغِیرَهٌ وَجَدُوا فِیهَا مَنْ آوَی مُحْدِثاً فَهُوَ کَافِرٌ وَ مَنْ تَوَلَّی غَیْرَ مَوَالِیهِ فَعَلَیْهِ لَعْنَهُ اَللَّهِ وَ مِنْ أَعْتَی اَلنَّاسِ عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ قَتَلَ غَیْرَ قَاتِلِهِ أَوْ ضَرَبَ غَیْرَ ضَارِبِهِ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یَزْنِی اَلزَّانِی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 292 )
ص : 9718
وَ مِنْ مُسْنَدِ أَحْمَدَ ره مِنْ حَدِیثِ مَعْقِلِ بْنِ یَسَارٍ : أَنَّ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لِفَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ أَ لاَ تَرْضَیْنَ أَنِّی زَوَّجْتُکِ أَقْدَمَ أُمَّتِی سِلْماً وَ أَکْثَرَهُمْ عِلْماً وَ أَعْظَمَهُمْ حِلْماً .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 116 )
ص : 9719
660-17 الکافی ،456/296/8 بهذا الإسناد عن الفضیل و مؤمن الطاق عن زکریا النقاض عن أبی جعفر علیه السّلام قال سمعته یقول: الناس صاروا بعد رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله بمنزله من اتبع هارون علیه السّلام و من اتبع العجل و إن أبا بکر دعا فأبی علی علیه السّلام إلا القرآن و إن عمر دعا فأبی علی علیه السّلام إلا القرآن و إن عثمان دعا فأبی علی علیه السّلام إلا القرآن و إنه لیس من أحد یدعو إلی أن یخرج الدجال إلا سیجد من یبایعه و من رفع رایه ضلال فصاحبها طاغوت.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 196 )
ص : 9720
ثَمَرَهُ اَلتَّجْرِبَهِ حُسْنُ اَلاِخْتِبَارِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 209 )
ص : 9721
اَلْمَحَاسِنُ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ اَلْبَزَنْطِیِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُوقَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْکَبَابُ یَذْهَبُ بِالْحُمَّی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 59 , صفحه 98 )
16-در محاسن-468-:بسندی از امام ششم علیه السّلام که کباب تب را میبرد.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 6 , ص 85 )
ص : 9722
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: لاَ تَأْتِ رَجُلاً إِلاَّ أَنْ تَرْجُوَ نَوَالَهُ وَ تَخَافَ یَدَهُ أَوْ یَسْتَفِیدَ مِنْ عِلْمِهِ أَوْ تَرْجُوَ بَرَکَهَ دُعَائِهِ أَوْ تَصِلَ رَحِماً بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 75 , صفحه 111 )
و فرمود رفت و آمد مکن مگر با کسی که یا از نعمتش برخوردار میشوی و یا از دست او میترسی و یا از علمش سود می بری و یا امید برکت دعایش را داری و یا پیوند خویشاوندی میکنی که بین شما است.
( بحارالأنوار (جلد 75) / ترجمه خسروی ؛ ج 2 , ص 104 )
ص : 9723
و فی کتاب کمال الّدین و تمام النّعمه بإسناده إلی محمّد بن إسماعیل القرشیّ، عمّن حدّثه، عن إسماعیل بن أبی رافع، عن أبیه [أبی رافع] قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-: إنّ جبرئیل - علیه السّلام - نزل علیّ بکتاب، فیه خبر الملوک ملوک الأرض [قبلی،] و خبر من بعث قبلی من الأنبیاء و الرّسل. و هو حدیث طویل أخذت منه موضع الحاجه. قال: لمّا ملک أشجّ بن أشجان، و کان یسمّی الکیس، و کان قد ملک مأتین و ستّا و ستّین سنه، ففی سنه إحدی و خمسین من ملکه، بعث اللّه - عزّ و جلّ - عیسی بن مریم - علیه السّلام - و استودعه النّور و العلم و الحکمه و جمیع علوم الأنبیاء قبله، و زاده الإنجیل، و بعثه إلی بیت المقدس إلی بنی إسرائیل، یدعوهم إلی کتابه و حکمته و إلی الإیمان باللّه و برسوله ، فأبی أکثرهم إلاّ طغیانا و کفرا، فلمّا لم یؤمنوا [به] دعا ربّه و عزم علیه، فمسخ منهم شیاطین لیریهم آیه فیعتبروا، فلم یزدهم ذلک إلاّ طغیانا و کفرا، فأتی بیت المقدس، فمکث یدعوهم و یرغّبهم [فیما عند اللّه] ثلاثا و ثلاثین سنه، حتّی طلبته الیهود، و ادّعت أنّها عذّبته و دفنته فی الأرض حیّا، و ادّعی بعضهم أنّهم قتلوه و صلبوه، و ما کان اللّه لیجعل لهم سلطان علیه، و إنّما شبّه لهم، و ما قدروا علی عذابه و دفنه، و لا علی قتله و صلبه [لقوله - عزّ و جلّ-: إِنِّی مُتَوَفِّیکَ وَ رافِعُکَ إِلَیَّ وَ مُطَهِّرُکَ مِنَ اَلَّذِینَ کَفَرُوا فلم یقدروا علی قتله و صلبه،] لأنّهم لو قدروا علی ذلک لکان تکذیبا لقوله، و لکن رَفَعَهُ اَللّهُ [إِلَیْهِ] بعد أن توفّاه، فلمّا أراد اللّه أن یرفعه، أوحی إلیه أن یستودع نور اللّه و حکمته و علم کتابه شمعون بن حمّون الصّفا، خلیفته علی المؤمنین، ففعل ذلک.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 3 , صفحه 113 )
ص : 9724
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: قَالَ عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ لِلْحَوَارِیِّینَ تَحَبَّبُوا إِلَی اَللَّهِ وَ تَقَرَّبُوا إِلَیْهِ قَالُوا یَا رُوحَ اَللَّهِ بِمَا ذَا نَتَحَبَّبُ إِلَی اَللَّهِ وَ نَتَقَرَّبُ قَالَ بِبُغْضِ أَهْلِ اَلْمَعَاصِی وَ اِلْتَمِسُوا رِضَا اَللَّهِ بِسَخَطِهِمْ قَالُوا یَا رُوحَ اَللَّهِ فَمَنْ نُجَالِسُ إِذًا قَالَ مَنْ یُذَکِّرُکُمُ اَللَّهَ رُؤْیَتُهُ وَ یَزِیدُ فِی عَمَلِکِمْ مَنْطِقُهُ وَ یُرَغِّبُکُمْ فِی اَلْآخِرَهِ عَمَلُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 74 , صفحه 147 )
60-فرمود:عیسی بن مریم گفته است:بسوی خدا دوست دارید و نزدیک شوید حواریین گفتند ای روح خدا بچه وسیله بخدا نزدیک شویم و دوست بداریم؟فرمود:بوسیله دشمن داشتن گناهکاران و خوشنودی خدا را با دشمنی آنان بدست آورید عرضکرد:باکی همنشینی کنیم فرمود آنکه دیدارش شما را بیاد خدا اندازد و سخنش دانش شما را زیاد کند و کردارش شما را مایل به آخرت نماید.
( بحارالأنوار (جلد 74) / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 167 )
ص : 9725
وَ عَنْهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ اَلْفَضْلِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یَدْفَعُ إِلَی اَلرَّجُلِ بَقَراً أَوْ غَنَماً عَلَی أَنْ یَدْفَعَ إِلَیْهِ کُلَّ سَنَهٍ مِنْ أَلْبَانِهَا وَ أَوْلاَدِهَا کَذَا وَ کَذَا قَالَ مَکْرُوهٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 17 , صفحه 351 )
ص : 9726
ین، [کتاب حسین بن سعید ] ، و النوادر عَنْهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لاَ یُجْزِی فِی اَلْقَتْلِ إِلاَّ رَجُلٌ وَ یُجْزِی فِی اَلظِّهَارِ وَ کَفَّارَهِ اَلْیَمِینِ صَبِیٌّ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 381 )
ص : 9727
یر، [بصائر الدرجات] ، مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَنِ اِبْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنِ اَلْمُنَخَّلِ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَالَ یَا جَابِرُ هَلْ لَکَ مِنْ حِمَارٍ یَسِیرُ بِکَ فَبَلَغَ بِکَ مِنَ اَلْمَطْلِعِ إِلَی اَلْمَغْرِبِ فِی یَوْمٍ وَاحِدٍ قَالَ قُلْتُ یَا أَبَا جَعْفَرٍ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ وَ أَنَّی لِی هَذَا قَالَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ ذَلِکَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ قَالَ أَ لَمْ تَسْمَعْ قَوْلَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَتَبْلُغَنَّ اَلْأَسْبَابَ وَ اَللَّهِ لَتَرْکَبَنَّ اَلسَّحَابَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 39 , صفحه 136 )
ص : 9728
رَوَی عَمْرُو بْنُ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ اَلْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْبَاقِرِ عَلَیْهِ وَ عَلَی آبَائِهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ عُمَرَ بْنَ اَلْخَطَّابِ لَمَّا حَضَرَتْهُ اَلْوَفَاهُ وَ أَجْمَعَ عَلَی اَلشُّورَی بَعَثَ إِلَی سِتَّهِ نَفَرٍ مِنْ قُرَیْشٍ إِلَی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ إِلَی عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ وَ إِلَی اَلزُّبَیْرِ بْنِ اَلْعَوَّامِ وَ إِلَی طَلْحَهَ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ وَ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ وَ سَعْدِ بْنِ أَبِی وَقَّاصٍ وَ أَمَرَهُمْ أَنْ یَدْخُلُوا إِلَی اَلْبَیْتِ وَ لاَ یَخْرُجُوا مِنْهُ حَتَّی یُبَایِعُوا لِأَحَدِهِمْ- فَإِنِ اِجْتَمَعَ أَرْبَعَهٌ عَلَی وَاحِدٍ وَ أَبَی وَاحِدٌ أَنْ یُبَایِعَهُمْ قُتِلَ وَ إِنِ اِمْتَنَعَ اِثْنَانِ وَ بَایَعَ ثَلاَثَهٌ قُتِلاَ فَأَجْمَعَ رَأْیُهُمْ عَلَی عُثْمَانَ فَلَمَّا رَأَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا هَمَّ اَلْقَوْمُ بِهِ مِنَ اَلْبَیْعَهِ لِعُثْمَانَ قَامَ فِیهِمْ لِیَتَّخِذَ عَلَیْهِمُ اَلْحُجَّهَ فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ لَهُمْ - اِسْمَعُوا مِنِّی کَلاَمِی فَإِنْ یَکُ مَا أَقُولُ حَقّاً فَاقْبَلُوا وَ إِنْ یَکُ بَاطِلاً فَأَنْکِرُوا ثُمَّ قَالَ أَنْشُدُکُمْ بِاللَّهِ اَلَّذِی یَعْلَمُ صِدْقَکُمْ إِنْ صَدَقْتُمْ وَ یَعْلَمُ کَذِبَکُمْ إِنْ کَذَبْتُمْ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ صَلَّی اَلْقِبْلَتَیْنِ کِلْتَیْهِمَا غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ مَنْ بَایَعَ اَلْبَیْعَتَیْنِ کِلْتَیْهِمَا اَلْفَتْحَ وَ بَیْعَهَ اَلرِّضْوَانِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَخُوهُ اَلْمُزَیَّنُ بِالْجَنَاحَیْنِ فِی اَلْجَنَّهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ عَمُّهُ سَیِّدُ اَلشُّهَدَاءِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ زَوْجَتُهُ سَیِّدَهُ نِسَاءِ اَلْعَالَمِینَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ اِبْنَاهُ اِبْنَا رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ هُمَا سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ - قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ عَرَفَ اَلنَّاسِخَ مِنَ اَلْمَنْسُوخِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَذْهَبَ اَللَّهُ عَنْهُ اَلرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُ تَطْهِیراً غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ عَایَنَ جَبْرَئِیلَ فِی مِثَالِ دِحْیَهَ اَلْکَلْبِیِّ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَدَّی اَلزَّکَاهَ وَ هُوَ رَاکِعٌ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ مَسَحَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَیْنَیْهِ وَ أَعْطَاهُ اَلرَّایَهَ یَوْمَ خَیْبَرَ فَلَمْ یَجِدْ حَرّاً وَ لاَ بَرْداً غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ- هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ نَصَبَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ بِأَمْرِ اَللَّهِ تَعَالَی فَقَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاَهُ اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ هُوَ أَخُو رَسُولِ اَللَّهِ فِی اَلْحَضَرِ وَ رَفِیقُهُ فِی اَلسَّفَرِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ بَارَزَ عَمْرَو بْنَ عَبْدِ وُدٍّ یَوْمَ اَلْخَنْدَقِ وَ قَتَلَهُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَی إِلاَّ أَنَّهُ لاَ نَبِیَّ بَعْدِی غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ - قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ سَمَّاهُ اَللَّهُ فِی عَشْرِ آیَاتٍ مِنَ اَلْقُرْآنِ مُؤْمِناً غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ- قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ- هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ نَاوَلَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَبْضَهً مِنَ اَلتُّرَابِ فَرَمَی بِهَا فِی وُجُوهِ اَلْکُفَّارِ فَانْهَزَمُوا غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ وَقَفَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ مَعَهُ یَوْمَ أُحُدٍ حَتَّی ذَهَبَ اَلنَّاسُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَضَی دَیْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ شَهِدَ وَفَاهَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ غَسَّلَ رَسُولَ اَللَّهِ وَ کَفَّنَهُ وَ لَحَدَهُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ وَرِثَ سِلاَحَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ رَایَتَهُ وَ خَاتَمَهُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ- هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ جَعَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ طَلاَقَ نِسَائِهِ بِیَدِهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ حَمَلَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی ظَهْرِهِ حَتَّی کَسَرَ اَلْأَصْنَامَ عَلَی بَابِ اَلْکَعْبَهِ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ نُودِیَ بِاسْمِهِ مِنَ اَلسَّمَاءِ یَوْمَ بَدْرٍ لاَ سَیْفَ إِلاَّ ذُو اَلْفَقَارِ وَ لاَ فَتَی إِلاَّ عَلِیٌّ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَکَلَ مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلطَّائِرِ اَلْمَشْوِیِّ اَلَّذِی أُهْدِیَ إِلَیْهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ صَاحِبُ رَایَتِی فِی اَلدُّنْیَا وَ صَاحِبُ لِوَائِی فِی اَلْآخِرَهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ- هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَدَّمَ بَیْنَ یَدَیْ نَجْوَاهُ صَدَقَهً غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ خَصَفَ نَعْلَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَا أَخُوکَ وَ أَنْتَ أَخِی غَیْرِی قَالُوا لاَ - قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ أَحَبُّ اَلْخَلْقِ إِلَیَّ وَ أَقْوَلُهُمْ بِالْحَقِّ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ وَجَدَ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَائِعاً فَاسْتَقَی مِائَهَ دَلْوٍ بِمِائَهِ تَمْرَهٍ وَ جَاءَ بِالتَّمْرِ فَأَطْعَمَهُ رَسُولُ اَللَّهُ غَیْرِی؟ وَ هُوَ جَائِعٌ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ سَلَّمَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ وَ إِسْرَافِیلُ فِی ثَلاَثَهِ آلاَفٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ یَوْمَ بَدْرٍ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ غَمَّضَ عَیْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ- هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ وَحَّدَ اَللَّهَ قَبْلِی غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ کَانَ أَوَّلَ دَاخِلٍ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ آخِرَ خَارِجٍ مِنْ عِنْدِهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ مَشَی مَعَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَمَرَّ عَلَی حَدِیقَهٍ فَقُلْتُ مَا أَحْسَنَ هَذِهِ اَلْحَدِیقَهَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ حَدِیقَتُکَ فِی اَلْجَنَّهِ أَحْسَنُ مِنْ هَذِهِ حَتَّی مَرَرْتُ عَلَی ثَلاَثِ حَدَائِقَ کُلَّ ذَلِکَ یَقُولُ رَسُولُ اَللَّهِ حَدِیقَتُکَ فِی اَلْجَنَّهِ أَحْسَنُ مِنْ هَذِهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِی وَ صَدَّقَنِی وَ أَوَّلُ مَنْ یَرِدُ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِیَدِهِ وَ یَدِ اِمْرَأَتِهِ وَ اِبْنَیْهِ حِینَ أَرَادَ أَنْ یُبَاهِلَ نَصَارَی أَهْلِ نَجْرَانَ غَیْرِی قَالُوا لاَ؟ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَوَّلُ طَالِعٍ یَطْلُعُ عَلَیْکُمْ مِنْ هَذَا اَلْبَابِ یَا أَنَسُ فَإِنَّهُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدُ اَلْمُسْلِمِینَ وَ أَوْلَی اَلنَّاسِ بِالنَّاسِ فَقَالَ أَنَسٌ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْهُ رَجُلاً مِنَ اَلْأَنْصَارِ فَکُنْتُ أَنَا اَلطَّالِعَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَنَسٍ مَا أَنْتَ بِأَوَّلِ رَجُلٍ أَحَبَّ قَوْمَهُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ نَزَلَتْ فِیهِ هَذِهِ اَلْآیَهُ- إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ - قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیهِ وَ فِی وُلْدِهِ- إِنَّ اَلْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً إِلَی آخِرِ اَلسُّورَهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَنْزَلَ اَللَّهُ فِیهِ- أَ جَعَلْتُمْ سِقایَهَ اَلْحاجِّ وَ عِمارَهَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اَللّهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ عَلَّمَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَلْفَ کَلِمَهٍ کُلُّ کَلِمَهٍ مِفْتَاحُ أَلْفِ کَلِمَهٍ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ نَاجَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ یَوْمَ اَلطَّائِفِ فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ نَاجَیْتَ عَلِیّاً دُونَنَا؟ فَقَالَ لَهُمَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا أَنَا نَاجَیْتُهُ بَلِ اَللَّهُ أَمَرَنِی بِذَلِکَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ سَقَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنَ اَلْمِهْرَاسِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ - قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ أَقْرَبُ اَلْخَلْقِ مِنِّی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یَدْخُلُ بِشَفَاعَتِکَ اَلْجَنَّهَ أَکْثَرُ مِنْ عَدَدِ رَبِیعَهَ وَ مُضَرَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ أَنْتَ تُکْسَی حِینَ أُکْسَی غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ اَلْفَائِزُونَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ- هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یُحِبُّنِی وَ یُبْغِضُ هَذَا غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ أَحَبَّ شِطْرَاتِی هَذِهِ فَقَدْ أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَحَبَّنِی فَقَدْ أَحَبَّ اَللَّهَ فَقِیلَ لَهُ وَ مَا شِطْرَاتُکَ؟ قَالَ عَلِیٌّ وَ اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ وَ فَاطِمَهُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ خَیْرُ اَلْبَشَرِ بَعْدَ اَلنَّبِیِّینَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ- قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ اَلْفَارُوقُ تُفَرِّقُ بَیْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ أَفْضَلُ اَلْخَلاَئِقِ عَمَلاً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ بَعْدَ اَلنَّبِیِّینَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ- هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کِسَاءَهُ عَلَیْهِ وَ عَلَی زَوْجَتِهِ وَ عَلَی اِبْنَیْهِ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ أَنَا وَ أَهْلُ بَیْتِی إِلَیْکَ لاَ إِلَی اَلنَّارِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ کَانَ یَبْعَثُ إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلطَّعَامَ وَ هُوَ فِی اَلْغَارِ وَ یُخْبِرُهُ بِالْأَخْبَارِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ أَخِی وَ وَزِیرِی وَ صَاحِبِی مِنْ أَهْلِی غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ أَقْدَمُهُمْ سِلْماً وَ أَفْضَلُهُمْ عِلْماً وَ أَکْثَرُهُمْ حِلْماً غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَتَلَ مَرْحَباً اَلْیَهُودِیَّ فَارِسَ اَلْیَهُودِ مُبَارَزَهً غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ عَرَضَ عَلَیْهِ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْإِسْلاَمَ فَقَالَ لَهُ أَنْظِرْنِی حَتَّی أَلْقَی وَالِدِی فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنَّهَا أَمَانَهٌ عِنْدَکَ فَقُلْتُ فَإِنْ کَانَتْ أَمَانَهً عِنْدِی فَقَدْ أَسْلَمْتُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ اِحْتَمَلَ بَابَ خَیْبَرَ حِینَ فَتَحَهَا فَمَشَی بِهِ مِائَهَ ذِرَاعٍ ثُمَّ عَالَجَهُ بَعْدَهُ أَرْبَعِینَ رَجُلاً فَلَمْ یُطِیقُوهُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ - قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ نَزَلَتْ فِیهِ هَذِهِ اَلْآیَهُ- یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ اَلرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَهً فَکُنْتُ أَنَا اَلَّذِی قَدَّمَ اَلصَّدَقَهَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ سَبَّ عَلِیّاً فَقَدْ سَبَّنِی وَ مَنْ سَبَّنِی فَقَدْ سَبَّ اَللَّهَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْزِلِی مُوَاجِهُ مَنْزِلِکَ فِی اَلْجَنَّهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَاتَلَ اَللَّهُ مَنْ قَاتَلَکَ وَ عَادَی اَللَّهُ مَنْ عَادَاکَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ اِضْطَجَعَ عَلَی فِرَاشِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حِینَ أَرَادَ أَنْ یَسِیرَ إِلَی اَلْمَدِینَهِ وَ وَقَاهُ بِنَفْسِهِ مِنَ اَلْمُشْرِکِینَ حِینَ أَرَادُوا قَتْلَهُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ - قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ أَوْلَی اَلنَّاسِ بِأُمَّتِی بَعْدِی غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَنْ یَمِینِ اَلْعَرْشِ وَ اَللَّهُ یَکْسُوکَ ثَوْبَیْنِ أَحَدُهُمَا أَخْضَرُ وَ اَلْآخَرُ وَرْدِیٌّ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ صَلَّی قَبْلَ اَلنَّاسِ بِسَبْعِ سِنِینَ وَ أَشْهُرٍ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَا یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ آخِذٌ بِحُجْزَهِ رَبِّی وَ اَلْحُجْزَهُ اَلنُّورُ وَ أَنْتَ آخِذٌ بِحُجْزَتِی وَ أَهْلُ بَیْتِی آخِذٌ بِحُجْزَتِکَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ کَنَفْسِی وَ حُبُّکَ حُبِّی وَ بُغْضُکَ بُغْضِی؟ قَالُوا لاَ- قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَلاَیَتُکَ کَوَلاَیَتِی عَهْدٌ عَهِدَهُ إِلَیَّ رَبِّی وَ أَمَرَنِی أَنْ أُبَلِّغَکُمُوهُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْهُ لِی عَوْناً وَ عَضُداً وَ نَاصِراً غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمَالُ یَعْسُوبُ اَلظَّلَمَهِ وَ أَنْتَ یَعْسُوبُ اَلْمُؤْمِنِینَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ- قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لَأَبْعَثَنَّ إِلَیْکُمْ رَجُلاً اِمْتَحَنَ اَللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَطْعَمَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ رُمَّانَهً وَ قَالَ هَذِهِ مِنْ رُمَّانِ اَلْجَنَّهِ لاَ یَنْبَغِی أَنْ یَأْکُلَ مِنْهُ إِلاَّ نَبِیٌّ أَوْ وَصِیُّ نَبِیٍّ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا سَأَلْتُ رَبِّی شَیْئاً إِلاَّ أَعْطَانِیهِ وَ لَمْ أَسْأَلْ رَبِّی شَیْئاً إِلاَّ سَأَلْتُ لَکَ مِثْلَهُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ أَقْوَمُهُمْ بِأَمْرِ اَللَّهِ وَ أَوْفَاهُمْ بِعَهْدِ اَللَّهِ وَ أَعْلَمُهُمْ بِالْقَضِیَّهِ وَ أَقْسَمُهُمْ بِالسَّوِیَّهِ وَ أَعْظَمُهُمْ عِنْدَ اَللَّهِ مَزِیَّهً غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ - قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَضْلُکَ عَلَی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ کَفَضْلِ اَلشَّمْسِ عَلَی اَلْقَمَرِ وَ کَفَضْلِ اَلْقَمَرِ عَلَی اَلنُّجُومِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُدْخِلُ اَللَّهُ وَلِیَّکَ اَلْجَنَّهَ وَ عَدُوَّکَ اَلنَّارَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلنَّاسُ مِنْ أَشْجَارٍ شَتَّی وَ أَنَا وَ أَنْتَ مِنْ شَجَرَهٍ وَاحِدَهٍ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَا سَیِّدُ وُلْدِ آدَمَ وَ أَنْتَ سَیِّدُ اَلْعَرَبِ وَ اَلْعَجَمِ وَ لاَ فَخْرَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ- قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ فِی اَلْآیَتَیْنِ مِنَ اَلْقُرْآنِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ - قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَوْعِدُکَ مَوْعِدِی وَ مَوْعِدُ شِیعَتِکَ عِنْدَ اَلْحَوْضِ إِذَا خَافَتِ اَلْأُمَمُ وَ وُضِعَتِ اَلْمَوَازِینُ غَیْرِی قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَللَّهُمَّ إِنِّی أُحِبُّهُ فَأَحِبَّهُ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَهُ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ تُحَاجُّ اَلنَّاسَ فَتُحَجِّجُهُمْ بِإِقَامَهِ اَلصَّلاَهِ وَ إِیتَاءِ اَلزَّکَاهِ وَ اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْیِ عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ إِقَامِ اَلْحُدُودِ وَ اَلْقَسْمِ بِالسَّوِیَّهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِیَدِهِ یَوْمَ بَدْرٍ فَرَفَعَهَا حَتَّی نَظَرَ اَلنَّاسُ إِلَی بَیَاضِ إِبْطَیْهِ وَ هُوَ یَقُولُ- أَلاَ إِنَّ هَذَا اِبْنُ عَمِّی وَ وَزِیرِی فَوَازِرُوهُ وَ نَاصِحُوهُ وَ صَدِّقُوهُ فَإِنَّهُ وَلِیُّکُمْ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ هَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ نَزَلَتْ فِیهِ هَذِهِ اَلْآیَهُ- وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَهٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ نَشَدْتُکُمْ بِاللَّهِ فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ کَانَ جَبْرَئِیلُ أَحَدَ ضِیفَانِهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ أَعْطَاهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَنُوطاً مِنْ حَنُوطِ اَلْجَنَّهِ ثُمَّ أَقْسَمَهُ أَثْلاَثاً ثُلُثاً لِی تُحَنِّطُنِی بِهِ وَ ثُلُثاً لاِبْنَتِی وَ ثُلُثاً لَکَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ کَانَ إِذَا دَخَلَ عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَیَّاهُ وَ أَدْنَاهُ وَ رَحَّبَ بِهِ وَ تَهَلَّلَ لَهُ وَجْهُهُ غَیْرِی فَقَالُوا لاَ - قَالَ فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَا أَفْتَخِرُ بِکَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِذَا اِفْتَخَرَتِ اَلْأَنْبِیَاءُ بِأَوْصِیَائِهَا غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ سَرَّحَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِسُورَهِ بَرَاءَهَ إِلَی اَلْمُشْرِکِینَ مِنْ أَهْلِ مَکَّهَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنِّی لَأَرْحَمُکَ مِنْ ضَغَائِنَ فِی صُدُورِ أَقْوَامٍ عَلَیْکَ لاَ یُظْهِرُونَهَا حَتَّی یَفْقِدُونِی فَإِذَا فَقَدُونِی خَالَفُوا فِیهَا غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَدَّی اَللَّهُ عَنْ أَمَانَتِکَ أَدَّی اَللَّهُ عَنْ ذِمَّتِکَ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ- قَالَ فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنْتَ قَسِیمُ اَلنَّارِ تُخْرِجُ مِنْهَا مَنْ زَکَا وَ تَذَرُ فِیهَا کُلَّ کَافِرٍ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ فَتَحَ حِصْنَ خَیْبَرَ وَ سَبَی بِنْتَ مَرْحَبٍ فَأَدَّاهَا إِلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ فَهَلْ فِیکُمْ أَحَدٌ قَالَ لَهُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَرِدُ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ رِوَاءً مَرْوِیِّینَ مُبْیَضَّهً وُجُوهُهُمْ وَ یَرِدُ عَلَیَّ عَدُوُّکَ ظِمَاءً مُظْمَئِینَ مُقْتَحِمِینَ مُسْوَدَّهً وُجُوهُهُمْ غَیْرِی؟ قَالُوا لاَ قَالَ لَهُمْ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَمَّا إِذَا أَقْرَرْتُمْ عَلَی أَنْفُسِکُمْ وَ اِسْتَبَانَ لَکُمْ ذَلِکَ مِنْ قَوْلِ نَبِیِّکُمْ - فَعَلَیْکُمْ بِتَقْوَی اَللَّهِ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَنْهَاکُمْ عَنْ سَخَطِهِ وَ لاَ تَعْصُوا أَمْرَهُ وَ رُدُّوا اَلْحَقَّ إِلَی أَهْلِهِ وَ اِتَّبِعُوا سُنَّهَ نَبِیِّکُمْ فَإِنَّکُمْ إِنْ خَالَفْتُمْ خَالَفْتُمُ اَللَّهَ فَادْفَعُوهَا إِلَی مَنْ هُوَ أَهْلُهُ وَ هِیَ لَهُ قَالَ فَتَغَامَزُوا فِیمَا بَیْنَهُمْ وَ تَشَاوَرُوا وَ قَالُوا قَدْ عَرَفْنَا فَضْلَهُ وَ عَلِمْنَا أَنَّهُ أَحَقُّ اَلنَّاسِ بِهَا وَ لَکِنَّهُ رَجُلٌ لاَ یُفَضِّلُ أَحَداً عَلَی أَحَدٍ فَإِنْ وَلَّیْتُمُوهَا إِیَّاهُ جَعَلَکُمْ وَ جَمِیعَ اَلنَّاسِ فِیهَا شَرَعاً سَوَاءً وَ لَکِنْ وَلُّوهَا عُثْمَانَ فَإِنَّهُ یَهْوَی اَلَّذِی تَهْوَونَ فَدَفَعُوهَا إِلَیْهِ .
( الاحتجاج , جلد 1 , صفحه 134 )
روایت کرد عمر بن شمر از جابر رضی اللّه عنه و او از أبی جعفر محمّد ابن علیّ الباقر علیه و علی آبائه السّلام که آن حضرت فرمود که:چون عمر بن الخطّاب بوفات نزدیک رسید در باب أمر خلافت بشوری مقرّر نمود و أمر باحضار شش نفر از قریش فرمود. 1-علی بن أبی طالب علیه السّلام. 2-عثمان بن عفّان. 3-زبیر بن عوّام. 4-طلحه بن عبد اللّه. 5-عبد الرّحمن بن عوف. 6-سعد بن أبی وقّاص.و حکم کرد که این جماعت همگی در یک خانه بنشینندو آرای خود را بر خلافت یکی از آن شش نفر مقرّر کرده بلکه بر آن کس بیعت نموده بیرون آیند و تا أمر مشخّص نشود از خانه بیرون نیایند،و نیز مقرّر نمود که اگر چهار نفر اتّفاق بر خلافت یکنفر نمایند و یکی از آن جماعت ابا نمایند او را بکشند،و اگر سه نفر اتّفاق بر ولایت یکنفر کنند و دو نفر دیگر امتناع نمایند آن دو نفر را بقتل آرند چون بموجب فرموده عمل نموده در آرای خود اجتماع بر خلافت عثمان نمودند. پس چون أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب علیه السّلام مطلب و مرام قوم بر بیعت عثمان معلوم کرد بواسطۀ اتمام حجّت بر آن جماعت در میان ایشان بر خاست و گفت:ای یاران از من کلمۀ چند استماع نمائید اگر حقّ باشد قبول کنید و اگر باطل بود ابا و امتناع نمائید. چون قوم متوجّه گشتند حضرت أمیر المؤمنین علی علیه السّلام گفت:شما را بخدای تعالی قسم است همان خدای که اگر راست گوئید راستی شما را میداند و اگر دروغ گوئید بر کذب شما نیز مطّلع و مخبر است که آیا در میان شما بغیر من کسی هست که نماز بدو قبله گزارده باشد؟گفتند:نه گفت:بقادر منّان شما را قسم است که آیا در میان شما کسی است که دو بیعت با هم بحضرت سیّد عالم کرده باشد بیعت الفتح و بیع الرّضوان بغیر من؟گفتند نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم است که آیا در میان شما کسی هست که برادر او در جنّت باحسان حضرت فالق الاصباح مزیّن بدو جناح بود بغیر من گفتند نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم است که آیا در میان شما کسی هست که عمّ او سیّد الشّهداء باشد بغیر من؟گفتند نه.گفت:قسم میدهم شما را بخدای ایزد عالم که آیا در میان شما کسی هست که زوجۀ او سیّدۀ نساء العالمین بود غیر از من؟گفتند:نه. گفت:قسم میدهم شما را بخدای تبارک و تعالی که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که فرزندان او فرزندان رسول خدای منّان بود بغیر از من؟گفتند نه. گفت:شما را قسم میدهم بخدای ایزد عالم که آیا در میان شما کسی هست که ناسخ قرآن را از منسوخ آن مثل من داند؟گفتند نه. گفت:پس شما را قسم میدهم بخدای واحد علاّم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت ایزد قادر رجس را از او دور ساخته و او را پاک مطهّر گردانیده بغیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم سوگند میدهم که آیا در میان شما کسی هست که جبرئیل أمین را بر مثال دحیۀ کلبی دیده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم است که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که در حالت رکوع زکاه بسایل داده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم است که آیا در میان شما کسی هست که حضرت نبیّ ایزد تعالی و تبارک دست مبارک بر چشم او مالیده و بعد از شفاء عین و صحّت رسول آخر الزّمان در روز خیبر رایت أهل اسلام باو احسان و انعام نموده باشد غیر از من؟ گفتند:نه.گفت:شما را قسم میدهم بخدای تعالی که آیا در میان شما أحدی هست که حضرت سیّد البشر در روز خمّ غدیر بأمر خدای کبیر او را بر ولایت امّت نصب نمود و در حقّ او فرمود که:من کنت مولاه فعلیّ مولاه اللّهمّ وال من والاه و عاد من عاداه بغیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را قسم میدهم بخدای واحد عالم که آیا در میان شما أحدی هست که برادر حضرت پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در حضر و رفیق ایشان در سفر بود غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بحضرت خدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما کسی هست که مبارزت با عمرو بن عبد ودّ در روز خندق کرده و او را بقتل آورده غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را قسم میدهم بخدای واهب عالم که آیا در میان شما أحدی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در حقّ او فرموده باشد که: أنت منّی بمنزله هرون من موسی(علیه السّلام)الاّ انّه لا نبیّ بعدی غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تبارک و تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما أحدی هست که خدای منّان در ده آیۀ قرآن او را مؤمن خوانده باشد غیر از من؟ گفتند:نه.گفت:شما را بحضرت خدای تبارک و تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما کسی هست که بواسطۀ نصرت او حضرت نبیّ الرّحمه قبضۀ از تراب برداشت و بر روی کفّار که با او در جنگ و پیکار بودند انداخت و بمجرّد وصول تراب بر وجوه بی شکوه آن فجّار انهزام اختیار کردند و گریختند غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما کسی هست که ملائکه در روز جنگ احد باعانت و مدد او بودند تا آنکه تمامی مردمان از میدان برون رفتند غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای غنیّ واحد قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که جنّت حضرت واهب بیمنّت مشتاق رؤیت او باشد بغیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما کسی هست که حضرت سیّد البریّات در هنگام وفات او را در نزد خود حاضر نمود غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما کسی هست که غسل رسول خدای مهیمن و دفن و کفن او کرده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تبارک و تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما کسی هست که وارث سلاح رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و انگشتری آن حضرت از روی احسان و موهبت یافته باشد غیر از من؟ گفتند:نه.گفت:شما را بخدای تعالی سوگند میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)طلاق زنان خود را بدست او مقرّر کرده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را قسم میدهم بخدای تعالی که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت نبیّ الرّحمه او را بر دوش مبارک خود سوار گردانیده باشد که ببالای بام بیت اللّه الحرام بواسطۀ کسر أصنام رفته باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را قسم بذات خدای عالم میدهم که آیا در میان شما أحدی هست که منادی حضرت ایزد أکبر در روز جنگ بدر بنام او ندا کرده باشد که لا سیف الاّ ذو الفقار و لا فتی الاّ علی غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که با حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم أکل مرغ بریان که بهدیّه برای آن نبیّ آخر الزّمان آورده بودند کرده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را سوگند میدهم بخدای قادر عالم که آیا در میان شما کسی هست که حضرت سیّد البریّه باو خطاب مستطاب فرموده باشد که صاحب علم و رایت من در دنیا و آخرت توئی غیر از من؟ گفتند:نه.گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما کسی هست که تقدیم صدقه برای نجوای حضرت نبیّ الرّحمه کرده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدایتعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که نعلین مبارک رسول ایزد تعالی و تبارک دوخته باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را قسم میدهم به خدای عالم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت نبوّتمآب با او خطاب مستطاب کرده باشد که تو برادر من و من برادر تو ام غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در حقّ او گفته باشد که:بار خدایا علی أحبّ خلق تو در نزد من و راست گوینده تر ایشان است بحقّ غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:بخدای عالم شما را قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت جبرئیل علیه السّلام و میکائیل(علیه السّلام)و اسرافیل(علیه السّلام)با سه هزار ملائکه کرام در روز بدر بردّ سلام کرده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما کسی هست که پیوسته چشم عنایت و احسان حضرت رسول آخر الزّمان باو بود غیر از من؟ گفتند:نه.گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا هیچ أحدی در میان شما هست که خدای تعالی و تقدّس را به یگانگی پیش از من شناخته باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بجهت او خطاب بأنس بن مالک کرده که یا انس اوّل کسی که امروز از این در درآید آن کس أمیر المؤمنین و سیّد المرسلین و خیر الوصیّین و اولی مردم بجمیع مخلوقین است پس انس گفت:بار خدایا چنان کن که آن از أنصار باشد در آن دم من بحکم قادر عالم از در درآمدم در ساعت حضرت سیّد البریّه روی بانس آورده فرمود که:ای انس تو أوّل آن کسی که قوم خود را دوست داشته باشی نیستی غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که آیۀ
إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ
در حقّ او نازل شده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تبارک و تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت خدای تعالی در حقّ او و فرزندانش آیۀ مبارکۀ:
إِنَّ اَلْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً
الی آخر السّوره منزّل کرده باشد غیر از من؟ گفتند:نه.گفت:شما را بحضرت خدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که خدای تبارک و تعالی این آیۀ وافی هدایت در شأن ایشان ارسال و انزال نموده باشد و هو قوله:
أَ جَعَلْتُمْ سِقایَهَ اَلْحاجِّ وَ عِمارَهَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ لا یَسْتَوُونَ
غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول کریم هزار باب از علم باو تعلیم کرده باشد که هر یک آن باب مفتاح هزار باب دیگر از معرفت و عرفان بود غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را قسم میدهم بخدای عالم که آیا در میان شما کسی هست که در یوم الطّائف که آن از بلاد ثقیف است حضرت رسول ایزد لطیف با او نجوی و تکلّم نموده باشد و أبو بکر و عمر با یک دیگر گفتند که:پیغمبر با علی نجوی کرد نه با ما،چون این خبر بسمع سیّد البشر رسید بعد از احضار ایشان از زبان معجز نشان فرمود که:من بغیر أمر حضرت مهیمن نجوی با ولیّ خدای تعالی ننمودم بلکه بأمر حضرت ایزد عالم تکلّم و نجوی بعلی نمودم غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بحضرت خدای تبارک و تعالی ذکره قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسالتمآب او را از مهراس آب داده باشد غیر از من؟گفتند:نه. صاحب دیوان در کتاب خود گفته:که مهراس عبارتست از کوهی که آب داشته باشد،و صاحب صحاح اللّغه در کتاب خویش بیان نمود که: مهراس عبارت از سنگ منقور است که گاهی در آنجا چیزی کوبند و گاهی از آب آن مکان وضو کنند و اللّه أعلم. بعد از آن ولیّ ایزد منّان گفت:ای قوم شما را بخدای تبارک و تعالی سوگند میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت رسول ایزد واهب از برای او گفته باشد که تو از جمیع أباعد و أقارب بمن أقرب در یوم القیمه- خواهی بود و بشفاعت تو در آخرت بیشتر از عدد مضر و ربیعه داخل جنّت گردند غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما کسی است که حضرت رسول(صلّی الله علیه و آله)او را گفته باشد که هر گاه من لباس جدید پوشم باید که تو نیز ملبّس بلباس جدید گردی غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم سوگند میدهم که آیا در میان شما کسی هست که حضرت رسول خدای تبارک و تعالی در حقّ او فرموده باشد که:تو و شیعه و پیروان تو در روز قیامت مفلح و رستگارید غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول(صلّی الله علیه و آله)در حقّ او فرموده باشد که:کسی دعوی مودّت و محبّت من نماید و او را عداوت و بغض داشته باشد آن کس کاذب است غیر از من؟گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما کسی هست که حضرت نبیّ العربی در حقّ او گفته باشد که هر که شطرات مرا دوست دارد چنانست که مرا دوست دارد آنکه مرا دوست دارد او دوست دار ایزد مختار است جمعی پرسیدند که یا رسول ایزد منّان شطرات شما چه کسانند؟گفت: علی و حسن و حسین و فاطمه(علیها السّلام)غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم است که آیا در میان شما کسی هست که رسول ایزد منّان در حقّ او گفته:تو بهترین مردمان هستی بعد از پیغمبران غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول ایزد عادل در حقّ او فرموده باشد که تو فاروقی که تفرقه میان حقّ و باطل برأی کامل و علم شامل تو منوط و مربوطست غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بحضرت خدای تبارک و تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت نبوّتمآب باو خطاب مستطاب نموده باشد که تو در روز قیامت بعد از أنبیاء و رسل أفضل و أعلم از تمامی امّتی از روی عمل غیر از من؟ گفتند:نه.گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول مجتبی کساء خود را برو و بر زوجه و فرزندان او پوشیده و بعد از آن این دعا در حقّ ایشان فرموده که: اللّهمّ أنا و أهل بیتی الیک لا الی النّار غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تبارک و تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که در هنگامی که رسول مختار بغار در پناه ایزد غفّار بود طعام و أخبار أشرار باو میرسانیده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بحضرت واهب عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)باو خطاب از روی کمال مرحمت و احسان مستطاب فرموده که:هیچ سرّ و نجوی نیست الاّ آنکه در نزد تو ظاهر و عیان است غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بحضرت خدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم باو گفته باشد که تو برادر و وزیر من و صاحب من در أهل منی غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم باو خطاب مستطاب نموده باشدکه تو أقدم همگی مردمی در انقیاد و اطاعت أمر من و أفضل تمامی بنی آدمی در علم بعد از من در دین و در حلم نیز أکثر و أزید از جمیع مردمی غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بذات خدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که فارس دلاور طایفۀ یهود مرحب یهودی را بمبارزت به قتل رسانیده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای واهب عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم باو عرض اسلام کرده باشد و آن کس در جواب حضرت رسالتمآب گفته باشد که ای سیّد المرسلین مرا آنقدر مهلت عنایت نمائید که از والدین مرخّص گشته بشرف بندگی و اطاعت حضرت ملک تعالی مشرّف گردم حضرت نبیّ الأکرم؟؟؟ که:این امانت مقدّم است بر اطاعت والدین این اسلام را در نزد خود امانت نگهدار من گفتم اگر چنینست پس من مسلمان شدم غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که متحمّل باب خیبر در روز فتح آن محلّ شده و آن را برکنده به مقدار صد ذرع دور انداخته باشد و بعد از آن چهل نفر از مسلمانان خواستند که آن در را از جای بجنبانند نتوانستند غیر از من؟ گفتند:نه.گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که در شأن ایشان این آیۀ وافی هدایت قرآن نازل شده باشد که:
یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ اَلرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَهً
بغیر از من هیچ أحدی این صدقه داده؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول(صلّی الله علیه و آله)برای او فرموده باشد که هر کسی که سبّ و دشنام علی کند چنان است که سبّ من نمایند و هر که مرا دشنام و سبّ نماید چنانست که ایزد واهب را سبّ نماید غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم است که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم باو خطاب فرموده باشد که منزل من در جنّت مواجه منزل تست غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بواسطۀ او فرموده باشد که مقاتل تو مقاتل خدای عادل و دشمن تو دشمن ایزد مهیمن است غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما کسی هست که در فراش حضرت رسول(صلّی الله علیه و آله)در هنگام سیر آن سیّد البشر بجانب مدینه با سکینه خوابید و آن بزرگوار را از أذیّت مشرکین أشرار که ارادۀ قتل آن سرور کرده بودند وقایت و صیانت فرمود و نفس خود را فدای او نمود غیر از من؟ گفتند:نه.گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت نبوّتمآب باو خطاب فرمود که:تو بعد از من از جمیع مردم أولی بامّت منی غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تبارک و تعالی سوگند میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت نبیّ الرّحمه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم باو فرموده باشد که:تو در روز قیامت از احسان واهب العطیّه در طرف یمین عرش حضرت أرحم الرّاحمین خواهی بود و خدای علاّم از مزایای انعام و اکرام خود دو جامه بشما درپوشاند و شما را در آن روز ممتاز و سرفراز گرداند از آن دو جامه یکی سبز و دیگری سوسنی بود غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی است که پیش از همۀ مردمان هفت سال و چند ماه نماز و بندگی ایزد متعال کرده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بحضرت خدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول خدای تبارک و تعالی باو گفته باشد که من در روز قیامت آخذ و تابع نور پروردگار خودم و تو تابع نور من و أهل بیت من تابع نور تواند غیر از من؟ گفتند:نه.گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم باو خطاب مستطاب نموده باشد که تو مثل نفس منی و دوستی و مودّت با تو دوستی و محبّت منست،و دشمنی و عداوت با تو بغض و عداوت منست غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تبارک و تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم باو فرموده باشد که ولایت تو مثل ولایت منست و این عهدیست که پروردگار ایزد واحد بمن شرط و عهد نمود و مرا أمر و حکم فرمود که این عهد و پیمان را بشما و به سایر خلقان تبلیغ نمایم بلکه بعد از بیان شما را در آن باب تأکید فراوان فرمایم غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای واهب عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله در حقّ او این دعا کرده باشد که: اللّهمّ اجعله لی عونا و عضدا و ناصرا. یعنی:بار خدایا علی علیه السّلام را معین و نصیر و یار و ظهیر من گردان غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای أکرم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی است که حضرت رسول(صلّی الله علیه و آله)او را باین خطاب مکرّم و مستطاب فرمود که مال یعسوب و سیّد ظالمان است و تو یعسوب مؤمنان خواهی بود غیر از من؟گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که در حقّ او حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بمعشر امّت خطاب مستطاب فرموده که هر آینه میفرستم بسوی شما مردی را که حضرت قادر بی امتنان دل او را مملوّ و ممتحن گردانید بواسطۀ ایمان غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت رسول اللّه(صلّی الله علیه و آله)او را اناری عنایت کرده و آنگاه حبیب اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرموده که این انار از انارهای جنّت واهب بی منّت است که سزاوار تناول این نیست مگر نبیّ یا وصیّ نبیّ(علیهم السّلام)غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم باو خطاب فرموده باشد که: من هرگز سؤال از حضرت پروردگار خود نکردم مگر آنکه مرا باعطای آن ممنون گردانید،و هرگز من سؤال چیزی بواسطۀ خود ننمودم الاّ آنکه از حضرت واهب متعال برای تو نیز مثل آن سؤال کردم غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت سیّد عالم باو خطاب مستطاب فرموده باشد که تو در میان مردمان أقوم ایشان بأمر خدای منّان و وفاکننده تر از همه ایشانی بعهد حضرت مهیمن سبحانی بلکه أعلم از ایشان و از سایر امم بقضایای أهل عالم و أعظم ایشان در نزد خدا برتبت و أقسم ایشان بسویّت توئی غیر از من؟گفتند:نه. گفت:شما را بخدای واجب تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در حقّ او فرموده باشد که:فضل تو بر این امّت مثل فضل شمس است بر قمر و مثل فضل قمر است به سایر نجوم غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تبارک و تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم برای او گفته باشد که:ولیّ و دوست تو در جنّت است و دشمن تو در نار ایزد قهّار است غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول خدای(صلّی الله علیه و آله)باو خطاب کرده باشد که سایر مردمان از درختان بسیارند امّا من و تو از شجرۀ واحده ایم غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای ایزد عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت رسول خدای تبارک و تعالی بواسطۀ او مذکور نمود که من سیّد ولد آدمم و تو سیّد عرب خواهی بود و این فخر ما و شما نیست غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت واجب الوجود اظهار رضا و خشنودی خود از او در دو آیه نموده باشد غیر از من؟گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله باو خطاب فرموده باشد که:موعد تو موعد منست و موعد شیعۀ تو حوض کوثر است در هنگامی که بحکم ایزد منّان نصب میزان نمایند و همگی خلقان ترسان و لرزان باشند غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تبارک و تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول(صلّی الله علیه و آله)در حقّ او فرموده باشد که بار خدایا من او را دوست دارم بار خدایا او را بتو می سپارم غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت رسول(صلّی الله علیه و آله)باو خطاب مستطاب فرموده باشد که:تو حجّت تمامی مردمانی پس حجّت ایشان باش در أمر باقامت نماز و ایتاء زکوات و در باب أمر معروف و نهی از منکر و اقامت حدود اللّه تعالی و قسمت بسویّه غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم دست او را در روز جنگ بدر گرفته و او را از زمین برداشته و آنقدر مرتفع گردانید که ته بغل حضرت خاتم الرّسل ظاهر گردیده.آنگاه حضرت حبیب اللّه فرمود که:ابن عمّ و وزیر من است باید که او را وزیر خود دانید تصدیق او نمائید که ولیّ شماست غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که در او این آیه نازل شده باشد:
وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَهٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ
غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت جبرئیل أمین وحی ربّ جلیل یکی از میهمانان او باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول خدای تعالی(صلّی الله علیه و آله)حنوط که از جنّت برای آن حضرت آورده بودند آن را البتّه قسمت متساوی منقسم گردانیده و بعد از آن بمن خطاب فرمود که یک حصّه ازین متعلّق است بمن و یک حصّه تعلّق بدختر من دارد و حصّۀ سوّم تعلّق بشما دارد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بحضرت خدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که هر گاه بخدمت حضرت رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم مشرّف میشده آن حضرت باو تحیّت میکرد بنزدیک خود جای داده و مرحبا میفرمود و اظهار بشاشت و شکفتگی در روی او نمود غیر از من؟گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول مختار علیه صلوات اللّه الملک الجبّار باو خطاب فرموده باشد که چون أنبیای حضرت ایزد غفّار در روز قیامت بأوصیای خود مفاخرت نمایند من نیز افتخار بشما می نمایم غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت رسول خدای عالم(علیه السّلام)او را با سورۀ براءه بسوی مشرکین أهل مکّه فرستاده باشد غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در حقّ او فرموده که:من بدرستی که هر آینه بتو رحم می نمایم از سختگیریهای قوم و عداوت که با تو دارند لیکن ظاهر نمیگردانند تا آنکه تو مرا مفقود یابی و چون من مفقود گردم قوم با تو مخالفت ظاهر نمایند غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:بخدایتعالی شما را سوگند است آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول خدای تعالی در حقّ او فرموده که امانت ترا بخدای تعالی کسی مؤدّی گردانیده که خدای خود را از ذمّت تو راضی گرداند غیر از من؟ گفتند:نه.گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ کسی هست که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم او را فرموده باشد تو قیّم ناری از نیکان هر کرا خواهی از آنجا بیرون آری که لایق آن مکان دانی از هر کافر در آن نیران بگذاری غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بذات خدای تعالی قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که فتح خیبر کرده باشد و دختر مرحب یهودی را اسیر کرده به خدمت حضرت سیّد البشر(صلّی الله علیه و آله)حاضر گردانیده باشد غیر از من؟ گفتند:نه گفت:شما را بخدای عالم قسم میدهم که آیا در میان شما هیچ أحدی هست که حضرت رسول خدای تعالی(صلّی الله علیه و آله)در حقّ او فرموده باشد که تو و شیعۀ تو در کنار حوض کوثر بنزد من حاضر خواهید شد در حالتی که سیراب و خوشحال و سفید روی باشید و دشمنان تو بنزد من آیند تشنه و سوخته و سیاه روی باشند غیر از من؟ گفتند:نه. گفت:شما را بخدای تعالی قسم میدهم که همگی آنچه بشما گفتم حقّ است یا نه؟ گفتند:بلی حقّ است در آن خلاف نیست. آنگاه حضرت ولیّ اللّه بایشان خطاب فرمود که:هر گاه شما به جمیع آنچه مذکور کردیم اقرار بآن دارید و از قول پیغمبر شما حقیقت حال من بر شما ظاهر و هویدا گردیدمن شما را أمر نمایم بتقوی خدای تعالی که یکی است و شریک و نظیر ندارد و نهی میفرمایم از سخط و عقاب حضرت مالک الرّقاب باید که عاصی أمر خدای تعالی نشوید و از مخالفت عهد و پیمان رسول ایزد منّان پرهیز نمائید و ردّ حقّ بصاحب و أهل آن فرمائید و متابعت سنّت نبیّ الرّحمه بعمر خود نمائید. بدرستی که اگر شما مخالفت سنّت رسول خدای تعالی ظاهر کنید بیقین مخالفت با خدای تعالی خواهید نمود،پس بر شما لازم است که دفع حقّ بکسی که مستحقّ باشد و این حقّ بحکم ایزد خالق و بقول رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بآن کس متعلّق باشد نمائید. چون حضرت أمیر المؤمنین علی(علیه السّلام)سخن تمام کرد و آن جماعت در میان خود با یک دیگر فکر و مشاورت کردند و با هم گفتند که: ما فضل و کمال و رتبه و حال او را میدانیم و بر ما در کمال وضوح و ظهور است که علی علیه السّلام باقدام و انصرام این أمر از تمامی مردمان أحقّ و أولی و ألیق و أحری است،لیکن او مردی است که هیچ کس را بر دیگری تفضیل ندهد و پای از دایرۀ شرع محمّد مصطفی صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بیرون نمیگذارد و أحکام شرع را کما ینبغی و یلیق جاری میدارد. اگر علی(علیه السّلام)را والی و حاکم خود گردانیم ما و تمامی مردم را در شرع مساوی میگرداند و لیکن اگر عثمان متولّی أمر حکومت مردمان باشد او بهر چه آسان تر باشد بر آن مثل نماید و کار مردم بسختی نگراید بنا بر آن زمام ایالت خلقان بکف اقتدار و قبضۀ اعتبار عثمان بن عفّان دادند بر او بیعت کرده از آن خانه بیرون آمدند و سایر مردم نیز بیعت کردند.
( الاحتجاج / ترجمه غفاری ؛ ج 2 , ص 125 )
55-عمرو بن شمر از جابر بن یزید جعفیّ و او از امام باقر علیه السّلام نقل نموده که فرمود: هنگامی که زمان وفات عمر بن خطّاب فرا رسید و امر خلافت را به شوری مقرّر نمود به دنبال شش نفر که علیّ بن ابی طالب علیه السّلام و عثمان بن عفّان و زبیر بن عوّام و طلحه بن- عبید اللّه و عبد الرّحمن بن عوف و سعد بن ابی وقّاص بودند فرستاد و دستور داد که آنان در اطاقی نشسته و در پیرامون خلافت با هم مشاوره کرده، و از میان خودشان یکی را که سزاوارتر و اولی تر می بینند انتخاب نمایند، و از آن مکان بیرون نروند تا با یکی بیعت کنند، و هر گاه یک یا دو نفر در طرف اقلّیّت واقع شده و از موافقت اکثریّت و بیعت آن کسی که از طرف اکثریّت انتخاب می شود امتناع نمایند: کشته شوند. و در نهایت مجلس به نفع عثمان تمام شد.پس هنگامی که أمیر المؤمنین علیه السّلام تلاش جمع را در بیعت عثمان دید، برای اتمام حجّت و روشن شدن حقیقت برخاسته و فرمود: گفتار مرا بشنوید و چنانچه آن حقّ و درست بود بپذیرید و اگر باطل و نادرست بود آن را انکار کنید، سپس فرمود: شما را به خدا سوگند! همان خدایی که بر صدق و کذب شما واقف است آیا در میان شما جز من کسی هست که بر دو قبله نماز گزارده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که دو بار بیعت کرده باشد، یکی بیعت فتح، و دیگری بیعت رضوان؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که برادرش مزیّن به دو بال در بهشت باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که عمویش سیّد الشّهداء باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که همسرش بانوی زنان عالمیان باشد؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که دو فرزندش دو فرزند رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بوده و آن دو آقای جوانان بهشتی باشند؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که ناسخ را از منسوخ قرآن تشخیص دهد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که خداوند رجس و ناپاکی را از او دور ساخته و او را پاک مطهّر گردانیده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که جبرئیل را در مثال دحیه الکلبیّ دیده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که در حال رکوع زکات داده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله روی چشمانش را مسح نموده و در روز خیبر رایت اهل اسلام را به او داده باشد و پس از آن دیگر هیچ گرمی و سردی را نبیند؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله او را در غدیر خمّ به اذن خداوند با دست مبارک خود بلند کرده و بفرماید:«هر که من مولای اویم علی مولای اوست، خداوندا با دوست او دوست و با دشمن او دشمن باش»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که برادر رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در حضر و رفیق او در سفر باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که در غزوۀ خندق با عمرو بن عبد ودّ نبرد کرده و او را بقتل برساند؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در باره اش فرموده باشد:«تو در نزد من همچون هارون در نزد موسی می باشی جز آنکه پس از من پیامبری نباشد»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که خداوند او را در ده آیه از قرآن؛ مؤمن خوانده باشد؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله مشتی خاک گرفته و آن را بر روی کفّار انداخته و آنان تار و مار شوند؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که فرشتگان در روز جنگ احد با او ایستادگی نموده تا همۀ کفّار فرار کردند؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که دین رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را ادا کرده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که بهشت مشتاق دیدار او باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که هنگام وفات رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله حضور داشته باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را غسل داده و دفن و کفن کرده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله طلاق همسرانش را بدست او سپرده باشد؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله او را بر دوش مبارک خود سوار نموده که به بالای بام بیت اللّه الحرام برای شکستن بتها رفته باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که در کارزار بدر منادی حضرت حقّ بنام او ندا کرده باشد که «لا سیف إلاّ ذو الفقار و لا فتی إلاّ علیّ». ؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که همراه رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله مرغ بریان شده ای که به هدیّه برای آن حضرت آورده بودند تناول کند؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به او فرموده باشد که:«تو صاحب علم و رایت من در دنیا و آخرتی»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که برای نجوای رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله صدقه ای را پیش فرستاده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که نعلین رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را دوخته باشد؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به او فرموده باشد:«من برادر تو و تو برادر من هستی»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به او فرموده باشد:«تو محبوبترین خلق و راستگوترین ایشان به من هستی»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که صد دلو آب را در برابر صد دانه خرما بکشد و آن را به رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بخوراند و خود گرسنه باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که جبرئیل و میکائیل و اسرافیل همراه با سه هزار فرشتۀ دیگر در کارزار بدر بر او سلام کرده باشند؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که چشمان رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را [هنگام وفات] بر هم نهاده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا قبل از من کسی در میان شما هست که خداوند را به یگانگی شناخته باشد؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که پیش از همه بر رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله وارد شده و آخر همه از نزد او خارج شود؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که پس از قدم زدن با رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و گذر بر باغی بگوید: چه باغ زیبایی! و آن حضرت به او بفرماید: «و باغ تو در بهشت زیباتر از این است» و این سخن پس از گذر از سه باغ از جانب آن رسول گرامی تکرار شود؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو گفته باشد:«تو نخستین فردی هستی که به من ایمان آورده و تصدیقم نمودی، و تو نخستین فردی هستی که به روز قیامت بر حوض بر من وارد خواهی شد»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که دست او و همسر و دو پسرش را گرفته باشد و برای مباهله با مسیحیان اهل نجران همراه خود ببرد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در بارۀ او به انس گفته باشد:«اوّلین فردی که از این در بر شما وارد شود، همو أمیر المؤمنین و آقای مسلمین، و بهترین اوصیاء و افضل مردم است» و انس بگوید: خدایا آن فرد را مردی از انصار قرار بده، و من وارد شوم و رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بفرماید:«ای انس تو اوّلین مردی نیستی که قوم و خویش خود را دوست دارد»؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که آیۀ:«
إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا
»-إلخ در بارۀ او نازل شده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که خداوند آیۀ: «
إِنَّ اَلْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً
»تا آخر را در بارۀ او و فرزندانش نازل کرده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که خداوند آیۀ: «
أَ جَعَلْتُمْ سِقایَهَ اَلْحاجِّ وَ عِمارَهَ اَلْمَسْجِدِ اَلْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ اَلْیَوْمِ اَلْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اَللّهِ
»را در بارۀ او نازل کرده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول گرامی اسلام صلّی اللّه علیه و آله او را هزار کلمه تعلیم کرده باشد، که هر کلمه از آنها مفتاح و کلید هزار کلمۀ دیگر باشد؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در روز طائف با او نجوی و تکلّم نموده باشد و أبو بکر و عمر به آن حضرت عرض کنند: ای پیامبر شما تنها با علیّ تکلّم کردی نه با ما، و پیامبر به آن دو بفرماید:«من از خود با او نجوی نکردم بلکه به امر حضرت حقّ این کار را کردم»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله را از مهراس سیراب ساخته باشد؟ گفتند: نه. مترجم گوید: در کتاب نهایه ابن اثیر گوید:«در روز احد رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله تشنه شد، و علیّ از آب مهراس برای او آورد، و آن حضرت از آن نوشیده و صورت خون آلود خود را با آن شستشو داد» و مهراس صخرۀ گودی است که آب زیادی را در خود جای می دهد، و نیز گفته: مهراس در این حدیث نام آبی در احد می باشد. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به او فرموده باشد:«تو از همۀ مردم در روز قیامت به من نزدیکتری، و به واسطۀ شفاعت تو به تعداد افراد قبیلۀ ربیعه و مضر وارد به بهشت گردند»؟ گفتند: نه. مترجم گوید: عرب را رسم بر این بوده که جماعت و تعداد بسیار زیاد را با تشبیه به قبیلۀ ربیع و مضر که از قبائل پر جمعیت بوده ذکر می کرده است.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به او فرموده باشد:«ای علیّ هر گاه من لباس جدید پوشم تو نیز ملبّس به لباس جدید گردی»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در بارۀ او فرموده باشد:«تو و پیروانت در روز قیامت رستگار و فائز خواهید بود»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در باره اش فرموده باشد:«دروغ می گوید کسی که پندارد مرا دوست دارد در حالی که علیّ را دوست نمی دارد»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به او فرموده باشد:«هر کس این چند تار موی مرا دوست بدارد مرا دوست داشته، و هر که مرا دوست بدارد در اصل خدا را دوست داشته است» و از آن حضرت پرسیده شد: ای رسول خدا، منظور شما از آن چند دانه تار مو کیست؟ فرمود:«علیّ، و حسن، و حسین و فاطمه»؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به او فرموده باشد:«تو بهترین آفریده پس از پیامبران می باشی»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به او فرموده باشد:«تو فاروقی، که میان حقّ و باطل را جدا می کنی»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به او فرموده باشد:«تو از لحاظ کردار و عمل در روز قیامت از همۀ خلائق پس از انبیاء برتر و افضل می باشی»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله کساء و شمد خود را بر او و همسر و دو فرزندش کشیده و فرموده باشد:«خدایا من و اهل بیتم را به سوی بهشت خود فرا خوان نه به آتش»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که برای رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در غار؛ آذوقه فرستاده و از اخبار باخبرش ساخته باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«هیچ سرّ و رازی از تو پوشیده نیست»؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«تو برادر و وزیر و مصاحب من در اهل منی»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«تو اقدم امّت در اسلام و افضل آنان در علم و از همه حلیم و بردبارتری»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که پهلوان یهودی مرحب را در روز خیبر با نبرد تن به تن از پای در آورده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله اسلام را بدو عرضه دارد و او تا کسب تکلیف از والدین خود مهلت طلبد و پیامبر بدو فرماید: آن بصورت امانت نزد تو باشد، و من بگویم: چنانچه آن امانت است پس من اسلام آوردم؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که درب خیبر را یک صد ذرع حمل نموده و پس از فتح قلاع خیبر چهل نفر هم نتوانند آن را بدوش کشند؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که آیۀ:«
یا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ اَلرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَهً
»در شأن او نازل شده و من بودم که صدقه را تقدیم نمودم؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در باره اش فرموده باشد:«هر که علی را سبّ و دشنام گوید مرا سبّ گفته، و هر که مرا سبّ و دشنام دهد چنان است که خداوند را سبّ نماید»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«جایگاه و منزل تو در بهشت روبروی جایگاه من است»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«هر که با تو بجنگد با خدا جنگیده، و هر که با تو دشمنی کند چنان است که به خداوند دشمنی ورزیده»؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که هنگام هجرت پیامبر به مدینه در جای خواب آن حضرت خسبیده و جان خود را در برابر هجوم مشرکین برای قتل آن جناب فدا کند؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«تو برترین فرد برای امّت پس از من هستی»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«تو بروز قیامت در قسمت راست عرش بوده و خداوند دو لباس به تو خواهد پوشاند؛ یکی سبز و دیگری سرخ»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که هفت سال و چند ماه پیش از همۀ مردم نماز گزارده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«من بروز قیامت دست به دامن خداوند خواهم بود و آن نور است، و تو دست بدامن من خواهی بود و اهل بیت من دست به دامن تو خواهند بود»؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«تو مانند خود منی، و دوستی تو دوستی من و دشمنی با تو دشمنی با من است»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«ولایت من همچون ولایت تو است، این عهدی است که خداوند با من گذارده و مرا مأمور به ابلاغ آن فرموده است»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در بارۀ او فرموده باشد:«بار خدایا او را برای من یار و پشتوانه و یاور ساز»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«مال و ثروت رهبر ستمکاران و تو پیشوای اهل ایمانی»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در بارۀ او فرموده باشد:«حتما بسوی شما فردی را می فرستم که خداوند قلب او را به ایمان آزموده است»؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو اناری خورانده و فرموده باشد:«این از انارهای بهشت است که جز پیامبر یا وصیّ پیامبر هیچ کس حقّ خوردن آن را ندارد»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«هر چه از خدا درخواست نمودم عطا فرمود، و هر چه دعا کردم مانند همان را برای تو نیز مسألت نمودم»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«تو از همه به دستورات الهی فرمانبرتری، و به عهود پروردگار وفادار- تری، و در احکام قضا از همه عالمتری، و در تقسیم به مساوات از همه برتری، و از همه در نزد خداوند لایقتری»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«فضل و برتری تو بر این امّت در مثال همچون فضیلت خورشید بر ماه بوده، و همچون فضیلت ماه بر ستارگان است»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«ای علیّ، خداوند دوستدار تو را به بهشت رهنمون و دشمن تو را به جهنّم می فرستد»؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«مردمان از درختان گوناگونند و من و تو از یک درخت واحدیم»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«من آقای بنی آدم می باشم و تو آقای عرب هستی و هیچ فخری نیست»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که خداوند موجبات رضایت خود را از او در دو آیه از قرآن بیان داشته باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«موعد تو موعد من است و موعد شیعیان تو حوض است، در هنگامی که میزان بر پا شده و همۀ مردم در خوف و هراسند»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در باره اش فرموده باشد:«خداوندا من او را دوست دارم تو نیز او را دوست بدار، خداوندا من او را به تو می سپارم»؟ گفتند: نه.فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد:«تو حجّت مردمانی، پس ایشان را به اقامۀ نماز، و پرداخت زکات، و امر به معروف و نهی از منکر و برپائی حدود و تقسیم به مساوات راهنمایی و ارشاد نما»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله دست او را در روز غدیر خمّ بالا گرفته تا آنجا که مردم زیر بغلش را ببینند و فرموده باشد: «بدانید که این پسر عموی من و وزیر من است پس او را یاری نموده و همفکری کنید و او را تصدیق نمائید زیرا همو است که پس از من سرپرست شما است»؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که آیۀ:«
وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَهٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ اَلْمُفْلِحُونَ
» در شأن او نازل شده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من کسی در میان شما هست که فرشتۀ وحی؛ جبرئیل یکی از میهمانان او باشد؟ گفتند: نه.فرمود: آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله به او حنوطی از حنوط بهشت عطا نموده و بفرماید: آن را سه قسمت کن، قسمتی را برای تحنیط من و قسمتی را برای دخترم فاطمه و باقی را برای خودت بردار؟ گفتند: نه. فرمود: آیا جز من کسی در میان شما هست که هر گاه خدمت پیامبر شرفیاب می شد آن حضرت به او تحیّت می کرد و به نزدیک خود جای داده و مرحبا می فرمود، و اظهار بشاشت و شکفتگی در روی او می نمود؟ گفتند: نه. فرمود: آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد: «من به روز قیامت به تو مباحات می کنم وقتی که انبیاء به اوصیای خود مباحات می کنند»؟ گفتند: نه. فرمود: آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله او را با سورۀ برائت به اذن خداوند به سوی مشرکین اهل مکّه فرستاده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد: «هر آینه من به تو رحم می کنم از حقد و کینه ای که در سینۀ این جماعت علیه تو پنهان است، و آن را تا پیش از مرگ من ظاهر نکنند، و پس از من مخالفت خود را با تو ظاهر سازند»؟ گفتند: نه.فرمود: آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد: «امیدوارم خدا امانت تو را ادا فرماید، امیدوارم خداوند ذمّۀ تو را پرداخت فرماید»؟ گفتند: نه. فرمود: آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد: «تو قسمت کنندۀ آتش هستی، کسی را که پاک و پرهیزکار است از آتش بیرون آورده و مخالفین و کفّار را در آتش رها می کنی»؟ گفتند: نه. فرمود: آیا جز من کسی در میان شما هست که قلعۀ خیبر را فتح نموده و دختر مرحب یهودی را به اسارت تحویل رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله داده باشد؟ گفتند: نه. فرمود: آیا جز من کسی در میان شما هست که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بدو فرموده باشد: «تو و شیعیانت بر سر حوض بر من وارد شوید، در حالی که سیراب و خوشحال و سفید روی باشید، و دشمنان تو در حالی بنزد من آیند که تشنه و سوخته و سیاه روی باشند»؟ گفتند: نه. سپس أمیر المؤمنین علیه السّلام روی به اهل شوری کرده و فرمود: در صورتی که همۀ آنچه گفتم مورد تصدیق شما بوده و بدان اقرار دارید و از فرمایش پیامبرتان بر شما آشکار گردید، پس رعایت تقوای خداوند واحد بی شریک را نموده، و از سخط و غضب و معصیت خداوند بپرهیزید، و از وصایا و عهود رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله تخلّف نکرده، و حقوق الهی را رعایت نموده، و حقّ را به اهل آن واگذاشته و از روش پیامبرتان پیروی نمائید، زیرا اگر مخالفت کنید در اصل به خدا عصیان ورزیده اید، پس خلافت را به کسی که سزاوارتر است واگذارید.امام صادق علیه السّلام فرمود: آن جماعت پس از فکر و مشاورت با خود گفتند: ما به فضل او پی بردیم، و دانستیم که او از همه به خلافت شایسته تر است، ولی او مردی است که هیچ کس را بر دیگری تفضیل ندهد، و اگر او را خلیفه کنید شما و دیگر مردم را به یک نگاه می نگرد، ولی بهتر است خلافت را به عثمان دهید زیرا او همان است که شما بدان میل دارید. پس امر خلافت را بدو واگذار نمودند!!.
( الاحتجاج / ترجمه جعفری ؛ ج 1 , ص 299 )
ص : 9729
قَالَ نَصْرُ بْنُ اَلصَّبَّاحِ ، رَفَعَهُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ : أَنَّ عِدَّهً مِنْ أَهْلِ اَلْکُوفَهِ کَتَبُوا إِلَی اَلصَّادِقِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) فَقَالُوا إِنَّ اَلْمُفَضَّلَ یُجَالِسُ اَلشِّطَارَ وَ أَصْحَابَ اَلْحَمَّامِ وَ قَوْماً یَشْرَبُونَ اَلشَّرَابَ، فَیَنْبَغِی أَنْ تَکْتُبَ إِلَیْهِ وَ تَأْمُرَهُ أَلاَّ یُجَالِسَهُمْ، فَکَتَبَ إِلَی اَلْمُفَضَّلِ کِتَاباً وَ خَتَمَ وَ دَفَعَ إِلَیْهِمْ، وَ أَمَرَهُمْ أَنْ یَدْفَعُوا اَلْکِتَابَ مِنْ أَیْدِیهِمْ إِلَی یَدِ اَلْمُفَضَّلِ ، فَجَاءُوا بِالْکِتَابِ إِلَی اَلْمُفَضَّلِ ، مِنْهُمْ زُرَارَهُ وَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ بُکَیْرٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ وَ أَبُو بَصِیرٍ وَ حُجْرُ بْنُ زَائِدَهَ ، وَ دَفَعُوا اَلْکِتَابَ إِلَی اَلْمُفَضَّلِ فَفَکَّهُ وَ قَرَأَهُ، فَإِذَا فِیهِ بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ اِشْتَرِ کَذَا وَ کَذَا وَ اِشْتَرِ کَذَا، وَ لَمْ یَذْکُرُ قَلِیلاً وَ لاَ کَثِیراً مِمَّا قَالُوا فِیهِ، فَلَمَّا قَرَأَ اَلْکِتَابَ دَفَعَهُ إِلَی زُرَارَهَ وَ دَفَعَ زُرَارَهُ إِلَی مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ حَتَّی دَارَ اَلْکِتَابُ إِلَی اَلْکُلِّ فَقَالَ اَلْمُفَضَّلُ مَا تَقُولُونَ قَالُوا هَذَا مَالٌ عَظِیمٌ حَتَّی نَنْظُرَ وَ نَجْمَعَ وَ نَحْمِلَ إِلَیْکَ لَمْ نُدْرِکْ إِلاَّ نَرَاکَ بَعْدُ نَنْظُرُ فِی ذَلِکَ، وَ أَرَادُوا اَلاِنْصِرَافَ، فَقَالَ اَلْمُفَضَّلُ حَتَّی تَغَدَّوْا عِنْدِی، فَحَبَسَهُمْ لِغَدَائِهِ وَ وَجَّهَ اَلْمُفَضَّلَ إِلَی أَصْحَابِهِ اَلَّذِینَ سَعَوْا بِهِمْ، فَجَاءُوا فَقَرَأَ عَلَیْهِمْ کِتَابَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) ، فَرَجَعُوا مِنْ عِنْدِهِ وَ حَبَسَ اَلْمُفَضَّلُ هَؤُلاَءِ لِیَتَغَدَّوْا، عِنْدَهُ فَرَجَعَ اَلفتیان وَ حَمَلَ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ عَلَی قَدْرِ قُوَّتِهِ أَلْفاً وَ أَلْفَیْنِ وَ أَقَلَّ وَ أَکْثَرَ، فَحَضَرُوا أَوْ أَحْضَرُوا أَلْفَیْ دِینَارٍ وَ عَشَرَهَ آلاَفِ دِرْهَمٍ قَبْلَ أَنْ یَفْرُغَ هَؤُلاَءِ مِنَ اَلْغَدَاهِ، فَقَالَ لَهُمُ اَلْمُفَضَّلُ : تَأْمُرُونِّی أَنْ أَطْرُدَ هَؤُلاَءِ مِنْ عِنْدِی، تَظُنُّونَ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی یَحْتَاجُ إِلَی صَلاَتِکُمْ وَ صَوْمِکُمْ. .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 326 )
ص : 9730
قَالَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ زُرَارَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ قَالَ : سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ إِنَّا لَنُحِبُّ اَلدُّنْیَا وَ لاَ نُعْطَاهَا خَیْرٌ لَنَا وَ مَا أُعْطِیَ أَحَدٌ مِنْهَا شَیْئاً إِلاَّ کَانَ نَقَصَ لِحَظِّهِ فِی اَلْآخِرَهِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّا لَنُحِبُّ اَلدُّنْیَا فَقَالَ لِی تَصْنَعُ بِهَا مَا ذَا قَالَ قُلْتُ أَتَزَوَّجُ مِنْهَا وَ أَحُجُّ وَ أُنْفِقُ عَلَی عِیَالِی وَ أُنِیلُ إِخْوَانِی وَ أَتَصَدَّقُ قَالَ لِی لَیْسَ هَذَا مِنَ اَلدُّنْیَا هَذَا مِنَ اَلْآخِرَهِ .
( السرائر , جلد 3 , صفحه 564 )
ص : 9731
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنِی عَمِّی مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی اَلْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْقُرَشِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو اَلرَّبِیعِ اَلزَّهْرَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَرِیرٌ عَنْ لَیْثِ بْنِ أَبِی سُلَیْمٍ عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَلَکاً یُقَالُ لَهُ دَرْدَائِیلُ کَانَ لَهُ سِتَّهَ عَشَرَ أَلْفَ جَنَاحٍ مَا بَیْنَ اَلْجَنَاحِ إِلَی اَلْجَنَاحِ هَوَاءٌ وَ اَلْهَوَاءُ کَمَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ فَجَعَلَ یَوْماً یَقُولُ فِی نَفْسِهِ أَ فَوْقَ رَبِّنَا جَلَّ جَلاَلُهُ شَیْءٌ فَعَلِمَ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَا قَالَ فَزَادَهُ أَجْنِحَهً مِثْلَهَا فَصَارَ لَهُ اِثْنَانِ وَ ثَلاَثُونَ أَلْفَ جَنَاحٍ ثُمَّ أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ أَنْ طِرْ فَطَارَ مِقْدَارَ خَمْسِینَ عَاماً فَلَمْ یَنَلْ رَأْسَ قَائِمَهٍ مِنْ قُوَّامِ اَلْعَرْشِ فَلَمَّا عَلِمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِتْعَابَهُ أَوْحَی إِلَیْهِ أَیُّهَا اَلْمَلَکُ عُدْ إِلَی مَکَانِکَ فَأَنَا عَظِیمٌ فَوْقَ کُلِّ عَظِیمٍ وَ لَیْسَ فَوْقِی شَیْءٌ وَ لاَ أُوصَفُ بِمَکَانٍ فَسَلَبَهُ اَللَّهُ أَجْنِحَتَهُ وَ مَقَامَهُ مِنْ صُفُوفِ اَلْمَلاَئِکَهِ فَلَمَّا وُلِدَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ کَانَ مَوْلِدُهُ عَشِیَّهَ اَلْخَمِیسِ لَیْلَهَ اَلْجُمُعَهِ أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی مَالِکٍ خَازِنِ اَلنَّارِ أَنْ أَخْمِدِ اَلنِّیرَانَ عَلَی أَهْلِهَا لِکَرَامَهِ مَوْلُودٍ وُلِدَ لِمُحَمَّدٍ وَ أَوْحَی إِلَی رِضْوَانَ خَازِنِ اَلْجِنَانِ أَنْ زَخْرِفِ اَلْجِنَانَ وَ طَیِّبْهَا لِکَرَامَهِ مَوْلُودٍ وُلِدَ لِمُحَمَّدٍ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا وَ أَوْحَی اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَی حُورِ اَلْعِینِ تَزَیَّنَّ وَ تَزَاوَرْنَ لِکَرَامَهِ مَوْلُودٍ وُلِدَ لِمُحَمَّدٍ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا وَ أَوْحَی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی اَلْمَلاَئِکَهِ أَنْ قُومُوا صُفُوفاً بِالتَّسْبِیحِ وَ اَلتَّحْمِیدِ وَ اَلتَّمْجِیدِ وَ اَلتَّکْبِیرِ لِکَرَامَهِ مَوْلُودٍ وُلِدَ لِمُحَمَّدٍ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا وَ أَوْحَی اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِلَی جَبْرَئِیلَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنِ اِهْبِطْ إِلَی نَبِیِّی مُحَمَّدٍ فِی أَلْفِ قَبِیلٍ وَ اَلْقَبِیلُ أَلْفُ أَلْفٍ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ عَلَی خُیُولٍ بُلْقٍ مُسْرَجَهٍ مُلْجَمَهٍ عَلَیْهَا قِبَابُ اَلدُّرِّ وَ اَلْیَاقُوتِ وَ مَعَهُمْ مَلاَئِکَهٌ یُقَالُ لَهُمُ اَلرُّوحَانِیُّونَ بِأَیْدِیهِمْ أَطْبَاقٌ مِنْ نُورٍ أَنْ هَنِّئُوا مُحَمَّداً بِمَوْلُودٍ وَ أَخْبِرْهُ یَا جَبْرَئِیلُ أَنِّی قَدْ سَمَّیْتُهُ اَلْحُسَیْنَ وَ هَنِّئْهُ وَ عَزِّهِ وَ قُلْ لَهُ یَا مُحَمَّدُ یَقْتُلُهُ شِرَارُ أُمَّتِکَ عَلَی شِرَارِ اَلدَّوَابِّ فَوَیْلٌ لِلْقَاتِلِ وَ وَیْلٌ لِلسَّائِقِ وَ وَیْلٌ لِلْقَائِدِ قَاتِلُ اَلْحُسَیْنِ أَنَا مِنْهُ بَرِیءٌ وَ هُوَ مِنِّی بَرِیءٌ لِأَنَّهُ لاَ یَأْتِی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَحَدٌ إِلاَّ وَ قَاتِلُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَعْظَمُ جُرْماً مِنْهُ قَاتِلُ اَلْحُسَیْنِ یَدْخُلُ اَلنَّارَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَعَ اَلَّذِینَ یَزْعُمُونَ أَنَّ مَعَ اَللَّهِ إِلَهاً آخَرَ وَ اَلنَّارُ أَشْوَقُ إِلَی قَاتِلِ اَلْحُسَیْنِ مِمَّنْ أَطَاعَ اَللَّهَ إِلَی اَلْجَنَّهِ قَالَ فَبَیْنَا جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَهْبِطُ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ إِذْ مَرَّ بِدَرْدَائِیلَ فَقَالَ لَهُ دَرْدَائِیلُ یَا جَبْرَئِیلُ مَا هَذِهِ اَللَّیْلَهُ فِی اَلسَّمَاءِ هَلْ قَامَتِ اَلْقِیَامَهُ عَلَی أَهْلِ اَلدُّنْیَا قَالَ لاَ وَ لَکِنْ وُلِدَ لِمُحَمَّدٍ مَوْلُودٌ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا وَ قَدْ بَعَثَنِیَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ لِأُهَنِّئَهُ بِمَوْلُودِهِ فَقَالَ اَلْمَلَکُ یَا جَبْرَئِیلُ بِالَّذِی خَلَقَکَ وَ خَلَقَنِی إِذَا هَبَطْتَ إِلَی مُحَمَّدٍ فَأَقْرِئْهُ مِنِّی اَلسَّلاَمَ وَ قُلْ لَهُ بِحَقِّ هَذَا اَلْمَوْلُودِ عَلَیْکَ إِلاَّ مَا سَأَلْتَ رَبَّکَ أَنْ یَرْضَی عَنِّی فَیَرُدَّ عَلَیَّ أَجْنِحَتِی وَ مَقَامِی مِنْ صُفُوفِ اَلْمَلاَئِکَهِ فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَهَنَّأَهُ کَمَا أَمَرَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عَزَّاهُ فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ تَقْتُلُهُ أُمَّتِی فَقَالَ لَهُ نَعَمْ یَا مُحَمَّدُ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا هَؤُلاَءِ بِأُمَّتِی أَنَا بَرِیءٌ مِنْهُمْ وَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَرِیءٌ مِنْهُمْ قَالَ جَبْرَئِیلُ وَ أَنَا بَرِیءٌ مِنْهُمْ یَا مُحَمَّدُ فَدَخَلَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَلَی فَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ فَهَنَّأَهَا وَ عَزَّاهَا فَبَکَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ وَ قَالَتْ یَا لَیْتَنِی لَمْ أَلِدْهُ قَاتِلُ اَلْحُسَیْنِ فِی اَلنَّارِ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنَا أَشْهَدُ بِذَلِکَ یَا فَاطِمَهُ وَ لَکِنَّهُ لاَ یُقْتَلُ حَتَّی یَکُونَ مِنْهُ إِمَامٌ یَکُونُ مِنْهُ اَلْأَئِمَّهُ اَلْهَادِیَهُ بَعْدَهُ ثُمَّ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلْأَئِمَّهُ بَعْدِی اَلْهَادِی عَلِیٌّ وَ اَلْمُهْتَدِی اَلْحَسَنُ وَ اَلنَّاصِرُ اَلْحُسَیْنُ وَ اَلْمَنْصُورُ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ وَ اَلشَّافِعُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ اَلنَّفَّاعُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ اَلْأَمِینُ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ وَ اَلرِّضَا عَلِیُّ بْنُ مُوسَی وَ اَلْفَعَّالُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ وَ اَلْمُؤْتَمَنُ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَ اَلْعَلاَّمُ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ وَ مَنْ یُصَلِّی خَلْفَهُ عِیسَی اِبْنُ مَرْیَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلْقَائِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَسَکَتَتْ فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ مِنَ اَلْبُکَاءِ ثُمَّ أَخْبَرَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلنَّبِیَّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِقِصَّهِ اَلْمَلَکِ وَ مَا أُصِیبَ بِهِ قَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ فَأَخَذَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْحُسَیْنَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ مَلْفُوفٌ فِی خِرَقٍ مِنْ صُوفٍ فَأَشَارَ بِهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ ثُمَّ قَالَ اَللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا اَلْمَوْلُودِ عَلَیْکَ لاَ بَلْ بِحَقِّکَ عَلَیْهِ وَ عَلَی جَدِّهِ مُحَمَّدٍ وَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ وَ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ إِنْ کَانَ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ اِبْنِ فَاطِمَهَ عِنْدَکَ قَدْرٌ فَارْضَ عَنْ دَرْدَائِیلَ وَ رُدَّ عَلَیْهِ أَجْنِحَتَهُ وَ مَقَامَهُ مِنْ صُفُوفِ اَلْمَلاَئِکَهِ فَاسْتَجَابَ اَللَّهُ دُعَاءَهُ وَ غَفَرَ لِلْمَلَکِ وَ رَدَّ عَلَیْهِ أَجْنِحَتَهُ وَ رَدَّهُ إِلَی صُفُوفِ اَلْمَلاَئِکَهِ فَالْمَلَکُ لاَ یُعْرَفُ فِی اَلْجَنَّهِ إِلاَّ بِأَنْ یُقَالَ هَذَا مَوْلَی اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ اِبْنِ فَاطِمَهَ بِنْتِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 1 , صفحه 282 )
..ابن عباس گوید از رسول خدا شنیدم میفرمود برای خدای تبارک و تعالی فرشته ایست که دروئیل نام دارد شانزده هزار پر دارد که میان هر پری تا پر دیگری هوی است و هوی باندازه از آسمانست تا زمین یک روز پیش خود گفت آیا برتر از پروردگار ما جل جلاله چیزی هست؟خدا گفته او را دانست و باندازه ای که پر داشت باو پر و بال افزود و دارای سی و دو هزار بال گردید سپس خدای عز و جل باو وحی کرد که بپر مقدار پنجاه سال پرید و بسر یکی از ستونهای عرش نرسید،چون خدا دانست که خسته شده باو وحی کرد ای ملک بجای خود برگرد من بزرگم بالاتر هر بزرگم و برتر از من چیزی نیست و مکانی ندارم،خدا پرهای او را گرفت مقام او را از صفوف ملائکه گرفت،چون حسین علیه السلام پسین پنجشنبه و شب جمعه بدنیا آمد خدای عز و جل بمالک خازن دوزخ وحی کرد دوزخ را خاموش کند بر اهل آن ببرکت مولودی که برای محمد(صلّی الله علیه و آله)متولد شده و برضوان خازن جنان وحی کرد بهشت را نگار ببندد و زینت کند و معطر سازد ببرکت مولودی که بمحمد در دار دنیا عطا کرده و خدای تبارک و تعالی بحوریان دستور داد زینت کنند و بدیدن یک دیگر روند ببرکت مولودی که در دار دنیا بمحمد(صلّی الله علیه و آله)عطا شده و خدای عز و جل بملائکه وحی کرد با ذکر تسبیح و تحمید و تمجید و تکبیر صف بندند ببرکت مولوی که در دنیا بمحمد عطا شده و خدای تبارک و تعالی بجبرئیل وحی کرد که با هزار فوج فرشته که هر فوجی هزار هزار باشند سوار بر اسبهای ابلق بازین و لجام که بر آنها قباب در و یاقوت باشد بهمراه ملائکه روحانیون که طبقهای نور در دست دارند بزمین فرود شوند بمحمد مبارک گویند بدین مولود و باو فرمود ای جبرئیل من نامش را حسین گذاشتم باو هم تهنیت بگو و هم تعزیت بگوباو بگو ای محمد بدترین امت تو سوار بر بدترین مرکوبها او را بکشند وای بر کشنده،وای بر جلودار، وای بر راننده کشند حسین من از او بیزارم و او از من بیزار است،زیرا روز قیامت هیچ کس در عرصه محشر نیامد مگر آنکه گناه کشنده حسین از او بیشتر باشد کشنده حسین در گروه مشرکین بدوزخ رود و جهنم بکشنده حسین مشتاق تر است از اشتیاق بندگان مطیع خدا ببهشت فرمود در این میان که جبرئیل بآسمان دنیا فرود می آید بدردائیل گذر کرد.دردائیل باو گفت ای جبرئیل این چه شبی است در آسمان آیا قیامت بر اهل دنیا بر پا شده فرمود نه ولی مولودی در دنیا بمحمد عطا شده و خدا مرا فرستاده که باو مبارکباد گویم آن فرشته بجبرئیل گفت بحق خدائی که مرا و تو را آفریده چون بزمین رفتی سلام مرا بمحمد برسان و بگو تو را بحق این مولود قسم میدهم که از پروردگارت عز و جل بخواهی از من راضی شود و پرها و مقام مرا در میان صفوف ملائکه بمن باز دهد،جبرئیل بپیغمبر(صلّی الله علیه و آله)نازل شد چنانچه خدا دستور داده بود باو تهنیت گفت و تعزیت،پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)فرمود،امتم او را میکشند عرضکرد آری ای محمد،پیغمبر فرمود آنها امت من نیستند،من از آنها بیزارم و خدای عز و جل از آنها بیزار است جبرئیل گفت منهم از آنها بیزارم ای محمد،پیغمبر نزد فاطمه(علیها السّلام)آمد و او را تسلیت داد و تعزیت گفت فاطمه گریست و گفت کاش او را نزائیده بودم کشنده حسین در دوزخ است پیغمبر فرمود ای فاطمه من بدان گواهم ولی ای فاطمه کشته نشود تا امامی از او بجا ماند که امامان هدایت کننده بعد از او باشند و سپس فرمود امامان بعد از من:الهادی علی،و المهتدی الحسن،و الناصر الحسین،و المقیور علی بن الحسین،و الشفاع محمد بن علی،و النفاع جعفر بن محمد،و الامین موسی بن جعفر و المؤتمن علی بن موسی،و الامام محمد بن علی،و الفعال علی بن محمد،و العلام الحسن بن علی،و کسی که عیسی بن مریم پشت سرش نماز بخواند قائم علیه السلام،فاطمه از گریه خاموش شد،سپس جبرئیل داستان آن فرشته و گرفتاری او را به پیغمبر گزارش داد،ابن عباس گوید پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)حسین را در میان پارچه پشمی بدست گرفت و بطرف آسمان اشاره کرد و عرضکرد بار خدایا بحق این مولود بر تو نه بلکه بحق تو بر او و بر جدش محمد و ابراهیم و اسماعیل و اسحق و یعقوب اگر برای حسین بن علی(علیه السّلام)زاده فاطمه پیش تو مقامی است از دردائیل راضی شو و پرها و مقام او را در صفوف ملائکه باو برگردان دعایش مستجاب شد و او را آمرزید و پرهایش را داد او را بصفوف ملائکه برگردانید آن فرشته در بهشت بآزاد کرده حسین بن علی و زاده فاطمه دختر رسول خدا معروف است
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 401 )
36-از ابن عبّاس روایت است که گفت:از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم شنیدم که می فرمود:خدای تعالی را فرشته ای است که دردائیل نام دارد و او را شانزده هزار بال است و ما بین هر دو بالش هوائی است که آن هوا به اندازه آسمان تا زمین است،یک روز با خود می گفت:آیا فوق پروردگار ما جلّ جلاله چیزی هست؟ خدای تعالی گفتار او را دانست و بالهای او را دو برابر کرد و او دارای سی و دو هزار بال گردید،سپس خدای تعالی به او وحی کرد که پرواز کن و او به اندازۀ پنجاه سال پرواز کرد و به سر یکی از ستونهای عرش هم نرسید و چون خدای تعالی دانست که او به رنج در افتاده است،بدو وحی کرد که ای فرشته به جایگاه خود بازگرد که من عظیم و برتر از هر عظیمی هستم و برتر از من چیزی نیست و مکانی ندارم و خداوند بالهای او را گرفت و مقامش را در میان صفوف ملائکه زایل ساخت. و چون حسین بن علیّ علیهما السّلام پنجشنبه شب و در لیلۀ جمعه به دنیا آمد،خدای تعالی به مالک که همان خازن دوزخ باشد وحی فرمود که به واسطۀ کرامت مولودی که برای محمّد زاده شده است آتش را بر اهلش خاموش سازد و به رضوان که همان خازن بهشت باشد وحی فرمود که به واسطۀ کرامت مولودی که برای محمّد در دنیا زاده شده است بهشت را آذین بندد و معطّر سازدو خدای تعالی به حور العین وحی فرمود که به واسطۀ کرامت مولودی که در دنیا برای محمّد زاده شده است خود را آرایش کنند و به دیدار یک دگر بروند و خدای تعالی به ملائکه فرمان داد که به خاطر مولودی که برای محمّد در سرای دنیا زاده شده است به صفّ ایستاده و خدا را تسبیح و تحمید و تمجید و تکبیر گویند. و خدای تعالی به جبرئیل علیه السّلام وحی فرمود که به همراه هزار فوج-که هر فوج یک میلیون فرشته است-بر اسبهای ابلق که بر آنها زین و لگام و آراسته به قباب درّ و یاقوت باشند و به همراهی ملائکه ای که به آنها روحانیّون می گویند و در دستانشان طبق های نور است،بر پیامبر اکرم محمّد فرود آیند و قدم نورسیده را بدو تهنیت گویند،و بدو خبر داد که ای جبرئیل!من نام او را حسین نهادم،او را تهنیت و تعزیت گوی و به او بگو:ای محمّد!او را شرار امّت تو که بر بدترین جنبندگان سوارند خواهند کشت،وای بر آن قاتل و وای بر سوق دهنده و رهبر کشندۀ حسین،من از او بیزارم و او نیز از من بیزار است،زیرا در روز قیامت هیچ کس گنهکارتر از او نیست،در روز قیامت قاتل حسین به همراه مشرکان به آتش در آیند و اشتیاق آتش به کشندۀ حسین بیشتر از اشتیاق مطیع خداوند به بهشت است.فرمود:در این میان که جبرئیل به آسمان زمین فرود آمد به دردائیل گذر کرد و دردائیل بدو گفت:ای جبرئیل!این چه شبی در آسمان است آیا بر اهل دنیا قیامت واقع شده است؟گفت:خیر،و لکن برای محمّد در دنیا مولودی زاده شده است و خدای تعالی مرا فرستاده است که بدین سبب به او تهنیت گویم،فرشته گفت:ای جبرئیل!تو را به خدایی که ما را آفرید سوگند می دهم هنگامی که بر محمّد فرود آمدی سلام مرا بدو برسانی و به او بگویی به حقّ این مولود از پروردگارت بخواهد که از من خشنود گردد و بالها و مقام مرا در میان ملائکه به من باز گرداند،جبرئیل علیه السّلام بر پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرود آمد و همان گونه که خدای تعالی فرموده بود بدو تهنیت و تعزیت گفت،پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:آیا امّت من او را خواهد کشت؟گفت:آری ای محمّد،پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:آنها از امّت من نیستند و من از آنها بیزارم و خدای تعالی از آنها بیزار است،جبرئیل گفت:ای محمّد!من هم از ایشان بیزارم.بعد از آن پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بر فاطمه علیها السّلام وارد شد و بر او تهنیت و تعزیت گفت و فاطمه علیها السّلام گریست و گفت:ای کاش او را به دنیا نیاورده بودم،قاتل حسین در آتش است،پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:ای فاطمه!من بدان گواهی می دهم و لیکن او کشته نشود تا امامی از او بر جای ماند که امامان هادی پس از او از ذریّۀ او باشند،سپس فرمود:امامان پس از من اینان هستند: علیّ الهادی و حسن المهتدی و حسین النّاصر و علیّ بن الحسین المنصور و محمّد بن- علیّ الشافع و جعفر بن محمّد النفّاع و موسی بن جعفر الأمین و علیّ بن موسی الرّضا و محمّد بن علیّ الفعّال و علیّ بن محمّد المؤتمن و حسن بن علیّ العلاّم و کسی که عیسی بن مریم پشت سر او نماز می خواند القائم علیه السّلام. آنگاه فاطمه علیها السّلام از گریه باز ایستاد و جبرئیل علیه السّلام داستان آن فرشته و گرفتاری او را به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم باز گفت. ابن عبّاس می گوید:پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم حسین علیه السّلام را در حالی که در میان پارچه ای پشمی پیچیده شده بود در دست گرفت و آن را به طرف آسمان بلند کرد و گفت:بار الها!به حقّ این مولود،نه بلکه به حقّ تو بر او و بر جدّش محمّد و ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب،اگر برای حسین فرزند علیّ و فاطمه در پیشگاه تو قدر و منزلتی است از دردائیل خشنود شو و بالها و مقام او را در میان صفوف ملائکه به وی برگردان!و خدای تعالی دعای او را مستجاب کرد و آن فرشته را مشمول مغفرت خود قرار داد و بالهای او را به وی برگردانیده و او را در میان صفوف ملائکه قرار داد،و در بهشت آن فرشته به عنوان مولی و بندۀ حسین فرزند علیّ و زادۀ فاطمه دختر رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم شناخته می شود.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 1 , ص 532 )
ص : 9732
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یَا حَسَنُ إِذَا نَزَلَتْ بِکَ نَازِلَهٌ فَلاَ تَشْکُهَا إِلَی أَحَدٍ مِنْ أَهْلِ اَلْخِلاَفِ ، وَ لَکِنِ اُذْکُرْهَا لِبَعْضِ إِخْوَانِکَ فَإِنَّکَ لَنْ تُعْدَمَ خَصْلَهً مِنْ خِصَالٍ أَرْبَعٍ إِمَّا کِفَایَهً [بِمَالٍ] وَ إِمَّا مَعُونَهً بِجَاهٍ أَوْ دَعْوَهً تُسْتَجَابُ أَوْ مَشُورَهً بِرَأْیٍ. مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی کِتَابِ اَلْإِخْوَانِ بِسَنَدِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 411 )
ص : 9733
فَإِنَّهُ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ مَسْعَدَهَ بْنِ صَدَقَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : إِنَّهُ سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ اَلشِّرْکَ أَخْفَی مِنْ دَبِیبِ اَلنَّمْلِ، عَلَی صَفَاهٍ سَوْدَاءَ فِی لَیْلَهٍ ظَلْمَاءَ، فَقَالَ کَانَ اَلْمُؤْمِنُونَ یَسُبُّونَ مَا یَعْبُدُ اَلْمُشْرِکُونَ مِنْ دُونِ اَللَّهِ، وَ کَانَ اَلْمُشْرِکُونَ یَسُبُّونَ مَا یَعْبُدُ اَلْمُؤْمِنُونَ فَنَهَی اَللَّهُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَنْ سَبِّ آلِهَتِهِمْ، لِکَیْلاَ یَسُبَّ اَلْکُفَّارُ إِلَهَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَیَکُونَ اَلْمُؤْمِنُونَ قَدْ أَشْرَکُوا بِاللَّهِ، مِنْ حَیْثُ لاَ یَعْلَمُونَ فَقَالَ:« وَ لا تَسُبُّوا اَلَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اَللّهِ - فَیَسُبُّوا اَللّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ .
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 213 )
ص : 9734
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : یُجْزِئُ اَلتَّحَرِّی أَبَداً إِذَا لَمْ یُعْلَمْ أَیْنَ وَجْهُ اَلْقِبْلَهِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 285 )
7 - زراره گوید: امام باقر علیه السّلام فرمود:
هرگاه کسی نمی داند که قبله کدام طرف است، کوشش در تحصیل جهت آن، برای او کافی است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 62 )
: صحیح. و قال فی المغرب التحری طلب أحری الأمرین و هو أولاهما تفعل منه.
( مرآه العقول ؛ ج 15 , ص 48 )
ص : 9735
وَ قَدْ رُوِّینَا عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ أَمَرَ بِبَیْعِ أَشْیَاءَ فِی مَنْ یَزِیدُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 13 , صفحه 286 )
ص : 9736
24528-1 ( الکافی 191:3) العده ، عن سهل ، عن محمد بن سنان ، عن محمد بن عجلان قال: قال أبو عبد اللّه علیه السّلام ": لا تفدح بمیتک القبر و لکن ضعه أسفل منه بذراعین أو ثلاثه و دعه یأخذ أهبته".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 509 )
ص : 9737
وَ رَوَی اِبْنُ اَلْأَثِیرِ فِی جَامِعِ اَلْأُصُولِ ، عَنِ اَلْبُخَارِیِّ وَ مُسْلِمٍ بِسَنَدَیْهِمَا عَنِ اَلْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ قَالَ: اِعْتَمَرَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی ذِی اَلْقَعْدَهِ فَأَبَی أَهْلُ مَکَّهَ أَنْ یَدَعُوهُ یَدْخُلُ مَکَّهَ حَتَّی قَاضَاهُمْ عَلَی أَنْ یَدْخُلَ مِنَ اَلْعَامِ اَلْمُقْبِلِ یُقِیمُ فِیهَا ثَلاَثَهَ أَیَّامٍ فَلَمَّا کَتَبُوا اَلْکِتَابَ کَتَبُوا هَذَا مَا قَاضَی عَلَیْهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اَللَّهِ قَالُوا لاَ نُقِرُّ بِهَا فَلَوْ نَعْلَمُ أَنَّکَ رَسُولُ اَللَّهِ مَا مَنَعْنَاکَ وَ لَکِنْ أَنْتَ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ فَقَالَ أَنَا رَسُولُ اَللَّهِ وَ أَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ ثُمَّ قَالَ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اُمْحُ رَسُولَ اَللَّهِ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ أَمْحُوکَ أَبَداً فَأَخَذَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ لَیْسَ یُحْسِنُ یَکْتُبُ فَکَتَبَ هَذَا مَا قَاضَی عَلَیْهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ لاَ یُدْخِلُ مَکَّهَ اَلسِّلاَحَ إِلاَّ اَلسَّیْفَ فِی اَلْقِرَابِ وَ أَنْ لاَ یَخْرُجَ مِنْ أَهْلِهَا بِأَحَدٍ إِنْ أَرَادَ أَنْ یَتْبَعَهُ وَ أَنْ لاَ یَمْنَعَ مِنْ أَصْحَابِهِ أَحَداً إِنْ أَرَادَ أَنْ یُقِیمَ بِهَا فَلَمَّا دَخَلَهَا وَ مَضَی اَلْأَجَلُ أَتَوْا عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالُوا قُلْ لِصَاحِبِکَ اُخْرُجْ عَنَّا فَقَدْ مَضَی اَلْأَجَلُ فَخَرَجَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَتَبِعَتْهُ اِبْنَهُ حَمْزَهَ تُنَادِی یَا عَمِّ یَا عَمِّ فَتَنَاوَلَهَا عَلِیٌّ فَأَخَذَ بِیَدِهَا وَ قَالَ لِفَاطِمَهَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ دُونَکَ بِنْتُ عَمِّکَ فَحَمَلَتْهَا فَاخْتَصَمَ فِیهَا عَلِیٌّ وَ زَیْدٌ وَ جَعْفَرٌ قَالَ عَلِیٌّ أَنَا أَخَذْتُهَا قَالَ اَلْحُمَیْدِیُّ أَنَا أَحَقُّ بِهَا وَ هِیَ بِنْتُ عَمِّی وَ قَالَ جَعْفَرٌ بِنْتُ عَمِّی وَ خَالَتُهَا فِی بَیْتِی تَحْتِی وَ قَالَ زَیْدٌ بِنْتُ أَخِی فَقَضَی بِهَا اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِخَالَتِهَا وَ قَالَ اَلْخَالَهُ بِمَنْزِلَهِ اَلْأُمِّ وَ قَالَ لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْتَ مِنِّی وَ أَنَا مِنْکَ وَ قَالَ لِجَعْفَرٍ أَشْبَهْتَ خَلْقِی وَ خُلُقِی وَ قَالَ لِزَیْدٍ أَنْتَ أَخُونَا وَ مَوْلاَنَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 38 , صفحه 328 )
ص : 9738
[293] وَ فِی رِوَایَهِ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ فِیهَا : فَإِذَا وَقَعَ عَلَی اَلْأَرْضِ سَطَعَ لَهُ نُورٌ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ یَرَی بِهِ مَا بَیْنَ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ .
( المحتضر , جلد 1 , صفحه 226 )
ص : 9739
اَلْفَضْلُ بْنُ یَسَارٍ عَنِ اَلْبَاقِرَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالاَ: حَرَامٌ عَلَی رُوحٍ أَنْ تُفَارِقَ جَسَدَهَا حَتَّی تَرَی مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً وَ حَسَناً وَ حُسَیْناً بِحَیْثُ تَقَرُّ عَیْنُهَا.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 223 )
ص : 9740
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: إِذَا اِغْتَسَلْتَ بَعْدَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ أَجْزَأَکَ غُسْلُکَ ذَلِکَ لِلْجَنَابَهِ وَ اَلْجُمُعَهِ وَ عَرَفَهَ وَ اَلنَّحْرِ وَ اَلْحَلْقِ وَ اَلذَّبْحِ وَ اَلزِّیَارَهِ وَ إِذَا اِجْتَمَعَتْ عَلَیْکَ حُقُوقٌ أَجْزَأَهَا عَنْکَ غُسْلٌ وَاحِدٌ قَالَ ثُمَّ قَالَ وَ کَذَلِکَ اَلْمَرْأَهُ یُجْزِئُهَا غُسْلٌ وَاحِدٌ لِجَنَابَتِهَا وَ إِحْرَامِهَا وَ جُمُعَتِهَا وَ غُسْلِهَا مِنْ حَیْضِهَا وَ عِیدِهَا .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 41 )
1 - زراره گوید: حضرتش فرمود:
هرگاه پس از طلوع فجر غسل نمایی آن غسل برای تو از غسل های جنابت، جمعه، عرفه، عید قربان، سر تراشیدن، ذبح نمودن و زیارت کفایت می نماید. و هرگاه چند حق (و غسل) بر تو لازم گردد به جا آوردن یک غسل به جای آن ها برای تو کافی است
سپس فرمود: زن نیز این گونه است و یک غسل تنها از برای جنابت، احرام، جمعه، غسل حیض و عید او کافی است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 124 )
: حسن. قوله علیه السلام و الجمعه و فی بعض النسخ مکانها الحجامه، و المراد لغسل الحجامه، و تطهیرها، لا لغسلها و کأنها سهو من النساخ، و یدل علی تداخل الأغسال إذا کان معها واجب، إما بأن ینوی الجمیع، أو یقصد الجنابه و یجزی عنها.
( مرآه العقول ؛ ج 13 , ص 127 )
ص : 9741
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ قَالَ: دَخَلَ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْخَلاَءَ فَوَجَدَ لُقْمَهَ خُبْزٍ فِی اَلْقَذَرِ فَأَخَذَهَا وَ غَسَلَهَا وَ دَفَعَهَا إِلَی مَمْلُوکٍ مَعَهُ وَ قَالَ تَکُونُ مَعَکَ لآِکُلَهَا إِذَا خَرَجْتُ فَلَمَّا خَرَجَ قَالَ لِلْمَمْلُوکِ أَیْنَ اَللُّقْمَهُ فَقَالَ أَکَلْتُهَا یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ، فَقَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّهَا مَا اِسْتَقَرَّتْ فِی جَوْفِ أَحَدٍ إِلاَّ وَجَبَتْ لَهُ اَلْجَنَّهُ فَاذْهَبْ فَأَنْتَ حُرٌّ فَإِنِّی أَکْرَهُ أَنْ أَسْتَخْدِمَ رَجُلاً مِنْ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ . وَ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِإِسْنَادٍ تَقَدَّمَ فِی إِسْبَاغِ اَلْوُضُوءِ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 23 , صفحه 53 )
ص : 9742
أَخْبَرَنِی اَلشَّیْخُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ بِلاَلٍ اَلْمُهَلَّبِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْقَاسِمِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدِ بْنِ قُولَوَیْهِ یَقُولُ: أَمَّا أَبُو دُلَفَ اَلْکَاتِبُ لاَ حَاطَهُ اَللَّهُ فَکُنَّا نَعْرِفُهُ مُلْحِداً ثُمَّ أَظْهَرَ اَلْغُلُوَّ ثُمَّ جُنَّ وَ سُلْسِلَ ثُمَّ صَارَ مُفَوِّصاً وَ مَا عَرَفْنَاهُ قَطُّ إِذَا حَضَرَ فِی مَشْهَدٍ إِلاَّ اِسْتُخِفَّ بِهِ وَ لاَ عَرَفَتْهُ اَلشِّیعَهُ إِلاَّ مُدَّهً یَسِیرَهً وَ اَلْجَمَاعَهُ تَتَبَرَّأُ مِنْهُ وَ مِمَّنْ یُومِئُ إِلَیْهِ وَ یُنَمِّسُ بِهِ. وَ قَدْ کُنَّا وَجَّهْنَا إِلَی أَبِی بَکْرٍ اَلْبَغْدَادِیِّ لَمَّا اِدَّعَی لَهُ هَذَا مَا اِدَّعَاهُ فَأَنْکَرَ ذَلِکَ وَ حَلَفَ عَلَیْهِ فَقَبِلْنَا ذَلِکَ مِنْهُ فَلَمَّا دَخَلَ بَغْدَادَ مَالَ إِلَیْهِ وَ عَدَلَ عَنِ اَلطَّائِفَهِ وَ أَوْصَی إِلَیْهِ لَمْ نَشُکَّ أَنَّهُ عَلَی مَذْهَبِهِ فَلَعَنَّاهُ وَ بَرِئْنَا مِنْهُ لِأَنَّ عِنْدَنَا أَنَّ کُلَّ مَنِ اِدَّعَی اَلْأَمْرَ بَعْدَ اَلسَّمُرِیِّ رَحِمَهُ اَللَّهُ فَهُوَ کَافِرٌ مُنَمِّسٌ ضَالٌّ مُضِلٌّ وَ بِاللَّهِ اَلتَّوْفِیقُ .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 412 )
385/17-شیخ مفید رضی اللّه عنه از ابو الحسن علی بن بلال مهلّبی نقل می کند که او گفته است:از ابو القاسم جعفر بن محمّد بن قولویه شنیدم که می گفت:امّا ابو دلف کاتب که خداوند حفظش نکند،ما او را به عنوان ملحد و منحرف می شناختیم،بعد از آنی که اظهار غلو کرد،دیوانۀ زنجیری شده،پس از بهبودی نسبی معتقد به تفویض شد،تا آنجا که می دانستیم به هر مجلس و محفلی وارد می شد او را کوچک و بی ارزش می شمردند و اهانت می کردند و شیعیان فقط مدّت کوتاهی با او ارتباط داشتند.جمعیت شیعه هم از او و هم از کسانی که به او معتقد و همکار وی بودند و امر را بر دیگران مشتبه می کردند، اظهار بیزاری کردند.
ما متوجّه ابی بکر بغدادی شده،برایش پیغام دادیم که حاوی ادعاهایی بود که ابی دلف برای او مدعی شده بود،ابی بکر همه را انکار کرده و حتی قسم هم یاد کرد،ما هم انکار او را پذیرفتیم.ولی وقتی که وارد بغداد شد،متمایل به ابی دلف شده و از شیعه کناره گیری کرد و زمان مرگش هم ابی دلف را وصیّ خودش قرار داد و به او وصیّت کرد. بنابراین شکّ نکردیم که او هم با ابی دلف هم مذهب بوده است،لذا او را لعن کرده
و اعلان بیزاری کردیم،چراکه به اعتقاد ما هرکسی که پس از سمری ادعای نیابت کند،کافر،حیله گر و گمراه گمراه کننده است و«توفیق از جانب خداست».
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 716 )
ص : 9743
و عنه: (عن محمد بن علی بن محمد) ، عن الحسن ابن علی، عن الحسن بن محمد بن فرقد، عن أبی الحسن العبدی، عن أبی هارون المکفوف، عن الحارث الاعور الهمدانی قال: لما مضی أمیر المؤمنین - علیه السلام - جاء الناس إلی الحسن بن علی - علیهما السلام - فقالوا: یا ابن رسول اللّه نحن السامعون المطیعون لک مرنا بأمرک. قال کذبتم و اللّه ما وفیتم لمن کان خیرا منی أمیر المؤمنین - علیه السلام - فکیف توفون لی و کیف أطمئنّ إلیکم و أثق بکم، ان کنتم صادقین فموعد (نا) ما بینی و بینکم المعسکر بالمدائن فوافونی هناک. فرکب و رکب معه من اراد الخروج و تخلف عنه (خلق) کثیر لم یوفوا بما قالوا و غرّوه کما غرّوا اباه - علیه السلام - قبله فقام خطیبا فحمد اللّه و اثنی علیه ثمّ قال: أیّها الناس قد غررتمونی کما غررتم أبی أمیر المؤمنین - علیه السلام - (قبلی) فلا جزاکم (اللّه) عن رسوله خیرا مع ایّ امام تقاتلون بعدی؟ مع الظالم الکافر اللعین بن اللعین عبید اللّه الذی لا یؤمن باللّه و لا برسوله و لا بالیوم الآخر و لا أظهر الاسلام هو و لا بنو أمیّه قاطبه إلا خوف السیف و لو لم یبق من بنی أمیّه الاّ عجوز درداء لا ابتغت لدین اللّه إلا عوجا هکذا قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-. ثم وجّه قائدا فی أربعه آلاف و کان من کنده (و أمره) ان یعسکر بالأنبار و لا یحدث حدثا حتی یأتیه أمره، فلمّا توجه إلی الأنبار و نزل بها و علم بذلک معاویه - لعنه اللّه - بعث إلیه رسولا و کتب إلیه معاویه: إنک إن أقبلت إلیّ ولّیتک بعض اکوار الشام و الجزیره غیر منفوس علیک و حمل إلیه خمسمائه ألف درهم فقبضها الکندی - لعنه اللّه - و انقلب علی الحسن - علیه السلام - و مضی إلی معاویه - لعنه اللّه-. فقام الحسن - علیه السلام - خطیبا فحمد اللّه و اثنی علیه ثم قال: أیّها الناس إنّ صاحبی بعث إلیه معاویه بخمسمائه ألف درهم و وعده و مناه و ولاّه کور الشام و الجزیره غیر منفوس علیه و قد توجّه إلیه و غدر بی و بکم و قد أخبرتکم مرّه بعد مرّه انه لا وفاء لکم و لا خیر عندکم و أنتم عبید الدنیا و انّی موجّه احدا مکانه، و إنّی لأعلم أنه سیفعلنّ بی و بکم ما فعله صاحبه، و لا یراقب اللّه فیّ. فبعث رجلا من مراد فی أربعه الف فارس و تقدّم إلیه فحلف بالایمان لا یقوم لها الجبال انه لا یفعل مثل ما فعل صاحبه و حلف الحسن - علیه السلام - انه سیفعل و یغدر. فلمّا توجّه و صار بالأنبار و نزل بها و علم بذلک معاویه - لعنه اللّه - بعث إلیه رسولا و کتب إلیه بمثل ما کتب إلی صاحبه و بعث إلیه بخمسمائه الف درهم و مناه ان یولّیه أیّ ولایه أحبّ من کور الشام و الجزیره، فانقلب علی الحسن - علیه السلام - و أخذ طریقه إلی معاویه - لعنه اللّه - و لم یراقب اللّه و لم یحفظ ما اخذه علیه من العهد و المیثاق. و بلغ الحسن - علیه السلام - ما فعله المرادی، فقام خطیبا فحمد اللّه و اثنی علیه ثمّ قال : ایّها الناس قد اخبرتکم غیر مرّه (انکم) لا توفون بعهد و إنّکم غدرتم و هذا صاحبکم المرادی قد غدر بی و صار إلی معاویه. و کتب معاویه إلی الحسن - علیه السلام-: یا ابن عمی اللّه (اللّه) فیما بینی و بینک ان تقطع الرحم فإن الناس قد غروا بک و بابیک و باللّه استعین، فقرأ علیهم الحسن - علیه السلام - کتاب معاویه. فقالوا: یا ابن رسول اللّه إن الرجلین غدرا بک و غرّاک من أنفسهما، فانا لک ناصحون متابعون غیر غادرین. فقال الحسن - علیه السلام-: و اللّه لأعذرنّ هذه المره بینی و بینکم (انی معسکر بالنخیله فوافونی هناک ان شاء اللّه فو اللّه انکم لا تفون بما بینی و بینکم) . ثم ان الحسن - علیه السلام - اخذ طریقه إلی النخیله فعسکر بها عشره أیام فما وافاه الاّ عشره آلاف رجل أو أربعه آلاف رجل - الشکّ من حسن بن فرقد-. فانصرف إلی الکوفه فدخلها و صعد المنبر فحمد اللّه و اثنی علیه ثم قال: یا عجبا من قوم لا حیاء لهم و لا دین یغدرون مرّه بعد اخری أما و اللّه لو وجدت علی ابن هند أعوانا ما وضعت یدی فی یده [أبدا] و لا سلّمت إلیه الخلافه و إنها محرمه علیهم فما ذا اتیتم الا ما أری من غدرکم و فعالکم [فی] فانی واقع یدی فی یده و أیم اللّه لا ترون فرجا ابدا مع بنی أمیّه و انی [لأعلم إنّی] عنده لاحسن (حالا) منکم و تالله لیسومنّکم بنو أمیّه سوء عذاب حتی تتمنّوا ان علیکم جیشا أجدع، لا معاویه فافّ لکم و ترحا یا عبید الدنیا و أبناء الطمع. ثم کتب إلی معاویه: انی تارکها و تاللّه لو وجدت علیک أعوانا صابرین عارفین بحقی غیر منکرین ما سلّمت إلیک هذا الامر و لا أعطیتک هذا [الامر] الذی أنت طالبه ان اللّه قد علم و علمت یا معاویه و سائر المسلمین ان هذا الامر لی دونک، و قد سمعت من رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - ان الخلافه لی و لاخی الحسین - علیه السلام - و انها لمحرّمه علیک و علی قومک سماعک و سماع قومک من المسلمین من الصادق الامین المؤدی عن رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله-. ثم انصرف إلی الکوفه فاقام بها عاتبا علی أهلها مؤنّبا لهم حتی دخل علیه حجر بن عدی الطائی فقال له: یا أمیر المؤمنین یسعک ترک معاویه. فغضب غضبا شدیدا حتی احمرت عیناه و درّت أوداجه و انسکبت دموعه و قال: ویحک یا حجر تسمنی بإمره المؤمنین و ما جعلها (اللّه) [لی] و لا لأخی (الحسین و لا لاحد ممن مضی) و لا لاحد ممن یأتی الاّ لأمیر المؤمنین وحده خاصه أ و ما سمعت جدی رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - قال لابی: ان اللّه سمّاک بإمره المؤمنین و لم یشرک معک فی هذا الاسم أحدا فما یتسمی به غیرک، و الاّ فهو مابون فی عقله و مابون فی ذاته. فانصرف عنه و هو یستغفر اللّه، فمکث أیاما ثم عاد إلیه فقال له: السلام علیک یا مذلّ المؤمنین، فضحک فی وجهه و قال له: و اللّه یا حجر ان هذه الکلمه لا سهل علیّ و أسرّ إلی قلبی من کلمتک الاولی فما شانک أ ترید ان تقول خیل معاویه قد اشنت علی الأنبار و سوادها؟ و انی فی الف رجل من شیعتنا فی هذین المصرین الکوفه و البصره. فقال له حجر: یا مولای ما اردت ان اقول الاّ ما ذکرته و قلته. فقال له: یا حجر لو أنی فی الفی رجل لا و اللّه [إلاّ] فی مائتی رجل لا و اللّه إلاّ فی سبعه نفر لما وسعنی القعود، و لقد علمتم ان أمیر المؤمنین - علیه السلام - قد دخل علیه ثقاته حین بویع أبو بکر فقالوا له مثل ما قلت لی فقال لهم مثل ما قلت لک، فقام سلمان و المقداد و عمار و حذیفه ابن الیمان و خزیمه (بن ثابت) و ابو الهیثم مالک بن التیهان فقالوا له: یا أمیر المؤمنین نحن شیعه لک و من ورائنا شیعه [لک] یصدقون اللّه فی طاعتک. فقال لهم: حسبی بکم. فقالوا: ما تامرنا؟ قال: فإذا کان غدا فاحلقوا رءوسکم و اشهروا سیوفکم وضعوها علی عواتقکم و بکروا علیّ فانی أقوم بأمر اللّه و لا یسعنی القعود عنه. فلمّا کان من الغد بکر إلیه سلمان و المقداد و أبو ذر و قد حلقوا رءوسهم و شهروا سیوفهم و جعلوها علی عواتقهم و معهم عمار قد حلق نصف رأسه و شهر نصف سیفه، فلمّا قعدوا بین یدیه نظر إلیهم و قال لعمار: یا ابا الیقظان من یشری نفسه [للّه] علی نصره دینه یتقی و یخاف؟ قال: یا أمیر المؤمنین خشیت وثوبهم علیّ و سفکهم دمی. فقال: اغمدوا سیوفکم فو اللّه لو تم عددکم سبعا لما وسعنی القعود و اللّه یا حجر انی لعلی ما کان علیه [أبی] أمیر المؤمنین - علیه السلام - لو اطعتمونی. فخرج حجر (من عنده) و اجتمع إلیه وجوه قبائل أهل الکوفه و قالوا له: إنا قد امتحنا أهل مصرنا فوجدنا فیهم سامعین مطیعین [زهاء] ثلاثین ألفا فقم بنا یا سیّدنا [إلی] ابن رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله - حتی نبایعه بیعه مجدّده و نخرج بین یدیه، و لا ندع ابن هند [أن] یغیر علینا، و قوائم سیوفنا فی أیدینا. فجاءوا إلی أبی محمد الحسن - علیه السلام - فخاطبوه بما یطول (شرحه) فقال لهم: و اللّه ما تریدون إلاّ إیقاع الحیله حتی تریحون معاویه منّی و لإن خرجت معکم ثانیه أبرز عن هذا الحصن لیرغبنکم معاویه و لیدسّنّ علیکم رجلا (منکم) یرغبه فی المال الکثیر و یسأله اغتیالی بطعنه أو ضربه و هی طعنه لا ضربه نجری بها و لا یصل إلی ما قال معاویه. فقالوا [له] باجمعهم: تاللّه (تاللّه) یا ابن رسول اللّه - صلی اللّه علیه و آله - ان لم تطعنا و تخرج معنا قتلنا [دونک] انفسنا و قلدناک دمائنا. فقال: ابرزوا إلی المدائن حتی ننظر و تنظرون، فبرز و ساروا حتی ورد المدائن فعسکر بها فی لیله مقمره. و کان معاویه قد کاتب زید بن سنان البجلی ابن أخی جریر بن عبد اللّه البجلی و بذل له مالا علی اغتیال الحسن - علیه السلام - فخاف علی نفسه فرمی بالسیف و اخذ الرمح فضاق به صدره فردّه خوفا و اخذ حربه مرهفه و أقبل یتوکّأ علیها حتی انتهی إلی الفسطاط المضروب للحسن ابن علی - علیهما السلام - فوقف غیر بعید فنظر إلیه ساجدا و راکعا و الناس نیام فرمی الحربه فاثبتها فیه و ولی هاربا. فأتم صلاته و الحربه تهتز فلمّا انفتل من صلاته و انتبه من حوله و صاحوا بالناس فجاءوا حتی نظروا إلی الحربه مثبته فی بدنه فقال لهم: هذا یا أهل الکوفه ما تفعلونه [بی] و کذبتمونی و اخذ الحربه و امر بالرحیل فانکفی من المدائن إلی الکوفه جریحا و کان له بالکوفه خطب و خطاب کثیر، ثمّ قال: بنّ زید بن سنان ابن أخی جریر بن عبد اللّه البجلی رمانی بحربه فأثبتها فیّ و قد خرج من الکوفه و لحق بمعاویه. و دخل الحسن - علیه السلام - الکوفه من المدائن و سلم العراق إلی معاویه، و قلّدها معاویه زیاد بن أبیه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 3 , صفحه 402 )
ص : 9744
610-4 الکافی ،1/4/286/1 محمد عن محمد بن الحسین عن التمیمی عن الجعفری عن حماد بن عیسی عن أبی عبد اللّه علیه السّلام أنه قال: لا تجتمع الإمامه فی أخوین بعد الحسن و الحسین علیهما السّلام إنما هی فی الأعقاب و أعقاب الأعقاب.
( الوافی , جلد 2 , صفحه 135 )
ص : 9745
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْخَلاَّلِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ : قُلْتُ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَیْنَ دَفَنْتُمْ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ خَرَجْنَا بِهِ لَیْلاً حَتَّی مَرَرْنَا عَلَی مَسْجِدِ اَلْأَشْعَثِ حَتَّی خَرَجْنَا إِلَی ظَهْرِ نَاحِیَهِ اَلْغَرِیِّ .
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 33 )
محمّد بن حسن، از محمّد بن حسن صفّار، از احمد بن محمّد بن عیسی، از محمّد بن ابی عمیر، از حسین خلاّل از جدّش نقل نموده، وی گفت: محضر حسین بن علی صلوات الله علیهما عرض کردم: امیر المؤمنین علیه السّلام را در کجا دفن نمودید؟ حضرت فرمودند: پیکر مطهّر آن جناب را شب بیرون برده تا به مسجد اشعث رسیده و از آن گذشته تا به پشت ناحیه غری منتقلش نمودیم.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 95 )
ص : 9746
وَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْوَشَّاءِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ اَلْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ: ثَلاَثَهٌ تُرَدُّ عَلَیْهِمْ دَعْوَتُهُمْ رَجُلٌ رَزَقَهُ اَللَّهُ مَالاً فَأَنْفَقَهُ فِی غَیْرِ وَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ یَا رَبِّ اُرْزُقْنِی فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَرْزُقْکَ وَ رَجُلٌ دَعَا عَلَی اِمْرَأَتِهِ وَ هُوَ لَهَا ظَالِمٌ فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا بِیَدِکَ وَ رَجُلٌ جَلَسَ فِی بَیْتِهِ وَ قَالَ یَا رَبِّ اُرْزُقْنِی فَیُقَالُ لَهُ أَ لَمْ أَجْعَلْ لَکَ اَلسَّبِیلَ إِلَی طَلَبِ اَلرِّزْقِ. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : نَحْوَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 125 )
ص : 9747
وَ أَمَّا بَعْدَ وَفَاتِهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَا رَوَی جُوَیْرِیَهُ بْنُ مُسْهِرٍ وَ أَبُو رَافِعٍ وَ اَلْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ : أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ لَمَّا عَبَرَ اَلْفُرَاتَ بِبَابِلَ صَلَّی بِنَفْسِهِ فِی طَائِفَهٍ مَعَهُ اَلْعَصْرَ ثُمَّ لَمْ یَفْرُغِ اَلنَّاسُ مِنْ عُبُورِهِمْ حَتَّی غَرَبَتِ اَلشَّمْسُ وَ فَاتَ صَلاَهُ اَلْعَصْرِ اَلْجُمْهُورَ فَتَکَلَّمُوا فِی ذَلِکَ فَسَأَلَ اَللَّهَ تَعَالَی رَدَّ اَلشَّمْسِ عَلَیْهِ فَرَدَّهَا عَلَیْهِ فَکَانَتْ فِی اَلْأُفُقِ فَلَمَّا سَلَّمَ اَلْقَوْمُ غَابَتْ فَسُمِعَ لَهَا وَجِیبٌ شَدِیدٌ هَالَ اَلنَّاسَ ذَلِکَ وَ أَکْثَرُوا اَلتَّهْلِیلَ وَ اَلتَّسْبِیحَ وَ اَلتَّکْبِیرَ وَ مَسْجِدُ اَلشَّمْسِ بِالصَّاعِدِیَّهِ مِنْ أَرْضِ بَابِلَ شَائِعٌ ذَائِعٌ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 41 , صفحه 174 )
ص : 9748
أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ اَلْبَرْقِیُّ: عَنْ أَبِیهِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ، عَمَّنْ ذَکَرَهُ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): فِی قَوْلِ اَللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی حِکَایَهً عَنْ قَوْلِ مُوسَی (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ): إِنِّی لِما أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقِیرٌ ، قَالَ: «سَأَلَ اَلطَّعَامَ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 4 , صفحه 262 )
ص : 9749
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنِ اَلْمُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: خَرَجَ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ حِینَ قُتِلَ اَلزُّبَیْرِیُّ هَذَا جَزَاءُ مَنِ اِفْتَرَی عَلَی اَللَّهِ وَ عَلَی أَوْلِیَائِهِ زَعَمَ أَنَّهُ یَقْتُلُنِی وَ لَیْسَ لِی عَقِبٌ فَکَیْفَ رَأَی قُدْرَهَ اَللَّهِ وَ وُلِدَ لَهُ وَلَدٌ سَمَّاهُ مُحَمَّداً سَنَهَ سِتٍّ وَ خَمْسِینَ وَ مِائَتَیْنِ . .
( الغیبه (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 231 )
198/4-احمد بن محمّد گفته است:زمانی که زبیری کشته شد،امام حسن عسکری علیه السّلام فرمودند:این کیفر کسی است که به خدا و اولیای الهی افترا بزند،او خیال کرده بود که مرا می کشد و دیگر برای من خلفی نخواهد ماند!پس قدرت خدا را چگونه دید؟
و برای امام حسن علیه السّلام در سال 256 ه ق فرزندی به دنیا آمد و حضرت نام او را محمّد گذاشتند.
( الغیبه (للطوسی) / ترجمه عزیزی ؛ ج 1 , ص 414 )
ص : 9750
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَهَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مِنْ سَعَادَهِ اَلْمُؤْمِنِ دَابَّهٌ یَرْکَبُهَا فِی حَوَائِجِهِ وَ یَقْضِی عَلَیْهَا حُقُوقَ إِخْوَانِهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 536 )
7 - محمّد بن مروان گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
از سعادت مؤمن این است که چارپایی داشته باشد که برای انجام کارهایش سوارش گردد و بر روی آن، حقوق برادرانش را به جا آورد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 630 )
: مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 453 )
ص : 9751
وَ عَنِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : لِکُلِّ شَیْءٍ زَکَاهٌ وَ زَکَاهُ اَلْعِلْمِ أَنْ یُعَلِّمَهُ أَهْلَهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 25 )
ص : 9752
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی وَلاَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ مُکَاتَبٍ جَنَی عَلَی رَجُلٍ حُرٍّ جِنَایَهً فَقَالَ إِنْ کَانَ أَدَّی مِنْ مُکَاتَبَتِهِ شَیْئاً غُرِّمَ فِی جِنَایَتِهِ بِقَدْرِ مَا أَدَّی مِنْ مُکَاتَبَتِهِ لِلْحُرِّ وَ إِنْ عَجَزَ عَنْ حَقِّ اَلْجِنَایَهِ أُخِذَ ذَلِکَ مِنَ اَلْمَوْلَی اَلَّذِی کَاتَبَهُ قُلْتُ فَإِنَّ اَلْجِنَایَهَ لِعَبْدٍ قَالَ عَلَی مِثْلِ ذَلِکَ یُدْفَعُ إِلَی مَوْلَی اَلْعَبْدِ اَلَّذِی جَرَحَهُ اَلْمُکَاتَبُ وَ لاَ تَقَاصَّ بَیْنَ اَلْمُکَاتَبِ وَ بَیْنَ اَلْعَبْدِ إِذَا کَانَ اَلْمُکَاتَبُ قَدْ أَدَّی مِنْ مُکَاتَبَتِهِ شَیْئاً فَإِنْ لَمْ یَکُنْ أَدَّی مِنْ مُکَاتَبَتِهِ شَیْئاً فَإِنَّهُ یُقَاصُّ لِلْعَبْدِ مِنْهُ أَوْ یُغَرَّمُ اَلْمَوْلَی کُلَّ مَا جَنَی اَلْمُکَاتَبُ لِأَنَّهُ عَبْدُهُ مَا لَمْ یُؤَدِّ مِنْ مُکَاتَبَتِهِ شَیْئاً قَالَ وَ وَلَدُ اَلْمُکَاتَبَهِ کَأُمِّهِ إِنْ رَقَّتْ رَقَّ وَ إِنِ أُعْتِقَتْ أُعْتِقَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 214 )
ص : 9753
ل، [الخصال] ، مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَبِی اَلْقَاسِمِ بْنِ مَنِیعٍ عَنْ شَیْبَانَ بْنِ فَرُّوخَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ أَبِی اَلْفُرَاتِ عَنْ عِلْبَاءِ بْنِ أَحْمَرَ عَنْ عِکْرِمَهَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: خَطَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَرْبَعَ خُطَطٍ فِی اَلْأَرْضِ وَ قَالَ أَ تَدْرُونَ مَا هَذَا قُلْنَا اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَفْضَلُ نِسَاءِ اَلْجَنَّهِ أَرْبَعٌ خَدِیجَهُ بِنْتُ خُوَیْلِدٍ وَ فَاطِمَهُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ وَ مَرْیَمُ بِنْتُ عِمْرَانَ وَ آسِیَهُ بِنْتُ مُزَاحِمٍ اِمْرَأَهُ فِرْعَوْنَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 2 )
ص : 9754
اَلْعَیَّاشِیُّ : عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ ، عَنْ أَبِیهِ ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : هَلْ کَانَ وُلْدُ یَعْقُوبَ أَنْبِیَاءَ؟ قَالَ: «لاَ، وَ لَکِنَّهُمْ کَانُوا أَسْبَاطَ أَوْلاَدِ اَلْأَنْبِیَاءِ، لَمْ یَکُونُوا فَارَقُوا اَلدُّنْیَا إِلاَّ سُعَدَاءَ، تَابُوا وَ تَذَکَّرُوا مَا صَنَعُوا».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 652 )
ص : 9755
14570-49 التهذیب ،1/3/53/6 عنه عن محمد بن همام عن جعفر بن محمد بن مالک عن محمد بن عمران عن الحسن بن الحسین عن محمد بن إسماعیل عن محمد بن أیوب عن الحارث بن المغیره عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: إن لله ملائکه موکلین بقبر الحسین علیه السّلام فإذا هم الرجل بزیارته فاغتسل ناداه محمد صلّی اللّه علیه و آله یا وفد اللّه أبشروا بمرافقتی فی الجنه و ناداه أمیر المؤمنین علیه السّلام أنا ضامن لقضاء حوائجکم و دفع البلاء عنکم فی الدنیا و الآخره ثم اکتنفهم النّبی صلّی اللّه علیه و آله عن أیمانهم - و علی علیه السّلام عن شمائلهم حتی ینصرفوا إلی أهالیهم.
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1480 )
ص : 9756
ثُمَّ اِقْرَأِ اَلْقَدْرَ سَبْعاً. وَ قُلِ اَللَّهُمَّ رَبَّ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ مَا أَظَلَّتْ وَ رَبَّ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ وَ مَا أَقَلَّتْ وَ رَبَّ اَلشَّیَاطِینِ وَ مَا أَضَلَّتْ وَ رَبَّ اَلرِّیَاحِ وَ مَا ذَرَتْ اَللَّهُمَّ رَبَّ کُلِّ شَیْءٍ وَ إِلَهَ کُلِّ شَیْءٍ وَ مَلِیکَ کُلِّ شَیْءٍ أَنْتَ اَللَّهُ اَلْمُقْتَدِرُ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ أَنْتَ اَللَّهُ اَلْأَوَّلُ فَلاَ شَیْءَ قَبْلَکَ وَ أَنْتَ اَللَّهُ اَلْآخِرُ فَلاَ شَیْءَ بَعْدَکَ وَ أَنْتَ اَللَّهُ اَلظَّاهِرُ فَلاَ شَیْءَ فَوْقَکَ وَ أَنْتَ اَلْبَاطِنُ فَلاَ شَیْءَ دُونَکَ رَبَّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ وَ إِلَهَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ [وَ اَلْأَسْبَاطِ ] أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَوَلاَّنِی بِرَحْمَتِکَ وَ لاَ تُسَلِّطَ عَلَیَّ أَحَداً مِنْ خَلْقِکَ مِمَّنْ لاَ طَاقَهَ لِی بِهِ اَللَّهُمَّ إِلَیْکَ فَحَبِّبْنِی وَ فِی اَلنَّاسِ فَعَزِّزْنِی وَ مِنْ شَرِّ شَیَاطِینِ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ فَسَلِّمْنِی یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ثُمَّ قُلِ اَللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لاَ تُؤْمِنَّا مَکْرَکَ وَ لاَ تُنْسِنَا ذِکْرَکَ وَ لاَ تَکْشِفْ عَنَّا سِتْرَکَ وَ لاَ تَحْرِمْنَا فَضْلَکَ وَ لاَ تُحِلَّ عَلَیْنَا غَضَبَکَ وَ لاَ تُبَاعِدْنَا مِنْ جِوَارِکَ وَ لاَ تَنْقُصْنَا مِنْ رَحْمَتِکَ وَ لاَ تَنْزِعْ مِنَّا بَرَکَتَکَ وَ لاَ تَمْنَعْنَا عَافِیَتَکَ وَ أَصْلِحْ لَنَا مَا أَعْطَیْتَنَا وَ زِدْنَا مِنْ فَضْلِکَ اَلْمُبَارَکِ اَلطَّیِّبِ اَلْحَسَنِ اَلْجَمِیلِ وَ لاَ تُغَیِّرْ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَتِکَ وَ لاَ تُؤْیِسْنَا مِنْ رَوْحِکَ وَ لاَ تُهِنَّا بَعْدَ کَرَامَتِکَ وَ لاَ تُضِلَّنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَ هَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَتَکَ إِنَّکَ أَنْتَ اَلْوَهّابُ اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ قُلُوبَنَا سَالِمَهً وَ أَرْوَاحَنَا طَیِّبَهً وَ أَزْوَاجَنَا مُطَهَّرَهً وَ أَلْسِنَتَنَا صَادِقَهً وَ إِیْمَانَنَا دَائِماً وَ یَقِینَنَا صَادِقاً وَ تِجَارَتَنَا [لَنْ] لا تَبُورَ اَللَّهُمَّ آتِنا فِی اَلدُّنْیا حَسَنَهً وَ فِی اَلْآخِرَهِ حَسَنَهً وَ قِنا بِرَحْمَتِکَ عَذابَ اَلنّارِ ثُمَّ تَقْرَأُ اَلْفَاتِحَهَ وَ اَلْإِخْلاَصَ وَ اَلْمُعَوِّذَتَیْنِ وَ اَلْبَاقِیَاتِ اَلصَّالِحَاتِ وَ تُصَلِّی عَلَی اَلنَّبِیِّ وَ آلِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ عَشْراً عَشْراً ثُمَّ قُلِ اَللَّهُمَّ اِفْتَحْ لِی أَبْوَابَ رَحْمَتِکَ وَ أَسْبِغْ عَلَیَّ مِنْ حَلاَلِ رِزْقِکَ وَ مَتِّعْنِی بِالْعَافِیَهِ [أَبَداً] مَا أَبْقَیْتَنِی فِی سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ جَمِیعِ جَوَارِحِ [جَوَارِحِی] بَدَنِی اَللَّهُمَّ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَتِکَ [نِعْمَهٍ] فَمِنْکَ لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 41 )
ص : 9757
وَ قَالَ أَیْضاً حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنَّ اَلْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ اَلصّالِحُونَ هُمْ أَصْحَابُ اَلْمَهْدِیِّ فِی آخِرِ اَلزَّمَانِ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 326 )
ص : 9758
مَا بَالُکُمْ تُأْمُلُونَ مَا لاَ تُدْرِکُونَهُ وَ تَجْمَعُونَ مَا لاَ تَأْکُلُونَهُ وَ تَبْنُونَ مَا لاَ تَسْکُنُونَهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 695 )
ص : 9759
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ رَفَعَهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا أَقَرَّ قَوْمٌ بِالْمُنْکَرِ بَیْنَ أَظْهُرِهِمْ لاَ یُغَیِّرُونَهُ إِلاَّ أَوْشَکَ أَنْ یَعُمَّهُمُ اَللَّهُ بِعِقَابٍ مِنْ عِنْدِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 137 )
ص : 9760
وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ شَهِدَ نِکَاحَ اِمْرَأَهٍ مُسْلِمَهٍ کَانَ خَائِضاً فِی رَحْمَهِ اَللَّهِ تَعَالَی وَ لَهُ ثَوَابُ أَلْفِ شَهِیدٍ وَ کَانَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ یَخْطُوهَا ثَوَابُ نَبِیٍّ وَ کَتَبَ اَللَّهُ تَعَالَی لَهُ بِکُلِّ کَلِمَهٍ یَتَکَلَّمُهَا عِبَادَهَ سَنَهٍ وَ لاَ یَرْجِعُ إِلاَّ مَغْفُوراً لَهُ وَ مَنْ سَعَی فِیمَا بَیْنَهُمَا وَ کَانَ دَلِیلاً أَعْطَاهُ اَللَّهُ بِکُلِّ شَعْرَهٍ عَلَی بَدَنِهِ مَدِینَهً فِی اَلْجَنَّهِ وَ زَوَّجَهُ أَلْفَ حَوْرَاءَ وَ کَأَنَّمَا اِشْتَرَی أُسَرَاءَ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَعْتَقَهُمْ وَ إِنْ مَاتَ ذَاهِباً أَوْ جَائِیاً مَاتَ شَهِیداً.
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 174 )
و فرمود هر که شاهد ازدواج مرد و زن مسلمانی بشود رحمت الهی او را احاطه خواهد کرد،و ثواب هزار شهید برای او بنویسند و برای هر قدمی که بر میدارد ثواب یک پیغمبر دارد و برای هر کلمه ای که بجهت اصلاح طرفین گفته باشد ثواب عبادت یک سال برایش بنویسند و بخانه خود باز نمیگردد مگر آنکه آمرزیده خواهد بود،و هر که سعی کند در(اصلاح و اتمام)ازدواج مرد و زن خداوند بشمارۀ هر موئی که در بدن دارد شهری در بهشت باو کرامت فرماید و أجرش مانند کسی است که اسیران امت پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را خریده و آزاد نموده باشد و اگر موقع رفتن یا بازگشتن بخانه خود از دنیا برود در قیامت جزو شهدا محسوبش کنند.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 226 )
و نیز رسول خدا فرمود که هر کس حاضر شود در مجلس ازدواج زن مسلمان غرق در رحمت خدا می شود و برایش ثواب هزار شهید است و بهر قدمی که بسوی آن مجلس برمیدارد ثواب عمل یک پیغمبر دارد و خدا بهر جمله ای که سخن در آن مجلس بگوید عبادت یک سال برایش بنویسد و از آن مجلس برنمیگردد مگر اینکه آمرزیده باشد و آن کس که برای ازدواج دو نفر کوشش میکند و رهنمای آنانست خداوند بشماره ی هر موئی که در بدن دارد یک شهر در بهشت باو عطا کند و هزار حوریه بازدواج او در آورد و گویا اسیران آل محمّد را خریده و آزاد کرده و اگر در آن رفت و آمد بمیرد شهید مرده است
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 412 )
و فرمود:هر کس شاهد ازدواج مرد و زن مسلمان شود،رحمت حق او را در برمی گیرد و ثواب هزار شهید برایش می نویسند و برای هر گامی که برمی دارد،ثواب یک پیغمبر دارد و برای هر کلمه ای که جهت اصلاح طرفین بگوید،ثواب عبادت یک سال می برد و به خانۀ خود باز نمی گردد،مگر اینکه آمرزیده شده است.و هر کس در ازدواج زن و مردی تلاش کند،خداوند به تعداد هر مویی از بدنش شهری در بهشت به او کرامت می فرماید و پاداشش مانند کسی است که پیغمبری را خریده و در راه خدا آزاد کرده و اگر موقع رفتن به خانۀ خود از دنیا برود،در قیامت جزء شهیدان خواهد بود.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 457 )
ص : 9761
وَ فِی اَلتَّوْحِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنِ اَلسَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمْزَهَ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ هَمَّ بِحَسَنَهٍ فَلَمْ یَعْمَلْهَا کُتِبَتْ لَهُ حَسَنَهٌ فَإِنْ عَمِلَهَا کُتِبَتْ لَهُ عَشْراً وَ یُضَاعِفُ اَللَّهُ لِمَنْ یَشَاءُ إِلَی سَبْعِمِائَهٍ وَ مَنْ هَمَّ بِسَیِّئَهٍ فَلَمْ یَعْمَلْهَا لَمْ تُکْتَبْ عَلَیْهِ حَتَّی یَعْمَلَهَا فَإِنْ لَمْ یَعْمَلْهَا کُتِبَتْ لَهُ حَسَنَهٌ وَ إِنْ عَمِلَهَا أُجِّلَ تِسْعَ سَاعَاتٍ فَإِنْ تَابَ وَ نَدِمَ عَلَیْهَا لَمْ تُکْتَبْ عَلَیْهِ وَ إِنْ لَمْ یَتُبْ وَ لَمْ یَنْدَمْ عَلَیْهَا کُتِبَتْ عَلَیْهِ سَیِّئَهٌ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 1 , صفحه 55 )
ص : 9762
مَنْ صَدَقَ وَرَعُهُ اِجْتَنَبَ اَلْمُحَرَّمَاتِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 445 )
ص : 9763
وَ فِی اَلْکَافِی مَرْفُوعاً قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : هُوَ اَلرَّمْیُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 158 )
ص : 9764
إن جبرئیل انطلق بالنبی لیله المعراج إلیهم فقرأ علیهم من القرآن عشر سور نزلت بمکه فآمنوا به و صدقوه و أمرهم أن یقیموا مکانهم و یترکوا السبت و أمرهم بالصلاه و الزکاه و لم یکن نزلت فریضه غیرهما ففعلوا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 54 , صفحه 316 )
و گفته شده که جبرئیل در شب معراج،پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را نزد آنها برد و ده سوره قرآن را که در مکه نازل شده بود برای آنها خواند و بدو گرویدند و او را باور کردند و بآنها فرمود:در جای خود بمانند و شنبه را رها کنند و آنها را بنماز و پرداخت زکات فرمان داد و جز آنها واجب دیگر مقرر نشده بود و آنها فرمودۀ آن حضرت را بکار بستند.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 240 )
ص : 9765
ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] ، جَمَاعَهٌ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عُلَیَّهَ عَنْ وَهْبِ بْنِ حَرِیزٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْفُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ أُعْطِیَ اَلدُّعَاءَ لَمْ یُحْرَمِ اَلْإِجَابَهَ وَ مَنْ أُعْطِیَ اَلشُّکْرَ لَمْ یُمْنَعِ اَلزِّیَادَهَ وَ تَلاَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 68 , صفحه 48 )
63-امالی.عده ای از ابو المفضل...از فضیل بن یسار از حضرت باقر علیه السّلام که فرمود کسی که توفیق دعا و تضرع داشته باشد از اجابت دعا محروم نخواهد شد و کسی که سپاسگزار باشد از افزایش نعمت ممنوع نمیشود و حضرت این را تلاوت فرمود.
وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ
و اعلام فرموده پروردگار شما که اگر سپاسگزاری کنید نعمت را بر شما میافزایم.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 2 , ص 54 )
ص : 9766
رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ اَلْغَیْبِ اَلْآیَهَ فَقَالَ مَفَاتِحُ اَلْغَیْبِ خَمْسَهٌ وَ هِیَ لاَ یَعْلَمُ مَتَی یَأْتِی اَلْمَطَرُ إِلاَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لاَ یَعْلَمُ ما تَغِیضُ اَلْأَرْحامُ إِلاَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لاَ یَعْلَمُ مَا تَکْسِبُ نَفْسٌ غَداً إِلاَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لاَ یَعْلَمُ نَفْسٌ بِأَیِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِلاَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لاَ یَعْلَمُ مَتَی تَقُومُ اَلسَّاعَهُ إِلاَّ اَللَّهُ تَعَالَی .
( معدن الجواهر و ریاضه الخواطر , جلد 1 , صفحه 48 )
روایت شده از سیّد ما رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) که فرمود در آیه شریفه
«وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ اَلْغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلاّ هُوَ
»
که خزانه های غیب را غیر از خدا کسی بر آن مطّلع نیست و آن پنج چیز است اوّل آنکه کسی نمیداند در چه زمان باران میبارد مگر خدا نمیداند کسی آنچه را که در رحم مادر است مگر خدا نمیداند عاقبت امر هیچ نفس را مگر خدا نمیداند کسی در چه زمین میمیرد مگر خدا نمیداند چه زمان قیامت بر پا خواهد شد مگر خدا مترجم گوید که در روایات بسیار وارد شده که این پنج چیز را بتفصیل و تحقیق غیر از خدا کسی نمیداند و مجموع این پنج چیز در آیه آخر سوره لقمانست
«إِنَّ اَللّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ اَلسّاعَهِ
»
الآیه
( نزهه النواظر ؛ ج 1 , ص 61 )
ص : 9767
یَا مَنْصُورُ أَمِتْ» .
( الجمل و النصره لسید العتره فی حرب البصره , جلد 1 , صفحه 343 )
«ای یاری داده شده بمیران»!
( نبرد جمل ؛ ج 1 , ص 206 )
ص : 9768
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، بِالسَّنَدِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لاَ یُقْطَعُ اَلْکَفُّ فِی أَقَلَّ مِنْ دِینَارٍ أَوْ عَشَرَهِ دَرَاهِمَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 121 )
ص : 9769
وَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلنَّحْرِ فَرَفَعَ یَدَهُ إِلَی صَدْرِهِ فَقَالَ هَکَذَا ثُمَّ رَفَعَهَا فَوْقَ ذَلِکَ فَقَالَ هَکَذَا یَعْنِی اِسْتَقْبَلَ بِیَدَیْهِ اَلْقِبْلَهَ فِی اِسْتِفْتَاحِ اَلصَّلاَهِ
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 16 , صفحه 312 )
ص : 9770
مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَمَّنْ ذَکَرَهُ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلْمُطَلَّقَهِ تَحُجُّ فِی عِدَّتِهَا قَالَ إِنْ کَانَتْ صَرُورَهً تَحُجُّ فِی عِدَّتِهَا وَ إِنْ کَانَتْ قَدْ حَجَّتْ فَلاَ تَحُجُّ حَتَّی تَقْضِیَ عِدَّتَهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 318 )
ص : 9771
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا اِجْتَمَعَ قَوْمٌ یَذْکُرُونَ اَللَّهَ تَعَالَی اِعْتَزَلَ اَلشَّیْطَانُ وَ اَلدُّنْیَا عَنْهُمْ فَیَقُولُ اَلشَّیْطَانُ لِلدُّنْیَا أَ لاَ تَرَیْنَ مَا یَصْنَعُونَ فَتَقُولُ اَلدُّنْیَا دَعْهُمْ فَلَوْ قَدْ تَفَرَّقُوا أَخَذْتُ بِأَعْنَاقِهِمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 71 , صفحه 189 )
و پیغمبر(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:چون مردمی گرد آیند و ذکر خدای تعالی کنند شیطان و دنیا از آنها کناره گیرند و شیطان بدنیا گوید:نبینی چه کار میکنند؟دنیا گوید:آنها را واگذار چون جدا شدند من گردنشان را بگیرم.
( بحارالأنوار (جلد 71و72) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 121 )
ص : 9772
فِرُّوا کُلَّ اَلْفِرَارِ مِنَ اَللَّئِیمِ اَلْأَحْمَقِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 358 )
ص : 9773
کَانَ اَلصَّادِقُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: یَا مَنْ لَیْسَتْ لَهُ هِمَّهٌ إِنَّهُ لَیْسَتْ لِأَبْدَانِکُمْ ثَمَنُ إِلاَّ اَلْجَنَّهُ فَلاَ تَبِیعُوهَا إِلاَّ بِهَا .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 274 )
ص : 9774
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَرْکَانُ اَلْکُفْرِ أَرْبَعَهٌ اَلرَّغْبَهُ وَ اَلرَّهْبَهُ وَ اَلسَّخَطُ وَ اَلْغَضَبُ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 15 , صفحه 339 )
2-رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:ارکان و پایه های کفر چهار چیز است:رغبت(به دنیا و شهوات)،ترس(از مردم و حوادث)،ناخشنودی(از آنچه مقدر است)و غضب.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 221 )
ص : 9775
وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بِالْیَمَنِ ، فِی قَوْمٍ اِنْهَدَمَتْ عَلَیْهِمْ دَارُهُمْ وَ بَقِیَ صَبِیَّانِ أَحَدُهُمَا حُرٌّ وَ اَلْآخَرُ مَمْلُوکٌ فَأَسْهَمَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَیْنَهُمَا فَخَرَجَ اَلسَّهْمُ عَلَی أَحَدِهِمَا فَجَعَلَ لَهُ اَلْمَالَ وَ أَعْتَقَ اَلْآخَرَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 259 )
ص : 9776
أَحْمَدُ بْنُ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ فِی اَلْمَحَاسِنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ رَفَعَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا عَلِیُّ أُوصِیکَ فِی نَفْسِکَ بِخِصَالٍ فَاحْفَظْهَا اَللَّهُمَّ أَعِنْهُ إِلَی أَنْ قَالَ: وَ اَلْخَامِسَهُ بَذْلُکَ مَالَکَ وَ دَمَکَ دُونَ دِینِکَ. وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ وَ اَلشَّیْخُ وَ اَلصَّدُوقُ کَمَا مَرَّ فِی جِهَادِ اَلنَّفْسِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 193 )
ص : 9777
18886-23 الکافی ،1/2/339/6 أحمد عن محمد بن خالد عن خلف بن حماد عن یحیی بن عبد اللّه قال: کنت عند أبی عبد اللّه علیه السّلام فأتینا بسکرجات فأشار بیده نحو واحده منها و قال هذا شیراز الأتن اتخذناه لعلیل عندنا و من شاء فلیأکل و من شاء فلیدع.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 37 )
ص : 9778
رَوَی أَبُو بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا رَقَّ [قَلْبُ] أَحَدِکُمْ فَلْیَدْعُ - فَإِنَّ اَلْقَلْبَ لاَ یَرِقُّ حَتَّی یَخْلُصَ .
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 125 )
بحث در مواطن دعا بود که دعا پس از اعمال مخصوصی،مستجاب می گردد: ج-دعا بعد از قرائت قرآن. د-دعا بین اذان و اقامه. ه-دعا هنگام سوختن دل. و-دعا هنگام جاری شدن اشک.«ابو بصیر»از حضرت صادق-علیه السّلام-روایت کرده است که فرمود: «هر گاه دل یکی از شما سوخت،دعا کند،چون قلب تا صاف و پاک نگردد،نمی سوزد».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 209 )
ابو بصیر از ابی عبد الله نقل کرد که:وقتی قلب شما نرم شد دعا کنید زیرا قلب تا خالص نگردد رقیق نمی شود.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 111 )
ص : 9779
ثو، [ثواب الأعمال] ، اِبْنُ اَلْمُتَوَکِّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عَنْ عَمِّهِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو اَلنَّصِیبِیِّ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْخُرَاسَانِیِّ عَنْ مَیْسَرَهَ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَبِی عَائِشَهَ اَلسَّعْدِیِّ عَنْ یَزِیدَ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ اَلْعَزِیزِ عَنْ أَبِی سَلَمَهَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ وَ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالاَ: خَطَبَنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَبْلَ وَفَاتِهِ وَ هِیَ آخِرُ خُطْبَهٍ خَطَبَهَا بِالْمَدِینَهِ حَتَّی لَحِقَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَوَعَظَنَا بِمَوَاعِظَ ذَرَفَتْ مِنْهَا اَلْعُیُونُ وَ وَجِلَتْ مِنْهَا اَلْقُلُوبُ وَ اِقْشَعَرَّتْ مِنْهَا اَلْجُلُودُ وَ تَقَلْقَلَتْ مِنْهَا اَلْأَحْشَاءُ أَمَرَ بِلاَلاً فَنَادَی اَلصَّلاَهَ جَامِعَهً فَاجْتَمَعَ اَلنَّاسُ وَ خَرَجَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَتَّی اِرْتَقَی اَلْمِنْبَرَ فَقَالَ یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ اُدْنُوا وَ وَسِّعُوا لِمَنْ خَلْفَکُمْ قَالَهَا ثَلاَثَ مَرَّاتٍ فَدَنَا اَلنَّاسُ وَ اِنْضَمَّ بَعْضُهُمْ إِلَی بَعْضٍ فَالْتَفَتُوا فَلَمْ یَرَوْا خَلْفَهُمْ أَحَداً ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا اَلنَّاسُ اُدْنُوا وَ وَسِّعُوا لِمَنْ خَلْفَکُمْ فَقَالَ رَجُلٌ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِمَنْ نُوَسِّعُ قَالَ لِلْمَلاَئِکَهِ فَقَالَ إِنَّهُمْ إِذَا کَانُوا مَعَکُمْ لَمْ یَکُونُوا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیکُمْ وَ لاَ مِنْ خَلْفِکُمْ وَ لَکِنْ یَکُونُونَ عَنْ أَیْمَانِکُمْ وَ عَنْ شَمَائِلِکُمْ فَقَالَ رَجُلٌ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِمَ لاَ یَکُونُونَ مِنْ بَیْنِ أَیْدِینَا وَ لاَ مِنْ خَلْفِنَا أَ مِنْ فَضْلِنَا عَلَیْهِمْ أَمْ فَضْلِهِمْ عَلَیْنَا قَالَ أَنْتُمْ أَفْضَلُ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ اِجْلِسْ فَجَلَسَ اَلرَّجُلُ فَخَطَبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَ نَسْتَعِینُهُ وَ نُؤْمِنُ بِهِ وَ نَتَوَکَّلُ عَلَیْهِ وَ نَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا وَ مِنْ سَیِّئَاتِ أَعْمَالِنَا مَنْ یَهْدِی اَللَّهُ فَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَ مَنْ یُضْلِلِ اَللّهُ فَلا هادِیَ لَهُ یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّهُ کَائِنٌ فِی هَذِهِ اَلْأُمَّهِ ثَلاَثُونَ کَذَّاباً أَوَّلُ مَنْ یَکُونُ مِنْهُمْ صَاحِبُ صَنْعَاءَ وَ صَاحِبُ اَلْیَمَامَهِ یَا أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّهُ مَنْ لَقِیَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ مُخْلِصاً لَمْ یَخْلِطْ مَعَهَا غَیْرَهَا دَخَلَ اَلْجَنَّهَ فَقَامَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ کَیْفَ یَقُولُهَا مُخْلِصاً لاَ یَخْلِطُ مَعَهَا غَیْرَهَا فَسِّرْ لَنَا هَذَا حَتَّی نَعْرِفَهُ فَقَالَ نَعَمْ حِرْصاً عَلَی اَلدُّنْیَا وَ جَمْعاً لَهَا مِنْ غَیْرِ حِلِّهَا وَ رَضًی بِهَا وَ أَقْوَامٌ یَقُولُونَ أَقَاوِیلَ اَلْأَخْیَارِ وَ یَعْمَلُونَ أَعْمَالَ اَلْجَبَابِرَهِ فَمَنْ لَقِیَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَیْسَ فِیهِ شَیْءٌ مِنْ هَذِهِ اَلْخِصَالِ وَ هُوَ یَقُولُ - لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ فَلَهُ اَلْجَنَّهَ فَإِنْ أَخَذَ اَلدُّنْیَا وَ تَرَکَ اَلْآخِرَهَ فَلَهُ اَلنَّارُ وَ مَنْ تَوَلَّی خُصُومَهَ ظَالِمٍ أَوْ أَعَانَهُ عَلَیْهَا نَزَلَ بِهِ مَلَکُ اَلْمَوْتِ بِالْبُشْرَی بِلَعْنَهِ اَللَّهِ وَ نَارِ جَهَنَّمَ خالِداً فِیها وَ بِئْسَ اَلْمَصِیرُ وَ مَنْ خَفَّ لِسُلْطَانٍ جَائِرٍ فِی حَاجَهٍ کَانَ قَرِینَهُ فِی اَلنَّارِ وَ مَنْ دَلَّ سُلْطَاناً عَلَی اَلْجَوْرِ قُرِنَ مَعَ هَامَانَ وَ کَانَ هُوَ وَ اَلسُّلْطَانُ مِنْ أَشَدِّ أَهْلِ اَلنَّارِ عَذَاباً وَ مَنْ عَظَّمَ صَاحِبَ دُنْیَا وَ أَحَبَّهُ لِطَمَعِ دُنْیَاهُ سَخِطَ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ کَانَ فِی دَرَجَتِهِ مَعَ قَارُونَ فِی اَلتَّابُوتِ اَلْأَسْفَلِ مِنَ اَلنَّارِ وَ مَنْ بَنَی بُنْیَاناً رِیَاءً وَ سُمْعَهً حُمِّلَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِلَی سَبْعِ أَرَضِینَ ثُمَّ یُطَوَّقُهُ نَاراً تُوقَدُ فِی عُنُقِهِ ثُمَّ یُرْمَی بِهِ فِی اَلنَّارِ فَقُلْنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ کَیْفَ یَبْنِی رِیَاءً وَ سُمْعَهً قَالَ یَبْنِی فَضْلاً عَلَی مَا یَکْفِیهِ أَوْ یَبْنِی مُبَاهَاهً وَ مَنْ ظَلَمَ أَجِیراً أَجْرَهُ أَحْبَطَ اَللَّهُ عَمَلَهُ وَ حَرَّمَ عَلَیْهِ رِیحَ اَلْجَنَّهِ وَ رِیحُهَا یُوجَدُ مِنْ مَسِیرَهِ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ - وَ مَنْ خَانَ جَارَهُ شِبْراً مِنَ اَلْأَرْضِ طَوَّقَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِلَی سَبْعِ أَرَضِینَ نَاراً حَتَّی تُدْخِلَهُ نَارَ جَهَنَّمَ وَ مَنْ تَعَلَّمَ اَلْقُرْآنَ ثُمَّ نَسِیَهُ مُتَعَمِّداً لَقِیَ اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَجْذُوماً مَغْلُولاً وَ یُسَلِّطُ اَللَّهُ عَلَیْهِ بِکُلِّ آیَهٍ حَیَّهً مُوَکَّلَهً بِهِ وَ مَنْ تَعَلَّمَ اَلْقُرْآنَ فَلَمْ یَعْمَلْ بِهِ وَ آثَرَ عَلَیْهِ حُبَّ اَلدُّنْیَا وَ زِینَتَهَا اِسْتَوْجَبَ سَخَطَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کَانَ فِی اَلدَّرَجَهِ مَعَ اَلْیَهُودِ وَ اَلنَّصَارَی اَلَّذِینَ یَنْبِذُونَ کِتَابَ اَللَّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَ مَنْ نَکَحَ اِمْرَأَهً حَرَاماً فِی دُبُرِهَا أَوْ رَجُلاً أَوْ غُلاَماً حَشَرَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَنْتَنَ مِنَ اَلْجِیفَهِ یَتَأَذَّی بِهِ اَلنَّاسُ حَتَّی یَدْخُلَ جَهَنَّمَ وَ لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ مِنْهُ صَرْفاً وَ لاَ عَدْلاً وَ أَحْبَطَ اَللَّهُ عَمَلَهُ وَ یَدَعُهُ فِی تَابُوتٍ مَشْدُودٍ بِمَسَامِیرَ مِنْ حَدِیدٍ وَ یُضْرَبُ عَلَیْهِ فِی اَلتَّابُوتِ بِصَفَائِحَ حَتَّی یَشْبِکَ فِی تِلْکَ اَلْمَسَامِیرِ فَلَوْ وُضِعَ عِرْقٌ مِنْ عُرُوقِهِ عَلَی أَرْبَعِمِائَهِ أَلْفِ أُمَّهٍ لَمَاتُوا جَمِیعاً وَ هُوَ مِنْ أَشَدِّ أَهْلِ اَلنَّارِ عَذَاباً وَ مَنْ زَنَی بِامْرَأَهٍ یَهُودِیَّهٍ أَوْ نَصْرَانِیَّهٍ أَوْ مَجُوسِیَّهٍ أَوْ مُسْلِمَهٍ حُرَّهً أَوْ أَمَهً أَوْ مَنْ کَانَتْ مِنَ اَلنَّاسِ فَتَحَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ فِی قَبْرِهِ ثَلاَثَمِائَهِ أَلْفِ بَابٍ مِنَ اَلنَّارِ تَخْرُجُ عَلَیْهِ مِنْهَا حَیَّاتٌ وَ عَقَارِبُ وَ شُهُبٌ مِنْ نَارٍ فَهُوَ یَحْتَرِقُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ یَتَأَذَّی اَلنَّاسُ مِنْ نَتْنِ فَرْجِهِ فَیُعْرَفُ بِهِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ حَتَّی یُؤْمَرَ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ فَیَتَأَذَّی بِهِ أَهْلُ اَلْجَمْعِ مَعَ مَا هُمْ فِیهِ مِنْ شِدَّهِ اَلْعَذَابِ لِأَنَّ اَللَّهَ حَرَّمَ اَلْمَحَارِمَ وَ مَا أَحَدٌ أَغْیَرَ مِنَ اَللَّهِ وَ مِنْ غَیْرَتِهِ أَنَّهُ حَرَّمَ اَلْفَوَاحِشَ وَ حَدَّ اَلْحُدُودَ وَ مَنِ اِطَّلَعَ فِی بَیْتِ جَارِهِ فَنَظَرَ إِلَی عَوْرَهِ رَجُلٍ أَوْ شَعْرِ اِمْرَأَهٍ أَوْ شَیْءٍ مِنْ جَسَدِهَا کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُدْخِلَهُ اَلنَّارَ مَعَ اَلْمُنَافِقِینَ اَلَّذِینَ کَانُوا یَتَّبَّعُونَ عَوْرَاتِ اَلنَّاسِ فِی اَلدُّنْیَا وَ لاَ یَخْرُجُ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَفْضَحَهُ اَللَّهُ وَ یُبْدِیَ عَوْرَتَهُ لِلنَّاسِ فِی اَلْآخِرَهِ وَ مَنْ سَخِطَ بِرِزْقِهِ وَ بَثَّ شَکْوَاهُ وَ لَمْ یَصْبِرْ لَمْ تُرْفَعْ لَهُ إِلَی اَللَّهِ حَسَنَهٌ وَ لَقِیَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ وَ مَنْ لَبِسَ ثَوْباً فَاخْتَالَ فِیهِ خَسَفَ اَللَّهُ بِهِ قَبْرَهُ مِنْ شَفِیرِ جَهَنَّمَ یَتَخَلْخَلُ فِیهَا مَا دَامَتِ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ فَإِنَّ قَارُونَ لَبِسَ حُلَّهً فَاخْتَالَ فِیهَا فَخُسِفَ بِهِ فَهُوَ یَتَخَلْخَلُ فِیهَا إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ مَنْ نَکَحَ اِمْرَأَهً بِمَالٍ حَلاَلٍ غَیْرَ أَنَّهُ أَرَادَ بِهَا فَخْراً وَ رِیَاءً لَمْ یَزِدْهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِذَلِکَ إِلاَّ ذُلاًّ وَ هَوَاناً وَ أَقَامَهُ اَللَّهُ بِقَدْرِ مَا اِسْتَمْتَعَ مِنْهَا عَلَی شَفِیرِ جَهَنَّمَ ثُمَّ یَهْوِی فِیهَا سَبْعِینَ خَرِیفاً وَ مَنْ ظَلَمَ اِمْرَأَهً مَهْرَهَا فَهُوَ عِنْدَ اَللَّهِ زَانٍ وَ یَقُولُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَبْدِی زَوَّجْتُکَ أَمَتِی عَلَی عَهْدِی فَلَمْ تَفِ لِی بِالْعَهْدِ - فَیَتَوَلَّی اَللَّهُ طَلَبَ حَقِّهَا فَیَسْتَوْعِبُ حَسَنَاتِهِ کُلَّهَا فَلاَ تَفِی بِحَقِّهَا فَیُؤْمَرُ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ وَ مَنْ رَجَعَ عَنْ شَهَادَتِهِ وَ کَتَمَهَا أَطْعَمَهُ اَللَّهُ لَحْمَهُ عَلَی رُءُوسِ اَلْخَلاَئِقِ وَ یُدْخِلُهُ اَلنَّارَ وَ هُوَ یَلُوکُ لِسَانَهُ وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ اِمْرَأَتَانِ وَ لَمْ یَعْدِلْ بَیْنَهُمَا فِی اَلْقَسْمِ مِنْ نَفْسِهِ وَ مَالِهِ جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَغْلُولاً مَائِلاً شِقُّهُ حَتَّی یَدْخُلَ اَلنَّارَ وَ مَنْ کَانَ مُؤْذِیاً لِجَارِهِ مِنْ غَیْرِ حَقٍّ حَرَمَهُ اَللَّهُ رِیحَ اَلْجَنَّهِ وَ مَأْواهُ اَلنّارُ أَلاَ وَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَسْأَلُ اَلرَّجُلَ عَنْ حَقِّ جَارِهِ وَ مَنْ ضَیَّعَ حَقَّ جَارِهِ فَلَیْسَ مِنَّا وَ مَنْ أَهَانَ فَقِیراً مُسْلِماً مِنْ أَجْلِ فَقْرِهِ وَ اِسْتَخَفَّ بِهِ فَقَدِ اِسْتَخَفَّ بِحَقِّ اَللَّهِ وَ لَمْ یَزَلْ فِی مَقْتِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سَخَطِهِ حَتَّی یُرْضِیَهُ وَ مَنْ أَکْرَمَ فَقِیراً مُسْلِماً لَقِیَ اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ هُوَ یَضْحَکُ إِلَیْهِ وَ مَنْ عَرَضَتْ لَهُ دُنْیَا وَ آخِرَهٌ فَاخْتَارَ اَلدُّنْیَا عَلَی اَلْآخِرَهِ لَقِیَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَیْسَتْ لَهُ حَسَنَهٌ تَتَّقِی بِهَا اَلنَّارَ وَ مَنْ أَخَذَ اَلْآخِرَهَ وَ تَرَکَ اَلدُّنْیَا لَقِیَ اَللَّهَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ هُوَ رَاضٍ عَنْهُ وَ مَنْ قَدَرَ عَلَی اِمْرَأَهٍ أَوْ جَارِیَهٍ حَرَاماً فَتَرَکَهَا مَخَافَهَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَرَّمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ اَلنَّارَ وَ آمَنَهُ مِنَ اَلْفَزَعِ اَلْأَکْبَرِ وَ أَدْخَلَهُ اَللَّهُ اَلْجَنَّهَ وَ إِنْ أَصَابَهَا حَرَاماً حَرَّمَ اَللّهُ عَلَیْهِ اَلْجَنَّهَ وَ أَدْخَلَهُ اَلنَّارَ وَ مَنِ اِکْتَسَبَ مَالاً حَرَاماً لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ مِنْهُ صَدَقَهً وَ لاَ عِتْقاً وَ لاَ حَجّاً وَ لاَ اِعْتِمَاراً وَ کَتَبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِعَدَدِ أَجْرِ ذَلِکَ أَوْزَاراً وَ مَا بَقِیَ مِنْهُ بَعْدَ مَوْتِهِ کَانَ زَادَهُ إِلَی اَلنَّارِ وَ مَنْ قَدَرَ عَلَیْهَا وَ تَرَکَهَا مَخَافَهَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَانَ فِی مَحَبَّهِ اَللَّهِ وَ رَحْمَتِهِ وَ یُؤْمَرُ بِهِ إِلَی اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ صَافَحَ اِمْرَأَهً حَرَاماً جَاءَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَغْلُولاً ثُمَّ یُؤْمَرُ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ وَ مَنْ فَاکَهَ اِمْرَأَهً لاَ یَمْلِکُهَا حُبِسَ بِکُلِّ کَلِمَهٍ کَلَّمَهَا فِی اَلدُّنْیَا أَلْفَ عَامٍ فِی اَلنَّارِ وَ اَلْمَرْأَهُ إِذَا طَاوَعَتِ اَلرَّجُلَ فَالْتَزَمَهَا أَوْ قَبَّلَهَا أَوْ بَاشَرَهَا حَرَاماً أَوْ فَاکَهَهَا أَوْ أَصَابَ مِنْهَا فَاحِشَهً فَعَلَیْهَا مِنَ اَلْوِزْرِ مَا عَلَی اَلرَّجُلِ فَإِنْ غَلَبَهَا عَلَی نَفْسِهَا کَانَ عَلَی اَلرَّجُلِ وِزْرُهُ وَ وِزْرُهَا وَ مَنْ غَشَّ مُسْلِماً فِی بَیْعٍ أَوْ شِرَاءٍ فَلَیْسَ مِنَّا وَ یُحْشَرُ مَعَ اَلْیَهُودِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ لِأَنَّهُ مَنْ غَشَّ اَلنَّاسَ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ وَ مَنْ مَنَعَ اَلْمَاعُونَ مِنْ جَارِهِ إِذَا اِحْتَاجَ إِلَیْهِ مَنَعَهُ اَللَّهُ فَضْلَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ وَکَلَهُ إِلَی نَفْسِهِ وَ مَنْ وَکَلَهُ اَللَّهُ إِلَی نَفْسِهِ هَلَکَ وَ لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ عُذْراً وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ اِمْرَأَهٌ تُؤْذِیهِ لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ صَلاَتَهَا وَ لاَ حَسَنَهً مِنْ عَمَلِهَا حَتَّی تُعِینَهُ وَ تُرْضِیَهُ وَ إِنْ صَامَتِ اَلدَّهْرَ وَ قَامَتْ وَ أَعْتَقَتِ اَلرِّقَابَ وَ أَنْفَقَتِ اَلْأَمْوَالَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ کَانَتْ أَوَّلَ مَنْ یَرِدُ اَلنَّارَ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ عَلَی اَلرَّجُلِ مِثْلُ ذَلِکَ اَلْوِزْرِ وَ اَلْعَذَابِ إِذَا کَانَ لَهَا مُؤْذِیاً ظَالِماً وَ مَنْ لَطَمَ خَدَّ مُسْلِمٍ لَطْمَهً بَدَّدَ اَللَّهُ عِظَامَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ ثُمَّ سَلَّطَ عَلَیْهِ اَلنَّارَ وَ حَشَرَهُ مَغْلُولاً حَتَّی یَدْخُلَ اَلنَّارَ وَ مَنْ بَاتَ وَ فِی قَلْبِهِ غِشٌّ لِأَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ بَاتَ فِی سَخَطِ اَللَّهِ وَ أَصْبَحَ کَذَلِکَ وَ هُوَ فِی سَخَطِ اَللَّهِ حَتَّی یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ وَ إِنْ مَاتَ کَذَلِکَ مَاتَ عَلَی غَیْرِ دِینِ اَلْإِسْلاَمِ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَلاَ وَ مَنْ غَشَّنَا فَلَیْسَ مِنَّا قَالَهَا ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ مَنْ عَلَّقَ سَوْطاً بَیْنَ یَدَیْ سُلْطَانٍ جَائِرٍ جَعَلَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَیَّهً طُولُهَا سِتُّونَ أَلْفَ ذِرَاعٍ فَتُسَلَّطُ عَلَیْهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ خَالِداً فِیهَا مُخَلَّداً وَ مَنِ اِغْتَابَ أَخَاهُ اَلْمُسْلِمَ بَطَلَ صَوْمُهُ وَ نُقِضَ وُضُوؤُهُ فَإِنْ مَاتَ وَ هُوَ کَذَلِکَ مَاتَ وَ هُوَ مُسْتَحِلٌّ لِمَا حَرَّمَ اَللَّهُ وَ مَنْ مَشَی فِی نَمِیمَهٍ بَیْنَ اِثْنَیْنِ سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِ فِی قَبْرِهِ نَاراً تُحْرِقُهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ إِذَا خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ سَلَّطَ اَللَّهُ عَلَیْهِ تِنِّیناً أَسْوَدَ تَنْهَشُ لَحْمَهُ حَتَّی یَدْخُلَ اَلنَّارَ وَ مَنْ کَظَمَ غَیْظَهُ وَ عَفَا عَنْ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ وَ حَلُمَ عَنْ أَخِیهِ اَلْمُسْلِمِ أَعْطَاهُ اَللَّهُ تَعَالَی أَجْرَ شَهِیدٍ وَ مَنْ بَغَی عَلَی فَقِیرٍ أَوْ تَطَاوَلَ عَلَیْهِ أَوِ اِسْتَحْقَرَهُ حَشَرَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مِثْلَ اَلذَّرَّهِ فِی صُورَهِ رَجُلٍ حَتَّی یَدْخُلَ اَلنَّارَ وَ مَنْ رَدَّ عَنْ أَخِیهِ غِیبَهً سَمِعَهَا فِی مَجْلِسٍ رَدَّ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ أَلْفَ بَابٍ مِنَ اَلشَّرِّ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ فَإِنْ لَمْ یَرُدَّ عَنْهُ وَ أَعْجَبَ بِهِ کَانَ عَلَیْهِ کَوِزْرِ مَنِ اِغْتَابَ وَ مَنْ رَمَی مُحْصَناً أَوْ مُحْصَنَهً أَحْبَطَ اَللَّهُ عَمَلَهُ وَ جَلَدَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ تَنْهَشُ لَحْمَهُ حَیَّاتٌ وَ عَقَارِبُ ثُمَّ یُؤْمَرُ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ وَ مَنْ شَرِبَ اَلْخَمْرَ فِی اَلدُّنْیَا سَقَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ سَمِّ اَلْأَفَاعِی وَ مِنْ سَمِّ اَلْعَقَارِبِ شَرْبَهً یَتَسَاقَطُ لَحْمُ وَجْهِهِ فِی اَلْإِنَاءِ قَبْلَ أَنْ یَشْرَبَهَا فَإِذَا شَرِبَهَا تَفَسَّخَ لَحْمُهُ وَ جِلْدُهُ کَالْجِیفَهِ یَتَأَدَّی بِهِ أَهْلُ اَلْجَمْعِ حَتَّی یُؤْمَرَ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ وَ شَارِبُهَا وَ عَاصِرُهَا وَ مُعْتَصِرُهَا فِی اَلنَّارِ وَ بَائِعُهَا وَ مُتَبَایِعُهَا وَ حَامِلُهَا وَ اَلْمَحْمُولُ إِلَیْهِ وَ آکِلُ ثَمَنِهَا سَوَاءٌ فِی عَارِهَا وَ إِثْمِهَا أَلاَ وَ مَنْ سَقَاهَا یَهُودِیّاً أَوْ نَصْرَانِیّاً أَوْ صَابِئاً أَوْ مَنْ کَانَ مِنَ اَلنَّاسِ فَعَلَیْهِ کَوِزْرِ مَنْ شَرِبَهَا أَلاَ وَ مَنْ بَاعَهَا أَوِ اِشْتَرَاهَا لِغَیْرِهِ لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ صَلاَهً وَ لاَ صِیَاماً وَ لاَ حَجّاً وَ لاَ اِعْتِمَاراً حَتَّی یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ مِنْهَا وَ إِنْ مَاتَ قَبْلَ أَنْ یَتُوبَ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یَسْقِیَهُ بِکُلِّ جُرْعَهٍ شَرِبَ مِنْهَا فِی اَلدُّنْیَا شَرْبَهً مِنْ صَدِیدِ جَهَنَّمَ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَلاَ وَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَرَّمَ اَلْخَمْرَ بِعَیْنِهَا وَ اَلْمُسْکِرَ مِنْ کُلِّ شَرَابٍ أَلاَ وَ کُلُّ مُسْکِرٍ حَرَامٌ وَ مَنْ أَکَلَ اَلرِّبَا مَلَأَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَطْنَهُ مِنْ نَارِ جَهَنَّمَ بِقَدْرِ مَا أَکَلَ وَ إِنِ اِکْتَسَبَ مِنْهُ مَالاً لاَ یَقْبَلُ اَللَّهُ مِنْهُ شَیْئاً مِنْ عَمَلِهِ وَ لَمْ یَزَلْ فِی لَعْنَهِ اَللَّهِ وَ اَلْمَلاَئِکَهِ مَا کَانَ عِنْدَهُ قِیرَاطٌ وَاحِدٌ وَ مَنْ خَانَ أَمَانَهً فِی اَلدُّنْیَا وَ لَمْ یَرُدَّهَا عَلَی أَرْبَابِهَا مَاتَ عَلَی غَیْرِ دِینِ اَلْإِسْلاَمِ وَ لَقِیَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ فَیُؤْمَرُ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ فَیُهْوَی بِهِ فِی شَفِیرِ جَهَنَّمَ أَبَدَ اَلْآبِدِینَ وَ مَنْ شَهِدَ شَهَادَهَ زُورٍ عَلَی رَجُلٍ مُسْلِمٍ أَوْ ذِمِّیٍّ أَوْ مَنْ کَانَ مِنَ اَلنَّاسِ غُلِقَ بِلِسَانِهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ هُوَ مَعَ اَلْمُنَافِقِینَ - فِی اَلدَّرْکِ اَلْأَسْفَلِ مِنَ اَلنّارِ وَ مَنْ قَالَ لِخَادِمِهِ وَ مَمْلُوکِهِ أَوْ مَنْ کَانَ مِنَ اَلنَّاسِ - لاَ لَبَّیْکَ وَ لاَ سَعْدَیْکَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَی لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ لاَ لَبَّیْکَ وَ لاَ سَعْدَیْکَ أُتْعِسَ فِی اَلنَّارِ وَ مَنْ أَضَرَّ بِامْرَأَهٍ حَتَّی تَفْتَدِیَ مِنْهُ نَفْسَهَا لَمْ یَرْضَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِعُقُوبَهٍ دُونَ اَلنَّارِ لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَغْضَبُ لِلْمَرْأَهِ کَمَا یَغْضَبُ لِلْیَتِیمِ وَ مَنْ سَعَی بِأَخِیهِ إِلَی سُلْطَانٍ لَمْ یَبْدُ لَهُ مِنْهُ سُوءٌ وَ لاَ مَکْرُوهٌ أَحْبَطَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ کُلَّ عَمَلٍ عَمِلَهُ فَإِنْ وَصَلَ إِلَیْهِ مِنْهُ سُوءٌ أَوْ مَکْرُوهٌ أَوْ أَذًی جَعَلَهُ اَللَّهُ فِی طَبَقَهٍ مَعَ هَامَانَ فِی جَهَنَّمَ وَ مَنْ قَرَأَ اَلْقُرْآنَ یُرِیدُ بِهِ اَلسَّمْعَ وَ اِلْتِمَاسَ شَیْءٌ لَقِیَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ وَجْهُهُ مُظْلِمٌ لَیْسَ عَلَیْهِ لَحْمٌ وَ زَجَّهُ اَلْقُرْآنُ فِی قَفَاهُ حَتَّی یُدْخِلَهُ اَلنَّارَ وَ یَهْوِیَ فِیهَا مَعَ مَنْ یَهْوِی وَ مَنْ قَرَأَ اَلْقُرْآنَ وَ لَمْ یَعْمَلْ بِهِ حَشَرَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ أَعْمَی فَیَقُولُ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِی أَعْمی وَ قَدْ کُنْتُ بَصِیراً - `قالَ کَذلِکَ أَتَتْکَ آیاتُنا فَنَسِیتَها وَ کَذلِکَ اَلْیَوْمَ تُنْسی فَیُؤْمَرُ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ وَ مَنِ اِشْتَرَی خِیَانَهً وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهَا خِیَانَهٌ فَهُوَ کَمَنْ خَانَهَا فِی عَارِهَا وَ إِثْمِهَا وَ مَنْ قَاوَدَ بَیْنَ رَجُلٍ وَ اِمْرَأَهٍ حَرَاماً - حَرَّمَ اَللّهُ عَلَیْهِ اَلْجَنَّهَ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ ساءَتْ مَصِیراً وَ لَمْ یَزَلْ فِی سَخَطِ اَللَّهِ حَتَّی یَمُوتَ وَ مَنْ غَشَّ أَخَاهُ اَلْمُسْلِمَ نَزَعَ اَللَّهُ عَنْهُ بَرَکَهَ رِزْقِهِ وَ أَفْسَدَ عَلَیْهِ مَعِیشَتَهُ وَ وَکَلَهُ إِلَی نَفْسِهِ وَ مَنِ اِشْتَرَی سَرِقَهً وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهَا سَرِقَهٌ فَهُوَ کَمَنْ سَرَقَهَا فِی عَارِهَا وَ إِثْمِهَا وَ مَنْ خَانَ مُسْلِماً فَلَیْسَ مِنَّا وَ لَسْنَا مِنْهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ أَلاَ وَ مَنْ سَمِعَ فَاحِشَهً فَأَفْشَاهَا فَهُوَ کَمَنْ أَتَاهَا وَ مَنْ سَمِعَ خَیْراً فَأَفْشَاهُ فَهُوَ کَمَنْ عَمِلَهُ وَ مَنْ وَصَفَ اِمْرَأَهً لِرَجُلٍ وَ ذَکَّرَهَا جَمَالَهُ فَافْتَتَنَ بِهَا اَلرَّجُلُ فَأَصَابَ فَاحِشَهً - لَمْ یَخْرُجْ مِنَ اَلدُّنْیَا حَتَّی یَغْضَبَ اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ مَنْ غَضِبَ اَللَّهُ عَلَیْهِ غَضِبَتْ عَلَیْهِ اَلسَّمَاوَاتُ اَلسَّبْعُ وَ اَلْأَرَضُونَ اَلسَّبْعُ وَ کَانَ عَلَیْهِ مِنَ اَلْوِزْرِ مِثْلُ اَلَّذِی أَصَابَهَا قِیلَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَإِنْ تَابَا وَ أَصْلَحَا قَالَ یَتُوبُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِمَا وَ لَمْ یَقْبَلْ تَوْبَهَ اَلَّذِی خَطَّأَهَا بَعْدَ اَلَّذِی وَصَفَهَا وَ مَنْ مَلَأَ عَیْنَیْهِ مِنِ اِمْرَأَهٍ حَرَاماً حَشَاهُمَا اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ - یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ بِمَسَامِیرَ مِنْ نَارٍ وَ حَشَاهُمَا نَاراً حَتَّی یَقْضِیَ بَیْنَ اَلنَّاسِ ثُمَّ یُؤْمَرُ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ وَ مَنْ أَطْعَمَ طَعَاماً رِیَاءً وَ سُمْعَهً أَطْعَمَهُ اَللَّهُ مِثْلَهُ مِنْ صَدِیدِ جَهَنَّمَ وَ جَعَلَ ذَلِکَ اَلطَّعَامَ نَاراً فِی بَطْنِهِ حَتَّی یَقْضِیَ بَیْنَ اَلنَّاسِ وَ مَنْ فَجَرَ بِامْرَأَهٍ وَ لَهَا بَعْلٌ اِنْفَجَرَ مِنْ فَرْجِهِمَا مِنْ صَدِیدٍ وَادٍ مَسِیرَهَ خَمْسِمِائَهِ عَامٍ یَتَأَذَّی أَهْلُ اَلنَّارِ مِنْ نَتْنِ رِیحِهِمَا وَ کَانَا مِنْ أَشَدِّ اَلنَّاسِ عَذَاباً وَ اِشْتَدَّ غَضَبُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی اِمْرَأَهٍ ذَاتِ بَعْلٍ مَلَأَتْ عَیْنَهَا مِنْ غَیْرِ زَوْجِهَا أَوْ غَیْرِ ذِی مَحْرَمٍ مِنْهَا فَإِنَّهَا إِنْ فَعَلَتْ ذَلِکَ أَحْبَطَ اَللَّهُ کُلَّ عَمَلٍ عَمِلَتْهُ - فَإِنْ أَوْطَأَتْ فِرَاشَهُ غَیْرَهُ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ یُحْرِقَهَا بِالنَّارِ بَعْدَ أَنْ یُعَذِّبَهَا فِی قَبْرِهَا وَ أَیُّمَا اِمْرَأَهٍ اِخْتَلَعَتْ مِنْ زَوْجِهَا لَمْ تَزَلْ فِی لَعْنَهِ اَللَّهِ وَ مَلاَئِکَتِهِ وَ رُسُلِهِ وَ اَلنَّاسِ أَجْمَعِینَ حَتَّی إِذَا نَزَلَ بِهَا مَلَکُ اَلْمَوْتِ قَالَ لَهَا أَبْشِرِی بِالنَّارِ وَ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ قِیلَ لَهَا اُدْخُلِی اَلنَّارَ مَعَ اَلدَّاخِلِینَ أَلاَ وَ إِنَّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ بَرِیئَانِ مِنَ اَلْمُخْتَلِعَاتِ بِغَیْرِ حَقٍّ أَلاَ وَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ [وَ رَسُولَهُ ] بَرِیئَانِ مِمَّنْ أَضَرَّ بِامْرَأَهٍ حَتَّی تَخْتَلِعَ مِنْهُ وَ مَنْ أَمَّ قَوْماً بِإِذْنِهِمْ وَ هُمْ عَنْهُ رَاضُونَ فَاقْتَصَدَ بِهِمْ فِی حُضُورِهِ وَ قِرَاءَتِهِ وَ رُکُوعِهِ وَ سُجُودِهِ وَ قُعُودِهِ وَ قِیَامِهِ فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِهِمْ وَ مَنْ أَمَّ قَوْماً فَلَمْ یَقْتَصِدْ بِهِمْ فِی حُضُورِهِ وَ قِرَاءَتِهِ وَ رُکُوعِهِ وَ سُجُودِهِ وَ قُعُودِهِ وَ قِیَامِهِ رُدَّتْ عَلَیْهِ صَلاَتُهُ وَ لَمْ تُجَاوِزْ تَرَاقِیَهُ وَ کَانَتْ مَنْزِلَتُهُ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ کَمَنْزِلَهِ إِمَامٍ جَائِرٍ مُعْتَدٍ لَمْ یَصْلُحْ لِرَعِیَّتِهِ وَ لَمْ یَقُمْ فِیهِمْ بِأَمْرِ اَللَّهِ تَعَالَی: فَقَامَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اَللَّهِ مَا مَنْزِلَهُ أَمِیرٍ جَائِرٍ مُعْتَدٍ لَمْ یَصْلُحْ لِرَعِیَّتِهِ وَ لَمْ یَقُمْ فِیهِمْ بِأَمْرِ اَللَّهِ تَعَالَی قَالَ هُوَ رَابِعُ أَرْبَعَهٍ مِنْ أَشَدِّ اَلنَّاسِ عَذَاباً یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِبْلِیسُ وَ فِرْعَوْنُ وَ قَاتِلُ اَلنَّفْسِ وَ رَابِعُهُمُ اَلْأَمِیرُ اَلْجَائِرُ وَ مَنِ اِحْتَاجَ إِلَیْهِ أَخُوهُ اَلْمُسْلِمُ فِی قَرْضٍ فَلَمْ یُقْرِضْهُ حَرَّمَ اَللَّهُ عَلَیْهِ اَلْجَنَّهَ یَوْمَ یَجْزِی اَلْمُحْسِنِینَ وَ مَنْ صَبَرَ عَلَی سُوءِ خُلُقِ اِمْرَأَتِهِ وَ اِحْتَسَبَهُ أَعْطَاهُ اَللَّهُ بِکُلِّ مَرَّهٍ یَصْبِرُ عَلَیْهَا مِنَ اَلثَّوَابِ مِثْلَ مَا أَعْطَی أَیُّوبَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی بَلاَئِهِ وَ کَانَ عَلَیْهَا مِنَ اَلْوِزْرِ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ مِثْلُ رَمْلِ عَالِجٍ فَإِنْ مَاتَتْ قَبْلَ أَنْ تُعِینَهُ وَ قَبْلَ أَنْ یَرْضَی عَنْهَا حُشِرَتْ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ مَنْکُوسَهً مَعَ اَلْمُنَافِقِینَ فِی اَلدَّرْکِ اَلْأَسْفَلِ مِنَ اَلنّارِ وَ مَنْ کَانَتْ لَهُ اِمْرَأَهٌ لَمْ تُوَافِقْهُ وَ لَمْ تَصْبِرْ عَلَی مَا رَزَقَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ شَقَّتْ عَلَیْهِ وَ حَمَلَتْهُ مَا لَمْ یَقْدِرْ عَلَیْهِ لَمْ یَقْبَلِ اَللَّهُ مِنْهَا حَسَنَهً تَتَّقِی بِهَا اَلنَّارَ وَ غَضِبَ اَللَّهُ عَلَیْهَا مَا دَامَتْ کَذَلِکَ وَ مَنْ أَکْرَمَ أَخَاهُ فَإِنَّمَا یُکْرِمُ اَللَّهَ فَمَا ظَنُّکُمْ بِمَنْ یُکْرِمُ اَللَّهَ أَنْ یُفْعَلَ بِهِ وَ مَنْ تَوَلَّی عِرَافَهَ قَوْمٍ وَ لَمْ یُحْسِنْ فِیهِمْ حُبِسَ عَلَی شَفِیرِ جَهَنَّمَ بِکُلِّ یَوْمٍ أَلْفَ سَنَهٍ وَ حُشِرَ وَ یَدُهُ مَغْلُولَهٌ إِلَی عُنُقِهِ فَإِنْ کَانَ قَامَ فِیهِمْ بِأَمْرِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَطْلَقَهَا اَللَّهُ وَ إِنْ کَانَ ظَالِماً هُوِیَ بِهِ فِی نَارِ جَهَنَّمَ سَبْعِینَ خَرِیفاً وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِمَا أَنْزَلَ اَللَّهُ کَانَ کَمَنْ شَهِدَ شَهَادَهَ زُورٍ وَ یُقْذَفُ بِهِ فِی اَلنَّارِ وَ یُعَذَّبُ بِعَذَابِ شَاهِدِ اَلزُّورِ وَ مَنْ کَانَ ذَا وَجْهَیْنِ وَ لِسَانَیْنِ کَانَ ذَا وَجْهَیْنِ وَ لِسَانَیْنِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ مَنْ مَشَی فِی صُلْحِ بَیْنِ اِثْنَیْنِ صَلَّی عَلَیْهِ مَلاَئِکَهُ اَللَّهِ حَتَّی یَرْجِعَ وَ أُعْطِیَ أَجْرَ لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ وَ مَنْ مَشَی فِی قَطِیعَهِ بَیْنِ اِثْنَیْنِ کَانَ عَلَیْهِ مِنَ اَلْوِزْرِ بِقَدْرِ مَا لِمَنْ أَصْلَحَ بَیْنَ اِثْنَیْنِ مِنَ اَلْأَجْرِ مَکْتُوبٌ عَلَیْهِ لَعْنَهُ اَللَّهِ حَتَّی یَدْخُلَ جَهَنَّمَ فَیُضَاعَفَ لَهُ اَلْعَذَابُ وَ مَنْ مَشَی فِی عَوْنِ أَخِیهِ وَ مَنْفَعَتِهِ فَلَهُ ثَوَابُ اَلْمُجَاهِدِینَ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ وَ مَنْ مَشَی فِی عَیْبِ أَخِیهِ فَکَشَفَ عَوْرَتَهُ کَانَتْ أَوَّلُ خُطْوَهٍ خَطَاهَا وَ وَضَعَهَا فِی جَهَنَّمَ وَ کَشَفَ اَللَّهُ عَوْرَتَهُ عَلَی رُءُوسِ اَلْخَلاَئِقِ وَ مَنْ مَشَی إِلَی ذِی قَرَابَهٍ وَ ذِی رَحِمٍ یَسْأَلُ بِهِ أَعْطَاهُ اَللَّهُ أَجْرَ مِائَهِ شَهِیدٍ وَ إِنْ سَأَلَ بِهِ وَ وَصَلَهُ بِمَالِهِ وَ نَفْسِهِ جَمِیعاً کَانَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ رُفِعَ لَهُ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ کَأَنَّمَا عَبَدَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مِائَهَ سَنَهٍ وَ مَنْ مَشَی فِی فَسَادِ مَا بَیْنَهُمَا وَ قَطِیعَهِ بَیْنِهِمَا غَضِبَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ وَ لَعَنَهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ کَانَ عَلَیْهِ مِنَ اَلْوِزْرِ کَعِدْلِ قَاطِعِ اَلرَّحِمِ وَ مَنْ عَمِلَ فِی تَزْوِیجِ بَیْنِ مُؤْمِنَیْنِ حَتَّی یَجْمَعَ بَیْنَهُمَا زَوَّجَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَلْفِ اِمْرَأَهٍ مِنَ اَلْحُورِ کُلِّ اِمْرَأَهٍ فِی قَصْرٍ مِنْ دُرٍّ وَ یَاقُوتٍ وَ کَانَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ خَطَاهَا فِی ذَلِکَ أَوْ بِکَلِمَهٍ تَکَلَّمَ بِهَا فِی ذَلِکَ عَمَلُ سَنَهٍ قِیَامٍ لَیْلُهَا وَ صِیَامٍ نَهَارُهَا وَ مَنْ عَمِلَ فِی فُرْقَهِ بَیْنِ اِمْرَأَهٍ وَ زَوْجِهَا کَانَ عَلَیْهِ غَضَبُ اَللَّهِ وَ لَعْنَتُهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ یَرْضَخَهُ بِأَلْفِ صَخْرَهٍ مِنْ نَارٍ وَ مَنْ مَشَی فِی فَسَادِ مَا بَیْنَهُمَا وَ لَمْ یُفَرِّقْ کَانَ فِی سَخَطِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَعَنَهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ حَرَّمَ اَللَّهُ اَلنَّظَرَ إِلَی وَجْهِهِ وَ مَنْ قَادَ ضَرِیراً إِلَی مَسْجِدِهِ أَوْ إِلَی مَنْزِلِهِ أَوْ لِحَاجَهٍ مِنْ حَوَائِجِهِ کَتَبَ اَللَّهُ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ رَفَعَهَا وَ وَضَعَهَا عِتْقَ رَقَبَهٍ وَ صَلَّتْ عَلَیْهِ اَلْمَلاَئِکَهُ حَتَّی یُفَارِقَهُ وَ مَنْ کَفَی ضَرِیراً حَاجَهً مِنْ حَوَائِجِهِ فَمَشَی فِیهَا حَتَّی یَقْضِیَهَا أَعْطَاهُ اَللَّهُ بَرَاءَتَیْنِ بَرَاءَهً مِنَ اَلنَّارِ وَ بَرَاءَهً مِنَ اَلنِّفَاقِ وَ قَضَی لَهُ سَبْعِینَ أَلْفَ حَاجَهٍ فِی عَاجِلِ اَلدُّنْیَا وَ لَمْ یَزَلْ یَخُوضُ فِی رَحْمَهِ اَللَّهِ حَتَّی یَرْجِعَ وَ مَنْ قَامَ عَلَی مَرِیضٍ یَوْماً وَ لَیْلَهً بَعَثَهُ اَللَّهُ مَعَ إِبْرَاهِیمَ اَلْخَلِیلِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَجَازَ عَلَی اَلصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ اَللاَّمِعِ وَ مَنْ سَعَی لِمَرِیضٍ فِی حَاجَهٍ فَقَضَاهَا خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ اَلْأَنْصَارِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَإِنْ کَانَ اَلْمَرِیضُ مِنْ أَهْلِهِ - فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ أَعْظَمِ اَلنَّاسِ أَجْراً مَنْ سَعَی فِی حَاجَهِ أَهْلِهِ وَ مَنْ ضَیَّعَ أَهْلَهُ وَ قَطَعَ رَحِمَهُ حَرَمَهُ اَللَّهُ حُسْنَ اَلْجَزَاءِ یَوْمَ یَجْزِی اَلْمُحْسِنِینَ وَ ضَیَّعَهُ وَ مَنْ ضَیَّعَهُ اَللَّهُ فِی اَلْآخِرَهِ فَهُوَ یَرِدُ مَعَ اَلْهَالِکِینَ حَتَّی یَأْتِیَ بِالْمَخْرَجِ وَ لَمَّا یَأْتِ بِهِ وَ مَنْ أَقْرَضَ مَلْهُوفاً فَأَحْسَنَ طَلِبَتَهُ اِسْتَأْنَفَ اَلْعَمَلَ وَ أَعْطَاهُ اَللَّهُ بِکُلِّ دِرْهَمٍ أَلْفَ قِنْطَارٍ مِنَ اَلْجَنَّهِ وَ مَنْ فَرَّجَ عَنْ أَخِیهِ کُرْبَهً مِنْ کُرَبِ اَلدُّنْیَا نَظَرَ اَللَّهُ إِلَیْهِ بِرَحْمَتِهِ فَنَالَ بِهَا اَلْجَنَّهَ وَ فَرَّجَ اَللَّهُ عَنْهُ کُرْبَهً فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ مَنْ مَشَی فِی إِصْلاَحِ بَیْنِ اِمْرَأَهٍ وَ زَوْجِهَا أَعْطَاهُ اَللَّهُ أَجْرَ أَلْفِ شَهِیدٍ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اَللَّهِ حَقّاً وَ کَانَ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ یَخْطُوهَا وَ کَلِمَهٍ تَکَلَّمَ بِهَا فِی ذَلِکَ عِبَادَهُ سَنَهٍ قِیَامٍ لَیْلُهَا وَ صِیَامٍ نَهَارُهَا وَ مَنْ أَقْرَضَ أَخَاهُ اَلْمُسْلِمَ کَانَ لَهُ بِکُلِّ دِرْهَمٍ أَقْرَضَهُ وَزْنَ جَبَلِ أُحُدٍ وَ جِبَالِ رَضْوَی وَ جِبَالِ طُورِ سَیْنَاءَ حَسَنَاتٍ فَإِنْ رَفَقَ بِهِ فِی طَلِبَتِهِ بَعْدَ أَجَلِهِ جَازَ عَلَی اَلصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ اَلْخَاطِفِ اَللاَّمِعِ بِغَیْرِ حِسَابٍ وَ لاَ عَذَابٍ وَ مَنْ شَکَا إِلَیْهِ أَخُوهُ اَلْمُسْلِمُ فَلَمْ یُقْرِضْهُ حَرَّمَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ اَلْجَنَّهَ یَوْمَ یَجْزِی اَلْمُحْسِنِینَ وَ مَنْ مَنَعَ طَالِباً حَاجَتَهُ وَ هُوَ قَادِرٌ عَلَی قَضَائِهَا فَعَلَیْهِ مِثْلُ خَطِیئَهِ عَشَّارٍ فَقَامَ إِلَیْهِ عَوْفُ بْنُ مَالِکٍ فَقَالَ مَا یَبْلُغُ خَطِیئَهُ عَشَّارٍ یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ عَلَی اَلْعَشَّارِ کُلَّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ - لَعْنَهُ اَللّهِ وَ اَلْمَلائِکَهِ وَ اَلنّاسِ أَجْمَعِینَ - وَ مَنْ یَلْعَنِ اَللّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ نَصِیراً وَ مَنِ اِصْطَنَعَ إِلَی أَخِیهِ مَعْرُوفاً فَمَنَّ بِهِ عَلَیْهِ حَبِطَ عَمَلُهُ وَ خَابَ سَعْیُهُ ثُمَّ قَالَ أَلاَ وَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ حَرَّمَ عَلَی اَلْمَنَّانِ وَ اَلْمُخْتَالِ وَ اَلْفَتَّانِ وَ مُدْمِنِ اَلْخَمْرِ وَ اَلْحَرِیصِ وَ اَلْجَعْظَرِیِّ - وَ اَلْعُتُلِّ اَلزَّنِیمِ اَلْجَنَّهَ وَ مَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَهٍ عَلَی رَجُلٍ مِسْکِینٍ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ وَ لَوْ تَدَاوَلَهَا أَرْبَعُونَ أَلْفَ إِنْسَانٍ ثُمَّ وَصَلَتْ إِلَی اَلْمِسْکِینِ کَانَ لَهُمْ أَجْراً کَامِلاً - وَ ما عِنْدَ اَللّهِ خَیْرٌ وَ أَبْقی لِلَّذِینَ اِتَّقَوْا وَ أَحْسَنُوا لَوْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ وَ مَنْ بَنَی مَسْجِداً فِی اَلدُّنْیَا أَعْطَاهُ اَللَّهُ بِکُلِّ شِبْرٍ مِنْهُ أَوْ قَالَ بِکُلِّ ذِرَاعٍ مِنْهُ مَسِیرَهَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ أَلْفِ عَامٍ مَدِینَهً مِنْ ذَهَبٍ وَ فِضَّهٍ وَ دُرٍّ وَ یَاقُوتٍ وَ زُمُرُّدٍ وَ زَبَرْجَدٍ وَ لُؤْلُؤٍ فِی کُلِّ مَدِینَهٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ قَصْرٍ وَ فِی کُلِّ قَصْرٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ دَارٍ وَ فِی کُلِّ دَارٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ سَرِیرٍ عَلَی کُلِّ سَرِیرٍ زَوْجَهٌ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ فِی کُلِّ بَیْتٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ وَصِیفٍ وَ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ وَصِیفَهٍ وَ فِی کُلِّ بَیْتٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ مَائِدَهٍ وَ عَلَی کُلِّ مَائِدَهٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ قَصْعَهٍ وَ فِی کُلِّ قَصْعَهٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ لَوْنٍ مِنَ اَلطَّعَامِ وَ یُعْطِی اَللَّهُ وَلِیَّهُ مِنَ اَلْقُوَّهِ مَا یَأْتِی عَلَی تِلْکَ اَلْأَزْوَاجِ وَ عَلَی ذَلِکَ اَلطَّعَامِ وَ ذَلِکَ اَلشَّرَابِ فِی یَوْمٍ وَاحِدٍ وَ مَنْ تَوَلَّی أَذَانَ مَسْجِدٍ مِنْ مَسَاجِدِ اَللَّهِ فَأَذَّنَ فِیهِ وَ هُوَ یُرِیدُ وَجْهَ اَللَّهِ أَعْطَاهُ اَللَّهُ ثَوَابَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ أَلْفِ نَبِیٍّ وَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ أَلْفِ صِدِّیقٍ وَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ أَلْفِ شَهِیدٍ وَ أَدْخَلَ فِی شَفَاعَتِهِ أَرْبَعِینَ أَلْفَ أَلْفِ أُمَّهٍ وَ فِی کُلِّ أُمَّهٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ رَجُلٍ وَ کَانَ لَهُ فِی کُلِّ جَنَّهٍ مِنَ اَلْجِنَانِ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ مَدِینَهٍ فِی کُلِّ مَدِینَهٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ قَصْرٍ فِی کُلِّ قَصْرٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ دَارٍ فِی کُلِّ دَارٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ بَیْتٍ وَ فِی کُلِّ بَیْتٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ سَرِیرٍ عَلَی کُلِّ سَرِیرٍ زَوْجَهٌ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِینِ وَ فِی کُلِّ بَیْتٍ مِنْهَا مِثْلُ اَلدُّنْیَا أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ مَرَّهٍ بَیْنَ یَدَیْ کُلِّ زَوْجَهٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ وَصِیفٍ وَ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ وَصِیفَهٍ وَ فِی کُلِّ بَیْتٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ مَائِدَهٍ عَلَی کُلِّ مَائِدَهٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ قَصْعَهٍ فِی کُلِّ قَصْعَهٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ لَوْنٍ مِنَ اَلطَّعَامِ لَوْ نَزَلَ بِهِ اَلثَّقَلاَنِ لَأَدْخَلَهُمْ فِی أَدْنَی بَیْتٍ مِنْ بُیُوتِهَا مَا شَاءُوا مِنَ اَلطَّعَامِ وَ اَلشَّرَابِ وَ اَلطِّیبِ وَ اَللِّبَاسِ وَ اَلثِّمَارِ وَ أَلْوَانِ اَلتُّحَفِ وَ اَلطَّرَائِفِ مِنَ اَلْحُلِیِّ وَ اَلْحُلَلِ کُلُّ بَیْتٍ مِنْهَا یُکْتَفَی بِمَا فِیهِ مِنْ هَذِهِ اَلْأَشْیَاءِ عَمَّا فِی اَلْبَیْتِ اَلْآخَرِ فَإِذَا أَذَّنَ اَلْمُؤَذِّنُ فَقَالَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اِکْتَنَفَهُ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ مَلَکٍ کُلُّهُمْ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ وَ کَانَ فِی ظِلِّ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّی یَفْرُغَ وَ کَتَبَ لَهُ ثَوَابَهُ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ مَلَکٍ ثُمَّ صَعِدُوا بِهِ إِلَی اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَنْ مَشَی إِلَی مَسْجِدٍ مِنْ مَسَاجِدِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ خَطَاهَا حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی مَنْزِلِهِ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَ یُمْحَی عَنْهُ عَشْرُ سَیِّئَاتٍ وَ رُفِعَ لَهُ عَشْرُ دَرَجَاتٍ وَ مَنْ حَافَظَ عَلَی اَلْجَمَاعَهِ أَیْنَ کَانَ وَ حَیْثُ مَا کَانَ مَرَّ عَلَی اَلصِّرَاطِ کَالْبَرْقِ اَلْخَاطِفِ اَللاَّمِعِ فِی أَوَّلِ زُمْرَهٍ مَعَ اَلسَّابِقِینَ وَ وَجْهُهُ أَضْوَأُ مِنَ اَلْقَمَرِ لَیْلَهَ اَلْبَدْرِ وَ کَانَ لَهُ بِکُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ یُحَافِظُ عَلَیْهَا ثَوَابُ شَهِیدٍ وَ مَنْ حَافَظَ عَلَی اَلصَّفِّ اَلْمُقَدَّمِ فَیُدْرِکُ اَلتَّکْبِیرَهَ اَلْأُولَی وَ لاَ یُؤْذِی فِیهِ مُؤْمِناً أَعْطَاهُ اَللَّهُ مِنَ اَلْأَجْرِ مِثْلَ مَا لِلْمُؤَذِّنِ وَ أَعْطَاهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی اَلْجَنَّهِ مِثْلَ ثَوَابِ اَلْمُؤَذِّنِ وَ مَنْ بَنَی عَلَی ظَهْرِ اَلطَّرِیقِ مَأْوًی لِعَابِرِ سَبِیلٍ بَعَثَهُ اَللَّهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ عَلَی نَجِیبٍ مِنْ دُرٍّ وَجْهُهُ یُضِیءُ لِأَهْلِ اَلْجَمْعِ نُوراً حَتَّی یُزَاحِمَ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلَ اَلرَّحْمَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی قُبَّتِهِ فَیَقُولُ أَهْلُ اَلْجَمْعِ هَذَا مَلَکٌ مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ لَمْ یُرَ مِثْلُهُ قَطُّ وَ دَخَلَ فِی شَفَاعَتِهِ اَلْجَنَّهَ أَرْبَعُونَ أَلْفَ أَلْفِ رَجُلٍ - وَ مَنْ شَفَعَ لِأَخِیهِ شَفَاعَهً طَلَبَهَا إِلَیْهِ نَظَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ وَ کَانَ حَقّاً عَلَی اَللَّهِ أَنْ لاَ یُعَذِّبَهُ أَبَداً فَإِنْ هُوَ شَفَعَ لِأَخِیهِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَطْلُبَهَا کَانَ لَهُ أَجْرُ سَبْعِینَ شَهِیداً وَ مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ فِی إِنْصَاتٍ وَ سُکُوتٍ وَ کَفَّ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ لِسَانَهُ وَ فَرْجَهُ وَ جَوَارِحَهُ مِنَ اَلْکَذِبِ وَ اَلْحَرَامِ وَ اَلْغِیبَهِ تَقَرُّباً إِلَی اَللَّهِ تَعَالَی قَرَّبَهُ اَللَّهُ حَتَّی یَمَسَّ رُکْبَتَیْ إِبْرَاهِیمَ اَلْخَلِیلِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ مَنِ اِحْتَفَرَ بِئْراً لِلْمَاءِ حَتَّی اِسْتَنْبَطَ مَاءَهَا فَبَذَلَهَا لِلْمُسْلِمِینَ کَانَ لَهُ کَأَجْرِ مَنْ تَوَضَّأَ مِنْهَا وَ صَلَّی وَ کَانَ لَهُ بِعَدَدِ کُلِّ شَعْرَهٍ مِنْ شَعْرِ إِنْسَانٍ أَوْ بَهِیمَهٍ أَوْ سَبُعٍ أَوْ طَائِرٍ عِتْقُ أَلْفِ رَقَبَهٍ وَ دَخَلَ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ فِی شَفَاعَتِهِ عَدَدُ اَلنُّجُومِ حَوْضَ اَلْقُدْسِ قُلْنَا یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا حَوْضُ اَلْقُدْسِ قَالَ حَوْضِی ثَلاَثَ مَرَّاتٍ وَ مَنِ اِحْتَفَرَ لِمُسْلِمٍ قَبْراً مُحْتَسِباً حَرَّمَهُ اَللَّهُ تَعَالَی عَلَی اَلنَّارِ وَ بَوَّأَهُ بَیْتاً فِی اَلْجَنَّهِ وَ أَوْرَدَهُ حَوْضاً فِیهِ مِنَ اَلْأَبَارِیقِ عَدَدُ اَلنُّجُومِ عَرْضُهُ مَا بَیْنَ أَیْلَهَ وَ صَنْعَاءَ وَ مَنْ غَسَّلَ مَیِّتاً فَأَدَّی فِیهِ اَلْأَمَانَهَ کَانَ لَهُ بِکُلِّ شَعْرَهٍ مِنْهُ عِتْقُ رَقَبَهٍ وَ رُفِعَ لَهُ بِهِ مِائَهُ دَرَجَهٍ فَقَالَ عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ کَیْفَ یُؤَدِّی فِیهِ اَلْأَمَانَهَ قَالَ یَسْتُرُ عَوْرَتَهُ وَ یَسْتُرُ شَیْنَهُ وَ إِنْ لَمْ یَسْتُرْ عَوْرَتَهُ وَ یَسْتُرْ شَیْنَهُ حَبِطَ أَجْرُهُ وَ کُشِفَتْ عَوْرَتُهُ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ وَ مَنْ صَلَّی عَلَی مَیِّتٍ صَلَّی عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ - وَ سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ مَلَکٍ وَ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ إِنْ قَامَ عَلَیْهِ حَتَّی یُدْفَنَ وَ حَثَّ عَلَیْهِ مِنَ اَلتُّرَابِ اِنْقَلَبَ مِنَ اَلْجَنَازَهِ وَ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ مِنْ حَیْثُ شَیَّعَهَا حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی مَنْزِلِهِ قِیرَاطٌ مِنَ اَلْأَجْرِ وَ اَلْقِیرَاطُ مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ یَکُونُ فِی مِیزَانِهِ مِنَ اَلْأَجْرِ وَ مَنْ ذَرَفَتْ عَیْنَاهُ مِنْ خَشْیَهِ اَللَّهِ کَانَ لَهُ بِکُلِّ قَطْرَهٍ مِنْ دُمُوعِهِ مِثْلُ جَبَلِ أُحُدٍ یَکُونُ فِی مِیزَانِهِ وَ کَانَ لَهُ مِنَ اَلْأَجْرِ بِکُلِّ قَطْرَهٍ عَیْنٌ مِنَ اَلْجَنَّهِ عَلَی حَافَتَیْهَا مِنَ اَلْمَیَادِینِ وَ اَلْقُصُورِ مَا لاَ عَیْنٌ رَأَتْ وَ لاَ أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لاَ خَطَرَ عَلَی قَلْبِ بَشَرٍ وَ مَنْ عَادَ مَرِیضاً فَلَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ خَطَاهَا حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی مَنْزِلِهِ سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ مُحِیَ عَنْهُ سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ وُکِّلَ بِهِ سَبْعُونَ أَلْفَ أَلْفِ مَلَکٍ یَعُودُونَهُ فِی قَبْرِهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ - وَ مَنْ شَیَّعَ جَنَازَهً فَلَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ حَتَّی یَرْجِعَ مِائَهُ أَلْفِ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ یُمْحَی عَنْهُ مِائَهُ أَلْفِ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ مِائَهُ أَلْفِ أَلْفِ دَرَجَهٍ فَإِنْ صَلَّی عَلَیْهَا صَلَّی عَلَی جَنَازَتِهِ أَلْفُ أَلْفِ مَلَکٍ کُلُّهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ فَإِنْ شَهِدَ دَفْنَهَا وَکَّلَ اَللَّهُ بِهِ أَلْفَ أَلْفِ مَلَکٍ کُلُّهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُ حَتَّی یُبْعَثَ مِنْ قَبْرِهِ وَ مَنْ خَرَجَ حَاجّاً أَوْ مُعْتَمِراً فَلَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ حَتَّی یَرْجِعَ مِائَهُ أَلْفِ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ یُمْحَی عَنْهُ مِائَهُ أَلْفِ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ أَلْفُ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ کَانَ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ بِکُلِّ دِرْهَمٍ یَحْمِلُهَا فِی وَجْهِهِ ذَلِکَ أَلْفُ أَلْفِ دِرْهَمٍ حَتَّی یَرْجِعَ وَ کَانَ فِی ضَمَانِ اَللَّهِ فَإِنْ تَوَفَّاهُ أَدْخَلَهُ اَلْجَنَّهَ وَ إِنْ رَجَعَ رَجَعَ مَغْفُوراً لَهُ مُسْتَجَاباً لَهُ دُعَاؤُهُ فَاغْتَنِمُوا دَعْوَتَهُ إِذَا قَدِمَ قَبْلَ أَنْ یُصِیبَ اَلذُّنُوبَ فَإِنَّ اَللَّهَ لاَ یَرُدُّ دُعَاءَهُ فَإِنَّهُ یُشَفَّعُ فِی مِائَهِ أَلْفِ أَلْفِ رَجُلٍ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ مَنْ خَلَفَ حَاجّاً أَوْ مُعْتَمِراً فِی أَهْلِهِ بَعْدَهُ کَانَ لَهُ أَجْرٌ کَامِلٌ مِثْلُ أَجْرِهِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْقُصَ مِنْ أَجْرِهِ شَیْءٌ وَ مَنْ خَرَجَ مُرَابِطاً فِی سَبِیلِ اَللَّهِ أَوْ مُجَاهِداً فَلَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ سَبْعُمِائَهِ أَلْفِ حَسَنَهٍ وَ یُمْحَی عَنْهُ سَبْعُمِائَهِ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ سَبْعُمِائَهِ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ کَانَ فِی ضَمَانِ اَللَّهِ حَتَّی یَتَوَفَّاهُ بِأَیِّ حَتْفٍ کَانَ کَانَ شَهِیداً وَ إِنْ رَجَعَ رَجَعَ مَغْفُوراً لَهُ مُسْتَجَاباً لَهُ دُعَاؤُهُ وَ مَنْ مَشَی زَائِراً لِأَخِیهِ فَلَهُ بِکُلِّ خُطْوَهٍ حَتَّی یَرْجِعَ إِلَی مَنْزِلِهِ عِتْقُ مِائَهِ أَلْفِ رَقَبَهٍ وَ یُرْفَعُ لَهُ مِائَهُ أَلْفِ دَرَجَهٍ وَ یُمْحَی عَنْهُ مِائَهُ أَلْفِ سَیِّئَهٍ وَ یُکْتَبُ لَهُ مِائَهُ أَلْفِ حَسَنَهٍ فَقِیلَ لِأَبِی هُرَیْرَهَ أَ لَیْسَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَنْ أَعْتَقَ رَقَبَهً فَهِیَ ف
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 359 )
30-ثواب الاعمال:تا ابی هریره و عبد الله بن عباس که رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)برای ما خطبه خواند پیش از وفاتش آن آخرین خطبه اش در مدینه تا زمانی که بخدا عز و جل رسید و ما را پندها داد که از آنها دیده ها اشکبار شد و دلها ترسان و تنها لرزان و دلها هراسان شدند بلال را فرمود تا فریاد الصلاه جامعه کشید و مردم همه گرد آمدند و رسول خدا بیرون آمد تا بمنبر بر آمد و فرمود: ایا مردم جلو آئید و جا را برای آنان که دنبال شمایند بگشائید،سه بار آن را فرمود،تا مردم جلو کشیدند و بهم چسبیدند و کسی در دنبال خود ندیدند سپس فرمود:ایا مردم جلو آئید و جا برای آنان که بدنبال شمایند بگشائید،مردی گفت:یا رسول الله برای که جا گشائیم؟فرمود:برای فرشته ها فرمود:راستش چون آنها با شما همراه شوند جلو شما نباشند و در پس شما نباشند ولی در سمت راست و چپ شما باشند،مردی گفت:یا رسول الله چرا در پیش و پس ما نباشند آیا از برتری ما است بر آنها یا برتری آنها بر ما؟فرمود:شما برترید از فرشته ها بنشین آن مرد نشست و رسول خدا خطبه خواند،فرمود:سپاس از آن خداست سپاسش گوئیم و یاریش جوئیم و معتقدش باشیم،و به او توکل کنیم،و گواهی دهیم که نیست شایسته پرستشی جز او یکتا است،شریک ندارد،و گواهیم که محمد بنده و رسول او است،و پناه بریم بخدا از بدیهای خود و بدیهای کردارهای خود، هر که را خدا رهنمود گمراه کنی ندارد و هر که را گمراه کرد رهنمائی ندارد. ایا مردم راستش که در این امت سی پیغمبر دروغین خواهد بود نخست کسانی از آنها صاحب صنعاء است(که پایتخت یمن است و یکی در آن بکمک اشعث بن قیس مقارن وفات پیغمبر دعوی نبوت کرد)و صاحب یمامه(مسیلمه کذاب که در آخر عمر پیغمبر دعوی نبوت کرد). ایا مردم راستش هر که خدا عز و جل را ملاقات کند و از روی اخلاص گواه باشد که نیست شایسته پرستشی جز خدا و دیگری را با او در نیامیزد ببهشت رود. و علی بن ابی طالب(علیه السّلام)برخاست و گفت:یا رسول الله پدر و مادرم قربانت چگونه آن را با اخلاص گوید و دیگری را با آن نیامیزد این را برای ما شرح بده و روشن کن تا آن را بدانیم آن حضرت در پاسخ فرمود آری برای حرص بر دنیا باشد و فراهم کردن دنیا از راههای حرام و ناروا و دل بستن بدان،و مردمانی باشند که گفتارهای نیکان را گویند و کردار زورگویان را بکار بندند پس هر که ملاقات کند خدا عز و جل را و در او چیزی از این خصلتها نباشد و او بگوید لا اله الا الله. بهشت را دارد و اگر دنیا را بگیرد و آخرت را رها کند از آن او دوزخ باشد و هر که محاکمه ستمکاری را در عهده گیرد یا در آن باو کمک کند ملک الموت بر او فرود آید با مژده بلعنت خدا و آتش دوزخ که جاوید در آن بماند و چه بد سرانجامی است. و هر که نیاز پادشاه ستمگری را بر او سبک کند در دوزخ جفت او باشد،و هر که سلطانی را بر ستم راهنمائی کند همراه آن است و او است بهمراه سلطان سخت تر عذاب دوزخیان را دارند و هر که دنیاداری را بزرگ شمارد و او را بطمع دنیایش دوست دارد خدا بر او خشم کند و هم درجه او باشد بهمراه قارون در تابوت اسفل دوزخ و هر که برای خودنمائی و شهرت ساختمانی بسازد روز قیامت تا هفتم زمین طوق آتشین او گردد و در گردنش سوزان باشد سپس بدوزخ افکنده شود،گفتیم یا رسول الله چگونه ساختمانی برای خودنمائی و شهرت باشد؟فرمود: بیش از نیاز بدان باشد یا برای بالیدن باشد. و هر که از مزد کار مزدی بکاهد خدا کردارش را نابود سازد و بوی بهشت را بر او حرام کند،و بوی آن از مسافت پانصد سال دریافت شود. و هر که یک وجب از زمین خیانت کند بهمسایه اش خدا روز قیامت تا هفتم طبقه بگردنش آن را طوق کند از آتش تا ویرا بدوزخ در آورد.و هر که قرآن را بیاموزد و عمدا آن را فراموش کند روز قیامت خدا را ملاقات کند خوره دار و دست بگردن بسته و خدا بشمار هر آیه بر او ماری مسلط کند گماشته وار. و هر که قرآن را بیاموزد و بدان عمل نکند و برگزیند بر آن دوستی دنیا و زیورش را، بایست گردد خشم خدا عز و جل را و همدرجه یهود و نصاری باشد آنان که کتاب خدا را به پشت سرافکندند و نادیده گرفتند. و هر که زنی را بحرامی از دبر بگاید یا مردی یا پسری را خدا عز و جل محشورش کند روز قیامت بدبوتر از مردار آزار کشند از او مردم تا بدوزخ رود و نپذیرد خدا از او کم و بیشی را و پول و بدلی را و نابود کند عملش را و او را در تابوتی نهد که با میخهای آهنین بسته شده و تخته های آهنین در میان تابوت بر او زند تا با آن میخها بهم جفت شوند،و اگر یک بند از او را بر صد هزار امت نهند همه بمیرند و او سخت دوزخیان باشد در عذاب و هر که زنا کند با زنی یهودی یا ترسا یا گبر یا مسلمان آزاد باشد یا کنیز یا هر زنی از مردم خدا عز و جل در گورش سیصد هزار در از دوزخ گشاید که از آنها مارها و کژدمها و زبانه های آتش بر آید بر او و بسوزد تا روز قیامت و مردم از گند فرج او آزار کشند و تا قیامت بدان شناخته شود تا فرمان دهندش بسوی دوزخ و همه حاضران از او آزار کشند با عذاب سختی که بدان گرفتارند زیرا خدا محارم را حرام کرده و کسی غیرتمندتر از خدا نباشد و از غیرت حضرت او است که هرزگیها را غدقن کرده و حدود و کیفرها را مقرر داشته. و هر که سرکشد در خانه همسایه اش و نگاه کند به عورت مردی یا موی زنی یا جایی از تنش خدا را بایست است که او را بدوزخ برد همراه منافقانی که در دنیا عورت مردم را بررسی میکردند،و از دنیا نرود تا خدایش رسوا کند و عورتش را در آخرت بمردم آشکار کند. و هر که از نصیب روزیش ناراضی است و شکوه خود را پراکنده و شکیبا نباشد حسنه ای از او بدرگاه خدا بالا نرود و خدا عز و جل را ملاقات کند و بر او خشمگین باشد. و هر که جامه ای پوشد و در آن بزرگی فروشد و فیس کند خدا گورش را بلبه دوزخ فرو کشد و در آن جابجا شود تا آسمانها و زمین باشند که قارون جله ای پوشید و در آن بخود بالید و خدا او را بدان جا فرو برد و جابجا شود در آن تا روز قیامت. و هر که زنی را با مال حلالی بگیرد جز اینکه قصدش بالیدن و خودنمائی باو باشد خدا عز و جل او را بدان نیفزاید جز خواری و زبونی و باندازه ای که از او بهره برده او را بر لبه دوزخ وادارد سپس بدان تا هفتاد خریف فرو افتد هر که مهر زنی را بستم کشد نزد خدا زناکار است و خدا عز و جل روز قیامت باو گوید:ای بنده من کنیزم را با پیمانم بتو بزنی دادم و به پیمانم وفا نکردی و خدا حق آن زن را بستاندو همه حسنات آن مرد را فرا گیرد و کمتر از حقش در آید و فرمانش دهند بدوزخ. و هر که از گواهی خود برگردد و آن را نهان سازد خدا در برابر خلائق گوشتش را بخوردش دهد و او را بدوزخ برد در حالی که زبانش را بجود،و هر که را دو زن باشد و با عدالت میان آنها نباشد در قسمتی که دارند از خودش و مالش روز قیامت در غل آید و به پهلو مایل است تا بدوزخ رود. و هر که بناحق همسایه اش را آزار دهد خدا بوی بهشت را بر او حرام کند و جایش دوزخ است،آگاه باش که خدا عز و جل باز رسد هر کس را از حق همسایه و هر که حق همسایه خود را ضایع کرده از ما نباشد. و هر که فقیر مسلمانی را اهانت کند برای اینکه فقیر است و او را کم شمارد البته که حق خدا را کم شمرده و پیوسته دچار خشم خدا عز و جل است و دشمنی او تا او را راضی سازد. و هر که گرامی دارد فقیر مسلمانی را بر خورد خدا را روز قیامت که برویش خندانست. و هر که در سر دو راهی دنیا و آخرت باشد و دنیا را بر آخرت گزیند خدا را عز و جل ملاقات کند و برایش حسنه ای نباشد که بدان از دوزخ پرهیزد،و هر که آخرت را گرفت و دنیا را وانهاد ملاقات کند خدا را روز قیامت که از او خشنود است. و هر که بر زنی و یا کنیزی بحرامی دست یافت و او را وانهاد از ترس خدا عز و جل خدا عز و جل حرام کند بر او دوزخ را و امانش دهد از هراس بزرگ و او را بهشت برد و اگر به حرامی باو رسید خدا بهشت را بر او حرام کند و بدوزخش برد،و هر که از راه حرام مالی بدست آورد خدا از او نپذیرد صدقه و نه آزاد کردن بنده و نه حج و نه عمره و خدا عز و جل بشمار ثواب آنها بر او گناه نویسد،و آنچه پس از مردنش برای او بماند توشه او گردد بسوی دوزخ،و هر که بدان دست یابد و آن را وانهد از ترس خدا عز و جل در پرتو دوستی خدا باشد و رحمتش و باو فرمان بهشت داده شود. و هر کس بزن نامحرمی دست بدهد روز قیامت در غل آید و فرمان دوزخش داده شود. و هر که با زن نامحرمی خوش و بش کند و لاس بزند بهر کلمه ای که در دنیا با او سخن گفته هزار سال در دوزخ زندانی گردد،و زنی که مرد نامحرمی را بپذیرد که باو بچسبد و او را ببوسد یا بتن او بچسبد بحرامی یا با او لاس بزند یا او را بگاید بهرزگی بر او گناهی باشد بدان چه بر مرد است،و اگر مرد بزور او را واداشته گناه او و آن مرد بر آن مرد باشد. و هر که دغلی کند با مسلمانی در فروش یا خرید از ما نباشد و در قیامت با یهود محشور شود زیرا کسی که بمسلمانی دغلی کند مسلمان نیست.و هر که ابزار زندگی را از همسایه خود دریغ کند چون بآن نیاز دارد خدا در قیامت فضل خود را از او دریغ کند و او را بخود واگذارد،و هر که را خدا بخودش واگذارد هلاک شود و خدا عز و جل از او عذری نپذیرد. و هر که زنی دارد که او را آزار کند خدا نماز آن زن را نپذیرد و نه عمل خوبش تا باو یاری کند و او را راضی کند و اگر چه همه را روزه گیرد و شب زنده داری کند و بنده ها آزاد کند و مالها در راه خدا بمصرف رساند و آن زن نخست کس باشد که بدوزخ رود،سپس رسول خدا فرمود:و آن مرد هم چنین گناه و عذابی دارد چون بزنش آزار رساند و ستم کند. و هر کس بگونه مسلمانی سیلی زند خدا روز قیامت استخوانهایش را بگسلد وانگاه دوزخ را بر او چیره سازد و در غل او را محشور کند تا بدوزخ رود. و هر که شب گذراند و در دل دغلی بر برادر مسلمانش دارد در خشم خدا شب گذراند و صبح هم چنین باشد تا توبه کند و برگردد،و اگر چنین بمیرد بر جز دین اسلام مرده. سپس رسول خدا تا سه بار فرمود:آگاه که هر که بما دغلی کند از ما نباشد. و هر که تازیانه ای پیش سلطان ستمگر آویزد بخدمت او خدا عز و جل آن را ماری سازد به درازای شصت هزار ذراع و بر آتش مسلط کند در آتش دوزخ که تا همیشه باشد. و هر که غیبت کند برادر مسلمانش را روزه اش باطل و وضویش شکسته،و اگر چنین بمیرد حلال کن حرام خدا است و هر که میان دو کس سخن چینی کند خدا در گورش بر او آتشی مسلط کند که تا قیامت او را بسوزاند و چون از گورش بدر آید خدا بر او مسلط کند اژدهای سیاهی که گوشتش بگزد تا بدوزخ رود. و هر که خشم خود را بر برادر مسلمانش فرو خورد و بر او بردبار باشد خدا تعالی باو ثواب شهیدی دهد. و هر که بتازد بر فقیری یا سرکشی کند بر او یا خوارش شمارد خدایش روز قیامت چون مورچه بصورت آدمی محشور کند تا بدوزخ رود. و هر کس جلو گیرد از غیبت برادر مسلمانش که آن را در مجلسی شنود خدا عز و جل از او هزار باب از شر را در دنیا و آخرت جلوگیرد و اگر جلو نگیرد و از آن خوشش آید بر او است چون گناه کسی که غیبت کند. و هر که بزنا نسبت دهد مرد پاکدامن یا زن پاکدامنی را خدا عملش را نابود کند و روز قیامت هفتاد هزار فرشته از پیش و از پسش باو تازیانه زنند و گوشتش را مارها و کژدمها بگزند و فرمانش بدوزخ دهندو هر که در دنیا می نوشد خدا عز و جل او را از زهر افعی ها و کژدمها شربتی نوشاند که گوشت رویش پیش نوشیدن در ظرف درافتد و چون آن را بنوشد گوشت و پوستش واروند چون مردار گندیده و اهل محشر از او آزار کشند تا فرمان دوزخش دهند،و نوشنده می و فشارده انگورش و وافشاردهش در دوزخند و فروشنده و خریدار و برنده آن و کسی که برایش برند و آنکه بهایش را خورد در ننگ و گناهش یکسانند آگاه که هر که آن را بنوشاند به یهودی یا ترسا یا گبر یا هر مردمی بر او است گناه آنکه او را نوشیده آگاه که هر که آن را بفروشد یا بخرد برای دیگری خدا عز و جل از او نپذیرد نماز را و نه روزه را و نه حج را و نه عمره را تا توبه کند و برگردد از آن و اگر بی توبه بمیرد حق است بر خدا عز و جل که در برابر هر جرعه که در دنیا نوشیده شربتی از صدید دوزخ باو نوشاند سپس رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:آگاه که راستی خدا عز و جل حرام کرده خودمی را و مست کننده از هر نوشابه را آگاه که هر مست کننده حرام است. و هر که ربا خورد خدا عز و جل شکمش را از آتش دوزخ پر کند باندازه ای که خورده و اگر از آن مالی بدست آورد خدا چیزی از کردارش را نپذیرد و پیوسته در لعن خدا و فرشته ها است تا نزد او یک قیراط ربا است. و هر که امانتی را در دنیا خیانت کند و بصاحبانش برنگرداند بر جز دین اسلام بمیرد و خدا را ملاقات کند که بر او خشمناک است و بدوزخ فرمانش دهند و تا همیشه در کناره دوزخ فرو رود. و هر که گواهی دروغ دهد بر مسلمان یا اهل ذمه یا هر کس از مردم بند بر زبانش نهاده شود روز قیامت و همراه منافقان باشد در درک اسفل دوزخ. و هر که بخدمتکارش و مملوکش و کسی دیگر از مردم بگوید لا لبیک و لا سعد یک. خدا تعالی روز قیامت همان را باو گوید و اینکه بتمرگ در دوزخ. و کسی که زنی را در فشار زیان نهد تا خود را بدو واگذارد خدا عز و جل راضی نباشد در کیفر او جز دوزخ را زیرا خدا عز و جل برای زن بخشم آید چنانچه برای یتیم. و هر که از برادرش بی آنکه از او بدی و ناخواهی دیده نزد سلطانی سعایت کند خدا عز و جل همه عملش را نابود سازد و اگر بدان سعایت شده بدی یا ناخواه یا آزاری رسد خدایش با هامان در طبقه دوزخ همراه کند. و هر که قرآن خواند برای آوازه خوانی و بدست آوردن چیزی خدا عز و جل را روز قیامت ملاقات کند و رویش سیاه باشد و گوشتی بر آن نباشد و قرآن از پس گردنش او را فشار دهد تا بدوزخش در آورد و در آن باد گران فرو رود.و هر که قرآن بخواند و بدان عمل نکند خدا عز و جل در قیامت او را کور محشور کند و او گوید پروردگارا چرا مرا کور محشور کردی با اینکه بینا بودم خدا فرماید چنانی که آیات ما برایت آمدند و آنها را فراموش کردی و چنین امروز فراموش شوی»و فرمانداده شود بسوی دوزخ. و هر که خیانتی را بخرد و بداند که خیانت است ننگ و گناه کسی را دارد که خیانت ورزیده. و هر که میان مرد و زنی بحرامی جاکشی کند خدا بهشت را باو حرام کند و جایش دوزخ است و بد سرانجامی است و پیوسته دچار خشم خدا است تا بمیرد. و هر که دغلی کند با برادر مسلمانش خدا برکت را از روزیش بردارد و زندگیش را تباه سازد و او را بخود واگذارد. و هر که مال دزدی را دانسته بخرد در ننگ و گناهش چون دزد آنست،و هر که بمسلمانی خیانت کند از ما نباشد و ازو نباشیم در دنیا و آخرت. آگاه که هر که هرزگی را بشنود و آن را فاش کند چون انجام دهنده آن باشد و هر که کار خوبی را بشنود و فاشش سازد چون انجام دهنده آن باشد. و هر که زنی را برای مردی وصف کند و زیبائی او را یاد آورش کند و آن مرد شیفته او گردد و بهرزگی کشیده شود از دنیا نرود تا خدا بر او خشم کند و هر که خدا بر او خشم کند هفت آسمان و هفت زمین بر او خشم کنند و گناهش چون گناهی باشد که بآن مرد رسد،گفته شد یا رسول الله،اگر توبه کنند و خوب شوند؟فرمود:توبه آن دو را بپذیرد و توبه آن دلال را نپذیرد. و هر که چشمانش را از نگاه بر زنی پر کند بحرامی خدا عز و جل روز قیامت با میخهای آتشین آن دو چشم را پر کند و از آتش هر دو را آکنده سازد تا میان همه مردم حکم نماید سپس فرمان داده شود بدوزخ. و هر که برای خودنمائی و شهرت خوراکی دهد خدا مانندش را از صدید دوزخ باو بخوراند و آن خوراک را هم در شکمش آتشی کند تا حکم کند میان مردم. و هر کس هرزگی کند با زن شوهر داری روان شود از فرج هر دو یک رودخانه صدید(چرک و خون)بمسافت پانصد سال و آزار کشند دوزخیان از بوی گند آن دو و از سخت تر مردم باشند در عذاب. و سخت است خشم خدا بر زن شوهرداری که چشم بدوزد بجز شوهرش یا جز محرمهایش که اگر چنین کند خدا هر عملی که کرده نابود کندو اگر بسترش زیر پای جز شوهر بگستراند بر خدا است که او را در دوزخ بسوزاند پس از آنکه او را در گورش عذاب کرده. و هر زنی که طلاق خلع بگیرد از شوهرش پیوسته در لعن خدا و فرشتهایش و رسولانش باشد و لعن همه مردم تا مرگش برسد و ملک الموتش گوید مژده گیر بدوزخ و چون روز قیامت شود باو گفته شود برو بدوزخ با دوزخیان آگاه که خدا و رسولش بیزارند از زنان مطلقه بخلع بناحق، آگاه که براستی خدا عز و جل بیزار است از کسی که زیان زند بزنی تا از او طلاق بگیرد. و هر که پیشنماز مردمی شود بپسند آنها و میانه روی کند با آنها در حضور خود و در قرائت و رکوع و سجود و قعود و قیامش بمانند ثواب همه آنها را دارد و آنکه پیشنماز شود بر مردمی و میانه نباشد با آنها در حضورش(دیر و زود بنماز آید)و در قرائت و رکوع و سجود و قعود و قیامش معتدل نباشد(طول دهد یا کم گزارد)نمازش باو برگردد و از گلویش بالاتر نرود و مقامش نزد خدا عز و جل چون مقام پیشوای ستمگر متجاوزیست که خوب نباشد برای رعیتش و بامر خدا تعالی در میان آنها بر پا نشود(و بهوای نفس خود حکومت کند). امیر مؤمنان علی بن ابی طالب(علیه السّلام)برخاست و گفت:پدر و مادرم بقربانت یا رسول الله مقام حکمران ستمگر و تجاوزگر که خوب نیست برای رعیتش و بامر خدا تعالی در آنها بر پا نیست چه باشد؟در پاسخ فرمود:او چهارمین چهار کس باشد که روز قیامت سخت ترین عذاب را دارند:ابلیس،و فرعون،و آدم کش و چهارمش حکمران ستمکار و هر که محتاج شودش برادر مسلمانش در وامی و باو ندهد خدا بهشت را بر او حرام کند روزی که نکوکاران را پاداش میدهد. و کسی که به بدخوئی زنش شکیبا باشد و بحساب خدا گذارد خدا بهر بار شکیبائی او بر وی ثواب ایوب را دهد بر بلایش و بر آن زن بدخو در هر شبانه روز گناهی باشد چون ریگ کوه عالج و اگر بمیرد پیش از کمک بشوهر و رضایت او از وی روز قیامت وارونه محشور شود با منافقان در درک اسفل دوزخ. و هر که زن ناسازی دارد و صبر ندارد بدان چه خدا روزیش کرده و سخت گیرد بر آن زن و وادارش کند بدان چه نتواند خدا از او حسنه ای نپذیرد که از دوزخ نگهش دارد و خدا بر آن زن خشم دارد تا چنانست. و هر که گرامی دارد مؤمنی را همانا خدا را گرامی داشته و چه گمان برید بد و که خدا با او کند،و هر که کدخدای مردمی شود و با آنها خوبی نکند وادار شود بر لب دوزخ برابر هر روز کدخدائی هزار سال و محشور شود با دستهای بگردن بسته،و اگر بامر خدا در آنها کار کرده خدا او را رها کند و اگر ستمگر بوده فرو کند او را در آتش دوزخ هفتاد خریف.و هر که حکم نکند بدان چه خدا نازل کرده چون گواه دهد بناحق باشد،و بدوزخ افکنده شود و عذاب گواه بدروغ را دارد و هر که دو رو و دو زبانست در قیامت دو رو و دو زبان دارد. و هر که برای آتشی میان دو کس روانه شود فرشته های خدا برایش رحمت خواهند تا برگردد و ثواب شب قدر بدو داده شود و هر کس برای بریدن دو تا از هم روانه شود گناه بر او بار شود باندازه ثواب مصلح میان دو کس،و بر او نوشته شود لعن خدا تا بدوزخ رود و عذابش دو چندان گردد. و هر که برای کمک به برادرش روانه شود و بسود او ثواب مجاهدان در راه خدا را دارد و هر که برای عیبجوئی از برادر روانه شود و عیب زیر پرده او را فاش کند نخست گامی که بر دارد و بگذارد در دوزخ باشد و خدا عیب او را در برابر همه مردم فاش کند،و هر که باحوال پرسی خویشاوند و وابسته رود خدا باو ثواب صد شهید دهد و اگر از حالش پرسد و با مال و جانش با او صله کند بهر گامی چهل هزار هزار حسنه دارد،و چهل هزار هزار درجه از او بالا رود،و گویا خدا عز و جل را صد سال پرستیده. و هر که برای فساد میان آن دو روانه شود و بریدن آنها از هم خدا عز و جل بر او خشم کند و لعنش کند در دنیا و آخرت و گناهی دارد برابر قاطع رحم. و هر کس کار کند تا دو مؤمن زناشوئی کنند و آنها را بهم رساند خدا عز و جل باو هزار زن از حوریان بزنی دهد هر زنی در کاخی باشد از در و یاقوت و بهر گامی که در این راه بر دارد و هر کلمه ای که بگوید ثواب یک سال شب زنده دار و روزه دارد،و هر که در جدائی میان زن و شوهری کار کند بر او باشد خشم خدا و لعنش در دنیا و آخرت و بر خدا حق است که او را بکوبد با هزار پاره سنگ از آتش و هر که برای بهمزدن میان آنها روانه شود و جدا نشوند در خشم خدا عز و جل باشد و لعن او در دنیا و آخرت و حرام کند نگاه برویش را. و هر که نابینا را بمسجدش بکشاند یا بخانه اش یا برای نیازی که دارد خدا بهر گامی که بردارد و بر زمین گذارد ثواب آزاد کردن بنده ای برایش نویسد،و فرشته ها بر او رحمت خواهند تا از آن نابینا جدا شود،و هر که برای نابینا حاجتی را بعهده گیرد و برای آن روانه شود تا آن را برآورد خدایش دو برائه دهد یکی از دوزخ و یکی از نفاق و بر آورد برایش هفتاد هزار حاجت در نقد دنیا و پیوسته در رحمت خدا اندر است تا برگردد. و هر که بر سر بیماری پرستاری کند یک شبانه روز خدایش بهمراه ابراهیم خلیل(علیه السّلام)محشور کند و چون برق جهنده بر صراط بگذرد و هر که بکوشد در نیاز بیماری و آن را بر آورد از گناهانش بدر آید چون روزی که مادرش او را زاده،پس مردی از انصار گفت:یا رسول الله اگر بیمار از خاندانش باشد؟رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود بزرگتر ثواب از کسی است که در رفع نیاز خاندانش کوشد و هر که ضایع گذارد خاندانش را و قطع رحم کند خدایش از پاداش خوب محروم سازد روزی که محسنان را پاداش دهد و او را ضایع گزارد و هر که خدا در آخرت ضایع گذاشت و نادیده گرفت بجمع هلاکان برگردد تا راهی بیابد،و راهی نخواهد یافت و هر که بگرفتاری وامی دهد و به خوشی از او بستاند کردارش را از سر گرفته(گناهان پیش او محو شده)و خدا برابر هر درهمی هزار قنطار(یک پوست گاو پر از طلا باو از بهشت بدهد). و هر که یک گرفتاری از دنیا را بگشاید از برادر خود خدا باو نظر رحمت کند و بدان به بهشت رسد و خدا گرفتاریهای دنیا و آخرت او را بگشاید. و هر که برای آتشی میان زنی با شوهرش روانه شود خدا ثواب هزار شهید که بحق در راه خدا کشته شدند باو بدهد و بهر گامی که بردارد و کلمه ای که بگوید در این راه ثواب یک سال عبادت دارد که شبها را زنده داشته و روزها را روزه بوده و هر که به برادر مسلمانش وامی دهد بهر درهمش ثوابی دارد بوزن کوه احد و کوههای رضوی و کوههای طور سینا از حسنات و اگر در بازخواستش پس از رسیدن مدت با او نرمش کند از صراط چون برق جهنده بگذرد بی حساب و بی عذاب،و هر که با درخواست برادر مسلمانش باو وام ندهد خدا عز و جل بهشت را بر او حرام کند روزی که بمحسنان پاداش دهد و هر که دریغ دارد از حاجت خواهی بر آوردن آن را با اینکه تواند بر او است گناه گمرکچی،و عوف بن مالک نزد آن حضرت برخاست و گفت گناه گمرکچی چه باشد یا رسول الله؟فرمود:بر گمرکچی در هر روز و شب لعن خدا و فرشته ها و همه مردم است و هر که را خدا لعن کند نیابی برایش یاوری،و هر که به برادرش احسانی کند و باو منت نهد در آن نابود شود عملش و نومید شود کوشش. سپس فرمود:آگاه که خدا عز و جل حرام کرده بر منت گذار و متکبر و سخن چین و دائم الخمر و حریص و آنکه از دنیا سیر نشود و بر جفا کار و حرامزاده بهشت را. و هر که صدقه بمستمندی دهد مانند ثواب او را دارد و اگر چهل هزار کس صدقه را دست بدست دهند تا بمستمند رسد همه آنها ثواب کامل دارند و آنچه نزد خدا است بهتر و پاینده تر است برای آنان که تقوی دارند و نیکوکارند اگر باشید شما که بدانید. و هر که مسجدی در این دنیا بسازد خدا بهر وجبش یا فرمود بهر ذراعش مسافت چهل هزار هزار سال شهر از طلا و نقره و در و یاقوت و زمرد و زبرجد و لؤلؤ بدهد که در هر شهرش چهل هزار هزار کاخ است و در هر کاخش چهل هزار هزار خانه و در هر خانه چهل هزار هزار خانه و در هر خانه چهل هزار هزار تخت،بر هر تخت یک حور العین،در هر اتاق چهل هزار هزار خادم و چهل هزار هزار خادمهو در هر اتاق چهل هزار هزار خوان و بر هر خوان چهل هزار هزار کاسه و در هر کاسه چهل هزار هزار جور خوراک،و خدا بدارنده آن نیروئی دهد که بر همه این همسران در آید و از همه این خوراک و نوشاک در یک روزه بهره برد. و هر که اذان گوی یکی از مساجد خدا گردد و برای خدا در آن اذان گوید خدا باو ثواب هزار هزار پیغمبر و هزار هزار صدیق و هزار هزار شهید بدهد و شفاعت او را بپذیرد در هزار هزار امت که در هر امت هزار هزار مرد باشد و برای او در هر بهشتی از بهشتها چهل هزار هزار شهر باشد و در هر شهری چهل هزار هزار کاخ و در هر کاخی چهل هزار هزار خانه و در هر خانه چهل هزار هزار اتاق و در هر اتاق چهل هزار هزار تخت و بر هر تخت یک همسر از حور العین و هر اتاق آن چهل هزار هزار برابر دنیا باشد و جلو هر همسری چهل هزار هزار خادم و چهل هزار هزار خادمه،و در هر اتاق چهل هزار هزار خوان و بر هر خوان چهل هزار هزار کاسه و در هر کاسه چهل هزار هزار جور خوراک و اگر همه جن و انس بر او وارد شوند در کوچکترین خانه جا دهد که در آن باشد هر چه بخواهند از خوراک و نوشاک و عطر و جامه و میوه ها و هر جور تحفه و تازه پیدا از زیور و پوشش،در هر اتاق بس باشد آنچه در اوست از همه این چیزها از آنچه در اتاق دیگر است،و چون مؤذن گوید: اشهد ان لا الله الا الله. چهل هزار هزار فرشته اش در میان گیرند و برایش رحمت خواهند و آمرزش طلبند،و در سایه خدا عز و جل است تا پایان دهد،و چهل هزار هزار فرشته ثوابش را برایش نویسند سپس آن را به درگاه خدا عز و جل برند. و هر که بیکی از مساجد خدا عز و جل رود بهر گامی که بردارد تا بخانه اش برگردد ده حسنه دارد و ده سیئه از او محو شود و ده درجه از او بالا رود و هر که ملازم نماز جماعت باشد هر جا باشد و هر جا رود از صراط گذر کند چون برق جهنده در گروه نخست از پیشتازان و رویش تابنده تر باشد از ماه شب چهارده،و هر شبانه روز که ملازم آن باشد ثواب شهیدی دارد و هر که ملازم صف پیشین باشد و تکبیره نخست را دریابد و در آن مؤمنی را نیازارد خدا باو ثواب مؤذن دهد و در بهشت هم باو ثواب مؤذن دهد،و هر که بسازد بر سر راه جایی برای رهگذران خدایش روز قیامت سوار کند بر پاکشی راهوار از در صورتش بتابد بر اهل محشر نوری که در آن رقیب ابراهیم خلیل(علیه السّلام)باشد در گنبد او و رضوان محشر گویند این یک فرشته ای است که هرگز مانندش دیده نشده و در شفاعت او چهل هزار هزار کس به بهشت روند. و هر که یک میانجیگری کند برای برادرش که از او خواسته خدا عز و جل باو نظر کند و بر خدا است که هرگز او را عذاب نکند و اگر بی خواست آن برادر این کار کند ثواب هفتاد شهید داردو ثواب کسی که ماه رمضان را روزه داشته در خموشی و نگهداری گوش و چشم و زبان و فرج و همه اندامش از دروغ و حرام و غیبت برای تقرب بخدا تعالی و خدایش مقرب سازد تا هم زانوی ابراهیم خلیل(علیه السّلام)گردد،و هر که چاه آبی کند تا آبده شود و آن را وقف مسلمانان کند ثواب هر کسی را دارد که از آن وضوء و نماز کند و بشمار هر موی آدمی و چهارپا و درنده و پرنده ثواب آزاد کردن هزار بنده دارد و روز قیامت بشفاعت او بشمار اختران تا حوض قدس رسند،گفتیم:یا رسول الله حوض قدس چیست؟تا سه بار فرمود:حوض من و هر که برای خدا گور مسلمانی را کند خدا تعالی دوزخ را بر او حرام کند و او را در خانه بهشتی جا دهد و در آوردش بر سر حوضی که بشمار ستاره ها بر گرد آن آبخوری باشد و پهنایش از ایله(شهری در بصره)تا صنعاء(شهری در یمن)و هر که مرده ای را غسل دهد و از او امانت داری کند(معایبش را اظهار نکند)بهر مویش ثواب آزاد کردن بنده ای دارد و صد درجه از او بالا رود عمر بن خطاب گفت:یا رسول الله چگونه در او امانت داری کند؟فرمود:عورتش بپوشاند و زشتی او را نهان دارد و اگر نکند اجرش نابود است و عورتش در دنیا و دیگر سرا. و هر که بر میتی نماز کند رحمت خواهد برایش جبرئیل و هفتاد هزار فرشته و آمرزیده شود گناه گذشته و آینده او،و اگر بر سر جنازه اش بماند تا بخاک رود و خاک بر گورش بریزد از آن بازگردد و بهر گامی از آنجا که تشییع او کرده تا بخانه اش برگشته قیراطی است از مزد و قیراط هم وزن کوه احد است در سنجش مزد،و هر که چشمش از ترس خدا اشکبار شود بهر قطره از اشکش بمانند کوه احد دارد که در ترازویش باشد و برابر هر قطره چشمه ای از بهشت دارد که بر رو کنارش میدانها و کاخها باشند که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بدل یک آدمی گذشته. و هر که بیماری را عیادت کند بهر گامی که بردارد تا بمنزلش برگردد هفتاد هزار هزار حسنه دارد،و هفتاد هزار هزار سیئه از او محو شوند و هفتاد هزار هزار درجه از او بالا روند و هفتاد هزار هزار فرشته بر او گمارده شود که او را در گورش عیادت کنند و برایش آمرزشخواهند تا روز قیامت. و هر کس جنازه ای تشییع کند بهر گامی تا برگردد صد هزار هزار حسنه دارد و صد هزار هزار سیئه از او محو شود و صد هزار هزار درجه از او بالا رود و اگر بر آن نماز خواند نماز خوانند بر جنازه او صد هزار هزار فرشته که همه برایش آمرزشخواهند و اگر حاضر دفن او باشد خدا به او بگمارد صد هزار هزار فرشته که همه برایش آمرزشخواهند تا روز قیامت که از گورش زنده شود.و هر که برای حج یا عمره بیرون شود بهر گامی تا برگردد صد هزار هزار حسنه دارد و صد هزار هزار سیئه از او محو شود و صد هزار هزار درجه از او بالا رود و نزد پروردگارش بهر درهمی که خرج کند در این راه صد هزار هزار درهم دارد(و در نسخه ای دینار هم با درهم آمده) تا برگردد و در ضمانت خدا باشد و اگر جانش را بگیرد به بهشتش برد و اگر برگردد آمرزیده باشد و دعایش مستجاب و دعایش را غنیمت شمارید چون باز آید پیش از آنکه بگناهان آلوده شود زیرا خدا دعاء او را برنگرداند و البته که او روز قیامت صد هزار هزار کس را شفاعت کند و هر که سرپرست حج کننده و عمره کن باشد در خاندانش بجای او ثواب کاملی دارد چون اجر خود او بی آنکه از اجر او چیزی کم شود. و هر که بیرون رود بمرزداری در راه خدا یا بجهاد بهر گامی که بردارد هفتصد هزار حسنه دارد و هفتصد هزار سیئه از او محو شود و هفتصد هزار درجه از او بالا رود و در ضمانت خدا باشد تا جان دهد و بهر گونه بمیرد شهید است و اگر برگردد آمرزیده و با دعاء اجابت شده برگردد. و هر که برای دیدار برادرش روانه شود بهر گامی تا بخانه اش برگردد ثواب صد هزار آزاد کردن بنده دارد و صد هزار درجه از او بالا رود،و صد هزار سیئه از او محو شود،و صد هزار حسنه برایش نوشته شود،بابی هریره گفته شد:چنان نیست که رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود: هر که بنده ای آزاد کند فدای از دوزخ رفتن او است و بدوزخ نرود؟در پاسخ گفت:آن چنین است و ما هم برسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)گفتیم:یا رسول الله چنان و چنین فرمودی،فرمود:آری ولی خدا درجه ها نزد خود برای او بلند کند در گنجینه های عرشش. و هر که قرآن بخواند برای رضای خدا و فهمیدن دین ثوابی او را باشد بمانند آنچه به همه فرشته ها و پیغمبران و مرسلان داده شود،و هر که قرآن را برای خودنمائی و شهرت یاد گیرد تا بدان جدال کند با کم خردان یا ببالد بدانشمندان یا دنیا طلبد خدا عز و جل استخوانها را روز قیامت از هم بگسلد،و در دوزخ عذاب کش تر از او نباشد و هیچ گونه عذاب نباشد جز که بدان عذاب شود از سختی خشم و سخط خدا بر او. و هر که قرآن آموخته و در دانش فروتن است و به بندگان خدایش یاد داده و آنچه نزد خدا است میخواهد در بهشت کسی با ثواب تر از او نباشد و نه در مقامی بالاتر از او و در بهشت مقامی و درجه بالا و ارزشمندی نباشد جز که او را از آن بهره فراوانتر و مقامی شریفتر است،آگاه که دانش بهتر از کردار ساده است و هلاک دینداری پارسائی است آگاه که عالم کسی است که عمل کند بعلم خود و اگر چه عملش اندک باشد.آگاه باش و هیچ گناهی را کم مگیر گرچه در چشم شما خرد است زیرا گناه صغیره نباشد با اصرار،و کبیره ای کبیره نماند با استغفار. آگاه که خدا عز و جل بازرس همه اعمال شما است تا برسد بانگشت زدن یکی از شما به جامه برادرش. پس بدانید ای بنده های خدا که بنده روز قیامت مبعوث شود بر آن چه مرده(از عقیده و روش). و البته که خدا عز و جل بهشت و دوزخ هر دو را آفریده و هر که برگزیند دوزخ را بر بهشت بازپس افتد به نومیدی و هر که برگزیند بهشت را البته که رستگار است و بازگردد با پیروزی. آگاه باش که پروردگارم مرا فرمان داده که بجنگم با مردم تا بگویند: لا اله الا الله. نیست ستایش شده بحق جز خدای یکتا». و چون آن را گفتند نگهداشتند از طرف من خونها و مالهای خود را جز با حق تصرف در آنها(مانند قصاص و زکات)و حساب آنها با خداست(که دل آنها را میداند). آگاه که خدا جل اسمه واننهاده چیزی از آنچه را دوست دارد جز که بیان کرده برای بنده هایش و وانهاده چیزی را که بد دارد جز که بیان کرده برای بنده هایش و آنها را از آن بازداشته تا هلاک شود هر که هلاک می شود از روی گواه روشن و زنده شود هر که زنده می شود از روی گواه روشن. آگاه که خدا عز و جل ستم نکند و باو ستم نرسد و او در کمین است تا سزا دهد آنان که بد کردند بدان چه کردند و هر که نیکی کند به نیکی پاداش دهد،هر که خوب کند بخود کند و هر که بد کند بر خود او است و نیست پروردگارت هیچ ستم کن مر بندگان را. ای مردم بالا رفته عمر من و باریک و سست شده استخوانم،و بویرانی کشیده تنم،و خبر مرگم بمن رسیده و اجلم نزدیک شده و شوق من بملاقات پروردگارم شدید شده،و جز این نپندارم که این آخرین بر خورد من و وصیت من است با شماها تا زنده ام مرا خواهید دید و چون در گذشتم خدا جانشین من است بر هر مؤمن و هر زن مؤمنه و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته. و گروهی از انصار نزد آن حضرت شتافتند پیش از آنکه از منبر فرود آید و همه گفتند یا رسول الله خدا ما را بقربانت کند،پدرم و مادرم و خودم بقربانت یا رسول الله. کیست که در برابر این سختیها و مشکلات ایستادگی کند پس از این چنین روزی؟رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)فرمود:و شما را قربان باد پدرم و مادرم،من گفتگو کردم با پروردگارم عز و جل در باره امتمو بمن فرمود:در توبه باز است تا دمیده شود در صور(برای رستاخیز) سپس رسول خدا(صلّی اللّه علیه و آله)بما رو کرد و فرمود:راستش هر که یک سال پیش از مرگش توبه کند خدا توبه او را بپذیرد،سپس فرمود:راستی یک سال بسیار است هر که یک ماه پیش از اینکه بمیرد توبه کند خدا توبه اش را بپذیرد،سپس فرمود:یکماه هم بسیار است هر که یک هفته پیش از مرگش توبه کند خدا توبه اش را بپذیرد سپس فرمود:یک هفته بسیار است هر که یک روز پیش از آنکه بمیرد توبه کند خدا توبه اش را بپذیرد،سپس فرمود:و یک روز هم بسیار است هر که یک ساعت پیش از مرگش توبه کند خدا توبه اش را بپذیرد سپس فرمود:ساعت هم بسیار است هر که توبه کند و نفسش باینجا رسیده و اشاره بگلوی خود کرده-خدا عز و جل توبه اش را بپذیرد،سپس از منبر فرود آمد و این آخر خطبه و سخنرانی بود که نمود تا آنکه به خدا عز و جل پیوست.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 247 )
ص : 9780
و فی نهج البلاغه : أمّا بعد، فإنّی أحذّرکم الدّنیا. ... إلی أن قال - علیه السّلام-: لا تعدوا إذا تناهت إلی أمنیّه أهل الرّغبه فیها و الرّضا بها أن تکون ، کما قال اللّه - سبحانه-: کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ اَلسَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ اَلْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِیماً تَذْرُوهُ اَلرِّیاحُ وَ کانَ اَللّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ مُقْتَدِراً.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 83 )
ص : 9781
وَ عَنْ أَبِی ذَرٍّ ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ [وَ آلِهِ]: مَا أَظَلَّتِ اَلْخَضْرَاءُ وَ لاَ أَقَلَّتِ اَلْغَبْرَاءُ مِنْ ذِی لَهْجَهٍ أَصْدَقَ مِنْ أَبِی ذَرٍّ ، شَبِیهِ عِیسَی اِبْنِ مَرْیَمَ . فَقَالَ عُمَرُ بْنُ اَلْخَطَّابِ کَالْحَاسِدِ -: یَا رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ! أَ فَنَعْرِفُ ذَلِکَ لَهُ؟. قَالَ: نَعَمْ، فَاعْرِفُوهُ. قال: أَخْرَجَهُ اَلتِّرْمِذِیُّ ، وَ قَالَ: قَدْ رَوَی بَعْضُهُمْ هَذَا اَلْحَدِیثَ فَقَالَ: أَبُو ذَرٍّ یَمْشِی فِی اَلْأَرْضِ بِزُهْدِ عِیسَی اِبْنِ مَرْیَمَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 185 )
ص : 9782
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ کَذَلِکَ إِنِ اِحْتَلَمْتَ نَهَاراً لَمْ یَکُنْ عَلَیْکَ قَضَاءُ ذَلِکَ اَلْیَوْمِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 341 )
ص : 9783
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِیمَا کَتَبَ إِلَیْهِ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِهِ عِلَّهُ اَلصَّوْمِ لِعِرْفَانِ مَسِّ اَلْجُوعِ وَ اَلْعَطَشِ لِیَکُونَ اَلْعَبْدُ ذَلِیلاً مُسْتَکِیناً مَأْجُوراً مُحْتَسِباً صَابِراً وَ یَکُونَ ذَلِکَ دَلِیلاً لَهُ عَلَی شَدَائِدِ اَلْآخِرَهِ مَعَ مَا فِیهِ مِنَ اَلاِنْکِسَارِ لَهُ عَنِ اَلشَّهَوَاتِ وَاعِظاً لَهُ فِی اَلْعَاجِلِ دَلِیلاً عَلَی اَلْآجِلِ لِیَعْلَمَ شِدَّهَ مَبْلَغِ ذَلِکَ مِنْ أَهْلِ اَلْفَقْرِ وَ اَلْمَسْکَنَهِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ . وَ رَوَاهُ فِی اَلْعِلَلِ وَ فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ بِالْأَسَانِیدِ اَلْآتِیَهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 8 )
ص : 9784
عن نافع بن عبد الحارث قال: قال رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و آله -: من سعاده المسلم سعه المسکن و الجار الصّالح و المرکب الهنیء.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 7 , صفحه 184 )
ص : 9785
و فی تفسیر العیّاشی : عن سعد بن طریف ، عن أبی جعفر - علیه السّلام - قال: الظّلم ثلاثه: ظلم لا یغفره اللّه، و ظلم یغفره [اللّه] ، و ظلم لا یدعه، فأمّا الظّلم الّذی لا یغفره اللّه الشّرک، و أمّا الظلم الّذی یغفره فظلم الرّجل نفسه، و أمّا الظّلم الّذی لا یدعه فالذّنب بین العباد.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 8 , صفحه 71 )
ص : 9786
مِنْهُ قَوْلُهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: مَا أَذِنَ اَللَّهُ لِشَیْءٍ کَإِذْنِهِ لِنَبِیٍّ یَتَغَنَّی بِالْقُرْآنِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 536 )
ص : 9787
وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنْ سَعِیدٍ اَلْأَعْرَجِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ قُرَیْشاً لَمَّا هَدَمُوا اَلْکَعْبَهَ وَجَدُوا فِی قَوَاعِدِهَا حَجَراً فِیهِ کِتَابٌ لَمْ یُحْسِنُوا قِرَاءَتَهُ حَتَّی أَتَوْا بِرَجُلٍ فَقَرَأَهُ فَإِذَا فِیهِ: أَنَا اَللَّهُ ذُو بَکَّهَ حَرَّمْتُهَا یَوْمَ خَلَقْتُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضَ وَ وَضَعْتُهَا بَیْنَ هَذَیْنِ اَلْجَبَلَیْنِ وَ حَفَفْتُهَا بِسَبْعَهِ أَمْلاَکٍ حَفّاً.
( کلیات حدیث قدسی , جلد 1 , صفحه 662 )
باز هم محمد بن یحیی از احمد بن محمد از علی بن نعمان از سعید اعرج از ابو عبد الله علیه السلام نقل کرده که حضرت فرمود: وقتی قریش کعبه را خراب کردند، در بنای آن سنگی را یافتند که رویش نوشته شده بود، نتوانستند آن را بخوانند آوردند نزد مردی. آن مرد آن نوشته را چنین خواند: من خداوند صاحب بکه (نام همان محل است) می باشم که آن را محترم قرار دادم و از ابتدای خلقت آسمان و زمین آن را در میان این دو کوه نهادم و بوسیله هفت ملائکه آن را محفوظ داشتم.
( کلیات حدیث قدسی ؛ ج 1 , ص 662 )
ص : 9788
سر، [السرائر] ، اَلسَّیَّارِیُّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا یَرْفَعُهُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا أَصَبْتَ مَعْنَی حَدِیثِنَا فَأَعْرِبْ عَنْهُ بِمَا شِئْتَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 2 , صفحه 162 )
ص : 9789
أَخْبَرَنِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ أَحْمَدُ بْنُ عُبْدُونٍ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلزُّبَیْرِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَهَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَحَدِهِمَا عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ قَالَ: اَلزَّکَاهُ عَلَی تِسْعَهِ أَشْیَاءَ عَلَی اَلذَّهَبِ وَ اَلْفِضَّهِ وَ اَلْحِنْطَهِ وَ اَلشَّعِیرِ وَ اَلتَّمْرِ وَ اَلزَّبِیبِ وَ اَلْإِبِلِ وَ اَلْبَقَرِ وَ اَلْغَنَمِ وَ عَفَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَمَّا سِوَی ذَلِکَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 2 , صفحه 2 )
کتاب الزکاه. الزّکاه لغه مصدر زکی یزکو ای طهر و نما و منه قوله تعالی ذلکم ازکی لکم و اطهر ای انمی و شرعا اسم لحقّ یجب فی المال یعتبر فی وجوبه النصاب و بالجمله الزکاه لغه الطّهاره و الزّیاده و النّمو و فی الشّرع اسم لحقّ یجب فی المال معتبر فی وجوبه النصاب فاندرج فی الحقّ الزّکاه و الخمس و غیرهما من الحقوق و خرج بالواجب فی المال ما لیس کذلک کحقّ الشّفعه و التّحجیر و نحوهما و خرج بالقید الأخیر الکفّاره و غیرها من الحقوق المالیه الّتی لا یعتبر فیها النّصاب و اندرج فیه زکاه الفطره لأنّ النّصاب معتبر فیها اما قوت السّنه او ملک احد النّصب و نقص فی طرده بالخمس فی نحو الکنز و الغوص ممّا یعتبر فیه النّصاب و فی عکسه بالزّکاه المندوبه و اجیب بانّ الأم فی النّصاب للعهد و المعهود نصاب الزّکاه و بانّ المراد بالوجوب هنا مطلق الثّبوت و هو متناول للواجب بالمعنی المصطلح و المندوب و الأمر فی هذه التعاریف عین ثمّ الإجماع من المسلمین کافه قال العلاّمه فی التّذکره و اجمع المسلمون کافه علی وجوبها فی جمیع الاعصار و هی احد الارکان الخمسه اذا عرفت هذا فمن انکر وجوبها فمن ولد علی الفطره و نشأ بین المسلمین فهو مرتد یقتل من غیر ان یستتاب و ان لم یکن عن فطره بل اسلم عقیب کفر استتیب مع علم وجوبها ثلثا فان تاب و الاّ فهو مرتد وجب قتله و ان کان ممّن یخفی وجوبها علیه لأنّه نشأ بالبادیه و کان قریب العهد بالإسلام عرف وجوبها و لم یحکم بکفره هذا کلامه رحمه اللّه و هو جیّد و علی ما ذکره من التّفصیل یحمل ما رواه الکلینی و ابن بابویه رضی اللّه عنهما عن ابان بن تغلب عن ابی عبد اللّه علیه السّلام قال دمان فی الإسلام حلال من اللّه تبارک و تعالی لا یقضی فیهما احد حتّی یبعث اللّه قائمنا اهل البیت فاذا بعث اللّه قائمنا اهل البیت حکم فیهما حکم اللّه تعالی الزّانی المحصن یرجمه و مانع الزّکاه یضرب عنقه قال رحمه اللّه اخبرنی ابو عبد اللّه. أما السند فهو ظاهر ممّا تقدّم من انّه موثق بعلیّ بن الحسن بن فضال و کذا ما یتلوه من الأخبار الثّلاثه لأنّ الضمیر المجرور فی عنه یعود الیه امّا المتن فلأنّ ما یتضمّنه هذه الأخبار من وجوب الزّکاه فی هذه التّسعه فقال العلاّمه فی التّذکره و المنتهی انّه مجمع علیه بین المسلمین و فی المعتبر انّه مذهب الأصحاب الاّ ابن الجنید و نقل عنه انّه قال تؤخذ الزّکاه فی ارض العشر من کلّ ما دخل القفیز من حنطه و شعیر و سمسم و ارز و دخن و ذره و عدس و سلت و سایر الحبوب و هو ضعیف لنا انّ الأصل عدم الوجوب فیما لم یقل دلیل علی خلافه ثم ان علماءنا کافّه علی انّه یشترط فی وجوب الزّکاه فی الذّهب و الفضّه الکمال فلا یجب زکاتهما علی صبیّ و لا مجنون لقوله علیه السّلام رفع القلم عن الصّبیّ حتّی یبلغ و عن المجنون حتّی یفیق و لأنّ اوامر الزّکاه لا یتناول المجنون و الصّبی و تکلیف الولی بذلک منفی بالاصل و لما رواه الشّیخ فی الصّحیح عن زراره عن ابی جعفر علیه السّلام قال لیس فی مال الیتیم زکاه و فی الصّحیح عن محمّد بن مسلم عن احدهما قال سألته عن مال الیتیم فقال لیس فیه زکاه و فی الصّحیح الحلبی عن ابی عبد اللّه علیه السّلام قال قلت له فی مال الیتیم علیه زکاه فقال اذا کان موضوعا فلیس علیه زکاه فاذا عملت به فانت ضامن و الرّبح للیتیم و فی الصّحیح عن عبد الرّحمن قال قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام امرأه من اهلنا مختلطه علیها زکاه قال ان کان عمل به فعلیها زکاه و ان لم یعمل به فلا و انّما تسقط الزّکاه عن المجنون المطبق امّا ذو الأدوار فالأقرب تعلّق الوجوب به فی حال الإفاقه اذ لا مانع من توجّه الخطاب الیه فی تلک الحال و قال فی التّذکره لو کان المجنون یعتوره ادوارا اشترط الکمال طول الحال فلو جن فی اثنائه سقط و استأنف من حین عوده و هو مشکل العدم الظّفر به بما یدلّ علی ما ادّعاه ثمّ قال یجب الزّکاه علی السّاهی و النّائم و المغفل دون المغمی علیه لأنّه تکلیف و لیس من اهله و فی الفرق نظر فانّه اراد انّ المغمی علیه لیس أهلا للتّکلیف فی حال الإغماء فمسلّم لکنّ النّائم کذلک و ان اراد کون الإغماء مقتضیا لانقطاع الحول و سقوط الزّکاه کما ذکره فی ذی الأدوار طولب بدلیله و بالجمله فالمتّجه مساواه الإغماء للنّوم فی تحقّق التّکلیف بالزّکاه بعد زوالهما کما فی غیرها من التکالیف و عدم انقطاع الحول بعروض ذلک فی اثنائه
( مناهج الأخبار ؛ ج 2 , ص 3 )
ص : 9790
ابن شهرآشوب: عن علی بن أبی حمزه، قال: کنت معتکفا فی مسجد الکوفه إذ جاءنی أبو جعفر الأحول بکتاب مختوم من أبی الحسن - علیه السلام - فقرأت کتابه، فإذا فیه: إذا قرأت کتابی الصغیر الذی فی جوف کتابی المختوم فاحرزه حتّی أطلبه منک، فأخذ علیّ الکتاب فأدخله فی بیت بزّه فی صندوق مقفل، فی جوف قمطر ، فی جوف حقّ مقفل، و باب البیت [مقفل] ، و مفاتیح هذه الأقفال فی حجرته، فإذا کان اللیل فهی تحت رأسه، و لیس یدخل بیت البزّ غیره، فلمّا حضر الموسم خرج إلی مکّه و أفاد بجمیع ما کتب إلیه من حوائجه. فلمّا دخل علیه قال له العبد الصالح: [یا علی] ما فعلت بالکتاب الصغیر الذی کتبت إلیک فیه أن احتفظ به؟ فحکیته، قال: إذا نظرت إلی الکتاب أ لیس تعرفه ؟ قلت: بلی. قال: فرفع مصلّی تحته فإذا هو قد أخرجه إلیّ، فقال: احتفظ به فلو تعلم ما فیه لضاق صدرک . قال: فرجعت إلی الکوفه و الکتاب معی، فأخرجته فی دروز جیبی عند إبطی، فکان الکتاب حیاه علیّ فی جیبه ، فلمّا مات علی قال محمد و حسن ابناه: فلم یکن لنا همّ إلاّ الکتاب ففقدناه، فعلمنا أنّ الکتاب قد صار إلیه .
( مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر , جلد 6 , صفحه 272 )
ص : 9791
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَنْ قَرَأَ « إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَهِ اَلْقَدْرِ» فِی فَرِیضَهٍ مِنْ فَرَائِضِ اَللَّهِ نَادَی مُنَادٍ: یَا عَبْدَ اَللَّهِ غَفَرَ اَللَّهُ لَکَ مَا مَضَی فَاسْتَأْنِفِ اَلْعَمَلَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 612 )
ص : 9792
آخَرُ: وَ إِذَا دَخَلْتَ عَلَی سُلْطَانٍ فَقُلْ خَیْرُکَ بَیْنَ عَیْنَیْکَ وَ شَرُّکَ تَحْتَ قَدَمَیْکَ وَ أَنَا أَسْتَعِینُ بِاللَّهِ عَلَیْکَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 92 , صفحه 222 )
ص : 9793
قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَوْحَی اَللَّهُ تَعَالَی إِلَی دَاوُدَ یَا دَاوُدُ إِنَّ أَقْرَبَ اَلنَّاسِ مِنِّی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ اَلْمُتَوَاضِعُونَ وَ کَذَلِکَ أَبْعَدُ اَلنَّاسِ مِنِّی یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ اَلْمُتَکَبِّرُونَ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 226 )
15-پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود:خداوند به داود وحی کرد:ای داود،نزدیکترین مردم در روز قیامت به من متواضعان هستند،و همچنین دورترین مردم روز قیامت از من متکبرانند.
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 477 )
ص : 9794
قَدْ رُوِیَ: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بُعِثَ یَوْمَ اَلْإِثْنَیْنِ وَ فِیهِ أَسْلَمَتْ خَدِیجَهُ وَ أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَسْلَمَ یَوْمَ اَلثَّلاَثَاءِ .
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 261 )
91 روایت است که پیغمبر(صلّی الله علیه و آله) روز دوشنبه مبعوث شد و خدیجه در همان روز مسلمان شد و علی(علیه السّلام) در روز سه شنبه،
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 305 )
ص : 9795
بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی رَوَاهُ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَمَّنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: لاَ تَکُونُ مُتْعَهٌ إِلاَّ بِأَمْرَیْنِ أَجَلٍ مُسَمًّی وَ اَلْمَهْرِ .
( خلاصه الإیجاز فی المتعه , جلد 2 , صفحه 47 )
ص : 9796
7803-8 الکافی ،1/2/417/3 محمد عن أحمد عن الحسین عن محمد بن الحصین عن عمر الجرجانی عن محمد بن العلاء عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال سمعته یقول: من أخذ من شاربه و قلم أظفاره یوم الجمعه ثم قال بسم اللّه و بالله علی سنه محمد و آل محمد صلّی اللّه علیه و آله کتب اللّه له بکل شعره و کل قلامه عتق رقبه و لم یمرض مرضا یصیبه إلا مرض الموت.
( الوافی , جلد 8 , صفحه 1095 )
ص : 9797
عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ مُوسَی بْنِ بَکْرٍ عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ: مِنْ مُوجِبَاتِ مَغْفِرَهِ اَلرَّبِّ إِطْعَامُ اَلطَّعَامِ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 389 )
ص : 9798
وَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ هُذَیْلِ بْنِ حَیَّانَ أَخِی جَعْفَرِ بْنِ حَیَّانَ اَلصَّیْرَفِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنِّی دَفَعْتُ إِلَی أَخِی جَعْفَرٍ مَالاً فَهُوَ یُعْطِینِی مَا أُنْفِقُهُ وَ أَحُجُّ مِنْهُ وَ أَتَصَدَّقُ وَ قَدْ سَأَلْتُ مَنْ قِبَلَنَا فَذَکَرُوا أَنَّ ذَلِکَ فَاسِدٌ لاَ یَحِلُّ وَ أَنَا أُحِبُّ أَنْ أَنْتَهِیَ إِلَی قَوْلِکَ فَقَالَ لِی أَ کَانَ یَصِلُکَ قَبْلَ أَنْ تَدْفَعَ إِلَیْهِ مَالَکَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ خُذْ مِنْهُ مَا یُعْطِیکَ فَکُلْ مِنْهُ وَ اِشْرَبْ وَ حُجَّ وَ تَصَدَّقْ فَإِذَا قَدِمْتَ اَلْعِرَاقَ فَقُلْ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ أَفْتَانِی بِهَذَا . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ وَ کَذَلِکَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 18 , صفحه 353 )
ص : 9799
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَی اَلْمُقْرِی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُوسَی عَنْ إِسْرَائِیلَ عَنْ أَبِی إِسْحَاقَ عَنْ شُرَیْحِ بْنِ هَانِی عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: لَوْ عَلِمَ اَلنَّاسُ مَا فِی اَلْأُضْحِیَّهِ لاَسْتَدَانُوا وَ ضَحَّوْا إِنَّهُ لَیُغْفَرُ لِصَاحِبِ اَلْأُضْحِیَّهِ عِنْدَ أَوَّلِ قَطْرَهٍ تَقْطُرُ مِنْ دَمِهَا.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 210 )
ص : 9800
قال: و سئلت ابا عبد اللّه (علیه السلام) عن رجل دخلت علیه امرئه فاصبحت و هی میته فقال اهلها انت قتلتها قال علیهم البینه انه قتلها و الا یمینه باللّه ما قتلها .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الشبستری) , جلد 1 , صفحه 75 )
ص : 9801
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: وَ قَدْ رُئِیَ عَلَیْهِ إِزَارٌ مَرْقُوعٌ ، فَقِیلَ لَهُ فِی ذَلِکَ، فَقَالَ: یَخْشَعُ لَهُ اَلْقَلْبُ، وَ تَذِلُّ لَهُ اَلنَّفْسُ، وَ یَقْتَدِی بِهِ اَلْمُؤْمِنُونَ بَعْدِی .
( نزهه الناظر و تنبیه الخاطر , جلد 1 , صفحه 53 )
ص : 9802
وَ عَنْ أَبِی اَلْمُفَضَّلِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَسْعُودٍ اَلْعَیَّاشِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ اَلْعَطَّارِ عَنْ أَبِی دَاوُدَ اَلْمُسْتَرِقِّ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنِ اِسْتَغْفَرَ اَللَّهَ بَعْدَ صَلاَهِ اَلْعَصْرِ سَبْعِینَ مَرَّهً غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ سَبْعَمِائَهِ ذَنْبٍ (قَالَ ثُمَّ قَالَ وَ أَیُّکُمْ یُذْنِبُ فِی اَلْیَوْمِ وَ اَللَّیْلَهِ سَبْعَمِائَهِ ذَنْبٍ) .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 5 , صفحه 97 )
ص : 9803
لَیْسَ مِنَ اَلْکَرَمِ تَنْکِیلُ اَلْمِنَنِ بِالْمَنِّ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 559 )
ص : 9804
حَمْزَهُ بْنُ حُمْرَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: إِذَا هَمَّ أَحَدُکُمْ بِخَیْرٍ فَلاَ یُؤَخِّرْهُ فَإِنَّ اَلْعَبْدَ رُبَّمَا صَلَّی اَلصَّلاَهَ أَوْ صَامَ اَلصِّیَامَ فَیُقَالُ لَهُ اِعْمَلْ مَا شِئْتَ بِغَیْرِهَا فَقَدْ غُفِرَ لَکَ .
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 196 )
ص : 9805
یر، [بصائر الدرجات] ، أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْأَهْوَازِیِّ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنِ اَلْحَلَبِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : یَا بَا مُحَمَّدٍ عِنْدَنَا اَلصُّحُفُ اَلَّتِی قَالَ اَللَّهُ صُحُفِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی قُلْتُ اَلصُّحُفُ هِیَ اَلْأَلْوَاحُ قَالَ نَعَمْ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 26 , صفحه 185 )
ص : 9806
حَدَّثَنَا أَبُو اَلْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مِهْرَانَ اَلْآبِیُّ اَلْعَرُوضِیُّ رَضِیَ اَللَّهُ عَنْهُ بِمَرْوَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحُسَیْنِ بْنُ زَیْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَغْدَادِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ سِنَانٍ اَلْمَوْصِلِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی قَالَ: لَمَّا قُبِضَ سَیِّدُنَا أَبُو مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْعَسْکَرِیُّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَفَ دَ مِنْ قُمَّ وَ اَلْجِبَالِ وُفُودٌ بِالْأَمْوَالِ اَلَّتِی کَانَتْ تُحْمَلُ عَلَی اَلرَّسْمِ وَ اَلْعَادَهِ وَ لَمْ یَکُنْ عِنْدَهُمْ خَبَرُ وَفَاهِ اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمَّا أَنْ وَصَلُوا إِلَی سُرَّ مَنْ رَأَی سَأَلُوا عَنْ سَیِّدِنَا اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقِیلَ لَهُمْ إِنَّهُ قَدْ فُقِدَ فَقَالُوا وَ مَنْ وَارِثُهُ قَالُوا أَخُوهُ جَعْفَرُ بْنُ عَلِیٍّ فَسَأَلُوا عَنْهُ فَقِیلَ لَهُمْ إِنَّهُ قَدْ خَرَجَ مُتَنَزِّهاً وَ رَکِبَ زَوْرَقاً فِی دِجْلَهَ یَشْرَبُ وَ مَعَهُ اَلْمُغَنُّونَ قَالَ فَتَشَاوَرَ اَلْقَوْمُ فَقَالُوا هَذِهِ لَیْسَتْ مِنْ صِفَهِ اَلْإِمَامِ وَ قَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ اِمْضُوا بِنَا حَتَّی نَرُدَّ هَذِهِ اَلْأَمْوَالَ عَلَی أَصْحَابِهَا فَقَالَ أَبُو اَلْعَبَّاسِ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ اَلْقُمِّیُّ قِفُوا بِنَا حَتَّی یَنْصَرِفَ هَذَا اَلرَّجُلُ وَ نَخْتَبِرَ أَمْرَهُ بِالصِّحَّهِ قَالَ فَلَمَّا اِنْصَرَفَ دَخَلُوا عَلَیْهِ فَسَلَّمُوا عَلَیْهِ وَ قَالُوا یَا سَیِّدَنَا نَحْنُ مِنْ أَهْلِ قُمَّ وَ مَعَنَا جَمَاعَهٌ مِنَ اَلشِّیعَهِ وَ غَیْرِهَا وَ کُنَّا نَحْمِلُ إِلَی سَیِّدِنَا أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْأَمْوَالَ فَقَالَ وَ أَیْنَ هِیَ قَالُوا مَعَنَا قَالَ اِحْمِلُوهَا إِلَیَّ قَالُوا لاَ إِنَّ لِهَذِهِ اَلْأَمْوَالِ خَبَراً طَرِیفاً فَقَالَ وَ مَا هُوَ قَالُوا إِنَّ هَذِهِ اَلْأَمْوَالَ تُجْمَعُ وَ یَکُونُ فِیهَا مِنْ عَامَّهِ اَلشِّیعَهِ اَلدِّینَارُ وَ اَلدِّینَارَانِ ثُمَّ یَجْعَلُونَهَا فِی کِیسٍ وَ یَخْتِمُونَ عَلَیْهِ وَ کُنَّا إِذَا وَرَدْنَا بِالْمَالِ عَلَی سَیِّدِنَا أَبِی مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ جُمْلَهُ اَلْمَالِ کَذَا وَ کَذَا دِینَاراً مِنْ عِنْدِ فُلاَنٍ کَذَا وَ مِنْ عِنْدِ فُلاَنٍ کَذَا حَتَّی یَأْتِیَ عَلَی أَسْمَاءِ اَلنَّاسِ کُلِّهِمْ وَ یَقُولُ مَا عَلَی اَلْخَوَاتِیمِ مِنْ نَقْشٍ فَقَالَ جَعْفَرٌ کَذَبْتُمْ تَقُولُونَ عَلَی أَخِی مَا لاَ یَفْعَلُهُ هَذَا عِلْمُ اَلْغَیْبِ وَ لاَ یَعْلَمُهُ إِلاَّ اَللَّهُ قَالَ فَلَمَّا سَمِعَ اَلْقَوْمُ کَلاَمَ جَعْفَرٍ جَعَلَ بَعْضُهُمْ یَنْظُرُ إِلَی بَعْضٍ فَقَالَ لَهُمْ اِحْمِلُوا هَذَا اَلْمَالَ إِلَیَّ قَالُوا إِنَّا قَوْمٌ مُسْتَأْجِرُونَ وُکَلاَءُ لِأَرْبَابِ اَلْمَالِ وَ لاَ نُسَلِّمُ اَلْمَالَ إِلاَّ بِالْعَلاَمَاتِ اَلَّتِی کُنَّا نَعْرِفُهَا مِنْ سَیِّدِنَا اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِنْ کُنْتَ اَلْإِمَامَ فَبَرْهِنْ لَنَا وَ إِلاَّ رَدَدْنَاهَا إِلَی أَصْحَابِهَا یَرَوْنَ فِیهَا رَأْیَهُمْ قَالَ فَدَخَلَ جَعْفَرٌ عَلَی اَلْخَلِیفَهِ وَ کَانَ بِسُرَّ مَنْ رَأَی فَاسْتَعْدَی عَلَیْهِمْ فَلَمَّا أُحْضِرُوا قَالَ اَلْخَلِیفَهُ اِحْمِلُوا هَذَا اَلْمَالَ إِلَی جَعْفَرٍ قَالُوا أَصْلَحَ اَللَّهُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنَّا قَوْمٌ مُسْتَأْجِرُونَ وُکَلاَءُ لِأَرْبَابِ هَذِهِ اَلْأَمْوَالِ وَ هِیَ وَدَاعَهٌ لِجَمَاعَهٍ وَ أَمَرُونَا بِأَنْ لاَ نُسَلِّمَهَا إِلاَّ بِعَلاَمَهٍ وَ دَلاَلَهٍ وَ قَدْ جَرَتْ بِهَذِهِ اَلْعَادَهِ مَعَ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ اَلْخَلِیفَهُ فَمَا کَانَتِ اَلْعَلاَمَهُ اَلَّتِی کَانَتْ مَعَ أَبِی مُحَمَّدٍ قَالَ اَلْقَوْمُ کَانَ یَصِفُ لَنَا اَلدَّنَانِیرَ وَ أَصْحَابَهَا وَ اَلْأَمْوَالَ وَ کَمْ هِیَ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِکَ سَلَّمْنَاهَا إِلَیْهِ وَ قَدْ وَفَدْنَا إِلَیْهِ مِرَاراً فَکَانَتْ هَذِهِ عَلاَمَتُنَا مَعَهُ وَ دِلاَلَتُنَا وَ قَدْ مَاتَ فَإِنْ یَکُنْ هَذَا اَلرَّجُلُ صَاحِبَ هَذَا اَلْأَمْرِ فَلْیُقِمْ لَنَا مَا کَانَ یُقِیمُهُ لَنَا أَخُوهُ وَ إِلاَّ رَدَدْنَاهَا إِلَی أَصْحَابِهَا فَقَالَ جَعْفَرٌ یَا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ إِنَّ هَؤُلاَءِ قَوْمٌ کَذَّابُونَ یَکْذِبُونَ عَلَی أَخِی وَ هَذَا عِلْمُ اَلْغَیْبِ فَقَالَ اَلْخَلِیفَهُ اَلْقَوْمُ رُسُلٌ وَ ما عَلَی اَلرَّسُولِ إِلاَّ اَلْبَلاغُ اَلْمُبِینُ قَالَ فَبُهِتَ جَعْفَرٌ وَ لَمْ یَرُدَّ جَوَاباً فَقَالَ اَلْقَوْمُ یَتَطَوَّلُ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ بِإِخْرَاجِ أَمْرِهِ إِلَی مَنْ یُبَدْرِقُنَا حَتَّی نَخْرُجَ مِنْ هَذِهِ اَلْبَلْدَهِ قَالَ فَأَمَرَ لَهُمْ بِنَقِیبٍ فَأَخْرَجَهُمْ مِنْهَا فَلَمَّا أَنْ خَرَجُوا مِنَ اَلْبَلَدِ خَرَجَ إِلَیْهِمْ غُلاَمٌ أَحْسَنُ اَلنَّاسِ وَجْهاً کَأَنَّهُ خَادِمٌ فَنَادَی یَا فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ وَ یَا فُلاَنَ بْنَ فُلاَنٍ أَجِیبُوا مَوْلاَکُمْ قَالَ فَقَالُوا أَنْتَ مَوْلاَنَا قَالَ مَعَاذَ اَللَّهِ أَنَا عَبْدُ مَوْلاَکُمْ فَسِیرُوا إِلَیْهِ قَالُوا فَسِرْنَا إِلَیْهِ مَعَهُ حَتَّی دَخَلْنَا دَارَ مَوْلاَنَا اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَإِذَا وَلَدُهُ اَلْقَائِمُ سَیِّدُنَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَاعِدٌ عَلَی سَرِیرٍ کَأَنَّهُ فِلْقَهُ قَمَرٍ عَلَیْهِ ثِیَابٌ خُضْرٌ فَسَلَّمْنَا عَلَیْهِ فَرَدَّ عَلَیْنَا اَلسَّلاَمَ ثُمَّ قَالَ جُمْلَهُ اَلْمَالِ کَذَا وَ کَذَا دِینَاراً حَمَلَ فُلاَنٌ کَذَا وَ حَمَلَ فُلاَنٌ کَذَا وَ لَمْ یَزَلْ یَصِفُ حَتَّی وَصَفَ اَلْجَمِیعَ ثُمَّ وَصَفَ ثِیَابَنَا وَ رِحَالَنَا وَ مَا کَانَ مَعَنَا مِنَ اَلدَّوَابِّ فَخَرَرْنَا سُجَّداً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شُکْراً لِمَا عَرَّفَنَا وَ قَبَّلْنَا اَلْأَرْضَ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ سَأَلْنَاهُ عَمَّا أَرَدْنَا فَأَجَابَ فَحَمَلْنَا إِلَیْهِ اَلْأَمْوَالَ وَ أَمَرَنَا اَلْقَائِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنْ لاَ نَحْمِلُ إِلَی سُرَّ مَنْ رَأَی بَعْدَهَا شَیْئاً مِنَ اَلْمَالِ فَإِنَّهُ یَنْصِبُ لَنَا بِبَغْدَادَ رَجُلاً یَحْمِلُ إِلَیْهِ اَلْأَمْوَالَ وَ یَخْرُجُ مِنْ عِنْدِهِ اَلتَّوْقِیعَاتُ قَالُوا فَانْصَرَفْنَا مِنْ عِنْدِهِ وَ دَفَعَ إِلَی أَبِی اَلْعَبَّاسِ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْقُمِّیِّ اَلْحِمْیَرِیِّ شَیْئاً مِنَ اَلْحَنُوطِ وَ اَلْکَفَنِ فَقَالَ لَهُ أَعْظَمَ اَللَّهُ أَجْرَکَ فِی نَفْسِکَ قَالَ فَمَا بَلَغَ أَبُو اَلْعَبَّاسِ عَقَبَهَ هَمْدَانَ حَتَّی تُوُفِّیَ رَحِمَهُ اَللَّهُ - وَ کَانَ بَعْدَ ذَلِکَ نَحْمِلُ اَلْأَمْوَالَ إِلَی بَغْدَادَ إِلَی اَلنُّوَّابِ اَلْمَنْصُوبِینَ بِهَا وَ یَخْرُجُ مِنْ عِنْدِهِمُ اَلتَّوْقِیعَاتُ .
( کمال الدین و تمام النعمه , جلد 2 , صفحه 476 )
31-علی بن سنان موصلی گوید پدرم برای من بازگفت که چون سید ما ابو محمد حسن بن علی عسکری وفات کرد از قم و بلاد کوهستان نمایندگانی که معمولا اموال و وجوه را خدمت او می آوردند وارد شدند و خبر و از وفات امام یازدهم نداشتند چون بسر من رأی رسیدند و بآنها گفتند وفات کردهگفتند وارث او کیست؟جواب شنیدند که جعفر بن علی برادرش،از حال او خبر گرفتند گفته شد که او امروز برای تفریح بیرون رفته سوار زورقی شده با دسته خواننده روی دجله بگردش پرداخته است و میخواری میکند گفت آن جمع با هم شوری کردند و گفتند این وضعیت امام نیست و با یک دیگر گفتند خوبست برگردیم این اموال را بدست صاحبانش برسانیم.ابو العباس محمد بن جعفر حمیری گفت بمانید تا این مرد برگردد و او را بدرستی امتحان کنیم گفت چون برگشت حضور او رفتند و بر او سلام دادند و گفتند ای آقا ما از قم آمدیم و جمعی شیعه و دیگران با ما هستند.و ما خدمت سید خود ابو محمد حسن بن علی اموالی می آوردیم گفت آن اموال کجا است؟گفتند همراه ما است.گفت آنها را نزد من آرید گفتند هلا این اموال داستان خوش مزه ای دارد.گفت آن داستان چیست؟ گفتند این اموال از عموم شیعه جمع آوری می شود بسا یک دینار یا دو دینار از کسی در میان آنها است همه را در یک کیسه میکنند و بر آن مهر میزنند و هر گاه این مال را خدمت سید خود ابی محمد می آوردیم می فرمود همه آن این قدر دینار است و چند دینار از کی است و چند دینار از کیست نام همه صاحبان آن ها میگفت و نقش مهرها را هم برمیشمرد جعفر گفت شما ببرادرم دروغ می بندید.این علم غیب است و جز خدا آن را نمیداند گوید چون آن جمع سخن جعفر را شنیدند بیکدیگر نگاه کردند و جعفر گفت این مال را نزد من بیاورید.گفتند ما مردمی هستیم اجیر و وکیل صاحبان این مال و آن را بکسی تسلیم نکنیم جز بهمان علامات و نشانه هائی که از سید خود حسن بن علی علیه السلام میدانیم اگر تو امامی برای ما دلیلی بیاور و گر نه اموال را بصاحبانش برمیگردانیم تا در باره آن رای بدهند خلیفه در این موقع در سر من رأی بودجعفر رفت نزد او از دست آنان شکایت کرد و آنها را احضار کردند چون حضور خلیفه رسیدند بآنها گفت این اموال را بجعفر بدهید گفتند اصلح اللّه امیر المؤمنین ما مردمی هستیم اجیر و وکیل صاحبان این اموال و این اموال نزد ما امانت است و ماموریم که جز با علامت و نشانه معین بکسی ندهیم و با ابو محمد هم همین عادت جاری بود و او بما نشانی میداد.خلیفه گفت ابو محمد بشما چه علامت و نشانی میداد.آن جمع گفتند اشرفیها و صاحبانش و مقدارش را برای ما شرح میداد و می گفت چه اندازه است و چون این کار را برای ما کرد باو تسلیم میکردیم ما چند بار حضور او آمدیم و این نشانه و علامت میان ما بود اکنون مرده است و اگر این مرد صاحب امر امامت باشد باید همان دلیلی را که برادرش برای ما می آورد بیاورد و گر نه باید این اموال را بصاحبانش برگردانیم جعفر گفت یا امیر المؤمنین این مردم قومی دروغگو هستند و بر برادرم دروغ می بندند این علم غیب است، خلیفه گفت اینها رسول و ایلچی هستند و بر رسول وظیفه نیست جز ابلاغ دستور جعفر مبهوت شد و نتوانست جوابی گوید آن جمع گفتند خوب است امیر المؤمنین اظهار لطف کند و بدرقه خود را با ما بفرستد تا از این شهر بیرون رویم خلیفه کدخدائی را با آنها کرد و چون از شهر بیرون شدند غلامی که از همۀ مردم خوشروتر بود و بصورت خادمی بود آمد و فریاد زد ای فلان ای فلان مولای خود را اجابت کنید گفتند تو مولای ما هستی؟گفت معاذ اللّه من بنده مولای شما هستم نزد او بیائید ما با او رفتیم تا وارد خانه مولای خود حسن بن علی علیه السلام شدیمبناگاه دیدیم فرزندش سید ما و قائم علیه السلام بر تختی نشسته و گویا ماه پاره ایست و جامه سبزی در بردارد بر او سلام کردیم و جواب داد و فرمود همه مال این قدر است و این قدر دینار از فلانست و این قدر از فلان و یکی یکی وصف کرد تا همه را شرح داد سپس جامه های ما و مردان ما و چهارپایان ما را شرح داد و ما برای خدا سجده کردیم که امام خود را شناختیم زمین را جلو او بوسه زدیم و از آنچه خواستیم پرسیدیم و جواب گرفتیم و اموال را با ورد کردیم و قائم علیه السلام بما دستور داد که بعد از آن مالی بسر من رأی نبریم و در بغداد نائبی معین کرد که اموال را دریافت کند و توقیعات بدست او خارج شود گوید از نزد او بیرون آمدیم و مقداری حنوط و کفن به ابو العباس محمد بن جعفر قمی حمیری داد و گفت خدا بتو اجر دهد در باره خودت و گوید ابو العباس بگردنه همدان نرسید که وفات کرد رحمه اللّه و بعد از آن اموال ببغداد برده میشد و بدست نوابی که از طرف امام منصوب بودند و توقیعات امام از دست آنها بیرون می آمد تسلیم میگردید مصنف این کتاب گوید از اینخبر معلوم می شود که خود خلیفه موضوع امر امامت را میدانسته است که چگونه است و کجا است و در چه محلی است از این جهت از این قوم و از اموالی که با آنها بود دفاع کرد و جعفر کذاب را از مطالبه آنها بازداشت و آن ها را الزام نکرد که اموال را بجعفر بدهند جز این که او میخواست این امر پنهان باشد منتشر نشود تا مردم آن را ندانند و نشناسند و چون امام یازدهم وفات کرد جعفر کذاب بیست هزار اشرفی نزد خلیفه برد و گفت یا امیر المؤمنین مقام و منزلت برادرم را برای من قرار بده خلیفه باو گفت مقام برادرت بدست ما نبود با خدای عز و جل بود و ما کوششها کردیم که مقام او را پست کنیم و او را ساقط کنیم
( کمال الدین / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 155 )
علیّ بن سنان موصلی گوید:پدرم گفت:چون آقای ما ابو محمّد حسن بن علیّ علیهما السّلام درگذشت،از قم و بلاد کوهستان نمایندگانی که معمولا وجوه و اموال را می آوردند درآمدند و خبر از درگذشت امام حسن علیه السّلام نداشتند و چون به سامرّاء رسیدند از امام حسن علیه السّلام پرسش کردند،به آنها گفتند که وفات کرده است،گفتند:وارث او کیست؟گفتند:برادرش جعفر بن علیّ،آنگاه از او پرسش کردند،گفتند که او برای تفریح بیرون رفته و سوار زورقی شده است شراب می نوشد و همراه او خوانندگانی هم هستند،آنها با یک دیگر مشورت کردند و گفتند:اینها از اوصاف امام نیست،و بعضی از آنها می گفتند:باز گردیم و این اموال را به صاحبانشان برگردانیم.ابو العبّاس محمّد بن جعفر حمیریّ قمیّ گفت:بمانید تا این مرد بازگردد و او را به درستی بیازمائیم.راوی گوید:چون بازگشت به حضور وی رفتند و بر او سلام کردند و گفتند:ای آقای ما!ما از اهل قم هستیم و گروهی از شیعیان و دیگران همراه ما هستند و ما نزد آقای خود ابو محمّد حسن بن علیّ اموالی را می آوردیم، گفت:آن اموال کجاست؟گفتند:همراه ماست،گفت:آنها را به نزد من آورید، گفتند:این اموال داستان جالبی دارد،گفت:آن داستان چیست؟گفتند:این اموال از عموم شیعه یک دینار و دو دینار گردآوری می شود،سپس همه را در کیسه ای می ریزند و بر آن مهر می کنند و چون این اموال را نزد آقای خود ابو محمّد علیه السّلام می آوردیم می فرمود:همۀ آن چند دینار است و چند دینار آن از کی و چند دینار آن از چه کسی است و نام همۀ آنها را می گفت و نقش مهرها را هم می فرمود،جعفر گفت:دروغ می گوئید شما به برادرم چیزی را نسبت می دهید که انجام نمی داد،این علم غیب است و کسی جز خدا آن را نمی داند.راوی گوید:چون آنها کلام جعفر را شنیدند به یک دیگر نگریستند و جعفر گفت:آن مال را نزد من آورید،گفتند:ما مردمی اجیر و وکیل صاحبان این مال هستیم و آن را تسلیم نمی کنیم مگر به همان علاماتی که از آقای خود حسن بن علیّ می دانیم،اگر تو امامی بر ما روشن کن و الاّ آن را به صاحبانش بر می گردانیم تا هر کاری که صلاح می دانند بکنند. راوی گوید:جعفر به نزد خلیفه-که در آن روز در سامرّاء بود-رفت و علیه آنها دشمنی کرد و خلیفه آنها را احضار کرد و گفت:آن مال را به جعفر تسلیم کنید،گفتند:خدا امیر المؤمنین را به صلاح آورد،ما گروهی اجیر و وکیل این اموال هستیم و آنها سپردۀ مردمانی است و به ما گفته اند که آن را جز با علامت و دلالت به کسی ندهیم،و با ابو محمّد حسن بن علیّ علیهما السّلام نیز همین عادت جاری بود. خلیفه گفت:چه علامتی با ابو محمّد داشتید؟گفتند:دینارها و صاحبانش و مقدار آن را گزارش می کرد،و چون چنین می کرد آنها را تسلیم وی می کردیم،ما مکرّر به نزد او می آمدیم و این علامت و دلالت ما بود و اکنون او در گذشته است،اگر این مرد صاحب الأمر است بایستی همان کاری را که برادرش انجام می داد انجام دهد و الاّ آن اموال را به صاحبانش برمی گردانیم.و جعفر گفت:ای امیر المؤمنین اینان مردمی دروغگو هستند و بر برادرم دروغ می بندند و این علم غیب است.خلیفه گفت:اینها فرستاده و مأمورند«
وَ ما عَلَی اَلرَّسُولِ إِلاَّ اَلْبَلاغُ
».جعفر مبهوت شد و نتوانست پاسخی بدهد و آنها گفتند: امیر المؤمنین بر ما منّت نهد و کسی را به بدرقۀ ما بفرستد تا از این شهر به در رویم و چون از شهر بیرون آمدند،غلامی نیکو منظر که گویا خادمی بود به طرف آنها آمد و ندا می کرد ای فلان بن فلان!ای فلان بن فلان!مولای خود را اجابت کنید،گوید:گفتند آیا تو مولای ما هستی؟گفت:معاذ اللّه!من بندۀ مولای شما هستم،نزد او بیایید،گویند:ما به همراه او رفتیم تا آنکه بر سرای مولایمان حسن ابن علیّ علیهما السّلام وارد شدیم و به ناگاه فرزندش آقای ما قائم علیه السّلام را دیدم که بر تختی نشسته بود و مانند پارۀ ماه می درخشید و جامه ای سبز در برداشت،بر او سلام کردیم و پاسخ ما را داد،سپس فرمود:همۀ مال چند دینار است و چند دینار از فلانی و چند دینار از فلانی است و بدین سیاق همۀ اموال را توصیف کرد.سپس به وصف لباسها و اثاثیه و چهارپایان ما پرداخت و ما برای خدای تعالی به سجده افتادیم که امام ما را به ما معرّفی فرمود و بر آستانۀ وی بوسه زدیم و هر سؤالی که خواستیم از او پرسیدیم و او جواب داد،آنگاه اموال را نزد او نهادیم و قائم علیه السّلام فرمود که بعد از این مالی را به سامرّاء نبریم و فردی را در بغداد نصب می کند که اموال را دریافت کند و توقیعات از نزد او خارج شود،گوید:از نزد او بیرون آمدیم و به ابو العبّاس محمّد بن جعفر قمّی حمیریّ مقداری حنوط و کفن داد و به او فرمود:خداوند تو را در مصیبت خودت اجر دهد.راوی گوید:ابو العبّاس به گردنۀ همدان نرسیده درگذشت و بعد از آن اموال را به بغداد و به نزد وکلاء منصوب او می بردیم و توقیعات نیز از نزد آنها خارج می گردید.
( کمال الدین / ترجمه پهلوان ؛ ج 2 , ص 230 )
ص : 9807
وَ قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: مَنْ زَنَی بِامْرَأَهٍ مُسْلِمَهٍ أَوْ یَهُودِیَّهٍ أَوْ نَصْرَانِیَّهٍ أَوْ مَجُوسِیَّهٍ حُرَّهٍ أَوْ أَمَهٍ ثُمَّ لَمْ یَتُبْ وَ مَاتَ مصدق بها [مُصِرّاً عَلَیْهِ] فَتَحَ اَللَّهُ فِی قَبْرِهِ ثَلاَثَمِائَهِ بَابٍ - [تَخْرُجُ] مِنْهُ حَیَّاتٌ وَ عَقَارِبُ وَ ثُعْبَانُ اَلنَّارِ فَهُوَ یَحْتَرِقُ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ فَإِذَا بُعِثَ مِنْ قَبْرِهِ تَأَذَّی اَلنَّاسُ مِنْ نَتْنِ رِیحِهِ فَیُعْرَفُ بِذَلِکَ وَ بِمَا کَانَ یَعْمَلُ فِی اَلدُّنْیَا حَتَّی یُؤْمَرَ بِهِ إِلَی اَلنَّارِ .
( جامع الأخبار , جلد 1 , صفحه 145 )
ص : 9808
وَ فِی عِقَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ أَعَانَ ظَالِماً عَلَی مَظْلُومٍ لَمْ یَزَلِ اَللَّهُ عَلَیْهِ سَاخِطاً حَتَّی یَنْزِعَ عَنْ مَعُونَتِهِ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 16 , صفحه 57 )
5-عبد الله بن سنان گوید:شنیدم که امام صادق علیه السّلام فرمود:هر که ظالمی را در ستم کردن به مظلومی یاری کند،خداوند همواره بر او غضبناک بوده تا از کمکش دست بردارد.
( وسائل الشیعه (جهاد النفس) / ترجمه افراسیابی ؛ ج 1 , ص 333 )
ص : 9809
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْخَمْرِ یُصْنَعُ فِیهَا اَلشَّیْءُ حَتَّی تُحَمِّضَ قَالَ إِذَا کَانَ اَلَّذِی صُنِعَ فِیهَا هُوَ اَلْغَالِبُ عَلَی مَا صُنِعَ فِیهِ فَلاَ بَأْسَ بِهِ .
( الکافی , جلد 6 , صفحه 428 )
1 - ابو بصیر گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدم: اگر داخل شراب، چاشنی سرکه بریزند تا آن را ترش کند و به سرکه تبدیل شود، آن شراب چه حکمی دارد؟
فرمود: اگر آن شرابی که چاشنی در آن به کار می رود، بر خود چاشنی غالب باشد، مانعی ندارد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 8 , ص 368 )
: موثق. و یدل علی اعتبار غلبه الخمر علی ما یصنع فیها بحیث لا یستهلک فیه فلا یعلم الانقلاب، قال فی الدروس: یحل الخمر إذا استحال خلا بعلاج أو غیره، سواء کان ما عولج به عینا قائمه أو لا علی الأقرب، و کذا یطهر إناؤه و یکره علاجه، أما لو عولج بنجس أو کان قد نجس بنجاسه أخری لم یطهر بالخلیه، و کذا لو ألقی الخل فی الخمر حتی استهلک بالخل و إن بقی من الخمر بقیه فتخللت لم یطهر بذلک علی الأقرب، خلافا للنهایه تأویلا لروایه أبی بصیر، و لو حمل ذلک علی النهی عن العلاج کما رواه أیضا استغنی عن التأویل. و قال ابن الجنید: یحل إذا مضی علیه وقت ینتقل فی مثله العین من التحریم إلی التحلیل، فلم یعتبر التبقیه و لا انقلابها و هما بعیدان، و سأل أبو بصیر عن الصادق علیه السلام عن الخمر یوضع فیه الشیء حتی تمحض؟ فقال: إذا کان الذی وضع فیها هو الغالب علی ما صنع فلا بأس، و عقل منه الشیخ أغلبیه الموضوع فیها علیها، فنسبها إلی الشذوذ، و یمکن حمله علی العکس فلا إشکال.
( مرآه العقول ؛ ج 22 , ص 295 )
ص : 9810
وَ رَوَی اَلصَّدُوقُ ره فِی اَلصَّحِیحِ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی رَجُلٍ جَهَرَ فِیمَا لاَ یَنْبَغِی اَلْجَهْرُ فِیهِ أَوْ أَخْفَی فِیمَا لاَ یَنْبَغِی اَلْإِخْفَاتُ فِیهِ فَقَالَ أَیَّ ذَلِکَ فَعَلَ مُتَعَمِّداً فَقَدْ نَقَضَ صَلاَتَهُ وَ عَلَیْهِ اَلْإِعَادَهُ وَ إِنْ فَعَلَ ذَلِکَ نَاسِیاً أَوْ سَاهِیاً أَوْ لاَ یَدْرِی فَلاَ شَیْءَ عَلَیْهِ وَ قَدْ تَمَّتْ صَلاَتُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 77 )
ص : 9811
وَ عَنْهُ : أَحْمَدُ بْنُ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ حَنَانٍ ، عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ ، عَمَّنْ حَدَّثَهُ ، عَنِ اَلْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ ، عَنْ سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیِّ ، قَالَ: قَالَ: أُقْسِمُ بِاللَّهِ لَسَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَقُولُ لِعَلِیٍّ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) : «یَا عَلِیُّ ، إِنَّکَ وَ اَلْأَوْصِیَاءَ مِنْ بَعْدِی - أَوْ قَالَ: مِنْ بَعْدِکَ - أَعْرَافٌ، لاَ یُعْرَفُ اَللَّهُ إِلاَّ بِسَبِیلِ مَعْرِفَتِکُمْ، وَ أَعْرَافٌ لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ إِلاَّ مَنْ قَدْ عَرَفْتُمُوهُ وَ عَرَفَکُمْ، وَ لاَ یَدْخُلُ اَلنَّارَ إِلاَّ مَنْ أَنْکَرَکُمْ وَ أَنْکَرْتُمُوهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 2 , صفحه 550 )
ص : 9812
إِنَّ اَلدُّنْیَا یُونِقُ مَنْظَرُهَا وَ یُوبِقُ مَخْبَرُهَا، قَدْ تَزَیَّنَتْ بِالْغُرُورِ وَ غَرَّتْ بِزِینَتِهَا، دَارٌ هَانَتْ عَلَی رَبِّهَا فَخَلَطَ حَلاَلَهَا بِحَرَامِهَا وَ خَیْرَهَا بَشَرِّهَا وَ حُلْوَهَا بِمُرِّهَا لَمْ یُصْفِهَا اَللَّهُ لِأَوْلِیَائِهِ وَ لَمْ یَضِنَّ بِهَا عَلَی أَعْدَائِهِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 144 )
ص : 9813
لی، [الأمالی للصدوق ] ، اَلسِّنَانِیُّ عَنِ اَلْأَسَدِیِّ عَنِ اَلنَّخَعِیِّ عَنْ عَمِّهِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لاَ یُوصَفُ بِزَمَانٍ وَ لاَ مَکَانٍ وَ لاَ حَرَکَهٍ وَ لاَ اِنْتِقَالٍ وَ لاَ سُکُونٍ بَلْ هُوَ خَالِقُ اَلزَّمَانِ وَ اَلْمَکَانِ وَ اَلْحَرَکَهِ وَ اَلسُّکُونِ وَ اَلاِنْتِقَالِ تَعَالَی عَمَّا یَقُولُ اَلظَّالِمُونَ عُلُوّاً کَبِیراً.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 3 , صفحه 309 )
ص : 9814
فِی کِتَابِ کَمَالِ اَلدِّینِ وَ تَمَامِ اَلنِّعْمَهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیِّ قَالَ: سَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ، قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: وَ قَدْ أَخْبَرَنِی رَبِّی جَلَّ جَلاَلُهُ أَنَّهُ قَدِ اِسْتَجَابَ لِی فِیکَ وَ فِی شُرَکَائِکَ اَلَّذِینَ یَکُونُونَ مِنْ بَعْدِکَ، فَقُلْتُ، یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَنْ شُرَکَائِی مِنْ بَعْدِی؟ قَالَ، اَلَّذِینَ قَرَنَهُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِنَفْسِهِ وَ بِی فَقَالَ، «أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ» اَلْآیَهِ فَقُلْتُ، یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ مَنْ هُمْ؟ قَالَ: اَلْأَوْصِیَاءُ مِنْ آلِی یَرِدُونَ عَلَیَّ اَلْحَوْضَ کُلُّهُمْ هَادِینَ مَهْدِیِّینَ، لاَ یَضُرُّهُمْ مَنْ خَذَلَهُمْ، هُمْ مَعَ اَلْقُرْآنِ وَ اَلْقُرْآنُ مَعَهُمْ لاَ یُفَارِقُهُمْ، وَ لاَ یُفَارِقُونَهُ، بِهِمْ تُنْصَرُ أُمَّتِی وَ بِهِمْ یُمْطَرُونَ وَ بِهِمْ یُدْفَعُ عَنْهُمُ اَلْبَلاَءُ وَ بِهِمْ یُسْتَجَابُ دُعَاؤُهُمْ، قُلْتُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ سَمِّهِمْ لِی، قَالَ: إبنی هَذَا - وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی رَأْسِ اَلْحَسَنِ - ثُمَّ إِبْنِی هَذَا - وَ وَضَعَ یَدَهُ عَلَی رَأْسِ اَلْحُسَیْنِ - ثُمَّ اِبْنٌ لَهُ یُقَالُ لَهُ عَلِیٌّ سَیُولَدُ فِی حَیَوتِکَ فَاقْرَأْهُ مِنِّی اَلسَّلاَمَ، ثُمَّ تُکْمِلُهُ اِثْنَا عَشَرَ إِمَاماً، فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ سَمِّهِمْ لِی رَجُلاً رَجُلاً، فَقَالَ: فِیهِمْ وَ اَللَّهِ یَا أَخَا بَنِی هِلاَلٍ مَهْدِیُّ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ، اَلَّذِی یَمْلَأُ اَلْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً، وَ اَللَّهِ إِنِّی لَأَعْرِفُ مَنْ یُبَایِعُهُ بَیْنَ اَلرُّکْنِ وَ اَلْمَقَامِ، وَ أَعْرِفُ أَسْمَاءَ آبَائِهِمْ وَ قَبَائِلِهِمْ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 504 )
ص : 9815
خَیْرُ اَلْأَعْمَالِ مَا اِکْتَسَبَ شُکْراً .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 355 )
ص : 9816
اَلشَّیْخُ اَلطُّوسِیُّ فِی اَلْمِصْبَاحِ ، رُوِیَ عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: اَلْوَصِیَّهُ حَقٌّ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 2 , صفحه 116 )
ص : 9817
وَ مِنْهُ عَنْ أَبِی فَاخِتَهَ أَنَّهُ سَمِعَ عَلِیّاً یَقُولُ: اِسْتَأْذَنَ عَلَیْنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَنَا مُضَاجِعُ فَاطِمَهَ وَ حَسَنٌ وَ حُسَیْنٌ إِلَی جَنْبِهَا فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنَّ هَذَا یَعْنِی عَلِیّاً وَ اِبْنَیْکِ وَ هُمَا اَلْحَسَنُ وَ اَلْحُسَیْنُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِلَی مَکَانَ وَاحِدٍ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 451 )
ص : 9818
ک، [إکمال الدین] ، اَلْعَطَّارُ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اِبْنِ هَاشِمٍ وَ اِبْنِ أَبِی اَلْخَطَّابِ مَعاً عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ اَلثَّقَفِیِّ عَنْ أَبِی کَهْمَشٍ قَالَ: حَضَرْتُ مَوْتَ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَرَأَیْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ وَ قَدْ سَجَدَ سَجْدَهً فَأَطَالَ اَلسُّجُودَ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَنَظَرَ إِلَیْهِ قَلِیلاً وَ نَظَرَ إِلَی وَجْهِهِ ثُمَّ سَجَدَ سَجْدَهً أُخْرَی أَطْوَلَ مِنَ اَلْأُولَی ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ قَدْ حَضَرَهُ اَلْمَوْتُ فَغَمَّضَهُ وَ رَبَطَ لَحْیَیْهِ وَ غَطَّی عَلَیْهِ مِلْحَفَهً ثُمَّ قَامَ وَ قَدْ رَأَیْتُ وَجْهَهُ وَ قَدْ دَخَلَهُ مِنْهُ شَیْءٌ اَللَّهُ أَعْلَمُ بِهِ قَالَ ثُمَّ قَامَ فَدَخَلَ مَنْزِلَهُ فَمَکَثَ سَاعَهً ثُمَّ خَرَجَ عَلَیْنَا مُدَّهِناً مُکْتَحِلاً عَلَیْهِ ثِیَابٌ غَیْرُ اَلثِّیَابِ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِ وَ وَجْهُهُ غَیْرُ اَلَّذِی دَخَلَ بِهِ فَأَمَرَ وَ نَهَی فِی أَمْرِهِ حَتَّی إِذَا فَرَغَ دَعَا بِکَفَنِهِ فَکَتَبَ فِی حَاشِیَهِ اَلْکَفَنِ - إِسْمَاعِیلُ یَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 47 , صفحه 248 )
کمال الدین:ابو کهمش گفت در هنگام مرگ اسماعیل پسر حضرت صادق حضور داشتم.امام صادق سجده ای طولانی نمود بعد سر برداشت نگاه مختصری بصورت او نمود باز بسجده رفت از سجده اول طولانی تر بعد سر برداشت در این موقع اسماعیل بحال مرگ رسید امام چشمهای او را بست و چانه اش را بهم نزدیک نمود و روی او لحافی انداخت آنگاه از جای حرکت نمود ولی چنان ناراحت بود که خدا میداند. داخل اندرون شد پس از ساعتی بیرون آمد سرمه کشیده بود و خود را روغن زده لباسهایش را تغییر داده بود و آن ناراحتی بکلی از بین رفته بود در مورد کفن و دفن او دستورات لازم را داد وقتی کارش تمام شد کفن او را خواست و در حاشیه کفن نوشت اسماعیل گواهی میدهد به لا اله الاّ اللّه.
( بحارالأنوار (جلد 47) / ترجمه خسروی ؛ ج 1 , ص 222 )
ص : 9819
وَ أَنْفَقَ اَلْفَضْلَ مِنْ مَالِهِ وَ أَمْسَکَ اَلْفَضْلَ مِنْ قَوْلِهِ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 307 )
ص : 9820
3058-15 الکافی ،1/22/265/2 الثلاثه عن هشام بن سالم عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : الفقر أزین للمؤمن من العذار علی خد الفرس.
( الوافی , جلد 5 , صفحه 794 )
ص : 9821
وَ مِنْهُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ قَالَتْ: قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَدْ کُنْتُ شَهِدْتُ فَاطِمَهَ وَ قَدْ وَلَدَتْ بَعْضَ وُلْدِهَا فَلَمْ نَرَ لَهَا دَماً فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ إِنَّ فَاطِمَهَ وَلَدَتْ فَلَمْ نَرَ لَهَا دَماً فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا أَسْمَاءُ إِنَّ فَاطِمَهَ خُلِقَتْ حُورِیَّهً إِنْسِیَّهً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 112 )
ص : 9822
قال صاحب کتاب الأنوار : إن له فی کتاب الله ثلاثمائه اسم فأما فی الأخبار فالله أعلم بذلک و یسمونه أهل السماء شمساطیل و فی الأرض حمحائیل و علی اللوح قنسوم و علی القلم منصوم و علی العرش معین و عند رضوان أمین و عند الحور العین أصب و فی صحف إبراهیم حزبیل و بالعبرانیه بلقیاطیس و بالسریانیه شروحیل و فی التوراه إیلیا و فی الزبور إریا و فی الإنجیل بریا و فی الصحف حجر العین و فی القرآن علیا و عند النبی ناصرا و عند العرب ملیا و عند الهند کبکرا و یقال لنکرا و عند الروم بطریس و عند الأرمن فریق و قیل أطفاروس و عند الصقلاب فیروق و عند الفرس خیر و قیل فیروز و عند الترک ثبیرا و عنیرا و قیل راج و عند الخزر برین و عند النبط کریا و عند الدیلم بنی و عند الزنج حنین و عند الحبشه بتریک و قالوا کرقنا و عند الفلاسفه یوشع و عند الکهنه بویء و عند الجن حبین و عند الشیاطین مدمر و عند المشرکین الموت الأحمر و عند المؤمنین السحابه البیضاء و عند والده حرب و قیل ظهیر و عند أمه حیدره و قیل أسد و عند ظئره میمون و عند الله علی .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 35 , صفحه 62 )
ص : 9823
وَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِیلٍ قَالَ: لَمَّا حَضَرَتْ فَاطِمَهَ اَلْوَفَاهُ دَعَتْ بِمَاءٍ فَاغْتَسَلَتْ ثُمَّ دَعَتْ بِطِیبٍ فَتَحَنَّطَتْ بِهِ ثُمَّ دَعَتْ بِأَثْوَابِ کَفَنِهَا فَأُتِیَتْ بِأَثْوَابٍ غِلاَظٍ خَشِنَهٍ فَتَلَفَّفَتْ بِهَا ثُمَّ قَالَتْ إِذَا أَنَا مِتُّ فَادْفِنُونِی کَمَا أَنَا وَ لاَ تُغَسِّلُونِی فَقُلْتُ هَلْ شَهِدَ مَعَکِ ذَلِکِ أَحَدٌ قَالَ نَعَمْ شَهِدَ کَثِیرُ بْنُ عَبَّاسٍ وَ کَتَبَ فِی أَطْرَافِ کَفَنِهَا کَثِیرُ بْنُ عَبَّاسٍ تَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 78 , صفحه 335 )
ص : 9824
ما، [الأمالی] ، للشیخ الطوسی بِإِسْنَادِ أَخِی دِعْبِلٍ عَنِ اَلرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: أَلْقِیا فِی جَهَنَّمَ کُلَّ کَفّارٍ عَنِیدٍ قَالَ نَزَلَتْ فِیَّ وَ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ شَفَّعَنِی رَبِّی وَ شَفَّعَکَ یَا عَلِیُّ وَ کَسَانِی وَ کَسَاکَ یَا عَلِیُّ ثُمَّ قَالَ لِی وَ لَکَ یَا عَلِیُّ أَلْقِیَا فِی جَهَنَّمَ کُلَّ مَنْ أَبْغَضَکُمَا وَ أَدْخِلاَ فِی اَلْجَنَّهِ کُلَّ مَنْ أَحَبَّکُمَا فَإِنَّ ذَلِکَ هُوَ اَلْمُؤْمِنُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 65 , صفحه 117 )
ص : 9825
محمّد بن یحیی ، عن أحمد بن محمّد بن عیسی ، عن محمّد بن خالد البرقیّ ، عن محمّد بن القاسم الجوهریّ ، عن الحسین بن أبی العلاء قال: قلت لأبی عبد اللّه - علیه السّلام -: الأوصیاء طاعتهم مفترضه؟ قال: نعم هم الّذین قال اللّه - عزّ و جلّ-: أَطِیعُوا اَللّهَ وَ أَطِیعُوا اَلرَّسُولَ وَ أُولِی اَلْأَمْرِ مِنْکُمْ و هم الّذین قال اللّه - تعالی -: إِنَّما وَلِیُّکُمُ اَللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ اَلَّذِینَ آمَنُوا اَلَّذِینَ یُقِیمُونَ اَلصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ اَلزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 4 , صفحه 147 )
ص : 9826
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ زُرَارَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَضَاءِ اَلْحَائِضِ اَلصَّلاَهَ ثُمَّ تَقْضِی اَلصِّیَامَ قَالَ لَیْسَ عَلَیْهَا أَنْ تَقْضِیَ اَلصَّلاَهَ وَ عَلَیْهَا أَنْ تَقْضِیَ صَوْمَ شَهْرِ رَمَضَانَ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیَّ فَقَالَ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَأْمُرُ بِذَلِکَ فَاطِمَهَ عَلَیْهَا اَلسَّلاَمُ ، وَ کَانَ یَأْمُرُ بِذَلِکَ اَلْمُؤْمِنَاتِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 2 , صفحه 347 )
ص : 9827
و فی الکافی : [علیّ] عن أبیه، عن النوفلی، عن السکونیّ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: قال النّبی - صلّی اللّه علیه و آله-: من أشراط السّاعه أن یفشوا الفالج و موت الفجاءه.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 230 )
ص : 9828
فِی کِتَابِ اَلْخِصَالِ فِیمَا عَلَّمَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَصْحَابَهُ مِنَ اَلْأَرْبَعِمِائَهِ بَابٍ مِمَّا یَصْلُحُ لِلْمُسْلِمِ فِی دِینِهِ وَ دُنْیَاهُ: تَوَقَّوُا اَلْحِجَامَهَ وَ اَلنُّورَهَ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ فَإِنَّ یَوْمَ اَلْأَرْبِعَاءِ یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ ، وَ فِیهِ خُلِقَتْ جَهَنَّمُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 181 )
ص : 9829
ضا، [فقه الرضا علیه السلام ] : وَدَاعُ اَلشَّهْرِ فِی آخِرِ لَیْلَهٍ مِنْهُ وَ تَقْرَأُ دُعَاءَ اَلْوَدَاعِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 94 , صفحه 26 )
ص : 9830
وَ فِی اَلْجُزْءِ اَلثَّانِی مِنَ اَلْجَمْعِ بَیْنَ اَلصَّحِیحَیْنِ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ عَنْ أَبِی جُنَادَهَ : قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِعَلِیٍّ عَلِیٌّ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ عَلِیٍّ لاَ یُؤَدِّی عَنِّی إِلاَّ أَنَا وَ عَلِیٌّ وَ مِثْلُهُ فِی سُنَنِ أَبِی دَاوُدَ وَ صَحِیحِ اَلتِّرْمِذِیِّ وَ رَوَاهُ اِبْنُ حَنْبَلٍ أَیْضاً .
( الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم , جلد 2 , صفحه 58 )
ص : 9831
فَأَمَّا مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ أَبِیهِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عِیسَی قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ یُصَلِّی اَلْأُولَی ثُمَّ یَتَنَفَّلُ فَیُدْرِکُهُ وَقْتُ اَلْعَصْرِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَفْرُغَ مِنْ نَافِلَتِهِ فَیُبْطِئُ بِالْعَصْرِ بَعْدَ نَافِلَتِهِ أَوْ یُصَلِّیهَا بَعْدَ اَلْعَصْرِ أَوْ یُؤَخِّرُهَا حَتَّی یُصَلِّیَهَا فِی آخِرِ وَقْتٍ قَالَ یُصَلِّی اَلْعَصْرَ وَ یَقْضِی نَافِلَتَهُ فِی یَوْمٍ آخَرَ .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 1 , صفحه 291 )
ص : 9832
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَیُّوبَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِهِ تَعَالَی «إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ» قَالَ کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمُتَوَسِّمَ وَ أَنَا مِنْ بَعْدِهِ وَ اَلْأَئِمَّهُ مِنْ ذُرِّیَّتِی اَلْمُتَوَسِّمُونَ . وَ فِی نُسْخَهٍ أُخْرَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَیُّوبَ بِإِسْنَادِهِ: مِثْلَهُ.
( الکافی , جلد 1 , صفحه 218 )
امیر المؤمنین علیه السلام در باره قول خدای تعالی «برای باریک بینان در آن امر نشانه هاست» فرمود: رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله باریک بین بود و پس از او من و امامان از ذریه من باریک بینانیم.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 317 )
5-امام باقر(علیه السّلام)فرمود که:امیر المؤمنین(علیه السّلام)در تفسیر قول خدا:«
إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ
»فرمود:رسول خدا متوسم بود من هم پس از وی،و امامان از نژاد من متوسم هستند و در نسخه دیگر عین این حدیث از احمد بن مهران روایت شده است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 179 )
5-امام باقر علیه السّلام فرمود که:امیر المؤمنین علیه السّلام در تفسیر قول خدا:«برای باریک بینان در آن کار نشانه هاست»رسول خدا باریک بین بود من هم پس از وی،و امامان از نژاد من باریک بین هستند و در نسخه دیگر عین این حدیث از احمد بن مهران روایت شده است.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 595 )
: ضعیف بسندیه. قال کان تأکید لقوله: قال أولا، و قوله: و فی نسخه أخری، کلام الجامعین لنسخ الکافی، فإنهم أشاروا إلی اختلاف نسخ النعمانی و الصفوانی و غیرهما من تلامذه الکلینی.
( مرآه العقول ؛ ج 3 , ص 3 )
ص : 9833
جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، قَالَ حَدَّثَنِی اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ ، قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو یَحْیَی ، عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ: کُنَّا بِالْمَدِینَهِ بَعْدَ وَفَاهِ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) أَنَا وَ مُؤْمِنُ اَلطَّاقِ أَبُو جَعْفَرٍ قَالَ وَ اَلنَّاسُ مُجْتَمِعُونَ عَلَی أَنَّ عَبْدَ اَللَّهِ صَاحِبُ اَلْأَمْرِ بَعْدَ أَبِیهِ فَدَخَلْنَا عَلَیْهِ أَنَا وَ صَاحِبُ اَلطَّاقِ وَ اَلنَّاسُ مُجْتَمِعُونَ عِنْدَ عَبْدِ اَللَّهِ وَ ذَلِکَ أَنَّهُمْ رَوَوْا، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) أَنَّ اَلْأَمْرَ فِی اَلْکَبِیرِ مَا لَمْ یَکُنْ بِهِ عَاهَهٌ فَدَخَلْنَا نَسْأَلُهُ عَمَّا کُنَّا نَسْأَلُ عَنْهُ أَبَاهُ فَسَأَلْنَاهُ، عَنِ اَلزَّکَاهِ فِی کَمْ تَجِبُ قَالَ: فِی مِائَتَیْنِ خَمْسَهٌ قُلْنَا فَفِی مِائَهٍ قَالَ: دِرْهَمَانِ وَ نِصْفُ دِرْهَمٍ، قَالَ قُلْنَا لَهُ وَ اَللَّهِ مَا تَقُولُ اَلْمُرْجِئَهُ هَذَا فَرَفَعَ یَدَیْهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ، فَقَالَ: لاَ وَ اَللَّهِ مَا أَدْرِی مَا تَقُولُ اَلْمُرْجِئَهُ ، قَالَ فَخَرَجْنَا مِنْ عِنْدِهِ ضُلاَّلاً لاَ نَدْرِی إِلَی أَیْنَ نَتَوَجَّهُ أَنَا وَ أَبُو جَعْفَرٍ اَلْأَحْوَلُ فَقَعَدْنَا فِی بَعْضِ أَزِقَّهِ اَلْمَدِینَهِ بَاکِینَ حَیَارَی لاَ نَدْرِی إِلَی مَنْ نَقْصِدُ وَ إِلَی مَنْ نَتَوَجَّهُ! نَقُولُ إِلَی اَلْمُرْجِئَهِ إِلَی اَلْقَدَرِیَّهِ إِلَی اَلزَّیْدِیَّهِ إِلَی اَلْمُعْتَزِلَهِ إِلَی اَلْخَوَارِجِ ! قَالَ فَنَحْنُ کَذَلِکَ إِذْ رَأَیْتُ رَجُلاً شَیْخاً لاَ أَعْرِفُهُ یُومِی إِلَیَّ بِیَدِهِ فَخِفْتُ أَنْ یَکُونَ عَیْناً مِنْ عُیُونِ أَبِی جَعْفَرٍ وَ ذَاکَ أَنَّهُ کَانَ لَهُ بِالْمَدِینَهِ جَوَاسِیسُ یَنْظُرُونَ عَلَی مَنِ اِتَّفَقَ بِشِیعَهِ جَعْفَرٍ فَیَضْرِبُونَ عُنُقَهُ فَخِفْتُ أَنْ یَکُونَ مِنْهُمْ فَقُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ تَنَحَّ فَإِنِّی خَائِفٌ عَلَی نَفْسِی وَ عَلَیْکَ وَ إِنَّمَا یُرِیدُنِی لَیْسَ یُرِیدُکَ فَتَنَحَّ عَنِّی لاَ تَهْلِکْ وَ تُعِینَ عَلَی نَفْسِکَ فَتَنَحَّی غَیْرَ بَعِیدٍ وَ تَبِعْتُ اَلشَّیْخَ وَ ذَاکَ أَنِّی ظَنَنْتُ أَنِّی لاَ أَقْدِرُ عَلَی اَلتَّخَلُّصِ مِنْهُ فَمَا زِلْتُ أَتْبَعُهُ حَتَّی وَرَدَ بِی عَلَی بَابِ أَبِی اَلْحَسَنِ مُوسَی (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) ثُمَّ خَلاَّنِی وَ مَضَی فَإِذَا خَادِمٌ بِالْبَابِ، فَقَالَ لِیَ اُدْخُلْ رَحِمَکَ اَللَّهُ! قَالَ فَدَخَلْتُ فَإِذَا أَبُو اَلْحَسَنِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) فَقَالَ لِیَ اِبْتِدَاءً: لاَ إِلَی اَلْمُرْجِئَهِ وَ لاَ إِلَی اَلْقَدَرِیَّهِ وَ لاَ إِلَی اَلزَّیْدِیَّهِ وَ لاَ إِلَی اَلْمُعْتَزِلَهِ وَ لاَ إِلَی اَلْخَوَارِجِ إِلَیَّ إِلَیَّ إِلَیَّ، قَالَ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَضَی أَبُوکَ قَالَ نَعَمْ، قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَضَی فِی مَوْتٍ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَنْ لَنَا بَعْدَهُ فَقَالَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ یَهْدِکَ هُدَاکَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ عَبْدَ اَللَّهِ یَزْعُمُ أَنَّهُ مِنْ بَعْدِ أَبِیهِ ، فَقَالَ یُرِیدُ عَبْدُ اَللَّهِ أَنْ لاَ یُعْبَدَ اَللَّهُ، قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَمَنْ لَنَا مِنْ بَعْدِهِ فَقَالَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ أَنْ یَهْدِیَکَ هُدَاکَ أَیْضاً قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَنْتَ هُوَ قَالَ مَا أَقُولُ ذَلِکَ قُلْتُ فِی نَفْسِی لَمْ أُصِبْ طَرِیقَ اَلْمَسْأَلَهِ، قَالَ، قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ عَلَیْکَ إِمَامٌ قَالَ لاَ فَدَخَلَنِی شَیْءٌ لاَ یَعْلَمُهُ إِلاَّ اَللَّهُ إِعْظَاماً لَهُ وَ هَیْبَهً أَکْثَرَ مَا کَانَ یَحُلُّ بِی مِنْ أَبِیهِ إِذَا دَخَلْتُ عَلَیْهِ، قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَسْأَلُکَ عَمَّا کَانَ یُسْأَلُ أَبُوکَ قَالَ سَلْ تُخْبَرْ وَ لاَ تُذِعْ فَإِنْ أَذَعْتَ فَهُوَ اَلذَّبْحُ، قَالَ، فَسَأَلْتُهُ فَإِذَا هُوَ بَحْرٌ، قَالَ، قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ شِیعَتُکَ وَ شِیعَهُ أَبِیکَ ضُلاَّلٌ فَأُلْقِی إِلَیْهِمْ وَ أَدْعُوهُمْ إِلَیْکَ فَقَدْ أَخَذْتَ عَلَیَّ بِالْکِتْمَانِ قَالَ مَنْ آنَسْتَ مِنْهُمْ رُشْداً فَأَلْقِ إِلَیْهِمْ وَ خُذْ عَلَیْهِمْ بِالْکِتْمَانِ فَإِنْ أَذَاعُوا فَهُوَ اَلذَّبْحُ وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَی حَلْقِهِ، قَالَ، فَخَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهِ فَلَقِیتُ أَبَا جَعْفَرٍ ، فَقَالَ لِی مَا وَرَاکَ قَالَ، قُلْتُ اَلْهُدَی، قَالَ، فَحَدَّثْتُهُ بِالْقِصَّهِ، قَالَ، ثُمَّ لَقِیتُ اَلْمُفَضَّلَ بْنَ عُمَرَ وَ أَبَا بَصِیرٍ ، قَالَ، فَدَخَلُوا عَلَیْهِ فَسَمِعُوا کَلاَمَهُ وَ سَأَلُوهُ، قَالَ، ثُمَّ قَطَعُوا عَلَیْهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ)، ثُمَّ قَالَ، ثُمَّ لَقِیتُ اَلنَّاسَ أَفْوَاجاً، قَالَ، فَکَانَ کُلُّ مَنْ دَخَلَ عَلَیْهِ قَطَعَ عَلَیْهِ إِلاَّ طَائِفَهٌ مِثْلُ عَمَّارٍ وَ أَصْحَابِهِ، فَبَقِیَ عَبْدُ اَللَّهِ لاَ یَدْخُلُ عَلَیْهِ أَحَدٌ إِلاَّ قَلِیلٌ مِنَ اَلنَّاسِ، قَالَ، فَلَمَّا رَأَی ذَلِکَ وَ سَأَلَ عَنْ حَالِ اَلنَّاسِ، قَالَ، فَأُخْبِرَ أَنَّ هِشَامَ بْنَ سَالِمٍ صَدَّ عَنْهُ اَلنَّاسَ، قَالَ، فَقَالَ هِشَامٌ فَأَقْعَدَ لِی بِالْمَدِینَهِ غَیْرَ وَاحِدٍ لِیَضْرِبُونِی .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 282 )
ص : 9834
إِصْلاَحُ اَلْمَالِ خَیْرٌ مِنْ طَلَبِهِ.
( تنبیه الخواطر و نزهه النواظر (مجموعه ورّام) , جلد 2 , صفحه 17 )
ص : 9835
وَ کَذَلِکَ هَذِهِ اَلسِّبَاعُ لَوْ کَانَتْ ذَاتَ عَقْلٍ وَ رَوِیَّهٍ فَتَوَازَرَتْ عَلَی اَلنَّاسِ کَانَتْ خَلِیقَهً أَنْ تَجْتَاحَهُمْ فَمَنْ کَانَ یَقُومُ لِلْأُسْدِ وَ اَلذِّئَابِ وَ اَلنُّمُورِ وَ اَلدِّبَبَهِ لَوْ تَعَاوَنَتْ وَ تَظَاهَرَتْ عَلَی اَلنَّاسِ أَ فَلاَ تَرَی کَیْفَ حُجِرَ ذَلِکَ عَلَیْهَا وَ صَارَتْ مَکَانَ مَا کَانَ یُخَافُ مِنْ إِقْدَامِهَا وَ نِکَایَتِهَا تَهَابُ مَسَاکِنَ اَلنَّاسِ وَ تُحْجِمُ عَنْهَا ثُمَّ لاَ تَظْهَرُ وَ لاَ تَنْتَشِرُ لِطَلَبِ قُوتِهَا إِلاَّ بِاللَّیْلِ فَهِیَ مَعَ صَوْلَتِهَا کَالْخَائِفِ مِنَ اَلْإِنْسِ بَلْ مَقْمُوعَهٍ مَمْنُوعَهٍ مِنْهُمْ وَ لَوْ کَانَ ذَلِکَ لَسَاوَرَتْهُمْ فِی مَسَاکِنِهِمْ وَ ضَیَّقَتْ عَلَیْهِمْ
( توحید المفضل , جلد 1 , صفحه 100 )
همچنین اگر درندگان،با عقل و هوش بودند و علیه مردم یک دست و هماهنگ می گشتند هر آینه[در اندک زمانی]مردم را به عجز و ناتوانی می کشانیدند.راستی اگر شیران،ببران،پلنگان و گرگان همه علیه مردم متّحد و همدست می گشتند؛چه کسی یارای رویارویی و مقابلۀ با آنان را داشت؟ نمی بینی که از این امر باز داشته شدند و به جای آنکه آدمیان از قدرت آنها بهراسند آنها از جایگاههای آدمیان می هراسند و کناره می گیرند و برای طلب روزی[غالبا]در شبها ظاهر می شوند و از جایگاه خود بیرون می آیند؟آنها با تمام توان و قدرتی که دارند از آدمی سخت در هراس و وحشتند و اگر نبود[که آنهایی عقل و اندیشه و بدون درک آفریده شده اند]هر آیه بر آدمیان بر می جستند و در مساکنشان کار را بر ایشان دشوار می گردانیدند.
( توحید مفضل / ترجمه میرزایی ؛ ج 1 , ص 94 )
و همچنین درندگان اگر صاحب رویه و تدبیر میبودند و با یکدیگر اتفاق میکردند در ضرر بنی آدم هر آینه در اندک وقتی همه را مستاصل میکردند و کی از عهده شیران و ببران و پلنگان و گرگان برمیآمد و اگر با یکدیگر اتفاق میکردند و معاونت یکدیگر می نمودند هر آینه سزاوار بود که ایشان را مستاصل گردانند و کی میتوانست مقاومت و مدافعه نماید با شیران و پلنگان و گرگان و خرسان اگر همه با یکدیگر اتفاق مینمودند در دفع بنی آدم در قلع و قمع ایشان مظاهرت یکدیگر میکردند.
نمی بینی که مدبر حکیم و خالق علیم چگونه آنها را از این امور ممنوع گردانیده و بجای آنکه آدمیان از آنها ترسند آنها را از آدمیان گریزان و هراسان ساخته که از مساکن فرزندان آدم دوری میجویند و از منازل ایشان کناره میکنند و از بیم ایشان دوری میجویند و از منازل ایشان کناره میکنند و از بیم ایشان برای طلب روزی خود شب بیرون میآیند و روز پنهان میشوند و با آن صولت و قوتی که دارند بی آنکه از آدمی بایشان ضرری رسیده باشد ترسان و متوحشند از ایشان و اگر نه آن بود که حقتعالی آنها را عدیم العقل و نادان و از بنی آدم ترسان آفریده هر آینه در میان خانه های آدمیان بر روی ایشان برمیجستند و کار بر ایشان تنگ میکردند و در میان این درندگان سگ را بر صاحبش مهربان گردانیده که حمایت نماید و در محافظت او نهایت سعی مبذول دارد پس در شب تار بر بام و دیوار برمیآید برای پاسبانی خانۀ صاحبش و دفع کردن دزدان از او در محبت صاحبش بمرتبۀ میرسد که جان خود را وقایۀ جان و مال و حیوانات او میگرداند و نهایت الفت با او بهم میرساند به حدی که هرچند گرسنگی و جفا و تعب کشید از او جدا نمیشود پس کی سگ را صاحب این خصلتها گردانیده که پاسبان صاحبش باشد بغیر آن خداوندی که در اصل خلقت آلات این کار باو عطا نموده از نیشهای برنده و چنگالهای درنده و صدای بلند وحشت آورنده که دزدان از آن ترسند و پیرامون موضعی که در آنجاست نگردند.
( توحید مفضل / ترجمه کاظمی ؛ ج 1 , ص 58 )
ص : 9836
قَدْ تُنَالُ اَلنُّجْحُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 492 )
ص : 9837
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ وَ مُرَازِمٍ وَ شُعَیْبٍ کُلِّهِمْ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ اَلْمُتَمَتِّعِ یَدْخُلُ لَیْلَهَ عَرَفَهَ فَیَطُوفُ وَ یَسْعَی ثُمَّ یُحْرِمُ وَ یَأْتِی مِنًی فَقَالَ لاَ بَأْسَ. وَ رَوَاهُ اَلْکُلَیْنِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ: ثُمَّ یُحِلُّ ثُمَّ یُحْرِمُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 11 , صفحه 291 )
ص : 9838
مِنْ أَمَالِی اَلسَّیِّدِ أَبِی طَالِبٍ اَلْهَرَوِیِّ عَنْ زَیْنِ اَلْعَابِدِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَطَبَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حِینَ زَوَّجَ فَاطِمَهَ مِنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلْمَحْمُودِ لِنِعْمَتِهِ اَلْمَعْبُودِ بِقُدْرَتِهِ اَلْمُطَاعِ لِسُلْطَانِهِ اَلْمَرْهُوبِ مِنْ عَذَابِهِ اَلْمَرْغُوبِ إِلَیْهِ فِیمَا عِنْدَهُ اَلنَّافِذِ أَمْرُهُ فِی سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ ثُمَّ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَ فَاطِمَهَ مِنْ عَلِیٍّ فَقَدْ زَوَّجْتُهُ عَلَی أَرْبَعِمِائَهِ مِثْقَالِ فِضَّهٍ إِنْ رَضِیَ بِذَلِکَ عَلِیٌّ ثُمَّ دَعَا بِطَبَقِ بُسْرٍ فَقَالَ اِنْتَهِبُوا فَبَیْنَا نَنْتَهِبُ إِذْ دَخَلَ عَلِیٌّ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَا عَلِیُّ أَ عَلِمْتَ أَنَّ اَللَّهَ أَمَرَنِی أَنْ أُزَوِّجَکَ فَاطِمَهَ فَقَدْ زَوَّجْتُکَهَا عَلَی أَرْبَعِمِائَهِ مِثْقَالِ فِضَّهٍ إِنْ رَضِیتَ فَقَالَ عَلِیٌّ رَضِیتُ بِذَلِکَ عَنِ اَللَّهِ وَ عَنْ رَسُولِهِ فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَمَعَ اَللَّهُ شَمْلَکُمَا وَ أَسْعَدَ جَدَّکُمَا وَ أَخْرَجَ مِنْکُمَا کَثِیراً طَیِّباً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 265 )
ص : 9839
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ اَلْأَسَدِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْعَامِرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ اَلسَّدُوسِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَیْمَانُ بْنُ عَمْرٍو عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَسَنِ بْنِ حَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أُمِّهِ فَاطِمَهَ بِنْتِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهَا عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ صَلاَحَ أَوَّلِ هَذِهِ اَلْأُمَّهِ بِالزُّهْدِ وَ اَلْیَقِینِ وَ هَلاَکَ آخِرِهَا بِالشُّحِّ وَ اَلْأَمَلِ.
( الأمالی (للصدوق) , جلد 1 , صفحه 227 )
7 - رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله) فرمود صلاح اول این امت بزهد و یقین است و هلاک آخرشان به بخل و آرزو.
( الأمالی (للصدوق) ؛ ج 1 , ص 227 )
7.پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله فرمود:صلاح نخست این امت به زهد و یقین است و نابودی آخر امت به سبب بخل و آرزو است.
( الأمالی (للصدوق) / ترجمه هدایتی ؛ ج 1 , ص 383 )
ص : 9840
أَبِی ره قَالَ حَدَّثَنِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنِ اَلصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : إِذَا ظَهَرَ اَلْعِلْمُ وَ اُحْتُرِزَ اَلْعَمَلُ وَ اِئْتَلَفَتِ اَلْأَلْسُنُ وَ اِخْتَلَفَتِ اَلْقُلُوبُ وَ تَقَاطَعَتِ اَلْأَرْحَامُ هُنَالِکَ لَعَنَهُمُ اَللّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمی أَبْصارَهُمْ .
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال , جلد 1 , صفحه 242 )
1-سکونی از امام صادق از پدرش از اجدادش علیهم السّلام نقل کرده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله و سلّم فرمود:روزگاری که علم آشکار گردد،امّا از عمل بموجب آن خودداری شود،و زبانها از نظر گفتار موافق لکن دلها با یک دیگر مخالف شوند،و حقوق رحم و فامیل رعایت نگردد در این هنگامست که خداوند چنین مردمی را لعنت کند و دلهای ایشان را از شنیدن و پذیرفتن حقّ کر،و دیدگانشان را از ادراک و دیدن حقّ کور گرداند.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفاری ؛ ج 1 , ص 550 )
1-سکونی از امام صادق علیه السّلام،و آن حضرت از پدران بزرگوارش علیهم السّلام روایت کرده است که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمود:هنگامی که علم،پدیدار،ولی از عمل به آن خودداری شود،و(نیز)زبانهای مردم(به ظاهر)موافق و دلهای آنان(در باطن) مخالف یک دیگر باشد،و قطع رحم رواج پیدا کند،در چنین روزی خداوند بر آن مردم لعنت می کند و آنها را گنگ و نابینا می سازد(تا از دیدن و شنیدن حقایق محروم گردند).
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه مجاهدی ؛ ج 1 , ص 614 )
1. سکونی از امام صادق (علیه السّلام) از پدرش از پدرانش نقل کرده است که رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) فرمود: هر گاه دانش آشکار گردد، اما از عمل به آن خودداری شود، و زبانها در گفتار موافق ولی دلها مخالف یک دیگر باشند، و خویشاوندیها از هم گسسته شود، خداوند چنین مردمی را لعنت می کند و گوشهایشان را کر و چشمانشان را کور می سازد.
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه انصاری ؛ ج 1 , ص 477 )
[966]1-... امام صادق از پدرانش علیهم السّلام روایت نموده که پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: آنگاه که دانش نمودار گردد ولی از عمل نمودن به آن خودداری کنند و زبان ها یک صدا و پیوسته و دل ها جدا و گسسته گردند و خویشاوندان ارتباط خویش از هم گسلند، در آن هنگام خداوند آنان را لعنت کند و آنان را کر نموده و دیدگانشان را نابینا گرداند [تا از دریافتن حقیقت باز مانند].
( ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 557 )
ص : 9841
اَلْمُهَجُ ، [مُهَجُ اَلدَّعَوَاتِ] ، أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ غَالِبٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ أَبِی حَبِیبَهَ وَ خَلِیلُ بْنُ سَالِمٍ عَنِ اَلْحَارِثِ بْنِ عُمَیْرٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَی ذُرِّیَّتِهِ اَلطَّاهِرِینَ اَلطَّیِّبِینَ اَلْمُنْتَجَبِینَ وَ سَلَّمَ کَثِیراً قَالَ: عَلَّمَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ هَذَا اَلدُّعَاءَ وَ أَمَرَنِی أَنْ أَحْتَفِظَ بِهِ فِی کُلِّ سَاعَهٍ لِکُلِّ شِدَّهٍ وَ رَخَاءٍ وَ أَنْ أُعَلِّمَهُ خَلِیفَتِی مِنْ بَعْدِی وَ أَمَرَنِی أَنْ لاَ أُفَارِقَهُ طُولَ عُمُرِی حَتَّی أَلْقَی اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ وَ قَالَ لِی تَقُولُ حِینَ تُصْبِحُ وَ تُمْسِی هَذَا اَلدُّعَاءَ فَإِنَّهُ کَنْزٌ مِنْ کُنُوزِ اَلْعَرْشِ قُلْتُ وَ مَا أَقُولُ قَالَ قُلْ هَذَا اَلدُّعَاءَ اَلَّذِی أَنَا ذَاکِرُهُ بَعْدَ تَفْسِیرِ ثَوَابِهِ فَلَمَّا فَرَغَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ لَهُ أُبَیُّ بْنُ کَعْبٍ اَلْأَنْصَارِیُّ فَمَا لِمَنْ دَعَا بِهَذَا اَلدُّعَاءِ مِنَ اَلْأَجْرِ وَ اَلثَّوَابِ یَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ لَهُ اُسْکُنْ یَا أُبَیَّ بْنَ کَعْبٍ اَلْأَنْصَارِیَّ فَمَا یَقْطَعُ مَنْطِقَ قَوْلِ اَلْعُلَمَاءِ عَمَّا لِصَاحِبِ هَذَا اَلدُّعَاءِ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی بَیِّنْ لَنَا وَ حَدِّثْنَا مَا ثَوَابُ هَذَا اَلدُّعَاءِ فَضَحِکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ قَالَ إِنَّ اِبْنَ آدَمَ یَحْرِصُ عَلَی مَا یُمْنَعُ سَأُخْبِرُکَ بِبَعْضِ ثَوَابِ هَذَا اَلدُّعَاءِ أَمَّا صَاحِبُهُ حِینَ یَدْعُو اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَتَنَاثَرُ عَلَیْهِ اَلْبِرُّ مِنْ مَفْرِقِ رَأْسِهِ مِنْ أَعْنَانِ اَلسَّمَاءِ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ یُنْزِلُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ اَلسَّکِینَهَ وَ تَغْشَاهُ اَلرَّحْمَهُ وَ لاَ یَکُونُ لِهَذَا اَلدُّعَاءِ مُنْتَهًی دُونَ عَرْشِ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ لَهُ دَوِیٌّ حَوْلَ اَلْعَرْشِ کَدَوِیِّ اَلنَّحْلِ یَنْظُرُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَی مَنْ دَعَا بِهَذَا اَلدُّعَاءِ وَ مَنْ دَعَا بِهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ لاَ یَسْأَلُ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اِسْمُهُ شَیْئاً مِنَ اَلْخَیْرِ فِی اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَهِ إِلاَّ أَعْطَاهُ اَللَّهُ سُؤْلَهُ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ وَ مَنَحَهُ إِیَّاهُ یَا اِبْنَ آدَمَ وَ یُنَجِّیهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عَذَابِ اَلْقَبْرِ وَ یَصْرِفُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ ضِیقَ اَلصَّدْرِ فَإِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ وَافَی صَاحِبَ هَذَا اَلدُّعَاءِ عَلَی نَجِیبَهٍ مِنْ دُرَّهٍ بَیْضَاءَ فَیَقُومُ بَیْنَ یَدَیْ رَبِّ اَلْعَالَمِینَ وَ یَأْمُرُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِالْکَرَامَهِ کُلِّهَا وَ یَقُولُ اَللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَبْدِی تَبَوَّأْ مِنَ اَلْجَنَّهِ حَیْثُ تَشَاءُ مَعَ مَا لَهُ عِنْدَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ اَلْمَزِیدِ وَ اَلْکَرَامَهِ مَا لاَ عَیْنٌ رَأَتْ وَ لاَ أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لاَ خَطَرَ عَلَی قُلُوبِ اَلْمَخْلُوقِینَ وَ لاَ أَلْسِنَهِ اَلْوَاصِفِینَ.: فَقَالَ لَهُ سَلْمَانُ اَلْفَارِسِیُّ رَحِمَهُ اَللَّهُ زِدْنَا مِنْ ثَوَابِ هَذَا اَلدُّعَاءِ جَعَلَنِیَ اَللَّهُ فِدَاکَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلطَّاهِرِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیماً یَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً لَوْ دُعِیَ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ عَلَی مَجْنُونٍ لَأَفَاقَ مِنْ جُنُونِهِ مِنْ سَاعَتِهِ وَ لَوْ دُعِیَ بِهِ عِنْدَ اِمْرَأَهٍ قَدْ عَسُرَ عَلَیْهَا اَلْوَلَدُ لَسَهَّلَ اَللَّهُ عَلَیْهَا خُرُوجَ وَلَدِهَا أَسْرَعَ مِنْ طَرْفَهِ عَیْنٍ نَعَمْ یَا سَلْمَانُ وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً مَا مِنْ عَبْدٍ دَعَا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً مِنْ لَیَالِی اَلْجُمَعِ خَالِصَهً إِلاَّ غَفَرَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ مَا کَانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اَلْآدَمِیِّینَ وَ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ رَبِّهِ وَ اَلَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ یَا سَلْمَانُ مَا مِنْ أَحَدٍ دَعَا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ إِلاَّ أَخْرَجَ اَللَّهُ عَنْ قَلْبِهِ غُمُومَ اَلدُّنْیَا وَ هُمُومَهَا وَ أَمْرَاضَها نَعَمْ یَا سَلْمَانُ مَنْ دَعَا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ أَحْسَنَهُ أَمْ لَمْ یُحْسِنْهُ ثُمَّ نَامَ فِی فِرَاشِهِ وَ هُوَ یَنْوِی رَجَاءَ ثَوَابِهِ بَعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِکُلِّ حَرْفٍ مِنْ هَذَا اَلدُّعَاءِ أَلْفَ مَلَکٍ مِنَ اَلْکَرُوبِیِّینَ وُجُوهُهُمْ أَحْسَنُ مِنَ اَلشَّمْسِ وَ اَلْقَمَرِ لَیْلَهَ اَلْبَدْرِ - فَقَالَ لَهُ سَلْمَانُ أَ یُعْطِی اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَذَا اَلْعَبْدَ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ کُلَّ هَذَا اَلثَّوَابِ فَقَالَ لاَ تُخْبِرَنَّ بِهِ اَلنَّاسَ حَتَّی أُخْبِرَکَ بِأَعْظَمَ مِمَّا أَخْبَرْتُکَ بِهِ فَقَالَ لَهُ سَلْمَانُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ لِمَ تَأْمُرُنِی بِکِتْمَانِ ذَلِکَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَخْشَی أَنْ یَدَعُوا اَلْعَمَلَ وَ یَتَّکِلُوا عَلَی اَلدُّعَاءِ فَقَالَ سَلْمَانُ أَخْبِرْنِی یَا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ نَعَمْ أُخْبِرُکَ بِهِ یَا سَلْمَانُ إِنَّهُ مَنْ دَعَا بِهَذَا اَلدُّعَاءِ وَ کَانَ فِی حَیَاتِهِ قَدِ اِرْتَکَبَ اَلْکَبَائِرَ ثُمَّ مَاتَ مِنْ لَیْلَتِهِ أَوْ مِنْ یَوْمِهِ بَعْدَ مَا دَعَا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَذَا اَلدُّعَاءِ مَاتَ شَهِیداً وَ إِنْ مَاتَ یَا سُلَیْمَانُ عَلَی غَیْرِ تَوْبَهٍ غَفَرَ اَللَّهُ ذُنُوبَهُ بِکَرَمِهِ وَ عَفْوِهِ وَ هُوَ هَذَا اَلدُّعَاءُ تَقُولُ بِسْمِ اَللَّهِ اَلرَّحْمَنِ اَلرَّحِیمِ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ اَلْمَلِکُ اَلْحَقُّ اَلْمُبِینُ اَلْمُدَبِّرُ بِلاَ وَزِیرٍ وَ لاَ خَلْقٍ مِنْ عِبَادِهِ یَسْتَشِیرُ اَلْأَوَّلُ غَیْرُ مَوْصُوفٍ وَ اَلْبَاقِی بَعْدَ فَنَاءِ اَلْخَلْقِ اَلْعَظِیمُ اَلرُّبُوبِیَّهِ نُورُ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرَضِینَ وَ فَاطِرُهُمَا وَ مُبْتَدِعُهُمَا بِغَیْرِ عَمَدٍ خَلَقَهُمَا فَاسْتَقَرَّتِ اَلْأَرَضُونَ بِأَوْتَادِهَا فَوْقَ اَلْمَاءِ ثُمَّ عَلاَ رَبُّنَا فِی اَلسَّماواتِ اَلْعُلی `اَلرَّحْمنُ عَلَی اَلْعَرْشِ اِسْتَوی `لَهُ ما فِی اَلسَّماواتِ وَ ما فِی اَلْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُما وَ ما تَحْتَ اَلثَّری فَأَنَا أَشْهَدُ بِأَنَّکَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ رَافِعَ لِمَا وَضَعْتَ وَ لاَ وَاضِعَ لِمَا رَفَعْتَ وَ لاَ مُعِزَّ لِمَنْ أَذْلَلْتَ وَ لاَ مُذِلَّ لِمَنْ أَعْزَزْتَ وَ لاَ مَانِعَ لِمَا أَعْطَیْتَ وَ لاَ مُعْطِیَ لِمَا مَنَعْتَ وَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ کُنْتَ إِذْ لَمْ تَکُنْ سَمَاءٌ مَبْنِیَّهٌ وَ لاَ أَرْضٌ مَدْحِیَّهٌ وَ لاَ شَمْسٌ مُضِیئَهٌ وَ لاَ لَیْلٌ مُظْلِمٌ وَ لاَ نَهَارٌ مُضِیءٌ وَ لاَ بَحْرٌ لُجِّیٌّ وَ لاَ جَبَلٌ رَاسٍ وَ لاَ نَجْمٌ سَارٍ وَ لاَ قَمَرٌ مُنِیرٌ وَ لاَ رِیحٌ تَهُبُّ وَ لاَ سَحَابٌ یَسْکُبُ وَ لاَ بَرْقٌ یَلْمَعُ وَ لاَ رُوحٌ یَتَنَفَّسُ وَ لاَ طَائِرٌ یَطِیرُ وَ لاَ نَارٌ تَتَوَقَّدُ وَ لاَ مَاءٌ یَطَّرِدُ کُنْتَ قَبْلَ کُلِّ شَیْءٍ وَ کَوَّنْتَ کُلَّ شَیْءٍ وَ قَدَرْتَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ وَ اِبْتَدَعْتَ کُلَّ شَیْءٍ وَ أَغْنَیْتَ وَ أَفْقَرْتَ وَ أَمَتَّ وَ أَحْیَیْتَ وَ أَضْحَکْتَ وَ أَبْکَیْتَ وَ عَلَی اَلْعَرْشِ اِسْتَوَیْتَ فَتَبَارَکْتَ یَا اَللَّهُ وَ تَعَالَیْتَ أَنْتَ اَللَّهُ اَلَّذِی لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْخَلاَّقُ اَلْعَلِیمُ أَمْرُکَ غَالِبٌ وَ عِلْمُکَ نَافِذٌ وَ کَیْدُکَ غَرِیبٌ وَ وَعْدُکَ صَادِقٌ وَ حُکْمُکَ عَدْلٌ وَ کَلاَمُکَ هُدًی وَ وَحْیُکَ نُورٌ وَ رَحْمَتُکَ وَاسِعَهٌ وَ عَفْوُکَ عَظِیمٌ وَ فَضْلُکَ کَثِیرٌ وَ عَطَاؤُکَ جَزِیلٌ وَ حَبْلُکَ مَتِینٌ وَ إِمْکَانُکَ عَتِیدٌ وَ جَارُکَ عَزِیزٌ وَ بَأْسُکَ شَدِیدٌ وَ مَکْرُکَ مَکِیدٌ [أَنْتَ یَا رَبِّ] مَوْضِعُ کُلِّ شَکْوَی وَ حَاضِرُ کُلِّ مَلَإٍ وَ مُنْتَهَی کُلِّ حَاجَهٍ وَ فَرَجُ کُلِّ حَزِینٍ وَ غِنَی کُلِّ مِسْکِینٍ وَ حِصْنُ کُلِّ هَارِبٍ وَ أَمَانُ کُلِّ خَائِفٍ حِرْزُ اَلضُّعَفَاءِ کَنْزُ اَلْفُقَرَاءِ مُفَرِّجُ اَلْغَمَّاءِ مُعِینُ اَلصَّالِحِینَ ذَلِکَ اَللَّهُ رَبُّنَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ تَکْفِی مَنْ تَوَکَّلَ عَلَیْکَ وَ أَنْتَ جَارُ مَنْ لاَذَ بِکَ وَ تَضَرَّعَ إِلَیْکَ عِصْمَهُ مَنِ اِعْتَصَمَ بِکَ مِنْ عِبَادِکَ نَاصِرُ مَنِ اِنْتَصَرَ بِکَ تَغْفِرُ اَلذُّنُوبَ لِمَنِ اِسْتَغْفَرَکَ جَبَّارُ اَلْجَبَابِرَهِ عَظِیمُ اَلْعُظَمَاءِ کَبِیرُ اَلْکُبَرَاءِ سَیِّدُ اَلسَّادَاتِ مَوْلَی اَلْمَوَالِی صَرِیخُ اَلْمُسْتَصْرِخِینَ مُنَفِّسٌ عَنِ اَلْمَکْرُوبِینَ مُجِیبُ دَعْوَهِ اَلْمُضْطَرِّینَ أَسْمَعُ اَلسَّامِعِینَ أَبْصَرُ اَلنَّاظِرِینَ أَحْکَمُ اَلْحَاکِمِینَ أَسْرَعُ اَلْحَاسِبِینَ أَرْحَمُ اَلرَّاحِمِینَ خَیْرُ اَلْغَافِرِینَ قَاضِی حَوَائِجِ اَلْمُؤْمِنِینَ مُغِیثُ اَلصَّالِحِینَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ رَبُّ اَلْعَالَمِینَ أَنْتَ اَلْخَالِقُ وَ أَنَا اَلْمَخْلُوقُ وَ أَنْتَ اَلْمَالِکُ وَ أَنَا اَلْمَمْلُوکُ وَ أَنْتَ اَلرَّبُّ وَ أَنَا اَلْعَبْدُ وَ أَنْتَ اَلرَّازِقُ وَ أَنَا اَلْمَرْزُوقُ وَ أَنْتَ اَلْمُعْطِی وَ أَنَا اَلسَّائِلُ وَ أَنْتَ اَلْجَوَادُ وَ أَنَا اَلْبَخِیلُ وَ أَنْتَ اَلْقَوِیُّ وَ أَنَا اَلضَّعِیفُ وَ أَنْتَ اَلْعَزِیزُ وَ أَنَا اَلذَّلِیلُ وَ أَنْتَ اَلْغَنِیُّ وَ أَنَا اَلْفَقِیرُ وَ أَنْتَ اَلسَّیِّدُ وَ أَنَا اَلْعَبْدُ وَ أَنْتَ اَلْغَافِرُ وَ أَنَا اَلْمُسِیءُ وَ أَنْتَ اَلْعَالِمُ وَ أَنَا اَلْجَاهِلُ وَ أَنْتَ اَلْحَلِیمُ وَ أَنَا اَلْعَجُولُ وَ أَنْتَ اَلرَّحْمَنُ وَ أَنَا اَلْمَرْحُومُ وَ أَنْتَ اَلْمُعَافِی وَ أَنَا اَلْمُبْتَلَی وَ أَنْتَ اَلْمُجِیبُ وَ أَنَا اَلْمُضْطَرُّ وَ أَنَا أَشْهَدُ بِأَنَّکَ أَنْتَ اَللَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ اَلْمُعْطِی عِبَادَکَ بِلاَ سُؤَالٍ وَ أَشْهَدُ بِأَنَّکَ أَنْتَ اَللَّهُ اَلْوَاحِدُ اَلْفَرْدُ وَ إِلَیْکَ اَلْمَصِیرُ وَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ اَلطَّیِّبِینَ اَلطَّاهِرِینَ وَ اِغْفِرْ لِی ذُنُوبِی وَ اُسْتُرْ عَلَیَّ عُیُوبِی وَ اِفْتَحْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً وَ رِزْقاً وَاسِعاً یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ وَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ اَلْعالَمِینَ وَ حَسْبُنَا اَللّهُ وَ نِعْمَ اَلْوَکِیلُ - وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِیِّ اَلْعَظِیمِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 330 )
ص : 9842
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : دَاوُوا مَرْضَاکُمْ بِالصَّدَقَهِ وَ اِدْفَعُوا اَلْبَلاَءَ بِالدُّعَاءِ وَ اِسْتَنْزِلُوا اَلرِّزْقَ بِالصَّدَقَهِ فَإِنَّهَا تُفَکُّ مِنْ بَیْنِ لُحِیِّ سَبْعِمِائَهِ شَیْطَانٍ اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ مُرْسَلاً ؛ وَ رَوَاهُ اَلشَّیْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَعْقُوبَ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 374 )
ص : 9843
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی اَلْمَغْرَاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ قَالَ: کَانَتْ بَنُو إِسْرَائِیلَ إِذَا قَرَّبَتِ اَلْقُرْبَانَ تَخْرُجُ نَارٌ تَأْکُلُ قُرْبَانَ مَنْ قُبِلَ مِنْهُ وَ إِنَّ اَللَّهَ جَعَلَ اَلْإِحْرَامَ مَکَانَ اَلْقُرْبَانِ.
( الکافی , جلد 4 , صفحه 335 )
16 - ابی مغراء گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود:
همواره در بنی اسرائیل این گونه مرسوم بود که زمانی که قربانی خود را (به درگاه الهی) نزدیک می کردند آتشی بیرون می آمد و قربانی پذیرفته شده را می سوزانید. به راستی که خداوند متعال احرام را به جای قربان قرار داده است.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 115 )
: موثق. و قال الجوهری : القربان بالضم: ما تقربت به إلی الله تعالی. و منه قربت لله قربانا . أقول: یحتمل أن یکون المراد: أن الإحرام بمنزله تقریب القربان و ذبح الهدی بمنزله قبولها، أو المراد أن الإحرام مع سیاق الهدی بمنزله القربان.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 265 )
ص : 9844
دَعَوَاتُ اَلرَّاوَنْدِیِّ ، قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : اَلْجُشَاءُ نِعْمَهٌ مِنْ نِعَمِ اَللَّهِ فَإِذَا تَجَشَّأَ أَحَدُکُمْ فَلْیَحْمَدِ اَللَّهَ وَ لاَ یَرْتَقِی جُشَاؤُهُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 57 )
5-دعوات راوندی:امام ششم(علیه السّلام)فرمود:آروغ نعمت خداست چون یکی از شما آروغ زند حمد خدا گوید و سر ببالا نباشد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 39 )
ص : 9845
ثُمَّ تَقَدَّمَ إِلَی بَابِ اَلْفُسْطَاطِ وَ دَعَا بِابْنِهِ عَبْدِ اَللَّهِ وَ هُوَ طِفْلٌ فَجِیءَ بِهِ لِیُوَدِّعَهُ فَرَمَاهُ رَجُلٌ مِنْ بَنِی أَسَدٍ بِسَهْمٍ فَوَقَعَ فِی نَحْرِهِ فَذَبَحَهُ فَتَلَقَّی اَلْحُسَیْنُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اَلدَّمَ بِکَفَّیْهِ حَتَّی اِمْتَلَأَتَا وَ رَمَی بِالدَّمِ نَحْوَ اَلسَّمَاءِ ثُمَّ قَالَ رَبِّ إِنْ کُنْتَ حَبَسْتَ عَنَّا اَلنَّصْرَ مِنَ اَلسَّمَاءِ فَاجْعَلْ ذَلِکَ لِمَا هُوَ خَیْرٌ وَ اِنْتَقِمْ لَنَا مِنْ هَؤُلاَءِ اَلظَّالِمِینَ . قَالَ اَلْبَاقِرُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فَلَمْ تَسْقُطْ مِنَ اَلدَّمِ قَطْرَهٌ إِلَی اَلْأَرْضِ ثُمَّ حَمَلَهُ فَوَضَعَهُ مَعَ قَتْلَی أَهْلِ بَیْتِهِ .
( مثیر الأحزان , جلد 2 , صفحه 70 )
با طنین افکن شدن ندای شجاعانه و تنهایی سالار شایستگان و اصلاحگران، صدای گریه و ناله از سراپرده حسین علیه السّلام و بازماندگان اردوگاه نور و مردم حق طلب به آسمان برخاست و همه گریه کردند. آن حضرت به سرا پرده بانوان و شیر زنان نزدیک شد و فرزند خردسالش «عبد اللّه» را خواست تا برای آخرین بار او را ببیند و مورد لطف و مهر پدرانه اش قرار دهد و او را وداع کند. کودک محبوب آن حضرت را آوردند و حسین علیه السّلام او را در آغوش گرفت تا هم پدر، کودک خردسال خود را نیک بنگرد و هم کودک توشه ای از پدر گرانمایه اش را برگیرد که بناگاه عنصر تبهکاری از «بنی اسد» گلوگاه آن کودک معصوم را در آغوش پدر هدف تیر بیداد قرار داد و گوش تا گوش او را برید و درید. خون سرازیر شد و حسین علیه السّلام کف دست ها را زیر گلوی آن خردسال شهید گرفت تا از خون، لبریز گردید و آن گاه خونها را به سوی آسمان افشاند و رو ببارگاه خدا گفت: «ربّ إن کنت حبست عنّا النصر من السّماء فاجعل ذلک لما هو خیر و انتقم لنا من هؤلاء الظّالمین.». پروردگارا، اگر در این سرای زود گذر و فنا پذیر بر اساس حکمت و مصلحت ، یاری و پیروزی ظاهری از سوی آسمان را از ما دریغ داشته ای، بهتر از آن را در سرای جاودانه نصیب و روزی ما ساز و داد ما و رهروان ما را از این بیدادگران خود کامه بستان!امام باقر علیه السّلام فرمود: از خون گلوی کودک شهیدش که آن را به سوی آسمان پاشید، قطره ای به سوی زمین باز نیامد، و آن حضرت پیکر بی جان او را به سوی سراپرده شهیدان راه حق و عدالت برد و او را نیز در میان پیکرهای به خون خفته یاران و عزیزان جای داد.
( در سوگ امیر آزادی ؛ ج 1 , ص 251 )
ص : 9846
فِی اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ: وَ أَدْبارَ اَلسُّجُودِ قَالَ: رَکَعَاتٍ بَعْدَ اَلْمَغْرِبِ .
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 118 )
ص : 9847
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ صَلُّوا فِی لَیْلَهِ إِحْدَی وَ عِشْرِینَ وَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِینَ مِائَهَ رَکْعَهٍ إِلَی أَنْ قَالَ وَ إِنِ اِسْتَطَعْتَ أَنْ تُحْیِیَ هَاتَیْنِ اَللَّیْلَتَیْنِ إِلَی اَلصُّبْحِ فَافْعَلْ فَإِنَّ فِیهَا فَضْلاً کَثِیراً وَ اَلنَّجَاهَ مِنَ اَلنَّارِ وَ لَیْسَ سَهَرُ لَیْلَتَیْنِ یَکْبُرُ فِیمَا أَنْتَ تُؤَمِّلُ وَ قَدْ رُوِیَ أَنَّ اَلسَّهَرَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فِی ثَلاَثِ لَیَالٍ - لَیْلَهِ تِسْعَ عَشْرَهَ فِی تَسْبِیحٍ وَ دُعَاءٍ بِغَیْرِ صَلاَهٍ وَ فِی هَاتَیْنِ اَللَّیْلَتَیْنِ أَکْثِرُوا مِنْ ذِکْرِ اَللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ إلخ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 466 )
ص : 9848
14305-4 الفقیه ،2513/299/2 فی روایه أبی الحسین الأسدی رضی اللّه عنه قال قال الصادق علیه السّلام : من عانق حاجا بغباره کان کأنما استلم الحجر الأسود .
( الوافی , جلد 14 , صفحه 1300 )
ص : 9849
25607-4 ( الکافی -177:8 رقم 197) العده ، عن سهل ، عن بکر بن صالح رفعه، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال": الناس معادن کمعادن الذهب و الفضه، فمن کان له فی الجاهلیه أصل فله فی الإسلام أصل".
( الوافی , جلد 26 , صفحه 510 )
ص : 9850
فَمِنْ ذَلِکَ مَا جَاءَ بِهِ اَلْخَبَرُ عَنْ رِجَالٍ مِنَ اَلْعَامَّهِ وَ اَلْخَاصَّهِ : أَنَّ رَجُلاً رُفِعَ إِلَی أَبِی بَکْرٍ وَ قَدْ شَرِبَ اَلْخَمْرَ، فَأَرَادَ أَنْ یُقِیمَ عَلَیْهِ اَلْحَدَّ فَقَالَ لَهُ: إِنَّنِی شَرِبْتُهَا وَ لاَ عِلْمَ لِی بِتَحْرِیمِهَا، لِأَنِّی نَشَأْتُ بَیْنَ قَوْمٍ یَسْتَحِلُّونَهَا، وَ لَمْ أَعْلَمْ بِتَحْرِیمِهَا حَتَّی اَلْآنَ، فَارْتَجَّ عَلَی أَبِی بَکْرٍ اَلْأَمْرُ بِالْحُکْمِ عَلَیْهِ، وَ لَمْ یَعْلَمْ وَجْهَ اَلْقَضَاءِ فِیهِ، فَأَشَارَ عَلَیْهِ بَعْضُ مَنْ حَضَرَهُ أَنْ یَسْتَخْبِرَ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْحُکْمِ فِی ذَلِکَ، فَأَرْسَلَ إِلَیْهِ مَنْ سَأَلَهُ عَنْهُ، فَقَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: «مُرْ رَجُلَیْنِ ثِقَتَیْنِ مِنْ رِجَالِ اَلْمُسْلِمِینَ یَطُوفَانِ بِهِ عَلَی مَجَالِسِ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ وَ یُنَاشِدَانِهِمْ، هَلْ فِیهِمْ أَحَدٌ تَلاَ عَلَیْهِ آیَهَ اَلتَّحْرِیمِ أَوْ أَخْبَرَهُ، بِذَلِکَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ، فَإِنْ شَهِدَ بِذَلِکَ رَجُلاَنِ مِنْهُمْ فَأَقِمِ اَلْحَدَّ عَلَیْهِ، وَ إِنْ لَمْ یَشْهَدْ أَحَدٌ بِذَلِکَ فَاسْتَتِبْهُ وَ خَلِّ سَبِیلَهُ» فَفَعَلَ ذَلِکَ أَبُو بَکْرٍ ، فَلَمْ یَشْهَدْ بِذَلِکَ مِنَ اَلْمُهَاجِرِینَ وَ اَلْأَنْصَارِ أَنَّهُ تَلاَ عَلَیْهِ آیَهَ اَلتَّحْرِیمِ ، وَ لاَ أَخْبَرَهُ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ بِذَلِکَ، فَاسْتَتَابَهُ أَبُو بَکْرٍ وَ خَلَّی سَبِیلَهُ وَ سَلَّمَ لِعَلِیٍّ فِی اَلْقَضَاءِ .
( مجموعه نفیسه فی تاریخ الأئمه من آثار القدماء من علماء الإمامیه الثقات , جلد 1 , صفحه 267 )
ص : 9851
19716-2 الکافی ،1/2/372/6 محمد عن محمد بن موسی عن أحمد بن الحسن الجلاب عن موسی بن إسماعیل عن ابن أبی عمیر عن بعض أصحابنا قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام : الجزر أمان من القولنج و البواسیر و یعین علی الجماع.
( الوافی , جلد 19 , صفحه 423 )
ص : 9852
وَ قَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : یَا فَاطِمَهُ اُثْقُبِی أُذُنَیِ اَلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ خِلاَفاً لِلْیَهُودِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 123 )
ص : 9853
وَ عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَیْسٍ قَالَتْ: أَوْصَتْنِی فَاطِمَهُ عَلَیْهَا السَّلاَمُ أَنْ لاَ یُغَسِّلَهَا إِذَا مَاتَتْ إِلاَّ أَنَا وَ عَلِیٌّ فَغَسَّلْتُهَا أَنَا وَ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 1 , صفحه 500 )
و اسماء بنت عمیس روایت کند که فاطمه (علیها السّلام) وصیت کرد بمن که او را بعد از وفات دیگری غسل ندهد مگر من و امیر المؤمنین (علیه السّلام) و من و آن حضرت او را غسل دادیم.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 2 , ص 61 )
ص : 9854
لاَ یَسْتَقِیمُ إِیمَانُ عَبْدٍ حَتَّی یَسْتَقِیمَ قَلْبُهُ، وَ لاَ یَسْتَقِیمُ قَلْبُهُ حَتَّی یَسْتَقِیمَ لِسَانُهُ.
( شرح فارسی شهاب الأخبار , جلد 1 , صفحه 345 )
ص : 9855
أَصْلِحِ اَلْمُسِیءَ بِحُسْنِ فَعَالِکَ وَ دُلَّ عَلَی اَلْجَمِیلِ بِجَمِیلِ مَقَالِکَ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 82 )
ص : 9856
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: إِذَا حَلَّ اَلْمُتَمَتِّعُ اَلْمُحْرِمُ طَافَ بِالْبَیْتِ تَطَوُّعاً مَا شَاءَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ أَنْ یُحْرِمَ بِالْحَجِّ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 422 )
ص : 9857
وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : إِیَّاکُمْ وَ اَلْغِیبَهَ فَإِنَّهَا إِدَامُ مَنْ یَأْکُلُ لُحُومَ اَلنَّاسِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 9 , صفحه 113 )
ص : 9858
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عِدَّهٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِنَا وَ هُوَ اَلْحَسَنُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْفَضْلِ وَ یُلَقَّبُ سِکْبَاجَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ صَاحِبِ اَلْإِنْزَالِ وَ کَانَ یَقُومُ بِبَعْضِ أُمُورِ اَلْمَاضِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ لِی یَوْماً وَ أَمْلَی عَلَیَّ مِنْ کِتَابٍ اَلتَّخَتُّمُ بِالزُّمُرُّدِ یُسْرٌ لاَ عُسْرَ فِیهِ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ سَهْلٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 93 )
ص : 9859
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَیْضاً: عُوذَهٌ لِکُلِّ أَلَمٍ فِی اَلْجَسَدِ وَ هِیَ أَعُوذُ بِعِزَّهِ اَللَّهِ وَ قُدْرَتِهِ عَلَی اَلْأَشْیَاءِ کُلِّهَا أُعِیذُ نَفْسِی بِجَبَّارِ اَلسَّمَاوَاتِ وَ اَلْأَرْضِ وَ أُعِیذُ نَفْسِی بِمَنْ لاَ یَضُرُّ مَعَ اِسْمِهِ شَیْءٌ مِنْ دَاءٍ وَ أُعِیذُ نَفْسِی بِالَّذِی اِسْمُهُ بَرَکَهٌ وَ شِفَاءٌ فَمَنْ قَالَهَا لَمْ یَضُرَّهُ أَلَمٌ.
( جنه الأمان الواقیه و جنه الإیمان الباقیه (المصباح) , جلد 1 , صفحه 153 )
ص : 9860
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: تِسْعَهُ أَشْیَاءَ مِنْ تِسْعَهِ (أَنْفُسٍ هُنَّ مِنْهُمْ أَقْبَحُ مِنْ غَیْرِهِمْ) ضِیقُ اَلذَّرْعِ مِنَ اَلْمُلُوکِ - وَ اَلْبُخْلُ مِنَ اَلْأَغْنِیَاءِ وَ سُرْعَهُ اَلْغَضَبِ مِنَ اَلْعُلَمَاءِ وَ اَلصِّبَا مِنَ اَلْکُهُولِ وَ اَلْقَطِیعَهُ (مِنَ اَلرُّءُوسِ) وَ اَلْکَذِبُ مِنَ اَلْقُضَاهِ وَ اَلزَّمَانَهُ مِنَ اَلْأَطِبَّاءِ وَ اَلْبَذَاءُ مِنَ اَلنِّسَاءِ وَ اَلْبَطْشُ مِنْ ذَوِی اَلسُّلْطَانِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 11 , صفحه 369 )
ص : 9861
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلصَّائِمِ أَ یُقَبِّلُ؟ قَالَ: نَعَمْ .
( الأصول السته عشر من الأصول الأولیه (ط - دار الحدیث) , جلد 1 , صفحه 261 )
ص : 9862
12618-54 الفقیه ،2641/345/2: و سأله سعید الأعرج عن المحرم یعقد أزراره فی عنقه قال لا.
( الوافی , جلد 12 , صفحه 579 )
ص : 9863
فإنّه حدّثنی أبی، عن حمّاد، عن حریز، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: إنّ الرّبّ - تبارک و تعالی - ینزل أمره فی کلّ لیله جمعه إلی السّماء الدّنیا من أوّل اللّیل، و فی کلّ لیله فی الثّلث الأخیر، و أمامه ملک ینادی: هل من تائب یتاب علیه، هل من مستغفر یغفر له، هل من سائل فیعطی سؤله ؟ اللّهمّ، أعط کلّ منفق خلفا، و کلّ ممسک تلفا. إلی أن یطلع الفجر، فإذا طلع الفجر عاد أمر الرّبّ - تبارک و تعالی - إلی عرشه، فیقسّم الأرزاق بین العباد. ثمّ قال للفضیل بن یسار: یا فضیل، نصیبک من ذلک، و هو قول اللّه: وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ إلی قوله: أَکْثَرُهُمْ بِهِمْ مُؤْمِنُونَ .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 10 , صفحه 511 )
ص : 9864
عَنْ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ ، قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنْ عَذَابِ اَلْقَبْرِ، فَقَالَ: «إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) حَدَّثَنَا أَنَّ رَجُلاً أَتَی سَلْمَانَ اَلْفَارِسِیَّ ، فَقَالَ: حَدِّثْنِی، فَسَکَتَ عَنْهُ، ثُمَّ عَادَ فَسَکَتَ، فَأَدْبَرَ اَلرَّجُلُ وَ هُوَ یَقُولُ، وَ یَتْلُو هَذِهِ اَلْآیَهَ: إِنَّ اَلَّذِینَ یَکْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ اَلْبَیِّناتِ وَ اَلْهُدی مِنْ بَعْدِ ما بَیَّنّاهُ لِلنّاسِ فِی اَلْکِتابِ فَقَالَ لَهُ: أَقْبِلْ، إِنَّا لَوْ وَجَدْنَا أَمِیناً لَحَدَّثْنَاهُ، وَ لَکِنْ أَعِدَّ لِمُنْکَرٍ وَ نَکِیرٍ إِذَا أَتَیَاکَ فِی اَلْقَبْرِ فَسَأَلاَکَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) ، فَإِنْ شَکَکْتَ أَوِ اِلْتَوَیْتَ ، ضَرَبَاکَ عَلَی رَأْسِکَ بِمِطْرَقَهٍ مَعَهُمَا تَصِیرُ مِنْهَا رَمَاداً، فَقُلْتُ: ثُمَّ مَهْ؟ قَالَ: یَعُودُ، ثُمَّ یُعَذَّبُ، قُلْتُ: وَ مَا مُنْکَرٌ وَ نَکِیرٌ ؟ قَالَ: هُمَا قَعِیدَا اَلْقَبْرِ، قُلْتُ: أَ مَلَکَانِ یُعَذِّبَانِ اَلنَّاسَ فِی قُبُورِهِمْ؟ قَالَ: نَعَمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 365 )
ص : 9865
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: مَا اِتَّخَمْتُ قَطُّ قِیلَ لَهُ وَ لِمَ قَالَ مَا رَفَعْتُ لُقْمَهً إِلَی فَمِی إِلاَّ ذَکَرْتُ اِسْمَ اَللَّهِ عَلَیْهَا .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 16 , صفحه 223 )
ص : 9866
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنِ اِمْتَشَطَ قَائِماً رَکِبَتْهُ اَلدَّیْنُ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 117 )
و فرمود:هر که ایستاده شانه زند وام او را درگیرد.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 76 )
ص : 9867
اَلْعَیَّاشِیُّ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَبِی خَالِدٍ عَنِ اَلْبَاقِرِ قَالَ: اَلرَّجُلُ اَلسَّلَمُ حَقّاً عَلِیٌّ وَ شِیعَتُهُ .
( المناقب , جلد 3 , صفحه 104 )
ص : 9868
اَلْبَلَدُ اَلْأَمِینُ : هَذَا اَلدُّعَاءُ رَفِیعُ اَلشَّأْنِ عَظِیمُ اَلْمَنْزِلَهِ کَانَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَدْعُو بِهِ عَقِیبَ اَلْفَجْرِ وَ فِی اَلْمُهِمَّاتِ وَ کَذَا اَلْأَئِمَّهُ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ مَنْ قَرَأَهُ یَوْمَ اَلْجُمُعَهِ قَبْلَ اَلصَّلاَهِ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ وَ لَوْ کَانَتْ حَشْوَ مَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ وَ دَخَلَ اَلْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسَابٍ وَ کَانَ فِی جِوَارِ اَلْأَنْبِیَاءِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ مَنْ کَتَبَهُ وَ حَمَلَهُ کَانَ آمِناً مِنْ کُلِّ شَرٍّ وَ بِالْجُمْلَهِ فَفَضْلُهُ لاَ یُحْصَی وَ لاَ یُحَدُّ وَ هُوَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مُدْرِکَ اَلْهَارِبِینَ وَ یَا مَلْجَأَ اَلْخَائِفِینَ وَ یَا غِیَاثَ اَلْمُسْتَغِیثِینَ اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعَاقِدِ اَلْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهَی اَلرَّحْمَهِ مِنْ کِتَابِکَ وَ بِاسْمِکَ اَلْعَظِیمِ اَلْکَبِیرِ اَلْأَکْبَرِ اَلطَّاهِرِ اَلْمُطَهَّرِ اَلْقُدُّوسِ اَلْمُبَارَکِ - وَ لَوْ أَنَّ ما فِی اَلْأَرْضِ مِنْ شَجَرَهٍ أَقْلامٌ وَ اَلْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَهُ أَبْحُرٍ ما نَفِدَتْ کَلِماتُ اَللّهِ إِنَّ اَللّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ یَا اَللَّهُ عَشْراً یَا رَبَّاهْ عَشْراً یَا مَوْلاَهْ یَا غَایَهَ رَغْبَتَاهْ یَا هُوَ یَا هُوَ یَا مَنْ لاَ یَعْلَمُ مَا هُوَ إِلاَّ هُوَ وَ لاَ کَیْفَ هُوَ إِلاَّ هُوَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ وَ اَلْإِفْضَالِ وَ اَلْإِنْعَامِ یَا ذَا اَلْمُلْکِ وَ اَلْمَلَکُوتِ یَا ذَا اَلْعِزِّ وَ اَلْکِبْرِیَاءِ وَ اَلْعَظَمَهِ وَ اَلْجَبَرُوتِ یَا حَیُّ لاَ یَمُوتُ یَا مَنْ عَلاَ فَقَهَرَ یَا مَنْ مَلَکَ فَقَدَرَ یَا مَنْ عُبِدَ فَشَکَرَ یَا مَنْ عُصِیَ فَسَتَرَ یَا مَنْ بَطَنَ فَخَبَرَ یَا مَنْ لاَ تُحِیطُ بِهِ اَلْفِکَرُ یَا رَازِقَ اَلْبَشَرِ یَا مُقَدِّرَ اَلْقَدَرِ یَا مُحْصِیَ قَطْرِ اَلْمَطَرِ یَا دَائِمَ اَلثَّبَاتِ یَا مُخْرِجَ اَلنَّبَاتِ یَا قَاضِیَ اَلْحَاجَاتِ یَا مُنْجِحَ اَلطَّلِبَاتِ یَا جَاعِلَ اَلْبَرَکَاتِ یَا مُحْیِیَ اَلْأَمْوَاتِ یَا رَافِعَ اَلدَّرَجَاتِ یَا رَاحِمَ اَلْعَبَرَاتِ یَا مُقِیلَ اَلْعَثَرَاتِ یَا کَاشِفَ اَلْکُرُبَاتِ یَا نُورَ اَلْأَرْضِ وَ اَلسَّمَاوَاتِ یَا صَاحِبَ کُلِّ غَرِیبٍ یَا شَاهِداً لاَ یَغِیبُ یَا مُونِسَ کُلِّ وَحِیدٍ یَا مَلْجَأَ کُلِّ طَرِیدٍ یَا رَاحِمَ اَلشَّیْخِ اَلْکَبِیرِ یَا عِصْمَهَ اَلْخَائِفِ اَلْمُسْتَجِیرِ یَا مُغْنِیَ اَلْبَائِسِ اَلْفَقِیرِ یَا فَاکَّ اَلْعَانِی اَلْأَسِیرِ یَا مَنْ لاَ یَحْتَاجُ إِلَی اَلتَّفْسِیرِ یَا مَنْ هُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ خَبِیرٌ یَا مَنْ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ یَا عَالِیَ اَلْمَکَانِ یَا شَدِیدَ اَلْأَرْکَانِ یَا مَنْ لَیْسَ لَهُ تَرْجُمَانٌ یَا نِعْمَ اَلْمُسْتَعَانُ یَا قَدِیمَ اَلْإِحْسَانِ یَا مَنْ هُوَ کُلَّ یَوْمٍ فِی شَأْنٍ یَا مَنْ لاَ یَخْلُو مِنْهُ مَکَانٌ یَا أَجْوَدَ اَلْأَجْوَدِینَ یَا أَکْرَمَ اَلْأَکْرَمِینَ یَا أَسْمَعَ اَلسَّامِعِینَ یَا أَبْصَرَ اَلنَّاظِرِینَ یَا أَسْرَعَ اَلْحَاسِبِینَ یَا وَلِیَّ اَلْمُؤْمِنِینَ یَا یَدَ اَلْوَاثِقِینَ یَا ظَهْرَ اَللاَّجِینَ یَا غِیَاثَ اَلْمُسْتَغِیثِینَ یَا جَارَ اَلْمُسْتَجِیرِینَ یَا رَبَّ اَلْأَرْبَابِ وَ یَا مُسَبِّبَ اَلْأَسْبَابِ وَ یَا مُفَتِّحَ اَلْأَبْوَابِ یَا مُعْتِقَ اَلرِّقَابِ یَا بَارِئَ اَلنَّسَمِ یَا جَامِعَ اَلْأُمَمِ یَا ذَا اَلْجُودِ وَ اَلْکَرَمِ یَا عِمَادَ مَنْ لاَ عِمَادَ لَهُ یَا سَنَدَ مَنْ لاَ سَنَدَ لَهُ یَا عِزَّ مَنْ لاَ عِزَّ لَهُ یَا حِرْزَ مَنْ لاَ حِرْزَ لَهُ یَا غِیَاثَ مَنْ لاَ غِیَاثَ لَهُ یَا حَسَنَ اَلْبَلاَیَا یَا جَزِیلَ اَلْعَطَایَا یَا جَمِیلَ اَلثَّنَایَا یَا حَلِیماً لاَ یَعْجَلُ یَا جَوَاداً لاَ یَبْخَلُ یَا قَرِیباً لاَ یَغْفُلُ یَا صَاحِبِی فِی وَحْدَتِی یَا عُدَّتِی فِی شِدَّتِی یَا کَهْفِی حِینَ تُعْیِینِی اَلْمَذَاهِبُ وَ تَخْذُلُنِی اَلْأَقَارِبُ وَ یُسْلِمُنِی کُلُّ صَاحِبٍ - یَا رَجَائِی فِی اَلْمَضِیقِ یَا رُکْنِیَ اَلْوَثِیقَ یَا إِلَهِی بِالتَّحْقِیقِ یَا رَبَّ اَلْبَیْتِ اَلْعَتِیقِ یَا شَفِیقُ یَا رَفِیقُ اِکْفِنِی مَا أُطِیقُ وَ مَا لاَ أُطِیقُ وَ فُکَّنِی مِنْ حَلَقِ اَلْمَضِیقِ إِلَی فَرَجِکَ اَلْقَرِیبِ وَ اِکْفِنِی مَا أَهَمَّنِی وَ مَا لَمْ یُهِمَّنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 334 )
ص : 9869
وَ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ حَلَفَ بِالطَّلاَقِ أَوْ حَلَّفَ بِهِ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 263 )
ص : 9870
وَ عَنْهُ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنِ اَلْمُفَضَّلِ بْنِ صَالِحٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلصَّلاَهِ فِی اَلْفُرَاتِ ، وَ مَا هُوَ أَضْعَفُ مِنْهُ مِنَ اَلْأَنْهَارِ فِی اَلسَّفِینَهِ فَقَالَ إِنْ صَلَّیْتَ فَحَسَنٌ وَ إِنْ خَرَجْتَ فَحَسَنٌ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 5 , صفحه 506 )
ص : 9871
25358-4 ( الکافی 78:7) أحمد ، عن التیمی، عن محمد بن الولید ، عن یونس بن یعقوب ، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال "قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : الحمد لله الذی لا مقدم لما أخر و لا مؤخر لما قدم، ثم ضرب بإحدی یدیه علی الأخری، ثم قال: یا أیتها الأمه المتحیره بعد نبیها لو کنتم قدمتم من قدم اللّه و أخرتم من أخر اللّه و جعلتم الولایه و الوراثه حیث جعلها اللّه ما عال ولی اللّه و لا عال سهم من فرائض اللّه و لا اختلف اثنان فی حکم اللّه و لا تنازعت الأمه فی شیء من أمر اللّه إلا و عند علی علمه من کتاب اللّه فذوقوا وبال أمرکم، و ما فرطتم فیما قدمت أیدیکم، و ما اللّه بظلام للعبید، و سیعلم الذین ظلموا أی منقلب ینقلبون".
( الوافی , جلد 25 , صفحه 953 )
ص : 9872
اَلْمُتَهَجِّدُ ، وَ غَیْرُهُ: اَلسَّاعَهُ اَلثَّالِثَهُ مِنْ ذَهَابِ اَلشُّعَاعِ إِلَی اِرْتِفَاعِ اَلنَّهَارِ - لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَا مَنْ تَجَبَّرَ فَلاَ عَیْنٌ تَرَاهُ یَا مَنْ تَعَظَّمَ فَلاَ تَخْطُرُ اَلْقُلُوبُ بِکُنْهِهِ یَا حَسَنَ اَلْمَنِّ یَا حَسَنَ اَلتَّجَاوُزِ یَا حَسَنَ اَلْعَفْوِ یَا جَوَادُ یَا کَرِیمُ یَا مَنْ لاَ یُشْبِهُهُ شَیْءٌ مِنْ خَلْقِهِ یَا مَنْ مَنَّ عَلَی خَلْقِهِ بِأَوْلِیَائِهِ إِذِ اِرْتَضَاهُمْ لِدِینِهِ وَ أَدَّبَ بِهِمْ عِبَادَهُ وَ جَعَلَهُمْ حُجَجاً مَنّاً مِنْهُ عَلَی خَلْقِهِ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ وَلِیِّکَ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلسِّبْطِ اَلتَّابِعِ لِمَرْضَاتِکَ وَ اَلنَّاصِحِ فِی دِینِکَ وَ اَلدَّلِیلِ عَلَی ذَاتِکَ أَسْأَلُکَ بِحَقِّهِ وَ أُقَدِّمُهُ بَیْنَ یَدَیْ حَوَائِجِی أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا - اَلْکَفْعَمِیُّ وَ اَلسَّیِّدُ بَیْنَ یَدَیْ حَوَائِجِی وَ رَغْبَتِی إِلَیْکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُعِینَنِی عَلَی طَاعَتِکَ وَ أَفْعَالِ اَلْخَیْرِ وَ کُلَّمَا یُرْضِیکَ عَنِّی وَ یُقَرِّبُنِی مِنْکَ یَا ذَا اَلْجَلاَلِ وَ اَلْإِکْرَامِ وَ اَلْفَضْلِ وَ اَلْإِنْعَامِ یَا وَهَّابُ یَا کَرِیمُ وَ أَنْ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 83 , صفحه 342 )
ص : 9873
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ اَلْقَاسِمِ اَلْبِرْتِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ قَالَ حَدَّثَنَا نُوحُ بْنُ قَیْسٍ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَیْمَانُ بْنُ عَلِیٍّ اَلْهَاشِمِیُّ أَبُو فَاطِمَهَ قَالَ سَمِعْتُ مُعَاذَهَ اَلْعَدَوِیَّهَ تَقُولُ: سَمِعْتُ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَی مِنْبَرِ اَلْبَصْرَهِ یَقُولُ أَنَا اَلصِّدِّیقُ اَلْأَکْبَرُ آمَنْتُ قَبْلَ أَنْ یُؤْمِنَ أَبُو بَکْرٍ وَ أَسْلَمْتُ قَبْلَ أَنْ یُسْلِمَ .
( الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد , جلد 1 , صفحه 31 )
3-و بهمین سند از معاذه عدویه حدیث شده که گفت:شنیدم که علی بن ابی طالب بالای منبر در شهر بصره میفرمود:منم صدیق اکبر،ایمان آوردم پیش از آنکه ابو بکر ایمان آورد،و اسلام آوردم پیش از آنکه او اسلام آورد.
( الإرشاد / ترجمه رسولی محلاتی ؛ ج 1 , ص 26 )
3-معاذۀ عدویه گفته از امیر المؤمنین علیه السّلام هنگامی که بر فراز منبر بصره بود شنیدم میفرمود من صدیق اکبرم پیش از آنکه ابو بکر ایمان بیاورد ایمان آوردم و قبل از او تسلیم فرامین اسلام شدم.
( الإرشاد / ترجمه ساعدی خراسانی ؛ ج 1 , ص 31 )
ص : 9874
وَ عَنْهُ : بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ، عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ ، عَنْ فَضَالَهَ ، عَنْ أَبَانٍ ، عَنْ أَبِی اَلْجَارُودِ ، عَنْ أَحَدِهِمَا (عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ) : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ ، قَالَ: «اَلشَّاهِدُ: یَوْمُ اَلْجُمُعَهِ ، وَ اَلْمَشْهُودُ: یَوْمُ عَرَفَهَ ، وَ اَلْمَوْعُودُ: یَوْمُ اَلْقِیَامَهِ ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 623 )
ص : 9875
و یروی: أنّه خرج من بیت المقدس مع ستّمائه ألف کرسیّ عن یمینه و شماله ، و أمر الطّیر فأظلّتهم، و أمر الرّیح فحملتهم حتّی وردت بهم المدائن ثمّ رجع فبات فی إصطخر، فقال: بعضهم لبعض: هل رأیتم ملکا قطّ أعظم من هذا أو سمعتم؟ قالوا: لا فنادی ملک فی السّماء لثواب تسبیحه واحده فی اللّه أعظم ممّا رأیتم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 9 , صفحه 547 )
ص : 9876
17150-30 الکافی ،1/22/434/6 محمد عن أحمد عن محمد بن سنان عن جهم بن حمید قال قال أبو عبد اللّه علیه السّلام: أنی کنت فظننت أنه قد عرف الموضع فقلت جعلت فداک [إنی کنت] مررت بفلان فاحتبسنی فدخلت إلی داره و نظرت إلی جواریه - فقال لی ذلک مجلس لا ینظر اللّه إلی أهله أمنت اللّه علی أهلک و مالک.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 216 )
ص : 9877
صُحْبَهُ اَلْأَخْیَارِ تَکْتَسِبُ اَلْخَیْرَ کَالرِّیحِ إِذَا مَرَّتْ بِالطَّیْبِ حَمَلَتْ طَیْباً .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 419 )
ص : 9878
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یَقْتُلُ اَلْمَرْأَهَ قَالَ إِنْ شَاءَ أَوْلِیَاؤُهَا قَتَلُوهُ وَ غَرِمُوا خَمْسَهَ آلاَفِ دِرْهَمٍ لِأَوْلِیَاءِ اَلْمَقْتُولِ وَ إِنْ شَاءُوا أَخَذُوا خَمْسَهَ آلاَفِ دِرْهَمٍ مِنَ اَلْقَاتِلِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 29 , صفحه 84 )
ص : 9879
کا، [الکافی] ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ فُضَیْلِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَهَ اَلْحَذَّاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: اَلْمُؤْمِنُ بَیْنَ مَخَافَتَیْنِ ذَنْبٍ قَدْ مَضَی لاَ یَدْرِی مَا صَنَعَ اَللَّهُ فِیهِ وَ عُمُرٍ قَدْ بَقِیَ لاَ یَدْرِی مَا یَکْتَسِبُ فِیهِ مِنَ اَلْمَهَالِکِ فَهُوَ لاَ یُصْبِحُ إِلاَّ خَائِفاً وَ لاَ یُصْلِحُهُ إِلاَّ اَلْخَوْفُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 67 , صفحه 365 )
10-کافی علی بن ابراهیم...ابی عبیده حذاء گفت:حضرت صادق علیه السّلام فرمود: مؤمن همیشه ما بین دو خوف و همیشه از دو جهت ترس دارد یک از جهت گناهان گذشته اش که نمیداند خداوند از آنها عفو و صرف نظر نموده یا خیر؟دوم از جهت آینده عمر خود که نمیداند آیا موفق می شود خود را از موجبات هلاکت و شقاوت حفظ کند یا خیر؟ پس مؤمن هر روزی که سر از خواب برمیدارد حالت خوف و ترس در خود احساس مینماید و یگانه چیزی که او را باصلاح نفس خود وادار میسازد همین احساس خوف و ترس است.
( بحارالأنوار (جلد 67و68) / ترجمه موسوی همدانی ؛ ج 1 , ص 374 )
ص : 9880
مَنْ ظَلَمَ قَصَمَ عُمْرَهُ وَ دَمَّرَ عَلَیْهِ ظُلْمُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 631 )
ص : 9881
وَ عَنْهُ : عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْمُؤْمِنِ ، عَنْ عَبْدِ اَلْأَعْلَی مَوْلَی آلِ سَامٍ ، قَالَ، سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) ، یَقُولُ: «وَ اَللَّهِ، إِنِّی لَأَعْلَمُ کِتَابَ اَللَّهِ مِنْ أَوَّلِهِ إِلَی آخِرِهِ کَأَنَّهُ فِی کَفِّی، فِیهِ خَبَرُ اَلسَّمَاءِ وَ خَبَرُ اَلْأَرْضِ، وَ خَبَرُ مَا کَانَ وَ خَبَرُ مَا هُوَ کَائِنٌ، قَالَ اَللَّهُ: فِیهِ تِبْیَانُ کُلِّ شَیْءٍ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 33 )
ص : 9882
9466-1 الکافی ،1/1/553/3 الأربعه عن الفقیه ،1617/30/2 محمد قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام رجل بعث بزکاه ماله لیقسم فضاعت هل علیه ضمانها حتی یقسم فقال إذا وجد لها موضعا فلم یدفعها إلیه فهو لها ضامن حتی یدفعها و إن لم یجد لها من یدفعها إلیه فبعث بها إلی أهلها فلیس علیه ضمان لأنها قد خرجت من یده و کذلک الوصی الذی یوصی إلیه یکون ضامنا لما دفع إلیه إذا وجد ربه الذی أمر بدفعه إلیه و إن لم یجد فلیس علیه ضمان.
( الوافی , جلد 10 , صفحه 213 )
قوله:«إذا وجد لها موضعا،فلم یدفعها إلیه،فهو لها ضامن» . إلی آخره. ظاهر هذه الروایه المنع من النقل عند وجدان الموضع؛لأنّه علیه السّلام جعل المزکّی مثل الوصی،و معلوم أنّه بعد وجدان ربّه یکون عاصیا أیضا إذا طلبه.
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 444 )
ص : 9883
فِی أُصُولِ اَلْکَافِی عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «حَنِیفاً مُسْلِماً » قَالَ خَالِصاً مُخْلِصاً لَیْسَ فِیهِ شَیْءٌ مِنْ عِبَادَهِ اَلْأَوْثَانِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 352 )
ص : 9884
عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ : فِی قَوْلِهِ: وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَهِ إِنِّی جاعِلٌ فِی اَلْأَرْضِ خَلِیفَهً قالُوا أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یُفْسِدُ فِیها وَ یَسْفِکُ اَلدِّماءَ رَدُّوا عَلَی اَللَّهِ فَقَالُوا أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یُفْسِدُ فِیها وَ یَسْفِکُ اَلدِّماءَ وَ إِنَّمَا قَالُوا ذَلِکَ بِخَلْقٍ مَضَی یَعْنِی اَلْجَانَّ اِبْنَ اَلْجِنِّ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَ نُقَدِّسُ لَکَ فَمَنُّوا عَلَی اَللَّهِ بِعِبَادَتِهِمْ إِیَّاهُ فَأَعْرَضَ عَنْهُمْ ثُمَّ عَلَّمَ آدَمَ اَلْأَسْماءَ کُلَّها ثُمَّ قَالَ لِلْمَلاَئِکَهِ أَنْبِئُونِی بِأَسْماءِ هؤُلاءِ قالُوا ... لا عِلْمَ لَنا قالَ یا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمائِهِمْ فَأَنْبَأَهُمْ ثُمَّ قَالَ لَهُمُ اُسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا وَ قَالُوا فِی سُجُودِهِمْ فِی أَنْفُسِهِمْ مَا کُنَّا نَظُنُّ أَنْ یَخْلُقَ اَللَّهُ خَلْقاً أَکْرَمَ عَلَیْهِ مِنَّا نَحْنُ خُزَّانُ اَللَّهِ وَ جِیرَانُهُ وَ أَقْرَبُ اَلْخَلْقِ إِلَیْهِ فَلَمَّا رَفَعُوا رُءُوسَهُمْ قَالَ اَللَّهُ یَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ مِنْ رَدِّکُمْ عَلَیَّ وَ مَا کُنْتُمْ تَکْتُمُونَ ظَنَنَّا أَنْ لاَ یَخْلُقَ خَلْقاً کَرِیماً أَکْرَمَ عَلَیْهِ مِنَّا فَلَمَّا عَرَفَتِ اَلْمَلاَئِکَهُ أَنَّهَا وَقَعَتْ فِی خَطِیئَهٍ لاَذُوا بِالْعَرْشِ وَ أَنَّهَا کَانَتْ عِصَابَهً مِنَ اَلْمَلاَئِکَهِ وَ هُمُ اَلَّذِینَ کَانُوا حَوْلَ اَلْعَرْشِ لَمْ یَکُنْ جَمِیعُ اَلْمَلاَئِکَهِ اَلَّذِینَ قَالُوا مَا ظَنَنَّا أَنْ یَخْلُقَ خَلْقاً أَکْرَمَ عَلَیْهِ مِنَّا وَ هُمُ اَلَّذِینَ أُمِرُوا بِالسُّجُودِ فَلاَذُوا بِالْعَرْشِ وَ قَالُوا بِأَیْدِیهِمْ وَ أَشَارَ بِإِصْبَعِهِ یُدِیرُهَا فَهُمْ یَلُوذُونَ حَوْلَ اَلْعَرْشِ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ فَلَمَّا أَصَابَ آدَمُ اَلْخَطِیئَهَ جَعَلَ اَللَّهُ هَذَا اَلْبَیْتَ لِمَنْ أَصَابَ مِنْ وُلْدِهِ خَطِیئَهً أَتَاهُ فَلاَذَ بِهِ مِنْ وُلْدِ آدَمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ کَمَا لاَذَ أُولَئِکَ بِالْعَرْشِ فَلَمَّا هَبَطَ آدَمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ إِلَی اَلْأَرْضِ طَافَ بِالْبَیْتِ فَلَمَّا کَانَ عِنْدَ اَلْمُسْتَجَارِ دَنَا مِنَ اَلْبَیْتِ فَرَفَعَ یَدَیْهِ إِلَی اَلسَّمَاءِ فَقَالَ یَا رَبِّ اِغْفِرْ لِی فَنُودِیَ أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَکَ قَالَ یَا رَبِّ وَ لِوُلْدِی قَالَ فَنُودِیَ یَا آدَمُ مَنْ جَاءَنِی مِنْ وُلْدِکَ فَبَاءَ بِذَنْبِهِ بِهَذَا اَلْمَکَانِ غَفَرْتُ لَهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 96 , صفحه 205 )
ص : 9885
و ما رواه الشیخ الطبرسی ، عن رئیس المحدثین أبی جعفر بن بابویه - رحمه اللّه - فی کتاب النبوه ، بإسناده عن ابن أبی عمیر ، عن جمیل بن دراج ، عن أبی عبد اللّه - علیه السلام- . قال: سألته عن إبلیس ، کان من الملائکه، أو کان یلی شیئا، من أمر السماء؟. قال: کان من الجن. و کان مع الملائکه. و کانت الملائکه تری أنه منها. و کان اللّه سبحانه یعلم أنه لیس منها. فلما أمر بالسجود لآدم ، کان منه الذی کان.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 352 )
ص : 9886
عَنْ أَبِی بَکْرٍ اَلْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: خَرَجَ أَصْحَابُ اَلْکَهْفِ عَلَی غَیْرِ مَعْرِفَهٍ وَ لاَ مِیعَادٍ فَلَمَّا صَارُوا فِی اَلصَّحْرَاءِ أَخَذُوا بَعْضُهُمْ عَلَی بَعْضٍ اَلْعُهُودَ وَ اَلْمَوَاثِیقَ، فَأَخَذَ هَذَا عَلَی هَذَا، وَ هَذَا عَلَی هَذَا، ثُمَّ قَالُوا: أَظْهِرُوا أَمْرَکُمْ، فَأَظْهَرُوهُ فَإِذَا هُمْ عَلَی أَمْرٍ وَاحِدٍ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 2 , صفحه 322 )
ص : 9887
بَعْضُ نُسَخِهِ: وَ أَیُّ رَجُلٍ رَمَی اَلْجَمْرَهَ اَلْأَوَّلَهَ بِأَرْبَعِ حَصَیَاتٍ ثُمَّ نَسِیَ وَ رَمَی اَلْجَمْرَتَیْنِ بِسَبْعٍ سَبْعٍ عَادَ فَرَمَی اَلثَّلاَثَ عَلَی اَلْوَلاَءِ بِسَبْعٍ سَبْعٍ وَ إِنْ کَانَ رَمَی اَلْوُسْطَی بِثَلاَثٍ ثُمَّ رَمَی اَلْأَخِیرَتَیْنِ فَلْیَرْجِعْ فَلْیَرْمِ اَلْوُسْطَی فَإِنْ کَانَ رَمَی بِثَلاَثٍ رَجَعَ فَرَمَی بِأَرْبَعٍ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 10 , صفحه 154 )
ص : 9888
اَلْحَقُّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 65 )
ص : 9889
صَفْوَانُ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ حَازِمٍ قَالَ : قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَ مَا سَمِعْتَ بِطَارِقٍ إِنَّ طَارِقاً کَانَ نَخَّاساً بِالْمَدِینَهِ فَأَتَی أَبَا جَعْفَرٍ فَقَالَ یَا أَبَا جَعْفَرٍ إِنِّی هَالِکٌ إِنِّی حَلَفْتُ بِالطَّلاَقِ وَ اَلْعَتَاقِ وَ اَلنُّذُورِ فَقَالَ لَهُ یَا طَارِقُ إِنَّ هَذِهِ مِنْ خُطُواتِ اَلشَّیْطانِ .
( النوادر (للأشعری) , جلد 1 , صفحه 31 )
ص : 9890
وَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْأَصَمِّ عَنْ شُعَیْبٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : لُحُومُ اَلْبَقَرِ دَاءٌ. وَ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ اَلسَّلاَمُ : مِثْلَهُ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 25 , صفحه 46 )
ص : 9891
اِسْتَعِینُوا عَلَی اَلْحَوَائِجِ بِالْکِتْمَانِ لَهَا .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 1 , صفحه 285 )
ص : 9892
وَ مِنْهُ، عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنِ اِبْنِ اَلْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلطَّاعِمُ اَلشَّاکِرُ أَفْضَلُ مِنَ اَلصَّائِمِ اَلصَّامِتِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 63 , صفحه 375 )
22-و از همان(..)بسندش تا رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله که خورنده شاکر به از روزه دار خاموش است(بسند دیگر همین مضمون را مبسوطتر آورده).
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 10 , ص 165 )
ص : 9893
وَ أَخْبَرَنَا أَبُو زَیْدٍ عُمَرُ بْنُ شَبَّهَ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو قُبَیْعَهَ مُحَمَّدُ بْنُ حَرْبٍ ، قَالَ: لَمَّا تُوُفِّیَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ جَرَی فِی اَلسَّقِیفَهِ مَا جَرَی تَمَثَّلَ عَلِیٌّ : وَ أَصْبَحَ أَقْوَامٌ یَقُولُونَ مَا اِشْتَهَوْاوَ یَطْغَوْنَ لَمَّا غَالَ زَیْداً غَوَائِلُهُ . .
( السقیفه و فدک , جلد 1 , صفحه 62 )
ص : 9894
وَ بِهَذَا اَلْإِسْنَادِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ عَلَی خَاتَمِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَکْتُوبٌ ظَنِّی بِاللَّهِ حَسَنٌ وَ بِالنَّبِیِّ اَلْمُؤْتَمَنِ وَ بِالْوَصِیِّ ذِی اَلْمِنَنِ وَ بِالْحُسَیْنِ وَ اَلْحَسَنِ .
( عیون أخبار الرضا علیه السلام , جلد 2 , صفحه 27 )
باین اسناد از جعفر بن محمد مروی است که سجع خاتم شریف امام محمد باقر(علیه السّلام) این بود ظنی بالله حسن و بالنبی المؤتمن و بالوصی ذی المنن و بالحسین و الحسن.
( عون الأخبار / ترجمه آقا نجفی ؛ ج 2 , ص 266 )
15-و به همین اسناد از آن حضرت به نقل از جدّش امام صادق علیه السّلام آمده است که آن جناب فرمود:بر مهر(نگین انگشتری)پدرم محمّد بن علیّ الباقر علیه السلام این رباعی نقش شده بود(ترجمه):گمانم به خدا نیکو است و همچنین بر رسول مؤتمنش،و به وصیّ نظر بلند و پر احسانش،و به حسین و حسنش.
( عیون الأخبار / ترجمه مستفید و غفاری ؛ ج 2 , ص 12 )
و به همین اسناد از حضرت جعفر بن محمّد علیهما السّلام روایت کرد که فرمود:بر خاتم محمّد بن علی علیهما السّلام منقوش بود:
گمان من به خداوند نیکوست و نیز بر نبیّ مورد اطمینان او و بر وصی او نیز اعتماد دارم چنان که بر حسین و حسن علیهما السّلام.
( عیون الأخبار / ترجمه روغنی قزوینی ؛ ج 2 , ص 9 )
ص : 9895
و عن سماعه بن مهران ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام : - فی قوله اَلْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ اَلْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ اَلْأُنْثی بِالْأُنْثی فقال: لا یقتل حرّ بعبد. و لکن یضرب ضربا شدیدا، و یغرّم دیه العبد. و إن قتل رجل امرأه. فأراد اولیاء المقتول أن یقتلوا، أدّوا نصف دیته إلی أهل الرّجل.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 227 )
ص : 9896
وَ سَأَلْتُهُ عَنِ اَلدُّودِ یَقَعُ مِنَ اَلْکَنِیفِ عَلَی اَلثَّوْبِ أَ یُصَلَّی فِیهِ قَالَ لاَ بَأْسَ إِلاَّ أَنْ یَرَی عَلَیْهِ أَثَراً فَیَغْسِلُهُ .
( مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها , جلد 1 , صفحه 170 )
ص : 9897
أَبُو اَلسَّعَادَاتِ فِی فَضَائِلِ اَلصَّحَابَهِ : أَنَّ جَابِرَ اَلْأَنْصَارِیِّ بَلَّغَ سَلاَمَ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی مُحَمَّدٍ اَلْبَاقِرِ فَقَالَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ أَثْبِتْ وَصِیَّتَکَ فَإِنَّکَ رَاحِلٌ إِلَی رَبِّکَ فَبَکَی جَابِرٌ وَ قَالَ لَهُ یَا سَیِّدِی وَ مَا عِلْمُکَ بِذَلِکَ فَهَذَا عَهْدٌ عَهِدَهُ إِلَیَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَقَالَ لَهُ وَ اَللَّهِ یَا جَابِرُ لَقَدْ أَعْطَانِیَ اَللَّهُ عِلْمَ مَا کَانَ وَ مَا هُوَ کَائِنٌ إِلَی یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ وَ أَوْصَی جَابِرٌ وَصِیَّتَهُ وَ أَدْرَکَتْهُ اَلْوَفَاهُ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 46 , صفحه 296 )
ص : 9898
وَ رَوَی زُرَارَهُ فِی اَلصَّحِیحِ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ مُحْرِمٍ غَشِیَ اِمْرَأَتَهُ وَ هِیَ مُحْرِمَهٌ فَقَالَ جَاهِلَیْنِ أَوْ عَالِمَیْنِ قَالَ قُلْتُ أَجِبْنِی عَنِ اَلْوَجْهَیْنِ جَمِیعاً فَقَالَ إِنْ کَانَا جَاهِلَیْنِ اِسْتَغْفَرَا رَبَّهُمَا وَ مَضَیَا عَلَی حَجِّهِمَا وَ لَیْسَ عَلَیْهِمَا شَیْءٌ وَ إِنْ کَانَا عَالِمَیْنِ فُرِّقَ بَیْنَهُمَا مِنَ اَلْمَکَانِ اَلَّذِی أَحْدَثَا فِیهِ وَ عَلَیْهِمَا بَدَنَهٌ وَ عَلَیْهِمَا اَلْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ فَإِذَا بَلَغَا اَلْمَکَانَ اَلَّذِی أَحْدَثَا فِیهِ فُرِّقَ بَیْنَهُمَا حَتَّی یَقْضِیَا مَنَاسِکَهُمَا وَ یَرْجِعَا إِلَی اَلْمَکَانِ اَلَّذِی أَصَابَا فِیهِ مَا أَصَابَا قُلْتُ فَأَیُّ اَلْحِجَّتَیْنِ لَهُمَا قَالَ اَلْأُولَی اَلَّتِی أَحْدَثَا فِیهَا مَا أَحْدَثَا وَ اَلْأُخْرَی عُقُوبَهٌ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 3 , صفحه 179 )
ص : 9899
الشوهانی : بِإِسْنَادِهِ: سَأَلَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَطَاءٍ اَلْمَکِّیُّ اَلْبَاقِرَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْلِهِ: (رُبَما یَوَدُّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لَوْ کانُوا مُسْلِمِینَ) قَالَ: یُنَادِی مُنَادٍ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ یُسْمِعُ اَلْخَلاَئِقَ: أَلاَ إِنَّهُ لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّهَ إِلاَّ مُسْلِمٌ، فَیَوْمَئِذٍ (یَوَدُّ اَلَّذِینَ کَفَرُوا لَوْ کانُوا مُسْلِمِینَ) لِوَلاَیَهِ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ. وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: نَزَلَتْ هَذِهِ اَلْآیَهُ عَلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ هَکَذَا، وَ قَالَ (اَلظَّالِمُونَ) آلَ مُحَمَّدٍ حَقَّهُمْ (لَمَّا رَأَوُا اَلْعَذَابَ) وَ عَلِیٌّ هُوَ اَلْعَذَابُ، (هَلْ إِلَی مَرَدٍَّّ مِنْ سَبِیلٍ) 44:42 ، یَقُولُونَ نُرَدُّ فَنَتَوَلَّی عَلِیّاً (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) ، قَالَ اَللَّهُ: (وَ تَراهُمْ یُعْرَضُونَ عَلَیْها) یَعْنِی أَرْوَاحَهُمْ تُعْرَضُ عَلَی اَلنَّارِ (خاشِعِینَ مِنَ اَلذُّلِّ یَنْظُرُونَ) إِلَی عَلِیٍّ (مِنْ طَرْفٍ خَفِیٍّ) فَ (قالَ اَلَّذِینَ آمَنُوا) بِآلِ مُحَمَّدٍ (إِنَّ اَلْخاسِرِینَ اَلَّذِینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلِیهِمْ یَوْمَ اَلْقِیامَهِ أَلا إِنَّ اَلظّالِمِینَ) لِآلِ مُحَمَّدٍ حَقَّهُمْ (فِی عَذابٍ) أَلِیمٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 31 , صفحه 574 )
ص : 9900
وَ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: نِعْمَتَانِ مَغْبُونٌ فِیهِمَا کَثِیرٌ مِنَ اَلنَّاسِ اَلصِّحَّهُ وَ اَلْفَرَاغُ.
( إرشاد القلوب , جلد 1 , صفحه 95 )
و نیز فرمود:دو نعمت است که بسیاری از مردم از آن دو مغبونند یکی تندرستی و سلامتی دیگری آسوده خاطری.
( إرشاد القلوب / ترجمه رضایی ؛ ج 1 , ص 230 )
و فرمود:دو نعمت است،که بسیاری از مردم نسبت به آن مغبونند،(و از آن استفادۀ لازم نمی برند):یکی تندرستی و دیگری فراغت بال.
( إرشاد القلوب / ترجمه سلگی ؛ ج 1 , ص 240 )
و فرمود دو نعمت است که(قدر آن نامعلوم است و)بیشتر مردم از آنها مغبونند،یکی صحت بدن،و دیگر فراغت خاطر.
( إرشاد القلوب / ترجمه مسترحمی ؛ ج 2 , ص 23 )
ص : 9901
وَ سَأَلْتُ اَلْعَالِمَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ أَزْهَدِ اَلنَّاسِ فَقَالَ اَلَّذِی لاَ یَطْلُبُ اَلْمَعْدُومَ حَتَّی یَنْفَدَ اَلْمَوْجُودُ.
( الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا علیه السلام , جلد 1 , صفحه 371 )
ص : 9902
وَ ذَکَرُوا: أَنَّ أَحَدَ اَلْأَئِمَّهِ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمْ اِسْتَدْعَاهُ اَلسُّلْطَانُ فِی ذَلِکَ اَلزَّمَانِ وَ أَظُنُّ أَنَّ اَلْإِمَامَ کَانَ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ أَنَّ اَلْمُسْتَدْعِیَ کَانَ اَلْمُتَوَکِّلُ قَالُوا فَلَمَّا دَخَلَ إِلَیْهِ وَجَدَهُ فِی قُبَّهٍ مُزَیَّنَهٍ فِی وَسَطِ بُسْتَانٍ وَ بِیَدِهِ کَأْسٌ فِیهَا خَمْرٌ فَقَرَّبَهُ وَ هَمَّ أَنْ یُنَاوِلَهُ اَلْکَأْسَ فَامْتَنَعَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَقَالَ إِنَّا أَهْلُ بَیْتٍ مَا خَامَرَتْ لُحُومُنَا وَ دِمَاؤُنَا سَاعَهً قَطُّ قَالَ فَقَالَ أَنْشِدْنِی شِعْراً فَأَنْشَدَهُ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ بَاتُوا عَلَی قُلَلِ اَلْأَجْبَالِ تَحْرُسُهُمْغُلْبُ اَلرِّجَالِ فَلَمْ تَنْفَعْهُمُ اَلْقُلَلُ وَ اِسْتَنْزَلُوا بَعْدَ عِزٍِّّ مِنْ مَعَاقِلِهِمْفَأُسْکِنُوا حُفَراً یَا بِئْسَ مَا نَزَلُوا نَادَاهُمُ صَارِخٌ مِنْ بَعْدِ مَا دُفِنُواأَیْنَ اَلْأَسِرَّهُ وَ اَلتِّیجَانُ وَ اَلْحُلَلُ أَیْنَ اَلْوُجُوهُ اَلَّتِی کَانَتْ مُحَجَّبَهًمِنْ دُونِهَا تُضْرَبُ اَلْأَسْتَارُ وَ اَلْکِلَلُ فَأَفْصَحَ اَلْقَبْرُ عَنْهُمْ حِینَ سَاءَلَهُمْتِلْکَ اَلْوُجُوهُ عَلَیْهَا اَلدُّودُ تَنْتَقِلُ قَدْ طَالَ مَا أَکَلُوا دَهْراً وَ مَا شَرِبُوافَأَصْبَحُوا بَعْدَ طُولِ اَلْأَکْلِ قَدْ أُکِلُوا قَالَ فَضَرَبَ اَلْمُتَوَکِّلُ بِالْکَأْسِ مِنَ اَلْأَرْضِ وَ تَنَغَّصَ عَیْشُهُ فِی ذَلِکَ اَلْیَوْمِ .
( کنز الفوائد , جلد 1 , صفحه 341 )
آوردند که یکی از امامان(علیهم السّلام)را سلطان آن زمان احضار کرد،بگمانم که آن امام محمد بن علی الرضا(امام جواد)(علیه السّلام)بوده و آن سلطان متوکل،گویند:چون بر او وارد شد دیدش زیر گنبدی پر زیور نشسته در میان بستانی و جام می بر دست دارد و خواست آن را بامام دهد آن حضرت سر باز زد و فرمود: خاندانی باشیم که هرگز گوشت و خون ما با می نیالوده و او گستاخانه بامام (علیه السّلام)فرمود:برای من شعر بخوان و حضرتش چنین خواند:
بر سر کوه شبان را گذراندند همی-پاسبان بود بر آنها ز یلان بیش و کمی قله کوه نشد مانع مرگ و آسیب-از دژ خویش کشیدند فروشان تا شیب در ته گور نمودند سکونت که چه بد-مسکنی گشت براشان که چه زندان ابد جا زد جارچی مرگ چه بر خاک شدند-تخت کو تاج چه شد؟زیور و دیباچه شدند؟ در کجا شد رخ زیبا که پس پرده بدی؟-پرده و کنگره هائی به برابر بزدی گور گوینده آنها شد وسائل را گفت-کرمهای سیهی بر رخ آنان بشکفت روزگاری همه خوردند و همی نوشیدند-خورده گشتند پس از آن و همه پوسیدند
راوی گفت:متوکل دنبال شنیدن این اشعار تکان دهنده جام می را بر زمین زده و عیشش در هم شکست. در آن روز و باندوه نشست(و این اثر پند آن حضرت بود که در دل سنگ او نقشی ناپایدار بست و آیا این اشعار سروده خود آن حضرت بود یا دیگری؟توضیحی بنظر نرسیده)
( گنجینه معارف شیعۀ امامیه ؛ ج 1 , ص 393 )
ص : 9903
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ غُلاَمٍ لِرَجُلٍ وَقَعَ عَلَی جَارِیَهٍ لَهُ فَوَلَدَتْ فَاحْتَاجَ اَلْمَوْلَی إِلَی لَبَنِهَا قَالَ إِنْ أَحَلَّ لَهُمَا مَا صَنَعَا فَلاَ بَأْسَ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 161 )
ص : 9904
وَ قَالَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَصْلُ اَلدِّینِ اَلْوَرَعُ کُنْ وَرِعاً تَکُنْ أَعْبَدَ اَلنَّاسِ کُنْ بِالْعَمَلِ بِالتَّقْوَی أَشَدَّ اِهْتِمَاماً مِنْکَ بِالْعَمَلِ بِغَیْرِهِ فَإِنَّهُ لاَ یَقِلُّ عَمَلٌ بِالتَّقْوَی - وَ کَیْفَ یَقِلُّ عَمَلٌ یُتَقَبَّلُ لِقَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّما یَتَقَبَّلُ اَللّهُ مِنَ اَلْمُتَّقِینَ
( عده الداعی و نجاح الساعی , جلد 1 , صفحه 303 )
و فرمود: «اساس و ریشۀ دین،ترک محرمات است،تارک محرمات باش تا عابدترین مردم گردی،کار نیک همراه با تقوا را بیشتر اهمیت بده تا کار نیک بدون آن،که عمل همراه با تقوا کم شمرده نمی شود و چگونه کم شمرده گردد عملی که مورد قبول ذات اقدس الهی است،چون خداوند عزیز و جلیل فرموده:من تنها از متقین قبول می کنم».
( آیین بندگی و نیایش ؛ ج 1 , ص 527 )
و فرمود:اصل دین ورع است ورع پیشه کن از عابدترین بندگانی و اهتمام به تقوا باید بیشتر از اهتمام به عمل بدون تقوا باشد،زیرا عملی که با تقوی توام باشد هرگز کم نیست و چطور می توان عمل با تقوی را کم شمرد در صورتی که خدای تعالی قبولش می کند،زیرا خدای فرمود:«
إِنَّما یَتَقَبَّلُ اَللّهُ مِنَ اَلْمُتَّقِینَ
» پس تقوی مدار قبولی عمل است.
( آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز ؛ ج 1 , ص 260 )
ص : 9905
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ صَفْوَانَ عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَاتَتْنِی لَیْلَهُ اَلْمَبِیتِ بِمِنًی ، مِنْ شُغُلٍ فَقَالَ لاَ بَأْسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 14 , صفحه 255 )
ص : 9906
فِی تَفْسِیرِ اَلْعَیَّاشِیِّ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ حَمْزَهَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: لَمَّا رَأَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَا صُنِعَ بِحَمْزَهَ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ قَالَ: اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ وَ إِلَیْکَ اَلْمُشْتَکَی، وَ إِنَّکَ اَلْمُسْتَعَانُ عَلَی مَا أَرَی، ثُمَّ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: لَئِنْ ظَفِرْتُ لَأُمَثِّلَنَّ وَ لَأُمَثِّلَنَّ، قَالَ: فَأَنْزَلَ اَللَّهُ: «وَ إِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقِبْتُمْ بِهِ وَ لَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَیْرٌ لِلصّابِرِینَ» قَالَ: فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَصْبِرُ أَصْبِرُ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 3 , صفحه 96 )
ص : 9907
رُوِّینَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّهُ قَالَ : لِکُلِّ صَلاَهٍ وَقْتَانِ أَوَّلٌ وَ آخِرٌ فَأَوَّلُ اَلْوَقْتِ أَفْضَلُهُ وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ أَنْ یَتَّخِذَ آخِرَ اَلْوَقْتَیْنِ وَقْتاً وَ إِنَّمَا جُعِلَ آخِرُ اَلْوَقْتِ لِلْمَرِیضِ وَ اَلْمُعْتَلِّ وَ لِمَنْ لَهُ عُذْرٌ وَ أَوَّلُ اَلْوَقْتِ رِضْوَانُ اَللَّهِ وَ آخِرُ اَلْوَقْتِ عَفْوُ اَللَّهِ وَ اَلْعَفْوُ لاَ یَکُونُ إِلاَّ مِنَ اَلتَّقْصِیرِ وَ إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیُصَلِّی فِی غَیْرِ اَلْوَقْتِ وَ إِنَّ مَا فَاتَهُ مِنَ اَلْوَقْتِ خَیْرٌ لَهُ مِنْ أَهْلِهِ وَ مَالِهِ.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 137 )
ص : 9908
عِدَّهُ اَلدَّاعِی ، قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : اَلْکَادُّ عَلَی عِیَالِهِ کَالْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 100 , صفحه 13 )
ص : 9909
فِی عُیُونِ اَلْأَخْبَارِ وَ فِی بَابٍ آخَرَ فِیمَا جَاءَ عَنِ اَلرِّضَا مِنَ اَلْأَخْبَارِ اَلْمَجْمُوعَهِ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ : إِنَّ لِلَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَمُوداً مِنْ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ رَأْسُهُ تَحْتَ اَلْعَرْشِ وَ أَسْفَلُهُ عَلَی ظَهْرِ اَلْحُوتِ فِی اَلْأَرْضِ اَلسَّابِعَهِ اَلسُّفْلَی، فَإِذَا قَالَ اَلْعَبْدُ: لاَ اِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ اِهْتَزَّ اَلْعَرْشُ وَ تَحَرَّکَ اَلْعَمُودُ وَ تَحَرَّکَ اَلْحُوتُ. فَیَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی: اُسْکُنْ یَا عَرْشِی، فَیَقُولُ: أی[کَیْفَ] أَسْکُنُ وَ أَنْتَ لَمْ تَغْفِرْ لِقَائِلِهَا؟ فَیَقُولُ اَللَّهُ تَعَالَی: اِشْهَدُوا سُکَّانَ سَمَاوَاتِی أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لِقَائِلِهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 5 , صفحه 40 )
ص : 9910
تَفْسِیرُ اَلْإِمَامِ ، قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: اَلَّذِی نَدَبَکَ اَللَّهُ إِلَیْهِ وَ أَمَرَکَ بِهِ عِنْدَ قِرَاءَهِ اَلْقُرْآنِ أَعُوذُ بِاللَّهِ اَلسَّمِیعِ اَلْعَلِیمِ مِنَ اَلشَّیْطَانِ اَلرَّجِیمِ فَإِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ إِنَّ قَوْلَهُ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَمْتَنِعُ بِاللَّهِ اَلسَّمِیعِ لِمَقَالِ اَلْأَخْیَارِ وَ اَلْأَشْرَارِ وَ لِکُلٍّ مِنَ اَلْمَسْمُوعَاتِ مِنَ اَلْإِعْلاَنِ وَ اَلْإِسْرَارِ اَلْعَلِیمِ بِأَفْعَالِ اَلْفُجَّارِ وَ اَلْأَبْرَارِ وَ بِکُلِّ شَیْءٍ مِمَّا کَانَ وَ مَا یَکُونُ وَ مَا لاَ یَکُونُ أَنْ لَوْ کَانَ کَیْفَ کَانَ یَکُونُ مِنَ اَلشَّیْطَانِ هُوَ اَلْبَعِیدُ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ اَلرَّجِیمُ اَلْمَرْجُومُ بِاللَّعْنِ اَلْمَطْرُودُ مِنْ بِقَاعِ اَلْخَیْرِ وَ اَلاِسْتِعَاذَهُ هِیَ مِمَّا قَدْ أَمَرَ اَللَّهُ بِهِ عِبَادَهُ عِنْدَ قِرَاءَتِهِمُ اَلْقُرْآنَ فَقَالَ: فَإِذا قَرَأْتَ اَلْقُرْآنَ اَلْآیَهَ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 82 , صفحه 10 )
ص : 9911
اَلْأَجَلُ حِصْنٌ حَصِینٌ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 35 )
ص : 9912
ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] ، اَلطَّالَقَانِیُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ اَلْأَنْصَارِیِّ عَنِ اَلْهَرَوِیِّ قَالَ سَمِعْتُ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ یَقُولُ: مَنْ قَالَ بِالْجَبْرِ فَلاَ تُعْطُوهُ مِنَ اَلزَّکَاهِ وَ لاَ تَقْبَلُوا لَهُ شَهَادَهً أَبَداً .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 101 , صفحه 315 )
ص : 9913
عن عبد اللّه بن سنان ، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: ثلاث من کنّ فیه أوجبن له علی النّاس أربعا: من إذا حدّثهم لم یکذبهم، و إذا خالطهم لم یظلمهم، و إذا وعدهم لم یخلفهم، وجب أن تظهر فی النّاس عدالته، و تظهر فیهم مروّته، و أن تحرم علیه غیبته، و أن تجب علیهم أخوّته .
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 12 , صفحه 345 )
ص : 9914
حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ اَلْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْأَصَمِّ قَالَ حَدَّثَنَا مُدْلِجٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ : خَرَجْتُ إِلَی اَلْمَدِینَهِ وَ أَنَا وَجِعٌ فَقِیلَ لَهُ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ وَجِعٌ فَأَرْسَلَ إِلَیَّ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ شَرَاباً مَعَ غُلاَمٍ مُغَطًّی بِمِنْدِیلٍ فَنَاوَلَنِیهِ اَلْغُلاَمُ وَ قَالَ لِی اِشْرَبْهُ فَإِنَّهُ قَدْ أَمَرَنِی أَنْ لاَ أَبْرَحَ حَتَّی تَشْرَبَهُ فَتَنَاوَلْتُهُ فَإِذَا رَائِحَهُ اَلْمِسْکِ مِنْهُ وَ إِذَا بِشَرَابٍ طَیِّبِ اَلطَّعْمِ بَارِدٍ فَلَمَّا شَرِبْتُهُ قَالَ لِیَ اَلْغُلاَمُ یَقُولُ لَکَ مَوْلاَکَ إِذَا شَرِبْتَهُ فَتَعَالَ فَفَکَّرْتُ فِیمَا قَالَ لِی وَ مَا أَقْدِرُ عَلَی اَلنُّهُوضِ قَبْلَ ذَلِکَ عَلَی رِجْلِی فَلَمَّا اِسْتَقَرَّ اَلشَّرَابُ فِی جَوْفِی فَکَأَنَّمَا نَشَطْتُ مِنْ عِقَالٍ فَأَتَیْتُ بَابَهُ فَاسْتَأْذَنْتُ عَلَیْهِ فَصَوَّتَ بِی صَحَّ اَلْجِسْمُ اُدْخُلْ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ وَ أَنَا بَاکٍ فَسَلَّمْتُ عَلَیْهِ وَ قَبَّلْتُ یَدَهُ وَ رَأْسَهُ فَقَالَ لِی وَ مَا یُبْکِیکَ یَا مُحَمَّدُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَبْکِی عَلَی اِغْتِرَابِی وَ بُعْدِ اَلشُّقَّهِ وَ قِلَّهِ اَلْقُدْرَهِ عَلَی اَلْمُقَامِ عِنْدَکَ أَنْظُرُ إِلَیْکَ - فَقَالَ لِی أَمَّا قِلَّهُ اَلْقُدْرَهِ فَکَذَلِکَ جَعَلَ اَللَّهُ أَوْلِیَاءَنَا وَ أَهْلَ مَوَدَّتِنَا وَ جَعَلَ اَلْبَلاَءَ إِلَیْهِمْ سَرِیعاً وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنَ اَلْغُرْبَهِ فَإِنَّ اَلْمُؤْمِنَ فِی هَذِهِ اَلدُّنْیَا غَرِیبٌ وَ فِی هَذَا اَلْخَلْقِ اَلْمَنْکُوسِ حَتَّی یَخْرُجَ مِنْ هَذِهِ اَلدَّارِ إِلَی رَحْمَهِ اَللَّهِ وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ بُعْدِ اَلشُّقَّهِ فَلَکَ بِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أُسْوَهٌ بِأَرْضٍ نَائِیَهٍ عَنَّا بِالْفُرَاتِ وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ حُبِّکَ قُرْبَنَا وَ اَلنَّظَرَ إِلَیْنَا وَ أَنَّکَ لاَ تَقْدِرُ عَلَی ذَلِکَ فَاللَّهُ یَعْلَمُ مَا فِی قَلْبِکَ وَ جَزَاؤُکَ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ لِی هَلْ تَأْتِی قَبْرَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قُلْتُ نَعَمْ عَلَی خَوْفٍ وَ وَجَلٍ فَقَالَ مَا کَانَ فِی هَذَا أَشَدَّ فَالثَّوَابُ فِیهِ عَلَی قَدْرِ اَلْخَوْفِ وَ مَنْ خَافَ فِی إِتْیَانِهِ آمَنَ اَللَّهُ رَوْعَتَهُ- یَوْمَ یَقُومُ اَلنّاسُ لِرَبِّ اَلْعالَمِینَ وَ اِنْصَرَفَ بِالْمَغْفِرَهِ وَ سَلَّمَتْ عَلَیْهِ اَلْمَلاَئِکَهُ وَ زار[زَارَهُ] [وَ رَآهُ] اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَا یَصْنَعُ وَ دَعَا لَهُ اِنْقَلَبَ بِنِعْمَهٍ مِنَ اَللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُ سُوءٌ وَ اِتَّبَعَ رِضْوَانَ اَللَّهِ ثُمَّ قَالَ لِی کَیْفَ وَجَدْتَ اَلشَّرَابَ فَقُلْتُ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَهْلُ بَیْتِ اَلرَّحْمَهِ وَ أَنَّکَ وَصِیُّ اَلْأَوْصِیَاءِ وَ لَقَدْ أَتَانِی اَلْغُلاَمُ بِمَا بَعَثْتَهُ وَ مَا أَقْدِرُ عَلَی أَنْ أَسْتَقِلَّ عَلَی قَدَمَیَّ وَ لَقَدْ کُنْتُ آیِساً مِنْ نَفْسِی فَنَاوَلَنِی اَلشَّرَابَ - فَشَرِبْتُهُ فَمَا وَجَدْتُ مِثْلَ رِیحِهِ وَ لاَ أَطْیَبَ مِنْ ذَوْقِهِ وَ لاَ طَعْمِهِ وَ لاَ أَبْرَدَ مِنْهُ فَلَمَّا شَرِبْتُهُ قَالَ لِیَ اَلْغُلاَمُ إِنَّهُ أَمَرَنِی أَنْ أَقُولَ لَکَ إِذَا شَرِبْتَهُ فَأَقْبِلْ إِلَیَّ وَ قَدْ عَلِمْتُ شِدَّهَ مَا بِی فَقُلْتُ لَأَذْهَبَنَّ إِلَیْهِ وَ لَوْ ذَهَبَتْ نَفْسِی فَأَقْبَلْتُ إِلَیْکَ فَکَأَنِّی نَشِطْتُ مِنْ عِقَالٍ فَالْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی جَعَلَکُمُ رَحْمَهً لِشِیعَتِکُمْ وَ رَحْمَهً عَلَیَّ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اَلشَّرَابَ اَلَّذِی شَرِبْتَهُ فِیهِ مِنْ طِینِ قَبْرِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ وَ هُوَ أَفْضَلُ مَا اُسْتُشْفِیَ بِهِ فَلاَ تَعْدِلْ بِهِ فَإِنَّا نَسْقِیهِ صِبْیَانَنَا وَ نِسَاءَنَا فَنَرَی فِیهِ کُلَّ خَیْرٍ فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّا لَنَأْخُذُ مِنْهُ وَ نَسْتَشْفِی بِهِ فَقَالَ یَأْخُذُهُ اَلرَّجُلُ فَیُخْرِجُهُ مِنَ اَلْحَائِرِ وَ قَدْ أَظْهَرَهُ فَلاَ یَمُرُّ بِأَحَدٍ مِنَ اَلْجِنِّ بِهِ عَاهَهٌ وَ لاَ دَابَّهٍ - وَ لاَ شَیْءٍ فِیهِ آفَهٌ إِلاَّ شَمَّهُ فَتَذْهَبُ بَرَکَتُهُ فَیَصِیرُ بَرَکَتُهُ لِغَیْرِهِ وَ هَذَا اَلَّذِی یُتَعَالَجُ بِهِ لَیْسَ هَکَذَا وَ لَوْ لاَ مَا ذَکَرْتُ لَکَ مَا یُمْسَحُ بِهِ شَیْءٌ- وَ لاَ شَرِبَ مِنْهُ شَیْءٌ إِلاَّ أَفَاقَ مِنْ سَاعَتِهِ وَ مَا هُوَ إِلاَّ کَحَجَرِ اَلْأَسْوَدِ أَتَاهُ صَاحِبُ اَلْعَاهَاتِ وَ اَلْکُفْرِ وَ اَلْجَاهِلِیَّهِ وَ کَانَ لاَ یَتَمَسَّحَ بِهِ أَحَدٌ إِلاَّ أَفَاقَ وَ کَانَ کَأَبْیَضِ یَاقُوتَهٍ فَاسْوَدَّ حَتَّی صَارَ إِلَی مَا رَأَیْتَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ کَیْفَ أَصْنَعُ بِهِ فَقَالَ تَصْنَعُ بِهِ مَعَ إِظْهَارِکَ إِیَّاهُ مَا یَصْنَعُ غَیْرُکَ تَسْتَخِفَّ بِهِ فَتَطْرَحُهُ فِی خُرْجِکَ وَ فِی أَشْیَاءَ دَنِسَهٍ فَیَذْهَبُ مَا فِیهِ مِمَّا تُرِیدُهُ لَهُ فَقُلْتُ صَدَقْتَ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ لَیْسَ یَأْخُذُهُ أَحَدٌ إِلاَّ وَ هُوَ جَاهِلٌ بِأَخْذِهِ وَ لاَ یَکَادُ یَسْلَمُ بِالنَّاسِ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ کَیْفَ لِی أَنْ آخُذَهُ کَمَا تَأْخُذُهُ فَقَالَ لِی أُعْطِیکَ مِنْهُ شَیْئاً فَقُلْتُ نَعَمْ- قَالَ إِذَا أَخَذْتَهُ فَکَیْفَ تَصْنَعُ بِهِ فَقُلْتُ أَذْهَبُ بِهِ مَعِی فَقَالَ فِی أَیِّ شَیْءٍ تَجْعَلُهُ فَقُلْتُ فِی ثِیَابِی - قَالَ فَقَدْ رَجَعْتَ إِلَی مَا کُنْتَ تَصْنَعُ اِشْرَبْ عِنْدَنَا مِنْهُ حَاجَتَکَ وَ لاَ تَحْمِلْهُ - فَإِنَّهُ لاَ یَسْلَمُ لَکَ فَسَقَانِی مِنْهُ مَرَّتَیْنِ فَمَا أَعْلَمُ أَنِّی وَجَدْتُ شَیْئاً مِمَّا کُنْتُ أَجِدُ حَتَّی اِنْصَرَفْتُ .
( کامل الزیارات , جلد 1 , صفحه 275 )
محمد بن عبد اللّه جعفر حمیری، از پدرش، از علیّ بن محمد بن سالم، از محمّد بن خالد، از عبد اللّه بن حمّاد بصری، از عبد اللّه بن عبد الرحمن الاصم، وی گفت: مدلج برای ما از محمّد بن مسلم حدیثی نقل کرد که وی گفت: من به مدینه رفتم در حالی که دردمند بودم محضر امام رساندند که محمد بن مسلم دردمند است، حضرت ابو جعفر علیه السّلام شربتی برایم فرستادند آورنده غلامی بود که دستاری به سر بسته بود، بهر صورت غلام شربت را به من داد و گفت: این را بیاشام زیرا حضرت به من امر فرموده اند تا تو این را نیاشامیده ای من از نزدت نروم، پس شربت را گرفتم، بوی مشک از آن می آمد، شربتی پاکیزه، طعمی خنک داشت وقتی آن را نوشیدم، غلام به من گفت: آقایت فرموده: وقتی شربت را خوردی به نزدش حاضر شو. من در این گفتار می اندیشدم که پیش از نوشیدن شربت قادر نبودم روی پاهایم بایستم حال چطور حرکت کرده و به محضرش بروم، بهر صورت وقتی شربت در جوف من قرار گرفت گویا از بند رها شدم پس درب منزل حضرت آمده از آن جناب اذن خواستم، حضرت با صدای بلند فرمودند: جسمت بهبودی یافت داخل شو! پس داخل شده در حالی که می گریستم، سلام بر آن حضرت کرده و دست و سر آن سرور را می بوسیدم. حضرت به من فرمودند: ای محمّد، چرا گریه می کنی؟ عرض کردم: فدایت شوم گریه ام بخاطر این چند چیز است: الف: غریبم. ب: از شما دور هستم. ج: قدرتم کم و ضعیف می باشم د: قادر نیستم نزد شما رحل اقامت انداخته و به شما بنگرم. حضرت فرمودند: امّا کم بودن قدرت، البته همین طور است، خداوند دوستان ما را این چنین قرار داده و سریعا بلاء را بر ایشان نازل می کند. و امّا اینکه گفتی: غریب هستی، مؤمن در دنیا و بین این خلق نگونسار غریب می باشد تا از این دار فانی به رحمت باری منتقل شود. و امّا اینکه گفتی مکانت دور است و از ما فاصله داری، بر تو باد به پیروی نمودن از ابی عبد اللّه علیه السّلام (منظور از ابی عبد اللّه خود آن حضرت می باشد) زیرا ما نیز از زمینی که محبوب و مطلوبمان است (مراد کربلاء می باشد) دور بوده و بواسطه فرات بین ما و آن زمین فاصله افتاده است. و امّا اینکه گفتی دوست داری نزدیک ما بوده و بما نظر افکنی و بر این معنا قادر نیستی، خداوند متعال بر آنچه در قلب تو است آگاه بوده و تو را بر همان پاداش و جزا می دهد.سپس حضرت به من فرمودند: آیا به زیارت قبر حسین علیه السّلام می روی؟ عرض کردم: بلی، منتهی با خوف و هراس. حضرت فرمودند: هر چه در این زیارت شدت و سختی به بینی و خوف و هراس تو بیشتر باشد، ثواب و اجرت بهمان قدر افزون می گردد، و کسی که در زیارت آن حضرت خوف داشته و با این حال آن جناب را زیارت کند حق تعالی او را از وحشت روزی که مردم برای حساب در مقابل پروردگار عالمیان می ایستند (یعنی روز قیامت) در امان نگه می دارد و این شخص از زیارت بر می گردد در حالی که حق تعالی گناهانش را آمرزیده و فرشتگان بر او درود و سلام می دهند و پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم او و آنچه را بجا آورده دیده و برایش دعاء می فرمایند، و وی به نعمت و فضل خدا روی آورده و هیچ رنج و تعبی به او متوجه نشده و رضایت و خشنودی خدا را پی گیری می نماید. سپس حضرت به من فرمودند: شربت را چگونه یافتی؟ عرض کردم: شهادت می دهم شما اهل بیت رحمت بوده و شما جانشین جانشینان پیامبر هستید غلامی نزد من آمد و آنچه عنایت کرده بودید به من رساندقبل از آن قادر نبودم مستقلا روی پا خود بایستم و از خود مایوس شده بودم، وی شربت را که به من داد و من آن را نوشیدم بوئی به آن خوشی تا بحال استشمام نکرده و مزه ای تا بحال به آن پاکیزگی نچشیده و طعمی به آن مطبوعی تاکنون حس ننموده و بگواراتر از آن هرگز برنخورده بودم، و هنگامی که آن را نوشیدم، غلام به من گفت: حضرت به من امر فرموده اند به تو بگویم: وقتی نوشیدی نزد من بیا. من به وخامت حال و شدّت درد خود واقف بودم، لذا حدیث نفس نموده و به خود گفتم. حتما خدمتش مشرّف خواهم شد اگر چه جانم را از دست بدهم، پس به سوی شما روی آوردم ولی گویا از بند رها گشتم، پس حمد و سپاس خدائی را که شما را رحمت برای شیعیانتان و رحمت برای من نیز قرار داده است. حضرت فرمودند: ای محمّد، شربتی که نوشیدی در آن تربت قبر حسین علیه السّلام بود و آن بهترین داروئی است که به منظور استشفاء مصرف می کنند و با آن هیچ دوائی را برابر و مساوی ندان، ما به اطفال و زنان خود آن را می خورانیم و در آن هر خیر و خوبی را دیده ایم. خدمتش عرضه داشتم: فدایت شوم از آن برداشته و استشفاء به آن بجوئیم؟ حضرت فرمودند: بسا شخصی آن را اخذ کرده و با خود از حائر بیرون می برد و بر دیگران اظهار نموده و مخفی نمی کند پس مرور به جنّی می کند که در او مرض و بیماری بوده یا به حیوان و موجودی که دارای آفت است می گذرد پس آن را می بویند و برکتش زائل گشته و بدین ترتیب برکت آن برای غیر مصرف می شود امّا تربتی را که ما با آن دردها را معالجه می کنیم این طور نیست، و اگر دیگران نیز رعایت کنند و آنچه را که برایت گفتم منظور داشته و تربت مأخوذ را از مرای و منظر دیگران بر حذر داشتهو در معرض قرار ندهند مسلما با هیچ شیئی تماس پیدا نکرده و هیچ کسی از آن تناول ننموده مگر در همان ساعت از مرض و بیماری که دارد افاقه پیدا می کند، و سرگذشت این تربت نظیر سرگذشت حجر الاسود است که صاحب آفات و امراض و کفر و جاهلیّت با آن تماس پیدا می کردند و پس از تماس مرض و عیب و نقصی که داشتند برطرف می شد. این سنگ در بدو امر همچون یاقوت سفید و شفافی بود که پس از این تماس ها و اصابت این اشیاء آلوده با آن رفته رفته رنگش تیره و سیاه شد و به این صورتی که اکنون می بینی درآمد. این تربت نیز به واسطه تماس با اشیاء آلوده و افراد ناصالح خاصیت و اثرش زائل گردد و آن تاثیری را که باید داشته باشد ندارد لذا تو نمی توانی اثر مطلوب را از آن بهره برداری کنی. محضر مبارکش عرض کردم: مگر بآن چه می کنم؟ حضرت فرمودند: وقتی آن را اظهار کرده و در معرض قرار دادی با آن همان عملی را کرده که دیگران می کنند، یعنی آن را مورد استخفاف قرار داده و سبک می شماری از این رو بسا آن را در خورجین انداخته و در بین اشیاء آلوده می گذاری در نتیجه اثری را که از آن انتظار داری نخواهی دید و آن از تربت زائل گردیده. خدمتش عرضه داشتم: فدایت شوم واقع امر همین است و صحیح می فرمائید. سپس حضرت فرمودند: احدی آن را اخذ نکرده مگر آنکه جاهل است به کیفیّت اخذ و رعایت آداب آن لذا بر ایشان سالم نمی ماند. محضرش عرض کردم: فدایت شوم چگونه آن را بردارم تا اخذ من نظیر اخذ شما باشد؟ حضرت فرمودند: آیا مقداری از آن را به تو بدهم؟عرض کردم: بلی. فرمودند: وقتی از من گرفتی با آن چه می کنی؟ عرض کردم: با خود می برم. فرمودند: در چه چیز آن را قرار می دهی؟ عرض کردم: در لباس های خود آن را می گذارم. حضرت فرمودند: باز این عمل مثل عمل سابق شد و به آنچه قبلا رفتاری کردی برگشتی، این کار را مکن بلکه، وقتی آن را از من گرفتی تا نزد من هستی تناولش کن که حاجتت روا می شود و هرگز با خودت حمل مکن زیرا در این صورت اثری نداشته و برایت سالم نمی ماند. سپس محمّد بن مسلم می گوید: حضرت از آن دو بار به من خورانیدند و پس از آن درد و الم و بیماری که داشتم در خود نیافته و به کلّی برایم بهبودی حاصل شد و پس از آن به وطن خویش برگشتم.
( کامل الزیارات / ترجمه ذهنی تهرانی ؛ ج 1 , ص 843 )
ص : 9915
وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : أَنَّهُ کَانَ یُصَلِّی عَلَی مِسْحِ شَعْرٍ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 178 )
ص : 9916
حَمَّادُ بْنُ عِیسَی عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ أَ یَجْمَعُ اَلنَّاسَ اَلْمُصَدِّقُ أَمْ یَأْتِیهِمْ عَلَی مَنَاهِلِهِمْ قَالَ لاَ بَلْ یَأْتِیهِمْ عَلَی مَنَاهِلِهِمْ فَیُصَدِّقُهُمْ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 538 )
2 - محمّد بن مسلم گوید: از امام صادق علیه السّلام پرسیدند: مأمور زکات می تواند صاحبان دام را دعوت کند، یا باید به آبشخور دام ها برود؟
فرمود: نه، بلکه باید به آبشخور دام ها برود و زکات فریضه را دریافت کند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 2 , ص 606 )
: حسن.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 68 )
ص : 9917
اَلْکَافِی ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: یَمُوتُ اَلْمُؤْمِنُ بِکُلِّ مِیتَهٍ إِلاَّ اَلصَّاعِقَهَ لاَ تَأْخُذُهُ وَ هُوَ یَذْکُرُ اَللَّهَ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 56 , صفحه 384 )
33-در شماره 22 گذشت.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 3 , ص 327 )
ص : 9918
أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ ، قَالَ: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ ، عَنْ عُمَرَ اَلتَّمَّارِ ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ هِلْقَامَ ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعْبَهُ ، عَنِ اَلْأَعْمَشِ وَ عُبَیْدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ عَطِیَّهَ اَلْعَوْفِیِّ ، قَالَ: سَأَلْتُ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) فَقَالَ: ذَاکَ خَیْرُ اَلْبَشَرِ .
( الأمالی (للطوسی) , جلد 1 , صفحه 335 )
[676]16-عطیه کوفی می گوید:از جابر بن عبد اللّه دربارۀ علی بن ابی طالب علیه السّلام پرسیدم.پس گفت:او بهترین انسان هاست.
( أمالی شیخ طوسی / ترجمه حسن زاده ؛ ج 1 , ص 751 )
ص : 9919
وَ قَدْ رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ : أَنَّهُ کَانَ یَأْمُرُ اَلصَّبِیَّ بِالصَّوْمِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ بَعْضَ اَلنَّهَارِ فَإِذَا رَأَی اَلْجُوعَ وَ اَلْعَطَشَ غَلَبَ عَلَیْهِ أَمَرَهُ فَأَفْطَرَ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 194 )
ص : 9920
وَ عَنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ : إِذَا قَبَّلَ أَحَدُکُمْ ذَاتَ مَحْرَمٍ مِنْهُ قَدْ حَاضَتْ فَلْیُقَبِّلْ بَیْنَ عَیْنَیْهَا أَوْ رَأْسَهَا وَ لْیَکُفَّ عَنْ خَدَّیْهَا وَ فِیهَا.
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 2 , صفحه 203 )
ص : 9921
عَنْهُ قَالَ: اُحْضُرُوا مَعَ قَوْمِکُمْ مَسَاجِدَکُمْ وَ أَحِبُّوا لِلنَّاسِ مَا تُحِبُّونَ لِأَنْفُسِکُمْ أَ مَا یَسْتَحِی اَلرَّجُلُ مِنْکُمْ أَنْ یَعْرِفَ جَارُهُ حَقَّهُ وَ لاَ یَعْرِفَ حَقَّ جَارِهِ.
( مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار , جلد 1 , صفحه 189 )
2-امام صادق علیه السّلام فرمود:با هم فکران خود در مساجدتان حضور بهم رسانید،و آنچه را برای خود می پسندید برای مردم بپسندید،آیا شرم نمی کند کسی که همسایه اش حق او را بشناسد،ولی او حق همسایه اش را نشناسد؟
( مشکاه الأنوار / ترجمه محمدی و هوشمند ؛ ج 1 , ص 395 )
ص : 9922
وَ فِی خَبَرٍ عَنْ جَعْفَرٍ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فَیَأْتِی اَلنِّدَاءُ مِنْ قِبَلِ اَللَّهِ یَا مَعْشَرَ اَلْخَلاَئِقِ هَذَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ خَلِیفَهُ اَللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ حُجَّتُهُ عَلَی عِبَادِهِ فَمَنْ تَعَلَّقَ بِحَبْلِهِ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا فَلْیَتَعَلَّقْ بِحَبْلِهِ هَذَا اَلْیَوْمَ یَسْتَضِیءْ بِنُورِهِ وَ لْیَتَّبِعْهُ فِی اَلدَّرَجَاتِ اَلْعُلَی مِنَ اَلْجِنَانِ اَلْخَبَرَ.
( المناقب , جلد 3 , صفحه 230 )
ص : 9923
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّ مَعِی صِبْیَهً صِغَاراً وَ أَنَا أَخَافُ عَلَیْهِمُ اَلْبَرْدَ فَمِنْ أَیْنَ یُحْرِمُونَ قَالَ اِئْتِ بِهِمُ اَلْعَرْجَ فَیُحْرِمُوا مِنْهَا فَإِنَّکَ إِذَا أَتَیْتَ اَلْعَرْجَ وَقَعْتَ فِی تِهَامَهَ ثُمَّ قَالَ فَإِنْ خِفْتَ عَلَیْهِمْ فَائْتِ بِهِمُ اَلْجُحْفَهَ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 303 )
3 - یعقوب گوید: به امام صادق علیه السّلام گفتم: چند کودک خردسال به همراه آورده ام و می ترسم با لباس احرام، سرما بخورند، از کجا می توانند لباس احرام بپوشند؟
فرمود: شما به همراه کودکان به گردنۀ عرج بروید و در آن جا کودکان باید لباس احرام بپوشند. هنگامی که به گردنۀ عرج رسیدی، در سراشیبی تهامه قرار می گیری.
آن گاه حضرتش فرمود: اگر باز هم بر حال کودکان بیمناک می باشی، به جحفه برسید و کودکان از جحفه لباس احرام بپوشند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 49 )
: مجهول. و قال فی النهایه : العرج بفتح العین و سکون الراء: قریه جامعه من عمل الفرع، علی أیام من المدینه . و قال الجوهری : الجحفه موضع بین مکه و المدینه: و هی میقات أهل الشام و کان اسمها مهیعه فأجحف السیل بأهلها فسمیت جحفه.
( مرآه العقول ؛ ج 17 , ص 210 )
ص : 9924
قوله علیه السلام: کأنّی أنظر.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 29 , صفحه 614 )
ص : 9925
وَ عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ : اِسْتَوَتِ اَلسَّفِینَهُ یَوْمَ عَاشُورَاءَ عَلَی اَلْجُودِیِّ فَأَمَرَ نُوحٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مَنْ مَعَهُ مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ بِصَوْمِهِ وَ هُوَ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی تَابَ اَللَّهُ فِیهِ عَلَی آدَمَ وَ هُوَ اَلْیَوْمُ اَلَّذِی یَقُومُ فِیهِ قَائِمُنَا أَهْلَ اَلْبَیْتِ .
( دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام , جلد 1 , صفحه 284 )
ص : 9926
وَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ رَجُلٍ طَلَّقَ اِمْرَأَتَهُ وَ هِیَ حَائِضٌ فَقَالَ اَلطَّلاَقُ لِغَیْرِ اَلسُّنَّهِ بَاطِلٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 284 )
ص : 9927
عِدَّهٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ اَلْوَشَّاءِ عَنْ أَبَانٍ اَلْأَحْمَرِ عَنْ زِیَادِ بْنِ أَبِی رَجَاءٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا عَلِمْتُمْ فَقُولُوا وَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَقُولُوا اَللَّهُ أَعْلَمُ إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیَنْتَزِعُ اَلْآیَهَ مِنَ اَلْقُرْآنِ یَخِرُّ فِیهَا أَبْعَدَ مَا بَیْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 42 )
ص : 9928
کِتَابُ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ اَلْهِلاَلِیِّ ، عَنْ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی سِیَاقِ ذِکْرِهِ بِدَعَ اَلثَّانِی قَالَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ: وَ أَعْجَبُ مِنْ ذَلِکَ أَنَّ أَبَا کِنْفٍ اَلْعَبْدِیَّ أَتَاهُ فَقَالَ إِنِّی طَلَّقْتُ اِمْرَأَتِی وَ أَنَا غَائِبٌ فَوَصَلَ إِلَیْهَا اَلطَّلاَقُ ثُمَّ رَاجَعْتُهَا وَ هِیَ فِی عِدَّتِهَا فَکَتَبْتُ إِلَیْهَا فَلَمْ یَصِلِ اَلْکِتَابُ إِلَیْهَا حَتَّی تَزَوَّجَتْ فَکَتَبَ لَهُ إِنْ کَانَ هَذَا اَلَّذِی تَزَوَّجَهَا قَدْ دَخَلَ بِهَا فَهِیَ اِمْرَأَتُهُ وَ إِنْ کَانَ لَمْ یَدْخُلْ بِهَا فَهِیَ اِمْرَأَتُکَ فَکَتَبَ لَهُ ذَلِکَ وَ أَنَا شَاهِدٌ لَمْ یُشَاوِرْنِی وَ لَمْ یَسْأَلْنِی یَرَی اِسْتِغْنَاءَهُ عَنِّی بِعِلْمِهِ فَأَرَدْتُ أَنْ أَنْهَاهُ ثُمَّ قُلْتُ مَا أُبَالِی أَنْ یَفْضَحَهُ اَللَّهُ ثُمَّ لَمْ یَعِبْهُ اَلنَّاسُ عَلَی ذَلِکَ بَلِ اِسْتَحْسَنُوهُ وَ اِتَّخَذُوهُ سُنَّهً وَ رَأَوْهُ صَوَاباً .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 343 )
ص : 9929
اَلْمُرُوءَهُ اَلْقَنَاعَهُ وَ اَلتَّحَمُّلُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 31 )
ص : 9930
وَ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ نُوحٍ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا إِنَّا نَرْجُو أَنْ تَکُونَ صَاحِبَ هَذَا اَلْأَمْرِ وَ أَنْ یُسَلِّمَهُ اَللَّهُ إِلَیْکَ مِنْ غَیْرِ سَیْفٍ فَقَدْ بُویِعَ لَکَ وَ ضُرِبَتِ اَلدَّرَاهِمُ بِاسْمِکَ فَقَالَ مَا مِنَّا أَحَدٌ اِخْتَلَفَتْ إِلَیْهِ اَلْکُتُبُ وَ سُئِلَ عَنِ اَلْمَسَائِلِ وَ أَشَارَتْ إِلَیْهِ اَلْأَصَابِعُ وَ حُمِلَتْ إِلَیْهِ اَلْأَمْوَالُ إِلاَّ اُغْتِیلَ أَوْ مَاتَ عَلَی فِرَاشِهِ حَتَّی یَبْعَثَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِهَذَا اَلْأَمْرِ رَجُلاً خَفِیَّ اَلْمَوْلِدِ وَ اَلْمَنْشَأِ غَیْرَ خَفِیٍّ فِی نَسَبِهِ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 524 )
و روایتست از ایوب بن نوح که گفت: گفتم مر رضا را (علیه السّلام) که من امیدوارم که صاحب این امر تو باشی و آنکه تسلیم کند آن را خدای تعالی بسوی تو بی شمشیر حال آنکه بتو بیعت کردند و دراهم بنام تو زده شدفرمود که: نیست از ما کسی که آمد و شد باشد بسوی او کتب و سؤال کرده شود از مسائل و اشارت کرده شود بسوی او اصابع و بار کرده شود بسوی او اموال الا آنکه کشته شود یا بمیرد بر فراش خود تا برانگیزد خدای تعالی از برای این امر مردی را که خفی المولد و المنشأ باشد که غیر خفی باشد در نسب.
( کشف الغمه / ترجمه زواره ای ؛ ج 3 , ص 445 )
ص : 9931
فِی رِوَایَهٍ أُخْرَی: «اَلْخُمُسُ وَ اَلزَّکَاهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 5 , صفحه 769 )
ص : 9932
17155-35 الفقیه ،5097/60/4: سأل رجل علی بن الحسین علیهما السّلام عن شراء جاریه لها صوت فقال ما علیک لو اشتریتها فذکرتک الجنه یعنی بقراءه القرآن و الزهد و الفضائل التی لیست بغناء - فأما الغناء فمحظور.
( الوافی , جلد 17 , صفحه 217 )
ص : 9933
اِصْبِرْ تَظْفَرْ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 76 )
ص : 9934
نهج، [نهج البلاغه] ، وَ مِنْ کَلاَمٍ لَهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : وَ اَللَّهِ مَا مُعَاوِیَهُ بِأَدْهَی مِنِّی وَ لَکِنَّهُ یَغْدِرُ وَ یَفْجُرُ وَ لَوْ لاَ کَرَاهِیَهُ اَلْغَدْرِ کُنْتُ مِنْ أَدْهَی اَلنَّاسِ وَ لَکِنْ کُلُّ غُدَرَهٍ فُجَرَهٌ وَ کُلُّ فُجَرَهٍ کُفَرَهٌ وَ لِکُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ یُعْرَفُ بِهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ وَ اَللَّهِ مَا أُسْتَغْفَلُ بِالْمَکِیدَهِ وَ لاَ أُسْتَغْمَزُ بِالشَّدِیدَهِ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 33 , صفحه 197 )
ص : 9935
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ أَبِی یَحْیَی اَلْوَاسِطِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلْکَلاَمُ ثَلاَثَهٌ صِدْقٌ وَ کَذِبٌ وَ إِصْلاَحٌ بَیْنَ اَلنَّاسِ قَالَ قِیلَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا اَلْإِصْلاَحُ بَیْنَ اَلنَّاسِ قَالَ تَسْمَعُ مِنَ اَلرَّجُلِ کَلاَماً یَبْلُغُهُ فَتَخْبُثُ نَفْسُهُ فَتَلْقَاهُ فَتَقُولُ سَمِعْتُ مِنْ فُلاَنٍ قَالَ فِیکَ مِنَ اَلْخَیْرِ کَذَا وَ کَذَا خِلاَفَ مَا سَمِعْتَ مِنْهُ .
( الکافی , جلد 2 , صفحه 341 )
از حضرت صادق علیه السلام حدیث شده است که فرمود: سخن بر سه گونه است: راست، و دروغ، و اصلاح میان مردم،(راوی) گوید: بآن حضرت عرض شد: قربانت اصلاح میان مردم چیست؟ فرمود: از کسی سخنی در بارۀ دیگری میشنوی که اگر آن سخن باو برسد بد دل می شود، پس تو او را دیدار کنی و باو بگوئی: از فلانی شنیدم که در بارۀ خوبی تو چنین و چنان میگفت، بر خلاف آنچه شنیده ای.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 4 , ص 38 )
16-زراره گوید:شنیدم امام صادق(علیه السّلام)فرمود: سخن بر سه گونه است:راست،و دروغ،و اصلاح میان مردم.گوید:به او گفته شد:قربانت!اصلاح میان مردم چیست؟ فرمود:از کسی در بارۀ دیگری سخنی می شنوی که اگر به او برسد بد دل می شود،و تو به او بر می خوری و به او می گوئی از فلانی شنیدم که در بارۀ تو چنین و چنان خوبی می گفت و تمجید می کرد، بر خلاف آنچه شنیدی.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 5 , ص 293 )
16-«زراره»گوید:شنیدم امام صادق علیه السّلام می فرمود:
سخن بر سه گونه است:راست،و دروغ،و اصلاح میان مردم.گوید:به او گفته شد:قربانت!اصلاح میان مردم چیست؟فرمود:از کسی دربارۀ دیگری سخنی می شنوی که اگر به او برسد بددل می شود،و تو به او برخورد می کنی و به او می گوئی فلانی شنیدم که دربارۀ تو چنین و چنان از تو یاد می کرد و تعریف می نمود برخلاف آنچه شنیدی.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 4 , ص 67 )
: مرسل. تسمع من الرجل کلاما کان من بمعنی فی کما فی قوله تعالی:
إِذا نُودِیَ لِلصَّلاهِ مِنْ یَوْمِ اَلْجُمُعَهِ
أی فیه، و کذا قالوا فی قوله سبحانه:
أَرُونِی ما ذا خَلَقُوا مِنَ اَلْأَرْضِ
*
أی فی الأرض، و یحتمل أن یکون تقدیر الکلام تسمع من رجل کلاما فی حق رجل آخر یذمه به فیبلغ الرجل الثانی ذلک الکلام فتخبث نفسه عن الأول أی یتغیر علیه و یبغضه فتلقی الرجل الثانی فتقول: سمعت من الرجل الأول فیک کذا و کذا من مدحه خلاف ما سمعت منه من ذمه، و التکلف فیه من جهه إرجاع ضمیر یبلغه إلی الرجل الثانی، و هو غیر مذکور فی الکلام لکنه معلوم بقرینه المقام. و هذا القول و إن کان کذبا لغه و عرفا جائز لقصد الإصلاح بین الناس و کأنه لا خلاف فیه عند أهل الإسلام، و الظاهر أنه لا توریه و لا تعریض فیه، و إن أمکن أن یقصد توریه بعیده کان ینوی أنه کان حقه أن یقول کذا و لو صافیته لقال فیک کذا، لکنه بعید، و قد اتفقت الأمه علی أنه لو جاء ظالم لیقتل رجلا مختفیا لیقتله ظلما أو یطلب ودیعه مؤمن لیأخذها غصبا وجب الإخفاء علی من علم ذلک، فلو أنکرها فطولب بالیمین ظلما یجب علیه أن یحلف لکن قالوا إذا عرف التوریه بما یخرج به عن الکذب وجبت التوریه، کان یقصد لیس عندی مال یجب علی أداؤه إلیک، أو لا أعلم علما یلزمنی الإخبار به و أمثال ذلک. و قالوا: إذا لم یعرفها وجب الحلف و الکذب بغیر توریه أیضا فإنه و إن کان قبیحا إلا أن إذهاب حق الآدمی أشد قبحا من حق الله تعالی فی الکذب أو الیمین الکاذبه، فیجب ارتکاب أخف الضررین، و لأن الیمین الکاذب عند الضروره مأذون فیه شرعا کمطلق الکذب النافع، بخلاف مال الغیر فإنه لا یباح إذهابه بغیر إذنه مع إمکان حفظه فأمثال هذا الکذب لیست بمذمومه فی نفس الأمر بل إما واجبه أو مندوبه، و یدل الحدیث علی أن الکذب شرعا إنما یطلق علی ما کان مذموما فغیر المذموم قسم ثالث من الکلام یسمی إصلاحا فهو واسطه بین الصدق و الکذب.
( مرآه العقول ؛ ج 10 , ص 334 )
ص : 9936
فِی کِتَابِ اَلْإِحْتِجَاجِ لِلطَّبْرِسِیِّ (ره) مُتَّصِلٌ بِآخِرِ مَا نَقَلْنَاهُ عَنْهُ آنِفاً أَعْنِی قَوْلَهُ: «وَ عَلَیْها مَا اِکْتَسَبَتْ» مِنْ شَرٍّ. فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ لَمَّا سَمِعَ ذَلِکَ: أَمَّا إِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ بی وَ بِأُمَّتِی فَزِدْنِی قَالَ: سَلْ، قَالَ: «رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا» قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَسْتُ أُؤَاخِذُ مِنْکَ بِالنِّسْیَانِ وَ اَلْخَطَأِ لِکَرَامَتِکَ عَلَیَّ، وَ کَانَتِ اَلْأُمَمُ اَلسَّالِفَهُ إِذَا نَسُوا مَا ذُکِّرُوا بِهِ فَتَحْتُ عَلَیْهِمْ أَبْوَابَ اَلْعَذَابِ، وَ قَدْ رَفَعْتُ ذَلِکَ عَنْ أُمَّتِکَ، وَ کَانَتِ اَلْأُمَمُ اَلسَّالِفَهُ إِذَا أَخْطَأُوا أَخَذُوا بِالْخَطَاءِ وَ عُوقِبُوا عَلَیْهِ، وَ قَدْ رَفَعْتُ ذَلِکَ عَنْ أُمَّتِکَ لِکَرَامَتِکَ عَلَیَّ. فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، إِذَا أَعْطَیْتَنِی ذَلِکَ فَزِدْنِی، فَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَی لَهُ: سَلْ، قَالَ: «رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً کَما حَمَلْتَهُ عَلَی اَلَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا» یَعْنِی بِالْإَصْرِ اَلشَّدَائِدَ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَی مَنْ کَانَ قَبْلَنَا، فَأَجَابَهُ اَللَّهُ إِلَی ذَلِکَ، فَقَالَ تَبَارَکَ اِسْمُهُ: قَدْ رَفَعْتُ عَنْ أُمَّتِکَ اَلْآَصَارَ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَی اَلْأُمَمِ اَلسَّالِفَهِ کُنْتُ لاَ أَقْبَلُ صَلَوتَهُمْ إِلاَّ فِی بِقَاعٍ مَعْلُومَهٍ مِنَ اَلْأَرْضِ اِخْتَرْتُهَا لَهُمْ وَ إِنْ بَعُدَتْ، وَ قَدْ جَعَلْتُ اَلْأَرْضَ کُلُّهَا لِأُمَّتِکَ مَسْجِداً وَ طَهُوراً، فَهَذِهِ مِنَ اَلْآصَارِ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَی اَلْأُمَمِ قَبْلَکَ فَرَفَعْتُهَا عَنْ أُمَّتِکَ: وَ کَانَتِ اَلْأُمَّهُ اَلسَّالِفَهُ إِذَا أَصَابَهُمْ أَذًی مِنْ نَجَاسَهٍ قَرَضُوهُ مِنْ أَجْسَادِهِمْ. وَ قَدْ جَعَلْتُ اَلْمَاءَ لِأُمَّتِکَ طَهُوراً، فَهَذَا مِنَ اَلْآصَارِ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ فَرَفَعْتُهَا عَنْ أُمَّتِکَ، وَ کَانَتِ اَلْأُمَمُ اَلسَّالِفَهُ تَحْمِلُ قَرَابِینَهَا عَلَی أَعْنَاقِهَا إِلَی بَیْتِ اَلْمَقْدِسِ، فَمَنْ قَبِلْتُ ذَلِکَ مِنْهُ أَرْسَلْتُ عَلَیْهِ نَاراً فَأَکَلَتَهْ فَرَجَعَ مَسْرُوراً، وَ مَنْ لَمْ أَقْبَلْ ذَلِکَ مِنْهُ رَجَعَ مَثْبُوراً وَ قَدْ جَعَلْتُ قُرْبَانَ أُمَّتِکَ فِی بُطُونِ فُقَرَائِهَا وَ مَسَاکِینِهَا، فَمَنْ قَبِلْتُ ذَلِکَ مِنْهُ أَضْعَفْتُ ذَلِکَ لَهُ أَضْعَافاً مُضَاعَفَهً وَ مَنْ لَمْ أَقْبَلْ ذَلِکَ مِنْهُ رَفَعْتُ عَنْهُ عُقُوبَاتِ اَلدُّنْیَا، وَ قَدْ رَفَعْتُ ذَلِکَ عَنْ أُمَّتِکَ وَ هِیَ مِنَ اَلْآصَارِ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَی اَلْأُمَمِ قَبْلَکَ، وَ کَانَتِ اَلْأُمَمُ اَلسَّالِفَهُ صَلَوتُهَا مَفْرُوضَهً عَلَیْهَا فِی ظُلَمِ اَللَّیْلِ وَ أَنْصَافِ اَلنَّهَارِ، وَ هِیَ مِنَ اَلشَّدَائِدِ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ، فَرَفَعْتُهَا، عَنْ أُمَّتِکَ وَ فَرَضْتُ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتِهِمْ فِی أَطْرَافِ اَللَّیْلِ وَ اَلنَّهَارِ، وَ فِی أَوْقَاتِ نَشَاطِهِمْ، وَ کَانَتِ اَلْأُمَمُ اَلسَّالِفَهُ قَدْ فَرَضْتُ عَلَیْهِمْ خَمْسِینَ صَلَوهً فِی خَمْسِینَ وَقْتاً وَ هِیَ مِنَ اَلْآصَارِ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ فَرَفَعْتُهَا عَنْ أُمَّتِکَ، وَ جَعَلْتُهَا خَمْساً فِی خَمْسَهِ أَوْقَاتٍ، وَ هِیَ اِحْدَی وَ خَمْسُونَ رَکْعَهً، وَ جَعَلْتُ لَهُمْ أَجْرَ خَمْسِینَ صَلَوهً، وَ کَانَتِ اَلْأُمَمُ اَلسَّالِفَهُ حَسَنَتُهُمْ بِحَسَنَهٍ وَ سَیِّئَتُهُمْ بِسَیِّئَهٍ، وَ هِیَ مِنَ اَلْآصَارِ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ، فَرَفَعْتُهَا عَنْ أُمَّتِکَ وَ جَعَلْتُ اَلْحَسَنَهُ بِعَشْرٍ، وَ اَلسَّیِّئَهَ بِوَاحِدَهٍ، وَ کَانَتِ اَلْأُمَمُ اَلسَّالِفَهُ إِذَا نَوَی أَحَدُهُمْ حَسَنَهً ثُمَّ لَمْ یَعْمَلْهَا لَمْ تُکْتَبْ لَهُ، وَ إِنْ عَمِلَهَا کُتِبَتْ لَهُ حَسَنَهً، وَ إِنَّ أُمَّتَکَ إِذَا هَمَّ أَحَدُهُمْ بِحَسَنَهٍ وَ لَمْ یَعْمَلْهَا کُتِبَتْ لَهُ حَسَنَهً وَ إِنْ عَمِلَهَا کُتِبَتْ لَهُ عَشْراً، وَ هِیَ مِنَ اَلْآصَارِ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ فَرَفَعْتُهَا عَنْ أُمَّتِکَ، وَ کَانَتِ اَلْأُمَمُ اَلسَّالِفَهُ إِذَا هَمَّ أَحَدُهُمْ بِسَیِّئَهٍ فَلَمْ یَعْمَلْهَا کُتِبَتْ عَلَیْهِ، وَ إِنْ عَمِلَهَا کُتِبَتْ عَلَیْهِ سَیِّئَهً وَ إِنَّ أُمَّتَکَ إِذَا هَمَّ عَنْ أُمَّتِکَ، وَ کَانَتِ اَلْأُمَمُ اَلسَّالِفَهُ إِذَا أَذْنَبُوا کُتِبَتْ ذُنُوبِهِمْ عَلَی أَبْوَابِهِمْ، وَ جُعِلَتْ تَوْبَتَهُمْ مِنَ اَلذُّنُوبِ أَنْ حَرَّمْتُ عَلَیْهِمْ بَعْدَ اَلتَّوْبَهِ أَحَبُّ اَلطَّعَامِ إِلَیْهِمْ، وَ قَدْ رَفَعْتُ ذَلِکَ عَنْ أُمَّتِکَ، وَ جَعَلْتُ ذُنُوبَهُمْ فِیمَا بَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ. وَ جَعَلْتُ عَلَیْهِمْ سُتُوراً کَثِیفَهً وَ قَبِلْتُ تَوْبَتَهُمْ بِلاَ عُقُوبَهٍ وَ لاَ أُعَاقِبُهُمْ بِأَنْ أُحَرِّمَ عَلَیْهِمْ أَحَبَّ اَلطَّعَامِ إِلَیْهِمْ، وَ کَانَتِ اَلْأُمَمُ اَلسَّالِفَهُ یَتُوبُ أَحَدُهُمْ مِنَ اَلذَّنْبِ اَلْوَاحِدِ مِائَهَ سَنَهٍ أَوْ ثَمَانِینَ سَنَهً أَوْ خَمْسِینَ سَنَهً ثُمَّ لاَ أَقْبَلُ تَوْبَتَهُ دُونَ أَنْ أُعَاقِبَهُ فِی اَلدُّنْیَا بِعُقُوبَهٍ، وَ هِیَ مِنَ اَلْآصَارِ اَلَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ فَرَفَعْتُهَا عَنْ أُمَّتِکَ، وَ إِنَّ اَلرَّجُلَ مِنْ أُمَّتِکَ لَیُذْنِبُ عِشْرِینَ سَنَهً أَوْ ثَلَثِینَ سَنَهً أَوْ أَرْبَعِینَ سَنَهً أَوْ مِائَهَ سَنَهٍ ثُمَّ یَتُوبُ وَ یَنْدَمُ طَرْفَهَ عَیْنٍ فَأَغْفِرُ ذَلِکَ کُلَّهُ، فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: إِذَا أَعْطَیْتَنِی ذَلِکَ کُلَّهُ فَزِدْنِی قَالَ: سَلْ، قَالَ: «رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَهَ لَنا بِهِ» قَالَ تَبَارَکَ اِسْمُهُ: قَدْ فَعَلْتُ ذَلِکَ بِأُمَّتِکَ وَ قَدْ رَفَعْتُ عَنْهُمْ عِظَمَ بَلاَیَا اَلْأُمَمِ وَ ذَلِکَ حُکْمِی فِی جَمِیعِ اَلْأُمَمِ أَنْ لاَ أُکَلِّفَ خَلْقاً فَوْقَ طَاقَتِهِمْ، فَقَالَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: «وَ اُعْفُ عَنّا وَ اِغْفِرْ لَنا وَ اِرْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا» قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ، قَدْ فَعَلْتُ ذَلِکَ بِتَائِبِی أُمَّتِکَ ثُمَّ قَالَ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: «فَانْصُرْنا عَلَی اَلْقَوْمِ اَلْکافِرِینَ» قَالَ اَللَّهُ جَلَّ اِسْمُهُ إِنَّ أُمَّتَکَ فِی اَلْأَرْضِ کَالشَّامَهِ اَلْبَیْضَاءِ فِی اَلثَّوْرِ اَلْأَسْوَدِ، وَ هُمُ اَلْقَادِرُونَ، وَ هُمُ اَلْقَاهِرُونَ، یَسْتَخْدِمُونَ وَ لاَ یُسْتَخْدَمُونَ لِکَرَامَتِکَ عَلَیَّ، وَ حَقٌّ عَلَیَّ أَنْ أُظْهِرَ دِینَکَ عَلَی اَلْأَدْیَانِ حَتَّی لاَ یَبْقَی فِی شَرْقِ اَلْأَرْضِ وَ غَرْبِهَا دِینٌ إِلاَّ دِینُکَ. أَوْ یُؤَدُّونَ إِلَی أَهْلِ دِینِکَ اَلْجِزْیَهَ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 306 )
ص : 9937
4075-26 التهذیب ،1/37/258/1 بهذا الإسناد عن أحمد عن أبیه و محمد بن خالد البرقی عن ابن المغیره التهذیب ،1/21/349/1 ابن محبوب عن العباس عن ابن المغیره عن ابن مسکان عن لیث المرادی قال: قلت لأبی عبد اللّه علیه السّلام الرجل یکون به الدمامیل و القروح فجلده و ثیابه مملوءه دما و قیحا و ثیابه بمنزله جلده فقال یصلی فی ثیابه و لا یغسلها و لا شیء علیه.
( الوافی , جلد 6 , صفحه 189 )
ص : 9938
(اَلتَّهْذِیبُ) : مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطُّوسِیُّ ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ ، عَنِ اَلْعَبَّاسِ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ أَبِی أَیُّوبَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) عَنِ اَلسَّبْعِ اَلْمَثَانِی وَ اَلْقُرْآنِ اَلْعَظِیمِ ، أَ هِیَ اَلْفَاتِحَهُ ؟ قَالَ: «نَعَمْ». قُلْتُ: بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ مِنَ اَلسَّبْعِ؟ قَالَ: «نَعَمْ، هِیَ أَفْضَلُهُنَّ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 95 )
ص : 9939
فِقْهُ اَلرِّضَا، عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فَإِنِ اِسْتَقْرَضْتَ مِنْ رَجُلٍ مَالاً وَ بَقِیَ عِنْدَکَ حَتَّی حَالَ عَلَیْهِ اَلْحَوْلُ فَعَلَیْکَ فِیهِ اَلزَّکَاهُ :. وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ فِی اَلْمُقْنِعِ : مِثْلَهُ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 7 , صفحه 54 )
ص : 9940
عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ فِی قُرْبِ اَلْإِسْنَادِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْحَسَنِ عَنْ جَدِّهِ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ قَدِمَ مَکَّهَ قَبْلَ اَلتَّرْوِیَهِ بِأَیَّامٍ کَیْفَ یُصَلِّی إِذَا کَانَ وَحْدَهُ أَوْ مَعَ إِمَامٍ فَیُتِمُّ أَوْ یُقَصِّرُ قَالَ یُقَصِّرُ إِلاَّ أَنْ یُقِیمَ عَشَرَهَ أَیَّامٍ قَبْلَ اَلتَّرْوِیَهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 8 , صفحه 503 )
ص : 9941
ع، [علل الشرائع] ، عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ اَلنَّهْدِیِّ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَیُّوبَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی غُلاَمٍ صَغِیرٍ لَمْ یُدْرِکِ اِبْنِ عَشْرِ سِنِینَ زَنَی بِامْرَأَهٍ قَالَ یُجْلَدُ اَلْغُلاَمُ دُونَ اَلْحَدِّ وَ تُجْلَدُ اَلْمَرْأَهُ اَلْحَدَّ کَامِلاً قِیلَ فَإِنْ کَانَتْ مُحْصَنَهً قَالَ لاَ تُرْجَمُ لِأَنَّ اَلَّذِی نَکَحَهَا لَیْسَ بِمُدْرِکٍ وَ لَوْ کَانَ مُدْرِکاً لَرُجِمَتْ.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 76 , صفحه 41 )
ص : 9942
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ اَلنُّعْمَانِ وَ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ اَلرَّجُلُ لاَ یَکُونُ عِنْدَهُ شَیْءٌ مِنَ اَلْفِطْرَهِ إِلاَّ مَا یُؤَدِّی عَنْ نَفْسِهِ وَحْدَهَا یُعْطِیهِ غَرِیباً أَوْ یَأْکُلُ هُوَ وَ عِیَالُهُ قَالَ یُعْطِی بَعْضَ عِیَالِهِ ثُمَّ یُعْطِی اَلْآخَرُ عَنْ نَفْسِهِ یُرَدِّدُونَهَا فَیَکُونُ عَنْهُمْ جَمِیعاً فِطْرَهٌ وَاحِدَهٌ .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 172 )
10 - اسحاق بن عمار گوید:
به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: کسی که دارایی او فقط به اندازه زکات فطره خود اوست. در این صورت آیا باید آن را به حساب زکات فطره به دیگری بپردازد، یا خود و خانواده اش از آن ارتزاق کنند؟
فرمود: آن را به یکی از خانواده خود می دهد و او از جانب خود به دیگری همگی دستگردان می کنند و یک زکات فطره می شود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 3 , ص 387 )
: مجهول. قوله علیه السلام: یرددونها لا خلاف فی استحباب ذلک علی الفقیر، و ذکر الشهید (ره) فی البیان: أن الأخیر منهم یدفعه إلی الأجنبی، و ظاهر الأکثر عدم اشتراط ذلک.
( مرآه العقول ؛ ج 16 , ص 419 )
ص : 9943
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَی عَنِ اَلْعَلاَءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلِ اَللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ اُمْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ اِغْفِرْ لِی ذَنْبِی وَ اِجْعَلْنِی مِمَّنْ تَنْتَصِرُ بِهِ لِدِینِکَ وَ لاَ تَسْتَبْدِلْ بِی غَیْرِی .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 138 )
ص : 9944
قَالَ اَلْکُلَیْنِیُّ وَ قَدْ رُوِیَ أَیْضاً: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَطْعَمَ اَلْجَدَّ وَ اَلْجَدَّهَ اَلسُّدُسَ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 26 , صفحه 136 )
ص : 9945
حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ هِشَامِ بْنِ اَلْحَکَمِ فِی حَدِیثِ بُرَیْهَهَ : حِینَ سَأَلَ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ فَقَالَ یَا بُرَیْهَهُ کَیْفَ عِلْمُکَ بِکِتَابِ اَللَّهِ قَالَ أَنَا بِهِ عَالِمٌ قَالَ فَکَیْفَ ثِقَتُکَ بِتَأْوِیلِهِ قَالَ مَا أَوْثَقَنِی بِعِلْمِی فِیهِ قَالَ فَابْتَدَأَ مُوسَی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی قِرَاءَهِ اَلْإِنْجِیلِ فَقَالَ بُرَیْهَهُ وَ اَلْمَسِیحِ لَقَدْ کَانَ یَقْرَؤُهَا هَکَذَا وَ مَا قَرَأَ هَذِهِ اَلْقِرَاءَهَ إِلاَّ اَلْمَسِیحُ ثُمَّ قَالَ إِیَّاکَ کُنْتُ أَطْلُبُ مُنْذُ خَمْسِینَ سَنَهً قَالَ هِشَامٌ فَدَخَلَ بُرَیْهَهُ وَ اَلْمَرْأَهُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ وَ حَکَی هِشَامٌ اَلْکَلاَمَ اَلَّذِی جَرَی بَیْنَ مُوسَی وَ بَیْنَ بُرَیْهَهَ فَقَالَ بُرَیْهَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ أَیْنَ لَکُمُ اَلتَّوْرَاهُ وَ اَلْإِنْجِیلُ وَ کُتُبُ اَلْأَنْبِیَاءِ فَقَالَ هِیَ عِنْدَنَا وِرَاثَهً مِنْ عِنْدِهِمْ نَقْرَؤُهَا کَمَا قَرَءُوهَا وَ نَقُولُهَا کَمَا قَالُوهَا وَ اَللَّهُ لاَ یَجْعَلُ حُجَّهً فِی أَرْضِهِ یُسْأَلُ عَنْ شَیْءٍ فَیَقُولُ لاَ أَدْرِی فَلَزِمَ بُرَیْهَهُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ حَتَّی مَاتَ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 136 )
ص : 9946
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلنَّوْفَلِیِّ عَنِ اَلسَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : ضَرْبُ اَلْمُسْلِمِ یَدَهُ عَلَی فَخِذِهِ عِنْدَ اَلْمُصِیبَهِ إِحْبَاطٌ لِأَجْرِهِ .
( الکافی , جلد 3 , صفحه 224 )
4 - سکونی گوید: امام صادق علیه السّلام می فرماید: رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: مسلمانی که به هنگام مصیبت، دست خود را بر ران خود بزند، اجرش از میان می رود.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 1 , ص 501 )
: ضعیف علی المشهور. و یدل علی کراهه ضرب الید علی الفخذ عند المصیبه و أنه موجب لإحباط أجر المصیبه و یدل علی ثبوت الإحباط فی الجمله.
( مرآه العقول ؛ ج 14 , ص 183 )
ص : 9947
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَهَ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا لَمْ یُوَافِقْ مِنَ اَلْحَدِیثِ اَلْقُرْآنَ فَهُوَ زُخْرُفٌ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 69 )
و فرمود: حدیثی که با قرآن موافقت نکند دروغیست خوش نما.
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 1 , ص 89 )
4-امام صادق(علیه السّلام)فرمود:هر حدیثی موافق قرآن نیست باطل است و تقلب است.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 203 )
4-امام صادق علیه السّلام فرمود:هر حدیثی موافق قرآن نیست ظاهر خوش ولی دروغ است.
***
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 177 )
«محمد بن یحیی عن احمد بن محمد بن عیسی،عن ابن فضال عن علی بن عقبه». بضم العین المهمله ابن خالد الاسدی ابو الحسن مولی کوفی ثقه ثقه روی عن ابی عبد اللّه علیه السلام. «عن أیوب بن راشد». البزاز الکوفی من اصحاب الصادق علیه السلام. «عن ابی عبد اللّه علیه السلام قال:ما لم یوافق من الحدیث القرآن فهو زخرف». معنی هذین الحدیثین واضح بعد ما علمت بالبرهان العقلی کون القرآن العظیم اصل جمیع العلوم الاصولیه و الفروعیه،و الزخرف کل مموه مزور و هو استعاره حسنه تشبیه للمعقول بالمحسوس،و وجه الشبه فیهما ترویج الامر الفاسد الکاسد بایهام الامر الرائج الحق،و هو هاهنا نسبه الحدیث الی السنه.
( شرح أصول الکافی ؛ ج 2 , ص 377 )
الحدیث الرابع قوله رحمه اللّه:عن أیوب بن راشد ذکره الشیخ فی کتاب الرجال فی أصحاب الصادق علیه السلام .
( التعلیقه علی کتاب الکافی ؛ ج 1 , ص 159 )
شرح: شرح مضمون این، ظاهر است از شرح سابق.
( صافی در شرح کافی ؛ ج 1 , ص 492 )
هدیّه: قد علم بیانه بسابقه.
( الهدایا لشیعه أئمه الهدی ؛ ج 1 , ص 634 )
مجهول.
( مرآه العقول ؛ ج 1 , ص 229 )
ص : 9948
اَلْکَافِی ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ قَالَ: إِنَّمَا جُعِلَتِ اَلْمَوَارِیثُ مِنْ سِتَّهِ أَسْهُمٍ عَلَی خِلْقَهِ اَلْإِنْسَانِ لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِحِکْمَتِهِ خَلَقَ اَلْإِنْسَانَ مِنْ سِتَّهِ أَجْزَاءٍ فَوَضَعَ اَلْمَوَارِیثَ عَلَی سِتَّهِ أَسْهُمٍ وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسانَ مِنْ سُلالَهٍ مِنْ طِینٍ `ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَهً فِی قَرارٍ مَکِینٍ فَفِی اَلنُّطْفَهِ دِیَهٌ ثُمَّ خَلَقْنَا اَلنُّطْفَهَ عَلَقَهً فَفِی اَلْعَلَقَهِ دِیَهٌ فَخَلَقْنَا اَلْعَلَقَهَ مُضْغَهً وَ فِیهَا دِیَهٌ فَخَلَقْنَا اَلْمُضْغَهَ عِظاماً وَ فِیهَا دِیَهٌ فَکَسَوْنَا اَلْعِظامَ لَحْماً وَ فِیهِ دِیَهٌ أُخْرَی ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ وَ فِیهِ دِیَهٌ أُخْرَی فَهَذَا ذِکْرُ آخِرِ اَلْمَخْلُوقِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 57 , صفحه 366 )
64-در کافی(ج 7 ص 74)بسندی از یونس،گفت:همانا میراث از شش سهم است برابر آفرینش آدمی که خدا عزّ و جلّ فرموده:«و البته آفریدیم آدمی را از جوهر کشیده گل سپس او را نهادیم در جایگاه استوار،پس نطفه دیه دارد«سپس نطفه را علقه ساختیم»علقه هم دیه دارد،«و ساختیم علقه را مضغه»،در آن هم دیه است،«مضغه را استخوان کردیم»در آن هم دیه است پوشیدیم باستخوانها گوشت،در آنهم دیه دیگریست«سپس او را خلق دیگر ساختیم،در آن هم دیۀ دیگریست،و این آخر آفریده است.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 4 , ص 322 )
ص : 9949
وَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : فِی قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ کانَ تَحْتَهُ کَنْزٌ لَهُما قَالَ وَ اَللَّهِ مَا کَانَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لاَ فِضَّهٍ وَ مَا کَانَ إِلاَّ لَوْحاً فِی کَلِمَاتٍ أَرْبَعٍ إِنِّی أَنَا اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ أَنَا وَ مُحَمَّدٌ رَسُولِی عَجِبْتُ لِمَنْ أَیْقَنَ بِالْمَوْتِ کَیْفَ یَفْرَحُ قَلْبُهُ وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَیْقَنَ بِالْحِسَابِ کَیْفَ یَضْحَکُ سِنُّهُ وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَیْقَنَ بِالْقَدَرِ کَیْفَ یَسْتَبْطِئُ اَللَّهَ فِی رِزْقِهِ وَ عَجِبْتُ لِمَنْ یَرَی اَلنَّشْأَهَ اَلْأُولَی کَیْفَ یُنْکِرُ اَلنَّشْأَهَ اَلْآخِرَهَ.
( النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین , جلد 1 , صفحه 296 )
ص : 9950
وَ رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ رَحِمَهُ اَللَّهُ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی زُرَارَهَ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو اَلْخَطَّابِ فِی أَحْسَنِ مَا کَانَ حَالاً قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِذا ذُکِرَ اَللّهُ وَحْدَهُ اِشْمَأَزَّتْ قُلُوبُ اَلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَهِ فَقَالَ إِذَا ذُکِرَ اَللَّهُ وَحْدَهُ وَ وُحِّدَ بِطَاعَهٍ مِنْ أَمْرِ اَللَّهِ بِطَاعَتِهِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ اِشْمَأَزَّتْ قُلُوبُ اَلَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَهِ وَ إِذَا ذُکِرَ اَلَّذِینَ لَمْ یَأْمُرِ اَللَّهُ بِطَاعَتِهِمْ إِذا هُمْ یَسْتَبْشِرُونَ .
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 507 )
ص : 9951
وَ رُوِیَ عَنِ اَلْبَاقِرِ وَ اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : أَنَّ اَللَّغْوَ فِی اَلْیَمِینِ قَوْلُ اَلرَّجُلِ لاَ وَ اَللَّهِ وَ بَلَی وَ اَللَّهِ یُؤَکِّدُ بِهِ کَلاَمَهُ مِنْ غَیْرِ قَصْدٍ إِلَی اَلْقَسْمِ حَتَّی لَوْ قِیلَ لَهُ إِنَّکَ حَلَفْتَ قَالَ لاَ .
( عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه , جلد 2 , صفحه 124 )
ص : 9952
اَلْبَصَائِرُ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ یَحْیَی اَلْحَلَبِیِّ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ فَرْقَدٍ قَالَ: خَرَجْنَا مَعَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ مُتَوَجِّهِینَ إِلَی مَکَّهَ حَتَّی إِذَا کُنَّا بِسَرِفٍ اِسْتَقْبَلَهُ غُرَابٌ یَنْعِقُ فِی وَجْهِهِ فَقَالَ مُتْ جُوعاً مَا تَعْلَمُ شَیْئاً إِلاَّ وَ نَحْنُ نَعْلَمُهُ إِلاَّ أَنَّا أَعْلَمُ بِاللَّهِ مِنْکَ فَقُلْنَا هَلْ کَانَ فِی وَجْهِهِ شَیْءٌ قَالَ نَعَمْ سَقَطَتْ نَاقَهٌ بِعَرَفَاتٍ . دلائل الطبری ، عن علی بن هبه الله عن الصدوق عن أبیه عن سعد بن عبد الله عن البرقی عن النضر : مثله.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 61 , صفحه 261 )
13-در بصائر-245-چاپ تبریز:بسندش از عبد اللّه بن فرقد که با امام ششم بمکه میرفتیم تا به سرف رسیدیم کلاغی برابر آن حضرت آمد و بروی وی بنگی زد،فرمود:از گرسنگی بمیر تو چیزی ندانی جز ما آن را بدانیم جز اینکه ما بخدا داناتریم از تو،گفتیم در جلو او چیزی بود؟فرمود:آری،شتری در عرفات سقط شده. در دلائل طبری از نضر مانندش آمده.
( بحارالأنوار (جلد 54 تا 63) / ترجمه کمره ای ؛ ج 8 , ص 192 )
ص : 9953
اَلْحَسَنُ بْنُ بُنْدَارَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ مَنْصُورِ بْنِ اَلْعَبَّاسِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عِیسَی بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنِ اِعْتَمَّ وَ لَمْ یُدِرِ اَلْعِمَامَهَ تَحْتَ حَنَکِهِ فَأَصَابَهُ أَلَمٌ لاَ دَوَاءَ لَهُ فَلاَ یَلُومَنَّ إِلاَّ نَفْسَهُ وَ رُوِیَ: أَنَّ اَلْمُسَوِّمِینَ اَلْمُعْتَمُّونَ وَ رُوِیَ: اَلطَّابِقِیَّهُ عِمَّهُ إِبْلِیسَ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 378 )
ص : 9954
15429-10 الکافی ،1/2/230/7 التهذیب ،1/50/111/10 الأربعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال قال النّبی صلّی اللّه علیه و آله : لا قطع علی من سرق الحجاره یعنی الرخام و أشباه ذلک.
( الوافی , جلد 15 , صفحه 433 )
ص : 9955
مَا ضَادَّ اَلْعُلَمَاءَ کَالْجُهَّالِ.
( عیون الحکم و المواعظ , جلد 1 , صفحه 480 )
ص : 9956
وَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ مَتِّیلٍ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مُوسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلرَّازِیِّ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ صَنْدَلٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ خَارِجَهَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَا أَحَدٌ یُشَرَّبُ مِنْ مَاءِ اَلْفُرَاتِ وَ یُحَنَّکُ بِهِ إِذَا وُلِدَ إِلاَّ أَحَبَّنَا لِأَنَّ اَلْفُرَاتَ نَهْرٌ مُؤْمِنٌ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 23 )
ص : 9957
رَجَعَ اَلْحَدِیثُ إِلَی عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ قَالَ : فَمَضَوْا حَتَّی کَانَ مِنَ اَلْقَوْمِ عَلَی مَسِیرَهِ بَعْضِ لَیْلَهٍ، قَالَ وَ قَالَ مَالِکُ بْنُ عَوْفٍ لِقَوْمِهِ، لِیُصَیِّرْ کُلُّ رَجُلٍ مِنْکُمْ أَهْلَهُ وَ مَالَهُ خَلْفَ ظَهْرِهِ، وَ اِکْسِرُوا جُفُونَ سُیُوفِکُمْ، وَ اُکْمُنُوا فِی شِعَابِ هَذَا اَلْوَادِی وَ فِی اَلشَّجَرِ، فَإِذَا کَانَ فِی غَلَسِ اَلصُّبْحِ فَاحْمِلُوا حَمْلَهَ رَجُلٍ وَاحِدٍ، وَ هُدُّوا اَلْقَوْمَ، فَإِنَّ مُحَمَّداً لَمْ یَلْقَ أَحَداً یُحْسِنُ اَلْحَرْبَ قَالَ فَلَمَّا صَلَّی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْغَدَاهَ، اِنْحَدَرَ فِی وَادِی حُنَیْنٍ وَ هُوَ وَادٍ لَهُ اِنْحِدَارٌ بَعِیدٌ، وَ کَانَتْ بَنُو سُلَیْمٍ عَلَی مُقَدَّمِهِ، فَخَرَجَتْ عَلَیْهَا کَتَائِبُ هَوَازِنَ مِنْ کُلِّ نَاحِیَهٍ فَانْهَزَمَتْ بَنُو سُلَیْمٍ وَ اِنْهَزَمَ مِنْ وَرَائِهِمْ، وَ لَمْ یَبْقَ أَحَدٌ إِلاَّ اِنْهَزَمَ، وَ بَقِیَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ یُقَاتِلُهُمْ فِی نَفَرٍ قَلِیلٍ، وَ مَرَّ اَلْمُنْهَزِمُونَ بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لاَ یَلْوُونَ عَلَی شَیْءٍ وَ کَانَ اَلْعَبَّاسُ أَخَذَ بِلِجَامِ بَغْلَهِ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ عَنْ یَمِینِهِ، وَ أَبُو سُفْیَانَ بْنُ اَلْحَارِثِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ عَنْ یَسَارِهِ، فَأَقْبَلَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یُنَادِی یَا مَعْشَرَ اَلْأَنْصَارِ إِلَی أَیْنَ اَلْمَفَرُّ أَلاَ أَنَا رَسُولُ اَللَّهِ فَلَمْ یَلْوِ أَحَدٌ عَلَیْهِ، وَ کَانَتْ نَسِیبَهُ بِنْتُ کَعْبٍ اَلْمَازِنِیَّهُ تَحْثُو اَلتُّرَابَ فِی وُجُوهِ اَلْمُنْهَزِمِینَ، وَ تَقُولُ: أَیْنَ تَفِرُّونَ عَنِ اَللَّهِ وَ عَنْ رَسُولِهِ وَ مَرَّ بِهَا عُمَرُ فَقَالَتْ لَهُ وَیْلَکَ مَا هَذَا اَلَّذِی صَنَعْتَ فَقَالَ لَهَا هَذَا أَمْرُ اَللَّهِ، فَلَمَّا رَأَی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْهَزِیمَهَ، رَکَضَ یَحُومُ عَلَی بَغْلَتِهِ قَدْ شَهَرَ سَیْفَهُ، فَقَالَ یَا عَبَّاسُ اِصْعَدْ هَذَا اَلطَّرِبَ وَ نَادِ یَا أَصْحَابَ اَلْبَقَرَهِ! وَ یَا أَصْحَابَ اَلشَّجَرَهِ! إِلَی أَیْنَ تَفِرُّونَ هَذَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ . ثُمَّ رَفَعَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَدَهُ فَقَالَ: اَللَّهُمَّ لَکَ اَلْحَمْدُ وَ إِلَیْکَ اَلْمُشْتَکَی، وَ أَنْتَ اَلْمُسْتَعَانُ ، فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَلَیْهِ فَقَالَ لَهُ یَا رَسُولَ اَللَّهِ دَعَوْتَ بِمَا دَعَا بِهِ مُوسَی حِینَ فَلَقَ اَللَّهُ لَهُ اَلْبَحْرَ، وَ نَجَّاهُ مِنْ فِرْعَوْنَ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِأَبِی سُفْیَانَ بْنِ اَلْحَارِثِ نَاوِلْنِی کَفّاً مِنْ حَصًی، فَنَاوَلَهُ فَرَمَاهُ فِی وُجُوهِ اَلْمُشْرِکِینَ ثُمَّ قَالَ شَاهَتِ اَلْوُجُوهُ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَی اَلسَّمَاءِ وَ قَالَ: «اَللَّهُمَّ إِنْ تُهْلِکْ هَذِهِ اَلْعِصَابَهَ لَمْ تُعْبَدْ، وَ إِنْ شِئْتَ أَنْ لاَ تُعْبَدَ لاَ تُعْبَدُ» فَلَمَّا سَمِعَتِ اَلْأَنْصَارُ نِدَاءَ اَلْعَبَّاسِ عَطَفُوا وَ کَسَرُوا جُفُونَ سُیُوفِهِمْ، وَ هُمْ یَقُولُونَ لَبَّیْکَ، وَ مَرُّوا بِرَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اِسْتَحْیَوْا أَنْ یَرْجِعُوا إِلَیْهِ، وَ لَحِقُوا بِالرَّایَهِ «فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ لِلْعَبَّاسِ مَنْ هَؤُلاَءِ یَا أَبَا اَلْفَضْلِ فَقَالَ یَا رَسُولَ اَللَّهِ هَؤُلاَءِ اَلْأَنْصَارُ ، فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْآنَ حَمِیَ اَلْوَطِیسُ وَ نَزَلَ اَلنَّصْرُ مِنَ اَلسَّمَاءِ وَ اِنْهَزَمَتْ هَوَازِنُ فَکَانُوا یَسْمَعُونَ قَعْقَعَهَ اَلسِّلاَحِ فِی اَلْجَوِّ وَ اِنْهَزَمُوا فِی کُلِّ وَجْهٍ، وَ غَنَّمَ اَللَّهُ رَسُولَهُ أَمْوَالَهُمْ وَ نِسَاءَهُمْ وَ ذَرَارِیَّهُمْ، وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ« لَقَدْ نَصَرَکُمُ اَللّهُ فِی مَواطِنَ کَثِیرَهٍ وَ یَوْمَ حُنَیْنٍ » .
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 286 )
ص : 9958
شی، [تفسیر العیاشی ] ، عَنْ جَابِرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ عَنْ شَیْءٍ فِی تَفْسِیرِ اَلْقُرْآنِ فَأَجَابَنِی ثُمَّ سَأَلْتُهُ ثَانِیَهً فَأَجَابَنِی بِجَوَابٍ آخَرَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ کُنْتَ أَجَبْتَ فِی هَذِهِ اَلْمَسْأَلَهِ بِجَوَابٍ غَیْرِ هَذَا قَبْلَ اَلْیَوْمِ فَقَالَ لِی یَا جَابِرُ إِنَّ لِلْقُرْآنِ بَطْناً وَ لِلْبَطْنِ بَطْنٌ وَ لَهُ ظَهْرٌ وَ لِلظَّهْرِ ظَهْرٌ یَا جَابِرُ وَ لَیْسَ شَیْءٌ أَبْعَدَ مِنْ عُقُولِ اَلرِّجَالِ مِنْ تَفْسِیرِ اَلْقُرْآنِ إِنَّ اَلْآیَهَ لَتَکُونُ أَوَّلُهَا فِی شَیْءٍ وَ آخِرُهَا فِی شَیْءٍ وَ هُوَ کَلاَمٌ مُتَّصِلٌ یُتَصَرَّفُ عَلَی وُجُوهٍ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 95 )
ص : 9959
وَ وَجَدْتُ فِی بَعْضِ رِوَایَهِ أَصْحَابِنَا فِی کِتَابٍ رَوَاهُ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ بَکْرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبَّادِ اَلنَّضْرِیِّ عَنْ تَمِیمٍ عَنْ عَبْدِ اَلْمُؤْمِنِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ لِمَ سُمِّیَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ لِی لِأَنَّ مِیرَهَ اَلْمُؤْمِنِینَ هُوَ مِنْهُ کَانَ یَمِیرُهُمُ اَلْعِلْمَ .
( بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد علیهم السلام , جلد 1 , صفحه 512 )
ص : 9960
عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ فُضَیْلٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ زَیْدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: شَکَا رَجُلٌ إِلَی اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَسَاوَهَ اَلْقَلْبِ فَقَالَ لَهُ عَلَیْکَ بِالْعَدَسِ فَإِنَّهُ یُرِقُّ اَلْقَلْبَ وَ یُسْرِعُ اَلدَّمْعَهَ وَ قَدْ بَارَکَ عَلَیْهِ سَبْعُونَ نَبِیّاً .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 504 )
ص : 9961
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ دَاوُدَ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی اَلصَّادِقِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَرَأَیْتُهُ یُصَلِّی ثُمَّ رَأَیْتُهُ قَنَتَ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلثَّانِیَهِ فِی قِیَامِهِ وَ رُکُوعِهِ وَ سُجُودِهِ ثُمَّ اِنْفَتَلَ بِوَجْهِهِ اَلْکَرِیمِ ثُمَّ قَالَ یَا دَاوُدُ ، هِیَ رَکْعَتَانِ وَ اَللَّهِ لاَ یُصَلِّیهِمَا أَحَدٌ فَیَرَی اَلنَّارَ بِعَیْنِهِ بَعْدَ مَا یَأْتِی بَیْنَهُمَا مَا أَتَیْتُ فَلَمْ أَبْرَحْ مِنْ مَکَانِی حَتَّی عَلَّمَنِی قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ دَاوُدَ فَعَلِّمْنِی یَا أَبَهْ کَمَا عَلَّمَکَ إِلَی أَنْ قَالَ: إِذَا کَانَ یَوْمُ اَلْجُمُعَهِ ، قَبْلَ أَنْ تَزُولَ اَلشَّمْسُ فَصَلِّهِمَا وَ اِقْرَأْ فِی اَلرَّکْعَهِ اَلْأُولَی فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ وَ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ ، وَ فِی اَلثَّانِیَهِ فَاتِحَهَ اَلْکِتَابِ ، وَ قُلْ هُوَ اَللَّهُ أَحَدٌ ، وَ تَسْتَفْتِحُهُمَا بِفَاتِحَهِ اَلْکِتَابِ ، فَإِذَا فَرَغْتَ مِنَ (اَلْقِرَاءَهِ فِی اَلثَّانِیَهِ قَبْلَ أَنْ تَرْکَعَ) فَارْفَعْ یَدَیْکَ قَبْلَ أَنْ تَرْکَعَ وَ قُلْ ثُمَّ ذَکَرَ دُعَاءً فِی اَلْقُنُوتِ وَ دُعَاءً فِی اَلسُّجُودِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 7 , صفحه 372 )
ص : 9962
فی روضه الکافی : عده من أصحابنا، عن سهل بن زیاد، عن یحیی المبارک، عن عبد اللّه بن جبله، عن إسحاق بن عمّار، عن أبی عبد اللّه - علیه السّلام - قال: هکذا أنزل اللّه - عزّ و جلّ-: لقد جاءنا رسول من أنفسنا عزیز علیه ما عنتنا حریص علینا بالمؤمنین رؤوف رحیم.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 5 , صفحه 580 )
ص : 9963
زِیَادَهُ اَلدُّنْیَا یُفْسِدُ اَلْآخِرَهَ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 393 )
ص : 9964
وَ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ وِلاَدَتَهُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَانَتْ فِی اَلْخَامِسِ مِنْ هَذَا اَلشَّهْرِ. وَ کَانَتْ وِلاَدَهُ اَلْإِمَامِ اَلْهَادِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی اَلْعَاشِرِ مِنْ هَذَا اَلشَّهْرِ.
( زاد المعاد , جلد 1 , صفحه 23 )
و ابن عیّاش گفته است که ولادت آن حضرت در پنجم این ماه واقع شده است و ولادت حضرت امام محمّد تقی علیه السّلام در دهم این ماه واقع شده است
( زاد المعاد / ترجمه موسوی ؛ ج 1 , ص 38 )
ص : 9965
وَ قِیلَ: کَانَ هِشَامُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ أَسَبَّ شَیْءٍ لِعَلِیٍّ وَ لِأَهْلِ بَیْتِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ فَعُزِلَ وَ أُقِیمَ عَلَی اَلْغَرَائِرِ فَجَاءَ عَلِیُّ بْنُ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ فَقَالَ لَهُ یَا اِبْنَ عَمِّ عَافَاکَ اَللَّهُ لَقَدْ سَاءَنِی مَا صَنَعَ بِکَ فَادْعُنَا إِلَی مَا أَحْبَبْتَ فَقَالَ: اَللّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَهُ .
( کشف الغمه فی معرفه الأئمه , جلد 2 , صفحه 100 )
ص : 9966
عَنْهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ اَلْبَرْقِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلنُّعْمَانِ عَنِ اِبْنِ مُسْکَانَ وَ غَیْرِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِذَا وَدَّعَ اَلْمُؤْمِنَ قَالَ رَحِمَکُمُ اَللَّهُ وَ زَوَّدَکُمُ اَلتَّقْوَی وَ وَجَّهَکُمْ إِلَی کُلِّ خَیْرٍ وَ قَضَی لَکُمْ کُلَّ حَاجَهٍ وَ سَلَّمَ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ دُنْیَاکُمْ وَ رَدَّکُمْ سَالِمِینَ إِلَی سَالِمِینَ .
( المحاسن , جلد 2 , صفحه 354 )
ص : 9967
مَا رَوَاهُ اَلْحُسَیْنُ بْنُ سَعِیدٍ عَنِ اَلنَّضْرِ عَنْ عَاصِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَیْسٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَضَی أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فِی رَجُلٍ أَعَارَ عَارِیَّهً فَهَلَکَتْ مِنْ عِنْدِهِ وَ لَمْ یَبْغِهَا غَائِلَهً فَقَضَی أَلاَّ یَغْرَمَهَا اَلْمُعَارُ وَ لاَ یَغْرَمُ اَلرَّجُلُ إِذَا اِسْتَأْجَرَ اَلدَّابَّهَ مَا لَمْ یُکْرِهْهَا أَوْ یَبْغِهَا غَائِلَهً .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 125 )
ص : 9968
أَبَانُ بْنُ تَغْلِبَ عَنْ أَبِی اَلْحَمْرَاءِ أَنَّهُ قَالَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: یَا فُلاَنُ مَا أَنَا مَنَعْتُکَ مِنْ هَذِهِ اَلرُّمَّانَهِ وَ لَکِنَّ اَللَّهَ أَتْحَفَنِی بِهَا وَ وَصِیِّی وَ حَرَّمَهَا عَلَی غَیْرِ نَبِیٍّ أَوْ وَصِیٍّ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا فَسَلِّمْ لِأَمْرِ رَبِّکَ تُطْعَمْ فِی اَلْآخِرَهِ إِنْ قَبِلْتَ وَ صَدَّقْتَ وَ إِنْ کَذَّبْتَ وَ جَحَدْتَ فَ وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ إِنَّ عَلِیّاً وَ شِیعَتَهُ فِی ظِلالٍ وَ عُیُونٍ إِلَی قَوْلِهِ وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ بِهَذَا.
( المناقب , جلد 2 , صفحه 231 )
ص : 9969
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَلْحُسَیْنِ فِی مَعَانِی اَلْأَخْبَارِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ بَابَوَیْهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَحْمَدَ اَلطَّبَرِیِّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ عَنْ خِرَاشٍ عَنْ أَنَسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : مَنْ تَأَمَّلَ خَلْقَ اِمْرَأَهٍ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُ حَجْمُ عِظَامِهَا مِنْ وَرَاءِ ثِیَابِهَا وَ هُوَ صَائِمٌ فَقَدْ أَفْطَرَ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 10 , صفحه 129 )
ص : 9970
وَ فِیهِ: أَنَّهُ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ نَهَی أَنْ یَمْشِیَ اَلرَّجُلُ بَیْنَ اَلْمَرْأَتَیْنِ .
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 17 , صفحه 122 )
ص : 9971
، وَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ اَلْمَرْزُبَانِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ اَلْجَوْهَرِیِّ عَنْ هَارُونَ بْنِ عُبَیْدِ اَللَّهِ اَلْمُقْرِئِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَبِی یَحْیَی اَلتَّیْمِیِّ عَنْ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی مَرْیَمَ اَلْخَوْلاَنِیِّ عَنْ مَالِکِ بْنِ ضَمْرَهَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ فِی حَدِیثٍ أَنَّهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ مَنْ مَاتَ وَ هُوَ یُبْغِضُکَ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً اَلْخَبَرَ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 18 , صفحه 181 )
ص : 9972
و روی: أن «ألم»، معناه: أنا اللّه أعلم. و أن «الألف» من اللّه. «و اللام» من جبرئیل. و المیم من محمد، أی : القرآن منزل من اللّه، علی لسان جبرئیل الی محمد - صلی اللّه علیه و آله.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 1 , صفحه 93 )
ص : 9973
عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ اَلرِّضَا عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ « وَ آتُوا حَقَّهُ یَوْمَ حَصادِهِ » قَالَ: اَلضِّغْثَ وَ اَلاِثْنَیْنِ تُعْطِی مَنْ حَضَرَکَ .
( التفسیر (للعیاشی) , جلد 1 , صفحه 377 )
ص : 9974
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنِ اِبْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ اَلْحَجَّاجِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : فِی اَلرَّجُلِ یُطَلِّقُ اِمْرَأَتَهُ لَهُ أَنْ یُرَاجِعَ وَ قَالَ لاَ یُطَلِّقُ اَلتَّطْلِیقَهَ اَلْأُخْرَی حَتَّی یَمَسَّهَا .
( الإستبصار فیما اختلف من الأخبار , جلد 3 , صفحه 280 )
ص : 9975
8346-3 الکافی ،1/2/167/4 الثلاثه عن محمد بن أبی حمزه عن ابن عمار عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: تکبیر لیله الفطر و صبیحه الفطر کما تکبر فی العشر.
( الوافی , جلد 9 , صفحه 1342 )
ص : 9976
وَ عَنْهُ : عَنْ عَلِیٍّ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی اَلْخَثْعَمِیِّ ، قَالَ: سَأَلَ حَفْصٌ اَلْکُنَاسِیُّ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) وَ أَنَا حَاضِرٌ ، عَنْ قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: وَ لِلّهِ عَلَی اَلنّاسِ حِجُّ اَلْبَیْتِ مَنِ اِسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً مَا یَعْنِی بِذَلِکَ؟ قَالَ: «مَنْ کَانَ صَحِیحاً فِی بَدَنِهِ، مُخَلًّی سَرْبُهُ ، لَهُ زَادٌ وَ رَاحِلَهٌ، فَهُوَ مِمَّنْ یَسْتَطِیعُ اَلْحَجَّ - أَوْ قَالَ-: مِمَّنْ کَانَ لَهُ مَالٌ». قَالَ: فَقَالَ لَهُ حَفْصٌ اَلْکُنَاسِیُّ : فَإِذَا کَانَ صَحِیحاً فِی بَدَنِهِ، مُخَلًّی سَرْبُهُ، لَهُ زَادٌ وَ رَاحِلَهٌ، فَلَمْ یَحُجَّ، فَهُوَ مِمَّنْ یَسْتَطِیعُ اَلْحَجَّ؟ فَقَالَ: «نَعَمْ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 1 , صفحه 662 )
ص : 9977
و فی تفسیر علیّ بن إبراهیم : قوله: وَ عَلَی اَلَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَهٌ طَعامُ مِسْکِینٍ ، قال: من مرض فی شهر رمضان ، فأفطر، ثمّ صحّ، فلم یقض ما فاته حتی جاء شهر رمضان آخر، فعلیه ان یقضی و یتصدّق عن کلّ یوم بمدّ من الطّعام.
( تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب , جلد 2 , صفحه 243 )
ص : 9978
فِی تَفْسِیرِ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ثُمَّ قَالَ: وَ صَوَّرَ اِبْنَ مَرْیَمَ فِی اَلرَّحِمِ دُونَ اَلصُّلْبِ، وَ إِنْ کَانَ مَخْلُوقاً فِی أَصْلاَبِ اَلْأَنْبِیَاءِ.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 1 , صفحه 577 )
ص : 9979
قَالَ اَلْإِمَامُ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ مُوسَی بْنُ جَعْفَرٍ عَلَیْهِمَا السَّلاَمُ : وَ إِذَا قِیلَ لِهَؤُلاَءِ اَلنَّاکِثِینَ لِلْبَیْعَهِ آمِنُوا بِهَذَا اَلنَّبِیِّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلِّمُوا لِهَذَا اَلْإِمَامِ فِی ظَاهِرِ اَلْأَمْرِ وَ بَاطِنِهِ کَما آمَنَ اَلنّاسُ اَلْمُؤْمِنُونَ کَسَلْمَانَ وَ اَلْمِقْدَادِ وَ أَبِی ذَرٍّ وَ عَمَّارٍ قالُوا فِی اَلْجَوَابِ لِأَصْحَابِهِمْ اَلْمُوَافِقِینَ لَهُمْ لاَ لِلْمُؤْمِنِینَ أَ نُؤْمِنُ کَما آمَنَ اَلسُّفَهاءُ یَعْنُونَ سَلْمَانَ وَ أَصْحَابَهُ لَمَّا أَعْطَوْا عَلِیّاً خَالِصَ وُدِّهِمْ وَ مَحْضَ طَاعَتِهِمْ وَ کَشَفُوا رُءُوسَهُمْ بِمُوَالاَهِ أَوْلِیَائِهِ وَ مُعَادَاهِ أَعْدَائِهِ فَرَدَّ اَللَّهُ عَلَیْهِمْ فَقَالَ أَلا إِنَّهُمْ هُمُ اَلسُّفَهاءُ اَلَّذِینَ لَمْ یَنْظُرُوا فِی أَمْرِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ حَقَّ اَلنَّظَرِ فَیَعْرِفُوا نُبُوَّتَهُ وَ صِحَّهَ مَا نَاطَهُ بِعَلِیٍّ عَلَیهِ السَّلاَمُ مِنْ أَمْرِ اَلدِّینِ وَ اَلدُّنْیَا وَ لکِنْ لا یَعْلَمُونَ أَنَّ اَلْأَمْرَ کَذَلِکَ وَ أَنَّ اَللَّهَ یُطْلِعُ نَبِیَّهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَیَخْسَأُهُمْ وَ یَلْعَنُهُمْ وَ یَسْخَطُهُمْ.
( تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره , جلد 1 , صفحه 43 )
ص : 9980
اَلْمُسْتَقِلُّ اَلنَّائِمُ تُکَذِّبُهُ أَحْلاَمُهُ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 73 )
ص : 9981
مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ : عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ ، عَنْ أَبِیهِ ، عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ ، عَنْ مَنْصُورِ بْنِ یُونُسَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ ، عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ (عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ) قَالَ: «مَا مِنْ شَیْءٍ إِلاَّ وَ لَهُ کَیْلٌ أَوْ وَزْنٌ إِلاَّ اَلدُّمُوعَ، فَإِنَّ اَلْقَطْرَهَ تُطْفِئُ بِحَاراً مِنْ نَارٍ، فَإِذَا اِغْرَوْرَقَتِ اَلْعَیْنُ بِمَائِهَا لَمْ یَرْهَقْ وَجْهاً قَتَرٌ وَ لاَ ذِلَّهٌ، فَإِذَا فَاضَتْ حَرَّمَهُ اَللَّهُ عَلَی اَلنَّارِ ، وَ لَوْ أَنَّ بَاکِیاً بَکَی فِی أُمَّهٍ لَرَحِمَهَا اَللَّهُ».
( البرهان فی تفسیر القرآن , جلد 3 , صفحه 26 )
ص : 9982
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْوَابِشِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ قَوْمٍ اِدَّعَوْا عَلَی عَبْدٍ جِنَایَهً یُحِیطُ بِرَقَبَتِهِ فَأَقَرَّ اَلْعَبْدُ بِهَا قَالَ لاَ یَجُوزُ إِقْرَارُ اَلْعَبْدِ عَلَی سَیِّدِهِ فَإِنْ أَقَامُوا اَلْبَیِّنَهَ عَلَی مَا اِدَّعَوْا عَلَی اَلْعَبْدِ أُخِذَ اَلْعَبْدُ بِهَا أَوْ یَفْتَدِیَهِ مَوْلاَهُ .
( الکافی , جلد 7 , صفحه 305 )
10 - ابو محمد وابشی گوید: از امام صادق علیه السّلام درباره گروهی پرسیدم که مدعی هستند که برده فلانی برده ما را کشته است و آن برده به این قتل اعتراف کرده است (چه حکمی دارد؟)
فرمود: اعتراف برده بر ضرر مولایش مسموع نخواهد بود، اگر آن گروه بر این ادّعا شاهد بیاورند برده دستگیر می شود و یا مولایش بهای برده را می پردازد و آن را می خرد.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 10 , ص 207 )
: مجهول. و لا خلاف فی عدم اعتبار إقرار المملوک بالجنایه و لو أقر بما یوجب المال یتبع به إذا تحرر. و قوله علیه السلام: أو یفتدیه مولاه محمول علی ما إذا رضی به الوارث إذا کان عمدا، و الافتداء لم یرد متعدیا بنفسه فیما عندنا من کتب اللغه، و إنما یقال: یفتدی به، و لعل فیه حذفا و إیصالا و تصحیفا.
( مرآه العقول ؛ ج 24 , ص 73 )
ص : 9983
1732-5 الکافی ،1/1/45/2 العده عن البرقی عن بعض أصحابنا رفعه قال قال أمیر المؤمنین علیه السّلام : لأنسبن الإسلام نسبه لم ینسبه أحد قبلی و لا ینسبه أحد بعدی إلا بمثل ذلک إن الإسلام هو التسلیم و التسلیم هو الیقین و الیقین هو التصدیق و التصدیق هو الإقرار و الإقرار هو العمل و العمل هو الأداء إن المؤمن لم یأخذ دینه عن رأیه و لکن أتاه من ربه فأخذه إن المؤمن یری یقینه فی عمله و الکافر یری إنکاره فی عمله فو الذی نفسی بیده ما عرفوا أمرهم فاعتبروا إنکار الکافرین و المنافقین - بأعمالهم الخبیثه.
( الوافی , جلد 4 , صفحه 141 )
ص : 9984
وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ سَیْفِ بْنِ عَمِیرَهَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ فِی حَدِیثٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلْفِطْرَهِ نَجْمَعُهَا وَ نُعْطِی قِیمَتَهَا وَرِقاً وَ نُعْطِیهَا رَجُلاً وَاحِداً مُسْلِماً قَالَ لاَ بَأْسَ بِهِ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 9 , صفحه 346 )
ص : 9985
أحسن إلی المسیء تسده .
( نثر اللآلی , جلد 1 , صفحه 52 )
به آن که به تو بد کرده نیکی کن تا بر او سروری یابی.
( نثر اللآلی ؛ ج 1 , ص 53 )
ص : 9986
طَاهِرُ بْنُ عِیسَی اَلْوَرَّاقُ ، قَالَ حَدَّثَنِی جَعْفَرُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ أَیُّوبَ قَالَ حَدَّثَنِی اَلشُّجَاعِیُّ ، قَالَ حَدَّثَنِی إِبْرَاهِیمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ حَاجِبٍ ، قَالَ: قَرَأْتُ فِی رُقْعَهٍ مَعَ اَلْجَوَادِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ) یَعْلَمُ مَنْ سَأَلَ عَنِ اَلسَّیَّارِیِّ : أَنَّهُ لَیْسَ فِی اَلْمَکَانِ اَلَّذِی اِدَّعَاهُ لِنَفْسِهِ وَ أَلاَّ تَدْفَعُوا إِلَیْهِ شَیْئاً. .
( اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی) , جلد 1 , صفحه 606 )
ص : 9987
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: قَالَ لَهُ اَلطَّیَّارُ وَ أَنَا حَاضِرٌ هَذَا اَلَّذِی زِیدَ هُوَ مِنَ اَلْمَسْجِدِ فَقَالَ نَعَمْ إِنَّهُمْ لَمْ یَبْلُغُوا بَعْدُ مَسْجِدَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَیْهِمَا .
( الکافی , جلد 4 , صفحه 526 )
8 - جمیل بن درّاج گوید: من حاضر بودم که طیّار به حضرتش گفت: این همان بخشی از مسجد است (که در زمان بنی امیّه) اضافه شد؟
فرمود: آری، زیرا آنها هنوز به مسجد ابراهیم و اسماعیل علیهما السّلام نرسیده اند.
( ترجمه فروع کافی ؛ ج 4 , ص 524 )
: حسن. قوله علیه السلام: إنهم لم یبلغوا بعد لعل المراد أن للزائد أیضا فضلا لکونه فی زمنهما علیهما السلام مسجدا فلا ینافی اختصاص فضل المسجد الحرام بما کان فی زمن رسول الله صلی الله علیه و آله کما یدل سائر الأخبار.
( مرآه العقول ؛ ج 18 , ص 223 )
ص : 9988
4532-20 التهذیب ،1/32/113/1 الصفار عن یعقوب بن یزید عن ابن أبی عمیر عن جعفر بن عثمان عن سماعه عن أبی عبد اللّه علیه السّلام : فی الرجل لا یغتسل یوم الجمعه فی أول النهار قال یقضیه فی آخر النهار فإن لم یجد فلیقضه یوم السبت .
( الوافی , جلد 6 , صفحه 394 )
قوله:عن ابن بکیر،عن أبی عبد اللّه علیه السّلام،قال:سألته عن رجل فاته الغسل یوم الجمعه،قال:«یغتسل ما بینه و بین اللیل،فإن فاته اغتسل یوم السبت» . ربّما یظهر من«الفقه الرضوی» أو غیره-علی ما هو ببالی-القضاء فی عرض الاسبوع لو لم یقض فی السبت،و الظاهر أنّ القضاء فی یوم السبت خاصّه،لا لیلته کما قیل .
( حاشیه الوافی ؛ ج 1 , ص 279 )
ص : 9989
عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: تَقْلِیمُ اَلْأَظْفَارِ وَ اَلْأَخْذُ مِنَ اَلشَّارِبِ مِنَ اَلْجُمُعَهِ إِلَی اَلْجُمُعَهِ أَمَانٌ مِنَ اَلْجُذَامِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 73 , صفحه 122 )
و از آن حضرتست(علیه السّلام)که فرمود:گرفتن ناخنها و زدن سبیل از جمعه تا جمعه امان باشد از خوره.
( بحارالأنوار (جلد 73) / ترجمه کمره ای ؛ ج 1 , ص 78 )
ص : 9990
وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْمُغِیرَهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ : أَنَّ شَهَادَهَ اَلصِّبْیَانِ إِذَا شَهِدُوا وَ هُمْ صِغَارٌ جَازَتْ إِذَا کَبِرُوا مَا لَمْ یَنْسَوْهَا اَلْحَدِیثَ . وَ رَوَاهُ اَلصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُسْلِمٍ وَ هُوَ اِبْنُ أَبِی زِیَادٍ .
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 27 , صفحه 343 )
ص : 9991
وَ عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ اَلْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: إِیَّاکُمْ وَ اَلْمُطَلَّقَاتِ ثَلاَثاً فَإِنَّهُنَّ ذَوَاتُ أَزْوَاجٍ.
( تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه , جلد 22 , صفحه 68 )
ص : 9992
ثو، [ثواب الأعمال] ، بِالْإِسْنَادِ عَنِ اِبْنِ اَلْبَطَائِنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَیْمُونٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مَنْ قَرَأَ سُورَهَ نون [ن] وَ اَلْقَلَمِ فِی فَرِیضَهٍ أَوْ نَافِلَهٍ آمَنَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ یُصِیبَهُ فَقْرٌ أَبَداً وَ أَعَاذَهُ اَللَّهُ إِذَا مَاتَ مِنْ ضَمَّهِ اَلْقَبْرِ .
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 316 )
ص : 9993
وَ عَنْهُ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ قَالَ: وَ مَنْ قَرَأَ سُورَهَ اَلْمُنَافِقِینَ بَرِئَ مِنَ اَلنِّفَاقِ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 4 , صفحه 352 )
ص : 9994
قیه، [الدروع الواقیه] ، عَنِ اَلنَّبِیِّ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَّ مَنْ قَرَأَهُمَا فَأَنَا شَفِیعٌ لَهُ وَ شَاهِدٌ لَهُ یَوْمَ اَلْقِیَامَهِ إِنَّهُ بَرِیءٌ مِنَ اَلنِّفَاقِ وَ أُعْطِیَ مِنَ اَلْأَجْرِ بِعَدَدِ کُلِّ مُنَافِقٍ وَ مُنَافِقَهٍ فِی دَارِ اَلدُّنْیَا عَشْرَ حَسَنَاتٍ وَ مُحِیَ عَنْهُ عَشْرُ سَیِّئَاتٍ وَ رُفِعَ لَهُ عَشْرُ دَرَجَاتٍ وَ کَانَ اَلْعَرْشُ وَ حَمَلَتُهُ یُصَلُّونَ عَلَیْهِ أَیَّامَ حَیَاتِهِ فِی اَلدُّنْیَا.
( بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار علیهم السلام , جلد 89 , صفحه 277 )
ص : 9995
وَ حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ [مُسْلِمٍ] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُوسَی بْنِ سَعْدَانَ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ اَلْقَاسِمِ عَنْ صَالِحٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ : فِی قَوْلِهِ قُوَّهً قَالَ اَلْقُوَّهُ اَلْقَائِمُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ وَ اَلرُّکْنُ اَلشَّدِیدُ ثَلاَثُمِائَهٍ وَ ثَلاَثَهَ عَشَرَ.
( تفسیر القمی , جلد 1 , صفحه 335 )
ص : 9996
هَیْهَاتَ لَوْ لاَ اَلتُّقَی لَکُنْتُ أَدْهَی اَلْعَرَبِ .
( غرر الحکم و درر الکلم , جلد 1 , صفحه 737 )
ص : 9997
وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ عَنْهُ : إِنَّ عَلِیّاً نَاوَلَهُ قَبْضَهً مِنْ تُرَابٍ رَمَی بِهَا.
( تفسیر نور الثقلین , جلد 2 , صفحه 140 )
ص : 9998
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ اِبْنِ بُکَیْرٍ وَ جَمِیلٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُصْعَبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: أَ تَرَوْنَ أَنَّ اَلْمُوصِیَ مِنَّا یُوصِی إِلَی مَنْ یُرِیدُ لاَ وَ اَللَّهِ وَ لَکِنَّهُ عَهْدٌ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِلَی رَجُلٍ فَرَجُلٍ حَتَّی اِنْتَهَی إِلَی نَفْسِهِ .
( الکافی , جلد 1 , صفحه 279 )
عمرو بن مصعب گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام میفرمود: شما گمان میکنید هر کس از ما امامان که وصیت میکند بهر کس میخواهد وصیت میکند؟ نه بخدا، چنین نیست، بلکه امر وصیت عهد و فرمانیست از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بمردی پس از مردی - تا بخودش (امام ششم) رسید-(یعنی شش مرتبه فرمود: بمردی پس از مردی - مرآت-).
( اصول کافی / ترجمه مصطفوی ؛ ج 2 , ص 27 )
4-عمرو بن مصعب گوید:شنیدم امام صادق(علیه السّلام)می فرمود:به نظر شما آن که از ماها وصیت به امامت می کند به هر که خواهد می تواند وصیت کند؟نه به خدا،امامت عهدی است از طرف رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)به مردی پس از مردی تا آن را به شخص خود رسانید.
( اصول کافی / ترجمه کمره ای ؛ ج 2 , ص 365 )
4-عمرو بن مصعب گوید:شنیدم از امام صادق علیه السّلام می فرمود:به نظر شما آن که از ماها وصیت به امامت می کند به هرکس خواهد می تواند وصیت کند؟نه به خدا،امامت پیمان و عهدی است از طرف رسول خدا(ص)به مردی پس از مردی تا آنرا به شخص خود برساند.
( اصول کافی / ترجمه آیت اللهی ؛ ج 1 , ص 769 )
: مجهول. حتی انتهی أی ذکره آباءه و وصیه کل منهم إلی صاحبه حتی انتهی إلی نفسه، و قیل: یعنی کرر لفظه فرجل أربع مرات بأن یکون الرجل سته سادسهم نفسه.
( مرآه العقول ؛ ج 3 , ص 188 )
ص : 9999
اَلْجَعْفَرِیَّاتُ ، بِالسَّنَدِ اَلْمُتَقَدِّمِ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ السَّلاَمُ قَالَ: فِی بَرِیرَهَ أَرْبَعُ قَضِیَّاتٍ أَرَادَتْ عَائِشَهُ أَنْ تَشْتَرِیَهَا وَ اِشْتَرَطَ مَوَالِیهَا أَنَّ اَلْوَلاَءَ لَهُمْ فَاشْتَرَتْهَا مِنْهُمْ عَلَی ذَلِکَ اَلشَّرْطِ فَصَعِدَ اَلنَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْمِنْبَرَ فَقَالَ مَا بَالُ أَقْوَامٍ یَبِیعُ أَحَدُهُمْ رَقِیقَهُ وَ یَشْتَرِطُ أَنَّ اَلْوَلاَءَ لَهُ أَلاَ إِنَّ اَلْوَلاَءَ لِمَنْ أَعْتَقَ وَ أَعْطَی اَلثَّمَنَ فَلَمَّا کَاتَبَتْهَا عَائِشَهُ کَانَتْ تَدُورُ وَ تَسْأَلُ اَلنَّاسَ وَ کَانَتْ تَأْوِی إِلَی عَائِشَهَ فَتُهْدِی لَهَا اَلْهَدِیَّهَ وَ اَلْخَیْرَ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَوْماً لِعَائِشَهَ هَلْ مِنْ شَیْءٍ آکُلُهُ قَالَتْ لاَ إِلاَّ مَا أَتَتْنَا بِهِ بَرِیرَهُ فَقَالَ هَاتِیهِ هُوَ عَلَیْهَا صَدَقَهٌ وَ لَنَا هَدِیَّهٌ فَنَأْکُلُهُ فَلَمَّا أَدَّتْ کِتَابَتَهَا خَیَّرَهَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَاخْتَارَتْ نَفْسَهَا فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اِعْتَدِّی ثَلاَثَ حِیَضٍ . وَ رَوَاهُ فِی دَعَائِمِ اَلْإِسْلاَمِ ، عَنْهُ عَلَیْهِ السَّلاَمُ : مِثْلَهُ.
( مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , جلد 15 , صفحه 471 )
ص : 10000