سرشناسه : فیاضی، مجید، 1361 -
عنوان و نام پدیدآور : آیین پرواز: گفتارهایی درباره نماز/ گردآوری مجید فیاضی ؛ کاری از مرکز تخصصی نماز.
مشخصات نشر : تهران: ستاد اقامه نماز، 1391.
مشخصات ظاهری : 128ص.؛ 10 × 14س م.
شابک : 18000ریال: 978-964-537-067-9
وضعیت فهرست نویسی : فاپا
یادداشت : پشت جلد به انگلیسی: Majid fayyazi. flight rules speeches about prayer.
یادداشت : کتابنامه: ص. 118 - 128.
موضوع : نماز -- کلمات قصار
موضوع : نماز -- جنبه های قرآنی
موضوع : نماز -- احادیث
شناسه افزوده : مرکز تخصصی نماز
شناسه افزوده : ستاد اقامه نماز
رده بندی کنگره : BP186/2/ف83آ9 1391
رده بندی دیویی : 297/353
شماره کتابشناسی ملی : 2942567
ص:1
ص:2
ص:3
نام کتاب .................................................................... آیین پرواز
گردآوری .................................................................... مجید فیاضی
کاری از...................................................................... مرکز تخصصی نماز
ناشر........................................................................... مؤسسه فرهنگی _ انتشاراتی ستاد اقامه نماز
شمارگان .....................................................................5000 نسخه
نوبت چاپ ..................................................................اول، تابستان 91
شابک: ..................................................................... 9-067-537-964-978
چاپ و صحافی ........................................................ سازمان چاپ و انتشارات اوقاف
مراکز پخش:
1 . دفاتر ستادهای اقامه نماز سراسر کشور
2. تهران میدان فلسطین، انتشارات ستاد اقامه نماز؛ تلفن: 88900059 - 88896666
ص:4
کلامِ دوست.................................................................................................................................. 7
کلامِ راهبران................................................................................................................................ 19
کلامِ عالمان................................................................................................................................. 57
کلامِ دانشوران.............................................................................................................................. 77
کلامِ شاعران................................................................................................................................. 95
پی نوشت ها............................................................................................................................... 117
ص:5
ص:6
ص:7
ص:8
«وَأَقِم الصَّلاةَ طَرفِیَ النَّهارِ و زُلفاً مِّنَ الَّیْلِ إنَّ الْحَسَناتِ یُذهِبنَ السّیِّئاتِ ذلک ذِکْری للذّاکِرینَ»
و در دو طرف روز و اوایل شب نماز را برپا دار، که نیکی ها بدی ها را از بین می برد. این تذکری برای پند گیرندگان است.
سورة مبارکة هود، آیه 114
ص:9
«...یَتَساءَلُونَ * عَنِ الْمُجْرِمینَ * ماسَلَکَکُمْ فی سَقَرَ * قالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ»
بهشتیان از دوزخیان می پرسند که چه چیز شما را گرفتار جهنم کرد؟ آنان پاسخ می دهند: ما از نمازگزاران نبودیم.
سورة مبارکة مدثر، آیه 43- 40
ص:10
« رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلَاةِ وَمِن ذُرِّیَّتِی رَبَّنَا وَ تَقَبَّلْ دُعَاءِ »
پروردگارا! مرا به پا دارندة نماز قرار بده و فرزندان مرا نیز. پروردگارا! دعای مرا بپذیر.
سورة مبارکة ابراهیم، آیه 40
ص:11
«اتْلُ مَا اُوحِی اِلَیکَ مِنَ الْکِتَابِ وَاَقِمِ الصَّلَاةَ اِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَلَذِکْرُ اللَّهِ اَکْبَرُ وَاللَّهُ یعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ»
آنچه را از این کتاب به تو وحی شده است تلاوت کن؛ و نماز را برپا دار؛ زیرا نماز انسان را از گناهان بزرگ و آنچه ناپسند است باز میدارد؛ و البته در یاد خدا بودن، بزرگ تر است و خدا میداند که شما چه میکنید.
سورة مبارکة عنکبوت، آیه 45
ص:12
«فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ * الَّذینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ * الَّذینَ هُمْ یُراؤُنَ»
پس وای بر نمازگزارانی که در نماز خود سهل انگاری می کنند؛ همان کسانی که ریا می کنند...
سورة مبارکة ماعون، آیه6-4
ص:13
« وَأْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا»
و خویشانت را به نماز فرمان بده و بر آن پافشاری کن.
سورة مبارکة طه، آیه 132
ص:14
«قَدْ اَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ * الَّذِینَ هُمْ فِی صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ»
حقاً که ایمان آورندگان رستگار شدند؛ آنان که در نمازشان (با روح و جسم) فروتن اند.
سورة مبارکة مؤمنون، آیه 23
ص:15
«وَاَقِیمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّکَاةَ وَارْکَعُواْ مَعَ الرَّاکِعِینَ »
و نماز را برپا دارید؛ و زکات بپردازید؛ و با رکوع کنندگان رکوع کنید.
سورة مبارکة بقره، آیه 43
ص:16
«وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنّی فَإِنّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی وَ لْیُؤْمِنُوا بی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»
و هنگامی که بندگانم، از تو دربارة من سؤال کنند، (بگو:) من نزدیکم؛ دعای دعا کننده را، به هنگامی که مرا می خواند، پاسخ می گویم! پس باید دعوت مرا بپذیرند، و به من ایمان بیاورند، تا راه یابند (و به مقصد برسند).
سورة مبارکة بقره، آیه 186
ص:17
«وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکًا وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَعْمی»
و هر کس از یاد من روی گردان شود، زندگی (سخت و) تنگی خواهد داشت؛ و روز قیامت، او را نابینا محشور می کنیم!»
سورة مبارکة طه، آیه 124
ص:18
ص:19
ص:20
هیچ نمازی نیست مگر اینکه چون وقت آن فرا می رسد، فرشته ای ندا می کند: ای مردم! برخیزید و آتشی را که بر پشت خود افروخته اید با نماز خویش خاموش کنید.(1)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:21
اینکه نماز صبح را به جماعت بخوانم، در نظرم محبوب تر از عبادت و شب زنده داری تا صبح است.(2)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:22
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) به مردی که نمازش را به سرعت می خواند، نگاه کرد. امام فرمودند: مَثَل (نماز خواندن) تو در پیش خداوند مَثَل کلاغی است که از زمین دانه می چیند؛ اگر تو به این حالت بمیری، به دین پیامبر اسلام نمرده ای.
امام سپس فرمودند: همانا که دزدترین مردم کسی است که از نمازش بدزدد.(3)
ص:23
انتظار کشیدن از بعد از نماز تا نماز دیگر، گنجی است از گنج های بهشت.(4)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:24
هر کسی از شما قنوتش در این دنیا طولانی تر باشد، در آخرت، در موقف محشر راحتی او بیشتر خواهد بود.(5)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:25
خداوند تعالی را چنان عبادت کن که گویا او را می بینی و [بدان که] اگر تو او را نمی بینی، او تو را می بیند.(6)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:26
برکات مسجد
هر کس به مسجد برود، حداقل یکی از این هشت فایده نصیبش می شود:
1. پیدا کردن برادر دینی؛ 2. به دست آوردن دانشی جدید؛
3. شنیدن آیه ای از قرآن کریم؛ 4. شنیدن سخنی هدایت کننده؛
5. شنیدن کلامی نجات بخش از بدبختی؛ 6. دریافت رحمتی از جانب خدا؛
7. ترک گناهی از ترس خدا؛ 8. انجام ندادن گناه از روی شرم.(7)
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
ص:27
مردی نزد امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) آمد و گفت: ای امیر مؤمنان! من از توفیق نماز شب محروم شده ام. علی(علیه السلام) فرمود: تو مردی هستی که گناهانت تو را زندانی و اسیر کرده اند.(8)
ص:28
در محضر خداوند برای شش نفر ضمانت بهشت را می کنم؛ یکی از آنان کسی است که به قصد نماز جمعه از منزل خارج شود و در راه فوت نماید؛ همانا بهشت از آنِ اوست.(9)
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
ص:29
ای بنی اسرائیل! در خوردن زیاده روی نکنید؛ همانا ثمرة پرخوری، بسیار خوابیدن است و هر کس بسیار بخوابد، نماز و عبادتش کم خواهد بود و آنگاه در زمرة غافلان به شمار خواهد آمد.(10)
حضرت عیسی (علیه السلام)
ص:30
همانا فردی دروغ می گوید و به خاطر همان دروغ گویی، از نماز شب محروم می شود.(11)
حضرت امام صادق (علیه السلام)
ص:31
هرگاه رو به قبله ایستادی، دنیا و هرچه را در آن است، و مردم و احوال و اوضاع آنها را یکسره فراموش کن و دلت را از هر آنچه تو را از خدا باز میدارد، فارغ گردان؛ با چشمِ دل، عظمت خدا را ببین و روزی را به یاد آر که به سوی او برگردانده میشوی.
چون تکبیر گفتی، هر آنچه را در میان آسمان ها و زمین است، در برابر بزرگی او ناچیز شمار...
ص:32
زیرا هرگاه بنده تکبیر بگوید و خدای تعالی به قلبش بنگرد و حقیقت تکبیر (بزرگترین شمردن خداوند) را در آن نبیند، میفرماید: ای دروغ گو، مرا فریب میدهی؟ به عزت و جلالم سوگند که تو را از شیرینی یادم محروم میکنم.(12)
حضرت امام صادق (علیه السلام)
ص:33
هرکس دوست دارد بداند نمازش قبول شده یا نه، ببیند که آیا نمازش او را از گناه و زشتی باز داشته یا نه؟ پس به هر مقدار که نمازش او را از گناه باز داشته، به همان اندازه نیز نمازش قبول شده است .(13)
حضرت امام صادق (علیه السلام)
ص:34
زمانی که بنده برای رفع حاجت خود نمازش را با عجله می خواند، خداوند می فرماید: آیا بندة من نمی داند که حاجت او را من برآورده می کنم!؟(14)
حضرت امام صادق (علیه السلام)
ص:35
اگر مردم می دانستند که اذان گفتن و شرکت در صف اول جماعت چه فضیلتی دارد، حتماً برای این دو کار قرعه کشی می کردند.(15)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:36
فرض کنید که در برابر خانة شما نهری روان باشد و هر روز در آن پنج بار خود را بشویید. آیا دیگر هیچ آلودگی ای بر بدن شما میماند!؟ نه.
نمازهای پنج گانه هم همین اثر را دارد. با پنج نماز در روز، خدا لغزش ها را از آدمی میزداید و او را پاکیزه میکند.(16)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:37
... نماز برای این واجب شد که انسان به وسیلة آن به ربوبیت خدا اقرار کند و شبانه روز در مقام بندگی و به یاد خداوند متعال باشد؛ و همین نماز گزاردن شخص در پیشگاه پروردگار عزوجل، خود، بازدارندة او از گناهان است و او را از فسادهای گوناگون مانع می شود... و فلسفه سجدة بر خاک نیز آن است که غرور و طغیان و خودخواهی را از خود دور کنیم و به یاد خدای یکتا باشیم و از گناهان و ناروایی ها به دور باشیم.(17)
حضرت امام رضا (علیه السلام)
ص:38
از نماز بندة خدا آن مقدار بالا می رود که مقبول درگاه خدا شود؛ نصف آن یا یک سوم آن یا یک چهارم یا یک پنجم و...؛ از نماز او چیزی بالا نمی رود، مگر آنچه را با قلبش به آن توجه داشته است.(18)
ص:39
یاورِ خوبی
کسی که اطاعت فرمان نماز نکند، نمازش نماز نیست. اطاعت از نماز آن است که نهی آن را از فحشا و منکر به کار بندد.(19)
همچنین حضرتش دربارة مردی که نماز میخواند و درعین حال، مرتکب کارهای زشت میشد، فرمودند: «نمازش روزی او را از زشت کاری باز خواهد داشت». پس دیری نگذشت که آن مرد توبه کرد.(20)
ص:40
سلمان فارسی می گوید: یک وقت زیر درختی در محضر پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) نشسته بودم که حضرت، شاخة خشک درخت را گرفت و تکان داد؛ تمام برگ هایش که فرو ریخت، فرمود: وقتی که مسلمان وضویش را به خوبی گرفت، سپس نمازهای پنج گانه را به جا آورد، گناهان او فرو میریزد، همچنان که برگ های این درخت فرو ریخت.(21)
ص:41
ایشان وقتی مردی را دیدند که در نماز با ریش خود بازی میکند، فرمودند: «اگر این مرد دلش خاشع بود، قطعاً اعضا و اندامش نیز خاشع می شدند».(22)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:42
هرگاه بنده ای در دل شب با خدای خود خلوت کند، خداوند دلش را نورانی میکند؛ آنگاه به فرشتگانش خطاب میکند: ای فرشتگان من! به بنده ام بنگرید که در دل شب تار، که هرزگان به باطل مشغول اند و غافلان خفته اند، چگونه با من خلوت کرده است؛ گواه باشید که من او را آمرزیده ام.(23)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:43
جبرئیل(علیه السلام) نقل کرد: خداوند وعده داده است که وقتی عدد حاضران در جماعت بیش از ده نفر باشد، اگر تمام دریاها مرکّب، درخت ها قلم و جنّ و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمی توانند ثواب یک رکعتِ آن را بنویسند.(24)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:44
در زمان پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) مردی به علت نابینایی در نماز جماعت شرکت نمیکرد. روزی به خدمت پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) رسید و عرض کرد: من نابینایم و صدای اذان را میشنوم؛ اما کسی نیست که دستم را بگیرد و مرا به مسجد بیاورد. حضرت فرمودند: طنابی از خانة خود تا مسجد قرار بده و با آن خود را به نماز جماعت برسان.(25)
حضرت امام صادق (علیه السلام)
ص:45
اگر نمازگزار بداند که در حال نماز چقدر از رحمت (خداوند) او را فراگرفته است، هرگز از اینکه سرش را از سجده بردارد، خوشحال نمی شد.(26)
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
ص:46
نماز، قلعه و دژ محکمی است که نمازگزار را از حملات شیطان در امان نگاه می دارد.(27)
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
ص:47
پس از شناخت خداوند، چیزی را بالاتر و مهم تر از نماز نمی دانم.(28)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:48
هیچ چیزی مانند نماز، بینی شیطان را به خاک نمی مالد.(29)
حضرت صاحب الزمان (علیه السلام)
ص:49
نماز همچون ستون خیمه ای است که تا وقتی ستون پای برجا و ثابت باشد، طناب ها و میخ ها و پردة خیمه نیز برپا و استوار خواهد بود؛ اما هر گاه آن ستون شکست، دیگر نه میخ و نه طناب و نه پردة خیمه هیچ فایده ای ندارند.(30)
حضرت رسول اعظم(صلّی الله علیه و آله و سلّم)
ص:50
نمازهایتان را محافظت کنید؛ نسبت به مسألة نماز احساس مسئولیت کنید و به وسیلة آن به خدا نزدیک شوید؛ زیرا نماز به مؤمنان واجب شده است. مگر نشنیده اید وقتی که از اهل جهنم می پرسند: «شما را چرا به جهنم داخل نمودند؟ در پاسخ می گویند که ما از نمازگزاران نبودیم»(سورة مبارکة مدثر، آیه 43-42)(31)
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
ص:51
نمازهای پنج گانه، کفارة گناهانی است که مابین آنها صادر می شود، تا وقتی که از گناهان کبیره و بزرگ اجتناب نمایی. همین است معنی آنکه خدای تعالی فرمود: «به درستی که خوبی ها، بدی ها را از بین می برند» (سورة مبارکة هود، آیة114).(32)
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)
ص:52
کسی آمد خدمت امام صادق(علیه السلام) استخاره کرد و بد آمد. استخاره را ندیده گرفت و به تجارت رفت.
اتفاقاً به او خوش گذشت و علاوه بر آن سود فراوانی هم برد؛ تعجب کرد که پیش امام(علیه السلام) استخاره کرده بود و بد آمد!
خدمت امام صادق(علیه السلام) رفت و قضیه را گفت.
ص:53
امام(علیه السلام) تبسّمی نموده و فرمودند: یادت هست در فلان استراحت گاه خسته بودی، نماز مغرب و عشایت را خواندی، شام خورده و خوابیدی؛ بعد یک وقت بیدار شدی که آفتاب زده و نمازت صبحت قضا شده بود؟ جواب داد: «بله، یابن رسول اللّه». امام(علیه السلام) فرمودند: اگر خدا دنیا و آنچه در دنیاست به تو داده بود، جبران آن خسارت نمی شد. خیلی ضرر کرده ای و متوجه نیستی...(33)
ص:54
هرچیزی حقی دارد و حقّ نماز آن است که بفهمی با نماز به محضر خدا وارد می شوی و مقابل او می ایستی؛ پس حالت بنده ای ذلیل، مشتاق، ترسان، امیدوار، درمانده و گریان را داشته باش که با آرامش و فروتنی تمام، او را بزرگ می داری؛ همو که در محضرش هستی و از صمیم دل با او نجوا می کنی؛ و همو که از او رهایی خویش را از گناهانی که احاطه ات کرده اند و خطاهایی که تو را به نابودی کشانده اند، خواستار می شوی. ولاقوّة إلّا باللَّه.(34)
حضرت امام سجاد (علیه السلام)
ص:55
دربارة امیرالمؤمنین(علیه السلام) آمده است: هرگاه وقت ادای نماز میرسید، رنگ چهرة ایشان تغییر می یافت و بر خود میلرزید. وقتی از ایشان میپرسیدند که این چه حالت است؟ میفرمود: هنگام ادای امانتی رسیده است که بر آسمان ها و کوه ها عرضه شد و آنها از حمل آن سر باز زدند، و انسان این بار امانت را برداشت... (سورة مبارکة احزاب، آیه 72).(35)
ص:56
ص:57
ص:58
در هر حال، انسان متعبّد باید اوقات عبادتش موظف (مختص) باشد. البته اوقات نماز را که مهم ترین عبادات است، باید حفظ کند و آنها را در اوقات فضیلت به جا آورد و در آن اوقات، برای خود شغل دیگری قرار ندهد؛ و همان طور که برای کسب مال و منال، و برای مباحثه و مطالعه وقت موظف (مختص) قرار می دهد، برای این عبادت نیز قرار دهد که در آن وقت، فارغ از امور دیگر باشد تا حضور قلب که مغز و لُبّ عبادات است برای او میسور باشد.(36)
بنیان گذار انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی(ره)
ص:59
در آن لحظه که آدمی به کمال و شکوه بی نهایت آفریدگار جهان میاندیشد، سراپا شیفتة آن میشود، دل و جانش به خضوع و خشوع و فروتنی میگراید، با آهنگ فطرت در برابر آن همه کمال و عظمت زبان به ستایش میگشاید: «حمد و تسبیح» سر تعظیم فرود میآورد: «رکوع» و سر به زمین میساید: «سجود»(37)
آیت الله شهید بهشتی(ره)
ص:60
نماز یک زنگ بیداری و یک هشدار در ساعات مختلف شبانه روز است؛ به انسان برنامه می دهد و از او تعهد می خواهد؛ به روز و شبش معنا می دهد و از گذشت لحظه ها حساب می کشد. در آن هنگام که انسان مشغول و بی خبر از طی زمان و انقضای عمر است، او را می خواند و به او می فهماند که روزی گذشت و روزی آغاز شد.(38)
مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای
ص:61
نماز یعنی صحبت با دوست؛ هر چقدر دوستت رو بیشتر دوست داشته باشی، در موقع صحبت کردن، بیشتر در اون محو می شی. دارند با هم حرف می زنند، یه دفعه می بینی چهار ساعت گذشت... او که با جون کندن نماز می خونه و دوست داره زود زود نماز رو بخونه تا تموم بشه، دوستش رو نشناخته؛ هنوز با دوستش دوست نشده. فقط خدا با او دوسته. و چقدر زشته که خدا با ما دوسته ولی ما تحویلش نمی گیریم.(39)
آیت الله بهجت(ره)
ص:62
«الصَّلوة تَنهی»، «تَنهی» یعنی نهی می کند، نه اینکه دست و پای انسان را می بندد؛ غرائز را از کار می اندازد. بعضی خیال می کنند «اَلصَّلوةُ تَنهی عَنِ الفَحشاءِ وَ المُنکَر»، معنایش این است که اگر نماز خواندی، دیگر فحشا و منکر از بین خواهد رفت؛ نه، معنایش این است که وقتی نماز می خوانی، آن واعظ درونیِ تو که با نماز جان گرفته، او مرتب به تو از بدیِ فحشاء و منکر می گوید. گفتن و
ص:63
تکرار کردن و بر دل فرو خواندن، طبعاً اثر دارد و دل را خاضع و خاشع می کند. لذاست می بینید نماز تکرار باید شود. اهمیت نماز اینجاست.(40)
مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای
ص:64
وقتی به نجف اشرف برای تحصیل مشرّف شدم، گاهی به محضر مرحوم قاضی شرفیاب میشدم. تا اینکه یک روز در مدرسهای ایستاده بودم که مرحوم قاضی از آنجا عبور میکردند. چون به من رسیدند، دست خود را روی شانه من گذاردند و گفتند: «ای فرزند! دنیا میخواهی نماز شب بخوان، آخرت می خواهی نماز شب بخوان».(41)
علامه طباطبائی(ره)
ص:65
علامه امینی(ره) مدت سه شب در حرم امام رضا(علیه السلام) بود و هر شب هزار رکعت نماز میخواند. وقتی به او گفتند: شما خسته نمیشوید؟ فرمود: مگر ماهی از شنا خسته میشود که من از نماز خسته شوم؟!(42)
ص:66
شما را سفارش میکنم به اینکه نمازهایتان را در بهترین و با فضلیتترین اوقات آنها به جا آورید؛ و آن نمازها با نوافل 51 رکعت است؛ پس اگر نتوانستید، 44 رکعت بخوانید و اگر مشغلههای دنیوی نگذاشت آنها را به جا آورید، حداقل نماز اَوّابین را بخوانید (نماز اهل توبه که هشت رکعت است و هنگام ظهر اقامه می شود).(43)
آیت الله قاضی (ره)
ص:67
اگر میخواهید برکاتی نصیبتان شود، نمازِ اول وقت بخوانید.(44)
آیت الله العظمی بهاء الدینی(ره)
ص:68
احساس لذت در نماز یک سری مقدمات خارج از نماز دارد و یکسری مقدمات در خودِ نماز.
آنچه که قبل از نماز و در خارجِ نماز بایستی مورد ملاحضه شود و عمل شود، این است که انسان گناه نکند؛ قلب را سیاه نکند؛ دل را تیره نکند؛ معصیت، روح را مکدّر میکند؛ نورانیت دل را میبرد.
ص:69
و اما هنگام خودِ نماز، انسان بایستی زنجیر و سیمی دور خودش بکشد تا غیر خدا داخل نشود. بایستی فکرش را از غیر خدا منصرف کند. البته اگر به طور غیر اختیاری توجهش به جایی رفت که هیچ؛ اما به محض التفات پیدا کردن، بایستی قلبش را از غیر خدا منصرف کند.(45)
آیت الله بهجت (ره)
ص:70
[فرض کنید] یک انسان مبتلا به فقر غذایی، کمبود ویتامین، کمبود پروتئین و محتاج مواد لازم، به یک جعبه ای دسترسی پیدا کند که پر از همة این موادی است که او احتیاج دارد؛ بعد آن را بو کند، کنار بگذارد! خب، باز کن، بخور، استفاده کن، نیرو را بفرست به بدن خودت؛ همین طور بو می کنی، می گذاری کنار؟!... ما نماز را همین طور بو می کنیم، می گذاریم کنار. کلمه کلمة نماز درس است، کلمه کلمة نماز حال است؛ اگر قدرش را بدانیم.
حضرت آیت الله خامنه ای
ص:71
آیت الله بهجت از مرحوم آقای قاضی رحمه اللّه نقل می کردند که ایشان می فرمود: اگر کسی نماز واجبش را اول وقت بخواند و به مقامات عالیه نرسد، مرا لعن کند! و یا فرمودند: به صورت من تف بیندازد.(46)
علامه مصباح یزدی
ص:72
از طالبان آخرت، احدی به مقامی از مقامات دینی نرسید، مگر آنان که اهل تهجّد و شب زنده داری بودند.(47)
استاد بزرگ اخلاق، ملاحسین قلی همدانی(ره)
ص:73
هر زمان برایم مشکل علمی پیش می آمد و از حل آن عاجز می ماندم، به مسجد جامع شهر رفته و دو رکعت نماز به جای می آوردم؛ سپس از خداوند می خواستم مرا به وسیلة نورِ آن نماز، یاری دهد تا گره از مشکلم باز کنم. پس از ادای آن دو رکعت، راه حل مشکل برایم آسان می گشت و به آنچه می خواستم می رسیدم.(48)
بوعلی سینا (ره)
ص:74
سعادت و خوشبختی و دریافت فیض های ربّانی هنگامی برای نمازگزار حاصل می شود که با تمام وجود و با اخلاص به الفاظ و معانی، و حرکات و سکنات نماز توجه کند و در اسرار و رموز آن تفکر و دقت نماید. باید در حال نماز جز پروردگار عالم از همه قطع ارتباط کند و با صدق و اخلاص، تنها به او روی آورد... این گونه نماز است که انسان را از زشتی ها و پلیدی ها بازداشته و موجب تقرب به خدا و سعادت وی می گردد.(49)
شهید ثانی(ره)
ص:75
ص:76
ص:77
ص:78
ایمان به خداوند جزء ضروری وجود انسانی است و اعتراف به مبدأ متعال در اعماق روح آدمی ریشه دارد. ما هرچند آن عامل حسّی درونی و کیفیت احساس و درک فطری و شعور باطن را نتوانیم با حواس ظاهری درک و تجربه کنیم و یا نتوانیم احساس خود را به حواس ظاهری دیگران جلوه گر سازیم، ولی هرگز نمی توانیم احساس درونی فطری و شعور باطن خود را _ هرچند که دیگری نبیند _ پنهان کنیم.(50)
میشل فاراده، دانشمند شهیر انگلیسی
ص:79
هر کسی به هنگام نماز جماعت، اجتماع مسلمانان را مشاهده کند که برای نماز صف بسته اند و با نظام خاصّی در کمال وقار و با طرز حیرت انگیزی رکوع و سجود می کنند، به شگفتی در می آید و آثار تربیتی آن را در روان مسلمین از همان روزهای نخستین درک خواهد نمود.
ص:80
کافی است که ما نقش نماز را مورد بررسی قرار دهیم که چه تأثیر مهمّی در بیدار کردن روح نظم و حفظ نظام داشته است... همین نظم مسلمانان در نماز، روح وحدت و یگانگی را در میان مسلمانان زنده کرده، برادری، مساوات و برابری و دستاوردهای اجتماعی اسلام را عملاً ایجاد می نموده است.(51)
هیل، دانشمند برجستة اروپایی
ص:81
[دربارة سحرخیزی و نیایش صبحگاهی می نویسد:]
ناپاکی اخلاقی نیز همچون کثافت بدنی مذموم است؛ پیش از شروع یک روز نو، هرکس باید اخلاقش را نیز همانند جسمش شستشو دهد.(52)
دکتر الکسیس کارل، محقق شهیر فرانسوی
ص:82
ممکن است که ما رحمت خدایی را به یک دستگاه مولّد برق تشبیه کنیم و وظیفة ما این است که با این دستگاه به وسیلة دعا ارتباط پیدا کنیم و از آن کسب قدرت نماییم؛ یا اینکه می توانیم این طور بگوییم: این دستگاه پرنیرو و پرقدرت، اثری در زندگی ما ندارد، مگر از راه دعا و نیایش و روی آوردن بدان درگاه.(53)
مجلة آمریکایی «ریدرز دایچست» به نقل از یکی از دانشمندان روان شناس
ص:83
آرام سازی، یکی از وسایل مورد استفادة برخی از روان درمان گران جدید برای بیماری های روانی است و انسان می تواند آن را از طریق تمرین بیاموزد. خواندن نماز، آن هم پنج بار در روز، خود بهترین برنامة تمرین آرام سازی و فراگیری آن می تواند باشد و معمولاً وقتی انسان کیفیت آرام سازی را یاد بگیرد، می تواند از تشنّجات عصبی ناشی از فشارها و گرفتاری های زندگی رها شود.
ص:84
آری؛ حالت تمدد اعصاب و آرامش روانی ناشی از نماز، انسان را از اضطرابی که بیماران روانی همواره از آن رنج می برند، می رهاند؛ چون این حالت ها معمولاً تا مدتی پس از نماز در انسان باقی می ماند و ادامه می یابد.(54)
دکتر عثمان محمد نجاتی، دانشمند عرب
ص:85
نیایش به آدمی نیروی تحمل غم ها و مصائب را می بخشد و هنگامی که کلمات منطقی برای امیدواری نمی توان یافت، انسان را امیدوار می کند و قدرت ایستادگی در برابر حوادث بزرگ را به او می دهد.(55)
دکتر الکسیس کارل، محقق شهیر فرانسوی
ص:86
... امروزه فراوانی دلایل بر فضیلت دعا و نیایش آن اندازه است که راه انکار بر آن بسته است. این امری تعجب آور نیست که آدمی به هنگام سختی و مصیبت به سوی نیرویی غیر از نیروی خود روی آورده، بلکه عجیب و شگفتی آور این است که این امر را شگفتی آور و عجیب بدانیم.(56)
مجلة آمریکایی «ریدرز دایچست» به نقل از یکی از دانشمندان روان شناس
ص:87
احساس عرفانی (خداگرایی و پرستش) جنبشی است که از اعماق فطرت ما سرچشمه گرفته است و یک غریزة اصلی است.(57)
دکتر الکسیس کارل، محقق شهیر فرانسوی
ص:88
ممکن است هر پدیده ای از پدیده های جهان و هر لذتی از لذایذ حیات و هر نعمتی از نعمت های زندگی یک روزی متلاشی و نابود گردد؛ و ممکن است بشر روزی علم و صنعت، بلکه نیروی عقل را از دست بدهد؛ ولکن محال است پیوند دینی (عبادت و پرستش) متلاشی گردد و از بین برود.(58)
ارنست رنان، فیلسوف فرانسوی
ص:89
طبیعت آدمی به گونه ای خلقت یافته است که خودبه خود نسبت به خدا به طور ناخودآگاه در خود، احساس عطش و عشق می کند. از این رو، اگر به صراط مستقیم توحید هدایت نشود، در برابر معبودهای کاذب (بت ها و...) سر تعظیم فرود می آورد تا آن عطش درونی خود را پاسخ گو باشد.(59)
پروفسور کارل گوستاو یونگ
ص:90
اگر من از کشف فلسفه و رموز دعا و نماز عاجزم، دلیل بر این نمی شود که از یک زندگی سعادتمندانه ای که عبادت به همراه دارد، استفاده نکنم.(60)
دیل کارنگی، محقق غربی
ص:91
آمار جنایت ها نشان داده است که به طور متوسط کسانی که به عنوان مجرم و جنایتکار در جامعه شناخته شده اند، کسانی هستند که یا هیچ و یا بسیار اندک و جاهلانه نیایش می کنند و بر عکس، در همان سطح و در همان مسیر و در همان تیپ اجتماعی و طبقة اقتصادی، غالباً آنها که هنوز سنّت نیایش را حفظ کرده اند، از ارتکاب جنایت مصون اند و گاه اگر دست می آلایند به صورت حرفه ای و سرگرمی دایمی و صفت مشخصشان نیست؛ بلکه به گونة لغزش و یا حادثه ای در زندگی آنهاست.(61)
دکتر الکسیس کارل، محقق شهیر فرانسوی
ص:92
با یک تجربة سخت دردناک و تلخ آموختیم که فقدان احساس اخلاقی و عرفانی در میان اکثریت عناصر فعال یک ملت، زمینه زوال قطعی ملت و انقیاد او را در بند بیگانه تدارک می بیند. اجتماعاتی که احتیاج به نیایش را در خود کشته اند، معمولاً از فساد و زوال، مصون نخواهند بود.(62)
دکتر الکسیس کارل، محقق شهیر فرانسوی
ص:93
سعادت بشر وقتی تأمین می شود که اندیشه و قلب وی با هم پرورش یابند. تمدن اروپایی این عیب را دارد که مغز را بیش از اندازه تقویت کرده است _ که ترقی علوم صنایع نتیجة آن است _ و قلب را متروک گذاشته است، و از این جهت ایمان و عشق به فضایل اخلاقی که ثمرة آن است، ضعیف یا نابود شده است، و جمیع بدبختی های ما در این دوره و مفاسد تمدن حاضر که نسل جوان را فریب کارانه به سوی خود می کشد، ناشی از همین است.(63)
دکتر الکسیس کارل، محقق شهیر فرانسوی
ص:94
ص:95
ص:96
چه شکرهاست در این شهر که قانع شده اند*** شاهبازان طریقت به مقام مگسی
کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش*** وَه که بس بی خبر از غلغل چندین جَرَسی
بال بگشا و صفیر از شجر طوبی زَن*** حیف باشد چو تو مرغی که اسیر قفسی
حافظ شیرازی
ص:97
با دلی غم زده از دیر به مسجد رفتم *** به امیدی هِله با سوز و گداز آم_ده ام
تا کند پرتو رویت به دو عالم غوغ_ا *** بر هر ذره به صد راز و نی__از آمده ام
امام خمینی(ره)
ص:98
غلام همت آنم که زیر چرخ کبود*** زِ هر چه رنگ تعلق پذیرد آزادست
که ای بلندنظر شاه باز سدره نشین*** نشیمن تو نه این کنج محنت آبادست
تو را زِ کنگره عرش می زنند صفیر *** ندانمت که در این دامگه چه افتادست
حافظ شیرازی
ص:99
دوش مرغی به صبح می نال_ید***عقل و صبرم ببرد و طاقت و هوش
یک_ی از دوست_ان مخ_ل_ص را *** م_گ_ر آواز م_ن رس__ید ب_ه گ_وش
گ_فت ب_اور نداش_تم که ت_و را *** بان_گ م_رغ_ی چنین کند مدهوش
گ_فتم این شرط آدمیّت نیست *** م_رغ تسب_یح گوی و م_ن خاموش
سعدی
ص:100
صبح زود است و خواب می چسبد*** باید اما که ب_از برخ_یزم
از اذان پر شده است کوچ_ة ما *** باید از خواب ناز برخیزم
باز م_ادر ب_زرگ بی_دار اس_ت *** بوی نان برش_ته می آی_د
مادرم غرق در نماز و رویاست *** بوی بال فرش_ته می آی_د
با ص_دای خ_روس همس_ایه *** می شود خواب ناز، شیرین تر
صبح زود است و خواب می چسبد***هست اما نماز، شیرین تر
افشین علاء
ص:101
بر آستان جانان گر سر توان نهادن *** گلبانگ سربلندی بر آسمان توان زد
حافظ شیرازی
ص:102
قبل_ه و کعب_ه ام ت_ویی ای دوست *** دل کجا می کند هوای حجاز
نیس_ت م_ا را در ای_ن س_رای دو در *** حاصل از عمر غیر اش_ک نی_از
چ_اره س_از ت_و ای خ_دای ک__ریم! *** کرمی ک_ن م_را، به وق_ت نماز
اکبر بهداروند
ص:103
باید ای دل اندکی بهتر شویم *** یا نه ! اصلاً آدمی دیگر شویم
از همی_ن ام_روز هن_گام نم_از *** با خدا قدری صمیمی تر شویم
سوءظن در خوبی گل ها بد است *** یادمان باشد که خوش باور شویم
مثل رویای درخت و روح گل *** زیر احساسات باران تر ش_ویم
ب_ا ه_م_ه افس_ردگی ام_یدوار *** آت_ش در زیر خاکس_تر ش_ویم
زی_ر دس_ت و پای داغ آفتاب *** مث_ل خواب لالة پرپر ش_وی_م
ثابت محمودی(سهیل)
ص:104
دِلا! بسوز که سوز تو کارها بکند *** نیاز نیمه شبی، دفع صد بلا بک_ند
عتاب یار پری چهره، عاشقانه بکش *** که یک کرشمه، تلافی صد جفا بکند
طبیب عشق مسیحا دم است و مشفق، لیک *** چو درد در تو نبیند، کِرا دوا بکند
حافظ شیرازی
ص:105
کمال این عبادت با حضور است *** دل غفلت زده خالی ز نور است
حضور قلب چون روح نماز است *** شما را از گناهان پاک ساز است
نماز بی حض_ور دل خراب است *** به یاد او اگر باشی حساب است
حجت الاسلام جواد محدثی
ص:106
بشتابید
ای هم_ه ع__ارف_ان رُب_ّ_انی *** مس_ت از س_اغ_ر ا َلَس_ت، خ_م_وش
بشنوی_د این کلام یزدان را *** که ب__رد از س_ر خ_لای_ق ه__وش
می رس__د از ف_راز مأذنه ها *** بانگ «حی علی الصل_وه» به گوش
بشتابید جم_له سوی نم_از! *** که چن_ین است خ__ود پیام سروش
عباس براتی پور
ص:107
مع_راج هر مقدس و هر پارسا نم_از *** تنها ستون محکم دینِ خدا نماز
مقصود از رسالت پیغمبران چه بود؟ *** اص_ل رسال_تِ هم_ة انبی_ا نم_از
طاعات بندگان خ_دا می شود قب_ول *** از بنده گر قبول کند کبریا نم_از
هرگز به گردِ منکر و فحشا نمی رود *** هر کس کند اقامه به صدق و صفا نماز
ص:108
اینج_است که آیینه پر از راز و نی_از است *** شب محرم هر آیینة رو به فراز است
اینجاست که مرغ شب و شب آیینه دارند *** آیینه در آیینه حقیقت، نه مجاز است
ِسح_ر ملک_وت است و سحر بانگ سم_اوات *** بلبل به اذان است، که گل نغمه نواز است
از چش_مة صهبا که وض_وخانة روح است *** تا بارگه عشق، چه لب ها که به ساز است
هر نیمه شب از روزن دل رو به خ_دا کن *** تا باز بیابی که دلت روشن راز است
اینجاست، همان خانه خدا، کز س_رِ اخلاص *** هر آیینه در آیینه مشغول نماز است
امین علیمردانی
ص:109
هر چه کردیم ع___لاج دل بیم_____ار نش____د*** تنگ شد حوص___له از به___ر نگهداری دل
خواب راحت نکن____د آنکه دلش بیدارست*** ما شب_ی صب_ح نک___ردی__م به بیداری دل
ای فن__ا چارة دردت نت_____وان ک_____رد مگر*** اشک خ______ونین و نماز سحر و زاری دل
ص:110
کاسة شبنم به دست، لاله می گیرد وضو *** بیدها گرم نماز، بادها در های و هو
سرو سر خم می کند، غنچه لب وا می کند *** در میان شاخه ها، باد غوغا می ک_ند
شاخ_ه ها گل می کن_ند لحظ_ة سبز دع_ا *** دستها پُل می زنند، بین دلها و خ_دا
قیصر امین پور
ص:111
ق_اب_ل درگ_اه ح_یّ ب_ی ن__ی_از *** هیچ طاعت نیست بهتر از نم_از
این عبادت مایة قرب خداس_ت *** مون_س شب های تار انبی_اس_ت
این عبادت مایة غف_ران ماست *** ناج_ی و کف_ارة عصی_ان ماست
این عبادت چون عمود دین توست *** شرط ملت مذهب و آیین توست
چون شدی آمادة غسل و وضو *** از معاصی دست و دل اول بش_و
خویش را خالی تو از تزویر کن *** پ_س بل_ند آوازه ت_ک_ب_ی_ر ک_ن
ص:112
در رک_وعی یا به ف_کر ن_ان و آب *** یا معلّق می زنی با صد شت_اب
در سج_ودی یا مگر همچو کلاغ *** می زنی بر خاک منقار و د_ماغ
یک دقی_قه، هشت رکعت خ_وانده ای *** زین ریاضت همچو خر وامانده ای
نص_ف عمرت از ریاض_ت کاس_ته *** این نماز از تو خدا کی خواسته
ش_رم کن از این نم_از ای بی ادب *** هان مکش بیهوده این رنج و تعب
گر نماز خویش خواندی با حضور*** هست مق_بول خ_داون_د غف_ور
بی حض_ور قلب اگر خواندی نم_از *** ح_ق بود از این نمازت بی ن_یاز
ص:113
عشق است که بی پرده مرا می خواند *** هر لحظه و هر لحظه مرا می خواند
بی ت_اب ت_رین ص_وت ِ اذان می آی_د *** عشق است که بی وقفه مرا می خواند
امین علیمردانی
ص:114
از عمق سکوت تا خدا خواهم رفت *** تا دورتری_ن اف_ق ره_ا خواهم رفت
ام_روز در ان_دی_ش_ة زری_ن نم_از *** از قوس سجود تا خدا خواهم رفت
ص:115
ص:116
ص:117
١. محجه البیضاء، ج ١، ص ٣٣٩.
٢. کنز العمال ، . ٨، حدیب ٢٢٧٩٢.
٣. وسائل السعه، ج ٣، ص ٢٢.
٢. جامم احادیث السعد، ٣.
د. ثواب الاعمال، ص ٥٩.
ص:118
6. نهج الفصاحه، صد / سر الصلوة، ص ٢٣ / مکارم الاخلاق، ص ٣٥4.
٧. فلاح السائل و نجاح المسائل، سسدبن طاووس، ص ٩٠.
8.میزان الحکمه، ج 5، ص 422.
٩. وسائل الشیعه، ج 5، ص ١١.
10.تنبه الخواطر و نزهه النواظر، ص ٣٨.
11.میزان الحکمه، ج 5، ص 422.
ص:119
١٢. محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ج ٧، ص ٣١٢٧.
13.بحارالانوار،ج ٨٢، ص ١٩٨.
١٣. وسائل الشیعه ، ج ٣، ص 24.
بحارالانوار، ج ٨٨ ص ٢٠٠.
16.نهج الفصاحه، ص 849.
١٧. من لایحضره الفقیه، ج١، ص 214.
ص:120
١٨. وسائل الشیعه ، ج 4، ص ٩٩.
١٩. همان.
20.همان.
21.امالی شیخ صدوق، 167.
٢٢. ارشاد القلوب، ج ١، ص ١١٥.
٢٣. محمدبن علی بن بابویه (صدوق) ، امالی، ص ٢٣٠.
ص:121
24. عروه الوثقی، ج اول، باب صلاة الجماعة.
٢٥. محمد بن حسم عاملی، وسائل الشیعه، ج5، ص ٣٧٧.
26.خصال صدوق، ج٢، ص 632.
٢٧. غرر الحکم، ص ٥٩.
٢٨. کافی، ج٣، ص 264.
٢٩. بحا الانوار،ج٥٣، ص ١٨٢.
ص:122
30.من لایحضره الفقیه، ج ١ ص ٢١١.
٣١. نهج البلاغه، ص 316.
٣٢. دعائم الاسلام، ج١، ص ١٣٥.
٣٣.حسین مظاهری، جهاد با نفس، ج ١ و٢، ص 76و٧٧.
34.من لایحضره الفقیه، ج ٢، ص618.
35. ابن شهر آشوب، المناقب، ج٢، ص 124.
ص:123
36. سید روح الله خمینی، اربعین حدیث، جلد٢، ص 94.
٣٧. نماز چیست، شهید بهشتی(ره).
٣٨. از ژرفای نماز، حضرت آیت الله سید علی الحسینی الخامنه ای، ص ١١.
٣٩. سایت kanoon-beheshti.ir.
40. بیام مقام معظم رهبری به هفدهمین اجلاس سراسری نماز، آبان٨٧.
41.حیات عارفانه فرزانگان، ص 35.
ص:124
42. حات عارفانه فرزانگان، ص ٥٧.
43. اسوه عارفان (گفته ها و ناگفته ها درباره مرحوم سد علی آقا قاضی)، ص ١٣٧.
44. حات عارفانه فرزانگان، ص 26.
45. فریادر توحید، عارف کامل آیت الله العظمی بهجت، ص ٢١١.
46. کتاب برگی از دفتر آفتاب، ص٢٠١.
47. ملکی تبریزی، میرزا جواد آقا؛ خانه طهور ، ص 462 و 463.
ص:125
48.عرفان اسلامی، ج5 ، ص ١١٧.
49. اسرار الصلوة، شهید ثانی.
50. همان.
52. اسلام از دیدگاه دانشمندان، ج ، ص ٣٣.
52. الکسییس کارل، راه و رسم زندگی، ترجمه دکتر دبیری، ص 145.
53. نماز از دیدگاه دانشمندان بزرگ دنیا، ص 53.
ص:126
54.محمدعمان نجاتی، قران وروان شناسی، ص357؛ شیخ عباس قمی، سفینه البحار، ج ٢، ص 47.
55.الکسیس کارل ، راه ورسم زندگی، ترجمه دکتر پرویز دبیری.
56.نماز از دیدگاه دانشمندان بزرگ دنیا، ص 53.
٥٧. نیایش دکتر کارل، ص 16 و 24.
58. علی متجری، ارمغان نسل جوان، ص 26.
ص:127
59. روان شناسی و دین، پروفسور کارل گوستاو یونگ.
60. محسن قرائتی، پرتوی از اسرار نماز، ص 69؛ دیل کارنگی، ص ١٩٢.
61.الکسیس کارل راه و رسم زندگی، ص88.
62.همان، ص 57.
٢. همان. ص٥٧.
63.همان، ص ١٣٧.
ص:128